Patrologiæ cursus completus [Series Græca] : ... omnium ss. patrum, doctorum, scriptorumque ecclasiasticorum sive Latinorum sive Græcorum ...

Google

This 15 a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work 15 expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

- Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.

- Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

* Maintain attribution The Google *watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

- Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book 15 in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web

athttp://books.google.com/

o

PATROLOGUL/RE

CURSUS COMPLETUS,

SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM, SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM,

8IVE LATINORUM, SIVE GRACORUM,

QUI AB /£VO APOSTOLICO AD .ETATEM INNOCENTII [IL (ANN. 1916) PHO LATINIS.
ET AD. CONCILII FLORENTINI TEMPORA (ANN. 1439; PRO GR.ECIN FLORUERUNT :

RECUSIO CHRONOLOGICA

OMNIUM QU/E EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC/E TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA
ECCLESLE S/ECULA,

4UXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRHIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGRN-
TER CASTIGATA ; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ; OMNIBUS
OPERIBUS POST AMPLI3SIMAS EDITIONES QU/A& TRIBUS NOVISSIMIS SACULIS DEBENTUR ABSOLUTA8, DKTECTIS,
AUCTA ; INDICIBU8 OHDI INARIIS VEL ETIAM AMALYTICIS, SINGULOS $81VE TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS
MOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATA ; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM HITE DISPOSITIS, NECNON £T TITULIS
$INGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATKRIAM SIGNIFI«
CANTIBUR, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN
ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;

DUCENTIS ET QUADEAGINTA INDICIBUS SUR. OMNI RESPECTU, SCILICET, ALPHABETICO, &HHONOLOGICO. ANALYTICO,
ANALOGICO, S1ATISTIÍCO, SYNTHETICO, ETC., OPERA, ΠΕ rr AUCTORES EXHIBENTIBUS, ITA UT NON SOLUM
S1LDIOSO, SED NEGOTIIS IMPLICATO, ET 81 FORTE SINT, PIGRIS ETIAM ET IMPERITIS PATEANT OMNES
Ss. PATRES, LOCUPLETATA; SED PRAESERTIM DUOBUS IMMENSIS ET GENERALIRUS INDICIBUS, ALTERO
sciLicgeT RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM
UNCSQUISQUE PATRUM, ABSQUE ULLA EXCEPIIONE, IN QUODLIDET THEMA SCRIPSELlT, UNO
INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO SCHIPTUH/E SACIUE., rx QUO LECTORI CcoM-

PERIRE SIT OBVIUXM QUINAM PATRES ET ΙΝ QUIBUS OPERUM SUORUM LOCià
SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM SCRIPTURA VERSUS, A PHIMO GRNESKOS
USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI! SINT :

EDIIIG ACCURATISSIMA, C/AETERISQUE OMXMNIBU8 FACILR ANTEPONENDA, SI. PERPENDANIUCR. CHARACTERUM. NITIDITAS,
CHART QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, CORRECTIONIS PERFECTIO, O0PERUM RECUSORUM TUM "VARIETAS
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGIA DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETIL EXIGUITAS, PRAESERTIMQUE ISTA COLLECTIO UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE tIACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, VEL ETIAM
INEDITORUM, PRIMUM AUTKM IN NOSTRA HIBLIOTHRCA, EX OPERIRUS Ef M88. AD OMNES
AETATES, LOCOS, LINGUAR FORMASQUK PERTINENTIBUR, COADUNATORUM,

ET EX INNUMERIS OPETIBLS TRADITIONEM CATHOLICAM CONFLANTIBUS, OPUS UNICUM MIRABILITEHR KFFICIENTIUM.

SERIES GR/ECA POSTERIOR,

IN QUA PRODEKUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIE GIUEC.E AB ;EVO PHOTIANO AD
CONCILII USQUE FLORENTINI TEMPORA, ET AMPLIUS, NEMPE MORTEM CARDINALIS BESSARIONIS.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BBiblietheese Cleri universe,
SIYE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIJE ECCLESIASTICAE RAMOS EDITORE.

PATROLOGIA, AD INSTAH IPSIUS ECCLESIA, IN DUAS PAKTES DIVIDITUR, ALIA NEMPE LA?'INAM, ALIAM GH/ECO-LATINAM,
AMBJ£ PARTES JAM INTEGRE EXARATAE SUNT, LATINA, 239 voLUMINIBUS MOLE «LA STANS, 1110 FnANCIS VENIT ; GRAECA
DUPLICI EDITIONE TYPIS MANDATA EST. PRIOR GR/ECUM TEXTUM UNA CUM VERSIONE LATINA. LATERALI COMPLE-
cCTITCR, ET 104 VOLUMINA IN 409 TOMIS, PRO PRIMA SERIE, NON EXCEDIT. POSTELRIOK VERSIONEM. LATINAM TANTUM
EXHIBET, IDEOQUE INTRA 90 VOLUMINA RETINKTUR. SECUNDA SERIES GEAECO-LATINA. AD ὧδ VOLUMINA TANTUM ATTIN-
GIT ;: DU€ HUJUS VERSIO MERE LATINA 99 vOLUMINIBUS EST ABNOLUTA, UNUMQUODQUE. VOLUMINA GR.ECO-L ATINUM 8,
UNUMQUODQUE. MERE LATINUM D PHANCIS SOLUMMODO EMITUR: UTHROBIQUE VERO, !T PHRKTII. HL4US BENEFICIO
FRUATUR EMPTOR, COLLECTIONEM INTEGRAM, SIVE LATINAM, SIVE GRAECAM COMPARET NECkKssSU ERIT; SECUS ENIM
CUJUSQUE VOLUMINIS AMPLITUDINEM NECNON ET DIFFICULTATES VARIA PRETIA AQUABUNT. IDEO, 51 QUIS TANTUM EMAT
LICET INTEGRE, SED SEORSIM, COLLECTIONEM GR.ECO-LATINAM, VEL EAMDEM EX GR.ECO LATINE VE:HRSAM, TUM QUODQUE
vOLUMEN PRO 9 vEeL PRO Ó FRANCI8 SOLUM ODTINEBIT. ISTA CONDITIONES POSTERIORI PATROLOGIA LATINAR SERIEI,
PATRES AB INNOCENTIO 1I] AD CONCILIUM TRIDENTINUN EXHIBENTI, APPLICABUNTUE. PATROLGOG'A QUAE MANUSCRIPTIS
IN BIBLIOTHECIS ORBI8 UNIVERSI QUIESCENTIBUS. CONSTABIT, NECNOX PATHOLOGIA. OL NTALIS, CONDITIONIBUB ΒΡΕ-
CKALIRUS SUBJICIENTUR, ET 1* TEMPORK SUO ANNUNTIABUNTCR, 581 TEMPUS EAS TYPIS MANDANDI NOBIS. NON DEFUKRITe

PATHOLOGIE GELEC/E TOMUS CXLY.

NICEPHORUS CALLISTUS, THEODULOS MONACHUS, MATTH/EUS BLASTARES.

PARISIIS

APUD J.-P. MIGNE ET GARNIER FRATRES EDITORES, SUCCESSORES
IN VIA DICTA: AVENUE DU MAINE, 208

1904
Ἔν,

“ TRADITIO CATHOLICA.
SAECULUM XIV. ANNI 1333-1335.

NIKHOOPOY KAAAIXTO

SZANGOTIOY AOY

EKKAHPXIAXTIKHX IXZTOPIAX

NICEPHORI CALLISTI

XANTHOPULI
ECCLESIASTICJE HISTORLE

T LIBRI XVIII.
PRLEMITTUNTUR
SYNTAGMATIS. MATTH,£I BLASTARIS CONTINUATIO, ET THEODULI MONACHI,
ALIAS THOMJE | MAGISTRI, ORATIONES ET EPISTOLE.
ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE, a
BIBLIOTHECJE CLERI UNIVERSE :
Ü
SIVE
CURSUUM CONMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIAE ECCLESJASTICEE RAMOS. EDITORK

UU :

προς amma Án 000: UU d
TOMUS PRIOR.
— — 0——U»o99-4H
áF-
vENIT 15 FR. GALLICIS.

Donne and

PARISIIS
APUD J.-P. MIGNE ET GARNIER FRATRES EDITORES, SUCCESSORES
IN V1A DICTA : AVENUE DU MAINE, 208.

4904 .

TRADITIO €ATHOLICA.
SAECULUM XIV. ANNI 1339-1335.

ΠῚ 05** -ELENCHUS.

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXLV CONTINENTUR

MATTH/EUS BLASTARES HIEROMONACHUS.

Syntagma Canonum (Continuatio). 9
Carmina de officiis Eeclesie et aula Cpolitane. 311

THEODULUS MoNACHUS, ALIAS THOMAS MAGISTER.

lNolitie hislorica, e( litteraria, ex Csve De scrigt. eccles. . : -913
Laudatio S. Grégorii Theologi, ex ed. Laur. Normanni, Upsal. 1603. | 915
Oratio pro Chandreno :de quo vide Boivinum ad Gregoram, p. 339), ex cod. Reg.

20699, cum interpretatione nostra. 393
Oratio gratulatoria ad Angelum Stratopedarcham, ed. Laur. Norm. 313
Oratio gratulatoria ad magnum logothetam Metochitam, ex ejusdem editione. 381
Oratio gratulatoria ad Niphonem patriarcham, ex eedem. Eoo 5. a JEN 389
Laudatio regis Cypri, ex eodem. ] " 397
Epistola. “ 408
Oratio de regis officiis, ad Andronicum 1l Palicologum, « ex edit. Rom., cum interpre-

tatione nostra. 441
Oratio de subditorum officiis. . 495
Tituli orationum Theoduli. mE 547

1

NICEPHORUS CALLISTUS XANTHOPLLUS.
Notitia historico litteraria ex Bibliotheca Fabricii. | 549

Ecclesiastice Historim libri I-VIL.— ' ΝΗῚ
EN A . . oí E δ᾽. e à $^ ess. ? *
d : t5 015 Zub

296451

δ.

Clichy. — Ex typis PAUL DUPONT, 19, via dicta Bac-d'Asaiéres. — 806.8.490ὲ

CONTINUATUR,

MATTHJEI BLASTA.
SYNTAGMA CANONUM:

APXH TOY M ZTOIXEIOY.
KE4AA. Α΄. Περὶ μάγων, μαθηματιχῶν, xai
» ^ «
μάντεων, ἔτι δὲ καὶ ἀστρολόγων, ἐπαοιδῶν
* * * Δ. * -— -—
ἀλλὰ δὴ xal γοητειῶν, φαρμαχειῶν, xat
περιάπτων.
Ὁ ξα΄ τῆς ς΄ συνόδου κανὼν τοὺς μάντεσιν ἕαυ-
* 3, αι X . -- i
τοὺς ἐπιδεδωχότας, ἢ γόησιν, ἢ τοῖς λεγομένοις ἕχα-
τοντάρχοις, ἢ τοῖς τὰς ἄοχτους ἐπισυρομένοις, ἢ
ἕτερα θηρία πρὸς παίγνιον καὶ βλάόην τῶν ἁπλου-
στέρων, ἢ τοῖς νεφοδιώχταις, ἢ τοῖς γόησιν, ἢ τοῖς
παρέχουσι τὰ φυλαχτήρια, ἢ τοῖς τύχην, χαὶ εἷμαρ-
μέντν, xxi γενεθλιαλογίαν, xat τοιούτιυν ῥημάτων
τῆς πλάνης λήρους, oi
γεννηθῆναι xaxomotóv,
, ^3 T * * [ 4 4 7
τὸν ὃ᾽ αὖ εἰς ἀστέρα ἀγαθὸν, τοὺς οὖν προσανέοντας
τούτοις ἐπὶ ἐξαετίαν χαταδιχάζει ἐπιμένοντας δὲ τῷ
xxx, τελέως ἐχχηρύττει τῆς ἐχχλησίας, λαϊκοὺς
» PA λ Ti "n ? H δὲ , 4v ( ,
ὄντας δηλαδή ἱερωμένοις δὲ οὐδεμία παραίτησις,
τὸ μὴ υὐ καθαιρεθῆναι" ὡς γὰρ τῷ ᾿Αποστόλῳ
εἴρηται, « Τίς συγκατάθεσις νχῷ Θεοῦ μετ᾽ εἰδώλων ;»
xal τὰ ἑξῆς. Μάντεις μὲν οὖν λέ" i τοῖς δαί
Enc. τεις μὲν οὖν λέγονται oi τοῖς δαί-
μοσιν ἕχυτοὺς ἐχδόντες χαὶ προσαναθέμενοι, καὶ
ταῖς αὐτῶν ὑποθήχαις διχ τινων σημείων πειρώμε-
vot. βλέπειν τὰ μέλλοντα, ᾿Εχατόντχοχοι δὲ, οἱ περὶ
τὰ τοιαῦτα σοφώτερόν τι νοοῦντες, xai ταύτῃ δο-
ἐπίπροσθεν τῶν πολλῶν εἶναι. ΟἹ δὲ τὰς
ἐπισυρόμενο'!, βάμματα ἐξχαρτῶντες αὐτῶν,
χαὶ τῶν τριχῶν χείροντες, ταῖς γυναιξὶν ἀμφότερα
᾿ « , ,
ἐπορέγουτιν, ὡς νόσους ἐλαύνειν χαὶ βασχανίαν
. » * ,
ἔχοντα φύσεως" ἄλλοι δὲ ὄφεις περιφέρουσιν ἐγχολ-
^ , “« φ ^
πίους, γοητείαν δ' αὐτῶν μετιόντες. Νεφοδιῶχται
* ^ - * -
9, οἱ διὰ τῶν ἐν τοῖς νέφεσι σχημάτων τινὰ προφοι-
δάζοντες. Γόητες δὲ, οἱ Δαυϊτιχοὺς δῆθυν ψαλμοὺς
ἄϑοντες, xai ὀνομάτιυον μαρτυριχῶν μεμνημένοι, καὶ
αὐτῆς τῆς ὑπεραγίας Θεοτόχοὺ, χαὶ τούτοις τὴν ἐκ
τῶν δαιμόνων παρενείροντες γοητείαν. “Ἑτερο: δὲ
τοῖς τραχήλοις τῶν παίδων συνεπτυγμένους χαρτᾶας
ἀξαιωροῦτι, ταῖς παρατυχούσχ'ς ἐκῳδαῖς γιγρχυ-
μἴνους, ἐρυθροῖς δφάσμασιν αὐτοὺτ ἐνειλίσσοντες,
* ? - - ^ *
εἰς ἀποτρυπὴν δῆθεν παντὸς ἀνιαρόῦ, ἃ καὶ φυλα-
χτήριχ λέγουσι zai περίαπτα. Καθήρηνται ὁὲ πολ
Aaxt; X21 ἱερεῖς ἐπὶ τῆς συνόδου, ἄρτον τῆς με ά-
λης πέμπτης τισὶ φαγεῖν ἐπορέξαντες, ἐφ᾽ ᾧ τὰ
συλνθέντα εὑρεθῆναι, ἐκ τοῦ μὴ ῥᾳδίως τοῦτον χα-
ταπιεῖν. ἴλλλος δέ τις ἱερεὺς μετὰ Εὐαγγελίου ξύλῳ
^ . -
συνδεδεμένου, xal κὐχλιχῶς περιστρεφομένου, ἐρω-

€ - 4 A
OyÀ'» φωνοῦσι, κατὰ τοὺς

« . * , *
τὸν μὲν εἰς ἡμέραν casi

χοῦντες
ἄρχτους

LY

B

C

ST;

MAIS

1473 INITIUM LITTER/E M.

CAP. I De magis, mathematicis, et valibus, ut εἰ
asirologis, incantatoribus, proxsligiis, veneficiis
et amuletis.

Sexagesimus primus sexte synodi canon eos
qui vatibus sese dediderunt, vel prestigiatoribus,
vel iis qui centuriones dicuntur, vel iis qui ursas
circumducunt, vel id genus animalia ad imperito-
rum oblectamentum et noxam, vel nubium per-
secutoribus, vel incantatoribus, vel iig qui pre-
bent &amuleta, vel qui fortunam, ac fatum, ac
genealogiam, et ejusmodi verborum farraginem
proferunt ex imposture nugis, qui dicunt hunc
quidem die maligno, illum vero felici sidere na-
tum esse ; eos igitur, qui bis confidunt, sexennio
segregat; perseverantes autem in malo ab Ecolesia
omnino ejicit, si sint scilicet laici; nam quominus
sacerdotes deponantur, nulla est excusalio. Ut enim
inquit Apostolus : « Quenam templo Dei cum idolis
consensio? et cetera. Vates equidem dicuntur
qui demonibus sese addicunt, et ex illorum sugges-
tionibus per quaedam signa res se futuras scire profi-
tentur. Centuriones vero, qui de his aliquantutum
sapientiores sunt, et ideo existimantes se aliis
anteferri. Qui vero ursas cireumducunt, tinoturas
illis appendentes, et pilos tondeutes, mulieribus
ambo prebent, tanquam: que morbos οἱ fascina-
tionem propellere vim habeant. Alii vero serpentes
ἴῃ βίη gestant, prestigias per eos perficientes.
Nubium persecutores vero sunt, qui ex figufis in
nubibus aliqua vaticinantur. Incantatores vero,
qui Davidicos psalmos subinde canunt, δὲ nomi-
num martyrum meminerunt, etiam igslus sancte
Virginis Deipare: et horum quidam pteestigias ex
d:monibus somniantes. Alii vero puerorum collis
chartas cornplica!as suependunt, incantamentis qui
busdam inscriptas, rubris texturis illas involventes,
ad avertendum scilicet omne perniciosum, que
etiam amuleta dicuntur et περίαπτα. A synodo
etiams:epe depositi fuerunt sacerdotes, quod magn:e
quinte feria panem quibusdam comedendum de-
derunt, ut surrepta invenirentur, eo quod illum
non facile deglutiunt. Aliusetiam quidam sacerdos,
cum Evangelio ligno ligato, et in orbem circuma-
cto, interrogationes de quibusdam rebus per psal-

τήσεις περί τινων ποιούμενος ὑποθέσεων διὰ ψαλμῶν D mos Davidis faciens statim depositus fuit. Tales

PaTRoL. Gn. CXLV.

ἁ

11 MATTHJEI BLASTARIS 12

etiam sunt et mulieres, que ecclesiis vel snerig À Λαυϊδικῶν, εὐθέως χαθήρηται. Τοιαῦταί εἶσι xa: αἱ

imaginibus assident οἱ ex his so futura ,cpgno-
scere eque ac praedicere affirmaut, noq. ,eepug ac
que olim Pythonis spiritum habuerudt, Dv His'om-
nipus dicit divinus Chrysostozade; elitinsi sanclo
Trinitatis nomen ejusmpdi:&btid&jDus admisceatur,
etsi sancti etiam inyócegtui; "οἱ |signum crucis in-
super interponitur; [gere tamen ea nos debere
et aversmi: vet in 21 homilia, libri De simulacris,
utet to -&-eónira Judeos homilia, non obiter de his

ταῖς ἐχχλησίαις ἢ vx ἁγίαις εἰχότ' ποοτεδοτύου-
χὰχ τούτων

ὥ-

σαι γυναῖχες, ἰσχυριζόμεναι Y1VO A21
δῆθεν τὰ μέλλοντα xai ποολέγειν,
πνεῦμα Πύθωνος ἐχούσας. Mp! τούτων
φησὶν ὁ θεῖος Χρυσόστομος, ὅτ', χἂν

Τριάδος ὄνομά ἐπιλέγηται τοῖς τοιοὐτοιῖς, χὰ) ἀγίων

χατὰ τὰς πᾶλαι
πάντων
τῆς ἁνίας
γίνωνται ἐπικλήσεις, x3) τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ
ἐπάγηται, φεύγειν δεῖ τὰ τοιαῦτα xa! ἀποτρέπεσθα! "
4 Mj ind -» ^- -

ἀλλὰ xal ἐν τῷ εἰχοστῷ πρώτῳ λόγῳ τοῦ βιύλίου

τῶν ἀνδριάντων, ἔτι δὲ καὶ ἐν τῷ ε΄ τῶν πρὺς 'lov-
δχίους λόγων, οὐ παρέργως θριαμύεύει τὰ τούτων.

:Arisibghum agit.

Vicesimusg quartus Ancyrane synodi quinquen-
nii pone subjicit eos qui gentium consuetudines
sine 13744 ratione sequentes, in suas edes va-
tes ad magicas artes et medicamenta invenienda
introducunt, a tali abominatione domum se ex-
piaturos promittendo : quia egrotos ex his se fieri
Buspicantur, et morbo diuturno subjici, vel amia-
88 quadam indicare posse. lisdem panis subji-
ciuntur qui incantatricibus fidem adhibent, et iis
qui ex hordeo divinant.

Hunc cans verbatim recitat etiam 83 magni Ba-
silii canon ; hic autem ad sexennium usque tali ma-
lo deprehensos extendit ; quia qui semel errarunt,
postea vero 8 malo desistunt, minus punientur.

Tricesimus sextus Laodic. syn. sacerdotes, qui
sunt magi, et incantatores, aut mathematici, aut
astrologi, aut quse dicuntur phylacteria faciunt,
omnino ex ecclesia ejici decernit. Et magi quidem
sunt, qui demones, beneflcos scilicet, invocant ad
boni alicujus operationem, cum omnes sint ho-
micide et mali suasores. Incantatores autem sunt
prestigiatores, qui per incantationes demones ad
guam voluntatem trahunt; ac feras etiam et rep-
tilia devinciunt, adeo ut jumento foris pernoctanti
perniciem afferre non possint. Porro et alii ser-
pentes incan!ant, quos etiam manibus tractan-
tes sine morsu ab illis et malis impatibiles reima-
nenti mathematici deinde, qui opinantur corpora
oclestia habere universi dominationem, omniaque
nostra db eorum motu administrari. Mathematica
scientia iti bxc duo dividitur, astronomiam scili-

Be εἰσάγουσιν ἐπὶ

'O δὲ χδ' τῆς ἐν ᾿Αγχύρᾳ συνόδου ἐπὶ πενταε-
τίαν ἐπιτιμᾷ, οἱ δὴ ταῖς τῶν ἐθνῶν συννθεία'ς ἀλο-
γίστως ἀχολουθοῦντες, εἰς τοὺς ἔχυτῶν οἴχους μᾶν-
ἀναιρέσει

φαρμαχειῶν, ὡς à) τοῦ τοιούτου μύσους ἐχχαθάραι

^a - b
OrÜ:v μαγειῶν xai

τὸν olxow ὑπιτχνουμένους olx χλινοπετεῖς ἑαυτοὺς
ἐκ τούτων ὑποπτεύοντες γεγονέναι, χαὶ νόσῳ χρο-
viz χατεργασθήναι, ἢ χα' τινα τῶν ἀπωλομένων δυ-
γχμένους xaxa pavet, Τοῖς αὐτοῖς ἐπιτιμίοις ὑπό-
χεινται χαὶ ol γοητε ευτρίαις πετοσεργόμενοι, καὶ ταῖς
μετὰ χοιθῶν μαντευομέναις,

^

Τοῦτον χατὰ ῥῆμα τὸν χανύνα οἰέξειτι Wai ὁ τοῦ
μεγάλου Βασιλείου πγ΄ * μέχρις ἐξαε-
τίας τοὺς χαταχρησαμένους τῷ τοιούτῳ καχῷ παρα-
τείνει, ὥστε οἱ ἅπαξ πλανηθέντες, ἐἶτα τοῦ χαχοῦ

ἀποστάντες, ἐλαττόνως ἐπιτιμηθήσονται.

LE
ξ»
E.
M
[4

πλὴν οὗτος «ai

'O δὲ τῆς ἐν Λαοδικείᾳ Aq χληριχοὺς, μάγους
ὄντας, xxi ἐπαοιδοὺς, ἢ μαθνημάτιχους, ἢ ἀστρολό-
γους, ἢ τὰ λεγόμενα ποιοῦντας φυλαχτήρια, παντά-
πασι τῆς ἐχχλησίας ἀποῤὝῥίπτεσθα: διορίζεται καὶ
μάγοι μέν εἶσιν οἱ δαίμονας ἀγαθοποιοὺς ὅζθεν ἐπι-
χαλούμένοι πρὸς ἀγαθοῦ τινος σύστατιν, χαίτοι
μιαιφόνους πάντας χαὶ ἀλάστορας ὄντας τῇ mpoau:-
ρέσει. ᾿Επαοιδοὶ δὲ, οἱ γόητες, οἱ OO ἐπῳδῶν τοὺς
δαίμονας ἐφελχόμενοι πρὸς τὰ οἱκεῖχ θελήματα, «x
θηρία καταδεσμοῦντες χαὶ ἑρπετὰ πρὸς τὸ μὴ loud
νασθαι τὸ χτῆνος τυχὸν, ἔξω που νυχτὸς αὐλιζόμε-
νον" ἀλλὰ xal ὄφεις ἕτεροι χαταγοητεύουτσιν,
περ δὴ xal μεταχειριζόμενο', ἄδηχτοι ἐξ αὐτῶν χαὶ
ἀπαθεῖς χαχῶν διαμένουσι, Μαθηματιχοὶ δὲ, οἱ τὰ
οὐραν:ά σώματα δοξάζοντες ἔχειν τὴν τοῦ παντὸς
χυριότητα, χαὶ κατὰ τὴν χίνησιν τούτων διοικεῖσθαι
τὰ καθ᾽ ἡμᾶς. Τὰ δὲ τῆς μαθηματιχῆς ἐπιστήμης εἰς

e?
6' 04

cet et astrolokiam. Et illa quidem sanctis quoque [) δύο ταῦτα διήρηται, ἀστρονομίαν xal ἀστρολογίαν "

concessa est, quz cosdlestium omnium positionem et
motum docet, ut etiam ordinatum corum contex-
tum et distantiam. Astrologia autem, hoc est, exin-
de predictio, celi mansiones percurrit, et futurum
cognoscens, nequaquam sanctis Patribus concedi-
tur, quia simpliciores maxime errare facit, et zenesi
et fato confidereillos compellit. Astrolozi autem di-
cuntur qui demonum auxilio adjuti ex astris ut diis
divinant. Quatuor autem sunt libri mathematici
nuncupati, arithmetica, musica, geometria, ot
astronomia. Non illos igitur legere vetat canon, sed
nimium in iis studium adhibere ; et cum celestium

xa! ἡ μὲν xal τοῖς ἁγίοις αὐτοῖς συγχεχώρηται, ἅτε
τὴν τῶν οὐρανίων ἁπάντων διδάσχουσα θέσιν τε χαὶ
χίνησιν, καὶ τὴν εὔταχτον αὖθις αὐτῶν συμπλοχὴν xai
διάστασιν * ἡ δὲ ἀστρολογία, τουτέστιν d) ἐκεῖθεν προ-
μάντευσις, xal χαθ᾽ slppóv δῆθεν τῶν οὐρανίων
ἐχύαίνουτα, καὶ τὸ μέλλον γνωρίζουσα, οὐδαμοῦ
τοῖς Πατράτιν ἐχδέδοται, ἅτε τοὺς ἁπλουστέσους
xai εἱμαρμένῃ προσέχειν χαταναγχά-
Louca * xal ἀστρολόγοι, οἱ συνεργείᾳ
μαντευόμενοι δι᾿ ἀστέρων, xai ola θεοῖς τούτο!ς
προσέχοντες. Τέσσαρα δὲ εἰσι τὰ λεγόμενα μαθη-
ματιχὰ βιύλία - ἀριθμητικὴ, μουσικὴ, γεωμετρία.

γενέσει cz
δχιμόνων

18

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — M.

44

xxi ἀστρονομία. Οὐ ταῦτα τοίνυν ὃ χανὼν ἄνχγι- Α motibus nostra quoque circumagi credere, et fatu-

νώσχειν ἀπείργει, ἀλλὰ τὸ περιέργως αὐτοῖς χεχρῆ-
σθαι, χαὶ ταῖς τῶν οὐρανίων χινήσεσι πιστεύειν

ra quedam precognoscore existimare, quod ne-
cessario futura sint ex illo astrorum motu.

συμπεριφέρεσθαι τὰ ἡμέτερα, xal τινα τῶν ἐσομένων οἴεσθαι προγινώσχειν, ὡς ἐξ ἀνάγκης συμδησομένων

παρὰ τὴν τοιάνδε χίνησιν τῶν ἀστέρων.
Νόμος.

Ταύτῃ tot xal ὁ νόμος φησίν * 'H μὲν γεωμετρία
δημοσίᾳ διδάσκεται * dj δὲ μαθηματικὴ χαταχρίνεται
ὡς GT, γορευμένη.

'O δὲ μέγας Βασίλειος ἐν τῷ ζ΄ xavóvt φαρμακοὺς,

4 ᾿ - Δ, ,ἢ
χαὶ εἰδωλολάτρας, xai φονεῖς εἰς εἵχοσιν ἔτη καταδιχά-
ζε: * μοιχοὺς δὲ, καὶ ἀῤῥενοφθόρους, καὶ ζωοφθόρους

9 , ,** , λέ , * ^ λ 4 6 -

εἰς ιε΄, εἰδωλολάτρας λέγων οὐ τοὺς προδήλως ἀσεθεῖι,
ἀλλὰ τοὺς μετὰ τὸ βάπτισμα γοητείας μετιόντας χαὶ
μαντείας. Tpómov γάρ τινα εἰδωλολατροῦσι καὶ οὖ-

ποι, ἐπικλήσεσι χρώμενο! δαιμονίων, καὶ τὴν ἐκεί- Β

^ . b] 4 8 4 -
νων ζητοῦντες ἐπικουρίαν. Ol μὲν γὰρ ἀπ᾽ ἀρχῆς
' ^ 4 ?,
εἰδωλολάτραι, μετανοοῦντες καὶ βαπτιζόμενοι, εὐ-
͵ - ? . bM *
θέως τῇ θείᾳ κοινωνίᾳ προσίασιν΄. ol δὲ μετὰ τὸ
, , $^ * “ « "Nx. [ A
βάπτισμα τεθυχότες εἰδώλοις, σύνοιχον Otà βίου τὴν
ω * ^ J
μετάνοιαν χἔέχτηνται, χαὶ περὶ τὰς τούτου δυσμὰς
^ [] ef -᾿ 4
θεῖον δῶρον λαμδάνουσιν. “Ὥσπερ ἄρα xal iv
ἐξχγορεύοντα,
ὑπάγεται χρίματι,

τὸ

, . , ^ MEM
p ξε τὸν γοητείαν Ἢ φαρμάχειαν €

εὶ

τῷ τοῦ ἑἕχουσίως φονεύσαντος |
εἰς χα αὐτοὺς ἔτη chi χοινωνίας ἀπείργων, val
μᾶλα εἰκότως. ΑἹ μὲν γὰρ γοητεῖχι δαιμόνων ἔχου -
σιν ἐπιχλήσεις χαχοποιῶν, περὶ τοὺς τάφους ἐπα-
δομένας, ὦττε τινὰ παρεθῆναι τὰ μέλη τυχὸν, καὶ
διὰ βίου χατακλιθῆνα', χαὶ ἀδίωτον αὐτῷ τὸν βίον
ενέσθαι ^. ταύτῃ τοι xal γοητεῖαι παρωνομάπθη σαν
ἀπὸ τῶν περὶ τοὺς τάφους γόων χαὶ θρήνων.

Ai δὲ φαρμαχεῖαι ἢ ἀναιροῦσιν, ἢ τῶν ὡρενῶν
ἐξιστώτι, xai εὐχταῖον τὸν θάνατον ποιοῦσι τῷ
πάτποντι, εἴ ποτε ἀνανήψειεν, fj τοῖς γε προσήχουσ'
τῷ ἀνθρώπῳ, ἢ φίλτρου χάριν ἐνίοτε γινόμεναι, πα-
ραπαίειν zal οὕτω παρασχευάζουσιν.

Ἐν δὲ τῷ of καὶ τὸν μάντετιν ἔχυτὸν
xil τὰ ἐχτίνων φρονεῖν

2

ἐπιδεδω-
χότα, d, τισι τοιούτοις,
προαιρούμενον, τῷ τῶν φονέων οἰχονομεῖσθαι χοόνῳ
κελεύει, Et γὰῤ καὶ τὰ χρηστήρια μετὰ τὴν τοῦ
Κυρίου σάρχωτιν ἐχλελοίπασι, xal αἱ τῶν ψευδω-
νύμων προῤῥήσεις θεῶν, ἀλλὰ γε καὶ
ἐρῳδῶν καὶ ἐνεργείας δαιμόνων ἔσθ᾽ ὅτε συμόδαί-
νουσι γίνεσθαι, εἰ καὶ ψευδεῖς αἱ πλείους ἐλέγχον-
ται. ᾿Αλλ᾽ οἱ μὲν τοὺς δαίμονας ἀνέδην ἐπιχαλοῦμε-
νοι, οὐχ ἀπειχότως τῷ τῶν φονέων ὑποῤάλλονται
χρίματι " oi δὲ ἁγιασμὸν xai ἀρετὴν ὑποχρινόμενοι
χέρδους ἕνεκα, μέτριώτερον, οἶμαι, xai οὐ za
ἐχξίνους, τὰς εὐθύνας ὑφέξουσιν.

Ὃ δὲ μέγας Γρηγόριος ὁ Νύσσης, ἐν τῷ β' κανόνι,
τῶῦτα δίεισι κατὰ ῥῆμα" Οἱ πρὸς γόητας ἀπιόντες
$ μάντεις; ὃ τοὺς διὰ δαιμόνων χαθαρσιά τινα καὶ
ἀποτροπιασμοὺς ἐνεργεῖν ὑπισχνουμένους, ἐρωτῶν-
ται δι᾽ ἀχοιδείχς χαὶ ἀναχρίνονταιϊ, πότερον, ἐπι-
μένοντες τῇ εἰς Χριστὸν πίστει, ὁπ᾽ ἀνάγκης τινὸς
συνηνέχθησαν ἔχείνῃ τῇ ἁμαρτίᾳ, καχώσεώς τινος
$ ἀφορήτου ζημίας ταύτην αὐτοῖς τὴν ὁρμὴν ἐμ-
ποιησάσης, ἢ κχαθόλου χαταφρονήσαντες τοῦ πεπί-
τευμένου παρ᾽ ἡμῶν μαρτυρίου, τῇ τῶν δαιμόνων

πήμεζον δι᾽

D

: Lex.

Quapropter lex dicit : Geometria quidem publi-
ce docelur ; mathematica vero condemnatur ut pro-
hibita.

Magnus Basilius etiam in 7 canone veneficos
et idololalras, et homicidasin viginti annos condem-
n&t; adulteros vero et masculorum et animalium
initores in quindecitn ; idololatras vocans non ma-
nifesto impios, sed eos, qui post baptismum
praestigias exercent et vaticinia. Nam aliquo modo
idola colunt illi, demonum invocationibus utentes,
et eorum auxilium querentes. Qui quidem ab ini-
tio fuerunt idololatre, et poenitentia ducuntur et ba-
ptizantur, statim ad sanctam communionem ac-
cedant : qui autem post baptismum idolis sacrifi-
carunt, per totam vitam poenitentiam agant, et in
ejus extremo divinum donum accipiant. Quemad-
modum et in 605, illum qui prestigias vel venefi-
cium profitetur, voluntarii homicide judicio subjicit
133155 per 20annoseos a communione arcens ; et non
immerito,cum prasstigieinvocationes demonum ma-
leficorum contineant, circa tumulos incantatas, ut
alicujus membra forsan dissolvantur, et dum luce
fruitur egrotet, et inops sit illi vita. Quapropter et
incantationes denominate sunt a gemitibus et la-
mentationibus circa tumulos.

Veneficia vero aut interficiunt, aut de mentis
sede dejiciunt, mortemque illi, qui hec patitur,
optabilem faciunt, si quando resipiscat ; vel homi-
nis cognatis saltem, aut amoris gratia quandoque
facia, in delirium inducunt.

In 72, eum qui se valibus vel aliis ejusmodi
tradidit, eorumque errores sectatur, homicidarum
tempore puniri jubet. Quamvis oracula post assume
ptam a Domino carnem defecerint, et a falsis deís
predictiones : his tamen temporibus per incapta-
tiones et demonum ministeria aliquando flegicon-
tingunt, elsi mendacii pleraque convineéantur.
Qui tamen impudenter demones invocant, non
immerito homicidarum judicio subjiciuntur. Qui
vero sanctimoniam οἱ virtutem sipaulantes lucri
gratia, mitiorem, credo, penam δὲ non easdem
correctiones subibunt.

Magnus vero Gregorius Nyssenus in 2 canone
hec verbatim profert : Qui ad prestigiatores νοὶ
vates, vel eos qui per demones se piacula quedam
et aversiones operaturos esse pollicentur, accedunt
exacte interrogantur et examinantur, utrum in fide
in Christum permanentes, ἃ necessitate aliqua ad
illud peccatum impulsi sunt, cum afflictio aliqua
vel intolerabilis jactura huncilli animum indidisset,
an omnino neglecto quod a nobis creditum eat te-
stimonio, ad demonum societatem se contulerunt.

15 MATTH/EI BLASTARIS 16

Si enim ad fidem infirmandam, et quod Deum ἃ συμμαχίᾳ προσέδρχαμον. Εἰ μὲν γὰρ ἐπ’ ἀθετήσει

qui a Christianis creditur, esse non crederent, illud
fecerunt, erunt omnino voluntario negantium ju-
dicio obnoxii. Quale vero sit horum supplicium, in
primo ejus canone hic sanctius decernit; quem
quaeras in 1 cap. litt. A. Sinautem, inquit, non fe-
renda necessitas aliqua pusillum eorum animum
superans, eo deduxit, menguram eorum qui in for-
nicatione pecearunt, ipsi etiam observabunt, quod
in novem annos extendit. Quaere 3 cap. littere E.

Leges.

Qui per sacrificia vaticinatur, gladio puniatur :
qui vero illum vel suasione vel premio ad id hor-
tatur, exsilio, οἱ bonorum publicationi subjiciatur.

Veneflci, si in dignitate positi sint, exsilio mul-
ctantur ; reliqui vero capite plectuntur.

Qui praeparat magicam ad venerem trahontem
pudicos mores, vel contra hominum salutem mala
molitur, bonorum publicatione et exsilio punitur.

Ne quis divinatorem consulat : magi enim capi-
tali pena puniuntur.

Qui in necem hominum demones
gladio puniantur.

1316 Idem est docere οἱ discere lege prohibita.

invocant,

Maritus uxorem suam veneficam expertus, ma-
trimonium repudio solvit; similiter et mulier vi-

rum.
Qui venenum pro medicamento servo dedit,

cidem pene subjicitur ut qui mortis causam pre-
buit ; similiter et qui inconsiderate dat venenum.
Qui insanire aliquem veneno faciunt, lege do
injuria tenentur.
Lege de homicidis tenetur, qui hominis necandi
causa venenum preparat, vel vendit, vel habet.

Ri quis non malo animo mulieri paraverit medi-
camentum ad conceptionem, et si ipsum accipiens
decesserit, relegatur qui paravit.

Si quis liber aut servus quocunque pretextu
potionem dederit, sive viro, sivi mulieri, sive an-
cille, sive domine, et ex hoc infirmi facti morian-
turqui acceperunt, qui paravit gladio puniatur.

J

Qui, qui φυλαχτὰ dicantur, faciunt, et amatoria
ad capiendos homines ,publicatis bonis deportentur.

Sexagesima novella imperatoris Leonis, Si. quis,
inquit, omnino has raagicas arles adhibere inve-
niatur, sive corporis medele pretextu, sive ad
averlendum a fructibus damnum, is aposlatarum
ponam subiens, ultimo af(iciatur supplicio.

CAP. II. De mollitie.

Coneulas 28 cap. littere K.
CAP. III. De ebriis.

Queras 35 cap. littere K.

τῆς πίστεως, xai πρὸς τὸ μὴ πιστεύειν εἶνχι Θεὸν
τὸν παρὰ τῶν Χριστιανῶν πιστευόμενον, ἐχεῖνο πε-
ποιήχασι, τῷ χρίμχτι τῶν ἑχουσίως ἀρνησαμένων
ὑπαχθήσονται. Ὅποϊον δὲ τὸ τούτων χρῖμα, ἐν τῷ α’
αὐτοῦ xzvóvt ὁ ἅγιος οὗτος διαλχμθάνει, ὃν xa! ζήτει
ἐν τῷ α΄ χεφ. τοῦ A στοιχείου. Εἰ δέ τις, φησὶν,
ἀδάσταχτος ἀνάγχη κχαταχρατήσασχ τῆς μιχροψυ-
χίας αὐτῶν, εἰς τοῦτο προήγαγε, τὸ μέτρον τῶν ἐν
πορνείς πλημμελησάντων xal αὐτοὶ φυλάξουσιν,
ὅπερ χαὶ εἰς ἔτη παρατείνει ἐννέα, Ζήτει τὸ γ᾽ χεφά-
Àztov τοῦ E στοιχείου.
Νόμοι.

Ὁ διὰ θυσιῶν μαντευόμενος ξίφει τιμωρείσθω ^. ὁ
δὲ τοῦτον προτρεψάμενος παραχλήσει ἢ μισθῷ, ἐξο-
pia καὶ δημεύσει ὑποκείσθω.

Οἱ φαρμαχοὶ, ἀξιωματιχοὶ ὄντες, δεπορτατεύον-
tat * οἱ δὲ λοιποὶ εἰς χεφαλὴν τιμωροῦνται.

'O ἐπιτηδευσάμενης γοητείαν ἕλχουσαν εἰς ἔρωτα
σώφρονας λογισμοὺς, ἢ κατὰ σωτηρίας ἀνῆοώ-
πων μηχανησάμενος, δημεύσει καὶ ἑξοοίᾳ τιμω-
ρεῖται.

Μηδεὶς ἐπερωτάτω τινὰ μαντιχὴν ἐπαγγελλόμενον *
οἱ Υὰγ μάγοι χεφαλιχῶς τιμωροῦνται.

Οἱ εἰς βλάδην ἀνθρώπων δαίμονας ἐπικαλούμενοι
ξιφει τιμωρείσθωσαν.

Ἴσον ἐστὶ τὸ ἀπηγορευμένα μαθεῖν, χαὶ τὸ διδά-
σχειν.

Εὐλόγως ὃ ἀνὴρ, εὑρίσκων τὴν αὐτοῦ γαμετὴν
φαρμαχὸν, ῥεπουδίῳ λύει τὸν γάμον ὡσαύτως χαὶ
3j γυνὴ τὸν ἀνδρα.

'O φάρμακον ἀντὶ ἱατρείας δοόλῳ δεδωχὼς ὑπό-
χεῖται τῇ αὐτῇ ποινῇ, ὡς [αἰτίαν θανάτου παρασχών "
ὡσαύτως χαὶ ὁ προπετῶς διδοὺς φάρμαχον.

Οἱ παραφρονῆσαί τινα φαρμάκῳ ποιοῦντες
χονταί τῷ περὶ ὕδρεως νόμῳ.

Τῷ περὶ φονέων νόμῳ ὑπόχειται ὁ διὰ τὸ φονεῦ-
σαι ἄνθρωπον ποιῶν φάρμαχον, ἢ πιπράσκων, ἢ
ἔχων.

Εἰ xai μὴ xaxi τις λογισμῷ παράσχοι γυνα!χὲ
συλληπτικὸν, xal τελευτήσει ἡ λαδοῦσα, ἐξοοίζεται
ὁ παρασχών.

Et τις ἐλεύθερος, fj δοῦλος, ἐπὶ οἱᾳδύήποτι προφά-
σει δοίη πόμα εἴτε ἀνδοὶ, εἴτε γυναικὶ, εἴτε δούλῃ,
εἴτε δεσποίνῃ, χαὶ ἐκ τούτου ἀσθενήσαντες ἀποθά-
ξίφει ὁ παρχιχὼν ttute-

, t
Evz-

4 ^ t 3
γνοῖεν οἱ — OzEQ4EVOL,

D ρείτθω.

ΟἹ τὰ λεγόμενα ποιοῦντες φυλαχτὰ, ἐπὶ iig
τὸ δοχεῖν ἀνθρώπων, δη μευόμευοι ἐξοριζέσθωσαν,

Ἢ δὲ £' ν:χρὰ τοῦ βασιλέως Λέοντος, E? τις,
φησὶν, ὅλως τὰ τοιαῦτα φωραθείη μαγγανευόμεινος
εἴτε προφάσει σωμάτων θεραπείάς, εἴτε ἀποτροπῆς
τῆς τῶν χαρπίμων βλαύης, τὴν ἐσχάτην εἰσπρατ-
τέτθω ποινὴν, τὴν τῶν ἀποστατῶν χόλατιν ὑφιστά-
μένος.

,

ΚΕΦΑΛ, Β΄. Περὶ μαλαχίας,
Ζήτε: τὸ κη΄ χεφάλαιον τοῦ K στοιχείου.
ΚΕΦΑΛ. Γ΄. Περὶ μεθυόντων.
Ζήτει τὸ λε΄ κεφάλαιον τοῦ K στοιχείου.

11 SYNTAGMA ALPHABETICUM. — M. 18
ΚΕΦΑΛ, A. Περὶ μεταθέσεως xal μεταδιδά- À CAP. IV. De transpositione. el (ranslatione eviscopo-

σεως ἐπισχόπων ἢ χληριχῶν.

Ζήτει τὸ θ΄ χεφάλχιον τοῦ Α στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. Ε΄. Ὅτι τοὺς μετανοοῦντας οὐ δεῖ

ἀποδάλλεσθαι.

Ὃ νβ΄ τῶν ἁγίων ἀποστόλων κανὼν, Et τις ἐπί-
σχοπος, φησὶν, ἢ πρεσδύτερος, τὸν ἀπὸ - ἁμαρτίας
ἐπιστρέφοντα οὐ προσίεται, ἀλλὰ μυσχττόμενος
ἀποδάλλεται, κατὰ τὸν παλαιὸν ἐχεῖνον δήπου Ναθά-
τον, καθαιρείσθω, οἷα λυπῶν τὸν Χριστὸν εἰρηκότα,
Χαρὰ γίνεται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐπὶ tvi ἁμαρτωλῷ
μετανοοῦντι * ὃς διὰ τὴν τῶν ἁμαρτωλῶν σωτηρίαν
χλίνας τοὺς οὐρανοὺς γαταδέθηχεν * ὃς ἔφη, μὴ
ἐλθεῖν καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς με-
πάνοιαν * οὗ τῆς φιλανθρωπίας οὐδεμία τῶν ἧμε-
τέρων χρείττων ὥφθη ἁμαρτιῶν * ἀλλὰ καὶ διὰ τοῦ
προφήτου βοᾷ * Λέγε σὺ πρῶτος τὰς ἁμαρτίας σου,
ἵνα διχχιωθῇς. » Ζήτει ἐν τῷ ἑξῆς ζ΄ χεφαλαίῳ xa-
νόνα μς' τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου.

Ὁ δὲ τῆς ἐν Λαοδιχείᾳ συνόδου B' κανὼν τοὺς ἐν
διχφόροις ἐξετασθέντας πταίσμασι, xai δι’ ἐξομολο-
γήσεως xai μετανοίας τοῖς χαχοῖς ἀντιζύγου, xai,
6 φασιν, ἐκ διαμέτρου τὸν εἰσέπειτα βίον πρὸς τὸν
πρότερον ἐπιδειξαμένους, τῆς θείας ἀξιοὶ μεταλή-
ψεως, ἀξιοῦσθαι, οὐ παρὰ τὴν αὐτῶν σπουδὴν, παρὰ
μέντοι τοὺς οἰχτιρμοὺς τοῦ Θεοῦ, xal τὴν ἄφατον
ἀγαθότητα.
ΚΕΦΑΛ. G. Περὶ τῶν τῆς μετανοίας τόπων.

Εἰς τέσσαρας δὲ τάξεις οἱ μετανοοῦντες διήρηνται *
εἰς τοὺς προσχλαίοντας, τοὺς ἀχροωμένους, τοὺς
ὑπνπίπτοντας, xai τοὺς συνισταμένους * xal προσ-
κλαίοντες μέν εἶσιν οἱ ἔξω τῆς θύρας τοῦ εὐχτηρίου
ἱστάμενοι, xxi πρὸς τῶν εἰσιόντων τε xal ἐξιόντων
πιστῶν εὐχήν τε αἰτούμενοι, χαὶ τὴν τῆς ἁμαρτίας
συγχώρησιν * ἀκροώμενοι δὲ, οἱ ἔνδον τῆς θύρας
ἱστάμενοι ἐν τῷ λεγομένῳ Νάρθηχι, χαὶ τῶν θείων
Γραφῶν, καὶ τῆς χοινῆς ἐπαχούοντες διδασχαλίας,
εἴθ᾽ οὕτω μετὰ χατηχουμένων ἐξερχόμενοι. Ὑπο-
πίπτοντες δέ εἶσιν οἱ ἔνδον τῆς ἐχχλησίας ἱστά-
μενοι, xatómtv δὲ τοῦ ἁμύωνος, xai μετὰ τῶν xa-
τῃχουμένων xai οὗτοι ἐξιόντες, ἠνίχα τὸ, Ὅσοι
κατ χούμενοι, ἐχφωνηθείη παρὰ τοῦ διχχόνου - συν-
ἰστάμενοι Ot, οἱ τοῖς πιστοῖς μὲν συνευχόμενοι καὶ
συμψάλλοντες, τῆς δὲ τῶν αγιασμάτων ἀπεχόμενο
μεταλήψεως, μέχρις ἂν, ἐξήχοντος τοῦ νενομισμένου
χρόνου, τὸ τέλειον αὐτοὺς τῆς θείας ἐχδέξηται χοι-

;
νωνίας.

ΚΈΦΑΛ. Ζ΄. Ὅτι κατὰ τὴ Ἢ )
διάθεσιν ἔξεστι τῷ κι σκόπῳ ἢ ἀνιέναι, ἢ
ἐπιτεῖναι τούτοις τὰ ἐπινέμια,

Ὁ ιβ' τῆς a συνόδου χανὼν χριτὴν ἐφίστησιν
ἀξαραλόγιστον τὸν ἐπίσχοπον, ἢ μειοῦν τὰ ἐπιτίμια,
κα! ψιλανθρωπότερόν τι βουλεύεσθαι, τοῖς ἐξ εἰλι-
χρινοῦς διανοίας μετανοοῦσι, xal τῷ τοῦ Θεοῦ φόδῳ
καλῶς στοιχειουμένοις, xal δάκρυσιν αὐτὸν ἱλεου-
μένοις, xai τὴν Ex τῶν ἐπιτιμίων χάχωσιν εὐχαρί-
στως ὑπομένουσι, καὶ τὴν τῶν ἀγαθῶν ἔργων ἄσχη-
σιν περὶ παντὸς ποιουμένοις, χοινωνοῦσι δὲ τῶν
ὄντων τοῖς δεομένοις, καὶ ἔργῳ καὶ σχήματι τὴν

rum elc rum,

Queras 9 cap. littere A.
CAP. V. Quod paenitentes non debent rejicit.

Quinquagesimus secundus sanctorum apostolo-
rum canon, Si quis episcopus, inquit, vel presby-
ter, eum, qui 8 peccatis convertitur, non recipit,
sed abhorrens ejicit veteris instar Navati illius,
deponatur, quia Christum molestia afficit dicentem,
« Gaudium est in colo propter unum peccatorem
1731 poenitentiam agentem, » qui propter peccato-
rum salutem inclinavit colos et descendit; qui
dixit, se non venisse vocare justos, sed peccatores
ad penitentiam ; cujus misericordia omnibus nostris

B ignoscit pecoatis ; qui etiam per prophetam dixit :

« Dic tu primus peccata tua, ut justiflceris. »
Quaras in sequenti 7 cap. 46 canonem synodi
Carthaginensis.

Secundus syn. Laodic. canon in diversis depre-
hensos delictis, et per confessionem ac poenitentiam
malis oppositam, vitam futuram priori ex diametro,
ut aiunt, contrariam ostendentes, sancla commu-
nione dignos haberi judicat, non propter eorum
virtutis studium, sed propter Doi miserationes et
inenarrabilem bonitatem.

CAP. VI. De penitentiz locis.

Penitentes in quator ordines distribuuntur : in
deflentes, audientes, substratos, et consistentes.
Et deflentes quidem sunt, qui extra saerarii ostium
stant, δὲ ingredientium et egredientium fidelium
supplicationes rogant, et peccati remissionem. Au-
dientes vero, qui intra ostium stantes in loco
Narthece dicto, sacras Scripturas et communem
disciplinam audiunt, deinde cum catechumenis
egrediuntur. Substrati autem sunt, qui intra eocle-
siam stant, verum post ambonem, et cum cate-
chumenis et ipsi egrediuntur, quando a diaconé
pronuntiatur, « Quotcunque catechumeni. » Con-
eistentes vero, qui cum fidelibus simul precawtur
et canunt, sed a sanctorum communione absifhent,
donec, definito tempore adimpleto, ad sánctam
communionem tandem plene admittantur. :

CAP. VII. Quod juxta ponitenlium dispositionem
episcopo panas illis. vel remittere vel extendere
liceat.

Duodecimus prima syn, canon arbitrum infalli-
bilem episcopum constituit, vel peenas diminuere,
et humanius aliquid statuere de iis qui sinceris
conditionibus penitentiam agunt, et in timore
Dei reote incedunt, et lacrymis eum propit.uin
faeiunt, et penarum alflictionem patienter su-
beunt, et bonorum operum exsecutioni ante
omnia operam dant, de bonis aulem indigentibus
communicant, et conversionem tam re quam specie

19

MATTHJEI BLASTARIS

20

oslendunt: vel de rigore rursug non omnino re- A ἐπιστροφὴν ἐπιδειχνυμένοις " ἢ τῆς ἀχριδείας αὖθις

mittere, si castigatum indifferenter et remisse per
correclionem dispositum eese animadverterit : cum
enim pro forma ecclesiam ingreditur, salulis ex-
pers atque ita dignus est qui a fidelibus quidem
separetur, cum cateohumenis vero et stationem, et
e templo egressionem communem habeat.

Eadem etiam 2 Ancyr. syu. canon decernit,
potestatem episcopis concedens, juxta afflictionem,
et humilitatem, et mansuetudinem penitentiam
agentis, vel ponis addere vel auferre. Porro et
quintus ut et septimus episcopis potestalem con-
cedit, penitentibus supplicia vel remittere ve]
extendere, ardentiorem videlicet, 1878 vel remis-
siorem ponitentiam ostendentibus; anteactam
quoque eorum, et qua postea consecuta esl, vi-
vendi rationem inspicere ; num caste, vel remisse
et laxe vitam egerint, et sic clementiam erga illos
adhibere jubet.

Centesimus secundus sexte syn. canon, Eum,
inquit, qui solvendi et ligandi potestatem ἃ Deo
accepit, peccati qualitatem considerare oportet, et
ejus qui peccavit ad conversionem studium, sive
vergat ad sanitatem, sive contra propriis moribus
in se provocet morbum, et sic vulneri convenien-
tem aíferre medicinam ; ne si in utroque im-
moderatione utatur, ab ejus qui loberat salute
excidat: varius enim et multiformis est peccati
morbus. Omnem enim rationem init Deus, isque
cui pastoralis traditus est principatus, ut errantem
ovem reducat, et ei que est a serpente vulnerata,
medeatur, et neque per desperationis precipitia
impellat, neo ad vite dissolutionem et contemptum
frena relaxet, sed uno modo, sive per acriora et
astringentia, sive per molliora et leniora medica-
menta affectioni resistat, et ad ulceris obductio-
nem adnitatur, fructus ponitentie examinans, et
gapienter dispensans et gubernans hominem, qui
ad superiorem illuminationem vocatur. Utraque
igitur scire oportet, et qua sunt summi juris,
et que sunt consuetudinis vel affectionis; et in
lis, que extrema non admittunt, affectionis mo-
do uti, sicut sanctus et magnus docet Basilius.
Jn tertio enim ejus canone, In summa, inquit,
verior est lapsus medela a peccato recessus et per
temperantiam et afflictionem carnem in servitutem
redigere et spiritui subjicere ; ita enim qui poni-
tentiam agit, perfectum curationis sue documen-
tum nobis exhibebit. Debent vero animarum cura-
lores utraque nosse, et que sunt summi juris, et
que sunt consuetudinis. Et si quidem, que sunt
summi juris, admittant illi qui confessi sunt, ex
ejus prescripto cum ipsis agere: sin autem oblu-
ctentur, sequi demissionis consueludinem debebunt.
ἐξομολογούμενοι, xat' ἐχείνην οἰχονομεῖν αὐτοὺς *
χαταδᾶσεως.

In 74 vero can. ejus: Qui ligandi et solvendi
potestatem a Deo acceperunt, eis non est vitio ver-

B

μηδόλως ὑφίεσθαι, εἰ ἀδιαφόρως ὀρῴη καὶ ἀνειμέ-
νως τὸν ἐπιτιμηθέντα πρὸς τὴν ἐπιτίμησιν διαχεί-
μενον, χαὶ τῷ σχήματι μόνῳ τῆς εἰς τὸν νεὼν
παρόδου ἀρκούμενον, xal οὐχ ἀνιώμενον xal dvattoe
παθοῦντα, ὅτι τῶν μὲν πιστῶν ἀποδιαστέλλεται,
τοῖς O& χατηχουμένοις, τῆς τε στασεως χοινωνεῖ,
xai τῆς £X τοῦ νεὼ ἀποφοιτήσεως.

Ταῦτα xal ὁ τῆς ἐν 'Aq«9pq β΄ διορίζεται, τὴν
ἐξουσίαν toig ἐπισκόποις ἀνχτιθεὶς, κατά qe τὸν
χάματον, καὶ τὸ ταπεινὸν τοῦ μετανοοῦντος xal
πρᾶον, ἣ προστιθένχι, ἢ ἀφαιρεῖν τῶν ἐπιτιμίων.
ῬΑλλὰ xil & ἔτι xal ὁ C τοῖς ἐπισχόποις ἐπιτρέ-
mtt τὴν ἐξουσίαν, ἢ ἀνεῖναι ἢ ἐπιτεῖναι τοῖς μετα-
νοοῦσι τὰ ἐπιτίμια, θερμότερον δηλαδὴ ἢ ἐᾳθυμό-
τερον τὴν μετάνοιαν ἐπιδειχνυμένοις " δὲ
εἰσέπειτα, εἴτε
σωφρόνως, εἴτε ἀνειμένως ζῶτι καὶ χαύνως, xa
οὕτω τὴν φιλανθρωπίαν ἐπιμετρεῖν.

σχοπεῖν
Α 4 - , , M μ
Xzi τὸν προτοῦ βίον τούτων, XX! τὸν

Ὃ δὲ p8' τῆς ς΄ συνόδου χανὼν, Τὸν ἐξουσίαν,
φησὶν, εἰληφότα παρὰ Θεοῦ λύειν τε χαὶ δεσμεῖν,
σχοπεῖν τε τὴν τῆς ἁμαρτίας ποιότητα χοὴ, xxi τὴν
τοῦ ἡμαρτηχότος πρὸς τὴν ἐπιστροφὴν διάθεσιν,
εἴτε πρὸς τὴν ὑγίειαν νεύσει, ἢ τοὐναντίον διὰ τῶν
οἰχείων τρόπων προσχαλεῖται χαθ᾽ ἑαυτοῦ τὸ ἀῤῥώ-
στημα, καὶ οὕτω κατάλληλον ἐπάγειν τὴν θεραπείαν
τῷ τραύματι, ἵνα μὴ, τῇ ἀμετρίᾳ καθ᾽ ἕχάτερον
χρώμενος, ἀποσφαλείη πρὸς τὴν σωτηρίαν τοῦ
χάμνοντος * πολυειδὴς γὰρ xal ποικίλη τῆς ἅμαρ-
τίας ἡ νόσος. Πᾶς μέντοι λόγος Θεῷ xal τῷ τὴν
κοιμαντικῖν ἡγεμονίαν ἐγχειρισθέντι, τὸ πλανώμε-
νον πρόθατον ἐπαναγαγεῖν, xxi τὸ τρωθὲν ὑπὸ τοῦ
ὄφεως ἐξιάσασθαι, xal μήτε χατὰ χρημνοῦ ὠθῆσαι
τῆς ἀπογνώσεως, ute τὰ χαλινὰ ἐπιδοῦναι πρὸς
τὴν τοῦ βίου ἔχλυσίν τε xal χαταφρόνησιν ^ ἀλλ᾽ Evi
γε τῷ τρόπῳ, εἴτε διὰ τῶν αὐστηροτέρων καὶ στυ-
φόντων, εἴτε διὰ τῶν ἁπαλωτέρων τε χαὶ πραοτξέρων
φαρμάχων, χατὰ τοῦ πάθους στῆναι, xai πρὸς τὴν
συνούλωσιν τοῦ ἕλχους ἀνταγωνίσασθαι, τοὺς τῆς
μετανοίας χαρποὺς δοχιμάζοντι, xal οἰχονομοῦντι
χαλῶς τὸν πρὸς τὴν ἄνω λαμπρότητα καλούμενον
ἄνθρωπον, ᾿Αμφότερα τοίνυν εἰδέναι χρὴ, xai τὰ τῆς
ἀχριδείας, καὶ τὰ τῆς συνηθείας, Tj συμπαθείας, xai
ἐπὶ τῶν μὴ καταδεχομένων τὴν ἀχρότητα, τῷ τῆς
συμπαθείας τύπῳ κεχρῆσθαι, ὡς ὁ ἱερὸς xai μέγας

D διδάσχει Βασίλειος, Ἔν γὰρ τῷ Y' αὐτοῦ χανόν:,

Καθόλου, φησὶ, ἀληθέστερον ἴαμα τοῦ σφάλματος,
ἡ τῆς ἁμαρτίας ἀναχώρησις, xxi τὸ δι᾽ ἐγχρατεΐας
xal χαχοπαθείας τὴν σάρχα δουλαγωγῆσα!, καὶ ὑπο-
τάξαι τῷ πνεύματι " οὕτω γὰρ τελείαν ἡαῖν ὁ με-
- «Ὁ * ^ 4 bj
τανοῶν παρέξει τῆς ἰατρεύσεως αὐτοῦ τὴν ἀπόδε:-
ξιν. Δεῖ δὲ τοὺς τῶν ψυχῶν οἰχονόμους ἀμφότεροι
εἰδέναι, xai tà τῆς ἀχριδείας, καὶ τὰ τῆς συνη-
θείας * xai εἰ μὲν χκαταδέχονται τὴν ἀχρίδειαν o!

εἰ ὃξ σχληρόνοιντο, ἕπεσθαι τῇ συνηθείᾳ τῆς συγ-

Ἔν δὲ τῷ οδ΄, Οἱ δεσμεῖν καὶ λύειν ἐξουσίαν εἰ-
ληφότες παρὰ Θεοῦ, μεμπτέοι οὐχ ἂν εἶεν, εἰ, τῶν

21 SYNTAGMA ALPHABETICUM. — M. 22

ἐξομολογουμένων σπουδαίαν xai θεομοτέραν τὴν A lendum siconfitentibusseriam etardentiorem poni.

μετάνοιαν ἐπιδειχνυμένων, αὐτοῖς ἀρέσειεν ἐλατ-
τῶσαι τοὺς ὁρ'σθέντας τῶν ἐπιτιμίων χρόνους, τῆς
ἐν ταῖς Γραφαῖς ἱστορίας ἔγγυωμένης ἡμῖν, τοὺς
μετὰ μείζονος ἐξομολογούμένους πόνου, θᾶττον τὴν
τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν χαταλαμθανειν.

Ἐπὶ δὲ τοῦ ἁγιωτάτου πατριάρχου Λουχᾶ στρα-
τιώτῃ τινὶ φόνον ἑχούσιον δράσαντι, ἐπίσχοπός τις
ἐπὶ μετρίῳ πάνυ καιρῷ ἐγγράφως αὐτῷ τὴν ἀθώωσιν
δέδωχε, xal ἐγκαλούμενος παρὰ τῆς συνόδου, τὸν
παρόντα χανόνα προέτεινεν * ἀλλ᾽ ἤχουνεν, ὅτι τὸϊς
ἀρχιερεῦσιν ἐδόθη μὲν αὔξειν τε καὶ μειοῦν τὰ ἐχ
τῶν χανόνων ἐπιτίμια, οὐ μὴν ἀνεξετάστῳ xal ὑπερ-
Ὀαλλούσῃ χρῆσθαι συγχαταδάσει. “Ὅθεν τὸν μὲν
στρατιώτην τόϊς Ex τῶν χανόνων ἐπιτιμίοις ἢ σύν-

tentiam ostendentibus, illis placet definitum pone
lempus minuere; Scripture siquidem historia
nobis manifestum faciente, quod qui majori labore
confitentur, eos Dei misericordiam citius apprehen-
dere.

Tempore porro sanctissimi palriarche Luce,
milite quodam cedem voluntariam committente,
episcopus quidam post valde modicum tempus datis
scriptis absolutionem illi concessit, et ἃ synodo
condemnatus, presentem canonem in medium
altulit: sed responsum accepit, quod antistitibus
concessum fuit caponum ponas vel augere vel
minuere, non autem inexplorata et arrogante
demissione uti; uude militem quidem ponis,

odo; χαθυπέδαλε * τὸν δὲ ἀρχιερέα δίκας ἀπῴτησε, Β duas canones exigunt, synodus subjecit, ab antistite

τὴν ἐν ὡρισμένῳ καιρῷ τῆς λειτουργίας ἐπίσχεσιν.

Ὁ δὲ Νύσσης μέγας Γρηγόριος, ἐν τῳ y' κανόνι,
Ἐπὶ τῶν σπουδαιοτέρᾳ χεχρημένων, φησὶ, τῇ ἐπι-
στροφῇ, xai τῷ βίῳ δεικνύντων τὴν πρὸς τὸ ἀγαθὸν
ἐπάνοδον, ἔξεστι τῷ οἰχονομοῦντι πρὸς τὸ συμφέρον
συντεμεῖν τὸν χρόνον͵ χαὶ τάχιον ἀποδοῦναι τούτοις
τὴν χοινωνίαν, ὅπως ἂν τὴν τοῦ θεραπευομένου χα-
τάστασιν δοχιμάσειεν. Ὥσπερ γὰρ τὸ τοῖς χοίροις
ῥίπτειν τοὺς μαργαρίτας ἀπείρηται, οὕτω τὸ ἀπο-
στερεῖν τοῦ τιμίου μαργαρίτου τὸν ἤδη ἄνθρωπον
διὰ τῆς χκαθαρότυητός τε xal τῆς ἀπαθείχς γενομε-
νον, τῶν ἀτόπων ἐστι. Πανταχοῦ γὰρ ἐν πλημμε-
λήματος εἴδει τοῦτο χαθορᾷν προσέχει πρὸ πάντων,
οἵα ἐστὶν d τοῦ θεραπευομένου διάθεσις, xal μὴ
τὸν χρύνον οἴεσθαι πρὸς θεραπείαν ἀρχεῖν, (τίς γὰρ
ἂν àx τοῦ χρόνου ἴασις γένοιτο ;) ἀλλὰ τὴν προαί--
βεσιν τοῦ ἑχυτὸν δι’ ἐπιστροφῆς θεραπεύοντος. Ἔστι
δὲ, φησί, διαφορά τις ἐν τῷ λόγῳ τῆς μετανοίας
τοιχύτη ὃ μὲν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ πρὸς τὴν ἐξαγόρευσιν
-ἧς ἀμχρτίας ὁρμήσας, αὐτὸ τὸ χαταδέξασθαι δι’
οἰκείας ὁρμῆς γενέσθαι τῶν κρυφίων χατήγορος, ὡς
ἤδη τὴς θεραπείας ἀρξάμενος, ἐν φιλανθρωποτέροις
γίνετα! τοῖς ἐπιτιμίοις. Ὁ δὲ φωραθεὶς ἐπὶ τῷ χαχῷ,
ἢ διά τινος ὑποψίας fj χατηγορίας ἀπελεγχθεὶς dxou-
σίως, ἐν ἐπιτεταμένῃ γίνεται τῇ ἐπιστροφῇ, ὥστε
χαθαρισθέντα δι᾽ ἀχριδείας αὐτὸν, οὕτως ἐπὶ τὴν
τῶν ἀγιχασμάτων ἐλθεῖν χοινωνίαν. Ζύήτει xal ἐν τῷ
λβ΄ κεφ. τοῦ E στοιχείου χανόνα τοῦ μεγάλου Βα-
σιλείου πβ΄, xai ἐν τῷ xy' κεφ. τοῦ K στοιχείου χα-
vóva τοῦ αὐτοῦ ξα΄, xal ἐν τῷ ἡ χεφ. τοῦ X στοι-
χείου xavóva τοῦ αὕτοῦ ο΄, xal ἐν τῷ χγ΄ χεφ. τοῦ K
στοιχείου κανόνα Γρηγορίου τοῦ θαυματουργοῦ ιχ΄.

Ὃ δὲ θεῖος Χρυσόστομος, ἐν τῷ β΄ τῶν περὶ ἱε-
βωσύνης λόγψ, Οὐχ ἁπλῶς, φησὶ, πρὸς τὸ τῶν
ἁμαρτημάτων μέτρον δεῖ τὴν ἐπιτιμίαν ἐπάγειν,
ἀλλὰ xai τῆς τῶν ἁμαρτανόντων στοχάζετται προ-
αιρέπεως, μή ποτε ῥάψαι τὸ διεῤῥωγὸς βουλόμενος,
χεῖρον τὸ σχίσμα ποιήσῃς, xal ἀνορθῶσαι τὸ xata-
πεπτωχὸς σκουδάζων, μείζονα ἐργάσῃ τὴν πτῶσιν.
Oi γὰρ ἀσθενεῖς xai διχχεχυμένοι, καὶ τὸ πλέον τῇ
τοῦ κόσμου δεδεμένοι τρυφῇ, ἔτι xal ἐπὶ γένει xal

δοναστείᾳ μέγα φρονεῖν ἔχοντες, ἡρέμα μὲν καὶ

autem jus exigebat, nempe ad statutum tempus ab
administratione suspensionem. |

Magnus Gregorius Nyssenus in tertio canone,
lis, qui diligentiori conversione usi fuerint, inquit,
et vita ad id quod bonum est reditum ostenderint,
licet ei, qui dispensat, pro utilitate tempus contra-
here, et celerius illis communionem reddere, prout
ejus, cui medela adhibetur, constitutionetn appro-
barit. Quemadmodum enim porcis margaritas pro-
jicere vetitum est, ita et pretiosa margarita privare
eum, qui jam per purgationem et alienationem
ἃ vitio factus est homo, absurdum est. Ubique
enim in peccati specie hoc perspicere ante omnia
convenit, qualis est illius, cui medela adhibetur,
dispositio, et non ad :nedelam sufficere tempus

C existimare, (nam quenam medela a 179 tempore

fit?) sed illius affectionem, qui per conversionem
Sibi medetur. Est vero, inquit, quedam differentia
in penitentie ratione, ejusmodi; qui enim ex
seipso ad suorum peccatorum confessionem impul-
gus est, eo quod sua sponte occultorum accusator
esse voluerit, ut qui jam medicinam adhibere
coeperit, mitioribus penis mulctatur. Qui autem
in malo deprehensus est, vel propter aliquam
suspicionem vel accusalionem ingratiisconvictus oat,
longius illi conversionis tempus datur, ut dein&eps
perfecte purgatus, sic ad sacramentorum commu-
nionem admittatur. Queras in 32 cap. liftere E
canonem 82 magui Basilii, et in 23 cap littere K
ejusdem sancti canonem 61, et in 8 cap. littere Σ

ἢ ejusdem canonem 70, et in 23 cap. littere K

Gregorii Thaumaturgi can. 11.

Divus etiam Chrysostomus in 2 de sacerdotio
sermone, Non simpliciter, inquit, ad delictorum
gradum mulctam oportet statuere ; sed exploranda
est peccantium dispositio: ne dum oconsuere vis
quod ruptum est, scissuram deteriorem facias ; ac
dum, quod lapsum es!, erigere ac emendare studes,
casum ipsum majorem reddas. Nam qui infirmi
sunt ac remissi, et magna ex parte mundi deliciis
illaqueati , quique ἃ generis claritate et potentia,
unde animos magnopere tollant, habent: sensim

23

MATTH/EI BLASTARIS

24

et paulatim a peccatis, quibus laborant, pedem refe- À χατὰ μιχρὸν iv οἷς ἁμαρτάνουσιν ἐπιστρεφόμενοι,

rentes, licet non penitus, attamen parte aliqua se a
malis liberare possunt. Si vero repentinam ani-
madversionem adhibeat aliquis vel correctionem,
etiam minori correctione et animadversione illos af-
ficiet. Humanus enim animus, postquam verecundia
limites transilire coactus est, in desperationem
dilabitur; et neque blandis verbis paret, neque
minis flectitur, neque beneficiis movetur : sed ista
civitate multo pejor fit, cui exprobrans propheta
dixit: « Facta est tibi imeretricia facies, depuduit
te adversus omnes. » Quocirca multa pastori opus
est prudentia, et mille oculis, ut anime habitum
undique cireumspiciat. Quemadmodum enim ani-
mum despondent multi, el in sue salutis dispera-
tionem proruunt, eo quod non possunt acerba
medicamenta sustinere; ita sunt nonnulli, qui»
quod poenas peccatis pares non luerint,in contemptum
dilabuntur et multo deteriores fiunt, et majo-
rem peccandi licentiam sibi vindicant. Itaque nihil
horum sine examine praetereundum est, quin omnia
studiose perserutatum ; tum enim demum oportet
sua ipsius remedia peccatori afferre, ne fru-
Btranea sit ejus opera.

Magnue vero Basilius in 8& canone, Hec autem
omni, iuquit, scribimus, ut ponitentie fructus
probentur. Non enim temporis circa hec, sed
penitentie rationem habemus. Quod si a pro.
priis moribus non facile avellantur, et carnis vo-
luptatibus potius quam Domino servire voluerint,
vitamque ex Evangelio institutam non admittant,
nulla est nobis cum iis communis ratio. Nos enim
in inobediente et contradicente populo audire docti
sumus, « Servans serva animam tuam. »

In 85 vero antistites et omnes, qui habent
ligandi et solvendi potestatem, hortatur, no pec-
cantibus consentiant, et communionem sustinendo
oum iis qui in peccatis perseverant, simul cum
illis pereant; imo noctu et interdiu, et publice et
privatim ipsis testificari, cum eorum autem im-
probitatibus non consentire; imo 608 quidein
luorifacere optare, et a mali laqueo eripere. Sin
autem, inquit, hoc facere non possumus, nostras
galtem animas ^ab eterna condemnatione servare
studeamus.

180 Quadragesimus sextus Carthaginensis
synodi mimos et scenicos et omnes qui incomposite
vivunt, et aliis dissolute vivendi causam prebent,
prestie'atores et saltatores, quin et apostatas, quj
Christianismum scilicet abnegarunt, per poniten-
tiam «ead Deum convertentes, non esse amandandos
jubet, sed iis potius dandam esse gratiam seu
peceatorum remissionem (quemadmodum divus
Paulus ait, « Gratia salvi facti 6818; » ) et conci-
liationem sive absolutionem a poena.

D

δύναιντ᾽ ἂν, εἰ xal μὴ τέλεον, ἀλλ᾽ οὖν ἐχ μέρους
τῶν χατεχόντων αὐτοὺς ἀπαλλαγῆναι xxxiv ᾿Βὰν
δὲ ἀθρόον τις ἔπαγάγῃ τὴν παίδευσιν, xal τῆς ἐλάτο
τονὴὺς αὐτοὺς ἀποστερήσει παιδεύσεώς τε xxi διορ-
θώσεως * Ψυχὴ γὰρ, ἐπειδὰν ἀπερυθριάσαι βιασθῇ,
εἰς ἀνελπιστίαν ἐμπίπτει, χαὶ οὔτε προσηνέσι λό-
γοῖς εἴχει λοιπὸν, οὔτε ἀπειλαῖς λάμπτεται, οὔτε
εὐεργεσίαις προτρέπεται, ἀλλὰ γίνεται πολὺ χεί-
ρων τῆς πόλεως ἔχείνης, ἣν ὁ πρόφήτης χακίζων
ἔλεγεν. Ὄψις πόρνης ἐγένετό σοι, ἀπγναισχύντησας
πρὸς πᾶντας. Διὰ τοῦτο πολλῆς δεῖ συνέσεως τῷ
ποιμένι, xai μυρίων ὀφθαλμῶν, πρὸς τὸ περισχο-
πεῖν πάντοθεν τὴν τῆς ψυχῆς ἕξιν. “Ὥσπερ γὰρ εἰς
ἀπόνοιαν αἵρονται πολλοὶ, χαὶ εἰς ἀπόγνωσιν τῆς αὐ-
τῶν χαταπίπτουσι σωτηρίας, ἀπὸ τοῦ μὴ δυνηθῆναι
πιχρῶν ἀνασχέσθαι φαρμάκων, οὕτως εἰσί τινες,
oi, διὰ τὸ μὴ δοῦναι τιμωρίαν τῶν ἁμαοτη μάτων
ἀντίῤῥοπον, εἰς ὀλιγωρίαν ἐχτρέπονται, xxi πολλῷ
γίνονται χείπους, χαὶ πρὸς τὸ μεῖζον ἁμαρτάνειν
προΐγονται. Χρὴ τοίνυν μηδὲν τούτων ἀνεξέταστον
ἀφεῖνα!, ἀλλὰ πάντα διερευνησάμενον ἀχριθῶς, χκατ-
αλλήλως τὰ παρ᾽ ἑχυτοῦ προσάγειν τῷ προσεργο-
μένῳ, ἵνα μὴ μάταιος αὐτῷ γένηται dj σπουδή,

Ὃ δὲ μέγας Βασίλειος, ἐν πδ' χανόνι͵ Πάντα δὲ
ταῦτα γράφομεν, φησὶν, ὥστε τοὺς χαρποὺς δοχιμά-
ζεσθαι τῆς μετανοίας. Οὐ Ὑὰρ πάντως τῷ χρόνῳ
χρίνομεν τὰ τοιαῦτα, ἀλλὰ τῷ τρόπῳ τῆς μετανοίας
προσέχομεν. Ἐὰν δὲ δυσαποσπάστως ἔχωσι τῶν
ἰδίων ἐθῶν, xal ταῖς ἡδοναῖς τῆς σχρχὸς μᾶλλον

C δουλ:ύειν ἐθέλωσιν, ἢ τῷ Κυρίῳ, xal τὴν χατὰ τὸ

Εὐχγγέλιον ζωὴν μὴ παραδέχωνται, οὐδεὶς ἡμῖν
χοινὸς πρὸς αὐτοὺς λόγος. Ἡμεῖς γὰρ ἐν λαῷ ἀπει-
θεῖ χαὶ ἀντιλέγοντι δεδιδάγμεθα ἀχούειν, ὅτι « Ὁ σώ-
ζων σῶζε τὴν σεαυτοῦ ψυχήν. »

Ἐν δὲ τῷ πε παραινεῖ τοῖς
τοῖς δεσμεῖν xxi λύειν ἔχουσιν ἐξουσίαν, μὴ συναι--
νεῖν τοῖς ἁμαρτάνουσιν, ἐν τῷ τῆς χοινωνίας ἀνέ-
χεσθαι τῶν ἐπιμενόντων ταῖς ἁμαρτίαις, χἀντεῦθεν
τούτοις συναπόλλυσθαι * ἀλλὰ διαμχρτύρασθαι μὲν
αὐτοῖς νυχτὸς xai ἑμέρας, xai ἰδίᾳ xai δημοσίᾳ,
μὴ συνχπάγεσθαι δὲ τούτων τῇ πονηρίᾳ, xai εὔχε-
σθαι μὲν τούτους χερδᾶναι, xat τῆς παγίδος ἐβξελέ-
aa: τοῦ πονηροῦ. Εἰ δὲ μὴ otol τε, φησὶ, γενοίμεθα,
τὰς γοῦν ξχυτῶν ψυχὰς τῆς αἰωνίου χαταχρίσεως
σπουδάσωμεν περισώσασθαι.

ἀρχιερεῦσι χαὶ πᾶσι

Ὁ 6& τῆς ἐν Καρθαγένῃ μς΄ μίμους, καὶ σχη-
νιχοὺς, xal πάντας τοὺς πλημμελῶς βιοῦντας, καὶ
τοῖς ἄλλοις αἰτίους τῆς διαχεχυμένης ζωῆς, τερατο-
ποιούς τε χαὶ ὀρχηστὰς, ἔτι Y€ μὴν ἀποστατάς, τοὺς
τὰ Χριστιανῶν ἐξομοσαμένους δηλαδὴ, διὰ μετανοίας
πρὸς Θεὸν ἐπιστρέφοντας, μὴ ἀποπέμπεσθαι χε-
λεύει, ἀλλὰ μᾶλλον διδόναι τούτοις χάριν, ἔτοι ἄφε-
σιν τῶν ἑιαρτημένων (ὥς που τῷ μαχαρίῳ εἴρη-
τα! Παύλῳ, Χαριτί ἐστε σεσωσμένοι), καὶ χαταλλαγὴν,
ἤτοι λύσιν τῶν ἐπιτιμίων,

25 SYNTAGMA ALPHABETICUM. —- M. 26

KESAA. H. Ὅτι δεῖ τοὺς ἔτι μετανοοῦντας, τῆς Α

τελευτῆς ἐφισταμένης, τῆς θείας, ἀξιοῦσ-
θαι χοινωνίας ᾿ εἰ δὲ ἀναχληθεῖεν, ταύτης
πάλιν ἀπέχεσθαι.

Ὧ t' τῆς α’ συνόδου χανὼν τοὺς ἔτι τοῖς τῆς
μετανοίας ἐπιτιμίοις ἐνεχομένους, xai νόσῳ δεινῇ
περιπεπτωχόται, ὅσον εἰχάσχι, τὴν ἐχόημίαν ἐπα-
πειλούσῃ, τοῦ τελείου χαὶ ἀναγχαιοτάτου ἐφοδίου,
τῆς τῶν ἀγίων μυστηρίων φημὶ μεταλήψεως, χε-
λεύει μὴ στέρεσθαι, ἀλλὰ μετὰ δοχιμασίας τοῦ ἐπι-
σχόπου ἐν ταὶς τελευταίαις [ἀναπνοαῖς τοότων ἀξιοῦ-
σθαι - τῇς νόσου δὲ, εἰ οὕτω συμθαίη, ῥαίσαντας,
xai πρὸς τὴν ὑγίειαν ἐπανιόντας, τῆς μὲν θείας
εἴργεσθαι χοινωνίας, ἐν τῇ χώρᾳ δὲ αὖθις στῆναι
τῶν προτέρων ἐπιτιμίων, ἕως ἂν ὁ νενομισμένος
αὐτῶν χρόνος ἐχμετρηθῇ.

Ταῦτα xai ὁ (ζ΄ τῆς ἐν ᾿Αγχύρᾳ διορίζεται, τῷ
ἔτι μετανοηῦντι, εἰ χίνδυνός ἐπισυμδαίη, xai προσ-
δοχία θανάτου ἔχ νόσου, ἢ ἀλλης οἱασοῦν προφά-
σεως, τοῦτον εἰς χοινωνίαν μὲν, ἀλλ᾽ ἐπὶ ὅρῳ δεχθῆ-
vat* τὸν θάνατον γὰρ ἐχφυγόντι χοινωνεῖν οὐχ ἐξέ-
σται, τοῦ ὡσ'σμένου μὴ ἐξήχοντος χαιροῦ τῶν
ἐπιτιμίων.

'O δὲ € τοῦ μεγάλου Γρηγορίου Νύσσης. E! δέ
τις, φησὶ, μὴ πληρώσας τὸν χρόνον, τὸν ix τῶν χα-
νόνων ἀφωρισμένον, ἐξοδεύει τοῦ βίου, χελεύει ἡ τῶν
Πατέρων φιλανθρωπία, μετασχόντα τῶν ἁγιασμά-
των, μὴ χενὸν τοῦ ἐφοδίου πρὸς τὴν ἐσχάτην bul.
νὴν xal μαχρὰν ἀποδημίαν ἐχπεμφθῆναι - εἰ δὲ
μετασχὼν τοῦ ἁγιάσματος πάλιν εἷς τὴν ζωὴν ἐπα-

νέλθοι, ἀναμένειν τὸν τεταγμένον χρόνον, ix ἐχείνῳ (.

τῷ βαθμῳ γενόμενον, ᾧ ἦν πρὸ τῆς xav' ἀνάγχην

δοθείσης αὐτῷ χοινωνίας.

Ταῦτα dj τῶν Πατέρων φιλάνθρωπος βούλεται
γνώμη, εἰ προσπελάσειε τὸ ἐχρεὼν τῷ ἔτι καθαιρο-
μένῳ τοῖς φαρμάχοις τῆς μετανοίας, xai ἡ χυρία
παρεῖναι δοκεῖ, ἐφεῖσθαι τοῖς πρεσόυτέροις, χοινω-
vtzv αὐτῷ μεταδοῦναι, ὡς μὴ ἀποδιῶναι μηδένα
παρ᾽ αὐτοῖς δεδεμένον * ἀναῤῥωσθένϊα δὲ πάλιν τὸν
μήπω τὸ τοῦ χαιροῦ πεπληρωχότα διάστημα, τοῖς
προτέροις ὑπόδιχον εἶναι xai παρὰ τῶν πρετόυτέ-
ρὼν περιμένειν τῆς συγγνώμης τὸ σύνθημα, τοῦ
χρόνου δηλαδὴ τῆς μετανοίας, μετὰ τοῦ ῥύπου τῆς
ἁμαρτίας δαπανηθέντος.

ΚΕΦΑΛ. Θ΄. "Ott τῶν μετανοούντων τοὺς λογι-
σμοὺς δέχεσθαι, χαὶ λύειν χαὶ δεσμεῖν τὰ
ἡμαρτημένα, τοῖς ἐπισχόποις ἐδόθη, xac
ἐπιτροπὴν δὲτούτων καὶτοῖς πρεσδυτέροις.
Ὁ G" τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου χανὼν τὴν τοῦ

χρίσματος ποίησιν, τὴν τοῦ ἁγίου μύρομ δηλᾳδὴ τε-

Àmi», xal τὴν τῶν χορῶν ἀφιέρωσιν, κατά τι πα-
λαιὸν Ὑινομένην ἔθος, καὶ τὴν τῶν μεταννοούντων
χεταλλαγῆν, ὅπερ ἐστὶν dà τῶν λογισμῶν ἐξαγγε-
λία, κα! 4 τῶν ψυχιχῶν ἰατρεία τραυμάτων, διὰ
τῶν τῆς μετανοίας ἐπιτιμίων, xai τῆς πρὸ τὸ χρεῖτ-
τὸν ἐπιστρορῆς (οὕτω γὰρ ὁ ἄνθρωπος τῷ Θεῷ χα-
ταλλάττεται), ταῦτα πάντα mop3 προεσθυτέξοις ἀπεί-
ρηχε γίνεσθαι - τοῖς γὰρ ἀρχ'ερεῦσιν ἧ τούτων
ἀνεῖται διοίκησις, ἅτε δεσμεῖν xal λύειν ὀεδυνημέ-

CA P. VIII. Quod oportet paenitentiam adhuc agentes.
inslante morte, sancla communione participare : si
convaluerint, illa rursum abstinere.

Prime syn. canon 13, qui pomnnitentie ponis
adhuc obnoxii sunt, et in gravem morbum incide-
runt, qui e vita excessum minitari videatur, ut
ultimo et maxime necessario viatico, sacrorum
mysteriorum dico parlicipatione, non priventur,
jubet; sed in extremo spiritu cum espiscopi con-
sensu illis digni judicentur. Morbum autem, si
ita contingit, solventes, et ad salutem revertentes,
divina quidem communione arceri, in loco vero
iterum constitui priorum penarum, donec pre-
stitutum illis tempus impletum fuerit.

Eadem etiam 6 in Ancyra synodi canon decer-
nit : Si jam poenitentiam agenti vel periculum, vel
mortis exspectatio ex morbo vel aliqua alia occa-
sione evenerit, is ad communionem quidem, sed
sub definitione recipiatur : ei autem, qui mortem
evaserit, communicare non licebit, prestituto po-
narum tempore non peracto.

Quintus etiam magni Gregorii Nysseni. Si quis,
inquit, tempus a canonibus statutum non peragens,
e vita excesserit, jubet Patrum humanitas illum sa-
crorum mysteriorum participem factum, viatici ad
ultimum illum et longum discessum vacuum non
emitti : si vero postquam sacrorum illorum parti-
ceps fuit ad vitam revertatur,ordinatum tempus ma-
neat, in eodem gradu constitutus, in quo erat an-
tequam, ei ex necessitate data fuit communicatio.

IIlgc Patrum humana vult sententia, si mors ap-
propinquaverit illi, qui ponitentie medicamentis
adhuc purgatur, et supremus dies instare videatur,
presbyteris concedi communionem illi dare, ut
nullus ab eis ligatus discedat : si vero rursus con-
valuerit, temporis spatio nondum peracto, prioribus
ponis obnoxium es8e; a presbyteris vero remis.
sionis promissum exspectare, temporis scilicet, po
nitentie, cum peccati sordes dissipatur. κ“-

181. CAP. IX. Quod paenilentium | confessiones
accipere, et solvere, et ligare peccatores episcopis
conceditur : illorum vero consensu etiam pre-
sbyteris.

Sextus Carthaginensis synodi canon chrismatis
confectionem, nempe sancti unguenti administra-
tionem, et puellarut consecrationem, juxta morem
antiquum factam, et poenitentiam reconciliationem ;
que est confessionum denuntiatio, et anime vul-
nerum, per ponitentie ponas, et ad id quod
melius est conversionem medela (ita enim Deo
reconciliatur homo), omnia heo a presbyteris fieri
prohibuit. Horum etenim administratio antistitibus
conceditur, quippe qui ligandi et solvendi potesta-
tem habentes, apostolorum typum ferunt, quibus

27 MATTH.EI BLASTARIS 28

talem potestatem concessit Christus. Quare qui Α votc, τύπον φέρουσι τῶν ἀποστόλων, oi; τὴν ἐξου-

sine episcopi concensu confessiones hominum ex-
cipiunt sacradi monachi, male faciunt et valde
periculose; neque enim solvendi, neque ligandi
facultatem habent ; multo magis vero profani mo-
nachi ; illis enim omnino permittere, ut confessio-
nes hominuim 'excipiant et judicent, nequaquam
licitum est. Sed et septimus ponitentium reconci-
liationem, si de vita periclitentur, sine episcopi
permissu presbyteros facere oportere non exi-
stimat.

Eadem etiam 46 decernens : Si vero absit, inquit,
episcopus, et is qui penitentiam agit in periculum
adductus sit, illum reconciliet presbyter. Quaere et 8
cap. littere K, et in 31 cap. lit. E can. 40 syn.
Neocesariernsis.

Quod civilibus postea legibus humanioribus visum
suppliciis uti.

Quin etiam vetustiores leges in humanius, et non
quale prius habuerunt, judicium, in dicta legum
repetita recensione commutantur; ipsa enim
abrogat morem statim interficiendi eos qui in ma-
gnis criminihus deprehensi sunt. Imperator enim,
qui istam repetitam correctionem fecit, nullum
eorum, que sunt in digestis vel institutis cru-
dele supplicium probavit; neque enim capite ple-
clere deorevit, neque lapidibus obruere, vel com-
burere, vel laqueos intendere ; prohibuit etiam in
maris profunditate suffocationem. Licel autem
quasdam capitales dare ponas aliquando jubet,
non tamen, inquit, morliferas, sed solum relegari,
vel in carcerem includi, oculorum effossionem,
manus abscissionem, et aliam corporis injuriam
pati, que conversionis opportunitatem illi, qui
puniendus est, temporis extensione prebeat, et
illis qui lapsi sunt resipiscoeutiam. Omnibus enim
novellaruimn legibus humanius videtur precedentes
leges interpretari, et sic sententias ferri. Si vero
leges civiles humanitatem adeo exorceant, mulio
magis ecclesiastice. Docemur enim 8 Christiano-
rum oOgrpore exscindere hereticos, ul et eos qui
absurdis tenentur criminibus , punire vero non di-
dicimus, sed incurabiles legi civili tradere, ut 8
magistratibüg illate adversus eos sententie exsecu-
tioni mandenthr.

182 CAP. X. De iis qui impuris cibis vescuntur,

Sanctus Gregorius Thaumaturgus in primo
suo canone, Non gave, inquit, affert damnum, si
prohibitos in barbaris cibos, vel etiam quee idolis
sacrificantur, degustarent captivi, propter neces.
Bilatem et vim corporalem natura cibum necessario
exigente. Ipse enim inquit Servator, « Non que in
ventrem intrant coinquinant hominem, sed que
egrediuntur. » Igitur qui cibos impuros come-
derint minus puniuntur, si servitutis jugo labo-
tantes et legitimi alimenti inopia vetitos cibos te-

σίαν ταύτην ὁ Χριστὸς üveyslptatv* ὥστε οἱ χωρὶς
ἐπιτροπῆς ἐπισχόπου δεχόμενει λογισγοὺς ἀνθρώπων
ἱερωμένοι μοναχοὶ xaxic ποιοῦσι, καὶ λίαν ἐπιχινδύ-
νως * οὔτε γὰρ λύειν, οὔτε δεσμεῖν ἔχουσιν ἐξουσίαν,
πολλῷ δὲ μᾶλλον οἱ ἀνίεροι μοναχοί " τούτοις γὰρ
χαὶ τὸ ἐπιτρέψαι ὅλως λογισμοὺς ἀνθρώπων ἀναδέ-

χεσθαι xal χρίνειν ἥχιστα θεμιτόν. ᾿Αλλὰ χαὶ ὁ

ἕόδομος τὴν καταλλαγὴν τῶν μετανοούντων, εἰ

περὶ τὴν ζωὴν κινδυνεύουσιν, οὐκ οἴεται δεῖν τοὺς
πρεσθυτέρους ποιεῖν, ἐπισροπῆς ἄνευ τοῦ ἐπισχόπου.

Ταῦτα xai ὁ μγ΄ διοριζόμενος, Εἰ δὲ ἄπεστι, φη-
civ, ὁ ἐπίσχοπος, καὶ ὁ ἐν μετανοίᾳ ὦν ἐν χρόνῳ

κινδύνου γεγένηται, καταλλαττέτω τοῦτον χαὶ ὁ

πρεσθύτερος. Ζήτει x30 τὸ η΄ xe. τοῦ K στοιχείου,

xai ἐν τῷ λα΄ χερ. τοῦ E. στοιχείου κανόνα p! τῆς ἐν

Νεοχαισαρείᾳ συνόδου.

"Ott καὶτοῖς πολιτιχοῖς ὕστερον νόμοις φι-
λανθρωπότερον ἔδοξε ταῖς τιμωρίαις κεχ-
ρῆσθαι.
᾿Αλλὰ καὶ οἱ πρεσδύτεροι τῶν νόμων ἐπὶ τὸ φι-

λανθρωπότερον, xal οὐχ ὡς εἶχον πρότερον χρίσεως,

ἐν τῇ λεγομένῃ τῶν νόμων ἀνακαθάρσει μεταδέδλην-
ται * ἀναιρεῖ γὰρ αὕτη τὸ εὐθὺς ἀναιρεῖσθαι τούς
μεγάλοις ἑαλῶκότας ἐγχλήμασιν, Ὁ γὰρ τὴν ἀνα-
κάθαρσιν ταύτην συνθέμενος βασιλεὺς οὐδεμίαν
oi) ἐν τοῖς διγέστοις ἢ ταῖς διατάξεσιν ἀπάνθρω-
TOv ποινὴν προσήχατο * οὔτε γὰρ χεφαλῆς ἀφαιρεῖν
ἐθέσπισεν, οὔτε χκαταλεύειν, ἢ χαίειν, ἢ βρόχον ἐξα-
mtttv* ἀπείρηχε δὲ xai τὴν ἐν τῷ τῆς θαλάττης
βυθῷ πνιγμονήν. Εἰ δὲ χαὶ ὑποσχεῖν τινας χεφαλι-
χὰς ἔσθ᾽ ὅτε χελεύει ποινὰς, ἀλλ᾽ οὐ τὰς θανατη-
φόρους ἐχείνας φησὶ, τὸ δὲ ὑπερορίσαι, ἢ ἔν εἱρχτῇ
περιορίσαι, τὴν τῶν ὀφθαλμῶν ἐχχοπὴν, τὴν ἀφαί-
ρεσιν τῆς χειρὸς, καὶ τὴν ἄλλην περὶ τὸ σῶμα λώ--
όην, ἣ δύναιτ᾽ ἂν xai ἐπιστροφῆς καιρὸν παρασχεῖν
τῷ τιμυρουμέγῳ, τῇ τοῦ χρόνου παρατάσει, χαὶ
τῶν ἐπταισμένων μετάνοιαν, llàgt γὰρ τοῖς νόμοις
τῶν νεαρῶν ἐπὶ τὸ φιλανθρωπότερον δοχεῖ τοὺς προ-
λαθόντας ἑρμηνεύεσθαι νόμους, xal οὕτω τὰς ἀπο-
φάσεις γίνεσθαι. Εἰ δὲ οἱ πολιτιχοὶ νόμοι οὕτω με-
ταποιοῦντχι φιλανθρωπίας, πολλῷ μᾶλλον οἱ τῆς
᾿Εχχλησίας * ἐχχόπτειν γὰρ τοῦ σώματος τῶν Χρι-
στιανῶν τοὺς αἱρετικοὺς δεδιδάγμεθα, πρὸς δὲ xai
νοὺς ἄ:ὅποις ἐνεχομένους ἐγκλήμασι, τιμωρεῖσθαι
δὲ οὐ μεμαθήχαμεν, ἀλλ’ ἀμεταθέτως ἔχοντας, τῷ

Ὦ πολιτικῷ νόμῳ παραδιδόναι, ὡς πρὸς τῶν ἀρχόντων

τὰς χατ᾽ αὐτῶν ἀπόφάσεις ἐχφέρεσθαι.
ΚΕΦΑΛ. I'. Περὶ μιχροφαγησάντων.

'O ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θαυματουργὸς ἐν τῷ a
κανόνι, Οὐ βαρεῖαν ἐμποιεῖ, φησὶ, τὴν βλάδην, εἰ
τῶν ἐν τοῖς βαρδάροις ἀπηγορευμένων βρωμάτων,
ἢ καὶ εἰδωλοθύτων ἐγεύσαντο οἱ αἰχμάλωτοι, Oc
ἀνάγκην χαὶ βίαν σωματιχὴν, τῆς φύσεως τραφῆ-
ναι βιαζομένης. Αὐτὸς γὰρ εἴργηχκεν ὁ Σωτὴρ, ὅτι
« Οὐ τὰ εἰσπορευόμενα εἰς τὴν χοιλίαν χοινοῖ τὸν ἀν-
θρωπον, ἀλλὰ τὰ ἐχποοευόμενα. » Διά γε μὴν τὴν
μιαροφαγίαν ἡττόνως ἐπιτιμηθήσονται, εἰ καὶ τῆς
νενομισμένης τροφῆς ἀπορίᾳ ἀπειρημένων

τῶν

90

ἥψαντο, δουλείας ζυγῷ πιεζόμενοι "
περὶ πλείονος ποιούμενοι xal ἀδδηφαγίαν, οὐδὲ τῶν
μεμολυσμένων ἀπέσχοντο, διαδέδληνται, διὸ δὴ xai
σφοδρότερον ἐπιτιμηθήσονται. Ζήτει καὶ ἐν τῷ v
χεφ. τοῦ Α στοιχείου xavóva ζ΄ τῆς ἐν ᾿Αγχύρᾳ σὺν-
600v.

ΚΕΦΑΛ. IA'. Περὶ μίμων καὶ σχηνιχῶν.

'O ξγ΄ τῆς ἐν Καρθάγένῃ συνόδου χανὼν τοὺς
μίμους xai σκηνιχοὺς, ἐχ τῆς ἑλληνικῆς ὡρμημέ-
νους θρησχείας, χαὶ βαπτισαμὲ νους, μὴ ἀναγχάζε--
σθαι αὖθις παρεγγυᾷ ὑπὸ τοῦ δήμου τὰ τῆς παλχιᾶς
μετιέναι χαχίας, εἰ xai ὥσπερ τι λεϊτούργημα xal
ἀπαραίτητον χρέος χαὶ ἄχοντες εἴλχοντο ταῦτα ἐπι-
δείκνυσθαι, κατά τι παλαιὸν ἔθος, ἐν ταῖς μεγίσταις
xxi μάλιστα τῶν πόλεων, ἔνθα xai τὰ θέατρα ἦν.
Τῶν δὴ μίμων χαὶ σχηνιχῶν, τῶν διάφορα πρόσωπα
δηλαδὴ μιμουμένων χαὶ ὑποχρινομένων (σχηνὴν

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — M.

εἰ δὲ τρυφὴν Α tigerunt : sint vero luxui maxime deditit sin et vo-

B

Ὑὰρ λέγουσι τὴν ὑπόκρισιν), τοὺς μὲν ὑπ᾽ ὄψιν τοῦ

βασιλέως ταῦτα ὑποχρινομένους, ἐντίμους ἔχουσι
τῆς πολιτείας οἱ νόμοι * οἵ γε μὴν ἐν πανηγύρεσι xat
δήμων ἄλλαις συνάξεσι γέλωτα τοῖς ὁρῶσι χινοῦντες»
τοῖς ἐπὶ χόῤῥης ῥαπίσμασι xal ψοφήματι, ἄτιμοι
τοῖς νόμοις λογίζονται.

Ζήτει ἐν τῷ ἡ χεφ. τοῦ Δ στοιχείου χανόνα px
τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου, καὶ ἐν τῷ a' χεφ. τοῦ Θ
στοιχείου xavóva va' τῆς ς΄ συνόδου.

ΚΕΦΑΛ. IB'. Περὶ μισθώσεως.
Νόμοι.

'Exv χωρὶς αἰτίας χαταλείπῃ τὸν ἀγρὸν ὁ μισθω-
σάμενος, πρὸ συμπληρώσεως τοῦ χρόνου,
ὅλου τοῦ χρόνου τὸν μισθόν.

Ὃ μισθωσάμενος ἵππον ἐπὶ τὸ βαστάσαι τι δῆλον,
xai βαρύτερον ἐπιθεὶς xai βλάψας, ἐνέχεται ὑπὲρ
τῆς βλάδης.

Ἐὰν χρήσηταί τις ἵππῳ ἕως ὡρισμένου τόπου,
ὑπὲρ δὲ τοῦτον ἀπενέγχῃ ἢ πέμψῃ, τὴν συμῦᾶσαν
ἐπ᾽ αὐτῷ βλάδην ἢ θάνχτον, τὸν χρησάμενον ὁρᾷν,
χαὶ τὸ ἀζήμιον ποιεῖσθαι τοῦ χυρίου τοῦ ἵππου.

δίδωσιν

Οὐ δύναται ἐχδαλεῖν ἄχοντα τὸν μισθωσάμενον ὁ
μισθώσας, πρὸ τοῦ ὡρισμένου χρόνου, xav ἄλλος αὃ-
τοῦ πλείονα εἰσαγάγῃ μισθώματα, xal ἂν εὐγνω-
μονῷ ἐχεῖνος περὶ ὃ ὡμολόγησε δοῦναι μίσθωμα.

ΚΕΦΛΓΙ. Γ΄. Περὶ μνηστείας.
Νόμος.

30

racitati, neque ab impuris abstinuerunt, ponis
obnoxii sunt: qua propter et graviori supplicio pu-
nientur. Quaere etiam in 1 capite littere À canonem
7 Ancyrane synodi.

CAP. XI. De mimis et scenicis.

Carthaginensis syn. 63 canon mimos et sceni-
cos ex Grecorum superstitione conversos et bapti-
zalos a populo antiquam malitiam rursus exhibere
cogi interdicit ; licet tanquam officium aliquod et
inexcusabile debitum etiam inviti ad ea munia
juxta antiquam aliquam consuetudinem traheban-
tur, in immagnis presertim civitatibus, ubi theatra
fuerunt. Mimorum porro et scenicorum, qui di-
versas scilicet personas imitantur el simulant
(scenam enim simulationem vocant) eos quidem,
qui in imperatoris conspectu heoc simulant, honora-
biles judicant leges civiles ; qui vero in congrega-
tionibus et aliis populorum conventibus mutuis
verberibus risum spectatoribus movent, a legibus
infames judicantur.

Quore in 8 capite littera Δ can. 129 Carthagin.
gyn., et in primo capite littere 6 can. 51 sext. sy-
nodi.

CAP. XII. De elocatione.
Leges.

Si conductor ante tempus conductionis expletum

Bine causa fundum deseruerit, totius temporis re-

C ditum persolvit.

Si quis equum conduxerit ad cértum onus por-

tandum, eumque graviori onere imposito leserit,
ex damno tenetur.
. Si quis ad locum usque designatum commodato
acceperit equum, ultra autem illum vel egerit vel
miserit, de damno vel morte, que illi contingere
possint, viderit ipse, qui mutuo accepit ; et, ut equi,
dominus indemnis sit, curare tenelur.

Locator ante constitulum tempus conduclorem
invitum ejicere non potest, licet alius majoreg'illo
dederit pensiones ; si libenter etiam pensionfn, de
qua pacti sunt, dederit. i

183 CAP. XIII. De sponsalibus, |
Lez.

'O τὴν ἰδίαν μνηστὴν πρὸ τῆς ἥδης, ἤτοι τοῦ ιγ΄ D Qui suam sponsam ante fetateih, scilicet 13

χρόνου, φθείρας, εἰ μὲν οἱ τῆς χόρης γονεῖς οὐ Boo.
λονται τὴν τοιαύτην διαλῦσαι μνηστείαν, ἀναμενέτω
τοῦ γάμου τὸν γρόνον. Ei δὲ διὰ τὴν οθορὰν δια-
λῦσα: βούλονται, ἀπαρεμποδίστως ἡ τοιαυτη λυέσθω
μνηστεία, xai ὁ φθορεὺς τῆς ἰδίας αὐτοῦ ὑποστά-
σεως τὸ τρίτον μέρος τῷ μέρει διδύτω τῆς χόρης.
Zíct: xai τὸ ιε΄ x&g. τοῦ Γ στοιχείου.
ΚΕΦΑΛ. IA'. Περὶ μοιχείας.

O Νύσσης μέγας Γρηγόριος Ἐν τῷ δι’ χανόνι,
"Hoss:, φησὶ, τισὶ τῶν ἀχριδεστέρων, xal τὸ χατὰ
τὴν πορνείαν πλημμέλημχ μοιχείαν εἶναι νομίζειν,
διότι μία ἐστὶν dj νόμιμος συζυγία χαὶ γυνχιχὶ

annorum, vitiat, si quidem virginis parentes hac
sponsalia dissolvere nolunt, matrimonii tempus
exspectet. Sín vero propter corruptionem volunt
dissolvere, sine impedimento ejusmodi sponsalis
dissolvantur, et corruptor suiipsius substantie
tertiam partem virginis parti det. Quiere et 15 ca-
put ilttere T.
CAP. XIV. De adulterio.

Magnus Gregorius Nyssenusin tertio ejuscanone,
Placuit, inquit, subtiliorum nonnulis etiam forni-
cationis peccatum adulterium esse existimare, quo-
niam una est legitima conjunctio, et mulieris cum

81

MATTH/EI BLASTARIS

32

viro,et viri cum muliere. Quidquid ergo non est À πρὸς ἄνδρα, xai ἀνδρὶ πρὸς γυναῖχα. Πᾶν οὖν το

legitimum, est omnino legi contrarium ; et qui non
habet proprium, habet omnino alienum. Homini
enim unaa Deo data est auxiliatrix, et mulieri
unuin appositum est caput. Ergo si quis quidem
proprium vas suum (ut divinus Apostolus nominat)
sibi ipsi possederit, ei lex nature justum usum
concedit. Si quis autem extra proprium conversus
fuerit, erit omnino in alieno; id autem unicuique
alienum est, quod non est proprium, etiamsi nul-
lur dominum in confesso habeat. Non longe ergo
& peccato aduletrii fornicationem distare ab iis
qui rem paclo diligentius examinant, ostensum
est, cum dicat etiam saora Scriptura. Ne multus sis
cum aliena. Sed quia a Patribus indulgentia que-

dam concessa fuit imbecillioribus, vel administra- B

tio et demissio, distinctum est peccatum hac
generali divisione, quod fornicatio quidem dicitur
libidinis expletio, qua fit sine ulla alicujus viri
injuria ; adulterium vero, insidie et injuria, quee
alteri viro inferuntur. Universale etiam est ejus
remediutn, ut a concitata in ejusmodi voluptates
rabie per penitentiam homo purus efficiatur. Quo-
niam autem ab iis qui fornicatione polluti sunt,
injuria aliqua cum hoc peccato non est commissa,
propterea duplum conversionis tempus iis pre-
Scriptum est, qui adulterio inquinati sunt, quo-
niam duplum est eorum peccatum ; unum quidem
in illicita voluptate, alterum autem, quod in inju-
ria, que alteri fit, consistit. Quia igitur qui for-
nicatione polluti sunt, post novem annos commu-
nione digni judicantur, adulterii peccatum tempore
duplicatur, ad octodecim annos protractum ; se-
cundum ipquinali autem dispositionem, vel ci*ius
vel tardius saeri mysterii pariicipatio conceditur.
Quare etiam primum ejus canonein in primo capite
littere A.

Magnus Basilius in 58 can. adulterum per quin-
decim annos ἃ communione ejicit.

Vicesimus Ancyrana syn. cau., adulteri et adul-
ter& ponam ad septem aunos contrahens, post ho-
rum expletionem quod perfectum est illos asse
qui dignum censet.

Sexagesimus primus vero sanctorum apostolo-
rum, eum qui fornicationis, vel adullerii, vel ali-
cujus alius prohibite actionis manifesto convictus
fueril, non solum in sacerdotium, sed neque in
clerum omnino promoveri concedit.

Octavus Neocesariensis syn. canon, adulteratee
uxoris maritum, in cujuscunque gradus ministe-
rium 88.8 constituere, non esse legitimum edi-
cit : sacro vero ordine initiatum, si uxor ejus
adulterata sit, vel illius consuetudine gejungi
jubet, vel separari non volentem sacerdotio amo-
veri. Nam pollute conjunctione contaminatus non
est dignus, impurus cum sit, pura et sancta myste-
ria contrectare. Etsi enim viro licet sine discri-
mine adulteratam accipere, et peccatum condo-
nare : gacratis autem hoc non conceditur, juxta 18

C

D

μὴ νόμιμον, παράνομον πάντως, xai ὁ μὴ τὸ ἴδιον
ἔχων δηλαδὴ τὸ ἀλλότριον ἔχει “ τῷ γὰρ ἀνθρώπῳ
μία δέδοται παρὰ τοῦ Θεοῦ βονθὸς, καὶ τῇ γυναιχὲὶ
μία ἐφήρμοσται χεφαλή. Οὐχοῦν, εἰ μὲν τις τὸ
ἴδιον αὐτοῦ σχεῦος, χαθὼς ὀνομάζει ὁ θεῖος ᾿Από-
στολος ἑαυτῷ χτήσαιτο, συγχωρεῖ ὃ νόμος τῆς φύ-
σεως τὴν διχχίαν χοῆσιν. Εἰ δέ τις ἔξω τοῦ ἰδίου
τραπείη, ἐν ἀλλοτρίῳ πάντως γενήσεταί " ἀλλότριον
δὲ ἑχάστῳ πᾶν τὸ μὴ ἴδιον, x3v μὴ ὁμολογούμενον
ἔχῃ τὸν χυριεύοντα. Οὐχοῦν οὐ πόῤῥω τοὺ xatà τὴν
μοιχείαν πλημμελήματος καὶ ἣ πορνεία ςοἷς τὸν
ἀχριδέστερον ἐξετάζουσι λογισμὸν ἐδείχθη, λεγοό-
σης χαὶ τῆς θείας Τραφῆς, Μὴ πολὺς ἴἾσθι πρὸς ἀλ-
λοτρίαν. Πλὴν ἀλλ᾽ ἐπειδὴ τοῖς ἀσθενεστέροις ἐγέ-
νετό τις παρὰ τῶν [Ιατέρων συμπεριφορὰ, εἵτουν
οἱχονομία xai συγκατάθδασις, διεχρίθη τὸ πλημμέ-
λημα τῇ γενιχῇ διαιρέσει ταύτῃ, ὡς πορνείαν μὲν
λέγεσθαι τὴν χωρὶς ἀδιχίας ἑτέρου γινομένην τινὶ
τῆς ἐπιθυμίας ἐχπλήρωσιν, μοιχείαν δὲ, τὴν ἐπι-
δουλήν τε καὶ ἀδιχίαν τοῦ ἀλλοτρίου. Kal χαθολικχὴ
μὲν ἐστι ταύτης θεραπεία, τὸ τῆς ἐμπαθοῦς λύ--
σης, τῆς περὶ τὰς τοιαύτας ἡδονὰς, χαθαρὸν ἐχ με-
ταμελείας γενέσθαι τὸν ἄνθρωπον. ᾿Επεὶ δὲ τῶν ἐν
πορνείᾳ μολυνθέντων ἀδιχία τις τῇ ἁμαρτίᾳ ταύτῃ
οὐ χαταμέμιχται, διὰ τοῦτο διπλασίων ὡρίσθη τῆς
ἐπιστροφῆς ὁ χρόνος τοῖς ἐν μοιχείᾳ μιανθεῖσιν, ἐπεὶ
xai διπλῆ τούτοις d ἁμαρτία, μία μὲν, κατὰ τὴν
ἄθεσμον ἡδονὴν, ἑτέρα δὲ, ἣ xat3 τὴν τοῦ ἀλλο-
τρίου ἀδικίαν σσνισταμένη. Ἐπεὶ τοίνυν οἱ ἐν πορ-
νείᾳ μολυνθέντες δι᾽ ἐτῶν ἐννέχ τῆς χοινωνίας
ἀξιοῦνται, ἣ κατὰ τὴν μοιχείαν αμαρτία τῷ χρόνῳ
διπλασιάζεται, εἰς δεχαοχτὼ χρόνους ἐχτεινομένη *
πρὸς δὲ τὴν τοῦ μολυνθέντος διάθεσιν, fj θᾶττον, fj
βραδύτερον, ἣ τοῦ ἀγαθοῦ μετουσία συγμωρεῖται.
Ζήτει καὶ τὸν α΄ τούτου χανόνα ἐν τῷ a' χεφαλαίῳ
τοῦ À στοι είου.

'O δὲ μέγας βασίλειος, ἐν τῷ vx χανόνι τὸν μοι-
χόν εἰς δεχαπέντε ἔτη τῆς χοϊνωνίας ἐχδάλλει,

Ὁ δὲ τῆς ἐν ᾿λγκύρᾳ χ' κανὼν τοῦ μοιχοῦ xai
τῆς μοιχαλίδος τὸ ἐπιτίμιον μέχρις ζ΄ συστείλας
ἔτους, μετὰ τὴν τούτων ἐχμέτρησιν xal τοῦ τελείου
τυχεῖν αὐτοὺς ἀξιοῖ.

Ὃγε μὴν Ex τῶν ἁγίων ἀποστόλων τὸν ἐπὶ μοι-
ys, fj πορνείᾳ, ἢ οἴᾳφδήποτε ἀπειρημένῃ πράξει,
φανερῶς ἐλεγχθέντα, μὴ ὅτι γε εἰς ἱερωσύνην,
ἀλλ᾽ οὐδὲ εἰς χλῆρον ἔρχεσθαι τὸ σύνολον συγ-
χωρεῖ.

'O δὲ ἡ τῆς ἐν Νεοχχαισαρείᾳ συνόδου κανὼν τὸν
τῆς μοιχευθείσης γυναικός ἄνδρα, οὐ θεμιτὸν εἶναι
θεσπίζει εἰς ὑπηρεσίαν οἱουδήτινος ἰέναι βαθμοῦ "
τὸν δὲ ἱερωμένον, τῆς γυναιχὸς αὐτοῦ μοιχευθεί-
σης, ἢ διαζυγῆνχι ταύτης χελεύει, ἢ μὴ βουλόμενον
ἀποστῆναι, τῆς ἱερωτύνης ἀφίστασθαι, Μολυνόμε-
νος γὰρ τῇ τῆς μεμιασμένης ὁμιλίᾳ, οὐχ ἂν ch
δίκαιος, ἀκάθαρτος ὦν, τῶν, χαθαρῶν xal ἁγίων
μυστήρίων ἐφάπτεσθαι. Ei γὰρ xai ἔξεστι τῷ ἀνδρὶ
ἀχινδύνως λαμύάνειν τὴν μοιχευθεῖσαν, καὶ συγ-
χωρεῖν τὸ ἁμάρτημα, ἀλλὰ τοῖς ἱερωμένοι τοῦτο

93

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — M.

34

οὐ δέδοται, κατὰ τὸν χελεύοντα ιη΄ ἀποστολιχὸν xa- À apostolicum can. qui jubet, cum ejecta muliere

vóvx, μὴ ἱερᾶσθαι τὸν διαδεύλη μένῃ γυναικὶ guvot-
χοῦντα, ὃν xal ζήτει ἐν τῷ Ó' χεφαλ, τοῦ [' στοι-
γείου.

Ὁ δὲ μέγας Βασίλειος ἐν τῷ λδ΄ xavóvi, Τὰς μοι-
χευθείσας, φησὶ, xai δι᾿ εὐλάδειαν καὶ τὸν τῆς μελ-
λούσης χρίσεως φόδον τὴν ἁμαρτίαν ἐξομολὸόγουμέ-
νας, ἢ καὶ ὁπωσοῦν ἐλεγχομένας ὑπό τε τοῦ ὄγχου
τυχὸν τῆς γαστρὸς, ἢ χαὶ ἀπὸ τοῦ τὸ βρέφος
ἀποτεχεῖν, ἀποδήμου τοῦ ἰδίου ὄντος ἀνδρὸς, οὐχ
ἔφασαν δεῖν οἱ Ηατἔρες ταύτας δημοσιεύειν, ἐκ τοῦ
τοὺς τόπους τῶν ἐπιτιμίων ἀναγκάζειν αὐτὰς διϊέναι,
τὸν τοῦ προσπσχλαίοντός φημι, τοῦ ἀχροωμένου, καὶ
τοῦ ὑποπίπτοντος, ἵνα μὴ θανάτου αἰτίαν παράσχω-
μεν ἐλεγχθείσαις. Ὁ γὰρ τῆς τοιαύτης ἀνὴρ ἐξιοῦ-
σὰν τῆς ἐκχχλησίας ὁρῶν μετὰ τῶν ἐν ἐπιτιμίοις
ὄντων, xal περιφανεστέρας οὐ ὁεηθεὶς μαρτυρίας
τοῦ τὸν γάμον αὐτῷ διορυγῆναι, αὐτίχα διαχρήσε-
ται ταύτην᾽ Μεστὸς γὰρ ζήλου, κατὰ τὸν Σολο-
μῶντα, θυμὸς ἀνδρὸς αὐτῆς " ταύτῃ tot xai συνί-

matrimonio conjunctum non fieri ἰ sacerdotem ;
quem etiam quzras in 4 cap. lit. T.

Magnus Basilius in 3& can., Adulterio pollutas,
inquit, et ob pietatem el futuri judicii metum pec-
catum confitentes, vel quomodocunque conviotas,
veluti ab uteri tumore, vel etiam ab edito partu,
dum mariti earum longe peregrinantur, publicare
non siverunt Patres nostri, poenarum locos illas
ingredi cogendo, flentis videlicet, audientis, et
substrati, ne convietis inortis causam prebeamus.
Illius enim maritus, ipsam extra ecclesie ambitum
exeuntum videns, cum iis qui ponis subjiciuntur,
et manilestioribus testimoniis non egens, quod ma-
trimonii leges violavit, statim illam interflciet ς
plenus enim zelo, juxta Salomonem, animus viri
ipsius. Ideoque consistere quidem cum fidelibus
ordinarunt, et una precari absque communione,
donec expletum fuerit peenitentie tempus.

στασθαι τοῖς πιστοῖς ἐπέταξαν, xal συνεύχεσθαι χωρὶς κοινωνίας, ἄχρις ἂν ὁ τῆς μετανοίας χρόνος

ἐχμετρηθῇ.

Ἔν δὲ τῷ λζ΄, '0 ἀλλοτρίχ γαμετῇ, ἢ μεμνηστευ-
μένῃ ἑτέρῳ συμφθειρόμενος, χαὶ, μετὰ τὸ ἀφαιρε-
θῆναι ταύτην, γαμετῇ συνοιχήσας, ἐπὶ μὲν τῇ
πρώτῃ μοιχείαν ἐγχληθήσεται - ἐπὶ δὲ τῇ δευτέςᾳ
ἀνέγχλητος ἔοτα, ἐλευθέρᾳ οὔσῃ ἀνδρός.

Ἐν δὲ τῷ λθ΄. Ἢ τῷ μοιχῷ συζῶσα μοιχαλίς
ἐστι, φησὶ, τουτέστιν ἡ μοιχευθεῖσά τινι, χαὶ μετὰ
θάνατον τοῦ νομίμου ἀνδρὸς τῷ μοιχῷ, νόμῳ δῆθεν
ἅμου μιγεῖσα ^ οὐ γὰρ συγχωρεῖται τούτῳ συνοι-
κεῖν dj τοιαύτη, οὔτε παρὰ τῶν τῆς ᾿Εκχλησίας,
οὔτε παρὰ τῶν πολιτιχῶν νόμων" xai εἰ μὴ ἀπο-
σταίη, οὐ λύεται ταύτης dj ἁμαρτία, xxi εἰ τὸν χρό-
νον ἐχτελέσεις τῶν ἐπιτιμίων. Ζήτει xai τὸ ε΄ χεφ.
τοῦ Γ' στοιχείου, ἀλλὰ δὴ xai τὸ tc'.

Νόμοι.

Ὁ ixi μοιχείᾳ γυναικὸς κατηγορηθεὶς οὗ δύναται
ταύτην γαμετὴν ἀγαγέσθαι.

Πάντας ὅτοι τὰς τυναῖχας αὐτῶν μοιχευομένας
εὑρίσκοντες μὴ ἀπολύουτι, τιμωρεῖσθα! χελεύομεν.
Ilopvo6ogxó; ἐστιν ὁ τὴν ἑαυτοῦ αμετὴν μοιχευ-
θεῖσαν μὴ ἀπολύτας, οὐ μὴν ὁ ψιλῶς ὑποπτεύσας.

᾿Αλλὰ τανῦν, xxl μετὰ τὴν χαταδίχην, δύνατα:! ὁ
ἀνὶ ἀναλαθεῖν Ex τοῦ μοναστηρίου τὴν μοιχευθεῖ-
σαν αὐτοῦ γυναῖχα, χατὰ τὴν pi, ᾿Ιουστινιάνειον
νεαρὰν, Κελεύομεν, λέγουσαν, τὴν μοιχευθεῖσαν
Ὥναῖχα, ταῖς ποοσηχούσαις ὑποδαλλομένην τοιναῖς,

μναστηρίῳ ἐμδάλλεσθαι" xal εἰ μὲν εἴσω διετίας ὁ

ἀνὰ αὐτὴν ἀνχλαδεῖν βουληθείη, ἐξουσίαν αὐτῷ δί-

Copt» τοῦτο ποιεῖν, καὶ συνοιχεῖν αὐτῇ, μηδένα χίν-

Oovev ἐντεῦθεν εὐλχοουμένῳ" οὐ γὰρ καταύλάπτεταί

ὁ γάμος διὰ τὰ ἐν τῷ μεταξὸ γεγονότα. El δὲ ὁ
προειρημῖνος" χρόνος παρέλθοι, ἢ ὁ ἀνὴρ, πρὶν ἄνα-
λχθεῖν αὐτὴν, τελευτήσειε, χελεύομεν ἀποχείρεσθαι
τὴν γυναῖχα, χαὶ τὸ μοναχικὸν σχῆμα λαμθάνειν. '

Εἰ περὶ μοιχείας ὁ ἀνὴρ κατηγορήσας τῆς γυναιχὸς
ἀπελέγξειε, νηνικαῦτα, χωρισμοῦ γενομένου, ἔχειν
τὸν ἄνδρα κελεύομεν, πρὸς τῇ πρὸ γάμου δωρεᾷ, καὶ

C

In 37 vero : Qui alienam uxorem vel alicui de«
sponsatam corrumpit, et postquam ea ablata fuerit,
uxorem ducit, in prima quidem adulterii accusabi-
tur ; in secunda autem reus non agetur, uxo 8 viro
libera.

In 89 etiam, Qus vivit, inquit, cum &dultero,
adultera est ; id est, que cum aliquo adulterata
eBt, et post legitimi sui mariti mortem adultero,
matrimonii scilicet lege, conjuncta est. Non enim
illa una cum eo vivere permittitur, neque ab eccle-
siasticis neque a civilibus legibus, et nisi desistat,
ejus peccatum non solvitur, licet poenarum tempus
perfecerit. Quare et 5 cap. lit. l', quin et 16.

Leges.
Qui adulterii cum muliere commissi accusatur, ..
illam uxorem ducere non potest. 7
Quicunque uxores suas adulterare deprehendunt,
eL non dimittunt, puniri eosjubemus. Leno enim eit,
qui propriam suam uxorem adulteratam nog di-
mittit ; non vero qui tantum suspeciam habet.
Nunc autem, et post condemnationem, vlr uxo-
rem suam adulteram ex monasterio acci pere potest,
juxta 117 Justiniani novellam, quae dicit: Jubem;us

D mulierem adulteram congruis ponis subditam

in monasterium conjici : et si intra biennium ma-
ritus velit eam reducere, damus ei potestatem hoc
faciendi, el una cum ea habitandi, nullo exinde
imminente illi periculo. Nullum enim prejudicium
accipit matrimonium ex his quse medio tempore
fata sunt. Sin autem predictum tempus preieter-
ierit, aut maritus, priusquam illam receperit,
obierit, jubemus ut tondeatur mulier, et habitum
monasticum induat.

185 Si adulterii vir uxorem suam damnans
convicerit, tum separatione facta jubemus vi-
Tum preter donationem ante nuptias tecXexa eXvexe.

35 MATTH/EI BLASTARIS 36

dotem habere : et ad hoc, si filios non habeat, tan- ἡ τὴν προῖχα΄ καὶ πρὸς τούτοις͵ el παῖδας μὴ ἔχοι, τοσ-

tum accipere ex alia uxoris substantia, quantum
dotis tertia pars esse cognoscitur, ut ejus pro-
prietati et dos el ἃ nobis definita poena applicetur.
Si enim filios habuerit ex ejus matrimonio, et do-
tem aliamque mulieris substantiam filiis conser-
vari, et ita adulterum legitime convictum una
cum uxore puniri. Et si quidem uxorem habeat
adulter, eam et dotem et ante nuptias donationem
accipere: aliam vero mariti substantiam, si sint
quidem ascendentes vel descendentes usque ud
tertium gradum, illos eam accipere ; sin autem non
sint, eam fisco adjudicari.

; Adulteris verberalis et tonsis nares abscindan-

tur. Internuntii vero et impii hujusque facinoris B

administri verberati et tonsi in perpetuum mittan-
tur exsilium.

Quin etiam et 32 novella imperatoris Leonis
congruas poenas adulteris viris et adulteris feminis
latuit.

vicesima octava vero novella adulterum et adul-
teram narium abscissione punit, et decernit, quod
maritus adultere dotem lucretur ; illam autem in
monasterio includi, nec tamen invitam tonderi ;
qua vero ultra dotem sunt facultates ejus filios et
monasterium dividere ; ein autem non habet li-
beros, ejus parentes vel alios ex ejus cognatione.

Actio aldulterii intenditur, non solum ob legi-
lime uxoris struprum, sed eliam super matrimo-
nium, quod consistere non potest, et illegitimum,
et sponsalia, et concubinatum.

Qui adulterum cum propria uxore in ipso actu
deprehendit, si contingat eum occidere, non ut
homicida punitur ; in sua enim propria domo in
ipso actu maritus adulterum interficere potest, ct
illum scenicum vel infamem. Maritis aulem non
conceditur adulteras guas uxores interficere.

Diverse deinde leges jubent, mulierem non ali-
ter condemnari ut adulteram, quam per aperias
probationes, id est, per quinque testes jurantca
se vidisse in ipso actu fleri adulterium. Hac ra-
tione nec omnes possunt adulterii actionem inten-
dere, sed qüinque solum persone, maritus, pa-
ter ejus, frater, patruus, avunculus ; ita enim ma-
gis credibilis fit questionis pretextus. Si vero
sint peregrini qui accusant, si quidem demonstra-
tionem adferant, narium abscissione puniuntur
adulteri ; sin autem propter inimicitias accusatio-
nem detulisse convincantur, ipsi camdem penam
subeunt. Mulier autem, qui 8e adulteram ipsa fa-
tetur, non condemnatur ; quod etiam novum est.

Qui duas uxores habet, verberetur : expulsa ab
ipso uxore superinducta, et liberis ex ea na-
tis.

Qui duas habere uxores presumpsit, non lege;
Bed facto consilii, adulterii supplicio subjicitur.

oüvov Aap6dwety Ex τῆς ἄλλης τῆς γυναιχὸς περίηυ-
σίας, ὅσον τῆς προιχὸς τὸ τρίτον μέρος εἶναι γινώσχε-
ται" ὥστε τῇ αὐτοῦ δεσποτείᾳ xai τὴν προῖχα xal τὴν

, - bd * "^ 4
παρ᾽ ἡμῶν ὁρισθεῖσαν ποινὴν προσχυροῦσθαι. El γὰρ
παῖδας ἔχοι ἐκ τοῦ αὐτῆς συνοιχεσίου, καὶ τὴν προῖχα
χαὶ τὴν ἄλλην τῆς ρυναιχὸς περιουσίαν τοῖς παισὶ

, M er & * , ,
φυλάττεσθαι, xai οὕτω τὸν μοιχὸν νομίμως ἐλεγχό-
μένον, ἅμα τῇ γυναικὶ τιμωρεῖσθαι. Καὶ εἰ μὲν ἔχει
ὁ μοιχὸς γαμετὴν, τὴν προῖχα χαὶ τὴν πρὸ γάμου
μὴ M 2 “ὦ J A ^ » S 0*7 Ns
δωρεὰν αὐτῇ περισώζεσθαι, τὴν 0b ἄλλην τὸῦ ἀνδρὸς
αὐτῆς περιουσίαν, εἰ μέν εἰσιν ἀνιόντες ἢ χατιόντες,
er -—- , ?, 4 , "s
ἕως τρίτου βαθμοῦ ταύτην XapÓOzvetw αὐτούς " εἰ δὲ
μὴ, προσχυροῦσθαι ταύτην τῷ δημοσίῳ.

Οἱ μοιχοὶ, τυπτόμενοι xai χουρευόμενοι, Otvoxa-
πείσθωσαν" οἱ δὲ μέσοι xal ὑπουργοὶ τοῦ τοιούτου
ἀστοήματος γεγονότες, τυπτόμενοι καὶ κουρευόμενοι,
^ - ^ 2» ;
διηνεχεῖ παραπεμφθήτωσαν £zoptq.

᾿Αλλὰ xai dj λβ΄ νεαρὰ τοῦ βασιλέως Λέοντος τὰς
πρυσηκούσας ποινὰς διορίζεται τοῖς μοιχοῖς zai ταῖς
μοιχαλίσιν.

Ἢ δὲ λη΄ ῥινῶν ἐχτομῇ τὸν μοιχὸν καὶ τὴν μοι-

^ "ὧν b] ^ [4 ^ * MEM -
χαλίδα κολάζει, χαὶ διορίζεται, τὸν pia ἀνδρα τῆς
μοιχευθείσης κερδαίνειν τὴν mpotxa, αὑτὴν ci ἐν
μοναστηρίῳ περιορίζεσθαι, καὶ ἄχουσαν μὴ ἀποχεί-
ρεσθαι- τὰ δὲ τῆς προικὸς ἐπέχεινα πράγματα τοὺς
παΐδας αὑτῆς χαὶ τὸ μοναστήριον διανέμεσθαι - ἢ,
παίδων μὴ ὄντων, τοὺς γόνέας αὐτῆς ἢ κατὰ γένος
ἄλλως προσήχοντας.

Ἢ μοιχεία οὐ μόνον ἐπὶ φθορᾷ νομίμου γαμετῆς
χινεῖται, ἀλλὰ χαὶ ἐπὶ ἀσυστάτου, χαὶ ἀθεμίτου γά-
μου, xol μνηστείας, καὶ παλλαχισμοῦ.

. ἢ D - ^: * ,

O τὸν μοιχὴν μετὰ τῆς ἰοιας γυναιχος ἐν συ1λ-
πλοχῇ χαταλαύὼν, ἐὰν συμόῇ αὐτὸν ἀνελεῖν, οὐκ
εὐθύνετχι ὡς ἀνδροφόνος " ἐν μόνῳ γὰρ τῷ ἰδίῳ οὕ-
γῳ ἐπ᾿ αὐτοφώρῳ δύναται φονεύειν τὸν μοιχὸν ὁ
ἀνὴρ, «11 τοῦτον σχηνικὸν ἢ ἄτιμον ὄντα. Οὐ δέδο-
ται δὲ τοῖς ἀνδιΐσι φονεύειν τὰς μοιχευθείτας αὖ-
τῶν γυναῖχας.

Διάφορο! δὲ νόμοι θεσπίζουςι, μὴ ἄλλως τὴν
γυναῖκα μοιχευθεῖσαν χαταχρίνεσθχ!, εἰ μὴ δ᾽΄Χ φα.
νερῶν ἀποδείξεων, τουτέστι, διὰ πέντε μαρτύρων
ὁμνυόντων ἰδεῖν ἐπ᾽ αὐτοφώρῳ τὴν μοιχείαν τελου-
μ φωρῳ τὴν μοίχ ᾿Ξ

4 - MJ Y" , ^ -
μένην. Κατὰ τοῦτο γὰρ οὐδὲ πάντες δύναντα! κινεῖν
τὸ τῇς μοιχείας ἔγχλημα, ἀλλὰ πρόσωπα πέντε"

4 A A », “ὦ $^ * - A * -
D ἀνὴρ, πατὴρ αὐτῆς, ἀδελφὸς, θεῖος πρὸς πατρὺς, θεῖος

πρὸς μητρός, οὕτω γὰρ εὐπιστοτέρα ἣ πρόφασις
τῆς ζητήσεω γίνεται. Εἰ δὲ ξένοι εἶεν οἱ κατηγοροῦν-
τες, εἰ μὲν ἀποδείξουσιν, ἐκτομῇ τῶν ῥινὧν οἱ μγιχοὶ
τιμωροῦνται" ἂν δὲ ἀπελεγχθῶσι, δι ἔχθραν τὴν
χχτηγορίαν πεποιηχότες, οὗτοι τὴν τοιχύτην ποινὴν
ὑπομένουσιν * ἀλλ᾽ οὐδὲ αὐτὴ fj γυνὴ διοληγοῦσα
μοιχευθῆναι χαταδιχάζεται, ὅπερ καὶ ἔστι καινόν.

'O δύο γαμετὰς ἔχων τυπτέσθω - ἐχδιωκομένης
παρ᾽ αὐτοῦ τῆς ἐπεισάχτου γυνχιχὸς, μετὰ τῶν τὲ-
χθέντων ἐξ αὐτῆς παίδων.

'O δύο γαμετὰς ἔχειν πειραθεὶς οὐ νόμῳ, ἀλλὰ
φάκτῳ προαιρέσεως, ὑπόχειται τῷ τῆς μοιχείας ἐγ-

31

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — M.

38

χλήματι. Ὁ μὲν γὰρ μετὰ ἐλευθέρας συμπλαχεὶς, À Qui enim cum liberta, vivente ipsius uxore, rem

ζώσης τῆς αὐτοῦ γυναικὸς, ὡς πόρνος χαταχρίνεται *
ὁ δὲ κατὰ γάμου χοινωνίαν δευτέραν ἀγόμενος, ὡς
μοιχὸς τιμωρεῖται.

Εἰδέναι δὲ δεῖ, ὅτι εἰσὶ πρόσωπα ἁμαρτάνοντα,
xxi οὐχ εὐθύνονται * ὁ μοιχεύων τὴν γυναῖχα τοῦ
ἀποδούλου αὐτοῦ, χαὶ ὁ μοιχεύων πολύφθορον χαὶ
πολύχοιτον ὕπανδρον, τῷ τῆς μοιχείας ἐγχλήματι
οὐχ ὑπόχειται, εἰ μὴ τῷ τῆς πορνείας ^ xai ὁ μὲν
vip τιμωρεῖται ὡς μοιχὸς, à δὲ γυνὴ οὐχ εὐθύνε-
ται, ὅτε ἄχουσαν χαὶ βεδιασμένην αὐτὴν χειρὶ χρα-
τήσῃ, εἰ xal αὐτὴ ἐρυθριῶσα, τὸ γεγονὸς εὐθὺς οὐχ
ἀνήγγειλε τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς.

ΚΕΦΑΔ, ΙΕ΄. Περὶ μοναστηρίων xat μοναχῶν.

Ὁ τῆς λεγομένης πρώτης χαὶ δευτέρας συνόδου
χανὼν πρῶτος μὴ ἐξεῖναι χελεύει μοναστήριον olxo-
δομεῖν ἄνευ γνώμης τοῦ ἐπίσχόπου, τὴν εἰωθυΐαν
πρότερον ἐπιτελοῦντος εὐχὴν, ἐν βρεδίῳ δὲ αὑτό τε τὸ
μοναστήριον ἐγγράφεσθχαι, καὶ ὅσα πρὸς τοῦ δειμα-
μένου αὐτῷ ἀφιέρωται, καὶ τὸ βρέδιον τῷ ἐπισκό-
πῳ προσαποτίθεσθαι, μηχέτι δύνασθαι
ἀφιερώσαντα ἔστιν ἃ τούτων αὖθις ἐξιδιοῦσθαι. Ὧν
γὰρ ἀπεξένωσεν ἑαυτὸν διὰ τῆς μονῆς ἀναθεὶς τῷ
Θεῷ, πῶς ofoq τε, οἷα δεσπότης, ταῦτα διέπειν, οὐχ,
ὅπως xal ἄλλοις διαπιπράσχειν ; οὐ μὴν οὐδὲ ἡγού-
μενον ξΣχυτὸν ταύτης ἐᾷ χαθιστάναι παρὰ γνώμην τοῦ
ἐπισκόπου, οὐδ᾽ ἕτερον ἀνθ᾽ ἑαυτοῦ προχειρίζεσθαι.
Εἰ γὰρ τὰ ἀνθρώποις δεδωρημένα οὐχ ἔνι χωρὶς εὐπρο-
σώπου αἰτίας τὸν δωρησάμενον ἀναλαθεῖν, σχολῇ γε
τῶν ἀνατεθειμένων Θεῷ τὴν χυριότητα ὁ ἀναθεὶς ἴδιο-
ποιήσεται, ὡς προσηγορίᾳ μόνῃ καὶ μὴ πράγματι
τὴν ἀφοσίωσιν εἶναι,

Ὁ δὲ χδ' τῆς δ' συνόδου χανὼν, ἔτι δὲ xal τῆς ς΄
ὁ μθ΄, τὰ ἅπαξ χαθιερωθέντα μοναστήρια, χατὰ τὴν
[vum τοῦ ἐπισκόπου, ὃν ἔθος εὐχὴν προκαταύάλ-
λεσθχι τῆς οἰχοδομίας, ὥσπερ τινὰ θεμέλιον ἀῤῥα-
(5; ἐπιτάττουσι μένειν εἰς τὸ διηνεχὲς μοναστήρια,
xal τὰ προσήκοντα τούτοις πράγματα φυλάττεσθαι
ἀνεκποίητα, χαὶ μηχέτι γίνεσθαι ταῦτα χοσμιχὰ
χαταγώγιχ τοὺς δὲ τοῦτο μὴ τηροῦντας χανονιχῶς
εὐθύνεσθαι, ἱερωμένους μὲν δηλαδὴ καθαιρέσει,
λαϊκοὺς δὲ ὑπούχλλομένους ἀφορισμῷ. Ζήτει xai ἐν
τῷ «β΄ χεφ, τοῦ E στοιχείου χανόνα ιζ΄ τῆς U συν-
ὁδου. ᾿

Ὁ δὲ ταύτης x οὐχ οἵεται δεῖν ἀπό γε τοῦ νῦν
διπλᾶ γίνεσθαι μοναστήρια, χαὶ τοῖς μοναχοῖς ἔγγι-
στα τὰς μοναζούσας οἴχεῖν * σχανδάλου γὰρ καὶ
προσκόμματος τοῖς πολλοῖς αἵτιον τοῦτό γε. 'AXO'
Oo, ἤρεσε μετὰ τῶν ἰδίων ἀποτάξασθαι συγγενῶν,
ol μὲ, ἄνδρες εἰς ἀνδρῶν, αἱ δὲ γυναῖκες εἷς γυ-
νη χῶν εἰσίτωσαν, φησὶ, μοναστήρια, Τὰ δὲ ἄχρι
x2i τήμερον διαρχέσαντα διπλᾶ μοναστήρια, αἰδοὶ
τοῦ ταῦθ᾽ οὕτως ἔχειν τυπώσαντος θείου [ΙΙ]ατρὸς
ἡμῶν Βασιλείου, οἰχονομείσθωσαν, ὡς ἐκεῖνός γε
διατάσσεται ^ συνδιχιτᾶσθχι δὲ χαὶ συναναστρέφε-
σθαι μοναχοὺς μοναστρίαις οὐ δεῖ, ἅτε βλαύδερὸν xal
ἀθέμιτον * οὔτε παῤῥησίαν πρὸς αὐτὰς ἔχειν, οὔτε
ἰδία προσομιλεῖν, μὴ ὅτι κατὰ μόνας αὐταῖς συν-

ὡς τὸν

15t 5

D

habet, ut fornicator condemnatur. Qui in matri-
monio secundam communionem recipit, ut adulter
punitur.

Scire autem oportet, quod sunt persone, que
peccant, 1486 οἱ non oorriguntur : nempe, qui
servi sui uxorem adulterio vitiat, et qui feminam
viro subjeclam, que non paucos ad impudicitiam
allexit, et cum multis concubuit, stuprat, adulterii
crimini non subjicitur, sed fornicationis tantum.
Et vir quidem tanquam adulter punitur, mulier
vero non corrigitur, quando invitam et impulsam
illam vi vicerit, licet illa erubescens, marito euo
quod factum est, statim non annuntiaverit.

CAP. XV. De monasteriis et monachis.

Prime et secunde dicte synodi canon primus
interdicit monasterium edificare absque epis-
copi sententia, debitam primo benedictionem pera-
gentis ; in brevi autem et ipsum monasterium in-
scribi, et quecunque a conditore illi donantur ;
et breve in edibus episcopalibus reponi, ut non
possit ille qui dedicavit, illa in propriutn usum ite-
rum convertere. Qus enim sibi quis abjudicavit
per monasterium Deo addicens, quomodo potest,
ac si adhuc esset dominus, illa administrare et
aliis divendere? Nec etiam monasterii prefectum
absque episcopi sententia illum seipsum consti-
tuere, nec alium ejus loco deligere patitur. Etenim,
si que homini quispiam largitus est, amplius
auferre sine causa, qui donavit, haud potest ; quo
jure, que Deo dedicata sunt, in suam possessio-
nem, qui donavit, rapiat, tanquam nomine tantum,
non re facta fuisset dedicatio ?

Vicesimus quartus syn. iv canon, porro οἱ vi
synodi 49, que semel juxta episcopi voluntatem
consecrata sunt monasteria, cum esset consuetudo
precationem premittereexstructioni,tanquam quod-
dam fundamentum infrangibile, perpetuo manere
monasteria ordinant, et res,quze ad ea pertinent,nod
alienandas servari, eaque non amplius fieri secn-
laria habitacula : eos autem, qui hoc non obser-
vant canonice puniri, sacratos quidem depositioni
gubjiciendos esse ; laicos vero segregationi.: Quaere
etiam in 42 cap. lit. E canonem 17 septime sy-
nodi. .

Hujus vero 20 canone dehinc interficitur duplex
monasterium in iisdem edibus, et prope monachos
monachas habitare : illud enim scandali et otTen-
sionis causam multis prebet, Sed quibuscunque
placuit cum propriis cognatis jmundo renuntiare,
viri quidem in virorum, femine vero in femina-
rum, inquit, monasteria ingrediantur. Qua: autem
hucusque permanent duplicia monasteria, divini
nostri Patria Basilii hsec ita se habere ordinantis
reverentia, administrentur, prout ipse instituil.
Simul vero degere et versari monachos et monachas
non oportet ; quippe periculosum et illicitum illud
est. Neque illis concedatur licentis, ut simul collo-
qui queant, neque una cum illis cibum capere ;

39 MATTHZEI BLASTARIS 40

el que vile necessaria a viris ad regulares femi- Α ἐσθίειν“ τὰ δέ γε

nas deferuntur, extra portam hzc accipiat prefecta
cum alia vetula monacha. Si quis etiam monachus
necessario negotio cognatam suam visere vehemen-
ter desiderat, presente prefecta cum ea colloqua-
tur exiguo et brevi sermone, et statim ab ea rece-
dat.

Quatus ιν synodi canon monasterium edificare
vel oratoriam domum, preter civitatis episcopi
gententiam, inhonestum ducit ; monachos aulem,
qui sincere et non pretextu monasticam elegere
vitam, 187 quietem non obiter habere jubet, et
soli jejunio et orationi vacare, et in quibus ordinati
sunt locis fortiter perseverare. Qui igitur ita vivunt,
equum esset, ut pre aliis monachis privilegia sor-
tiantur: cedant nihilominus et illi regionis epi-
scopo, quemadmodum clericis jubet lex, et nihil
gacerdotale exsequantur, in aliam regionem disce-
dentes, absque episcopi pacificis et commendatitiis
litteris. Qui propria relinquunt monasteria, et ci-
vitates negligenter et inordinate cireumcu sant, et
ecclesiastica et civilia negotia perturbant, ut neque
divina a suis, neque humana secundum convenien-
tem ordinem administrari sinant ; que ad vitam
scilicet spectant a laicis, a monachis autem et cle-
ricis ea que Bunt Deo dedicata ; hos νοὶ invitos mo-
nasteriis includi jubet, nisi quidam ad necessariam
forsan civilium negotiorum administrationem ἃ
civitatis episcopo veniam consecuti sint, qui sci-
licet e clericis et laicis tunc exsistentibus hec

χομιζόμενα ταῖς χανονιχαῖς
ἀναγκαῖα τοῦ βίου πρὸς τῶν ἀνδῥῶν, ἔξωθεν τῆς θύ-
ρᾳς $ ἡγουμένη ταῦτα παραλαμόανέτω μεθ᾽ ἑτέρας
μοναστρίας τραός. El δὲ καὶ τῶν μοναχῶν τις τὴν
καθ᾽ alga προσήχουσαν ἰδεῖν περὶ πλείστου ποιεῖται
ἀναγχαίου πράγματος πέρι, τῆς ἡγουμένης ὑπ᾽
ὄψιν ταύτῃ προσομιλείτω δι’ ὀλίγων xal σμιχρῶν
λόγων, xai ταχέως ὑποχωρείτω.

Ὁ δὲ δ’ τῆς δ΄ συνόδου χανὼν μοναστήριον οἶχοδο-
μεῖν ἢ εὐχτήριον οὐχ ἐν χαλῷ τίθεται, παρὰ γνώμην
τοῦ τῆς πόλεως ἐπισχόπου * τῶν μέντοι μονάχῶν
τοὺς εἰλιχρινῶς xxi μὴ προσχήματι τὸν μονήρη
μετιόντας βίον, τὴν ἡσυχίαν μὴ ἐν παρέργῳ τιθέναι
χελεύει, μόνῃ τε προσανέχειν τῇ νηστείᾳ xai προοσ-
εὐχῇ, xal ἐν οἷς ἀπετάξαντο τόποις προσχαρτερεῖν.
Οἱ γοῦν οὕτω βιοῦντες δίκαιοι ἂν εἶεν τὰ πρεσδεῖα
χατὰ τῶν ἄλλων φέρεσθαι μοναχῶν ὑπείχειν μέντοι
Xal τούτους τῷ ἐγχωρίῳ ἐπισχόπῳ, ὥσπερ νόμος
τοῖς χληριχοῖς, vai μηδὲν ἱερατιχὸν πράττειν, πρὸς
ἑτέραν ἀπαίροντας ἐπαρχίαν, χωρὶς ἀπολυτιχῆς ἢ
συστατιχὴς τοῦ ἐπισκόπου γραφῆς. Τούς γε μὴν τὰ
ἴδια χκαταλιμπάνοντας μονασνήέριχ, xal τὰς πόλεις
ἀδιαφόρως καὶ ἀτάχτως περιϊόντας, καὶ τὰ τῆς Ἐχ.
χλυσίχς, πρὸς ὃὲ xai τὰ πολιτιχὰ διαταράσσον- --
πράγματα, ὡς μήτε τὰ θεῖα μέρες τῷ ἑαυτῶν, μήτε
τὰ ἀνθρώπινα χατά 1ε τὴν προσήκουσαν τάξιν ἐῶν-
τας διενεργεῖσθαι, ὑπὸ λαϊκῶν μὲν τὰ βιωτικὰ, ὑπὸ
δὲ μοναχῶν καὶ χληρικῶν τὰ τῷ Θεῷ ἀνατεθειμένα,
τούτους xal ἄχοντας τοῖς μοναστηρίοις ἐγκλείειν
χελεύει, εἴ μή τινες ἄρα εἰς πολιτικῶν πραγμάτων
ἀναγχαίαν διοίχησιν ἐπιτραπεῖεν παρὰ τοῦ τῆς πό-

melios administrare norunt. Decernil etiam, ut C λεως ἐπισκόπου, ἅτε τῶν τηνικαῦτα χληριχῶν ἢ

nullus servus a monasteriorum prefectis δὰ mo-
nasticam vitam admittatur, preter domini sui
voluntatem, ne nomen Dei blasphemetur ; eum
vero, qui hane definitionem transgreditur, excom-
municandum esse : civitatis porro episcopum eam
oportere, quam par est, monasteriorum curam
gerere, ne rerum ad illos pertinentium molestia
monachorum perturhent quietem. Quare 22 et 25
capita litter» E.

De modo quo accipi. debent illi qui tonderi volunt.

Canon autem 43 concilii sexti, Conceditur, in-
quit, cuivis Christiano, etiainsi graviter deliquerit,
slatum monasticum ingredi, qui vitam quidem po-
nitentialem accurate nobis repraesentat : nam velut
columna qutedam ponitentiam externo habitu, vi-
ctu, moribusque exprimit, aique nosmet ejus sem-
per memores prestat. Neque vero aut delictorum
multitudo, aut etiam magnitudo desperationem no-
bis creet : neque modus vivendi cuiquam obstet,
quominus hunc tam gratum Deo scopum attingat.
Dixit enim Salvator noster: « Illum qui ad me ve-
nit, nentiquam ejiciam foras. »

Canon vero 40, Quamvis, inquit, hosce qui ut
Deo jungerentur, Jam rebus secularibus longum

λαϊκῶν ἀσφαλέστερον ταῦτα διαθεῖναι μὴ ἀμαθῶς
ἔχοντες. Ἐπιτάττει δὲ χαὶ μηδένα δοῦλον τοὺς τῶν
μοναστηρίων προεστῶτας εἰσδέχεσθαι ἐπὶ τὸ uovi-
σαι παρὰ γνώμην τοῦ ἰδίου δεσπότου, vx μὴ τὸ
ὄνομα τοῦ Θεοῦ βλατφημῆται, τὸν δὲ τὸν ὅρον του-
τονὶ παραφαίνοντα, ἀκοινώτητον εἶναι “ τόν γε δὴ
τῆς πόλεως ἐπίσχοπον χρῆναι τὴν δίουταν ποιεῖ-
σθαι πρόνοιαν τῶν μοναστηρίων, tva μὴ τῷ τῶν
προσόντων αὐτοῖς ὀχχήσει πραγμάτων συνταραττη-
ται τοῖς μοναχοῖς τὸ φιλήσυχον, Ζήτε! τὸ χβ΄ za! τὸ
χε χε, τοῦ E στοιχείου.
Περὶ τοῦ πῶς χρὴ δέχεσθαι τοὺς θέλοντας
ἀποκχρῆναι.
Ὃ δὲ μγ΄ τῆς ς΄ συνόδου χανὼν, Οὐχ ἀπείρηται,

D φησὶ, παντὶ Χριστιανῷ, xal μεγάλα ἡμαρτηχότι,

τὴν μοναδικὴν μετελθεῖν πολιτείαν, ἥτις ἡμῖν τὴν
ἐν μετανοίᾳ ζωὴν σὺν ἀκριδείᾳφ στηλογραφεὶ " οἵα
τις γὰρ στήλη τὴν μετάνοιαν ἡμῖν τῷ ἔξωθεν σγχέ-
ματι, xai τῷ βίῳ, zai τοῖς ἤθεσιν ὑπογρᾶφε', χαὶ
ταύτης ἀεὶ μεμνῆσθαι παρασχευάζει, Μὴ δῆτα ἢ
τῶν πταισμάτων πληθὺς xai τὸ βάρος ἀπόγνωσιν
ἡμῖν ἐμποιείτω μηδέ τις τρόπος ἐμποδὼν γενέσθω
τινὶ πρὸς τὴν τοῦ θεοφιλοῦς τούτου σκοποῦ ἀποπλή-
ρωσιν. Ὅ γὰρ Σωτὴρ ἡμῶν εἴρηκε - Τὸν ἐρχόμενον
πρός με οὐ μὴ ἐχθάλω ἔξω,

'O δὲ μ΄, Εἰ καὶ τὸ χολλᾶσθαι Θεῷ, φησὶ, πολλὰ
χαίρειν πρότερον τοῖς τοῦ βίου φράσαντας πράγμα-

41 SYNTAGMA ALPHABETICUM. — M.

σι, τῆς ἐκεῖθεν
ποιεῖν, ἀλλ’ ἀνεξετάστως οὐ δέον" οὐδὲ παρὰ τὸν
πιοσήχοντα δήπου τῆς ἡλιχίας χαιρὸν, τοὺς τὸν
μονήρη βίον αἱρουμένους, τὸν τῆς μονῆς προστα-
τοῦντα προσίεσθαι δεῖ. Τῷ δὲ πλατυνθῆναι περι-
φανῶς τὴν εὐσέδειαν, τῷ περιόντι τῆς χάριτος τοῦ
Θεοῦ, xal δεχχέτης ὧν τις μὴ ἀποδεδλήσθω, μόνον
εἰ τοὺς τρόπους συμδαίνοντας ἔχοι τῷ ἐπαγγέλματι,
μὴ ὅτι καὶ τὸ δέχατον παριππεύσας ἔτος.

'O δὲ ε΄ τῆς λεγομένης AB' συνόδου χανὼν, τοὺς
τῷ μονήρει προσιόντας βίῳ, ἐπὶ τριετίαν ἐν τῇ μονῇ
δοκιμάζεσθαι διωρίσατο, τὴν χοσμιχὴν περιχειμέ-
νους ἔτι στολήν ἀξιόχρεων δὲ τὴν ἐν τούτῳ τοῦ
χρόνου περὶ τὸ ἐπάγγελμα πρόθεσιν ἐπιδειξαμένους,
τηνικαῦτα τὸ μοναχιχὸν ἀμφιέννυσθαι σχῆμα. Τὰς
τὰ» ἀχοίτους xai ἀδοχιμάστους ἀποταγὰς ὡς ἐπί-
παν ἴσμεν τῇ τῶν μοναχῶν εὐταξίᾳ λυμαινομένας.
Οἱ γοῦν προπετῶς ἑαυτοὺς τῷ μονήρει ἐπιῤῥίπτοντες
βίψ, καὶ πρὸς τὸ τραχὺ μετέπειτα καὶ ἐπίπονον τῆς
ἁσχήσεως ἀπειπόντες, ἐπὶ τὸν φιλόσαρχον xal ὑλι-
χὸν βίον ἀθλίως πάλιν ἐπαναστρέφουσιν. Εἰ δέ τις
περὶ πλείστου πεποίητο τὰ τῆς εὐλαδείας xal ἀρε-
τῆς ὡς τὸ φθάσαν τοῦ βίου τοῦ μέλλοντος ὑπάρχειν
ἐχέγγυον, καὶ ὁ ἑἐξαμηνιχῖος ἀποχρήσει καιρός"
᾽Αλλ᾽ οὐδὲ τῶν εἰσπραττομένων ἔτι τὸ δόχιμον, τοῖς
νόσῳ περιπεπτωχόσι βαρείᾳ, τὴν τελείωσιν ὕπερθε -
τέον τοῦ σχήματος. Τοὺς δὲ παρὰ ταῦτα δρῶντας,
τόν τε τῆς μονῆς ἐξηγούμενον, φημὶ, χσὶ τὸν εἰσαγό-
μενον, τὸν μὲν τῆς ἀρχῆς ἐχπίπτειν, xai τὴν ὑποταν
Ὑὴν ὑπεισέρχεσθαι, τὸν δὲ εἷς ἑτέραν μονὴν ἀπάγε-
σθα:, μηδὲν τῆς ἀχριύθείας ὑφιεμένην.

τῶν χωρὶς εὐχῆς τὸ μοναχιχὸν ἔνδυμα
περιδεθλημένων.

Εἰ δὲ τις καὶ τῆς τριετίας ἐντὸς τὸ μοναγιχὸν

i

ὑφέξει δίκας, εἰ ἀποδύσασθαι τοῦτο βουληθείη, ὡς
παίζων ἄντιχρος ἐν οὐ παιχτοῖς " xal χων γὰρ τοῦτο
περιθεδλῆσθαι ἀναγκασθήσεται.

Ὃ δὲ β΄ ταύτης μὴ ἀποχείρειν ὁντιναοῦν ἐπι-
σκήπτει, xai τὸ μοναχιχὸν σχῆμα περιτιθέναι, ἂν
μὴ πρότερον ὁ μέλλων αὐτὸν εἰς ὑποταγὴν ἔχειν
παρῇ, ᾧ τῆς ψυχιχῆς αὐτοῦ σωτηρίας μελήσει, xa-
λῶς αὐτὸς πρότερον ἔργοις τὴν ἀρετὴν ἄσχη-
θεὶς, xal οἷος πρὸς ταύτην xal τοὺς ὑπὸ χεῖρα
ἐνάγειν.

Τοὺς μέντοι διὰ νόσον ἢ λύπην ἀποχειρομένους,
iy d δόξαν μόνον εὐλαύδείας ἐντεῦθεν κτήσασθαι,
zü ἐν τοῖς ἰδίοις αὖθις παρεδροεύοντας οἴχοις, μη δὲν
μέλον αὐτοῖς τῶν ἀσκητιχῶν ἰδρώτων xai πόνων,
τούτους μὲν εἰς ὑποταγὴν ἐν μοναστηρίῳ καθιστᾷν,
ἐν dp ἂν ὁ ἐπίσχοπος δοχιμάσῃ" τὸν δὲ παραλόγως
αὐτὸν ἀποχείραντα χαθαιρεῖσθαι, οἷα τῶν θείων
παραθάτην χχνόνων, καὶ τὴν μοναγιχὴν εὐταξίαν
συγχέοντα. Διὰ γὰρ τὰς ἀχρίτους ταύτας καὶ ἐπισφα-
λεῖς ἀποχάῶσεις, ὕδρις μὲν τῷ μοναχιχῷ προστρί-
ὄεται βίῳ, θεὸν δὲ βλασφημεῖσθαι ουμύαίνει. ᾿Αλλ’
οὐδὲ ὁ τὴν τρίχα πρὸς ταῖς τελευταίαις ἀναπνοαῖς,

PATROL. Ga, CXLV.

42

μαχαριότητος χληρονόμους οἷδε A valedixerunt, istius felicitatis hic participes facere

equum sit, at vero absque examine minime opor-
tet: imo nec citua debitum statis temps illos, qui
vitam solitariam sgere cupiunt, & prefecto mona-
sterii admitti fas est. Verumtamen ut preclare au-
geatur pietas, superabundanti gratia Dei etiam de -
cimum statis annum agens ne rejiciatur, dummodo
dignos professione mores prebeat; imo nec is qui
decimum adhuc currentem habet.

Synodi vero prime et secundsm dicte canon 5
eos qui ad monachatum accedunt, per trienniam
in monasterio, veste quidem seculari adhuc ami-
ctos, probandos decrevit. /quum tamen esse judi-
cavit, ut qui per id temporis animi sul propositum
de professione demonstraverint, tum demum habi-
tum monasticum assumant. Indiscretas enim et
citra probationem factas renuntiationes ut pluri -
mum ordini monastico perniciosas esse comperi-
mus, Idcirco qui temere in statum monachorum
sese ingerunt, paulo post ipsum pie exercitationis
laborem recussntes, rursum ad gratam earni ao
secularem vitam misere reverti solent. Si quis 1888
vero summopere in his que ad religionem ac vir-
tutem pertinent, semet exercuerit, adeo ut vita
anteacia future non vana sponsio fuerit, vel seme-
Stre tempus sufficiet. Ceterum neo iis, qui adhuc
probationem agentesin gravem morbum inciderint,
ordinis consummatio differenda est. Qui vero secus
fecerint, puta vel prefectum monasterii, vel candi-
datum, illum quidem regimine excidere statuit, et
subditi conditionem subire, hunc autem in aliud
monasterium abduci, ubi nihil rigoris monaatici
remittitur.

De iis qui absque precibus monasticum habitum

induunt.

Quicunque vero intra triennium monasticum ha-
bitum et quidem absque precibus induit, pregravos
ponas luet, dummodo illum ruraus exuere velit,
tanquam cum rebus ludens minime ludicris ; coge-
tur enim ad habitum istum vel nolens induendum.

Cavet etiam illius synodi canon 2, ne toneus
quilibet amictu monachali utatur, nisi prius adsit
qui illum in subjectione atquo salutis anime ejus
curam habere debet, ipse quidem jam ante in
operibus bonis preclare exercitatus, discipulosque
5108 ad virtutem incitandi peritus. Ἢ

Qui vero vel morbi vel luctus causa detondentur,
ut nempe füumam solum pietatis acquirant, et in
propriis edibus rursus mansitant, religiose exer-
citationis sudores et labores nihil curantes, hosce
sub disciplina constituendos decernit in monasterio
in quo episcopus voluerit; illum autem qui sine
causa semet tondet, tanquam violatlorem sacrorum
canonum ct ordinis monastici conturbatorem, com-
munione privandum. Nam propter promiscuas illas
et incertas tonsuras ignominia vile monastice af-
fricatur, imo et Deum blasphemari contingit. Αἱ
vero nec ille qui in extremo halitu, ut monachis

43 MATTHAEI BLASTARIS

44

mos est, rasuram patitur, licet ex respiratione sola À ὥς γε δὴ μοναχοῖς ἔθος, ἀποχαρεὶς, εἰ xal μόνῳ

nondum vita functus esse credatur, et que fiunt
minime sentit, dignus est qui veste monachali ami-
ciatur. Sed habitum secularem resumere, aut vi-
tam rursus publicam agere ipsi concedetur, nis!
malit injunctionum vinculis subjici. Verumtamen
iis, qui temere habitum monachorum arripiunt, hoc
non permittitur.

Canon autem 19 synodi septims omnibus qui
solitariam vitam in sede aliqua sacra agere cupiunt,
ut per pecunie largitionem admissionem in eam
aul omnino in ordinem ecclesiasticum | impe-
trent, prorsus interdicit. Quippe hand lices Deo
servire et mammone. Imo cujus principium pro.
bum non est, secundum magnum Basilium, etiam
ipsum totum repudiandum. Episcopum vero vel
abbatem, qui istud perpetraverit, aut cessare aut
deponi jubet. Ceterum si abbas sacerdotii ex-
pers fuerit (quod fieri sepe videmus), e monaste-
rio expelli, et in aliud deduci subjectionis causa.
Easdem ponas dabit et abbatissa, que talia ausa
fuerit.

Quecunque autem parentes ex liberorum hare-
ditate monasterio dedicant, repetere rursus haud
licet ; consecrantur enim Deo, sive is qui obtulit, in
monasterio maneat, sive inde discedat: nisi forte
ejus qui monasterio presidet culpa fuerit, quod
iste recesserit.

4889 Concilii vero, quod primum et secundum
vocatur, canon numero sextus, Monachi, inquit,
nihil proprium habere debent, utpote qui prop-
ter vitam in Christo abseconditam mortui faoti
sunt mundo. Sic enim B. Lucas eos qui vite
monastice formam dederunt, eminus nobis repre-
sentans, Fidelium, ait, nemo eorum qui possides
bat, quidquam suum esse dicebat, sed omnia illi-
erant communia, Unde qui vitam solitariam a-
gere volunt, prius bona sua disponere, et qui-
bus velint personis transmittere licet, modo non
sint jure civili prohibite, ut heretici, et nati
spurii. Postquam enim professi fuerint, bonorum
omnium ad monasterium ejus et dominium transit,
neque ullam de rebus propriis curam gerere
vel disponere eis permissum est. Si quis vero
possessionem quampiam in proprios usus ver-
tens deprehendatur. eam monasterii prefectus
aut istius looi episcopus recipiat, et coram mul-
tis testibus divendens, ut ea ratione calumnia
causam evilel, et pauperibus ac mendicis dis-
tribuat. Atque insuper eum qui talem posses.
sionem, uti Ananias iste, surripere meditatus
est, debita correctione castiget. llisce autem om-
nibus et monialium societas obnoxia erit.

Porro autem concilii sexti canon 41 omnino
periculosum esse consuil et temerarium a vita
vietuque communi recedere, ac slatim semet in
angusta cellula includere, sibique adeo ipsis
vite solitaria auctores esse. Oportet enim in
monasterio, ubi magna est fratrum frequentia,

τῷ ἀναπνεῖν τὸ μὴ vexpóc εἶναι πιστεύεται, καὶ
τὰ ἐπ᾽ αὐτῷ τελούμενα μηδόλως συνεὶς, οἷός τέ ἐστι
τὴν μοναχιχὴν περιδυθῆναι στολὴν, καὶ τὴν χοσμιχὴν
αὖθις ἐνδύσασθαι, ἢ ἐν τῷ χόσμῳ διάγειν συγχώρη-
θήσεται, εἰ μὴ βούλοιτο δεσμοῖς ἐπιτιμίων ὑποῦλη-
θῆναι. Οὐ μὴν οὐδὲ τοῖς ix προπετείας τὸ μοναχι-
χὸν σχῆμα πιριτιθεμένοις τοῦτο δοθήσεται.

Ὁ δὲ ιθ’ τῆς ζ΄ συνόδου ἀπειρήχει παντάπασι
τοῖς τὸν μονήρη βίον iv σεμνείῳ μετελθεῖν ποοθεμέ-
νοις, διὰ χρημάτων τὴν εἰς αὐτὸ ποιεῖσθαι εἰσέλεῦ -
σιν, ἀλλ᾽ οὐδ’ εἰς ἕτερον ἱερατικόν τι τάγμα " οὐ γὰρ
οἷόν τε Θεῷ δουλεύειν xal μαμωνᾷ᾽ καὶ ob ἡ ἀρχὴ
ἀδόκιμος, κατὰ τὸν μέγαν Πασίλειον, χαὶ τὸ πᾶν
ἀπόδλητον. Τὸν δὲ τοῦτο διαπραττόμενον ἐπίσχοπον,

Β ἢ ἡγούμενον, ἢ παύσασθαι χελεύει ἢ καθαιρεῖσθαι "

εἰ δὲ ἱερωσύνης ὁ ἡγούμενος ἀμοιρόϊ, προδέδληνται
γὰρ ἔσθ᾽ ὅτε xai ἐχ τοιούτων, τοῦ μοναστηρίου Ex.
δάλλεσθαι, καὶ ἑτέρῳ πρὸς ὑποταγὴν παραδίδοσθαι.
Τοῦτο δὲ χαὶ ἡγουμένη τοιαῦτα τολμήσασα ὑφέξει
τὸ ἐπιτίμιον.

"Atta δὲ οἱ γονεῖς ἐχ τοῦ χλήρου τῶν παίδων τῇ
μονὴ ἀφορίζουσιν, ἀφαιρεῖν αὖθις οὐχ ἔξεστιν "
ἀφιέρωται γὰρ τῷ Θεῷ xxv τε μένῃ ἐν τῷ povaotz,-
ρίῳ, κἀν τε ἐξέλθῃ ὁ ταῦτα προσενεγχών" εἰ μὴ doa
πρὸς τοῦ ἡγουμένου ἣ αἰτία συμδαίη τῆς μονῆς
τοῦτον ὑποχωρῆσαι.

'O δὲ ς΄ τῆς λεγομένης πρώτης xxi δευτέρας
συνόδου, ΟἹ μοναχοὶ, φησὶ, οὐδὲν ἴδιον ἔχειν ὀφεί-
λουσιν, ἅτε νεχρωθέντες τῷ χόσμψ διὰ τὴν ἐν
Χριστῷ χεχρυμμένην ζωήν. Οὕτω γὰρ ὁ μαχάριος
Λουχᾶς τοὺς τὴν μοναδιχὴν πολιτείαν τυπώσαντας,
δήλους ἡμῖν πόῤῥωθεν χαθιστὰς, Τῶν πιστευσάντων
ἔφησεν οὐδείς τι τῶν ὑπαρχόντων αὐτῷ ἔλεγεν ἴδιον
εἶναι, ἀλλ᾽ ἦν αὐτοῖς ἅπαντα xowd. Ἔνθεν τοι xa!
τοῖς μονάζειν ἐθέλουσιν ἔξεστι περὶ τῶν ὑπαρχόν-
τῶν αὐτοῖς διατίθεσθαι πρότερον, xxi οἷς Bv βού-
λοιντο ταῦτα παραπέμπεσθαι προσώπο'ς, μὴ γεχω-
λυμένοις παρὰ τοῦ νόμου, olov αἱρετικοῖς ἢ νόθοις
παισί, Μετὰ γάρ τοι τὸ μονασαι τῶν προσόντων
αὐτοῖς πάντων τὸ μοναστήριον ἔχει τὴν χυριότητα,
xxi οὐδὲν περὶ τῶν οἰχείων φροντίζειν ἢ διατάτ-
τεσθαι τούτοις παραχεχώρηται. Εἰ δέ τις φωραθείη
κτῆσιν ἡντιναοῦν ἰδιοποιησάμενος, ταύτην μὲν ὁ
ἡγούμενος τῆς μονῆς, ἢ ὁ τῆς χώρας ἐπίσχοπος,

D λαδὼν xai πωλήσας, πολλῶν μαρτύρων ἐπ’ ὄψεσι,

τὴν ἐντεῦθεν διαδολὴν φυλαττόμενος, πτωχοῖς xal
ἀπόροις διανειμάτω" τὸν δὲ τὴν τοιαύτην χτῆσιν
Xat' ἐχεῖνον τὸν ᾿Ανανίαν ὑποσυλᾷν μελετήσαντα,
τῷ προσήκοντι ἐπιτιμίῳ σωφρονισάτω, Τούτοις πᾶτιν
ὑπεύθυνος καὶ fj τῶν μοναζουσῶν ἔσται φατοία.

Ὁ δὲ μα’ τῆς ς΄ συνόδου σφαλερὸν ἡγήσατο πάντη
xai ἰταμὸν, τοὺς τῆς χοσμιχῆς ἀναχεχιωρηχότας
ἄρτι διαίτης ἑχυτοὺς εὐθὺς ἐν οἰκίστῳ βραχυτάτῳ
ἐγχλείειν, καὶ σφίσιν αὐτοῖς γίνσσθαι τοῦ μονήρους
βίου χαθηγητάς. Δεῖ γὰρ πρότερον ἐν ἀδελφῶν
πλειόνων σεμνείῳ τὸ τῆς ὑποταγῆς γινόμενον ἐπ

45

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — M.

46

^ $? . . . -
τριετίαν ἐνδείξασθαι - εἶτα ἐφ᾽ ἕτερον ἕνα mposuci- A animum ad obediendum comparatum per trien

4“ * μὴ
ναντας χρύνον, ἔνθα δὴ xal ἐπιχλείσασθχι εἵλοντο,
χαὶ τῆς σφῶν γνώμης ἀμεταθέτως ἔχειν ἄντιχρυς
ε 3 LÀ » . - 4 LÀ
ἐλεγχθείσης, ὡς οὐ χενῆς ἄρα δόξης, ἀλλ᾽ ἀρετῆς
, K4 * p» ^" —- , ?,
ἐφέσει ταύτῃ διάγειν οἱ τοιοῦτοι προήρηνται, μετ
-.-- -» L1 ,
ἐπιτροπῆς τοῦ xatà τὴν χώραν ἐπισχόπου, ἐπιχλει-
, a , Dod 4
σαμένους μένειν, xal μηχέτι τοῦ οἰχίσχου τὸ mapd-
* , -
παν ἐξιέναι, εἰ μήπου κατ᾿ ἀνάγχην ἐχδιασθεῖέν
LA ^ 8 4 ^ ^ y MJ
τινα, Tjtot OLX χοινὴν τοῦ λαοῦ λυσιτέλειαν, ἢ διὰ
* * -ς -— ' - *
νόσον, ὅσον οὐχ ἤδη τὴν τοῦ θανάτου ψῆφον μῃνύου-
4“, 4. ?* -
σαν ἔσεσθαι " ἀλλὰ xai τὸτε μὴ ἄνευ γνώμης τοῦ
* , 4 , ^ Ld - ^-
ἐπισχόπου. Εἰ γὰρ δὴ ἄλλως ἐξελθεῖν βουληθεῖεν,

xai ἄχοντας εἰσωθεῖν εἰς τὸν οἰχίσχον ἐχεῖνον χρὴ,
A . - [] φ
xa! ἀσφαλῶς χαθειργνύειν, ὡς μηχέτι ῥᾳδίαν εἶναι

σφίτι τὴν ἔξοδον * προσέτι χαὶ νηστείαις αὐτοὺς ὗπο-
θάλλειν, xal σχληραγωγίαις κατατρύχειν, ὡς ἂν
οὕτω θεραπευθείη τὸ τῆς γνώμης αὐτῶν εὐμετάδο-
λον. « Οὐδεὶς γὰρ, φησὶν ὁ Τωτὴρ, βαλὼν τὴν χεῖρα
ἐπ’ ἄροτρον, xxi στοχφεὶς εἰς τὰ ὀπίσω, εὐθετός
ἔστιν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. νυ

Περὶ ἐρημιτῶν.

Ὃ ὁὲ μβ΄ τοὺς λεγομένους ἐρημίτας, καὶ μέλανα
πιριχειμένους ἱμάτια, τάς τε χύμας ἐπὶ πολὺ χαθει-
μένους, xai ἀνορῶν μεταξὺ xal γυναιχῶν ἀναστρε᾽
φομίνους, χαὶ τὸ οἰχεῖον ἐπάγγελμα καθυύδριζον-
τὰς, τούτους ἤτο! τὰς χόμας χελεύει περιελεῖν, καὶ
σχίμα μοναχικὸν ἀνῃρῆσθαι, καὶ ἐν φροντιστηρίῳ
μοναχοῖς συγχαταλεγῆναι, ἢ μὴ αἱρουμένους τῷ

τῶν
[] *. , M P1 4 * ? *

πόλεων ἀπελχύνεσθαι, xai ποὸς τὰς ἐρημίας ἀπο-
2 » ^ M 4 3 , e -

πέμπεσθαι, ἐξ ὧν χαὶ τὴν ἐπωνυμίαν ξαυτοῖς ψευ-

GU); ἀνεπλάσαντο.

Ὃ δὲ μζ΄ μήτε ἐν ἀνδρῴῳ μοναστηρίῳ γυναῖχα,
μήτε μὴν ἄνδοχ ἐν γυναιχείῳ, χελεύε: χαθεύδειν.
Παντὸς γὰρ σχανθάλου καὶ προσχόμματος ἀνωτέρους
εἴναι δεῖ τοὺς πιστοὺς, xal μάλιστά γε τοὺς μονα-
χοῦς, χαὶ πρὸς τὸ εὔσχημον xat εὐπρόσεῦρον τῷ
Κυρίῳ τὸν ἑξαυτῶν βίον ῥυθμίζειν, xai διευθύνειν.
Τοῖς ὁὲ εἰς τοῦτο τόλμης ἰοῦσι χλιοικοῖς τε xai
λαϊχοῖϊς d'20210|409 καὶ ἀμφοῖν τιμᾶται.

Ὃ δὲ xB' τῆς ζ΄ συνόδου ἱερωμένοις, καὶ ol; ὁ
βίος μονότρόπος, ἐπιπλήττει xac! ἰδίαν γυναιξὶ
συνεσθίουσιν, εἰ xai xaÜ0' αἷμα τούτοις αὗται προσ-
ἤχουσιν. Ei ὃὲ ταύτας συνδείπνους ὀξήσει λαθεῖν,
μὴ ἄλλως ἢ θεοφόρων συμπαρόντων ἀνδοῶν, ἢ καὶ
τιμίων xal εὐλαδῶν γυναιχῶν, ἵνα xal αὐτὸ τὸ
τραπέζης αὐταῖς χαὶ ἁλῶν χοινωνεῖν πρὸς ὠφέλειαν
εἶν, πνευμχτιχήν. « Εἶτε γὰρ ἐσθίετε, φησὶν, εἶτε
εἴτε τι ποιεῖτε, πάντα εἰς δόξαν τοῦ Θεοῦ
ποιεῖτε * » « Πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐ πάντα
δομτξρει. x ᾿Αλλὰ xai λογισμοὺς χαθχίοειν χελευό-
μεθα, ἤγουν ἐχπλύνειν, ἢ χαθαιρεῖν ἤτοι χαταδάλ-
λεῖν, xai μὴ ἐᾷν αὐτοὺς ἡμῶν κχατεξανίστασθαι.,
Ὁδοιποροῦντ' δέ τινι τούτων, xal μὴ εὐποροῦντι jj
χαναχθείη͵ xai ἐν πανδοχείῳ καταλύειν οὐχ ἀπείρη-
ται, τῆς χρείας αὐτὸν χατεπειγούσης, μόνον σω-
φρόνως xai μετ᾽ εὐλαδείας. ΟἹ μέντο: γυνα!ξὶ xal
τέχνοις συζῶντες, xal χατὰ xóspov βιοῦντες, οὐ
κωλύονται γυναιξὶ συνεσθίειν, Οὐ γὰρ διαδέύληται

C

D

nium ostendere : deinde annum alium in man-
siuncula, in qua includi voluerunt, degentes, etfir-
mum animi sui propositum plene acfirmiter demon-
strantes, adeo ut jam non vane glorie, sed vir-
tutis gratia vitam illam profiteri presumantur,
cum consensu istius loci episcopi inclusos ma-
nere, neque dein ex illa mansione amplius egredi,
nisi forte urgeat necessitas, vel propter com-
munem populi utilitatem, vel ejusmodi morbum,
qui mortem tantum non instare indicat; sed et
tunc quidem non sine consensu episcopi. Qui vero
alias ob causas exire volunt, vel invitos in dicta
mansione coerceri oportet, unde ipsis nunquam fa-
cilis sit exitus; atque preterea jejuniis affligere,
et correctionibus macerare, ita ut hac ratione
corrigatur animi eorum inconstantia. «Nemo enim,
inquit Salvator noster, qui manum aratro im-
misit, et postea tergum vertit, dignus est regno
celorum. »
De eremitis.

Tum canon 42 eremitas qui vocantur, quot-
quot nigris vestibus induti, et promissis admo-
dum capillis cum viris et mulieribus versantur,
eoque professionem suam dehonestant, hosce aut
positis comis jubet habitum monasticum su-
mere, et in mansione aliqua inter monachos
referri, aut, si hoc recusaverint, ex urbibus pelli,
et ad eremos ablegari, unde falso sibi denomi-
nationem aflinxerunt.

Adhsec canon 47 neque mulierem permittit
in virorum monasterio, nequo in muliebri vi-
rum dormire. Citra scandalum enim omne et
offendiculum fideles esse decet, maxime vero
monachos; atque ad id quod decorum est et
Domino gratum, vitam suam componere ac diri-
gere. Illos autem, qui contraire ausi fuerint,tam cle-
ricos quam Jaicos, excommunicatione utrosque
ferit.

Verumtamen synodi septimae canon 22 saeerdo-
tes, nec non et illos qui vitam agunt montsticam
plectit, quicunque privatim cum mulieribus con-
vivantur, quamvis cum ipsis sanguine Juncte fue-
rint. Si vero hasce convivio excipere opus, no hoc
quidem fiat, nisi presentibus viris givinis 890 ac
matronis venerandis ac religiosis, &deo ut ejus-
dem mens:e ac salis communicatio illis in utili-
tatem spirilualom cedat. « Sive enim comedatis,
inquit, sive bibatis, seu faciatis aliquid, omnia ad
Dei gloriam facite. » Et : « Omnia mihi licent, at
non omnia expediunt. » Imo et ipsas cogitationes
purgare jubemur, scilicet aut eluere, aut pur-
gare, seu prosternere, neque permittere ut denuo
in nosassurzant. Sin vero horum aliquis iter fa-
ciat, nesciatque ubinam hospitio excipiatur, ei
haud interdictum estin publicam domum descendere
necessitate eum urgente, modo sobrie, et cum cir-
cumspeciione sese gerat. Ceterum ii qui cum

4

MATTH/EI BLASTARIS

48

uxoribus ac liberis suis una habitant, secularem A τοῦτο, εἰ μετ᾽ εὐχαριστίας τῆς πρὸς Θεὸν γίγνοιτο,

vitam sequentes, cum uxoribus convivari minime
prohibentur. Hoc enim οὐρα vacat, dummodo
flat cum gratiarum erga. Deum actione, et non
cum gesticulationibus scenicis, aut satanicis can-

xxi μὴ μετὰ θυμελιχῶν ἐπιτηδευμάτων, xal σαταν!:-
χῶν ἀσμάτων, xal πορνιχῶν λογισμάτων, oic ἐπέρ-
A , " 2. ἃ 1 M , 4
χεται dj προφητιχὴ dpi * « Οὐαὶ ol μετὰ χιθάρας xai
ψαλτηρίου τὸν οἶνον πίνοντες, » xai τὰ ἑξῆς,

ticis, οἱ modulationibus meretriciis, quae maledictio isthec prophetica prosequitur: « Vs» illis qui ad
citharam et psallerium vinum bibunt, » et que sequuntur.

Qninimo neque permittit concilii Carthaginen-
sis can. 38 monachos aut clericos impune ad
virgines vel viduas Deo consecratas accedere, abs-
que consensu episcopi, aut, eo absente, presby-
teri alicujus : nec tunc quidem solos cum solis
verBari, sed vel clericis uliis, vel Christianis ho-
nestis ac religiosis presentibus, ut tollatur omnis
suspicio. « Citra scandalum enim, ait Apostolus,
estote οἱ Jud-is et Grecis οἱ Ecclesie Dei. » Ju-
bemur adeo suspiciones malas evitare, falsa licet
fuerint.

De iransitu e monasterío ad aliud.

Canon autem vicesimus primus synodi septimae
haud permittit monachum aut monialem propriam
deserere mansionem, et in aliam se conferre. Sin
vero hoc fieri contingat, laudabile esse existimat
et quidem necessarium hosce hospitio excipi, ne
forte secularibus et promiscue viventibus se im-
miscere cogantur ; haud tamen recipi sine consen-
gu suorum praefectorum.

Tum canon 3 synodi prime et secunde, quae
vocatur, excommunicationi prefectum subjicit,
qui aufugientes monachos, qui ad ovile suum per-
tinent, non cum diligentia requisiverit, et ovem
morbidam medicamentis curatam ad sacrum clau-
strum reduxeril. Nam si animantium ratione
carentium pastor, qui erga gregem negligenter
sese gorit, certo luat, quisquis ovium Christi sa-
lutem pra socordia vilipendit, quidni indeprecabi-
les poenas dabit? Monachus vero ita revocatus,
si. co redire recusaverit, unde discezsit, si ita
episcopo visum fuerit, segregabilur.

Dein canon quartus monachum, qui propria
mansione relicta in aliam se confert, vel in habi-
taculo seculari turpiter comessatur, ipsum illum,
et qui susceperit, utrosque communione privandos
decernit, donec is qui recesserit, in monasterium,
quod improbe deseruit, fuerit reversus. Sin vero
istius loci episcopus imonachos quosdam pietate
(ut fit) percelebres de mansione propria eximens
in aliis constituerit, ut mansioni presint (modo
utraeque illi episcopo subjecta fucrint), vel domus
tutelam eis commiserit : isthoe quidem cum eos
qui suscipiunt, tum monachos ipsos culpa omni va-
cuos prestat.

Quin imo canon 80 synodi Carthaginensis epi-
scopum puniri vult, qui monachum alienum susci-
pit, 891 atque ad gradum clericalem promove-
rit, aut alicujus ex propriis monasteriis prefectu-

C

Οὐδὲ ὁ τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου λη΄ xavàv
ἐφίησι μοναχοῖς ἢ χληρικοῖς ἀδεῶς εἰσιέναι πρὸς
παρθένους, 7j χήρας, αἱ δὴ τῷ Θεῷ χαθιέρωνται, τοῦ
ἐπισχόπου μὴ ἐπιτετραφότος, ἢ τοῦ πρεσθυτέρου, εἰ
ἔχεῖνος ἀπήει - ἀλλὰ xal τότε μὴ μόνους μόναις
ἐντυγχάνειν, ἀλλὰ παρόντων ἢ χληρικῶν ἑτέρων, ἣ
Χριστιανῶν ἐντίμων xal εὐλαδῶν, ὥττε πᾶσαν ὑπ-
οψίαν περιχιρεῖσθαι. « ᾿Απρόσχοποι γὰρ, φησὶν ὁ
᾿Απόστολος, γίνεσθε x«i Ἰουδαίοις, xal Ἕλλησι,
xxi τῇ Ἐχχλησίᾳ τοῦ Θεοῦ * » ἐπεὶ φεύγειν τὰς
πονηρὰς ὑπολήψεις προστετάγμεθα, xiv ὦσι ψευ-
δεῖς.

Περὶ μεταδάσεως ἀπὸ μοναστηρίου εἰς μο-
ναστήριον.

'O δὲ κα’ τῆς ζ΄ συνόδου οὐχ ἐπιτρέπει μοναχὸν fj
μονάστριαν τὴν οἰχείαν χαταλιμπάνειν μονὴν, xl
εἰς ἑτέραν ἀπιέναι. Σύμθὰν δὲ οὕτω, ξενοδοχεῖοθαι
μὲν, ὡς ἀνχγχαῖον, δι᾽ ἐπαίνου τίθεται, ἵνα μὴ χο-
σμιχοῖς xal ἀδιαφόρως βιοῦσιν ἐχδιασθεῖεν συμμίξαι "
προσλαμύθάνεσθαι δὲ οὐ δῆτα ἄνευ γνώμης τῶν σφῶν
ἡγουμένων.

Ὁ δὲ q' τῆς λεγομένης πρώτης xxi δευτέρας σὺν-
ὀδου ἀφορισμῷ τὸν ἡγούμενον ὑποτίθησιν, εἰ μὴ ἐπι-
μελῶς ἀναζητοίη τοὺς τῆς ἑαυτοῦ ποίμνης ἀποδι-
δράσχοντας μοναχοὺς, χαὶ πρὸς τὸν ἱερὸν ἐπανάγει
σηχὸν, τῇ χαταλλήλῳ θεραπείᾳ τὸ νενησηχὸς ἐπ’ ὁ--
ῥωνὺς πρόδατον. Et γὰρ ὁ ζώων ἀλόγων ποιμὴν,
ἀμελῶς περὶ τὸ ποίμνιον διαχε:ίμενος, τιμωρίαν
ἀναγχχίως ὑπέχει, ὃ τῶν τοῦ Χριστοῦ θρεμμάτων
τὴν σωτηοίαν περὶ ἐλαχίστου δι’ olxsíay ἑᾳστώνην
τιθέμενος, πῶς οὐκ ἀπαραίτητον εἰσπραχθήσεται ὃδί-
«nv; ᾿Απειθῶν δὲ ὁ ἀναχχλούμενος μοναχὸς Emavit-
ναι ὅθεν δῆτα καὶ ἐξελήλυθε ποὸς τοῦ ἐπισχόπου ἀφ -
ορισθήσεται,

'O δὲ 0' τὸν ἀποδράντα τῆς ἰδίας μονῆς μοναγὸν
καὶ πρὸς ἑτέραν μεταχεχωρνηκότα, ἢ εἰς χοσμ!'χὸν
ἀσέμνως εἰσχωμάσαντα χαταγώγιον, αὐτόν τε xal τὸν
τοῦτον ὑποδεξάμενον ἀφωρισμένον εἶναι χελεύει,
ἕως ἂν ὁ ἀποφοιτήσαχς πρὸς τὴν μονὴν, ἧς χαχῶς
ἐξελήλυθεν, ἑπανήχῃ. Et pívto: ὁ τῆς χώρας ἐπ’ί-
σχοπος, ἔστιν οὖς τῶν ἐπ᾽ εὐλαδείᾳ σεμνυνομένων
μοναχῶν, ἐκ τῆς ἑαυτῶν εἰληφὼς, εἰς ἑτέοαν ἐγχα-
ταστήσειε προστασίαν μονῆς, καὶ ἀμφοτέρων αὐτῷ
ὑποχειμένων δηλαδὴ τῶν μονῶν, ἢ wai χοτμιχὴν
οἰκίαν ἐπιτηρεῖν διορίσαιτο, τοῦτο χαὶ τοὺς
δεχομένους xai τοὺς μοναχοὺς ἀνευθύνοὺς
ποιεῖ,

'O δὲ π' τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου ἐπιτιμᾷᾶ:θαι
τὸν ἐπίσκοπον ἀξιοῖ, ὃς τὸν ἀλλότριον ὑποδεχόμενος
μοναχὸν εἰς βαθμὸν καθίστησι χλήσου, ἢ καὶ ἡγου-
μενείαν οἰκείου μοναστηρίου, ἄνευ ἀπολυτιχῆς τοῦ

ὑπο-
-"
εἶγα!

49

SYNTAGMA ALPHABETICUM. —-M.

90

olxsíou ἐπισχόπου γραφῆς. Kal τὸν μὲν ἐπίσχοπον Α ram ; absque litteris dimissoriis episcopi regionis

«p τοῦ ἰδίου λαοῦ ἐφεὶς χοινωνίᾳ xai μόνον, ἑτέρους
αὐτῷ χελεόει μὴ χοινωνεῖν " τὸν ὃὲ μοναχὸν, τοῦ
χλήρου 7j τῆς ἡγουμενείας ἐχπίπτειν. Ζήτει xai τὸ
ς΄ χεφ. τοῦ Α στοιχείου, καὶ ἐν θ΄ xto. τοῦ αὐτοῦ
στοιχείου χανόνα χγ' τῆς δ᾽ συνόδου, xal ἔν τῷ (0'
χεφ. τοῦ T στοιχείου xavóva ιη΄ τῆς ζ΄ συνόδου, xal
τὸ χθ' χεφ, τοῦ E στοιχείου" ἔτι δὲ xal τὸ λγ
χαὶ τὸ x χεφ. τοῦ K στοιχείου, xai ἐν τῷ λβ’
Xto. τοῦ αὐτοῦ στοιχείου xavóva ζ΄ τῆς δ΄ συν-
ὀδου.

Ὁ δὲ ιγ΄ τῆς ἐν Γάγγρᾳ συνόδου τῷ ἀναθέματι
παραπέμπει τοὺς τέχνα ἔχοντας, xal προφάσει
ἀσχήσεως ταῦτα χαίρειν ἐῶντας, xal μὴ τὰ τῆς
θεοσεδείας xal λοιπῆς ἀρετῆς ἐξασχοῦντας, πρὸς δὲ
καὶ τὰ τῷ βίῳ αὐτάρχη πορίζοντας, οἵα περὶ πλεί-
στοῦ δῆθεν τὴν εὐλάδεια, ποιουμένους xal ἄσχησιν,
xal μὴ ἐξὸν σωτηρίας αὐτοὺς ἐν τῷ χόσμῳ ἐπιτυ-
χεῖν. Φησὶ γὰρ ὁ μέγας Παῦλος * « EU. τις τῶν ἰδίων,
xai μάλιστα τῶν οἰχείων οὐ προνοεῖ, οὗτος τὴν πίστιν
ἤρνηται xal ἔστιν ἀπίστου χείρων. » Καὶ περὶ τῶν
χηρῶν διαταττόμενος, « εἰ ἐτεχνοτρόφησαν, » προσ-
τίθησι " καὶ ταῖς ἀφηλιχεστέραις τὰς νέας σωφρονί-
ζειν παρεγγυᾷ, φιλάνδρους εἶναι, φιλοτέχνους " xal
ἐν ἄλλοις τοῖς πατράσι τρέφειν ἐπισχήπτει τὰ τέχνα
ἐν παιδείᾳ xai νουθεσίᾳ Κυρίου. Ὡς ἕστι δεινὸν,
θῆρας μὲν τοὺς σφετέρους σκύμνους τρέφειν τε χαὶ
περιέπειν, xai μέχρι θανάτου τούτων προχινδυ-
νεύειν, ἀνθρώπους ὃὲ χαὶ τὴν τῶν θηρίων ἐν
τούτῳ παρελαύνειν ὠμότητα. ᾿Αλλὰ τῷ ἤδη ἀπο-
χειραμένῳ οὐκ ἐφεῖται τῆς τῶν τέχνων χάριν
ἐπιμελείας τὴν μονὴν ἐᾷν, xal ἐπιχωριάζειν τοῖς
ἐν τῷ χόσμῳ᾽ μελήσει γὰρ τῷ Θεῷ, τῷ πατρὶ τῶν
ὀρφανῶν xal χριτῇ τῶν χηρῶν, xal τῆς τούτω
προνοίας.

Ὁ δὲ ιδ΄’ τοῦ ἀναθέματος ἀξίοϊ, καὶ τῶν παίδων,
ὅσοι προφάσει τῆς ἀσκήσεως, μὴ διὰ τιμῆς τοὺς οἷ-
χκείους πατέρας ἄγουσι, μηδὲ γηροδοσχεῖν αἱροῦν-
ται ἀλλ᾽ ἀπρονοήτους ἐῶσι πιστούς τε ὄντας, ἢ xai
ἀπίστους. Προτιμητέον μέντοι, φησὶ, παντάπασι
τὴν εὐσέδειαν, ὅταν οἱ ἄπιστοι γονεῖς δηλαδὴ πρὸς
τὴν οἰχείαν δυσσέδειαν τοὺς παῖδας ἕλχειν πειρῶν-
ται. Ὃ δὲ ιθ΄, Εἴ τις, φησὶ, τῶν παρθενευόντων δῆ-
θεν 0:3 τὸν Κύριον χατεπαίροιτο τῶν γεγαμηκότων,
ἀνάθεμα ἔστω.

Περὶ μοναζουσῶν.

Ὃ δὲ με΄ τῆς ς΄ συνόδου χωλύει τὰς χείρεσθαι
μελλούσας τῶν γυναικῶν, λαμπροτέραις χοσμουμέ-
Ὡς στολαῖς; τῷ θυσιχστηρίῳ προσάγεσθαι, xàxt;
piv τὴν φλναρίαν ἐκείνην περιδύεσθαι, ἐνδιδύσχε-
diac δὲ τὰ τῶν μοναχῶν ἄμφια. Ταραχὴν γὰρ ἐπεγεί-
ρει τοῦτο τῇ ψυχῇ, ὡς ἀποσπωμένῃ τῶν τοῦ χύσμου
ἡδέων.

Ὃ δὲ yug τὰς τὸν ἀσχητιχόν αἱρουμένας βίον
ἁπροΐτους βούλεται μένειν ἐν τῇ μονῇ. ᾿Απαραιτή-
τοῦ δὲ χρείας τατεπειγούσης, μετ᾽ εὐλογίας xal ἐπι-
τροπῆς τῆς προεστώσης ἐξέρχεσθαι χαὶ τότε μέντοι
μὴ μόνας, ἀλλὰ συμπαρομαρτουσῶν αὐταῖς πρεδου-

alterius. Et episcopo quidem cum plebe sua com-
municare permittit, et solummodo vetat ne alii
cum ipso una communicent : monachum vero
clero aut prefectura excidere vult. Quzre cap. 6
littere A, et iu cap. 9 ejusdem elementi canonem
23 synodi quarte, et in cap. 19 littere Γ can. 18
septime synodi, οἱ cap. 29 E littere. Insuper
vide cap. 33 et 20 lit. Καὶ, et in cap. 32 ejusdem
litt. can. 7 concilii quarti.

Concilii Gangrensis canon 13 eos anathemate
percellit, qui liberos suos pic exercitationis pre-
textu non curant, et in iis que ad religionem reli-
quasque virtutes pertinont, minime erudiunt, imo
neque vite necessaria illis prebent, quasi maximi
fecerint pietatem atque exercitationem, et haud
possint in seculo salutem indipisci. Dicit enim
magnus Paulus : « Si quis suorum, et maxime
domesticorum curam non habet, fidem iste negavit,
et infideli pejor est. » Tum de viduis precipiens,
« Siliberos, adjicit, educaverunt; » matronasque
jubet juniores instituere, δὰ maritos liberosque
suos diligendos; eique alibi paires adhortetur
filios suos in disciplina et pia admonitione Domini
educare. Quam mira res est feras suos catulos
alere, fovere, et ad mortem usque defendere;
homines vero feras ipsas hac sua feritate vincere.
Haudquaquam tamen inde detonso concessum est
liberorum curandorum causa mansionem s$8uam
deserere, et cum secularibus conversari; Deo
enim cure erit, qui paler est orphanorum et judex
viduarum, istorum educatio.

Geterum canon 1&4 ejusdem synodi liberos apa-
themate condignos censet, quotquot exercitationis
pratextu parentes suos honore non prosequuntur,
nequein aenectute alere volunt ; sed inopes ipsos de-
serunt, sint fideles sintveinfideles. Pietatem tamen
erga Deum otnnino preferendam,siquando parentes,
infideles scilicet, ad suam infidelitatem filios per-
trahere conentur. Porro autem 19 canon. Si quis,
ait, eorum qui propter Dominum virginitatem
servant, adversus conjugatos sese extollat, ana-
thema esto.

De monialibus.

Synodi quidem sexte canon 45 vetat, ne mulieres,
antequam tondeantur, splendidis vestibus ornate
ad altare sistantur, ibique superfluitate ista depo-
sita indumenta monachalia assumant. Hoc enim
turbas in animo ciel, tanquam ἃ deliciis hujus
mundi egre avulso.

Dein canon 46 feminas que vitam eligunt asce-
ticam in monasterio mansitare jubet, nequeunquam
inde exire. Si qua tamen urgeat necessitas inevi-
tabilis, cum benedictione ac permissione abbatisse
egredi : οἱ tum quidem non per se sojas, eed cum

91 "

MATTHJEI BLASTARIS 32

eate groandioribus aut precipuis monialium, qui A τίδων, ἢ τὰ πρῶτα τῶν ἐν τῇ μονῇ φερουσῶν, καὶ

de ipsis respondeant ; maxime vero si adhuc tene-
re wiatis fuerint, qui oculis incautis laqueus
quidem est haud facile pretereundus. Nam hisce
illis preter innatam animi feminei lubricitatem
multum ad pravitatem confert ipsa juventus. Sed
nec ullatenus extra monasterium pernoctare eis
permissum. Monachis vero, urgente necessitate,
cum benedictione prwfecti etiam per se solis
egredi licet; quin imo interdum et extra mansio-
nom pernootare. Bc autem de feminil dicta puta
ob :etatem teneram suspectis, non de iis, quarum
nulla est vel ob etatem vel probitatem suspicio.

194? Precipit autem concilii Carthaginensis
canon A4 sacras virgines a parentibus separatas, 8
quibus diligentissime servabantur, episcopi, vel,
illo absente, presbyteri providentia venerabilioribus
feminis cohabitationis gratia commendari,aut etiam
juniores simul habitare : adeo ut simul viventes,
geipsas invicem observent conlinuo ac custodiant,
neque huc illucque devagando existimationem
ac honestatem Ecclesie ledant. Verumtamen apud
nos jam exolevit promiscua virorum feminaramque
juniorum habitatio, quamvis adhuc in Ecclesia
Latina servetur.

Posthec canon 126 episcopo, et quidem soli,
munus commiltit virgines velandi, haud tamen
ant 25 etatis annum, nisi forte urgeat necessitas.
Abrogatum autem est isthoc dicto canone 40 con-
cilii sexti, quo decernitur etiam decem annorum
pueros puellasque detonderi.

Anathemati autem subdit concilii Gangrensis
canon 45 mulieres illas, que propler pietatem,
quam putant, comam tondent,qualenus subjectionisg
symbolum dieaolvant ; quemadmodum alicubi dicit
Apostolus : « Mulierem oportet potestatem habere
super caput, signum scilicet subjectiogis sus erga
virum, seu crines. » Et rursus : «Si mulieri turpe
sit tonderi vel radi, veletur. » Et : « Mulier, si co-
mam alat, gloria ipsi est ; coma enim ei data est
pro velamine. » Imo natura adeo novit comam
mulieribus peculiarius competere, ut nunquam eis
calvitium ferat. Nihilo tamen secius mulier quz
vitam monasticam elegit, etiam nolente marito,
tondebitur.

De monachis ac monialibus lapsis.

Canon Gangrensis concilii numero 19 viros
feminasque, qui virginitatem professi, quamvis
stola laica adhuc induti faerint, nedum inter in-
clusos relati, aut habitu monastico amicti,si votum
suumirritum fecerint, et ad nuptiaslegitimas deflc-
xerint, digamorum definitioni, sive pone subJici
decernit.

Magnus etiam Basilius canone sexto, Canoni-
corum, ait, fornicationes, nempe clericorum et
monachorum et earum qui ex femineo sexu exer-
citationi sc dedunt, pro matrimonio ininime repu-
tari oportet. Non enim id apud nos obtinebit, quod

μάλιστα, εἰ νέαν ἄγουσιν ἐχεῖναι τὴν ἡλιχίαν, ἥτις
xxl ἀφυλάχτοις ὀφθαλμοῖς παγίς ἐστιν οὐχ ὑπερύῆ-
ναι ῥᾳδία" xal αὐταῖς ταύταις, πρὸς τῷ φύσει ὀλι-
σθηρῷ τοῦ γυναιχείου φρονήματος, μέγα μέρος εἰς
χαχίαν xal ἡ νεότης συμδάλλεται. ᾽Δλλ᾽ οὐδὲ νυχτὸς
ἔξω μεῖναι τῆς μονῆς συγχωρεῖ τὸ παράπαν. Οἵ γε
μὴν μοναχοὶ χοείας χατεπειγούσης, μετ’ εὐλογίας
τοῦ ἡγουμένου, χαὶ x20' ἑχυτοὺς προῖξνα: οὐχ εἴρ-
γονται, προσέτι xal τῆς μονῆς ἐχτὸς ἔστιν οὐ δια-
νυχτερεῦσαι. Ταῦτα δὲ εἴρηται περὶ τῶν ὑπόπτων
διὰ τὴν νεότητα γυναιχῶν, οὐ μὴν ἀνυπόπτων διὰ
γῆρας xal ἀρετήν.

Ὃ δὲ τῆς ἐν Καρθαγένῃ μδ΄ τὰς ἱερὰς ἐπισχήπτει
παοθένους, τῶν πατέρων χωριζομένας͵ Óp' ὧν ἐν

3 , ^ bd - 4 , ,
i ἀσφαλείᾳ διετηροῦντο τῇ τοῦ ἐπισχόπου προνοίᾳ ἢ

τοῦ πρεσθυτέρου, ἀποδέμου ὄντος ἐχείνου, ταῖς τι-
μιωτέραις γυναιξὶ παρατίθεσθαι εἷς συνοίχησιν
ἢ πάσας τὰς νεωτέρας ὁμοῦ συνοιχεῖν " ἵνα συζῶσαι
διηνεχῶς ἔχοιεν ἀλλήλας ὁρᾷν xai διατηρεῖν, xal μὴ
τῇδε κἀκεῖσε περιιοῦσαι τὴν ὑπόληψιν βλάπτοιεν
xai εὐχοσμίαν τῆς ᾿Εχχλησίας. 'AAX ἡ τῶν νεωτέ -
otv ἀνδρῶν τε χαὶ γυναιχῶν ἐφ᾽ ἑνὶ συνοίχησις ot-
χῳ, παρ᾽ ἡμῖν μὲν ἐν τῷ τέως μέληται, παρὰ δὲ
τοῖς Λατίνοις εἰσέτι φυλάττεται.

Ὁ δὲ pxg τῷ ἐπισκόπῳ χαὶ μόνῳ τὰς χόρας με-
τασχηματίζειν ἀνατίθησι, πλὴν μὴ πρὸ τῶν χε
ἐτῶν, εἰ μήπο) δι᾽ ἀνάγχην. Τοῦτο δὲ ἀνήρηται
παρὰ τὸῦ εἰρημένου μ᾽ κανόνος τῆς ς᾽ συνόδου,
δεχαετεῖς διοριζομένου ἀποχείρεσθαι χαὶ ἄῤδενας
χαὶ θηλείας.

Ὁ δὲ ιε’ τῆς ἐν Γάγγρᾳ συνόδου τὰς διὰ νομιζο-
μένην θεοσέδειαν ἀποχειραμένας τῶν γυναιχῶν ὑπο-
θάλλει τῷ ἀναθέματι, ἀνθ᾽ ὧν παραλύουσι τὸ σύμθο-
λον τῆς ὑποταγῆς" ὥς πού φησιν ὁ ᾿Απόστολος, ὅτι
« Ὀφείλει d) γυνὴ ἐξουσίαν ἔχειν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς, τὸ
σημεῖον δηλαδὴ τῆς πρὸς τὸν ἄνδρα ὑποταγῆς, ἤτοι
τὰς τρίχας" » xal αὖθις " « Εἰ αἰσχρὸν γυναικὶ τὸ xsl-
pxa0ac ἢ ξυρᾶσθαι, χκαλυπτέσθω" xal* « Γυνὴ ἐὰν
χομᾷ, δόξα αὐτῇ ἐστιν, ὅτι ἡ χόμη ἀντὶ περιδο-
λχίου δόδοται αὐτῇ. » Καὶ $4 φύσις γὰρ οἰχεῖον
εἰδυῖα τὴν χόμην ταῖς γυναιξῖν, οὐδὲ φαλάχρω-
μα ταύταις ἐργάζεται, Ἢ μέντοι μοναδιχὴν ἕλο-
μένη πολιτείαν, xal ἄχοντος τοῦ ἀνδρὸς, ἀποχα-
ρήσεται,

Πεοὶ μοναχῶν ἀῤῥένων xai θηλειῶν ἐχ-

πιπτόντων.

Ὁ ὃὲ ιθ' τῆς ἐν 'Aqxópq συνόδου τοὺς παρθενίαν
ἐπαγγειλαμένους ἄνδρας τε χαὶ γυναῖχας, λαϊκὴν
ἀμπεχόνην ἔτι περιχειμένους, μὴ μέντοι ἀποταξα-
μένους xai μοναχικὸν ἐπανῃρημένους ἔνδυμα, τού.
τους, τὴν ἐπαγγελίαν ἠθετηκότας, xal πρὸς γάμον
ἐκχλίναντας νόμιμον, τῷ τῶν διγάμων ὅρῳ xal ἐπι-
τιμίῳ ὑπούάλλεσθαι διορίζεται.

Ὁ δὲ μέγας Βασίλειος, ἐν τῷ ς΄ χανόνι, Τὰς τῶν
χανονιχῶν πορνείας, φησὶ, χληριχῶν δηλαδὴ χαὶ
μοναγῶν, χαὶ τῶν ἀσχουμένων τοῦ θήλεος γένους,
εἰς γάμον οὐ χρὴ χαταλογίζεσθαι. Οὐ γὰρ κατὰ τὸν
λέγοντα πυλιτιχὸν καὶ ἐφ᾽ iui. ἔσται νόμον, ὅτι ὁ

53 SYNTAGMA ALPHABETICUM. — M. δέ
πρὸς ἐλευτέραν εἰσελθὼν, μὴ ποιησαμένην πόρον ix A in jure civili habetur : Qui ad liberam ingreditur,

τοῦ ἰδίου σώματος, οὐ παλλαχὴν, ἀλλὰ γαμετὴν ἔχειν
δοχεῖ, ᾿Αλλὰ παντὶ τρόπῳ διασπᾷν αὑτῶν τὴν συνά-
φειαν, εἰ xai αἱροῦνται τῆς ἡδονῆς ἀπολαύειν,
ἐπειδή γε τῆς τιμῆς ἐχπεπτώχασι. Τοῦτο γὰρ καὶ
τῇ 'ExxÀnsiq λυσιτελὲς, ἀναχοπτομένων χαὶ τῶν
λοιπῶν μὴ τοιαῦτα τολμᾷν, xai τοῖς αἱρετιχοῖς
x10' ἡμῶν οὐ δώσει λαδὴν, ὡς διὰ τὴν τοῦ ἁμαρ-
τάνειν ἄδειαν ἐπισπωμένων πρὸς ἑαυτοὺς τοὺς
ἐξ ἑτέρας θρησχείας, ἐφιέντων αὐτοῖς ἐμμένειν
τῇ ἁμαρτίᾳ, χαὶ τοὺς ἀθέσμους γάμους μὴ χω-
λυόντων.

Ἐν δὲ τῷ ιη΄, Εἰ xai οἱ ἐν ᾿Αγκύρᾳ Πατέρες,
φησὶ, τὰς ἐχπεπτωχυίας μετὰ τὸ ἐπαγγείλασθαι
παρθενεύειν, χατὰ τοὺς διγάμους ἐπιτιμᾶσθτι χεχρί-
χασιν, ἀλλ᾽ ἐπεί τοί γε τὰ τῆς ᾿Εχχλησίας, Θεοῦ
χάριτι, ἐπιδέδωχεν, οἵα μοιχαλίδας δίχαιον ταύτας
χολάζεσθαι, ἐκ διαφόρων ἐπιχειρη μάτων τὸν olxsioy
χατασχευάζων λόγον. Ἐχείνας δέ φαμεν, ai, τὸν tq
ἢ ιζ΄ χρόνον ἀμείδουσαι, τὴν ἀγαμίαν ἐχουσίως ὧμο-
λογήχασι, πολλὰ χαίρειν εἰποῦσαι τῷ γάμῳ" o
μὴν ἃς προσάγουσιν οἱ γονεῖς, fj xai οἱ ἄλλως προσ-
ἤχοντες, βιωτιχόν τι ἐντεῦθεν σφίσιν αὐτοῖς διοι--
χούμενοι, μὴ εὐποροῦντες τυχὸν τὴν ὑπὲρ αὐτῶν
ἀποτίσαι mpotxa. Ταύτας δὴ τὰς μὴ ὁρμηθείσας
οἴχοθεν, οὐ δεῖ ῥᾳδίως προσδέχεσθαι, ἕως ἂν gave
ρῶς τὴν ἰδίαν αὐτῶν ἐρευνήσωμεν γνώμην. ᾿Αλλ’ ἐπὶ
τῶν μοναζουσῶν χαὶ ἀσχουμένων τοῦτο οὐχ εἴωθε
γίνεσθαι * xXv γὰρ ἐν ἥττονι τῆς ὁοισθείσης τῷ ἁγίῳ
xai ἀπαλῇ πάνυ τῇ ἡλικίᾳ τὴν χοσμιχὴν ἀπόθωνται
τρίχα, βεδαία ἔσται xal εἰς τὸ ἑξῆς αὐτῶν dj ὁμο-
λογία.

Ἐν δὲ τῷ ιθ΄, ᾿Ανδρῶν δὲ, φησὶν, ὁμολογίαν οὐχ
ἔγνωμεν, πλὴν εἰ μή τινες ἑαυτοὺς τῷ τάγματι τῶν
μοναζόντων ἐγχατηρίθμησαν, οἵτινες χατὰ τὸ σιω-
πώμενον δοχοῦσι τὴν ἀναμίαν παῤαδέχεσθαι. ᾿Αλλὰ
χαὶ τούτους ἐρωτᾶσθαι προσῆχε, χαὶ φανερῶς τὴν
ἀγαμίαν ὁμολογεῖν, ἵνα, ἐὰν ψεύσωνται τὴν ὁμολο-
γίαν, ὡς πορνεύοντες ἐπιτιμηθῶσιν, ᾿Αλλά γε xal ol
μὴ ποιήσαντες μοναχοὶ τοιαύτην ὁμολογίαν. ῥαχεν-
δύται μόνον γεγονότες, μεταμφιάσασθαι xxi εἰς γά-
μον ἐλθεῖν οὐ δύνανται,

Ἐν δὲ τῷ ξ’ τὴν παρθενίαν ὁμολογήσασαν, xai
ἀθετήσασαν τὴν ἐπαγγελίαν, τὸν χρόνον τοῦ ἐπὶ
τῆς μοιχείας ἁμαρτήματος ἐχπληροῦν ἀξιοῖ, étr,

qu& corporis sui questum non fecit, haud concu-
binam iste, sed uxorem habere videtur. Verum
omnimodo potius dirimere ipsorum conjunctionem,
etiamsi velint voluptate ista frui, quoniam honori
suo exciderunt. |Hoc enim Ecclesie utile fuerit,
dum ceteri ne talia audeant, hoc pucto inhibe-
antur, neque dabitur hereticis adversum nos ansa,
quasi per licentiam peccandi alterius secte homi-
nes ad nosmet traheremus, permittendo quidem
ipsos in delictis perseverare, et legitimas nuptias
minime prohibendo.

Insuper in canone 18, Quamvis Patres, ait,
Anocyrani virgines post votum castitatis lapsas cum
digamis juxta puniendas deoreverint; quia tamen
Dei gratia jam orevit Ecclesia, hasce adulterarum
ponis subjici equum ibique variis argumentis
hano sententiam suam confirmat. Eas autem intel-
ligimus, que cum decimum sextum aut septimum
etalis annum transegerunt, matrimonio prorsus
renuntiantes sponte sua castitatem professe sunt:
non vero islas, quas parentes vel affines one-
runt, seculare quidpiam exinde sibimet procuran-
tes, cum ipsi forte non habeant 198 unde pro iis
elocandis dotem persolvant. Hasce igitur, qus
rrotu proprio non feruntur, facile admittere haud
decet, doneo aperte propriam ipsarum sententiam
persorutati fuerimus. De monialibus tamen et vir-
ginibus, qua asceticam vitam profitentur, id non
obtinet. Quamvis enim in minori adhuc quam
sanotusille vir definivit,et admodum tenella mtate
crinem smcularem deposuerint, in posterum usque
firma erit ipsarum professio.

Canone autem 19, Virorum, inquit, professio-
nem non novimus, nisi quatenus monachorum
ordini semet annumerant, qui quidem tacite viden-
tur colibatum suscipere. Sed tamen et hosce
interrogatos oportet aperte collibatum profiteri, ut,
si quando professionem datam fallant, ut fornica-
tionis rei puniantur. Imo vers monachi, qui, pannis
tantum induti, talem professionem nondum fecerint.
neque mulare habitum possunt, neque ad nuptias
procedere.

In 60 vero can. eam quie virginitatem professa est,
et a promissione lapsa, adulterii criminis tempus
adimplere equum esee censet, annos scilicet 15.

δηλαδὴ ιε΄. Τὸ αὐτὸ xai ἐπὶ τῶν μοναζόντων, φησὶ, p Idem etiam in iis qui monasticam vitam professi

γινέσθω.

᾿Αλλὰ καὶ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἐν τῇ πρὸς θεό-
δωρον β΄ ἐπιστολῇ, Τὸν γάρ τῷ ἐπουρανίῳ, φησὶ,
συναφθέντα νυμφίῳ, τοῦτον μὲν ἀφεῖναι, γυναικὶ δὲ
ἑαυτὸν συνάψαι, μοιχείας ἐστὶ πρᾶγμα, xiv μυριά-
χις αὐτὸν σὺ γάμον καλῇς * μᾶλλον δὲ xai μοιχείας
τοῦτο χαλεπώτερον, ὅσῳ χρείττων ἀνθρώπων ὁ Θεός.
E: γὰρ ἣ γυνὴ τοῦ ἰδίου σώματος οὐχ ἐξουσιάζει,
ἀλλ᾽ ὁ ἀνῆρ, πολλῷ μᾶλλον οἱ ἐν Χριστῷ ζῶντες οὔχ
ἂν εἶεν αὐτοὶ τοῦ σώματος αὑτῶν χύριοι.

'O δὲ μδ΄ τῆς ς συνόδου τὸν ἀλόντα πορνείᾳ μο-
γαγὸν, xai μεταμελείᾳ μετὰ τοῦτο χρησάμενον xai

sunt, canon dicit, fiat.

Porro et sanctus Chrysostomus in secunda ad
Theodorum epistola, celesti sponso, inquit, junc-
tum, illum quidem relinquere, mulieri autem sese
conjungere adulterium est, licet millies matrimo-
nium tu ipse hoc voces. Illud enim est adulte-
rio tanto gravius, quanto hominibus melior eset
Deus. Si enim mulier proprii corporis non habet
potestatem, sed vir, multo magis ii, qui in Chri.
8to vivunt, non sunt proprii corporis domini.

Sexte syn, 44 monacbum fornicationis convi-
cium, et poenitentia et confessione usum, clemen-

55

MATTH/EI BLASTARIS

56

tius aliquid agens, non magis quam fornicantes pu- A λὲξομοογήσει, φιλανθρωπότερόν τί ποιῶν, μηδὲν

niri jubet, Atque hunc quidem canonem, quippe
post alios editum, ex omnibus arbitror retinendum.
Quaere et 11 caput litt. Γ΄, et in 12 capite littere A
canonem 4 synodi quartz, et in 12 capile littere E
canonem 17 synodi 7.

Leges.
Monasteria non ita alienentur, ut sacrata forma in
privatum statum transformetur, alioquin potesta-

tem habent episcopi vindicandi et in pristinam -

formam reducendi.

Ex 131 Justiniani novella discas quidem, quod
regulas qute a fundatoribus in monasteriis fiunt,
pie suscipere debent, nisi canonibus contrariantur ;
illis enim non licet locorum episcopos canonico
jure privare in monasteriis, que ab iis edificantur.
Neque antistites monasteria edificantes suocceden-
tes antistites sub pena obligare possunt, neque
ullum circa res ejusmodi jus habere; convertitur
enim iniqua segregatio in illorum capita.

Episcopus abbatem vel archimandritam unius-
cujusque monasterii non omnino secundum gra-
dus promoveat; sed quem vel omnes monachi, vel
qui melioris existimationis, elegerint, super Evan-
gelio jurantes, quod non per amicitiam vel gra-
tiam illum elegerunt, sed quod norunt illum esse
fidei recte, et vita caste, et administratione di-

gnum, et qui monachorum disciplinam et omnem G

monasterii statum custodire possit. Eadem etiam de
mulierum monasteriis et asceteriis.

194 Centesima vicesima tertia vero, In omni-
bus, inquit, monasteriis, que conobia vocantur,
juxta regulas monasticas jubemus, ut in una domo
omnes habitent, et communiter comedant et in una
domo omnes separatim dormiant, ut vicissim sibi
ipsis caste vite exemplum exhibeant. Hec autem
omnia et de mulierum monasteriis observentur.

Caput autem ojus decimum quintum, Non ingre-
dietur, inquit, omnino neque mulier in virorum
monasterium, neque vir in mulierum, vel pre-
textu memori» alicujus mortui, qui illic positus
est, vel aliam ob causam; neque 8i quis fratrem
forle, vel sororem, vel aliquem ex 800 genere in
monasterio se habere dixerit. Non est enim in
terris cognatio monachis, utpote qui celestem vi-
tam »mulati sunt. Deinde neque viri in mulierum
monasteriorum sepuleris reponantur, neque mulie-
reg in vir:irum monasteriis inhumentur, ne ex eo
natura δὰ seipsam detur regressus, ut que non
fas est agat, οἱ delicate se gerat, et ludat, et res
divinas injuria afficial.

Si qua mulier autem in mulierum monaslerio
sepelienda sit (virum enim non fas esse judica-
mus), illos solum qui lectum ferunt el fossores,

πλέον τῶν πορνευόντων ἐπιτιμᾶσθαι χελεόει. OT-
μαι τοίνυν τουτονὶ τὸν χανόνα δεόντως χρατεῖν
οἷα τῶν ἄλλων μεταγενέστερον. Ζήτει xal τὸ
wx x£9. τοῦ Γ στοιχείου, xai ἐν τῷ ιβ΄ κεφ.

^ , 9 ind
τοῦ Δ στοιχείου xavóva δ’ τῆς δ΄ συνόδου, xai
ἐν τῷ ιβ' κεφ. τοῦ Ε στοιχείου χανόνα ιζ΄ τῆς ζ΄
συνόδου.

Νόμοι.

'E , , * , 0 9 , » *
- Ἐχποίησις μοναστηρίου μὴ γινέσθω, ἔφ’ ᾧ τὸ
ἱερατικὸν σχῆμα εἰς ἰδιωτικὴν μετασχηματίζεσθαι

. 4 ^ » 4 , -

διαγωγὴν, ἐπεὶ ἄδειαν ἔχουσιν οἱ ἐπίσχοποι ἐχδιχεῖν,
xai εἰς τὸ πρότερον ἐπανάγειν σχῆμα.

᾿Απὸ δὲ τῆς ρλα' ᾿Ιουστινιανείου νεαρᾶς γνοίης
ἂν, ὅτι τὰ γινόμενα παρὰ τῶν χτητόρων Ev τοῖς μο-

μ᾽ “στηρίοις τυπιχὰ στέργειν ὀφείλουσιν, εἰ μήπου

D

toic χανόσιν ἐναντιοῦνται * οὐ γὰρ ἔξεστιν αὐτοῖς
ἀπείργειν τοὺς ἐγχωρίους ἐπισχόπους τῶν χανονι-
χῶν δικαίων ἐν τοῖς παρ᾽ αὐτῶν χτιζομένοις μονα-
στηρίοις. Οὐδὲ οἱ ἀνεγείροντες ἀρχιερεῖς μοναστή-
ρια ἐπισκήπτειν μετ᾽ ἐπιτιμίου δύνανται τοῖς μετ᾽
αὐτοὺς ἀρχιερεῦσι, μηδ᾽ ὁτιοῦν εἰς ταῦτα δίχαιον
ἔχειν * στρέφεταί γὰρ ὁ παράλογος ἀφορισμὸς εἰς τὰς
ἐχείνων χεφαλάς,

'O ἐπίσχοπος τὸν ἀδύᾶν ἢ τὸν ἀρχιμανδρίτην
ἑχάστου μοναστηρίου μὴ πάντως χατὰ τὸν βαθμὸν
προθαλλέσθω, ἀλλ᾽ ὃν οἱ μοναχοὶ πάντες ἢ οἱ εὐῦπό-
ληπτοι ἐπιλέξωνται, ἐπὶ τῶν Εὐαγγελίων λέγοντες,
ὡς οὐ διὰ φιλίαν ἢ χάριν αὐτὸν ἐπελέξαντο, ἀλλὰ
Υἱνώσχοντες αὐτὸν ὀρθόδοξον, xai σώφρονα, xai τῆς
διοικήσεως ἄξιον, καὶ δυνάμενον φυλάξαι τὴν ἐπι-
στήμην τῶν μοναχῶν, χαὶ τὴν τοῦ μοναστηρίου
κατάστασιν, Τὰ αὐτὰ χαὶ περὶ τῶν γυναιχείων μο-
νχστηρίων xal ἀσχητηρίων.

'H δὲ ρχγ΄, Ἔν ἅπασι δὲ τοῖς μοναστηρίοις, φη-
civ, ἅπερ χαλοῦνται χοινόδια, κελεύομεν χατὰ τοὺς
μοναχιχοὺς xavóvae, ἐν ἑνὶ οἴχῳ πάντας οἰχεῖν, xai
χοινῶς τρέφεσθαί, καὶ ἐν tvi οἴκῳ πάντας χεχωρι-
σμένως καθεύδειν, ὥστε ἀμοιδαδὸν ἀλλήλοις μαρτυ-
píx» τῆς σώφρονος διαγωγῖς παρέχειν αὐτούς. 'Γαῦ--
τα δὲ πάντα xai περὶ τὰ τῶν γυναικῶν φυλάττεσθαι
μοναστήρια.

Τὸ δὲ ιε΄ ταύτης χεφάλαιον, Οὐχ εἰσελεύσεται,
φησὶν, οὔτε γυνὴ παντάπασιν εἰς ἀνδρῶν μοναστύ -
ριον, οὗτε ἀνὴρ εἰς γυναιχεῖον, ἢ προφάσε!: μνήμης
τινὸς τελευτήσαντος χάντχῦθα χειμένου, ἢ διὰ τινα
ἑτέραν αἰτίαν * οὐδὲ εἴ τις ἀδελφὸν τυχὸν ἢ ἀδελφὴν,
ἢ τινὰ τῶν ἐχ τοῦ γένους ἔχειν ἐν τῷ μοναστηρίῳ
φήσειε, Συγγένεια γὰρ τοῖς μοναχοῖς ἐπὶ γῆς οὐχ
ἔστι, τοῖς γε τὸν ἐν οὐρανοῖς ζηλώσασι βίον. Καὶ
μήτε ἄνδρες, ἐν γυναιχείῳ μοναστηρίῳ τάφοις κατα-
τιθίσθωσαν, μήτε γυναῖκες ἐν ἀνδριχοῖς μοναστη -
ρίοις χατορυττέσθωσαν, ἵνα μὴ πάροδος ἐντεῦθεν
γένοιτο τῇ φύσει πρὸς ἑαυτὴν, ἃ μὴ θέμις δρᾷν,
τρυφᾷν τε xai παίζειν, χαὶ τὰ θεῖα πράγματα χατ-
αισγύνειν,

᾿Αλλ᾽ εἰ καὶ γυνή τις ἐν γυναιχείῳ θάπτεσθαι μέλ-
λοι μοναστηρίῳ, (ἀνδρα γὰρ οὐκ εὐαγὲς εἶναι κρίνο-
psv), τοὺς τὴν χλίνην φέροντας μόνους, καὶ τοὺς

51 SYNTAGMA ALPHABETICUM. — M. 98

ὀρύξαντας εἰσφοιτᾷν ἐπ᾽ αὐτό" xxl τὰς μὲν μονα- A

χὰς ἐν τῷ ἰδίῳ μένειν καταγωγίῳψ " μόνην δὲ τὴν
θυρωρὸν xai τὴν ἡγουμένην, εἴ γε βουληθείη, παρεῖ-
ναι tois γινομένοις " xal θᾶττον ἐχείνους τελέσαντας
τὰ περὶ τὴν ὁσίαν, εὐθὺς ἀπιέναι, μήτε θεασαμένους
τινὰς τῶν μοναζουσῶν, μήτε ὑπ᾽ αὐτῶν θεχαθέντας.
Τρίτα δὲ ποιοῦντας xal ἔννατα, ὥς γε δὴ νόμος
ἐν τεθνεῶσίν ἐστιν, καὶ ἀχολούθως τεσσαρακοστὰ,
xai λοιπὰ χατὰ τοὺς τεταγμένους χαιροὺς μνημό-
συνα, εἰ μὲν γυναιχεῖον εἴη τὸ μοναστήριον, (ovat-
χας ἅπαντα πράττειν ^ εἰ δὲ ἀνδρῷον, ἄνδρας.

Μὴ πολλὰς δὲ εἶνα! τὰς εἰς τὸ μοναστήριον tla-
ὀδους, ἀλλὰ μίαν fj δύυ τυχὸν, ἐφεστάναι τε τῇ πύλῃ
ἄνδρας γεγηραχότας xai σώφρονας, οἵπερ οὔτε τοῖς
μοναχοῖς συγχωρήσουσιν ἐχφοιτᾷν τοῦ μοναστηρίου
χωρὶς Ἡνώμης τοῦ ἡγουμένου, οὗτε τοῖς ἔξωθεν
ἀδεῶς γίνεσθαι χατὰ τὸ μοναστήριον νύχτωρ τε χαὶ
μεθ᾽ ἡμέραν.

Ὁ εἰς τὸν μοναχιχὸν ἐρχόμενος βίον, εἰ μὲν γνώ-
ρίμος εἴη, ὅτι οὐδεμιᾷ ὑπόχειται τύχῃ, τοῦνον,
ὁπόταν δοχιμάσῃ ὁ ἁγούμενος, τὸ μοναχικὸν σχῆμα
περιδαλλέτω * εἰ δὲ ἄγνωστος, εἰς τριετίαν δοκ!μα-
ζέτῳ, καὶ εἰ ἄξιος χριθείη, ἀποχειρέσθω, μηδὲν δει-
νὸν παθεῖν ὑφορώμενος, εἰ ὄχλησις μετὰ ταῦτα συμ-
6aín Ζήτει νόμον xai ἐν τῷ ιβ΄ χεφ. τοῦ Δ στοι-
χείου.

Προνοίᾳ τοῦ ἐπισχόπου μήτε μοναχοὶ μήτε μο-
νάστριαι χατὰ τὰς πόλεις περιερχέσθωσαν, ἀλλὰ διὰ
τῶν ἀποχρισταρίων τὰς ἀποχρίσεις αὐτῶν ποιείτω-
σαν, ἐν τοῖς μοναστηρίοις μένοντες. Ζήτει xal ἐν τῷ
ζ΄ χεφ. τοῦ K στοιχείου.

E? τις τῶν μοναχῶν τὸ μοναστήριον χαταλιπὼν
εἰς χοσμιχὸν μετέλθοι βίόν, οὗτος τῆς στρατείας καὶ
τῆς τιμῆς, εἴ τινα ἐχτήσατο, γυμνωθεὶς πρῶτον
πρὸς τοῦ ἐγχωρίου ἐπισκόπου xol τοῦ ἄρχοντος, αὖ-
θις μεθ᾽ ὧν ἐπεχτήσατο πραγμάτων ἐν τῷ μοναστη-
pp καὶ ἄκων ἐμθαλλέσθω.

Oi τὸν μονήρη βίον ἐπανῃρημένοι οὔτε χουρατο-
ρούουσιν, οὔτε ἐπιτροπεύουσιν, οὔτε δίχας ἑτέρων
λέγουσιν, οὐδ᾽ ἂν συγγενεῖς ὥσιν οἱ τὰς δίκας ἔχον-
τες, πλὴν ὑπὲρ τῆς ἰδίας χαὶ μονης μονῆς, καὶ τότε
σονχινέσει τοῦ ἡγοομένου,

Ἐὰν μοναχὸς χαταλίπῃ τὸ ἴδιον μοναστήριον, xai
εἰς ἕτερον ἔλθῃ, εἴ τινὰ πράγματα ἐν τῷ καιρῷ,
xx0' ὃν τὸ μοναστήριον χαταλέλοιπεν, ἔχειν φανείη,
τῷ πρώτῳ μοναστηρίῳ, εἰς ὃ εἰσῆλθε, ταῦτα διαφέ-
ρεῖν χελεύομεν.

᾿Απαγορεύομεν τοῖς γονεῦσι τοὺς παῖδας μοναχι-
X ἐπιλεγομένους βίον ἐκ τῶν εὐαγῶν ἀφέλχειν
μοναστηρίων, ἢ τῆς ἰδίας αὐτοὺς ἀποχλείειν χληρο.
νομίας, sl xal αἰτία τις πρὸ tou μοναχιχοῦ παρηκχο-
λούθησε βίου.

'O μέλλων εἰσιέναι εἰς μοναστήριον διατιθέσθω τὰ
χατ᾽ αὐτὸν πρὸ τῆς εἰσόδου αὐτοῦ * ἐπεὶ προσχυροῦ-
ται τῷ μονχσοηρίῳ τὰ αὐτοῦ πάντα, εἰ xal μὴ ῥη-
τῶς φήσειεν εἰσαγαγεῖν αὐτὰ, καὶ οὐχέτι ἔσται VAT.
οὐδένα τρόπον χύριος αὐτῶν.

'O ἐπὶ παισὶ μονάσας δύναται xal μετὰ τὸ μονά-

ad illud accedere, et mulieres quidem monachas
in proprio manere habitaculo; solam autem ostia-
riam et abbatissam rectricem, si velit, interesse iis
que fiunt : et illos, cum primum exsequias quam
celerrime perfecerint, statim recedere, nec ullis
& se visis monialium, neque iis ab earum ulli
conspectis. Tertio vero et nono die convenientes,
prout in mortuorum exsequiis mos obtinuit, porro
et post quadraginta dies memorias eorum ud stalu-
tum tempus celebrant. Si mulierum sit monaste-
rium, omnia faciunto mulieres, sin autem virorum,
viri.

Non multos esse in monasterium aditus, sed
unum aut alterum forsan, et adstare janue viros
senes et cautos, qui quidem neque monachos abs-
que prefecti voluntate egredi permittant, neque
impunes extra monastorium pernoctare et per-
manere.

Qui monachus esse velit, si quidem de eo constet,
quod nulli fortune conditioni subjectus sit, illum,
quando examinaverit prafectus, monasticum ha-
bitum induat; sin autem non constet, per trien-
nium probetur, et si dignus censeatur, tondea-
tur, nihil grave pati suspectus, si post heo nego-
tium aliquod acciderit. Quere legem in 12 capite
litterae A.

Epiacopi precaultione neque monachi neque mo-
nache per civitates oberrent, sed per apocrisiarios
responsiones suas dent, in monasteriis suis perma-
nentes. Qu:wre etiam in 7 capite littere K.

Si quis monachas monasterium reliquerit, et in
secularem vitam transierit, iste militia et honore
(οἱ quem habuerit) spoliatus primo a loci episcopo
et prefecto, deinde cum iis quas possidet rebus,
in monasterio vel invitus detineatur.

Qui monasticam Busceperunt vitam, neque curas
tores fiant, neque tutores, neque aliorum causas
agant, neque si cognati sint, qui litem habent, nisi
pro suo solo monasterio, et tunc quoque praefecti
consensu.

Si monachus proprium monasterium reliquerit
et in aliud transierit, quascunque res per id tem-
pus, quo monasterium reliquerit, habere videbitur

D ad monasterium, in quod ab initio ingressus est,

eas pertinere jubemus.

195 Interdicimus parentibus, nefiliossuos vitam
monasticam eligentes a sanctis monasteriis abstra-
hant, vel haereditate sua illos submoveant, licet
ante vitam monasticam causa aliqua accesserit.

Qui monasterium ingressus est, quae sua sunt
ante ingressum ejus testetur, quoniam omnes ejus
facultates ad monasterium adjudicantur, etsi non
expresso affirmet se illas introduxisse, nec amplius
ullo modo erit illarum dominus.

Qui, cum habeat liberos, monachus fit, ei licet,

59 MATTHJEI BLASTARIS 60

vel postquam monasterium ingressus est, bona sua À cz: διελεῖν τὴν οὐσίαν αὐτοῦ τοῖς ἰδίοις παισὶ»

inter filios suos dividere, unam partem sibi reti-
nens, quam etíam monasterio despondet.

Si monachus intestatus moriatur, tunc liberi ejus
ab intestato hereditatem accipient, hoc est, per
falcidiam legem, reliqua vero monasterio donantur.

Imperatoris Leonis novella, secundum dictum
synodi canonem, filium quidem decem annos na-
tum monasterium ingredi jubet, et monasticum ha-
bitum induere, non autem de bonis suis testari,
donec 16 vel 17 annos attigerit. Arbitror enim, in"
quit, quod velob hanc rationem magnus Basilius in
suo ascetico libro hoo ipsum tempus statuerit,
quod nihil vetat, quin hao etate de suis bonis pos-
sint deliberare.

Monachis duplex opus esse oporlet, vel sacris
Scripturis occupari et in iis semper meditari, vel
qua monachos decent manuum operationes subire.
Nam cogitatio vaga et otiosa nihil boni producit.

Laicus, et maxime scenicus, vel fornicator, por-
tans vel imitans monasticum et sanctum habitum,
corporaliter punitur,et ab episcopis et magistrati-
bus relegatur; ut qui alicui ecclesiaslice conati-
tutioni illudere meditatur. Quare et in 33 cap. lit-
tere E. Quare etiam in 43 cap. littere E.

CAP. XVI. De sancto unguendo.

Queere in 9 capite hujus littere canonem deci- (

mum sextum synodi Carthagipn. et in 1 capite lit-
tere B can. 48 synodi Laodicenz.

196 INITIUM LITTERE N.

CAP. I. De :emplorum cdificatione εἰ consecra-
Lione.

Quere 12 capul littere E.

CAP. H. Quod non oportet intra templi ambilu*
convivia fieri, vel. cauponas esse, vel aliquid venum
exponi, vel jumentum absque necessitate «ntroduci,
vel aliquem cum cum muliere permanere.

Quere 15 caput littere. E.

CAP. III. De infantibus expositis vel de quibus dubi-
tatur, an baptizati [uerint.

Quere 29 caput littere T, οἱ in secundo capite
littere B.

CAP. IV. De jejunio.

Sanctorum apostolorum 69 canon fideles Quadra-
gesimale tempus ante sanctum Pasha nihil quid-
quam studii remittentes jejunio incumbere jubet
et continentie, in memoriam quidem revocans dies
illos, in quibus Dominus jejunio instructus quoad
humanitatem, hostem nostrum cepit : porro et in
quovis quarto die et Parasceve uniuscujusque cate-
rarum anni septimanarum, similiter jejunare et
&ridis vesci. Illis autem, qui in his omnibus jeju-
nium non tolerant, clericis quidem, depositionem,

φυλάττων ἑαυτῷ μέρος ἕν, ὃ xal τῷ μοναστηρίῳ
ἀρμόζει.
4 4 -:ο4’-΄χοΔὃῥἱ», . , -
Εὰν ἀδιάθετος ὁ μονάσας τελεΐτήση, τότε οἱ mai-
δες αὐτοῦ λήψονται τὴν ἐξ ἀδιαθέτου χληρονομίαν,
τουτέστι τὸ φαλχίδιον͵ χαὶ τὰ λοιπὰ δίδοται τῷ μο-
ναστηρίῳψ.
« ^s * “- , , ^ — *
II δὲ νεαρὰ τοῦ βασιλέως Λέοντος δεχχετῇ μὲν
εἰσιέναι τὸ μοναστήριον τὸν παῖοα κελεύε', χατὰ
τὸν ῥηθέντα τῆς ς΄ συνόδου χανόνα, καὶ τὸ μονα-
* “ , 1 à N
χικὸν σχῆμα λαμύάνειν, μὴ μέντοι xai διατίθεσθα
περὶ τῶν οἰκείων, μέχρις ἂν ὁ iq d ιζ΄ ἐπιστῇ
χρόνος. Οἶμαι γὰρ, φησὶ, διὰ τοῦτο χαὶ τὸν μέγαν
Βασίλειον τουτονὶ τὸν χρόνον ὁρίσαι ἐν τῇ ἀσχη-
“« . - * 4 4 a ΜΝ
tux αὐτοῦ βίδλῳ, ὡς μηδὲν ἐμποδὼν οὔσης τηνι-

Β καῦτχ τῆς ἡλιχίας εἰς τὸ περὶ τῶν οἰχείων βουλεύ-

σχσθαι.

Δεῖ δὲ διπλοῦν τὸ ἔργον τοῖς μοναχοῖς εἶναι, fj ταῖς
θείαις ἐνασχολεῖσθαι Γραφαῖς, xxl ταύταις ἀεὶ με-
λετᾷν, ἢ τὰ μοναχοῖς πρέποντα ἐργόχειρα μετιέναι.
Διάνοια γὰρ μάτην σχολάζουσα οὐδὲν ἂν τῶν ἀγα-
θῶν ἀποτέχοι.

Λαϊχὸς, xxi μάλιστα σκηνιχὸς, ἢ πόρνοις, χεχρη-
μένος ἢ μιμούμενος τὸ μοναχικὸν xal ἅγιον σχῆμα,
σωματιχῶς τιμωρεῖτα;, χαὶ ἐξορίζεται πρὸς τῶν
ἐπισχύπων χαὶ τῶν ἀρχόντων - ὡσαύτως xai ὁ ἐμ-
παῖξαι βουληθεὶς οἱανδήτινα ἐχχλησιαστιχὴν χα-
τάστασιν. Ζήτει xal ἔν τῷ λγ᾽ χεφ. τνῦ E στοιχείου"
Ζήτει καὶ ἐν τῷ ιγ΄ χεφ. τοῦ Ε στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. IG'. Περὶ τοῦ ἁγίου μύρου.

Ζήτει ἐν τῷ Ü' χεφ. τοῦ παρόντος στοιχείου χανό-
να τις’ τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου, xai ἐν τῷ α΄ κεφ.
τοῦ B στοιχείου χανόνα μη τῆς ἐν Λαοδιχείᾳ συν-
όδου.

APXH TOY Ν ΣΤΟΙΧΕΊΟΥ.
ΚΕΦΑΛ. Α΄. Περὶ ναῶν οἰκοδομῆς xat καθ-
ιερώσεως.

2ήτει τὸ ιβ΄’ χεφ. τοῦ E στοιχείου,

ΚΕΦΑΛ. Β΄. “Ὅτι οὐ δεῖ ἔνδον τῶν τοῦ νεὼ πε-
ριδόλων συμπόσια γίνεσθαι, 7j χαπηλεῖα

εἶναι, ἤ τι κατ᾽ ἐμπορίαν προτίθεσθαι, ἣ

χτῆνος γωρὶς ἀνάγκης εἰσάγειν, ἤ τινα
μετὰ γυναιχὸς καταμένειν.

Ζήτει τὸ ιε΄ χεφ, τοῦ E στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. Γ΄. Περὶ νηπίων ἐχτιθεμένων, ἢ dugt
δαλλομένων, εἰ ἐδαπτίσθησαν.

Ζήτει τὸ x0' χεφ. τοῦ Γ στοιχείου, xal τὸ β΄ χεφ.
τοῦ Β στοιχείου.

ΚΕΦΛΛ. Δ΄. Περὶ νηστείας.

Ὁ £0' τῶν ἁγίων ἀποστόλων κανὼν τὸν πρὸ τοῦ
ἁγίου Πάσχα τεσσαραχονθήμερον χρύνον, μηδὲν
σπουδῆς τοὺς πιστοὺς ἀνιέστας, νηστείᾳ θεσπίζει
προσανέχειν χαὶ ἐγχρατείᾳ, εἰς μνήμην ἄγων τῶν
ἡμερῶν δήπου ἐχείνων, ἐν αἷς ὁ Κύριος, νηστείᾳ
φραξάμενος χατὰ τὸ ἀνθρώπινον, τὸν ἡμέτερον εἷλε
πολέμιον " οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ πᾶσαν τετράδα xai Πα-
ρασκευὴν ἕκάστης τῶν ἄλλων τοῦ ἐνιαυτοῦ ἑδδομά-
δων, ἐξ ἴσης ἐχείναις ἐν νηστείᾳ διάγειν χαὶ ξηρο-
φαγίᾳ. Τοῖς γε μὴν οὐχ ἀνεχομένοις ἐν ταύταις

61 SYNTAGMA ALPHABETICUM. — N. | 62

ἁπάσαις νηστεύειν, xAmotxoig μὲν χαθαίρεσιν, Aat- A laicis vero, segregationem infligit, nisi quis, inquit,

xoi; δὲ ἀφορισμὸν ἐπισείει, εἰ μήπου τις, φησὶν,
ἀσθενείᾳ χάτοχος ὧν εἴργεται. Ἢ γὰρ νηστεία διὰ
ταπείνωσιν ἐπινενόηται τῆς σφριγώσης σαρχός "
ταύτιις δὲ νόσῳ κατασταλείσης, οὐ πάνυ tut ἀνᾳγ-
καῖον, τὸ νηστείᾳ ταύτην δαμάζειν. Τοὺς γοῦν ἀσῦε-
ὥς ἔχοντας, xal τὴν ἐξ ἰχθύων ἐδωδὴν προσιεμένους,
ἄγνωμον μὴ συγγνώμης τυγχάνειν " χρεῶν δὲ ὅλως
ἅψασθαι, οὐδὲν διενήνοχε δυσσεύείας, εἰ xai τὸ
λοίσθια τις πνέων, τῇ μεταλήψει τούτων ἀνχῤῥω-
σθῆναι δοχεῖ. 'Ev μὲν τοι τοῖς Σχδύασι xai ταῖς Κυ-
ριαχαὶς τού τεσσαραχονθημέρου, ἀφθονιυιτέρᾳ χεχρῆ-
σθαι τροφῇ συγχεχώρηται, κατὰ τὸν ἔς᾽ ἀποστολιχὸν
xavóva, ὃν xal ζήξει ἐν τῷ λζ΄ χεφ. τοῦ K στοιχείου.
Κυρίως δὲ ἣ πρὸ τοῦ ἁγίου Πάσχα χαὶ μόνη τεσσα-
ρακονθήμερος νηστεία νενομοθέτηται * εἰ γὰρ ἦσαν
χαὶ ἕτεραι, ἐμνήσθη ἂν χἀχείνων ὁ χανών. Ιλὴν καὶ
χατὰ τὰς ἄλλας νηστίμους, τῶν ἁγίων ἀποστόλων,
φημὶ, τῆς χοιμήσεως τῆς ἁγίας Θεοτόχου, χαὶ τῆς
Χριστοῦ Γεννήσεως, οὐδεὶς εὖ φρονων, οἶμαι, vm-
σιεύουσιν ἐγχαλέσειεν.

Ζήτει xai ἐν τῷ λζ΄ χεφ. τοῦ Καὶ στοιχείου τὸν ιε΄
χανόνα τοῦ ἁγίου Πέτρου ᾿Αλεξανϑρείας.

Ὃ δὲ δέχχτος τοῦ Τιμοθέου ᾿Αλεξανδρείας ἐν ταῖς
πρὸ τοῦ Πάσχα νηστίμοις ἡμέρας καὶ οἴνου μετα-
λαμδάνειν xal ἐλαίου διχαιοῖ τὸν ὑπὸ νόσου ἐχτε-
τηχότά, χαὶ μὴ παραπλησίως τοῖς ἄλλοις, τῆς vevo-
μισμένης ἔχεσθαι ξηροφαγίας, ἀλλ᾽ ὡς ὑπομεῖναι
δεδύνηται, ἢ ἑκάστης χαταλύειν, ἢ παρ᾽ ἡμέράν, χα-
τὰ τὴν ἐπίχρισιν qp προσανέθετο τὴν οἴχονομίαν τῶν
οἰκείων λογισμῶν. Ζήτει xai τὸ xe χεφ. τοῦ T' στοι-
χείου.

Ὁ δὲ τῆς ἐν Γάγγρᾳ συνόδου τη χανὼν, Εἴ τις
τῶν ἀσχουμένων, φησὶ, χωρὶς ἀνάγχης σωματιχῆς
ὑπερήφανεύοιτο, xax! τὰς παραδεδομένας νηστείας
εἰς τὸ χοινὸν χαὶ φυλαττομένας ὑπὸ τῆς χχλησίας
παραλύοι, ὑποιχουροῦντος ἐν αὐτῷ τελείου λογισμοῦ,
ἀνάθεμα ἔστω. Καὶ ὁ μὲν μα΄ τῆς ἐν Καρθαγένη
συνόδου χανὼν, νήστεις εἶναι χελεύει τοὺς τελοῦντας
τὰ τοῦ θυσιαστηρίου ἅγια διαχόνους καὶ ἱερέας,
μιᾶς ἐξῃρημένῃς ἐτησίως ἡμέρας, xa0' ἦν τὸ Κυ-
ριαχὺν ἐπιτελεῖται δεῖπνον, τῆς μεγάλης δηλαδὴ
πέμπτης. Μετὰ γὰρ τὴν σωματικὴν, τὰ τῆς πνευ-
ματικχῆς, ὡς ἔοικε, τροφῇς ἐπετέλουν. ᾿Αλλὰ xai δή-
λῃς ὀψίας οὑτινοσοῦν τελευτήσαντος, εἰ μὲν εἶεν οἱ
τὰ ἅγια τελοῦντες νήστεις, φησὶ, μόναις εὐχαῖς
ἐχτελείτωσαν ταῦτα. Τοῦτο δὲ τὸ νῦν ἔχον παρὰ
τοσοῦτον οὐ πράττεται, παρόσον χαὶ ἡμῖν ὅτι xal
λέγειν ἡγνόηται - ἀλλὰ δύο χανόνες δίχη ὡς εἰπεῖν
τούτῳ λαχόντες σχολὴν ἄγειν ἐπιτετιμήχασιν.

Ὁ μὲν γὰρ v' τῆς ἐν Λαοδιχείᾳ συνόδο» μὴ δεῖν
φησὶ, ἐν τῇ ἁγίᾳ τεσσαραχοστῇ τῇ ὑστεραίᾳ ἑδδο-
μάδι τὶν πέμπτην λύειν, πολυτελεστέροις δηλαδὴ
βρώμασι χεχρημένους, xai ὅλην ἐντεῦθεν τὴν τεσ-
σαραχοστὴν ἀτιμάζειν * ἀλλὰ πᾶσαν ἐν νηστείᾳ δι':-
vat xai ξηροφαγίᾳ, ἐκτὸς δηλαδὴ τῶν ἐν ταύτῃ Xaó-
ράτων καὶ Κυριίάχων.

'O δὲ x0 τῆς G' συνόδου ταῦτά τε, ὡς ἔχει λέ-
ξεως, δίεισι, χαὶ προσεπάγει, ὡς οἱ θεῖοι Πατέρες

imbecillitate detentus, impediatur. Jejunium enim
introductum fuit propter libidinose carnis humi-
listionem ; eam vero per morbum jam subjectam,
non omnino necesse erit jejunio affligere. Eos autem
qui male se habent, sed tamen piscium esum
admittunt, iniquum est veniam non consequi : car-
nibus vero ullatenus vesci nihil plane minus quam
impium ; imo quamvis aliquis lethali morbo labo-
rans illo victu semet convaliturum speraverit. In
Sabbatis quidem et diebus Dominicis per Quadra-
gesimam paulo largiori cibo uti indultum fuit, juxta
can. apostolicum 66 quem vide in cap. 27 lit-
tera K. Stricte autem loquendo sanciebatur qua-
dragintadierum jejunium ante sacrum Pascha,idque
solum. Quippe si tum alia obtinuissent, neutiquam
tacuisset canon. $97 "Verumtamen eos qui in
aliis jejunandi temporibus, puta vigiliis sanct.
apost., sepultura B. Deipare et Nativitatis Christi
abstinent, prudens nemo, quod reor, redarguet.

Quare etiam in 37 cap. littere K canonem 15
S. Petri episcopi Alexandria.

Decimus Timothei Alexandrini canon in diebus
jejunii ante Pascha morbo laboranti vini atque
olei usum indulget, neque hosce sicut alios ad xe-
rophagiam id est cibum aridum tenuemque obli-
gat; sed potius, ut tolerare queant, vel cujusque
diei jejunium solvere, vel alterni cujusque juxta
discretionem ejus, cui consiliorum suorum regi-
men commisit. Vide et 25 cap. littere Γ.

Canon autem 18 concilii Gangrensis heo habet:
Si quis eorum qui pietatis exercitationi student,
absque corporis exigentia insolescat, et jejunia in
commune tradita et ab Ecclesia observata dissol-
vat, idque maturo consilio interveniente fecerit,
anathema esto. Insuper canon 41 synodi Carthagi-
nensis diaconis et sacerdotibus sacramenta altaris
jejunos celebrare precipit, exceplo uno auni dfe,
quo Coena Dominica celebratur, nimirum magba
feria quarta. Nam post cibum coporalem que ad
spiritualem pertinent, ut videtur, ministrabant.
Imo quando quis tempore postmeridiano e vivis
discedit, nisi hi qui ministrant impransi fuerint,
sacra, inquit, orationibus solis faciant. Hoc autem
hodie eam ob causam non obtinet, quod quid sibi
velit ignoramus. Verum duo canones et prope di-
xerim merito jejunii intermissionem taxarunt.

Nam concilii Laodiceni canon 50, Non oportet,
inquit, in ultima Quadragesim? septimana feria
quarte jejunium solvere, utendo scilicet cibis de-
licatoribus, adeoque totam Quadragesimam deho-
nestare, sed potius tempus Quadragesimale in
jejunio victuque arido integrum transigere, Sab-
batis tamen et Dominicis deibus exceptis.

Canon vero undetricesimus concilii sexti eadem
usque recenset, etauperaddit, quemadmodum sancti

69

MATTH/E!I BLASTARIS

64

Patres graves ob causas eo temporis dispensatione A δι᾽ αἰτίας ἴσως λυσιτελεῖς τῷ τότε χαιρῷ τῇ olxovo-

ista usi sunt. Nos tamen haudquaquam oportet
apostolorum et Patrum traditiones abrogare. In-
nuit vero diclum apostolicum canonem 69 et hunc
ipsum concilii Laodiceni.

CAP. V. Quod non deceat in Sabbalis aut Do-

minicis jejunare.

Quere cap. 37 littere K.

CAP. VI. Quod jejunantes a. cibis abstinere debent,
haud (amen quasi in se exsecrabilibus.

Vide 9 cap. littere B, et etiam in 2 cap. littere

E canonem 33 magni Basilii.

198 CAP. VII. De lege.

Lex est commune preceptum: virorum pruden-
tium placitum : delictorum cum voluntariorum tum
involuntariorum correctio aut reprehensio, civitatis
commune pactum: est divinum inventum. Virtus
legis est jubere, vetare, permittere, punire.

Leges non de singularibus feruntur, sed com-
muniter.

Jurisprudentia a justitia nomen habet; est enim
ars boni et equi.

De iis que frequentius obtingunt, non que per-
raro, leges inferri oportet: minime de iis rebus,
quibus uno tantum in casu accidere datur. Nam
legislatores haud attendunt semel et bis.

Leges primigenie in sequiores decucuntur,
constitutiones vero recentiores majorem vim obti-
nent quam prius lata.

De quibus lex nulla conscripta est, longa con-
suetudo per complures annos comprobata vicem
legis subit, ejusque vim obtinet.

Perperam judicata aut expressa neque lex, ne-
que tempus, neque consuetudo rata facit.

CAP. VIII. De possessione.
Leges.

Decem vel etiam viginti annorum preescriptio ei,
qui mala fide possederit, haud prodest : imo nec
tricennalis, nisi quiete possederit, nullamque in
foro litem sustinuerit. Vide etiam in capite 9 lit-
tere A.

Omne servitium et ususfructus eis, qui non
usurpant, propter ipsum temporis decursum, pre-
sentibus quidem decennali, absentibus prescri-
ptione vicennali amittitur.

Qui servitium jure obtinet pecora in agro alieno
adaquandi ac pascendi, servitium etiam usurpare
potest inibi tugurium excitandi.

Qui ex &lieno agro, sciente domino, aquam tra-
xerit, servitium. sibi in agro illo vindicat usuca-
pione triennali, domino interim non prohibente.

Bona mobilia si quis per triennium absque que-
rela possederit, ipsi cedunt occupanti.
1899 INITIUM LITTER/E x.
CAP. I. De tollendis simulacris.
Synodi Carthaginensis canon 58 atque etiam

B

D

μίᾳ ταύτῃ ἐχρήσαντο. Ἡμῖν δὲ οὐκ ἀναγχαῖον τὰς

ἀποστολιχὰς χαὶ πατριχὰς ἀθετεῖν παραδόσεις, τὸν

ῥηθέντα αἰνιττόμενος E0' ἀποστολιχὸν χανόνα, xal τὸν

τῆς ἐν Λαοδεχείᾳ συνόδου τουτονί.

ΚΕΦΑΛ E. Ὅτι οὐ δεῖ νηστεύειν ἐν τοῖς Σάθ-
6act xai ταῖς Κυριαχαΐς.

Ζήτεὶ τὸ λζ΄ χεφάλαιον τοῦ K στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. G*. Ὅτι τοὺς νηστεύοντας οὐχ ὡς
βδελυχτῶν τῶν βρωμάτων ἀπέχεσθαι δεῖ.

Ζήτει τὸ 0' χεφαλ. τοῦ Β στοιχείου, xai ἐν τῷ β'
χεφ. τοῦ E στοιχείου τὸν χγ᾽ χανόνα τοῦ μεγάλου
Βασιλείου.

ΚΕΦΑΛ. Z. Περὶ νόβου.

Νόμος ἐστὶ κοινὸν παράγγελμα " φρονίμων ἀνδρῶν
δόγμα * ἑκουσίων xai ἀχουσίων ἁμαρτημάτων Em:-
στροφὴ, ἤτοι σωφρονισμός *. πόλεως συνθήχη χοινή "
ἔστι Ob καὶ θεῖον εὕρημα. ᾿Αρετὴ νόμου τὸ χελεύειν,
τὸ χωλύειν, τὸ ἐπιτρέπειν, τὸ τιμωρεῖσθαι,

Οὐ περὶ τοῦ χαθέχχστον, ἀλλὰ χοινῶς οἱ νόμοι
τίθενται.

Ὁ νόμος ἀπὸ τῆς δικαιοσύνης ὠνόμαστα!, ἔστι γὰρ
τέχνη τοῦ καλοῦ χαὶ τοῦ ἴσου.

Τοὺς νόμους, ἀπὸ τῶν ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον συμ-
Gatvóvttov, οὐ μὴν τῶν σπανίως εἰσάγεσθαι δεῖ, οὐδὲ
ἀπὸ τῶν δυναμένων ἐν ἑνὶ συμθῆναι θέματι " παρ-
ορῶσι γὰρ οἱ νομοθέται τὸ ἅπαξ 1j δίς.

Οἱ προγενέστεροι νόμοι εἰς τοὺς μεταγενεστέρους
ἕλχονται " αἱ δὲ μεταγενέστεραι διατάξεις ἰσχυρότε-
pat τῶν πρὸ αὐτῶν εἶσιν,

'Ev οἷς οὐχ ἔσται ἔγγραφος νόμος, ἡ μαχρὰ συν-
ἤθεια, ἐπὶ πολλοὺς ἐνιαυτοὺς δοκιμασθεῖσα, ἀντὶ νό-
μου χρατεῖ, τάξιν ἔχουσα νόμου.

Τὰ χαχῶς χριθέντα χαὶ τυπωθέντα, οὔτε νόμος, οὔτε
χρόνος, οὔτε συνήθεια βεδαιοὶ.

ΚΕΦΑΛ, B', Περὶ νομῆς.
Νόμοι.

Ὅτι δεχαετία ἢ sixocaetía οὐ βοηθεῖ τῷ κακῇ
πίστει νεμομένῳ, εἰ μὴ 4 τριχκονταετία xai μόνον,
εἴπερ ἀδιαχόπως ἐνέμετο, καὶ ὄχλησιν ἐν δικαστηρίῳ
μὴ ὑπέμεινε. Ζήτει xai ἐν τῷ θ΄ xep. τοῦ A στοι-
χείου.

Πᾶσα δουλεία xai πᾶσα χρῆσις ἐπὶ τῶν μὴ xt-
χρημένων, διὰ τῆς τοῦ χρόνου παραδρομῆς, ἐπὶ
μὲν παρόντων, δεχαετίᾳ, ἐπὶ δὲ ἀπόντων, εἴχοσαε-
τίᾳ ἀπόλλυται.

Ὁ ἔχων δουλείαν τοῦ ποτίζειν xal βόσκειν ἐν τῷ
ἀγρῷ σου θρέμματα, δύναται κτᾶσθαι δουλείαν τοῦ
ἐν αὐτῷ ποιεῖν χαλύθην.

Ὁ δι’ ἀλλοτρίου ἀγροῦ ἕλχων ὕδωρ, εἰδότος τοῦ
δεσπότου τοῦ ἀγροῦ, χτᾶται χατὰ τοῦ ἀγροῦ δου-
λείαν ἐν τῷ νενομισμένῳ τριετίας χρόνῳ, μὴ κωλύ-
σαντὸς αὐτὸν τοῦ δεσπότου τοῦ ἀγροῦ.

Τὰ κινητὰ πράγματα, ἐπὶ τριετίαν ἀνεπιφωνήτως
κρατούμενα, δεσπόζονται.

APXII TOY € XTOIXEIOY.
ΚΕΦΑΛ. A. Περὶ ξοάνων χαθαιρέσεως.
Ὁ τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου κανὼν νη΄, xal μὲν-

ψυαπά
-
—

66 SYNTAGMA. ALPHABETICUM. — π. 66

τοι καὶ ὁ πδ΄ τὰ ξόανα πάντα χελεύουσι χαθαιρεῖν Α 84 simulacra omnia tolli e medio οἱ ipsas idolo-

xxi τὰ τῶν εἰδώλων ἐγχαταλείμματα ῥίζαις αὐταῖς

ἐξελεῖν.

ΚΕΦΑΛ. B. Ὅτι óet τοὺς ξένους τῶν χληριχῶν
ὑποδέχεσθαι.

Ζήτει τὸ θ᾽ χεφάλαιον τοῦ Α στοιχείου.

APXH TOY O ΣΤΟΙΧΖΙΟΥ͂
ΚΕΦΑΛ. Α΄. “Οτί οἱχονόμον ἔχειν δεῖ τὸν ἐπί-
σχοπον xai τὸν ἡγούμενον.

Ζήτει τὸ χδ΄ χεφάλαιον τοῦ E στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. Β΄. Περὶ οἰωνισμῶν.

Ζήτει τὸ y! χεφάλχιον τοῦ E στοιχείου,

ΚΕΦΑΛ. Γ΄. Περὶ ὀνειρασθέντος.

Ζήτει τὸ xn χεφάλαιον τοῦ K στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ, Δ΄. Περὶ ὄρχων.
Ζήτει τὸ λβ΄ χεφάλαιον τοῦ E στοιχείου.
APXH TOY H ΣΤΟΙΧΕΊΟΥ.
ΚΕΦΑΛ. Α΄. Περὶ xacqvl ov θυμελικχῶν.

Ζήτει τὸ a, x&p. τοῦ Θ στοιχείου, xai ἐν τῷ we

x&o. τοῦ M στοιχείου χανόνα xL, τῆς ζ΄ συνόδου, xxl

τὸ ζ΄ χεφ. τοῦ Γ στοιχείου.

KEOAA, Β΄. Περὶ τῶν ἐν πανδοχείῳ ἐσθιόντων
χληριχῶν.

Ζέτει τὸ ζ΄ χεφάλαιον τοῦ K στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. I". Περὶ παραιτήσεως ἐπισκόπων.

ZWttt τὸ κη΄ κεφάλαιον τοῦ E στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. Δ΄. Περὶ τῶν παρθενίαν ἐλομένων γυ-
ναιχῶν.

Ζήτει τὸ ιε΄ χεφάλαιον τοῦ M στοιχείου,

ΚΕΦΑΑΛ. E. Περὶ τῆς ἐν τῇ Παρασχευῇ νηστείας

Ζήτει τὸ δ' κεοάλαιον τοῦ Ν στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. ζ΄. Περὶ παραχαταθήχης
Παρακαταθήχη ἐστὶ τὸ ἐπὶ παραφυλαχῇ τινι διδό-
μενον. Ἐὰν ἐξ ἐπιδομῆς λῃστῶν ὁ τὴν παραχατά-
θήχην λαθὼν ἀπώλεσε ταύτην, οὐ χινδυνεύεσχι τοῖς
xÀnoovópot; αὐτοῦ ἢ ἀπώλειχ. 'Ü γὰρ παραχαταῦ -
χη" λαμθάνων δόλον póvov xai! ῥᾳθυμίαν χαὶ ἀμέ-
λειαν ἀπαιτεῖται, εἰ μὴ ῥητῶς xai ἕτερόν τι συνεφω-
νήθη.

ΚΕΦΑΔ. Z. Περὶ τοῦ ἁγίου Πάσχα.

Εἶτα τὰς μὲ» ἄλλας τῶν ὑποθέσεων, ἃς τὸ προ-
χείμενον ἀπαιτεῖ σύνταγμα, τοῦ μηδὲν ἐλλείπειν
τῶν ἠχόντων εἰς δύναμιν τοῖς σμιχρὰ xal φρονοῦσι
xai δρῶσιν ἡμῖν ἐμέλησε, τοῦ O& σεδασμίου τοσοῦ-
tov χατολιγωρήσομεν Πάσχα, ἐν ᾧ τὸ χεφάλαιον
τῆς περὶ ἡμᾶς τοῦ Κυρίου οἰκονομίας ἐζείργασται,
ὡς μὴ τὰς μεθόδους αὐτοῦ, xal τὰς τούτων αἰτίας,
ὡς οἷόν τε δήλας θεῖται τοῖς ἀγνοοῦσι: Καὶ τίς ἂν
ἑμᾶς διχαίας οὕτω παραιτήσαιτο μέμψεως ; ΤῬοιγάρ-

το xil πρό γε τῶν θείων χρησμῶν, μιχρά μοι δο-
χεῖ διαλαδεῖν ἄττα. Τοῦ Πάσχα τοῦ ἱεροῦ πολλοῦ
δέομεν ἐν περινοίᾳ γενέσθαι, μηδέπω χατειληφότες
τὸ νομιχόν * δεῖ γὰρ τοὺς τύπους ἡγεῖσθαι πρὸς τὴν
τῆς ἀληθείας συντέλειαν. Τὸ Πάσχα τοίνυν τὸ νομι-
χὸν Μωσῆς ἐχεῖνος ὁ πάνυ xat γε τὴν ιδ΄ τοῦ
πρώτου σεληνιαχοῦ μηνὸς τελείτθαι νενομοθέτηχε.
Πρῶτος δὲ μὴν ἐστιν ὁ παρ᾽ Αἰγυπτίοις μὲν Φαμε-
wA, Δίστρος δὲ παρ᾽ Ἕλλησι, Νισὰν ὃὲ παρ᾽
"E6paios, παρὰ δὲ Ῥωμαιοῖς ὀνομαζόμενος Μάρ-

rum reliquias radicitus exstirpari jubent.

CAP. II. Quod. clericorum deceat hospites hospitio
excipere.

Vide cap. 9 littere A.
INITIUM LITTERE 0.
CAP. I. Quod episcopus ac prafectus a conomum
apud se habere debeat.
Quere cap. 24 littere E.
CAP. II. De auguriis.
Vide caput 3 litterze E.
CAP. III. De iis qui se noctu polluunt.
Consule caput 38 littere K.
CAP. IV. De juramentis.

Β Vide caput 32 littere E.

INITIUM LITTER/E II.
CAP. I. De ludis scenscis.

Quare caput 1 littere 0, et in cap. 15 littere
M synodi sptima canonem 27 synodi 7 et caput 7
littere T.

400 CAP. II. De clericis in taberna comedentibus.

Vide cap. 7 littere K.
CAP. III. De episcopali audientia.
Quare caput 28 littere E.
CAP. IV. De feminis qua volum castitatis susce-
perunt.
Vide cap. 15 littere M.
CAP. V. De jejunio in Parasceve.

(|. Consule cap. 4 littere N.

CAP. VI. De deposito sive fideicommisso.

Depositum est quod custodiendum alicui datur.
Si ille, qui rem servandam suscepit, latronibus
incursantibus perdiderit, hzeredes tamen amissionem
depositi actione non experientur. Nam qui depo-
situm accepit, solum dolum et negligentiam atque
inertiam prestat, nisi forte aliud aliquid disertis :
verbis conventum fuerat.

CAP. VII. De sacro Paschate.
Postmodum alia quidem argumenta, quo» hoc

opus expetere videbatur, ne deesset quidpiam

eorum que huc spectant, quantum nobis licuit
magni nihil vel cogitantibus vel facientibus, haud
indiligenter tractavimus, adeone venerandum Pas-
cha, in quo summum Dominice dispensationis
peractum est, neglectui habebimus, ut methodos
ipsius atque earum causas, ut fit harum rerum
ignaris exponere supersedeamus ? Quis enim nobis
hoc vitio merito vertat ? Quocirca ante divina ora.
cula breviter de iis disserere libet, qui circa sacrum '
Pascha scire quam maxime refert, legali illo non
penitus neglecto. Typi enim, ut par est, ad veri-
tatis consummationem nos deducunt. Jussit igitur
Moyses vir summus primi mensis lunaris quarto
etdecimo die Paschalegale celebrari. Mensiumautem
primus is est, quem /Egyptii Phamenoth, Distrum
*01 Greci, Hebrei Nisan, et Romani Martium
vocant. Quo quidem mense sol itinere suo univergo

61 MATTH/EI BLASTARIS

,08

contraria decurrens zodiaci circuli signum primum A τιος. Ἔν ᾧ τὴν ἑναντίαν τοῦ παντὸς διιππεύων ὁ

intrat, quod squinoctiale punctum, et mensium
principium, et circuli caput, et carceres cureus
planetarum harum rerum studiosi nuncupare 80-
lent, atque adeo signum proxime pracedens, seu
pisces, mensem ultimum, signum postremum, et
periodi planetaria exitum sive metam.Martium enim
mensium primum esse credimus, quoniam Moyses
ait eo temporis jussisse Deum, ut arbores et flores
et gramina revirescerent. Videmus sane hac nature
conditione, non quavis alia ordinationem divinam
adimpleri. Verumtamen mensis ille Martius, sicuti
cateri omnes tam nominibus quam numero dierum
apud gentes illas, quas supra dixi, pariter distin-
guuntur. /Equinoctium insuper ipsa universi natura
quotannis eodem tempore restituit,
quantitas annua eximiam «squabilitatem pre 80
ferat. Αἱ vero numerus dierum οἱ mensium, quo
una cum Romanis utimur, (quod et alie gentes so-
lent) neque hora eadem nec die quidem eodem: qui-
noctium accidere palitur. Quoniam enim tempus
annuum preter dies 365 etiam quartam ferme diej
partem asciscit, si quando s&equinoctium circa m^-
ridiem contingat, anno sequente circa occasum solis
fiet, annoque huic proximo circa noctem mediam :
atque ita porro. Hursus, quia id quod ultra dies
365 superest, quartam diei partem exacte haud
contineat, sed trecentesima fere particula deflciat,
ut in sequentibus luculentius demonstrabimus :
nobis tamen in usu sit numerus tam dierum quam
mensium HRomanorum, adeoque quolibet quadrien-
nio unum diem adjiciamus, ut annus quartus sem-
per sit completus: necesse est in annis 300 equi-
noctium uno die anticipet. Ut exempli gratia, quo-
niam hoc ipso tempore equinoctium die octavo ac
decimo Martii mensis obtingere computatur, post
annos abhinc trecentos in septimum et decimurn
diem incidet, dein post alios trecentos in diem de-
cimum sextum, pariterque in perpetuum. Accidit
ehim zquinoctium tempore Nabonassari Martii dio
quinto et vicesimo circa vesperam, et tempore Phi-
lippl Aridei circa meridiem quarti et vicesimi dici
mensis ejusdem. Anno autem, quo Christus pro
nobis redimendis passus est, istius die vicesimo
tertio circa noctem mediam ; nostro autem tempore,
ut demonstratum est, duodevicesimo ejus die.

Hebreorum igitur doctiores, illique precipue
qui Judeam incolucre, αἱ Josephus atque Philo,
surnmi utrique philosophi, legale Pascha ante
aquinoctium haudquaquam celebrandum esso judi-
cabant. Aiunt enim isti post tequinoctium vernum
circa medium primi mensis ab omnibus pariter
maotanda esse ὀιαθατήρια sive sacrificia paschalia.
Qui vero in hac re imperite ac rustice versantur.
passim per terrarum orbem dispersi, mensem pri-
mum eum esse ex inscitia suspicantur, in quo
equinoctium vernum solum fleri contingit ; an
quidem ante equinoctium, anne post illud luna

eo quod,

4 - » - μὴ ^ ᾿ ^
ἥλιος, τὸ ποῶτον ἄρχεται τοῦ λωδιαχοῦ χύχλου δω-
δεχατημόριον εἰοιέναι, ὃ Or, χαὶ ἰσημερινὸν, καὶ
μηνῶν ἀρχὴν, καὶ χεφαλὴν τοῦ χύχλου, xal ἄφεσιν
τοῦ δρόμου τῶν πλανητῶν, οἱ περὶ ταῦτα ἐσχολαχό-.
τες φιλοῦσι καλεῖν * τὸ δὲ πρὸ τούτου, μηνῶν ἔσχα-
τον, χαὶ τελευταῖον δωδεχατημόριον, xai τέλος τῆν
τῶν πλανητῶν περιόδου, Τὸν Μάρτιον Oi πρῶτος
εἶνα! μῆνα πιστεύομεν, ἐξ ὧν ὁ δΙωυσῆς εἴρηχεν, ὡς
χ:λεύσειεν ὁ Θεὸς κατ᾽ ἐχεῖνο τοῦ χαιροῦ τὰ δένδρα,
xal τὰ ἀνθη, xai τὰς πόας ἀναύθλαστῆσαι. ᾿Ορῶμεν
^^ ». i t 1 1À 2^ 4 «ἢ ó , "-
ὃξ οὐχ ἐν ἑτέρῳ, ἀλλ᾽ ἐν τούτῳ νόμῳ φύσεως, τοῦ
Θεοῦ πληροόμενον τὸ ἐπίταγμα. Ὃ μὲν οὖν εἰρημέ-

* , - A . *
νος μὴν, ὥσπερ ἄρα καὶ ol λοιποὶ πάντες, οὐχ ἧττον
τοῖς ὀνόμασιν ἢ τῷ ἀριθμῷ τῶν ἡμερῶν διαφέρουσι
παρ’ ἑχάστοις τῶν εἰρημένων ἐθνῶν, Τὴν γε μὴν
ἰσημερίαν ἣ μὲν τοῦ παντὸς φύσις τὸν αὐτὸν ἀεὶ
χρόνον χαθ' ἕχαστον ἔτος ποιεῖ, τῷ πολλὴν φέρειν
ἀεὶ πρὸς ἑχυτὸ τὴν ἰσότητα τὸ τοῦ ἐνιαυσίου ἐρόνου
διάστημα. 'O ἀριθμὸς μέντοι τῶν ἡμερῶν τε xal
μληνῶν, ὃ τε τοῖς ἀλλοις εἰωθὼς £Üvest, χαὶ ᾧ χατὰ
Ρωμαίους ἡμεῖς χνώμεθα, οὔτε τὴν αὐτὴν ὥραν,
οὗτε τὴν αὐτὴν ἡμέραν συγχωρεῖ γίνεσθαι, Ἐπεὶ
γὰρ τὸ ἐνιαύσιον μέγεθος, πρὸς ταῖς τξεὶ ἡμέραις,
χαὶ τέταρτον ἔγγιστα προσλαμθάνει, ὅταν ἡ ἡ ἰση-
* * - Μ .
μερία περὶ μεσημύρίαν, τὸ μὲν ἑξῆς ἔτος ἔσται περὶ
δύσιν ἡλίου, τὸ δὲ tia οἱ μέσας νύχτας, καὶ
οὐσιν ἡλίηου, τὸ οὲ ἑξῆς, περὶ μέσας νύχτας, xai
οὕτω μέχρ! παντός, ᾿Επεὶ δ᾽ αὖθις ἡ ἐπὶ τξε΄ ἡμέρας
ἐπουτίχ οὐχ ὅλον τέταρτον ἡμέρας περιέχει, ἀλλὰ
4 * ν ἢ
παρὰ τριαχοστὸν, ὡς προϊόντες ἀχριδέστερον δείξο-
μεν, ἡμεῖς δὲ τῷ τῶν ἡμερῶν xal μηνῶν ἀριθμῷ
χατὰ Ῥωμαίους χρώμεθα, ὡς τοῦ τετάρτου ἀεὶ τε-
λείου προσγινομένου, χαὶ παρὰ τοῦτο χατὰ τέσσαρας
ἐνιαυτοὺς μίαν ἡμέραν ταῖς τξε΄ προστίθεμεν, ἐξ
ἀνάγκης τὴν ἰσημερίαν συμδαίνει ἐν τοῖς τ΄ ἐνιαυ-
ω ^ - Y 4 « a *
τοῖς πρὸ μιᾶς ἡμέρας γίνεσῆχι, Οἷον ἐπεὶ κατὰ τὸ
fui» γινομένη τῇ
ὀχτωχαιδεχάτῃ τοῦ Μαρτίου μηνὸς, μετὰ τριαχόσιχ
d 4,“ - 9 ^ , 4 -
ἔτι, ἔσται τῇ ἐπτοχχιδεχάτῃ "εἴτα μετὰ ἕτεσα τοσαῦ-
τα, τῇ Ge At, ἔχτῃ, χαὶ οὕτως ἀεί, Καὶ γὰρ κατὰ τοὺς
χρόνους Ναύγυνασάρου πεδὶ λῆξιν ἑσπερίαν ἐτύγ-
χανεν οὖσα τῆς τοῦ Μαοτίου πέμπτης xal εἰχοστῆς ^
ἐν δὲ τοῖς Φιλίππου τοῦ ᾿Αδιδαίου, περὶ μεση μῦοἷχν
τῆς τετάρτης xal εἰχοστῆς αὐτοῦ. Ἡνίχα ἐξ ὁ Χρι-
στὸς τὸν σωτήριον ὑπὲρ ἡμῶν ὑπήρχετο θάνατον, περὶ
μέσην νύχτα τῆς XY! τοῦ αὐτοῦ μηνός * ἐφ᾽ ἡμῶν δὲ
γῦν, ὡς δεδήλωται, περί πουτὴν δεκάτην ὀγδόην αὐτοῦ.
* * τ , - , , ^ Ω
Οἱ μὲν οὖν λογιώτεροι τῶν Ἐθραΐων, χαὶ μάλιστα
oi τὴν Ιουδαίαν οἰκοῦττες, οἷος ἣν ᾿Ιώσηπος xai
, "wo0N , * ' 5. tv . “
φίλων, ἀνὸρες φιλοσοφίας ἁπάσης ἐπ᾽ ἄκρον ἐληλχα-
κύτες, οὐχ ῴὥοντο δεῖν πρὸ τῆς ἰσημερίας τὸ νομιχὸν
» , * * M od , *- 4 5,
ἄγειν Πάσχα. Αὐτοὶ γὰρ οὗτοί φασι δεῖν τὰ διαδατή-
, 3 - ^ * [1
pix θύειν ἐπίσης ἅπαντας μετὰ ἰτημερίαν Ézptviy,
μεπτοῦντος τοῦ πρώτου μηνός. ΟἹ Gi ἀγροιχότερον
διακείμενοι, xxl πανταχῇ τῆς οἰχουμένης διξσκαρ-
μένοι, πρῶτον ἐξ ἀμαθίας μῆνα ὑπολαμόάνοντες, ἐν
ᾧ τὴν ξαρινὴν γίνεσθαι συμδαίνει μόνον ἰσημερίαν,
*» “κι , * e.
εἶτε 6€ πρὸ ταύτης, εἴτε μετὰ ταύτην ὁ πλησιφαὴς
, “ῳ - * . -
ἀπαντᾷ τῆς σελήνης σχηματισμὸς, οὐδ᾽ ὁτιοῦν μέλον

παρὸν 1, ἰσημεοία ἐπιλελόγιστα!

,

69 SYNTAGMA. ALPHABETICUM. — il. 10

αὐτοῖς, οὔτε μὴν εἰ μήπω xafapü τοῦ τῆς ἰσημε- A lumine pleno fulgest, parum solliciti, parum

plac σημείου ἐπέδη ὁ ἥλιος, ἐν τούτῳ ἀσυντηρήτως
xai πρὸ τῆς ἰσημερίας ἐπετέλουν τὸ Πάσχα. Περὶ
ὧν μοι δοχεῖ καὶ ὁ ζ΄ τῶν θείων ἀποστόλων κανὼν
διορίζεσθαι, ἀφορισμὸν χαταψηφιζόμενος, εἴ τις τῶν
τοῦ χλήρου. τὴν ἁγίαν τοῦ Πάσχα ἡμέραν μετὰ ᾿Ιου-
δαίων πρὸ τῆς Ἐαρινῆς τελέσειεν ἰσημερίας. "Emil
γὰρ οὐ διεζευγμένως ὁ κανὼν ἐπιτιμᾶσθαι θεσπίζει.
τὸν μετὰ Ἰουδαίων, fj πρὸ τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας
ἑορτάζοντα, τὸ εἴρημένον ἄνωθεν νοεῖν ὑποτίθησι.
Συμθὄαίνει δὲ, πέμπτον τῆς σελήνης κύχλον διερχο-
μένης, ᾧ τινι ἐξ ἀνάγκης ὁ εἰκοστὸς ὄγδοος θεμέλιος
ἕπεται (οὕτω γὰρ τοῖς πολλοῖς ὁ περιττεύων ἀπὸ
τῶν αὐτῆς κύχλων τῶν ἡμερῶν ἀριθμὸς ὀνομάζεται),
xai περί που τὴν τοῦ Μαρτίου ἑπταχχιδεκάτην τὸ
πλησιφαὲς ἀκριδῶς ὑπολευχαινούσης, ἐχείνους μὲν
ἀνεπιστημόνως πάνυ χαὶ προπετῶς τηνιχαῦτα τὴν
ἑορτὴν ἄγειν " τοῦτο γὰρ ἔτι καὶ νῦν ὁρῶμεν παρα-
νόμως ποιοῦντας, τοὺς ταῖς ἡμετέραιι πόλεσιν ἐπι-
χωριάζοντας. Ἡμεῖς δὲ τὸ ἀδεὲς ἣμῖν αὐτοῖς περι-
ποιούμενοι, xal ὡς oUy ὅσια δρῶσι πολλὰ χαίρειν
αὐτοὶς φάσχοντες, ἐπὶ τὸν ἑξῆς σεληνιαχὸν ἐπειγό-
μεθα μῆνα, ὃν αἱ τοῦ ᾿Απριλίου ἀριθμεῖν ἡμέραι
πεφύχασιν, ἡνίχα xai μαχρῷ τῷ τῶν ἡμερῶν δια-
στήματι διέχειν συμόαίνει τοῦ παρ᾽ Ιουδαίοις τὸ
ἡμέτερον Πάσχα. Οὕτω γὰρ οἱ θεῖοι Πατέρες σοφῶς
ἄγαν xal ἠχριδωμένως ἐσκόπησαν τοὺς τῶν θείων
ἀποστόλων θεσμοὺς, παντὸς μᾶλλον οἴχονομούμενοι
τὸ βέδαιον ἔχειν, οὐ μὴν εἰ μετὰ τὴν ἐαρινὴν ἐκεί--
νην τὸ Πάσχα τελέσουσιν ἰσημερίαν, συνεορταστέον
αὐτοῖς. Τοῦτο γὰρ xai ὁ τῆς ἐν ᾿Αντιοχείᾳ πρῶτος
ἀπαγορεύει χανὼν, ἐξεπίτηδες, ὡς ἔοιχε, τὸν νοῦν
ἑομηνεύων τοῦ ἀποστολιχοῦ τοῦδε χανόνος, ὅτι δύο
τίθησιν ἐπὶ τοῦ Πάσχα διαρισμοὺς ὁ χαχὼν, εἰ xal
οὕτω τὸν λόγον προήγαγε. Τοῖς ᾿Ιουδχίοις ἡμᾶς μὴ
συνεορτάζειν, καὶ τὴν ἐαρινὴν περιμένειν ἰσημερίαν,
Οἷς ἕτεροι δύο ἐξ ἀνάγχης ἐπηχολούθησαν, ἄγειν τε
τὴν ἑορτὴν εὐθὺς τῇ πρώτῃ μετὰ τὴν ἰσημερίαν
πανσελήνῳ, καὶ μετὰ ταύτην μὴ ἐν οἱαδήποτε τῶν
ἡμερῶν ἁπλῶς, ἀλλ᾽ ἐν τῇ πρώτῃ μετὰ τὴν πανσέ-
ληνὸν εὐθὺς τῆς ἑδδομάδος ἡμέρᾳ, Καὶ οἱ μὲν ἄλλο:
τῶν διορισμῶν ἔτι χαὶ νῦν βεύαίως διατηροῦνται " ἣ
δὲ μετὰ τὴν πανσέληνον πολλᾶχις ἡμῖν ὑπερτίθεται
Κυριακὴ, τῷ δύο προστίθεσθαι Ἡμέρας ἑκάστου
ἔτους τῷ Πάτχα τῷ vopuxip, xul. μετ᾽ ἐχείνας ἐπὶ τὴν
Κυριακὴν ἔρχεσθαι. Συνέδη δὲ τουτο οὐχ ἐς ἀγνοίας
$ ἀπειρίας τῶν θεσπισάντων Πατέρων τὸν περὶ τοῦ
Πάσχα τουτονὶ νόμον, ἀλλὰ τῷ δρόμῳ τῆς σελήνης
τὰ τῆς alxlaq ἀναφέρεται ταύτης. Ἐπειδὴ γὰρ αὖθις
τὸ ἐνιαύσιον χίνημα δι᾿ ἡμερῶν ἀποχαθίσταται τρια-
χοσίων ἑξήκοντα πέντε χαὶ τεταρτημορίου ἡμέρας
ἔγγιστα, ὡς εἴρηται, αἱ δὲ μέσαι τῆς σελήνης xarà
μῆκος πάροδοι οὐχ ἀποχαθίστανται ἐν ὅλοις ἔτεσι
ιθ΄ τοῖς χατὰ προσθήχην τοῦ τετάρτου ἀριθμουμέ-
νοις, ἀλλὰ καρὰ μιᾶς ἡμέρας ἑξηκοστὰ πρῶτα τρία»
καὶ δεύτερα τριάκοντα ἑπτὰ. τούτου χάριν ἐν τδ’
ἐνιαυτοῖς, οὐχ ὅλοις πάλιν, ἀλλ᾽ ἐλαττουμένοις ἣμέ-
ρας οὐδὲν, ἐξηκοστὰ πρῶτα νζ΄ xal δεύτερα vp', ἤτοι

μίαν ἡμέραν ἔγγιστα, ἣ εἰρημένη γίνεται ἀποκατά-

etiam, an sol ipsum solstitii punctum plane atti-
gerit necne : adeoque temere etiam ante equino-
ctium Pascha concelebrant. De hisce illie septimus
quidem canon sanctorum apostolorum, ut mihi vi-
detur, decernit, excommunicationem denuntians,
si quis ex ordine clericali sacrum Paschatis diem
ante vernum aequinoctium cum Judaeis una cele-
braverit. Quandoquidem enim canon eum censura
feriendum esse statuat, non quidem disjunctim
qui festum vel cum Judois egerit, vel ante
equinoctium vernum ; sed (connectendo) cum Ju-
deis ante aequinoctium vernum, id quod supra
diximus ipsos intellexisse arguit. Quando vero ad
cyclum suum quintum luna pervenit, cui necessario
2092 respondet vicesimum octavum fundamentum,
seu θεμέλιος (sio enim plerique dierum numerum
appellant, qui ex cyclis lune superfluus est), at-
que circa diem septimum ac decimum Martii pleno
certe vultu candet, Judeos inscile admodum et te-
mero festum tum peragere contingit. Quin imo ho- .
dieque id facere perperam illos videmus, qui in
nostris civitatibus degunt. Nos:autem quod tutum
indubiumque est nobis asserentes, et Judaeis hisce
qui haud pie faciunt, longum valere jubentes, ad
proxime sequentem mensem lunarem contendimus
(quem dies Aprilis complere solent), quando longo
quidem dierum intervallo Pascha nostrum ἃ Ju-
daico distare contingit. Prudenter adeo aoc diligen-
ter sancti Patres sacrosanotorum apostolorum de-
creta observabant, ut hoc pre caeteris ratum fir-
mumque esse statuerent, ne quis cum Judaeis
quamvis post equinoctium vernum Paschale fe-
stum agentibus una celebret. Quippe hoc primus
vetat synodi Antiochenz» canon,consulto ut videtur
sensum explicans canonis ipsius apostolici, eo
quod duas definitiones de Paschate statuat, etiamsi
hunc in modum proponat: Nosmet cum Judeis
una festum nullos agere, et equinoctium veraale
exspectare oportet. Ex quibus due alie definitio-
nes necessario sequebantur, videlicet celebrandum
esse festum primo statim plenilunio post. equi-
noctium, et quidem post illud non simplieiter die

.quovis, sed die septimane primo plenilunium

proxime sequente. Cetera quidem decreta etiam
hodieque constanter observantur, diem vero Do-

D minieam plenilunium proxime sequentem sepe

differre solemus, eo quod duos dies quotannis
Paschati legali adjicimus, et post illos ad Domini-
cum accedimus. Conligit tamen istud haud ex
inscitia et ignorantia Patrum, qui hoc modo de
Paschate decernebant, sed potius boc quidquid
est culpe in lune cursus referendum est. Quoniam
enim motus annuus diebus trecentis sexaginta
quinque, et quarta fere diei parte, uti dictum est,
perficitur, lune autem motus medii in longitudi-
nem non restituantur exacie in novemdecim annis
completis juxta quadrantis additionem supputan-
dis, quin desint (ad cyclum complendum) uniua

11

MATTH/EI BLAST4RIS

12

diei tres sexagesimz prime, et triginta seplem A στάσις. Διὰ δὴ τοῦτο ἀοτίως δύο μετὰ τὴν πανσέλῃ

partes secundz ; idcirco in annis 304 non comple-
tis quidem illis, sed deficientibus unius diei sexa-
gesimis primis 57 et sexagesimis secundis 52 sive
ferme die uno, dicta revolutio peragitur. Quamob-
rem apte post plenilunium duo dies additi sunt in
legalis Paschatis investigatione, cum non poterat
plenilunium exacte atlingerediem mensis a Patribus
deflnitam ; quippe, ut diximus, in annis 304 dio
uno proxime deficit. Istam varietatem statusPascha-
tis dies, et motus luminarium ereavit : que tamen
religioni minime nocet, imo potius multum juvat.
Inde enim temporis intervallum evidentius appa-
ret, inter legalis et nostri Paschatis celebrationem,
sumptis non 80, quod tum factum, sed tribus ad
minimum diebus intermediis. Quam ob causam
Patres diem paschalem omnino in Dominicam
transtulerunt, atque cum in Dominicam incidat
Pascba legale, nostrum in Dominicam proxime
sequentem removendum esse sanxerunt, equum
bonumque esse judicantes, ut invisum Deo infau-
stumque festum aversaremur, atque longo inter-
vallo Pascha nostrum ab isto modis omnibus di-
stingueremus. Hzc autem in sequentibus fusius os-
tendemus (ubi et tabulas dabimus equinoctium ac

B

vov ἡμέραι c)2ioxovzat προστιθέμεναι ἐν τῇ τοῦ vo-
μιχοῦ Πάτχα εὑρέσει, τῆς πανσελήνου μὴ δυναμέ-
νης χαταλαδεῖν ἀρτίως τὴν ὁρισθεῖσαν τότε τοῖς
{ατράσι ποστὴν τοῦ μηνὸς, ἐλαττουμένης, ὡς εἴρῃ-
ται, ἐν τριακοσίοις τέσσαςσιν ἔτεσι, μίαν ὃ μέραν
ἔγγιστα. Καὶ τοιαύτην μὲν ὑ χοόνος πεοὶ τὴν ἡ μέραν
τοῦ Πάσχα xoi i τῶν φωστήρων κίνησις τὴν ἄνω-
μαλίαν πεποίηχε" τῇ εὐσεδείᾳ γε μὴν οὐδοπωστιοῦν
τοῦτο λυμαίνεται, ὅτι μὴ xal τὰ μεγάλα συμδάλλε-
ται, Περοιφανεστέρα 1ὰρ ἐντϑῦθεν ἡ διάστασις δεί-
χνυται τῆς τε τοῦ νομιχοῦ xai τοῦ ἡμετέρου τελετῆς
Πάσχα, οὐ μιᾶς ἡμέρας, ὡς τότε, ἀλλὰ τριῶν μεσο-
λαθουσῶν τοὐλάχιστον. Δ'ὰ γὰρ τοῦτο πάντως xal
τὴν ἡμέραν οἱ Γατέρες μετενηνόχασιν ἐπὶ τὴν Ku-
ριαχήν * εἰ δ᾽ ἐν Κυριαχῇ τὸ νομιχὸν τύχοι Πάσχα,
ἐπὶ τὴν ἑξῆς μεταδαίνειν διωρίσαντο, τὴν θεομέχον
χαὶ ἀνέορτον αὐτῶν ἑορτὴν ἡμᾶς ἐκτρέπεσθα:, xai
μαχρῷ τῷ διαστήματι τὴν ἡμετέραν ἐχείνης πᾶσι
τρόποις ἀποδιίστασθαι, ἐν χαλῷ κεῖσθαι σχοπή σαν-
πες. Ταῦτα δὲ πλατυκώτερον ἡμῖν προϊοῦσι δειχθήσε-
ται, ἔνθα zal χανόνια ἐχτέθεινται, τήν τε ἰσημερίαν
xal τὰς πανσελήνους ὁλοσχερέττερον ἑομηνεύυυτα,
καὶ ἐν ποίοις ἔτεσι φανερῶς ἣ τῶν συζυγιῶν Ζι- τοτὰ

^f
Οεἰάνυται.

plenilunia erasso modo indicantes), tum etiam docebimus quibusnam in annis admodum manifesta

sit conjunctionum differentia.

Ceterum et utile fuerit disquirere, quam ob cau-
sam post vernum equinoclium Pascha celebrare
jubeamur. 408 Fuit igitur, quando Deus ex non
esse ad esse mundum eduxit, a die primo usque
ad sextum justum aquinoclium, die atque etiam
nocte ne minimum quidem alia aliam superante.
Quamvis enim diesquartus luminarium oreationem
letus viderat, nondum tamen illis datum erat an-
nuam revolutionem, quod nunc in natura fit, per-
agere. Namque sol primum statim cardinem equi-
noctialem subiens,in gradu primo arietis substitit,
lana vero in parte per diamotrum opposila illico
distabat, cardinem autumnalem, equinoctlialcin
quidem, sive libram intrans, neque omnino ante
solem prosiliens, quantum die illo moveri licuit.
Quippe haud aliter (ieri potuit, ut plenum jubar
exacte servaret (quatenus Deus nobis ostendit sc*
met a principio imperfectum nihil fecisse), ista
licet portio qu» ad nos convertitur, in totum qui-
dem illuminata, propter motus varietatem varias
etiam phases nobis exhibeat. Idcirco ambo lumi-
naría equabiliter, seu potius invariate una cum
univerao circumacta, quasi rerum creandarum fi-
nem ao consummationem exspectabant. Die autem
sexto manu divina formatur homo, «wquinoctlio
adhuc pulchre effulgente, lunaque splendoris copia
fere pari solem contra enitente. Haud enim :quum
erat, primum hominem ante zquinoctium creari
(cum jam tenebris obruerentur omnia), qui prop-
ter magnam sui cum luce cognationem, etiam ab
istis quialieni fuerunt a pietatis luce, φῶς non
sine ratione appellatus est. Sed luminaria mundi

, 4 * 1 bi » --
Αλλὰ γὰρ xaÀóv ἂν εἴη σχοπῇσαι, xxl τίνος Éve-
4. r1
xtv μετ᾽ ἰσημερίαν ἐαρινὴν τὸ Πάσχα τελεῖν προστε-
ταγμεῦῆα. Ὅτι το! ἔχ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι τὸν

, - - 3 3 -
χόσμον παραγαγόντος τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ τῆς πρώτης

C ἡμέρας ἄχρι τῆς ἑδδόμης ἀλριόὴς ὑπῆρχεν ἰσημε-

D

οἷα, μήτε τῆς ἡμέρας, μέτε μὴν τῖς νυχτὸς τὴν
ἑτέραν, μηδὲ τὸ dxaxpiuxiov πλεονεχτούσης. Εἴ γὰρ
xa: ἡ τεταρτὴ τῶν ἡμερῶν, τῶν φωστήρων ηὔχει
θεωμένη τὴν γένεσιν, ἀλλ᾽ οὐχ ἦν αὐτοῖς ἐπιτετραμ.:
μένον καὶ τὴν ἐναντίαν ἰέναι, ὥς γε δὴ τανῦν, τοῦ
παντός. Ὁ μὲν γὰρ ἕλιος, τὸ πρῶτον ἰσημερινὴν
εὐθὺς τμῆμα τοῦ ζωδιχκοῦ ὑπελθὼν, ἐν τῇ πρώτῃ
τοῦ χριοῦ Ἰόρυτο μοίρᾳ" ἡ OE γε σελήνη, ἐν τῇ κατὰ
διάμετρον τούτου χώρᾳ παραχρῆμα διίστατο, τὸ φῦι-
νοπωφινὸν μὲν, ἰσημερινὸν δὲ χαὶ αὕτη, τὸν ζυγὸν,
διιππεύουσα, μηδὲ βραχὺ τοῦ ἡλίου προεχπνδῶσα,
ὡς γοῦν πέφυχε τρέχειν τὴν τήμερον, Οὐ γὰρ ἦν
ἄλλως τὸ πλησιφαὲς ἀχριδῶς αὐτῇ περιπτώζεσθαι,
μηδὲν ἀτελὲς ἐξ ἀρχῆς τοῦ Θεοῦ πρὸς ἡμᾶς ὑποδει-
χνύντος πεποιηχέναι, εἰ χαὶ τὸ τετραμμένον πρὸς
τὸν ἥλιον αὐτῆς ἅπαν μέρος, διόλου πεφωτισμένον
τυγχάνον, τῷ διαφόρῳ τῆς κινήσεως ποιχίλα τὰ τῶν
φωτισμῶν ἡμῖν ὑποφχίνει σχήματα. Ὁμαλῶς τοίνυν
καὶ ἄμφω τὰ φῶτα, μᾶλλον δὲ ἀκινήτως ὅμοῦ τῷ
παντὶ συγχινούμενα, τὸ τέλος οἱονεὶ τῆς τοῦ παντὸς
δημιουργίας ἀνέμενον. Τῇ γε μὴν ἕχτῃ, γερσὶ Θεοῦ
ὁ ἀνθφωπος πλάττεται, ἰσημερίας εἰσέτι χαλὸν ἔπαν-
θούτης, xai τῆς σελήνης τῷ δαψιλεῖ τῆς αἰγλὴης πρὸς
τὸν ἥλιον ἱσταμένης ἐξ ἐφαμίλλου σχεδόν, Οὐ γὰρ
ἣν εἰκὸς, ἢ τὸν πρῶτον ἀνθρωπὸν πρὸ τῆς ἰσημερίας
πλασθῆναι, ἡνίχα σκότῳ τὰ πάντα ἐχρούπτετο, ὃς
διὰ τὴν πολλὴν πρὸς τὸ φῶς οἰχειότητα, xal τοῖς

13 SYNTAGMA ALPHABETICUM. — Il. 14

ἀπηλλοτριωμένοις τοῦ τῆς εὐσεδείχς φωτὸς, φῶς A (qui mox subjici debuit), jam primum stipantia

xatà λόγον προσείρηται, ἢ τοὺς φωστῆρας τοῦ π3ησ-
ἔχοντος χαθυφεῖναι χόσμοο, νῦν πρῶτον δορυφοροῦν -
τας τῷ βατ:λεύειν τῆς χτίσεως μέλλοντι - ἄλλως τε
καὶ τοῦ χρόνου μέλλοντος δημιουργεῖοθαι, ἔδει τὴν
ἡμέραν δήπου xai τὴν νύχτα ἄρτι παραγενομένας,
ἐκ τῆς ἰσότητος ἄοξασθαι" ἐπεὶ xol προτέρα κατὰ
φύσιν αὕτη τῆς ἀνισότητος, ὡς αἱ ἕξεις τῶν στερή-
σέων, τοῦ Θεοῦ ἡμᾶς ἐντεῦθεν διδάσκοντος τὸν τῆς
ἰσότητος νόμον, ἐν ᾧ τὸ τῶν ἀρετῶν ἕστηχεν, ἐπί-
προσθεν τιθέναι πάσης πλεονεξίας xal ἀνισότητος"
εἶθ᾽ οὕτω τῶν φωστήάρων μετὰ τὴν ἑόδόμην ἡμέραν,
ὡς ἐξ ἀφετηρίας τρέχειν ὑπαρξαμένων, xal μὴ ἰσο-
ταχῶς πεφυχότων χινεῖσθαι, τὴν ἀνωμαλίαν ἐπεισελ-
θεῖν. ᾿Επεὶ γοῦν τὴν ἐξ ἁμαρτίας τοῦ ἀνθρώπου
πτῶσιν εὐδόχησεν ὁ Κύριος ἐπανουσφώσασθαι, προσ-
ἤχκον ἦν iv τῇ τοῦ χρόνου ἰσημερινῇ ἀοχῇ, καθ᾽ ἣν
ὁ ἄνθρωπος τὴν πρώτην ἔσχε πλάσιν, xa) τὴν αὐτοῦ
οἰχονομηθῆναι ἀνάπλασιν, xal ὅτι͵ ἐπειδὴ τὸ φῶς
ἔμελλεν αὔξειν τῆς εὐσεθδείας, xal τὸ σχότος τῆς
ἀσ:δείας μειοῦσθαι, μετ᾽ ἴσημερίαν τὸ σωτήριον
Πάσχα οὐχ ἔξω λόγου τελεῖτα!, ἡνίχα τὸ μὲν τῆς
ἡμέρας φῶς ἐπιδίδωσι, τῆς νυχτὸς δὲ τὸ σχότος
ἐλαττοῦται.

Οὐχ ἀεὶ δὲ κύριον γίνεται Πάσχα, διότι ἐπὶ τούτου
χρὴ πολλὰ συνδραμεῖν. Οὐ μόνον γὰρ τὸ wat' ἔτος
ἐπιζητούμενον τῆς σελήνης πλῆρες, ὅπερ 34 τῶν
ἡμερῶν τεσσαρεσχαιδεχάτη ταύτῃ χαρίζεται, τῇ
ἰσημερίᾳ δεῖ συνελθεῖν, ἀλλὰ xal τὴν ἔχτην τῶν ἧμε-
ὧν, xai τὴν τοῦ Μαρτίου τρίτην xai εἰχοστὴν, ἅπερ
xz! ὅτε ὁ πρῶτος ᾿Αδὰμ ἐπλάττετο, xal ὅτε πρὸς τοῦ
δευτέρου ᾿Αδὰμ αὐτὸς οὗτος ἀνεπλάττετο, συνημ-
μένα ἦν. Ταῦτα δὲ σπανίως εἰώθει συμπίπτειν * διὸ
xzi οἱ λεγόμενοι ἐμδόλιμοι μῆνες εἰσαγόμενοι, τὴν
περὶ τὸν χαιρὸν τοῦ Πάσχα ποιοῦσιν ἀνωμαλίαν.
Ἐπιζητοῦμεν γὰρ ἐπὶ τῷ σωτηρίῳ παθει, προηγου-
μένως μὲν, ὡς δεδήλωται, τὴν τῆς σελήνης ιδ΄ μετ’
ἰσημερίαν εἶναι " εἰ γὰρ μικρὸν γοῦν φθάσειε ταύτην,
νόμος παρ᾽ ἡἣμῖἷν θεῖος, τὸν μὲν σεληνιαχὸν ἐχεῖνον
μῆνα παντάπασιν ἀθετεῖν, πρὸς δὲ τὴν ιδ’ τοῦ ἑξῆς
ἀπαντᾷν ἔπειτα Κυριαχῇ τὸ Πάσχα τελεῖν. καὶ τοῖς
Ἰουδαίος μὴ συνεορτάζειν. Οὐ χάριν, καὶ εἴ γε Κυ-
ριακῇ τὸ Ἰουδαϊχὸν Πάσχα συνέλθοι, εἷς τὴν ξξῆς
ἡμεῖς ὑπερτιθέμεθα τὸ ἡμέτερον, ἥτις χαθχρὰ δή-
που καὶ ἐλευθέρα τῆς τῶν Ἰουδαίων ἔσται τελετῆς.
᾿Ανωμαλίας οὖν διὰ ταῦτα περὶ τὴς ἑουτὴν γινοιἐ-

γης τοῦ Πάσχα, τῆς χυρίας τοῦ μηνὸς ἡμέρας ἐπὶ D

τὸ πλεῖστον διαμαρτάνομεν. Ὁ γὰρ KjotoQ τὸ σω-
τέριον ὑπῆλθε πάθος, εφλθ΄ ἕτους ἐνισταμένου, τρί-
tw» μὲν xai εἰχοστὸν τοῦ ἑλίου χύχλον διανύωντος,
δίκατον δὲ τῆς σελήνης " xai οἱ μὲν Ἰουδχίοι περὶ
τὸ ᾿ἰουδαϊχὸν εἶχον Πάσχα τῇ τελευταίᾳ μὲν τῆς
ἑδδομάδος ἡμέρᾳ, ὥς φασιν οἱ εὐαγγελισταὶ, μεγά-
λην ἀποκαλοῦντες τὴν ἡμέραν ἐκείνην τοῦ Σαδόάτου,
τετόρτῃ δὲ τοῦ Μαρτίου καὶ εἰχοστῇ. Τῆς δὲ ἐπιού-
σης Κυριαχῆς, ἥτις τῷ ἡλίῳ ἀφώρισττι κατεζαίοε-
τον, xai εἷς τὴν πέμπτην xai εἰχοστὴν ἀχολούθως
τοῦ Μαρτίου ἐτέλει, ὁ νογτὸς τῆς διχχιοσύνης ἥλιος
Χριστὸς ἐχ τοῦ τάφου ἀνέτειλεν. ᾿Επεὶ τοίνυν τὸ

ParRO0L. Ga. CXLV.

instar satellitum hunc qui statim creationis im-
perium suscepturus fuit (quandoquidem et mox
tempus aliter ordinari oportuit), diem ao noctem,
que tum acciderunt, ex paritate inchoare necesse
fuit: quoniam heo natura prior est inequalitate,
sicuti habitus privationibus, ita enim Deus nos-
met docuit equalitatis legem, in qua ipsa virtntis
ratio consistit, omni niinietate et inequalitateanti-
quiorem esse. Dein vero post septimum diem lu-
minaribus quasl a carceribus excurrere inoipien-
tibus, nec tamen ita ἃ natura comparatis, ut
equali celerítate moverentur, anomalia quedam
irrepsit. Quia tamen ho'ninis lapsum per peccatum
Deus ex gratia sua reparatum ac emendatum vo-

B luit, equum erat in squinoctiali anni principio,

cirea quod primum homo lapsus est, etiam reati-
tutionem ejus parari : imo vero, quoniam tum lu-
cem pielalis crescere oportebat, tenebrasque aeo
impietatis imminui, salutare Pascha non sine ra-
tione ante equinoctium celebratur, quando c; escit
lux diurna, et noctis decrescunt tenebre.

Non accidit autem quotannis proprie dictum
Pascha : nam ut hoc fiat, multa una concurrere
debent. Non solum enim requisitum quotannis
pleniluniam, quod dies decimus quartus prebet,
cum dquinoctio concurrere opus, sed et feriam
sextam et diem Martii tertium post vicesimum

C coincidere, ut conjuncta sínt adeo tempora cuin

primus Adam creatus erat, atque idem ille per
secundum Adamum restitutus. Hec autem perraro
uno eodemque tempore obtingere solent. Quare et
menses adjectitii, quos introducunt vocantque,
circa tempus Pascbatis anomaliam pariunt. [u-
primis enim requirimus ad salutare Pascha, ut
luna decima quarta post equinoctium contingat.
Nam si vel minimum precesserit, volunt legcs
Sacrae apud nos mensem illum lunarem penitus
rejici, οἱ ad diem decimum quartum mensis
sequentis procedere, atque demum — Dominica
proxi na Pascha celebrare, at vero una eum Ju-
deis nullo modo festum agere. Quamobrem etismsi
Judaicum Pasclf& in diem Dominicam incidat,
nos in proxime sequentem nostrum differimue,
que quidem pura sit ac Judaiée observationis
libera. 90 4 Quoniam igitur his de causis anoma
lia oritur circa festum Paschale, ἃ proprio mensis
die ut plurimum aberramus. Sustinait enim Do-
minus passionem salutarem anao 95530 currente,
sole tum 23 cyclum transeunte, luna vero deci-
mum ; alque Judei quidem Pascha Judaicum age-
bant septimana die ultima, ut testantur evange-
liste, qui magnam vocant diem illam Sabbati;
die vero Martii vicesima quarta. Dein postridie
succedente Dominica, que soli eximie tribuebatur,
et in vicesimum quintum Martii consequenter
desinebat, intelligibilis ille justitie sol Christus de

à

15

MATTHJEI BLASTARIS

16

sepulcro exoriebatur. Quoniam igitur Paschalegale, A νομικὸν, ὡς εἴρηται, Πάσχα ιδ' τῆς σελήνης μετ᾽

quod, ut dictum est, decima quarta luna post equi-
noctium celebratur, a die 21 Martii usque ad 18
Aprilis divagari solet : nostrum vero Dominica
proxime sequente obtinet, atque etiam sol cum
dierum tum septimanarum arbiter sit, utriusque
&deo luminaris cyclos supputantes propositum
facilime inodagamus. Idpropter cycli constitue-
bantur lune quidem 19, solis vero 28. Cycli autem
luna ἃ Januario, quasi juxta nature legem initium
sumun!, ita et fundamentum ejus ; solis vero cycli
a principio Octobris incipiunt. Non antem inop-
portunum reor etiam istarum rerum causas enar-
rare.

Quare cycli lunares sint numero 19.

Ad 19 igitur cyclilunge usque ascendunt, atque
hac ratione mensis lunaris juxta rotundum calcu-
lum est. dierum 29 cum semisse : adeoque inu
Bpatio annuo duodecim menses lunares conficiunt
dies 354, que a 365 diebus cum quadrante, quos
sol motu suo annuo peragit, diebus undecim cum
quadrante differunt. Novemdecim autem revolutio
num solarium tempus, quod dies quidem efficit
6039, una cum seinisse οἱ quadrante, menses
duodecim lunares in 328, explicat, sive dies 6726,
alque insuper dies quos diximus superfluos eive 11
cum quadrante in alios meuses lunares septem,
sive dies 206, cum semisse. Dies vero septein
cum quadrante, qui adhuc redundant, in integro
cyclo enneacaide caeteridis supputantur, ul mox os-
tendetur. Quoniam enim, juxta Ptolemeum, mensis
lunaris non tantum diebus 29 constat, atque 30
minutis primie, sive diei dimidio, sed insuper mi-
nuto uno cum semisse ac parle terlia unius mi-
nuti, hoo est, minuto uno, et secundis 50. Quod
ille quidem ostendit per menses qui integri de-
currunt inter binas eclipses. Istheo nim. minu-
tum unum, οἱ semissis et parte tertia unius in
jam dictis 235 revolutionibus lune ascendunt ad
minuta prima 430, et secunda 50, quibus urdine
divieis 420, reddunt dies 7. At residua minuta
prima 10 et secunda 50 efficere nequeunt diei qua-
drantem ; desunt enim minuta prima quatuor, et
10 secunda ; quod et ratio exigi quatenus cui-
libet enneacaidecaeteridi, desunt, sicuti Ptole-
meus demonstravit, minuta prima ὃ. et secunda
37. Quod vero adhuc desiderantur unum pri-
mum minutum et secunda 27, neque hoc ralione
caret. Non enim exacte congruit cum cyclo an-
nuo quadrans iste diei, sed parte trecentesima
discrepat, uti alibi diximus. Idcirco cyclus lunaris
ex necessario tantum in 19 annis quantus ait inno-
tescit ; quippe excessus ille qui in annis lunaribus
reperitur, spatio 19 annorum ad easdem completas
revolutiones redit, efficitque dictas periodos 235,
proreua completas nihilque superflui habentes,
prout cyclus ille requirit. Hoc vocarunt autem
temporis periodum, quatonus ad unam revolutio-

-

C

b

ἰσημερίαν τελεῖται, ἀπὸ τῆς χα΄ τοῦ Μαρτίου μέχρι
τῆς tr τοῦ ᾿Απριλίου εἰωθὸς ἐμπίπτειν, τὸ δὲ ἡ μέ-
τερὸν τῇ μετὰ τοῦτο Κυριαχῇ, δημιουργὸς δὲ τῶν
ἡμερῶν τε καὶ ἑδδομάτων ὁ ἥλιος, ἀμφοτέρων τῶν
φώτων τοὺς χύχλους διαμετρούμενος, τὸ προχείμενον
ἐχ τοῦ ῥᾷστου θηρῶμεν. Κύχλοι τοίνυν ἐτέθησαν τῇ
μὲν σελάνῃ ιθ΄, ὀκτὼ δὲ xai εἵχοσι τῷ ἡλίῳ * κἀκεῖϊῖ-
vot μὲν ἀπὸ τοῦ ᾿]χνουχρίου νόμῳ φύσεως ἄρχονται,
ὥσπερ δὴ χαὶ ὁ ταύτης θεμέλιος " οἱ δέ γε τοῦ ἡλίου
τὴν ἀρχὴν τοῦ Ὀχτωύρίου ἔσχον ἀρχήν - οὐδέτερον
ἀλόγως οἶμαι, εἰ καὶ τὰς αἰτίας τούτων ἔργον διεξελ-
θεῖν.

Διὰ τί ιθ’ τῆς σελήνης εἰσὶ κύχλοι.

τῆς σελήνης ἀναδιδάζον-
τρόπον ὁ σεληνιαχὸς μὴν

Μέχρι μὲν οὖν τῶν ιθ΄ οἱ
ται χύχλοι" διὰ τοῦτον τὸν
τέως, κατὰ τὸ πρόχειρον, OU ἡμερῶν γίνεται x8
χαὶ ἡμισείας - ταύτῃ τοι xal χατ᾽ ἐνιαυτὸν οἱ τῆς
σελήνης ιβ΄ μῆνες, εἰς ἡμέρας ποσοῦνται τνδ΄, ἐν -
δεουσῶν πρὸς τὰς τξε΄ xai τοῦ τεταρτημορίου τῆς
ἡμέρας, ἃς ὁ ἥλιος κατ᾽ ἐνιαυτὸν ποιεῖται, ἡμερῶν
ια΄ xai τετάρτου, ᾿Εννεαχαιδεχάχις δὲ τῇ ἡλισχῇ
χινήσει γινόμενης ὁ ἐνιχυτὸς, xal ποιῶν ἡμέρας
S790 πρὸς τῷ ἡμίσει xal τετάρτῳ, τοὺς μὲν ιβ΄’
σεληνιαχοὺς μῆνας lg coxa περιίστησιν ἐν ἡμέραις
QUAS, τὰς δὲ εἰρημένας περιττὰς ἡμέρας, ἤτοι τὰς
ια΄ καὶ τὸ δ΄ εἰς ἑτέρους σεληνισχοὺς μῆνας ἑπτὰ,
ἔχοντας ἡμέρας og xal ἐμίσειαν. Ἔτι δὲ εὑρίσχον-
ται περιττεύουσαι ἡμέραι ζ' xai τέταρτον" ἀλλὰ χαὶ
αὗται τῇ τοῦ χύκλου τῆς ἐννεαχαιδεχαετηρίδος ὁλό-
tnt συνυπάγονται, ὡς δειχθήσεται. Ἐπεὶ γὰρ,
κατὰ τὸν Πτολεμαῖον, οὐχὶ x0' ἡμερῶν xai À' πρώ-
τῶν λεπτῶν μόνον, ἤτοι ἡμισείας ἡμέρας, ὁ σελη-
νιαχὸς γίνεται μὴν, ἀλλὰ xal ἑτέρου λεπτοῦ ἑνὸς
ἡμίσεως xal τρίτου, ἤγουν ἑνὸς πρώτου xai v' δευτέ-
ρων" xxi τοῦτο ἀποδείχνυσι διὰ τῶν γινομένων
ὅλων μηνῶν ἀπὸ ἐχλείψεως εἰς ἔχλειψιν 7 ταῦτα, τὸ
ἕν, λέγω, λεπτὸν, xai τὸ ἥμισυ, xai τὸ τρίτον, ἐν
ταῖς εἰρημέναις σλε’ τῆς σελήνης παριόδοις ἀναῦι-
δαζόμενα, ποιοῦσι λεπτὰ πρῶτα ὑλ΄, xal δεύτερα v',
ἅπερ ἅπαντα ἐπὶ τὰ ἑξήχοντα μεριζόμενα, τὰ μὲν υχ΄
ποιυῦσιν ἡμέρας ἑπτά. Τὰ δὲ ὑπολειπύμενα πρῶτα
δέχα, χαὶ πεντήχοντα δεύτερα, οὐ δύνανται τέταρ-
tov ἡμέρας ποιῆσαι" λείπουσι γὰρ λεπτὰ πρῶτα
τέσσαρχ, xai δεύτερα δέχα" xal τοῦτο χατὰ λόγον
διὰ τὸ ἐνδεῖν ἑκάστῃ ἐννεαχαιδεχαετηρίδι, ὡς ἀπο-
δέδειχτα: τῷ Πτολεμαίῳ, λεπτῶν πρώτων τριῶν xal
δευτέρων λζ΄. Εἰ ὃς xai ἔτι λείπουσι λεπτὸν πρῶτον
ἕν, xai x' δεύτερα, οὐχ ἔξω λόγου xal τοῦτο, διότι
οὐχὶ τέταρτον ἡμέρας ὁλόχληρον συναπαρτίζει τὸν
ἐνιαύσιαν χύχλον, ἀλλὰ παρὰ τριαχοστὸν ἡμέρας,
ὡς ἐν ἄλλοις εἰρήχαμεν. Καὶ οὕτω μὲν ὁ σεληνια-
χὸς χύχλος ἐξ ἀνάγκης ἔν μόνοις γνωρίζεται ιθ’ ἕτε-
σιν, ὡς χαὶ τοῦ περιττουοντος τῶν xat' ἔτος σελὴη-
νιακῶν περιόδων διὰ δεχαεννέα μόνων ἐτῶν εἰς τὰς
τοιαύτας ἐντελεῖς περιόδους ἀναδιδαζομένου, καὶ
πάσας τὰς εἰρημένας σλε' ποιοῦντος πάντη ἀνελλι-

11

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — π.

18

πεῖς, xal μηδέν τι λοιπὸν ἐχούσας περιττὸν, ὥσπερ À nem redigat differentias, que in motibus lumina-

ἦν τῷ χύκλῳ τούτῳ cxomóc. ᾿Εκάλεσαν δὲ τὸν ypó-
νον τοῦτον περιοδικὸν, ὡς εἰς μίαν ἀποχχτάστασιν
φοῖν.
Διὰ τί εἰσιν εἰχοσιοχτὼ οἱ τοῦ ἡλίου
χύχλοι;

El; χη! δὲ χύχλους ἄνεισιν ὁ τοῦ ἡλίου δρόμος,
ὅτι αἱ τξε΄ xal τέταρτον ἡμέρας τοῦ χρόνου ποιοῦ-
σιν ἑύδομάδας νβ΄, xal περιττεύει καθ᾽ ἕχαστον χοό-
νον ἡμέρα μία, καὶ χατὰ τέσσαρας χρόνους αὖθις
ἑτέρα μία. Ὅθεν xai ζητοῦντες εὑρεῖν ἀπὸ τῆς τοῦ
ἡλίου χινήσεως τὴν τῆς ἑσδομάδος ἡμέραν, xa0'
ἕχαστον χύχλον αὐτοῦ ἡμέραν μίαν προσλαμῦάνο-
pv, χαὶ μετὰ τέσσαρας χρόνους, χάριν τοῦ βισέ-
xtou, ἑτέραν μίαν * xal συμποσοῦντες, τὴν ζητουμέ-
νὴν ἡμέραν εὅρίσχομεν. Al οὖν περιττεύουσαι αὖται
ἐν οὐδενὶ ἑτέρῳ χρόνῳ ὁλοχλάρους ἑδδομάδας ἀπαρ-
τίσαι δύνανται, ὡς ἐν τῷ τέλει: τοῦ χρόνου xai τέλος
ἑδδομάδος εὑρεθῆναι, εἰ μὴ iv τῷ xw χύχλῳ. Αἱ
γὰρ κη΄ ἡμέραι ἑδδομάδες γίνονται τέσσαρες, xal
τὰ χν΄ τέταρτα τῶν ἡμερῶν, ἑύδομὰς αὖθις μία,
ὅπερ ἐν ἑτέρῳ οὐχ οἷόν τε συμθῆναι χύχλῳ, εἰ μὴ
ἐν τῷ x» fj ἐν τῳ δὶσ x», ἢ τρὶς χη xal ἑξῆς. 'Eàv
ὃὲ ἐπέχεινα τῶν ιθ’ τῆς σελήνης χύχλών, ἢ τῶν xn
τοῦ ἡλίου, ἐθελήσωμεν ἐχτεῖναι τὸν ἀοιθωὸν, εὗρε--
θήσεται τὸ ζητούμενον ἐν τοῖς ἐπέχεινα χύχλοις, ὡς
xai ἐν τῳ α’ fj B' ἤ γ΄ χύχλῳ ἐπεγινώσχετο.

Διὰ τί ἀπὸ τοῦ ᾿Ιανουχρίου οἱ τῆς σελήνης

χύχλοι xai θεμέλιοι ἄρχονται.

᾿Απὸ δὲ τοῦ Ἰανουαρίου μηνὸς τόν τε χύχλον τῆς
σελήνης καὶ τὸν θεμέλιον ψηφίζειν ἀρχόμεθα, ὅτι
τῇ μὲν τετάοτῃ τῆς ἑδὸδομάδος ἡμέρᾳ ὃ τε ἥλιος
xai ἣ σελήνη τῷ δημιουργῷ λόγῳ εἰς τὸ εἶναι
παρήχθησαν, τῷ δὲ πεντεχαιδεκάτῳ δρόμῳ τοῦ κατὰ
τὸν Μάρτιον μῆνα σεληνισχοῦ μηνὸς, ἄρτι πρῶτον
ἀνατετάλχατιν, ἅτε τῆς σελήνης πεντεκαιδεχκαταίας
εὐθύς χαὶ τελείας ἀναφανείσης, μηδὲν ἀτελὲς ἐξ
ἀργῆς τοῦ Θεοῦ πεποιηχέναι θελήσαντος “ ἵνα μετὰ
τὸ δῦναι τὸν ἥλιον πρωΐ ἀνατείλαντα, καὶ τὴν εἰς
ἐξουσίαν αὑτῷ δοθεῖσαν ἡμέραν ὅλην χαταφωτίσαντα,
ὅλην χαὶ αὐτὴ χαταυγάσῃ τὴν ὑπεξούσιον νύχτα.
"ATO τῆς ιε΄ οὖν τοῦ Μαρτίου μέχρις ὅλου τοῦ Ac-
χεμύρίου μῆνες εὐρίσχονται ἡλιακοὶ μὲν θ΄ καὶ
ἕμισυς, διαφόρους ἡμερῶν ἕχαστος ποσότητας ἔχον-
Ξες " οἱ δὲ τῆς σελήνης, 9€ ἡμερῶν ἀεὶ γινόμενοι
x0' xai ἡμισείας, οὐ μόνον μῆνες ὁρῶνται τοτοῦτοι.
ἀλλὰ πρὸς τούτοις καὶ ἡμέραι περιττεόουσιν ιχ΄. Ὁ
τὰρ ᾿Ιανουάριος xal ὁ Φεῦθρουάριος συντιθέμενοι,
οὐδὲν πλῖον φέρουσι σεληνιαχῶν δύο μηνῶν. ᾿Βπεὶ
οὖν τῇ τοῦ ᾿Ιχνουαρίου α΄ ὁ περιττεόων τῶν ix ἦἡμε-
βὼν ἀριθμὸς σαφῶς ἀνεφάνη μετὰ τὸν ἀπαρτισμὸν
τοῦ τελείου τῆς σελήνης κύκλου, ἀναγχαίως ἀπὸ
τοῦ ᾿Ἰχνουαρίου ὅ τε χύχλος αὐτῆς, xal ὁ περιττεύων
ἀριθμὸς ἄρχεται. θεμέλιος τῶν ἡμεόων τοῦ ἑξῆς αὐ-
τῆς κύχλου xal ὧν xai καλούμενος.

Διὰ τί ἀπὸ τοῦ ᾽Οχτωύδρίου οἱ κύχλοι τοῦ

ἡλίου ἄρχονται.

'Axà δὲ τοῦ Ὀχτωδρίου τὰς τῶν χύχλων τοῦ
ἢλίου φαμὲν ἄρχεσθαι πεοιύδους, ὅτι τῷ ιε΄ δρόμῳ
τοῦ Μαρτίου μηνὸς, ἀνατείλαντος τοῦ fAlou, μέχρι

riumobservantur.

ἄγοντα τὰς διαφορὰς τῶν χινήσεων τῶν φώτων ἀμ.

Β

C

405 Quare cycli solis sint XXVIII.

Solis autem cursus in cyclos 28 porrigitur, quo-
niam anni dies 365 cum quadrante colligunt ss-
ptimanas 52, οἱ redundat quotannis dies una, et
post alios deinceps quatuor unus dies. Unde
cum indagare libet ex motu solis diem septimane.
pro quovis cyclo solari diem unam addimus, et
post quatuor annos propter bissextum aliam : at-
que ita (cycli) currentis quesitum diem inveni-
mus. Dies autem redundantes in nullo &lio anno
integras septimanas explere queunt, itaut in fi-
nem anniseptimane etiam (inis incidat, preterquam
in illo 28 cyclo. Nam dies 28 confiunt septimane
quatuor, atque ex 28 quadrantibus dierum oritur
septimana una. Quod in alio cyclo contingere ne-
quit quam in 28, aul in bis 23, vel ter 38, εἰ οἷς
deinceps. Sin vero placeat vel cyclum lunes 19
vel 28 solis ultra extendere, reperietur quesitum
in cyclis sequentibus, qua ratione in primo, aut
secundo,aut tertio cyclo innotuit.

Quare lunz cycli et. (undamenta a menseJanuario
tncipiant.

À Januario autem cyclum et fundamentum etiam
luna computando incipimus, quoniam quria septi-
mane dit primum summi opificis verbo oreati fne-
runt 80] et luna, die vero 15 mensis Martii (men-
sem intellige lunarem) primum exoriebantur.
Luna scilicet tum decima quinta 86 plena efful-
sit (ita Deus nihil quidquam a principio imperfe-
ctum creare voluit), ut post solis occasum qui mane
ortus fuerat, et totum diem sibi commissum illu-
Straver&t, luna noctem sibi demandatam totam
illuaminaret. Idpropter a 15 Martii usque ad De-
cembrem completum reperiuntur menses solares
9 cum dimidio, qui quidem quoad numerum die-
rum inter se variant : menses vero lunares, qui
perpetuo sunt dierum 29 cui semisse, non solum
sunt nurnero totidem menses, sed accedunt insu-
per dies 11. Nam Januarius et Februarius simul
sumpti constituunt exacte duos menses lunares.
Quoniam igitur primo die Januarii undecim iste
dierum excessus evidenter apparet, qui post exa-
cium totum cyclum lunae, necessario a Januario,
et cyclus ejus et numerus reduudans incipiunt,
qui 'undamentum dieruin reliqui cycli lune et est
et appellatur.

Quam ob causam cycli solis ab Octobri inci-
piant.
Ab Octobri autem eyclorum solarium revolutio-
nos inchoari dicimus, quia a die decimo quinto
Martii exoriente sole usque ad Octobrem men-

19 MATTH/EI BLASTARIS 80

sem dies mensium cum diebus septimanas permu- A τοῦ Ὀχτωδοίου μηνὸς, ἐνηλλαγμένως al τῶν μηνῶν

tatim decurrunt : die autem primo Octobris, re-
perta etiam septimana in primo istius die, inde
et exordimur. Nam preter Octobrem nullus alius
mensis in prima solis periodo primam sui diem
cum primo die septimane coincidentem em habet.
Ab isto igitur mense incipientes, reliquorum ordine
mensium dies 28 206 omittimus, utpote integras
hebdomadas constituentes ; dies vero qui supersunt,
accipimus, donec ad illum, quem querimus, per-
veniatur. Quod autem hoc contingat in primo ey-
clo revolutionis solaris, facile ex eo intelligitur.
quod ἃ die 15 Martii, quo sol quidem oreatus est,
usque ad Septembrem exactum, numerentur cum
tribus illis, qui solem natum prrecesserant, dies
203. Isti oonstituunt septimanas 9 post viginti ;
quippe septies 20 dant 140, οἱ septies 963, adeo-
que primus dies Octobris in primum septimanas
diem incidit.

Quomodo reperitur cyclus lunz.

Quando tamen luns cyclum invenire volueris,
datum annum mannum dizitis cape, et supputa.
Statuatnr autem, exempli gratia, presens hic an-
nus 6843. Quoniam respectu 19 cyclorum lune
pariter sese habent numeri 190 et 1800, subtrahe
ter 190 ex 6843. Dein ex residuo 1143, deme so-
xies 190, relinquentur 3 pro cyclo lune, vel si
placet, serva solum anni minoris num. 43, qui-
bus ad]ice 17, que quidem supersunt post proxime
lapsam hecatontaeteridem : et hanc summam, puta
60, divide per 19, residua 3 ostendunt plane cy
clum lune.

Quomodo invenitur fundamentum luna.

Hujus autem fundamentum accurate tenebis, si
"modo uadecuplaveris jam inventum lun: cyclum,
et tum dies tres producto sti adjiciens, illam
summam diviseris per 30. Servabitur enim nu-
merus residuus pro fundamento lunz. [deo autom
adjiciuntur ires isti dies, quoniam in 19 annis
completis, ut dictum est, non revera restituuntur
motus lune si longitudinem, sed desunt unius diei
minula príma 3, et secunda 37'*,, a.leo ut in epatio
annorum 304 cycluslunz fere die uno deflciat.

Hano ob causam anno mundi 59029 nullus diea ac- D

cessit cycli lunaris undecuplatione: iade vero ad
annum 02323 dies uiua aljiciebatur, et hinc porro
anno 6537 duo, indeque ad annum 0841 tres:
atque deinceps, juxta compar dicti temporis inter-
vallum, quatuor dies accedent. Veruntamen pre-
sente hoc tempore, si cyclum luna 17 et 18 et 19
undecuplaveris et quatuor dies adjeceris, quem

velis mensis lunaris diem hoc pacto reperire po-
teris.

D. cyclo solis inveniendo.
Bimiliter οἱ de sole ; annum jam currentem di-

ἡμέραι πρὸς τὰς τῆς ἑδδομάδος ἐφέδοντο - τῇ δὲ α΄
τοῦ Ὀχτωδοίου εὑρεθείσης καὶ τῆς ἑΣύδομάδος ἐν
τῇ α τῶν αὐτῆς djuspuvw, ἐχεῖθεν xal ἀοχόμεθα.
Οὐδεὶς 442 τῶν μηνῶν ἔτερος, ὅτι μὴ μόνος ὁ 'Oxco-
ὄριος, κατὰ τὴν ποώτην τοῦ ἡλίου περίοδον τὴν
πρώτην τῶν αὐτοῦ ἡμερῶν τῇ πρώτῃ τῆς ἑδδομά-
δὺς ἔχει συμπίπτουσαν, "Ex ττύτου τοίνυν ἀρχόμε-
vot, ἑχάστου τῶν ἑξῆς μηνῶν τὰς μὲν xw ἡμέρας
ἐῶμεν, ὡς ὁλοκλήρους ἑδδομάδας ἀπαρτιζούσα-,
τὰς δὲ ἐπέκεινα τούτων λαμθάνομεν, ἕως ἂν εἰς τὴν
ἡμέραν ἔλθωμεν, περὶ ἧς τὴν ζήτησιν ἔχομεν. "Ot:
ὃὲ χατὰ τὸν πρῶτον τῆς δημιουργίας τοῦ ἡλίου χύ-
χλον οὕτω συνήντησε, γαταμχθεῖν εὐπετές. ᾿Απὸ τῆς
ιε΄ τοῦ Μαρτίου, ἐν ἦ τὴν γένετιν ἔσχεν ὁ ἥλιος, μὲ-
χϑις ὅλου τοῦ Σεπτεμόρίου, μετὰ τῶν πρὸ τοῦ ἡλίου
τριῶν ἡμερῶν ἡμέραι γίνονται σγ΄, αἵτινες ποιοῦσιν
ἑδδομάδας ἐννέχ xal εἴχοσιν ^ ἑπτάχις Ὑὰ» τὰ εἴς
χοσιν ἐχχτὸν τεσσαράχοντα, χαὶ ἑπτάκις τὰ ἐννέα,
ἑξήχοντα τρία * λοιπὸν d, πρώτη τοῦ
ἐγίνετο καὶ πρώτη τῆς ἑδδουμάδος.

Πῶς ὁ τῆς σελήνης εὐρίσχεται κύχλος.

'AAX ἡνίχχ τὸν τῆς σελήνης χύχλον εὑρεῖν ἐθε-
λέσ:ιας, τοῖς δαχτύλοις τῶν χειρῶν τὸ ἐνιστάμενον
ἔτος λάμδανε. Κείσθω δὴ τὸ ἐφ᾽ ἡμῶν qupy, xal
ἐπεὶ τὴν αὐτὴν ἀναλογίαν ἔχοντι τῷ ιθ΄ ἀριθμῷ τῶν
τῆς σελήνης κύχλων ὅ tt οἰ xxi ὁ aD, ἄφελε
πρῶτον ἐχ τρίτου τὸν aj): Εἶτα τῶν μεινάντων
ἀρμγ' ἀφελὼν ἑξάχις τὸν pL', ἔξεις τὰ περιλειπό-
μενα t2(2, ἅπε; εἰσὶν ὁ χύχλος τῆς σελήνης, Εἰ δὲ
βούλει, χράτησον τὸ μικρὸν ἔτος μόνον, fjxot τὰ μγ'
πρόσῦςς xai τὰ ιζ΄ τὰ περισσεύσαντα ἀπὸ τῆς παο-
ελθούσης ἑκατονταετηρίδος, xal τὰ ὁμοῦ γινόμενα E'
ὕφελε ἐπὶ τῶν ιθ’, καὶ τὰ καταλειφθέντα τρία δηλοῦσι
τρανῶς τῆς σελήνης τὸν χύχλον,

ὡς ὁ τῆς σελήνης εὐοίσχεται θεμέλιος.

Τὸν δὲ ταύτης θεμέλιον ἀκριδῶς εἴσῃ, ἐάν περ ὃν
εὖνες αὐτῆς χύχλον ἐνδεχαπλασιάσας, xxl τρεῖς
ἡμέρας τούτοις προσθεὶς, ὁφέλῃς ἐπὶ τῶν λ' xai
καταλειφθέντα ἀριθμὸν, ὡς θεμέλιον τῆς σελήνης
κρατήσῃς. Ai δὲ τρεῖς αὖται ἡμέραι προστίθενται,
διὰ τὸ μὴ ἀποχαθίστασθχι τὰς τῆς σελήνης κατὰ
μῆχος παρόδους ἐν ὅλοις ιθ΄ ἔτεσιν, ὡς εἴρηται"
ἀλλὰ παρὰ μιᾶς ἡμέρας ἐξηχοστὰ πρῶτα τρία, χαὶ
δεύτερα τριάχοντα ἑπτὰ, ὦττε εἰς τριαχησίους τέσ-
σαρὰς ἐνιαυτοὺς μίαν ἡμέραν ἕγγιστα τὸν χύχλον
ἐλχττοῦσθχι τῆς σελήνης. Διὰ δὴ τοῦτο ἐπὶ μὲν τοῦ
'af)«8' ἔτους τοῦ χύσμου οὐδεμία d$uiox τῷ ἕνδεκα-
πλασιαπμῷ τοῦ κύκλου τῆς σελήνης ποοσετίθετο - τὸ
ἀπ᾽ ἐχείνου δὲ ἄχοι τοῦ ςσλγ' ἔτους μία προσε-
τέθη͵ * ἐντεῦθεν δὲ μέχρι τυῦ ςφλζ' ἔτους, δύο " αὖθις
ὃς x40t τοῦ ζωμα τρεῖς " εἰσέπειτα δὲ, χατὰ τὸ laov
τοὺ εἰρημένου χρόνου διάστημα, τίσσαϑες προστε-
θήτονται. Πλὴν xai xatà τὸ παρὸν, τὸν ιζ΄’ τὸν τη’
xai τὸν ιθ'’ χύχλον τῆς σελήνης ἐνδεχαπλασιάζων,
τίσσαρας ἡμέρας προσθήσεις, xal οὕτω τὴν ποστὴν
τοῦ οεληνιαχοῦ εὑρεῖν ἄν δυνηθείης μηνός.

ΠΠὡς οἱ τοῦ ἡλίου κύχλοι εὑρίσκονται.

Ὡσαύτως καὶ ἐπὶ τοῦ ἡλίου, χράτησον ταῖς χερσὶ

Ὀχτω οίου

81

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — π.

τὸ τρέχον ἀρτίως ςωμγ᾽ ἔτος" xai ἐπεὶ ὁ εἰχοστὸς A gitis accurate computa, videlicet 6843, et quoniam

ὄγδοος τῶν κύχλων τοῦ ἡλίου ἀριθμὸς ἀναλογεῖ τῷ xe
σπ' xai τῷ ,Bw', ἄφελε ἐκ δευτέρον τὸν βω΄, xal τῶν
σιλειπομένων ασμγ΄ αὖθις ἄφελε τετράχ'ς τὸν
cz: εἶτα τῶν μεινάντων ρχγ΄ τετράκ'ς ἀφελόντος
σου τὸν χη΄, ἀνεξάντλητος μένδι ὁ ια΄, ὃς ἐστιν ὁ τοῦ
ἡλίου χύχλος.
ΓἼΑλλως.

"H καὶ οὔνω χράτησον τὰ μιχρὰ ἔτη τῆς παρ-
οὔσης ἑχατονταετηρίδος, ἔτοι τὰ μγ΄, πρσσθες xal
τὰ καταλειφθέντα τῆς παρελθουσης χδ΄, xai τὰ ὁμοῦ
γινόμενα EC μέρισον ἐπὶ τὰ χη " καὶ τὰ τούτων
ἐλάττονα ια΄, ὁ χύχλος ἐστὶ τοῦ ἡλίου,

Ἑτέρως.

᾿Αλλὰ γὰρ μηδὲ ταύτην ἀπαξιώσῃς τὴν μέθοδον,
xai ῥᾷστα τὸν ἐπιζητούμενον χύχλον xai ἀμφοτέρων
συνήσεις τῶν φώτων. Ὃ ιθ΄ χύχλος τῆς σελήνης,
xai ὁ xr, χύχλος τοῦ ἡλίου ἀλλήλοις πολυπλασιαζό-
μενοι, τὸν q' xai λβ’ συνάγουσιν ἀριθμόν, ἄλφα τισὶν
ἀνομαζόμενον, παρὰ τὸ συνάγεσθαι τὴν αὐτὴν ποσό-
τητα τοῖς ἐξ ὧν τὸ ἄλφα στοιχεῖον σύγχειται. Τούτῳ
τοίνυν καὶ τὸ πλήρωμα τῶν κύὔχλων ἀκολούθως
συνέογεται ^ ὁ μὲν γὰρ εὐθὺς ιθ΄ ὁ τῆς σελήνης,
ὄγδοος δὲ καὶ εἰχοστὸς ὁ τοῦ ἡλίου γίνεται. Οὐκοῦν
μέρισον τὰ ἀπὸ κτίσεως χόσμου ἔτη ἐπὶ τὰ QAO
οὕτω * δωδεχάσις τὰ πενταχόσια, ἑξαχισχίλια ^. δω-
δεχάκις τὰ À τριαχόσια ἑξήχοντα " δωδεχάχ'ς τὰ
δύο, x0, ὁμοῦ κ«τπδ' * λοιπὰ ofa πρὸς τὸ σή λερον
ουχὸν ςωμε’ ἔτος. Kal ἀν μὲν τὸν χυχλὴν τῆς σε-
λήνης ἐθέλῃς εὑρεῖν, μέοισον τὰ υξα’ ἐπὶ τὰ ιθ’ ob-
τως x τὰ δέκα, σ᾿ x τὰ θ΄, pm δ’ τὰ V, μ΄ τε-
τράκις τὰ θ΄, Ac'* ὁμοῦ υνς΄, λοιπὰ ε', Ταῦτα πέ-
φυχεν ὁ τῆς σελήνης χύχλος. "Av δὲ τοῦ ἡλίου Cris,
οὕτως ᾿ δεχάχις τὰ χ᾽, σ᾽ δεχάχις τὰ η΄, π΄" ἐξάνις
τὰ η΄, μη΄, ὁμοῦ υμη΄, λὸιπὰ ιγ΄, ἃ δὴ πέφυχεν ὁ
κύχλος τοῦ ἡλίου.

Πῶς eóploxscat ἡ ἵνδιχτος,

Οὕτω xat ἐπὶ τῆς ἰἱνδίχτου ποίει ^ τὰ μὲν ἀπὸ χτί-
σεως κόσμοδ ἔτη ἀναλύων ἐπὶ τὰ ιε΄, τὰ δὲ μιχρὰ,
μετὰ προσθήχης ἐτῶν ε΄ μερίζων αὖθις ἐπὶ τὰ ιε΄,
Εἰ γὰρ καὶ τοῖς τὰ ᾿Ελλήνων φρονοῦσι Ῥωμοίοις
ἐξεύρηται τὸ τῆς ἰνδίχτου xal ἐπιυεμήσεως ἔθος,
διὰ τὸ φανερῶς ἐπὶ τοσούτοις ἐναλλάττειν χοόνοις
τὰς τῶν ἀνθρώπων ἡλιχίας, ἀλλ᾽ ἔλαθον ἑαυτοὺς τῇ
ἀληθείᾳ καὶ οὗτοι συνενεχθέντες, xxi. τοῖς τῷ μεγάλῳ
Messi ἀναγεγραμμένοις ἀπὸ χτίσεως χόσμου συμ-
φϑιγγόμενοι χρόνοις.

Πῶς τὸ νομιχὸν εὑρίσχεται Πάσχα.

᾿Αλλὰ καὶ ἐπὶ τὴν εὕρεσιν ἤδη τοῦ νομικοῦ ἴωμεν
Πάσχα. ᾿Ενδεχαπλασίασον τὸν τηνικαῦτα διϊπ-
πεύοντα τὴς σελήνης Χύχλον, προστίθει τούτοις
ἡμέρας ἕξ, τὰς συνισταμένας ἐχ τοῦ εἰρημένου λε-
vto) ἑνὸς καὶ ἡμίσεως xal τρίτου, ἅπερ χατ᾽ ἐπ-
ἐχεινὰ τῶν κθ΄ xai ἡμισείας ἡμεοῶν ἔχων δέδεικται
ὁ τῆς σελήνης μηνιαῖος χύχλος. ᾿Απὸ δὲ τοῦ ιζ΄ χύ-
κλου μέχρι τοῦ (0' ἡμέρας προσθήσεις ἑπτᾶ “ πλείων

C

numerus 28 clycorum solis respondet et numero
280, et numero 2800, aufer bis 2800 ex 6843, et ex
manentibus 1243 rursus deme quater 280 ; tum ἃ
residuis numeris 123, si auferas quater 28, mane-
bit numerus 2607 inexhausius 11, qui solis cy-
clus erit.

Aliter.

Vel etiam hoc modo : serva numerum minorem
annorum currentis hecatontaeteridos, sive 43, et
adjice annos, qui supersunt de preterita 24, sum-
mamque inde collectam 67 partire per 28 ; nume-
rus post divisionem residuus, nempe undecimus,
erit cyclus solis.

Alio modo.

Sed nec ista methodus respuenda est, qua nullo
negotio utriusque luminaris cyclum captes. Cyclus
19 lune et cyclus 28 solis in se invicem duoti nu-
merum 532 producunt, quem nonnulli alpha ap-
pellant, quia eadem sumrna ex istius vocis elemen-
tis conflatur. Cum illo igitur et complementum cy-
clorum perpetuo concurrit; nam 19 protinus lu-
ne oyclus fit, et 28 cyclus solis. Dividantur ideo
anni ab orbe eondito per 532 in honc modum :
duodecim ducta in 500 faciunt 06000, et in 30
360, et 12 in 2 24. Ex quibus confit summa
6384. Residua post divisionem sunt 401. Jam si
cupias pro presenti anno 6745 lune oycelum
adinvenire, divide 461 per 19 in hunc modum ; 20
ducta in 10 producunt 200 et 30 in 9 180 ; itemque
4 in 10 40, οἱ & in 9 36. Hoc est, simul 456.
Hesidua post divisionem, nimirum 5, sunt lune
cyclus. Cyclum autem solis hoc modo indagabis : 10
in 20 efficiunt 200, in 880, atque 6 in 8 48. Quorum
summa 448. Residua vero 13 cyclum aolis mons-
trant.

Quomodo invenitur indictio.

Pro indictione etiam captanda hoo modo ope-
rare. Annos ab orbe condito divide per 15, et au-
nos minures additis quinque rursus partire per 15.
Etsi eaim apud Roinanos, qui gentilem superstitio-
nem sapiebant, obtinuit indictionis et ἐπινεμέσεως
ritus, quoniam juxla id temporis intervallum insi-
gniter immulantur hominum «tetates, nesciebant
iamen ipsi semet δὰ veritatem accedere, et quoad
annos ab orbe condito cum magno Mose consen-
tire.

Quomodo reperitur Pascha legale.

Pergamus auteui ad Pascha legale inveniendum.
Cyelum lune jau curcentein. undecuplato : quibus
addantur diea sex, qui ex. dicto minuto uno cum
semisse ac parte lerlia confiunl, quas particulas
menstruum luna cyclum ultra 28 dies cum se-
misse habere jam ostensum est. Alios autem ad
complendum numerum 50 adjicies, imo a cyclo 17
ad 19, septem dies ; nam in illis cyolis plures requi-

83 MATTHJEI BLASTARIS 84

ruatur. Dein ex omnium aggregato abjice dies 30, Α γὰρ ἣἧ ἐκείνων ποσότης iv τούτοις συνάγεται 7 xal

et duntaxat reservato residua minora quam 30,
quibus addantur tum dies Martii, donec ad nume-
rum 50 perveneris. Sin vero omnes Martii dies
haud sufficiunt, adde et ex Aprili usque ad illum
diem, qui numerum *'istum 50 adimpleverit; ita
dabitur Pascha legale.

ΘᾺ Aliter.

Uti poteris, si placct, et hac methodo. Adde
fundamento lune in die primo die Januarii reperto
epactas tres (at si luna. cyclum 17 attigerit, inde
δὰ 19 usque epactas quatuor fundamento adjicies),
et si numerus fuerit major 30, detrahe 30, et ap-
pone residuis porro a primo die Januarii, dum nu-
merus 50 compleatur. Si vero dies Martii numero
complendo pares non fuerint, ceteros ex Aprili
adjunge, usque illum diem qui 50 numerum perfe-
cerit : sciasque hoc ipsum esse Pascha secundum
legem celebrandum.

Aliter.

Hoc etiam modo, si velis : lune fundamentum
in primo die Januarii mensis repertum servato; huic
adde ex diebus Martii, usque dum fiant dies 47,
vel si illi soli haud faciant satis, adnecte ex die-
bus Aprilibus: atque etiam cum luna ia cyclo 17
ad 19 usque procurreret, numerato dies 48 : scias-
quo id tempos Paschati legati debitum. Quando
autem lune fundamentum plus quam 26 dies ha-
bueri!, ne capias omnes dies Martii, sed unum 80-
lum, atque ex Aprili 47 dies perficito.

Hoc preterea te scire expedit, puta plenilunium
circa Pascha legale in numero 45 reperiri ; sic enim
complelur unus mensis lunaris cum semisse. Simi-
liter et in. reliquis methodis predictis, que confi-
ciunt numerum 50, non die 50 sed 48 luna decre-
sccre incipit. Hujus autem anomalia, ut dictum
est, eliam duos alios dies poscit, adeoque colligitur
hinc 47, inde numerus 50.

De Paschate Chrisliano adinveniendo.

Sic quidem reperire licet, quonam mensis die
legale Pascha contingat. Opus uutem est ut intelli-
gas etiam quinam septiman:e dies cum isto concur-
rat, adco ut exinde procedens ad diem Dominicum,et
diem illum mensis bic rursus accipiens,tempus Pa.
schatis Christiani celebrandi dignoscas. Sume igi-
tur cyclum solis, eique epactas quas diximus adjice,
nim. pro quovis quadriennio unam, qua sint epactee
bissextiles, tum etiam 11 illas mensium quatuor,
videlicet ab Octobri usque ad Januarium, ubi men-
sis 30 diebus constat ; tres autem a mense dierum
31. Sed ἃ Februario ne accipias ; hic enim penitus
abaorbetur. Et si in Martio reperitur Pascha
legale, cape dies usque ad illud Pascha. Sivero

ἑνώσας ἁπάσας, ἔχθαλε τὰς τριχχοντάδας xal τὰ
περιλειφθέντα ἥττονα τῶν λ΄ χάτασχε μόνα. καὶ
τούτονς προστίθει τὰς τοῦ Μαρτίου ἡμέρας, μέχρις
ἂν εἰς τὸν v' ἔλθῃς ἀοιθμόν. Ei δὲ οὐχ ἀρχέσουσιν
αἱ τοῦ Μαρτίου πᾶσαι, πρόσθες xai ἐπὶ τοῦ 'Amp:-
λίου, xal xav' ἐχείνην τὴν ποστὴν τοῦ μηνὸς, ἥτις
ἀνεπλήρωσε τὸν πεντηκοστὸν ἀριθμὸν, ἴσθι τὸ νο-
μικὸν γινόμενον Πάσχα.
Ἄλλως.

Εἰ δὲ δοχεῖ σοι χαὶ ἑτέρως, προστίθει τῷ ἐν τῇ α΄
τοῦ '[avouapíou εὐρεθέντι θεμελίῳ τῆς σελήνης
ἐπαχτὰς γ΄, τῆς δὲ σελήνης εἰς τὸν ιζ΄ ἀφιγμένης
χκύχλον, χαὶ ἀνιούσης μέχρι τῶν ιθ΄, τέσσαρας ἐπα-
χτὰς τῷ θεμελίῳ προστίθει" χαὶ ἐὰν πλέον τῶν λ΄ ὁ

Β ἀριθμὸς γένηται, ὕφελε τὸ λ΄, καὶ τοῖς περιλειφθεῖσι

προστίθει ἀπὸ τῆς a' τοῦ Μαρτίου, μέχρις ἂν ὁ v'
ἀριθμὸς πληρωθῇ. Εὖ Ok τοῦ Μαρτίοτ πᾶσαι οὐχ
ἀνεπλήριυσαν τὸν ν΄, πρόσϑες τὰς λοιπὰς ἀπὸ τοῦ
᾿Απριλίου, xxi xat' ἐχείνην τὴν ποστὴν τοῦ μηνὸς,
ἥτις ἀνεπλήρωσε τὸν ν΄, τελούμενον γίνωσχε Πάσχα
τοῦ νόμου.

"Ἄλλως.

Εἰ δὲ βούλει, xal οὕτω" χράτησον τὸν ἐν τῇ α΄
τοῦ ᾿Ιανουαρίου μηνὸς εὑρεθέντα τῆς σελήνης θεμέ-
λιον τούτῳ προστίθει ἐκ τῶν δοῦ Μαρτίου ἡμερῶν.
ἕως ἂν γένεται ἡμέραι μζ', ἢ ἐκείνων μόνων μὴ
ξαρχουσῶν, προστίθει xai ἀπὸ τῶν τοῦ ᾿Απριλίου "
πλὴν τὸν ιζ΄ xSvÀow τῆς σελήνης θεούσης, μέχρι τοῦ
ἐννεαχαιδεγάτου, ἡμέρας ἀρίθμει μη΄, χἀχεῖ τὸ νομι-
χὸν τελούμενον γίνωσχε Πάτχα. Πλέον δὲ τῶν εἵχοσι
καὶ ἐξ ἡμεοῶν ἔχοντος τοῦ θεμελίου τῆς σελήνης, μὴ
λάμόανε τὰς τοῦ Μαρτίου πάσας ἡμέρας, ἀλλὰ μίαν
μόνην" ἐκ δὲ τοῦ ᾿Απριλίου ἀναπλήρωσον τὰς ut,
ἡμέρας.

Δεῖ δὲ σε τοῦτο εἰδέναι, ὡς ἡ χατὰ τὸ νομιχὸν
Πάτχα χυρίως πανσέληνος ἐν τῷ με’ εὑρίσχεττι
ἀριθμῷ * οὕτω γὰρ ἀναπληροῦται εἷς xai ἣμισως
σεληνιχχὺς μήν. Ὡσαυτως xxi ἐπὶ τῶν ἐηθεισῶν
ἑτέρων μεθόδων, αἵ συνάγουσι τὸν v' οὐκ ἐπὶ τούτγυ,
ἀλλ᾽ ἐπὶ τοῦ μη ἀριθμοῦ ἡ σελήνην φθίνειν ὑπᾶρχε-
ται. Ἢ δὲ ἀνωμαλία ταύτης, ὡς εἴρηται, καὶ τὰς
ἑτέρας δύο προστέθειχεν ἡμέρας " xxl ἐνταῦθα μὲν
τὸν μζ΄ συνάγουσιν ἀοιθμὸν, ἔχεῖ δὲ τὸν v'.

“Ὅπως τὸ Χριστιανιχὸν εὐρίσχετοι Πάσχα.

Καὶ οὕτω μὲν jj ἐν τῷ νομιχῷ Πάσχα ποστὴ τοῦ
μηνὸς ἡμέρα εὐοίσχετχι. Δεῖ δέ σε εἰδέναι xal ποία
ταύτῃ συνέρχεται τῆς ἐῤδομάδος ἡμέρα, ὡς ἂν
ἐχεῖθεν ἐπὶ τὴν Κυριαχὴν ἐρχόμενος, xx! τὴν ἐν
αὐτῇ τοῦ μηνὸς αὖθις χαταλαμδάνων ποστὴν, ἐκεῖ
τὸ Χριστιανιχὸν τελούμενον Πάσχα γινώσχῃς, Κρά-
τησὴν οὖν τὸν χύχλον τοῦ ἡλίου προστίθει τούτῳ
τὰς λεγυμένας ἐπαχτὰς, ἦτο! κατὰ δ᾽ χρόνους μίαν,
αἵτινές εἰσι τοῦ βισέχτου * εἶτα τὰς ἕνδεκα τοῦ τε-
τραμήνου, ἤγουν ἀπὸ τοῦ Ὀχτωθρίου μέχρι τοῦ
'[avouxpiou, ἀπὸ τοῦ ἔχοντος μηνὸς ἡμέρος λ΄, δύο
λαμθάνων, τρεῖς δὲ ἀπὸ τοῦ ἔχοντος λα΄. ᾿Απὸ δὲ τοῦ
Φειδρουασίου μὴ λάμβανε, διὰ τὸ ἐσχάτως αὐτὸν
χεχολοδῶσθαι, Καὶ εἰ μὲν ἐν τῷ Μαρτίῳ εὑρίσκεται

85 | SYNTAGMA ALPHABETICUM. — II. 86

vo Πάσχα τὸ voyuixóv, λάδε xal τὰς μέχρι τοῦ Πά- A in Aprili, accipe οἱ ex Martio solum tres dies,

σχα τούτου ἡμέρας εἰ δὲ ἐν τῷ ᾿Απριλίῳ, λάδε καὶ
ἀπὸ τοῦ Μαρτίου μόνας τρεῖς, xal τὰς τοῦ ᾿᾽Αποι-
λίου, ὅσαι μέχρι τοῦ ἸΙάσχα εὑρίσκονται, xal ἑνώ-
σας ἁπάσας, ἀνάλυσον ἐπὶ τὰ C, καὶ εἰ μὲν μία me
ριλειφθείη ἡμένα, ὑπἄᾶρχει Κυριακὴ, xal δεῖ σε
προσμένειν τὴν ἐρχομένην ^ εἰ δὲ δύο, δευτέρα" el
δὲ τρεῖς, τρίτη, xal ἑξῆς μέχρι τῶν ἑπτά. Καὶ ἀφ’
ἑχάστης, ἐπὶ τὴν Κυριαχὴν ἀπαντᾷν, χαὶ ἐν ἐχείνῃ
τῷ ἡμέρᾳ τοῦ μηνὸς, ἐφ᾽ ἣν ἡ Κυριαχὴ εὑρίσκεται,
λέγε τὸ Χοιστιανιχὸν εἶναι Πάσχα.
Ὅπως εὑρίσκεται ἧ ᾿Απόχρεως.

Μετὰ δὲ τὸ εὑρεῖν τὴν ἡμέραν τοῦ μηνὸς, καθ᾽ ἣν
τὸ τῶν Χριστιανῶν Πάσχα γίνεται, προστίθει ταύτῃ
τρεῖς ἡμέρας ἑτέρας, τέσσαρας δὲ, εἰ ὁ χρόνος βί-
σεχτος εἴη, xal ἑνώσας ἁπάσας, εἰ μὲν ὁ ἀριθμὸς
τούτων εἷς τὸν Μάρτιον πίπτει, ζήτε! τὴν ᾿Απόχρεω
ἐν τῇ ἰσαρίθμῳ τοῦ ᾿Ιανουαρίου ἡ μέρᾳ᾽ s? δὲ ἐχεῖ-
νος ἐν τῷ ᾿Απριλιῳ εὑρίσχεται, σχόπει ταύτην ἐν
τῷ Φεδρουχρίῳ. Σχόπει δὲ καὶ οὕτω * τὸν ἐνιστάμε-
νον τῆς σελήνης θεμέλιον ἄχρι χαὶ πεντηχοντάδος
ἐχτενεῖς, προσεπιδάλλων αὐτῷ τὰς ἀπὸ τῆς ποώτης
τοῦ '[avouaploo xai πρόσω ἡμέρας, xai τοῦ v' τε-
λευτήσαντος ἀριθμοῦ εἰς οἱανδήποτε ἑόδομάδος ἡμὲ-
ραν, τῇ ἑξῆς Κυριαχῇ τὴν ᾿Απόχρεω βεθδαίως ἐπιτέ-
λει. ᾿Αλλὰ τῆς σελήνης εἰς τὸν χς΄ χαὶ περαιτέρω
θεμέλιον προϊούσης, μιὰν μόνην ἐχ τοῦ ᾿ἸἸανουχρίου
λήψῃ, τὰς δέ γε λοιπὰς (x τοῦ Φεδρουαρίου * οὕτω
δὲ τὴν ᾿Απόχρεω,͵ ἧ πίπτει, γνωρίσεις. Fl μὲν εἰς
τὸν Ἰανουάριον, τὸ Πάσχα πάντως ἔσται τὸν Νότιον
(τὸ τῶν Χριστιανῶν φημι)" εἰ δὲ εἰς τὸν Φεδοουά-
ριον αὕτη, ἐχεῖνο τὸν ᾿Απρίλιον " ἀφαίρεσιν μόνον
τοσούτων ἐνθάδε ποιῶν ἡμερῶν, ὅσων ἐχεῖ ποοσ-
θήχην, τριῶν δηλαδὴ, εἰ δὲ βίσεκτον εἴν, τι :σάτων.
᾿Αλλὰ καὶ τὸ νομιχὸν ἐντεῦθεν Πάσχα γινώσχεται,
τῇ αὐτῇ μὲν ἀεὶ τῆς ἑδδομάδος ἡμέρᾳ συμπίπτον,
ἣν ὁ πεντηχοστὸς ἀριθμὸς ἐπὶ τῆς ᾿Αποχρέω δεί-
κνυσι, μετ᾽ ἀφαίρεσιν δὲ χάνταῦθα τριῶν ἢ τεσσά"
pov τοῦ μηνὸς ἡμερῶν.

et ex Aprili quot eousque haberi contingat ; et collige
in summam omnes, quam divide per 7; tum si
una dies remanserit, Dominica erit, Dominicam
proximam exspeotanti ; si duo, feria secunda, si
tres, tertia, et sic deinceps usque ad septem :
et oportet a singulis ad Dominicam procedere. Illo
eutem die mensis, in quo Dominioa incidit, dico
Christianum Pascha contingere.

Quonam pacto reperiatur Carnisprivium.
Postquam diem mensis adinveneris, quo Pascha
Christianorum contingit, adjice illi alios tres dies,
imo quatuor, si annus fuerit bissextilis ; et si illo-

B rum simul sumptorum numerus in Martium cadat,

exquire Carnisprivium ad eumdem numero diem
Januarii : sin vero ille in Aprili mense reperiatur,
quare in Februario. Quod facies hoc modo : Fun-
damentum presens lune usque ad pentecontadem
extendes, eique addes dies 809 a primo Januarii et
porro, atque tunc in quamcunque septimane diem
desinat numerus 50, Dominica proxime sequento
Carnisprivium secure celebrato. Verumtamen si
luna ad fundamentum 26 vel ulterius procedat,
unum solum diem ex Januario eximes, ceterosque
de Februario ; atque ita quonam die Carnisprivium
obtingat, nescius haud fueris. 8i quidem in Janua-
rium cadat Carnisprivium, Pascha (Christianum
puta)in mense Martio celebrabitur, si in Februa-
rium, hoo mense Aprili : modo hic tot dies sub-
traxeris, quot illio addidisti, scilicet tres, vel, si
bissextum fuerit, quatuor. Sed et legale Pascha
exinde innotescit, quatenus semper eodem septi-
mane die incidit, quem numerus 58 a Carnisprivio
signat: ablatis et hic tribus vel quatuor mensis
diebus.

81 MATTHJEI BLASTARIS 88

TABULA INDICANS IN QUIBUS ANNIS
PLENILUNIUM JUXTA PASCHA LEGALE,
Quonam mensis die contingat, et fere quibus diei minutis primis ef secundis
a meridie numerandis.

I 6000. 200. 6000. 500.
: 33. 31.

i | 6000. 200. Mar. 22. 6000. 500 ἃ
: 34. 23 49" 38.

———— | ——— | ———— MÜWBÀGMÀ aa ————ÀÀÀÀáÉÀÉÁÉÁÉÉÉÁSÁ

6000. 3200. Apr. 10. 6000. 500.
ΠῚ, 25. 22 A0" 39.

a 9Π..... P——— J— —— |

E J6. AS AM" 50.

" 6000. 300. | Apr. 17. | 6000. 50^.
3'" 3 54.

—————— | ————————— | —Ó—————————— ——á ..---------- - -----ῆ---- ὀμοὙ---- [|—————— || —————————— má

April. 7. | 6000. 500,
1 36"

———————— | ————. | ————————M áárÀ | TMEKMEUUUUUSSSÓSP PDPÉDDIPPI. € || ——MÓÓHÉÓÓ— RAI

EE 1L
— — Pl'—H— Á—s -—À—— nm: ————— MJ ——"——— —

———— ἢ ————— má ἢ ———M————X qoÓ——————————Y |J, ———

—ÓMMáÀ—— ΘὃΘὃἝΘἝΘὃἝὃἝἑἙἝΣ. - — ——— — B
——————— Ó—X|| L———————

— : — 4 o———————————— EE — —w— 0000000 80 m MM 9

— — —— | À— — | ——————— M —nccmaá|| 5.0

CYCLUS LUNE.

mi

89 SYNTAGMA ALPRABETICUM. — π 98

KANONION EN ΗΟΙΟΙΣ ETEXIN

H KATA TO NOMIKON HAXZKA IIANZEAHNOZ

Ποίᾳ συνέρχεται ποστῇ τοῦ μηνὸς, κατὰ ποῖον ἀπὸ μεσημύόρίας ὀλοχερέατερον
a ἣ 6 τῆς ἡμέρας λεπτὸν.

G. e G. φ. G. ὦ’
s Av λζ΄. ἵ χα
S. c Map. xp S. ' S. w
J Àà χγ' μ λη΄ ἵ 9g.

; σ΄ 'Amp. v S. φ' 'Amp. 9 SG. w
H Às χγ' μ΄ λθ΄. χε μγ΄.

. 0 Map. x0 S. φ Map. x» SG. w
$ AC. , μδ'
GS. σ΄
Hd λζ΄.

S. α΄.
ς y

. σ᾽
ς Ww.

S. c
. μ΄.
S. πσ'
μα΄.
S. c
μβ΄.
GS. , €.
er.
ΚΞ. c.
ς "
SG. ec .

utc λθ’ x0 νη΄. μα ζ vY
G. c. "Amp. η΄. S. 'Anp. ζ' S. wv

BG. Pp j κα΄ νθ' ἵ λε' P x và
S e Map. x» UG. v Map. xt. S. w

μζ' vt XY 3 € λα΄ νε’
Κ. σ΄. 'Anp te ς. φ' "Amp. ιδ΄. S ω’

μη. [μ΄ ow ξ΄. dw ^ xv |o e
S. c "Amp. € S. v. 'Anp. δ΄. SG. w

T ια΄ ιζ ξβ΄. ιγ' ἷ κε΄ νζ΄,
ς g Map χε ς. v Mao. x9 GS. ω΄.

v Ai ιθ΄ ἐγ' As Á xc νη΄.
ς σ' ᾿Απρ. ιγ΄. G. φ 'Anp. ιβ SG. w

να. χζ ta" ἐδ’ ja — aw νθ΄.

91 MATTH/EI BLASTARIS

α΄. B Y $. xc e' E
x . 5r "
ΤΙ | 5). ἘἘ} xw poe pore Tow caesos
Feo x e
- ad |
Ex. τὸ - —— —— |———— —
^1 τῇ a . i à
E * g ιβ t. T! i xt e T4
x Ξ
Pl ———— | —————[|L—————|———— I ————
τη". (d χε' x xa' xp. xn

———— f— -— [| L————————— | LÓ———————— —————s

r2 M e. Arg. C^ inp: ε΄, An 5. τε: T: Asp. B. Dg de

a

Map. |Ma xà Map. x. Map. XE Mas. x0. |Map. xt. ἜΝ Μαρ. κε΄.
χβ΄. 1 e. c. α΄. ; r. e

— — — |. —Ó——— A— D———— do a cá || — JÓsmá——— | ———ÓBÓMQ—

Amp. |Amp. i9. Asp; mJ np. tB. Ano. ta'.| Amp. ιζ΄, |Anp. iG. |Amp. v.
E) δ', e. |. T, β΄, Y.

ἡλίου κύκλος κη΄ ἔτων.

Μαρ, Nae. Aa'Anp. G".| Ang. εἰ. Amo. δ΄. |Amp. γ΄.
var μὲ ἠρὴ ET Er E

Anp. B'.|Anp. α΄,
ἅν "i t. | e |

| Amp. Axe. κα' E "" d. m κε. Bi x9, |Ano. vr. πὰ" xB

"e 1-
Amp. |Amp. ιδ΄, Aw. Hs gi vr'«[Amo. ιβ΄. [Amp. ux | Amp. c. |Amp. 9.
ζ. s. c. E γ΄. $. ε΄. p

Map. so: λα' Mee. A. [Map. v9 Ἀπρ. im'.|Azp. 1:5. |Anp. iS. ii xB
S Vl ἘΠῚ Κι 3: 0

Ἀπ Arp. x1.| Ap. x". |Anp. if ὅθ. bak A2. i. | Ang. ιζ΄ Ave. d
"y " 1- 9. | c. C.

-—————— | ILÁÓÁÉ———— —HÀ
———t€— — ——— —— | —————— T-————"

Amp. m C. |Aro. G".| Azo. €. [Α΄ πρ. x5". [4n v. | Ang. 8. |Àm2. τ΄.
s. eek x 1 ; E

Map. |Mag. λα Map. λ', Μαρ. χθ΄. Μαρ. xn.|Ma lun Map.xC '|Map, x£'.
xi. α΄, p. » NE. t En e.

| Ap. us ιδ΄, ᾿Απρ. ιγ΄. [Anp. 19.1Ap. τη΄ | Amo. ιζ΄, A. [L3 Ane. TA

ιβ΄, - δ x. p " Y * Li
Απρ. ua ζ΄. [ἀπρ. S. Mee. te] ΡΣ 9. |Ang. γ΄. |Anp. β΄. |^re n.
α΄, Y- ς΄. C.

Map. "|Amp. xv. Aug; xp. Map. x1. e xL.|Map.xC |Map. xe
XX,

χω; Avo. i$ | Amp. ιγ' pA is Ano. ια΄ | Anp. ε΄. | Ang. iG" | Amo. τε΄.
θ΄, Y 3 e C α΄, B'.

Map. Ms , la Map. ak ἀπ. ε. ἀπ . à. Ap. Y'.|Anp. B'|Anp. α΄.
44 &. eC. a 3 δ΄, εὖ,

.---....-.-...--- -- -- το Π-- - --.- Ἐς.αἙΞἷ-ρς...ς

ἀπρ. xn ud iE x. s du. "t ιη΄. pepe x5. An; xr". Arp. xp.
T

Οἱ ἀριθμοὶ ἐλάττονες δείχνυσιν ἐν ποίᾳ ἡ μέρᾳ συνέρχεται τὸ νομιχὸν Πάσχα.

u.

Ang. Amp. C. |Anp. G".|Anp. 1B. Ang. to" | Anp. " hx: θ΄, |Anp. η΄.
RS e. e. a. β΄. M. ι E.

Map, [Μαρ. Aa'|Maó. λ΄ [Μαρ. κθ΄. T: x"'|Mag. xz. |Map.xG" ἂν: a',
τῇ β΄. Y 5. X Ü. |

Ἀπρ. |Àme. ιδ' ἀπρ, x'.|Anp. et. Ὡς δεν Ang. i£. | Amp. τζ | Amp. τε",
ml i e α΄. B. δ΄. ε' apt

— Ó€———M————R————————— Óá''OOn!nÓ——— M QánÓ—ÓM— -----

3 SYNTAGMA ALPHABETICUM. — 1I.

4. 4. 26. j 6.

B

E D τ 1} ὩΞΦΞ { ---Ξ} Ξ- Ξ Ξ -Ξ 1 5-ΞΞ} --ΞἝ
i ἢ ἕ Ί, 9, 10. 4 23.
t Ae - IR) απ. τσ 8 UTER, - θῖνα. 4 5. ὡς
ii 1 $ 12. 5. | 2v. | 6. Ϊ 41

- L-
£ 18. 20. 21. 22. 38.
| Apr. JApr. Z.jApr. 6.|Apr. 5 |Apr. Ex Apr. 3jApr. 2.|Apr. 1.

14. L. "d PS. p ^i NS p : 4 m. Nu.

— ἢ —J—M | c————M—ÓÓ| aH —— ——e——— I d —SMS—M——. [——MÓ————

25 2 | Mar. |Mar. 24.|Mar. 23.|Mar. 25.|Mar. 29.|Mar. 37. πα 3 Mar. 35.
: c 22. | 6. ". 1. 2. 3. 5.

| Apr. |AÀ " 14.|A E 13.|Apr. 12. "n. 41. Apr. 17. ue 16.| Apr. 15.
6. * [4o [| j Pe. 4. US.

— —— | ——— —— |o ÁÉK:—— DLÁ——À M ——————|———— |———— || —————— d— | ———— |

| Mar. |Mar. 3i.|Apr. 6.|Apr. S.Apr. 4.|Apr. 3. Ὄπ 2|Apr. 1.
im ἢ t T Pe ἀπ) ἘΠῚ ΒΡ ΓΡῊΒ: 8.
98 5 y Apr. [rn Apr. 20.|Apr. 19.|Apr. 25. |Apr. 24.|Apr. 23.|Apr
9 6 Apr Apr. 14. xa 8 pec 13.|Apr bi -— 11 ard 10 i24 9
d.
20 7 ἫΝ Mar. 3. Mar. » Mar. 29 An. A^ Apr Eu E S, Ap 22
Apr. |Apr. 21.|A ^ 20. Apr. 19.|Apr. 18.|Apr. 17. Apr. 16.| Apr. 22.
| 4 8. 15. à. "s " ". 6. W.

Apr. jApr. 7.|Apr. 6. or. 5.|Apr. 44. Apt. 10.|Apr. 9.|Apr. 8.
4. 5. 6. 7. 4, 2. 3. g^

Mar. |Mar. 31.|Mar. 30.|Mar. 29.|Mar. 28.|Mar. 27.|Mar. 26.|Mar. 25.
24. | 14^. 9. J. 4. 5. 6. 1.

-— 16. Apr. 15.

——— | —————— |—— D o——J———— | ———MÀ

Apr. n.r! 7. Apr. 6.Apr. 5.Apr. &|Apr. 3.|Apr. 2.|Apr. 8.
1. 3. Á. 5. 6. 7. Ι.

ει------ς-ς-ς-- υ Οὠ λ -.ςὄςὄςὕἍὕΦ., ——— ————— | ——— — ὈὨ.-----ς-ς-ςςς--
—ÁÓ—Rá— —————

- — | n ——7á || —Má—MM |lo—M [| ——

—— | ILLIIÁÁMSÓ—|o—————À—|DLÉA—ÉÁSRÁLÉÁÓÉÉ [LÉl——————————— | eA—————M
— á—

———— d —o————ÓÁ—Á—— o———————— A —————— f ————— ]áá

Apr. |Apr. 7.]|Apr. M ri 12.|Apr. 11.|Àpr. 19. ]4pt- 9, Ap. 8 |
s 6. P. "4. "sS. ,

— — —À | a | ——— || ——M LuLLÁÁ———- I —————— ——— | ————

Mar. |Mar. 3 Mar. 30. Mar. 29. Mar. 28. |Mar. 27. |Mar. 26 |Apr. 1.
S [t 56. 6. 7. 1.

——— | —— | .- ὁ I L———c——. | ————————— — |L—Á—— o ----ςς-ςς.ς.ς.ςΕΣΕ--ς-ς-ς--.Ξ- - - “ ὀἠ-ἠ-ὠΟώθ- ------Ἄ ἰ

Apr. | ἴω Apr. 20.|Apr. 10. | Apr. 18.|Apr. 17.|Apr. 17.|Apr. 15.
: "T "i. 2. ' d. 4f 5, 1.

, SUA. &.|Apr. 3|Apr. 2.|Apr. 1.|
ἀ "s. 4. Y^

rs Apr. 21.|Apr. 20. pe: AN Apr. 18.|Apr. 24.|Apr. 23.|Apr. 22.|
4. 5. 1. 1. 2. Ps.

Cyelus Solis dundetricennalia.

Numeri inferiores ostendunt Feriam in quam incidit Pascha legale.

95
Vel etiam sic.

Numera post Darnisprivium, videlicel a se-
eunda feria septimane casearie, dies quinqua-
ginta sex; et illico Christianum Pascha iuve-
nies. Quot autem dies deprehenduntur a secunda
feria septimanas renovationis usque ad tertiam
Mali, tot accipe etiam dies esse esuriales jejunii
Sanctorum Apostolorum estivas. Mense Martio si
presens invenitur Judaeorum Pascha, addendi sunt
dies 19, et ibi proxime sequens deprehendetur.
Quod si mense Aprili Pascha hujus auni, tolle dies
undecim, illieque venturum erit. At si luna in de-
cimo sexto solo cyolo fuerit, detrahendi sunt dies
duodecim, statimque Pascha secuturum apparebit,

214 De Puschate legali δὲ auctorum dissensu circa
plenilunium.

Optime sane et quam quis existimet pulohrius
hanc tabulam Patres olim condiderunt: que u-
iriusque luminaris cyolos, solis dico ac lune, ex-
tremis sui columnis exhibet, et cyclo quidem luna;
legale Pascha prope verum ostendit, altero autem
solis Christianum, quod in eadem recta linea le-
gali adjacet. Annon igitur littere iste sunt illustres
ipsarum rerum imagines ἢ Annon utriusque Testa-
menti differentiam egregie exponunt? Luna enim
ascititiam legem representans, qua in noote po-
lytheismi illustravit, haud clarissime tamen, veram
Dei notitiam, ineffabile plerisque mysterium ; et
quidem perfectum triplexque Deitatis jubar quasi
tenebris obvolutum, non sine ratione legale Pa-
scha ostendit. Sol autem omnibus aspectu gratus
qui prelargam gratie dispensationem imagine
quadam prefert, et clarum et apertum, tanquam
in meridie veritatis radium, et Trinitatis agnitio-
nem, quam sol justitie ezplicuit, pariter et veri
Paschatis premonstrator ostendit. Quoniam vero
lex integram lune periodum mensem vocare solet,
dieque 15 primi hujusce mensis Pascha celebran-
dum decernit, atque nobismet moris est secundum
computum Romanum menses illos metiri, com-
mode reperta est presens tabula, qua ostenditur,
quoniam die mensia alicujus Romani oontingat
primi mensis lunaris plenilunium, itemque in
quam saeptimans diem seu feriam iste dies cadat ;
ita ut nos inde ad feriam primam pergentes, haud

ignari quinam mensis dies idem ille sit, Pascha ἢ

nostrum certa ratione celebremus.

MATTHJEI BLASTARIS
À

B

Ἢ xai οὕτως (1).

᾿Αρίθμει μετὰ τὴν ᾿Απόχρεω ἤτοι ἀπὸ τῆς δευτέ-
ρας τῆς τυροφάγου ἡμέρας vc, κἀχεῖ τὸ Χριστιανῶν
Πάσχα εὑπήσεις. Ὅσαι δὲ ἡμέραι εὑρίσκονται ἀπὸ
τῆς δευτέρας τῆς διαχαινισίμου, μέχρι τῆς τρίτης
τοῦ Μαΐου, τοσαύτας ἐχδέχου χαὶ τὰς ἐν τῷ θέρει
νηστίμους εἶναι τῶν ᾿Αγίων ᾿Αποστόλων. El μὲν ἐν
τῷ Μαρτίῳ τὸ ἐνεστὼς εὑρίσκεται τῶν Ἰουδαίων
Πάσχα, προσθετέον ἡμέρας ιθ΄ " χἀχεϊ τὸ ἐπιὸν sb-
ρεθήσετα:. ΕἾ ὁὲ ἐν τῷ ᾿Απριλίῳ τὸ ἐνεστὼς, boat.
ρετέον ἡμέρας (a ^ χἀκεῖ τὸ ἐρχόμενον ἔσται. "Exi
δὲ τοῦ ἑχχαιδεχάτου μόνου χύκλου τῆς σελήνης οὔ-
σης, ιβ΄ ἀφαιρετέον *. xal τὸ ἐπιὸν εὐθὺς ἔσται δῆ-
λον.
Περὶ τοῦ νομιχοῦ [lao

[^ xal τῆς περὶ τὴν
πανσηληνον

ιαφωνίας.

"Apigta μὲν πάντων, xai ὡς οὐχ ἂν τις dO
χάλλιον τὸ παρὸν χανόνιον τοῖς Πατράσι συντέθει-
ται τοὺς γὰρ χύκλους ἀμφοτέρων τῶν φώτων,
ἡλίου τε, φημὶ, καὶ σελήνης, τοῖς ἔξω σελιδίοις ἔχον
περιχειμένους, τῷ μὲν τῆς σελήνης XoxÀg, τὸ νομι-
χὸτ ἐγγὺς ὃν δείχνυσι Πάσχα, τῷ δὲ τοῦ ἡλίου, τὸ
Χριστιανιχὸν, ἐπὶ τῆς αὐτῆς ἔνθα xal τὸ νομιχὸν
κείμενον εὐθείας. "Ap' οὖν οὐκ ἐναργὴς τὰ στοιχεῖα
ταυτὶ τῶν πραγμάτων εἰχών ; "Ap! οὐχ ἀμφοτέρων
κηρύττει τῶν Διαθηχῶν ἐπιφανῶς τὸ διάφορον ; 'H
γὰρ σελήνη τὸν ἐπείσαχτον εἰχονίζουσα νόμον, τὸν
ἐν τῇ νυχτὶ τῆς πολυθέου πλάνης ἀμυδρῶς αὐγά-
ζοντα τὴν τῆς θεογνωσίας ἀλήθειχν, ἀπόῤῥητον ὃν
τοῖς πλείστοις, ola. μυστήριον, καὶ ὥσπερ ἐν σχότει
χαλυπτόμενον τὸ τέλειον τῆς τρισηλίου Θεότητος
φῶς, οὐχ ἔξω λόγου, «al τὸ τοῦ νόμου δείκνυσι
Πάσχα. Τὴν δὲ πλουσίαν εἰχονίζων τῆς χάριτος Oq-
δουχίαν ὁ πᾶσιν ἡδὺς ἰδεῖν ἤλιος, καὶ τὴν τρανὴν
χαὶ ἀναχεχαλυμμένην ὡς ἐν μετημόρίᾳ τῆς ἀληθείας
ἀχτῖνα, καὶ τὴν τῆς Τριάδος ἐπίγνωσιν, ἣν ὁ τῆς
διχαιοσύνης πᾶσιν ἐφήπλωσεν ἥλινς, ὑφηγητὴς, εἰ»
κότως xai τοῦ ἀληθινοῦ Πάσχα δείχνυται, ᾿Αλλ’
ἐπειδὴ γὰρ ὁ νόμος τὴν τὴς σελήνης ὁλόκληρον πε-
ρίοδον μῆνα καλεῖν εἰώθει, xai τῇ w' τοῦ πρώτου
αὐτῆς μηνὸς τὸ liázya θεσπίζει τελεῖν, ἡμῖν δὲ
τούτους xatà 'Ρωμαίους ἔθος μετρεῖν, χρησίμως τὸ
παξὸν εὕνηται κανόνιον, ὑποδειχνύον τὸν πλησιφαῆ
τοῦ πρώτου μηνὸς τῆς σελήνης σχηματισμὸν, ἐν
ποίᾳ τοῦ Ρωμαϊχοῦ μηνὸς ποστῇ γίνεται * καὶ αὕτη
πάλιν ἐν ποίᾳ τυγχάνει τῆς ἑύδομάδος ἡμέρᾳ - ἵν᾽
ἡμεῖς ἐχεῖθεν ἐπὶ τὴν πρώτην τῆς ἑδδομάδος ἐλθόν-

τες, xal τὴν xav' αὐτὴν αὖθις τοῦ μηνὸς γνόντες ποστὴν, τὸ ἡμέτερον Ιάσχα βεδαίως πανηγυρίζω-

μεν.

Ceterum circa Pascha nostrum quatuor sunt de-
terminationes necessario exquireude ; equibus duas
quidem statuit canon apostolicus, ut supra in ca-
pite de Pasohate littere II diximus: quibus acce-
dunt due alie ex Lraditione non scripta. Prima
igitur est quod Pascha poat equinoctium vernum
celebrare oportet: secunda, quod non eodem die,

Τίσσαρες δέ εἶσιν οἱ ἀναγκαίως ζητούμενοι περὶ
τὸ ἡμέτερον τοῦτο Πάσχα διορισμοί *. δύο μὲν, οὖς ὁ
ἀποστολικὸς θεσπίζει κανὼν, ὡς ἐν τῷ τοῦ Πάσχα
κεφαλαίῳ πρὸ βραχέος εἰρήχαμεν, xai δύο, οἷς ἐξ
ἄγρχφου χρώμεθα παραδόσεως * α΄, ὅτι δεῖ μετὰ ἰση-
μερίαν ἐαρινὴν τὸ llaoya ἐπιτελεῖν * β΄, ὅτι οὐ τὴν
αὐτὴν ἡμέραν τῆς ᾿Ιουδαϊκῆς τελετῆς * γ᾽, ὅτι οὐχ

(1) Apud Cotelerium in Monumentis Ecclesi; Gresce, tom ILI, p. 646, ex codd. Joliano et Reg.
* 1

91 SYNTAGMA ALPHABETIGCUM. — ii. 98

ἁπλῶς μετ᾽ ἴσημερίαν, ἀλλὰ μετὰ τὴν πρώτὴν μετ᾿ A qui Judaice observationi destinatur: tertia, quod

ἰσθμερίαν πανσέληνον * xal δ΄, ὅτι xal μετὰ τὴν παν -
σέληνον, εὐθὺς τῆς ἑύδομζδος πρώτῃ. Ἵνα τοίνυν
καὶ οἱ τέσσαρες οὗτοι διορισμοὶ πᾶσιν ἐπίσης διατη-
ρῶνται σοφοῖς τε xal ἰδιώταις, xai οἱ ἀνὰ πᾶταν τὴν
οἰχουμένην Χριστιανοὶ τὸν αὐτὸν ἑορτάζωσι γρόνον,
xal u$, ἀστοονόμων ξχάστοτε δέωνται, τὸ παρὸν ol
Πατέρες ἡμῶν χανόνιον συντετάχασι, xai τῇ 'Ex-
χλησίᾳ παραδεδώχασιν, οἰηθέντες δι᾿ αὐτοῦ μηδένα
τῶν ῥηθέντων προσπσδιορισμῶν χαταλύεσθαι. — E"pya-
σται δὲ αὐτοῖς ὁ χανὼν οὕτω * λαθόντες (0 ἑξῆς
ἐνιαυτοὺς τοὺς ἀπὸ τοῦ ΄ςτλγ'΄ ἔτους ἀπὸ γενέσεως
κόσμου, μέχρι τοῦ εσνα΄, xai ἐπιλογισάμενοι τὴν ἐν
ἑχάστῳ αὐτῶν μετὰ τὴν ἐαρινὴν ἰσημερίαν πρώτην
πανσέληνον (ἐπέύχινε δὲ τοῦ τῆς ἰση μερίας στ μείου
τηνιχαῦτα ὁ ἥλιος, ὅτε τοῖς Πατράσι ταῦτα ἐσχο-
πεῖτο, τὴν πρώτην καὶ εἰκοστὴν τοῦ Μαρτίου μηνὸς,
ὡς τὰ ἰδίως ἡμῖν ἐγτεθέντα σχφῶς δηλοῦσι χανόνια),
ἐση μειώσαντο xai ποίαν τοῦ Μαρτίου ἢ τοῦ ᾿Απρι-
λίου συμθαίνει τῶν πανσελήνων ἑχάστην γίνεσθαι,
Περιλαδόντες οὖν τὴν ἐννεαχαιδεχάδχ ταύτην τῶν
ἐτῶν τε xal πανσελήνων ἑνὶ χανονίῳ 0950 mtpit-
χοντι σελίδια, xai μέχρι τριαχοσίων ἐτῶν τὰς μετ’
ἰσημερίαν ἑαρινὴν τοῦ πρώτου μηνὸς παυσελήνους
ταῖς αὐταῖς τῶν μηνῶν συμπίπτειν ὑἐμέσχις σχοπή-
σαντες, τῇ ἐφεξῆς ἀναχυχλήσει τῶν ἐννεαχαιδεχᾶ-
ἐτηρίδων, τούτῳ ἡμῖν χρῆσθαι τῷ κανόνι παρέδοσαν,
κατά γε τὰ ἑξῆς ἀπαντὰ ἔτη, ὡς οὐχ ἄτοπον ὃν,
οὐδὲ τῇ εὐσεδείᾳ λυμαινόμενον, εἰ παρὰ τὴν ἀνώ-
μᾶλον τῆς σελήνης χίνησιν, μετὰ τὴν ἐξαρίθμησιν
τῶ» ῥηθέντων τ' ἐτῶν, ὁ χανὼν οὑτοσὶ, μὴ xazà τὴν
πανσέληνον τοῦ πρώτου μηνὸς, ἀλλὰ μετὰ μίαν ἢ
090 ἡμέρας τὸ νομιχὸν δείξει Πάσχα, καὶ παρὰ
τοῦτο συμδήσεται τὸν ὃ' ἐνίοτε μὴ τηρεῖσθαι τοῦ
Πάσχα διορισμὸν, ἅτε τῆς προσθήκης τῶν δύο ἧἣμε-
ρῶν ὑπερύαίνειν ἔσθ᾽ ὅτε ποιούσης τὴν μετὰ τὴν
πανσέληνον πρώτην Κυριχχὴν, χἀχείνην μὲν τῇ των
Βαίων ἀφοσεοῦν ἑορτῇ, τῇ γε μὴν ἑξῆς τὸ σωτήριον
Πάσχα ἐπιτελεῖν. Τοῦτο δὴ τὸ ἐφ’ ἡμῖν ἀρτίως συμ-
Gaivov, xal τοὺς πολλοὺς ἐχταράττον, ὡς ἀναγχχίου
τινὸς χαταλυσμένου δόγματος καὶ ἀξίου μὴ παρορᾶ-
σθαι. Τοῦτο δὲ ὥσπερ πάλαι ἐπιτυγχάνον οὐχ Xyom-
σχον, οὕτω νῦν Otauxotivov ἀκίνδυνον δειχθήσεται.
Οὐ γὰρ λέληθε τοῦτο τοὺς πάντας ἀρίστους ἐχείνους
Πατέρας, οὐδὲ παρὰ τὸ ἀνεπιστη μόνως ἔχειν αὐτοὺς
πιρὶ τὴν ἀστροθεάμονα τέχνην, τοῦτο συμδέδηχεν,
ἀλλὰ παρὰ τὴν τῶν φωστήρων, ὡς εἴρηται, κίνησιν *
τὸ δ᾽ ὅπως, αὐτίχα ῥηθήσεται. Τὸ ἐν:αὔσιον κίνημα
64 ἡμερῶν ἀποχαθίσταται L6 xal τεταρτημοοίου
ἡμέρας ἔγγιστα 7. αἱ δὲ μέσαι τῆς σελήνης χατὰ
μῆκος πάροδαι οὐχ ἀποχαθίστανται ἐν ὅλοις ἔτεσι
ιθ΄ τοῖς κατὰ προσθήχην τοῦ τετχρτοῦ ἀριθμουμέ-
νοῖς * ἀλλὰ mapà μιᾶς ἡμέρας ἑξηχοστὰ πρῶτα τρία,
καὶ δεύτερα λζ΄, καὶ διὰ τοῦτο ἐν τδ΄ ἐνιαυτοῖς οὐχ
ὅλοις πάλιν, ἀλλ᾽ ἐλαττουμένοις ἡμέρας οὐδὲν. λεπτὰ
πρῶτα νζ΄ χαὶ δεύτερα νβ΄, ἤτοι μίαν ἡμέραν ἔγγι-
στα, ἡ εἰρημένη γίνεται ἀποχατάστασις. Λαθόντες
γὰρ ἀρτίως ἡμεῖς τὴν μετὰ τὸ'΄ ἔτη ἀπὸ τῶν Πατέ-

ῥων ἐννεαχαιδεχάδα, δεχάτην ἑσὸόμην οὖσαν τῆς

non simpliciter post ἑαυϊποοίϊ τη, sed et post
primum plenilunium, quod equinoctium sequitur.
Dein quarta limitatio est isthaec, quod primo statim
septimaons die post plenilunium. Idcirco ut qua-
tuor iste limitationea ab omnibus pariter, sapien-
tibus et idiotis, observarentur, et Christiani per
totum terrarum orbem eodem tempore una feria-
rentur, neque passim astronomis opus baberent,
Patres nostri tabulam istam fabricarunt, et Eccle
sig tradiderunt, existimantes per illam que ad
debitam limitationem requiri jam diximus, omnia
inviolata servari. Condiderunt autem tabulam ἰἰ-
lam hoc modo: Acceptis 10 ordine annis ab anno
orbis conditi sexies millesimo ducentesimo trice-
simo tertio, usque ad annum 6251, supputarunt
primum plenilunium in quolibet ipsorum post equi-
noctium vernum. ingressus autem est sol, quando
Patres de hac re deliberabant, punctum equino-
clii die vicesimo primo Martii mensis, sicut ta-
bula quaes nosmet privatim construximus, liquido
monstrant. Adnotabant autem illi quonam die
Martii vel Aprilis plenilunium quodlibet contin-
geret: adeoque in unam tabulam bicolumnarem
conjicientes enneacaidecadem *? 8 B illam annorum
et pleniluniorum. A!que porro deprehendentes
spatio annorum 300 plenilunia primi mensis pro-
xime sequentia equinoctium vernum in eosdem
mensium dies incidere, propter revolutionem en-
neacaidecaeteridum, hunc cadonem nobis utendum
tradiderunt etiam pro omnibus annis sequenti-
bus; quasi haud absurdum foret, neque religioni
noxium, si propter motus lunaris anomaliam, post
revolutionem dictorum 300 aunorum, canon iste
non ad plenilunium primi mensis, sed post diem
unum aut alterum legale Pascha ostenderet; et
banc ob causam nonnunquam accideret, quartam
Paschatis limitationem minime observari, nempe
quod dierum duorum accessio promoveat, vt
fit, Dominicam qua primum plenilunium sequi-
tur, faciatque ut hanc festo Palmarum dicemus,
atque Dominica proxime sequente salutare Pascha
celebremus. Illud autem nuperrime apud nos con-
tigit, et non paucos turbavit, quasi preceptum
aliquod necessarium et mininie negligendum dis-
Bolveretur : cum tamen eicut baud inutile erat hoo

D canonion, quando olim rite se habuit, ita hodie

sine gravi aliquo periculo & vero abit, ut mox
demonstrabitur, Neque enim hoc preclarissimos
Pawes latuit, vel sio fieri contigit pre ipsorum
in astronomia imperitia, sed propter luminarium,
ut diclum est, motum. Tempus vero annuum,
quod statim pluribus dicetur, diebus 365 cum
quadrante ferme diei restituitur. Medii autem mo-
tus lune in longitudinem non redeunt, in annis
integris 19 secundum quadrantis additamentum
computatis: sed desiderantur unius diei sexage-
sima prime tres, et secunda 37. Atque hano ob
causau in 304 apuie non iutogris quidem, sed mie

99 MATTH/EI BLASTARIS

100

nus unius diei minutis primis 57 et secundis 52, A ὑπ᾽ ἐκείνων τῷ τότε ληφθείσης, ἥτις ἄρχεται δηλον-

hoc est fere die uno, dieta revolutio peragitur.
Nam si nosmet nuno sumamus enneacaideoaete-
rida post 304 annos ἃ Patribus Niosnis, que sep-
tima est ab illa quam ií sumpsere (incepit autem
ha:c ab auno 60537), et computemus pleunilunia ip-
sius post equinoctium vernum, reperiemus quod-
libet plenilunium uno die prevertere illa que ad
primum enneacaidecaeterida pertinent, ut jam con-
stitutum eet in tabula, quam de istis construxi-
mus. Atque pariter si similes enneacaidecaeteridos
conjugationes calculo exponamus, que ab isthao
in pari intervallo incipit, ut a sexies millesimo
nongentesimo quadragesimo primo anno, hasce
die uno illis priores deprehendemus. Tum etiam
in annis sequentibus, qui pari intervallo distant,
reperire est inter conjugationes unius diei diffe-
rentiam. Quapropter hodie duo dies post plenilu-
nium adjiciuntur ad Pascha legale adenveniendum,
quoaiam plenilunium nequit attingere diem men-

ott ἀπὸ τοῦ ςφλζ' ἔτους, xai ἐπιλογισάμενοι τὰς dv
αὐτῇ μετ᾽ ἰσημερίαν ἐαρινὴν πανσελήνους, εὕρομεν
ixxetnv γενομένην πανσέληνον πρὸ μιᾶς ἡμέρας
τῶν ἐν τῇ α΄ ἐννεαχαιδεχάδι, ὡς προτέταχται ἐν τῷ
παρ᾽ ἡμῶν ἐχτεθέντι περὶ τούτων χανονίῳ. Ὡσαύτως
δὲ χαὶ τὰς ὁμοίας ἐπιλογισάμενοι συζυγίας τῆς ἐν-
νεαχαιδεκάδος, ἥτις ἀπὸ ταύτης ἐν ἴσῳ διαστήματι
ἄρχεται, ἀπὸ τοῦ ςωμα΄ δηλονότι ἔτους, πρὸ μιᾶς
πάλιν ἡμέρας τῶν πρὸ αὐτῶν ταύτας εὕρομεν. Kai
ἐν τοῖς ἑξῆς δὲ τῶν ἐτῶν, τοῖς τῷ ἴσῳ ἀεὶ διέχουσι
διαστήματι, μίαν ὁμοίως ἡμέραν ἔγγιστα εὐρήσει
τις τὴν τῶν συζυγιῶν διαφοράν. Διὰ δὴ τοῦτο ἂρ-
τίως δύο μετὰ τὴν πανσέληνον ἡμέραι εὑρίσκονται
προστιθέμεναι ἔν τῇ τοῦ νομικοῦ Πάσχα εὑρέσει,
τῆς πανσελήνου μὴ δυναμένης χαταλαδεῖν τὴν ὁρι-
σθεῖσαν τοῖς Πατράσι ποστὴν τοῦ μηνὸς, ὀπιστορ-
μήτου γενομένης, ὡς εἴρηται, ἐν τὸ’ ἔτεσιν, μιᾶς
ἡμέρας ἔγγιστα διαστήματι s τοσαύτην ὁ χρόνος
περὶ τὸν xzvóva τοῦτον πεποίηχε τὴν πλημμέλειαν.

sis a Pahibus definitum, propter retrocessionem ejus in annis 304, quantum ferme est spatium
unuis$ dici. Hoc errati ia canone isto tempus annuum creavit.

De 2quinoctio verno.

Sed nec momenta equinoctii in eodem die ste-
terunt. Quoniam enim sol in medio zodiaco mo-
tam proprium tarde peragit, ita uL unica istiusmodi
revolutio annum reddat integrum, circumfertur
tamen pari ferme velocitate cum motu universi;
quatenus unica circumactione diem naturalem
quam proxime faciat, quando itaque reperitur in
communi intersectione circuli proprii (seu ecli-
ptiose) et maximi paralleli (boc est squinootialis)
latione illa diurna parem ubique efficit, 286 quod
opus, diem nocti. Nam quia maximus parallelorum
equaliu segmenta habet supra et infra terram,
quando sol circumactus in eo oum universo una
decurrit, necessario moras sub et supra terram
pares facit. Nam qus equabiliter moventur, in
equali tempore squalia pertranseunt spatia. Imo
propter equalitatem noctis ao diei, que in illo
contingit, equinoctialis vocatur ille circulus, et
punota huic et zodiaco communia, in quibus die-
bus ao noctibus equalibus esse accidit, equino-
ctiulia ; equinoctium denique temporis momentum,
quo centrum solis communem dictorum circulorum
intersectionem subit. Bina vero sunt puncta e&qui-
nocltialia, autumnale scilicet, quod in principio li-
bre jacet, ubi sol versatur cum relicto aquilone
ad austrum tendit, et vernum in initio arietis, cui
subest centrum solis ἃ partibus australibus ad
septentrionales vergentis, et momentum illud ap-
pellatur equinoctium vernum, post quod lex di-
vina Pascha celebrari precipit. Quapropter respe-
ctu nature ipsius in eodem tempore semper sequí-
noctia flunt, propter quantitatem annuam semper
unam et eamdem. Αἱ vero respectu dispositionis
corporum colestium quoad terram, et mensurte
etiam dierum ac noctium, qua juxta ritum Latino-
rum aos ips! utimur, neque esdem hora, neque

Περὶ τῆς ἑαρινῆς ἰσημερίας.

'AÀX οὐδὲ τὰ τῆς ἰσημερίας ἐπὶ τῆς αὐτῆς ἔστη-
κεν ἡμέρας ἀεί. Ἐπεὶ γὰρ τὴν ἐπὶ τοῦ λοξοῦ διὰ
μέσου τῶν ζωδίων ἰδίαν χίνησιν βραδέως ποιεῖται ὁ
ἥλιος, ὡς εἶναι τὴν μίαν αὐτοῦ ἀποχατάστασιν, τὸν
ὅλον ἐνιαυτὸν, τῷ δὲ παντὶ ἰσοταχῶς σχεδὸν συμπε-
ριπολεῖ, ὥστ᾽ ἐν μιᾷ περιστροφῇ τὸ νυχθήμερον
ἔγγιστα ποιεῖν, ὅταν ἄρα ἐπὶ τῶν χοινῶν τομῶν
γένηται, τοῦ τε οἰκείου καὶ τοῦ μεγίστου τῶν παραλ-
λήλων, ἴσην ἐξ ἀνάγχης πανταχοῦ xat! ἐχείνην τὴν
περιστροφὴν τὴν ἡμέραν ποιεῖ τῇ νυχτί, Τοῦ γὰρ μεγί-
στου τῶν παραλλήλων χύχλου ἴσα τμήματα ἔχοντος, τό
τε ὑπὲρ γῆν, καὶ τὸ ὁπὸ γῆν, ὅταν ἐπ᾽ αὐτοῦ ὧν ὁ ἥλιος,
τὴν μετὰ τοῦ παντὸς ποιῆται περιστροφὴν, τῷ ὑπὸ γῆν
χρόνῳ ἴσον ποιεῖ τὸν ὑπὲρ γῆν ἐξ ἀνάγκης ^ τὰ γὰρ
ὁμαλῶς χινούμενα ἐν ἴσῳ χρόνῳ τὰ ἴσα διεξέρχεται
διαστήματα. Διὰ ταύτην οὖν τὴν γινομένην ἐπ᾽ αὐτοῦ
ἰσότητα τῆς νυχτὸς πρὸς τὴν ἡμέραν, αὐτὸν μὲν
ἰσημερινὸν ὀναμάζουσι xóxÀov, τὰ δὲ κοινὰ σημεῖχ
αὐτοῦ τε xai τοῦ λοξοῦ, καθ᾽ ἃ al τῶν νυχθημέρων
ἰσότητες γίνονται, ἰσημερινὰ, ἰσημερίαν δὲ τὴν
ὥραν, 7, πρῶτον τοῦ ἡλίου τὸ χέντρον ἐπὶ τῆς χοι-
νῆς τομῆς γίνεται τῶν εἰρημένων δύο κύχλων. Δύο
δέ εἰσι τὰ ἰσημερινὰ ταῦτα σημεῖα͵ τό τε φθινοπω-
ρινὸν, τὸ κατ᾽ ἀρχὴν τοῦ ζυγοῦ χείμενον, ἐν ᾧ γίνε-
ται ὁ ἥλιος ἀπὸ τῶν βορείων ἐπὶ τὰ νότια διερχόμε-
voc, xa! τὸ ἐαρινὸν, τὸ κατ᾽ ἀρχὴν τοῦ χριοῦ θεω-
ρούμενον, ᾧ τινι τὸ τοῦ ἡλίου κέντρον συνέρχεται,
ἀπὸ τῶν νοτιοτέρων ἐπὶ τὰ βόρεια χινουμένου * xai
à ὥρα ἐχείνη ἐαρινὴ χαλεῖται ἰσημερία, μεθ᾽ ἣν ὁ
θεῖος νόμος τὸ Πάσχα ἐπιτελεῖσθαι χελεύει. Κατὰ
μὲν οὖν τὴν τοῦ παντὸς φύσιν, ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ
τὰ τῆς ἰσημερίας ἀεὶ γίνεται, διὰ τὸ ἴσον εἶναι dsi
τὸ μέγεθος τοῦ ἐνιαυσίου χρόνου. Κατὰ δὲ τὸν ἐχά-
στονε γινόμενον πρὸς τὴν γῆν των οὐρανίων σχημα-
τισμὸν, καὶ xatà τὸ μέτρον τῶν ἡμερῶν τε xal
μηνῶν, ᾧ κατὰ Ῥωμαίους ἡμεῖς χρώμεθα, οὔτε

101

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — π.

104

xatà τὴν αὐτὴν ὥραν, οὔτε xatà τῆν αὐτὴν fjui- A veleodem die accidit equinoctoctium fleri. Quoniam

ραν συμθαίνει ἀεὶ τὴν ἰσημερίαν γίνεσθαι. "Enel
γὰρ ἣ ἐνιαύσιος ποσότης πρὸς ταῖς τξε΄ ἡμέραις
xai τέταρτον ἔγγιστα προσλαμθάνει, ὅταν dj ἡ
ἰσημερίᾳ περὶ μεσημόρίαν, τὸ μὲν ἑξῆς ἕἔτθς
ἔσται περὶ δύσιν ἡλίου, τὸ δὲ ἑξῆς περὶ μέσας
νύκτας, καὶ οὕτω μέχρι παντός, ᾿Εντεῦθεν γὰρ xai
à τοῦ βισέκτου ἡμέρα εἴς δ΄ ἐνιαυτοὺς προσαπαρτί-
ζεται. Ἐπεὶ δ’ αὖθις dj ἐπὶ τξε΄ ἡμέραις ἐπουσία
οὐχ ὅλον τέταρτον ἡμέρας περιέχει, ἀλλὰ παρὰ τρια-
χοσιοστὸν, ἡμεῖς δὲ τῷ τῶν ἡμερῶν χαὶ μηνῶν ἀρι-
θμῷ κατὰ “Ρωμαίους χρώμεθα, ὡς τοῦ τετάρτου
ἀεὶ τελείου προσγινομένου, καὶ διὰ τοῦτο κατὰ τέσο
σαρας ἐνιαυτοὺς μίαν ἡμέραν ταῖς τξε΄ προστίθε-
μεν, συμὔαίνει ἐξ ἀνάγχης μετὰ τ΄ ἐνιαυτοὺς πρὸ
μιᾶς ἡμέρας γίνεσθαι τὴν ἰσημερίαν -* οἷον, ἐπεὶ
χατὰ τὸ παρὸν dj ἰσημερία γίνεται τῇ ιη΄ Μαρτίου,
μετὰ τ᾽ ἔτη ἔσται τῇ ιζ΄, εἶτα μετὰ ἕτερα τοσαῦτα
τὸ ις΄, xai οὕτως ἀεί. Ἡ μὲν οὖν κατὰ τὸ δονς’
ἕτος ἀπὸ κτίσεως χοσμου ἐαρινὴ ἰσημερία ἐπιλελό-
γισται ἡμῖν γεγονυῖα Μαρτίου xt χατὰ μεσημύρίαν *
λέγω δὲ μεστημύρίαν, κατὰ τὸν δι᾽ ᾿Αλεξανδρείας
μεσημύρινόν. Τῶν δὲ ἑξῆς, ὅσαι μὲν τοῖς τ΄ ἔτεσιν
ἀλλήλων διαφέρουσιν, ἑκάστη πρὸ μιὰς τῆς πρὸ αὐ-
τῆς ἡμέρας χατὰ τὴν αὐτὴν ὥραν γίνεται, ὡς προ-
τέταχται ἐν τῷ διαγράμματι * αἱ δὲ μεταξὺ τούτων
ἰσημερίαι, τοῖς μεταξὺ διασυήμασι δηλονότι γίνον-
ται. Εἰ δὲ xal σαφέστερα βούλει γνῶσι τοῦ χρό-
vou σημεῖα, ἐν μὲν τοῖς χρόνοις Ναθουνασάρου
περὶ λῆξιν ἑσπερίαν ἦν dj ἰσημερία τῆς τοῦ Μαρτίου
πέμπτης καὶ εἰχοσνῆς, ἐν δὲ τοῖς Φιλίππου τοῦ

“Ἔτη ἀπὸ χτίσεως Κόσμου. Ἰσημερίαι χατὰ τον Μάρτιον.

pv" . ὁ e. 0 9 9 e
Sues... 4 2 e X
Qv... c-r,
LT CEP
SUSS . es
SXNSS. PD
Sw. . . ..
SOS. ΜΝ l|
,«φγς . 0...
SUN arl. s

᾿Αριδαίου περὶ μεσημδρίαν τῆς χδ’ αὐτοῦ " iv αἷς

δὲ ἡμέραις ὁ Χριστὸς τῷ οἰχείῳ θανάτῳ τὸν θά-
vatovy ἐθανάτου, τρίτην χαὶ εἰχοστὴν
αὐτοῦ, περὶ μέσην ἐχείνην τὴν νύχτα “ ὅτε δὲ τὸ τῶν
Πατέρων τουτὶ χανόνιον ἐγεγόνει, τῇ α΄ τούτου
καὶ x τὰ τῆς ἰσημερίας ἀπήντα" νῦν δ᾽ ἐφ᾽ ἡμῶν,
ὡς δεδήλωται, f, ιη΄ ταύτην ὁλοσχερῶς ὁρᾷ γινομέ-
νην. Τοιαύτην ἀνωμαλίαν ἡ ἐπὶ τῇ τῶν φωστήρων
κινήσει βραχυτάτη ἔλλειψις xatà μιχρὸν προσγινο-
μένη ἀπίτεχε, καὶ τὰ φῶτα ὀπισθόρμητα γίνεσθαι
παρεσχεύατεν. Οὐ μὴν παρὰ τοῦτο μεταποιεῖν τὸν
τῶν Πατέρων προσήχει χανόνα" οὔτε γὰρ οἷόν τε
συνθεῖναι ἕτερον, οὕτω σαφῶς δειχνύντα τοῖς πᾶσι
τοὺς εἰρημένους περὶ τὸ Πάσχα ὀιορισμούς. ᾿Αλλὰ
xai ἣν ἐθελήσαιμεν, ὥς τινες, μεταθεῖναι, δυσὶν

enim tempus annuum preter dies 365 etiam prope
quartam partem diei requirit, si nunc fuerit
equinoctium circa meridiem, anno sequente erit
circa occasum solis, e! anno tertio circa noctem
mediam, et sic in infinitum. Hino enim quatuor
annis completur dies bisseztilis. Deinde vero, quo-
niam appendicula que ad dies 365 accedit, non
continet integrum diei quadrantein, sed deficit
parie trecentesima, et nos quidem numero dierum
86 mensium & Latinis accepto utimur, quasi qua-
drans diei perfecte semper expleretur, adeoque
quolibet quadriennio diem unum ipsis 305 ad]ici-
mus, contingit necessario post annos 300 equino-
otium unico die preverti. Ut, exempli gratia, hoc
ipso tempore, sequinoctium accidit die 18 Martii,
post annos 300 illud inoidit in 17, tum post alios
300 in 16, atque ita perpetuo. /Equinoctium itaque
proanno ab orbe condito 4156 calculo nobis com-
probatur incidisse in Martii 27 circa meridiem ;
meridiem, inquam, juxta meridianum Alexandrie.
Ceterorum vero equinocliorum, que invicem di-
Stant 300 annis, unumquodque circa eamdem ho-
ram, at uno die citius obvenit, ut in laterculo ap-
posito constitutum est. /Equinoctia autem inter-
media eliam intermediis diei spatiis sive horis
fiunt. Si tamen libet paulo accuratius temporis
momenta scire, primo quidem anno Nabonasaris
oirca vesperam exeuntem equinoctium erat Mar-
tii die 25, sed tempore Phlilippi Aridei circa meri-
diem diei 24 ejusdem €$87? mensis: tempore

Anni ab orbe condito. 4Equinoctia circa Martium

4156 27
4450 20
4156 25
5056 24
9396 23
5056 22
5056 24
6256 20
6556 19
6856 18

vero quando Christus morto sua mortem ipsam
enecavit, die Martii vergentis 23, ad noctem me-

διανύοντος ἢ diam ; dein quando hanc tabulam Patres con-

siruxerunti, Martii 21 die aderat momentum «e-
quinoctiale. Nunc autem apud nos, ut supra
monstratum est, dies 18 istius mensis sequino-
ctium crasgeiori modo captum videt. Ejusmodi ano-
maliam vel minimus circa motum luminarium de-
fectus, quamvis non diu ait quod contigerit, orea-
vit, fecitque luminaria retro cedere. Non tamen
eam ob oausam canonem illum Patrum immutare
oportet : neque enim alium condere licet, qui tam
evidenter commonstret etiam omnibus dictas Pa-
schatis determinationes. Verumtamen etsi velimus:
quod faciunt nonnulli, hunc iminutare, atque ini-

.
"^

1403 MÁTTH/EI BLASTARIS 106

tium sumentes ab anno 6841, dies adeo duos de- Α αὐτὸν ἡμέραις ὁποδιδάσαντες, ἀρξάμενοι δηλονότι

mere: preterquam quod ne vix possibile est om-
nibus per totum terrarum orbem reram sacrarum
moderatoribus persuadere ut methodum novam
addiscant, altera rejecta, etiam hic post annos 304,
rursusque post alios 304, atque porro in infinitum
idem error sequetur, atque opus erit tabulam se-
pius immutare. Quapropter multo melius fuerit,
nullatenus innovare : nam istiusmodi innovatio non
solum non potest eumdem errorem devitare, sed
et turbarum non minimarum in Hooclesi& causa
erit, Ut vero canon ille nunc se habet, ea qua
preolipue circa Pascha obtinere oportet, in illo (ir-
miter observantur, scilicet quod post squíino-
otium, imo etiam post lunam eequinoctium se-
quentem, festi istius solemnia ab omnibus et eo-
dem tempore eodemque die sine dissidio peragan-
tur. Preeterea, si recte quoad omnia se haberet pe-
riodicus ille canon, sepenumero tamen contingeret
Pascha a nobis postridie festi Judeorum obser-
vari. Nuno. autem post tres dies ad minimum ab
ipsorum festo nostrum celebratur. Quod etium
magis convenit canoni apostolico, qui statuit Pa-
scha eodem tempore cum Judeis minime eelebran-
dum esse; et sane error iste ciroa Pascha, quasi
ex consulto, facit ut preceptum illud magis obser-
vetur. Jam vero opportunum esse reor sanetiones
etiam necessarias commemorare.

Primus itsque concilii Antiocheni canon, Hoo
decreti, ait, synodus Nieena edidit, Constantino
piissimo imperatore presente, ne Christiani una
cum Judeis sacra Paschatis solemnia celebrarent,
sed potius uti legibus ac sententia, ita et dierum
discrimine ab iatis distinguerentur. Clericos vero
qui definitionem illam violare ausi fuerint, atque
ita populum docere presumpserint, sacerdotis jac-
ctura multat : tum etiam qui cum hisce oommuni-
eaverint, post depositionem honore qui extra sa-
erum tribunal ad ipsos pertinet, cathedra puta
aliisque privilegiis, exuit. Nam qui ob delictum non
pregrave sacerdotio suo excidunt, non statim ho-
nore íllo circa externa privantur.

Canonautem 66 synodi sextea die Resurrectionis
usque ad Dominicam sequentem psalmis et hymnis
et canticis spiritaalibus vacare fideles admonet, et
hippodromiis spectaculisque publicis pretermis-
sis, in sacris frequentius versari, qua decausa a
servitute diaboli liberati sumus. Verum enim vero
Christianum oportet nunquam non paratum 6886
ad suscipienda saora mysteria : ita quidem fiet, ut
una cum Christo resurgamus, atque de vita vili et
terren& ad ultramundanam et spiritualem conver-
sationem attollamur.

Vide etiam in cap. 1 litterae Θ canonem 61 con-
cilii Carthaginensis.

$18 Canon autem 89 synodi sexte fidelibus

D πιστούς *

ἀπὸ τοῦ cupa ἔτους, πρὸς τῷ μηδὲ πάντας δυνατὸν
εἶναι τοὺς ἀνὰ πᾶσαν τὴν οἰχουμένην τὰ Χριστιχ-
νῶν πρεσθδεύοντας πεῖσαι μεταμαθεῖν αὐτὸν, ἕτι
καὶ μετὰ τὸ πάλιν ἔτη, xal αὖθις μετὰ τοσαῦτα,
xai ἀεὶ οὕτως dj αὐτὴ παρακολουθήσει ἁμαρτία, καὶ
δεήσει πολλάκις τοῦτον μεταποιεῖν, ὥστε βέλτιον μὴ
χαινοτομεῖν. Ἢ γὰρ τοιαύτη καινοτομία οὐ μόνον
οὐ δυνήσεται μὴ τῇ αὐτῇ πάλιν περιπεσεῖν ἀμαρ-
τίᾳ, ἀλλα χαὶ στάσεως οὐ μετρίας τῇ ᾿Εκκλησίᾳ
γενήσεται πρόξενος. Νῦν δὲ καὶ οὕτως ἔχοντος τοῦ
κανόνος, τὰ χαιριώτερα τῶν ὀφειλομένων περὶ τὸ
Πάσχα τηρεῖσθαι, δι᾽ αὐτοῦ βεδαίως τηροῦνται,
τὸ μετ᾽ ἰσημερίαν δηλονότι, xai τὸ μετὰ τὴν πανσέ-
ληνον, τὴν μετ᾿ ἰσημερίαν, τὰ τῆς ἑορτῆς ὑπὸ
πάντων, καὶ ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ, καὶ τῇ αὐτῷ ἡμέρᾳ
τελεῖσθαι ἀστασιάστως. "Ext δὲ εἰ ὀρθῶς εἶχεν ὁ πε-
ριοδικὸς οὗτος χατὰ πάντα χανὼν, πολλάκις ἂν
συνέβαινε, τὴν ἑξῆς εὐθὺς ἡμέραν τῆς ἑχείνων ἕορ-
τῆς ἡμῖν τὸ Πάσχα τελεῖσθαι * νῦν δὲ μετὰ τρεῖς
τοὐλάχιστον ἡμέρας τῆς ἐχείϑων ἑορτῆς ἣ ἡμετέρα
τελεῖται. Ὅπερ ἔτι μᾶλλον τῷ ἀποστολιχῷ κανόνι
συμθαίνει, τῷ διοριζομένῳ μὴ δεῖν ἐν τῷ αὐτῷ
χρόνῳ τοῖς ᾿Ιουδαίοις τὸ Πάσχα τελεῖν * καὶ $j συμ -
δεθηχυῖα περὶ τὸ Πάσχα διαμαρτία ὥσπερ ἐξεπί-
τηδες ποιεῖ τὸν τοιοῦτον ἐπιπλέον νόμον φυλάττεσθαι.
᾿Αλλ᾽ οὐκ ἄκαιρον οἶμαι κάἀὶ τῷ ἐπιχαίρων ἤδη
μνησθῆναι χρησμῶν.

Ὁ a' τῆς ἐν ᾿Αντιοχείᾳ συνόδου χανὼν, ρον,
σησὶν, ἐξενήνοχεν dj iv. Νικαίᾳ πρώτη σύνοδος, ὑπ᾽
ἔψιν τοῦ εὐσεδοῦς βασιλέως Κωνσταντίνου, τὴν τοῦ
ἁγίου Πάσχα τελετὴν μὴ σύναμα τοῖς Ιουδαίοις τοὺς
Χριστιανοὺς ἄγειν, ἀλλ᾽ ὥσπερ τοῖς νόμοις xai τῷ
ψρονήματι, οὕτω χαὶ τῷ διαλλάττοντι τῶν ἡμερῶν
τούτων ἀποδιίστασθαι. Τοὺς δὲ τὸν ὅρον ἐχεῖνον πα-
ραλύειν τολμῶντας χληριχοὺς, καὶ οὕτω τὸν λαον
πειρωμένους δίδάσχειν, τῇ ἀφαιρέσει ζημίιοὶ τῆς
ἱερωσύνης " πρὸς δὲ, xai τοὺς τολμῶντας τούτοις
μετὰ τὴν καθαίρεσιν χοινωνεῖν, οὐ μὴν ἀλλὰ xai
τῆς ἔξω τοῦ βήματος ἀλλοτριοῦσθαι τιμῆς, τῆς ἐν
τῇ καθέδρᾳ δηλαδὴ, καὶ τῆς ἄλλης. Οἱ γὰρ διὰ μέ-
tptov πταῖσμα τῆς ἱερωσύνης ἀφῃρημένοι τῆς περὶ
τὰ ἔξω τιμῆς οὐχ εἴργοντα.

Ὁ Ec τῆς ς᾽ συνόδου ἀπο τῆς ἀναστασίμου ἡ μέρας
ἄχρι τῆς χαινῆς Κυριαχῆς, ἐν ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις xat
φδαῖς πνευματιχαῖς, ἑορτάζειν διαχελεύεται᾽ τοὺς
καὶ ἐῤῥῶσθαι φράσαντας ταῖς ἱπποᾶδρο-
μίαις, καὶ ταῖς δημώδεσι θέαις, θαμινὰ τοῖς ἱεροῖς
ἐπιχωριάζειν, ἀνθ’ ὧν τῆς τοῦ διαδόλου δουλείας
ἠλευθερώμεθα. Τὸν γὰρ ἀληθῆ Χριστιανὸν ἕτοιμον
εἶναι δεῖ σχεδὸν ἑκάστοτε πρὸς τὴν τῶν θείων μυ-
στηρίων ὑποδοχήν * οὕτω γὰρ ἐσόμεθα συναναστάν-
τες Χριστῷ, τὴς χαμαιζήλου xai γηΐνης ζωῆς, xai
συνυψωθέντες πρὸς ὑπερχόσμιον καὶ πνευματικὴν
τῷ ὄντι διαγωγήν.

Ζήτέι καὶ ἐν τῷ a' κεφ. τοῦ Θ στοιχείου κανόνα te
τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου.

'O δὲ πθ΄ τῆς ς΄ συνόδου τὰς τοῦ σωτηρίου πά-

105

SYNTAGMA ALPHABETICUM' — πο

106

θους ἡμέρας ἐν νηστείᾳ εἰσηγεῖται, xal προσευχῇ, Α precipit, ut salutaris Passionis diem in jejunio et

καὶ χατανύξει χαοδίας ἐπιτελεῖν τοὺς πιστούς"
μέσων δὲ νυχτῶν μετὰ τὸ Σάδδατον ἀπονηστίζεσθαι,
τῶν θείων εὐαγγελιστῶν Ματθαίου καὶ Λουχᾶ, τοῦ
μὲν, διὰ τοῦ ὀψὲ Σαδόάτου ῥήματος, τοῦ δὲ, διὰ τοῦ
βαθέος ὄρθρου, τὴν βραδυτῆτα ἡμῖν τῆς νυχτὸς
ὁπογραφόντων. Μέχρι μὲν γὰρ τῆς τοῦ Σαδδάτου
νυχτερινῆς ς΄ ὥρας, θέμις νηστεύειν * μετὰ δέ γε
τὴν ζ' οὐχ ἔτι " ἅτε καὶ τοῦ Κυρίου ἐγηγέρθαι πι-
στευομένου τῷ τότε, καὶ μὴ νηστεύειν τὰς χυριωνύ-
μους προστεταγμένον.

Τούτοις συνάδων xal ὁ ἐν ἁγίοις Διονύσιος ᾿Αλεξαν-
δρείας, xav' ἐχεῖνο τῆς ὥρας κελεύει ἀπονηστίζε--
σθαι τοὺς προ τοῦ Πάσχα νενηστευχότας, ὦν ol μὲν
ἄσιτοι πᾶσαν τὴν πρὸ τοῦ Πάσχα ἑύδδομάδα διατε-
λοῦσιν, ἄλλοι δὲ δύο ἡμέρας, ἣ τρεῖς, ἢ τέσσαρας"
qo γὰρ ὀψὲ Σαδδάτου εἰρημένον τῷ θείῳ Ματθαίῳ
οὐ τὴν ἑσπέραν δηλοῖ, φησὶν, ἀλλὰ νύχτα βαθεῖαν,
βοαδυτῆτα καὶ μαχρὸν χρόνον, τοῦ ὀψὲ δηλοῦντος.
ταύτῃ τοι χαὶ ἐπήγαγε, « τῇ ἐπιφωσχούσῃ εἰς μίαν
Σαδδάτων"» ὁ δὲ ᾿Ιωάννης,» πρωὶϊ, σχοτίας ἔτι οὔσης,»
φησίν * ὁ δὲ Λουκᾶς, « τῇ μιᾷ τῶν Σαδύάτων, ὄρθρου
βαθέος" » ὁ δέ Μάρκος, « λίαν πρωὶ, τῆς μιᾶς x2662-
των, al γυναῖκες ἦλθον ἐπὶ τὸ μνημεῖον, ἀνατεί-
λαντος τοῦ ἡλίου" » ταυτὸν δέ ἐστι τὸ « λίχν mput » τῷ
« βαθέος ὄρθρου. » ᾿Αωρὶ μὲν γὰρ τῶν νυχτῶν πρὸς τὸ
μνημεῖον αἱ γυναῖχες ἀπήεσαν * προσήδρευον δὲ τῷ
τάφῳ μέχρις ἀνατολῆς ἡλίου. Εἰ γὰρ καὶ ἀρχὴ τῆς
ἡμέρας ἡ τοῦ ἡλίου ἀνατολὴ γίνεται, καὶ ἀρχὴ τῆς
νυχτὸς ἡ δύσις αὐτοῦ, ἀλλ᾽ ὁ πολιτιχὸς νόμος χαὶ οἱ
περὶ τὴν ἀστροθεάμονα τέχνην ἐσχολαχότες, ἀρχὴν
τῆς ἡμέρας, τὴν νυχτερινὴν ἑδδόμην τίθενται ὥραν,
καὶ ἀρχὴν τῆς νυχτὸς τὴν ἑδδόμην ἡμερινήν. Διὰ
τοῦτο καὶ ἐν tfj ἱερᾷ νυχτὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ ἀναστά-
σεως, ἅτε τηνιχαῦτα ἰσημερίας οὔσης ἐαρινῆς,
ὄρθρος βαθὺς, καὶ λίαν mpuwt ἀνατείλαονος τοῦ ἡλίου,
xii σκοτία, χαὶ ὀψία Σαδδάτου εἷς μίαν Σαθύάτων,
τὴν τότε Κυριακὴν, ἐπιφώσχουσα, ὁ μετὰ ἕκτην
ὥραν καιρὸς τῆς νυχτὸς, τῇ θείᾳ τῶν εαγγελιστῶν
προσηγόρευται λογάδι, ὃς ἦν ἀρχὴ τῆς Κυριαχῇς "
παρὸ δὴ xal τριήμερον λέγομεν τὴν ἀνάστασιν τοῦ
Κυρίου, κατὰ τὴν ἀψευδὴ αὐτοῦ ἐπαγγελίαν. ᾿Επεὶ
γὰρ τῇ Παρασχευνῇ τὸν ζωοποιὸν ὕπνωσε θάνατον,
ἥτις ἦν πρώτη, δευτέρα δὲ τὸ εάδύατον, ἥψατο δὲ
xai τῆς ἑύδόμης ὥρας τῆς νυχτὸς, ὕτις ἦν ἀρχὴ τῆς
Κυριακῆς, ὡς εἴρηται, τρίτη ἄρα λογίζεται ἡ Κυ-
ριακή.

Φισὶ δὲ ὁ τῆς Ἐχχλησίας περίδολος, à τῆς εὐαγ-
γελιχῆς ἐμπειρίας βίδλος, ὁ θεῖος, φημὶ, Χρυσόστο-
poc, ὅτι τὸ μὲν θᾶττον ἀναστῆναι ἔγχλημα οὐχ ἦν "
τὸ δὲ βράδιον, ὑποψίας ἔγεμεν * οὐ γὰρ ἂν xal τὸν
χείος καταδάλλοντα πρὸ τῆς ὁρισθείσης προθεσμίας,
νοῦν ἔχων ἄνθρωπος αἰτιάσαιτο. Οἱ μὲν οὖν θεῖοι
εὐαγγελισταὶ τὰς τῶν εὐαγῶν γυνάιχῶν προσελεύ-
σεις, χαὶ ἃς χατεῖδον αὗται διαφόρους περὶ τὴν
ἀνάστασιν ὀπτασίας, ὡς εἶχεν ἕκαστος διὰ μνήμης,
ἢ θειοτέρας, μᾶλλον εἰπεῖν, ἐμπνεύσεως, σαφῶς
ἀνεγράψαντο. Ἢ μέντοι ἀληθὴς τῆς αναστάσεως

ParROL. Ga. CXLV.

oratione et compunctione cordis peragant, atque
tum circa noctem mediam Sabbati jejunium solvere ;
cum sancti evangelists Mattheus ac Lucas, ille
quidem dicendo, vespere Sabbati, hio vero, valde
diluculo, nobis noctis tarditatem descripserint.
Usque enim ad sextam horam nocturnam Sab-
bati jejunare fas est : non tamen post septimam,
quia Dominus oirca illam horam resurrexisse cre-
ditur, diebus autem Dominicis jejunare vetitum
est.

Convenit cum illis etiam B. Dionyaius Alexan-
drie patriarcha, atque eodem tempore jejuniug
solvere eos jubet, qui ante Pascha abstinuerunt,
quorum alii totam septimanam absque cibo trans-

B egere, alii duos solum, aut tres, aut etiam qua-

tuor dies. Nam vespere Sabbuti qnod apud san-
ctum Mattheum legitur, non vesperam denotat, sed
profundam noctem ; larditas adeo ac longa noctis
mora vespere significatur ; ideoque addit ille, « Quod
lucescit prima Sabbati. » Joannes autem sic habet :
« Mane cum adhuc tenebre essent. » Et Lucas, « Una
Sabbati valde diluculo. » Marcus denique, « Valde
inane una Sabbatorum, mulieres venerunt ad monu-
mentum, orto jam sole.» Idem vero est « valde mane
quod βαθέως ὄρθρου, id est, « valde diluculo. »
Nam mulieres noctu intempesta monumentum adi-
bant, atque sepulcrum assidebant usque ad ortum
solis, siquidem ab ortu 8018 dies, et ab occasu
ejus uox incipiat. Jus autem civile et astronomi ho-
ram noctis septimam principium diei slatuunt, et
pro noctis initio borum septim&àm diurnam. Quam
ob causam οἱ in sacra nocte resurrectionis
Christi, quando scilicet contigit aquinoctium ver-
num, profundum diluculuin, et. valde maue sole
jam oriente, et tenebre, et vespera Sabbati in
primum post Sabbatum diem allucescens, qui
Dominicus quidem fuit, sacra evangelistarum
phrasi vocatur tempus noctis immediate sequens
horam sextam, quod principium quidem erat diei
Dominice. Unde triduanam esse dicimus Domini
resurectionem juxia infallibilem ipsius predictio-
nem. Quoniam enim in Parasceve mortem dormivit
vite parentem, qu» prima fuit, οἱ secunda, que
erat Sabbatum, septimam noctis horam, hoc eat
principium diei Dominice, ut jam diximus, perti-
git ; tertia igitur numero fuit dies Dominica.

Dicit autem murus ille septumque Ecclesie,
olque doctriue evangelioce pandectes, sanctus,
inquam, Chrysostomus, citius si resurrexisset Do-
minus, incusatione fore vacuum ; sin vero tardius,
valde suspectum. Nam si quis debitum ante pre-
stitutum tempus persolverit, prudens nemo vitio
vertat. Sancti autem evangeliste acoessas agi-
lium illarum mulierum, variasque quas de resur-
reclione viderunt visiones, ut quisque ex me-
moria potuit, aut potius ex divina revelatione,
clare descripserunt. Ipsissimam autem resurre-

4

101

MATTHJAEI BLASTARIS

108

tionis horam, sive seplima fuerit, sive octeva, A ὥρα, εἴτε t60óp τυγχάνουσα ἦν, εἴτε μὴν ὀγδόη,

solus Deus novit qui resurrexit.

Canones aulem concilii Carthaginensis 34 et
73 diem sacri Paschatis in synodis anniversariis
declarari jubent, synodi autem habende diem in-
dicunt decimum Kalendas Septembris, vel quod
idem est, 21 die Augusti. Kalende enim vocantu?
primi mensium dies. Demptis igitur decem diebus
qui pracedunt, relinquitur Augusti (qui mensis
dies 34 numerat) dies vicesimus primus.

Porro autem canon 14 concilii Laodiceni illici-
tum judicat Bacra mysteria, benedictionis quidem
impertiende causa, tempore Paschatis ab una pa-
rcecia in aliam mittere. Hoc enim tanquam moris

indecentis et minus convenientis merito a Patribus B

prohibitum fuit. $89 Latini autem hodieque id fa-

ciunt, nimirum tempore Paschali azyma jam conse-

crata, tanquam communia, popula distribuunt.
Lex.

Primo paschalium dierum incarcerati, nisi im-
peratoris jussu aliter cautum fuerit, liberentur:
precluduntur tamon sacrilegus, adulter, virginum
raptor, sepuleri violator, magus, veneflcus, ho-
micida parricide, tum quisquis deprehensus fuit
adversus imperatorem aut statum civilem novi ali-
quid moliens.

CAP. VIII. De patriarcha.

Patriarcha est viva Christi imago spiransque,
operibus et sermonibus in semetipso ad vivum de-
pingens veritatem.

μόνῳ τῷ ἀναστάντι Θεῷ γνώριμος.

Ὁ δὲ τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου λδ΄ καὶ ὁ ογ'
τὴν τοῦ ἁγίου Πάσχα ἡμέραν παρεγγυῶνται γίνε-
σθαι δήλην ἔν ταῖς ἐτησίως γινομέναις συνόδοις *
ἡμέραν δὲ τῆς συνόδου ὁρίζονται τὴν πρὸ δέκα κα-
λανδῶν Σεπτεμόρίων, ὡς εἶναι ταύτην εἰχοστὴν
πρώτην τοῦ Αὐγούστου * χαλάνδαι γὰρ αἱ πρῶται
ἡμέραι τοῦ μηνὸς λέγονται * εἰ οὖν τὰς πρὸ τούτων
ἀφέλοις δέκα, dj χα' λείπεται τοῦ Αὐγούστου, τριά-
κοντα xai μίαν ἡμέρας ἔχοντος.

Ὃ δὲ ιδ' τῆς ἐν Λαοδικείᾳ οὐχ οἴεται δεῖν τὰ
ἅγια δῶρα, εὐλογίας δῆθεν χάριν, τῷ τοῦ Πάσχα
χαιρῷ ἀπὸ παροιχίας πέμπειν εἰς παροιχίαν “ ὡς
ἀπρεπὲς γὰρ καὶ οὐχ εὔσχημον ἔθος διχαίως πρὸς
τῶν Πατέρων χεχώλυτχι. Τοῦτο δὲ νῦν οἱ Λατῖνοι
ποιοῦσιν, ἐν τῷ χαιρῷ τοῦ Πάσχα ἐπιμερίζοντες τὰ
ἄζυμα μετὰ τὸ ἁγιασθῆναι, ὡς χοινὰ τῷ δήμῳ
παντί.

Νόμος.

Τῇ πρώτῃ τῶν πασχαλίων ἡμερῶν, xal βασιλικῆς
ἐπὶ τούτῳ μὴ καταλαδούσης κελεύσεως, πάντες ol
ἐν φυλακαῖς ἀπολυέσθωσαν, εἰ μὴ ἀρα ἱερόσυλός
ἐστιν, ἢ μοιχὸς, ἢ παρθένων ἅρπαξ, fj τυμδωρύ-
χος, fj γόης, ἢ φαρμαχὸς, ἢ φονεὺς, Tj πατροχτό-
νος, ἢ xatà βασιλέως ἢ πόλεως εὑρέθη μηχανησά-
μῆνος.

ΚΕΦΑΛ. H'. Περὶ πατριάρχδυ.

Πατριάρχης ἐστὶν εἰκὼν ζῶσα Χριστοῦ καὶ ἔμψυ-
χος, 9€ ἔργων καὶ λόγων ἐν αὐτῷ ζωγραφῶν τὴν
ἀλύθειαν.

Munus autem patriarche primum quidem est, il- Ο Σκοπὸς τῷ πατριἄρχῃ, πρῶτον μὲν, οὖς ἐκ Θεοῦ

los quos suscepit a Deo in pietate moribusque bonis
conservare, lum vero et hereticos omnes, quantum
potest, ad orthodoxam fidem et Ecclesie unita-
tem convertere, (Hereticos autem vocant et jus
civile et canones sacri eos quidem omnes, qui cum
Ecclesia catholica non communicant.) Tertio au-
tem in loco ita infideles preclara et admiranda sua
conversalione percellere, ut imitatores emulique
fidei evadant, atque operum suorum inspectores,
qualenus hoc liceat, sanctissime et consubstan-
tialis Trinitatis adoratores reddere.

Munus patriarche est animarum sibi creditarum
salus, atque in Christo vivere, ac mundo cruci-
figi.

Dein eximia sunt isthzec, aptum esso ad docen-
dum, erga omnes tum sublimis tum vilioris generis
homines animo liberali se gerere ; insuper mitem
esse in admonitionibus erga eos omnes, quibuscum
rem habet, at vero quoad contumaces facultate
reprehendendi pollere : pro veritate denique et
dogmatum vindiciis, et pro justitia ac pietale con-
servandis apud imperatores verba facere, neque
erubescere.

Cum autem politia ecclesiastica, instar hominis,
ex partibus ac particulis constet, membra om-
nium maxima maximeque necessaria sunt impera-
tor et patriarcha. Quocirca pax ei felicitas subdi-

παρέλαδεν ἐν εὐσεδείᾳ καὶ σεμνότητι βίου διαφυ-
λάξαι " ἔπειτα δὲ xal πάντας τοὺς αἱρετικοὺς, χατὰ
τὸ δυνατὸν αὐτῷ, πρὸς τὴν ὀρθοδοξίαν καὶ τὴν ἔνωσιν
τῆς Ἐκκλησίας ἐπιστρέψαι (αἱρετικοὶ δὲ τοῖς νόμοις
xal τοῖς κανόσι χαλοῦνται, χαὶ οἱ τῇ χαθολιχῇ μὴ
χοινῶνοῦντες "ExxAnoiq): ἔτι δὲ χαὶ τοὺς ἀπίστους
διὰ τῆς λαμπρᾶς xai θαυμασίας αὐτοῦ πράξεως
ἐχπλίττων, μιμητὰς ποιῆσαι τῆς πίστεως, καὶ τοὺς
ὁρῶντας τὰ ἔργα αὐτοῦ λατρευτὰς τῆς παναγίας
xai ὁμοουσίου Τριάδος, τὸ ὅσον ἐπ᾽ αὐτῷ ἀπεργά-
σασθαι.

Τέλος τῷ πατριάρχῃ dj τῶν χαταπεπιστεά μένων
αὐτῷ ψυχῶν σωτηρία, xai τὸ ζῇν μὲν ἐν Χριστῷ,
ἐσταυρῶσθαι δὲ τῷ χόσμῳ.

Ἴδια πατριάρχου, τὸ εἶναι διδακτικόν, τὸ πρὸς
πάντας ὑψηλοὺς τε χχὶ ταπεινοὺς ἀστενοχωρήτως
ἐξισοῦσθαι, xai πρᾶον μὲν εἶνχι πρὸς ἅπαντος τοὺς
ἐντυγχάνοννχς ταῖς διδασχαλίαις " ἐλεγχτικὸν δὲ
ὑπὲρ δὲ τῆς ἀλη,θείας, καὶ
τῆς ἐκδικήσεως τῶν δογμάτων, xal τῆς συντηρή-
σεως τοῦ διχαίου xai τῆς εὐσεδείχς λαδεῖν ἐναντίον
βασιλέων χαὶ μὴ αἰσχύνεσθαι.

ποὺς τοὺς ἀπειθοῦντας "

Τῆς πολιτείας ἐκ μερῶν καὶ μορίων ἀναλόγως τῷ
τινι ἀνθρώπῳ συνισταμένης, τὰ μέγιστα καὶ ἀναγ-
χκαιότατα μέρη βασιλεύς ἐστι xal πατριάρχης Διὸ
xal 1 χατὰ ψυχὴν καὶ σῶμα τῶν ὑπηχόων εἰρήνη

109

χαὶ εὐδαιμονία βασιλείας ἐστὶ καὶ ἀρχιερωσύνης ἐν
πᾶσιν ὁμοφροσύνη χαὶ συμφωνία.

*O Καωνσταντινουπόλεως θρόνος βασιλείᾳ ἐπι-
χοσμηθεὶς ταῖς συνοδιχαΐῖς ψήφοις πρῶτος ἀνηγο-
ρεύθη * αἷς οἱ θεῖοι καταχολουθοῦντες νόμοι xal τὰς
πὸ τοὺς ἑτέρους θρόνους γινομένα ἀμφισδητήσεις
,ὑπὸ τὴν ἔχείνου προστάττουσιν ἀναφέρεσθαι διάγνω-
σιν xai χοίσιν.

Πάντων τῶν μητροπόλεων, χαὶ ἐπισχοπείων,
μοναστηρίων τε xal ἐχχλησιῶν ἣ πρόνοια χαὶ
φροντὶς, ἔτι δὲ xal κρίσις, xal χατάχρισις, καὶ
ἀθώωσις, τῷ οἰκείῳ πατριάρχῃ ἀνάχειται, Τῷ δὲ
Κωνσταντινουπόλεως προέδρῳ ἔξεστι χαὶ ἐν ταῖς
τῶν ἀλλων θρόνων ἐνορίαις, ἐν οἷς οὐκ ἔστι προχαθ-
ιἱέρωσις ναῶν, σταυροπήγια διδόναι, οὐ μὴν ἀλλὰ
χαὶ τὰς ἐν τοῖς ἄλλᾳις θρόνοις γινομένας ἀμφισόη-
τήσεις ἐπιτηρεῖν xai διορθοῦσθαι, xal πέρας ἐπιτι.
θέναι ταῖς χρίσεσιν * ὡσαύτως xal μετανοίας, καὶ
ἐπιστροφῆς ἁμαρτημάτων xal αἱρέσεων, αὐτὸς χα
μόνος χαθίςταται διαιτητής τε xai γνώμων.

ΚΕΦΑΛ. θ΄. Περὶ περιοδευτῶν, ἔτοι ἐξάρχων.

Ζήτει ἐν τῷ À' χεφαλαίῳ τοῦ E στοιχείου χανόνα
τὴς ἐν Λαοδιχείᾳ συνόδου νζ΄.

ΚΕΦΑΔΛ. Τ.Περὶ πίστεως ὀρθοδόξου.

Ζήτέι τὸ χεφάλαιον τοῦτο πρὸ τοῦ Α στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. IA', Περὶ πλεονεξίας καὶ ἁρπαγῆς.

Ζήτει τὸ (f χεφάλαχιον τοῦ Α σσοιχείου.

ὋὉ ó& μέγας 1ρηγόριος ὁ Νύσσης ἐν τῷ G" χα-
νόνι. Τὸ τῆς εἰδωλολατρείας, φησὶν, εἶδος, οὕτω γὰρ
ὠνόμασε τὴν πλεονεξίαν ὁ μέγας ᾿Απόστολος, οὐχ
οἶδ᾽ ὅπως ἀθεράπευτον ὑπὸ τῶν Πατέρων ἡμῶν πε-
ριώφθη ^ χκαΐτοι γε δοχεῖ τὸ τοιοῦτον χαχὸν τῆς τριτ--
τῆς ἐν τῇ ψυγῇ χαταστάσεως πάθος εἶναι. Καὶ yàp
ὁ λογισμὸς τῆς x83 χαλοῦ κρίσεως ἁμαρτάνων, ἐν
t4 ὕλῃ τὸ χαλὸν εἶνα φαντάζεται, οὐ πρὸς τὸ ἀύλον
ἀναθλέπων χάλλος. Kai ἣ ἐπιθυμία πρὸς τὰ κάτω
Qai, τοῦ ἀληθοῦς ὀρεχτοῦ ἁποῤῥέουσχ * xai ἣ φιλό-
νειχός τε «ai θυμώδης διάθεσις, πολλὰς ἐκ τῆς
κοιαύτης ἁμαρτίας τὰς ἀφορμὰς λαμόάνει * xal, τὸ
ὅλον εἰπεῖν, συμφωνεῖ 1j τοιαύτη νόσος τῷ ἀποστο-
λικῷ τῆς πλεονεξίας ὅρῳ. Ὁ γὰρ θεῖος ᾿Απόστοηλος
οὐ μόνον αὐτὴν εἰδωλολατρείαν, ἀλλὰ καὶ δίζαν ἀπάν-
των τῶν χαχῶν ἀπεφήνατο. Kai ὅμως τὸ τοιοῦτον

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — ii.

110

torum, tam quoad animam quam corpus, est
imperii ac sacerdotii in omnibus concordia et con-
B6nsus.

Sedes Constantinopolitana, qua imperio coho-
nestatur, deoretis synodalibus omnium prima de-
clarate fuit : unde imperatorum sanctiones, que
isthaec sequuntur lites in aliis sedibus si que orian-
tur, ad hujusce throni cognitionem ac judicium re-
ferri jubent.

Omnium plane ecclesiarum metropolitanarum,
et episcopatuum, et monasteriorum, atque Eccle-
siarum providentia et cura, imo etiam recognitio
ac censura, atque absolutio ad proprium patriar-
cham perlinet. Presuli vero Constantinopolitano
licet etiam in aliorum thronorum districtu largiri :
neque id solum, sed et lites, qua in aliis provinciis
moventur, observare et moderari, et penitus deter-
minare; ipse pariter et penitentie atque conversio-
nis a delictis ac hzresibus ei quidem solus consti-
tuitur exactor et explorator.

226 CAP. IX. De visilaloribus, sive exarchis.

Quere in capite 30 littere E canonem synodi
Laodicene 57.

CAP. X. De fide orthodoza.

Vide cap. Prefationis, que immediate praecedit,
litt. A.

CAP. XI. De avaritia et rapina.

Consule cap. 12 litt. A.

Magnus autem Gregorius Nyssenus in canone G,
Species ista idololatrie, inquit (ita enim sanctus
Apostolus avaritiam vocavit), Patribus nostris ne-
scio an tanqua:n insanabilis penitus neglecta fuit ;
siquidem videtur malum illud tertie cujusdum fa-
cullatis anime passio esse. Ratio enim, que de
bono judicium ferre debet, aberrat, atque in mate
rie bonum situm esse arbitratur, nihil ad decus im
materiule respiciens. Et concupiscentia, a vero ap-
petibili divertenB, ad ea que sunt iufra delabitur :
appetitus vero irascibilis atque animosus plerum-
que ex illo errore occasionem sumit. Atque, ut aum-
matim loquar, convenit ejusmodi morbus aposto-
lica detflnitioni avaritiae. Sanctus enim Apostolus
eam non solum idololatriam esse asseruit, sed et
malorum omnium radicem. Quare etiam neglectum

εἰἶὃος παρώφθη τῆς νόσου ἀνεπίσχεπτόν τε xai ἀτη- Ὁ fuit illud morbi genus nulla adhibita cura aut me-

μέλητον * διὸ xal πλεονάξει κατὰ τῆς Ἐχχλησίας τὸ
τοιοῦτον ἀῤῥώστημα * xai οὐδεὶς τοὺς ἔπὶ τὸν χλῆ-
po» ἀγομένους περιεργάζεται. μήπως τῷ τοιούτῳ
εἴδει τῆς εἰδωλολατρείας χατεμιάνθησαν. ᾿Αλλὰ περὶ
τούτων, διὰ τὸ παρεῖσθαι τοῖς Πατράςιν ἡμῶν, ἀρ-
κεῖν ἡγούμεθα τῷ δημοσίῳ τῆς διδασχαλίας λόγῳ,
ὅπως ἂν οἷόν τε 7, θεραπεύειν, xal ὥσπερ τινὰ
πληθωριχὰ τῆς πλεονεχτιχῦῆς ἀῤῥωστίας χαθαί-
ρειν.
KE94A. IB', “Ὅπως δεῖ πνευματιχοὺς πατέρας
οἰκονομεῖν τοὺς αὐτοῖς ἐξομολογουμένους
Ζήτει νρὺ M στοιχείου κεφ, ε΄, ς΄, ζ΄, η΄ xai 0.

dela : unde per Ecclesiam grassatur hoc vitiurm, οἱ
nemo quisquam hos qui ad clericatum accedunt
diligenter observat, ne forte hoc idololatrie genere
inquinati fuerint. Sed quoad ista, quia Patres no-
Blri ea pretermiserunt, communem discipline ra-
tionem sulficere arbitramur, qua curaadum sit, ut
licet, et, quod in plethora fieri solet, purgandum
avaritie vitium.

CAP. XII. Quonam modo oporteat paires spiriluales
se gerere erga confitentes.

Vide litt. M. cap. 5, 6,7, 8 et 9.

411

MATTHJEI BLASTARIS

113

CAP. XIII. Quod animalibus suffocatis vesci haud A | KEPAA. IU. Ὅτι οὐ δεῖ πνιχτὰ ζῶα ἐσθίειν.

liceat.

Ex canone 63 sanctorum apostolorum, aique
etiam 67 synodi sexta, sevum esse videtur et valde
absurdum, hosce brutorum animalium jugulatione
sanguinem non prius evacuare qui illorum carnes
22313 comesturi sunt. Vetilum est a bellua ca-
ptum vel emortuum edere, atque etiam ob ventrem
voracem cujusvis animalis sanguinem arle aliqua
esculentum reddere. Nam etiamsi Deus post dilu-
vium homini concesserit nos minus quam de oleri-
bus ex brutis animantibus cibum capere, veluit
tamen carnes una cum sanguine anime edere. San-
guise enim in brutis anime rationem obtinet. Quam-
obrem etiam apostoli in Actibus decreverunt, ut
fideles sicuti ab idolothytia et fornicatione, ila et a
suífocato abstinerent ; qui vero cunque hanc ipnjun-
ctionem parvipendent, si sint ex ordine clericali,
depositione percellunt, laicos autem excoiumunica-
tione. Latini tamen, sacros hosce canones nihil cu-
ranles, temere suffocata devorant.

Lez.

Sancit conslitutio novella 58 Leonis imperatoris
tam eos qui venduntquam qui comedunt quodcunque
in se sanguinem continet, flaeris cesos bonorum
publicationein sustinere, et cute tenus tonsione
deformari, el perpeluo exsilio multari, et ma-
gistratus qui isthec non puniverint, decem libra-
rum auri multam subire,

CAP. XIV. De panis.

Quasre in 12 capite litt, Z canonem 5 synodi An-
tiochena.
Leges.

Nullam mulierem propter actionem pecuniariam,
sive publica fuerit, sive privata, vel causam quam-
eunque, aut in custodiam conjici volumus, auta
viris custodiri, ne forte ea occasione inveniantur
quoad pudicitiam corruptionis ree. Sin vero gravis-
sinum sit crimen, quod objicitur, trudatur in mo-
nasterium vel mulieribus tradatur, ut tulo custe-
diatur, donec res fiat manifesta.

Si imperator ponam alicui denuntiet, damnatus
ne statim puniatur, sed differatur in dies 30 pone
infliclio : nam forsitan veniam obtinuerit.

Liberis, qui nihil mali patrarun!, patrum delicta
haud nocent, neque liberorum patribus. Caput enim
crimina sequuntur.

Vetat constitutio vel manus anibas vel pedes ab-
scindi.

Poena tnetalli est quempiam damnari ad asbe-
stum preparandum, aut sulphur effodiendum.

Vide et in 9 capite litt. M, et in 9 capite littere
ἃ can. 90 concilii Carthaginensis.

Τῷ ἔγ΄ κανόνι τῶν ἀγίων ἀποστόλων, πρὸς δὲ xal
τῷ EU τῆς ς΄ συνόδου, ἀπηνὲς εἶναι δοκεῖ καὶ ἀτεχ -
νῶς ἄλογον τὸ μὴ πρῶτον ἐχχενοῦν τῇ σφαγῃ τῶν
ἀλόγων ζώων τὸ αἴμα τοὺς τῶν χρεῶν αὐτῶν ἅπτε-
σθαι μέλλοντας. ᾿Απείρηται δὲ χαὶ θηριάλωτον
ἐσθίειν ἢ νεθνηχὸς, ἔτι δὲ χαὶ διὰ τὴν λίχνον γα-
στέρνα, αἷμα οἱουδήποτε ζώου, τέχνῃ τινὶ κατα-
σχευΐτειν ἐδώδιμον, E* γὰρ xal μετὰ τὸν χαταχλυ--
σμὸν ὁ θεὸς τοῖς ἀνθρώποις ἐπέτρεψε τῶν λαχάνων
οὐχ ἧττον τὰ ἄλογχ τῶν ζώων ποιεῖσθαι τροφὴν,
ἀλλὰ χρέὲχ ἐν αἵματι ψυχῆς ἐσθίειν ἀπείρηκε * τὸ
γὰρ αἷμα ψυχῆς ἐν qoi; ἀλόγοις ἐπέχει δύναμιν.
Διὰ τοῦτο χαὶ οἱ ἀπόστολοι ἐν ταῖς Πραξεσι, μετὰ
τοῦ εἰδωλοθύτου xai τῆς πορνείας, xal ἀπὸ τοῦ πνι-
χτοῦ παραφυλάττεσθαι νενομοθετήχασι τοὺς πιστούς -
τοῖς δὲ ταύτην περὶ ἐλαχίστου τιθεμένοις τὴν ἐντο-
λὴν, εἰς κληρικοὺς μὲν τελοῦσι, δίχην ἐπάγουσι τὴν
καθαίρεσιν, ἀφορισμὸν δὲ τοῖς τοῦ λαοῦ, Οἵ γε μὴν
Λατῖνοι, xal τῶν ἱερῶν τούτων χατολιγωροῦντες
χανόνων, ἀδεῶς ἐσθίουσι τὰ πνιχτά.

Νόμος.

'H δὲ νη΄ νεαρὰ τοῦ βασιλέως Λέοντος διορίζεται,
τοὺς μὲν πωλοῦντας ἢ ἐσθίοντας εἶδος οἱονδηποτοῦν
μετέχον αἵματος, αἰχκιζομένους δημεύεσθαι, xal διὰ
τὴς ἐν χρῷ κουρὰς ἀτιμοῦσθαι, xal ἀειουγίᾳ χατα-
κρίνεσθαι * τοὺς δὲ μὴ τὰ τοιαῦτα ἐχδιχοῦντας ἄο-
χοντας δέχα λίτρας ζημιοῦσθαι χρυσίου.

ΚΈΦΑΛ, [Δ΄. Περὶ ποινῶν.

δήτει ἐν τῷ ιβ' κεφαλαίῳ τοῦ E στοιχείου xavóva ε'

τῆς ἐν ᾿Αντιοχείᾳ συνόδου.
Νόμοι,

Οὐδεμίαν γυναῖχα ὑπὲρ χρηματιχῆς αἰτίας ὃν μο-
σίας ἢ ἰδιωτικῆς, ἢ ὑπὲρ ἐγχλύμστος οἱουδήποτε, fj
εἰς φρουρὰν βάλλεσθαι συγχωροῦμεν, fj δι᾽ ἀνδρῶν
φυλάττεσθαι, ἵνα μὴ διὰ τῶν τοιούτων ἀφορμῶν εὐὖ-
ρεθῶσι περὶ τὴν σωφροσύνην ἀτιμαζόμέναι. Εἰ ót
βαρύτατον εἴη τὸ ἔγχλημα, ἐφ᾽ ᾧ κατηγορεῖται, εἰς
μοναστήριον ἐμδαλλέσθω, ἢ γυναιξὶ παραδιδόσθω,
ὥστε ἀσφαλῶς τηρεῖσθαι, ἕως οὗ τὸ πρᾶγμα gavc-
ρωθῃ.

'Eà» ἐπαγάγῃ ὁ βασιλεὺς τιμωρίαν τινὶ, μὴ xoAa-
ζέσθω παραχρῆμα ὁ κχαταδιχασθεὶς, d))' ὑπερτι-

D θέσθω λ΄ ἡμέρας ἡ, xav' αὐτοῦ τιμωρία * ἔσως γὰρ

τεύξεται φιλανθρωπίας.

Τοὺς μηδὲν ἡμαρτηχότας παῖδας τὰ τῶν παντέ-
pov ἁμχρτήματα οὐ χαταύθλάπτει, οὐδὲ τοὺς πατέ-
pac τὰ τῶν τέχνων " τὰ γὰρ ἀμχρτήματα τῇ χεφαλῇ
ἕπονται,

᾿Απαγορεύει ἡ διάταξις ἀμφοτέρας τέμνεσθαι τὰ»
χεῖρας, ἢ τοὺς πόδας.

Ποινὴ μετάλλου ἐστὶ τὸ κχαταδιχασθζναί
ἄσύεστον ποιεῖν, ἢ θεῖον ἀρύττειν.

Ζήτει χαὶ ἐν τῷ θ' κεφαλχίῳ τοῦ Μ στοιχείου, καὶ
ἐν τῷ θ΄ χεφ, τοῦ Δ στοιχείου χανόνα v' τῆς ἐν Καρ-
θαγένῃ συνόδου,

τινὰ

118

ΚΕΦΑΛ. IE. Περὶ πορνείας.

Ζήτει ἐν τῷ ιδ΄, xeo. τοῦ M στοιχείου κανόνα δ᾽
τοῦ μεγάλου Γρηγορίου Νύσσης, ὅστις χαὶ εἰς θ’
χρῦνους τοὺς πόρνους ἐπιτιμᾶσθαι χελεύει.

Ὅ δὲ μέγας Βασίλειος, ἐν τῷ νθ’ κανόνι, τὸν πόρ-
νον μέχρις ἑπταετίας τῆς χοινωνίας ἀπείργει. Εἰ
γὰρ καὶ ἐν τῷ x6' κανόνι, ὃν xal ζήτει ἐν τῷ ιγ' κεφ.
τοῦ Α στοιχείου, μετὰ τετραετίαν δοχεῖ λύειν τοῖς
τοιούτοις τὸ ἐπιτίμιον, ἀλλ᾽ οὐχὶ γνώμην οἰχείαν,
τὴν δὲ τῶν πρὸ αὐτοῦ Πατέρων εἰσήνεγχε" τήν γε
μὴν ἑπταετίαν τῇ, ἰδίᾳ χρίσει τούτων κατεψηρφί-
σατο, βαρύτερον ἢ οἱ πρὸ αὐτοῦ τὴν πορνείαν χο-
λάζων, ὥσπερ ἄρα xai ἕτερα τῶν παθῶν οὐχ
ὀλίγα.

Περὶ δὲ τοῦ γυναιχὶ συνοιχοῦντος νομίμῳ xai παρ-
νεύοντος ζήτει Bv τῷ tQ χεφαλαίῳ τοῦ Γ στοιχείου
xavóva τοῦ μεγάλου Βασιλείου χα΄,

Περὶ δὲ τοῦ γυναῖχα παρθένον φθείραντος βίᾳ
ζήτει τὸ À' xsp. τοῦ Γ στοιχείου.

'O δὲ μέγας Βασίλειος ἐν χε’ χανόνι, Ὁ τὴν
ἀμνήστευτον φθείρας παρθένον, φητὶ, χαὶ μετὰ τὴν
φθορὰν oia συζύγῳψ χρώμενος, τὸ μὲν ἐπὶ τῇ φθορᾷ
ἐπιτίμιον ὑποστήσεται. Τὴν δὲ γυναῖνα, τὴν μετ᾽
αὑτοῦ συμδίωσιν αἱρουμένην, οὐχ ἀφαιρεθήσεται,
εἴ γε χαὶ οἱ γονεῖς τῆς χόρης δηλαδὴ χαταδέχοιντο
ἔτ: οὔσης ὑπεξουσίου. Ἑχείνων γὰρ μὴ ἀνεχομένων,
ὁ φθείρας χατὰ τοὺς πολιτιχοὺς νόμους τιμωρηθή-
σεται, οὖς xai ζήτει χατὰ τὸ ῥηθὲν λ΄ χεφ. τοῦ Γ
στοιχείου.

Ἐπὶ τριετίαν δὲ xal ὁ φθείρας ἐπιτιμᾶται, xal ἡ
φθαρεῖσα, xatd τοὺς χειμένοις τοῦ ἁγίου τούτου
χανόνας lv τῷ η΄ χεφ. τοῦ Γ στοιχείου. ᾿Αχολούθως
δὲ xai οὗτος τῷ ἀποστολιχῷ ζ΄ χανόνι, ὃν xal ζήτει
ἐν τῷ αὐτῷ λ΄ χεφ. τοῦ I στοιχείου, τὸν τὴν παρθέ-
νον φθείραντα νομίμως ταύτῃ συνάπτεσθαι διορί-
ζεται. ἴσως γὰρ εἰ μὴ τούτῳ συναφθείη, ἄτιμος
περιλειφθήσεται, οὐδενὸς ταύτην αἱρουμένου πρὸς
γάμον λαθεῖν.

Ἐν δὲ τῷ χς΄, Ἢ πορνεία γάμος οὐχ ἔστι, φησὶν,
ἀλλ᾽ οὐδὲ γάμου ἀρχή " εἰ μὲν οὖν οἷόν τε τοὺς χατὰ
πορνείαν συνχπτομένους χωρίζεσθαι, τοῦτο χράτι-
στον “ σαθρὸς γὰρ ὡς ἄθεσμος ὁ τοῦ τοιούτου γά-
goo θεμέλιος. Εἰ δὲ σττέργουσιν ἐχ παντὸς τρόπου
xai ἄμφω τὸ συνοιχέσιον, τὸ μὲν τῆς πορνείας ἐπι-
τίμιον γνωριζέτωσαν, ἀφιέσθωσαν δὲ συνο!χεῖῦ, ἵνα
μὴ χεῖρόν τι γένηται, Ἢ γὰρ ἑτέρῳ συζυγεῖσα d
qovi,, εἰς μοιχείαν ἐχκυλισθήσεται, τῷ πρώτῳ λάθρα
συμφθειοομένη * ἢ στέργοντες ἀλλήλους διαχαῶς,
xai συνεῖναι κωλυόμενοι, ἑαυτοὺς διαχειρίσοντσι, τῷ
χατ' ἄκρας ἁλῶναι τῷ ἔρωτι, τὴν ἀπ᾿ ἀλλήλων
μὴ ἐνεγκόντες διάζευξιν. Ζήτει χαὶ τὸν π΄ τού-
τοῦ κανόνα ἐν τῷ δ᾽ χεφαλαίῳ τοῦ T στοι-
χείου.

Νόμοι.

'AAÀ' ὁ νόμος tov παλλαχῇ σώφρονι χρώμενον
ἀναγχάζεσθαι χελεύει ταύτην χαὶ νόμῳ γάμου λα-
δεῖν * τὴν δὲ καὶ ἑτέροις μιγνυμένην, xal μὴ τῷ ἑνὶ
ἁρκουμένην προσώπῳ, καὶ τῆς οἰχίας τοῦ πορνεύον-

τος ἐξωθεῖσθαι.

SYNTAGMA ALPHABETICUM. ---

t

9 CAP. XV. De fornicatione.

Quare in 14 cap. litt. M canonem 4 magni Gre-
gorii Nysseni, qui in novennium fornicatores ca-
gtigari Jubet.

Magnus autem Basilius, in canone nono, forni-
catorem per septennium communione privat. Quam-
vis onim canone 22 (quem videsis in capite 13 litt.
A) videatur post quadriennium hisce corre-
ctionem solvere, non tamen ibi propriam sententiam,
sed Patrum precedentium attulit. Ex propria au-
tem sententia eos in seplennium damnavit, gra-
viusque adeo quam qui preecesserunt fornicationem
punivit, sicuti et pleraque alia vitia.

Jam vero de eo qui legitiina cum uxore sua co-

B habitat, quamvis fornicetur, vide in capite 16 litt.

T canonem magni Basilii numero 21.

De eo qui virginem per vim stupraverit consule
cap. 30 litt. T.

Tum vero magnus Basilius in canone 25, Qui
virginem nondum desponsstum, inquit, corru-
perit, eaque post stuprum tanquara conjuge usus
fuerit, constuprationis ponas dabit. Feminam
vero, si cum illo una vivere velit, non repudiabit,
nimirum dummodo parentes puella, qua adhuc
sub potestate i!loruin sit, id fieri permiserint. Nam
gi illi recusaverint, stuprator secundum leges civiles
punietur: quod disces eliam ex dicto cap. 30
litt. T.

Ponam autem triennalem luit tam stuprator

(; quam stuprata, juxta canones hujus sancti Patris

. in cap. 8 litt. T. Et in eo quidem convenit Basilius
cum 7 canone apostolorum, quem consule in eodem
30 cap.litt. I, quod stupratorem virginis [6-
gitime cum ea conjungi (tanquam maritum) de-
cernat. Nisi enim illi juncta fuerit, fortean infamis
relinquetur, quia nemo illam ducere velit.

Canone autem 96, Fornicatio, ait ille, matrimo-
nium non est, imo nec initium matrimonii. Idcirco
si fieri possit, αἱ qui per fornicationem conjuncti
eunt separentur, hoo multo melius. Pulre enim
est, uti et illegitimum talis matrimonii fundamen-
tum. Sin vero ambo omni modo cupiant cohabi-
tationem, fornicationis quidem ponam sentiant,
permittantur tamen una habitare, ne quid deterius
contingat. Quippe aut alteri juncta mulier in adul-
terium prolabetur, cuum altero clanculum con-
gressa, aut, cum ardenter se depereant invicem, et
tamen aconaubio prohibeantur, sibi manus vio-
lentas inferent, pre sumio amore quo capiuntur,
separationem ab invicem minime tolerantes. Quere
et can. 80 ejusdem Basilii cap. 4 litt. T.

Leges.

Vult autem jus civile virum qui concubina pu-
dica utitur, cogi ut illam tanquam uxorem traolet ;
eam vero qua cum aliis se commiscet, neque
uno viro contenta eat, etiam e domo fornicantis
pelli.

115

MATTH/EI BLASTARIS

116

Quod autem mulieres attinet, que per vim for- Περὶ δὲ τῶν πορνευομένων ἐξ ἀνάγχης γυναιχῶν

nicantur, magnus Basilius in can. 49, Stupra, ait,
408 per vim inferuntur, culpa vacant. [ta si ancilla
a proprio domino vim passa fuerit, constuprationis
quidem gratia, multari eam minime oportet ; si
tamen fuerit diaconissa, &abstinebit a munere
diaconico. Imo vero femina qua vel ἃ domino
suo vel alio quovis corrupta fuerit, viro qui
sacros ordines susceplurus est, nequaquam ma-
trimonio jupgetur.

2723 Primus autem canon sanoti Gregorii Thau-
maturgi, si femine, inquit, 8 barbaris corrupte
vita prior damnata fuerit, neque status fornicarius,
captive licet, suspicione vacat : quare cum ejus-
modi facile orationibus communicare nou oportet.
Sin vero aliqua in summa continentia vixerit, et
priorem vitam commonstraverit omnis suspicionis
liberam, jam vero ex vi allata ao necessitate in
contumeliam lapsa fuerit, miseranda magis quam
incusanda, juxta exemplum illud in Deuteronomio
de adolescentula, quam homo ín agro reperit, et
per vim corrupit : « Adolescepntule, inquit, nihil
facietis : « Adolescentula delicti capitalis non est
rea, quia quemadmodum si quis homo adversus
proximum suum insurrexerit, et ipsum occiderit,
sic et res ista sese habet. Exclamavit adolescen-
tula, sed non erat qui ei openi ferret. Verumta-
men et ille mediocriter punientur, elcuti ii qui
cibos prohibitos invite licet degustant.

De clericis autem qui in fornicationem prolapsi
sint, ita in cononibus constitutum est :

Primus quidem canon concilii Neocesariensis
eum quí post susceptum sacerdotium matrimonio
legitimo licet mulieri jungitur, munereillo privat,
fornicantem vero aut in adulterio prehensum ex Ec-
lesi& prorsus pellit, et in loca peenitentium rejicit,
sed istis ponis plecti, sacerdotem fornicantem,
neque canonibus apostolorum neque Patrum san-
citum; quos videsis in cap. 10 littere Δ.

Porro tertius canon magni Basilii diaconum
fornicantem diaconatu quidem dejicit, et in laioo-
rum locum trudit, sed tamen a communione sa-
cra haud excludit. Illud quidem,;factum, ait, pro-
pter legem veterem, que dicit : « Non vindicabis

6 μέγας Βασίλειος ἐν μθ΄ xavóvi, ΑἹ πρὸς ἀνάγκην,
φησὶ, γενόμεναι φθοραὶ, ἀνεύθυνοι ἔστωσαν * ὥστα
xai ἣ δούλη, εἰ παρὰ τοῦ ἰδίου δεσπότου βεδίασται,
ἀνέγχλητος ἔστω ὥσπερ δὴ xai d ἐξ ἁρπαγῆς βια-
σθεῖσα, ἢ ἣ τοῖς πολεμίοις ληφθεῖσα, xal ὑπ᾽ ἐχεί-
νων φθαρεῖσα " ἀλλὰ τῆς μὲν φθορᾶς ἕνενεν ἐπιτι-
μᾶσθαι ταύτην οὐ δέον. Εἰ δὲ διάχονος ἐτύγχανεν
οὖσα, τοῦ διαχονεῖν παύσεται ^. ἀλλ᾽ οὐδὲ τῷ ἱερω-
θήσεσθαι μέλλοντι dj ὑπὸ τοιούτων ἐφθαρμένη, f
οἴουδήτινος ἄλλου, συναφθήσεται.

'O δὲ α΄ κανὼν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τόδ θαυμα-
τουργοῦ. Τῆς ὑπὸ βαρδάρων φθαρείσης, φησὶ, εἰ
μὲν xal ὃ πρότερος βίος κατέγνωστο, οὐδὲ δορυα-
λώτου γενομένης 4j πορνικὴ ἕξις ἀνύποπτος, ταύτῃ

p τοι καὶ προχείρως οὐ δεῖ ταῖς τοιαύταις εὐχῶν κοι-

νωνεῖν. Εἰ δέ τις ἐν ἄκρᾳ ζήσασα σωφροσύνῃ, xai
ὑπονοίας πάσης ἐλεύθερον τὸν πρότερον ἐπιδεδειγ-
μένη βίον, νῦν ἐκ βίας xal ἀνάγχης περιπέπτωχεν
ὕόρει, ἐλεεῖσθαι μᾶλλον, fj ἐγχαλεῖσθαι διχαία, κατὰ
τὸ ἐν τῷ Δευτερομίῳ παράδειγμα ἐπὶ τῇ νεάνιδι,
ἣν ἐν τῷ πεδίῳ εὑρὼν ἄνθρωπος ἐδιάσστο" « Τῇ
νεάνιδι γὰρ, » φησὶν, « οὐ ποιήσεται οὐδέν. » Οὐκ ἔστ’
τῇ νεάνιδι ἁμάρτημα θανάτου, ὅτι ὡς εἴ τις ἀναστῇ
ἐπὶ τὸν πλησίον αὐτοῦ, xai θανατώσῃ αὐτύν - οὕτω
xai τὸ πρᾶγμα τοῦτο " ἐδόησεν ἣ νεᾶνις, xa! ὃ βοη-
θῶν οὐχ ἦν αὐτῇ. Πλὴν καὶ αὖται μετρίως ἐπιτι-
μηθήσονται, ὥς γε δὴ xai οἱ βρωμάτων ἀπειρημένων
κατ᾽ ἀνάγχην ἀπογευσάμενοι.

Περὶ δὲ τῶν πορνείᾳ περιπεπτωχότων χληριχῶν
ταῦτα τοῖς xavóct διείληπται *

'O μὲν γὰρ a' χανὼν τῆς ἐν Νεοκαισαρείᾳ συνό-
δου τὸν μετὰ τὴν ἱερωσύνην νομίμῳ δῆθεν γυναικὶ
συναφθέντα τῆς ἱερωσύνης ἀπογυμνοῖ" πορνεύσαντα
δὲ ἢ μοιχεύσαντα τελέως τῆς ᾿Εχκλησίας ἐξοστρα-
χίζει, καὶ ἐν τοῖς τόποις ἴστησι τῶν μετανοούντων *
ἀλλὰ τὸ ἐπιτιμᾶσθαι ταύτῃ τὸν πορνεύσαντα ἱερέα,
οὔτε τοὶς ἀποστολιχοῖς, οὔτε τοῖς Πατριχοῖς κανόσι
δοχεῖ, οὖς xal ζήτει ἐν τῷ c χεφαλαίῳ τοῦ Δ στοι-
χείου.

Ὥσπερ δὴ xai ὁ γ' τοῦ μεγάλου Βασιλείου κανὼν
τὸν πορνεύσαντα διάχονον τῆς μὲν διαχονίας ἐχδάλ-
λει, xal εἰς τὸν τῶν λαϊκῶν ἀπωθεῖται τόπον, τῆς
δὲ χοινωνίας οὐχ ἀπείργει τῶν ἁγιχσμάτων * τοῦτο
piv, φησὶ, διὰ τὸν, « Οὐχ ἐχδικήσεις, » λέγοντα, « δὶς

bisin idipsum. » Hoc autem, quiaspesomnis pre- ἢ ἐπὶ τὸ αὐτὸ, » παλαιὸν νόμον" τοῦτο δὲ, καὶ διὰ τὸ

ciditur ad pristinum gradum redeundi. Quippe lai-
cus, qui lapsus fuerit, post temporis cureum in
ponitentie forma expressum redit unde disces-
seral ; clericus autem semel luit permanens depo-
sitionis supplicium. Porro auteu in genere verum
remedium et preparatio ejus ad mysteriorum par-
ücipationem est recessio ἃ peccato, per cordis
contritionem et carnis subjectionem. Nam siadhuo
persistat in fornicando, non solum ex communione,
sed et conventu fidelium orantium excludetur, et
correctionibus, ut laisci, subjicietur.

μὴ ἔχειν ἔτι ἐλπίδα πρὸς τὸν πρότερον &xawiivat
βαθμόν. Ὁ μὲν γὰρ λαϊκὸς ἐχπίπτων, μετὰ τὴν
ἐντετυπωμένην ἐν σῇ μετανοίᾳ τοῦ χρόνου περίο-
δον, ἐπάνεισιν ὅθεν ἐξελήλυθεν " οὗτος - δὲ ἅπαξ
ἔσχε διαρκῆ τὴν χαταδίχην τῆς χαθα!ρέσεως “ καϑ-
ὄλου γε μὴν ἀληθὲς αὐτῷ ἴαμα πρὸς τὴν μέθεξιν
τῶν ἁγιασμάτων, fj τῆς ἁμαρτίας ἀναχώρησις, διά τε
συντρίμμοῦ καρδίας, xai παιδαγωγίας τῆς σαρχός.
Εἴ γὰρ ἔτι πορνεύων οὐ πέπαυται, μὴ ὅτι τῆς χοι-
νωνίας, ἀλλὰ xal τῆς μετὰ τῶν πιστῶν εἰς τὰς sÜ-
χὰς συνελεύσεως ἐκόληθήσεται, χαὶ ἐπιτιμίοις ὥσπερ
οἱ τοῦ λαοῦ καθυποδληθήσεται.

441

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — Il.

148

'O δὲ μδ΄ vovaixa διάκονον Ἕλληνι συμπορνεύ- A — Deinde canon 44 diaconissam qua cum Greco

cacav τῆς μὲν ἀξίας χαθαιρεῖ, χοινωνεῖν δὲ τῷ λαῷ
στάσεως xai εὐχῶν οὐκ ἀπείργει " τῷ δὲ ζ΄ ἔτει τῆς
τῶν ἀγιασμάτων χοινωνίας ἀξιοῦσθαι χελεύει, εἴ γε
ἐν ἁγνείᾳ βιῴη xai σωφροσύνῃ. Τῇ πίστει δὲ προσ-
ἐόντι τῷ Ἕλληνι καὶ ταύτην εἰς γάμου συνάφειαν
αἱτουμένῳ, οὐχ οἴεται δεῖν ἐχδιδόναι, ἱεροσυλίαν
σαφῆ λογιζόμενος, τὸ ἅπαξ ἀφιερωθὲν τῷ Θεῷ σῶμα
εἰς χρῆσιν σαρχικχῆς ὑπάρχειν ἐπιθυμίας. ᾿Εντεῦθεν
τοῖς ὀρθῶς σχυποῦσιν οὐχ ἄδηλον, ὡς οὐδὲ χληρι-
χοὺς μετασχηματιζομένους, ἢ μοναχοὺς, γυναιξὶ
συνάπτεσθαι θεμιτόν" οὐ μὲν οὐδὲ τὰς τῶν ἱερέων
γυναῖχας ὅσιον, δευτέροις γάμοις προσομιλεῖν, tv
σῶμα τῇ πρὸς τοὺς ἱερέας συναφείᾷᾳ γεγενὴη-
μένας.

Ζήτει xal τὸ χε' χεφ. τοῦ X στοιχείου, xal ἐν
τῷ δ᾽ ou. τοῦ Γ στοιχείου χανόναχς τῶν ἁγίων
ἀποστόλων ιζ΄ xai t», xai τὸν ξα΄ ἐν τῷ (0 χεφ. τοῦ
M στοιχείου " xai ἐν τῷ θ΄ χεφ. τοῦ T στοιχείου
χανόνα x& τοῦ μεγάλου Βασιλείου, καὶ τῆς ς΄ συν-
ὁδοὺυ xg, xai ἐν τῷ ιε΄ χεφ. τοῦ αὐτοῦ στοιχείου xa-
vóva τοῦ μεγάλου Βασιλείου ξθ΄.)

Περὶ δὲ τῶν πόρνευσάντων μοναχῶν ζήτει xal τὸ
t&' χεφάλαιον τοῦ M στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. Ιζ΄. Περὶ τοῦ πορνεῦσαι ἐπιθυμήσαν-
τος, χαὶ μὴ πράξαντος.

Ἔθος γε μὴν ἀρχαῖόν ἐστι τῇ χαχίᾳ, μὴ ἀθρόον
ἡμῖν, μηδὲ ἀπὸ σοῦ πρώτου παραστάντος ἐπιστρα-
τεύειν τὰ πάθη, ἀλλὰ τέχνῃ τινὶ χαὶ περινοίᾳ σοφι-
στιχῇ τὸ τῆς ἀπωλείας ἡμῖν βάραθρον xarà μικρὸν
ὑπορύττειν, Ταύτῃ tot xal τοῖς λογισμοῖς ἠπίως τῷ
δοκεῖν χαὶ ἱλαρῶς ἐπιμίγνυσθαι, προτέραν
λεγομένην ἐφίησι προσδολὴν τῷ ἐπαγωγῷ τοῦ
δειχνυμένον ἰνδάλματος ὑποφθεῖραι τούτους ἐπι-
δούλως μηχανωμένη, xal τὰς τῶν ἡδονῶν ἀρχὰς,
ὡς ψιλὰς ἐννοίας, χαὶ μηδὲν πλέον, τά γε εἰς βλά-
6o; ἐχούσας, ἀδεῶς εἰσδέξασθαι πείθουσα. Κρύπτει
γὰρ τὸ τῆς ἁμαρτίας ἄγκιστρον, τῷ τῆς ἡδονῆς
δελέατι, ὡς ἂν τούτῳ περιχανόντες, ἐχείνιν περι-
παρῶσι, κἀντεῦθεν λαδοῦσα ὕποχειρίους, ὅσα xai
ὑπηρέταις αὐτοῖς χρήσηται. Εἴθε μὲν οὖν μὴ xai
συμμᾶἄχους ἐκλάμδανε χατὰ τῆς ψυχῆς, τοὺς διέ-
πεῖν φεῦ! xai φρουρεῖν αὐτὴν ἐπιτετραμμένοος.
Εἰ γὰρ γυμνωθείη τῆς ἐχ τῶν λογισμῶν συμμαχίας
ἢ, χαθ' ἡμῶν ὀργῶσα xaxia, εἰς μάτην αὐτῇ τὰ τῆς
ἐνέδρας ἔσται καὶ μαγγανείας, μὴ πεφυχυῖα μόνη
κάθος δημιουργῆσαι, xai εἰς ἔργον προενεγχδῖν,
τὸ πομφόλυγος δίχην ὁμοῦ τε φαινόμενον, xat εὐ-
(oc ἀπολλύμενον χαὶ διαλυόμεγον, νεχρᾶς ὃν ἀτεχ-
νῶς, ὡς εἰπεῖν, xai ἀνυπάρκτου φύσεως" ἀλλὰ τὸ
dac καὶ τὸ ζῆν πρὸς τῶν ἡμετέρων δανειζόμενον
λογισμῶν, vexpot τοὺς τὸ ζῇν διδόντας αὐτῷ. Τοι-
ava γὰρ τὰ τῶν παθῶν τῆς κχαχίας ἐπίχειρα"
αὕτη τοίνυν ἣ προσδολὴ ὡς ἥκιστα τῆς ἡμῶν προαι-
ρέσεως ἠρτημένη, ἔγχλημα ἡμῖν οὐχ οἵα τε προσ-
τρίψασθαι. Ὃ συνδυασμὸς ἔπεισι δεύτερος, ὃν
ἡρέμα xzi xav ὀλίγον τὸ τῆς προσδολῆς θαμινὸν
εἰώθει ἀπογεννᾷν, ἐμπαθῶς ἢ xai ἀπαθῶς τοῦ
λογισμοῦ συλλαλοῦντος τῷ προσδαλόντι " τοῦτο τίς

ot C

fornicata fuerit, dignitato sua abdicat; non vetat
tamen quin slatione ao precibus cum laicis una
communicet : anno dein septimo ad sacram com-
munionem admitti jubet, si in castitate ac pudi-
citia vixerit. Greco vero isti, si ad fidem conversus
feminam illam in matrimonium petierit, minime
tradendam esse judicat, reputans manifestum esse
sacrilegium corpus semel Deo consecratum in
usum carnalis concupiscentiae cedere. Hino patet
ista rite pensitantibus, quod neque clericos qui
habitum mutant, sive monachos uxores ducere
fas sit: imo neque pium uxores sacerdotum secun-
das nuptias contrahere, cum per conjugium cum
sacerdotibus facte fuerint unum corpus.

Quere etiam cap. 25 litt. X, et in cap. ἀ litt. T
Banctorum apost. canones 17 et 18, atque 61 cano-
nem in cap. 14 litt, M, et in cap. 9 littere T
canonem 27 magni Basilii, et syn. vi con. 26,
οἱ in 15 cap. ejusdem litt. can. 69 magni
Basilii.

Denique de monachis fornicantibus consule
cap. 15 littere M.

444 CAP. XVI. Deillo qui fornicari cupit, nec
lamen actu fornicatur.

Vetus ille mos est pravitatis, non confestim, ne-
que ad primam instantiam passiones nostras inva-
dere, sed arte quadam et astutia sophistioa bara-
thrum perditionis ad pedes nostros paulatim suffo-
dere. Quapropter et cogitationibus immittit ad im-
miscendum sese placide, utquidem videtur, et
jucunde primum qui vocatur impulsum, et hasce
blanditiis speciei objectee corrumpere subdole ma-
chinatur, atque principia voluptatum, tanquam
conceptus meros, neque majus aliquod malum
trahentes, temere recipere pereuadet. Nam hamum
peccati sub esca voluptatis abscondit, ut qui huic
iuhient, in istum incidant ; tum eos duoit captivos
et tanquam mancipia traclat. Utinam igitur non
sumeres contra animam auxiliatores ipsos illos,
quibus illam persequendi ac custodiendi cur& est.
Nam si privata fuerit cogitationum auxilio pravitas
illa qus contra nos infensa est, frustra erunt om-
nes ejus insidiae ac lenocinia, cum nequeant ex se
solis regere, et in actionem producere affectum,

ἢ qui tanquam bulla modo apparet, modo disparet et

dissolvitur, mortalis plane ac parum subsistentis
nature. Verum id quod esse et vivere accipit a cogi-
tationibus nostris, interficit eas qua ipsi vitam
dederunt. Ejusmodi enim sunt,pravorum affectuum
premia. Hio igitur impulsus, cum minime a nostra
voluntate dependeat, crimen nobis affricare nequit.
Accedit secunda conjunctio quam sensim quidem
et paulatim frequens impulsus solet generare, ra-
tione vel cum passione vel citra impressioni con-
sentiente* Quis vero asserat hoc anime rationali
non nocere, quoad Dei cognilionem, cum cogita-
tiones ejus talibus ocoupentur? Adest tertio in

119

MATTHJEI BLASTARIS

130

loco assensus, indicans ipsam anime inclinatio- A ἂν ἰσχυρίσαιτο μὴ ζημίαν εἶναι ψυχῆς λογικῆς,

nem ad aífectum voluptuosum, quem tanquam
syngrapham recipiens prohibitum sive captivitas
presse quarto in loco sequitur, bonam que adhuc
erat snimi dispositionem violans, persuadensque
experiri fallax imaginationis malum. Sin vero tem-
pore orationis obrepserit, impedit ne utilitatem
inde ullam capiamus, et malis cogitationibus in-
volutos ridet. Cum igitur intelligamus, quam mali
simus, annitamur id colluctando superare quod
nosmet supplantare conatur; et duorum alterum,
aut scilicet vehementius anhelantes auxilio divino
victores evaserimus, aut emolliti et terga dantes
agemur et feremur [ta quidem spiritus ne-
quitie diuturno tempore apud animam perma.
mentes, et in suum habitum ipsam transferentes,
dictum demum affectum tanquam tropeeum figunt
et columnam in corde memoria crescentem et usu
conservatam, et animam preparantem, ad per-
petrandam in quavis re quamvis turpitudinem.

τῆς τοῦ Θεοῦ ἐννοίας περὶ πλείονος τῶν λογισμῶν
αὐτῆς ποιουμένων τὴν περὶ τὰ τοιαῦτα σχολήν;
'H συγχατάθεσις ἐφίσταται τρίτη, νεῦσιν χαὶ τῆς
ψυχῆς κατηγοροῦσα πρὸς τὸ πάθος ἐνήδονον, ἣν καὶ
ὡς γραμματεῖον ἤδη δεξαμένη ἀπόῤῥητον, ἣ aty pa-
λωσία κατὰ πόδας τετάρτη κχατεξανίσταται, τὴν
ἀρίστην ἡμῶν ἀχρειοῦσα κατάστασιν, τῆς χαρδίας
ἤδη περιγενομένη, καὶ δρέπεσθαι πείθουσα τὴν
ἀπατηλὴν βλάστην τῆς φαντασίας, Et δὲ xal τῷ
χαιρῷ τῆς προσευχῆς εἴσφθαρείη, οὐδὲν ἀπόνασθαι
ταύτης ἐᾷ, καὶ μάλιστα πονηροῖς ἐνθυμήμασιν αἷ-
ρουμένους ἐγχαλινδεῖσθαι. Συνέντες δὲ Jj κακοῦ ve
γόναμεν, διὰ πάλης περιγενέσθαι τοῦ πτερνίσαι πει-
ρωμένου περώμεθα" καὶ δυοῖν θάτερον, ἢ σφοδρό-
τερον πνεύσαντες ἐχρατήσαμεν θειοτέρᾳ ῥοπῇ, ἢ
χαυνωθέντες, χαὶ τὰ νῶτα ὃόντες, ἀγόμεθα xal
φερόμεθα. Οὕτω δὲ τὰ τῆς πονηρίας πνεύματα
συχνῷ γρόνῳ τῇ ψυχῇ παραμείναντα, xal εἰς τὴν
σφῶν αὐτῶν ἕξιν αὐτὴν μεταθέμενα, τελευτῶντα,

τὸ λεγόμενον πάθος, ὡσανεὶ τρόπαιον, πήγνυσι, καὶ στήλην ἐν τῇ χαρδίᾳ τῇ μνήμῃ τρεφόμενον, καὶ

τῇ συνηθείᾳ διατηρούμενον, xai
τηταὰ.

Propterea et 4 βγη. Neocesariensis canon eurn
qui mulierem concupiscit et in animo habet cum
ila una dormire, si modo propositum ejus non
proceda! ad actum, per gratiam liberari affirmat ;
attamen expedit eum mediocriter castigari, juxta
canonem 70 magni Basilii. Ait enim, diaconum in
labiis pollutum et confitentem se quoad oscula
peccasse, ab officio abstinere aliquantisper oportet,
sed cum diaconis interim sacra communicare. Ita
et presbyterum. Sin vero deprehendatur in eodem
delicto perseverans, cujuscunque gradus fueri!,
deponi debere.

τὴν

ψυχὴν

72425 Conveniunt cum istis nonus etiam atque
decimus ejusdem concilii Neoceesariensis canones,
dicentes, Peccata que fornicationem antecedere
solent, nimirum que spectant ad tactus, et alia
hujusmodi, sermo obtinet apud complures ordina-
tione solvi. Si tamen ante ordinationem fornioca-
tionis teneatur vel presbyler, vel diaconus, et
conscientia compulsus delictum ante ordinatio-
nem commissum confessus fuerit, ἃ consecratione
Rucharistie prohibebitur, sed tameu ad virtutem
conversus a ceteris sacerdotii privilegiis non reji-
cietur. At vero si nec ipse confiteatur, neque
manifeste convincatur, oportet penes ipsummet
potestatem esse vel cessandi si peccaverit, vel
sacra obeundi, δὶ nihil sibi conscius fuerit. Quin
imo si a quinque testibus, qui juramento accusa-
tionem oonfirmaverint, convictus fuerit preter
depositionem etiam privilegiis sacerdotii multabi-
tur et ín laicorom locum retrudetur.

Theophilus autem Alexandrinus in canone 5
ait, Lectorem fornicationis reum, si accurata exa-
minatione facta aperte convincatur, a clero ejici
oportet; et in clero quidem permanere, si non

παρασχευάζον

περὶ παντὸς ποιεῖσθαι πᾶσαν αἰσχρό-

Δια δὴ τοῦτο χαὶ ὁ τέταρτος τῆς ἐν Νεοχαισαρείᾳ
συνόδου χανὼν τὸν ἐπιθυμήσαντα γυναικὸς, xai
συγχαθευδῆσαι ταύτῃ προθέμενον, εἰς ἔργον δὲ μὴ
προδεδηχυίας τῆς ἐνθυμήσεως, ὑπὸ τῆς χάριτος
ῥυσθῆναι διϊσχυρίζεται͵ πλὴν xai τοῦτον καλὸν ἂν
εἴη μετρίως ἐπιτιμᾶσθαι, κατὰ τὸν ο΄ τοῦ μεγάλου
Βασιλείου χανόνα. Φησὶ γάρ" Τὸν ἐν χείλεσι μιαν-
θέντα διάκονον, χαὶ μέχρι φιλήματος γἡμαρτηκέναι
ὁμολογήσαντα, τῆς μὲν λειτουργίας ἄχρι τινὸς Exc
σχεθῆναι χρή * τῶν δὲ ἁγιασμάτων σὺν τοῖς διακόνοις
μεταλαμδάνειν " ὡσαύτως xal πρεσδύτερον. Τὸν
δέ τι πλέον φωραθέντα ἡμαρτηκέναι, ἐν οἵῳ ἂν εἴη
βαθμῷ, καθαιρεῖσθαι.

Ἕπεται τούτοις xai ὁ θ' προσέτι xal ὁ τι’ τῆς αὐ-
τῆς ἐν Νεοχαισαρείᾳφ συνόδου, τὰ μὲν πρὸ τῆς
πορνείας λέγοντες ἁμαρτήματα, ἅπερ ἔν ἐπαφαὶς
xai φιλήμασι, xai ἑτέροις δή τισι θεωροῦνται
το!ούτοις, λόγος αἱρεῖ παοὰ τοῖς πολλοῖς διαλύεσθαι
τῇ χειροθεσίᾳφ. El μέντοι πρὸ τῆς χείροτονίας
πορνείας ἥλω πρεσδύτερος ἢ διἄκονος, καὶ τῷ
συνειδότι χρουόμενος ὁμολογήσειε τὸ πρὸ τῆς χει-
ροτονίας ἁμάρτημα, τοῦ μὲν ἱερουργεῖν εἰρχθήσε-
ται" ἀρετῆς δὲ μεταποιούμενος, τῶν λοιπῶν τῆς
ἱεφωτύνης πρεσόείων οὐχ ἐχόληθήσεταί " μήτε δὲ
αὐτὸς ὁμολογῶν, μήτε μὴν προφανῶς ἐλεγχόμενος,
ἐπ᾽ ἐκείνῳ δέον τὴν ἐξουσίαν ποιεῖσθαι, ἢ παύσα-
σθαι εἴ γε ἥμαρτεν, ἢ ἐνεργεῖν, ἐξ μηδὲν ἑαυτῷ
σύνοιδεν, ᾿Ελεγχθεὶς δὲ ὑπὸ πέντε μαρτύρων, ὄρχῳ
τὴν κατηγορίαν βεδαιωσχμένων, προς τῇ καθαιρέσει
χαὶ τῶν γερῶν τῆς ἱερωσύνης ζημιωθήσεται, εἰς
λαϊχοῦ διωθούμενος τόπον.

Ὁ δὲ Θεόφιλος ᾿Αλεξανδρείας ἐν τῷ ε΄ κανόνι,
᾿Αναγνώστην πορνείαν φυγόντα, εἰ γενομένης ἀχρι-
δοῦς ἐξετάσεως φανερῶςς ἐλεγχθείη, τοῦ κλήρου,

φησὶν, ἐχδάλλεσθαι χρή" ἐν τῷ χλήρῳ δὲ μένε

421

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — π.

122

μὴ ἐλεγχθέντα - οὐ γὰρ δεῖ ταῖς ματαίαις mpoc- À fuerit convictus. Minime enim decet futilibus

£y ttv διαδολαῖς.
Νόμος.
Φησὶ δὲ χαὶ ὁ νόμος, Κρεῖσσον τὰ ἁμαρτήμχτα
χαταλιμπάνειν ἀνεχδίχητα, ἢ τινας ἀναιτίως χαλά-
ζεσθαι.

ΚΕΦΑΛ. IZ'. Περὶ παρνοδοσχῶν.

'O πε΄ τῆς 4 covóBoó χανὼν τοὺς ἐπ᾽ ὀλίσθιῳ
ψυχῶν πόρνας συνάγοντας xal txtoíoovtae, χλη-
ριχοὺς μὲν ὅντας χαθαιρεῖ " πρὸς τάύτῃ χελεύει
xai ἀφορίζεσθαι, διπλῆν τούτοις ἐπάγων τὴν ἐπ-
ἐξέλευσιν, λαϊχοὺς δὲ, ἀφορίζεσθαι.

Νόμοι.

Ὃ εἰδὼς πορνεύεσθαι τὴν ἑᾳυτοῦ γυναῖχα, xai

σιωπῶν, πορνοδοσχός ἐστιν.

incusationibus intendere.

Lex.
Dicit etiam jus civile melius esse delicta inulta
relinquere, quam quempiam insontem puniri.

CAP. XVII. De iis qui meretrices alunt.

Canon 86 synodi sexte, qui in animarum
perniciem scorta et cogunt et alunt, clericos qui-
dem deponit, imo et excommunicandos decernit,
geminum eis inferens supplicium ; laicos vero
segregari vult.

Lex.

Qui, cum sciat uxorem suam

fuisse, tacuerit tamen, ipse leno est.

fornicatam

Ot ix πορνείας γεγεννημένοι οὐ μόνου τῆς μη- B Ex fornicatione nati hereditatem non matris

τρὸς, ἀλλὰ xai τῶν ἐκ μητρὸς συγγενῶν χληρονο-
μοῦσ;, xai ὑπ᾽ αὐτῶν χληρονομοῦνται, Ἧ δὲ ἰλλου-
στρία νομΐμους ἔχουσα παῖδας xal παρνογενεῖς, οὐδὲν
δύναται παρασχεῖν τοῖς πορνογενέτιν, οὔτε ζῶσα,
οὗτε τελευτῶσα.

Ἢ τοῦ πορνογενοῦς χληρονομία οὐχ ἀνήχει τοῖς
πρὸς πατρὸς συγγενέσιν * οὐ γὰρ λέγεται ἔχειν
πατέρα, τῇ μητρὶ δὲ αὐτοῦ xai τοῖς ὁμομητρίοις
ἀδελφοῖς. Οἱ δὲ περὶ γάμων νόμοι, καὶ οἱ κανόνες
ἐπιγινώσχουσι xai τὴν ἐχ πορνείας συγγένειαν, καὶ
συναπτομένους τοὺς ἐκ πορνείας συγγενεῖς, ὡς τοὺς
ἐξ ἔἐννόμων γάμων αἱμομιξίᾳ περιπεσόντας χολάζου-
σιν.

Ὁ μέντοι παλλαχισμὸς νόμιμός ἐστιν" ὁ γὰρ γύ-
ἑαῖχα σεμνὴν παλλαχευόμενος, xal ποιῶν ἐν ἐχμαρ-
vuplq τοῦτο χατάδηλον, ὡς γαμετὴν αὐτὴν ἔχειν
δοχεῖ" εἰ δ᾽ οὖν, ἀσέλγειαν πρὸς αὐτὴν πλημμελεῖ,

ΚΕΦΑΛ. 1Π΄. Βερὶ πρεσθείων xal προνομίων,
ὧν ἔχουσιν οἱ ἀρχιερεῖς xal αἱ ἐχχλησίαι,
xai περὶ τῶν παροιχιῶν αὐτῶν.

Ζήτει τὸ ta' χεφάλαιον τοῦ E στοιχείου,

ΚΕΦΑΛ. θ΄. Περὶ ὧν ἔχουσιν ol πρεσδύτεροι
δικαΐων,

Ζήτει τὸ 0 χεφάλαιον τοῦ M στοιχείου.
ΚΕΦΑΛ. K' Περὶ μροιχῴων πρχγμάτων.
Νόμοι.

Ἢ διατετιμημένη προὶξ τῷ ἀνδρὶ χινδυνεύεται "

eolum sed et cognatorum ejus adeunt, et heredes
ab illis inscribuntur. Femina autem illustris qua
et legitimos et naturales filios habes, nihil conferre
potest spuriis, neque viva neque moriens.

Hereditas spurii non pertinet ad patris cogna-
tos ; non enim is patrem habere agnoscitur, per-
venit autem ad matrem et fralres suos ex ea-
dem parente. Leges aulem circa nuptias atque
canones agoscunt eliam ortam ex fornicatione
cognalionem, et cognatos ex fornicationes, qui
matrimonium invicem trahunt, tanquam qui nup-
tiis legitimis propter consanguinitatem exciderant,
plectunt.

C Conenbinatus autem licilus est. Nam qui mu-

lierem gravem et ingenuau in concubinam sum-
pserit, idque testibus adhibitis palam professus
fueril, existimatur eam velut uxorem habere;
secus vero, stuprum cum illa committere.

416 CAP. XVIII. De privilegiis et immunitatibus

pralatarum ac. ecclesiarum, atque etiam de pro-.
vincis istorum.

Quaere cap. 11 littere E.
CAP. XIX. De jure presbyterorum.

Vide caput 9 littere M.
CAP. XX. De re dotali.
Leges.
Dos estimata viro periculum gignit : licet ani-

xiv ἀποθάνωσι τὰ ζῶα, χἄν τὴν ἐσθῆτα ἡ γυνὴ ἢ malia intermoriantur, aut mulier vester attriverit,

χατχτρίψη, τὴν ἀποτίμησιν αὐτῶν δίδωσι" τῆς δὲ
ἀδιχτιμήτου xal ἡ αὔξησ)ς καὶ $ μείωσις τὴν γυ-
ναῖχα δρᾷ, xai αὐτὴ λαμδάνει τὸν τοχετὸν τῶν
δούλων * τοὺς δὲ καρποὺς xal τὴν γονὴν τῶν θρεμ-
μάτων ὁ ἀνὴρ λαμάνει,

Tà ἐπαγγελθέντα χάριν προιχὸς, εἰ μὴ ἐντὸς δύο
ἐτῶν χαταδληθεῖεν, ἀπαιτοῦνται xal οἱ τόχοι αὐτῶν
ἀπὸ τρίτης ἱχατοστῆς.

᾿Αποροῦντος υοῦ ἀνδρὸς ἐν συνεστῶτι τῷ γάμῳ,
δύναται 1j γυνὴ παραχρατεὶν τὰ πράγματα αὐτοῦ
εἰς τὴν ἰδίαν προῖκα, προτιμωμένη παντὸς δανει-
στοῦ καὶ ὑποθήκην ἔχοντος: πλὴν οὐ δύναται ἐχ-

ipseestimationem eorum prestat.Inestimateautem
dotis cum incrementum tum diminutio mulierem
respicit, Ista quoque servoruur sobolem accipit,
fructus vero ac pecorum fetum vir percipit.

Promissa nomine dotis nisi mtra biennium 80] --
vantur, exiguntur eorum usurae ad irientem cen-
tesime patris.

Si constante matrimonio vir inopia laboret,
polest mulier res suas pro dote ipsius retinere,
ante oinnem creditorein et hypothecarium ; ve-
rumiamen que retinet, abalienare nequit, quo-

123

MATTH/JEI BLASTARIS

124

niam ex istis seipsam et maritum et liberos suos Α ποιεῖν ἃ καραχρατεῖ " ἐπειδὴ ὀφεῖλει ἐξ αὐτῶν ἀπο-

alere debet.

Mulier non tenetur contraclibus viri, licet. ipsi
desponsata fuerit neque etiam marito proscripto
bona mulieris publicantur, sed nec extradotalia
viri servitio sunt.

Maritus, inops licet, integram dotem debet.

Bi socer a genero et uxor a marito dotem quam
stipulabantur, exposcant, ad facultatum mensuram
evincunt.

Si maritus cum uxore contrahat, ut ipse emor-
tue hereditatem adeat, irritus est is contractus.
Si autem ab initio pactum fuerit, ut si mulier prior
obierit apud maritum dos maneat, atque pater
dotem adeo reddiderit, pactum valet, et exclu-
ditur pater.

Si modo pater turpis adeo fuerit, ut metus sit
ne dotem concreditam absumat, hunc prohibet
actio; et judex tum isti prospicit tum fili.

Si filiis adhuc superstitibus opus fuerit virum
qui post obitum conjugis sue viduus manserit,
neque ad secundas nuptias accesserit, a liberorum
suorum convictu separari, debet is preter integras
res suas etiam unius fllii sortem capere pro nu-
mero liberorum, non tantum educationis gratis,
sed conservata ipsi erga primas nuptias reveren-
tie et honoria.

Si propter sponsam suam egrotantem vir sum-
ptus 337 aliquos fecerit, non potest post obitum
8ponse 8 socro repelere, ad quem dos fllie sue
redierit, sed in ipslus beneplacito acquiescere
debet. Sepultura autem sumptus reddit pater,
cujus in manus dos redierit.

Si filiusfamilias uxorem duxerit, pater tenetur
et ipsum et conjugem alere. ls enim onera sustinet
nuptiarum (lii sui.

Quare caput 2 littere Δ.

CAP, XXI. De proditoribus.

Canon nonus GregoriiThaumaturgi, quicunque,
inquit, cum captivi fuerint apud barbaros, et eo-
rum impietate consirioti, in tantum ipsius fiant
participes ut Christiane sue professionis obliti
nonnullos suorum contribulium ligno aut laqueo
interficiant, et vias ac domos barbaris istarum
ignaris commonstrent, ex auditorum statione eji
ciantur, usquedum sanctis simul congregatis ali-
quod de iis communiter visum sit, et prius Spiri-
tui sancto.

Leges.

Qui instigat hostes, aut in eorum manus prodit
Romanos, capite plectitur. Qui vero in desertis
locis, aut propter mare latronibus opitulantur,
quam hostes aperti eo gravius puniuntur, quoclan-

τρέφειν ἑχυτὴν xal τὸν ἀνδρα " xal τὰ τέκνα αὐτῆς.

Οὐ χατέχεται 3j γυνὴ Ex τῶν τοῦ ἀνδοὸς συναλ-
λαγμάτων, κἀν ἐγγυήσηται αὐτόν xai οὐδὲ Onutuo-
μένου τοῦ ἀνδρὸς συναπάγονται τὰ πράγματα τῆς
γυναιχός " οὐδὲ τὰ ἐξώπροιχα ὑπόχεινται ταῖς τοῦ
ἀνδρὸς λειτουργίαις,

Ὃ ἀνὴρ, xxi ἅπορος ὧν, πᾶσαν τὴν προῖχα
χρεωστεῖ.

'O πενθερὸς ὑπὸ τοῦ γαμδροῦ, xal à γυνὴ ὑπὸ
τοῦ ἀνάὰρὸς ἀπαιτούμενοι ἣν ἐπερωτήθησαν προῖχα,
πρὸς τὸ μέτρον τῆς οὐσίας αὐτῶν χαταδιχάζονται,

'Exv ὁ ἀνὴρ συμφωνήσῃ πρὸς τὴν γυναῖχα, ἵνα
τελευτῶσαν αὐτὴν χληρονομήσῃ, τὸ σύμφωνον ἄχρη-
στόν ἐστιν. "Edv δὲ γένηται σύμφωνον ἐξ ἀρχῆς, ἵνα
προτελευτώσης τῆς γυναιχὸς ἧ προὶξ ἀπομείνῃ
παρὰ τῷ ἀνδρὶ, καὶ εἰ παρὰ τοῦ πατρὸς δεδομένη
ἐστὶν ἡ προὶξ, ἔῤῥωται τὸ σύμφωνον, καὶ ἀποχλείε-
ται ὁ πατήρ.

Ἐὰν ὁ πατὴρ οὕτως ἐστὶν αἰσχρὸς. ὥστε δέος
εἶναι, μήποτε λαδὼν τὴν προῖχα δαπανήσῃ, ἀρνεῖ-
ται αὐτῷ dj ἀγωγή᾽ xal ὁ δικαστὴς προνοεῖ αὐτοῦ
χαὶ τῆς θυγατρός.

Εἰ παίδων ὑπόντων δεήσει τὸν ἐμμείναντα μετὰ
τελευτὴν τῆς συζύγου αὐτοῦ, ἄνευ τοῦ περιελθεῖν
εἰς ἕτερον συνοιχέσιον, τῆς τῶν οἰκείων τέχνων
συνδιαγωγῆῇῆς χωρισθῆναι, μετὰ τὸ ἀπολαδεῖν ἐντελῆ
τὰ ἴδια πράγματα, δεῖ λαμδάνειν αὐτὸν xal ἑνὸς
παιδὸς μοῖραν χατὰ τὸν ἀριθμὸν τῶν τέχνων, τεχνο-
τροφίας τε ἕνεχα, καὶ τῆς διασεσωσμένης αὐτῷ πρὸς
τὸν πρῶτον γάμον αἰδοῦς xai τιμῆς.

Εἴ τὶ ὁ ἀνὴρ ἐδαπάνησε πρὸς τὴν γαμετὴν αὐ-
τοῦ νοσοῦσαν, μετὰ τὸν αὐτῆς θάνατον οὐ δύναται
ἀπαιτεῖν τὸν πενθερὸν αὐτοῦ, πρὸς ὃν dj προὶξ τῆς
θυγατρὸς αὐτοῦ ἐπανήξει, ἀλλὰ τῇ διαθέτει αὐτοῦ
ὀφείλει λογίζεσθαι * ὅσα δὲ εἰς τὴν ταφὴν ἠνάλωσεν,
ὁ πατὴρ δίδωσι πρὸς ὃν fj προὶξ ἐπανῆλθεν.

'O τοῦ γήμαντος ὑπεξουσίου πατὴρ xal αὐτὸν
ἀναγκάζεται τρέφειν, xai τὴν γαμετὴν αὐτοῦ " qu.
τὸς γὰρ ὑπόχειται τοῖς βάρεσι τοῦ γάμου τοῦ υἱοῦ
αὐτοῦ.

Ζήτει τὸ f κεφάλαιον τοῦ Δ στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. ΚΑ΄. Περὶ προδοτῶν.

'O 0' κακὼν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ θαυματουρ-
γοῦ, Ὅσοι, φησὶν, αἰχμάλωτοι τοῖς βαρῦδάροις γε-
γόνασι, xal τῇ σφῶν δυσσεδείᾳ συναπαχθέντες,
τοσοῦτον ταύτης μετέσχον, ὥστε καὶ ληθην λαδόντες
τοῦ εἶναι Χριστιανοὺς, ἐνίους τῶν ὁμοφύλων ξύλῳ
ἢ ἀγχόνῃ ἐφόνευσαν, καὶ ὁδοὺς ἢ οἰχίας ἀγνοοῦσι
τοῖς βαρδάροις ὑπέδειξαν, xal τῆς ἀχροασέως ix-
ληθήτωσαν, μέχρις ἄν συνελθοῦσι τοῖς ἁγίοις
χοινῇ περὶ αὐτῶν τι δόξῃ, xai πρὸ αὐτῶν τῷ áyly
Πνεύματι.

Νόμοι.

Ὁ ἐρεθίζων πολεμίους, ἤ προδιδοὺς πολεμίοις
Ῥωμαίους, χεφαλιχῶς τιμωρεῖται. Ot δὲ κατὰ χέρ-
συν, Tj θάλασσαν τοῖς λῃστεύουσι συλλῃστεύσαντες,

τῶν φανερῶν πολεμίων μᾷλλον κολάζονται, ὅσῳ

125

SYNTAGMA ALPHABETICUM. --- P-*.

126

xai τοῦ φανεροῦ πολέμου ἣ ἀφανὴς ἐπιδουλὴ χαλε- Α destin insidie plus periculi ferunt quam apertum

πωτέρα χαθέστηχε.

Τοὺς ix τῶν Ῥωμαϊκῶν πρὸς τοὺς πολεμίους
ἀποφεύγοντας ὡς πολεμίους ἔξεστιν ἀχινδύνως φο-
νεύειν.

Ὁ χατὰ τῆς σωτηρίας τοῦ βασιλέως ἢ τῆς πολι-
τείας μηχανησάμενος, fj μελετήσας, φονεύεται xal
δνη μεύεται.

Οἱ πρὸς τοὺς πολεμίους αὐτομολοῦντες, καὶ
τὰς ἡμετέρας βουλὰς ἀπαγγέλλοντες, ἀπαγχονί-
ζονται.

Ζήτει τὸ ta' χεφάλαιον τοῦ Σ στοιχείου.

APXH TOY P ZTOIXEIOY.

ΚΕΦΑΛ. Α΄. Περὶ τῶν ἐν ῥύσει ἀπροαιρέτῳ γι-
νομένων ἀνδρῶν τε καὶ γυναιχῶν.

bellum.
Qui a castris Romanis ad hostes transeunt, tan-
quam hostes absque ullo discrimine occidere licet.

Qui adversus salutem imperatoris aut imperii
quidquam molitur aut meditatur, summum suppli-
cium ipse luit, et bona cedunt fisco.

Qui ad hostem transfugiunt, οἱ consilia nostra
produnt, strengulatione pereunt.

Queere cap. 11 litt. Z.
4835 INITIUM LITTERE P.

CAP. I. De viris ac mulieribus, qui involuntario pro-
fluvio laborant.

Ζήτει τὸ τς’ χεφ. τοῦ À στοιχείου xal τὸ χη χεφ. B. Vide caput 16 litt. A, et cap. 28 litt. K.

τοῦ K στοιχείου.
APXH TOY Σ ΣΤΟΙΧΕΊΟΥ.
ΚΕΦΑΛ.Α᾽ Ὅτι τοῖς Σάδδασιν οὐ δεϊνηστεύειν
Ζήτει ἐν τῷ AQ χεφαλαίῳ τοῦ K στοιχείου χα-
νόνα τῶν ἁγίων ἀποστόλων Ec, xal τῆς ς΄ συν-
δου ve', xal τῷ λε΄ χεφ. τοῦ E στοιχείου τῆς ἐν
Λαοδικείᾳ συνόδου κανόνα ις’, xal ἐν τῷ € χεφ.
τοῦ T στοιχείου xavóva νε᾿ τῆς ς΄ συνόδου.

ΚΕΦΑΛ. Β΄. Περὶ σχηνιχῶν.

Ζήτει ἐν τῷ α΄ χεφ. τοῦ Θ στοιχείου κανόνα a' τῆς
ς᾽ συνόδου, xai ἐν τῷ ζ΄ xg. τοῦ M στοιχείου χανόνχ
μς᾽ τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου.

Ζήτει xa! τὸ ια΄ χεφάλαιον τοῦ M στοιχείου.
ΚΕΦΑΛ. Γ΄. Ὅτι σταυρὸν ἐν ἐδά ᾿

οὐ δεῖ, ἀλλὰ καὶ τοὺς ὅνταν inedit

'O ογ΄ τῆς ς΄ συνόδου χανὼν τὸν τρῦ τιμίου
σταυροῦ τύπον ἐν ἐδάφει γράφειν ἀπείρηχεν, οὐ
μὴν ἀλλὰ καὶ τοὺς ἤδη γραφέντας διαγράφειν ἀνεν-
δοιάστως ἐπισκήπτει xal ἐξαλείφειν, ὡς ἂν μὴ συμ-
πατούμενον τοῖς βαδίζουσιν, ἐφυδρίζοιτο τὸ σωτής-
piov τῆς ἡμῶν νίχης τρόπαιον " τὸ xai. διανοίᾳ αἰδοῖ
τῇ πάσῃ τιμώμενον, xal λόγῳ διαφερόντως θχυμα-
ζόμενον, χαὶ αἰσθήσει πραχτιχῶς προσχυνούμενον.

Νόμος.

Μηδεὶς ἐν ἐδάφει, fj ἐν μαρμάρῳ, ἐπὶ ἐδάφους
κειμένῳ, ἢ ἐν μυλίτῃ λίϑῳ σταυρὸν ἐγγλυφέτω *
καὶ οἱ ὄντες ἐν τούτοις περιαιρείσθωσαν - ὁ δὲ πα-
ραδαίνων τὸν νόμον, τὴν βαροτάτην ὑπομενέτω
ποινήν.

ΚΕΦΑΛ. Δ΄. Περὶ συμδολαίων καὶ συμφώνων.
Νόμοι.

Ἢ τῶν συμδολαίων ἀπώλεια οὐχ ἀναιρεῖ τὰς
ἀγωγὰς, ἐν ᾧ δυνατόν ἐστιν ἑτέρως ἀποδειχθῆναι τὸ
ἐληϑές.

Ἰὰ χωρὶς δόλου σύμφωνα χαὶ μὴ τοῖς νόμοις ἐναν-
τιούμενα ἔῤῥωται.

ΚΕΦΑΛ. Ε΄. Περὶ συμποσίων.

Τῷ v* τῆς ἐν Λαοδικείᾳ συνόδου χανόνι χληρι-
χοὺς 7| λαϊχους συμπόσια ποιεῖν ἐξ ἐράνου xal
συμδολῆς ἀπείρηται " ταῦτα γὰρ, ὡς ἐπίπαν, οὐ--
δενός εἶσιν ἀγαθοῦ, ὅτι μὴ καὶ πάσης αἱἰσχρότητος

INITIUM LITTERE Σ.
CAP. I. Quod in Sabbatis minime jejunare oporteat.
Consule in 37 cap. litt. K canonem sancto-
rum apostolorum 66, et synodi vi can 55, et in
35 cap. E littere syn. Laodicene canonem 16,
et in 5 cap. T littere canonem 55 iv synodi.

CAP. Il. De ludis scenicis.

Quare in cap. 1 litt. 9 canonem primum synodi
sexte, et in 7 cap. litt. M. canonem 46 synodi
Carthaginensis.

Quere et cap. 11 litt. M.

C CAP. HI. Quod non oporlet in pavimento crucem

describere, sed el ita expressas delere.

Canon 63 concilii vi figuram pretiose crucis in
pavimento describere vetat, neque hoc solum, sed
et jam efformalas deformaudas indubie statuit et
abolendas, ne forte, pedibus conculcatum, vilescat
salutare victorie nostre tropaeum, quod et mente
omnicum reverentia colitur, et. sermone eximie
celebratur, e! quoad sensum reapse adoratur. ——

Lez.

Nemo in pavimento aut marmore quod super
pavimento jacet, aut lapide molari crucem inscul-
pat; si que autem jam scriptae fuerint, eradan-
tur. Quicunque vero legem transgreditur, gra-
vissimam pcenam fluat.

CAP. IV. De pactis et contractibus
Lez.

Perditio rerum, de quibus conventum fuit,
non tollit actiones, in quantum licet veritatem
alio modo patefieri.

Citra dolum malum pacta, et legibus quidem
minime contraria, valent.

419 CAP. V. De conviviis.
Interdicitur cum olericis tum laicis canone 55
concilii Laodiceni, convivia ex collatione celebrare,
Ista enim utplurimum nihil prosunt, imo aliquando,
omni turpitudine referla sunt.

427

pis, qua vocantur, conviviorum portiones clericos
tollere, et domum referre. Hoc enim arguit gulosi-
tatem et improbitatem illorum, qui ita fecerint;
adeo ut contumelia exinde infligatur ordini 666]6-
siastico.

Quere etiam caput 3 litt. A.

CAP. VI. De iis qui sacras synaxes vitant.

Consule in cap. 9 litt. B can. quintum et sextum
synodi Gangrensis.

CAP. VII. De clericis qui extraneas mulieres alunt.

Quaere caput 9 litt. T.

CAP. VIII. De iis qui altis conscii sunt, nec. tamen
delicta illorum clericis confitentnr.

Canon 71 magni Basilii: Qui delicti alicujus cum
alio conscius non tamen confessus fuerit, is con-
victus tandiu penas dabit, quam ipsum malorum
patratorem plecti oportuit. Non erat igitur ex mente
viri sancti, ut ille puniretur, qui scientiam meram
facti habet, impedire vero nequit, sed qui opem
86 consilium fert, et inhibere possit, si velit. Pro-
pheta enim non vult simpliciter eum puniri, qui
furem aut adulterum videt, sed qui concurrit cum
fure, ei opitulatur, etin delinquendo cum adultero
particeps est. Universim vero confessio ponam

maxima ex parte minuit, convictio autem graviorem
trahit.

MATTH/EI BLASTARIS
Canon autem 27 ejusdem synodi veluit in aga- A

128

λεγομέναις ἀγᾶἄπαις
“- , etf 4 » ’
τῶν συμποσίων μέρη αἵρειν, χαὶ οἴχαδε χομίζειν
τοὺς τοῦ χλήρου ἀπείρηχε" λιχνείαν γὰρ τοῦτο xal
μοχθηρίαν τῶν δρώντων κατηγορεῖ, ὡς ἐντεῦθεν τὴν
τῆς ᾿Εχχλησίας χατάστασιν ἐξυδρίζεσθαι.

Ὃ δὲ xL ταύτης ἐν ταῖς

Ζήτει καὶ τὸ γ᾽ χεφάλαιον τοῦ Α στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ, G'. Περὶ τῶν τὰς συνάξεις τὰς ἱερὰς
ἁποστρεφομένων.
Ζήτει ἐν τῷ θ΄ χεφ. τοῦ B στοιχείου κανόνα ε΄ xai
ς΄ τῆς ἐν Γάγγρᾳ συνόδου.
ΚΕΦΑΛ. Z'. Περὶ τῶν συνεισάχτους γυναΐχας
ἐχόντων χληρικῶν.
Ζήτει τὸ ιθ΄ χεφάλαιον τοῦ Γ στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. H'. Περὶ τῶν συνεπισταμένων xÀvpt-

Β κοῖς ἁμαρτήματα, καὶ μὴ ὁμολογούντων.

Ὁ oa' τοῦ μεγάλου Βατιλείου χανὼν, Ὁ ἁἅμαο-
τήματι συνεγνωχὸς, φησὶ, τινὶ, xal μὴ ὁμολογήσας,
ἀλλ᾽ ἐλεγχθεὶς, ἐπὶ τοσοῦτον χρόνον, ὃτ ὁ ἐργάτης
τῶν χαχῶν ἐπιτετίμηται, καὶ αὐτὸς ἔσται ἐν ἔἐπι-
τιμίῳ. Οὐχ ἦν δὲ ἄρα τῷ ἁγίῳ πρὸς τρόπου τὸν
μόνην εἴδησιν ἔχοντα, xai μὴ ἀρχοῦντα χωλῦ-
σαι, τιμωρεῖσθαι, τὸν δὲ γε συναράμενον xal συμ-
ὀουλεύσαντα, χαὶ δυνάμενον ἐπισχεῖν, εἴπερ ἐδού-
λετο. Καὶ ὁ προφήτης γὰρ οὐκ ἁπλῶς κολάζεσθαι
ἀξιοῖ τὸν θεωροῦντα χλέπτην ἢ μοιχὸν, ἀλλὰ τὸν
συντρέχοντα τῷ κχλέπτῃ, xxl συναιρόμενον, καὶ
τὸν συμμεριζόμενον τῇ χοινωνίᾳ τῷ μοιχῷ τὸ ἁμάρ-
τημα. Πανταχοῦ δὲ ἡ μὲν ἐξομολόγησις τῆς χολά-

σεως ἀφαιρεῖται τὸ πλεῖστον " ὁ δὲ ἔλεγγος χαλεπωτέραν ταύτην ἐργάζεται.

Querre et in 9 cap. litt. T canonem 25 synodi C

Áncyrana.

Lex.
Qui criminis alicujus reum sciens suscipit,
eamdem ponam subit; qui vero latrones recipit,
neque in jus adducit, proscribitur, aut punitur

juxta conditionem persone, prout judici visum
fuerit.

280 CAP. IX. De $ynodis quolannis habendis.

Sanctorum apostolorum canon 37 imperat, ut .

quovis anno cis congregent concilium cujuvis
provinci: episcopi, ad suum metropolitanum con-
fluentes, seme! quidem quarta septimana Pente-
coBtes. iterum vero autumno exeuntc, scilicet

duodecino die Hyperberetei sive Octobris, ut ἢ ταίου, ἤτοι τοῦ Ὀχτωύρίου *

dirimautur omnes controvereia, qu: circa dogmata
et quitiones scriptas, e£ argumenta ecclesiastica
oriuntur, imo et dissensiones, que inter ipsos
contingant, et causas, atque lites.

Convenit cum isto ferme quoad verba et vicesi-
mus canon synodi Antiochene : adjicit tamen mi-
nime licere quovis per seipsos synodos habere
haud presente metropolitano provincie : tunc
enim prefectum concilium habetur, cum adest
primas una cum ceteris.

Quin itno canon quintus synodi prime, autumno
lapso ad Octobrem mensem alterum concilium con-

Ζήτει xai ἔν τῷ θ΄ xeg. τοῦ Γ στοιχείου xavóva

xt τῆς ἐν ᾿Αγχύρᾳ συνόδου.
Νόμος.

Ὁ ὑποδεξάμενός τινα ἐνεχόμενον ἐγκλήματι ἐν
εἰδήσει τὴν αὐτὴν ὑφίσταται τιμωρίαν * ὃ δὲ λῃ-
στὰς ὑποδεξάμενος χαὶ μὴ προσαγαγὼν αὐτοὺς τῷ
δικαστηρίῳ δημεύεται, ἢ τιμωρεῖται, κατὰ τὴν
ποιότητα τοῦ προσώπου, ὡς ἂν ὁ δικαστὴς συνίδῃ.
ΚΕΦΑΛ. θ΄. Περὶ συνόδων τῶν ἐτησίως γινο-

μένων.

Ὁ λζ' τῶν ἀποστόλων κανὼν δὶς τοῦ ἔτους σύν--
οδον χελεύε: ποιεῖ τοὺς ἑχάστης ἐπαρχίας ἐπισχό-
ποὺς τῷ οἰχείῳ συνιόντας μητροπολίτῃ * ἅπαξ μὲν͵
τῇ τετάρτῃ τῆς Πεντηχοστῆς ἑβδομάδι, δεύτερον
δὲ, φθινούσης ἤδη τῆς ὥρας, τῇ tB τοῦ Ὑπερὄερε-
ἐφ᾽ ᾧ πᾶσαν ἀμφιῦο-
λίαν πεοί τε δογμάτων, καὶ γραφιχῶν ζητημάτων,
xal ἐχχλησιαστικχῶν ὑποθέσεων λύεσθαι, καὶ uiv
το! xal διαφορὰς ἔστιν ὧν πρὸς ἀλλήλους, xai δί-
χας, καὶ ἔριδας.

Τούτῳ καὶ ὁ x' τῆς ἐν ᾿Αντιοχεία συνόδου πρὸς
λέξιν σχεδὸν ἕπεται “ μὴ ἐξεῖναι δὲ προστίθησιν
ἐνίοις καθ’ ἑαυτοὺς συνόδους ποιεῖν, μὴ παρόντος
τοῦ τῆς ἐπαρχίας μητροπολίτου * τότε γὰρ τελεία
γίνεται σύνοδος, ὅτε xai ὁ μητροπολίτης σύνεστι τοῖς
λοιποῖς.

᾿Αλλὰ xal ὁ ε΄ τῆς α΄ συνόδου κανὼν, φθινούσης
μὲν ὥρας κατὰ τὸν Ὀχτώδριον, κελεύει τὴν μίαν

129

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — x.

130

τῶν συνόδων ἀθροίζεσθα! * τὴν δὲ ἑτέραν, οὐχ ἐν Α vocari jubet, allerur& veronon in Pentecoste. sed

τῇ Πεντηχοστῆ, ἀλλὰ πρὸ τῆς Τεσσαοαχοστῆς σὺυν-
ἐστάναι ^ ὡς Bv, πάτης ἀηδίας xal μικροψυχίας
τῆς πρὸς ἀλλήλους περια!ρεθείσης, χαθαροὶ τῷ
φύσει xxgapip τὸ τῆς νηστείας προσενέγχοιεν δῶ-
ρον.

ὋὉ δὲ ιθ΄ τῆς δ' συνόδου ἐν χαλῇ οἴετα:! χεῖσθαι
τοὺς ἐπισχόπους δὶς τοῦ ἔτους συνόδους ποιεῖν,
ἔνθα ἂν ὁ τῆς ἐπαρχίας δοχιμάσῃ μητροπολίτης,
ἐπ᾿ ἐνίων ἐχχλησιαστιχκῶν διορθώσει πραγμάτων *
τοὺς δὲ μὴ συνιόντας τῶν ἐπισχόπων, ὑγιῶς τοῦ
σώματος ἔχοντας, χαὶ ταῖς αὐτῶν ἐπιχωριάζοντας
πόλεσι, μηδὲ τινος ἑτέρου ἀναγχαίου πράγματος
εἴργοντος, ἀδελφιχῶς ἐπιπλήττεσθαι.

Ὃ δὲ τῆς ς΄ συνόδου η΄ τοῦτον μὲν ὡς ἔχει λέ-
ξεως δίεισι, νομοθετεῖ δὲ, ἀπαξ τοῦ ἔτους xai μὴ
Gig σύνοδον γίνεσθχι, καιρὸν ὁρίσας τὸν ἀπὸ τοῦ
Hiícya μέχρις ὅλου τοῦ ᾿Οχτωύρίου, διά τε τὰς
τῶν βαρδάρων ἐφόδους, xai τὰς
ἑτέρας αἰτίας, ai δυσχερεῖς ποιοῦσι
ποις τὰς συνεχεῖς ἀποδη μίας.

Τοῦτον αὖθις ὁ ς΄ ἐπιχυοῶν καὶ τῆς ζ΄ συνόδου,
ἀφορίζεσθαι ἀξιοῖ, εἶ τις ἄρχων εὑρεθείη εἴργων
τινὰ τῶν εἰς τὴν σύνοδον ἀπιόντων ἐπισχύπων *
συνιοῦσι δὲ τούτοις, προὔργου, φησὶ, μελέτω, ὥστε
τὰς τοῦ Εὐαγγελίου ἐντολάς, χαὶ τὰς τῶν κανόνων
μετιέναι διδάσχειν τοὺς ὑπὸ χεῖρα. Εἴ τινα δὲ τῶν
συνεληλυθότων ἐπισχόπων χτῆνος, ἢ ἕτερον εἴδος,
ὃ μητροπολίτης ἀπαιτήσας ἄκοντα ἑλεγχθείη, τε-
τροπλάσιον ἀποτισάτω.

προσπιπτούσας
τοῖς ἐπισχό-

Καὶ ὁ μ' τῆς ἐν Λαονιχείᾳ πολλῆς ἀξιοῖ φροντί-
ὃος τὸ xa0' ἑχάστην ἐπαρχίαν ἐτησίως σύνοδον γί-
νεςθαι, Διὸ xai τοὺς ἐπισχόπους εἰς ταύτην xa-
λουμένους οὐχ ἀναδύεσθαι, ἀλλ᾽ ἀμελητὶ ἀπιέναι
προστάττει * xai ἢ τοὺς σοφωτέρους, ἅττα ἴσασι
διδσχειν, ἢ τοὺς ἀπλουστέρους, ἅπερ ἀγνοοῦσι pave
θάνειν. Οὐτω γὰρ κχατορθοῦσθα: τὴν “χχλησίαν
xai ἐπιδιδόναι συμύαίνοι, περί τε τὰ ἀρθὰ τῆς
κίστεως δόγματα, χαὶ τὰς τὸν βίον ῥυθμιζούσας
ἐντολάς ὁ Ot γαταφρονῶν, ἑαυτὸν ἐπιτιμηθεὶς
αἰτιάσθω, εἰ μή τινι ἀνωμαλίᾳχψ ἢ τοῦ σώματος ἢ
τῶν πριγμᾶτων ἐμποδισθείη.

Καὶ ὁ ιθ΄ τῆς ἐν Καρθαγένῃ σύνοδον τοῖς ἐπι-
σχόποις χατ᾽ ἐνιαυτὸν ἐπισχήπτει ποιεῖν ^ ἀλλὰ δὴ
zai ὃ ογ΄, ὃν xai ζήτει ἐν τῷ ζ΄ χεφαλαίῳ
στοιχείου.

Τούτοις δὲ χαὶ ὁ o; ἐπιψηφίζεται, τὰς αὐτὰς
τοῖς ῥηθεῖσι κανόσιν αἰτίας ἐπεξιών * τὸν δὲ μὴ
πειθόμενον τῆς μὲν τῶν ἄλλων ἀφίστασθαι χοινω-
νίας χελεύει, μόνῃ δὲ τῇ τῆς ἰδίας ᾿Εχχλτυσίας
ἀρκεῖσθαι.

Ἀλλὰ τῷ LU χανόνι οὐ τῶν ἀναγχαίων εἶναι
δοχεῖ, xat' ἐνιαυτὸν σύνοδον υίοεσθαι τῶν ἐπισχό-
πων εἰς Καρχηδόνα, ἵνα μὴ συντρίδωνται οἱ ἀδελ-
φοί. ᾿Αλλ᾽ εἰ μὲν αἰτία: χνιναὶ ἀναχύψαιεν περὶ
δογμάτων τυχὸν, τράμμασι χαλεῖσθαι τοὺς ἐπισχό-
πους, xai χοινῆς γινομένης συνόδου, λύεσθαι τὸ
ἀμοίδολον - εἰ δὲ ἰδικαὶ εἶεν, ἐν ἐπαρχίᾳ ἑκάστῃ
τὴν λύσιν αὐτὰς λαμθάνειν,

τοῦ Η

ante Quadragesimam celebrari ; ut posita omni
acritate ac illiberalitate animi, puri ipsi natura ex
suapte puro jejunii donum offerant.

Canon autem 19 synodi quarte equum bonum-
que judicat, ut episcopi bis quotannis concilia
celebrent, ubi, si proviccie metropolitano ita
placuerit, de rebus ecclesiasticis reformandis de-
cernant :episcopos autem, qui cum corpore bene
valeant, et in urbibus suis versentur, neque ulla
slia causa impediat, non conveniunt tamen, fra-
teruo more iucropari.

Dein canon sextus sydoni sexto hunc verbatim
repelit, sancit aulem semel quideui in anno, non
bis concilium haberi, atque tempus priescribit, a
Paschate puta ueque a4 O:tobrem completum, cum
propter burbarorum incursus, tum causas alias,
qua obtingunt et. frequentes peregriuationes epi-
scopis permolestas reddunt.

Hunc cunonem confirmat etiau sextus synodi
septiine, atque magistratum excommunicari vult,
qui episcoporum ad synodum properantium quem-
piam impediens deprehendatur. Cni autem con-
gregati fuerint, precipua, inquit, cura esto seubdi-
to3 suos summopere docere precepta evangelica
et canonica. Siu vero metropolita jumentum, vel
rem quainvis aliam, que ad episcopos confluentes
pertineat, sibi vindicet, el convincatur, reddet
quadruplum.

Imo et 40 canon concilii Laodiceni sollicite
admodum jubet, ut in qualibet provincia synodus
quotannis convocetur. Adeoque episcopos, qui ad
eam citantur, haud detrectare, sed protinus adire
jubet, atque sapientioressi sint, docerequs norunt,
vel simpliciores ea addiscere, quie nesciunt. [ta
enim fit, ut reformetur Ecclesia, et circa recta
d. g nata fidei, el mandata vite bene ordinande
inservientia, Iprofectus faciat. Qui vero contempse-
rit, quod reprehendatur, seipsum culpet, nisi forte
aliquo discrunine, quod ad corpus vel facultates
s,ectet, impediatur.

?33 lasuper canon 19 syn. Carthaginensis
episcopos monet concilium quotannis habere. Ita
et canon 73, quem vida in cap. 7 lit. II.

Cum istis consentit et canon 76 easdemque
rationes pariter affert. Illum tamen qui recusa-
verit, caeterorum episcoporum coimnmunione abeti -
nere jubot, Ecclesie sux sola contentum.

At vero canoni 97 haud necessarium videtur,
quotannis concilium Carthagine ceiebrari, ue fati-
gentur fratres. Sed quoliescunque cause commu-
nes contingant, de dogmatis puta, litteris convo-
cari episcopos, et synodo communi habita, dubium
solvi. Sin vero private cause fuerint, ipsas in-
propria provincia determinari.

431 MATTH.JEI

Lez.

Justiniani novella 137 semel aut bis in anno,
mense nimirum Junio aut Septembri, synodos
celebrari jubet, metropolitarum quidem apud
patriarchas et episcoporum apud melropolitas,
causasque examinari, quas episcopi et clerici et
monachi invicem sustinent cirea fidem et canones
et res ecclesiasticas, et que facta suut contra
canones corrigi ; magistratus vero qui non cogunt
metropolitas, et episcopos moras trahentes statuta
concilia celebrare, aut non idicant imperatorj
inobedientes, extremis suppliciis subjici. At vero
hec que ad concilia celebranda pertinent hodie
prorsus negliguntur.

CAP. X. De litleris commendatitiis.
Qusere caput 9 litt. A.

CAP. XI. De iis qui conjuraliones et fraternitates,
aut seditiones siruunt.

Canon 18 synodi quarte, et 34 synodi sexte,
Legibus, inquit, civilibus, quarum plereque ἃ
sapientibus extraneis seu gentilibus late sunt,
crimen conjurationis vel fraternitatis prohibetur,
multo vero magis in Ecclesia Dei. Quiquis igitur
vel clericus vel monachus hujusmodi facinoris
reus deprehensus, aut convictus fuerit, conspira-
tiones coagulans quasi, sive moliens adversus
episcopos aut clericos, gradu suo excidat. Conju-
ralio autein est si aliqui contra aliquos consilium
ineunt, etse invicem juramentis obligant a propo-
sito non desistere, usquedum δὰ exitum perdu-
xerint, sicuti alicubi in Actibus B. Lucas memo-
rat. Videlicet Jude&orum nonnulli conspiratione
facta, sua capita devoverunt, se neque cibum
neque potum sumpturos, donec Paulum interfe-
. cissent. Fraternitas autem proprie est cognatorum

᾿ς autalio modo conjunctorum compages. Hic autem
malignatium innuit conventiculum, et ad faci-
nora perpetranda consensionem. Coagulare vero
Βἶνα τυρεύειν est perversa et improba stuere et
moliri. Uti in illo loco, Coagulatum est cor eorum,
pro, induruit.

2392 Leges.

Qui conjurationis adversus rempublicam au-
clor exstiterit, aut castris insidiatus fuerit, aut
illa hosti prodiderit ; quive dolo malo impediverit,
quominus hostes in potestatem populi Romani veni-
rent, aut curaverit eos adjuvari copiis, vel armis,
vel pecunia, vel alio 1nodo quocunque, lege maje-
statis tenetur. Imo vero turbam concitare preter
mandatum iimperatoris, gravi supplicio dignum lex
decernit. Queere et cap. 21 litt. II.

Novellaautem constitutio Constantini Porphyro-
gennets», cum scientia Alexii patriarche et synodi,
anathemati subjicit eos qui machinantur insidias
aut tumultus, atque etiam eos qui istis opem ferun
et in defectione gunt socii, aul illis consulunt, et

BLASTARIS
À

132

Νόμος.

'H δὲ ρλζ' ᾿ἸΙουστινιάνειος νεαρὰ ἅπαξ ἢ δὶς τοῦ
ἔτους τῷ Ἰουνίῳ ἢ τῷ Σεπτεμδρίῳ συνόδους γίνε-
σθαι βούλεται τῶν μητροπολιτῶν παρὰ τοῖς πα
τριάρχαις xal τῶν ἐπισχόπων παρὰ τοῖς μητροπο-
λίταις, xal ἐξετάζεσθαι τὰς αἰτίας, ἃς οἱ ἐπίσχο-
ποι χαὶ οἱ χληριχοὶ καὶ οἱ μοναχοὶ πρὸς ἀλλήλους
ἔχουσι περί τε πίστεως, χαὶ χανόνων, καὶ πραγμά-
των ἐχχλησιαστιχῶν, xal τὰ παρὰ τοὺς κανόνας
ἁμαρτανόμενα διορθοῦσθαι * τοὺς δὲ ἄρχοντας μὴ
ἐπιτιθεμένους τοῖς μητροπολίταις xal τοῖς ἐπισχό-
ποις, ὑπερτιθεμένοις τὰς τεταγμένας συνόδους
ποιεῖν, ἢ τοὺς μὴ πειθομένους οὐ μηνόοντας τῷ
βασιλεῖ ἐσχάτως τιμωρεῖσθαι. ᾿Αλλὰ τὸ τῶν συν-
ὁδων τούτων πάντη τὸ νῦν ἔχον χαταπεφρόνηται.

B ΚΙΕΦΑΛ. I. Περὶ συστατιχῶν γραμμάτων.

Ζήτει τὸ θ’ χεφάλαιον τοῦ A στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. IA'. Περὶ τῶν συνωμοσίας, f φατρίας,
ἢ στάσεις ποιούντων,

Ὁ ιη΄ τῆς 9 συνόδου χανὼν, καὶ ὁ λδ΄’ τῆς c' συ-
νόδου, Ἐν τοῖς πολιτιχοῖς, φασὶ, νόμοις, ὧν οἱ
πλείους πρὸς τῶν ἔξω σοφῶν συνετέθησαν, τὸ τῆς
συνωμοσίας ἢ φατρίας ἀπείρηται τόλμημα, πολλῷ
(€ δήπου τῇ τοῦ Θεοῦ ᾿Εχχλησίᾳ. Ὅστις τοίνυν τῶν
μοναζόντων ἢ χληριχῶν τοιούτῳ ἀλοίη ἐγχλήματι,
ἢ συσχευὰς ἐλεγχθείη τυρεύων, ἤτοι τεχταίνων,
ἐπισχόποις ἢ χληρικοῖς, τοῦ οἰχείου ἐχπιπτέτω βαθ-
μοῦ, Συνωμοσία δέ ἐστι τό τινας κατά τινων βου-
λεύσασθαι, xal ἀλλήλους ὅρχοις συνδῆσαι, ἦ μὴν μὴ
ἀποστήσεσθαι τοῦ βουλεύματος, μέχρις lv τοῦτο τε-

C λεσθείη * ὥς που xal ἐν ταῖς Πράξεσι τῷ θείῳ Λουχᾷ
ἱστόρηται, ὅτι ποιήσαντές τινες τῶν Ἰουδαίων συ--
στροφὰς, ἀνεθεμάτισαν ἑχυτοὺς, μήτε φαγεῖν, μήτε
πιεῖν, ἔως ἂν ἀποχτείνωσι τὸν Παῦλου. Φατρία δὲ
dott κυρίως τὸ τῶν συγγενῶν ἢ τῶν ἄλλως ἡνωμέ-
νων σύστημα * ἐνταῦθα δὲ χαχοθελὲς δηλοὶ διαδού-
λιον, καὶ συμφωνίαν τινῶν ἐπὶ πράξεσι φαύλαις.
Τυρεύειν δὲ, τὸ σχληρὰ καὶ πονηρὰ χατασχευάγειν,
καὶ μηχανασθαι * ὡς τὸ, « ᾿ξνυρώθη » ἡ καρδία αὐτῶν,
ἀντὶ τοῦ « ἐσκληρύνθη.»

Νόμοι.

Ὃ συνωμοσίαν κατὰ τῆς πολιτείας παρασχεμάτσας
γενέσθαι, χαὶ ἁ ἐπιδουλεύσας τῷ στρατοπέδῳ, ἣ
D τοῖς πολεμίοις αὐτὸ προδοὺς, ἢ ὁ χατὰ δόλον ἐμπο-
δίσας ὑπὸ Ρωμαίους γενέσθαι τοὺς πολεμίους, ἣ
παρασχευάσας αὐτνὺς δοηζηθῆναι πλήθει, ἢ ὅπλοις,
ἢ χρήμασιν, ἢ ἑτέρῳ οἰῳδήσοτε τρόπῳ, τῷ τῆς χαθ-
οσιώσεως ὑπόχειται ἐγχλήμχτι. ᾿Αλλὰ xal τὸ συν-
ἄγεσθαι ὅχλον χωρὶς βασιλικοῦ ἐπιτάγματος, πολ-
λῆς ἄζιον τιμωρίας χρίνεται πρὸς τῶν νόμων. Ζήτει
καὶ τὸ xa' χεφάλαιον τοῦ II στοιχείου.

Ἡ δὲ νεαρὰ τοῦ βασιλέξως Κωνσταντίνου τοῦ Ilop-
φυρυγεννήτου, εἰδήσει xai τοῦ πατριάρχον "AAstlox
xai τῆς συνόδου, ἀναθέματι χαθυποδαλλει τοὺς μὲλ-
λοντας ἢ ἐπιδουλαῖς ἐπιχειρεῖν, fj μούλτῳ - ἀλλὰ δὴ
καὶ τοὺς συμπράττοντας xal συγχοινωγοῦντας τῇ αὐ.

133

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — x.

134

τῶν ἀποστασίᾳ, καὶ τοὺς συμθουλεύοντας ἢ παρορ- À ad ejusmodi facinora incitant, aut. commilitant,

μῶντας εἰς τὰ τοιαῦτα, καὶ τοὺς συνεχστρατεύοντας,
xai τοὺς δεχομένους αὐτοὺς εἰς μετάνοιαν, μὴ με-
ταμελομένους ἀπὸ τῆς ἀποστασίας, καὶ χαταλιμπά-
νοντας αὐτήν. Ζήτει περὶ ταύτης τῆς νεαρᾶς ἐν τῇ
ἐπιγραφῇ τῆς ἐν Γάγγρᾳ συνόδου, ἥτις ἐν τῇ ἀρχῇ
τοῦ βιδλίου χεῖται.

ΚΕΦΑΛ. IB'. Περὶ σχισματιχῶν.

Ζήτει ἐν τῷ B' χεφαλαίῳ τοῦ A σοιχείου κανόνα
a' τοῦ μεγάλου Βασιλείου, σοφῶς ὁριζομένου xai
διαιροῦντος τὰ σχίσματα, καὶ τὰς αἱρέσεις, ταὶς
ἑχατέρων ἰδιότησιν.

Ὃ δὲ Aa τῶν ἁγίων ἀποστόλων χανὼν, Ὅστις,
φησὶ, πρεσδύτερος, μηδὲν τι κατεγνωκὼς τοῦ ἰδίου
ἐπισχόπου, μήτε πεοὶ τὴν εὐσέδειαν σφαλλομένου,
μήτ᾽ αὖ χαίροντος ἀδιχίαις, ἀλλ᾽ εὐσεδοῦς μὲν τὰ
πρὸς Θεὸν, δικχίοο δὲ τὰ πρὸς ἀνθρώπους ὑπαρχον-
τος, πάθει οιλαρχίας κάτοχος Ov, ἰδίᾳ πήξει θυσια-
στήριον, xx! παρασυνάξεις ποιῶν ἐν τούτῳ ἱερουρ-
γεῖ, μετὰ μίαν καὶ δευτέραν xai τρίτην παραίνεσιν
χαὶ παράχλησιν ἐπὶ τὴν προτέραν ὁμόνοιαν, ἔτι
ἡνώμῃ χρώμενος αὐθεχκάστῳ, αὐτὸς μὲν ὡς φίλαρ-
γος, χαὶ τυραννιχὸν ἔργον ἐπιδειχνύμενος, καθαι-
ρείσθω. Οἱ δὲ συναπαχθέντες αὐτῷ, καὶ συνεχχλη-
σιάζοντες, εἰ μὲν χληριχοὶ εἶεν, xai αὐτοὶ χαθαι-

ρείσθωσαν, εἰ δὲ λαϊχοὶ, ἀφορισμῷ ὑποδεύλήσθων.

Ἐναργῶς τοίνυν ἐκ τούτου παρίσταται, μηδ'
ἡντιναοῦν ὄφλειν εὐθύνην, τοὺς τῶν ἰδίων ἐπισχό-
πὼν ἀποσχιζομένους, καὶ ἀποφοιτῶντας χληριχοὺς,
καταγινώσχοντας ὡς ἀσεθούντων ἢ ἀδικούντων.
Av ἕτερον μέντοι γε τρόπον, χἂν τὰ yslotoxa. λέγη-
και περὶ ἐπισχόπου ἢ πρεσθυτέρου, οὐ δίκαιον τῆς
ἐχείνου χοινωνίας ἀφίστασθαι, πρὶν ἂν dj δι᾽ ἀχρι-
δοὺς ἐξετάσεως χρίσις τοῦτον χαθέλῃ. Οὐ γὰρ τῶν
ἀνθρώπων d, χάρις, ἀλλὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ὃ
χαὶ διὰ τῶν ἀναξίων πορίζειν ταύτην εἰώθει τοῖς
θερμότητι πίστεως προσιοῦσι, Πάντας γὰρ, φησὶν,
ὁ θεὸς οὐ χειροτονεῖ, διὰ πάντων δὲ ἐνεργεῖ.

Τὰ αὐτὰ xai ὁ τῆς ἐν ’Αντιοχείᾳ e' διέξεισι, προσ-
θεὶς ὡς, εἰ μετὰ τὴν χαθαίρεσιν θορυδῶν ἐπιμέ-
νει, καὶ τὴν Ἐχχλησίαν ἀναστατῶν, διὰ τῆς ἔξωθεν
xxi πολιτικῆς ἐξουσίας σωφρονιζέσθω, εἴ πως ταύτῃ
Ἰοῦν πρὸς μετάνοιαν ἐπιστρέψειεν. ᾿Επιτιμᾷν τὴν
μόνον ἐφεῖται τοῖς ἐπισχόποις, ἀλλ᾽ οὐχὶ xal τιμω-
ρεῖσθαι τοὺς πταίοντας p, πειθομένους δὲ τοῖς
ἄρχουσι πρὸς σωφρονισμὸν ἐχδιδόναι,

Ζήίτει χαὶ τὸν Àa' xai τὸν νϑ' τῆς ς΄ συνόδου ἐν
τῷ αἱ κεφ. τοῦ B στυιχείου.

Ὁ δὲ ιβ΄ κανὼν τῆς λεγομένης πρώτης «ai δευτέρας
συνόδου, Τῷ λα΄, φησὶ, τῆς ς᾽ συνόδου χανόνι γινό-
μενοι σύμψηφοι, ἀποχεχληρωμένους εἶναι, xai ἐπι-
τετραμμένους χελεύομεν πρὸς τοῦ χατὰ χώραν
ἐπισχόπου, τοὺς ἐν εὐχτηρίοις οἴχοις, ἔνδον οἰχίας
οὖσι, λέιτουργοῦντας ἱερέας. El δέ τινες παρὰ τού-
τοὺς ἄνευ γνώμης τοῦ ἐπισχόπου εἰς τὰς οἰχΐίας
ἐμπίπτοντες ἄψασθαι λειτουργίαν τολμήσαιεν, ἐκεί-

illos denique qui ipsos ad penitentiam suscipiunt,
cum defectionis ponitentiam nedum agant, aut
eam relinquant. Quare de hae novella in inscri-
ptione syn. Gangrensis, que circa principium libri

occurrit.

CAP. XII. De schismaticis.

Quere in cap. 2 lit. A canonem primum
magni Dasilii, sapienter ibi definientis ac distin-
guentis schismata atque haereses juxta suas quam-
libet proprietates.

Canon autem 31 sanctorum apostolorum, si
quis, ait, presbyter, cum episcopum suum nequa-

B quam incusare ac damnare queat, utpote nihil

α

contra pietalem peccuntem, neque improbitati indul
gentem, sed e contra quoad homines justum
piumque erga Deum, ambitione tactus privatim
altare fixerit, et. convenlus colligens super illud
celebret, atque post unam ac alteram, atque dein
tertiam admonitionem et cohortationem ad priorem
conformitatem, in sententia eua obstinate perse-
veret, tanquam ambitiosus et aflectum tyrunnicum
prodens, deponatur. Qui autem conveniunt et
congregantur ad illum, si clerici fuerint, etiam et

illi ordine semoveuntur, sin autem laici, excommu-
nicentur.

Exinde autem manifestum nihil impedire quomi-
nus a Suis episcopis faciant divortia, et secedant ole-
rici, si ipsos tanquam improbos aut injustos coar-
guant et damnent. Alioqui, quamvis pessima per-
hibeantur de episcopo et presbytero, non licet a
communione ipsius secedere, antequam judicium
postaecuratatn examinationem]latuim istum semove-
rit. Non enim hominum ea gratia est, sed Spiritus
gancti, qui pro meritis eam solet viris ardore fidei :
precellentibus conferre. Omnes enim, inquit, (sci-
licet D. Chrysostomus) non ordinat Deus, sed per
omnes operatur.

Eadem etiam percenset concilii Antiocheni canon
quintus, atque addit : At vero, si post depositi-
onem permanserit turbas et seditionem commovens
in Ecclesia, per externam ac politicam potestatem
casligetur, si forte illum ad poenitentiam conver-
tere queut. Quippe conceditur episcopis duntaxat
increpare delinquentes, non etiam punire, sed vero
inobedientes magistratui castigandos tradere.

Quare et can. 31 et 59 synodi sextae in cap. 1
littere B.

7233 Canon autem 12 concilii, quod primum
ac secundum appellatur, Canoni, inquit, 31 con-
cilii sexti consentientes, clericatu privandos de-
cernimus, et episcopo istius ]loci subjiciendo:
sacerdotes, qui in oratoriis; que intra edes pri-
vatas habentur, sacra celebrant. Quicunque vero
preter hosce, citra episcopi sententiam in sedes
ingredientes ausi fuerint sacra facere, ipsos

135

quidem deponi,
gari.

Canon vero 13, Ut here ticorum zizaniorum ger-
mina, inquit, ense sanoti Spiritus radicitus ex-
scindebantur, ita schismaticorum insaniam, que
pus Christi dividere studet, nosmet reprimentes sta-
tuimus, quod si quie presbyter aut diaconua ob
crimina quaedam, qua ad enraales affectus per-
tinent, suum episcopum damnans, qui cum omní
pietate ac innocentia vixerit, directo contra apo-
stolico ac sacro canone definitum, ausus fuerit
ἃ communione ejus secedere, ante cognitionem
synodicam, ejusque nomen, quando sacra peragit,
non referat, huuc depositioni subjici volumus,
et omni sacerdotali honore privari. Illicitum enim
est eum qui judicium metropolitanorum preripit,
ante judicium, quantum ad illum spectat, adver-
sus patrem suuin atque episcopum decernere.
Sed et qui eurn sequuntur, si clerici fuerint, eas-
dem ponas subire, siu vero monachi, aut laici,
non tantum communione privuri, sed etiam eccle-
sia penitus expelli, dunec conspirationem cum
schismaticis respuentes, ad proprium episcopum
reversi fuerint.

communicantes vero

MATTHJEI BLASTARIS

segre- A νους μὲν χαθαιρεῖσθαι, τοὺς δὲ συγχοινωνοῦντας

B

136

αὐτοῖς ἀφορίζεσθαι.

Ὁ δὲ ιγ΄, Ὥταεο αἱ τῶν αἱρέτιχῶν ζιζανίων ἐχ-
φύσεις, φησὶ, τῇ μαχαίρᾳ τοῦ Πνεύματος ῥίζαις
αὐταῖς ἐξεχόπησαν, οὕτω καὶ τὴν τῶν σχισματιχῶν
μανίαν, τὸ τοῦ Χοιστοῦ σῶμα μεοίζειν ἐπιχειροῦ-
σαν, ἡμεῖς ἀναστέλλοντες, ὁριζόμεθα, de, εἴ τις
πρεσδύτερος, ἢ διάχονος, ἐπί τίσι δῆθεν ἐγκλήμα-
σιν, ἃ τῶν σαρχιχῶν ἐξῆπται παθῶν, τοῦ οἰχείου
χατεγνωχὼς ἐπισχόπου, πάσης δυσσεδείας χάϊ ἀδί-
χου πράξεως ἔχοντος τὸν βίον ἐχ διαμέτρου, ὡς τῷ
ἀποστολιχῷ καὶ θείῳ χανόνι διείληπται, ἀποστῆνα,
τῆς αὐτοῦ χοινωνίας τολμήσειε πρὸ συνοδικῆς δια-
γνώσεως, χαὶ τοῦδε τὸ ὄνομα τὴν θείαν Ἐπιτελῶν
ἱεροτελεστίαν μὴ ἀνχφέροι, τοῦτον ὑποχεῖσθαι χκαθ-
αἱρέσει χελεύομεν, xal πάσης ἱερατιχῆς ἀποστε-
ρεῖσθαι τιμῆς. ᾿Αθέμιτον γὰρ τὴν τῶν μητροπολιτῶν
χρίσιν ἁρπάζοντα, πρὸ χρίσεως, ὅσον τὸ ἐπ᾽ αὐτῷ,
τοῦ οἰχείου πατρὸς καὶ ἐπισχόπου χαταψη φίζεσθαι.
᾿Αλλὰ xal τοὺς ἐπομένους αὐτῷ, χληρικόὺς μὲν τυγ-
χάνοντας, τοῖς αὐτοῖς ἐπιτιμίοις ὑποδάλλεσθαι " μο-
ναχοὸς δὲ, ἢ λαϊκοὺς, μὴ ὅτι τῆς ἱερᾶς ἀφορίζεσθαι
χοινωνίας, ἀλλὰ xat τῆς ἐχχλησίας παντάπασιν
ἐξωθεῖσθαι, μίχρις ἂν τὴν πρὸς τοὺς σχισματιχοὺς

4 LÀ 4 “- 4
συνάφειαν διαπτύσαντες, πρὸς τὸν οἰχεῖον ἐπιστραφῶσιν ἐπίτχοπον.
4

Canon porro 15 depositioneni etiam episcopi de-
cernit, si a communione sui metropolitani defece-
rit, aut recusaverit in officio sacro nomen ejus
referre.

Tum canon 15 paris criminis arguil etiam me-
tropolitas qui ἃ 8uo patriarcha recedunt. Veruim-
tamen, si patriarcha fortassesn aut metropolita,
ait, aut episcopus heresin aliquam a sanctis Pa-
tribus damnatam publice, et ut ita dicam nudo
capite predicaverit, qui communioni ejus abre-
nuntiant, et seipsos communiunt adversus eum,
nou pona dignus, sed potius honore, qui ortho-
doxis competit, habeatur. Non enim episcopos,
Sed pseudepiscopos et pseudodidascalos damna-
rubt, neque in schismata unitatem Ecclesie con-
sciderunt, sed ἃ schismatis et divisionibus
Ecclesiam liberare studuerunt, quantuin in eis
erat. Quamobrem et nos reole facimus quod
communionem veteris Homo abnuimus, etiam
ante sgynodalem cognitionem ac judiciuin.

Canon autem sexlus synodi Gangrensis ei, qui
Ecclesiam contemnens privatas eonciones habel,
atque sine licentia episcopi s&cra celebrat, ul-
timum supplicium denuntiat : quid enim uspiam
anathemate gravius et terribilius ? Ecclesiam au-
tem vocat non templum, sed cotum fidelium.
Templum enim secundum sanctum Isidorum Pe-
lusiotam proprie ecclesiasterium appellare licet,
sicuti θυμίαμα θυμιατήριον, οἱ θυσία θυσιαστή-
ριον.

Imo etiam canon 10 concilii Carthaginensis,
presbyterum depositione muletatum, si ex inso-
lentia novum altare struxerit, et privatim Deo sacra

C

'O δὲ ιδ' καθαίρεσιν xai τοῦ ἐπισχύπου καταψη-
φίζεται, εἰ τῆς χοινωνίας τοῦ ἰδίου ἀποσχισθείη μη-
τροπολίτου, μηδὲ ἀναφέρειν ἀνέχοιτο ἐν ταῖς ἱεραῖς
τελεταῖς τὸ αὐτοῦ ὄνομα.

'O δὲ ιε' τῶν αὐτῶν εὐθυνῶν xal τοῖς μητροπο-
λίταις τιμᾶται, τοῖς ἀποσχιζομένοις τοῦ σφῶν πα-
τριάρχου. Εἰ δ᾽ ὁ πατριάρχης τυχὸν, φησὶν, ἢ ὁ
μητροπολίτης, Tj ὁ ἐπίσκοπος, οἱανδήτινα αἵρεσιν
πρὸς τῶν θείων χατηγνωσμένην Πατέρων, δημοσίᾳ
xai γυμνῇ, φάναι, κηρύττῃ τῇ χεφαλῇ, οἱ τῆς αὖ-
τοῦ χοινωνίας ἀποδιαστελλόμενοι, xai ἀποτειχίζον--
τες ἑαυτοὺς, μὴ ὅτι χολάπτεως, ἀλλὰ καὶ τῆς προσ-
ἡχούσης τοῖς ὀρθοδόξοις ἀξιούσθεν τιμῆς. Οὐ γὰρ
ἐπισχύπων, ἀλλὰ ψευδεπισχόπων xal ψευδοδιδασχα-
λων χατέγνωσαν, χαὶ οὐχ εἰς σχίσματα τὴν ἕνωσιν
τῆς Ἐχχλησίας κατέτεμον, ἀλλὰ σχισμάτων xol
μερισμῶν τὴν Ἐχχλησίαν ἐσπούδασαν ῥύσασθαι, có
γε εἷς αὐτοὺς ἦχον. Διὰ τοῦτο xal ἡμεῖς εὖ ποιοῦν-
τες, τὴν τῆς παλαιᾶς "Pony ἀπειπάμεθα χοι-
νωνίαν, χαὶ πρό γε συνοδιχῆς διαγνώμης, καὶ xpl-
σεως.

Ὁ δὲ. ς’ τῆς ἐν Γάγηρᾳ συνόδου χανὼν τῷ περὶ
ἐλαχίστου τιθεμἔένῳ τὴν Ἐχχλησίαν, καὶ ἰδία ἐκκλη-
σιάζοντι, κἀὶ παρὰ γνώμην ἱερουργοῦντι τοῦ ἐπι-
σχόπου, τῶν ἐσχάτων τιμᾶν ἀξιοῖ" τί γὰρ τοῦ
ἀναθέματος ἐσχατώτερόν τε χαὶ φριχωδέστερον ;
Ἐχχλησίαν δὲ οὐ τὸν νεὼν, ἀλλὰ τὸ τῶν πιστῶν
φησι πλήρωμα ὁ γὰρ νεὼς, κατὰ τὸν Πηλουσιώτην
ἅγιον ᾿Ισίδωρον, ἐχχλησιαστύήριον ἂν χυρίως λέγοιτο,
ὡς θυμίαμα θυμιατήριον xai θυσία θυσιαστή-
ριον.

᾿Αλλὰ καὶ 6 v τῆς ἐν Καρθαγένῃ, τὸν ἀφορισμῷ
ἐπιτιμηθέντα πρεσθύτερον, εἰ ἐξ &novoloc νέον κή-
ξις θυσιαστήριον, ἰδίαν τῷ Θεῷ ἱερουργίαν προσ-

131

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — T.

138

φέρει, τῷ ἀναθέματι παραπέμπει, oia τὴν τῆς 'Ex- A feceril, anathemate ferit, tanquam corruptorem

χλησίας πίστιν xal χατάστασιν λυμαινόμενον, xal
βλασφημεῖσθαι ταύτην παρασχευάζοντα πρὸς τῶν
τίς ἀληθείας ἐχθρῶν. Πρῶτον μὲν γὰρ παραγγε-
λίαις πειρᾶσθαι δεῖ τοὺς τὰ σχίσματα ποιοῦντας
ἐπανάγειν πρὸς τὴν ὁμόνοιαν" μὴ πειθομένους δὲ,
καθαιρεῖν ἢ ἀφορίζειν * εἰ δὲ xal οὕτω μένοιεν ἄἅπαυ
θαδιαζόμενοι, χαὶ στασιάζοντες, ὑποτιθέναι τούτους
τῷ ἀναθέματι, καὶ ὡς σεσηπότα μέλη τοῦ ὑγιαίνον-
τος σώματος τῆς ᾿Ἐκχλησίας ἐχτέμνειν.

Τὰ αὐτὰ xai ὁ ια΄ ἀποφαίνεται" Τὸν χαταγνω-
σθέντα πρὸς τοῦ ἰδίου ἐπισχόπου πρεσθύτερον, ὡς
μὴ καλῶς βιοῦντα, προσαγγεῖλαι δεῖ τοῖς γειτνιῶσι
τῶν ἐπισχόπων, ὡς ἂν δι᾽ ἐχείνων τῷ ἰδίῳ διαλλα-
γείη ^ εἰ δὲ φυσιωθεὶς, ἀποσχισθείη μὲν τνῦ ἐπισχό-
που, ἰδίᾳ δὲ ἱερουργεῖν βουληθείη, οὐ μόνον τὸν ἴδιον
ἀπολέσει βαθμὸν, ἀλλὰ χαὶ ἀνάθεμα ἔσται. Χρὴ δὲ,
φησὶ, σχοπεῖν, μὴ ἄρα διχαίως τὸν ἴδιον ἐπίσχοπον
6 χληριχὸς αἰτιῷτο, ἢ ἀδιχοῦντα βλέπων αὐτὸν, ἤ
τῷ ὀρθῷ ἐναντιούμενον δόγματι, χαὶ οὐχ ἔξω λόγου
τὴν αὐτοῦ χοινωνίαν ἐχχλίνοι.

Ζήτει ἐν τῳ β΄ χεφ, τοῦ Α στοιχείου χανόνα λγ΄
τῆς tv Λαοδικείᾳ συνόδου, καὶ τὸ x' χεφάλαιον τοῦ K
στοιχείου.

Ἢ δὲ πολύστομος τῆς Ἐχχλησίας σάλπιγξ, ὁ
μαχάριος τῳόντι Χρυσόστομος, τὴν πρὸς Ἐφεσίους
ἑρμηνεύων Ἐπιστολὴν, χάν τῷ ια΄ τῆς ἑρμηνείας
λόγῳ, περὶ τῶν τὰ σχίσματα ποιούντων διαλεγόμε-
voc, ᾿Ανήρ τις ἅγιος, φησιν, εἴρηχεν, ὅτι οὐδὲ
μαρτυρίου αἷμα ἐξαλείφειν δύναναι τὴν ἁμαρτίαν
ταύτην. Ἐν δὲ τῷ ξε΄ τῆς αὐτῆς χεφαλαίῳ, τοῦ εἰς
αἵρεσιν ἐμπεσεῖν, τὸ τὴν ᾿Εχχλησίαν σχίσαι, οὐδὲν
ἔλαττον χαχὸν δείχνυσιν * οὐδὲν δὲ οἷον xal τὴν ἐπι-
στολὴν ἐνάριθμον θεῖναι τοῖς φθάσασι, τοῦ ἐν ἁγίοις
Διονυσίου. ᾿Αλεξανδρείας καὶ μάρτυρος, ἤν πρὸς τὸν
Ναυάτον πέπομφε, Ῥώμης ὄντα πρεσδύτερον,
Ἐπιστολὴ Διονυσίου πρὸς Ναυάτον, ρώμης

πρεσούτερον.

Διονύσιος Ναυάτῳ ἀδελφῷ χαίρειν. Εἰ ἄχων, ὡς
φὴς, ἤχθης, δείξεις, ἐὰν ἀναχωρήσῃς ἑκών - ἔδει
μὲν γὰρ xal πᾶν ὁτιοῦν παθεῖν ὑπὲρ τοῦ μὴ διαχό-
yat τὴν Ἐχχλησίαν τοῦ Θεοῦ xai ἦν οὐχ ἀδοξονέρα
τῆς ἕνεκεν τοῦ μὴ εἰδωλολατρῆσαι γινομένης, d
ἕνεχεν τοῦ μὴ σχίσαι μαρτυρία, κατ᾽ ἐμὲ δὲ καὶ
μείζων * ἐχεῖ μὲν γὰρ ὑπὲρ μιᾶς τις τῆς ἑχυτοῦ

fidei atque constitutionis ecolesiastice, et studen-
tem illam contemptui exponere hostium veritatis.
Primum quidem exhortationibus opus est, ut co-
nemur hosce qui 384 schismata, faciunt redu-
cere δὰ conformitatem, inobedientes tamen aut
deponere, aut excommunicare. Sin vero adhuc
permanserint obstinati, ac seditionem moventes,
anathemati ipsos subjicere, et tanquam membra
corrupta e corpore Ecclesie rescindere.

. Eadem etiam asserit et 11 canon : Presbyterum
a 800 episcopo damnatum, tanquam male viven-
tem, denuntiare oportet episcopis vicinis, ut
eorum gratia suo episcopo reconcilietur. Sin
vero superbia elatus sese separet ab episcopo, et

p Privatim celebrare velit, non solum gradum suum

amittet, sed etiam anathema erit. Oportet autem
dispicere, ait, num merito episcopum suum
clericus accuset, videlicet aut injuste facientem,
aut contra rectam doctrinam pugnantem viderit,
et non sine ratione communionem ejus declinan-
tem.

Quare in cap. 2 lit. A can. 33 synodi Laodi-
cene, et cap. 20 lit. K,

Multisona autem Ecclesie tuba et vere Chry-
sostomus, Epistolam ad Ephesios explicans, et
in 11 Expositionis sue sermene de iis qui
schismata faciunt disserens, Vir quidam san-
ctus, inquit, neque martyrii sanguinem pecca-
tum illud diluere posse dixit. Et in capite 65
ejusdem Expositionis, Ecclesiam scindere nihil
minus malum prestat quam in heresin labi. Nibil
etiam vetat quominus precedentibus adjiciumus
Epistolam beati Dionysii episcopi Alexandrini ac
martyris, quam ad Novatum Rome presbyterum
misit.

Epistola Dionysii ad — Novatum — presbyterum
Romanum.

Dionysius Novato fratri salutem. Si modo swgre
tulisti, ut dicis, promotionem, sponte recedendo id
ipsum ostendes. Oportuit enim et quodvis potius
perpeti, quam discindere Ecclesiam Dei : neque
minus gloriosum fuit martyrium propter evitandum
schisma, quam cultum idolorum, imo meo qui-
dem judicio magis. Illic enim propter sui ipsius

ψυχῆς, ἐνταῦθα δὲ ὑπὲρ ὅλης τῆς Ἐχκλησίας pao- ἢ animam solam, hic propter totam Ecclesiam

tupti* xal νῦν δὲ, εἴ πείσαιο, fj βιάσαιο τοὺς ἀδελ-
φοὺς εἷς ὁμόνοιαν ἐλθεῖν, μείζων ἔσται σοι τοῦ σφάλ-
paso; τὸ κατόρθωμα xal τὸ μὲν οὐ λογισθήσεται,
τὸ δὲ ἐπαινεθήσεται " εἰ δὲ ἀπειθούντων, ἀδυνατεῖς,
σώξων σῶζε τὴν σταυτοῦ ψυχήν. ᾿Εῤῥῶσθαί σε ἐχόμε-
vov τῆς εἰρήνης, ἐν Κυρίῳ εὔχομαι.

APXH TOY T ΣΤΟΙΧΕΊΟΥ.
ΚΕΦΑΛ. Α΄. Περὶ τῆς τάξεως τῶν χληριχῶν,
Ζήτει τὸ δ’ χεφάλαιον τοῦ Δ στοιχείου,
'0 δὲ vc τῆς ἐν Λαοδιχείᾳ συνόδου χανὼν τοῦ
ἐπισχόπου τὴν εἴσοδον ἐπὶ τὸ θυσιασνέριον ποιουμέ-

Parnor, Gn. CXLV.

martyrium obit. Jam vero si persuaseris aut
coegeris fralres in concordiam conspirare, insi-
gnis erit delicti emendatio; atque illud quidem
minime imputabitur, hoc autem laudem mere-
bitur. Si tamen inobsequentes servando nibil
valeas, tuam animam serva. Bene te, ut pacem
retines, valere exopto in Christo.

235 INITIUM LITTER/E T.

CAP. I. De ordine clericorum.
Quare cap 5 litt. Δ.

Canon autem 56 synodi Laodicene, quando epi.
scopus ad altare accedere vult, minime licere judi

v

139

MATTHASI BLASTARIS

140

cat presbyteris preoccupare, atque inlroeuntes se Α vou, μὴ ἐξεῖναι χελεύει τοῖς πρεσδυτέροις προλαμ--

des capessere, et episcopum solum relinquere,
Illud enim non tantum decoris violati, sed et con-
temptus episcopi argumentum est : sed potius una
cum episcopo ingredi vult, nisi quis corpore mi-
nus valeat, et standi moram perferre neutiquam
possit.
CAP. II. De sepultura.
Leges.

Sepelire haud fas est, ubi constat corpus marty-
ris jacere.

Nemo quisquam de sepulcris materiem quamcun-
que ad aliam domum exstruendam auferat.

Cadaver hominis citra mandatum Imp. nemo in
locum alium transferat.

Qusere et in cap. 15 litt. M.

CAP. III. Quod sortuos baplizare minime liceat,
neque eorum cadaveribus sacra mysteria przbere.

Quiere cap. 26 litt. K.

CAP. IV. De clericorum filiis.

Canon 33 concilii Carthaginensis minime opor-
tere existimat episcopos 86 clericos facile liberis
suis potestatem sui concedere, nisi per etatem aut
morum probitatem fidem certam focerint,jposse se
convenienter ac provide res suas adininistrare.
Secus enim et ipsi liberorum suorum criminibus
obnoxii erunt.

Leges.

Leges autem statuunt libertatem filiis non &
patre solo, sive clericus sit, sive laicus, donari,
nisi cognitio auctoritativa ita decernat. Non enim
consensus merus patris natum patria potestate
liberat, sed legitima actio.

Liberi autem episcoporum, qui dignitate aliqua
cohonestantur, sui juris juxta leges evadunt, ne-
que pro illis patres rationem reddunt. Dicit enim
Novella Justiniani 81 : Qui dignitatem indepti sunt,
86 officia publica sustinent, sue poteslalis sunt,
quamvis per atatem non oporteat ipsos de manu
patria liberari.

$36 Delicta circa damnum que perpetrant filii
sub patria potestate, ipsi patres merito luunt,
non ita et crimina. Neque enim puniuntur patres
propter filios, cum lex diserte dicat: Delicta caput
sequuntur.

CAP. V. De sacra Quadragesima, οἱ ritibus qui ín
ea observantur.

Qusre cap. & litt. N.

' Canon autem 65 synodis exte eos qui veterem
Romam incolunt, monet ne in Sabbatis sacre
Quadragesime jejunent, preterquam in uno tan-
tum, eoque magno Sabbato. Sed arrogantes illi
incorrigibiles perseverarunt, neque canonibus
apostolicis, neque huic obsequentes, adeoque nec
clerici depositionem metuunt, neque laici excom-
municationem. Tanto autem turpiores evaserunt,
ut non solum in istis, sed et aliis anni Sabbatis

θάνειν, xal εἰσερχομένους καθίζειν, καὶ μόνον ἐᾷν
τὸν ἐπίσχοπον (οὐχ ὅπως γὰρ ἀταξίας, ἀλλὰ καὶ
τοῦ περιφρονεῖν τὸν ἐπίσχοπον τοῦτο σημεῖον), ἀλλὰ
τούτῳ συνεισιέναι, εἰ μήπου τις ἀνωμάλως ἔχει τὸ
σῶμα͵ xal τὴν στάσιν ἥχιστα δύναται φέρειν.

ΚΕΦΑΛ, Β΄. Περὶ ταφῆς.
Νόμοι.

Οὐχ ἔξεστι θάπτειν ἔνθα δῆλόν ἔστιν ὅτι μάρτυρος
σῶμα ἀπόχειται.

Οὐδεὶς ἀπὸ τῶν τάφων ὕλην τινὰ ἤ ἕτερον εἶχο-
δόμημα μεταφέρει.

Μηδεὶς σῶμα ἀνθρώπινον χωρὶς χελεύσεως Bac.-
λικῆς εἰς ἕτερον τόπον μεταφερέτω.

Ζήτει καὶ ἐν τῷ ιε΄ χεφ. τοῦ Μ στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ, I". “Ὅτι τοὺς τελευτήσαντας οὔτε βα-
πτίζειν θεμιτον, οὗτε τοῖς σώμασιν αὐτῶν
κοινωνίας μεταδιδόναι.

Ζήτει τὸ xc χεφάλαιον τοῦ K στοιχείου,

ΚΕΦΑΛ, Δ΄, Περὶ τῶν τέχνων τῶν χληρικῶν.

Ὁ λε΄ τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου κανὼν οὐχ οἴεται
δεῖ) ἐπισχόπους xai χληριχοὺς εὐχερῶς τοῖς τέχνοις
αὐτῶν διδόναι τὸ αὐτεξούσιον; εἰ μὴ ἀπὸ τῆς ἡλι-
xla; χχὶ τῶν ἀγαθῶν τρόπων δοῖεν πληροφορίαν,
ὅτι δυνήσονται δεόντως xai εὐλαδῶς τὰ καθ᾽ ἑαυτοὺς
οἰκονομεῖν * εἰ δ᾽ οὖν, τῶν ἁμαρτημάτων αὐτῶν καὶ
αὐτοὶ ἔσονται χοινωνοί.

Νόμοι.

Οἱ δὲ νόμοι κελεύουσι μὴ παρὰ μόνου τοῦ πατρὸς
εἶτε χληριχοῦ, εἴτε λαΐχου, tiv τῶν τέχνων αὐὖτ-
ἐξουσιότητα γίνεσθαι, εἰ μὴ «αἱ διχαστιχὴ διάγνωσις
τοῦτο ἐπιψηφίσειε * φασὶ γάρ * Οὐ γυμνὴ συναίνε-
σις τοῦ πατρὸς ἐλευθεροὶ τῆς ὑπεξουσιότητης τὸν
παῖδα, ἀλλὰ νόμιμος πρᾶξις.

Οἱ δὲ ὀφφιχίῳ τιμηθέντες παῖδες τῶν ἐπισκόπων,
αὐτεξούσιοι παρὰ τοῦ νόμου γίνονται, χαὶ λόγον
ὑπὲρ αὐτῶν οἱ πατέρας οὐ διδόασι - φησὶ γὰρ ἡ πα’
ἸΙοοστινιάνειος νεαρὰ, ὅτι πάντες οἱ ἀξιωματιχοὶ,
xal οἱ ἔχοντες ὀφῳοίγια ἄρχοντες, αὐτεξούσιοι ἔστω-
σαν, καὶ εἰ τῆς πατρικῆς χειρὸς οὐχ ἔφθασαν ἀπο-
λυθῆναι.

Τῶν ψυχιχῶν μέντοι σφαλμάτων, ἅπερ ot ὑπεξ-
οὔσιοι ἁμαρτάνουσι παῖδες, ἴσως οἱ πατέρες δίχην
ὑπέχουσιν, οὐ μὴν xai τῶν ἐγχλη ματιχῶν " οὐ γὰρ
χολάζονται πατέρες ὑπὲρ τέχνων * φησὶ γὰρ ὃ νόμος"

D Τὰ ἁμαρτήματα τῇ χεφαλῇ ἕπονται,

ΚΕΦΑΛ, E. Περὶ τῆς ἁγίας Τεσσαρχαχοστῆς,
χαὶτῶν ἐν αὐτῇ τελουμένων ἐθῶν.

Ζήτει τὸ 9' κεφάλαιον τοῦ Ν στοιχείου.

Ὁ δὲ vt τῆς ς΄ συνόδου χανὼν τοῖς τὴν παλαιὰν
οἰκοῦσι Ῥώμην πσρεγγυᾶται, μὴ νηστεύειν τὲ
σλούατα τῆς ἁγίας τεσσασραχοστῆς, ἐχτὸς μόνον τοῦ
ἑνὸς xai μεγάλου σαδδάτου * ἀλλ᾽ ἀδιόρθωτοι μεμε-
νήχασιν οἱ ἀλαζόνες, μήτε τῶν ἀποστολικῶν κανό-
νων, μήτε τούτου ἐπιστρεφόμενοι * xal μήτε τὴν
χαθαίρεσιν οἱ ἱερωμένοι, μήθ' οἱ τοῦ δήμου τὸν
ἀφορισμὸν εὐλαθούμενοι - μᾶλλον δὲ τοσοῦτον χεί-

ρους γεγόνασιν, ὡς μὴ μόνον ἐν τούτοις, ἀλλὰ xdv

141

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — T.

142

τοῖς ἄλλοις τοῦ χρόνου σάδδασι, παρανόμως νη- A illicite jejunent. Imo quod adhuc magis canonibus

στεύειν * τὸ δ᾽ ἔτι τούτου παρανομώτερον, ὅτι τὴν
τοῦ σαδόάτου χατάλυσιν ἐπὶ τὴν τετράδα μετενη-
νόχασι xal παρασχευὴν, τὴν δ᾽ tv ταύταις νηστείαν
ἐπὶ τὸ σάδόατον, ἔργον ὡσανεὶ ποιούμενοι, πάντα
νόμον ἱερὸν τιθέναι ἀνάστατον.

Ὃ δὲ vg. τὴν αὖθις ix διαμέτρου τῶν ᾿Αρμενίων
διορθούμενος πλάνην, ἐν τοῖς σάδδασι xai ταῖς χυ-
ριαχαῖς τῆς ἁγίας τεσσαραχοστῆς, τυροῦ χαὶ ὠῶν
ἀπέχεσθαι καὶ τούτους χελεύει, οἷπ δὴ νόμος πάσῃ
τῷ ὑφηλίῳ τοῦ Θεοῦ Ἐχχλησίᾳφ. Ὥσπερ γὰρ πάν-
των τῶν θυομένων ἀπεχόμεθα ζώων, οὕτω δέον, καὶ
ἀσα τούτων χαρπὸς, εἰς τροφὴν μὴ προσίεσθαι.
Τοῦτο xai ἐπὶ τῶν τετράδων παρατηρητέον xal πα-
ρασκευῶν τοῦ ὅλου ἐνιαυτοῦ" τοῖς δὲ παραθαίνουσι,
χαθαιρέσει ἢ ἀφορισμῷ τιμᾶται, χληριχοῖς οὖσιν,
f δημόταις τυχόν. ᾿Αλλὰ κἀν τούτῳ τοὺς Λατίνους
μᾶλλον ἂν ἴδῃς εἰς ἔσχατον ἀφιγμένους παρανομίας,
ὥσπερ ἐξεπίτηδες ὁμόσε γωροῦντας τοῖς θείοις χα-
νόσιν * ἐν γὰρ τοῖς σάδδασι xal ταῖς κυριαχαῖς τῆς
τεσσαραχοπτῆς, οὐ μόνον τυροῦ xal ὠῶν, àÀÀ γε
χαὶ χρεῶν ἅπτονται, οὐχὶ τοῦ δήμου μόνον, ἀλλὰ
χαὶ τῶν μοναχῶν οἱ ἀσθενῶς δῆθεν τοῦ σώματος
ἔχοντες.

Ζήτει xai ἐν τῷ α' χεφ. τοῦ B στοιχείου τῆς ἐν
Λαοδικείᾳ συνόδου κανόνα με΄, καὶ ἐν τῷ ζ΄ χεφ. τοῦ
Il στοιχείου κανόνα πθ΄ νῆς ς΄ συνόδου.

Ὁ δὲ τῆς ς΄ συνόδου νβ΄ χανὼν, ἐν μὲν ταῖς ἀλ--
λαις τῆς ἁγίας τεσσαρχχοστῆς ἡμέραις, οἷα πενθεῖν
προστεταγμένον, καὶ νηστεύειν χαὶ χατανύσσεσθαι
εἰς ἐξίλασμα τῶν οὔ καλὼς ἑχάστῳ βεδιωμένων,

repugnat, solutionem Sabbati in feriam quartam
et Parasceven referunt, atque istorum dierum ]je-
junium in Sabbatum, quasi sollicite studentes om-
nem legem sacram subvertere.

Canon vero 56 contrarium plane Armenorum
errorem corrigens, in Sabbatis et Dominicis Qua-
dragesimalibus a caseoet ovis abstinere ipsos pre-
cipit ; quod quidem preceptum in universa Dei Ec-
clesia obtinet. Nam sicuti ab omnibus sacriflcatis
animalibus temperamus, ita et fructus ipsorum in
cibum minimeadhibere debemus. Hocetiam in feriis
quartis et sextis per totum annum observare opor-
tet. Qui secus fecerint, depositionis aut excommu-
nicationis ponam iis intentat, prout clerici fue-
rint, aut laici. Sed vel hinc videas Latinos ad aum-
mam insolentiam pervenisse, tanquam de industria
sacris canonibus resistentes, scilicet in Sabbatis
et diebus Dominicis per Quadragesimam, non so-
Jum caseum et ova, sed etiam carnes comedunt,
neque plebeii duntaxat hoc faciunt, sed monachi
etiam minus bene valentes.

Quare et in cap. 1 litt. B. syn. Laodicena can.
42, et in cap. 7 litt. II concilii sexti can. 89.

Rursus canon 52 synodi sexte, in ceteris qui-
dem Quadragesime diebus, scilicet luctui, jejuniis,
86 compunctioni destinatis inexpiationem uniuscu-
jusque perperam commissorum, officium presan-
etificatorum celebrari jubet : attamen in Sabbatis

τὴν τῶν προηγιασμένων λειτουργίαν χελεύει τελεῖ- C et Dominicis Quadragesime, οἱ die sacro Annun-

σθαι - iv δέ γε τοῖς σάδόασι xal ταῖς κυριακαῖΐς αὖ-
τῆς, καὶ τῇ ἁγίᾳ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἡμέρᾳ, ἐπεί-
wtp ἐν ταύταις νηστεύειν οὐκ ἔννομον, καὶ θυσίαν
προσφέρειν, καὶ τελείαν γίνεσθαι λειτουργίαν " τι-
μῶμεν γὰρ τὴν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἡμέραν, πανηγυ-
ρίζοντες ἐν αὐτῇ, ὡς ἀρχὴν xal χεφάλαιον τῆς
ἡμῶν σωτηρίας. "Eotxsv οὖν μίαν εἶναι τὴν τεσσα-
ραχονθήμερον νηστείαν. El γὰρ καὶ ἑτέρα τοῖς χα-
νόσιν ἐπεγινώσχετο, ὡρίσθη Bv xal ἐν ἐκείνῃ, μὴ
τελείαν ἱεροτελεστίαν, ἀλλὰ προηγιασμένην τε-
λεῖσθαι.
Διὰ τί ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον μὲν τρίτην ὥραν
τῆς tut ac ἡ θεία τελεῖται λειτουργία"

ἔστι δὲ ὅτε xal πρὸς ἑσπέραν ἐν ταῖς pa
χἷσταις τῶν ἑορτῶν.

. D
᾿λλλὰ γὰρ ζητητέον ἐνταῦθα, τίνος χάριν ἐπὶ piv

τῶν ἄλλων ἡμερῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, περί που τρίτην
ὥραν ἀπὸ τῆς ἕω, νόμος τὴν θείαν τελεῖσθαι μυστα.-
τωγίτν ^ τῶν δὲ περιφανῶν ἔστιν ἃς ἑορτῶν, xat-
νότερον τρόπον οἱονεὶ πρεσδεύειν οἰόμενοι, τούτων
τὴν τελετὴν εἷς τὴν ἑσπέραν ταμιευόμεθά, καὶ μετὰ
τὰς ἑσπερίους εὐθὺς ἐπιτελοῦμεν δάς. Τουτὶ γοῦν
τὸ ἔθος xat' ἑξαίρετον καὶ ἰδίᾳ τετήρηται τῇ ἁγίᾳ
καὶ μεγάλῃ πέμπτῃ, τῷ τε ἁγίῳ κἀὶ μεγάλῳ xal
exGaspiq σαδθδάτῳ * πρὸς δὲ, τῇ περιφανεῖ τῆς Xpi-
στοῦ γεννήσεως ἡμέρᾳ, καί γε τῇ λαμπρᾷ xal φε-
ρωνύμῳ τοῦ θείου φωτὸς, εἴγε μὴ συνέλθοιεν ἧἡμέ-

tiationis, jejunare haud licet, licet tamen et sacrifi-
cium offerre, et perfectam liturgiam peragere.
Celebramus enim Annuntiationis diem feriando in
ipso, tanquam principium ac caput salutis nostre.
Videtur igitur unicum esse ac simplex Quadra-
gesimale isthoo jejunium. Nam si aliud in canoni-
bus agnosceretur, conatitutum esset et in illo non
plenarium officirum, sed presanctificatorum obire.

Quam ob causam ut plurimum tertia hora diei sa-
cra liturgia ;peragatur - nonnunquam (amen, | in
mazimis puta [estis, lempore vespertino.

Jam verodisquirendum est quade causa, cum in
aliis anni diebus circa horam tertiam a solis ortu
lex 287 vult sacrum officium celebrari, festorum
quorumdam ex usu moderno, quasi peculiari hono-
re digna illa existimantes, oflicia in vesperam re-
servamus, et pos( hymnos vespertinos statim ce-
lebramus$. Hic autem usus peculiariter ac specialiter
observatur in sacra magna feria quinta, et in sacroet
magnoet venerandoSabbato,tum etiam illustri Nati-
vitatis Christi die, ^tqueetiam in sacroet celeberrimo
divini luminis,nisi forte diebuscoincidantquicummi
nime patiuntur istorum causa ofíicia sibieximia inter

448

tiationis diem. Quippeconsimilis estratio atque ejua
qui preecessit ; quia nam hoc ipso Paracletusad apo-
stolos illustri modo adveniens, et triplex lumen perfe-
ctumque perfecte illis demonstrans, nosmet cogno-
mini sacrosancte Trinitati hora perfectum rniniste-
rium tripersonali Deitati consecrare, per ipsos per-
spicue docuit. Quamvis enim officii sacri admini-
stratio ineffabilis Verbi dispensationem mysterio
plenam ostendat : nihilo tamen minus gratiam habe-
mus complacenti eterno cjus Patri, οἱ cooperanti
Spiritui vivificanti. Verum in dictis iusignibus fe-
etis, ea mysteria in profundo abscondita, et con-
ceptum sapientie divine superantia, subobscu-
re quidem, quasi soiagraphia quadam deteguntur
et adumbrantur, ita ut ex ejusmodi, quantuin licet,
initiatione, nobis detur ad divinum amorem magis
erigl et attolli. Quamprimum autem perfecta et
summa lux in terris apparuit hominibus tanquam
in vespere, fine nimirum seculorum, diei
legis, ut loqui licet, curriculum exitum vidit :
Novi vero Testamenti splendor, polytheismi tene-
bras dissipare primum potuit, quas umbratilis lex
multo ante tollere debuerat. Quapropter et Ser-
vator noster cum discipulis suis, qui tum quidem
accipiebant, οἱ postea ministrabant illud myste-
rium, communicans, non interdiu, sed in profundo
vespere, magne puta ferie quinte ; etad sacra cer-
tamina perungens, atque pariter admonens ab er-
rore recedere animo plane tranquillo, et firmis
cogitationibus, minime quidem instar eculorum,
quatenus oportuit opera fore meliora, quam se-
cundum veterem legem : Hoc proculum, inquit,
Novum miscet Testamentum iis qui pro illo con-
tendunt et dimicant : subinuens adeo per pocu-
lum, nunquai fore ut ipsi periculorum οἱ tenta-
tionum ad errorem immunes consisterent, vel eum
penitus debellarent, cujus instantes eo temporis
tenebre illustre signum erant. ld propter, quan-
tum nobis scire licel, cum in aliis anni diebus ho-
r& tertia Eucharistia peragatur, in diclis tamen
eximiis diebus, iisque solis, vespertinum tempus
ex deereto Patrum observatur. Solebant enim
Patres officium Eucharisticum identidem subtmu-
tare, et per varietatem hano mysteriorum incom-
prehensibiliiatem perhumaniter nobis ostendere,

MATTEHA/EI BLASTARIS

mitti. Hisce etiam adde, si placet, etfelicem Annun- A oz«, τῶν οἰχείων οὐχ ἀνεχομέναις διὰ

144

ταύτας
ἐχστῆναι πρεσδείων * ταύταις, εἰ βούλει, προστίθει,
χαὶ τὴν εὐαγῆ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἡμέραν. Καὶ ἡ
μὲν ἐχ τῶν εἰχότων τοῦ ποοτέρου αἰτία, ὅτι τοὶ ἐν
τούτῳ τῆς ἡμέρας ὁ Παράχλητος ἐναργῶς τοῖς ἀπο-
στόλοις ἐπιφοιτήσας, καὶ τὸ τριττὸν φῶς ἤδη xai
τέλειον τελέως τούτοις μυσταγωγήσας, χαὶ ἡμᾶς
τῇ ἐπωνύμῳ τῆς θείας Τριάδος ὥρᾳ, τὴν τελείαν
χαθιεροῦν ἱερουργίαν τῇ τρισυποστάτῳ θεότητι,
6€ αὐτῶν σαφῶς ἐδιδάξατο. Εἰ γὰρ καὶ τῆς θείας
ἱερουργίας dj τελετὴ τὸ τῆς ἀῤῥήτου οἰκονομίας
ὑπογράφει τοῦ Λόγου μυστήριον, ἀλλ᾽ οὐδὲν ἔττον
τὴν χάοιν ἴσμεν τῷ τε εὐδοχήσαντι ἀνάρχῳ αὐτοῦ
Πατρὶ, καὶ τῷ συνεργήέσαντι ζωοποιῷ Πνεύματι.
"Ev γε μὴν ταῖς εἰρημέναις ἐπισήμοις ἡμέραις,
ἕτερ᾽ ἅττα ἐν βάθει χεχαλυμμένα, xal ὑπὲρ ἕννοιαν
τῆς τοῦ Θεοῦ σοφίας μυστήρια, ἀμυδρῶς πῶς ἡμῖν
παραγυμνοῦται σχιαγραφηύμενα, ὡς ἄν xal ix τῆς
τούτων, χαθόσον ἐφιχτὸν, μυήσεως, πρὸς τὸν θεῖον
ἡμῖν ὑπάρξῃ πόθον ἐπὶ πλέον πτεροῦσθαι xal ἀνα-
τείνεσθαι, Τοῦ γοῦν τελείου xal ἄχρου φωτὸς, ἐπὶ
γῆς ὡς ἐν ἑσπέρᾳ τῷ τέλει τῶν αἴώνων τῷ χόσμῳ
φανέντος, τέλος μὲν ὁ δρόμος τῆς τοῦ νόμου, ὡς
εἰπεῖν, ἡμέρας Ἐλάμθανεν * di δὲ τῆς Καινῆς Διαθή-
χης αὐγὴ τὸν τῆς πολυθέου σχότον χαχίας χατα-
λύειν ὑπέρχετο, ὃν ὁ σχιώδης νόμος πολλοῦ γε ἄρα
ἔδει περιελεῖν, Ταύτῃ τοι xal τοῦ μυστηρίου τού-
του τοῖς συλληψομένοις ἤδη χαὶ ὑπουργήσουσι μα-
θηταῖς χοινωνῶν ὁ Σωτὴρ, οὐ μεθ’ ἡμέραν, ἀλλ᾽ ἐν
ἑσπέρᾳ βαθείᾳ, τῆς μεγάλης πέμπτης φημὶ, xai
πρὺς θείους ἐπαλείφων ἀγῶνας, x«l ὁμόσε παραχα--

C λῶν τῇ πλάνῃ χωρεῖν, ἀτρεμιζούσῃ καθαρῶς τῇ

ψυχῇ, xai τοῖς λογισμοῖς ἑστῶσιν, οὐχ ὅπως τοῖς
ὀφθαλμοῖς, ὡς ἐντεῦθεν μελλόντων ἔργων ἔσεσθαι
κρειττόνων ἢ κατὰ τὸν παλαιὸν νόμον, Τοῦτο τὸ ποὸ-
τήριον ἣ Καινὴ, φησὶ, χίρνησι Διαθήχη, τοῖς ὑπερ-
μάχοῦσι ταύτης καὶ προασπίζουσιν, ὑπεμφαίνων διὰ
τοῦ ποτηρίου, μὴ ἄν ποτε τούτοις ὑπάρξαι, χινδύ-
νων ἄνευ χαὶ πειρασμῶν τῆς πλάνης περιγενέσθαι,
καὶ εἰς τέλος ταύτην καταγωνίσασθαι, ἧς τὸ ἐνιστά-
μενον τηνικάδε σκότος, σημεῖον περιφανὲς Tv. Διὰ
δὴ ταῦτα, ὅσα ἡμᾶς εἰδέναι χαὶ τὸ εἰκὸς ἀπαιτεῖ,
ἐπὶ μὲν τῶν ἄλλων ἡμερῶν τοῦ χρόνου, ὥρᾳ τρίτῃ
τὰ τῆς θείας τελεῖται ἱερουργίας " χατὰ μέν τοι τὰς
δηλωθείσας ἐπέσήμους καὶ μόνον, ἑσπέρα θεσμοῖς
Πατέρων τετήοηται * εἰώθασι γὰρ οἱ θεῖοι Πατέρες

atque ad unicam, ineffabilem,et supremam cogni- |) τὰ τῆς ἱερᾶς ὑπαλλάττειν μυσταγωγίας, καὶ διὰ τῆς

tionem etiam mirifice manuducere. Imo quidem,
juxta Historiam, noctu Virgo Dominum peperit,
quod etiam liquet ex illo evangeliste, « Erant au-
tem pastores, » etc. Noctu etiam Dominus a Joan-
ne baptizatus est, αἱ Spiritus in forma columbae
ad illum accedens, et copioso lumine noctem illu-
8trans, populuaique percellens insolito spectaculo,
ipsos Deo Servatori attendere moneret el obtesla-
retur. Praeterea noctu Dominus de cona mystica
cum discipulis communicabat; noctu etiam Resur-

ποιχιλίας, ἔστιν ἃ τῶν ὑπὲρ ἔννοιαν μυστηρίων,
φιλανθρώπως ἡμῖν ὑπεμφαίνειν, xai πρὸς τὴν ivi-
αἷχν xal ὑπέρσοφον ἐντεῦθεν γνῶσιν, οὐχ ἥκιστά
θαυμασίως χειραγωγεῖν. Καὶ xatà τὴν ἱστορίαν (1)
δὲ͵ γύχτὸς 1j Παρθένος τὸν Κύριον τέτοχε * xai δῆ-
λον ἐξ ὦ ὁ Εὐαγγελιστής φησιν, ὡς xal ποιμένες
ἦσαν, καὶ τὰ ἕξξῆς " νυχτὸς δὲ ὁ Κύριος πρὸς τοῦ
Ἰωάννου ἐδαπτίσατο, ἵνα τὸ Πνεῦμα ἐν εἴδει πε-
ριστερᾶς πρὸς αὐτὸν ἐρχόμενον, δαψιλεῖ τῷ eni
τὴν νύχτα περιαυγάσαν, χαὶ τὸν λαὸν ἐχπλῆξαν τῷ

(() Καὶ κατὰ τὴν ἱστορίαν... ἐδέξατο. Monet editor Asthensis hec in condicibus mss. quos inspi-

cere potuit deesse,

145

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — T.

146

ἀσυνήθει τῆς θέας, ola Θεῷ τῷ Σωτῆρι προσέχειν A rectio salutaris contigit; noctu denique Virgo ἃ

τούτοις διαμαρτύρηται * νοχτὸς δὲ δὲ τοῦ μυστιχοῦ

Gabriele miram illam salutationem retulit.

δείπνου ὁ Κύριος χεχοινώνηχε" νυχτὸς δὲ xai ἡ σωτήριος ᾿Ανάστασις γεγένηται * νυχτὸς καὶ dj Παρθένος

πρὸς τοῦ Γαδριὴλ τὸν ἀσπασμὸν τὸν ξένον ἐδέξατο.

Καὶ ὁ τῆς ἐν Λαιδιχείᾳ δὲ μθ΄ χατὰ τὴν τεσσαρα-
χονθήμερον ταύτην ἄρτον προσφέρειν, ἥτοι τελείαν
ποιεῖν ἱεροτελεστίαν οὐχ οἵεται δεῖν, εἰ μὴ ἐν τοῖς
ταύτης σάδδασι xal χυριακαὶῖς.

Ὁ δὲ va! μήτε ἐν ταῖς μνήμαις, μήοε ἐν τοῖς γε-
υεθλίοις τῶν ἁγίων μαρτυρων, καθ᾽ ὅλην τὴν τεσσα-
ραχοστὴν, διὰ τελείας θυσίας ἐπιτάττει πανηγυρί-
Cetv, εἰ μήπου συνέλθοιεν ἡμέφᾳ σαδθάτου ἥ χυρια-
χῆς " xai εἰ τῶν μαρτύρων τὰς μνήμας ἀθέμιτον
ἐν ἡμέραις νηστίμοις ἐπιτελεῖν, σχολῇ qe δή που
τῶν ἄλλως ἀποιχομένων, εἰ
μόνον.

Ὃ δὲ νβ΄ οὐδὲ γάμους, οὐδὲ
τεσσαραχοστῇ συγχωρεῖ.
Ὅπως ἀποδεχάτωσις τοῦ ὅλου χρόνου $ τεσ-

σαραχοστὴ λέγεται, val διὰ ποίας αἰτίας τε-
λεῖται ὅσα ἐν αὐτῇ τελεῖται.

γενέθλια τελεῖν ἐν τῇ

᾿Αλλὰ γὰρ καλὸν ἄν εἴη καὶ τὰς τούτων αἰτίας,
ὡς οἵόν τε, δήλας θεῖναι τοῖς ἀγνοοῦσιν" ἄγνωμον
γὰρ ἐχείνων φθονῆσαι τοῖς βαθυτέρας ἐφιεμένοις
Ῥνώσεως, ἅ τοὺς πολλοὺς ῥᾳθυμίᾳ διαπέφευγε γνώ-
μης.

Ἅπας ὃ παλαιὸς νόμος τοῖς ὁρατοῖς ἐχπα:δεύειν
εἰώθει τὴν τῶν ἀοράτων κατάστασιν, χαὶ τοῖς σωμα-
τικοῖς τῶν πνευματιχῶν πραγματεύεσθαι τὴν διόρ--
θωσιν * πρὸς δὲ τοῖς ἄλλοις, καὶ τὰς τῶν ὑπαρχόντων
δεχάτας τῷ Θεῷ χαθιεροῦν ἑἐτησίως τοῖς παλαιοῖς
προσετέταχτο * τὰ δὲ τυπιχῶς παρ᾽ ἐκείνοις τελού-
μενα μυστιχῶς ἡμῖν ἐχλαμύχνεται. Ἡ οὖν θεία τῶν
ἀποστόλων λογὰς, μὴ καταλύειν, ἀλλ᾽ ἀνχπληροῦν
κάν τούτῳ τὸ ἐνδέον ἐγνωχότες τοῦ νόμου, οὐ τῶν
ἐπιχαίρων πραγμάτων, ἀλλὰ τῶν ἡμερῶν τῆς ζωῆς
ἡμῶν ἑκίστης τοῦ ἐνιαυτοῦ πεοιτροπῆς, τὰς δεχά-
τας χαθιέροῦν τῷ Θεῷ τεθεσπίχασιν, ὡς ἂν διὰ τῆς
ἐν αὐταῖς σπουδῆς xal θερμοτέρας μετανοίας, τὰ
παρ᾽ ὅλον τὸν ἐνιχυτὸν τῆς Ψυχῆς ἀῤῥωσυήματα,
Θεῷ βοηθῷ, δυνηθείημεν ἐξιάσασθα' “ τὸ δέχα-
τον δὲ τοῦ ἐνταῦτοῦ, τὰς τῶν νηστειῶν ταύτας ἡμέ-
ρας εἶναί φαμεν. Αἱ γὰρ ἑπτὰ τούτων ἑδδομάδες,
χωρὶς τῶν σαδθάτωτ xal χυριαχῶν, ἡμέραι γίνονται
πέντε πρὸς ταῖς τριάχοντα * προστιθεμένου δὲ xai
τοῦ μεγάλου σαδθάτου, καὶ τοῦ ἡμίσεος τῆς λαμπρᾶς
χαὶ φωτοειδοῦς νυχτὸς, ἡμέραι γινονται Ac! καὶ ἡμί-
cua, τὸ τ ἀχριδῶς οὖσχι τῶν cbe τοῦ ἑνιαυτοῦ
ἡμερῶν. Τῶν γὰρ τριαχοσίων τὸ δέχατον, τὰ τριχ-
χονῖζ, xal τῶν ξ' τὰ ς΄, xal τῶν &€ τὸ ἥμισυ, ᾿Αλλὰ
καὶ ἕτερόν τι μυστιχὸν ἐμφαίνει θεώρημα ὁ τοιαχο-
στὸς ἕχτος οὗτος ἀριθμός " τρίγωνον γὰρ ὅντα φασὶν
οἱ περὶ ταῦτα ἐσχολάχότες, xal εἰς σχῆμα τετραγώ-
νου χαὶ κύχλου μεταδάλλειν. Ὁ γὰρ μόνος τέλειος
ἐν μονάσιν ἕχτος ἀριθμὸς, πρὸς αὐτὸν αὐτὸς πολυ-
πλασιαζόμενος, τοῦτον τοιοῦτον ἀπογεννᾷ. Διὰ μὲν
οὖν τοῦ τριγώνου, ἡ τρισυπόστατος θεχρχία δηλοῦ-
ται, διὰ δὲ τοῦ τετραγώνου, ἣἡ πρὸς αὐτὴν ὀρθὴ πί-
στις xal πάγιος ^ ἕδραῖον γὰρ xal ἀεὶ ὡσαύτως

σὺν

μὴ ἐν σαδδάτῳ καὶ ἢ

$?38 Atque Canon 49 concilii Laodiceni haud
equum existimattempore quadragesimali aut panem
offerri, aut perfectam liturgiam peragi, preter-
quam in Sabbatis et Dominicis.

Canon etiam 51 neque in memoriis, neque
natalitus sanctorum martyrum, per totam quadra-
gesimam, perfectum saeriflcium celebrari pre-
cipit : nisi forte cum Sabbato aut die Dominica
coiucidant. Haudquaquam vero si licet in diebus
jejunii vel martyrum memorias celebrare, eo
minus e vita discedentium licet, nisi die Sabbati,
eoque solo.

Proximus autem canon neque nuptias neque
natalitia in Quadragesima celebrare permittit.
Quanam ratione Quadragesima decima pars totws

anni appellatur, et quas ob causas ea peraguntur,

que in ipsa observari solent.

Verumtamen haud injucundum fuerit et istarum
rerum causas, his qui ignorant, quantum licet
patefacere. Inscitum enim est ea invidere profun-
diori scientias imbutos; quse plerosque pre sua
ignavia fugiunt.

Universa lex vetus visibilibus solita est rerum
invisibilium naturam edocere, et corporeis spiri-
tualium constitutionem prestare et exhibere. Inter
alia decimas facultatum Deo consecrare quotannis
priscis imperatum. Que vero ab illis typice peracta
erant, 8 nobis mystice accipiuntur. Quocirca divi-
num decus apostoli non dissolvere quidem, sed
supplere hoc ipso volentes defectum legis,
decreverunt non cujusvis tempestatis fructus, sed
vite nostre cujuslibet annui decursus decimas
Deo consecrare ; adeo ut per exercitationem in
istis et poenitentiam aoriorem, infirmitates animse
per totum annum, adjuvante Deo, sanare possimus.
Decimam autem anni partem hosce jejunii dies
conficere asserimus. Quippe septem horum septi-
mane, omissis Sabbatis et Dominicis, conflunt
dies 35, addito vero magno Sabbato, et dimidia
parte insignis et splendidas noctis, colliguntur dies
36 cum semisse ; qui exacte constituunt decimam

D partem 365 dierum unius anni. Nam decima pars

300 est 30, atque 606, et 5 semissis. Quin imo et
aliam myeticam notionem innuit numerus iste
36. Triangularem enim numerum esse dicunt
harum rerum periti, et transmutari iu quadratum
et in circulum. Nam senarius, qui solus inter
numeros monadicos perfectus est, in sese ductus
procreat dictum numerum 36. Quare per trian-
gulum divina essentia sub tribus personis osten-
ditur, per quadratum recta in Trinitatem fides
et firma. Stabilis enim est et eodem modo semper
consistens figura quadra!a, paribus laterum angulis
fulta. Circulus vero indicat virtutum inter se cir-
oularem nexum. Quoniam enim hec ad Deum

141

MATTH/;/EI BLASTARIS

148

pertinent, recta scilicet circa Deitatem notio, et À ἐστὼς τὸ σχῆμα τοῦ τετραγώνου, ταῖς ἱσομέτροις

mandatorum observatio, monet te numerus ille
etiam in fide sanctse Trinitatis firmum et stabilem
esse, et virtutum circulum haud obiter ponere:
verum etiam utraque tanquam primitias totius
anni Deo offerre, presertim tempore jejunii Ho-
stig igitur et adversarius qui salutem coelitus con-
cessam nobis invidet, videna nos pluris facientes
virtutem, quam valde varias vitii species, et in-
strumenta ipsius que in nobis sunt, tanquam
anima pestem ejicere conantes, arma adversum
nos sumit cum ipsolenti preparatione, et tanquam
defectores reducere tentat, et quasi fugitivos per-
suadere cupit ut ipsi nos 2389 submittamus, atque
frena non excutiamus, neque pravis moribus abre-

nuntiemus, sed assuetis affectibus indulgeamus. p

Solet enim ut plurimum iniquus ille eos qui a passio
nibug liberarisummo pere student, ferocius aggredi,
et vehementiorem affectuum flammam accendere,
seipsum oontra eos totis viribus opponens, ut
anime fortitudinem tentationum volentia vincat;
quod et Deus fleri permittit, ut. probi flant. mani-
festi, et fortissimos ipsa colluotatio ostendat,
atque etíam humiles nos gerere discamus, neque
in nobismet fiduciam ponere, malumque penitus
aversemur, quando plane compertam habeamus
naturam ejus peraiciosam et fallacem et impetuo-
Bam. Est autem insigne malignitatis iniqui exem-
plum etiam Pharao ille, quiolim Igraelem subditum
lenuii; iste enim Israelem suam diuturnam
servitutem egre toleraptem, et liberari cupientem,
eo gravioribus laboribus afflixit, et lateribus
parandis incurvum fecit imaginem preeferre servi-
tutis Satanice. Et iste pariter nos in terram et
terrena inhiare cogit, et totum animum istis
adjungere, cum omnibus una sensibus tam exter-
nis quam internis, et ad res insensibiles minime
eum erigere. Pharao quidem tributariam sibi ac
Bubjectam habuit /Egyptum, que interpretanti est
tenebre ; ita et hio intellectualium princeps appel-
latur tenebrarum. Illi cure erst filios masculos
perdere, et huic etiam potiores cogitationes :
quare et Rex noster Christus, ubi nos erudit ad
bellum cum eo gerendum, et concertandi rationem
bene disponit, jejunio nos armat et oratione, et
cordis compunctione. Nam istorum contraria

Ἰωνίαις τῶν πλετρῶν ἐρειδόμενον " ὁ δὲ κύχλος τῶν
ἀρετῶν ἐμφαίνει τὴν πρὸς ἑαυτὰς κυχλικὴν περίο-
δον, Ἐπειδή γὰρ ταῦτα προσοιχειοῖ τῷ Θεῷ, ἢ τε
ὀρθὴ περὶ τὸ Θεῖον ὑπόληψις, xal dj τῶν ἐντολῶν τή-
ρησις, διδάσχει σε ὁ ἀριθμὸς xal ἐν τῇ πίστει τῆς
ἁγίας Τριάδος ἑδραῖον εἶναι καὶ ἀμετάθετον, xai τὸν
χύχλον τῶν ἀρετῶν μὴ ἐν παρέργῳ τιθέναι, ἀλλὰ
xai ἀμφότερα ὡς ἀπαρχὴν τοῦ ὅλου ἐνιαυτοῦ πρὸσ-
χομίζειν Θεῷ, ἐν τῷ τῆς νηστείας μάλιστα xatptp.
Ὃ τοίνυν τῆς σωτηρίας ἡμῶν ἄνωθεν βασχαίνων
ἐχθρὸς καὶ πολέμιος, ὁρῶν ἡμᾶς περὶ πλείονος τὴν
ἀρετὴν ποιουμένους, τῶν τῆς κχαχίας εἰδῶν ὄντων
πλειόνων, xal τὰ ἐν ἡμὶν αὐτοῦ σχεύν ὡς λύμην
ψυχῆς ἄντιχρυς ἐχύάλλειν διεγερθέντας, τὰ ὅπλα
xx0' ἡμῶν αἵρει μεθ᾽ ὑπερηφάνου παρασχευῆς, xal
οἷα φυγάδας ἐπανάγειν πειρᾶται, xal ὡς ὃραπε-
τευόντων ἀντιλαμθάνεται, ὑπείχειν αὐτῷ κελεύων
καὶ μὴ ἀφηνιᾷν, μηδέ ταῖς πονηραῖς ἀπότάττεσθαι
συνηθείαις, ἀλλὰ τοῖς εωθόσιν ἐγχαλινδοῦσθαι πάθε-
σεν. Φιλεῖ γὰρ ὡς ἐπίπαν ὁ πονηρὸς, τοῖς ἐπειγο-
μένοις τῶν παθῶν ἐλευθερωθῆναι, μανικώτερον ἐπι-
τίθεσθαι, xal σφοδροτέραν τῶν παθῶν ὁπανάπτειν
τὴν φλόγα, ἑχοτὸν τοῖς ὅλοις ἀντιτιθεὶς, ἵνα ψυχῆς
ἀνδρίαν πειρασμῶν χρατήσῃ περιοοσίᾳ, τοῦ Θεοῦ
τοῦτο συγχωροῦντος, ὅπως οἱ δόχιμοι φανεροὶ γένων-
ται, xai δείξῃ τοὺς ἀρίστους 3, πάλη, xal ταπεινο-
φρονεῖν διδαχθῶμεν, χαὶ ἡμῖν αὐτοῖς μὴ θαῤῥεῖν,
καὶ τὴν xaxixv τελέως μισήσωμεν, ἐναργέστερον
καταγνόντες αὐτῆς τὸ φονιχὸν ὁμοῦ καὶ ἀπατηλὸν
καὶ ἐξάγιοτον. ᾿Εναργὴς δὲ τῆς τοῦ πονηροῦ σχαιό-
τητος εἰχὼν, xai ὁ πάλαι τὸν Ἰσραὴλ ὑποχείριον
ἐσχηχὼς Φαραώ" τοῦτον γὰρ χκἀχεῖνος παραπλησίως
τῇ χρονίῳ δυσχεράναντα δουλείᾳ, καὶ τὴν ἐλευθερίαν
ποθοῦντα τοῖς χαλεπωτέροις τῶν ἔργων τηνικαῦτα
μᾶλλον ἐξέθλιδε, καὶ τῇ πλινθουργίᾳ συγχεκυφότα,
τὸ τῆς δουλείας εἰσάπαν παρεσχεύαζε σχῆμα δεικνύ-
ναι, Ὡς δὲ xai οὕτος πρὸς τὴν γὴν ἡμᾶς xal τὰ γήϊ-
vx συνωθεῖ χεχηνέναι, xai τούτοις ὅλον προσέχειν
τὸν νοῦν, σὺν πάσαις ὁμοῦ ταῖς ὁρωμέναις καὶ νοου-
μέναισ αἰσθήσεσι, καὶ πρὸς τὰ ὑπὲρ αἴσθησιν ὅλως
μὴ ἀνανεύειν, ὁπόφορον ἐχεῖνος εἶχε τὴν Αἴγυπτον,
ἥτις ἑρμηνεύεται σχότος " ἄρχων xai οὔτος τοῦ νοη-
τοῦ προσηγόρευται σχότους, ἐχείνῳ διὰ σπουδῆς ἦν
τῶν παίδων φθείρειν τὰ ἄῤῥενα, xal τούτῳ τοὺς ἐῤ-
ῥωμένους τῶν λογισμῶν. Ταύτῃ τοι καὶ ὁ βασιλεὺς

accendere solent demonum rabiem non minus ἢ ἡμῶν Χριστὸς, τὸν πρὸς αὐτὸν πόλεμον ἡμᾶς ἐχπαι-

quam oleosa ignem ; οἱ eic ille nos jubet adversus
hostes contendere, qui ipse est dux, et defensor
protegens, et cuin luciantibn: ung pugnans, ipse
vincens, et Premium tamen nobis donans. Quanta
est judiciorum tuorum abyssus omnem admira-
tionem nostram superaus, Domine Creator! Sicut
igitur milites diem preeliando insumentes, circa
vesperam dispersi cibum querunt, parantes ex
spoliis tumultuariam mensam ne vires eorum
ponitus deficiant, quoniam postmodo alterum
impetum in Barbaros facere cupiunt : nam boves
genio sacrificare, et se saginare milites non decet,

δεύων, xal τὴν ἀγωνίαν εὖ μάλα διατιθέμενος, vn-
στείᾳ χαθοπλίζει xai προσευχῇ, καὶ κατανύξει καρ-
δίας (τὰ γὰρ ἐναντία τούτων ἐξάπτειν χαθ᾽ ἡμῶν τὴν
τῶν δαιμόνων πέφυχε λύϊταν, οὐχ ἧττον ἢ ux ἐλαιώ.
ὃν τὸ πῦρ), xal οὕτω τοῖς πολεμίοις ὁμόσε χωρεῖν
ἐπιτρέπει, αὐτὸς στρατηγῶν, αὐτὸς ὑπερμαχῶν,
προασπίζων, προπολεμῶν, τοὺς ἀντιπάλους αὐτὸς
νιχῶν, χαὶ τὸ βραύεϊΐϊον ἡμῖν χαριζόμενος. Οἷκ σου
τῶν χριμάτων dj dóuccoc! μειζόνων ἤ xa9' ἡμᾶς
θαυμάσαι πραγμάτων, δημιουργὲ Κύριε. Καθάπερ
οὖν οἱ στρατιῶται, διημερεύοντες ἐν τῇ μάχῃ, μόλις
πρὸς ἑσπέραν διαχριθέντες τροφῆς μέμνηνται, cyi-

149

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — T.

130

διον ἐξ ἑώλων βρωμάτων αχρατιθέμενοι τράπεζαν, α quod solemne eis qui ex voluptate feriantur, ita

πρὸς τὸ μὴ παντάπασι τὰς αὐτῶν ἐξασθενῆσαι δυνά-
μεις, ἐπεὶ xal μέλλουσιν αὖθις τῆς ὑστεραίας ὁμόσε
τοῖς βαρύαροις ἱέναι (βουθυτεῖν γὰρ ἢ σφαγιάζειν
τοῖς πολεμοῦσιν οὐκ ἔξεστιν, ὅπερ τοῖς ἔπ’ ἀδείας
πανηγυρίζουσιν ἴδιον), οὕτω xal ἡμεῖς τὸ χαινὸν
ἡμῶν σφάγιον θύοντες σχδδάτου xai χυριαχῆς, ἡνί-
κα τοῦ τόνου τῆς πολλῆς ὑποχαλῶμεν ἄσχήσεως, ἐξ
ἐκείνων τῶν προτεθυμένων xal προηγιασμένων με--
ρίδων, ὅσον ἀποζὴν πρὸς ἑσπέραν σιτούμεθα, νόμῳ
πενθούντων xal πολεμούντων ὁμοῦ * μάλλόν γε μὴν
τῶν ἁγίων ἐχείνων μεταλαμδάνοντες σαρχῶν, vtu-
ρούμεθα, πρὸς τὸ τοῖς ἐχθροῖς αὖθις εἰς χεῖρας ἐῤ-

et nos novum nostrum sacrificium mactantes Sab-
bato οἱ Dominica, quando laxamus paululum
nervos severe exercitationis, ex illis praeemactatis
et presanotificatis palribus quantum parce vioti-
tantibus satis, circa vesperam sumimus, pro
conditione lugentium atque simul pugnantium :
seu potius sacras illas carnes accipientes corro-
boramur ad validum impetam in hostes faciendum.
Militi enim spirituali victus etiam spiritualis con-
venit (puta tolerantia.) Quamobrem nobis mystice
quidem tempore vespertino presauclificatorum
officium celebrare imperatur.

ῥώμένως ἴέναι * πνευματιχῷ γὰρ ὀπχίτῃ πνευματικὴ τροφὴ, σύστασις * διὰ δὴ τοῦτο μυστιχώτερον πρὸς ἑσπέ"»
ραν, τὴν τῶν προηγιασμένων τελεῖν ἐπιτετράμμεθα λειτουργίαν. |

Ὅπως οὐ τελεῖται μνημόσυνον τῶν ἀποιχο-
μένων ἐν τῇ τεσσαραχοστῇ, εἰ μὴ τὸ oa6-
6atov.

Πάλιν οἱ πρὸς μάχας ἔχοντες, περὶ τῇ ψυχῇ δεδιό--
τες, καὶ τὸν ὑπὲο αὐτῆς θέοντες, ὁσίαις αὐτίχα τιμᾷν
εἴργονται, τοὺς ἔργον μαχαίρας Ὑεγενημένους, χαὶ
εἰ τῶν τιμιωτάτων Tj φιλτάτων αὐτοῖς ὄντες τυγχά-
γοίεν, τοῦ πάθους χρείττονος ὄντος, ἢ χατ᾽ ἀναίρεσιν
τῶν νεχρῶν, μὴ ἀρὰ τοῦ πολέμου πανταχῇ περιῤ-
θέοντος, καὶ τοῦ χινδύνου ἐπηρτημένου, τῇ περὶ τὸν
χείμενον, ἀσχολίᾳ χαιρίων βληθῶσι, xal τῷ νεχρῷ
συγκατενεχθῶσι. Πρὸς τὴν νοητὴν οὖν xai ἡμᾶς τῶν
νεχρούντων παθῶν παραταττομένους μάχην, αὐτὰ
θάπτειν ἀνάγκη πειρᾶσθαί, οὐ τῶν σώμασιν ἀπογι-
νομένων ταῖς μνήμαις προσέχειν τὸν νοῦν, ὡς τὸ
τοῦ Κυρίου ἐπίταγμα ^ ἐχεῖνοι πεπχυμένοι τοῦ πολε-
μεῖν, πρὸς τὴν ἀναίρεσιν τῶν ἐσφχγμένων, καὶ τὰς
νενομισμένας ποιοῦνται ταφάς - xal ἡμεῖς τοῦ συντόν-
νου μεθέμενοι τῆς νηστείας ἔν ταῖς ἱλαρωτέραις τῶν
ἡμερῶν, τῶν ἐν ταῖς μνήμαις τῶν ἀποιχομένων με-
μνήμεθα τελετῶν.

Ὅπως γάμοι καὶ ἄλλαι τινὲς τοιαῦται πανη-

γύρεις ἐν τῇ μ' οὐ τελοῦνται.

Τί δὲ γάμων μέλλει καὶ ὑμεναίων τοῖς δόρυ χι-
νοῦσιν, fj ἑορταῖς ἐφεῖται χαίρειν xai πανηγύρεσι;
Πολλοῦ γε καὶ δεῖ" οὐ δῆτα οὐδ᾽ ἡμῖν ἐν τῇ πρὸς τοὺς
δαίμονας πάλῃ, τοιούτου τινὸς μέλλειν ἀσφαλὲς xai
χαθῆχον.

Περὶ τοῦ θαύματος τοῦ διὰ χολλύδων τοῦ

ἁγίου Θεοδώρου.

Εἰ γὰρ μαρτύρων μνήμας ἐξῆν ἐν τοῖς τοιούτοις
ἱορτάζειν χαιροῖς, παντὸς μᾶλλον ἔδει τοῦ χαλὸν ἐν
μάρτυσι λάμποντος Θεοδώρου τοῦ Τύρωνος, ἐν τῇ
πρώτῃ τῶν νηστειῶν ἡμέρᾳ τελεῖν, καθ᾽ ἣν τὸ μη-
δενὸς ἔλαττον εἰς θαύματος λόγον θχῦμα πεποίηχεν,
ἐλέγξας τοῦ παραδάτου σὴν χεχρυμμένην σχχιότητα,
καὶ μὴ χρανθῆναι τὸν λαὸν τοῖς ἠλογισμένοις βρώ-
μᾶσιν ἐν ταῖς νηστίμοις ἡμέραις παρασχευάσας, ἀλλ᾽
ἐπισκήψας τῷ τότε ἀρχιερεῖ, τοὺς μὲν χατ᾽ ἀγορὰν
εἷς ὠνὴν προχειμένους ἄρτους, χαίρειν ἐᾷν, σῖτον δὲ
ἕψειν, xal τούτῳ χρωμένους, τὴν τῆς φύσεως dvk[-
xr» παραμυθεῖσθαι * ὃ xai πεποιηχότες, τὴν ἐπι-
δουλὴὲν ἐφυλάξαντο, ἵνα μὴ τῆς ἀρετῆς d κχαχία
καταχαυχήσηται, xai τῆς εὐσεύδείας dj δυσσέθεια

B Quod non celebranda sit. defunctorum memoria. in

tempore Quadragesimali, nisi diebus Sabbatinis.

Rursus : Ii quiin acie. versantur, anime timen-
tes in pro ipsa contendentes, a justis illorum ocele-
brandis prohibentur qui ense verberati ceciderunt,
quamvis ex optimis fuerint el charissimis ipso-
rum amicis, ne videlicet in efferendo occupati,
adhuc bello undique ingruente et imminente pe-
riculo, propter cadaverum curam lethaliter ferian-
tur, et cum jam defuncto una efferantur Pariter-
que nosmet oportet, qui 240 aciem intelle-
ctualem instruimus advereus mortiferos alfe-
ctus, moliri ut ipsos sepeliamus, non tantum
attendentes memoriae illorum qui a corpore reces-
gerunt, quam mandato Domini. Illi quidem ces-
santes ἃ bello, circa exsequias justaque interfe-
clorum satagunt ; et nos sane defuncti rigore
jejunii in diebus maxime festivis officia memoriis
sanctorum debita persolvimus.

Quod nuptim et alize istiusmodi solemnitatles in
Quadragesima minüne celebrandz sint.

Quid nuptias οἱ epithalamia curare debent, qui
arma gerunt? an illis permittitur festis ac ludis
indulgere * Minime quidem : neque etiam nobis tu-
tum aut decens in certamine cum demonibus, ista-
rum rerum curam ullam habere.

De miraculo [rumenti cocti per S. Theodorum.

Quippe si memorias celebrare in illis temporibus
licuerit, maxime illam oportebat Theodori Tironis
martyris percelebris primo die jejuniorum reco-
lere, ubi nihil minus quam miraculum fecit redar-
guens apostate celatamnequitiam, et populo per-
suadens pollutis cibis in diebus jejunii neutiquam
contaminari, atque adeo admonens episcopum, qui
tum praefuit, ut panes qui in foro venum expone-
bantur, nullum tangere frumentum autem eoquere,
atque eo vescentes nature exigentie succurrere ;
quod ipsi fecerunt adeoque periculum evaserunt,
ne forte malitia adversus virtutem gloriaretur, et
impietas pietatem superaret. Quoniam autem et
jejunii austeritas, et festi hilaritas in Sabbatum

UTR

151 MATTH/El BLASTARIS 152

proxime sequens coincidebant, ex Patrum insti- A περιγένηται * ἄλλ᾽ ἔπειδὴ τῷ τῆς νηστείας σχυ

tutis mos iste merito obtinuit, eleemosynam festi-
vitate cohonestandi.

Quamobrem ante Quadragesimam | memoriam cele-
bramus omnium in fide defunclorum, et sancto-
rum Patrum.

Idcirco ante initium jejunii, Sabbatum post diem
Cinerum, omnibus defunctis, atque Sabbatum pro-
xime sequens, sanctis Patribus solemni memorie
consecrabantur, tanquam conclusio, ut loqui licet,
istiusmodi festivitatum, cum nobis haud amplius
vacel, jam ad certamina spiritualia prodeuntibus,
ad ista attendere.

Quare rursus post. Pentecosten, saactorum omnium

memoria celebratur.

Solemne est militibus post devictos Barbaros, tro.
peum erigere, et ferre opima imperalori, atque
tum ad sepulturam mortuorum se accingere. Pa-
riterque nobis cure est, post spirituale bellum in
jejunio, et resurrectionis victoriam tropeum in
Pentecoste figere, et epinicia Christo, per quem
vincimus, canere, atque ita defunctis debitum offi-
cium persolvere post complelsm Pentecosten, et
post dies septem omnium sanclorum festivitatem
celebrare, primitias quasi offerentes festorum et
memoriarum insequentium. Verum in festis Do.
minicis defunctorum memorias facere, non est
pium, neque decet martyrum obitus celebrare;
nam quando epinicia regia personant, neque ritus
vult lugere eos qui in bello ceciderunt, neque tro-
peis Dominicis servilem virtutem commiscere.
4?41 Nam que sunt Domini (ejus scilicet qui pre-
mia dispensat, et vincentes coronat), oum servi-
libus permisceri justissimum el equissimum ; ser-
viliaautem Dominicis adjungere, audaxetinsulsum,
nisi forte nonnullorum sanctorum propter eximiam
in certando virtutem.

Rursus et alio modo considerare licet ritum
bunc Quadragesimalem ; nimirum totos 48 dies
jejunii agere illo tempore jubemur. Quadraginta
quidem ad exemplum jejunii Christi, quo in-
structus, quoad naturam humanam, nostrum ho-
stem subegit. Sequentes autem octo, ad imitatio-
nem salutarium ejus passionum. Atque hi quidem
contemplationem animumque, nostrum accendunt,

θρωπῷ, τὸ γεγανωμένον τῆς ἑορτῆς οὐ συνέδαινε,

τῷ ἐπιόντι πρώτῳ σαδδάτῳ τὴν εὐποιίαν πανηγύρει

τιμᾷν, ἄριστα θεσμοῖς Πατέρων ἐταμιεύθη.

Διὰ τί πρὸ τῆς τεσσαραχοστῆς μνήμην τε-
λοῦμεν πάντων τῶν πίστει χεχοιμημένων,
κάἀὶ τῶν ἁγίων Πατέρων.

Διά τοι τοῦτο πρὸ τῆς εἰσόδου τῶν νηστειῶν, τὸ
τῆς ἀπόχρεω σάδῥατον, τοῖς ἀπ᾿ αἰῶνος χεχοιμημέ-
νοις, τὸ δέ γε μετὰ τοῦτο, τοῖς ἁγίοις πᾶσι μνήμη
δημοτελὴς ἀφωσίωται * συμπέρασμα ὡς ἂν εἴποι τις
τῶν ἐπὶ τούτοις τελετῶν, ὡς μὴ σχολὴ ἐχόντων
ἡμῶν πρὸς ἀγῶνας ἤδη χωρούντων πνευματιχοὺς,
τοιούτοις προσανέχειν.

Διὰ τί δὲ πάλιν μετὰ τὴν Πεντηκοστὴν, τῶν

ἁγίων πάντων.

Προὔργου τοῖς στρατιώταις μετὰ τὴν τῶν βαρδά--
ρὼν ἧτταν, τρόπαιον στῆσαι, καὶ ἐξελεῖν ἀριστεῖα
τῷ βασιλεῖ, εἶθ᾽ οὕτως ἐπὶ τὰς τῶν ἀναιρεθέντων
ἱέναι ταφάς * xal ἡμῖν ἐπιμελὲς, μετὰ τὸν ἐν νη-
στείᾳ νοητὸν πόλεμον, καὶ τὴν νίκην τῆς ᾿Ανχστά-
σεως, τρόπαιον τῇ Πεντηχοστῇ στῆσαι, χαὶ τῷ νιχο-
ποιῷ Χριστῷ σαι τὰ ἐπινίχια, χαὶ οὕτω τοῖς κει-
μένοις τὸ χρέος ἀφοσιοῦν, μετὰ τὴν συμπλήρωσιν
τῆς Πεντηχοστῆς, xai μεθ᾽ ἡμέρας ἑπτὰ τῶν ἁγίων
πάντων πανήγυριν ἐπιτελεῖν, ἀπαρχὴν ὡσανεὶ ποιου-
μένους τῶν ἐφεξῆς ἑορτῶν τε χαὶ μνημοσύνων.
᾿Αλλ᾽ οὐδ᾽ ἐν ἑορταῖς δεσποτικαὶς ἀποιχομένων μνη-
μόσυνα ποιεῖν ὅσιον, fj μνήμας μαρτύρων ἐπιτε-
λεῖν εὐπρεπές * βασιλικῶν γὰρ τελουμένων ἐπινι-
κίων, οὔτε τοὺς πεσόντας ἐν μάχῃ νόμος πενθεῖν,
οὔτε δεσποτιχοῖς τροπαίοις δουλιχὰς ἀριστείας ἄνα-
μιγνύναι * τοῖς μὲν γὰρ δουλικοῖς ἀναμεμίχθαι τὰ
τοῦ Δεσπότου, τῶν ἐννομωτάτων τε xai. δικαιωτάτων,
ἀθλοθετοῦντός τε xai στεφανοῦντος νικήσαντας ^ τὰ
δουλικὰ δὲ τοῖς δεσποτιχοῖς ἐπεισάγειν, τολμηρὸν καὶ
ἀνόητον, εἰ μήπου τινῶν ἁγίων, διὰ τὸ περιφανὲς
«ἧς ἀθλήσεως.

Αὖθις γε μὴν xai καθ᾽ ἕτερον τρόπον τὰ τῆς νη-
στείας ταύτης θεωρητέον. Ἡμέρας τὸ σύμπαν εἰπεῖν
τεσσαράχοντα χαὶ ὀχτὼ νηστείαν ἄγειν ἐν τούτῳ τοῦ
χαιροῦ προστετάγμεθα * τὰς μὲν τεσσαρἄχοντα, καθ'
ἱστορίαν τῆς τοῦ Κυρίου νηστείας, ἧ φραξάμενος
κατὰ τὸ ἀνθρώπινον, τὸν ἡμέτερον εἷλε πολέμιον "
τὰς δ᾽ ἑπομένας ταύταις ὀχτὼ, xav' εὐλάδειαν τῶν
σωτηρίων αὐτοῦ παθημάτων * ἀλλ’ αἱ μὲν, τὸ θεω-

et ad octavum et interminabilem diem erigunt, nos [) ρητιχὸν ἡμῶν ἀνάπτουσι, xal πρὸς τὴν μέλλουσαν

reddentes filios lucis, et amorem filiis conve-
nientem cum pietate ferentes. Illi verono passio-
nibus nostris superiores praestant, et corpore atque
terreuis nos levant, et timorem originalem cientes
&ccendunt, qui carnificis adinstar conscientiam
nostram delictorum recordatione, et poenarum ta-
liter vitam trahentibus debitarum compungit. Quo-
niam vero Quadragesima quatuor decadibus con-
Slat, jam consideranda venit pars quarta, seu
teiras, ut sese habet, tau in monadibus quam in
decadibus. Sumitur quidem ut plurimum in sacro
codice pro malo et poena: οἱ aliquando rerum di-

ὀγδόην xal ἀκατάληπτον ἀναπτεροῦσιν ἡμέραν, qu-
τὸς υἱοὺς χαθιστᾶδαι, xai τὴν υἱέσι πρέπουσαν
ἀγάπην σὺν εὐλαδείᾳ πορίζουσαι * αἱ δὲ, τῶν παθῶν
ἡμᾶς περιεῖναι ποιοῦσι, καὶ τοῦ σώματος, καὶ τῶν
γηΐνων χουφίζουσι, καὶ ἀπανιστᾶσι τὸν στοιχείωτι-
κὸν ἐντιθεῖσσι φόδον, δημίου δίχην τὸ συνειδὸς ἡλῶν
στίζοντα τῇ μνήμῃ τῶν ἐπτχαισμένων, xxl τῶν ἐπ-
Ἠρτημένων τοῖς οὕτω βιοῦσι χολάσεων, χατὰ τὸ
φάσχον λόγιον, Τῷ φόδῳ Κυρίου ἐχκλίνει πᾶς ἀπὸ
χαχοῦ. Ἐπεὶ δὲ ἡ τεσσαραχοστὴ ἐκ δεκάδων σύγκχει-
ται πάντως τεσσάρων, αὐτὴν ἤδη τὴν τετράδα θεω-
βητέον, ὅπως εἴτε ἐν μονάσιν, εἴτε ἐν δεχάσιν εὗρί-

153

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — T

194

exstat, Ἐπὶ χαχώσεως μὲν ὡς ἐπίπαν xai τιμωρίας À vinarum exitus ostendit. Nam Deo quidem per

AauÓáveta. παρὰ τῇ Γραφῇ * ἐνιαχοῦ δὲ xal θείων
ἐχδάσεις ὑπογράφει πραγμάτων * ἡμέρας xai γὰρ μ’
χαὶ νύχτας ἴσας ὕοντος τοῦ Θεοῦ, ὁ μέγας τῇ γῇ
κλύδων Exft: * πρὸς ὃ xal ἡμεῖς ἀφορῶντει παρά-
δειγμα, τῷ ἴσῷ τοῦ κχαταχλυσμοῦ τῶν ἡμερῶν
ἀριθμῷ κατανυσσόμενοι xal πενθοῦντει, τοῖς ὕδασι
τῶν δαχρύων τὸ τῆς ἀμαρτίας διαγράφομεν ἄγος.
Τετρακόσια ἔτη τῷ ᾿Αὐραὰμ ὁ Θεὸς χεχρημάτιχε,
τὸ ἴδιον αὐτοῦ γένος δουλωθῆναι πρὸς τῶν Αἰγυ-
πτίωτ, xal χαχωθῆναι, xai μυρίαν αἰχίαν ὑπενεγ-
χεῖν, ὃ δὴ καὶ εἰς ἔργον ἐχδέόηχεν. ᾿Εν ἡμέραις οὐ
πλείοσιν ἢ μ' ταῖς θεηλάτοις ἐχείναις πληχαῖς ὁ μέ-
γὰς Μωσῆς τὴν Αἴγυπτον μαστίξας, τῆς τοῦ Φαραὼ
δουλείας τὸν Ἰσραὴλ ἠλευθέρωσεν. Ἢ μυρία εὐερ-
γετώθεϊσα χατὰ τὴν ἔρημον γενεὰ, καὶ δίὰ μυρίων
ἐπιδειξαμένη τὸ ἀχάριστον, τῷ τεσσαρακοστῷ ἔτει,
διὰ τὸ ἀνηχεστον, αὐθότι πᾶσα χατέστρωται * ἄχρατα

quadraginta dies ac noctes depluente, diluvium
terram superabat. Quod exemplum et nosmet
respicientes pari numero dierum cum illis diluvii,
compuncti ac fundentes lacrymarum undas, pec-
cali exsecrationem ostendimus. Deus Abraamum
admonuit fore ut posteri ejus per quadringentos
annos /Egyptiis servirent, et misere tractarentur,
et infinita mala paterentur; quod etiam factum est
in diebus non pluribus quam 40, cum maguue
Moses plagis illis a Deo missis /Egyplum percu-
liens. Israelem ἃ servitute Pharaonis liberavit.
Infinita progenies in eremo abande benedicta, et
infinitis modis ingratitudinem suam demonstrans,
anno quadragesimo propter pervioaciam ibi tota
deleta est. Maduit enim polytheismo /Egypti, δὰ
satielatem illum imbibens, et tandem insolenter
sese contra Deum benefactorem efferens.

γὰρ ἦν μεθύουσα τὸ τῆς Αἰγύπτου πολύθεον, εἰς xópov τούτου πιοῦσα, xxi διὰ τέλους εἰς τὸν εὐεργέτην

Θεὸν ἐξυδρίζουσᾳ.

ἾΑλλ᾽ οὐδ᾽ ὁ μέγας ἐν τῷ Δευτερονομίῳ Μωσῆς
ἀξιοῖ πλείους τῶν τεσσαράχοντα παίειν τὸν πλημμε-
λήσωντα, προσθήχην γὰρ ὕδρεως τὴν προσθήχην τῆς
μάστιγος τῷ πάσχοντι ἐλογίζετο * ταύτῃ tot καὶ τοῖς
Ἰουδαίοις ἤρεσε, μιᾶς δεούσης ταύτας ἐπάγειν, ἵνα
μὴ τὸν τεσσαραχοστὸν ἐθελήσαντες πληροῦν ἀριθμὸν͵
χαὶ τῇ ῥύμῃ τῆς χειρὸς περιττοτέρας ἐπενεχθείσης
πληγῆς, xai ἄκοντες τὸν τυπτόμενον ἀτιμάσωσι "

παρὸ xal ὁ μέγας Παῦλος πεντάκις τεσσαραχόντα

παρὰ μίαν εἰλήφει.

'"Hvíctexo δὲ ὁ νόμος, ὡς αἱ μάστιγες ἁμαρτανόν- C

των ἄχρι τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ xal τῆς
ix νεκρῶν αὐτοῦ ἀναστάσεως τὸ ἐνεργὸν εἶχον, πε-
ραιτέρω δὲ οὐ προέδησαν, δωρησαμένου πᾶσι τοῖς
πιστεύουσιν εἰς αὑτὸν διὰ τοῦ βαπτίσματος ἐλευθε-
ρίαν τῶν ἐπὶ τοῖς πεπλημμελημένοις κολάσεων. Τὸν
γὸρ καθ᾽ ἡμᾶς τοῦτον αἰῶνα εἷς ε' διαιροῦντες και-

ροὺς οἱ τοῦ Πνεύματος, a' μὲν εἶναί φασι καθ᾽ ὃν ἐν

τῷ παραδείσῳ ᾿διάγων ἦν ᾿Αδάμ. β΄, τὸν ἐπὶ Νῶε *
γ΄, ὃν μέγας ᾿Αὐραὰμ τῇ τῆς εὐσεδείας περιήγα-
γεν αἴγλῃ * τὸν δ΄ σὺν τοῖς λοιποῖς προφήταις ὁ μέ-
γασ ἐπλήρωσε Μωσῆς ᾿ εἰ μὲν τοι καὶ τελευταῖον,
λνίχα ἣ τῶν ἀγαθῶν τελευταία φορὰ, ἡ τοῦ Σωτῆ-
ρος, φημὶ, ἐνανθρώπησις, ὥρεξε παντὶ τῷ χόσμῳ
τὴν ἀνακαίνισιν " ἐφ’ ἑκάστου γὰρ τούτων τῶν χκαι-

Sed nec magnus Moses in Deuteronomio delin-
quentem pluribus quam quadraginta plagis luere
vult; quia reputabat aocessionem plagarum ignomi
niam perpetienti addere. Quare et Judeeis placuit
hasce unica dempta inferre, ne numerum quadra-
genarium adimplere studentes, propler ipsum ma-
nusimpetum pluribus illatis plagis, etiam inviti
vapulantem lacerarent. De quo et magnus Paulus,
Quinquies quadraginta una minus accepi, ait.

Innuit autem lex quod plage peccantium usque
ad incarnationem Christi et resurrectionem ipsius
e mortuis obtinebant, ulterius tamen non procede-
bant, concedente Christo omnibus in ipsum cre-
dentibus per baptismum debitarum penarum de-
lictis suis remissionem. Nam virispirituales mundi
&tatea in quinque distribuentes, primam esse agse-
runt, quam in paradiso egit Adam, secundam qua
ad Noachum pertigit, tertiam quam magnus Abr&-
hamus illustri pietate transegit, quartam Moses
ille magnus et prophetarum ceteri coimplebànt ;
quintam vero ac ultimam, quando ultima bonorum
accessio, incarnatio, inquam, 8.4 Salvatoris toti
mundo renovationem attulit. Cuilibet enim horum
temporum etiam lex conveniens data esi; Ade

ρῶν καὶ νόμος ὁ προσήκων ἐδίδοτο, τῷ μὲν ᾿Αδὰμ ὁ ἢ quidem naturalis, sive conscientie, quam ille post-

φυσιχὸς, ὁ τῆς συνειδήσεως, ὃν ἠθετηχὼς, εὐθύνας
εἰσεπράχθη τῆς παραδάσεως * ὁ τῆς χρεωφαγίας xai
οἰνοποσίας τῷ Νῶε * τῷ ᾿Αβραὰμ, ὁ τῆς περιτομῆς "
ὃ γραπτὸς νόμος ἐκ θείας ἐπιφροσύνης διὰ Μωσέως
πᾶοι τοῖς ἐξ ἐχείνου περὶ πλείστου ποιουμένοις τὸ
εὐσεδεῖν **O γε μὴν Σωτὴρ τελευταῖον, τὸ τῆς χάρι-
τος Ἐθαγγᾶλιον, καὶ τὴν agr χορηγίαν τοῦ Πνεύ-
ματος ἡμῖν ἐδωρήσατο * τὸν δὲ τελευταῖον τοῦτον
καιρὸν αἰνίττεται χαὶ τὸ, Πέμπτῃ δὲ γενεᾷ ἀνέδησαν
οἱ υἱοὶ Ἰσραὴλ ἐξ Αἰγύπτου " ἐν τούτῳ γὰρ τῆς τε
τῶν δαιμόνων, xai τῆς τῶν παθῶν ἐλευθερωθέντες

habens crimen apostasie inourrit; lex carnis
comedende ac vinum potandi Noacho ; Abrahamo,
illa Cireumcisionis ; lex &utem scripta ex divina
providentia, per Mosem omnibus ex illa pietati
operam navantibus. Salvator demum noster
Evangelium gratie et copiosam Spirituslargitionem
concessit, Novissimum hoc tempus significat et
ascensus filiorum Israel generatione septima ex
JEgyplo : in isto enim a servitute daemonum et
vitiorum liberati salute per magnum sacrificium
acquisita perfruimur.

δουλείας, τῆς διὰ τοῦ μεγάλου θύματος ἀπηλαύσαμεν σωτηρίας,

Τούτους, οἶμαι, τοὺς € καιροὺς ὁποσημαίνει xai d

Tum etiam hec septem tempora, quod puto,

155

MATTHJEIL BLASTARIS

1856

subinnuit et parabola Domini, qui in vineam suam A παρὰ τοῦ μισθωσαμένου τοὺς ἐργάτας εἷς τὸν αὐτοῦ

operarios conduxit. atque exivit, ot mane circa
horam tertiam, et etiam sexta, et nona, et unde-
cima ; qua quidem hora et Christus conduxit gentes
δὰ opera spiritualium mandatorum vocatas. [ta
etiam laborum premium, primum posterio-
ribus datur. Nam nos regenerationem primi obti-
nemus, apud quos macta!us est Christus, qui etiam
resurgens a mortuis Spiritum sanctum in nostri
renovationem — insufflavit. Quoniam vero etate
mundi quinta carnem assumpsit Servator, resur-
rexit autem die octavo (quippe post septimam, sive
Sabbatum, sequitur dies octava, qui est Dominica):
8i ducas octo in quinque, habebis quadraginta, quem
numerum delinquentium plage haud exsuperant ;
nam 8i excesserint, inquit, vapulans infamis red-
ditur: turpis enim revera est et infamis qui jam
amplius vapulat, dico &utem post gratiam dicte
remissionis. Nam t!anquam infidelis castigatur,
aut tanquam post remissionem in priora delicta
prolapsus.

Quid autem dixeris de muliere que legi nature
indulget, atque propter carnalem voluptatem in
utero gestat, et postmodum in lucem fetum suum
edit, an ad minus quam 40 dies ἃ (idelium com-
munione atque sacris mysteriis excluditur? Mi-
nime sane; tot enim diebus et originali labe et
priore voluptate illam purgari jubet lex Mosrica.
Anne etiam magnus ille Moses istius numeri obli-
tus erat cum occasio ferebat ? Minime quidem;
nam per quadraginta dies carnem macerans, et
nubis instar attenuans, liberum animum attulit ad
suscipiendum manifestationes divinas, et multo
quidem meliora lapideis illis tabulis, quas a Deo
accipiens, non multo post pre fervido zelo con-
fregit. Ideo:(ue secundas leges rogans, iramque Dei
a populo deprecans,totidem dies ac prius jejunabat.
Pariterque nos tabulas peccati fraude in cordibus
nostris concretas, dum legis precepta rejicimus,
rureus puras reddi, et legem Dei ipsis insculpi dis-
ciplinam per Quadragesimalem curamus, Neque
isthoo multum a viri proposito abludere reor. Nam
Moses iste vir summus ad tres annorum tessara-
contades vitam traxit, atque earum primam tole.
ravit in /Egypto scientie acquirende gratia :
&ltera ipsum vidit, de rerum naturis sub forma
pastoris, multo cum sudore philosophantem,
ultima autem populum infinitis cum laboribus rexit.

ἀμπελῶνα, ὃς ἐξῆλθεν ἅμα πρωΐ περὶ τρίτην ὥραν,
καὶ ς΄, χαὶ θ΄, καὶ ια΄, xa0' ἢ ἐμισθώσατο τά ἔθνη
ὃ Χριστὸς χεχλημένα πρὸς ἔργασίαν τῶν πνευματι-
χῶν ἐντολῶν, ὅτε xai τῶν ἔργων ὁ μισθὸς πρῶτον
τοῖς ὑστέροις ἀποδίδοται * πρῶτοι γὰρ ἡμεῖς τὴν
ἀναγέννησιν χομιζόμεθα, οἷς ἐτύθη Χριστὸς, καὶ
ἀναστὰς τὸ ἅγιον εἰς ἀναχαίνισιν ἡμῶν ἐνεφύσησε
Πνεῦμα. ᾿Επεὶ τοίνυν ἐνηνθρώπησε μὲν τὸν πέμπτον
καιρὸν ὁ Σωτὴρ, ἀνέστη δὲ τῇ ὀγδόῃ ἡμέρᾳ (μετὰ
γὰρ τὴν ἑόδομην, ἤτοι τὸ σαάύδατον, ὀγδόη πάντως
ἡ μετ΄ ἐχείνην Koptaxi), εἰ πεντάχις τὸν ἡ΄ μετρή-
σεις, εὑρήσεις τὸν μ΄, ὃν οὐχ ὑπερθαίνουσιν αἱ μά-
στιγες τῶν ἁμαρτανόντων " εἰ δ᾽ ὑπερδήσονται, φη-
ci^, ἀσχημονέσει ὁ μαστιζόμενος, ἀσχήμων γὰρ ὄν-

p τῶς καὶ ἄτιμος ὁ μαστιζόμενος ἔτι, λέγω δὴ μετὰ

τὴν χάριν τῆς εἰρημένης ἀφέσεως " ἢ γὰρ ὡς μὴ
πιστεύσας μαστίζεται, ἢ ὡς μετὰ τὴν ἄφεσιν τοῖς
προτέροις περιπεσὼν ἁμαρτήμασιν.

Τί δ᾽ ἂν εἴποις περὶ τῆς δουλευούσης νόμῳ φύ-
σεως γυναιχὸς, xai xa0' ἡδονὴν ἐπιθυμίας σαρκός
κυούσης, χαὶ εἰς φῶς προαγούσης τὸ κύημα ; Αρ᾽
εἰς ἐλάττους τῶν μ΄ ἡμερῶν, καὶ τῆς τῶν πιστῶν
χοινωνίας xal oüv ἁγιασμάτων ἐχδάλλεται. Οὐ
δῆτα’ διὰ τοσούτων γὰρ ἡμερῶν xal τοῦ προγονιχοῦ
μιάσματος, καὶ τῆς πρὶν ἡδονῆς ταύτην ἐχχκαθαίρε-
σθχι ó τοῦ Μωσέως νόμος διχχελεύεται. ᾿Αλλὰ τοῦ
ἀριθμοῦ τούτου ἐν τῷ καλοῦντι τοῦ χαιροῦ ὁ μέγας,
οὗτοσ Μωσῆς ἐπιλέλησται; Πολλοῦ γε καὶ δεῖ * δι
ἡμερῶν γὰρ μ’ νηστείᾳ τὴν σάρχα ἐχτήξας, xal ὥσ-
περ τι νέφος λεπτύνας, ἐλευθερίως τῷ νῷ παρέσχε
τὰς θείας ἐμφάσεις εἰσδέξασθαε * καὶ πολλῷ γε βέλ-
τιον τῶν λιθίνων πλαχῶν, ἂς θεόθεν λαδὼν, μετ᾽ οὔ
πολὺ θυμῷ δικαίῳ συνέτριψε * διὸ xal δευτέρας δεη-
θεὶς νομοθεσίας, χαὶ τὸν λαὸν τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ
παραιτούμενος, οὐχ ἐλάττους τῶν προτέρων ἡἣμέρας
νενήστευχεν. Ὡς δὲ καὶ ἡμεῖς τὰς πεπονηχυίας τῇ
τῆς ἁμαρτίας ἐπιδουλῇ τῆς xapBlac ἡμῶν πλάχας,
τὰς ἐντολὰς ἀπωσαμένων τοῦ νόμου, ἀπειλικρινημέ-
νας αὖθις χτισθῆναι xal τὸν τοῦ Θεοῦ νόμου ab-
ταῖς ἐγχαραχθῆναι σπουδάζομεν διὰ τῆς τεσσαμα-
χονθημέρου καχοπαθείας. Οὐδὲ τοῦτο οἶμαι τοῦ ἀν-
δρὸς πόῤῥω βάλλειν τῆς ὑποθέσεως * εἰς τρεῖς γὰρ
ἐτῶν τεσσαραχοντάδας Μωσῆς οὗτος ὁ πάνυ βεδιω-
χὼς, τὴν μὲν περὶ τὴν ἀνάληψιν τῶν ἐν Αἰγύπτῳ
παθημάτῶν χαχοπαθῶν διετέλεσεν " ἢ δὲ τοῦ-

vov εἶχε περὶ τὴν θεωρίαν τῶν ὄντων, Ev σχήματι ποιμένος, πολλοῖς ἱδρῶσι φιλοσοφοῦντα " τῇ δὲ Ec τὴν

τοῦ πλήθους ἡγεμονίαν μυρίοις διεχείριζε πόνοις.

Quid vero admiratione dignius quam illud pro-
phete Thisbite a Jezabel aufugiepntis? quid enim
in hoc casu optimum et prophete maxime conve-
niens visum fuit? annon presentissimum jejunii
remedium ? Sed nec equum existimabat numerum
illum preterire, quo in gravi ista contemplatione
. usus est: quia e! nos oportet ambobus, quod dicitur,
pedibus a Jezabel aufugere. Nam illa, qua interpre
tando vis luctus est, peccatum significat, quod nobis

Ti δὲ ἐκ Θέσδης προφήτῃ, οὗ τί Bv εἴποις θαυμα-
σιώτερον, τὴν ἸΙεζάδελ ἀποδιδράςκοντι, τί ἄλλο κρά-
τιστον ἐν τοῖς τοιούτοις, xai προφήτῃ μάλα πρός
τρόπου νενόμισται ; οὐ τὸ ἀνυσιμώτατον τῆς νηστείας
φάρμαχον ; ᾿Αλλὰ τὸν ἀοιθμὸν οὐχ ἐδικαίου τουτονὶ
παριέναι, μεθ᾽ ὃν xal τῆς μέγάλης ἐκείνης θεωρίας
ἠξίωτο * ἀνθ᾽ ὧν καὶ ἡμῖν τὴν ᾿Ιεζάδελ ἐκ δυοῖν πο-
δοῖν, ὡς εἰπεῖν, ἀποδιδράσκειν προσῆχεν * αὕτη γὰρ
πένθους ἰσχὺς ἑρμηνευομένη, τὴν τὸ ἰσχυρὸν ἡμῖν

151

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — T.

158

πένθος προξενοῦσαν αἰνίττεται ἁμαρτίαν, xai τῷ À causa est validi gravisque meroris, minaturqueani-

ψυχικῷ ἀπειλοῦσαν παφαδώσειν θανάτῳ * οὕτω xai
τῶν ἱστοριῶν ἔστιν ἃς ὁ πνευματικῶς ἀναπτύσσων
οὐχ ἀμοιρήσει παιδείας, ἦθος ἀποχρώσης ῥυθμίσαι.
Πολλὰ xal τῷ Σωτῆρι τοῦ ἀριθμοῦ τοῦδε ἐμέλησε"
τὴν γὰρ τριττὴν ἡμῶν γέννησιν, τὴν ἐχ σωμάτων,
φημὶ, τὴν ἐχ βαπτίσματος, τὴν ἐξ ἀναστάσεως, xal
αὐτὸς οἰκονομίᾳ μείζονι μετιὼν, Ov ἡμερῶν ἑχάστην
τεσσαράχοντα ὥφθη τετελεκώς. Μετὰ- γοῦν τὸν
ἀπόῤῥητον ἐν σαρκὶ τόχον, ἡμέρᾳ τεσσαραχοστῇ
τῷ ἱερῷ πρρσενήνεχται, τὴν ἐμὴν ἀφοσιούμενος
χάθαρσιν * οὐδὲ γὰρ αὐτὸς ταύτης ἐδεῖτο, ὁ αἴρων
τὴν ἁμαρτίαν τοῦ xócpou* μετὰ γοῦν τὸ βάπτισμα
μ΄ ἡμέρας νηστείᾳ χαθοπλισάμενος, τοῦ πολεμίου
κατεστρατήγησεν * οὐ τὰρ ἠξίου νηστεύων ὑπερύάλ-
λεῖιν τὰ ἐσχαμμένα, xal τοῖς θείοις ἐχείνοις ἀνδράσι
πάλαι διηνυσμένα, ἵνα μὴ τὸν ἄνθρωπον ὑποχρίνα-
σθαι νομισθείη. Διὰ τοσούτων δὲ μετὰ τὴν ᾿Ανάστα-
σιν, εἰς τὸ ὑπερουράνιον ἄνεισιν ἱερὸν, χαθαρὰν τὴν
ἡμῶν φύσιν ἐν ἑαυτῳ παριστὰς τῷ Θεῷ καὶ Πατρί.
᾿Αλλὰ xai τὴν εἰς Αἴγυπτον φυγαδείαν, ἰτὴν νοητὴν,
φημὶ, κακοπάθειαν, ὡς χάλλιστα διαθέμενος, τετρα-
ετὴς ἐχεῖθεν τὸ χατὰ cdpxa ἐπάνεισιν. Ὡς ἐν χεφα-
λαίῳ δὲ εἰπεῖν, συμδολιχῶς τούτοις πᾶσιν ἄν τις
ἀποχρώντως τεχμήραιτο, ὡς συμπάσης τῆς ὑπ᾽ οὐ-
ρανὸν, xai τῶν ἐν αὐτῇ ζώων τῷ ἀνθρώπῳ τὴν ἡἧγε-
μονίαν ὁ Θεὸς ἐγχειρίσας, οὐχ ἠξίου τὴν τοῖς ἀλό-
γοις βάσιμον ταύτην μόνην οἴχησιν ἔχειν xal τὸν
κατ᾽ εἰχόνα ἐχείνου γενόμενον - παρὸ xai ἰδίᾳ πή-
γέυσιν αὐτῷ πάντων ὕστατον ὠσανεὶ βασίλεια τὸν
θεῖον παράδεισον, τρυφῆς ὄντως χωρίον, xal ψυχαῖς

mam morti tradere. Occurrunt igitur 243 historie
quas si quis spiritualiter explicet, non deslituetur
doctrina que ad vitam beneordinandam sufficiat.
Multum etiam placuit Salvatori hic numerus. Nam
triplicem nostram generationem, corporalem, et
baptismalem, ?et illam resurrectionis, ipse etiam
prestantiori dispensatione sustinens, quamlibet,
inquam, quadraginta diebus derfeciese visus est.
Die enim post ineffabilem suam in carne nativi-
talem quadragesima in templo offertur, nostram
purificationem consecrans. Neque enim ipse ea
opus habuit, qui tollit peccatum mundi. Post hap-
lismum quadraginta dierum jejunio armatus ho-
stem debellavit. Noluit enim jejunando limi-
tes excedere, eave qua saneti illi viri olim pere-
gerunt, ne humanitatem tantum simulare videre-
tur. Posttotidem etiam dies a resurrectione ad
celeste templum ascendit, naturam nostram in
seipso coram Deo Patre puram sistens. Cete-
rum etfugam suam in /Egyptum, intellectualem
nempe afflictionem, quam optime disponens, post
quatuor annos inde quoad carnem reversus est.
Atque ut summatim dicam, typis hisce omnibus
sufficienter ostendit, quod Deus, quando in manus
tradidit homini totius sub colo regionis, et om-
nium in illa animantium regimen, noluit illum
qui factus est juxta imaginem suam, duntaxit
hac habitatione frui, qua et brutis patet : quare
et privatim ipsi struxit, novissim omnium, tan-
quam palatium, celestem paradisum, locum deli-

φιλοθέοις χατάλληλον ἐνδιαίτημα - ἵν᾽ ὁ ἄνθρωπος ( ciis affluentem, et animis Deum amantibus con-

ἐν τούτῳ διαιτώμενος, ἐχεῖθεν, οἵά τις θεὸς, τοῖς
ὑπὸ χεῖρα τὰ προσήκοντα χρηματίζῃ * διὰ γὰρ
τοῦτο xal ἐκ δύο πολὺ τῇ φύσει διεστηχοτων, ἀλό-
γου xal λογικῆς οὐσίας συντέθειται, ἵνα λόγῳ κατα-
χοςμῆται τὰ ἐπίγεια, ὥς γε δὴ ταῖς ἀγγελικαῖς δυ-
νάμεσι τὰ οὐράνια ἀλλὰ τῆς μὲν δοθείσης ἐντολῆς
πρὸς τὸ παρεωραμένον αὐτῷ μᾶλλον ἀντὶ τοῦ mo-
θεῖσθαι χατασυρείσης, τῆς δὲ χαχίας ἐπιφυείσης,
καὶ ταύτῃ τὴν φύσιν ἀλλοιωθεὶς, εἰς φθορὰν τε καὶ
τὸν χτηνώδη βίον ἀθλίως μεταπεσὼν, τὸ χοινὸν καὶ
τοῖς ἀλόγοις ἡλλάξατο καταγώγιον ^ ὑπερόριος δὲ
νῆς αὐτῷ δοθείσης ἁδρᾶς ἑστίας γενόμενος, οὐ γὰρ
ἦν θέμις τὸ τὴν φθορὰν μὴ προσιέμενον χωρίον oi-
χεῖν τὸν μετεχδύντα τὸ φαιδρὸν τῆς ἀφθαρσίας ἱμά-
τιον, πρὸς τὸν σύνθετον τουτονὶ χαὶ ὁμοφυᾶ κόσμον
εἰκότως ἀπεωθεῖτο, ὅθεν δὴ xal προσείληπτο“ (p οἵα
συγγενεῖ τῆς οἰχείας σχχιόξητος μεταδοὺς, ματαιό-
τητῆς ὑποχείριον, χαὶ, φθορᾶς xai χαχώσεως τόπον
εἰργάσατο τοιοῦτος δὲ πάλιν xal οὐτοσὶ καταστὰς,
δίκην ἐνδίχως ὥσπερ λαγχάνει πρώτῳ τῷ τὴν φθο-
ράν αὐτῷ προξενήσαντι, φροντίσι, χαὶ λύπαις, καὶ
μερίμναις βιωτικαῖς, οἷόν τισι τριδόλοις, σκχύτους
πιχρότερον αὐτὸν αἰχιζόμενος * ὡς γὰρ πῦρ, xai
σκώληξ, καὶ ἰὸς, εἰς φῶς προϊόντα, τοῖς γεννησαμέ--
νοις πρώτοις ἐπιδουλεύει, οὕτω xai jj χαχία τῷ xó-
σμῳ ἐπεισελθοῦσα, ἀνθρώπῳ πρώτῳ διὰ τούτου λω-
θᾶται, τῷ ταύτῃς δημιουργῷ. Διὰ πάντων τοίνυν

D

veniens hospitium, ut homo, qui ibi versatur,
tanquam deus aliquis, subditis suis idonea dispen-
aaret. Nam hanc ob causam ex duabus rebus valde
inter se discrepantibus, irrationali atque rationali
natura conflatur, ut ratione rite adminisrantur
terrestria, sicuti potentiis angelicis coelestia. At
vero cum mandatum, quod illi datum est, in cón-
temptum potius quam desiderium traxerat, atque
malo accedente, hoc ipso mutatus erat quosd na-
turam, atque in corruptionem vitamque bestialem
prolapsus, commune etiam brutis sortitus est ho-
spitium. Exsulans quidem felici lare ipsi dudum
concesso, (neque enim fas erat eum qui jam abje-
cerat splendidam mortalitatis vestem, locum istum
habitare, qui corruptionem ac inortalitatem novit),
ia confusum hunc et cognatum mundum merito
trudebatur, unde etiam assumptus fuerat; cui,
tanquam comparilis nature de sua infelicitate
impertiens vanitati eum subjecit, atque mortalita-
tis et miserie locum reddidit. Hic autem istius-
modi factus merito paria rependit ei, qui primum
ipsi corruptionem intulit, curis et erumnis, et
sollicitudine, tanquam sentibus, gravius quam fla-
gello ipsum affligens. Nam ut ignis, et vermis, et
virus in lucem emissa parentibus suis primum
insidiantur, ita et malumintrans in mundum homi-
nem primum auctorem per ipsus ledit. Huncigitur

150

MATTHJEI BLASTARIS

180

mundum ex quatuor clementis compositum, qui À ἡμεῖν ἐπέμδαίνοντα τὸν ἐχ τεσσάρων στοιχείων συγ-

undique nos premit, atque mortalitatem nobis affert
historiarum consideratio arguens ex opere describ
per quatuor dierum descades nosmet mala pati ;
subinnuens atque etiam adhortans, ut hunc vel
inviti tanquam revera flagellum refugiamus, imo
maxime ceu anime ?*mortem, quae iis supervenit
qui semper in mundum inhiant, atque ad veram
nostri patriam ascendere studeamus, paradisum,
inquam, a septimo hoc et pereunte seculo valde
discrepantem, sed summe convenientem felicitati
ocfavi seculi, que ,post hoc nos manet. Plantis
enim mire nature scatebat meliores fructus red-
dentibus, quam priores, eosque pulchros visu,
gestu autem pulchriores ; non enim verbis exprimi
potest forme ac dulcedinis prestantia.

Hoc in loco Adam olim commorans, si manda-
tum perpetuo servasset, idoneus fuisset hwredita-
tem suscipere 344 regni ipsi apparati ante
mundum conditum. Paradisus enim istius quasi
previum gymnasium fuit. At vero ille voluptatem
corruptionis parentein mandato preferens, non
solum regnum illum perdidit, sed et jussu Dei pa-
radiso pulsus erat (corruptio enim corruptionem
non hereditat); et in mundum cognominem septi-
ma ctati relegatus est. Non tamen ita spe penitus
excidit : reservatur enim inoctavam istorum bono-
runi fruitio his, qui piam ac sobriam vitam agunt.
Quare οἱ nostrum corpus concretum ex mate-
riali hoc quaternione, cujus brutis desideriis ratio
noslra demulsa, et nobis et omni creature mor-
talitatis labem affricuit, ab elementis omnibus
psi unitis, per discipilinam duram completo deca-
dis dierum numero perfecte purgari oportet, et
hac ratione grave onus peccali excutiens iler ad
celestia anime quidem facile capessere. Nam
- quanturn externus noster homo corrumpitur, eo et
internus homo renovatur, juxta dictum apostoli-
cum. Sicute contra Herodes (interpretanti quidem
coriaceus) per quem affectus carnis repretentatur,
tetrarchia inflatus, concretione, inquam, carnis
&eostre, quam postea filiis suis filiis, cum non
potuit rectum'doctrina verbum nobis auferre, infan-
tibus tamen masculis, puta mentis primis et gene-
rosis ad virlutem motionibus parere non novit.
Annon vero filius hujusce tletrarche — quidvis

κείμενον τουτονὶ, xai τῆς φθορᾶς ἡμῖν κοινωνήσαντα
χόσμον,͵ ἡ θεωρία τῶν ἱστοριῶν ἐλέγχουσα, διὰ πρά-
ξεως ὑπογράφει τῇ τετραπλῇ τῶν ἡμερῶν δεκάδι,
καχ) παθεῖν ἡμᾶς ὑφηγησαμένη τε xxl νομοθετή-
σασα͵ ὡς ἄν τοῦτον xai ἄχοντες ὡς ἀτεχνῶς μάστιγα
φεύγωμεν - οὐ μὴν ἀλλὰ xai ψυχῆς ἄντιχρυς θάνα-
tov, τοῖς πρὸς αὐτὸν ἀεὶ χεχηνόσι * πρὸς δὲ τὴν ἀλη-
θινὴν ἡμῶν σπεύδωμεν ἐπανιέναι πατρίδα, φημὶ δὴ
τὸν παράδεισον, τοῦ μὲν ἐθδόμου τοῦδε xzl φθαρτοῦ
αἰῶνος πολὺ τῇ φύσει διεστηχότα, προσήχοντα δὲ
κατ᾿ ἄχρας τῇ μετὰ τοῦτον ἡμᾶς ἐκδεξαμένῃ τοῦ
ὀγδόου μαχαριότητί “ φυτοῖς γὰρ ἐντεθήλει θαυμαστῆς
φύσεως χαρπὸν βελτίω προϊσχομένοις, ἥπερ τὰ πρό-

: repa, χαλὸν μὲν ἰδεῖν, χαλλίω δὲ χρήσασθαι" ἄῤδητον

γὰρ αὕτῷῳ τὸ τῆς ὥρας xai ἡδονῆς περιῆν.

Ἐνταῦθα πάλαι, καθάπερ ἔφην, ὁ ᾿Αδὰμ ἐπιχω-
ριάζων, ἐπίδοξος ἦν, εἰ τὴν ἐντολὴν διὰ τέλους τη-
ρήσειε, καὶ τὴν χληρονομίαν ἐχδέξασθαι τῆς ἕτοι-
μασθείσης αὐτῷ βασιλείας πρὸ καταδολῆς κόσμου"
ταύτης γὰρ οἱονεὶ γυμνάσιον ὁ παράδεισος * τὴν πρό-
ξενον δὲ τῆς φθορᾶς ἡδονὴν πρὸ τῆς ἐντολῆς ποιησά-
μενος, οὐχ ὅπως ἐκείνης διήμαρτεν, ἀλλὰ καὶ τούτου
θείᾳ ψήφῳ ἐχδέδληται" 3, γὰρ φθορὰ τὴν ἀφθαρσίαν
οὐ χληρονομεῖ, xxi πρὸς τὸν τῆς ἑδδόμης ἐπώνυμον
ἐξωστράκισται τουτονὶ χόσμον " ἀλλ᾽ οὐδ᾽ οὕτως ἐλ-
πίδος εἰς ἅπαν διέψευσται ^ εἷς γὰρ τὴν ὀγδόην ἡ
ἐχείνων ἀπόλαυσις τῶν ἀνθρώπων τετήρηται τοῖς
θεοφιλῶς x«i σωφρόνως βεδιωχόσι ^ διὸ δὴ καὶ τὸ
συγχραθὲν ἡμέτερον σῶμα ἐκ τῆς ὑλικῆς ταυτησὶ
τετραχτύος, οὗ ταῖς ἀλόγοις ὀρέξεσι τὸ τῆς ψυχῆς
χαταγοητευθὲν λογιζόμενον, ἡμῖν xal πάσῃ τῇ χτί-
σει τὴν τῆς φθορᾶς ἐμνήστευσε λώδην, ἐφ’ ἑκάστου
χρὴ τῶν ἠνωμένων αὐτῷ στοιχείων, δι᾽ ἀγωγῆς ἐπι-
πόνου τελείαν τὴν κάθαρσιν δέξασθαι, τῷ τελείῳ
τῆς δεκάδος τῶν ἡμερῶν ἀριθμῷ ^ καὶ ταύτῃ τὸ βαρὺ
φορτίον τῆς ἁμαρτίας ἀποσεισάμενον, ῥᾳδίαν τῇ
ψυχῇ τὴν πρὸς τὰ ἄνω παραχωρῆσαι πορείαν " xai
Ὑὰρ ὅσον ὁ ἔξω ἡμῶν ἄνθρωπος φθείρεται, τοσοῦτον
ὁ ἔσω ἀνχχαινοῦται, τοῦ ᾿Αποστόλου φωνῇ, ὥσπερ
τοὐναντίον “Ἡρώδης (ἑρμηνεόεται δὲ ὁ δερμάτινος),
6€ οὗ τὸ τῆς σαρχὸς εἰχονίζετα! φρόνημα, τῇ τε-
τραρχίᾳ φυσώμενος, τῇ συμπήξει, φημὶ, τοῦ ἧμε-
τέρου σαρχίου, ἣν ὕστερον τοῖς υἱέσι διεῖλε, μὴ οἷός
τε ὦν, τὸν παρ΄ ἡμῖν ὀρθὸν τῶν δογμάτων λόγον
ἑλεῖν, τῶν γοῦν ἀῤῥένων βρεφῶν, τῶν πρώτων, φη-

facere studet, quam ut videatur convenire cum pa- D ui, τοῦ νοῦ xzi γεννάίων πρὸς ἀρετὴν κινημάτων,

tre, tam quoad mores quam genus et nomen ? Mi-
nime quidem : et ille sane veri verbi preconem,
cum occasio fert, decollat.

οὐ πέφυχε φείδεσθαι - ὁ δὲ τούτου τετράρχης υἱὸς
εἰκὸς τι νομίζει ποιεῖν, εἰ μὴ τοῖς τρόποις οὐχ
ἧττον, ἢ τῷ γένει xal τῇ χλήσει τῷ πατρὶ

συμθαίνων ὀφθείη ; Οὕμενουν * ἀμέλει τὸν κήρυχα τοῦ ὀρθοῦ λόγου, εἰ καιροῦ λάδοιτο, καὶ οὗτος ἐχτέμνει.

Ceterum et decas isthaec, cum nata sit ex tetra-
de, est et ipsa tetras; nam cum sequentibus nu-
meris cornposita decadem produci; et propterea
"puto et hancin malam partem sumi, Decima igi-
tur generatione universale diluvium ingruebat.
decem etiam plagis /Egyptum afflxit Moses. Qua-
propter Dominus et nos naturam universam cor-
ruptione elementorum inveterascentem, in pri-

Οὐ μὴν ἀλλὰ xai ἣ δεκὰς αὕτη γέννημα τῆς τε-
τράδος οὖσα, τετράς ἐστι xal αὐδή" συντιθεμένη
γὰρ τοῖς χατόπιν αὐτῆς ἀριθμοῖς, τὴν δεχάδα γεννᾷ,
xai παρὰ τοῦτο εἰς χάχωσιν οἶμαι xal ταύτην πα-
ραλαμθάνεσθαι - δεκάτῃ οὖν γενεᾷ ὁ οἰχουμενικὸς
ἐπεισέφρησε χλύδων " δέχα δὲ πληγαῖς ὁ Μωῦσῆς
τὴν Αἴγυπτον ἐθασάνισε. Τοιγαροῦν ὁ Κύριος ἡμῶν
xal ἡμᾶς, xal τὴν παλαιωθεῖσαν τῇ φθορᾷ τῶν στοι-

164

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — T.

162

χείων σύμπασαν φύσιν, εἰς τὸ ἀρχαῖον βουληθεὶς A stinum statum restituere voiens et immortalita-

ἀναπλάσαι, καὶ τὴν ἀφθαρσίαν αὖθις φιλανθρώπως
χαρίσασθαι, ἀφ᾽ ἡμῶν, δι᾽ ὦν ἡ φθορὰ πάλαι τῷ
παντὶ ἐπεχώμασεν, ψφήθη δεῖν τῆς ἰατρείας ἀπάρξα-
σθαι, ᾿σαρίθμοις ὀργάνοις πρὸς τοῦτο χρησάμενος.
Τὰς γὰρ ἐν ἡμῖν ἐπιῤῥώσας πρῶτον φυσιχὰφ τέσ-
σαρας ἀρετὰς, ἐν χαλῷ χεῖσθαι νομίσας τὰ μεγάλα
στοιχεῖα τῆς ἐν αὐτῷ χαινῆς χτίσεως, τὰ τέσσαρα,
φημὶ, Εὐαγγέλια, ἐξ ἀντιῤῥόπου τοῖς ἀψύχοις ἐν
ἡμῖν τοῖς λογιχοῖς ὑπιστήσατο, τέσσαρα ἄττα, χαὶ
ταυτὶ περιέχοντα, δόγματα, ἐντολὰς, ἐπαγγελίας,
καὶ ἀπειλάς * ὡς ἂν τοῖς πιστεύουσι μὲν τοῖς δόγμα-
σι, καὶ περὶ πλείστου τὰς ἐντολὰς ποιουμένοις, τὴν
ἐν ἐπαγγελίαις χομίσασθαι τῆς υἱοθεσίας ὑπάρξῃ
μαχαριότητα, τῇ γχτίσει δὲ σὺν αὐτοῖς, εἰς τὴν τῇς
ἀφθαρσίας μεταστοιχειωθῆναι λαμπρότητα - τοῖς δὲ
μὴ οὕτω ποιητέον εἶναι πεφροντιχόσι μετὰ τὴν φρι-
χτὴν ἐχείνην οἰχονομίαν, ἀλλὰ μέχρι παντὸς ἐπὶ τὴς
xaxlac μεμενηχόσι, πᾶσαν ἐλπίδα δευτέρας ἀνα-
πλάσεως περιαιρεθῆναι, τῶν δὲ ἠπειλημένων κολά-
σεων αὐτίχα μάλα xAnoovopusiv,

᾿Αλλ’ ἐπειδή περ ἡ νηστεία, χατὰ τὸν ἅγιον εἰπεῖν
Κύριλλον, χάθαρσις πέφυχε τῶν πέντε αἰσθήσεων,
δι᾿ ὧν ἀστράπτειν, ἢ μολύνεσθαι τῇ ψυχῇ περιγίνε-
ται, ἣ δὲ κάθαρσις αὕτη τὴν ἐν τῇ ὀγδόῃ ἐλπιζομένην
ἐγγυᾶται μαχαριότητα, πολυπλασιασθέντων τῶν
πέντε πρὸς τὰ ὀχτὼ, ὁ τεσσαραχηστὸς γεννᾶται
ἀριθμός - διὰ δὴ ταῦτα πάντα, ὡς δέδειχται, τῇ tege
σαϑαχονθημέρῳ νηστείᾳ τὰς ψυχὰς ἡμῶν ἀχρειου-
μένας τῇ λώδῃ τῆς ἀμαρτίας ἐγχαινίζειν ἐν τούτῳ
τοῦ καιροῦ προστετάγμεθα, x20' ὃν xai ξύμπας ὁ

κόσμος τῇ πρὸς τὰ χρείττω μεταδολῇ κατ᾽ ἐνιαυτὸν C

ἑγκαινίζεται.
Νόμοι.

Ὅτι al πρὸ τοῦ Πάσχας ζ΄ ἡμέραι xai αἱ μετὰ τὸ
Πάσχα τοσαῦται, xal dj τῆς Χριστοῦ γεννήσεως
ἡμέρα. καὶ ἣ τῶν ἁγίων θεοφανίων, καὶ dj τοῦ πά-
θους τῶν ἀποστόλων, χαὶ ἡ Κυριακὴ, ἄπρακτοί εἰσι,
xai οὔτε θέατρα ἐν αὐταῖς τελεῖται, οὔτε δίχη λέγε-
ται.

Ἔν ταῖς πῤολαδούσαις τοῦ Πάσχα τεσσχράχοντα
ἡμέραις, πᾶσα ζήτησις τῶν ἐγχληματιχῶν βασάνων
σχολάζει.

ΚΕΦΑΛ. G". Περὶ τῆς ἐν τῇ τετράδι νηστείας.

Ζήτε ἐν τῷ (B' κεφ. τοῦ Κὶ χανόνα ιε΄ τοῦ ἁγίου
Πέτρου ᾿Αλεξανδρείας, καὶ ἕν τῷ δ΄ χεφαλαίῳ τοῦ N
στοιχείου χανόνα ζθ΄ τῶν ἁγίων ἀποστόλων.

KEPAA. Ζ΄. Ὅτι τόκους λαμᾶάνειν ἁπείρηται
παντὶ χληριχῷ, καὶ περὶ τόκων.

Ὁ μδ τῶν ἁγίων ἀποστόλων κανὼν, ἐπίσχοπου,
ὃ πρεσδύτερον, ἢ διάκονον, τόχους εἰσπράττοντα
τοὺς δανειζομένους, ἢ παύσασθαι, ἢ καθαιρεῖσθαι
κελεύει " ὡς Évt μάλιστα τοῦτο δέος, μή ποτε χατὰ
τὸ Εὐαγγέλιον ἐπαγγείλαμενοι ζῇν», διπλῆν ὑπόσχω-
μεν δίχην, περιπετεῖς γενόμενοι χαὶ οἷς ὁ παλαιὸς
ἀπείρηχε νόμος. Ὁ μὲν γάρ, Οὐκ ἐχτοχιεῖς, φησὶ,
τὸ ἀργυριόν cou τῷ ἀδελφῷ σου * ὁ δὲ ᾿Ιεζεχιὴλ ἐν
τοῖς μεγίστοις τῶν χαχῶν τίθεται, τόχον λαδεῖν xal
πλεονασμόν. Ὁδύρεται δὲ καὶ ὁ 'Haaíac, « δόλον ἐπὶ

tem rursus benigne largiri, equum existimabat
curationem inchoare a nolis, per quos olim in
universum corruptio grassata est numeros paritus
mediis in hanc rem utendo. Opportunum enim
existimans primo quatuor virtutes naturales in
nobis corroborare, magna puidem elimenta nove
nostre creationis quatuor, inquam, Evangelia
substituit, quae stupidis nostris cogitationibus
equiponderarent. Isthec igilur quatuor cum sint,
eadem tameu complectuntur, doctrinas, precepta,
promissiones, et comminationes, ita ut illis qui doc-
trine fidem habent,et mandata maximi faciunt, feli-
citatem adoptionis, quam praeferunt promissiones,
indipisci detur, atque etiam creature una cum
ipsis in splendorem immortalitatis transmutari. Iis
vero qui borum nihil prestare student, spem
omnem secundae reformationis precidi, atque
comminatas pcenas protinus subituros com-
monel.

Quoniam vero jejunium, ut cum sancto Cyrillo
loquar, purgatio est quinque sensum, quibus
animam vel nitidam dari vel pollutam contingit :
hec autem purgatio istam quam in octava setate
exspectamus beatitudinem spondet, certamque facit
ex quinque duclis in octo, emergit numerus qua-
dragenarius : propter ista omnia, ut ostensum est,
quadraginta dierum jejunio animas nostras labe
peccati debilitatas, renovare monemur hoo ipso
tempore, quando etiam mundus universus in
melius quotannis restaura!ur.

Leges.

Septem dies ante Pascha. et totidem post illud,
atque dies nativitatis Christi, et SS. Theophanio-
rum, et 245 passionis, et apostolorum, et Do-
minici, sunt opere vacui, neque spectacula tum
habentur, neque jus dicitur. |

Per quadraginta dies Pascha immediate prteoe-
dentes quastionum criminalium agitatio omnis
cessat.

CAP. VI. De jejunio ferie quariz.

Quere in cap. 37 litt, K canonem 15 S. Petri

Alexandrini, et in 4 cap. litt. N canonem 69

D 86netorum apostolorum.

CAP. VII. Quod interdictum sit clericis usuras acci-
pere, et de usuris.

Canon 44 sanctorum apostolorum episcopum
&ut presbyterum aut diacorum, qui a debitore usu-
ras exigit, aut cessare precipit, aut deponi : tan-
quam plane metus esset, ne cum juxta Evangelium
vivere profitemur, duplas poenas demus, incurren-
tes in ea qua lege veteri prohibita sunt. Dicit enim
illa; « Non mutuo dabis in usuram argentum tuum
fratri tuo. » Ezechiel etium inter maxima mala
censet, usuram et augmentum accipere. Deinde
plorat Isaias « dolum super dolo ac usuram super

163

MATTHJEI BLASTARIS

464

usura videns. » Et Psalmista de civitate quae A δόλῳ, xal τόκον ὁρῶν ἐπὶ τόχῳ ^ » xal. ὃ Ψαλυῳδὸς

multitudine delictorum tenetur :« Neque usu-
ra, inquit nec dolus plateas ejus dereliquit. »
Dominus autem ipse : « Qui mutuo ate accipere vult
ne dimittas : mutuo date eis a quibus neutiquam
accipere speratis. » Nam « Qui mlseretur pauperis,
mutuo dat Deo. » Idem enim illud et donum est,
quia citra spem ullam recuperationis : el creditum
propter Domini munificentiam, qui pro eo copio-
sas ac multiplices retributiones facit.'

Canon autem 17 synodi prime, quemlibet cleri-
coorum, atque eorum qui in canone recensentur,
deponi jubet, si insuper habeant oraculum illud
sacrum, quod dicit: « Pecuniam suam non dedit
in usuram, » et avaritiam ac turpe lucrum secten-
tur atque a debitoribus usuras centesimas exi-
gant, aut hemiolias. Nam ex variis usurarum spe-
ciebus gravissime sunt centesima, sive duodecim
pro centum nummis, quae quidem jure civili num-
mrclariis conceduni. Vetere enim libra centum
partium utebantur, sicuti nos illa hexagiorum 72.
Ἡμιόλια autem suni semisses totius usure duode-
cim nummum, &ive sex. Neutiquam vero, ut mos
est, arithmeticorum quantitates nnmerorum inter
se coinparatorum indigitantium, quibus numerus
puta senarius quaternatii est, hemiolius, et hio
istius hbyphemiolius. Hosce tamen qui non aperte
quidem ea faciunt, sed dolo malo eavent ne legis
violate teneantur, scilicet pecuniam aliis mutuo
dant, οἱ paciscuntur lucrum equaliter partiri,
damni vero prorsus immunes esse ; hos, inquam,
qui tslia comminiscuntur, aut quodvis turpe lu-
erum querunt, depositionis ponam incurrere
gquum judicat, atque a clero abelienari. Benignius
fuerit post admonitionem juxta canonem apostoli-
cum supra laudatum illud fleri.

440 Eadem rupetit deciinus canon synodi sextee,
atque clericos foeneratores aut cessare precipit aut
deponit.

Convenit cum isti et canon 4 concilii Laodiceni.

Quintus autem cancilii Carthaginensis, Avaritiam
malorum omnium esse malrem nemo, inquit, est
qui nesciat. Hanc igitur modis omnibus tollere
studendum est, at[ue lurpis lucri causa Patrum
definitiones neutiquam transgredi ; vetat adeo ele-
rico quavis de re usuram sumere. Datur enim in

B

C

περὶ πόλεως ἐν πλήθει xaxov εὐθυνομένης φησίν *
« Οὐχ ἐξέλιπεν Ex τῶν πλατειῶν αὐτῆς τόχος καὶ δό-
oc. » Ὁ δὲ Κύριος. « Τὸν θέλοντα ἀπὸ σοῦ δανείσασθαι
μὴ ἀποστραφῇς ᾿ δανείζετε δὲ παρ’ ὧν οὐκ ἐλπίζετε
ἀπολαθεῖν * » « O γὰρ ἐλεῶν πτωχὸν, δανείζει θεῷ » "
τὸ γὰρ αὐτὸ καὶ δῶρον μὲν ἐστι διὰ τὴν ἀνελπιστίαν
τῆς ἀπολήψεως, δάνεισμα δὲ διὰ τὸ τοῦ Δισπότου
φιλότιμον, δαψιλεῖς ἀποτιννύντος ὑπὲρ αὐτοῦ καὶ
πολλαπλασίους τὰς ἁμοιθάς.

'O ιζ΄ τῆς α΄ συνόδου πάντα χληριχὸν, καὶ τῷ
χανόνι ἐξεταζόμενον, καθαιρεῖσθαι κχελεύει, περὶ
ἐλαχίστου τιθέμενου, τὸ φάσχον ἱερὸν λόγιον, Τὸ
ἀργύριον αὐτοῦ οὐχ ἔδωχεν ἐπὶ τόχῳ, xal τὴν mÀtov-
εξίαν, xal τὸ αἰσχρὸν διώχοντα χέρδος, καὶ τόκους
ἀπαιτοῦντα τοὺς δανειζομένους, ἣ ἑχατοστιαίους, ἢ
ἡμιολίους. Πολυειδεῖς γὰρ ὄντες οἱ τόκοι, βαρύτεροι
τῶν λοιπῶν οἱ ἑχατοστιαῖοι, ἤτοι τὰ ιβ' ἐπὶ τοῖς
ἑκατὸν νομίσματα, ἅτινα τοῖς τοχογλύφοις εἰσηράτ-
ttt νόμος * οἱ γὰρ παλαιοὶ ταῖς ἑκατοντάσιν Σχρῶν-
τὸ, ὥσπερ ταῖς λίτραις ἡμεῖς τῶν o' ἐξαγίων.
Ἡμιόλιοι δέ εἶσιν οἱ ἡμίσεις τοῦ ὅλου τόχου τῶν δώ-
ὄρχα νομισμάτων, ἤτοι τὰ ἕξ ^ οὐ μὴν ὡς ἔθος τοῖς
ἀριθμητιχοῖς χαλεῖν τὰς τῶν ἀριθμῶν ὑπὸ τὸ πρός
τι ποσότητας ὅτι ὁ μὲν ἔξ τυχὸν, ἡμιόλιός ἐστι τοῦ
τετάρτου, οὗτος δὲ ἐκείνου ὑφημιόλιος. ᾿Αλλὰ καὶ
τοῖς μὴ ἀνέδην τοῦτο μετιοῦσι, σοφιζομένοις δὲ τὰ
τοῦ πράγματος, τῷ μὴ ἁλῶναι παρανομίας, οἵτινες
καὶ ἑτέροις ἐγχειρίζοντες χρήματα, τὸ μὲν κέρδος
ἐξίσης συμφωνοῦσι μερίζειν, τῆς δὲ ζημίας μὴ xoc
νωνεῖν * τοῖς δὴ τοιαῦτα τεχνάζουσιν, ἢ ἕτερόν τι
χέρδος ἐρινοοῦσιν αἰσχρὸν, καθαιρέσεως δεῖν οἴεται
δίχην λαγχάνειν, καὶ τοῦ χλήρου ἀλλοτριοῦν * φιλαν--
θρωπότερον δ᾽ ἂν εἴη τὸ μετὰ παραγγελίαν, κατὰ
τὸν ἀνωτέρω ἀποστολιχὸν χανόνα.

Τὰ αὐτὰ γὰρ καὶ ὁ v τῆς ἔχτης λέξας συνοδου, fj
παύσασθαι, ἢ καθαιρεῖσθαι τῶν χληριχῶν τοὺς το-
χογλύφους κελεύει.

Τούτοις ἕπεται xal ὁ τῆς ἐν Λαοδιχεί δ΄ χανών.

Ὁ δὲ τῆς ἐν Καρθαγένῃ ε΄, Τὴν ἀπληστίαν πάν-
τῶν τῶν χαχῶν εἶναι μηνέρα, οὐδεὶς, φησὶν, ἀγνοεῖ-
ταύτην οὖν περιαιρετέον παντάπασι, καὶ μὴ κέρδους
αἰσχροῦ χάριν τοὺς τῶν Πατέρων ὅρους παραθαί-
νειν, καὶ μὴ ἐξεῖναι χληριχῷ ἀφ᾽ οἱουδήποτε πράγ-
ματος τόχον λαδεῖν. Δανείξει γάρ τις οὐχ ἀργύριον

usuram non solum argentum, sed et frumentam D) μόνον, ἀλλὰ καὶ σῖτον, καὶ οἶνον, καὶ ἔλαιον, συμφω-

et vinum et oleum, paciscente debitore se post sta-
tatum tempus aliquid ultra reddere. Nam circa
ea, de quibus sancti Patres decreverunt, suffragia
rursus dare, et deliberare minime decet : at potius
absque contradictione ac disquisitione curiosa se-
qui. Quocirca siistud laicis quidem opprobrium
atque culpam affricet, multo sane magis clericis.

Magnus autem Basilius in canone 14 : Clericus
qui usuram accepit. si iuquit, injustum lucrum
in pauperes expendere destinaverit, et deinceps
avaritie morbum devitare, ad sacerdotium admit-
tendug est. Quoniam et alibi dicit. Agricola aristam

νοῦντος τοῦ δανειστοῦ μετὰ τὸν ὡρισμένον καιρὸν
τόδε τι ἐπέχεινα δοῦναι. Περὶ γὰρ ὧν οἱ θεῖοι Πα-
τέρες ἐθέσπισαν, οὐ δεῖ ψηφίζεσθαι xal βουλεύεσθαι,
ἄλλ᾽ ἔπεσθαι μηδὲν ἀντιλέγοντας ἢ περιεργαζομέ-
νους "εἰ γοῦν τὸ τοιοῦτον λαϊχοϊς ὄνειδος φέρει xai
μέμψιν, πολλῷ δήπου χληριχοῖς,

Ὁ δὲ μέγας Βασίλειος, ἐν ιδ΄ χανόνι, Ὁ τόκους
λαμθάνων χληριχὸς, φησὶ, ἐὰν καταδέζηται τὸ ἄδικον
χέρδος πτωχοῖς ἀναλῶσαι, καὶ εἰσέπειτα τὸ τῆς φι-
λοχρηματίας φυλάξασθαι νόσημα, δεχτός ἔστιν εἰς
ἱερωσύνην * ἐπειδὴ καὶ ἑτέρωθί φησιν * Ὁ μὲν

108

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — 7T.

160

γεωργὸς τὸν στάχυν λαδὼν, τὸ σπέρμα πάλιν ὑπὸ A accipit, neque rursum semen subter radicem ex-

τὴν ῥίζαν οὐχ ἐρευνᾷ * ὁ δὲ δανειστὴς xal τοὺς
καρποὺς ἔχει, χαὶ οὐκ ἀφίσταται τῶν ἀρχαίων *
ἄνευ γῆς φυτεύει, καὶ θερίζει ἄνευ σπορᾶς ^ διὰ
τοῦτο χαλχοῦ xal χρυσοῦ, xal τῶν ἀγόνων παρὰ φύ-
σιν γεννώντων, ἣ κχατὰ φύσιν τίχταυσα γίνεται
στεῖρα.

Νόμοι.

Εἰ καὶ πολλοῖς τῶν πρὸ ἡμῶν ἔδοξε δεχτέαν εἶναι
τὴν τῶν τόκων ἔχτισιν, ἴσως διὰ τὴν τῶν δανειστῶν
δυσχληρίαν τε xai ὡμότητα, ἀλλ᾽ οὖν ὡς ἀναξίαν
τῆς ἡμῶν τῶν Χριστιανῶν πολιτείας, ἀπευχταίαν.
εἶναι κεχρίχαμεν, ἅτε παρὰ τῆς θείας νομοθεσίας
χεχωλυμένην. Διὸ χελεύει ἡ ἡμετέρα γαληνότης,
μηδενὶ μηδαμῶς ἐξεῖναι, ἐν μηδεμιᾷ ὑποθέσει τόχον
λαμδάνειν, ἵνα μὴ νόμον φυλάττειν οἰόμενοι, νόμον
Θεοῦ παραδαίνωμεν " ἀλλὰ xXv εἰ τις ὁσονδύέποτε
λάθοι, εἰς τὸ χρέος λογισθήσεται.

Ὁ δὲ παλαιὸς νόμος ῥητὴν ὁρίζει τοῖς τόχοις πο-
σότητα, τῇ ποιότητι μέντοι τῶν προσώπων διαλλάτ-
τουσαν. Τοὺς μὲν γὰρ δανείζοντας ἀπὸ ἰλλουστρίων
χαὶ ἀνωτέρω, ἄχρι τρίτης ἑκατοστῆς χαὶ μόνον χε-
λεόει AapÓdvetv ^ ἀργυροπράτας δὲ xai ἐμπόρους
ἄχρι διμοίρου ἑκατοστῆς * τοὺς δὲ λοιποὺς πάντας
ἄχρι ἡμίσεως ἑκατοστῆς. Εἰ δὲ πρὸς οἶχον εὐαγῆ τὸ
δάνειον εἴη, ἄχρι τετάρτου ἑχατοσσῆς. 'Emi δὲ τῶν
γαυτιχῶν δανείων, ἔνθα ὁ δανειστὴς τὸν ἐν τῆς θα-
λάσσης ἀναδέχεται κίνδυνον, οὐ λαμόάνει ὁ δανείζων
πλέον τοῦ νομίμου τόκου, ἤγουν τῆς ἑκατοστῆς " εἰ
γὰρ ἀναδέχεται ὁ δανείζων τὸν κατὰ θάλατταν xlv.
δυνον, δύναται λαδεῖν καὶ ὑπὲρ τὸν ἔννομον τόχον.

quirit; fonerator autem fructus percipit, neque
principale remittit; adeoque sine solo plantat et
sine semento metit. Propterea, cum as et aurum,
et caetera qua nihil producere solent, contra natu-
ram pariunt, illa que naturaliter parit sterilis
evadit.

Leges.

Etsi majorum nostrorum plerisque visum est ad-
mittendam esse usurarum peusionem, forte prop-
ter feneratorum duritiem et orudelitatem, nos
tamen ut Christianorum sanctiori conversatione
plape indignam abominandam censuimus tanquam
jure divino interdicam. Ideo nostra vetat tran-
quillitas, ne caiquam penitus ulla in causa liceat
usuras accipere, ut ne dum jus servare studemus,
legem Dei violemus. Sed si quis tantillum acceperit,
sorti imputabitur.

Lex autem vetus expresse statuit. usurarum
quantitatem, videlicet, juxta conditionem persona-
rum aliam atque aliam. Quippe jubet eos qui ἃ
viris illustribus aut superioribus, solummodo trien-
tem sumere, argentarios autem et negotiatores ug-
que ad bessem centesime ; ceteros autem onines,
ad semissem centesima. Sin religiose domui mu-
tuum detur, usque ad quadrantem centesima. At
vero in fenore nautico, eum creditor periculum
maris suscipit, potest accipere ultra legitimam
usuram. Quando autem fructus mutuo dantur, pio
quibus olim licuit majus fenus stipulari propter
proventus tempus incertum, non permittit hodie-

Ἐπὶ δὲ τῶν δανειζομένων xapmüv, ἐφ᾽ ὧν τὸ πα- (j que constitutio graviorem usuram stipulari, quam.

λαιὸν ἔξῆν πλείονα τόχον ἐπερωτᾷν διὰ τὸ ἄδηλον τῆς
ἐκδάσεως, οὐκ ἐπιτρέπει σήμερον ἣ διάταξις πλείονα
τόκον ἐπερωτᾷν, εἰ μὴ ἕως ἑκατοστῆς μόνον, μὴ
βουλομένη μήτε διὰ παρχκατασχέσεως ἐνεχύρων,
μείζονα τόχον λαμῦόάνεσθαι, μήτε τοὺς διχαστάς
ποτε χαταδιχάζειν πλείονα τόπον προφάσει τῆς τῶν
τόχων συνηθείας * εἰ δέ τις μείζονα τόχον λάῦοι, εἰς
τὸ κεφάλαιον αὐτὸν κχαταλογίζεσθαι, ᾿Εχατοστιαῖος
δὲ λέγεται τόκος, τὰ διδόμενα δώδεκα νομίσματα ἐπὶ

adusque centesimam tantum, neque etiam vult.
propter retenta pignora majus fxnus accipi, neque
judices unquam majus decernere sub pretextu
consuetudinis loci. Si quis autem uberiorem usuram
capit, tantum principali detrahitur. Usura autem
centesimalis vocatur, cum duodecim nummi pro
cen.um quotannis redduntur. Ea vero que libra
apud nos estimatur, juxta proportionem nummos
continet octo cum besse.

τοῖς ἑχατὸν ὑπὲρ ἑκάστου χρόνου" ἢ δὲ παρ᾽ ἡμῖν νομιζομένη λίτρα κατ᾽ ἀναλογίαν νομίσματα ἔχει

ὀχτὼ, ἤτοι δίμοιρον"

Οἱ τόχοι ἄχρι τῆς ποσότητος τοῦ ἐχδανεισθέντος
χεφαλάίου ἐχτεινέσθωσαν * εἰ δὲ συμόαίη ἐπέκεινα
τοῦ μέτρου τῶν κχεφαλαίων χαταδληθῆναι, εἰς τὸ
χεφάλαιον λογιζέσθωσαν.

Ὁ τόκον τόχου μεθοδεύων ἀτιμοῦται " οὐδεὶς γὰρ
τόχον τόχου ἀπαιτεῖ, κἄν xaxd μικρὸν καταδληθῇ.

ΚΕΦΑΔ. H'. Περὶ τοῦ τρισαγίου ὕμνου.

Σήτει b» τῷ λε’ χεοαλαίῳ τοῦ E στοιχείου xavóva
κα τῆς ς΄ συνόδου.

ΚΕΦΑΔΛ. θ΄. Ὅτι τὰς τρίχας τῆς χεφάλῆς οὐ δεῖ
καλλωπίζειν.

Ὃ Le τῆς c' συνόδου χανὼν, Oi τὸν Χριστὸν,
φησὲ, διὰ τοῦ βαπτίσματος ἐνδυσάμενοι, τὴν ἐν σαρχὶ
αὐτοῦ πολιτείαν μιμεῖσθαι χαθωμολόγησαν, πᾶσάν
τε ἁγνείαν μετιέναι χαὶ σωφροσύνην, χαὶ μὴ τῇ
τῆς ὕλης προστετηχότας ματαιότητι, τὸ σῶμα χο-

Usure usque ad valorem principalis mutuo dati
extendantur : sin tamen contingat ultra principa-
lem summam expendi, ad principalem imputetur.

ΔῈ Qui usura&m usure querit, infamis fit.
Nemo enim usure usuram poscit, saltem si pau-
latim persolvatur.

CAP. VIII. De hymno trisagio.

Quere in 35 cap. litt. E canonem 81 synodi
sexte.

CAP. IX. Quod capillos capilis delicatius ornare
haud liceat.

Canon &utem 96 syn. sexte, Qui Christum,
inquit, per baptismum induerunt, ejus in carne
vite agendae rationem imitari professi sunt, et
omnem ompbino castitatein ac temperantiam exer-
cere, neque terrenarum rerum vanitati adheren-

1601

MATTH/EI BLASTARIS

468

tes corpus superfluo ac nimis curiosocultu ornare. À σμεῖν περιττῶς τε xai περιέργως * τί δ᾽ ἄν γένοιτο

Quid vero vanius quam plurimam curam capillis
capitis 86 barba impendere adornandis, et juxia
artem disponendis, adeoque escam proponere ani-
mabus ad intemperantiam pronis, cum interim
insuper habent interioris hominis per virtutes
cultum ? Dicit enim Apostolus, « Si vir comam alat,
dedecus ipsi est. » Et Moses in Deuteronomio:
« Nou facietis cincinnos in capite vestro; neque
corrumpetis formam barbe vestrz. » Eos qui ista
fecerint primum paterne increpari jubet: perse-
verantes tamen, excommunicari. Easdem poenas
incurruut etiam hi qui crines plicanlt, ut crispi
flant, aut tingunt, aut aqua primum irrigantes in
sole arefaciunt, ut flavedinem acquirant, vel stu-

dent ut aurei evadant, vel densi, aut cincinnos B

spurios gestant, aut mentum rasum habent, aut
maximam ejus partem testa ignita exurunt, semet
nitidulos, ut sibi videntur, reddentes, quasi lanu-
go ipsis jam primum excreverit. Hoc enim hodie
potissimum, tanquam morbus epidemius, apud
Christianos increbuit.

CAP. X De sepulcrorum violatoribus.

Canon 66 magni Basilii effossorem busti, qui
ruptis sepulcris expilat ea que cum mortuo con-
sepulta fuere, in decennium sacra communione
privat.

Magnus autem Gregorius Nyssenus in canone 7,
Sepulcrorum violatio, inquit, dividitur in remis-
sibilem et irremissibilem. Si quis enim religione
tactus, inviolatum reliquit corpus conditum, ne
forte soli exponerelur nature deformitas, lapidi-
bus t&men quibusdam, qui circa bustum erant,
utatur ad sedificium aliquod, hoc quidem haud-
.. quaquam laudabile est, sed tamen venia dignum

. usus fecit, quando materiei translatio conducit ad
aliquid pulchrius, et utilius: atqui sollicitare ci-
neres inhumate carnis, et commovere os$8, spe
ornamentum aliquod in tumulum conjectum nan-
cisoeBdi, pari supplicio plectitur atque simplex
fornicatio, scilicet in annos novem. Sin vero cor-
rigendus demonstret conversionem laudabilem, fag
est ?48 correctionis moderatori contrahere tem-
pus ex canonibus punitioni ejus prestitutum.

Leges.

Qui a sepulcris materiam quamvis auferunt,
crimine aaorilegii teneantur.

Si quis 8 sepulcro abstulerit lapides aut co-
lumnas aut marmora, vel aliam materiem quam-
cunque, viginti libras auri fisco solvat.

Qui sepulcra etfodiunt, οἱ denudant mortuorum
corpora, si quidem cum armis patraverint, capite
plectuntur: sin absque armis, ad metalla.

Qui in sepulcris mortuos indumentis spoliant,
abscissis manibus luant.

Qui reliquias vel ossa transferunt, plebeii qui-

περιττότερον, τοῦ τὰς τρίχας τῆς χεφαλῆς χαὶ τοῦ
πώγωνας περὶ πλείστου ποιεῖσθαι χοσμεῖν, εὖ τε
διατιθέναι, καὶ δέλεαρ καθεῖναι παἷς εὐολίσθοις πρὸς
ἀχολασίαν ψυχαῖς, ἀφέντας τὸ διά πάσης ἀρετῆς τὸν
ἔνδον χασμεῖν ἄνθρωπον ; Φησὶ γὰρ ὁ ᾿Απόστολος "
« ᾿Ανὴρ ἐὰν χομᾷ, ἀτιμίχ αὐτῷ ἐστι" » xal ὁ Μω-
σῆς ἐν τῷ Δευτερονομίῳ" « Οὐ ποιήσετε σισόην ἐν
τῆς χύμης τῆς κεφαλῆς ὑμῶν, οὐδὲ φθερεῖτε τὴν
ὄψιν τοῦ πώγωνος ὑμῶν.» Τοὺς οὐχ τοιοῦτόν τι
ποιοῦντας πατριχῶς πρότερον ἐπιτιμᾶσθαι χελεύει "
ἐπιμένοντας δὲ, ἀφορίζεσθαι. Τούτοις ὑπόκεινται
τοῖς ἐπιτιμίοις καὶ οἱ τὰς τρίχας χκλώθοντες ὥστε
οὔλας γενέσθαι, ἢ βάπτοντες, ἢ ὕδατι διαδρόχους
ποιοῦντες, xai τῷ ἡλίῳ θέροντες, ἵν᾽ εἰς ξανθὰς με-
ταδάλλοιεν, ἤ χρυσιζούσας, ἢ δασείας ἐπιμελούμενοι
γενέσθαι, ἤ νόθους πλοχάμους περιτιθέμενοι, fj τὸ
γένειον ξηρῶντες. ἢ χεράμῳ πεπυρωμένῳ τὸ πλέον
τούτου ἀποτεφροῦντες, ἢ τοῖς ὁδοῦσιν εὐφυῶς ἔστιν
ἃ περιαιρὀῦντες, καὶ πρὸς τὸ δοχοῦν εὔσχημον ἀπο-
καθιστάντες, ὡς δοχεῖν ἄρτι φύειν αὐτοῖς τὸν ἴουλον "
τοῦτο γὰρ νῦν καὶ μάλιστα ὥσπερ τι νόσημα ἐπι-
δήμιον τοῖς Χριστωνύμοις ἐνέσχηψεν.
ΚΕΦΑΛ, l'. Περὶ τυομόωρύχων.

Ὁ Ec τοῦ μεγάλου Βασιλείου χανὼν τὸν τυμδω-
ρύχον, ὃς τοὺς τάφους ἀνοίγνυσι, xxi συλᾷ τὰ τοῖς
νεχροῖς συνθαπτόμενα, εἰς δέχα ἔτη τῆς ἱερᾶς xov
γωνίας ἀποχλείεσθαι χελεύει.

'O δὲ μέγας Γρηγόριος Νύσσης ἐν τῷ ζ΄’ χανόνι,
'H τυμύόωρυχία, φησὶ, διήρηται εἰς τὸ συγγνωστόν
τε καὶ ἀσύγγνωστον. El μὲν γάρ τις φειδόμενος τῆς
ὁσίας, καὶ ἄσυλον ἀφεὶς τὸ χεχρυμμένον σῶμα, ὡς
μὴ ἀναδειχθῆναι τῷ ἡλίῳ τὴν ἀσχημοσύνην τῆς φύ--
σεως, λίθις τισὶ τῶν τῷ τάφῳ προδεθλημένων συγ-
χρήσεται εἷς ἔργου τινὸς χατασχευὴν, ἐπαινετὸν οὐδὲ
τοῦτό ἐστι, πλὴν ἀλλὰ συγγνωστὸν ἐποίησεν ἡ
συνήθεια, ὅταν elc προτιμότερόν τι xal χοινωφελέ-
στερον ἣ τῆς ὕλης μετάθεσις γένηται * τὸ δὲ ἀνερευ-
νᾶσθαι τὴν κόνιν ἀπὸ τῆς γεωθείσης σαρχὸς, xal
ἀναχιθεῖν τὰ ὀστᾶ ἐλπίδι τοῦ κόσμον τινὰ τῶν συγ-
χατορυχθέντων χερδᾶναι, τοῦτο τῷ αὐτῷ κχροίματι
κατεδικάσθη, ᾧ καὶ d ψιλὴ πόρνεία, εἰς ἐννέα δηλαδὴ
χρόνους * εἰ δὲ σπουδαίαν ὁ θεραπευόμενος ἐπιδεί-
ξαισο τὴν ἐπιστροφὴν, ἔξεστι τῷ οἰχονομοῦντι τὴν
αὐτοῦ θεραπείαν, συντεμεῖν τὴν ἐχ τῶν χανόνων
δρισθεῖσαν τῇ ἐπιτιμίᾳ προθεσμίαν.

Νόμοι.

Οἱ ἀπὸ τῶν τάφων ὑλας ἀφαιροῦντες ὑποχείσθω-
σαν τῷ τῆς ἱεροσυλίας ἐγχλήματι.

'Edv τις ἀπὸ τάφου ἀφέληται λίθους, ἢ κίονας, fj
μάρμαρα, ἢ ἄλλην οἱανδήποτε ὕλην, εἵχοσι λέτρας
χρυσίου τῷ δημοσίῳ χαταδαλλέτω.

ΟἱἨ τυμδωρυχοῦντες, χαὶ γυμνοῦντες τὰ τῶν τε-
θνεώτων σώματα, εἰ μὲν μεθ᾽ ὅπλων, χεφαλιχῶς
τιμωροῦνται * εἰ δὲ χωρὶς ὅπλων, μέχρι μετάλλου.

Oi τοὺς νεχροὺς ἐν τοῖς τάφροις ἐχδύοντες χειροχο-
πείτωσαν.

Οἱ λείψαδα ἢ ὀστᾶ μεταχινήσάντες, εὐτελεῖς μὲν

169

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — T.

410

ὄντες, ἄκρως τιμωροῦνται " ἔντιμοι δὲ, περιορίζον- A dem extremum supplicium dant; ingenui vero exsu-

ται, ἢ εἰς μέταλλα πέμπονται.

Οὐ δεῖ τὰ λείψανα τῶν τελευτώντων ψηλαφᾶσθαι
fj σχυλεύεσθα: " τὰ δὲ προσχαίρως αἀποτεθέντα μετα-
φέρειν ἔξεστι.

Μηδεὶς σῶμα ἀνθρώπινον χωρὶς χελεύσεως βασι--
λικῆς εἴς ἕτερον τόπον μεταφερέτω.

ΚΕΦΑΛ. IA'. Ὅτι τυπτεῖιν χληριχοὶῖς οὐχ
ἔφεται.

Ὁ x&' τῶν ἁγίων ἀποστόλων χανὼν, ᾿Επίσχοπον,
φησὶν, ἢ πρεσθύτερον Tj διάχονον, τύπτοντα πιστοὺς
ἁμαρτάνοντας, fj ἀπίστους ἀδικήσαντας, xal ταύτῃ
φοδεῖν ἐχείνους ἐθέλοντα καθαιρεῖσθαι προστάττο--
μεν οὐδαμοῦ γὰρ ὁ Κύριος τοῦτο ἥμᾶς ἐδίδαξε.
Τοὐναντίον δὲ, αὐτὸς τυπτόμενος οὐχ ἀντέτυπτε,
λοιδορούμενος οὐχ ἀντελοιδόρει, πάσχων οὐκ ἠπεί-
λει" ἐχέλευε δὲ «al τὴν ἀριστερὰν ἐμπαρέχειν τῷ
μὴ φειδομένῳ τῆς δεξιᾶς. ᾿Ελέγχειν γὰρ τοὺς ἀδι-
κοῦντας ἄλλως ἔξεστι, xai τοῖς ἀδιχουμένοις ἐπι-
χουρεῖν ὁπόση δύναμις" χαθὰ δὴ χαὶ Παῦλον ἴσμεν
τὸν μέγαν. Τιμοθέῳψ ἐντελλόμενον, τοὺς ἁμαρτάνον-
τὰς ὑπ᾽ ὄψιν πάντων ἐλέγχειν, ἵνα xal τοῖς λοιποῖς
φόδος ἐγγένηται. Κληρικοῖς ὃὲ οὐ υεμιτὸν ἑαυτοὺς
ἐχδιχεῖν σωφρονίζειν μέντοι μετρίως τοὺς ἰδίους
αὐτῶν μαθητὰς ἁμαρτάνοντας, καὶ μετὰ παραγγε-
λίαν μὴ ἐπιστρέφοντας συγχεχώρηται " ὅτι xal ὁ
Κύριος τοὺς ἐν τῷ ἱερῷ ἐμπορευομένους, ὡς εἰς τὸ
Θεῖον ἁμαρτάνοντας, τῷ φραγγελίῳ τύπτων ἀπήλα-
σεν. Εἰ δὲ τις xal διδάσχαλος ὧν, θυμῷ εἴξας, φονευ-
τηρίῳ τύψειεν ὀργάνῳ, οὐχ ἀτιμώοητος ἔσται.

Ὁ δὲ θ' τῆς λεγομένης πρώτης καὶ δεύτέρας συν-
ὅδου, τὸν ἀποστολικὸν τοῦτον χανόνα δεξιὼν, ἐπιτιμᾷ
τοῖς αὐτὸν πειρωμένοις παραχαράττειν, καὶ οἷομέ-
νοις τοὺς αὐτοχειρίᾳ τύπτοντας μόνους αἰτιᾶσθαι,
οὐ μὴν καὶ τοὺς ἐξ ἐπιτάγμοτος. Μάταιον γὰρ τοῦτο,
φησὶ, χαὶ τῆς διανοίας τοῦ ἀποστολιχοῦ χανόνος
ἀλλότριον, τὸν μὲν τρὶς Tj τετράχις πλήξαντα καθαι-
ρεισθαι, τὸν δὲ ἐξ ἐπιτάγματος εἰς θάνχτον στίζοντα
εἶναι ἀθῶον" γρὴ γὰρ τὸν τοῦ Θεοῦ ἱερέα διδαχῇ
xai νουθεσίᾳ, ἔσθ᾽ ὅτε δὲ xai ἐχχλησιαστιχοῖς ἐπιτι-
μίοις τὸν ἀταχτοῦντα ποιδαγωγεῖν, ἀλλὰ μὴ μάστιξι
καὶ πληγαῖς εἰς τὰ τῶν ἀνθρώπων ἐπιπηδᾷν ἀσέ-
μνως, καὶ ἐνυδρίζειν σώματα. Ἐξ δέ τινες εἶεν παν-
τάπασιν ἀσωφρόνιστοι, τούτους διὰ τοῦ ἐγχωρίου
&pqovcoz οὐδεὶς ὁ χωλύων σωφρονίζειν, ὡς xal 6 τῆς
ἐν ᾿Αντιοχείᾳ € χανὼν διορίζεται, ὃν xal ζήτε: ἐν
τῷ ιβ΄ «so. τοῦ X στοιχείου.

Ὁ ὃὲ Y τῆς συνόδου, ἧς ἐξῆρχεν ὁ Φώτιος, ὑπὸ
ἀνάθεμα τίθησι τὸν ὅλως τύψαι fj φυλαχῇ χαθεῖρξαι
τολμήσαντα τῶν ἐπισχόπων τινὰ, εἴτε χωρὶς αἰτίας,
εἴτε χαὶ αἰτίαν πλασάμονον. Εἰ δὲ πάν". εἴη εὐπρόσ-
ωὠπὸος ἧ αἰτία, οὐδὲ ὁ τὴν μεγίστην ἀρχὴν διέπων
ἐχδιχεῖν ταύτην δύναται, ἀλλὰ δεῖ τῇ συνόδῳ ἀνατι-
θέναι, 7j μόνῃ χρίνειν ἐφεῖται xai χολάζειν τῶν ἐπι-
σκόπκων τοὺς ἁμαρτάνοντας,

ParRoL. Gs. CXLV.

lant, vel mittuntur ad metalla.

Defunctorum reliquias exui spoliarive non licet,
que autem pro tempore deposite fuere, reponi
debebunt.

Nemo absque imperatoris jussu corpus hominis
mortui in alienum locum transferat.

CAP. XI. Quod clericis verberare quempiam non
permittitur.

Canon 27 sanctorum apostolorum. Episcopum,
ait, aut presbyterum, aut. diaconum qui verberat
fideles delinquentes, aut infideles male ipsis fa-
cientes, atque . hoc modo ipsos deterrere vult,
deponi mandamus. Nullibi enim Dominus hoc nos

B docuit; verum e contra ipse vapulans non rever-

berabat, et conviciis oneratus, non pariter con-
viciabatur ; passus est, et non minitabatur ; jussit
autem sinistram genam prebere ei qui minime
parcit deztere. Nam alias increpare licet malefa-
cientes, et hos qui injuriam patiuntur defendere,
quantum possumus. Sicutiet magnum Paulum soi-
mus Timotheo precipere, delinquentes in con-
spectu oiunium reprehendere, ut metus etiam re-
liquos percellat. Clericis vero haud licet seipsos
vindicare. Suos quidem discipulos castigare con-
cessum est, cum delinquunt, et post admonitio-
nem non convertuntur: quia etiam Dominus eos
qui in templo negotiabantur, tanquam in Deum
peccantes, flagello verberans abegit. Si quis ta-
men magister ire impatiens instrumento lethi-
fero verberaverit, haud impune fecerit.

Canon etiam 9 synodi, que prima et secunda
nuncupatur, hunece aposiolicum recensens can. re-
darguit eos qui ipsum conantur eludere, atque
pratendunt, eos tantum teneri, qui ex motu pro-
prio percutiunt, non autem qui ex jussu. Vanum
enim hoe, inquit, et à mente canonis apostolioi
alienum, eum qui ter vel quater pereutit, deponi,
eum autem qui ad mortem usque plectit ex pre-
cepto, etiam impune abire. Oportet enim sa-
cerdotem Dei doctrina et adhortatione, imo et
quandoque correctionibus ecclesiasticis eum qui se
inordinate gerit, moderari; haud tamen verberi-
bus ac plagis in humana corpora indecore insul-
tare, eaque lacerare. Sin vero aliqui fuerint pe-
nitus incorrigibiles, eos per magistratum istius
loci nemo vetat castigari, sicuti etiam canon 5
concilii Antiocheni statuit, quem vide in cap. 12
litt. X.

Tertius autem canon concilii,cui prefuitPhotius,
anathemati subjicit illum qui ausus fuerit vel ver-
berare ?49 vel in custodia delinere episcopum
aliquem, sive citra causam hoc faciat, sive cau-
sam obtendat. Imo vero etsi causa valde proba-
bilis fuerit, haud tamen est penes summum magis-
tratum eam vindicare, eed oportet ad synodum
referre, que sola jure potest judicare et punire
episcopos delinquentes.

6

411

Leges.

Jus autem civile vetat episcopos manibus suis
plectere, penam tamen non coostituit ; in ge-
nere autem de quovis verberante aut injuriam in-
ferente decernit, concedens adversus ipsos inju-
riarum actionem, que trapsigitur et pecuniarie
etcriminaliter, imo etiem definit, quenam esti-
mari debet gravis injuria, quanam levis.

Is qui sacerdotem vel in ecclesia, vel in pro-
cessione percutere attentat, relegetur.

Si lesum fuerit corpus liberum, res judicata
erit ad sumptus curationis, et. questus jacturam,
non vero ad deformitatem. Corpus enim liberum
non infame redditur. Qui vero corpus servile
ledit, postulatur preter jam dicta etiam honesta-
tis ejus diminute.

480 INITIUM LITTER/E Y.
CAP. I De injuriis.

Quiere cap. 7 litt. B.

Canon dein 55 sanctorum apostolorum, alque
eliam 56. Clericus, inquiunt, qui episcopum
suum contumelia afficit, deponatur : « Prefecto
enim populi tui non maledices. » Que vox est
Mosis viri summi. Quivero presbyterum vel diaco-
num contumelia. affecit, excommunicetur. Nam
injuria erga majorem, penam etiam majorem
postulat, atque erga minores minorem. Quippe
hic capitis locum obtinet in corpore Ecclesie, illi
vero toanuum et reliquorum subservientium mem-
brorum.

Canon autem 57 ait: Et qui claudum, vel cecum, (1

vel oui vitiosus est incessus irrisil, communione
privetur, sive sit clericus sive laicus. Tales enim
potius miseratione prosequi oportet manum adjutri-
.cem porrigentes, quam eos scommatisac derisionisg
scopum facere.

Leges.

Atrox injuria vel ex persona, vel ex ipsa re, vel
& loco definitur. Ex persona, cum magistratui vel
patrono facta fuerit. Ex loco, cum in theatro
cunctis videntibus. Ex re, quando vulnus infliotum
fuerit, aut facies cesa. Tales vel ad tempus rele.
gantur, vel aliqua re interdicuntur, si spectabiles
fuerint: sin vero liberi fuerint, sed ex plebe, fu-
stibus verberantur ; servi autem flagellis ceai do-
minis suis traduntur.

Si quis, dum sacra mysteria, vel aliud quodvis
sacrorum officiorum peragitur, in sanctam eccle-
siam ingressus, episcopum, aut clericos, aliosve
eoclesie ministros injuria aliqua affecerit, jube-
ταῦ eum torqueri, et in exsilium relegari: atque
si sacra mysteria et liturgias turbaverit, aut cele-
brari prohibuerit, capite plecti. Idem observetur
etiam in processionibus, in quibus episcopi vel
clerici reperiuntur ; nemque si quis solum contu-
melia affecerit, tormentis et exsilio luet, sin vero
processionem dissipaverit, capite ponietur.

MATTH/EI BLASTARIS

112

Nópot.

Ὁ δὲ νόμος ἀπαγορεύει μὲν τοῖς ἐπισχόποις πλήτ-
τεῖὶν χερσὶν οἰχείαις οὐχ ὥρισε δὲ ποινὴν " γενικῶς
δὲ περὶ παντὸς τύπτοντος ἢ ὁδρίζοντος διορίζεται,
διδοὺς κατ᾽ αὐτῶν τὴν περὶ ὕδρεως ἄγωγὴν, ὅτις
καὶ χρὴήματιχῶς χινεῖται χαὶ ἐγχλημχτικῶς, καὶ
διορίζεται ποία ἐστὶ τραχεῖα ὕόδρις, ποία δ᾽ ἔλαφρά.

'O ἱερέα, εἴτε ἐν ἐχχλησίᾳ, εἴτε ἐν λιτῇ ἐπιχει-
ρῶν τύπτειν, ἐξοριζέσθω.

Ἐὰν βλαδῇ σῶμα ἐλεύθερον, ἣ καταδίλη γίνετα:
εἰς τὴν δαπάνην τῆς ἰατρείας, xai τὴν ἀπώλειαν τῆς
ἐργασίας, οὐ μὴν τῆς ἀμορφίας - σῶμα γὰρ ἐλεύθε-
pov οὐ διατιμᾶται. Ὁ δὲ σῶμα δούλου βλάψας ἀπαι-
τεῖται πρὸς τοῖς εἰρημένοις καὶ τὴν ἐλάττωσιν τῆς
διατιμήσεως αὐτοῦ,

APXH TOY Y ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ͂.
ΚΕΦΑΛ. Α΄’ Περὶ ὕὅδρεων.

Ζήτει τὸ ζ΄ χεφάλαιον τοῦ B στοιχείου.

Ὁ δὲ νε΄ τῶν ἁγίων ἀποστόλων χανὼν, ἔτι δὲ χα:
ὁ v4, Ὁ τὸν ἴδιον ἐπίσκοπον ὑδρίσας χληριχὸς καθ-
αιρείσθω, φησί" « Ἄρχοντα γὰρ τοῦ λαοῦ σου, οὐχ
ἐρεῖς χαχῶς"» Μωσέως τοῦτο τοῦ πάνυ φωνή. pIps-
σθύτερον δὲ ἢ διάχονον ὁ ὑδρίσας ἀφοριζέσθω * ἡ γὰρ
πρὸς τὸν μείζονα ὑόρις, xzl μείζονος ἀξία τῆς τι-
μωρίας, ἐλάττονος δὲ ἣ πρὸς τοὺς ἐλάττονας. Ὁ μὲν
γὰρ κεφαλῆς ἐπέχει τόπον τῷ σώματι τῆς Ἐχκλη-
σίας, οἱ δὲ χειρῶν καὶ τῶν διαχονικῶν ἑτέρων

μελῶν.

'O δὲ νζ΄, Καὶ ὁ χωλὸν, ἢ τυφλὸν, ἢ τὰς βάσεις
πεπλημένον χλευάσας, ἀφοριζεσθω, φησὶν, sic
χληριχὸς εἴη͵, site τῶν τοῦ λαοῦ. Τοὺς τοιούτους yip
ἐλεεῖν μᾶλλον fov χεῖρα βοηθὸν ἐπορέγοντας, f,
χλεύης xai γέλωτος ποιεῖσθαι ὑπόθεσιν.

Νόμοι.

Ἡ τραχεῖα ὑῦρις ἢ ἀπὸ τοῦ προσώπου, ἣ ἀπὸ τοῦ
πράγματος, f, ἀπὸ τοῦ τόπου χανονίζεται. ᾿Απὸ
προσώπου, ὅταν ἄρχοντι ἢ πάτρωνι γένηται " ἀπὸ
τόπου, ὅταν ἐν θεάτρῳ πάντων ὁριόντων " ἀπὸ τοῦ
πράγματος, ὅταν xai τραῦμα γένηται, ἢ ὄψις πληγῇ.
Οἱ τοιοῦτοι ἢ πρὸς χαιρὸν ἐξορίζονται, f| τινος χω-
λύονται πράγματος ἔντιμοι ὄντες " εἰ δὲ ἐλεύθεροι
μὲν εἶεν, εὐτελεῖς δὲ, ῥοπαλίζονται * εἰ δὲ δοῦλοι,
φραγγελιζόμενοι͵ τῷ δεσπότῃ ἀποδίδονται.

ΕἾ τις τῶν θείων μυστηρίων ἢ τῶν ἄλλων ἁγίων
λειτουργιῶν ἐπιτελουμένων εἰς ἁγίαν εἰσελθὼν.
ἐχχλησίαν, τῷ ἐπισχόπῳ, ἢ τοῖς χληρικοῖς, fj τοῖς
ἄλλοις ὑπηρέταις τῆς ἐχχλησίας ὕθδρεώς τι ἐπαγά-
γοι, κελεύομεν τοῦτον βασάνους ὑπομεῖναι, καὶ εἰς
ἐξορίαν πεμφθῆναι - εἰ δὲ καὶ αὐτὰ τὰ θεῖα μυστήρια
καὶ τὰς λειτουργίας ταράξοι ἢ ἐπιτελεῖσθαι χωλύ-
σοι, χεφαλικῶς τιμωρεῖσθαι " τούτου αὐτοῦ καὶ ἐπὶ
ταῖς λιταῖς, ἐν αἷς ἐπίσκοποι ἢ χληριχοὶ εὑρίσκον-
ται, φυλαττομένου - ἵνα, εἰ μὲν ὕδριν τις μόνον
ποιήσοι, βασάνοις χαὶ ἐξορίᾳ παραδοθῇ, εἰ δὲ καὶ
τὴν λιτὴν διασχεδάσοι, κεφαλιχὸν χίνδυνον ὑπομείνῃ.

478

ΚΕΦΑΛ. Β΄. Περὶ Ὑδροπαραστατῶν αἱρετιχῶν. À

Ζήτει ἐν τῷ β΄ χεφ. τοῦ A στοιχείου, xai ἐν τῷ η΄

χεφ. τοῦ K στοιχείου κανόνα λβ΄ τῆς ς΄ συνόδου.
ΚΕΦΑΛ. Γ΄. Περὶ υἱοθεσίας.

Ζήτει ἐν τῷ ἡ χεφ, τοῦ B στοιχείου.

Ὁ υἱοθετῶν ὀφείλει μείζων εἶναι κατὰ τὴν ἡλιχίαν
τοῦ υἱοθετουμένου χρόνοις v * dj γὰρ θέσις μιμεῖται
τὴν φύσιν.

ΚΕΦΑΛ. Δ΄. Περὶ ὑπηρετῶν ἤτοι ὑποδιαχόνων.

Ὁ xa' τῆς ἐν Λαοδιχείᾳ συνόδου χανὼν, Οὐχ ἐξε-
ott, φησὶ, τοῖς ὑπηρέταις, ἐν τῷ οὕτω πὼς ὠνομα-
σμένῳ διαχονιχῷ, τῶν ἱερῶν ἅπτεσθαι σχευῶν, πρὸς
τὸ δι’ αὐτῶν ἱερουργῆσαι δηλονότι τὰ εἰς θυσίαν
προσφερόμενα, τὸν ἄρτον, φημὶ, καὶ τὸν οἶνον, ix
τῶν περιεχόντῶν ὑποδηλῶν τὰ περιεχόμενα ^ οὐ γὰρ
ἐφεῖται τούτοις τὰ τῶν διακόνων μετιέναι. Κένών δὲ
τῶν ἱερῶν σχευῶν ἅπτεσθαι, καὶ πρὸς τὴν ἱερουρ-
γίαν ἑτοιμάζειν, xal μετὰ τοῦτο περιστέλλειν, καὶ
ἐν χαλῷ τοῦ νεὼ τιθέναι, τοῖς ὑποδιαχόνοις παντὸς
μᾶλλον προσῆχον * τοῦτο καὶ γὰρ αὐτοῖς ἡ διακονία.

Ὁ δὲ x' οὐδὲ ἄρτον διδόναι, ἢ ποτήριον εὐλογεῖν
ἐφίησι τὸν ὑπηρέτην, ἤτοι τὸν ὑποδιάχονον,

Ὁ δὲ μγ΄ οὔτε τοῦ λαοῦ ὑπερεύχεσθαι τοὺς ὑπο-
διαχόνους χελεύει ἐν τῷ τῆς θείας λειτουργίας χαι-
ptp, οὔτε τὰ θεῖα μεταχειρίζειν μυστήρια, τοῦτο γὰρ
ἔργον μόνοις τοῖς ἱερεῦσιν, ἀλλὰ ταῖς θύραις ἐφε-
στάναι τῶν ἁγίων ἐκχλησιῶν, xal μηδὲ πρὸς βραχὺ
τούτων ἀφίστασθαι, ὥστε εἰσάγειν τε καὶ ἐξάγειν
τοὺς κατηχουμένους, τοὺς ἐν μετανοίᾳ, καὶ τοὺς λοι-
πούς. Ἕν δὲ xal τοῦτο τῶν τῆς Ἐχχλησίας ταγμά-
των, τὸ τῶν ὑπηρετῶν, φημὶ, τῶν xai θεραπευτῶν
λεγομένων, καὶ ὑποδιακόνων, πὰρὰ τοσοῦτον τοῦ
λαϊχοῦ πληριόύματος ὑψηλότερον, παρ᾽ ὅσον τῶν τοῦ
βήματος ταπεινότερον.

Ζήτει καὶ ἐν τῷ θ΄ χεφ. τοῦ Α στοιχείου χανόνα
τῆς ἐν Σαρδικῇ συνόδου ιε΄ xal ἐν τῷ θ΄ κεφ. του X
στοιχείου κανόνα τῆς ἐν Λαόδιχείᾳ x6' xai x. Ζή-
«tt χαὶ τὸ À' χεφ. τοῦ E στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. E. Περὶ ὁποδόλου.

Ἢ τοῦ σοφοῦ Λέοντος νεαρὰ, Πλείονα δεῖ εἶναι,
φησὶ, τὴν προῖχα τοῦ ὑποδόλου * τοῦ δὲ ἀνὸρὸς
ἀτέκνου τελευτήσαντος, ἂν μὴ παρῇ σύμφωνον, ἀνα-
χομίζετάι ἡ γυνὴ τήν τε προῖχα καὶ τὸ ὁπόδολον.
xai πλέον οὐδέν. Εἰ δὲ τὴν γυναῖχχ ὁ θάνατος δια-
σπάσει, τῆς μὲν οἱ κληρονόμοι τὴν προῖχα λαμῦα-
νἰτωσαν * ὁ δὲ ἀνὴρ τοῦ ἰδίου μὴ ἀποστερείσθω
ὑποδόλου.

APXH TOY Φ ZTOIKEIOY.
ΚΈΦΑΛ. Δ΄. Περὶ Φαλχιδίου.

Φαλκιδιός ἐστι νόμος περιαιρῶν ἀπὸ τῶν λεγατα-
ρίων τὸ τρίτον μέρος τῆς πατριχῆς οὐσίας, xai πε-
ο' ποιῶν τῷ χληρονόμῳ ᾿ ἐπενοήθη δὲ προνοίᾳ τῶν
παίδων, ἵνα οἱ φυσικοὶ χληρονόμοι πρότερ᾽» θερα-
πευθῶσιν. Ἔστι δὲ τοιοῦτος Εἰ μὲν εἴς ὧν τυγχάνει
τῷ πατρὶ παῖς, ἢ δύο, fj τρεῖς, ἄχρι καὶ τῶν τεσσά-
ρων, ὑπεξαιρουμένων πρότερον τῶν χρεῶν, καὶ τῶν
ἐν τῇ κηδείᾳ ἀναλωμάτων, καὶ τῶν ἐπ᾽ εὐσεδείᾳ δι-
δομένων, ἔτι δὲ καὶ τῶν τιμημάτων τῶν ἐλευθερω-

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — ΥΑ.Φ.

414

CAP. lI. De Hydroparastuüis haereticis.
Quiere in cap. 2 litt. A, et in cap. 8 litt. K. cano-
nem 952 synodi sexte.
CAP. III. De adoptione.
Vide in cap. 8 litt. B.
Qui adoptat adoptato major 18 annis esse debet.
Nam adoptio naturam sequitur.

2511 CAP. IV. De ministris sive hypodiaconis.

Canon 21 synodi Laodicensm. Non licet, inquit,
ministris in loco, qui vocatur diaconicum, sacra
vasa attingere, nempe ad ministrandum ea que
in sacrificium offeruntur, panem, dico, et vi-
num, per continens quidem id quod continetur
subinnuens. Non enim istis permittitur diacono-

B rum munus obire. Vasa autem vacua tangere, et

ad sacrum officium preparare, et postea deponere,
et in loco templi commodo collocare, hypodia-
conis maxime convenit. Hoo enim eorum miíiniste-
rium est.

Canon vero 25 neque panem Cistribuere, neque
poculum benedicere permittit ministrum sive hy-
podiaconum.

Atque 43 jubet hypodiaconos neque pro populo
orare, quo lempore sacra mysteria peraguntur,
neque sacra illa manibus suis contrectare, quod
peculiare munus est sacerdotum ; sed ad fores astare
sacrarum ecclesiarum, et ne tantillum quidem illas
relinquere, ut possint educere et introducere ca-
techumenos penitentiam agentes, atque etiam re-
liquos. Hic autem ipse ex ordinibus ecelesiaticis,
scilicet ministrorum et servorum, ut vocantur, seu
hypodiaconorum tanto laicorum superior, quante
gradibus ecclesiasticis inferior,

Qusre et in nono eapite litt. A can. syn. Sardi-
censis 15, et in 9 cad. litt, Z can. 22 et 23 syn.
Laodicene. Vide etiam cap, 30 litt. R.

CAP. V. De donatione ante nuptias.

Leonis Sapientis constitutio novella, Dotem, in-
quit, oportet majorem esse donatione. Si vir ta-
men sine liberis moriatur, et contractus non inter-
cesserit, repetit mulier dotem et donationem ante
nuptias, et nihil preter. At si mors corripiat mu-
lierem, heredes ipsius dotem recipiant; sed vir

D suam donationem minime amittat.

85 INITIUM LITTERE Φ.
CAP. I. De lege Falcidia.

Falcidia est lex quae a legatis eximit tertiam
partem patrimonii, eamque heredi concedit. Lata
autem est liberorum causa, ut naturalibus heere-
dibus primo prospiceretur. Sic autem lex se habet:
Si pater vel unum vel duos vel tres et usque ad
quatuor filios habuerit, subductis prius debitis, at-
que sumplibus in luctu factis, et iig qua in pios
usus erugantur, tum etiam pretio servorum liber-
tate donandorum, accipient liberi tertiam partem

118

ΜΑΥΤΗΖΙ BLASTARIS

116

bonorum paternorum. Sin vero quinque fuerint A θέντων οἰκετῶν, λαμδάνουσιν οἱ παῖδες τὸ γ' τῆς

liberi, aut ultra, atque insuper, possident dimidium
facultatum, reliquum vero parter largitur, ut ipsi
tibet, vel uni vel pluribus filiorum suorum, aut
ertraneo cuilibet. Si tameu in profondum forte
projicere velit pater, nemo ei criminari potest.
Dicit autem lex : Legata, que in pios usus re-
linquuntur, antelegem Falcidiam obtinere vo-
lumus.

CAP. II. De veneficis el. magis.
Queere cap. 1 litt. M.
CAP. II. De stupro.
Qusre in cap. 15 litt. M canonem 18 et 60 ma-

gni Basilii; et cap. 13 litt. A; et cap. 8 et 30 B

lit. T.

CAP. IV. De avaritia.
Vide cap. 11 litt. 1].
CAP. V. De homicidio voluntario et involuntario.

Canon 65 sanctorum apostolorum. Qui in pu-
gna, inquit, et jurgio percutiens aliquem interfe-
cerit, quamvis unicum ictum intulerit, si clericus
fuerit, deponatur, propter animi sui temeritatem;
atsilaicus, excommunicetur. Nam propterera etiam
Dominus jubet oppressum non 80lum non obsistere,
sed dexteram prebere ferienti; ideo quod ssepe
pugna in cedem disinit.

Magnus autem Gregorius Nyssenus in can. 5,
Crimen, inquit, homicidii in voluntarium et invo-
luntarium distinguitur. Et homicidium quidem
voluntarium est, quod ex deliberatione perpetra-
tur; deinde et illud inter 953 voluntaria re-
censetur, quando quis in congressu et pugna ver-
berans et verberatus, inferat arrepta opportunitate
manu 808 ictum lethalem. Nam qui animi impotens
ire gue iinpetui locum dederit, δι nihil eoruin in
mentem iuducit que malum precidere poterant,
dum viget passio; adeo ut homicidium ex con-
gressu referatur inter deliberationis opera, et neu-
tiquam inter fortuita.

Involuntaria autem homicidia indicia manifesta
habent, cum quis, dum aliud prorsus intendit, for-

καθαρᾶς περιουσίας τοῦ πατρός. Ei δὲ εἰ εἰσὶν ol
παῖδες xal ἐπέχεινα, τὸ ἥμισυ χτῶνται τῆς ὑπο-
στάσεως, τὸ δὲ λοιπὸν φιλοτιμεῖται ὁ πατὴρ ἔνθα ἂν
αἱρεῖται, ἢ ἐνὶ τῶν αὑτοῦ παίδων, ἢ πλείοσιν, ἢ ξένῳ
οἷῳδήτινι. E? δὲ xal κατὰ βυθοῦ ῥῖψαι βουληθείη
τυγὸν ὁ πατὴρ, οὐχ ἔχει τὸν dvaxpivovta. Φησὶ δὲ ὁ
νόμος - Τὰ ἐπ᾽ εὐσεδείᾳ χαταλιμπανόμενα λεγάτα
χαὶ τοῦ Φαλχιδίου αὐτοῦ χατὰ προτίμησιν ἀνώτερα
εἶναι θεσπίζομεν.

ΚΕΦΑΛ. Β΄. Περὶ φαρμαχῶν xal μάγων.
Ζήτει τὸ α΄ χεφάλαιον τοῦ M στοιχείου.
ΚΕΦΑΛ. Γ΄. Περὶ φθορᾶς παρθένων.

Ζήτει ἐν τῷ ιε΄ χεφ. τοῦ M στοιχείου χανόνα τοῦ
μεγάλου Βασιλ:ίου τη χαὶ ξ΄, καὶ τὸ ιγ΄ χεφ. τοῦ Α
στοιχείου, xai τοῦ l' στοιχείου τὸ x xai À' χεφά-
λαιον.

ΚΕΦΑΛ. A. Περὶ φιλαργυρίας.

Ζέτει τὸ ια΄ χεφάλαιον τοῦ II στοιχείου.
ΚΈΦΑΛ. Ε΄. Περὶ φόνων ἑκουσίων καὶ ἀκουσέων.

Ὁ Eg τῶν ἁγίων ἀποστόλων χανὼν, Ὅστις ἐν
μάχῃ, φησὶ, xal. φιλονεικίᾳ πλήξας ἀποχτείνεϊ τινὰ,
εἰ xal μίαν ἔτυχε χατενεγκὼν τὴν πληγὴν, εἰ μὲν
χληικὸς εἴῃ, καθαιρείσθω διὰ τὴν προπέτειαν αὖ-
τοῦ " εἰ ὃὲ λαΐχος, ἀφοριζέσθω. Διὰ γάρ τοι τοῦτο
xai ὁ Κύριος οὐχ ὅπως μὴ ἀμύνεσθαι τὸν λελυπη-
χότα, ἀλλὰ xal τὴν δεξιὰν ἐμπαρέχειν χελεύει τῷ
παίοντι, οἷα τῆς μάχης ἔσθ᾽ ὅτε τελευτώσης εἷς φό-
νον.

Ὃ δὲ μέγας Γρηρόριος Νύσσης ἐν τῷ ε΄ χανόνι͵
Τὸ τοῦ φόνου, φησὶν, ἅγος τῇ διαφορᾷ τοῦ ἑχουσίου
xai τοῦ ἀκουσίου διήρηται, Καὶ ἑκούσιος μέν ἐστι φό-
νος ὁ ἐκ παρχσχευῆς τετολμημένος * ἔπειτα χἀχεῖνος
ἐν τοῖς ἑχουσίοις ἐνομίσθη, ὅταν τις ἐν συμπλπχῇ
xai μάχῃ τύπτων τε χαὶ τυπτόμενος ἐνέγχῃ xati
τινος xatplav τὴν διὰ χειρὸς πληγήν. Ὁ γὰρ ἅπαξ
τῷ θυμῷ χρατηθεὶς, xa. τῇ ὁρμῇ τῆς ὀργῆς χαριζό-
μενος, οὐδὲν ἂν παρὰ τὸν καιρὸν τοῦ πάθους τῶν ἀνα-
χόψαι τὸ κανὸν δυναμένων ἐπὶ νοῦν λάόοι ποτὲ, ὥστε
χαὶ τὸ ἐκ συμπλοκῆς ἀποτέλεσμα τοῦ φόνου εἰς Eo-
γον προχιρέσεως, xal οὐχ εἷς ἀποτυχίαν ἀνάγεται,

Οἱ δὲ ἀχούσιοι φόνοι φανερὰ ἔχουσι τὰ Ὑνωρίσμα-
[| A 4 4
τα, ὅταν τς πρὸς ἕτερόν τι τὴν σπουδὴν ἔχων ,ἐξ ἀπο-

tuito aliquid eorumque curari non possunt, facerit. ἢ τυχίας τῶν ἀνηκέστων τι δράσῃ. Τοῦ μὲν οὖν ἑκουσίου

Homicidii autem voluntarii pena ad 27 annos ex-
tenditur, qui in tria. novennia distinguntur, ita ut
per primum novennium punitens penitus sejgre-
getur, et extra ecclesiam stans ploret ; reli-
qua autem duo transigat partim, οἱ quidem pri-
mum in statione audientium, partim in numero
procidentium, atque ita ad participationem tnyste-
riorum aocedat. At vero si viri insignis puniti con-
versio, et pounitentie vehementia vincat eam in
longiori tempore seipsos lentius purgantium, con-
trahetur ipsi et poene mora, ut proannis novem,qui
singulis gradibus competit, octo aut septem aut sex

φόνου εἰς ἑπτὰ xal εἵἴχοσι χρόνους παρατείνεται τὸ
ἐπιτίμιον, εἰς τρεῖς ἐννεατηρίδας διαιρουμένους * ὡς
ἐπὶ μὲν τῆς μιᾶς παντελῶς εἶναι ἀφωρισμένον τὸν
ἐπιτιμηθέντα, ἔξω τῆς ἐχχλησίας ἱστάμενον, xai
προσχλαίοντα * τὰς δὲ λοιπὰς, δύο εἷς τε τὴν τῶν &
χροωμένων πρότερον, εἶτα τῶν ὑποπιπτόντων διελὅ-
μενον στάσιν, οὕτως ἐπὶ τὴν τῶν ἁγιασμάτων μεῖτου-
σίαν ἐλθεῖν. Εἰ δὲ τὸ μέγεθος τῆς ἐπιστροφῆς τοῦ iz
ttu θέντος xai ἡ τῆς μετανοίας θερμότης περιγένοι-
τὸ τῶν ἐν μαχρᾷ προθεσμίᾳ ῥᾳθυμότερον ἑαυτοὺς ἐχ-
καθαιρόντων, συντμηθήσεται αὐτῷ xai dj τοὺ ἐπιτι-
μίου παράτασις, ὥστε ἀντὶ τῶν ἐφ᾽ ἑκάστῳ βαθμῷ

111

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — 4.

178

ἐννέα ἐτῶν ἀχτὼ, ἤ ἑπτὰ, ἤ ἕξ, ἢ πέντε μόνα γενέ- Α vel solum 5 annos agat, juxta sententiam ejusquí

σθαι χατὰ τὴν xplow τοῦ τὴν ᾿Εχχλησίαν oixovo-
μοῦντος.

Ὁ δὲ ἀκούσιος φόνος συγγνωστὸς μὲν, οὐ μὴν ἔπαι--
νετὸς ἐχρίθη. Τὸν γὰρ ἀλόντα τῷ μιάσματι τουτῳ,
ὡς ἐξάγιστον ἤδη γενόμενον, ἀπόδλητον ἱερατιχῆς
χάριτος ὁ χανών ἀπεφήνατο * ὅσος δέ ἐστιν ἐπὶ τῇ ψιλῇ
πορνείᾳ τοῦ χαθαρσίου ὃ χρόνος τῶν ἐννέα ἐτῶν, το-
σοῦτος xai ἐπὶ τῶν ἀχουσίως πεφονευχότων καλῶς
ἔχειν ἐδοχιμάσθη * δηλαδή xal ἐν τούτῳ τῆς προαι-
ραίστως τοῦ μετανοοῦντος δοχιμαζομένης, εἰ δέον τὸν
δρισθέντα χρόνον αὐτῷ ἐξήκειν 7) ἐλάττω γενέσθαι.

Οὕτω xai ὁ μέγας Βασίλειος ἐν τῷ η΄ χανόνι τὸν
ἑχούσιον xai ἀχούσιον ὁριζόμενος φόνον. ᾿Αχούσως
μὲν ἐστι, φησὶν, ὅταν τις ἀχοντίσας λίθον, ἐφ᾽ ᾧ θη-
ρίον ἀμύνασθαι, ἢ κατασεῖσαι δένδρου καρπὸν, dv-
θρωπὸν παριόντα μὴ προϊδὼν, εἰς θάνατον πλήξῃ "
οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ εἴ τις ἐπιστρέψα: τινὰ βοολόμενος,
ἱμάντι fj ῥάδδῳ, μὴ πάνυτραχείᾳ τύψοι, ἀποθάνοι δὲ
ὁτυπτόμενος “5. ἡ γὰρ πρόθεσις ἐνταῦθα σχοπεῖται,
ὅτι βελτιῶσαι ἐδούλετο τὸν ἁμαρτάνοντα, οὐχ ἀνε-
λεῖν. "Ev τοῖς ἀχουσίοις ἐστὶ χἀχεῖνο, ὅταν τις ἀμυνό-
μενος ἐν udym τινὰ, ξύλῳ T) χειρὶ ἀφειδῶς ἐπὶ τὰ
χαίρια τὴν πληγὴν ἐνέγχῃ, ἐφ᾽ ᾧ κχαχῶσαι τοῦτον,
οὐχ ὥστε παντελῶς ἀνελεῖν * ἀλλὰ τοῦτο ἤδη προσεγ-
JU τῷ ἑχουσίῳ. Ὁ γὰρ τοιούτῳ x prna&pévoc ὀργά-
νῳ πρὸς ἄμυναν, χαὶ μὴ πεφεισμένως τὴν πλργὴν ἐπα-
γαγών, δῆλός ἐστι τῷ χεχρατῆσθαι ὑπὸ τοῦ πάθους
ἀφειδῶν τοῦ ἀνθρώπου. Ὁμοίως xai ὁ ξύλῳ βαρεῖ
ἣ λίθῳ μείζονι τῆς δυνάμεως τῆς ἀνθρωπίνης χρη-
σάμενος, τοῖς ἀχουσίοις φονεῦσι συναριθμεῖται - ἄλ-
λο μέν τι προελόμενος, ἄλλο δέ τι ποιήσας. Ὑπὸ γὰρ
τοῦ θυμοῦ τοιαύτην ἥἤνεγχε τὴν πληγὴν, ὥστε ἀνε-
λεῖν τὸν πληγέντα" xal τοι ἣ σπουδὴ ἦν αὐτῷ συν-
τρίψαι τυχὸν, οὐχὶ καὶ παντελῶς θανατῶσαι. Ὁ μέν-
τοι ξίφει χρησάμενος οἱῳδήτινι, οὐδεμίαν ἔχει παρ-
αἴτησιν, xal μάλιστα ὁ τὴν ἀξίνην ἀχοντίσας “ καὶ
γὰρ οὐδὲ ἀπὸ χειρὸς φαίνεται πλήξας, ὥστε τὸ μέ-
τρον τῆς πληγῆς ἐπ᾽ αὐτῷ εἶναι " ἀλλ᾽ ἠχόντισεν, ὥστε
τῷ βάρει τοῦ σιδήρου, καὶ τῇ ἀχμῇ, καὶ τῇ ὁιὰ πλεί-
στου φορᾷ, ὀλεθρίαν τὴν πληγὴν ἀναγκαίως γενέσθαι,

“χούσιον δὲ πάλιν παντελῶς, xal οὔδεμίαν
ἔχον ἀμφιδολίαν, olóv ἐστι τὸ τῶν λῃστῶν, xal τὸ

Ecclesiam regit.

Cedes autem involuntaria, venia quidem, non
tamen laude digna estimata est. Nam qui ea culpa
tenetur, tanquam im purum ao piaculum, gratia
sacerdotali rejiciendum decernit canon. Quantum
autem temporis simplici fornicationi expurgande
statuitur, tantum etiam convenire existimatum
est, scilicet spatium novema nnorum, reconoilian-
dis homicidis involuntariis, hic etiam ratione
ponnitentis habita, an opus sit tempus definitum
ipsi integrum protrahi, an vero contrahi.

Sic etiam magnus Basilius in 8 canone cedem
voluntariam et involuntariam definiense dicit : la-
voluataria quidem est, quando quis lapidem proji-
cit,eo fine ut bestiam propulset,aut arboris fructum
excutiat, atque minime id volens hominem pre-
tereuntem lethaliter percutit ; imo et siquis cu-
piens aliquem convertere in melius, loro vel virga
non admodum dura eum verberet adeo ut inter-
moriatur is qui vapulat. Propositum enim tum oon-
sideratur, quod corrigere delinquentem voluit, non
interimere.Illud etiam est in homicidiis involunta-
riis, ubi qui in pugna acriter aliquem propulsans
ligno aut manu satis gravem plagam incutit, qua
eum ledere possit, non vero penitus interfloere :
sed hoc quidem proxime ad voluntarium acoedit.
Qui enim taliinstrumento usus fuerit ad sedefen-
dendum,et ita vulnus inflixerit dirissimum, pre
animi impolentia in hominem saeviisse videtur.
Similiter et qui ligno gravi aut lapide majore
quam pro viribus humanis usus est, inveluniariis
homicidis adnumeratur, tanquam quid aliud volue-
rit, aliud vero fecerit. Illuc enim vulnus ira com-
motus intulit, quo percussum interfecit: quan-
quam ei forte in animo erat eum ledere, non
tamen penitus enecare. Qui autem ense aliquo
usus est, nullam habet excusationem, presertim
qui securim jaculatur: non enim manu percum-
sisse videtur, utsit aliqua moderatio ictus penes
illum : sed projecit, ut et gravitate ferri, et acie et
motu per bene magnum spatium, vulnus necessario
Bit perniciosum.

?54 Porro voluntarium simpliciter dicitur,
et nullam omnino dubitationem patitur, id quod a

τῶν πολεμιχῶν ἐφόδων. Ol μὲν yàp χρημάτων ἕνεκεν ἢ latronibus fit et hostibus.Istienim propter pecuniam

ἀναιροῦσι, τὸν ἔλεγχον ἀποφεύγοντες " ol δὲ ἐν τοῖς
πολέμοις ἐπὶ φόνους ἔρχονται, οὔτε φοδῆσαι, οὔτε
σωρρονίσαι, ἀλλ᾽ ἀνελεῖν τοὺς ἐναντιουμένους ἐχ
τοῦ φανεροῦ προαιρούμενοι. Καὶ μέντοι κἂν δι᾽ ἄλλην
τινὰ αἰτίαν περίεργον φάρμαχόν τις ἐγκεράσῃ, ἀνέλῃ
δὲ͵ ἑκούσιον τιθέμεθα τὸ τοιοὔτον " οἵα ποιοῦσιν αἱ
γυναῖκες πολλάχις, ἐπαοιδίαις τισὶ χαὶ χαταδέσμο'ς
πρὸς τὸ ἑχυτῶν φίλτρον ἐπάγεσθαι τοὺς ἄνδρας
πειρώμεναι, xai προσδιδοῦσαι φάρμαχα, σχότωσιν
ἔμποιοῦντα ταῖς αὐτῶν διανοίαι - αἱ τοιαῦται ἀνελοῦ-
σαι, εἶ καὶ ἄλλο προελόμεναι, ἄλλο ἐποίησαν, ὅμως
διὰ τὸ πεῤίεργον χαὶ ἀπηγορευμένον τῆς ἐπιτηδεύ-

interimunt, tribunal fugientes , et qui bella gerunt
ad cedes patrendas accedunt, neque terrere neque
castigare, sed ex professo adversarios interficere
student. Imoetiam si propter aliquam aliam causam
fatale medicxmentum aliquis misceat, atque ita
interficiat, voluntariam esse istam cedem judica-
mus. Istud sepe faciunt muliares, quas quibuedam
incantationibus ac amuletis ad sui amorem vi-
ros atirahere conantur, et dant iis medicamenta
que mentibus tenebras offundunt. He ergo, si
enecent, quamvis aliud voluerint, aliud fecerint,
propter lethiferum atque prohibitum medicamen,

119

MATTHJE] BLASTARIS

180

Inter voluntariog homicidas reputabuntur. Imo Á σεως iv τοῖς ἑχουσίως φονεύουσι xacaAoyltóvcat.

et que aborium cientia medicamenta prebent,
vel que recipiunt venena fotum necantia aut
precipitantis, nibil plane à voluntariis homicidis
differunt.

In canone aatem 43 : Quisquis vulnus lethale
vicino inflixerit, sive prior aggressus sit, sive se
defenderit, homicida est.

Atque canone 56 : Qui sua eponte interfecet, et
postea poenitentia ductus fuerit, per 20 annos sa-
tra communione privabitur ; scilicet annis quatuor
extra fores oratorii stans et flens, et palam denun-
tians orimen suum,atque rogans fideles intrantes,
ut pro ipso Deum precari velint; tum per quin-
quennlum una cum audientibus egredietur; dein
septem annis simul cum substratie ante finitam li-
turgiam exibit. In reliquis quatuor, pedibus stubit,
et hoc faciet continuo in celebratione Eucharistiam.

Α sacramento autem Eacharistie per docennium
ezcludit bomioidam involuntarium canon 57. Ve-
rum in canone 54 [pro ratione cireoumstantiarum
ponas homicide involuntarii remitti vel roborari
jubet.

Atque in can. 11 aufficere affirmat id supplicii
involuntarie interficienti, quod undecim annos a
communione abstineat. Excedit enim istud etiam
presoriptum sacris cononibus tempus. Quoad illos
qui percussi sunt, legem Mosaicam observare opor-
tet : et huno quidem, qui propter plagas decubuit,
rursus tamen bacolo suo innixus ambulat, occisum
esse minimeexistimare; sin autem post vulnus non
surrexit, quia eum nollet interficere qui verberavit,
nomicida quidem est, sed involuntarius propter
propositum.

Canon autem 22 synodi Neocesariensis eos qui
in homicidium involuntarium incidunt, ait, prior
constitutio per septennium communicare vetat,
posterior sutem quinqueunium adimplere jubet.

Canon vero 23 homicidas voluntarios in exitu
vite ad communionem admitti jubet, Tu tamen
potuis sequere conones magni Basilii.

CAP. VI. De suicidis.

Vide 12 cap. litt. B.

2585 CAP. VII. De caedibus bellicis, et latronum
interfectoribus.

Magnus sane Athanasius,in epistola sd Ammum,
Hominem occidere, inquit, non licet, sed tamen
hostes in bello interficere et licet, et laude etiam
dignum est.

Magnus autem Basilius in can. 13, Cedes,
inquit, bellicas Patres nostri homicidia esse mi-
nime reputabant, ignoscentes, ut mihi videtur, iis
qui pro virtute et pietate decertant. Recte tamen
hoc consilii dediss» videntur, ut a communione per
triennium tanqnam manibus impuri abstinant.
Laude enim dignos existimat etiam eos sanctus hic
Pater qui in hostes impetum faciunt,et genusChri-
stianum defendunt; qui enim illorum in laudem

Καὶ di xà ἐμδρυοχτόνα τοίνυν ἐπορέγουσαι ἢ δεχό-
μεναι φάρμακα, ὡς ἀμδλωθρίδια προενεγκεῖν xal
ἄωρα τὰ γεννήματα, οὐδὲν τοῖς ἑχοντὶ φυνεύουσιν
ἀπεπίχασιν.

Ἐν δὲ τῷ uy, Ὅστις, φησὶ, θανάτου πληγὴν τῷ
πλησίον δέδωχε, φονεύς ἐστιν. εἴτε ἦρξε τῆς πληγῆς,
εἴτε ἠμύνατο.

Ἐν δὲ τῷ νς΄. Ὃ ἑκοντὶ φονεύσας, ἔπειτα μετα-
μεληθεὶς, εἰς x' ἔτη τῆς χοινωνίας ἐχποδὼν ἔσται
τῶν ἀγιασμάτων, ἐν τέσσαρσιν ἔτεσιν ἔξω τῆς θύρας
τοῦ εὐχτηρίου ἑστὼτ καὶ προσχλαίων, καὶ τὴν ἰδίαν
ἐξαγορεύων παρανομίαν, τῶν εἰσιόντων τε πιστῶν
δεόμενος εὐχὴν ὑπὲρ αὐτοῦ ποιεῖσθαι " ἐν πέντε ἔτεσι
μετα τῶν ἀχροωμένων ἐξελεύσεται, χαι αὖθις ἐν
ἑπτὰ μετὰ τῶν ἐν ὑποπτώσει ἔνδον οὐ μενεῖ διὰ
τέλους " ἐν τοῖς λοιποῖς τέσσαρσι συστήσεται *— xxl
ταῦτα διηνυχὼς, ἐν μεθέξει τῶν ἁγιασμάτων γενή-
σεται.

Τὸν δὲ ἀχουσίως πεφονευχότα ἐν τῷ νζ΄ εἰς δέχα
ἔτη τῆς τῶν ἁγιασμάτων κοινωνίας ἀπείργει. "Ev
δὲ τῷ νδ΄ χατὰ τὸ ἰδίωμα τῆς περιστάσεως τοῦ
ἀχουσίως φονεύσαντος ἢ ὑφεῖναι, T] ἐπιτεῖναι χελεΐει
τὰ ἐπιτίμια.

Ἐν δέ γε τῷ ια΄ ἀποχρῶσαν εἶναί φησι καταδί-
χὴν τῷ ἀχουσίως φονεύσαντι, τὸ ἐπὶ ἔνδεκα ἔτη μὴ
χοινωνῆσαι * ὑπερδέδηχε γὰρ xal τὸν τετυπωμένον
τοῖς χανόσι χαιρόν. "Exi δὲ τὼν πληγέντων, tà Μω-
σέως παρατηρήσωμεν * xai τὸν χαταχλιθέντα μὲν
ὑπὸ τῶν πληγῶν, ἃς ἔλαδε, βαδίσαντα δὲ πάλιν ἔπὶ
τῇ ἑαυτοῦ ῥάδδῳ, οὐ λογισόμεθα πεφονεῦσθαι. Εἰ δὲ
οὐχ ἐξανέστη μετὰ τὰς πληγὰς, ἄλλ᾽ οὖν τῷ μὴ
προελέσθαι αὐτὸν ἀνελεῖν, ὃ τυπτήσας φονεὺς μὲν,
ἀλλ᾽ ἀχούσιος διὰ τὴν πρόθεσιν.

Ὁ δὲ τῆς ἐν 'Aqxópq συνόδου χανὼν χβ΄ τοὺς
ἀχουσίῳ φόνῳ περιπεσόντας, φησὶ, ὃ μὲν πρότερος
ὅρος Ev ἑπταετίᾳ χελεύει τοῦ τελείου μὴ μετασχεῖν -
ὁ δὲ δεύτερος τὸν πενταετῆ χρόνον πληρῶσχι,

Ὁ δὲ x(' τοὺς ἑχουσίως φονεύσαντας ἐν τῷ τέλει
τοῦ βίου τῆς χοινωνίας ἀξιοῦσθαι κελεύει. Σὺ δὲ τοῖς
τοῦ μεγάλου Βασιλείοτ μᾶλλον πείθου χανόσιν.
ΚΕφαλ. ζ΄. Περὶ τῶν φονευόντων ἑαυτούς.

Ζήτει τὸ ιβ' χεφάλαιον τοῦ B στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. Z. Περὶ τῶν φόνων τῶν ἐν πολέμως,
καὶ τῶν φονευόντων λῃστάς.

Ὁ μὲν μὲγάς ᾿Αθάνάσιος ἐν τῇ πρὸς ᾿Αμμοῦν
ἐπιστολῇ. Φονεύειν οὐχ ἔξεστι, φησὶν, ἀλλ᾽ ἐν mo-
λέμῳ ἀναιρεῖν τοὺς ἀντικάλους, xai ἔννομον καὶ
ἐπαίνου ἄξιον.

Ὃ δὲ μέγας Βασίλειος ἐν τῷ ιγ΄ xavóvi. Τοὺς ἐν
πολέμοις φόνους οἱ Πατέρες ἡμῶν, φησὶν, ἐν τοῖς
φόνοις οὐχ ἐλογίσαντο, ἐμοὶ δοχεῖ, συγγνώμην δόντες
τοῖς ὑπὲρ σωφροσύνης xai εὐσεδείας ἀμυνομένοις.
Τάχα δὲ καλῶς ἔχει συμδηυλεύειν, ὡς τὰς «χεῖρας
μὴ καθαροὺς, τριῶν ἐτῶν τῆς χοινωνίας ἀπέχεσθαι.
Δι᾿ ἐπαίνου γὰρ τίθεται καὶ ὁ θεσπέσιος οὗτος ἢ-
τὴρ, τοὺς ὁμόσε τοῖς ἀντιπάλοις εὐψύχως ἔόντᾷς,
καὶ τοῦ τῶν Χριστιανῶν γένους ὑπερασπίζοντας.

184

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — 4.

188

Τί γὰρ τῶν ὑπὲρ σωφροσύνης καὶ εὐσεδείας ἀμυνο- À preeclarius dici possitquam quod pugnent pro virtute

μένων εἰς ἐπαίνου λόγον γένοιτ᾽ ἂν ἀξιώτερον : Ὅτι
γε μὴν αὐτῷ πρόχειται σχοπὸς, τὰς συνεζευγμένας
ἔσθ᾽ ὅπη xal ταῖς ἀγαθαῖς τῶν πράξεων καθαίρειν
κηλῖδας, μετρίως xal τούτοις ἐπιτιμᾷ, ὥσπέρ, οἶμαι,
xal ὁ μέγας ἂν ἐποίησεν ᾿Αθανάσιος, εἰ ταύτην
προστησάμενος χαὶ αὐτὸς ἐτύγχανε τὴν ὑπόθεσιν,
χαὶ μὴ ἑτέρωσε βλέπων, τούτων ἀπεμνημόνευσεν.
᾿Αλλ’ οἱ τῆς μεγαλονοίας τοῦ νομοθέτου μὴ ἐφιχνού--
μενοι, μηδὲ τῶν ἀνθρωπίνων κατορθωμάτων τὸ
πρὸς χαχίαν ἀγχίθυρον στοχαζόμενοι, μέμψεις αὐτῷ
περιάπτειν τολμῶσιν, οἷα φορτικὸν ὃν τὸ τῆς συμ-
θουλῇς, xal τῆς ἀρθῆς ἀποδέον κρίσεως. Συμβήσε-
σεται γὰρ, φασὶ, παρὰ τοῦτό, τῶν στρατιωτῶν τοὺς
εὐδοκιμωτάτους, καὶ μάλιστα οἷς ἔργον, ξίφει χαὶ
φύνψ τὰς τῶν ἀλλοφύλων ἀναχόπτειν ὁρμὰς, διὰ
βίου τῆς τοῦ ἀγαθοῦ στέρεσθαι μεταλήψεως, ὅπερ
Χριστιανοῖς ἀφόρητος χόλασις, Διὰ τί γὰρ, φασὶν,
οὐ καθαροὶ τὰς χεῖρας, oüq σωφροσύνης πέρι xal
εὐσεδείας αὐτὸς πολεμεῖν μαρτυρεῖς, ἄριστα πάν-
τῶν τοῦτο σχοπήσας ; Καὶ γὰρ εἰ μὴ οὗτοι προθυ-
μηθεῖεν εἰς χεῖρας τοῖς βαρδάροις ἰέναι, χαὶ τὰ
ξίφη ἐπισείοντες πείϑειν οὐχ ὅπως τῶν ἀλλοτρίων
μὴ ἐφίεσθαι, ἀλλὰ xal περὶ τῶν σφετέρων δεδοιχέ -
ναι, οὐχ ἂν φθάνοι τὰ τῆς εὐσεύδείας οἱχόμενα, τῶν
βαρδάρων ὑφ’ ἑαυτοὺς πάντα ποιουμένων χατὰ πολ-
λὴν τοῦ χωλύσοντος ἐρημίαν, xal τὸ οἰχεῖον σέδας
διὰ σπουδῆς τιθεμένων κρατύνειν ; Σωφροσύνην δὲ
τίς ἔσται ὁ μετιὼν, ἀναγχαζομένων πάντων ζῷν xot!
ἐχείνους, αὐτοχράτορας ἤδη γεγενημένους ; Τούτοις
παιδιχῃ ὡς ἂν φαίη τις γλώττῃ τολμῶσι περιδομ-
βεῖν τὴν πολύστομον τοῦ Πνεύματος σάλπιγγα, xai
τῆς εὐαγγελιχῆς ἐμπειρίας τὴν βίδλον - πρὸς οὖς
ἐχεῖνο ἂν εἴποιμι, ὅτι τῶν ἐν ἡμῖν φυσιχῶν παθῶν
σολλήδδην εἰπεῖν ὁ ἐσμὸς, μετὰ τὴν τοῦ ᾿Αδὰμ, ὡς
ἴσμεν, παράδασιν, τῷ τῶν ἀνθρώπων εἰσεχώμασε
γένει, ὥσπερ ἀῤῥωστημάτων χοινῶν τῇ κακίᾳ συν-
εἰσπεσόντων. Τούτων τὰ μέν φύσει συνέζευχται καὶ
ἀνάγκῃ, τὰ δὲ φύσει διοιχεῖται χαὶ προαιρέσει * xad
τὰ μὲν ἔχει τὸ ἀνεπίχλητο, τῷ ἀποχρῶσαν χεχτῆσθαι
παραίτησιν τὴν ὄλογον ἀνάγχην τῆς φύσεως, ἂν μὴ
τῇ χρείᾳ μόνον ἣ ἀμετρία λυμήνηται - ἐφ᾽ ἃ δὲ d
προαίρεσις ἄγει, ἥπερ τῇ λογικῇ καὶ αὐτεξουσίῳ
συνεισέρχεται φύσει, ὑποχλίνεσθαι ταύτην πείθουσα
τοῖς τῆς ἀλόγου φύσεως πάθεσιν, ἐξὸν, εἴπερ ἐδού--
λετο, μὴ ἐνδοῦναι, οὐ πάντη τὸ ἄμεμπτον, εἰ καὶ
συγκεχώρηται, διαπέφευλε * ταύτῃ τοι καὶ χαθάρ-
σεως ταῦτα δεῖται, ola. τῆς προγονικῆς ἥττης χατ᾽
ἴχνος ἑπόμενα. Καὶ γὰρ ὁ γάμος, εἰ xal τῆς ἀθανα-
cle; ἧς ἐχπεπτώχαμεν, δοχεῖ γε δήπου φέρειν τὸ
ἀπεικόνισμα τῇ τοῦ γένους διαδοχῇ, ἀλλ᾽ οὖν εἰ μὴ
ἐπίχουρον σχοίη τὸν νόμον, καὶ τῇ ἱερᾷ τελετῇ τὴν
παλαιὰν προστροπὴν ἀποπλύναιτο, τῶν ἐξαγίστων
εἶναι δοχεῖ. Ὥσπερ δὴ xxl τὰ τιχτόμενα βρέφη, εἰ
μὴ τῷ θείῳ χαθαρθείη λουτρῷ, ἔχπκοδὼν τῆς ἡμῶν
ἵσταται χοινωνίας, καίτοι μὴ ἐχ προαιρέσεως, φυσι-
κῶς δὲ τοῦ προγονιχοῦ μετεσχηχέναι μιάσματος
πιστευόμενα, ἅτε τῆς γενέσεως αἰτίαν, τῆς σαρχὸς
ἴσχοντα τὴν ἐπιθυμίαν, ὡς κού φησιν ὁ θεῖος Δαδίδ,,

et pietate ? Quia vero ipsi propositum fuit, macu-
lag que nonnunquam preclaris actionibusadherent
eluere, moderate etiam istos punit: sicuti et ma
gnus Athanasius, quod reor, fecisset, si ipsi conti
gisset hano causam tractare, neque alio respiciens
istos preteriisset : verum illi (Zonaram innuit),
qui magnanimitatem spiritualis hujus legislatoris
non aBsequuntur, neque natura hurnane ad vitium
pronitatem considerant, ipsum reprehendere non
verentur, quasi esset iusulsum consilium, et recto
judicio carens. Hoc enim pacto, ait ille, continget
ut milites speoctatissimi, οἱ quorum studium est ense
80 cede exterorum incursus preoidere, per totam
vitam boni communione priventur, quod viris Chri-
stianis intolerabilis poena est. Quippe cur non illi
manibus puri esse debent, quos tu ipse fateris pro
pudicitia et pietate pugnare, ut ille optime animad-
vertit? Nisi enim illi in animum induxissent Barba.
ros aggredi, et vibratis gladiis persuadere, non qui-
dem cupidos bonorum alienorum, sed de suis solli-
citos esse, anne de pietate actum esset, cum Bar-
bari omnia sibi subjicerent propter nimiam adver-
sarii ignaviam, et suam superstitionem stabilire
magnopereanniterentur ?Quis autem honestati locus
erit, cum omnes arrepto semel imperio ad ipsorum
mores vitam agere cogent Barbari ? Hec quidem
audent puerili balbutie adversus multisonam-
Spiritus buccinam et evangelice scientie syntagma
obmurmurare. Quibus sio respondere, licet, quod
naturalium nostrorum affectuum, ut suminatim

C dicam, examen post lapsum Ade, quod soimus,

universum genus humanum invasit, tanquam far-
rago imfirmitatum communium in malum oconspi-
rantium. Quorum alia nobis ex natura et necessitate
adherent: alia autem secundum naturam et ele-
ctionem nobis insunt. Et illa quidem nullam culpam
trahunt, quia obtendunt tanquam sufficientem.
excusationem irrationalem necessitatem nature,
modo excessus usum non vitiet: sed quoad; istaad
que electio incitat (que quidem nature rationali
libere agenti convenit) pereuadens eam irrationalia
nature passionibus se submittere, ut par est,
quamvis sese dedere recusaveiit, haud penitus
tamen reprehensionem, condonatus licet, evaserit.
Quapropter hec etiam expiatione opus habent,

D tanquam originale vitum e vestigio consequentia.

Namque matrimonium, quamvis vel immortalitatis,
qua excidimus, imaginem quamdam pre se ferre
videaturgeneris successione, nihilominus, nisi quis
legitimam potestatern babuerit, et sacro ritu vete-
rein statum eluerit, inter res exsecrabiles censetur.
Idcireo et infantes nisi sacro purgentur lavacro, a
communione nostra excluduntur: quamvis non ex
electione, sed naturaliter labis originalis participes
fieri credantur: quatenus carnis concupiscentiam
tanquam nature culpam ferunt. 356 Unde dicit
ganctus David : « Ecce enim in iniquitatibus con-
ceptus fui, » etc. Quare si bella, et que inde se-

183

MATTHJEI BLASTARIS

184

quuntur bominum cedes, passionum post lapsum A ε Ἰδοὺ γὰρ ἐν ἀνομίαις συνελήφθην, » xal τὰ ἑξῆς. Εἰ

voluntariarum soboles sint, opus est ut ii qui in
castris vivere et dextram sanguine exterorum
imbuere student, repurgentur prius ponitenlise
medicina, atque hujusceigne sordes illi vitae generi
adheserescentes absumant, atque ita ad mysteria
novi Ade accedant. Quoniam etiam tota evaugelica
institutio, nos ad pristinum statum reducens, et ad
spiritualem, ut licet, et meliorem vitam instruens,
nallo in loco vel bella laudat, aut per cedes mali-
lie impetum sistit, prout se res habuit gub veteri
lege: sed maxime huic adversatur et prorsus
contraria docet. Nam Dominus aliquando discipulos
suos, qui rogaverant eum, zelo Thesbite comnioti,
ut vellet fulmina in Samarilanos immittere, qui
ipsos non receperant, semet ad ipsos convertens
increpavit hisce verbis: « Non nostis quod spiritu
sitis. » Verum tamen si veterem etiam legem
diligenter oconsideraveris, paria cum evangelica
quoad ista sentientem reperies : tametsi alius
nature humane status aliam providentinm legesque
postulare videbatur. ld facere Deus Davidi ex-
struendi templi cupido cur uon permisit ? annon
quod dextra ejus iufinit& cede exterorum fuit
poliuta ὃ Josephus etiam hic merito fidem faciat.
Quare etiam Deus, quando ostentis de colo, et
voce tenuissime aure in Horeb dictum Thesbi-
tem allocutus est, Dominum in istis non esse, in
hac vero adesse dixit * Nonne inde plane demon-
stravit, quod sola longanimitas et misericordia
Deo placet quodlibet autem ceterorum hotninum

malitia inducit ? Quenam illa administrationis C

Mosis prestantia? annon quod impietatem e medio
tellere potuit, que dominari solet in vitam huma-
nam ei conterere omnes qui ipsi renituntur, et
omnibus modis recusantee reformationem in melius?
Quare igitur eos qui etiam ex mandato Dei cum
corporibus humanis impietatem una demetunt,per-
certos dies ingredi ia castra alicubi vetuit ? Nuntios
enim ad Balaamum infestissimum cum diris oracu-
lis & se missos, qui civitates ei tributarias expul
gnaverant, et cives omnes preter infantes crudeliter
interfocersnt, rege etiam ipso maciato, qui prius
infinita mala meditatus fuerat contraJudaeos, fece-
ratque: quippe offerensipsie mulieres impudicas,
lascivia corpora, et impietate &nimas eorum qui
cum ipsis corrupit ; hos, inquam,qui tam praeclare
hostem devicerant, extra eampum manere jussit
usque ad diem septimum, jussitque magnum 88-
oerdotem Eleazarum ipsos purgare: ostendens.
uti puto, quod licet legitime fuerint inimicorum
omdes nihilominus tamen qui hominem occidit,
juste licet se defendendo, et invite fecerit, ad
sacrificium obnoxius esse videtur propter suuimam
cognationem et couimunionem ; cujus ergo etium
viros minime improbos, quibus cede pollui conti-
gerat, purgari voluit ad delenduin illam reatum.
Quare ad legem spiritualem animrnum suuw totum
intendens vir sanctus (et; Mosem sibi tanquam

D

οὖν τῶν τῆς παραδάσεως προαιρετικῶν παθῶν ἔχλονα
καὶ οἱ πόλεμοι, χαὶ οἱ τούτοις ἑπόμενοι φόνοι, ἀνάγχη
δήπου xai τοὺς ἐν ὅπλοις ζῇν ἑλομένους, καὶ τὴν
δεξιὰν τοῖς τῶν ἀλλοσύλων αἵμασι βάπτειν, καθαρ-
θῆναι πρότερον τοῖς τῆς μετανοίας φαρμάχοις, καὶ
τῷ ταύυης πυρὶ τὰ περιφυόμενα τῷ ἐπιτηδεύματι
ῥύπη ἐκτῆξαι, καὶ οὕτω τοῖς μυστηρίοις τοῦ νέου
προσιέναι ᾿Αδάμ. ᾿Επεὶ xai πᾶσα ἣ εὑὐαγγελικὴ
νομοθεσία, ἐπὶ τὸ ἀρχαῖον ἡμᾶς ἐπανάγουσα, καὶ
πρὸς τὴν πνευματιχὴν ὡς οἷόν τε xal ἀμείνω παρα-
καλοῦσα ζωὴν, οὐδαμοῦ δείκνυται ἢ πολέμους iv
xaX τιθεμένη, ἢ φόνοις τὴν τῆς κχκαχίας ἄγχουσα
ῥύμην, ὡς τὰ τῆς παλαιᾶς εἴχε νομοθεσίας, ἀλλ᾽ ix
διαμέτρου τούτοις ἱσταμένη, καὶ τἀναντία διδάσκου-
σα. Καὶ γάρ που τοῖς μαθηταῖς ἐρομενοις τὸν K5-
ριον, εἰ ἐπιτραπεῖεν σχηπτοὺς ἐπαφεῖναι τοῖς Σα-
μαρείταις μὴ δεξαμένοις αὐτοὺς, ζήλῳ τῷ τοῦ
Θεσόίτου, ἐπιστραφεὶς, ἐπετίμησεν, Οὐχ ἴστε, εἰπὼν,
οἵου πνεύματός ἐστε ὑμεῖς. Οὐ μὴν ἀλλ᾽ εἰ καὶ τὴν
παλχιὰν ἀχριδῶς σχοπήσαις, ἀδελφὰ ταύτῃ φρονοῦ-
σαν ἔν γε τοῖς τοιούτοις εὑρήσεις, εἰ καὶ τῶν τρό-
πὼν τῆς ἀνθοωπείας φύσεως τὸ διάφορον, τὸ τῆς
προνοίας ἀπήτει διάφορον. “Ἐπεὶ τί μαθὼν ὃ Θεὸς
τὸν θεῖον Δαδὶδ οὐ προσήκατο, ναὸν αὐτῷ προθυμού-
μενον ἀνεγεῖςαι ; Οὐ παρὰ τὸ μεμιάνθαι τούτου τὴν
δεξιὰν τῷ μυρίῳ φόνῳ τῶν ἀλλοφύλων, εἴ πω xàv-
ταῦθα πρὸς πίστιν ᾿Ιώσηπος ἀξιόχρεως ; Τί δὲ ἣνίχα
τοῖς ἐξ οὐρανοῦ δείμασι, καὶ τῇ λεπτοτάτῃ φωνῇ
τῆς αὔρας, ὁ θεὸς ἐν Χωρὴδ ἐχρημάτιζεν αὐτῷ τούτῳ
τῷ δηλωθέντι Θεσδίτῃ, καὶ τῶν μὲν ἀπεῖναι, τῇ δὲ
παρεῖναι Κύριον ἔλεγεν ; Οὐχ ἐναργῶς ἐντεῦθεν
ἔδειξεν, ὅτι μαχροθυμία καὶ φιλανθρωπία μόνη φίλη
Or, ἕκαστον δὲ τῶν ἄλλων d πονηρία τῶν ἀνθρώ-
πων ἐφέλχεται ; Τί τῆς Μωσέως ὑπουργίας τὸ χρά-
τιστον ; Οὐ τὸ τὴν ἀσέδειαν ἐκ μέσου γεγενῆσθαι
παρασχευάᾶσαι, τῷ βίῳ τῶν ἀνθρώπων ἐνδυναστεύ-
ουσαν, καὶ ἅπαντας ἐχτριδῆναι τοὺς ταύτῃ κατάχρας
ἁλόντας, καὶ ἀπεγνωσμένους παντάπασι τὴν πρὸς
τὰ χρείττονα μεταθολήν ; Τί οὖν δὴ τοὺς ἐχθερίζον-
τας, ἐξ ἐπιτάγματος θείου μετὰ τῶν ἀνθρωπείων
σιυμάτων καὶ τὴν ἀσέδειχν ἔσθ᾽ ὅπου τῆς tle τὴν
παρεμθολὴν ἐπὶ ῥητὰς ἡμέρας ἀπεῖργεν εἰσόδου .
Τοὺς γὰρ ἐπὶ τὸν ἔχθιστον Βαλαὰμ πρὸς αὐτοῦ μετὰ
χρησμῶν ἐχπεμφθέντας αἰσίων, xai τὰς ὑποτελεῖς
ἐχείνῳ πόλεις ἄρδην δῃώσαντας, τοὺς ἐν αὐταῖς τε
πάντας, πλὴν ὅσον ἦν ἐν νηπίοις, ἀφειδῶς καταθύ-
σαντας, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν ἱερεύσαντας βασιλέα, ἄνδρα
μυρία xai βεδουλευμένον καὶ δεδρακότα πρότερον
τοὺς Ιουδαίους xaxà (γυναῖχας γὰρ ἀσελγεῖς κρο-
στησάμενος, λαγνείαις μὲν τὰ σώματα, τὰς ψυχὰς
δὲ ἀσεδείᾳ τῶν αὐταῖς συμφθαρέντων διέφθειρε),
Τοὺς οὖν οὕτω κατὰ τῶν πολεμίων ἤριστευκότας,
ἔξω μεῖναι τοῦ στρατοπέδου εἰς ἑδδόμην ἡμέραν
ἐπέταξε, τῷ δὲ μεγάλῳ ἱερεῖ ᾿Βλεσζάρῳ καθαίρειν
αὐτοὺς παρεγγύησε, δείξας, οἶμαι, ὡς εἰ xai νό-
μίμοι αἱ κατ᾿ ἐχθρῶν σφαγαὶ, ἀλλ’ ὃ γε κνείνων
ἄνθρωπον, εἰ χαὶ δικαίως ἀμυνόμενος καὶ βιασθεὶς,

χἂν ὁποιασοῦν ὧν 'τυγχάνῃ θρησχείας, ὑπαίτιος

188

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — Φ.

186

εἶναι δοχεῖ διὰ τὴν ἀνωτάτω τυγγένειαν xal xowiv, À exemplar ante oculos proponens, qui equitatem

οὗ χάριν χαθάρσεως ἐδέησε τοῖς xtelvagt xal τοὺς
πόῤῥω ἀσεθείας ἐληλαχότας, πρὸς ἀπαλλαγὴν τοῦ
νομισθέντος ἅγους. Πρὸς τοίνυν τὸν νόμον τοῦ Πνεύ-
ματος τὸν νοῦν ὅλον τείνων ὁ ἅγιος, xal πρὸς παρά-
δειγμα Μωσέα βλέπων, ὠδίνοντα μὲν τοῦ πνευμα-
τιχοῦ νόμου τὸ δίκαιον, μήπω δὲ τελέως θαῤῥοῦντα
δοῦναι τούτῳ τὴν παῤῥησίαν, τοῦ χαιροῦ καὶ τῶν
πραγμάτων ταύτην μὴ προσιεμένων, οὐδὲ τοὺς ἐν

legis expressil, neque tamen ausus est plene ipsi
concedere temporis et rerum arbitrium) cedes que
in bello fiunt, non extra poenam esse voluit, pro
discretione ejus qui miscet medicamentum, et
dispositione recipientis, quamvis ad certum tempus
videlur colpe remissionem limitare, sicuti etian
in aliis deliotis precipere solet.

πολέμοις φόνους ἔξω δίκης totávat χελεύει, ὡς 1

5 γι / M / , Pod ^ 3 , - -

ἐπίχρισις ἔχει τοῦ χεραννύντος τὰ φάρμαχα xai ἡ διάθεσις τοῦ ταῦτα προσιεμένου, εἰ xai ῥητοῖς δοχεῖ
΄ * - 43, - » 4 - 4. e φ -

χρόνοις τὴν τοῦ πταίσματος ἐπιμετρεῖν ἄφεσιν, ὡς xxi ἐν τοῖς ἄλλοις ἁμαρτήμασιν ὁρᾶται διατατ-

τόμενος.

Καὶ ἐπὶ τοῦ βασιλέως δὲ Νιχηφόρου τοῦ Φωχᾶ,
ἐν καιρῷ τῇ ᾿Εχχλησίᾳ τὰ τοῦ χανόνος γέγονε τοῦδε.
"Exs([vou γὰρ ἀναγκάζοντος νόμον θέσθαι τὴν Ἐχ-
χλησίαν, τοὺς πίπτοντας ἐν πολέμοις ἐξ ἴσης τοῖς
ἁγίοις πρεσδεύειν μάρτυσι, xal ὥσπερ ἐκείνους
ὕμνοις γεραίρειν xal πανηγύρεσιν, οἱ τότε τῆς 'Ex-
χλησίας πρηδεύλημένοι, ἐπεὶ πολλὰ λέγοντες τὸν
βασιλέα οὐχ ἔπειθον μὴ ὅσιον εἶναι τοὐπίταγμα,
τελευτῶντες τῷ χανόνι τούτῳ ἐχρήσαντο, Πῶς οἷόν
τε, φάμενοι, τοὺς ἐν πολέμοις πεσόντας συναριθμεῖν
τοῖς μάρτυσιν, οὺς ὁ μέγας Βασίλειος, ὡς τὰς χεῖ-
pec μὴ κχαθαροὺς, τῶν ἁγιασμάτων ἐπὶ τοιετίαν
ἀπεῖρξε καὶ οὕτω τὴν τοῦ βασιλέως βίαν ἀπεσχευά-
σαντο. Διαφόρων δὲ ἱερέων xal ἐπισχόπων, ἐπὶ τῆς
συνόδου ἐξομολογησαμένων, πολεμίοις συμπλακῆναι,
καὶ πολλοὺς ἐξ αὐτῶν ἀνελεῖν, dj ἱερὰ xai θεία
σύνοδος τῷ τοῦ ἁγίου τούτου κανόνι xal τῷ νε΄ ἐπό-
μενοι, ὃν xal ζήτει ἐν τῷ ε΄ χεφ. τοῦ Λ στοιχείου,
ἀναλεγόμενοι καὶ ὅσα τῇ θείᾳ Γραφῇ διείληπται,
τῆς λειτουργίας αὐτοὺς ἐχέλευσε παύσασθαι, εἰ χαὶ

Preterea sub imperatore Nicephoro filio Phoce
utilis erat Ecclesise hujusce canonis institutio. Illo
enim urgente Ecclesiam, ut decernerent iis qui in
bello *?1$ 3 perierint pares honores cum sanotis
martyribus,ipsosquetanquam memorias martyrum,

B hymnis et solemnitatibus celebrarent; illi qui eo

tempore Ecclesie pre fuerunt, cum multo sermone
imperatori minime persuadere poterant jussum
ipsius haud pium fuisse, tandem hoo canone usi
sunt. Jquumne esse possit, dicentes, eos qui in
bello ceciderint, cum martyribus una recensere,
quos magnus Basiliue, tanquam manibus impuros,
ἃ sacris mysteriis per triennium exclusit ? atque
hoc modo imperatoris ferociam amoliti sunt. Cum
autem multi sacerdotes et episcopi confiterentur
apud eynodum se cum hoste congressos fuisse, et
multos ex illis interfecisse, sancta et veneranda
$ynodus procedens juxia hujusce viri sanoti can.
istum, atque etiam 55, quem vide in cap. 5 litt.
A, et recitantes quecunque in sacra Soriptura

ἔνιοι, τῶν toU στρατιωτιχοῦ χχταλόγου μάλιστα, ( hao de re continentur, eos ab officio desistere

τούτοις οὐχ ἐτίθεντο. Ζήτει xal τὸ ζ΄ χεφ. τοῦ A

στοιχείού.

ΚΕΦΑΛ. Π΄. Περὶ τῶν φονευουσῶν γυναικῶν
διὰ φαρμάχων τὰ ἔμδρυα.

Ζήτει τὸ χη χαὶ τὸ χθ’ χεφ. τοῦ 1" στοιχείου, xai
ἐν τῷ θ χεφ. τοῦ αὐτοῦ στοιχείου xavóva χε΄ τῆς ἐν
᾿Αγκύρᾳ συνόδου. Ἔτι περὶ φόνων ἀχουσίων, xai
περὶ τῶν ἀποπνιγέντων νηπίων ποραχειμένων τοῖς
γονεῦσιν αὐτῶν.

'Ev τοῖς ἀκουσίοις δὲ φόνοις ixsiva χρίνεται, ἡνίκα
τῶν βρεφῶν ἔνια, μέσον χείμενᾳ νυκτὸς τῶν γονέων,
ἐχ ῥᾳθυμίας αὐτῶν, ἢ μέθῃ, ἢ γαστρὸς κόρῳ βαρυ--
νομένων, καὶ ἐμπεσόντων αὐτοῖς, ἀποπνιγῇ * oi xal
τὴν ἑπταετίαν φυλάξουσι, ξηροφαγίᾳ δὲ xal γονάτων
χλίσεσι τὸ Θεῖον ἐξιλεούμενοι, χλαυθμῷ xal τῇ χατὰ
δύναμιν ἔλεη μοσύνῃ ὑποτέμνόυσι xal τοὺς ὁρισθέν-
τας χρόνους, συγγνώμην ἔχοντες χαὶ τῇ ἀνηχέστῳ
ληγδῆναι συμφορᾷ.

Εἰ δ’ i£ ἐπιδουλῆς τοῦ ἀντιχειμένου σαφῶς τοῦτο
συνέδη, μηδὲν τῶν γονέων ἐπταιχότων, εἰ xal συγ-
γνώμης τὸ συμδὰν ἄξιον, ἀλλ᾽ οὖν καὶ μενρίων δεῖ
τῶν ἐπιτιμίων. “ἔοικε γὰρ δι᾽ ἕτερά τινα ἀμετανόητα
πταίσματα τὴν ἐγχατάλειψιν ταυτηνὶ γεγονέναι
καρὰ τοῦ φυλάσσοντος Κυρίου τὰ νήπια. « Μὴ δῴης
γὰρ, φησὶν, εἷς σάλον τὸν πόδα σου, xal οὐ νυσταξει
ὁ φυλάσσων σε ἄγγελος. »

jussit, presertim si aliqui ex ordine militari hoc

ipsis baud posuerant. Vide et cap. 7. litt. A.

CAP. VIII. De mulieribus qus medicamentis fetus
δος enecant.

Vide capita 28 et 29 litt. Γ, et in cap. 9 ejusdem.
elementi canonem 25 synodi Ancyr. ; insuper de
csedibus involuntariis, et de infantibus qui juxta
parentes suos cubantes suffocantur.

Involuntariis etiam homicidiis illud accensetur,
oum infantes aliqui noctu inter parentes suos ja-
centes, pre negligentia illorum aut crapula aut
impleto ventre gravatorum, et in ipsos incidentium
suffocantur. Hi quidem septennium observabunt,
cibis aridis οἱ genuflexione Deum placantes, sed et
luetu et pro facultatibus eleemosyna precidunt
prestitutos annos veniam consequentes, quia irre-
mediabili malo tenentur.

Sin vero ex insidiis adversarii hoo contigisse
constet, parentibus nihil peccantibus, quamvis ca-
sus iste veniam mereatur, mediocris tamen pona
intercedere debet. Nam probabile est propter alia,
quorum nondum egerunt ponitentiam, hanc dere-
lictionem ἃ Domino qui custodit infantes immis-
gam. Dicit enim : « Non des in commotionem pe-
dem tuum, neque durmitet angelus qui te custodit. »

181

MATTH.JEI BLASTARIS

188

Si vero suffocetur fetus antequam lucem videat, A — El δὲ καὶ ἀφώτιστον ὃν ἀπεπνίγη τὸ βρέφος, ἐπι-

preter penas etiam exigi oportet a parentibus
officium eleemosyne.
Leges.

Homicidium ἃ voluntate estimatur, an proposi-
tum ipsi fuerit hominem occidere, an non. Unde
fit, αἱ is qui hominem percutit, non tamen occidi!,
nonnunquam tanquam homicida puniatur, et ille
qui occidit, cum verberare aolum voluit, non punia-
tur ut homicida. Intentio autem animi ex instru-
mento verberantis spectatur. Poua in sicarium
honestiorem est deportatio, aive plena bonorum
publicatio. In viliores vero, gladio et bestiis sub-
jici : et in eos qui ex lascivia et incuria occidunt,
quinquennalis relegatio. Involuntario autem venia
conceditur.

Lex de sicariis dolum malum requirit, et non
magnam negligentiam : unde si quis ipsorum ex su-
blimi lapidem projecerit, aut. ramum arboris, at-

que quempiam occiderit, non tenetur lege contra
sicarios.

58 Nec infans, hoo est, septem &nnorum
puer, nec furiosus cedis reus lege de homicidis le-
netur.

Qui alicui mandat ut interficiat, ut homicida
damnatur.

In omnibus criminibus inquirere oportet, an ex
proposito, an fortuito quis patraverit, adeoque
vel juxta rigorem legis, vel mitius eum plectere.

Qui aliquem suorum cognatorum vel ascenden-
tium vel descendentium sustulerit, igni traditur.

Qui aggressorem de vita sua periclitans interfe-
cerit, extra noxam est.

Si quis noctu furantem interfecerit, impunis
evadit, si modo citra suum periculum ipsi parcere
haud poterat. Quere in cap. 5 litt. A, et cap. 29

^ ditt T.

Novella autem sancti patriarche Athanasii, et
venerabilis imperatoris Andronici, statuit eum so-
lum, qui in homicidio deprehensus est, juxta leges
puniri : liberos autem ejus non publicari, modo
haud fuerint cedis socii : sed bonis ejus juxta nu-
merum filiorum distributis, partem unam etiam
occiso assignat, maxime si dum vixerit, pauperie
laborabat, et uxorem ac liberos habuit, et dunta-
xat portionem homicide cedere.

Qui infantem enecat, homicidii pena tenetur.

Vide et duas novellas imperatoris Constantini
Porphyrogennele, pro qualitate eedis alias atque
alias poenas decernentes, οἱ quosnam homicidas
haud reJicere oportet, dum ab ecclesiam confugiunt,
quos vero omnino inde avellere.

CAP. ΙΧ. Quod phylacteria — facere minime

oportet.
Consule oap. 1 litt. M.

τείνεσθαι δεῖ τοῖς γονεῦσι μετὰ τῶν ἐπιτιμίων xai
τὸ περὶ τὴν ἐλεημοσύνην φιλότιμον.
Νόμοι.

'O φόνος ἀπὸ διαθέσεως σχοπεῖται, εἰ σχοπὸν ἔσχε
φονεῦσαι ἢ οὔ" ὅθεν ἔστιν εὑρεῖν, ὅτι xal ὁ πλήξας,
μὴ φονεύσας δὲ, ὡς φονεὺς τιμωρεῖται * xal ὁ φο-
νεύσας, εἰ μόνον ἠθέλησε πλῆξαι, οὐ τιμωρεῖται ὡς
φονεύς * À δὲ τοιαύτη διάθεσις ἀπὸ τοῦ πλήξαντος
ὀργάνου σχοπεῖται. Καὶ ἔστι τοῦ μὲν ἑκουσίου φόνου
τιμωρία, ἐπὶ μὲν ἐντίμου φονεύσαντος, δεπορτα-
τίων, ἤτοι τελεία δήμευσις ἐπὶ δὲ τῶν εὐτελῶν, τὸ
ξίφει xal θηρίοις ὑποδληθῆναι " ἐπὶ Ok τοῦ xata
BAaxclav ἢ ἀμέλειαν φονεύσαντος, πενιταετὴς ἐξορία"
ἐπὶ δὲ τοῦ ἀχουσίου συγγνώμη δέδοται.

'O περὶ ἀνδροφόνων νόμος δόλον ἐπιζητεῖ, καὶ οὐ
μεγάλην ἀμέλειαν - ὅθεν ἐάν τις αὐτῶν ἐξ ὕψους
ῥίψας ἢ λίθον, fj κλάδον ἀπὸ δένδρου, φονεύσῃ, τινὰ,
οὐχ ὑπόχειται τῷ παρόντι νόμῳ.

Οὔτε ἴνφανς, τουτέστιν ὁ ἑπταετὴς, οὔτε ὁ μαινό-
μένος, φονεύων ὑπόχειται τῷ περὶ ἀνδροφόνων
νόμῳ.

Ὃ ἐντειλάμενός
νεται.

Ἐν πᾶσι τοῖς ἐγχλήμασι δεῖ ζητεῖν, εἰ Ἐχ προνοίας
fj xaxà τύχην ἥ μαρτὲέ τις 7 καὶ οὕτως ἢ κατὰ νόμον,
ἢ πραοτέραν τὴν τιμωρίαν ἐπιφέρειν.

Ὃ ἀνελὼν ἀνιόντα ἢ κατιόντα συγγενῆ, πυρὶ
παραδίδοται.

Ὃ τὸν ἐπελθόντα φονεύσας ἐν d περὶ τὴν ζωὴν
ἐχινδύνευεν, ἀνεύθυνός ἐστιν.

Ελν τὸν ἐν νυχτὶ χλέπτοντα φονεύσῃ τις, τότε
ἀτιμώρητυς μένει, ὅτε μὴ ἠδύνατο δίχα τοῦ ἰδίου
χινδύνου φείσασθαι αὐτοῦ. Ζήτει χαὶ ἐν τῷ ε΄ χεφ.
τοῦ À στοιχείου, τὸ x0' κεφ. τοῦ Γ στοιχείου.

Ἡ δὲ νεχρὰ τοῦ ἁγίου πατριάρχου ᾿Αθανασίου xai
τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως ᾿Ανδρονίχου διορίζεται, τὸν
φόνῳ ἁλόντα αὐτὸν μόνον τιμωρεῖσθαι χατὰ τοὺς
νόμους, τοὺς δὲ παῖδας αὐτοῦ μὴ δημεύεσθαι, τῇ
μιαιφονίᾳ μὴ σύμπράξαντας᾽ μεριζομένης δὲ τῆς
αὐτοῦ περιουσίας χατὰ τὸν ἀριθμὸν τῶν οἰκείων παί-
δων, ἀπονέμει μίαν xai τῷ φονευθέντι μερίδα, καὶ
μάλιστα εἰ πὲνίᾳ συζῶν ἦν, xai ἐπὶ γυναιχὶ καὶ
παισὶν ἀπῆλθε" μόνην δὲ τὴν τοῦ φονέως μερίδα
προσχληροῦσθαι τῷ δημοσίῳ.

Καὶ ὁ τὸ νήπιον φονεύσας, τιμωρίᾳ φόνοὺ ὕπόχει-
ται.

Ζήτει καὶ τὰς δύο νεαρὰς τοῦ βασιλέως Κωνσταν-
τίνου τοῦ πορφυρογεννήτου κατὰ τὴν τοῦ φόνου
ποιότητα, διαφόρους χαὶ τὰς τιμωσίας νομοθετού-
σας ᾿ xai τίνας δεῖ τῶν φονέων προσφεύγοντας τῇ
ἐχχλησίᾳ μὴ ἐκδάλλειν, xai τίνας ἀφειδῶς ἀπο-
σπᾷν.

ΚΕΦΑΛ. 8'. Ὅτι ob δεῖ φυλαχτήρια ποιεῖν-

τινι φονεῦσαι, ὡς φονεὺς xpl.

Ζήτει τὸ α χεφ. τοῦ À στοιχείου,

189

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — X.

190

ΚΕΦΑΛ. l'. Περὶ τῶν ἐν φυλακῇ καταχρίτων. αὶ — CAP. X. De damnatis qui in carrere servantur.

Ζήτει ἐν τῷ ια΄ κεφαλαίῳ τοῦ T στοιχείου xavóva
γ᾽ τοῦ Φωτίου Κωνσταντινουπόλεως, xal τὸ ιζ΄ χεφ.
τοῦ Ε στοιχείου.

| Νόμος.

Χρὴ τοὺς ἄρχοντας χατὰ Κυριακὴν ἐπισχέπτεσθαι
τοὺς ἐν φυλαχῇ, xal ὁρίζειν, ἵνχ φιλανθρώπος αὐ-
τοῖς οἱ φυλάχες χρῶνται, χαὶ τροφὰς αὐτοῖς ἀπορου--
μένοις ἐπινοεῖν.

APXH TOY X ΣΤΟΙΧΕΊΟΥ.

ΚΕΦΑΛ. Α΄. Ὅπως al τῶν χειροτονουμένων
ἐπισχόπων ψῆροι γίνονται, καὶ περὶ τῆς
γινομένης ἐν ταύταις ἀντιλογίας.

Ὃ $' κανὼν τῆς πρώτης συνόδου xatà ῥῆμά φης-
σιν, ἐπίσχοπον προσήχειν μάλιστα μὲν ὑπὸ πᾶν-
τῶν τῶν ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ καθίστασθαι ^ εἰ δὲ δυσχε-
ρὲς εἴη τὸ τοιοῦτον f, διὰ χατεπείγουταν ἀνάγχην, f]
διὰ μῆχος ὁδοῦ, ἐξάπαντος τρεῖς ἐπὶ τὸ αὐτὸ συν-
αγομένους, συμψήφων γινομένων χαὶ τῶν ἀπόντων,
χαὶ συντιθεμένων διὰ γραμμάτων, τότε τὴν χειροτο-
νέαν ποιεῖσθαι * τὸ δὲ κῦρος τῶν γινομένων δίδοσθαι
xz0' ἑκάστην ἐπαρχίαν τῷ μητροπολίτῃ. ᾿Επιχύροϊ
γὰρ οὗτος τὰς ψήφόυς, ἕνα τῶν ψηφισθέντων ἐκλε-
γόμενος, xxi χειροτονῶν μεθ᾽ ἑτέρων δύο 7] τριῶν
ἐπισχόπων. Εἰ δὲ ἡ τοῦ μητροπολίτου ἐπαρχία
τοσοῦτον ἐπισκόπων ἐνδεῶς ἔχοι, xai ἐξ ἀλλοδα-
πῆς προσλαμὔάνειν χρεὼν εἷς τε τὰς ψήφους καὶ τὴν
χειροτονίαν.

Τούτοις xal ὁ ιγ᾽ τῆς ἐν Καρθαγένῃ ἐπιψηφίζεται.
Ei δέ τις, φησὶ, τῇ ἰδίᾳ ὁμολογίᾳ 7) τῇ ὑπογραφῇ
ἐναντιωθείν, αὐτὸς χαθ᾽ ἑαυτοῦ τὴν δίχην ἐχτέρει,
στερούμενος τῆς ἰδίας τιμῆς. Δείχνυται δὲ ἐχ τῶν
κανόνων, μὴ νόμιμον εἶναι τὸν μητροπολίτην ταῖς
ψήφοις τῶν ὃπ᾽ αὐτὸν ἀρχιερέων συμπαρεῖναι, ἀλλὰ
μόνου τοὺς ἐπισκόπους.

Ὁ δὲ τῆς ἐν Λαοδικείᾳ ε΄ χανὼν μὴ ἐξεῖναί φησι
τῷ βουλομένῳ παντὶ τῇ ψήρῳ τοῦ μέλλοντος χειρο-
τονεῖσθαι παρεῖναι “ ἐγκλήματα γὰρ ἔσθ᾽ ὅτε χατὰ
τινων ἐν τῷ μέσῳ συμῦαίνει χινεῖσθα', καὶ τῆς χει-
ροτονίας ἴσως αὐτοὺς ἀπείργοντα * xai εἰ μὴ dvéx-
φορα τοῖς πολλοῖς εἴη ταῦτα͵ αὐτὸς μὲν αἰσχύνην
αὐτοῖς ὀφλήσει xal γέλωτα, καὶ ἅμχ προτροπὴ πρὸς
xaxíav αὐτοῖς τοῦτο γενήσεται " βλασφημη θήσεται
δὲ τὸ Θεῖον πρὸς τῶν μὴ καλῶς Ἐνιδρυμένων τῇ πί-
στει, ὥσπερ ἄρα διὰ τῶν ἀρετῆς μεταποιούμένων
δοξάζεται.

Τὰ αὐτὰ καὶ ὁ τῆς ἐν ᾿Αντιοχείᾳ ιθ΄ κανὼν διορί-
ζεται, παρεῖναι δεῖν προηγουμένως λέγων τὸν μη-
τροπκολίτην τῆς ἐπαρχίας τῇ Φήφῳ τοῦ μέλλοντος

χειροτονεῖσθαι, οὐχὶ τῷ. συμπαρεῖναι τοῖς ἔπισκό-
ποις, ἀλλὰ τῷ ἐπιτρέπειν " χωρὶς γὰρ τῆς αὐτοῦ
ἐπιτροπῆς ψήρους γενέσθαι ἀδύνατον. Εἶτα πάντας
τοὺς τῆς αὐτῆς ἐπαρχίας ἐπισχόπους μεταχλητους
γεγενημένους δι᾽ ἐπιστολῶν τοῦ μητροπολίτου. Καὶ
βέλτιον μὲν τοὺς πάντας συνιέναι. Εἰ δὲ δισχερὲς
εἴη τοῦτο, τοὺς γοῦν πλείους παρεῖναι δεῖ ^ τοὺς
μέντοι δι’ ἀναγχαίας αἰτίας μὴ ἀπαντήσαντας, διὰ
τραμμάτων τοῖς πεπραγμένοις ἐπιψηφίζειν, καὶ
οὕτω γίνεσθαι τὴν τῆς ψήφου κατάστασιν * ἂν δὲ μὴ

Vide in cap. 11. 1{|. T canonem 3 Photii patriar-
che. Constantinopolitani, et 17 cap. litt. E.

Lex.

Oportet magistratus diebus Dominicis visitare in-
carceratos, et jubere custodes humaniter ipsos tra-
ctare, et curare ut victus iie indigentibus submini-
Btretur.

489 INITIUM LITTERJE X.

CAP. I. Quanam ratione ordinandorum episcoporum
fiant. electiones, et de litibus qux circa. illos obo-
riuntur.

Concilii primi canon quartus diserte dicit, epi-
scopum oportere maxime quidem ab omnibus qui
sunt in provincia constitui: si autem hoo difficile
sit, vel propter urgentem necessitatem, vel propter
vie longitudinem, tres omnino eumdem in locum
congregatos, absentibus quoque suffragium feren-
tibus, scriptisque assentientibus, tuno ordinationem
facere : corum autem que aguntur confirmationem
in unaquaque provincia ἃ metropolitano fleri.
Confirmat enim iste suffragia, seligens ex electis
aliquem, eumque cum duobus aliis aut tribus
episcopis consecrans, Verumtamen 81 provincia
metropolitani episcoporum penuria laboret, opus
est etiam ex aliena aocipere tam ad electionem
quam ordinationem peragendas.

Hec etiam comprobat can.13 concilii Cartha-
ginensis. Si quis, inquit, propriam confessionem
vel subscriptionem contra fecerit, adversus semet-

C ipsum judicium feri, cum honore suo privatur.

Ostenditur autem ez canonibus, haut licere ut
metropolitanus electionibus archiepiscoporum sibi
subjectorum intersit, sed episcopi soli.

Canon vero quintus synodi Laodicense non li-
cere inquit cuivis volenti electioni ordinandi ades-
ge : contingit enim nonnunquam ut criminationes
adversus aliquosin medium proferantur, que ipsos
forte ab ordinationo prohibere debent, adeo ut
nisi ea plebem lateant, ipse contumeliam risumque
apud illo movebit, atque hec res flet incitamen-
tum malorum ; atque a non bene firmatis in
fide blasphemabitur nomen Dei, sicut per eos qui
secundum virtutem vivunt, glorificatur.

D Eadem est canon 19 concilii Antiocheni consti-

tuit; precipue adesse oportere dicens metropo-
litanum provincie electioni episcopi ordinandi,
non quidem ad suffragandum una cum episcopis,
sed ad moderandum : sine cujus permissione-
electiones fieri nequeant. Tum omnes ipsius pro^
vincie episcopos litteris metropolitani convocantur,
et quidem melius est si omnes conveniunt. Sin
vero hoc difficile fuerit, plures tamen edesse opus,
vel demum hos qui ob causas necessarias non
adeunt, per litteras eis qua decreta sunt assen-
tire, et sio perfici electionem : sin vero secus flat,
nullam plane esse ordinationem. Atqui si canonioe,

191

ΜΑΤΤΗΞΙ BLASTARIS

193

ut diximus, res peragatur, et nonnulli episcoporum A οὕτω γένηται, ἀνίσχυῤον εἶναι τὴν χειροτονίαν, Ei

forte excontentionisstudio contradicant,neinhibea-
tur eleciio, verum suffragia majoris partis valeant.

Ceterum canon 49 concilii Carthaginensis. Si
de episcopo etiam ἃ tribus episcopis electo, con-
troversia aliqua oboriatur,a quibusdam ex plebe
causas non eatis manifestas afferentibus commota,
numero trium episcoporum alios duos adjicere
opurtet, αἱ omnes simul examinent ea qua adversus
electum objiciuntur, et ipsum purgent.

4600 Quesre etiam in cap. 11 litt. E canon.
prime gyn. sextum, et 28 synodi quarla.

Novella autem Justiniani 137 a tribus personis
electionem episcoporum fleri jubet, videlicet a
clericis, eL a primoribus c;vilatie, cui eligendus
est episcopus, quolibet horum super sacro-sancta
Evangelia hoc juramenti prestante, neque per da-
tam aut promissam pecuniam, neque amicitiam,
neque gratiam, aut aliam quamcunque affectionem
istum eligere, sed scientes ipsum esse orthodoxum,
et honeste vite, et habere uxorem, et quidem
unicam, neque viduam vel repudiatam, sed nec
concubinam alere; et ex tribus electis digniorem
ordinari juxta electionem οἱ sententiam ordi-
naptis. Ita vitam instituere jubet etiam omnes
clericos, qui ordinantur. Sed tamen maxima pars
horum rituum sunt preter sacros canones, qui
neque necessarium judicant super sacrosancta
Evangelia jurare, neque electiones fleri a clericis
vel primoribus civitatis, sed &b episcopis solis,
qui et rationem pro illis corum judice omnium
reddituri sunt.

Lez.

Αἱ si accusationem, inquit, aliquis moverit con-
tra episcopum vel clericum, qui ordinandus est,
auper quavis causa, differatur ordinatio illa, et
accurata exuminatio habeatur intra tres menses,
etsi obnoxium invenerint eum qui ordinandus
est, etiam prohibeatur ordinatio : sin vero insona,
ordinetur. Αἱ si accusator non possit probare, si
clericus sit, suo gradu excidat; sin vero laicus,
competentem coercitionem sustineat. Si autem quis
ante examinationem cause illum ordinaverit, sacer-
dotio exuatur una cum ordinato.

Qui etiam contra suam iníra latas sententias
subscriptionem iverit, dicens postea aliquid sibi
inpotuisse, quominus electus ordinetur, non de-
ponetur, nisi in argumentis vacillet.

CAP. II. Quod minime oporteat ordinandorum
electiones vel a magistratu, vel a populo fieri.

Quere cap 19 litt. E.

Canones quidem 12 et 13 concilii Laodiceni
plebi non permittunt aut episcopos aut presbyteros
eligere, sed hoc fieri volunt secundum indicium

δὲ χανονιχῶς, ὡς εἰρήκαμεν, tà τοῦ πράγματος tt-
λεσθείη, ἔνιοι δὲ τῶν ἐπισχόπων ἴσως ἀντιλέγοιεν
φιλονείχως, μὴ τὰ τῆς ψήφου ἐμποδιζέσθω, ἀλλ᾽ ἢ
τῶν πλειόνων ψῆφος χρατείτω.

Ὁ δὲ μθ΄ τῆς ἐν Καρθαγένῃ, Τοῦ ἐπισκόπου, φη-
div, ἐκλεγομένου παρὰ τριῶν ἐπισκόπων, ἐὰν ἀναφυῇ
τις ἐχ τῶν τοῦ δήμου ἀντιλογία, οὐχ εὐαγεὶς εἶσα-
γόντων τινῶν αἰτίας, δεῖ προστεθῆναι τῷ ἀριθμῷ
τῶν τριῶν xal ἑτέρους δύο, ὥστε ὁμοῦ πάντας ἐξετά-
σαι τὰ χατὰ τοῦ ψηφιζομένου λεγόμενα, καὶ καθαρὸν
αὐτὸν ἀποφῆναι. ᾿

Ζήτει καὶ ἐν τῷ «a' χεφ. τοῦ E στοιχ. χανόνα G' τῆς
α΄ συνόδου, καὶ κη΄ τῆς τετάρτης συνόδου,

Ἡ δὲ ρλζ΄ Ἰουστινιάνειος νεαρὰ ixl τρισὶ προσώ-

p^" τὸ ψήφισμα γίνεσθαι τῶν ἐπισχόπων κελεύε:

C

παρὰ tt τῶν χληριχῶν xal τῶν τῆς πόλεως τὰ
πρῶτα φερόντων, ἐφ᾽’ 7j ψηφίζεται ὁ ἐπίσκοπος,
ἑχάστου τούτων χατὰ τῶν θείων ἐπομνυμένων Εὐ-
αγγελίων, μήτε δόσει χρυσίου, ἢ ὑποσχέσει, ἢ φιλέᾳ,
ἢ χάριτι, ἢ ἄλλῃ τινὶ προσπαθείᾳ τοῦτον ἐχλέγεσθαι,
ἀλλ᾽ εἰδότες τῇ xe πίστει ὀρθὸν xal τῷ βίῳ σεμνόν "
καὶ εἰ ἔσχε γαμετὴν, καὶ αὐτὴν μίαν, καὶ οὔτε χή-
pav tj 'ἐκχθεόλημένην, ἀλλ᾽ οὐδὲ παλλακὴν ἐχτήσατο,
xai ix τῶν ψηφιζομένων τριῶν τὸν βελτίονα χει-
ροτονεῖσθχι τῇ ἐπιλογῇ xai τῇ χρίσει τοῦ χειροτο-
νοῦντος * τοιοῦτον ἔχειν βίον ἀπαιτεῖ xal τοὺς χει-
ροτονουμένους χληριχούς. ᾿Αλλὰ τὰ πλείω τούτων
τοῖς ἱεροῖς παρεῖται χανόσι, μήτε χατὰ τῶν θείων
Εὐαγγελίων ὀμνύναι τοὺς ψηφιζομένους δεῖν οἵομέ-
νοις, μήτε παρὰ των χληριχῶν f| τῶν πρώτων τῆς
πόλεως τὰς ψήφους γίνεσθαι, ἀλλὰ μόνων τῶν ἐπι-
σχόπων. Oi καὶ τὸν ὑπὲρ τούτων λόγον πρὸς τοῦ χοι-
νοῦ χριτοῦ εἰσπραχθήσονται.

Νόμος.

Κατηγορίας δὲ, φησὶ, πρός τινος κινηθέΐσης κατὰ
τοῦ μέλλοντος χειροτονεῖσθαι ἐπισχόπου ἢ χληρι-
χοῦ ἕφ᾽ οἱᾳφδήποτε αἰτίᾳ, ἀναδαλλέσθω ἡ τοιαύτη
χειροτονία, καὶ ζήτησις ἀκριδεστάτη γινέσθω τριῶν
εἴσω μηνῶν * xai εἰ μὲν ὑπεύθυνος εὑρεθείη ὁ μέλ-
λων χειροτονηθήσεσθαι, χωλυέσθω ἣ χειροτονία - εἰ
δὲ ἀνεύθυνος, χειροτονείσθω * ὁ δὲ μὴ ἰσχύσας ἂπο-
δεῖξαι χατήγορος, εἰ μὲν χληριχὸς εἴη, τοῦ οἰκείου
ἐξωθείσθω βαθμοῦ, εἰ δὲ λαϊκὸς, προσηκόντως cu-
φρονιζέσθω. Εἰ δέ τις πρὸ ἐξετάσεως τοῦτον χειρο-
τονήσειε, χαθχιρείσθω σύναμα τῷ χειροτονηθέντι.

'O δὲ τῇ οἰκείᾳ ἐναντιούμενος περὶ τὰς ψήφους
ὑπογραφῇ, λέγων μετὰ ταῦτα μεμαθηχέναι τόδε τι
τὸ χωλύον τὸν ψηφισθέντα χειροτονηθῆναι, ἄλλως οὐ
καθαιρεθήσεται, εἰ μὴ περὶ τὰς ἀποδείξεις ἀτονή-
GELEV.

KEDAA. B. Ὅτι τὰς τῶν χειροτονουμένων
ψήφους οὔτε παρὰ ἀρχόντων, οὔτε παρὰ
τοῦ δήμου γίνεσθαι χρή.

Ζήτει τὸ ιθ΄ χεφ. τοῦ E στοιχείου,
Ὅ γε μὴν ιβ’ καὶ ὁ ιγ΄ τῆς ἐν Λαοδικείᾳ συνόδο"

χανὼν οὐ τοῖς ὄχλοις ἐπιτρέπουσιν ἢ ἐπισκόπους ἣ

πρεσθυτέρους ἐκλέγεσθαι, ἀλλὰ τῇ χρίσει τοῦ μητρο-

193

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — X.

194

πολίτου, xal τῶν τῆς ἐπαρχίας αὐτοῦ ἔπισχόπων "Α metropolitani et provincie istius episcoporum :

εἶναι δὲ τὸν ἐκλεγόμενον ἐκ πολλοῦ δεδοχιμασμένον
ἕν τε λόγῳ xal πράξει, ὡς τῷ μὲν δύνασθαι τοὺς
ὑπ᾽ αὐτὸν πρὸς τὴν ὑγιαίνουσαν πίστιν παραχαλεῖν,
xxi τοὺς ἀντιλέγοντας τοῖς ὀρθοῖς δόγμασιν ἐλέγ-
χειν, τῷ δὲ βίῳ οἷόν τε εἶναι πρὸς τὸν τῆς ἀρετῆς
ζῆλον ἕλχειν τοὺς πρὸς αὐτὸν βλίποντας, εὐθύν τε
ὄντα xal ἀνεπίληπτον, xai τρόποις χρηστοῖς εὐθη-
νούμενον.

ΚΕΦΑΛ. I". Περὶ τοῦ χρόνου οὗ ἐντὸς δεῖ

τοὺς ἐπισκόπους χειροτονεῖσθαι.

'O xs' τῆς δ΄ συνόδου χανὼν τὰς τῶν ἐπισχόπων
χειροτονίας ἐντὸς τριῶν μηνῶν γίνεσθαι διατάἄττεται,
παρ᾽ οἷς ἣ ἐκείνων ἀνήχει προχείρισις. Οὐ γὰρ ἐπὶ
πολὺ χρὴ τοὺς tqv ἐχχλησιῶν λαοὺς ἐρήμους εἶναι
τῆς τῶν ποιμένων προνοίας, καὶ ὡς ἔτυχε φέρεσθαι,
εἰ μήπου ἐξ αἰτίας ἀπαραιτήτου συμύαίη ἐπιταθῆ-
ναι τὸν χρόνον, χαὶ ὑπερτιθῆναι τὴν χειροτονίαν,
ὑπὸ βαρδάρων ἴσως ἑαλωχυίας τῆς πύλειυς ^ τοὺς δὲ
μὴ οὕτω ποιοῦντας ἐχχλησιαστιχοῖς ἐπιτιμίοις ὗπο-
δάλλεσθαι. Τὴν μέντοι πρόσοδον τῆς χηρευούσης
ἐκχλησίας, τοῦ χαιοοῦ τῶν υριῶν μηνῶν ἢ xai

πλείονος τώχν παρὰ τῷ οἰχονόμῳ τῆς αὐτῆς ἐχχλησίας

σθαι μέλλοντι.

Ζήτει τὸ xL χεφ. τοῦ E στοιχείου.

KE-PAA. Δ΄. Ὁποίους εἶναι δεῖ τοὺς χειροτο-
νουμένους ἐπισχέπους, χαὶ τίνα πρὸ πάν-
τῶν γινώσχειν χρή.

Ὁ B' τῆς ζ΄ συνόδου χανὼν τῷ μέλλοντι προχει-
ρίζεσθαι καὶ εἰς τὸν τῆς ἐπισχοπῆς ἀνιέναι βαθμὸν,
τοῦτο εἶναί οἱ προὔργου παρεγγυᾶται, τὸν Ψαλτῆρα
παντὸς μᾶλλον ἐπίστασθαι, ἐχπαιδεύειν τε τὸν ο--
χνῖϊον λαὸν τὰ τούτου πρὸ τῶν ἄλλων ὅδειν τε xal
μοεῖσθαι ^ ἀναχρίνεσθαι δὲ ἀσφαλῶς πρὸς τοῦ οἷ-

* » - .
χείου μητροπολίτου, εἰ προθύμως ἔχε', ἐρευνητικῶς

xal οὐ χατὰ τὸ παρῆχον τοὺς ἴεροὺς ἀναγινώσχειν
κανόνας, καὶ τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον. τήν τε τοῦ θείου
᾿Αποστόλου βίδλον, xai πᾶσαν τὴν ἄλλην θείαν Γρα-
φὴν, καὶ τὸν νοῦν αὐτῆς σπουδαίως ἐκλέγεσθαι,
x«i χατὰ τὰ θεῖα ταύτης ἐντάλματα αὐτόν τε βιοῦν,
χαὶ τοὺς ἄλλους ἐνάγειν περὶ πλείστου ταῦτα τιθέ-
vat, ἔτοιμόν τε εἶναι πρὸς ἀπολογίαν παντὶ τῷ αἰ-
τοῦντι λόγον περὶ τῆς ἐν ἡμῖν ἐλπίδος, xal νοὺς ὑπ᾽
αὐτὸν εὐπρεπεῖς εἶναι πρὸς τοῦτο παρασχευάζειν.
Οὐσία γὰρ καὶ σύστασις τῆς χαθ᾽ ἡμᾶς ἱεραρχίας,
τὰ θεοπαράδοτχ λόγια, ὡς ὁ μέγας ἀπεφήνατο Ato-
νύσιος * xai εἰ μὲν ἀσμίνως ταῦτα ποιεῖν ὑπισχνεῖ-
ται, τὴν χειροτονίαν λαμὔάνειν " el δὲ ἀμφιδάλλων
εἴη καὶ ἀναδυόμενος, ἄπρακτον ἀποπέμπεσθαι. Φη-
σὶ γὰρ ὁ Θεὸς διὰ τοῦ προφήτου" « Σὺ ἀπώσω ἐπί--
νῶσιν, χἀγὼ ἀπώσομαί σε τοῦ μὴ ἱερχτεόειν uot. »
Ei (42 πάντες οἱ πιστοὶ ψάλλοντες συντασσόμεθα,
Ἐν τοῖς δικαιώμασί σου μελετήσω, οὐχ ἐπιλήσομαι
τῶν λόγων σνυ, Tyxou τοῖς τὴν ἱερὰν ἐνδεδύμένοις
στολὴν πολλῷ γε μᾶλλον τοῦτο προσήχει ποιεῖν.

Ὃ δὲ ιη΄ καὶ ιθ΄ τῆς ἐν Καρθαγένγ, συνόδου τὸν
χειῤοτονούμενον ὑπομι μνήσχεσθαι χελεύει τοὺς ὄρους
τῶν Πατέρων φυλάττειν, ὅσα τε περὶ δογμάτων, καὶ
ὅσα περὶ τῶν ἱερῶν χανόνων ἐθέσπισαν, ἵνα μὴ τοὺς

esse etiam electum diu probatum et in sermone,
et in operibus, ita ut possit. omnes qai ipsi subji-
ciuntur in fide sana adhortari, et doctrine recie
contradicentes arguere, et vita talem se prestare.
ut queat ad amorem virtutis illos trahere qui ad
ipsum accedunt, nimirum rectam, inoulpatam et
honestam vitam agere.

CAP. III. De tempore intra quod episcopos ordinari
oportet.

Canon 25 concilii quarti episcoporum ordina-
tiones intra tree menses ab illis fieri jubet, ad
quos res ista pertinet. Non enim decet ecclesiarum
cetus diu providentia pastorum carere, et incertos
vagari, nisi forte ex causa prorsus necessaria con-
tingat tempus prorogari, et differri ordinationem,
?6G1 civitate puta a Barbariscapta. Quialiter fece-
rint, pcenis ecclesiasticis subjici. Proventum tamen
eoclesie vacantis, per spatium trium mensium aut
ultra ab istius ecclesie coconomo receptum, epi-
scopo qui ordinandus est reservari jubet.
ἐπιτάττει φυλάττεσθαι τῷ χειρονονηθήσε--

Quare cap. 27 litt. E.
CAP. 1V. Quales esse eos oportet qui episcopi ordi-

nandi sunt, et quenam pra caeteris scire. debeant.

Canon 2 synodi septimae, qui ad gradum episco-

(, patus promovendus et attollendus est, summam

curam adhibere mandat, ut maxime Psalterium
intelligat, moneatque populum hymnaos illos pre
ceteris canere et callere : accurate etiam a rnetro-
politano suo examinari, an paratus sit legere di-
ligenter et non obiter sacros canones, et sanctum
Evangelium, et librum divi Apostoli, et reliquam
Scripturam sacram, et sensum ejus sedulo elicere:
et juxta ejus divina precepta et vitam suam agere,
et alios suadere hec maximi facere, et promptum
esse ad respondendum omni qui ralionem spei
nostre exquirit, et curare ut omnes, qui ipsi sub-
jiciuntur, ad idem etiam parati sint. Essentia eoim
et constitutio nostra hierachie sunt eloquia di-
vinitus tradita, uti ait magnus Dionysius; et si
libenter polliceatur se haec prestiturum, ordina-
tionem obtinere; sin vero sit dubius animi et con-
ditiones reeuset, re infecta dimittatur. Dicit enim
Deus per prophetam : « Tu repulisti scientiam,
et ego repellar te, ne sis mihi sacerdos. » Nam
si omnes Christiani consistentes una psallimus :
« [n judiciis fuis meditabor, non obliviscar ser-
monis tui: » certe illos qui sacram infulam in-
duti suat, multo magis hoc facere decet.

Canon autem 18 et 19 synodi Carlhagineusis
admoneri ordinandum pracipit, ut Patrum decreta
servet, tam quee circa fidem, quam mores per sa-
cros canones sanxerunt, ne horum sanctiones pre-

195

MATTH/EI BLASTARIS

196

tergredientes tandem slultitie ipsos pcniteat, A ὅρους τούτων παρεξιόντες, ἐπ’ ἐσχάτων ἀνόνητα

videlicet vel in hac vita sacerdotio exutos, vel poe-
nas perpetuas in futura dantes.

CLP. V. Quot episcopi ad ordinationem episcopi et
reliquorum clericorum requiruntur.

Canon primus sanctorum apost. episcopum in-
bet ἃ duobus episcopis ordinari; ab illis soilicet
consecratum invocatione Spiritus sancti, et sacro
orationum ritu.

Secundus autem presbyterum, et diaconum,
et reliquos clericos ab uno episcopo ordinari
precipit.

Canon autem concilii Carthaginensis 40 tres
episcopos δὰ ordinationem episcopi sufficere affir-
mat, ne si plures requirantur, hoc impedimento
sit utilitati ac necessitati Ecclesie. Nos autem ne-
cessarium est ut tres illi sint unius et ejusdem
provincie ; verum si tot non habeat eub se metro-
politanus, etiam ex alia provinoia duos assumit,
atque ita electum ordinat.

402 CAP VI. Quod eum qui ín episcopum ordi-
nandus est, oporteat ab uxore sua separari.

Queere cap. 17 litt. l.
CAP. VII. De atate ordinandorum.

Quere. cap. 2 litt. B.

CAP. VIII. Quod non oporteat episcopum morien-
tem alium in locum suum sufficere ac. ordinare.

Canon 76 sanct. apost. » Non oportet, ait, epi-
scopum ab ecclesia quam regit quovis modo se-
cedentein, ut vel alicui consanguineorum, aut alii
gratificetur, illum ad sedem; suam ordinare. Non
enim equum est vel cognatos heredes episcopatus
constituere, aut que Dei sunt, aliis more humano
largiri; sin vero hoc contingat fieri, et ordinatio-
nem invalidam esse, et ordinantem segregari. Nam
episcopos sub conoilio esse constitutum est. Imo
vero uoumquemque in euum (locum preflcere
quemcunque vellet, videtur etiam lsraelitis esse
interdictum. Ita sane divinum illum Mosem incu-
sabant, quod fratrem suum Aaronem filiosque ejus
in sacerdotium promovit ; et nisi Deus per mi-
racula sacerdotium ipsie coníirmasset, non diu-
esset quin illo depulsi fuissent.

Canon autem 23 syn. Antiochene admonet non
licere episcopo ordinare cupienti quem vellet, sui
8uocessorem, quamvis in exitu vite fuerit; et qui-
dem si fecerit, irritam esse ordinationem. Hi autem
qui ritus Ecclesie observant post obitum episcopi,
virum judicio episcoporum provincie dignum pro-
movebunt.

CAP. IX. Quod episcopum aut presbyterum aut. dia-

conum ordimari non oporteat, priusquam. ommes
suos domesticos Christianos fecerit.

Canon 36 synodi Carthaginensis non ordinari

μεταμεληθῶσιν, ἢ ἐν τῷ παρόντι χαθαιρεθέντες, ὃ

ἀπαραιτήτους δίχας ὑπέχοντες ἐν τῷ μέλλοντι.

ΚΕΦΑΛ. Ε΄. Ὑπὸ πόσών ἐπισχόπων χειροτο-
νοῦνται οἱ ἐπίσχοποι xal οἱ λοιποΐ χληρι-
xol.

'O μὲν a' τῶν ἁγίων ἀποστόλων χανὼν ἐπίσκοπον
ὑπὸ δύο ἐπισχόπων χειροτονεῖσθαι χελεύει, καθιε-
ρούμενον πρὸς αὐτῶν τῇ ἐπιχλήσει τοῦ ἁγίου Πνεύ-
ματος, χαὶ τῇ ἱερᾷ τῶν εὐχῶν τελετῇ.

Ὁ δὲ β΄ πρεσθύτερον, καὶ διάχονον, xai τοὺς λοι-
ποὺς χληριχκοὺς, ὑφ᾽ ἑνὸς ἐπισκόπου χειροτονεῖσθαι
παρεγγυᾶται.

Ὁ δὲ τῆς ἐν Καρθαγένῃ μθ΄ τρεῖς ἐπισχόπους εἷς
ἐπισκόπου χειροτονίαν ἀρχεῖν ἀπεφήνατο, ἵνα μὴ
πλείους ἐπιζητούντων, τῷ χρησίμῳ καὶ ἀναγκαίῳ
τῆς Ἐχχλησίας ἐμποδὼν τοῦτο γένηται. Οὐκ ἀνάγκη
δὲ xal τοὺς τρεῖς τῆς αὐτῆς ἐπαρχίας εἶναι" ἀλλ᾽’ εἶ
μὴ τοσούτους ἔχει ὁ μητροπολίτης, xal ἐξ ἑτέρας
ἐπαρχίας δύο προσλαμδάνει, xal οὕτω τὸν Ψηφισθϑὲν-
τᾶ χειροτονεῖ,

KEPAA. ς΄. Ὅτι τὸν ἀειροτονηθήσεσθαι μὲλ-
λοντα émlaoxomov δεῖ πρότερον τῆς ἰδίας
χωρίζεσθαι γυναιχός.

Ζήτει τὸ ιζ΄ χεφάλαιον τοῦ Γ στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. Z'. Περὶ τῆς τῶν χειροτονουμένῶων
ἡλικίας.

Ζήτει τὸ β΄’ κεφάλαιον τοῦ B στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. Η΄. "Ox: οὐ δεῖ χειροτονεῖν ἕτερον
ἀνθ᾽ ἑαυτοῦ τὸν τελευτῶντα ἐπέσχοπον.

'O oc τῶν ἁγίων ἀποστόλων κανὼν, Οὐ χρὴ,
φησὶ, τὸν ἐπίσχοπον, ὁποιῳδύποτε μεθιστάμενον
τρόπῳ ἧς ἰθύνειν ἔλαχεν ἐκκλησίας, ἢ τινι τῶν
&2' αἵματος ἢ ἑτέρῳ χαριζόμενον, εἰς τὸν ταύτης
θρόνον τοῦτον χειροτονεῖν. Οὐ γὰρ δίκαιον, ἢ τοὺς
γένει προσήχοντας χληρονόμους τῆς ἐπισχοπῆς
ποιεῖσθαι, ἢ ἑτέροις τὰ τοῦ Θεοῦ πάθει ἀνθρωπίνῳ
χαρίζεσθαι * εἰ δὲ συμδαίη γενέσθαι, καὶ τὴν χει-
ροτοοίαν ἄκυρον μένειν, καὶ τὸν χειροτονήσαντα
ἀφορίζεσθαι. Ὑπὸ γὰρ συνόδου τοὺς ἐπισχόπους γί-
νεσθαι διατέταχται, οὐ μὴν ἕχαστον ἀνθ᾽ ἑαυτοῦ
προΐίσχεσθαι ὃν ἄν βουληθείη. Τοῦτο xai τοῖς ἐξ
᾿Ισραὴλ τῶν ἀπειρημένων ἐδόχει ἀμέλει xol τῷ
θεσπεσίῳ ἐνεκαλουν Μωσῇ, ὡς ἄρα τὸν ἀδελφὸν
᾿Ααρὼν καὶ τοὺς ἐκείνου ὁϊεῖς ἱερᾶσθαι προεχειρί-
cato * xal εἰ μὴ σημείοις ὁ θεὸς τὴν ἱερωσύνην αὖ-

D τοῖς ἐπεψήφισεν, οὐχ ἀν ἦσαν φθάνοντες ταύτης

ὡστρακισμένοι.

Ὃ δὲ xy' τῆς ἐν ᾿Αντιοχείᾳ συνόδόυ μὴ ἐξεῖναι
χελεύει τῷ βουλομένῳ χειροτονεῖν ὃν βούλεται διάδο-
χον δαυτοῦ, κᾷν πρὸς τῇ τελευτῇ τοῦ βίου τυγχάνῃ
ὧν, εἰ δὲ μὴ, ἄκυρον εἶναι τὴν κατάστασιν - τοὺς δὲ
θεσμοὺς τῆς ᾿Εχχλησίας φυλάττοντας, μετὰ τὸ μη“
χέτι εἶναι τὸν ἐπίσχοπον, χρίσει τῶν τῆς ἐπαρχίας
ἐπισχόπων τὸν ἄξιον προχειρίζεσθαι.

ΚΕΦΑΛ. Θ΄. τι οὐ “δεῖ χειροτονεῖσθαί τινα
ἐπίσκοπον, ἢ πρεσδύτερον, ἣ διάκονον,
Ἐὰν μὴ πρότερον τοὺς ἐν τῷ οἵχῳ αὐτοῦ
πάντας ποιήσῃ Χριστιανούς,

Ὁ δὲ Aq τῆς ἐν Καρθαγένη συνόδου χανὼν μὴ

191

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — X.

198

χειροτονεῖσθαι χελεύει μήτε Enloxonov, μήτε mps- A precipit vel episcopum vel presbyterum vel diaco-

σδύτερον, μήτε διάκονον, ἂν μὴ πρότερον τοὺς oi-
χείους πάντας Χριστιανοὺς γενέσθαι παρασχευάσω-
σιν. Ὃ γὰρ τοὺς οἰχείους ἐπιστρέψαι πρὸς εὐσέθδειαν
pi, δεξιῶς ἔχων, πῶς ἑτέρους ἱκανὸς ἔσται διδά-
σχεῖν ; ὡς xal ὁ μέγας φησὶ Παῦλος « Εἴ τις ἰδίου
οἴκου προστῆναι οὐχ οἷδε, πῶς οὗτος ᾿Εχχλὴήσίας Θεοῦ
προστήσεται ; »
ΚΕΦΑΛ. T. Ὅτι οὐ δεῖ χειροτονεῖσθαι ἀυρύον
τὸν λαϊχὸν ἐπίσχοπον, οὐδὲ τὸν ἄρτι φω-

τισθέντα" xai διὰ ποίας αἰτίας ὁ χληριχὸς

τῆς ἱερωσύνης ἀφαιρεῖται.

Ζήτει τὸ a' χεφάλαιον τοῦ Α στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. ΙΑ΄. Πότε χειροτονεῖται εὐνοῦχος, fj
ἄλλως τὸ σῶμα λελωθδημένος, ἐπίσχοπος
ἢ χληριχός.

Ζήτει τὸ λδ΄ χεφάλχιον τοῦ E στοιχείου.

Ὁ δὲ oU καὶ ὁ om χανὄνες τῶν ἁγίων ἀποστόλων
obx ἀπωθοῦνται τῆς ἱιρωσύνης τὸν ἑτερόφθαλμον, ἢ
τὸ σκέλος ὑποσχάζοντα. Οὐ γὰρ λώδη, φησὶ, σώμα-
τος, οἵχ τε τοῦτο μιᾶναι, ἀλλὰ ψυχῆς μολυσμός.
Ταυτὶ γὰρ τῷ σχιώδει παρατετήρητο νόμῳ, ὁλόχκλη-
pov ἐπιζητοῦντι τὸ σῶμα, τοῖς ὁρωμένοις ἔχπαι-
δεύειν τὰ πνευματικὰ εἰωθότι, ᾿Αλλὰ xal ὁ μετὰ τὴν
ἱερωσύνην τοισῦτόν τι πεπονθὼς, ταύτης ἀπεχινεῖτο "
καρ ἡμῖν δὲ, xal ὁ τὰς ὄψεις μετὰ τὴν ἱερωσύνην
ἀνχχοπεὶς, fj ἑτέρῳ πάθει περιπεσὼν ἀνηχέστῳ,
τὴς ἱερωσύνης οὐ μετατίθεται, Εἰ γάρ τις, φησὶ,
xai ἄμφω τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐχκέχοπται, ἢ τὰ ὦτα
χεχώφωται, ἢ τὴν δεξιὰν ἀργὴν ἔχει χεῖρα, ἢ ἀλ-

ληὴν τινὰ τῶν αἰσθήσεων ἀφήρητα:, προσισταμένης

num, nisi prius domesticos suos δὰ Chrisliani-
smum adduxerint. Nam qui euos ad pietatem con-
vertere nescit, quomodo aptus esse queat alios
docere? Sicut et magnus Paulus dicit : « Si quis
domui sue preesse nescit, quomodo Dei Eoccle-
siam regere poterit ? »

Cap. X. Quod non oporteat luicum slatim episcopum
creari, neque illum qui nuperrime baptizatus fuit :
et quibus de causis clericus sacerdotio excidit.

Quere cap. 1 litt. A.

563 CAP. XI. Quando non ordinetur eunuchus epi-
scopus aut clericus, aut. aliter corpore man-
cus.

Quere cap. 34 litt. E.

Canones 77 et 78 sanctorum spostolorum non
rejiciunt a sacerdotio monoculum, aut claudican -
tem. Non enim labes corporalis quoad hoc polluit,
sed anime vitium. [stud enim sub lege urnbratili
observatum est, quie integrum corpus exegit, at-
que solet ex visibilibus spiritualia edocere. Is
quidem qui tale quid passus fuerat munere suo
movebatur : verumtamen apud nos, qui vel ocu-
los post sacerdotium exsaectos habet, vel incidit in
aliud vitium corporale, quod sanari nequit, sa-
cerdotio non semovetur. Nam si quis, inquit, ocu-
lis ambobus orbatus fuerit, aut. utrisque auribus
obsurduerit, aut dexteram aridum habuerit,
aut alio aliquo sensu privatus fuerit, ita ut muti-

αὐτῷ τῆς πηρώσεως πρὸς τὴν τῆς ἱερωσύνης ἐνέρ- C) latio ejus impediat, quin sacerdotale munus exer-

γείαν, εἷς ἱερωσύνην οὐ προδιδασθήσεται, οὐ τῷ βε-
δλάφθαι τὰ μέλη, ἀλλὰ τῷ ἀδυνάτως ἔχειν πρὸς τὴν
τῶν θείων μεταχείρησιν. Ὁ δὲ μετὰ τὴν ἱερωσύνην

ἐχεῖνα παθὼν, τνύτης οὐχ ἀφαιρεῖταί,

ΚΕΦΑΛ. IB. “Ὅτι οὐ δεῖ χειροτονεῖσθαι ἐπίσ-
χοπον ἐν ἐχχλησίᾳ, ὧν ὁ ἐπίσχοπος ἔτι
περίεστι.

Ζήτει ἐν τῷ θ΄ κεφ. τοῦ Δ στοιχείου χανόνα (c τῆς

a' καὶ B' συνόδου.

ΚΕΦΑΛ. ΙΓ΄. "Oxc οὐ δεῖ χειροτονεῖσθαι ἐπίσ-

κοπὸν ἐν πόλει μιχρᾷ ἢ κώμῃ.
Ζήτει τὸ À' χεφάλαιον τοῦ E στοιχείου.

KEPAA. IA. Περὶ χειροτονίας χωρεπισκόπων͵
Ζήτει τὸ λα΄ χεφάλαιον τοῦ E στοιχείου.

ΚΈΦΑΛ. IE. Περὶ τοῦ χειροτονηθέντος ἐπισ-

xóxou,xal μὴ καταδεχομένου ἀπελθεῖν εἰς
τὴν λαχοῦσαν αὐτῷ ἐχχλησίαν.

Ζήτει τὸ χ’ χεφάλαιον τοῦ E. στοιχείου.

KE9AA. IQ". "Ost οὐ δεῖ χειροτονίας ποιεῖν
ἐκίσκοπον ἐν ταῖς μὴ ὑποχειμέναις αὐτῷ
ἐνορίαις.

Ὁ Às' τῶν ἁγίων ἀποστόλων χανὼν ἐπίσκοπον μὴ
τολμᾷν διορίζεται, ἔξω τῶν αὐτοῦ ὅρων χειροτονίας
ποιεῖσθαι ἐν ταῖς μὴ ὑποχειμέναις αὐτῷ πόλεσι καὶ
χώραις" εἴ δέ τις τοῦτο πεποιηχὼς ἐλεγχθείη παρὰ
Ῥώμην τῶν αὐτὰς χατεχόντων, καθαιρείσθω καὶ

ceat, ad episcopatum non promovebitur, non quod

lesa sunl membra, sed quia sacra mysteria tra-

ctare haud possit. Qui tamen post sacerdotium
collatum istiusmodi laba laborat, sacerdotio non
excidet.

CAP. XII. Quod episcopum in ecclesia, cujus:
episcopus adhuc in vivis est, non ordinari opor-
teat.

Qusre in caq. 9 litt. Δ canonem 16 prime et
sSecund:» synodi.

CAP. XIII. Quod noa oporteat. episcopum in civitate

parva aul vico ordinare.
Vide cap. 3) litt. E.
CAP. XIV. De ordinatione chorepiscoporum.

p Consule cap. 31 litt. E.

CAP. XV. De episcopo ordinato qui ad ecclesiam
suam abire recusat.

Vide cap. 20 litt. E.

464 CAP. XVI. Quod non licet episcopo ordina-
Liones facere in districtu ipsi non subjecto.

Canon 35 sanctorum apostolorum episcopum
mandat non presumere extra suos limites ordi-
nationes facere in urbibus et pagia sibi non sub-
jectis: sin autem aliquis hoc fecisse convictus
fuerit, preter illorum qui loca illa occupant sen-

199

MATTH/EI BLASTARIS

200

tentiam et ipse deponatur, et illi quos ordinavit, Α αὐτὸς, καὶ οὖς ἐχειροτόνησεν. ᾿Αλλ’ οὐδὲ αὐτῷ τῷ

Sed neo metropolitano licet ad alicujus episcopo-
rum, qui sub ipso sunt, diccesin proficisci, et
munus aliquod híerarchicum peragere, absque
consensu episcopi.

Vide in cap. 9 litt. Α synodi Antiochene cano-
nem 13 et Z2, et synodi secunde secundum.

CAP. XVII. Quod non permittilur episcopo clericum
alius provincie ordinare.

Canon 54 synodi Carthaginensis episcopos qui
alienum clericum suecipientes in suis ecclesiis
ordinant, communione reliquarum privat.

Constitutio autem synodica, que facta est sub

patriarcha Michaele, qui cognominalur priaceps phi- ἢ

losophorum, Concessum est, inquit, Pontificibus
omnes, qui nondum sacris initiati sunt, fidei ver-
"bum docere, et erudire et baptizare undecunque
sint, et sacra mysteria impertiri fidelibus cujus-
cunque dicceseos, haud tamen iis qui undequa-
que adveniun!, sacros ordines conferre : sed his
tantum qui ad suam ditionem pertinent, uti sacri
canones decernunt. Durum enim reputatum est et
inhumanum 608 qui hoc facere attentant, episco-
pos scilicet, excommunicare, ordinatos vero sa-
cerdotio privare, nisi forte post unam et alteram
admonitionem obtemperare recusaverint ; verum
et tunc quidem episcopi socordiam damnat, addito
certo tempore: ordinatos autem in illa dicecesi
sacerdotale snum munus exercere vult in qua or-
dinati sunt. Dare etiam jubet ministris episcopa-
tus et chartophylaci seu registrario que ex ve-
teri consuetudine ordinandis sunt prescripta.
lsta autem dices ex ompite 28 presentis ele-
menti.

CAP. XVIII. Quod quibusdam episcopis concessum
- esL alienos clericos recipere, et ordinare in suis

ecclesiis.

Vide in cap. 9 litt. A canonem 55 synodi Car-
thaginensis.

CAP. XIX. Quod ordinatur clericus, etiam ille qui
non est ex genere sacerdotali.

Quere 13 cap. litt. K.

*65 CAP. XX. Quando ordinantur et servi.

Consule cap. 12 litt. A.

CAP. XXI. De ordinatione leclorum.

Quere cap. 6 litt. A.

Lex.

Leetor ordinatur quamprimum legendo par erit ;
at si secundam uxorem duxerit, vel primam ex vi-
duis, aut repudiatis, aut interdictis vel per ju8 ci-
vile vel sacros canones, neutiquam ad alium gra-
dum ecclesiasticum promoveatur.

CAP. XXII. Quod clerici non ordinabantur simpli-
citer.

Vide cap. 19 litt. K.

μητροπολίτῃ ἔξεστιν εἰς dvoplav τινὸς τῶν ὑπ᾽ αὐ-
τὸν ἐπισχοπων ἀπιέναι, xal ἱεραρχικόν τι τελεῖν
γνώμης ἄνευ τοῦ ἐπισχόπου.

Ζήτει ἐν τῷ θ΄. χεφ. τοῦ Α στοιχείου τῆς ἐν 'Av-
τιογεὶᾳ συνόδου κανόνα ιγ' καὶ xÓ', xal τῆς β΄ συν--
ὀδου χανόνα β΄.

ΚΕΦΑΛ, IZ. Ὅτι χειροτονεῖν ἐπισχόπῳ οὐχ
ἐφεῖται κληῤικὸν ἑτέρας ἐνορίας.

Ὁ vó' τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου χανὼν τοὺς ἀλ-
λότριον δεχομένους χληρικὸν Ἐπισχόπους, καὶ χειοο-
τονοῦντας ἐν ταῖς ὑπ᾽ αὐτοὺς ἐχχλησίαις τῆς τῶν
λοιπῶν χοινωνίας ἀφορίζει,

Τὸ μέν τοι συνοδικὸν σημείωμα, ὃ γέγονεν ἐπὶ
τοῦ πατριάρχου Μιχαὴλ, τοῦ xnl χρηματίσαντος
ὑπάτου τῶν φιλοσόφων, Συγχεχώρηται μὲν, φησὶ,
τοῖς ἀρχιερεῦσι τοὺς ἀμυήτους ἅπαντας τὸν περὶ
πίστεως λόγον διδάσχειν, χαὶ χατηχεῖν, χαὶ βαπτί-
ζειν ὁθενδήποτε ὄντας, τῶν θείων τε μυστηρίων
μεταδιδόναι τοῖς ἐξ οἱασοῦν ἐνορίας πιστοῖς " χειρο-
τονίας δὲ ἀξιοῦν τοὺς ἁπανταχόθεν ἐρχομένους οὐ-
δαμῶς͵ ἀλλ᾽ ἢ μόνους τοὺς ix τῆς οἰχείας ἐνορίας,
ὡς οἱ θεῖοι κανόνες διορίζονεαι. Σχληρόν μέν τοι xal
ἀπηνὲς ἐλογίσαντο τοὺς οὕτω φθάσαντας πρᾶξαι,
τοὺς μὲν ἐπισχόπους ἀφορίσαι, τοὺς δὲ χειροτονη-
θέντας γυμνῶσαι τῆς ἱερωσύνης, εἰ μἤἥπου μετὰ
πρώτην καὶ δευτέραν παραίνεσιν πεισθῆναι οὐχ
ἐδουλήθησαν " ἀλλὰ καὶ τότε τοῦ μὲν ἐπισχόπου ἀρ-
γίαν ἐπὶ ῥητῷ κατεψηφίσατο χρόνῳ, τὸν δὲ χειρο-
τονηθέντα, ἐν ἐχείνῃ τῇ ἔνορίᾳ ἱερατεύειν, ἐν à
χεχειροτόνντο, Δίδοσθαι δὲ χελεύει τοῖς τῆς ἐπισχο--
πῆς ὑπηρέταις χαὶ τῷ χαρτοφύλακι παρὰ τῶν χειρο-
τονουμένων, τὰ ἐξ ἔθους ἀρχαίου τετυπωμένα. Καὶ
ζήτει ταῦτα ἐν τῷ κη΄ χε, τοῦ παρόντος στοιχείου,

ΚΕΦΑΛ. IH'. Τισὶ τῶν ἐπισχόπων δέδοται
ἀλλοτρίους λαμδάνειν χληριχοὺς, καὶ χει-
ροτονεῖν ἐν ταῖς ὑπ᾽ αὐτοὺς ἔχκλη σίαις.
Ζήτει ἐν τῷ θ' χεφ. τοῦ A στοιχείου xavóva γε' τῆς

ἐν Καρθαγένῃ συνόδου.

KEPAA.IO', "Ozt χειροτονεῖται χληριχὸς, xai
ὁ μὴ Ex γένους ἱερατικοῦ χαταγόμενός.

Ζήτει τὸ ιγ΄ χεφάλχιον τοῦ Κα στοιχείου",

KEPAA. K* Πότε χειροτονοῦνται xai δοῦλοι".

Ζήτει τὸ ι6΄ χεφάλαιον τοῦ Δ στοιχείου.
KEPAA. KA, Περὶ χειροτονίας ἀναγνωστῶν.

Δήτει τὸ ς’ κεφάλαιον τοῦ A στοιχείου.

Νόμος.

᾿Αναγνώστης χειροτονείσθω ἀφ’ ὁτουοῦν χρόνου
δύναται xal ἐπίσταται ἀναγινώσκειν " ἂν δὲ δευτέραν
γαμετὴν ἀγάγηται, ἢ πρώτην μὲν, χήραν δὲ, ἢ δια-
ζευχθεῖσαν ἀνδρὸς, ἢ τοῖς νόμοις ij τοῖς ἱεροῖς κα-
νόσιν ἀπηγορευμένην, μηκέτι εἰς ἄλλον ἐκχλησια-
στιχὸν προδαινέτω βαθμόν.

KEPAA. KB. “Ὅτι οὐχ ἐχειροτονοῦντο ἀπολι-
λυμένως οἱ χληριχοί.

Ζήτει τὸ ιθ΄ χεφάλαϊον τοῦ K στοιχείου.

A

m om ERE mot. si

201
ΚΕΦΑΛ. ΚΓ΄. Ὅτε
πτίσματος
Ζήτει ἐν τῷ α΄ ato. τοῦ Α΄ στοιχείου χανόνα ιδ΄ τῆς
ἐν ᾿Αγχύρᾳ συνόδου.

ΚΕΦΑΛ. KA' Ὅτι ἄναχειροτονήσεις οὐ δεῖ
γίνεσθαι.

ύσας χατηχούμενος.

Ὁ ξη' τῶν ἁγίων ἀποστόλων χάνῶν τὸν δευτέραν
πρός τινος χειροτονίαν δεξάμενον ἐπίσχοπον ἢ χλη-
ρικὸν καθαιρεῖσθαι χελεύει χαὶ αὐτὸν χαὶ τὸν χει-
ροτονήσαντα, εἰ τοῦτο σύνοιδεν αὐτῷ, εἰ μὴ ἄρα
πρὸς αἱρετικῶν τὴν χειροτονίαν δεξάμενος ἔτυχεν.
᾿Αθετοῦμεν γὰρ τῶν τοιούτων ὥσπερ τὸ βάπτισμα,
οὕτω δὴ καὶ τὴν χειροτονίαν * οὐ γὰρ ἁγιασμὸν ταῦτα,
ἀλλὰ μονυσμὸν πεπείσμεθα προξενεῖν. Ὃ δὲ δευτέραν
πειρώμενος δέξασθαι χειροτονίαν, ἢ ὡς τοῦ πρώτου
χειροτονήσαντος χαταγινώσχων τοῦτο ποιεῖ, fj ὡς
ἐλπίζων πλείονος ἀπολαύσεσθαι πρὸς τοῦ δευτέφου
χάριτος, ἢ ὡς ἀποστὰς τυχὸν τῆς ἱερωσύνης, καὶ ἐξ
ὑπαρχῆς χειροτονεῖσθαι διανοούμενος, ὅπερ ἄθεσμον.

Ὁ δὲ τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου μὴ κανὼν μήτε
ἀναδαπτίζειν, μήτε δέχεσθαί τινα δευτέραν χειροτο-
νίαν διορίζεται “ ἀλλὰ δευτέοαν οὗτος χειροτονίαν
φησὶ τὸ ἐᾶσαί τινα τὴν ἰδίαν ἐπισχοπὴν ^ xal πρὸς
ἑτέραν μεταπεσεῖν, ὃς xai μετὰ πραότητος ὑπομι-
μνηπχόμενος, εἰ μὴ πεισθείη πρὸς τὴν ἰδίαν ἐπανιέ-
ναι, τῇ τῶν ἀρχόντων ἐχϑοθήσεται ἐξουσίᾳ,

ΚΕΦΑΛ. KE. Περὶ τοῦ ὑποχειμένον ἀμχαρτή -
μασι, xal χειροτονηέντος.

*O θ΄ τῆς α΄ συνόδου χανὼν τὸν ἀνεξετάστως χει-
ροτονηθέντα πρεσδύτερον, ἢ ἀναχριθέντα μὲν xai
ἐξομολογησάμενον πρὸ τῆς χειροτονίας πορνείᾳ
τυχὸν περιπεπτωχέναι, παρὰ κανόνας δὲ Χειροτονη-
θέντα, μηδὲν ἀπόνασθαι τοῦτον ix τῆς ἀθέσμου χει-
ροτονίας χελεύει * μετὰ γὰρ τὴν διάγνωσιν χαθχιρεῖ-
ται. Οὐ γὰρ ὥσπερ τὸ θεῖον λουτρὸν νέον ἄνθρωπον
τὸν βαπτισάμενον ἀποτελεῖ, οὕτω xai 4j ἱερωσύνη τὰ
πρόγε αὑτῆς ἁμαρτήματα λύει, ὥς τινες οἵονται ^
τοῦτο γὰρ ὁ χανὼν οὐ προσιεται. Τὸ γὰρ ἀνεπίλη-
Ttov ἐν πᾶσιν ἡ Ἐχχλησία ζητεῖ, xai μὴ εὐροῦσα,
ἐχδιχεῖ,

'O δὲ εἰ τοῦ θεοφίλου ᾿Αλεξανορείας τοὺς
τοιούτους χαὶ τῆς Ἱχχλησίας ἐξωθεῖ, μέτοι γε
ἱερωσύνης " τῷ δὲ ἐξ ἀγνοίας χειροτονήσαντι συγ-
{ώμην δίδωσι,

Ζήτει τὸν κανόνα τοῦτον xal ἐν τῷ tQ χεφ. τοῦ ἢ
στοιχείου xai τῆς ἐν Ναιοχαισαρείᾳ συνόδου θ᾽ xai ι΄.
κέφαλ. KC.

μὲν

τῆς

νόσῳ φωτισθέντα.
Ζέτει ἐν τῷ α' χεφ. τοῦ B στοιχείου χανόνα (f
τῆς ἐν Νεοκχαισαρείν συνόδου.

ΚΕΦΑΛ. KZ. lIepl τῶν τὴν χειροτονίαν opvu-
ὄντων μὴ καταδέξασθαι.

Ζήτει ἐν τῷ A6 xeo. τοῦ E. στοιχείου χανόνα ι΄ τοῦ
μεγάλου Βασιλείου,
ΚΕΦΑΑ. KH', Περὶ τῶν χειροτονουμένων ἐπὶ
χρήμασιν...
'O x0' τῶν ἀγίων ἀποστόλων χανὼν οὕτως ἐπὶ
λέξεως ἔχει ^ Εἴ τις ἐπίσχοπος διὰ χρημάτων τῆς

PaATROL. Ga. CXLV.

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — X.
χειροτονεῖται ὁ πρὸ τοῦ βα- A CAP. XXIII. Quando ordinetur catechumenus qui

C

202

ante baplismum immolavi.

Quare in cap. 1 litt. A canonem 12 synodi An-
cyrana.

CAP. XXIV. Quod reordinationes fieri minime opor-
teat.

Canon 68 sanctorum apostolorum episoopura aut
clericum qui secundam ordinationem acceperit,
deponi jubet una cum ordinante, si ipse hujus rei
conscius fuerit, nisi forte ab hereticis ordinatio-
nem suscepit. Nullam enim facimus illorum ut ba-
ptisma, ita et ordinationem ; non enim sanotiflca-
tionem, sed contaminationem credim us. inferre. Qui
autem secundam ordinationem suscipere cupit, hoo
facit vel quia damnat priorem ordinantem, vel quia
sperat plus gratie accipere a Secundo, vel qaia sa-
cerdotia excidit atque denuo ordinari studet, quod
est nefarium.

Canon vero 48 concilii Carthaginensis nequo
quempiam rebaptizare,neque iteratam ordinationem
accipere decernit, imo hano esse secundam ordi-
nationem ait, permittere aliquem propriam dicce-
sin deserere et in aliam transilire ; atque etiam ole-
menter submonitus, nisi velit ad propriam ditionem
redire, tradatur potestati magistratus.

206 CAP. XXV. De illo qui crimini alicui obno-
tius ordinatur tamen.

Canon 9 synodi prime presbyterum qui cilra
examinationein ordinatur, aut. examinatus quidem
confiteatur quod anteordinationemin fornicationem
prolapsus,sed tamen preter canones ordinatus est,
jubet nihil ex illegitima oratinatione adjuvari, sed
re comperta deponi. Non enim ut sacrum lavacrum
novum reddit hominem, qui baptizatur, ita et sa-
cerdotium delicta quse ipsum autecesserunt solvit,
ut nonnulli putant. Hunc enim casum canon non
altingil. Ceterum innocentiam in omnibus requirit
Eeclesia, et ubi non invenit, sententia tamen sua
vindicat.

Canon etiam quintus Theophili Alexandrini ta-
les ab ecclesia pellit non solum sacerdotio. Illi
autem qui ex ignorantia ordinavit, veniam conce-
dit.

Qusre hunc can. in 16 cap. litt. II, atque etiam
can. 9 et 10 synodi Neocesariensis.

Ὅτι οὐ δεῖ χειροτονεῖσθαι τὸν ἐν D CAP. XXVL Quod is non. debet. ordinari, qui cgro-

tus baptixabatur.
Quare in cap. ! littt B. can. [3 synodi Neocsesa-
riensis.

CAP. XXVII. De iis qui jurant se saeros ordines
nondum suscepisse.

Qusre in cap. 32 litt. E canonem decimum ma-
goi Basilii.
CAP. XXVIII. De iis qui propter pecuniam ordinan-
tur.
Canon 29 sanctorum apostolorum sic expresse
sese habet; Si quis episcopus per pecuniam digni-

1

-4

203

MATTH/EI BLASTARIS

264

tatis hujus particeps flat, aut presbyter, aut. dia- A αξίας ταύτης ἐγκρατὴς γένοιτο, ἢ πρεσδύτερος, ἣ

conus, deponatur et ipse, et qui ordinat, et peni-
tus & communione abscindatur, ut Simon Magus &
.me Petro.

Quaere et 30 canonem illorum in capties 19 litt.
E. et qu& ibi dicuntur de utrisque horum cano-
num.

Canon autem secundus synodi quarte : Si quis,
inquit, episcopus venumdat non vendibilem Spiri-
tus sanoti gratiam, nimirum que nullopretio ssti-
mari potest, et venditioni non obnoxiam, ob exi-
miam suam naturam et omni estimatione superio-
rem, et propter $967 pecuniam ordinaverit
episcopum, vel chorepiscopum, aut preshyterum,
vel diaconum, aut hypodiaconum : bi enim sunt
qui sacros ordines suscipiunt), aut aliquem in clero
cd'conomum, aut patronum, aut curatorem (hi
enim primores, sicut et lectores et psalte consi-
gnantur); velsummatimaliumalium aliquem qui ad
statum ecclesiasticum pertinet, qui hisce manus
imponit propter suam avaritiam, et convictus fue-
rit, eum discrimine sui gradus faciet, et is qui or-
dinatur, nihil emolumenti capiet ex ordinatione sua
emptitia aut promotione, sed vacabit etiam digni-
tate sive munere, quod per pecuniam nactus erat.
8i quis vero mediator accedat turpibus illis et ne-
fariis muneribus, et hic, si clericus fuerit, suo
gradu excidet ; at si laicus aut monachus, anathe-
mate ferietur. Hic autem equum fuerit pectus
pulsantes gravissime exclamure : « Si iniquitates
observaveris, Domine, Domine, quis sustinebit ? »
Qui enim est qui administrationem domus religiose
vel ministerium aliquod ecclesiasticum suscipit,
aut clericus fit, aut monasterium regit, sine mu-
nere aliquo ; at si omnibus illis tam qui conferunt
quam qui accipiunt per nefas, sacri can. summum
supplicium intentant, qua nobis spes salutis, qui
nullatenus ab eorum communione abstinemus ?

Canon autem 22 synodi sexte : Qui propter
pecuniam ordinantur, ait, sive episcopi, sive cle-
rici quicunque, et non secundum probationem et
vita probitatem, et ipsos el ordiuantes deponi
jubemusa.

Canon autem quintus synodi septime omnes
dictos canones recensens, et in summum,Ecclesiss
commodu:n latos esse reputans, illorum senten-
tiam ipse etiam confirmat.

Magnus autem DBasiliusad episcopus, qui subipso
erant, scribens, ne ordinarent propler pecuniam,
inter alia hec habet : Existimant nonnulli se nihil
peccare, si tun quando sacros ordines conferunt
nihil accipiant, sed post ordiaationem. Accipere
autem est quovis tempore accipere. Adhuortor igi-
tur vos ut hunc morem seu potius viam ducentem
ad gehennam deponatie, neque contaminantes
manus vestras hujusmodi munerib«s vos sacra
mysteria celebrando indignos prostetis.

D

διάκονος, χαθαιρείσθω καὶ αὐτὸς, xzl ὁ χειροτο-
νήσας, καὶ ἐχχοπτέσθω τῆς χοινωνίασ παντάπασιν,
ὡς Σίμων ὁ Μάγος ὑπ᾽ ἐμοῦ Πέτρου.

Ζήτει καὶ τὸν À' τούτων χανόνα ἐν τῷ ιθ΄ χεφ, τοῦ
E στοιχείου, xai τὰ ἐνταῦθα περὶ ἀμφοτέρων τῶν
χανόνω τουτωνὶ ῥηθέντα.
; Ὁ 6€ β΄ κανὼν τῆς δ᾽ συνοδου, Εἴ τις, φησὶν,
ἐπίσχοπος εἰς πρᾶσιν χαταγάγοι τὴν ἄπρατον χά-
ριν τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τὴν ἀτίμητον δηλαδὴ,
xal πράσει μὴ ὑποπίπτουσαν, τῷ ὑπερφυᾶ ταυτην
εἶναι xal τιμῆς πάσης ἐπέχεινα, xal χειροτονή-
σεῖεν ἐπὶ χρήμασιν ἐπίσχοπον, ἢ χωρεπίσχοπον, [fj
πρεσδύτερον, ἢ διάχονον, ἢ ὑποδιάχονον (οὗτοι γὰρ
οἱ χειροτονούμενοι), 7| τινα τῶν ἐν τῷ χλήρῳ προ-
δάλλοιτο οἰκονόμον, ἢ ÉxBixow, ἢ νεωχόρον (οὔτοι
Ὑὰρ οἱ προύαλλόμενοι, ὥσπερ ἄρα οἱ ἀναγνῶσται
xxi ψάλται σφραγίζονται), ἤ τινα ὅλως τῶν τοῦ
χανόνος ἕτερον, ὁ τούτοις ἐπιχειρήσας δι᾽ οἴχείαν
αἰσχροκέρδειαν, xal ἐλεγχθεὶς, χινδυνευέτω περὶ
τὸν οἰχεῖον βαθμόν " xal ὁ χειροτονούμενος μηδὲν
Ex τῆς xav ἐμπορίαν χειροτονίας ὠφελείσθω ἢ
προδολῆς, ἀλλ᾽ ἔστω ἀλλότριος τῆς ἀξίας ἢ τοὺ
φροντίσματος, o0 O:x γρημάτων τετύχηκεν. Εἰ δέ
τις χαὶ μεσιτεύων φανείη τοῖς οὕτως αἰσχοοῖς xai
ἀθεμίτοις λήμμασι, καὶ οὗτος, εἰ μὲν χληριχὸς εἴη.
τοῦ οἰχείου ἐχπιπτέτω βαθμοῦ, εἰ δὲ λαϊκὸς, ἢ μο-
νάζων, ἀναθεματιζέσθιυ. Ἐνταῦθα χαλὸν ἂν εἴη τὸ
στῆθος πλήξαντας πεπονθήτως ἀναδοῆσαι " « Ἐὰν
ἀνολίας παρχτηρήσῃς, Κύριε, 'Kópus, τίς ὑποστή-
σεται ; » Τίς γάρ ἐστιν ὁ διοίχησιν εὐαγοῦς οἵχουν,
ἢ διαχονίαν οἱαυδήτινχα τῆς ᾿Εκχλησίας ἀναδεχό-
μενος, ἢ χλησιχὸς γινόμενος, ἢ μονίδριον λαμθά-
νων, ἄνευ τῆς δόσεως ; Εἰ δὴ πᾶσι τούτοις τοῖς τε
πορίζουσι xa! ποριζομένοις ἀθέσμως τῶν ἐσχάτων
οἱ ἱεροὶ τιμῶνται κανόνες, ποία ἡμῖν σωτηρίας ἐλπὶς
μὴ ἀφισταμένοις xai τῆς αὐτῶν χοινωνίας παντά-

«481v ;
e ^ P. —- , 4 4

O ὃὲ 26' τῆς ς΄ συνότου χαεὼν, Τοὺς ἐπὶ
χρήμασι γειροτονουμένους, φησὶ, εἴτε ἐπισχό-

ποὺς, εἴτε οἰουσδήποτε χληρικοὺς, xal οὐ κατὰ
δοχιματίαν xai τοῦ βίου ἀστείαν αἵρεσιν, αὐτούς
τε xai τοὺς χειροτονήσαντας καθαιρεῖσθαι προστάσ-
σ)μεν.

Ὁ δὲ ε΄ κανὼν τῆς ζ' συνόδου, σύμπαντας τοὺς
ῥηθέντας χανόνας διεξιὼν, χαὶ ἐν χαλοῦ uoto
τῇ πρώτῃ τῷ κχοιῷ τῆς ἘΕχχλησίας δεδόσθαι
νομίσας, τῇ ἐχείνων χρίσει χαὶ οὗτος ἐπιψηφί-
ζεται.

Ὁ δὲ μέγας βασίλειος πρὸς τοὺς ὑπ᾽ ἑαυτὸν
ἐπισκύπους Ὑράφων, ὥστε μὴ χειροτονεῖν ἐπὶ χϑή-
ματι, μετὰ τῶν ἀλλῶν xal ταῦτά φησι - Νομίζουσί
τινες μὴ ἁμαρτάνειν, τῷ μὴ dua λαμόάνειν, ἀλλὲ
μετὰ τὴν χειροτονίαν * λαδεῖν Gi ἐστι τὸ ὁτεδήποτε
καθεῖν. [Παϑακχαλῶ οὖν, ταύτην τὴν πρόσοδον, uil
λον δὲ τὴν προσχγωγὴν τὴν ἐπὶ γέενναν ἀπόϑεσϑε,
χαὶ μὴ τὰς χεῖρας μολύναντες τοῖς τοιούτοις λήμμα-
σιν, ἐχυτοὺς ἀναξίους ποιήσητε τοῦ ἐπιτελεῖν ἄγια

μυστήρια,

205

SYNTAGMA ALPIIABETICUM. — X.

206

Ἢ óc ἐγχύχλιος ἐπιστολὴ Γενναδίου πατριάρχου A — Epistola autem encyclica Gennadii patriarche

Κωνσταντινουπόλεως πρός γε τοῖς ἄλλοις καὶ ταῦτα
περιέχει * "Ἔστω τοίνυν xal ἔστιν ἀποχήρυχτος,
χαὶ πάσης ἱερατιχῆς ἀξίας τε καὶ λειτουργίας ἀλ-
λότριος, xai τῇ χατάρᾳ τοῦ ἀναθέματος ὑποχείμε-
vog, ὃ τε χτᾶσθαι τὴν ἱερωσύνην διὰ χρημάτων
οἰόμενος, xal ὁ ταύτην παρέχειν ἐπὶ χρήμασιν
ὑπισχνούμενος, εἴτε χληριχὸς, εἴτε λαϊκὸς εἴη,, χἂν
ἐλέγχηται, κἂν μὴ ἐλέγχηται τοῦτο ποιήσας. Οὐ
γὰρ οἷόν τε συμόῆναί ποτε τὰ ἀσύμόαχτα, οὐδὲ
θεῷ συμφωνῆσαι τὸν Μαμωνᾶν, ἢ τοὺς τούτῳ
δευλεύοντας δουλεῦσαι Θεῷ ᾿ δεσποτιχὴ xxi αὕτη
ἀπόφατις ἀναμφίλεχτος - « Οὐ δύνασθε Θεῷ δουλεύειν
xai μαμωνᾷ. »

Ἢ δὲ τοῦ ἐν ἁγίοις
σταντινουπόλεως, πρὸς
σταλεῖσα, Φορητότερος

Ταρασίου, πατριάρχου Κων-
᾿Αδριανὸν πάππαν 'Ρώμης
μᾶλλόν εστ', φησὶ, Maze-
δόνιος, xai 7, τῶν ἀμφ᾽ αὐτὸχ Πνευματομάχων Guc-
“εδὶς αἵρεσις, ἢ οἱ πιπράσχειν τολμῶντες τὴν
JAp:w τοῦ ἁγίου Πνεύματος.
cuz καὶ δοῦλον τοῦ Θεοῦ xai ΠΙατρὸς τὸ ἅγιον
Πυεῦιαχ ληρωδοῦσιν * οὗτοι δὲ ἑαυτῶν, ὡς δοχοῦσι,
δοῦλον αὐτὸ ποιοῦσιν.

"Exstvot μὲν γὰρ χτί-

Ὃ γὰρ τι πιπράσκων ὡς
δεσπότης αὐτοῦ πιπράσχει “ xai ὁ ἀγοράζων, ὃε-
σπόώτης εἶναι βουλόμενος τοῦ ἐξωνηθέντος, ἀργυίο"
τοῦτο χτᾶται τιμῆς. Προστίθησι δὲ xat ὡς ἐφάμιλ-
λον τὸ τούτων ἁμάρτημα τῷ τοῦ προδοτοῦ ᾿ἸΙούδα,
5 * δ *» MJ , - ET
οὑτωσὶ συλλογιζομένη * Et γὰρ ὁμοούσιον τῳ Yi
τὸ Πνεῦμά ἐστι xai ὀμότιρον, χαταχρίνεται δὲ ὁ
Ἰούδας, τὸο Υϊιὸν ἀποδόμενος ἀργυρίου, ἀνάγχη
δήπου χαὶ τοὺς τὸ Πνεῦμα πιπράσχοντας μὴ ἐλάτ-
τονας ἢ ἐχεῖνος τὰς εὐθύνας ὑπέχειν. ᾿Αλλὰ γὰρ
παρίτω xal ἡ τῆς Ἐχχλησίας σειρὴν, ἢ διὰ πάσης
τῆς οἰχουμένης ἄδουσα λύρα, Ó τὰ πνευματιχὰ
φάρμαχα μᾶλλον παντὸς ἰατροῦ εἰδώς: τε xal σοφῶς
4
χεραννὺς, ὁ θεῖος, φημὶ, Χρυσόστομος, ὡς ἂν ἡμᾶς
χὰν τούτῳ διδάξῃ, ὅπως χρὴ τὸ αὐστηρὸν τῶν
θείων χανόνων ἔσθ᾽ ὅτε τῇ συμπαθείᾳ παραχιρνῶν-
τας ὑποχαλᾷν. "Ispev γὰρ ὅπως τοὺς χρυσίῳ τὰς
χειροτονίας ἐωνημένους τῆς μὲν ἱερωσύνης ἐγύμ-
νωσε, τὸ OE χρυσίον παρὰ τῶν τοῦ χειροτονήσαντος
- "s. 4
χληρονόμων ἠξίωσεν ἀπολαδεῖν, ἐπειδὴ τὴν ζωὴν
. - » 0 ^ , - »
ἐχ μετρήσας ἐχεῖνος ἔφθασεν ἤδη ('Avttovivoc οὗτος
- m 14 EN ὁ xoóg0 [4 4 o ἁγίου [Ινεΐ
ἢ» τῆς ᾿Εφεσίων ὁ πρόεορος, 0 τὴν τοῦ ἀγίου llvz»-
ματος δωρεὰν ὦνιον θέσθαι μὴ καταπτήξας). ᾿Αλλ’
. ^—- — . * , ,
$24 μοι τῆς τοῦ ἁγίου συμπαθείας τὸ περιόν. Εξώ-
uvovto μὲν γὰρ ἐπὶ πολὺ πρότερον ἐκεῖνοι, T, μὴν
τοῦτο πεποιηχέναι μηδέποτε τοῖς δὲ φανεροῖς
ἐλέγχοις δυσωπηθέντες, τόπων ὑπομιμυν σκόμενοι
χαὶ γα ρῶν, xz! τῆς τοῦ γρυσίου ποσότητος, Οὕτως
ἔχειν ἀνωμολόγησαν ὕστερον, διατεινόμενοι ὡς οὐ
σχαιότντι γνώμης, ἀλλ᾽’ ἀχερχαιότητε μᾶλλον xa-
υπαλθῆνχι, τοιαύτην ὑπειληφότες τὴν συνήθειαν
& vat, καὶ ἵνα τοῦ βουλευτηρίου, d περ ἦμεν ὑπο-
τελεῖς, ἀπαλλαγείημεν, φάμενοι. Πρὸς ταῦτα ἣ
οὐρανομήχης ἐκχείνη ψυχὴ, καὶ τῶν τοῦ Θεοῦ οἷ-
-.Ρ 8 3 4
χτιρμῶν εἴπερ τις ὑφηγητὴς γνησιώτατος, οὐχ ἀφ-
ὁρισμὸν πρὸς τῷ χαθαιρέσει ἐπήνεγχεν, ὡς οἱ θεῖοι
κανόνες χρίσεως ἔχουσιν, οὐ τῆς Ἐχχλησίας ἀπεώ-

Β

D

Constantinopolitani preter alia hac habet: Sit
ergo et est ab omni sacerdotali dignitate οἱ mini-
sterio alienus, et anathematis exsecrationi subje-
ctus, qui se per pecunias sacerdotium acquirere
existimat, atque qui id pecuniis prebere pollice-
tur, sive clericus, sive laicus fuerit, sive hoo
facere convincatur, sive non. Quia fieri non
potest ut inconvenientia conveniant, vel mammona
Deo consentiat, vel qui ei serviunt, Deo serviant.
Domini est senlentia, cui contradici non potest ;
« Non potestis servire Deo et mammonea. »

Epistola vero sancti Taraesii, patriarche Con-
stantinopolitani, δὰ Adrianum papam miíssa :
Multo, inquit, tolerabilior est Macedonius, et im-
pia hostium sancti Spiritus h:zresis, quam illi qui
vendereaudentgratiam Spiritus sancti. Iili enim in
creaturam, et servum Dei et. Patris sanctum Spi-
ritum contumeliam faciunt ; hi autem servum
suum, uti videtur, ipsum faciunt. Omnis enim
qui aliquid vendit, tanquam dominus istius ven-
dit, et qui emit cupiens dominus esse rei vendite,
argenti pretio id acquirit. 368 Addit etiam,
quod hoc crimen consimile sit illi Jude prodito-
ria, hunc in modum disserens : Nam si consub-
Btantialis sit Filio Spiritus sanctus, et ejusdem
dignitatis, οἱ damnelur Judas, quod propter
pecuniam prodidit Filium, necesse etiam est
illos qui Spiritum vendunt, haud leviores
quam ille penas subire. Sed vero adsit jam Ec-
clesie suada, lyraque qua per totum terranum or-
bem sonat, is qui spiritualia medicamenta perite
magis quam medicorum quispiam, et sapienter
miscet, sanetus, inquam, Chrysostomus, qui qui-
dem nos etiam hac in re docuit, quod severitatem
canonum nonnunquam lenitate temperantes pau-
lulum mitigare ojrotet. Scimus enim quod eos
qui auro ordinationes redemerunt, sacerdotio pri-
vare, aurum tamen ab heredibus ejus qui ordina-
vit repetere voluit; quoniam vita jam emensa, iste
preiverat. Antoninus autem erat Ecclesie Ephe-
Bina antistes, qui Spiritus sancti gratiam venum-
dare nullus dubitabat. Vide autem eximiam viri
saneti clemenliam. Juraverunt enim jam ante se
nunquam tale quid perpetrasse. Argumentis autem
evidentibus convicti, indicatis eL tempore et auri
quantitate, postmodum rem se ita habere fassi
sunt, obtenodentes se non animi malitia, sed sim-
plicitate potius ferri, quatenus ex more esse exi-
stimabant, et a tribunali (quod aiebant), cui ob-
noxii fuimus, liberaremur. Ad hec amplissima,
ut colum ;patet, illa anima et miserationum Dei,
si quis alius, maxime genuinus explanalor, non
excommunicalionem depositioni superinduxit, uti
sacri canones decernunt, neque Ecclesia penitus
exclusit (licet voluntaria confessio de quovis cri-
mine multum detrahat, sicul convictio e contra

201

MATTH/EI BLASTARIS

208

valde aggravat) : sed misericordia rigorem ca- A σατο (xal τοι τῆς μὲν ἑχουσίας ἐξομολογήσεως

nonum attemperando, intra altare ipsis de sacris
niysteriis communicare permisit, ea ratione satis,
ut videbatur, eorum animas consolans, que sacer-
dotii amissione depressa erant.

ἔχειν ἐπέτρεψεν, ἱχανῶς ταύτῃ τὰς αὐτῶν οἰόμενος
ἐχπτώσει.

In libro autem Actuum hac occurrunt : Ubi au-
tem vidit Simon, quod per impositionem manuum
apostolis datus fuit Spiritus saactus, obtulit eis pe-
cunian, dicens : Date mihi facultatem istam, ul
cuicunque nanus imposuero, recipiat Spirilutn san-
ctum. Petrus autemdixitei: Argentum tuum tecum
sit in perditionem, quia donum Dei existimasti pe-

cunia possideri. » etc. B

Tertius autem liber Reguin : « Et non conversus
est Jeroboamus, inquit, ab iniquitate ejus, οἱ re-
verBus est, et fecit ex parte populi sacerdotes ex-
celsorum, quicunque voluit, ejus manum adimple-
bat. Et hiec res vertit in malutui doinui Jeroboami,
et in perniciem et ad delendum eum a facie terra»
Quis igitur non novit veterem illum Gieze, ut pro-
phets» Eliseo ministrabat, et,uti narrat liber quar-
tus Regnum, quas facinorum poenas tulit ? Vix enim
minus ille ob nequitium innotescit, quan) magister
ejus ob virtutem. Cum igitur Neemsn munera pro-
phete dare decreverat, quia liberutus erat perillum
a lepra, ille eutem largitionein ininime ucceperat,

Gieze Neeman abeunte;n prasstolatus, et avaritiatu C

suam riendacio tegens, quasi magisterejusin mun-
datis dederat recipere, et postquam ita de bonis
ejus non pauca accepisset, statim lepre quam ille
deposuerat, heres factus est, propheta hoc maledi.
cli ipsi denuntliante.

Magnus autem Basilius in Expositione sua in
prophetam Isaiam, locum illum explieans, Legem
dedit in auxilium : ut dicant,non tanquam verbum
hoc, pro quo non licet munus dare, quoniam ven-
triloqui, inquit, 869 propter pecuniam Jivinan-
tur. Hoc enim ridiculum est, quod qui decipiuntur,
mercedem mendacii argentum ipsis dant. Verbuta
gutem legis non est tale, ut proillo donumaliquod

detur, quoniar) nemo gratium dat. « Gratis enim, D

ait, accepistis, gratis date.» Vides quomodo Petrus
succensuit adversus Simonem, qui argentum pro
gratiu sancti Spiritus obtulerat ; « Argentum tuum
sit tecum, inquit, in perdilione:n, quoniam existi-
masti donum Dei per pecuniam comparare. » Non
est igitur sermo Dei ut venalia verba ventriloquo-
rum Quodnam enim pretium aliquis det illo con-
dignum? Audi Duvidem hesitantem et dicentem :
e Quid retribuam Domino pro omnibus qus retri-
buit mihi ? » Non igitur licet dare donum gratia
ejus condignum. Unicum est donum dignum con-
gervatio rei donate. Qui dat tibi thesaurum, non

ἑχασταχῇ τῶν εὐθυνῶν τὸ πλεῖστον ἀφαιρουμένης,
τοῦ δὲ ἐλέγχου χαλεπωτέρας ταύτας ἐργαζομένου),
ἀλλ᾽ ἡμερότητι τὸ τῶν κανόνων χεράσας ἀπότομον,
εἴσω τοῦ θυσιαστηρίου τῶν ἁγιασμάτων αὐτοῖς μετ-
πα;χχαλέσαι ψυχὰς τῇ τῆς ἱερωσύνης ὀδυνωμένας

Ἐν δὲ τῇ βίόλῳ τῶν Πράξεων ταῦτα γέγραπται -

Θεασάμενος δὲ ὁ Σίμων, ὅτι διὰ τῆς ἐπιθέσεως τῶν
- . , P^ ^ -

χειρῶν τῶν ἀποστόλων δίδοται τὸ Πνεῦμχ τὸ

ἅγιον, προσήνεγχεν αὐτοῖς χρήματα, λέγων - Δότε

* * LY Π LU "| T 4 - *
xia40i τὴν ἐξουσίαν ταύτην, ivx ᾧ ἂν ἐπιθῶ τὰς

- e, ω
χεῖρας, λαμοάνῃ Πνεῦμα ἅγιον. Πέτρος δὲ εἴπε πρὸς

, , . 2 , , * ^ w M ἕ
αὐτόν * Τὸ ἀργύριόν σοῦ σὺν σοὶ εἴη εἰς ἀπώλειαν,
ὅτι τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ ἐνόμισας διὰ χρημάτων
κτᾶσθαι, xai τὰ ἑξῆς.

Ἡ δὲ τρίτη τῶν Βατιλειῶν, « Καὶ οὐχ ἐπέστρεψεν
Ἱεροδοὰμ, φησὶν, ἀπὸ τῆς καχίας αὐτοῦ, xai
ἐπέστρεψε, xal ἐποίνσεν ἐκ μέρους τοῦ λαοῦ de.
p: ὑψηλῶν - ὃ βουλόμενος ἐπλήρου τὴν χεῖοα
αὑτοῦ. Καὶ ἐγένετο τοῦτο τὸ ἑὁῆμα εἰς ἁμαρτίαν
τῷ e ἽΣ s : *, ὃλεθ M tz .

(p οἴχῳ Ἱεροδοὰμ, xai εἰς ὄλεθρον, xal εἷς ἀφα-
νισμὸν ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς » Τίς οὖν οὐχ οἷδε
χαὶ τὸν πάλαι Γιεζῆ, ὅπως τῷ προφήτῃ μὲν Ἐλ:5-
ἦν, ὡς d$ τῶν Βασιλειῶν τε-

, ^ ἐξ * ^^. H 0 ἐν » w
τάρτη διέξεισιν, oia δὲ πέπονθεν ἐξ ὧν ἔδρασεν -
Οὐχ ἔττον γὰρ διχ κακίαν ἐκεῖνός ἢ δι’ ἀοετὴν ὁ
ὀιδάτχαλος μιχοοῦ τοῖς πᾶσι γνωξςίζεται. Χού
. $ px ὁ Ττᾶσι γνωξίψεται. Apr aca
γοῦν τοῦ Νεεμὰν τῷ προφήτῃ πορίσαι προθυμοῦ -
μένου, ἀνθ᾽ ὧν τῆς λέπρας ἐξάντης δι' αὐτοῦ γεγέ-
νητο, χἀχείνου τὴν εἰσφορὰν μὴ προσηχαμένους ὁ
Νεέεμαν, xai τὴν

σαίῳ διαχονούμενος

*

- ma Li *
Γιεχὴ χαταλαχοὼν ἀπιόντα τὸν
φιλοχρηματίαν τῷ ψεύδει ἐπιλυγάσας, ὡς ἄρα ὁ
διδάσχαλος αὐτῷ λαθεῖν ἐπιτάξειε, xal ταύτη τῶν
ἐχείνο) εἰχγῳὼς οὐχ ὁλ' λγρονγέ jb zz
ἐχείνου εἰκηφὼς οὐχ ὀλίγα, χληρονόμος εὐθὺς xa
T 4 - * , H * P -
ἧς ἐχεῖνος ἀπήλλαχτο λέπρας γεγένητο, αὐτὸ τοῦτο
τοῦ προφήτου ἀρασάμένου.

[2 ^. τ .- ^! ^ T LJ *

O δὲ μείας Βασίλειος ἐν τῇ εἷς τὸν προφήτην

J 4
Ἡσαΐαν ἑομηνείᾳ, ἐξηγούμενος τὸ, Νόμον ἔδωχεν
εἰς βοήθειαν, ἵνα εἴπωσιν οὐχ ὡς τὸ δῆμα τοῦτο,

» 3 » *- - ^ - »
περὶ οὐ οὐκ ἔστι ὀῶρα δοῦναι περὶ αὐτοῦ, ὅτι αἱ
ἐγγαστρίμυθηι, φησὶν, ἐπ’ ἀργυρίῳ μαντεύονται.
Τοῦτο γ12 ἔστ! τὸ χαταγέλαστον, ὅτι xa! ἀργύριον
αὐτοῖς τελοῦσι, μισθὸν τοῦ ψεύδους, οἱ ἀπατώμε:-

^ * *- ^ , d - 9
νοι, Τὸ δὲ 2Zux τοῦ νόμου οὐχ ἔττι τοιοῦτον, ὥττε

^ o€ "^ 9 LI - , * &
60022 65)«Qt1 περὶ αὐτοῦ, ὅτι τὴν χάριν οὐδεὶς
ΕΝ μΥ δι 4 M , ,

ἀπορίδηται * « Δωρεὰν γὰρ, φησὶν, ἐλάδετε, δωρεὰν
^ « “- ͵ -
ούτε, » Ὁρᾶς ὅπως ἠγανάχτησε Πέτρος ἐπὶ τῷ Σί-

provi, ἀργύριον ὑπὲρ τῆς τοῦ Πνεύματος χάριτος
mposzoulsavtt ; « Τὸ ἀργύριόν σου σὺν σοὶ εἴη, φη-
σὶν, εἰς ἀπώλειαν, ὅτι ἐνόμισαχς τὴν δωρεὰν τοῦ
-€-— ^ 8 , * , -
6:55 61x χρημάτων χτὰάσθαι. ν Οὐχ ἔστιν οὖν ὁ τοῦ
a? . , « * e
Εὐχγγελίου λόγος ὡς τὰ πωλούμενα ὁήματα τῶν
δὲ * , . e — d -
ἐγγαστριμύθων. Τί γὰρ ἂν τις δοίη ἄξιον, αὐτοῦ
ἀνταλλαγαα; "Axout τοῦ Δαδὶὸ διχποροῦντος καὶ
λέγοντος * « Τί ἀνταποδώσω τῷ Κυρίῳ περὶ πάντων
». *, PCM oL , » “ -
ὧν ἀνταπέδωχέ μοι; » Οὐχ ἔστιν οὖν δῶρα δοῦναι
περὶ τούτου ἀντάξια τῆς αὐτοῦ χάριτος * ἕν δῶρον

409

SYNTAGMA ALPHABETICUM. — X.

210

ἄξιον, ἡ φυλακὴ τοῦ δωρηθέντος, Ὁ δούς sot τὸν A pretium requirit rei date, sed custodiam debitam

θησχυρὸν οὐχὶ τιμὴν ἀπαιτεῖ τοῦ δοθέντος, ἀλλὰ
φυλακὴν ἀξίαν τοὺ δεδομένού.
Νόμοι.

Ἐάν τις διὰ δόσεως χρυσίου ἐπίσχοπος ἢ χλη-
ριχκὸς γένηται, ἢ ξενοδόχος, ἢ πτωχοτρόφος, jj
νοσοχόμος, Tj διοικητὴς εὐαγοῦς οἱουδήποτε οἴχου,
ἢ ἑτέρου τινὸς ἐχχλησιαστιχοῦ φροντιστὴς διαχο-
νήματος, xai ὁ δοὺς, xai ὁ λαδὼν, xai ὁ μέσος γε-
νόμενος, τῆς ἱερωσύνης, ἢ τοῦ χλήρου, fj τῆς ἐμ-
πιστεύθείσης διοικήσειυς, ἀπεγυμνούσθωσαν.

Εἰ δέ τις τῶν ἐπισχόπων ἢ χληριχῶν, εἴτε πρὸ
τῆς χειροτονίας, εἶτε μετὰ ταῦτα, Ex τῶν ἰδίων
πραγμάτων δοῦναι βουληθείη τῇ ἐχχλησίᾳ, εἰς ἣν
ἐπεχηρύχθη, οὐ μόνον οὐ χωλύομεν, ἀλλὰ xai πανυ-
τὸς ἐπαίνου ἄξιον χρίνομεν.

Περὶ χανονιχοῦ, χαὶ τῶν ὑπέρ χειροτονίας

διδομένων.

Ἐξ αὐτῆς τῆς χώμης, ἐν Y) ἐστιν ἡ ἐχχλησία,
χατὰ ἀναλογίαν τῶν τόπων, χρίσει τοῦ ἐπισχόπου
ol χληριγοὶ χειροτονείσθωσαν, καὶ τὴν οἰχείαν ἐπι-
γενωσχέτωσαν χεφαλιτιῶνα. Χάριν δὲ τοῦ τοιούτου
χανονιχοῦ, χαὶ τῶν ὑπὲρ χειροτονίας διδομένων
συνήθως, διορίζεται τὸ χρυτόδουλλον τοῦ ἀοιδίμου
βασιλέως Ἰσχαχίου τοῦ Κομνηνοῦ πρὸς τοῖς ἄλλοις
jai ταῦτα * Tomoi γὰρ, φηςὶν, ἡ βασιλείχ uou ἐπὶ
τῇ χειροτονίᾳ τῶ» ἱερέων, xai ἐπὶ τῷ χανόνιχῷ,
τὸν παλαιὸν ἐνεργεῖν τυπον, xal μηδὲν ἐπὶ τῇ χει-
ροτονία λαμθάνειν πλέον τὸν γειροτονοῦντα τούτους
ἐπίσχοπον, ἀλλ᾽ fj μόνα τὰ ἐπτὰ χρυσᾷ νομίσματα,
ἤγουν ἕν μὲν, ὅτε ποιεῖ αὐτὸν ἀναγνώστην, τρία δὲ,
ὅτε χενροτονεῖ αὐτὸν διάχονον, καὶ ἕτερα τρία, ὅτε
πληροῖ αὐτὸν ἱερέχ. ᾿Ἐπιδεδαιοῖ δὲ τοῦτο xa] τὸ
συνοδιχὸν ψήφισμα τὸ γεγονὸν ἐπὶ τοῦ πατριάρχου
Μιχαὴλ, ὃ καὶ ζήτει κατὰ τὸ ιζ΄ χεφάλχιον τοῦ παρ-
ὄντος στοιχείου. Ὡσαύτως xai ὑπὲρ τοῦ χανονιχοῦ,
ἀπὸ τοῦ ἔχοντος χωρίου τριάκοντα χαπνοὺς, νόμι-
σμα χρυσοῦν ἕν, ἀργυρᾶ δύο, χριὸν ἕνα, χριθῇς
μοδίους ἕξ, οἵνου μέτρα ἕξ, ἀλεύρου μόδίους ἕξ, καὶ
ὄρνεις τριάχοντα, ᾿Αλλὰ xal ἕτερον συνοδιχὸν σημεί--
cuz γέγονεν ἐπὶ τοῦ πατριάρχου Νιχολάου, χελεῦον
κατὰ τὸ τοιοῦτον χρυσόδουλλον δίδοσθαι τὰ χα-
νονιχὰ, καὶ τὰ ὑπὲρ χειροτονίας.

ΚΕΦΑΛ. ΚΘ΄. Περὶ χηρῶν γυναικῶν.

Ζήτει τὸ α΄ κεφάλαιον τοῦ Γ στοιχείου.

ΚΕΦΑΛ. Λ΄. Περὶ τῶν χλευαζόντων τοὺς ἀσθε-

νῶς τοῦ σώματος ἔχοντας.

Ζήτει τὸ a' χεφ. τοῦ Y στοιχεζρυ.

ΚΕΦΑΛ. AA' Περὶ τοῦ ἁγίου χρίσματος, xai
τίνες χρίονται μόνον τῶν προσεργομένων
τῷ Ἐχχλησίᾳ αἱρετιχῶν.

Ζήτει ἐν τῷ θ΄ χεφ, τοῦ M στοιχείου χανόνα ς᾽
τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου, xal ἐν τῷ a' «to. τοῦ B

στοιχείου xxvóva μη τῆς ἐν Λαοδιχείᾳ συνόδου,
xai ἐν τῷ β΄ χεφ. τοῦ A στοιχείου κανόνα ζ΄ τῆς β΄
συνόδου.
ΚΕΦΑΛ. ΛΒ΄. Περὶ Χριστιανισμοῦ.

'O ρη' κανὼν τῆς ἐν Καρθαγένῃ συνόδου τοὺς

τὴν ἄσκησιν εἰσδεχομένους τῶν Χριστιανῶν ἐλευ-

dono oblato.

Leges.

Si quis pecunia data episcopus aut clericus fiat,
vel peregrinorum, vel pauperum, vel egrotantium
prefectus, aut administrator cujuscunque domus
Deo consecrate, vel alius ecclesiastici ministerii
curator, et is qui dat, et qui accipit, et mediator,
sacerdotio suo aut clero, aut concredita admini-
stratione privabuntur.

Si quis tamen episcopus vel clericus ante ordi-
nationem suam, vel post illam, de bonis suis lar-
giri velit Ecclesie, ad quam vocatus est, non
solum non prohibemus, sed eliam omni laude

p dignum decernimus.

De canonico, el iis quae. pro ordinatione, solvuntur.

Ex eodem vico ubi est ecclesia, pro ratione
locorum, ei discretione episcopi clerici ordinentur,
et proprium agnoscant capitulum. Hujusce autem
canonici causa, et eorum que pro ordinatione ex
consuetudine dala erant, Aurea Bulla venerabilis
imperatoris Isaacii Commeni, inter alia, hec de-
cernit. Statuit imperatoria mea majestas, ut
pro ordinatione sacerdotum, et canonico vetus
forma obtineat, et nihil amplius pro ordinatione
alicujas episcopus qui ordinat, recipiat, quam,
solos septem aureos nummos, videlicet unum,
quando eum lectorem crea!, tres vero cum diace-
natum confert, et alios tres, quando sacerdo-

C tem perficit. Et similiter decretum synodicum,

quod sancitum est sub Michaele patriarcha (quod
vide ad cap. 17 hujusce elementi) procanonico a
loco, qui 30caminos habet, unum nummum au-
reum, argenteos duos, arietem unum hordei mo-
dios sex, vini mensuras sez, tritici modios sex,
et aves triginta. Sed et aliud edictum synodicum
factum est sub patriarcba Nicolao, quod secundum
haac Auream Bullam solvi jubet jura canonica et
que pro ordinatione erigi solent.

CAP. XXIX. De Viduis.
Vide. cap. 1 litt. Γ.
CAP. XXX. De his qui infirmitate aliqua corporali
laborantes derident.
Quere. cap. 11i. Y.

440 CAP. XXXI. De sacro chrismate : ei quinam
ex hsreticis, qui ad. Ecclesiam revertuntur, per
solam unctioaem recipiuntur.

Consule in cap. 9 litt. M canonem sextum
synodi Carthaginensis, et in cap. 1 litt. B oa-
nomem 48 concilii Laodiceni, et in cap. ? litt.
ἃ canonem 7 aynodii secunde.

CAP. XXXII. De Christianismo.
Canon 108 concilii Carthaginensis qui profes-
sionem sive exercilium Christianorum susciplunt.

211

MATTH/EI BLASTARIS CARMINA DUO.

219

ex voluntate libera, el sua sponte ad fidem acce- A θέρᾳ προαιρέσει xai αὐτεξουσίῳ νομοθετεῖ προσιέ-

dere ordinat, non autem per vim atque ex neces-
sitate ; ista enem neque firma sunt neque diuturna.
Nam virtutem ex electione esse oportet, non
coactam et invitam. Exercitationem vero nuncu-
pans innuit, quod quemvis Christianum oportet
virtutem exercere, ac continentiam et pudicitiam,
et pre ceteris charitatem erga omnes. [ta ut qui
non hoc modo vivat, nomine tenus Christianus sit,
non revera.

Magnus autem Basilius in canone 45: Qui
nomen Christiani assumit, οἱ mandatorum trans-
gressione Christum contumelia afficit, nihil illi
conducit mera appellatio. Paria scilicet dicens
cum maguo Jacobo: « Quid juvat, rogante,
fratres mei, si quis fidem se habere dicat, opera
vero non habeat? num fides illum queat servare? »
Nam ut splendore virtutum in nobis relucente
glorificatur Deus, juxta illud ; « Splendeat lux
vestra coram hominibus, » elc., ila tenebris
vitiorum nosmet obfuscantibus contingit ut. Deus
blasphemiis proscindatur inter gentes.

CAP. XXXIII. De chorepiscopis.
Quare cap. 31 litt. E.
INITIUM LITTERE W.
CAP. I. Quomodo psallere et orure oportet.
Vide 35 cap. litt. E.
CAP. ll. De cantoribus et lectoribus.
Vide in cap. 9 litt. E canonem 23 synodi
Laodicene.

CAP. III. Quod hereticorum pseudomarlyres | sequi C

non licel.
Quare ia 2 cap. litt. A canonem 9 et 34 synodi
Laodicene.
CAP. IV. Quomodo in ordinationibus fiant
suffragia.
Quere in litt, X cap. 1 et 2.
INITIUM LITTERA 9.
CAP. I. Quibusnam licet horarium gestare.
Vide in mono capite litt. E canones 22 et 23
concilli Lao diceni.

να! τῇ πίστει, ἀλλὰ μὴ βίᾳ, μδδ' ἐξ ἀνάγκης " τὰ
(xp τοιαῦτα οὐ βέδαια, οὐδὲ νόμιμα. Αἱρετὴν γὰρ
εἶνχι δεῖ τὴν ἀπετὴν, ἀλλ᾽ οὐ βεδιασμένην, fj ἀκού-
σιον. ἽΛσχησιν δὲ νἱπὼν, ἐνέφηνεν, ὅτι πᾶσαν δεῖ
τὸν Χριστιανὸν ἀρετὴν ἀσχεῖν, ἐγχράτειαν, xai σω-
φροσύνην, χαὶ πρό γε τῶν ἄλλων τὴν εἰς ἅπαντας
ἀγάπην " ὡς ὃ qe μὴ ταύτῃ βιοὺς ὀνόματι μόνον
Χριστιανὸς, ἀλλ᾽ οὐ πράγματι λέγεται.

Ὁ δὲ μέγας Βασίλειος ἐν τῷ με΄ χανόνι, Ὁ τὴν
τοῦ Χριστιανοῦς, φησὶ, προσηγορίαν εἰληφὼς, καὶ
διὰ τῆς τῶν ἐντολῶν παραδάσεως τὸν Χριστὸν ἐν-
υδοίζων, οὐδὲν ἐκ τῆς ἐπωνυμίας ἀπώνατο μόνης,
ἀδελφὰ τῷ μεγάλῳ φιλοσοφῶν ᾿Ιαχώζῳψ, « Τί τὸ ὄφε-
λος, ἀδελφοί μου, φάσχοντι, ἐὰν πίστιν τις λέγῃ
ἔχειν, ἔργα δὲ μὴ ἔχῃ ; » μὴ δύναται ἣ πίστις σῶσα!
αὐτόν ; “ὥσπερ γὰρ τῆς αὐγῆς τῶν ἀρετῶν ἐν ἡμῖν
ἀστραπνούσης δοξάζεται ὁ θεὸς, λχτὰ τὸ, « ἀαμψάτω
τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ». καὶ τὰ
ἐξῆῇς, οὕτω τοῦ ζύρου προσαναχρωννόντος ἡμᾶς τῶν
παθῶν, βλασφημεῖσθαι τὸν Θεὸν συμύαίνει παρὰ
τοῖς ἔθνεσι.

ΚΕΦΑΛ. ATI". Περὶ χωρεπισκόπων.

Ζήτε: τὸ λα΄ κεφάλαιον τοῦ E στοιχείου.

APXH TOY Ψ ZTOIXEIOr.
ΚΕΦΑΛ. Α΄ Πῶς δεῖ ψάλλειν xal εὔχεσθαι.

Ζήτει τὸ λε΄ χεφ. τοῦ E στοιχείου.

KEPAA. Β΄. Περὶ ψαλτῶν xai ἀναγνωστῶν.

Ζήτει ἐν τῷ θ΄ χεφ. τοῦ E στοιχείου κανόνα xy'
τῆς ἐν Λαοδικείᾳ συνόδου.

ΚΕΦΔΛ. I'. "Oct: πρὸς τεὺς ψευδομάρτυρας
τῶν αἱρετιχῶν οὐ δει ἀπιέναι.

Ζήτει ἐν τῷ β΄ xso. τοῦ A στοιχείου xavóva τῆς
ἐν Λαοδιχείᾳ συνόδου 9' xai λδ',

ΚΕΦΑΛ. Δ΄, Ὅπως αἱ ψῆφοι γίνονται τῶν

μελλόντων γειροτονεῖσθαι.

Ζήτει τοῦ X στοιχείου κεφάλαιον ἀ’ καὶ β΄.

APXH TOY ὦ XTOIXEIOY.
KEPAA. Δ΄. Tiva δεῖ ὡράριον φέρειν.

Ζήτε: ἐν τῷ θ΄ χεφ. τοῦ E στοιχείου χανόνας τῆς

ἐν Λαοδιχείᾳ συνόδου xD xai xv.

MATTHJEI BLASTARIS

CARMINA DUO

DE OFFICIIS ECCLESIE ET AUL £

C P.

Exstant!in notis Goari ad Codinum. Vide tom. CLVII, col. 129.

ANNO DOMINI ΜΟΟΘΟΥΧΧΙΪ.

IHEODULUS MONACHUS

SIVE

IHOMAS MAGISTER.

NOTITIA.

(Cave De Script. eccles. ad an. 1311.)

Theodulus monachus, qui alio nomine Thomas Magister dicitur natione [Greecus, patria, si L. Allatio
fides Thessalonicensis, claruit sub Andronico Palmologo avo, Theodoro Metochitze familiaris, Niphoni -
patriarche charus, anno 1311. Ex variis ejus appellationibus varia eum munera obiisse, et quod Grecis
istius evi solemne fuit, a forensibus negotiis ad monasticam ἡσυχίαν transiisse, ulriusque item status
culmen attigisse, ac rhethorum magistrum,conobii abbatem aliquando fuisse, conjectari fas est. Exstat ejus
Oralio encomiaslica in S. Gregorium Theologum Nazianzenum. Habetur ms. in Bibl. Vindob. cod. jurid.
ΧΙ, n. x, Orationes gratulatorize quatuor ; prima ad Angelum sub Andronico Seniore imp. magnum stra-
topedarcham ; seeunda, ad Theodorum Metochitam, magnum logotbetam ; lertia, ad Niphonem patriar-
cham nuper renuntiatum ; quarta, δὰ regem Cypri. Bpistolz septem. Opera hactenus numerata cum sua
versione edidit Laur. Normannus, Upsalie 1693, 4", Dictionum Atticarum Sylloge Grece prodiit Roma,
1517, 1525. Paris. 1532. 89 sub nomine Thome Magistri cura Nic. Blancardi nuper recusa, ac indice
&uctorum locupletata, Franequer. 1690, 89. Idem opus exstat MS. Theodulo Magistro ascriptum in Bi-
bliotheca regia Parisiensi cod.1853. In eodem cod. habentur ejusdem Theoduli Declamationes aliquot,
Epistolz et Orationes, testante Cl. du Cangio. Ind. Auct. ad Glossar. Crzc. Qui utrum ab iis a Nor-
manno editis diverse sint, merito dubitandum est, cum ex iis una sit in Triphonem Patr. CP. pro quo
Niphonem substituendum esse temporis ratio omnino postulat. Hujus etiam censende suni Decla-
mationes nonnulle; Oratio ad Thessalonicenses de pace et concordia. Pr. Οὔ μοι δοχῶ τῶν πάντων
οὐδέν. Oratio in legatione habita ad imp. Andronicum Palaeologum. Ad Philosophum Josephum de iis quae
ia expeditione Italorum et Persarum gesta sunt. Sermo in S. Euthymium Thaumaturgum episcopum
Madytarum. Encomium maris et universe aquarum nature, et quedam alia, que una cum iis nuper edi-
lis a nobis supra mernoratis Grece habentur MS. in Bibl. Residentiz Soc. Jesu Constantinop. Varia etiam
ejus opuscula Greca in quadam Italie Bibliotheca latitare narrat Simlerus, viz. Ad Alhenienses in Olya-
thiis ; de Navigalione e Thessalonica Byzantium,et rursus Byzantio Thessalonicam ; De regno, de repub.
etc. Epistol? etiam nonnulle MSS. in cod. Regio Paris. 185 habentur. Scholia ejus in Aristophanem, Eu-
ripidem et Pindarum, quorumetiam Vitas conscripsit, uti etgrammatica quedam et istiusmodi alig,partim

impressa, partim mss. non sunt hujus loci.

21ὅ

THEODULI MONACHI

216

GEOAOYAOY MONAXOY

HTOI

00MA TOY MATIXTPOY

AOTOX

EIX PTPIITOPION

TON GEOAOTON.

THEODULI MONACHI

THOMAE MAGISTRI
LAUDATIO 5. GREGORII THEOLOGI.

(Edidit Laur. Normannus Upsale 1693.)

1. Neminem ego mortalium omnium fore arbi- A — A'. Οὐχ ὅπως οὐδ᾽ dv εἴς οἴμαι τῶν πάντων οὐδ᾽

tror, qui jure mihi ulla ex parte succenseat, aut
amentie cujusdam temeritatisque reum faciat, si
neque cause hujus gravitate pensitata deterritus,
neque quod impar ad illam ego pectractaudam ac*
cedo, ita nunc audacter tamen periclitari volueritn;
ut viribus meis majora aggredi miuime dubitave-
rira. Verum e contrario potius, ut rem verbo com-
pleotar, omnium judicio, rectam sat scio consilii
ralionem me secutuui visuin iri, neque alia, quam
hujusmodi animi alacritate in causam incumben-
dum fuisse. Quando enim, que precipue suscipere,
verbisque extollere, et nihil quidquam quod huc
faciat, oiniltere, omnes sane debemus ; nec peri-
culo denique eorumdem neglectio vacat; quan-
quam ceteris, metu, ut apparet, revocante,hacipsa
silentio pretermittentibus, causeque susceptioneun
detrectantibus, hio ego unus quoque quasi afflatu,
aut novo animi robore impletus, cum verba mihi
faciunda, tum incredibili studio faciunda censeo ;
numquid cause est, quo ininus vel hoc ipso no-
mine eximiam quamdam promeritus esse laudem

ὁπωστιοῦν ἐμοὶ νεμεσήςαι, οὐδ᾽ ἀπονοίας ἡστινοσοῦν
ἕλοι xa θράσους, εἰ μηδὲν μήτε τὸ μέγεθος ὑπολο-
γισάμενος τοῦ παρόντος ἀγῶνος, οὔθ᾽’ ὡς οὐχ dmo-
χρῶν εἴην τὰ τοιαῦτα περαίνειν, ἔπειθ᾽ οὕτω παρα-
κινδυνεύειν εἱλόμην ὡς μείζοσιν ἢ κατ᾽ ἐμαυτὸν
πράγμασιν ἐγχειρεῖν, ἀλλὰ καὶ παρὰ πᾶσιν, ὡς ἔπος
εἰπεῖν, τοῖς κριταῖς εὖ οἶδα δόξιιν δοθῶς βεθουλεῦ-
σθαι, xai ὡς οὐχ ἄλλως, Tj τοῦτον ἐχρῆν προτεθυ-
μῆσθαι τὸν τρόπον Ὅταν γὰρ ἃ μάλιστα πάντων
θαυμάζειν τὲ καὶ χοσμεῖν, καὶ μηδενὸς ἀφίστασθαι
των εἰς τοῦτο φερόντων, ὑπόχρεῳ χαθέσταμεν mzv-
τες * καὶ τὸ λιπεῖν οὐχ ἀχίνδυνον, ταῦτα τῶν ἄλλων
διὰ δέος οἶμαι σιγώντων xal πρὸς τὴν ἐγχείρησιν
ἀποχνούντων, μόνος αὐτὸς ὥσπερ τινὸς χατογῆς i,

Β μένους πλησθεὶς, λέγειν οἵομαι δεῖν, καὶ θαυμαστήν

τινα ταύτην ποιεισθαι σπουδὴν πῶς οὐχ αὐτό γς
τοῦτο, πολλοῦ τινος ἄν ἄξιος εἴην, τοῦ μὲν καλοῦ
χαὶ δικαίου ποιησάμενος λόγον, τοῦ δὲ χατ᾽ ἐμαυ-
τὸν ἀφειδήσας καὶ πάντα κίνδυνον ἐλάττω χρίνας
ταυτησὶ τῆς φορᾶς ; ἣν καὶ ὅτι περ ἐς τοσοῦτον
“ e Nos 4 , * -

ἀνεθδαλλόμυην διὰ τὸ μέγεθος ἐμαυτῷ δυσχεραίνω.

videar, quod honesti justique haud paulo majorem quam mei ipsius rationem habuerim? quodque
hac ipsa debiti officii persolutiono, quidquid id est periculi, levius esse duxerim ? Quam utique rem
quod pre magnitudine sua tamdiu procrastinaverim, ipsi mihi nunc propemodum succenseo.

1. Id quod ita profecto patet. Nimirum cum in
laudatione tua, o supreme theologorum apex, lon-
geque omnibus in rebus prestantissime vir, duo
quaedam potissimum contineantur, quod el dicere
necesse sit, et quid deceat aptumque sit in dicendo

Β΄. Δῆλον δέ, Δυοῖδ γὰρ ὄντοιν ἐπὶ τῶν ibyxe-
μίων, ὦ θεολογούντων ἀχρότης, καὶ πᾶντ᾽ ἄριστε
σὺ, τοῦ τε λέγειν ἀνάγχην εἶναι, τοῦ τε τὰ γιγνό-
μενα σώζειν ^ εἰ μὲν ἄμφω ταῦτα πράττειν ἐξῆν,
πᾶς τις ἂν ἀπεδίδου, xal οὐχ ἄν εἴχομεν πράγματα᾽

211

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

218

ὅτε δὲ πρὸς μὲν τὴν ἀνάγχην ἐξ ἀνάγκης εἴχομεν, A servare, si utrumque assequi liceret, hoo tibi

xal λέγειν βουλόμεθα πάντες, τὸ δὲ τῆς ἄξιας βου-
λόμεθα μὲν, οὐ δυνάμεθα δὲ, ἀλογία τῳόντι περιφα-
νής * ἐπεὶ τοῦτο οὐχ ἔξεστι μηδ᾽ ἐχεῖνο πράσσειν αἷ-
ρεῖσθαι, ἀλλ᾽ ἑκατέρωθεν ἁμαρτάνειν, ἔκ τε ὧν λέγειν
ἀνάγκην ἔχοντες παραλείπομεν, ἔχ τε ὦν τῆς ἀξίας
λειπόμεθα, δέον τοὺς μὴ ταύτῃ γε παρεσχευασμέ-
νους, ἐχείνως γοῦν Exvtvvóvat . ἐπεὶ xxi τοῦ λέγειν
ἁπλῶς, οὐ τοῦ προσαξίαν λέγειν ἐστὶν ἀνάγχη *
ἄνευ γὰρ τοῦ μὴ δ᾽ ἡντινοῦν μὲν αἰσχύνην τοῖς λέ-
γουσιν εἶναι παρὰ τὴν ἧτταν, χοινὸν Ὑὰρ τοῦτο τῶν
ζώντων ἐν λόγοις, μεγίστην δ᾽ ἀγνωμοσύνην, ἐὰν
τοῦτ᾽ αὐτὸ δεδιότες σιγᾷν ἀξιῶμεν, ἃ λέγειν ἀνάγχη,
xai ὑπὲρ ὧν ἡμῖν xal τῶν Ὁμήρου στομάτων, εἵπερ
οἷόν τ᾽ ἦν, παοὰ πάντ᾽ ἔδει τὸν χρόνον, τίς οὐχ οἶδεν
ὡς οἷς αὐτὸς λόγων, χαὶ ἀρετῆς, καὶ δογμάτων,
xai ξυμπάντων ὡς εἰπεῖν τῶν χαλλιστων κεφάλαιον
ἀνεφάνης τῷ Bi, καὶ μόνος ἔσχει παρὰ πάντων ἐν
τούτοις τὸ συγχεχωρηχὸς, τοῦ μὲν διὰ πάντα ταῦτα
θαυμάζεσθαι παρὰ πάντας, ὀφειλέτας ἅπαντας aye *
τοῦ δέ προσαξίαν, οὐδένα * μόνης γὰρ τῆς σῆς γλώτ-
τῆς εἴπερ οἷόν τε σπούδασμα τοῦτ᾽ ἂν ἦν. Kal μό-
νὸς ὑπὲρ αὐτὸς σαυτοῦ τοῦτον ἂν εἰσέδυς ἀποχρών-
toc τὸν ἄθλον * οὐ μὴν διὰ τοῦτο χάχεϊνο λιπεῖν
ἡμᾶς δεῖ, οὐδὲ τοῦ παντὸς ὑστερῆσαι τὸ μέρος οὐχ
ἔχοντας ἀλλὰ μάλιστα μὲν εἰσφέρειν ix. τῶν ἐνόν-
τῶν καὶ τὴν νομιζομένην ἀποδιδόναι δήπου συντέ-
λειαν * εἰ 9€ τὴν γιγνομένην οὐχ ἔνεστιν, οὐδὲν πρὸς
ἡμᾶς - ἀλλὰ σύ γ᾽ αὐτὸς τούτου σαυτὸν alti, πᾶταν
λέγου δύναμιν ὑπερδαίνων, καὶ μόνος τοῖς ἐπαινεῖν

quieque officium haud dubie redditurus erat, nihil-
que nostro ounc labore opus fuerat. Ceterum ut
necessitati ex necassitate cedimus, et de te quidem
dicere omnes avemus ; sed digne satis dicere, ave-
mus non item possumus: heic sane manifeste
absurdum fuerit, si quoniam hoc non datur, ideo
ne quidem illud nobis agendum statuamus, verum
utrinque potius ab officio discedere malimus, tum
eo, quod licet dicendi imposita nobis necessitas sit,
non dicamus tamen, tum quod a dignitate operis
longius absimus, cum conira oporteret, si ad di-
gnitatem istam minus instructi essemus, quod de-
bebamus, utcunque dicendo persolvere : siquidem
dicere duntaxat, non autem ex merito dicere, ne-

p cesse eat. Preter id enim, quod nulla dicentibus, si

inferiores discedimus, subeunda ignominia est,
quando tralatitium hos iis ao. commune, qui his
inlitteris etatem agunt, sed maxima potius ini-
quitatis opinio, si metu ignominie hujus silere ea
malimus, que dicere necesse est; quibusque er-
primendis dena illa Homeri ora (1), si qua fieri
posset, nobis perpetuo opus essent : quis, 4880,
est qui nesciat, quod hoc ipso quo tu οἱ eloquen-
tie, et virtutis, et dogmatum religionis, et ut se-
mel dicam, pulecherrimr:arum rerum omnium, caput
&c fastigium generi humano apparuisti, et. his in
rebus summa omnium consensione, primas libi uni
concessas tenes; simul ob hec omnia ut super
alios omnis celebreris, universos obstrictos tibi

αἱρουμένοις ἀνέφιχτος ὦν, ὥς mou καὶ αὐτὸς ἐν Ü debitores habeas, neminem vero, ut pro merito

πεύσεως εἴδει, τοῦτ᾽ ἀποφηνάμενος ἔφθης, Τίς ἡμᾶς
ἐπαινέσεται φήσας" ὥσπερ προὐπογράφων τὸ μέλλον,
χαὶ συστέλλων πάντας πρὸς τὴν ἐγλείρησιν * xai οὐ
λέγω ὅτι xai τοῦθ᾽ ὑπὲρ σοῦ μᾶλλον, ἢ θάτερον
Υΐγνεται ^ οὐ γὰρ τοσαύτην ἔχπληξιν ἕξει τὰ σὰ διὰ
μέγεθος σιωπώμενα, ὅσην ἂν, εἰ πάντες ἐπαινεῖν
προελόμενοι, πάντες ἀποτυγχάνοιεν * xal μὴν εἰ τὸ
χαταξίαν ζητήσαις, οὐ μόνον οὐδ᾽ ὁντινοῦν ποτε τὸν
εἰσφέροντα ἕξεις (πάντες γὰρ ἴσασιν ἐλάττους ὄντες
τῶν σῶν ἐγχωμίων, καὶ πάντες παντάπασιν ἀποστύή-
σονται, ἀλλὰ xoi τρόπον ἂν ἔτερον, ὥσπερ εἰς
αἴνιγμα πέσῃς, xai δόξῃς ὁ αὐτὸς θαύμαστός τε
εἶναι καὶ μή * τὸ μὲν, οἷς οὕτως ἔχεις * τὸ δὲ, οἷς οὐ
τοὺς θαυμάζυντας ἔχεις * ὑπὲ οὗ μο! δοχεῖ xai. τοὺς

celebreris. Quod si fleri poterat, unius tui oris
opus erat. Solus enim tua causa Idoneus in hoo
certamen athleta descensurus eras. Quanquam nec
hao sane de causa illud tui celebrandi deserendum
fuerit officium, neo toto desistendum, quod parte
illius aliqua deficimur. Contra vero potius quo ad
facultas feret large ac liberaliter conferre, ratam-
que communis pensionis partem representare de-
bemus : quod si tantam, quantam par erat, hand
valemus, nihil illud profecto nostra refert, sed tute
tibi imputes licet, qui facultatem orationis omnem
eupervectus, unusque laudatoribus tuis inacecessus
es. Quod et ipse quodam loco (2), interrogatiun-
cula aliqua jam declarasti : « Ecquis, inquiens,

ixzívouc αὐτοὺς, sl μὲ κατ᾽ ἀνθρώπους πρότερον ἢ nos laudaturus est? » quasi presignifioans quod
ἦσαν͵ πάντως ἅν, νυνὶ νενομίσθαι, xai τὴν ἀρχὴν futurum erat, omneeque ab hoc 'incepto deducens.
ἐντεῦθεν Aa6eiv. - Verumtamen haud facile dixerim honorificentius
boc tibi futurum silentium illo laudandi conatu. Non enim perinde obstupefactura homines decora
tua erunvsilentio transmissa, a'quesi et laudare te omnes insistant, et frustra tamen omnibus hi co-
δῖα sint. Quod si te vero dignum omnino preconium quaeris, cum nullum inquam qui operam
soam huc conferat reperies (nemo enim nescit quanto laudibus tuis minor sit; unde et universi
iis penitus absistent), tum et alia qua ratione velut in enigma quoddam incides, videberisque vir idem
admirabilis periter esse, e& non esse : allerum, quod talis reapse es, alterum, quod admiratores
laudatoresque nullos habes. Cujus equidem causa, si minus antea usurpate hominibus hujuscemodi
Jandatiooes fuissent, utique nunc primum instituendas, et sb hoc exemplo originem sumpturas fuisse
erediderím.

(1) lliad. B. vere. 489. (2)jFine Epitaphii in Basilium,

219

THEODUL! MONAGHI

230

ΠῚ. Si illud itaque decorum tibi est; nam hoc À Γ΄. Ei τοίνυν ἐκεῖνο μὲν ὑπὲρ σοῦ - τοῦτο δ᾽ οὐχ

alterum neutiquam probaveris : est enim necesse,
in admiratione hominum te tuaque versari ; quod
et proprium hoc virtutis est, cujus primas merito
partes ipse fers : et quod universis hominibus, qui
nunc sunt, quique postea futuri sunt, in exemplar
et typum pulchri omnis et honesti, vitam tuam
maxime propositam esse oportet : equum proinde
fuerit, ut laudes tuas justa magnanimitate excipias,
ferasque quod te non dignam satis praedicationem
auferas. Eo namque mode haud paucos ultro ope-
ram collaturos habebis: quippe omneis, quibus
nonnihil cum eloquentia usua intercedit, in lauda-
tionis tue consortium necessario etiam venturos:
non equidem quo res tuas ornaltores se facturos
sperent, sed ex eisdem claritudinem relaturos. Quale
quiddam circa oculorum, ut opinor, usum contin-
git, qui quod solem contuentur ac suspiciunt, eo
nihil illi glorie addunt ; verum se potius ipsos or-
nant, insitam nimirum videndi vim ope solis in ac-
tum provehentes. Proinde optimos quosque viros,
quamlibet alloqui sui ipsorum precones ipsi te-
&tesque sunt, hoc ipso quod boni probique sunt,
omniumque pradicatione digni, laudari tamen ab
aliis cernimus, suaeque virtutis hanc velut merce-
dem ferre : quod tu utrumque, singulari quadam
prerogativa, a te ipso acceptum babes ; tum quod
summe inter omneis admirandus par te es, tum
quod facundie tue fructum ipse percipis, ex eo
quod propinquitate tibi conjunctissimos, ut quisque
diem suum obiit, funebri &allocutione collaudasti,
quo non illos magis quam temetipsum cohone-
stasti.[mo, ut rectiusloquar,tumillos laudationibus
tuis ornatiores fecisti, tum luculenter ostendisti,
cujusmodi esse oporteat, qui te, qui ceteros om-
nes, laudando ornare se postulet. Que igitur tum

ἂν ἕλοιο * θαυμάζεσθαι γὰρ ἀνάγχη τὰ cà, xal ὅτι
τοῦτ᾽ ἀρετῆς ἴδιον, ἧς αὐτὸς φέρῃ τὰ πρῶτα, καὶ
τοῦ γ' ἕνεχα πᾶσι μάλιστα χρῆναι, τοῦς τε νῦν οὖσι
τοῖς τε ἐπιγιγνομένοις, παράδειγμα καὶ τύπον χαλοῦ
παντὸς προκεῖσθαι τὰ σά * δίκαιος ἂν εἴης μεγαλο-
ψυχίᾳ προς τοὺς ἐπαίνους χεχρῆσθαι, xai παραξίαν
θαυμαζόμενος φέρειν. Οὔὗτω γὰρ οὐκ ὀλίγους ἔξεις
εἰρφέροντας * πᾶσι γὰρ οἷς μέτεστι λόγων, xal τῶν
ὑπὲρ σοῦ λόγων ἀνάγχη μετεῖναι * οὐχ ὥστε χοσμεῖν
ἔχειν τὰ σά * ἀλλ᾽ ὑπ᾽’ αὐτῶν τούτους χοσμεῖσθαι,
καθάπερ ἐπὶ τῶν ὀφθαλμῶν οἶμαι ξυμὔαίνει. Οὐδὲ
γὰρ οἷς οὗτοι τὸν ἥλιον ὁρῶντες θαυμάζουσι, τούτῳ
δόξαν ἐντεῦθεν ἡντινοῦν ἐμποιοῦσιν * ἀλλὰ σφᾶς ab-
τοὺς μᾶλλον χοσμοῦσιν, ἣν τοῦ ὁρᾷν ἴσχουσι δύνα-

B μιν, ταύτην ἐχεῖθεν προάγοντες εἰς ἐνέργειαν. "Amav-

τας μὲν οὖν τοὺς ἀρίστους, εἰ xai ἄλλως outot σφῶν
αὐτῶν εἰσιν ἐπαινέται xai μάρτυρες, τῷ καλοὶ καὶ
ἀγαθοὶ γεγονέναι, καὶ οἷοι παρὰ πᾶσι θαυμάζεσθοι,
ἀλλ᾽ οὖν ἐπαινουμένους δήπουθεν ὑφ᾽ ἑτέρων ὁρῶ-
pev, καὶ τοῦτον μισθὸν χομιζομένους τῆς ἀρετῆς "
σὺ δὲ xai τοῦτο χἀκεῖνο μετὰ πολλοῦ τοῦ περιόντος
παρὰ σαυτοῦ λαδὼν ἔχεις " τῷ τε μάλιστα πάντων
θαυμαστὸς οἴχοθεν εἶναι, τῷ τε τῆς αὐτὸς σαυτοῦ
γλώττης μετέχειν, ἐν οἷς τῶν οἰχειοτάτων οὗστινασ-
οὖν ἀπογεγονότας προσεῖπες, οὐ μᾶλλον αὐτοὺς ἢ
σαυτὸν ἐντεῦθεν χοσμῶν * μᾶλλον δὲ, εἰ χρὴ τάληθες
εἰπεῖν, ἐχείνους τε τοῖς παρὰ σαυτοῦ λόγοις ἀποφή-
νας καλλίους, αὐτός τε σαφῶς ἑπιδείξας ὁποίους
τινὰς εἶνας χρὴ τοὺς σέ τε χαὶ πάντας τοὺς ἄλλους
κοσμεῖν αἱῤουμένους * οἷς μὲν οὖν πρὸς τὴν παροῦ-
σαν ἱσπουδὴν ἔδει χεχρῆσθαι καὶ ἃ μάλιστ᾽ ἑμαυτὸν
πεπειχὼς διανέστην, σιωπῆς ἀκινδύνου τὴν ἐν τῷ
λέγειν ἧτταν ἡδίω παντάπασι χρίνας, ταῦτ᾽ ἔστιν
ὧν οὐδ᾽ ἂν cic, ὥς γε ἐγὼ νομίζω, ξυνίδοι χαλλίω xai
τοῖς πράγμασιν ἀποχρῶντα.

ad praesens institutum adhiberi oportebat, tum queis potissimum inductus ad dicendum surrexe-
rim, illamque in dicendo offensionem jucundiorem mibi omnino duxerim, quam vacuum periculo si-
lentium, hac fere sunt : quibus pulchrius quiddam honestiusque haud facile quemquam perspecturum
arbitror, eademque ejusmodi, ut rebus ipsis paria ac suffectura credam.

IV. Jam igitur ad ipsam magni viri laudationem
manum admoventi, eamque capessere instituenti
mihi, haud aliud quidquam ante patriam, queque
illam attingunt, commemorandum videtur, imo
vero de illa ante ceetera omnino agendum, nature
artisque oratorie vestigia, et equa utriusque desi-
deria, sequenti. Quippe δὰ hunc modum dirigi trac-
tarique oportere orationem, cum ars ipsa velut lege
sancit, tum οἱ necessilatem suam natura adjungit.
Siquidem priores liberis parentes, sunt, patria pa-
rentibus, quod ex ea, tanquam fundamento, aut
radice subjecta, genera hominum ipsa oriuntur ;
omni itaque ex parle optimum, rerumque natura
convenientissimum est, ut. priore loco de patria
nostri dicamus, tum deinceps ad parentes venia-
mus, eisque quod jus fasque est reddamus.

V. Jam patria ejusmodi sane est, ut non modo
nulla penitus carum rerum, qua decorare urbes
selent, destitualur sed et tanta eorum exsupe-

Δ΄. Ἔδη δέ με τοῖς ἐπαίνοις προσάγοντα τοῦ με:
? 4 , hi ^5 , , *
γάλου, xai τούτων ἐπιοαλλόμενον ἀπτέσθαι, οὐδενὸς
οἶμαι δεῖν τῶν ἄλλων πρὸ τῆς πατρίδος μεμνῆσθαι,
xai τοῦ xat' αὐτὴν ἔχοντος, ἀλλὰ xai μάλ᾽ αὐτῆς
πρὸ τῶν ἄλλων ἑπόμενον φύσει χαὶ τέχνῃ, καὶ τῷ

D παρ᾽ ἀμφοῖν ἀξιοῦντι. τῆς μὲν γάρ ἐστι νόμος οὕτω

προάγειν χρῆναι τὸν λόγον, καὶ τοῦτον διαχειρίζειν
τὸν τρόπον * ἡ δ᾽ ἄρα φύσις καὶ τὴν ἐξ αὐτῆς ἀνάγ-
κὴν προστίθησιν, ἀπὲερ τῶν μὲν παίδων οἱ πατέρες
πρότεροι, τούτων δ᾽ αὖ ἣ πατρὶς, τῷ ταύτης ὥσπερ
τινὸς χρηπῖδος ἢ ῥίζης ὑποχειμένης τὰ γένη φύεσθαι "
χράτιστον οὖν ἂν εἴη πανταχόθεν xai τοῖς πράγμα-
σιν εἶχον, τῆς ἐνεγχούσης πρόσθεν ποιησάμενον λό-
γον, ἔπειτ᾽ ἐφεξῆς ἐπὶ τοὺς πατέρας χωρεῖν, χἀχείς-
νοις τὸ νἰχὸς ἀπονέμειν,

Ε΄. Ἔστι τοίνυν αὔτη τοιαύτη, ὡς μὴ μόνον ἑνὸς
μηδενὸς τῶν ὅσα πόλιν οἷδε σεμνύνειν μηδ᾽ ὁπωστιοῦν
ἀφεστάναι, ἀλλὰ καὶ μετὰ τοσῇσδε ταῦτ᾽ ἔχειν

291 LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI. 222

περιουσίας, ὡς καὶ ταῖς διὰ πάντων παραδαλλομένη À rsntia preste, ut eum florenlissimis quibusque,

χρατίσταις εὑρίσκεσθαι πρώτη " οὕτω μὲν γὰρ ἔσχεν
ἀέρος, ὡς τῶν μὲν ἁπανταχοῦ πασῶν ἄριστα χε-
χράσθαι δοχεῖν ᾿ πρὸς δὲ μεγίστην xal παντοδαπὴν
xapmüv τε xxi ζώων ἐῤῥῶσθαι φορὰν, ἐχάστων τῆς
γῆς τῶν μερῶν πλεῖστα χαὶ χάλλιστα τὰ παρ᾽ ἕαυ-
τοῖς χορηγούντων, xal ola μὴ τοῖς ἐνοιχοῦσι μόνον,
ἀλλὰ xai πᾶσι προσοίχοις τε xal τοῖς πόῤῥω παρε-
λαύνειν τὴν χρείαν " οὕτω δ᾽ αὖ ὡρῶν συμμετρίας,
xai τοῦ χατ᾽ αὐτὰς εὐδοχίμου, ὡς ἃ παρ᾽ ἑκάσταις
πρόσεστι δυσχερῆ, τούτων ἁπάντων τὸν ἀεὶ χρόνον
ἐξίσης ἀφεστηχυῖα, μόνων τῶν ἀγαθῶν ix περιου-
σίας μετέχειν, ὥσπερ ἐξεπίτηδες τὸ μὲν καθάπαξ
λυσιτελὲς αἱρουμένη, τὰ δ᾽ ἄλλα χαίρειν ἐῶσα.
Τοσούτοις δὲ xai τηλιχούτοις ἀγαθοὶς ἡ Καππαδοχῶν
χοσμουμένη, καὶ οὕτω χομῶσα, ὡς χαὶ τοὺς πᾶσι
τοῖς καλοῖς οὐχ οἶδ᾽ ὅπως ἀξιοῦντας βασχαίνειν, xai
τὸ καχῶς λέγειν τέχνην ὡς εἰπεῖν ποιουμένους, θαυ-
μαστούς τινας ἄγαν ἐπαινέτας χαχτῆσθαι, xal τῷ
μηδὲν ὅλως ἀντειπεῖν ἔχειν, τιμῶντας αὐτὴν τὰ
γιγνόμενα, τοσούτων xal τηλιχούτων ἀνδρῶν ἐπ᾽
εὐσεδείᾳ καὶ φιλοσοφίᾳ xal λόγοις, ἔτι τε τοῖς ὑπὲ»
ἀληθείας ἀγῶσι, καὶ πᾶσιν οἷς ἄν τις φήσαι βελ-
τίστοις θαυμαζομένων πεπλούτηχεν, ὡς μήτε ταύ-
τὴν ἑτέρων ἢ τούτων χρῆναι μητέρα χαὶ τροφὴν
γεγενῆσθαι, μήτ᾽ αὐτοὺς τούτους ἐξ ἄλλης dstwoc-
οὖν ἢ ταυτησὶ προελθεῖν, ἀλλ᾽ ἐπ’ ἄμφω τὸ εἰχὸς
ἀπαντῆσαι, xai τὴν &ppowav ταυτησὶ τῆς χιθάρας,
ἐντελῆ κχαταστῆναι, xal διὰ πασῶν, ὡς εἰπεῖν, ὧν
πρῶτος xal μέσος xal τελευταῖος, ὁ νῦν εὐφημού-
μενος ^ τὸ μὲν, ὅτι πρὸς μηδέν τι τοιοῦτον παρά-

δειγμα βλέπων, οὕτω διὰ πάντων ἐξέλαμψε τὸ δ᾽ C

ὅτι μετὰ πολλούς τινας ἑτέρους χαλοὺς xáyafouc,
μόνος οὗτος ἀνεφάνη τοιοῦτος.

quacunque in re collata, jure ipsa primas ferat.
Nempe et'aeris ea natura est, ut omnium que us-
quam aunt, urbium, temperatissima facile sit, et ad
uberrimum -omai&: generis frugum animaliumque
proventum instrüctissima;.singulis illius partibus,
que in qualibet nascuntur, tuc plurima, tum pre-
stantissima, suppeditantibus, nep incolarum modo,
ged finitimorum item et longinquoruyo omuiqm ne-
cessitates satis superque expletura. Αὐτὰ ji. par-

tium anni congruentia, et quidquid iu iis maxipgle .

commendatur, comparata sunt, ut ab incommodis
cujusque partis omnibus perpetuo equaliter re-
mola, solis commodis, et hie cumulatissimis, per-
fruatur : velut consulto, quod solidam utilitatem
habet adsciscens, ceteris repudiatis. Tot vero lan-
tisque nature bonis ornata Cappadocia, adeoque
florens, ut qui pulchris rebus omnibus haud scio
qua ratione invidere student, et maledicendi libidi*
nem artem quodammodo euam fecere, hos mirificos
certe sui laudatores habeat : quippe qui dum nihil
habent quod obloquantur, meritis ipsam laudibus
honorant, tanta eadem pressantissimorum virorurm,
pietate, Christiana philosophia, litterarum studiis,
obitisque item pro veritate certaminibus atque op-
timis quibusque, que a quopiam nominari queunt,
ornamentis, maxime illustrium, ditata copia fuit,
ut neque illa aliorum,quam horumce parens altrix-
que esse debuerit, neque hi ipsi aliunde, quam ex
illa prodire, atque utrisque quod equum erat eve-
nire eoque modo cithare hujus concentum, per
omnes, quod dicitur, fides plene absolvi. Quorum
virorum primus idem, et medius, οἱ postremus hio
ipse, cujus nunc laudes celebramus, merito esl :

partim quod tametsi nullum ille tale tantumque exemplar intueretur, ita in omnibus tamen emicue-
rit: partim quod post tot preclare virtutis homines, solus ille talis tantusque evaseri!.

G'. ᾿Αλλὰ μὲν xal ὅτι μηδένα πω τῶν πάντων
τοιοῦτον γενόμενον ἴσμεν, δεδόσθω δὲ μετὰ παῤῥη-
cac εἰπεῖν, μηδ᾽ εἰς ἔπειτ᾽ ἐσόμενον, τὸν τελευταῖον
ὅρον τῆς περὶ πᾶσαν ἀρετὴν εὐχληρίας εἰλήφει" ἧς
οὐ μιχρόν ἐστι μέρος d θαυμαστὴ τῶν τεκόντων
ἐπιτυχία xai τὸ λαμπρούς τινας ἄγαν αὐτῷ τῆς ἐς
τὸν βίον προόδου τοὺς αἰτίους γενέσθαι " εἰ γὰρ καὶ

VI. Sed et neminem mortalium omnium aut ad-
huc talem tantumque fuisse, aut, sed detur, queso,
nihi plena eloquendi libertas, in posterum futurum,
scimus, quoniam ultimam in omni virtute felicita-
tis metam ipse attigit. Cujus non minima s&ne
pars mirifloa illius circa parentes prosperitas est,
et quod tam illustres sui in vitam ingressus auc-

μείζων αὐτῶν ἀνεφάνη τοῖς ὅλοις, ἀλλ᾽ otc «à σπέρ- D tores habuit. Quibus quanquam per omnia major

ματα ταυτησὶ τῆς πλεονεξίας ἐχεῖθεν λαύδὼν, εἰς
ἱχατὸν κατὰ τὸν εὐαγγελιχὸν ἐξήνεγκε σπόρον, χοι-
νωνοὺς ἴσχει χἀχείνους τῆς νίχης, καὶ ξυναγωνιστὰς
τοῦ χρατεῖν. Τό τε γὰρ χατ᾽ αὐτὸν τοῦτον « τὰ τῶν
παίδων τῷ πατρὶ λογίζεσθαι, τῶν ἐννομωτάτων τε
xal δικαιοτέτων, » χωρίς τε τούτου « αἴτιον εἶναι τῶν
φύντων, τὸν τὸ σπέρμα παρασχόντα » φασὶν οἱ σοφοί *
ὥστε τούτου χρατοῦντος, χἀχείνους ἐξ ἀνάγχης xpa-
τεῖν * καὶ τὸ μέγιστον, οὐχ ὅσον τῶν ἄλλων πατέ-
pov, ἀλλὰ καὶ σφῶν αὐτῶν ἐν τούτῳ τῷ μέρει.

! Mattb. xm, 8 ; Marc. τν, 8: Luc. vii, 8.
(1) De Machabeis, 1, 399.

ipse erat, quoniam tamen pretantie hujus accepta
a parentibus semina, ad sementis evangelice mo-
dum, cum centesimo fanore ! reddidit, parle illos
victori socios habet, ut pariende adjutores ha-
buit. Nam et ex ipsius sententia (1), « equissimum
justissimumque est parti liberorum attribuere vir-
tutes, » et preter ipsum, « enata segetis auctorem
esse, qui semen prebuit, » adfirmant sapientes (2).
Eo itaque vincente, simul et parentes vincere ne-
cesse est. Et quod caput est, non alios duntaxat
vineere parentes, sed hac in parle etiam semet-
ipsos.

(2) Demosth. Coron. Lu.

- *tjen* 1 pares eibi nonnullos,

223 THEODULI MONACHI 234

VIL. Quippe et propria ipsorum virtus clara A — Z. Τῆς Ὑὰρ προσούσης ἀρετῆς οὕτω λαμπρᾶς

adeo ac illustris fuit, ut splendidissimum a filio
elogium tulerit; nec enim parte quagdaty morum
optimorum instrurti erant, parlezali, Dod item ;
nec hac parte plus, illa miqus, Ned. oinnia simul et
eximie complexi, sumrmv, 'advitbBantur opere, ne
qua virtutum pagtiou ls "eficerentur: et qui tales
jam per se épantz jia haud paulo gloriosius fuit, qui
hujus.tánti fihi parentes flerent dignos Deo visos.
Quai obleto istuc ? Quoniam illa quidem cerle ra-
virtutisque sequalitate

*.: :* "haud facile cessuros, nec illos tamen admodum

multos, habituri; de hac ipsa omnium hominum
neminem in certamen admittunt. Unde, si fas est
dicere, Gregorius et Nonna, par conjugum beatissi-
mum, et una cum (ilio sanctissimam Trinitatem
ordine et forma quodammodo referens, probitatis
ne sue pretium dicam nescio, an certum exceptu-
re ipsos olim beatitudinis pignus,an utrumque po-
tius, divinum hunc fllium, a Deo, qui quanti et
pisse mihi videntur.

VIII. Quando enim et filium longe etoptimum erni-
nentissimumque futurum,nequid illi ad omnigenam
felicitatem deesset, similes item nancisci oportuit
parentes, et pari ratione parentes ipsos, ob sum-
mam vite sanctimoniam, spectatamque in omnibus
probitatem, claros in priinis ac beatog, omniumque
Deo chariseimos, admirabili quadam ipsisque si-
millima dignari prole, ita convenienter prorsus
utrinque accidit, alterique ab alteris quod par est
accipiunt, debitumque ordinem capiunt. Nam pro-
pria quisque 80a mutuo tradentes, invicemque re-
cipientes, sic conveniunt penitus, ut junctim ubique
coimmemorentur audianturque, et sint, quod dici-
tur,« terque qualerque beati. » Quapropter cum
publice ac privatim tum separatim singuli, item-
que inter se comparati, admirabiles profecto sunt,
maximieque dignissimi laudibus: qui non essent
&ane lales, nisi talesessent ; suut autein tales, quo-
niam tales sunt.

IX. Huc et illiud adjungendum : minimequidem
ad injuriam parentis magni Gregorii, ut suspicari
qnisquam fortasse poesit, pertinens ; verurm parle
hominisglorie maximum potiuscumulum adjiciens,
magneque cujusdam virtutis testimonium perbi-
bens. Quanquain enim pristinis suis circa sacra
opinionibus Deo adversari visus erat, per ea tamen
que operibus ipsis spectanda exhibuit, quodam-
modo eum illo facere sentiebatur: et cum alia
omnia animo sentiret, rebus 1.818 arcanam nostre
religionis significationem ;dare videbatur, ita vut
nihilo secius actionum suarum alfectione noster
esset, quam cultu sacrorum alienus. Qui enim pre
occupatum Hypsistariorum heresi animum gere-
bat, quam luem tanquain partem aliquam palerne
hereditatis creverat ; postea, o admiranda Dei ju-
dicia, « qui facit omnia transformatque *, » solo ar-

* Amos. v, 8.

τίνος xal περιφανοῦς γεγονυίας, ὡς xai παρὰ τοῦ
παιδὸς ἐπιεικῶς προσειρῆσθαι οὐ γὰρ τὸ μὲν " αὐ-
τοῖς προσῆν τῶν καλῶν, τὸ δ᾽ οὔ" οὐδὲ τὸ μὲν μᾶλ-
λον, τὸδ᾽ ἧττον ^ ἀλλὰ πάνθ᾽ ὁμοῦ καὶ μεθ᾽ ὑπερδο-
λῆς συνειλήφεσαν, ὥσπερ φιλονειχοῦντες μηδενὸς
τῶν ἀγαθῶν ἐλλελεῖφθαι - τοιούτοις τοίνυν αὐτοῖς
^ ' * * , nhá M ^ i2 2 σῇ
οὔσ', "εἴζον εἰς οόξαν τὸ τούτου πατέρας ἠξιῶσθαι
γενέσθαι" διατί, Ὅτι ἐκείνως μὲν ἄν, εἰ καὶ μὴ πολ-
λοὺς, ἀλλ᾽ οὖν παραπλησίους δή νινας σχοῖεν χαὶ
τῶν ἴσων ἀμφ'πτδητοῦντας " οὕτω δὲ οὐδ᾽ ὁντινοῦν
^ . ' . e » 4 ) - $9 4 - ὃ - μ᾿ 3gl
τῶν ἀπάντων, ὥστ εἰ xa! τοῦτ εἰπεῖν Oct, 00x05
* , , 4 , », Lo hi 4
μοι Γρηγόριός τε xal Nóvva, ἡ μαχαρία δυὰς, καὶ
τῇ Τριάδι μετὰ τοῦ παιδὸς σύσσιχός τε xal σύμμορ-
φ, ᾿ς Δ ΣῚ et À 4 r] e » 6
qoc, 09x οἶδ᾽ εἴτε γέρας καλοχἀγαθίας, εἶτε σύμθδο-
λον ἐναρνὲς, τῆς εἰσέπειτ᾽ αὐτοὺς ἐχδεξομένης μα-
et 4 .» 4 b] LY
χαριότητός, εἴτε xai ἄμφω ταυτὶ τὸν θαυμαστὸν
s , * , , *
τουτονὶ χεχομίσθαι θεόθεν, ὅσου τινὸς αὐτούς tt xz!
τοῦτον ἄγει δειχνύντος.

ipsos et illum faceret hoc modo monstrabat, acce-

H'. Ἐπειδὴ γὰρ ἔδει τὸν μὲν, οἷς ἄριστος ἔμελ-
λεν ἔσεσθαι xai πάνυ τοι προὔχων παραπλησίων t»
χεῖν χαὶ πατέρων, ὡς ἂν αὐτῷ πανταχόθεν εἴη τὸ
εὔδαιμον, ἔδει δὲ xatà τὸν αὐτὸν λόγον καὶ σφᾶς διὰ
τὴν τοῦ βίου φιλοσοφίαν xal τὴν ἐς πάντα χρηστό-
τητα, λαμπρούς τινας ἄγαν xai ζηλωτοὺς γεγονό-
τας, χαὶ μάλιστα πάντων θεοφιλεῖς, θχυμαστῆς τι-
νος ἠξιῶσθαι xai τῆς γονῆς, xal μάλ᾽ αὐτοῖς ἔοι-
χυίας " ἄμφω γίνεται χαταλλήλως" xal παρ᾽ ixaxi-
ρὼν ἑχάτεροι δέχονται τὸ elxóc. Καὶ τὴν γιγνομέ-
νην λαμθάνουσι τάξιν" τὰ γὰρ δὴ σφέτερ᾽ αὐτῶν
ἀλλήλοις ἀντιδιδόντες, xai παρ᾽ ἀλλήλων ἀντιλαμ-
ὄάνοντες, οὕτω καθάπαξ συμδὄαίνουσιν, ὡς συλλα-
λεῖσθαι χαὶ συναχούεσθαι, « τρισμάχαρες ὄντες » ὡς
εἰπεῖν καὶ τετράκις “ ἀνθ᾽ ὧν xal χοινῇ xzi ἰδίῃ
xai καθ᾽ αὑτοὺς ἀμέλει xal πρὸς ἀλλήλους, θχυμ-
στῶς εἶσιν ἔχοντες, xal μεγίστων ἀξιόχρεῳ τῶν
ἐπαίνων, οὐχ ἂν, ὄντες τοιοῦτοι μὴ τοιοῦτοι γε Ov-
τες ' τοιοῦτο δὲ ὄντες, ἀτ᾽ ὄντες τοιοῦτοι.

Θ΄. Οὐ μὴν ἀλλὰ κἀχεῖνο προσθεῖναι δεῖ" οὐχ εἰς
ὄνειδος, ὡς ἄν τις εἶχάσαι, φέρον τῷ τοῦ μεγάλου
πατρὶ, ἀλλὰ xai σφόδρα ξυναιρόμενον παὸς T xi-
κτηται δόξαν, καὶ τὰ μεγάλ᾽ αὐτῷ μαρτοροῦν᾽ ὃς
εἶ xal δι᾽ ὧν πρόσθεν ἐνόμιζεν ἀντιπράττειν ἐδόχει

ἢ e;p, ἀλλὰ 6: ὧν ἐπεδείκνυ τοῖς ἔργοις συμπράτ-

των πὼς αὐτῷ ἑἑωρᾶτο᾽ xai τἀναντία φρονῶν τοῖς
ἔργοις τὸ xa0' ἡμᾶς ὑποσημαίνειν ἐδόχει" οὐχ ἦτ-
τον ἀπὸ τοῦ διακειμένου τῶν ἔργων ἡμέτερος ὧν, fj
διὰ τὸ σέδας ἀλλότριος " τὸ γὰρ προχατειλῆφθαι

τῇ τῶν Ὑψισταοίων αἱρέσει" xai ταύτην ὥσπερ
ἄλλον τινὰ χλῆρον πατρῷον διαδεδέχθαι τὴν νόσον,
ἔπειτ᾽, ὦ Θεοῦ χριμάτων ! « τοῦ πάντα ποιοῦντος καὶ
μετασχευάζοντος » μόνῳ τῷ βούλεσθα', τῆς μὲν ὡς
πονηροτάτης Ἀχτεγνωχέναι τε xai μισῆσαι " χαὶ μὴ
μόνον αὐτὸ τοῦτο χαίρειν ἐάσαι, ἀλλὰ χαὶ τῆς μνή-
μης παντάπασιν ἐξελεῖν, xai μηδ᾽ ἡντινοῦν ἔτ᾽ αὖ-

325

« » ω ,
τῆς ἔννοιαν σχεῖν * οὕτω δὲ γνησίως
αὐὔτὴς εἰλιχοινείας, ὥσπερ ἐκ δυοῖν
λόγου τῷ Χοιστῷ προσγωρῆσαι, ὡς xxi τῆς εὐσε-

* " i 3 i

, 4 - - U * 3
δείας xal τῶν τῆς εὐσεδείας δογμάτων, ἧς ἐῤῥωμε-
νέστατα πάντων ἀντεποιεῖτο * xai θαυμαστὸς ἦγ
ἀθλητὴς τῶν τοιούτων, μισθὸν ὡσπερεὶ χεχομίσθαι,
τὴν τῶν λογιχῶν τοῦ Χριστοῦ θρεμμάτων ποιμαντι-
χὴν προστασίαν, χαὶ ὧν τέως ἠγνόει, τούτων ἔπειτ᾽

b * Ww») - » ᾿ ^ 4
αὑτὸν διδάσχαλον, τοῖς ἄλλοις καὶ παιδευτὴν χατα-

- . A , , »^ 4 “- e
στῆναι. Διὰ OT, τούτων ἁπάντων, ἔδειξεν ἐναργῶς ὡς
οὐ χαχουργῶν καὶ πονηρευόμενος, οὐδ᾽ ὡς ἂν τινες
φιλονεικίᾳ xal σκαιότητι γνώμης, τὸ ψεῦδος τάλη-
θοῦς προτιμῶν, δυσσεδῶν ἐγνωρίζετο ἀλλ᾽ ὧν δεῖ

- 4 » ,
φρονεῖν ἐπιστήμην οὐχ ἔχων, οὐδ᾽ ἃ διώχειν ἐγνώχει
ταῦθ᾽ ὅπως φεύξεται ξυνορῶν.

ποδοῖν τὸ to»

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

236

xxt μετὰ t03- A bitrio suo; ita hanc ipsam ut pestilentissimam

perosum daimnavisse, nec reliquisse modo, verum
penitus etiam de memoria revulisse, de illuque
haud ullam amplius suscepisse cogitationem : tum
vero e contrario fide adeo integra ac sincera, velut
utroque pede, quod proverbio dicitur, ad Christum
sese contulisse, ul pietatis sus, vereque pietatis
doctrine, quam acerrimo complexus studio, sacro-
ruin illiusm;di retulerit pastoralem praefecturam
rationalium Chrisli ovium, eorumque, que ipse
antoa noscierat, inagiBter aliis doctorque evaserit,
Quibus universis sanequam manifestum fecit, non
ulla se perversitate, mulaque ialitia peccando, nec
libidine altercandi animique pravitate, more quo-
rumdam, vero falsum proferendo, voluntaria im-

pietate insignem fuisse : verum rectioris sonlenlie ignarum haud perspicere potuisse fugienda esse,

qus ipse sihi sectanda proposuerat.

"Ι΄. Ταῦτ᾽ ἄρα xai πρὶν τὴν θαυμαστὴν ταύτην ἀλ- Β X. Per hac itaque omnia, eliam priusquam mi-

λοίωσιν ἡλλοιῶσθαι καὶ πρὸς và βελτίω μεταδαλεῖν,
τοῦ χαθ' ἡμᾶς ὡς εἰπεῖν ἦν συνεδοίου * οὐδενὸς γοῦν
τῶν θείων ἐπιταγμάτων, τὸ γοῦν εἰς αὐτὸν ἦχον
ὑπερεώρα, ἀλλὰ πᾶσιν ἁπλῶς ἐπέῤαλε χεῖρα, καὶ
τὴν ψυχὴν εἶχε μεστὴν ἀρετῶν, xai οἷον εὖ map.
ἐσχευασμένην πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας ἐπίγνωσιν χαὶ
τῶν ὀρθῶν δογμάτων ὑποδοχὴν, εἰς fw xxi προῦ-
χλήθη, παρὰ τοῦ « πλάσαντος χαταμόνας τὰς χαρδίας
ἡμῶν xai συνιέντος εἰς πάντα τὰ ἔργα ἡμῶν, » ἐμοὶ
δοχεῖν οὐχ ἀνεχομένου, μήτ᾽ αὐτὸν τοιοῦτον ὄντα,
καὶ οὕτως ἔχοντα γνώμνς ἐγκαταλιπεῖν, xal μὴ
*1p' ἑαυτοῦ τοῦτον ἐντελῆ χαταστῆσαι τοῖς ὅλοις,
xai οἷον ἐχρῆν, μήτ᾽ αὖ παριδεῖν τὴν ἰδίαν χληρονο-
μίαν ἀνδρὸς ἐπιπολὺ στερομένην τοιούτου, ἀλλὰ τὸν
πάλαι προσήχοντα χόσμον αὐτῷ κχεχαρίσθαι, χαὶ
τιμῆσαι τὴν μὲν τῇ τοῦδε προοσθήχῃ, τὸν δὲ τῷ
προταγαγέσθαι xai προτλαύεϊν xal φίλον xai ἀδελ-
τὸν xal οἰχεῖον, xai τὸ μέγιστον, συγχληρονόμον
χαὶ τὰ τοιαῦτα εἰργάσθαι.

ΙΑ΄. Τοιοῦτος μὲν δὴ τοκαταρχὰς Γρηγόριος dv,
τοιοῦτος ἡμῖν ἔπειθ᾽ ὑπῆρξεν, ὥσθ᾽ ἔνεχα λόγων
Ἱεωῶν, xal τῶν ἐν τούτοις νομίμων " xal τοῦ, τί
piv ᾿᾿χκλησίας θεσμὸς, τί δὲ ψυχῶν προοδεύλῆσθαι *
τίνων δεῖ τῶν φαρμά-
χων “καὶ πάντων ὡς εἰπεῖν τῶν τοιούτων, ἵνα μὴ
χαθέκαστον λέγω, μηδενὶ τῶν ἁπάντων, ὑπερδολὴν
λελοιπέναι. Νόννης δὲ πέρι τῆς πάντα καλῆς xal
γενναίας τοσοῦτον ἔχομεν λέγειν, ὅτιπερ ἐν τοῖς
τῆς εὐσεωείας ἀχηράτοις λειμῶσι χαὶ «ὔσα καὶ
τραφεῖσα asl αὐξηθεῖσχ, οὐ τούτοις μόνοις δεῖν μὲ-
νεῖν qi Ov, οὐδ᾽ ἐτ᾽ οἷς ἔλαδε στῆναι - οὐδὲ τὸ καλεῖ-
σθαι μόνον ἀπὸ Χριστοῦ xal πρὸς τὴν πίστιν ἐῤῥῶ-
σθαι χέχριχεν ἀποχρῶν, ἀλλ᾽ εἰ μὴ μετὰ πολλοῦ τοῦ
περιόντος, xil τὰ παρ᾽ αὐτῆς αὕτη προσθείη * xal
οἷον εἶναι χρὴ xày τοῖς ἔφγοις, τὸν ἐχεῖθεν προσει-
ρη μένον παρασκευάσειεν ἑαυτὴν, μιχρὸν ἔχειν ἢ
οὐδὲν ἡγουμένη, σώματος μὲν καὶ τῶν τοῦ σώματος

xai ὅλως τίσι, xal ὅτε " xai

3 Psal. xxarui, 15.

C

D

rabili illa mutatione mutatus, et ad meliora tra-
ductus esset, nostri jum, ut ita dicain, Synedrii
etat. ltaque uullum ille divinorum prieceptorum,
quantum poterat, praiermitltere, verum oinnibus
simpliciter manum admovere, animumque virtuti-
bus refertum, et. bene quasi preparutum ad veri-
tatis intelligentiam, rectorumque dogmatum sus-
ceptionem alferre. Ad quam etiam vocatus ab illo
est, « qui finxit sigillatim corda nostra qui unim-
advertil ad omnia opera nostra*. » Quippe qui, ut
mihi videtur, pati haudquaquam poterat, ut ejus-
modi virum itaque animatum, in ceo suo rolin-
queret, ac non potuis sua ipsius ope illum omni ex
parte perfectum, et qualem csse decebat, efficeret :
neque rursus dissirmnulanter ferre, ut diu tali viro
orba hereditas sua maneret ; debituin itaque jani-
dudum Ecclesie mundum largitus, tum illam viri
bujus accessione honestabat ; tum ipsum eo quod
inter suos allectum cooptatumque, amicum, fra-
trom, familiarem, et quod muximum est, cohere-
dem suum, aliaque id genus. Ecclesia faceret.

XI. Verumenim vero quiilliusmodiolim fuerat Gre-
gorius, postea hujusmodi nobis fuit, ut sacrarum Lit-
terarum, et que in iis habentur sanctionum, in-
tellectu, tum quid Ecclesie decreta valerent, quid
suscepta animarum tutela 46 propugnatio exigeret,
el summatim, quibus, quove tempore, et quenain
danda essent medicamenta ; rerumque hujus gene-
ris omnium respectu, ut ne sigillatim de iis agam,
nibil euiquam ad summam ezxcellentiau reliqui
fecerit. Do Nounu vero, matrona optiina et geue-
rosissiuna, hoc dicere babemus, quod in integerri-
mis pietatis viridariis et nata, eL educata, et adulta,
neutiquam in iis solis inanendum sibi duxit, aut ad
ea qua aliunde acceperat consistendum : neque ab
solidum fidei rubur satis valere existimabat sumpti
duntaxat de Christo cognomenti consortiucu.
Quippe nisi luculenta accessione quidquid posset
boni, ipsa preterea accumulasset, ad eumque se

221 THEODULI MONACHI 298

eomposuisset modum, quem opere ipso exhibere À ὑπερεώρχ χαρίτων, ὡς οὐδὲν ὄντων τῶν τοιούτων
oporteat appellationis istius participes, parum pro- ὀ τοῖς ὑπὲρ τὰ ὁρώμενα ζῶσι * πρὸς δὲ μόνον τὸ vor-
feoto aut nihil adhuc conseculam sese rata : 00Υ- τὸν ἀφορῶσα χάλλος, xai τοῦθ᾽ ὅσαι ὥὦραι ποθοῦσα,
pus suum, omnesque corporis veneres et gratias πολλαῖς xa! παντοδαπαῖς ἀρετῆς ἰδέαις τὴν ψυχὴν
aspernabatur, ut nullo iis habenda loco, qui vitam κατεχόσμει καὶ πάντα πράττειν ἠξίου. AU ὧν τοῦτ᾽
aspeotabilia omnia supergressam, sequerentur: ἔστιν εὐρεῖν, xai τὸ θαυμάζεσθαι προσλαδεῖν * xai
unam vero quz: animo cernitur, respiciens pulchri- μέντοι xai εὖρε " xai προστεθαύμασται τοῦ ἀνδρὸς
tudinem, omnibusque momentis anhelans, com- οὐδὲν ἦττον " ἀλλ᾽ ὥσπερ σωμάτων, οὕτω xal ἀρετῆς
pluribus cujusque generis virtutibus animam exor- χοινωνοῦντες ἀλλήλοις, τὴν μόνην ὡς ἀληθῶς θαυ-
nabat: eaque omnia agere instituit, queis tum μαστὴν χοινωνίαν vai τὰ γιγνόμενα σώζουσαν - xai
pulchritudinem istam inveniret, tum laudem insu- κχεφαλῆς λόγον ἀλλήλοις ἐπέχοντες, ὁ μὲν κατὰ τὴν
per eximiam consequeretur. Atque illam quidem — Ha9Àoo φωνὴν ὡς ἁνήρ $9' ὡς εὐσεδείας ἐχείνῳ
certe invenit, nec minus admirationis, quam vir κχαθηγεμῶν xai διδάσκαλος xal πρὸς Χριστὸν ἀγω-
ipse, retulit. Nimirum quoniam ut corporum, ita γὸς, ζηλωτοὶ διὰ πάντων ἅπασιν ἦσαν * οὕτω μὲν
mutuam virlutum communionem exercebant, qua εὐσεύείας, οὕτω δὲ “ρηστῶν ἔχοντες τρόπων, xal
sola vere admirabilis quedam communio est, offi- ,, 6lou xa! προχιρέσεως, καὶ ξυνόλως εἰπεῖν, παντὸς
ciique sui religionem tuetur : el invicem sibi capitis " τοῦ φέροντος ἔπαινον. lipog γοῦν αὐτοὺς πάντες
instar erant, ille ex Pauli ργϑοθρίοι, ut maritus, ἑώρων, ὥσπερ τινὰς στήλας ἐμψύχους οὐκ ἀκοιδοῦς
heo ut marito dux ac magistra pielatis, οἱ ad μόνον θεογνωσίας, ἀλλὰ καὶ τοῦ βίοῦν εὖ μάλα xai
Christum pecductrix. Hinc flebat, ut omnibus in κατ᾽ ἀρετὴν πολιτεύειν.

rebus fortunatissimi omnibus esse viderentur; conjuges videlicet excellenti adeo pietate, ea morum
probitate, ea vitee propositique sanctitate, unoque verbo, re qualibet laudabili, insignes. Perinde ita-
que illos quisque iutuebatur, ut spirantes quasdam columnas, tum exacte rerum divinarum notitis,
tum rectissime vite, et ad sanetioris discipline virtutisque numeros agende.

XII. Atque hujusmodi sane vita moribusque par IB'. Οὗτο!: μὲν δὴ, τοιοῦτοι καὶ οὕτως ἔχοντες ᾿ €
hocce conjugum fuit : ceterum « δὲ de fruclu suo δὲ xai τὸ δένδρονὲχ τοῦ καρποῦ γίγνεται δῆ-
arbor noscilatur, » quemadmodum divino proditum λον, κατὰ τὸν θεῖον χρησμὸν,καὶ τῆς ὁποτερασοῦν ἕξ-
oraculo est*, nec fallax hoc nativeeillius indolis, bo- εως ἐχείνου, τοῦτ᾽ ἀπόδειξις ἐναργὴς, καὶ οὕτω τὸ κατ᾽
ne an male, indicium est; etiam hoc modo illo- αὐτοὺς δείκνυται προῦχον * οἷς γὰρ xal τοῦ παιδὸς
rum inculenter patescit preestantia, queis enim per- ἄνευ ἀρετῆς τοσοῦτον περίεστιν, ὡς xai σοίσιν αὖ-
ge, etiam sejuncto (lio, tantum νἱγία 18. supe- ( τοῖς xai ἀλλήλοις εἰς κόσμον ἀρχεῖν, τίνας ποτ᾽ ἄρα
rat, ut et sibi ipsis et mutuo alter alteri, eatis or- τουτουσὶ νομιστέον, προσλαδόντας τὸν παῖδα ; ὅπου
namenti presstent, quosnam hos tandem accedente υὰρ εἰ xai μὴ παρ᾽ ἑαυτῶν μέγα φρονεῖν εἶχον, ἐξ
filio existimare conveniat ? quippe qui, etiamsi sua ἄρα μόνου τοῦ παιδὸς ἐπὶ τοῦτ᾽ ἂν ἦχον δικαίως,
ipsorum causa nihil magnopere quo sibi placerent ὅταν ἐχείνῳ xai τοῦτο προτῇ, xal μετὰ τῆς σφετέ-
fuisset, de solo tamen filio haud injuria gloriari — paz αὐτῶν χαὶ τὴν ἐκεῖθεν προσλαμθάνουσι δόξαν,
poterant; ubi et filio hoc convenit decus, et eo de- πῶς οὐ διὰ πάντων ἐχλάμπουσι : xal τοσοῦτῳ
core suam illi cumulatum eunt gloriam, quomodo μᾶλλον ὅσῳ τὸ μὲν διὰ τὸν παῖδα θχυμάξζεσβαι, εἰ
non undique exsplendescunt? Et hoc eo magis, καὶ μὴ τοσοῦτον, ἀλλ᾽ ἔστιν oic ξυνηνέχθη " τὸ δὲ xai
quod ex filio gloriam babere, quanquam nou tan- τοῦτον αὐτὸν τὸν θχυμάζοντα ἔχειν, οὐδέσιν ἄλλοις
tam, nonnullis illud tamen contigit, verum lau- τῶν éx παντὸς αἰῶνος ταυτηνὶ τὴν mposÜYxnv, ὅτι-
datorem etiam filium habere, nullis inquam post μὴ τοότοις ἐνυπάρχουσαν ἴσμεν * xal μάλα εἰκότως "
hominum memoriam, si hos excipias, illud glorie τοὺς γὰρ δὴ μόνους τοιοῦτον προενεγχόντας, μόνους
incrementum contigisse scimus, Optimo sane jure; ἔδει xai τοιαῦτα παρ’ αὐτοῦ χεχομίσθαι τροφεῖα "
nam qui talem s0li procreavere filium, hos solos ὥσπερ τῆς χαινότητος διαπάντων αὐτοῖς συγχεχλη-
talem a filio educationis mercedem referre equuni D ρωμένης * xai τοῦ μειζόνων, ἢ παράδειγμα δὲχεσθαι
fuit: quasi si peculiarem rerum omnium novita- τῶν πραγμάτων πειρᾶσθαι ^ ὁποῖον δή τι κἀκχεῖνο
tem fata ipsis destinavissenl, et majora, quam quo- — fa! τοῦ αὐτοῦ φασι γυμνασίου, τὸ τὴν ἀρχὴν τῆς
rum ulla exstarent exempla, ipsos experiri voluis- γενέσεως τούτῳ μὴ τὴν αὐτὴν τοῖς ἄλλοις γενέσθαι "
sent: cujusmodi et hoc est, planeque ejusdem, qund μὴ δὲ χατὰ τὸ χρατόῦν ἔθος τῇ φύσει, ἀλλ᾽ ἐξ ἄρα
αἰαηΐ, gymnasii, nonidem videlicet huic nostroquod θείας ἐπιφροσύνης, xai τῶν τοῦ Πνεύμάτος θεσπι-
aliig, nascendi initium fuisse, nec assueto nature σμάτων * δηλώσει δ᾽ ὁ λόγος.
ordine, sed ex singulari providentia divina, sanctique Spiritus predictionibus, prout mox patebit.

XIII. Postquam enim longo jam tempore mascu- IT'. Ὡς γὰρ παιδὸς ἄῤῥενος ἐπιθυμοῦντες ἦσαν
185 prolis cupiditas parentes tenuerat, illiusque tam ἐκ πλείστου, καὶ οὕτω μανικός τις αὐτοὺς ἔρως
ardenti flagrabant desiderio, ut non modo (1) hanc κατεῖχε ταυτησὶ τῆς γονῆς, ὡς μὴ ὅτι στέγειν (num.

4 Cor. xi, 3; Ephes. v, 23. * Matth. xii, 33; Luc. vi, 44.

(1) An, non contenti bonis suis essent?

999

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

230

στέργειν 2] ἔτ᾽ ἔχειν, ἀλλὰ καὶ τοῦ μηδενὸς πάντα Α desiderii sui igniculum ferre diutius nequirent, sed

τὰλλ᾽ ἀξιοῦν, μὴ καὶ τούτου προσόντος, τί γίγνεται ;
Ὃ πρῶτον καὶ μόνον, xxi μάλιστα πάντων ἐχρῆν.
Ἐπὶ τὴν μεγάλην καὶ θαυμαστὴν καταφεύγουσι
πρυτανείαν, xa! τὸν δυνάμενον ταῦτα πορίζειν Θεόν "
xai οὕτω θερμῶς τοῦτ᾽ ἄγαν xal μετ᾽ ἀγαθῶν τῶν
ἐλπίδων αἰτοῦνται, ὥς μὴ μόνον πάντως ἕξειν πι-
στεύέιν τὸ σπουδαζόμενον, ἀλλὰ xai πρὶν ἢ λαθεῖν,
ἀναθήσειν τοῦθ᾽ ὑποσχέσθαι" xal προχαταλαδέσθαι
τὴν δόσιν " ἐλπίσιν ὡς ἄν τις εἴπῃ φωναῖς ταῖς τοῦ
Πνεύματος - εὖ γὰρ ἤδεσαν διά τε τὴν τῆς ἀρετῆς
οἰχειότητα xal τὸ τυγχάνειν ἀεὶ τῶν εὐγῶν, ὡς καὶ
τοῦτο μειζόνως ἢ βούλονται λήψονται, Οὔχουν οὐδ᾽
ἐψεύσαντο τῶν ἐλπίδων * ἀλλὰ xal προσυπερθαλέ-

cÜxt τοῖς πράγμασιν ἔσχον χρηματίζεται γοῦν ἢ ἢ

μήτηρ νυχτὸς Ov ἀγγέλου τὸν παῖδα, ὁποῖος ἔσται
δνλοῦντος " καὶ ὅτι τοσοῦτον αὐτῷ τῆς χάριτος περι-
(éstas, ὡς μὴ μόνον πράξει καὶ θεωρίᾳ, καὶ πᾶσιν
ἁπλῶς τοῖς τῆς ἀρετῆς εἴδεσι τῶν ἄλλων ὑπερσχεῖν
δεδυνῆσθαι, ἀλλὰ xai τῇ τῶν λόγων ῥώμῃ τῇ τε
ἄλλῃ, aai τῷ περὶ Θεοῦ χιὶ τῶν θείων μετὰ Θεοῦ
xai τῆς ἔχεῖθεν ἐπιπνοίας φιλοσοφεῖν ἔχειν ἀξίως,
ὀλίγοις καταλιπεῖν ἐγγὺς ἐλθεῖν ἑαυτοῦ. "Apon δὲ
ταῦτα δι᾽ ἀμφοῖν βεδαιοῦνται - διὰ μὲν τοῦ τοιούτων
γρησμῶν ἠξιῶσθαι, ἡ τῶν πατέρων κατ᾽ ἀρετὴν
εὐδοχίμησις * τὸ δ᾽ ἀξίωμα τοῦ παιδὸς, διὰ τοῦ τοῦτον
αὐτοῖς οὕτω δεδόσθαι ὁ μὲρ γὰρ εἰ μὴ θαυμαστός
τὶς ἔμελλεν ἔσεσθαι, οὐκ ἂν τοιαύτην γένεσιν ἔσχεν "
oi δ᾽ οὐχ ἂν οὕτω μεγαλοπρεπῶς εἰσηχούσθησαν,
μὴ τὴν ἀπὸ τῶν τρόπων ἔχοντες συμμαχίαν.

reliqua sua omnia ne pili, facerent, tantisper dum
hoc unum deesset ; quid tandem fit? Nimirum
quod primum, et unice, et maxime omnium fieri
oportebat, ad summam et divinam rerum guber-
natricem potestatem, Deum videlicet, qui rem ex-
pedire ipoterat, confugiunt fervidisque adeo pre-
cibus et bona spe hoc orant, ut non modo fide in-
dubia, quod cupiebant, adepturos sese crederent;
sed et priusquam accepissent, Deo illud se totum
dicaturos voverent : speque ita cerita hoc donum
predicerent, velut divinis oraculis, ut sic dicamus,
promissum : probe enim norant, tum ob summam
virtutis familiaritatem, tum assiduam votorum suo
rum impetrationem, hoc se, majore etiam quam
peterent mensura, consecuturos. Neque sua illos
hic frustrata spes est ; quam etiam reipsa vicerunt;
quippe noctu perangelum divinitus de filio admo-
nita mater, qui qualisque füaturus esset monatran-
tem, et quod tanta divine gratie copia illi adfutura
esset, ul non modo actione atque contemplatione,
etuniverso virtutum agmine, ceteris mortalibus an-
teiturus esset, sed varie item doctrins facundiem-
que vi, cum alia omni,tum precique de Deoacdi-
vinis rebus ope inspirationeque divina, dignum in
modum disserendi ac philosophandi facultate, pau-
cis id concessurus, ul proprius ad se accederent.
Quod utrumque utrinque satis re comprobatum fuit,
parentum videlicet eximia virtutis gloria astructa,
quod oraculis hujusmodi dignati essent : filii item

preetantis ex eo, quod hoo modo iis donatus sit; qui nisi vir admirabilis evasurus fuisset, talem
haudquaquam habiturus erat originem; neque rursus ample adeo et magnifice exauditi parentes fuissent,

absque vite morum suorum suffragatione.

IA'. Οὕτως, ὦ θεία xa? ιερὰ χεφαλὴ, χαὶ τῶν μεγάλων
ποῦ Θεοῦ μυστηοίων μάλιστα πάντων αὐτόπτα xal
χοινωνέ * καὶ πρὶν ἢ γεγεννῆσθαι, θεοφιλὴς ἐτύγ-
Ἴανες ὦν οὐκ ix χοιλίας μητρὸς ὡς ὁ Παῦλος ἀφω-
ρ'σμένος * ἀλλ᾽ ἄνωθεν ὁποῖος ἔπειτ᾽ ἔσῃ προωρισμέ-
γος xai προεγνωσμένος τῷ πάντα πρὶν γενέσεως
αὐτῶν εἰδότι Θεῷ “ ἔφῷ διὰ τῆς τῶν πατέρων προ-
χλήσεως δεδόσθαι τῷ βίῳ χοινή τις ἀνθρώπων ὄνη-
σις ! Εἰ δὲ xai τὰ ἐφεξῆς τούτοις ξυμδαίνει, χαὶ τῆς
ὁποθέσεως ἀξιόχρεως ἀνεφάνης αὐτὸς χαὶ μὴ πολὺ
χρεῖττον θανμαστότερης, ὅσῳ τὰ μὲν προτέλειαί
τινές εἶσι καὶ παρασχευαὶ, τὰδ᾽ εἰς ἔπειτ᾽ ἀγῶνες
χαὶ ἔργων ἐπίδειξις χαὶ πρᾶξις ὑπερφυὴς, τίς οὐχ
οἶδε τῶν πάντων, μᾶλλον δὲ τίς εἰδὼς, οὐ διαφερόν-
τως θαυμάζει τε χαὶ ξυγχαίρει, καί σοι μόνῳ τῶν
πάντων τίθεται ; ᾿Αλλὰ μήπω τοῦτο" ἀλλ᾽ ὅτι maza-
δόξας οὕτω τεχθεὶς, παράδοξον οὐχ ἔττον xai τὴν
ἐντεῦθεν πρόοδον ἔσχεν.

XIV.Hunc in modum,o divinum acsanctumcaput,
et magnorum Dei mysteriorum spectator arbiterque
intime, Deo etiam priusquam in lucem susceptus
charus eras: non ex utero materno, ut Paulus *, -
selectus, sed jamdudum qualis postomodum futurus
esses predestinatus precognitusque Deo, « qui o-
mnia antequam flant perspecta habet?,» utcommune
quoddam generis humani bonum, par vota paren-
tum in vilam venires ! Utrum vero cetera recte
conveniant, tanteque destinationi per rever& ex-
stiteris, el non potius multo magis admirabilis,

D quod hec hactenusinitia quedam et apparatus

fuere, gecutura autem vera erunt certamina, ope-
rumque specimina, et actiones heroice, quis mor-
talium unus est, qui nesciat ? imo vero potius quis
est rerum istarum notitia instructus, qui non imna-
jorem in modum eas admiretur congratuleturque,
tibique ex omnibus uni potissimum suffragetur ?

Verum enimvero nondum his locus erat: potius enim nunc ostendendum, qui ita inusitato modo in
lucem prodierat, deinceps non minus singularem novumque vite progressum habuisse.

JE'. Οὐ γὰρ δὴ παῖς ὧν xal xat' αὐτοὺς τούτους
εἵλετο ζῆν, xal τῶν αὐτῶν ἐχείνοις ἡττᾶσθαι, ὡς
vov μὲν ἡδονὰς xal χρότους xxi ἄλση γαὶ παραδεί--
σων χάριτας, νῦν δὲ γυμνάσια χαὶ λουτρὰ, xai

* Galat. 1, 15.

'" Dun. xiu, 42.

XV. Minime enim ille in primis adolescentis
spatiis versans, wtalis illus adoptare mores, qui-
busque illa capitur, capi vincique: et modo volun-
tates, et plausus, et prata,et lucos, et paradisorum

231

THEODULI MONACHI

232

amonitates ; modo rursus gymnasia,et' balneas,et A ἵππων ἁμίλλας, xai θεατροσχοπίας διώχειν - οὐδὲ

ludos circenseis, et theatralia spectacula seotari,
non ille circa venationes iusanire, non armis in
camp exerceri, non arcum scienter contendere,
aut apte ad scopum ocollineare ; non item fritillum
exercere, aut choreas ducere, aut pila lusitare, aut
alia hujusmodi factitare, quibus ut plurimum etatu-
lam suam juventus oblectat, quorum Gregorio no-
stro placebat omnino nihil, multum profecto aberat:
verum his omnibus longuimn valerejussi,sut suo judi-
cio abjecte anime vitiosis affectionibus verius quam
disciplinis; contra rebus omnium gravissimis pul-
cherrimieque, etque summoapud Deum homines-
que in pretio sunt, totum sese addixit, quamque
he commentationem atque diligentiam exigunt,
ea assiduitate complectebatur,
delicias suas duceret, operseeque sua pretia haberet.
Tum quod maximum utique est, non ille vicissim
et alternis ad hec studia incumbebat ; neque nunc
hec, uunc illa, sed simul utraque tractabat: quippe
qui compertam haberet utrorumque mutuam inter
se relationem, &oeiatasque operas, quandoquidem
officia virtutis recteantea prestarí nequeunt, quam
ratio illorum accurata commentatione perspecta fue-
rit: rursus doctrina virtute marumque probitate
orbata, ne doctrina esse videtur, sed irrationabilia

ut solas hasce B

περὶ θήρας μαίνεσθχ: καὶ ὅπλα ustayeiplzstv " xai
τόξον ἐντείνειν εὖ εἰδέναι, καὶ μετὰ σχοπὸν βάλλειν "
xai προσέτι χυδεύειν, ὀρχεῖσθαι, σφαῖραν παίζειν,
τἄλλα ποιεῖν οἷς εἰκὸς τοὺς ἐν νεότητι χαίρειν.
τούτων οὐδὲν ἐχείνῳ πρὸς λόγον * πολλοῦ γε xal δεῖ"
ἀλλ᾽ ἐῤῥῶσθαι τούτοις ἅπασι φράσας, xai ψυχῆς
ἀγεννοῦς παθήματα ταῦτ᾽ εἶναι μᾶλλον fj μαθήματα
χρίνας, ὁ δὲ τοῖς πάντων σποὺδαιοτάτοις τε καὶ
καλλίστοις χαὶ παρὰ Θεῷ xai ἀνθρώποις μεγάλων
ἀξιουμένοις τῶν πραγμάτων φέρων ξαχυτὸν ἐμπα-
μέσχε" καὶ τὴν ἐν τούτοις μελέτην τε xal σπουδὴν
τοσαύτης ἠξίου σπουδῆς, ὡς μόνα ταῦτα νομίζειν
ἑαυτοῦ παιδιχλ χαὶ προύργου ποιεῖσθαι " χαὶ τὸ
μέγιστον, οὐ παρὰ μέρος τούτοις ἐχρῆτο, οὐδὲ νῦν
μὲν τοῦτο, νῦν δ᾽ ἐκεῖνο, ἀλλὰ κατὰ ταυτὸν ἄμφω
tfe: " τὴν ἑκατέρων εἰδὼς πρὸς ἄλληλα σχέσιν τε
xai συντέλειαν * οὔτε γὰρ ἃ δεῖ πράττειν ἐστὶ πρὶν
ἔδει [un ἤδη aut denuo ἃ δεῖ] γνῶναι τῷ λόγῳ, ὃ
τε λόγος εἰ μὴ pet! ἀρετῆς xai τρόπων εἴη χρη-
στῶν, κινδυνεύει μηδὲ λόγος τις εἶναι, ἀλλὰ λόγος
ἄλογος ὡς εἰπεῖν" εἴ δ᾽ ὁ τούτων συνδυασμὸς πολλοῦ
τινος ἄξιος, πῶς οὐχ ἀντιληπτέον ἣμῖν ἐστιν ἀμρο-
tépuv, εἴ γε βουλοίμεθα, μὴ ὅτι γε μείζους ἡμῶν
αὐτῶν γεγενῆσθαι, ἀλλὰ xal θεοείχελοί τινες ἀτι-
χνῶς;

quedam ut sic loquar, doctrina; sin vero magni facienda harum rerum copulatio est, summo pro.
fecto studio simul ille nobis capessende erunt, si non modo nobismetipsis majores, sed Deo etiam

similes fieri omnino studemus.

XVI. Etenim quee sunt, qua sunt, mente com- (ἢ

plecti, rerumque divinarum et humanarum intelli-
gentta pollare, et jam nunc velut inconcilio coles-
tium versari, nec rei terrestrium rerum ulli aftixos
adharescere, quod indefesse ac beate cujusdam na-
tare proprium est, id de virtute bonisque litteris
nobis provenit : quarum supra omneis omnis me-
morie homines ingenti amore noster perculsus, et
earum possessionem rebus aliis omnibus antiquio-
rem ducens, aut verius si has habiturus esset om-
nia esse habiturum ratus, continentie maxime a8-
siduisque laboribus operam dabat: cum somno
vero in primis ejusque necessitate pugnabat, ita ut
non parum de sueta ac debita quiete deduceret,alia-
que itein omnia agebat, queistum « corpereas cu-
piditates perdomaret ὃ,» et« terrestris membra fun-
ditus exstirparet ? ; tum mentem perpugaret acue-
retque, οἱ ad divina pariter litterarumque studia
promptam expeditamque parareLAnimi namque re-
missionibus ac genio liberalius indulgere, a prze-
scripta vivendi lege per mollitiem delicere est, qua-
8ique pre sagina erassescere, et in terram degene-
rare; nihilque eorum que necessaria sunt, neque
animo concipere, neque opere libenterexsequi : te-
nebras animo offundente, que ex immodicis epulis
excitatur, nebula, rectumque rationis cursum pree-
pediente : contra moderata esculentorum absti-
nentia, contento studio atque sobrietate con-
* Qo]. 111, 5.

δ Rom. vin, 6, 7.

IG". Τὸ yàp ἢ ὄντα ἐστὶ τὰ ὄντα εἴδέναι, xol
θείων τε xai ἀνθρωπίνων πραγμάτων ἐπιστήμονας -
εἶναι, xai πολιτεύειν ἐν οὐρανῷ δύνασθαι, μὴ δ᾽
ὁτῳοῦν τῶν τῇδε προσπάσχοντας, ἀχαμάτου καὶ
μακαρίας φύσεως ἴδιον ὃν, ἐξ ἀρ᾽ ἀρετῆς καὶ λόγων
ἔστιν ἡμῖν " ὧν οὗτος παρ᾽ ὀντινοῦν ὧν ἕσμεν εἰς
ἔρωτα μανικὸν καταστὰς, καὶ ὅπως χτήσαιτο ταῦτα
περὶ πλείονος ἄγων τῶν ἀλλων, μᾶλλον δ᾽ εἰ ταῦθ᾽
ἔξει, τὰ πάνθ᾽ ἕξειν, νομίζων, ἐγχρατείᾳ καὶ πόνοις
ὡς μάλιστ᾽ ἐχρῆτο" xai παρεδάλλετο μὲν πρὸς
ὕπνον xal τὴν ἐντεῦθεν ἀνάγχην " ὡς xai τοῦ νομι-
ζομένου τε καὶ προσήχοντος οὐ μιχρὸν ὑφιέναι᾽
πάντα δ᾽ ἐποίει, ὁμοῦ μὲν τὸ φρόνημα τῆς σαρχὸς
χαταστέλλων, καὶ τἀπὶ γῆς μέλη νεχρῶν, ὁμοῦ δὲ
xai οὖν νοῦν xaÜzipuv τε xai λεπτύνων, καὶ πρός τε
τὰ θεῖα xai τοὺς λόγους αὐτοὺς ἑτοίμως ἔχειν κ:-
ρασχευάζων" τὸ μὲν γὰρ ἀνέσεως xal τρυφῆς ἄπο.
λαύειν ἐκλύεσθαι του χαθεστηχότος ἐστὶ, xai οἷον
παχύνεσθαι xal γεοῦσθαι, xai μηδὲν τῶν δεόντων ^
μήτε νοεῖν, μήτε πράσσειν αἱρεῖσθαι, τῆς ἀναδιδο-
μένης ἐντεῦθεν ἐπισκοτούσης ἀχλύος, xal χωρεῖν
χατὰ φύσιν τὸν λογισμὸν οὐχ ἐώσης, τὸ δὲ τῆς qe
γνομένης ἀσιτίας τυγχάνειν, μετὰ συντόνου σποῦ-
δῆς καὶ νήφειν καθάπαξ μετέωρόν τινα καὶ κοῦφον
παρασχευάζει τὸν νοῦν, xai χρείττω xai δεινότερον
τοῖς πράγμασι χρῆσθαι" ἀνθ᾽ ὧν ἑαυτὸν οἷς ἔφην
ἐξήσχκει " xai τοίνυν τῇ τῆς φύσεως περιουσίᾳ καὶ
ῥώμῃ καὶ τὰ τῆς σπουδῆς ἐξ ἀντιῤῥόπου παρα-

233

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

234

σχευῆ΄ς ὅντως προσθεὶς, xai χαταλλήλως ἄμφω xt- A juncta, animum sublimem omino egilemque et ad

ράσας xai συνηφὼς, ἐξ dv ἀνθρώποις τὰ χράτιστα
γίγνεται, οὕτως ὀξέως εἰ δεῖ συντόμως εἰπεῖν,
ἁπάσης λογικῆς ἐπιστήμης εἰς ἄχρον ἤλασε, καὶ τὰ
πολλῷ πόνῳ χαὶ μόγις τοῖς ἄλλοις χτηθέντα, μετὰ
τοσαύτης οὑτοσὶ χατωρθώχει ῥῃστώνης, ὡς μηδὲ
μεμαθηκέναι ταῦτα δόξαι σχεδὸν, ἀλλ᾽ ἀναμνη-
σθῆναι, xal ὥσπερ προεγνωσμένα πάλιν ἀναλαθεῖν.
ὡς xal χινδυνεύειν ἐπ᾽ αὐτοῦ μόνου τὸν τοῦ Σαμίου
τοῦ σοφοῦ λόγον χώραν χεχτῆσθαι, xxl τὴν μά-
θησιν ἀνάμνησιν εἶναι.

dextrum rerum usum acriorem solertioremque
reddit. Ob haoc igitur, ita ut diximus, diligentissime
sese exercuit : et ingenii prestantia opibusque
equali apparatu diligentiam bona fide adjungens,
convenientique uirumque ratione temperans ac con-
nectens, ex quibus id quod perfectissimum est bo-
minibus exsistere solet; ita celeriter, si verbo di-
cenda res omnis liberalis doctrine verticem occu-
pavit,et que multo labore egre difficulterque aliis
comparantur, tania facilitate felicitateque absolvit,

ut illa propemodum non didicisse, sel reminiscendo recognovisse, velutique precognita denuo
recoluisse, videretur. Adeo ut in uno Gregorio locum habnisse videri queat sapientis Samii dietum :

« doetrine perceptionem recordationem esse. »
IZ'. ᾿Αλλὰ « τοὺς μὲν ἐγχυχλίους xal προτελείους
τῶν λόγων, » ὅταν δὲ ταῦτα λέγω, xol ποιητὰς

ξυλλαμδάνω, ἡ πατρὶς εὖ μάλα xal μετὰ πολλοῦ Β

τοῦ περιόντος τούτῳ παρέσχεν ἐχμελετῇσαί τε xai
σπουδάσαι xal χατεργάσασθαι, ἐπιτηδείως πρὸς
τοῦτ᾽ ἔχουσα, καὶ δυναμένη τοὺς ἐξ αὐτῆς χαὶ τού-
τοις δωρεῖσθαι" τό ε μὴν εὖ δύνασθαι λέγειν, καὶ
εἶναι ῥητοριχὸν xai δεινὸν ἐν συλλόγοις, καὶ πεί-
θεῖν ἔχειν ἑκασταχοῦ μετὰ παντὸς τοῦ διχαίου, καὶ
vov μὲν τὰ βέλτιστα συμδουλεύειν, νῦν δὲ ἀδιχου-
μένοις ἀμύνειν, xal νόμων προίστασθαι, xal τἀχεί-
νων βεδαιοῦν, xai τὸ μέγιστον, λόγους τοὺς μὲν
ποιεῖν, τοὺς δὲ, χρίνειν εἰδέναι, καὶ τὸ γινόμενον
σώζειν ἀπανταχοῦ, τὴν τοίνυν τοσαῦτα xal τηλι-
κάτα δυναμένην ῥητορικὴν, xal μέγα μὲν τῷ βίῳ
κατὰ τὸ ἔπος ὄνειαρ οὖσαν ^ ζηλωτοὺς δὲ ἄγαν τοὺς
εἰδότας δειχνῦσαν, ἐχτήσατο μὲν εἰς ΙΙχλαιστίνην
ἐλθὼν, xai τοῖς ἐχεῖ παιδευτηοίοις ἐνδιατρίψας

XVII. Ceterum corbem illum artiu m liberalium:
varieque eruditiones initiamenta, » in quorut cen-
Β el poetas comprehendo, pridein ipsi patria egre-
gie plenaque manu ediscenda, saerioque studio por-
tractanda tradiderat, satis illa sane idonea ad
hanc rem magistra, et que hasce etiam artes civi-
bus suis impertire possel. Porro ut bene ornateque
dicendi facultatem consequeretur, etin con: ionibus
diserti oratoris partes tueretur, omnique oco
animorum habenas equissimo jure teneret, sive
optima queque suaderet, sive injuria oppressis
adesset, legumque ipsarum causam susciperet, iis-
que auctoritatem suam astrueret : οἱ quod facile
primum est, ut orationes et ipse conficeret, et de
alienis perite sententiam ferret, omnibusque in
rebus decorum servaret ; banc inquam, qua talea
tantasque una efficere res potest, artem rhetori-
cam, vite humana, ut poetico verbo utar (1) « in-

μάλιστα πάντων ἀντιποιουμένοις τῆς τέχνης * οὕτω ὦ gens presidium etcolumen » invidendaque felicita-

δὲ τῷ μεγαλοφυεῖ τῆς αὐτοῦ διανοίας, ἅπερ εἵλη-
φεν, ηὔξηχε xal χεχόσμηχεν, ὡς τοὺς αὐσοῦ λόγους,
χαινόν τι xai ἀλλόχοτον εἶναι χρῆμα δοχεῖν, θαυ-
μαζομένους μὲν ὑφ᾽ ἀπάντων, μηδενὶ δὲ πρὸς ζῆλον
ἰόντας.

ti8 fainiliaribus 818 conciliatricem, in Palaestinam
profectus, ejusque in scholis versans, qua stuodio-
sissime omnium oratoris operam dant, sibi compa-
rabat: mox insita animi magnitudine que illic
hauserat in tantumauxitornavit que, ut illius oratio,

res quadam nova et inusitata esse videretur : admiranda quidem omnibus, sed que nemini semu-

lationis spem relinqueret.

ΙΗ΄. Ἐπεὶ δὲ xal τοῦ πάντων μεγίστου «al xaÀ-
λίστου καὶ τελεωτάτου τυχεῖν ἐπεθύμει, xal o0
χωρὶς οὐδ’ ἂν εἷς πάντων εἴη σοφ΄ς, κἂν εἰ πᾶσι
κροὔχῃ τοῖς ἄλλοις, τὸ μέγιστον πάντων οὐχ ἕχων,
μέγιστον δὲ πάντων φιλοσοφία, ἅτε τέχνη τεχνῶν
xz ἐπιστήμη ἐπιστημῶν, δεῖν ἔγνω τούτου χάριν
τὴν Παλαιστίνην λιπὼν, ἐπὶ τὴν ᾿Αλεξάνδρου χω-
pier, οὐ μόνον χάλλει χαὶ θέσει χαὶ μεγέθει, xai
πᾶτιν οἷς μεγαλαυχοῦνται πόλεις σεμνυνομένην,
ἀλλὰ καὶ τῷ λόγων εὖ ἥχειν τοτηνιχαῦτα xai προῦ-
χεῖν ἔχειν ἐν τούτοις τοσοῦτο θαυμαζομένην, ὡς
πάντοθεν πάντας τούς τε ἄλλους, xai οἷς λόγων
ἔνεστι λόγος, πρὸς ἑαυτὴν ἐπισπᾶσθαί τε χαὶ χα-
λεῖν, παιδείας καὶ λόγων μεθέξοντας, xa! προσέτι
τῶν ἐν τοῖς δημοσίοις ταμείοις ἐναποχξιμένων βι-
GÀiev, παντοδαπὴν μοῦσαν ἐχόντων, xil ὄντων
τοσούτων, ὅσων οὐδ᾽ ἐν ἁπάσῃ σχεδὸν τῇ Ἑλλάδι, ὃ

(1) Odyss. IV, 444.
Ῥατβοι,. Gs, CXLYV.

D

XVIII. Porro quoniam illud etiam quod inter
ceetera Studiorum genera et maximum, et pulcher-
rin um, et perfectissimum est, consequi avebat :
sua& quo fieri nequit, ut inortalium quisquam sa-
piens ait, etiamsi in ceteris omnibus prestet, usque
eo dum maximo illo careat. Est autem omnium ina-
ximum philosophia, quippe ars artium, et scientia
ecientiarum (2). Idcirco relicta Palestina Alexan.
driam ire constituit: urbem tum elegantia, et situ,
el amplitudine, et omnibus iis de quibus gluriusri
urbes solent, inclytam : tum optimarum artiuin
cultu, illa teinpestate florentissimo,in tantum eoim-
mendaiam, ut et alios omnes undique ad se atira.
heret acciretque, et eos przcipue, qui cum politiore
humanitate aliquid rationis habebant, doctrine fu-
cundiaeque participes futuros, et librorum etiam pu-
blicis in bibliothecis repositurum. Qui et universas

(2) Joan Damase. Dialect. cap. 3

235

THEODULI MONACHI

236

Musarumopes complectebantur,ettot numero erant, A xai τὴν πόλιν ἐπέραστον μᾶλλόν ἐποίει tdi, φιλο-

quot vixincuncta reperirentur Grecia. Quod urbem
tanto amabiliorem studiosis et industriis hominibus
reddebat. Cum igitur nonlongotempore magnam illic
lectissimarum doctrinarum vim collegisset, nihilque
admodum, pene dicam extra se suamque discendi
aviditatem reliquisset ,quoniam parentem ac nutricem
omnis sapientie Athens, solisanimisensibus e lon-
ginquo intuebatur, quarum amore jamdiu flagrabat,
tum ut queis destituebatur, ea illic compararet ;

πονεῖν αἱρουμένοις, Τὰ χράτιστα τοίνυν ἐντεῦθεν ἐν
o0 πολλῷ τῷ χρόνῳ ξυνειλοχὼς, καὶ μηδὲν ὡς εἰ-
πεῖν ἔξω χαταλιπὼν ἑαυτοῦ xal τοῦ χαθ᾽ αὑτὸν
βοολομένου, ἐπεὶ τὴν μητέρα xal τροφὸν ἀπάσης
σοφίας τὰς ᾿Αθήνας, πόῤῥωθεν ἑώρα τοῖς λογισμοῖς,
χαὶ τούτων ἐχπλείονος ἤρα, ὁμοῦ μὲν ὧν οὐκ εἶχε
τευξόμενος, ὁμοῦ ὃς xai ταύτας οἷς αὐτὸς εἶχε xo-
σμήέσιυν, ἄρας ἐχεῖθεν ὡς τάχιστα, τῆς ἐνταῖθα
φερούσης ἀντεποιεῖτο.

tum ut urbem iis que babebat exornaret. Alexandria quamprimum solvensin viam illuc ferentem se dabat.

XIX. Conscensa itaque /Eginelica navi, sunt au-
tem /Eginete rei nautiece ecientissimi, letus cum
]|etis in ultum provehitur ; nec initio adversi quid-
quam sentiebatur, nec erat omnino de quo quere-
rentur,contra vero placida illis ac tranquilla omnia,
colum, nubes, mare, aer, verbo mera undi-
que securitas, Subinde vero conversa velut
testula in contrarium res mutari ; commo-
dum enim Parthenicum nare transmittentibus,
decurso jam fere medio navigationis, atque adeo
salutis item curriculo, hic turbo intolerandus
omnique memoria, si nautis credimus, sevissimus,
subito ingruit. Mox igitur mare cinni in modum
misceri,sursum dceorsumque magna vi exagitatum,
nee usquam consisteresituin; sed et navigium nunc
sublime evectum, nunc aquis demersum, pre flu-
etibus, preque crebra, et continua, et vehementis-
sima& undarum jactione, non exiguuin ultimi pericu-
li metum navigantibus injecit. Jam ceteris non
modo mors ipsa imminens, sed et mors in undis

sufferenda, perquam horribilis visa est, quod C

utrumque abominabantur, quanquam enim neces-
sario alterum quandoque sibi eventurum norant,
sivenunchocpacto, sive alio alias : de salute tamen
ac vita, ut par erat, solliciti, suarumque necessi-
tüudinum quisque recordati, quas calamitatis sue
appendices habebant, lacrymis omnia ac lamentis
complebant, noc quo se verterent, quidve ca-
ptarent, reperire poterant. Gregorio noun minus
gravia et hac ipsa accidebant ; multo gravius
(amen, imo malorum omnium ultimum erat
omnemque consolationem superabat, quad quo-
niam sanctissimis religionis mysteriis nondum
initiatus erat, nec legitimum divine farmiliari-
tatis signaculum acceperat, in discrimine versa-
reiur, ne Deum ipsum miser amitteret, illiusque
gloria prorsus excideret.

XX. Quippe ut lustrali Javacro rite expiatum
esse, docente Paulo !?, Christum induisse est,
novoque quodam modo Christum factum esse, aqua
nimirumspiritaque perunctum ; sic neceeseomnino
est, & Christo etium disjunctum esse, quisquis
lustrationem illam consecutus non est: quo quid
dirius unquam accidere potest, non illi solum, qui
et prius Deo consecratus quam conceptus erat, et
postea et mentem, et vitam, et dictionem, et actio-

19 Galat. 11, 27.

r*

B θάλαττα, xai

Ιϑ΄. Kai δῆτα νεὼς ἐπιύὰς Αἴγιναιας, δεινοὶ δ᾽
οὗτοι τὰ ναυτιχὰ, χαίρων χαίρουσιν αὐτοῖς συν-
ανήχθη" xai τέως μὲν δυσχεροῦς οὐδενὸς ἐπειρῶντο,
οὐδ᾽ εἶχον οὐδὲν οὐδοτιοῦν αἰτιᾶσθαι, ἀλλὰ πάντ᾽
ἦν αὐτοῖς ἐν ῥᾳστώνῃ, xai οὐρανὸς καὶ νέφη, καὶ
ἀὴρ, καὶ τὸ χαθάπαξ εἰπεῖν εἰς
ἅπαν θαῤῥεῖν. "Ἑπειθ᾽ ὥσπερ ὀστοάχου μεταπεσόν-
τος, εἷς τοὐναντίον τὰ πράγματα περιέστῃ " τὸ γὰρ
παρθενιχὺὸν διαδάλλουτι πέλαγος, xal σχεδὸν οὖσιν
ἐν μεσημδοία τοῦ πλοῦ, ἐν ἴσῳ ὃ: [f. add. ὧς] εἰ-
πεῖν χαὶ τοῦ σώζεσθαι, τυφῶνός τινος ἐμπεσόντος
ἀθοόως, οὐθ᾽ οἵου xai φέρειν, xal τῶν εἰς μνήμην
ἡκόντων χαλεπωτάτου ὡς τῶν ναυτῶν [f. add. ἦν)
ἀχηύξιν, T, τε θάλαττα χυχεὼν ἐγεγόνει, ἄνω χαὶ
χάτω φερομένη τῇ βίᾳ, xal στῆναι μηδαμοῦ δυνα-
μένη "τό τε σχάφος, νῦν μὲν μετέωρον, νῦν δ᾽ ὕφε-
λον γιγνόμενον ὑπὸ τῶν χυμάτων, καὶ τῆς ἐπαλλή-
λου καὶ συνεχοῦς xai σφοδοοτάτης τοῦ κλυδωνίου
φορᾶς, οὐ μιχρὸν αὐτοῖς tov περὶ τῶν ἐσχάτων
φόδον ἐπῆγε. Τοῖς μὲν οὖν ἄλλοις, οὐ τὸ τεθνήξε-
σθαι μόνον, ἀλλὰ χαὶ τὸ τοῖς ὕδασι τοῦτο πείσεσθαι,
δεινὸν ἐδόκει xal xat' ἄμφω δυσχεραίνοντες ἦσαν.
εἰ γὰρ xa! θάτερον σφίσιν αὐτοῖς ἐξ ἀνάγχης ἐσό-
μένον ἤϑεσαν, ἐάν τε νῦν οὕτως, ἐάν τ᾽ ἄλλως [add.
ἄλλοτε aut ὕστερον] ξυμδῇ, ἀλλ᾽ ἄρα τοῦ περιεῖναι
xil ζῇν ὡς εἰχὸς ποιούμενοι λόγον, xal ἅμα τῶν
οἰκείων εἰς μνήμην ἰόντες xai τούτους ἐπιθήχην,
τῆς συμφορᾶς χεχτημένοι, δαχρύων ἅπαντ᾽ ἐπλή-
pouv xai οἰμωγῶν, xal οὐκ εἶχον ὃ τι xal γένοιντο.
Τῷ δὲ, xai ταῦτα μὲν οὐδὲν ἧττον * πολλῷ δὲ πλέον,
μᾶλλον δὲ καχῶν ἔσχατον ἦν, χαὶ παραμυθίαν
πᾶσαν ὑπερόαϊνον, τὸ κινδυνεύειν οἷς τῶν μεγίστων
ἔτ᾽ ἀτέλεστος ἦν, xal τῆς πρὸς θεὸν οἰχειότητος
οὗτω τὴν γιγνομένην δεδεγμένος σφραγῖδα, θεὸν
αὐτὸν ἀπολέσαι χαὶ τῆς ἐχείνου δόξης mavtdxasw
ἐχπεσεῖν.

Κ΄. Ὡς γὰρ τὸ βαπτίσματος ἠξιῶσθαι, Χριστόν
ἐστι χατὰ Παῦλον ἐνῆφθαι " xal ἄλλως Χριστὸν
γεγονέναι ὕδατι χοισθέντα χαὶ πνεύματι, οὕτως
ἀνάγκη πᾶσα τὸν μὴ τούτου τυχόντα, Xxi Χριστοῦ
χεχωρίσθχι" οὐ τί τῶν ἁπάντων ἐλεεινότερον, οὐχ
ὅπως ἐχείνῳ τῷ καὶ πρὸ συλλήψεως ἀφωσιωμένῳ
Θεῷ, καὶ ὕστερον xal νοῦν xai βίον xai λόγον καὶ
πρᾶξιν, καὶ πάνθ᾽ ἑαυτὸν τῆς ἀνωθεν ἐξόψαντι
δεξιᾶς, ἀλλὰ χαὶ ὅλως ἀνθρώπῳ νοῦν ἔχοντι, χαὶ

93}

λογίζεσθαι δυναμένῳ, xal τοῦτ᾽ εἰδότι χαλῶς
χν τὴν οἰχουμένην πᾶσαν χατἄσχῃ, χἂν τὸν ὑπὸ
γὴν τε xal ὑπὲρ γῆς χτήσηται μόνος γρυσὸν, χἂν
πάντα: τούς τε ὄντας, τούς τ᾽ ἐσομένους πρό τ᾽
ἐόντας ἀνθρώπους εὐδαιμονίφ παρέλθῃ, οὐδὲν αὐτῷ
πλέον ἔσται περὶ ψυχῆς κχινδυνεύοντι. Ταῦτ᾽ οὖν
&xsivoc τηνικαῦτ᾽ ἐννοῶν, xat τούτους ἄνω xal χάτω
σερέφων τοὺς λογισμοὺς, ἐπηρτημένου μὲν τοσού-
tou κινδύνου, τοῦ δὲ χειμῶνος οὔ τι λωφοῦντος,
xai πρὸς ὑπερθδολὴν αἱρομένου, ἀπορίας δὲ πάντο-
θεν οὔσης, ἐπιλειπουσῶν δὲ σχεδὸν τῶν ἐλπίδων,
ἐπὶ ξυροῦ δὲ ἀχμῆς τῶν πράγμάτων ἑστώτων, τί
ποιεῖ, xai τίνα λύσιν ἐπινοεῖ τοῦ δεινοῦς ; Πάσης
ἡστινοσοῦν ἀνθρωπίνης ἀπεγνωχὼς ἐπινοίας καὶ
μηδενὶ τούτων xal τοὺς ἄλλους πείσας προσέχειν,
ἐπὶ τὸν ἐν ἀπόροις πόριμον χαὶ πάντα ποιοῦντα
καὶ μετασχευάζοντα μόνῳ τῷ βούλεσθαι δεῖν ἔγνω
χαταφεύγειν Θεὸν, xal τούτῳ πιστεύειν τὸ σώζε-
σθαι "εὖ εἰδὼς ὡς εἰ xal συμφοραῖς τισιν ἡμᾶς πε-
ριπεσεῖν ποτε ξυγχωροίη, εἴτε παροῦσαν ἀναστέλ-
λων xaxlav, εἴτ᾽ ἐσομένην προαναιρῶν, ἢ τιμωρού-
μενος γεγονυῖαν, τὸ γὰρ τῆς πείρας παρίημι,
ἔστιν ὅτε xal ἐφ᾽ ὧν γινομένης, ἀλλ᾽ ὑπὲρ τοῦ βελ-
τίους ἂν γεγενῆσθαι, xai χηδόμενος μᾶλλον ἢ χο-
λάσαι βουλόμενος συγχωρεῖ τῆς γοῦν συνήθους
εὐθὺς χρηστότητος ἔχεται xal οὐχ ἀνέχετα! τοπα-
ράπαν, οὔτ᾽ ἐπιλελῆσθαι τοῦ οἰχτειρῆσαι, οὔτε τοὺς
ἱχτιρηοὺς αὐτοῦ συνέχειν ἐν ὀργῇ ᾿ φιλάνθρωπος
γάρ * καὶ τοῦτ᾽ αὐτῷ μᾶλλον πρὸς τρόπου.

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

238

τι À, nem, et se dénique totum superne dextere velut

appenderat; verum ulli omnino homini mentis
compoti 86 ratiocinationis, et quem illud minime
fugiat, quod tainetsi universum terrarum orbem in
ditione sua ac potestateteneat, aurique vim omnem,
que sub terra, aut super terram est, unus posesí-
deat; tametsi quotquot usquam sunt mortalium,
aut in posterum futuri sunt, aut olim fuerunt,
felicitate gaudeat, nihil id sibi tamen, de anima
periclitanti, profuturum. Hzc ille tam secum re-
putans, et bujusmodi sursum deorsumque animo
cogitationes versaus, presentissimo ín periculo,
nihil remittente procella, imo ad summum exces-
sum intumescente, nulla usquam elabendi rima,
nulla ferme residua specula, rebusque in acie nova-
cule jam herentibus, quid occipit, queso, quamve
expediendorum malorum rationem init? Nempe
damnata humana arte ac industria, ceterisque
ne aliqua re hujusmodi confiderent admonitis, ad
illum, qui in rebus inviis viam reperit, « qui om-
niaque solo nutu suo facil ac. immulal ν᾿,» confu-
gieudum, suamque illi committendam salutem,
statuit, haud ignarus, quod quanquam in adversa
quedam nos nonnunquam incidere Deus sinat, sive
ut presens aliquod refrenet vitium, sive futurum
pracidat, sive antea admissum vindicat ; nam ten-
tationem divinam, que aliquando, et in quibusdam
fit, nunc omitto ; ideo hoc tamen permittat, ut ad
bonam redeamus frugem, et nostri potius curam

agens, quam ultionem expetens, unde et suelam mox benignitatem suam amplectatur, neo omnino
sustineat, aut oblivisci misereri, cut prz iracundia coercere misericordias suas !*. Clemens, enim miítis-
que in genus humanum est, et id nature illius magis convenit.

ΚΑ΄. Ταῦτ᾽ ἄρα xai πάντων αὐτὸν ἀναμνήσας τῶν (; XXI. Ob hacitaque miraculorum omnium, qua-

ἐξ ἀρχῆς τεραστίων, xal ὧν ἑχάστοτε διὰ πλῆθος
ἐλέους χαὶ πεποίηχε xai ποιεῖ, xai τούτοις προσθεῖ-
va: τὸ xat! αὐτὸν ἐξ ἄγαν ὀδυνωμένης δεηθεὶς τῆς
χαρδίας, ἐπεὶ xal τὴν φιλανθρωπίαν αὐτοῦ συμ-
πρεοδεύουσαν εἶχε, xal ταῖς εὐχαῖς συμμαχοῦσαν,
οὕτως ἀπέλαυσε τῶν εὐχῶν xal αὐτὸς τῶν ἑαυτοῦ,
καὶ οἱ ἄλλοι τῶν αὐτοῦ, ὡς μὴ μόνον αὐτὸν δι᾽ αὐτὸν,
αλλὰ δι᾽ αὐτὸν xal τοὺς ἄλλους τεσῶσθαι * xai χα-
ρισθῆναι μὲν αὐτὸν πάσῃ τῇ οἰχουμένῃ σωτῆοα καὶ
πρόμαχον εὐσεβείας, καὶ ξυναγωνιστὴν τῶν χαλλίς-
στων, χαὶ πρὸς Θεὸν ἀγωγὴν (. ἀγωγὸν), χαρισθῆναι
δὲ τούτῳ τοὺς ἄλλους καὶ δι᾽ αὐτοῦ τῷ Θεῷ. Τῶν γὰρ
ἀπίστων σχεδὸν ὄντες οἱ πλείους, οἷς τε παρὰ πᾶσαν
ἡντινοῦν προσδοχίαν ἀπήλχαξαν τοῦ χινδύνον, καὶ
οἷς οὕτω xawétata, πρὸς Χριστὸν εὐθὺς μετετά-
Ezxvco * παὶ γεγόνασι προσθήχη τοῦ xa0' ἡμᾶς συν-
εδρίου * οὐ γὰρ κατὰ βραχὺ τὸ χλυδώνιον ὑπεδίδου
οὐδὲ σχολῇ καὶ βάδην ὡς ἂν εἴπῃ τις ὁ χειμὼν ὕπε-
χώρει " ἀλλ’ ὦ τῶν μεγίστων σου θαυμασίων ! Χριστὲ,
ἂμ’ Exoc ἅμ᾽ ἔργον ἦν ὡς ὁ λόγος. Τὸ τῆς εὐχῆς, τὸ
τοῦ σώζεσθαι, ὡς μηδὲ χειμῶνος οὗτινοσοῦν δοχεῖν
ὡς εἰπεῖν πεπειρᾶσθαι.

KB' Οὐ μὴν ἀλλὰ xal προσετέθη τῷ θαύματι

13 Amos. v. 8. 12 Psal, xxvi, 9.

cunquea primordio rerum edita fuere, queque
ideniidem per multam miaericordiam suam fecit fa-
citque, Deum commonefaciens, illique ut suum
hoc adjungeret exemplum, anxio admodum pectore
obsecrans, quoniam. benevolentiam erga homines
Dei, adjutricem precum sociamque habebat; hoc
ex precibus suis commodi ipse calerique cepere, ut
cum ipse per se, tum per ipsum reliqui, periculo
liberati fuerint, ut orbique ipse universo vindex
salu!is pietatisque propugnator, et pulcherrimo-
Jum operum adjutor, et ad Deum dux ac signifer,
datus sit, concessa simul illi, et per illum Deo,
cetera vectorum tutba. Quorum plerique fere infi-
deles, quod ila preter omnem exspectationem ex

D Periculo evasissent, quod novo adeo insolitoque

more, e vestigio ad Christum transibant, nostri-
queadditamentum eotus fiebant ; nonenim paulatim
undarum subsidit tumor, nec cum moro aliqua ac
pedetentium, ut eo utamur verbo, recessit procella,
sed, o immensa miracula tua | Christe,simul dictum
factumque erat, ut vulgo dicitur: simul votum ni-
mirum et plena incolumitas ita, ut haud ullam
probe dicam experti viderentur procellam.

XXII. Quin et novum miraculo accessit miracu-

239

THEODULI MONACHI

240

lum ; quippe nocte eadem, ut postea compertum A θαῦμα * τῆς γὰρ αὐτῆς νυχτὸς ὡς ἔπειτα xatagaviq

est, de periculo filii certiores divinitus facti pa-
rentes, proeoac debuerunt, graviter animo angeban-
tur: et quidquid hic opis poterant, laboranti fere-
bant, ferventissimas in preces incumbentes, omnia-
que ut ipsum discrimini eriperent molientes : tum
mox voti sese compotes factos esse liquidointelligere,
abscedente illico non modo omni sgritudinis sensu,
sed invicem ineffabili quadam voluptate animos
ipsorum replente: quod clarissimum signum erat
prosperioris filii status, quanteque una cum illo
cure Deo essent. Hujusmodi equidem navigatio
fuit: adeo illa omnium difficillima ac asperrima,
ut si evenissent que minitabatur haudquaquam
digna esset cujus ulla superesset meinoria : rursus
tanto eadei postea in pretio merito habita, ut
neo posteris silentio transmittantur, queis tot
tantorumquebonorum praecipua nimirum causa fuit,
dum caeteros quidem e tenebris in lucem venire, lu-
strico regenerationis lavacro Servalori suo ado-
ptari, coegit : cui hoc ipsum fidei sacramentum,
velut accepte salutis pretium deferebant. Grego-
rium vero non paulo meliorein constantioremque
effecit, qui ita materna promissa renovabat, seque
Deo totum bona fide addicebat.

XXIII. Jam vero hunc in locum adductam ora-
tionem, ut Athenas ipsas ingressura, virique illuc
adventum expensura sit, quemadmodum recte
utque ordine instiluam ac exsequar, incertus he-
reo, neque enim postquam in rerum harumce
mentionem oratio incidit, illas omittere nobis
integrum, rebus nimirum ipsis dicendi necessi-
talem afferentibus : quandoquidem omnia et sin-
gula nostri sua serie reddere nobie proposuimus.
Rursus quoniam neutiquam par nobis, atque ipsi
(Epitaphio Basilii) hec ipsa describendi facultas
est, illud nos propemodum ab iis quoquomodo «st-
tinyendis revozal : scilicet solius Gregorii hoc pro-
prium est, ut et factis egregiis ceteris hominibus
antistet, et divina quadam gratia eadem comme-
moret; solus illis enim revera, « Verborum bonus
aralor, rerumque eral actor (1). » Sed hoc tautum
dicam, quod ita cum inter se mutuo, tum cuin
Atheniensibus noster et Basilius, vir optimus, Athe-
nis vixerint, ut majore omnino in admiratione ac
honore apud illos fuerint, quam hospitum quis-
quim, qui ea in urbe aliquando versati fueran! :
idque tui ingenii virtutisqus sue merito, tum
quod ultro ornnes, ornnibus in rebus, primas ad
ipsos deferrent : rursus ipsi inter se non
modo alter ipse uterque esse, sed plus etiam al-

C

D

ἐγεγόνει, τὰ τοῦ παιδὸς δυσχερῆ θεόθεν ol γεννήτο-
ρει ἐμπνευσθέντες ἀγωνιῶντες ἦσαν ὡς εἶχός, xal
οἷς εἶχον πρὸς συμμαχίαν ἐχρῶντο * θεοχλυτοῦντες
πάνυ θερμῶς χαὶ ὅπως οὗτος ἐξάντης ἔσται τοῦ
χινδύνου πάντα ποιοῦντες " χαὶ μέντοι xal ὧν ἐπήγ-
γελλον τυχόντες, ἔγνωσαν ἐμφανῶς, οὐχ ὅπως τῆς
ἀθυμίας παντάπασιν εὐθὺς ἀπιούσης, ἀλλὰ xal ἢδο-
νῆς ἀφάτου πλησθέντες, τεχμήριον ἐναργὲς τῆς τοῦ
παιδὸς εὐπραγίας, καὶ ὅσον αὐτοῦ τε χἀχείνων μέ-
λε: Θεῷ. Ὁ μὲν δὴ πλοῦς, τοιοῦτος, xai τοῦτον ἔσχε
τὸν τρόπον * οὕτω μὲν χαλεπώτατος xal δυσφορώ-
τατος πάντων ἀναφανεὶς, ὡς εἰ ἃ πράξει» Que
υχῦτα προὐχώρησε, μηδ᾽ ἂν ὅλως ἥκειν εἰς μνήμην
ἀξιόχρεως εἶναι * οὕτω δὲ πολλοῦ τινος ἔπειτ᾽ ἄξιος
γεγονὼς, ὡς μηδὲ τοῖς ἐπιγιγνομένοις σιγᾶσθαι, τῷ
τοσούτων χαὶ τηλιχούτων ἀγαθῶν σφίσιν αἰτιώτατος
καταστῆναι * τοὺς μὲν Ex σχότους εἰς φῶς ἐλθεῖν
ἀναγκάσας, καὶ διὰ τοῦ λουτροῦ τῆς παλιγγενεσίας
εἰσποιηθῆναι τῷ ςώσαντι ^ ὥσπερ τινὰ σῶστρα προσ-
ενηνοχότας τὴν πίστιν * τὸν δὲ, πολλῷ καλλίω xal
βεύαιότερον ἀποφήνας “ ἀνανεωσάμενον μὲν τὰς τῆς
μητρὸς ὑποσχέσεις, ὅλον δὲ χαθάπαξ Exutóv ἄνλ-
θέντα Θεῷ.

ΚΓ΄, Μέλλοντι δὲ ᾿Αθηνῶν ἐπιθαίνειν, καὶ τὴν ἐν-
ταῦθα πάροδον τοῦ ἀνὸρὸς ἐξετάζειν, οὐχ οἵδ᾽ ὃ τι
τῷ λόγῳ χρήσομαι, οὐδ᾽ ὅπως ἂν αὐτὸν διαθείην "
οὗτε γὰρ ἐπειδὴ τούτων οὗτος ἐμνήσθη παραλιπεῖν
ἡμᾶς δεῖ, τῶν πραγμάτων λέγειν ἀναγχαζόντων,
πᾶντα γὰρ ἐφεξῆς τὰ τούτου λέγειν προὐθέμεθα, τό
t' αὖ μὴ δύνασθαι τούτῳ παρχπλησόως τούτων μνη-
σθῆναι, ἀπάγει OY Tt; τοῦ xal ἁπηοῦν τούτων μνη-
σθῆναι ᾿ μόνου γὰρ ἐχείνου xal πράττειν ὑπὲρ τούς
ἄλλους, καὶ μεθ’ ὑπερφυῶν τῶν χαρίυων ταυτὶ διη-
γείσθαι, διὰ τὸ μόνον ὡς ἀληθῶς, « μύθων τε ῥητῆρ᾽
ἔμεναι, πρηχτῆρά τε ἔργων. » {Πλὴν τοσοῦτον εἴποιμ᾽
ἂν, ὅτι τοιοῦτοι OY, τινες ἐνταῦθα πρὸς ἀλλήλους xai
᾿Αθηναίους αὐτός τε χαὶ Βασίλειος γεγόνασιν ὁ χρη-
στὸς. ὡς τοῖς μὲν παρ᾽ οὑστινασοῦν τῶν πώποτ᾽ εἰς
αὐτοὺς ἀφιγμένων θαυμασθῆναι χαὶ σπουδασθῆναι"
καὶ φύσεως εἵνεχα λέγω xai ἀρετῆς, καὶ τοῦ παρὰ
πάντων ἐν ἅπασι συγχεχωρηκότος * αὐτοὶ δὲ οὐχ
ὅσον ἄλλος αὐτὸς ἑχάτερος εἶναι σπουδάσαι, ἀλλὰ χαὶ
πλέον ἑχάτερος ἑκατέρῳ, ἢ ἑχάτερος ξαυτῷ νομισθῆ-
ναι * οὕτως εἰς ἑταιρίος λόγοο, χαινὸν τι χρῆμα τὸ
xat' αὐτοὺς ἀνεφάνη τῷ βίῳ * μᾶλλον δὲ ὥσπερ ἐν
πᾶτι τοῖς ἄλλοις, οὕτω χαὶ ἐνταῦθα διαφέροντες
ἦταν * ὥσπερ οὐχ ἀνεχόμενοι μὴ τὴν τῆς φύσεως
πλεονεξίαν διαπάντων δειχνύναι καὶ ὡς χατὰ παντὸς
ὁτουοῦν φέρονται χρᾶτος,

ter alteri, quam alteruter sibi, esse haberique adnitebantur : usque adeo novum conjunctissime ft-
miliaritatis exemplui per ipos vite humans ostensum fluit: sive potius quemadmodum in ost*
ris omnibus, ita in hoc etiam cexcellebant, quasi ferre nequirent, quin nature sus prestantiam
exemplis omnibus spectandam praeberent, et quacunque ia re palmam ipsi ferrent.

XXIV. Hunc in modum cum affecti animaiique
essent, quod discedere Basilius et ad sua redire

(4) Iliad, 1, 445,

KA. Οὔτω δ᾽ ἔχοντες xai τοῦτον διαχείμενοι δή"

που τοὸ τρόπον, ἐπειδήπερ ὁ μὲν ἔμελλεν ἐκεῖθεν

241

LAUDATIO S. GREGORII 'THEOLOGI.

242

ἀναχωρεῖν xai χάθοδον ἐπὶ τὰ οἴχοι ποιεῖσθαι, l'on- À jam parabat, non id equo animo ferre Gregorius,

γορίῳ γε μὴν οὐκ ἔτ᾽ ἀνεχτὸν τοῦτ᾽ ἦν͵ οὐδὲ φιλο-
σοφεῖν οἷός τ᾽ ἦν, ἀλλὰ xal πρὸς μόνην ἀπεχθῶ, ἔσχε
τὴν ἀχοὴν, τότε δὴ σαφέστατα διεδείχθη καὶ τὸ τῆς
συμπνοίας αὐτῶν διαπεφυχὴὸς, xai ὅσου δή τινος
᾿Αθηναίοις τὰ σφῶν ἐτιμᾶτο. Περιχυθέντες γὰρ χαὶ
προσφύντες ἀλλήλοις xai olov £v ἄμφω γενόμενοι τῇ
τε τοῦ ἔρωτος χατυχῇ τῷ τε τοὺς ᾿Αθηναίους καὶ οἷς
ἐποίουν val otc ἔλεγον χορηγοῦντας οὐ μικρῶς ἴσχειν
τῷ πάθε’. Οὕτως εἴχοντο xal. χατείχοντο, xai ὥσπερ
σφῶν αὐτῶν ἀλλήλων ἀντείχοντο, ὡς ἑκάτερον Exa-
τέρου τοῖς μέλεσιν ἐναποθανεῖν ἥδιου χρίνειν, ἢ xal
Ὁὁμωσοῦν διεζεῦχθαι, ἕως τὰ μὲν τῆς ἀνάγκης ὡς
εἰκὸς ἡττηθέντες, τὰ δ᾽ εἰδότες καὶ πεπεισμένοι ὡς
ὅτι τάχιστ᾽ ἀλλήλους ὄψονται xai συνέσονται * καὶ τὰ
πόῤῥωθεν φιλοσοφίας πέρι xal τοῦ τῆς ὕλης δρασμοῦ
συνδόξαντα σφίσιν ὅσον οὐχ ἤδη πέρας σχήσει γρη-
στὸν, μόλις διέστησαν εἶεν * τοῦτο μὲν δὴ τοιοῦτον *
ὅ δ᾽ ὑπὲρ αὐτοῦ τούτου μάλιστα λέγειν ἔχομεν, xal
ὃ πρὸ τῶν ἄλλιυν ὧν ἔχει τοῦτον σεμνύνει xal πρὸ
τῶν ἄλλων ἀνθρώπων τίθησιν, ἅτε πάντων ἀγαθῶν
ὑπερέχον " xai τούτῳ διχφερόντως ποοσὸν, τοῦθ᾽ ὡς
ἂν οἷός τ: ὦ, δώσω τῷ λόγῳ * οὐδὲ γὰρ ἐπεὶ τὸν περὶ
τούτων ἁπάντων λόγον ἅπαξ ἐνεστησάμην, xal τὸ
καταξίαν ἐνεστησάμην. Οὐδὲ μιχροῦ δεῖ “ ἀλλὰ τοῦ
λέγειν ἁπλῶς σωζομένου, ἐὰν μὲν καὶ τοῦτο προσῇ,
πολλοῦ τινος ἔσται τῷ λόγῳ * ἐὰν δὲ μὴ, οὐδέν φασι
πρὸς τὸν λόγον.

nec philosophis su: tranquillitatem tenere amplius
poterat, sed vel solam discessus auditionem per-
horrescebat. Hic sane luculentissimo documento
et necessitudinis illorum germana penitusque in-
scita indoles apparuit, et quanto ipsis Atheniensi-
bus in pretio essent. Quippe circumfüsi arctissimo-
que amplexu alter alteri herentes et ambo ve-
lut in unum confusi corpus, tum mutui amo-
ris vi atque afflatu, tum quod multum olei huic
illorum igui dictis factisque suis Athenienses
supercfunderent, ita herebant continebantur-
que, neque aliter alter alterum quam semet-
ipsum complexus detinebat : ut utrique dulcius vi-
deretur amici inherentem artubus animam eflflare,

p quam ullo inde modo divelli. Doneo tum necessi-

tate ipsa, ut par erat, expugnati, tum ignari ao
persuasi fore ut perbrevi temporis intervallo, ite-
rum inter se viderent ac conversarentur, οἱ quod
dudum de sganctiore philosophia, materieque cor-
pores fuga, constitutum habebant, paulo post ad
optatum exitium perventurum esset, egre tandem
diversi abitant, Sed hec, que hujusmodi fuere,
hactenus. Ceterum quod precipue de Gregorio
nostro dicere habemus, quod illum supra ceteras
ipsius dotes commendat, ocsterosque supra mor-
tales attollit, ut bonorum omnium primum, et
quo ille singulariter ornatus erat, id nunc prout

potero verbis complectar. Quanquam enim de universis nostri rebus semel dicere institui, minime
ideo pro dignitate earum dicere institui; nihil profecto minus, nimirum dum bona fide modo dica-
mus, si et hoc accesserit decus, magni equidem illud ad orationis splendorem referret : sin minus,

nihil id, quod aiunt, ad orationem ipsam faciet.

KE. ᾿Απάντων μὲν οὖν μετασχεῖν τῶν καλλίστων, (j XXV. Jam ut pulcherrimarum rerum omnium

xai ταῦθ᾽ ὁμοῦ ξυλλαδεῖν, οὐχ olóa ὅτῳ τῶν ἐκ τοῦ
παντὸς αἰῶνος ὑπῆξεν, οὔχουν ὁντινοῦν ἔχομεν φά-
ναι διὰ πάντων ἰόντα, xai τοῦ καθάπαξ ἐπιτυχεὶν "
ἀλλὰ τὸν μὲν, τοῦτο * τὸν δ᾽ ἐχεῖνο * ἔστι δ᾽ ὃν xal
πλείω κατωρθωχότα * ὃς δ᾽ εἰς ἅπαντα χαθῆχιν ἕαυ-
τὸν, ἐργῶδες εὑρεῖν’ πλὴν εἴ τις ἐφ᾽ οὕτω τοῖς προὐδη
τῆς τύχης, θαυμαστὸς οὗτος τῳότι ταυτησὶ τῆς
φορᾶς, xai μόνος τοῦ παντὸς ἀξιώτατος χρῆσθαι "
ὅταν δ᾽ αὐτὸς ἡμῖν xal σοφίαν μετὰ πάντων τυγχά-
νῃς χατωρθωχὼς, οὐ τὴν xa0' ἡμᾶς μόνον ἧς ἔχεις
τὰ πρῶτα, καὶ ἣν οἱ τῶν ἀνθρώπων ἀνδραποδώδεις
xai τὴν γνώμην ὡς ἀληθῶς βάναυσοι, χακίζειν τολ-
μῶντει, σφῶν αὐτῶν χαταδιχάζουσιν ἀλογίαν, οἷς
ἄγαν ἀλόγως περὶ τὰ λόγου παντὸς ἄξια διατίθενται,
χαὶ ταύτης οὐ μέρος ἀλλ᾽ ὅλην αὐτὴν ὡς εἰπεῖν τὴν
ἰδέαν, ποίαν τινα περὶ σοῦ δόξαν ἑχτέον, xal τί σε
δεῖ προσειπεῖν ; Πότερον ὁπεράνθρωπον ἄνθρωπον,
καὶ οἷόν τινὰ τελευταῖον ξυμπάσης τῆς xa0' ἡμᾶς
φύσεως ὅρον, ἢ θεσπέσιόν τι xal ὑπερφυὲς xal και-
νότατον ypr ux xal παντοδαπὸν ἀγαθὸν, xal ὅλως
μοναδιχήν τινα xai ξένην οὐσίαν χαλοῦ, ἐξ ἄρχ πάν-
τῶν τῶν τῆς ἀρετῆς μορίων συγχεχραμένην οὔτε
πρὸς παράδειγμα φέρουσαν, οὔτ᾽ αὖ ἐσομένην παρά-
δειγμα, ἀλλ᾽ αὐτὴν πρώτην χαὶ μόνην ἀναφανεῖσαν
τῷ βίῳ χαθάπερ φασὶν τὸν ὄρνιν τὸν ἱερὸν ; Οὕτω σοι
στεφάνων πανταχόθεν προσήχει, καὶ οὐδὲν οὐδοτιοῦν

particeps quisquam fuerit, easque pariter comple-
xus 8it, id haud scio cui unquam post hominum
memoriam, contigerit; itaque neminem proferre
possumus, qui per omnia gradum intulerit, recte-
que cuncta assecutus sit ; alios quidem in alio
alioque optimarum artium genere sigillatim, non-
nullos item in compluribus preoclare elaborasset :
qui ad omuia sese demiserit, haud facile repertum
iri; verumtamen si eo fortune quisquam pro-
gressus fuit, hic ipse certe ob singularem pro-
gressionem admirandus, unusque porro dignissi-
mus erat, qui universa ista felicitate in solidum
frueretur. Quando vero tute nobis sapientiam
una cum ceteris omnibus perfeote hausisti, non
nostram Christianorum modo, cujus primas tenes,
et quam servili homines ingenio, et vere illibe-
rali abjectoque animo prediti, dum incessere non
verentur, semet ratione destitui arguunt, eo quod
valde irrationabili modo erga ea affecti sunt, quo-
rum summa merito habenda ratio erat: tum et
sapienti:e hujus non partem aliquam tenes, sed
ipsam totam, ut verbo dicam, ideam; quam sano
de te habere convenit opinionem, quove te ne-
mine coinpellabimus? Utrum plus quam humanum
hominem, et velut extremum totius nature nostre
terminum ? an divinam quamdam humsnumque fa.

243

THEODULI MONACHI

244

etigium egressam, et novitate sua rarissimam rem, ἃ ἐστὶ τῶν καλλίστων, ὃ μὴ πρὸς ἔπαινον τὸν σὸν ye-

bonumque quoddam universale ; et postremo uni-
cam omnino atque peregrinam quampiam pulobri
essentiam, ex universis virtutis partibus conflatam:
eamque de nullo exemplari expressam, nee imi-
tabile aliis exemplar futuram, sed primam eamdem
ae solam mortalibus ostensam, more sacre avis,
quam dicunt, usque sdeo undique tibi corone» de-
bentur : nihilque pulcherrimarum rerum est, quod
non tuis laudibus materiam suppeditet, tussque glo-

ρηγεῖ ^ καὶ τὰ μεγάλα πρὸς εὐφημίαν ξυμδάλλεται -
ἀλλ᾽ ὅτι μὲν τῶν εἰς ἀρετὴν φερόντων ἑνὸς οὐδενὸς
τοπαράπαν ἀπέσχου, ἀλλὰ xal πάντων τούτων
ἁπλῶς οὑτωσὶ περιέσχου, ὡς οὐδενός τινος τῶν GÀ-
λων οὐδεὶς, τεχμήριον ἐναργὲς, ἣ θαυμαστή σοι πρὸς
Θεὸν οἰχειότης, καὶ τὸ Θεὸν ἀμέλει γενέσθαι τῇ πρὸς
αὐτὸν χοινωνίᾳ. ἧς si xai παράδοξον φάναι, xai
πρὶν ἦφθαι τοῦ εἶναι, xal. πρὶν εἰς ἀνθρώπους τελέ-
σαι, τοῦτον τὸν τρόπον διετέλεις μετέχων.

rie mirifice velificetur. Verumenimvero quod nulla penitus re, δὰ censum virtutum pertinente,
abstinueris, sed hec omnia it& simpliciter complerus fueris, αὐ nemo alius ullam virtutem unam,
illius rei clarissimum argumentum est incredibilis tua ad Deum femiliaritas, et quod ex divino hoc
consortio Deus tutemet ipse pene evasisti: cujus consortii, tametsi dictu fortasse absurdum videa-
tur, hunc in modum particeps jam eras, priusquam esse coperas, hominesque inter censeri.

XXVI. Quippe si quos egregie bonos seque di- B. — KG . El yp οὖς μὲν καλοὺς κἀγαθοὺς ἐσομένους,

gnos futuros precognovit Deus, eos necdum 8us-
ceptos natosque przedestinat, et ut ingens aliquod
emolumentum, omnisque deooris publici seculo
auctores futuros, despondet ; tu vero de illis eras,
quos longe optimos idem precognovit, eaque re
predestinavit; ita probabile sane, sive verius
omnino necesse est, noa eo duntaxat tempore quod
dixi, charum te Deo familiaremque fuisse, sed et
omnis virtutis, ut verbo dicam, excellentissimum
opificem, nimiram virtutis causa prodestinatus,
valde item admirabilis, aliisque omnibus excelsior
factus es, virque profecto illiusmodi, ut tametsi
predestinatus non fuisses, merito predestinari

xai μὰλ’ ἀξιόχρεως ἑαυτοῦ προύδει Θεὸς, τουτουσὶ
προορίζει xal μήπω γεγονότας * ὥς μέγιστον ἀγα-
θὸν xai πάντ᾽ ἐσομένους τῷ βίῳ προμνᾶται " σὺ δὲ
τῶν μάλιστ᾽ αὐτῷ προεγνῳσμένων βελτίστων, καὶ
διατοῦτο ποοωρισμένων ὑπῆρξας, ἔοικας, μᾶλλον δὲ
πᾶσα ἀναγχή, οὐ μόνον xz0' ὃν ἔφην χρόνον θεοφι-
λύς τὶς εἶναι, xal οἰχεῖοις αὐτῳῷ, ἀλλὰ καὶ πάσης
ἀρετῆς ὡς εἰπεῖν ἄχρος ἐργάτης. Δι᾿ ἣν xai προω»
ρισμένος θχυμαστός τις ἄγαν xai ὑπὲρ πάντας
ἐτεγόνεις τοὺς ἄλλους, καὶ οἷος, εἰ xal μὴ προώρισο,
εἰχότως ἂν προωρίσθαι * ὡς πάντα τὰ πᾶσι τοῖς ἄλ-
λοις χαθὲν εἰργασμένα, μόνος αὐτὸς συνειληφώς τε
χαὶ χαταπράξας.

debweris; quippe qui unus omnia aliis omnibus sigillatim prestita junotim comprehenderis confe-

cerisque.

XXVII. Porro de eloquentia tua dicere aggre- C

diens tuam mihi eloquentiam tumque orationis ro-
bur eontingere velim, quo ex merito illam suo
commendare queam ; is etenim tu es, si summa-
tim res exponenda, qui non aliter in omnibus ora-
tionis formis, quam in una qwapiam elaboraveris.
Rursus unamquamque ita perfecte accurateque
pertractaveris, ut. haud promptum videre sit, in
quanam potissimum regnes, et cui prim:s penes
te debeantur partos. Non enim ad philosophiam
solam, omissa oratoris, animum appellendum

KZ. Λόγων δὲ πέρι λέγειν ἐθέλων τῶν σῶν, λόγους
ἂν τοὺς σοὺς ἐδουλόμην, xal τὴν τῶν σῶν λόγων
ῥώμην χεχτῆσθαι, ὡς τὰ γιγνόμενα περὶ αὐτῶν
διτέναι * σὺ γὰρ οὖν, εἰ δεῖ συντόμως εἰπεῖν, ὁ λόγων
μὲν πᾶσαν ἰδέαν ὡς δή τινα μίαν ἐξησκηχώς * οὕτω
δ᾽ εἰς ἄχρον xai μετ᾽ ἀχριδείχς ἑχάστην, ὡς Euv-
ἰδεῖν ἄπορον εἶναι ποτέρᾳ τούτων πλεονεχτεῖς, καὶ
τίνι δοῦναι δεῖ τὰ πρεσδεῖα. Οὐ γὰρ αὐτὸ τοῦτο μό-
νον φιλοσοφεῖν «ou δεῖν, ῥητορεύειν δ᾽ οὐχέτι “ οὐδ᾽
αὖ ῥητορεύειν μὲν χαθάπαξ, τοῦ δὲ φιλοσοφεῖν
ἀλογεῖν.

duxisti, neque e contrario in arte oratoria operam omnem, spreta philosophia, tibi ponendam

existimabas.

XXVII. Rursus neque utriusque tu quidem ra-
tioneimn habebas, sed ex parte quadam duntaxat ha-
bebas, ita ut neutrius disciplina plenus integer-
que tibi usus in solidum constaret ; verum unius ra-
tionis ambas hasce partes esse ratus, oum prete-
rea scires perfecte sapientem per omnia permea-
turug, ita hisce te studiis dedidisti, ut nihilosecius
et philosophando eloquentie operam dares, et in-
vicem causas orando philosophiam excoleres, et
in utroque genere admirabilis esses, el hac in
parte velut tibi ipsi longe prestares, quod neo
studia philosophie oraloria facultate spoliares, ne-

KII. Οὐ τοίνυν οὐδᾷ σοι τῶν ἑκατέρων ἐμέλησε
piv, ἐμέλησε δὲ ἀπὸ μέρους, ὡς ἐνδεῶς xal τούτῳ

D κἀκείνῳ κεχρῆσθαι * xal μηδενὶ διαρχῶς, ἀλλ᾽ ἑνὸς

ἄμφῶ ταῦτα λόγου μέρη νομίσας, xai τὸν τῳόντι σο-
φὸν εἰδὼς διὰ πάντων ἥκοντα, οὕτω τούτοις σαυτὸν
ἐμπαρίσχες, ὡς μηδὲν ἧττον καὶ οἷς φιλοσοφεὶς ῥη-
τορεύειν, χαὶ οἷς ῥητορεύεις φιλοσοφεῖν, χαὶ εἶναι
θχυμαστὸς ἐν ἀμφοῖν, χαὶ otov βέλτιστος αὐτὸς
σεαυτοῦ τούτῳ τῷ μέρει, οὔτε τὸ φιλοσοφεῖν ῥητο-
ρξίας ἀποστερῶν, οὐτ᾽ αὐτὴν ταύτην ἀμέτοχον φιλο-
σοφίας δειχνύς * ἀλλ᾽ ἑκάτερον ἑκατέρῳ δεξιῶς ἄγαν

συνάπτων, χαὶ δι᾽ ἑχατέρου χοσμῶν ἑκάτερον.

que hano ipsam philosophie presidiis destitutam exiberes, sed alteram alteri magna dezteritate co-

pulares, mutuisque utramque exornares ornamentis.

XXIX. Quanquam quid est quod dico? sic hec

ΚΘ΄. Καίτοι τί λέγω ; οὕτω γὰρ Ἑρμῆς xac Αἰσχύ-

243

LAUDATIO S. GREGONI! THEOLOGI.

248

Àov ταῦτ᾽ εὐλόγως ξυνήγαγεν, ὥς τε τοὺς μὲν φιλο- A enim probabiliter conduxit Mercurius, ut apud

σοφοῦντας τῷ ῥητορεύειν, τοὺς δὲ δητοριχοὺς φιλο-
σοφίᾳ παρέρχῃ" μᾶλλον δὲ φιλοσόφους μὲν τῷ
φιλοσοφεῖν, ῥητοριχῇ δὲ τοὺς ῥήτορας - τοὺς δὲ καὶ
ἄμφω δεινοὺς, τῷ τούτοις αὐτὸς διαφερόντως ἐχ-
λάμπειν, xai εἶναι ποοσέτι ποιητικός * οὔ τοσοῦτον
αὐτῷ περίεστι χαὶ οὕτω μετέχει τουτωνὶ τῶν χαρί-
των, ὡς οὐχ ὅπως μηδὲν ἧττον φιλοτιμίαν ἐντεῦθεν,
ἢ ἐξ ὧν ἔφην τούτῳ προσεῖναι, ἀλλὰ χαὶ τῶν αὐτῶν
αὐτῷ προσήχειν ἐπαίνωνιεί γὰρ μηδὲν [f. μηδὲ
ἐκεῖνα προσῆν, τοῦτο δ᾽ αὐτῷ μόνον παρῆν, τοσαύτην
ἂν περὶ λόγους ἐξ ἄρα τούτου μόνου δόξαν ἔμελλεν
ἴσχειν, ὅσην τούτου χἀχείνων ἅμα προσόντων, χέχτη-
ται vOv, xal ἄχρος tare ἀχούειν.

JEschylum est, ut philosophis sectatores oratorie
artis studio, dicendi studios philosophie peritia
anteires, aut ut rectius dicam, philosophus exqui
sita phylosophie notitia, oratores arie oratoria,
vinceres : rursus qui utraque prestarent, quod
ipse et eximio utriusque splendore prefulgeres, et
insuper poetice perstudiosus esses, cujus artis
tanta noster facultate pollet, illiusque gratiis ita
cireumfluit, ut non modo nihil illi minus glorie
inde partumsit, quam ex iis disciplinis, quas dixi"
mus; sed et eedem illi debeantur laudes, quippe
eliamsi ille penitusabessent, sola ipsi residua ma-
nente poetica,tantum em haud dubie solidae glorie

ex hac una habiturus erst, quantum nuno ex universis simul indeptus est, et perinde summus fu-

turus.

A. Τίς γὰρ τούτου χοῖς ἔπεσιν ἐντυχὼν, οὐχ εὖὐ- B. XXX. Quis enim est qui cum in carmina nostri

θὺς ἀνίσταται τὴν ψυχὴν, xal τούτων ὅλος ὑφ᾽ ἧδο-
VEG γεγονώς, γυσαποσπάστως ἔχει; Καὶ παραμένειν
εἰσάπαν ἐθέλει, καὶ μηδαμῶς ἐχεῖθεν ἀναχωρεῖν,
ἀλλὰ xai θαυμαστήν τινα ψῆφον ἐχφέρειν περὶ αὖ-
τῶν. Καὶ οἵαν οὐδείς πω περὶ οὐδενὸς τῶν προτέρων
χαὶ δόξαν ἐπὶ τηλικούτοις ἐχόντων, ὁμοῦ μὲν τοῦ
κάλλους αὐτὰ xai τοῦ πλήθους θαυμάζων, ὁμοῦ δὲ
χαὶ τῆς ἐνούσης αὐτοῖς θείας χατὰ. τὸ ἔπος ὀμφῆς,
ἀποῤῥήτῳ τινὶ πεδούμενος χατοχῇ, ἢν ὁποία τις ἐστὶ
λέγειν οὐχ οἵός τε ὧν, Μόνη γὰρ αὔτη πείρ»υς, οὐ
λόγυυ, δεῖται πρὸς μάθησιν, ἐχεῖνο μετὰ πάντων χαὶ
λέγω καὶ διατείνομαι, ὡς οὔτε τὸ κάλλος αὐτὼ" ἀμ-
ὀλύνεται δήπου διὰ τὸ πλῆθος, τὸ τε πλῆθος
ἑκασταχοῦ τὸ χάλλος xal τὸν ὅγχον ουλάττον, οὐδα-
μοῦ τούτων οὐδὲ χαθοντιναδήποτε τούπον ἐκπίπτει "
ἀλλ᾽ ἕν εἶναι σῶμα συμύαίνει τὸ πᾶν, ἐκ χεφαλῆς
εἰς πόδας τὸ γιγνόμενον σῶζον ὡς τὸ μὲν χίλλος
ἐντεῦθεν πολλῷ ποθεινότερον xal ἤδιον εἶναι διὰ τὸ
πλῆθος τὸ δ᾽ αὖ πλῆθος, μηδ᾽ ὁντινοῦν χόρον ὁτῳοῦν
ἐμποιεῖν τῷ περιόντι τοῦ χάλλους " ἀλλὰ μὴν τὸ παν-
τοὐαπὸν τῆς ἐν τούτνις σοφίας xal τὴν διαφορὰν τῶν
ῥυθμῶν τε xai μέτρων, μόνος ἐξεῦρε, μόνος δ᾽ οὕτω
κατώρθωχεν ὡς πάντας ἐχπλήττεσθαι xai θχυμάζειν
χαὶ μιμητὰς γίγνεσθαι μὲν ἐθέλειν, γέγνεσθαι δὲ
οὐδὲν μᾶλλον εἰκότως,

inciderit, non protinus animo excitetur, pre inge-
nuaque ista voluptate totum sese iis dedens non
egre illino avelli queat ? cupitille nimirum perpe-
tuo iis immorari, nulloque inde modo disgcebere,
sed et honorificentissimam de iis sententiam ferre,
et qualem nemo adhuc de ullo veteris evi, et illu-
stri laude celebratorum, poetarum, tulit : simul vi-
delicet venustatem carminum ingentemque nume-
rum admiratus, simul item « divini sonitus, » ut
cum poeta loquar (2), ineffabili vi attonitus vinc-
tusque. Que vis cujusmodi sit cum explicare ne-
queam, soli namque illi ut recte intelligatur expe-
rientia, non verbi opus est, hoo una cum aliis af-
firmo ac contendo, quod nihil venustati corminum
multitudo officiat quod ipsaqueilla multitudo, dum
elegantiam suam ac magniflcam gravitatem ubi-
que retinel, nullo usquam loco modoque suis hisce
dotibus excidat ;unde fit sane,ut unum continuum -
qua hoc omne corpus fit,atque a summo vertice ad
imos usque talos suam sibi competentiam servet ;
adeo ut hac ipsa copia haud paulo amabilior sua-
viorque venustas reddatur, et copia rursus ob ad-
junctam summam elegantiam, nullam cuiquam 88--
tietatem afferat. Sed et omnigenam carminum ar-
tem, rhythmorunque ao metrorum differentiam

solus item hactenus perfecit, ut magna omnes in admiratione ac stupore versentur, imitarique aveant.
et nibilo tamen plus, ut consentaneum est, imitari queant.

ΛΑ’, Οὔτε γὰρ ἐστὶν, οὐχ ἔστιν ᾿οὐδὲν τῶν χόσμον D) XXXI. Non est enim, non est vero quidquam

ἐμποιούντων τοῖς λόγοις xat τούτους ἡδίους ipyato-
μένων, οὗ μὴ μειζόνως οὗτος xdi ὑπὲρ τοὺς ἄλλους
ἑηγάτης χατέστη " καὶ μόνος συνείληχεν [f. συνείλε-
χεν) ἃ τοὺς ἄλλους ἰδίᾳ σεμνύνει. "Exv τε γὰρ νοημά-
τῶν πλῆθος περὶ πλείστου ποιῇς ὀξέων xxi πιθανῶν,
xai ποιχίλων xal συνεχῶς ἀλληλα διαδεχομένων,
καὶ θχυμαστήν τινα χαὶ ἀτοπον εἰσαγωγὴν xai
διαχέίρησιν (1) τούτων " ἐάν γε λέξεων τὰς εὐγενε-

(1) Διαχείρησιν, Bic perspicue librarius noster
pro διαχείρισιν. Etiam alibi, ut Libanii epist. 66
fine, ἀπαλλχξον τοὺς οἰχέτας τῆς διαχειρίσεως,
grandiusoulo plane ἰῶτα οἱ recentiore attramento

eorum que ornatum orationi inducere, eamque
dulciorem efficere idonea sunt, cujus non majo-
rem in modum supraque cateros excellens noster
artifex fuerit, solusque eacuncta complexus te-
nuerit, que alios singula commendant. Quippe
sive sententiarum fecundam copiam maximo in
pretio habeas, scilicet que acute, aptseque ad per-
suadendum, et multa varietate distincte sunt, in-

sub quo vetus ἡ delitescens adhuc transperet. 8i-
míle quiddam de voce μεταχείρισις ad. Aristidem
adnotavimus p. 483.

(2) 1itad. B, 41.

241

THEODULI ΜΟΝΑΟΘΗΙ

νου! 700 8656 perpetua quadam consecutione ex- Α στάτας xai χαθαρωτάτας xal ἀχριθεστάτας καὶ τῆς

cipiunt, harumque porro sentatiarum mirificam
ac inusitatam inductionem tractationemque ; sive
verba generosissima, et mundissima, et exquisitis-
sima, et Altricum ubique habitum retinentia, spe-
cles;sive rursus densissimas figurarum variatio-
nes, argutam celeritatem, flexusque, et artificiosas
innovationes, et simul accuratain compositionem,
decentemque numerorum oollocationem, tum pre-
terea venustatem cum festiva gravitate, morum-
que concinnitate junotam; adhec item, et una
cum his perpetuum in omnibus consensum con-
ceniumque, ut musicam quamdam totum ora-
tionis animantem corpus : si hec, inquam,
universa queris, in unius Gregorii orationibus,
longeque profecto optima, eadem reperies : ita ve-
ro, ul. neutiquam perspicere queas, quonam ipse

ἄττικιζούσης ἕξεως εἰς ἅπαν ἰούσας " ἐάν τε σχη-
μάτων ἐναλλαγαῖς [ἔναλλαγας) ἐπαλλήλους καὶ γορ-
γότητας xai στροφὰς καὶ καινοτομίας ἐντέχνους, xai
uv χαὶ συνθέσεως ἀχρίδειαχν χαὶ ῥυθμοῦ τάξιν,
xai χάλλος μετὰ σεμνότητος χεχᾶρισμένης καὶ
ἤθους ' xai πρὸς τούτοις xai μετὰ τούτων, τὴν δια--
πάντων ὁμολογίαν χαὶ μουσιχὴν τὴν τὸ ὅλον ψυχοῦ-
σαν * ἐὰν ταῦτα πάντα ζητῆς, ἐν μὲν τοῖς αὐτοῦ
λόγοις μόνοις εὑρήσεις μετὰ παντὸς τοῦ βελτίονος "
ἐν ᾧ δὲ τούτῳ τὸ μᾶλλόν ἐστι xal ᾧ μειζόνως ἐχ-
λάμπει, τὸ δ᾽ oóx ἄν ποτε γνοίης " ἕχαστον γοῦν δο»
xti μέν πως ὥς Y' ἐκ τοῦ προφαινομένου χρεῖττον
δήπουθεν εἶναι xal τῶν λοιπῶν ὑπερέχον “ ἐλέγχε-
ται ὃὲ πάντ᾽ εὐθὺς ὄντα τῶν ἴσων, καὶ τῆς αὐτῆς
σπουδῆς xai βαχχείας, νεχῶντα μὲν τὴν [an τὰ 3]
τῶν ἄλλων, ὑπὸ δ᾽ ἀλλήλων νικώμενα.

genere prestet maxime ac eluceat : nempe primo quidque aspectu melius ceteris prestantiusque vi-
delur, sed mox iamen paría inter se omnia, eademque cura ao divina animi incitatione scripta
deprehenduntur, vincentia nimirum quidquid hujusmodi apud alios occurrit, seda seinvicem su-

perata.

XXXII.Scilicet quemadmodum sol non in alia
locorum plus, in alia minus radios suos jacit, sed
pari οἱ simili per omnia gradu fertur, eodemque
universa fulgore replet; ad eumdem οἱ noster mo-
duin, illud ubique eequitur, quod in suis precipue
eminet, utque in omnibus ipse equaliter optimus
sit laborat, velut neceasistatequadam sibi statuta,
ne quid usquam ulloque modo de altissima illa su-
blimitate sua remittat : quo fit, ut quidquid ad-
mirstiouis cunolis pariter tum poetis, tum orato-
ribus debetur, id omne unus sibi meritissime
vindicet. Quippe que ceteri membratim modo alli-
ceruut, ipse permensus universa ; qui item ut suis
rebus omnibus longe osteros anteit, ita hac in
parte etiarn semetipsum prevertit. Ea namque con-
tentione adnixus est, ut neque ulla penitus proba
venustaque orationis idea minus ipse instructus
6.861. neque rursus ut vila integritate illi conce-
deret, quem facultate dicendi proximum haberet ;

ΛΒ΄, Ὡς γάρ o ἥλιος οὐ τοῖς μὲν μᾶλλον, τοῖς
δ᾽ ἧττον ἐπαφίησι τὰς ἀχτῖνας, ἀλλὰ Bv ἴσου καὶ
ὁμοίου χωρεῖ, xai τῆς αὐτῆς πάντ᾽ ἐμπίπλησιν
αἴγλης, ὡς δὲ χαὶ οὗτος ἑκασταχοῦ τῶν αὐτοῦ με-
γίστου λόγον ποιεῖται xal τοῦ γε διαπάντων χράτι-
στος εἶνχι * ὥσπερ εἰς ἀνάγχην δή τινα καταστὰς,
μηδαμοῦ τῆς ὑπερδολῆς μηδ᾽ ὁπωστιοῦν ὑφιέναι"
ὥσθ᾽ ὃ πᾶσιν ὁμοῦ xal ποιηταῖς xal λογοποιοῖς ὀφεί-
λετα! θαῦμα, μόνος οὗτος τούτου τογχάνειν δίκαιος
ἂν εἴη. εἴπερ ὁ μὲν διαπάντων ἀφῖχτο, οἱ δ᾽ ἐπὶ
μέρους ἐχρήσαντο τούτοις " ὅπου γε xal τοῖς αὐτοῦ
πᾶσι τοὺς ἄλλους χαθάπαξ νιχῶν ἐν τούτῳ τῷ μέ-
ρει, xai αὐτὸν παρελαύνει ᾿ οὕτως ἑἐσπούδαχε μήτ᾽
αὐτὸς μηδ᾽ ἡστινοσοῦν τοπαράπαν δοχίμου xal χε
χαρισμένης λόγων ἰδίας ἀπολελεῖφθαι, uice μὴν τὸν
ἐγγὺς ἂν αὐτοῦ γεγονότα τῷ βίῳ χαταλιπεῖν, ἀλλὰ
τοὺς λόγους αὐτοὺς εἰς ὕψος ἄραί τε καὶ χοσμῆσαι
χαὶ βελτίω χαὶ περιφανεστέραν δόξαν αὐτοῖς περι-
θέσθαι,

laum vero ilem. ut ipsam eloquentie artem ia altius fastigium attolleret exornaretque, et meliorem ei

illustrioremque circumfunderet gloriam.

XXXIII. Quippe si quisquis artem quamlibet de
iis qua ab se inhonorate sordideque habentur
yerfectissime excoluit, sua ipse laude eamdem pa-
ritur cohonestal : quid de te, quaeso, nobis di-
cendum, qui ita omnem sane liberalem artem so-

19 assecutus es, utnemo alius unam quampiam ἢ ἢ

solus item unamquamque adeo feliciter perdidi-
ciati perfecistique, tum supra alios omnes que
jim reperta tradebantur exercendo, tum ad hec
plurima et optima adinveniendo pertractandoque,ut
inde non modo acriore studio expeti majoreque in
pretio has esse disciplinas videamus, sed et si
quocasu de mediosublate fuissent,de te tuisque scri-
ptis nihilocerte deterius,quam invenie olim fuerant
denuo ipsas restitui in vitamque revocari potuisse.

XXXIV. Quam meam sententiam vel inde re-
ctius quisquam auimadvertat. Quippe si et artis

Al". Ei yàp ὁ τέχνην ἡντινοῦν τῶν εὐτελῶν τε
χαὶ φαύλων εἷς ἄχρον χχτωρθωχὼς οἷς αὐτὸς ἐπαι-
νεῖται ταύτην σεμνύνει, τί πεοὶ σοῦ φήσομεν, τοῦ
μόνου μὲν ἁπάσης λογικῆς ἐπιστήμης οὕτω μετεσχη-
χοτύς, ὡς οὐδενός tou τῶν πάντων μιᾶς ; μόνου δ'
ἑχάστην οὕτως ἐξησχτνκχότος τε xai χατωςθωχότος χαὶ
ot; ὑπὲρ πάντας τοὺς ἄλλους τοῖς χειμένοις ἐχρήσω,
χαὶ οἷς πλεῖστα xal χάλλιστ᾽ αὐτὸς προσεξεῦρὲς τε
xai προσεξειογάσω, ὡς οὐχ ὅσον ἐντεῦθεν αὐτας ζη-
λωτοτέρας 004v xal μείζω δεχομένας ἔπαινον ἀλλὰ
xai εἴ πως ἐκ μέσου ταυτασὶ γεγενῆσθαι ξυνέδη, ἐξ
ἄρα σοῦ xal τῶν σῶν λόγων, ἀναλαδεῖν ἔχειν ἔτ᾽
αὖθις τῶν εὐρηχότων πρόσθεν οὐχ ἧττον, καὶ κατα-
στῆσαι πάλιν τῷ βίῳ ;

ΛΔ’. Γνοίη δ᾽ dv τις ἐχεῖθεν ἀχριδέστερον ὃ λέγω.
Et γὰρ ῥητορικῆς τε xai φιλοσοφίας ἐξετάσει τὰ εἴδη,

449

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

250

σὲ πάντως παντων ἄχρον εὐρήσει τεχνίτην πολλῷ À oratorim et philosophie paries excutiat, omnium

θαυμαστότερον xat χαλλίω τῶν ἐξ ἀρχῆς προστατῶν "
τῆς μὲν, πρὸς τῷ πραχτιχῷ, τό τε θεωρητιχὸν xal
θεολογιχὸν καὶ προσέτι διαλεχτιχὸν ὑπερφυῶς χεχτη-
μένον * οἷς δὲ ῥητορικὸς ὥν τυγχάνεις, δεινότατον
πάντιυον, νῦν μὲν πανηγυρίζειν, νῦν δὲ συμδουλεύειν,
νῦν ὃὲ θατέρῳ χεχρῆσθαι xai εἶναι δικανιχόν *. ἔστι
δ᾽ οὗ xai πᾶσι τούτοις ὁμοῦ * μάρτυρες δὲ ἀξιόχρειῳ,
οἱ σοὶ μάλιστα λόγοι πᾶσαν τηλικαύτην ἰδέαν δει-
χνύντες ἐχ περιττοῦ, χαὶ πάντας ἐχπλήττοντες χαὶ
προσέτι πείθοντες, μὴ μόνον σὲ γλῶτταν σορίας,
ἀλλὰ xal νοῦν ἀπλῶς ὀνομάζειν παντὸς μᾶλλον ᾿Ανα-
ξαγόρου, ὅν οἱ πρόσθεν νοῦν ἐπιχάλουν, διὰ τὸ τοῦ
τον οὕτω τοῖς πράγμασιν ἐπιβάλλειν δύνασθαι,
ὥσπερ τινὰ λελυμένον σώματος. ᾿Αλλὰ μὴν ἀστρονο-
μίας πέρι καὶ γεωμετρίας xal τῶν ἄλλων τῶν ταυ-
ταισὶ ξυνημμένων, ἐχεῖνο λέγω ὄτι xal. τούτων εἷπερ
τις xai οὗτος χτησάμενο, ἐπιστήμην, xai ὅπως
ταῦτ᾽ ἔχει καταμαθὼν, οὐδὲν γὰρ ἀνεπιχείρητον οὐδ᾽
ἀνεξέταστον τῷ σοφῷ, πολλοῦ γε xal τοῦ παντὸς
ἐδέησε τούτοις πᾶσι χεχρῆσθαι * ἀλλὰ τοῖς μὲν, τοῖς
δ᾽ οὔ ὅσα γὰρ αὐτῶν εἰχότα xal ἀναγκαῖα, ταῦτα
παρ᾽ ἑχυτῷ χατασχὼν, τἄλλα τοῖς ἄλλοις παρῆχεν,
ὡς ὄντα πόῤῥω τῶν ἱερῶν xai τῆς χαθ᾽ ἡμᾶς αἷρέ--
σεως * οὐχ ὦν προείλετο θαυμαζόμενος μᾶλλον, fj ὧν
ὑπερεῖδεν" ἐπεὶ xai ἰατρὸς πάντα μὲν οἵδεν ὡσαύ-
τως τά τε λυσιτελοῦντα τῶν φαρμάχων xal ἅττα
πρὸς βλάδην, ἀλλὰ τῶν μὲν ἀπέχει χαθάπαξ ὡς ἄν
τις μὴ γνοὺς, ἃ δὲ πρὸς μὲν τῶν χαμνόντων ἐστὶ,
τῇ νόσῳ δὲ πολεμεῖ, μετὰ δὲ τῆς τέχνης ἵσταται
τούτων ὡς οἰκείων ἀντιποιεῖται, xai τούτοις προσ-
ἔχει τὸν νοῦν, ὁμοῦ μὲν ὡς ἐπίσταιτο σώζειν, ὁμοῦ
δὲ xal ὡς ἑκατέρων εἴη τεχνίτης δειχνὺς, τῷ μὴ
τηνάλλως μηδ᾽ εἰκῆ φέρεσθαι, ἀλλ᾽ ἃ προσήκει,
ταῦτ᾽ Ex παντὸς τρόπου διώχων, ἃ μὴ προσήκέι καὶ
προσέτ: λυμαίνετα:, ταῦτα χαίρειν ἐᾷ.

te omnino summum reperict artificem, longeque
mirabilem magis prestantioremque primis ipsis
cujusque magistris, quando philosophie partes
omnes tum activam, tum contemplativam, divina-
que item nature explicatricem, atque illam pre-
terea que disserendi rationem complectitur, pene
ultra humani ingenii molum tenebas, rursus qua ora-
torii ingenii studiique specimen prebes, omnium
te solertissimum comperiet, modo in panegyrioo,
modo in suasorio causarum genere, modo rursus
ut et horum alterutrum usurpes, et simul judioiali
impetu feraris, aliquando item ut heo omnia in
unum conducas: cujus rei sane quam locupletes
testes tus orationes sunt, in quibus formas hasce
omnes luculentissime expressas videre est, qus
cum admirationem omoibus movent, tum te non
os modo linguamque sapientie, sed et mentem
simpliciter appellandum esse persuadent. Idque
non paulo rectius quam Anaxagoram quempiam,
quem hoc veteres nomine vocabant, quod hand
aliter in naturae rerum peneiraret, quam mens
quadam suo exsoluta corpore. De astronomia vero
et geometria, ceterisque que cum iis coherent
disciplinis, hoc habeo dicere, quod etsi earum, si
quis unquam alius, eximie noster peritus erat,
quoque illa omnia comparata modo essent comper-
tum habeat, nihil enim vir sapientissimus intactum
inexoussumque omisit : procul ille tamen, imo lon-
gissime ab eo abfuerit, ut iisdem omnibus postea
uteretur ; aliis enim usus ost, aliis non item nempe
retentis quam maxime probabilibus atque necessa-
riis, csetera aliis, velut ἃ religione sacrisque no-
stris longius remota, linquebat. In quo non magis
ille admirandus ob ea est que sibi delegit, quam
que rejecit: quandoquidem et medicus omnium

pariter notitiam medicesmentorum habet, tum salutarium, tum pestiferorum ; sed his ille quidem
perinde abstinet, atque eorum quispiam penilus ignarus; que vero egrolantibus prosunt, et merbo
advereantur, artemque adjuvsnt, illa ut familiaria et sua sibi vindicat, illisque animum advertit cer-
tam hoc ipso fidem faciens, quod et mgris medendi peritus, et csterorum item intelligene artifex
existimatorque, sit, dum non frustra, nec temere fertur, nimirum que opportuna ac domestica sunt,

ea modis omnibus consectans, alienis, eisque noxiis, rejectis.

AE. Τὸ μὲν δὴ περὶ τοὺν λόγους αὐτῷ χράτος xai

XXXV. Sic igitur eximiam nostri in arte di-

τὴν τῆς σοφίας ὑπερδολὴν, καὶ ὡς x&v τούτω τῷ D cendi prestantiam summamque sapientiam, et

μέρει πάντων χαθάπαξ ὑπέρχειται, οὐ προσαξίαν
οὐδ᾽ ἱκανῶς εἰρῆσθαί μοι δοχῷ, ἀλλ᾽ ὅσον ἐξ ἄρα
φαύλων χαὶ μιχρῶν τῶν ἀχτίνων, τὸ τοῦ ἡλίου λαμ-
πρὸν ἐνδεδεῖχθαι. Ὅτι μὲν γὰρ τοῦθ’ οὕτως ἔχει, καὶ
τοῦτον ἀμέλει τὸν τρόπον, ἅπαντες ἴσμεν xal πάνυ
τοι μέγα βοῶμεν * ὁποῖον δ᾽ ἄρα καὶ ὅπως ἔχον ἐστὶν,
οὐδ᾽ ἂν εἷς οἶμαι τῶν ἄχρων ἐν λόγοις δύναιτο φάναι,
ἀλλ’ ἅπασαν λόγων ἰσχὺν ἣ τῶν τούτου λόγων ὑπερ-
δαίνει περιουσία. Καὶ ὥσπερ εἴσω τῆς αὐτοῦ μούσης
ἅπαντες πίπτουσι, χαὶ ὡς τῶν πάντων οὐδεὶς ἀμ-
φ'ισθητῶν εἴη τῶν ἴσων, οὐδ᾽ ἔτ᾽ ἐσαῦθις ἀμφισδη-
τήσων, οὐ μᾶλλόν γε Tj xal ὁ τὴν αὐτοῦ σχιὰν ὑπερ-
θῆναι σπουδάζων, τὸν αὐτὸν τρόπον xal τοῦ λέγειν
ὑπὲο αὐτῆς ταύτης ἔχειν, ἐχπίπτουσι πάντες ὁμοίως.

quod hac etiam in parte longo omnes intervallo
supervectus est, neutiquam digne nec plene satis
exsecutus mibi videor, sed hactenus, ut ex ob-
scuris quibusdam exilibusque radiis fulgentissimus
solis splendor atcunque monstretur. Hec enim
hunc omnino ad modum comparata esse omnes
equidem exploratum habemus, magnaque voce con-
firmamus ; qualia vero illa, et cujusmodi reapse
sint, id vix, ao ne vix quidem, eloquentissimorum
aliquis oratorum facile exposuerit. Omnes videli-
cet eloquentis vires excellens orationum nostri
artificium exsuperat. Perinde enim ut infra illius
musam omnes subsidunt, atque nemo omnium cum
illo de palma nune, aot olim, certare ausit, haud

meliore sane spe quam qui suam ipsius umbram saltu trasilire se postulet, eodem utique modo ut
nostri facundia, prout meretur, dicant, omnes atque irrito conatu laborant.

251

THEODULI MONACHI

252

XXXVI. Sed tempus nunc tandem füerit comme- A — AG'. Καιρὸς δ᾽ ἄν εἴη λοιπὸν, xal τῆς πρὸς τὴν

morare nostri in patriam reditum, οἱ sim 1 osten-
dere, tum quod insito ille erga parentes amore ad-
ductus summum glorie gradum facile neglexerit,
tum quod Athenienses in maximis id omnino po-
suerint, ut ipsum in omne sibi tempus auctoratum
tenerent. Quippe ubi ea quorum causa urbem adiis-
set, perfectissime hauserat feliciusque quam alius
quisquam, nobis cognitus, absolverat, votique aui
omnis plane compos factus erat; ita Athenis exce-
dere, et ad domesticum farem redire statuit,
quando nihil preterea supererat, quod iis in locis
illum detineret. Nam et suorum illum parentum
urgebat desiderium el ante id ipsum, itemque post
idipsum,jampridem nuncupatum Deo sanctioris vite
votum, et magna heoce promissa atque destinata.
Bur]it igituret Athenis,illo oratoris domicilio,veris-
simüm ipse artisillius domicilium, abit: atquein pa-
triam ad suos letus lattantesque revertitur, tanto
Atheniensibus, quod eos reliquisset, relicto luctu,
quantam allaturus fuerat voluptatem, si apud ipsos
manere animum induxisset. Quippe quiomnes adhi-
bebant machinas ad hominem perpetuo tenendum,
sophistici professoriique subsellii, summorum item
maximorumquehonorum auctoramento,quo hostan-
dem animo fuisse credas illo jam iter suum ingre-
niente?Quanquam vero ut maneretab ipso impetrare
nequebant,non ideo missum penitus faciobant,verum
quibus monstrare modis poterant, hoc ipso, quod
hominem apud se non retinuíssent, eo maximam
8e8e jacturam, suopte Judicio fecisse, eamque ferre
vix posse; et hanc tamen sui contemptionem non
modo non egrius sane accipere, sed contra unum-
quemque identidem hunc nostrum, ut optime de se
meritum, spirare nomipisque illius commemora-
tionem pro lingue oblectamento habere, omniaque
alia perpeti promptius, quam vel minimum ab
usurpatione memorive laudumque ipsius digredi,
illiud non obseure monstrabant. Hunc itaque in
modum cum ergaillum animati essent, nihilo ipsum
aecius apud se retinebant, tametsi hominem ipsum
nulla ex parte retinerent, retinebant illum videli-
cet in pulcherrimo et appositissimo loco, suo ipso-
rum animo. Id quod haud paulo gloriosius nostro,
mea sententia, fuit, quam posite olim Harmodio
atque Aristogitoni statue: ille nimirum in foro
publico collocate stabant, at noster in animis
omnium intimisque sensibus dedicatus erat ; illas
evi vetustas consumpsit, noster evo omni vigeus
virensque persistit, non sine summa admiratione
germonibusmortaliumusurpatus auditusque, perinde
ut maxima Athenieusium tropea, Marathon, el Sa-
lamis, et nobile Artemisium. Proinde absens etiam
tanto Atheniensibus studio colebatur, ut unus sin-
gulari modo, supraque prestantissimos quosque
admirabilis haberetur, omniumque in ore ut longe
omnium princeps esset. Preterea ita addicti ab-
senti erant adherebantque, sic uniceque de illius

D

πατρίδα τούτῳ καθόδου μνησθῆναι. καὶ δεῖξαι τὸν
μὲν, διὰ τὴν πρὸς τοὺς γεγεννηχότας στοργὴν, δόξης
τῆς μεγίστης ὑπεριδόντα, ᾿Αθηναίους δὲ τὸ τοῦτον
εἰσάπαν χεχτῆσθαι, τοῦ παντὸς τιμωμένους, Ὧς γὰρ
ὧν εἴνεχ᾽ ἀφῖκτο, ταῦτ᾽ εἰς ἄκρον ἀσχήσας, xai ὡς
οὐχ οἵδ᾽ εἴ τις χατωρθωκχὼς, καὶ τῆς ἐφέσεως ἁπάσης
τυχὼν, ἔπειτ᾽ ἀναχωρεῖν ᾿Αθήνηθεν ἔγνω xal πρὸς
τὰ οἶχοι χωρεῖν, ἑνὸς οὐδενὸς ἔτ᾽ ὄντος, ὃ τοῦτον
ἐνταῦθα χαθέξει “ ὃ τε γὰρ τῶν τοχέων χκατήπειγε
πόθος, xai πρὸ τούτου xal μετὰ τοῦτον αἱ πρὸς
Θεὸν ἐξ ἀρχῆς ὑπὲρ φιλοσοφίας ξυνθῆχαι, καὶ τα
μεγάλα ταῦτ᾽ ἐπαγγέλματα xai βουλεύματα, ἀπα-
νίσταται μὲν ᾿Αθηνῶν xai τῆς τῶν λόγων ἕστίας,
ἢ τῶν λόγων ὄντως ἑστία * πρὸς δὲ τὴν πατρίδα καὶ
τοὺς οἰκείους χαίρων χαίροντας ἐπανήκει " τοσοῦτον
᾿Αθηνχίοις ὅτι τούτους ἀπέλιπε πένθος χαταλιπὼν,
ὅσην εἰ παρ᾽ αὑτοῖς μένειν ἡρεῖτο παρέσχεν ἂν ἣδο-
νήν. Οἱ γὰρ ὅπως τοῦτον εἰς τέλος κατάσχοιεν πάντα
ποιοῦντες, καὶ τοῦτο μὲν, τὸν σοφ'στιχὸν καὶ παι-
δευτιχὸν αὐτῷ θρονον, τοῦτο δὲ τὰς πρώτας xal ut-
γίστας διδόντες τιμὰς, πῶς ποτ᾽ αὐτοὺς διατεθεῖ-
σθαι νομίζεις ἀναχωροῦντος ἐχείνου ; Οὐ μὴν οἷς
πεῖσαι οὐχ ἴσχυσαν xal τούτου χαθάπαξ ἀπέστησαν"
ἀλλ᾽ οἷς ἔσχον ὅτι μὴ παρ᾽ ἑαυτοῖς τοῦτον χατέσχον,
ὡς τῶν μεγίστων ἀποστερεῖσθχι νομίζειν, xal μὴ
δύνασθα: φέρειν, xal μὴ μόνον δυσχερῶς ὕπερφρο-
νούμενοι σχεῖν, ἀλλὰ καὶ τοῦτον ὡς εὐεργέτην ἔχά-
στοτε πνεῖν, χαὶ γλώττης τρυφὴν ποιεῖσθαι τὰ
τοῦδε " xai πάντα παθεῖν ἔχειν ἑτοίμως, Tj τῆς αὐτοῦ
μνήμης xai τῶν ἐπαίνων xal μιχρὸν ἀποστῆνα! "
δηλοῦσι δήπου σαφῶς xal οἷς οὕτως ἔσχον, οὐδὲν
ἧττον χατέσχον, xal μηδὲ αὐτὸν χατασχόντες " ἐν
γὰρ καλλίστῳ xal χαιριωτάτῳ τῷ σφῶν διανοίᾳ τοῦ--
tov χατέσγον " Ὅ xai μεῖζον εἰς φιλοτιμίαν ἔγωγε
τούτῳ νομίζω, ἢ ᾿Αρμοδίῳ καὶ ᾿Αριστογείτονι τὰς
εἰκόνας, εἴπερ αἱ μὲν ἐπ᾽ ἀγορᾶς σφίσιν ἐστᾶσιν, ὁ
δ᾽ ἐν ταῖς ἁπάντων Ἰδρυται ψυχαῖς xat ταῖς γνώμαις *
καὶ νὰς μὲν ἀνεΐλετ ὁ χρόνος " ὁ δὲ κατὰ παντὸς
ἀκμάζων ἔστηχε γρόνου, λεγόμενός τε xal ἀχουόμε-
νος σὺν ὅτι μάλιστα τῇ ἐχπλήξει " χαθάπερ τὰ μέ-
tgv' αὐτοῖς τῶν τροπαίων. Μαρπθών τε χα! Σαλα-
εἷς, xal τὸ χαλὸν ᾽Λρτεμίσιον. Ὁ μὲν οὖν καὶ ἀπὼν,
᾿Αθηναίοις οὕτω περισπούδαστος ἦν, ὡς διχφερόντως
xd! πάντας θαυμχζεσθαι τοὺς ἀρίστους, xdv τοῖς
ἀπάντων ὡς προὔύχων ἀπάντων στόμασιν εἶναι. Καὶ
πάλιν ἀπόντος οὗτοι τοσοῦτον εἴχοντό τε xal περιεί-
χοντο, xai τῶν αὑτοῦ χαθάπαξ χαρίτων ἐξείχοντο,
ὡς μὴ μόνον ὡς παρόντι τούτῳ ξυνεῖναι δοχεῖν xai
ὁρᾷν xal χεχρῆσθαι, ἀλλὰ καὶ μονονοὺ τὴν ψυχὴν
ἐν τοῖς ὑπὲρ αὐτοῦ λόγοις ἐχχεῖν, xal τούτῳ ζῇν
μᾶλλον ἣ σφίσιν αὐτοῖς " ἐπεὶ xal ψυχή τις αὑτῶν
ὡς εἰπεῖν ἐδόχει παρῶν * τοὺς μὲν προσάγων καὶ
ξυνιστὰς τῷ Θεῷ ᾿ τοὺς δ᾽ ἐπιδεδαιῶν xal στηρίζων
xai ἀχλονήτούς χαθάπαξ τιθείς " xal ἁπλῶς xai τού-
τους χἀχείνους θείαις ὑποθήχαις χαὶ δόγμασι συν-
ἄγων (xal σνγχροτῶν, xai τὴν ἀληθινὴν xai μόνην
ζωὴν ζῇν τούτους παρασχευάζων.

gratiis pendebant, ut non modo velut cum ipso presente agere viderentur, eumque intueri, et cum

253 LAUDATIO 8. GREGORII THEOLOGI. 254

illo conversari, sed et animam pene ipsam in suis de illo sermonibus effanderent, illique magis quam
sibimet ipsis viverent, quandoquidem dum presens adhuc erst, velut anima quedam ipsorum
fuerat : dum ex iis partim Deo edducit ac conciliat, partim in pietate confirmat stabilitque, el pe-
mitos concussos reddit, tum simpliciter hos pariter illosque divinis monitis preceptisque conjungit
ac instruit, et ad veram illam unicamque vitam copdocefacit.

AZ'. Οὕτω δὲ ἐπανήχων, πρῶτα μὲν τοῦ θείου xai A — XXXVII. Ubi in pstriam noster hoc modo rever-

ἱεροῦ, καὶ πάντων ἡμᾶς τῶν χαχῶν ἐξάντεις ποι-
οὔὗντος, xal πᾶταν πλημμελημάτων χηλῖδα χαθάπαξ
ἐχπλύνοντος, Θεῷ δὲ συνιςτάντος, ὑαπτίέσματος ἀξιοῦ-
ται, χαὶ τὴν τοῦ λουτροῦ δέχεται χάριν, ὁ καὶ πρὶν
οὐδὲν ἧττον ταύτης ἠξιωμένος - οἷς οὖν κατειλήφει
τὰ οἴχοι χαὶ μετὰ τῶν τεχόντων γέγονε, χάριν εἰδὼς
τῷ Θεῷ * οἷς τοῦ μεγίστου πάντων μετέσχε, xai
τὰ μεγάλα μεμύηται xat τῶν τὰ θεῖα χατάπαξ
ἀπηρτισμένων ὑπῆρξε, πολλῷ μείζω τούτῳ χαὶ πολ-
λαπλασίω ταύτην ὡς εἰχὸς ἀπεδίδου, ὅσῳ χαὶ μεῖ-
ζον ἐνταῦθα τὸ εὖ πεπονθέναι, χαὶ περιφανεστέθας
ἀφορμὰς ἔσχε τὸ γάννος. “Ἔπειτ᾽ ἐντεῦθεν ὅρον αὐτῷ
τίθησιν͵ ὃς τοῖς πολλοῖς οὐχ ἀμίμητος μόνον, ἀλλά
x1l πᾶσιν ἀνέφιχτος ὡς εἰπεῖν, μητ᾽ αὐτὸς xiv ἦ
πῖσα ἀνάγχη, 6px χρήσασθαι διὰ βίου παντὸς,
ἦτε τοὺς ἄλλους ἐπὶ τοῦτο προτρέψαι - τὸ γὰρ πρὸς
ὅρχους ἑτοίμως χωρεῖν ἐθέλειν, εἰς ἐπιορχίαν xax*
αὐτὸν τοῦτον ἐξάγει, ἣν οὐχ ἀθέτησιν Θεοῦ μόνον,
ἀλλὰ xal ὑδριν, ὡς ἐγώ τε καὶ πάντες ἂν οἶμαι
συμφαῖεν * ὃν xai εἰς τέλος οὕτως ἐφύλαξεν, ὥσπερ
ἂν εἰ χαὶ κατ᾿ ἀρχὰς ὠμωπόχει φυλάξειν,

tit, primum sanctissimo divini baptismatis sacra-
mento, quod a malis omnibus immunes nos efficit,
et omnem delictorum labem penitus elnit Deoque
conciliat ínitiari merebatur ; et lavacri illius gra-
tiam adeptus est, qua etiam antea nihilominus
exornatus erat; quapropter ut eam ob rem quod
larem familiarem iterum videret, parentibusque
suis redditus esset grates Doo debitas agebat ; ita
quod rei omnium maxime particeps factus, et ma-
gnis fidei mysteriis initiatus et ex eorum jam nu-
mero esset qui sacras religionis esremonias per-
feote explessent multo majorem Deo, eamque mul-
tiplicem, ut par erat, referebat gratiam, quanto
utique majus erat hoo ornatum esse beneficio,
quantoqueillustriores causas hoc habebat gaudium.
Mox deinceps certam sibi vivendi legem statuit,
vulgo mortalium non inimitabilem modo, sed om.
nibus etiam, prope dixerim, inaccessam, ut nec
ipse nimirum toto vite su» spatio, quantalibet ur-
gente necessitate, jusjurandum usurparet, neque
alii, jorandi auctor fleret; nam ad dejerandum

promptius prorumpere, id ex nostri sententia (1), δά pejerationem adducit, quam uno mecum omnes
ore, non solum rejectionem Dei, sed et contumeliam appellaturos arbitror. Atque hane ille legem
ad supremum usque vitse diem ita religiose servavit, quasi principio ad illam servandam jureju-

rando sese astrinzisset.

AH'. Οἱ μὲν οὖν κατέρες αὐτῷ, μάλιστα μὲν xai
γήρᾳ καὶ χρόνῳ xal νόσῳ xai τοῖς ἐχεῖθεν δεινοῖς,
οὐκ ἥχιστα δὲ χαὶ παιδὸς ἀπουσίᾳ, παιδὸς otov οὐ-
δένα, οὔτ᾽ αὐτοὶ δήπουθεν ἔσχον, οὔτε σχεδὸν τῶν
πάντων οὐδένες, τούτους τοίνυν οἷς ἔφην ἀπειρηχό-
τας, χαὶ πρὸς τὸ μηδὲν ὡς εἰπεῖν ἤδη χωροῦντας,
οὕτως ἐπιφανεὶς ἐπέῤῥωσε καὶ χρείττους εἰργάσατο
σφῶν αὐτῶν, ὡς t'c ἀχμάζοντας δόξαι τελεῖν, οἵόν
τι μένος χατὰ τὸ ἕπος τούτοις ἐμπεπνευχὼς, χαθά-
wtp ποτὲ ψυχὴν ὁ Θεσδίτης τῷ τῆς Σαραφθίας υἱεῖ,
Τούτους μὲν οὕτως ἔχοντας οὕτω παρεσχεύαχεν ἔχειν,
χαὶ νέους ἀντὶ πρεσδυτέρων τοῦτον εἶναι τὸν τρό-
πον, ὥσπερ ἐπιλελησμένους ὅτι περ ἦσαν τοιοῦτοι.

ΧΧΧΥΙΠ. Porro parentes nostri, maxime illos
quidem et affecta state, et spatio temporis, et gra
valetudine, et ortis inde incommodis, neque minus
tamen longa filii absentia, filii autem illiusmodi,
qualem nec ipsi videlicet alium habebant, neque
alii omnium fere hominum vlli ; his illos, inquam,
jam oconfectos, δὰ nibilumque propemodum reda-
ctos, eum ille admodum conspectus recreabat,
seque ipsis valentiores efflciebat, ut setate virenti-
busquodammodo accensendi viderentur, quasi si no
vam vim vigoremque, at poete loquuntur, illis in-
spiravisset, perinde ut animam olim Saraphtise
mulieris fllio reddebat vates Thesbites !*. Hos equi-

dem ita antea affectos ita mox ille reficiebat, atque ut juvenes hoc modo ex senibus facti veluti

obliviseerentur qua essent etate efficiebat.

A0'. "H γε μὴν πατρὶς, ἀλλὰ καὶ ταύτην τίς οὐχ
ἂν ἀγασθείη, οὐ τοῦ πρὸς αὐτὸν ἁπλῶς διατιθεμέ-
νου, οὗ τοῦτο λέγω * μαρτυρεῖται γὰρ τοῦτο πάσαις
ταῖς ψήφοις ἐξ ἄρτ τῶν ἁπανταχοῦ παντων διαφε-
ρόντως θαυμαζόντων τε xal χροτούντων xai οἶχει-

XXXIX. Ceterum quod ad patriam attinet, quis
non et illam merito suspielat, non ob singularem
modo erga nostrum benevolentiam, de qua nune
non loquor, hac enim calculis omnibus punctisque
inde profecto testatissima est, quod ingenti supra

ουμένων τὰ τοῦδε, ἀλλ᾽ οἷς ἐχρήσαντο περὶ τὴν xi- D alios omnes, omnibusque in rebus, admiratione

θοδον τοῦδε. Οὕτω γὰρ πάντες ἔπανήχοντος ἔσχον,

καὶ τοσαύτης χαὶ τηλιχαύτης ἐπειδὰν τοῦτον εἶδον

ἐπλήσθησαν ἧδονῆς xal βαχχείας, ὥστ᾽ c? xai σφό-
32} Rég. xvii, 22.

(4) Orat. 2 in Pascha, q. 688.

atque applausu omnia nostri ut sua ac propria com-
plectebantur, sed ob ea potissimum qu: sub redi-
tum illius usurpata fuere; sic enim tum omnes

355

THEODUL! MONACHI

256

affici animis tantaque ac tali ex illius conspectu ju- À ὅρα βούλοιτό τις, οὐχ ἐνδεδεῖχθαι τουτὶ δεδυνῆ-

cunditate gestientiqueexsultatione perfundi, ut tam-
etsi summo id quispiam studio agat, vix idoneis
tamen rem verbis unquam exprimat, ea letitie
illius magnitudo erat, esse continendi impoten-
tia. Quanquam quid hoc est quod dico ego? in tan-
tum enim cives suos vel solo aspectu cepit, popu-
larisque cujusdam ducis in morem sibi devinzilt,
ut non supinis modo quod aiunt, manibus, verum
toto penitus pectore ac animo, et quidquid unnquam
nominari potest, illum reciperent, deducentes in
publico, concelebrantes, concinentes, quidve porro
indiotum infectumque omiltentes ? imo vero cum
omnia et dicerent et facerent, nullam se tamen
meritorum illius partem consequi existimantes.
Nec enim quem dudum cognitum habebant oculis
se suis cernere, sed quem cernebant coelo in terras
delapsum sus ipsorum felicitatis causa adventare
credebant: quam ob rem etiam supra quam natura
erat mortalium, hominem colebant observabant-
que. Tametsi vir maximus altioraque humano
captu animo agitans, quippe mortale fastigium
egressus, et humanis idem majoribus ornatus vir-
tutibus, acclamationes bominum ao plausus, ac
reliquam id genus popularium laudum ocoacerva-
tionem, nullo admodum numero ducebat; meras
nimirum nuzas, viliumque animarum, et qua per«
tinacius ad terram adharescunt, seque suaque no-
bilitate indignarum, pabula et illecebras hec ipsa

B ἀνθρώπους ὧν *

σθαι * τοσαὔτη τις ἦν d περιουσία τοῦ γάννους, xal
τοῦ μὴ σφᾶς αὐτοὺς ἔχειν κατέχειν. Καίτοι τί λέγως
τοσοῦτο γὰρ αὐτοὺς εἷλε καὶ χαταδεδημαγωγήκχει
μόνῃ τῇ θέᾳ, ὥσθ᾽ οὐχ ὅσον ὑπτίαις χερσὶ τὸ τοῦ
λόγου, αλλὰ καὶ πάσῃ ψυχῇ τε καὶ γνώμῃ, xal ὅ τι
ἂν εἴποι τις τοῦτον προσέσθαι - δημοσίᾳ προπέμ:
ποντες, χηρύττοντες, παιανίζοντες, τί μὲν οὐ λέ-
γοντες, τί δὲ οὐ ποιοῦντες, μᾶλλον δὲ πάντα μὲν
λέγοντες καὶ ποιοῦντες, οὐδὲν δέ τῶν εἰχότων ἀπο-
διδόναι νομίζοντες. Οὐ γὰρ ὃν ἔδεσαν ἐδόχουν ὁρᾷς,
ἀλλ᾽ ὃν ἑώρων, οὐρανόθεν εἰς γῆν ἥχειν ἐδόχουν
ἐπ᾿ εὐδαιμονίᾳ τῇ σφῶν xal διατοῦτο μεῖζον d
xat' ἀνθρώπους τούτῳ προσεῖχον, εἰ xal μεῖζον ἢ
κατ᾽ ἀνθρώπους ὁ μέγας φρονῶν, ἅτε μὲίζων ἢ κατ᾽
τῷ μείζοσιν ἢ κατ᾿ ἀνθρώπους ἀρε-
ταῖς χεχοσμῆσθαι, τὰς μὲν ἐχθοήσεις ἔχείνων xal χρό-
τοὺς καὶ τὴν τοιαύτην τοῦ δήμου συντέλειαν, οὔδενός
τινος ἠξίου τοῦ λόγου, φλήναφον ἀτεχνῶς ταῦτα νο-
μίζων * xal ψυχῶν ἀγεννῶν δελεάσματα, καὶ οἷς πρὸς
γῆν ἔχουσι σφῶν αὐτῶν, καὶ τοῦ κατ᾽ αὐτὰς ἀναξίων :
ἃ δὲ εἰς Ὄλυμπον φέρει καὶ τῶν ᾿Ολύμπου πραγμέ-
τῶν μὴ ὅτι κοινωνοὺς τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ xal
θεοὺς ἐξ ἀνθρώπων ὡς εἰπεῖν οἵδε ποιεῖν, ταῦτ᾽ ἦν
αὐτῷ διννεχὴς φροντὶς, xal μελέτη * xal τούτων
ἐξείχετο, xal τούτοις συνέζη, ἐπαινεῖσθαι γὰρ οὐ
μακαρίζεσθαι ἤλεθε, τοῦ μὲν ἐπὶ τοῖς ἐκτὸς γιγνο-
μένου, ἐπὶ δὲ τοῖς κατ᾽ ἀρετὴν τὸν ἔπαινον ἴσμεν.
Εἶεν.

880 ratus; camterum qus ad colum ducunt studia rerumque coelestium non participes solum homi-
nes, sed divos item prope dicam ex hominibus officere queunt : hec perpetua nostro cura commen -
tatioque fuere, his addictus unice erat, in his elatem agebat, nempe laudari ille, non pro beato pre-
dioari studebat, quorum hoc ob externa quedam bona usurpari, rursus laudem ob illa tribui qus ex
virtute acta sunt, inter omnes convenit. Sed hec hactenus.

XL. Ceterum dum in his vir summus erat, fla- ( Μ΄. Οὕτω δ᾽ ἔχοντι xal παρὰ πάντων τῷ γενναίῳ

grantibusque suorum omnium studiis colebatur,
ubi debita pietatis οποία parentibus et palrie cu-
mulatissime explerat, interea religios|] otii seces-
susque desiderium vehementius se insinuat : vetus
illud sane, et quod jam olim hominem complexum
penitus insederat, nec vel tantillum recesserat,
verum pre immenso ao incredibili eloquentie velut
furore, qui in animo noslri prevalidus, ut ipso
posteriora omnia ducerentur efficiebat, neque aliud
interea quidquam attingi suscipique sinebat, in
rem ipsam antea deduci nequitum. Ut vero in heec
dicendi ratione plurimum, idque adeo singulariter
profecerat, ut neo artem ipsam humano corpore
indutam pulchrius aliquod sui specimen daturam,
neo quid ipsa omnino sit, quove comparata modo,
clarus monstraturam crediderim : et jam ali-
quando ceteris omnibus expeditum, quam tandiu
tantoque conoupierat opere, frui quiete, et ipsum
sibi vivere, qui nunquam non sibi vixerat, oporte-
bat ; quid hic tandem homo facere institit ? Nimi-
rum oontinuo, leonis catenas suas dirumpentis mo.
do, tum parentes ipsos missos facere, tum propin-

(1) Deest alterum membrum.

θαυμαζομένῳ, καὶ τὸ εἰχὸς τοῖς τε γονεῦσι τῇ τε
πατρίδι παντάπατιν ἀφοσιωσαμένῳ, σφοδρότερον ὁ
τῆς ἡσοχίας xal ἀνχχωρήσεως ἔρως ἐμπίπτει "
ἄνωθεν μὲν xal ἐξαργῆς τοῦτον ἔχων τε καὶ cuvi-
χων, xal οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν ἀφιστάμενος, ὑπὸ δὲ τῆς
ἀτόπου xal θαυμασχῆς τῶν λόγων μανίας elc ἔργον
fxs! εἰργόμενος, καταχρχτούσης τὸν λογισμὸν, xai
πάντα δεύτερ᾽ αὐτῆς ποιουμένης xal οὐχ meo
ἑτέρου δύήτινος ἦφθαι ὡς δ᾽ οἱ μὲν, ἐπιτοσοῦτον αὐτῷ
χαςώρθωντο, xa! οὕτως ὑπερφυῶς, ὡς μέδ᾽ ἂν
οἶμτι ταυτηνὶ τὴν σοφίαν σῶμα λαξοῦσαν κάλλιον τὰ
αὐτῆς ἐνδεδεῖχθαι, xal ὅτι ποτ᾽ εἴη, καὶ ὅκως ἔχε'
οὐ μᾶλλον ποιῆσαι χαταφανὲς. Ἔδει δὲ πάντων
ἀφειμένον τῶν ἄλλων, ἧς ἐξ ἀρχῆς ἤρα σχολῆς
ἀπολαῦσαι, xai χαθ’ ἑαυτὸν Ὑεγονέναι, ὁ τὸν ἀὲ
χρόνον xz0' ἑαυτὸν ὦν͵ τί ποιεῖ ; Εὐθὺς ὥσπερ Jot
τὸν δεσμὸν ἀποῤῥήξας, ὑπερφρονεῖ μὲν πατέρων,
καταφρονεῖ δὲ ξυγγενῶν καὶ οἰχείων xat φίλων, xti
o9vt γῆρας ἐκείνων ἢ νόσον ὑπολογισάμενος ὅλως,
(1) ἀλλὰ πάντων ἀνώτερος γεγονὼς, ὅλῃ γνώμᾳ καὶ
ὅλῳ ποδὶ πρὸς τὴν ἡσυχίαν χωρεῖ, τὴν τῆς φιλοσο-
φίας μητέρα, xal δυοῖν τῶν προδρόμων παιδαγωγὸ΄

251

LAUDATIO 3. GREGORII THEOLOGI

258

ὡς ἃ. εἴποι τις καὶ τροφὸν, ἐφ᾽ ᾧ Θεῷ τὲ xà ἑχυτῷ À quos οἱ familiares et amicos negligere, nihilque

»y -
καταμόνας ἔχειν ξυνεῖναι.

admodum sivesenio illorum fractaque valetudine

commoreri, sed his omnibus superior, toto »nimo, totoque gradu, ad quietem sacratioris philosophie
parentem, duorumque pracursorum, utsit loquamur, magistram et nulricem, se confert, scilicet ut

cum Deo et secum in solitudine rectius vivere posset.

MA'. Kal τοίνυν πρῶτα μὲν ἁπάσης γεώδους xal
ὁλικῇῆς, προσπαθείχς παντάπασιν ἀποσχὼν, καὶ
πάντυθεν συνεσταλχὼς ἑαυτὸν, οὕτω φιλοσοφεῖν ᾧετο
δεῖν, χαὶ πρὸς τὰς τῆς φύσεως ἀνάγχας ὑπερφυῶς
ἀπομάχεσθαι, τοῦτο μὲν νηστείας χαὶ ἀγρυπνίαις,
τοῦτο δὲ δυσχερείαις ἁπάσαις ὑπὲρ τὸ μέτρον διδοὺς,
xzi τὸ σῶμα ταλαιπωρῶν xai δουλαγωγῶν xal
χατχτρύχων, καὶ πάντ᾽ εἶχειν καταναγχάζων τῷ
κρείττονι, ὡς xai σώματος ἔξω δοχεῖν μετὰ σώμα-
τος, xxi τὸν ἄνθρωπον ὑπερῦθαίνειν. Ἔπειτα μόνῃ τῇ
κατὰ νοῦν ἐνεργείᾳ συντεταχὼς ἑαυτὸν, οὕτω στο-
δρότερον xai σπουδαιότερον ἀντέσχε τὰ τοῦ |f.
ἀντέασχετο τοῦ] Θεοῦ, ὡς ἐν τούτῳ κατὰ τὸν Παῦλον,
« xal (nv καὶ χινεῖσθαι xxi εἶναι, » xal χαίρειν μὲν
ixotóv (num. ἑαυτῷ T] καθάπαξ ἐᾷν, χαίρειν δὲ τῷ
Χριστῷ μηδὲν ἧττον ἢ ἀναπνεῖν. Κότμῳ γὰρ xal
τοῖς χόσμου πράγμασι παντάπασι νεχρωθεὶς, ὡς μη δ᾽
ὅτι ποτ᾽ εἶεν ἐθέλειν μεωνῆσθαι, ὁ δὲ τὴν ἕν
Χριστῷ χεκρυμμένην ἔζη ζωὴν, δι᾽ αὐτοῦ τῶν αὐτοῦ
χαχαπολαύων χαρίτων, xai τούτοις [am ταύταις ἢ]
ἐντρυφῶν ὅσαι ὥραι, θεὸν χαθόσον ἐφιχτὸν ὁρῶν τε
χαὶ φανταζόμενος, xai πᾶσαν δυσχέρειαν ἐντεῦθεν
ἀποχρουόμενος.

XLI Principio itaque omni terrestri ac mate-
riali perturbationi penitus temperans, viteque sua
modum quam ἃ tissimum contractissimumque sibi
sanciens, hoc pacto rigidioris discipline institutum
amplectendum, natureque ipsius necessitatibus,
pene supra quam natura patitur, obnitendum sibi
duxit; nimirum dum partim inedie ao vigiliis,
partim reliquis id genus afflictationibus nimis sese
dedit, corpusculumque varie exoruciat, atque du-
rissima servitute edomat, erumnisque voluntariis
conficit, et parti meliori per omnia obtemperare
cogit, ita ut cum corpore adhuc incedens, eodem
exsolutus, humanamque supergressus sortem me-
rito videretur. Deinde item uni secundum mentem
&agendi rationi addictus, ardeatissimo studio Deum
et divina complectebatur, ut in illo plane, ex sen-
tentia Pauli !, « Et viveret, et moveretur, et
6580] ; » et se quidem ipso penitus neglecto, unice
in Christo non minus letaretur, quam spiritum
ipsum duceret. mundo scilicet et nuudanis omni-
but sine ulla exceptione ita defunctus, ut ne quid
hec essent famplius in memoriam aibi revocare
sustineret, « absconditam illam in Christo vitam »

vivebat 46. Christi nimirum ope gratiis Christi perfruens, in eisque suavissimas animi delictas omni
temporis puncto percipiens, οἱ Deum ipsum, quantum poterat, intuens, sibique presentem propo-
nene, atque hoc ipso adversa ac molesta omnia profligans.

ΜΒ΄. Εἰ τοίνυν ἐκ μὲν τοῦ σχολὴν ἄγειν ὡς 0:t, (1

τοσαύτη τίς ἐστι Θεοῦ χατοχὴ, σχολὴν δὲ οὐχ ἄλλως
ἔνι γενέσθαι, μὴ πάντων ὑπεροψίας ὑπούσης, σπου-
δαστέα παντὸς μᾶλλον αὕτη ἂν εἴη τοῖς φιλοσοφεῖν
αἱρουμένοις, εἴπερ ὧν βούλονται τυχεῖν ὄντως βού-
λονται. Ταύτης γὰρ ὥσπερ χρηπῖδος ἢ ῥίζης ὑπο-
χειμένης τῆς τῶν πραγμάτων πέδης ὁ νοῦς ὡς εἰχὸς
ἐχλυθεὶς xai γεγυνὼς ἑαυτοῦ, ἀναπεμπάζεται μὲν
τὴν πρόσθεν εὐδαιμονίαν, xai οἷος ὦν, οἵος ἄρα
χατέστη, ἀναμαχέσασθαι δὲ ταυτηνὶ ἧτταν
ὥσπερ ἐθέλων xai ὅπερ ἦν γεγενῆσθαι, — xal
πρὸς ἑχυτὸν ἐπανήχειν, πάντα ποιϑῖ xal πᾶτιν οἷς
ἔξεστι χρῆται, ἐφ᾽ (p τοῦ μὲν πρὸς Θεοῦ φωτισθέντος,
τῆς δὲ ψυχῆς καθαρθείσης, καθχγνισθέντος δὲ καὶ
τοῦ σώματος, συνδρομή τις ἔσται δυοῖν τῶν ἐσχάτων,
πρὸς ἣν τὸ πρῶτον xal τρίτον μεταστοιχειωθέντων
ἑκατέρων πρὸς τοῦτο γνωμιχῇ προαιρέσει, ὡς ἐκ
τῆς τοιαύτῃης οἴχονομίας χαὶ συγκράσεως — xai
προασέτ᾽ ἀχλινοῦς τε xal παντελοῦς ἀπροσεξίας
τῶν xit, ἕν τὰ τοία γεγενημένα, τῷ μοναδιχῷ καὶ
τρισηλίῳ συνῆφθαι Θεῷ. Οὕτω δὲ οὐ σαρχικὸς οὐδὲ
ψυχιχὸς, ἀλλὰ πνευματιχὸς ὅλος ὁ ἄνθρωπος γεγο-
νὼς, X2i τὸ ἐν αὐτῷ θεῖον ἀνάγων εὖ μάλα πρὸς τὸ
πρωτόγονον θεῖον χατὰ τὸν ἐξ Αἰγύπτου Πλωτῖνον,
χαίρει μὲν ὡς s?xàq, οἷς ὅθεν οὐ χαλῶς ἐχύΟεθήχει,
ἐνταῦθα χαλῶς ἐπανήχει, γνωρίζων τε τὴν οἰκείαν

Ά
tT

33 Act. xvi1, 28. !* Goloss, ni, 3,

XLII. Proindesi de pie religioseque acto olio
sanctissima hecce divini numinis commercia exi-
Btunt, nec parari aliter hoc otium, quam omnium
rerum humanarum deapicientia potest, utiqueante
c&ttera in id studiosissime iis incumbendum, qui
sanctius vivendi consilium cepere, si modo que
consequi cupiunt, bona fide cupiunt; hujusmoli
eaim otio, tanquam fundamento aut radice, sub-
strato, continuo rerum externarum pediocis, ut est
verisimile, soluta mens, sibique reddita, pristinam
secum repulat beatitudinem, et qualis ipsa olim
cum fuerit, qualia nunc evaserit. Quam saroire
cladem, denuoque quod fuerat fieri, ad seque redire
parans, nihil non molitur, nihilque, quantum licet,
inexperlum omittit; ut tum mente ipsa divinitus
illuminata, tum expiata anima, corporeque puro et
custo reddito, duo extrema hoc pacto in unum,
quod primum idemque tertium est, conveniant,
transformato nimirum in illud unum, per firmam
animi inductionem utroque extremorum, ita ut ex
bujuscemodi economia ac temperalione, immota-
que pr:elerea et perfecta rerum terrestrium negli-
gentia, tria illa unum facta, unico et ex ternis velut
solibus coalito, Deo conjungantur. Hoc igitur modo
non carnalis, non animalis, verum omni ex parte
spiritualis homo factus, et « quod in ipso divinum

ἀδ0

ex sententia Plotini philosophi AEgyptii (1), haud
abs re sane eo aomine letatur, quod unde male
excesserat, illuc recte redit, su& nempe nobilitatis

THEODULI MONACHI

est ad primigeniam divinitatem penitus evehens. » A εὐγένειαν, xai

200
ὃ πέφυχε, χαίρει δὲ xal οἷς χαίρειν
ἔσχεν, ἐφ᾽ οἷς χαίρειν ἔχων τοπρόσθεν, ἔπειτ’
ἀλγεῖν δι᾽ ὧν ἠγνωμόνησεν ἔσχε. Καὶ ταῦτα μὲν ἐς

τοσοῦτον,

sibijam conscius, quidve a natura creatus seit, tum vero item gaudet (2), vera inde gaudia sese cepisse,
quod queis prius inaniter letabatur, eadem postmodum ut inconsulte improbeque acta graviter dolere

ceperit. Atque h»c hactenus.

XLIII. Verumenimvero denuo ad religiose quie-
tis commemorationem sermo mihi fleetendus, illi-
que 808 vindicanda dignitas est, qua summo vir
maximus opere fruens, maximo hec duo in pretio
habebat, illisque potissimum studebat : scilicet tum
sacrorum ac divinitus inspiratorum volumiaum le-
clioni acerrimo studio sese dabat, indidemque
quidquid precipuum erat in sanctiore animi erario
.coactum conditumque habebat, ita ut in proclivi
ipsi essel partim divina mysteria anquisitius enu-
cleatiusque tractare, et quantum mortali datum est,
in altissimas ejus generis contemplatione, pene-
trare, partim etiam iis qui pestilentissimas opinio.
nes disseminare audebant, divinamque naturam ore
sacrilego lacerabant, os penitus occludere pudo-
reinque incutere, et eorum dogmata germanas nu-
gas esse convincere. Tum vero preterea cunola re-
ligiosorum exercitiorum genera velut unum aliquod
obibat, adeoque perfecte eorum quodlibet, ut ejus
unius rationem Mhabere videretur: quippe hos se-
cuadum Deum sudores pro pignore regni .cclestig
ducens, simul item insidiose carnis sensum pas-
sionibus suis &estuantem comprimere, contra vero-
sengum spiritus attollere studens, usque adeo in re
sibi connitendum statuebat, ut hujusmodi labores
pro otiosa remissione, premiisque laborum verios
quamlaboribus, haberet. : satia videlicet gnarua
quorsum illi ducant, tum que ao qualia ex sese
edant bona. Ita sane non laborare noster duntaxat,
sed et in iis maxime laborare, in quibus maxime
oportet, norat. Callebat enim ille eximie, nec scio
an sque alius quisquam, motus animi, cordisque
cogitationes, eL quc ipsa ex se mens profert accu-
rate examinare, et animadvertere, exaoctaque qua-
dam trutina dijudicare, ut alia horum probaret,
alia non item. Adhec adversus mali item vejovis
machinamenia et laqueos et artes ita scienter

prorsus ac dextre occurrere promptum habebat, ut p

eadem ipsa in caput illius rectissime retorqueret,

ΜΓ΄. ᾿Επαναχτέον δὲ μοι τὸν λόγον αὖθις ἐπὶ τὴν
ἡσυχίαν, xal τὰ πρεσδεῖαλ φυλακτέον αὐτῷ " ἧς
Xitaxpa; ἀπολαύων ὁ μέγας, ἄμφω ταῦτα περὶ
παντὸς ἐποιεῖτο, χαὶ τούτοις προσεῖχε τὸν νοῦν,
τῷ τε τὰς ἱερὰς xai θεοπνεύστους τῶν βίδλων
ἐπιμελῶς ἐπιέναι, κἀντεῦθεν πᾶν ὅτι κράτιστον
τοῖς τῆς διανοίας θησαυροῖς συνηχέναι ὡς ἂν ῥᾷστ'
ἔχῃ, τοῦτο μὲν τὰ θεῖα περιεργάζεσθαι πράγματα,
xai θεωριῶν ὅσον ἔξεστιν ἅπτεσθαι τῶν μεγίστων"
ἰοῦτο δὲ τοὺς τολμητὰς τῶν χαχίστων καὶ ὑδριστὰς
τῆς θεότητος ἐπιστομίζειν εὖ μάλα xal χαταισχύνειν,
xai φληνάφους ἀτεχνῶς τἀχείνων δειχνύναι " τῷ τε
πᾶν εἴδος ἀσκήσεως ὡς ἕν μετιέναι, καὶ οὕτως εἷς
ἄχρον ἕχαστον, ὡς μόνου τούτου δοχεῖν λόγον
ποιεῖσθαι. Τῆς γὰρ τῶν οὐρανῶν βασιλείας ὥσπερ
τοὺς χατὰ Θεὸν ἱδρῶτας ἐνέγυρον χοίνων, καὶ ἄμε
τὸ τῆς ἐπιδούλου σαρχὸς ἐμπαθὲς φρόνημα χατα-
στέλλειν ἐθέλων, καὶ τὸ τοῦ πνεύματος ἀνυψοῦν,
τοσοῦτο πονεῖν ᾧετο δεῖν, ὡς χαὶ ῥχστώνην τοὺς
τοιούτους πόνους ἡγεῖσθαι, xal ἄθλα μᾶλλον ἣ
πόνους, εἰδὼς οἵ φέρουσι χαὶ ὅσων καὶ οἵων ἀγαθῶν
αἴτιοι χαθεστᾶσιν" οὕτως οὐ μόνον ἔδει πονεῖν,
ἀλλὰ xal ἐφ᾽ οἷς μάλιστα χρὴ, μάλιστα τοῦτο ποιεῖν,
Δεινὸς γὰρ ἦν ὡς οὐχ ol δ᾽ εἴτις τὰ μὲν τῆς διανοίας
χινήματα, xai λογισμοὺς τῆς καρδίας, xal ἃ
προίσχεται νοῦς, ἀχριδῶς ἐξετάσαι xal κατανοῆσαι
χαὶ διχάσαι τὰ πρέποντα, ὡς τοῖς μὲν θέσθαι, τοῖς
δὲ μή" πρὸς δὲ τὰς τοῦ πονηροῦ μεθοδείας καὶ
πάγας καὶ τέχνας, οὕτως εὐμεθόδως ἄγαν καὶ
δεξιῶς ἀνθίστασθαι δύνασθαι, ὡς xai κατὰ τῆς
αὐτοῦ χεφαλῆς, εὖ μάλα ταυτὶ περιτρίπειν, xai
τομηδὲν ταῦτ᾽ ἀποφαίνειν, προσδάλλοντος μὲν ix
δεξιῶν τὴν ἀρχὴν, καὶ ὧν αὐτὸς εἴωθεν, εἰς ἀριστε-
ρωτάτας δὲ τὰ τελευταῖα χωροῦντος, καὶ τὴν ἡμῶν
ἐξώλειαν δι’ ἡδονὴς ἐπισπεύδοντος. Τῷ γὰρ * δηλείῳ
[δελητίῳ aut potius δὴ λείῳ] ταυτησὶ φενακίζων, ἃ
μὲν φεύγειν ἐχρῆν, ταῦτα πείθει διώχειν, οἷς δὲ
ὡς βελτίστοις xai λυσιτελεστάτοις τὸν νοῦν κροσέ-
χειν, ταῦτα πορθμὸν Σιχελίας ἡγεῖσθαι.

in nrihilumque omnia redigeret, qui principio quidem 8 dextra, suetisque sibi rebus, hominem 8β-
greditur, postremo vero ad ultimas leve partes contendit, et per voluptates exitium nobis accele-
rat : nimirum lubrico voluptatum lavore mortalibus imponens, que fugere oportebat persequendi ; rur-
sus quee ut optima ac saluberrima contento studiu complectenda erant, ea pro freto Siculo habendi,

auctor illis esse solet.

XLIV. Jam porro id studiose operam ipsum de-
disse, ut pre omnibus corde contrito ao humili,
multaque modestia ac submissione referto esset,

(1) Prophyr. Vila Plotini, p. 2 ; Synes, ep. 139.

(2) Post gaudet lege, eo denuo sese gaudere σα -
pisse quo cum primitus gaudere. potuisset, postmo-
dum per ea qux in se. admisit. flagitia amisso, do-

MA'. Τόγε μὴν συντετριμμένην xal. τεταπεινωμένην
xal πολὺ τὸ μέτριον καὶ ὑποδεδηκὸς χεχτημένην καρ-
δίαν, παρὰ πᾶντας ἔχειν ἀσχῆσαι xal μηδένα τοπαρά-

leni causam habuit. Nam de nature humane inte-
ritate tum amissa, tum instaurata, ambigua e

provitate Bua perobscura verba interpre ar
itror.

461

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

462

παν τῶν τῇδε λόγον ποιεῖσθαι, ἀλλὰ xal τῆς πρὸς τὸ A nec ulla prorsus rerum humanarum cura tangere-

σῶμα συμπαθείας, οὕτω καθάπαξ ὑπερορᾷν, ὡς um-
δὲ χιτῶνος δήπουθεν δεδεῆσθαι δευτέρου, ἀλλὰ χαὶ
χατὰ ψιλοῦ τοῦ ἐδάφους ἑαυτὸν χαταχλίνειν, xal τὸ
μὲν μηδὲν ἔχειν, ἄγαν ἔχειν ἡγεῖσθαι - μᾶλλον δὲ
πᾶντα τὰ χάλλιστα ἔχειν, ἐν τῷ μηδὲν ἔχειν τῶν
κάτω, ἀλλ᾽ ἔχειν ἄνω τὸν νοῦν, xai ταῖς ἐλπίσιν ἔχειν
xXx:tva, ἃ μάλιστα πάντων ἔχειν ἔχρῆν, χαὶ τρυφᾷν
μὲν εἰ πεινῴν νομίζειν ^. χάλλιστον δὲ χρίνειν ποτὸν
xai παντὸς ἥδιον νέχταρος, τὸ τῆς θείας ἐποψίας ὅσαι
ὦραι χατὰ νοῦν ἐμφορεῖσθαι, xal πάντα μὲν τὸν
βίον μελέτην θανάτου ποιεῖσθαι, μόνην δὲ ζωὴν τὴν
ἐν πνεύματι, xai ἣν τοὺς τοιούτους εἰχὸς.

tur, verum ita penitus etiam mutuas consortii cor-
porei affectiones aspernaretur, ut unica contentus
tunica atatem ageret, nudoque item solo fessos
artus componeret, et abunde se habere crederet
cum Dihil haberet, aut verius optima queque tum
habere, cum rerum harumce inferiorum nihil ha-
beret; verum menle sursum versus levata, jam
spe illa haberet, que omnium maxime habereopor-
tebat, atque tunc in. summis sese deliciis versari
existimare, quando inedia conflietabatur: potum
aulem gratissimum et nectare quovis dulciorem
judicaret, Dei ipsius visitatione 86 praesentia in ho-

ras animo perfrui, denique vitam omnem in mortis commentatione poneret, illam autem solam
v.veret, qus in spiritu est, et quam ejusmodi homines vivere par est.
ME. Ταῦτα τοίνυν θαυμάζειν μὲν ἔνι xai πάνυ B. XLV. Verumenimvero, tu. hec quae diximus

θαυμάζειν, πρὸς ἀξίαν δ᾽ οὐχέτι * εἰ ὃὲ τοῦτο οὐχ
οἷον τε, τὸ xal μιμεῖσθαι ποῦ θήσομεν, ἃ καὶ αὐτὸς
ἐφ᾽ ἑχυτοῦ, xal, σύν γε τῷ μεγάλῳ καὶ θαυμαστῷ
Βαπιλείῳ χατώρθουν * νῦν μὲν ἐν τοῖς τῶν Καππα-
ὀόκων ὅροις, νῦν δ᾽ ἐν ταῖς ὑπωρείας τοῦ Πόντου "
νῦν δὲ ὅποι ποτ᾽ αὐτοῖς χωρίαν ἡσυχίας tüóxtt, τὸν
μέγαν τοῦτον ἀνύουτες ἄθλον, xai τὰ σεμνὰ xai
περιφανὴῇ σχάμματα * τοῖς μὲν ἄλλοις ὥσπερ ὑπο-
θῆχαί τινες χαὶ τύποι, χαὶ πρὸς ἀρετὴν
παραδείγματα, ὁμότιμοι δὲ ἀλλίύλοις χαθεστηκότες
τὰ πάντα, χαὶ μηδὲν πλέον μήτ᾽ ἔχοντες μήτ᾽
ἔχειν μηδ᾽ ὁπωστιοῦν ἀξιοῦντες, ἀλλὰ xal φιλο-
νειχοῦντες χαθάπαξ * οὐχ ὥστε xai προὔχειν, ἀλλ’
ὥστε τῶν πρωτείων ἀλλήλοις ἐξίστασθαι, xai προσ-
ἔτι τὸ νιχᾶσθαχι τοῦ νιχᾷν οὐχ ὅσον πρότερον ἄγειν,
ἀλλὰ χαὶ νιχᾷν τῳόντι νομίζειν, νικώμενοι * ἀλλήλοις
μᾶλλον ζῶντες ἢ σφίσιν αὐτοῖς * μᾶλλον δὲ xal
σφίσιν αὐτοῖς, xal ἀλλήλοις ζῶντές τε xai τὰ
βέλτιστα συνεχόμενο!;, xai ὅλως οὐδὲν ἧττον ἐν
ἀλλήλοις, ἢ σφίσιν αὐτοῖς γνωριζόμενοι * ἅτε διὰ
πάντων ἕν πνέοντες χαὶ φρονοῦντες, χαὶ τὴν αὑτὴν
καὶ μίαν προαίρεσιν ἐν διαφορᾷ σωμάτων δεικνύντες "
ὥστε xai εἰ μὴ πρότερον εἰρῆσθαι ξυνέθη, τό τε
Ἄλλος αὐτὸς, τό τε Κοινὰ τὰ τῶν φίλων, τὸ
μὲν ὑπ᾽ Εὐριπίδου, τὸ ὃ Ἄλλως αὐτὸς, ὑπὸ τοῦ
Σαμίου σοφοῦ, ἐξ ἄρα τούτων xal τῆς τούτων ξυμπ-
νοίας, δοχεῖν ἄν μοι ταῦτα τὴν ἀρχὴν ἐϊληφέναι λέ-
γετθαι ^ εἰκότως xai μαλ᾽ ἀξίως τοῦ τὰς αὐτῶν γνώ-

μά amm o
οντὲς

-

admirari equidem, et magnopere sane admirari,
ita nequaquam pro merito satis admirari possu-
mus; quod si hoc & nobis prestari nequit, quo
tandem loco maximorum operum imitationem
ponemus, quas noster tum ipsesolus, tum una cum
magno atque adinirabili illo Basilio prestitit? dum
nunc ad Cappadocum fines, nunc Ponticis in con-
vallibus, nunc alio quovis, qui illis placuerat, reli-
giose quietis loco ingens hoc certamen, illiusque
sacra ac illustria curricula conficiebant. Qua in
re aliis illi pro preceptis ac typis ac exemplis ad
virtutum colendam erant : inter 8e vero ipsios pari
id omnibus honore graduque agebant, ne que ullam
pre altero alter prestantiam &ut habebat, aut
habere ullo 8aane modo aífectabat, contra auiem
unice de eo invicem certabant, non quo anteiret
alter alteri, sed ut priores alteri partes deferret.
Atque hic vinci quam vincere non modo prius
antiquiusque ducebant, verum etiam revera in eo
Sibi vincere videbantur, quod sic vincerentur
Quippe magis amico uterque quam sibi vivebat,
eive verius et sibi uterque οἱ amico cum vivebat,
tum optima queque comprecabatur, poteraique
omnino nihilo secius in amico uterque suo, quam
in seipso agnosci, quod videlicet idem in omnibus
ambo spirarent sentirentque : ac uiam eamdemque
in diversitate corporem monstrarent voluntetem.
Quamobrem sane, nisi jam antea pervulgata dicta

μας συνετετηκότος ὥσπερ Θεοῦ, xai tv ἄμφω πεποιη- D fuissent, cum « Amicus alter ipse, » tum « Com-

κότος.

munia amicorum omnia,» hoc ab Euripide (2), illuc,

alterum, « Amicus alter ipse, » a sapiente Samio prolatum, ab his utique, et horum amica conspira-
tione, hec originem suam mihi sumptura fuisse videntur. Jure illud profecto, et dignissima Deo
ratione, qni animos ipsorum veluti, conflavit, ambosque unum effecit.

MG'. "Exe? Ὑὰρ ὁ αὐτὸς xal ἁπλοῦς ἐστι xai τρι-
- 4 - ἽΝ * ^s ^ , 4 U

πλοῦς, τὸ μὲ» tai; ἰδιότησι, τὸ δὲ τῇ θεότητι, ἀνάγ-
xr πᾶσα xai τοὺς αὐτῷ προσανέχοντας, ἐζν τε
πλείους ὦσιν ἐάν τε ἑξηάττους, τοιούτους δή τινας
εἶναι, χαὶ οὕτω πρὸς ἀλλήλους ἔχειν, ὡς καὶ αὐτοὺς
ἂν εἶναι δοχεῖν τῇ πρὸς αὐτὸν οἰχειότητι * ὃ δὴ xal
ἐπὶ τοῦ χύχλου ξυνιδεῖν ἕν ἐστιν (1). Αἱ γὰρ ἐπὶ τῆς

(1) Pro ἕν ἐστιν, δὰ marginem mei apographi,
quod exemplar operis librariis fuit, ἔνεστι ascri-

XLVI. Quippe ut Deus siinplex pariter et trinus
est, trinus nimirum proprietatibus personarum,
at essentia divina simplex : ita necesse omnino est,
qui Deo sese totos addixere, sive plures sive pau-
ciores, tales quosdam esse, et hoc erga se invicem
modo affectos esse, ut et ipsi perillam quam cum
Deo habent familiarilatem, unum quiddam esse

pseram, cujus necdum piget.
(2) Oreste, v. 135 ; Andromach. v. 316,

ΜῈ

THEODULI MONACHI

964

videanlur ; quod unum in orbiculata item figura Α περιφερείας ἐπὶ τὸ χέντρον ἰοῦσαι γραμμαὶ, ἕως

videre licet : radii enim ab extrema ora ad cen-
trum commeantes, quandin ab illo absunt, etiam
ἃ seinvicem, ut equum est, distant, ubi cum cen-
tro concurrunt, necessario et secum coeunt. Quod
clarissimum sane documentum est, quicunque fa-
miliari spiritualique nexu inter se juncti sunt,
eosdem prius Deo conjunctos fuisse et sine priore
hoc vinculo, illud posterius non exsistere ; quod si
fieri aliter nequit, quam ut illi qui sic inter se
juncti sunt, quemadmodum diximus, Deo jam an-
tea conjuncti fuerint ; atque rursus ut qui Deo con-
juncti sunt, iidem inter se etiam necessario con-
juncti sint, sequitur profecto, ut simul ac quosdam

μὲν ἀφεστᾶσιν ἐχείνου, xai ἀλλήλων ὡς εἰχὸς ἀφε-
στᾶσιν * ἐπὰν δὲ ἐχείνῳ συνέλθῶσι, καὶ ἀλλήλαις ἐξ
ἀνάγκης συνίασιν * ὡς τὸ μὲν οὐστινασοῦν ἔχειν oi-
χείως xal πνευματιχῶς ἀλλήλοις ἡρμόσθαι, τεκμή-
piov ὃν ἐναργὲι τοῦ τῷ Θεῷ πρότερον τούτους fp-
μόαθαι * ἄνευ δὲ τούτου, μηδ᾽ ἐχεῖνο γενόμενον, Ri
τοίνυν οὐχ ἔστιν οὔτε τοὺς ξυνημμένους ὡς ἔφην ἀλ-
λήλοις μὴ καὶ τῷ Θεῷ προσυνηφθαι, οὔτε τοὺς αὐὖ-
τῷ συνημμένους μὴ καὶ ἀλλήλοις ἐξ ἀνάγχης συνῆ-
φθαι, ὅταν μέν τινας ξυνημμένους ἴδῃς ἀλλήλοις, καὶ
τῷ Θεῷ τούτους ξυνημμένους λογίζου" ὅταν €' αὖ πά-
λιν τῷ Θεῷ ξυνημυένους, xal. ἀλλήλοις ὡς εἰχὸς ξυ-
νημμένους * ἑκάτερον γὰρ ἑχαιέρου σαφὴς ἀπόδει-

mutua hujusmodi necessitudine junctos videris, con- B £«.
tinuo et Deo hos junctos esse statuas, tum vero item ut ubi aliquos Deo juncios videris, eosdem, ut vero
consentaneum est, etiam inter se junctos esse credas ; est enim alterum alterius haud fallax argumentum,

XLVII. Quando vero tales hi omnino viri erant,
et ita pares illi quidem inter se atque equales, sed
cum aliis omnibus collati aquilis in nubibus haud
absimiles ; hic inclytum illum Basilium, viribus
omnibus Cesariensium ad se pertrahebat ecclesia,
quippe s&gerrime ferens viro sese carere, cujus
gloriosum nomen, non per Hellada duntaxat Argos-
que, secundum pocetam (1), late decantatum esset,
sed per cunctas, quas sol ambit, terras. His itaque
de causis abstractum ἃ quiete sua hominem, a
qua ille nunquam secesseral, etiamsi millies in
omnis;generis turbas tumultusque nucideret, verum
semper in altissima solitudine versabatur, in suum
Ecclesia allegit cotum, tum posteaquam sueto
more per omnes sacrorum officiorum gradus illum
provexerat, meritisque coluerat honoribus, δὺϊ
seipsam potius viri claritudine decoraverat : ad
ultimum, ut que in medio sunt silentio transmilta-
mus, pastorem presidemque suum divino compro-
batum suffragio declarabat : qui profecto maximo
orbis terrarum pontitlicatu dignissimus erat, eoque
nuno munere, in scriptis suis, pietatisque preceptis,
ac institutionibus, verissime fungitur. Jam ubi Basi-
lius pulcherrime, et magnificentissime, atque eo
sane modo, quo haud scio an alius quisquam, sive,
ante ipsum, sive post ipsum Cesariensis epi-
3copus factus fuit, cunctosque admiratione sui per-
culit, bonus &utem Gregorius in religiosa illa exer-
citatione solus reliotus, assuete ac perjucunde aut
quietis prope insanus adhuc amator erat, non ideo
illi tamen & mutua conjunctione discedebant, nc-
que ullo plane modo divellebantur, haud magis
quidem certe quam a semetipso uterque. Quando
enim semel indissolubili atque spirituali mutus
consensionis nodo constricti erant, animis ipsis,
ut par erat, una erant ; itemque dum licuit cor-

D

MZ'. Τοιούτους δέ τινας τούτους ὄντας, xal οὕτως
ἀλλήλοις μὲν ἐξεφαμίλλου χωροῦντας, πρὸς δὲ τοὺς
ἄλλους πάντας ὥσπερ τινὰς ὄντας αἰετοὺς ἐν νεφέ-
λαις, Βασίλειον μὲν τὸ χλεινὸν, dj τῶν Καισαρέων
Ἐχχλησία πᾶσιν οἷς εἶχε πρὸς ἑαυτὴν ἐπισπᾶται"
δεινὸν ὡς μάλιστα ποιουμένη ἀνδρὸς ἐττερῆσθαι, οὗ
κλίος εὐρὺ, οὐ xa' Ἑλλάγα μόνον x«i μέσον "Ap-
γος ὡς ἔπος, ἀλλὰ καὶ πᾶσαν δή που τὴν ὑφ᾽ ἡλίφ.
Ταῦτ᾽ ἄρα χαὶ τῆς ἡσυχίας αὐτὸν ἀποσπάσασα, τὸν
ταύτης οὐδέποτ᾽ ἀφεστηχότα, κἂν μοριάκις παντο-
δαποῖς περιπέσῃ θορύύοις, ἀλλ᾽ ὄντα χατὰ μόνας
αἰεὶ, ἐγκάταλέγει τῇ σφετέρᾳ φατρίᾳ * xal διὰ πάν-
των ὡς ἔθος τῶν ἱερῶν προχγαγοῦσα βαθμῶν, καὶ
τιμήσασα τὰ γιγνόμενα, μᾶλλον δὲ ἑαυτὴν διὰ τού-
του, τέλος, ἵνα τὰ ἐν μέσῳ παρῶ, ποιμένα xal πρό-
εὗρον ἑαυτῆς, μετὰ τῆς τοῦ Θεοῦ προδάλλεται ψή-
φοῦ τὸν πάσης τῆς οἰχουηένης προστατεῖν ἀξιόχρε-
ων, xal νῦν ὡς ἀληθῶς τοῦτο ποιοῦντα xal λόγοις
xxi χανόσι καὶ δόγμασιν ^ ὡς δ᾽ ὁ μὲν χάλλιστα χαὶ
μεγαλοπρεπέστατα, xa! ὡς οὐχ οἶδ᾽ εἴ τις τῶν πρὸ
αὐτοῦ τε xxi μετ᾽ αὐτοῦ τῆς Καισαρέων ἐπέδη καὶ
πάντας ἐξέπληξε * Δρηγόριος δὲ ὁ χρηστὸς μόνος ἐν-
απολέλειπτο τῇ ἀσκήσει, xxl τῆς συντρόφου καὶ φί-
λης ἡσυχίας μανιχὸς ἔτ᾽ ἦν σπουδαστῆς. Οὐδ᾽ οὕτως
ἀλλήλων ἀπέστησαν, οὐδὲ διέστησαν οὐδ᾽ ὁπωσοῦν,
οὐ μᾶλλον γε fj xal σφῶν αὐτῶν ἀλλ᾽ ἐπειδήπερ
ἅπαξ δεσμοῖς ἀῤῥήχτοις συμπνοίας ἐδέθησαν τοῖς
τοῦ πνεύματος, νοητῶς τε ὡς εἰκὸς ἀλλήλοις συνῆ-
cav, xal σωματιλῶς ὅτ᾽ ἂν παραδάλλοντες, οὐχ ὁ
μὲν μᾶλλον, δδ᾽ ἧττον, ἀλλ᾽ ἐϑίσης ἄμφω * καὶ ὅπερ
περὶ Ἑρμοτίμου τοῦ Κλαζομενίου δέ που φασὶν, ὡς
ἅπα ἀπολιμπάνουσα αὐτὸν dj ψυχὴ πάλιν ἐπανήει
γωοῦσα xai μένος ἐμπνέουσα, τοῦτο χἀντχῦϑά πως
δρᾷν ἔστιν * οὐ μᾶλλον ἀπῆσαν ἀλλήλων, fj; ἀλλάλοις
συνῆσαν, ἀλλ᾽ ἀπεῖναι δοκοῦντες, συνῆσαν ἕχαστο-
τε.

poribus, conferentes ad hanc necessitudinem, non hic plus, illa miaus, sed ambo tantundem : unde
quod de Hermotimo Clazomenio vulgo circumfertur, nimirum animam illum subinde reliquisse, íte-
rumque regressam, vitam novasque inspiravisse vires : illud hic item quodammodo videre est; non
enim mayis disjuncti alter ab altero aberant, quam una presentes erant, videlicet. quanguam abesse

viderentur, unailli tamen perpetuo erant.

(1) Odyss. 1v, 726, 810.

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

MH'. Ὅ δὲ μᾶλιστα πάντων εἰρῆσθαι πρόσθεν A — XLVIII. Ceterum quod maxime omnium jam

ἐχρῆν, xal uc μάλα βουλόμενον, μιχροῦ παρέδραμεν
ἂν, τοῦτο νῦν ἔσται μοι λόγος, ἐπειδήπερ οὐ πρόσθεν
χαὶ θαυμαστή τις ὑπόθεσις ἑγχωμίων * τοῦ μὲν γὰρ
θαυμαοτοῦ βασιλείου μιχροψυχίαν δήτινα πρὸς τὸν
ποοτοῦ χαθηγεμόνα παϑόντος, xai τὴν μὲν Καππα-
δοχῶν ἀπολελοιπότος, πρὸς δὲ τὸν Πόντον χεχωρηχό-
τος, χἀχεῖ τὰ μεγάλα xal θεῖα xai τούτῳ φιλοσο-
φοῦντος προσήχοντα “ τῆς δὲ ᾿Αρείου λύσσης ἐς τοῦτο
ἰούσης, ὡς μὴ μόνον πᾶσαν ᾿Ἐχχλησίαν ὑφ᾽ ἑαυτὴν
πεποιῆσθαί τε χαὶ χαταδραμεῖν, τῷ μεγάλῃ δήτινι
xai θαυμαστῇ τοὺ χρατοῦντος ἐπιχουρίᾳ πανταχόσε
χωρεῖν xai τὰ μεγὰλα δύνασθαι, ἀλλὰ xal τῆς ἀχλο-
νήτου τε xal βεύαίας xal οἷον ἀδαμαντίνης ἐπιδεδη-
xiva: τολμῆσαι Καππαδοχίας, xai ταύτην νομίσαι
τῷ tns ἀσεύείας χαταστρέψεσθαι χράτει - ἅμα μὲν,
χαὶ διὰ τοῦ τότε προστατοῦντος περὶ τὰ θεῖχ νεο-
Tayl, καὶ οἷον οὐχ ἔχειν τὰ τοιαῦτα θαῤῥεῖν, πολ-
λῷ δὲ πλέον xzi οἷς ἣ μεγάλη τῆς ᾿Εχχλησίας σάλ-
πιγξ Βασίλειος οὐ παρῆν, τί γίγνεται, καὶ τί τὸ μέ-
Ὑίστον φάρμαχον ἐν δεινοῖς ;

Β

antea dictum oportuit, meque inprimis dicere vo-
lentem propemodum effugerat, id hoc loco, siqui-
dem hactenus omissum füit, & me reddetur; lau-
dumque insigne quoddam argumentum erit. Nimi-
rum: Basilio nescio qua adversus priorem episcopum
(Eusebium) animi infractione correpto, atque e
vestigio relicta Cappadocia Pontum versus se re-
cipiente, ibique eximia illa, et divina, et tanto di-
gna viro in sanctiorephilosophia prestante: interea
pestilens Arii furor usque eo invaluerat, ut totam
non modo Ecclesiam sibi subjiceret atque percur-
saret, ingentibusque imperatoris (1) auxiliis sub-
nixus passim volitaret omniaque posset; verum
etiam Cappadociam,inconcussam alias, 86 firmam
et propemodum adamantinam, invadere jam aude-
ret ; eamque sese impietatis suse opibus eversurum
confideret, partim per antistitis qui tum preerat,
in divinis pene adhuc tironis, inscientiam, et qui ad
ejusmodi certamina animo viribusque non satis com-
peteret ; sed multo plustamen quod ingens Ecclesie

tuba Basilius abesset. Verum quid hic flebat? et quodnam potentissimum in his malis remedium fuit?

ΜΘ΄. Γρηγόριος γοῦν xal φιλοσοφίαν xai ἡσυχίαν
xal νοῦν ἀχλόνητον xai προσοχὴν xai μελέτην xap-
δίας καὶ διανοίας ἀπερίσπατον ὄμμα, χαὶ πάντα
ταῦτα τοῦ μηδενὸς ἄξια χρίνᾳς, πρὸς τὸ τῇ πατρί-
δι συνάρασθαι τὰ γιγνόμενα, xal χινδυνευούσῃ τὰ
θεῖα χεῖρα ὀρέξαι, μᾶλλον δὲ πάσαις ταῖς λοιπαῖς
Ἐχχλησίαις, ταύτης γὰρ ἂν εὖ ἐχούσης, χἀκχείνας
ἀνάγκη, οὐ μέλλων ἔτ᾽ ἦν οὐδ᾽ ἀναδαλλόμενος * ἀλ-
λὰ f, ποδῶν εἶχε, τὸν Πόντον χαταλαμῦὔάνει, καὶ τῷ
μεγάλῳ συγγεγονὼς Βασιλείῳ *. xai πείσας μηδενὸς
, t&v ἀπάντων ποιεῖσθαι λόγου, ἔνθα Θεὸς τὸ χινδυ--
νευόμενον, σπεύδοντα xal αὐτὸν xatà τὸ ἔπος ὀτρύ-
γει.

C

XLIX. Nempe Gregorius et philosophiam suam,
et quietem, et vacuam perturbationibus mentem,
et attentionem, et commentationem cordis, et nusg-
quam distractum animi oculum, aliaque hujusoe-
modi omnia, nihili pre eo faciunda censens, ut jus-
lam patrie laboranti opem ferret, eique in religio-
nis negotio periclitanti dextram tenderet; sive po-
tius reliquis Ecclesiis omnibus, fore enim omnino
ul Ecclesia patria recte sese habente, et ille item
recte habiture essent: minime igitur ille moras
amplius nectere, aut rem proorastinare, sed potius
quantum pedibus valeret Pontum versus properare,
ubi cum magno Basilio congressus, insuperque ba-

benda cetera omnia docens, quando Deus ipse velut in discrimine versaretur, ipsum jam per se fes-

tinantem impellebat, ut apud poetam est (2).

N'. Γίγνονται τοίνυν ἄμφω τῆς μάχης, xai πρὸς
τὸν θαυμαστὸν τοῦτον ἄθλον λαμπρῶς διανίστανται *
παραγενόμενοι γὰρ ἐχεῖθεν, xai τὰ πρὸς τὸν ποι-
μένα καλῶς διαθέντες, τῷ τε πᾶν ὁ τιοῦν ἐκ μέ-
σου ποιήσασθαι xai τῷ συνῆφθαι χατάχρας xai ἕν
ὡς εἰπεῖν γεγενῆσθαι, ἔπειθ᾽ οὕτω γενναίως καὶ νε-
ανιχῶς xal τοῦ Πνεύματος ἐπαξίως, μεθ᾽ οὗ xal. διὸ
παρετάττοντο, ξυνέθαλλον τοῖς ἐχθροῖς, xal πρὸς
τοσοῦτον ἐτρέψαντο, ὡς θαύματα μὲν ἕαυτοὺς,
ἐχείνους δ᾽ αἰσχύνη περιθαλεῖν, xai οἷς ὅτι νικηθέν-
τες ἔγνωσαν, μεταμελομένους xal τὰ μεγάλα νεμε-
σῶντας σφίσιν αὐτοῖς " οὕτως οὐχ αἱρετιζύντων μό-
νον ἀλλὰ καὶ βασιλέως εὖ μάλα περιγεγόνασι " με-
γάλα μὲν φυσῶντός τε xxl σούδοῦντος, xal ταῖς ἀπει-
λαὶς ἐχφοδοῦντος, μηδὲν δὲ ὅλως ὄντος πρὸς τὰς
τούτων βροντὰς, χἂν μυριάκις διαῤῥαγῇ, πάντ᾽ ἄνω
xai χάτω χυχῶν καὶ εἷς τὸ ὕψος λαλῶν ἀδικίαν, xai
διαστρέφων τὴν γῆν, ἀτόποις χαινοφωνίαις χαὶ δόγ-
μᾷσι, τὸν παρασχόντα τὴν χτίσιν εἰς χτίσιν χατά-

(1) Valentis.

(2) lliad. iX. 293,
PATROL. Gs. CXLV.

D

L. Mox itaque pugnam ambo ineunt, et ad miran-
dum hoc certamen generoso impetu consurgunt.
Quippe Cesaream e Ponto reversi, reque omni cum
Ecclesie illius pontifice pulchre composita,nimiraum
quod et dissidiorum fibras omnes tollerent,et in-
ter se arctissima familiaritate conjuncti, unumqae
pene quiddam ipsi essent, ita deinceps strenue for-
titerque et ut Spiritu sancto, quicum, et pro quo
ἴῃ acie stabant, dignum omnino erat, cum hostibus
manum conserebant, eosquein tantum fugabant, ut
maxima nostros admiratio, ignominia adversarios
undique cingeret, quos quod sua etiam confessio-
ne superatos sese jam aguoscerent suimet vehe-
menter pigebat pudebatque, usque adeo non factio-
nem modo totam, sed ipsummet item imperatorem
nostri debellarant : qui magnopere quidem buccas
inflabat, et insolenter se inferebat,et minis suis
late terrores ciebat, nec hilum tamen adversus ip.
sorum tonitrua proflciebat, tametsi millies prope-

267

THEODULI MONACHI

268

modum oreparet, dum sursum deorsum omnia mis- À γων, xal μετὰ τῶν δούλων, πῶς εἴπω ; τὸν Δεσπότην

cebat, et « in excelsum iniquitatem loquebatur **, »

τιθείς.

orbemque terrarum absurdissimis vocum novitatibus placitisque suis pervertebat, nimirum creationis rerum
Auctorem in rerum creatarum ordinem deducens, et cum servis, nefas dictu! Dominum ipsum collocans,

LI. Ceterum ut meo mihi arbitratu orationem
fingere pace vestra, auditores, integrum sit queso :
liceatque nonnihil altioribus philosophie sermouni-
us indulgere, primisque velut lineis maximas Viri
adumbrare virtutes. Siquidem enim, ut Plato do-
cet (1), atque res ipsa confirmat, tres anime hu-
mane partes sunt: una que mentis et rationis par-
ticeps est; altera, in qua irarum exsistit ardor ; pos-
trema que voluptatum illecebris concitatur. Ea re,

NA'. Δύτε δέ μοι τῷ λόγῳ ἦ βούλομαι χρήσασθαι ͵ καὶ
φιλοσοφῆσαι μιχρὸν, xal ὅσον ἐνδεδεῖχθαι χἀντεῦ-
θεν τὸ πρὸς ἀρετὴν τοῦ ἀνδρὸς περίον * τριῶν γὰρ
ὄντων, ὥς φησι Πλάτων, καὶ τάληθὲς μαρτυφεῖ, τῶν
τῆς ψυχῆς δήπου μερῶν, λογικοῦ, θυμικοῦ τε, καὶ
ἐπιθυμητιχοῦ, ἔδει μὲν xal τρεῖς ὡς elxàc εἶναι τὰς
γενικωτάτας τῶν ἀρετῶν ὡς τὴν ἀρχὴν ἐκχεῖθεν
ἐχούσας. νῦν δὲ xai διχαιοσύνην αὐταῖς προστι-
θέασιν * εἰδότες ἀρετὴν μὲν τοῦ λογιστιχοῦ, τὸ φρο-

ut par est, tres item summas ac latissime patentes B νεῖν, χαχίαν δὲ ἀφροσύνην * τοῦ δ᾽ αὖ θυμικοῦ

esse oportuit virtutes, quippe indidem omnino ini-
tium ducentes, 8ed quibus postmodum etiam justi-
tiam adjecere : gnari scilicet partis ratione utentis
propriam virtutem prudentiam esse, imprudenliam
vitium:at illarum rursus qua ira aut cupiditatibus
elfervescunt, posterioris quidem bujus virtutem
temperantiam, et in voluptatibus continentiam ; al
illius fortitudinem, animique mansuetudinem perinde
ac vitia utriusque, nempe irascentis, timidilatem
atque iracundiam, ut ooncupiscentis perditissimam
illam libidinem intemperantiam, sed anime vero
totius virtutem, justitiam, et preterea liberalitatem
atque magnanimitalem, quemadmodum vitia, injus-
Iitiam, illiberalitatem, abjectamque humilitatem, ut

τε καὶ ἐπιθυμῃτιχοῦ, τοῦ μὲν, “σωφροσύνην xai τὸ
πρὸς τὰς ἡδονὰς ἐγκρατές " τοῦ δὲ θυμικοῦ, ἀν Oplav
τε χαὶ πράότητα " χαχίαν δὲ ἀμφωτέρων, τοῦ μὲν
δειλίαν καὶ ὀργιλότητα, τοῦ γε μὴν ἐπιθυμητιχοῦ,
τὴν χάκιστ᾽ ἀπολουμένην ἀκολασίαν " ὅλης δὲ τῆς
ψυχῆς, ἀρετὴν, δικαιοσύνην, καὶ προσέτ΄ ἐλευθε-
ριότητά τε χαὶ μεγαλοψυχίαν, καχίαν δὲ, ἀδιχίαν
xal ἄἀνελευθεριότητα xal μικροψυχίαν, ὡς ἀνάγ-
κὴν ἐντεῦθεν εἶναι τριῶν ὄντων ἐχείνων, τέτταρας ταύ-
τας ὃν ἔφην γίγνεσθαι τρόπον, χαὶ τῇ φρονήσει
χαὶ ἀνδρίᾳ xal σωφροσύνῃ, xal τὴν διχαιοσύνην
προσεῖναι. Ὧν μείζω τάξιν, φρόνησις ἔχει, ὡς ῥίζα
τούτων xal πηγὴ καὶ αἰτία, καὶ μόνη δυναμένη ταύ-
τας χαλῶς δημαγωγεῖν, xal διοιχεῖν καὶ ξ υνέχειν,

hinc adeo tametsi tres duntaxat anime partes sunt, (; καὶ μὴ ξυγχωρεῖν ἔξω τοῦ τεταγμένου χωρεῖν, ἀλλὰ

sto, quem diximus, modo, quatuor necesse sil
exsistere virtutes, et ad prudenliam ac fortitudi-
nem ac temperantiam accedere omnino justitiam.

τῆς φύσεως ἔχεσθαι * οὐ γὰρ ἀπόχρη μόνον ταύ-
τας εἰδέναι, ἀλλὰ χαὶ τοῦ ὅπως δεῖ μετιέναι προσ-
δεῖ,

Has inter virtutes ordinem prudentia ducit, utpote radix ceterarum, et fons, et causa, et que sola il-
lag recte regere, ac gubernare, ac continere in officio potest, atque impedire etiam ut ne legitimos er-
tra fines evagentur, sed naturam queque suam ser vent; non enim satis est has solum cognitas ha-
bere virtutes, sed insuper etiam quo illas persequi ac capessere modo queas, notum habere oportet.

LII.Quecum itacomparata sint, quanam harumce
virtutum noster maxime pretiterit, id haudquaquam
promptum fuerit dicere, paria enim ille ubique me-
retur puncta, quippe non secus cunctas quam
unam quampiam, nec unam aliter ae cunctas, sec-
tari visus. Átque prudentia quidem usque adeo
ipsifamiliaris erat, utnon suorum solum equalium,
sed omnium item qui antea fuerant, facile primas
unus ferret, et de omni saeculorum vetustate trium»
pharet, essetque bifariam precipue admirabilis,
tum quod evum ipsum superarat, tam quod in tan-
tum superarat, quantum nescire nemo possit. Pri-
mum enim exiis que ipse de seipso hominum om-
nium pulcherrime statuit ac perfecit, nostram hanc
sententiam luculente confirmat : nullo videlicet ille
vane glorie, et potentie et superbie studio duce-
batur. Non infidum illum et fugacem colebat Plu-
tum, illum scelerum ducem, bonarumque rerum
omnium eversorem, ut sio cum quodam loquar poc-

34 Pga]. rxxiri, 8.

(4) De Republ. IX.

(2) Addo τοῦ αἰῶνος, aut τοῦ χρόνου ut num. XLVI.

NB'. Οὕτω δὲ τούτων διαχειμένων, obx αὐτὸν εἰπεῖν
ἂν ἔχοις χαθ’ ἤντινα τούτων ἐχράτει, ἀλλ᾽ Exaata-
χοῦ τὴν ἴσην ἐφέρετο ψῆφον, ὡς μίαν τὰς maga,
ἢ τὴν plxv ὡς πάσας δοκῶν μετιέναι * φρονήσεως
μὲν οὖν οὕτω τούτῳ προσῆχεν, ὡς μὴ μόνον τῶν
χαθ᾽ αὐτὸν, ἀλλὰ xai τῶν πρὸ αὐτοῦ πάντων τὰ
πρεσδεῖα AaÓriv, xai χατὰ παντὸς (2) ἄρασθαι χρά-
τὸς χαὶ θαυμαστὸν ἄμφρ γενέσθαι, καὶ οἷς τοῦτον
ὑπερέσχε, καὶ οἷς γε τοσοῦτον, ὅσον οὐχ &v ἀγνο-
σαι * πρῶτον μὲν γὰρ ἐξ ὧν περὶ αὐτοὺ αὐτὸς
κάλλιστ᾽ ἀνθρώπων ἔγνω xal κχατεπράξατο, δῆλον
ὃ λέγω ποιεῖ " οὐ κενῆς δόξης καὶ δυναστείας καὶ
τύφου γενόμενος ἐραστὴς, οὐδ᾽ ἀσπασάμενος πλού-
τὸν τὸν ἄπιστον χαὶ δραπέτην, χαὶ ἀρχηγὸν τῶν
χαχῶν, χαὶ πάντα χαλέπτοντα χατά τινα ποιητὴν,
οὐδ΄ ἄλλων γε οὐδενὸς οὐδ᾽ ὁντινοῦν ποιησάμενος
λόγον, ὅτα τοὺς προστετηχότας ἀπάγειν οἵδε Θεοῦ.
ἀλλὰ τὸ μέγα xal περιμαχητον, καὶ μόνον ὡς ἀλη-
θῶς θεσπέσιον χρῆμα τὴν ἀρετὴν ὥς πέρ τίνα

269

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

210

ξύνοικον ἑλόμενος ἑαυτῷ, xal ταύτης τὸν ὑπὸ γῆν A !a (2). Non alius rei ullius, de iis quee sibi afflixosia

t€ χαὶ ὑπὲρ γῆν χρυσὸν οὐχ ἀντάξιον xplvac, κατὰ
τὸν Πλάτωνος λόγον, ῥᾳστώνῃ πολλῇ διῆγε, Θεοῦ
ξυνουσίαν εἷς ἅπαν πραγματευόμενος.

Deo abducunt, ullam penitus rationem habebat. Sed
rem omnium maximam, summisque viribus, et so-
lam perfecto divinam, virtutem,in contubernium

suum adsciscens, illique omnem auri vim quz sub terra, aul super terram est. minime comparandam ducens :
ex sententia Platonis (Je legibus, libro quinto ab initio), bene sane beateque agebat, et in familiarem
Dei consuetudinem omne studium omnemque operam conferebat.

NT". Ἔπειτ᾽ ἐν λόγοις, τίς μὲν οὕτως ὦπτάι τῶν
πάντων γόνιμος xal δεινὸς, xal ὀξὺς xal ἀγχίνους, xal
τῷ ἡδεῖ τὸ ποιχίλον συμμεμιχὼς, καὶ ταύτῃ τὸν
ἀχροατὴὶν ἐξιστάς ; τίς δὲ πρὸς πάσας βουλάς τε
χαὶ πράξεις οὕτως ἑτοιμότατα γαὶ χάλλιστα ἔχων,
ὡς μήτε τὰς βουλὰς ἔξω τοῦ λογιζομένου τε χαὶ
δοκίμου xai ἀσφαλοῦς χαθεστάναι, μήτε τὰς πρά-
Ee. ἐνδεῖν τῶν βουλῶν, ἀλλὰ καταλλήλως παντά-
κασιν ἔχειν ἐπεὶ xal τὸ γεγονὸς ἐν Σασίμοις, xai
τὸ μὲν οὖν τὴν χειροτονίαν ὡς ῥᾷστα δεδέχθαι,
μήτ᾽ ἀντιστάντα, μήθ᾽ ὅλως ὁτιοῦν ἀντειπόντα,
αἰδοῖ μεγίστῃ τοῦ προδαλλυμένου καὶ χρίοντος
αὐτίχα δὲ ταῦτα καταλιπεῖν xal χαίρειν ἐᾶσαι, καὶ
μηδ᾽ ἡντινοῦν ἐπιστροφὴν πεποιῆσθαι͵ πῶς οὐχ
ἂν ávópóc ὡς ἐγῷμαι συνέσει θαυμαστῇ χεχρημέ-
γου χαὶ τὰ μεγάλα πᾶσι χαὶ δοχοῦντος χαὶ ὄντος,
μὴ βουλομένου δὲ, μήτε τὸν σύμπνουν τῆς πρὸς
τοῦτο χαινοτομίας (1) αἰτίαν τοῖς ἄλλοις ὑπέχειν,
μήθ᾽ αὐτὸν νεμεσᾶσθαι, εἴ πᾶσαν τὴν οἰχουμένην
εὖ ποιεῖν ἔχων, ἔπειτα πνιγηρῷ xal αὐχμηρῷ xal
θορυδώδει xal φαύλῳ τοῖς ὅλοις χωρίῳ καὶ οὐδενὸς
χαθάπαξ ἀξίῳ, φέρων χατέκλεισεν ἑχυτὸν, ὥσπερ
βασκαίνων ἀνθρώποις, εἰ τῶν αὐτοῦ χαρίτων μετά-

σχοίεν,.

LIII. Deinde in orationibus confleiendis quis un-
quam mortalium adeo fecundus, et acer, et acutus, -
et subtilis, adhuc apparuit? quis suavitatem va-
rietate sque eondiit, eaque ratione auditorem in-
stuporem traduxit? quis ad omnia que in consulta-
tionem actionemque veniunt, usque adeo prompte

B atque pulchre instructus semper fuit, ut neque

consilia ab eo quod subducte rationi convenit, et
probum ac tutum est, dissiderent neque actiones
suis cederent consiliis, sed mutuo sibi per omnia
convenirent. Siquidem quod Sasimis aocidebat,
nimirum ut cum non gravate pontificatus initia
suscepisset, nihil repugnans, aut omninos contra-
dicens, ob summam videlicet inangurantis ungen-
tisque reverentiam, mox tamen eadem relinqueret
et valere sineret, nihilque de iis laboraret, quo id
tandem modo non viri, ut arbitror, incredibili
prudentia prediti fuerit, et qui maximi quidem
omnibus pretii cum videretur, tum revera esset,
sed qui nollet tamen aut sodalem suum (Basilium)
nescio cujus nove ea in re molitionis culpam apud
alios sustinere, aut semetipsum haud injuria ideo
reprehendi, si qui preclarissime de universo orbe
terrarum mereri poterat. iile conclusum semetipsum

teneret, in angulo adeo sestuoso, et squalido, et turbulento, et undique contemptissimo, et qui nullo
prorsus numero esset, quasi si bonorum suorum usum homlnibus invideret.

NA'. Kai μὴν τὸ τὰ μὲν προσόντα συναύξειν cl-
δέναι τῶν ἀγαθῶν καὶ μείζω καὶ πλείω ποιεῖν, τὰ
δ᾽ οὐ προσόντα piv, οἷα δ᾽ ἂν προσγενέσθαι προσ-
ἐπινοῆσαι xal προσεξευρεῖν τε χαὶ χατεργάσασθαι,
περὶ δ᾽ αὖ τῶν ἐναντίων xai ἑτέρων τοῖς ἐναντίοις
κεχρῆσθαι, τίνι μᾶλλον fj τούτῳ χατώρθωται ; Εἰ δὲ
καὶ τὸ μὲν τὰ ἀρχαῖα χατάχρας εἰδέναι, γνῶσιν
δὲ τούτων àxpiÓT, πεπορίσθαι, xal μηδὲν ὡς εἰπεῖν
τῶν τοῖς παλαιοῖς εἰρημένων χαὶ πεπραγμένων ἔξω
τῆς αὐτοῦ διανοίας, τόγ᾽ εἰς αὐτὸν ἦχον ἐθελῆσαι
καταλιπεῖν, πολλοῦ τινος ἄξιον, τίνι τῶν πάντων
οὕτω περίεστιν, ὡς ἕνεχ᾽ αὐτοῦ παραδεῦλῆσθαι
τούτῳ καὶ ὁπῃοῦν ; ὥστε xai ἐξ ὧν ὑπερεῖδε xai ἐξ
ὧν εὐχληρίᾳ φύσεως ἔσχε καὶ olo ἁπάντων ὡς el-
πεῖν γίγονε πλήρης, εὐδοκιμεῖν ὑπάρχειν αὐτῷ,
xal φρονῶν εὖ ἥχειν ὑπὲρ οὖς ἄν τις καὶ φαίη, καὶ
μόνον εἰδέναι φάσχειν τάτ᾽ ὄντα xdv! ἐσόμενα πρό

(1)TÀü« πρὸς τοῦτο χαινοτομίας, Placetadhuo,
quod primum placuerat, τοῦτον, et in versione,
που erga ipsum affectionis tachinalionisque. Sed
tum eonjectura erat, nunc preeuntem sequor
Gregorium εἰς Βασίλειον f. 275 : Kal γὰρ ὁμολο-
γήσω τὸ πάθος, οὐδὲ ἄλλως τοῖς πολλοῖς ἀγνοουμε-
vov, τὴν περὶ ἡμᾶς χαινοτομίαν xal ἀπιστίαν * ἧς
οὐδὲ ὁ χρόνος τὴν λύπην ἀνάλωσεν. Constat enim
inter omnes, cum egre Sasimensem illum episco-

LIV. Jam porro quis unquam felicius nostro
rectiusque norat, sive presentia augere bona,
amplioraque eadem atque copiosiora efficere, sive
absentia, sed parabilia, sagaciler excogitare, et
adinvenire, et comparare,sive in contrariiset aliug-
modi rebus dextre uli contrariis? Rursus si anti-
qua omnía perfecte tenere, rerumque ejus generiu
exquisitam consecutum esse scientiam, atque adeo
nihil propemodum eorum que pulchre ab antiquis
dicta factaque sunt, quantum in ipso est, extra
cognitionem suam relinquere velle, id magno uti-
que haberi in pretio solet: eccui, φυ 8980, mortalium
omnium tanta esrum rerum adfuit copia, ut eo
nomine vel ulla ex parte cum nostro componendus
sit? Ut exiis adeo tam que pretermittebat, quam
que ingenii felicitate adeptus tenebat, et quod
bonis rebus omnibus, ut uno rem verbo exprima-

patum admisisse Gregorium, tum e vestigio, nullo
opere pontificio edito, atque offensiore in Basilium
animo inde sese proripuisse. Id quod et Theodu-
lus noster hoc loco et cap. 80 nonnullisque sequen-
tibus tradit, et ipse Gregorius dicto jam loco et
Apologetico ad patrem, sed vero imprimis epist. 31,
ad Basilium, et carmine Devita sua, ubi nec sto-
macho et asperioribusin Basilium verbis temperet.
(2) Phooyl. V, 40.

274

THEODULI MONAGHI

212

mus,cumulatissimus erat, sua omnino homini laus; Α τ᾽ ióvca* ἐσόμενα δὲ χάτ᾽ αὐτὸν τοῦτον λέγω, mpo-

boneque mentis decus, supra quoscunque nomi-
nare quisquam possit, constet, et solus item sit,

φητιχὸν ἑαυτὸν xa: βλέποντα τὰ ἔμπροσθεν προσει-
πόντα.

« qui quae sunt, quae futura eunt, queque olim fuerant (1), » enuntiare potuerit, futura autem ipso mihi
preseunte Gregorio addo, qui « propheticum » sese alicubi, » rerumque futurarum providum, appellat,

LV. Verumenimvero ut adeo sane copiose de
prudentia nostri, eoque spectante luculenta pre-
stantia, sive exsuperantia, Seu quo alio dicam no-
mine nescio, disserere potuimus ita imemine de
fortitudine rerumque omnium patentia, aut his
inferiora,autpene duntaxat paria ,dicere habmus
verum tot omnino ao lanta hic etiam reperire est,
ut difficillimum sit idoneis rem equare verbis. Nam

qui incredibili quadam magnanimitate, toto vite B

suce spatio uteretur, qui animum suum omnem ita
constantem 80 generosum, mundanisque rebus om-
nibus omnino superiorem compararet, ut. neque
jucundis suoque lenocinio utcunque blandientibus,
reapse tamen nauci plane nulliusque pretii, rebus,
abjectrus sese eubmitteret, servilemque in modum
cederet, neque rursus ob illatas extrinsecus erum-
nas,et objecta discrimina, et quidquid unquam
incidit adversum, animo conturbaretur ac concide-
ret, atque egritudine quadam corriperetur: contra
vero hec talia pro lydio vite lapide, ac periclita -
tione, et efficaci ad severiorem philosophiam ca-
pessendam cohortatione, duceret : tum ut laudes
et honores non modo non consectiaretur, sed uluo
etiam oblatos, tanquam veras animi pestes respue-
ret ac odisset, rursus eorum qui ipsum despicerent
ac contemnerent, aut maledictis incessere stude-
rent, nullam haberet rationem : haudquequam
ideo, ut dicere quisquam fortasse possit, quod illos,
cen vitia quedam capita, nihili invicem faceret,
sueque serviret superbie, sed omnino quod illius-
modi perturbationum expers esset, et fortem
excelsumque ubique animum constapli earum re-
rum, ex quibus anime passiones conflantur, con-
tentione retineret : hic ipse profecto noster est,
eumque adeo his in rebus meritissimam omnes
omnium concessu reporlavisee palmam scimus.
De quibus testes nobis erunt Maximus, et alter ille
qui arrepto ferro pessimum animo scelus agitabat.
Sed hic tamen postea ad Gregorium adiit, totoque

C

NE. Οὐ τοίνυν φρονήσεως μὲν περὶ xal τῆς ἀγα-
Orc περὶ ταῦτα πλεονεξίας ἢ περιουσίας, ἢ οὐχ οἵδ᾽
ὅτι καὶ φῶ, τοσαῦτ' εἰπεῖν ἔσχομεν * ἀνδρίας δὲ πέρι
xai τῆς ἐν ἅπασι καρτερίας, ἢ τούτων ἐλάττω, ἢ
xal ἴσα παρὰ uixpóv* ἀλλὰ xal τοσαῦτα xal τηλι-
καῦτα χἀνταῦθ᾽ ἔστιν εὑρεῖν, ὡς μὴ δ᾽ εἰπεῖν ἔχειν
ἀρχούντως" ὁ γὰρ θαυμαστῇ μεγαλοψυχίᾳ διὰ
βίου παντὸς χεχρημένος καὶ τὴν ψυχὴν οὕτως ἀχλι-
νῇ καὶ γενναίαν, καὶ πᾶσαν ὑπερημένην τῶν τῷδε
παντάπασι παρασχευαχὼς, ὡς μήτε τοῖς ἡδέσι xal
χάριν μὲν ἔχειν δοχοῦσιν, οὐδὲν δὲ οὖσί τῳόντι
ἀγεννῶς ὑφιέναι- χαὶ εἵχειν ὥσπερ ἀνδράποδον
μήτε πρὸς τὰς ἔξωθεν ἐπιφορὰς xal τοὺς ἐπαγο-
μένους χινδύνους " xal τὰ ξυμπίπτοντα τῶν δεινῶν
θορυδεῖσθαι xai καταπίπτειν xai δυσχερῶς διακεῖ-
σθαι, ἀλλὰ βάσανον ταῦτα βίου xai πεῖραν νομί-
Get, καὶ πρὸς φιλοσοφιαν παράχλησιν, xal μὴ μό-
νον ἐπαίνους τε xal τιμὰς ἐθέλειν διώχειν, ἀλλὰ xai
διδομένας ἀποστρέφεσθαι xal μισεῖν, ὡς χῆρας
ἀτεχνῶς οὖσας ψυχῆς tuv δ᾽ ὑπερορώντων χε xai
καταφρονούντων" ἢ xai λέγειν αὐτὸν χαχῶς βου-
λομένων, μηδένα λόγον ποιεῖσθαι, οὐχ ὡς ἂν εἴποι
τις τούτους ὡς μηδενὸς ἀξίους ὑπερφρονῶν, xai
τύφῳ δουλεύων, ἀλλ' ἀπαθὴς παντάπασιν ὧν, καὶ
πανταχυῦ τὸ φρόνημα σώζων ὑπεροψίᾳ πραγμά-
των ἐξ ὧν τὰ τῆς ψυχῆς συνίσταται πάθη" οὗτός
ἐστι xal τοῦτον ἅπαντες ἴσμεν, χἀν τούτοις τὸ συγ-
χεχωρηκὸς ἡρηχότα " xai μαρτυροῦσι Μάξιμός τε
xal ὁ χατ᾽ αὐτοῦ τὸ ξίφος λαδὼν xal τὰ κάκιστα
μεμελετηχὼς, ὁ μὲν, ἔπειτ᾽ αὐτῷ προσιὼν xal στε-
νάξας, xai τὸ δρᾶμα παντάσον ἐξειπών τε xai
δεηθεὶς, καὶ τούτου τυχὼν οὕτως ἵλεω xal χρη-
στοῦ, ὡς χαὶ τὴν τῆς πίστεως ἀμέλει διόρθωσιν
ἀντεισενεγχεῖν ἐντεῦθεν πεπεῖσθχι, xal τούτοις
ἀμείψασθαι τὴν συγχώρησιν Μάξιμον δὲ μεγίστης
ἀπολελαυχότα παρ’ αὐτοῦ τῆς εὐνοίας xai περὶ
πλείστου τοῦτο γενόμενον * ὧν δ᾽ εἵνεκα πάντες ἴσα-
σιν" ἔπειτ᾽ οὕτω χάχιστον περὶ αὐτὸν ἀναφανέντα
χαὶ παντάπασι μιαρὸν, ὡς χαὶ τῶν ἐσχάτων ὑπεύ-

facinoris contextu non sine gravibus suspiriis ἢ θυνον εἶναι, οὐ μόνον οὐχ ἀπήτησε δίκην, οὐδ᾽ ἡμύ-

exposito, veniam supplex petiit, et ipsum adeo
mitem ac benignum habuit, ut protinus ea re ad
fidel sue emendationem vicissim reddendam, eoque
munereimpetratam sceleris sui veniam pensandam,
adductus fuerit. A Maximo autem, qui flagrantis-
sima nostri usus erat gratia, primumque apud
ipsum Iocum tenuerat, nec ignota cuiquam causa
est; postmodum vero adeo immanis Gregorii hostis
evasit, adeoque tetra in se admieit facinora, ut rei

vato, ἀλλὰ xal συγγνώμης ἠξίωαε" τὸ μὲν, αὐτοῦ
νομίζων, Τὰς δ᾽ ἐπιδουλάς τε xal χαχουργίας ἐκεί-
νου χαὶ τῆς ἐχείνου προαιρέσεως xal σπουδῇς, τοσ--
οὔτον ἦν αὐτῷ τὸ τῆς γνώμης ἀξίωμα, xal οὕτω
σεμνότητος ἐπαινουμένης καὶ μεγαλοτρεπείας πολὺ
τὸ ἥμερον καὶ προσαγωγὸν χεχτημένης ἀντεποιεῖτο "
xai γέγονεν ὥσπερ τις γνώμων τοῖς μετ᾽ αὐτὸν xai
κανὼν ἀχριδὴς τοῦ πῶς δεῖ πρὸς πάντων |f.
πάντας) τῷ τῆς ψυχῆς ὁρμωμένῳ χεχρῆσθαι.

capitalis merito damnatus fuerit, non modo debitum non exegit supplicium, aut ultus inimicum est,
sed et venia hominem dignabatur, suum nimirum hoo esse ratus officium, insidias autem et flagitia
llius esse, illusque agendi rationis ac instituti. Tanta nostro animi prestantia dignitasque erat,

(4) Iliad. 1, 70.

418

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

2714

adeoque studiose honestam ao laudabilem gravitatem, multaque mansuetudine ac comitate tempera-
tam magnanimitatem sectabatur, et posteris omnino suis instar gnomonis exacteque amussis fuit, quo
pacto conoitatis anime motibus recte atque ordine ad omina utendum sit.

NG'. Ka! μὲν xai συφροσύνην
ἀξίαν, xai μετὰ τῶν ἀγγέλων μάλιστα τοὺς ἀνθρώ-
πους τιθεῖσαν, ἡσπάσατο μὲν tv παιδὸς ὡς οὐχ
οἶδ᾽ εἴτις" οὕτω δ᾽ εἰς ἄχρον αὐτὴν χατωρθώχει,
ὡς μὴ ὅτι τῶν ἀτόπων τῆς σαρχὸς ὑπερσχεῖν xtvm-
μάτων xol πάσης ἡδυπαθείας χρείττων γενέσθαι,
ἀλλὰ καὶ παντάπασιν νενεχρῶσθαι τῷ βίῳ, καὶ
τοῦτον αὐτῷ, xal ζῆν ἀύλως ἐν ὁλιχῷ σώματι εἰ-
χότως * τὸ γὰρ πρὸς τὴν τῆς σαρχὸς χολαχείαν
ἀπεχθῶς ὡς μάλιστα διαχεῖσθαι γνησίος ἐστιν ἔχειν
πρὸς τὴν τῆς ψυχῆς θεραπείαν, xai τὸ τῶν εἰσ-
απαν μενόντων χαθάπαξ ἀντιποιεῖσθαι, ὑπερφρονεῖν

ἐστι πάντως τῶν οὐχέτ᾽ ἐσομένων.

τὴν πλείστου A — LVI. Porro et temperantiam, virtutem longe

prestantissimam,et que una maxime in colestium
angelorum concilio homines collocat, sio a puero
noster, quemadmodum vix alius nobis saltem notus,
amplexus erat:quam ita absoluto opore perfecit, ut
non obscenarum modocorporis commotionum, om-
nisque voluptarie affectionis victor exsisteret, sed
penitus item vite caduce mortuus esset, ut vita ipsi,
el cum materiato corpore non aliter vitam degeret,
quam si materi: expers fuisset, sane merito, quan-
do ab istis cupiditatum lenociniisabhorrere, id est,
rectissime comparatum esse ad suscipiendam
anime curationem, et ea rursus que eternum per-

manent, bona fine complecti, est negligereomnino quidquid brevi post tempore non ampliusduraturum est,
ΝΖ. Διὰ ταῦτα πάσης μὲν ἀπεῖχε τρυφῆς, ἐμί- B LVII. Delicatiore itaque victu in universum

est δὲ ἀσωτίαν, ἐγχράτειαν δὲ περιπλείονος ἦγεν "
ἐπιθυμιῶν δὲ, τῶν μὲν οὐχ ἐπαινουμένων χαθά-
mat ἡλόγει. μόνων δὲ τῶν τοῦ πνεύματος εἵχετο "
γαστρὶ δὲ τοσοῦτον ἐδίδου, ὅσον τοῦτ᾽ αὐτὸ περιεῖ-
ναι - οὐ γὰρ τοῦ τρέφεσθαι χάριν ἐσπούδαζε ζῇν,
ὡς xai ἀδεῶς ἔχειν τρυφᾷν" ἀλλὰ τοῦ μὴ πρὸ ὥραι
ἀπαντῆσαι τὴν τελευτὴν χαὶ ζημιωθῆναι στεφά-
νους, οὕς ἔχ τῶν πόνων περιὼν ἔμελλεν ἔ ξειν, μι-
κρόν τι τῆς ἀῤχῆς συνεχώρει" σιτία δὲ xal ποτὰ
καὶ κρότους καὶ ἡδονὰς xal τὸν πατέρα τῆς ὕδρεως
κόρον, xal τὴν ἀνδραποδώδη xal χατάπτυστον ταυ-
τηνὶ φλυαρίαν, οὐδ᾽ ἀχούειν ὅλως ἡρεῖτο * τί γὰρ
xai τοῖς τοιούτοις αὐτῷ, πάλαι διὰ βίου xai θεω-
ρίας εἷς ὅὄψος ἡρμένῳ xal μετὰ τοῦ Θεοῦ συνόντι
τοῖς λογισμοῖς ; οὔτε γὰρ φωτὶ σχότος συνίοι ποτ᾽
ἄν, οὐ μᾶλλόν γε ἤ τὸ ψύχεσθαι τῷ θερμαίνεσθαι,
οὔθ᾽ ὅτῳ τοῦ σεσῶσθαι μάλιστα μέλει, χαὶ τῶν
Ὀλύμπου τυχεῖν, δύναιτ᾽ ἂν οὗτος τουτοισὶ προσηλ-
ὥσθαι χαὶ ὅλως προσχεῖν, ἄνω βλέπων αἰεὶ, καὶ
φιλοσοφῶν τὰ γιγνόμενα " τοιοῦτος xai οὗτος ἦν"
πάσαις μὲν ταῖς τοῦ σώματος ἡδοναῖς ἐῤῥῶσθαι
παντάπασι φράσας, χαὶ τὴν τοιαύτην γοητείαν ὡς
ἄγος ἀποστρεφόμενος, ἀγνείᾳ δὲ καὶ μόνῃ xai ἐγ-
χρατείᾳ καὶ λιτότητὶ βίου συζῶν, καὶ τὸ τῆς ψυχῆς
ὅμμα πᾶσιν οἷς ἔξεστιν ἀποσμήχῶν τέ καὶ καθαίρων,
χαὶ χαθάπαξ εἱλιχρινὲς ὅσαι ὥραι παρασχευάζων,
ἐφῷ τῶν τε χατὰ νοῦν χινημάτων εὖ μάλα δέχεσθαι
τὰς ἐλλάμψεις, καὶ τοῦ ξυγγενοῦς ἀπολαύειν φωτὸς,
οὗ τοῖς οὕτως ἔχουσι Θεὸς χορηγὸς, τῷ τε χαθαρῷ
χαθαρῶς ξυνιέναι τε xal ξυγγίνεσθαι - τῶν (à? ἀθε-
μίτων ἔφησε Βλάτων, ταῦτ᾽ ἀλλήλοις ξυμύαίνειν,
καὶ τῆς τοῦ χαθαροῦ συναφείας τὴν μὴ κχαθαρὸν

ἀξιοῦσθαι.

abstinebat, omnemque luxuriem perosus, maximo
contra in pretio continentiam habebat ; atque ut
illaudatas cupiditates simpliciter aspernabatur, ita
solis addictus erat spiritualibus. Ventri tantum
dabat quantum tuenda solum vite utcunque suf-
flceeret : quippe non ut lautiuscule pasceretur,
vivere studebat, hocest ut deliciis liberius perfrue-
retur, verum ne ante suam diem metam vivendi
assecutus, coronas amitteret, quas de suis labori-
bus, sit diutius vita suppeditaret, habiturus erat ;
nonnihil initio sibi indulgebat. At epulas, et vina,
et ludicros conviviorum strepitus, οἱ voluptates, et
petulantie parentem satietatem, et serviles atque
detestabiles basce nugas, ne nominari quidem fe-
rebat : quid enim cum hujusmodi rebus illi, qui
tum vite sanctitate, tum assiduis commenta-
tionibus, dudum sublime evectus erat, intimis-
que cogitationibus cum Deo suo agebat? sci-
licet neque luci unquam jungi poterunt tenebre,
nihilo equidem magis quam frigori cum calore
convenit, neque cui salus su& viteque coelestis
adeptio summe cure est, ejuscemodi afflixus esse
potest rebus, aut animum adillas omnino adhibere,
quippe qui supera et coelestia in omni vita suspicit,
et convenienti modo philosophie sacris operatur.
Talis revera hic noster erat, utpote qui corporeas
voluptates omnes res suas sibi plane habere jusse-
rat, et illiusmodi incantamenta velut fadissimum
quoddam piaculum avereabatur, oum sola autem
castitate et continentia victusque frugalitate con-
junctissime vivebat, animique oculum quibus
poterat eluebat purgabatque, et acrem acutumque
omni tempore prestabat, quo et illuminationes
motionum mentis rectissime exciperet, et. cognato

Jumine, quod largiri iis Deus solet, qui ad hunc instructi modum sunt, frueretur, et cum purissimo

numine pure sancteque coiret, intimaque jungeretur

consuetudine : Nefas enim est, docente

Platone, (1) hec aliter inter se convenire, et puri conjunctione qui impurus est dignum fieri.

NH. Τὰ μὲν δὴ τῆς σωφροσύνης ἄχρι τοῦ δεῦρο,
xai οὐδὲν δεῖ προστιθέναι " ἡμεῖς δέ τι καὶ περὶ τῇς

(4) In Phasdone, 1, 67.

LVIII.Atqucheequidem hactenus detemperantia.
Neo video quo adjecto mihi amplius opus sit.

2716

THEODULI MONACHI

216

Nunc igitur, ut facultas feret, nonnulla de summi A τοῦ μεγάλου διχαιοσύνης, ὡς dv ololcs ὦμεν, ἐροῦ-

viri justitia afferemus,eaqueornationemnostram,non
illam oratione, ornabimus. Bipartito autem heo dis-
tributa virtus est, altera erga Deum, erga homines
altera ; posterior proprie justitia vocitatur ; que ad
Deum referuntur, ea ad religionem sanctimoniamque
pertinent; quod si ex utraharumoe virtutum majo-
rem noster laudem merito suo auferat qusras, in
neutra seipso inferiorem illum reperies; parienim
acsimiliutrobique ingrediturgradu,tanto utramque
complexus studio quanto nemo omnium ut arbitror
alterutram. Quippe el ita religiose divinis obtempe-
rabat mandatis quasi sí uni ipsi Jege quadam
primum sancita fuissent, primum videlicet eadem
tum observaturo, tum ceteris prodituro. Et rursus
eo cum hominibus modo agebat, velut qui leges
ipsis ferret potius, quam latis legibus patroci-
nium commodaret, sive verius velut qui primus di-
vinitus mortalibus missus fuisset, quo hanc que
in terris degitur vitam recte ordinaret, resque
turbatas oomponeret : sed nondum de his agimus,
nimirum prius de divinis, tum postea deceteris re-
bus cvjusquemodi, nobisdicendum. Ecquidnam igi-
tur est, quod Deo precipuea nobis debetur, et cu-
jus ipsi debitores omnes sumus? pietatem haud
dubie; deinde amorem, et veram ipsius cognitio-

μεν, ob ταύτην τῷ λόγῳ, τοῦτον δ᾽ ἐκ ταύτης xoa-
μήσοντες " Ταύτης τοίνυν εἰς δύο διαιρουμένης, εἷς
τε Θεὸν καὶ ἀνθρώπους, τὸ μὲν καλεῖται διχαιοσύνη *
ὅσα δ᾽ εἷς Θεὸν ἀναφέρει, ταῦτ᾽ εἰς ὁσιότητα φέρει
ἐν ὁποτέρᾳ δὴ τούτων μιίζω φέρεται ψῆφον ζητή-
σας, χαὶ τοῦτον ἐν οὐδ᾽ ὁποτέρᾳ ἡττώμενον εὕροις,
ἀλλὰ δι᾽ ἴσου χαὶ ὁμοίου χωρεῖ" τοσοῦτον ἑχατέρου
λόγον πεποιημένος, ὅσον οὐδεὶς οἶμαι θατέρου * τῶν
τε γὰρ θείων ἐπιταγμάτων υὕτω φύλαξ ἦν ἀχριδὴς,
ὡς ἂν εἰς τοῦτον αὑτὸν τὴν ἀρχὴν νομοθετηθέντων,
ὡς πρῶτον αὐτόν τε ταῦτα φυλάξοντα, καὶ τοὺς ἄλ-
λους διδάξοντα * ἀνθρώποις τε οὕτως ἐχρῆτο, ὡς
ἄν τις νομοθετῶν, οὐ νόμοις συνηγορῶν, μᾶλλον
δὲ ὡς πρῶτος θεόθεν ἀνθρώποις πεμφθεὶς, ἐφῷ
τὴν περίγειον λῆξιν χοσμῆσαι χαὶ χαταστῆσαι τὰ
πραγματα * ἀλλὰ μήπω τοῦτο * δεῖ γὰρ περὶ τῶν
θείων πρῶτον, χἄπειτα περὶ τῶν λοιπῶν ἁπάντων
διεξελθεῖν, Τί τοίνυν ὀφείλεται μάλιστα παρ’ ἡμῶν
τῷ Θεῷ, xal τοῦ χαθέσταμεν ὑπόχρεῳ πάντες ; εὖ-
σέῤϑιαν xal φιλοθεῖαν πάντως ἐρεῖς καὶ τὸ γνησίως
τοῦτον εἰδέναι τε xal τιμᾷν xal φούεϊσθαι, xal
πρὸς μὲν ἐχεῖνον ἑκάστοτε τείνειν ^. ἥχιστα δὲ πάν-
των τοῖς παροῦσι προσέχειν, καὶ προσέτι δεῆσαν,
καὶ μυρίους ἂν ὑπὲρ τούτου θανάτους, simtp οἵοντ᾽
ἐν ἀνασχέσθαι.

nem, verumque honorem ac timorem mihi dices, tum ut dies noctesque animo ad illum contenda-
mus, spretis omnino negleotisque presentibus ; adhec, si quando necesse fuerit, ut Dei causa, si quo fieri

pacto possit, vel mille libenter perpetiamur mortes.

LIX. Quis nostro autem Numinis reverentior? (1 N6'. Τίς οὖν εὐσεδέστερος τούτου, xai μᾶλλον iv

quis Domino religioso quodam cum timore magis
serviens, aut clariore per hec omnia fulgore emi-
cans? qui su:e quidem erga Deum pietatis semina
a matre, femina optima et sanctissima, accepe-
rat; sio vere ad centesimam frugem produxit,
. ut postmodum Dei ipsius admirabilis administer
adjutorque fuerit, atque tum verbis, tum ope-
ribus ita magnifice ac preclare opem tulerit,
ut his eisdem armis recte adversus illos uti poste-
ritas queat ; qui in divinitate omnem essentie
rationem supergressa, nescio quas dispares sibi par-
titiones fingunt, et simplicem illam ac individuam
vitio dividunt, illiusque coessentialem evertere mo-
liuntur naturam, scilicet ut Deus eadem pariter
atque res quedam creata esse videatur, aut
horum potius neutrum, quando utrumque simul
esss nequit. Simili porro Dei timore qui pre
ditus fuerit hominem socio neminem, verum hoc
unum pulchre scio, eciuntque item alii omnes
ita tristitie lacrymisque perpetuo Gregorium sese
tradidisse, ut assiduis precibus a Deo contenderet
ut et ipse et ceteri salvi flerent, sin minds, altem
ut, exemploPauli!5, ceteri omnes, uno ipso excluso
servarentur. Sic adeo ille non modo juxta ac
semetipsum, sed et supra semetipsum, proximum
suum ducebat, illumque omni modo prepone-
bat. Recte ille quidem, ac divinum preceptum im-

!! Rom. 1m, 3.

φόδῳ τῷ Κυρίῳ δουλεύων, xal διαπάντων τούτων δια-
φερόντως ἐχλάμπων ; ὃς σπέρματά θεοσεδείας παρὰ
τῆς πάντ᾽ ἀρίστης μητρὸς ἐδέξατο μὲν, οὕτω δ᾽ εἰς
ἑχατὸν ταῦτα προήγαγεν, ὡς xal σύμμαχος Θεοῦ
τομεταταῦτα θαυμαστὸς γεγενῆσθαι, χαὶ οὕτως
αὐτῷ λόγοις χαὶ ἔργοις τὰ μεγάλα συνάρασθαι, ὡς
καὶ τοὺς ἐπιγιγνομένους τοῖς αὐτοῖς τούτοις ὅπλοις
ἔχειν χεχρῆσθαι, κατὰ τὰς τῆς ὑπερουσίου θεότητος
ἀνίσους τομὰς ἐπινοούντων, xal διαιρούντων τὴν
ἀδιαίρετον, χαὶ περιτρέπειν ἐθελόντων ταύτης τὸ
ὁμοούσιον, ὡς τὴν αὐτὴν xai Θεὸν καὶ χτίσμα δο-
xtiv, xal μηδέτερον τούτων ἐπεὶ μηδὲ συναμφό-
τερον. Φόθδον δὲ θεῖον, οὐχ οἴδα μὲν ὅστις xal ἄλ-
λος ὅμοιον ἔσχε. πλὴν ἕν τοῦτ᾽ olóm xai πάντες
ἐπίστανται, ὡς οὕτιυ πενθῶν xai δαχρύων εἰς ἅπαν
ἦν, ὡς καὶ πλεῖστα δεῖσθαι Θεοῦ, καὶ αὐτὸν μὲν, καὶ
τοὺς ἄλλους σεσῶσθαι" εἰ δὲ μὴ τοῦτο, πάντας μὲν
χατὰ Παύλον.- τοὺς ἄλλους, ἑαυτὸν δὲ μή οὕτω τὸν
πλησίον οὐ καθ᾽ αὐτὸν μόνον, ἀλλὰ xai ὑπὲρ αὐτὸν
ἐποιεῖτο, xai τοῖς ὅλοις προνυτίθει * χαλῶς γε ποιῶν
καὶ τὴν ἐντολὴν ποιῶν ὁμοῦ τε xal ὑπερδαίνων, καὶ
δρῶν ἄμφω μετὰ τοῦ αὐτοῦ πνεύματος. Ὁ δὲ πρὸς
ἀνθρώπους τοῦτο ποιῶν, χαὶ ταύτην ἔχων τὴν γνώ-
μὴν, τίνας οὐχ ἂν ὑπὲρ Χριστοῦ χινδύνους ὑπέστη,
δι’ ὃν κἀχείνοις οὕτως ἐχρῆτο; xai μὴν κχἀχεῖνο͵
ψυχῆς ἄγαν συντόνου xal πρὸς Θεὸν αἰεὶ τεταμένης,
τὸ τοῦτον μὲν διαπαντὸς ἐνώπιον, αὐτοῦ χατὰ τὸν

211 LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI. 818

Ψαλμῳδὸν προορᾶσθαι, καὶ μηδὲν ἔξω τῶν ἐχείνῳ A. plens simul et exsuperans, οἱ eodem utrumquo spi-
δοχούντων, μήτε πράττειν, μήτε βουλεύειν, μήθ’ ritu praestans. Ceterum qui heec erga homines fa-
ὅλως λέγειν αἱρεῖσθαι, ἀλλὰ πάντα παντάπασιν ἔξ. — ciebat, et hoc omnino animo erat, que non ille pro
ἀπτειν ἐχείνου, λογισμοῖς δὲ xai τῷ βουλομένῳ τῆς Christo vite discrimina prompte subiturus esset, ou-
γνώμης μήδ᾽ ὁπωστιοῦν ὑφιέναι, μηδ᾽ οἷς ἂν ὅπο- 78 gratia talem sese hominibus prebebat? Tum et
δάλλωσι τίθεσθαι. illud anime vehementer contente, et ad Deum suum
perpetuo intente erat, quod cum divino fidicine, Dominum anteoculos suos positum semper intueretur !$,
nihilque preter ea que Deo comprobabantur neque agere, neque animo versare, neque ore omnino
proloqui sustineret, sed omnia penitus in Deo reponeret, suis vero cogitationibus enimique propen-
sionibus nulla in re indulgeret, neque his que illae suggerebant assentiretur.

E. Τὰ μὲν δὴ πρὸς τὸ θεῖον τοιοῦτος " πρὸς δὲ LX. Atque talis equidem erga Deum Gregorius
τοὺς ἀνθρώπους ὁποῖος τις : ἄρ᾽ ἔστιν ὁστισοῦν τῶν erat: qualisidem vero erga homines fuit ἢ nunquid
ἁπάντων, ὃς τοῦτον οὐ περὶ πλείονος ἦγε τῶν πάν- igitur quisquam omnium hominum est, quin pluris
των, οὐ τῶν εὐσεδούντων φημὶ μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν — ipsum quam alios omnino omnes fecerit? non mo-
ἕλλήνων ὅσοι τοῦτόν τε εἶδον, καὶ ὅσους ἡ περὶ αὐτοῦ ἀο Christianorum quispiam, sed paganorum quo-
φήμη κατέσχε: Οὐχ οἱ μὲν, παντοδαπῶν λόγων B que,quotquot hominem unquam viderunt, aut quoa
ἑστίαν, ol δὲ, χεφάλαιον χαλοχαγαθίας, καὶ θαυμα-Ἦ fama illius occupavit. Nonne illum alii eruditio-
στὴν χαρίτων φορὰν, xai üxpov ἀρετῆς παιδευτὴν, — nis universe delubrum; alii apicem probitalis
xal πᾶν ὃ τι χάλλιστον τοῦτον ἐχάλουν ; οὐγὶ τὸν — inlegritatisque, et admirabileGratiarum instrumen-
᾿Αθήνῃσι θρόνον ἠξίουν λαθεῖν, οἱ μὲν, τὸν σοφιστι’ tum et summum virtutis magistrum, et quidquid
χὸ», ὅσοι δὲ xa0' ἡμᾶς ἐτύγχανον ὄντες, τὸν τῆς — honestissimo1um elogiorum est, appellabant? nonne
xat' αὐτοὺς ἐχκλησίας ; οὐχὶ παρόντος μὲν ἑορτὴν — Athenis, ceteri quidem ludi oratorii, at nostrarum
Jv», τῶν πάντων οὐ xal σφᾶς αὐτοὺς εὐδαιμόνιζεν, — omnes partium, ecclesie urbane thronum, ut capes-
ἀπάραντος δὲ τοσοῦτον πένθος αὐτοὺς κατειλήφει, ὅσο) — geret, magnopere urgebant? nonne quandiuille pre-
εἰ xai τὰς ᾿Αθήνας αὐτὰς εἶδον χαταπεσούσας ; εἰ δὲ — senserat festos assidue dies Athenienses agitabant,
περὶ αὐτὸν οὗτοι τοιοῦτοι, ἐννόησον ἡλίχων καὶ ὅσων — seque ipsos beatos predicabant ? quos contra ipso
παρὰ τοῖς τῆς εὐσεδείας ἠξιοῦτο τροφίμοις, xal τίνων — eram solvente tantus oppressit moror, velut si astu
ἀπέλαυε τῶν παιάνων. ipsum funditus corruere vidissent. Qui si hoc erga
nostrum animo fuerunt, reputa, queso, quot ille quantisque honoribus a vere pietatis alumnis cumulatus
quibusve laudum preconiis ornatus fuerit.

XA'.Otpar yàp εἰ ἐδέδοχτο πᾶσιν ἀνθρώποις ἀπὸ (; — LXI.Sic enim statuo, si universo mortalium ge-
χοινοῦ συνεδρίού φιλεῖν piv αὐτὸν ὑπὲρ σφᾶς αὖὐ- neri, communi quodam concilio decretum fuisset,
τοὺς, θαυμάζειν δὲ παρὰ πάντας, ἐξαίρετον δέ τια Gregorium plusquam semetipsos diligere, supraque
καὶ περιττὴν φιλοτιμίαν Θεοῦ πρὸς ἀνθρώπους ἧγεῖ- ^ alios omnes suspicere, et pro singulari atque ex-
σθαι xócpov τι χοινὸν τῆς ἀνθρωπείας φύσεως od- —cellenti divine erga homines gratie benignitatis-
σχειν, φείδεσθαί δὲ μηδενός πάντα δὲ τὰ πάντων — que exemplo habere, et ut commune nature hu-
χάλλιστα [τούτῳ προσνέμειν " τῶν δ᾽ εἰς τιμὴν $xóv- mane ornamentum predicare, nec ulli denique
των, μηδϑνὸς τοπαράπαν ἀπέχειν, μηδὲν ἂν εἶναι — laudibus parcere, verum quidquid in unoquoque
τούτῳ πλέον εἰς δόξαν, ἧς οὗτοι παρεῖχον " οὕτω μα΄ — splendidissimum haberetur id omne ipsi attribuere ;
νικοί τινες ἦσαν ἀσχέτως, xxi οἷον ἔμπλεψ τῆς αὐ΄ — atque nulla omnino re, que aliquam honoris si-
toU χατοχῆς " οὐδὲ γὰρ οὐδ᾽ ὁντινοῦν τούτῳ γε ἴσον — gnificationem preeferret, abstinere ; nullam inde ta-
ἑώρων ἢ παραπλήσιον, ἀλλὰ πάντας xátw χωροῦν- men accessionem futuram ad eam hominis gloriam
τας xai πόῤῥω φέροντας " οὐ λόγων εἵνεκα λέγω xai — quam illi Christiani tribuebant, usque adeo tan-
ἠθῶν xat χαρίτων xai τφόπων, xai τοῦ διὰ πάντων — quam vi quadam majore lymphati, et sacro illius
ὑπὲρ πάντας εὐδυχιμεῖν δύνασθαι " ἀλλ᾽’ ὅτι τούτοις — instinctu attoniti erant: quippe qui parem ipsi, aut
ἔχων σεμνύνεσθαι, καὶ μέγα φρονεῖν, δδ᾽ ὑπὸ θαυ- p similem, videbant omnino neminsm, sed omnes
μαστῆς ἄγαν πραότητος, xal τοῦ μηδὲν οὐδ᾽ 8 φασιν multum infra sedoantes longiusque remotos. At-
ὄναρ τούτων προσίεσθαι, οὕτως ἔχειν ᾧετο δεῖν xal — que id non tam eloquentie, et native indolis, et
τοῦτον διαχεῖσθαι τὸν τρόπον, ὡς ἂν μηδ᾽ ὁτιοῦν — gratie, et morum causa ; et quod omnibus in rebus
ἔχων τῶν δυναμένων αὐτὸν ἐπαίρων ἐπαίρειν, ἀλλ᾽ — aliorum omnium gloriam facile vincere potuisset,
ἔξω καλοῦ παντὸς πεφυχὼς xai διατοῦτο τὰ τοιαῦτα — Sed quod etiamsi his nominibus haud injuria super-
φιλοσοφῶν, δι᾿ ἣν οὐδὲ θαυμάτων αὐτουργὸς ἠξίω- cilium tollere, et sublatius de se existimare pote-
σεν iv τῷ παρόντι γενέσθαι, οὐδὲ τέρασι xal ση- — rat,summe admirabili tamen modestia, et quod nihil
μείοις ἐπιχοσμῆσαι τὸν βίον δυνάμενος. ὡς οὐχ οἵδ᾽ admodum istarum rerum, ne in somniis, quod
εἶτις, τοῦ δὲ μετρίου μόνου φροντίζων, xai τὴν ἐχεῖ- — aiunt, agnosceret ; ita habendum, itaque suum sibi
θεν ἀποσειόμενος δόξαν, ἀλλὰ τὴν ἄνω μαχαριότητα — animum instituendum statueret, velut qui nihil
μόνην ἐζήτει xal τὸ μετὰ Θεοῦ τετάχθαι xai τοῦτον — quidquam eorum que animos ipsi facere possent,

46 Psa]. xvi, 8.

219 THEODULI MONACHI 280

haberet (1). Vir aimirum suapte natura a vitiis om- A ἀμέσως ὁρᾷν᾽ ὅθεν θαῤῥούντως ἐπέρχεταί μοι Bod»,
nibus alienior,et propterea hano philosophandira- ὅτι xal πλέον τῶν ἄλλων οὗτος ἐχράτει, ἢ τῶν ἀλ»
tionem secutus. Ejusdem modestie respectu, nec γέλων ἥττᾶτο᾽ ὧν ἔλαττον ἔχων διὰ τὸ σῶμα, διὰ
miracula, dum adhuc inter vivos ογαΐ, ἱρβοηθί pa- πάντων τούτοις ἐξισοῦτο τῶν ἄλλων μᾶλλον δὲ xai
trare, nec vitam suam signis et ostentis insuper παρίει [παρήει] μετὰ τῆς ὕλης τἀκείνων δεικνύς,

illustrare voluit, cui hoc pre alio quovis in proclivi fuisset, nisi modica ille duntaxat expetisset,
et ejusmodi respuisset gloriam, scilicet supernam illam beatitudinem solam qusrebat, et Deo
conjungi, illumque de proximo contueri, unde fidenter exclamare subit, magis nostrum alio vicisse,
quam victum ab angelis fuisse, nimirum ut ob corpoream molem illis inferior, ita cetera omnia par et

equalis erat, sive verius et bos vicisse quorum opera quantumvis materie cireumdatus prestabat.

LXII. Quando itaque talis omnino ipse esse, et
hunc in modum ultimas cujusque virtutis metas
contingere studebat, ut sui stupore cunctos percel-
leret ac detineret, eoque adduceret, αἱ maximis in
rebus ipso dace et auctore uterentur, unumque

ΞΒ΄. Ὅτε τοιοῦτος μὲν αὐτὸς ἐσπούδαχεν εἶναι,
xai οὕτω πάσης ἀρετῆς ἐπ᾽ ἔσχατα ἥχειν ὡς πάν-
τας ἐχπλῆξαι χαὶ χατασχεῖν, χαὶ πεῖσαι τούτῳ τὰ
πλείστου φασὶν ἄξια χρῆσθαι, xal μόνον ἀξιοῦν τῶκ
μεγίστων, τὸν οἴκοθεν xai παρ᾽ ἑαυτοῦ τοῦτο καὶ

precipuis dignarentur honoribus, qui suopte in- B δοκοῦντα xal ὄντα, τοιοῦτος δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις μελε-

genio et per se hujusmodi sane et haberetur et
esset ; talis idem etiam aliis procurator salutis ex-
stitit. Et ita admirabilis plane ad salutem capes-
sendem impulsor, et particeps operis, et socius,
adjutorque erat, ut ipsorum gloriam sue antepone-
ret, eamque cum Paulo !? jucundiorem doceret, nec
ullum finem faceretillos admonendi !5, hortandi, do:
cendi, atque etiam suadendi, ut vitia non flocci, vir-
tutis autem offlcia recte perspecta habere, id unum
maximi facerent, quippe qui omnis ipse honestatis
iypus esset, οἱ omnia omnino omnibus fleret, ut
omnes Christo jure adoptionis assereret 38, Qui utra-
que igitur ista virtute ad hunc modum instructus
erat, is summam justitie terminum verissime fixit

δωνὸς σωτηρίας χατέστη. Kai οὕτω θαυμαστός τις
τούτων πρὸς σωτηρίαν ἄλείπτης χαὶ συναγωνιστὴς
xxi συπουδαστὴς xai συλλήπτωρ ὡς xal τὴν αὐτῶν
εὐδοχίμησιν τῆς οἰχείας μαλλον αἱρεῖσθαι xal $5lo
ταύτην χατὰ Παῦλον νομίζων, μὴ παύεσθαι τούτους
νουθετῶν, παραινῶν, διδάσχων, χαὶ μέντοι καὶ
πείθων, xax(av μὲν περὶ οὐδενὸς, τὸ δ᾽ ἅ δεῖ πράτ-
τειν εἰδέναι περὶ παντὸς μόνον ποιεῖσθαι, τύπος xa-
λοῦ παντὸς αὐτὸς ὧν, xal ὅλως πάντα πᾶσι γιγνό-
μενος ἐφῷ πάντας εἰσποιῆσαι Χριστῷ. 'O τοίνυν
οὕτω xat' ἄμφω διατεθεὶς, τὸν τῆς δικαιοσύνης ὅρον
ὡς ἀληθῶς βεύαιοϊ Equip τε xai τοῖς ἄλλοις τοκᾶ -
ταξίαν ὡς εἰχὸς διανείμας, καὶ οὕτω κάλλιστ᾽ ἀν-
θρώπων τοῦ χατ᾽ αὑτὸν ταλάντου φροντίσας, ὡς μὴ

ac firmavit, dum sibi, dum aliis, quod merita cu- (; δέκα πόλεις, τὸ τοῦ θείου χρησμοῦ, μηδὲ μυριάχις

jusque exigebant, ut equum est, distribuit, et op-
time adeo omnium talenti sui rationem habuit,

τοσάσδε, ἀλλὰ τὴν τῶν οὐρανῶν βασιλείαν ἄθλον
λαθεῖν ἀξιόχρεως εἶναι.

ut dignissimus esset, non qui decem urbes, ut divinum habet oraculum 19, aut centum urbium millia,

verum regnum ipsum colorum, premium acciperet.

. LXIII. Atque hic equidem hunc de generalibus
᾿ virtutibus locum concludere, neque de sequentium
et posterioris velut ordinis ulla aliqua preterea
agere constitueram : quippe quemadmodum in geo
neribus suis species continentur, in speciebus item
individua ; ita pertractatis, quantum in nobis erat,
superioribus illis virtutibus, esdem opera has ipsas
propemodum oratione nostra comprehendisse nobis
videbamur, verumenimvero ne idem nobis hac in
c&usa usu veniat, quod iis accidit, qui de nature
hurcana multa subtiliter disputant, nulla hominum
ipsorum viritim habita ratione, aut si qui corpus
eximia specie commendare institit, pretiosissimum
illud quidem ac venustissimum summatim faciat,
singulorum autem membrorum pulchritudinem,
atque concinnam inter se compositionem omittat.
Idcirco et hunc ipsum laborem, pro viribus aggre-
diar, solito sanctissimi viri adjutorio subnixus.

17 Philipp. iv. 1, 1 ; I Thess. r, 19, 20.

(1) Post haberet cxtera hoc continuando modo :
Verum ideo quod eximiarum rerum omnium per
naturam expers esset, ad hoc sese modestie humi-

!* Act. xx, 31.

ΞΓ΄. Ἐδουλόμην μὲν οὖν ἐνταῦθα τοῦ περὲ τῶν
γενικῶν ἀρετῶν λόγου πεπαῦσθαι, καὶ μηδηστινοσ-
οὖν ἔτ᾽ ἄλλης τῶν ἐφεξῆς τε xal μετ᾽ ἐχείνας μνη-
σθῆναι σχεδὸν γὰρ ὥσπερ τοῖς γένεσι μὲν τὰ εἴδη,
ἐμπεριέχεται δὲ τοῖς εἴδεσι τὰ χαθ᾽ ἔχαστον, οὕτως
ὅσα ἔξεστιν ἐχείνων μνησθέντες, καὶ ταύτας δήπου
συμπαρελάδομεν- ἀλλ᾽ ἵνα μὴ ταυτὸν πέθω τοῖς
περὶ φύσεως μὲν τῆς ἀνθρωπείας φιλοσοφοῦσι,
λόγον δ᾽ οὐδένα τουτωνὶ ποιουμένοις, ἢ καὶ εἶ τις
σῶμα κάλλους εὖ ἔχον ἐπαινεῖν ἡρημένος, ἔπειθ᾽

ἢ ὡς μὲν πολλοῦ τινος ἄξιον λέγοι, τὰ δὲ xa0' ἵνα

(f. ἦν] τῶν μερῶν, καὶ ὅπως ἔχει πρὸς ἄλληλα πα-
ραλίποι, ἐγὼ δὲ καὶ τοῦτον ὅπως ἂν ἔχω τὸν ἄθλον
εἰσίω, τῆς τοῦ μεγάλου βοηθείας ὡς ἔθος συναιρο-
μένης. Ταπεινροσύνην τοίνυν τὴν τῶν ἀγαθῶν
πάντων αἰτίαν, xai ἧς ἄνευ οὐδητιοῦν τῶν ἀρε-
τῶν συσταίη ποτ᾽ Bv, οὐχ οἵδ᾽ εἴ τις τῶν πάντων
ἢ τούτου πλέον ἐθαύμασεν, ἢ μᾶλλον ἠράσθη τε xax
I* T Cor ix, 22. !? Luc. xix, 17.

litatisque studium adjunxisset. Hzc enim mihi loci
sententia, retento χαλοῦ, esse videtur.

381

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

προσέσχεν * ὃς οὕτως ἀντὶ πάντων τε xal πρὸ πάν- A Principio igitur humilitatem animi, bonorum om-

τῶν τὸ κατ᾿ αὐτὴν ἐποιεῖτο, xai τοῦ παντὸς τιμώ-
μενος χαὶ χρώμενος ἦν, ὡς μὴ μόνον γῆν καὶ σπο-
δὸν ἑαυτὸν xai τὰ τοιαῦτα χαλεῖν, val πάντας ἕαυ-
τοῦ προὔχοντας ἔχειν, ὧν πᾶσι πάντως τοῖς ἄλλοις
αὐτὸς ὑπερεῖχεν, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἔργαις τοὺς λὄγους
μάλα πιστοῦσθαι * τὸ γὰρ τῆς μάλιστ᾽ ἀπολουμένης
ὑπερηφανίας τοσοῦτον ἀπέχειν, ὅσον χαὶ τῆς εἰς
Θεὸν βλασφημίας, μεγίστης δηλαδὴ ταπεινοφροσύνης
ἐστὶν ἐπειλῆφθαι - ὡς μήτε τῶν ἐλαχίστων μηδενὸς
τοπαράπαν χαταφρονεῖν ἀξιοῦν, καὶ πάντων ἐθέλειν
ἔσχατον [f. ἔσχατος] εἶνα ἵνα γένηται πρωτος.

nium causam, qua sine nulla unquam consistere
virtus potest, haud scio an quisquam mortalium
omnium plus quam noster aut suspexerit, aut ad-
amaveritcolueritque,qui ita illam et instar omnium,
et ante omnia estimabat, adeoque sumrmo in pretio
habuit et usurpavit, ut non modo « terram et
cinerem !?*, » aliaque id genus semetipsum appel-
laret, omnesque homines sibi preponeret, et si illos
ceteris rebus omnibus longo intervallo superaret,
sed et dicta sua operibus ipsis firmaret. Nam quod
non minus a pestilentissima superbie labe, quam a

divini nominis maledictione, abesset; id utique summam animi humilitatem revera consecutum
fuisse declarat, ut neqbe ullum omnino de minimis depiscatui duceret, et ipse omnium postremus esse

cuperet, ut coram Deo primus fleret 30,

ZA. Οὕτω δ᾽ ἔχων xal ἅμα τὸν ταῦτ᾽ εἰρηχότα B — LXIV. Jam qui ita animatus esset, et simul (2)

Δεσκότην εἰδὼς, τὴν ὅτι mpqóc ἐστι xal ταπεινὸς τῇ
καρδίᾳ συναίσθησίν τε xal γνῶσιν, ἀνάπαυλαν ψυ-
χῶν δριζόμενον, xal προσέτι τοῦτον αὐτὸν δούλου
μορφὴν εἰληφότα, ἵνα τὴν ἐλευθερίαν αὑτὸς ἀπο-
λάδω, καὶ πρὸς τὴν προτέραν ἐπανήχω μαχαριό-
τητὰ " τοσούτων τοίνυν sic ταπεινοφροσύνην παρα-
χαλούντων, πῶς οὐχ αὐτὸ τοῦτο xal αὐτὸς ἔμελλεν
εἶναι, καὶ πᾶσιν ἐν συντριδῇ χαρδίας xal πνεύματι
ταπεινώσεως χρῆσθαι, xai κατὰ τὴν τοῦ Θεοῦ χαρδίαν
ὡς εἰπεῖν πολιτεύεσθάι : ᾿Ανθ᾽ ὧν αὐτός τε τοῦ τῆς
ταπεινοφροσύνης ὡς οὐχ οἶδ᾽ εἴ τις ἐπέδη, xal ταύτην
ἐκόσμησεν, ὡς διὰ τοῦτον μᾶλλον αὐτὴν, ἢ δι᾽ αὐ-
τὴν τοῦτον θαυμάζεσθαι ^ xal ὡς ἀληθῆ λέγω, δῆλον
ἐχεῖθιν.

EE. Εἰ γὰρ τὸ μόνην ταπεινοφροσύνην ἀσχεῖν,
ἑτέρωθεν δὲ μηδαμόθεν ἔχειν ἐγκαλλωπίζεσθαι, πρὸς
ἔπαινον φέρει, ὅταν τις ὡς οὗτος παντοδαπὴν ἀγα-
0v ἔχων φορὰν, θαυμαστῆς τινος ἐχπλήξεως, καὶ
παιάνων παρὰ πᾶσι τυγχάνων, ἔπειτα δήπου ταπει-
νοφρονεῖν οἴηται δεῖν, xal ταύτης ὁπὲρ τοὺς μηδέν
τι τοιοῦτον ἑαυτοῖς συνειδότασ ἀντιποιῆται, οὐχ ἕαυ-
τὸν μᾶλλον, fj ταύτην σεμνύνει χαὶ περιφανεστέ-
pzv καὶ καλλίω τοῖς ὅλοις ποιεῖ, Τῆς δ᾽ αὖ πρὸς τὸν
πλησίον ἀγάπης xxi τοῦ πᾶσιν αὐτὸν σπλάγχνα
χρηστότητος χαὶ εἶναι χαὶ γίγνεσθαι, τεχμήριον
ἐναργές “ μάλιστα μὲν τὸ τοῦ Θεοῦ χαθάπαξ ἐξ-
ἦφθαι καὶ τοῦτον ἐξ ὅλης δήπου ψυχῆς καὶ διανοίας
φιλεῖν * αὐτό τε γὰρ τοῦτο xai τὸ τοῦ πλησίον ἀν-

Dominum suum esse sciret, « qui mitem sese et hu-
milem corde » appellavisset, morbique notitiam wc
conscientiam « animsrum requiem » essestatuisset*t,
qui preterea servi formam assumpissel **, ut ego li-
bertatem recuperarem, atque ad pristinam redirem
beatitudinem : qui tam multa ac magna, inquam,
demissionis animi invitamenta haberet, quidni et
ipse vere humilis evaderet, etcum omnibus in con-
tritione cordis et spiritu demissionis ageret, et se-
cundum cor Dei, ut hoc verbo utamur 33, vite sue
rationes omnes institueret ? Qua de causa sic ille hu-
militatis insistebat vestigiis,ut nesciam an habuerit
parem neminem. Sic hanc item virtutem ornabat,
ut plus ipsa glori& atque admirationis a nostro,
quam noster ab illa, consequeretur, quod vere me
affirmare, hinc perspicuum erit.

LXV .Quippesisolademissi atque humilis animi vir-
tusstudiose culta,quanquam nulla aliundeaccedente
glorie materie, laudem affert : quando quis ad
exemplum nostri optimarum rerum omnium copiis
circumfluens, et incredibili quadam admiratione,
ac divinis pene laudibus ubique affectus, modeste
tamen et submisse de se sibi existimandum sta-
tuit, et virtutis illius haud paulo studiosior aliis,
nullius ejuscemodi prestantie sibi consciis, est :
ille profecto non se magis, quam virtutem ipsam
honestat, omnique ratione clariorem eam pulchrio-
remque reddit. Porro ut sigillatim unumquemque,
dilexerit, utque viscera ipsa charitatis benigni-
tatisque, tum suopte noster ingenio, tum institu-

τ᾽ ποιεῖσθαι, ἀλλήλων τὲ ἐξανάγκης ἔχεται, xal πως D tione, erga omnes fuerit, certissimum argumen-

ἑχάτερον ἑκατέρῳ συμπράττει * xal οὔτε Θεὸν ὡς
ἔφην ἕνι φιλεῖν μὴ τῷ πλησίον ὡς εἴχὸς χεχρημένον,
οὔτ᾽ αὖ τούτου φροντίζειν ὡς δεῖ τὸν ἐῤῥᾳστωνευ--
μένως πρὸς ἔχεῖνον ἔχοντα " ἀλλὰ δεῖ λόγον ἑκατέ-
ρου τὸν γιγνόμενον ἴσχειν, χαὶ ὥσπερ ἐχεῖνο καὶ
τοῦτο σπουδάζειν ^ εἰ δὲ μὴ τοῦτο, πῶς ἐκεῖνο, συν-

19* (jen. xvi, 27.
xu 14. 34 Deut. 91,5; Luo. x, 27, etc.

(2) Scribe, et simul eumdem, qui hec ipsa dixisset
Dominum, illum animi sensum notitiamque, quod
ipse mitis εἰ corde humilis sil, requiem animarum

19 Matth. xix, 30; xx, 16, etc.

tum est : maxime quidem quod ex Deo totus aptus
esset, eumque ex tota anima ac mente diligeret *4,
Nempe hic ipse Dei &mor, et propensa erga ho-
mines animi volun!as, necessitate quadam inter
se coherent, et mutua fere invicem auxilia pre-
8tant ; tum neque Deum ita ut diximus, vere diligere

* Matth. xr, 29. ?* Philip. 1, 7. 381 Reg.

6424, statuere perspectum haberet, atque hunc
lpsum preterea servi assumpsüse formam, eto.

283

THEODULI MONACHI

284

potest, qui debitam proximo suo benevolentiam A ἰδεῖν οὐκ ἔχω * Ὁ γὰρ τὸν ἀδελφὸν, φησὶν, ὃν ἑώραχε

non reddit, peque hujus rursus pro eo ac debet
euram habere, qui circa Deum negligentior est.
Est enim justa omnino ac conveniens utriusque
habenda ratio, et ut ille Dei amor, ita hec etiam
proximi cura summo studio complectenda est, que
8i negligitur, quo sane pacto prior ille retineri
queat, xidere non possum : Nam qui fratrem suum,

μὴ φιλῶν, Ov οὐχ ἑώραχε Θεὸν, πῶς ἀγαπήσει:
Ἔπειτα d θαυμαστὴ xai ἄτοπος ὑπὲρ τῆς κοινῆς
σωτηρίας ὡς ἔφην τούτου σπουδὴ xai τὸ διδόνει
πᾶσι μᾶλλον ἐνταῦθα τὸ συγχεχωρηχὸς, fj taut:
ἧς οὐδ᾽ ἂν εἷς οἴμαι τῶν πάντων χάλλιον εὕροι
γνησιότητος δεῖγμα οὐδ᾽ ἐφ᾽ ᾧ μᾶλλον ἄν τις ἡσθείτν͵
φιλούμενος.

inquit *5, quem vidit, non diligit, Deum quem non vidit, quomodo diliget ? Idem deinde confirmat
mirificum nostri et a ratione alienum, communis hominum salutis, quod memoravimus deaide-

rium.

LXVI. Et quod in ea adipiscenda aliis potius
omnibus quam sibi priorem locum dabat,quo pro-
fecto nemo omnium, ut arbitror, speciosius ali-
quod germane charitatis specimen proferre queat,
el quo magis in sinu gaudeat qui diligitur.
Quippe si boni omnis summa eterne salutis
adeptio est, ut sine ulla controversia sane est,
salus autem aliter quam Deo adjutore obtineri
nequit, quantumvis omnes sedulo exerceamus
virtutes, quantumvis flumina ipsa sudorum lacry-
marumque profundamus, qui Deum precibus suis
aliis magis quam sibi propiliabat, quo pacto non
omnem ille benevolentie egreditur modum, et ob
hane suam obsecrationem in maxima hominem
admiratione habere, illique congratulari debemus ?
Porro si hisce adjicias, quod eo erga inimicos
suos animo esset, αἱ illos non modo non minus
choros quam suum ipse caput vitamque,quod aiunt,

EG'. Εἰ γὰρ παντὸς μὲν ἀγαθοῦ χεφάλαιον tà ct-
σῶσθαι * πῶς γὰο oU; τοῦτο δὲ οὐχ ἂν ἄλλως παρ-
sy, μὴ συναιρομένου Θεοῦ, χἂν πᾶσαν ὦμεν ἀρετὴν
ἠσκηχότες, χἂν ποταμοὺς ἱδρώτων χαὶ δαχρύων
ἐχχέωμεν, ὁ τοῦτον τοῖς ἄλλοις μᾶλλον fj ἑαυτῷ δι᾿
ὧν δεῖται τιθεὶς εὔμενῆ, πῶς οὐ πάντας τρόπους
εὐνοίας οὑτοσὶ παρελαύνει, Καὶ δεῖ τοῦτον θαυμά-
ζειν τε xal. ξυγχαίρειν ταυτησὶ τῆς προκλήσεως "
εἰ δὲ καὶ τὰ περὶ τοὺς ἐχθροὺς αὑτὸν οὁτιυσὶ Dur
χεῖσθαι προσδείης, ὡς xai τῆς αὐτοῦ χεφαλῆς ὡς
εἰπεῖν οὐδὲν αὐτοὺς ἔλαττον ἄγειν, ἀλλὰ καὶ φιλεῖν
xal στέργειν, xal τούτοις τὰ βελτίω cuve colat,
χαὶ ὅλως εἴς εὐεργετοῦντας τιθέναι " τοῦτο μὲν οἷς
αὐτῷ μεγίστης φιλοσοφίας ὕλην παρεῖχον, τοῦτο
δὲ οἷς εὐμενέστερον αὐτῷ καὶ μᾶλλον ἵλεων τὸ Θεῖον
ἐποίουν * ὅτι περ ὧν ἔδρασαν ὀφείλοντες δίκην, οἱ
δὲ, τοσαύτης ἐτύγχανον mop' αὐτοῦ τῆς εὐνοίας "
ἐὰν τοίνυν xai τοῦτο προσθῇς, ἔστω xai τοῦτο τρί-

haberet, sed diligeret item amaretque, et eis C τον, οὐδέν γε ἀτιμότερον ἐχείνων ὥς γε ἐγὼ νομίζω,
fausta omnia optaret, imo in benede se meritorum, ἀλλὰ xai μάλα ξυμδαϊνον.

numero plane reponeret, ecilicet partim ideo quod maximi ac difficillimi in Christiana philosophia
operis materiem ipsi prebuissent, partim quod ea re magis illi propitium ac benignum Deum effecis-
sent, quandoquidem qui scelerum suorum flagitiorumque gravissimis tenerentur poenis, tantum
illius tamen experiebantur lenitatem ac benevolentiam, quod ipsum si superioribus exemplis ad-
junges, tertium charitatis documentum erit, nihilo illud ceteris, mea sententia, inferius, imo germa-

num undique et simillimum.

LXVII. Sed et beneflcentiam adversvs pauperes,
eujus velutcolumna celum altitudine equans, nostri
« de amandis pauperibus » exstat oratio,eademque
charitatis erga indigentes, maxime morbo oppres-
sos, quadam quasi legislatoria sanctio, id salis
comprobat, quod nihil omnino unquam, nullum
auri argentique s&criptulum illl fuerit, nulle item
prorsus res possessionesque alie, verum quidquid

obvenisset, id partim ultro in fortunulas suas invo- D

lantibus cesserit, partim in egenos profuderit,
receptis sibi modo retentisque, nirtis quibusdam,
queis regebatur, centunculis, et his sane vilissimis,
viteque religiose apprime congruentibus, paucu-
lisque aliquot libris. Huc accedunt et jejunia, et
humicubationes, et nocturne pertinaci statu per-

Z7. Τὴν δὲ πρὸς τοὺς πένητας εὐποιίαν, ἧς ὁ
περὶ φιλοπτωχίας λόγος οὐρανομήκης ἕστηχε στήλη,
καὶ οἷόν τις νομοθεσία τοῦ πρὸς τοὺς ἐνδεεῖς sbus-
γοῦς, xal μάλιστα τοὺς νόσῳ πιεζομένους, τό τε
μηδὲν πώποτε μήτ᾽ ἄργυρον μήτε χρισὸν ἐσχηχίέ-
ναι, μήτ᾽ ἀλλην ἡντινοῦν τοπαράπαν χτήσασθει
χτῆσιν, ἀλλὰ τῶν μὲν ἐχστῆναι τοῖς βουλομένοις,
τὰ δὲ προέσθαι τοῖς πένησι ^. πλὴν ὧν περιεέδλητο
τριχίνων ῥαχίων, xai τούτων εὐτελῶν, xai edet
φίᾳ πρεπόντων, xal. βιόλίων ὀλίγων, ἔτι τε νηστείες
xai χαμέυνίας, xal στάσεις παννύχους, χαὶ συντό-
νους δεήσεις, καὶ στεναγμοὺς χαὶ δάκρυα, καὶ
ἰὸρῶτας, xai ὅλως οἷς ὁ κατὰ Θεὸν χαραχτηρίζεσθει
πέφυκέν ἄνθρωπος * ὧν οὗτος παράδειγμα καὶ τύπος
τοῖς ἄλλοις ἦν.

vigilationes, et assidue ardenlesque preces, οἱ genitus, οἱ lacryms, et sudores, οἱ summalüm
quidquid religiosi sanctique hominis characterem facit ao absolvit, cujus noster aliis exemplar ae typus

plane erat.
LXVIII. Ego vero his, ut que omnes pridem
comperltissima habent, sepositis, ad magnum et

35 1 Joan, 1v, 20.

EH'. Ταῦτα μὲν οὖν ὡς ἔχδηλα τοῖς ἅπασι παρᾶ-

Aime, ᾿Εγὼ δ᾽ ἐπὶ τὸ μέγα xal σεμνὸν τῆς περ-

LAUDATIO S. GBEGORII THEOLOGI.

θενίας στάδιον βαδιοῦμαι *— xai δείξω χἀνταῦθα τὸν A venerabile perpetue virginitatis stadium propero,

ἀθλητὴν στεφανίτην * ἣν ἐπειδήπερ ἑώρα μὴ μένον
πασῶν ἀρετῶν, ἀλλὰ χαὶ θεσμῶν ὑπερχειμένην τῶν
θείων, xai τοῖς ἀγγέλοις ἐξ ἐναμίλλου χωροῦσαν,
οὕτω ταύτης ἐάλω xai οὕτω καθάπαξ ἐχτήσατο,
ὥσθ᾽ ὅσον ἐν πᾶσι τοῖς αὐτοῦ τοὺς ἄλλους ἐχράτει,
᾿ποσοῦτον ἐντεῦθεν [απ. add. ἑαυτὸν 2) ὑπερῆρε σώ--
ματος μὲν xal ψυχῆς ἁγνείαν, μεθ’ ὑπερφυοῦς ἐγ-
χρατείας ὑπὲρ πάντας ἀσχήσας * ἐξ ὧν δὲ ἡ τοῖς
μέλεσιν ἡμῶν ἐνοιχοῦσχ δήπουθεν ἁμαρτία τοὐνδό-
σιμον ἔχουσα, κατεξανίσταται τῆς ψυχῆς, καὶ τὸν
ἡγεμόνα νοῦν ὥσπερ αἰχμάλωτον τινὰ δοῦλον ὑπο-
χεῖρα λαδοῦσα ἐφ᾽ ἃ μὴ δεῖ χατασπᾷ" xai νοῦν ὡς
εἰπεῖν ἄνουν ἐργάζεται, ταῦτα xal μνήμης ἀπώσατο
τῆς αὐτοῦ.

etiam in eo athletam nostrum corona meritissime
donatum ostensurus, qui cum hanc virtutem non
modo supra reliquas virtutes omnes, verum etiam
supra Dei ipsius jussa ac precepta positam esse,
atque equo cum angelis marte certare animad.
verteret; ita protinus specie illius captus est;
itaque suam hane omnino fecit, ut quantum omni-
bus in rebus, suis ipse laudibus alios vincebat,
tantum hino vel semetipsum superarit, perfecta
nimirum corporis pariter animeque castitate, cum
divina quadam continentia, preter ceteros excel-
lens ; adhec ea, unde inhabitans in membris no-
stris peocatum **, quasi classico quodam exstimu-
latum, adversus animam rebellat ; et principem 86

moderatricem mentem, tanquam captum bello mancipium sibi subjiciens, ad nefaria quevis
detrudit, mentemque amentem ut ita dicam efficit : hec, inquam, etiam a memoria sua penitus

repulit.

ΞΘ᾽. Οὐδὲ γάρ ἐστιν οὐχ ἔστιν οὐδὲν [f. οὐδ᾽ ἄν] B. LXIX. Fieri enim non potest, non potest vero,

ἐπειδὴ μὴ γέγονε γένοιτο τοὺς ἑλομένους τρυφᾷν,
xil πλησμονῇ xai χόρῳ δουλεύοντα ; σαρχιχῶν ποθ᾽
ἡδονῶν περιεῖναι, χαὶ μὴ πάθεσιν αἰσχροῖς ὑπο-
χεῖσθαι οὐ μᾶλλόν γε fj τὸν εἰς πῦρ ἐμπεσόντα, μὴ
xai τῆς τούτου φλογὸς πεκειρᾶσθαι ^ εἰ γὰρ καὶ
τούτων ἔστιν οἵ τὸ δοχεῖν σωφρονοῦσιν, ἀλλ᾽ ἄρα
τοῖς λογισμοῖς, εἰς πεπορνευχότας τελοῦσι, χαὶ δό-
ξαν παρθενίας τοῖς ἄλλοις διδόντες, ἀχολασίαν οἷς
ἔφην νοσοῦσι" δεῖ δὲ xal πᾶσα ἀνάγχη, τὸν παρθε-.
νεύειν ὡς ἀληθῶς ὑρημένον, οὕτω τὴν ψυχὴν ἀπαθῆ
παντάπασιν ἴσχειν, ὡς μηδὲ ψιλήν τινα γοῦν προσ-
ὀολὴν εἰ οἷόν τε λογισμῶν ἀτόπων δέχεσθαι - οὕτω
γὰρ Xv εἴη ἐξολοχλήρου τοῦθ᾽ ὅπερ αἵρεται ψυχῇ

καθαρεύων χαὶ σώματι.

inquam, nec siquidem nullo adhuc tempore factum
fuit, in posterum onquam flet, ut qui delicias vite
consectantur, ventrique saburrando exsaturando-
que serviant, iidem domitas habeant corporis libi-
dines, impurisque vacent perturbationibus, nihilo
equidem magis, quam ut ardorem flamme non
percipiat, qui in ignem incidit. Etsi enim el ho-
rum nonnulli easte continenterque extrinsecus vi-
vere videantur, intimis tamen animi sensibus ex
eorum numero sunt, qui obscocnis sese polluerunt
libidinibus, et qui licet aliis rebus illibata virgi-
nitatis opinionem de se prebeant, illa tamen, quam
diximus parte, inoontinentie morbo jactantur ; at-
qui qui hoc sancte pudicitie decus sartum tectum

tueri constituit, hunc oportet, imo plane necesse est, usque adeo puram integramque ab hujusce-
modi passionibus animam babere, ut nec levissimam, si fieri quest, turpicularum cogitationum
impressionem, ad ipsam accidere sinat : hoc enim pacto, quantus quantus est, id quod querit, anima
&c corpore mundus erit.

O'. Τούτου τοίνυν ἵνα xal αὖθις ἐπαναλάδω τὸν (| LXX. Tantam igitur hac in re Gregorius curam

λόγον οὕτως ἐμέλησε Γρηγορίῳ, ὡς xai τὸν παρθε-
νίας ἐπώνυμον xai μέγιστον xav' αὐτὸν Θεολόγον,
μηδὲν ἔχειν πλέον ἐᾶσαι ἀλλ’ ὥσπερ ἐν τῷ περὶ
Θεοῦ λέγειν, οὕτω κχαἀντεῦθεν προσόμοις ἐχείνῳ
γενέσθαι, χαὶ προσέτι θεοφιλὴς, ὡς Exatípouc ἀλ-
λήλοις διίΐσου καὶ ὁμοίου χωρεῖν xai διὰ πάντων
περ'δοήτους ἅπασιν εἶναι. ΓΑ μὲν οὖν περὶ τῶν ἀρε-
τῶν ἐχρῆν διελθεῖν, xai τοῦτον ἑκασταχοῦ προὔχοντα
δεῖξαι, οὐχ ἐνδεῶς εἰρῆσθαι μοι δοχῶ, ὥσθ᾽ ὅ περὶ
᾿Αριστοφάνους ἔφησε Πλάτρον, τοῦτ᾽ ἔμοιγε vov
δικαιότερόν ἐστι φάναι ^ ὡς ἄρα πασῶν ἀρετῶν αἱ
Χάριτες τέμενός τι λαμπρὸν ὅπερ οὐχὶ πεσεῖται
ζητοῦσαι, ψυχὴν εὖξον τὴν τοῦδε “ ἐπάνειμι δὲ αὖ-
θις ἐπὶ τὰ πρόσθεν - ἐπειὸὴ διὰ βραχέων ὧν ἐδουλό-
μὴν ἐμνήσθην.

operamque ponebat (denuo enim δὰ institotum re-
vertor sermonem), ut dubiam plane palmam illi fa-
ceret, qui a virginitate cognomen invenit, unusque
omnium maximus nostro Theologus habitus fuit
(Joanni evangelistm), imo vero quemadmodum
pandendis divinitatis mysteriis, ita hac etiam parte,
proxime ad illum accederet, neque minus apud
Deum gratiosus osset, ut adeo equo inter se ambo
eimilique plane incedant gradu ; et ab omnibus ma-
1imos usquequaque clamores plaususque auferant.
Jam itaque, que de virtutibus summatim disserere,
summamque nostri in omnibus commonstrare ha-
bebam prestantiam, haud impari penitus mode
hactenus exposita esse reor, ita ut quod de Aristo-

D phane olim Plato pronuntiabat, illud nunc meliore

jure ad hunc nostrum transferri a me possit, scilicet quod Gratie splendidissimum quoddam om-
nium virtatum, neo unquam insérviturum fanum perquirentes, animam Gregorii repererint (1).

*! Rom. vr, 17, 23.

(1) Thomas noster in Vita Aristophanis.

481

THEODULI MONACHI

Pauo;s igitur, que cupiebam, hunc in modum explicatis, ad superiorem vite narrationem pedem .

nuno refero.

LXXI. His porro in rebus versanti beato Grego- A — OA'. "Ev τοίνυν τοιούτοις ὄντι τῷ μαχαρίῳ xai

rio, pietatisque scholas in* Ponto studiosissime
adhuc sectanti, litlere ἃ pstre redduntur adeo il-
lius urgentes adventum, ut nihil omnino aliud
preverlendum videretur. Quippe Cesario fllio,
procul patria exstincto, nullo rerum suarum re-
licto herede, non uxore, non liberis ; nam celibem
semper vitam egerat ; omnique ideo, secundum le-
ges, ad parentes devoluta hereditate ; hio quando
paler ipse, cum «etate ac valetudine fessus, tum
domestico hoc vulnere animo languens, rebus trac-
tandis impar esset : nec obviam imminentibus in-
vidis, et in aliena tanquam sua invadentibus ire,
manumque conserere valeret; causa autem hec
erat, quod Cesarius, qui flsci principis questor
fuisset, eaque re aliquam publice pecunie partem
secum habuisset, lege repetundarum teneretur.
Gregorium itaque filium, qui res ejusmodi pul-
chre norat expedire, e Ponto ad 86 revocare necesse
habuit. At ille, cui patri non obtemperare summum
facile nefas habebatur, et qui ipsum item Jesum
meum 8uíis parentibus dicto obedientem fuisse scie-
bat, continuo aderat, haud sua quidem plane
sponte, et partim ille tamen sua quoque sponte:
invite nimirum, quod religiose quietis sue, non
litium ac molestiarum amans esset, et sua rursum

τῶν τοῦ Πόντου φροντιστηρίων ἔτ᾽ byopivip γράμματα
παρὰ τοῦ πατρὸς ἀφιχνεῖται, οὕτω τὴν ἄφιξιν
ἑπισπεύδοντα ὡς μηδὲν ἔτ᾽ ἄλλο τῶν πάντων δοκεῖν
προύργιαίτερον εἶναι - τοῦ γὰρ παιδὸς Καισαρίου
ἐπ᾽’ ἀλλοδαπῆς τὸν βίος ἀπολιπόντος, καὶ μηδοντι-
νοῦν τοῦ πλήρου διάδοχον ἔχοντος, οὗ γυναῖκα, οὐ
τέχνα, οὐδὲ γὰρ ὡμίλησε γάμῳ, ἀλλὰ τῆς οὐσίας
ἀπάᾶσης ἐπὶ τοὺς γεγεννηκότας χατὰ τὸν νόμον ἰού-
σης, ἐπειδήπερ ὁ πατὴρ χαὶ γήρως εἵνεχα λέγω,
xai νόσου, xal τῆς χατασχούσης αὐτὸν δι᾽ αὐτὸν
ἀθαμίας, οὐχ οἵός τε ἦν πράγμασι χρῆσθαι καὶ
πρὸς τοὺς ἐπιχειμένους τῶν φθονούντων xal τοῖς
ἀλλοτρίοις ὡς οἰκείοις ἐπιπητώντων ἀντέχειν xal
διαμάχεσθαι αἰτία δὲ ἦν τὸ τὸν Καισάριον τῶν βασι-
λείων θησαυρῶν γεγενῆσθαι ταμίαν, κχἀντεῦθεν
δημοσίων ἔστιν ὧν εὐπορῆσαι χρημάτων καὶ DU
ταῦτα χαταδαλεῖν, εἰς ἀνάγχην κατέστη τὸν Γρηγό-
ρον ἐχεῖθεν πρὸς ἑαυτὸν μεταπέμψασθαι, δεινὸν
ὄντα τὰ τοιαῦτα περαίνειν " xal ὃς τό τε μὴ πεί-
θεσθα: πατρὶ τῶν ἀτοπωτάτων νομίσας, καὶ ἅμα
τὸν ἐμὸν Ἰησοῦν ὁποτασσόμενον τοῖς γονεῦσιν εἰδὼς
αὐτίχα παρῆν " οὔτι ἑχώνγε, καὶ ἑχὼν ἐν τῷ μέρει"
τὸ uiv, οἷς ἡσυχάζειν ὑρεῖτος xal μὴ πράγματα
ἴσχειν, τόδ᾽ οἷς ἔμελλεν ὑπὲρ τῆς τοῦ συγγόνευ ψυ-
χῆς φροντιεῖν, xal τὸν πατέρα χουφιεῖν τῆς ἀνίας.

sponte, quod fraternorum manium causam suscepturus, patremque angore stque egritudine sua le-

valurus esset.

LXXII. Que omnia ut recte atque ordine com-
posuerat, ita ut quadruplatorum « montes omnes
collesque, secundum Isaiam ?', deprimerentur,
et nnfractuosa recta ac plana fierent, » adheoc ut
fratrem sororemque Gorgoniam, ejusmodi concio-
nibus funebribus laudarat, que stuporem omnibus

admirationemque cient, patri itidem bifariam au- C

xilio fuit, tum quod quidquid hinc moeroris conce-
perat abstergeret, tum quod novas illius adversus
consubstantialem Dei essentiam machinationes cor-
rigeret. Interea enim dum in otio suo filius agebat,
patrem solum interceptum, qui Arii imbuti opinio-
nibus erant, et ipnfucatis quibusdam ac perversis
raüiunculis cireumventum, statuque mentis quo-
dammodo dimotum, in bano fraudem impellunt : ut
contra coessentialem Dei naturam suum ipsis cal-
culum adderet, litterisque prescriptis, damnata
priore sententia, cum illis faceret, qui similitudi-
nem aliquam in Divinitate sciscunt, atque hoo pa-
cto tum a coessentiali Trinitate, quandoquidem
novis hisce placitis suis ipsam diremptum ibat,

OB',. Kai τοίνυν οὔοω μὲν πάντα ταῦτα χαλῶς xai
ὡς ἐχρῆν διαθεὶς, ὡς πᾶν ὄρος xat βουνὸν συχοφαν-
τικὸν χατὰ τὸν Ἡσαΐαν ταπεινωθῆναι, καὶ γενέ-
σθαι τὰ σχολιὰ εἷς εὐθέα * λόγοις δ᾽ ἐπιταφίο:ς τὸν
ἀδελφὸν προσειπὼν xai τὴν ἀδελφὴν Topyovíav,
πάντας εἰς ἔχπληξιν xal θαῦμα κινοῦσιν, ὃ δὲ καὶ
τῷ πατρὶ διπλῇ βοηθεῖ " τῷ τε τῶν ἐπὶ τούτοις
δυσχερειῶν ἀπαλλάξαι, χαὶ τῷ τὴν χατὰ τοῦ ὁμοου-
σίου καινοτομίαν διορθώσασθαι - τούτου γὰρ ἀπόντος
ἐν ἡσυχίᾳ, μόνον οἱ τὰ 'Αρείου φρονοῦντες bxetvov
ἀπειληφότες, xal λόγοις κιδδήλοις καὶ διεστραμμέ-
νοις αὐτὸν ὑπελθόντες, xal οἷον ἐχστήσαντες ἔαυ-
τοῦ πείθουσι σφίσι χατὰ τοῦ ὁμοουσίου συνθέσθαι
χαὶ διὰ γραμμάτων, τὸ μὲν, ἀπειπεῖν. Τοῖς δὲ ἔυνει-
πεῖν τὸ ὁμοιούσιον δογμάτίζουσι * καὶ διαστῆσαι μὲν
ἑχυτὸν τῆς ὁμοουσίου Τριάδος, ἐπειδὴ καὶ ταύτην
αὐτὸς διέστησεν, οἷς συνέθετο, διαστῆσαι δὲ xal τοὺς
ἄλλους ἑαυτοῦ τε xal τῆς αὐτοῦ κοινωνίας " τοὺς
τε τὸν μοναδικὸν βίον ἀσχοῦντας καὶ πρὸς Θεὸν αἰεὶ
βλέποντας, xal ὅσοις ἔμελεν εὐσεδείας, καὶ τοῦ xar
αὐτὴν γιγνομένου * οὕτω δ᾽ ἔχοντα κχοῦτον ὁ μέγες

semelipsum separaret, tum ἃ se suaque commu- ἢ εὑρὼν, ἀλγεῖ μὲν ὡς εἶχος καὶ πρὸς τὴν μεταδολὴν

nione ceteros sejungeret, et illos videlicet, qui
Bolitariam amplexi vitam, Deum sine ulla inter-
missione contuentur, et quotquot alioqui pietatis,
et congruentium pietati officiorum, cura tangun-

δυσχεραίνει, xal συνάχθεται αὐτῷ toU ταύτῃ xpei-
χθαι, ὡς μὴ μόνον τὴν ἐν ἅπασιν αὐτοῦ τοῖς καλοῖς
εὐγένειαν xal πρὸς ἀρετὴν εὐχληρίαν, ἀλλὰ καὶ ἣν
πάντες περὶ αὐτοῦ δόξαν εἶχον áp Ova:

tur. Hoc illum igitur vir maximus affectum modo cernens, pro eo sane ac debuit gravissime animo

37 Τῥρᾳ xL, &.

489

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

290

commovebatur, et hanc sententie commutationem permoleste ferebat, et vicem illius juxta cum ipso
dolebat ; eo nimirum ipsum hac in re provectum fuisse, ut non modo eximiam in preclaris rebug
omnibus nature sus nobilitatem, et felices iu virtute progressus, verum etiam egregiam omnium

de ipso existimationem retunderet ac ebscuraret.

OT". Ὀρῶν δὲ αὐτὸν τοῖς τῆς μεταμελείας βαλλό A. — LXXIII. Ubi poeuitentie autem stimulis patrem

μενον χέντροις xai ὅλον γεγονότα τῆς λύπης xai
προσέτι τὴν ἀπάτην νομίσας ὑφ᾽ ἁπλότητος γεγενῆ-
σθαι, ἐπειδὴ τὸ γενόμενον οὐχ ἄν ποτ᾽ εἴη μὴ γεγο-
νὸς, ἀναλαμθάνει τε τοῦτον εὐθὺς σπλάγχνοις χρη-
στότητος, xai παραμυθεῖται, xai τῆς μὲν πλάνης
ἀπάγει, πρὸς δὲ τὴν ἀλήθειαν ἐπανάγει, xai μᾶλ--
λον ἢ πρόσθεν δίδωσι τῇ Τριάδι " νουθετήσας ἱχανῶς
χαὶ διδάξας ὅπως δεῖ ταύτης γνησίως ἀντιποιεῖσθαι,
χαὶ τοῖς πατριχοῖς ὅροις ἐμμένειν, χαὶ μηδὲν περαι-
τέρω προάγειν “ οὖς xai πάντας μὲν τοὺς τῆς εὔσε-
Os(ac τροφίμους, πολλῷ Ot πλέον τοὺς τῶν ᾽᾿ἔχχλη-
σιῶν προσαιτοῦντας, καὶ ποιμαίνειν ἠξιωμένους
ἐπίστασθαι χρὴ, καὶ τοὺς ἄλλους διδάσκειν δύνασθαι,
ὅσον ἐκεῖνοι μὲν ὑπὲρ σφῶν αὐτῶν, οὗτοι δὲ, ὑπέρ
τε ἑαυτῶν, xai ὦν γε προΐστανται πάντως ὑφέζουσι
λόγον * οὐδὲ γὰρ εἶναι τῶν εἰχότων, οὐχ εἶναι, τὴν
ἃ χρὴ φρονεῖν καὶ πράττειν τοὺς ἄλλους διδάσχειν
ἔχοντα τάξιν, εἰς μαθητευομένους τελεῖν.

fodicari, tristitieque se totum dare intelligebat,
ratus simul mera animi simplicitate in hano inci-
disse frsudem, quando quod semel faetum erat,
infectum fieri nequibat, visceribus charitatis ipsum
e vestigio suscipit, et consolatur, et ab errore aver-
sum ad veritatem reducit, magisque etiam quam
antea sanctissime Trinitati tradit, plene ipsum vi-
delicet cumulateque commonefacieus, et instruens,
quo omnino pacto genuinum in modum amplecten-
da Trinitas sit; manendumque intra Patrum ter-
minos esse, nec vel tantulum ulterius pedem profe-
rendum. Quos cognitos habere fines, omnes equi-
dem pietatis alumnos oportet, sed maxime tamen,
qui antistites Ecclesiarum, ac pastores suo merito
constituti sunt, et eosdem etiam alios posse docere,
caeteri enim pro se quisque duniaxat, hi autem οἱ
pro semetipsis, et pro iis quibus praesunt rationem
omnino reddituri erunt. Quippe haudquaquam

rationi consentaneum esse, non esse profecto, ut qui, que sentire alque agere conveniat, alios do-
cere debeat, eorum ipse iinperitus sit, et quanquam doctoris locum teneat, inter discipulos adhuc reapse

consistat.

ΟΔ΄. Τοῦ μέν οὖν πατρὸς, οὕτως ἐπιχαιρότατα(,) LXXIV. Patrem itaque sane quam opportune

προὔστη, καὶ ὃν τῆς εἰς φῶς προαγνωγῆς αἴτιον
ἔσχε τοῦτον ἀμέλει τοῦ ἀληθινοῦ φωτὸς μιχρὸν
ἀποπλανηθέντα, πρὸς τοῦτ᾽ αὖθις αὖ ἐπανῆγεν,
εὐγνώμονος παιδὸς ἔργον ποιῶν, καὶ ὧν εἴληφε
παρ᾽ ἐχείνου, πλείω xal μείζω διδοὺς, εἴπερ τὸ
πλανηθεῖσαν ψυχὴν ἐπιστρέψαι xai σῶσαι, μεῖζον
ὅτου τις ἂν εἴποι παντός * τοὺς δ΄ αὖ διαστάντας
καὶ ζῆλον θεῖον ἀνηρῃμένους, οὕτω δυνάμει λόγου
χαὶ πνεύματος ἐπανήγαγε xai τούτῳ διήλλαξε xai
συνέδησε τοῦ λοιποῦ, χαὶ εἰς ἕν ἄμφω τὰ μέρη συν-
ῆψεν, ὡς xai τῷ τὴς ἑνώσεως μεγέθει xai τάχει,
τὴν διάστασιν ἀπιστεῖσθαι ^ οἷς γὰρ αὐτὸς τοῦ παι-
δὸς ἀχούσας αὐτίχα μάλα συνέθετο χαὶ οὐχ ἀντεῖπεν,
ἀλλὰ καὶ τῶν πεπραγμένων οὕτω κατέγνω, ὡς καὶ

δάχρυσι πλείστοις ἐξιλεοῦσθαι τὸ Θεῖον, oi, ἐξέστη p

τῆς ἐξ ἀρχῆς ὑποθέσεως, ἐν τούτοις ἔγνωσαν ἀτε-
χνῶς, ὡς οὐ καχουργῶν οὐδὲ πονηρευόμενος, ἀλλ᾽
ἀκερχαιότητι γνώμης χάλλιον ἔχειν ἐχεῖνο νομίσας,
προσέθετο * ὡς μὴ τῆς γνώμης ἀλλὰ τῆς ἀπλότητος,
xai τῶν ἡπατηχότων εἶναι τὸ ἔγχλημα. Τοῦτο τὸ
ἔργον οὖχ ἀτιμότερον οἶμαι, οὔτε τῆς θαυμαστῆς
ἡσυχίας, οὔτε τῶν πολλῶν ἱδρώτων xal πόνων, xai
τῆς μεγάλης ἐν εὐτελείᾳ φιλοσοσίας * μάλλον δὲ οὐ-
δὲν ἐχείνιυν εἷς φιλοτιμίαν τοσοῦυον, ὅσον τὸ τοὺς
διὰ Θεὸν στασιάζοντας xai ἱερῶς διχφερομένους,
ὁμονοίας ἔχεσθαι πεῖσαι, xal εἰρήνην ἐσπάσασθαι,
χἀντεῦθεν Θεοῦ παῖδα χεκλῆσθαι.

hoc pacto suis consiliis gubernabat, et quem sui in
lucem ortus auctorem habebat, illum utique non-
nihil a veraluce deerrantem, rursus ad hanc ipsam
reduxit, boni candidique filii functus officio, que-
que a patre acceperat beneficia, pluribus ac majo-
ribus exsolvens ; namque animam in errore versan-
tem in viam revocare ac servare (Jac. v. ult.), id
haud paulo majus alto quovis, cujuscunque nominis
modique, beneficio est. Tum illos etiam qui a pa-
rente sese abalienaverant,zelumque divinum indue-
rant, ita sermonis spiritusque sui efficacia rursus
in coucordiam cum illo reduxit, ao reconciliavit,
et in posterum conjunxit, et utramque partem it&
coadunavit, ut conjunotionis illius magnitudo, et
celeritas, inoredibilem pene superiorem faceret
distractionem. Quippe quoniam ut sententiam filii
pater audierat extemplo sine ulla refragatione illi
accederet, ime eliam pus egisset sie ipse damna-
ret, ut uberrimis Iacrymis hujus Bus a pristino in-
stitulo defectionis veniam & Deo exposceret ; inde
plane intelligebpnt, minime illum dolo malo ac
veteratoria quadam pravitate,sed ingenua animi in-
tegritate qua rectiora illa esse sibi persuaserat, ea-
dem amplexum fuisse. Ita ut erroris illius culpa,
nontamanimo,quam incaute simplicitati,astutisque
deceptoribus, imputanda veniret.Quod nostri opus,
meo judicio, haudquaquam minoris existimandum

est, quam aut admirabile illud otium, aut multi juges labores sudoresque, ac plane colestis in summa
frugalitate vita, sive potius, nihil illarum tam esse gloriosum ac honorificum, quam Dei causa
dissidentes, sancteque inter sese controversantes, ad mulus concordie studium, pacisque amorem,
adducere, eaque re filii Dei appellationem ?* promereri.

28 Mattb. v, 9.

291 THEODULI MONACHI 292

LXXV. Quid tum: vero postea accidit ? Nempe A ΟΕ". Τί «à ἐνυεῦθεν ; Χρίει μὲν xal ἄκοντ᾽ αὐτὸν ὁ
Gregorium quantumlibet renitentem saoro sacer- πατὴρ, ἱερωσύνης τῷ χρίσματι, xal τῆς τοῦ mproDv-
dotii unguento pater ungit, ac presbyteri honore τέρου τιμῆς ἀξιοῖ " xal δείχντσι θύτην Χριστοῦ, τὸν
auget Christique sacrificum inaugurat, qui etiam εἰς τούτους τελοῦντα xal πρὸ τῆς χρίσεως, xai θύοντα
priusquam inungereturex hocordine erat ; immo- μὲν, οὐ τὸν ᾿Αμνὸν τοῦ Θεοῦ τὸν αἴροντα τὴν ἅμαρ-
labat ille vero, non Agnum Dei peccata mundi tol- τίαν τοῦ κόσμου, ἀλλὰ τῷ Θεῷ θυσίαν αἱνέσεως,
lentem '**, sed Deo hostiam grati& ac ]lau- θύοντα δὲ xal ἑαυτὸν ἱδρῶσι διηνεχέσι xal πόνοις,
dis 39. sed et semetipsum perpetuis laribus xai τῷ μελέτην θανάτου τὸν βίον ποιεῖσθαι, θυσίαν
sudoribusque, actaque in meditatione mortis vit& ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρεστόν, χαθιερωμένην xai πρὸ
omni, « hostiam viventem, sanctam, acceptam ?!,» γενέσεως " Ty δὴ xal μόνην ἔγωγ᾽ ἂν φαίην μᾶλλον
et ante jam votivam, quam editam in lucem fuerat, θεοφιλῆ χαὶ περὶ πλείονος γινομένην τῷ Oc ἡμᾶς
sacrificabat, quam ego unam haud dubitem magis τυθέντι Χριστῷ * ὁ piv οὖν οὕτω τὸν παῖδα προῦε-
Deo charam magispue pretiosam Christo, qui no- — 6Anp£voc, πολὺς ἦν παρ᾽ ἑαυτῷ τοῦτον κατέχειν ἐθέ-
sira causa immolatus est, affirmare. Postquam λων, xxl οὐχ ἐῶν ἑτέρωσέ πῃ χωρεῖν * ἵν᾽ εἴη περὶ
hoc modo in collegium sacerdotum pater fllium πάντ᾽ αὐτῷ τοῦ λοιποῦ χεὶρ δεξιὰ, ὁμοῦ μὲν, συνδιέ-
cooptavisset, id unice agebat, ut illum secum per- B πων x&i συναντιλαμδανόμενος τοῦ ποιμνίου xal σχε-
petuo retineret, nec usquam alio illi abeundi po- " 90v ἄλλος αὐτός τῇ ἘΕχχλησίᾳ καὶ ὧν xal δοχῶν,
testatem faciebat : quo deinceps ipsi ad omnia ὁμοῦ δὲ xai βαχτηρία xai ἔρειπαμα γήρως, καὶ
dextre manus loco esset, eo quod simul una πάντα τούτῳ γιγνόμενος.
cum ipso commissi gregis gubernationem atque tutelam sustineret, et fere alter iqse Ecclesie
et esset et haberetur, simul item scipio ac fulcrum senectutis, unoque verbo omnia ipsi esset.

LXXVI. Quippe soluto jam per longam adeo OS". Τοῦ yàp δὴ φυσικοῦ τόνου τῷ μήκει τοῦ βίου
vitam naturali corporis vigore, cum annos circiter παραλυθέντος, ἐνενηχοντούτης γὰρ ἦν, οὔθ᾽ ἑπυτῷ
nonrginta nalus esset, haud amplius aut semet- οὔτε roi; ἄλλοις οἷός τ᾽ ἦν τὰ εἰχότα κεχρῆσθαι,
jpso, aut aliis recte uti 'poterat, verum plurimum ἀλλὰ xal πλείστης ὅσης ἐπιχουρίας ἔξωθεν δεῖσθαι
aliene opis ac solatii fomentique, et quispiam καὶ παραμυθίας, xai οἷόν τινος ὑπανέχοντος τοῦτον
qui ipsum velut sustentaret refoveretque, ipsi opus κχαίπως ἀνᾳχτωμένου. Ὅδ᾽ ἕτερον μὲν ὡς λόγος
erat. Hic noster, secundum vetus verbum (1), ἐδίδου, ὅτερον δ᾽ ἀνένευε ^ τὸ μὲν γὰρ ἀνέχεσθαι
altero concesso, alterum abnuit ; quemadmodum φροντίδων ἀφελχουσῶν τῆς iv φιλοσοφέᾳ ῥᾳστώνης,
enim nibil molestius, aut minus sibi conve- δεινόν τε ἡγεῖτο xal ἥχιστα πρὸς αὐτοῦ " «à δὲ συμ-
niens ducebat quam curis ac negotiis, a beata πνεῖν xai συμπράττειν τοχεῦσι, xal μηδ᾽ ὀντινοῦν
philosophie suse quiete sese abrtracturis, im- ( ὑπὲρ αὐτῶν κίνδυνον παραιτεῖσθαι μέρος εὐσεδείας
plicari, sic e contrario cum voluntate parentum — 99x ἐλάχιστον εἶναι νομίζων καὶ ἅμα πρὸς Θεὸν θε-
consentire, illisque auxilio esse, nec ulla eorum ραπείαν, ὃς κελεύει πατοάσι νέμειν τιμὴν, οἷος ἦν
in gratiam reeusare discrimina, non minimam pie- πάντ᾽ εἴχειν χελεύοντι τῷ πατρὶ xal δαύτερα τἄλλα
tatis parlem, atque Dei etiam, qui parentes ho- νομίζειν.
norandos sanxerat 33, cultum esse ratus, ad omnia patri jubendi concedenda, ceteraque posthabenda,
promptus erat.

LXXVII. Ceterum paucis post diebus denuo in OZ'. Τέως γε μὴν μικρὸν ἐνταῦθ᾽ ἐπισχὼν, ἀναχω-
Pontum regreditur,ad familiarem sibiadamatamque ρεῖ μὲν εἰς Πόντον, καὶ τὴν συνήθη xxi φίλην αὐτῷ
quietem, hactenus duntaxat, ut seipsum penitus ἡσυχίαν, ὅσον τε ἑαυτὸν ἐπισχέψασθαι καὶ τοὺς ὅλ-
exouteret, et. alios sue exemplo doceret, non e λους παιδεῦσαι, μὴ τοῖς μεγίστοις εὐθὺς Ἐγχειρεῖν *
vestigio res maximas ac santissimas temere attre- ἐπανεισι δὲ αὖθις ὅτι τάχιστ᾽ αὐτοῖς κατὰ τὴν χυρίαν
ctandas esse, mox dein sub prestitutum diem ad τῶν ἡμερῶν, καὶ δίδωσιν ἑαυτὸν τῷ τε πατρὶ xai
8uos propere recurrit patrique, δὲ urbi patrie, to- τῷ πόλει ^ τῇ μὲν, φάρμακον σωτηρίας διὰ τῶν λό-
tum sese tradit, patrie salutiferum quoddam reme- γων τῷ δὲ, γήρως παραμυθίαν, xal τῶν ἐκεῖθεν
dium sua eruditione facundiaque futurum, patri δεινῶν, θαυμαστόν τινα xal. μέγιστον xoupisuéóv xn !
senecte solatium ortarumque inde erumnarum, λόγοις αὐτοσχεδίοις κοσμήσας τὴν ἑορτὴν, καὶ τὰ
summum maximumque allevamentum, continuo εἰκότα πανηγυρίσας͵ ἀπολογεῖται μὲν ὁπὲρ τῆς φ»
autem subita festum oratione ornans, ac decenti γῆς, xai ὡς εὐλόγου χαὶ θεοφιλοῦς μνημονεύει"
concelebrans laudatione, fuge suse causam dícit : δείχνυσι δὲ xai τὴν sic αὐτοὺς τοῦ πατρὸς μεγαλο-
eamque ut probabilem Deoque gratam commemo- ψυχίαν, θαυμαστήν τινα xal πλείστου ἀξίαν.
rat, tum et patris sui in cives credibilem maximoque habendam in pretio magnanimitetem

commendat.
? Joan. 1, 29. *? Hebr. xir, 156. 8: Rom. xi, 1. *! Kxod. xx, 12 ; Ephes. vi, 2.

(4) Iliad. VIII, 250.

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

294

OH'. Βασιλείου δὲ τοῦ πάνυ τῆς τῶν Katcaplov A — LXXVIIIL. Magno autem Basilio Caesariensis

Ἐκχχλησίας ἐπειλημμένου, συμθαίνει xai τουτονὶ τὸν
μέγαν, πάρεργον ὡς ἂν εἴποι τις τῆς ἐχείνου γενέ-
σθσι χειρός τε καὶ γνώμης, xai. προδεθλῇσθαι Σασί-
μων τρόπῳ τοιῷδε - τῆς γὰρ Καππαδοχίας ἀπάσης,
μιᾶς μὲν οὔσης ἡγενομίας τοπρόσθεν, xai ὑφ’ ivl
μάλιστα γνωριζομένης τε χαὶ χαθισταμένης ποιμένι,
εἷς δύο δὲ τῳτότε οὐ μόνον ἡγεμονίας ἀλλαὶ χαὶ μη-
τροπόλεις διαιρεθείσης, τήν τε Καισάρειαν χαὶ τὰ
Τύανα, γίγνεταί τι τοιοῦτον, ὃ xal μηδὲν ὑγιὲς καὶ
αὖ θεοφιλὲς ἔξεστι προσειπεῖν ^ τὸ μὲν, οἷς θαυ-
μασθοῦ τετύχηχε τέλους * τὸ δὲ, ὡς ἔξω τοῦ γιγνο-
μένου και βουλευθὲν τὴν ἀρχὴν xal πραχθέν.

Ecclesie pontificatum adepto, contigit equidem
et magno nostro Gregorio, ut perfunctoria que-
dam manus mentisqueBasiliiopella, quemadmodum
haud absurde dixeris, fieret, Sasimorumque presul
hujusmodi quadam ratione crearetur; tota nimirum
Cappadocia, que una adhuc provincialis prefectura,
eademque sub uno item potissimum antistite censa
ac constituta fuerat,in duas tum primum prafe-
cturas pariter, duasque metropoles ecclesiasticas,
Gesariam el Tyana, distracta, illius modi quiddam
ea in re fiebat quod et prorsus inconaultum, et rur-
sus Deo acceptum, haud immerito appellaveris, hoc

quidem certe eatenus, quod eventum sorliretur preclarum : malesanum autem ideo, quod pre-
ter jus et fas tum conceptum animo ab initio tum opere ipso peractum esset.

ΟΘ΄. Ti μὲν yàp Τυανων προέδρῳ, δίκαιον εἶναι B. LXXIX. Tyanensi nimirum pontiflei (1) ju-

ἐδόκει xal λόγον ἔχον͵ xal τὰ πνευματιχὰ τοῖς δη-
μοσίοις συνδιαιρεῖσθαι, κἀντεῦθεν ἔστιν ὧν ἀντι-
ποιεῖσθαι χωρίων ὡς αὐτῷ γε ταύτῃ διαφερόντων *
Βασιλείῳ δὲ οὐχέτι ^ ἀλλ᾽ εἶναι μὲν καθ᾽ αὐτὰ τὰ
Τύανᾳ συγχωρῆσαι, ἑτέρου δὲ μηδενὸς τοπαράπαν
προσάπτεσται * ὡς πάντων τῶν ἄλλων τῇ Καισαρέων
Ἐχχλησίᾳ κατὰ τοὺς ἄνωθεν νόμους ἀναχειμένων, αὐ-
τὸν δὲ τὴν τῶν Καππαδοχῶν ἅπασαν χώραν πλείστοις
ὅσοις ἐπισχόποις διαλαθεῖν * xal μηδ’ ἡντινοῦν αὐ-
τοῖς πόλιν fj χώμην οἵαν ἱεραρχίαν δεδέχθαι, ταύτης
ἔξω καταλιπεῖν * ἐφῷ μάλιστα μὲν πλείω τε xal
καλλίω τὴν τῶν ψυχῶν ἐπιμέλειαν ἐντεῦθεν γενέσθαι,
ἔπειτα διὰ τοῦ τῶν ἐπισχόπων ἕχαστον τὰ οἰχεῖα
χεχτῆσθαι, xal τούτων χατάχρας ἀντιποιεῖσθαι * τήν
τε στάσιν ἐξ ἀνάγχης λελύσθαι, τήν τε Καισαρέων
πλήν γε Τυάνων, τὰ αὐτῆσ αὖ χεχομίσθαι, μὴ δυνα-
μένου τοῦ Τυανέων πρὸς τοσούτους ἀνταίρε!».

stum atque δασυτ esse videbatur, ut una cum
civilibus publicisque spiritualia dividerentur; atque
ut loca quaedam, tanquam haoc ratione debita, in
suam ditiomem potestatemque inde assereret, quod
Basilio haudquaquam probabatur, qui Tyanensi
quidem Ecclesie liberam suamque jurisdictionem
permittebat, modo ne aliud preterea quidquam sibi
usurparet, quando reliqua omnia antiquo jure pon-
tificio Cesariensi Ecclesie attributa essent : ea igi-
tur re Cappadociam omnem plurimis ille occupare
episcopis nullumque oppidum aut pagum pontificali
suscipiendo imperio idoneum, eo vacuum relin-
quere; hoc potissimum consilio, ut amplior inde
accuratiorque animarum exsisleret curatio, deinde
etiam, ut episcopis suas singulis tenentibus, ac pro
virili parte acerrime tuentibus, sedes, et seditioni
necessario finis imponeretur, et sua iterum, exce-

ptis Tyanis, Cesariensis recuperaret Ecclesia, impari videlicot pluribus futuro Tyanensium anti-

atite.

IT. Ταῦτα δ’ ἐπαίνων ἀξίως διανοηθείς τε xal xa-
ταπράξας, xai πάντας ἐχπλήξας οἷς δεξιῶς ἄγαν
ἐξεῦρε, τὴν μὲν οὐχ εὐλόγως διαιρεθεῖσαν χώραν, εἰς
Ἐν αὖθις εὐλόγως συναγαγεῖν xai συνάψαι, τοὺς δὲ τῇ
πρὸς αὐτὸν βασχανίᾳ τοῦτ᾽ εἰργασμένους αἰσχῦναι,
χαθ᾽ ἕν τοῦτο μόνον οὐχ ἔδοξε χαλῶς, οὐδ᾽ ἀξίως
ἑαυτοῦ βεδουλεῦσθαι, τῷ καὶ τὸν Γρηγόριον ἕνα τοῦ
τοιούτου καταλόγου xai ταυτησὶ τῆς φορᾶς πε-
ποιῆσθαι, χαὶ τὴν μεγάλην τοῦ λόγου φωνὴν καὶ
πάντα περιηχοῦσαν τὰ πέρατα, Σασίμοις φέρων iyxa-
ταστῆσαι, παραρλήσιον, ὥσπερ dv, sl καὶ τὸν ἥλιον
ἠξίωσεν ὁστισοῦν ἐν φαύλῳ τῆς γῆς μέρει συγ-
χλεΐειν,

TIIA'. Καίτοι εἰ τὸ τοὺς ἁπλῶς ἑταίρους,χἂν μὴ πολλου
τινος ἄλλως ἀξιοι τὐχωσιέ ὄντες, τῶν εἰχότων ἀπο-
στερεῖν οὐχ ἐπαινετὸν, πῶς οὐχ ἂν εἴη τῶν ἀτόπων
χαὶ πάσης ἀγνωμοσύνης μεστὸν, ὅταν τις μετὰ τοῦ
πάνυ tot μανικὸς ἐραστής τε xal ἐρώμενος εἶναι,
βέλτιστος διὰ πάντων χαὶ πολλαχόθεν ἔχων θαυμά-
ζεσθαι, ἔπειτα μὴ τῆς γιγνομένης παρὰ τοῖς ταῦτ᾽

(1) Anthimo.

LXXX. Ceterum ut laudabiliter ista excogitavit
pariter ac perfecit, omniumque sibi admirationem
peperit Basilius, eo quod solertissime viam repere-
rat, inconsnlto consilio divisam provinciam, 88-
pienter rursus in unum conducendi conjungendi-
que, justumque illis, qui hec mera adversus ipsum
malevolentia ac invidia stimulati patrarant, incu-
tiendi pudorem. Ita in hoc uno duntaxat, neque
bonum, neque se dignum, iniisse vlsus est oonsi-
lium, quod pontificalis hujus catalogi ao proventus
unum etiam Gregorium feceisset, et magnam illam
divini verbi vocem, omnesque terrarum pervaden.»
tem fines. Sasimis imposuisset, haud dissimili ra-
tione, atque si solem quispiam ignobili aliquo terree
loco conclusum abdere velit.

LXXXI. Jam si amicos quoscunque, qui caete-
roqui haud magno admodum numero locoque sunt,
lis qute aequa et convenientia sunt fraudare, haud-
quaquam honestum 80 laudabile habetur; quomo2o
non absonum plane,et iniquitate plenissimum fue-
rit, quando qui pene insano alicujus amore depe-
rit, nec minus invicem eidem redamatur ; qui pre-

295

THEODULI MONACHI

terea longe omnibus in rebus prestantissimus, om- A αὐτῷ ξυνειδόσι, τιμῆς ἀπολαύῃ, Ὃ δὴ καὶ τότε

nique artium virtatumque genere admirabilis est ;
hic apud hos ipsos, qui istarum rerum omnium
conscii teslesque ipsi sunt, jus suum honoremque
debitum, non consequitur ? Quod tum Gregorio usn
veniens vehementer homines perturbavit ; quippe
qui summa illum queque aBasilio accepturum, et,
que tum Basilium dare, tum Gregorium accipere
par erat, speraverant; parva vero quepiam dun-
taxat, et que adeo infra sanctissimam ipsorum
necessitudinem, aliorumque exspectationem essent,
reipsa cennebant, ut priusquam flerent, nemo fu-
tura credidisset, et facta denuo item incredibilia,
cecisque ambagibus involuta, viderentur, usque
adeo preter omnem hominum spem tum ;Basilius
visus est, neque Gregorio, ut insigni plane viro,
aliosque omnes supergresso, dignos habuisse ho-
nores; neque ut cetera ipsi viliora essent omnia,
amicitie saltem jura erga sodalem suum observare,
sed ipsum noa secus ac oseteros hoc in negotio
habere, voluisse, quo ipso non Gregorium magis,
quam illo semetipsum, dehonestabat. Nisi hoc for-
tasse modo Basilium quispiam defensum eat, quod
neque sodalis sui despicatione, neque singularis
atque mutue sue familiaritatis, dateque dudum et
accepte fidei, oblivione, neque rursus ignoratione
veri pretii, quo dignus omnine Gregorius esset, ad
hanc de ipso ferendam sententiam veniret ; sed
quod hominem apud se perpetuo retinere, ejusque
presentia ac consuetudine oculos animumque pa-
Bcere cuperet, neque saavissimam modo sibi illius
vocem ac linguam auribus usurpare, sed orationi-
bus ilem ipsis frui, de quibus tantopere gloriari
solitus erat, quanto nemo omnium ad illum diem
de suis ipsius (1). Hoc vero cum aiia ratione
nulla oonsequi posset, et flagrantissimo Gregorii
desiderio adductus, novas illas sibi usurpandas sta-
tuit machinationes, et simul quod animi illius
magnitudinem, atque erga se observantiam, claris-

περὶ τὸν Γρηγόριον δήπουθεν γενονὸς πάντας ἐξ.
ἐπλὴξε * μεγάλα μὲν οἰομένους ἂν αὐτῷ παρα Βασι-
λείου γενέσθαι, xai ὅσα τοῦτον χἀχεῖνον, τὸν μὲν
δοῦναι, τὸο δ᾽ εἰχὸς εἰληφέναι * μικρὰ δὲ ἰδόντας, xal
οὕτως τῆς τε πρὸς ἀλλήλους αὐτῶν θαυμαστῆς ἕξεως
καὶ τῆς τῶν ἄλλων προσδοχίας παντάπασιν ἀπο-
δέοντα, ὡς πρὶν μὲν γενέσθαι, μὴ πιστεύεσθαι ἂν
γεγενῆσθαι, γενόμενα δὲ πάλιν αὖ ἀπιστεῖσθαι xal
εἰς ἄπορον πίπτειν * οὕτως ἀπ’ ἐλπίδος ἀπάσης Ba-
σίλειος ὦπται * οὔτε τοῦτον ὡς θαυμαστόν τινα xal
ὑπὲρ πάντας ὄντα τοὺς ἄλλους τὰ εἰχότα τιμήσας,
οὔτ’ εἰ μή τι ἕτερον, τοὺς γοῦν ἑταιρίας νόμους περὶ
αὐτὸν ἐθελήσας φυλάξαι, ἀλλὰ χατὰ τοὺς ἄλλους καὶ
τούτῳ χρήσασθαι " οὐ μᾶλλον τοῦτον ἐντεῦθεν, ἣ
ἑαυτὸν ἀτιμάσας ἐχεῖθεν " πλὴν εἴ τις ὑπὲρ αὐτοῦ
τοῦτ’ ἔχει λέγειν, ὡς οὐχ ὑπερφρονῶν τὸν ἑταῖρον,
οὐδὲ τῆς ὑπερφυοῦς πρὸς ἀλλήλους συμπνοίας xai
τῶν ἐξ ἀρχῆς ὁμολογιῶν ἥχων εἰς λήθην * οὐδ᾽ αὖ
ὅσου τινὸς ἦν ἐχεῖνος ἀξιόχρεως ἀγνοῶν, ἐπὶ ταύτην
ἔπειθ᾽ ἥχει τὴν ψῆφον, ἀλλ᾽ àpa παρ᾽ αὐτῷ τοῦτον
ἔχειν ἐθέλων αἱεὶ, καὶ ὁρᾷν xal ξυνεῖναι, καὶ μὴ
μόνον τῆς ἡδίστης αὐτοῦ (2) φωνῆς τε καὶ γλώττης
ἀχούειν, ἀλλὰ καὶ λόγων ἀπολαύειν ἐχείνων, οἷς
ἐφιλοτιμεῖτο τοσοῦτον, ὡς οὔπω τοῖς ἑαυτοῦ τῶν
πάντων οὐδεὶς, ἐπεὶ τοῦδε τυχεῖν οὐκ ἄλλως οἷος τ'
Tv, καινοτομεῖν διά τε τὸν πόθον ᾧετο δεῖν, καὶ ἅμα
τὴν τοῦ Γρηγορίου μεγαλοψυχίαν χαὶ ἣν πρὸς αὐτὸν
εἴχει αἰδῶ σαφῶς ἐπιστάμενος - ὧν τοσοῦτον αὐτῷ
περιῆν, ὥσθ᾽ ὅπερ ἐχεῖνον ἐχρῆν πρὸς αὐτὸν ἐνδε-
δεῖχθαι, ὡς ἄρα περὶ πλείονος αὐτὸν πάντων ποιεῖται,
τῷ μὴ συντεταχέναι τοῖς ἄλλοις͵ τοῦτ᾽ αὐτὸν πρὸς
ἐχεῖνον μετὰ πολλοῦ τοῦ περιόντος εἰργάσθαι - δι'
ὧν γὰρ πρὸς τὴν χειροτονίαν ταύτην καλούμενος, οὐχ
ἀντεῖπεν * οὐδ᾽ ἀπεπήδησεν ^ ὅπερ ἐχεῖνος πάντως
ἔπαθεν ἂν, εἰ τοὐναντίον πρὸς ἐκεῖνον ταῦτ᾽ αὐτὸς
εἴχε ποιεῖν, ἔδειξεν ὅσου τινὸς τἀχείνου τιμᾶται,
καὶ ὡς τὴν ἑαυτοῦ δόξαν παραπολὺ τῆς ἐκείνου
νομίζει.

sime perspectam haberet. Quibus noster virlutibus tantum preestabat, ut quod erga illum declarare
Basilius debuerat officium, tantum se nimirum supra alios omnes Gregorio deferre; ut novorum
istorum antiístitum in numero illum non reponeret, id. Basilio majorem profecto in modum ipse
prestaret, eo videlicet ipso, quod ad predictam inaugurationem vocatus, nihil contradiceret, nec
aufugeret, quemadmodum sine dubio facturus fuerat Basilius, si contra ejus modi quidpiam in
illum faciendum habuisset Gregorius, satis ostis ostendit, et quanti auctoritatem illius faceret, et quod

illius gloriam eue longe anteferret.

LXXXII. Cave vero dicas, Quid igitur extemplo ἢ IIB. Ke! ὅπως μὴ εἴπῃς " Τί οὖν εὐθὺς ἐκεῖθεν

inde sese subduxit Gregorins? Deo nimirum ad
hoc pariter ac illud impellente, tum primum
cessit, tum postea rursus aufugit, qui summam
item Gregorii nostri animi moderationem monstra-
bat, et simul neque orbem terrarum tali orbar) si-
nebat viro; qualem ego, nempe pulohra omnia pa-
riter pervugatum, neminem ullo unquam tempore
videre memini, neque ipsum, ipsiusque erquisitis-
simas dicendi artes, in obscuro ac vilissimo loco

ἀπέδρα ; τοῦ γὰρ Θεοῦ xai τοῦτο χἀχεῖνο κινοῦντος,
ett τε τὴν ἀρχὴν, καὶ αὖ πάλιν ἀπέδρα * τήν τε
ἐπιείκειαν τούτου δειχνύντος, καὶ ἅμ: οὐχ ἀνεχομέ-
νου, μή τε τὴν οἰχουμένην ἀνδρὸς ἐστερῆσθαι τοιού-
του, οἷον ἐγὼ οὐδένα διὰ πάντων οὕτως ἴόντα
οὐπώποτε εἶδον, μήτ᾽ αὐτὸν καὶ τοὺς αὐτοῦ λόγους ἐν
φαύλῳ, xal οὔδενὸς ἀξίῳ συγκλεισθέντας χωρίῳ, λα-
θεῖν xal οἷον ἀπούδεσθῆναι, καθάπερ τινὰ μέγαν
πυρσὸν, τῆς προσηχούσης ὕλης οὐχ οὔσης.

clausas latere; et propemodum exstingui, instar facis cujusdam ingentis, idoneo destituts sli

mento.

(1) Gregor. Epitaph. Basil. init.

(2) An αὑτῷ ex Greg. Epitaph. Bas. fine.

491

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

298

ΠΤ΄. Ταῦτ᾽ Boa θείᾳ ψήφῳ πειθόμενος, ἀπῆρε piv A — LXXXIII. Quamobrem divine obsecutus senten-

αὐτίκα Xac(guv* πρὸς δέ τι χωρίον ἡσυχίας πάνυ
τοι γέμον, μετῆρε. Καπειτ᾽ αὐτὸν εἶχε πάλιν Ναζιαν-
ζὸς, ἐν ἅπαντι τῷ χρείας ἱσταμένῳ τὰ μέγιστα τῷ
πατρὶ συναιρόμενον ^ καὶ τοσαύτην εἰσφέροντα τὴν
σπουδὴν ὑπὲρ τοῦ μήτ᾽ ἐκεῖνον ἐπὶ μηδενὶ τοπαρά-
παν μὴ δ᾽ ὁπωστιοῦν δυσχερᾶναι, μήτ᾽ αὐτὸν τῶν
ὅσα ἐξῆν ἑνὸς μηδενὸς ἀποσχέσθαι, ἀλλὰ καὶ πᾶν ὡς
εἰπεῖν θεραπείας εἶδος πρὸς αὐτὸν ἐνδεδεῖχθαι, ἔστι
δὲ ἣν καὶ οὐχ οὖσαν προσεξευρεῖν, xai ὅλως πανταχό-
θεν αὐτῷ ξυντελεῖν τὰ γιγνόμενα, ὅσην ἂν εἰ καὶ τοῖς
φρικωδεστάτοις τῶν ὄρχων ἑαυτὸν περιέσχε, ταῦτά
τε ὁμοῦ πᾶντα χαὶ ἡδέως χαὶ μετὰ παντὸς εἰσενηνο-
χέναι τοῦ βούλεσθαι ^ xai τοσοῦτο μᾶλλον, ὡς μηδ᾽
εἰσφέρειν ὅλως δοκεῖν, ἀλλὰ ταῦτ᾽ αὐτῷ παρ᾽ ἑτέρων
εἰσφέρεσθαι * καὶ μᾶλλον αὐτὸς ὑπὸ τοῦ πατρὸς εὖ
πάσχειν νομίζειν, ἢ τὸν πατέρα τιμᾷν ^ οὕτως αὐτῷ

- . » ^"^P^ ' & * -
xai πέρα τοῦ εἰχότος, τὸ εἰκὸς ἀπεόΐόου, xai τὴν Yt-

γνομένην ὑπερέδαινε τάξιν, ἐν τῷ τηρεῖν τὰ γιγνό-
μενα βούλεσθαι - ἐφιλονείχει γὰρ ὥσπερ ἑαυτόν τε
ὑπερδάλλειν ἐν τούτοις, καὶ κρεῖττον (3) ἑκάστοτε
δείκνυσθαι ^ τόν τε πατέρα παρασχευάζειν τῷ περι-
ὄντι τῶν ἀγαθῶν ᾧ εἰς αὐτὸν ἐνεποίει, μὴ μόνον
γήρως χαὶ νόσων, χαὶ τῶν ἐντεῦθεν δυσχερ:ὧν οἷόν
τινα λήθην λαμῦάνειν, ἀλλὰ καὶ λυσιτελεῖν αὐτῷ
ταῦτα διὰ ταῦτα νομίζειν.

tiae, e vestigio Sasima relinquit, locumque aliquem
quielis et tranquillitatis pleniorem petit. Subinde
vero denuo illum Nazianzus tenuit, maximum pa-
tri quandocunque usus esset adjutorem,et qui tan-
tam hic plane adhiberet contentionem, quo neque
ille ulla omnino ex re, modoque ullo, aliquam ac-
ciperet offensionem, neque ipse quidquam, quoad
ejus facere posset, omitteret, sed quecunque peni-
tus observantie cullusque sunt officia, ea omnia
ne longum faciam, patri tribueret, atque aliquam
itidem, antea ignotam, obsequii iniret ratiouem,ad
summam denique oiuni ex parte debitam illi pieta-
tem exhiberet, quanta unquam etiatsi conceptis
verbis ultimisque exsecrationibus sese obstrinxis-
set, uti potuisset contentione. Atque simul hec
universa maximaque item tum voluptate, tum
omni animi studio in patrem conferret, idque tanto
sane studiosius enixiusque, ut non ipse quidquam
ulli tribuere videretur, sed ipsi potius hac ab aliis
tribui, magisque ipse accipere a parente beneficia,
quam suis illum honorare existimaret, Ita ille qui-
dem certe plusquam ipsa officii ratio postulat, sua
patri officia reddebat, debitumqueegrediebaturmo-
dum, dum debitum servare modum studeret, se
eniin ipsum in his velut superare, meliusque ali-

quod suis specimen identidem dare, enitebatur, idque plane efficere, ut parens suorum erga illum
beneflciorum :Iagnitudine, non solum senii sui egreque valetudinis, et proficiseentium inde ma-
lorum, quodammodo oblivisceretur, verum etiam ex usu eadem 800, per hanc filii pietatem, esse du-

deret.

ΠΔ΄. Οὐ τοίνυν περιόντος μὲν αὐτοῦ xai τὸν ἥλιον (Qj — LXXXIV. Verum enim vero non superstitis dun-

βλέποντος, τοσοῦτον οὗτος Ttmolrto λόγον, ἀπογενο-
μένου δὲ xai μηκέτ᾽ εἰς τοὺς καθ᾽ ἡμᾶς ζῶντας
τελοῦντος, ἐλάσσω * ἀλλὰ xai τοῖς πράγμασι τούτοις
οὕτως ἐχρήσατο, ὡς ἀχολουθῆσαι παντάπασιν ἑχυτῷ,
xal μὴ τοῖς δευτέροις καταισχῦναι τὰ πρόσθεν - ἀλλ᾽
iva τῶν αὐτῶν xai αὖθις μνησθῶ, ὅσον περιόντος
αὐτοῦ καὶ τὸν ἥλιον βλέποντος πεποίητο λόγον, το-
σοῦτον ἀπογενομένουυ τε χαὶ μηχέτ᾽ εἰς τοὺς χαθ’ h-
μᾶς ζῶντας τελοῦντος * xai τοι τί λέγω ; πολλῷ γὰρ
μεῖζον ἐνταῦθ᾽ ἔτεστ᾽ ὁρᾷν, εἴπερ ἐκεῖνο μὲν ἦν &m'
αὐτοῦ τοῦ βιῶναι * μᾶλλον δ᾽ ἐν μυχῷ γήρως, καὶ
πρὸς αὐτοὺς ἤδη τοὺς ἐπιλόγους τοῦ βίου, τὸ δ᾽ εἰς
ἀνθρώπους πάντας παραμενεῖ " « ἔς v' ἂν ὕδωρ τε
νάῃ καὶ δένδρα μακρὰ τεθήλῃ * » ἄνευ γὰρ τῆς περὶ
τὴν τελευτὴν (3) ἀντίῤῥοπά τε ταύτης, καὶ μετ᾽ αὐὖ-
πὴν ἀξιόχρεω γίγνεσθαι, μέγιστόν τε καὶ χάλλιστον
ἐντάφιον, ἐπιδίδωσι τούτῳ τοὺς λόγους * χαὶ τὴν τῶν
λόγων ἡδονήν τε xal χάριν * συστήσας xai τοῖς ἐπεγι-
γνομένοις αὐτὸν τε xai ἣν ἔσχε περὶ πᾶσαν ἀρετὴν
εὐχληρίαν " παραμυθησάμενος δὲ, ὡς εἰκὸς, τήν τε
μυπέρα τοὺς τε οἰχείους xai πᾶσαν Ναζιανζόν * xot
νὸν γὰρ iv
ἱχάστῳ, xai περί τε ψυχῆς xai νοῦ xai βίου xai
χόσμοῦ xai τῶν ὑπὲρ κόσμον ᾿ xai τί μὲν τὰ παρόντα
τε xai οὐχ ὄντα τί δὲ τὰ μέλλοντα, xai ὄντως γε

ω - ^ H
πένθος, xai πᾶσιν ἁπλῶς xai καθένα

(3) Κρεῖττον. Malo Κρείττων.
(3*) Add. θεραπείας, aut Ἐπιμελείας.

PATROL. Gn. CXLV.

taxat adhuc patris, solisque contuentis lucem, tan-
tam noster habebat ralionem ; mortui autem, nec
amplius in nostro hoc orbe viventibus adnume-
randi, minorem. Verum ita hisetiam in rebus
sese gerebal, ut suam constanter sequeretur indo-
lem ; neque posterioribus dehonestaret priora, imo,
ut iuea denuo repetam verba, quantum esuperstitis
&dhuc patris, solisque contuentis lucem, rationem
babuerit, tantam mortui item, nec amplius in no-
stro hoc orbe viventibus adnumerandi, rationem
habuit. Quamquam quid est quo dico? Nimirum
hic multo etiam majus quiddam videre licet, siqui-
dem illud in vita ipsa ; sive potius in ultimo sene-
ctulis recessu, prope ipsam vite clausulam, fue-
rat, hoc autem ad omnes mansurum homines est :
« Dum fluit unda maris : dum frondes parturit ar-
bos (4). » Quippesuper officia patri morbo morti-
fero affecto prestita, paria illis,suoque jure proxi-
mo habenda loco, maximum atque exquisitissimum
exsequiale munus, funebrem laudationem, gratissi-
mosque illius ac euavissimos odores, adjecit, qua
et paternam posteritati memoriam, felicemque vir-
tutum omnium οὐ] τῇ commendabat, et. quemad.
modum per erat, matrem suosque necessarios, om
neuique Nazianzum, consolabatur , communie enim

εἰδὴ ie erodot., Vita Homeri, x1 ; Diog. Laert.,
eobulo.

10

THEODUL! MONACHI

300

universis pariter civibus singulisque luetus erat et A ὄντα χάλλιστα πάντων φιλοσοφήσας, xai πείσας μὴ

preterea de anima, ac mente, ac vita, ac mundo,
rebusque supramundanis, quantique item presen-
tia, que nihil admodum sunt, et quanti rursus fu-
tura, qua revera sunt, facere conveniat, omnium
gravissime disserebat : adheo auctor illis erat, ne
beati viri de hac vita discessum ferrent dolentius
plangerentque, verum discessum illum ad Deum,
Bive accessum, sive reditum, seu quodcunque cui-
quam placuerit vocabulum, esse credentes, lstanti
potius animo essent, illique, ut qui unus omnium
longc Deo charissimus, ejusque ordinis hominum
facile princeps esset, summo congratularentur
opere. Neque vero hic protinus ab officio conso-
landi desistendum sibi, neque unam islam sui mu-
neris suffecturam partem, ratus, perpetuo deinceps
apud matrem, quoad ipsa viveret, remansit; com-
modis illius serviens, obsequium cultumque tri-

B

πρὸς τὴν ἐνθένδε τοῦ ἀνδρὸς ἐχδημίαν δυσχερῶς
ἔχειν καὶ χόπτεσθαι, ἀλλὰ πρὸς τὸν θεὸν ἐχδημίαν
εἴτ᾽ ἐνδημίαν, εἴτ᾽ ἐπάνοδον, εἴθ᾽ ὅ τι τὶς βούλεται
ταύτην νομίσαντας, χαίρειν τε καὶ τούτῳ διαφερόν-
τως συγχαίρειν, ὡς ὑπὲρ πάντας θεοφιλεῖ xal τῆς
τῶν τοιούτων φατρίας φερομένῳ ταπρῶτα. Οὐχ ᾧετο
δεῖν ἐνταῦθα τῆς παραμυθίας ἑστάναι, οὐδ᾽ ἀποχρῆν
τοῦτον μόνον τὴν ἔφάνον, ἀλλ᾽ ἄχρι παντὸς ἐς τελευ-
τὴν. αὐτὴν τῇ μητρὶ παραμένειν [f. πχραμένει] χκηδό-
μενος, θεραπεύων * ἐπιμελούμενος τὰ εἰκότα, πᾶσαν
ὡς εἰπεῖν χορηγίαν προνοίας εἰσφέρων * ἐπειδὰν δὲ
ἣ προσήκουσα μοΐρα τοῦ βίου ἀπήγαγε μὲν ταύτην
ἐνθένδε, πρὸς δὲ τὸν ὃν ἐξ ἀρχῆς ἐπόθει Θεὸν ἐπαν.-
ἤγαγε, τίς οὐχ olücv ὡς οἷς αὐτὴν τετιμέχε;, πάν-
τὰς ἐξέπληξεν ; οὐχ ὡς ἂν εἴποι τις μητέρα τιμῶν *
ἀλλ᾽ ὡς μάλ᾽ ἐρωμένην Θεοῦ, καὶ νυμφευθεῖσαν τούτῳ
χαὶ πρὸ τῆς κλήσεως.

buens, convenientemque gerens curam, unoque verbo, pie provideque sollicitudinis copiam omnem
prompta illi manu praebens, quam ubi debitum vite fatum e terris subductam, ad Deum, quem ab incu-
nabulis suis summe desiderarat, reduxit, quis es| qui nesciat, qua ipsi pietate parentabat, in magnam
omaes traduxisse admirationem ? Non enim ul matri illum sue, sed ut unice Deo dilecte, eique
etiam priusquam vocata fuisset desponse, parentasse dixeris.

LXXXV. Atqui parentes suos maximi facere, di-
guisque colere honoribus, nihilque adeo preter-
mittere eorum que ipsis prestare jus ac fas 681],
illud non maxime sane laudi ducitur, quippe ju-
stum plane debitumque. Scilicet ut neglectum hoo
pietatis officium gravissimam reprehensionem ha-
bel, et divini etiam precepti impia abrogatio est,
ita servatam obitumque, nullam recipit admi-
rationem, quando quod equum est duntaxat per-
solvitur, quidquid autem equum per se est, illud
officii necessitate nititur, at necessitas rursus nulla
donatur corona. Quando hoc ipsum offlcium, tanta

. cum excellentia viro justissimo perfectum est, ut
ad nullum expressum exemplar, verum unicum
aliis futurum sit exemplum, adeo sane magno il-
lud in pretio babendum est, ut si ad non singulari

ΠΕ΄. Τὸ piv δὴ τοὺς γεννησαμένους περὶ πλείστου
ποιεῖσθαι, χαὶ τιμᾷν τὰ γιγνόμενα, καὶ μηδὲν ἀνιέναι
τῶν ὅσα γε εἰς αὐτοὺς πράττειν ἐϊχὸς, θαυμαστὸν
οὐδὲν, εἰ xal τῶν πάνυ δικαίων * ὀφείλεται γάρ"
ἀλλὰ μὴ γενόμενον μὲν, μίμψεως οὐ μικρᾶς ἂν εἴη,
x«i προσέτ᾽ ἀθέτησις ἐντολῆς γενόμενον δὲ, οὐχ ἔτ᾽
ἂν ἐπιδέχοιτο θαῦμα ^ τὸ γὰρ εἰχός ἐστιν ἐχτιννύναι *
πᾶν δὲ τὸ εἰχὸς, ἀνάγκης δήπουθεν ἤρτηται " ἀνάγχη
δὲ ἀστεφάνωτον - νῦν δὲ ol; αὐτὸ μετὰ τοσαύτης
ὑπεοδολῆς κατώρθωται τῷ διχαίῳ, ὡς μήδ᾽ εἰς πα-
ράδειγμα φέξειν - ἀλλ᾽ αὐτὸ τοῦτο μόνον εἶναι τοῖς
ἄλλοις παράδειγμα, οὕτω πολλοῦ τινός ἐστιν ἄξιον,
ὡς εἰ μὴ σφέδρά τις ἐπαινοίη, οὐτ᾽ ἂν τοῖς πράγμα-
σιν ὀρθῶς διαιτᾷν δόξειεν Xv, καὶ βχσχανίας ἁλισχε-
σθαι " πρᾶγμα τοσοῦτον ἁπλῶς ἐπαινῶν, xai μὴ
χατάχρας θαυμάζων.

quispiam laude af(iciat, ille neque equus rerum arbiter esse videatur, et invidentiz se simul alliget. Rom
tantam videlicet simplici modo laude, non summa admiratione honestaus.

LXXXVI. Idem preterea ubi Nazianzenam Ec-
clesiam eum hoc pastorein modum pastam viderit,
ut supra alias omnes ad virtutem fidemque optime
comparata &c consolidata esset, ab eoque justi
omnis et honesti. maxima accepisset incitamenta,
quo ipsum pacto non impensiore studio admiretur,
qui tam multis admirandisque pariter enituerat,
virtutibus; qui omnibusque in rebus ita magnifice
excellenterque versatus fuerat, velut in re quadam
una sigillatim? cujus ideo tam eximio omnis Na-
zianzenorum civitas capta amure erat, sic. ipsum
tanquam conditorem suum conservatoremque, et
spiritualis animarum beatitudinis auctorem pre-
Btilemque, penes se retinere studebat, ut quidvis
perpeti mallet, quam ullo ipsum modo missum fa-
cere. Αἱ Gregorius, ut perpetuam apud illos man-
sionem, siquidem fieti id noa posset, abunebat:
sic eatenus precibus illorum locum dabat, donec

[IG ". Rat μὴν ὅταν πρὸς τούτῳ zal τὴν τῶν Ναζιανζη-
νῶν Ἔχχλησίαν οὕτως ὑπ᾽ αὐτοῦ ποιμαινομένην χα-
τίδῃ, ὡς πρὸς ἀρετήν τε χαὶ πίστιν ὑπὲρ πάσας τὰς
ἄλλας χατηρτίσθαι xai ἠδρᾶσθα! 44 χαλοῦ xxi δ'-
χαίυυ παντὸς λαθεῖν ἐντεῦθεν μᾶλλον τοὐνδόσιμον,
πῶς οὐχ ἂν αὐτὸν ἐχπλαγείη, θαυμαστὸν ἐν ταυτῷ
διὰ πέντων φανέντα, καὶ πᾶσιν ὑπερφυῶς ὡς iv
γέτῳ χρησάμενον ; οὐ Ναζιχνζηνῶν μὲν ἅπας ὁ 27 -
μος οὕτω διχφερόντος ἁλόντες, οὕτως αὐτὸν ὡς o'x:-

2

. GT. hl - . —- * *
στήν τινὰ χαὶ σωτῆρα, χαὶ τῆς χατὰ ψυχὴν soja:
, 4 * -
μονίας χορηγὸν χαὶ πιοστάτην παρ᾽ Exoxot; χατέχειν
p * 4 M , - «x i
ἐθηύλοντο, ὡς πάντ᾽ ἂν ἑλέσθαι παθεῖν, D τούτου
Xi: ὁπῃοῦν ἀποσχέσθαι. Ὃ 0i τὸ μὲν εἰς ἅπαν ἀπεῖ-
*^ M » * - 4 - -
πῖν, οὐοξ Ὑὰρ οἷόν τε " ἐπιτοσοῦτο O& τῇ σφῶν εἶξε
προχλήσει, ἕιυς ἑτέρου δή τινος φροντιοῦσι ποιμένος *
» - * ,
ob τενονότος, αὐτὸς ἐχεῖθεν ἀπάρας, χαταλαμὄάνει
, -
Σελεύχειαν * καὶ χρόνον οὐχὶ συχνὸν ἐνταυθοῖ διατρί-
3 * -—
ψας, ὁ piv Πόντον ἐνενόει, xal τὴν Ποντικχὴν Ξου-

901

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

302

φιρίαν, καὶ οὖς ἤδει τῶν χώρων οἵους τε ὄντας ψυ- A alium sibi prospexissent pastorem. Quo facto, e

χὴν ἐχκαθάραι τε xai πτερῶσαι, καὶ θεὸν ἔπειτ᾽
αὐτὴν, εἰ μὴ μέγα εἰπεῖν, ἀποφῆναι" τοῦτ᾽ ἦν αὐτῳ
μελέτη xal τὸ λογίζεσθαι " ἑτέρως γε μὴν ὁ τούτου
Θεὸς τὰ κατ᾽ αὐτὸν ᾧκονόμει " οὐχέτ᾽ ἐπιπλέον εὐαγγε-
λιχῶς εἰπεῖν, « ὑπὸ τῷ μοδίῳ χρύπτεσθαι τὸν λύχνον
ἐθέλων, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν λυχνίαν τεθεῖσθαι, » ὡς μέγα
φῶς εἶναι τῶ χόσμῳ, καὶ τοῖς ὑπ᾽ οὐρονὸν λαμπτῇ -
ρα περιφανῆ,

patria excedene Seleuciam adit. Ubi post non lon-
gam moram, Pontum, Ponticamque Xuphirfam, et
qua alia norat loco, ad expiandam animam alisque
spiritualibus instruendam, Deumque etiam tandem,
si hoc fas est dictu, efficiendam, opportuna, cogi-
tare ccepit: he tum illi cura cogitationesque erant ;
atqui aliter destinata ipaius, illius gubernabat Deus,
qui haud amplius, ut evangelicis rem verbis dicam,

« abscondi subter modis luceraam, sed super candelabrum suum reponi ?*, » volebat, ut ingens orbi
universo lumen, omnibusque sub ccelo degentibus fax fulgentissima, esset.

[IZ'. Ταῦτ᾽ dpa xxi τὴν βασιλεύουσαν τῶν πόλεων
ἔχεῖθεν ἐμπνευσθείς τε xai χρηματισθεὶς, ἅτε χα-
χῶς διαχειμένην τοτηνιχκαῦτα τὰ Oria: xai χειρὸς

* -— ^ , NS , "^ "NA *
οὐ μιχρᾶς δεομένην, μηδὲν μελλήσας, ὅλῳ ποδὶ πρὸς
ταύτην ἐχώρει" ὃ καὶ πρὶν ἐμπνευσθῆνα!: πάντως

LXXXVII. Divino igitur instinctu monitus, urbi
imperiali, ea tempestate in sacris vacillanti, haud
exigua quadam opus esse manu, nulla interposita
mora, pleno pedum gradu, ad eam contendit, id
quod antea eliam quam divino oraculo admonere-

ἔδρασεν ἂν ὑπό τ᾽ αὐτὸς ἑαυτοῦ χαὶ τοῦ περὶ τοῦτα D tur haud dubie facturus erat; et sua nimirum

ζέλου xai τόνου παραχληθεὶς, πρεσόείχν τε ὅτι
πλείστην περὶ τούτου δεδεγμένος ἐχεῖθεν ὡς τάχιστ᾽
αὐτοῖς παρεῖναι χαὶ βοηθεῖν, χαὶ μὴ περιιδεῖν τὸν
τῆς ἀληθείας κινδυνεύοντα λόγον. Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ
ὅσοι τῶν ἑταιροτάτων ἦσαν αὐτῷ xal φιλτάτων, xai
πρό qc πάντων xai μετὰ πάντων Βασίλειος ὁ κλεινὸς,
πάνυ tot προύτρεπον αὐτὸν ἐπὶ ταῦτα, xa! τὸν ἄθλον
αὐτὸν χατὰ τὸ ἔπος ὀτρύ-
νοντες * μόνην γὰρ slvat τὴν παράταξιν ταύτην ἀσ-
φαλῆ καὶ γενναίαν, xxi θεῷ τοῦ παντὸς τιμωμέ-
νην. Τῶν γοῦν ἐν Βυζαντίῳ χαχοδόξων, τῶν τε ἄλλων,
xai μάλισθ᾽ ὅσοι τῆς ᾿Αρειανιχῆς λύσσης ἐτύγχανον
ὄντες πολὺν ἤδηχρόνον τοῖς εὐσεύδέσιν ἐπιχειμένων,
χαὶ πᾶσιν οἷς ἔξεστ: τούτου λυπούντων, xal νῦν μὲν

im voov " σπεύδοντα xai

sponte, suoque circa res ejuscemodi zelo animique
robore impulsus, ct crebris inde acceptis nuntiis,
ut quamprimum presto ipsis essel, auxiliumque
ferret, nec indefensam veritatis causam periclitari
sineret, rogatus, eodem etiam intimi quique ami-
corum acfamiliarissimi,etanteomnes, itemquecum
omnibus, inclytus Basilius, magnopere ipsum horta-
bantur,idque commendabant certamen ; qui suopre
jam nisu properabat,u. vetus verbum habet (6),
incitantes, unum videlicet hoc preliorum genus tu-
tum,et nobile, et in maximo rpud Deum honore 80
pretio, esse. At Byzantii, quotquot pravts adhere-
bant erroribus, tum alii, tum in primis qui Aria-
nico occupati erant furore, longo jam tempore piis

ὕδρεις καὶ πληγὰς ἀφορήτους xal ὃν μοσίας δή τινας (? graves incubuerant, quibusque unquam poterant

περιαγωγὰς, πολὺ δήπου τὸ ἄτιμον χαὶ φαῦλον ἐχού-
σας, x3! οὐσιῶν ἀφαιρέσεις . νῦν δὲ χαθείρξεις, ἐξο-
ρίας, ἐμπρησμοὺς θαλαττίους (5), θανάτους καὶ σφαγὰς
ἀθεμίτους, τὰς μὲν, δι᾽ αἵματος, τὰς δὲ, OU ἀγχόνης,
τἄλλα ἃ μὴδ' ἂν εἰς εὐσεδῶν μὴ ὅτι μεμνῆσθαι xal
λέγειν, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀχούειν ὅλως ἀνάσχοιτο, τούτοις
ἀνηλεῶς ἐπαγόντων τε χαὶ χαχούντων, καὶ τί γὰρ οὐ
ποιούντων, ἐφῷ τούτους ἢ καθάπαξ ἐχτρίψαι, ἢ τῇ
τούτων δυσσεδείᾳ meioat συνθέσθαι, τοῦ πάντων
ἀνομαυτάτου βασιλέως Οὐάλεντος διδόντος
τοὐνδόσιμον xai τὰ μεγάλα συναιρομένου ᾿ τούτους
τοίνυν εὑρὼν ἀσχέτῳ pour κατ᾿ αὐτῶν χεχρημένους
καὶ πάνυ τοι μανικὸν πνέοντας, χαὶ νῦν μὲν, τὰ
ἔσχατα ἀπειλοῦντας " νῦν δὲ τὰς ἀπειλὰς παριόντας
τοῖς ἔργοις ^ xai ὅλως, μηδενὶ τῶν ἁπάντων ὄντας
ἐπιμηδενὶ φοτητοὺς, ῥάσους περιουσίᾳ, xal τῷ
σροδίλου δίχην πάντ᾽ ἄνω καὶ κάτω κυχᾷν, καὶ ἀγω-
νίαν χαὶ 560v ταῖς ἁπάντων Eviévat ψυχαὶς, οὕτως

2 Matth. v, 15.

(5) Ἐμπρησμοὺς 9aAatttouz.Gregorium suum
noster, ut solet, sequitur, una duntaxat vocula,
haud sio an consulto, omissa. Εἰς βασίλειον,
f. 267, πρεσδυτέρων ἐμπρησμοὶ θαλάττιοι " quo
ipsa verba ἐν τῷ συνταχτησοίῳ, p. 925 paritor le-
guntur. Est autem, ut hoc obiter nunc adjunga-
mus, sermo de octoginta presbyteris, navigio, quo
vehebantur, clam suocenso, miserabiliter exustis.
Sive legatos et deprecatores ab orthodoxa Ecclesia

σφίσι

illos divexarant modis, nunc quidem contumelias
et plagas intolerabiles, et publicas per ora homi-
num traductiones, multo ludibrio ac dedecore re-
fertas, et bonorum publicationes ; nunc rursus car-
ceres, exsilia, ardentesque medio mari, roges,
mortesque ac cedes nefarias, partim cruentas, par-
tim resti laqueoque facias, ceteraque id genus,
que nemo pius omnino audire, nedum referre 80
commemorare austineat ; efferata immanitate fide-
libus imponentes, eosque pessimis tractantes mo-
dis, nihilque inausum intentatumque linquentes,
quo ipsos aut funditus exstirparent, aut ad com-
probandam impietatem snam perlraberent, insli-
gante illos nimirum impiissimo imperatorum Va-
lente, vehementerque adjurante ; Cregorius igitur
ijndomito effrenatoque hos adversus Ecclesiam im-
petu agere, merosque spirare furores animadver-
tene, et modo ultima quavis fidelibus minitari,

ad se missos, Valens imperatorum sevissimus, hoc
tam barbaro, aut verius Satanico supplicio, mar-
lyres sanctissimos adfecit. Quod historism eoclesia-
sticze scriptores, Socrates Scholasticus, 1v, 16, et
Hermias Sozomenus, vi, 14, produnt ; sive civum
Coanstantinopolitanorum, τῶν τῆς 'Aptlou συμ μορίας,
immuinissimum facinus fuit, ut auctor est Theodo-
retus, τιν, 24.
(6) /liad IX, 293.

903

THEODULI MONACHI

304

modo terrores verborum rebus ipsis longe prete- A οὗτος αὐτοῖς ἐπέθετο χραταιῶς xai μετὰ τοσαύτης

rire, neo ulli omnino amplius ferendos esse, tum
ob impotentissimam illam audaciam suam, tum
quod turbinis in morem sursum omnia deorsumque
permiscerent, et angorem metumque omnium in-
cuterent animis: hic adeo ille validam in ipsos im-
pressionem fecit, iantoque divini Spiritus auxilio
instructuque, ut copias eorum non modo penitus
prosterneret prolligaretque, « et omnem eorum
celsitudinem, qua adversus Dei cognitionem attol-
lebatur, destrueret **, » sed nec altero in illos
opus esset conflictu, semel fusos 'omnino fugatos-
que,et quibus oum re simul animus plane conocide-
rat, ita ut non modo non os impudeus denuo per-
fricare, sed nec oculos contra clarissimos veritatis
radios, et rationum orationumque nostri jacta ful-
mina attollere auderent. Quamobrem minime illi
ultra in publico garrire, suamque propalam per-
vulgare impietatem, gnari nimirum haud e re sua
id futurum, seque "hoc pacto in adversos omnino
stimulos ruituros, secundum vulgarem senten-
tiam (7), « Sapit accepto nam vulnere stultus ; »
at privatim ac remotis arbitris, nihilo magis
desierant « iniquatatem in Excelsum loqui ?**, »
atque effrenatam adversus Deum vibrare lin-
guam ; verum eadem adhuc perciti rabie, paresque
et similes manentes, quemadmodum ille in adagio
nunquam albescens /Ethiops, omnem movebant
rudentem, oraniaque machinabantur ac agitabant,
ut sublato de medio sanctissimo viro, iisdem porro

παρασχευῆς τῆς τοῦ Πνεύματος, ὡς μὴ μόνον χατὰ
χράτος ἑλεῖν τε xal χαταστρέψασθαι, xa! « χαθελεῖν
αὐτῶν πᾶν ὕψωμα κατὰ τῆς γνώσεως ἐπαιρόμενον
τοῦ Θεοῦ, » ἀλλὰ μὴ δὲ συμπλοκῆς ἔτι δεηθῆνα!: Oeo
τέρας, |f. add. πρὸς] ἀπαξ χατειργασμένους xai
ἡττημένους, καὶ παντάπασιν ἀπογνόντας: ὡς μὴ
ὅσον ἀναισχυντεῖν δύνασθαι, ἀλλὰ μηδ᾽ ἀντιδλέπειν ἔτ᾽
ἔχειν πρὸς τὰς τῆς ἀληθείας ἀχτῖνας χαὶ τὰς ἐχεί-
νου τῶν λόγων βολάς. Δημοσίᾳ μέν γε ληρεῖν καὶ
παῤῥησιάζεσθαι τὴν δυσσέδειαν, ἥκιστ᾽ ἐτόλμων -
ἤδεσαν Ὑὰρ οὔτε σφίσιν αὐτοῖς τοῦτο συνοῖσον, xat
πρὸς γέντρα γωρήσοντες ἀτεχνῶς τὸ τοῦ λόγου "
« Παθὼν δέ τε νήπιος ἔγνω᾽ » τοῦ δ’ ἰδίᾳ καὶ καθ᾽ ἑαυ-
τοὺς « ἀδικίαν εἴς τὸ ὕψος λαλεῖν, » καὶ πάντολμον

Β γλῶσσαν κατὰ τοῦ Θείου χινεῖν, οὐ μᾶλλον ἀπέστη--

σαν, ἀλλὰ τῆς αὐτῆς ἔτ᾽ ἐχόμενοι λύσσης, χαὶ μέ-
νοντες ἔσοι χαὶ παραπλήσιοι χαθάπερ ὁ μὴ λευχαι-
νόμενος τῆς παροιμίας Αἰθίοψ, πάντ᾽ ἦσαν χάλων
κινοῦντες, xai πάντα μηχανώμενοι καὶ ποιοῦντες
ἐφῷ τὸν ἅγιον ἀνελόντες, τοῖς αὐτοῖς ἔθ᾽ ἕξουσι
χρῆσθαι, χαὶ μετὰ πολλοῦ τοῦ μείζονος τὴν ἧτταν
ἀναχαλέσασθαι " τὰς μὲν οὖν τούτων χατ᾽ αὑτοῦ βλα-
σφημίας xai τὸ πολὺ xal ἄλογον θράσος xai μῖσος
χαὶ χαχουογίαν xai φθόνον, xal νῦν μὲν εἴς τοὐμ-
φανὲς, νῦν δὲ λαθραίας ἐπιδουλὰς, καὶ τοὺς ἀφειμέ-
νους χατὰ τούτου xt λίθους, καὶ τὸν βεδουλευμένον
μὲν ὑπ᾽ αὐτῶν θάνατον, ὑπὸ Θεοῦ δὲ χωλυθέντα,
ταῦτα μὲν λέγειν ἐῶ " διὰ τὸ μηδενὸς τούτων μηδ᾽
αὐτὸν προτιμᾷν, ὥσπερ δὲ ῥόδοις παττόμενον γαί-

uterentur guccessibus et cumulatiore multo men- C pev, ὡς εὐσεδείας ἀγωνιστήν

sura acceptam repararent cladem. Hic vero illorum adversus nostrum calumnias, summamque et
insanam plane audaciam, οἱ odia, et maleflcia, et invidiam, et nunc in propatulo, nunc in occulto,
atructas insidias, οἱ conjecta in ipsum saxa, et eorum consilio decretam, sed ἃ Deo reoressam, illius
mortem ; hec, inquam, 'nissa facio omnia, quando πρὸ ipse horum quidpiam ad animum revocahbat,
' ged potius, quod strenuum veritatis propugnatorem decuit, his velut rosis sese conspergi gaudebat.

LXXXVIII. Ceterum id quod ex omnibus unum
precipue dignum memoratu dictuque, dignum ani-
mis auribusque attentissimis est, dicam. Nimirum,
quod cum « praedate emicante « dogmalum verbo:
rumque Gregorii « fulgore dissipnte tranaiissenl
nubes ὅδ, » hiereticeque factionis discussa caligo
esset ; superioribus plane jam nostris partibus « el
robore accinctis imhecillis *5, » l'ibereque agentibus
qui pro Spiritus sancti numine propugpabant. Hio
primum haud promptum narrare, quam effusa
mentes piorum pertentarint gaudia, quasque illi
Deo laudes gratesque obtulerint; tum quod omnis
isla propemodum pestifere doclrine vis, instar
tele sranee dissoluta evanuisset, finemque item
aliquando habuisset invicto imperatoris tyrannis
illa alioqui, « 8] qua fleri poterat, vel electos ipsos
in erroris consortium fractura ?? ; » tum preterea,
quod « suo ipsius sanguine quesitam Eecle-
siam 35, » cujus causa omnis Deo cura, omne in-

34 JT Cor. x, 5. 9** Psal. Lxx. 8.

(7) Hesiod, Opera et dies, 2106.

D

35 Psal. xvii, 12.

ΠΗ΄. Ὅ γε μὴν μάλιστα πάντων xal μεμνῆσθαι xai
λέγειν δεῖ καὶ προσέτ᾽ ἀκούειν bot........... ἐπειδὴ
γὰρ ἀπὸ « τῆς τηλαυγήσεως » τῶν τούτου δογμάτων
τε xal ὁημάτων al «νεφέλαι διῆλθον» xal ὁ τῶν alpr-
τιζόντων διαλέλυται ζόφος, τὸ δὲ χαθ᾽ ἡμᾷς ὑπερέσχε,
χαὶ « οἱ μὲν ἀσθενοῦντες περιεζώσαντο δύναμιν » οἱ δὲ
τοῦ Πνεύματος ἐπαῤῥησιάσαντο, πρῶτα μὲν, οὔχ ἔστιν
εἰπεῖν ὁπόση τις ἡδονὴ τοὺς εὐσεδοῦντας χατεῖχε, καὶ
ὅσους xzi οἵους πρὸς Θεὸν τοὺς παιᾶνας ἀνῆγον * τοῦ
πᾶσαν μὲν σχεδὸν χαχοδοξίχν ὡς ἑστὸν ἀράχνης δια-
λυθεῖσαν ἐχμέσου γενέσθαι, xai τὴν ἄμαχον ἔχϑίν εν
*92üvv(8a πεπαῦσθαι, « πλανῶσαν, εἰ δυνατὸν, καὶ
τοὺς ἐκλεχτοὺς, »ντὴν δὲ τῷ » οἰχείῳ αἵματι περιποιὴ -
θεῖταν αὐτῷ Ἐκχλησίαν, » ὑπὲρ ἧς amac λόγος καὶ
ἅπαν μυστήριον, ἑπιδιδοῦσαν ὅτι μάλιστα xai χρα-
τυνομένην ὁρᾶσθχι καὶ πολλαπλασίω ἑαυτῆς γιγνη-
μένην τῷ πλήθει τῶν ἐκάστοτε προσιόντων, xai
τὰς μὲν ἁλμυρὰς καὶ ἀθέσμους περὶ Θεοῦ χαινο-
φωνίας καὶ ὑπολήψεις, 01 ψυχώλε-

ὡς τινα

3 1 Reg.n, 4. 51 Matth.xxiv, 24. 385 Act. xx,?8.

305

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

306

0pov χαχεξίαν ἀποχλυζόντων τῷ τῆς διδασκαλίας A stitutum fuit mysterium (8), maxima subinde ca-

ποτίμῳ, πρὸς δὲ τὴν εἱλιχρινῆ καὶ χαθαρὰν xai
ἡδίστην, κἀὶ τῶν Ὀλύμπου πραγμάτων αἰτιωτάτην
πίστιν, μεθισταμένων τε xai μετατιθεμένων ὅλῃ ψυχῇ
τε χαὶ γνώμῃ, καὶ πειθομένωτ ἀντὶ τοῦ φρονεῖν ἃ μὴ
δεῖ, φρονεῖν ἃ δεῖ" xal τῷ καλῷ xai γιγνομένῳ προστι-
θεσθαι, καὶ τοῦτ᾽ οὕτως ἀχριδῶς ἐνση μαινομένων τῳ
βάθει τῆς διανοίας, ὡς μὴ μόνον αὐτοὺς τούτους
ἀχλινεῖς καθάπαξ ἑστάναι ἐρηοεισμένους τῇ τῆς « πί-
στεως πέτρᾳ,» ἀλλὰ καὶ τῶν ἄρτι καθισταμένων ἐν
τούτοις, παιδευτὰς ἀγαθοὺς καθεστάναι χαὶ πλάστας.

pere incrementa corroborarique cernerent, et se-
ipsa multis partibus numerosiorem fieri per insi-
gnem eorum numerum qui sua quotidie nomina
dabant; qui amaris ac nefariis de Deo vocum novi-
tatibus falsisque opinonibus, velut exitiabili anime
languore, dulci gratoque melioris institutionis li-
quore, dilutis, protenus ad sinceram, et puram, el
guavissimam, et que rerum coelestium adipiscen-
darum potissima causa est, fidem, toto pectore ani-
moque 86 recipiebant atque transibant. Illiusque

loco, quod impia et illicita prius senserant, ad recta aenlienda, veramque et genuinam amplecten-
dam doctrinam, adducebantur, quam accurate adeo alteque animis suis imprimebant, ut non modo
immodi plane perstarent, firmatis in »« petra fidei» vestigiis, sed eorum item, qui postmodum ad hec
eadem accedebant, magistri fictoresque optimi exsisterent.

ΠΘ΄.
βασιλέως, (θεοδόσιος δὲ ἦν ὁ μέγας διὰ ταυτὶ προσ-
pnOsic ^) κἀὶ σύν γε πάσης τῆς εὐσεδούσης φα-
πρίας, πᾶσαν σπουδὴν, πᾶπταν δέησιν προσηχότων,
ὡς ἂν ὁ μέγας τῆς Ἐχχλησίας προσταίη, xai πρόμα-
χος ἔπειτ᾽ αὐτῆς εἴη xai πρόδολος ἀσφαλὴς, τὸν
τῶν αἱρέσεων σάλον ἀποχρουόμενος, ὁ καὶ πάντ᾽
αὐτῇ ταῦτα xai πρὸ τῆς προκλήσεως γεγονώς * xai
πάλα: προσήκων ἐπιστατεῖν χαὶ δυνάμενος μόνος
ὡς ἀληθῶς τὴν μὲν πάσης ἡστινοσοῦν δυσχερείας
ἀνωτέραν παντάπασι δεῖξαι " πᾶσαν δὲ ἀγαθὴν ἕξιν
χαὶ παντοδαποῦ χαλοῦ ζῆλον ταῖς ἁπάντων ἐντῆξαι
ψυχοῖς, ἐπειδή περ ὀψέ ποτε χαὶ μόγις ἐπείσθη τε
xai κατένευσεν, οὔτ᾽ ἀντέχειν ἔτ᾽ ἀξιῶν καὶ θείαν
ὡς ἀληθῶς ψῆφον ταύτην νομίζων, μὴ δὲ γὰρ ἄλλως
ἐπιόῆναι τῆς Κωνσταντίνου χρηματισθῆναι τοχα-
παρχάς. ᾿Επεὶ τοίνυν οὕτως συνέθετο, xai τῇ τοῦ
κρατοῦντος προύλήσει, θαυμαστὴ δὲ αὕτη, xai μεί-
ζων ἢ παραόάλλεσθαι, τῆς καθέδρας ἐπέδη, καὶ τῶν
τῆς εὐσεόείας πρχγμάτων μάλ᾽ ἐῤῥωμένως, καὶ
μετὰ πλείστης ὅσης ἀντεποιεῖτο ῥᾳστώνης, οἱ μὲν,
ἀμύνεσθαι τοὺς ὑδριστὰς οἰόμενοι δεῖν, xal ὧν εἷς
αὐτοὺς ἐπλημμέλησαν εἰσπράξασθαι δίκην, πᾶσιν οἷς
εἶχον, πείθειν ταῦτα χαὶ τὸν ἅγιον ἐπεχείρουν, συν-
αγωνίσασθα: τούτο'ς xai συλλαύεῖν, τήν δὲ τοῦ βα-
σιλέως πρὸς αὐτὸν εἰδότες ὁοπήν, τῆς τε καρδίας
dv ἔπαθον ζωπυρούσης τὴν μνήμην, xai οὐχ ἐώσης
τὸν λογίσμὸν ἠρεμεῖν. Ὁ δὲ, πραέιᾳ xal φιλανθρώ-
πῳ φωνῇ, πρῶτα μὲν ἐπειρᾶτο τὴν αὐτῶν ὁρμὴν
χαταστέλλειν, λέγων - « Οὐχ οἴδατε ποίου πνεύματός
ἔστε,» ὡς xai τοίαῦτα πράττειν προάγεσθαι ; ἔπειθ᾽
ὡς θαυμαστὴν μεγαλοψυχίας ἀποίσεσθε δόξαν μὴ
τούτοις ἐπεξιόντες, ἀρχοῦντος μόνου τοῦ δύνασθαι "
τὸ δὲ μέγιστον χαὶ πλείστου δή τινος, εἰ μὲν γὰρ
φιλανθρωπίας, ἔφη, τύχοιεν παρ᾽ ἡμῶν, βελτίους τε
ἴσονται τάχιστα τὰς ψυχὰς, εὖ oióa, καὶ φέροντες
σοᾶς αὐτοὺς ἐγχειριοῦσι τῇ καθ᾿ ἡμᾶς ᾿Εχχλησίᾳ ἧς
χαχῶς ἀπεῤῥώγεσαν * ἂν δ᾽, ὃ μὴ γένοιτο ἰ τιμωρη-
σόμεθα σφᾶς, τῷ τε ὀυσσεδεῖν ἔτι μᾶλλον προσθή-
σονται, καὶ παντάπασιν ἀπολοῦνται « δι᾽ οὖς Χριστὸς
ἐτεθνήέχει ^ » ὅσον οὖν ἐχεῖνο τούτου σεμνότερον xai

5$* Luc. ΙΧ, 55.

(8) Ex Gr. Nazienz, ἐπ Epiphaniam, fine.

D

Ἔπειτα τοῦ πάντ᾽ ἀρίστου xai θαυμαστοῦ B —LXXXIX. Tum deindelonge optimo laudalissimo-

que imperatore (9), unaque cum ipso universo pio-
rum cotu, omne studium omnemque obtestalio-
nem adhibente, ut vir maximus suscepto Ecclesie
illius pontificatu, deinceps propugnatur ejusdem,
rupesque firmissima, fluctus heresium fractura ai-
que depulsura, esset: qui antea etiam quam pon-
tifex crearetur, hec omnia Ecclesie fuerat, et jam
pridem illo munere dignissimus, et solus revera-
idoneus, qui illam quibusvis molestiis superiorem
plane prestare, atque invicem bonum habitum
emnem, virtutisque universe desiderium, omnium
animis velutcolliquefactum, infundere posset. Post-
quam tandein aliquando, egreque admodum cessit
&dnuitque, nec ultra obstinatius repugnare fas esse
statuit, simul divinum omnino calculum suffra-
giumque esse ratus, nam absque eo esset, nun-
quam se ab initio de adeunda Constantinopoli divi-
nitus admonitum fuisse. Postquam igitur hoe pacto
assonsus est, el imperatoris opera atque suffra-
galione, que summa sane et sine exemplo maxima
erat, cathedram pontificalem conscendit, pietatis-
que negotia strenue fortiterque, et eximia quadam
dexteritate, administrare instituit. Mox quotquot
protervis illis vexatoribus suis vicem reddendam,
superiorumque injuriarum exigendas ab iis ponas
statuebant, quacunque poterant ratione, sanotissi-
mum item virum suisaggregare partibus, in operis -
que pollicere societatem, laborabant, baud ignari
quem ille gratie auctoritatisque locum apud prin-
cipem obtineret, simul et eorum que pertulerant,
memoriam, velut sopitum ignem, egro suscitante
pectore, neque istam animi commotionem con-
quiescere sinente. At Gregorius miti atque huma-
nissima vooe, primum eorum cohibere ardorem
impetumque tentabat: « Nunquid nescitis, inquit,
cujus vos spiritus estis ?*, » ut ad hec audenda
prorumpatie ? Tum quantam quamque admirabilem
inde magnanimitatis laudem habituri sitis, si sola
vindicte facultate contenti, delictorum eis gratiam
faciatis ? Denique quod maximum, summoque fa-

(9) Theodosio.

901

THEODULI ΜΟΝΑΘΗ͂Ι

308

cile in pretio habendum est,si benigne, inquit Α θειότερον, τοσοῦτον ἡμῖν ἀντιληπτέον αὐτῶν ἐστιν

humaniterque in illos consulimus, meliores illi mox
animis suis erunt, sesequeultro nostre Ecclesim,a
qua vitio divulsi sunt, lotos dedenl: sin, quod
abominor, severius in ipsos animadvertimus, et
tanto iidem majore obstinatione impietatem suam
fovebuni, et sempiterno penitus exitio peribunt,
« quorum causa tameu Christus mortuus fuit 49. »
Quanto igitur illud sanctius diviniusque quam hoc

ἢ παροπτέον, εἴπερ ὑπὲρ σωτηρίας αὐτῶν ομοντί-
ζομεν - φροντίζειν δὲ ἀξιον ὡς οἰχείων ὀήπου μελῶν *
οὕτω μὴ ὅτι γε τῶν αὑτὸς αὐτοῦ, ἀλλὰ χαὶ τῶν ἐχ-
θοῷν αὐτῶν [ἀπ αὐτοῦ Y] τοῦ Χριστοῦ, λόγον ὅπως
σωθεῖεν, οὐ μικρὸν ἐποιεῖτο, « τὸ πλανηθὲν πρόδατον »
τούτους ἀποχαλῶν * ὡς ἀνάγκην οὖσαν xai ζητεῖν
τοῦτο xal σώζειν, xai πρὸς τὴν ἀρχαίαν ἐπανάγειν
νομήν τε xal μάνδραν, ὅση δύναμις.

psum est, tanto magis adjuvand) nobis, quam negligendi erunt; si modo salus eorum cure nobis
est, qua haud aliter sane cure nobis esse debet, quam ut nostri corporia membrorum artuumque.
Ita ille non suorum duníaxal, sed et Christi ipsius hostium, ut salvi fierent, maximam ducebal ratio-
nem, quos « errabundam oviculam *! » appellare suerat; quippe quam. et suis vestigiis quaerere, et
servare, et ad pristina pascua caulasque pro viribus reducere necesse esset.

XC. Qui sic igitur mansuetudini, et modera- B

tioni,atque ad omnes diffuse homines humanitati,
quomodo vix alius omnino ullus, ipse studebat ;
tales et ceteros mouitis suis fere efficiebat : ne
videlicet dum injurie auctoribus justam, ut sibi
videbantur, exsolvere vicem quiererent, ipsi in cri-
men nimii vindicie studii incurrerent: ut qui ma-
lum malo alio sanatum irent, verum potius ut ani-
mi magnitudine « malum bono vincentes **, » bene
de iis qui injuste ipsos laeserant mererentur. Atque
hoc non ea modo re, quod longe ceterarum virtu-
tum princeps charitas est, qua sine, ex sententia
Pauli **, frustra et inaniter reliquis omnibus opera
navatur ; sive misericordiam erga egentes, sive
profusum pro Christo sanguinem dicas, sive ut di-

vinorum arcanorum peritus interpres quiapiam sit, C

« motesque ipsos suis demovendi sedibus facultate
polleat, » sed vero etiam quod charitatis possessio,
compendiaria virlutum omnium possessioest. Per-
inde enim ut quicum amicitiam sibijungendam ali-
quis slatuit, eidem fausta ac felicia omnia compre.
catur, ad eumdem utique modum, quiconvenienteim
&nime sus rationem habet, eanique summe «esti-
mat, illum omnes colere necesse est virtutes, scili-
cet ut earum beneficio salutis sue compos fiat. Cre-
terum ad hec omnia illud necessario tenendum,
quicunque Dei esse cupit, huic quantum potest, ad
similitudinem Dei omnino enitendumesse fit autem
tum Deiquispiam similis, cum charitatem erga ho-
mines bona fide exercet: « Estote enim, inquit,
misericordes, sicut el Pater vester misericors
ast ^; » quo Patris nomine ille magis profecto
quam ullo alio delectatur : patet igitur, qui miseri-
cors non est, utut reliqua virtutum officia recte ex-
secutus fuit, a Deo tamen exclusissiinuu fore,quod
in bis ipsis Deo plane contraria sequatur : « Que
enim luci cum tenebris: aut. Christo cum Beliale
esse polest communio 457.» Nempe immortale Be-
liali in nos odium est. Unde et nomen hoc habet.
At amore nostri Christus in crucem actus fuit. À
qui quod nemo non de hostibus ipsis inaudire ab-
nuat atque detestetur, hoccine vobis ipsis optare-
tis ? Tum quo pacto non ultime illud vecordio fue-

49 I Cor. vii. 11.
vi, 14 15.

*! Matth. xviii, 12.

" Rom. xii, 21. * I Cor. xin,2,3.

L' Ὁ μὲν οὖν πραότητος xal ἐπιειχειὰς xal τὴς

πρὸς πάντας φιλανθρωπίας ὡς οὐχ οἵδ᾽ εἰ τις ἐχό-
ὅκου: Of τ 4 3 5e ἔπειθε T.

μενος, τοιουτοὺς OT, τινᾶς Χάϊ αὐτοὺς ETELUEV εἰνᾶι,

ἐν τῷ ζητεῖν

μνησιχαχίας

xai μὴ δοχοῦντας δίχαια πράττειν
ἀμύνεσθαι τοὺς ὑπάρξαντας, ἔπειτα
εἷς ἔγκλημα πίπτειν, καχῷ τὸ χαχὸν ἰωμήνους, ἀλλ᾽
« ἀγαθῷ τὸ xx«óv ὑπὸ μεγαλοψυχίας νιχῶντας, » εὖ
ποιεῖν τυὺς ἠδιχηκότας " οὐ μόνον ὅτ: τὸ τῆς ἀγα-
TT χρῆμα πασῶν ἀρετῶν ὑπεραίρει, ἧς ἀνευ, χατὰ
τὴν Παύλου φωνὴν, πάντ᾽ ἔτι τἄλλα διαχενῆς σπου-
δαζόμενα, ἐάν τε τὸν πρὸς τοὺς δεομένους ἔλεον
φὴς, ἐάν τε τὴν ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρίαν, ἐάν τέ τις
ἦ τῶν θείων ἀποῤῥήτων τεχνίτης, « xai ὄρτ, μεθιστά-
ναι δύναμιν ἔχων, » ἀλλὰ καὶ τὸ ταύτην χεχτῆσθαι,
πάσας ἀρετάς ἐστι χεχτῆσθαι. Ὥσπερ γὰρ εἴ τις
ὀντινοῦν φιλεῖν οἵοιτο δεῖν, πάντ᾽ αὐτῷ συνεύχεται
τὰ βελτίω, οὕτως ὁ τῆς αὐτοῦ ψυχῆς ὃν προσῆχε
ποιούμενος λόγον, χαὶ πεοὶ πλείστου ταύτην τιθεὶς,
πᾶσαν ἀρετὴν ἐξ ἀνάγχης ἀσχήσει, 08 ὧν αὐτῷ τὸ
σεσωσθχι προσέσθαι. Παρὰ πάντα δὲ ταῦτα ἐχεῖνο
φρονεῖν ἀνάγχη, ὡς ὅστις εἶναι Θεοῦ βούλεται, δεῖ
τοῦτον αὐτῷ κατὰ τὸ ὀυνατὸν, ἐξισοῦσθαι. ᾿Εξ'σοῦ-
ται δέ τις θεῷ, φιλανθρωπίαν καθάπαξ ἀσχῶν. « Γί-
νεσθε γὰρ, φησὶν, οἰχτίομονες καθὼς xal ὁ Πατὴρ
ἡμῶν [ed. ὑμῶν) οἰχτίρμων ἐστί - τοῦτο γὰρ πρὸ
τῶν ἄλλων χαίρει καλούμενος * ὁ δὲ μὴ οὕτως ἔχων,
χἂν ἡ πάντα χατωρθωχὼς͵ ἐχπεσεῖται πάντως Θεοῦ,
ὡς ἀπεναντίας ἔχων ἐν τούτοις θεῷ. « Τίς γὰρ χοι-
νωνία qut: πρὸς σχύτος, ἢ Χριστῳ. πρὸς Βελίαρ; »
ᾧ τὸ μὲν δυσμενχίνειν ἔστιν αἰεὶ xal τοῦτ᾽ αὐτὸ
[f. αὐτῷ) πρόσρημα - διὰ δὲ τὴν περὶ ἡμᾶς ἀγάπην
ὁ Χριστὸς ἐσταυρώθη ᾿ εἶθ᾽ ὁ μηδ᾽ ἐπὶ τῶν ἐχθρῶν
ἀπεύξαιτ᾽ [{, ἐπεύξ.] ἄν τις ἀχοῦσαι, τοῦτ᾽ ὑμῖν
αὐτοῖς ἕλοισθε àv; xai πῶς οὐκ ἐσχάτης παραπλη.-
ξίας, ἐξὸν ἃ δεῖ πεπραχότας σεσῶσθαι, ἔπειθ ἑκόν-
τας ὄντας ἑαυτοῖς βρόχον ἐξάπτειν. Οὕτως αὐτοὺς
πρὸς τοὺς λελυπυηχότας ἔχειν παρασχευάζων, xai
τοῖς τῆς φιλανθρωπίας φαρμάχοις. τὸ τούτων χατα-
στέλλων φλεγμαῖνον - ὁ ὃς xal πάσης ἄλλης ἀρε-
τῆς λόγον ποιεῖσθαι παρήνει, xal μηδενὸς ἀφίστα-
σθαι τῶν βελτίστων - ἀλλὰ τὸ μὲν χατὰ φύσιν
χωρεῖν xai πράττειν ἃ δεῖ, προὔργου ποιεῖσθαι *
τὸ δὲ κακίᾳ τὸν νοῦν προσέχειν, παρὰ φύσιν τε ὃν

^ Luc vi, 36. " II Cor.

309

LAUDATIO 8. GREGORII THEOLOGI.

310

xai μόνης ἐξηοτημένον τῆς προαιρέσεως, χαίρειν A rit, cum recte agendo salvi esse possitis, vestra

γαθάπαξ ἐᾷν ^ 7| παρχχρησάμενοι τὴν ἀρχὴν, τῆς
μὲν χατὰ θύσιν ἐξέστημεν ἀρετῆς. Μετέστημεν δὲ,
πρὸς τὴν παρὰ φύσιν χαχίαν, ἀφελόμενοι μὲν τὴν
οἰκείαν ἡγεμονίαν τῷ vip, μόνῃ δὲ τῇ oxpxi δόντες
τὸ δύνασθαι, καὶ ὅλως γεώδεις χαὶ ὑλικοὶ γεγονό-
τες * εἶεν.

vosmetipsos sponte laqueum vobis deflgere ἢ Huno
ut illis animi sensum erga sectores oppressoresque
suos inseruerat, lenibusque humanitatis medicami-
nibus eorum retuderat excandescentiam, etiam in-
super eosdem ad relique omnis virtutis studium
hortabatur : atque ne quid optimarum rerum omit-

terent monuit; sed ut magnum opere pretium esse ducerent, nature ipsius sequi vestigia, et que recta
sunt agere; contra, ad improbitatem, que et preter nature ordinem sit, et ex sola hominis libera vo-
luntate dependeat, animum appellere; id vero missum omnina facerent, quo nimirum voluntatis ar-
bitrio mox ab initio male usi, a consentanea nature nostre virtute descivimus, atque ad malitiam,
quie preeter naturam est, tranegressionem fecimus, mente nimirum legitimo suo spoliata imperio, car-
nique soli tradito dominio, unde et nos ipsi terreni penitus facti, materieque ceno toli mersi fuimus.
Sed hec hactenus.

LA'. Ὁ μὲν οὖν οἷς ἃ παρήνει, ταῦτ᾽ »οὁτὸς πρῶ- B XCI. Quando igitur primus sibi prestanda cen-
tog πράττειν ἠξίου. Πειθομένους ἄπαντας ἔχων, — suit, quorum suasor auctorque aliis esset, hinc uni-

οἷς αὐτοὺς οὕτως εἶχε, xal ταυτὰ πράττοντας si-
γεν οὔ τι χαθάπαξ͵ ἀλλ᾽ ὅσον εἰκάσαι * μόνος γὰρ
Gv ἴσμεν, xxi λέγων xal πράττων, ἀμίμητος ἦν"
θαυμαζόμενον δὲ ὑφ᾽ ἁπάντων τοῦτον ὁρῶν ὁ χρα-
τῶν, καὶ νῦν μὲν « ἔρεισμα εὐσεδείας xal θαυμα-
στήν τινα » χαλούμενον « δόξαν * » νῦν δὲ σπέρμα θεῖον
xai δοόσον 'Ἑρμών καταδαίνουσαν ἐπὶ τὰ ὄρη Σιὼν, »
ψυχὰς τῷ δυσσεδείας φλογμῷ τηχομένας - καὶ
τοῦτο μὲν, « γνώμονα θεολογίας xai κανόνα δογμά-
των, » — «χαθαιροῦντα πᾶν ὕψωμα κατὰ τῆς γνώσεως
ἐπαιρόμενον τοῦ Θεοῦ, » τοῦτο δὲ, εἰ δεῖ συντόμως
εἰπεῖν,» παντὸς ἀγαθοῦ πρυτανεῖον,» πᾶσί τε ἁηλῶς
xai xa0' tva xác: τὰ γιγνὸμενύ διανέμον, καὶ
παντὶ παρέχον τὰ πρόσφορα "
τὸν ὄντα ἐπείπερ αὐτὸς ἑώρα καὶ πάντων λεγόν-
τῶν τε vai χροτούντων ἤχουεν, olxeiov γὰρ ἕχα-
στος ἄθλον τὰ τοῦδ᾽ ἐποιεῖτο, ἔχαιρέ τε τούτοις πολὺ
μᾶλλον͵ ἢ τῷ περιόντί τοῦ χράτους, xal τῷ τοσῷδε
διαχειμένῳ τῆς τύχης ^ χάριτάς τε ὅτι πλείστας
ὡμολόγε: τῷ Ov αὐτοῦ τοῦτον προδεῦλη μένῳ θεῷ *
εὐδαιμονίζων μὲν τὴν πόλιν, τοῦ, ποιμένος ἠξιῶ-
σθαι τοιούτου * εἰ δὲ βούλει, xal πᾶσαν τὴν οἴχου-
μένην. Ἐπειδήπεο « εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξλῆλθεν ὁ
φθόγγος αὐτοῦ, καὶ εἴς τὰ πέρατα τῆς οἰχουμένης
τὰ ῥήματα αὑτοῦ - » εὐδαιμονίζων ὃὲ xa! τοῦτον
αςτὸν, ὅτι πλείστας τε χαὶ χαλλίστας xai καταλλή-
λους ἀφορμὰς ἔσχε τῇ φύσει πρὸς ἔνδειξιν ἐναρ-
γῇ τῆς εἰς αὐτὸν μεγάλης τοῦ Πνεύματος ἐπιπνοίας
τε καὶ φορᾶς, χαὶ τῶν ἀχενώτων θησαυρῶν τῆς
σοφίας, ὧν ὑπὲρ πάντας ἐχεῖθεν ἐπλούτησε — xai
πλουτίζειν ἔσχε τοὺς ἄλλους.

κοῦτον τοίνυν τοιοῦ- C

versos satis obsequentes habuit, tum quod sic ad
obsequia promptos haberet, eadem pariter capessen-
tes agentesque habuit : non perfectissime quidem,
sed hactenus, ut speciem ipsius aliquam similitudi-
nemque referrent: erat ille enim unus omnium,
quos cognitos habemus, dictis factisque plane ini-
mitabilis. Quem cum admiratione omnium coli Ce-
sar animadverteret, et nunc « pure religionis co-
lumen ac decas quoddam singulare » preedicari :
nune«sgemen divinum"'$, ».— «et rorem Hermonis de-
scendentem in montesSionis'",» animos videlicetim-
pietatis ardore liquefactos ; partim item « norman
theologie, sacrorumque dogmatum regulam, » —
altitudinem omnem, qus adversus Dei cognitionem
attollitur, destruentem 48, » partim, ut compendio
dicam, « boni omnis publicum prytaneum, » cun-
ctis singulisque convenientia omnia distribuens, et
unicuique apta et idonea prebens. Siquidem hunc
igitur talem tantumque virum esse, et ipse per-
spexerat, et consentiente bonorum omnium predi-
catione plausuque intelligebat : suas enim quisque
adoreas, suas coronas, que nostri erant, habebat :
iis illerebushaud paulo plus affici, quam potentatus
sui majestate, tantoque imperialis fortune habitu,
atque Deo, qui sua potissimum opera pontificem

. maximum Gregorium prodidisset, maximas agere

gratias. Quin et urbi, que tanto dignata esset an-
tistite, aut si mavis, universo terrarum orbi, suam
congratulari felicitatem, quando « in omnem ter-
ram exibat sonus illius, et ad fines usque orbis
terre verba illius** .;» et Gregorioipsi pariter congra-

tulari, quod, uberrimam, et puleherrimam, et nature sus parem facultatem, et materiem nactus esset
proferendi in apricum monstrandique ingentem afflatus et motus sancti Spiritus, quo ferebatur,
vim, et inexhaustos colestis sapientie thesauros, quibus divinitus supra alios omnes cumulatus, alios

item collocupletare posset.

LB. Ὁ μὲν, οὖν πάνυ τοι τοῦτον ἐχπληττύμενος
xai θαυμάζων ὑπὲρ πάντας τοὺς ἄλλους, χαὶ αὐτὸς
οὖχ ἧττον ἀντιδοᾶτο, xal παραπλησίως τῶν παιά--
νων μετεῖλεν, ὥσπερ τις χοινὸς εὐεργέτης ἀνθρώ-

*]IJoan. 11,9. " Psal. cxxxidn, 3.

(10) Greg. Naz. 621, 694.

48 Cor, x, 5.

XCII. Jam ut unice in Gregorio nostro pre aliis
omnibus deflxas Cesar herebat, unumque miraba-
tur, ita ipse non minus claris invicem attollebatur
preconiis, ccelestiumque pariter laudum consors

*9 Psal]. xix, 5.

911

THEODULI MONACHI

312

babebatur, quasi qui de toto genere humano in Α πων, καὶ τῶν ἁπουνταχοῦ πάντων ταμίγιστα χαρι-

commune bene meritus esset, omniumque quos us-
quam solum sustineret, maximis homines ornavisset
beneficiis ; unde imperatorum omnium auguetissi-
musidem sacratissimusque celebratur: idquenon ob
numerum magis, et amplitudinem, e! splendorem
operum tropaorumque, quibusorbemterrarum orm-
nifariam impleverat, neque item ob eam qua ad om-
nia utebatur, magnanimitatem atque clementiam,
unaque omnium voce concessum ipsi virtutum om-
nium principatum, quam quod unum ex omnibus

σάμενος * βασιλεύτατος γοῦν πάντων αὐτοχρχτόρων
καὶ θειότατος ἐκαλεῖτο. οὐ μᾶλλον τῷ πλήθε! xai
μεγέθε: xal κάλλει τῶν ἔργων τε xal τροπαίων, ὧν
ἑχασταχοῦ τῆς οἰχουμένης ἐστήπατο, οὐδὲ τῇ πρὸς
ἅπαντα μεγαλοψυχίᾳ τε xai πραότητι͵ xai τῷ παρὰ
πάντων ἐν ἅπασι συγκεχωσηχότι, ἢ ὅτι τοῦτον ἐξ
ἀπάντων εἴλετο, δημαγωγὸν, ὡς εἰπεῖν, xai προστά-
τὴν τῶν τοῦ Θεοῦ μυστηρίων, καὶ τοῦ μεγάλου τῆς
Ἐχχλησίας πληρώματος, ἄτ᾽ ἔχοντα παντὸς μᾶλλον
κατασχευάζειν Κυρίῳ « λαὸν περιούσιον, »

Gregorium, pia plebis antesignanum ac tribunum, ut sic dicamus, divinorumque mysteriorum, οἱ am-
plissimi Ecclesie certus antistitem, legisset, quo nimirum ad instruendum parandumque Domino
« proprii peculii populum (10), » haud alius aptior reperitur.

XCIIT. Inter hec concilium centum οἱ quinqua-
ginta episcoporum ex omni. Asia adversus Mace-
donium coactum, Constantinopolin occupabat, pre-
side Meletio, archiepiscopo Antiocheno, viro cum
aliis rebus maximo, tum quas pro pietate atque
religione sustinuerat dimicationibus, in primis no-
bili ; patres igitur, quod Ecclesie Constantinopoli-
tane patrocinium sanctissimum virum jam susce-
pisse viderent, et quot qualesque illius causa labo-
res ac discrimina pertulisset, et quod heresin om-
nem fundibus delesset, compertum huberent, simul
item eloquentie, et vere doctrine et, ut verbo com-
plectar, per pulchra omnia pertinentis laudis no-
mine, hominem suepicientes, imperatoris de ipso
Buífragium, velut Dei plane suffragium, recte ac
merito itidem comprobabant,thronumque huncipsi
deberi summo studio decernebant. Ego vero etiam
naud dubitarim affirmare, id quod longe profecto
omnium maxime veritatis particeps est, rebusque
ipsis quam optime respondet, nimirum, ei unum
ejuscemodi virum Asia, unum item Africa et Eu-

B

C

LI". ᾿Αρχιερέων μέντοι πεντήχοντᾳχᾳ πρὸς τοῖς
ἑκατὸν, ἐξ ἄρα πάσης ᾿Ασίας χατὰ Μακεδονίου
τῷτότε τὴν Κωνσταντίνου χατειληφότων, ὦν ὁ 'Av-
τιοχείας Μελέτιος ἐξηγεῖτο, ἀνὴρ θαυμαστὸς τά τε
ἄλλα, καὶ δὴ καὶ τοὺς ὑπὲρ εὐσεδείας ἀγῶνας εἴπερ
τις περιφανές * οὗτοι τοίνυν ἐπεὶ τῆς Ἐχχλησίας προ-
δεόλημένον εἴδον τὸν ἅγιον, καὶ ὅσους xal οἵους ὑπὲς
αὐτῆς πόνους χαὶ χινδύνους ὑπάστη, χαὶ ὡς χαθεῖλεν
ἄπασαν αἵρεςιν ἕγνωσαν, θαυμάσαντες τοῦτον χαὶ
λόγων xpi ἀρετῆς καὶ δογμάτων, καὶ τοῦ διὰ πάντων
ὡς εἰπεῖν, ἥχοντος, τήν τε τοῦ βασιλέως xai οὗτοι
περὶ αὐτὸν εὖ ποιοῦντες ἐχρατύναντο ψῆφον, ὡς δὴ
Θεοῦ ψῆφον ἀντιχρυς οὖσαν, τόν τε θρόνον ὀφείλε--
σθαι οἱ μάλα ἀχμπρῶς διετείναντο. ᾿Εγὼ δὲ xai τοῦτ
λέγω, παντὸς μᾶλλον ἀληθείας μετέχον, xai μάλα
ταὶς πράγμασιν ἀπογρῶν ' ὡς, εἰ ἕνα ἀνδρα ᾿Ασία
χαὶ ἕνα ἄνδρα Λιδύη τε xal Εὐρώπη τοιοῦτον ἔσχή -
χασι, χαὶ οὕτω παντοδαπῆς ἀρετῆς εἰσάπαν ἰόντα,
oUt' àv οὐδιτισοῦν αἵρεσις τοπαράπαν συνέστη, xai
πάντες πάντως ἀρετῆς ἦσαν τεχνῖται χαὶ τοῦ χατὰ
ψυχὴν εὐδοχίμου.

ropa habuissent (10), et qui adeo perfecte omnes omnis virtutis numeros implesset, nullam usquam
coorituram fuisse heresim, oronesque omnino virtutis, ejusque qu: ad animam refertur glorie, pe-

ritissimos futuros cultores.

XCIV. Verumenimvero nullum, invidia pestilen-
lius esse reor flagitium, qua quidquid decorum et
eximium perpetuo invadit, atque neminem penitus
mortalium excellenti gloria frui sinit ; que tantum
illi etiam, qui ipsam habet, objicit furorem, ut alie-
nam felicitatem suam existimet esse calamitatem :
tum vero secundis esse vehi ventis, si alius quis-
piam adversos sentiat, quod si vans glorie cupidi-
tatem homo adjunxerit, inconsulta, nullosque exi-
tusrepertura, cecoidem impetu audet, etindomitam
plane malum est, quando enim salis per se grave
utrumlibet vitium est, quid de junctis copulatisque
ceosendum ? quale quiddam et hic accidebat. Quip-
pe /Egyptii quidam et Macedones episcopi, qui rei
jam dicte gratia, post Asiasticos, Constantinopolin
adierant, levicuh plane contemptique homines, qua
doctrina, qua moribus actionibusque, qui nihil-
que prorsus titulo suo dignum haberent : hi non

80 "it. 11, 14,

(10) Adumbratum ex Demosth. De corona, 195.

D

Δ΄, ᾿Αλλὰ γὰρ βασκανίας οὐδὲν δεινότερον οἶμαι
τῶν πάντων, τοῖς μὲν χαλοῖς ἐπιφυομένης ἀεὶ, θαυ-
μάζεσθαι δὲ μηδοντινοῦν τοπαράπαν ἀνεχοημένης,
ἀλλὰ καὶ τοσαύτην ἐμποιυύσης τῷ χεχτημένῳ μα-
νίαν, ὡς τὴν μὲν εὐτυχίαν ἑτέρου, δυστυχίαν οἰχείαν
νομίζειν * εὖ δ᾽ αὐτὴν πάνυ το! πράσσειν, ἐὰν ὅστιτ'
οὖν δυστυχῇ " ὅταν δὲ xal χενοδοξίαν ὁ τοιοῦτος
προσλαῦῃ, ὃ δὲ xai τοῖς ἀνηνύτοις ἐπιπηδᾶ, val χα.
κὸν ἀμαχόν ἔστιν" ὅπου γὰρ xai τούτων ἑκάτερον
καθ᾽ ἑχυτὸ δυσχερὲς, τί δεῖ τὸν συνδυασμὸν τούτων
νομίζειν ; ὁποῖόν τι χἀνταῦθα ξυνέπεσεν. Αἰγύπτιοι
qip τίνες καὶ Μακεδόνες ἐπίσκοποι, δι᾽ ἅπερ ἔφην
ἐνταῦθα, χαὶ οὗτοι μετὰ τοὺς ᾿Ασιανοὺς ἀφιγμένοι,
ἀνθρωποι βαάναυσοί τινες, xxl λόγον x«i ἦθος xai
πρᾶξιν, καὶ μηδὲν ὅλως ἀξιον τοῦ προσρήματος
ἔχοντες, οὐ μᾶλλον βασχαίνοντες l'onyopi, ἢ ὅνι μὴ
συμψήφους ἐπ᾽ αὐτῷ x«i τούτους προσέλαδον οἱ ἐχ
τῆς ᾿Ασίας, οὐ μικρῶς δυσχεράνατες, ἃ μὴ προ-

318

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

3914

fxev ὦ δίκη xai νόμοι καὶ πάντα βλέποντες ὀφθαλ- A invidentia magis adversus Gregorium moti, quam

μοὶ τοῦ Θεοῦ χαταψεύδονται τοῦ ἁηίου, τρισεπί-
σχοπον ἀποχολοῦντες τοῦτον xal υὐκ εὐλόγως οὐδὲ
χανονιχῶς ταυτησὶ τῆς χαθέδρας ἐπειλημμένον. Σά-
σιμα, καὶ Ναζιανζὸν, «ai Βυζάντιον, xal τὰ τοιαῦτα
ληροῦντες * v τοῦ μὲν πρώτου καὶ τελευταίου χατὰ
ς : ν ; - s

τοὺς ἱεροὺς τῳόντι θεσμούς t τῶν μέντοι Ναζιανζη-
νῶν, οὔτ᾽ οὐδενὸς τοιούτον τὴν ἀρχὴν προσχεχωρη-
κότος, xal τῆς πατριχῆς ἀνάγκης εἵνεκα προὕστη "
γήρᾳ τε καὶ νόσῳψ, xài πλείστοις ὅσοις ἀπειρηχότος
δεινοῖς .“ xal προσέτι παλαμναιοτάταις αὐτὸν συ-
σχόντος ἀραῖς - ἵν’ ἐπειδὴ Κασίμοις μένειν οὐκ
ἔπειθε, συναντιλάύοιτο γοῦν αὐτῷ τοῦ ποιμνίου xai
τῆς τοῦ λαοῦ προστασίας, χαὶ τῶν ἔν τούτοις φροντί-
ὄων κοινωνὸς, ἕως ἂν περιῇ κατασταίη * ἐκείνου δὲ
μετηλλαχότος τὸν βίον, οἵ ἂν αὐτὸν τὸ τῆς ψυχῆς
αἱρούμενον ἄγῃ, χωροίη.

quod in illo confirmando nonipsorum item suffra-
gatorios calculos Asiatici antistites assumpsissent,
haud mediocriter atomacbhantes, de sancto viro,
qua minime in illam quadrarent :o justitia et leges,
et cuncta contuentes Dei oculi! effutiebant mendi-
cia, tripontificem nimirum vocitantes, quive nullo
bono jure, neo canonice, hanc ipsam occupavisset
cathedram, Sasima, οἱ Nazianzum et Byzantium,
et alia id genus garrientes, quanquam primum ille
postremumque omnino pontificatum, secundum 88-
cra Ecclesie decreta, rite susceperat, Nazianzenum
autem, et quod nemo satis idoneus mox vacuum
adibat, et antea paterne necessitatis causa, vicaria
opera, gubernarat. Etenim pater provecta senec-
tute, egro corpore, et innumeris preterea malis
quassatus adhec gravissimis filium exsecralionibus

devinxit, ut quando Sasimis remanere ipsi in animum inducere nequibat, junctis secum operis, suis
gregis populique tutelam susciperet, sibique, dum vita maneret, curarum laborumque socius et adju-
lor esset ; qua ubi concessisset, iret sane, quo illum cunque animi impetus ferret.

ΚΕ΄. Τοὺς μὲν οὖν ἔχων ἐλέγξαι xal καταισχύναι
za! δεῖξαι, κατὰ τὸ ἔπος « Παγγλωσσίας κόραχας ὥς,
ἄχραντα γαρύοντας Διὸς πρὸς ὄρνιχα θεῖον. » τὸ μὲν
οὐχ ἠξίωσεν" ὁ δὲ χάλλιστον xal λυσιτελέστατον
ᾧετο, καὶ αὐτῷ μάλα πρὸς τροόπου, τυῦτο καὶ βου-
λεύετα! xal ποιεῖ" τοῦτο μὲν, τοῦ μὴ δοχεῖν δόξης
ἐρᾷν * τοῦτο δὲ, τοῦ μισεῖν obtu φιλονεικίαν, « ὡς xai
μετὰ τῶν μισούντων τὴν εἰρήνην εἰρηνιχὸς εἶναι
βούλεσθαι. » Καταλείπει μέν * γε ὦ θαυμαστῆς χαὶ χαι--
νῆς μεγαλοψυχίας, καὶ ζῆλον ἧκιστ᾽ ἐχούσης ἰ τὸν
περισπούδαστον xai περιμάζητον, xal πᾶσι τοῖς
ἄλλοις ἐπίραστον θρόνον, πολλῷ ῥᾷον καὶ ἥδιον, ἢ
λαμθάνουσιν ἕτεροι * δείξας ἐντεῦθεν, ὡς οὐδὲ τὴν
ἀρχὴν ἔρωτι δόξης τῆς καθέδρας ἐπέδη" οὐδὲ φαν-
τασίας ἐπιθυμῶν, ἀλλὰ πολεμουμένην ὁρῶν τὴν
Τριάδα χακῶώς διαιρουμένην xal συνολειφομένην *
xai τὸ xat' αὐτὴν ὑποῤῥέον ἐὰν μὴ χεῖρά τις ὡς
τάχιστ' ὀρέξῃ. Καταλείπει δ᾽ αὖ xal τὸν ποιμανθέντα
λεὼν τὰ θεῖα πατηρτισμένον, καὶ περὶ τὴν πίστιν
εὖ μάλα λαμπρῶς ὠχυρωμένον xai ἡδρασμένον xai
τῆς Τριάδος γνήσιον λατρευτὴν, ὅσον ἐνέδει τὰ τοι--
aorta πρστοῦ xaxüc ὑπὸ τῆς τῶν αἱρετιζόντων πά-
σχων φατρίας.

XCV. Tametsi vero in proclivi nostro fuerat ob-
(rectatores suos redarguere, et in pudorem dare,
et ostendere illos, secundum notum versum (11) ;
« instar omnilinguium corvorum conira divi-
nam Jovis alitem vana et inania crocitare, »
hanc ille tamen repudiabat rationem. Cesterum,quod
pulcherrimum optimumque factu visum,et ingenio
hominis convenientissimum erat, hoc arripit ac se-
quitur consilium, partim ne glorie honorique suo
cupidius velificavi videretur, partim quod sic ab ri-
xis atque dimicaltionibus adhorrere!, « ut cum iig
etiam qui pacem odissent pacem colere studeret. *! »
Mox itaque, o incredibilem et novam, imitationis-
que minime studium habituram,animi magnitudi-
nem! thronum patriarchalem, rem per 8e expeten-
dam, et optabilem, omnique nisu vindicandum, et
ceteris omnibus charissimam, baud paulo expedi-
tius promptiusque relinquit, quam accipiunt alii.
Quo ipso satis comprobatum dedit, sede ne princi-
pio quidem, ullo gloria ambitu, externique splen-
doris amore, istam ascendisse cathedram, sed quod
sanctissime Trinitati, male videlicet tum divulse,
tum confuse, bellum illatum cerneret, veramque

adeo iliius brevi dilapsuram intelligentiam, nisi quam primum subsidio quispiam veniret. Sed et quem
paverat cotum, in divinis redintegratum, instructumque et in reota pietate probe luculenterque con-
firmatum atque constabilitum, et sanote Trinitatis geninum cultorem reliquit (12), quanto idem antea,
male ab hereticorum factione muletatus, his in rebus deficiebatur.

LG. Βασιλέως δὲ καὶ τοῦ xav αὐτὸν συνεδρίου —XCVI. Hic imperator sane una cum suo senatu,

xxi ὅσον τῶν ἀρχιερέων ὑγιαίνοντες ἦσαν, σχεδὸν
δ᾽ ἅπαντες ἦσαν, ἔτι τε παντὸς τῶν ὀρθοδόξων συλ-
λόγο», συναθροισθέντων xal πλεῖστ᾽ αὐτοῦ δεομένων
xai μένειν παραχαλούντων, xal κινηθέντος παντὸς
ἔργου καὶ λόγου, καὶ παντοδαπῆς σπουδὴς καὶ προ-
χλήσεως, καὶ πανταχόθεν πείθειν ἐπιχειρούντων,
4 ^ 1 , » N
xai πάνυ τοι διατεινομένων, μηδ᾽ ἂν εἴτι xal γένοιτο

*! Psal. cxx, 6, 7.

(11) Pindari Olymp. stroph. v, 13.

et sanior item antistitum pars, que multo utique
maxima fuit; οἱ universus insuper orthodoxorum
cetus, in unum coacti locum, Gregorium, ut ma-
neret, maximo rogare obtestarique opere, omnia-
que dictis factisque, omnique et studio et obstera-
tione, sedulo movere, et undelibet in suam illum
&d ducere conari sententiam, et vehementius etiam

(12) Greg. p. 549,

315

THEODULI MONACHI

316

asseverare, nullo ipsum pacto, quidquid inde aven- Α τοῦτον μεθήσειν, xai τὸ μέγιστον βούίσαντος ὁτου-

turuto esset, sese amissuros: postremo etiam, ma-
xima vocis contentione, unus quispiam, uescio
quis, exclamare : « Tu sane quod hinc discedis, ip-
sam etiam Trinitatem tecum abducis. » Verumta-
men nihilo ille magis de obstinato abdicationis con-
silio decedere, aut tantulum de sua remittere per-
vicacia, verum immotus omuino persistere, imbe-
cillitatem corporis, suumque senium causatus (12^),
per que capessendis in posterum gravioribus nego-
tiis, publicisque juvandis commodis, inhabilis ;

οὖν, « ὡς οἷς αὐτὸς ἀπαίρεις ἐνθένδε, xai τὴν Τριάδα
σαυτῷ συναπάγεις, » οὐδὲν μᾶλλον ἀπέστη τοῦ πεοὶ
τὴν ἀπόλειψιν τόνου, οὐδ᾽ ἐνέδωχε τῆς ἐνστάσεως '
ἀλλ’ ἀκλινὴς παντάπασιν ἦν, ἀσθένειαν προδεύλη-
μένος xai γῆρας, καὶ τὸ μηχέθ᾽ οἴοστ᾽ εἶναι διαταῦτα
πράγμασι χρῆσθαι, καὶ τῷ χοινῷ λυσιτελεῖ ξυντε-
λεῖν, ἀλλὰ μόνου τοῦ χατὰ μόνας εἶναι μετέχειν, δι’
ἃ καὶ μόλις συνεχωρήθη τὴν ἔξοδον - εἰδότων ὡς
ἀνηνύτοις ἐπιχειροῦσι πάντα ποιοῦντες χαὶ λέγον-
τες.

agendsz duntaxat in solitudine vite consortio par esset. Quapropter vix tandem datus illi commeatus
fuit, quando quidquid facerent omnino dicerentque, in irritum cadere videbant.

XCVII. Mox, quoniam ne puncto quidem temporis
sine pastore suo esse poterat Ecclesia,quodipsisad ge-
nuinam pietatem recensinformatis, velutique, quod
dicitur "5, « ex oleastro in veram oleam insitis, »
majore perfeetioreque ad fidem tuendam opua erat
habitu; et quod ex insidiis imminentes hzretici, in
illos irruere, et diripere, et ad pristini erroris lu-
bricum reducere, prompti expeditique essent. Ibi
prolenus in patriarchale evectus solium Nectarius,
municeps Tarsensis, illam omnium maximam,Deo
que super omnia sestimatam, animarum suscepit
procurationem : homo sapientia et virtute tanto
aliis major, quantum et his ipsis, et ceteris rebus
omDibus, illum vir maximus anteibat ; et qui non
paulo plus sibi de tanti viri successione, quam
tbroni pontificii dignitate, gratularetur; quippe
inter omnes convenit, etiam thronum ipsum ἃ no-
stro gloriosiorem factum,et majore omnino in pre-
tio deinceps hahitum fuisse.

XCVIII. His ad hunc modum peractis, synodo-
que jam conclusa, que contra « Spiritus sancti op-
pugnatores etsemiarianos, » quemadmodum noster
appellat, conflata et instituta fuerat : que simul et
Macedonium, vanitatis hujus auctorem, et A polli-
narium Syrum,quiassumptam Christi carnem men-
ts sua destitutam fuisse delirabat, et adversus di-
vinamistam insurgebat Gconomiam, quasi in men-
tis humane vicem sua Christo auffecisset divinitas,
penitus redarguit, eosque uthomines summe impios
et consceleratos anathemati tradidit. Cujus synodi
tanquam caput quoddam Gregorius fuii ; quippe
qui longe omnium maximam Patribus in eo certa-
mine opem operamque prestitit, omnesque in stu-
porem eruditionis sus divineque gratie ubertate,

B

C

LZ. Ei ἐπειδήπερ οὐχ otovt T4 οὐδ᾽ Emi6payb
τὴν ᾿Ἐχχλησίαν ἐστερῆσθαι ποιμένος, τῶν μὲν ἀρτι-
παγῶν πρὸς εὐσέδειαν ὄντων, καὶ olov ἐγχεντρισθέν-
των, ὡς λόγος, « ἐξ ἀγριελχίου πρὸς χαλλιέλαιον, »
χἀντευθέν μείζονος xai τελεωτέρας δεομένων ἔξεως
πρὸς τὴν πίστιν, τῶν δ᾽ αἱρετιζόντων ἐφεδρευόντων
xai ὄντων ἑτοίμων τούτοις ἐπεισπεσεῖν xal σιαρπά-
cx. xai πρὸς τὸν πρότερον ἐπανχγαγεῖν ὄλισθον "
ἀνάγεται μὲν εὐθὺς εἰς τὸν τῆς ἐπισχοπῆς θρόνον,
Νεχτάριος ὁ Ταρσεὺς, χαὶ τὴν τῶν ἁπασῶν μεγί-
στὴν xai τοῦ παντὸς Θεῷ τιμωμένην δέχεται ψυχῶν
προστασίαν * συνέσει μὲν χαὶ ἀρετῇ τοσοῦτο τῶν
πολλῶν διαφέρων, ὅσον αὐτοῖς τε τούτοις χαὶ πᾶσι
τοῖς ἀλλοις ὁ μέγας αὐτοῦ " τῷ δὲ διάδοχος γεγενῆ-
σθαι τοιούτον, σεμνυνόμενος πλέον, ἢ τῷ τοῦ θρόνου
μεγέθει * ἐπεὶ xai τὸν θρόνον αὐτὸν, ζηλωτότερον
ἐξ ἐκείνου, xai πλείονος σπουδῆς ἀξιούμενον ἅπαντες
ἴσμεν.

LH'. Οὕτω δὲ τούτων χεχωρηχότων, xal τῆς κατὰ
« τῶν Πνευματομάχων τε καὶ Ἡμιχρείων, » ὡς αὐτὸς
οὗτος λέγει, συγκροτηθείσης xai παρασχευασθείσης
συνόδου, τότ᾽ ἤδη πέρας Aa6ojgnc* xal ἅμα μὲν
Μακεδόνιον, τὸν ταυτησὶ τῆς ματαιότητος ἀρχηγὸν,
ἅμα δὲ καὶ τὸν Σύρον ᾿Απολινάριον, τὸν ἄνουν τὴν τοῦ
Χριστοῦ πρόσληψιν λήρῳ δοῦντα, καὶ γατεξανιστά-
μενον τῆς θείας οἰχονομίας, ὡς ἀντὶ νοῦ τῆς θεότη-
τος ἀποχρώσης, χατάκρχς ἐξελεγξάσης, καὶ ὡς
ἀθεωτάτους τε xa! καχίστους ἀναθέματι κΚαραδού-
σης " ταύτης ὡσπερεὶ χεφάλαιον Γρηγόριος ἦν " τα-
μέγιστα πάντῶν συναράμενος σφίσι πρὸς τὸν ἀγῶνα,
xai πάντας ἐχπλήξας λόγου περιουσίᾳ καὶ χάριτος "
xai τοὺς μὲν ἡμετέρους εὐφράνας τε xai χοσμήσας"
τοὺς δ᾽ ἀντιπάλους, ὡς εἰκὸς, χαταισχύνας, xal Bel.

dedit, et qui singulari gaudio atque ornamento no- D tac μηδὲν ὑγιές.
stris fuit : adversariis autem, ut equum erat, perpetuam ignominiam inussit, merseque insani reos

peregit.

XCIX. Demum ubi imperatorem ob acerrimum
vore fidei ardorem studiumque eximie collaudasset,
et ,uidquid unquam poterat maximarum laudum
in illum congessisset,eumquesuis simul votis con-
tra visibiles invisibilesque armavisset hostes; at
que ceteros item omnes, que tempus postulabat.

5? Rom. vi, 24.
(12) Greg. 523.

(θ΄. Τὸν μὲν οὖν κρατοῦντα τοῦ περὶ τὴν πίστιν
ξήλου χαὶ τῆς σπουδῆς πάνυ θχυμάσας, χαὶ πᾶσιν
οἷς εἶχεν ἐγχωμίοις προσειρηχκὼς, καὶ σύν γε xa
ὁρατῶν τε xai ἀοράτων ἐχθρῶν ταῖς εὐχαῖς αὐτὸν
χαθοπλίσας, τοῖς δ᾽ ἄλλοις πᾶσι τὰ γιγνόμενα παρ-
αινέσας, xai πείσας εἴσάπαν ὁμονοεῖν, xai τὴν τῆς

911

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

318

Τριάδος παραχαταθήχην φυλάσσειν xal μηδέν τι A admonuissel, juinirum ut. conjunotissimis inter se

τοπαράπαν ταύτης προοίεσθαι" xüv ὁ Φαλάριδος ταῦ-
poc, κἂν πάντα τὰ πάντων ἔσχατ᾽ αὐτοῖς ἀπειλῆται,
οὕτω τῆς πόλεως ἔξεισιν. Οὐκ ἐν βλακώδει τινὶ χαὶ
περιττῇ φαντασίφψφ xal ὄγχῳ᾽ τούς τε χρωμένους
ἐξοιστροῦντι xa! τοὺς ἄλλους ἐχπλήττοντι οὐδ᾽ ἐπ-
αγόμενος πλοῦτον xx! θεραπείαν ὑπὲρ τὴν χρείαν,
xxi πλῆθος ἡμιόνων xal ἵππων" οὐδ᾽ ἑπομένους τε
xai ποοάγοντας, χαὶ τἄλλα δρῶντας, ὅτα τοὺς τοιού-
ποὺς εἶχός πάντα γὰρ ταῦτα τοῦ μηδενὸς ἀξιχ
χρίνας xai τοῖς βουλομένοις καθάπαξ παρεὶς, ὁ δὲ,
χεναῖς, ὃ λέγεται, ταῖς χερσὶ, τὴν ἔξοδον ἐποιξῖτο᾽
οὐδὲν ἕτερον ἔχων, πλὴν εὐτελοῦς ἀμπεχόνης “ xai
δέλτων ὡντινωνοῦν ἱερῶν * ἃ xai τῶν Κιννύρου καὶ
Κροίσου χρημάτων περὶ πλείονος ἦγεν, Αὐτὸς ἑχυτῷ
χαὶ τοῖς ἄλλοις εἰς εὐδαιμονίαν ἀρχῶν * xal θαυμα-
στή τις ὧν περιουσία χαὶ χόσμος, τῷ τε παντοδαπῆς
μούσης xxi χάριτος ὡς οὐχ οἶδ᾽ εἴ τις ἔμπλεως εἶναι *
χαὶ οἷον τῆς χαθόλου χαὶ γεννιχωτάτης, ὡς εἰπεῖν,
ἀρετῆς (13) ἔμψυχος στήλη, τῷ τ᾽ ἀντὶ χοινοῦ τα-
μείου τοῖς mac: χαθεστάνα! xal χορηγεῖν ἔχειν
ἀφθόνως xai ὑπὲρ ὧν ἕκαστος δεῖται " ἀνθ᾽’ ὧν πο-
A)» μὲν τινα τοῖς ἔχουσι θρῆνον, πολὺν δὲ τὸν μετά -
μέλον ἐνεποίει, ὅτιπερ αὐτὸν ὅλως παρεῖσαν xri
μὴ πρὸς βίαν κατέσχον * ὃς χὰ; εἰ τῶν Ἡρακλείων
ἔξω στηλῶν xai ποταμοῦ Φάσιδος ἐτύγχανεν ὦν,
ἐχρῆν, πάντας ἐχρῆν, ὅσοις ἔρως τοῦ εὖ ζῇν ἐκεῖσε
ὃραμόντας, ἢ πλεῖστα τουτονὶ δεδεῆσθα: παρ᾽ ἡμᾶς

(13) Τῆς καθόλου xai γεννιχωτάτης ἀρετῆς.
Hoc est universalis et summe generosissimeque
virtutis.Nondum displicet, quod antea synonymia
sua blandiens arriserat ys:vixwtátzc, perinde ut
Ἱενιχώταται ἀρεταὶ, num Ll, γενιχαὶ ἀρεταὶ, num.
LXIII noster dixit. Quando tamen haud temere
ac fortuito vocem infrequentiorem γεννιχιυτάτης
librarto in mentem et calamum venisse verisimile
est retinende, quam sede sua dejiciendia, auctor
esse malo. Cui alioqui fata parum propitie sepius
experte, et jampridem interdicto preterio, unde
vi, possessionem repetenti, pro illa tenui infirmaque
parle mea, hac tam commoda occasione, libenter
adero. Jam primum igitur, uta lexicographis et
grammaticis exordium capiamus, recte γεννικχὸς
apud Pollucem,et enarratorem, Homeri Eustathium
legitur, qui gemino etiam testimonio geminum il-
lius astruit usum; ad 'Ococc.. A. 411, οὐ μὲν
τὰρ τι καχῷ εἰς ὦπα ἐῴχει. Altero. de vetere Ho-
merici carminis μεταθολῃ desumpto, ubi hunc in
modum, prosa oratione, versus iste redditur, ὅσα
μὲν γὰρ ἰδεῖν, σφοῦρα ἐῴχει τῶν γεννιχῶν εἶναι"
AMerum íranslate signili^ationis, γενικὸν χρέας,
generosum carnis frustum, pro amplo et grandiu-
sculo ez comico affertur. Contra vitio apud Hesy-
chium, γενικαὶ, γενεαὶ ἀντὶ τοῦ γεννικαὶ, γεν-
vaiat, Adhuc edilur, recle vero, γεννιχῶς, ἰσχυρῶς,
γενναίως. Quomodo οἱ apud Suidam scribendum
esse nemo non videt (nisi forte excipiendus portus
sil) et dudum monuit Hen. Stephanus. Consimilis
plene in celeris etiam scriptoribus inconstantia-
besitatioque visitur. Quippe ut recte ἵππος γεν-
νιχὸς apud Zlianum, Hist. anim ., v1, 31, est, ut
βίος γεννιχὸς apud Lucianum βίων πράσει p.
364, sic e contrario ἀνὴρ 1:ννιχὸς apud Platonem,
in Theateto p. 70; Bas. p. 144, t. I, Steph. pro
γεννιχὸς Scribitur, ut. ad oram sue editionis me-
rito conjecit Stephanus. δὶ ἤθη γενιχὰ apud Cle-
mentem Alex. Παίδαλ. B. μ. p. |77, at ms. Palat.

animis perpetuo agerent, et sacrum Trinitatis de-
positum etiam atque etiam servarent, nullamque
prorsus illius particulam sibi perire sinerent,etiam-
si Phalaridis taurus, etiamsi omnia ornnium ultima
et dirissima ipsis denuntiarentur, ila tandern ex
urbe excedit. Excedit autem neutiquam cum vesana
ac magnifica pompa tumidoque quodam apparatu,
qui et utentes in furorem ageret, et visentes per-
celleret ; neque supervacaneam ille redundantem-
que gazam, ac familiam, mulorumque et equorum
longun: agmen,neque pone atqueante stipantium,
aliaque qua hujusmodi asseclee more suo factitare
solent facientium,turbamsecum ducebat : quippe quae
nullo omnia loco habebat, eisqueomnino,qui talibus
capiuntur, relinquebat ; verum vacuis quod dioitur
manibus exibat, nihil aliud de suis aspor!ans re-
bus, quam vestem vulgarem, et sacros aliquot li-
bros, quos ipse Cinyre ac Urosi opibus longe an-
teponebat. Scilicet satis ipse sibi aliisque ad beati-
tudinem sufficiens, at mirifica quedam opulentia
ornatusque erat,tum quod musarum gratiarumque
omnigenarum copiis,pre alio quovis cireumflueret,
et universe atque generalissime virtutis, prope
dixerim, viva et animata quadam columna esset;
tum quod instar publici erarii cunctis esset, habe-
reique affatim prorsus et supra quam cuique opus
easet, omnia suppeditare. Idcirco iisqui hucusque

γννιχὰ monente Sylburgio. Quid si et vexato cri-
ticorum εἰκασίαις loco Heriodani vr, 1, 41, εἷς τι
t&v γεννιχῶν ἡμαρτημάτων ἐξοχείλη, hoc est, Po-
litiano interprete, in cognata aliqua impingeret vi-
tia. Quem secutus Stephanus συγγενιχῶν ut vea-
νιχῶν postmodum Sylburgius, reponere voluit :
minima mutatione γεννικῶν, majora, graviora,
legamus? Porro ἦθος γενιχότερον extrema pagina
Phedri gemino mendo (quod utrumque ad lso-
cratem eruditi retinuere) : antiquiores editiones
Platonice habent, recte Stephanica γεννιχώτερον.
Quod unum hujus vocabuli exemplum in Thesau-
rum suum idem illeStephanus retulit, Rursus quod
incorrupte atque integre in M. Antonino, vir, 40,
antea legebatur, γεννικώτερον ἔδοξεν ἀντιδῇναι, id
in su& ἐχδόσει vir cetora de scriptore optimo, qua
nova versione, qua laboriosis commentariis illu-
girando, preclare meritus Thomas Gatakerus, indicta
causa in γενναιώτερον, (sic enim editum est, vir,66)
commutavit. Τοῦ ὑπερθετιχοῦ exemplum, preter hoc
Theoduli nostri,suppeditat Aristophanes ἱππεῦσι,
ω. ἀδΆ, γεννικιώτατον χρέας, ψυχήν ἄριστε τ᾽ πάν-
των. Uude suum illud γὙεννικὸν χρέας depromp-
sisse Eustathium autumat Casaubonus, ad Athen.
xiv, 19, quod mihi non admodum sit verisimile,
give typum vocabuli, intuenti. Postremo ne adver-
bio ysvvixoc, hactenus sine certo lare ac patrono
oberranti, ἀπροστασίου fortasse &n impingatur
dica, suos illi etiam penates vindicesque, χαθόσον
ἐγχωρεῖ, reddemus. Comicum videlicet in Lysi
strata, v. 1074, ᾿Αλλὰ χωρεῖν ἄντιχρυς “Ὥσπερ
oixaü εἰς ἑαυτῶν γεννιχῶς - Maximum Tyrium,
xv, p. 146, Παῖδα ἐχθρέψαι γεννικῶς ^ Lucianum,
᾿Ενυπνίῳ- p. ὁ Ποῶτα μὲν θρέψῃ γεννιχῶς. Et
Alexandro, p. 901, ὁ δὲ πάνυ γεννιχῶς χαρτερήσας
et ἐν Χαρῶνι. p. 336. Εὖγε ὦ Κλωθοὶ, γεννιχῶς "
junta γεννικχῶς, Aldus γεννική. ᾿Αλλὰ τούτων μνὲ
ις.

319

THEODULI MONACHI

320

ipsum tenuerant planctum multum, multamque ejus A ἀφιχέσθαι xai χοσμῆσαι τὰ τῇδε, ἢ μένοντας αὐτοὺς

rei poenitentiam imposuit, quod eum omnino dimi-
serant, nec. vi potuit relinuerant ; quippe tametei
ultra columnas Herculis amnemque Phasidem de

τοῦ λοιποῦ παρ᾽ ἐχείνῳ τῶν ὧν ὑπὲρ πάντας εἶχεν
ἐμφορεῖσθαι χαρίτων, ἐπιλελησμένους τῶν οἵκχοι, ὃ
λέγονται πάσχειν οἱ πεπειρασμένοι Σειρήνων.

geret, omnes oportebat, oportebat, inquam, omaes, quibus sanctius vivendi ardor esset, istuc curriculo
currere, atque vel illum plurima obsecratione, ut ad nos transiret, nostrumque exornaret orbem, ad.
ducere, aut hos in posterum iis in locis ubi ipse ageret manentes, quibus supra alios omnes instru-
ctus erat perfrui gratiis; deposita rerum domesticarum memoria, qui iis, quod Sirenum degustavere

consuetudinem, usu venire ferunt.

C. Exin ubi gratissime sibi Cappadocis redditus
erat Gregorius, οἱ jam patria ipsum, dulce solum,
tenebat, hic quemadmodum non mediocrem ex
eo vuluptatem capiebat, quod longo patriam inter-
vallo receperat, sibique item gratulabatur, nata-
lis iterum urbis aspectum meruisse. Ita quoniam
urbanos strepitus, atque inde exundans mole-
stiarum diluvium, planissime perosus erat, sueque
quietis insaliabili desiderio tenebatur : longe,
imo longissime, eb eo aberat, ut stabilem illic
sedem admitierel ; nec admisit sane. Reperto igitur
quodam Cappadocie oppidulo, cui Arianzo nomen,
quodque ex paterna cognatione nonnihil ad illum
attinebat, et religiose philosophie non inopportu-
num videbatur; id ex omnibus habitare, evumque
illic reliquum commorari, statuit.

CI. Jam porro ut sacris semper animum com-
mentationibus intendens, ad ea sese penibus appli-
caverit, quecunque Deum hominibus conciliare,
atque mirificam inde quamdam ipsorum copula-
tionem efficere, queunt : itemque ut « ascensiones
in cordesuodisponeuns, » lumen super lumea acce-
perit,Deusque quodammodo ex homine, quotidiano
profectu, evaserit, id equidem omnibus, qui res
ilius satis nornnt, constat; quod vero idem ille,
qui tantum pietati addictus erat, defensionem ejus-
dem susciplendam sibi statueret, tanquam com-

P'. ᾿Επεὶ δὲ xai xai τῆς μάλιστ᾽ αὐτῷ χεχαρι-
σμένης Καππαδοκίας ἐπέῤη, xai τοῦτον εἶχεν ἀμέ-
λει τὸ φίλον ἔδαφος, ἣ πατρὶς, οἷς μὲν διὰ μακροῦ
ταύτην ἀπέλαδεν ἔχαιρε xal ξυνέχαιρεν ἑαυτῷ,
τοῦ τὴν ἐνεγχοῦσαν ἰδεῖν ἠξιῶσθαι " οἷς δὲ πρὸς τοὺς
ἀστιχοὺς δήπου Üopó6ouc, xal τὸν πολὺν ἐχεῖθεν
χαταχλυσμὸν, ἀπεχθῶς παντάπασιν εἶχε" xai τῆς
ἡσυχίας ἄπλήστως εἴχετο. Τὴ μὲν ἐνταῦθα διατρι-
δὴν, πολλοῦ γε xal τοῦ παντὸς ἔδει προσέσθαι"
οὔχουν οὐδὲ προσήκατο αὐτὸς δέ τι Καππαδοκίας
χωρίον εὑρὼν, ᾿Αριανζὸν πρόσρημα, πατρόθεν μὲν
αὐτῷ διαφέρον, πρὸς δὲ φιλοσοφίαν ἐπιτηδείως ἔχειν
δοχοῦν, τοῦτ᾽ ἐξ ἁπάντων εἵλετο ἀρῆσθαι, χἀν τούτῳ

, -
μένειν εἰσάπαν.

ΡΑ΄, Ὡς μὲν οὖν ἑχάστοτε θεωρίᾳ τὸν νοῦν προσ-
ἐχων, τούτοις χαθάπαξ ἐδίδου, ὅσα Θεὸν ἀνθρώποις
ΕΟ , * , * - -
οἷδε μνηστεύειν, xat θαυμαστόν civ! αὐτοῖς ἐκεῖθεν
ἐργάζεσθαι τὴν συνδυασμὸν, καὶ ὡς « ἀνχδάσεις ἔν τῇ
χαρδίᾳ διαθέμενος, » φωτὶ προσελάμδανε φῶς, xa.
Θεὸς, ὡς εἰπεῖν, ἐξ ἀνθρώπων [f. ἀνθρώπου] τοχαλ-

J *
ἑκάστην ἔχον ἐγίγνετο, ἴσασι πάντες ὅσοι τἀχείνου

( σαφῶς ἴσασιν " ὅτι δὲ xal τῆς εὐσεδείας οὕτως ἔχων

ὑπερμαχεῖν ᾧετο δεῖν, ὥσπερ τις χοινὸς πρόδρον,
καὶ προσέτι μνήμαις ἔστιν ὧν ἐμπανηγυρίζειν ἁγίων,
προϊὼν ὁ λόγος δηλώσει.

munis quispiam Ecclesie preses, adhec item sanctorum quorumdam memorias solemniter celebran-

das, id in progressu nostra ostendet oratio.

CII. Primum itaque unanimem atque concordis-
simum sodalemsuum, Basilium,illum sivesummum
virtutis certatorem, sive ejusdem certamen ac etu-
dium, sive item, si tibi libet, utrumque dudum
vita relicta in antiquam regressum patriam, mul-
tasque multorum laudationes, qui publice et priva-
tim res ejus actionesque ornarant, consecutum :
nisi et ipse pari modo bonestaret, atque funebri de-
coraret oratione, id absurdum omniao 8ἃ que
alienum ducebat. Id quod et ante ceteros haud du-
bie exsecatus fuera!, nisi illa multa ac magna,
pro pietateobstitissent certamina. Orationem itaque
de illo componit, sic quidem ad summum virtutis
oratorime fastigium provectam ; sic illi vero, cui
scripta erat, aptam et accommodatam, rebusque
ipsis plane congruentem,ut non ipsa modo a musis
gratiisque pertexzta videatur, sed et collate cum illa
oetere, quarum paulojantea meminimus, vitupera-
tioni quam laudi propiores, et animi magis causa
scripte, quam seria elaborate cura, videantur.

53 Psal. xxxii, 6.

PB. Πρῶτα μὲν yàp Βασίλειον τὸν ὁμόψυχόν τε
χαὶ σύμπνεον, τὸν εἶτ᾽ ἄχρον ἀγωνιστὴν ἀρετῆς,
εἶτ᾽ αὐτῆς ταύτης ἀγώνισμα γεγονότα, εἰ δέ γε βούλει,
καὶ ἄμφω πρὸ πολλοῦ μὲν τὸν βίον ἀπολιπόντα, καὶ
στειλάμενον ἐπὶ τὴν ἀρχαίαν πατρίδα " πολλῶν δὲ
παρὰ πολλοῖς ἐγχωμίων τετυχηχότα ^ καὶ κοινῇ καὶ
ἰδίᾳ τἀκείνου χκοσμήσασι, τῶν ἀτοπωτάτων ἡγεῖτο
μὴ xal αὐτὸς ἀξιῶσαι τῶν σῶν, καὶ λόγοις ἐπιτα-

D φίοις κοσμῆσαι * ὃ καὶ πρὸ τῶν ἄλλων ἔδρασεν Bv,

μὴ τῶν πολλῶν καὶ μεγάλων ἐκείνων ὑπὲρ εὖσε-
θείας ἀγώνων ἐμποδὼν αὐτῷ καταστάντων - ἀμέλει
καὶ λόγον ἐπὶ τούτῳ συνθεὶς, οὕτω μὲν τῆς γιγνομέ-
νης ᾿ἀρετῆς ἐπιπλεῖστον ἰόντα. οὕτω δὲ πῤοσφυῶς
καὶ οἰκείως πρὸς ὃν γέγονε ἔχοντα καὶ τῶν mpay-
μάτων ἄντιχρυς ὄντα, ὡς μὴ μόνὸν ὑπὸ μουσῶν καὶ
χαρίτων δοκεῖν αὐτὸν ἐξυφάνθα! " ἀλλὰ καὶ τοὺς
ἄλλους ὧν ἀρτίως ἐμνήσθην, τουτῳὶ παραδαλλομέ-
νους, ψόγον μᾶλλον fj ἔπαινον εἶναι Doxeiv* καὶ παι-
διὰν ἢ σπούδασμα, τοῦτον τοίνυν τοιοῦτον δημιουρ-
γήσας, ἀπελθὼν, ἐπιλέγει τοῦ φιλτάτου τῷ τάφῳ

321

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

332

xai οὕτω τὴν γιγνομένην ἀφοσιοῦται συντέλειαν, οὐ A Huc. igitur hujusmodi concinnata oratione, abit,

χαριζόμενος φίλτρῳ, οὐδὲ παρὰ τοῦτο τοὺς ἐπαίνους
ἐξάγων, οὐδ᾽ ἐγγύς. Τοὐναντίον μὲν οὖν xal χωλυό-
μενος ὑπαυτοῦ τούτου ἱμᾶλλον, καὶ ἅπερ ἔνεστι φῆσαι
χαὶ τὰ, ὄντα σημάναι, ὡς ἂν uj, χκἀχείνῳ δόξη χαρί.
ζεσθτι, xal τὸ χαθ᾽ αὐτὸν ὑπεραίρειν. Εἴ γὰρ ἄλλος
αὐτὸς ἑχάτερτς τούτων, εὔδηλον πάντως, ὡς οἷς
ἐχεῖνος χοσμεῖται, xai αὐτὸς δήπου κοσμεῖται, xal
τῶν ἴσων μετέχει, οἷς ἐχεῖνος ἄριστος δείχνυται * el
δὲ μὴ τὸ φίλτρον παρῆν, τοσαῦτα ἂν ὑπὲρ τούτου
Bust, ὅσα εἰχὸς τὸν μάλιστε πάντων αὐτὸν ἐπιστά-

μενον.

eamque ad tumulum amici conjunctissimi recitat,
et hoc modo pro virili parte justa funeri persolvit,
nihil amicitia dans, nec ideo laudes amici altius
educens. Minime profecto. Imo vero ex contrario,
per hanc ipsam amicitiam ab iis dicendis, que dici
poterant, eisque qua erant, plene exprimendis .
potius deductus, ne videlicet cum gratificari amico,
tum de seipso etiam gloriosius loqui videretur. Et-
enim, si alter ipse uterque eorum erat, inde liquet
aane, quibus ille ornatur, et hunc ipsum ornari,
paremque participare gloriam, in quibus alteri sum-

mum astruitur decus. Quod si amor non fuisset, tam multa utique de Basilio protulisset noster, quam
multa ab eo proferri consentaneum erat, qui unus omnium perfectissime hominem nosset.

PT".
ἀδικίαν εἰς ὕψος, » ἄπάσαις Ὑε μὴν ἱεραῖς ἀποχηρὺ-
θέντος ταῖς ψήφοι xal τῆς χαθολιχῆς ᾿Εχχλησίας,
ἐν ἴσῳ δὲ εἰπεῖν τοῦ Θεοῦ, παντάπαςιν ἐξεληλαμέ-
νοῦ, οὗτος τοίνυν οἷς οὕτως ἔσχε δυσχερῶς ὡς ἔοι-
xsv ἔχων, τὸ μὲν ἀμύνασθαι xal φανερῶς πολεμεῖν
αὖϑις αἱρεῖσθαι, ἐπείπερ οὐχ οἵός ts ἦν οὐδ᾽ ἐθά -
inst, βουλεύεται δὲ βουλὴν πονηρὰν, καί τῇς αὐτοῦ
γνώμης ἀξίαν. Ὥσπερ γὺρ οἱ κάχιστοι τῶν φαρμα-
χῶν μέλιτι τὴν χύλιχα χρίσαντες, ἔπειθ᾽ οὕτως
ὁρέγουσιν οἷς βούλονται τὸν ἐλέδορον * οὕτως οἱ τοῖς
ἔπεσ’ τούτου διὰ τὴν ἐνοῦσαν αὐτοῖς εὐμουσίαν χαὶ
qAo:w κηλούμενοι xai περιτυγχάνοντες, λανθάνουσιν
ἧς ταῦτ᾽ ἔχει μετέχοντες βλασφημίας, Καὶ ἦν ἰδεῖν
πιᾶγμα δεινὸν τὴν ἀλήθειαν χλεπτομένην, xal κιν-
δυνξυούσας ψυχὰς, ὧν οὐδὲν τῶν πάντων ἀντίῤῥοπον -
οἷς ἐπιθέμενος ὁ μάγας οὔτος τῆς εὐσεθείας ἀγων'-
στὴς, δ ἐπῶν οἰχείων, ἐκ παντοδαπῶν μὲν συγχει-
μένων τῶν μέτρων, ἀποόῥήτῳ Oi κάλλει xol θχυμα-
στῷ χεχρημένων, τὰ μὲν, οὐδὲν ἕτερον ὡς ἀληθῶς
ἔδειξεν ὄντα, πλὴν χκομμωτικύν τινα λῆρον, ἐν ἢδο-
νῆς ὑποχρίσει, πολλὴν ἐμποιοῦντα τοῖς περιτυγχά-
νουσι βλάθδην * πέπειχε δὲ παντάπασι πάντας, ἐχεῖνα
μὲν λώδην ψυχῆς xxi νεωτερ'σμὸν πρὸς τὸ Θεῖον,
xai χολάσεως ἀφορμὴν xai τὰ τοιαῦτα νομίζειν * τὰ
δὲ, περιπλείστου ποιεῖσθαι, xal συνεῖναι xai κεχοῦ,-
σθαι, καὶ τούτων διαπαντὸς ἀπολαύειν, ἐπέσχατα
πάσης ἀρετῆς ἀφιγμένων, ὅση τὲ λόγων καὶ ὅση τοῦ
πνεύματος, ὡς ἑχατέρωθεν ἔχειν τοὺς χρωμένους
χειροῦσθαι. Εἰ γὰρ ἐκεῖνα ψυχῆς ὅλεθρος ὄντα
ὁμῶς δι᾽ εὐγλωττίας xal χάριτος οὐχ ὀλίγους ἐφείλ -
χετο, τίνας οὐχ ἂν ἐπισπαάσαιτο ταῦτα τῶν πάν-
τῶν, ὅταν πρὸς τῷ γαργαλίζειν ἔχειν τὰ ota, xal τὸ
ςώζεσθαι μνῶνται, καθάπερ τις οἰχία εὖ τε ἔχουτα
κάλλους καὶ φιλοσοφίαν ἀσχοῦσα.

Ἔπειτ᾽ ᾿Απολιναρίου τοῦ « λαλήσαντος μὲν B — CIII. Tum deinde, ubi Apollinarius, « qui in Ex-

celeum iniquitatem loquebatur "δ, » sacris calculis
omnibus e communione ejectus, ex catholica igi-
tur, etsi hujusmodi rerum suarum habitu, prout per
erat, graviter angebatur, ulcisci sese, et apertum
denuo ciere bellum, quod impar esset, haud ausus,
sed improbum, suoque dignum ingenio, init consi-
lium. Nimirum proinde ut pessimi venenorum arti-
fices, oras poculi melle primum linunt, tum postea
quibuslibet veratrum porrigunt : ita pariter qui
viri hujus carminibus, per eam que illis inest,
venustatem et gratiam capiuntur, eaque lectitant,
improvidi eimul blasphemiam, quam ea continent,
hauriunt. Itaquerem tristissimam videre erat, furto
surripi veritatem, hominumque animas, quibus
nulla plane 408 }8 res alia est, in discrimine ver-
sari. Suis itaque carminibus in hec impetum ma-
gnus pietatis propugnator fecit, illis tum omni
meirorum genere concinnatis, tum inenarrabili et
mirifica elegantia imbutis, atque ista Apollinarii
revera nihil aliud esse docebat, quam nugas quas-
dam fuco atque lenocinio velificantes, qui inani
voluptatis specie plurimum detrimenti euis lectori-
bus importarent, eoque omnes in illam plane ad-
ducebat sententiam, ut ista anime perniciem, no»
vasque de Deo opinationes, et impie mutilationis
materiem, et alia id genus, esse ducerent, contra
Gregoriana plurimi facerent, et in manibus habe-
rent, et uterentur, fruerenturque perpetuo, quippe

p 172 adsummumomnisvirtutis aspicem, quecunque

aut eloquentie, aut spiritus virtus est, ascende-
rant, ita ut utrinque capere et expugnare iecloreg
possent. Quippe si ista, que anime tam noxia et
pestifera erant, nihilominus elegantia et venere sua
non paucos alliciebant, quos non hec ex omnibus

ad se attrabherent, quando preeter illam titillandi aurium vim, etiam anime salutem comparabant,
instar domus cujusdam, tum alfabre exstructa, tum philosophie tractationi dedite ὃ

PA. Οὐ μὴν ἀλλὰ κἀχεῖνο σκοπεῖν δεῖ, ὡς οὐχ ἅμα
πάντα τὰ ἔπι, οὐδ᾽ ἀχοημγίας δή τινος χαὶ μιᾶς τῆς
αἰτίας συντέθειται τῷ ἁγίῳ " ἀλλὰ τὰ μὲν, αὐτῷ ἐπὶ
τοῦ παυτων ἐχθίστου xal μηδενὶ χαταλιπόντος xaxi-
ζεσθαι μᾶλλον ᾿Ιουλιανοῦ χεχωλυχότος Χριστιανοὺς
τὴν Ἕλληνα λόγον ἀσχεῖν, xal κεχρῆσθαι ποιητιχῇ *

δὲ Psal. Lxxim, 8.

CIV. Atqui et illud observari convenit, non eo-
dem tempore, nec simili quadam unaque plane de
causa, sanctissimo viro bec omnia consignata
fuisse carmina, sed partim tempore longe omnium
odiosissimi, nullique mortalium majoris reprehen-
aionis locum relinquentis Juliani, qui edicto sanxe-

323

THEODULI MONACHI

324

rat, nequis Christianus ad studia veteris Grecanici A «x εἷς ἀνάγκην χαταστῆναι τὸν μέγαν ἔπη συνθῖναι

sermonis incumberet, neu artem tractaret poeticain;
itaque necesaitudine coactum virum maximum, ad
varia omnia generis carmina, et multa ubique ve-
nustale referta, pangenda, eademque nostrarum
partium sectatoribus omnibus, communis institu-
tionis utilitatisque causa, proponenda. Aliorum
rursus causam, ut diximus, prebuit Apollinarius,

παντοῖα, πολὺ τὸ χάριεν διαπάντων ἔχοντα * xal τοῖς

x10' ἡμᾶς πᾶσι ταῦτα ποοθεῖναι χοινὸν παίδευμα καὶ
LY ὃ - ^» » ^ « w , ,

χοινὴν ὄνησιν, τῶνο᾽ αἴτιος, ὡς ἔφην, ᾿Απολινάριος
, b] , * .

ἐγεγόνει, « Οεὸν κατ’ Αἰσχύλον, ἀτίζων x$movuuva-

b » ᾿

ζων στόμα, θνητὸς Qv: ὧν ἁπάντων πέρι πρόσθεν

“4 , ,

ἐμνήσθην paxoótepov xai ὅσον εἰκὸς ἦν, ὥς γε ἐγὼ

νομίζω.

« vecors Dei contemptor et laxans probris, mortalia ora, » ut cum 7Eschylo loquar (14). Οὐδ omnia pluri-
bus, et quantum consentaneum erat antea, ut arbitror, exposuimus (1 1").

CV. Hunc ille ia modum, cum dicendo scriben-
doque, tum ante hec itemque cum his ipsis universe
virtutis exemplar semelipsum exhibendo, bene de
vita humana inereri, eamque ornatiorem reddere,
constanter perrexit : et spiritualis felicitatis auctor
precipuus hominibus erat, ut qui modis omnibus,
ad id quod est optimuin induceret omnes ac com-
poneret, et meliores seipsis semper efficeret. Nimi-
rum velut qui Dei optimi, Maximi, legatus, aut
propinquus, aul oraculorum ipsius popularis in
lerra interpres esset: ita plane omnibus habe-
batur, in eoque omnes, tanquam in archetypo,
aut arce, aut sacrario omnis pulchri, obtutum fige-
bant, ejusque verba, non hominis alicujus verba,
ged admiranda Dei effata οἱ oracula, quibus coutra-
dicere nefas plane esset, ducebant. Adhac verbis
ejus fides et probabilitas plane necessario aderat,
scilicet quoniam que aliis suaderet, ea primus
perfectissime exsequebatur ; eratque tui loquens,
tum tacita quedam exbortatio, id illi maximo ad
persuadendum adjumento, omnesque voluntaria
necessitate constringendos, fuit quippe qui non ju-
cundius ad hominem ventitarent, quam egrius dis-
cederent, aut verius eo, quod hoc posterius egre

B

C

PE. Οὕτω xai λέγων za! γράφων xal πρό γε τούτων
χαὶ μετὰ τούτων, οἷς ἀρετῆς ξυμπάσης ixutóv τύ-
πον παρεῖχε, τὸν ἀνθρώπινον βίον εὖ ποιῶν xxi xo-
ομῶν διετέλει. Καὶ τῆς χατὰ ψυχὴν εὐδαιμονίας
τούτοις αἰτιώτχτος ἦν c πάντοθεν πᾶντας πρὸς τὸ
βέλτιστον ἐνάγων xa] χαθιστάς ^ xa! σφῶν αὐτῶν
σπουδαιοτέρους αἰεὶ δεικνύς. “Ὥσπερ γὰρ ὕπαρχος
ὧν ἢ ξυγγενὴς τοῦ μεγάλου Θ:οῦ ἢ δημαγωγὸς ἐπὶ
qü« τῶν αὐτοῦ θεσπισμάτων, οὕτω χαθάπαξ πᾶσιν
ἐδόχε!, xxi πᾶντες εἰς αὐτὸν ὥσπερ ἀρχέτυπον ἢ
ὁρμητήριον, T, ἑστίαν καλοῦ παντὸς ἀφεώρων * νομί-
ζοντες τοὺς αὐτοῦ λόγους, οὐχ ἀνθρώπου δή τινος
λόγους, ἀλλὰ θαυμαστάς τινας ἃ τοφάσεις Θεοῦ, μη-
δυνπινοῦν δεχομένα ἀντιφασιν, Καὶ προσῆν τὸ sixo-
τῶς χαὶ μετὰ πάσης ἀνάγχης * τὸ γὰρ ἃ παρήνε;,
ταῦτ᾽ αὐτὸν πηῶτον μετὰ πολλοῦ τοῦ περιόντος εἰρ-
γᾶσθαι xai φθεγγομένην εἶναι xai σιωπῶσαν παραί-
νεσιν, μέγιστον ἦν χὐτῷ πρὸς τὸ πείθειν, καὶ Ov
ἀνάγκης ἐθελουσίου πάντας χειροῦσθαι, οὐ μᾶλλον
ζδίως αὐτῷ προσχωροῦντας, ἢ ἀηδῶς ἀπαλλάττον
τας * μᾶλλον δὲ οἷς δυσχερῶς πρὸς τοῦτ᾽ εἶχον, μαρ-
τυροῦντες σαν ἑχάτερα, χἀχεῖνο περὶ πλείονος ὅτου
τίς ἂν εἴποι ποιεῖσθαι ^ xai τοῦτο διαφερόντος μι-
σεῖν, διὰ τὴν πρὸς ἐχεῖνο προσπάθειαν.

ferebant, uturumque comprobarent, nimirum quod οἱ illud prius pluris, quam quidquid dixerit quis-
piam, facerent; et hoc posterius majorem in modum odissent, ideo videlicet, quoniam illo altero

vehementer afficerentur.

CVI. Verumenimvero tempus nunc tandem fue-
rit, tum legis, que his in rebus pridem obtinet,
causa, tum quod optima etiam sepissime sane ite-
renda sunt,que pluribus modo commemorata fuere,
eadem nunc denuoorationi indulgendi, breviterque
percurrendi. Ecquis enim usque adeo admirabiles
in vitam ingressus habuit, ut non modo priusquam
conceptus esset Deo religiose dedicaretur, sed vero
etiam ortus sui angelum haberet preconem, qualis
quantusque postmodum evasurus, et quod omnibus
in rebus, longe &nte alios emicaturus esset, matri
plenissime predicent:m ? Tum quis priora poste-
rioribus in tantum preteriit, ut illa cum his com-
parata prope nihili sint, quando adeo, quod pro-
verbio aiunt, prestant posteriora, et plusquam
prestant? cui item ad utra uehac re majorunquam
glorie materies suppetebat, etiam pre iis qui de
alterutra se jactant * Porro quis ita convenienter
propriis bonis suis, patriam simul atque parentes
sortitus fuit ? parentes nimirum, omnibus, quotquot

(14) ᾿Επτὰ ἐπὶ θήδαις. V. A47.

D

PS". Καιρὸς δ᾽ ἂν str, λοιπὸν, διά τε τὸν ἐπὶ τοῦ-
*w^ 4 . * ͵ -
τοῖς ἤδη χρατήσαντα νόμον, xa: τὸ τὰ βέλτιστα yoi,-
να! χαὶ πᾶνυ το! πολλάχις εἰρῆσθαι, ὧν διὰ πλειό-
43 * - ΩΣ ΩΣ «- --
νων ἐμεμνήμην ἀρτίως, ταῦτ᾽ ἄρα καὶ νῦν δοῦναι τῷ
, E y - 4 - " 4 4 ,
λόγῳ, καὶ διελθεῖν ἐν βραχεῖ, Τίς μὲν γὰρ οὕτω θαυ-
* * L1
μαστάς τινας ἔσχε τὰς εἰς τὸν βίον προόδους, ὡς μὴ
4 - » 5, ^- -
μόνον πρὶν fj συνειλῆφθαι ἀνάθημα Θεῷ γεγενῆσθαι,
ἀλλὰ καὶ κήρυκα τῆς γενέσεως ἄγγελον σχεῖν, ὁποῖος
ἄρ᾽ ἔπειτ᾽ ἔσται, καὶ ὅπως ὑπερ πάντος διαπάν-
4 , ^ -- A *
των ἐχλάμψει, μηνύοντα σαφῶς τῇ μητρί ; Τίς δὲ τὰ
, - 4 ^T e - ,
πρόσθεν τοῖς ἐφεξῆς οὕτω παρῆλθεν, ὡς slvsxx coi-
τῶν μηδὲν ὄντων ἐχείνων, δευτέρων φασὶν ἀμεινόνων
xai ἔτι γε πρὸς τίνι δ᾽ ἐν ἑκατέροις εὐδοκιμεῖν
μᾶλλον ὑπῆρξε τῶν θατέρῳ σεμνυνομέμων. Τίς δὲ
τοῖς προσοῦσι χαλοῖς χαὶ χαταλλήλως οὕτω μετέσχε,
τῆς T: πατρίδος τῶν τε τοχέων, τῶν μὲν πάντας
τοὺς ταύτῃ προσειρημένους παρενεγχόντων ἀσετῇ
τε xal τῷ θχυμαστοῦ xa! ὑπὲρ πάντας παιδὸς db
ὥσθαι, xai εἶναι τοῦτον χἀκχείνους τοιούτους, οἵους
ἁλλήλους προσήκειν, χαὶ μηδὲν ὅλως ἐνδεῖν, τῆς δὲ,

((4) Cf. capp. 29, 30.

395 LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI. 326

διαπάντων ὧν θαυμάζονται πόλεις ἰούσης, χἀντεῦ- A hoc appellati nomine fuere, et sua virtute super-
θεν μεγίστας παρὰ πᾶσι φερομένης τὰς ψήφους; Τίς — vectos, et quod admirabili aliisque omnibus pre-
δὲ τοσοῦτον ἐκ παίδων ἀρετῆς xal λόγων ἔχλω, ὡς — stuntiore dignati essent filio, et quod ipsi flliusque
μόνα ταῦτα ῥᾳστώνην ἡγεῖσθαι, καὶ μελέτην τοῦ — ejusmodi essent, qui secum invicem palchre con-
βίου ; gruerent, nec quidquam plane desideraretur, rursus
patriam, unde przedicari urbes mos est, nactam omnia, indeque maximas omnium laudes consecu-
tam ἢ Quis denique a puero ita virlutis optimarumque litterarum captus amore fuit, ut heo sola re-
quiem suem viteque meditationem haberet ?

PZ'. Τὸ δ᾽ ἑκασταχοῦ μὲν παιδείας χάριν φοιτῆσαι, — CVII.Porroquod quoquo versum terrarum erudiendi
πάντα δὲ τὰ βέλτιστα πανταχόθεν ἑαυτῷ συνηχέναι, — gratiaGregoriusitacit,omnniaqueoptiuna undelibet sibi
xai θαυμασθῆνα: μὲν ὑφ᾽ ἀπάντων, παρὰ πᾶντας — conduxerit, quod etsi admiratione omnium, supra
τοὺς ἄλλους, διὰ τὴν ἐν πᾶσιν ἀγαθοῖς εὐχληρίαν, ὡς — alios omnes, ob preclaras in bonis omnibus pro-
xai παρὰ σφίσιν αὐτοῖς τοῦτον χατατχεῖν ἀξιοῦν, —gressiones exceptus fuerit: ita ut illum apud ae
τὰς πρώτας καὶ μεγίστας τιμὰς, τὰς μὲν διδόντας. — retinere Bluderent, primos maximosque honores,
τὰς δ᾽ ἐπαγγελλομένους " μηδὲν ὃξ τῶν πάντων ἔτι — partim mox offerendo, partim promittendo : nihil
πρόσθεν ποιεῖσθαι τῆς πρὸς Θεὸν ἐνεργείας, ἣν Β illetamen rerum omnium tendentibus ad Deum
ἡσυγία παρέχει, xxl τὸ χατὰ νοῦν πολιτεύειν ἀεί: — exercitiis anteposuerit, que religiosa quies, et per-
ταῦτα δ᾽ οὕτω χατωρθωχέναι xai μετὰ τοσαύτης — petua secundum mentem agendi ratio. suppedi-
ὑπερδολῆς, ὡς τοῖς ποὸ αὐτοῦ χορυφαῖον, τοῖς O' tat;ita perfecta hec vero, et tanta cum excilen-
ἐφεξῆς τε χαὶ μετ᾽ αὐτῶν, ἀρχέτυπον αὐτῶν xa! tia omnia prestiterit, ut iis qui ipsum etate ante-
χανόνα τῆς περὶ ταῦτ᾽ ἀχριδείας γενέσθαι " xai τοὺς — cessissent, chori hujus dux ; qui deinceps et post
uiv γεννησαμένους, ἐπείπερ οὐχ οἷός τ᾽ ἦν τοῖς aó- — ipsum vixerint, exemplar et norma usurpande in
τοῖς δεδωρῆσθαι, ὃ τούτου γε οὐδὲν ἧττον, εἰ μὴ τὸ talibus exactionis fuerit. Tum quoniam eodem qui:
μεῖζον εἴποι τις Rv, τοῦτο χάλλιστα πάντων αὐτοῖς — dem plane officiorum genere parentes remuperari
ἐνδεῦξῖχθχι, τῷ θ᾽ ὑπὲρ τοὺς νομιζομένους ὅρους — nequibat : quod id tamen, quod hoc nihilo est in-
ἐνθχὸε xootouct θεραπεῦσαι xai παρελθεῖν παντά-ὀ —ferius,nisi si majus etiam quispiam esse dicat,
mist τὸ εἰχὸς, τῷ τ᾽ αὖ λογιχάν τινα στήλην τὰ tou- — pulcherrime omnium reprasentarit, scilicet quod
των εἰργάσθαι, χαταπαντὸς ἱσταμένην τοῦ χρόνου — et adhuc interris agentes, ultra communes suetos-
xxi τοῖς ἔπειτα παραπέμψαι" αὐτῶν αὐτὸν δὲ πᾶν- que pietatis fines coluerit, et postea vitas ipsorum
τῶν ὑπεριδόντα τῶν ἄλλων, μόνου γενέσθαι τοῦ τὴν laudesque oratoriam quamdam, per a&sjvum omne
εὐσέδειαν ἀμέλει πολὺν ἤδη χοόνον ὑπὸ τῶν χάχιστ᾽ , perstaturam, columnam effecerit, et ad posteros
ἀπολουμένων δυσσεδούντω"» τυραννουμένην xal μο- C transmiserit. Quid ipse vero, spretis aliis rebus
νονοὺ χλιθεῖσαν, ὡς λόγος, εἰς γόνυ, ἀναλαδεῖν otov omnibus, id unice operam dederit, quo veram ni-
xai ἀνορθώσασθαι * xai χρείττω τῶν πολεμούντων — mirum pielatem, longo jam tempore ab impiissi-
παντάπασι δειξαι, κἀντεῦθεν ὡς ἔρεισμα πίστεως — mis perditissimisque hereticis dira tyrannide op-
ὄντα xai βάθρον στεῤῥὸν Ἐχχλησίας, xai τῶν óp- —pressam,et tantum non, quod aiunt, in genua pro-
θῶν xal ὑγιαινόντων δογμάτων a à012a67, κίονα» xaxà — stratam, reficeret ac erigeret, suorumque hostium
Πίνδαροτ, τῆς μὲν μεγάλης xai ἱερᾶς ἐπιότναι xa- — victricem omnino prestaret. Quod et lianc ob cau-
θέδρας * οὐχ ἐφῷ τρυφᾷν ἔχειν, xai ῥᾳστώνῃ χεχρῇ- sum, ut qui fulcrum fldei, et firma Ecclesie basis,
σθαι, ἀλλ’ ὥστε ξύμπασαν αἴρεσιν ix περιουσίας xc- — et rectorum salutariumque dogmatum « inconcussa
μεῖν, καὶ ῥίζαις αὐταῖς παντάπασιν ἐξελεῖν xai columna » esset, ut Pindarus loquitur (15),
ὅλως ἐκ μέτου ποιήσασθαι μεταύοαχὺ μέντοι τοῖς magnam illam et sacram patriarchalem conscende-
βουλομένοις ταύτης ἐκστάντα, ἐπεὶ μηδὲ τὴν dp- rit cathedram. Minime ille profecto, quo mollitiis
χὴν ἡδέως, ἀλλὰ παντοδαπῇ πειθοὶ τε χαὶ βίᾳ xai segnique otio frui posset, sed ut heresin univer-
μεθ᾽ ὅτι πλείστας δεήσεις ταύτην εἰσέδυ, τὴν πλεί-ὀ sam plenissime facillimeque exsoinderet. ipsisque
στου ἀξίαν ἡσυχίαν αὖθις χατειληφέναι * xai τὴν | omnino cum radicibus eruncaret, et penitus de me-
ἀκραιφνῇ ξυνουσίαν Θεοῦ. D qio tolleret. Paulo tamen post hac eadem cathedra,
illius cüpidis relicta : quando quidem nec initio ipso admodum libenter, sed admota "multiplici et
guasione, et vi, et post plurimas obtestationes, illam adiisset : denuo ad laudatissimam pulcbherri*
mamque quietem suam, et verissimum Dei consortium se receperit.

PH'. Τίνι ταῦτ᾽ ἔνεστι πάντα παραύαλεϊν, xai τίς CVIlI. Eccui, queso, hec comparari possunt om-
οὕτω διαπάντων ἰὼν, ἐν πᾶσι πάντας παοΐλθεν, ὁ — nia? ecquisnau ille pariter universa permensus ?
αὐτὸς καὶ πάνθ᾽ ὁμοῦ xai μεθ᾽ ὑπερθολῆς ξυλλαῦύών. | nempe qui omnes in omnibus prertergressus, om-
"Edo μὲν γὰρ φήσῃς τοὺς λόγους. οὐδένα τὸν ἁμιλλώ- — nia idem simul οἱ excellentissime complexus fuit.
μενον ἴσχει, ἀλλὰ πρὸς αὐτὸν αὐτὸς ταύτην ποιεῖ- — Quippe ut eloquentiam et orationes noinine, hio
ται, ὥσπερ φιλονειχῶν ὃ αὐτὸς διὰ πάντων εἶναι" ρδ)Ωγ)85 emulum habet ille profecto neminem ; sed
νιχῶν μὲν τοὺς ἄλλους πάσαις ταῖς τῶν λόγων ἰδέ- — ipse secum hoc decertat certainen, dum velut oon-

(15) Olymp. M, stroph. 5.

941

THEODULI MONACHI

328

tendit idem esse ubique : victor nimirum aliorum A ἰδέαις, νικῶν δ᾽ ὥσπερ xal ἑαυτὸν τῷ τούτων ἐχά-

per omnes orationis formas, et idem sui quodam-
modo victor, quod formam quamlibet, per se spec-
tatam, facile ceteris prestare censeas : at univer-
sas simul consideratas, unum quiddam omnes esse,
verum in oratione omni, quecunque 811, singula-
rem ei propriam quamque reportare palmam ; et
longo precurrere intervallo, tum acumine atque
sagacitate, tum fusa per omnia gratia; et quod
primum est, quod he non are modo ipsa oratoria,
sed et supraartem sint, eaque item re supra imi-
tationis spem assurgant. In his primum maximum-
que « admirabilis divine natura explicatio, » et quod
res hujusmodi adeo sane cautissime, et elegantis-
gime, et beatissima fecunditate tractare poterat,
αἱ non modo post maximum illum Joannem Evan-
gelistam. Theologi cognomento cohonestatus fuerit,
et hoc clarissimum signum habuerit, quod hac parte
longe omnium princeps crederetur : sed et quod
futurus post se hominibus mirificas quasdam hole-
poles ac machinas, quatiendis deJiciendisque erro-
rum castellis, scripta sua reliquerit. Tum vero
deinceps ad diffusam ubertatem varietatemque sen-
tentiarum, ad solutum ac liberum, et invictum,
et crebris verboram floribus distinctum lingue im-
petum, accedens sancti Spiritus gratia, «omnem su-
perans intellectum'5, »jucundissimum omnibus Gre-
gorium et amabilissimum, in congressibus pariter
ac institutionibus, faciebat, et qui tum Grecos,
tum Barbaros, in stuporem plane dare, atque ex-
pugnare posset, visos nemque sibi, « Dei, non homi-
nis audire vocem59.» Scilicet quoniam quidquid mo-
neret, id omnino illius modi erat : et quod ispe vir-
tutis omnis, et divinorum preceptorum, supra&-
alium quemlibet, effector industrius, consectator-
que diligentissimus esset, ideoque etiam persua-
dendi polleret auctoritate ; ita ut, quod ait Plato :

C

στην, ὅταν μέν τις ἴδῃ xa0' ἑαυτὸν, βελτίω ταύτην
ἀποφαίνεσθαι τῶν λοιπῶν * ὅταν δὲ ξυμπάσας ὁμοῦ,
ἕν μὲν εἶνχ! τὰς πάσας, χατὰ παντὸς δ᾽ ὁτουοῦν λόᾶ-
qo» μοναδιχὸν φερομένας τὸ χράτος xai πολλῷ πα-
ριοῦσας τῷ μέσῳ, ὀξύτητί τε καὶ ἀγχινοίᾳ, καὶ τῷ
διὰ πάντων χεχαρισμένῳ * xai τὸ μέγιστον, τῷ μὴ
ὅτι γε τέχνην, ἀλλὰ xal ὑπὲρ τέχνην αὐτὰς εἶναι,
χἀντεῦθεν ὑπερχειμένας μιμήσεως * ὧν πρῶτον καὶ
μέγιστον « 1, θαυμαστὴ θεολογία" ν xai τὰ περὶ τοιού-
των οὕτως ἀσφαλέστατα χαὶ χάλλιστα xai μετὰ
παντὸς τυῦ γονίμου διεξιέναι δύνασθαι, ὡς μὴ μό-
νον τοῦτον μετὰ τὸν πάμμεγαν ᾿Ιωάννην τοῦ θΘεολό-
(99 προσρήσεως ἠξιῶσθαι, xxl τοῦτ᾽ ἐναργὲς cou-
ὄολον σχεῖν τοῦ πάντων αὐτὸν ἐν τοότοις πεπι-
στεῦθαι προέχειν, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἔπειτ᾽ ἐσομένοις,
θχυμαστάς τινας ἑλεπόλεις πρὸς χαθαίρεσιν τῶν
τῆς πλάνης ὀχυρωμάτων, τοὺς αὐτοῦ λόγους χατα-
λιπεῖν ^ ἔπειτα τῷ παντοδαπῷ xai ποιχίλῳ τῶν
νοημάτων χαὶ τῇ τῆς γλώττης ἀσχέτῳ χαὶ ἀμάχῳ
xai διηνθισμένῃ φορᾷ, ἢ πάντα νοῦν ὑπερξέχουσα,
τοῦ Πνεύματος χάρις προσγεγονυῖα, ἥδιστον τοῦτον
πᾶσι χα! ποθεινότατον ἕν τε ταῖς ἐντεύξεσι xol Oi
δασχαλίαις ἐποίει, καὶ οἷον χαὶ Ἔλληνας καὶ βαρ-
ὀάρους χαθάπαξ ἐχπλήττειν τε xai χειροῦσθα:, « Θεοῦ
φωνῇς ἀχοΐει λαὶ οὐχ ἀνθρώπου, » δοχοῦντας * τῳ θ᾽
ἃ παρῇνει τοῦτον ἴσχειν τὸν τρόπον" τῷ τ᾽ αὐτὸν
ἀρετῆς ἁπάσης xxi τῶν θείων ἐπιταγμάτων τεχνί-
τὴν εἶναι παντὸς μᾶλλον xai σπουδαστήν xal διὰ
τοῦτο καὶ πείθειν ἔχοντα: ὥσθ᾽ ὃ φησι Πλάτων,
« παιδιὰν εἶναι δοχεῖν τὰ ἐν τοῖς γράμμασι πρὸς τὰς
ὁμίλιας αὐτὰς τῶν σοφῶν ἀνδρῶν, » τοῦτ᾽ ix περιου-
σίας ἐντεῦθχ παρίστασθαι, παιδιὰν εἶναι δοχεῖν τὰ
τῶν ἄλλων συγγράμματα πρὸς τὰς ὁμιλίας αὐτοῦ.
Εἰ δὲ τοῦθ᾽ οὕτως, ὥσπερ οὖν ἐστι, πόσον τι χρὴ vo-
αἱἰζειν ὑπεραίρειν τὴν ἐν γράμμασιν εὐμουσίαν τού-
του xai χάριν, ὦν ἕτερο: γράφουσι,

« ludum jocumque videri, que litteris prodita sunt, ad ipsos sapientum virorum sermones ; » id cum er-
cessu quodam hic looum habeat, lusum nempe scripta aliorum videri, cum sermonibus Gregori

collata. Quod si ita comparatum est, ut est sane, quanto intervallo

existimandum est, leporem mu-

βου vanustatemque, que in illius scriptis comparet, iis antistare, qua alii scriptitant ?

CIX. Porro malitiam omnem penitus odisse no-
sirum, utaberrationem ab honesto et bono, nullique
propria subsistentia preditam ; nequit enim (Deus)
natura bonus, mali auotor esse, hoc illi utique cum
omnibus virtutis cultoribus commune est : sic vero

ῬΡΘ΄. Τὸ μὲν οὖν χαθχπαξ xaxlav μισεῖν ὡς amo-
τυχίαν χαλοῦ xai μηδ᾽ ἡντινοῦν ὑπόστασιν ἔχουσαν,
ὁ γὰρ τὴν φύσιν ἀγαθὸς, οὐχ ἄν ποτε χαχῶν εἴη
δημιουογὸς, κοινὸν δή που πᾷσ' τοῖς ἀρετὴν μετιοῦ-
gt * τὰ δὲ καταδρομὴν ταυτησὶ πεποιῆσθαι, xai ὅπως

acriter malitiam incursasse, quave quispiam ratione D ἄν τις ταύτην ἐχφύγοι, ἢ καὶ τὴν ἀρχὴν μὴ ἁλῷ σα-

illam effugiat, aut ne quidem ab ᾽δ8 unquam ecapia-
tur, clare monstraret : nostri id unius opusejusque
animi fuerit. Tum quid esse dices illius adversus
verm fidei insidiatores, et qui modis omnibus veli-
tatem pervertere nitebantur, divinam animi forti-
tudinem, et prelia et erecta de iis tropea? Tanto
hec quidem certe Marathoniis illis et Salaminis
majora, quod illa in cernendi sensum cadunt ; hec
rationis opera sunt, illa tempus ipsum invasit et ob-
trivit: hec svo omni oonstatura sunt, illa Athe-

9 Philipp. 1v, 7. *5* Act. xn, 22.

φῶς ὑποδεῖξαι, αὐτοῦ μόνου τοῦτ᾽ ἄν εἴη xa! τῆς
αὐτοῦ διανοίας " τί δ᾽ ἂν εἴποις xa! τὴν πρὸς τοὺς
ἐπιδούλους τῆς πίστεως, xal παντα τρόπον τἄλτυ θὲς
διαστρέφειν ἐπιχειροῦντας, ἔνθεον εὐψυχίαν τούτου
xai μάχην xal τὰ xav! αὐτῶν τρόπαια ' τοσοῦτο μεί-
ζω τῶν Μαραθωνείων τε χαὶ Σαλαμιντίων, ὅσον τὰ
ὲ lof HJ 15" E , * ᾽

μὲν αἰσθητὰ, τάδ᾽ ἔστι λογιχά * xal xav ἐχείνων
μὲν ὁ χηόνος ἐχώρησε " τὰ Ob, κατὰ" παντὸς ἐστηξει
τοῦ χρόνου xai τὰ μὲν. ᾿Αθηναίως κατὰ Περσῶν᾽
τὰ δὲ χατὰ τῶν ἐχθρῶν τοῦ Χριστοῦ τούτῳ κατώρ-

LAUDATIO S. GREGORII] THEOLOGI.

990

θωται ὅσγε χαὶ τοὺς τῆς εὐσεδείας ὑπασπιστὰς, xai A niensibus de Persis statura fuere; hec nostro de

μέχρις αἱμάτων ἠγωνισμένους, οἷς προσειρήχει,
τῶν εἰκότων αὐτοὺς ἀξιώσας, οἷς τούτων ἠξίωσεν,
ἐπὶ τὰ ἴσα xal τοὺς ἄλλους προτρέπεται ^ ταῦτα δὴ
ταῦτα χἀπὶ τῶν τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων ἔστιν ὁρᾷν"
τούτοις τε γὰρ τὴν γιγνομένην ἀποδεδώχει ξυντέ-
λειαν, αἴρων 7j θέμις τῷ λόγῳ xal πρὸς τὴν τούτων
χατοχὴν xai βαχχείαν τὸν ἀχροατὴν ξυνεπαίρων,
xxi πᾶσιν ἐξεχείνου μέχρι τοῦ δεῦρο παρεγγυξ, τοι-
οὐὔτους δύ τινας εἶναι τοὺς περὶ Θεοῦ xai τῶν θείων
λέγειν τολμῶντας ᾿ xal σιωπῶ τὴν ἀχριδῇ τῶν Γρα-
φῶν ἔρευναν, xai τὴν ix βάθους καὶ σχότους, ὡς ἂν
τις εἶποι, πρὸς φῶς τρισσὴν ἀνάπτυξιν τούτων καὶ
θεωρίαν, ὡς πανταχόθεν αὐτὰς ξυνετὰς ἅπασιν elvat,
Τὰ μὲν δὴ χατὰ τοὺς λόγους τούτῳ τοιάδε" xal τὰ
πλείω παρῆχεν ὁ λόγος, ἐχκχλίνων τὸν χόρον, xal
ἅμα πάντα πάντων εἰδότων, χἂν ἡμεῖς μὴ λέγω-
μεν.

Β

Christi de perduellibus feliciter erecta. Qui etiam
dum pietatis armigeros, « etqui ad sanguinem usque
decertarunt 95, » suis laudationibus ex merito hono-
rabat, hoc ipso quod illos sic honestaret, aliorum ad
paria certaminaanimos acuebat. Heec eadem in sacrig
etiam Christi mysteriis videre licet ; nam et his,
quam conferre decebat partem reddidit, qua fas
piumque est, verbis extollens, et ad eorum afflatum,
divinumque furorem, una auditoretmn excitans. Quo
idem omnibus, ex illo terupore ad hoc presens,
denuntiat, ejusdern modi esse debere, qui de Deo
rebusque divinis verba facere audennt. Taceo au-
tem nunc accuratissiuiam sanctarum Scripturarum
pervestigationem, et de altitudine atque caligine
sua, ut sic loquamur, ad lucem, triplicem earum
explicationem contemplationemque, ut nimirutu
omni ex parte omnium parerent intelligentim,

Atque hec lalia quidem de orationibus nostri dicta sunto. Pleraque enim in praesens sermo noster, quo
satietatem vitaret, omisit, presertim quoniam, vel nobis tacentibus, nota omnibus sunt.

ΡΙ΄. Περὶ μέντοι τοῦ βίοο ἐχεῖνο λέγω. Ἐάν τε γὰρ
βίαν ζητήσῃς πάντοθεν συγχεχϑετημένον, οὐχ ἀπὸ
μέρους, ἀλλ᾽ ἐξ ὁλοχλήρου xai τοῦ παντὸς, καὶ
θαυμασθέντα μὲν ὑφ᾽ ἁπάντων, θαυμασθέντα δ᾽ οὐ-
δὲν μᾶλλον, ἀλλὰ μόνον τῶν πάντων περὶ τοὺς ἐπαί-
νους ἠτυχυηχότα, ἐάν τε ἄχραν εὐγένείαν γνώμης
μετ᾽ ἐπιειχείας, χαὶ φρένας ὑπερφυεῖς, xai λῆμα
ὁψγηλὸν καὶ χκαθεστὸς xai γενναῖον, xai ὅλον τοῦ
Πνεύματος, ἔτι τε τρόπους πάνυ τοι πιθανοὺς χαὶ
τοῖς πᾶσι χεχαρισμένους, χαὶ ἀγωγοὺς μάλιστ᾽ ἐν-
τεύξεις, xxi ἀναχώρησιν ἐχεῖθεν οὐ φορητήν “ xal
ὅλως τὸ πάντας ἀνθρώπους, εἰ δεῖ συντόμως εἰπεῖν,
ἐν τῷ παραχρῆμα τῆς θέας, εἷς ἔχπληξιν θαυμα-
στὴν ἐξ ἀνάγκης ἄγον καὶ φίλτρον, παρ᾽ οὐδενὶ τῶν
πάντων ἕν γε xa! ὁτιοῦν τούτων εἰς Gxpov* παρὰ
δ᾽ αὐτῷ τούτῳ καὶ ξύμπαντα ταῦτα, xal μεῖζον
[an μείζω ?] ὑπερδολῆς ἅπασης κατεῖδες ἂν ἐντυ-
χών.

C

CX. De vita nostri vero illud habeo dicere. Sive
enim vitam, undique, non ex parte, sed ex toto, et
in solidum, instructam ac consolidatam, queris,
eamque magnopere quidem concelebratam omni-
bus, neque eo magis tamen celebratam, verum hao
una duntaxat iu re, nempe laudatione, minus
fortunatam. Sive si summam animi nobilitatem,
equanimitate conjunctam, et spiritus heroicos, et
robur animi excelsum, et constans, et generosum,
et totum sancti Spiritus, queris ; adhzc item mo-
res ad persuadendum aecommodatissimos, omni-
busque acceptissimos, et congressusapprime suaves
et aspectabiles, et recessum ab homine zgerrimum,
atque ad summam, illud nescio quid, quod omnes
homines, ut uno rem verbo complectar, Gregorio
protinus conspecto, in mirificum stuporem amo-
remque, necessario deducebat : horum unum sane
quoddam, et id quodcunque, penes neminem mor-

talium, altissimo in gradu, penes hunc ipsum vero, et universa hec, et supra omnem posita

excessum, mox cum illo congressus, perspexisses.

PIA'- Τίς μὲν οὖν οὕτω μετὰ τῆς ὕλης, ὡς ἂν τις
ἀνώτερος ὕλης, ὑπερῆρε τῆς ὕλης, ὅλῳ καὶ παντὶ
τῷ νῷ τοῖς νοητοῖς ὡς αἰσθητοῖς ἐντρυφῶν ; Τίς δὲ
τοῖς παροῦσι xai μηχέτ᾽ ἐσομένοις χαίρειν καθάπαξ
εἰπὼν, ἔπειτα τοῖς ἀποῦσιν, ὡς ἤδη παροῦσι προσ-
εἶχε ; Τίς ὁ τοιοῦτο μὲν ὁμιλήσας τοῖς χάτω, ὅσον
αὐτὸ τοῦτ᾽ ἐνδεδεῖχθαι περιχείμενος σῶμα, ἐν δὲ
τῇ χατὰ νοῦν ἐνεργείᾳ, τὸ πᾶν ἀπονείμας τοῖς ἄνω;
Τίς ὁ τὸν ἔξω τέλους θησαυρίσας αἰῶνα, ἐπειδήπερ
xai πρὸ τοῦ τέλους, ἐκλείποντα τὸν νῦν τοῦτον ἑύρα;
Τίνι μᾶλλον πλοῦτος παρῶπται, ὃν ὁ τεχὼν χοόνος
ἀνεῖλε, μόνος δ᾽ ἔχεῖνος αὐτῷ τοῦ παντὸς ἐτιμᾶτο,
05 « μή ποτε τὸ κλέος ὀλεῖται; » Τίς ἀδίωτον ἐνόμισε
βίον τὸ βιοῦν κατὰ σάρχας, χαὶ μὴ βιοῦν ὡς εἰπεῖν
ἔξω βίου: μηδὲ βίον τῳόντι τοῦτον ἄριστον xpl-
νειν, τὸ θνήσχειν δὲ xai τεθνᾶναι μελετᾷν ὅσαι
ὦραι;

53 Hebr. xu, 1.

PATROL. Ga. CXLV.

CXI. Quis est igitur, qui pariter, duin &dhuc
cum materie ageret, supra materiem evectus erat,
velut quispiam malteriei consortio excelsior : nimi-
rum toto et omni animo spiritualibus, haud aliter
quam iisque sub senasuscadunt, suaviter perfruene?

D Quis vero item presentibus, nec paulo post am-

plius, futuris, res sibi suas bona fide habere jussis :
postea absentibus, velut jam prresentibus, animum
suum applicuit? Quis ille, qui hactenus duntaxat in-
ferioribus hisce sese daret, quatenus id ipsum modo
adstrueret, quod corpore vestitus esset : verum se-
creta mentis agitatione omnia superis ac colesti-
bus attribueret ? Quis interminatum illud a morte
evum, thesauri in modum sibi recondebat, siqui-
dem presens hoc evum, etium antequam terminum
suum attingat, deficere cerneret ἢ Cui spretae magis
opes fuere, quas idem quod peperit tempus consu-

11

981

THEODULI MONACHI

392

mere solet: et cui sole ille maximo in pretio habite, quarum « nullo decus est delebile seclo (16) ? »
Quis vitam minime vitalem sibi esse duxit secundum carnem vivere, el non contra, ut sic dicam,
extra hanc vitam vivere, eamque revera vitam optimam censere, mori scilicet, mortemque in ho-

ras meditari ?*

CXII. Quis jusjurandum tum dare, tum acoi- A — PIB. Τίς ópaov οὕτω διδόναι τε xal λαμὄάνειν

pere, perinde vetuit omnino, eo quod utrinque
reddenda veniat ratio ? Quis it& remotus &b omni
mundana gloria unquam fuit, ut donum etiam pa-
trandorum miraculorum divinitus recipere nollet :
quod nimirum videntes inde in laudes patrantis fu-
rore quodam ruunt ? Quis iracundiam ejusque
impetus simpliciter in potestate habuit, concupi-
Bcentie vero optime Deoque accepte omnem
prorsus rationem duxit, at perditissime illius plane
nullam? Quis risus item et mororis, quantum
equum erat, assumpto, eo quod quidquid his in
oris est, id omnino partim lacrymis, neo immerito,
partim derisu, plusquam celebres illi veteres phi-
losophi dignum haberet : quod noxium utrique af-
fectüi aderat, eo ita usquequaque abstinebat, ut
neque unquam ad solutiorem risum veniret, ne-
que humanis et fluentibus, et qus nibil revera 68--
sent illacrymari opere pretium duceret, sed uno
et perpetuo luctu teneretur, nempo divina conso-
lationis parario? Sensus vero suos quis eque mode-
rabatur, ut ad decentissiman indolem habitumque

ἀπεῖπε χαθάπαξ, ὡς ἑχατέρωθεν ἀπαντώσης εὐθύ-
νης; Τίς ἁπάσης χοσμιχῆς εὐδοξίας τοσοῦτον ἀπέ-
στη, ὡς μηδὲ θαυμάτων χάριν ἐθελῆσαι θεόθεν δε-
δέχθαι, διὰ τὸ τοὺς ὁρῶντας πρὸς ἔπαινον ἐντεῦθεν
ἐχμαίνεσθαι ; Τίς ἐκράτησε μὲν εἰσάπαν θυμοῦ καὶ
τῶν τοῦ θυμοῦ χινημάτων, ἐπιθυμίας δὲ τῆς μὲν
ἀρίστης καὶ θεοφιλοῦς λόγον ἐποιήσατο πᾶντα, τῆς
δὲ χάχιστ᾽ ἀπολουμένης οὐδ᾽ ὀντινοῦν ; Τίς δὲ γέλωτος
xai πένθους ὅσον προσῆχε λαδὼν, τῷ πάντα τὰ τῇδε
χαθάπαξ, τὰ μὲν εἰκότως δακρύων, τὰ δὲ, χατα-
γέλωτος ἀξιοῦν ὑπὲρ τοὺς πάλαι φιλοσοφοῦντας
ἐχείνους, ὃ βλχδερὸν ἑκατέρῳ προσῆν, οὕτω τούτου
χαθάπαζ ἀπέσχετο, ὡς μήτε πρὸς γέλωτα προῆχθαί
ποτε, μήθ᾽ ὑπὲρ ἀνθρωπίνων τε xat ῥεόντων, xal
μηδὲν ὄντων, τῳόντι χλαίειν ἑλέσθαι, ἀλλὰ μόνῳ
καὶ διηνεχεῖ πένθει χεχρῆσθαι, τῷ τὴν θείαν μνω-
μένῳ παράκλησιν; Αἰσθήσεις δ᾽ αὖ τίς οὕτως ἔπαι-
δαγώγησεν, ὡς πᾶνυ τοι χοσμίως παρασχευάσα:
ταυτασὶ διαχεῖσθαι, xai κάλλιστα ἔχειν, xal χατὰ
φύσιν χωρεῖν, xal εἶναι τοιαύτας, οἵαις τὸν πρὸ τῆς
παραδάσεως ἄνθρωπον ἔδει χεχρῆσθαι ;

pulcherrimum componerer, et nature ordinem sequi, talesque plane esse assuefaceret, qualibus pri-

mum hominem ante lapsum uti oportuit ?

CXIII. Cui porro ita virtutes universe, ut una
aliqua, cure studioque fuere? sive potius, quis it&
virtutum, tum singularum, tum omnium, admira-
bilis cultor erat, ut qui singulas quasque excolue-
rant, eo superaret, quod ipse simul cunctas exco-
luisset : rursu8 qui universas, quod ipse in cacu-
men enixus esset? Quis ita capitalis et solers, tum
pervidendis, tum perficiendis, qua facto opus es-
sent, unus pre aliis omnibus erat? Quis et ore
eloqui, et auribus accipere paratior, que ex usu
essent, et quando maxitue essent ? Quis fandi ta-
cendique tempora, artemque tacendo elium non-
nunquam rem felicissimo gerendi, rectius tanebet ὃ
Quis unquam eo quod nihil haberet, cuncta sese
habere, et miras immensasque opes inopiam ipsam
possidere sese credidit ? per quam inopiam longe

C

PII'. ᾿ἀρετῶν δὲ τίνι πασῶν ἐμέλησεν, ὡς μιᾶς,
μᾶλλον δὲ τίς οὕτως αὐτῶν χαὶ χατὰ μίαν χαὶ χατὰ
πάσας θχυμαστὸς σπουδαστὴς ἐγεγόνει, ὡς τῶν μὲν
ἑκαστὴν αὐτῶν γχατορθούντων, περιγεγονέναι, τῷ
πάσας τοῦτον ὁμοῦ, τῶν δ᾽ αὖ ἁπάσας, τῷ τοῦτον
εἰς ἄκρον ; Τίς οὕτω δεινὸς τὰ δέοντα μάλιστα πάν-
τῶν συνιδεῖν τε xal χαταπρᾶξαι; Τίς xai εἰπεῖν χαὶ
ἀκοῦσαι ἃ δεῖ, xal ὅτε μάλιστα δεῖ; Τίς λόγου xa:
σιωπῆς εἰδέναι χαιροὺς, xai OU αὐτῆς ἔσθ᾽ ὅτε τα-
μέγιστα κατορθοῦν ; Τίς ἐν τῷ μηδὲν ἔχειν ἡγεῖτο
xai θαυμαστήν τινα χαὶ ἄτοπον εὐπορίαν τὴν ἀπο-
ρίαν χεχτῆσθαι, δι᾿ ἧς ἔστι πάνυ τοι ῥᾷστα « τὴν στε--
viv διελθεῖν, » xxl πάνυ tot χούφως εἰς οὐρανοὺς
ἀναπτῆναι, μηδενὶ βαρούμενον : Τίς ὁ αὐτὸς χαὶ πάν-
των ἐν ἅπασι ποοὔχων, χαὶ πάντας ἑαυτοῦ τῷ με-
τρίῳ τῆς γνώμης προὔχοντας ἔχων ;

expeditissime « angustam illam transire portam 9, » pennisque prepetibus in celos evolure potest, qui
re videlicet nulla gravatus est. Quis simul et omnium, omnibusque in rebus prestantissimus idem
fuit, et summa tamen animi modestia omnes seipso preslantiores habuit ?

CXIV. Quis eo unquam pervenerat, ut Deum |) PD]A. Τίς ἐπὶ τοσοῦτον ἀφῖκτο, ὡς ἀγαπᾷν τὸν

amaret magis quam paveret, nimirum quoniam le-
ges ipsius perfecte servaret? quod ubi adest, su-
pervacuus utique pavor est. Tum cui « tanta ad
Deum fiducia fuit, ut qui nec a corde suo unquam
damnatus esset **, » et super determinatas precepto-
rum fossas procurrisset ; solus enim, ui verbo di-
camus, in eo perseveravit, ut communem morta-

Θεὸν μᾶλλον ἢ δεδίεναι, τῷ τοὺς αὐτοῦ νόμοος χαθά-
παξ φυλάττειν ; οὗ παρόντος, περιττὸν τὸ τοῦ δέους "
τίνι δὲ « τοσαύτη τις πρὸς Θεὸν παῤῥησία, οὔτε τὴν

fav ἑαυτοῦ χαταγνοῦσαν ἐσχηχότι ποτὲ, » xai
ὑπεο τὰ ἐσχαμμένα τῶν ἐντολῶν ὠρμηχότι ; μόνος
γὰρ, ὡς εἰπεῖν, διχγέγονε πρὸς τὸ τὴν κοινὴν τῶν

^
«Qao

ι

ἀνθ to tov Q23tv ὑπερδαλέσθαι διαπάντων τῶν χαλ-

8 Matth. vit, 13, 14 ; Luc. xin, 24. 9! T, Joan. in, 21.

(40) Iliad. 11, 325.

333

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

334

λίστων φιλονειχῶν, xal τῆς περὶ Θεὸν ἑταιρίας τα- À lium naturam in pulcherrimis rebus omnibus au-

πρῶτα φέρεσθαι - διττῆς δὲ ταύτης οὔσης xal ἐπ᾽
ἄμφω χωρούσης, εἴς τε τὰς ἄνω ταξιαρχίας " καὶ
τῶν ἀνθρώπων ὅσοι θεοφιλεῖς χαὶ παρ᾽ αὐτῷ δυνα--
στεύοντες, τῶν μὲν, ὅσον ἡττᾶτο διὰ τὸ σῶμα, το-
σοῦτο τούτους παρῆλθε, τῶν τε μετὰ τῆς ὕλης xal
τοῦ ταπεινοῦ τοῦ δὲ χαὶ γεώδους φορτίου, τὰ σφῶν
ἐνδεδεῖχθαι xal κατ᾽ αὐτοὺς πολιτεύσασθαι “ τῷ τε
περὶ Θεὸν μόνον ἐχείνων ἐχόντων, αὐτὸς χαὶ Θεοῦ
xal ἀνθρώπων, τῶν μὲν, ὅπως σωθεῖεν, τοῦ δὲ, ὑπὸ
τῶν πονηροτάτων βλασφημουμένου, τοσαύτην πέ-
ποιῆῖσθα!, φροντίδα, ὡς « μὴ μόνον πρὸς αἷμα xal
σάρχας͵ ἀλλὰ xal πρὸς τὰς ἀρχὰς xai τὰς ἐξουσίας,
xxi τοὺς χοσμοχράτορας τοῦ αἰῶνος τούτου,» διηνεχῆ
τὸν πόλεμιον ἀνῃρῆσθαι. Οὕτω δὲ καὶ τοὺς ἄλλους

ὑπερδάλλετο, καὶ μετὰ τοσαύτης ἀμέλει παρασκευῆς B

ὥσθ᾽ ἃ πᾶσι τούτοις xal χοινῇ xal xa0' ἕνα τῶν
βελτίστων προσῆν, πάνθ᾽ οὗτος μόνος xal μεθ᾽ ὑπερ-
δολῇς ξυλλαδὼν, δίχαιος εἶναι xal πάντα τὸν ἐντεῦ--
θεν ἔπαινον ἴσχειν * νικήσας μὲν τοὺς προγόνόυς
ὁμοῦ xai χοσμήσας " τῷ tt μὴ μόνον αὐτὸς τὴν
ἐντολὴν χαθάπαξ φυλάξαι, ἀλλὰ xal τοὶς ἄλλοις διὰ
βίου παντὸς xai λέγων χαὶ γράφων ταῦτ᾽ εἰσηγεῖ-
σθαι, χαὶ ὃν ἔχλεισαν οὗτοι παράδεισον, τοῦτον εἰ-
σιττυτὸν τοῖς βουλομένοις παρασχευάσα!, τῷ τε τὴν
ἐχείνων ἦτταν ἀνακαλέσασθαι, χαὶ τὰ τροφεῖα τού-
τοις χαλλίω τῆς γενέσεως ἀποδοῦναι " νιχήσας δὲ
καὶ πάντας τοὺς ἐφεξῆς.

derare, Deumque stipantis sodalitatis primum tene-
ret locum, contenderet. Que cum duplex sit, et ad
utrumque pertineat, nimirum ad superas angelo-
rum classes, et ad hominum illos, qui charissimi
Deo sunt, plurimumque apud eum possunt, quan-
tum infra angelos noster, per compagem corporis
erat, tantum eosdem item anteibat, tum quod ma-
terie, et vili ac luteo hoc onere pressus, ipsorum
actus representaret, vitamque omnem zmularetur,
tum quod cum ipsi Deo unice inserviant, ille et
Dei et hominum : hominum, quo servarentur, Dei,
ab improbissimis blasphemo ore lacerati, tantam
haberet curam, ut bellum illi sempiternum suscep-
tum esset, « non modo adversus carnem et sangui-
uem, sed et adversus principatus, et potestates, et
mundi in hoo seculo dominos "δ. » Rursus adeo piis
quibusque hominibus pr&stabat, et tanto utique
apparatu instructuque, ut quecunque iis omnibus,
et communiter, et singulatim, optimarum virtutum
decorumque adessent, ea unus noster omnia, et
excellentem in modum, complexus, jure ac merito
omnem, qua inde existit, laudem accipere diguus
essel ; quippe qui cum ipsos generis humani auc-
tores vincebat pariter ornabatque. Vincebat, quod
non solum legem divinam studiosissime custodiret,
sed cadem etiam aliis toto vite sum spatio, verbis
scriptisque, inculcaret ; et quem illi occluserant

paradisum, illum ingredi volentibus patentem efficeret. Ornabat, quod et acceptam ab iis cladem
sarciret, et educationis premia, ipsa procreatione nobiliora, illis redderet ; tum et posteros eorum omnes

idem vincebat.

PIE. Ὁ γὰρ τοσαύτην μὲν εὔνοιαν πρὸς Θεὸν, (; CXV. Nam qui tanta erga Deum charitate, spei-

τοσαύτην δὲ χεχτημένος ἐλπίδα, ὡς εἵνεχ’᾽ αὐτοῦ
χαὶ τῆς παρ᾽ αὐτῷ δόξης, μὴ μόνον πάντα τὰ τῇδε
τοῦ μηδενὸς ἄξια χρίνας παντάπασι παριδεῖν, xai
δίχην σχυδάλων ὑπεριδεῖν, ἀλλὰ xal τὴν ψυχὴν
ὑπὲρ αὐτοῦ μυριάκις, εἴπερ οἷόν τ᾿ ἦν, ἡδέως ἂν ἑλέ-
σθαι προέσθαι, χαὶ τοῦτο μὲν τὴν παντελῆ τῆς
σαρχὸς νέχρωσιν, ὥσπερ τινὰ διηνεχῆ θυσίαν αὐτῷ
προσενέγκαι, τοῦτο δὲ λέγειν ἐσχηχέναι θαῤῥούν-
τως, « μηκέτ᾽ αὐτὸν δήπουθεν ζῇν, ζῇν δὲ ἐν αὐτῷ
τὸν Χριστὸν,» πῶς οὐχ ἂν ἀτεχνῶς παντὸς ᾿Αὐρχὰμ
καὶ Ἰσαὰχ, xai Ἰαχκὼω, xai προσέτ᾽ ᾿Ενώχ τε xal
"A6s) χρείττων ἂν εἴη τούτῳ τῷ μέρει, ἄνευ τῶν
ἀἄλλῶς αὐτῷ προσόντων πολλῶν xal μεγάλων καὶ
κρειττόνων T] παραδάλλεσθαι ; Οὐδὲ γὰρ « τὸν αὑτοῦ
παῖδα,» οὐδὲ « τὴν ἐκ στεάτων θυσίαν, » ἀλλ᾽ ἐχὼν,
xai οὐδ᾽ « ἔνδειξιν ἀγάπης » ἐπηγγελμένος, ὁ xa!
ἄλλως ἐπηγγελμένος ὑπὸ μητρός τε καὶ ἑαυτοῦ φέ-
pwv ἑχυτὸν, «al πολλοὺς ἄλλους προσενηνόχει, xai
νῦν « προσάγει» θεῷ θυσίαν ζῶσαν « εὐάρεστον * »
θεότητος χοινωνίαν πᾶσι διδοὺς, ἐὰν μετὰ καλλίστων
τῶν ἔργων καὶ τὰς δεήσεις ποιῶνται.

que fiducia instructus erat, ut Dei atque obti-
nenda apud Deum glorie causa non modo omnia
que in nostro hoc orbe sunt, nihili facienda sta-
tuens, penitus contemneret, et velut retrimenta
despiceret, sed et animam illius in gratiam, vel
millies, si fleri poterat, libentissime optaret pro-
fundere ; et partim plenam perfectamque vitiose
carnis exstirpationem, velut juge quoddam saorifi-
cium, illi offerret, partim quod magna cum fiducia
dicere posset, « non seipsum videlicet amplius vi-
vere, sed Chrislum in sese vivere?*: » quo tandem
hic, inquam, pacto, non cuivis Abrahamo, et Isaaco»
et Jacobo, et Enocho insuper, et Abeli, vel hac una
ex parte plane antecelleret, ut reliqua omiltas, que
in ipso inerant, et multa, et preclara, et supra
comparationem evecta ? Neque enim « filium ille
suum V, » nec « sacrificium de pingui arvina 55, »
sed uliro omnino ; neque ita tamen, velut « speci-
men quoddam charitatis 55*, » professus, qui cetero-
qui cum a parente sua, tum semetipso, dudum
Deo promissus et devotus erat, magno impetu se,

aliosque complures, obtulerat, et nunc etiam Deo hostiam viventem, « acceptam, adducit 5?; » quippe
divinitatis communionem omnibus impertiens: si modo una cum pulcherrimis operibus assiduas adhi-

beant preces.

55 Ephes. vi, 12. Μ᾽ Galat. τι, 20. " Gen. xxn. 55 Gen. iv, 4. 5*I[ Cor. vun, ult. 55. Rom.

xi, 1.

335

THEODULI MONACBHI

336

CXVI. Jam vero cum beatorum sortem et se- A — PIG". Ὅταν δὲ xai λῆξιν τῶν σωζομένων « τοὺς

dem « sinus Abraham, » dixeris **, vel hoc nomine
palmam nobis astrues. Quemadmodum enim beati
gremiis illos recipientibus prsestant ; proinde ac
nummi fiscis loculisque, queis contiaentur (etenim
cujus gratia aliquid est, id eo quod alterius gratia
est, nobilius esse aiunt), sic beatorum item exerci-
tutores, inter ipsos eminentiorem merilo tenentes
locum, hunc non paulo justius seinuum ipsorum re-
spectu habent, queis, ut diximus, majores ceteri
beati sunt ; acquis autem diligentior ad virtutem
magister cohortatorque Gregorio, et verbis, et fac-
tis, et suopte exemplo, unquam fuit? Cum vero
porro perpetuam viri translationem traductionem-
que cogito, et quod adhuc superstes, et mundi hu-
ju8 municeps, nihilotamen magis mundi particeps
esset, quam eorum que& heic flunt angeli sun! ;
namque rerum ille Olympi consors erat, et quamli-
bet materie obductus, pene contubernalis ipsius
Dei : in eam inducor sententiam, ut usquequaque
minorem Gregorio Enochum faciam, tum virtute,
inquam, tunc colesti illa translatione 5!, et quanto
idem avo prior est, tanto et parto per hec decore,
et vite sanctitate, posteriorem esse. Qus ipsa, et
aliquid etiam amplius, de Noacho, eoque, quod
illius setate contigit, diluvio, dixerim : quanquam
enim terras eub ccelo omnis invasit hausitque di-
Juvium : Noacho vero una cum filiis, in cujusmodi-
cunque arcula, velut fomes et suscitabulum quod-
dam evi secundi universe animalis naturie subsi-
diaria semina, credita fuere; verumtanem ubi et
illum cum viro maximo, et cum ineluctabili in nos
hereticorum incursione, quod tum fuit diluvium,
composueris, facile, ut aio ego, id quod majus est
deprehendes. Scilicet «suo seculo vir justus Noa-
chus erat δὲ ; » at noster quocunque seculo, non
modo in omnibus jure optimo hunc habiturus erat
titulum, eed preterea quidquid puleherri::arum
Jaudum titulorumque est simul. Tum vero super
hec, quidnam par ac simile habe!, terra aquis co-
operta, eaque vel universa ; et concussa ac labe-
factata divinitas, el in propinquum adducta diseri-

C

τοῦ 'A6paàp κόλπους » φήσῃς, xat οὕτως ἡμῖν xaxa-
σχευάσεις τὸ προῦχον * ὡς γὰρ ἀμείνους οὔτοι τῶν
σφᾶς ὑποδεχομένων κόλπων εἰσὶ, καθάπερ τῶν θησαυ-
ρῶν τὰ ἐνόντα χρήματα * τὸ γὰρ οὗ ἕνεχα τοῦ ἕνεχα τοῦ
μεῖξύν φασιν, οὕτως οἱ τούτων ἀλεῖπται ^ τὸ μεῖζον
εἰκότως ἐν αὐτοῖς χεκτημένοι, πολλῷ μᾶλλον τοῦτ᾽
ἔχουσιν ἐν ἐκείνοις, ὧν οὗτοι μείζους, ὡς ἔφην * τίς
δὲ Γρηγορίου πρὸς ἀρετὴν μᾶλλον ἀλείπτης χαὶ λό-
γοις χαὶ ἔργοις xal τῷ xa0' αὑτὸν παραδείγματι ;
Ka: μὴν καὶ τὴν διὰ βίου παντὸς μετάθεσιν ὅταν
ἐνθυμηθῶ τοῦ ἀνδρὸς, καὶ ὅτι περιὼν ἔτι xal τοῦ
χόσμου μετέχων οὐδὲν μᾶλλον χόσμου μετεῖχεν, ἣ
ἄγγελο! τῶν ἐνθάδε, ἀλλὰ κοινωνὸς ἦν τῶν Ὀλύμπου
πραγμάτων, xal οἷον μετὰ τῆς ὕλης σύσχηνος τοῦ
Θεοῦ, ἐλάσσω παντάπασι τὸν Ἐνὼχ τούτου νομίζω :
xal ἀρετῆς εἵνεχα λέγω xal μετατέπεως ^ x«i ὅσον
ἐχεῖνος προεῖχε τῇ χρόνῳ, τοσοῦτον ὕστατον τῇ περὶ
ταῦτα τιμῇ xx: τῷ βίῳ. Ταὐτὰ δὲ ταῦτα λέγω xai
ἔτιγε πρὸς, περὶ Νῶε, xal τοῦ κατ᾽ ἐχεῖνον χατα-
χλυσμοῦ. Et γὰρ ὁ μὲν πᾶσαν τὴν ὑπ᾽ οὐρανὸν xa-
τάκλυσιν ἐπιὼν, τῷ δὲ συνάμα πεπίστευται τοῖς
παισὶν ἐν ὁτῳδήποτε χιδωτίῳ, καθάπερ τι ζώπυρον
βίου δευτέρου ξυμπάσης τῆς ἐμψύχου φύσεως iooo-
pai, ἀλλ᾽ ἄρα τὸν μὲν τῷ μεγάλῳ παραδαλὼν, «i,
δὲ x10' ἠμῶν ἀσγέτῳ τῶν αἱρετιζόντων φορᾷ τὸν
τότε γαταχλυσμὸν, εὑγήσεις, ὡς ἐγὼ λέγω, τὸ μεῖζον"
εἵπερ ὁ μὲν « ἐν τῇ κατ᾽ αὐτὸν γενεᾷ δίκαιος ἦν, » ὁ
δ᾽ ἐν πάσῃ γενεᾷ οὐ μόνον διαπάντων ἂν εἴν, τοῦτ᾽
ἔχῶν μετὰ παντὸς τοῦ βελτιόνης, ἀλλὰ xa! πάνθ᾽
ὁμοῦ τῶν πρησοημάτων τὰ χάλλιστα " ἄνευ δὲ τού-
των, ποῦ mot' ἴσον ἢ ὅμοιον, γῆ καταχλυζομένν,,
χἂν πᾶσ τις 053a τυγχάνῃ, xal θεότης χλονουμένη
χαὶ χινδυνεύουσα, ἢ μηκέτ᾽ εἶναι διὰ τῶν ἀνίσων
τομῶν, ἢ κακῶς εἶναι ; ἣν εἰ μὴ τόθ᾽’ οὗτος ὥσπερ
τισὶ χραταιοῖς ὀγυρώμασ' τοῖς αὐτοῦ λόγοις περ! -
λαδὼν, xal olov χρατυνάμενος xal στηρίξας ἐν εὖ-
σεθοῦσι τοῖς ὅροις, ἔπειτα τὸν θχυμαστὸν ὑπὲρ Θεοῦ
τοῦτον ἀγῶνα χαθάπερ τινὰ χλῆρον, ἢ παραχατα-
θήκην τοῖς ἐφεξῆς δέδωχε χρῆσθαι, καὶ φυλάττειν
εἰς τέλος, « ἐπ᾽ ἀσθενοῦς ἂν τῆς ἑώμης, » κατ᾽ Εὐοι--
πίδην, τὰ τῶν Χριστιανῶν ἅπαντ᾽ ὠχεῖτο.

men, aul ut non amplius, per inequales sui sectiones, esset, aut male omnino comparata esset ?
quam nisi tum noster euis scriptis, velut munimentis quibusdam validissimis, circeumplexus fuisset, ac
quasi communiiseet conflrmassetque in piissimis terminis suis, posteaque admirabile hoc pro Deo
certamen, tanquam sacrum quoddam patrimonium, aut depositum, utendum posteris, et ad finem
ueque rerum sedulo asserrandum, tradidisset. « imbecillo admodum: robore, » ut ait Euripides (17) res

Christiunorum omnes vecta fuissent.

CXVil. Quid ad hoc, queso, opus, scale Jacobi, [)

et pila, et eum D»o lnctatio, et magnifice illa vi-
siones sunt ? qua quando nihil aliud erant, nisi re-
rum occultarum figurae. et arceane quedam adum-
brationes, nihil admodum, 8i nunquam accidissent,
pietatis negotio nociture : contra vero hec nosira,
accurata dogmatum sacrorum explanatio, et reli-
giosissima philosophia, queecunque fas est nosse de

€ Luc. xvi, 22, 33. *! Hebr. xt, 5.

ep? , * “-- 4 [4
PIZ'. Τί πρὸς τοῦτο τὴ ἔργον, ἡ τοῦ Ἰχχὼῤδ κλί-
᾿ ; ͵ . ΝΜ
uat xai στήλη, ἢ τε πρὸς Θεὸν πάλη, καὶ τὰ μεγάλα
ταῦτα θεάματα ; ὅταν γὰρ ἐχεῖνχ μὲν αὐτὸ τοῦτ᾽

-vvu nA '

5 μόνον, πραγμάτων ἀποῤῥήτων ἰδέαι χαὶ μυστι-
͵ » * , ' MAR * 4 . , -- --Ὁ

χαί τινες ἐμφάσεις, οὐδὲν εἰ μὴ γεγόνασ: τῷ τῆς

εὐσεδείας λυμαινόμεναι λόγῳ * τὰ δ᾽ ἡμέτερα ταῦτα.
. “ νῷ A LII
δογμάτων ἀνρίδεια xai φιλοσοφία ὅσα τε ἔξεστι περὶ
- -«- ’ 2) - * -
Θεοῦ, πᾶσι χαθάπαξ ἔχδηλα χαθιστᾶσα, χαὶ πᾶσαν

331

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

338

[.d , » » ?! - LT " . » .
αἵρεσιν στηλιτεύουσα, ὧν ἄνευ οὐχ ἔνι βιοῦν τὸν A Deo, olarissirna omnibus inluceponens, omnem que

ὡς ἀληθῶς βιοῦν ἡρημένον, τοσοῦτον ἐκείνων
ταῦτα περίεστιν, ὅσον τὸ χοινῇ λυσιτελοῦν, τοῦ μη-
δὲν τι χεχτη μένου τοσοῦτον * ἅμα δὲ xai ἧς ἐχεῖνος
τεθέχται χλίμακος, οὔκ ἐπέδη " ὁ δ᾽ εἰς ἄκρον φιλο-
σοφίας αὐτός τε ἧχε, xal τοῖς ἄλλοις πᾶσι θαῤῥούν-
τῶς ἐπιδαίνειν παρέσχεν ^ dv εἰδότων τὸ δέον, xal
περὶ τῶν μελλόντων ἀγαθὰς ἐντεῦθεν χεχτημένων
ἐλπίδας, μᾶλλον ἄν τις Γρηγορίῳ συγχαίροι ἢ τῷ τοῦ
Ἰσαὰκ xal Ἰακὼδ τῶν ἐγγόνων, oic ἐκεῖνος τὰ μέλ-
λοντα προὔλεγε.

ἢφγθϑίη publica proscriptione configens, sine qui-
bus vivere nequit, quisquis veram vivere vitam
constituit, patet sane tantum haec istis prestare,
quanto quod egregio publico inservit, ante illud est
quod ejus generis habet nihil. Adh:eo nec quas vi-
debat scalas conscendit Jacobus. Noster autem,
cum ipse summum sauctioris philosophie gra-
dum assecutus est, tum aliisomnibus haud dubi-
tanter ascendendi facultatem dedit, quos et offlcii
sui jam intelligentes, et ea re optimas future salu-

tis spes adeptos, justius aliquis Gregorio gratuletur : quam quiquam de Isaaci et Jacobi nepotibus

qua ipsis fata Jacobus cecinerat.

PIH'. Kai μὴν εἰ xai θαυμαστὴν ἔχει φιλοτιμίαν B. CXVIII. Jam αἱ incredibilem filio ejus Josepho

Ἰωσὴφ τῷ ἐχείνου παιδὶ, τό τέ οἱ τῆς δεσποίνης
ἐπιμανείσης, ἀνώτερον τοῦτον ὦφθαι, χαὶ χρείττω
τῶν ἐχεῖθεν βελῶν * τό τ᾽ αὖ διὰ τὸν τῶν ὀνείρων
ἑρμηνείαν, ἁπάσης Αἰγύπτου τροφέα xai μελεδωνὸν
χαταστῆναι, xal γεγονέναι τοῖς πράγμασιν ix καιρῷ,
ἧπου χομιδῇ πᾶσαν ἐπαίνων ὑπερδολὴν ὑπερύαίνει
τὰ τοῦδε * οὕτω μὲν παρθενίαν διὰ βίου παντὸς ἐσχη--
κότος [f. ἠσκηχότος), ὡς ἄν τινος ἄτοι παντάπασιν
ὁπερδεδηχότος τὸ σῶμα, fj σῶμα γε ἄῦλον, ὡς εἰπεῖν,
χτησαμένου, ἐπιτοσοῦτον δὲ σοφίας ἰόντος, ὡς μὴ
ὅτι γε τὰς τῶν αἱρετιζόντων πλοχὰς xal στροφὰς,
θιαλῦσαι, xal πᾶν εἴ τι τοιοῦτον σχῶλον ἐκ μέσου
καὶ πάλα', xai νῦν πεποιῆσθαι, ἀλλὰ xal τῶν ἀν-
θρώπων ἑκάστους πνευματικῶς διατρέφειν ἑχάστοτε
δύνασθαι.

PIO'. ᾿Επεὶ xai τὸν χατὰ γένος ἔκτιῳ πλοησής-
κοντα Ἰώ φημι τὸν Αὐσίτην, πάνυ θαυμάζων τῆς
χαρτερίας, ἐγὼ δὲ xai τοῦτον πολὺ μᾶλλον ἐν αὐ-
τοῖς τούτοις T, ἐχεῖνον ἔχω θαυμάζειν. Ὧν γὰρ
ἔχεῖνος ἄχων ἔστέρητο, πλούτου xai δόξης xal
πάντων οἷς ἀνθρωποι χαίοουσι, ταῦθ᾽ οὗτος ἑχὼν
διὰ Χριστὸν ἀπηξίωσεν ἴσχειν “ χἀκεῖνος μὲν οἷς
πρὸς τὰς θείας ψήφους ἀντειπεῖν ὅλως οὐχ οἷἵός
τε ὧν, πρὸς μεγαλοψυχίαν ἐξ ἀνάγχης ἐχώρησεν,
ἔδειξεν ὡς τὸ μὴ ταῦτα παθεῖν, περὶ πλείονος ἦγεν.
Ὃ δὲ, μάλιστα πάντων ἔχων xal χρήμασι περιῤ-
ῥεῖσθαι καὶ δυναστεία προέχειν xal πᾶντοθεν περι-
ὀλέπεσθαι, τούτων οὐδὲν οὐδ᾽ ὄναρ, ὡς λόγος, ἠνέ-

glorie materiem prebeat, tum quod furiose ipsum
depereunte hera, superior fortiorque conjectis indi-
dem telis apparuit, tum quod per somnicrum in-
terpretationem omnis /Egypti altor curatorque

: constitutus fuit, ipsoque rerum cardine sospitator

affulsit : verumtamen longe omnem laudum exsu-
perantiam res nostri excedunt, qui ita illibatam
virginitatis aureolam toto vite curriculo servavit,
ut quispiam aut corpore omnino superior, aut im-
materiali, ut sic loquamur, corpore preditus; qui
tantum eliam in vera sapientia profecit, ut non
solum perplexabilis hereticorum captiunculas et
strophas scite dissolverit, e& omne offendiculum,
si quod usquam occurreret, de medio, et olim, et
hoc etiam tempore, sustulerit, sed οἱ singulos mor-
talium, omni tempore, spirituali pabulo affatim
pascere potuerit.

CXIX. Porro quamvis propinquum Jacobi et
cognatum, Jobum illum Ausiten, ob patientiam
magnopere admirer, hunc nostruin tamen, hoc
eodem nomine, haud paulo plus quam illum admi-
rari habeo : que Jobus eniin euis plune ingratiis.
amisit, facultates, honores, reliqua omnia, queisg
affici hominum animi solent, ea noster ultra, Ghri-
sti causa, neo hubere unquam voluit. Tum vero
preterea ille, quoniam cum nihil quidquam divino
opponere posset Judicio, necessitudine actus, ad
magnanimitatem tandem veniebat : eo ostendit
satis, plurisse omnino facere, si in istas nunquam
incidisset srumnas. At noster, tametsi unus

σχεῖτο, ἀλλὰ τὴν τῆς φιλοσοφίας μάζαν xai τὸ λαν-- D omnium maxime, et cireumfluere opibus, et excel-

θάνειν καὶ μηδὲν ἔχειν τοῦ παντὸς ἐτιμᾶτο,

ΡΚ΄. Μωσεῖ μὲν οὖν τῷ νομοθέτῃ, καὶ Δαὶδ
τῷ τοῦ Ἰεσσαὶ, χαὶ ἀλλὰ μὲν δήπου προσμαρτυ-
ρεῖται τῶν ἀγαθῶν. Ὃ δὲ πάντων ἐξαίρετον καὶ
οἱονεὶ χολοφὼν, ἐπιείκεια χαὶ πραότης ^ χαὶ τὸ
κατὰ μὲν τὴν τοῦ Θεοῦ χαρδίαν πολιτεύοντας εἶναι,
ὑπὲρ δὲ τῶν ὁμοφύλων τὴν ψυχὴν ἑτοίμως ἔχειν

προέσθαι. Ὁ δὲ, τοῦτο μηδὲν, ἦττον αὐτῶν κχεχτη-

681 Reg. χει, 14 ; Act. xu, 23.

lere potentia, οἱ omnifariam beatus clarusque ha-
beri poterat, istorum tamen nihil, ne in somniis
quidem, quod in proverbio est, ferre potuit, sed
maza philosophica, sed solitudo et recessus, sed
rei nullius propria possessio, illi omnibus anti-
quiora fuere.

CXX. Mosi vero legislatori, et Davidi, Jesssi fi-
lio, cua alie virtutes (sacrarum Litterarum) testi-
monio tribuuntur, tum quod precipuum omnium,
et velut colophon est moderatio et lenitas, et quod
« secundum cor Dei 9, » dictasua factaque omnia
componerent, et ipsam eliam animam civium $u0-
rum causa profundere paratiessent, jam ut hanc

339

THEODULI MONACHI

340

non minus quam illi noster virtutem habebat, ita ἃ μὲνος, δυοῖν τοῖν μεγίστοιν τὸ κράτος λαμθάνει,

maximis duabus victor est : virginitate scilicet, et
quod adversus ambitionem invictus stetit, animi
autem affectibus brutisque motibus, plusquam
alius quispiam imperitavit, suaque quadam impe-
ratoria calliditate spiritualem illum Pharaonem,
omnesque illius copias debellavit, quem ego unum
verissimum fortitudinis principatum merito appel-
laverim.

CXXI. Quo autem loco Gregorii nostri theolo-
giam collocabis ? rem sane tantam, et lanto com-
mendatam opere ut ad hanc nihil decautatissime
Mosis tabule sint. Qus quamlibet maximo ex se
in pretio habenda, quippe divinitus et ineffabili
quodam exarate modo, corporalium tamen pre-
ceptorum sanctiones erant ; at nostri theologia,non
divinitus modo aspirata era!, sed et Deum ipsum,
ut verbo dicam, omnibus commendat et confirmat,
et qua de Deo sentire conveniat, communis qua-
dam legislatio et finis est, scilicet exactiesima
omni claborata cura, queve nullam cuiquam, ulla
ex parte, reprehensionis ansam praebeat, verum
tuta undique et impenetrabilis sit, perinde ac di-
vinum quoddam oraculum, aut delata celosenten-
tia, et vim inde auctoritatemque suam adepta.

CXXII. Gregorius porro, quod usque adeo hu-
manus et benevolus, et misericorsergaomneserat,
ut ea « re « viscera charitatis, « vocitaretur : quod
item in deliciis vitam agerecum posset, nollet,con-
tra vero jugi metasque omnes egresse inediem sese
dederet, his ille rebus utrumque pracursorem, et
Joannem Zachari:e filium et Eliam Thesbiten, ante-
ibat. Eliam, nimio quodain zelo eo abreptum, ut
commiserationi clausus esset ; Baptistam, penuria
alius idonei alimenti ad locustas et mel silvestre ad-
actum. Quod autem «majorem ipso exortu mfuigseS*,»
negat, id nihil ad hanc rem facit : non enim futu-
rum exclusit. Rursus quod illi ambo pro iis que
legitima et justa essent, heroica quadam liber-
tate oris ad principes suos usi fuere ; noster autem
pro divinitate ipsa, adversus prolervos divinitatis
calumniatores, eadem usus est ; tum quod illi nihil
quidquam eorum que destinaverant perfecere, no-

παρθενεία τε xal τῷ μὴ δόξης ἡττᾶσθαι, ἀλλὰ fa-
σιλεύειν μὲν τῶν παθῶν xai τῶν ἀλόγων τῆς ψυχῆς
χινημάτων παντὸς μᾶλλον, χαταστρατηγεῖν δὲ τοῦ
νοητοῦ Qaa, xai τῆς αὐτοῦ στρατιᾶς, ἣν μόνην
ἔγωγ᾽ ἂν φαίην ὡς ἀληθῶς ἀριστείαν.

PKA'. Ποὺ δὲ θήσεις τὴν τούτου θεολογίαν το-
σοῦτον οὖσαν χαὶ οὕτω θαυμαζομένην, ὡς καὶ τὰς
ὑμνουμένας ἐχείνου ἱπλάχας τὸ μηδὲν εἶναι πρὸς
ταύτην ; εἴπερ αἱ μὲν, εἰ καὶ πολλοῦ τινος Gita,
τῷ θείως xai ἀῤρήτως ἐγχεχαράχθαι, ἀλλ’ ἄρα σω-
ματικχῶν ἦσαν ἐπιταγμάτων θεσμοί * ἤδ᾽ οὐχ ὅπως
θεόθεν τὴν ἐπίπνοιαν ἔσχεν, ἀλλὰ xal Θεὸν αὐτὸν
ὡς εἰπεῖν συνίστησιν ἅπασι χαὶ κρατύνει,
φρονεῖν ἃ τούτου πέρι προσῆχε ; χοινή τίς ἐστι νο-
μοθεσία xai ὅρος τῷ διὰ πάσης ἀχριδεία ἄφίχθαι,
καὶ μηδενὶ μηδ᾽ ἡντινοῦν τὸ παράπαν ἐπὶ μηδενὶ
διδόναι λαδὴν, ἀλλ᾽ ἀνεπιχείρητον παντάπασιν εἶναι,
καθάπερ τινὰ θεῖον χρησμὸν ἢ ψῆφον οὐρανόθεν
χατενεχθεῖσαν, χαὶ ταύτῃ τὸ χράτος ἔχουσαν.

xai τοῦ

PKB'. Ὃς oi; μὲν οὕτω φιλανθρώπως εἶχε πρὸς
πάντας xai συμπαθῶς, « ὡς σπλάγχνα χρηστότη-
τος » ὀνομάζεσθαι * οἷς δὲ τρυφᾷν ἐδύνατο piv, οὐχ
ἐδούλετο δὲ, ἀλλὰ διηνεχεῖ xal ὑπερδαλλούση τοὺς
ὄρους νηστείᾳ προσεῖχεν, ἑχατέφω τὼ προδρόμω
παρήει " τόν τε τοῦ Ζαχαρίου, xai τὸν Θεσδίτυην "
τὸν μὲν, ἀμετοΐίᾳ τοῦ ζήλου, πρὸς τὸ μὴ συμπαθὲς
ἐξαχθέντα * τὸν [Ot, δι᾽ [ἀπορίαν βρωμάτων ἑτέρων,
πρὸς ἀκοίδας χκαταπεφευγότα καὶ μέλ', Εἰ δὲ, « Οὐκ
ἐγήγερται, φησὶ, μείζων, » οὐδὲν πρὸς λέγον. Οὐ γὰρ
ἐπεῖρξαι [ἀπεῖρξε] τὸ μέλλον * xal μὴν, τὸ τοὺς μὲν,
ὑπὲρ τοῦ νομίμου τε xai διχαίου, θαυμαστῇ τινι
παῤδησίᾳ χρησαμένους πρὸς τοὺς χθατοῦντας, τὸν
' ὑπὲρ τῆς θεότητος αὐτῆς, πρὸς τοὺς τῆς θεότη-
τος ὑδριστὰς, τοὺς μὲν, ὧν ἐδούλοντο μη δοτιοῦν το-
παράπαν εἰργάσθαι, τὸν δὲ, μεγάλα χαὶ θχυμαστὰ
στήσασθαι τρόπαια, τί τις ἂν εἴποι; Ἧ δῆλον, ὅπη
τὸ χράτος, κἂν ἡμεῖς μὴ λέγωμεν.

ster contra maxima et gloriosissima statuebat trophea, quid dixerit quispiam? an vero patet satis
qua parte victoria sedeat, tametsi nos nulli dicamus ?

CXXIIT. Postremo de Petro et Paulo, et illo to-
nitrui filio, id tantum dixerim quod laudaturus
illos quispiam dicat ; adeo magna illi profecto virtu-
tis probitatisque confecere spatia, et per pulchra
omnia pervecti fuere. Gregorium tarnen, ingens
illud nature human instar, el. postremam virtu-
tum feturam, non modo in ipsis, verum eliam
Supra& ipsos, meritissime collocandum censeam,
quippe qui Petri zelum, et constantissimum Pauli
robur (18), et sublimen Joaunis theologiam, quae-
que illis alie complures aderant dotes, ita plene
et perfeote expressit, ut his in rebus nihilo

$^ Matth. x1, 11.
(18) Greg. Naz. in Basilium, pag. 287 Ald. edit.

D

PKT'. Πέτρου ὃὲ πέρι xxi Παύλου xai τοῦ υἱοῦ
τῆς βροντῆς, τοσοῦτον ἂν εἴποιμι, ὃ τι τούτους ἐπαι-
νεῖν τις ἐθέλων, ἐπιτοσοῦτον ἦχουσι καλοχάγαθίας,
χαὶ τοῦ διὰ πάντων ἐλάσαι. ᾿Αλλὰ καὶ Γρηγόριος ἡ
μεγάλη τῆς φύσεως ἔνδειξις, xxi ἡ τῶν ἀγαθῶν
τελευταία φορὰ, οὐχ ὅπως μετὰ τούτων, ἀλλὰ καὶ
ὑπὲρ τούτους δίχαιος ἂν εἴη τετάχθαι. Πέτρου γὰρ
τὸν ζῆλον, καὶ Παύλου τὸν τόνον, xal τὴν ᾿Ιωάννου
θεολογίαν, xai ἃ πόλλ᾽ ἕτερα τούτοις προσῆν, οὕτως
εἰς ἄχρον χατωρθωχὼς, ὡς μηδὲν ἐνδεῖν τουτωνὶ
τερὶ ταῦτα * δδ’ ἔστιν οἷς αὐτοὺς xai παρήλασε,

Πέτρον μὲν, οἷς οὐχ ὠμίλησς γάμῳ, ἀλλὰ παρθενίᾳ

344

συνέζη * Παῦλον δὲ,
ἀχριδόῷς μεμυῆσθαι, pal μὴ τὴν μὲν ἀρχὴν εἰς διώ-
χτας τελεῖν, ἔπειτα δ}Ἂ᾽᾽ ἐμφανείας φριχώδους τῷ

óc
Χριστῷ προσελθεῖν * ἀλλὰ μὴν xal ᾿Ιωάννην τὸν
Ζεδεδαίου, τῷ μὴ διὰ βραχέων μηδ᾽’ ἁπλῶς οὐτω-
giv, ἀλλὰ δαψιλέστερτν καὶ σπουδαιότερον, xai οἷον

ἀγωνιστιχώτερον, καὶ πρὸς ἅμιλλαν ἦφθαι θεολο-

γίας ^ καὶ ὅτι οὐχ ἅπαξ, ἀλλὰ πολλάκις Θεοῦ πέρι
πρὸς τοὺς αἱρετιχοὺς; ἀπεδύσατο * xal σιωπῶ τὰς
ἐξαιρέτους τούτου γονὰς, xai τὰς ἑχατέρας ἐπαγ-
γελίας, τῆς τε μητρὸς ὑπὲρ αὐτοῦ πρὸς Θεὸν, πρός
τ᾽ αὐτὴν τοῦ Θεοῦ, ὦν οὐδὲν ἐκείνοις προσῇ» * οὕτω
τοὺς προὔχοντας xal τὰ μεγάλα παρὰ Θεῷ δυναμέ-
νους οἷς ἔφην παρενεγχὼν * ὁ δὲ, καὶ πρὸς τὸν Δε-
σπότην ὡς εὔνους τῇ καθ᾽ ἕτερον τρόπον μιμήσει
παῤῥθσιάζεται ^ εἴπερ ἐχείνου μήτε τῆς θεότητος
ἐχστάντος xai δι᾽ ἡμᾶς xa0' ἡμᾶς γενομένου, αὐτὸς
διὰ τὸ πρὸς ἐχεῖνον ἐσπούδαχε φίλτρον, τοὔμπαλιν
ἐξ ἀνθρώπου Θεὸς γεγενῆσθαι, χαὶ τῆς προσρήσεως
αὐτῷ χοινωνῆσαι, χαθάπερ οἷς [ἧς] ἔχομεν ἐκεῖνος

ἡμῖν.

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

τῷ τὴν εὐσέδειαν ἐκ προγόνων Α ipsis inferior esset. Imo vero et hos partibus qui-

342

busdam precucurrit, Petrum, quod nuptias non
attigit, verum in perpetua virginitate vixit; Pau-
lum, quod ia vera pietate & majoribus suis
accuratissime institutus initiatusque erat; nec
primitus inter sectores illius vexatoresque nomen
suum professus, postmodum terribili apparitione
perculsus ad Christum accessit; denique etiam
Joannem, Zebedei filium, quod non ita breviter
et simpliciter, sed uberius et diligentius, etaocom-
modatiore quadam ratione ad forensem discepta-
lionem et legitimum certamen, theologiam tracta-
vit : tum etiam quod non semel aliquando, verum
sepiuscule in Dei causa cum hereticis prompte
expediteque congressus fuit. Neque vero singula-
rem nostri nascendi modum, et mutuas utrinque
promissiones, tum matris pro ipso ad Deum,
tum ad matrem Dei, nunc tangam, quorum illis
aderat omnino nihil. Jam ut preocipuos quosque
et potentiores propioresque Dei amicos, his que
diximus nominibus tantopere antecelluit, ita

idem Dominum ipsum, ut amantissimus, aliusmodi quadam imitatione, propemodum zquabat. Quando

ille enim, nec & divinitate sua recessit, et nostra tamen causa, nostri similis factus est
flagrans, ex homine Deus fleri, et ita in nominis divini consortionem

Gregorius amore Domini

: contra

una cum Christo venire studebat, quemad modum ille nostri nobiscum particeps est.

PKA'. Τοσοῦτο δὲ τὸ παρὰ πάντων ἀφεστυηχὸς ἐν
ἅπασιν ἔχοντι, καὶ τηλιχούτων πρεσδείων ἀξιου-
μένῳ, καὶ τοῦτ᾽ εἰχότως ἐξ ἀνάγχης ἀπήντα ^ θχυ-
μάξζεσθαι μὲν ὑφ᾽ ἀπάντων, θαυμάζεσθαι δὲ οὐ
χατὰ τοὺς ἄλλους * οὐδ᾽ ὥστε τοῖς ἐπαίνοις ὁρίζειν,
ἀλλὰ xai τούτους αὐτοὺς [an αὐτὸν ?] ὑπεροῦδαίνειν,
xx! μηδὲν ὅλως τῆς ἐντεῦθεν συμμαγ')ς πρτοτϑεῖ-
σθαι, διὰ τὸ πάσης ὑπεοδολῆς ἐπειλῆφθαι, — xal
πρὸς αὐτὴν ἤχειν τὴν τελευτήν * d30', ὅπερ ἔφθην
εἰπὼν, xJv πάντες πάντα ποιῶσι xai λέγωσι, μη-
δὲν αὐτὸς [[. αὐτῷ] εἶναι πλέον, σοῦ μόνου, μέγιστ᾽
ἀνθρώπων, xal τῆς ἱκανῶς ἐπὶ πάντα ἀφιχνουμένης
γλώττης τῆς σῆς δυναμένης ταῦτ᾽ ἀξίως περαίνειν.

C

CXXIV. Qui tanto itaque omnibus in rebus
ceteros omnes antecedebat intervallo, tantisque
merito virtutum preeminebat fastigiis, illi hoc
item necessario, ut equum erat, obtingebat, ut
ab universis laudaretur; laudaretur autem non
more aliorum, neque ita ut laudum modo et
terminis circurmscriberetur, sed ut laudes ipsas
iranscenderet, nihilque earum in^xeret auxiliis,
80 quod summam omnem attigerat excellentiam,
et ad finem ipsum terminumque pervenerat, adeo
ut quod jam occupavi dicere (19), tametsi omnes
omnia et fecerint et dixerint, nihilo inde tamen
plus ad gloriam ipsius accessurum sit. Solus tu

enim mortalium maxime, tuaque ista, ad omnia abunde pertinens et suppeditans lingua, digno hac

absolvere modo posset.

PKE.'AAAX γὰρ οὔτε πάντα τὰ τοῦδε διεξελθεῖν
οἷός τε ὦν, οὔθ᾽ ἅπερ ἔξεστι ταῦτ᾽ ἀξίως μνησθῆναι,
ἀλλὰ xal τὸ κατὰ μιχοὸν τούτων ἐφῖχθαι, xal μὴ
τοῦ παντὸς ἐχπεσεῖν πλείστου νομίζειν [νομίζων),
ἐχεῖνο λέγω. ὅτι τὸν ἐπιτοσοῦτον ἰόντα, xal οὔ-
τως ἑαυτὸν παρεσχευαχότα, ὡς οὐχ ὅπως θείων τε
zai ἀνθρωπίνων πραγμάτων, εἰ δεῖ συντόμως φα-
ναι, τεχνίτην, ἀλλ᾽ ἄρα καὶ Θεὸν γεγονέναι, τῷ τ᾽
ἐν ἀσωμάτου τάξει πεπολιτεῦσθαι, τῷ τε πᾶσι σω-
τηρίας αἴτιον χαταστῆναί τε xal χαθίστασθαι. Προσ-
χείσθω δὲ καὶ χρόνος τρίτος δι᾽ ὧν καταλέλοιπε λόγων.
Τοῦτον τοίνυν τὸν τοιούτον, τὸν πάνυ, τὸν οὐχ οἶδ᾽ ὅτι,
xai φήσω, ἐχρῆν μὴν, ἐχρῆν xal πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάν-
των ὁμιλῆσαι τῷ βίῳ, xal μὴ κατὰ τούς ἄλλους ἐν -
τεῦθεν ἀπάραι, ἀλλὰ συμπαραμείναντα τῷ παντὶ
ἔπειτα τῇ τοῦδε λήξει, xal αὐτὸν τοῦ περιεῖναι πε-
παῦσθαι, ὡς ὅντα ψυχὴν τῶν πραγμάτων, xai οἷς
ἔποίει xai οἷς ἔλεγεν. Ἐπεὶ δ᾽ οὕτω δέον γενέσθαι,

(19) Cl. supra cap. 61.

D

CXXV. Verumenimvero quando neque omnia
viri decora percensere, nostre opis est, ne6 que
est fortasse, ea digna satis commemoratione prose-
qui possumus, quorum velexiguam assecutum esse
partem, nec propositio penitus exidisse, maximum
mihi opere habetur pretium ; illud dico, quod ip-
sum, qui tantos fecerat progressus,et ita semet-
ipsum comparaverat, ut non modo divinarum hu-
manarumque rerum, si compendio res ipsa expri-
menda est, summus artifex, sed et Deus jam pene
factus esset, tum quod instar incorporei cujusdam
genii vitam agebat; tum quod omnibus causa sa-
lutis et fuit, et est ; sed el tertium accedat tempus
(erit), per ea que reliquit scripta. Hune igitur
talem, hunc maximum virum, hunc, sed quod
&adhibeam vocabulum nescio, oportuit sane, opor-
tuil, inquam, et ante ceteros mortales universos
ortum in hac versari luce ac vita, et non juxta

343

THEODULI MONACHI

344

cum aliis emigrare, verum pariter cum svo omni- A «6 piv οὐχ ἐγένετο * οὐ γὰρ οὗτος ἀνθρώπων νόμος.

perdurare, eoque demum fini suo admoto, et ipsum
non amplius superesse, quippe qui reram humna-
narum, per ea que faciebat dicebatque, anima
plane esset. Siquidem vero, etsi hoc i!a fieriopor-
tebat, non factum tamen est, nec enim bec mor-
talium est lex. Contra vero, secundum maximam
Dei circa nos curam et providentiam, Gregorium,
non solum ut commune quoddam bonum, inter
homines censeri oportuit, sed et communi homi-
num more finem suum experiri. « Non enim est
qui vivet, οἱ mortem non videbit **. » Quod et
utrumque factum est. Atque illud item huc acce-
debat, ut et superstes idem ut ageret, et non esset
amplius, secundum solitas naturz leges : fiebat id
vero, non simplici quodam modo, nec, ut dixerit
quispiam, casu et sueto aliis more, verum utrum-
que adeo bonis dextrisque auguriis, αἱ alterum,
cum maxime oportuit, alterum, ut pulcherrime
oportuit, Gieret. Quando enim rebus Ecclesie viro
opus erat, qui tum incumbentes haereses dissipare
penitus et evertere, et in nihilum redigere valeret,
tum piorum coetus confirmare et corroborare, etin
posteruni plane inconcussum efficere,hoc temporum
tractu noster, velut communis quidam procurator
salutis vite bumane divinitus concessus, et om-
nes in ipsorum beatitudinem gubernans, et ita ut
nesciam an alius eque ullus ex iis qui unquam
fuere, ad mirationeaffectus, ita ut genus humanum
« exsuperantia virtutis sua obtegeret, suaque plane

ἔδει δὲ τοῦτον χατὰ τὴν μεγάλην τοῦ Θεοῦ περὶ
ἡμᾶς χηδεμονίαν καὶ πρόνοιαν, οὐ μόνον ὡς χοινω-
φελὲς ἀγαθὸν εἷς ἀνθρώπους τελέσαι, ἀλλὰ καὶ xa
αὐτοὺς τούτους τελευτῆς πεπειρᾶσθαι. « Οὐ γάρ
ἐστιν ὃς ζήσεται xal οὐχ ὄψεται θάνατον * » γίνεται
μὲν xol ἄμφω ταυτί xal τό γε δὴ περιεῖναι xal
τὸ μηκέτ᾽ εἶναι κατὰ τοὺς τῆς φύσεως προσγίγνε-
ται νύμους “ γίγνεται δὲ οὐχ ἀπλῶς, οὐδ᾽ ὡς ἄν τις
φῇ, κατὰ δήτινα ξυντυγίαν, καὶ ὡς ἔθος τοῖς ἄλλοις,
ἀλλ᾽ οὕτω μετ᾽ ἀγαθῶν τε xal δεξιῶν ἑκάτερα τῶν
ξυμδόλων, ὡς τὸ μὲν, 4vixa μάλιστ᾽ ἐχρῆν, τὸ δ΄,
ὡς κάλλιστ᾽ ἐχρῆν, γεγενῆσθαι. Ὅτε γὰρ ἀνδρὸς ἔδει
τοῖς ποάγμασιν οἵου μὲν ἐπιχειμένας αἱρέσεις δια-
λῦσαι χαθάπαξ xai χαταστρέψασθαι, xai προστο-
μηδὲν καταστῆσαι, τὴν δὲ τῶν εὐσεδούντων φα-
πρίαν ἐπιῤῥῶσαί τε xai χρατῦνα', χαὶ πρὸς τὸ
μέλλον ἀχλόνητον καθάπαξ παρασχευάσαι,
τόθ᾽ οὗτος ὥσπερ τίς χοινὸς μελεδωνὸς σωτηρίας
θεόθεν τῷ βίῳ δοθείς " καὶ πάντων ἐπ᾽ εὐδαιμονίᾳ
προστὰς, xai ὡς οὐχ οἵδ᾽ εἴ τις τῶν πωποτε θαυμα-
σθεὶς, ὡς τοὺς μὲν ἀνθρώπους « τῷ πεοιόντι χα-
λύψαι τῆς ἀρετῆς, αὐτοῦ γε μὴν τῆς αἰνέσεως πᾶ-
σαν πεπληρωχέναι τὴν γῆν, » ἐπεὶ xai αὐμὸν εἰχὸς
ἣν εἶξαι τῇ φύσει καὶ δεῖξαι τὸν ἄνθρωπον, καὶ μὴ
τῷ τῆς πολιτείας ὑπερφυεῖ, xal τῆς ἁπάντων ὁμοῦ
τῶν βελτίστων ἐπιτυχίας, θείαν τινὰ νομισθῆνα!

-
εἰναι

τοῦτον οὐσίαν ἐπὶ τῷ τὰ τῇδε χοσμῆσαι σωματιχῶς
φαντασθεῖσαν. ἔν βαθυτάτῳ « xal μάλα πίονι γήρᾷ, »
χαταλύε! τὸν βίον.

laude terras omnee impleret 5*. » Siquidem et ipsum aquum erat nature aliquando concedere, bomi-

nemque se esse demonstrare, ncc vite, et felicis cunctarum simul

optimarum rerum adeptionis,

immenso splendore, divinam forsitan quamdam illum existimari essentiam, ornandis orbis nostri

rebus, aspectabili corporis apecie apparentem :
cta 95, » vitam demittit.

tandem ia profuudissima, et « valde pingui sene-

CXXVI. Perlibenter ille quidem certe que hic (; PKC'. Μεθεὶς μὲν ἡδέως τὰ τῇδε, xal ὅσα τῶν

suut, queque hic viventium gunt, omnia relinquens,
quippe a quibus ut digredereturomnino conniti vi-
sus est, ex his postquam emersit, id in maxi-
mis poneba! bonis, tnm vero item coelestia illa, et
sibi convenientia, capessens ; quorum civis prius-
quam eo venisset fuerat, el in quibus corpore con-
tectus precipuam habuerat deleotationem, et quod
maximum, erat, siverespectu voluptatis, siveintimze
apud Deum, gratie, sive exanilatorum multiplicium
laborum, sive sanctissime in vita philosophis,
quippe « migrare, et cum Christo esse *6*,» dudum
ineffabilem in modum desiderans ; id ipsum cum in-
signi et amplissimo corollario consequitur, accepto
divinitus excessus sui nuntio. Nimirum ut quemad-
modum nativitas,ita etiam obitus divina inspiratio-
nis particeps foret, et ipse per omnia Deo familia-
ris, illique curz esset, ut qui maximas futurarum
illuminationum presignificationes acciperet. No-
ster igitur, αἱ denuo rem repetam, neque dum no-
biscum agitabat, & Deo aberat, nihilo profecto plus
quamaseipso, verum fixum ac stabile domici-

95 Pgal. rxxxix, 190. 55* Habacuc. i11, 3. 95 Psal

τῇδε" ὧν γὰρ ὅπως ἐχσταίη πάντα ποιῶν ἑωρᾶτο,
τούτων ἐπειδέπερ ἐξέστη, πολλοῦ τινος ἦγεν ^ ἐπι-
λαδόμενος δὲ τῶν ἄνω xal αὑτῷ προσηκόντων, ὧν
πολίτης ὑπῆργε xai πρὸν ἐπιόῆναι, καὶ οἷς ἐνετρύφα
μετὰ τῆς ὕλης, καὶ τὸ μέγιστον, εἰς ἡδονῆς λόγον,
xai πλείστης τῆς πρὸς Θεὸν χάριτος, καὶ τῶν πολ-
λων πόνον * χαὶ τῆς μεγάλης iv. τῷ βίῳ φιλοσοφίας,
« ἀναλύσαι» γὰρ δή που « xal σὺν Χριστῷ εἶναι »
πάλαι πως, ἂν εἴποις, ποθῶν, τυγχάνει τούτου. μετ᾿
ἀξιόχρεω τῆς προσθήκης, θεόθεν τοῦτο χρη ματι-
σθείς. Ἵν᾽ ὥσπερ ἡ γένεσις, οὕτω καὶ τὰ τῆς τε-
λευτῆς θείας ἐπιπνοίας μείέχῃ, xal ᾧ διὰ πάντων
οὗτος οἰχεῖος καὶ μέλων θεῷ μεγίσται δεχόμενος τὰς
ἐμφάστις τῶν ἐσομένων ἐλλάμψεων * ὁ μὲν οὖν, ἵνα

ἢ καὶ αὖθις ἐπαναλάδω τὸν λόγον, οὔτε μεθ᾽ ἡμῶν

ὧν, ἀπῆν τοῦ Θεοῦ, οὔ μᾶλλον γε ἢ χαὶ αὐτοῦ, ἀλλ᾽
ἑστίσν ἀχίνητον ἐχέχτητο παρ᾽ ἐχείνῳ, οὔτ᾽ αὖ νῦν
τῆς ἐκεῖθεν ἀμέσως ἐμφορούμενος αἴγλης ἡμᾶς
χαταλείλχει ^ ἀλλ᾽ ἄνωθεν, ὡς παρων, τὰ καθ’ ἡμᾶς
ἐποπτεύει καὶ περιέπει ^. xal χεῖρα σώζουσαν ὅπερ-
ίσχει - νῦν μὲν τῶν ξυμπιπτόντων ἐξαιρούμενος

. xcii, 156. 9**Philipp. 1, 23.

84ὅ

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

346

δυσχερῶν, xal πᾶν ἀντίξουν ἐκ μέσου τιθεὶς, νῦν δ᾽ A lium sibi apud illum comparaverat, neque nunc

ἀγαθὰ πρὸς ἀγαθοῖς ἐπιπέμπων, xai τοῖς ὑπηργμέ-
v3tq εὐεργεσίαις ἑτέρας δή τινας μείζους τε xal
καλλίους ἐπάγων ^ χαὶ μὲν δὴ «àv τοῖς χαλλίστοις
τε καὶ ἡδίστοις χαὶ ζῆλον οὐχ ἔχουσι λόγοις αὐτοῦ,
μὴ μόνον πρὸς ἅπαν ἡμᾶς ἀρετῆς εἶδος παραχα-
λῶν καὶ προτρέπων, ἀλλὰ xa! ὅπως ταῦθ᾽ ἕξει (1)
ἑᾳδίως ὑποδεικνὺς, βελτίους ἑαυτῶν τὰ πρὸς Θεὸν
τοχαθεχάστην ἔχον ποιεῖ " μετάγων ἀπὸ τῆς ὕλης
ἐπὶ τὸ πνεῦμα, καὶ θαυμαστάς τινας ἐλπίγας ἔχειν
παρασνγευάἄζων za ὅλως οὐκ ἔστιν ὃ τ᾽ οὐ λόγοις xal
ἔργοις εὖ ποιῶν ἐστιν ἡμᾶς ^ xal ὥσπερ οὐχ ἄν
ποθ’ ὁ ἥλιος τῆς συνήθους ἐχσταίη φορᾶς, xxi τοῦ
τὴν Üm' οὐρανὸν πᾶσαν περιϊὼν χαταλάμπειν, οὕτως
οὐδὲ τοῦ περὶ ἡμᾶς ἐξ ἀρχῆς οὑτοσὶ διαχειμένου
χαὶ ἵλεω, xat τῆς εὐμενοῦς ταύτης, ὡς ἄν τ'ς φῇ,
ξυντελείας.

divinse lucis fulgore, nullo interposito obstaculo,
eaturatus, nos dereliquit, sed de super, velut pra-
sens, res nostras contuetur et gubernat, et
sospitalem nobis prepandit manum, dum nunc
ingruentibus malis eripit, οἱ adversa ac contra-
riaomnia e medio submovet, nunc bona alia su-
per alia demittit, et superiora beneficia aliis qui-
busdam majoribus et pulchrioribus accumlat. Tum
vero preterea in elegantissimis, et suavissimis, et
supra emulationem positis, scriptis suis, nos non
modo δὰ omnem virtutis speciem adhortans et
impellens, sed et quonam hac pacto facile obven-
tura sint commonstrans, nos nobis ipsis in pietate
erga Deum meliores quotidie sane efflcit, retra-
hens nos videlicet a materia ad spiritum, et ut

B mirifica plane in spe simus, faciens, et in univer-
sum nullo non temporis, momento, verbis factisque bene de nobis merens. Nempe ut nunquam de
consueto cursu suo sol decidit, eo tenore, ut omnem, que sub ccelo est, cireumiens illuminet terram ;
ita neque Gregorius, de p:istino suo erga nos affectu et favore, et hac tam beaevola, ut quispiam

vocaverit, auxilii collatione.

PRZ. Ἡμᾶς δὲ δεῖ μιχρὰ ἄττα xa! ὅσα ἔξεστι
τουτονὶ προσειπόντας, ἔπειθ᾽ οὕτω χατακλεῖσαι τὸν
λόγον. Χαίροις ὁ χαίρειν ὑπὲρ πάντας ἀξιόχρεως
ὦν, ἄθ᾽ ὑπὲρ πάντας χεχαοισμένος Θεῷ. Χαίροις ὁ
τούτου χάριν πάντα πόνον ὑπομείνας τοπρόσθεν "
xx! χαίρων ὡς ἀληθῶς ταῖς ἑλπίσιν, ὡς χαίρειν
ἐσαεί σοι παρέσται. Χαίροις ὁ Di ὧν μὲν πάντα
πάντων ἄριστος εἴ, πάντας συγχαίροντας ἔχων, δι᾽
ὧν δὲ πάντας συγχαίροντας ἔχεις, πάντα παντὼν
ἄπιστος ὧν * xai μὴν ὡς αὐτῷ σοι χαίρειν πεοίέστι
τῆς Τριάδος ὑπερασπιστῇ γεγονότι, οὕτω σοι πάλιν
συγχαίρει μὲν ἡ Τριὰς συγχαίρουσι δὲ πᾶς ὁ περὶ
αὐτὴν τῶν ἀγγέλων διάχοσμος. 'H μὲν, ἀνθ᾽ ὧν
πάσας τὰς τῶν αἱρετιζόντων τερθρίας, χαχῶς, αὐὖ-
τὴν διαιρούσας, χαίλειν χχθάπαξ ἐάσας, ὡς μηδὲν
ὑγιὲς, πᾶσιν ἡμῖν χαίρειν παρέσχες, ἃ δεῖ περὶ
αὑτῆς λέγειν χαὶ φρονεῖν δογματίσας * ἄγγελοι δὲ, xal
πούτων μὲν εἵνεχα, πολλῷ δὲ πλέον ὅτι τἀχείνων
μετὰ τῆς ὕλης πρόσθεν εἰργάζου, xa! νῦν μετὰ
τούτων τε Xa! σὺν τούτοις παιανίζειν τὰ θεΐα xal
ἣν ἔπνεις Τριάδα πάσης ἃ ἔσως μετέχεις “ οὐ μὴν
ἀλλὰ xai τῷ τῶν ἀγίων ξύμπαντι χύχλῳ τοσούτον
δή τινος τιμᾶται τὰ σὰ xal οὕτως ἀξιοῦται μεγί-
στων, ὡς μὴ μόνον σοι τῶν πρωτείων ἡδέως αὐ-
τοὺς ὑπεξίστασθαι xai τσραχωρεῖν, ἀλλὰ καὶ χά-

CXXVII. Verumenimvero nobis tandem, ubi
»aucis, et quantum in nobis est, nostrum allo-
cuti consalutaverimus, concludenda oratio est.
Salve, qui salvere super alios omnes dignissi-
mus es, ut Deo super omnes charissimus. Salve,
quiejus rei causa omnem olim laborem pertu-
listi, quive tum spe verissime letabaris, quod per-
petuo deinceps tibi affuturum sit letari. Salve, qui
quod ubique omnium optimus es,omnes tibi con-
gratulantes habes: quod autem congratutantes tibi

C omnes habes, eo omnium ubique optimus es. Ce-

terum uttibi ipsi plurimum letarilicet, qui sancte
Trinitatis vindex assertorque fuisti : ita invicem
libi sancta Trinitas congratulatur; congratulan-
tur vero etiam omnes, qui illi apparent angelo-
rum ordines. Trinitas ideo, quod omnes here-
ticorum prestigias, male ipsam divellentes, ut
mera deliramenta, semel valere jubens, nobis
omnibus letandi materiem dedisti, dum quid
de ea loquendum sentiendumque esset, aocurate-
exposuisti. Angeli et ob ista letantur, et haud
paulo plus, quod olim oum corpore degens eorum
obibas actiones, et quod nunc inter ipsos atque
una cum ipsis divinum numen conoinis, et. quam
spirebas Trinitatem, eadem nuno tofa intime et

ριν ὅτι πλείστην ἐξ ἀνάγκης εἰδέναι, ὡς τούτους ἢ conjunctissime perfrueris. Denique universo item

κοσμήσαγτι * ὃ γάρ εἶσιν ἅπαντες οὔτοι, τοῦτ᾽ αὐτὸς
μόνος τυγχάνεις Ov, τῷ 150 ὑπερδολῆς πάντα τὰ
πάντων χεχτῆσθαι * xal εἶναι παντοδαπός τις ἅγιος
ὡς εἰπεῖν τοῖς παντοδαπαῖς τοῦ Πνεύματος χάρισι
χαταγλαισθείς.

sanctorum circulo tanti tua profecto sstimantur,
adeoque maximo habentur in pretio, ut cum perli-
benter locum principem tibi concedant ao relin-
quant, tum etiam necessario summis te laudibus
gratibusque, qui ipsos ornaveris, ferant. Quod enlm

ipsi universi simul sunt, i1 tute solus es, quando omnia omnium decora, eaque perfectissima, unus habes,
et ut verbo dicam, universalis quispiam sanctus es, universalibus Spiritus sancti muneribus mirifice

illustratus.
PKH. « προφητιχὲ σὺ, xal βλέπων τὰ ἔμπρο-
σθεν, » xai τῇ τοῦ νοῦ καθαρότητι, παμπόλλας

(1) Fortasse, ἥξει, An ἕξει τις.

CXXVIII. « O fatidice, δὲ longe in posterum pro-
spiciens vir,» (20) mentisque tue munditia pluri-

(20) Greg. I, 514.

341

THEODULI MONACHI

348

- Φ . . . ^ 2 ^ , » ᾽
mas divini Spiritus inspirationes adepte, « cujus Α τὰς τοῦ Πνεύματος δεχόμενος ἐπιπνοίας, « οὔπερ εἰς

in omnem terram exiit fone 57,» more apostolico,
et quem perpetua « Ecclesiarum sollicitudo, » non
minus ac Paulum olim, urgebat 95, imo vero pius
etiam rectius dixerimus. Quando ille constitutis
nuper Ecclesiis, curis et sollicitudinibus angeba-
tur; cui recens earum coagmentatio haud ab re
formidolosior erat ; tu vero pietate ipsa, per ma-
ledicam haereticorum garrulitatem, in acie nova-
cule jum sita, et in id vocata periculum, ne in
impietatem plane recideret, omnibus viribus pro-
pugnabas, et manum invictissimam commodabas.
O qui sepius sanguinem pro Christo profundere
&avebas, nisi ipse plane cohibuisset, ne talem vi-
delicet orbis terrarum amitteret virum, quive ci-

tra cruorem athleta evasisti, nimirum quod tua p

destinatione nominis hujus numerique candida-
tus omnino eras.

CXXIX. O qui pastoralis officia summam lineam,
et temetipsum et que de eo degotio scripta com-
posueras, exhibuisti ! O qui solitariam et quielam
vivendi rationem et ad materiam nullo modo fle-
xibilem, sed ad Deum perpetuo intentam, ita pro-
tinus ab incunte setate adammasti, οἱ expetisti, et
super cateros rectissime perfecisti, velut quispiam
extra carnem mundumque positus et sola victitans
animalO qui tanto virtutem coluisti opere, ut
nec adolescens ab etate proveclis, et qui in vir-
tutis meditamentis plurimum desudaverant ante-
ires, sed longo plane eosdem intervallo prever-
teres : nec ubi eadem ipse in classe jam eras,
quidquam quocunque modo, de incredibili isto
rigore et ingenti contentione remitteres, imo
magis etiam quam florentis quispiam, setatis Juve-
nili in his ardore elaborares ! Oqui proinde a pec-
cato te abstinebas,quam ipsa sese abstinet virtus !
0 qui laudatissimorum virorum omnium solus vi-
sus es colophon!O qui omnium in terra viven-
tium Dei maxime laudes celebrasti, et. majorem

πᾶσαν τὴν γῆν » ἀποστολιχῶς « ὁ φθόγγος ἐξῆλθε,»
καὶ ὃν ἥγε διηνεχὴς « μέριμνα τῶν ᾿Ἐχχλησιῶν, »
οὐχ ἧττον ἢ πάλαι Παῦλον χατεῖχε * μᾶλλον δὲ xai
πλέον εἰπεῖν ἔνεστιν. Εἴπερ ἐκεῖνος μὲν ἄρτι τούτων
χαθισταμένων, φροντίζων ἦν xal ἀγωνιῶν τὸ σφῶν
ἀρτιπαγὲς ὑφορώμενος ' σὺ δὲ τῆς εὐσεδείας αὐτῆς
ὑπὸ τῆς τῶν αἱρετικῶν γλωσσαλγίας, ἐπὶ ξυροῦ
ἀχμῆς totnxolac xai μεταπεσεῖν
εἰς δυσσέδειαν, πᾶσιν olg εἶχες προὐμάχεις, xai
θαυμαστὴν χεῖρα παρεῖχες * ὁ βουληθεὶς μὲν πολ-
λάκις ὑπὲρ Χριστοῦ τὸ αἷμα ἐχχέαι, κωλυθεὶς δὲ
ὅφ᾽ αὐτοῦ τούτου, ἐφῷ μὴ τὴν οἰχοὐμένην ἀνδρὸς
ἐστερῆσθαι τοιούτου " χαὶ γεγονὼς ἀναίμαχτος
ἀθλητὴς, εἰς τούτους ὅτι μάλιστα τῇ προαιρέσει
τελῶν.

^ ?
κινουνευούσης

ΡΚΘ΄. "Q ποιμαντικῆς ὅρον σαυτόν τε δείξας, xa!
οὖς ὑπὲρ τούτου λόγους ξυνέθου! "Q τὸ μονῆρες
τοῦ βίου xai ἥσυχον, καὶ πρὸς μὲν τὴν ὕλην παν-
τάπασιν ἀχλινὲς, πρὸς δὲ Θεὸν ἔχον αἰεὶ, οὕτως ἐξ
ἀρχῆς ἀγαπήσας τε xai ποθήσας, xal ὑπὲρ πάντας
χατωρθωχὼς, ὡς ἄν τις ἔξω σαρκὸς χαὶ χόσμου γε-
γενημένος xai μόνῃ ζῶν τῇ ψυχῇ ἰ "OQ τοσοῦτον πρὸς
ἀρετὴν ἐσχηχὼς, ὡς μήτ᾽ ἐν νεότητι τῶν πρεσῦυ-
τέρων͵ καὶ πλεῖστα περὶ ταύτην χαμόντων ἀπολε-
λεῖφθαι, ἀλλὰ xal πολλῷ τῳόντι σφᾶς παρελάσαι "
μήτ᾽ εἰς αὐτοὺς τούτους τελέσας, ὑφέσθαι xai ὁπη-
οὖν τοῦ θαυμαστοῦ τοῦδε τόνου xai τῆς μεγάλης
ἐνστάσεως, ἀλλὰ xai παντὸς ἀχμάζοντος μᾶλλον

C ἡδᾷν τὰ τοιαῦτα. "Q xaxlac ἀποσχόμενος οὕτως, ὡς

ταύτης ἐχείνη |. Ὦ πάντων ἐπαινουμένων μόνος
ἀναφανεὶς χολοφών! "Q μάλιστα μὲν πάντων ἐπὶ
γῆς δοξάσας Θεὸν, μειζόνως δὲ ὑπ᾽ αὐτοῦ δοξα-
σθεὶς, τῷθ᾽ ὑπὲρ τοὺς ἄλλους ἔνταῦθα τῆς χάριτος
ἀπολαῦσαι, καὶ πανταχόθεν ἐσχνχέναι θαυμάζεσθα:,
τῷ τε τῆς ἄνω χληρουχίας διαφερόντως λαχεῖν " val
τὰ πρῶτα παρ᾽ αὐτῷ τετιμῆσθαι.

vicissim in modum 8 Deo honore affectus es, tum quod hic plus aliis gratia ipsius fruebaris et undique
quo magnopere commendareris habebas, tum quod coelestem illam hereditatem unus egregie creveras,

atque precipuo apud Deum decoratus eras honore.

CXXX.O qui humanam supergressus sortem
eredebaris! Sive verius, o qui hominem pariter
et superabas et ornabas! quippe qui angelorum
vivebas vitam, hos vero ipsos eo vincebas, quod
illorum maxime Deum collaudabas, οἱ quondam
in terris et nunc potissimum una cum ipsis in
oclo! O qui jucunditatis omnis nullam penitus ra-
tionem ducebas, nisi quz ad virtutem Deique fa-
miliaritatem duceret ! O Trinitatis templum,et pry-
taneum theologie, et sanctorum dogmatum exao-
tissima norma ! Ὁ disertissime orationum omnige-
narum artifex, earumque super alios omnes
&thleta propugnatorque acerrime! O sacra gratia-
rum thensa, et suavissima morum concinnitas,
maxime eadem et admirabilis et inimitabilis !

*' Psal, xix, 3; Rom. x, 18. δ IF Cor. σι, 28.

PA'. Ὦ μείζων ἢ κατ᾿ ἄνθρωπον νομισθεὶς,
μᾶλλον δὲ, ὦ τὸν μὲν ἄνθρωπον ὁμοῦ τε παριὼν
xai χοσμήσας τῷ κχατ᾽ ἀγγέλους βιῶναι ! αὐτοὺς
δὲ τούτους, τῷ μάλιστ᾽ αὐτῶν δοξάσαι Θεόν - xai
πάλαι μὲν ἐπὶ γῆς καὶ νὸν δ᾽ οὐχήχιστα μετ᾽ αὖ-
τῶν ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Ὧ παντὸς ἡδίστου μιυ,δ᾽ ὁντ'-
νοῦν τοπαράπαν ποιησάμένος λόγον, πλὴν ὅσον
εἰς ἀρετὴν φέρει xai Θεοῦ ξυναυλίαν! "Q Τριάδος
ἑστία, χαὶ πρυτανεῖον θεολογίας, χαὶ δογμάτων
ἀκρίδεια ! "Q παντοδαπῶν λόγων τεχνίτα, xai τού-
των ὑπὲρ πάντας ἀγωνιστὰ, «al ἅρμα χαρίτων
xa! ἠθῶν εὐχοσμία, θαυμαζομένη μὲν, ζηλοῦσθαι
δ᾽ ἀνέφιχτος | Ὦ μὴ μόνον « οὐρανὸς διηγούμενος
τὴν δόξαν Θεοῦ,» ἀλλὰ χαὶ πάντας πρὸς οὐρανὸν
μεθιστὰς, χαὶ ταῖς θαυμασταῖς ὑποθήκαις τῶν σῶν

349

λόγων, θεοὺς αὐτοὺς χαθιστάς !
κτῆσιν, οὐδ᾽ ἐν αὐτονομίᾳ τῶν λογισμῶν ἐσχηχὼς,
πᾶντα δὲ τὰ χάλλιστα xal χτησάμενος xal μεγα-
λοψύχως τοῖς ἄλλοις παρεσχηχώς! "Q χατὰ πᾶν
& τι ἂν εἴποι τις, τῶν βελτίστων, τοσοῦτον ἐχλάμ-
Vac, ὡς ἀπὸ σοῦ μᾶλλον fj πρόσθεν τουτὶ χεχοσμῇ-
σθαι, καὶ ποθεινότερον πᾶσι πρὸς τὸ κεχρῆσθαι γε-

νέσθαι l

LAUDATIO S. GREGORII THEOLOGI.

350

'"Q κχακοῦ τινος À O non modo « celum enarrans gloriam Dei 59, »

sed et omnes ad eclum traducens, et divinis tua-
rum orationum monitis divos ipsos reddens! O
qui vitii alicujus usum habitumque ne in liberrimo
cogitationum arbitrio habebas, optima vero omnia
et ipse possidebas, et magnifice liberaliterque cum
aliis communicabas ! O qui secundum id omne re-
rum optimarum, quod nominari a quoquam possit,

usque adeo exsplendueras, ut hoc ipsum plus 805 te, quam antea habebat, acceperit ornamenti, et

omnibus δὰ usum desiderabilius evaserit !

PAA'. « 'Q γλῶσσα πυρίπνους xa! στόμα μελι-
σταγὲς, » xal χιθάρα τοῦ Ἠνεύματος, τῇ διὰ πασῶν
χαρίτων, ὡς εἰπεῖν, ἁρμονίᾳ, πάντας μετὰ τοῦ σώ-
ζειν [ἔχειν χηλοῦσα, xal τὰς ψυχὰς ἐνθέους (ἐργαζο-
μένη καὶ βαχχευούσας τὰ ἄῤῥητα Ὦ xai τούτων
ἔχαστον ὧν μεθ᾽ ὑπερθολῆς, xai πάντα ὁμοῦ! Ὧ καὶ
xot'tuv ἁπάντων καὶ προσέτι σαυτοῦ Ἐχεῖνο
μὲν, οἷς (1) ὑπερέχεις " τοῦτο δὲ, οἷς ἐν ἑχάστῳ τῶν
σῶν σαυτὸν δοχεῖς ὑπερέχειν | "Q πάντων τῶν τοῦ
Πνεύματος χαρισμάτων μόνος: ἠξιωμένος, ἄν τε xal
μόνος τὰ τοῦδε μάλιστα πάντων ἐξηταχὼς, καὶ
μιτὰ τούτου ταμέγιστ᾽ αὐτῷ συναράμενος xal χο-
σμήσας ! Ὦ τί ἂν σὲ τις προσειπὼν τοῦ προσήχοντος
τύχοι xai ὧν ἀξιόχρεως εἴ! El γάρ τινα τῶν mav-
τῶν « χόσμου ψυχὴν » χρὴ προσειπεῖν, xal « x&-
φάλαιον ἀρετῆς χαὶ θείων ἐπιταγμάτων ἔμψυχον
δέλτον » χαὶ « χχλοῦ παντὸς συστοιχίαν, » xai
« φύσεως τῆς ἀνθρωπείας εἰχόνα χαὶ ὅρον, » χαὶ ὅλως
« τῶν πρὸς ἡμᾶς τοῦ Θεοῦ χαρίτων, μεγίστην χαὶ
κοινωφελεστάτην φιλοτιμίαν" » καὶ πᾶν 6 τι τοιοῦτον,
μύνος ἄν μοι δοχῇς διχαίως ταυτὶ προσειρῆσθα!.

CXXXI. « Olinguaflammans, mellaque os Hymet-
tia, » et cithara Spiritus sancti, equabili per omnes
gratias, ut sic loquamur, concentu, omnes, una cum
facultate servandi, demulcens, animasque divino
Numine instinctas, et inenarrabilia quedam bac-

D chantes, efficiens 1 O qui et singula hecce, et plane

cum superlatione es, et simul omnia ! O et omnium
et tui preterea ipsius victor: illud ideo quod re-
vera omnibus prestas, hoc autem quoniam in
unaquaque retua temetipsum superare videris !
O qui solus omnibus Spiritus sancti muneribus do-
tatus eras, quippe solus item maxime omnium
naturam illius perscrutatus, et qui ope illius ma-
ximam illi opem, operam, ornatum, contulisti! O
quonam te compellans nomine, satis oppositum et
te dignum, quisquam reperire possit (21) ! Si enim
aliquem mortalium omnium « animam mundi, » fas
appellare; si quem « caput virtutis, et divinorum
preceptorumanimatum codicem ; «si quem « conju-
gatam pulchri omnis seriem ; » si quem «expressam
nature humaus imaginem et terminum ; ad sum-

mam, siquem «divinorum erga nosbeneficiorum maximam,et publico commodosumme conducibilem ma-
goificentiam, » et quidquid hujusmodi elogiorum est, iis solisjure etmeritotu mihi cohonestari videaris.

ΡΑΒ΄, ᾿Αλλ᾽, ὦ διὰ πάντων βέλτιστε πάντων, xai
τῆς ὑπερουσίου καὶ μοναδικῆς Τριάδος γνήσιε πρε-
σδευτὰ, τὰ μὲν παρ᾽ ἐμοῦ σοι τοιαῦτα, μᾶλλον δὲ τὰ
σὰ xai ὧν αὐτὸς ti χορηγός ! οἷς γὰρ οὐ μόνον ἔχ
τῶν σῶν ἐνδοσίμων τε χἀὶ χαρίτων, πρὸς τὴν ἐγ-
χείρησιν ἡδέως εὖ μάλα χατέστην, ὧν πρόσθεν xa-
θάπαξ ἀπώχνουν, τῷ μεγέθει τοῦ πράγματος ἐχ-
πληττόμενος, ἀλλὰ xai μετὰ τὴν ἐγχείρησιν, ἐφ᾽

οὕτω τοι τύχης ἰόντι, ὡς πρὸς αὐτοῖς σχεδὸν ἤδη D

γεγονέναι τοῖς ἐπιλόγοις τοῦ βίου τῷ περιόντι τῆς
νόσου, καὶ μονονοὺ τὴν τελευτὴν προσὸρᾷν, παισ-
ν'χὸν εὐθὺς γέγονας ἄκος, καὶ οὐ περιεῖδες δεόμε-
νον, ἐξ ἄρα τούτων ἀποφαίνεσθαι δίδως, ὡς ἃ παρ᾽
ἐμοῦ tip δοχεῖν ἤδη λαμὔάνεις, παρα σαυτοῦ τῳόντι
λαμδάνεις" καὶ ὧν ἡμᾶς εὖ πεποίηχας, τουτων
τοὺς χαρποὺς ἀποφέρῃ * ὃ αὐτὸς γεγονὼς τοῦ λύγου
χαὶ βραδευτὴς καὶ συναγωνιστὴς, xai τεχνίτης. Εἶεν "
οὕτω παρὰ σαυτοῦ ταῦτ᾽ ἔχεις λαθών.

CXXXII. Tu vero,oomniumin omnibus optime vir
et esgentia omni superioris, planeque singularis, di-
vine Trinitatis germane sacerdos atque predicator,
que a me ad nomen tuum ornandum conferri pote-
rant, hac et hujuscemodi sunt, aut verius tua et
&be te ipso nobis impertita. Quando enim non so-
jum tuo instinctu monituque, tuaque adminiculante
gratia, ad hoc negotium, a quo antea, magnitudine
illius deterritus, vehementer abhorrebam, summa
animi alacritate aggressus sum, sed illo etiam sus-
cepto, cum in eam venissem fortunam, ut maxima
morbi vi ad ipsam fere vitse conclusionem adducto
presens tantum non ante oculos fatuin versaretur,
hic tu peanicum et salutare remedium continuo
fuisti, nec opem tuam flagitantem aspernatus es. Ea
igitur re affirmandi nobis causam prebes, hec, que
nunc, ut videtur, ἃ me accipis, vere te abs temet-
ipso accipere, et collati in nos beneflcii hosce per-

cipere fructus, quando idem orationis editor ac munerarius, idem adjutor atque architectus fuisti,
sane vero ita profecto abs (0 ipso hec habes accepta.

PAT'. Δυοῖν δὲ ὄντων πλείστου ἀξίων xai πάνυ
διαφερόντων ἡμῖν ὡς τὸ πᾶν συνεχόντων, εὐσεδείας
λέγω καὶ βασιλείας, μὴ διαλίποις τὴν μὲν, ἀχλονη-

69 Psal. ΧΙΣ, 2.
(1) An repetendum ἅπαντας ?

CXXXIII. Ceterumcum duequsdam maximi mo-
menti, et ad nos quam maxime pertinentes, utpote
ceteraomnia in se complexe, res sunt, veranimirum

(21) Ex Demosth. De corona, 8.

351

'HEODULI MUNACHI

352

pietas et imperium: ne unquam intermittas, quaeso, À τὸν παντάπασι τηρῶν ἐσαεὶ, xal πάσης ἧστινοσ-

eum pietatem usquequaque inconcussam in evum
omne, et adversus hareses omnes invictam, pra-
stare, cui dum vita maneret, sepe preeras aut potius
perpetuo preeras, quanquam lapidibus appetitus
et percussus, e! de anima ipsa planissime currens,
et hoc ipso tempore vel maxime tueris, nimirum
admirabili istaet instractissima scriptorum tuorum
armatura communitam : tum legitimi item et Deo
charissimi imperii sceptra complecti atque corro-
borare;'neu permittas quidquam infaustarum rerum
illud persultare, sed ut secundissima illi provideas
omnia, quo Romani omnes et Romanorum princi-
patus terram cunctam in suam potestatem atque
ditionem redigant; contra hostes universi, partim
armis abjectis, cum iis jungantur, et in amicorum
numerum veniant, equieque paciscantur conditio-
nibus, partim suis ingratiis vectigales Romanis fieri
et solitam servire servitutein cogantur, ita ut totus
inde terrarum orbis, qua habitabilis est, ut dixerit
quispiam, orbis pacis, et plenitudo probi honesti-
que moris, et unius ejusdemque animi regio fiat.

οὖν αἱρέσεως ἀνωτέραν, ἧς καὶ περιὼν ἔτι προὔστης
πολλάχις, μᾶλλον δ᾽ εἰσάπαν προίστασο, λιθολευστού-
μενός τε χαὶ τὸν περὶ ψυχῆς μάλιστα θέων, χαὶ νῦν
οὐχήκιστα περιέπεις τῇ θαυμαστῇ φραττομένην πα-
νοπλίᾳ τῶν λόγων * τῆς δ᾽ ἐννόμου xai θεοφ'λοῦς βα-
σιλείας τὰ σχῆπτρα χατέχων τε xai χρατύνων" xai
οὐχ ἐῶν οὐδὲν ὁτιοῦν τῶν ἀπειρημένων χατὰ - αὐτῆς
χωρῆσαι, ἀλλὰ πάντα τὰ βέλτιστα ταυτησὶ προνοῶν,
ἐφῷ πάντας μὲν “Ρωμαίους xai τὴν Ῥωμαΐων ἀρ-
χὴν τὴς ἑχασταχοῦ γῆς γενέσθαι xuptoug^ πάντας
δὲ πολεμίους, τοὺς μὲν τὰ ὅπλα ῥίψαντας, τουτοισὶ
συνελθεῖν καὶ εἰς εὔνους τελέσαι, χαὶ τὰ γιγνόμενα
σπείσασθαι - τοὺς δὲ xai ἄχοντας ἠναγχάσθαι φόρο"
Ῥωμαίοις ἀπῆρχθαι καὶ δουλεύειν ὡς ἔθος “ ὡς κατα-
στῆναι πᾶσαν τὴν οἰχουμένην ἐντεῦθεν, ὡς ἂν εἴποι
τις, οἰχουμένην εἰρήνης " xal πλήρωμα χαλοχαγα-
θίας xxl χωρίον ταυτότητος " εἰ δὲ xal τῇ καθένα
τῶν πόλεων τὸ ταυτὰ φρωνεῖν σωτηρία, xai τούτων
ὡς πρόδολος κοινὸς ἀσφαλείας, εὖ οἵδ᾽ ὅτι παντά-
πασι φροντιεῖς, ὁμόνοιαν πρυτανεύων xai πᾶν ὃ τι
σφίσι λυσιτελοῦν χαὶ πρὸς ψυχὴν μάλιστα φέρον.

Porro si singulis etiam urbibus idem nollesaluti est, etiam earum, ut communem securitalis vin-
dicem propugnatoremque, sat scio curam omnino te suscepturum, concordiamque et quidquid con-
ducibile ipsis est, animeque imprimis salutem promovet, suppeditaturum.

CXXXIV. At mihi, pre aliis omnibuste et tua api-
ranti, laudibusque ferenti, et abs te uno post Deum
immortalem, salutis oras funesque religanti, et
eorum in quibus deliqui, veniam, et que in hoc
vite curriculo opportuna fuere omnia, largitus : et

PAA'. ᾿Εμοὶ δ᾽ ὑπὲρ πάντας τὰ σὰ xai πνέοντι xai
θχυμάζοντι, xa: σοῦ μόνου μετὰ Θεὸν τὰ τῆς σωτη-
ρίας ἐξάπτοντι πείσματα, ὧν τε ἥμαρτον λύσιν, χαὶ
πάνθ᾽ ἃ προσῆχεν ἐπὶ τοῦ παρόντος παρεσχνχὼς,
καὶ τὰς ἐπὶ σοὶ πολλὰς καὶ μεγάλας μὴ χαταισχύνας

quas in te multas magnasque collocaveram spes, G ἐλπίδας. σὺ δὲ xai τῶν Ὀλύμπου πραγμάτων χοινὼ-

haudquaquam f[rustratus, idem vero etiam postea
colestium reruin consortem in Christo Domino
nostro efficias : cui una cum principii et originis
omnis experte, ipsius Patre, et sanctissimo et bono
et vivifico Spiritu, decet omnis gloria, honos et
veneratio nunc el semper et in secula seculorum.
Amen.

νὸν ἔπειτα δείξαις, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ
ἡμῶν d πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ xal προσχκύντσις,
σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ xai τῷ παναγίῳ xai
ἀγαθῷ καὶ ζνοποιῷ Πνεύματι νῦν xai ἀεὶ xai εἰς
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿ΔΑ μήν.

ORATIO PRO CHANDRENO.

354

OEOAOYAOY ΜΟΝΑΧΟΥ͂

HTOI

ΘΩΜΑ TOY MATIXTPOY
ὙΠῈΡ TOY XANAPHNOY AIIOAOTHTIKOZ *

THEODULI MONACHI

THOMAE MAGISTRI
ORATIO PRO CHANDRENO.

Οὐ τὸ σεσυχοφαντῆσθαι Χανδρηνὸν (1) ὑπ᾽ ἐνίων Non quod quidam calumnientur Chandrenum

θαυ" λάσα! τις ἂν, ὦ βασιλεῦ" τὸ δ᾽ elvat, σοῦ xoa-
τοῦντος, τοὺς τὰ τοιαῦτα τολμῶντας. Ὁ μὲν γὰρ
εἰ xai παρὰ τὴν ἀξίαν δυστυχεῖ τὴν αὐτοῦ, ἀλλ᾽
o9y, ὅσον εἰς παράδειγμα, ἔστιν ἀνενεγκεῖν ὅτι μὴ
καὶ παραμυθουμένους ἔχει τοὺς ταυτὰ πεπονθότας"
ἀλλ᾽, εἴ μοι δίδως εἰπεῖν, xat δυσχεραίνει ἐπιεικῶς
ὅτι μὴ χατηγόρησαν πλείω, ἵνα λαμπρότερος χαὶ
μείζων ἀνὴρ φανείη, τοῦ δικάζοντος “ οὕτως ἔῤῥω-
tat " σὺ δὲ, map! d τἀληθὲς ἰσχυρὸν, καὶ ὃν τοῖς
καχηῖς ἅπαντες ἵσμεν ἐχθρῶς ἔχοντα μᾶλλον ἣ τοῦ
χαλοῦ χαὶ νομίμου ποιεῖταί τις ἕτερος λόγον, οὐχ
ἂν εἰχότα ποιοίης ταῦτα περιορῶν, ἃ παντὸς μᾶλ-
λον ἐχρῆν ὑποπτεύειν, χαὶ δημοτελεῖς μόνας ταύτας
κῆρας νομίζειν ὡς ἀληθῶς, Οὐ γὰρ δήπου mob; μὲν
τοὺς ἔξωθεν πολεμίους, ὅπως ἀμυνώμεθα, πάντα
ποιεῖν δεῖ, xai στρατόπεδα συνάγειν, καὶ ὅπλοις
407,092:, καὶ συγχροτεῖν τὰς δύνάμεις, τοὺς δ᾽ ἐν
picn τῇ πόλει δεινότερα τούτων ἐργαζομένους,
τὸ (2) τοὺς οἰχείους ἐκπολεμοῦν, τούς γε μὴν οὐδέν
τι νομίζειν οὐδὲ συμφορὰν τὸ χεχτῆσθαι, ἀλλὰ το-
σοῦτο μισεῖν, ὅσῳ καὶ ῥᾷον ἄν τις ἐχείνους μᾶλλον
f, τούτους φυλάξαιτο.

Τὸ μὲν οὖν προσῆχον ἦν, ὦ βασιλεῦ, τιμᾶσθαι
Χανδρηνὸν τουτονὶ, xai πάντας ὁμοῦ μὲν τοῦτον
ἐπαινοῦντας ὁρᾶσθαι, ὁμοῦ δ᾽' ὑπὲρ αὐτοῦ τούτου
γαὶ πρὸς σὲ Aóvóoq ποιεῖσθα', ὡς ἄρα πολλοῦ τινος
ἄξιος φοενῶν τε εὐδουλίᾳ xai χοατῶν ἐν πολέμοις,
ἃ παντὸς μᾶλλον αὐτὸς αὐτῷ σύνοισθα " τουτὶ γὰρ
ἦν οὐχ αὐτὸν μόνον τοῦ γιγνομένου τυγχάνεϊν, ἀλλὰ
xai τοὺς ἄλλους ἐπὶ τὰ ἴσα ποοτρέπειν. Ἐπεὶ δὲ

"Ex codice regio 2629. Notandum, huno codi-
cem eumdem esse cum 1853, quod ad Nicephorum
Gregoram Boivinus est ngus.

(2) Chandrenus in bellis conira Catalanos ac

mirandum est, o imperator, sed quod, te regnante,
sint qui talia audeant. Ille enim, etiamsi immerito
erumnis affligatur, attamen non potest exemplo
probari, eum non alios qui idem passi sint,
circa 8e habere; sed, si mihi dicere concedas,
multum angitur quod non plura adveraus eum di-
xerint, ut vir clarior ac major, te judice, effulgent ;
sic enim roboratur : tu vero, apud quem pollet ve-
ritas, et quem scimus omnes malos detestari magis
quam alius quisquis sit qui decori et equi rationem
babeat, non sequitate uterere, si hec negligeres
qnod maxime omnium oportuit suspicari et popu-
solas calamitates revera existimare. Non enim
sane in externis hostibus profligandis omnem cu-
ram ponere oportet, et castris metandis, et armis
parandis, οἱ copiis cogendis, illos autem qui in
media civitate pejora his perpetrant cives impu-.
gnaendo, non coercere, et eorum presentiam
ferre, sed eo magis odio babere, quo facilius ini-
micos exteriores quam interiores aliquis caveret.

Decebat ergo, o imperator, Chandrenum illum
honorare et omnes tum illum laudantes prodire,
tum ad te de illo sermonem facere, quia multa
existimatione dignus est ob prudentiam mentis ac
bellica? rei peritiam, quas maxime omnium ipse
in eo cognovisti ; sic enim non modo quod equu:n
est nactus esset, sed alii ad similia fuissent inoi-
tati. Cum vero exstiterint homines qui nihilo res

Turcos Grecis prefuerat. Vide Boivin. ad Grego.
ram, pag. 220.
(2) Malim τῷ, el max τοσούτῳ.

395

THEODULI MONACHI

2356

publicas curant, et propterea damnant virum, cui À πεφήνασί τινες oi; τῶν χοινῶν ἔλασσον μέλει, xai

de suis pro nobis susceptis periculis, ut ipse scis,
oportebat congratulari, obsecro te, imperator, ne
illum eorum sermonibus laceratum, et ea que olim
in illo cognovisti dedecores, et calumniatorum ex-
probrationes ejus meritis fortiores esse permittas,
sed ἃ te de illo sermonibus acceptis, si deliquisse
deprehendatur, illum tunc castigatione et exqui-
sitis suppliciis afflcias; sei autem omni culpa im-
munis, ut ego opinor, evadat, in eos qui falso ac-
cusaverunt iram referas. Qus enim, si illum pec-
casse comperiatur, equum esset hune perpeti,
iisdem af(ici debent illi, postquam deliquisse con-
stabit, primum ne talia iterum moliantur, postea
quia periculosissimum est nos sinere perversissi-
mos homines natura uti, cum soimus eos non
dura passuros esse, si millies fefellisse convincan-

tur.

Foriasse quidem quibusdam absurde facere vi-
debor si, cum sim exsuli genere conjunctus, aita-
men pro ipso verba faciam : existimabunt enim
quod non propter justitiam nec ut res quas oportet
tuear, sed nature instinctu surrexerim, nil equi
habens dicere, sed verborum astutia et occultis ar-
tibus maxime confisus. Ego quidem in hoc plane
dissentire fateor: tantum abest ut propterea ti-
meam, ut ipsius causa longinquam navigationem
susceperim et maris pertulerim molestias, non
hoc solum tributum conferens generi in opportuni-
tate temporis, sed multo magis veritus, ne in pro-
prios ferus atque impius videar, si, in rebus que
etiam alienos incitant, solus ego quiescam. His
autem posthabilis, si scindi possem, et benevo-
lentiam eeorsum ostendere, ac postea in hoc cer-
tamine illi auxiliari, hec forent, et non essent
cause iis qui cupiunl vituperare : quod si autem
illud fieri nequeat, quomodo non pro virili parte
propinquos contra omnes fas periclitantes defen-
dam? Certe nemo est ita oalamitatis ignarus, et
male fortune inexpertus ut nesciat cujusque ad-
versitates benevolas mentes postulare, et inde bo-
nos judicari.

Et revera, si apud alium quemvis verba facerem,
illud cogitare possem, quod verba mea secutus,
sed inique, sententiam statueret ; quoniam vero
omnes scimus te dicendo oratores Homericos su-
perere, cur haec oportebat dicere, et non omnibus
viribus colluctari ?

Da autem mihi, imperator, paucis verbis uti, ut
salis videre possis jampridem Chandrenum inter
bonos recenseri, et nihil esse quod illi ad laudem
non faciat. Sed si de genere interrogas, multa

(3) Nestorem videlicet, λιγὺν Πυλίων ἀγορητήν,

B

D

διὰ τοῦτο χρίνουσιν ἄνθρωπον, ᾧ τῶν ὑπὲρ ἁμῶν
χινδύνων, ὡς αὐτὸς οἶσθα, μάλιστα συγχαίρειν
ἐχρῆν, δέομαί σου, βασιλεῦ, um, συναρπασθέντα τοῖς
τούτων λόγοις, τὸν μὲν χαὶ ἃ πάλαι τούτῳ συνοι-
δας ἀτιμάσαι, τὰς δὲ τῶν συχοφαντῶν βλασφημίας
ἰσχυροτέρας νομίσαι τῶν ἐν τούτοις διχαίων, ἀλλ᾽
ἡσυχῇ «ai τοὺς παρὰ τούτου δεξάμενον λόγους, ἂν
μὲν ἀδιχῶν ἐλεγχθῇ, τότε χαλάζειν xal τιμᾷν αὐ-
τῷ τῶν ἐσχάτων, ἂν ὃ

» , . »ν
δ᾽ ἔξω πάσης αἰτίας, ὡς
4 ^ - ,
ἐγῷμαι, φανῆται, ἐπὶ τοὺς χαταψευσαμένους δύ -

πουθεν τὴν ὀργὴν ἐνεγχεῖν. "A γὰρ ἂν, οὗτος εἰ
πλημμελῶν ἐφωράθη, δίχαιον ἦν ὑποστῆναι, τού-
τοις αὐτοὺς ἡλωχέναι πλημμελεῖν φωραθέντας, μά-
λιστα μὲν ἵνα μὴ τοῖς ὁμοίοις ἐγχειρήσωσιν αὖθις,
ἔπειθ’ ἄτι xal πάνδεινὸν ἐστιν εἰ τοῖς πονηροτάτοις
οὕτω γ΄ ἂν χρῆσθαι τῇ φύσει δώσομεν, εἰδότας ὡς
οὐ πείσονται χαχῶς, ἂν μυριάκις ἐλεγχθῶσι ψευ-
σθέντες.

Ἵσως μὲν οὖν ἄτοπόν τισι δόξω ποιεῖν, εἰ τῷ
φεύγοντι καλὰ γένος προσήχων, ἔπειθ᾽ ὑπὲρ αὐτοῦ
χρῶμαι τοῖς λόγοις" οἵήσονται vào ὡς οὐ τοῦ ὃ:-
καίου χάριν, οὐδὲ τοῖς πράγμασιν ἃ δεῖ συνερῶν,
ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῦ πεφυχότος ἀνέστην, δίχαια μὲν οὐδὲν
ἔχων λέγειν, τῇ δὲ τῶν λόγων δεινότητι xal παρα-
σχευῇ μάλα θαῤῥῶν. ᾿Εγὼ δὲ τὸ μὲν αὐτῷ καὶ
πάνυ τι διαφέρειν ὁμολογῶ ᾿ τεσοῦτόν γε μὴν δέω
διὰ ταῦτα φοδεῖσθαι͵ ὥσθ᾽ ὑπὲρ αὐτοῦ τούτου xai
μαχρὸν πλοῦν ἐστειλάμην xal τῶν ἐκ τοῦ πελάγους
δυσχερῶν ἠνεσχόμην, οὐχ αὐτὸ τοῦτο μόνον τὴν
γιγνομένην ἀποδιδοὺς τῷ γένει συντέλειαν ἐν τῷ
χαλοῦντι χαιροῦ, ἀλλά τι xal δεδιὼς πολὺ πλέον,
μὴ περὶ τοὺς οἰχείους θηριώδης δόξω καὶ δυσσεδὴς,
εἰ, τῶν πραγμάτων xai τοὺς ἔξω χαλούντων, μόνος
αὐτὸς ἡσυχάζοιμι. Ἄνευ δὲ τούτων ^ εἰ μὲν ἦν
διελέσθαι, καὶ τὴν μὲν εὔνοιαν ἐνδεδεῖχθαι χωρὶς,
ἔπειτα Ob xai πρὸς τὸν ἀγῶνα συνάρασθαι τουτῳ,
ἦν ἂν ταῦτα, χαὶ οὐχ ἂν ἦσαν προφάσεις τοῖς ἐπι-
θυμοῦσι χαχίζειν - εἰ δὲ τοῦτο οὐχ οἷόν τε, πῶς οὐχ
£x τῶν ἐνόντων παρίστασθαι τοῖς οἰχείοις παρὰ
πάντα κινδυνεύουσι νόμον ; Οὔχουν γε οὐδεὶς οὕτως
ἔξω χαθάπαξ τοῦ δυστυχεῖν χαὶ τῆς οὐχ ἀγαθῆς
τύχης ἄπειρος, ὃς ἀγνοεῖ δήπου ὡς al συμφοραὶ
παντὸς μᾶλλον ἀπαιτοῦσι τοὺς εὔνους, xal τοὺς
ἀγαθοὺς ἐντεῦθεν χρίνομεν.

Καὶ μὴν εἰ μὲν πρὸς ἕτερον ὁντινοῦν ἐποιούμην
τοὺς λόγους, ἦν ἂν ἐννοεῖν ὡς λόγοις παραχολου-
θήσας τοῖς ἐμοῖς, ἀλλ᾽ οὐχ ἐν δίχῃ, τὰ τῆς Ψήοου
γε θεῖτο " ὅτι δ᾽ ἅπαντες ἴσμεν ὡς καὶ τοὺς ἄγαν
δεινοὺς οὐδὲν αὐτὸς ἀποφαίνεις δημηγορῶν, ὃς γε
xai τοὺς ᾽Ομηρικοὺς παρελαύνεις ῥήτορας (3), τί
ταῦτα λέγειν ἐχρῆν, ἀλλ᾽ οὐ παντὶ σθένει συναγω-
νίζεσθαι ;

Δὸς δὲ μοι, μικρὸν, ὦ βασιλεῦ, τὸν λόγον ἀν-
ἐνεγχεῖν, ἵν’ ἰδεῖν ἔχῃς ἀρχούντως ὡς πόῤῥωθεν
Χανδρηνὸς εἰς ἀγαθοὺς ἔφερε, xai οὐδὲν ἔσθ᾽ ὃ μὴ
τούτῳ χορηγεῖ πρὸς ἔπαινον. ᾿Αλλ’ ἐάν τε τὸ γένος

851

ORATIO PRO CHANDRENO.

858

εἴπῃς, πολλοῦ τινος ἄξιον xal τῆς ᾿Ασίας πολλάκις À existimatione dignum est et sepenumero Asis

ὡσπερεὶ πρόδολος ὦπται" ἐάν τε τοῦτον ἐξετάσῃς,
εὑρήσεις οὐ τῶν προγόνων ἀξιόχρεων μόνον, ἀλλὰ
καὶ συχνῷ τῷ τουτουὶ παριόντα (4), καὶ τῶν ἐχεῖ-
θεν αὐτῷ πολλῶν xal μεγάλων παραδειγμάτων
μείζω τοῖς ὅλοις ἀγωνιστήν. Καὶ οὔτ᾽ ἐχείνων τοῖς
ἰδίοις ἀγαθοῖς χοσμουμένων εἰς ὄνειδος χαὶ ξημίαν
ἐτελεύτησεν οὗτος, πλεῖστον ὅσον ἀπολειφθεὶς, ἀλλ᾽
ἐξέτεινε τὴν μίμησιν εἰς ὑπερδολήν * οὔτ᾽ αὖ πᾶλιν
οὗτος τοῖς ἐκ τοῦ γένους ἠγάπησε μόνοις, ὥσπερ
τις οἴχοθεν μὲν οὐ φανεὶς, τὸ δὲ πατρὸς ὀλυμπιο-
νέχου εἶναι εἰς ἀρετῆς λόγον ἀποχρῶν εἶναι νομίζων,
ἀλλὰ, τὴν πατρῴαν ἀρετὴν υεγίττης εὐδοχιμήσεως
ὑπόθεσιν xplvxc xai πρὸς τὰ μείζω παρασχευὴν,
ὁμοῦ τε σφᾶς ὑπερῆρε xai πλεῖστον ἐφ᾽ αὐτῷ 5ιλο-
τιμεῖσθαι παρέσχε.

Δῆλον δέ" ὧν γὰρ ἐπὶ τῆς ᾿Ασίας (ἐχεῖθεν γὰρ,
ὡς ἔφην, αὐτῷ τὰ τοῦ γένους)͵ xal τοῦτο μὲν στρα-
τοπέδων, τοῦτο δὲ xal πόλεων ἄρχων ἐκ παίδων
ἤδη, ὅσα μὲν εἷς λογισμοὺς ἥχει xal τὸ βουλεύεσθαι
γερόντων ἐχράτει, ὅσα δ᾽ εἴς πολέμους καὶ μάχας
xai χειρῶν εὐψυχίαν τῶν συνειλεγμένων ἀπάντων,
οὐχ ὅπως τῶν ἀντιπάλων αὐτῶν, τῇ μὲν τῶν νόμων
φυλαχῇ τοὺς ἀρχομένους ἐπαύξων xai μετὰ τῶν
εὐδαιμόνων τιθεὶς, τῷ δὲ σχηπτοῦ δίκην ἐμπίπτειν
τοὺς ἐχθροὺς χαταπλήττων ^ ἀεὶ μὲν νιχῶν, ἡττώ-
μενος Ot οὐδ᾽ εἰσάπαξ, οὐ μὴν οὐδ᾽ ἄπραχτος ἀπο-
χωρῶν ἔσθ᾽ ὅτε ἀμάχου μὲν τόλμης ἐμπιπλὰς
τοὺς οἰχείους, τρόμον δὲ τοῖς πολεμίοις ἐμδάλλων "
μόνος μὲν πρὸς πολλοὺς πολλάᾶχις, πρὸς ἀριθμοῦ δὲ
χρεῖττον πλῆθος παραταττόμενος μετ᾽ ὀλίγων, xxi
νιχὰς τὰς χάλλιστας τε xal μεγίστάς AapÓdvow "
θαυμαζόμενος μὲν οἷς τοὺς παραπεσόντας πάντας
ἀνήρει, θαυμαζόμενος ὃὲ xai τοὺς ἀπόντας
μετριωτέρους χαθίστη τῷ φόῤῳ. Τοὐντεῦθεν οὐχ
ἔτ᾽ εἰς “εῖρας ἱέναι, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐξιέναι τῆς σφετέρας
τὸ παράπαν ἐτόλμων ἀλλ᾽, ἃ πρόσθεν ἔδρων οὗτοι
τοὺς ἄλλους, ταῦτ᾽ οὐκ ὀλιγάκις ὑπ᾽ ἐχείνου παθόν-
τες χαὶ πειραθέντες ἔξω παντάπασι λογισμῶν, τὴν
ἡσυχίαν ἐπειτ᾽ ἄγειν ᾧοντο δεῖν, ὥσπερ αὐτῶν,
οἶμαι, χατεγνωχότες τὸ xal τὴν ἀρχὴν ἐγχειρίσον *
τοσοῦτον ἦν αὐτῷ παρὰ πάντων τὸ πρὸς τὰς μάχας
ἀφεπτηχὸς, xxi τῶν οἰκείων μόνων, ἀλλ᾽ ἤδη καὶ
τῶν πολεμίων αὐτῶν, καὶ τούτων Περσῶν (οὐδὲ
4x9 τοῦτο μιχρὸν εἰς προσθήχην), oo; ἅπαντες
σμὲεν ἐν τοῖς ὅπλοις βιχῦντας, xai ταυτὴν ἡγουμέ-
vous ῥᾳτιτώνην εἴσω βελῶν χαθάπαξ ἑστάναι, ὥστε
χαὶ σφᾶς πλέον, εἰ wal maptoolov τάναι, νομίζειν
ὑπ᾽ αὐτοῦ νενιλῆσθαι ἢ περιγιγνομένους αὐτοὺς εἶναι
τῶν ἄλλων, μεῖζον ἡγουμένους εἰς δύξαν τοὺς

»
οἷς

*

αὐτοὺς ἥτταις κοσμεῖσθαι,

Οὐ τοίνυν πολεμῶν μὲν οὕτως ἐχράτει, τὰ δ᾽ εἷς
εἰσήνην ttÉ20V ἧἥττήθη " ἀλλὰ xai ταῦτα τῶν ἐν
τοῖς πολέμοις οὐχ ἀντίῤῥοπα (5) μόνον, ἀλλὰ xai
χχλλίω τοῖς ὅλοις ἐδείκνυ, ὥσπερ αὐτὸς αὐτὸν
ἁμιλλώμενος. Καὶ σιωπῶ τὰ τ᾽ ἄλλα χἀὶ τὸ φιλαν-

(4) Forsan, a. τῷ μέσῳ τούτους παρ.

quasi murus exstitit : si de illo queris, invenies
non esse tantum parentibus illustribus ortum,
sed etiam ea longe superasse virtutis exemplaria
ipsi ab eis proposita. Et non, ipse multum illis
inferior, eos propriis decoribus ornatos turpi-
tudine ac ignominia affecit, sed imitationem
longe provexit : nec autem ille sola generis
virtutes satis esse duxit, sicut aliquis suapte
natura ignobilis, patrem Olympionicen ob virtu-
tem esse clarum sufficere ratus, sed patris virtu-
tem maxime glorie fundamentum esse judicans
et ad majora preparationem, simul et suos supe-
ravit, et multa in seipso preclara prabuit.

B Quod in promptu est: cum enim in Asia ver-

C

saretur (exinde namque, ut dixi, genus ducebat),
et nunc exercitibus, nuno urbibus jam inde a ju-
ventute preesset, quidquid in senibus judicii et. in
consilio sapientie inesset, quidquid bellorum ac cer-
taminum peritis et manuum strenuitatis non tan-
tum in suis hostibus, sedin omnibus congregatis es-
set, superabat, egum custodia ampliflcabat subjec-
tos ac felices efficiebat, et inimicos, fulminis instar
in eos irruendo, peroutiebat. Semper erat victor.
numquam, ne semel quidem, superatus, aut re
male gesta reversus; aliquandoinsuperabilem auda-
ciam suis infundens, terrorem hostibds incutiebat.
Solus sape contra multos, aut propre turbam nu«-
mero prestantiorem cum paucis collocatus, pul-
cherrimasac maximas reportabat victorias, mirabilis
οἱ cum dirueret obvios hostes, mirabilis et cum
paucissimos qui abierant terrore contineret. Hinc
non tantum manus conserere, sed neo domo exire
prorsus audebant; sed, que prius isti erga alios
agebant, hec non semel ex illo preter opinionem
experti atque perpessi, quiescere deinceps opor-
tere censuerunt, quasi, ut opinor, seipsos impe-
rium appeliisse poenituerit. Ita omnes cum illo
pugnare abstinebant, non modo subjecti, sed etiam
hostes ipsi et isti Perse (non enim illud parva est
&ccessio), quos omnes scimus inter arma vitam
agere, et illud oblectamento habere quod semper
in armis remaneant, ita ut pluris faciant, etiamsi
illud sit incredibile dictu, se ab illo victos esse

D quam ipsi alios superare, magis glorie esse rali

χεχρατηχότας

claros habere victores, quam intirmiorum cladibus

decorari.

λαμπρούς τινας ἔχειν ἢ φαυλοτέρων
Verum, sicut militis, ita in pacis studiis non

fuit aliis inferior: sed hec non modo bellicis

equalia, sed etiam excellentiora prorsus exhibuit,

quasi ipse se ipsum superaret. Et caeterum taceo et

eum humanum esse in alienos, mansueium et be-

(5) Legendum, ὥσπερ πρὸς αὐτὸς αὐτὸν, qua verborum oollatione utitur alibi.

359

gentes recreare, et in omnibus justitie esse addi-
ctum, et, eum possit de dotibus quibus preditus est
gloriari, non velle, ut moderatione et magnani-
mitate Epaminonde magis quam quivis alius ϑαυΐ-
parandus sit : hec enim, etsi non dicam, omnes
clamabunt.

Talem in Asia se exhibuit, in Europa autem quem?
Primum quidem adversus Persas et Italos qui in
Thraciam dire sevierant et propter fe due inter se
pactum non parva repleti erant audacia, adeo ut
ultima minitarentur, grave bellum ἃ Romanis sus-
ceptum est, et dimicare statuerunt, gnari quod,
nisi celerrime certamen conserendo sese libera-

rent, contra multo plures pugnarent, et dein 58-- B

viora experiri eis accideret. Cum autem, inter
utrumque exercitum δὰ JEgos Potamos aori
certamine exorto, plus valerent barbari, non
equidem quod ad pugnam essent meliores (quis
enim hoc diceret?), sed quod ex eis omnes qui
sub nobis militabant confestim ad illos trans-
ierint (o crudelem illum casum !), nostrorum alii
ceciderunt non pauci, alii fuga undequaque ela-
psi sunt, ipse autem solus inter multos superatos
insuperabilis exstitit; aut potius tantum abest ut
retrocesserit, ut, non solum prosternendo hostes,
quot aliquis scire nequeat, sed etiain illis vulnera
inferendo, illius virtus quasi ancipitem illorum
reddiderit victoriam, ostendens quod, etiamsi in-

fausta acciderent Romanis, iliis tamen suus honos C

maneat, et quod nil unquam eum subducet et au-
feret.

Et quidem hoc ita fuit. Cum autem oporteret
608 transire in Macedoniam, transeunt et in Pal-
lene castra ponunt; et illinc profecti omnia de-
predaverunt, ut ex Decelia Atticam Lacedemonii.
Inveniunt et ibi strenuum illum adversarium : illud
autem nondum dicam, sed quod, cum illico venis-
sent, copias nostras nepos tuus duxit, el cete-
rum qualis ille vir? ducum qui veteribus Roma-
nie preerant, &djiciam et qui undequaque ezsti-
terunt, omnium profeoto longe excellentissimus,
non modo in rebus deliberandis, et in operibus
cito peragendis, aut quia judicio futurum melius
quam vates, sicut presens, videat, et in his que
aliis difficillima videntur quam facillime opportu-
nas res expediat, sed etiam quod a juventule bella
multa et maxima, et illa quidem omnibus ardua,
feliciter et ut nemo existimasset gesserit (omnibus
perilior equos ordinare et viros clypeatos. (Homer.,
lhad, B, (554.) Illud nimirum maxime eum tibi

(6) Turcos acilicet et Catalanos.

(7) Ei nomen fuit Angelo, quod didici ex oratione
Theoduli τῷ Μεγάλῳ Στρατοπεδάρχῃ tip ᾿Αγγέλῳ.
Dum melius quid a viris horum temporum historie
peritioribus proferatur, opinor fere hunc Angelum

THEODULI MONACHI

nevolum in subjectos, et largis beneficiis indi- À θρώπως μὲν ἔχειν τοῖς ξένοις, ἡμέρως δὲ

360
xai
προσηνῶς τοῖς olxetotc, «ai χαίρειν μὲν εὖ ποιοῦντα
δαψιλῶς τοὺς ἐν χρείᾳ, τίθεσθαι δὲ πανταχῇ τῷ
δικαίψ, καὶ τοῖς μὲν προσοῦσιν ἀγαθοῖς ἔχειν μέγα
φρονεῖν, μὴ βούλεσθαι δὲ, ἀλλ᾽ ἐπιειχείᾳ μετὰ
μεγαλοψυχίας διδόναι παντὸς μᾶλλον ᾿Επαμυνών-
δου" ταυτὶ γὰρ, κἂν ἐγὼ μὴ λέγω, πάντες βού-
σονται.

Τοιοῦτος μὲν ἐπὶ τῆς ᾿Ασίας tà δ᾽ εἰς Εὐρώ-
πὴν, ποῖός τις; Πρῶτον μὲν πρὸς τοὺς ἐπὶ Θράχης
xxxi εἰσχωμάσαντας Πέρσας xxi ᾿Ιταλοὺς (6),
xai τῇ πρὸς ἀλλήλους συστάσει θράσους οὐχ ὀλίγου
πλησθέντας ὡς χαὶ τὰ ἔσχατα ἀπειλεῖν, δεινή τις
συνέστη μάχη Ῥωμαίοις, καὶ πολεμεῖν ἔγνωσαν,
εἰδότες ὡς, ἐὰν μὴ τάχιστα συμπεσόντες ἐξέλωσι
σφᾶς, πολλῷ πλείοσιν αὖθις μαχοῦνται καὶ σχετλιω-
τέρων τῶν δευτέρων πειραθῆναι παρέσται. Ὡς δὲ,
συνεῤῥωγότων ἑχατέῤων τῶς στρατοπέδων ἐν Αἰγὸς
llo:agoiq xai τῆς συμπλοχῆς θαυμαστῆς γεγονυίας,
τὸ πλέον ἔσχον οἱ βάρδαροι, οὐ τῷ τὰ ἐς μάχην
χρείττους γε εἶναι (τίς δ᾽ ἂν εἴποι ταῦτα :) τῷ δ'
οὐστινασοῦν τῶν ὑφ᾽ ἡμῖν τεταγμένων βαρδάρων
ἀθρόως ὡς ἐχείνους αὐτομολῆσαι (ὦ δεινοῦ πάθους
ἐχείνου ) πεπτώχασι μὲν ἡμῶν οὐχ ὀλίγοι, οἱ δὲ
φυγάδες ὁπηδήποτ᾽ ἐχώρουν, μόνος δ᾽ οὗτος ἐν
πολλοῖς ἡττημένοις ἀήττητος διαγέγονε, μᾶλλον δὲ
τοσοῦτ᾽ ἀπέσχε τοῦ ταυτὰ πεπονθέναι, ὥστε καὶ
τῶν πολεμίων οὐχ ὅσους ἄν τις ἀγνοήσαι χατ-
ἐνεγχὼν, ἔστι δ᾽ οὖς καὶ τραυματίας πεποιηχὼς,
ὥσπερ ἀμφίόολον αὐτοῖς πεποιήχει τὴν νίχην τὸ
χαθ᾽ αὐτὸν, ἐνδειξάμενοςσ τοῦθ’, ὅτι, xüv ἀτυχῆ
συνηνέχθη 'Ρωμαίοις, τὸ γοῦν ἑαυτῶν ἀξίωμα μένει,
χαὶ οὐδὲν μή ποτε χαθεῖλε τῶν πάντων, οὔτε μὴν
χαθαιρήσει.

Καὶ τοῦτο μὲν οὕτως " ἐπεὶ δὲ xal πρὸς Μακε-
^ , , * - ^ , . *
δονίαν ἔδει τουτουσὶ διαδῆναι, διαδαίνουσι μὲν xai
στρατοπεδεύουσιν ἐν Παλήνῃ ^ κἀκεῖθεν ἐξιόντες
ἐληΐζοντο πάντα, χαθάπερ ἐχ Δεκελείας τὴν 'Αττι-
χὴν Λάᾶχωνες. Εὑὐρίσχουσί γέ τοι χάνταῦθα τοῦτον
δεινὸν ἀνταγωνιστήν * ἀλλὰ μήπω τοῦτο, ἀλλ᾽ ὅτι,
δεῦρο χεχωρηχότων, τῆς ἡμετέρας στρατιᾶς σὸς
ἀδελφιδοῦς (7) ἐπεστάτει, τὰ τ᾽ ἀλλ᾽ ὁποῖος ἀνὴρ,
xai τῶν ἐν στρατηγίαις τῶν πάλαι ἹΡωμαίων, προσ-
θήσω δὲ καὶ τῶν ἁπανταχοῦ γενομένων, ἁπλῶς
paxpip πάντων ἄριστος οὐ λογίζεσθαι περὶ πραγμά-
των μόνον xai τοῖς ἔργοις ὡς τάχος περαίνειν, οὐδ᾽
ὥστε τοῖς λογισμοῖς τὸ μέλλον μαντείας χρεῖττον
ὡς παρὸν θεωρεῖν, xai περὶ τῶν ἀπορωτάτων τοῖς
ἄλληις εἶναι δοχούντων μάλα ῥᾳδίως αὐτοσχεδιάζειν
^ ^, 4 A 4 [4
τὸ δέον, ἀλλὰ xal πολέμους ἐκ παίδων πλείστους
τε χαὶ μεγίστους, τοὺς δ᾽ αὐτοὺς xxi τοῖς ἁπασι
^ -- Ὕ * t 4 δ 9 -
δυσχερεῖς, εὖ τε χαὶ ὡς οὐχ ἄν τις (ilUm διενεγκεῖν,
ἅθ᾽ ὑπὲρ πᾶντας ἔχων ἵππους ts χοσμῆσαι καὶ dvi-

Paleologum, imperatoris fratris fllium, illum esse
Joannis Palzologi, filium, de quo Cnnyius agit in
Fanuliis Byzantinis, pag. 234, sed quem non nomi-
nat: ita ut proprie Angelus non fuerit ipse ἀδελ-
φιδοῦς, sed τοῦ ἀδελφιόου filius.

381

ORATIO PRO CHANDRENO.

362

ρας ἀσπιδιώτας (B) ᾿ ὃ δὴ xal μᾶλλον τοῦ γένους σοι A genere conjunctum esse ostendit : hec ergo sunt

προσήχοντα τοῦτον ἐδείκνυ * σὰ γοῦν ταῦτα xai τοῦ
χατὰ σὲ πράγματος.

Οὔτος, πρὶν μὲν ἢ Χανδρηνὸν ἀφικέσθαι, ἐχρῆτα
μὲν τισι λοχαγοῖς, ἐχρῆτο δ᾽ οὐ μάλα πρέπουσιν,
οὐδ᾽ ἀξιόχρεῳς Óxà τούτῳ τετάχθαι 7 ἀμέλει xal
τοῖς πολεμίοις τοτοῦτον εἶχον (9) ἀνταρχεῖν, ὥστε
χαὶ τούτοις, ὧς ἐγὼ φαίην ἂν, δι’ ὧν ἐμαλαχίζοντο
πρὸς τὰς μάχας, τὸ γοῦν καθ᾽ αὐτοὺς ἐστρατήγουν,
ἀγαπῶντες εἰ σώζοιντο (τοῦτο δ᾽ αὐτοῖς ἀπήντα παρὰ
τοῦ στρατηγοῦ), χυσὶν ἐοιχότες ἐῤῥᾳστωνευμένοις
πρὸς μάχην... Τούτου (10) δ’ εἰς τὴν ἐχείνων τάξιν
ἴόντος, ὦ βασιλεῦ, xai προσλαδόντος 'Βραχλέους (11)
"Ἰόλεων, ἀθρόον ἅπαντ᾽ ἐχεῖνα πρὸς τοὐναντίον
μετέστη, καὶ τοὺς ὁδριστὰς xai μείζω φρονοῦντας
διεδέξατο φόδος, εἰς Παλήνην αὖθις συγχλείσας " xal
οὐκ ἔτ᾽ αὐτοῖς ἦν πλατεῖ στρατεύματι πανταχόσε
χωροῦντας τὸ προστυχὸν διαφθείρειν * αλλ᾽ ἔγνωσαν
ἐλάττους ὄντες ἢ ὥστε Ῥωμαίοις ἀντοφθαλμεῖν δύ-
νασθαι. Ὅσους μὲν ἀνεῖλε τῶν πολεμίων αὐτίχα
φανεὶς, χαὶ πλῆθος αἰχμαλώτων ὦν εἶλε, xat σχύλα
xai ὅπλα καὶ λάφυρα, xai ἵππους καὶ βόας xai ὀϊς,
xai πάνθ᾽ ὅσα ταυτησὶ τῆς μερίδος, τί τις ἂν λέγοι ;
Τοὺς γοῦν ἡμετέρους στρατιώτας Μίδας μιχροῦ τόθ᾽
δρᾷν ἦν.

᾿Αλλὰ τοῦ μὴ στρατοπεδεύειν ἔχειν ἦ πρόσθεν οἱ
βάρδαροι δυσχεραίνοντες, ὡς εἰχὸς, ἅτε τῶν πολε-
μικῶν ὄντες ἐθάδες χαὶ τὴν περὶ ταῦτα σχολὴν
δυστύχημα χρίνοντες, ἑτέραν ἐτράποντο * λῃστείαις
γὰρ ἐχρῶντο, καὶ λόχους ἐποίουν ἐξ ἀφανοῦς, χαὶ
περὶ βοσχημάτων καὶ τῶν τούτοις ἐφεπομένων λὸ-
qos αὐτοῖς ἦν οὐ μιχρὸς στρατηγουμένοις ὑπὸ
μοῦ. Ὡς δὲ χαὶ, τούτοις ἅπαξ εὐτυχηκότες, οὐκ
ὀλιγάκις χαχῶς ἔπαθον, ἀπειονκχότες, οἴμαι, τοῖς
ὅλοις, xai μηδὲν ἔχοντες εἰς παραμυθίαν λοιπὸν,
τῶν μὲν ἀναγχαίων ἐπιλελοιπότων ἀπάντων, ἐπὶ
ξυροῦ δὲ ἀχμῆς τῶν πραγμάτων σφίσι καθεστηχό-
των, εὐθὺς Θετταλίας χωρεῖν ἔγνωσαν, ἐφ᾽ ᾧ γοῦν
τοῖς ἐπιτηδείοις ἔχειν ἀφθόνοις χρήσασθαι, χαὶ ἅμα
τῶν Χανδρηνοῦ χειρῶν, ἐμοὶ δοχεῖν, ἀποστῆναι
σπεύδοντες.

᾿Αλλ᾽ οὔτ᾽ αὐτοῖς πλέον οὐδὲν ἦν εἰς ἀπαλλαγὴν,
τῆς ἀλλοδαπῆς εἰλημμένοις, καὶ τοι σφόδρα δοκοῦν :
οὐδ᾽ αὖ σφίσιν αὐτοῖς ἀμύνειν ἠδύναντο Θετταλοὶ
xai πρὸς τοσοῦτον παραδάλλεσθαι πλῆθος. Οὐ μὴν
ἑτέρου πρὸς ταῦτ᾽ ἐδεήθησαν * ἀλλὰ καὶ τούτοις
χαχῶς πράττουσι καὶ 'θορυδουμένοις ἐλθὼν Χανδρη--
voc συνεμάχει, σοῦ τὴν ἐχείνων ἐλεήσαντος τύχην,
ἐπειδὴ πρεσδεύοντας εἶδες, καὶ τοὺς QapOdoouc
παρείλετο τὰς ἐλπίδας ἃς ἐπιστρατεύοντες εἶχον,
ἀπροσδοχήτως φανεὶς, ὥσπερ ἀνάγκῃ τινὶ xal τύχῃ
συγχεκληοωμένον μηδ’ ὁντινοῦν ἕτερον τούτους ἢ
Χαυδρηνὸν ἔχειν ἀντίπαλον. Τοσάδε γοῦν χἀνταῦθα
xat' αὐτῶν ἔστησε τρόπαια xai οὕτω περιφανῆ,
νῦν μὲν ἀθρόοις ἐμπίπτων, νῦν ὁ᾽ ἐχ πολλῶν ὀλί-
γοῖς xal πολλοῖς xat! ὀλίγους, ὥστ᾽ ᾷδουσί μὲν ἐς

(8) Ex Homero /liad. B, 554.

(9) Forsan ἀπεῖχον.
(10) Chandrenus intelligendus.

PaTRoL. ἀκ. CXLV.

tua, et tuam rem attinent.

Ille, priusquam Cbandrenus adesset quibus-
dam turmarum ductoribus preerat non adeo aptis
et omnino indignis qui ipsi subessent: certe tan-
tum abest ut hostibus obsisterent, ut pro illis, si
ita loqui liceat, propterea quod ad pugnam essent
enervati, ipsi omnia gererent, satis ducentes sisalvi
essent (illud enimeis a duce obvenit), canibus simi-
les ad pugnam segnioribus. Cum autem Chandrenus
ad eos rite ordinandos venisset, o imperator, et
Hercules sibi Iolaum adjunxisset, subito hec omnia
in contrarium fuerunt conversa, et arrogantes ac
superbos corripuit pavor et eos in Pallenen iterum
interclusit: et nondum datum erat eis amplo cum
exercitu aggredientibus fortunam labefactare, sed
cognoverunt se esse minores quam ut Romanis
adversari valerent. Quot interemerit hostes, prima
congressione, et numerum captivorum quos sube-
git, et predam et arma et exuvias et equos et
boves et oves et omnia que in hac regione erant,
quis enumeraverit? Nostros ergo milites ferme ut
totidem Midas videro erat.

Sed barbari, irati, ut par est, ex eo quod non
castra ponere potuerint in loco quo prius erant,
quia rebus bellicis erant assuefacti et a preliis ab-
stinere ut calamitatem ducebant, aliam in regio-
nem transierunt ; latrociniis enim utebantur, ot ex
occulto struebant insidias, ac de pecoribus et qui

λι- G eossequebantur militibus non parvus erat sermo

propter ciborum penuriam. Postquam autem, in
his semel felices, calamitatibus non paucis fuerunt
afflicti, desperatis omnibus, ut opinor et nihil ha-
bentes ad solatium, omnibus opibus relictis, et
rebus eorum quasi in acie novacule stantibus, cito
in Thessaliam ire statuerunt ubi commeatus co-
piam capessere et simul ex Chandreni manibus, ut
mihi videtur, effugere possent.

Non autem poterant magis sese salvare, terram
alienam occupando, etiamsi maxime id sperarent :
neo seipsos armis de fendere valebant Thessali et
cum tanta multitudine congredi. Non alio sane in
bis opus erat: sed Chandrenus adveniens cum
male ordinatis et trepidantibus congressus est,
quia tu eorum fortunam misertus es, postquam
legatos vidisti, et improviso adventu abstulit bar-
baris spem quam belluminferendo habuerant, quasi
necessitate quadam et fortuna sortiti non aliura
lunc adversarium ac Chandrenum. Tanta ergo
et tam preclara illic etiam adversus eos statuit
tropea, nunc in densos hostes irruens, nunc pau-
oos cum multis nunc multos cum paucis aggre-
diens, utillacelebrentusque nunc Thessali,celebrent

(11) Hercules, Angelus nempe Paleologus, Io-

laum, seu Chandrenum, socium belli sibi ad-
junxit.

12

303

THEODULI MONACHI

3064

omnes fere homines, et stetit quasi columna pre- A δεῦρο ταυτὶ Θετταλοὶ, ᾷδουσι δὲ σχεδὸν πάντες dv-

clara in animis singulorum memoria, que οἱ
victorem illustrat et alios ad strenuitatem adhor-
tatur.

Et quid plura edisserere oporteat? Nisi enim
confestim pacem petiissent, omnes illic ceci-
dissent, mali male disperditi. Tune vero cum
Thessalis inducias fecerunt, et, cum Chandrenus
propterea ad nos oum tot ac tantis coronis, ut
alius Hercules, regressus esset, seipsos abstulerunt
ἃ periculo, cessante bello in quo infausti fuerant,
et pulcherrimam illam victoriam retulerunt adver-
sus vicinos Italos, qui contra eos cum superbo
apparatu movebant, el non tantum 608, sed et
totam Thessaliam et Macedoniam confringere mi-
nitabantur, et qui ipsi ita prorsus confracti sunt,
ut nec ignifer, sicuti aiunt, superfuerit.

Cum autem hac bene succederent, Chandrenus
inprimis felix erat. Quod si fleri non poterat ut bene
procederent, nisi securitatem essent consecuti,illam
autem non habuissent nisi res susceptas relin-
quendo, reliquerunt vero, Chandreno regresso,
Chandreno revera victoris laus referenda qui ejus
causam prebuit.

Cum ergo illi essent fugati et has dedissent
temeritatis poenas, qux in alios perverse decreve-
rant agere, hec ab aliis ipsi belle perpessi, oporte-
bat victores nontantum armorum et equorum, sed
et urbium et regionum, et omnium que illis erant
dominos fleri et postea hec partiri inter seipsos ;
et hec quidem hoc modo partiti suut. Qui ex Si-
cilia venerant urbibus potiti illic morari statuerunt,
hic se constituentes ubi erant mortuorum pueri
et conjuges ; equos autem et artna et omnem belli
apparatum Perse habuerunt. Esto.

Sed cum Triballorum princeps federa Roma-
norum trausgressus esset, et propterea juxta Per-
sa» moraritentaret, quod nostrates minime permit.
tebant (nos enim attentavit), armis opus fuit et ma-
nibus, et, utrinque inter se conjuncti, in monti-
bus illorum dimioabant. Cum autem, bello vehe-
menter incenso, barbari asperitate regionis et
eorum conaueludinibus, maximis equidem adversus
nos adjumentis, uterentur, et nihil pacifici cogi-
tarent, nos vero jam ad nihil essemus adducti el
in anguetiis staremus, ita hec convertit Chandre-
Due, nunc per militares industrias, nunc per ma-

(12) Quos vocat προσχώρους Ἰταλοὺς Latini sunt,
Gualterio Athenarum Duci parer'ee, quos à Ca-
talanis oede ingenti statog narrat Gregoras Hist.
vit, 7, 6.

(13) Copia scilicet Latini principis Gualterii.

(14) Erant enim Turci in illa expeditione Catala-
norum socii..

B

C

D

Opuwmo:* ἔστηχε δὲ, ὥσπερ τις στήλη περιφανῖς,
ἐν ταῖς ψυχαῖς ἑχάστων 7j μνήμη, ὁμοῦ τε τὸν
εἰργασμένον χοσμοῦσα, τούς τε ἄλλους εἰς εὐψυχίαν
παραχαλοῦσα.

Καὶ τί δεῖ πλείω διεξιέναι ; εἰ μὴ γὰρ τὴν τα-
χίστην εἰρήνης ἐπεθύμησαν, κἂν αὐτοῦ πάντες
ἔπεσον, xaxol χαχῶς ὀλωλότες “ Νῦν δὲ σπονδὰς
πρὸς Θετταλοὺς ποιησάμενοι, xai τοῦ Χανδρηνοῦ
διὰ ταῦτα μετὰ τοσούτων χαὶ τηλιχούτων τῶν
ἄθλων, ὥσπερ τινὸς Ἡραχλέους, ἑἐπανιόντος ἡμῖν,
σφᾶς τε αὐτοὺς ἐξείλοντο τοῦ χινδύνον, πεπαυμένης
τῆς μάχης δ᾽ ἣν καχῶς ἔπράττον, xai τὴν χαλλί-
στὴν xai θαυμαστὴν ἐχείνην xatà τῶν προσχώρων
Ἰταλῶν (12) ἀνείλοντο νίχην, μετὰ μὲν ὑπερηφά-
νου παρασχευῆς αὐτοῖς ἐπιόντων, χαὶ μὴ ὅτ' τού-
τους, ἀλλὰ καὶ Θετταλίαν πᾶσαν xai Μαχεδονίαν
ἀπειλούντων ἐχτρίψειν, οὕτω δ᾽ αὐτῶν παντάπασιν
ἐχτριδέντων, ὡς μηδὲ πυρφόρον, τὸ τοῦ λόγου,
λελεῖφθαι.

Οὐχοῦν ὅτε ταῦθ' οὔτοι χατώρθουν, Χανδῥηνὸς
δήπου χατώρθου. El γὰρ οὐχ οἷόν τε σφᾶς εὐτυχῇ-
σαι μὴ τυχόντας ἀδείας, ταύτην δὲ οὐχ ἂν μετέσχον
p, τῶν ἐν χερσὶν ἀπηλλαχότες πραγμάτων, ἀπήλ-
λαξαν δὲ, τοῦ Χανδρηνοῦ μεταστάντος, Χανδρτ,νὸς Xv
εἴν tà ὄντι xai τῆς νίχης ἐργάτης, 9 καὶ παρασχὼν
τὴν αἰτίαν.

Ὡς δὲ οἱ μὲν (13) ἐχποδὲν ἦσαν xai ταύτθν τοῦ
θράσους ἕἔτισαν δίκην, ἃ τῶν ἄλλων πέρι καχῶς
ἐδουλεύσαντο, ταῦθ᾽ ὑπ᾽ ἐχείνων αὐτοὶ χαλῶς πε-
πονθότες, ἔδει ὃὲ τοὺς χεχρατηχότας οὐχ ὅσον
ὅπλων καὶ ἵππων, ἀλλὰ xxi πόλεων xal χωρῶν xa:
πάνιων τῶν ἐχείνοις προσόντων αὐτοὺς γεγονότας
χυρίους ἔπειτ᾽ εν σφίσιν αὐτοῖς ταυτὶ διελέσθαι,
διείλοντο καὶ ταῦτα τρόπῳ τοιῷδε. OY μὲ» ἐχ Σιχε-
λίας ὁρμώμενοι, τὰς πόλεις ἑλόντες, αὐτοῦ
μένειν ἔτ᾽ ᾧοντο δεῖν, ἀντὶ τῶν ἀπολωλέτων ταῖς
τούτων γυνχιξ' καὶ παισὶν αὐτοὶ χαταστάντες ' ἵπ-’
ποι δὲ καὶ ὅπλα, xal màzà τὶς πρὸς μάχην πχοα-
σχευΐ, Πέρσαις ἦν (14). Εἶεν.

Τοῦ δὲ Τριδαλλῶν ἄργοντος (18) τὰ πρὸς 'Ρω-
μαίους ἠθετηχότος, καὶ δ'ὰ τοῦτο τοῦ μὲν Πέρσας
περὶ ὑποχίσασθα! (16) πειρωμένου, τῶν δ᾽ ἡ μετέρων
foot! ἐώντων (ἐπὶ γὰρ ἡμῶν ἐπειρᾶτο), ὅπλων
ἐδένσε xai χειρῶν, καὶ, ξυμδαλόντες ἀλλήλοις, ἐν
τοῖς ἐκείνων ὁρίοις ἐμάχοντο. Τοῦ δὲ πολέμου καρ-
τεροῦ γιγνομένου, καὶ τῶν μὲν βαρδάρων τῇ τι
τραχύτητι τοῦ χωρίου τῷ τε ξυνήθεις αὐτοὺς εἶναι,
μεγίστοις ὁρμητηρίοις χαθ᾿ ἡμῶν, χεχρημένων,
x1! μέτριον μηδὲν ἐνογύντων, ἡμῶν δ᾽ εἰς τὸ μν,-
δὲν ἤδη χωρούντων χαὶ τοῖς ὅλοις ἀπορουμένων,
οὕτω ταῦτα περιέστησε (17) Χαρδρηνὸς, τοῦτο υὲν

T9

(15) Vide Niceph. Gregoram Hist. vri, 8, 1.

(16) Sic cod. Quid scripserit auctor nunc non
ex'rico. Forsan πέριξ ὑποχίσασθχι.

(17) An hzc Servorum ac Turcorum eum Grecis,
Chandreno duce, pugna «b historicis memore-
tur ignoro, Silet£, quem unnm nunc ad manum
habeo, Gregoras, silet et, quem inspexi Ame Ihon

ORATIO PRO CHANDRENO.

366

στρατηγιχαῖς ἐπινοίαις, τοῦτο ὃὲ χειρῶν εὐψυχία A nus strenuitatem et audaciam,et solusomnia susque

xai τόλμῃ, xai ti μόνος ἄνω zai χάτω θεῖν xai
παρακελεύεσθαι, xai ἔργοις xai λόγοις μόνος ὥσπεο
πᾶσιν ἐμπνεῖν, χαὶ πρὸς τοσοῦτον ἤλασεν ἀρετῆς
τε xai τύχης, ὥστ᾽ οὐ μόνον τὰς τῆς νίχης ἐλπίδας,
ἄλλὰ καὶ τὰς αὐτοῦ τοῦ ζῇν σφόδρ᾽ αὐτοῖς περιεῖλε,
τῶν μὲν οἰχείων μηδὲν ἀποδεδληχὼς, τῶν δὲ πολε-
μίων τοὺς μὲν πλείους διειργασμένος, τραυματίας
δὲ καὶ φυγάδας τοὺς λοιποὺς εἰργασμένος.

Ἐπειδὴ πᾶσι τούτοις δέον αὐτὸν στεφανοῦσθαι
χαὶ γερῶν ἀπολαύειν, xp! τοῦτόν τε αὐτὸν, xai
πολλοὺς ἑτέρους δι᾽ αὐτὸν, πράττειν εὖ, ὁ δὲ xai
προσαπεστέρηται τῶν ὄντων, ὥσπερ τις τὰ ἔσχατα
πεπονηρευμένος. Καὶ, εἰ μὲν προδοσίας ἑάλω, οὐχ
οἶδ᾽ 5 τι μεῖζον ἂν ἐπεπόνθει c νῦν δ᾽ ὑπὲρ ἡμῶν
χαὶ τῶν ἡμετέρων πραγμάτων ἐν παντὶ τῷ παρα-
σχόντ: φαινερώτατα τῶν τε νῦν τῶν τε ἄλλων πάν-
τῶν ἠγωνισμένος, χαὶ μονονοὺ προέμενος τὴν ψυ-
χὴν, ἔπειτα χκαχὸς εἶναι δοχεῖ, ὁ τοὺς ὑπ᾽ αὐτὸν
στρατιώτας τῆς τε ἄλλης xai δὴ xal τῆς ἐς τοὺς
πολεμίους ἀπαλλάξας χαχίας, xai πείσας τὸν ὑπὲο
τῆς κοινῆς ἀσφαλείας θάνατον προτιμότερον xpivetv
τῆς ᾿Αργανθονίχου ζωῆς. Καὶ πρὸς μὲν οὖς ἕχά-
στοτε παρετάξατο, ἄνδρα ἀγαθὸν πάντα τοῦτον
ἡγοῦνται χαὶ θαυμάζουσι, χαὶ τοῖς τε ἔχουσι συγχαί-
ρουσι, σφίσι τε αὐτοῖς τοιούτους δή τινας ἔχειν
συνεύχονται " ἡμεῖς δὲ, εἰ μηδὲν ἄλλο, μηδ᾽ οὖς
ὑπὲρ ἡμῶν πλείστους τε xai χαλλίστους ἤνεγχεν
ἄθλους χαὶ τὴν διὰ πάντων θαυμαστὴν εὐψυχίαν,
τὴν γοῦν παρὰ ἐχθρῶν μαρτυρίαν, ὡς εἴχὸς, ai-
δεσθέντες, οὐ βεύαιοτέραν ταύτην τῶν συκοφαντῶν

Β

νομιοῦμεν, ἀλλὰ καταγνωσόμεθα μοχθηρίαν αὐτοῦ, C

ὃν, εἰ μὴ λαμπρῶς ἐπαινοΐμεν, μοχθηρίαν πᾶς τις
ἂν ἡμῶν χαταγνοίης.

Σὺ δὲ μάχεσθαι μὲν χαὶ πολεμεῖν τοῖς αὐτὸς
σαυτοῦ, χαὶ χαχῶς ποιεῖν ἃ χαλῶς πάντων μάλιστα
βούλει, οὐκ ἂν δέξαιο" ἐὰν δ᾽ ἃ λέγουσιν οὗτοι πει-
σθῇς xai τὰ τῶν βασχάνων στόματα περιῇ, πῶς
οὐκ αὐτὸς τοῦτο ποιήσεις, xal στμμαχήσεις ὡσπερεὶ
τοῖς ἐχθροῖς, ἃ σφίσιν αὐτοῖς συνεύξαιντ᾽ ἂν οὔτοι,
ταῦτ᾽ αὐτὸς ἐν τούτοις τελῶν ; Τίς γὰρ ἐθ᾽ ὑπὲρ
προθύμως ἀγωνιεῖται, καὶ παραδαλεῖτα! μὲν
πρὸς κινδύνους, ὑπερφρονήσε!' δὲ τῆς ζωῆς, πάντα
ὃὲ τἄλλα δεύτερα φοῦ νομιεῖ, ὁρῶν τὸν τῶν στράτη-
γῶν ἄριστον, μετὰ τὰς πολλὰς xal μεγάλας μάχας
καὶ τρόπαια xai τοὺς ἀνῃρημένους βαρδάρους, ὑπ᾽
ἀλιτηρίων δή τινῶν δυστυχῶς ἐλαυνόμενον, χοινῶν
ἀλαστόρων τῆς πολιτείας, εἰ μὴ σύ γε δύσεα: ἀλ-
κήν (18) ;

Καὶ μὴν εἰ μὲν ἅπαντες ἡμάρτομεν, καλῶς εὖὔρες
ὅθεν ἡμᾶς τιμωρήσῃ εἰ δὲ οὐδὲν ἔχεις ἐγχαλεῖν τῇ
Φιλίππου, μᾶλλον δὲ τῇ σαυτοῦ, ἀλλὰ xal πλείστην
ὅσην αὐτῇ περὶ σὲ τὸν ἀεὶ γρόνον εὐὔνο!αν σύνοισθα,
χαὶ σπουδὴν, xal πάντ᾽ ἂν ἐνέγχαι ῥᾳδίως ὑπὲρ
τοῦ σοῦ συνεστῶτος, τί, τὸν μόνον αὑτῆς ὡς ἀληθῶς
πρόδολον ἐξαιρῶν, τοῖς πολεμίοις ἀδίχως (19) καὶ
θύραν ἀνοίγεις τοῖς χαθαιρεῖν τὰ σὰ βουλομένοις ;

σον

(18) Ex Hom. Iliad. I, 231.

deque mittere adhortando, et solus actis et verbis
quasi omnes inspirando, et ad tantum virtutis
ac fortuna ascendit, ut non solum victoris, sed et
ipsius vite spem illis penitus abstulerit, et nullum
ex suis amiserit, dum hostes plerosque ferro
delevit, vel vulneratos in fugam vertit.

Cum autem oportuerit illum his omnibus. coro-
nari et premiis perfrui, et ipsum, et multos alios
per ipsum, beneficiis ornari, propriis hic exuilur
bonis quasi ultitmna scelera perpetrasset. Et, si pro-
ditionis reus fuisset, nescio an gravius quid passus
foret. Postquam autem pro nobis et nostris rebus
in omni occasione preclariora presentibus et ee-
teris omnibus certaminacommisit ettantum non vi-
tam devovit, tunc is perversus videtur qui suos mi-
lites ab aliorum ac hostium perversitate propulsa-
vit, et eis suusit mortem pro omnium salute acce-
ptam potiorem esse ducendam Arganthonica vita. Et
omnes contra quos ubique decertavit, illum virum
bonum censent et mirantur, et illis qui eum ha-
bent congratulantur, et talem virum sibiipsis esse
exorant : nos vero, nisi aliud quidquam, nec multa
ac pulcherrima que pro nobis pertulit prel a,et ia
omnibus mirandam strenuitatem, saltem inimico-
rum testimonium, ut par est, reveriti, nonne illo
firmius esse calumniatorum testimonium arbitra-
bimur, sed eum aocusabimus perversitatis, quem
si non preclare laudemus, nos quisque perversi-
tatis accusaret ?

Tu equidem adversus teipsum pugnare ac cer-
tare, et male agere que maxime omnium vis bene
gerere non permitteres : si autei qua iati dicunt ἃ
te pro certo habeantur et caluimnniatorum voces
prevaleant, quomodo hoc ipse non facies, et quasi
pro inimicis dimicabis, qui sibimetipsis exopta-
ren! isti, hec ipse nunc peragendo? Quis enim
posthee pro te pugnabit, et in periculum esse iu-
feret, vitam despiciet, omnia czelera ie posteriora
existimabit, cum viderit egregium ducem, post
multas et maximas pugnas et trepea et hostes su-
peratos, miserabiliter vexatum ἃ quibusdain ne-

D fariis hominibus qui sunt communis reipublice

pestis, nisi tu fortitudinem induas?

Si tamen omnes deliquimus. bene invenisti unde
nos castigares : si autem nil habes quod exprobres
urbi Philippis, aut potius tue, sed jam dudum illius
erga te benevolentiam et stuuium cognoscis, et
omnia ferre pro tuo federe, cur, solum illius re-
vera clypeum auferendo, hostibus immerilo et his
qui tua volunt eripere porlam aperis ? Non enim,
si advesu: Ch adreium solum iraszeris, iram solus

(19) Videtur hic nonnihil periisse.

361

THEODULI MONACHI

368

sustinebit: sed tela que adversus eum jaciuntur À Οὐ γὰρ, sl πρὸς Χανδρηνὸν μόνον τὰ τῆς ὀργῆς

nos quoque cerle percutiunt, et quemadmodum,
lapso Hectore, unalapsum est Ilium, quia incon-
cussa illi columna, ut ait Pindarus, erat, ita, illo
erumnis aíflicto, nos ἃ continuis barbarorum in-
cursionibus labefactemur necesse est,

His vero omissis, Chandrenum non esse reum,
quis non multimodis videat, presertim ex eo quod
accusatores nil solidum possint afferre, neo ex
aperto vituperare velint; illum autem multorum
80 maximorum bonorum auctorem nobis fuisse et
futurum, quis ita audax et aperte contraria sa-
piens, ut non, meo judicio, alte vociferetur ?

Sed esto, pone illum que non oportet adiisse,
et audacia usum esse, et non sicut volebas delibe-
ra88e ; utrum ergo de his loquemur, que semel et
in quodam tempore illum fecisse apparet, an de
&trenuitate in omnibus et de laboribus virtute
plenis, et quod testes gestorum habeat Grecos et
barbaros ? Utrum omnibus per heo utilis est, an,
gi forte lapsus sit, vilis? Et quod semel factum est
solidum, que aulem per tam longum tempus gesta
gunt nihil esse urbitrabimur ὃ Et non ex primis actis
et συ in illo omnes cognoverant suffragia fere-
mus, sed ex ultimis et que nemo omnium novit,
nisi isti sceleratiasimi, qui jillum ex occulto inse-
quuntur ? Nemo proreus ex iis qui sciunt ratione
uti hec diceret.

Ego igitur, etiamsi deliquisse et malo quocun-
que modo guccubuisse eum sciam, non ideo com-
mitterem ut non mirer quidquid boni inest viro, et
merita obliviscerer. Nec enim, nec &oleimn turpissi -
rnum esee diceremus,quianubes quaedam aliquando
illum offuscant, sed ex natura sane eum judica-
bimus, et primum inter stellas locum ei dabimus.
Si aulem semper in hominibus, ex Euripide :

Perversus nihil aliud est nisi malus,

Bonus auiem bonus, nec casu

Naturam corrupit, sed optimus est semper,
non igitur Chandrenus, qui ab initio optimus fuit,
naturam corruperit, sed optimus est semper,
non jam fperversus; sicut e conira, si malus
fuerit, non optimus evasisset, cum, ut ait, Perver-
sus nihil aliud est nisi malus ; itu ut si malus, non
bonus, si autem optiuiam parlem revera sortitus
sit, malam non deberet nancisci. Qui ergo nobis
idem perversus et optimus videatur; et nunc illum
laudemus, nunc vero malediceinus, nec nos pudeat
cuin nobismetipsis pugnare, loquentes sicut Ab-
derite et Maronite ὃ

20) Pindar. Ol. ir. 140.
n Eurip. Hec. 600.
(22) Forsan ἥχιστα τοῦ παντός.

«πεπτωχότος συνεπεπτώχει

Β

C

D

ἔστι σοι, xai ταύτης ἀπολαύσεται μόνος - ἀλλὰ τὰ
πρὸς τοῦτον δή πουθεν βέλη καὶ ἡμῶν ἅπτεται πάν-
των, xal τὸν αὐτὸν ἂν τρόπον ὥσπερ Ἕκτορος
τὸ Ἴλιον, ὃς ἀστραῤὴς
τούτῳ χίων, κατὰ Πίνδαρον (20), ἦν, οὕτω καὶ,
τοῦδε δοστυχῶς πεπονθότος ἀνάγκη xai ἡμᾶς διε-
φθάρθαι συνεχέσι τῶν βαρδάρων ἐπιδρομαῖς.

Χωρὶς δὲ τούτων, ὡς μὲν οὐχ ἠδίκηχε, Χανδρη-
νὸν πολλαχόθεν ἀν τις κατίδοι, οὐχ ἥκιστα δὲ dx
τὸῦ τοὺς ἐγκαλοῦντας, παρὰ τὸ μηδὲ ἔχειν ἰσχυρὸν
εἰπεῖν, οὐδ᾽ εἰς τοὐμφανὲς ἐξελέγχειν βούλεσθαι"
ὡς δὲ πολλῶν xai μεγάλων αἴτιος ἡμῖν ἀγαθῶτ xai
γέγονε χαὶ γενήσεται, τίς οὕτω θρασὺς, καὶ τάναν-
tía φανερῶς φρονῶν, ὃς οὐχ ἄν, οἶμαι, μέγα
βοήσαι ;

᾿Αλλ᾽ ἔστω, δεδόσθω τοῦτον ἐφ᾽ ἃ μὴ δεῖ προελ.--
θεῖν, xai χρήέσασθα! θράσει, xal μὴ καθ᾽ αὐτὸν βε-
βουλεῦσθαι " πότερον οὖν εἰς λόγον ταῦθ᾽ ἕξομεν, ἃ
καὶ μόνον xai χρόνον τιν’ αὐτῷ συνέδη σεπρᾶχθαι,
ἢ τὴν διὰ παντὸς εὐψυχίαν τοῦ βίου καὶ τοὺς ἀρετῆς
γέμοντας πόνους, καὶ τὸ μάρτυρας ἴσχειν τῶν ἔο-
Ὑων χαὶ Ἕλληνας xai βαρῦὔάρους ; xai πότερον
ἅπασι χρηστὸς δι᾽ ἐχεῖνα, fj, εἴ x: mou xal προσ-
ἐπταισε, φαῦλος : xal τὸ μὲν εἰς mot γεγονὸς
ἰσχυρὸν, τὰ δ᾽ εἰς τοσοῦτον χαὶ ὄντα γεγενημένα
τοῦ χρόνου πράγματα οὐδὲν νομιοῦμεν ; xai τὰς
ψήφους οὐχ ἐκ τῶν προτέρων χαὶ ὧν αὐτῷ πάντες
ξυνίσχσι θήσομεν, ἀλλ᾽ ἐκ τῶν ὑστέρων καὶ ὧν
οὐδεὶς ἔγνω τῶν πάντων, πλὴν τῶν χάχιστ᾽ ἀπο-
λουμένων τουτωνὶ, xai αὐτῶν ἐκ τἀφανοῦς ἐπιόν-
τῶν ; οὐδ᾽ ἂν εἷς ταῦτ᾽ εἴποι τῶν εἰδότων λογίζεσθαι.

Ἐγὼ μὲν οὖν, εἰ xal τῷ ὄντ' ἀδιχήσας ἐτύγχανε
xai τοῦ χαλῶς ἔχοντος ὁποιωσοῦν ὑφεικὼς, οὐδ᾽ οὕτως
ἂν ἀπέσχον τοῦ μὴ οὐ πᾶσιν οἷς εἶχον θαυμάζειν
τὸν ἄνδρα, καὶ τίθεσθαι τὰ γιγνόμενα - οὐδὲ γὰρ,
οὐδὲ τὸν ἅλιον αἴσχιστον φαίημεν ἂν, ὅτι νεφέλα!'
δή τινὲς ἔσθ᾽ δτ᾽ αὐτὸ" πεοιίσγουσιν, ἀλλ᾽ ix ᾿ τῆς
φύσεως ἀμέλει τοῦτον χρινοῦμεν, χαὶ
πραγμάτων τὰ πρῶτα ὁώσομεν. Εἰ
ἀεὶ, κατ᾽ Εὐριπίδην (21),

τῶν Ολύμπου
^
o' ἀνθρώποις

ὍὋὧὋ ph πονηρὸς οὐδὲν ἄλλο πλὴν καχὸς,
Ὃ 6' ἐσθλὸς ἐσθλὸς, οὐδὲ συμφορᾶς ὕπο
, , 4 E
Φύσιν διέφθειρεν, ἀλλὰ χρηστὸς ἐστ᾽ ἀεὶ,
οὐχ ἄρα Χανδρηνὸς, χρηστός γε ὧν ἐξ ἀρχῆς, φύσιν
ἂν εἴη διερθαρχὼς, ἀλλὰ χρῆστος μὲν ἐστ’ ἀεὶ, πο-
νηρὸς δὲ οὐχ ἔτι" ὥσπερ αὖ τοὐναντίον, εἰ πονηρὸς
ἐτύγχανεν ὧν, οὐκ ἂν χρηστὸς ἐγεγόνει, ἐπειδὴ,
φητῖν, « ὁ πονηρὸς οὐδὲν ἀλλο πλὴν χαχός " » ὥστ᾽,
εἰ μὲν πονηρὸς, οὐ χρηστὸς, εἰ δὲ τῆς βελτίστυ,ς
^"* e. *. --- -€ A - ,
μερίδος ὡς ἀληθῶς, τοῦ παντὸς (22) ἔδε: γεγονέναι:
τῆς φαύλης. Πῶς οὖν ὁ αὐτὸς ἡμῖν xai πονηρὸς xai
χρηστὸς, καὶ νῦν μὲν αὐτὸν ἐπαινοῦμεν, νῦν δὲ
χακίζομεν, καὶ οὐχ αἰσχυνόμεθ᾽ αὐτοῖς ἡμῖν περι-
πίπτοντες, ὥσπερ ἐν ᾿Αδδημίταις ἢ Μαρωνείταις (93)
τοὺς λόγους ποιούμενοι ;

(23) Abderite et Maronite stolidi && fatui habe-
bantur.

ORATIO PRO CHANDRENO.

310 .

Σκόπει δὲ χἀχεῖνα, ὦ βασιλεῦ, Εἰ μὲν βδελυρίοςα — Hec eliam considera, o imperator, si revera

πάλρι τούτῳ προσῆχε xai τοῦ πονηροτάτου χόμμα.-
τος ἄνθρωπος ἦν, οὐχ ἃ νῦν ἐγκαλεῖται μόνον, ἀλλὰ
xai πόλλ᾽ ἕτερα πρὸς τούτοις πρότερον εἴργαστο ἄν-
εἰ δὲ τὸν del χρόνον χρηστὸς xal ἐπιειχὴς, καὶ τοῦ
καλοῦ χαὶ διχαίου λόγον, εἴπερ τις ἀνθρώπων, ἔθετο,
οὔχουν ἔστ᾽ οὐδεὶς ὃς πώποτ᾽ αὐτῷ δίχην ἀναισχυν-
τίας εἰλήχει, τί τὰ μὴ προσήχοντα κατηγοροῦμεν
αὐτοῦ xai ἃ παντὶ μᾶλλον ἢ τούτῳ γιγνόμενα, καὶ
οὐχ αἰσχυνόμεθα τὸν ἥλιον ἐσχάτης ἀγνωμοσύνης
ποιούμενοι μάρτυρα, ὥσπερ ἂν εἰ καὶ Κέφαλον xai
᾿Αϑιστοφῶντα πονηροῦ τὶς ἔχρινε βίου (24), οἷς
χρηστότητος οὕτως ἐμέλησεν, ὡς οὐχ ὅπως ἀλλήλοις
ἀμφισδητεῖν ἀρετῆς, ἀλλὰ καὶ παράδειγμ᾽ αὐτοὺς
εἶναι τοῖς ἄλλοις τρόπων χρηστῶν ;

Οὐ τοίνυν τὸ διαδεόλῇσθαι μόνον αὐτὸς, τοῦτο δει-
νὸν ἐπιεικῶς Χανδρηνῷ, μηδὲν τοιοῦτον παρὰ πάντα
πεπονθότι τὸν βίον, ἀλλὰ καὶ πολλῷ τούτου δεινότε-
ρον τὸ πάντα μὲν τὰ βελτίω, πονηρὸν δ᾽ οὐδὲν αὑτῷ
συνειδότα, xai πλείστους μὲν ἐπὶ τοῖς ἔργοις πβοσ-
ὁοκῶντα στεφάνους, πάντας δ᾽, ὡς εἰπεῖν, θαυμα-
στὰς ἔχοντα, ἔπειτ᾽ οὐχ ὅπως τοιοῦτον οὐδὲν Ümo-
στῆναι, ἀλλὰ xai τοιαῦτ᾽ ἐγχεχλῆσθαι, ἃ ποταμῶν
ἄνω (25) καὶ τῆς αὐτοῦ φύσεως. Πῶς γὰρ οὐχ ἄτο-
vov καὶ ὑπερφυὲς, εἰ πραότητος μὲν xal διχαιοσύνης
καὶ πάντων, ὡς εἰπεῖν, τῶν καλλίστων ἐφ᾽ οὕτω τι
ἥκων, ὡς ἐντεῦθεν γνωρίζεσθαι χαὶ ταῦτ᾽ εἶναι μᾶλ-
λον πρόσρημ᾽ αὐτῷ, τῶν δ᾽ ἐναντίων μὴ ὅτι πεῖραν,
ἀλλὰ καὶ τοὔνομα δυσχεραίνων, ὅδ᾽, οὐχ, οἵδ᾽ ὅπως,
χαὶ θράσους ἔσχεν αἰτίαν, καὶ ταῦτ᾽ ἐν τῷδε τῆς
ἡλικας, ὅτε xal, εἴ τί mou νεότητος ἐφόλχιον ἦν,
ἔδει πεπαῦσθαι :

Auoiy τοίνυν ἀνάγχη θάτερον * fj, ὡς οὐ τῶν φαύ-
λων ἐστὶ τὸ θρασύνεσθαι, εἴπερ ὁ τῶν ἀνδρῶν ἀρι-
στος θρασὺς παρ᾽ αὐτοῖς, ἢ, εἰ τῶν φαύλων, ἄλλου
χατηγόρημ᾽ ἂν εἴη τόδε χαὶ οὐχ αὐτοῦ, εἴπερ οὗτος
τἀναντία τούτων χαὶ πεφυχὼς χαὶ πολιτευόμενος,
Et δὲ βούλει xal οὕτως " εἰ μὲν χαλὸν ἡ θρασύτης,
xai Χανδρηνὸς ἂν εἴη τοιοῦτος ταύτῃ χρθσάμενος,
οὗχουν αἰτίας, ἀλλ’ ἐπαίνων ἄξιος * εἰ δὲ αἴσχιστον
μὲν τοῦτο χαὶ μανίας ἐγγὺς, τούτῳ δὲ πάντες, ὡς
καλῷ χἀγαθῷ, πάντα τὰ βέλτιστα καὶ βούλονται xai
συνεύχονται, οὐχ ὁρω πῶς ἀν τινες μᾶλλον χατα-
φανεῖς γένοιντο συχοφαντοῦντες, χαὶ σφᾶς πὐτοὺς,
ὡς οὐχ ἀληθῆ λέγουσιν, ἐξελέγχοντες, ἃ μὴ ἔξεστι
λέγοντες, καὶ, ὃ μάλιστ᾽ ἄν τις ὑπὲρ αὐτοῦ xal xaz'
αὐτῶν εὔξαιτο, θαυμάστότερον τοῦτον ταῖς αἰτίαις
δεικνύντες, ἢ εἰ πολλοῖς ἐχρῶντο κατ᾽ αὐτοὺ τοῖς
ἐπαίνοις. Πρῶτον μὲν γὰρ, ἐν τῷ χατ᾽ αὐτοῦ λέγειν
τούτους ἃ μὴ δεῖ, διανίστανται πάντες ὑχὲρ αὐτοῦ
λέγειν ἃ δεῖ, καὶ τούς γε δύο ἢ τρεῖς τούτων φληνά-
φους ὁ τῶν ἐγχωμίων ἐσμὸς παρασύρει, καὶ οὐδεὶς
ὃς οὐχ ὑπερ αὐτοῦ χαὶ xav' αὐτῶν γίνεται ῥήτωρ
εὔπορος * ἔπειτα, εἰ τοῖς διὰ βίου πονηροτάτοις οὐχ

(24) Cephalus notus est e primo Platonice Rei-
plubice libro. An hune respexerit orator nescio;
nec quis sit Aristophon ille facile dixerim. Quos
novi Aristophontes tanta virtutis laude floruisse

flagitiis jamdudum deditus iste et pessime not»
esset homo, non tantum de quibus nunc accusatur,
sed multa alia preter hec antea perpetravisset ;
si autem ab omni tempore optimus et probus
est, et boniet sequi, ut nemo magis, rationem
habuit, et propterea nemo aliquando eum proter-
vitalis accugavit, cur ei exprobramus que non
decent et que alii magis quam ei conveniunt, et
non erubescimus solem ultime atrocitatis facere
testem, veluti si quis Cephalum et Aristophonta
&accusaret perversam habuisse vitam, quibus tanta
probitas inerat, ut non tantum inter se de virtute
certarent, sed etiam sint aliis excellentium morum
exemplar ?

Non tantum ergo sese accusari acerbissimum
videtur Chandreno, qui nil tale in omni vita passus
est, sed etiam illud multo acerbius quod, cum
excellentiora queque, nil vero malum sibi inesse
conscius sit, et multas ob bene gesta exspectet coro-
n88, omnes utita dicam, admiratores habeat, deinde
non modo tale sibi quidquam affuerit, sed etiam de
his accusetur que fluminum sursum versus sunt
et hujusmodi. Quomodo non absurdum est et sin-
gulare, si ad Llantam mansuetudinem et equitatem
et omnia, ut ita dicam, pulcherrima ascendit, ut
inde innotescat et his maxime celebretur, et que
his contraria sunt non modo facere, sed etiam
nominare abhorreat, eum, nescio quomodo, auda-
cie orimen suscipere, et presertim in tanta state,
possit, oum, si quid vitii reliquum ex juventute
remanserit, cessare oporteret ?

Ex duobus alterutrum sit necesse est : aut, igna-
vorum proprium non est audacia, siquidem virorum
optimus apud eos audax est, aut si ignavorum est
proprium, alius sed non ille in hanc criminationem
venit, siquidem ille semper natura οἱ vita ab iis
discrepavil. Aut si vis ita res est : si pulchra sit
audacia, et Chandrenus illa cum usus sit, non.eri-
minatione, sed laude dignus evasit: si autem illa
turpissima οἱ amantie (lnitima, cum omnes illi
utpote bono proboque optima queque velint et
exorent, non video cur quidam illum agerte potius
criminentur, et seipsos, non quod verum est dixisse
convincant, que non decent dicantet, quod maxime
aliquis pro illo δὲ contra eos precaretur, mirabi-

D liorem illum per criminationes ostendant, quam si

multis laudibus illum cumularent ; primum enim,
cum adversus illum isti dicunt que non oportet
omnes exsurgent ut que oportet de illo edisserant,
et duas aut tres eorum ineptias laudum moles trans-
vertit, et nemo est qui non pro illo et contra eos
copiosus exsistat orator. Deinde, si quis homines
perverse vite non accusaret ut malefacere pergant,

nondum comperi. Ea forsan nomina temere po-
suit.

.(25) De proverbio ἄνω ποταμῶν χωροῦσι πηγαὶ,
vide Gregorii Cyprii Proverbia. tom. CXLII. Εριτ.

511

THEODULI MONACHI

312

inde sequitur et necesse ex altera parte ut si quid À ἀν τις ἐγχαλέσαι xaxiav τῷ συντετηχέναι χαθάπαν,

falsum dixerint, cum veritate loquantur. Ergo
que illi exprobrant, heec eum optimum esse confir-
mant, et quoniam iis que exprobrant fidem non
habent, sed susque deque penitus feruntur, hec
non tantum innocentem, sed et preclariorem quam
&ntea ostendunt, dum ipsi in criminatione in-
currunt, et ex ipsis has poenas non reprehensione
dignas sumunt, quod mali merito arguuntur.

Si igitur non modo non citra omnem culpam,
sed et optimus plane exstiterit, et perversos ac
scelestos calumniatores omnes sponte redarguerit,
quomodo non necesse sit illum quidem honori-
bus affici et muneribus donari, et cum majore
quam antea splendore rebus publicis immisceri, et
propler mores, et propter bonam famam, istos
autem odio esse et ponas pendere protervitatis ?
aut potius, si equas pendent (el pendent, certo
Scio, ut accidit ssepe), ipsi meliores posthac
evaden!, et. neminem omnium eadem suscipere
arbitror, gnarum que patietur. Si enim, si qui
antea hsec delicta admiserunt pana fuissent mul-
iati, non hao isti fecissent ; aut, istis nuno casti-
gulis, alius non faciet, quia homines, sive bonis,
sive malis exemplis pracedentibus uti consueve-
runt.

Considera, imperator, quot nobis bonorum in
presenti auctor eris, si hec facias : virtutem enim
maximi facere videberis, et calumnias presentes
auterendo, et en futuro sint impediendo. Cum
ille e medio tollentur, simul auferetur aliu malo-
rum series, et contra optima quaque aufferentur, si
quidem calumniis expulsis, secundum sapienter
dictum, cuique virtuti prebetur subsidium. Si hac
felicitate te regnante bearentur civitates, et omnes
boni evaderent, hoc majus esset tibi sane quam
omuia quie dici possent, et omnis, ut ita dicam,
orbis imperium non tanta res esset, quia omne
aurum quod sub terra aut super terra est virtuti
non est equiparandum.

Hec ergo, Deo dante, o imperator, et te volente
celerrime prebeas ; isti autem, (quid enim plura
de eia oportet dicere nisi quod sint mali?) si leges
timuissent, non illud contra leges fecissent : nunc
autem cum calumniando deprehensi sint men-
dacia pro veris finxisse et. maledixisse cui secun-
dum leges benedicere utique debebant,siquidein lex
potissimum est bonos vereri, tunc &e nullo modo
leges pensi habere ostenderunt. Aut potius, quasi
leges non vigerent, aut in codicibus inutiliter vige-
rent, et nec judices recte judicarent, nec corrige-
retur perversitas, et preserlim non tu, o impe-
rator, semper optima queque omnibus exoptares
et copiis munires imperium ut omnem prorsus

B

D

ἀχόλουθον ἂν εἴη x«i πᾶσα ἀνάγχη κατὰ τῆς ἑτέρας
μερίδος, ἐάν τι σφαλῶσι, μετ’ ἀληθείας χοῆσθαι τῇ
γλώττῃ. Οὐχοῦν οἷς μὲν αὐτὸν αἰτιῶνται, τούτοις
ὡς ἐστι χοηστὸς βέῤαιοῦσιν * οἷς δ᾽ οὐ προσάγουσι
πίστιν οἷς αἰτιῶνται, ἀλλ᾽ ὁπλῶς ἄνω χαὶ χάτω
χωροῦσιν εἰχῆ, τούτοις αὐτὸν οὐχ εἰς ἀναιτίους μό-
νον, ἀλλά χαὶ λαμπροτέρους ἢ πρόσθεν τιθέντες,
ὑπ᾽ ατςίαν σφᾶς αὐτοὺς χασιστᾶσι, καὶ δίχην ταύτην
παρ᾽ αὐτῶν λαμθάνουσιν οὐ μεμπτὴν, τὸ xaxoi xa-
λῶς σφόδρα φανῆναι.

E: τοίνυν ὁ μὲν οὐχ αἰτιῶν ἀνώτερος μόνον, ἀλλὰ
καὶ χρηστὸς παντάπασιν ὦπτο, οἱ δὲ πονηροὶ xai
μιαροὶ χαὶ συχοφαντοῦντες ἀτεχνῶς διὰ πάντων
ἡλέγχθησαν, πῶς οὐχ ἀνάγχη τὸν μὲν xai τιμᾶσθοι
χαὶ δωρεῶν ἀπολαύειν, καὶ μετὰ μείζονος ἢ πρόσ-
θεν τοῦ σχήματος τοῖς πράγμασιν ὁμιλεῖν, τῶν τε
εἵνεχα [τρόπων, τοῦ τε χαχῶς ἀχοῦσαι, τοὺς δὲ καὶ
μισεῖσθαι xal δίχην ὑπέχειν τῆς βδελυρίας ; μᾶλλον
δὲ, τὴν γιγνομέντην ἐὰν ὑπόσχωσιν (ὐφέξουσι, δὲ, εὖ
οἶδα, ὡς ἔδει γε xai πολλάχις), αὐτοί τε βελτίους
ἔσονται τοῦ λοιποῦ, xai οὐδέν᾽ ἕτ’ οἶμαι τῶν πάν-
tuv τοὶς αὐτοῖς ἐγχειρήσειν, εἰδὼς (26) ἃ πείσεται.
Εἰ γὰρ, εἴ γ᾽ οἱ πρὸ τούτων ταυτὰ πλημμελαῦννες
ἐτιμωροῦντο, οὐχ ἂν outot ταῦτ᾽ ἔδρασαν ^ T, που
τούτων νυνὶ χολασθέντων, ἄλλος οὐ δράσει, εἰωθότων
ὡς τὰ πολλὰ νῶν ἀνθρώπων, κὰν τοῖς χρηστοῖς, χἀν
τοῖς φαύλοις, παραδείγμασ!: τοῖς φθάσασι χρῆσφαι.

Σκόπει δὲ, ὦ βασιλεῦ, ὅσων ἡμῖν ἀγαθῶν ἐπὶ τοῦ
παρόντος αἴτιος ἔστ, ταῦτ᾽ εἰργασμένος ἀοετήν σε
γὰο δόξεις πεοὶ πλείστου ποιεῖσθαι, xal συχοφαντίαν
παροῦσαν μὲν ἀνχιρεῖν, ἔσεσθαι δὲ μέλλουσαν ἴσγειν.
Ταύτης δὲ γενομένης ἐχ μέσου, συναπέσται μὲν καὶ
ὁ λοιπὸς ὁομαθὸς τῶν χαχῶν, ἀντεισενεχθίσεται δὲ
πᾶν τὸ βέλτιστον, εἴπερ τὸ συχοφαντας ἀφεῖσθαι,
χατὰ τὸν εἰρηκότα σοφὸν, ἀρετῆς ἔστ᾽ ἐφόδιον πά-
σης. Εἰ δὲ xal τὴν ἐὐδαιμονίαν ἐπὶ σοῦ ταύτην εὐδαι-
μονήσαιεν αἱ πόλεις, καὶ γένοιντο πάντες χρηστοὶ,
τοῦτο ἦν co: μεῖζον ὅτου τις ἂν δήπου καὶ φαίη.
καὶ οὔτε τὸ ξυμπάσης, ὡς εἰπεῖν, τῆς οἰχουμένης
χρατεῖν πρᾶγμα τοσοῦτον, ὁ θ᾽ ὑπὸ γῆν τε καὶ ὑπὲο
γῆν ἀπας χρυσὸς οὐχ ἀντάξιος ἀρετῆς.

Ταῦτα μὲν οὖν, Θεοῦ διδόντος, ὦ βασιλεῦ, xai ποῦ
βουλομένου, τάχισθ᾽ ὕπάρξαι * οἱ δὲ, (τί γὰρ δεῖ
πλείω περὶ τοὐτῶν διεξιέναι, ὡς εἶεν xaxol ;) εἰ
μὲν ἐδεδοίκεσαν τοὺς νόμους, οὐκ ἂν ταῦτ᾽ ἔδρων
παρὰ τοὺς νόμους * νῦν δ᾽ οἷς συχοφαντοῦντες ἑάλω-
σαν τὸ τὰ μὴ ὄντα ὡς ὄντα δυμπλάσαι, καὶ χαχῶς
εἰπεῖν ὃν ἐδει χατὰ νόμους χαλῶς, εἶπερ μάλιστα
νόμος τὸ τιμᾷν τοὺς ἀρίττους, τούτοις ὡς οὐδ’ ὁτιοῦν
ςφίσι μέλει τῶν νάμων ἔδειξαν. Μᾶλλον δὲ, ὥσπερ
νόμων οὐχ ὄντων, ἢ γράμματα ἄλλως ὄντων, xal
μήτε δικαστῶν ὀρθῶς διχαζόντων, μήτε ποντηρίας
εὐθυνομένης, χαὶ τὸ μέγιστον, μὴ σοῦ, ὦ βασιλευ,
αἰεὶ τᾶ βελτίω διὰ πάντων προθυμουμένου, καὶ

στρατοπέδοις τειχίζοντος τὴν ἀρχὴν, io' ᾧ πᾶσαν

(20) Si εἰδύτα scrip:isset, solecismum effugisset, Sed moliores Thendulo auctores in hac syntaxi

titubaat, ccepte syntaxeos negligentius obliti.

313

ORATIO AD ANGELUM STRATOPEDARCHAM.

314

παντάπασιν ἐληλάσθαι xalav, οὔτοι ταῦτ᾽ ἐτόλμη- A malitiam expellant, isti hec ausi sunt pretiosissi-

σαν μάλιστα μὲν... . (27).

(27) In hac voce interrumpitur codex. — Quis
fuerit hujus apologie successus ipse nos docuit

mum quidem

Theodulus oratione infra ad Theodorum Metochi-
tam.

GEOAOYAOY MONAXOY

HTOI

ΘΩΜΑ TOY MATIXTPOY

IIPOZPONHTIKOZ

TQ METAAQ ZTPATOIIEAAPXH TQ AITEVO

THEODULI

MONACHI

U

THOM/E MAGISTRI

ORATIO GRATULATORIA

MAGNO EXERCITUM DUCI ANGELO.

Α΄. Οὐχ ἄρα λόγος T^ ἄλλως, περὶ à σοῦ πρόσθεν B

ἡχούομεν * ἀλλ᾽ ἀτεχνῶς αὐτὰ τὰ ὄντα, ὥσπερ ἐν
σχιαγραφίᾳ φιλοτιμουμένης παραστῆσαι τῆς φήμης,
ὧν ἂν μετ᾽ ὀλίγον τυχεῖν ἐμέλλομεν " τὰ δὲ ἦν ὅτι
τὰς ᾿Αχελώου σειρῆνας, καὶ ἔτι μᾶλλον τοῖς ἔντυγ-
χάνουσι φαντάζεσθαι δίδως, οὐ μόνον τῇ παρὰ σαυ-
τοῦ μουσιχῇ πρὸς ἔχπλη ξιν θέλγων, xal δυσαπο-
σπάστως ἔχειν παρασχευάζων, ἀλλὰ καὶ ἡδίους ἀπο-
πέμπων πολλῷ τῷ ὄντι. 'Hptv δ᾽ οὖν xai τότε μὲν
(msc πιστεόειν, xal. οὐχ ἂν ἑχώλυςε τὸ μὴ πεπει-
ρᾶσθαι * τὸ γὰρ τοὺς ἐπαινοῦντας ἄπαντας εἶναι,
xai μὴ ἂν ἕνα μηδέν᾽ ἀντικρούειν δύνασθαι, πρὸς
παλινῳ-ίαν ἐξάγοντα * ἀλλὰ xal τοὺς βασκαίνειν ἐπι-
σταμέγσος ἐνταῦθα δὲ μετρίους τὰς γνώμας φαίνε-
φθαι, τοῦτο δὲ καὶ μᾶλα θαυμάζειν ἔπειθεν. Ὥστε
χαὶ συχχαίροντες ἤδη τοῖς ὑπὸ σοῦ χοσμουμένοις,
ὅτ: μὴ τούτων ἦμεν, πῶς ἂν εἴποις ἠλγοῦμεν, αἷσχυ-
νόμενοι μὲν, τῷ μὴ μετὰ τῶν ἄλλων ἔχειν xat αὐτοὶ,
τὰ σὰ διι ναι " εὐχόμενοι μὴν, ὡς τάχιστα αὐτῶν
ἠξιώσθαι * νυνὶ δὲ τυχόντες ἱτῶν ἕν ταῖς εὐχαῖς παι-
δικῶν, τῷ γ᾽ ὁπὸ σοὶ τετάχθαι. Καί σου πεῖραν λα-
ὀόντες ἕν τε θουλαῖς, ἔν τε πράξεσιν, γασάμεθά
τε πολὺ μᾶλλον fj πρόσθεν, xal τῶν παλαιῶν ἐκχεί--
νων ἀνήχομέν πῶς εἰς μνήμην ῥητόρων xal στρατη-
γῶν ᾿ οἵ τῷ πάντας τοὺς ἐφ᾽ ἑαυτῶν ὑπερπεπαιχέναι

C

IL. Non inania sane verba fuerunt, que de te
antehac audiebamus, sed res omnino ipse, stu-
dente nimirum fama levi velut penicillo adum-
brata nobis representare, quibus paulo post in
solidum gavisuri essemus. Accepimus autem, ipsas
Acheloi Sirenas, et nescio quid adhuc majus,
queis tui alloquendi copia est, te spectanda pre-
bere; non modo quia propria isia tua musica ad
stuporem usque homines demulceas, eumque plane
in modum, ut egre abs te avelli queant, concin-
nes, sed et revera suavius multo affectos dimittas.
Atque mihi quidem, dictis fldem adjungere, et tum
protinus certum erat, nec quidquam impediebat,
quod tui ingenii nondum fecissem periculum. Quod
enim universi te certatim collaudabant, atque ne-
mo unus quidquam reclamare habebat, quo cs$-
teros ad sententiam repudiandam permoveret : imo
vero quod illi etiam, quibus alioqui promptum ad
obtrectationem et invidiam ingenium, hoc in ne-
gotio moderatius sentire videbantur, id ipsum erat,
quod me in maximam tui adduceret admirationem.
Jam itaque ut his qui ornati abs te adjutique
erant, recte gratulabamur : ita quod non de eodem
nos numero essemus, haud facile dictu, quanto
inde affecti simus dolore. Pudebat enim, quod non

35

THEODULI MONACHI

316

una cum ceteris tua nos opera ac beneficia com- A τῇ γλώττῃ Soxsiv, οὐχ ὅσον τοῖς ἔργοις, ἀστράπτειν

memorare haberemus : tum vota etiam facieba-
mus, üteorum quamprimum compotes evaderemus.
Nunc vero precipuas votorum nostrorum consecuti
cupidines, nimirum ut sub te preside positi,
experimentum tui, tum in consiliis, tum actibus
rerum caperemus, multo quam antea impensius te
suspicere coepimus. Tum et in mentem nobis ve-
niebat oratorum illorum imperatorumque veterum,
qui quod equales suos omneis ore facundo, non
factis duntaxat, superare viderentur, fulgurare
atque tonare perhibebantur. (Aristoph. ᾿Αχαρνεῦσι

τε xai βροντᾷν ἤχουσαν, ἀμφότερον, ῥήτορἐές τ᾽
ἀγαθοὶ χρατεροί τ᾽ αἰχμηταὶ, ὧν ἥκιστ᾽ αὐτὸς, οὐδ᾽
ἐφ᾽ ὁτῳδὴ λελειμμένος, ἀλλ᾽ ὡς ἀληθῶς Ἐκείνου τοῦ
χόμματος ὧν, πράττοντάς τε οἷς πράττεις, xal λέ-
γοντας οἷς λέγεις νιχῶν, διαφερόντως ἐχπλήττεις
πάντας ἐπιστρέφων εἷς θαῦμα. Καὶ οὐδεὶς ὃς οὐ ῥό-
ὃὼὼν ἑδίους λόγους κατὰ σοῦ διέξεισι ^ πρόθυμος μὲν
αὐτὸς pátuwp ὧν τά γε τοιαῦτα * προθυμοτέρους δὲ
xai τοὺς ἄλλους ἔχων ἀχροατάς * καὶ δι’ ἀμφοῖν τού-
τοιν τοῦ χατὰ σοῦ γάννους πρὸς ὑπερδολὴν αἱρομέ-
νου.

530, De Pericle.) Siquidem utrumque. pariter, et boni oratores, et fortes bellatorés, erant. (ex liiad.
Γ΄ 79.) A quibus ta cum nec tantillum ulta plane in re a tergo relictus, sed unus revera note clas-
sisque ejusdem homo sis, atque tum agentes agendo, tum dicendo dicentes vincas, mirifice om-
nes obstupefactos in admirationem tui convertis. Unde nemo non rosis suaviores de te serit sermo-
nes; alque cum promptus ipse ad hec verbis efferenda orator est, tum promptiores ceteros
habet auditores, assurgenle interim per hoc utrumque, ad summum usque excessum, concepta de te

letitia.

II. Hic alius enim humanitatem, et temperan- Β Β΄. Ὁ μὲν yàp πραότητά τε x«i σωφροσύνην, xai

tiam, et quod turpi nullo flagitio vinci queas,
magni(üice extollit. Alius nativam istam ac domesti-
cam in omnibus animi tui magnitudinem ; illud-
que aimul tam compositum atque generosum, ad-
jungit. Nec indignam idem sua commemoratione
ducit festivam anitni tui jucunditatem, et ad con-
gressus hominum collocutionesque multa venustate
instructissimum habitum. Rursus alius acumen
ingenii ; alius lingue vitmn, gratia conjunctam, mo-
rumque gravitatem, et gratam vultus comitatem,
et formse nignitatem ac illecebras, recenset, et
quod caput est, profundas dersasque nentes :
Unde illa pulchri pullulat vis consilii, ut /Eschyli
rem verbis exprimam. (Ἑπτὰ ἐπὶ exj6a:«, 600.)
Atque hisce te consiliis usque edeo consentaneas
reipsa adjicere actiones, ut neque actiones istas
ab aliis quibuscunque perfectas esse deceat con-
siliis, quam unde perfecte sunt, neque item que
consulto consilio deoreta sunt. aliis, quam tuia
hisce, concludi fas sit operibus. Sed et tanta insu-
per quidque te celeritate peragere, quanta baud
sciam &n priscorum ullus aliquis heroum. Et tan-
tum tamen, quod haud paulo majus altero illo est,
provide olrcumspectionis fideique, in ista veloci-
tate, abs te adhiberi, velut qui multum temporis
in commentando comsumpsere. Non enim operum
eventa, ut queque evenere, comperiens, verum
prius etiam quam coepta sunt, exitum eorum cer-
tius veriusque quovis Themistocle, secretis animi
sensibus compertum habens, et rem, cum oportet,

C

aggrederis, et rursus cum hoc prestat, inter- ἢ

quiescis. Adeo tu sane opportunissime utroque
uteris. Adhec illud etiam magnopere ubique pre-
dicari audimus, quam assiduus justitie cultor sis,
et multo quidem certe prestantior admirabilior-
que, quam antiquus ille Guneus. (Lycophron. 128.)
Quippe qui improbos injustosque ipso pone metu
modestiores efficis, et ad tuum respicientes exem-
plum, ut ab eo desistant orimine adducia ; rursus

τὸ μηδ᾽ ὁτῳοῦν ἔχειν τῶν αἱσχίστων ἁλίσκεσθαι,
μέγα ποιεῖται * ὁ δὲ προστίθησι xal τὸ μεγαλόψυχον
οἴχοθεν ἐν παντὶ μετὰ τοῦ τεταγμένου καὶ γεννιχοῦ.
Καὶ οὐχ ἀπαξιοῖ λόγου οὐδὲ τὸ τῆς ψυχῆς ἡδόμενον *
χαὶ πρὸς τὰς συνόδους ἐπιχαρίτως ἐσχευασμένον εὖ
μάλα * καὶ ὁ μέν τις ἀγχίνοιαν, ὁ δὲ χαταλέγειν γλώτ-
τῆς ἰσχὺν μετὰ χάριτος, xal βάρος γε ἤθους, xai
βλέμμα ἐπαγωγὸν, xal μορφῆς ἴυγγας, καὶ τὸ μέ-
γίστον φρένας μελαίνας τε xal πυχνάς. Ἐξ ὦν, Ai-
σχύλου φωνῇ, τὰ χεδνὰ βλτστάνει βου ἰεύματα-
οἷς οὔτω συμδαινούσας ὡς ἀληθῶς ἐπάγειν τὰς πράξ-
εἰς, ὡς μήτε ταύτας ὑπ᾽ ἄλλων ὡντινωνδὴ προσήκειν
βουλλῶν χχτωρθῶσθαι, ἢ ὧν κατώρθωνται * μήτε οὖν
τὰ βεδουλευμένα ἑτέροις Tj τούτοις χαταχεκλεῖσθαι τοῖς
ἔργοις * ἀλλὰ xal πράττειν οὕτως ὀξύτατα, ὡς οὐχ
οἶδ᾽ εἴ τις τῶν πάλαι - τοσαύτην δὲ ὃ τούτου μεῖζον
ἀσφάλειαν xal πίστιν ἐμπαρέχειν τῷ τάχει, ὥσπερ
οἱ πολύν τινα χρόνον ἀνηλωχότες τῇ σχέψει * οὐ γὰρ
μετὰ τὸ γεγενῆσθαι τὰς τῶν ἔργων ἐχδάσεις μανθά-
νων ἀλλὰ xai πρὶν ἦφθαι, τὸ τέλος τοῖς λογισμοὶς
ὡς ἀληθῶς ἐπιοτάμενος ὑπὲρ πάντα Θεμιστολέα,
xai πράττεις ἡνίχα δεῖ, xal αὖ ἡσυχάζεις ἐτ᾽ ἀμει-
νον * οὕτω» ἀμφοῖν ἐπικαιρότατα χρῇ. Καὶ μὲν xxi
τοῦτ᾽ ἔστιν ἀκούειν ἑχασταχοῦ βοώμενον, ὡς rin
δίκης ἐργάτης, πολλῷ γ᾽ ἀμείνων xal. θαυμαστότε-
ρος ἢ Γουνεὺς ἐχεῖνος ὁ παλαιός. Τούς τε γὰρ ἀδι-
χοῦντας μετριωτέρους παρασχευάζεις τῷ φόδῳ, καὶ
apóc αὐτόν σε βλέποντας αείθεις ἀπηλλάχθαι τοῦ
πάθους * τῶν τε ἡδικημένων οὕτω xal μετὰ τοσαύ -
τῆς ὑπερδικεῖς τῆς παρασχευχῆς, ὡς ὑπὲρ οἰκείων
ἀγωνιζόμενος * ὧστ᾽ εἰ xal παράδοξον, λυσιτελεῖν
φαίην ἂν αὐτοῖς χατὰ τοῦτο τὸ μέρος τὴν ἀφαίρε-
σιν "ὅτι τοιοῦτον χτήσαιντο σύμμαχον. χαρίεντα μὲν
οὖν xai ταῦτα, καὶ οὐχ ἂν ἑτέροις ὑπερδολὴν ἔχοντα "
οὔχουν οὐδ᾽ ἔσθ᾽ ὅστις ἁμιλλᾶσθαι δύναιτο * πλέονος
δὲ ἄξιον τὸ τοιοῦτον ὄντα μὴ μεγαλαυχούμενον ταί-
νεσθαι, μηδε δὰς ἀμείνους δόξας ἔχειν περὶ σαυτοῦ *
ἀλλ᾽ ὥσπερ ἂν εἰ μηδενὶ τῶν ἁπάντων χεχόσμησο,
οὕτω δημοτικὸν σαυτὸν τοῖς πᾶσι παρέχειν καὶ μέ-

811 ORATIO AD ANGELUM STRATOPEDARCHAM. 318

τριον͵ τὸ δεδωχὸς τῆς τιμῆς xal τοῦ γένους txóvtt À injuriam perpessis ad eum plane modum, eaque
λογισμῷ μεθιέντα. cura ac sedulitate ades, atque si necessariorum
tuorum dicenda tibi causa esset. Ita ut, quamvis absurdiusculum dictu sit, ipsis hac partes pene
suam prodesse dixerim jacturam, quod talem nanciscantur adjutorem. Ceterum ut decora hec tib.
sane sunt nullumque aliis exsuperandi modum habent, quocirca nemo item est, qui palmam tibi
dubiam facere ausit. Ita pluris hoo tamen est, quod talis cum sie, nullum in te jactantie appareat
vestigium, neque gloriosiores ullas de te foveas opiniones, verum perinde atque si nulla prorsus
ro preclara ornatus esses, ita popularem ie omnibus moderatumque prebeas, eo quod concessam
honoris generisque prestantiam sponte tua remittis.

I". Taux! δὲ σε xai ὁοχοῦντα xal ὄντα, οἷς μὲν IIT. Hec tu igitur cum et esse videaris, et reapse
ἰδεῖν ἐξεγένετο μάλα palovcat* οἱ δὲ οὐχ ἰδόντες, — sis, queis tui videndi copia fuit, illi insano tui
ὅπως ἔσονται τάχιστα, πάντα ποιοῦσι * τοὺς δὲ ἰδόν- ^ amore planissime furunt, qui necdum viderunt,
τας μὲν, οὐ φιλοῦντας δὲ, εἰ ἄρα xal τινες εἶεν oU- — illud ut quamprimum consequantur, moliuntur
τως ἀθλίως ἔχοντες, ὡς ἔγωγ᾽ οὐχ οἶμαι, τί τις ἂν omnia ; qui autem viderunt, neque amant tamen,
πϑοσείποι δικαίως, ἢ σφῶς αὐτῶν ὡς ἀληθῶς ἐχθροὺς D si qui ita. miseri perditique sunt, quod equidem
χαὶ τοῦ λυσιτελοῦντος βασχάνους * xal ὅτι μοι δος — parum mihiflt probabile, quo hos digno quisquam
xoUgw oi “γε τοιοῦτοι μηδενὸς τῶν χαλλίστων ἔχειν appellet nomine, quam verissimos sui ipsorum ho-
ἔρωτα, μηδ᾽ ἐπιθυμεῖν, ἀνδρὸς ἀμελοῦντες, οὐ πᾶς — steis, commodisque publicis merentes, oujusmodi
ὁπστισοὺν εὔξαιτ᾽ ἂν πεπειρᾶσθαι καὶ ὃς ἡδίων ἁπά- — sane homines nullius pulcherrimarum rerum desi-
σης ἑορτῆς τοῖς ἔχουσι; Σὺ γοῦν τῷ τῶν ἐπῳδῶν, ἀθτίο ac cupiditate tangi mihi videntur, siquidem
ὡς ἔστιν, ποικίλῳ, xal pp μοι μέμψή τὰ πᾶσιν ἔχ. — illum negligunt virum, cujus ususquisque merito
δηλα λέγοντι, πλείστας μὲν πόλεις, οὐχ ὀλίγα δὲ ἔθνη — sibi exoptaverit notitiam, quive ipsum familiarem
συνέδησας, xai πολιτείας xai δήμους, xai συνοικίας — habentibus festo quovis die dulcior est ? Tu itaque
ἀγραύλους, xal τοὺς ὁπηδὴ τῆς ἡμετέρας ἀνθρώ- — variis istis, quee diximus, inoantamenitis tuis (atque
ποὺς * οὐ γὰρ ὧν TpLac, οὐ τούτους ἐγοήτευσας uó- — ne mihi manifesta omnibus usurpanti, 4.80, suc-
νους * ὡς μὴ ἂν, ἕνα μηδένα τῶν πάντων φοῦ πρός censeas), cum urbes plurimas, tum non paucas
τερον τίθεσθαι, μηδὲ τῶν βελῶν ἐκείνων ἅμνημονεῖν, nationes tibi devinxisti colligastique : et preterea
oíc αὐτοὺς ἔτρωσας * ποθεῖν δὲ xai αὖθις, πῶς ἂν —respublicas, et populos, et pagos rusticos, et quot-
εἴποις τουτωνὶ πεπειοᾶσθα! συνευχομένους ἀεὶ, ἀλλ᾽ — quot quacunque orbis nostri parte versantur ho-
ὁσημέραι τῆς σῆς φήμης ἑχασταχόσε χωρούσης, ( mines. Neque hos enim solos, apud quos cum im-
χαθάπερ πάλαι τῆς ᾿Αλεξάνδρου τοῦ σοῦ φίλου, ὡς perio fueras, in tantum incantasti, ut neminem
εἴης τοῖς ἀρχομένοις φιλάνθρωπος, xai ὡς 'lÀào- | unum mortalium tibi anteponant, neque sagitta-
ριοὺς μὲν χατεστρέψω. Τριδαλλοῖς δὲ φόδον ἐνέθη- rum illarum exuere queant memoriam, quibus
za« xal τοῖς Περσῶν αἵμασι πολλάχις ἔδαψας τὴν — ipsos consauciaveras, sed desiderent, denuoque
αἰχμὴν, τῶν ἐν χερσὶ πεσόντων εὐδενὸς οἶμαι διαφυ- — rursus easdem experiri incredibilem in modum et
Ὑόντος, ὥσπερ τις σχηπτὸς ἀπαντῶν τοῖς ἀνθιστα-ἠ — perpetuo exoptent, verum eliam quotidie manante
μένοις. quoquo versum nomlnis tui fama, ut olim fami-
liaris illius tui Alexandri, quam tu mitis et clemens in oiveis tuos sis, ut Illyrios everteris, ut
Triballis terrorem injeceris, ut hastam tuam sspenumero. Persarum sanguine imbueris: nemíne,
ut opinor, qui in tuas semel incidisset manus, elapso. Ita tu nimirum, fulminis in morem, obviam
repugnantibus itabas.

Δ΄. Τοιαῦτα πάντων xai ἔτι πλείω xai χοινῇ xal IV. Quando igitur hujusmodi quedam, et his
κατ᾿ ἄνδρα xal κατὰ φατρίας ἀδόντων, ἐπιθυμοῦσιν — adhuc plura, et communiter, et viritim, et tribu-
αἹ πόλεις τῆς σῆς στρατηγίας, καὶ τῆς περὶ τὰς ἀρχὰς tim, ab omnibus collaudantur, inde fit, ut tua im-
ἐπιστήμης, οὕτως ἄμεινον ixiotr, πράξειν πιστεύουσά͵ — peria, tuam magistratuum peritiam, urbes expetant,
σοῦ λαχὄντος ἄβχειν αὐτῆς. Ἢ δὲ τούτων ἐπιθυμία D ita videlicet melius quasque secum actum iri rata,
αὐτὰς τε ταύτας xxl σ᾽ ὁμοῦ xal τὸν xpatoov:a 58] lu presfecturam ipsius sortitus fueris. Que ur-
σεμνύνει. Εἴπερ ἐκεῖνος μὲν τοὺς ἀοίστους Tepi — bium desideria, et illas ipsas, et te una cum impe-
πλείονος ἄγει τιμῶν xal θαυμάζων, σὺ δὲ εἴης τοιοῦ- — ratore, plane commendant Quandoquidem impe-
τος " αἱ δ᾽ ἄρα πόλεις ὑπὸ σοῦ χοσμεῖσθαι βούλονται" — rator maximo prewstantissimos quosque viros in
μᾶλλον δὲ εἵπερ αὖται μὲν τοῦ λυσιτελοῦντος ἐρῶσι * — pretio habet, quos videlicet honoribus et gloria
σὺ δὲ τοῦτο παρέχεις ^ ὁ δὲ ἄρχων σοὶ τὰ μέγιστα — oumulat, de quo genere tu es; abs te vero ornari
χρῆται " οὐχ ὅτι μάλα xarà γέοος αὐτῷ προσήχεις " regique urbes postulant, sive potius, quoniam com-
οὐδ᾽ ὅτιπερ ὧν τυγχάνεις ἀδελφιδοῦς * πῶς γὰρ ἐτέ- — moda sua urbes amant: quse tu ipsis prestas, ut
ρων ὄντων οὐχ ὀλίγων αὐτῷ, οὖς πλεῖστον ἀπέχει tua, imperator, maximis in rebus opera utitur.
τῶν (oov col γ᾽ ἀξιοῦν - ἀλλ᾽ ἀρετῆς εἵνεκα xal τῆς — Idque non eam ob rem quod arcta ipsi propinqui-
ἐν τοῖς καλλίστοις πλεονεξίας τιμῶν, ὥσπερ εἰκὸς — tale junctus, aut quod fratre ipsius editus es;
εὐδοχιμεῖ τῇ χρίσει, ὥσπεῤ ἐνδειχνύμενος ἅπασιν, — quonam boo inquam modo, quando illi hujusmodi

919

THEODULI MONACHI

380

non pauci alil presto sunt ἢ quos multum profecto A ὡς οὔτε τοὺς ἐγγύτατα μὲν αὐτῷ πεφυχότας τοῦ

abest, ut paribus tecum mactandos censeat hono-
ribus: sed virtutis tue, pulchrisque in rebus om-
nibus excellentig merito, te extollens, sui hujus
judicii gloria, ut squum est, ipse fruitur. Hoc
enim velut specimine palam omnibus facit neque
sese genere sibi proximos, at virtutis destitutos
preconio, virtutis soladibus, generis duntaxat
causa, antelaturum, neque equum judicaturum, ut

γένους, ἐξ ἀρετῆς δὲ οὐ βεδοημένους, πρὸ τῶν τῆς
ἀρετῆς ἑταίρων διὰ τὸ γένος ποιήσαιτ᾽ ἂν, οὔτε τοὺς
μὴ προσέχοντας μὲν τῇ φύσει, σπουδαιοτάτους δὲ
ὄντας ἑτέρως ἔλαττον ἔχειν τῶν χαθ᾽ αἴμα ψηφίσαιτο "
ἀλλ’ ὥσπερ ἐχεῖνος μίμημα πᾶσιν ἀγαθοῦ πρόχει-
ται, ὡς δὲ καὶ τοὺς περὶ αὑτὸν ἔχειν βούλεται πρέ-
ποντα πρέποντι χορὸν χορυφαίῳ * xal τούτοις ἥδεται
μᾶλλον, fj τῷ πρὸς τῇ κεφαλῇ λίτῳ.,

qui regii generis non sunt, sed optimi alioqui probissimique, deteriore quam propinquos suos esse
loco. Sed vero ut omnibus ipse virtutis ad imitandum propositus exemplar est, ita. ejusdemmodi,
proximam amicorum cohortem esse vult: decorum scilicet decoro corypheo chorum: quibus impen-
sius ille delectatur, quam radiante secundum verticem gemma.

V. Maxima itaque et imperatori, et tibi, gratia B

esto. llli ob honores, quos dedit, et illud tni or-
nandi studium, tibi vero, ita ad omnia apto et
idoneo viro. Quo nos autem affeoti modo simus,
quemve dete versemus animum, id minime om-
niam incompertum tibi esse putamus. Is tu enim
omnino es, qui cum scelerum nos nostrorum im-
manitate Deo quam mazime invisos, crudelissimis-
que barbaris plane deditos, et jamjam ultimo haud
dubie propinquantes exitio, accepisses, minime
perire sinebas, exercitum nimirum ductans, com.
monefaciens, consilia subministrans, meliora om-
nia moliens, urgentium malorum effugium repe-
rieus, exigua militum manu, et hao tremebunda,
cum innumerabili hostium multitudine sepius signa
conferens, ex eoque conjiciendum omnibus pre-
bens, fore ut brevi Deo adnuente, rem omnem ad
optabilem exitum preducturus, malosque male
concisurus sis, quemadmodum quondam ad Pla-
lag Pausanias Lacedemonius pedestreis Xerxis
copias, atque antea navaleis apud Salamina The-
mistocles ; nampe, Síruente quidvis effici potest
Deo, ex tua, Sophocles, sententia (Αἴαντι, 86). Ut
his itaque quotidie inter commemorandum eximie
letamur, ita cetera votis ardentibus a cupidis fas
optari, scilicet ut alta iterum frui pace, in otioque
maximas laudes tuas usurpare nobis integrum sit :

Ἐχείνῳ μὲν οὖν xal σοὶ πλείστη χάρις ἂν εἴη ᾿
τῷ μὲν τοῦ κατὰ σὲ συγχεχωρηχότος xal τῆς σπου-
δῆς, σοὶ δ᾽ ἐπιτηδειότητος τῆς ἐς ἅπαντα ^ ἡμεῖς δὲ
ὅπως ἔχομεν γνώμης ᾿ καὶ τίνα νοῦν περὶ σοῦ στρέ-
φομεν, μάλιστα πάντων, οἶμαι σὲ γινώσχειν " σὺ
γὰρ δήπουθεν, ὁ τῷ μεμισῆσθαι χατάχρας παρὰ
Θεοῦ διὰ χακίας ὑπερδολὴν, βαρδάροις ἡμᾶς ὠμο-
τάτοις ἐχδεδομένους παραλαδὼν, xai μέλλοντας do.
Att; ὡς ἀλνθῶς ἀπολεῖσθαι, οὐχ ἐάσας ἀπολωλένα:,
στρατηγῶν, νουθετῶν συμδουλεύων, μηχανώμενος
τὰ βελτίω, ἀπαλλαγὴν τῶν λυπούντων εὑρίσχων,
ὀλίγοις τισὶ στρατιώταις, χαὶ τούτοις τρέμουσι πρὸς
ἀριθμοῦ κρεῖττον ἔθνος πολλάκις παραταττόμενος.
Διδοὺς ἐντεῦθεν ἅπασιν ἐννοεῖν, ὡς μετ᾽ ὀλίγον Θεοῦ
γενευχότος xal τὸ πᾶν ἐξεργάσῃ, xal χατακόψεις xa-
χοὺς χαχῶς, χαθάπερ ποτὲ Πλαταιᾶσιν ὁ Λαχεδαι-
μόνιος Παύσανίας τὸ Ξέρξου πεζὸν, xal Θεμιστο-
χλῆς πρόσθεν ἐν Σαλαμῖνι τὸ ναυτιχόν * καὶ γένοιτο
μέν τ᾽ ἂν πᾶν ἔφης, ὦ Σοφόκλεις, θεοῦ τεχνομέ-
νου, οὕτω τοῖς μὲν σφόδρα χαίρομεν ὁσημέραι διεξ -
ἰόντες * τὰ δ᾽ ἐπαγγέλλειν ἔνεστι λαμπραῖς ταῖς εὐ-
χαῖς ἐπιθυμοῦντας, εἰρήτης ἀπολελαυχέναι βαθείας,
xai μετὰ σχολῆς ἔχειν, τοῖς χατὰ σοῦ χεχρῆσθαι
παιᾶσιν, ὧν οὔτε πλείους, οὔτε μείζους, οὔτε νῦν,
οὔτε πρόσθεν αὐτὸς ἰδεῖν. Εἰ Ob xal ἅπερ ἔφης
προσέσται, καὶ μὴν προσέσται, τοῦτο πᾶς τις εὖ
φρονῶν ἵστω, ποῖ ποτ᾽ ἂν ἐξήχοι τὸ θαῦμα.

queiB neque plures, neque illusetriores, nec hoc tempore, nec antea, ego videre possum: sin aulem
accedent, que diximus, ut quidem certe accedent, tum vero per se cordatus quisque facile intelliget,

hoc evasurum sit míraculum.

381

ORATIO AD MAGNUM LOGOTHETAM.

OE0A0YAOY ΜΟΝΑΧΟΥ͂

HTOI

60MA TOY MATIXZTPOY

IIPOZPONHTIKOZ

ΤΩ METAAQ AOPOGETH TQ METOXITH

IHEODULI MONACHI

THOME MAGISTRI

ORATIO GRATULATORIA

MAGNO LOGOTHET /E METOCHIT £.

Α΄. Πολλῶν xai μεγάλων οὔμενουν οὐδ᾽ εἰχάσαι αὶ

ἑᾳφδίων τῶν εἰς τὴν σὴν εὐδοχίμησιν ὄντων, xai
θαυμαστῆς σοι πανταχόθεν εὐφημίας ἐγειοομένης
τοῖς ἁπάντων ὁσημέραι στόμασι, μέγιστον ἐχεῖνο
διαφερόντως, xal οὐδενός τινος σχεδὸν ἀνῦσαι χατὰ
ταυτὰ, ἡ περὶ τοὺς δεομένους σὴ δήπου μεγαλο-
ψυχία xai γνώμη, xai τὸ πεφυχὸς χαρίζεσθαι.
Οἶμαι γὰρ οἶμαι, μᾶλλον δὲ ἴσασι πάντες, μὴ ἂν
ἕνα μηδένα τοπαράπαν οὕτως εὖ πᾶσχειν πρόθυμον
εἶναι, ὡς σέ τ᾽ αὐτὸν βελτίω πᾶσι τὰ ὄντα ὁιὰ
πάντων τιθέναι, καὶ γειρὸς ἀξιοῦν, εὖ μὲν αὐτὸν
οἰόμενον πάσχειν, οἷς τοὺς ἄλλους ποιεῖς εὖ, λαμ»
δάνειν δ᾽ αὐτῷ τούτῳ πολὺ μᾶλλον, T| διδόναι τοῖς
ἄλλοις" οὐ γὰρ χαίρεις ἁπλὼς εὖ δρῶν, εἰς σὲ
πάντων ὥσπερ εἷς τινα χοινὴν ἑστίαν ναταφευγόν-
των, οὐδ᾽ αὖ τοῖς δεομένοις πρὸς ἅπαν συναιρόμενος
τὸ χρείας ἑστὼς, κάλλιστά τε xai δι᾽ ὀλίγου τοῦ
μέσου, xal ὑπὲρ πάντας τοὺς ἐνταῦθα χαταστάντας
σχάματος " ἀλλὰ xal μεγάλα χαὶ θαυμαστα χαριζό-
μενος εἴης, καὶ οἷά τις οὐκ ἂν ἐχπλαγείη, ἄξια μὲν
σοῦ xal τῆς σῆς περὶ τὰ χαλὰ προθυμίας, τὴν δὲ
τῶν εὖ πασχόντων ὑπεροδαίνοντα γνώμην ὡς εἰ μὴ
áp' ἐξείη xal δὴ τὰ τοιαῦτά ποτε δοῦναι, οὐδ᾽ ὅτιπερ
εὖ πεποίηχας λέγεις, χἄν πολλάχις ποιήσῃς, χἂν
ἄπραχτος ἀπέλθῃ μηδείς * μᾶλλον μὲν οὖν xai νο-
μίζεις ὥσπερ ob μιχρῶς τηνικαῦθ᾽ ἀδιχεῖσθαι) καὶ
πρὸς τὴν ἀνάγχην ἄχθοιο, εἴ πεφυχὼς οὕτως αὐτὸς,
ἔπειτ᾽ οὐχ ἴσχεις διὰ πάντων χρῆσθαι τῇ φύσει "
ἔστι δ᾽ ὅτε xal προφάσεως ἀπορεῖς χωρῆσαι δυνα-
μένης τὴν γνώμην, “Ὥστε μοι δοχεῖς διὰ ταῦτα o0.

I. Cum et multa et magna, et eadem haud facile
animo atque intellectu complectenda sunt, quae ad
tuas attinent laudes; cum etiam immensa quedam
tibi omnibus ex locis, ore omnium mortalium,
quotidie laudum vis surgit : est illud tamen longe
inter csetera maximum, neque ulli propemodum
perinde assequendum, tua ista videlicet erga
egentes magniflcentia, iste animus istud tam prom.
ptum ad beneficia ingenium. Sic enim sentio ego»
sic, inquam, sentio; uut verius, norunt hoc omnes,
neminem omnino unum esse, qui libentiug &la-
criusque beneficiis ornetur, quam tute omnibus
dona sua omni modo meliora cumulatioraque
prestes, manuque opitalatrice digneris, tum te
nimirum affici beneflciis ratus, cum bene ipsemet

D de aliis mereris, et hoc ipso multo magnis accipere

te autumans, quam aliis tribuere. Non enim quod
simpliciter beneficium tribuis, gaudio perfunderis,
quando ita ad te omnes, velut ad communem ve-
stam confugiunt: neque quod quacunque ingruente
necessitate his qui inopia premuntur subvenis ;
idque pulcherrime, et quam minimis plane tempo.
rum intervallis, et. super omneis qui unquam in
isto rerum habitu effulsere. AL tu magna quedam,
et admiranda, neminemque non obstupefaotura,
gratificari studes; illa te quidem, tuoque rerum
honestissimarum digna studio, sed eorum, in quos
conferuntur, spem animumque supergressa. Itaque
nisi talia etiam nonnunquam tribuere possis, nihil
tibi magnopere benefecisse videris, tametsi iden-

383

THEODUL! MONACHI

384

tidem facias, tametsi nemo abs te spei sum irritus ἃ ὅσον τῆς θαυμαστῆς ἂν 'Apxablac ἀμφὸϊν ταῖν

remedat. Imo vero etiam non levissioa tum te
affici injuria exsistimas, ipsique indignaris ineces-
sitati, si quando qui isthac preditus es animi in-
dole, ea per omnia uii nequeas : est vero etiam
cum occasione, que animi tui magnitudinem ca-
piat, destitueris. Adeo ut per hec mihi, non modo

χεροῖν, xal μετὰ παντὸς τοῦ ῥᾳδίου τοῖς αἰτοῦσιν
ixsiiva: πάρὰ πᾶσαν Πυθίαν, ἀλλὰ xai τὴν Πιν-
δάρου νεφέλην ἂν ἐχείνην τὴν ξανθὴν, ἐξ ἐς ὅσεν
ὁ Ζεὺς ῥοδίοις χρυσὸν, καὶ ταύτην ἂν ὡς μάλιστα
καταχεῖν, εἰ τὴν μὲν χαταχεῖν, τῆς δ᾽ ἐχστῆναι,

χύριος 7,002.

beata illa Arcadia, facile manu utraque, οἱ perlubenter, plusquam ulla Pythia (Herodot. I, 66) pe-
tentibus cessurus videare; verum etiam illam Pindari nubem ('OXug n. Ζ' ἐπῳδῷ B) flavam illam, de
qua Rhodiis aurum Jupiter pluebat: hanc etiam ipsam quam maxime effusurus, si in manu tua

esset, tum hanc profundere, tum cedere Arcadia.

11. Usque adeo sane ingensad heo animi tui im-
petus est, adeoque omnes reapse in admirationem
tui traducis : οἱ quod bene facis, et quod majorem
adeo in modum facis, et quod eo plane modo vo-
lupe tibi est dare, et quod doles, ubi bene me-
rendi tibi facultas desit. Quamobrem emolumentum
commune, et salutarem genium, et rerum omnino
animam, el bone fortune quoddam velut Pryta-
neum, et omnem tam magnificam, tibique conve-
nientem, laudum exsuperentiam, unice audire
est : dum omnes videlicet qui ubique terrarum
degunt, identidem nec sine stupore tua in ore de-
cora habent, predicant, plaudunt, quam gloriosis
cantibus redimiunt, omne miraculum, et omne
elogium perpetuo sermone de te usurpant : et
solam [hanc honestissimam inter se contentionem
contendunt, quisnam pluribus amplioribusque te
encomiis decorando ceteros antevertat. Jure istuc

sane, et necessario,atque laudabili prorsus officio ; C

quippe cum tu in medio positus, commodi publici
curam in singulas horas habes,et quidquid utilitati
reipublice servit unus undelibet et animo volvis,
et re peragis, et ad omnia 408 presens usus postu-
lat presto es : tuis nimirum curisstudiisque prom-
ptissimis circa ea que expetit quisque ac deside-
, rat, exsomnis ipse, minimeque lentus ac otiosus ;
ut nulla cuiquam omnino imponatur molestia, ve-
rum ut el legationes, et civitates, civitatumque
rectores et cives, οἱ pagi, et uno verbo genus ho-
minum unumquodque, imperatoria fruantur pro-
videntia, cujus tu unus dignus actor representa-
torque es. Quo igitur pacto non te invicem ubique

Β΄. Τοσοῦτό σοι τὸ πρὸς δὴ ταῦτα τῆς ψυχῆς
ὡρμηχὸς, καὶ οὕτω πάντας ἐχπλήττεις σὺν ἀρὰ
πολλῷ τῷ ὄντι, καὶ ἐξ ὧν εὖ ποιεῖς, xal ἐξ ὧν οὕτω
μειζόνως, καὶ οἷς χαίρεις οὕτω διδοὺς, xal οἷς ἀλ-
γεῖς, ὅτ᾽ οὐκ ἔξεστιν. Ὅφελος γοῦν κοινὸν, xal δαί-
μονα σωτήριον, χαὶ ψυχὴν ὡς ἀληθῶς τῶν πραγ-
μάτων καὶ τῆς ἀγαθῆς τύχης ὡσπερεὶ πρυτανεῖον "
χαὶ πᾶσαν ἡντινοῦν τηλικάύτην ὑπερδολὴν xal σοί
γε προσήχουσαν, χαθάπαξ ἔστιν ἀχούειν, ἄνω xai
χάτω τῶν ἀπανταχοῦ πάντων τὰ σὰ σὺν ἐχπλήξει
βοώντων, ἐπαινούντων, χροτούντων, ἡλίκοις ἀνα-
δούντων ᾷσμασιν, ἅπαν θαῦμα xai πᾶσαν εὐφη μίαν
χατὰ σοῦ συνειρόντων, xal φιλονειχούντων ταύτην
μόνην καλλίστην πρὸς ἀλλήλους φιλονεικίαν, ὅστις
ἄν σε πλείοσι καὶ μείζοσιν ἐγχωμίοις ἀγήλας, παρ-
αλλάξῃ τοὺς ἄλλους" εἰκότως μάλα xai ἀναγκαίως,
καὶ μετ᾽ ἀξιολόγου τοῦ γίγνεσθαι. El γὰρ αὐτὸς ἐν
μέσῳ κχαθεστηχὼς τοῦ χοινῇ λυσιτελοῦντος ἄσαι
ὧραι φροντίζεις, καὶ πάνθ’ ἃ τῇ τῶν ὅλων χρείᾳ
προσῆχε, μύνος ix παντὸς τρόπου καὶ βουλεύῃ xa!
πράττεις, καὶ πρὸς τὸ δέον ἅπαν γίγνῃ, ταῖς ὑπὲρ
ὧν ἕχαστοι βούλονταί τε zai δέονται φροντίσι καὶ
προθυμίαις, αὐτὸς ἄγρυπνος ὦν, xal μηδ΄ ἡντινοῦν
ἄγων σχολὴν, ὡς ἂν μηδενὶ τῶν ἁπάντων Pj δυσχε-
pic * ἀλλὰ καὶ πρεσθεῖαι xai πόλεις καὶ ἄρχοντες οἱ
τούτων χαὶ ἰδιῶται, xai δῆμοι xal πᾶν ὡς εἰπεῖν
ὁτιοῦν γένος ἀπολαύωσι προνοίας βασιλικῆς, T;
μόνος αὐτὸς ὑποχριτὴς ἀξιόχρεως ^ πῶς οὐχ ἕχα-
σταχοῦ δεῖ σε τοῦ τῶν ἐπαίνων γιγνομένου τυγχό-
νεῖν, xai μισθὸν ἔχειν ταυτησὶ τῆς μελέτης τὸν
τοιοῦτον ἔρανον ; ὃν δή σοι πάντες ἐξαιροῦσιν ἄσμε-
νοι * οὐχ ol μὲν μᾶλλον, οἱ δ᾽ ἔττον, Ἀλλὰ πάντες δι-

meritas consequi oporteat laudes, et hujusmodi D καίως κατὰ ταυτά.
collectas stipes cure hujus tue premium ferre? Quas tibi utique cuncti eximias perlubenter déi-

gunt ; non alii magis, alii minus, sed jure omnes seque prompte et alacriter,

IIT. In. quibus omnibus, si fas dicere, quod sine
ulla cujusquam offensa dictum esto, et primus,
et medius, et postremus ego ipse sum; non quod
novi quidpiam de te proferam, verum ea, quorum
tibi conseii omnes sunt, de quo ea plane comperta
habent, que de nullo alio ulli habent comperta,
sed quod aliquanto plus in eo ipse habeam, quod
divina quadam laudum tuarum bacchatione percul-
susferar ; qui enim non baccharer, quandoquidem
cum sepenumero complures alios spei votisque
meis patronos statuissem, nihil unquam adjumenti
& quoquam percepi, verum sophistas omneis, et

Γ΄, Τούτων δὲ πάντων sl οἷόν τ᾽ εἰπεῖν, xal μοι
μηδεὶς ἀχθεσθῇ, πρῶτος xai μέσος κχαὶτελευταῖος
ἐγὼ, καινὸν μὲν λέγων οὐδὲν, ἀλλ᾽ ἃ περὶ σοῦ πάν-
τες ἴσασιν * ἴσασι δὲ ἃ μηδενὸς περὶ τῶν ἄλλων οὐ-
δένες ἴσασιν - ἔχων δέ τι καὶ πλέον αὐτὸς, τὸ χάτο-
χος ὥσπερ ὑπὸ τῶν περὶ ταῦτα βαχχευμάτων χι-
νεῖσθαι. Πῶς δὲ οὐ μέλλω, πολλοὺς μὲν πολλάκις
ἄλλους προστησάμενος ταῖς ἐλπίσιν, οὐδενὸς δὲ οὐδὲν
ἀπονάμενος, σοφιστὰς δὲ πάντας εὑρὼν, xal τῷ
μηδὲν εἰργάσθαι, μαθητὰς τοῦ Χάρητος ; ᾿Αλλὰ σὺ
μόνος ἀνθρώπων ἡμῖν ὡς ἄριστα ἔσχες, καὶ προῦ-
στης περιφανῶς * καὶ μάλα εἰς ὄνησιν ἔπραξας - xai

ORATIO AD MAGNUM LOGOTHETAM.

386

χατέστης ἀντ᾽ ἀγαθοῦ τοῦ δαίμονος, τά τ᾽ ἀλλ᾽ ὁπὲρ A germanos Charetis discipulos, siquidem nulla pro-

ὧν οὐχ ἔσθ᾽ ὅτ᾽ οὐχ ἐπαγγέλλομέν σοι τὰ βελτίω
θεόθεν, μετὰ τῶν ἐς πάντας χηρυγμάτων τε χαὶ
παιάνων ^ xai δθ᾽ ἥχομεν ἐχεῖσε πρεσδεύοντες, ὑπὲρ
τοῦ τὰ σὰ θαυμάζοντος Χανδρηνοῦ, ὡς εὐμενέ-
στατα xal προθυμότατα, xxi μάλα ἵλεῳ δεδεγμένος
τῇ Ἡνώμῃ καὶ φιλοφρονησάμενος οὐ μεμπτῶς xai
τὸ μέγιστον, xal χολοφὼν ἀτεχνῶς τὰ χάλλιστα
μεμνημένος ἡμῶν, xal διαλεχθεὶς πρὸς τὸν μόνον
ἐν ἀνθρώποις ἄριστον, τὸν μόνον φιλάνθρωπον, xti
παράδειγμ᾽ ἀληθινοῦ βασιλέως, ὡς ἀληθῶς περυ-
χότα, ἀποῤοήν τινα τῆς αὐτοῦ “'λανθρωπίας dosi-
va: xai πρὸς ἡμᾶς, xal χατειργάσθαι ταῦθ᾽ ὑπὲρ
ὧν ἥχομεν, ὥσπερ οὖν xai χατείργαστο, φθάνων
ἡμερότητι xai τῷ πεφυχότι τοῦ σώζειν τὰς ἀπάν-
τῶν δεήσεις ὃν πᾶς ὁστισοῦν θαυμάζειν ἐθέλων, οὐ-
δεὶς δστισοῦν οἷός τε ἀξίως θαυμάζειν, κἂν εἰ πάν-
τες ἄοθρωπο: πάντα ποιοῖεν λέγοντες * ἀλλ’ ὁμοῦ τε
ἐγχειροῦσι, καὶ παρὰ μέλος ἄδοντες, εὐθὺς ἐξελέγ-
χονται ὑπὸ τῆς τούτου πρὸς πᾶσαν ἀρετὴν ἀληθινῆς
ἁρμονίας ὑπὲρ ἣν ἂν xal φῇς μουσικήν * μᾶλλον δ᾽
αὐτοί τε τὰ εἰχότα πάσχουσι, χάτω πίπτοντες. Καὶ
τοῦτον kx τῶν αὐτῶν τούτων * ἄλλως χοσμοῦσι, μεῖ-
ζον δειχνύντες λόγου τὸ κατ᾽ αὐτόν. Μόνος γὰρ
ἀποχρῶν κόσμος αὐτὸς ἑαυτῷ, καὶ μόνος ἂν εἰ οἷόν
τ ἦν, τῆς αὐτὸς αὐτοῦ γλώττης τύχοι διχαίως,
τῆς ὑπερφυοῦς xai ἀμάχου, xai λογισμὸν πάντα
νιχώσης ἀσχέτῳ χαὶ χεχαρισμένῃ φορᾷ ὡς δοχεῖν
ἀστράπτειν τε χαὶ βροντᾷν δημηγοροῦντα, ἢ xai
πρέσδεσι χρηματίζοντα “ τοσοῦτόν ἔστι. Σὺ δ᾽ οὐχ
οἷς ἔφην μόνον χρηστὸς εἰς ἡμᾶς, οὐδ᾽ ἐνταῦθα
περάνας ἔχεις 7 ἀλλὰ καὶ οἷς ἔπειτ᾽ ἔσῃ πολλῷ προ-
θυμότερος xai ἀμείνων. Προσθήσω δ᾽ ὅτι καὶ
οὐδὲ λήξεις: ἀλλὰ xal τῶν δευτέρων ἀμεινόνων
ἐσαεὶ λέγειν ἔστα! μοι" xxl τούτοις πῶς οἴει χοη-
στός " μαντεύομαι γὰρ τήν us σὴν φύσιν εἰδὼς τὰ
τοιαῦτα χαίρουσαν" καὶ ὅτι poo μεμνημένος δια-
τελεῖς, ἐμοῦ μὲν οὐδὲν ὄντος, ὡς ἅπαντες ἵσασι"
τίς γὰρ Μαρωνειτῶν καὶ Σιφνίων ᾿Λθήνῃσι λόγος ;
ἀλλ᾽ οἴχοθεν καὶ παρὰ σαυτοῦ φιλοτίμως παραχαλού-
μενος ἐπὶ ταῦσα εἰ μὴ val ἡμᾶς εἰς ἀγαθοὺς ἐχεί-
νως φήσα:ς τελεῖν, τῆς σῆς εἶ μοι δίδως εἰπεῖν εὐ-
νοίας τυγχάνοντας, οὗ μηδὲν οὔθ᾽ ἥδιον οὔτ᾽ εὐδαι-
κονέστερον χρήσασθαι.

missis fides esse! , deprehendi? Verum enim vero unus
tu mortalium optimum te nobis, patronumque cer-
tissimum presbuisti, tu rationibus nostris commo-
disque egregieconsuluisti, tu boni nobis genii in vi-
cem fuisti, tum in ceteris, ob qua nullo non tem-
pore fausta quevis tibi divinitus comprecaumur,
una oum nostris apud omneis preconiis et pea-
nibus; tum potissimum quod cum istuo pro
studiosissimo cultore tuo Chandreno deprecatum
venissemus, benignissime, et promptissime, et
humanissimo nos animo exocipiebas, et haud vul-
gari comitate ac gratia complectebarit : et quod
maximum, et plane colophon est, perhonorificam
de nobis faciebas mentionem, cum in colloquium
cum uno inter homines longe optimo, uno clemen-
tissimo, bonique regis verissimo a natura edito
specimine, venisses : ut is benignilatis suse rivu-
lum quempiam in nos etiam derivaret, eaque,
quorum gratia venissemus, conficeret : quemad-
modum sane confecit, sua nempe mansuetudine,
atquej;insita servandi voluntate, omnes, omnium
preces ultro anteveniens. Cujus nomen etsi eximia
ornare unnsquisque studet laude, nemo tamen unus
est, qui laudare ex merito queat, utut omnes ho-
mines omnia dicendo experiantur. Continuo enim
ul manum operi admovent,a legitimis carminis
modis aberrare, per veriasimam imperatoris om-
nium virtutum harmoniam, longe musica quavis
concinniorem, convinountur; seu verius, et ipsis
nihil absurdi et iopinati accidit, eo quod infra
(magnitudinem hominis) decidunt, et cum per hec
ipsa tamen alio quodam commendant modo, dum
facultate dicendi majorem esse demonstrant ; solus
ipse enim satis magnum sibi decus est; et solus,
si qua fleri posset, suam ipsius linguam laudatri-
cem merito haberet, colestissimam illam et insu-
perabilem, que omnem mentis aciem invicto gra-
tissimoque impetu vincit. Ita ut fulgura et tonitrua
ciere videatur (Aristop. 'Aq «pv. 530), cum aut
pro concione verba facit aut legatis responsa dat,
tantum id ipsum sane est. Tu vero non his modo,
que jam diximus, beneficus erga nos fuisti, neque
hic bene merendi finem fecisti, sed eo etiam, quod

in posterum multo propensior meliorque futurus es, imo et illud adjiciam, quod nec desines ali-
quando, quodque nunquam non posteriora queque mihi meliora vocare licebit; et his igitur haud
dubie optimus eris, id quod recte hinc auguror, quoniam et tuum ingenium hujusmodi delectari
rebus perspectum babeo, et perpetua mei apud te viget memoria: mei, inquam, hominis, quod nemo
nescit, minimi plane pretii, Nam que Maronitarum Siphniorumque Athenis ratio ? Verum tu tua ipsius
indole, et abs temetipso, honesta glorie cupiditate, ad id prestandum adduceris, nisi fortasse nos
item in bonorum virorum numero ideo collocandos censes, quoniam tuam gratiam, si pace tua fas di-
ere, consecuti sumus, quo nihil neque dulcius, neque ad usum felicius esse queat.

Δ΄. Ote ἅπασιν ἡμεῖς ἀντιδίδομὲν ἄλλο μὲν οὐδέν * ἢ

οὐ γὰρ oióv τε οὐδ᾽ ἐν τούτοις ἡμεῖς vij τύχῃ δὲ
χάριν εἰδότες, ὅτι σοι παρέσχεν ἀποχρῶσαν ὕλην εἰς
ἐπίδειξιν τῆς σῆς ἀρετῆς ἦ πάντας ἐξέπληξας " μᾶλ -
λον δὲ καὶ συγχαίρομεν ταύτῃ ^ ὅτι καθάπερ τοὺς ἀλ-
λους καὶ σὲ δοκοῦσα κοσμεῖν, ὑπὸ τῶν σῶν αὕτη χεχό-

IV. Quibus omnibus nihil nos equidem aliud re-
pendimus, quando fleri hoc nequit, nec ea nos
conditione sumus, nisi ut foriune grates habea-
mus, que tibi idoneam rerum materiam exseren-
de virtutis tue, qua cunctos in stuporem dedisti,
largita fait. Sive illi potius gratulamur, quod cum

381

THEODULI MONACHI

388

te perinde atque ceteros ornare visa esset, tnis À σμηται, οὐ μεῖον, fj τοὺς ἄλλους αὕτη χοσμεῖ οὐ γὰρ

ipsa non minus exornata luminibus fuerit, quam
ipsa alios ornet. Quippe non ad ea modo, que
opus sunt, recte intelligenda sane quam perspicax
68, sive rectius : Viam invenire promptus e sale-
bris meris, ut ait /Eschylus (Προμ. Δετμ. 59) ; atque
longe idem aliis omnibus sapientius in re quacun-
que proposita, qua ex usu presenti sint, cum in
medium consulis verbisque explicas, tum digna
prudentibus consiliis retione opere ipso exsequeris,
atque ita quidem certe, quasi non alio expediri
res modo posset, verum etiam, melle dulciorm
linguam, pre Nestore illo Homerico, (Ἰλ. α΄, 249.)
habes, 'tuisque plane in labris suada efflorescit.
(ex Eupolide. A7; μοις), et flumen orationis quam
dexlerrime, rebusque ipsis convenientissime fun-
dis. Adhec quis sque erga omnes beneficus, et
tenuioribus adeo facile affabilis, et comis, ut mitis
quispiam pater ('IÀ ω΄ 770), idque contra quam
fortunes locoque tuo consentaneum esse videatur ?
Sed et ex iis, qui ullo unquam svo, in publico re-
rum civilium actu versati fuere, unus tu opum
injustarum haudquaquam mirator fuisti, nec pri-
vatum commodum tuum rationibus reipubliese an-
tiquius habuisti, accipiendo nimirum unde probro-
sum esset accipere, et unde alii suas lugerent
jacturas ; imo vero tu honesti, et justi, et decori
ordinem in omnibus observando, etiam maledicen-
tissimos quosque calumniatores tuarum laudum
precones nactus es. Ceterum quod vel solum ad-
miratione dignum est, quodque omnia omnium
ora linguasque perpetuo occupat, tuus isle circa
Musas afflatus et bacchatio est, et in iis concessa
ab omnibus palma. Omnesenim orationum species,
omnera scientiam inanimo circumfers, nihilque non
excellentissimum in modum. Ita vero in animoluo
res omnes probe permiste sunt, velut in com-
muni quodam ocratgre. Átqui nec artes solum ora-
torias, neque sacra et initia Platonica, neque hanc
duntaxat illamque disciplinam complectendam tibi
statuis, sed illain itidem, que homines rerum 6Ο--
lestium interpretes doctoresque publicos, et exer-
citatos in wthere sophistas : aud ultra pedibus
contingere terram, viderifacit, oum densassiderum et
revolubileis spiras orbesque vestigant. Cujus negotii
perquam exigua et vulgaria nactus subsidia, ad
ultimas scientie illius metas insita ingenii vi pro-
vectus es. Unde et Olympii cognomentum meliore
plane jure, quam Pericles quispiam mereris. Jam
tu etiam inter tot curarum, qua te, prope dixerim,
vix spiritum ducere sinunt, imbreis identidem
tamen orationes paris, atque minore id quidem
negotio quam alius quisquam otio abundans; et
has adeo prestantes, adeo molli et delicatoelabo-

C

D

ὅσον δεινὸς ἃ προσῆχε συνεῖναι * μᾶλλον μὲν οὖν xai
πόρον ἐξ ἀμηχάνων vav' Αἰσχύλον εὐρεῖν, xal περὶ
παντὸς ἂν ἄμεινον παντὸς ὁτουοῦν βεθουλεῦσθαι͵
xai εἰπεῖν τὰ καίρια, xal πρᾶξαι τῶν βεδουλευμέ-
νων ἀξίως, xai ὡς οὐκ ἂν ἄλλως ἐξείη " ἀλλὰ καὶ
γλῶτταν ἡδίω μέλιτος ἵἴσχεις ὑπὲρ τὸν Ὁμήρου
Νέστορα ᾿ xal σου πειθὼ τοῖς χείλεσιν ἐπανθεῖ" xai
ῥεῖς ἄγαν περιδεξίως, καὶ τοῖς πράγμασιν ἀτεχνῶς.
Τίς δὲ οὕτω τοῖς πᾶσι γρηστὸς xal ἐπιεικὴς, καὶ
πρὸς τὰς τῶν πενεστέρων ὁμιλίας εὐπροσόδως ἔχων
xai ἱλαρῶς, ὥσπερ τις πατὴρ ἤπιος ἔξω παντὸς τοῦ
τῆς τύχης εἰχότος ; Μόνος δὲ σὺ τῶν δημοσίᾳ πώ-
ποτε πολιτευσαμένων οὐ πλοῦτον ἐθαύμασας ἀδι-
Xov, οὐδ᾽ ἰδίας ἕνεκα πλεονεξίας τὸ χοινῇ συμφέρον
παρεῖδες, λαμδάνων ὅθεν μέμψις λαμθάνειν, καὶ
ὅθεν ἕτεροι χλαύσονται - ἀλλὰ τὴν τοῦ χαλοῦ xa!
δικαίου καὶ πρέποντος τάξιν διὰ πάντων φυλάττων
xai τοὺς τοῦ βασχαίνειν τεχνίτας ἐπαινέτας ἐχτή-
σω. ᾿Αλλὰ μὲν τὸ μόνον θαύματος ἀξιον, xai πᾶσχ
γλῶσσα τοῖς πᾶσιν ἀεὶ, jj περὶ τὰς μούσας xacoy,
x«i βαχχεία, xai τὸ παρὰ πάντων ἐν τούτοις ἀφε--
στηχός" ἅπαντα γὰρ λόγων εἴδη xai πᾶσαν ἐπι-
στήμην φέρεις ἐν τῇ ψυχῇ xai οὐδὲν ὃ τι οὐχ
ἄχρως, εἰς ἣν ἅπαντα χρήματα συγχεράννυται,
ὥσπερ εἷς τινα χρατῆρα χοινόν * xai οὐχ ἄρα Qrto-
ρικῆς μόνον, οὐδὲ τῆς τοῦ Πλάτωνος τελετῆς, οὐδὲ
ταύτης T, ἐχείνης τῆς ἐπιστήμης ἔστι σοι λόγος ᾽
ἀλλὰ καὶ ἢ τῶν Ὀλύμπου πραγμάτων δημαγωγοὺς
ἀνθ»ώπους ποιεῖ xx! σοφιστὰς ἐν αἰθέρι, οὐχέτ᾽ ἐπι-
ψαύειν ποσὶ γαίης δοκοῦντας, ὅταν ἄστρων
πυκινὰς ἀμφιδρόμους ἰχνεύωσιν ἕλικας" οὐ
μικρὰς δέ τινας xxi φαύλος εἰληφὼς ἀφυρμὰς, εἰς
ἔσχατ᾽ ἀφίχου τῆς ἐπιστήμης αὐτὸς, τῷ παρὰ σοῦ
πεφυχότι " ὅθεν χαὶ τῆς ᾿Ολυμπίου προσηγορίας
διχχιότερος ἂν εἴης τυγχάνειν αὐτὸς παντὸς Περι-
χλέους " σὺ δ᾽ ἐν τοσούντων ἐπομόρίᾳ φροντίδων, μηδ᾽
ἀναπνεῖν ὡς εἰπεῖν ἐωσῶν, xai λόγουσ ἑχάστοτε
τίχτεις παντὸς σχολάζοντα, ῥᾷον, οὕτω δύ tot xpa-
τίττοος xai πεφροντισμένους ἁδρῶς, ὡς δοχεῖν ὑπὸ
Μουσῶν τε xai Χαρίτων ὑφᾶνθαι᾽ καὶ ὡς μηδ’ ἂν
αὐτὰς ταύτας ἀναδαλέσθαι ἥδιον" οὕτω πρὸς σοῦ
μόνου τὰ τοϊαῦτα περαίνειν, ὦ πρόσχημα τέχνης
xal λόγων αὐτοκράτορ, xai λογίου τύπος Ἑρμοῦ,
xai πρὸς τοὺς ἄλλους, ὥσπερ ἀετὸς ἐν νεφέλαις.
Δοχεῖ δέ μοι καὶ Πυθαγόρας τούτους ἰδὼν, εἰ γὰρ
xai πόῤῥω ταῦτα τοῦ xa0' ἡμᾶς συνεδρίου, ἀλλ᾽
οὖν εἰρήσθω γε, ἐκεῖνος τοίνον εἷπερ ἑώρα, ἔφη, σιν
ἄν σε τὴν Δημοσθένους f| Πλάτωνος ψυχὴν ἐσχηκχέ-
vat* τούτων δὴ τῶν σῶν νῦν μὲν ἑταίρων, πάλαι δὲ
γυμναστῶν, πολλοῖς χαὶ μεγάλοις ἐρειδόμενος τι-
κμηρίοις, οὕτω τοι πάντα τὰ σὰ διαπαντὸς τοῦ κα-
λῶς ἥκοντος ἵσχει ^ xai δι᾽ ἀνάγχης ἐθελουσίου
θαυμαστὰς ἅπαντας χέχτησαι.

ratas filo, uL ἃ Musis ipsis Gratiisque pertexte videantur, et ut ne he quidem ipse suavius quid-
dam modulentur, adeo iuum unius opus est, hec perfecte prestare, o ingens artis hujus decus, et
imperator orationum, οἱ Mercurii facundim presidis effigies, et cum aliis collate, velut aquila que-
dam in nubibus. Videtur itaque mihi Pythagoras, visis orationibus tuis, quanquam enim longe hsc
a, nostro (Christianorum) synedrio abhorrent, at dicantur illa tamen : has ille igitur si videsset,

389 ORATIO AD NIPHONEM PATHIARCHAM. 390

haud dubie dicturus erat, te Demosthenis aut Platonis habuisse animam, tuorum hoo quidem
tempore familiarium, olim autem magistrorum. ld quod multis magnisque documentis subnixus di-
eturus erat ; in tantum tua omnia, quod pulchrum venustumque est, id ubique conseotantur, et tu
voluntaria quadam necessitudine constrictos omnes admiratores tuos habes.

OROAOYAOY MONAXOY

HTOI

ΘΩΜΑ TOY MATIXTPOY

AOTOZ [IIPOZPQNHTIKOZ ΕἸΣ TON IIANATIQTATON ΚΑΙ OIKOYMENIKON IIATPIAPXHN
KYP. ΝΙΦΩΝΑ.

THEODULI MONACHI

THOM/E MAGISTRI

SANCTISSIMO ET OECUMENICO PATRIARCILE, DOM. NIPHONI.

Α΄. Ἐπειδὴ σὺ μὲν Θεοῦ διδόντος τῆς ἁπασῶν Α

“εγίστης ἐπέδης ἀοχῆς, πολλὰ βιασθεὶς, χαὶ πρὸς
τὴν ἀνάγκην οὐχ ἀντειρηχὼς, τὸ δὲ τῆς φήμης
ἑκασταχόσε παρήε', τίς ἂν εἰπεῖν ἔχοι τὸν συνενεχ -
θέντα χρότον ἅπασιν ; OO γὰρ οἱ μὲν ταύτην εἶχον
τὴν γνώμην, οἱ δ᾽ ἑτέρως ve* οὐδὲ ταύτην μὲν πάν-
τες, οὐ χατὰ ταυτὰ δὲ, ὡς τοὺς μὲν μᾶλλον, τοὺς δ᾽
ἧττον γεγανῶσθαι τῇ φήμῃ, καὶ τοὺς μὲν ὡς ἀλη-
θῶς, τοὺς δ᾽ ἐν σχήματι" ἀλλ᾽ ὥσπερ κοινῆς εὐχῆς
τελεσθείσης, 7j τινος ἡμῖν ἐξαίφνης ἀπ’ οὐλανοῦ
κατιόντος ἐπ᾽ εὐδαιμονίᾳ τοῦ γένους, οὕτω πάντες
τὰς γνώμας ἔσχομεν" καί μοι δοκοῦμεν, μηδ᾽ ἂν
αὐτοὶ δεδεγμένο!, τοσοῦτον ἡσθῆναι" μᾶλλον δὲ ὡς
ἂν αὐτοὶ δεδεγμένοι, μέγα φρονοῦμεν, λογιζόμενοι
μὲν τὰ πρόσθεν, ἐννοοῦντες δὲ χαὶ τὰ νῦν διὰ σοῦ
πᾶσιν ἐσόμενα" συγχαίροντες μὲν ἡμῖν αὐτοῖς,
συγχαίροντες δὲ xal πᾶσιν ἀνθρώποις ᾿ ὅτι τῆς ἀγα-
θῆς τύχης νῦν πάντες ὡς ἀλνθῶς πε'ρασόμεθα, καὶ
νῦν εὐδαιμονία μετ᾽ ἀνθρώπων οἰκήσει, ἐξαληλιμ-
μένων μὲν κατάχρας τῶν τε ἰδίᾳ λυπούντων ἑκάστῳ,
καὶ τῶν κοινῶν δυσχερῶν, ὡς μηδ᾽ ὑπολελεῖφθαι τῇ
μνήλῃ ἀντεισενεχθέντων δὲ ἡδέων χαὶ τερπνῶν
xai γαρίτων, καὶ πλείστης ὅσης ἑἕχασταχοῦ τὴς
βαχχείας. σχιρτώντων ἁπάντων ἐπὶ χοηστῆς ὑπο-
θέσεως. 'A πάλαι μὲν ἐποθοῦμεν, ἰδεῖν δὲ οὐχ
ἀπήντα. ᾿Ηλγοῦμεν δὲ ἀτυχοῦντες " μόναις δὲ ταῖς
εὐχαῖς ἐλείπετο χρῆσθαι, θχλπομένους ἐλπίσι.
Τοιγαροῦν xai γέγονε" xai τοσοῦτό γε, ὥσ᾽ ὑπὲρ

I. Posteaquam tu nuper, Dei munere ac bene-
ficio, istam omnium maximam dignitatem, sane
quam coactus, et necessitati duntaxst non recla-
mans, adiisti, ejusque rei fama in omnes orbis
nostri parles exiit, nemo facile dixerit, qui tum
apud universos homines obortus fuerit plausus.
Non enim alii hanc, alii aliam habebant senten-
tiam ; neque rursus eamdem quidem omnes, sed
non eodem plane comparatam moo, eo quod alli
plus, alii minus allato nuntio eshilararentur, pars
ilem ex animo, pars simulate ; sed vero velut pu-
blici cujusdam voti damaati essemus, aut colo
quisquam repente, ad generis nostri felicitatem,
nobis delapsus fuisset, ita plane animis omnes
afficiebamur. Quanquam mihi sane, nec si ad vota
et spes nostras concessus nobis fuisses, tam effusa
exeultaturi videamur letitia, sive verius, quod te,
quem ipsi optavissemus, accepto, nunc masgnopere
gloriamur. Nempe pariter tum priora nobiscum re-
putantes; tum animo precipientes, que per te mox
usu omnibus ventura sunt : atque οἱ nobie ipsis,
et universis bominibus gratulantes, quod bonam
omnes fortunam nunc demum experturi simus:
quod ipsaque nunc inter homines domicilium habl
tura sit felicitas: oblitteratis penitus, tum his que
privatim quemque cruciabant, tum publicis infortu-
niis : ita ut nein memoriaquidem amplius resideant,
eorumque loco reduotis jucundis et suavibus, e

394 THEODULI MONACHI 392

gratiis, et immensa ubique bacchantis loetitie vi, α ὧν ὅπως ἔσται ταῖς εὐχαὶς εἴχομεν χρῆσθαι, τούτων
omnibusque ob tam bonam causam mire tripu- ὅπως διαπαντὸς ἀπολαύειν ἐξέσται ταῖς εὐχαῖς ἔχο-
diapntibus. Que dudum desiderabamus, sed oculis μεν χρῆσθαι. Τοῦτο ἦν ἄρα τὴν vt» πρὸς χαρπῶν
usurpare non licebat : atque ut frustratione ange- ἁπάντων ἐῤῥῶσθαι φορὰν, xal φιλοτιμήσασθαι ταῖς
bamur, ita solis uti votis, nobis spe calentibus, γοναῖς, ὥσπερ ve τῆς μελλούσης τύχης ἀξιολόγους
reliquum erat. Quamobrem factum id nunc est. τινὰς ἀφορμὰς παρεσχευχκότος τοῦ θείου, δειχνύντος
Et tantum illud omnino, ut quemadmodum quo ἐντεῦθεν τὴν ἐσομένην βοήθειαν.

heo flerent, antehac votis optare habebamus, ita nunc ut perpetuo eis frui nobis liceat, votis optan-
dum habeamus. Atque hoc ipsum haud dubie erat, quod ita copioso tellus nostra frucluum omnium
proventu nuper abundaret, et ambitiosa quadam fecunditate luxuriaret, Deo nimirum future hujus
fortune nostre velut preclaram quamdam lementim jam parante, atque futurum inde premonstrante
auxilium.

II. Verum enimvero nec magnus imperator ex Β΄. Οὐ μὴν ἀλλὰ xai βασιλεὺς ὁ μέγας οὐχ ἀπῆν
hoc aberst theatro. Nostre columenque et gloria τοῦθεάτρου, τὸ γαίης ἐριχυδὲς ἔρεισμα᾽ ἀλλὰ τῶν
terrz (Oppian. Kov y. α΄, 1), sed et ipse tuarum D χατὰ σοῦ θορύδων καὶ κρότων ἐχοινώνε χαὶ οὗτος.
acclamationum plausuumque partem ferebat, quod — 'Av0' ὧν πάντας τοὺς ἄλλους ὑπεριδὼν, co! μόνῳ
preteritis ceteris tui unius rationem habuisset, προσέσχε, τῷ πάνθ᾽ à τοὺς ἄλλους ἐν μέρει χοσμεῖ
viri, que particulatim alios honestant, perfectis- καθ᾽ ὑπερδολὴν συλλαδύντι " qj πολλῶν xal μεγάλων
sime omnia complexi. Ceterum cum multa et οὔμενουν εἴποι τις ἡλίχων xai ὅσων ἐξαρχούντων
magna imperatori in admirationem sufficiant, vix εἰς θαῦμα μᾶλλον δὲ πάντων ὄντα τῶν ἀρίστων ὡς
recensere tamen, quot et quanta sint, quis queat. ἀληθῶς πρυτανεῖον, xai τοσοῦτον ἐν πᾶσιν ἐσχη-
Sive potius eum, qui optimarum laudum omnium κότα τὸ συγχεχωρνχὸς, ὡς πάντας ἁπλῶς τοὺς ἐξ
verissimum prytaneum est, et quiin tantum om- ἀρετῆς βοηθηθέντας, εἰ τούτου δεύτεροι γένοιντο,
nibusin rebus concessum tenet principatum, ut μηδὲν πλέον ζητεῖν, μᾶλλον δὲ σφᾶς ἐντεῦθεν xo-
omnes omnino, quotquot claritudine virtutum in- — σμεῖσθαι. Τούτῳ δὲ τῆς γιγνομένης τιμῆς ὑφαιρεῖν,
signes habentur, si illi secundi sint, nihil amplius τοῦτον οὕτως ἐσχευασμένον, οὐχ ἧττον εἰ xai mapá-
optent. Imo vero ipsorum inde inclarescat gloria, óofov εἰπεῖν dj παρὰ σοῦ ψῆφος sspvóvet, Καὶ
nulla illi parti decoris delibata parte. Eum igitur, θαυμαστὸς τοῖς ἅπασιν ὦν, πῶς ἂν εἴπω, νῦν
hunc plane in mondum comparatum, quamvisabso- μᾶλλον θαυμαστότερον ὥφθη" μᾶλλον δ᾽ ix τῶν
num fortasse dictu est, non[minus tua illa suffra- C αὐτῶν ἀμφότεροι " ὁ piv, ὡς ὑπὲρ πάντας ἀνθρώ-
gatio commendat: et qui omni ex parte admiran- πους τοῦ λογιζομένου τεχνίτης, ἐπειδὴ σὲ τὸν πάντα
dus per se est, hoc ipso, nescio quomodo, haud βέλτιστον εἵλετο - σὺ δὲ ὧν τῆς χρείττονος μοίρας "
paulo nunc sdmirabilior visus est. Sive potius ἐπειδὴ τοῦ πάντ᾽ ἀρίστου xal θαυμαστοῦ βασιλέως
uterque vestrum hac eadem ex re: ille ut supra τῶν ψήφων ἔτυχες. Οὐκ ἄρα οὐτ' dxeivov ἐχρῆν
omnes homines recte arbitrandi summus artifex, ἄλλων ἀντὶ σοῦ προελέσθαι. Οὔχουν οὐδὲ προείλετο,
eo quod te per omnia optimum delegit, tu vero οὐτε σὲ παρ᾽ ἑτέρου ἢ τούτου χεχομίσθαι τὰς ψή-
optimae classis homo, utpote qui prestantissimi φοὺς" οὔχουν οὐδὲ χεχόμισο * ἀλλ᾽ ἀμφτέροις ἐχρή-
in omnibus, et admiratione dignissimi imperatoris σασθε τὰ γιγνόμενα, ὥσπερ ἐξεπίτηδες οἶμαι συνε-
judicio delectus es. Quocirca nec illum alium νεχθὲν τοῦ μὴ δοχεῖν ἐλλελεῖφθαι, ᾿ηγάμην δὲ ἔγωγ᾽
quempiam pre te preoptare oportuit, quemadmo- οὐ μόνον ᾿Αθηναίων χαιρόντων Πλάτων, αλλὰ xai
dum néo preoptavit; neque te ab alio, quam ipso, Πλάτων πολλοῦ τινος ἄξιος ἔχων θαυμαστὰς ᾿Αθη-
accipere suffrsgium, ideoque nec accepisti. Nimi- ναίους.
rum vos inter vos, mutuis reote atque ordine fungebamini officiis, quasi de industria, ut arbitror,
hoc contigisset, ut ne pretermissum quidquam videretur. Mea videlicet sententia non modo exi-
miam promeriti laudem Athenienses videntur, queis in deliciis Plato esset; sed Plato etiam ipse
homo maximi pretii visus, quis hos habuisset admiratores.

III. Atque de me quidem, si vel ante novum ἢ Γ΄. Ἐμὲ δὲ xz! πρὸ τοῦ παρόντος εἴ τις ἤρετο
hunc pontificatum tuum quisquam exquisivisset, σχήματος, τίς ὁ τῶν ἱὲρῶν πραγματῶν καὶ τοῦ με-
quisnam sacrarum religionum ceremoniarumque, γάλου τῆς ᾿Εχχλησίας ὀνόματος ἐξάρχων ἔσται καὶ
et magni Ecclesie nominis moderator procuratlor- χηδεμὼν, σὲ τοῦτον ἂν εἶπον, χαὶ οὐδ᾽ ἂν εἷς ἄλλος
que futurus esset, hunc te profecto ipsum edidis- σοῦ παρόντος ἐχράτει, οὐχ εἰκόσι λογισμοῖς χρώ-
sem ; neo quando tui presentis facullas nobis erat, μενος, οὐδ᾽ ix τῆς τοῦ χρατοῦντος συμπεραίνων
alius omnino ullus superior discessissel; id quod εὐνοίας, οὐδ᾽ ἐγγύς " ἀλλ᾽ ἐξ ὧν ἐγώ σοι καὶ πάντες
nequespeciosis quibusdam rationibus, neque de σύνισμεν" εἰ γὰρ δὴ κεφάλαιον μὲν ἁπάντων xai
principis summa erga te benevolentia, conclu:is- μόνον ὡς ἀληθῶς τιμιώτατον ψυχῶν προστασία,
sem : nihil horum sane, verum ex iis rebus, quas γχαθάπερ οἶμαι ψυχῇ σώματος ' δεῖ δὲ τὴν ταυτησὶ
in te sitas essejuxtamecum omnes norunt. Quippe τῆς ἀρχῆς εἰλημμένον τοσαῦτα πράττειν ὅσα παντες
8i caput rerum omnium, οἱ unum revera maximum ἄνθρωποι" ἐπειδὴ καὶ πάντων προΐστάται * καὶ τοῦδ᾽

393

ORATIO AD NIPHONEM PATRIARCHAM.

994

ἧἣμῖν οὗτος ἐνθάδε ὅπερ τοῖς νοητοῖς ὁ Θεός " εἰ Α est, sacrum animarum regimen, proindre opinor,

ταῦθ᾽ οὕτω δεῖ, σὺ δὲ πάλαι τούτους τοὺς λογισμοὺς
^ , ." μὴ Lj - * ὃ * , -
ἔδωχας " xa: οὐδὲν ἔργον εὑρεῖν, εἰ διὰ πάντων dqi-
Eau ἀλλ᾽ ὅτῳ μᾶλλον ἐξείργασαι, τίς οὕτω φρένας
ὀλίγος xzi τῶν φανερωτάτων ἔγων σχχ!ῶς ὅστις
T » 4 p»
οὐχ ἂν oia: συμφήσαι, ὡς ἄρα νῦν οὐ λαμόύάνεις,
ἀλλ’ ἀπολαμθάνεις τὸ σχῆμα * xal τῶν πραγμάτων
διδόντων, πάλαι χρατεῖν, ἤδη πγοσετέθη τοὔνομα *
- "o “
ὥστ᾽ οὐ τοῦ χεχομίσθαι δεῖ cot μᾶλλον συγχαίρειν,
$ συνάχθεσθαι πάντας, τοῦ μὴ πάλαι τὸ δέον ὡς
» κ«ς͵Ἥ ( . AÀÀ δὲ M P! * »
εἰκὸς χεχομίσθαι * μᾶλλον δὲ col μὲν xat Guou
συγχαίρειν, καὶ οἷς ἀξιόχρεως πόῤῥωθεν ἦσθα, xal
-- e - μοι 1 “ » * »
ὅτι νῦν ἔτυχες * ἥμᾶς δὲ εἰ xal νῦν ὄντως ἐν εὐδαί--
μοσιν ἔχεις, τῷ μὴ πάλαι τούτου πειραθῆνα! τοῦ
μέρους εἰς ἠδικημένους τελοῦμεν.

ut anima corporis sui gubernatio: si illi item,
qui hoo capessit munus, non minus multa necessa-
rio peragenda sunt, quam universis hominibus
reliquis: presidi videlicet omnium et custori, qui
idem in terra mortalibus est, quod etheriis men-
tibus Deus. Cum bec, inquam, sio omnino com-
parata esse oportet, et hec dudum tibi hominum
collecta fuit existimatio, nec difficile est videre,
ulrum spatia heoce omnia decucurreris, verum
in quonam plus opere laborisque consumpseris,
qui heic ita parum prudens, rerumque clarissi-
marum ita imperitus arbiter sit, qui non ultero, ut
equidem arbitror, fateatur non accipere te nunc,
sed repicere hunc habitum, et quod jampridem

res ipse decus tibi dedissent, illius nunc accessisse titulum. Quapropter non magis tibi de ac-
cepta dignitate congratulari debemus, quam communem ex eo omnes dolorem capere, quod non
jamdudum, ut sane, equum erat, justum ac debitum honorem consecutus fuisses : sive potius tibi qui-
dem utroque congratulandum nomine, tum quod eo dignissimus dudum eras, tum quod nunc ade-
ptus es. Nos autem, etsi nunc merito beatis admumeres, quoniam non olim hano experli sortem
fuimus, injuriam profecto perpessis accensendi sumus.

Δ΄. Τῶν δὲ σῶν πλεονεχτημάτων, τοῦ τις ἂν πρῶ- B

πον Tj τελευταῖον μνησθῇ ; πότερον, τῆς ὑπερφυοῦς
ἀγχινοίας xai τοῦ βουλευομένου πρὸς πάντα, xal τὸ
γιγνόμενον μὲν πανταχῆ, ἐν οὐδενὶ δὲ μετάμελον
ἔχοντος, ἢ τοῦ τῆς γνώμης ἐμόριθοῦς xal γενναίου
συγχεκραμένου χάρισιν ἡμερότητος, ὡς μήτε τῷ
μεγαλόφρονι μόνῳ πρὸς ὑπεροψίαν ἐκφέρειν, xal
χαλεπὸν εἶναι τοῖς ἐντυγχάνουσι, μήτε τῷ πράῳ
μεγαλοφροσύνης ἀπούσης πρὸς μαλαχότητα πίπτειν ;
᾿Αλλ ἀμφοτέρων εἴς ἄχρον προύστης, ἡρωϊχὸν μὲν
χαθάπαξ ἔχων τὸ ἦθος xai φόδον ἐγεῖρον ἐν τῷ παρ-
αὐτίχα τῆς θέας χαρίτων δὲ πλήρεις τὰς ὁμιλίας
δειχνύς, ᾿Αλλὰ μὴν τὰ μέχρι τοῦ δεῦρο δοχοῦντα
τῶν ἀπορωτάτων συγγίνεσθαι μόνος ἀνθρώπων εἰς
ταυτὸν ἤγαγες, ὡς μὴ βεύλάφθαι θάτερον * xai νιχᾷς
τοὺς μὲν φιλανθρώπους δικαιοσύνῃ, φιλανθρωπίᾳ δὲ
τοὺς δικαίους * ἢ εἰ βούλει γε, φιλανθρωπίᾳ μὲν φιλ-
ανθρώπους, τῷ δὲ παράδειγμα δικαιοσύνης αὐτὸς
iva, τοὺς δεινοὺς ἐπὶ τούτῳ * ὦ συνδυασμοῦ θαῦμα
χαὶ ζῆλον ἅπασιν ἔχοντος, προσήχοντος μὲν σοὶ,
λυσιτελοῦντος δὲ πόλεσι Νῦν οὐ πένητας ἔστι πρὸς
εὐπόρων χαχοῦσθχι, χαθάπερ ἐν πόλεων ἁλώσει
καρπουμένων τοὺς δυστυχεῖς - καὶ τὰ μὲν σφέτερ᾽
αὐτῶν ἀτόποις ἐπαυξόντων προσθήχαις, ἐχείνους δὲ
κλάειν ἀναγχαζόντων xai χαθιστάντων πενήτων πέ-
νητας * νῦν συκοφαντία χαθάπαξ ἐχπυδὼν ἀπελήλα-
ται * xal πένητες οὗ ψεύδονται πρὸς εὐπόρους * οὐδὲ
πρὸς τὸν ἔχονθ᾽ ὁ φθόνος ἕρπει χατὰ τὸν παῖδ Σο-
φίλου * ἀλλ᾽ ἔστιν ἑκατέροις παρ’ ἀμφοτέρων à δεῖ,
τῶν μὲν ἐν πλούτῳ σφᾶς ἐλεούντων xal συνευχομέ-
νων βίου ῥᾳστώνην * αἰδοῦνται δὲ τοὺς αὐτῶν χρείτ-
τους οἱ πενίᾳ συζῶντες * δεδίασι γὰρ ἄμφω τοὺς
νόμους οὺς αὐτὸς ἰσχυροὺς ποιεῖς, δικαιοσύνῃ πρὸς
πάντα χρώμενος. Nüv εἶδος εὐεργεσίας ἐξεφάνὴ xat-
νὸν, xai πάντας ἁπλῶς εὖ ποιεῖς * τοὺς μὲν ἐνδεεῖς
δι᾽ αὐτὸ τοῦτο, τοὺς δ᾽ ἔχειν δοχοῦντας, ἵνα μὴ τῶν
οὐχ ἐχόντων γένωντα χατὰ τοὺς δεινοὺς τῶν χυύερ-

ParROL. Ga. CXLY.

IV. Quam vero de excellentibus virtutibus laudi-
busque tuis primo, quam postremo dicemus loco?
utrum singularem vim mentis, et prudentissima
in omnibus consilia, qua numeros suos omnes
expletos, nullam autem decretorum reprehensio-
nem habent: an gravitatem animi nobilitatemque
illam mansuetudinis permistam temperatamque
gratiis: ut neque magnanimitate sola ad aliorum
despicientiam efferaris, gravisque tecum agentibus
fias, neque rursus lenitate, remota magnitudine
animi, ad mollitiem prolabaris? Tu vero hoc utrum-
que perfectissime moderaris, nimirum heroica
plane preditus indole, suique formidinem primo
prolinus conspectu ciente, sed idem comitate et
gratia refertos exhibens congressus. Ceterum que
duo antehac vix, ac ne vix quidem, convenire posse
videbantur, ea tu unus mortalium sic in unum
conduxisti, ut alterum alteri nihil officeret : nempe
mites ac humanos justitia anteis, lenitate justos,
seu si mavis, lenes indulgentia, hos autem, qui
justitia insignes habentur, quod ejusce virtutis
ipsemet exemplar es: o admirabilem omnibus atque
gloriosam conjunctionem ! que sic tua propria est,
utin primis fructuosa sit reipublice. Non enim
nunc amplius opprimere inopes ac vexare divitibus
licet, qui perinde ut in captivitate urbium fleri
Bolet, ex miseris compendium capantes, suas qui-
dem copias ingentibus accessionibus adaugebant,
pauperes autem ad lamenta ac lacrymas compelle-
bant, atque de pauperibus pauperrimos consinna-
bant. Sed et quadruplatorum exterminate penitus
nunc sunt calumnie: neque defraudant tenuiores
eos qui locupletiores sunt, neque dirus habentem
aggreditur livor αἱ ille Sophili aiebat filius (So-
phocles, Αἴαντι 157), sed mutua alteri alteris offlcia
praestant; quando et gravis horum fortuna locu-
pletes miseret, facilioremque vite rationem ipsis

13

395

THEODULI MONACHI

396

exoptant: et hi rursus qui egestate conflictantur, À νητῶν, oi xai γαλήνης οὔσης χρῶνται τῇ τἔχνῃ, μὴ

potentiores colunt 80 observant, nempe leges
utrique metuunt, queis vim &uam ac robur astruis,
cum omnibus in rebus justitiam servas. Tum no-
vum quoddam beneflcientie nunc apparuit genus,
et tu simpliciter bene de universis mereris : de
inopibus videlicet, inopie ipsius causa, de iis
autem, quibus meliuscule esse videtur, ne et hi in
illam egentissimorum recidant classem: solertium
sane more gubernatorum, qui ne tum quidem cum
sudum 80 serenum est, ab 'arte sua recedunt, ue
qua forte illisum cautibus diffringatur navigium.
Quanquam vero, 8 nullo dum mortalium istuc pre-
Btitum fuisse affirmare habemus, nec ad aliquod
referre licet exemplum: solus tu enim reperisti,
solus protulisti in lucem : exsistent tamen, opinor,
qui illud emulabuntur, eritque fortassean, cum
tuis hisce secunda tempus edere conabitur. Verum
enim vero quod ita plane cum benigne aliis facis,
delectaris, quasi si tibi ipsi illud tribui censeas
beneficium, quod sic item promptus ad largiendum
eB, ut vix alius ullus, quemadmodum arbitror, ad
&ccipiendum : atque has unas maximasque tibi
opes esse statuts, quidquid habes, ad alios trans-
ferre, eosque quod tute antea fueras, te quod illi
erant, fieri, hoc ipsum tuum profecto solius et
proprium est,in quo nullum neque habuisti, neque
unquam habiturus es, socium : unus tu enim, ul
rem verbo absolvam, adversus graviores fortune
arumnas,in omni vita egregie depugnasti, atque
inqualem illam deam, quoad poteras, ut ad equa-

περιῤῥαγῇ που τὸ σχάφος προσεγχύρσαν σπιλάσι.
Καίτοι τοῦτο μὲν εἰ καὶ μηδενί πω τῶν ἁπάντων
εἰργασμένον ἔχομεν λέγειν, οὐδ᾽ ἔστιν εἰς παράδειγμ᾽
ἀνενεγχεῖν * μόνος γὰρ ἐξεῦρες xal μόνος προὔφη-
νας * ἀλλ᾽ οὖν ἔσονταί τινες ζηλωταί * xal φιλονεική-
σει ποτ᾽ ἂν ἴσως ὁ χρόνος δοῦναι τὰ δεύτερα * τὸ δ᾽
οὕτω μὲν χαίρειν εὖ ποιοῦντα τοὺς ἄλλους ὥσπερ
αὐτὸν εὖ πάσχειν νομίζειν, οὕτω δὲ πρόθυμον εἶναι
διδόντα, ὡς οὐδ᾽ ἂν εἷς οἶμαι λαμδάνων, καὶ τοῦτον
ἡγεῖσθαι μόνον πλοῦτον καὶ μέγιστον, τὸ μετατιθέ-
ναι πρὸς ἑτέρους τὰ ὄντα * xal τούτους μὲν ὅπερ αὖὐ-
τὸς, αὐτὸν δὲ ὅπερ ἐχεῖνοι γίγνεσθαι ^ τόδ᾽ ἄρα σὸν
αὐτοῦ μόνου xal κοινωνὸν οὐχ ἔσχες, οὔτε μήποτε
χτήσῃ * μόνος γὰρ ὡς εἰπεῖν διαγέγονας πρὸς τὰ τῆς
τύχης ἀμιλλώμενος πάθη, καὶ τὴν ἀνώμαλον ἄγων
εἰς ἴσον τό γε xarà σαυτόν * xal μὴν τὰς ὁσημέραι
συναφὰς γαμηλίους, καὶ συσσίτια πενήτων ὁπὲρ τὴν
χρείαν, καὶ χρεῶν ἀτόπων ἀποχοπὰς, χαὶ δεσμωτῶν
λύσιν, χαὶ εἰρχτῶν ἄφεσιν, xxi τὰς ἐν τοῖς νοσοῦσι
παραμυθίας, xal τὴν τῶν ξένων ὑποδοχὴν καὶ φιλαν-
θρωπίαν, καὶ πόλλ᾽ ἕτερα, καὶ τὸ μέγιστον τοὺς ix
πολλοῦ μὲν ἱερῶς στασιάζοντας, ἄρτι δὲ νενευχότας,
xxi προσδοχωμένους αὐτίκα μάλα τιμήσειν ὁμόνοιαν "
ὃ τίνος ἂν πρόσθεν κατὰ γνώμην εἰσῇει ; ποίᾳ ταῦτ᾽
ἔνεστι ψυχῇ παραδαλεῖν ἀνθρωπίνῃ ; Ὧ τίς ἄσει μὲν
πάντα, ἄσει δὲ κατ᾽ ἀξίαν ; Ὧ τίς ἀχούσας οὐχ εὖ-
θὺς ἀνίσταται τῇ oy, καὶ τὸν εἰργασμένον ἐθέλων
ὑπὲρ πάντας σεμνύνειν, πληρούμενος ἐνθουσιασμοῦ
σιγῶν ἐμφαίνει τὸ θαῦμα; Ἐγὼ δὲ καὶ τἄλλα μὲν

δυστυχὴς, ἑνὶ ὃὲ μάλιστα τούτῳ ὅτι τῆς τούτων ἀπο-

litatem reduceres, operam dedisti. Adhec porro C λείπομαι θέας, xal οὐχ ἀπολαύω παρὼν τῆς ἀρχῆς

quotidianas istas tuas collationes epulasque nu-
ptiales, et lautiusculas, quam pro necessitate,
pauperum invitationes, et immanis eris alieni al-
levamenta, οἱ solutionem vinctorum custodiarum-
que missionem, et egrorum coneolationes, et in
recipiendis hospitibus humanitatem, et complura
id genus alia, denique quod vel maximum est,
sanctis jamdiu contentionibus distractos, nuno
&utem inclinatis animis, ut spes est, propediem

τὰ γιγνόμενα " ἣ σώζοιτο ἐνιαυτῶν συχναῖς περιό--
δοις, εἷς τελευτὴν εὖ μάλα παγίως τῶν πραγμάτων
χωρούντων * σώζοιτο δὲ βασιλεία τὰ μόνα καὶ πρῶτα
χάλλιστα χαὶ πρέποντά γε ἀλλήλοις. Καὶ γένοιτο μὲν
ὑμᾶς εἰς τὸ ᾿Αργανθωνίου γῆρας ἀφῖχθαι, xal εἶ τις
ἄλλος ὑπερδεδηχὼς εἴη τοὺς ὄρους ᾿ συνεῖναι δὲ
μόνοις ἀεὶ τοῖς βελτίστοις ἐπιδιδοῦσιν ὅσον ἔξεστι
πλεῖστον, ὡς ἂν xal τοῖς ἐπιγιγνομένοις εἴη πειρᾶ-
σθαι τῆς παρ᾽ ὑμῶν εὐπραξίας.

concordiam culturos, quod cui vel in mentem antea venerat? cui hec, inquam, animre humane compa-
rare fas est ? O quis hsec omnia canet ? canet autem ex merito? Ὁ quis hec auribus usurpans non pro-
tinus excitatur animo ; atque dum auctorem pre omnibus laudando exiollere conatur, non mor
velut numine quodam instinctus, obmutescendo prodigii hujus magnitudinem declarat ? Me vero
eum in ceteris infelicem, tum in hoc uno presertim quod ab operum istorum absum spectaculo;
nec preesens, quem par erat, de sacra ista dignitate tua, capio fruclum. Quam longo aunorum circuitu
sartam tectam tibi manere discupio: rebus omnibus ad flnem usque vite prospero et constanti te-
nore procedentibus. Salva item et incclumis imperatoria majestas sit opto; que res dus sole et
prime pulcherrime sane sunt, et optime inter se convenieunt. Vos autem fata ad Argünthonil, et si
quis alius ultra communes svi terminos evectus est, senectam, venire sinan!, stque in secundis
perpetuo rebus, et his, quantum fieri potest maximum assidue capientibnas inorementum, versari, ut
posteri etiam traditam ἃ vobis propagatamque experiantur felicitatem.

291

LAUDATIO REGIS CYPRI.

398

TOY AYTOY
EIZ TON PHTA THX KYIIPOY

EJUSDEM

LAUDATIO REGIS CYPRI.

Α΄. Ὑψηλότατε, ἐνδοξότατε, εὐγενέστατε, λαμπρό- A

τατε, μέγα ῥὴξ τῆς Κύπρου. Οἱ πλεῖστοι τῶν εἰς
τὴν μεγαλόπολιν ταυτηνὶ καταιρόντων, ἐπειδὰν πολ-
λὰς ἀμείψαντες χώρας xxl πόλεις xal νήσους xai
ἠπείρους, διηγεῖσθαι τὰς ἑαυτῶν περιόδους ἐθέλωσιν
οἷς ἂν ἐντυγχάνωσι νύχτωρ xal μεθ᾽ ἡμέραν, xai
μάλιστ᾽ ὁπόσοι γλῶτταν ἔχωσιν ἀρχοῦσαν ἐκ φύσεως
ἐξαγγέλλειν τὰ τῆς διανοίας ἀπόῤῥητἄ, βελτίους ἕαυ--
τῶν γίνονται μᾶλλον, ὅταν εἰς τοὺς σοὺς ἐπαίνους
ἑαυτοὺς ἀπολύσωσι, xai τὰς ἡνίας τῆς γλώττης ἐν-
δῶσι ^ χἀπειτα ἐρωτώμενοι πρὸς τῶν ἀχουόντων,
πῶς φύσει φιλοθεάμονες ὑπάρχοντες, xai πολλοὺς
διεληλυθότες τόπους, καὶ πολλῶν ἀνθρώπων ἄστεα
καὶ νόον ἐγνωχότες, τὴν τῆς Κύπρου μᾶλλον ὑμνοῦσι
πολιτείαν, χαὶ τὴν δικαιοσύνην τὴν σὴν, χαὶ ὅσα πλου-

τεῖς, ἀγαθὰ, ἐκεῖνο δὴ τὸ τῆς ᾿Αριστοτελιχῆς σοφίας Β

ἀπόφθεγμα μιμησάμενοι ἀποχρίνονται * ὡς γὰρ ἐχεῖ-
νος ἐρωτηθεὶς διατί τοῖς χαλοῖς μαχρότερον ὁμιλοὺῦ--
μεν, τυφλοῦ τὸ ἐρώτημα εἶναι: ἀπεχρίνατο, οὕτω καὶ
οὗτοι παρ᾽ ὁτωνδήποτε ἐρωτώμενοι διατί τοῖς ἐγχω-
uoc ἐπιπλέον τοῖς σοῖς ἔνδιατρίδουσι, xal γλυχύ-
τητος γέμον ἡγοῦνται ἐντρύφημα τὰ σὰ διηγήματα,
χωφοῦ φασιν εἶναι τὸ ἐρώτημα. Τῶν γὰρ τοιούτων,
ὡς εἴρηται, πολλάχις διηγουμένων τὰ χράτιστα τῶν
σῶν ἀγαθῶν, xal πάντων ἀχουόντων xai θαυ-
μαζόντων, Ὅστις ἀνήχοος ἔμεινε, φασὶ, χωφὸς ἂν
εἴη͵ πάντως ἐξ αὐτῆς γῆς γενέσεως, καὶ τῆς βελτίονος
λειπόμενος τῶν αἰσθήσεων * πολλῶν γὰρ πελαγων xal
θαλασσῶν οὐσῶν, ὁπόσχι νήσους ἔχουσι μεγίστας τε
xai ἐλαχίστας, καὶ ὁπόσαι μέσην ἔσχον θέσιν, οὔτ᾽
ἐκ τῆς Ἰνδικῆς, οὔτ᾽ ἐκ τῆς ἔξω τῶν ᾿Ατλαντίδων,
οὔτ᾽ ἐκ τῆς ἐντὸς, καὶ ὅσην Ἡράχλειοι στῆλαι ὁρί-
ζουσι, φήμη τις ἡμῖν ἀφίχετο χλέος ἐπιφερομένη
τοιοῦτον, ἡλίχον xai οἷον ἡ Κύπρος ἧ σή οὔθ᾽ j,
Χρυσῆ λεγομένη Χεῤῥόνησος, οὔτ᾽ ἡ τῶν ἀρχτιχῶν
τῆς οἰκουμένης προχαθημένη μερῶν Θούλη, οὔτε
τῶν Βρετανιχῶν οὐδεμία * ναὶ μὴν, οὐδὲ τῶν ὅσοι
πρὸς μεσημῦρίαν καὶ νότον ἄνεμον οἰχοῦσιν ᾿Ινδοὶ
xai Αἰθίοπες, θαυμαστὴ τὸ μέγετος Ταπροδάνη "
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ d, πλησίον καὶ γείτων τοὶς τῶν Ὑρχανῶν
ἔνεστι Κασπία *. οὐδ᾽ ὅση ix Γαδείρων τε xai 'Hpa-
κλείων ἀρχομένη στηλῶν ἄνεισι μὲν ἄχρι xal ἐς τοὺς
ὑπερδορείους ἔγγιστα Σκύθας, περατοῦται δ᾽ ἐς Κύ-

vov τὴν σήν - ἢ μᾶλλὸν ἄρχεται μὲν ἐκ Κύπρου,

I. Celsissime, gloriosissime, generosissime, illu-
sirissime, magne rex Cypri. Plerique eorum qui pere-
gre ad magnam hanc urbem (Constantinopolim) ap-
pellunt, postquam multis peragratis regionibus, et
oppidis, et insulis, et provinciis, itinera sua iis qui
noctu aut interdiu obvii forte fuerint, enarrare vo-
lunt : et {ΠῚ ἴῃ primis, qui ad enuntianda recondita
animi sensa, satis instructam a natura accepere
linguam, tum haud paulo sane meliores scmetip-
Bis fiuut oratores, cum in tuas sese laudes solvunt,
lingueque laxant habenas. Mox vero ab audito-
ribus interrogati, qui flat, ut homines natura vi-
sendi studiosi, el tot. pervagati loca, et qui Mul.
torum novere urbesque animosque virorum (095. Α΄, 3)
rempublicam Cypriam, tuamque justitiam, et
qua preterea plurima tibi adsunt bona, potisei-
mum in colum ferant, ac celebre illud Aristote-
lice sapientie alludentes dictum respondent. Quippe
ut ille, cum ab ipso aliquando quereretur, quare
diulius cum pulchris versamur ? cxci eam esse interro-
gationem dicebat. (Diog. Laert. v. 20.) Ad eumdem
et hi modum, rogitante forte quopiam, quid ita lon-
gius tuis immorantur laudibus, illosque de tuis re-
bus sermones pro dulcissimo oblectamento habent?
surdi propriam aiunt esse quaestionem ; hujusmodi
enim bominibus, ut diximus, pene quotidie de tuis
bonis optima queque commemorantibus, aliisque
omnibus audientibus — admirantibusque, qui
solus talium narrationum expers mansit, hunc
haud dubie ex ortu ipso surdum sensuumque prt-
stantissimo orbatum fuisse dictitant. Cum plurima
enim passim aquora ac maria sunt, quecunque
insulis ornata sunt, eive maximis minimisque, sive
mediocri ambitu preditis, neque ex Indico tamen
mari, neque illo ultra Atlantidas exporrecto, neque
hoe quod citra easdem late satis patet, et Hercu-
leis circumscribitur columnis, ulla ad aures
nostras allapsa fama est, ejusmodi secum glorie
splendorem afferens, qualam quantumque Cyprus
ista tua : non illa sane, qua fertur, Aurea Cher-
sonesus, non aquilonarium orbis partium prin-
ceps Thule, non ulla Britannicarum, non ex iis
item quas ad meridiem austrumque [Indi et
AEthiopes incolunt, ingenti magnitudine superba

399

THEODULI ΜΟΝΑΘΗ͂Ι

400

Taprobane, neque quas vicinum proximumque περατοῦται δ’ ἐς τὰς Ἡρακλείους στήλας * οὕτω γὰρ

Hyroanis gentibus msre Caspium habet, nequc
quam amplum est, quod e Gadibus Heroulisque
columnis erumpens, ad ipsos usque hyperboreos
Scythas proxime ascendit, ad tuam vero concludi-
tur Cyprum, sive verius a Cypro initium ducit,
lerminum ad columnas accipit, sic enim justius
decentiusque loquemur. Quippe cum duo extremi
fines cultioris hujus nostrique maris sint, quorum
alteri famosa et inclyta insula Cyprus pretenditur,
alter Herculeis columnis describitur, hic ego pri-
mas merito sibi vindicare cireumfusum Cypro mare
staluo; atque indidem omnem illam humide na-
turae vim exortam, ad Herculeas usque deferri ter-
minarique columnas, potius dicendum esse, quam

eontra: tum hanc etiam utrique termino regulam p

legemque posthac fore dixerim, ut nostro vide-
licet mari de Cypre, non Herculanis illis columnis,
initium constituatur. Nam et almam hanc rerum
omnium altricem solis flammam, hane, inquam,
mundo universo lumina prebentem diurnam lam-
padem, ex illa coli plage suum auspicari curricu-
lum, evoomni, omnes videre mortales : qua parte
Cyprum Deus plantavit, quibus etiam de partibus,
Solis ejus, quem mentis duntaxat intuemur oculis,
Servatoris videlicet nostri Dei, familiaris conde-
scensionis lumen conspectum fuit, illudque toto
orbe diffusum gaudii mysterium, ut in tantum
utique tenebricosa, et obscura, et immansueta,
que ad columnas Herculeas sita sunt, esse necesse
sit, in quantum Cypro finitima, et humanitate
temperata, et mitia, et illustri perfusa luce sunt,
&deoque non corpora modo delectant, sed ipsas
etiam animas : quotquot mente et intelligentia
Deum Sermonem nosira gratia, assumpta carne
indutam, et supplicio affectum, etin vitam regres-
sum, cernunt. Ut paucis igitur absolvam, tantum

δικαιότερόν τε xai εὐπρεπέστερον λέγειν *. δυοῖν γὰρ
ὄντων ἄχρων τῆς ἡμέρού ταύτης xal ἡμετέρας θα-
λάττης, xai τοῦ μὲν τῆς περιδοήτου χαὶ θαυμασίας
προχκαθη μένης Κύπρου, τοῦ δ᾽ ὑφ᾽’ Ἡραχλείων ὁρι-
ζομένου στηλῶν, νιχᾷν ἔγωγε τίθεμαι τὰ πρεσδεῖα
τὴν περὶ Κύπρον ἔχειν θάλασσαν, καὶ αὐτόθεν μᾶλ-
λον ἠργμένην τὴν ὅλην ταύτην λέγειν ὑγρὰν οὐσίαν,
ἄχρι καὶ ἐς τὰς Βρακλείους κατιέναι xal περατοῦ -
σθαι στήλας, f, τοὐναντίον. Καὶ τοῦτ᾽ elvat τοῖς
ἄκροις ἀμφοῖν ἔκ γε τουνῦν ἐφεξῆς χανόνα xai νόμον
ἕγωγε λέγω * τίθεσθαι δηλαδὴ τὴν ἀρχὴν τῇ καθ᾽
ἡμᾶς ταύτης θαλάττῃ ix Κύπρου, xai μὴ ἐξ 'Hpa-
χλείων στηλῶν * xai γὰρ τὴν τὰ πάντα βόσχουσαν
ἡλίου φλόγα, τὴν πάγκοσμόν φημι τῆς ἡμέρας λαμ-
πάδα, ἐκεῖθεν ἀρχομένην ὁρῶσιν ἐξ αἰῶνος ἅπαντες
ἄνθρωποι. Ὅθεν ἣἡ Κύπρος πεφύτευται πρὸς Θεοῦ,
xàx τῶν μερῶν ἐχείνων ἡμῖν xal τὸ τῆς τοῦ νοητοῦ
ἡλίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ συγχαταθάσεως ὥφθη
φῶς, καὶ τὸ τῆς παγχοσμίου χαρᾶς μυστήριον * ὡς
εἶναι παρὰ τοσοῦτον ὡς ἀληθῶς τὰ παρὰ τὰς 'Hoa-
χλείους στήλας μέρη σχοτεινὰ καὶ ἀλαμπῆῇ xal ἄγρια,
παρόσον τὰ παρὰ τὴν Κύπρον ἥμερα xai προσηνῆ
xal λάμποντα * xal τέρποντα μὴ μόνον σώματα, ὅτι
μὴ xái ψυχὰς αὐτὰς ὅσαι νοερῶς ὁρῶσι, δι᾽ ἡμᾶς
σαρχωθέντα Θεὸν Λόγον, καὶ παθόντα xal ἀναστάντα,
χαὶ συνελόντα φάναι, τοσοῦτο βελτίων τῶν δυτικῶν
tà ξωθέν τε xai ἐκ Κύπρου, ὅσον ἀλήθεια ψεύδους *
εἰ γὰρ τὰ μυθώδη πάντα ψεύδους ἀπόζοντα γέλωτα
ὀφλισχάνει, T, που τὰ Ἡραχλέους ἅπαντα μύθοις χαὶ
πλάσμασιν ἐρειδόμενα, γέλωτά τε ὀφλισχάνει μα-
xpóv, καὶ χλεύην ἅπασαν ἐπισύρεται " ὥστε ποῦ
τῶν εἴχοτων τὰ ψευδῆ τῶν ἀληθῶν ἡγεῖσθαι, καὶ
ἃ γέλωτος πέφυκεν ἄξια, τῶν ὑμνουμένων xal μα-
χαριζομένων ἄρχειν; Οὕτω πανταχόθεν εἰχότως
ἡ σὴ τὸ δίκαιον ἔχει Κύπρος τὰ πρωτεῖα χομί-
ζεσθαι.

occidentalibus regionibus bonitate orientales et Cypria prestant, quantum veritas mendacio. Nimirum si
fabulosa que mendacium redolent, omnia risum merito debent, utique et Herculis facinora omnia, quippe
fabulis figmentisqueinnixa, et magnos merenturrisus,etemne ludibrii genus ultro invitant atque attrahunt.
Quam itaque indignum fuerit falsa et ementita ante vera esse: οἱ qua risu ex se digna sunt,
principem inter ea tenere locum, que summis ornantur laudibus, et in beatissimis habentur?
Adeo sane omni ex parte meritissime suum Cypro tux jus constat, ut primas ipsa ferre debeat partes.

lI. Atque hec quidem commoda, nullo administro

Β΄. Kai ταῦτα μὲν ἀμέσως ix Θεοῦ τἀγαθὰ Κύπρῳ

intermedio, unice ἃ Deo insule Cypro dudum ἢ τῇ νήσῳ προὐπάρχοντα φαίνεται " ἁ δ᾽ ἐκ Θεοῦ διὰ

tributa fuerant : que per te vero, et propter te,
optimum Deo repertum ministrum, Deo auctore
accesserunt, et postmodum adjecta sunt, quis pro
fame magnitudine digne satis enarraverit? Rur-
sus quis non pro dignitale rem verbis exsecutus,
non totus pudore confundatur ? coram nimirum
illico et ante oculos presentanea objecta confuta-
tione. Quippe injustitia omnis fundamenta de
insula exterminasti, que undique ex ille evelleras
funditusque sustuleras. Illius autem loco introdu-
ctam justitiam, in domum familiaritatemque inti-
mam recepisti, ut que apex virtutum, atque radix
ct fundamentum!concinni ordinis est, ejus maxime,
qui rebus publicis ornatum affert, cunctisque

σοῦ xat διὰ dk χράτιστον ὑπηρέτην εὑρημένον Θεῷ
προσγέγονέ τε χαὶ ἐπεγένετο, τίς ἂν ἀξίως τῆς φήμης
εἰπεῖν δυνηθείη ; τίς δ᾽ οὐκ ἀξίως εἰπὼν οὐκ ἄν at-
σχυνθείη ; τὸν αὐτίχα ἔλεγχον ἔχων πρὸ ὀφθαλμῶν
ἀνθιστάμενον * ἀδιχίας μὲν γὰρ ἁπάσης κρηπῖδας
τῆς νήσου ἐξώρισας, πανταχόθεν αὐτῆς ἀνελὼν, xai
ἀφανισμῷ παντελεῖ παραδούς " διχαιοσύνην δ᾽ ἀντείσ-
ἐνεγχᾶς τε xal εἰσῳχίσω xal ᾧχειώσω, ἅτε τὰ πρῶτα
φέρουσαν τῶν καλῶν xal ῥίζαν xai θεμέλιον εὐταξίας
οὖσαν, ὅση τὰς πολιτείας χοσμεῖ χαὶ ἁρμονίαν τοῖς
ἀνθρωπίνοις ἐντίθησι πράγμασι πᾶσιν, οὐ λόγῳ μό-
νον τῆς ἀρετῆς χοσμῶν τὸ σεμνὸν, τὰς τῆς διχαιο-
σύνης δηλαδὰ πλάστιγγας καὶ τῶν τοιούτων χανόνων

τὸ ἀῤῥεπὶς, ἀλλὰ καὶ πράξεσι χαταλλήλαις βεδαιῶν

A01

LAUDATIO REGIS CYPRI.

402 .

τὴν εὐχοσμίαν τῶν λόγων, διχαστὰς μὲν ἐπιστήσας À humanis negotiis suum impertit concentum ; non

xav ἐχλογὴο [τοὺς ἀριστους, φύλαχας xat προστάτας
τῆς ἰσηγορίας τε xal σονομιας, ὡς μὴ λάθῃ ὃδιαρ-
ὁυὲν τὸ συμφέρον * ἀγορανόμοι τε xai ὀψονόμοι καὶ
διχασπόλοι διηνεχῶς περιίασι τὰς ἀγορὰς xai πᾶσαν
τὴν νῆσον, ἔφοροι τῶν ὠνίων καὶ πράσεων, καὶ φρου-
poi τῆς δίχης ἀχάματοι * ταξιάρχας τε xal τῆς εὐνο-
μίας διοικητὰς μὴ μόνων τῶν δημοσίων πράξεων͵ ἀλλὰ
xai τῶν ἐν τοῖς δήμοις ἠθῶν xxi. λόγων xai τρόπων,
ὡς ἂν μαραίνηται μὲν xal ἀπῇ τὰ xaxà, ὅσα τὴν τοῦ
ψεύδους ἔχει προπέτειαν xal ἐπιορχίαν, θάλλῃ δὲ xai
ἀνθᾷ τὰ χαλά * σεμνότης ἠθῶν, xxi λόγων εὐστάθεια *
καὶ γλώττης εὐσχήμων ἀλήθεια περὶ πᾶσαν τὴν νῆ-
σον, καθάπερ ἄνθη χατ᾽ ἀγροὺς xai ζέφυρος ἐν θέρει,
τέρποντα xal νοῦν xal λόγον xal αἴσθησιν περιφα-
νῶς. Οἴμαι δὲ xal Πλάτων εἰ περιῆν, ἐμιμήσατό σε
Bw καὶ ἡγάπησε τὴν σὴν ταυτηνὶ πολιτείαν μᾶλλον
ἣ τὴν αὐτῷ νομοθετηθεῖσαν πάλαι * καὶ τοῦ συνεχῶς
εἷς Σιχελίαν ἀφέμενος πλεῖν, ἔπλει ἂν μᾶλλον εἰς
Κύπρον ἕνεχα σοῦ xai τῆς σῆς πολιτείας τε καὶ vo-
μοθεσίας.

eaim verbotenus duntaxat virtutis hujus excellen-
tiam ornas, lances illius nimirum, et ejusmodi
trutinarum nusquam inclinantem constantiam
commendans, verum etiam pulchre convenientibus
actionibus honoram orationem comprobas, dum
&aori dilectu optimos quoque coivilis libertatis
jurisque equalitatis custodes ac presides juri di-
cundo preficis, ne per incuriam (ortasse diffluat
paulatim egregium publicum, tum «diles etiam
et macelli reique frumentarie prefecti, et preeto-
res quesitoresque, fora omnia omnemque insulam
perpetuo obeunt, mercimoniorum atque negotia-
tionum arhitri, et indefessi justitie vindioes :
adhec ordinum item moderatores preficis, οἱ
equi ac decori curatores, non publicarum modo
rerum atque actionum, sed in ipsis etiam popu-
lis occurrentium affectionum studiorumque,et ser-
monum, et morum, nempe ul evanescant penitus
exiganturque mala, quecunque mendacii temeri-
tatem pejerationemque adjunctam habent, vigeant

autem floreantque bona : honesta nimirum morum gravitas, οἱ dictorum fldes, ao constantia, et
deeor& lingue veritas; idque per totum insule ambitum, haud aliter quam in agris flores, In
esstale zephyri vigent, que et animo, et sermonibus, et sensibus luculentissima pariunt oblecta-
menta. Quocirca et Platonem ipsum,si hodie nobiscum ageret, te imitaturum, tuamque istam
rempublicam illi, quam suis ipse legibus olim descripserat, antepositurum crediderim, atque adeo
illa tam crebra in Sicitlam omissa navigatione, Cyprum nuno potius, tua tumque reipublice atque

legum discipline gratia, petiturum.

I". Τῶν δὴ τοιούτων τῆς νήσου ταύτης ἀρετῶν αἵ-
ttoc μὲν σὺ, αἴτιος δ᾽ ἢ σὴ δικαιοσύνη, βάσις γενο-
μένη καὶ χρηπὶς xia θεμέλιος ἀχλόνητος τῆς xa-
λῆς οἰκοδομίας σὺν ἁρμονίᾳ xai στάθμῃ χκρατί-
στῃ. Τοῖς ἢγὰρ τοιούτοις χρηστοῖς συνοιχοδομεῖται
xai ἐποιχοδομεῖται xal τὸ χράτιστον τῆς ἀγάπης
xal διὰ πάσης ἔρχεται τῆς ἐργασίας - χαθάπερ
χρῶμα χρυσοῦν ἐπανορθοῦν χαὶ νέμον εὐφροσύνην
ψυχῇ τε xai σώματι * ἢ μᾶλλον χαθάπερ τις δεσμὸς
περισφίγγων καὶ συναρμολογῶν τὴν ὅλην τῶν εἰρη-
μένων συνθήκην καλῶν. "Avsu γὰρ ἀγάπης οὐδὲν τῶν
ἀγαθῶν ἀγαθόν - αὕτη γάρ σοι καὶ τῆς φιλοξενίας
γέγονεν αἰτία σαφὴς, καὶ πάντων μὲν, μάλιστα δ᾽
ἁπαντων τῆς tiv αἴχμαλώτων ἐλευθερίάς * ὁπόσοι
πλανῶνται μὲν περιφερόμενοι xai περιαγόμενοι παᾶν-
ταχοῦ τῆς οἰχουμένης, χαὶ τῶν τῆς αἴχμαλωσίας
πειρῶνται δεινῶν * ἐπὰν δ᾽ ἐς τὴν σὴν ἀφίχωνται Κύ-
προν, ἀφικνοῦνται δ᾽ ὅσοις ἂν εὐμενέστερον ἀφθαλμὸν
ἐπιδάλῳ Θεὸς, εὐθὺς καὶ μεταδολὴν ὁρῶσι flou, καὶ
δυστυχίας ἀπαλλαγὴν, καθάπερ λέπρας κάθαρσιν
θαυματουργοῦντος Χριστοῦ - ὡς γίνεσθαι παρζδοξον
τρόπον τὴν ἀπορίαν εὐπορίας μητέρα, καὶ τὴν δυστυ-
χίαν εὐδαιμονίας πηγήν. Ὅσα γὰρ αἰχμαλωσίαις ἕπε-
ται δεινὰ, καὶ οἷς ἐπαρῶνται πάντες καὶ ἀπεύχονται
μὴ τυχεῖν, πάντα ταῦτα εἰς εὐχῆς μετενήνεχται λῆ-
Ev. αὐτοῖς, ὁπόσοι τῆς σῆς πεπείρανται νήσου, xal
otiq σοῖς προσέσχον τὴν γνώμην χρηστοῖς. Οὐ γὰρ
ἔστι γέγειν ὡς ὁ τῆς τύχης ἔῤῥιψε κύδος αὐτόθι σφᾶς,
οὐδ᾽ ὅτι ἄδηλα φύων χρόνος ἔδειξε τοῦτο τοῖς ταλαι-
πώροις καινόν * ἀλλ’ ἡ καλῶς τε xal εὐμενῶς ἄνωθεν
αὐτοῖς διατεθεῖσα θεία πρόνοια χαλῶς καὶ τούτοις εἰς

III. Hujuscemodi igitur insule istius virtutum
causa tute es, et tua pariter justitia, que basis
et fundamentum, et solidissima substructio pul-
cherrimi edifloii, est, cum solerte partium de-
scriptione, optimaque amussi. Cum illiusmodi enim
virtutibus una exedificatur ac superstruitur pre-
clarum illud charitatis decus, atque reliquum omne
pervadit opus : instar aurei coloris, omnia ador-
nantis, animoque pariter et corpori suavissimam
dispensantis Jucunditatem : aut verius, instar nodl-
cujusdam, virtutum earum, quas diximus, totum
constringentis compingentisque contextum. Sine
charitate enim bonarum rerum nulla bona est; ea
quippe tu& hujus hospitalitatis verissima tibioausa
eset, ea concesse omnibus libertatis,sed omnium ta-
men maxime cap ivis causa est, qui ultro citroque
perorbem universum vagi ac palantes circumlati ac-
tique, et durissime servitutis devorantes miserias,

D quandoque in Cyprum tuam veniunt; veniunt autem

quotquot benigniore Deus oculo respicit, simul
etiam fortune sue mutationem vident, erumne
que omnis depulsionem : quasi repentinam lepre
purgationem, Christo miracula patrante, ita ut
novo et inaudito quodam modo mater opulentié
inopia, et felicitatis fons exeistat calamitas. Que
enim cunque caplivorum conditionem cireumstam
mala, queque abominsantur omnes, et ne ullo
tempore sibi accidant optant, heo omnia in voti
sortem omnibus, qui iasulam tuam sunt experti
el ad clementiam tuam ae fidem animum suum
applicuere, translata sunt. Neque onim reote dixe

403 THEODUL! MONACHI 404

ris cscu quadam fortune alca istuc conjectos À τὴν σὴν ἐπικράτειαν ἤνεγχεν, ὡς καταστῆναι τὸ πάνυ
fuisse, neque Occulla tempus quod parit (Soph. τοι χαλεπὸν τῆς αἸχμαλωσίας δεινὸν εὐθυμίας ἀρχὴν,
Αἴαντι 652), novum hoo miseris 'protulisse mir&- καὶ πρᾶγμα ῥᾷστα πεῖθον μὴ παντάπασιν ἐπαρᾶσθαι.
culum, sed divinam plane providentiam, dudum ἀλλά πως xal εὔχσριστεῖν τοῖς τὴν αἴχμαλωσίαν
ipsis faventem ac propitiam, recte in tuum etiam ἑπαγαγοῦσι τὴν πρώτην xav! αὐτῶν. Οὕτω πάντας
ipsos deduxisse regnum, ut adeo acerbissimum ταῖς ἀγαθαῖς coo χατέπληξας φήμαις, καὶ πρὸς τοὺς
captivitatis malum initium quoddam letitie iig σοὺς ἔρωτας ἄγεις ῥᾳδίως xal πόῤῥωθεν, ὅσοι τῶν
evadat, et ejusmodi quiddam, quod facillime φιλοχάλων xal φιλάρέτων εἰσὶ, xal ὅσοι τῶν λογίων xa
illis persuadeat, ne diris omnino imprecationibus σοφῶν, ἀχούοντας πρὸς τῶν αὐτόθεν ἀεὶ xatatpóv..
capita eorum deflgant, imo potius gratiam quo- των ἐνθάδε xal διηγουμένων ταῦτά τε xxl. πλείω τού-
dammodo iis habeant, qui captivitatem ipsis pri- των" xal μάλιστα πάντων, ὅτι xáx τῆς θέας αὐτῆς δέ
mum imposuere. In tantum tu certe prospera «aet xa! τῆς τῶν ὄψεων χάριτος fixetv εὐθὺς ὥσπερ
nominis tui o tama omnes obstupefecisti, et facile ἐγγοητεύοντα ταῖς τῶν ὁρώντων χυχαῖς qapáv τιν᾽
etiam en longinquo intervallo ad te adamandum ἀπόῤῥητον, xal ὅπερ ἐπὶ τῶν ἡλιακῶν τῶνδε ἀκτίνων
perpellis, quotquot ex honestatis virtutisque D τῆς οὐρανίας λαμπάδος γιγνόμενον βλέπομεν.

amantium, numero, quotquot item ex eruditorum atque sapientium sunt. Quod hsec nimirum
et his etiam plura atque majors, ab iis qui huc quotidie istis ex locis ventitant, comme-
morari audiunt, et. presertim, quod, ex ipso protinus aspectu, luminumque tuorum gretia, tan-
quam magioa carminum vi, arcanum quemdam Mhilaritatis sensum, animis visentium te insertum

venire aiunt, et id plane ipsum, quod circa solares hosce etherie lampadis radios usu nobis venire
videmus.

EO0AOYAOY ΜΟΝΑΧΟΥ͂

HTOI

G0MA TOY MATIXZTPOY
EIIIZTOAAI.

THEODULI MONACHI

SEU

THOM/E MAGISTRI
EPISTOL

I. Magno Logothetz Theodoro Metochitae. C Α΄. Tp μεγάλῳ λογοθἔτῃ.

I. At tu vero, cum tot tantorumque negotiorum Α΄, Εἰ δὲ xal τοσῶνδε πραγμάτων περιῤῥεόμενος
circumfluente turba, haudaliter quam in otio, varia ὄχλῳ, ἔπειθ᾽ ὥσπερ ἐπὶ ἐπὶ σχολῆς λόγους ἐργάζῃ, καὶ
omnis generis scripta, eaque venustissima et splen- παντοδαποὺς δὲ τούτους xal χάλλει λάμποντας τίς
didissima, condis, qui esses sane, si tibi Platonis ἂν 7,502 τῆς Πλάτωνος σχολῇς ἀπολαύων, ὧν Πλάτω-
contingeret otium : o emule Platonis, tuoque ipsius νος μιμητὰ, xal χατ᾽ αὐτὸς σαυτὸν ταῖς μούσαις συν-
more unioe musarum cultor? Que non eo tamen ών ; Λέγω δε ταῦτα, οὐχ ὅτι τοῖς λόγοις νῦν ἔλαττον
dico, quasi doctrine humanitatisque laudeinferior ἔχεις τῇ διὰ παντὸς ἀσχολίᾳ, ὡς μηδ᾽ ἀναπνεῖν οἷός
nuno sis, per multijuges istas occupationes tuas, τ' εἶναι δοχεῖν, τῷ πάνθ᾽ ὑπὲρ τοῦ κοινῇ λυσιτελοῦν-
que libi, dies noctesque assiduam commodis rei- τὸς ὅσχι ὦραι πόνον αἱρεῖσθα: * οὐδ’ ὅτι τις νῶν νῦν-
publice operam navanti, vix respirandi potestatem ὄντων, xal λόγους αὐττ τοῦτο προστησαμένων, ἄμ-

relinquam facere videntur : nec quod eorum, qui φισδητεῖ σοι τῶν ἴσων * οὐδὲ μιχροῦ δεῖ * πάντας

405

EPISTOL.E.

406

γὰρ δήπου νικᾷς, xal παρὰ πάντων φέρῃ τὸ συγχε- A nuno sunt, et. solis elegantiorum litterarum stu-

χωρηχὸς, Ἑρμοῦ λογίου τύπος, ὡς εἰπεῖν, xai ὧν xai
καλούμενος, ἀλλ᾽ ὅτι τῶν πραγμάτων ἀπόντων, λό-
γοις τὸν νοῦν μόνον προσεῖχεν ὁ τῆς οἰκουμένης δη-
μαγωγός. Καὶ ὄχλος ἁπῆν, ἐφ᾽ οὕτω γ᾽ ἄν μοι δοχεῖ
σοφίας ἀφῖχθαι, ὡς μὴ ὅτι τοὺς, πώποτ᾽ εὐδοχιμνκό-
τας παρελθεῖν, ἀλλὰ xal τοῖς ὕστερον ἐσομένόις ἀπο -
κλεῖσαι τὸ μηδ᾽ ἐγγύς * τοσοῦθ᾽ ὑὁπεράγεις xal οὕτως
ὑπερφυὲς, lv! οὕτως εἴπω, τὸ κατὰ σὲ πεφυκός * μό-
νος γοῦν ὧν ἀχοῇ ἴσμεν χάλλιστα, xal μετὰ παντὸς
τοῦ ῥᾳδίου, καὶ βουλεύεις xai πράττεις καὶ λόγους με-
ταχειρίζεις, καὶ τὰ τῆς οἰχουμένης πράγματα, μήτε
τοὺς λόγους ἔξω πραγμάτων τιθεὶς, μήτε τὴν τού-
τῶν ἀσχολίαν λόγων ἑχτός * ἀλλ᾽ ὁμοῦ πάντα χρή-
ματα, χαὶ τὸ γιγνόμενον σώζων ἁπανταχοῦ χαὶ οὔτε
τὰ χοινὰ βλάύος τοὶς λόγοις, οὔτ᾽ αὖ οἱ λόγοι τοῖς
χοινοῖς ἀμέλεια " ἀλλ᾽ ἔστιν ἀμφοτέροις παρ᾽ ἑκατέ-
ρων ἃ δεῖ, τῶν μὲν πραγμάτων διὰ λόγων κατὰ λό-
γον χωρούντων, τῶν δ᾽ αὖ λόγων δοχιμωτέρων παρὰ
τὴν τῶν πραγμάτων πεῖραν χαθισταμένων. Μαρτυ-
ροῦσι μὲν οὖν οἷς λέγω, καὶ πόλεις, xal ἔθνη, xal
δῆμος ἅπας ὑπὸ σοῦ σωζόμενος χαὶ ὁ διὰ πάντων
στομάτων εὖ πεπονθότων ἐγειρόμενος χρότος, Μαρ-
τυρεῖ δὲ xai ἃ καθεκάστην ὡς εἰπεῖν τίχτεις βιδλία,
θαύματος πρόσω χαὶ τοῖς τε οὖσι τοῖς τε ἐπιγιγνομέ-
νοις παισὶ ῥητόρων * καὶ μάλα γε ἐν καιρῷ τῷ διὰ
παντὸς ἥχειν χάλλους xal τελευταῖον ὅρον ὥσπερ
ταῦτ᾽ εἶναι τῆς περὶ τοὺς λόγους βαχχείας * οἷς δῆτα
καὶ χορεύουσι μανιχῶς τὸν ἅπαντά χρόνον, καὶ τὰ
μεγάλα μυήσονται, x2l φιλοτιμήσονται τούτοις οὐδὲν
ἧττον fj τοῖς Πλάτωνος ᾿Αθηναῖρι " καὶ τὸ σὸν χλέος
οὔποτ᾽ ὀλεῖται, ἀλλὰ χαὶ προσεροῦσί σε τὸν τούτων
πατέρα νῦν μὲν μουσῶν Ἑλικῶνα, νῦν δὲ λόγων
ἑστίαν, xai φιλοσοφίας τέμενος, καὶ ῥητορικῆς ὄφε-
λος, καὶ συμπάσης ἄλλης λογικῆς ἐπιστήμης, εἰ δεῖ
συντόμως εἰπεῖν πρυτανεῖον * ταῦτα γὰρ δὴ τὰ σὰ
δίδωσι - τά τε ἄλλα, xxi δι᾽ ὧν ἔστιν εἰδέναι, ὡς
ἄρα μόνος τῶν πάντων ἀξιώτατος ἀθλητὴς εἴης τῶν
Ὀλύμπου πραγμάτων. Καὶ ὁ σὸς Ἑρμῆς οὐχ ἐπὶ
γῆς μόνον βαχχεύει, ἀλλ᾽ ἄρα xal οὐρανὸς μετέχει
τῆς αὐτοῦ τελετῆς. Καὶ νῦν μὲν Ἑρμῇ μάλα τῷ συγ-
Ὑενεῖ ξύνεστι τὰ γιγνόμενα, xai περὶ αὐτοῦ τε καὶ
συμπάντων ἄλλων ἀστέρων, μεγάλα καὶ ὑπερφυῆ
xai θαύματος χρείττω δίεισι ^ νῦν δὲ χοινωφελής τίς
ἐστι, xal πάνδημον ἀγαθὸν, xai δεξιὸς παραστάτης
ἑκάστῳ πρὸς ἅπαν ὁτιοῦν τὸ χρείας ἑστὼς, παντο-
πόρος, ἄπορος ἐπ᾽ οὐδὲν ἐρχόμενος κατὰ τὸν Σοφο-
χλέα, ἀλλ᾽ αἰεὶ χρείττων ἑαυτοῦ δειχνύμενος ^ ὥσθ᾽
ὃ περὶ Δημοσθένους ἔφη τις, οὐχ Ἑρμοῦ λογίου τύ-
πος ὡς ἡμᾶς ἥχεις αὐτὸς, ἀλλὰ xal μεθ’ ἡμῶν ὧν
τῶν ἀνθρώπων, xal ταῖς περὶ τῶν ὅλων φροντίσιν
ἀσχόλως ἐγκαρτερῶν ἅτε τῶν βασιλιχῶν θεσπισμά-
ttov μόνος τῷ ὄντι τρίπους ἀναφανείς. Σὺ δ᾽ ὥς τις
ὑπερφυὴς καὶ μηδαμοῦ τῆς γῆς χωρητὸς, xal ἄφτρων
ἰχνεύεις πυκινὰς ἀμφιδρόμους ἕλιχας χαὶ μετὰ τῶν
τῇδε πραγμάτων ἀξίως ἐπαίνων καὶ τἀχεῖ διαφέρεις
ὑπὲρ τοὺς τῆς τέχνης εὑρετὰς xal προστάτας, ὧσ-
περ Tj παρ᾽ ἡμῶν ἥκων ἐχεῖσε, ἢ παρ’ ἡμᾶς ἐκχεῖ-
θεν ἰών * ἀνθ᾽ ὦν xai γνωρίζεις tágavr, τοῖς ἀνθρώ-

diis deditisunt, quispiam sit, qui parem se tibi
ac equalem ferat. Minime sane. Usque adeo victor
ipse omnium es, et delatas tibi ab omnibus primas
tenes. Vera nimirum preeidis eloquentie Merocurii
effigies, uno verbo, et es, et nuncu paris. Sed quoá
sublatis negotiis ad sola optimarum artium studia
&nimum haud dubie adjungeret, communis ille
orbis terrarum dux ao moderator : atque ut turbe
iste ao molestie abscesserant, ita longe in erudite
sapientie stadio progressurus mihi videretur : ut
non modo quotquot ad oclaritudinem studiorum
omni memoria pervenere, ipse a tergo relict urus
esset, sed posteris etiam nostris propiorem ad se
aditum interclusurus. Tanto alios intervallo ipse

p exsuperas, adeoque ultra nature humane metas,

ut sic dicam, eveeta indoles tua ; unus ez iis igitur,
quos hac parte celebrari accepimus, pulcherrime,
omniumque facillime, et consilium capis, et res
efficis, et studia item litterarum, orbisque universi
negotia tractas, itaut neque litteras ab actu rerum
excludas, neque rerum occupationes a litteris
disjungas, sed ista simul obeas omnia, et ita obeas,
ut decorum in omnibus atque ordinem tuearis.
Quapropter nec litteris reipublice tractatio effloit,
neo curam reipublice laxant franguntque doctrine
studia ; verum alteri opportune subvenit alterum,
quando et negotia publioa sapientie studiis adjuta
reotius feliciusque succedunt, et hec ipsa studia
rursus usu negotiorum tractatuque meliora atque
solidiora efficiuntur. Nostrig autem verbis oum
urbes gentesque testimonium perhibent, et uni-
versus iltem, qui suam tibi salutem felicitatemque
debet, populus, et qui per ora omnium, quos tuis
tibi obstrinxisti beneficiis, excitatur plausus, tum
idem etiam testificantur, que in singulos fere dies
tibi nasountur scripta, maximam illa sene rheto-
rum filiis, qui nunc sunt, qui aliisque in annis
erunt, moventia admirationem. Jure profecto ac
merito ; quippe que per elegantias omnes pene-
trant, atque oratorii spiritus adflatusque ultima
quodammodo meta sunt. Quamobrem velut sacro
quodam instinctu perculsi omni tempore in his tri-
pudiant scholastici, per bec majoribus initiabuntur
mysteriis : his non ipsi minus gloriabuntur, quam
Platonicis Athenienses : Viveique tuum per szcula

D nomen. (1X. β΄, 225. etc.) Sed et tescriptorum ho-

rumce parentem, modo Heliconem Musarum, modo
Vestam politiorum litterarum, et philosophie
animum ac spiritum, et artisoratorie columen, et
omtere liberalis doctrines universe, ut verbo di-
cam, publicum prytaneum, appellabunt. Hos enim
laudum titulos tua tibi tribuunt decora, cum ce-
tera, tum illa in primis, unde unum te optimum
dignissimumque rerut:n colestium athletam esse
constat. Namque tuus iste Mercurius, non in terra
solum bacchatur, eed et collum ipsum sacrorum
illius mysteriorum particeps est : qui nunc quidem
maxime cum colesti illo Mercurio, suo propinquo

A01

mercium, et de ipso ceterisque sideribus omnibus,
preclara quedam et divina, et admiratione majora
disserit : nuno communis idem utilitatis auclor,
et universale quoddam bonum est; et unicunque
quandocunque usus est, sodalis adjutorque dexter-

THEODULI MONACHI

atque necessario, perquam familiare exercet, com- A «otc, xai προλέγεις ἅτ᾽ ἔξεστι *

408

xai τὸ μέλλον ὥσ-
περ τις μάντις, ὡς παρὸν διεξέρχῃ - ἃ τίνος οὐχ Bv,
οἶμαι, περιφανέστερα χαὶ χαλλίω χοσμοῦντα, χαὶ
πλοῦτον xal δόξαν xai δυναστείαν xal γένος, xai
τὴν περὶ τὰς σὰς θύρας, εἴ μοι δίδως εἰπεῖν, ὅσαι
ὦραι τῆς οἰχουμένης φατρίαν; Καί σοι χάρις ἂν

rimus : Omnis cui via pervia est; nec conantem
animus deserit, aut manus, αἱ ait Sophocles. (Anti- φιλοτιμία κοινὴ, xal ὄφελος οἰχουμένης, xai ψυχὴ τῶν
gone. 365.) [Imo vero prestantior semper melior- πραγμάτων * ὥσπερ ἣν ὁ Πλάτων ἔφησε τοῦ παντός.
que semeupso conspicitur. Non tuigitur, quod de Demosthene non nemo pronuntiabat (Aristides, ἐν
τῷ ὑπὲρ τῶν τεσσάρων. t. III. p. 511, A; Synes, epist. 101, One) praesidis eloquentie Mercurii imago ad nos
veneras, sed οἱ hoc ipso, quo inter nos homines agis tempore, et in assiduas pro universa republica
curas, sine ulla intermissione, incumbis, quippe qui regiorum oraculorum tripus et Corlina unus
verissime visus es, ad eum plane modum, velut quispiam humanam supergressus sortem, neque ullo
terrarum inclusus loco, et astrorum fimaris varias ancipitesque vias, οἱ unus cum nostri orbis negotiis,
colestia insimul, laudabili industria sustiaes, idque supra ipsos astronomiom artis repertores et an-
tistites, quasi si aut ἃ nobis illuc subinde te reciperes, aut huc inde ventitares. Quamobrem patent
tibi sane, que obscura itaque inaccessa aliis hominibus sunt; et predicis, quidquid enuntiare fas, est.
et quod adhuc futurum est, tanquam jam preaens, more vatis alicujus, percenses. Qu omnia quanam
re eximia, ut arbitror, non splendidiora atque pulchriera sunt? quippe qua et opibus tuis, et glorim,
et summo in republica festigio, et generi ipsi, et illi item qui fores tuas, si mihi effari per te
licet, horis omnibus obsidet, orbis terrarum conventui, singulare ornamentum afferunt. Merito
itaque gratia tibi debetur, qui admirabile et magnificum quoddam nature munus, et decus com-
mune, et orbis nostri columen, et anima reipublice, instar illius, quam animam wniversi Plato
appellabat (in Tímza, t. III, 3& b) nobis apparuisti.

II. Nostra vero urbs, quam tu, ut cum /Eschylo B B. Ἡμῖν δὲ ἢ πόλις, ἣν αὐτὸς xav' Αἰσχύλον

εἴη θαυμαστή τις ἀναφανέντι φύσεως χορηγία xai

dicam (Ἑπτὰ ἐπὶ Θήδαις, 110) : olim carissimam
habuisti, cujusque in gratiam nullum non subeun-
dum tibi statuebas laborem; tum quod urbem ipse
adamares, tum quod tuieilla digua esset beneficiis;
hac igitur, cujus longe lateque pervagata est glo-
ria, que et quotquot viderunt, amatores babebat.
et qui necdum viderant, hos sola nominis sui fama
sibi mancipabat, que urbs Gratiarum dudum
fuerat, nunc malorum omnium urbs est, et horum
perfecto ejusmodi; que neo verbis exprimi, nec
auribus accipi queant. Sunt ea enim et tot nu-
Inero, et tanta magnitudine, et tam gravia per-
pessu, ut nulli corum qui unquam pressi calami-
tatibus afflictique fuerunt, ut numero hoc dicam,

nostram in adversis coronam suam esse mallent, G

quemadmodum tragicus quispiam dixerit poota.
Eo nuno certe nos malorum venimus. Itaque in nos
geniusquidam minime bonuscomissabundus grassa-
tus fuit.Jam illaigitur,omnium consensione,urbium
quasincolunt homines,omnium antehac equissima.
et justissima, οἱ moderatissima, et ea etiam re
omnium, quie ubique sunt, Deo dilectissima, illa
nuno, inquam, o 80], o tellus, quo rem dicam
modo? quave narrabo ratione? prorsus ex contra-
rio, exsecrabilis, et scelesta, et diris devola, et
omnium, ut verbo absolvam, dirissimorum atque
tristissimorum certamen, omnis flagitii el intem-
perantie tropeum, et omnia hec utique magis
quam urbs est. Qua de causa, nuno invisior eadem
haud dubie Deo fuerit, quam acceptior antea erat,
nec procul a pena quinque urbium abfutura. (Gen.,
xix, 1 seqq. : Sap. x, 0.) Sane merito, quando

πάλαι εὐφιλήταν ἔθου, xai ὑπὲρ ἧς πάντα δεῖν
(ou ποιεῖν, τῷ τ᾽ αὐτὸς ταύτης ἐρᾷν, τῷ τ᾽ 4ὐ-
τὴν εὖ πάσχειν ἀξίαν εἶναι, αὕτη τοίνυν ἡ δόξη
διὰ πάντων ἰοῦσα, xal τοὺς μὲν ἰδόντας ἐρασ-
τὰς χτησαμένη, τοὺς δὲ οὐχ ἰδόντας ἐξ ἄρα μόνης
ἀνδρχποδισαμένη τῆς φήμης, πάλαι πόλις οὗσα
χαρίτων, νῦν πόλις ἐστὶ καχῶν, οὔτ᾽ οἵων εἰρῆ-
σθαι, oU0' οἵων ἀκοῆς γεγενῆσθαι, ἀλλὰ τοσού-
τῶν μὲν τὸ πλῆθος, τηλιχούτων δὲ τὸ μέγεθος,
οὕτω δὲ ὀυσχερῶν, ὡς μηδένας ὃν τῶν πώποτε
δεδυστυχηκότων, εἰ δεῖ τάχιστ᾽ εἰπεῖν, στέφα-
νον ἡμῶν ἐν χαχοῖς, εἶπεν ἂν ἀνὴρ τραγικὸς,
ἀνθηρῆσθαι " ἐνταῦθ᾽ ἤχομεν * xal οὕτω καθ᾽ ἐμῶν
ἐκώμασέ τις δαίμων οὐκ ἀγαθός * xol d πρόσθεν
κατ᾽ ἀνθρώπους ἐννομωτάτη xal διχαιοτάτη xal
φρονεστάτη πόλεων, ὡς ἅπαντες ἴσχσι, xal τῶν
ἀπανταχοῦ πασῶν διὰ ταῦτα μᾶλλον θεοφιλὴς, νῦν,
ἥλιε xal γῆ, πῶς εἴπω ; πῶς διεξέλθω . ἐξαίφνης
πᾶν τοὐναντίον * ἐξάγιστος xa! μιαρὰ xai ἐπάρα-
τος, xai πάντων ὡς εἰπεῖν ἀγώνισμα τῶν χειρι-
στων, πάσης δὲ τρόπαιον ἀκρασίας " πάντα δὲ ταῦτα
μᾶλλον fj πόλις * οὐχοῦν καὶ θεομισὴς ἂν εἴη μᾶλ-
λον ἢ πρόσθεν θεοφιλὴς, xal τῆς πενταπόλεως τιμω-
ρίας οὐ πόῤῥω θέουσα. Εἰκότως * νόμους γὰρ δὴ καὶ
τὰς ἐχεῖθεν ἀνάγχας, καὶ τὸ σωφρόνως τε πολι-
τεύειν, χαὶ τῶν προγόνων ἀξίως, καὶ πράττειν μὲν
ἃ πράττειν μάλιστα θέμις, μισεῖν δὲ, ἃ μισεῖν
ἄξιον, ἐξ ὧν πάντα τὰ χράτιστα γίγνεται, οὐδ΄ εἰς
νοῦν ἴσχομεν * ἀλλ᾽ ὥσπερ ἄλλο τι τῶν ἀπειρημέ-
νων, xal τοὺς περὶ τούτων λογισμοὺς ἀπεσεισάμεθα
χαθάπαξ ἡμῶν αὐτῶν, τοσοῦτο τοῦ χαλοῦ xal ὃι-
χαίου ποιούμενοι λόγον, ὥστε καὶ γραφὴν dv τις

gu-

EPISTOL.E.

410

ἐνταῦθα φύγοι, μὴ xat' εὐρύδατον ζῶν " οὕτως ἄνω À leges, οἱ necessariam legum observantiam, οἱ sa-

ποταμῶν τὰ πράγμαθ᾽ ἡμῖν xal τοσῷδε μᾶλλον,
ὡς μηδὲ προσδοχᾷν ἐξεῖναι τἀρχαῖα, χατὰ πᾶν τὸ
ἐκ τοῦ παρόντος εἰχός. Χχαίρομεν τοίνυν, olo χαίρειν
πᾶσα αἰσχύνη, xxi ὧν τὸ μεμνῆσθαι μόνον εἰς
ἄγος τελεῖ " τὸ γὰρ πρὸς ἀλλήλους ὠμότητι χρῆσθαι,
χαὶ ζῆν ἐγγύτατα τῶν θηρίων, καὶ στάσεις ixa-
στοτε χαὶ μελετᾷν χαὶ ποιεῖν, χαὶ διαρπάζειν τοῖς
εὐπόροις τὰ ὄντα, καθάπερ ᾿Αθήνῃσιν ἐπὶ τῶν
τριάχοντα, χχὶ νῦν μὲν ἐπιορχοῦντας ὁρᾶσθαι, vov
δ’ ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς αὖθις ὀμνύντας, καὶ τοὺς μὲν ἐπὶ
τῆς ἀγορᾶς κονδυλίζειν καὶ συγχόπτειν χαὶ παίειν
χαὶ ξαίνειν χατὰ νώτου πολλὰς, τοὺς δὲ χαὶ πώ-
γωνος ἕλχειν ἄνδρας ἔστιν ὅτε πρεσθύτας, xal ai-
δὼς ἄπεστι, τοὺς δ᾽ ὕόδρεσι πλύνειν, τοῖς δὲ τὰ ἔσχατα
ἀπειλεῖν " νυχτομαχίαι τε ἀγεννεῖς, xal λόχοι χατὰ
τῶν ὁμοφύλων, χαὶ στρατόπεδα ἀχολάστων, xaJ vol-
χων διορυχαὶ, καὶ κλοπαὶ, xai οἰχιῶν χαθαιρέσεις,
χαὶ ὅσα εἰς τοῦτο τείνει " Ett τε ἄδιχον πῦρ, xal
λίϑων ἀφέσεις, xxi τραύματα, xal πληγαὶ, xai ὁ
πολὺς ἑχάστοτε φόνος, τό τε διὰ πάσης ἡλιχίας vo-
μιζόμενον ξίφος, xai ὁ στεργόμενος ἀχινάχης, μεθ᾽
ὧν xai ἡδέως χαθεύδουσι, xai ὧν ἄνευ ζῆν οὐχ
οἷόν τε. Τοὺς γὰρ ἐπὶ χαχῇ μοίρχ τῆς ἡμετέρας
χαὶ φύντας χαὶ τραφέντας καὶ αὐξηθέντας, χαὶ τῇ
πατρίδι χριοῦ τροφεῖα δεδωκότας ὡς λόγος, τούτους
δὴ τοὺς Σαλμωνέας ἀτεχνῶς xxl Λυχούργους, ἢ xat-
voe τινας γίγαντας ἢ τοῦ Πολυφήμου μαθητὰς, fj
οὐκ οἶδ᾽ ὅ τι xal φαίην, οὐδὲ λέγειν ἔξεστι, ταῦτα
τοίνυν xal πλείω τούτων ἐξώλειαν ἔχοντα, τό γε
τήμερον εἶναι, τὰ πάντων ἡμῖν ἥδιστα ^ xal χινδυ-

νεύομεν ἐν τούτοις εὐδαιμονεῖν, ὧν τὸ χαθάπαξ ἀτυ- C

χεῖν εὐδαιμονία σαφής - ἄξιοι piv παρὰ πάντων
μισεῖσθαι τῶν νοῦν ἐχόντων, ἄξιοι δὲ χρημνῶν xal
βαράθρων xai σεισμῶν καὶ χωσμάτων, xal τῶν ἐξ
οὐρανοῦ πάντων βελῶν" οὐχ ὡς τῶν δεινοτάτων αὖ-
τόχειρες μόνον, ἀλλὰ xal τῷ παράδειγμα τοῖς ἄλ-
λοις γεγονέναι τῶν ἴσων" πρὸς γὰρ τὰς μητροπό-
λεις ἕχαστοι βλέποντες, σφᾶς αὐτοὺς πλάττουσι"
Φεραῖοι γοῦν xal Ποτιδαιᾶται, xai αἱ λοιπαὶ πό-
λεις, οὐδ᾽ ἔστιν εἰπεῖν ἐς ὅσον μανίας ἤλασαν * οὕτω
τι πλεονεχτήσαντες πρὸς τὴν μίμησιν. Καὶ μετὰ
τοσούτου πάνυ τοῦ θράσους, ὡς xal παρελθεῖν τοῖς
ἔργοις τὴν φύσιν, καὶ παιδὰν ἀτεχνῶς δεῖξαι τὰ
παρ᾽ ἡμῶν, ἐκ δευτέρων τὰ πρωτεῖα τρόπον ἕτερον
κομισάμενοι. Εἰ δ' ὁ τὸ σπέρμα παρασχὼν, οὗτος
xai τῶν φύντων αἴτιος ὁ σὸς ἑταῖρός φησι Δημο-
σθένης, xal οὕτως ἀρα νικῶντες ἡμεῖς νίχην, ἣν ἄν
uot δοχεῖ τις xai ὄναρ ἰδὼν οὐχ ἂν, εἴπερ οἷόν τ᾽
ἦν, ἔθ᾽ ὕπνου μετασχεῖν ἐθελῆσαι, φόδῳ τῶν ἴσων "
ἐν τοίνυν τοιούτοις οὖσιν ἡμῖν τίς ἐλπὶς σωτηρίας ;
μᾶλλον δὲ τίς οὐχ ἂν ἐλπὶς ἀπωλείας ; ὅπου γὰρ εἷς
ὁστισοῦν χαχὸς πολλάχις ἀναφανεὶς αἴτιος ὅλῃ πό-
λει γέγονε συμφορᾶς, χαὶ τῆς ἑνός τινος ἀχρασίας
ἅπαν xo:vi τὸ πλῆθος τὴν δίχην ἔτισαν, τί πείσε-
σθαι χρὴ νομίζειι ἣμᾶς, τῶν μὲν πεπλημμεληχότων
ὄντων ὑπὲρ τὰς μυίας, τῆς δὲ ἀδιχίας, ἀλλ᾽ οὐχ ἂν
δυναίμην εἰπεῖν ὅση τις.

pienter ac modeste rempublicam gerere, dignoque
majoribus more: eaque agere, que maxime fas
piumque sit agere, odisse vero, que esquum sit
odisse, quibus ex rebus optima omnia proveniunt,
hec ne in animo quidem habemus, sed vel ipsas
de hisce cogitationes, tanquam aliud aliquid legi-
bus interdictum, a nobis penitus exegimus exous-
seimusque Hanc nos scilicet honesti justique duci-
mus rationem, ut publico pene judicio diem illi
dicamus, quisquis non Eurybati plane vitam vi-
xerit ; adeoque velut sursum recurrentibue amni-
bus nostre nunc res erant, idque tanto profecto
magis, ut neo pristinum amplius exspectare liceat
statum, quantum quidem conjectura ex presenti-
bus augurari possumus. Nempe iis unice gaude-
mus, quibus turpissimum gaudere est, et quorum
vel meminisse duntaxat, sceleris habendum ]1oco.
Quippe mutua invicem crudelitate saevire ; et proxi-
me ad immanitatem ferarum accedere ; et seditio-
nes quotidie tum meditari, tum ciere atque con-
flare; et divitum diripere atque expilare domos:
eo plane modo, quo Athenis tempore triginta ty-
rannorum ; et modo in manifesto deprehendi per-
jurio, modo idem rursus conceptis dejerare ver-
bis ; et nunc illis qui in fero degunt, os pugno con-
verberare, el concidere, et ferire, et virgis verbe-
ribusque frequentibusterga lacerare; nuno arreptos
barba etiam &vo nonnunquam grandes viros rapta-
re, idque nullo pudore aut verecundia ; rursus
alios contumelia et iojuriis perfundere; aliis atro-
oissima quevis minitari; et fodsm dimicationes
nocturne ; et globi sicariorum adversus municipes
et tribules, et juste perditissimorum nebulgnum
copie ; el perfossiones parietum; et furta, et do-
mnuum eversiones ; ceteraque id genus omnia. Ad-
heo porro nefarii ac funesti ignes, οἱ lapidationes,
et ingesta vulnera, ao ictus, et continue atque
quotidiane cedes stragesque, οἱ omni etati fre-
quens ferri usus, atque in deliciis acinaces, qui-
buscum et quies ipsa somnusque suavior habetur,
et sine quibus nec degere vitam possunt. Hos enim
in perniciem atque exitium reipublice nostre,tum
natos altosque, tum magnis opibusauotos, necaliam
patrie, quam arietis, ut in proverbio est, educa-
tionis persolventes mercedem : hos inquam, sive

D meros verosque Salmoneos et Lycurgos,8ive novos

quospiam gigantes, sive germanos Polyphemidisci-
pulos, sjve quo alio appellum nomine incertus
hereo; nec nominare tutum. He itaque, et his
etiam funestiores queque pestes, que nunc rerum
facies est omnium nobis jucundiasime sunt: at-
que adeo iis in rebus felices nobis videmur, qua-
rum inexpertos planeesse, ea demum veraest felici-
las. Digni proinde omnium, quisapiunt, odiosumus;
digni saxo Tarpeio atque barathris ; digni motibus
terre histibusque; digni jaculis fülminiqus cc-
lestibus omnibus. Idque non ideo tantum, quod

tam capitales fraudes noxasque in nos admissimus, verum etiam quod similium ausorum exemplum

411 THEODULI MONACHI M2

omteris dedimus. Quo fit, ut ad metropoles quisque suas respicientes, semetipsos conforment. Dici
enim profecto nequit, quantam Pherei et Potidemate, et civitates ceterm, iusenierint insaniam»
qui usque adeo dociles ac egregios imitatores, adeoque sane audaces et vecordes sese prebuere,
ut naturam ipsam suis transierint facinoribus, ludumque modo et jocum hsc nostra fuisse ostenderint .
scilicet ut tempore posteriores sunt, ita alio quodam modo palmam sibi vindicant. Quod si tamen enats
segetis ia habendus auctor est, qui. semen prebuit, ex familiaris tui Demosthenis sententia (Ὑπὲρ τοῦ
στεφάνου νβ΄), utique vel hoc pacto, ejuscemodi nos victoriam vincimus : cujus objecta forte
cuipiam in somois specie, baud ultra, ut arbitror, si fieri possit, quieti sese dare velit, consimi-
lium somniorum metu. Hoc igitur rerum nostrarum habitu, quse residua nobis salutis spes est?
sive potius contra que non exitii spes est ? quando enim etiam unus aliquis multiplici scelere
coopertus, toti reipublice calamitatis causa fuit, uniusque cujusdam intemperantie libidinum
ponas universa multitudo communiterluit : quod tandem nos autumabimus manere supplicium,
ubi facinorosorum plus etiam, (cum caletur) muscarum est? nam injuriam ac facinorum que vis et

immanitas sit, id vero nulla possum oratione complecti.

II. Eidem.

Prestantissimum virum Amphilochium, tum ut
unum amicorum erga me optimum, merito amo,
tum magni facio, ut virum sane probum ; est enim
homo non acuto solum atque sagaci preditus in-
genio, et eximIa prudentia, artiumque optimarum
assiduus cutlor, sed idem etiam in primis profecto
moderatus ac bonus, omnique virtute cumulatissi-
mus, atque morum suavitate, quasi medicamine
quodam, familiares suos viscare solitus. Quod idem
vero plerosque tui amantissimos amore vincit, et
ad tuarum laudum praeconia plaususque pene in-
sanit,ecque posteriora omnia ducit, ut optima sem-
per de te, tum audiat, tum preedicet, hoc ipsum fa-
cit, ut In eorum hominem numero habeam, quorum

Β΄. Tp αὐτφ.

᾿Αμφιλόχιον τὸν χαλὸν φιλῶ μὲν ὡς ἄριστον ἕταί--
ρων ἐμοί" θαυμάζω δὲ ὡς ἄνδρα χρηστόν, Οὐ γὰρ
ὅσον ὀξὺς καὶ ἀγχίνους xai φρένας ἀγαθὸς, χαὶ παι-
δείας ἑταῖρος, ἀλλ᾽ ἤδη xal μέτριος x«i ἐπιειχὴς
ὡς οὐχ οἵδ᾽ εἴ τις, xal γέμων ἀρετῆς, xxl τοὺς συν -
ὄντας φαρμακεύων τοῖς τρόποις " ὅτι δὲ χαὶ παρὰ
πολλούς ἐστι τῶν σῶν ἐραστῶν καὶ πρὸς τοὺς κατὰ
σοῦ θορύδους καὶ κρότους μαίνεται, καὶ πάντ᾽ ἐλάττω
νομίζει τοῦ περὶ σοῦ τὰ βέλτιστ᾽ αἰεὶ καὶ ἀκούειν
xai λέγειν * τοῦτο δὲ xai εἰς ἐμοὺς εὐεργέτας αὑτὸν
τίθησιν. Εἰ γὰρ ἐμοὶ μὲν ἥδιστος οὗτος ἄθλος τὸ τὰ
σὰ χαθάπαξ xai χροτεῖν xxi θαυμάζειν, καὶ μὴ τοῖς
ἐπαίνοις ὁρίζειν δύνασθαι, ἀλλὰ πάντα μὲν ὑπὲρ σοῦ

, 4 - 4 Ν -- -ὦ -
πάντοτε xal ποιεῖν xal λἔγειν, τῷ δὲ τῶν σῶν ἐγκω-

preclaris ornatus fueram beneflciis. Quippe si ju- B μίων ἀπλήστως ἔχειν, μηδὲν πλέον ποιεῖν οἵεσθα! -

cundissimum mihi certamen est, tua omnia usque-
quaque plausu prosequi, verbisque attollere, neque
ullis Jaudum terminis de(flnire posse, sed et tua
causa, omni tempore, omnia cum facere, tum di-
cere : et eo tamen, quod tuis exsaliari nequeo en-
comiis, nullum fere opere pretium meo ipsius judi-
elo facere, si ille item in his quinpertiis socius
adjutorque mihi est, et ad hunc tuam Pisam, Ambo
nos parili gressu contendimus (1A. K. 22&):quo
tandem pacto non jure meritoque gratiam huic ho-
mini debeo, meos nimirum mihi amores ao deli-
cias, diotis, factisque, ultro representanti? Quin te
etiam bene invicem de ipso mereri equum est,
si qua in re illi opera tua opus fuerit, ut omnino
erit : precipue quidem, quod singularem volupta-
tem hec tibi afferre intelligit offlcia, tum vero

ὃ δὲ χοινωνεῖ μοι τουτωνὶ τῶν πεντάθλων, xal πρὸς
τὴν σὴν Πίσαν σύν τε δύ᾽ ἐρχομένω, πῶς οὐ χάριτος
ὀφείλειν τῷ τοιούτῳ δίκαιος, καὶ οἷς λέγει, xai οἷς
πράττει, χαριζομένῳ τὰ παιδιχά ; Δίκαιος δ᾽ ἄν xai
αὐτὸς εἴης τοῦτον ἀντευποιεῖν, εἶ σου δεήσεται"
δεήσεται δὲ πάντως, μάλιστα μὲν εἰδώς σε τοῖς
τοιούτοις χαίροντα, ἔπειτα δὲ χαὶ τῶν ἀτοπωτάτων
νομίζων, εἰ τοὺς ὑπὸ σοῦ χεχοσμημένους διεξιὼν,
αὐτὸς ἔξω τοῦ χαταλόγου τῶν τοιούτων φαένοιτο.
Χωρὶς δὲ τούτων καὶ χοινὴν οἶμαι τὴν χάριν ἔσε-
σθαι" οἷς γὰρ εἰς αὐτὸν ἐργάσῃ, αὐτόν τε εὐφρα-
vtic, καὶ σεαυτῷ μείζοος τοὺς παιᾶνας ἐργάσῃ ὁ
γὰρ xai πρὶν εὖ παθεῖν τοιουτοσὶ περὶ σὲ, τίς ἂν εἴη
παθὼν εὖ ; xai ὁ μηδ᾽ ἡστινοσοῦν ἀνάγχης ὑπούσης
χρηστὸς, παντί mou δῆλον ὡς ὑπερδαλεῖται τοὺς
ὅρους ἀνάγχης προσούσης.

etiam quod nihil illi absurdius esse videtur, quam se ipsum, qui abs te ornatos productosque sigillatim
recensere suevit exira eorumdem catalogum videri. Super hec autem, mutuam hanc fore crediderim
gratiam; hoc enim, quod in hominein conferes bene(lcio, et illi rem plane gratissimam facturus, et
ampliora tibi laudum elogia comparaturus es. Nam qui talis in te est, nullo adhuc beneficio
tuo provocatus, qui esset. sane ejusmodi auctoramento incitatus ? et qui cum nulla subest necessitas,
adeo ofeciosum se prebet; quin idem ubi heo accesserit, facile omnes efficiorum preteriturus sit

metas, quis est qui dubitare possit ?
JII. Tricanz, &rarii minoris quastori.

Atqui equum sane erat, o divinum et sanotum
caput, animeque mee eximium decus, ut una per
petuo essemus, neo ullo tempore vel tantillum alter

I'. Tp σακελλίου Tpixavq.
Ἐχρῆν μὲν ἡμᾶς, ὦ θεία xai ἱερὰ κεφαλὴ, καὶ
τῆς ἐμῆς ψυχῆς ἄγαλμα, αἰεὶ μετ᾽ ἀλλήλων εἶναι,
καὶ μηδὲ ποτ᾽ ἀφίστασθαι μηδοπωστιοῦν, τοὺς καὶ

413

EPISTOLJE.

M4

ἄλλως γε μετ᾽ ἀλλήλων Ovtac: ἐπεὶ δ᾽ ὁ πάντ' ἐγὼ δυσ- Α ab altero divelleremur, qui alioqui alio quodam

τυχὴς xal τοῦτο ἀφήοημαι, xal τοὺς ἐμοὺς ἱμέ-
ρους ἴἔσχοισιν οἱ Βυζάντιοι, φέρε γοῦν ἅ τοῦ φθινο-
κώρο" συνέδη δηλώσιυ σοι. ᾿Επταχαιδεχάτῃ μηνὸς
Γορπιαίου, μετὰ τὰς ἱερὰς συνόδους οἴχαδ᾽ ἐλ-
θόντι, ἔτ᾽ οὔσης βαθείας ἑῴας, εὐθὺσ ἠπίαλός τις
προσδάλλει μεγέθει τε μέγιστος, xal χράτει χρά-
τιστος " οὐ γὰρ συνήθης ἐδόχε: τοῖς ἰατροῖς, τῷ μετὰ
τοσαύτης ἀπαντῆσαι παρασχευῆΐς, ὡς πάντα διχφθεῖ-
ραι ῥᾳδίως, διὰ πάσης ἡμέρας τε χαὶ νυχτὸς ἅπαν
τὸ σῶμα συνεχέσιν ἑλεπολίζων τοῖς ἀχροθδολισμοῖς-
xai μέχρις ἀστῶν τε xai μυελῶν, τοῦτο 07, τὸ τοῦ
λόγου, τὴν χαταδρομὴν ἐπεισέγων. Τί τὸ ἐπὶ τού-
τοις ; ᾿Ασιτία παντελὴς εἷς ἑσπέραν, xai τηνιχαῦτα
τοῖς ἰατροῖς ἐδόκει χαρίζεσθαι οἷς ἔξεστι * xai ἐχρη,
σάμεθά γε. Τῆς δὲ ἐπιούσης πάλιν ὁ αὐτὸς χειμὼν,
xai di αὐταί χαταιγίοες, xal τοῖς αὐτοῖς ἐκλυζόμεθα.
Προσεπεγένετο δὲ xal χύματα ἄττα ἐμέτων, καὶ
χολῆς σύῤῥοια, μετὰ τοσῆσδε δυσχερείας xal τοσοῦδε
τοῦ σάλου ἀμφοτέρωθεν προϊοῦσα, ὡς μὴ δύνασθαι
περὶ τούτων λέγειν, σοὶ δ᾽ εἰχάζειν ἐξεῖναι. Καὶ
τοῦτο προύχώρησεν ἐς ἡμέρας δέκα, τόν τε χά-
μνοντα χατάχρας ἐλαῦνον, τούς τε ἰατροὺς ἐς φόδον
οὐ μικρὸν χαθιστάν * ἔπειθ᾽ ὥσπερ ᾿Αθηναῖοι μετὰ τὴν
ἐν Αἰγὸς ποταμοῖς δυστυχίαν, xal τὴν τοῦ Πειραιῶς
κατάσχεσιν, xal τὸν ξυμῦντα διὰ ταῦτα λιμὸν, xai
τὴν πόλιν ἀπώλεσαν, χατὰ ταυτὰ χαὶ ἡμεῖς δεδυστυ-
χηχότε ὥφθημεν * μετὰ γὰρ τοὺς δεινοὺς ἐχείνους
ἰλίγγους, καὶ τὰς οὐχ ἄνευ αἵματος τῶν χολῶν ἐχρύ-
σεις, χαὶ τὰ πόλλ᾽ ἕτερα τῶν τότε δεινῶν, τοιόνδε τι
περὶ τὸ σῶμα ἐγεγόνει *. ὃ θάνατον τοῖς γε πλείοσιν
ἐπιφέρειν παῖδές φασιν ἰατρῶν * περὶ γὰρ τὸν στό-
μᾶχον περιπεσοῦσα χολὴ πολλή τε καὶ δυσχερής συν-
ἔπνιγε τὴν καρδίαν, xa! ἀναπνεῖν οὐκ εἶα * xai
πάντα τὰ δεινότατ᾽ ἐποίει, μήτε τῆς καρδίας διαφο-
ρουμένης χατὰ τὸ ἔθος, τοῦ τε στομάχου πᾶσαν
ἡντινοῦν ἰσχνντος ἀηδίαν, xxi μηδὲν ὅλως προσιε-
μένου * ἀλλὰ χἂν εἰ θερμοῖς xJv ψυχροῖς xxv οἷστι-
σινοῦν τοῖς ἀπὸ τῆς τέχνης ἐχρώμεθα, ἀπαντ᾽ ἦν
φλυαρία * καὶ οὐδὲν ἦν ὃ μὴ αὐτίχα γε ἦν ἔξω. Καὶ
τοῦτο τοῖς ἰατροῖς εἷς ἄπορον χαθειστήχει, πάντα
μὲν τὰ τῆς τέχνης ποιοῦσιν, οὐδενὸς δὲ ὧν ἔξεστι
γιγνομένου. Τότε δ᾽ οὖν ἢ φύσις, ἄλογος οὖσα, κατὰ
λόγον ἐξεφάνη πάντα ποιοῦσα * οἴχοθεν γὰρ ἐχρη-
σάμην μετὰ ψιχῶν οἴνῳ θερμῷ " καί xc γε ῥᾷον
ἔσχυν. Καὶ τοῖς ἰατροῖς ἔπεσθαίΐ τε τούὐντεῦθεν, xai
θαυμάζειν πμρὴν * οὕτω δὲ χαλεπῶς xal ἀφορήτως
πάντ᾽ ἔχειν ταυτησί τῆς χαλῆς παρασχευαζούσης,
xal πολλῆς ὡς εἰχὸς δυσθυμίας οὔσης, ἔξωθεν ἦν
ἡμῖν δγρὰ περὶ τὸ πρόσωπον οὐχ ὀλίγα " καὶ ἀέρες
ix μηχανῖς, καὶ μύρων ἐχχύσεις, x&x τόπων εἷς
τόπους μεταδολαί * οὐ γὰρ ἐνῆν, οὐχ ἐνῆν μιᾷ χλίνῃ
χεχρῆσθαι, ἀλλ᾽ ὅπου ποτ᾽ ἂν ἐξείη τῆς οἰκίας. Καὶ
πάντα δι᾽ ὧν ἐξῆν ῥᾳστώνην ἡντινοῦν εὑρεσθαι, οὐχ
ἂν δυναίμην εἰπεῖν τὴν τότε τῶν λογισμῶν ἀπορίαν
xai δυσχέρειαν, καὶ τὸ μὴ φέρειν ἐξεῖναι, χἂν
ἅπαντά τις ἐποίει. Ἔχ δὴ τῶν τοσοὅτων περὶ τὸ
πρόσωπον ὑγρῶν γίγεναί τι τοιόνδε" ἄμφω τὼ πα-
ρειὰ ἐξαίφνης ἐξώγκωντο " καὶ παρῆσαν ἰατροὶ, xal

modo una sumus. Quando mihi vero, homini un-
dique infelicissimo, hoc nunc etiam ereptum est,
meosque Byzantii amores tenent, agedum quid hoe
interea autumno mihi acciderit, tibi narrabo. Ante
diem quintum decimum Kalendas Octobres (Gor-
pisei XVII), cum domum e sacris synodis revenis-
sem, multo adhuc mane,horror protinus febrilisoc-
cupat, ille tum magnitudine maximus, tum vi velie-
mentissimus ; non enim familiaris quispiam medicis
esse videbatur, qui tanta apparatione ingruebat, ut
omnia mox pessumdaret : scilicet dum diem no-
ctemque totam, corpus omne perpetuis velitationi-
bus, quasi muraii tormento quatit, et in ossa ipsa
ac medullas, quod proverbio dicitur, sevam illam
impressionem suam impetumque adigit. Quid tum
postea? inquies. Nempe religiosissima ad vesperam
usque esculentorum omnium abstinentia, quando
medicis eorum que non obessent, usu nobis gra-
tificari placuit ; quibus usi etiam sumus. Postero
rursus die eadem urgebat procella, iidem turbines,
iisdemque obruebamur fluctibus, nisi quod novi
quidam vomitionum accesserant fluctus, et bilis
confluxus, tanto meo cum dolore, tantoque estu
utrinque erumpens, ut quoniam idonea nos defi-
ciunt verba, rem omnem tibi conjectandam per-
mittamns. Decem ipsos dies hunc morbus statum
tenuit, ut et egrum vehementissime affictaret, et
magnam medentibus formidinem injiceret. Post-
modum, perinde ut Athenienses, maxima ad /Egos
flumen accepta calamitate, Pireeoque occupato, et
summa inde annone inopia ac fame consecuta,
urbem postremo ipsam amiserunt, ita non absimili
et noscircoumventi videbamur discrimine. Quippe
post gravissimas oculorum vertigines, et mista
sanguine bilis profluvia, et complura alia, que tum
premebant, mala, tandem quiddam illiusmodi se-
cundum corpus nostrum accidit, quod plerisque
lethiferum esse medicorum censent filii. Nempe
magna vis bilis, et hec sane quam molesta, cireum
stomachum allapsa, cor ipsum suffocabat, respi-
randique adimebat facaltatem. Jam itaque ultima
imminebant omnia, quandoquidem neque cor usi-
tato more, recepto sanguine evacuaretur, et nullo
non tzedii atque fastidii genere laboraret ventricu-
lus, nullumque plane ferret alimentum. Sive enim

D calidis, sive frigidis uteremur, sive quecunque ab

arte medica imperabantur, nuge et fabule erant
omnia; nihil enim erat, quod non mox assumptum
rejiceretur. Id quod medicos non parum sollicitos
habuit. Quippe tametsi omnia artis remedia sedulo
adhiberent, nihil eorum tamen, quse (ieri oportuit,
consequebatur. At hic naturam ipsam, quamlibet
rationis expertem, omnia secundum rationem fa-
cere, manifesto deprehensum fuit. Forte enim,
mea sponte, vinum calfactum, cum micis aliquot
friati panis, gustaram, et nonnihil protinus malum
remittere visum. Unde postea eimdse qui, atque
magnopere comprobore, medicis consilium fuit.

M5

THEODULI MONACHI

A10

Interea autem, cum omnia adeo gravia et intolera- À πρὸς ἄλλος ἄλλον ἐδόα, Táyouc ὅτι μάλιστα δεῖ"

bilia illa bilis redundantia faceret atque multa, ut
erat virsimile, inde animi gritudo exsisteret,
extrinsecus secundum faciem non exigua humoris
copia manare coeperat, adhseo ventuli e machina
quadam flebant,et unguentorum effusiones, et cre-
bres mutationes locorum; non enim licebat; non,
inquam, licebat, uno uti lectulo, sed. abicunque
commodus usquam in edibus apparebat locus,
aliaque omnia, unde quantulumcunque exspectari
poterat levamen ; adeoque ne consequi quidem
verbis potero, que tum consilii inopia atque diffl-
cultas, et quam non ferenda morbi sevitia fuerit,
tamesti nibil non moliretur quispiam. Porro ex
his tam copiosis faciei humoribus, tale quiddam
evenit. Ambe subito extumuere gene. Hic rursus
advolare medici, aliusque ad alium clamitare, nunc
vel maxime properandum et pro viribus adlabo-

xai σπουδάζειν ἔξεστι xal μαλάχης λευκῆς χρεία *
xai παρῆν ὅτι τάχος xal πτελεῶν φλοιὸς, καί τιν’
ἕτερα, ἵνα διαχυθέντες οἱ ὄγχοι μὴ χωρήσωσιν εἴσω,
χἀντεῦθεο τοῖς τε ἰατροῖς ἀγωνίας, τῷ τε χάμνοντι
θανάτου τάχ᾽ ἴσως αἵτιοι γένωται, TU τὸ ἐντεῦθεν ;
Πέπαυται ταῦτα * εἶτα δοχοῦντες ἔχειν γαλήνην, πάλιν
τοῖς πρώην ἐμπίπτομεν, εἰ xal μὴ παραπλησίοις, τρό-
xov δ᾽ ἔτερον παραπλησίοις * ἣ γὰρ αὐτή τις ἀπο-
ρία τοῖς ἰατροῖς * πυρετὸς γὰρ ἐκ πυρετοῦ συλλαμ-
ὀάνων διῆγε * xai τὰ πολλῷ τῷ χρόνῳ μέλη κατερ-
γασθέντα πῶς ole κατέτρυχεν * ὡς μηδ᾽ ὁτιοῦν,
μήθ᾽ ἡμῖν, μήτε τοῖς ἰατροῖς ἐξεῖναι προσεευρεῖν.
Τοιούτοις ἡμᾶς τὸ φθινόπωρον ἐστιᾶσαν, δέον ήθη-
μεν κοινωνὸν xai σὲ ποιῆσαι τῆς θοίνης " οὐχ ἵν
ἀλγοίης * πόῤῥω γὰρ ἡμεῖς τῶν τοιούτων τοῖς φί-
λοις * ἀλλ᾽ ἵν’ εἰδείης ἐξ υἱων ἄρα σχοπέλων εἰς
οἵους χατέσχομεν σὺν Θεῷ τοὺς λιμένας.

randum esse, in primis malva &lba opus esse, quie illico adfuit, et similiter ulmi cortex, et alia qus-
dem, ut dissipati boo modo tumores non ad interiora penetrarent, atque postea tum nove medicis
trepidationis, tum egro interitus fortasse causa flerent. Cedo quid postea ? lantum quod ista conquierant;
cum serenitatem nos jam tenere rati, denuo in illa superiora recidimus, utut non gemina plane ac
simillima, alio tamen quo pacto consimilia; quippe eadem iterum medicis fere aderat hesitatio, quod
febris febrim excipiens, suspensos incertosque teneret: artusque corporis ipsa morbi diuturnitate pridem
confectos incredibilem ia modum conquassaret, ut nullum hic amplius, neque 808, neque
medici, excogitare possemus consilium. Quando hujuscemodi igitur nos auctumnus epulis aocepit,
te ejusdem etiam participem convivii faciendum nobis esse arbitrabamur : non equidem ut animi
te excruciares (apage istam a nobis ia amicos inbumanitatem), sed ut cognosceres quibus ex

scopulis in quos portus, Dei immortalis ope, tandem aliquando appulissemus.

IV. Eidem.

Atque tibi equidem, vir optime, optima semper
eveniant omnia, et meliore identidem felicitatis
incremento, secundissimam experiaris fortunam,
cum nobis hec tibi comprecantibus, tum tot aliis
tuis amicis : quanquam mihi haud proclive fuerit
eorum inire numerum, quos tuo consauciaveris
amore, tum isto item animo tuo haud aliud voti
recipiente argumentum ; qui enim non solum ami-
cis, sed universe omnibus, et letis in rebus con-
gratularis, et in afflictis verissimum capis dolorem,
annon talem te inquam virum, perpetua animileti-
tía, summaquefortune prosperitate, perfrui equum
fuerit? Nos vero cum nonnihil de superioribus
malis respirassemus, et in meliorem recuperande

Δ΄, Τῷ αὐτῷ.

Σὺ μὲν εἴης διὰ τελους, ἄριστε, πράττων εὖ, xai
μετ᾽ ἀμείνονος αἰεὶ τῆς προσθήχης, τἀγαθοῦ πειοώ-
μενος δαίμονος, ἡμῶν τέ σοι ταῦτα συνευχομένων,
xa! càv'.., ἀλλ᾽ οὐκ ἂν δυναίμην εἰπεῖν ὅσους ἕτρω-
cac, τῆς τε σῆς γνώμης ἑτέραν οὐ δεχομένης ὑπόθε-
σιν * ὃ γὰρ οὐ φίκοις μόνον, ἀλλὰ xai πᾶσιν ἀπλῶς
εὖ μὲν πράττδυσι συνηδόμενος, ἐπὶ δὲ τοῖς ἔναντίοις
χαὶ μάλ * ἀχθόμενος, τὸν δὴ τοιοῦτον πῶς οὗ διαπαν--
τὸς εὐθυμεῖσθαι προσῆχε, xai ὡς ἄριστα ἔχειν '
Ἡμεῖς δὲ μιχρὸν ἀναπεπνευχέτες ἐκείνων τῶν δυσ-
χερῶν, καὶ πρὸς ἀμείνους καταστάντες ἑλπκίδας,
ὡς ῥᾷον ἔθ᾽ ἕξομεν, ἐπειδὴ τῶν ἰητρῶν χελευόντιυν
ἐχρησάμεθα λουτροῖς, αὖθις αὖ ἦμεν ἐν τοῖς αὐτοῖς "
xal ὁ πρόσθεν χειμὼν ἐπήει σφοδρότερος ^ χαὶ

iterum salutís spem venissemus ; bic vero de con- D μήπω χαθαρῶς ἀπηλλαχότας τῆς τυραννίδος, ὁ τοῦ

silio medicorum balneo forte adhibito, in eisdem
denuo malis eramus : priorque illa, sed vehemen-
tior, ingruebat tempestas, nosque nondum ex tyran-
nide penitusereptos, ille Phalaridig bos tenebat. in
causa erat, quod non opportune salis lavatione
usi fuissemus, multa adhuc bilis vi ventriculum
obsidente. Retro itaque mox sublapsa, et in con-
trarium lata omnia, nulliaque non mali aderat
species, sive verius, nibil non supremo in gradu.
Nempe et pessime affecta erant intestina,ita ut vix
attollere me ac levare possem. Et reliquum corpus
assidus gravissimisquetorquebatur doloribus, quo-
niam unoquoque in membro, sua, ut ita dieam;

Φαχάριδος ἔσχε βοῦς. Αἴτιον δὲ τὸ μὴ χατὰ χαιρὸν
πάντως λελοῦσθαι, χολῆς ἔτ᾽ ἐχούσης περὲ τὸν στό»
μαχον. ἼΛπαντα δὴ οὖν εὐθὺς ἀνατέτραπται " καὶ
πρὸς τοὐναντίον ὡρμήκχει * xal οὐδὲν ὅ τι μὴ παρῆν
τῶν δεινῶν * μᾶλλον δὲ οὐδὲν ὃ τι οὐ μεθ᾽ ὑπερδολῆς.
τά τε γὰρ ἔνδον πονήρως ἔσχεν, ὡς μηδ᾽ ἀνασχεῖν
οἷόν τ᾽ εἶναι, τό τε σῶμα πυχναῖς ὅτι μάλιστα xai
βαρείαις ἔχαμνε ταῖς ὀδύναις κατὰ παντὸς ὁτουοῦν
μέλους, ἐστρατοπεδευχότων ὡς εἰπεῖ; τῶν δεινῶν.
Καὶ σιωπφ στομάχου κατάψυξιν, xal τὴν περὶ πάντ᾽
ἀηδίαν, καὶ τοὺς ὅτε τι τῶν ἐν τοῖς τοιούτοις ὑκ᾽
ἀνάγκης προσιέμην, αὐτίκ᾽ ἀπαντῶντας ἐμέτους.
᾿Αλλ’ ἠπίαλοί τινες ἑκάστης ἡμέρας ἐς μῆνα χατέ-

Ant

EPISTOL.E.

A8

σχον, δεινοὶ μὲν ἐχτρίψαι xal. καταδαλεῖν" οὐχ ὅτι A castra, vis morbi posuerat. Alque taceo tamen

45 ἡμᾶς τοὺς ἤδη διαπεπραγμένους, xal ὥσπεο xa-
μόντων εἴδωλον ὄντας, ἀλλὰ χαὶ τοὺς μάλ᾽ ἐῤῥωμέ-
νους τὸ σῶμα, καὶ τὴν Ἡραχλέους ἴσχοντας ῥώμην "
δεινότεροι δὲ, τῷ νυχτὸς ἀρχομένης εὐθὺς ἐπιέναι,
ὡς μηδ᾽ ὕπνου λαγχάνειν δύνασθαι εἶθ᾽ ἕτεροι του-
τουσι διαδέχονται, οὐ κατὰ ταυτὰ διαχείμενοι, ἀλλ᾽
ἐοιχότες τοῖς πάλαι" εἶτ᾽ αὖθις ἄλλοι, καὶ μάλα ἄλ--
λοι, ὥσπερ ἀπὸ συνθήματος. Καὶ ἡμεῖς ἐν φόδῳ
πολλῷ καὶ ταράχῳ, τῶν μὲν ἰατρῶν ἄνω καὶ χάτω
βοώντων, ὡς ἐπὶ θύραις d) τελευτὴ, xal οὐδὲν χρὴ
μέλλειν οὐδ᾽ ἀναδύεσθαι, ἀλλὰ καὶ πράττειν ἃ πράτ-
τειν μάλιστα χρή. Θορυδουμένων δὲ τῶν ἑταίρων,
καὶ προστιθέντων οἰμωγαῖς οἰμωγὰς, καὶ συνευχο-
μένων ῥᾳστώνην " τοὺς οὖν οὕτω μὲν ἔχοντας, ἐν δὲ

τοσούϊιων ὄντας δεινῶν μεσημύρίᾳ, μηδαμόθεν δὲ p

χρηστῆς ἔτ᾽ οὔσης ἐλπίδος, τῶν δ᾽ ἐναντίων ἁπαν--
των, xal τοῖς μὲν ὅλοις ἀπειρηγότας σχεδὸν, μόνον
δὲ τὴν περὶ ψυχῆς θέοντας, μᾶλλον δὲ τῷ πλείστῳ
τεθνηκότας τοῦ βίου, ὦ τῆς ἀφάτου περὶ ἡμᾶς φιλαν-
ϑρωπίας Θεοῦ ἱ ὑφέσθαι τε παραχρῆμα ξυνέδη τοῦ
τοσοῦδε κχλύδωνος, xai τῆς προτέρας μὲν οὐχ ἂν
φαίην, ὑγείας δ᾽ οὖν ἐπειλῆφθαι, μάλα μὲν ἡδίστης,
ὅτι παρήει παρὰ πᾶσαν ἡντινοῦν προσδοχίαν, μάλα
δὲ πιθανωτάτης ἂν καὶ εἰσάπαν ἀφῖχθαι. Καὶ νῦν
τοῖς ὁρῶσιν ὥσπερ ἀναδεθιωχόσιν ἐοίχαμεν. Καὶ
υῦν μὲν τὰς χεφαλὰς χινοῦντες, νῦν δὲ τὼ χεῖρε
πατάσσοντες, ἀπαλλάττονται, Θεῷ χάριν εἰδότες,
τῷ πάντα μὲν δυναμένῳ, πάντα δὲ ποιοῦντι καὶ
μετασκευάζοντι μόνῳ τῷ βούλεσθαι. Ἡμεῖς μὲν οὖν,
αἰεὶ Θεοῦ διδόντος, πρὸς τὰ βελτίω χωροῦμεν xai
ζῶμεν μετ᾽ ἀγαθῶν τῶν ἐλπίδων, ἐχεῖνα παθόντες,
ὧν καὶ τὸ μεμνῆσθαι μόνον χατηφείᾳς ὑπόθεσις "
Ἱεροθέῳ δὲ τῷ χαλῷ πολλὰ ἀγαθὰ γένοιτο, οὐχ ὅπως
ἧς ἔχει χρηστότητος καὶ ἐπιεικείας, xal τοῦ περὶ
πλείστου xal βούλεσθαι xal ποιεῖσθαι, ὥσπερ ἀγχλμά
τι πάγχαλον διὰ πάντων τὴν ψυχὴν ἐξειργάσθαι " ἀλλ᾽
ὅτι x&poi μάλα χάμνοντι xai ταλαιπωρουμένῳ, xal
τί γὰρ ἄλλο ἢ πᾶσιν ἁπλῶς ὑπ᾽ ἀπορίας δυσαρε-
στοῦντι χατὰ τὴν τραγῳδίαν μόνος ἀντὶ πάντων παρ--
ἣν, ὑπανέχων, χουφίζων, θεραπεύων εὖ μάλα, xai
τὴν μὲν εἰς αὐτὸν ἤχουσαν οὐχ ἐγχαταλιμπάνων συν-
τέλειαν, πᾶσι δ᾽ οἷς οἵός τ᾽ ἦν τὰς ὀδύνας παράγων
καὶ συναιρόμενος τὰ γιγνόμενα, τὸ λαθιχνδὲς ἄντι-
κρὺς ἐχεῖνο xal οἷς ἔλεγε καὶ οἷς ἔπραττε γιγνόμε-
νος φάρμαχον, Ὅς ἐν μὲν ταῖς ἀλλεπαλλήλοις τῶν
δεινῶν τρικυμίαις, καὶ ξοῖς μεγάλοις ἐχείνοις χύμα-
σιν, οὐδὲν ἧττον ἀλγῶν διετέλει, xai τὴν ψυχὴν xa-
ταχλύζων ἀθυμίας ῥοθίῳ, ὁπότε δ᾽ αὖθις ῥαίσχιμι,
καὶ αὐτὸς ἀναφέρων καὶ μεθιστὰς εἰς εὐθύμους,
Καίτοι τί λέγως πολλάκις γὰρ χαὶ πρὸς πολλοὺς διεξ-
fist ἡμῶν ἀχονόντων, καὶ ὅρχον τοῖς ῥήμασι προστι-
θεὶς, ὡς ἥδιστ᾽ ἂν εἴπερ ἦν ἐθελῆσαι τὴν τύχην ἀλλά-
ξασθαι" μᾶλλον δὲ xal τὴν ψυχὴν ἂν αὐτὴν ὑπὲρ
ἡμῶν ἑτοίμως προέσθαι. Τοσοῦτος αὐτῷ λόγος τοὺ-
μοῦ περιόντος. “Ὅθεν φιλῶ μὲν αὐτὸν ἴσον ἐμῇ κε-
φαλῇ, χαὶ τήν γε μέσην χώραν τῆς ψυχῆς ἀπονέμω,
συνεύχομαι δὲ τυχεῖν, ὧν τυχεῖν ἐσπούδαχε, χαὶ ταῖς
τῶν ἀρετῶν ἀρδείαις τὴν ψυχὴν τεθηλότα, καρποὺς

ventriculi refrigerationem, tristemque ad omnia
nauseam, et illico, ut aliquid, quod ad ejusmodi
morbum facere solet, necseitate coactus assum-
psissem, occurrentes vomitus. Jam et continue
quedam quotidianeque febres mensem integrum
tenebant, eeque non nos modo, jam tum plane
confectos, et quoddam quasi simulacrutmn mortuo-
rum (IA. ψ, 72 etc.), sed et corpore quam maxime
valentes, Herculeisque preditos viribus, frangere
&c prosternere, sane quam idoneo. Tanto vero
eidem graviores, quod sub primam identidem fa-
cem recurrerent, ut ne somnum capere integrum
esset. Quas mox alie,nec ejusdem moditamen, sed
superioribus illis simillime, excipiebant, tum ruraeus
alie, alieque complures, tanquam ex compacto.
Magna igitur nos in forimidine, magno tumultu
verseabamur,cum medicis sursum deorsumque cla-
mitantibus, jamjamque pre foribus vite adesse
finem, nec ullum more atquetergiversationi locum
relinqui, verum strenue, quidquid facto maxime
opus esset, esse factitandum, tum amicis tumultu-
antibus, planctusque plantibus ingeminantibus, et
levamentum dolorum optantibus. Hunc autem af-
fectis in modum, ipsoque veluti tot malorum in
meridie positis, bona nulla alicunde amplius afful-
gente spe, imo vero aliis ex contrario omnibus,
summaque rerum omnium desperatione propemo-
dum conflictantibus, et extremum nunc de anima
currentibua curriculum, sive potius, maxima vite
parte jam defunctis, o inenarrabilem Dei erga nos
benignitatem ! subito sane contigit, ut tanto subsi-
dente undarum fluctu eriperemur sanitatemque,
haud illam quidem pristinam dixerim, sed aliquam
tamen, prehenderemus, eamque longe tum dulcis-
simam, quippe ex inopinato penitus insperatoque
allapsam, tum quam propriam ac perpetuam ve-
nisse, vero quam simillimum sit. Jam itaque visen-
tibus velut ex Acheronte excitati videmur, qui
partim motis capitibus, partim complosis manibus
ἃ nobis. abeunt, Deoque gratiam habent, qui omnia
tum potest, tum facit transformatque, solo arbitrio
guo. (Amos, v,8.) Sic nos igitur Deo dante, per-
petuo ad meliora progredimur, epeque optima vivi-
mus, ea videlicel perpessi, que vel animo duntaxat
revolvere pigeat tedeatque. Optimo vero Hiero-
theo bona omnia eveniant, precor, non ob probi-
tatem tantum humanitatemque suam, quod somme
item tum studet, tum maximo in pretio habet,
animam suam velutfaberrimum pulcherrimumque
quoddam signum, omni ex parte exonare, verum
etiam quod mibi gravissime egrotanti laboraniique,
quidve aliud, quam pre angoribus erga omnes
omnino morosius affecto ? ut in tragoedia est, unus
omnium vicem praesto fuit: gustollentes, allevans,
Btudiosissime curans, ratamque officii sui partem
haudquaquam omittens, atque omnibus, queis po-
terat modis, doloris sensum avertens ac deducens;
et quam licebat opem operamque presians, quive

419

THEODULI MONACHI

420

dictis suis factisque, illud serumnarum omnium A βλαστῆσαι θεοφιλεῖς, χαρπῶν ἀθανάτων αἰτίους, xai

memoriam diluens pharmacum (ex '08. Δ΄ 221,
Synes, epist. 146) mihi plane erat. Quippe qui in
creberrimis cruciatuum decumanis fluctibus, maxi-
misque illis undis, nihilo ipse minus et perpetuo

Θεοῦ γενέσθαι τέμενος. Euveóyou δὲ xal αὐτὸς, οὐχ
ὡς εἰς τοχέας μόνον τελῶν, ἀλλὰ καὶ ὡς ἀνδρὶ καλῷ
χἀγαθῷ, καὶ τρόποις χρηστοῖς πάντας ἐπαινέτας
ἔχοντι.

doleret, animamque suam moeroris fluctibus inundaret, ubi nos vero iterum convaluissemus, etiam
ipse pariter se colligeret, et ad letantes transiret. Quanquam quid dico? sepe ille enim, et apud
complures, nobis audientibus, etiam jurejurando verbis suis apposito, ultro professus est se, si qua
fleri posset, libentissimo animo fortunam praesentem mecum commutaturum, imo vero animam etiam
ipsam mea vice, sine ulla cunctatione profusurum, usque adeo magnam homo mei ut superstes essem,
ducebat rationem. Haud immerito illum igitur, perinde ut caput meum adamo (IA. y, 82) et mediam
anime sedem illi attribuo, tum opto item ipsum consequi, quidquid consequi studet : et virtutum
irrigationibus anima florentem, fructus Deo acceptos, fructuum «&ternorum causas, producere, Dei-
que plane templum fieri, quod te etiam pariter optare volo, non ob id unum modo, quod liberorum
parens jam es, sed preterea ut viro optimos santissimoque, et morum probitate homines omnes
laudatores nacto.

V. Magno logothetz.

Tu vero, qui optima omnia et via, et potes, et
egregia animi alacritate agis, nihil equidem novi,
ut arbitror, facturus es: sí quibus tam multa du-
dum beneflcia dedisti, eosdem nuno etiam tuis
ornes beneficiis : quibusque non raro antehac gra-
tificatus es, iig nunc item gratificeris. Verum illud
plane ipsum, quod quotidie el adversus omnes
facere consuesti, petentes pariter, et non petentes :
hos nimirum, ut ne petant, illos, quia petunt. Tum
vero preterea, nunc etiam superiora omnia, quasi
decreto quodam sancire alque contirmare videbe-
ris, et simul ostendere, vera te animi magnitudine
et dedisse nobis, quidquid dedisses, et hac eadem
de causa, eadem in presens gratiticari. Qua in re
quemadmodum tuorum nos non possumus non
meminisse beneflciorum, et gratiam habere, et tibi
cum laudibus acclamare : haud magis sane,quam
nostri ipsorum deponere memoriam. Nam quidquid
0lim gesseram, quidquid geram, id omne deatra
fretus. aggredior tua, ut cum Sophocle loquar.
(Δἵαντι, 34.) Adeumdemet tu modum, temetipsum
haudquaquam inficiari; quanque jampridem pul-
cherrimam agendi rationem, non nostro duntarat,
sed omnium plane mortalium bono, semel ingressus
es, missam nunc facere poteris. Unus tu enim
preter ceteros, qui, ut ait Demosthenes, ad. com-
munem (ructum usumque rempublicam (ractarunt,
omnibus in rebus exoellis; unus magnum hunc
tribunatum tuum, sive prytanicam imperii procu-

B E. Τῷ μεγάλῳ λογοθέτῃ.

Οὐδὲν ἄρ᾽ οἶμαι καινὸν, ὦ πάντα τὰ βέλτιστα σὺ
xai βουλόμενος χαὶ δυνάμενος xal πράττων ἑἕἑτοί-
μως, εἰ οὖς εὖ πολλάχις πεποίηχας, τούτους χαὶ νῦν
εὖ ποιήσαις, xxl. χάριν παράσχοις οἷς οὐχ ὀλιγάχις
ἔδωχας" ἀλλὰ μάλιστα μὲν ἃ χαθεκάστην xai πρὸς
πάντας ποιεῖν εἴωθας, τούς τε δεομένους, τούς τε
μὴ, τοὺς μὲν, ἵνα μὴ δεηθεῖεν, τοὺς δ᾽ ὅτι δέονται"
ἔπειτα δ᾽ ἤδη xai δόξεις ὥσπερ ἐπιψηφίζειν τὰ
πρόσθεν, χαὶ ἅμα δεικνύναι ὡς μεγαλοψύχίᾳ θ᾽
ἡμῖν ἔδωχας ἅπερ ἔδωχας, xal τανῦν «auti πα-
ράσχοις ἀπὸ τῆς αὐτῆς ταύτης αἰτίας. Καὶ ὡς ἡμῖν
οὐχ οἷόν τε μὴ τούτων μεμνῆσθαι, xai χάριν ἴσχειν
xai βοᾷν ξὺν ἐπαίνοις, οὐ μᾶλλον ἢ ἡμῶν αὐτῶν
μὴ μεμνῆσθαι" πάντα γὰρ τά τ᾽ οὖν πάοος, τά τ᾽

C εἰσέπειτα σῇ χυδερνῶμαι χειρὶ, κατὰ Σοφοχλέχ"

ὡς δὲ xal αὐτὸς οὐχ ἂν ἔχοις σαυτὸν ἀρνηθῆναι *
xal τὴν ἐξαρχῆς οὐχ ὑπὲρ ἡμῶν μόνον, ἀλλὰ xal
πάντων ἀνθρώπων χαλλίστην ταύτην ἔνστασιν ἐγχα-
ταλιπεῖν᾽ μόνος τε γὰρ τῶν εἷς χοινὸν πολιτευσα-
μένων, φησὶ Δημοσθένης, τοῖς ὅλοις αὐτὸς ἄριστος
xal μόνος, ὥσπερ ἔνδειξιν ἀρετῆς, χαὶ τοῦ φιλοτι-
μοτάτου τῆς γνώμης, τὴν μεγάλην ταυτηνὶ δημα-
γωγίαν T, πρυτανείαν, ἢ 6 τι τις λέγει νομίζων, οὐχ
ὅσον ἅπαντας εὖ ποιεῖς, οὐδ᾽ ἐπὶ παντὶ δύήπου τῷ
χρόνῳ, ὥσπερ πρὸς τὸς ἑκάστων ἁμιλλώμενος χρείας
xai φιλονεικῶν μηδένα τῶν ἁπάντων, μη δὲ καθ᾽
δντιναδήποτε τρόπον ὁτονοῦν ἑἐτερῆσθαι - ἀλλὰ καὶ
χαίρεις εὖ ποιῶν πολὺ μᾶλλον fj οἱ πάσχοντες αὐτοί᾽

μᾶλλον δὲ xai χάριν αὐτὸς οἷει λαμδάνειν, χάριν

rationem, sive quo alio quispiam appellet voca- ἢ ἑτέροις διδούς " ταῦτ᾽ ἄρα ταῦτα xal νύχτωρ ἔπα-

bulo,quoddam quasi specimen virtutis, honestissi-
mieque animi ambitionis ratus ; non bene modo de
universis, atque nullo non tempore mereris, velut
certamen cum necessitatibus uniuscujusque sua-
ciplens, omnesque in eo nervos tuos contendens,
ne quis homnium omnium, quocunque tandem
modo, re quapiam ulla privetur, verum etiam
gaudio exsultus, dum beneflcium tribuis : et hoc
multo majore, quam illi ipsi qui accipiunt ; imo
vero tum beneflcium temetipsum accipere autumas,
cum aliis das. Hanc igitur; hanc, inquam, ob cau-

γρυπνεῖς, xal μεθ᾽ ἡμέραν φροντίζεις, ὁπὲρ τοῦ
χοινοῦ γιγνομένου, βουλαῖς ἔργα προστιϑεΐς xal
πάντα πόνον φέρεις ἡδέως " ἔφ᾽ ᾧ τοῖς ἄλλοις ἔσται
βελτίω τὰ πράγματα, χαὶ πᾶς τις τεύξεται τῶν
διχχίων. Ὥστε xal εἴ μηδὲν πώποθ’ ἡμᾶς εὖ πούσας
ἐτύγχανες, μήδ᾽ ἡστινοσοῦν ἀξιώσας προνοίας, ἐξ
ἄρα μόνου τοῦ πᾶσι παντὸς χαλοῦ πρυτανεῖον παρὰ
πάντ᾽ εἶναί σε τὸν χρόνον, εἰχὸς ἂν ἦν δήπου, μᾶλ-
λον δὲ πᾶσα ἀνάγχη, τῶν ὑπὸ σοῦ χεχκοσμημένων
xai ἡμᾶς γεγενῆσθαι’ ὡς Bv, μὴ τῶν ἄλλων εὖ
πάσχειν λεγόντων, μόνοι τῶν ἁπάντων f] σιγῶμεν,

421

EPISTOL J£.

432

ἢ ψειυδώμεθα οὐ γὰρ ἔνεστ᾽ ἄλλως παῤῥησιάζεσθαι, α sam, et noctes insomnes ducis, et dies totos de

πάντων εἰδότων τὴν σὴν δεξιάν. Ὅτε δ᾽ dy πολλοῖς
πολλάχις τῆς σῆς χειρός τε xal γνώμης καὶ μάλ᾽
ἀπολελαυχότες ἣμεῖς, καὶ οὔτ᾽ αὐτὸς ἐπιλέλησαι,
ἡμῖν θ᾽ οὕτω δι᾽ εὐφήμου ταῦτ᾽ ἄγεται μνήμης,
ὥσθ᾽ ὅτι μὴ χαὶ τῶν Ὁμήρου στομάτων εὐποροῦ-
μεν, ἀλγοῦμεν, εὔδηλον ὡς χἀν τῷ παρόντι μιμήσῃ
σαυτὸν, καὶ τοῖς αὐτοῖς χρήσῃ πρὸς ἄνθρωπον
πολλάκις μὲν ἐν τοῖς σοῖς ᾿Ολυμπίοις χραταιῶς
ἀποδύντα, xal διὰ πάντων ἐστεφανωμένον τῶν ἄθλων,
πολλάχις δ᾽ ὑπὲρ σοῦ xai τῶν σῶν χείρας εἰς o2pa-
νοὺς ἄραντα, μᾶλλον δ᾽ αἵροντ᾽ αἰεὶ, καὶ συνευχό-
μενον πάντ᾽ ἐχεῖθεν τά γ᾽ ἄριστα. Συναίρονται δέ
μοι τουτωνὶ τῶν εὐχῶν πᾶσαι μὲν πόλεις, πάντες δ᾽
ἄνθρωποι. Πᾶσι γὰρ δὴ τῶν σῶν μέλει, καὶ πάντων
(s σοί" σοὶ μὲν ὅπως εὖ πράττοιεν, τοῖς δ᾽ ὅπως
ἐς μήχιστον ὅσον ἐῤῥωμένως βιῴης . οὕτω γὰρ ἂν
καὶ τὰ σφέτερ᾽ αὐτῶν ὡς κάλλιστα ἔχειν, ὡς τὸ μὲν
διὰ τέλους ἐῤῥῶσθαι σοὶ μάλα προσῆχον, αὐτοῖς δὲ
τὴν ἀγαθὴν τύχην, o)x ἂν ἄλλως οὖσαν. Εἶεν. ᾿Αλλὰ
γὰρ ὅτι μὲν ἡμῖν ἐσαεὶ πρόθυμος ἔσῃ, καὶ τὰ βέλ-
τισθ' αἱρήσῃ, καὶ τιμῆς ἀξιώσεις, xal πάντα πρά-
ξεις ἡδέως ἃ τε ἔξεστι xal δίδωσι τὸ χρείας ἑστὼς.
χαὶ μᾶλα λαμπρῶς οἷδα, τῶν τε ἅλλων εἵνεχα, xai
ὅτι πρόσθεν χάτω γῆς εἶσιν ἄστρα, γῆ τ᾽ ἄνεισιν
εἰς αἰθέρα, φησὶ ποιητὴς, πρὶν μὴ παρὰ σοῦ τυχεῖν
ὧν ἄν τις δέηται, ὃς γε xal μηδὲν δεηθεῖσι πολλάκις
ἔδωχας, xal δεηθέντας μειζόνων ἠξίωσας. Καὶ
τοῦθ᾽ ὡς ἀληθῶς σοι πρόσρημχ πολὺ χάλλιον xai
σεμνότερον, ὧς ἐγῴῷμαι, παντὸς ἂν ὅτου xal φήσαις "
δέδοικα μέντοι, δέδοικα, xal ἴσως εἰχότος οὐχ ἔξω,

μὴ μεγάλας πεφυχὼς διδόναι χάριτος, ἔπειτα τὴν C

νυνὶ ταύτην σμιχράν τε xal παραπολὺ τῆς σῆς με-
γλοψυχίως νομίσας, fj χαθάπαξ οὐ δῷς, ἢ ἐμοῦ χα-
ταγνῷς, ὡς οὐ περὶ σοῦ τὰ προσήκοντα διανοουμέ-
vou. Bl δὲ xal ταῦτ᾽ οἶσθα διδόναι, xai πᾶσιν ἁπλῶς
ἐγχειρεῖν, καὶ ὁ καλλίνιχος ἡμῖν ράχλῆς πάρεργα
τῶν μεγίστων ἄθλων ἔστιν ἃ κατεργάζεται, θαῤ-
δεῖν δεῖ, Μᾶλλον δὲ εἰ δώσεις ἑτοίμως, ἡμᾶς τε
δείξεις οὐ καλῶς οἰομένους, σαυτὸν δὲ πῶς οἷει χοσ-
μήσεις, οὐ uóvov τῷ μεγάλα xal θαυμαστὰ πράττειν
δύνασθαι, xai στεφάνων xal χηρυγμάτων abun ἀλλὰ
xai τῷ σμιχροῖς εἰδέναι διδόναι χατὰ χαιρὸν ἐπ’ει-
κείας ὑπερδολῇ * εἰ μὴ καὶ τοῦτο τρόπον ἕτερον, ὡς
ἔγωγε οἶμαι, μεγαλοψύχίᾳ τις λογιοῖτο, τὸ μηδὲ
τῶν πάνυ δοχούντων ἐλαχίστων ὑπερορᾷν. Ὅτι δὲ
τοιαῦτ᾽ ἔστιν ἃ νῦν ἐπαγγέλλομεν, xal οὐ σὰ οὐδ,
ὧν ἱχάστοτε πράττεις, ἀλλὰ xai παντάπασιν ἀπε-
ληλάμενα τῆς μεγάλης ταυτησὶ στροφῆς τῶν πραγ-
μάτων, δῆχον ἔχ τε ὧν περὶ αὐτοῖς τούτοις ὀέδιμεν,
ἔχ τε ὧν παραιτούμεθα, τὸ μὲν, μὴ ἄρα οὐ δώσεις,
εἰωθὼς μεγάλα χαρίζεσθαι, τὸ δ᾽ ὡς χαλῶς ἔχει σοὶ
μὲν δοῦναι, ἡμῖν δὲ λαδεῖν. Ἐγώ τε γὰρ ἃ βούλομαι
λήψομαι, σύ τ᾽ ἐπιειχέστερος δόξεις xai σαυτοῦ, τῷ
χαὶ τηλικοῖσδε χεχρῆσθαι. Ἐν γὰρ τῷ καθ᾽ ἡμᾶς
ἱερᾷ τῇδε καὶ θαυμαστῇ ξυνοικίᾳ, οὔ xai τὰς ix
βασιλέως τροφὰς ἔχομεν, οἰκήματά ἐστιν ἄττα,
χάλλιστα μὲν θέσεως ἔχοντα, xal πρὸς πᾶσαν ἔτους
ὥραν εὖ παρεσχευασμένα, τῇ τε φύσει τοῦ χωρίου,

salute reipublice tecum commentaris, simul curis
consiliisquetuis opera asdjungens, omnemque liben-
ter perfers laborem, quo meliuscule res aliie pro-
cedant et quisque jus suum consequatur. Adeo ut
$i vel nullumunquamseparatim in nos contuligses
beneficium, neque ulla plane cura providentiasque
tua dignatus fuisses, vel hoc &olo tamen nomine,
quod omni tempore, boni omnis, publicumomníbus
erarium es, equam videlicet, sive potius plane
necessarium fuerat, ut deiis qui abs te adjuti or-
nalique fuissent, nos etiam essemus: ne scilieet
dum tua erga sese alii commemorant beneficia,
soli inter omnes nos aut. obmultescamus, aut falsa
et conficta efferamus. Neque enim aliter palam et

p aperte hoc nobis profiteri integrum, quando per-

spectissima omnibus dextra fidesque tua est. Ve-
rum enim vero cum sepenumero multisque in
rebus, manus mentisque tue maximum antehac
fructum cepmus, quod neque tibi ipsi excidit,
nobis vero usque adeo magniflce bec commemo-
rantur celebranturque, ut ex animo doleamus, dena
illa ora Homerica (IA. Β΄. 189) nobis non suppe-
tere. Hinc patet sane, etiam hoo tempore tui te
ipsius imitatorem fore, eademque erga hominem
usurum benevolentia, qui tuis sepius in Olympiis,
omni virium connisu, veste posila decertarit, de
omnibusque certaminibus corona donatus fuerit ;
qui frequenter item tua tuorumque gratia, geminasg
δὰ eclum palmas extulerit,sive rectius, perpetuo
extollat, atque optima inde omnia votis suis effla-
gilet. Quibus suscipiendie nuncupandisque, suas
mecum oper&s,cum urbes omnes, tum mortales
etiam omnes jungunt. Ita enim cure omnibus tua
sunt, ut tibiomnium cura est; tibi nimirum, quo
illi prospera et florente fortuna sint,illis vero ut
tu quam longissimum e&vi spatium salvus et inco-
lumis conficias; ita enim suas etiam loco optimo
res futuras. Quoniam et te secundo vite valetudl-
nisque cursu perpetuo florere, plane deceat: et

. ipsis haud aliter fortunatis felicibusque esse con-

tingat. Sed sint ista sane. Te vero ipsum singulari
semper erga me voluntate fore, meisque fortunis
80 commodis, mee dignitati, sponte tua consultu-
rum, eaque omnia libenter acturum, que poteris
cunque, quaque presens usus ac necessitas per-

D mittet, id luculentissime compertum habeo ; cum

ob alia, tum quod astra sub terram príus ibunt, et
altum terra se in polum feret, ut ait poeta (Euripi-
des. Οἰλεῖ sive Συλεῖ, ut arbitror, apud Philonem,
p. 903, et p. 66, 365, Turneb.), quam abs te quis-
piam eorum que petit repulsam feret ; qui etiam
nihil rogantibus sepius dedisti, el rogantes majo-
ribus quam optassent ornasti muneribus,quodtuum
elogium, meo judicio, heud paulo pulchrius omnino
alque gloriosius, allo, quod usurpes, quovis est.
Metuo vero, metuo, nec absurde fortasse, ne tu,
quiingeniia largiri beneflci& nature tue ductu
soles, nunc hoc ipsum presens, minutum, et longe

A23 THEODULI MONACHI ' 221

infra animi tui magnitudinem ροϑὶ ΤΩ, 6880 ratus, A τῷ τε μεμηχανῆσθαι, τῷ δ᾽ ἰδίᾳ xal χωρὶς xal χαθ᾽
aut non des omnino, aut me incuses, velut qui de χυτὰ τῶν ἄλλων ἰδοῦσθαι, πλείστη» ὅσην ἐμποιοῦν-
te non satis digne convenienterque existimem. Sin τὰ γαλήνην ἐν τῷ τῆς ψυχῆς πρυτανείῳ, ὡς εἶναι
autem tum heo dare potes, tum φυδνὶβ alia omnino τῷ ὄντι ψυχῶν σοφῶν φροντιστήοια, μᾶλλον δὲ xai
aggredi, nimirum ut inclytus ille plurimarumque ψυχὰς ἐῤῥᾳστωνευμένας οἵα χατεπᾶσαι πρὸς dpe-
pslmarum Hercules, precipuis operibus suis alia τὴν, καὶ μένους ἐμπλῆσαι ποὸς τὴν ἔνθεον xai σώ-
quedam extra ordinem interponit,bono sane animo —2ovx xai θεοφιλῆ ταύτην μανίαν. Ἣν οἱ γνησίως
esse convenit. Imo vero si prompte dederis, hoc μανέντες οὐχ εὐδαίμονες, ἀλλ᾽ ἄρα δαιμόνιοί τινες
ipso planum facies, neque nos animi falsos fuisse, ἀτεχνῶς. "Evo δέ εἶμι uiv οὐ τοιοῦτος, οὐδὲ τῶν
teque ipsum majorem in modum ornabis. Scilicet ἐς τοῦτο φερόντων, οὐδὲ μιχροῦ δεῖ * θαυμαστὸν μὲν
quod non magna modo et admiranda pretare va- οὖν εἰ μὴ xai πολὺ τοὐναντίον, Τοῦ δ᾽ ἴσχειν ἡσύχως
leas,et publicis coronis atque preconiis digna,sed — xai κατ᾽ ἐμαυτὸν εἶναι xal ζῇν οὕτω τοι ἥττων, ὡς
quod tenuibus etiam, quodam modestis excessu, πάντων ἂν τουτὶ πρίασθαι. Τό τε γὰρ τῶν ὀφθαλ-
peropportune subvenire noris. Nisi si, ut mea μῶν οὕτως ἐσαναγχάζει, χωρίς τε τούτου τίς οὐχ
quidem fert sententia, tue potius magnanimitati ( ἂν εὖ φρονῶν ἡσυχίας ἐρῴη ; ἅτε δᾳδούχου xal μυ-
hoc quispiam acceptum referre velit, quod nec σταγωγοῦ τῶν ὅτων Xv τις εἴποι καλλίστων, xal τὸν
que multo minutissima esse videntur, ipse dedi- τῆς ψυχῆς αἰθέρα καθάπαξ τηρούσης εἰλιχρινῇ xal
gneris. Quod autem hujusmodi quedam sunt, que καθαρὸν, xai μάλ' ἀμιγῆ παντὸς ὑλώδους χαπνοῦ,
nuno rogitamus, neo tui operis, nec ex iis que τῷ τὸν νοῦν συνάγειν xal συνέχειν xai μὴ συγχω-
identidem agitas, imo plane etiam remotu ἃ magno ρεῖν διαχεῖσθαι xai χαταχλυσμὸν ὑπομένειν ὑπὸ τῶν
isto rerum actionumque tuarum orbe, cum ex eo τοῦ χόσμου ῥοθίων, ἀλλὰ xal τοῦ πεφυχότος μεμνῆ-
patet quod ipsimet deiis subdubitamus; tum quod σθαι παρασχευάζειν, xal. ἄνω φέρειν, καὶ πάντ᾽ Ev-
tanto rem studio urgemus ; illud, ne forle non da- — tov εἶναι, μόνα τὰ δαιμὄνια περιεργαζόμενον πράγ-
turus sis, quippe magna gratificari suetus, hoc ματα. Σὸν οὖν ἂν εἴη xxi τῆς σῆς περὶ πάντα χρη-
quoniam et tibi dare pulchrum est, οἱ nobis acci- στότητος, ὧν πάντα τὰ βέλτιστα σὺ xal βουλόμενος
pere. Nam et ego que cupioaccipiam, et tu temet- καὶ δυνάμενος, xai πράττων ἑτοίμως, ἵνα xal αὖθις
ipso benignior mitiorque videbere, qui ad hec αὖ τοῖς αὐτοῖς χρήσωμαι, τὸ xal τούτων ἡμᾶς τυ-
etiam tam pusilla te demittas. Sunt videlicet in jeiv τοὺς μανιχωτάτους, οὐχ olóa πότερον ἐραστὰς
aacris hisce et magnificis edibus, in quibus regia δίδως λέγειν, Tj τῶν κατὰ σοῦ θορήδων τεχνίτας, πᾶς
pecunia alimur etsustinemur, domuncule quedam, B e? ἂν τις φαίη γε xai εὐχῶν.

cum situ opportunissime, omnibusque anni temporibus accommodatissime, sive natura loci, sive
arte et industria, tum eo quod separatim et seorsum, et sejuncte ab aliis site sunt, summam maxie
mamque sancliori anime templo serenitatem parentes, uf reapse animarum sapientium ludi ac
domicilia quzdam sint (Aristoph. Νεφ. 94), sive potius ejusmodi, que animas otio torpentes ad
virlutem excitare, et sacro ardore ad divinum M hunc, et castum, Deoque gratissimum furorem,
implere queant : quem qui germanum in modum furunt, illi non felices modo ac beati, sed divini
plane sunt. Ego vero quanquam minimeex isto hominum genere sum, neque iis que huc pertinent,
instructus virtutibus, longe sane absum ; atque adeo mirum fuerit, si non contrario prorsus mea
comparata modo sunt. Sic tamen in quiele degendi, et. seorsum mihi agendi viventique, captus sum
Btudio, ut hoc vite genus fortunis meis omnibus redemptum velim. Huc enim et oculorum me va-
letudo compellit, tum ut absque hoc esset, quis sapiens non sponte quietem amet ? Hec quippe
facem prelucet, et magistra pulcherrimarum rerum omnium est, que nominari ἃ quopiam pos-
sunt. Hec summum anime setherem, sincerum, mundum, ab omnique materiali fumo secretum,
usquequaque servat, dum mentem videlicet colligit ac continet ; nec diffundi, mundique hujus jactari
obruisque fluctibus patitur, idque efficiit, ut ortus indolisque sue memor eadem sit, et sublime attol-
latur, et tota numine instinota feratur, et solà duntaxat divina studiosissime tractet. Tuum igitur,
tueque ad omnia sese porrigentis benignitatis hoc fuerit, 9 (u, qui optima omnia, el vis et potes, et
animo prompilissimo agis, eisdem enim denuo (quibus initio) utar verbis, ut et bae nos const
quamur beneflcia, nos, inquam, furiosissimi profecto, nescio vero utrum amatores tui, an vero
plaussum et acclamationum de le artifices, nobis permittas dicere; dixerit vero insuper unusquisque,
et votorum.

VI. Eidem. D C". Τῷ αὐτῷ.

Cum eo nomine quod tute nos jam pridem dili- Kai οἷς αὐτὸς ἡμᾶς ἄνωθεν στέργεις, xai οἷς 5$
gis, tom quod unum, te omnium rebus nostris μεῖς σὲ μάλιστα πάντων τὰ πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ἔγ-
faventissimum experti nos sumus, tibi invicem νωχότες, σοὶ μάλιστα πάντων τιθέμεθα, καὶ σὲ δια-
mexime omnium studemus, teque singulariter φερόντως φιλοῦμεν. "Άνευ τοῦ πάντας εἰδέναι τε
amamus. Preterquam quod comperta hec omni- καὶ βοᾷν, δι’ ἀλλήλων τοῦτ᾽ ἀμφότερα δείχνυται.

425

EPISTOLAE.

426

Οὔτε γὰρ ἔστιν, οὐχ ἔστιν οὐδὲν τῶν ἁπάντων ὃ μὴ A bus, omniumque decantata ore sunt, satis hoo

σὺ μετὰ τοῦ γιγνομένου τε xai ψηφίζοντος πράτ-
τεις, οὐ μᾶλλόν γε f| τὰς τρεῖς τοῦ τριγώνου γωνίας
ἡ δυοῖν ὀρθαῖν ἴσας εἶναι. Ταῦτ᾽ ἄρα καὶ μόνῳ σοι
τῶν πάντων τοῦθ᾽ ὥσπερ ἐπίσημον, οὔθ᾽ ἡμῶν αὐὖ-
τῶν, ἐὰν μὴ δεινούς τινας ὄντας ἤδεις τὰ σὰ, χαὶ
τῆς σῆς εὐνοίας παρ᾽ οὐστινασοῦν ἐχομένους, οὐχ

ἂν ἐφρόντιζες. Νῦν δὲ οὐχ ἔστιν ὅθ᾽ ἡμῶν οὐ λόγον

ποιῇ, πάλαι μὲν ἐν πολλοῖς πολλάχις τὰ μέγιστα
ξυναράμενος, xal γεγονὼς ἐν χαιρῷ, νῦν δ᾽ ἐξ ὧν
οὕτως εὖ μάλα xal μετὰ διαθέσεως ἐπιστέλλεις. Ὡς
χαί τινος οὐχ ἀχάριτος ξυναυλίας ἐνταυθοῖ μνημο-
νεύειν, xal τὰς ἡμέρας ἐχείνας ἑορτασίμους χαλεῖν,
διδοὺς ὡς μάλιστα συλλογίζεσθαι ὡς ὅτι μὴ καὶ νῦν
ὁπὲρ ἡμῶν ταῦτ᾽ ἔστι σοι πράττειν, οὐ μιχρῶς
δυσχεραίνεις. Ὃ xai τοὺ τυγχάνειν οὐδὲν ἦττον ἧ-
uiv.

utrumque ex utroque astruitur; neque enim est,
non est, vero quidquid rerum omnium, quod non
legitimo modo calculisquesubduotistu agas, nihilo
sane plus quam ut tres in triangulo anguli, non
duobus rectis sint aequales. Quamobrem et soli ex
omnibus tibi hac velut propria nota est, et nostri
ipsorum, nisi acerimos cultores tuos, el preeter
celeros omnes gratie tue oupidoes studiososque
esse ecires, haud ullam haberes rationem. Atqui
nullo non tempore nostri rationem habes; quippe
qui et olim quamplurimis sepenumero in rebus
maximum adminiculum attulisti, et peropportune
adfuisti. E£ nunc, dum ita benevole, et cum nativa
animi affectione nobis scribis; ut etiam mutui
cujusdam non injucundi concentus mentionem
facias, et illos olim dies festos appelles. Quo illud

potissimum colligendum das, te quod non hoc etiam tempore nostra causa hewc ipsa efficere potes,
haud mediocriter animo commoveri, id quod nihilo nobis minoris est, quam si voti nostri compotes

evaderemus.

Z'. Ἐπιστολὴ τοῦ σοφωτάτου Νιχηφόρου τοῦ
Γρηγορᾶ τῷ Μαγίστρῳ.

Πολλοί μοι τὸν σὸν ἐμήνυσαν τρόπον, ὡς πλήρης
ἐγένου πολλάχις ὁρμῆς ἐς τὸ γράφειν ἡμῖν. ᾿Αλλὰ
«tq. ἐξ ἀντιπάλου φερόμενοι λογισμὸς, ἀντέχρουσέ
τε χαὶ μάλα σφοδρῶς τὴν τοιαύτην ὁρμὴν ἀτεχαίτι-
σεν, αἴτια προδαλλόμενος πρός γε τοῖς ἄλλοις τὸ
μήπω τε ἡμῖν συγγεγονέναι, μήτ᾽’ ἄλλως μαθεῖν τὸν
ἡμέτερον τρόπον, ὁποῖος * εἶναι γὰρ πολυσχιδῇ καὶ
πάνυ τοι σφόδρα διάφορα xal δυσείχαστα τῶν ἀν-
θρώπων τὰ ἤθη καὶ δεῖσθαι μακρᾶς συνουσίας xai
πείρας τινὸς ἀχριδοῦς εἰς κατάληψιν. Kal ἐπήνεσα
νὴ τοὺς λόγους ἐγὼ ταυτηνὶ τὴν δειλίαν, χαὶ ἀνε-
μνήσθην ἐχείνου τοῦ μύθου τοῦ ᾿Αττιχοῦ, Ὅς Ἡ-
φαίστῳ τὸν Μῶμον εἰσάγει μεμφόμενον ὅτι μὴ θύ-
pac ἐπὶ τῶν ἀνθρῶπίνων πεποίηχε στέρνων ὁπότε,
φησὶν, ἐδημιούργει τὸν ἄνθρωπον * T, γὰρ ἂν αὐτῶν
ἀνοιγομένων ὁπότε ἐχρῆν, δῆλα, φησὶ, καὶ τοῖς ἔξω-
θεν ὁμιλοῦσι τὰ ἔνδον ὁπῆρχε βουλεύματα. ᾿Εγὼ δὲ
μήτε μεμεῖσθαί σε χρίνας ἔν τούτοις εἰχὸς, xal. ἅμα
πάσας τὰς τοιαύτας προφάσεις χαθάπαξ παραλλάξας
xai ὑπερδὰς ὁμιλήσω σοι xal πόῤῥωθεν ἤδη xa0d-
περ συνήθει xal φίλῳ, πρὸς μόνην αὐτὴν ἀποδλέψας
τὴν κοινωνίαν τοῦ λόγου. 'H μὲν γὰρ παροιμία,
χοινὰ τὰ τῶν φίλων εἶναι φάσχουσα δεῖν, τὴν φιλίαν
αἴτιον τῆς χοινωνίας προτίθησι τῶν πραγμάτων.
Ἐγὼ δὲ τοὐναντίον τὴν χοινωνίαν τοῦ πράγματος
αἰτίαν γίνεσθαι ἀξιῶ τῆς φιλίας, “Ὥσπερ γὰρ κοινὰ
τὰ τῆς φύσεως δίδοται xai πλουσίοις xai πένησι,
xai οὔτε τῷ βασιλεῖ μετὰ τῆς πορφύρας γεννᾶσθαι
χαρίζεται, οὔτ᾽ αὖ τῷ βαναύσῳ μετὰ τοῦ τρίδωνος,
ἀλλὰ γυμνοὺς ἀμφοτέρους εἰς τὸν βίον ἐξάγει ^. οὕτω
χαὶ 4 σοφία τοὺς ἑαυτῆς τροφίμους ἐπίσης μαιεύε-
ται πάντας, καὶ ὅμοια τὰ τῆς παιδείας ἄπασι δια-
νέμει, καὶ ἀδελφὰ φρονεῖν ἀλλήλοις xai αὐτοφυᾶ τε
καὶ αὐτοδίδαχτὸν ἔχειν ἀξιοῖ τὴν φιλίαν. Εἰ δ᾽ ὥσπερ
ἣ φύσις προϊοῦσα ποιχίλλεται παίζουσα τὴν σκηνὴν
τῶν ἐνταῦθα ἐνυπνίων, καὶ συμφερομένη τοῖς τῆς

PaTnoL. Gas. CXLV.

VII. Sapientissimi viri Nicephori Gregorte epistola ad
Magistrum.

Jam a pluribus de te tuisque moribus renun-
tiatum mihi fuit, quod cum pleno sepius ad scri-
bendum nobis impetu fuisses, quaedam mox ex
adverso ingruens cogitatio, hunc ipsum vehementi
nisi retuderit atque sufflaminarit impetum, prieter
alia et hoo ipsum cause loco pretexens, quod nec-
dum nos convenisses, nec aliunde naturam indo-
lemque nostram ; cujusmodi esset, percepisses :
scissa enim multifariam, et nimium quantum di-
ver88, 6t ad conjectandum perquam obsoura homi -
num esse ingenia, longoque usu et accurata qua-
dam periclitatione opus esse, ad ea penitus
introspicienda. Quam ego formidinem tuam, ita
me Muse ament,etiam laudabam;etsimul Atticam
illam recordabar fabellam ; que Momum hoc in
Vulcano reprehendentem inducit, quod peotori
humano, cum hominem, ut ait, fabricaretur, ostia
non apposuisset. lis, enim, ubi usus esset reclusis,
extrinsecus cum ipso agentibus, quidquid intus
machinationum lateret, manifestuu futurum. Ego
vero neo in his te imitari equum ratus, οἱ omnes
pariter id genus pretextus plane pretervectus
transgressusque, eo tecum modo agam, velut cum
pervetere necessario ac amico, in quod nihil
aliud quam litterarum studiorumque respicio
communionem. Cum enim, quod res amicorum
communes 6836 oportere affirnatadagium, causam
communionis, amicitiam, rebus ipsis presetruit,
contra ea rei ipsius communionem, oausam ego
esse volo amicitie. Quippe quemadmodum com-
munia divitibus et egenis nature munera sunt
omnia, quando nec regi cum purpura nasci indul-
get, nec opificisellulario cum scissili palliastro, sed
nudos utrosque in vitam educit : ita suis etiam
alumnis omnibus easdem operas obstetricias pre-
stat sapientia et similia cunctis doctrine distribuit

14

451

THEODULI MONACHI

428

munera, sibique mutuo fraternos animos gerere, À ὕλης εὐρίποις ὥς «à πολλὰ, οὕτω xai ταύτην φήσειέ

80 nature quodam instinctuinsitam monstratamque
fovere necessitudinem, precipit. Sin autem, ut
natura progressu temporis variatur, dum ludibunda
somniorum, qus his in terris sunt, scenam ador-
nat, et una cum materie Euripis, ut plurimum
circumvertitur : ita et familiaritatem hanc ex ma-
terle itidem necessario pendere, illique consenta-
neam fleri, et nonnunquam confluere, et facillime
rursus abscedere, quispiam contendat, illud mihi
nihil admodum ad rem tacere censebitur ; minime
enim ejusmodi fluctuum murmura extimescit,que
recte atque ordine fundata est amicitia, verum in-
ferioribus omnibus omissis ac relictis, sursum
perpetuo, ad illos expertes erroris rerum fontes,
anime attollit oculos, et indidem jura veritatis
rectissime edocetur. Que vero infirma sibi sub-
Bternit fundamenta, ea manere nescit, sed brevi
convellitur et dilabitur, quin et ad oppositum
nonnunquam recurrere vitium (inimicitias odi-
umque) non veretur. Cui nos, cum Samio illo
Pythagora, inanes (iumulos merito erigere, non
illam imitari, jubemus, utpote quse e vita
ad interitum hoc fere pactio transfugit. Sic
ego seminalia quidem, sed firma ac certa ami-
citi pignora, ut prior tibi traderem sponte mea
&dductus sum, ut qui priores illas suspiciunculas
minime cauponari possem, ejus autem, quod futu-
rum erat, conjector pariter et vates haud falsus
ex nostris moribus essem. Jam si ex iis qua nas-
cuntur moventurque rebus, quecunque immote
manere solent, egresount et marcent ; utique et
nostra hujusmodi amicitie conveniente quodam
motu opus erit, ne in primo ortu morbus inter-
veniat, etin herba ipsa marcorem contrahat. Tum
quoniam inter presentes mutui aspectus, inter eos
vero quos terre marisque longinqua sputia divi-
dunt, amicitiam alere norunt littere : nec nobis,
tam longe disjunctis, ad presens institutum his
Internuntiis uti cessandum, qua sole velut loquen-
tes silentium ingeniorum imprimere colores, et
decenti modo incorporee anime imagines repre-
sentare possunt. Mihi itaque, qui viam amicitie
prior velut aperui, et plana tibi, que salebrosa
erant, effeci, seribe queso, et nobis vicissim, qui
in te insunt morum, aliquod documentum prsbe ;
atque adeo instar tenelli pusionis uterque coalitam
nuper inter nos amicitiam nutricantes, ad justam
sapientie pulchitudiaem magnitudinem que pro-
vehamus, ipsas nature, ut est, secutl leges ; que
enim in mundo sunt omnia, gemina germana sunt,
et pares cursus servant. Porro ut infantes geni-
tricem primitos suam haud aliter quam ut mulier-
culam quamlibet aspiciunt, postmodum vero fami-
liari consuetudine pleniorem ipsis conciliante no-
titiam, genuinum ab eo quod alienum est inter-
noscunt ac distinguunt : ad eumdem et amicitia
modum, cum ab iis qui mutuo amore jam jungun-
tur, informari οἱ effingi incipit, obscuras initio et

τις ἐχείνης ἐξ ἀνάγχης ἠρτῆσθαι xat ὁμόφρονα γί-
νεσθαι, καὶ συῤῥεῖν ἐνίοτε xal ῥᾷσα μεθίστασθαι *
ἀλλ᾽ οὐδὲν ἔμοιγε τοῦτο πρὸς ἔπος. Ἡ μὲν γὰρ σο-
φῶς ἡδρασμένη φιλία τοιούτων ῥοθίων οὔ δέδιε ψό-
φους. ᾿Αλλὰ πάντα χάτω χαίρειν ἀφιεῖσα, ἄνω διη-
νεχῶς πρὸς τὰς ἀπλανεῖς τῶν πραγμάτων πηγὰς
ἀναφέρει τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς ψυχῆς. Κἀκεῖθεν τὰ
νόμιμα τῆς ἀληθείας καλῶς ἐχδιδάσχεται. Ἢ δ᾽
ἀσθενεῖς τὰς ἑαυτῆς ὑποτιθεῖσα χῤῥηπῖδας, μένειν
οὐχ οἶδεν, ἀλλ᾽ ἐν βραχεῖ κατασείεταί τε xal ἀποῤ-
ῥεῖ. Ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ πρὸς τὴν ἀντίπαλον παλινδρο-
μεῖν οὐκ αἰδεῖται χαχίαν. "AAA! ἡμεῖς γε κενοτάφια
xxl ταύτῃ διχαίως χατὰ τὸν Πυθαγόραν ἐκεῖνον τὸν
Σάμιον ἐγείρειν, ἀλλ᾽ οὐ μιμεῖσθαι χελεύομεν, ἅτε
πρὸς θάνατον ἐχ ζωῆς οὑτωσί πως αὐτομολούσῃ.
Οὕτως ἐγὼ σπερματιχὰ μὲν, Bií6xix δέ σοι τὰ τῆς
φιλίας ἐνέχυρα προχαταθέσθαι προεθυμήθην, μη-
δαμῇ καπηλεύειν τὰς ἔμπροσθεν ὁποψίας δυνάμενος,
ἀλλὰ στοχαστὴς ὁμοῦ xal μάντις ἀπλανὴς τοῦ μὲλ-
λοντος ἐκ τῶν ἡμετέρων γινόμενος τρόπων. Εἰ δὲ
τῶν ἐν γενέσει χαὶ κινήσει πραγμάτων ὁπόσα μέ-
γειν ἐθέλει, νοσεῖ xal μαραίνεται, δεῖ τῇ τοιαύτῃ
φιλίᾳ λοιπὸν χαὶ τῆς ἁρμοττούσης χινήσεως, ἵνα
μὴ ἐν τῇ βλάστῃ τὸ νόσημα γένηται, xí» τῇ χλόῃ
τὸν μαρασμὸν ὑπομείνῃ. Ἐπεὶ τοίνυν ὄψεις μὲν
ἐπὶ τῶν συνόντων, ἐπὶ δὲ τών πόῤῥω mou γῆς xal
θαλάττης ἀπῳχισμένων γράμματα τρέφειν ἴσασι
τὴν φιλίαν, οὐχ ὀχνητέον ἀφισταμένους τοσοῦτον
παραπομποῖς αὐτοῖς καὶ ἡμᾶς, πρός γε τὴν παροῦ-
σαν ὑπόθεσιν χρήσασθαι, μόνοις αὑτοῖς δυναμένοις
ὥσπερ λαλοῦντα σιωπώντων ἡθῶν ἐναπομόρξασθαι
χρώματα, καὶ ἀσωμάτου ψυχῆς εἰκόνας ἐχφῆναι
δεόντως. Ὅθεν ἐμοὶ φιλίας ὁδὸν ὁπανοίξαντι πρώ-
τῳ, xal λεῖα σοὶ τὰ δυσχερῆ πεπραχότι, γράφε καὶ
δίδου καὶ σὺ τῶν ἐνόντων σοι τρόπων τὴν πεῖραν
ἡμῖν, Καὶ φέρε βρεφουργήσαντες ἄμφω φιλίας ὑπό.
θεσιν, πρὸς χάλλος xal μέἔγεθος σοφίας προσῆχον
αὐξήσωμεν, τοῖς φυσιχοῖς ὡς εἰχὸς ἀχολουθήσαντες
νόμοις. Πάντα γὰρ ἀδελφὰ τὰ ἐν κόσμῳ, καὶ τῶν
ὁμοίων ἔχεται δρόμων * xal ὥσπερ τὰ βρέφη πρῶ-
τον μὲν ὡς ἄνθρωπον τὴν τεχοῦσαν ὁρᾷ, τῆς συνὴη-
θείας δ᾽ εἷς γνῶσιν ἀγούσης τελεωτέραν, διαιρεῖ
τοῦ ἀλλοτρίου τὸ γνήσιον, οὕτω xal à φιλία, μορ-
φοῦσθαι μὲν ἀρχομένη xai διαπλάττεσθαι πρὸς τῶν
ἤδη συναπτομένων, πρῶτον μὲν ἀσαφῆ καὶ δυστέχ-

D μᾶρτα διδόναι τε xal λαμῦὔάνειν τὰ ἑαυτῆς ἀξιοῖ

γνωρίσματα * τοῦ δὲ χρόνου ῥέοντος, καὶ τῆς συνη-
θείας τὰ ἑκατέρωθεν ἤθη παιδαγωγούσης χαὶ ῥυθ-
μιζούσης, τὸ μὲν περιττὸν καὶ νόθον ἐλαύνεται πᾶν,
τὸ δ᾽ ἐνδέον ἐνδεῖν οὐχ ἐπὶ μαχρῷ συγχωρεῖται.
Νοῦς μὲν γὰρ διχαστὴς τῶν ἐν χόσμῳ πραγμάτων
ὑπάρχων, νῦν μὲν εἷς αἰθέρα, νῦν δ᾽ εἰς γῆν ἐνερ-
γεῖ, Καὶ διὰ τῶν αἰσθητηρίων τὰς τῶν πραγμάτων
ἀναγινώσχει ποιότητας * ἐρωτᾷ μὲν γὰρ olovel διὰ
τῆς ἁφῆς χἀὶ μανθάνει τίνα μὲν τῶν σωμάτων θερ-
μὰ, τίνα δὲ φυχρά, Ἐρωτᾷ δὲ διὰ τῆς ὀσφρήσεως
ὁπόσα εὐώδη, καὶ ὅσα γε μή. Καὶ νῦν μὲν διὰ τῆς
ἀχοῆς τῶν ἐναρμονίων φωνῶν τὴν ἀντίληψιν ἔχει,

429

EPISTOLAE.

430

νῦν δὲ διὰ τῆς ὄψεως ταῖς διαφόροις βαφαῖς ὁμιλεῖ A egre agnoscendas sui notas dare pariter et acoipere

τῶν χρωμάτων. Et δὲ ταῦθ᾽ οὑτωσὶ διαγίγνεται, καινὸν
οὐδὲν, εἰ καὶ νῦν μὲν διὰ γλώττης, νῦν δὲ διὰ γραμ-
μάτων ἐφάπτεται xal τῶν ἀνθρωπίνων ἠθῶν, xai τὰς
τούτων οὑτωσὶ πως ἐχμανθάνει ποιότητας. Ἐπεὶ δὲ
xa οἱ λόγοι νῦν μὲν εἰχόνες εἰσὶ τῶν πραγμάτων, ὅτε
πρὸ τῶν πράξεων ἔν τοὶς τῆς διανοίας ἔτι θαλάμοις
γυμνάζονται, καὶ τὰ τέλη ζωγραφοῦσιν ἐχεῖ πως τῶν
πράξεων, νῦν δ᾽ ἕτερον τρόπον xal εἰχόνες xa0l-
στανται τῆς ψυχῆς, ὅτε μετὰ τὴν ἔνδον διάσχεψιν
ἔργα γίνονται καὶ αὐτοὶ, ψυχῆς ἀπόζοντα ὡς εἰπεῖν,
καὶ ὅπως ἕξεως ἔχει χαὶ γνώμης αὕτη τοῖς ἔξω δια-
τυποῦντα * ὥρα σοι τῷ σοφῷ τοὐμὸν ἦθος ὁρᾷν ἐν
τοῖϊσὸε τοῖς ἡμετέροις γράμμασι * δεῖ δὲ xal ἡμῖν τὸ
σὸν ἐν τοῖς σοῖς λοιπὸν ἀναγνῶναι. Οὐ γὰρ φιλοτιμίας

ἐπίδειξις ταῦτ᾽ ἂν εἴη, ἀλλ᾽ ἐμπορία λαμπρὰ τις Β

φιλίας. Εἰ δὲ xal φιλοτιμία, ἀλλ’ οὐδὲ τοῦτ᾽ ἀνθρω-
κίνης πέφυχε φύσεως ὑπερόριον. Πάντων γὰρ τῶν
ἐν χόσμῳ τῷ γήρᾳ καμνόντων τὴν ἀνθρωπίνην φι-
λοτιμίαν ἐν τοῖς μὴ γηράσκουσιν ἔθεσαν τῶν πάλαι
σοφῶν οἱ πολλοί " ἄλλως τε xai ἀχοινωνήτους παν-
τάπασι χἀκ διαμέτρου χειμένους τοὺς £x φύσεως
νόμους εἰληχότας πρὸς τὰς ἄλλας ἴσμεν τέχνας τοὺς
λόγους. Ἐν d γὰρ τῆς ἡλιχίας ἔξεστιν ἐχείναις πα-
παχμάζειν, ἐν τούτῳ δὴ τοὺς λόγους ἕπεται περιφα-
vi), ἀχμάζειν. Καὶ τοῖς τῆς ἔμφρονος φιλοτιμίας
ἀρίστην χαρίζεσθαι χώραν σχιρτήμασιν.

suevit ; at fluzu temporis, usuque ipso ingenia ami-
corum utrinque instituente, suisque numeris com-
ponente, quidquid redundans ac superavacaneum,
quidquid fucosum et ementitum est, id exigitur,
quidquid autem deflt, non diu deesse sinitur. Mens
enim rerum, que ia mundo sunt omnium, arbitra
nunc in &therem, nunc in terram vim illam suam
intendit, sensuumque ministerio rerum qualitates
recognoscit : dum per tactum quasi interrogat ao
discit, quenam corporum calida aut frigida sunt,
per olfactum item, quenam suaves exhalant odo-
res, aut insuaves, exquirit, et modo per auditum
concinnos sonorum modos percipit, modo per
visum cum variis colorum tinoturis commercium
habet. Que cum ita in ceteris comparata sint,
nihil novi est, si nunc per vocem ipsam, nunc per
litteras hominum etiam ingenia apprehendit, eorum-
que qualitates hac ferme raiione condiscit. Quo-
niam vero et sermones, nunc rerum quidem ima-
gines sunt, cum ante actiones ipsas adhuc in animi
thalamis exercentur, et actionum fines eventus-
que illic depingunt, nunc alio rursus modo anime
ipsius imagines exsistunt, cum ipsi videlicet post
interiorem illam consultationem, opera flunt, ani-
mam, ut sio loquamur, redolentia, et quo illa habitu
animoque affecta sit, lis qui foris sunt, exprimentia:

ita nunc tibi sane, viro sapientissimo tempus fuerit, meum in his ipsis litteris perspectare ingenium,
quemadmodum tuum etiam in tuis nos deinceps recognoscere oportet. Non enim ambitionis ali-
cujus hec specimina erunt, verum splendida quadam ineunde amiocitie ratio atque negotiatio ;
quanquam etiamsi ambitio fuerit, ne illud quidem ab humana natura abhorrens ac peregrinum
esse solet. Ceteris enim rebus omnibus, quas orbis complectitur, senio fatiscentibus, solam glorie
cupidatem, in iis que senii expertia sunt, veterum sapientum multi reposuere (Pericles, apud Thucyd.
lib. 1 ἐπιταρίψ, ad finem), presertim cum constet, singulares omnino et proprias, et ex diametro oppo-
sitas aliis artibus leges, studia litterarum a natura accepisse. Qua enim «etate illis deflorescere licet,
illa hec ipsa quam luculentissime florere, et prudentis ambitionis saltibus campum preestantissimum
ultro prebere, sequitur.

H. Μαγίστρου ἀμοιδαία. C

Καὶ πάλαι μὲν ἔγωγε σὺν dpa πολλοῖς ἑτέροις τῇ
σῇ φήμῃ κάτοχον γεγονὼς, οὐχ ὅσον ἐρωτιχῶς ἔχω
τῶν σῶν, xal μανικῶς πως περὶ ταῦτα βαχχεύω,
xai πάνυ τοι φιλῶν vai θαυμάζων οὐ παύομαι *. ἀλλὰ
χαὶ ὅπως ὅτι μοι τάχιστ᾽ ἰδεῖν ἐξέσται τὸν θαυμαστὸν
ἐρώμενον xal πάντ᾽ ἄριστον σὲ, τοῦτο δ᾽ οὐχ ἔστιν
εἰπεῖν ταῖς εὐχαῖς, ὅσου τιμῶμαι xxl νῦν δ᾽ οὐχ
ἥκιστ᾽ αὐτὸς οἷς ἐπέσταλχας ἔτρωσας, ὁμοῦ μὲν ἐμέ
tt xai σαυτὸν συνάγων ἐντεῦθεν, xai ἵν᾽ οὕτως εἴπω
συμπλάττων xai £v ἄμφω τιθεὶς, ὁμοῦ δὲ καὶ ὡς ἐγὼ
πνέω τὰ σὰ, καὶ τοῦτον ἴσχω τὸν τρόπον, εὖ μάλα
δεικνὺς, δι’ ὧν φὴς βεδουλῆσθαι μὲν ἐμὲ πολλάχις
πρὸς σὲ γράμματα πέμψαι, τῷ δὲ μὴ τοὺς σοὺς
τρόποος εἰδέναι, τῆς ὁρμῆς ἀποσχέσθαι. ᾿Εγὼ δὲ ὅτι
μὲν ταύτης ἐγεγόνειν τῆς γνώμης xai οἷος ἦν &mt-
στέλλειν ὁμολογῶ, οὐ μὴν ὑφ᾽ ὧν ἔφης αὐτὸς χεχω-
λύσθαι * οὐδὲ μικροῦ δεῖ “ τοσοῦτον γοῦν ἀπέχω τοῦ
ταῦτα σοῦ πέρι καὶ φρονεῖν χαὶ δοξάζειν, ὡς καὶ
πρὶν ἥκειν εἰς πεῖραν, ἀγώνισμα γλώττης xal τρυ-

VIII. Magistri epistola responsoria.

Jamdiu est, cum ego una cum aliis compluribus
lua afflatus fama, non ingenii modo eruditionis,
que tua& amator sum, et insano quodam modo,
velut divino furore circa hzc ipsa agitor, nec vehe-
mentissime tum amare, tum mirari desino, verum
etiam ut primo quoque tempore te, admirabiles
amores meos, omnibusque in rebus prestantissi-
mum virum, coram videndi potestas flat, id quanti
in votis meis wstimem, verbis plane efferri nequit.
Adhec non minime per litteras hasce tuas me
sauciavisti, simul meet teipsum sic nimirum con-
ducens, atque, ut ita loquar, conflans et contin-
gens, ambosque unum quiddam efficiens, simul
item quam ego tua spirem, et quod hoc affectus
sim modo, planissimum faciens, dum sepius me
quidem animo agitavisse ais, quo litteras ad te
darem, eo autem quod mores tuos minus haberem
perspectos, illum abjecisse impetum. Ego vero
hoc me animo fuisse, atque scribere constituisse,

AB

THEODULI MONACHI

433

fateor; neque iis tamen, quas narras, deterritum A φὴν ποιεῖσθαι tà σὰ, σὲ μὲν θαυμάζων διὰ πάσης

rationibus; nihil prefecto minus; tantum enim
&best, ut hujusmodi quiddam de le et sentiam, et
Btatuam, ut prius etiam quam tui ingenii periculum
fecissem, lingue certamen ac delicias, laudes tuas
facerem, cum te per omnem laudabilem litterarum
morumque ideam, summa cum excellentia vectum,
miratus, tum seculo ncstro preetantem istam in-
dolem tuam gratulatus, a quo utroque prestando
longe absunt, qui adhuo addubitant. Non itaque
eam ob causam silentium mihi indixi, sed vel
maxime decori habitus gratia, quodque non re-
pente et subito ad hujusmodi quiddam prosilien-
dum existimarem, tum quod rem diligentius repu-
tanti, justius scribendarum litterarum initium
abs te fieri debuisse videretur, qui prior nos
mirifica famae commendatione in tuos furiaras
plausus. Quod etiam facere squum censuisti ;
bonum hercle factum, et longe nobis gratissimum.
Quippe si ita nos antea in stuporem fama nuntia-
tus auditusque dabas, quantum quiddam ad pre-
conia tua te nobis preestitisse nunc autumas, ipse
per iitteras vieus et loquens, et quoad fleri possit,
presens, idque cum ob alia, tum quod optima et
jucundissima spectanda prebes. Partim nimirum
gravitatem animi generositatemque, illam philoso-
phie dignissimam, ium preterea mentis perspica-
ciam, et excelleatiam, et acumen, et ad omnia
dexteritatem ; partim quod musas colis universas,
et quoquoversus tendis, et quecunque Mercurii
sacra ao initia quispiam nominet, eorum dux et

signifer, et cultor admirabilis es : qui oratorie C

philosopbiam, et utramque coli siderumque con-
templationi, jungis, adeoque in his omnibus longe
multumque presias, ut nemo alius in uno aliquo
doctrine genere. Merito igitur omnes omnifariam
allicere, tibique mancipare potes : et nunc admi-
ratione percellere, nunc mulcere atque delinire,
tuisque istis illecebris penitus excantare. Atque
tu quidem hac te potissimum epistola ad familia-
ritatem tecum jungendam nos invitasse, tibique
sodales et amicos haud dubie comparasse, credis :

ἐπαινουμένης ἰδέχς λόγων τε xal τρόπων μετὰ πολ-
λοῦ τοῦ περιόντος ἰόντα, τῆς δὲ κατὰ σὲ φοῤᾶς τῷ
βίῳ ξυγχαίρων, ὃ πολλοῦ ποιεῖν ἔδει τούς γε ἀμφισ--
δητοῦντας. Οὔχουν διὰ ταῦτα σιγᾷν ὕμην δεῖν "
ἀλλὰ μάλιστα μέν γε διὰ τὸ σχῆμα, καὶ τὸ μὴ χρῆ-
ναι τοῖς τοιούτοις £x τοῦ εὐθέως ἐπιπηδᾷν ^ ἔπειθ᾽
ὅτι χαὶ βουλομένῳ σχοπεῖν, δίκαιος αὐτὸς ἦσθα πρώ-
τως ἄρχειν γραμμάτων, ὁ καὶ πρώτως ἡμᾶς διὰ
τῆς θαυμαστῆς φήμης εἷς τοὺς χατὰ σοῦ θορύδους
ἐχμήνας * ὃ δὴ καὶ πράττειν ἠξίωτας εὖ ποιῶν, xàl
ἡμῖν πάνυ χεχαρισμένα * εἰ γὰρ δὴ πρόσθεν λεγό-
μενός τε χαὶ ἀκουόμενος οὕτως ἐξέπληττες, νῦν διὰ
τῆς ἐπιστολῆς ὁρώμενος, χαὶ τὰ εἰχότα ξυνὼν, πό-
σον τι νομίζεις ἡμῖν εἰς τοὺς σοὺς εἰργάσθαι παιᾶ-
νᾶς, τά τε ἄλλα, xxi ὅτι τὰ χάλλιστά τε xal ἥδιστα
παρέχεις ὁρᾷν ; τοῦτο μὲν τὸ τῆς σῆς διανοίας ἐμ-
ὀριθὲς καὶ γενναῖον φιλοσοφίᾳ μάλιστα πρέπον, καὶ
προσέτ᾽ ἀγχίνουν xai περιττὸν xxi ὀξὺ xal περιδέ-
ξιον τὰ { ἔς πάντα, τοῦτο δ’ ὡς παντοδαπῶς ἔχεις
τῆς μούσης xai φέρεις ἑχασταχόσε, καὶ τῆς Ἑρμοῦ
τελετῆς ἣν ἄν τις xal φήσαι δᾳδοῦχς τις εἴής xal
θαυμαστὸς σπουδαστὴς, ῥητοριχῇ φιγοσοφίαν συν-
ἄπτων, xal ἄμφω γε ταῦτα τοῖς περὶ οὐρανοῦ πράγ-
μασι, xai οὕτω χράτιστος ἐν ἅπασιν ὦν, ὡς ivl γέ
τῳ τῶν ἄλλων οὐδείς. Ταῦτ᾽ ἄρα xal πανταχόθεν
πάντας ἔχεις ἐπάγεσθαι καὶ χειροῦσθαι, xai νῦν μὲν
ἐχπλήττειν, νῦν δὲ χηλεῖν τε xal θέλγειν, xai ὅλως
ταῖς σαῖς ταύταις καταγοητεύειν ἴυγξι, Σὺ μὲν οὖν
ἡμᾶς οἴει δι᾽ ὧν ἤδη γράφεις, πρὸς ἑταιρίαν μάλι-
στα προχαλεῖσθαι, καὶ συνήθεις χαὶ φίλους ἀμέλει
παρασχευάζειν σαυτῷ, χαὶ τῆς παροιμίας χοινὰ τὰ
τῶν φίλων νομοθετούσης, αὐτὸς τὴν διὰ γραμματων
κοινωνίαν προτέραν λέγεις τῆς φιλίας ποιεῖσθαι, ὡς
χαὶ ταύτης Yt πάντως ἑψομένης αὐτίκα, λανθάνεις
δ᾽ εὖ ἴσθι σαυτὸν φίλοις ὡς ἀληθῶς ἐπιστέλλων, οὗ
τοῦτ᾽ ἂν χατὰ σὲ γενομένοις, ἀλλ᾽ ἤδη πόῤῥωθεν
γεγονόσιν ἐξ ἄρα μόνης τῆς φήμης χαὶ τῶν τῆς
φήμης βελῶν * οἷς ἡμεῖς ἐπὶ τοσοῦτοτ ἐτρώθημεν,
xai οὕτως ἀξιοῦμεν στέργειν τὰ σὰ, ὡς καὶ τοῖς ἐχ
πολλοῦ σοι τὰ φιλικὰ ξυνημμένοις ἀμφισθδητεῖν ἔχειν
τῶν ἴσων.

tum etsi communia amicorum omnia esee, quasi lege quadam sanciat proverbium, ipse nihilominus
hanc per litteras institutam communicationem amicitie te premiltere dicis, quippe que mox
haud dubie consecutura esset. Atqui scire debes te ignarum, nec opinantem verissimis amicis tuis
has dedisse litteras, non qui nuno demum, ut arbitraris, amici flereat, sed qui jamdudum fuissent :
ex sola nimirum fama, fameque telis, queis in tantum vulnerati eramus : adeoque tu& omnia nos
adamare profitemur, ut ea in re nihil his omnino concedamus, quibuscum veteres tibi necessitudines

intercedunt.

IX. Ad Josephum, Patrem angelis comparandum,
ezpositio rerum quà? tempore ltalorum et Persarum
invasionis acciderunt.

Dum alii aliorum facta, ut aequum est, laudibus
celebrant, tu solus incantamentis philtrisque nos
demulcens id efficis ut tibi soli animum attenda-

(1) Mai, Biblioth. nova PP. tom. VI. Italorum
irruptio intelligenda de Catalanorum ac Turcorum
per Macedoniam ao Thessaliam incursione, quorum

0. Τῷ ἰσαγγέλῳ πατρὶ xal φιλοσό Ἰὼ-
307 περὶ τῶν ἐν τῇ Ἰταλῶν καὶ "Tipo
ἐφόδῳ γεγενημένων (1).

Ἄλλων ἄλλους δεξιόντων, καὶ μεγαλαυχουμένων,
ὥσπερ εἰκὸς, ἐπὶ τούτοις, σὺ μόνος ἡμᾶς πᾶσιν
ἐπῳδαῖσ ἀναδησάμενος, φίλτροις xal καταγοητεύ-

vasiationes et immanem oradelitatem jam narrevit
in oratione pro Chandreno,

433

EPISTOLJE.

43b

σας, ταυτῳ προσέχειν μὲν τὸν νοῦν, οὐχ ἑτέρῳ γε, À mus et commercium tuum vel Cinyre thesauris

πείθεις, τὸ δὲ περὶ σὲ διατρίδειν μεῖζον τῶν Κινύ-
ρου ταλάντων (2) οἴεσθαι. Τοιγαροῦν οὔτ᾽ ἔστιν ὅτε
τῶν σῶν σχολὴν ἄγομεν οὐδ᾽ ἐπὶ μιχρὸν, οὗ μᾶλλον
ἢ ἡμῶν αὐτῶν * οὐδ᾽ ἔζοι τις ἂν ταυτὶ ψεύσασθαι.
Καὶ οὐδεὶς ὃς, ἡμῖν ὁμιλήσας, οὐ πεφὶ σοῦ πρῶτον
ἀκήχοεν, ἔπειτα δὲ xai ὧν ἔξεστι, τῷ μετὰ σὲ λόγου
τυγχάνειν, ὡς ἔγωγ᾽ οἶμαι, χοσμουμένων. Οὐ γὰρ
δήπου σὰ μὲν πρὸ τῶν ἄλλων ἄγειν εἰκὸς αἱρεῖσθαι,
τῶν δ᾽ ὑπὲρ σοῦ λόγων πρόσθεν ἑτέροις τίθεσθαι,
καὶ μᾶλιστα πάντων φιλοῦντας οὗ συνῳδοὺς τοῖς
ἔργοις ἐπεισάγειν τοὺς λόγους. ᾿Αλλὰ xal τούτου
τοσοῦτος ἡμῖν ἐστι λόγος, ὥστ᾽ εἰ μηδὲν ἐχεῖνό τις
οἶδεν, ἐκ τούτου γ΄ ἄν ἐνεῖναι μαντεύσασθαι.

Θορύδων μὲν οὖν ἐν συλλόγοις συνέχειαν, καὶ τὸ
«εἰνειν ἀπνεμστὶ, καὶ χρότων ὀπερθολὴν, xai σπου-
δὰς ἔξω παραδείγματος, οἵων ὁ δαιμόνιος παρ᾽ ἡμῖν
ἀπολαύεις, ἴσως οὐχ ἀγνοεῖς, εἰδὼς ὡς οὐχ εἰχὸς
ἄλλως ἔχειν ἀπόντος τοὺς μόνῳ σοι τῶν ὄντων φιλο-
νειχοῦντας προσχεῖσθαι " ἀλλ᾽ ἡμεῖς γε (καὶ μηδεὶς
δυσχεράνῃ τὴν ἀτοπίαν * ἀλλὰ, ταῦθ᾽ οὕτως ἔχοντα
λογιζόμενος, θαυμαζέτω τοῦ πάθους), πολλάκις δή
κινος ἡμῖν χαθεστώσης ἀνάγκης πρὸς οὐστινασοῦν
διεξιέναι περί του, τοῖς ὁπὲρ σοῦ πρόσθεν διδόντες
(οὐδὲ γὰρ ἔσθ᾽ à μᾶλλον φροντίζομεν), διατριδὴν
μὲν μόνον ταύτην ἱστῶμεν, τὰ δὲ τῆς χρείας ἀναρ-
τῶμεν εἷς αὖθις, xal τῆς ὑστεραίας ταυτὸ τοῦτο, xal
τῆς ἐπ᾽ ἐχείνῃ οὐδὲν ἕτερον, ἀλλ᾽ ἀτεχνῶς, καθάπερ
kv περιόδου στροφῆ, πρὸς ἕν ἀεὶ τείνομεν xai τοῖς
αὐτοῖς ἑκάστοτε προσχωροῦμεν, εἰχότως. Οὔτε γὰρ
οἱ θείᾳ μανίᾳ σύναυλοι, ποιητὴς (3) ἂν εἶπεν, οἷοί
τέ εἰσι σφᾶς αὐτοὺς, ἐπειδὰν χινηθῶσι, κατέχειν,
ἀλλὰ συνείρουσιν ἀπνευστί * ὥς δὲ xal ἡμεῖς, ὑπὸ
σοῦ πάλαι πληγέντες, ἡσυχάζειν οὐχ ἔχομεν, ἀλλὰ
τὴν τε πρὸς ἄλλους ἅπαντας μεγαλοψυχίαν διεξιέναι,
μετὰ καὶ πλλῶν ἑτέρων ἅ σοι πρόσεστι xxl ὧν θαυ-
μαστὰς ἄπαντας ἔχεις, τήν τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς
εὔνοιαν χαὶ σπουδὴν τοσαύτην γε οὖσαν, ὡς χαὶ τοὺς
γεγεννηχότας αὐτούς * τί δ᾽ ἂν εἶποι τις ; Διεξιέ-
ναι (4) δὲ, οὐχ ὃ τι τισὶν ἠγνόηται (πῶς γάρ ; ἃ μο-
νονοὺ πάντες ἴσασι, καὶ πρὸς ἀλλήλους σφόδρ' ἀντ᾽
ἄλλου του μετὰ τοῦ θαυμάζειν βοῶσι, μακαρίζοντες
μὲν ἐμὲ, σοὶ δὲ συνευχόμενοι τὰ βελτίω, τῆς μὲν
τιμῆς ἐμὲ, σοὶ δὲ τοσαύτην ὁσημέραι παρέχειν),
ἀλλ᾽ ὅτι τῶν ἀτοπωτάτων εἷςαι νομίζω, καὶ πᾶς τις
ἂν νομίσαι διχαίως, εἰ σὺ μὲν ἀπάντων ὅσαπερ
ἡμῖν εἰς ὄνησιν ἧκε πράττειν οὐχ ἀποχνεῖς, ἀλλὰ
xai ὑπερδαίνεις ἔσθ’ ὅτε τὴν χρείαν, αὐτοὶ δ᾽ οὐχ
ὅσον ἔχομεν λέγειν ὡς ἄρ᾽ εὖ πεπόνθαμεν xal χάοιν
ὁμολογοῦντες φαίνεσθαι * ὃ μὴ ποιοῦντες ἠδικοῦμεν
ἅν. Νῦν δὲ τὰ εἰχότα δρῶττες. οὐχ ὧν ἐπαίνου τυγ-
χάνοιμεν ^ ἀλλὰ καὶ τούτου σύ γ᾽ αὐτὸς δίκαιος ἀτε-
χνῶς, ὁ τὰς ἀφοθμὰς τῶν τοιούτων, δι’ ὧν εἰς ἡμὰς
ἑχάστοτε πράττεις, παρασχευάζων. Μεγάλα γὰρ
ἀεὶ χαριζόμενος, xal τοῖς δευτέροις τὰ πρότερα πα-

(2) In proverbium abierant Cinyre Cyprii divi-
tie. Vide Gregorii son Georgori Cyprii Proverbio-
rum oollectionem, tom. CXLII. Eprr.

(8) Sophocles seilicet 4j. 611.

B

C

&nteponamus. Et revera nemo negabit nos tibi
fere majorem quam nobis ipsis operam impendere,
et quicunque nobiscum sermonem conseruit, me-
minerit, me tuam ante omnium laudem verbis
celebrasse. A te namque sermo inchoandus ; tua
laus ante omnia predicanda et cum factis equi-
pouderanda est, ita ut auditor ex verbis rerum
gestarum magnitudinem divinare possit.

Non te fugit quot et quanti in concionibus ap-
plausus, et clamores ininterrupti aures tuas ob-
strepunt ; probe novisti quod singuli tui aut pre-
sentis aut absentis curam agunt : nos ipsi quidem
(quod nemini absurdum, imo mirum videri debe-
ibit), sepe necessitate aliqua nescio quos allocuti,
de te pre ceteris sermonem instituimus (hoc
enim animo nostros in primis jucundum), ceteras
vero res ad alia et alia deinceps tempora remitti-
mus, iisdem rebus nunquam non operam dantes.
Ut enim furore divino incitati, ut poeta loquitur,
se ipsos continere non valeut, sed indesinen-
ter abripiuntur, sic nos quoque, tui admiratione
abrepti, non potuimus tuam in ceteros omnes
benevolentiam non predicare quos tui admírato-
res habes; nam tua erga nos quoque magnificen-
tia ea est, ut vix pater ipse majorem exhibere
possit. Quid plura? In vulgus nota refero (omnes
enim sciunt, et, magno clamore vociferantes, me
quidem beatum dicunt, tibi autem optima quaque
precantur, et sic nobis ambobus maximum quoti-
die honorem tribuunt); nam ego et quivis alius
re merito indignaretur si, dum tu nihil non, quod
nobis utile esse posit, imo plus quam quod debes
in nos confers, nos beneficia tua non grato animo
atque ore confiteremur. Quare si quod debe-
mns, fe^imus, laudem nobis vindicare ideo non
possumus ; tu autem, qui tantorum in nos benefi-
ciorum auctor es, merilo omni laude es dignus.
Dum enim magnis beneflciis majora semper et
prestantiora adjicis, nunquam tamen satis tibi
fecisse putas, sed certatim majorem, quam nos
ipsi, nostri curam geris, et maximo ardore rebus

(4) Sic codd. Locus est mutilus. Sensus postulat :

Ὡς xai τοὺς γεγεννηχότας αὐτοὺς (τί δ᾽ ἂν εἴποι τις
μεῖζον ;) οὐ μείζω παρέχειν.

435

THEODULI MONAGHI

436

nostris studes, nos nibil aliud quam grato animo A ριὼν, ὑστέρων, φασὶν, ἀμεινόνων, οὐδέπω xal νῦν

magnanimitatem tuam predicare possumus. Si
enim beneficia iua referre non possumus, sicut
desideramus, utrisque nobis testimonio est, nobis
quidem quod benefacta experti sumus, eaque ma-
xima benefactoribus sponte ea conferentibus.

Sed et, his contenti, libenter inferiores haberi

μεγαλοψυχίᾳ γνώμης olet τι τῶν εἰχότων εἰργάσθαι,
οὐδ᾽ ἐγγύς. ἀλλ’ ὥσπερ πρὸς αὐτὸς σαυτὸν ὑπὲρ
ἡμῶν ἁμιλλώμενος, xal μᾶλλόν γε fj ἡμεῖς ὑπὲρ
ἡμῶν αὐτῶν, οὕτω φροντίζεις, κόρον οὐδένπ πώποτε
δεχόμενος τῆς σπουδῆς, ἣν ἡμεῖς ἀντεισενεγχεῖν
ἐπὶ τοῖς ἴσοις οὐχ ἔχοντες, δῆλον ποιοῦμεν ὁπόσον
εὖ πάσχομεν ^ τῷ δὲ αὐτῷ xal ἡμᾶς αὐτοὺς καὶ τὸ
κατὰ σὲ δήπου σεμνύνειν ἔχομεν. 'H γὰρ ἐν ταῖς
ἀμοιδαΐς ἀπορία xai τὸ μηδὲν ἔχειν ἀποχρώντως
ἐχτετιχέναι τεκμήριον ἐπὶ δυόϊν τοῖν χκαλλίστοιν,
ὁμοῦ τούς τε πάσχοντας εὖ τούς τε εὖ ποιοῦντας
δειχνύον, τοὺς μὲν τῶν μεγίστων τυγχάνοντας, τοὺς
δὲ τοιαῦτα χαριζομένους.

Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τούτοισιν ἂν αὐταρχοῦντες ἐδε-

velimus, dum par pari referre haud valemus ; in B Cape" ἂν ἑκόντες, εὖ ἴσθι, τὰ τοιαῦτα μᾶλλον ἣτ-

quo magis amamus tuam injuriam, quam benevo-
lentiam experiri. Esse enim in numero eorum qui
abs te honorantur, et quibus tu bene facis, sa-
tius est, ob tela ac philtra tua, quam si nos ipsi
aliorum benefactores haberemur presertim ob ea
que modo diximus, memores proverbii quod similes
similibus associat aliquatenus. Quid porro Laertis
fllio honorabilius esse potest quam Minerve favor
et amicitia, et quam ipse pre ceteris divinitati-
bus apud Sophoclem sibi faventem judicat, a
qua omnia omni tempore gubernantur, sicut tu
ipse nos majorem in modum regis. Quin imo non
erga non ista familiaritate uteris, curam eorum
gerendo, sed in omnes, quasi lege aut necessitate
aliqua eo perducaris, te accommodas et. exemplar
te prebes, idque non paucis quibusdam. Magis
enim te juvatsi tibi datur aliis bene facere, quam
si alii tibi beneficia conferunt ; nam quando das,
accipere potius tibi videris; quare qui indoli
tus se accommodant, veneraris; qui minus id fa-
ciunt, ut inimicos tergiversaris. Nemo enim peti-
tionis ad te delate repulsam tulit, sive dignus,
sive non fuerit, siquidem aliorum desideria pre-
venis, aliis bene faciendi cupiditate motus. Reote
igitur dixerim 1e notis et ignotis bene facere,
quorum alii tois jam beneflciis fruuntur, alii frui
gestiunt. Nam qui ultimi venerunt, non minus
acceperunt iis qui ex longo tempore in consuetudi-
nem recepti fuerant. Quare, ut iisdem verbis utar,
et notog et ignotos in consortium tuum recepisti.

Si porro me juvat talia de te dicere, alia que-
dam aliquanto minus delectant.

Si enim tantum temporis a te, quocum semper

τᾶσθαι φέροντι τῷ θυμῷ, ἢ περαίνειν ἐξ ἀναλόγου
δύνασθαι, ὅπου γε xoi τὴν παρὰ σοῦ μᾶλλον ζη--
μίαν τοῦ παρ’ ὡντινωνοῦν εὖ πεπονθέναι. Τὸ γὰρ
τῶν ὑπὸ σοῦ χεχοσμημένων ὀρᾶσθαι, xal σέ γ᾽ αὖ-
τὸν εἰς εὐεργέτας ἐγγράφειν, ἔσχι μὲν xal ἄλλως
διά τὰ σὰ βέλη καὶ φίλτρα πλείονος ἄξιον, ἣἢ ἡμᾶς
αὐτοὺς εἰς εὐεργέτας ὁτοισινοῦν γράφεσθαι, πολλῷ
δὲ μᾶλλον δι᾽ ὥνπερ ἐμεμνήμην ἀρτίως, ἄλλως τε
χαὶ τὴν παροιμίαν εἰδότας, τῶν τοῖς ἑταίροις προσ-
ὄντων εἷς χοινωνοὺς χαθιστᾶσαν τρόπον δή τινα
Μεῖζον δὲ χαὶ τῷ Λαέρτου πρὸς δόξαν ὅτου τίς ἂν
εἶποι παντὸς ἡ παρὰ τῆς ᾿Αθηνὰς φιλανθρωπία χαὶ
χάρις καὶ τὸ συναιρόμενον ἐν παντὶ, ἣν καὶ φιλ-
τάτην οὐχ ὅσον αὐτὸς αὐτῷ διαφέρόντως τῶν d)-
λων θεῶν παρὰ Σοφοκλεῖ μαρτυρεῖ, ἀλλὰ xai τά τ᾽
οὖν πάρος τά τ' εἰς ἔπειτα ὑπὸ ταυτησὶ κυδερνᾶ-
θαι, χαθάπερ ἡμεῖς ὑπὸ σοῦ, χαὶ μᾶλλόν γ᾽
ἡμεῖς, Καίτοι τί λέγω ; Οὐ γὰρ ἡμῖν αὐτοῖς μόνοις
οὕτως οἰκείως ἔχεις, οὐδ᾽ ἐπὶ τοσοῦτον μεμελέτηχας
χρῆσθαι, ἀλλὰ πρὸς τοὺς ἄλλους ἄπαντας Ἐξ ἀρ-
χῆς, ὥσπερ ἀνάγχην ἔχων fj νόμου χεχρατηχότὸς,
οὕτως ἐπιχκαίρως ἥἤρμοσαι, καὶ πάντες ἐπὶ σοὶ ταυ-
τησὶ πειρῶνται τῇ, γνώμης. ᾿Αλλ’ οὔχ εἰς εὐαριθ-
μήτους ὁρίζεις, οὐδ᾽ ἐφ᾽ οὕς μὲν, ἐφ᾽ oUc δ᾽ οὔ - οἷς
γὰρ τοὺς ἄλλους εὖ ποιεῖν ἔχεις, τούτοις αὐτὸς πολὺ
μᾶλλον πέφυχας χαίρειν ὅτιπερ εὖ ποιεῖν ἔχεις xai
χαρίζεσθαι μᾶλλον, ἢ τοῦτο πάσχοντα φαίνεσθαι - μᾷλ-
λον δὲ διδοὺς αὐτὸς οἵει λαμθάνειν, καὶ τοὺς ἐπαγ-
Ὑδλλομένους ὡς συντελοῦντας τῇ σῇ φύσει πολλοῦ
σινος χρίνεις, τοὺς δὲ μὴ τοῦτο ποιοῦντας, σαυτοῦ

D νομίζων ἐχθροὺς, ἀποστρέφῃ. Οὐ γάρ ἐστιν ὃς αἴτή-

σας ἡτύχηκεν, ἐάν τε τούτου γ᾽ ἀξίως ἔχῃ, ἐάν τε xxi
μή" ἀλλὰ xai φθάνεις τὰς ἐπιθυμίας τῶν εὖ πα-
θεῖν διομένων, ὥσπερ οὐδὲν ἕτερον ἐξ ἀρχῆς ἢ εὖ
ποιεῖν μεμελετηχώς. 'Av0' ὧν ἕπεστί μοι θαῤ-
ῥούντως λέγειν, ὅτι καὶ οὕς οἶσθα xal οὖς οὐχ οἶσθα
ποιεῖς εὖ, τοὺς μὲν οἷς των σῶν ἀπολαύοντας Eye,
τοὺς δ᾽ ὅσον ἀπὸ τοῦ βούλεσθαι * xal γὰρ δὴ κἀκεῖνοι
τῶν ix παλαιτάτου συνήθῶν οὐχ ἂν ἔλαττον ἔσχον,
εἰ μόνον εἴς πεῖραν ἤεσαν. Ὥστε, εἰ δεῖ τοῖς αὐτοῖς
xai αὖθις ὀνόμασιχρῇσθαι, καθάπερ ἐν χορῷ συνᾳ-
δόντων, καὶ οὖς οἶσθα καὶ οὖς οὐχ οἶσθα χέχτησαι.
Ἐγὼ δὲ οἷς ὑπὲρ σοῦ λέγων ἢδομαι, τούτοις

431

EPISTOLJE.

438

ὅπως οὐχ ἀλγῶ λέγειν οὐχ ἔχω" BU ὧν γὰρ ἂν τῶν A una esse melius eral, separatus vixi, unum tamen

ἀτυχούντων ἐμαυτὸν ἀποφένω, τούτου τοσοῦτον do-
ἐιστάμενος χρόνον, ᾧ διὰ παντὸς συνεῖναι προσῆχε,
ταῖτ᾽ εἰς μέσόν παράγειν αἱροῦμαι, ὥσπερ ἀπ᾽ aó-
τὸς ἐμαυτοῦ τῆς τῶν παιδιχῶν ἀπουσίας λαμδάνων
τὸν ἔλεγχον, καὶ τὴν ἐμαυτοῦ δυστυχίαν ἐπίτηδες
παριστάς. Δείχνυται γὰρ τὸ περιὸν τῆς ζημίας xal
οἵων ἐστέρημαι, οἷς, ἐπειδὰν μέμνωμαι, πέτεσθαι
πάρεστιν. ἄμφω ταυτὶ βεδαιῶν, xal σου δυσαπο-
σπάστως ἔχειν, καὶ ὅτι τοῦ παντὸς ἄξιος εἴῃς " προσ-
θείη δ᾽ ἄν τις τάχα καὶ τρίτον τὸ παρεμφαίνεσθαι
πᾶσιν ἐντεῦθεν τὸν ἀπὸ τοῦ συνεῖναι πυῤῥιχισμὸν
καὶ βαχχείαν.

᾿Αμέλει xal τῆς παροιμίας φίλον ἔδαφος τὴν πα-
τρίδα νομοθετούσης, χαὶ γλύχιον οὐδὲν ἧς εἶναι
πατρίδος, οὐδὲ τοχέων, τοῦ Σμυρναίου μαρτυροῦντος
αὖ ποιητοῦ (3), ταυτὶ δ᾽ ἔμοιγ᾽ οὖν ἅπαντα διὰ σὲ
πρὸς ἔλαττον ἄγει, καὶ χινδυνεύω τῷ περὶ σὲ φίλτρῳ
τἀναντία περὶ τούτων δοξάζειν, ἡγούμενος ἑτέραν
ταύτης προτιμοτέραν τὴν ἀλλοτρίαν, xai ἦν αὐτὸς
ἔχεις τῆς ἐμχυτοῦ xal οἰκείας, “Ὥσπερ γὰρ ἡμᾶς
πρόσθεν παρὼν ἔχόσμεις ὡς ἀληθῶς, xal τοῦ κατὰ
σὲ πάντες ἡμῖν ξυνέχαιρον, οὕτως οἱ νῦν ἀπολαύον-
τες οὐκ ἕξουσι λέγειν ὡς οὐ τὸ χάλλιστον ἔχουσιν,
Ἡμῖν μὲν οὖν, εἰ xai τῆς εἱμαρμένης εὐμενοῦς
πειρᾶσθαι παρῆν, οὐδὲν ἂν ἦν πρᾶγμα τοσοῦτον.
ὅσον γε σοῦ παρόντος, μαλλον δὲ οὐδὲν ἂν ἦν τὸ
παράπαν, μὴ σοῦ παρόντος. Διὰ τί ; ἧς ἂν μετείχο-
μὲν ἡδονῆς, εἰ παρῆσθα (τοῦτο δ᾽ ἦν συναγωνιζομέ-
νου (55) τῇ τύχῃ xal τὰ παρ᾽ ἐκείνης ἐπὶ μεῖζον
αἵροντος), ταύτην οὐχ ἂν εἴχομεν χαρποῦσθαι, τῆς
σῆς ἀπουσίας τὸν λογισμὸν συνθολούσης, ὡς ἐλάττω
πᾶσαν τέρψιν ἡγεῖσθαι. Νῦν δὲ, εἷπερ ποτὲ, xai
νῦν μάλισθ᾽ τῶν (6) σῶν ἱμέρων τε xai φαρμάχων
καὶ τῆς διὰ πάντων ὡς ἀληθῶς ψυχαγωγίας xal
μουσιχῆς, ὅτε xal μέγιστα τῶν πώποτε μνημονευο-
μένων πεπόνθαμεν, ὥσπερ τοῦ δαιμονίου φιλονειχό-
τερον ἡμῖν εἰσχεχωμαχότος, ὡς μὴ μόνον ἐξ 'άντιῤ-
ῥόπου τῷ πρότερον οὕτω τὰς συμφορὰς ἀντιθεῖναι,
ἀλλὰ xal μετὰ μείζονος τῆς παρασχευῆς Jj καθ᾽ ὅσον
ἡμᾶς οἵους τε ὄντας ὑπενεγχεῖν, ᾧετο δή.

Οἱ γὰρ ἐπὶ καχῇ μοίρᾳ Ῥωμαίων, ὡς ἅπαντες
ἴσασιν, ἐκ Σικελίας ἐπὶ συμμαχίαν ἰόντες ᾿Ιταλικὴ
δύναμις (7), ἡλίχκως μὲν ἐχρήσαντο Θρέχῃ καὶ τοῖς
ἐκεῖ πράγμασι, xxl ὡς τὴν Σχυθῶν ἐρημίαν (8)
ταυτὶ πεποίηνται, τί τις ἂν τοὺς εἰδότας ἀναμιμνή-

σχων αὖθις ταράττοι ; ἃ γὰρ οὐχ ὃν τὴν ἀρχὴν ἔδει D

συστῆναι (μηδ᾽ εἴς παράδειγμά ποτε πέσοι, μὴ, ὦ
Σῶτερ, μὴ, ὦ ἐλευθέριε 1 ἀλλ᾽, ὥσπερ ἐστὶ πρῶτα,
καὶ μόνα λέγοιτο), ταῦτα κέρδους γίγνεται τὸ σιγᾷν.

᾿Αλλ᾽, ὥσπερ ἐχεινωνὶ χαταγνόντες, xal ἀληθῶς
χαταγνόντες, ὡς οὐχ ἱχανῶν ἔτ᾽ ὄντων ἀντέχειν
(μᾶλλον δὲ οὐδὲν ἔσθ᾽ ὃ δέξαιτ᾽ ἂν φθορὰν τοῦ λοι-
ποῦ, ἁπάντων ἄρδην ἀπολωλότων), λαθόντες ᾽Α χαι-

(5) Homer. θά. 1, 34.

(5^) Deest nonnihil, forsitan Chandreni nomen,
vel ducis alius.

(6) Sic cod. Elisio lacune est indicium.

(1) Catalani historicis plerumque audiunt.

in medium proferam, a me ipso specimen infau-
stum sumendo. Nimia enim monstratur pona,
et si referrem quibus rebus privor, stuporem sane
excitarem ; unde videre potes quod ego indissolu-
biliter tibi inhsereo, et quod tu ipse optima que-
que mereris; tertius denique vel illud addiderit,
quod ab ipsa unione pyrrichicam saltationem et
bacchanalia producuntur.

Proverbium ipsum patrie solum oharum esse
predicat, οἱ Homerus ipse testatur nihil patria
et parentibus dulcius esse : at heo pre te infe-
riora apud me sunt et parum abest quin istis
contraria sentiam, tui amore ductus, et putem
tuam patriam mee ipsius preferendam esse. Sicut
enim prius preesentia tua nobis ornamento fuisti,
et ut omnes tui causa nobiscum gaudio indul-
gebant, sic qui nunc te possident, negare non
poterunt, grandem se thesaurum possidere. Nobis
quidem ipsa secunda fortuna sine te minus se-
cunda videretur. Quare tandem ? quía voluptatem
qua te frueremur presente (quod cum fortuna
certare, imo ipsam in majus tollere esi) absente
te non gustaremus, quia ipsa absentia tua omni-
modam voluptatem diminueret. Nunc autem ma-
xime si unquam alias incantamenta et pharmaca
iua per anime illecebras et artiflcia experti su-
mus. Nam malus demon nos precipites egit, sic
pristinum statum calamitatibus compensare sata-
gens, et onus imponens, cui ferendo non pares
eramus.

Qui enim in Romanorum perniciem e Sicilia
auxiliatum profeoti erant, cohors italica iaquam ;
quomodo Thracia el rebus thracicis usi fuerint,
qualem regionem Scythie desertam habuerint, id
denuo referre hujus loci non est. Que autem re-
gum constituere non poterant (et hoc non exempli
ergo dixerim, o servator et liberale caput, sed si-
cut priori loco facta sunt, sic dicta suoto),ea satius
est silentio preeterire.

Jam vero, secundum nos procul dubio resistere
non possunt (quippe ejus prorsus pessum iverunt)
receptis in societatem Acbemenidis hostibus an-
tiquis, quorum insolentiam propria audacia auxe-

(8) Proverbium est notum. Nic. Gregoras, Hist.
1, 2, 5, de Joanne Asane, Bulgarorum ac Soytha-
rum duce : Πάντα ῥᾳδίως κατέδραμεν... ὁπόσα iv
χώμαις xxl πόλεσι xai € ουβιοῖς μικροῦ Σκυθῶν

ἐρημίαν, τὸ δὴ λεγόμενον, ἀποδείξας.

439

THEODULI MONACHI

1440

runt, ac nosmet summo cum forore adorti nihil A μενίδας (9) τοὺς ἐξ ἀρχῆς πολεμίους, xxi τὴν ἐκχεί-

intentatum reliquerunt ut totam Thessaliam sub-
verterent, ac funditus perderent universam re-
gionem, montes, campos, precipitia, scopulos,
saxa, vias hominibus frequentes, loca edita ac pro-
funda, antra, prata, agros, silvas, uno verbo omnia
ruunt et pereunt; omnia cadaveribus ac cruore
immane quantum repleta sunt, sanguinis rivi ubi-
que fossas replent et fluviorum instar undas mari
miscent, et cadavera piscibus vorauda obvolvunt,
homines semimortuos, plane mortuos et ne sen-
tientes quidem dolorem,

Spectaculum amicis ipsis intolirabile przbentes,
ut poeta tragicus dicit; alius enim evisceratus,
alius decollatus, manibus pedibusve abscissis, imo
omnibus membris privatus jacet. Nam certatim et
quasi pretio proposito ac jurejurando se quam
plurimos gladio interempturos ac nemini parsuros
pronuntiant, et sic sontes cum iasontibus, omnem

νων ὕδριν τῷ παρὰ σφῶν θράσει πολὺ μᾶλλον ἐπηυ-
ξηχότες, πρηστῆρος δίχην χαὶ καθ᾽ ἡμῶν ἦχον, τί
μὲν οὐ πράττοντες ; τί δὲ οὐ βουλόμενοι ; ἐφ᾽ ᾧ πᾶ-
σαν ἀνελεῖν Θετταλίαν. Οὐδὲν γοῦν ἐῶσιν ἀπείρατον
τῆς ἐπιδρομῆς, ἐλαύνοντες πάντα χατάχρας τὸν
τῇδε χῶρον, οὐχ ὄρος, οὐ πεδίον, οὐ φάραγγας, οὐ
χρημνοὺς, οὐ ῥαχίαν, οὐ λφωφόρους, οὐχ ὑπωρείας,
οὐ νάπας, οὐ λόφους, οὐ χαράδρας, οὐχ ἄντρα, οὐ
λειμῶνας, οὐκ ἀρούρας, οὐκ ἄλση. Πάντα οἵχετα:,
πάντα ἐλήλαται “ πάντα μεστὰ νεχρῶν xai Ttupi-
τῶν xai φόνου μυρίου, xai θαυμαστῆς τινος xai
φριχώδους διὰ πάντων σφαγῆς. OL δὲ τῶν αἱμάτων
ῥύακες, ἀντ᾽ ἄλλου τινὸς ῥοθίου φερόμενοι παντα-
χόσε, λιμνάζουσι μὲν ἐν τοῖς χοίλοις, ἔστι δ᾽ ὅτε xai
ποταμοῖς συνιόντες, καὶ βάπτοντες αὐτῶν κατάχρας
τὸ ῥεῖθρον, συνεχδάλλουσιν οἴμο! 1 πρὸς θάλατταν,
ἀνθρώπους ἄγοντες ἰχθύσι βορὰν, τοὺς μὲν ἡμιθνῆ-
τας, τοὺς δ᾽ ix πολλοῦ τεθνεῶτας, τοὺς μὲν διαπε-
πραγμένους καθάπαξ, τοὺς δὲ μόγις αἴσθανομένους
ἃ πάσχουσιν, οὕτω δεινὸν θέαμα τοῖς ὁρῶσι xai
ἀηδίαν χαχῶν, ὥστ᾽
Οὐδεὶς ἂν ὅστις χαὶ φίλος τλαίη βλέπειν,

κατὰ τὴν τραγῳδίαν (10)" τῷ μὲν ἐγχάτων dnóv-
των, τῷ δὲ χεφαλῆς, ἑτέρῳ χειρῶν, ἄλλῳ ποδῶν,
ἔστι δ᾽ οἷς xal τούτωυν ἁπάντων, οἶμαι. “Ὥσπερ γὰρ
ἄθλων, οἶμαι, μεγάλων παρὰ τοῦ σφῶν ἄρχοντος
προχειμένων, εἶτε καὶ συνομωμοχότας ἀλλήλοις χρὴ
λέγειν μηδ᾽ ὅτου ἂν ἔχειν φειδὼ, φιλονειχοῦσιν
ἅπαντες, ὡς εἰπεῖν, ὅστις ὃν πλείους ἄνέλοι xai

denique populum traditorum arbitrio exponunt: C βάψοι τὸ ξίφος ἐχ περιττοῦ, δεινὸν ἕχαστος εἶναι

nec mirum. Nam qui varias ob causas castra po-
nunt ao movent necesse est omnia fscere quibus
et ipsi sibi maximum terrorem aliis injicere vi-
deantuür adversariis.

Hi enim &nte omnes sanguine et cladibus gau-
dent; his volupe est omteros gladio interimere;
bie otium inter vite mala ponitur; quippe qui
mansuetudinem pro vecordia habent. Eos crude-
litas ut ceteros morum lenitas juvat ; seiper alie-
nas res affectant οἱ quasi pro suis habent, imo
vite ipsius periculum inire pro istis audent et
mgre ferunt rebus suis spoliari. Ubicunque in
aciem prodeunt, victoriam reportant et hydre
capita usque regenerantis exemplum referunt. Non
membri alicujus amputatio &ut privatio eorum ar-
dorem minuit ; ubi manum amiserunt unam, alte-
rius ope pugnant ; ambabus privati pedibus grassa-

(9) Receptis a Catalanis scilicet, Achemenidis,
seu Persis et Turcis, in societatem.

νομίζων ἑτέρου τὰ τοιαῦτα λελεῖφθαι " ἐπεὶ xal τὸν
εὐαριθμήτων αὐτόχειρα, fj xai τὴν χεῖρα καθαρὸν
ὅλως, ταῖς τῶν προδοτῶν ὑπάγουσι ψήφοις, ὡς προ-
διδόντα τὸ πᾶν ἔθνος, τῷ μὴ τὰ τοιαῦτα ξυμῦαίνειν "
εἰχότως “ οὔτε γὰρ olóv τε τοὺς ἐπ’ ἀλλοδαπήν τιν’
ὥτπερ τούτους ἐστρατοπιδευχότας μὴ πάντα ποιεῖν,
ἐξ ὧν ἂν σφίσι μὲν αὐτοῖς φοδερωτάτοις εἶναι δια-
φερόντως μάλα δοχεῖν, ἔκπληξις δὲ καὶ ἀπορία τοῖς
πάσχουσι χαὶ δὴ περιέσται.

Καὶ μάλισθ᾽ ἁπάντων οὗτοι πεφύχασιν αἵμασι μὲν
xal σφαγαῖς ἑκάστοτε χαίρειν, καὶ πέρας ἄγειν εὑ-
δαιμονίας τὰς ἑτέρων φθορὰς, τὸ δὲ μηδὲν πράττειν
εἷς συμφορὰν τίθεσθαι, xai τὴν μὲν ἐπιείχειαν οὐδὲν
ἄλλο fj μαλακίαν ἄντιχρυς χρίνειν, τῆς δὲ ὠμότητος
οὕτως ἔχεσθαι, ὥσπερ ἐπιεικείας ἕτεροι, καὶ τῆς
μὲν οἰκείας ὡς ἀλλοτρίας ὅπερορᾷν ἐπιθυμίᾳ τῆς
ἀλλοτρίας, τῆς δ᾽ αὖ ἀλλοτρίας ὡς olxslac; ἀντι--
ποιεῖσθαι, μᾶλλον δὲ ὑπὲρ μὲν τῶν τοῖς ἄλλοις
προσόντιυον οὕτω προθύμως ἔχειν ἀποθανεῖν, ὡς οὐχ
οἶδ’ εἴ τις ὑπὲρ οἰκείων, τῶν δὲ σφετέρων μηδενὶ τὸ
παράπαν ἀφίστασθαι, ἀλλὰ πρότερον ἂν τεθνάναι ἃ
τούτων στερηθῆναι " ἀκαταγώνιστοι μὲν ix μόνης
ὄντες τῆς θέας, τὰς δὲ τῆς ὕδρας ἐχτομὰς τοῖς σφῶν
σώμασι βεδαιοῦντες. Οὐ γὰρ ἀχρωτηριασμὸς ἴστησι
τῆς ὁρμῆς, οὐδὲ μέλους στέρησις" ἀλλὰ, κἂν τέμῃς

(10) Venba Teomesse apud Sophocl. 4j. 929.

441

EPISTOL E.

413

τὴν χεῖρα, τῇ λειπομένῳ μάχονται ᾿ xav ἄμφω tab Α bundi rem martiali furore gerunt, non membro-

vac, βαχχεύουσι τοῖς ποσὶν ἐνυάλιον, οὐχ οἷς ἀφή-
ρηνται δυσχεραίνοντες, ἀλλ᾽ ὅτι μὴ olol τέ εἶσι χρῆ-
σθαι τῇ γνώμῃ δεινὸν ἡγούμενοι, ἴσως Κυναιγείρου
μεμνημένοι τοῦ πρόσθεν xai Καλλιμάχου, ὧν ὑπὸ
Μήδων ὁ μὲν περιτοξευθεὶς ὥσπερ ἀθάνατος ἵστατο
τε τελευτηχὼς, ὁ Καλλίμαχος, ὁ δ᾽ ἅμα χερσὶν ἀφῃ-
ρέη τὴν χεφαλὴν τριήρη τινὰ βουλόμενυς χατα-
σχεῖν Περσικὴν, ὁ Κυναίγειρος. Καὶ τούτοις ὡς
ἀληθῶς εἰς αἴσχιστον πίπτει τὸ μὴ πολέμῳ τεθνά-
ναι, μῃδὲ τἀχείνου βαχχεῖα τοῖς σώμασι τελεσθῆναι "
καί τις ἤδη τοῦτο πολλάκις ἑτέρῳ εἷς ὄνειδος προῦ-
τεῖνεν * Ὅθεν ὁρμῇ μαινομένῃ χωροῦσιν ἑχασταχόσε,
μηδενὸς ἀνταίροντος, ἀλλ᾽ ὥσπερ ὑπ᾽ ἐχπλήξεως
πάντων πρὸς μόνην ἐξισταμένων τὴν ἀχοὴν, δῃοῦν.-
τες, πορθοῦντες, τέμνοντες, χάοντες, ληϊζόμενοι
ἀνθρώπους τοὺς μὲν δουλαγωγοῦντες, τοὺς δὲ σφάτ--
τοόντες, νεχρῶν χολωνοὺς ἱστάντες, τοσούτους τὸ
πλῆθος, ὡς μηδὲν εἶναι πρὸς τούτους μηδὲ τοὺς
Κερχυραίων νεχροὺς͵ οὖς ἐφ᾽ ἀμαξῶν, ὡς θυχυ-
δίδης φησὶν (11), ἔφερον ' ἀλλ’ ἀποχρῆν μὲν ἂν ἐν-
τεῦθεν xal ποταμοὺς γεφυροῦν, εἴ τις ἐθέλει " ἀπο-
χρῆν δ᾽ ἂν ἀντὶ φραγμῶν γίγνεσθαι τοῖς ἀγροῖς.
Μᾶλλον δὲ καὶ τούτους ἐπὶ τοσοῦτον στενοχωροῦσιν,
ὡς μηδὲ ῥᾷδιον εἶναι διεξελθεῖν διὰ τούτων βαδί-
ζοντα - ἀλλ᾽ ἀνάγχη πολλοῖς, sl olóv τ᾽ εἰπεῖν, ἐπο--
χούμενον φέρεσθαι" οὕτω πυχνοὶ πίπτουσιν, ἑστιῶν-
τες μὲν οἰωνοὺς, ἑστιῶντες δὲ θῆρας, καὶ τὸ χυνῶν
ἔθνος. "Il γὰρ τῶν ἐχόντων σπάνις ἀντὶ χειροήθων
εἷς ἀνημέρους χαὶ τούτους ἤγαγεν, ἀπαναινομένους,
εἴ τινές που τούτων φανεῖεν, φυγόντες μὲν τὸ ξίφος,
βουλόμενοι δέ τι νύχτωρ τῶν σφετέρων ἁρπάσαι,
ἐφ᾽ ᾧ μη λιμῷ τεθνήξονται, ἀδίωτον - βιοῦντες τὸν
βίον, xai τῶν ἀπολωλότων τοσοῦτον διαφέροντες, ὅσῳ
μετὰ πολλάς τινας ἀφορήτους ἀνάγκας αὐτὸ τοῦτο
πείσονται,

Καιρὸς δὲ xai τοῖς λῃσταῖς, οἷος οὔπω πρότερον,
xai ὃν εὔξαιντ᾽ ἂν αὔτοϊῖς μᾶλλον γενέσθαι. Ol γὰρ
τὰς τῶν πολεμίων ἀποδιδράσχοντες χεῖρας, ταῖς a0-
τῶν εὐθὺς περιπίπτουσι, xai, τούτους ἄλλους τοι»
οὕτους εὑρίσχοντες, ἂν μὲν ἑχόντες ἐξιστῶνται τῶν
ὄντων, οὐδ᾽ οὕτω χαχῶν ἀπαθεῖς ἀπίασιν, ἀλλὰ πολ-
λάς τινας πρότερον ἐχπλήξεως εἵνεχα δεξάμενοι
κατὰ νώτου, τοῦ μὴ τεθνάναι χαριν ἔχοντες ' βουλό-
μένοι δὲ τούτων ὑπερμαχεῖν, προσαπολλύουσι σφᾶς,
ἃ μὲν πρόσθεν ἤλπισαν οὐ παθόντες, ὧν δὲ οὐ προσ-
ἐδόχησαν σφίσι, τούτων χατάχρας εἰληφότες τὴν
πεῖραν " καραπλήσιον ὥσπερ ἂν εἰ, διὰ τοῦτο Σίχε-
λικοῦ τις πελάγους διασώσας τὸ σκάφος, ὑφάλοις
τισὶν ἐνέτυχε, καὶ σπιλάσι πολὺ δεινοτέραις τῶν τῆς
Σχύλλης χεφαλῶν.

Παραπολέλαυχε δ᾽ οἴμοι ! xai "λθως τῆς συμφορας
χαὶ τῆς ἀτόπου ταυτησὶ τῶν χυμάτων ἐπιῤῥοῆς, τὸ
μόνον ὡς ἀληθῶς ἀπάσης τῆς ἀρετῆς χοινὸν ἐργα-
στήριον, ὁ τῆς ἑχασταχοῦ τῆς οἰκοχμένης (πῶς ἂν
εἴποιμι ;) ὁμολογουμένως ἐξειλεγμένος μάλιστα
χῶρος, ὥσπερ οὐχ ἀνασχομένων, οἶμαι, τῶν Μή-

(11) Thucyd, iv, 48.

rum jacturam deplorantes, sed indignabundi quod
inferiores sint Cynegiro aut Callimacho, ex quibus
hicce, Medorum telis vulneratus post mortem
immortalitatem est assecutus; ille oum manibus
caput quoque abcissum habuit, dum triremem
Persicam dentibus retinere volebat. Nihil his
ipsis turpius videbatur quam extra pugnam vitam
amittere et sic opprobrio apud posteros exponi.
Hanc ob cáusam quoquoversus furore agitati pro-
ruunt, ac nemine resistente, ceu fulgur se prori-
piunt et omnia vastant, secant, urunt, predantur,
in servitutem abripiunt, vita privant, cadaverum

B acervos struunt majores quam ut Corcyrseorum

teste Tuoydide, in plaustris aveotorum ; cadavera
cum iis comparari possint; tantus enim eorum
fuit numerus, ut flumina quasi pontibus jungere
ut campos humanis aggeribus cingere posses.
Eorum multitudo adeo densa est, ut euntibus
obstaculo sint et alii aliorum quasi humeris insi-
deant et avibus, feris, canibus facilem predam
offerant. IIuc accedit quod qui vite substantiam
habent a feris et inhumanis misere carpantur
et semper hostium gladio exponantur, si forte
noctu cibum qussituri exeunt ne fame pereant,
et sic miseram trabentes vitam id unum metuant
ne post gravissimas erumnas et ipsi similem ne-
cem oppetant.

Sed latronibus quoque illa tempestas gratior
quam unquam antea fuit. Qui enim hostium ma-
nus effugerant, in illorum illico incidebant, a qui-
bus si non sponte que possidebant, cedebant,
diris verberibus affecti tantum non ad necem
usque cruciabantur. Qui porro amicos calamito"
808 armis defendere volebant una cum illis in per-
niciem ruebant et supplicia durissima nec opinati

D patiebantur, plane ut ii qui in mari Siculo Cha-

rybdin vitantes, in tristiores Scylle scopulos et
gaxa misere incidunt.

Casu quodam fatali Athos quoque, in quo solo
virtus tutum habet domicilium, qui solus ubique
terrarum et omnium consensu vas est electionis,
communem calamitatem, ut in mari scopuloso
expertus est, licet neo a Medorum rege Xerre

443

THEODULI MONACHI

444

plane se subigi passus sit, qui nihil intentatum A δων (12) τοῦ προγόνου (13) σφίσιν ἡττᾶσθαι " μᾶλ-

reliquit ut ipsum demoliretur. Namque Xerxes
montem períossum versus mare navibus permea-
bilem reddere voluit, quo irrito conatu stultitie
sue et animi absurdi monumentum reliquit, et
effecit αἱ posteri qui stulti istius moliminis poenas
dant, tristes ad celum olamores tollant, quando
ob oculos versantur sanctorum theologorum do-
micilia, conobia, templa, sacraria, cellule, que
omnia summa prosperitate gaudebant, nunc vero
ruinam trahunt, post sanotos incolas atrociter
interemptos, ita ut preter spem viri quidem
super ipso degant, conversationem vero jam in
ccelo habeant, et quos, secundum Plotinum
/Egyptium, tum adolescentes, tum adultos, imo
canos jam et virides adhuc corporum quibuscum
vivunt, tedeat. Id unum enim omnes spectant,
id unum tendunt foventque ut cum Deo unionem
ineant. O manus pugnaces ! cur tandem non omnes
Btupefacti horruerunt! Equidem ab solam narra-
tionem obstupui, et si adfuissem, sicut Niobe,
sari duritiem induissem. O gladium, qui omnes
transfodit, et cujus acies non pre pudore est
hebetata ! O cohortem Christifidelem ! o concionem
s&oram, Deo plenam, quas re audita confestim in
unum convenit, et leto animo in eodem loco
Bponte permansit | Cum enim misera vivere condi-
tione, quam mortem videre mallent, vitam glo-
riose finituri, certamini mortem congruentem ad-
jecerunt.

Quis autem has catamitatea satis deplorare
poterit ? cui cunctas hae miserias referre dum vult,
non vox faucibus herebit? Equidem persuasum
habeo quod nec cladem quam Athenienses prope
Siciliam experti sunt, nec devastatio Acharnensi-

λον δὲ οὐχ Bv ἄλλως ᾧήθησαν ἐχείνῳ δόξαι χατὰ
γένος προσήχειν, εἰ μὴ xal οὗτοι ταῖς χερσὶν ἐπ᾽
αὐτῷ χρήσονται. Πάλαι γὰρ διορωρυγμένος ὑπὸ τοῦ
Ξέρξδυ, xai τὸ πρὸς θάλατταν ἅπαν χατασχαφεὶς,
οὐχ ὡς ἀληθὼς τοῖς ναυσὶ διάδασιν εἶναι (πῶς γάρ;
ἐξὸν ἑτέρωθεν πεπλευχέναι), ἀλλ’ ὡς ἀληθῶς εἶναι
τοῖς ἐπιγιγνομένοις στήλης ἄμεινον δεῖγμα τῆς
ἀπονοίας ἔχείνου xai τῶν ἀτόπων φασμάτων, τοι-
aóta πρότερον πεπονθὼς, νῦν ὑπὸ τῶν ἀπογόνων
ἐχείνου πάντάς ἑἐποίχους ὀλίγου δεῖν ἀπολωλεχὼς,
εἰς οὐρανὸν αἵρει τὸ πένθος, καὶ τούς τε ἰδόντας,
τούς τε ἀχηχοότας, « Ἰού | ἰού ! » βοᾷν ἀναγχάζει,
μεμνημένους τῶν τὰ θεῖα φιλοσοφούντων ἱερὰς συν-
αυλίας, xal φροντιστήρια, xal σηχούς, xxl νεὼς,
xal χαλύδας, καὶ σωτηρίους διαίτας χαρίτων ἔμ-
πλεως, ἃ, χαθ᾽ ὑπερδολὴν πρόσθεν ἀνθοῦντα, νῦν
ἀθρόον ἀπέσδη χαθάπαξ ῥεύσαντα. τῶν ἐνοιχούντων
δίχην ἱερείων ἀπανθρώπως ἀνῃρημένων xai ὡς οὐδ᾽
ἂν εἷς ἤλπισεν, ἀνδρῶν ἐν γῇ μὲν ὄντων, ἐν οὐρα-
νοῖς δὲ τὸ πολίτευμα χεχτημένων, xai xatà τὸν ἐξ
Αἰγύπτου Πλωτῖνον, ὅ τι σωμάτων σφίσι προσῆχεν
αἰσχυνομένων, τῶν μὲν νέων, των δὲ πρεσδυτέρων,
τῶν μὲν πολιᾷ χοσμουμένων, τῶν δ᾽ οὕπω ταύτης
ἠξιωμένων, ἀπάντων ἕν βλεπόντων, xal τοῦτον αὐτὸν
ἐνιτταμένων ἀγῶνα, μετὰ Θεοῦ τετάχθαι περιφανῶς,
"D χειρῶν ἐκείνων, αἵ ζίφη τότε πρόσθεν ἐχίνησαν
ὦ τῶν μετ᾽ αὐτάς | d) τῶν ἔπειτα ! πῶς οὐκ ἐνάρχη-
σαν; πῶς δ᾽ οὐ παρῆν τὰ τοῦ συναφοῦς (44) ; ᾿Εγὼ
μὲν οὖν καὶ πρὸς μόνην ἐξέστην τὴν ἀχοὴν, χαὶ εἰ
παρῆν, τὸ τῆς Νιόδης ἂν ἐπεπόνθειν. Ὥ ξίφους διὰ
πάντων, τούτων ὁμόσε χεχωρηχότος, χαὶ μὴ κεχω-
φημένου πρὸς τὴν αἰδώ | μᾶλλον δὲ, ὦ στίφους ἐκεί-
νου θεοφιλοῦς ὦ πανηγύρεως ἱερᾶς ὦ συναγωγῆς
ἐνθέου, ἢ τότε μὲτ ἐπὶ τῷ παραυτίκα συνέστη τῆς
ἀχοῆς, διαλυθῆναι δ᾽ ἐξὸν, οὐχ ἠνέσχετο " ἑλόμενοι
μᾶλλον αοὔ ζῇν ἀνηλεῶς ἐστερῆσθαι, ἣ δόξαι δεδοι-
χέναι τὸν θάνατον, χαταχλείσαντες ἀρίστῳ τέλει
τὰς πράξεις, καὶ τοῖς ἀγῶσιν οὐχ ἀπῳδὰ τὰ τελευ-
ταῖα προσθέντες !

᾿Δλλὰ τίς ἂν ἀποχρώντως ταυτὶ πάντα στενάξαι,
καὶ παρισώσαι θρῆνον ταῖς συμφοραῖς ; fj τίς, λέ-
γεῖν ἐπιχειρήσας, οὗ παραλίποι τά πλεῖστα, olópc-
νος μὲν λέγειν, λέγειν δὲ τοσοῦτον ἀπολειπόμενος,
ὅσον ἂν εἰ μηδὲ προὐτεθύμητο λέγειν ; οἴμαι γὰρ
οὔτε τὸν τῶν ᾿Αθηναίων ἐν Σιχελίᾳ χειμῶνα (15),

bus &b Archidamo illata, nec Thebarum aut Troja ἢ οὔθ᾽ ὧν (16) ὑπ᾽ ᾿Αρχιδάμου πρότερον ἔπαθον ἐπὶ τῇ

excidium cum bisce nostris erumnis comparari
queant.

Bic immane quantum miseriarum ob oculos
quotidie habemus. Nam precones nobis quovis

12) Medi nunc pro Persis ac Turcis.

13) Xerzis videlicet.

414) Forsan, πῶς δ᾽ οὐ παρεῖντο τοὺ συναφοῦς ;
« quomodo a continuatia impressionibus non remi-
« serunt? » u

(15) Atheniensium, Nicia duce, in Sicilia cla-

δενδροτομίφ τῶν ᾿Αχαρνῶν (17), οὔθ' ὅσα λέγειν
ἔχουσιν ἄνθρωπος περί τε Θηδῶν χαὶ τῆς Πριάμου
πόλεως τῆς χαλῆς, τούτων οὐδὲν ἐξεῖναι τοῖς νῦν
δυσκόλοις παραθαλεῖν, οὐδ᾽ ἐγγύς.

Καὶ τὰ μὲν ἐν ὀφθαλμοῖς τοσαῦτα μὲν τὸ πλῆθος,
τηλικαῦτα δὲ xai τὸ μέγεθος 7 οἱ δὲ xal χκήρυκάς

dem.

16) Forsan ὃν, soillicet χειμῶνα.

17) Res narratur a Thucydide 11, 19. Sysesius
Calv. p. 63 : Τότε δὴ, τότε χαλεπώτερα πάσχειν
ὕμην d$ ὑπ’

᾿ρχιδάμου τοὺς ᾿Αθηναίους ἐπὶ τῇ
ἐνδροτομίᾳ τῶν ᾿Αχαρνῶν.

1

445

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

446

τινας ἡμῖν ἐκπέμπουσιν ὁσημέραι, οὐ γῆν καὶ ὕδωρ, A die deputant, qui non terram et aquam, ut Xerxis

καθάπερ ὁ τοῦ νῦν Πέρσου πρόγονος (18), ἀλλὰ δει--
νότατα πάντων αἰτοῦντας, χἂν μὴ τὰ βουλευόμενα
πέρας ὡς τάχιστα σχῇ (τοῦτο δ᾽ ἐστὶν ἑχόντας ὄντας
παραδεδωκέναι σφίσι τὴν πόλιν (49) καὶ μετὰ τῶν
ὑποτεταγμένων φέρεσθαι), ἀτόπους τινὰς ἀπειλοῦσι
πορθήσεις xal xztacxagüc γῆς, xzi πόλεως ἀνα-
στάσεις ἐκ βάθρων, χαὶ τῶν ἐνοιχούντων ὄλεθρον,
καὶ δάχρυα xai σφαγάς xal αἷμα xai φόνον, xal
αἰχμαλώτους μυρίους, xai τραύματα τῶν ἀνθιστα-
μένων, καὶ ἀπολωλότας ὑπὲρ τὸ πλῆθος, xal ἀγωγὴν
σχυλευμάτων, xal χαρπὼν ἁπάντων φθορὰν, xal
νεῶν xai οἴχων, καὶ λιμένων xal τάφων, xal στοῶν
xa! θεάτρων, xal πάνθ᾽ ὁμοῦ τὰ φριχώδη.

Ἕστηχεν οὖν ἡμῖν dj πόλις ἐν ἀγρυπνίᾳ τε xai
φροντίσι, καὶ πλήρης θορύδου xai μεστὴ ταραχῆς,
μὴ τὰ δεινότατα πάλαι μόνη τῶν 0g! ἡλίῳ πασῶν
πεπλημμεληκυῖα (20), xai νῦν οὐδὲν ἔλαττον ἔχουσα,
ἀλλὰ καὶ πρὸς κολοφῶνα τῶν χαχῶν ἀφιγμένη,
πᾶσαν νῦν ἐχτίσωμεν οἵμοι] τὴν δίχην, xal γένηταί
τι τῶν προσηχόντων tfj τοσῇδε x1x(g. Τὰς γὰρ xa-
χοποιοὺς ταύτας xai συμφορῶν ἀπλήστους δυνάμεις
ὁπηρετούσας ἴσμεν χαθάπαξ τῇ καθ᾽ ἡμῶν τοῦ θείου
βουλήσει xai συντελούσας τῇ χρείᾳ, χἂν dot θεομι-
σεῖς" χαὶ ὁ τῶν μεγίστων ὑπεύθυνος ἐφεῖται μάλιστα
ταυταισὶ, xal τοῦτον αὗται χολάζουσιν. Ὥστ᾽ ἐμοὶ
μὲν ταῦθ᾽ ὁρῶντι, καὶ τούτων αἰσθανομένῳ, τῶν ἐν
πελάγει χειμαζομένων γνώμην ὡς ἀληθῶς εἰσιέναι,
ὅταν ὑπό τινων σχηπτῶν ἣ στροδίλων ἐξ οὐρανοῦ
χατενηνεγμένων, xai. τὸ μὲν σχάφος dvo xal χάτω
κυχώντων ταῖς ἐμδολαῖς, σφίσι δὲ δεινὸν ἀπελούν -

abnepos qui nunc regnat, sed acerbissima queque
exposcunt, quarovis non semper promptissimos
voluntatis suse operarios inveniant. Quid enim
volunt? Ut sponte ipsis urbem tradamus et in
subditorum numero ponamur. Ád hec minantur
regionis vastationem, urbis eversionem, incolarum
nacem, lacrymas, cedem, sanguinem, captivitatem
vulmera resistentibus impingenda, predam abi-
gendam, auferendam, omnium frugum jacturam,
nevium, ediflcoiorum, . portuum, &epulerorum,
portiouum, tbeatrorum tristes ruinas annuntiando.

Hoc rerum statu urbs nostra curis et sollicitudi-

B nibus agitata tumultuatur metuens ne post cri-

mina nefanda ad erumnarum fastigium propulsa
ultionem acerrimam subeat. Non enim ignoramus
quod potestales iste perniciose consilio divino
conira nos suscepto inserviunt et piaculum vel
nobis invitis imponunt : sio enim homines scele-
atissimi peccata gua expiant. Hec omnia contem-
planti mihi et animo volventi naute in men-
tem veniunt, quorum navigium imbribus oppres-
sum a summo ad ima concussum omnem salutis
spem perdidit. In hac enim trepidatione, summo-
que rerum discrimine mirum non est si de vita
desperant, quam levissimo momento amittere de-

τῶν ὡς καταδύσεσθαι μετ᾽ ὀλίγον, οὐχ ἔχωσι μὲν (Σ bere videntur. Quid enim ipsis superest ? quod

οὐδὲν ἀντιπράξαι πρὸς τὴν τοσήνδε φορὰν τοῦ χύμα-
τος ὑπὲρ χορυφῆς αἱρομένου, τάς δὲ ἐσχάτας ἀπηλ-
πιχότες tiq ἀπορωτάτους πίπτωσιν, ὡς ἀπὸ λεπτοῦ,
φασὶ, μίτου τὸ ζῇν αὐτοῖς ἠρτημένον. Τί γὰρ τού-
τῶν τὰ παρόντα λείπεται ; μᾶλλον δὲ xal ταῦτα τοῖς
παροῦσιν ἧττᾶται.

Ἐπὶ τούτοις δεῖ μὲν ἡμῖν δήπουθεν xal ὅπλων
καὶ παῤῥησίας καὶ λόχου συχνοῦ, καὶ φάλαγγος σὸν
οπουδῇ, xal τῆς τῶν γιγνομένων ἁπάντων, ὡς εἰπεῖν,
συντελείας, οἷς χρώμενος ἂν ὁ νυνὶ στρατηγὸς (21),
ἀνὴο ὃν ἂν ἰδὼν Ὅμηρος ἔφη βουλάς τε ἐξάρχειν
ἀγαθὰς πόλεμόν τε χορύσσειν μάλισθ᾽ ἁπάντων δύ-
νασθαι, μέγα μοι δοκεῖ xal νεανιχὸν τοὺς πολεμίους
εἰργάσθαι’ καὶ ὃ νῦν ἡμᾶς οὑτοιὶ οὐχ ἥχιστα δὲ, εἰ
μὴ xal μᾶλλον, εἶποι τις Bv, ὅσῳ xal μετὰ τῶν δυσ-
τυχούντων ἐσμὲν καὶ ψυχικῆς ἐξῆπται τὰ παρόντα
χκαχίας, τῆς σῆς συνήθους χειροτονίας πρὸς οὐρανὸν
καὶ τῶν ἐκ τῆς εὔχῆς ἐπῳδιῶν, ὡς διαλλάξοις, ὡς
ἐπαρήξοις, ὡς ἀπαλλάξοις ταυτησὶ τῆς ἀχλύος. Δί-
xai0q δ᾽ εἴης εὖ ποιεῖν πόλιν 7j μάλιστα χαίρεις, xal
ἢ πολλὰς x«i μεγάλας φιλανθρωπίας x«i πράξεις
πρός τε αὐτὴν χαὶ τοὺς ἀστυγείτονας παρὰ σοῦ γε-
νομένας ἔχουσα λέγειν, ὅτι μὴ νῦν εἴης παρ᾽ αὐτῇ,
τοῦτο δ’ ὧν πάσχει δεινότερον ἄγει.

18) Xerxes scilicet, ut supra.
(49; Philippos, puto.

periculum non perpetuo imminet ?

Huc accedit quod copiis bene armatis, bene
exercitatis nobis opus est in presenti rerum statu,
quarum auxilio adjutus is qui nuno temporis exer-
eitui nostro preest, et quem ipse Homerus virum
pacis bellique artibus instructissimum predicaret
adversariis ipsis virtutis exemplum exhiberet.
Quare nos non minus ac ceteri omnes, quorum

D animus presentium calamitatum pondere oppri-

mitur,manibus precabundis ad ccelum sublaiis,
ut par est, supplicamus ut hisce nos malis prom-
pteeruas, eripias, liberes, ac. denique urbem que
tibi in primis cordi est beneficiis cumules; tum
enim una cum gentibus finitimis pro benevolentia
tua te glorifloabit et, licet ipse absens sis erum-
nas fortius tolerabit.

20) Paulus apostolus Philippis fuit virgis cesus.
μὴ Chandrenus, puto. PP "e

A1

THEODULI MONACHI

118

TOY ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ͂ ΚΑΙ AOFIQTATOY KYPOY

GEOAOYAOY TOY MATIXTPOY
AOTOAX

ΠΕΡῚ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ὦ.

SAPIENTISSIMI ET ERUDITISSIMI VIRI

THEODULI

MAGISTRI

ORATIO

DE REGIS OFFICIIS

AD ANDRONICUM I] PALJXOLOGUM

(Mai Seript. vet. tom. VIII, parte rmi.)

I. Talem te judico, optime imperator (nam satis A

te cognitum habeo ut hano rationem ineam) qui
et tibi et subditis tibi civibus optima et pulcherrima
queque precari atque fovere animo statuis. Quod
quidem factu non prorsus difficile est. Sed cum
rex tum demum reapse regnare censendus est, cum
et ipse et qui sub eo sunt rebus honestis manum
&dmovent, certe peccarem, silentio pretereundo
virtutes tuas, et que non tantum hucusque pre-
clare fecisti, sed et que facies postea. Porro qui-
bus rebus fisi ceteri laudem tibi jugiter astruunt,
eas nos quoque amplectendas censemus. Sic enim
de iis quibus reges ante omnes opus habent dis-

serendo nil novi tibi facere videbor, si δ aliis B

jam relata ipse denuo refero. Quid plura? 8i per-
suasum haberem, laudibus te meis meliorem reddi
posse, virtutes ego certe tuas vocibus meis au-
gerem utilis sic tibi futurus. Sed ut verum dica-
mus : laudum nimietas et abundantia adeo tantum
jam tibi tedium creavit ut nec em que vere ac
liberales sunt animum tuum juvare valeant. Quia
enim οἱ res pulchre et male sine moderamine
prolete sunt, boni nihil effloiunt aut nos emen-

(a) Sic cod., ut infra, p. 167. ΝΞ Ξ-

(4) Imitatio est Isocratis. Sicul enim hic in priore
Nicoclea oratione de regis monere “Εἰ in posteriore
de populi vicissim erga regem offleiis ; ita Theo-

x. Οὔτ᾽ αὐτός μοι δοχεῖς, χράτιστε βασιλεῦ, ὥς
γε ἐγώ σου μάλα ξυνεὶς μάλ᾽ ἔχω λογίζεσθαι, ὁτιοῦν
ποτ᾽ ἄλλο τῶν πάντων, ὅτι μὴ τὸ κάλλιστα καὶ λυ-
σιτελέστατα xal σαυτῷ xal τοῖς ἀρχομένοις χρατεῖν
οἷός τ’ εἶναι, xxl θαυμαστήν τινα διὰ πάντων τὴν
παρὰ πάντων φέρεσθαι ψῆφον ἐν εὐχαῖς ἂν πε-
ποιῆσθαι τοῦτο δὲ xal πολὺ μᾶλλον f] τῶν ἁπάντων
πάντων (α) ἄνευ τούτου χρατεῖν" ἐπεὶ δὲ τόθ᾽ ὡς
ἀληθῶς ἄρχει τις, ὅταν αὐτὸς xal πάντες ὁμοῦ
τοῖς καλοῖς χεῖρ᾽ ἐπιδάλλῃ ἐγώ τε οὐχ ἂν εἰκότα
ποιοίην, εἰ οὕτω y! ἔχοντος σοῦ χαὶ πεφυκότος πρὸς
ἀρετὴν, ἔπειτ᾽ αὐτὸς & σε τῶν πάνυ τοι ζηλωτῶν
οὐχ tv τῷ παρόντι μόνον, ἀλλὰ κἀν τοῖς ἔπειτα
δείξει, ταῦτα μὲν λέγειν ἔχων ἐάσω " ἐξ ὧν δὲ σοι
τοὺς ἐπαίνους συνάγουσιν ἕτέροι, τούτοις ἀξιώσω
κεχρῆσθαι" πρὸς γὰρ τῷ μηδὲν τῶν γιγνομένων καὶ
ὧν μάλιστ᾽ ἄρχουσι δεῖ ξύμδουλεόειν ἑλέσθαι, οὐδὲ
καινόν col γ᾽ αὐτῷ τοπαράπαν δόξω ποιεῖν, cri
τοῖς ἄλλοι καὶ περὶ τῶν αὐτῶν ὑπὲρ σοῦ διιών.
Καίτοι τί λέγω ; εἴ μὲν γὰρ ἀμείνω σε τοῖς ἐπαί-
νοις ἐργασόμενος ἔδειν, καὶ τοῖς χάλοϊς sic ἔχεις
μάλα προσθήσων, οὐκ ἄν ποτ᾽ εὖ ἴσθι ταυτησὶ τῆς
εἰσφορᾶς ἀπεσχόμην" νῦν δ᾽ εἴ μυι δίδως εἰπεῖν,
οὕτως ἄγαν ὑμεῖς bxà τοῦ πλήθους xal μεγέθους
τῶν ἐπαίνων διέφθαρθε, ὡς xa! τὸ πᾶν ἐντεῦθεν
χατωρθωχέναι δοκοῦντες ὑμῶν αὐτῶν ἀμελῶς ἴσχειν
xal ῥᾳστωνεύεσθας, μήτε τοῦ χαλοῦ μηδένα μηκέθί
αἱρούμενοι λόγον ποιεῖσθαι, μήθ᾽ & τῶν φαύλων

dulus sive Thomas noster in hao priore oratione de
rege optimo disserit, in posteriore de optimo po-
puli statu seu officiis. |

449

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

480

πρόσεσθ᾽ ὑμῖν, τούτων ὑμᾶς αὐτοὺς ἀφιστάναι, καὶ A dant. δὶ vero ea qus plurimi faoitis ipsi, perni-

μεθιστάναι πρὸς ἃ δεῖ * εἰ δ᾽ ἃ περὶ πλείστου τοιεὶ-
σθο, ταῦθ᾽ ὑμῖν εἰς βλάδην χαθίσταται, πῶς οὐχ
ἄξιον ἑτέροις ἀνιέναι, δι᾽ ἧς εὐδαιμονέστατοι πάν-
ttv ὑμεῖς ἔσεσθε ; "Hv γάρ σου, δι’ ὧν ἂν ἐγὼ μὲν
ὑποθείμην, σὺ δὲ ταῦτ᾽ ἀχούσας εἰς ἔργον ἐξενεγ-
χκεῖν ἐθελήσαις, τὸν ἅπαντ᾽ αἰῶνα θαυμαστὴν παρα-
σκευάσω γενέσθαι καὶ τὴν ἀρχὴν τοῖς ἐπαίνοις ἀθά-
vatov, χαριοῦμαί σοι πολὺ μᾶλλον, fj εἰ πάντα τὸν
ὑπὸ γῆν xai ὑπὲρ γῆν χρυσὸν, εἴπερ οἷόν τ᾽ ἦν, συν-
εἰλοχὼς παρεσχόμην ^ χρήματα μὲν γὰρ ἄλλοτε
ἄλλως ἴσχει, ἀρετὴ δὲ οὕτω χατὰ παντὸς ἵσταται
χρόνου, ὥστ᾽ οὐκ ἔστιν ὅτ᾽ οὐχέτι λόγος αὐτῆς * ἧς
ἔγωγ᾽ εὖ oióx δημαγωγὸν ὡς τάχιστ᾽ ἀποφανῶ,
ὁποὶόν τιν’ εἶναι δεῖ τὸν χρατοῦντα διεξιών, καί σοι
δοὺς ἀφορμὰς, δι᾿ ὧν αὐτός τε ἔσῃ χαλὸς χἀγαθὸς,
χαὶ οἷος οὐ τοῦ προσρήματος μόνον, ἀλλὰ xai τοῦ
τετιμηχότος ἀξιόχρεως εἶναι Θεοῦ * τούς τε dpyo-
μένους τοιούτους δή τινας ἕξεις, ὡς σοὶ μὲν τούτους
διὰ πάντων ξυμθαίνειν πειρᾶσθαι, xal χατὰ πόδας
ὡς οἷόν τε χωρεῖν, τούτοις δ᾽ αὖ σὲ χαλοῦ παντὸς
εἶναι παράδειγμα, ὡς ἂν εἴη τε σῶμα πολλοῦ τινος
ἄξιον ἐχ χεφαλῆς εἰς πόδας σῶζον τὸ χάλλος ’ ὅτε
τοίνυν αὐτὸς μὲν ἄριστος γεγονὼς, παραπλησίους
δὲ τοὺς ἄλλους, πάντας ἔπειτ᾽ ἐργάσῃ ^ τούτων δὲ
οὕτως ἐσχηκότων σοὶ κατ᾿ ἄμφω ταῦτα περιέσται
θαυμάζεσθαι, xai ἧς αὐτὸς ἕχεις χρηστότητος, καὶ
ἧς τοῖς ἄλλοις αἰτιώτατος, εἶ, πῶς οὐχ ἀρετῆς ἐν-
τεῦθεν ἀντιληπτέον ἔστ᾽ ἐξ ἀνάγχνς, εἶ σοι τοῦ
θαυμάζεσθαι τρόπον ὃν ἔφην μέλει ; μέλει δὲ εὖ οἶδα
καντὸς μᾶλλον, εἵπερ τοῦ χάλλιστα xai ὡς ἀληθῶς
ἄρχειν μάλιστα μέλει.

β΄. Πρῶτον μὲν οὖν ἁπάντων ἐχεῖνο διανοεῖσθαί
σε χρὴ, ὅτι εἰ xal τῆς γῆς ἔλαχες ἄρχειν καὶ μέγε-
θος πραγμάτων περικεῖσθαι τοσόνδε, ἀλλ᾽ ἄρα καὶ
μοίρας θνητῆς ἔλαχες εἶναι, καὶ τοῦ xa0' ἡμᾶς πράγ-
ματος * ὡς μὴ μεῖζον τοῦ εἶναι φρονεῖν ἔχειν, μηδ᾽
ὑπὲρ τὰ ἐσχαμμένα τῆς φύσεως βαίνειν. Τί γὰρ
μᾶλλον ἀμείνων εἴ παντὸς ἰδιώτου διὰ τὸ σχῆμα,
μὴ καὶ μᾶλλον χρηστὸς Qv; ἀλλ᾽ ἐπείπερ οὐχ ὧν
ἐγεγόνεις, καὶ τὴν ἀρχὴν τοῦ γένους εἰς χοῦν τε
xai τὸ μυδὲν ἀναφέρων, οὐχ ὅπως ἐς ἅπαν διαμε-
νεῖς, ἀλλὰ τὴ αὐτὴν τοῖς προγόνοις xal αὐτὸς ἐξα-
νύσεις, πειρᾶσθαι παντὲ θυμῷ, τοῦτο μὲν μετριώτατα
πάντων χεχρῆσθαι, xal κατὰ σαυτὸν, ἀλλ᾽ οὐχ ὑπὲρ
σαυτὸν, τοῖς πράγμασιν ὁμιλεῖν, τοῦτο δὲ τὴν ἀρχὴν

ciosa sunt vobis, quo pacto ii spernendi erunt
quibus summum vestrum bonum unice cordi est?
quod sí ea que tibi dederim consilia observans
el dictorum meorum audiens fores, regnum tuum
per omne tempus laudibus ad colum usque effer-
rem, atque ita majoris tibi felicitatis auctor eseem
quam si tibi quidquid auri gupor et intra terram
fulget, offerrem, Dum enim opes fluxe sunt, vir-
tus adeo omnium temporum est, ut nunquam ab
hominum soocietate abesse possit. Quicunque enim
ceteris imperare ac populum regere presumit
virtutum laude oumulatus esse debebit; quibus

B tu ipse ornatus apud homines et ipsum Deum ho«

nores nancisceris, subditos autem habebis te
dignos et qui vite Lue institutum sedula imita-
tione &mplecti satagent, et indolem, quam in te
admirantur, imitatione exprimendam sibi pro-
ponent. Hinc flet ut duabus ex causis te admi-
rentur, ob tuam, inquam, probitatem et assecla-
rum horum integritatem. Quid mirum si, te in-
stigante, virtutis studium omnium animis inge-
ritur? Tu, certo scio, preclaros illos virtutis fru-
ctus gustare maximopere amas et boni regis laudi
anteponis.

2. [d ante omnia in mentem inducere debebis
quod si regni vasti et populi sors permissa est, ni-
hilominus in mortalium, sicut nos ipsi, es numero,
quare altos sumere spiritus naturmque limites
transgredi tibi non licebit. Quid enim prodest si
extrinsecus inter omnes excellis, ni intrinscus
quoque anteis ? fuit revera tempus quo non exsti-
tisti, et generis tui initia exigua sunt; tu quoque
non in seternum manebis ; tibi esdem, que majo-
ribus tuis, facienda et perpetienda veniunt ; tibi ἃ
superbia abstinendum est, et si rebus pro ingenio
ac moribus tuis inservire volueris, rerum admini-
strationi summa cura adhibenda tibi est haud
contento quod regnas, sed innitendum ut bene.

εὖ τε xai ὡς ἐχρῆν διοικεῖν * xal μέγα νομίζειν οὐχ ἢ Non satis erit quod purpura ao sceptro dignus sis

εἰ βασιλεύεις ἁπλῶς, ἀλλ᾽ εἰ χαλῶς βασιλεύεις *
οὐδ’ εἰ τῆς ἁλουργίδος ἠξίωσαι xal τοῦ σκήπτρου,
ἀλλ᾽ εἰ χοινωνὸς ἔσῃ τῶν Ὀλύμπου πραγμάτων *
οὐδ᾽ εἰ θαυμαστὰς ἔχεις ἀνθρώπους, ἀλλ᾽ εἰ μετὰ
τούτων χαὶ πρὸ τούτων ἐπαινέτην ἕξεις Θεόν ^ πρὸς
ὃν ὡς χοινὸν ἁκάντων δήπου Δεσπότην xai χηδε-
μόνα, τοσαύτην καὶ τηλικαύτην ὀφείλεις εὔνοιαν
ἴσχειν, ὅσην ἀξιοῖς τοὺς ἄλλους ἴσχειν πρὸς σέ * xai
οὕτως διαχείμενος εἶναι ὡς μηδὲν ἕξω τῶν ἐχείνῳ
δοκούντων μήτ᾽ οὖν ποτε δρᾷν, μήτε βουλεύειν ὅλως
αἱρεῖσθαι, ἀλλ’ ἐν ἅπασιν ἡγεμόνα τοῦτον ποιεῖσθαι.

γ΄. Ἔπειτα πρὶν fj τῶν ἄλλων βασιλεύειν, σαὐτῷ

habitus, sed it gendum ut olympicis honoribus;
non ut apud ceteros in admiratione ais, sed ut
Deum ipsum equum habeas judicem, cui tu ut
universorum domino ac moderatori eandem debes
verecundiam quam ipse a ceteris exposcis ; eo de-
nique animo esse debebis ut nihil eorum que Deo
displicent facias aut mediteris, imo in omnibus
unius Dei nutu atque auspiciis incedas.

9. Igitur antequam in ceteros dominari preesu-

451

esto. Qui enim ita gubernat, privatus quamvis sit
omnibus regibus qui non isto quem diximus, modo
regnant anteponendus, quippe qui optimo regnandi
genere utatur ; in quo si perseverat duplicem rec-
toris titulum nuncupat, utpote qui et libidines et
homines perdomat. Qui autem, postquam semel
voluptatibus indulsit, is sibi esse videtur qui homi-
nibus imperet, plane oblitus est se in maximis
rebus servum esse, in minimis dominum ; imo
.quod cuicunque vulgari servitio in quo virtus est
inferior est, siquidem unus voluptatibus servit al-
ter easdem perdomat. Si igitur is qui se regit,
alios quoque regit et is qui alios quidem gubernat
se ipsum autem minime, prorsus non est regere,
sed turpissime servire οἱ libidinibus omnibus sub-
jectum esse. Ejusmodi enim homo in homines
dominator, sui ipsius autem servus est. Tu autem
imperator, non horum alterutrum, sed utramque
partem sequi videris, quandoquidem tute id facere
potes.

4. Tu vero qui eodem cum imperatore nomine
nuncuparis, ut ego quidem plane persuasum habeo,
virtutem ejus pro virili parte &mulus, humanum
te el mansuetum quoad mores, exbibebis, affabilem
item et aditu facilem. Quantumcunque enim aucto-
ritate a ceteris differas, benevolum nihilominus ac
paternum animum erga omnes ostendes in negotiis
aliis quam que cum ezteris civitatibus, cum dele-
gatis, cum exteris tractas. Tunc enim gravitatem,
dignitatem et mentem a superbis non prorsus alie-
nam pre se feras oportebit. Ita enim unius quidem
admirationem movebis, alterius autem benevolen-
tiam captabis, et ubi per hosce duos multitudinem
ipsam tibi conciliaveris, rerum tuarum arbiter
factus, insidiatores et invidiosos subiges. Pro ea
enim qua es humanitate res ita administrabis ac
distribues ut iia ipsis, qui extrema quoque contra
te machinabuntur, crimine absolutis beneflcus eva-
das. Quos ubi sic emendaveris, tibi fecisti amicis-
simos. Nec mirum ; alii enim quod metuerant non
sunt experti; alii que sperare non ausi erani,
obtigerunt ; qui omnes tibi ut benefactori sempi-
ternas habebunt gratias ; iidein vero moves muta-
bunt, tuam de ipsis sententiam verentes et ob
oculos ponentes que futura sit sors ipsorum te do-
mino, qui peccantibus ignoscie, quando benignitate
tua frui prorsus licebit. Ita enim 86 res habet.
Quando semel peccantibus ignoscis quae boni viri
sunt facis multi te comprobabunt. Quod si autem
iis indulges qui graviora quam que oblivioni dari

* (a) Cod. o.

THEODULI MONACHI

mes, tuerum ipsius pravarum libidinum dominus A βασιλεύειν ἐθέλειν ἄρχων παθῶν *

452

ὁ μὲν γὰρ τοῦτον
ἄρχων τὸν τρόπον, ἐάν τε ἰδιώτης dj, πάντων βασι-
λέων μὴ ταύτῃ διαχειμένων ἐστιν ἀμείνων, τὴν
καλλίστην καὶ τελεωτάτην xal ἣν ἂν αὐτῷ συνεύ-
ξαιτό τις ἄρχων ἀρχήν " ἐάν τε εἰς αὐτοὺς τούτους
τελῇ, διπλοῦν φέρεται χράτος, παθῶν τε xai ἀνθρώ-
Tov χρατῶν * ὃς δὲ ἡδοναῖς χαθάπαξ δουλεύων,
ἀνθρώπων προστατεῖν οἵεται δεῖν, οὗτος οὐ μόνον
λέληθεν ἑαυτὸν ἐν μὲν τοῖς μὲγίστοις δουλεύων, ἐν
δὲ τοῖς ἥττοσιν ἄρχων, ἀλλὰ χαὶ δούλου παντὸς ἀρ-
γυρωνήτου προσέχοντος ἀρετῇ παντάπασίν ἐστι
χείρων, εἴπερ ὁ μὲν ἡδοναῖς δήπου δουλεύων, ὁ δὲ
κρείττων ἐστὶν ἡδονῶν. El τοίνυν τὸ μὲν χρατεῖν
ἑαυτοῦ xai τῶν ἄλλων ἔστι χρατεῖν, τὸ δ᾽ αὖ τῶν
ἄλλων μόνον κρατεῖν, ἑαυτοῦ δὲ μὴ, οὐδ᾽ ἔστιν ὅλως
xoattiv, ἀλλὰ δουλεύειν ὡς αἴσχιστα, καὶ παντοδα-
ποῖς πάθεσιν αἰσχρῶς ὑποχεῖσθαι, δεσπόζοντα μὲν
ἀνθρώπων, οἵχοθεν δὲ δεσποζόμενον * οὐκ ἄν ποτ᾽
αὐτός μοι δοχεῖς, ὦ βασιλεῦ, θάτερον μόνον ἐθελῆ-
σαι ἔχειν, μηδὲ τοῦθ᾽ ὅλως ἔχειν, μᾶλλον δὲ τοῦτ᾽
τὴν χείρω δόξαν ὑπέχειν, ἐξὸν ἄμφω ταῦτ᾽ ἔχειν
ἀσφαλῶς καὶ βεδαίως.

δ΄, ᾿Αλλὰ τοῦ μεγάλου Βασιλέως ἐπείπερ ὁμώνυ--
μος εἶ, σπουδάσες εὖ οἵδα xai τούτου ζηλωτὴς γε-
γονέναι χατὰ τὸ σὸν δεδυνῆσθαι, χρηστότητι μὲν χαὶ
ἐπιειχείᾳ τρόπων χεχρημένος πρὸς πάντας, καὶ τῷ
μετὰ πολλοῦ τὰς ἐντεύξεις ποιεῖσθαι * σχήματι μὲν
διχφέρων τῶν ἄλλων, τῷ δ' ἡμέρῳ τῆς γνώμης εἰς
πατέρα σφίσι τελῶν " πλὴν εἴ πόλεσιν fj πρεσθείαις
ἢ ἔθνεσι τισὶ χρηματίζεις * τότε γάρ σοι καὶ μεγα-
λοφροσύνης ὡς μάλιστ᾽ ἀντιποιεῖσθαι προσήκει καὶ
τὸ σεμνόν τε καὶ ὄγχου γέμον τῆς γνώμης μετὰ τῆς
προσούσης ἐπιεικείας δειχνύναι *. ὡς ἂν τῷ μὲν ἐχ-
πλήττῃς, τῷ δ᾽ εἰς εὔνοιαν ἕλχῃς, καὶ δι’ ἀμφοτέ-
pwo οὕτω σεαυτῷ πάντας συνδήσας, ὡς xal ἂν ὑπὲρ
σοῦ προθύμως ἑλέσθαι, ἀνώτερος πάσης ἐστινοσοῦν
ἐπιδουλῆς εἴης xal φθόνου " φιλανθρωπίᾳ δ᾽ οὕτω
τι νέμων, ὡς χαὶ τοὺς τὰ ἔσχατα κατὰ σοῦ μεμε-
λετηχότας οὐχ ὅπως ἐπεξιέναι τε καὶ χπλάζειν κατὰ
τοὺς νόμους, οὐδ᾽ αἰτίας ἁπλῶς ἀφιέναι, ἀλλὰ xai
ποιεῖν εὖ * ὁμοῦ μὲν ἀμείνους ἐντεῦθεν αὐτοὺς χα-
θιστὰς, ὁμοῦ δὲ xai πλείστην ὅσην εὔνοιαν ix τού-
των παρασχευάζων σαυτῷ * οἱ (4) γὰρ οὐχ ἃ προσε-
δόχησαν πεπονθότες, οἱ δὲ καὶ ὧν οὐ προσεδόκησαν
ἕτυχον, σοί τε σφόδρ᾽ εὖνοι τὸν ἅπαντ᾽ ἔσονται χρό-
vov, xai ὡς εἰκὸς εὐεργέτῃ χάριν ἕξουσιν ἐσαεί᾽

D αὐτοί τε πρὸς τὸ χρηστότερον ἐν τάχει μεταῦα-

λοῦσι, τήν τε σὴν εἰς αὐτοὺς αἰδούμενοι γνώμην,
χαὶ προσέτι ἐννοοῦντες, ὡς εἰ τοῦ πονηροτάτου κόμ-
μᾶτος ὄντες, οὕτως εὐμενοῦς ἔτυχον τῆς σῆς δεξιᾶς,
τί ποτ᾽ ἂν πάθοιεν, καλλίστου καὶ θεοφιλοῦς γεγο-
νύτες ; ἔχει γὰρ οὕτως " εἰ uiv τοὶς ἀμαρτάνουσιν
ἁπλῶς ξυγγινώσχεις, εὐγνώμονος ἀνδῥὸς ἔργον ἐρ-
γάζῃ, καὶ χοινωνοὺς οὐχ ὀλίγους ταυτησὶ τῆς προ-
αἱρέσεως ἵσχεις. Ὅτάν δὲ τοὺς χρείττω πλημμελοῦν-
τὰς συγγνώμης, ἔπειτ᾽ αὐτὸς συγγνώμης οἷει δεῖν
ἀξιοῦν, πρὸς τῷ τοσούτων καὶ τηλικούτων ὧν ἔφην

463

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

454

σαυτῷ τε χἀκείνοις αἵτιος γεγονέναι xal τῆς ἀπα- A possint post tot et tanta in eos beneficia honorifi-

σῶν μεγίστης προσηγορίας τυγχάνεις, θεοείχελός
τις xai ὧν xal βοώμετος. Καὶ τί μεῖζον ἂν εἷς eo-
δαιμονίαν ζητήσαις, fj Θεὸν δι’ ὥν οὕτω φικανθρώ-
πως ἵσχεις ἀχούειν, θνητὸς πεφυχώς ; xal τῆς xaO
ἡμᾶς σύσεως γεγονὼς, εἶτα περιουσίᾳ Χρηστότητος
δόξης ἀθανάτου χληρονομῶν ; |

€. Kai μάλιστα εἶ σοι τοσοῦτον μεγαλοψυχίας
περίεστιν, ὡς μηδὲν μηδοτιοῦν παρὰ μηδενὸς ἀξιοῦν
τοπαράπαν λαμθάνειν, μηδὲ δῳροφορεῖσθαι διὰ τὸ
σχῆμα, χαθάπερ οἱ πρόσθεν, ἀλλ᾽ ὅπως δι αὐτὸ
τοῦτο μᾶλλον ἄπαντας εὑποιεῖς * εἵπερ τὸ μὲν βα-
σιλικόν τε χαὶ μεγαλοπρεπὲς χαὶ τῆς ἐπαινουμένης
ὡς ἀληθῶς μάλιστα μοίρας * ἀγεννοὺς δὲ xal φαύ-
λης xai μιχρᾶς διανοίας xai οἷον πλεονεχτιχῆς πως
ἐχούσης τὸ μηδενὸς λαμῦάνειν χρήζοντα. Ὁ μὲν γὰρ
ὧν ἐν χρείᾳ καθίσταται, ταῦτα λαμδάνων, εἰκότως
δήπου λαμῦάνει " ὁ δ' ὧν εὐπόρως ἔχει, ταῦτα δε-
χόμενος οὐχ ἂν δυναίμην εἰπεῖν, ὡς οὐκ ἀχρασίᾳ
Ὑνώμης ἐπὶ ταῦτα προῆχται ^ ἔτι τοίνυν μὲν ἁπλῶς
εὐποιεῖν χαθαρῶς ἐστιν εὐποιεῖν᾽' Τὸ δὲ μετὰ τοῦ
δωροφορεῖσθαι τοῦτο ποιεῖν οὐχ εὐποιεῖν μᾶλλον
ἐστὶν ἢ ἀποδιδόναι * καὶ προσέτ᾽ εὐεργετούμενον,
ἵν᾽ οὕτως εἵπω, τὸν εὐεργετοῦντα παρασχευάζει vo-
μίζειν, ὅ μηδ᾽ ἂν εἷς ἐνέγχοι ῥᾳδίως μὴ ὅτι γε ὁ
βασιλεὺς, ἀλλ’ οὐδὲ τῶν ἄλλων γε ὁστισοῦν * χωρὶς
δὲ τούτων τὸ μὲν εὐποιεῖν μόνου πάντως ἐστὶ Θεοῦ,
παρ᾽ οὗ πᾶσιν τὸν ἅπαντα χρόνον πάντ’ ἐπιῤῥεϊ τά-
ταθά * τὸ δ᾽ εὖ ποιεῖν τε xal πάσχειν ἀνθρώπου *
τὸ μὲν χατὰ φύσιν, τὸ δὲ χατὰ μίμησιν. Ὅςον οὖν
ἀνθρώπου Θιὸς ὑπερέχει τά γε τοιαῦτα, τοσοῦτο

πάντων αὐτοχρατόρων βασιλευτατος ἂν εἴη ὁ μόνον C

τὸ εὖ ποιεῖν ἡσχηχώς, Οὗτος τοίνυν αὐτὸς γενοῦ,
λαμδάνων μὲν οὐδαμόφεν μηδ᾽ ἂν ἀνάγχη τις 1i, οἵ-
χοθεν δὲ χαὶ παρὰ σαυτοῦ πᾶσι πάντα διδούς, καὶ
πλέον ὧν ἔχαστος δεῖται - ἂν δὲ xai αὐτὸς ὁτιοῦν
παρὰ τῶν ὑπηκόων ἐθελήσῃς λαμὔάνειν, σὺ δὲ xai
τοῦτο μετὰ πολλοῦ τοῦ χρείττονος ἕξεις, ἀνθ᾽ ὧν
οὕτω σφίσι παρέχεις, εὐνοοῦντας ἅπαντπς ἔχων καὶ
τὰ σὰ πνέοντα ^ ὃ μέγιστον πάντων χαὶ λυσιτελέ-
στατον χαὶ σοὶ χαὶ τοῖς ὑπὸ χεῖρα, καὶ ὅλως τοῖς
τῆς ἀρχῆς πράγμασιν * ὅπως οὖν, ὦ βασιλεῦ, μὴ
τοῦ εὖ ποιεῖν μηδεντινοῦν ὅρον ἡγήσῃ, ἀλλ᾽ ἀεὶ χαὶ
πρὸς πάντας χαὶ χατὰ πάντα δὴ τινα τρόπον, καὶ
μετὰ πολλοῦ τοῦ περιεῖναι τὰ τοιαῦτα περαίνῃς,
xai χαίρῃς μὲν εὖ ποιων τῶν εὖ πασχόντων οὐχ
ἧττον * μᾶλλον δὲ οἷς ἅπαντας εὖ ποιεῖς, αὐτὸς εὖ
πάσχειν νομίζῃς, ἀλγῆς δὲ αὖθις, μὴ ταῦτα ποιεῖν
ἔχων, ὥσπερ ἂν εἴ τις βιαίως τῶν προσόντων ἐχπί-
πτων, xai τὴν ἡμέραν ἐκείνην ἰδιώτης οὐ βασιλεὺς
εἶναι νομίζῃς *. εἰκότως. Οἷς γὰρ τῶν εὖ ποιεῖν δυ-
ναμένων ἐγένου, πάντας εὖ ποιεῖν δίχαιος ὦν * οἷς
μὲν ἅπαντας εὖ ποιεῖς, τῶν εὖ ποιεῖν δυναμένων βε-
ὑχιοῖς ὡς ἀληθῶς γεγονένα: * οἷς δ᾽ ἃ τῶν εὖ ποιεῖν
δυναμένων ἔπειδήπερ ἐγένου, ποιεῖν δίχαιος εἴ, ταῦτ᾽
οὐ ποιεῖς, οὐδ᾽ ὅτι τῶν εὖ ποιεῖν δυναμένων ἐγένου,
λέγειν δίκαιος εἴ, δι’ ὧν πράττεις ἐξελεγχόμενος,
καὶ τοῖς ἔργοις αἰσχύνων ἃ προσειρῆσθαι νομίζεις.
Et οὖν co' μέλει τοῦ χατὰ σὲ γιγνομένου, καὶ ὅπως

centissima te appellatione salutabant Deo ipsi te
comparando. Quid sane majus ad felicitatem que-
sieris niai Deum cujus gratia tam inagniflce nunc
audis, tu qui & principio mortalis sicut noe, pre-
clare factis ad tantum glorie fastigium evectus
es!

5. Et hoc quidem tum precipue accidit, ei tam
magno et generoso es animo, ut nihil prorsus a
quocumque doni nomine aocipias, sicut. quidam
alii, ut e contrario beneficia in alios sponte confe-
ras; quod sane regium et generosum et citra om-
nem laudem est, ut econtra indolis est sordidae et
animi abjecti signum accipere, dum egenus plane

B non sis. Qui enim acceptum refert id quo opus

habet οἱ quo egel, recte acoipit; qui autem ea,
quibus jamjam abundat, accipit, is certe avaritie
sordide culpa non vacat. Huo accedit quod sine
ostentatione bene facere vera est beneficentia et
quod, cum munera das donator plus quam remu-
nerator videris et quod sic benefactor cum eo cui
bene fit, confunditur, qua res non regi tantum sed
euieunque alii mortalium minime grata foret.
Quid plura? Dei unius est benefaciendi munus &
quo quidquid bonum est semper proflcicitur ;
munera autem dare aut datum accipere ad homi-
nem spectat; unum secundum naturam, alterum
juxta imitationem est. Quantam autem in hisoe
Deus homini supereminet, tantum ex omnibus vi-
ris principibus is preecipuo jure rex censeretur qui
nihil nisi bene fecerit. Talis igitur tu ipse flas, a
nemine quidquam nisi necessitas adsit, accipiendo,
egenos autem quantum poteris ultro adjuvando.
Ubi vero ab inferioribus ipse accipere prisumis,
cum commodo id tuo feres talem te erga eos pres-
bendo ut tibi rebusque tuis faveant ao studeant ;
ita enim et ta ipse et res publica florebitis. Igitur
o rer, benefaciendo terminum imponere nolito,
imo in universos omnimoda conferas beneficie de
iisque non minus quam ii qui ista accepta referunt,
gaudeas ac in mentem inducas te ut aliorum; sio
tui ipsius benfactorum esse. Item dolebis, ubi bene
faciendi copia deerit, ei te privatum, non regem pu-
tabis esse, idque recte. Ex quo enim iis accenseris
qui bene facere possunt, jure quodam tuo omnibus
bene facere potes et jus tuum id faciendi vere pro-
bas. Quod si aliter facis, reprobaberis et de tuis
ipse factis orubesces. Quodsi tibi cordi est ut im-
perio optime ac justissime functus esse reputeris,
id per omnem vitam age ut non modo spem ab

455

THEODULI MONACHI

456

egenis de te conceptam supores, cum regali libera- A τὴν ἀρχὴν ὡς χάλλιστα xai διχαιότατα πάντων δοχῇς

litate et ultra necessitatem dando idque priusquam
abs te petant auxilium. Sic enim duplici frueris
gloria, cum largiendo munera, tum benigne hoc
faciendo, unde tui ipsius simul benefactor evades.
Dum enim ceteri tuas respiciunt manus, tu ipse
vero divinas spectas, sane est quod speres te qua-
lis civibus tuis esse videris, talem numinis divini
oculis visum iri, cujus beneficentia et possides, et
quae possides elargiri potes. Id porro pro vero te-
neto que nobis donas non tua, imo nostra ipsorum
sunt que tu in nostram et reipublice utilitatem,
eadem qua regiam potestatem, si parva megnis
componere licet, administras.

6. Hujus itaque magni officii quod tibi incumbit,
cum gravissima omnium Moderatori abs te red-
denda erit ratio, id te ante omnia monitum velim,
ut non solum erga omnes maximam humanitatem
ac in dando largitatem adhibeas, sed id agas ut
nemo in quacumque re se lesum dicere possit.
Quemadmodum enim urbs sine monibus et vallis
in tuto stare nequit, sio nec regnum ipsum sine
justitia, aut ut uno verbo dicam, urbs quidem non

stabit etsi loci et habitantium fortitudine, regnum (

autem, etsi militari presidio, castris, armis et si-
milibus protegitur, nisi justitia adsit, parum tecta
sartaque est, ut cum Erupide loquar; justitia
econtra regnante vel sine manibus atque armis,
res nihilominus salve erunt. Quenam igitur tua
potestas si militibus stipatus nihil contra leges fa-
cis, et in omnibus que dicis faciave justitie exhi-
bes exemplum et specimen. Si enim te geris, o rer,
etomnia legum moderamini committis,procul dubio
fiet ut qui tibi subditi sunt idem que tu sentiant,
et quidem boni ab id ipsum quod boni sunt;
malos autem, ut offlciie satisfaciant, metus insti-
gabit. Id enim plane persuasum habeo quod omnes
nolentes volentes tibi grato ex animo officia pra-
stabunt, et tu ipse ita agendo veri regis partes er-
plebis non tantum insontes et vexatos omni tem-
pore et loco adjuvando, sed et manus porrigendo
ita ut injuria procul avertatur quamdiu tu quidem
gubernaculum tenes. Quicumque enim vel e nu-
mero tibi familiartssimorum crimen commiserit,
ponas dabit, nec sanguinis communitas ei prode-
rit. Ita flet ut nemini injuria inferatur et ut tu ipse

ἀνηρῆσθαι, πειρῶ διὰ παντὸς δήπου τοῦ βίου οὐ μό-
νον τὰς τῶν εὖ παθεῖν δεομένων ὑπεραίρειν ἐλπί-
δας, τῷ μεγάλα διδόναι χαὶ βασιλιχῶς μᾶλλον ἣ
χρύζειν ἔνεστ᾽ αὐτοῖς, ἀλλὰ xat τῷ πρὶν αἰτηθῆς-
ναι, μεγαλοψυχίᾳ πρὸς πάντας χεχρῆσθαι ^ ὡς ἂν
εὐδοχιμεῖν ἑκατέρωθεν ἔχῃς, ἔχ τε div εὖ ποιεῖς, ἔκ
τε ὧν φιλοτίμως τοῦτο ποιεῖς * ἐπεὶ καὶ σαυτὸν εὖ
ποιεῖν ἐστιν ἐντεῦθεν. Εἰ γὰρ δὴ πάντας μὲν εἷς τὰς
σὰς Βλέπουσι χεῖρας, σὺ δ' αὐτὸς εἷς τὰς τοῦ Θεοῦ,
εὗδηλον ὡς ὁποῖος ἄν τις τούτοις φανῇς, τοιοῦτον ἄν
σοι προσδόκα γεγενῆσθαι xdxsivov, παρ᾽ οὔ σοι τό
τε χρατεῖν, τό τε ἔχειν τὰ τοιαῦτα υιδόναι - οὐχοῦν
ἀχριδεῖ λόγῳ οὐδ᾽ ἃ δίδως ἡμῖν, δῶρα σὰ δίδως,
οὐδ, οἵχοθεν καὶ παρὰ σαυτοῦ χορηγεῖς, ἀλλὰ τὰ

Β ἡμέτερ᾽ αὐτῶν ἡμῖν ἀποδίδως, καὶ ὧν ἕνεχ ἡμῶν

xai τῆς χοινῆς σωτηρίας δημαγωγεῖς αὐτὸς xat προ-
στάτης, ὥσπερ ἐν μεγάλῳ δήμῳ τῷ βίῳ τὴν τῆς
οἰχουμένης πολιτείαν πολιτευόμενος.

Q. Ὡς οὖν τῆς μεγάλης xal θαυμαστῆς ταυτησὶ
δημαγωγίας, ὦ βασιλεῦ, μεγάλας καὶ τάς γ᾽ εὐθύ-
νας ὑφέξων, καὶ πάντων εἰσπραχθησόμενος λόγον
τῷ πάντων πρυτάνει, σὺ δ᾽ οὕτω τοῖς παροῦσι χε-
χρῆσθαι, καὶ μὴ μόνον φιλανθρώπως, ὡς ἔφην,
πρὸς πάντας ἔχειν, xal μετὰ πολλοῦ τοῦ περιόντος
τὰς εὐεργεσίας ποιεῖσθαι, ἀλλὰ xal ὅπως μηδεισοῦν
ἀδικήσεται τῶν ἀπάντων, περὶ πλείστου ποιεῖσθαι,
Ὡς γὰρ οὐχ οἷόν τε πόλιν τειχῶν ἄνευ xai προ-
ὀλημάτων σεσῶσθαι, ὡς δὲ xal βασιλείαν αὐτὴν, μὴ
δικαιοσύνης χρατούσης, μᾶλλον δὲ xal βασιλείαν
xai πόλιν, τὴν οἷς ἔφην ὠχυρωμένην, xal προσ-
ἔτι θαυμαστῶν οἰκητόρῶΩν, καὶ θέσεως ὑπσρηφάνοὺ
λαχοῦσαν, τὴν δὲ δορυφόροις xal στρατοπέδοις xal
ὅπλοις xal πᾶσι τούτοις χρατυνομένην, εἰ μὴ πάρι-
στιν αὕτη, τά γ᾽ ἄλλ᾽ ἐπ’ ἀσθενοῦς ῥώμης ὀχεῖσθαι,
ταῦτα xat Εὐριπίδην συμδαίνει * ὥσπερ αὖ τούν-
αντίον παρούσης μὲν ταύτης, ἐχείνων δ᾽ ἀπόντων,
ἀσφαλεῖς καὶ βεδχίας παντάπασιν εἶναι. Ἡλίκον οὖν
ἔσται σοι χράτος, εἰ μετὰ τοῦ στρατοπέδοις χεχρῆ-
σθαι χαὶ μηδὲν ὁτιοῦν ἔξω τῶν νόμων πράττειν-
σπουδάζεις * πρῶτος δ᾽ αὐτὸς δι’ ὧν λέγεις καὶ πράτ-
τεις τουτοσὲ βεδαιῶν, παράδειγμα δίκαιοσύντς καὶ
τοῦ τί δεῖ ποιεῖν ἅπασιν εἶναι * οὐ γὰρ ἔστιν, οὐχ
ἔστιν, ὦ βασιλεῦ, σοῦ ταύτῃ διαχειμέχου, xai περὶ
τοὺς νόμους τὰ γιγνόμενα σώζοντος, μὴ οὐχὶ καὶ
πάντας ἂν τοὺς γ΄ ὑπὸ χεῖρα ταῦτα φρονεῖν προελέ-

D σθαι * τοὺς μὲν εὐγνώμονας δι᾽ αὐτὸ τοῦτο - τοῖς δὲ

πονηροτάτοις, πρὸς τὸ τὰ δέοντα ποιεῖν, ὁ φόδος
ἀρχέσει * χοινῃ δὲ πάντες εὖ οἷδα xal ἑχόντες καὶ
ἄχοντες ὅπως ἔσονταί σοι κχεχαριςμένοι, πάνυ τοι
φροντιοῦσιν * οὐχοῦν χἀχείνως ἂν εἰργασμένος, χρη-
στοῦ βασιλέως ὡς ἀληθῶς ἐργάσῃ, καὶ οἷον ὁ λογος
βούλεται, τοῦ μὴ μόνον πᾶσιν ἀδιχουμένυις αὐτὸς
καὶ κατὰ πάντα χρόνον ἐχχεῖσθαι, xal οὕτω τάχιστ᾽
αὐτοῖς χεῖρα ἀρέγειν, ὡς τὸ λεγόμενον δὴ τοῦτο,
ἅμ᾽ ἔπος ἄμ' ἔργον εἶναι, ἀλλὰ xal τοῖς ἑχάστων
πᾶσι χηρύξαι θαῤῥεῖν, ὡς οὐδεὶς τοπαράπαν ἀδι-
χούμενος ἔσται, ἕως ἂν βασιλεύων αὐτὸς ἧς - ἀλλὰ
κἂν τῶν σφόδρα cot γιγνομένων καθ᾽ αἷμα τυ»

451'

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

458 .

χάνῃ τις ἀδιχῶν, xai οὗτος πάντως δώσεται δίκην, A legibus majorem quam tibi ipsi vim attribuas : ut

xai οὐδὲν τὸ γένος προστήσεται " οὕτω γὰρ οὔτ᾽ ἂν
οὐδεὶς ἔτ᾽ ἀδιχούμενος εἴη, σύ τε περὶ πλείονος aav-
τοῦ τοὺς νόμους δόξεις ποιεῖσθαι " τούς τε ἀδιχοῦντας
αὐτοὺς εὖ ποιήσεις, δικαίους εἶναι παρασχευάσας,
καὶ μὴ τὴν σφῶν αὐτῶν μισοῦντας ψυχὴν τῷ τὴν
ἀδικίαν, ὡς λόγος, φιλεῖν * τοῦτό σοι τὸ ψήφισμα τῶν
φ᾽ ἡλίῳ πάντων κάλλιστον χαὶ λυσιτελέστατον
ἔσται, μήτι γε οὖς περὶ τοῦ δικαίου Πλάτων ἔθηχε
λόγους.

ζ΄. Καὶ μὴν οὐχ ἐν εἰρήνῃ μόνον, οὐδὲ τῶν πραγ-
μάτων εὖ καθεστώτων, δικαιοσύνης σοι δεῖ, ἀλλὰ
xdv ταῖς μάχαις μάλιστ᾽ αὐταῖς τοιοῦσον αὐτὸν el-
ναί σε δεῖ" ἐπείπερ αὖται μὴ μετὰ τοῦ διχαίου
πολλάχις γιγνόμεναι μείζω παρασχευάζουσαι βλά-
ὄην, fj τοῦτ᾽ ἰδεῖν ἔστιν ἐν εἰρήνῃ ^ ἃς κάλλιστ᾽ ἂν
οὕτω xai λυσιτελῶς διενέγχηῃ, ἐὰν μηήθ᾽ ὑπὸ τοῦ
πλεονεχτεῖν ἐθέλειν αὐτὸς, ἀδίχου μάχης ὑπάρχῃς,
ἀλλ’ ὡς πρόσθεν ἠδικημένος, ἔπειτ᾽ ἐξ ἀνάγχης τσῖς
πράγμασιν ἀπαντᾷς, xal τοὺς ὕπαάρξαντας ἀμυνό-
μενος ἧς κατὰ τὸ τοῦ νόμου παρέχον μήθ᾽ ὃ τού-
του Xpsittov, τὰς πρὸς οὐστινασοῦν ξυμύαινούσας
διαφορὰς λύειν λόγοις ἐξὸν, σὺ δὲ θρασύτητι γνώ--
μῆς εὐθὺς εἰς ὅπλα χωρήσῃς, ἃ μήποτ᾽ ὥφελε κατ’
ἀνθρώπους τό γ᾽ ἐξ ἀρχῆς γεγενῆσθαι, μηδὲ πα-
ρελθεῖν μηδοπωστιοῦν εἰς τὸν βίον, ἢ γεγονότ᾽ αὐ--
τίχα πϑπαῦσθαι, ὡς ὄργανα πλεονεξίας, xal τοῦ
χαχῶς ἐξεῖναι ποιεῖν “ φύσει μὲν τὸ πρὸς ἀλλήλους
χηδεμονιχὸν χεχτημένοις χαὶ πεφυχόσιν ἕν tiva,
χαὶ ταυτὰ διὰ πάντων φρονεῖν, ὑπὸ δὲ τοῦ πλειόνων
ἐπιθυμεῖν xai χαίρειν ἐθέλειν, οἷς ἥκιστα πάντων
χαίρειν ἐχρῆν, οὕτως ἡμᾶς αὐτοὺς ἀγνοοῦσιν, ὡς
χαὶ πολεμεῖν παρὰ φύσιν ἀλλήλοις ὡς ἀλλοτοίοις
πειρᾶσθαι, xai τοῦτο πολλοῦ τινος ἄγειν, Εἶεν *

η΄. Σὺ δ᾽ εἰ μὲν ἀπολαύειν εἰρήνης ὅτι μάλιστα
βούλει, ἀνάγκη μάλιστα πάντων φιλοπόλεμον εἶναι,
xai οὕτω σοι ταύτης ἀπολαύειν ἐξέσται - τό τε γὰρ
ἄπραγμον οὐ σώζεται, φασὶν οἱ GoQol, μὴ μετὰ τοῦ
δραστηρίου τεταγμένον " εἰρήνης τε ἀπολαύειν οὐχ
οἷόν τε, μὴ φιλοπόχεμον * ὄντα * ὥσπερ οὐδὲ φιλοπό-
λεμον ὄντα, ταυτησὶ μὴ μετέχειν ^ εἰκότως. Τὸν γὰρ
μάχεσθαι μεμελετηχότα xal πολεμεῖν ἦἠσχημένον
πᾶς ὁστισοῦν ὑπέπτηχεν, οἶμαι. Οὐκοῦν εἰ μὲν εἶς»
ρήνης ἀντιποιῇ, xal πολέμων ἀντιποιεῖσθαι δίχαιος
εἴ - εἰ δὲ τοῦ μὲν ἐλάττω λόγον ποιῇ, οὐχ ὅπως ταύ-
τὴς οὐδοπωστιοῦν ἀπολαύσῃ, ἀλλὰ xal πολεμίους
ποσούτους διὰ ταύτην προσχτήσῃ, ὡς ἀναγκασθῆναι
xai ἄχων φιλοπόλειλος εἶναι, εἴπερ ὡς ἀληθῶς εἰρή-
vnc σοι μέλει. Εἰ δ᾽ ἐκ μὲν τοῦ τῆς εἰοήνης ἔχεσθαι
μόνης, πολεμεῖσθαι συμὔαίνει, τὸ δὲ πρὸς τὰς μά-
ας ἕτοιμον εἶναι xal παρεσχευάσθχι τοῖς ὅπλοις
χορηγεῖ τὴν εἰρήνην, ἧς οὐδὲν τοῖς χρατοῦσι λυσι-
τελέστερον, ἐλοῦ μᾶλλον ὑπὲρ τῆς ἐσάπαν εἰρήνης
φιλοπόλεμος εἶναι, ἢ ταυτηνὶ μόνην διώχων, μήτε
τιύτης μετέχειν, xai προσέτι πράγματ᾽ ἔχειν ἔχ
πολεμίων. Ἐπεὶ δὲ τὸν οὕτω παρεσχευασμένων
ἀνάγκη πᾶσα xai ὧν παρεσχεύαστο, τούτων πρότε-
ρον ἐπιστήμην κεχτῆσθαι, σὲ δ᾽ εἶναι πολεμιχὸν
ἡμεῖς ἀξιοῦμεν, ἵν᾽ εἴης εἰρηνικὸς, πολεμιχὸς δὲ

ParaoL. Ga, CXLY.,

in sontes ipsos beneficium te prebeas, justitie re-
gula eos imbuendo, ita ut injuste faciendo animam
suam odisse cessent. Hec de te omnium honorifl-
centissima et preeclarissima sententia erit, nec ipse
Plato de justitia melius senserit.

7. Sed non pacis tantum tempore et quando res
salve sunt, sed inter ipsa belli certamina justum
le esse oportet;siquidem sepe per nefas certata
magis noxia sunt quam que in rerumtrenquillitate
obveniunt. Optime autem 80 sinelabore isthzec om-
nia obibis, ubi sine ambitione non armis injuetis
pugnas, sed prius injusta passus pro necessitate
rebus inservis et eos qui superstites sunt tueris :
ubi ad lites et dissidia evitanda verbis, non telis
pacem concilias. Nunquam enim bella inter homines
ad internecionem fieri debuissent, et ubi eorumdem -
caus& exsistebaunt, nunquam diuturna esse decebat
ut avaritie et malignitatis instrumenta. Qui enim
natura eadem sentiunt ac curant et meditantur,ab
avaritia longe remoti esse debent et ad ea aspirare
que ipsis minimeconveniunt, ut uno verbo dicam,
bellum non nisi in extremo rerum discrimine in-

C ferre debebunt.

8. Quocirca si pace frui tibi in animo est, bello
operam dare debes; sic enim ista fruit licebit. In-
dolentia enim, ut dicunt philosophi, parum prodest,
nisi simul operaris. Id certe constat, eum qui pacem
vult, bellum amplecti debere, et quod is qui a bello
8tat pacis tandem commoda assequetur ; quo nihil
verius. Me quidem arbitro, eum qui artem milita-
rem callet et exercet, omnes metuunt. Quare si
pacem spectas, bella effugere non poteris ; nunquam
enim illam sine his consequeris; imo ob idipsum

p hostium numerum augebis, et invitus arma capes-

sere debebis, si pax tibi cordi est. Igitur si bellum
gerimus ut pacem habeamus ; si ob eam causam
quovis momento arma capessere parati sumus, si-
quidem nihil pace ulilius est, bellum potius am-
plectere ; sic enim fiet ut pace non frustreris nec
hostes te nimis lacessant. Sed cum necesse sit ut
is qui animum ad simile quid bene preparatum
habet bene fungendi officio artem sciat, et cum te
bellicosum esse velim ut pace fruaris, et cum bel-

licogus esse nemo possit qui non in armorum usu
15

459

THEODULI MONACHI

460

se exercuerit, id tibi precipio, ut animum accorpus Α οὐχ ἂν ὅλως εἴη, μὴ μάχεσθαι μεμελετηχως, ἀσκη-

exercitiis militaribus jugiter fatiges, ursus, apros
venando ubi copiadatur, aut cum viris bello assue-
tis manus conserendo. Sed animum quoque gene-
rosum 860 nobilem creabis et magna spirantem, si
eum quotidia ad antiquorum exemplum efformas,
qui magnanimitate et preclare factis eminuerunt,
et si concionibus interesse amas, ubijuste ipsorum
laudes celebrantur. Alexandrum Philippi filium
memento Homerum cubiculi consortem habuisse.
Hec ratione hisque artibus circa omnia bene valebia,
rei militaris spprimegnarus nec minus bonus miles
quam ii quiin castris senuerunt. Sed non in pugnis
solum terrestribus, sed navalibus quoque arte ac
solertia prestabis; quibus omnibus animi vigor
mirum in modum augetur. Nar si terre continen-
tis solius, aut solius maris regnum teneres, alterius
utriusquetantum curam haberes ; sed ubi inutrum-

que dominaris, id tibi faciendum erit ut utriusque
moderator esse videaris. Nam si unum curando

alterum negligis, medico similis es unius tantum-
modo corporis curam gerenti. Imo eum, quem ni-
hil curas, subigere velle videberis; at tu utrumque
sub te habere tendis. Equidem te absurdum dice-
rem si, ut utriusvis dominus fias, qui nunc quidem
nondum es, summum adhiberes studium, et si
amborum dominus es, unius tantum curam gere-
res, dum ambos eadem diligentia amplecti tuum

est.

9. Idcirco copiarum et pedestrium et navalium
summe ratio est habendaet id sgendum, ut nostre
quidem cum viribus nostris et dignitate tua concor-
dent, ita tamen ut exterarum et continentis e re-
gione ratio nulla habeatur, idque non solum quia
exercitus res pulcherrima et utilissima, ut brevi
dicam, optima cum sit summam curam exigit ut-
pote qui nostralibus ac iis qui rebus nostris favent
consistit ; sed etiam quod socii ac mercenarii quos
in exercitum nostrum recipimus, quia fortitudine
pollere videntur, non utique sunt qui esse videntur,
nedum satis bone fldei sunt erga nos, ut fortune
nostre sincere participes esse velint, imo, quamvis
res nostras adjuturos sese polliceantur idque gra-
vissimis affirmare videantur juramentis, nihilo ma-
gis iis confidendum erit. Cum enim nihil nisi
proprium commodum ob oculos habent, quandia

B

C

D

tiov ἂν εἴη cot μάλιστα διὰ ταῦτα τήν τε ψυχὴν τό
τε σῶμα, τὸ μὲν συνεχέσι πόνοις xal γυμνασίοις
πολεμιχοῖς, νῦν μὲν ἐπὶ θήρας ἐξίοντι χαὶ συμ-
πλοχὰς ἄρχτων τε xal συῶν xal ὧν ἔξεστι * νῦν δὲ
μετ᾽ ἀνδρῶν εὖ εἰδότων μάχης, καὶ τοιούτους δή τι-
νας χαὶ τοὺς ἄλλους εὖ μάλα ποιεῖν δυναμένων, τὰ
ταχτιχὰ μελετῶντι" ἀλλὰ μὲν xal τὴν ψυχὴν μά-
λιστ᾽ ἂν ἐργάσα!ο καλὴν καὶ γενναίαν, xai ταῦτ᾽ αὐτὸ
μένος πνείουσαν xai ὅλως ἡρωϊκὴν, ἐὰν οὖς ἐπ᾽ εὖ-
ψυχίᾳ xal ἔργοις ἀρίστοις τε καὶ μεγίστοις θαυμά-
ζειν ἔχομεν τῶν ἀρχαίων, πρὸς τούτους σαυτὸν
ἀπευθύνῃς τῇ καθημέραν μελέτῃ, καὶ τῷ τοῖς ὑπὲρ
αὐτῶν λόγοις ἡδέως συνεῖναί τε xal συζῆν" ᾿Αλέ-
ξανδρον γοῦν Φιλίππου xal συγχαθεύδειν τοῖς ἔπεσιν
Ὁμήρου φασιν. Οὕτω γὰρ ἂν διὰ πάντων τούτων,
ὁμοῦ μὲν ἐῤῥωμένος εἴης xai τοῖς ὅλοις εὖ ἔχων,
ὁμοῦ δὲ καὶ τῶν πολεμικῶν ἀχρως τεχνίτης, xal
μηδὲν ἔλαττον ἔχων τῶν γεγηραχότων ἐν μάχαις"
στρατόπεδα δὲ χαὶ χατὰ θάλατταν πλεῖστα μέν σοι
xal χάλλιστα ἔστω, xal πολεμιχῆς ὡς εἰπεῖν εὖ
fxovta τέχνης xal πείρας " ἐν τούτῳ γάρ ἐστι xal
τὸ πρὸς εὐψυχίαν ὡς μάλιστα διαχεῖσθαι, Εἰ μὲν
γὰρ μόνης γῆς ἢ θαλάττης ἤοχες, μόνης ἂν ταύτης
ἐφρόντίιζες " ἄρχων δὲ ἑχατέρων, δίχοιος ἂν εἴης, ὡς
ἂν χαὶ ἄρχειν ἑκατέρων δοχῇς. Εἴ δὲ τοῦ μὲν φρον-
τίζεις, τοῦ δὲ μὲ, πρῶτα μὲν, ὦ βασιλεῦ, ἔοικας
ἰατρῷ ἑνός τινος σώματος, τὸ μὲν ὅπως αὐτὸ χαλ-
λιστα ἕξει πάντα ποιοῦντι, θατέρου δὲ μηδοντινο-
σοῦν τοπαράπαν ἔχοντι λόγον ἔπειτα xal δόξεις,
οὗ μὲν φροντίζεις, τούτου xai ἄρχειν ἐθέλειν * οὗ δὲ
μὴ, τούτου μηδ᾽ ἄρχειν" σὺ δὲ ἀμφοτέρων ἄρχειν
ἐθέλεις " ἄτοπον δὲ μοι δοχεῖ xal ἁλογίας μεστὸν,
θατέρου μὲν εἵπερ οὐκ ἦσθα χύριος, πᾶσαν ὑπὲρ
τοῦ γενέσθαι χύριον οἴεσθαι δεῖν εἰσφέρειν σπου-
δὴν, ἄρχοντα δὲ ἀμφοτέρων, θατέρου μόνον χαὶ μὴ
ἀμφοτέρων τίθεσθαι λόγον, καὶ τὴν περὶ τῶν ὅλων
σχέψιν ἐν τούτῳ μόνῳ χωλεύειν ἐᾷν, xal τὰ τῆς
προνοίας ἐξ ἡ μησείας δυχεῖν γίγνεσθαι.

θ΄, ᾿Αναγχη τοίνυν χαὶ πεζῆς χαὶ ναυτιχῆς δυνά-
[istos πάντα ποιεἴεσθαι λόγον“ οἰχείας μέντοι ταύ-
trc Xal τοῦ χαθ' ἡμᾶς καταλόγου, καὶ ὅλως τῷ σῷ
χράτει μάλιστα προσηχούσης " ξενιχῆς δὲ οὐδηστι-
νοσοῦν οὐδ᾽ ix. τῆς ἀντιπέρας ἥπειρου * οὐ μόνον ὅτι
τὸ τῆς στρατιᾶς δήπουθεν χρῆμα χάλλιστον zai λυ-
σιτελέστατον χαὶ χοινωφελὲς, εἰ δεῖ φάναι συντόμως,
ὃν ἡμῖν ἀγαθὸν, μεγίστης ὅτι μάλιστα καὶ τῆς παρ’
ἡμῶν δεῖται προνοίας, ὡς ἐξ ἡμετέρων τε καὶ συνή-
θων χαὶ οἵων ὑπὲρ τῶν ἡμῖν συμφερόντων ὅσαι ὥραι
φροντίζειν ταυτηνὶ χαθεστάναι, ἀλλ᾽ ὅτι χαὶ οὖς ἐν
τοῖς ἡμετέροις στρατεύμασι προσλαμβάνειν εἰώθα-
μὲν ξένους ἐπὶ τῷ μείζω δοχεῖν ἔχειν δύναμιν, οὗτοι
πάντες οὐχ ὃ λέγονται δείχνυνται, οὐδὲ τοῖς ἑλομέ-
νοις ἀσφαλεῖς εἶσιν εὖνοι, ὡς xai τῶν ἐφ' ἑχάτερα
μεταδολῶν χοινωνεῖν τούτοις ἔθελειν, ἀλλὰ χἂν μυ-
ριάχις τά γ' ἡμέτερα φῶσι πρεσδεύειν, χῶν τοῖς
φρικωδεστάτοις τῶν ὄρχων χρήσωνται, οὐδὲν μᾶλλον
ἔστ᾽ αὐτοῖς προσεχτέον, πάντα μᾶλλον οὖσιν ἢ τοῦτο.
Πρὸς γὰρ τὸ σφίσιν αὐτοῖς λυσιτελοῦν καθάπαξ

461

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

462

σχοποῦντες, ἕως μὲν ἂν ἡμᾶς εὖ πράττοντας xai À res nostras salvas, nosqueipsos hostibus superiores

τῶν πολεμίων χρείττους ópiust, τὴν γιγνομένην xal
οὗτοι σώζουσι τάξιν. ᾿Επὰν δέ ποτε τύχῃ τινὶ σφα-
λῶμεν, xal τάἀχείνων ὑπέρσχῃ, εὐθὺς ὥσπερ τινὰ
χρουσάμενοι πρύμναν, αὐτομολοῦσιν ἐχεῖσε, καὶ
πρὸς οὖς μεθ᾽ ἡμῶν παρετάττοντο, μετὰ τούτων
ἡμῖν ἐπίασιν, ὁμοῦ μὲν θρασυτέρους ἐχείνους ἐν-
τεῦθεν παρασχευάζοντες χαθ᾽ ἡμῶν, ὁμοῦ δὲ xai
τοῖς ἡμετέροις δειλίαν ἐνιέντες καὶ φόδον, xai ἵνα
μὴ λέγω, πολλάχις καὶ κίνδυνον * ἐπίδοξοί τινες ὄν-
τες οὐχ ὀλιγάχις ἂν ταῦτ᾽ εἰργάσθαι χατὰ τὸ ξυμ-
6aivov τῆς τύχης * οὕτως ἀπιστίας xal πίστεως
ἔχοντες, πῶς τὴν ἡμετέραν στρατιὰν ix τούτων,
ἀλλ᾽ οὐκ ἐξ ὧν ἔφην εἰκὸς συγχροτεῖσθαι ; Καὶ μὴν
εἰ πολυχειρίαν μὲν εὐψυχίας ἀχούσῃς οὐχ ὅπως οὐ“
δαμοῦ πώποτε περιγενομένην οὐδ᾽ ἂν εἷς εἰπεῖν
ἔχοι, ἀλλὰ xal πᾶν τοὐναντίον ἐπασταχοῦ νιχωμέ-
γὴν ^ ἰεὐψυχίας δὲ, xal τῆς ἐχεῖθεν συμμαχίας χω-
ρἷς " παραδειγμάτων ἅπαξ ὁ βίος μεστός " οὐδὲ σοί
y αὐτῷ, βασιλεῦ, πρὸς οἷς ἔχεις στρατεύμασι, καὶ
ξενικοῦ τινος ἑτέρου προσδεῖ * ἀποχρῶσιν εὖ ὀΐδα
τούτοις xai πλήθους tivexa xai παρασχευῆς xai
τῆς περὶ τὰς μάχας εὐψυχίας xal τόλμης τοὺς πολε-
μίους ἐχπλήττειν τε καὶ qo6siv.

v. Καὶ μάλιστ᾽ ὅταν ἐχ περιουσίας τούτους αὐτὸς
εὖ ποιῶν ἧς οὕτω γὰρ ἂν προθυμοτέοους ἐργάσα!ο
περὶ μάγας χαὶ χρῆσθαι καλλίους " οὖς χρῆν ἐν μὲν
εἰρήνῃ μὴ σφᾶς αὐτοὺς ἀγνοεῖν, μηδ΄ ἀμελεῖν τοῦ
προσρήματος, ἐφ᾽ ἃ μὴ προσῆχε χωροῦντας * ἀλλ'
ὅπερ εἰσὶν ἐννοοῦντας, πράττειν ἐθέλειν αὐτοὺς τοι-

videbunt, partes nostras agent. Ubi primum autem
&dversa utemur fortuna, hostesque victores erunt,
illico proram vertent et ad eos transfugient, contra
quos paulo antea pugnaverant, contra nos jamjam
pugnaturi. Sic enim flet ut et illis animos augeant
&c nostris metum 86 pavorem injieiant nobisque
pericula gravissima creent. Hinc enim cum recte
suspicari possis eos postea quoque sic temporibus
bona malave fide inservituros 6886 : qui, quaeso,
hujusmodi hominibus exercitum constare voles?
Que cum ita sint, nemo sane multitudinem imbel-
lem victricem predicabit, imo usque superatam
confitebitur ; cujus rei vita omnis humana exempla
exhibet innumera. Tu quidem, rex, non est quod
δὰ copias quas possides, mercenarios adjicias ;
satis enim numerose ac bene instructe sunt, et in
pugnando satis fortes atque audaces, ut hostibus
terrorem ac metum injiciant.

10. Quod quidem preserlim continget, si de su-
perfluo tuo beneficia in ipsos confers, eoque ani-
mosiores ipsos ac manu fortiores ad pugnandum
reddis. Hic certe in pace ei se cognitos habuissent,
eos non audiissent qui quo non oportebat progredi

ojtouc εἰχὸς, πολεμικῶς ἀσχουμένους, xal μετιόν-- C hortabantur. 1mo ii ipsi quid valeant humeri haud

τας tX ταχτιχά ^ xal τὸ σύμπαν εἰπεῖν, διὰ τῆς
συνεχοῦς πρὸς ἀλλήλους ἀμίλλης, τὸ θυμιχὸν ἀνά-
πτοντας σοίσι, xal οἱονεὶ πρὸς συμπλοχὰς ἑτοίμως
ἔχειν διανιστάντας “ ὅταν δ᾽ αὖ πόλεμος ἐπιστῇ xal
μάχεσθαι δέῃ, οὕτω παρασχευῆς χαὶ γνώμης ἐχόν-
ttv, ὡς πρῶτα μὲν μηδ᾽ ἂν εἴ τι xal πάθοιεν τὴν
τάξιν λιπεῖν ἐθελῆσαι, ἀλλὰ xal πολλάκις εἴ olóv τε
xal τῆς ψυχῆς αὐτῆς ἐχκεσεῖν μηδ᾽ ἂν παραιτή--
σαπτῦχι" ἔπειτα τὰ μὲν τῶν πολεμίων οἰχεῖα σφίσι
νομίζειν, ἃ δὲ πρόσεστ᾽ αὐτοῖς, μηδένα τούτων ποι-
εἶσθαι λόγον" ὡς ἂν μήτε διὰ ταῦτα φιλοψυχῶσι,
χἀχείνων ὅπως γένοιντο κύριοι, τοῖς πολεμίοις ὁμόσε
γωροῦσιν, οὐ φρονήματι μόνον, ἀλλὰ χαὶ χαταφρο-
νήυατι " τοιούτους δὲ τινας τούτους ἕξεις xal πολ-

λοῦ γε χαλλίους ἐὰν εὖ εἰδῶσιν, ὡς ἃ μὲν ἀποῦα- ἢ

λοῦσιν ἐν τῷ πολέμῳ, ταῦτα αὐτὸς ἀπὸ πολλοῦ τοῦ
χρείττονος ἀντιχαταστήσεις αὐτοῖς. Εἰ δὲ xai τού-
τοῖς πεσεῖν ἐνταῦθα ξυμδήσεται, σὺ δὲ πρῶτα μὲν
τούτους ὡς νιχητας νομιεῖς, οὕτω γνώμης ἔχοντας,
καὶ οὕτω παρεσχευασμένους, τῇ φύσει δὲ ὡς εἰχὸς
εἴξαντας ^ ἔπειτ᾽ εἰς τοὺς αὐτῶν παῖδας ἀπομνημο-
νεύσεις τὴν χάριν, χαὶ τούτων ὡς οἰχείων ἀντι-
ποιήσῃ, εὖ ποιῶν τά τε ἄλλα χαὶ τὴν πατρῴαν τάξιν
ἀποδιδούς * χαθάπερ ᾿Αθήναις τῶν ἐν τῷ πολέπῳ
τετελευτηχότων τοὺς παῖδας ἐποίουν, δημοσίᾳ τρέ-
φοντες ἄχρις ἤδης, xal τότ᾽ οἴκαδ᾽ ἀποπέμποντες
μετὰ τῶν πανοπλιῶν * καὶ τίς οὐχ ἂν ἀφειδήσειε τῆς

ignorantes pro militari qua pollebant experientia
pugnis se ac certaminibus miscere debebunt; ut
paucis dicam, continuis invicem certaminibus
animus iis augescet, et manus conserere nunquam
non parati erunt. Dein ubi bello exorto pugnandi
necessilas aderit,ita animati erunt ut nec in summo
rerum discrimine castra degerant, imo vitam cum
sanguine efflare velint. Huc accedit quod res ho-
stium suas esse censent, suarum autem nullam
rationem habeant. Neque eo magis vitam amant,
sed hostes ut subigapt aggrediuntur, mortem ao
vitam juxta habentes. Tales eos et multo meliores
habebis, ubi primum persuasum iis erit quod
in bello perdiderunt, tua opera ipsis in melius re-
stitutum iri. Quodai casu fatali superantur, tu qui-
dem eos non minus pro victoribus habebis, forti-
tudinis eorum ratione habita, quanquam in fatis
aliter fuit, et liberorum ab ipsis relictorum memor
eos ut tuos adoptabis et honores quibus patres
fruiti fuerant, in eos conferes, sicut. Athenienses,
qui in. bello cesorum natos ad pubertatem vsque
publicis impensis educatos, postremo armis in-
structos ad suos remittebant. Quis tandem non

463

THEODULI MONACHI

464

vitam contemnet, cujus animus de talibus persu&- A ψυχῆς μετὰ τοιούτων παραταττόμενος μάλιστα λο-

sum habet ?

11. Quid plura? Hos et ceteros omnes univer.
sim et sigillatim magni estimare nec minoris quam
te ipsum facere, pro dignitate cohonestare, iisque
non ut subditis sed ut affinibus uti, benignis eos
sermonibus alloqui et benignum temet in ipsos
prestare, plane tuum erit. Sic sane bene faciendo
cum dignitate et gravite id efficies ut te non mi-
nus quam semet ipsos diligent, ut tibi non minus
quam sibi ipsis omnia fausta precentur. Subditios
namque gubernantium felicitatis participes esse
oportet. Tui igitur tenon tam ut regem, sed ut pa-

irem amicumve honorabunt, atque ita ut pro te D

letius quam pro se ipsis mortem oppetere velint.
Interea autem non sufficit ut sis pacificus, aut bel-
lum alio, quam quo dixi, modo geras,et ceteris
excellgs virtutibus ; sed id tibi agendum est ut
omnibus gratus et acceptus populi gratiam adeo
captes, ut in omnium animas domineris potius
quam corpore; unde fiet ut te ipsum plus quam
pro te metuas. Delegatos porro quos aut ipse alior-
sum mittis aut quos ab exteris gentibus ad te ve-
nientes excipis, unquam diu circa te habeas imo
quantocius dimittas. Alii enim consilia tua divul-
gabunt; alii quod sibi proponunt, attingent, quo
in discrimine metuendum est ne nostri officio mi-
nus satisfaciant ; celeri, ne rebus nostris potituri
justo plus investigent et sic commodo suo inser-
viant. Nam si quecunque infra solem sunt, occu-
pare idque nemine resistente, tibi contigerit, nec
delegatis nec defensoribus tibi opus esset : si 811"
tem hostes in te insurgerent, oum omni erumna-
rum genere tibi confligendum foret.

12. Si dein probi regis industriique est ut omnes
el subjecta civilates quam optime administrentur,

8oito hoc fieri non posse, nisi magistratus omni vir- D

tutum genere emineant ; aliterenim iste florere nun-
quam poterunt, licet rex sit optime indolis. Idcirco
magistrtuum electiones cum summa cura instituen-
de sunt, quippe a quibus res secunda aut adversa
pendent. Nunquam igitur affines tuos illustri loco
natos, sed eos potissimum eliges, quorum indoles
et mores veram dignitatem constituunt. Hos ergo
rebus administrandis preficies, et sic felicibus tuis

(a) Cod. τοῖς,

γισμῶν xal τοῦ πάνυ πεπεῖσθαι ;

ια΄, Καίτοι τί λέγω ; καὶ τούτους γὰρ xal πά-
τας τοὺς ἄλλους xal χοινῇ xai χαθ᾽ ἕνα περὶ τοσού-
του ποιεῖσθαι δίκαιος ἂν εἴης, ὡς καὶ σαυτοῦ μηδὲν
ἧττον τούτους φιλεῖν, καὶ τῆς γιγνομένης ἕχαστον
τιμῆς ἀξιοῦν, καὶ ὅλως οὐχ ὡς ὑπηχόοις μᾶλλον ἣ
ὡς γνησιωτάτοις χεχρῆσθαι͵ χαὶ τὰ εἰκότα συνεῖναι
χαὶ διαλέγεσθαι, χαὶ διὰ πάντων τούτων εὖ ποιεῖν "
μᾶλλον δὲ μετὰ πάντων τούτων χαὶ ποιεῖν εὖ, χαὶ
τὸ σεμνὸν τῆς ἀρχῆς διασώζων, δῆμον εἶναι τῇ γνώ-
pm καὶ τῷ προσίεσθαι, ἵνα xal οὔτοί σε σφῶν αὐτῶν
μᾶλλον φιλεῖν ἔχωσι, xal σοι τὰ βέλτιστ᾽ ἀεὶ συν-
εὔχωνται πλέον fj σφίσιν αὐτοῖς " μάλλον δ᾽ ἐν τῷ
σοὶ ταῦτα συνεύχεσθαι, χαὶ σφίσιν αὐτοῖς οὐδὲν
ἧττον ταῦτα συνεύχονται" Τῆς φὰρ τῶν χρατούντων
εὐδαιμονίας χοινωνεῖν ἀνάγχη τοὺς ὑπὸ χεῖρα"
οὕτω δ᾽ ἔχοντες, καί σε μὴ μόνον ὡς ἄρχοντα σφῶν
τιμῶντες ἀλλὰ xal πατέρα χατὰ τὸ ἔπος ὡς ἥπιον,
xai θανεῖν ἕλοιντ᾽ ἂν ὑπὲρ σοῦ υᾶλλον ἢ ὑπὲρ σφῶν
αὐτῶν. Οὕτως οὐχ ἀπόχρη μόνοχ εἰρηνιχὸν εἶναι,
χαὶ οἷς ἔφην στρατεύμασι χρῆσθαι, καὶ πρός γ᾽ ἔτι
πᾶσι τοῖς ἄλλοις χοσμεῖσθαι, ἀλλ᾽ ὅπως συγκεκρο-
τημένος πάντοθεν ἔσῃ καὶ μηδαμόθεν τοπαράπαν
ἐλλελοιπὼς, δεῖ πρὸς τούτῳ χαὶ δημοτικὸν παντὸς
μᾶλλον καὶ τοῖς πᾶσι χοινότατον εἶναι. ἐφ᾽ ᾧ βασι-
λεύειν ἔχειν ἐν ταῖς ἀπάντων ψυχαῖς, xai πρὸ τῶν
σωμάτων τὰς γνώμας χειροῦσθαι, xal παρασχευά-
ζειν ὡς ἀληθῶς μὴ σὲ μάλλον Tj ὑπὲρ σοῦ δεδιέναι *
πρέσθεις μέντοι καὶ οὖς αὐτὸς ἑχάστοτ᾽ ἐχπέμπεις,
xál οὖς παρ’ ἄλλων ἤχοντας δέχῃ, μὴ πολύν τινα
χρόνον παρὰ σαυτῷ κατέχειν, ἀλλ᾽’ ὅπως ἀπίωσιν
ἐνθένδε τὴν ταχίστην παρασχευάζειν * οἱ μὲν περὶ
ὧν αὐτὸς ἔγνως ἀπαγγελοῦντες, ot δ᾽ ὧν εἵνεχ᾽ ἦχον
ταῦτα διαπραξάμενοί τε, καὶ μὴ, ὡς ἔστι δέος μὴ
διατριόῆς ἀμφοῖν γιγνομένης, οἱ μὲν ἡμέτεροι τοῦ
δέοντος ὑστερήσωσιν, οἱ δ᾽ ὅπως ἔχοιεν τὰ ἡμέτερα
περιεργασάμενοι, χκαταμάθωσί τε & μὴ θέμις, καὶ
προσίτ᾽ ἃ σφισιν ἵσως λυσιτελὲς συσχευάσωνται "
εἰ μὲν γὰρ τῆς (α) ὑφ᾽ ἡλίῳ πάσης ἐχράτεις, xai
οὐδοντινοῦν τὸν ἐναντιούμενον εἶχες. οὔτ᾽ ἂν σοι
πρεσδειῶν ἔδει, οὔτε τῆς περὶ ταῦτα ἀσφαλείας "
ἔχων δὲ πολεμίους, σὺ δὲ xal ὦν ἔφην, ἐξ ἀνάγχης
ἴσχεισ ἀνάγχην.

(B. Καὶ μὴν εἰ χρηστοῦ μὲν ἔστι βασιλέως xol
μάλ᾽ ἀπόδειξις ἐναργὴς τὸ πάσας πόλεις ὡς xa.
λιστα διοικεῖσθαι, τοῦτο δὲ οὐχ ἂν εἴη, κὴ τῶν ἄρ-
χειν λαχόντων πρὸς ἀρετὴν εὖ ἡρμοσμένων * ὡς ἄλ-
λως γε ἐχόντων, οὐδὲ ταύτας οὐδοπωστιοῦν εὖ ἔχειν
οἷόν τε, κἂν 6 βασιλεύων πάντ᾽ ἄριστος (^ μετὰ το-
σαύτης ἀκοιδείας τὰς ἀρχαιρεσίας ποιεῖσθαι δεῖ, ἕν
αἷς τό τε χεῖρον, τό τ᾽ ἄμεινον χινδυνεύεται * ὡς
μὴ ὅτι τοὺς χατὰ γένος σοι διαφέροντας, οὐδὲ τοὺς
ἀπὸ μεγάλων τιμημάτων xai βαθέιων οἴχων, ἀλλὰ
τοὺς ἐπιειχεστάτους τὰς φύσεις, καὶ τοῦ χαλοῦ διὰ
πάσης ἰδέας ἤχοντας ἐξ ἀνάγχης αἱρεῖσθαι, xai τού-
τους τοῖς πράγμασιν ἐφιστᾶναι, ὡς ἂν xal τὸ γιγός

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

466

μενον διὰ πάντων σώχηται, σοῦ τε ὄντος βελτίστου, A auspiciis res salve erunt, urbes et gentes bonis

χἀχείνων ἐπὶ τῷ σώζεσθαι xai πόλεις xai ἔθνη, xai
τῆς ἀγαθῆς ὡς εἰπεῖν τύχης μετὰ πολλοῦ τοῦ πε-
ριόντος πᾶσι μετεῖναι. Ὅταν δὲ σὺ μὲν τῷ ὄντι
βέλτιστος ἧς, ὁὲ δὲ πᾶν τοὐναντίον, νοσεῖν μὲν
ἀνάγχη τὰς πόλεις χαὶ πρὸς τὸ μηδὲν ἤδη χωρεῖν,
cb δὲ εἰς αἵνιγμα πίπτειν, διὰ μὲν σαυτὸν xal ὄντα
βέλτιστον χαὶ λεγόμενον, διὰ δὲ τοὺς οὐ καλῶς τῶν
πραγμάτων ἐπιστατοῦντας, ἃ μὴ προσῆχε νομιζό-
μενον xal λεγόμενον. Εἰ μὲν γὰρ οἵόν τ᾽ ἦν ὥσπερ
ὑπόπτερον ἑχασταχόσε χωρεῖν, xal διὰ γῆς πάσης
ἱέναι οἵους τοὺς Τριπτολέμους διαύλους φασὶ ποιη-
ταὶ, οὐδὲν ἂν ἦν πρᾶγμα, ἀλλ᾽ ἅπαντ᾽ ἂν ῥᾷστα
xai μετὰ παντὸς τοῦ γιγνομένου δι’ αὐτὸν σαυτὸν
χατειργάζου, xai μηδεντινοὸν τῇ χαχίᾳ χώραν πα-
ρεῖχες, ἀλλὰ πρὸς τῷ πάνθ᾽ ἃ προσῆχε ποιεῖν, καὶ
σαυτὸν τοῖς οὐχ εἰδόσιν ἐδείχνυς, ἀπὸ μόνου νῦν τοῦ
προσρήματος γιγνωσκόμενος, τηνιχαῦτα ὃ᾽ αὐτὸς
ὁρώμενος * ὅτε δὲ τοῦτο οὐχ ἔνι, ἀρχόντων δεῖ σοι
χρηστῶν, καὶ μὴ ψευδομένων τοὔνομα, μηδ᾽ οἷς ἀν-
θρώπων ἄρχειν δοχοῦσιν, αὐτῶν ὑπὸ λημμάτων χαὶ
οὐ χαλῶν ἐπιθυμιῶν ἐλεεινῶς ἀρχομένων, tva. δι’
αὐτῶν ὥσπερ τινῶν ὀμμάτων οἵχοι χαθήμενος, χαὶ
τὰ πάνυ το! πόῤῥω πάντα διορώῃς τε, καὶ χοσμοίης
ἐπαίνων ἀξίους, καὶ ὡς ἄν τις παρὼν χαὶ τῶν γιγνο-
μένων ἕχαστα βλέπων * οὐ μὴν τούτοις ἐπιτετραφότα
τὸ πᾶν, ῥᾳθυμότερόν πως αὐτὸν χρὴ διακεῖσθαι,
οὐδ᾽ οὕτως ἐῤῥᾳστωνευμένως δι᾽ αὐτοὺς τοῖς πράγ-
μασι χρῆσθαι, ὡς μήτε λόγοις μήτ᾽ ἔργοις μηδ᾽ ota-
τισιν τοπαράπαν πρὸς ἀρετὴν ἐθέλειν τὰς πόλεις
προτρέπειν, ἀλλ᾽ ὥσπερ ἂν εἰ μὴ τούτων παρόντων
ἀνάγκην ἔσχες αὐτὸς, ὥσπερ οὖν xal νῦν ἔχεις, ἅτε
χοινὼς ἁπάντων μελεδωνὸς xal προστάτης ταύταις
εἰσηγεῖσθαι τὸ δέον χαὶ πάντα τρόπον χεῖρα σώζου-
σαν ὑπερίσχειν. Οὕτω παρόντων xai μαλ᾽ ἄρχειν
εἰδότων, xal αὐτὸν τὰ παρὰ σαυτοῦ συνεισφέρειν
καὶ συμφροντίζειν ὥσπερ εἴχὸς, νῦν μὲν ταῖς πό-
λεσι δι᾽ ἐπιστολῶν ὁμονοεῖν παραχελευόμενον, καὶ
τοῖς προϊσταμένοις ὡς μάλιστ᾽ ὑπείχειν, xal ὅλως
ὧν μὲν ἔχεσθαι χρὴ, ὧν δ᾽ ἀπέχεσθαι, νῦν δὲ σπεύ-
δοντας καὶ αὐτοὺς χατὰ τὸ πος ὀτρύνοντα, καὶ προ--
θυμοτέρους σφῶν αὐτῶν καθιστάντα * ἐπεὶ δὲ τοὺς
ἡνιόχους ὁρῶμεν οὐ ταῖς τῶν ἵππων ἀρεταῖ μόνον
χρώμένους, ἀλλὰ καὶ λόγῳ καὶ ἕργῳ τὰ παρ᾽ ἑαυτῶν
προστιθέντας. Καὶ τοῦτο μὲν δὴ τοιοῦτον.

ιγ. Χρημάτων δὲ πέρι πῶς ἂν ἔχειν χρῆναί σε
φῶμεν, ἣ δηλονότι βασιλικῶς τε xal. μεγαλοπρεπῶς
καὶ ὡς εἰχὸς ἄρχοντα ἀγαθὸν xal γνώμης ἐφ᾽ οὕτω
tot xal σκουδῇῆς fjxovta, ὡς πᾶσιν ἀγαθοῖς αὐτόν τε
χεχνσμῆσθαι, τοῖς τε ἄλλοις καὶ τοῖς παροῦσιν λέγω
χαὶ τοῖς ἐπιγιγνομένοις χαλοῦ παντὸς ἂν γενέσθαι
παράδειγμα; τουτέστι μὴ εἰς πλεονεξίας xai τρυ-
φὰς καὶ τὰς οὐχ ἐπαινουμένας δονάς χρήματα διώ-
χεῖιν αἱρεῖσθαι, xai βίον ζῇν ὑγρόν τε xal ἀνειμένον
xal χαμᾶζε φέροντα * ἀλλ’ ὥστε δι᾽ αὐτῶν ἅπαντας
εὖ ποιεῖν ἔχειν θαυμαστῆς ἐλευθερίας xal μεγα-
λοψυχίας ἐφόδιον ποιούμενον ταῦτα, χαὶ χρώμενον
πρὸς ἃ δεῖ, Εἰ μὲν οὖν χρημάτων οὕτω λόγον ποιῇ,
οὐ μόνον ἄγαθῶν ἁπάντων ἀντιποιήσῃ, ἀλλὰ xàv

omnibus circumfluentibus florebun t. Quodsi vero
tu quidem optimus es, cives autem e contra pravi
sunt, civitates labantes in exitium ruent ; tu ipse
autem per hominum ora ibis dicentium te optimum
quidem virum infirmiorem esse quam ut magietra-
tus ἃ prevaricando impedias. Si enim fleri posset
ut semite quas poetie Triptolemi nomine decorant
totam terram pervaderent, nulla jam difficultas es-
set, sed omnia pedibus subderes tuis, nullumque
sceleri locum dares, sicut antea bonarum te actio-
num exemplar exhibuisti. Sed cum id fleri jam non
possit, bonis tibi re, non nomine tantum magistra-

B tibus opus est, e! qui homines gubernare presu-

D

munt, dum ipsi pravis cupiditatibus misere laces-
suntur, dum tu ipse bonos requis oculis discernis
et laudibus eífers. Non enim committes ut res
male se habeant, semperque id ages ut civitates
voce et exemplo ad virtutis exercitium propellas,
persuasum habens quod, si contrarium acoidit, re-
rum angustiis premereris, utnunc quidem ;omnium
enim tu protector 80 custos omnes quid cuique fa-
ciendum sil docebis manumque auzxiliarem porri-
ges. Quod si res ita se habent, tu rem publicam
pro virili parte &dministrabis, cives quidem ad con-
cordiam et ad obsequium per litteras exhortando,
et que observanda, que evitanda veniunt osten-
dendo, nunc stimulando, et animum iis augendo,
siquidem aurigas quoque non tantum equorum virtu-
tibus uti videmus, quippe qui verbo ac re adhibita
procedunt. Sed hac hactenus.

13. Jam dicendum est qualem te circa pecuniam
exhibere debeas : regium scilicet et magnificum ut
probum regem condecel qui ea sentire, iis rebus
gtudere debet que ipsum exornant et quibus cete-
ris exemplaris loco erit. Id fiet, si ab avaritia et
luxurie eque remotus pravis voluptatibus non in-
dulges, que naturam humanam depravant ac humi
sternuni, imo in omnibus liberaliter ac magnani-
miter agendum est et ut sana ratio precipit. Si hoo
modo rem pecuniariam tractabis, non modo omnia
bona consequeris, sed etiam in exigendis ab urbi-
bus vectigalibus humanum te prebebis et minime

461

THEODULI MONACHI

468

sevorum, 8i vero animus tuus possidendi studio A ταῖς τῶν δημοσίων εἰσπράξεσι xal πόλεων εἶσφο-

magis quam par est tenetur, &nte omnia miror
quo pacto cum pecunie sis servus, homines
gubernare presumere uudeas. Sic enim flet ut
proborum nullam, improborum omnem ratio-
nem habeas; ne dicam quod pecunias tributa-
rias cum duritia exiges, quod corruptele sub-
jectum te monstrabis et ad malas artes confu-
gies: que omnia non decent regem generosum
qui in omnibus primas tenere, qui in omnes do-
minari ut imbecilles animi presumit. Imo & ma-
gnanimitate que regia virtus habetur adea remota
Sunt, ut quemcunque ista facientem deprehendunt,

summo odio prosequantur ac tale regnum pro B

abominatione babent. Quid enim? qui ob pecuniam
altos spiritus sumit, nihil preter ambitionem studio
dignum censebit, et sic ob pravarum arlium usum
omnium odium ac contemptum incurret. Quare tu
quidem conatus gloriabundos seclare et inania
encomia aspernare ; quse proba sunt amplectere, et
humilis negotiatoris instar res abdorre spernendas,
quas nec maximo inimico precari volueris. Tibi
quidem, rex, satius erit, auri argentique thesauros
perdere quam Mide divitias superare sine decore.
Interim tantum abest ut dicam te pecunia ca-
rere posse. Minime, imo non parva tibi summa

pric« φιλάνθρωπος ἄγαν ἔσῃ, xal παλὺ τοῦ δέοντος
ὑφιείς " εἰ δὲ δοῦλος εἴ τούτων, xal σου χατέχουσιν
τὴν ψυχὴν, πρῶτον μὲν θαυμάσαιμ’ ἂν εἰ ὅλως ἀν-
θρώπων χρατεῖν ἀξιώσαις, χρημάτων γε δοῦλος αὖ-
τὸς ὧν " ἔπειτα δόξεις ἀγαθοῦ μὲν οὐδοτουοῦν τοπα-
ράπαν, μᾶλλον δὲ πάντων ὡς εἰπεῖν τῶν αἰσχίστων
λόγον ποιεῖσθαι φορολογήσεις δὲ ἀγεννῶς χαί δώ-
pov ἐπιθυμήσεις καὶ δθὲν οὐ δεῖ μάλιστα λήψῃ " ἃ
μὴ ὅτι γε θαυμαστοῦ βασιλέως ἐστὶ καὶ οἵου πᾶν-
τῶν μὲν ἐν ἅπασι χρατέειν ἐθέλειν πάντεσσι δ᾽
ἀνάσσειν, ἄλλ᾽ οὐδὲ τῶν ἀρχομένων τινος εὖ φρο-
νεῖν ἀξιοῦντος * μᾶλλον δ᾽ οὕτω ταῦτα βασιλιχῆς
μεγαλοπρεπείας ἀλλότρια, ὥστε καὶ ὅταν τις τῶν ὁπὸ
χεῖρα ταῦτα πράττων ἁλῷ, τοῦτον ἀποστρέφονται xal
μισοῦσι, καὶ τῆς ἀρχῆς ὥσπερ ἄγος οὐδ᾽ ὁρᾷν οἴοντπι
δεῖν " τοσοῦτον αὐτοῖς φαυλότητος μέτεστιν * εἶτα
παρὸν διὰ μὲν τοῦ χρημάτων, ὡς ἔφην, ὑπερφρονεῖν,
πάντ, ἄριστον εἶναι χαὶ τοῖς πᾶσι ζηλοῦσθαι, διὰ δὲ
τοῦ ταῦτα περὶ πλείονος ἄγειν χαὶ τούτοις διαφε-
ρόντως ἡττᾶσθαι, καχῶς ἀχούειν καὶ μῖσος ἐν ἅπα-
σιν ἔχειν " σὺ δ᾽ ὃ μὲν χατὰ σοῦ xal τῆς σῆς δόξης
ἐστὶ, τοῦθ᾽ ἡγησάμενος τῶν σφόδρα λυσιτελῶν, ὃ δὲ
σοι μεγίστων χαὶ θαυμαστῶν ἐγχωμίων ὑπόθεσις
ἔσται, τοῦτο τοῦ μηδενὸς ἄξιον χρῆσθαι νομίσας, τὸ
μὲν ἐθελήσεις προέσθαι, τὸ δὲ χαθάπαξ ἐλέσθαι,
χαὶ χρηματιστὴς ἀγεννὴς ἀχοῦσαι μᾶλλον, ἢ τούτων
αὐτῶν ὑπερόπτης, ὃ μηδ' ἂν εἴς τῶν ἐχθρῶν σοῦ
γε χατεύξαιτο ; Νὴ σύ γε’ ἀλλὰ βούλου μᾶλλον, ὦ
βασιλεῦ, χενοὺς εἰ olóv τε ταλάντων ἴσχειν τοὺς
θησαυροὺς, ἢ παρελθεῖν ἀνελευθέρως περιουσίᾳ τὸν

opus est, non tantum quia nequaquam nocet ei qui C Μίδαν, ἐπεὶ καὶ αὐτὸς οὐκ ἀπέχεσθαί σε χαθάπαξ

recle ea uti novit, et quod ejus beneficio res prae-
clare et utiles effici queunl; tu aulem ad regnum
administrandum magnis opibus indiges, sed ita,
ut non in decore tenearis potius quam teneas, et
ut non private, sed publice utilitati adhibeas, sicut
Aristides, Lysimachi filius, ut Pericles Xanthippi,
qui quidem, Thucydide teste, adeo integer incorru-
ptusque fuit, ut proprios agros reipublice cederet
non tam calumniam evitandi gratia, sed ne eos
retinendo ceteris prodesse nolle videretur. Ari-
stides qui omnibus bonis abundare potuisset, adeo
pauper fuit ut filias dotare nequiret, ita ut Athena.
rum civitas earum nuptiis pecunia data in honorem
patris nobilissimi prospexerit. Sic non simplex
pecunie usus, ut ipsa vox χρῆμα indicat, repre-
hendi potest, sed usus illiberalis et qui non ad ho-
minum utilitatem spectat.

14. Quid autem de pecunia tantum nobis ser-
mo ? Quodcunque rex citra communem utilitatem
facit, ut privatus, non qua rex facit; hic enim
oninia curare debet, ille suum duntaxat ante ocu-

χρημάτων φημί. Πόθεν ; πολλοῦ γε xal δεῖ" οὐ μό-
νον ὅτι ταῦτα τοῖς ὀοθῶς χρωμένοις οὐδοτιοῦν λυ -
μαίνεσθαι πέφυχε, μᾶλλον δὲ χαὶ πλείστων ἀγαθῶν
πολλάκις αἵτια γίγνεσθαι, ἀλλ᾽ ὅτι πᾶσι μὲν ὡς εἶ-
πεῖν, πάντων δὲ μάλιστα σοὶ διὰ τὴν ἀρχὴν καὶ τὰς
ἐντεῦθεν ἀνάγχας, τούτων αὐτῶν δεῖ - ἀλλ᾽ οὕτως
ἔχεσθαι τούτων, ὡς μὴ ἐνέχεσθαι, μηδ᾽ εἴχειν αἷσ-
χρῶς, μηδὲ σαυτοῦ χάριν, ἀλλὰ τοῦ χοινῇ λυσιτε-
λοῦντος ταῦτα χεχτῆσθαι" χαθάπερ ᾿Αριστείδης ὁ
Λυσιμἄχου, xal Περιχλῆς ὁ Ξανθίππου, ὁ μὲν οὕτω
χρημάτων διαφανῶς, ὡς θουχυδίδης φησὶν, ἀδωρότα-
τος γεγονὼς, ὥστε xal τοὺς ἀγροὺς ἠφίει τῇ πόλει,
οὐ φόδῳ διαδολῆς, ἀλλὰ τῷ μὴ τούτοις ἡττᾶσθαι"
ἐπεὶ βουλομένῳ κατέχειν, οὐδ' ἂν εἷς, οἴμαι, προσέ-

D στη ᾿ ᾿Αριστείδης δὲ ὑπὸ τοῦ μηδὲν ἔχειν, ἔχων καὶ

ταῦθ᾽ ὅτι πλείστοις εἴπερ ἐδούλετο χρήμασι περιῤ-
ῥεῖσθαι, ὁ δ᾽ οὐδὲ τὰς θυγατέρας οἷτς τε ὧν ἀνδρά-
σιν ἔχδοῦναι, ἀλλὰ ταύτας ἡ πόλις τῶν ᾿Αθηναίων
μετὰ τὴν ἐχείνου υελευτὴν θαυμαστῶν ἠξίωσε γά-
piov διὰ τὴν τοῦ πατρὸς ἀρετήν, Οὕτως οὐ τὸ χοή-
μασιν, ἵν’ οὕτως εἴπω, χεχρῆσθαι δεινὸν (τοῦτο
γὰρ xal τοὔνομα βούλεται), τὸ δὲ τούτοις ἀνελευ-
θέρως κεχρῆσθαι, καὶ μὴ πρὸς ἀνθρώπων ὄνησιν.

ιδ΄, Καὶ τί λέγω χρημάτων ; πᾶν γὰρ ὃ τι ποτ’
ἂν ἔξω τῆς χοινῆς ὠφελείας ἐργάσηται βασιλεὺς,
ὡς ἰδιώτης, οὐχ ὡς βασιλεὺς ἐργάσεται - εἴπερ ὁ
μὲν ἀνάγκην ἴσχει πάντων φροντίζειν, ὁ δὲ γε τοῦ

469

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

410

xa0' αὐτόν" καὶ ὁ μὲν οὐχ ἂν εἰς εὐθύνην ἤχοι, τῷ A ios habet. Rex, qua rex, rationem administrationis

δ᾽ ἐπεὶ πάντων προΐσταται, xal πάντες εἰς αὐτὸν
ἀφορῶσι, πᾶς τις ἂν ἐγχχλέσαι διχαίως, ὅτι τὸ πάν-
τῶν φροντίζειν ἀφεὶς, ὁ δὲ τῶν αὐτοῦ λόγον ποιεῖται "
χαὶ τὴν χοινὴν ἁπάντων πρόνοιαν ἀποῤῥίψας, οἷς ἀν-
tb zac τῶν οἰχείων, ἀρνεῖται τοὔνομα * καλεῖσθαι μὲν
βασιλεὺς ἀξιῶν, πράττων δὲ ἃ μὴ τὸν τοιοῦτον εἰχός "
οὐδὲ γὰρ οὐδὲ τὸν χυδερνήτην μετὰ τοὺς οἴαχας χαὶ
τὸ χρῆσθνι τῇ τέχνῃ, τοῦτ᾽ αὐτὸ φήσομεν εἶναι" οὐ
μᾶλλον γε ἣ μὴ τρέχοντα τὸν δρομέα * ἀλλ᾽ ἕως μὲν
ἂν καὶ οὗτος χἀχεῖνος ὦσιν, ὁ μὲν τρέχων, ὁ δ᾽ ἐχό-
μενος τῶν oldxov, xal χυδερνήτην xal δρομξα τυυ-
toug! προσεροῦμεν. Ἐπὰν δὲ τοῦ ταῦτα πράττειν
ἐχστῶσι, χαὶ τοῦ ταῦτ᾽ ἔχειν ἀχούειν προσεξίσταν-
ται δήπου" xai βασιλεὺς τοίνυν οὐδὲν ἄλλο συγχά-
vtt γε ὧν ἢ πάντων ἀνθρώπων ὦν ἔλαχεν προστάτης
xai φροντιστὴς ἐσαεὶ, χαθάπερ οἱ τῶν xa0' Eva πό-
λεων οὗτοι δημαγωγοί" οὔτ᾽ οὖν τοὺς μὴ πάνθ᾽ ὑπὲρ
τοῦ δήμου τὸν ἀεὶ χρόνον xai λέγειν xal ποιεῖν αἷ--
ρουμένους εἰς δημαγωγοὺς οἶμαι θετέον, οὔτ᾽ ἂν
εἴη χεχλῆσθαι, ᾧ μὴ τοῦ χοινῇ συνοίσοντος ἑκά-
στοτε μέλε: " xat Ὅμηρος οὐχ ἁπλῶς ποιμένας λχῶν
λέγει τοὺς βασιλέχς, ἀλλ᾽ ὥστε τὸ ἄγρυπνον xal χη-
δεμονικὸν αὐτῶν ἐνδεδεῖχθαι, καὶ ὅσον ὑπὲρ ὧν mpo-
στατοῦσιν ὀφείλουσιν ἔχειν. Καὶ τί χρήν Ὁμήρου
τε χαὶ εἰχόνων, ἐξὸν τοῦ μεγάλου βασιλέως μεμνῆ-
σθαι, ὃς " Ov ἑκάστοτε πάντων τὴν αὐτὴν πρόνοιαν
ἴσχει ; δειχνύμενος ἐννεῦθεν δημιουργὸς xai χηδε-
μὼν ἅμα xal βασιλεὺς, εἵπερ οἷς αἵτιος τῆς εἰς φῶς
προύδου χατέστη, τούτων μεθ᾽ ὅσου xai ὑπερφυοῦς
φροντίζει τοῦ χράτους, Διὰ τοῦτο xal πάντας οὖς
ἠξίωσεν ἄρχειν, εἰς ζῆλον τῆς αὐτοῦ προνοίας ἐνά-
γει. Ὁρᾷς ὅπως σε τὸ μὲν τῶν ἰδίων τε xal σαυ-
τοῦ φροντίζειν ἐθέλειν, καὶ οὐχ ἅπερ ὡς ἀληθῶς
ἐστι τῆς ἀρχῆς, ἐξίστησι τῆς ἀρχῆς, τὸ δ᾽ ἃ δίδωσιν
αὕτη, ταῦτ᾽ Ex παντὸς τρόπου σχοπεῖσθαι, οὐ μόνον
σοι συνίστητι ταύτην, ἀλλὰ xai μιμητὴν ἀποφαίνει
θεοῦ ;
ιε΄. Καὶ μὴν χαὶ τοῦθ᾽ ὃ μέλλω λέγειν, οὐ μόνον
εἴπερ τι τῶν πάντων, ἀλλὰ xai ὡς οὐδέν τι τῶν
πάντων, βασιλεῖ σπουδαστέον * μᾶλλον δὲ ἐπειδὴ
τοῦτο μόνον τῶν πάντων ἅπαντα σώζει, σοὶ δὲ μό-
νῳ τῶν πάντων οἷς ἄρχειν ἔχεις, μέλειν ἐξ ἀνάγκης
ἔστιν ἁπάντων" δεῖ xal σὲ περὶ πλείονος τοῦτο πάν-
τῶν ποιεῖσθαι, χαὶ ὅπως ἄν σοι χάλλιστα καὶ ἀσφα-
λέστχτα καὶ ὡς οὐχ ἂν ἄλλως εἰχὸς ἦν αἱ περὶ τῶν
ὅλων ἑχάστοτε γίγνοιντο βουλαί τε xal σχέψεις, xai
μηδοτιοῦν τῶν ἁπάντων ἄνευ ταυτησὶ τῆς προνοίας
εἰς ἔργον ἐξάγοις διαφερόντως φροντίζειν, συμόδού-
λοις μὲν χρώμενον τοῖς ἀρίστοις, χαὶς οἷς xai συν-
ἐσεως εἵνεκα λέγω xal χρόνόυ xal πείρας ξύνοισθα
τὰ τοιαῦτα τεχνίταις * εἰσφέροντα δὲ xal αὐτὸν τὰ
παρὰ σαυτοῦ" οὐχ ὡς ἐπιταττοντα δήπου, ἀλλ᾽ ὡς
τὸ κοινῇ συνοῖσον, μετὰ τῶν ἄλλων σχοποῦντα, xal
πάντοθεν ἐχλέγοντα τοῦτο, ἐάν τε σύ γ᾽ αὐτὸς, ἐάν
θ᾽ ὁστισοῦν ἄλλος ἐξεύρῃ. Οὐ γὰρ τὸ τοῖς ὑπ᾽ ἄλλου
Ῥνωσθεῖσι πεπεῖσθαι, τοῦτό γ᾽ αἰσχρὸν, ἀλλὰ
Οὗτος μὲν πανάριστος,ὃδς αὐτῷ πάντα νοήσῃ.
᾿Εσθλὸς δ᾽ αὖ κἀκεΐνος,ὃς εὖ εἰπόντα πίθηται"

reddere non debet ; sed quia rerum summam regit,
omnium oculi in eum directi sunt, et unusquisque
jure eum objurgabit, si re publica neglecta rem
peculiarem tantum administrat ;imo quod cum rei
publice detrimento suis unice rebus studet, no-
men jam non suum mentitur, regis nomen usur-
pando et non regio nomine digna faciendo. Sic na-
vis gubernatorem sino gubernaculo et tempore
quo artem suam exercet, eodem nomine salutamus,
ut nec oursorrm eum qui non currit, sed in quan-
tum uterque munere suo fungitur, naucleri aut
curroris nomen dabimus. Quando autem istud of-

B fcii peragere cessant, nomenipsum amittunt ; et

rex jam non est nisi curator hominum, sicut et
singularum urbium agitatores. Neo tamen dema-
gogis accensere ausim nisi eos qui omni tempore
pro plebe agere et verba facere satagunt, et quibus
res populi cordi est, Quare οἱ Homerus reges pas-
tores populorum nominat, ut vitam eorum ouris
erga subditos repletam designet. Quid vero Homero
et exemplis opus habemus, ubi magnum regem,
qui omnium semper curam agit, ante oculos ponere
licet? qui cum rerum moderamine regiam digni-
tatem ostendit, qui eos quos ad lucem produ-
cit, potestate sua protegit? Hanc ob causam om-
nes subditos in sui obsequium rapit. Vides quo-
modo te tua curare vult, administrandarum rerum
semper habita ratione, regni cura sic commissa ul
Dei imaginem referas.

15. Quod deinceps dicturus sum, rex mirum in
modum mente revolvere debebil : est enim res mi-
nime vulgaris, et apprime salutaris, οἱ qua tu in
primis vix carere possis, utpote ad regnandum vo-
catus. In hoc rerum statu quecunque consilia
inieris, nanquam huic cautioni supersedebis, et
priusquam agas, optimos consiliarios a&dhibebis,

D quorum zas atque experientia tibi proderunt.

Huc accedet tua ipsius experientia, que bono pu-
blico numquam non studebit et optima semper ex-
sequitur, siveipse sivealius invenerit. Nam iis non
fidem habere quee ab aliis excogitata sunt, absur-
dum est quia.

Prrclarus est qui. proprio marte res cognoscit ;
Sed is quoque prudens est. qui bono consiliario

411

THEODULI MONACHI

412

obedit. Sed qui per se parum intelligit, nec alte- A Ος δ᾽ αὖ μήθ᾽ αὐτῷ νοέῃ μήτ' ἄλλον ἀχούων,

rum audit, is sane vir est imbecillus.

In universum sempere bonis consiliis utilitasali-
qua in negotia redundat, dum e falsis ratiociniis
omnia necessario perditum eunt. Sic militum du-
068, sic navis rectores, sic quicunque alius, ante-
quam opus aggrediuntur, deliberant, licet de parvis
sepe agitur : tibi autem totius orbis cura incumbit.
Tu urbes ae populos ac thesauros jure subjectos
tibi habes ; quare tecum delibera, nec unquam cum
bonis viris conversari desiste, et pro tua parte ope-
ram da ut scopum attingas propositum, te in pri-
mis ipsum vincendo. Sed deliberare de gravissi-

Ἔν θυμῷ βάλληται, ὃ δ᾽ αὖτ᾽ ἀχρήϊος ἄνήρ.
Χωρὶς δὲ τούτων, ἐν μὲν τῷ χάλλιστα xal ὡς ἐχρῆν
βεδουλεῦσθαι μεγίστη τίς ἔστι τοῖς πράγμασι σω-
τηρία - ἐν ὃξ τῷ τοὺς λογισμοὺς ἡμαρτῆσθαι πάντ'
ἐξ ἀνάγχης ἐφθάρθαι . οὕτω καὶ στρατὴγοὶ xal χυ-
δερνῆται ποιοῦσι xal πᾶς τις ἕτερος" τούτων ἕχα-
στος οὐ πρὶν ὁτιοῦν ἀξιοῦσιν εἰργάσθαι πρὶν ἢ xp-
λῶς βεδουλεῦσθαι “ καίτοι οἱ μὲν ὑπὲρ σμιχρῶν δή
τινων χαὶ τῶν ἐν μέρει πραγμάτων, σοὶ δὲ εἷς ὑπὲρ
ἁπάσης τῆς οἰχουμένης ἔῤῥιπται κχύδος ὡς οὖν
χύριος ὧν εὖ τε xal ὡς ἑτέρως καὶ πόλεις ἴσχειν καὶ
ἔθνη xal πάντα χρήματα, πάντα τὰ βέλτιστ᾽ αὐτὸς
xal βουλεύου xal πρᾶττε, xal μήτε τοῖς ἀγαθοῖς
ἀνδράσι παύσῃ ξυνὼν, μήτ᾽ οἴκοθεν αὐτὸς ἀνευ-

mis rebus non satis est, sed qus facere animo p Pioxwv t5 δέον χαὶ κατεργαζόμενος, καὶ σαυτὸν ἐν

Btatuisti, ceteros latere conducit, id quod sine
magna prudentia fieri nequit; nam consilia atque
opera arcto vinculo juncta esse debent, quia alte-
rum alterius eget. Omne utique animi propositum.
licet callidissimum sit, et e profundo judicio exor-
tum, ceteris ignotum sit necesse est, si fructum
inde percipere vis. Ubi primum autem in vulgus
exiit, metuendum est ne non succedat et ad finem
perveniat propositum. Quo ut pervénias, prudentía
summa opus est. Igilur si contra Persas exercitum
ducere in animo habes, /Ethiopas pretexito ; si
Mysis bellum vis inferre, contra Triballos id facere

velle simula : sic etenim quod queris, facile obtin- C

gos, et felici rerum tuarum successu frueris.

16. Id in primis cura ne, quos amicos credis,
eos adulatores habeas, et eos in commercium deli-
gas qui eo honore minime digni sunt. Non enim iis
qui rebus tuis student tibique blandiuntur confi-
dendum est atque adherendum. Sed ubi quemdam
obvium habueris qui de rebus tuis secundis gau-
det, de adversis meret, qui laudanda laudat, vi-
tuperanda vituperat, qui consiliadat salutaria, ac in
loquendo agendove sincerum semet prebet, eum
amicum ao familiarem assume. Qui autem que tua
sunt, eo ipso semper collaudant indiscriminatim,
quique muneribus accipiendis inhiant, eos eque ac
adulatores tergiversare ao odio habe. Probe enim
nosti qnod alii quidem egre ferunt si non quotidie
beneflcia recipiunt, alii, licet summa injuria affecti,
minime queruntur, imo quasi beneficia experti
tuum commercium inire, tecum bonam ac malam

D

τούτοις ὅσχι ὥραι νιχῶν. Kal μὴν οὐ τὸ βουλεύε-
σθαι μόνον περὶ τῶν μεγίστων ἀπόχρη, ἀλλὰ καὶ τὸ
τὰ βεδουλευμένα πρὶν ἢ πεπρᾶχθαι λανθάνειν τοὺς
ἄλλους προσεῖναι δεῖ, καὶ σχοπεῖν οὐχ ὅπως ἐκεῖνο
μᾶλλον ἔσται, ἢ ὅπως ἐχείνῳ τοῦτο προσέσται, xáv-
τεῦθεν τοῦτο μείζονος ἀξιοῦν τῆς προνοίας " ὡς ἔὰν
μὲν τοῦτο προσῇ, χἀχεῖνο πολλοῦ τινος ἄξιον Óv-
τούτου δ᾽ ἀπόντος, κἂν μυριάκις ἐχεῖνο παρῇ, οὐδὲν
μᾶλλον δ᾽ οὐδενὸς ἄξιον ὄν εἰχότως. Πᾶσα γὰρ δή-
που βουλὴ, κἂν ὡς ἄριστα ἔχῃ, κἂν ἐκ βαθείας ἥχῃ
φρενὸς, τοῖς μὲν πολλοῖς ἄγνωστος οὖσα, τὰ μέγιστ᾽
ὀνίνησι τοὺς χρωμένους " xal θαυμαστή τις πρὸς τὸ
χάτοοθοῦν ἐστι ῥοπὴ τὸ μηδένα τῶν πολλῶν ταυ-
τηνὶ ξυνειδέναι " ἔχδηλος δὲ γενομένη, πολλοῦ γε
xal τοῦ παντὸς δεῖ πρὸς ἔργον ἀφῖχθαι, xal τὸ γι-
Ὑνόμενον δέξασθαι πέρας, slmep τοῦ πράττειν μὲν
εἵνεχα βουλευόμεθα * τοῦτο δ᾽ οὐχ ἂν ἄλλως εἴη μὴ
τῶν βεδουλευμένων, ὥσπερ ἔφην, προδάντων. Ὅθεν
ἐπὶ Πέρσας ἐλαύνων, Αἰθίοπας προὔχου " μάχεσθαι
δὲ Μυσοῖς ἐθέλων, σὺ δὲ ὡς κατὰ Τριδαλλῶν ἕτοι-
μάζου " οὕτω γὰρ ὃ βούλει, ῥᾳδίως ἐργάζοιο, xai
κατ᾽ εὐχὴν τοῖς πράγμασι χρῷο.

tg. Σχόπει δὲ, ὅση σοι δύναμις, ὅπως μὴ φίλους
οἰόμενος ἔχειν, ἔπειτα λάθῃς κχολσχευόμενος, καὶ
σαυτὸν οἷς οὐκ ἔδει διδοὺς, ἐν τῷ δοχεῖν ἃ προσῆχεν
αἱρεῖσθαι. Οὐδὲ γὰρ τοῖς τὰ σὰ δήπου στέργειν τε
xil φιλεῖν μάλιστα διατεινομένοις, πιστεύειν ἁπλῶς
ἅπασι χρὴ, καὶ τὴν αὐτὴν περὶ τούτων δόξαν χε-
χτῆσθαι" ἀλλ᾽ οὖς μὲν ἂν ἴδῃς ἐπὶ μὲν τοῖς σοῖς
ἀγαθοῖς ἡδομένους, ἐπὶ δὲ τοῖς οὐχ οὕτως ἔχουσιν
ἀχθομένους, xxi τὰ μὲν ἐπαινοῦντας, τοῖς δ᾽ ἐλευ-
θέρως ἐπιτιμῶντας χαὶ συμδουλεύοντας τὰ βελτίω,
χαὶ ὅλως μετὰ τοῦ λελογισμένου χαὶ σώφρονος
πάντα xai λέγειν xal ποιεῖν αἱοουμένους, τούτους
xal φίλους πάντως ἡγεῖσθαι, xal ὡς ἑταιροτάτοις
τὰ πλείστου φησὶν ἀξια χρῆσθαι " οὖς δ᾽ αὐτὸ τοῦτο
μόνον πάντων ἐπαινέτας τῶν σῶν, xal μὴ διαι-
ροῦντας ἅττ᾽ ἔξεστιν, ἅτε μὴ, ἀλλὰ τοὺς αὐτοὺς ἐν
ἅπασιν ὄντας, καὶ πρὸς τὸ λαδεῖν παντάπασιν χε-
χηνότας, τούτους ἀτεχνῶς μετὰ τῶν χολάχων ἀπο-
στρέφεσθαι ^ καὶ μισεῖν, xai τῆς ἀρχῆς νομίζειν
δεχέλειαν * ἐπεί τοι xal ἄλλως τοσοῦτον ἐστὶν kxa-
τέρων τὸ διάφορον, ὥσθ᾽ οἱ μὲν ἐὰν μὴ καθεχά-

413

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

414

στην, ὡς εἰπεῖν, εὖ πάσχωσιν, οὐχ᾽ ἀνέχονται " οἵ Α fortunam participare volent, aliler quam adulato-

δ᾽ οὐδ᾽ ἐπηρεασθέντες ἂν, οἶμχι, καὶ τὰ δεινότατα
πεπονθότες, δυσχερανοῦσιν, ἀλλ᾽ οἴσουσιν οὐδὲν ἦτ-
τον, fj εἰ εὖ πάσχοντες ἦσαν τὸν ἅπαντα χρόνον τῷ
σοὶ xav' ἀχρας ἡνῶσθαι͵ xal πάνθ᾽ ὑπ᾽ εὐνοίας, ὡς
λόγος, φέρειν παρεσχευάσθαι, τῶν τε δυσχερῶν
χοινωνοῦνιες ἐξίσης. οὐχ ὥσπαρ οἱ χόλαχες μόνης
ὄντες τῆς εὐδαιμονίας xal τοῦ χαιροῦ " δυσχερείας
δὲ τύχης xal μεταδολὰς πραγμάτων οὐδ᾽ ἂν ὄναρ
ἔνέγχοιεν- ὥστ᾽ ἂν ἀναγχαίως ἔχῃ, τοὺς μὲν οὕτως
ἔχοντας χαίρειν ἐᾷν, καὶ σαυτοῦ πάνυ τοι πόῤῥω
ποιεῖν" τοῖς δ᾽ ἐπιειχῶς μάλα τῆς εὐγνωμοσύνης
συγχαίρειν, χαὶ νομίζειν ὥσπερ τινὰς τούτους αἷ-
σθήσεις τοῦ τῆς ἀρχῆς σώματος, δι᾽ ὧν πάνθ᾽ ὁρᾷν
χαὶ πάντ᾽ ἀχούειν ἐστὶ, χαὶ πᾶσιν εὖ μάλα χεχρῆ-
σθαι, xxl τοῖς ἔγγιστα xal τοῖς πόῤῥω. Εἰς τοῦτο
γὰρ, οἶμαι, φέρει xal τὸ Φίλος ἄλλος αὐτός * μᾶλλον
δὲ χαὶ τούτου πλέον ἐχ τῶν πραγμάτων εἶναι συμ-
δαίνει. *^A γὰρ οὐχ olol τ᾽ ἐσμεν δι᾽ ἡμῶν αὐτῶν,
διὰ τούτων ὡς ῥᾷστα περαίνειν ἔχομεν. ᾿Αμέλει τοι
χαὶ ᾿Αλέξανδρος ὁ Φιλίππου τοὺς θησαυροὺς ἐρω--
τηθεὶς τοὺς αὐτοῦ, δείχνυσι τοὺς ἑταίρους - ὡς τὸ
μὲν τούτους χεχτῆσθαι χάλλιστον xal λυσιτελέστα-
τὸν τυγχάνοντα πλοῦτον ἄνευ δὲ τούτων xal τὴν
μεγίστην ἐν ἀνθρώποις περιουσίαν πρὸς τὸ πάνθ᾽ ἃ
προσῆχεν εἰργάσθαι μιχρὸν ἢ οὐδὲν δυναμένην "
οὕτως οὐδὲν χρεῖσσον xav' Εὐριπίδην ἢ φίλος σα-
qc, οὐ πλοῦτος, οὐ τυραννίς * ἀλόγιστον δέ τι τὸ
πλῆθος ἀντάλλαγμα γενναίου φίλου, καὶ οἵου μηδὲ
θανεῖν ἂν ὑπὲρ τῶν παιδιχῶν ἀποχνῆσαι, ἀλλὰ καὶ
τοῦ περιεῖναι xai ζῇν τοῦθ᾽ ὡς ἀληθῶς ἥδιον xpi-
ναι, χαθάπερ ὁ νεανίσχος ἐφ᾽ ὃν xal τἄπη ταυτὶ
ξυνετέθη.

ιζ΄. ᾿Αλλὰ ἐπεὶ τοὺς μὲν φίλους εὖ ποιεῖν καθά--
παξ οἰόμεθα δεῖν, xal xa0' ἣμᾶς αὐτοὺς ἄγειν, xal
πάντ᾽ ἀντέχεσθαι τρόπον" τοὺς δ᾽ αὖ ἐχθροὺς, ἐὰν
μὲν μεγαλόψυχοί τινες ὦμεν, οὔτε κακὸῦν οὔθ᾽ ὅλως
τὸν νοῦν προσέχειν " ἐᾶν δὲ μὴ, καὶ πολεμεῖν xal
μάχεσθαι τούτοις καὶ μετὰ μείζονος ἀμύνεσθαι τῆς
παρασκευῆς " ὁποῖόν τινά σε χρὴ περὶ ταῦτ᾽ εἶναι
εἴ ποτε τούτους ἀλλήλοις ἐπὶ σοῦ περὶ ὦντινων
δικάζεσθαι δέοι. Ἂν μὲν γὰρ ὡς δυσμενέσι καὶ
φίλοις xal τότ᾽ αὐτοῖς. ἀπαντήσῃς, δόξεις ἀπὸ τῶν
νόμων εἰργάσθαι" ἂν. δὲ τοιοῦτό τι πᾶν ἐχ μέσου
πεποιημένος, μόνου τοῦ καλοῦ καὶ διχαίου φροντί-
στις, πάντων ἀνδρῶν ἄριστος εἶναι μήτε τοῖς φίλοις,

res qui te felicem sectabuntur, in rerum disorimine
autem deserent. Hi igitur prorsus 8 limine salu-
tandi et rejiciendi erunt; illi autem colendi ac
ceu corporis organa per que audimus ao videmus
longe lateque fovendi sunt. Huc facit, me judice,
multum, Amicus alter, plus vero temporis locique
conditio. Cum ex Alexandro Philippi filio quserere-
tur, ubi thesauros suos sitos haberet, amicos suos
utpote divitias pulcherrimas ac maxime parabiles
monstravit; sine quibus vel maxime opes nihil
&ut parum proficiunt. Secundum Euripidem non
opes, non dominatio e&equipollens est amici ; multi-
tudo amico generoso longe postponenda venit qui
pro natis mori non recusat; imo vile mortem
prefert uti dulciorem, sicut adolescens ad quem
heecce verba spectant.

17. Sed cum apud nos id constat quod amicis
bene faciendum iisque forliter adherendum est,
id quoque in mente condendum quod dummodo :
generosi simus, inimicis nihil mali faciamus, imo
ut ignosoamus ; sia minus, bellum et pugnas cum
majori apparatu iis inferemus. Talem te quoqueesse
oportebit, ubi vindictam sumere de adversariis vo-
les. Nam si inimicos aut amicos obvios habes, le-
gi obtemperandum, et boni ao Justitie ratio ha-
benda est, adeo ut omnes animi bonitate vincas et
neo amicis, si male agunt, permittas ut male

ἣν ἀδικῶσιν, συγχωρῶν ἐπ᾽ εὐνοίας τὰ τοιαῦτα ἢ factorum fructus reportent, itidem inimicos non

καρποῦσθαι, μήτε τοὺς ἐχθροὺς ὑπ’ ἀπεχθείας τῶν
προσηχόντων διχαίων ἀποστερῶν * ἀλλὰ xal τούτοις
χατὰ τοὺς νόμους συμπράττων, χἀχείνους μετὰ
τῶν νόμων ἀνόμους ἐλέγχων. Εἰ γὰρ δὴ καὶ φίλοι
τυγχάνουσιν ὄντες, ἀλλὰ xai τούτων ἡ δικαιοσύνη
χατὰ τὸν Νιχόμαχον φιλτέρα" xai ἅμα φίλον μά-
λιστ᾽ ἂν ἔογον δράσαις, φίλους χαχίας ἀπηλλαχώς"
ὃ πράττειν οὐχ οἷοί τε ὄντες Νεοχλέους θεμιστο-
χλῆς xxi Κλέων ὁ Κλεαινέτου ὁ (1) μὲν ἡνίκα τοῦ

impedies quominus privilegiis justis fruantur,
semper illos secundum leges secundans, hos ut ex-
leges vituperans. Si enim amici sunt, eorum jus-
titia juxta Nicomachum potior erit, et pulchrius
certe opus non facies quam si amicos ἃ perversi-
tate reducis ; quod faceredatum non fuit Themisto-
cli Neoclis, et Cleoni Cleeneti filio; quorum hic
quidem, cum rempublicam capessere copissel,

(4) Deest in codice hoo nomen, relicta lacuna. Sed tameu Clesmnetum Cleonis parentem fuisse

s^imus.

41$

THEODULI MONACHI

16

amicos ac familiares valere jussit, ne per eos in- A δημαγωγεῖν ἥπτετο, πρῶτον συναγαγὼν τοὺς ἑταί-

vitus operari cogeretur; Themistocles, homo in
primis industrius, gubernare recusavit nisi ea lege
ut amici plus quam csteri pollerent. Τὰ autem,
qui tanto populo jura "reddis legesque fers, eam
tibi ipsilegem prescribe, que nimium tui ipsius
amorem rescindit et impedit quominus cupidita-
tibus indulgeas, consilia minus bona secteris adu-
latorum; imo hominum retione posthabita, ad
vigilem Dei oculum attendas, a malo nunquam non
declines et virtutum exemplar ceteris omnibus
evadas.

18. Ubi in hominum frequentia sermones serun-
tur, tu curabis ut istorum magna pars a te profe-
ralur locoque ac tempore opportuno, rebusque
adaptata, et ita ut non nimis brevis sis, sed cum
veritate procedas, brevi ut res ore tuo et aliorum
auribus condignas proferas, idque non tantum,
quia lingua primus bumani generis thesaurus, in
quanlum gratiosus ac numerosus est, sed quia
ipse Pericles, Xanthippi filius, antequam in con-
cione loqueretur, id voti nuncupavit no quid citra
nec infra rem diceret. Certo verba tua plus fidei
habebunt quam ceterorum juramenta atque pro
oraculis babebuntur penes omnes quando videbunt
te circa omnia veritati obtemperaro, quando vide-
bunt te promissis majora prestare, plus quam de-
bet, reddere. Id enim memento, nihil in rege in-
stabile, aut. dolosum imperfectumve esse licere,
ubi voluntatem mauifestavit, sed quod non magna-
nimus esse nequit.

19. Preterea, sicut boni medici non solum pre-
sentes morbos sanant, sed οἱ liquores corruptos
qui in corpus illapsi sunt, amovere nituntur, ar-

tem suam id faciendo attestantes, ila tu quoque, ἢ

rex, ubi de rerum summa agitur, id age ut regnum
quibus poteris rationibus consolides ac augeas, ea
que perfici possunt, emendando et ingenio tuo in
melius evehendo, publico semper commodo uni-
ce intentus. Et cum nunc maxime pecunie
publica in tam malo statu sint, ut eas admi-
nistrandi munus licitationis via viris corruptis
cedatur, quod quidem res Romaeorum immanequan-
tum conturbavit, tu eam rem haud levem putes,
sed omni legislatoris studio dignamcenseas. Quare

ρους, τὸ πρὸς αὑτοὺς ἔτ᾽ ἔχειν οἰχείους ἀπεῖπε
χαθάπαξ, δέει τοῦ μηδὲν ὧν οὐχ ἔδει OU αὐτοὺς
δρᾶσαι προῆχθαι" Θεμιστοχλῆς δὲ χαΐίτοι διαφε-
ρόντως ὧν σπουδαρχίδης, ἀπηΐχετο πᾶσαν ἀρχὴν,
ἐν ἦ μηδὲν πλέον ἔμελλον ἔχειν τῶν ἄλλων οἱ φίλοι"
ὁ δὲ τοῖς ἄλλοις οὕτω δικάζειν ἔχων, σχυνῷ πολὺ
πρότερον ὀφείλεις τὰ τοιαῦτα δικάζειν τε καὶ νομο-
θετεῖν, xal μὴ τῷ σφόδρα σαυτὸν φιλεῖν χαταχεχα--
οίσθαι σεαυτῷ, xal τὰς ἐπιθυμίας ἐχπιμπλάναι τὰς
αὐτὸς σάυτοῦ * μηδ᾽ ὅτι τὸν εὐθυνοῦντα ὅλως οὐκ
ἴσχεις, οὐδ᾽ ὑπόχεισαι ψήφοις, ἀδεῶς χαὶ ἡδέως
οἷς οὐκ ἐχρῆν ἐνδιδόναι " ἀλλ᾽ ὥσπερ ἂν εἰ πολλῶν
τίνων χαὶ δεινῶν τούτων ηὐπόρεις, μᾶλλον δ᾽ ἐπεί-
περ ἀνθρώπων οὐδὲν χέχτησαι, μόνον Ob τὸ πάντ᾽
ἐφορῶν ἀχοίμητον ὄμμα Θεοῦ, ἀπέχεσθαι μὲν χα-
θάπαξ χαχίας, ἔχεσθαι δὲ ἀρετῆς xal πάντας εἰς
τοῦτο διὰ σαυτοῦ προκαλέΐϊσθαι.

ιη΄, Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τῶν ἔν ταῖς ὁμιλίαις ἔἐχά-
στοτε λόγων ὅτι πλεῖστος ἔστω σοι λόγος, xal το-
σοῦτος ὡς μὴ μόνον οὖς δεῖ, ἀλλὰ καὶ ὅτε χαὶ ὅπως
ποιεῖσθαι τουτοσὶ δεῖ" μήτε παριόντας τὸ uitpóv,
μήτ᾽ αὖ μετρίους ἄγαν xai συνεσταλμένους xal τῶν
πραγμάτων ἐλάττους, ἢ xal ἄλλως ἀπεοιχότας,
ἀλλ᾽ ὡς ἀληθῶς ἀποχρῶντας, xal τὸ γιγνόμενον
σώζοντας, xai τὸ σύμπαν ἀξιόχρεως σοί τε εἰρῆσθαι
τοῖς τε ἄλλοις ἀκοῦσαι " οὐ μόνον ὅτι χατὰ τὸ ἔπος
γλώσσης θησαυρὸς ἐν ἀνθρώποις ἄριστος, φειδωλῆς
πλείστη δὲ χάρις χατὰ μέἔτρον ἰούσης, ἀλλ᾽ ὅτι καὶ
Περικλῆς ὁ Ξανθίππου μέλλων δημηγορεῖν; εὐχῇ
πρόσθεν ἐχρῆτο, μηδὲν περιττὸν μηδ᾽ ἔξω τῆς ὑπο-
θέσεως φάναι " οὕς γε xai πιστοτέρους εὖ ἴσθι τῶν
τοῖς ἄλλοις ὀὁμωμοσμένων ἐργάσῃ καὶ νομιοῦσι
πάντες ὥσπερ χρησμοὺς, ἐὰν μὴ μόνον τἀληθοῦς
xai οἷς πράττεις περὶ πλείόνος ἁπάντων φροντίζῃς "
ἀλλὰ καὶ τὰς ἐπαγγελίας ἃς οὐκ ὀλιγάκις ἐπαγ-
γέλλῃ τοῖς δεομένοις μετὰ λαμπρᾶς τινος φαίνῃ
τελῶν τῆς προσθήχης, xal τῶν ὑπεσχημένων πλείω
διδούς " ἐπειδήπερ ἀγαθοῦ βασιλέως οὐ μόνον οὐδὲν
παλινάγρετον οὐδ᾽ ἀπατηλὸν οὐδ᾽ ἀτελεύτητον εἶναι
δεῖ, ὃ τι x&v. χεφαλῷ χατανεύσῃ, ἀλλὰ xal τὸ μεγα-
λοψυχίᾳ πρὸς πάντα χεχρῆσθαι.

ιθ΄, Ἔτι τοίνυν ὥσπερ οἱ τῶν ἰατρῶν ἀγαθοὶ οὐ
τὰ παρόντα μόνον ἀχοῦνται τῶν νοσημάτων, ἀλλὲ
χαὶ τοὺς ἐνσχήψαντας τῷ σώματι πάλαι διεφθορότας
χυμοὺς μετὰ πολλοῦ τοῦ περιόντος ἐξελαύγεν
οἵονται δεῖν, xal διὰ πάντων τούτων τὴν σφῶν ἐπι-
δείχνυνται τέχνην, ὡς δὲ xai αὐτὸς, ὦ βασϊλεῦ, εἰ
τοῦ διὰ πάντων βελτίστου λόγον ποιῇ, προθυμοῦ
πᾶσιν οἷς ἔξεστι τὴν ἀρχὴν συνιστάναι τε χαὶ
συναύξειν, τὰ μὲν χαλῶς ἔχοντα βελτίω ποιῶν,
τὰ δ᾽ αὖ ὡς ἑἕτέρως ἐπανορθούμενος τοῖς παρὰ
σαυτοῦ" xal ὅλως πανταχόθεν τὸ κοινῇ παρασχευά-
ζων ξυνοῖσον * xal νῦν τοίνυν τὰς τῶν δημοσίων
διαχειρίσεις οὕτως ἀθλίως ἐχούσας, ὧς χρημάτων
ὠνίους τοῖς βουλομένοις προχεῖσθαι, ὃ πολόν τινὰ
χρόνον εἰσκωμάζον Ῥωμαίοις, πάντ᾽ ἄνω xai κάτω
ποιεῖ, μὴ περιίδῃς αὐτὸς μηδοπωστιοῦν μηδ᾽ ἐλάτ-
τόνος λόγου τοῦτο νομίσῃς" ἀλλὰ τὸσούτου καὶ

ATI

ORATIO DE REGIS OPFICIIS.

418

οὕτω σπουδῆς ἀξιόχρεω, ὡς μὴ μόνον τὴν ἄτοπον À non tantum istam venalitatem ut pessimi exempli

ταυτηνὶ χαπηλείαν ὥσπερ ἄγος τῆς πολιτείας ἐξ:-
λάσαι χαθάπαξ, ἀλλὰ xai νόμον θεῖναι μηδενὶ τοῦ
λοιποῦ ταῦτ᾽ ἐξεῖναι παράγειν ἐς μέσον, ἢ πλείστων
χρημάτων, ἐὰν μὲν ἰδίωτης 7, τούτῳ τιμᾶσθαι " εἰ
δ᾽ ἄλλως ἔχων xal χρείττων ἢ ταῦτα παθεῖν, πάσαις
ἀραὶς ὑποχκεῖσθα!. Ajo γὰρ τὰ πάντα χάκιστ᾽ ἐντεῦ-
θεν συμῦαίνει, τό τε πόλεις ἁπάσας χαὶ χώρας
ἐπιτρίδεσθαι καὶ πάσχειν χαχῶς ὑπὸ τουτωνὶ τῶν
θχυμαστῶν ὠνητόρων σφόδρ᾽ ἐπιχειμένων τε καὶ
παρανομούντων * xai τί γὰρ οὐ ποιούντων, μᾶλλον
δὲ πάντων xal ποιεῖν καὶ λέγειν ὑπὲρ τοῦ πλείω
λαδεῖν ὧν ἔδοσαν ἐξιούντων, τό τε τὸν χρατοῦντα
πάντων τούτων ὑπεύθυνον εἶναι, τῷ πεπραχέναι;
Εἰ γὰρ ταῦτχ μὲν οὐχ ἂν ἐγεγόνει μὴ τούτων
ἐωνημένων, ἐώνηνται δὲ τουτουΐ βουλομένου, ὁ τὸ
σπέρμα παρασχὼν, φησὶ Δημοσθένης, οὗτος χαὶ
τῶν φύντων αἵτιος, Βοήθησον τοίνυν xai σαυτῷ xal
ἡμῖν, ἡμᾶς μὲν τοσαυτης ἐξαιρούμενος βλαύης,
σαυτὸν δὲ τοῦ τε χχαχῶς ἀχούειν, τοῦ τε τῶν οἰχείων
δοχεῖν εἶναι προδότην.

κ΄. Σὺ δὲ xal τοῦτο παντὸς μᾶλλον φύλαξαι β8ασι-
λεῦ, χαὶ μὴ τοῖς πρὸ σοῦ βασιλεῦσι πάθῃς ταυτὸν,
μηδὲ τῶν ὁπηδήποτε γῆς θησχυρῶν εὑρημένων
ἀξιώσῃς αὐτὸς ἀντὶ τῶε εὑρόντων χύριος εἶναι * ὃν
Ὑ8 *zi θησαυρὸν τοῖς ὑπὸ χεῖρα μᾶλλον χρῆν εἶναι,
τό τε πλείστοις ὅσοις χρήμασι περιῤῥεῖσθχι, τῷ θ᾽
ἅπαντας εὖ ποιεῖν τὸν ἅπαντα χρόνον παρὰ τῆς
ἀρχῆς ἀπαιτεῖσθαι * τοσαύτης γάρ ἐστιν ἀτοπίας,
ὡς μόνον τοῦτο τῶν πάντων μηδηντινοῦν παραί-
τησιν ἴσχειν, ἀλλ᾽ εἶναι καθάπαξ θεομισὲς, xal τοῖς
ἐχείνῳ δοχοῦτι μαχόμενον. Εἰ γὰρ οὐχ οἷόν τε θη-
σχυρὸν τὸ παράπαν εὑρέσθαι μὴ γχορηγοῦντος
Θεοῦ, δίδωσι δὲ ὃν ἂν αὐτὸς δοχιμάσῃ, ὑμεῖς δὲ xal
πρὶν, ὡς εἰπεῖν, χαταθέσθαι, τούτους ἁρπάζετε,
πῶς οὐ ταῖς θείαις ἀτεχνῶς ἀντιπολιτεύεσθε ψήφοις ;
ἃ χεῖνος ὁτῳοῦν ἰδίᾳ παρέσχε, ταῦθ᾽ ἡμεῖς βιαίως
σοετεριζόμενοι * ὥσπερ τὴν περὶ τούτων τοῦ θεοῦ
διαγνώμην ἐπανορθούμενοι, xal μόνον οὐ τοῦτο
βοῶντες, ὅτι Τῶν θησαυρῶν ἡμῖν προσηχόντων, ὁ δ᾽
ἑτέροις παρέσχε " ὃ xai θαυμάζω εἰ τοῖς μὲν ὁφ᾽
ὑμῶν εὖ πεπονθόσι ἐάν τις ἐπηρεάζῃ xal τῶν δο-
θέντων ἀποστερῇ, πολέμιον τοῦτον ἡγεῖσθε, αὐτοὶ δὲ
τὰ χείρω δρῶντες, καὶ πρὸς θεὸν ὡσπερεὶ διὰ τού-
tt» ἀνταίροντες χεῖρας, οὐ ποοτιμᾶτε. Οὐ γὰρ
ὑπὲρ τοῦ κοινῇ λυσιτελοῦντος ταῦτ᾽ ἐρεῖτε λαμῦά-
νειν, οὐδὲ στρατόπεδα καὶ πρεσδείας xol πόλεις χαὶ
ἄττα τοιάδε προστήσεσθε " ἀλλὰ μάλιστα μὲν οὐδεὶς
ὑμῖν, οἴμαι, τῶν πάντων προσέξει τὸν νοῦν, ἂν ταῦτά
γε ott, τῶν δημοσίων χρημάτων xal φόρων πρὸς
τὴν τούτων συντέλειαν xal παρχσχευὴν xai μάλ᾽
ἀποχρώντων πάλαι τε τεταγμένων τοῦτον τὸν
«ρόπον, καὶ ὄντων ἀεὶ, xal τὴν ἀναγχαίαν μήποτε
ταύτην ἐχλελοιπότων φοράν * ἧς ἀδυνάτων παντά-
πασιν ἰσχούσης, θησαυροὶ, τῷ τε χατὰ γῆν πάντ᾽
εἶναι τὸν χρόνον, τῷ τ᾽ ἐμφανεῖς οἰστισινοῦν γεγο-
νότες πᾶσι, χαὶ οὕτως οὐδὲν ἧττον ἀφανεῖς εἶναι
τοῖς ἄλλοις xal φαντέντες λανθάνειν " ὀλίγοι δέ τινες
χομιδῆῇ xai μόλις ποτὲ Jj διὰ πλείστου τοῖς πᾶσιν

rem e republica ejicies, imo legem feres contra-
venientes dirissimis poenis subjicientem. Duo enim
maxime inde proveniunt: urbium ac regionum
tristis ruina, ab inhumanis istis exactoribus, qui-
bus nihil durius, effecta. Quid enim mali isti in-
tentatum relinquent? qui id unum ore et manu
agunt ut plus recipiant quam dederunt, et ut qui
jure possidet usurariorum victima cadat? Que si
non ante oculos nostros fierent, non segetum simul
80 fructuum, ut ait Demosthenes, jactura deplo-
raretur. Quare salve et te et nos ; nos quidem, tanto
malo eripiens, te ipsum, bonam famam conser-

B vans et perfidie suspicionem rejiciens.

20. Tu vero, rex, id ante omnia vide, ne idem tibi
quod predecessoribus tuis accidat. Si enim alicubi
terrarum thesauri reperiuntur, tu primus occu-
pans esse debes. Iste enim thesaurus in prompta
esse debet et tradi erario regio, unde ad auxilia
ferenda promere possis. Contrarium enim absur-
dum, impium est et usui recepto repugnat. Si enim
fieri non potest ut thesaurus sine Dei voluntate
effodiatur; et cum Deus cui vult distribuit, vos
autem eum vix depositum rapitis, nonne Numinis
divini voluntati contraitis? Quod enim Deus sin-
gulis impertitus est, nos vi adhibita in nostrum
vertimus usum, divinam sic voluntatem correcturi
&0 tantum non alta voce clamantes quod thesauri
jure nostri aliis sint traditi. Quare miror quod eum
qui aliquem vestratium offenderit inimici loco ha-
betis, ipsi vero qui pejora operamini, pro istis ma-
nus ad Deum porrigitis. Nun enim pro bono pu-
blico heo vos facere dicitis, non ut legati, militum
duces urbium prefecti evadatis. Attamen nemo

D vobis hac dicentibus fidem habebit. Nam inde ab

omni tempore pecunia tributaria in erarium redi-
bat, et nunquam vectigalia solvi cessarunt. The-
sauri igitur ubique terrarum et nullo non tempore
in manifesto et in occulto esse possunt apud om-
nes. Thesaurum itaque incertum quis ad bonum
commune proficere declarabit ? Quo pacto dein eos
qui sic se habent, bonum publicum adjuvare et
civibus suis utiles esse dixerit ? Minime. Sed fac
ut illud facere possint, num cum bona spe juste
et probe agendo procedent, an injustissima quo-

419

THEODULI MONACHI

480

que facient? Quid enim iniquius quam thesauris A ἔχδηλοι ταταστῆναι. Πῶς οὖν τοὺς οὕτως ἔχοντας

ab aliis quibusdam inventis insilire Ὁ Ut enim se-
cundum Demosthenem domus, navis et rerum si-
milium fundamenta fortiora esse debent, síc prin-
cipia et hypotheses veras οἱ justrs esse necesse
est; el qui injuriarum illatarum excusationem
precatur, minus injuste fecisse videtar verba pro-
ferendo. Quod si quis ex vobis qusreret cur id fa-
ciatis, nil sane responderetis nisi principiorum
necessitatem causam interserentes : que quidem
dicentes vos ipsos tyrannos neque justos reges ac-
ousabitis, e quibus hi quidem bene ab omnibus agi
volunt, tyranni ipsorum voluntatem rebus facien-
dum imponunt. Perabsurdum autem esset ac turpe,
si quis diceret Nerve quod thesaurum invenerit
quem occupare et in usum vertere deberet, hic
autem thesaurum majorem quam pro homine pri-
vato dicens eo abuti vellet. Absurde igitur fecisset,
si hio quidem justitie ac virtutis rationem habe-
ret vir Grecus, et longe a senatu nostro remotus
est ; vos autem pie ac secundum leges viventes tan-
tum exbibetis magnanimitatem, ut non solum res
inventas ambiatis, sed etiam ad altiora aspiretis
minis omissis, nescii quot et quibus criminibus ob-
noxii estis injustitie, calumnie, avaritie, ad quod
accedit quod Deum ipsum offenditis, et res gravis-
eimas super caput volvitis. Quid autem thesauro
tanti momenti inheret? Equidem ne simile quid
audirem, omnibus thesauris renuntiarem. Quod si
thesaurorum studium tantam apud Deum et ho-
mines nemesim habel, οἱ ii qui, licet repererint,
repertis valedicere audent, omnem laudem meren-
tur, tu, rex, cura ne admirationis loco te jugiter
calumnientur, 86 ne carbones quis thesauri loco
inanes inveniat ; tu autem quantnm talia contem-
nas omnibus ostende, et 'posteritati exemplum
trade optimi ao egregii regis.

B

φήσαι τις ἂν ὅλως toic χοινοῖς διαφέρειν, xai τού--
τοῖς εἶναί γε προὔργοὐ ; πολλοῦ γε καὶ δεῖ, "Ἔπειτ᾽
εἰ xal δοίημεν τὰ τοιαῦτ᾽ αὐτοὺς οἵους τ᾽ εἶναι,
πότερον ὅσιον xal λυσιτελὲς μετ᾽ ἀγαθῶν τῶν ἐλ-
πίδων καὶ τοῦ καλοῦ xal δικαίου πρὸς ταῦτα χω-
priv, ἢ τῇ τῶν ἀδικιῶν μεγίστῃ χρωμένους ; τί ἂν
εἴη μεῖζον χαχὲν τοῦ θησαυροὶς εὑρημένοις ὑπ᾽ ἄλ-
λων ἐπιπηδᾷν ; ὥσπερ γὰρ οἰκίας οἶμαι καὶ πλοίου,
φησὶ Δημοσθένης, καὶ τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων, τὰ
χάτωθεν ἰσχυρότατα εἶναι δεῖ, οὕτω xai τῶν πρά-
ξεων τὰς ἀρχὰς xal τὰς ὑποθέσεις ἀληθεῖς xal δι-
χαίας εἶναι προσήχει * xal μὴν ὁ μὲν ἐφ᾽ οἷς ἀδίκου
παραιτούμενος, ἧττον ἄν πως οἷς παραιτεῖται
δόξειεν ἀδιχεῖν, δοχῶν μέν τοι λέγειν, λέγων δὲ οὐ-
δὲν μᾶλλον, λέγων δὲ ὅμως * ὑμᾶς δ᾽ ἄν τις ἔρηται
ὅτου χάριν ταῦτα ποιεῖτε, οὔδὲν ἂν εἰπεῖν ἔχετ᾽ οἷ-
μαι τῶν πάντων, πλὴν τὸ τῆς ἀρχῆς συγχεχωρηχὸς,
καὶ τὴν ἐντεῦθεν ἀνάγχην * λήσετε δὲ ταῦτ᾽ ἂν ci-
πόντες εἷς τυραννοῦντας ἀλλ᾽ οὐχ εἰς βασιλεύοντας
ὁμᾶς αὐτοὺς χαθιστάντες, εἴπερ τῶν μὲν ἔστι τὸ τὰ
δίχαια πράττειν διὰ πάντων αἱρεῖσθαι, τύραννοι δὲ
ἀπὸ τοῦ xav' αὐτοὺς βουλομένου τοῖς πράγμασι
χρῶνται * τῶν ἀτοπωτάτων δ᾽ ἂν εἴη καὶ πρὸς αἷ-
σχύνὴς ὑμῖν, εἰ τῷ μὲν Νερούᾳ πάλαι δή τινος ὅτι
περ εὕροι που θησαυρὸν εἰρηκότος, καὶ δεῖ λαμὔά.
νειν ἐχεῖνον, ὁ μὲν αὐτὸν ἐχέλευσε χρῆσθαι * τοῦ δ’
ὅτι μείζων 7j κατ᾽ ἰδιώτην ὁ θησαυρός ἔστι προσ-
θέντος, αὐτὸς πάλιν ἔφη καὶ καταχρῆσθαι “ ἄτοπον
οὖν, εἰ ὁ μὲν οὕτω διχαιοσύνης χαὶ τοῦ χαλῶς
ἔχοντος πεποίηται λόγον, ὡς καὶ τοῦ περιτυχόντος

C. δόντός οὐχ ἐπεστράφθαι, ἀνὴρ μάλ’ “Ἕλλην καὶ πόῤῥω

τοῦ χαθ’ ἡμᾶς συνεδρίου, ὑμεῖς δ᾽ εἴ xal μάλιστ᾽
εὐσεδείᾳ συζῶντες καὶ νόμοις ἱεροῖς ἐντραφέντες
ἐπὶ τοσοῦτον, ἵν᾽’ εὐφήμως εἵπω, μεγαλοψυχίας
ἀφῖχθαι, ὡς μὴ μόνον τῶν εὑρημένων ὡς ὑμῖν δια--
φερόντων ἀντιποιεῖσθαι, ἀλλὰ χαὶ ὡς περὶ μείζονος
δυσχεραίνειν τοῦ θησαυροῦ, xal τὰ δεινότατα πάν-
τῶν πρὸς ἀπειλὴν ἐφ’ ᾧ τὸ ξύμπαν, ὡς οἴεσθ᾽
ὑμεῖς, ἐμφανὲς γεγενῆσθαι * οὐχ εἰδότες ὅσοις καὶ
ἡλίχοις ἐντεῦθεν ἐγκλήμασι περιπίπτετε, τοῦτο μὲν
ἀδιχίας, τοῦτο δὲ συκοφαντίας χαὶ πλεονεξίας
ἁλισκόμενοι, xal προσέτι προσχρούοντες, ὡς ἔφην,
Θεῷ * εἴθ᾽ ἃ μηδ᾽ ἂν εἷς δπ᾽ ἐχθρῶν, οἶμαι, δέξαιτ᾽
ἀχούειν, ταῦθ᾽ ὑμεῖς ὑμῖν αὐτοῖς ἐπισκᾶσθε - xsl
τί τοσοῦτόν ἐστιν ἐν θησαυροῖς, δι᾽ ὃ τοσαύτης wal

D τηλικαύτης ἀνάγκη τῆς αἰτίας χληρονομεῖν; ἐγὼ

μὲν γὰρ ὑπὲρ τοῦ μηδέν τι τοιοῦτον ἀκούειν, καὶ
ξυμπάντων ἂν θησαυρῶν, εἰ χύριος ἦν, ἐξέστην
ἑτοίμως. Εἰ τοίνυν τὸ μὲν θησαυροῖς ἐφεδρεύειν,
πλείστην ὅσην xal πρὸς Θεοῦ xal πρὸς ἀνθρώπων
νέμεσιν ἴσχει, τὸ δ' αὖ τούτων τοῖς εὁρηκόσιν ἀφί-
στασθαι τῶν ἐπαινουμένων ἐστὶν ὡς ἀληθῶς, ἑλοῦ
τὸ δεύτερον, ὦ βασιλεῦ, ἵνα μὴ περιπέσῃς ἐξ
ἀνάγκης τῷ πρώτῳ, xal θαυμάζεσθαι μᾶλλον ἣ
χαχίζεέσθαι * xal μηδειστισοῦν ἐπὶ σοῦ τῶν ἁἀπάν-
των ἄνθραχας εὕρῃ. τοὺς θησαυροὺς, τῷ διαχενῆς
εὑρηχέναι " ἀλλ᾽ οἷς τοῦτο μισήσεις ὅπασι δεῖξον,
ὡς εἰ xal κάκιστον ὃν πρόσθεν ἐλάνθανε ; νῦν ὑπὸ

481

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

482

σοῦ χαλῶς τοῦ πάντ᾽ ἀρίστου xai θαυμαστοῦ βασι- αὶ

λέως ἐξελήλεγκται, ὡς μηδὲ τοῖς ἐπιγιγνομένοις
ἐξεῖναι λανθάνειν.

χα΄. Καὶ μὴν xai τὸ τοῖς ὑπηχόοις, ἐπειδὰν ἧστι-
νοσοῦν χαταλαδούσης ἀνάγκης ἀπορῆτε χρημάτων,
ἔπειτ᾽ εἰσφορὰς ἐπιτάττειν, καὶ δι᾿ αὐτῶν αἱρεῖσθαι
τὰ δίοντα πράττειν, πῶς οὐχ ἀτεχνῶς βίαιον, ἣ
πῶς οὐχ ἔξω τῆς παρ᾽ ὑμῶν ὀφειλομένης τουτοισὶ
προμηθείας ; xal ὃ τούτου μεῖζον, πρίν γ᾽ ἂν αὖ-
τοὺς εὖ ποιῆσαι, δι’ ὧν ὑπὲρ αὐτῶν ταῦτ᾽ ἀπαιτεῖν
διατείνεσθε, φθάνετε καχῶς τούτους ποιοῦντες ταῖς
εἰσφοραῖς " εἰ μὲν γὰρ οὐχ ἦν, οὐχ ἐνῆν ὁθενοῦν τὸ
παράπαν χρήματα πεπορίσθαι, εἰχύτως ἂν εἰσέφε-
ρον οὗτοι. Εἰ δ᾽ ἔστι μὲν πολὺς ἐν χειμηλίοις χρυ-
σὸς, ἔστι δὲ ἄργυρος xai λίθων ὑπερφυνὴς ἀφθονία

πολυτελῶν, πάντα δὲ ταῦθ᾽ ὑπὲρ τοῦ χοινῇ λυσιτε- p

λοῦντος ἐν τῷ τοῦ χαιροῦ χάλοῦντι παρεσχευάσθη
τοεξαρχῆς, ποῦ διχαιον ταῦθ᾽ ὑπερύάντας, ἃ μὴ
προσῆχε διώχειν, καὶ μὴ ταῖς εὐλόγοις καὶ τεταγμέ-
ναῖς ἀφορμαῖς ἐθέλειν χεχρῆσθαι, ἀλλ’ ἑτέρωθεν
ζητεῖν τὸ τῆς χρείας ἑστηχὸς θεραπεύειν ; Καὶ μὴν
εἴ μὴ τούτοις ἐνταῦθν χρησόμεθα δήπου, ἔγωγε οὐχ
ὁρῶ, Παρὰ πάντα δ’ ἐκεῖνο λέγω, ὡς εἰ μὲν τῆς εἰς
ἔπειθ᾽ εἵνεχα χρείας ταυτὶ πρόσθεν υυνείλεχτο, καὶ
πρὸς τοῦτο ἔσχε τὴν ἀναφερὰν, ἀνάγχη πᾶσα ταύ-
τῆς νυνὶ παραγενομένης, μηδὲν τὸ παράπαν τούτοις
ἐνδοιάζοντας γρῆσθαι, ἵνχ xal τὸ γιγνόμενον σώ-
ζηται, καὶ μηδειστισοῦν εἰσφέρων dA f * vai προσ-
ἐτι παρελθούσης τῆς χρείας xal τῶν πραγμάτων
εὖ χαθεστώτων, μετὰ περιφανεστέρας xai μείζονος
τῆς προσθήχτς αὖθις τούτων πλησθῶσιν ol θησαυ-
pol. Et δ᾽ οὐδὲν τοιοῦτόν ἐστιν, ὅπερ ἀμήχανον, ἀλλὰ
περιττή τις ἄλλως ὕλη ix περιουσίας ὅτι πλείστης
εἰς οὐδὲν δέον ξυστᾶσα, xal οὕτω πολὺ μᾶλλον χρη-
στέον αὐτῇ, ὡς ἂν ἀσυντελής τὶς οὖσα, συντελὴς ὡς
μάλιστα γένηται καὶ τοῖς πράγμασιν ἐν καιρῷ ^
κανταχόθεν οὖν ἐστι δῆλον, ὡς ἄρα τούτδις ἀνάγχη,
ὅταν ἀνάγχη τις ἐπίῃ, χεχρῆσθαι,

χβ΄. 'Q δὲ μάλιστα πάντων ἀχθόμενος, μάλιστα
πάντων πεπαῦσθαι βούλομαι διὰ σοῦ, τοῦτο ἤδη
προσθήσω τοῖς εἰρημένοις, τῆς μὲν αὐτῆς ἐχείνοις
δήπου διορθώσεως χρῇζον καὶ τῆς σπουδῆς, παρα-
νομίας δὲ εἵνεκα τοσοῦτ᾽ ἐκεῖν᾽ ἀπολεῖπον, ὡς καὶ
θηρῶν ἀγριωτάτων τοῦτ᾽ εἶνχι φῆσαι μᾶλλον fj τοῦ
καθ᾽ ἡμᾶς πεφυχότος " τὸ γὰρ τοὺς τὰ σφέτερ᾽ αὐὖ-
τῶν σχάφη παρ’ ἀστινασοῦν τῶν ἀχτῶν χαταγνύν-

τας καὶ wrorlac πειρωμένους ἀτόπου, ἔπειτ᾽ οὐχ ἢ

ὅσον προνοίας παρὰ τῶν προσχώρων Tj γοῦν παρα-
μυθίας ἣστινοσοῦν ἀπολαύσιν, ἀλλὰ xol συνεπιτι-
θεμένους τούτους ἴσχειν, χαὶ συγχροτοῦττας πῶς
ἂν εἴποις τὴν τύχην, μᾶλλον δὲ xai πολλῷ mapióv-
τας, ε ἵπερ ἃ ἐχείνη παρεῖχε, ταῦθ᾽ οὗτοι παρὰ
πάντα διαρπάζουσιν οἶχτον, ὑπερφυῶς δεινόν τε
xai ἧς οὐχ ἄν εἰπεῖν δυναίμην xaxlac (1). Τί γὰρ
ἂν οὐτοσὶ πλέον ἐν πελάγει χινδυνεύσας ὑπέστη
ὁπότ᾽ ἐξ ἡμισείας βεόλάφθαι διὰ τὸν τόπον νομίσας,

(1) Scelestum hunc morem ab Andronico I an-
tiquatum fuisse ait Ephremius v. 5285 sqq. Sed

ν

21. Illud quoque, quod in pecunie penur.a ad
subditorum opes recurritis, non sine vi quadam
fleri solet, neo cure paterne quam istis debetis,
convenit. Adde quod prius quam ipsis bene faci-
tis, exactionibus vestris male iis facitis, quod vel
non coacti tributum solverent. Ubi autem magnum

auri pondus,argenti et lapidum pretiosorum abun-

dantia ad publicum usum est destinata, ubi primum
rerum angustie urgent, fas non est aliis quam le-
gitimis rationibus & civibus pecuniam poscere.
Equidem certe rem ut iniquam reprehendo. Quod
si isla pecunie futuris necessitatibus a principio
reservate sunt, presenti rerum discrimine iis
utendum est, ita ut rerum angustiasaboleamus u no-
quoque lete debitum solvente. Rebus enim de novo
prosperis gaza quoque novis thesauris replebitur.
Si vero econtra opes inaocesse et supervacaneesm
jacent, a fortiori utendum eis est ne inutile pon-
dus putrescant, imo publicis necessitatibus inser-
viant. Unde patet quod istarum auxilio nos prte-
munire debemus.

22. Huic rei fastidiose tandem finem impositurus,
id unum adjiciam, quod emendacio ac studium ad-
ponere decet summaque cautione, ut a fera, uten-
dum. Sepe enim contra littus naviculam allidi-
mus ac naufragium facimus, quin accole regionis
solamen praebeant; econtra quod fortuna ipsa non
rapuit, ipsi inhumaniter eripiunt ac vite copiam
ac facultatem preciudunt. Quid enim hic in pe-
riculoso mari gravius tulit, aut ille qui monstris
marinis preda factus est? At contentum sese di-
cere fas est, dummodo solis lumen videre detur,
nec aliud quaerere. Equidem perquam scire cupio
8i, in simili casu, idem sentiretis, aut plane con-
trarium, et per utramque fortunam ad resipiscen-
tiam ac rationem reverterimini ad facilius feren-

hinc apparet latrocinio iterum indulsisse usque ad
Andronicum II Grecos.

483

THEODULI MONACHI

484

dam calamitatem. Vos certe rem absurdissimam A ὁ δὲ xai τούτου δυσχερεστέρου τετύχηκε, xal μεί-

facerelis δὶ quod ipsi reprehenditis alios impune
facere arbitramini, non metuentes ne fulmen ce-
leste in. eaput vestrum ruat. Id eum cauponibus
tum ceteris omnibue grave esse patet. Si enim
mercatores qui vitam nostram sustentant merca-
turam facere desinerent, de nobis jam nonamplius
solliciti, quilibet videre potest quid inde sit even-
turum. Nonne in !ali rerum statu vitam non vi-
talem haberemus ? Maximum sane maluminde sur-
geret, cui si, vitam emendaturus, mederi velig,duo
effeceris : mercatorum animos augebis, quibus
injuriam facere nemini licebit, et non circa omnia

quibus opus habemus, mirum quantum abundabi- D

Inus.

23. Tu porro illud quoque ut attentione omni C

plane dignum considera, ut. urbes non annona
abundent, sed ut iis omnibus quibus vita opus ha-
bet, repleta sint, nec vero turpis lucri gratia pri-
vative commodi ergo, sed ut omni tempore, pre-
eipue autem in rerum inopia inde promere liceat,
tibi quidem es necessarium ad eommunem salu-
tem propriumque tul ipsius honorem. Si enim fos-
se, monia, circumvallationes et hujusmodi alia
urbes tectas sartasque reddere, valentapnon multo
magis, pecunia insuper accedente ? Mihi quidem
urbes nummo carentes minus commode obsidionis
bellique labores portare posse videntur; opum
vero auxilio muniti quacunque ratione resistere
poterunt. Proculdubio igituristo quoque armorum
genere urbes instructe esse debebunt.

24. Jam quee dicenda veniunt maximi momenti
sunt et digna que agmen claudant, licet. unum
contra leges sit, alterum optima conditione vobis
relinquatur. 8i enim eorum, qui bonorum succes-

ζονος ἐνταῦθα διὰ τοὺς χάχιστ᾽ ἀπολλυμένους του-
τουσὶ γῦπας ἐπειράθη τοῦ σάλου ; Πλὴν si τοῦτο
λέγοιεν, ὅτι περίεστι xal τὸν ἤλιον βλέπειν, xal
δεῖ τούτοις ἀγαπᾷν διὰ ταῦτα, χαὶ μηδὲν περαι-
τέρω ζητεῖν xai προσέξεσθαι, Ἡδέως δ᾽ ἂν τούτων
πυθοίμην, πότερα ταύτην χαὶ περὶ ὑμῶν ἂν αὐτῶν
ἠνέγκατε ψῆφον, εἰ τοιοῦτον ὑμῖν συνηνέχθη, ἢ πᾶν
τοὐναντίον ὥστε φροντίδος καὶ προμηθείας ἐχ τῶν
ἐνόντων τυγχάντιν xal συνεισφέρειν ἅττ᾽ ἔξεστιν
οἴκοθεν ἕκαστον͵ xai πάντα δρᾷν ἐφ᾽ d τὴν συμ-
φορὰν ἔξετε ῥάω. Εἶτ᾽ οὖν πάντων ἀτοπώτατοι ἃ v
οὐχ ἂν ἐδέξασθ᾽ ὑμεῖς ct μὴ μαινόμενοί τινες ἦτε,
ταῦτ᾽ ἀξιοῦντες σωφρονοῦντας τοὺς ἄλλους οὐ δώ-
σειν οἵεσθε δίχην, καὶ κατὰ τῆς ὑμῶν κεφαλῆς τοὺς
ἐξ οὐρανοῦ χινήσειν σχηπτούς ; Καὶ μὴν ὅτι τοῖς
ἐμπόροις οὐ μόνον παγχάλεπον τοῦτο, ἀλλὰ xal πᾶ-
σιν ἀνθρώποις λυμαίνεται, δῆλον ἐχεῖθεν. Εἰ γὰρ αἱ
μὲν ἐμπορεῖαι δι’ ὧν πορίζουσι ἐκάστοθ᾽ ἡμῖν
συνιστᾶσι τὸν βίον, ταύτας δὲ ἀνάγχη πεπαῦσθαι,
ἑνὸς μηδενὸς ἔτι τῶν ἐμπόρων διὰ τὸ ταῦτα πεί-
σεσθαι προσδοχᾷν βουληθέντος χρῆσθαι τῇ τέχνῃ,
πῶς οὐχ ὃ λέγω προδήσεται ; Πῶς δ᾽ οὐκ ἂν τῆς
ἐντεῦθεν προμηθείας χλεισθείσης, ἀδίωτον βιωσαί-
μεθα βίον : Ὡς οὖν μεγίστου μὲν ἐσομένου χακοῦ,
εἰ τοῦθ᾽ οὕτω προόδήσεται - ἣν δὲ καθάπαξ ἀνέλῃς
εὖ ποιήσων τὸν βίον, εὖ οἵδ᾽ ὅτι σπουδάσεις δύ᾽ ἀνθ᾽
ἑνὸς εἰργάσθαι, τούς τε ἐμπόρους προθυμοτέρους,
τῷ μηδενὶ τῶν ἀπάντων παρανομεῖν εἷς τούτους
ἐξεῖναι, xal πάντων ὧν ἡμῖν δεῖ, μεγίστην xai θχυ-
μαστὴν εὐπορίαν.

χγ΄. Σὺ μέντοι πρὸς τοῖς ἄλλοις χἀχεῖνο σχέψαι,
καὶ μάλ᾽ ἀξιόχρεων ὃν τῆς εἰς πάντα προνοίας, τὸ
τῶν πόλεων ἑκασταχοῦ μὴ σίτου μόνον, ἀλλὰ xxl
τῶν ἀναγχαιοτάτων ἀπάντων ταμεῖα χεχτῆσθαι "
οὐχ ὡς ἐμπορευόμενος δήπου, οὐδ᾽ ἀγεννοῦς εἵνεχα
χέρδτυς, ἀλλ᾽’ ὦ ἂν καὶ xarà πάντα μὲν δήπου τὸν
χρόνον, οὐχ ἥκιστα δὲ ἐν πραγπάτων xal χαιρῶν
δυσχολίαις, πὰσι μὲν τοῖς ἄλλοις μεγίστη τις ὄνησις
ταῦτ᾽ εἴη, σοὶ δ᾽ εἰς τὰς ὑπὲρ τοῦ κοινῇ λυτιτελοῦν-
τος δαπάναξ θαυμαστὸς πόρος χρημάτων, φιλαν-
θρώπως καὶ χάλλιστα ἔχων, τῷ θ᾽ ὑπὲρ σωτηρίας
ἀνθρώπων εἶναι, τῷ τε τῆς γιγνομένης τιμῆς ὑτιέ-
ναι" καίτοι εἰ χαραχωμάτων xai τάφρων καὶ tt
χῶν xai προὐόλων xai πάντων τῶν τοιούτων εὐὖδαι-
μονίζειν ἔστι τὰς πόλεις τοῦ xal τῶν τοιούτων
προσαπολαύειν ἔχεϊν ἑτοίμως, πῶς οὐ μειζόνως :
Ἄνευ δὲ τούτου, al μὲν ἐκείνως διακείμεναι μόνον
οὐη ἄν μοι δοχοῦσιν ἐν τυνεχεῖ πολιορκίᾳ καὶ μήχε
πολέμου χαθάπαξ διευεγχεῖν * τὰς δὲ xol τοῦτον
παρεσχευασμένας τὸν τρόπον, οὐδὲν ὧν ἔφην ai-
ρήσει, τὸ μὴ οὐχ εἰς τέλος ἀντισχεῖν δεδυνῆσθαι"
ὥστ᾽ ἀναγχαίως ἔχει τὰς πόλεις xal τοιούτοις ὅπλοις
πεφράχθαι.

κδ΄, Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ὃ βούλομαι λέγειν, οὕτω à
τι τῶν ἀναγχαιοτάτων εἴρῆσθαι, ὡς xxi αὐτίκα
μάλα δι’ ἄμφω ταῦτα χρῆναι πεπαῦσθαι, τό τε μὴ
κατὰ τοὺς νόμους εἶναι, τό τε βέλτιστον ὁμῖν Ust
λῆφθαι, Ὅταν γὰρ τῶν ἐν τῷ τελευτᾷν μηδουστιο

485

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

A86

νασοῦν διαδόχους ἀμέλει χεχτημένων τοῦ χλήρου, A sores reliquunt neminem, heredes esse presumi-

ἔπειθ᾽ ὁμεῖς κληρονομεῖς ἀξιοῦτε, πῶς οὐ παρανο--
μίας ἁλίσκεσθε, τῶν μὲν ἀλλοτρίων ὡς οἰκείων ἀν-
τιποιούμενο!, τοῦ δὲ χεχτημένου μηδένα μηδοπωσ-
τιοῦν ποιούμενοι λόγον, μηδ᾽ ἃ τὰ ἔσχατα πε-
πλημμεληχὼς ἧἦ; μᾶλλον δὲ τοῦτον ἀποστεροῦντες
τῶν ὄντων, χαὶ ἃ πρόσεσθ᾽ ἐγχλέματ᾽ αὐτῷ, εἴ τε
διὰ ταῦτα εἴτ᾽ ἄλλως προστριδέντα, χαὶ τούτων
αὐτὸν προσαποστερεῖτε δικαίως, εἴπερ ἃ πρὸς
ἀπαλλαγὴν τούτων ἀπέχρησεν ἂν ἐνταῦθ᾽ ὑμεῖς
ἀφαιρεῖσθε, τὸν μὲν εὖ ποιοῦντες οἷς ἐγχλημάτων
ἀπκαλλάττετε δήπου, ὑμᾶς δ᾽ αὐτοὺς ἐν ἐγχλήμασι
χαθιστάντες “ xal οἱ τοὺς παρανομοῦντας κολάζειν
xai μισεῖν οἰόμενοι δεῖν, πρὸς οἷς ἔφην xai ταύτῃ
πιρανομοῦντες οὐκ αἰσθάνεσθε, ἀλλὰ xal τοσοῦτον
Ἰχείνων διάχεσθε χεῖρον ὅσον οἱ μὲν ὡς ἀδικοῦσιν
δμολογοῦντές, ὅμως διὰ τὰ χαὶ τὰ δίκην ὑπέχειν
οὐδαμῶς ἀξιοῦσιν" αὐτοὶ δὲ xal συναγωνίζεσθε τῷ
νοσήματι, καὶ τῶν καθεστώτων νόμων μηδενὸς
ἥττω νόμον ταυτηνὶ τὴν παρανομίαν ἡγεῖσθε " οὗ
χεῖρον οὐδὲν οἶμαι τῶν πάντων " καίτοι οὐδὲ τοῖς
χατὰ γένος προσήχουσιν ἔγωγ᾽ ἂν φαίην δικαίως
μετεῖναι, πλὴν εἰ πένητες τύχοιεν ὄντες, ἀλλὰ μόνοις
δήπουθεν τοῖς ἐγγόνοις “ χἀὶ οὐδὲ τούτοις ἁπάντων,
ἀλλὰ μέρους γε, τῆς τοῦ τετελευτηκότος ψυχῆς
πολλῷ προτιμοτέρας οὔσης πάντα ταῦτα xapmou-
σθαι. Καὶ ὡς ἀληθῶς λέγω, δῆλον ἐχεῖθεν. "Hv Y&p
τις αὐτοὺς ἔρηται, πότερον σφᾶς αὐτοὺς ἢ τοὺς
προσήχοντας τιμιωτέρους ἡγοῦνται, ἐὰν μὲν τοὺς
προσήκοντας φῶσι, ψεύσονται πάντως " ἕκαστος
γάρ φησι τιμιώτατος αὑτὸς ξχυτῷ " σφᾶς δ᾽ ἂν αὐὖ-

τοὺς εἰρηκότις, ξυνομολογήσουσι δήπου, xal τόν γε C

τετελευτηχότα παντὸς ὁτουοῦν διχαιότερον εἶναι
τῶν αὐτῶν μετέχειν εἰσάπαν. Εἰ δὲ τοὺς προσήκον-
τας ὁ λόγος ἀπελαύνει τοῦ χλήρου, ποῦ τοὺς μὴ
προσήχοντας θήσομεν ; Δυοῖν τοίνυν θάτερον ἐλοῦ,
βασιλεῦ, ἢ τὴν αἰσχίστην ταύτην παρανομίαν χω-
psiv εἰς τέλος ἐᾶσαι, χαὶ μετὰ τῶν πρὸ σοῦ βασι-
λέως χαὶ αὐτὸς τοῖς ἀλλοτρίοις χλήροις αἰτίας χλη-
ρονομεῖν, ἢ μηκέτ᾽ εἶναι τὸ παράπαν ταυτηνὶ
ξυγχωρήσας, ἀλλὰ παντάπασιν ἀνελὼν, οὐ μόνον
ἐχείνων φιλανθρωπότερος wal διχαιότερος ὦφθαι,
ἀλλὰ καὶ ὅσοι τῶν διάδεξομένων χἀθάπαξ ἐνδεῖ,
τοιούτοις οὕτως ἡδίῳ παρασχευάσαι τὴν τελευτὴν,
ὡς μετὰ χρηστῶν τῶν ἐλπίδων ἐνθένδ᾽ ἀπιέναι, εὖ

^!

εἰδότας ὡς, τῶν προσόντων σφίσιν ἀπολαύειν ἕξουσιν

ἐς ἀεὶ xqtà τὰς ψήφους τὰς σὰς καὶ τὸ ταῦθ᾽ ὑπὸ ἢ

σοῦ χεκυρῶσθαι, ὃ πᾶσαν ἐχ τοῦ παντὸς αἱἰῶνος
ἀπολείπει δικαιοσύνην χαὶ πᾶσιν ὑπέρχειται τοῖς
χριταῖς. Ἔτι τοίνυν εἰ πρὸς οἷς ἔχεις xal ἃ οὐχ
ἔχεις κτήσασθαι βούλει, χαὶ τῶν ἁπάντων πάντων
ἀχονιτὶ γενέσθαι δεσπότης, ἔσο φιλάνθρωπος, xai
καῖς εὐποιίαις xal ταῖς ἐλπίσι πρὸς οὺς ἔχεις ἐπίσης
οἷς ἔχεις, xal μηδὲν ἔλαττον ὧν ἔχεις ἐχέτωσαν
οὗτοι, ὅταν xat' ἐμπορίαν ἢ τιν᾽ ἕτερον τρόπον, ix
τῆς αὐτῶν δεῦρο χωροῦντες " μᾶλλον δὲ οὕτως εἰς
σεχυτὸν ἅπαντας ἕλξεις, εἰ πρῶτα μὲν χαλῶς εἶ
χἀγαθὸς καὶ ἀρετὴν ἄχρως ἀσχῶν, ὡς καὶ παντα-
χοῦ τὰ σὰ διαδαίνειν ἐξεῖναι" ἔπειτα μὴ μόνον τοῖς

tis, exleges facti ad ea aspiratis qux aliorum sunt,
nultam possessoris rationem habentes, licet vir sit
pessimus. Hunc vos, objurgantes simul iis que
habet, spoliatis ; si autem quod juste non habet,
eripitis, injuste non facitis, sed ipsos critninibus
purgantes, vos ipsos criminosos redditis. Si enim
vestrum esse putatis legum transgressores castigare
80 odisse, in pejori quam ipsi conditione estis ; illi
enim peccatum confitentur ; vos autem diro morbo
laborantes perversitatis vestre magnitudinem non
videtis, quod sane gravissimum. Et hoc non ad fa-
miliam integram spectat, aut ad egenos, sed ad

B prognatos singulos, quia defuncti anima dignior

est que hereditatem in suum usum vertat. Quod
autem vere dico, hinc elucet. Si quis ex iis queere-
ret num se aut affines potiores habeant, et respon-
sum essel pro affinibus, plane mentirentur. Unus-
quisque enim primus sibi videtur. Sibi ipsis autem
palmam dantes defunctum maximis opibus dignum
fuisse fatentur. Quod si affines ab hereditate ex-
cludimus, ubi peregrinos statuemus? Ex duobus
igitur unum, rex, elige : aut turpissimo crimini
indulge, et predecessorum tuorum exemplum se-
cutus alienis hereditatibus operam nava, aut plane
contrarium faciendo humaniorem iis temet ac ju-
stiorem prebe, ac haeredibus conditionem adeo mi-
tem crea, ut leto animo hinc discedant, persuasum
habentes quod bonis suis frui ipsis contingit per
omne tempus secundum tuam voluntatem omni
justitia superiorem. Si porro ad ea que posaides
aliena addere presumis, et omnium rerum sine
negotio dominus fieri, humanus esto, et benefloiis
tuis id effice ut ceteri non minus quam tu ipse ha-
beant, sive mercaturam sive aliquam rem aliam fa-
cientes. Sio enim potissimum ceteros ad te attra-
hes, si ipse virtutis exemplum prebes, nec tantum
subditis affabilem, sed vel benefaciendo benefacta
oblivioni tradis, ab illiberali indole et mendaciis
longe remotus ac sola imperatoris dignitate te
circumvestiens. Si enim erga familiares tantum li-
beralis es nec non nisi eorum curam geris, nil mi-
rum facis. Sed si exteros item in amicitiam tuam
allicis iisque faves, quis non tibi subditus esse re-
cusabit, persuasum habens quod sic vitam jucun-
dam deget ?

481

25. Dicere non habemus ex hisce omnibus re-
gnum omnibus numeris absolutum procedere. Sed
Bi verum dicere fas est, regibus ratione magis
quam cuivis alteri opus est, qua absente totus
mundus absurdus est; presente omnia superat
gratia et Bermonis lepore, quo nobis nihil dulcius
videtur. Nihil iam homine dignius quam loquela ;
quam si cum quavis arte bumana contuleris, plus
illi voluptatis inesse fateberis. Quare ? Quia omnes
fere cetersm voluptates periculoge sunt atque insi.
diose, non corporibus tantum sed et animis ; et bis
quidem propter pravas libidines, illis propter mor-

bos lethiferos. Ratio econtra animo mirabilem ac (

divinam indit virtutem ac serenitate imperturbata
replet ; letitia denique intima precordia frui sinit.
Dein res materiales ac malas queque ex pravis cu-
piditatibus oriuntur impediens, quominus malam
viam sequantur, refrenabit et quovis modo ad vir-
tutem propellendo, sanam mentem ac rationem in
omnibus observandum pradicabit, uno verbo, bo-
nam viam monstrabit, et rerum bonarum et ratio-
nabilium gubernium consolidabit secundam nata-
ram ; quem dominatum ubi adest, affirmare, ubi
deest, redintegrare nitetur ; nam hac ratione que
in promptu sunt, servantur et nature jura ut decet
in honore sunt.

26. In hoc rerum siatu solis quadriga qualem

THEODULI MONACHI
À ὑπηχόοις ἀλλὰ xal πᾶσι τοῖς ἄλλοις οὕτὼς ἡδέως

488

ἔχεις xai μάλα κεχαρισμένως, ὡς ταῖς εἰς αὐτοὺς
εὐεργεσίχις ἐπιλελῆσθαι παρασχευάζειν τῶν οἵἿχοι "
ἐχφεύγων μὲν ἀνελευθερίαν εἰ οἷόν τε, χαὶ τῷ λό-
γοῖς ἀπατηλοῖς δοχεῖν αὐτοὺς ὑπιέναι, xai τῶν
ἐχόντων ἀφιστάναι πρὸς σεαυτὸν, μόνην δὲ τὴν τῆς
ἀρχῆς μεγαλοψυχίαν δεικνύς, Εἰ γὰρ μόνον τὸ περὶ
τοὺς οἰχείους οὑτωσὶ διαχεῖσθαι, ὡς χαὶ πᾶσαν
ὑπὲρ αὐτῶν εἰσφέρειν σπουδὴν χαὶ παντοδαπῆς
ἀξιοῦν τῆς προνοίας, πολλοῦ τινός ἐστιν ἄξιον πρὸς
τὸ τοὺς ἀλλοτρίους οἰχείους εἰργάσθαι, καὶ πεῖσαι
ταυτὰ φρονεῖν, ὅταν xal αὐτοὺς τούτους μετὰ τῶν
οἰχείων εὖ ποιεῖν οἵῃ δεῖν, τίς οὐχ ἂν ἕλοιτ᾽ οἶμαι
τῶν πάντων πάντων ἀφέμενος ὑπὸ σοὶ μᾶλλον τε-
τάχθαι, fj ἄρχειν αὐτὸς, εὖ εἰδὼς οὕτως ἐν εὐδαι-

B μονίᾳ τὸν αἰῶνα διάξων ;

xt. Οὐ τοίνυν ix μὲν τούτων ἁπάντων βασιλείαν
ἔνε θαυμαστὴν γεγενῆσθαι xal οἵαν ἡμεῖς ὑπεθέ-
μεθα, τὸ δὲ τῶν λόγων χράτος δοχεῖ πως ἔλαττον
ἴσχειν ἐν τούτῳ τῷ μέρει" ἀλλ᾽ εἰ yos) τἀληθὲς εἰ-
πεῖν, χαὶ τούτου τοσοῦτον ἄρχουσι δεῖ, μᾶλλον δὲ
ὅτου τις ἂν εἴποι, τουθ᾽ οὕτως ἀξιώτερον χρῆσθαι,
ὡς πάντ᾽ ἐκεῖνα xógpov μὲν ἄλογον εἶναι μὴ προσ-
ὄντος τοῦ λόγου, προσόντος δὲ βέλτιστόν τε τοῖς
ὅλοις και πλείονος ἄξιον, τῷ τε χάριν οἴκοθεν ἴσχειν,
τῷ τε ξυμμαχεῖσθαι τοῖς λόγοις" ὧν οὐδὲν ἡμῖν
οἰχειότερον οὐθ᾽ ἥδιον παντάπασιν ἀπολαύειν" τό τε
γὰρ λόγους μεταχειρίζειν ὡς οὐδέν τι τῶν πάντων
ἀνθρώπῳ μόνῳ πρὸς τρόπου" xal ἣν ἂν, ὦ βασι--
λεῦ, φήσῃς τῶν ἁπασῶν ἡδονὴν, μᾶλλον δ᾽ εἰς ἕν
ἁπάσας ὁμοῦ συνενηνοχὼς, τοσοῦτον ἐλάττους τῆς ἐν-
τεῦθεν προσγιγνομένης ταύτας εὑρήσεις, ὡς μηδὲ
παραθάλλειν τὸ παράπαν ἐξεῖναι. Διὰ τί; ὅτι κιν-
δυνεύει τῷ ὄντι τὰς μὲν ἄλλας ἀπάσας ἡδονὰς ἐπι-
δούλους εἶναι καὶ σφαλερᾶς, καὶ λόχον ἀτεχνῶς τοῖς
χρωμένοις, οὐ σώμασι μόνον, ἀλλὰ xxl ψυχαῖς
ἐπανισταμένας " ταῖς μὲν διὰ τῶν ἐντεῦθεν ἀνα-
φυομένων ἐχθίστων δήπου παθῶν, τοῖς δὲ διὰ πλεί--
στων χαὶ μεγίστων τῶν νόσων, χαὶ οἴων μηδὲ οἱ-
ρειν δύνασθαι " λόγος δὲ πρῶτα μὲν τὴν ψυχὴν ἡδίω
χαθάπαξ παρασχευάζει, θαυμαστήν τινα ταύτη
διάθεσιν ἐμποιῶν καὶ οἷόν τινα θείαν περιχέων χατὰ
τὸ ἔπος ὀμφὴν, ὡς ἀχυμάντου γαλήνης πληροῦσθαι,
xai ἵλεων εἶναι καὶ μανιχῷ δή τινι xal ἀτόπῳ qi-
νει χρῆσθαι. Ἔπειθ᾽ ὃ μὲν ἔστιν αὐτῆς ὑλῶδες καὶ
χεῖρον καὶ τοῦ παθητιχοῦ μάλιστα μέρους οὐχ ἦ
πέφυκε φέρεσθαι συγχωρῶν, ἀλλὰ συνέχων καὶ
ἄγχων καὶ πάντα τρόπον πρὸς ἀρετὴν ῥυθμίζων καὶ
χαθιστὰς, βέλτιστόν τε ὁμοῦ xai οἷον λογικὸν ἀντ᾽
ἀλόγου τοῦτ᾽ ἀποφαίνει, τῷ χατὰ λόγον κινεῖσθαι
παρασχευάζειν, xal τὴν ὀρθὴν ὁδὸν σώζειν ὡς ἔπος "
τῷ δ᾽ αὖ χρείττονι xal διανοητιχῷ τὴν χατὰ φύσιν
ἡγεμονίαν, παροῦσαν μὲν πατάπασιν συντηρῶν,
ἀποῦσαν δὲ μετὰ πολλοῦ τοῦ βελτίονος ἐπανάγων,
δεινὸν αὐτὸν ἑαυτῷ xai θαυμαστὸν σύμδουλον ἀπο-
φαίνει τοῦ τί δεῖ ποιοῦντα, καὶ τίσι μάλισα ypo-
μενον τὰ γιγνόμενα σώζειν καὶ xaxà φύσιν χω-
ρεῖν.

XQ. Οὕτω γὰρ ἂν xal τὸ τοῦ Πλάτωνος ἅρμα

489

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

490

ὅπερ ἐλαύνειν οἷδε ψυχὴ κάλλιστα ἔχει, μὴ μαχο- À Plato memorat, rite fungitur, dum equi licet ali-

μένων τῶν ἵππων, xüv ἀντίπαλοί τινες ὦσιν, ἀλλὰ
ξυμθαινόντων ἀλλήλοις, xal μετὰ τοῦ τεταγμένου
ποιουμένων τὸν δρόμον * ἐγὼ δὲ καὶ τοῦτο λέγω, ὡς
ὃ σοφὸς ἢ σοφὸς καὶ γνῶσιν ἔσχων, οὐ μόνον τῶν
ὄντων ἦ ὄντα εἰσὶν, ἀλλὰ xal θείων πέρι καὶ ἀνθρω-
πίνων πραγμάτων, οὐχ ἀπεικότως xai ἄνθρωπος
μᾶλλον λέγοιτ᾽ ἂν καὶ τὸ καθ᾽ ἡμᾶς ὑπερέχων. Ὡς
γὰρ οἱ ἄλλοι πάντες τῶν ἀλόγων διὰ τὸν λόγον ὑπέρ-
χεινται τὸν αὐτὸν τρόπον xai οὗτος οἷς ἀπλῶς λόγῳ
χρῆται, τελῶν εἰς ἀνθρώπους, οἷς οὕτω χρῆται καὶ
σοφίαν ἀσκεῖ, τὸν ἄνθρωπον ὡς εἰπεῖν ὑπερῦαίνει,
χαὶ μόνος τῶν πάντων τὴν τῶν Κολοφωνίων ψῆφον
ἐν τῇ χοινῇ ταύτῃ φέρεται φύσει" ἰσόθεός τις φὼς
ὧν ὡς εἰπεῖν " ὃ δὴ καὶ τοὔνομα βούλεται " ὥσθ᾽ ὅσον

μᾶλλόν ἐστι σοφὸς, τοσοῦτο μᾶλλον ταυτησὶ τῆς ἢ

προσθήκης μετέχων, ὅσον μᾶλλον ταύτης μετέχει,
τοσοῦτο μᾶλλον ἀφίσταται μὲν τῶν ἀνθρώπων, μέ-
θίσταται δὲ πρὸς Θεόν * xai μεθόριον γιγνόμενος
ἑχατέρων, ὥσπερ αἰσχύνεσθαί μοι δοχεῖ τῷ σώμα-
τος ὅλως μετέχειν, ὡς ἐν ἀσωμάτοις φιλοσοφῶν, x&l
τὸ τῆς ψυχῆς ὄμμα ὅσαι ὥραι xal οἷς λέγει καὶ οἷς
πράττει παντάπασιν ἐχκαθαίρων, xal πρὸς ἐποψίαν
ἐπιτηδείως ἔχειν παρασχευάζων τοῦ θείου, χαὶ τὴν
ἀρχὴν ἐκείνην διώχειν ὅθεν ἐξέπεσεν ^. ἔπειθ᾽ ὃ τού-
του μεῖζον καὶ τοῦ παντὸς ὡς εἰπεῖν ἄξιον, ὅτι
Ὀνητὸς ὦν, ἀθάνατος εἶναι δολεῖ δι’ ὧν χαταλέλοιπε
λόγων, ὥσπερ τις παρὼν τοῖς ἐπιγιγνομένοις, τὰ
κάλλιστα ξυνὼν καὶ πολιτευόμενος *. μᾶλλον δὲ οὐχὶ
ἑαυτὸν μόνον, ἀλλὰ xai τοὺς ἄλλους ἀντὶ θνητῶν
ἀθανάτους ποιεῖ “ ἑαυτὸν μὲν, οἷς ἔφην, τοὺς δὲ, οἷς
τὴν σοφῶν ἀρετήν τε καὶ δόξαν ἐσαεῖ παραμένειν
παρασχευάζει τοῖς λόγοις * ἥν ἐὰν μὴ τοῦ συστή-
σοντος τοῖς ἕπειτα τύχῃ, εὐθὺς σύέννυται xài περὶ
αὐτὴν χαταῤῥεῖ" οὐδ᾽ ὅτι γέγονεν οὐδενὶ μετὰ βραχὺ
δειχνυμένη.

x9'. Ὅταν τοΐνυν d πάντων τῶν ἄλλων ἀγαθῶν
πεοιουσία καὶ χάρις τυχοῦσα μὲν λόγων ἀθάνατος
3 μὴ τυχοῦσα δὲ νεχρά πως εἶναι δοκῇ τῷ λανθά»
νεῖν, zal οὐδὲν αὐταῖς πλέον ἡ τοῦ ποτὲ γεγενῆσθαι,
πῶς οὐ χάλλιστον τῶν ἐν ἀνθρώποις ἀπάντων δεῖ
νομίζειν τοὺς λόγους ; πῶς δ᾽ οὐ πάντ᾽ εἴσω πίπτει
τοῦ θαυμαστοῦ τοῦδε καὶ δαιμονίου τῷ ὅντι πράγμα-
voc ; Kal μὴν εἰ κοινούς τινας εὐεργέτας xal σω-
τῆρας καὶ κηδεμόνας τοῦ βίου καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα
τοὺς νόμους ἅπαντες ἴσμεν, τῷ πᾶσαν μὲν χακίαν
παντάπασιν ἀναιρεῖν, ἀρετὴν δὲ συνιστάναι, OU ὧν
τὴν μὲν τιμᾷν οἴονται δεῖν, τοὺς δὲ πονηροτάτους
χολάζειν, Tj πού γε πολὺ ποότερον τοῖς λόγοις ὧν
soon ga νόμοι, ταύτην εἰσόμεθα διχαίως τὴν χάριν;
xai ταῦτα χαὶ ἔτι πλείω μετὰ πολλοῦ τοῦ χρείττονος
αὐτοὺς προσεροῦμεν, ὡς πάσης εὐδαιμονίας ἀνθρώ-
ποις διὰ τῶν νόμων αἰτίους ; εἴπερ οὐδὲν μὲν τῶν
,"ηστῶν οὐκ ἂν ποτε ἐπράχθη μὴ τεθέντων τῶν νό-
μων, ἐτέθησαν δὲ τοεξαρχῆς ὑπὸ λόγων, χαὶ νῦν
ἐπιεικῶς συγχροτοῦνται * εἴ δ᾽ ἰδιώτατον μὲν xai
λυσιτελέστατον χαὶ τοῦ παντος ἀξιώτατον ἀνθρώ-

quantum divergentes, non diversimode currunt, sed
eodem pedibus tendunt. Ad que ergo id quoque as-
sero quod homo sapiens qua sapiens non solum re-
rum naturam, sed et divinarum humanarumque
cognitione gaudet, et hanc ob causam hominum
vulgus longe euperat. Ut enim qui ratione prediti
sunt ceteris, qui es carent prsstant, sic is qui sa-
pientia duce, multitudine, ut potest, utitur, inter
ceteros mortales excellit, et solus Colophoniorum
suffragium feret : est enim vir quasi divinus re et
nomine. Quo enim magis est sapiens et perfectus,
eo longius ab bominum communi distabit, propius-
que ad Deum accedet. Et sic inter duos positus li-
mites el de rebus immaterialibus philosophans, ma-
terialis creatura esse nolet ; imo in verbis et acti-
bus mentis oculum puriflcare nunquam cessabit,
ut ad Numinis divini intoitionem se preparet ac
pristinam integritatem quam amiserat, recuperet.
Sed, quod memoratu dignissimum est, cum im-
mortalis est, immortalitatem in sormonum suorum
tenore relinquet post probam vitam ; nec se solum,
sed catteros quoque e mortalibus immortales con-
atituet ; se ipsum, sicut dixi, ceteros autem virtutis
ac glorie memoria litteris mandata. Hec memoria
nisi sio firmatur, intercidit collapsa vestigia nulla
relinquens.

27. Si omnium quotquot sunt bonorum memoria
litterature beneflcio immortalis est, et contraria
vice exstinguitur ipsa oblivione, et res gosta nulla
sui vestigia relinquunt, nonne historia preclarissi-
ma rerum humanarum habenda est ἢ et quis non
videt omnia que exsistunt ejus partes conatitutivas
fieri? Quod si humani generis benefactores, sospi-
tutores, si leges, si omnia similia memoria tenemus

D eum in finem ut malitiam interimamus, virtutem

Stabiliamus, ut homines frugi remuneremur, pra-
vos castigemus, litterarum usum, unde leges ma-
narunt, quo tandem honore afficiemus ? quomodo
satis laudabimus rem quas legum ope hominum fe-
licitatem stabilivit? Revera nihil boni sine legum
latione in terra fleret ; leges autem e litteris ema-
narunt, et nunc quidem communi vinculo ornan-
tur. Si igitur scientia litteraria res est homini uti-

(1) Colophoniorum suffragium apud Scbottum proverb. append. vat. Il, 43.

ParhoL. Ga, CXLV.

16

491

THEODULI MONACHI

492

lissima, dignissima, quia hominis dignitatem ma- Α ποις ol λόγοι, τά τ᾽ ἄλλα xal ὅτι πολλῷ βελτίους ἣ

ximopere auget, semper autem fautore ac Mecenate
opus habet, qualis tu, qui auctoritate regia pluri-
mum potes, majorem ipsis gratiam ac dignitatem
indas precor, ut hominum utilitati magis magis-
que inserviat.

28. Si hec ita se habent, et sí ad unum omnes
hac de re consentiunt, tu ipse, rex, ejusmodi stu-
dia ardenter complecteris eum in finem, ut ubique
gentium sermones sapientium magni facias cum
ipsisque certamen ineas. Ut vere dicam, sermonum
serendorum liborumque legendorum occasio non
semper est, neque victorias Pindario more cantare
facultas datur. Tu vero in eo quoque sapientemages
ut omnes cives studiorum ardore imbuas et ut
sepientum commercio gaudeas, siquidem, ut est
in proverbio, tyranni ipsi sapientum , consuetudine
sapientiam acquirunt. Ita fiet ut sermonum gravi-
tas ac dignitas per te augeatur. Quando enim omnes
persuasum babebunt, te ejusmodi rebus delectari,
musarum amici tibi ipsi quoque favebunt, et ceteris
negotiis posthabilis arti oratori in primis stude-
bunt, quia in ea musarum templum, eloquentie
[ocum, omnis srpientie curriculum vident, Deum-
que pro &ua prudentia regnum tuum firmare agno-
&cunt. Tu ipse in admiratione eris, quia in perpe-
tu& voluptate positus, dum ceteri per ignoran-
tiam languescunt, tu phari instar luce tua genus
humanumillustras 80 regeneras ; qua in re preclare
agis, rex, et sapienter. Ex exemplum probativum.
Athenienses inter omnes non Barbaros tantum,
sed Grecos universos celeberrima ac splendidissima
tropea erexerunt, omnibus formidandi Grecis,
in quos terra marique dominabantur nemine pror-
sus resistente; imo omnes in ipsos ut commu-
nes sospitatores oculos dirigebant, et in rerum dis-
crimine apud ipsos refugium qusrebant, utpote
qui soli prudenter rebus inservire, arma ca-
pessere, uno verbo, qui, ut ait Homerus et sermones
serere eL opera exsequi sciebant. Apud ipsos
enim schola Eleatica in litterarum studia et armo-
rum exercitium divisa erat. Sed ut nihil dicam
de Themistocle οἱ Pericle, Miltiade et Cimone ac
de tot aliis ducibus etrhetoribus qui virtutem supra
omnia luudabant, quique ceteris virtutum exem-
plum exhibebsnt; ut pretereum Pythagoreos qui

(1) Ia margine vp. φροντιστήν.
(2) Exstat proverbiuui apud Schottum St. 61

κατ᾽ ἀνθρώπους χαθιστᾶσιν ἀνθρώπους, δέονται δ᾽ ἐς
ἀεὶ τοιούτου συναγωνιστοῦ xai προστάτου, οἷος αὐὖ-
τὸς εἶ, μέγα δυνάμενος διὰ τὴν ἀρχὴν, οὐχ ὑπὲρ
αὐτῶν μᾶλλον Tj ὅπως αὐτὸ τοῦθ᾽ ὅπερ εἰσὶ καὶ οομί-
ζονται μετὰ μείζονος ἐργάζωνται τῆς παρασκευῆς,
xa! πρὸς χοινὴν ἀνθρώπων ὄνησιν ὦσιν.

κη΄. Εἰ ταῦθ᾽ οὕτω xai τοῦτον ἔχει τὸτ τρόπὸν,
xai πάντες ἂν πάτες τὰ τοιαῦτ᾽ ἀλλήλοις ξυμφαῖεν,
δίκαιος ἂν εἴης χαὶ αὐτὸς, ὦ βασιλεῦ, ἅτε χοινὸν
ὀφείλων ὄφελος εἶναι, οὕτω τούτων ἀντέχεσθαι, xai
τοσχύτην ὑπὲρ αὐτῶν εἰσφέρειν σπουδὴν, ὡς μὴ
μόνον ἑχασταχοῦ τῆς οἰχουμένης μετὰ πολλοῦ τοῦ
περιόντος ἀσχεῖσθαι λόγους χελεύειν, χαὶ τιμᾷν τοὺς
ἔχοντας, ἀλλὰ καὶ σέ γ᾽ αὐτὸν ἀγωνιστὴν τούτων
εἶναι χάὶ σπουδαστήν (1). Εἰ δὲ τοσούτων xal τηλι-
χούτων tv μεσημδρίᾳ πραγμάτων οὐχ οἷόν τε λόγους
μεταχειρίζειν χαὶ βιύθλίοις ἐγκύπτειν xal τἄλλα
πράττενν ἃ μεγίστης ἐστὶ σπουδῆς xai λόγων ἀξίας -
οὐδὲ γὰρ τὸν ἱπποσύνην δεδαότα ἄδειν χατὰ τὸ ἔπος
οἷόν τε (3) * σὺ δὲ xal οὕτως ἔσῃ σοφὸς, τὰς μὲν
πόλεις ἁπάσας, ὡς ἔφην, μεστὰς εἶναι παρασχευά-
ζων παιδείας, αὐτὸς δὲ τό γε σοφοῖς συνεῖναι xa!
διαλέγεσθαι πολλοῦ τινος ἄγων ^ ἔπεὶ καὶ σοφοὶ
τύραννοι τῇ σοφῶν συνουσίᾳ, φασὶν οἱ σοφοί (3)
Ov οὗ δῆτα xai μᾶλλον ζηλωτοὺς πῶς οἵει τοὺς λό-
(ou« ἐργάσῃ xai σπουδῆς ἁπάσης ἀξίους. Εἰ vào
δὴ πάντες πεισθεῖεν ὅτι τοσοῦτο τουτοισὲ χαίρεις,
οὕτω σφόδρα τὸ xat' αὐτοὺς τίθεσαι, ὡς τοὺς μου-
σῶν ἑταίρους xai σαυτοῦ δομίζειν ἑταίρους, καὶ
τούτοις ἀπανταχοῦ πραγμάτων τὰ πλείστόυ φασὶν
ἄζια χρῆσθαι, πᾶσι τοῖς ἀλλοις εὖ οἶδα χαίρειν εἷ-
πόντες, προσέξουσιν ὡς μάλιστα λόγοις " καὶ πάντα
πόνον ὑπὲρ τοῦ χτήσασθαι τούτους νομιοῦσι ῥᾳστώ.-
νην, ὡς ἐντὸς ὀλίγου μουσῶν θέατρον, xai λόγων
ἑστίαν, xal ξυμπάσης ὡς εἰπεῖν ἀγῶνα σοφίας, xz!
πάντα τὰ τοιαῦτα Θεοῦ δίδόντος, τὴν σὴν ἀρχὴν κα-
ταστῆναι" καί σε θαυμάστὸν ἐντεῦθεν μᾶλλον γενέ-
σθαι, ὅτι τὸ θεσπέσιον τουτὶ χοῆμα xai ἡδονῆς χόρον
οὐκ ἔχον, πολὺν ἤδη χρόνον τῇ τῶν χρατούντων ἀμα-
θίᾳ, ὑφ᾽ ὧν ἔδει μᾶλλον ἐχλάμπειν, χατυσδεσθὲν,
καὶ πρὸς τὸ μηδὲν ἤδη χωρῆσαν, σὺ μόνος πυρσοῦ
δίκην 3slv. (Orc ἀνάψαι, καὶ μετὰ τῶν ἄλλων ἀγα-
θῶν xai τοῦτ᾽ ἀνθρώποις ὡς μάλιστ᾽ ἀνανεώσα-
θαι’ χαλῶς γε ποιῶν, ὦ βασιλεῦ, xal σαυτῷ προσ-
"xóvtuc* δῆλον δ᾽ ἐχεῖθεν, ᾿Αθηναῖοι γοῦν μέγιστα

D μὲν xai χάλλιστα τῶν ἀπάντων πάντων οὐχ ἀπὸ

Bapóipuv μόνων, ἀλλὰ xal πάντων Ἐλλήνων ἀνέ-
στησὰν τρόπχια " φοδεροὶ δὲ ἅπασιν ἦσαν, τῶν δὲ
Ἑλλήνων χαὶ κατὰ γῆν χαὶ κατὰ θάλατταν ἦρχον"
χαὶ οὐδεὶς, ὡς εἰπεῖν, ἀντισχεῖν ἠδύνχτ᾽ αὐτοῖς *
πάντες OE εἷς αὐτοὺς ὡς -χοινοὺς σωτῆρας ἑώρων,
καὶ τούτηυς ἐν τοῖς σχοπέλοις τῆς τύχης ἐποιοῦντο
χαταφυγὴν, διὰ τὸ μόνους τῶν πάντων μετὰ σοφιας
καὶ τοῦ λελογισμένως τοῖς πράγμασι χρῆσθαι πρὸς
ὅπλα χωρεῖν, xal τοὺς αὐτοὺς͵ ὡς Ὅμηρος λέγει,

(3) Euripides.

498

ORATIO DE REGIS OFFICIIS.

494

Μύθων τε ῥητῆρας ἔμμεναι πρηχτῆράς τ᾽ A Italiam magnam et Greciamillustrem reddiderunt ;

ἔργων. Ταῦτ᾽ ἄρα zal τὸ λεγόμενον παρ’ αὐτοῖς Ἐλεα-
τικὸν ἀμέλει διδασχαλεῖον λόγων ἅμα καὶ ὅπλων ἄσκη,-
σις ἦν’ ἵνα δὲ μετὰ Θεμιστοχλέους xai Περικλέους
xal Μιλτιάδου xal Κίμωνος xal τῶν ἄλλων ἀπάν.-
ttv στρατηγῶν xol ῥητόρων, oi xai τὴν ἀρετὴν
ὑπὲρ ἔπαινον εἶχον, καὶ μόνοι τοῖς ἄλλοις εὐψυχίας
ἦσαν παράδειγμα, καὶ τοὺς εὐδαίμονα τὴν ᾿Ιταλίαν,
τὴν καὶ μεγάλην ἐπιχεχλημένην Ἑλλάδα, δι᾽ ὧν
ἐπολιτεύοντό τε καὶ ἐστρατήγουν πολὺν ἤδη χρένον
πεποιηχότας Πυθαγορείους παρῶ, τίς οὐχ οἵδε τοὺς
ἀπογόνους Αἰνείου, τῷ λόγοις χαὶ ὅπλοις ἐπιειχῶς
ἐξηρτῆσθαι, ἐφ’ οὕτω τι δόξης χαὶ ῥώμης καὶ τύχης
xai τοῦ παντάπασι πάντων ἐν πᾶσι κρατεῖν ἥκον-
τας, ὡς χαὶ τῆς οἰχουμένης ἁπάσης γεγενῆσθαι

χυρίους ; El δ᾽ εὐψυχία xal λόγοι τοσοῦτο δύνανται, p

xai οὕτω θαυμαστοὺς ἀποφαίνουσι τοὺς χρωμένους,
ἡλίκον ἂν εἴη χρῆμα αὐτῶν τε τούτων xal πάντων
ὧν ἐξ ἀρχῆς ἔφην, ὁμοῦ συνιόντων ;

x0'. Δεῖ δή σοι λόγων μάλιστα πάντων, ὦ βασι-
λεῦ, μᾶλλον δὲ μετὰ πάντων τῶν ἄλλων χαὶ λόγων
ἐξ ἀνάγχης σοι δεῖ, ὡς μόνην ταύτην οὖσαν χαλλί-
στὴν καὶ τελεωτάτην καὶ διὰ πασῶν ὡς εἰπεῖν, 3p-
μονίαν * φθόνον δὲ εἰ μὲν μηδένα παρὰ μηδενὸς ἐπὶ
πᾶσι τούτοις, ὦ βασιλεῦ͵ ἔσεσθαί σοι νομίζεις, πρῶ-
τον μὲν οὐ τὰ προσήχοντα οἵει, τοσαύτην xal τηλι-
χαύτην ἀρχὴν ἀνεπίφθονον εἶναι νομίσας, τοῦ πά-
θους τοῖς σμιχροτάτοις ἔστιν ὅτε ξυμύαίνοντος *
ἔπειτα πῶς οἷόν τε τὸν ταύτην ὡς δεῖ διοιχοῦντα,
ὑποῖος εὖ οἶδ᾽ αὐτὸς ἔσῃ, μὴ οὐχὶ καὶ βέλτιστον εἷ-
vat ; Τὸν δὲ τοιοῦτον καὶ φθονεῖσθαι πᾶσα ἀνάγχη "
πρὸς γὰρ τὸν ἔχονθ᾽ ὁ φθόνος ἕρπει, χατὰ τὸν παῖδα
σοφίας, τὰς ἀφορμὰς Éx τῆς ἀληθείας λαμδάνων ᾿
προσδοχῶν δὲ εἰ μὲν οὐχ ἥξεις εἰς πεῖραν, θεῷ τε χά-
p:v ἴσχειν, σαυτῷ τε διὰ ταῦτα ξυγχαίρειν " εἰ δ᾽ οὐδὲν
μᾶλλον, fj τὸ εἰκὸς ὡς μάλιστα φέρειν, ἢ δυσχεραί--
νων, σαυτῷ πάντως περιπεσῇ, ἃ ποοσεδόχησας
ἔσεσθαι, ταῦτα Ὑεγονότχ χακίζων χωρὶς δὲ τού-
των, εἰ τὰ μὲν καλῶς ἔχοντα παντάπασι τῶν πραγ
μάτων ἀπήλλαχται βασκανίας xxl φθόνου, πάντοθεν
συγχεχροτημένα καὶ μηδηντινοῦν λαδὴν τὸ παρά-
πᾶν μηδαμόθεν διδόντα * χατὰ δὲ τῶν μὴ ταύτῃ δια-
χειμένων τὰ βέλη φέρεται, εἰ μὲν xal αὐτὸς τοῖς
ὅλοις βέλτιστος sl, οὐχ ἄν μοι δοχεῖς παρὰ μηδενὸς
ἀκοῦσαι χαχῶς, ἀλλ᾽ ἐπαινέτας πάντας χεχτῆσθαι"
εἰ δ᾽ ἀχούσῃ, ἔοικας μηδὲ τοῖς ὅλοις βέλτιστος εἶναι,
ἀλλὰ «τοῦ διὰ πάντων ἐνδεῖν, xal διὰ τοῦτο χαχῶς
dxojew* διόρθωσαι τοίνυν ἐν τούτοις σαυτὸν, xal
ποίησον διὰ πάντων βελτίω " ἕως δ᾽ ἂν μὴ τοῦτ᾽ f
xai τῶν αἰτιωμένων ἀνέχου" μᾶλλον δὲ x&v μηδεισ-
τιστοῦν σε τῶν πάντων εἴπῃ χαχῶς, ^v τούὐναν-
τίον πάντες φῶσι χαλῶς, σὺ Oc xai οὕτω σαυτὸν
οἷς οὕτως ἔχεις, οὐχ ἀπαλλάξεις αἰτίας, ἐὰν σαυτοῦ
λόγον ποιῇ, καὶ τῷ χαθεχάστην, ὡς εἰπεῖν, βίῳ δι-
χάζεις " οὕτω σαυτὸν, καὶ μὴ τοὺς λέγοντας χαχῶς,
αἰτιᾶσθαι δίκαιος εἶ * αὐτοῖς μὲν οὖν τούτοις μάλιστα
xai χάριν εἰδέναι, ὅτι σὺ μὲν ὑπὸ τοῦ σαυτὸν σφό--
ὃρα φιλεῖν, ἠγνόησας σαυτὸν ἐν τούτῳ δήπου μέρει"
οἱ δὲ δι’ ὧν εἶπον χαχῶς, παρέσχον σωι xal γνῶναι xai

quas regiones diu et artibus et armis regebant :
quis nescit quod /Enes proles eloquentis et ar-
morum vi eo glorie et potentie 80 felicitatis per-
venerunt, ut totius mundi domini facti sint ?* Quodsi
virtus οἱ eloquentia tantum valent, et eos qui
utramque sectantur adeo illustrant, quid inde uti-
litatis manaret, si omnes iis ducibus uterentur?

29. Ante omnia igitur dicendi peritia excellere
debes, o imperator, in qua vera elegantia et
concinnus ordo situs est, Si dein neminem fore pu-
tas qui illas tibi virtutes invideat, egregie erras.
Quo pacto enim te tot ac tantis virtatibus ornatum
sine invidia regnaturum esse putas, invidie vitio
vel minimos homines oalcitrante ὃ Si enim, ut de-
cet, res publicas administras, quomodo non optimnin
te quoque esse fieri poterit ἢ Possidentem namque
invidia sequitur secundum filium sapientie qui
e(lata sua ἃ veritate ipsa mutuatur, et qui libi con-
gaudet, si tentationibus non succumbis ; si autem
sortem iniquam pateris, minus quam par est afflige-
tur ; et quamvis sisoptimus, invidie tela vel in in-
nocentem dirigentur famamque tuam ledeat. Qua-
re erige animum teque ipsum emenda quotidie, in
terea autem reprehensores ausculta. Sed tam quo-
que ubi bene de te loquuntur, tibi ipsi rationem
redde et vite quotidianm examen institue. Sic enim
teipsum, non ceteros reprebhensibiles invenies ;
imo gralias iis habebis videndo quod nimio tui
amore seductus teipsum minus cognitum habebas.
Hoc enim pacto tibi teipsum cognoscendi eorri-
gendique ansam dederunt. Denuntiatorum certe
natioinodio est ob malam eorum mentem ;sed etiam
qui male famati sunt, ab inimicis ipsis interdum
utilitatem recipere queunt. Sepe enim ii qni disso-
lute vixerant, prudentes ac modesti evaserunt et re-
bus honestis studere coeperunt.

495

30. lllud quoque insuper dixerim quod bona
malave qua fruiniur fama penes nos ipsos est ; re-
enim vera alterutra nobis obtinget prout virtutem
aut amplectimur seu aversamur ; quam utut se reg
habebunt apud omnes obviam habere desideramus
honoris 8c dignitatisgratia. Virtutem enim quutenus
Dei socii 8 principio sumus, per tolam vitam exer-
cere debemus, ut naturam que in nobis est di-
vinam regeneremus, sicque Deum quem indolen-
ter agentes perdidimus, in nobis restaurare vulea-
mus. Cum igitur virtus unicuique necessaria sit,
lum rex mimine ea carere poterit, qui sicut habitu
externo precellit, ita virtute eminere debet. Ut enim
omnium ditisssimus est, sic optimus quoque esse
ejus erit, qui ceterum ipsum exemplaris inslar in-
tuentur ac mores secundum ipsum componunt.
Qualis igitur tu ipse eris, tales celeri quoque imi-
tando esse volent. Non enim modestus tantuin, sed
optimus esse nec pravo exemplo urbes solo equare

THEODULI MONACHI

496

Α διορθώσασθαι. Ei γὰρ τὸ τῶν κατηγόρων χρῆμα μι-

Β

presumes. Si enim verum est quod Plato dixit, C

οἱ sane verum est, quod civitates bene se habe-
bunt ubi aut philosophi regnant, aut reges sunt
philosophi, infitiari non possumus quin ubi rex
pravus es!, civitates quoque necessario male se ha-
biture sint.

σεῖται διὰ τὴν αἵρεσιν xai τὸ τῆς γνώμης οὐχ εὖ,
ἀλλὰ xal τῶν καχῶς ἀκηκοότων ἔστιν οἷς τοῦτ᾽ ἔστι
πρὸς χέρδους, εἶπερ ἔστιν, ὡς λόγος, xal ὑπ᾽ ἐχθρῶν
ὠφελεῖσθαι" τούς τε γὰρ ἀσέμνως βιοῦντας σώ-
φρονας xa! χοσμίους τοὺς πλείστους ἐντεῦθεν ἔστιν
ἰδεῖν" τούς τε σπουδαίους ἀσφαλεστέρους, ὑφορω--
μένους τὰ τοιαῦτα στόματα.

λ΄, Παρὰ πάντα δὲ ταῦτα ἐκεῖνο λέγω, ὡς τὸ xa-
Acc ἢ κακῶς ἀκούειν xai τυγχάνειν εὐφημιῶν ἣ
μὴ παρ᾽ ἡμῖν μάλιστα χεῖται“ χαὶ τούτων ἡμεῖς
αὐτοὶ χύριοι, ἀντιποιούμενοί τε ἀρετῆς, xal ταύτης
αὖ ἀλογοῦντες, ἣν ἀπαιτούμεθα μὲν ἅπαντες ἀν-
θρωποι διὰ τὴν τῆς εἰχόνος ἀξίωσιν͵ xal τὸ τετι-
μῆσθαι - καθ᾽ ἣν δὴ x«i χοινωνοὶ Θεοῦ γεγονότες
τοεζαρχῆς, ἀνάγκην ἔχομεν δήπου διὰ βίυυ παντὸς
ταυτηνὶ μετιέναι" xai πειρᾶσθαι διὰ πάντων, ὡς
οἷόν τε, τὸ ἐν ἡμῖν θεῖον ἀνάγειν ἐπὶ πρωτόγονον
θεΐον " ἵν᾽ ὃν διὰ ῥᾳθυμίας ἀπωλέσαμεν οἵμοι ! Θεὸν,
τοῦτον αὖ διὰ σπουδῆς εὑρεῖν δυνηθῶμεν - οὕτως
ἀρετῆς ἐξανάγχης ἅπασι δεῖ" βασιλεῖ μέντοι καὶ
πολλῷ πλέον. “Ὅσον γὰρ ἁπάντων χατὰ τὸ σχῆμα
προέχει, τοσοῦτο xat' ἀρετὴν αὐτὸν προὔχειν χρεών -
χαὶ μὴ ὅτι mávta τὰ πάντων αὐτὸν μόνον xtxti-
σθαι, ἀλλὰ «ai πάντων ἐν ἅπασι βέλτιστον εἶναι, ἅτε
πάντων εἰς αὐτὸν ὡς εἰς ἀρχέτυπον ἀφορώντων,
κἀκεῖθεν τὰ σφέτερ᾽ αὐτῶν χαθιστάντων. Ὡς οὖν
ὁποῖός ποτ᾽ ἂν ἧς αὐτὸς, τοιούτων ἄν σοι xal πᾶν-
των χαθεστηχύτων, xai ὡς οὐχ ὑπὲρ αὐτὸς σαυτοῦ
μᾶλλον ἢ τῶν ἄλλων ἁπάντων λόγον ὑφέξων, ἐθε-
λήσεις εὖ olà' ὅτι xai αὐτὸς διὰ πάντων βέλτιστος ct-
ναι, χαὶ τοὺς ἄλλους τοιούτους δή τινας ἴσχειν, ἀλλ᾽
οὐ xaxiq συζῶν διεφθχοχέναι τὰς πόλεις. Εἰ γὰρ
ἀληθὲς ἐστιν ὁ τοῦ Πλάτωνος λόγος, ὥσπερ οὖν ἐστι,
τὸ τὰς πόλεις ἄγαν εὐὸδαιμονήσειν, ὅταν ἢ φιλύσο -
φοι βασιλεύσωσιν, ἢ βασιλεῖς φιλοσοφήσωσι, τουτέ-
στι θαυμαστοῦ τινος ἂν διὰ πάντων προστατοῦντος
λαχούσας, ἧπου γεὲ πᾶν τοὐναντίον, ὅταν ὁ βασ:-
λεύων φαῦλός τις ἦ, χαὶ ταύτας ὡς χάκιστα ἕξειν
πᾶσα ἀνάγχη.

TOY AYTOY
HEPI IIOAITEIAX
AOTOZ.

EJUSDEM
ORATIO

DE SUBDITORUM OFFICIIS.

1. Quecunque de imperatore optimo et summe
Yenerando dici conveniebat, qualem nempe esse

α΄. "A piv οὖν ἀρίστου πέρι xal θαυμαστοῦ βα-
σιλέως φάναι προσῆκε, καὶ οἷον εἰχὸς εἶναι τὸν πάν-

497

ORATIO DE SUBDITORUM OFFICIIS.

498

των μὲν ἀνθρώπων χράτος ἀνῃρημίνου, τοῦ δὲ τῶν À oporteateum quid ad totius mundi gubernationem

ὁλων ἡγεμόνος Θεοῦ κοινωνὸν ὡς εἰπεῖν χαταστάντα,
τῷ τε τὴν αὐτὴν ταυτηνὶ λῆξιν δημαγωγεῖν ἠξιῶ-
σθαι, τῷ τ᾽ ἀρετὴν πᾶσαν ἐντεῦθεν ἀσχεῖν ἠνάγχά-
σθαι, ὡς ἂν μὴ μόνῳ τῷ κοχτεῖς τὴν χοινωνίαν ἐμ-
φαίνων, τοῖς ἔργοις ψεύδηται, ἀλλὰ καὶ δι᾽ ἀμφοτέρων
τῷ προελομένῳ ξυμθαίνῃ, ταῦτ᾽ ἔστιν. Ἐπεὶ δὲ δεῖ
τὸν ταῦτ᾽ εἰρηκότα, xal περὶ τῶν ἀρχομένων ἅττ᾽
ἔξεστι διελθεῖν, xal δεῖξαι σχφῶς ὁποῖοί τινες ἂν
ὄντες, καὶ τί δρῶντες ἀξιόχρεῳ τουτουὶ διὰ πάντων
ἀφθεῖεν καὶ σφόδρα προσήχοντες, πειράσομαι καὶ
τοῦτον, ὡς ἂν οἷός τε ὦ, διανῦσαι τὸν ἄθλον᾽ vai
γὰρ ἄν εἴη τῶν ἀτόπων πόλεως μὲν ἡστινοσοῦν με-
μνημένον οὐχ ὅπως ἀχροπόλεως ἔχει μόνον, ἀλλὰ
xai τῶν ἄλλων ἑκάστου διεξιέναι, xal διὰ πάντων
ὡς εἶχὸς τῷ λόγῳ χεχρῆσθαι " τὴν δὲ πασῶν μεγί-
στὴν xai τελεωτάτην ἡγεμονίαν, καὶ τί γὰρ 7, ξυμ-
πάσης τῆς οἰχουμένης θαυμαστὴν πρυτανείαν ὁποίαν
εἶναι χρὴ δεῖξαι προθέμενον, ἔπειτα τὸ μὲν τῶν
ἀρχομένων παρὰ φαῦλον πο'εἴσθαι, xa? μηδέν τι πρὸς
λόγον τοῦτ᾽ εἶναι νομίζειν, ἀπὸ δὲ μόνου τοῦ χρα-
τοῦντος τά τοιαῦτ᾽ ἐθέλειν περαίνειν “ ἐξ ἡμισείας
μέντ᾽ ἂν οὕτως εἴημεν ἀποδεδειχότες, διὰ τὸ τού-
touc ἀμφοτέρους ἐπὶ τοσοῦτον ἡνῶσθαι, xal οὕτως
ἔχειν, ὡς καὶ ξυννοεῖσθαι xat! ἀνάγχην ἀλλήλοις,
τά τε ἄλλα xal τὸ τὴν ἀρχὴν ὑπ᾽ αὐτῶν συνεστάναι,
διαιρουμένην εἰς τούτους, xai τοῦτό γε οὖσαν, ὅπεο
αὐτοὶ συνιόντες. Σχεδὸν μὲν οὖν ἐν τοῖς εἰρημένοις
xal τοῦτ᾽ εἴργαστο, xal τοῦτ᾽ ἔστιν εἰπεῖν, ὡς οὐ
τεῦ χρατοῦντος ὅπως οἷς ὅτι μάλιστα βέλτιστος
ἔσται, χοινὸν ὄφελος ἔσται ποιούμενος λόγον, xxi
τῶν ἀρχομένων οὐδὲν ἧττον ἐν αὐτοῖς: τούτοις ὅπως
ἔσονται βέλτιστοι, λόγον ποιεῖται. El γὰρ ὡς οὐχ
οἷόν τε ἄρχειν ἀρχομένων οὐκ ὄντων, οὕτως οὐδὲ
χαλῶς ἄρχεσθαι τούτους μὴ θαυμαστοῦ τινος διὰ
πάντων τοῦ προστάτου τυχόντας * τοιοῦτον δὲ τοῦ-
tov οἷς αὐτὸς ἔφην εἰργασάμην, εὔδηλον ὡς ἀμφο-
τέρων πάντως ἐμνήσθην οἷς ἐμνήσθην θατέρου "“ οὐ
μὴν ἀλλ᾽ εἰ μὲν ἦν τοῖς αὐτοῖς περί τε τοῦ χρατοῦν-
τος xal τῶν ὑπὸ χνῖρα λόγοις χεχρῆσθαι χαλῶς Bv
εἶχε πρὸς ἐχεῖνον μόνον εἰπόντας μηδὲν προσπε-
ριεργάζεσθαι - εἰ δὲ τοσαύτην τούτων ἴσμεν διαφο-
ρᾶν, ὅσην ἐκεῖνα πρὸς ἄλληλα χέχτηται, ἡμεῖς τε
οὐχ ὑπὲρ μόνου τοῦ κρατοῦντος, ἀλλ᾽ ὑπὲρ αὐτῆς
τῆς ἀρχῆς λέγειν προὐθέμεθα, ἣτις οὐδέν ἐστιν ἄλλο
ἄρχων τε καὶ ἀρχόμενος, πῶς οὐ πᾶσα ἀνάγχη xal
ἀμφοτέρων μνησθῆναι, xal μετὰ τὰς πρότερον εἷσ-
ηγήσεις, καὶ τούτων ἐφῆφθαι ;

β΄. Δεῖ δὴ πόλεις ἁπάσας, χώρας ἁπάσας, xal χατὰ
γῆν xal κατὰ θάλατταν ἐάνπερ τοῦ πράττειν εὖ
σχωσι λόγον, εὐσεδείας μὲν xal τῆς περὶ τὸ σέδας
ἀσφαλείας, ἅτε χρηπῖδος καὶ ἀρχῆς οὔτης χαὶ ῥίζης
εὐδαίμονος βιοτῆς xal τόῦ χατὰ ψυχὴν γιγνομένου,
xai ὅτι σὺν αὐτῇ τε xal μετ᾽ αὐτῆς xal πᾶσαν ἄλ-
λην ἀρετὴν σπουδαστέον " ἄνευ δὲ ταύτης τηνάλλως
θέομεν. Διὰ ταῦτα τῆς μὲν πρὸ τῶν ἄλλων ἐῤῥἑωμέ-
νως μάλιστ᾽ ἀντιποιεῖσθαι, xai πᾶσιν οἷς ἔξεστι θε-
ραπεῴειν τὸ θεῖον * ἔπειτα τοσαύτῃ μὲν xol τηλι-

χαύτῃ xq! αὐτὰς πρὸς ἑαυτὰς xal πρὸς ἀλλήλας

D

appellatus est, et quem Deus ipse in suam quasi
societatem recepit, ex qua exoidet, si virtutem
exercere cessabit et officiis deerit suis, hucusque
explanavimus. Sed cum post hec de subditis quo-
que verba facere equum est ac clare demonstrare,
quibus conditionibus queque faciendo summo im-
peratore digni flant, hoo quoque, si fleri potest,
certamen certabo. Absurdum enim esset urbis
alicujus mentionem quidem facere, et ea que ad
eam spectant omittere, nulla prorsus ratione habi-
ta rerum memoratu dignarum. Quanto magis
maximum imperium (quo certe aliud quod animi

B admirationem magis alliciat, non exsistit), laudes

meretur, ita t&men ut subditorum quoque justa
mentio flat. Si enim regibus solis omnia attribuen-
tes, oemteros omnes aspernaremur, rem imperfe-
clam relinqueremus, siquidem et regem et civem
utpote naturali vineulo unitos atque ita insepara-
biles contemplari dedecet. Ex iis enim quodeunque
regnum constat. Quare orator verba faciens id
presertim caveat ne regem tantum virum bonum
predicet, civem autem quasi bonus esse nequiret,
silentio pretereat. Sicut enim fleri non potest ut
regnet aliquis, si quibus regnet absunt, ita subditi
feliciter regni nequeunt, nisi vir regnandi peritus
obvius sit. Equidem utrumque in equa conditione
posui, regem, inquam, 80 subditum, nec est quod
orator de illo solum bene dicat, neque vero de
subdito. Nos quidem quos ista differentia nequa-
quam latet, non de rege, sed de ipso regno ser-
mones serere statuimus. Ei cum regnum nihil
aliud sit nisi regens ac regendus, quo pacto non
de ambobus hoc loco dicendum erit?

2.0mnes civitates, régiones cunctsm, si terra
marique proflcere volunt, pietatis aco religionis,
qua sunt fundamenta omnis regni radixque vite
felicis quod animum,rationem habere deberunt.In
hoc enim rerum s!atu cojuscunque virtutis stu-
dium ac progressus florebunt. Cui rei nisl operam
damus, nil proficimus. Idcirco virtutem summo
ardore amplectamur et Numen divinum reverea-
mur, ut sic unanimiter ac uno tenore eadem sen-

409

TBHEODULI MONACHI

$00

tiamus, de iisdem gaudeamus. In gubernatores A ὁμονοίᾳ χεχρῆσθαι, ὡς μίαν ἁπάσάς € vat δοχεῖν τῷ

dein eo semper animo simus, ut ipsos non minus
quam ipsas leges reoolamus, ut eorum gesta
equa menle recipiamus, imo vitam ipsas pro
iis fündere parati erimus, quippe qui nunquam
non pro nobis vigilant, nostri coram gerunt et la-
bores periculaque pro nobis subire non dubitant.
Aliter enim non regibus nostris studere, sed nostri
ipsorum curam habere videremur, memores quod,
si illi prosperitate fruuntur, nos quoque bene ha-
bebimus. Theopompus quidem rex Lacedemo-
niorum, cuidam dicenti quod Sparta bonorum re-
gum beneflcio prospera esset,Dic potius, respondit,

quod Lacedemonii dicto audientes sunt. Bene est B

οἱ civitates in universum ita sunt dispositae, eed
ante omnia que inter ceteras excellunt nunquam
minores contemnent, adeo ut iis ut servis utiet ad
quascunque res volent, adhibere presumant, im-
memores quod eos quibus fortuna minus favet,
male tractare minime liceat et silentium iis 80
formidinem imperare. Sed nec multitudo proceres
invidia atque odio persequatur, sed seditiones ac
turbas vitendo primoribus animum gratum exhi-
beant, infimis vero manum beneficam porrigant,
eorum quasi cognatorum et affinium curam ge-
rant.

3. Me quidem judice a principio urbes habita-
runt mortales, et monia construxerunt vitamque
communem elegerunt ea lege a8o conditione, ut
non domicilii sed studiorum societate fruerentur et
ut unitas in pluralitate exsisteret. Quod si majores
nostri urbes exedificarunt ut una viverent, nonne
prorsus absurdum est, si nostrates non ad eumdem
finem sociabilitatis sed ideo urbes construunt, ut
in opionibus et mentis cogitatis inter 86 diffe-
rant? Miror deinde in salem communem ad mo-
rum eimilitudinem probandam invocamus potius
quam ejusdem urbis habitationem, quod commune
intra menia domicilium inagis necessarium quam
salis communio esse videlur; quod monstratu haud
difücile est. Parvi certe, sine magnis, secundum
Sophoclem, fortem turrim ereare possunt. Quod
enim exiguum est, & parvis in altitudinem erigi
valet, Parvis enim ut fortiter consistant, non mi-

nus ac gubernatoribus ac nautis expedit, ut mu-

ταῦτα φρονεῖν xai χαίρειν τοῖς ἴσοις * οὕτω δ᾽ εὔνους
τοῖς ἄρχουσιν εἶναι, ὡς μὴ μόνον πάντ᾽ aüiviq τὸν
ἅπαντα χρόνον εἶχειν, xal μετὰ τοὺς νόμους xal αὐ -
τοὺς νόμους ἡγεῖσθαι, καὶ στέργειν καθάπαξ καὶ
τιμᾷν τὰ γιγνόμενα " ἀλλὰ xai τὴν ψυχὴν ἂν Omni
αὐτῶν, εἰ ὀεήσῃ, προέσθαι, ὀφείλοντας μὲν τούτοις
ταυτηνὶ τὴν φορὰν τῆς συνεχοὺς εἵνεχ᾽ αὐτῶν ἀγρυ-
πνίας καὶ τῶν φροντίδων, xal τοῦ πάντα πόνον xa:
κίνδυνον ἑκάστοθ᾽ ὑπὲρ τούτων αἱρεῖσθαι, διὰ τὸ τῆς
ἀρχῆς ἠναγχάσθαι χωρὶς δὲ τούτου, τὸ περὶ τοὺς
κρατοῦντας οὑτωσὶ διαχεῖσθαι xal ταύτῃ παρεσχευ-
ἄσθαι, οὐχ ὑπὲρ ἐχείνων μάλλον fj ὑπὲρ σφῶν αὐὖ-
τῶν ἐστι παρεσχευάσθα!, εἵπερ ἐχείνων εὖ πρατ-
τόντων, xai αὐτοὺς εὖ πράττειν ἀνάγχη. Θεόπομπος
γοῦν ὁ Λαχεδαμονίων βατιλεὺς πρὸς τὸν εἰπόντα
σώζεσθαι τὴν Σπάρτην διὰ τοὺς χρατοῦντας ἄρχι-
χοὺς ὄντας, μᾶλλον ἔφη διὰ τοὺς πολλοὺς πειθαρχι-
χοὺς ὄντας. Κοινῇ μὲν οὖν αἱ πόλεις οὕτως ἔχόντων,
ἰδίᾳ δὲ xxv τῷ πολιτεύεσθχι, πῶς ; Μήθ᾽ οἱ mpo2-
χεῖν λαχόντες ὑπερφρονείτωσαν τῶν πολλῶν καὶ τῆς
ἐλασσουμένης μερίδος, ὡς μὴ μόνον ἐν ἀνδραπόδων
μοίρᾳ τούτοις χεχρῆσθαι xal ποιεῖν ὅταν βούλωνται
χκαχῶς,͵ ἀλλὰ xai σφίσιν αὐτοῖς διὰ τὸ σχῆμα καὶ τὸ
συγχεχωρηχέναι τῆς τύχης προσήχειν ἡγεῖσθαι τὰ
τοιαῦτα μάλισθ᾽ ὑδρίζειν χαὶ μαίνεσθαι, ἐχείνοις δ᾽
ὑπεπτηχέναι xai τρέμειν, xai μηδ᾽ ἃ πάσχουσιν λέ-
γειν ὑπὸ δέους ἐξεῖναι, μήτ᾽ αὖ οἱ πολλοὶ πρὸς τοὺς
ὑπερέχόντας οὑτωσὶ διαχείσθων, ὡς ὑπὸ βασχα-
νίας καὶ φθόνου τούτοις ἀπεχθάνεσθαι χαὶ μισεῖν,
πρὸς διαθολὰς xai στάσεις ἔσθ᾽ ὅτε χωρεῖν δέον,
τοὺς μὲν τῶν ὑπαρχόντων ἔχείνοις ξυγχαίρειν καὶ
συνεύχεσθαι τὰ βελτίω, ἐκείνους δ᾽ αὖθις ἐν ἅπαντι
τῷ χρείας ἱσταμένῳ, τούτοις ξυμπρόττειν, καὶ χεῖρα
σώζουσαν ὑπερίσχειν, xai συνόλως ὡς οἰκείων xai
μάλ᾽ αὐτοῖς προσηχόντων ἀντέχεσθαι xal φροντίζειν.
γ΄. Ἐπὶ γὰρ τοῦτ᾽ οἴμαι xal πόλεις tTova αρχὰς
ᾧχησαν ἄνθρωποι, xal τείχη περιεδάλοντο xal προὐ-
ὄλλοντο, xal μετ᾽ ἀλλήλων ἐξίωσαν εἶναι, ἐφ᾽ ᾧ μὴ
τόπῳ μᾶλλον ἢ γνώμη Loveivat, xal ὅλως ἣν 0:2
πάντων παντάπασιν εἶναι. Πῶς οὖν οὐχ ἅτοπον τοὺς
μὲν πρόσθεν ἐφ᾽ ᾧ μετ᾽ ἀλλήλων εἶνα! πόλεις ἐξευ-
pziv xai τεχνήσασθαι, τοὺς δὲ νυνὶ πόλεις οἰχοῦν-
τας, οὐ Oi' αὐτὸ τοῦτο xai τοῖς λογισμοῖς Ev εἶναι,
ἀλλ’ οὕτω χωρὶς εἶναι ταῖς γνώμαις, ὥσπερ ἂν εἰ
καὶ τῷ χώρῳ διίσταντο; θαυμάζω δ᾽ εἰ τοὺς μὲν
χοινοὺς ἅλας ὑπὲρ τοῦ ταυτὰ τουλοιποῦ φρυνεῖν ai-
δεῖσθαι φήσομεν γοῖναι, τὸ δὲ τὴν αὐτὴν πόλιν οι-
χεῖν πρὸς τὸ ταυτὸ τοῦτο παρασχευάζειν ἔλαττον
ἔχειν τουτωνὶ νομιοῦμεν, τουσοῦτον ἀναγχαιότερον
ὃν, ὅσον αἱ μὲν τῶν χοινῶν εἵνεχ’ ἁλῶν, xal τοῦ
μετ᾽ ἀλλήλων ἡμᾶς εἶνα!, γεγόνασι δήπου t0xat20-
χὰς, κοινοὺς δὲ ἅλας οὐδηστινοσοῦν ποτε τούτων
ἡ γησαμένους οὐδ᾽ ἂν εἷς ἐπιδείξαι. Χωρὶς δὲ τούτων
σμικροὶ μεγάλων χωρὶς, κατὰ Σοφοχλέα, σφαλερὸν
πύργου ἑῦμα πέλονται * μετὰ γὰρ μεγάλων βαιὸς
ἄριστ᾽ ἂν χαὶ μέγας ὀρθοῖθ’ ὑπὸ σμικροτέρων. Ti;
Ὑὰρ ἐκχτέρων συντελείας καὶ τοῦ συναίρεσθαι δεῖ
πάντως ἑκατέροις οὐδὲν ἧττον ἢ κυδερνήτῃ xai ναύ-

501

ORATIO DE SUBDITORUM OFFICIIS.

$02

ταις τοῦ παρ᾽ ἀλλήλων συνασπισμοῦ. Τὸ δὲ στασιά- A tuo subsidio se invicem adjuvent. Sin bello ac

Cstv xat πολεμεῖν πρὸς ἀλλήλους, xal μὴ ταῦθα διὰ
πάντων γιγνώτσγοντας εἶνα!, ἀλλὰ διεστῶτας ταῖς
Ὑκχύμαις, ἡλίκον καὶ τούτοις χἀχείνοις τὸν ὄλεθρον
ἴσχει" xai τοσοῦτον τουτοισὶ μᾶλλον fj "xelvotc, ὅσον
πλοίου διαφθαρέντος, utxox τις ἡ βλάδη πόλεως
δὲ ταυτὸ τοῦτο παθούσης τοσοῦτο μείζων, ὅσον χαὶ
πόλις νεώς * εἰ δὲ uev! ἀλλήλων vato οὕτως ἀλλήλοις
εἰσὶν ὡς ἀληθῶς ἐν χαιρῷ, τί δεῖ τούτους διαστάν-
τας νομίζειν, καὶ μὴν εἰ μὴ διὰ τὸ τὴν ὁμόνοιαν
κάλλιστον χαὶ λυσιτελέστατον τοῖς χρωμένοις εἶναι
xxi πάσης εὐδαιμονίας ὑπόθεσιν ; τῆς γοῦν ὑπὲρ
σφῶν αὐτῶν εἵνεχ’ ἀσφαλείας, xai τοῦ γ᾽ ἔχειν εἰς
ἅπαν χαλῶς, συνἀγωνίζοιντ᾽ ἄν εἰκότως ἀλλήλοις.
Ἕτι νῦν τοι εἴ τις ἔροιτ᾽ αὐτοὺς, πότερον εὖ πράσ-
σεῖν fj δυστυχεῖν αἱροῦνται, εἰ μὲν δυστυχεῖν, οὐδὲ
σηυμφρονήσουσιν " εἰ δὲ τοῦ πράσσειν χαλῶς λόγος
αὐτοῖς͵ xx! τοῦ συμφρονεῖν ποιήσονται λόγον * οὐχ-
οὖν ἐξανάγκης, εἰ μὲν οὐ συμφρονήσουσι, δυστυ-
χήσουσιν, El δὲ δυστυχεῖν οὐχ ἀνέξονται, συμφ2ο-
νήσουσι * συμφρονήσαντες δὲ ὡς εἰχὸς, xal μία ταύτῃ
γεγονότες φρατοία, ὡς ἐν τῷ κατ᾽ ἄμφω τῆς τύχης
ἐν ἑχάτεροι xal βουλεύεσθαι xai φρονεῖν xal ὁπὲρ
ἀλλήλων καὶ ὑπὲρ σφῶν αὐτῶν διαχεῖσθαι, αὐτοί τε
ἐν τῷ τῶν πραγμάτων ἀσφαλεῖ χαὶ χαλλίστῳ τὸν
ἅπαντα βιώσοντα χρόνον, τῇ τε πόλει παντοδαπῶν
ἀγαθῶν καθάπαξ ἔσται φορά" τὰ μὲν ἄφθονα καὶ
ὑπὲρ τὴν χρείαν χαὶ πᾶσαν παρελαύνοντα προσδο-
κίαν διὰ τὴν τῶν ἐνοιχούντων ὁμόνοιαν xal φιλαν--
θρωπίαν τοῦ τῶν ὅλων χορηγοῦντος Θεοῦ" τῶν δ᾽
ἑκασταχόθεν τῆς οἰκουμένης καὶ χατὰ γῆν xal χατὰ
θάλατταν εἰσχομιζομένων, ὡς μηδὲ ἐνδείν ὧν πό-
λεσι μάλιστα δεῖ.

δ΄, Ὥσπερ δὲ τὴν πόλιν πᾶσαν εἰς ἐπιφανεῖς τε
xai πολλοὺς διαιροῦντες, οὐχ ἀξιοῦμεν ἡντινοῦν βα-
cxxvlav fj θράσος ἑκατέροις παρ᾽ ἑκατέρων ὑπχο-
χειν, ἀλλ᾽ ἐξίσης ἑκατέρους εὐνοεῖν ἑχατέροις χατὰ
τὸ ἑξὸν ἑκατέροις, οὕτω ταύτῃ γε πάλιν πολλοῦ τινος
ἄξιον εἶναί φαμεν γαὶ πρὸς Θεοῦ xai πρὸς ἀνθρώ-
πων ἐν τῷ κχαλλίστῳ μάλιστα κεῖσθαι, μὴ μόνον
τὴν τῶν ξένων ὑποδοχὴν xai φιλανθρωπίαν, xal τὸ
τούτους οἰκείως εὖ μάλα προσίεσθαι καὶ κεχρῆσθαι,
ἀλλὰ καὶ τὸ τοὺς ἀπόρους τῶν πολιτῶν xxi πιε:ζο-
μένους ἐνδείᾳ, πλείστης ὅσης ὑπὸ τῶν εὐπόρων
ἀξιοῦαϑαι προνοίας " xal ὧν αὐτοὺς μὲν τυγχάνειν
ἐχρῆν ἐξανάγχης, ἐκείνους δ’ εὖ μάλα χορηγοὺς κα-

Β

insidiis se persequuntur et contrariis opinionibus
certant, ulrisque damna inferuntur, atque uni
majora quam alteri, in quantum navis naufraga
minus damni capere potest quam urbs propter
magnitudinem et sanctuarium. Quod si omnes be-
nigna mente inter se vivunt, discordia certe pror-
sus abest, et concordia omnis felicitatis origo ac
fons habenda erit, ita tamen ut de securitate mu-
tua omni jure inter se certent. Si quis autem eos
interroget, si beate aut infeliciter vivere malint,
et responderint, misere, non concordes erunt; si
autem, feliciter, unanimiter responsum ab iis eril,
et si infelices sunt, non per necessitatem sunt
Sed ubi miseriam perpeti nolunt, concordes erunt,
et sic fraternitatis vinculo uniti in utraque fortuna,
et de se οἱ mutuo eadem consilia et proposita in
medium ferent, et in rerum discrimine infausto
utin secundis rebus omne tempus ila vivent αἱ
reipublice optima quoque offerant. Hino rerum
abundantia divitie plusquam juste ex incolarum
humanitate, Deo dante, manabunt, et rerum ques
undique terrarum in magnas urbes comportari
solent, summa copia erit.

4. Sicut porro civitatem in proceres et multitu-
dinem dividentes nolumus ab alterutra classe al-
teri male fleri, imo volumus ut benevolentia utrin-
que dominetur, sic hoo quoque loco conditionem
divinam ac humanam faustissimam esse precamur,
atque ita ut egeni et inopes civium a divitibus
quam maximo Juventur, et bonorum communione
per familias et sodalitia eque fruantur. Utriusque
enim fortune exemplaria urbs prebet, et qui bene
facit non magnanimus est, sed eimpliciter humanus
erga cognatos ao fratres. Cum enim vites vicissi-

Ossrdvat* μάλιστα μὲν διὰ τὸ ξυγγενὲς καὶ οἴκεῖον. [) (ndineg Buripi instar ultro citroque volvantur, et

Τῆς γὰρ αὐτῆς ἀμφότεροι πόλεως" ὡς μηδὲ μεγα-
λοψυχίαν ταύτην εἶναι μᾶλλον εἰχάζειν ἢ χάριν
πρὸς τοὺς οἰκείους ἐχτινομένην ἔπειτα xal διὰ
τὰς τῆς τύχης ὑφάλους xal τὸν πολὺν Εὔριπον, στρο-
δύλου δίκην ἄνω xal χάτω τὸν βίον χυχώσης, xa:
οὕτω παιζούσης τἀνθρώπινα, ὡς τοὺς αὐτοὺς νῦν
μὲν μαχαρίους, νῦν δὲ τρισαθλίους παρασχευάζειν,
χατὰ τοὺς τῶν διχαστῶν δωροδόχους 7j βούλοντα τὰς
ψήφους τιθέντας. Εἰ δ᾽ ἀληθῆ ταῦτα, ὥσπερ οὖν
ἀληθῆ, xai οὐχ εἰσάπαν εὐτυχοῦντες dj δυστυχοῦν -
τες ἡμεῖς, ἀσχέτοις δὲ στροφαῖς xai περιφοραῖς τῶν
πραγμάτων νῦν μὲν τῇδε, νῦν δ᾽ ἐχεῖσε χωροῦμεν,

sio res humanas ludibrii loco versant, videmus
quod qui modo fortunati fuere, mox summa
erumna jactantur, corruptis judicibus qua libet,
latrunculum ponentibus. Que si vera sunt (et uti-
que suni); si nos non prorsus feliees aut plane
infelices ivenimur ; si variis rerum rotationibus
loca permutamus, et nusquam stabiles vivimus,
equum est ut quoscunque in egestate et angustiis
rerum viventes videmus ex animo doleamus, oon-

503

! THEODULI MONACHI

504

solemur et adjuvemus, fortuns nostre participes A οὐ τοῦτο μᾶλλον ὄντες ἢ ᾿χεῖνο, μᾶλλον δὲ οὐδέτερον

reddendo. Si enim tempus fuit quo que nunc ha-
bemus, acquirere oportuit, patet quod que in prin-
cipio non possidebamus, nec in smternum possi-
debimus, sed casu aliquo fatali ante mortem om-
nibus denudabimur, et quod sepe post mortem
. jn hominum minime gratorum possessionem trans-
ire inviti videmus. Extreme igitur esset stultitie
cedere nolle ea que non semper possidere possu-
mus ei que interdum ad nos revertuntur. 8i enim
erga egenos misericordes sumusg, apud omnes gol-
riam et laudem adipiscemur et fructum per secula
percipiemus, imo Deum ipsum creditorem habe-
bimus, idque cum majori, quam quis crediderit,
usura. Si autem eorum que pro aliis facimus, fru-
etum recipimus, imo pro parvis beneflciis magna
redduntur, clam nobis ipsis melius facimus quam
celeris, el beneficos eos in nosmet constituimus
magis quam in seipsos, unde fit ut illi majorem no-
bis, quam nos Deo, gratiam profiteantur, quia
quod ipsis & nobis suppeditatur, nobis a Deo ve-
nit, et nos eorum que damus, usuram capere spe-
ramus justo majorem, dum que damus non bene-
volentie effectus est, sed necessaria restitutio. Si
enim ea 4 iis beneficiorum tilulo suppeditamus,
& Deo veniunt, siquidem fratres sumus et amico-
rum, ut in proverbio est, omnia communia esse
debent, jam patet quod que nos iis damus non
nostrum, sed ipsorum est, et quod si dona nostra
recipiunt, non nostra, sed propria recipiunt. Illud
insuper dicam quod, cum homines sumus et nomi-
pnamur, eadem omnes natura excitati idem et me-
ditamur ao faoimus; et quod sola fortuna nos
distinguit que alios magnos, alios parvos divites-
que constituit, dum alii plane contrarium obtin-
gunt. Quod si iis que bene mereri videntur, bene
facimus, nobis ipsis bene facimus; si vero quibus-

dam aliis eadem beneficia recusamus, nos ipsos D

ignoramus nature leges transgrediendo et servi-
tutem subeuntes homine non dignam. Quare ne
naturam vitiare videamur, semper bene facere ni-
tamur, hoc enim nature convenienter vivere et
humanitatem exercere est. Quare si homines cha-
ritate dignos huniane tractatis et bona vestra cum
iis communicatis, Dei amore digni estimabimini ;
sin minus, e contra rudes ac inhumani et prodito-
res 6886 censebimini humane societatis, Hinc
optima malorum loco eligite, et humanitatis

τούτων, ἐπειδὴ xai πρὸς ἄμφω χωροῦμεν, xal οὐδα-
μοῦ δυνάμεθα στῆναι, δίχαιοι πάντες ἐσμὲν διὰ
πάντα ταῦτα, οὺς ἂν ἑκάστοθ᾽ ὁρῶμεν ἐν σπάνει χα-
θεστῶτας τοῦ βίου xai πενίᾳ συζῶντας, καὶ οἷς οὐχ
ἔδει ταλαιπωροῦντας, τούτοις συμπονεῖν καὶ συναλ-
γεῖν καὶ συνάχεσθαι, xai πᾶσιν οἷς ἔξεστίν ἐπιχου -
φίζειν καὶ παραμυθεῖσθαι σφίσι τὰ δυσχερῆ, καὶ
ὅλως χοινωνοὺς ποιεῖσθαι τῶν εἴτ᾽ ὄντων βούλει λέ-
γεῖν εἴτ᾽ οὐκ ὄντων ἡμῖν. Εἰ γὰρ ἃ νῦν ἔχομεν,
ταῦτ᾽ οὐχ ἔχοντες ἐχτησάμεθα, εὔδηλον ὡς ἐπειδὴ,
τὴν ἀρχὴν οὐχ ἔχοντες ἐχτησάμεθα, οὐδὲ χτησάμε-
νοι χαθέξομεν ἐσαεὶ, ἀλλ᾽ ἔτι πρὶν ἀπηλλάχθαι τοῦ
βίου τούτων ἐχπεσούμεθα τύχῃ τινὶ, οἵα πολλὰ γί-
νεται, ἢ τετελευτηχότες, καὶ οἷς ἔστιν ὅτ᾽ οὐ βου-

B λόμεθχ, ταῦτ᾽ ἐξανάγχης ἐάσομεν χρῆσθαι. Ἐσχα-

τῆς οὖν ἂν εἴη παραπληξίας, μὴ ταῦτ᾽ ἐθέλειν
ἑτοίμως προΐεσθαι, ἃ κατέχοντες μὲν οὐκ εἰσάπαν
χαθέξομεν " προϊέμενοι δὲ, οὐκ ἔστιν ὅτε οὐχ ἕξο-
μὲν * τὸ γὰρ πρὸς τοὺς οὐχ ἔχοντας μεγαλοψυχίᾳ κε-
γρῆσθαι, xai πάντ᾽ αὐτοῖς ἐπαρκεῖν, τοσοῦτον ἴσχει
παρὰ πάντων ἐν τῷ τοῦ καλοῦ καὶ διχαίου λόγῳ τὸ
συγχεχωρηχὸς, ὡς οὐχ ὅσον tiq αἰῶνας αἰώνων πα-
ραπέμπειν τὸ χέρδος, ἀλλὰ xai τὸν τῶν ὅλων Θεὸν
ὑπόχρεων ἡμῖν χαθεστάναι μετὰ μείζονος ἤ τις ἂν
εἰχάσαι παρασχευῆς ἐχτιννύντα. Et δ᾽ ὧν εἰς αὐτοὺς
εἵνεκα δρῶμεν, ταυτὶ χομιζόμεθα, καὶ διὰ τοῦ μι-
χρὰ ἅττα διδόναι, τὰ πάντων μέγιστ᾽ αὐτοὶ, καὶ ὧν
οὐκ ἂν εὔξαιτό τις καλλίω, λανθάνομεν ἡμᾶς αὐτοὺς
μᾶλλον εὖ ποιοῦντες ἢ τουτουσὶ * xai πλεὸον ἡμεῖς

( ἀπέχοντες, fj οὗτοι νῦν παρ’ ἡμῶν ἔχουσι" καὶ οἷς

ἐπανορθοῦσθαι τὴν σφῶν ἀπορίαν οἰόμεθα δεῖν, θαυ-
μαστούς τινὰς τούτους ἡμῖν αὐτοῖς εὐεργέτας πα-
ρασχ:υάζοντες τοῦ λοιποῦ" ὡς μὴ μόνον ἐντεῦθεν,
ἀλλὰ καὶ κατ᾽ αὐτό γε xai μάλιστα τοῦτο μὴ τοϑαυ-
τὴν ἡμῖν χάριν αὐτοὺς ἴσχειν ἢ ἡμᾶς τῷ Θεῷ * c:
ἃ παρ᾽ ἡμῶν ἔστ᾽ αὐτοῖς, τούτων ἠμῖν ὄντων παρὰ
Θεοῦ, ἔπειθ᾽ ἡμεῖς τἀχείνου διδόντες, μισθοὺς ὑπερ-
φυεῖς κομίζεσθαι βουλόμεθα τούτων ἄλλως τε χαὶ
τὰ παρ᾽ ἡμῶν πρὸς αὐτοὺς οὐ δόσις τις μεγαλόψυ-
χος, ἀλλ᾽ ἀπόδοσίς ἐστιν ἐξανάγχης. Εἰ γὰρ δ ὧν
αὐτοὺς εὖ ποιοῦμεν, πάντ᾽ ἔστι ταῦτα Θεοῦ, ἐπειδὴ
xat' αὐτὸν τοῦτον xal ἀδελφοὶ, κοινὰ δὲ τὰ τῶν φί-
λων ἢ παροιμία νομοθετεῖ, δείκνυται δήπου σαφῶς,
ὡς οὔθ᾽ ἡμεῖς ἃ σφίσι διδόαμεν ἡμέτερ᾽ ἐστὶν, ἀλλ᾽
αὐτῶν, οὔθ᾽ ὅταν οὔτοι ταῦτα λαμδάνωσιν, ἣμέτερι
λαμδάνουσι δήπου, ἀλλὰ τὰ σφέτερ᾽ αὐτῶν εἰκότως
ἀπολαμδάνουσι. Παρὰ πάντα δὲ ταῦτα ἐκεῖνο λέγω,
ὡς 7j μὲν πεφύχαμεν ἄνθρωποι χεὶ τούτῳ χαλού-
μεθα τῷ προσρήμχατι, ἕν πάντες ἐσμὲν, καὶ φύσιν
ἔχομεν ταυτὰ πάντες xal διανοεῖσθαι xai πράσσειν᾽"
τῷ τύχῃ δὲ καὶ τῇ τῆς τύχης φορᾷ διαφέρειν ἀλλή-
λων δοχοῦμεν, ὡς τοὺς μὲν μείζους, τοὺς δ᾽ ἐλέσ-
σους, XXi τοὺς μὲν εὐπόρους, τοὺς δ᾽ εἶναι πᾶν τοὺὐν-
αντίον. Οὐχοῦν οἷς μὲν τοὺς εὖ παθεῖν δεομένους
εὖ ποιεῖν οἰόμεθα δεῖν, ἡμᾶς αὐτοὺς ὡς εἰπεῖν εὖ
ποιοῦμεν, τῷ κατὰ φύσιν χωρεῖν οἷς δ᾽ οὐ τοῦτο
ποιοῦμεν, ἡμᾶς αὐτοὺς ἀγνοοῦμεν, τοὺς τῆς φύσεως

παρχθαίνοντες νόμους . καὶ τύχῃ δουλεύοντες pa

$05

ORATIO DE SUBDITORUM OFFICIIS.

506

λον δευλείαν αἰσχίστην xai οὐχ ἀνθρωποις προσή- À famam aspirate, et sic ἃ nemine vituperabi-

χουσαν * ὥστ᾽ εἰ μὴ ὧν εἴνεχα προὔφην, τοῦ γοῦν
μὴ τῆς φύσεως ἀλιτηρίους εἴνεκα δόξαι, εἴπερ τι
τῶν πάντων εὖ ποιεῖν σπουδαστέον, ἅτε ὃν xatà φύ-
σιν, xai ἀνθρώπῳ μάλα πρὸς τρόπου. Εἰ τοίνυν τοὺς
μὲν τῆς γιγνομένης ἀξιοῦντες προνοίας, χαὶ χοινω-
νοὺς ποιοῦντες ὄντων, θαυμαστοί τινες ἔσεσθε καὶ
θεοφιλεῖς, ἐὰν δὲ μὴ, πᾶν τοὐναντίον ὡμοὶ xal ἀπη-
νεῖς xai τοῦ χατὰ φύσιν προδόται δόξετ᾽ εἶναι τοῖς
πᾶσιν, εὖ φρονούντων ἂν εἴη τὰ βέλτιστα πρὸ τῶν
φαυλοτάτων αἱρεῖσθαι, xal φιλανθρώπους μᾶλλον
xal ἀχούειν xal εἶναι. fj τοῖς ἐχθίστοις ἐνέχεσθαι
«vtov προσρήμασιν.

ε΄. Οὐ μὴν ἀλλὰ χἀχεῖνο μάλιστα σχοπεῖσθαι προσ-
ἕκει, ὅπως μὴ τοὺς ἄλλους εὖ ποιοῦντες ὑμῶν αὐὖ-
τῶν ἀμελῆτε, καὶ τὰς ἑτέρων ἰώμενοι ξυμφορὰς,
πονήρως ἐν oic οὐχ ἐχρῆν ἔχητ᾽ aütol* ἀλλὰ μετὰ
τούτων xai ὑμᾶς αὐτοὺς δι’ ἀρετῆς εὖ ποιῆτε χτλο-
χαγαθίᾳ συζῶντες καὶ τρόποις χρηστεῖς, τὸ μόνον
ὡς ἁληθῶς εὔδαιμον καὶ ἡμῖν ξυγγενές * ὃ τὴν ἀργὴν
γεγονότες, καὶ τοῦτ᾽ αὐτὸ πεφυχῦτες, ἐπειδὴ τὴν
εὐχληρίαν ταύτην τῆς φύσεως ὑπὸ τοῦ τῆς γνώμης
ἀπωλέσαμεν νεωτερισμοῦ, xai τῆς θαυμαστῆς ἐξέστη-
μεν ὑποθέσεως, φρονήσαντες ὑπὲρ ὃ δεῖ φρονεῖν,
χαὶ τὰς ἐπιστολὰς παρίδόντες τὰς θείας γεγόναμεν
ὃ μὴ γενέσθαι μᾶλλον εἴχε λόγον " fj γενομένους, ob-
τως ἀθλίως x&l ταλαιπώρως ζῇν, ὡς μὴ μόνον
φθορᾷ καὶ πάθεσιν ὑποχεῖσθαι, ἀλλὰ χαὶ ταῖς αἷ-
σχίσταις τῶν ἐπιθυμιῶν ἀνδραπόδων δίχην εἴχειν
αἰσχρῶς " καὶ μάλιστ᾽ ὅταν τῇ γῇ τε xal ταῖς τῆς
γῆς ἔπῳδαϊς τε xal φίλτροις καταγοητευθῶμεν χα-
θάπαξ, ὡς μηδ᾽ ἀνανεύειν δύνασθαι, γεγονότως ἄνω-
θεν. ἵν᾽ οὖν ὥσπερ ἐπὶ τὸ παρὰ φύσιν ἐκ τοῦ χατὰ
φύσιν ἀχρασίᾳ προήχθημεν φύσεως, οὕτως ἀπὸ τοῦ
παρὰ φύσιν ἐπὶ τὸ κατὰ φύσιν ἐπανήχωμεν αὖθις,
ἀρετὴν σπουδαστέον ἂν εἴη διὰ βίου παντός. Οὐ γὰρ
νῦν μὲν, νῦν ὃ᾽ οὔ" ἀλλ᾽ ἀεὶ καὶ παρὰ πάντα δήπου
τὸν χρόνον χρηστοὺς ἡμᾶς εἶναι δεῖ, καὶ δικαίους
xai σώφρονας xai πᾶσιν ὡς εἰπεῖν τοῖς γιγνομένοις
κομῶντας ᾿ ἀφ᾽ ὧν οὐχ εὐδοχιμεῖν μόνον xal ζηλοῦ-
σθαι περίεστιν" οὐδὲν γὰρ μαχαριώτερον ἀρετῇς
xai τοῦ κατ᾽ αὐτὴν πολιτεύειν, ἀλλὰ xai τυγχάνειν
ἑσάπαν εὐμενοῦς τοῦ Θεοῦ, Ei γὰρ ὁ φαῦλα πράσ-
σων ἀπήχθηται παντάπασι τῷ Θεῷ, ὁ τρόπων εὖ
ἥκων καὶ μετὰ τοῦ γιγνομένου ζῇν ἀξιῶν, ἑναῖρος
οὗτος πάντως xxi φίλος Θεῷ * εἴπερ ὁ μὲν οὐσίᾳ
πέφυχεν ὑπερούσιος ἀρετῆς xai ἀγαθὸν ὑπερπλῆρες,
xai πάνθ᾽ ὁμοῦ τὰ βέλτιστα φάναι ὁ δ᾽ οἷς ἀντὶ
πάντων ποιεῖται Θεὸν, περὶ πλείονος πάντων ἔστι
θεῷ, Ταυτὶ μὲν οὖν εἰ κατὰ νοῦν στρέφοιτ᾽ ἀεὶ,
χαὶ προσέτι τὸ μέλλον χαὶ τὴν τοῦ μέλλοντος δέξαν
ἀποσκοποῦντες, προθυμήσεσθ᾽ εὖ - τοὺς μὲν τῷ πρὸς
ἃ δέονται συναίρεσθαι σφίσιν, ὑμεῖς δὲ τὸν ἐξ ἀρε-
τῆς περικείμενοι χόσμον, καὶ τὸ βέλτιστοι διὰ πάν-
των xai ἀχούὔειν xal εἶναι.

ς΄. Ἐπεὶ δὲ οὐχ ὅσον τοῦ xa0' ἡμᾶς βίου θαυμα-
στον τε xa! μέγιστον πόρον, ἀλλὰ xal σύστασιν
ἀχριδῇ καὶ olóv τινα τῆς πολιτείας στοιχεῖα τέχνας
xai ἐπιστήπας ἅπαντες ἴσμεν, πολλαὶ δὲ αὗται xal

mini.

5, Illud quoque presertim agendum est ne dum
aliis bene facis, teipsum negligas, et dum aliorum

B infortuniis remederis, ipse pessime te habeas. Sed

vie tute bonisque moribus, qui soli beatum ac nobi-
Jem constituunt hominem, liberaliter educatum,
felicitatis vie insistite. Ex quo autem hoo nature
privilegium indolanti& nostra amisimus et probi-
tatis semitam ex oculis perdidimus, altiores jam
spiritus sumere ccpimus, et mandatis divinis spre-
tis ex vite instituto quod sequi debebamus, exces-
simus ; unde factum est ut in miseram vivendi
conditionem detrusi non tantum pravis animi af-
fectibus succumbamus, sed servorum villum instar
fedis libidinibus serviamus, idque presertim ubi
terrestribus incantamentia circumventi nostri com-
potes esse cessavimus. Ut igitur, quemadmodum
nature leges non observantes turpiter lapsi sumus,
nuno quidem resurgamus, virtutem indesinenter
ducem sequamur, et omni tempore nos probos,
honestos justosque prebeamus, remotos a superbia
ao zelo; nihil enim beatius virtute et vita integra
et favore apud Deum. 8i enim homo scelestus Dei
odium incurrit, is qui bene cordatus equi boni-
que facit res presentes, summo Dei favore fruitur,
bonis terre ac virtutis muneribus cumulatus.
Qui autem Deum ante omnia ponit, plurimi a Deo
estimatur. Quod si hac in mente revolvitis οἱ fu-

D turi temporis glorie memineritis, animi fortitudo

augebitur. Dum enim ceteris exemplum imitan-
dum proponitis, ipsi virlutum corona redimiti,
qui summis laudibus efferamini vere digni eritis.

6. Quandoquidem omnia que ad vite institutum
honestum conducunt, id est administrationis in-
strumenta, artes ac scientiam, quantum satis eet,
possidemus, id quoque sentio quod nemo civium

501

THEODULI MONACHI

$08

vol minorum gentium in artibus rudem esse aul A παντοῖαι xa! πρὸς πᾶσαν ἥντινα δήποτε χρείαν παν-

indolentie succumbere poterit, imo pro certo ha-
beo unumquemque portionis saltem istorum bono-
rum participem esse, indeque et sibi et ceteris
commoda plurima reportaturos esse, et pro sua
parte quantum: decet pro patria libenter facturos
esse ; nec tantum industriam ostenlandi gratia ;
imo probi et patrie studiosi suarumque rerum
providi esse debebunt, et que ad victum et cultum
pertinent comparare, ne ad furtum rapinamque et
sacrilegia descendant el verecundiam deponant et
parjuriis utantur, postremo ad seditionem recur-
rant. Quod metuens Periapder, Cypseli fllius, Co-

rinthiorum rex, noluit servos a civibus acquiri, et B

impedivit ne nil agentes in foro sederent, imo pre-
cepit ut omnes negotio alicui incumberent, ne per
otium rerum novandarum eupidi forent. Constat
enim quosdam ejus generis viros patriam hostibus
tradidisse et, contra leges, possima queque exco-
gitasse et perfecisse.

7.Si porro honor artibus habitus civitati non
parum prodest, et earum comtemptus clare punitur
in iis eximia diligentia est ponenda, et publice
utilitatis omnis habenda ratio οἱ presertim sapien-
tie. Hec enim adeo preeminet, tanti emstimatur,
ut apud omnes res precipua habeatur, quippe que
sui cultores felices reddit, ad meliora semper pro-
vehit, qua nihil homine dignius, nihil magis ho-
norandum, que est in officiis satisfaciendo dux
atque cooperatrix. Nam optima queque sectari,
meditari ac facere, modum in omnibus tenere,
optimis quibuscunque placere velle et Platonis le-
gem sequi quid sit quod semper est, idque sine
proereatione, aut quid procreatum quidem, exsi-
stentiam vero non habet, veritatem cirea omnia
"ipersecutari et Dei sanctitatem imitari: heo est
' quam nos perfeoctissimam appellamus virtutem :
heec est vere sapientia, ratio et intelligentia. Quod si
virtutem honorandam 6sse ducimus maximique
faciendam, quippe que nos maxime ad Deum ele-
val, quo pacto sapientiam non magis estimandam
putabimus, ex qua illa pendet ἢ Ideiroo si virtutis

τάπασιν ἡμῖν ἀποχρῶσαι, τῶν χαλλίστων xai λυσι-
τελεστάτων νομίζω μηδοντινοῦν τῶν πολιτῶν χαὶ
τῶν μιχρῶν ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς τέχνης ἄμοιρον si-
ναι, μηδ᾽ ἔξω πίπτειν τοῦ χχταλόγου, μηδ᾽ ἀργῶς
ἴσχειν ἐν τούτοις͵ ἀλλ᾽ ἕχαστον ὡς προσῆκε xal πάν--
τας ἐν μέρει συντελεῖς ὡς μάλιστ᾽ εἶναι τά γε τοι-
auta, ὡς ἂν ἐντεῦθεν εὐποροῦντες χρημάτων, καὶ
πλεῖστον ἀποφερόμενοι χέρδος, οὐχ ὅσον σφίσιν αὖ-
τοῖς, ἀλλὰ xal τοῖς ἄλλοις ἐπαρκεῖν, οἵοί τε ὦσι, κάν
ταῖς δημοσίαις εἰσφορεῖν, εἰσφέρειν εὖ μάλα καὶ κα-
ταδἄλλειν ἑτοίμως καὶ μὴ πρὸς ἀναδολὰς fj σκήψεις
χωρεῖν, xxi τἄλλα πράττειν ὧν τοὺς τοιούτους εἴκός,
Οὐ μὴν oic γε τεχνῶν ἥκιστα μέλῃ, τὰ τοιαῦτα δύ-
νανται πράττειν, οὐδὲ διὰ τὴν ἐν τούτοις νωθείαν
ταῦτ᾽ ἐνδεδεῖχθαι, οὐδ΄ ἐγγύς ᾿ πόθεν ; πολλοῦ γε
δεῖ ἀλλὰ τοσοῦτο δέουσι καλοὶ χἀγαθοί τινες εἶναι,
καὶ λυσιτελοῦντες τῇ τε πόλει χαὶ σφίσιν αὐτοῖς, ὡς
ὑπὸ τῆς ἄγαν ἀπορίας καὶ τοῦ μὴ δύνασθαι τὰ πρὸς
βίον σφίσιν αὐτοῖς ὀθενδηποτοῦν πεπορίσθαι, ἐφ’ ἃ μὴ
θέμις προῆχθαι, ἀναισχυντοῦντες, ἐπιορκοῦντες, πο-
νηρευόμενοι " καὶ νῦν μὲν λωποδυτοῦντες, totyouq δι-
ορύττοντες, τὰ τῶν ἄλλων ἅρπαζοντες, νῦν δ᾽ ἱερο-
συλοῦντες, xal, ὃ μέγιστον, στάσεις ἐγείροντες " ὃ xai
Περίανδρος ὁ Κυψέλου Κορινθίων βασιλεὺς δεδιὼς
οὔτε τοὺς πολίτας εἴα δούλους δήποτε χτᾶσθαι, οὔτ᾽
ἐπ᾿ ἀγοραῖς ὅλως χαθῆσθαι μηδὲν πράττοντὰς, ἀλλ᾽
ἑχάστοτ᾽ αὐτοῖς ἔργα παρεῖχε, ἵνα μὴ σχολὴν &yov-
τες στασιάζωσιν * οὐ μὴν ἀλλ᾽ ἔστιν δθ᾽ οὗτοι xai
πρὸς τοὺς πολεμίους κατὰ τῆς πατρίδος λάθρα λό-
γους ποιοῦνται, xai ὅλως ἃ μηδὲ λέγειν ἔξεστι δια-
νοούμενοι καὶ κατεώγαζόμενοι.

ζ΄. Εἰ τοίνυν τὸ μὲν τέχνας πεοὶ πλείστου ποιεῖ-
σθαι χέρδος οὐ μιχρὸν ἴσχει τῇ πόλει, τὸ δ᾽ αὐτῶν
ἀλογεῖν ζημία σαφὴς, ἀνάγχη πᾶσα τὸ μὲν ἀπο-
στρέφεσθαι xal μισεῖν xai χαίρειν ἐᾷν, τοῦ δ᾽ ὡς
χοινωφέλοῦς λόγον παντάπασιν ἴσχειν, καὶ μάλιστα
γε τοῦ τῆς σοφίας χρήματος f τοσοῦτον τοῦ εὖ
ἔχειν περίεστι, xai οὕτω μεγίστων ἀξιοῦται τὸ xxc'
αὐτὴν, ὡς μὴ μόνον ξυμπάντων τῶν παρ᾽ ἀνθρώποις
βελτίστων ταυτηνὶ χεφάλαιον οὖσαν, θαυμάζεσθαι
μὲν ὑφ’ ἁπάντων, εὐδαίμονας δὲ τοὺς ἐξυνόντας
ποιεῖν, τῇ τε ἄλλῃ καὶ τῷ πρὸς τὰ βελτίω χειραγω-
γεῖν, καὶ ὡς ἀληθῶς πρέποντ᾽ ἀνθρώποις, ἀλλὰ χαὶ
ἀρετῆς ἧς οὐδὲν τιμιώτερον, ὥσπερ τινὰ τῶν δεύν-
των εἰσηγητὴν xoi συνεργὸν εἶναι. Τὸ Ὑὰρ τά τι

D βέλτιςτα καὶ μὴ διορᾷν ἔχειν, καὶ ἃ δεῖ φρονεῖν τι

καὶ πράσσειν αἱρεῖσθαι, καὶ μηδὲν ἔξω τοῦ γιγνο-
μένου χωρεῖν, ἀλλὰ τοῖς βελτίστοις πᾶσε χαὶ διὰ
πάντῳς εἰσάπαδ dpibxew βούλεσθαι, καὶ ὅλως ci-
δέναι κατὰ τὸν Πλάτωνος λόγον, τί τὸ ὃν μὲν dei,
γένεσιν δὲ οὐχ ἔχον, καὶ τί τὸ γιγεόμενον μὲν, ὃν δὲ
οὐδέποτε, καὶ τῷ μὲν ὡς οὐδὲν ὄντι φράζειν ἐῤῥῶ-
σθαι, τὸ δ᾽ ὡς ἀληθῶς ὃν ix παντὸς τρόπον διώχειν
τε xai ζητεῖν, xxl Θεὸν εἶναι τοῖς τρόποις πειρᾶ-
σθαι, ἣν χαὶ τελεωτάτην φαμὲν ἀρετὴν, ταῦτα
πάντα σοφίας ἔστὲ xal λόγου καὶ τοῦ τῆς ψυχῆς
γνωστιχοῦ, El τοίνυν ἀρετὴν τιμᾷν οἰόμεθα δεῖν xal
περὶ πλείστου τιθέναι, ἅτε τὰ πρὸς Θεὸν ἡμὶν εὖ

509

ORATIO DE SUBDITORUM OFFICIIS.

$10

μάλα συναϊρομένην, πῶς oux ἂν εἰκότιος πολὺ πρό- À rationem, tenemus, prudentia exercenda est quod

τερον σοφία τιμῷτο, δι’ ἧς αὕτη συνίσταται ; ὥστε
εἰ λόγος ἡμῖν dzetüic, ἀσχητέον ἂν εἴη χαθάπαξ
σοφίαν χρήματα εἰσφέρουσι xai μισθοὺς χατατιθε-
μένοις ἑτοίμως *. μάλιστα μὲν διὰ τὸ μηδέν τι τῶν
ἀγαθῶν ἄμισθον εἶναι, ἀλλὰ μισθοὺς ἁπάντων ἐξα-
νάγχης ὡρίσθαι " ἔπειθ᾽ ὅτι xal τούτου χωρὶς,
μισθοὺς ὑπὲρ τῶν λόγων χαταδαλεῖν, τιμὴ Tj λόγων
αὐτῶν, καὶ τοσοῦτο μείζων, ὅσον xai πλείους καὶ
προσέτι εὔλογος * οὐ μὴν ἀλλὰ xai ὅτι μάλιστα
τοῦτο τοῖς τε δοῦσι τοῖς τε λαθδοῦτι λυσιτελὲς, xal
πάνυ tot πρὸς σφῶν αὐτῶν. Ὅταν γὰρ οἱ μὲν ὃ τι
παρέξονται, οἱ δ᾽ ὃ τι λέψοντα! χατὰ νοῦν αἰεὶ atzé-
φωσι, προθυμότερον ἄγαν ἑἕχάτεροι, τοῖς ἔργοις
προσίξουσιν " οἱ μὲν, ὥστε μεταδιδόναι σοφίας τῶν
παρ᾽ αὐτοῖς ἀγαθῶν, οἱ δ᾽ ὥστ᾽ αὐτῶν μετειληφένα!
γνησίως" οὔ μεῖζον οὐδὲν ἐν ἀνθρώποις, μιχροῦ τι-
νος ἀργυρίου a» ἐχ τῶν λόγων εὐδαιμονία» πρία-
σθαι" ὥστε xai ὁ μισθοὺς ἀποστερῶν τουτουὶ, θαυ--
μάζω εἰ μή τις αὐτῷ λάχο:! παρανομίας ἐσχάτης.
Bi γὰρ τοὺς ἐπὶ τῶν ἀλλων τεχνῶν tt χαὶ πραγμά-
των ταυτὶ πλημμελοῦντας παρανόμων γραφόμεθα,
πολλῷ μᾶλλον ἐπὶ τῶν λόγων αὐτῶν ταῦτ᾽ οἶμαι
χοῆναι νομίζειν " τοιοῦτον γὰρ ἀγαθὸν εἰς ἀνθρώ-
ποὺς, ἦ φησι Πλάτων, οὔθ᾽ ἔχεν o00' ἥξει ποτὲ δω--
px Oiv ix Θεοῦ.

η΄ "Iva δὲ oi τὰς τέχνας δήπουθεν μετιόντες μὴ
τοῦτ᾽ αὐτὸ μόνον εὐδοχιμῶσι, μηδ᾽ ἐξ ἡμισείας ὦσι
τῇ πόλει χρηστοὶ, ἃ μόνης εἰρήνης ἐστὶν ἔργα πολι-
τετόμενοι, ἀλλ᾽ ἔχωσι xàv τῇ γνώμῃ νεανιχὸν xal
παρεσχευασμένον εἰς μάχας, ἐπειδὴ xai τούτου μέ-

ρους ἡμῖν οὐχ ἥχιστα δεῖ, διὰ τὸ τὸν βίον εἰς εἰρή- C

vnv xai πόλεμον διῃρῆσθαι, ταῦτ᾽ ἄρα xal τὰς
γυναῖκας ἀξιοῖ Πλάτων ὥσπερ τὰς ὄρνις ὑπὲρ τῶν
νεοσσῶν, οὕτως καὶ ταύτας ὑπὲρ τῶν οἰχείων τέχνων
ἀμυνομένας διανίστασθαι χαὶ φέρειν ὅπλα xai πα-
ρατάττεσθαι, ὃ χἀπὶ τῶν Σχυθῶν νῦν ἔστιν ὁρᾷν.
Τούτου χάριν χελεύω τούτων ἕχαστον παντοδαπὰ
δήπου χτησάμενον ὅπλα, τοῖς μὲν ἐξ ἔθους ἔργοις
πάντα δήπου τὸν χρόνον ἐπιμελῶς ἄγαν προσχεῖ-
g0m, χαὶ μηδὲν ἀνιέναι σπουδῆς * ἐπὰν δὲ τούτων
σχολὴν ἄγωσι, τότ᾽ ἤδη τοῖς ὅπλοις χεχρῆσθαι καὶ
μελετᾷν κὰν ταῖς μάχαις " io dq πολεμίων ποτ᾽ ἂν
ἐπιόντων, xai πολιορκίας ἐνστάσης, οὕτως ἐῤῥωμές-
v4 καὶ μετὰ τοσαύτης ἀνθίστασθαι τῆς παρα-
σκευῆς, ὡς εἰσάπαν ἀντέχειν, καὶ μηδ᾽ ἄν εἴ τι καὶ
πάθοιεν τὴν τάξιν λιπεῖν ἐθελῆσαι, μηδ᾽ ὑφέσθαι
τοῦ τόνου xai τῆς προθέσεως “ ἀλλὰ πρὸς οἷς ἔχε!
στρατοπέδοις ἣ πόλις, val τούτους εὐδοχιμεῖν, καὶ
γεῖρ᾽ αὐτῆς σώζουσαν ὑπερίσχειν " χαίτοι xai τῶν
στρατιωτῶν τοὺς μὴ καὶ περιουτίᾳ λαμπροὺς, ἀλλ᾽
ἄλλως τῆς τύχης ἔχοντας, ἀξιώσαιμ᾽ ἂν ἔγωγε xal
τεχνῶν ἐπιστήμονας εἶναι, xal. μηδὲ τούτων ἀφεστά-
vat τῶν ὅπλων, ἵν᾽ ἐὰν τ᾿ ἐπὶ στρατείας ἐπιλίπωσι
τἀπιτήδεια σφίσι, μὴ περιιόντες εὐθὺς ἄνω καὶ
χάτω τούτων εἵνεχα διατιθεῖντο τὰ ὅπλα, ἐάν τε
τοῖς πολεμίοις ἀλῶσι, ξυνὸς γὰρ Ἐνυάλιος, ἔχοιεν
ὅθεν εὖ μάλα διαιτᾶσθαι, xal δίάγειν ἔχοιεν ἂν, καὶ
μὴ πρὸς ταῖς τριόδοις ἐπαιτεῖν ἐστηχότες. Ὁρᾷς ὡς

ἢ

retributione:n et premia tribuit; nihil enim ex rebus
vere bonis, premio caret,quaomnibus conditionibus
preposita sunt. Ceteroquin scientia quoque mer-
cedem su&m babet, tanto majorem quanto ipsa
reapse processit; nam qui dant eque ac qui reoi-
piunt, sibimetipsis prosunt. Si enim alii quid dent
atque alii quid accipiant indesinenter ante oculos
habent, utrique opus suum ardentius exsequentur;
hi ut sapientiam quam ipsi possident, aliia com-
municent; illi ut generoso animo aocipiant. Ni-
hil sane aoceptius quam parvo pretio eloquentiam
comparare, et his ex rebus fraus res est minime
justa. Si enim eos qui circa artes et profana nego-
tia peccant, ante tribunal sistimus, quanto magis
id faciens in scientia facultas erit. Platone quidem
teste, tantum bonum nunquam obtigit hominibus,
neque obtinget divinitus.

8. Ne autem ii qui artes colunt ob id aolum
glorientur ac civitati minus quam debent prosint,
nonnisi pacis negotia exercentes, imo ad rem mi-
litarem quoque accingantur, siquidem bellum ita
vult, quia vita in bellum ac pacem divisa est, Pla-
to vult ut femine quoque sicut aves pullos suos
defendentes pro liberis arma ferant, quod re vera
videre est apud Scythas. Has igitur ob causas ju-
beo ut unusquisque plura armorum genera coemat
in iisque se exercendo tempus transigat, indesi-
nenter pugnans, ut quando hostes irruptionem
fecerint et obsidio immineat, ad resistendum para-
ti, sint, nec castra deserant aut cum inimicis paci-
scantur; cives enim bene preeparati nihil civitate
indignum committent. Equidem eos quoque mili-
tes quibus fortuna non arridet, nihilominus volo
arlium peritos esse, neque armorum usu abstinere
ne in rerum statu ambiguo trepidantes arma do-
ponant, neve quando ab hostibus capti fuerint(belli
namque sors communis) rebus ad vitam necessa-
riis deslituti in triviis denique stipem erogent. Jam
vides quod ipsis militibus artium peritia res (teri
potest opportunissima, imo quod res militaris et
armorum usus, et hostes aggredi, manum oppor-
luno tempore conserere, per se ars est admira-
tione digna. Semper enim et ubique ejusmodi
viri &djumento erunt, ut nemo sane mentis ci-

$11

TBEODULI MONAGHI

$12

vem ignavum non zgre feret. Quid plura? Hi A xa! τοῖς στρατευομένοις ἔστιν ὅτε τὸ τῶν τεχνῶν ἐν

quoque officio suo satisfacere aut urbe exire
cogantur. Spes enim est ut sic meliores facti digni
flant qui in patriam reducantur. Postquam enim
rerum angustiis vexati fuerint, novum exsilium
prudenter evitabunt.

9. Si autem hucusque, ceterisexemplum imitan-

duin proposilurus, militum mentionem feci, οἱ si B

quod hisce prodesse potest in medium profero,
bene novi modum me excessisse non posse videri ;
rebus enim inserviens eos qui sponte peccaverant a
vitio abductos ad virlutem conduxi, idque feci ut
civitates, gentes pagi sine difficultate illorum pre-
sidio frui possent, quin sub specie beneficii belli
erumnas experirentur. Nunc quidem non nisi egro
animo retulerit aliquis, que urbes quedam perpe-
tiantur. Dum enim aliqua ex iis ne extrinsecus
offendantur monia defensoribus circumdant ut se-
cure vivere possint; hi vero rapine el avaritie
illecebris arretiti clientes suos spoliant et hostiliter

tractant, non modo sibi ipsi quod faciunt expro- C

brant, imo actibus suis male mentem dissimulant
hostilem, cani similes qui lupos abigit, et gregi in-
sidias struit. Hossi quis interroget, cujus causa belli-
gerentur, ut hostes, respondebunt, a male faciendo
prohibeant, aut eos qui hoetilia perpeirarunt ulci-
scantur. Iidem rursus quee castigare presumunt, ipsi
faciunt, neo verentur iis ipsis rebusindulgere quas
in osmteris reprehendunt. Certe ubi in pugna
non licet eos qui fortes se gerunt durioribus
&co infestis vocibus increpare, injurie locus non
erit ; plane contrarium autem accidet : offensores
offendentur et ii qui ab offensis abstinent, offenaas
haudquaquam patientur. Nam injuriam repellendo
et ipsam injuriam odiosam reddendo vosipsosomni
gloria privabitis. Nunquam eadem actionem malam
et bonam judicare licet. Duplici igitur agendi
rationem sequi debetis : eos qui vos offendunt non
vi castigare, siquidem vos ipsi aliis injuriam in-
fertis ; aut quo nihil turpius est, male vos gerendo
in contemptum et odium incidere. Constat sane
quod, si vos alios leditis, nihili id esse clamatis;
maximi vero momenti si alii male fecerunt. Ita se

χαιρῷ γένοιτ᾽ Bv; Καὶ μὴν xai αὐτὸ στρατεύεσθαι
x«i ὅπλα μεταχειρίζειν εἰδέναι, xal πῶς xai πότε
xal ὅπως τοῖς πολεμίοις ἐπιθέσθαι, xal ξυμδαίνειν
ἢ μὴ, τέχνη τίς θαυμάστή, Εἶτα τοῖς μὲν πρὸς
αὐταῖς ταύταις xal ἑτέρων δι᾿ ἅπερ ἔφην δεῖσθαι
δεήσει, τοῖς δὲ ἀργῶς ἔχουσι τῶν πολιτῶν, οὐδ᾽ ἧστι-
νοσοῦν τὸ παράπαν, χαὶ ταῦτ᾽ ἀνέξονταί τινες εὖ
φρονοῦντες; Μηδαμῶς " ἀλλὰ δυοῖν θάτερον - fj xai
οὗτοι ταυτὰ τοῖς ἄλλοις πράττειν ἐλέσθων, ἢ τῆς
πόλεως ἐκδεδλήσθων * γένοιντο γὰρ ἂν ἴσως οὕτω
βελτίους xal πρὸς τὴν χάθοδον εὐτυχεῖς, τῶν τ᾽
ἀνχγχκαίων ἐν ρείᾳ χαθεστηχότες, τῆς τε φυγῆς
τὴν αἰτίαν χατὰ νοῦν εἰληφότες.

θ΄, Οὐ μὴν ἀλλὰ xai ὧν νῦν ἀπὸ τοῦ παρήχοντος
ὑπὲρ τοῦ παρακαλέσαι δήπου τοὺς ἄλλους ἐμνήσθην
στρατιωτῶν, ἐγὼ δ᾽ ἐὰν xai πρὸς αὐτοὺς τούτους ἃ
ξυμφέρειν νομίζω διέλθω, εὖ οἵδα xal πέπεισμαι
πρὸς τῷ γ᾽ αὐτοῖς περὶ πλείστου δή τινος δόξαι"
χαὶ μάλιστ᾽ ἂν ἐν καιρῷ, ἃ πλημμελοῦσιν ἐχόντες,
τούτων μὲν αὐτοὺς ἀπηχὼς, ἐφ᾽ ἃ δὲ δεῖ μετηχὼς,
καὶ πχρασχευάσαι ἂν τοῦ λοιποῦ xai πόλεις xai ἔθνη
χαὶ χώμας ἄνευ ἡστινοσοῦν δυσχερείας τῆς τούτων
φυλχαχῆς ἀπολαύειν, xai μὴ προσχήματι βοηθείας
πολεμεῖσθαι xal στένειν, ἀλλὰ χαθαρῶς τῷ ὄντι
φρουρεῖσθαι. Ὡς οἷς γε νῦν πάσχουσι καὶ ταλαιπω-
βοῦνται, οὐδὲ τοῦθ᾽ ὅλως ἔνεστι λέγειν" ὅταν γὰρ
αἱ μὲν, ὅπως μὴ παρ᾽ οὐδενὸς ἀδιχοῖντο τῶν ἔξω,
προδάλλωνται τούτους, χαὶ τῆς αὐτῶν ἀσφαλείας
καθιστῶσιν ἀθλητὰς xal προμάχους, οἱ δὲ δι᾿ ὧν
ἁρπάζειν ἐν εἰρήνῃ χαὶ πλεονεχτεῖν οἵονται δεῖν, τὰ
πολεμίων εἰς αὐτὰς δήπουθεν δρῶσιν, οὐ μόνον
σφᾶς αὐτοὺς ἐξελέγχουσι ταῦτα ποιοῦντες, οὐδὲ τοῖς
ἔργοις ἀρνοῦνται τὴν χλῆσιν ὑπὲρ ὧν ἐτάχθησαν
πολεμεῖν, τούτοις αὐτοὶ δι’ ὧν ἔφην ὁμέσε χωροῦν-
τες, ἀλλὰ καὶ δοχοῦσιν ἐοιχέναι χυνὶ ἐλαύνοντί τε
τοὺς λύχους καὶ προσαπτομένῳ τῆς ποίμνης * οὖς
ἄν τις ἔρηται τοῦ χάριν στρατεύονται, τοῦ μὴ τοῖς
ἐχθροῖς ἀδικεῖν ἐπιτρέπειν, ἢ χαὶ ἠδικηκότας ἀμύ-
νεσθαι, φήσουσι πάντως ᾿ εἶθ᾽ ὃ χολάζειτ ἀξιοῦσ:,
τοῦτο μιμοῦνται xal οὐχ αἰσχύνονται τούτοις σαφῶς
ἐνεχόμενοι, ὧν αὐτοὶ κωλυταὶ χκαθεστᾶσι ^ καίτοι
ὅταν οὐδ᾽ ἐν πολέμοις λέγειν τι τῶν αἰσχρῶν τοῖς
ὀρθῶς μαχομένοις χατὰ τὸ ἔπος ἐξᾷ, ἀλλ’ αὑτῷ
μόνῳ προσέχειν, 7j που πολλοῦ γε καὶ τοῦ παντὸς
τούτοις οἶμαι δεήσει πρὸς ἀδιχίας κινεῖσθαι " ὅλως

D δὲ εἰ μὲν ἀδικεῖν οἴεσθε δεῖν, καὶ ἀδικεῖσθαι ἀνὰ»

σγοισθε ἄν ^ εἰ δὲ ἀδικεῖσθαι οὐχ ἂν βνάσχοισθε,
μηδ᾽ ἀδικεῖν οἴεσθε δεῖν. Οἵς γὰρ ἀδιχεῖσθαι οὐχ ἂν
ἀνάσχοισθε, τὸ δ᾽ ἀδιχεῖν διαδάλλετε, καὶ προσέτι
γε ὑμᾶς αὐτοὺς οὐ περὶ τούτων τὴν αὐτὴν ἴσχοντας
δόξαν" ἐπεὶ ποῦ ποτε ἔσον xal σῶζον λόγον, νῦν μὲν
φαῦλον τοῦτο νομίζειν, τῷ μηδ᾽ ἂν αὐτοὺς τοῦθ᾽
ὑπ᾽ ἄλλου πεπονθότας δεδέχθᾶι ; νῦν δὲ πολλοῦ τινος
κρίνειν, τῷ γ᾽ ἁρπάζειν ἡδέως τὰ τῶν ἄλλων αἷ-
ρεῖδθαι ; ἀλλ᾽ ἀνάγκη δυοῖν θάτερον * ἢ καὶ τοῖς
ὁμᾶς ἀδιχοῦτι μηδὲν ἐγχαλεῖν, μηδὲ πονηροτάτους
ἡγεῖσθαι, ἐπειδήπερ αὐτοὶ τοῦτο δρᾷν ἀξιοῦτε τοὺς
ἄλλους, fj εἰ τῶν ἀτοπωτάτων ἐστὶν, ὡς ἅπαντες ἴσα-

——

513

σιν, μᾶς
καὶ μισεῖσθαι" οὐδὲ γὰρ ἐχεῖνο φήσετε δήποτε, ὡς
ἐὰν μὲν τοὺς ἄλλους ὑμεῖς ἀδιχῆτε, πρᾶγμα οὐδὲν,
ἐὰν δ᾽ ὑμᾶς αὐτὸ τοῦθ᾽ ἕτεροι δρῶσιν, ἀφόρητον δεῖ
«οὔτο νομίζειν xal οὐδὲν ὑγιές " οὐδ᾽ Bv sic ταῦτα
φήσειεν, ἀλλὰ γῆς αὐτῆς ἄμφω ψήφου xai τοῦ χα-
γίζεσθαι.

v. Χωρὶς δὲ τούτων, εἴ μὲν ὧν ὑπὲρ ὑμῶν πονοῦ-
σιν ἑχάστοτε, τούτων μισθοὺς οὐχ ἔχοντες δήπου" 1j
ἔχοντες μὲν, οὐχ ἀξιόχρεως δέ" ἢ ἀξιόχρεως μὲν,
οὐχ ἀεὶ δέ - ἀλλ᾽’ ἐν μόνοις τοῖς τοῦ πολέμου χαιροῖς
τε xal πράγμασιν, ἔπειτα ταῦτα πράττειν αἱροῦν--
ται, ἦν ἄν τι τοῦτο xal οὐχ ἂν ἴσως εἶχον αἰτίαν.
Εἰ δ᾽ ἴσχουσι μὲν παρὰ βασιλέως ἐάν τε πολεμῶσι
ἐάν τε μὴ, πολλῷ μείζους τῶν πόνων, οἱ μὲν συνοι-
χίος χαὶ ἀγροὺς καὶ ἀνδράποδα, οἱ δ᾽ ἐπετείους ἐπι-
δόσεις χρημάτων, πόλεμος δὲ xai εἰρήνη ταυτὸν
αὐτοῖς πρὸς τὸ ταῦτ᾽ ἔχειν λαμδάνειν δύνανται, τί
ποταμῶν ἄνω, xal τῆς πρὸς ὑμᾶς αὐτῶν ὑποσχέσεως
οὕτω θρασύνονται ; οἵ γε xai ὅπως ἔν πολέμοις χρα-
τοῖεν χαὶ περιγίγνοιντο τῶν ἐχθρῶν, xxi. αὐτοὶ σφί-
σιν αὐτοῖς, καὶ ὑμεῖς ταῦτ᾽ οὐδὲν ἧττον συνευχόμεθ᾽
αὐτοῖς, ἅτε χοινοῦ τοῦ ἀγῶνος ὄντος " τῷ δ᾽ ἀδικεῖν
ἐθέλειν καὶ βίᾳ χεχρῆσθαι, καὶ τοῖς ἰδίοις ὡς ἀλλο-
τρίοις καθάπερ ἐν πολιορχίᾳ πόλεως ἐπιτίθεσθαι,
xai χαχῶς ποιεῖν, λανθάνουσιν οὐ μόνον, οὖς ἀδιχοῦ-
σι, xal προσέτι τοὺς ἄλλους ἅπαντας δι’ αὐτοὺς πα-
ρασχευάζοντες δήπου τὰ πάντα δεινότατ᾽ αὐτοῖς
ἐπαρᾶσθαί τε xai κατεύχεσθαι" ἀλλὰ xai ὃ τούτου
μεῖζον, ἑαυτοῖς ἐκπολεμοῦντες τὸ θεῖον. Εἰ δὲ οὖς
ὑπὲρ αὐτῶν ἐχρῆν ἔχειν, τούτους κατ᾽ αὐτῶν olq
πράττουσιν ἔχουσι, πῶς εἰχὸς χρηστὰς γ᾽ ἔχείν
ἐλπίδας ἐν μάχαις, καὶ αὐτοὺς ὑπὲρ σφῶν αὐτῶν,
χαὶ ἡμᾶς οὐχ ὑπὲρ αὐτῶν μᾶλλον ἢ ἡμῶν αὐτῶν,
ἀλλὰ τοῦτο xai μᾶλλον, ὅσον xai τούτους ὑπὲρ ἡ μῶν
προδαλλόμεθα ; Ὥσθ᾽ ὅτυν οἷς ποιοῦσι, τοὺς οἰκείους
λυπῶσιν, εὐχὰς τοῖς πολεμίοις πληροῦσι, xxi. ποοδι-
δόασιν ἑχόντες σφᾶς αὐτοὺς τοῦτον τὸν τρόπον. Κἂν
γὰρ τὴν ᾿Αχιλλέως ἔχωσι τόλμαν xal ῥώμην, κἂν
ὅπλοις τοῖς ἐχείνου χρῶνται xai ἵπποις, χἂν πᾶσαν
πολεμικὴν ἐμπειρίαν χαὶ τέχνην ἐν τῇ ψυχῇ περι-
φέρωσιν, οὐδὲν αὐτοῖς ἔσται πλέον χαταστρατίγου-
μένοις ὑφ᾽ ἑαυτῶν. Οὐ γὰρ ol γ᾽ οὕτως ἔχοντες,
οὐδ᾽ οἱ πλατεῖς, φησὶν, οὐδ’ εὐρύνωτοι φῶτες, ἀσφα-
λέστατοι, ἀλλ’ ol φρονοῦντες εὖ νιχῶσιν πανταχοῦ "
εὖ δὲ φρονοῦντας ἅπαντες ἴσμεν τοὺς διχαιοσύνης
ἐργάτας, xal οἷς μόνοι τῶν πάντων οὔτοι ταῦτ᾽
ἴσασι δρᾷν, καὶ οἷς ταῦτ᾽ Ἐξανάγκης ἐχεῖθεν περαί-
νεται. Εἰ γὰρ τὸ τὰ δίχαια πράττειν, ἃ δεῖ πράττειν
ἐστὶ τὸ δὲ πράττειν ἃ δεῖ, φρενῶν εὖ ἔχειν ἐστὶν,
ὁ τὰ δίκαια πράττων xal φρονῶν εὖ, οὗτος ἂν sim
δίκαιος (α) οὐχοῦν οὔτΞ διχαιοσύνην ἀσχεῖν οἷόν τε
φρονήσεως ἄνευ" πῶς γὰρ ἐχεῖθεν τὰς ἀφορμὰς
ἔχουσαν τοῦ τ᾽ εὖ φρονοῦντος, οὕτως ἴδιον τὸ ταύτῃ
κεχρῆσθαι, ὥστε ἕως μὲν ἂν χρῆται, xai τοῦ γε
φρονεῖν μέτεστ’ αὐτῷ" ἐπειδὰν δὲ παλινῳδίαν don
τοῖς τρόποις, χαὶ μετὰ τῶν ἀδιχούντων γένηται,

(a) Cod. δικαίως.

ORATIO DE SUBDITORUM OFFICIIS.

οὕτως ἔχοντας, χαχοηθείας ἁλίσχεσθαι A excusare, alios accusare, in humana natura situm

514

est.

10. Scitu porro dignum est quod ii qui vos ag-
grediuntur non mercedem aliquando ferunt ; aut
δὶ ferunt, non congruam; aut si congruam, non
semper. Tantummodo inler bella pro libitu et qua-
cunque ex causa facere audent. Si enim in bello aut
in pace ultra quod merentur alii & rege domicilia,
agros, servos obtinent; alii pecunie summam an-

p nuam recipiunt, bellum aut pax iis eripere illa

possunt. Que causa de rebus caducis superbiendi ? Hi
quidem, et nos cum iis, vota faciunt ut, equo Mar-
te, hostes superent. Ubi autem vi adhibita hostili-
ter agendo, uL in urbe obsessa, injuríam inferre
cogitant sibi ipsis graviter obsunt; oam alios eo
ducunt ut pessima iis precentur, ut taceam quod
Numen divinura abs se alienant. Si autem sibi ini-
micos reddunt eos quos amicos habere deberent,
quomedo, dic, bene sperare poterunt in pugnis, et
quo pacto inter nos et ipsos res salve stare po-
terunt ? Quod si facientes quod faciunt, amicos
affligunt, inimicorum vota explent et se in extrema

C pericula comtnittunt. Ut enim Achillis audaciam et

robur possideant ; ut ejusdem armis et equis utan-
tur; ut omnem Achillis artem bellicam in animo
circumferant : nihil proficient, si seipsos domare
nesciunt. Non enim qui corpore sunt fortes, sed
qui forti sunt animo, ubique vicere ; audaces autem
videmus quicunque justitiam exercent et veneran-
tur. Si enim justitiam colere officio satisfacere est,
hoc autem rursus mentis sanitatem índicat, qui
justitiam facit et sana eo ipso mente est, justus
recte habebitur. Idcirco nec justitia sana mente pri-
vata est aliquid. Utraque enim juncta demum con-
cordare poterit. Ubi autem bonos mores tergiversa-
beris et. injustorum commercium sectaberisg, nullo
modo sana te mente frui asseruerim. Quid ita ?
quia non quod decet sed quod dedecet, facit. Si au-
tem e mentis conditione provenit, si non utique
victores sumus, bene sentire antem et justa facere
eodem redeunt, fieri non potest quin qui ita sunt,
neinpe injusti ob imprudentiam ab inimicis custi-
gentur et graviter periclitentur. Quid plura? Et

515

TREODULI MONACHI

516

robur et ingenium, et quidquid dixeris parvi, imo A τηνικαῦτ᾽ οὐδὲ φοονεῖν ὅλως φήσαιμ᾽ ἂν ἔγωγε

coram Numine divino nullius est momenti, cui se
subducere nequeunt, imoin se trahunt qui injusti-
tiam operantur.

11. Ut exemplum in medium proferamus, Ache-
menide terra marique gravissimas Atheniensibus

poenas dederunt, quod Greciam perdere voluerant ; B

quare misere vitam amiserunt. Qui verum imbel-
lem huno exercitum terram et mare quatiens et
mentis male sane signa dans eum in finem addu-
xerat ut Graeciam prima aggressione subjugaret, is
contra omnem spem turpi fuga salutem quesivit.
Interjecto deinde tempore Atheniensium clades in
Bicilia et extreme ille calamitates aociderunt.
quibus nihil tristius, et quas siccis oculis referre
posteri nequibant. Quid denique in causa fuit qued
Chii sub Smyrneorum, Lacedsemonii sub Tho! ἃ -
norum post Leuctricam cladem ditlonem vene-
runt? Nonne quod alii gravem in mondutin pecca-
runt, et insuper filias raptas in puteos dejecerunt ?
Chii quidem in Dionysiis Symrnaos sacra facientes
armorum visinecausajusta subegerunt. Utautem Eu-
rystheum Stheneli filium omittant, quiingratitudine
motus Heraclidas e tota Grecia expulsos nusquam
morari sinebat, et iis qui illos hospitio excipiebant
exiremas minas intentabat, et sortem adeo duram
expertus est ui in pugna omaus non tantum sepul-
cro, sed et liberis privatus sit, et nolens He-
raclidas, quos antea in servorum looo habuerat,
nunc dominos instituit ac principes. Quis nescit
quod Troje excidium Alexandri dementiam evoca-
vit, qui urbem et cives et seipsum interemit ? Quis
ignorat quod harum calamitatum memoriam per
omne tempus durat, et quod id quod mortalibus di-
rissimum accidere potest, malorum Ilias vocatur?
ut paucis absolvam quod sola [liadis voce erum-
narum fastigium indicatur ?

12. Nihil itaque perniciosius injustitia, nibil ma-
gis fugiendum est, iis precipue, qui armati vits
periculum omni hora faciunt, semper in summo
discrimine versantur, ii, inquam, potissimum mo-

τοῦτον τοῦτο τὸ μέρος. Διὰ τί; ὅτι οὐχ ἃ δεῖ, ἀλλ᾽
ἃ μὴ δεῖ πράττειν ᾧετο δεῖν. Εἰ δὲ τὸ μὴ πάντα.
χοῦ χρατεῖν ἐκ τοῦ φρονεῖν περιγίγνεται, τὸ δ᾽ εὖ
φρονεῖν xai δίκαια πράσσειν εἰς ταυτὸν ἔρχεται,
ἀνάγγη πᾶσα τοὺς μὴ ταύτῃ διαχειμένους, ἀλλ᾽
ἀδικοῦντας, ὡς ἄφρονας ἑχασταχοῦ τοῖς ἐχθροῖς
νῶτα Ot00ya:, xal κινδυνεύειν ὥσπερ εἶχός. Kai τί
δεῖ ταῦτα λέγειν ; xal ῥώμη δήπου xal σύνεσις καὶ
ὃ τι ἂν εἴποι τις, πάντ᾽ ἐλάττω μᾶλλον δὲ τοῦ μη-
δενὸς ἄξια τῆς θείας ῥοπῆς ᾿ ἧς οὐχ ὅπως ἀποστε-
ροῦσιν ἑαυτοὺς, ἀλλὰ xal χινοῦσιν εὖ μάλα xoV
ἑχυτῶν οἱ προσέχοντες ἀδιχίᾳ.

ια΄. ᾿Εντεῦθεν ᾿Αθηναίοις ᾿Αχαιμενίδαι μεγίστην
τῶν ἐκ τοῦ παντὸς αἰῶνος xal χατὰ γῆν καὶ κατὰ
θάλατταν δίχην ὑπέσχον, ἀνθ᾽ ὧν χακῶς ἐπεθύμη-
σαν τῆς Ἑλλάδος " οἱ μὲν χαχοὶ xzxüq ἐνταῦθα πε-
σόντβς " ὁ δὲ τὴν ἄμαχον ταύτην xai πλήθους εἵνεχα
λέγω xal ῥώμης καὶ θαυμαστῆς διὰ πάντων πα-
ρασχευῆς ἐπαγόμενος στρατιὰν, xal πρὸς τὸ δοχοῦν
ἑαυτῷ xal γῆν xai θάλατταν μεθιστὰς, xai ταῖς
ἀτόποις ὑπερδολαῖς πάντᾳς ἐχπλήττων, καὶ τὴν
Ἑλλάδα πᾶσαν νομίζων αὐτοδοεὶ διχρπάσειν, οὖσος
οὕτως αἰσχρῶς ἀπαλλάξας xal παρὰ πᾶσαν ἧντι-
ν)ῦν προσδοκίαν ὡς xal φυγῇ τὴν σωτηρίαν ἑαυτῷ
πεπορίσσαι " ἐντεῦθεν dj τῶν ᾿Αθηναίων ἐν Σικελίᾳ
συμφορὰ, καὶ τὰ δεινότατα ἐχεῖνα καὶ ἀφόρητα
πάθη, xal πᾶσαν ὑπερύαίνοντα τραγῳδίαν, ὧν οὐδ᾽
ἀδαχρυτὲ μεμνῆσθαι τοῖς ἔπειτ᾽ ἐξῆν. Λαχεδαιμο-
νίους δὲ xai Χίους τί τὸ ποιῆσαν τοὺς μὲν ὑπὸ
Σμυρναίων, Λαχεδαιμονίους δὲ ὑπὸ Θηδαίων ἐν
Λεύχτροις τῆς Βοιωτίας ἐσχάτη περιπεσεῖν συμ-
φορᾷς οὐχ ὅτι τὰ μέγιστα πάντων οἷ μὲν παρηνό-
μουν, καὶ οἷς τὰς κόρας μετὰ τὸν βίον ἀνεῖλον, χαὶ
οἷς ταύτας εἰς φρέαρ ἐνέδαλον ; Χῖοι δ᾽ ἔν Αἰιονυσίοις
$st6ouv, βακχεύουσι τοῖς Σμυρναίοις ἐπιόντες μεθ᾽
ὅκλων, καὶ ταῦτ᾽ οὐδὲν τῶν ἅπαντων ἔχοντες éyxa-
λεῖν, Ἵνα δ᾽ Εὐρυσθέα τὸν Σθενέλου παρῶ, οὕτω
διὰ τὴν εἷς ραχλείδας ἀγνωμοσύνην, καὶ τὸ μη
δαμοῦ τῆς Ἑλλάδος τούτους ἐᾷν, ἀλλὰ χαὶ δεξομέ-
νοις τὰ ἔσχατα ἀπειλεῖν, οὕτω δυσχόλου πειραθέντα
τοῦ δαίμονος, ὡς μὴ μόνον ἔργον αὐτὸν τεγενῆσθαι
πολέμου, καὶ πρὸς τοῖς οὖσι xai τῆς οἴχοι tag:
ἐχπεσεῖν, ἀλλὰ χαὶ τῶν αὐτοῦ παίδων, χαὶ ἄχοντα
τοὺς Ἡραχλείδας καταστῆσαι χυρίους, οὖς πρόσθεν
ὡς δούλους ἀπήλαυνε" τίς οὐχ οἵδε τῶν ἁπάντων

D ὡς ἡ τῆς Ἰλίου κατασχαφὴ τῆς ᾿Αλεξάνδρου παρα-

νομίας ἐξῆπται, κἀκεῖνος αἰτιώτατος ἐγεγόνει τῷ
xai ταύτην xal γένος ἅπαν xal τοῦτον αὐτὸν ἐχτε-
τρίφθαι χαθάπαξ ; τὴν δὲ τούτων μνήμην οὕτως
ἀθάνατον χατὰ παντὸς ἑστάναι τοῦ χρόνου, ὡς καὶ
τὰ πλεῖστα χαὶ μέγισθ’ ἑκάστοτε τῶν ἐν ἀνθρώποις
ἀδικημάτων ἐντεῦθεν ἔχειν ἀχούειν, χαὶ ᾿Ιλιάδα
χαχῶν προσειρῆσθαι " ὡς μόνον ἀποχρῶσαν ταυτηνὶ
τὴν εἰκόνα πρὸς ἔνδειξιν τῆς τούτων ὁπερδολῆς.

ιβ΄. Οὕτως οὐδὲν ἐξωλέστερον δέπουθεν ἀδιχίας,
οὐδ᾽ ὃ μᾶλλον φεύγειν ἐχρῆν " xal πάντας μέν γε
τοὺς ἄλλους, τοσοῦτο δὲ πλέον τούς γ᾽ ἐν τοῖς ὅπλοις,
ὅσον xai μόνοι τὴν πάντων τὸν περὶ ψυχῆς ἑχάστοτε

811

ORATIO DE SUBDITORUM OFFICIIS.

$18

θέοντες, xai τῶν τοῦ βίου σφίσι πραγμάτων ἐπὶ Ev- A nendi sunt ne vim aliis inferant, sed a tristi avari-

poU καθεστώτων, ἀνάγχην ἴσχουσι διὰ ταῦτα μά-
λιστα πάντων περὶ πλείονος ποιεῖσθσι, μηδένα βιά-
ξεσθαι μηδὲ διασείειν, ὡς λόγος, ἀλλὰ τῆς κἀκιστ᾽
ἀπολουμένης πλεονεξίας, xai τοῦ τοῖς ταλαιπώροις
ἀγρόταις ἐπιχειρεῖν, ἀπέχεσθαι μὲν παντάπασι καὶ
μισεῖν ὁμῶς ἀΐδαο πύλῆσιν, ἔχεσθαι δὲ διχχίοσύνης
xai τοῖς οὖσιν ἀρχεῖσθαι * θαυμεστήν τινα ταύτην
τῷ ὄντι πανοπλίαν νομίζοντες, xai πάσης ἧστινο-
σοῦν ἄλλης λυσιτελεστέραν τε καὶ καλλίω * εἴπερ
αὗται μὲν δικαιοσύνης ἀπούσης, σφαλερὸν κατὰ
Σοφοκλέα ῥῦμα πέλονται * ἡ δὲ καὶ τούτων χωρὶς,
ἅτε θεοφιλὴς οὖσα, καὶ τοῦ παντὸς αὐτῷ τιμωμένη,
οἵα τ᾽ ἐστὶ τοὺς χρωμένους xal ix πυρὸς ἂν αἶθο-
μένοιο, καὶ ὅτου τις ΄ ἂν φῇ δυσχεροῦς, εὐχερῶς
ἀφαρκάζειν᾽ ὁποίους δή τινας ἄπαντες ἴσμεν, πολ-
λούς τε ἄλλους χαλοὺς χἀγαθούς * xai δὴ xai τοὺς
ἀπογόνους μὲν '᾿Εζεχίου διὰ δὲ τρόπων δικαιοσύνης
εἰσποιηθέντας Θεῷ * τὸν μὲν λεόντων, τοὺς δ᾽ ἐξάν-
τεις φλογὸς γεγονότας * xal τοσοῦτον ὑπ᾽ ᾿Ασσυμίων
καὶ τοῦ σφῶν ἄρχοντος θαυμασθέντας, ὡς τοὺς μὲν
τὴν αὐτῶν ἅπασαν χώραν δημαγωγεῖν ἠξιῶσθαι,
καὶ ζηλωτοὺς διὰ πάντων ἄπασιν εἶναι -“ τὸν δ᾽ ἐν
ἀπόροις πόριμον Δανίηλον τὸν χρηστὸν xai εἰς πα-
τέρα τῷ βασιλεῖ καταστῆναι. Οὕτως οἷς ἔξω φύδου
τὸν τῶν ὅλων Θεὸν ειχαίως τιμᾷν ᾧοντο δεῖν, καὶ
τοῖς ἄλλοις χηρύττειν, μισηθέντες ἀδίχως, οἷς τῆς
τούτου προνοίας δικαίως ἀπέλαυσαν, οὐ μόνον ὃι-
καίας xai τῆς παρ᾽ αὐτῶν ἔτυχον ψήφου, μεῖζον ἢ
κατ΄ ἄνθρωπον νομισθέντες xai τιμηθέντες εἰχὸς τὰ
γιγνόμενα, ἀλλὰ καὶ τοῦ τὰ δίχχια ποιεῖν, χαιροῖς
ὁμοίοις ὥσπερ τις οὐρανομήχης στήλη καταστάντες
tqv βίῳ " εἶεν. Εἰ τοίνυν ἀδικοῦντες μὲν, ὦ ἄνδρες,
δεῖ γὰρ xai πάλιν πρὸς ὑμᾶς τρέψαι τὸν λόγον, το-
σούτους χαὶ τηλιχούτους ἐνέξεσθ᾽, ἃ δὲ π'οσήκει
ποιοῦντες, ὅτι πλείστων ἐπαίνων τεύξεσθε, τοῦ
κρείττονος γένεσθε, τοῦ πλεονεχτεῖν ἀποστάντες * ἢ
μὴ μόνον ἀδικίας πρὸς τοὺς οἰκείους, ἀλλὰ xai mpo-
ὁοσίας αὐτῶν πρὸς τοὺς ἐναντίους ἑτοίμως ἀλώσε-
σθε - δόξετε γὰρ οἷς τὰ τούτων ἡδέως ἁρπάζετε,
μηδ᾽ ἂν αὐτῶν ἐθελῆσαι φείσασθαι, ἀλλὰ καὶ «oic
ἐχθροῖς ἂν ἑτοίμως χρημάτων εἵνεκα τούτους προ-
ἐσθαι, Ὁ γὰρ τῶν μιχρῶν xal σαύλων οὕτως ic
τώμενος πολλῷ μᾶλλον ἂν τοῦτ᾽ ἐν τοῖς ὑπερέχουσι
πάθοι " ταῦτ᾽ Ap! εἰ καθ΄ ὑμᾶς αὐτοὺς λογιεῖσθε,
καὶ ὅτι τὸ τοὺς ἄλλους ἀδιχεῖν ἑαυτὸν ἐν τοῖς με-
υἱστοις καὶ χαιριωτάτοις ἐστὶν ἀδιχεῖν,
μὲν εὖ οἴδ᾽ ὅτι ταυτησὶ τῆς μανίας xal τοῦ καχῶς
ὑμᾶς αὐτοὺς ἐν τῷ τοὺς ἄλλους ποιεῖν * ἀσχήσετε δὲ
διχαιοσύνην, xai τὸ μετρίως xal ἐπιεικῶς ἅπασι
χρῆσθαι * ἐν τούτῳ γέρ ἐστι xal τὸ τυγχάνειν ἐσά-
παν συναιρομένου θεοῦ " οὐ τοίνυν τοὺς μὲν ἐπὶ τῶν
ὅπλων οὕτως ἔχειν xai ταύτῃ κελεύω τοῖς πράγμασι
χρῆσθαι.

t( ᾿Αγορανόμοις δὲ xal ἀστυνόμοις xal τοῖς ἀλ-
λως τῶν πόλεων ἁρμοσταῖς πολλοῦ δέω τὰ τοιαῦτ᾽
εἰσηγεῖσθαι * ἀλλὰ xal τούτοις οὐδὲν ἧττον φημὶ
δεῖν τῶν τοιούτων * xai μάλα γ᾽ εἴχότως * ὅταν γὰρ
περὶ τοσούτων xal τηλικούτων τὴν σπουδὴν καθι-

ἀφέξεσθε ἢ

εἶα et in miseros crudelitate longe remoti heo vi-
tia ut inferorum: porlas aversantur et justitiam et
equam mentem conservent, quo nihil prestantius,
nihll pulchrius; nam, secundum Sophoolem, vita
sine justitia gravis evadit torrens ; ipsa autem sine
auxiliaribus et Deo grata justos ex igne inflammato
et e summis angustiis eripere potest, id quod nos
ipsi experientia edocti scimus de Ezechielis di-
scipulis,qui morum integritate Dei amicitiam adepti
suut, quorum unus a leonibus, ceteri e flammis
erepti adeo ab Assyriis in admiratione habiti sunt,
ut totius regni administrationem iis committerent,

B Danielem vero justum ut patrem regi commenda-

rent. Hac ratione qui Deum omnium creatorem ve-
nerari et ceteris predicare audebant, nunc injuste
odio habiti sunt, nunc honore plus quam humano
digni habiti et quasi in columna altissima positi.
Esto. Si igitur (iterum enim ad vos sermo diri-
geudus) injuste agendo tot homines oflendis, juste
autem faciendo summis laudibus exaltaberis, sic
avariti& renuntiantes meliores fietis ; sin minus, -
non modo injustitie erga domesticos, sed traditio-
nis convincemini. Si enim horum res lubenti ani-
mo subtrahitis, hostibus quoque, pecunia data, eos
immolaturi videmini. Qui enim in parvis infidelis
est, in magnis magis erit perfidus. Hec si in mente
volvitis et cogitatis quod alios ledere, offendere est
seipsuin, 80 hac dementia certo certius et a
mente aliis male faciendi, qua re vobis ipsis noce-
tis, abstinebitis; e contra justitiam exercebitis et in
omnibus rebus moderatione madhibebitis.Hao enim
conditione Deum quoque semper cooperalorem
habebis. Vides quo modo armis uti et negotia com-
ponere te jubeo.

13. /Edilibus autem ceterisque urbanis magi-
stratibus precepta dare a me absit] licet circa has-
ce res inprimis instructi esse debeant.Quando enim
ejusmodi rebus operam navant civitates, fieri non

519

THEODULI MONACHI

520

potest, quin legum ferendarum gratia strenuos A στῶνται, καὶ παρ᾽ αὐτοῖς τούτοις εὖ τε χαὶ ὡς ἕτέ-

magistratus sibi praeficiant, quorum vita ac mores
ceteris pro exemplo esse possunt, plebis autem
adeo cultores, ut nemo plebeiorum injuriam patia-
tur. Omnes autem iis obtemperabunt ubi viderint,
quanta illi diligentia utilitatem publicam curant
80 damna a singulis avertunt, ac parum sui com-
modi memores bene norunt se pro salute civium
institutos esse.Longe enim alia est cura rei familia-
rig et rei publics, sicutin vulgus notum est. Minus
enim de suis rebus quam de publicis solliciti esse
poterunt, quarum ratio aliquando reddenda vonit.
Igitur non molliter, non indolenter procedent, sed
ita ut summo studio aut in agendo autin loquendo
utantur, nec unquam ea negligant quod ad rempu-
blicam spectat; id quod Ctesiphon Demosthenis
honori imputavit,dicens : « Populus Demosthenem
corona aurea redimit ob virtutem et generosum ani-
mum quem cum Grecis omnibus, tum Atheniensi-
bus manifestavit maxime. » Hac cum ita sint, nos
qui natura homines sumus, eorum que per forum
circumvehuntur, large participes esse meremur,
non tabernariorum mercaturam facientes illibera-
lem, et unde nec venditor nec emptor proficit. Non
enim id agitur ut commoda et utilitates accedant,
sed omnis injustitia injustitie et legum observantie

cedet. Que ut contingant in omnium votis est.
Quis enim nescit quod, si populus moderatione et
sapientia et modestia utitur, majori astimatione
dignus censetur? et quod e contra si seditiosum
sese et justo audaciorem et legibus inobedientem
prebuerit, ponitentia pravum qui fuerat, in frugi
hominem transformabit, sicut equus pullus per
domitoris manum ex recalcitrante eteffreni perquam
docilis evasit οἱ currum trahere, jugi patiens esse
didicit ? Quocirca illos probos et moribus egregios
fleri expedit et propter seipsos et ceterorum gra-
tia quibus presunt, et quorum interest αἱ preto-
res integri sint. Sed certo non ea tantum re civi-
tates subsistant atque prosperant, quarum securi-
tas in monium robore consislit non minus quam in
magistratuum prudentia, me quidem judice; cui
equidem officio singulos satisfacere arbitror, cum
unusquisque edificando, construendo machinas,
omnis generis exercitiis id efflciunt ut obsidionem
sine magno labore subire: valeat, dum civium ag-
men bene armatum animi vigorem armorum usui
nunquam non adjicit.Quandiu euim Sparta sine mu-

C

D

poc χινδυνεύωσιν ἴσχειν al πόλεις xal tà τῶν πό-
λεων πράγματα, χρὴ τούτους πρῶτον μὲν τοιούτους
δή τινας καθ᾽ αὐτοὺς εἶναι καὶ νόμων εἵνεχα λέγω
χαὶ πολιτείας, χαὶ πράσσειν ἃ δεῖ, ὡς πολλῷ τινι
προὔχειν τῶν ἄλλων, καὶ βίου σώφρονος εἶναι mz
ράδειγμα " ἔπειθ᾽ οὔνω σφόδρα δημοτικοὺς, καὶ ὅπως
ἀδιχήσεται μὲν δηδεὶς τῶν τοῦ δήμου. Εὖ δὲ πεί-
σονται πάντες διὰ πάντων σχοποῦντας͵ xal τῶν εἷς
τοῦτο φερόντων μηδενὸς φειδομένους, μηδ᾽ ἂν ab-
τοῖς ἐντεῦθεν συμδαίνῃ βλάπτεσθαι, ὡς χοινὸν ὅφε-
λος πᾶσιν xai ἀκούειν καὶ εἶναι " τῶν μὲν ἰδίᾳ καὶ
κατὰ σφᾶς βραχὺν τινα λόγον" ὃ δὲ χοινῇ μέλλει
συνοίσειν, πᾶσαν τούτου πέρι σπουδὴν ποιουμένους,
εἰδότας ὧν εἴνεκα προὔστησαν. Οὐ γὰρ ἔστιν, οὐχ
ἔρτι τὸν αὐτὸν τρόπον ὑπέρ τε τῶν χοινῶν καὶ ὧν
αὐτός τις ἕκαςτος ἔχει, φροντίζειν, οὐδ᾽ ἐγγύς - ἀλλ’
ὑπὲρ μὲν τούτων ὅπως ἂν αὐτοῖς δόξῃ φροντίζειν,
ἴσασιν ἅπαντες " ὑπὲρ δὲ τῶν δημοσίων οὐχ οὕτως *
ἀλλὰ φροντίζουσι μὲν αὐτῶν ἐξ ἀνάγχης ὅταν λά-
χωσι, φροντίξουσι ὃὲ ὡς ὑφέξοντες λόγον *
ἀνάγκην ἐντεῦθεν ἔχειν μὴ παρέργως μηδ᾽ ἐῤῥᾳ-
στωνευμένως, μηδ᾽ ὡς ἔτυχε τοῖς πράγμασιν ἔγχγει-
ρεῖν * ἀλλὰ μεθ᾽ ὅσης ἂν τις φῇ τῆς σπουδῆς, τὰ
βέλτιστα τῷ δήμῳ καὶ λέγειν xal πράττειν καὶ μη-
δὲν προθυμίας ἐλλείπειν ὑπὲρ τοῦ χοινῆ γιγνομέ-
νου * ὅ xal τῷ Παιανιεῖ Δημοσθένει Κτησιφῶν ὁ
Λεωσθένους ἐν τῷ περὶ τοῦ στεφάνου προσεμαοτύ-
pet ψηφίσματι λέγων ὅτι « Στεφανοῖ δῆμος Δημοσθέ-
νὴν Δημοσθένους Παιανιέα χρυσῷ στοφάνῳ ἀρετῆς
εἵνεκα xal εὐνοίας, ἧς ἔχων διατελεῖ εἷς τε τοὺς
Ἕλληνας ἅπαντας καὶ τὸν δῆμον τῶν ᾿Αθηναίων. »
Τοιούτων δὲ τούτων ὄντων καὶ οὕτω διακειμένων,
ὅσα μὲν εἰς ἀγορὰν ἤχει xal τὸ πάντων οἷς ἐς’ ᾧ
περιεῖναι. xai ζῇν, χρῆσθαι πεφύκαμεν ἄνθρωποι,
μετέχειν ἔχειν ἄφθόνως, xai παντοδαποῖς τουτοισὶ
περιῤῥεῖσθαι ^ xal μήτε χχπηλείας ἀτόπους, χαὶ ἃς
οὐχ ἕξεστ᾽ ἐπινοεῖν, μήθ᾽ ὅθεν τοῖς ταλαιπώροις
ἔσται πολέταις ζημία καὶ βλάδος, τοῖς δ᾽ οὐχ ὅσον
καπήλοις οὐδὲ παλιγχαπήλοις * ἀλλὰ τοῦτο πολλάχις
δι’ ὧν πράττουσιν οὖσιν, εὐπορία xal κέρδος, xa:
ξυλλήδδην εἰπεῖν, πᾶσαν μὲν ἀδικίαν τούτων ἀπεῖ-
ναι, εὐνομίαν δὲ xal δικαιοσύνην μετὰ πολλοῦ τοῦ
περιόντος διὰ πάντων προσεῖναι " πάντα οὖν ταῦτα
ὡς κάλλιστα ἔξειν χαὶ πάνυ τοι cott" δῦχήν. ᾿Αλλὰ
τίς υὐκ οἷἵοεν, ὡς ἐάν «o ὁ δῆμος μέτριος á oni
ἐπιεικὴς xal σωφρονεῖν ἐπιστάμενος, κολλῷ βελτίων
ἐντεῦθεν ἔσται καὶ δοχιμώτερος χρῇσθαι ; ἐάν τι
τοὐναντίον, στασιώδης τις καὶ τολμηρὸς καὶ θρασύς
Xgi νόμοις οὐχ εἴχων, παλινῳδίαν ἄσετας xal μετα-
θαλεῖ xai θᾶττον ἔσται χρηστὸς ἀντὶ πονηροῦ ; χα-
θάπερ τίς πῶλος ὑδριστὴς xai δυσκάθεχτος, θχυ-
μαστοῦ τινος πωλοδάμνου τυχὼν, εὖ μάλ᾽ εἰδότος
ἅρμα ἐλαύνειν, xal δεινοῦ τὰ τοιαῦτα ^ ὥστε xai
χατ᾽ αὐτὸ τοῦτο χρηστοὺς ἀὐτοὺς εἶναι δεὶ xal τοῖς
ὅλοις βελτίστους xal σφῶν εἵνεχ’ αὐτῶν, xal ὧν
δήπου προΐστανταξ * τὰ γὰρ ἐχείνων ὁποῖά ποτ’ ἄν
3, εἴς τοότους μάλιστ᾽ ἄνήχει.. Ἔτι τοίνυν ἐπειδὺ πὲρ
οὐκ ἐντεῦθεν μόνον εὖ συνίστανται πόλεις, οὐδ᾽ αὐτὰ

4
ως

521

ORATIO DE SUBDITORUM OFFICIIS.

523

ταῦτα πρὸς εὐπραγίαν ἀπόχρη, ἀλλ’ εἴπερ του τῶν αὶ ris erat, incolarum fortitudo omnibus eos formi-

πάντων καὶ τοῦ γὲ τειχῶν εὖ ἔχειν xal σφόδρα
ἀσφαλῶς ἔχειν πόλεσι μάλιστα δεῖ " μετὰ δὲ παντὸς
μᾶλλον τῆς τοιαύτης προνοίας τουτοισὶν ὡς προστά-
ταις, χαὶ τοῦτ᾽ ἂν αὐτοῖς ἄριστα xal μετὰ παντὸς
τοῦ γιγνομένου νομίζω πεπρᾶχθαι, ἐὰν, ἑκάστοτε
ταῦθ’ ὅπως ἔχει περιιόντες σχοπῶσι, xal μηδὲν
δπὲρ τούτων ἀνιῶσι σπουδῆς, οἰχοδομοῦντες, ἐπι-
σχευάζοντες, πάντ᾽ ἀσχούμενοι τρόπον, ἐφ᾽ ᾧ ταῦθ᾽
ὡς ἐῤῥωμενέστατα xal στεγανώτατα — xai ἀσφα-
λέστατα xal πᾶσαν ἂν εὐχερῶς ἐνεγχόντα πολιορ-
χίαν εἰργάσθαι, xal ὅλως ἄμαχα τοῖς πολεμίοις, τῷ
τε ταύτῃ παρασχευάσθαι, καὶ προσέθ᾽ ὅπλοις ὡς
πλείστοις πεφράχθαι, τῷ τε πολίτας ἔσχειν φρονή-
ματος γέμοντας xal μελετῶντας τὰ ταχτιχά * ταύτης

μὲν τῆς βοηθείας ἀπούσης, μικρὰν οὖσαν ἐχείνην, Β

παρούσης μέντοι xai πάνυ μεγίστην * ὅπου γὰρ
ἀτειχίστου τῆς Σπάρτης οὔσης, τὸ φρόνημα τῶν
ἐνοικούντων xal μόνον ἴσχυσι, xal φοδεροὶ τοῖς
ἅπασιν ἦσαν * ὡς πρὸς τοὺς ἐρομένους ὅτου χάριν
εἶεν ἀτείχιστοι, ταῦτ᾽ εὖ μάλ᾽ ἀποχρίνασθαι, τί χρὴ
νομίζειν ἀμφοῖν συνόντοιν :

ιδ΄, Καὶ μάλισθ᾽ ὅταν οἱ φυλάττειν λαχόντες μὴ
τριωδολιμαῖοι xal πένητες xal τοῦ μηδενὸς ἄξιοι
τυγχάνωσιν ὄντες, ἀλλ᾽ olot xal οἰχίας σφῶν xai
ἀγροὺς ἐν πόλει xai τάφους πατρῴους τε xal παπ-
πῴους, xai τὸ μέγιστον γνώμης εὐθύτητα xai τρό-
πους χρηστούς τε xai σώφρονας, xal πάντα τὰ τοι-
αὔτα δειχνῦναι " τὸν γὰρ τοὺς ἄλλους χαὶ αὐτοὺς
καὶ τὰ αὐτῶν πάνυ φυλάξοντα αὐτὸν πρότερον ταῦτ᾽
ἔχειν δεῖ, ὡς ἂν δι᾿ ἅπερ αὐτὸς ἔχει, καὶ ἄπερ ἕτε-

pot κέκτηνται ἐξ ἀνάγκης δήπου φυλάξῃ " ἔχει γὰρ C

οὕτως ᾽ εἰ μὲν τὰ τῶν ἄλλων φυλάξεται, xal τὰ αὐ-
τοῦ πάντως φυλάξεται εἰ δ᾽ ἐχείνους προήσεται,
καὶ αὐτὸν συπροΐήσεται " xal τί μᾶλχον τοῖς ἄλλοις
ἔντευθεν ἢ αὐτῷ λυμανεῖται ; ὥστ᾽ εἰ μὲν τὰ οἰκεῖα
σώζειν αἱρεῖται, xai τὰ τῶν ἄλλων σώζειν τὸν αὐτὸν
αἱγήσεται τρόπον " εἰ δὲ τὰ μὲν παρὰ φαῦλον ποιεῖ-
ται, μόνα δὲ τὰ οἰκεῖα σώζειν οἴεται δεῖν, οὐδὲ
τοῦθ᾽ ὅλως ἐξει, ἐπειδὴ μὴ xal τὰ τῶν ἄλλων qr, *
τίς οὖν ἕλοιτ᾽ ἂν εὖ φρονῶν, καὶ αὐτὸν καὶ τοὺς
ἄλλους προίσθαι, ἢ “πούς τε ἄλλους σῶσαι, καὶ αὗ-
τὸν μετὰ τῶν ἄλλων σεσῶσθαι ; Εἰ δὲ τοὺς διὰ πάν-
τῶν ὧν ὄφην οὐτωσὶ συγχεχοοτημένους ἀσφαλεστά-
τοὺς νόκτωρ καὶ μεθημέραν τῶν πόλεων φύλακας
χρὴ νομίζειν, καὶ μόνοις τούτοις οὐχ ὅσον τὰ τοι
auta πιστεύειν, ἀλλὰ καὶ θαῤῥεῖν πολὺ πλέον, fj με-
γίστοις καὶ θαυμαστοῖς τείχεσι xai προδόλοις καὶ
ola τὰ Σεμιράμιδος, ἧπου τούς γε τἀναντία τούτων
ὄντας, καὶ τοῖς ὅλοις ἀπόρους, οὐχ ἂν φθάνοιμεν οὐ-
τωσὶ διαγράφοντες πρὸς τὸ ταῦθ᾽ ὑπηρετεῖν οἵους
τ᾿ εἶνχι, ὡς μηδὲ γρῆναι τούτων τοπαράπαν ἐν
τούτοις μεμνῆσθαι. Πόθεν xai γὰρ ἕξουσι τὸ πι-
σιεύεσθαι : πότερον ἀφ᾽ ὧν χέχτηνται ; ᾿Αλλ᾽ οὐδὲν
τοπαράπαν χέχτηνται -“ πλὴν εἰ τὸ μηδὲν χεχτῆσθαι,
φήσουσιν, ὑπέρου γυμνότεροι χατὰ tiv ἀγορὰν
διϊόντες, xa) πρὸς ἀνδραποδώδεις καὶ φαύλας διαχο -
νίας, τριῶν fj τεττάρων ὀδολῶν χάριν, τοῖς βουλο-
μένοις ἐχχείμενοι. Τοιοῦτοι γάρ τινὲς νῦν οἱ τῶν

PATROL. Ga. CXLV.

dandos reddidit. Bene igitur iig qui interrogabant.
cur sic sine muris essent, responsum fuit, si mu-
ris fortitudo adderetur, eo magis invictos fore La-
cedemonios.

14. Quod quidem tum precipue flet, ubi qui ur.
bem custodiunt non ex misera egenorum classe
trium obolorum pretio eliguntur, sed domicilia,
agros et sepulora patrum et avorum religiose vene-
rantes integros sese et probos exbibent. Qui enim
ceteros et que ipsorum sunt custodiendo servat,
prius ipse ista omnia possidere debet; en quo-
modo res se habet. Simulao aliorum res curat,
suas ipsius pariter curabit; si autem ista negligit,
suarum quoque rerum curam habebit nullam ; unde
sibi non minus quam illis noxam affert. Inde sane
vere est quod qui suas, aliorum quoque res tue-
bitur. Si autem ista negligendo sua tantum obser-
vat, quam inde utilitatem percipiet ? Quis autem
dum sane mentis est, se et alios perdere volet?
Noaue sue et aliorum saluti prospiciet ἢ Si autem
viri ita ul dixi compositi optimi diu noctuque
urbium custodes habendi sunt, major utique in
lis fides poneuda erit quam in fortissimis menibus
ac vallis, qualia Semiramidis celebrantur, dum qui

D tales non sunt a limine salutandierunt. Unde enim

fide digni sunt ?num quia locupletes sunt? At nibil
proraus possident, et ob ipsum trium obolorum
pretio humillimam ac turpissimam servitutem
obeunt. Tales nunc quidem sunt urbium custodes.
Sed nonne ut proditores et omnium egeni compre-
hendentur? nonne pecunia data castra nosira de-
serent ? Ubi enim inter ipsos divites reperiuntur
quos rem familiarem augendi ergo, turpia agere

non pudet, quanto magis iis qui sine ulla spe me-
41

529

ΤΗΚΟΌΌΠΙ MONACHTI

524

liorum temporum in paupertate jacent, ut famem A πόλεων φύλαχες. ᾿Αλλ᾽ οὐχ ἁλώσονται προδοσίας xai

compeseant, talia facere parati erunt. Mihi quidem
vel inimicos nolentes ad ea propellere videntur;
probe enim norunt quod nulla alia ratione ex
egestate ad prosperitatem 1ransire possunt. Hunc
in modum urbium adminislratores viveret decet ;
licet non quemlibet electuri simus, fortuito augu-
rando, sed optimos quosque cives, nec ob id tan-
tum quod virtus apud ipsos hereditaria est, sed
quia absurdum *eeset velle ut is qui civitatem feli-
cem et de hostibus vioctricem reddere potest ac
vult, magistratus instar ob divitias quibus potens
est eligatur. Sic enim urbis non sospitator, sed pro-

ditor fleret. Si enim non domi, non in agris aut B

pascuis id permittere fas est, multo minus his qui-
dem colonis, illis vero inspectores preficere in urbe
conducibile erit. Exiguos autetn el minus probos,
et unde parum damni aut utilitatis sperandum est,
minus conducit assumere quam preclaros el popu-
lo acceptos, et quorum facta ei verba magni sunt
momenti, id quod sole olarius est.

15. Hec eadem porro etiam de nocturnis urbium
custodibus dictum volo, qui in eadem utique con-
ditione positi eese debebunt, quod in prytaneo nu-
triantur, quare summo id studio agent ut spem suf-
fragantium transgrediantur et meliores quam se fore
polliciti erant, se exhibeant. Et revera Lalesqui sunt,
urbem noctu et in armis percurrent, se invicem ex-
hortantes et menium custodes ad vigilantiam et con-
tinentiam nunquam non exstimulantes.Sic quiintus
sunt plena securitate fruentur,tranquilliet leti som-
no cedont bene scientes, alteros ipsorum loco vigi-
lare et quod hostibus formidolosi metum quibusvis
injiciant. Ejusmodi viri civibus suis fortissimi pro-
pugnatores erunt ; et ubi itinere ad multam noctem
producto domum se recipere volent, metuo ne hosti-
bue plus qua:n suis propugnaculosint. Quod enim illi
ante omnia desiderant et hostibus invident victore s

D

μηδὲν ἔχοντες, οὐδὲ τὴν ὑπὲρ ἡμῶν λείψουσι τάξιν
κέρδους εἵνεχα ; Καὶ τίς ἂν ταῦτ᾽ οἶμαι τῶν πάντων
δέξαιτο; ὅπου γὰρ xal τῶν εὐπορούντων ἔσνιν οὖς
ὑπὲρ τοῦ τὰ ὄντα πλείω ποιῆσαι, τοῖς τοιούτοις
ἐγχειροῦντας ὁρῶμεν " οἵ οὕτως ἀπόρως ἔχοντες,
xai μηδ' ὅθεν ἂν πέσωσιν ἔχοντες, ὑπὲρ δὲ τοῦ τὴν
γαστέρα μόνον ἐμπλῆσαι, πάντ᾽ ἂν δρᾶσαι xai πα-
θεῖν ἔχοντες, τίν᾽ οὐχ ἂν τούτους εἰχὸς τοιαύτην
τόλμαν τολμῆσαι ; ἐμοὶ γὰρ δοκοῦσι xai μη βουλο-
μένους ἂν τοὺς ἐχθροὺς ἐπὶ ταῦτα παραχαλέσαι "
ἴσασι γὰρ xai μάλα σαφῶς ἵσασιν, οὐχ ἂν ἄλλως ἐξ
ἀπόρων γεγονότες εὔποροι. Τοῦτο μὲν δὴ τοῦτον
ἔστω τὸν τρόπον xai φυλασσόντων τὰς πόλεις, ἵνα
καὶ αὖθις ταῦτ᾽ εἵπω οὐχ οὖς ἄν τις εὐθὺς ἰδὼν
οἴωνίσχιτο * οὐδ᾽ οἷσιν οὐδὲ φαρμαχοῖσιν ἂν εἴη, τὸ
τοῦ ἔπους, χρηστέον, ἀλλ’ οἱ βέλτιστοι τῶν πολιτῶν
ἐχ διαδοχῆς “ οὐ μόνον ὅτιπερ Οὗτοι τὸ περὶ ταῦτα
συγχεχωρηχὸς ἀφ᾽ ἑστίας ὡς εἰπεῖν κέχτηχται, ἀλλ᾽
ὅτι xai τῶν ἀτοπωτάτων Gv εἴη, τὸν μὲν χρατοῦντα
τοσαύτην ὅπως εὖ πράττοιεν αἱ πόλεις χαὶ χρείτ-
τους εἶεν τῶν πολειλίων ποιεῖσθαι σπουδὴν, ὡς τά
υε ἄλλα xal τοὺς σφῶν ἄρχοντας ἀριστίνδην πλοὺυ-
τίνδην αἱρεῖσθαι" τοὺς δ᾽ ἐν αὐταῖς ὅπως ὡς τάχι-
σθ' ἁλοῖεν παρασχευάζειν πειρᾶσθαι, τῷ τοιούτους,
ὡς μὲν αὐτοὶ φαῖειν ἄν, φύλαχας τουτωνὶ χαθιστά-
ναι, ὡς δὲ τὸ εἰχὸς ἔχει, προδότας. Ὅταν γὰρ οὐχ
ἐν ἀγροῖς οὐδ᾽ ἐν οἵκοις, οὐδ᾽ ἔτι πολὺ μᾶλλον ἐν
θρέμυχσι ταυτὶ ξυγχωρεῖν οἰώμεθα δεῖν, οὐδ᾽ οὖς
ἄν ποτε τύχοι, ἀλλὰ τοὺς ἐξητασμένους xai δόξαν
ἀγαθὴν ἐσχηκότας, τοῖς μὲν νομέας, τοῖς δὲ μελε-
δωνοὺς ἐφιστάναι, κομιδῆ, ταῦτ᾽ ἐν πόλεσι ξυγχωρεῖν
οὐδ᾽ ἄν εἷς ἀξιώσαι " εἰ τὸ μιχρῶν τε καὶ φαύλων,
xal ὧν εὖ ἢ καχῶς ἐχόντων ἐν ἐλαχίστῳ τὰ τῆς
ὠφελείας xxi βλάδης συμὄαίνοι, τοσοῦτον ποιούμεθα
λόγον, Tou τῶν μεγίστων xal χοινοτάτων xai ὧν
ταῦτ᾽ ἐστὶ μέρη, χαὶ προσέθ᾽ Ünto ὧν μόνων πάντα
xai ποιεῖν xai λέγειν ἐχρὴν ὡς ἐξ ἀνάγχης διαρφε-
ρόντων, οὐδ᾽ ἔστιν εἰπεῖν ὅσον εἰχός.

ιε΄, Ταῦτα δὲ ταῦτα λέγω xai περὶ τῶν ἐν ταῖς
νυξὶ περιπόλων ^ xal γὰρ οὖν xai τούτους τοιούτους
εἶναι μάλεστα δεῖ" τά τε ἄλλα xai σίτησιν ἐν πρυ-
τανείῳ λαμδάνοντας ^ οὐ μὴν ἀλλὰ xai ἰδίᾳ τοσού-
του δή τινος αὐτοὺς ὑπόχρεως εἶναι νομέζειν, ὡς xxi
τὰς τῶν ἑλομένων, τῷ τῆς σπουδῇς περιόντι, παρ-
ἐλαύνειν ἐλπίδας, xal χρείττους ἤ 'χεῖνοι προσεδέ-
χησαν φαίνεσθαι * θέοντας μὲν uel! ὅπλων διὰ
πάσης νυχτὸς ἄνω χαὶ χάτω τῆς πόλεως, ὀτρύνοντας
χαὶ διαχελευομένους ἀλλήλοις τε χαὶ τοῖς ἐπὶ τοῦ
τείχους ἐγρηγορέναι καὶ νήφειν χαὶ μηδὲν τῶν δεον-
των ἐλλείπειν * ἐξιων τοῖς μὲν οἰκείοις ἀσφάλεια zav-
τάπασιν ἔσται, xal τὸ τεθαῤῥηχότως τε xai ἡδέως
καθεύδειν, εἰδότας ὡς ἄλλοι πρὸ αὐτῶν iypnyópast:
χατάπληξις δὲ τοῖς ἐναντίοις καὶ φόδος, xqi τὸ μη-
δὲν ἃ μὴ δεῖ κατ᾽ αὐτῶν ἐπιχειρεῖν ἐννοεῖν, f δισχε-
νῆς ἐννοεῖν. Τοιοῦτοι μὲν ὄντες καὶ οὕτως ἔχοντες,
ὑπὲρ πάντα τοῖς χρωμένοις ἔσονται πρόδολον ἐὰν
δὲ ἄχρι βαθείας ἑσπέρας τὸν δόλιχον ποιούμενοι τοῦ
τον, ἐπειτ᾽ οἴκαδ᾽ ἀναχωρεῖν οἴωνται δεῖν, δέδοιχα

925

ORATIO DE SEBDITORUM OFFICIIS.

520

δήπου δέδοιχα, μὴ τοῖς πολεμίοις περίπολοί τινες A, recedere, id hi vel molliter agendo obtinebunt, et

ὦσι μᾶλλον ἢ τοῖς oixslow * ἃ γὰρ μάλιστ᾽ ἐχεῖνοι
συνεύξαιτο σφίσιν αὐτοῖς, xai τούτων κατεύξαιντο,
ὡς ὅταν βούλωνται ῥᾳδίως σφᾶς ἐξελεῖν δεδυνῆσθαι
xal κατασχεῖν, ταῦθ᾽ οὔτοι δι’ ὧν οὑτωσὶ ῥᾳστω-
νεύσονται͵ χατεργάσονται * xai ὧν χατέστησαν φύ-
λαχες, τούτους ἑχόντες ὄντες προήσανται τοῖς
ἐγθροῖς * εἵπερ ἐξὸν ἃ χρὴ πράττοντας xal νυχτο-
φυλαχοῦντας, ὥσπερ ἔφην, εἰς τέλος, ἔπειτα τούτων
χαθάπαξ ὑπερφρονεῖν xal χαίρειν τοῖς ὅλοις ἐᾷν"
οἱ δ᾽ ὑπὸ τοῦ μὴ πονεῖν ἐθέλειν xal τρίδεσθαι, ἀλλ᾽
ὕπνῳ xal νωθείᾳ δουλεύειν, xai τὴν αὐτῶν ἡδονὴν
προτέραν τοῦ χοινῇ ξυμφέροντος χρίνειν, τὰ τοιαῦτα
λειποταχτοῦσιν * ἄνευ δὲ τούτων οὐχ ἄν ἔχοι λόγον,
τῆς μὲν φυλακῆς τοὺς μισθοὺς ἐντελεῖς λαμῦὔάνειν
ἐθέλειν, αὐτὴν δὲ ταύτην ἀτελῇ χαταλείπειν. Εἰ μὲν
γὰρ οὐ μέλλουσι διὰ τέλους φυλάττειν, τί περὶ τοὺς
μισθοὺς ἀχριδολογοῦνται ; εἶ δ᾽ ἐν λόγῳ τοῦτο ποιεῖν
οἵονται δεῖν, otc ἐν ἐκείνῳ τοῦ προσήκοντος ἀλογοῦ-
σιν, οὐδὲ τοῦτον ἐν λόγῳ ποιεῖν μαρτυροῦσιν * ἀλλὰ
καὶ τὴν πόλιν ἐν οὐ μιχροῖς ἀδιχεῖν, ὑπὲρ ἧς μι-
σθοφοροῦσιν οὐχ ἐνδεῶς, ταύτην φυλάττοντές ἐν-
δεῶς, κἀντεῦθεν ὃν ἔφην τρόπον τοῖς ἐχθροῖς προδι--
δόντες " ὡς οὖν ἐν τούτοις τῶν ὅλων πραγμάτων
ὑπάρχόντων τῇ πόλει, καὶ τῆς κοινῆς ἀσφαλείας,
εἰ δεῖ συντόμως εἰπεῖν, ἐντεῦθεν εἶναι χινδονευού-
σης χαὶ μὴ, χελεύω xai τούτους xai οὺς ἀρτίως
ἐμνήσθιν, παντάπασιν ἐγρηγορέναι καὶ νήφειν εἰς
ἅπαν * xai οὕτω περὶ τὴν φυλαχὴν διανίστασθαι,
ὡς μηδὲν ἧττον χύὐδερνητῶν ἴσχειν τά γε τοιαῦτα "
καὶ γὰρ ἐκεῖνοι καὶ παρὰ πάντα μὲν δήπου τὸν πλοῦν,

οὐχ ἥκιστα δὲ κλύδωνος ἐπιόντος, οὐδ᾽ ἐπὶ μικρὸν C

ἀφίστανται τῶν οἱάχων, οὐδ’ ὧν dj τέχνη καὶ τὸ τῆς
χρείας ἀναγκάζον παρέχει" ἀλλὰ καὶ νύχτωρ, ἔστι
δ᾽ ὅτε χαὶ τῆς ἐπιγιγνομένης ἡμέρας, πάνθ᾽ ὑπὲρ
τῆς τῶν ἐμπλεόντων σωτηρίας ποιεῖν οἵονται χρῇ-
ναι, ὁμοῦ τε πρὸς χῦμα mapa6allóusvo: καὶ πρὸς
ἀστέρας συνεχῶς ἀφορῶντες, κἀχεῖθεν λαμθάνοντες
τοῦ ποιητέου τὸ σύνθημα, Εἶτα χυδερνέταις μὲν οὗ-
τωσὶ μέλει νεῶν xal τοῦ χατ᾽ αὐτὰς σωτηρίου * τοὺς
δὲ τῶν πόλεων φύλαμας οὐ πολλῷ μᾶλλον ταυτὶ
πράττειν φήσομεν χρῆναι; ὅσον γὰρ μειζόνων ἣ
᾽χεῖνοι προΐσφανται, τοσοῦτο μείζω χαὶ τὴν περι
ταῦτα φυλαχὴν ὀφείλουσιν ἴσχειν, πτηνῶν δίκην διὰ
πάφης κυχτὸς περισχοποῦντες τὰ τείχη xai περιθέον-
«ες σύναμα τῷ ἀστυνόμῳ τῷ τε τῆς πόλεως ἁρμο-
στῇ διεγείρουσι σφᾶς χαὶ προθυμοτέρους τῷ συνεῖ-
vat χαὶ συνθεῖν χαθιστᾶσιν.

ις΄. Ἐπεὶ δ᾽ ἐξ ἀπάντων τούτων συνίστασθαι μὲν
καὶ πράττειν εὖ πόλεσιν ἔνι, καὶ προσέτ᾽ ἀσφαλέ-
στατα ἵσχειν, ἐπιδιδόναι ὃὲ τουλοιποῦ xal αὔξεσθαι
τούτοις οὐχέτι * δεῖ δὲ vai τούτου τοῦ μέρους οὐχ
ἥκιστ᾽ αὐταῖς. Οὐ γὰρ εὖ πράττειν μόνον ἀπόχρη,
ἀλλὰ xal πρὸς τὰ χρείττω xai μείζω χωρεῖν ἑχά-
στοτε δεῖ xai πρόσω ἰβαίνειν “ xai ὅλως μετὰ παν-
τὸς ἀεὶ τοῦ, βελτίονος τὸν αἰῶνα διάγειν ^. δεῖν εἶναι
χαὶ πάνυ φημὶ τοὺς τῶν πολιτευομένων ἀρίστους
τά τ᾽ ἄλλα χαὶ ὁτιοῦν χρηστὸν εἰργασμένους διαφε-
ρόντως ἐπαινεῖν xal θαυμάζειν xal περὶ πλείονος ποι-

quorum prius custodes fuerant, eos libenter hosti-
bus tradent, tum cum permissum est officiis satis-
facere, excubias agere usque ad fastidium, dein iis
valedicere. Ili deinde qui corpus laborando fatigare
nolunt, somnum autem et indolentiam magis amant
et qui voluptatem privatam utilitati publice ante-
ponunt, ordine excedenl ; nefas eniin esset merce-
dem integram postulare pro labore pene inchosato.
Si enim custodia usque ad finem operam dare recu-
sant, quomodo mercedem integram efflagitabunt?
Quod si autem nunc officio vacant quod paulo post
tergiversantur, nullo jure alterutrum faciunt, imo

B urbem magna injuria afficiunt, pretium integrum

pro custodia imperfecta exposcentes. Quia igitur
tota civitatis cura in iis reposita est, qui pro-
desse et obesse possunt, el tota rerum salus penes
eos est, jubeo equidem ut summopere vigilent &o
sobrii sint, neo minus ac gubernatores navigii cu-
rem agant qui per totam navigationem quando
tempestas irruit,ne minimum quidem agubernaculo
recedit, nibil quod ars suadet,intentatum relinquit,
imo nootu diuque facit quod in navigantium salu-
tein adjuvare potest, undas mensurans, ad astra
suspiciens, et inde ejus quod faciendum est, con-
silium capiens. Quod si gubernutoribus talia cure
gunt, quo pacto urbis aedilibus minus sollicitos es-
se licere dicemus ? Quo majorum eoim rerum cura
prepositi sunt, majorem etiam in iis sollicitudinem
ponere debebunt et, volucrum instar, monia cir-
cumvolantes, una cum urbis prefecto ad vigilan-
dui et.cooperasndum, quos par est, admonere.

16. Quamvis per hec omnia civitas aliqua pro-
speritate ac securitate frui possit, id porro agen-
dum restat ut ista prosperitas maneat. Felicea enim
cives esse non sufficit, imo meliores in diem fleri
oportet, et inde in honore atque admiralione esse
apud vulgum, si virtute excellunt. Et re vera civi-
tas isto modo procedens, neo gloria nec vite com-
modis carebit, quando boni mores vigent et pravi
perdomantur. Ita enim virtus ad altissimum fasti-

541

THEODULI MONACHI

gium evehetur et. numerosa sectatorum cohorte αὶ εἶσθαι τῶν ἄλλων, xal πᾶσιν οἷς εἰχὸς τουτουσὶ θε-

stipabitur. 8i enim in eo, ut ait Euripides, plurims
civitates peccant quod hominem probum, strenuum
non patiuntur meliori quam malum ao perversura
frui, fleri non potest quin idem, si propter res bene
gestas a civibus honoratur, patrie commodis stu-
deat; quin quivis bonus citato gradu ad bene fa-
ciendum, inde coronam pretii loco reportaturus,
accingatur. Nec mirum. Sparte quidem tot ettaneis
bonis frui datum fuit & Lycurgo legislatore qui
omnem terram gloria sua replevit sempiterna.
Hinc ad nostra usque tempora nemo Lacedemo-
niorum sine laude et admiratione mentionem facit.

Alioquin Epaminondas Thebanos eo perduxit ut B

post pugnam Leuciricam ab universis metueren-
tur, non quin altos sibi spiritus sumerent. Altera
ex parte Amphipolite Braside ut heroi et consi-
liario sacra facere dignati sunt. quod eos Δ socie-
tate Athediensium abduxerat. Sic igitur Spartani
Lyeurgum, Thebani Epaminondam, ob preclare
ab ipsis acta ut viros suprahumanos diis accen-
suere, extremis eos honoribus gratiflcantes. Sio
porro Smyrnsei Homerum, Hippocratem Coi, De-
metrium Abderite, Samii Pythagoram, Ajantem
Salaminii, Trojani Hectorem, alii alios mirum in
modum coluerunt. Inter quos tamen Athenienses
in summo loco ponendi suot. Soli enim wmorta-
lium maximum numerum virorum excellentium
virtute et factis non in Grecorum, sed omnium
prorsus hominum utilitatem progenuit. li potissi-
mum ad patria necessitates iniplendag contribue-
runt; exteros hospitio exceperunt, praemiis dignos
decorantes; sive saerificiis, sive sacerdotiis, sive
carmine aut statuis decoravere ; quosdam corona
aurea dignos habuerunt, tali modo viros laureatos
ornantes οἱ ad rerum bonarum certamen provo-
cantes, et eodem actu civitatis fortunam augentes
et virtutibus exercendis locum facientes, ipsorum

ad gloriam utcunque non parum contribuerunt. D

Quod sj honores merces sunt debita virtuti, nos
si ingrati sumus, summa dignos viros injuria affi-
cimus, eo quod eis debetur, spoliantes. Nec sane
novi 80 inauditi facimus si quod debemus solvi-
mus ; factis enim suis se fis istis muneribus dignos
prestiterunt, que sibi ipsis magis quam nobis dan-
tibus attribuere possunt.

ραπεύειν * πρὸς γὰρ τῷ τὴν ταῦτα πράσσουσαν
πόλιν μάλιστα νοῦν ἔχειν δοκεῖν, xal δόξαν εὐγνω-
μοσύνης φέρεσθαι, καὶ πόλλ᾽ αὐτῇ τὰ χάλλιστα πε-
ριγίγνεται, τῆς τε προσούσης ἀρετῆς τιμωμένης,
τῆς τε χακίας χαθάπαξ ἀνειργομένης, ὡς τὴν μὲν
μεταδάλλειν εὖ μάλα, τὴν δ᾽ εἰς ὅσον ἔξεστι πλεῖστον
ἐπιδιδόναι, χαὶ πλείστους ζηλωτὰς χαθιστάναι. Εἰ
γὰρ ἐν τῷδε κατ᾽ Εὐριπίδην αἱ πολλαὶ χάμνουσι πό-
λεις, ὅταν τις ἐσθλὸς καὶ πρόθυμος ὧν ἀνὴρ, μηδὲν
φέρηται τῶν χακιόνων πλέον, εὔδηλον ὡς ὅταν οὗτος
αὐτὸς xai ὑπὲρ τὰ γιγνόμενα στέργηται xal φιλῆ-
ται, τοσοῦτον ἔσται τῇ λαχούσῃ πόλει τὸ κέρδος,
ὡς μὴ μόνον τοὺς αὐτῆς πάντας λόγον ἀρετῆς ὡς
μάλιστα ἴσχειν, καὶ τὰ μεγάλα τῇ πατρίδι φιλοτι-
μεῖσθαι βούλεσθαι, ἀλλὰ xai τοὺς ὑπηδέποτε καλοὺς
χἀγαθοὺς ἐχ δυοῖν ποδοῖν ἐνταῦθα χωρεῖν, ἐπιδεί-
ξεως εἵνεχα xal στεφάνων. Δῆλον δέ. Τῇ τε γὰρ
Σπάρτῃ τοσούτων xai! τηλικούτων ἀγαθῶν ἀπολαῦσα:
xai οὕτω θαυμαστοῖς τισιν ἄγαν κεκοσμῆσθαι τρο-
παίοις διὰ Λυχούογον xai τὰς Λυχούογου νομοθε-
σίας ὑπῆρξεν, ὡς xai τῆς οἰχουμένης ἑχασταχόσε
ταυτησὶ τὸ χλέος ἐλάσχι, xal προσέτι ἀχίνητον χατὰ
παντὸς ἑστάναι τοῦ χρόνου * οὔκουν ἔστι γε οὐδεὶς
ἄχρι τοῦ δεῦρο, ὃς Λακεδαιμονίων μνησθεὶς, ἄνευ
ἐγχωμίων ἐμνήσθη, ἀλλ᾽ ἅμα τῷ μεμνῆσθαι, xal τὸ
θαυμάζεσθαι συνεισέρχεται ^. τούς τε Θηδαίους ἐν-
ταῦθα δόξης ᾿Επαμεινώνδας προήγαγεν, ὡς καὶ φο-
δεροὺς τοῖς πᾶσι μετὰ τὴν ἐν Λεύχτροις μάχην γε-
νέσθαι, χαὶ μεῖζον ἢ καθ΄ αὑτοὺς φρόνημα σχεῖν -
&v0' ὧν dorso ᾿Αμφιπολῖται Βιασίδῳ καθάπερ ἥρωϊ
xai οἰκίστῃ θύειν ἠξίουν, ὅτι αὐτοὺς ᾿Αθηνχίων ἀπέ-
στησεν * οὕτω Λυχοῦργον μὲν Σπαρτιᾶτάι, Θηδαῖοι
δὲ ᾿Επαμεινώνδαν, δι᾽’ ἅπερ εἰς αὐτοὺς ἔδρασαν,
ἰσοθέους νομίσαντες εἶνα! καὶ τῆς ἀνθρωπείας oj-
σεως χρείττους, τὰ μέγιστα πάντων χαὶ τιμᾷν αὖ-
vob» dov:o χρῆναι “ οὕτως Ὅμηρον μὲν Σμυρναῖοι,
Κῶοι δὲ ᾿ἱπποχράτην, καὶ Δημύχκριτον ᾿Αὐδηρῖτα:,
χαὶ Σάμιοι Πυθάγοραν, Αἴαντὰ δὲ Σαλαμὶς, καὶ
Τρῶες Ἕχτορα, καὶ ἑτέρους ἕτεροι “ ᾿Αθηναίους δὲ
ἔξαιρῶν τοῦ λόγου * μόνοι γὰρ πῷ. ὑφ᾽ ἁλίῳ πάντων,
εἰ δεῖ συντόμως εἰπεῖν, πλείστους τὲ xal βελτίστους
καὶ τοῖς ὅλοις κρατίστους καὶ γεγονότας οὐχ Ἕλλησι
μόνον ἀλλὰ xal πᾶσιν εἰπεῖν ἀνθρώποις ὥς ἀληθῶς
ἐν χαιρῷ ^ xai αὐτοὶ παρὰ σφῶν αὐτῶν εἷς τὰς χοι-
νὰς πιρείχοντο χρείας, xal τοὺς ἑτέρωθεν ὡς αὐτοὺς
fixovxac, τοιούτους δή τινᾶς ἀποφαίνοντες, καὶ τού--
τους χἀχείνους τῶν γιγνομένων γερῶν ὡς μάλιστ᾽
ἠξίουν, τοὺς μὲν ἐν ἱεροῖς τε xa! τελεταῖς xa! θυ-
σίαις͵ τοὺς δ᾽ ἐν ἐπιγράυμασι xal εἰχόσι xai οἵς
ἔξεστιν * ἔστι δ᾽ οὖς xai τοῖς μετὰ χρυσοῦ στεφάνο!ς
ἐχόσμουν * ὁμοῦ μὲν τούτους oic ἔφην δωρούμενοι,
ὁμοῦ δὲ χαὶ τοὺς ἄλλους ἐπὶ τὰ ἴσα παρακαλοῦντες,
ob μᾶλλον τὴν τῆς πόλεως εὐδαιμονίαν, fj τὸ χαλὸν
χαὶ τὴν ἀρετὴν ἐκ πάντων τουτωνὶ συγκροτοῦντες "
τοσοῦτον ἦν τοῖς τοιούτοις τὸ παρὰ μάλιστ᾽ αὐτῶν
συγχεχωρηχός * δίχαιά τε ποιούντων xal τῆς σφε-
τέρας αὐτῶν ἀξιόχρεω δόξης, καὶ τοῦ πεοὶ τὰ καλὰ
συγχεκληρωμένου. Καίτοι εἰ τὸ τοὺς ἀγαθοὺς τι-

529

ἴσασιν, εὔδηλον ὡς ἐὰν μὴ τοῦτο ποιῶμεν, τὰ μέ-
Ὑιστ᾽ αὐτοὺς ἀδιχοῦμεν, τῶν προσηχόντων ἀποστε-
ροῦντες. Νῦν δ᾽ οὐδὲν καινὸν, οἶμαι, δρῶμεν, τὸ εἰκὸς
ἐχτιννύντες " xal ὃ σφίσιν αὐτοῖς OU ὧν τοιοῦτοι δή
τινες ἔγνωσαν ὄντες, παρεσχευάχασιν * ὥστε οἷς
ἀχριθεῖ λόγψ παρ᾽ ἑαυτῶν οὐ παρ᾽ ἡμῶν ταυτηνὶ
χομίζονται τὴν συντέλειαν, εἰχότως ἂν τούὐτοὺ σφί-
σιν αὐτοῖς, οὐχ ἡμῖν ἔχοιεν χάριν.

ιζ΄, Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀγαθοὺς μὲν, οὐχ ἐξ
ἀγαθῶν δὲ γεγονότας, οὐχ ἀποδοχιμαστέον διὰ τὸ
γένος ἐστὶν, ἀλλὰ δι’ αὐτοὺς αὐτοὺς σπουδαστέον "
τοσοῦτο χαλλίους ὄντας εἰς παράδοξον φάναι τῶν
χατ᾽ ἄμφω σεμνυνομένων, ὅσον οἱ μὲν οὐδεν χαινὸν
οἶμαι δρῶσι, ποιοῦντες ἃ δεῖ, xal ἃ τοὺς ἐχ τοιούτων
εἶκός " ἐπεὶ xai τοῖς πονηροῖς χἀκ πονηρῶν πεφυχό-
σιν οὐδὲν ἕτερεν πρὸς τοὺς ἐγχαλοῦντας ἔνεστι λέ-
γεῖν, ὅτι μὴ τὸ γένος καὶ τὸ παρὰ τοῦ γένους οὐτωσὶ
διαχεῖσθαι, ὡς μόνην ναύτην αὐτοῖς οὖσαν παραί-
τησιν xai χαταφυγήν. Οἱ δ᾽ ἐκ φαύλων ὁρμώμενοι
τῶν παραδειγμάτων, οὐ τὴν αὐτὴν τοῖς πατράσιν,
ἀλλὰ περιουσίᾳ φύσεως ἑτέραν ἐτράποντο, καλοὶ
κἀγαθοὶ γεγονότες, xal τοσούτου ζήλου xal θαύμα-
τος ἄξιοι, ὅσον ψόγου χαὶ κατηγορίας οἱ τὴν ὑπόθε-
σιν διαφθείραντες, xai τοὺς γεγεννηχότας αἰσχύναν-
τες τοῖς παρ᾽ ἑαυτῶν. Τούτους οὖν δέον μᾶλλον
ἐχείνων τιμᾶσθαι, ἡμεῖς δὲ xai τῶν προσηκόντων
ἀποστερεῖν αὐτοὺς οἰησόμεθα δεῖν διὰ τὴν τῶν πα-
τέρων φαυλότητα; καὶ πῶς οὐχ ἄνω ποταμῶν ταῦτα
δράσομεν ; Περιχλέα γοῦν τὸν Ξανθίππου, xai Πομ-
πήϊον Μάγνον, οἷς Occ διὰ πάντων τῶν χαλλίστων
πάντων ἐχράτουν, χαὶ τὰ χοινὰ μάλιστα πάντων
αὔξειν ἐπίσταντο, τὸν μὲν μεγίστης χαὶ θαυμαστῆς
ἠξίωσαν δόξης Ῥωμαῖοι, καὶ σφῶν αὐτῶν εὖ μάλα
προὐστήσαντο᾽ τοσοῦτον πρὸς τὸν αὐτοῦ πατέρα τρέ-
φοντες υἷσος, δι’ ἣν εἶχεν ὠμότητα, ὡς μηδὲ μετὰ
τελευτὴν φείσασθαι τούτου, ἀλλὰ καὶ νεχρὸν ἐχδα-
λόντες, τὰ πάντων αὐτῷ δεινότατα. χρήσασθαι ἐξ
ἐναγοῦς δὲ τῆς οἰχίας ὧν Περικλῆς οὐδέν τι μᾶλλον
᾿Αθηναίοις ἀπηξίωτο διὰ ,«Ἰαῦτα, ἀλλ᾽ ἅπαντ᾽ αὐτοῖς
ἦν, xal δημαγωγὸς" xat 'κηδεμὼν καὶ προστάτης, xal
ξυλλέδδην εἰπεῖν, ἁπάσης ἀσφαλείας χαὶ σωτηρίας
πρόθολος. “Καὶ μὴν ὥσπερ τοῖς φαυλοτάτοις τῶν παί--
δων οὐδ ἀξιοῦμεν εἶναι πρὸς δόξαν τὴν πατρῷαν ἀρε-
τὴν, οὐδ᾽ ἐπαινεισθαι διὰ ταῦτα σφίσιν ἐξέσται, ἀλλὰ
χαὶ μείζω ταῦτ᾽ αὐτοῖς φέρει τὴν μέμψιν, τό τε πονη-

ροὺς εἶναι, τό τε μὴ τῷ γένει ξυμὄαίνειν, οὕτως οἱ ἢ

σώφρονες καὶ ἐπιεικεῖς, ἐὰν οὖν ἐπαινουμένους σχῶσι
πατέρας, οὐδὲν ἧττον ἕξουθιν ἃ τοὺς τόιούτους εἶἷ-
xóc, τιμᾶσθαι λέγω καὶ τυγχάνειν ἐπαίχων " εἰκότως "
οὔτ᾽ ἀρετὴ γὰρ οὔτε χαχία φύσει δήπουθεν τοῖς ἂν-
θρώποις, ἀλλὰ τῷ προαιρεῖσθαι χαὶ πονεῖν προσγί-
νεσθαι πέφυχε. Καὶ δῆλον ἐκ τοῦ τοῖς μὲν γέρα,
τοῖς δὲ χολάσεις ὡρίσθαι. Εἰ δέ γε φύσει πρὸς ταῦτ᾽
ἐχωροῦμεν, καὶ χατὰ γένος ἀγαθοὶ καὶ χαχοί τινες
ἦμεν, οὐδὲν ἂν τούτων ἀπήντα " τὰ γὰρ παρὰ τῆς
φύσεως ὁποτέρως ἂν ἔχοι, καὶ οἷά ποτ’ ἂν dj, οὗτ᾽
ἐπαίνων οὔτ᾽ αὖ ψόγων τυγχάνει " vov δὲ οἷς ἂν πράτ-
τωμεν, τὰ μὲν στεφανούμεθα, τὰ δ᾽ ὁπέχομεν δίκην.

ORATIO DE SUBDITORUM OFFICIIS.
μᾷν, ἧς ἴσχουσιν ἀρετῆς, μισθός ἐστιν, ὡς ἅπαντες αὶ

$30

17. Boni cives porro vilibus forte parentibus orti
non ex origine judicandi sunt, sed secundum quod
sunt aut fecerunt, eo magis scilicel honorandi quo
magis a majoribus differunt. Nam qui 6 pravis
pravi geniti sunt, quid aliud reprehensoribus re-

B spondebunt nisi quod ignobili genere nati aliter

facere non possunt ? Sunt porro et fuerunt qui ma-
lum majorum exemplum minime secuti, bona in-
dole moti, frugi homines facti, admiratione sese
dignos reddiderunt et iniquos detractores et pa-
rentes ipsos pudore replerunt. Quare eos omni
laude cumulare, nedum ob parentum scelera
proseindere debemus. Periclem quidem, Xanthippi
fllium, et magnum Pompeium qui circa omnia inter
omnes excelluerunt et reipublice salutem summo-
pere auxerunt, Romani maximi facientes, sibi ipsis
leto animo anteposuerunt ; patrem autem, homi-
nem rudem adeo ín odio habuerunt, ut neo mortuo

C peroeperint, sed e sepulchro projectum pessime

tractarint. Pericles e conira ex infortunato patre
oriundus nunquam Atheniensibus despicatui erat,
imo omnia eis erat, publicola, prefecqus, omnis
denique securitatis et salutis sospitator. Quemad-
medum. porro. nolumus pravos pueros e gloria pa-
terna fructum usurpare, ime magis vituperamus
cum parentibus comparantes ; sic adolescentes
bene morati, si patribus illustribus nati sunt, id
unum agent ut non minus quam genitores hono-
rentur, et recte quidem. Nam nec virtus nec vitia
hominibus & natura ingenita sunt, sed studium et
labor genuinus, quod videre inde est quod alit
muneribus honorificis, ponis alii afficiuntur ; quod
fleri non posset si virtus et vitia natura nobís in-
dita forent. Hino nature dona nec laudibus nec
vituperatione digna sunt ; pro iis autem que pro-
prio Marte agimus, aut coronamur aut etiam ca-
stigamur.

δ91

THEODULI MONACHI

18. Nos quidem iis, de quibus bene opinamur, A

nihil refutamus ; eos omnibus terre commodis di-
gnos censemus, nec tamen eos quorum membra
mutilata sunt, ludibrio habere eosque ob infortu-
nium sgubsapnare debemus, imo consolationeeorum
animos mulcere decet, idque eo magis, quod nos
ipsis malam sortem experiri poterimus. Nunquam
igitur desperemus ; semper verbis ac factis ejus-
modi miserorum animum elevemus, Timonem
Echecratide filium ob oculos psnentes, ne in isto
rerum discrimine semimortui vivendi causas per-
dant. Qui enim mortuus male audit, jam non mo-
ret ob eam rem. Si autem oculis, aut auribus aut
quolibet sensu privatus est aliquis acerrimum in
eum telura intorqueremus, malum illud convi-
ciando obtrudentes. Sic enim infelicitatis pondere
eliam magis premerentur ; idque 6o magis quanto
minus amici, inimici jam facti, consolabundi ne-
scio num per invidiam ad eos accedunt. Si enim
nefas est malo aliquo vexatos ludibrio habere (quo
quid aliud quam nos ipsos incriminaretur 7) sane
necesse est ut ejusmodi nugis valedicentes, humane
eos tractemus qui 8 fortuna male habentur ; et
contra enim agendo illis quidem mali nihil faciunt,
86 ipsos autem imprudentie et inbumanitatis reos
ostenderent, quo nibil stultius. Si deinceps leges
divine precipiunt ut iia qui ledunt bene faciamus,
quam vindictam eedem sument de eo qui pro in-
humanitete $ua homines misericordia dignos lu-
dibrio habent ? Quia si ipsi ia eamdem calamitatem
incidunt ? Si mimus dura est, tolerabunt ; si gravis,
quo pacto non iis qui vexati sunt sublevamdis bpe-
ram dabunt, memores quantum ipsos wrumna, si
accideret, opprimeret ? Humane igitur qui meren-
tur, tergiversando improbos tractemus. Illis con-
solationis ac fraternte charitatis signa offeramus,
verborum consolatorium medulla malam eorum
sortem alleviaturi.

B

$32

ιη΄. Ὥσπερ δὲ oic τὰ κάλλιστα σύνισμεν, τούτοις
ἀξιοῦμεν ἃ προσήχει χεχρῇσθαι, val τὴν νομιζο-
μένην τοῖς τοιούτοις ἀποδιδόναι φορὰν, οὕτως ὅταν
οὐστινασοῦν τῶν τι τοῦ σώματος πεπηρωμένους
ὁρῶμεν οὐχ ὀνειδίζειν οὐδ᾽ ἐπιχαίρειν αὐτοῖς τὴν
συμφορὰν ἐπιτρίδοντας, ἀλλὰ καὶ συνάχθεσθαι δεῖ,
χαὶ διὰ πάντων ἀξιοῦν προμηθείας, οὐχ ἥκισθ᾽
ἡμῶν αὐτῶν τούτων φροντίζοντας * μάλιστα μὲν
ὅτι δέος ὃν μὴ τοῖς αὐτοῖς ποτε καὶ αὐτοὶ περιπέ-
σωμεν, τῶν ἀνχγχαιοτάτων ἐστὶ χρησταῖς ἐντεῦθεν
ταῖς ἐλπίσι συζῇν - ἔπειτ᾽ οὐ μόνον τὸ συγγενὲς
καὶ χατὰ φύσιν οἰχεῖον ταῦτ᾽ εἰς αὐτοὺς xai δια-
νοεῖσθαι xai πράττειν ὡς μάλιστ᾽ ἐπαίοει " ἀλλὰ
καὶ τούτου χωρὶς, καὶ Τίμωνα τὸν Ἐχεχρατίδου
πρὸς τὸν αὐτῶν οἶχτον ἐπισπάσασθαι ἄν poo δοχοῦ-
σιν, οὕτως ἀθλίως καὶ τὸν αὐτῶν ἠχρωτηριασμένοι
βίον, xai ὄντες ὡς εἰπεῖν ἡμιθνῆτες - ὅτιπερ εἰς
ζῶντας ἄλλως τελοῦντες τεθνᾶσι τούτῳ τῷ μέρει -
ᾧ χαὶ μάλιστ᾽ ἀν τις εἰκότως ἀλγήσῃ" εἴπερ ὁ μὲν
τεθνεὼς χἂν μυριάχις ἀχούῃ καχῶς, οὐδὲν ἔστ᾽ αὐτῷ
πλέον ἀναισθήτως καθάπαξ ἔχοντι" ὅταν δέ τις
περὶ ὀφθαλμοὺς ἢ ὦτα dj τιν’ ἄλλην αἴσθησιν ᾧ βε-
θλαμμένος, προσθήχην τῆς συμφορᾶς τοὔνειδος
δέχεται, καὶ διπλοῦς ὑφίσταται βέλος, τό θ᾽ οὕτως
xai μὴ τοῖς ἄλλοις ἔχειν xatà ταυτὰ, τό θ᾽ οὕτως
ἔχων, οὐ παραμυθουμένους ἀλλ᾽ ἐπιχαίροντας ἔχειν "
ὧν ἔγωγ᾽ ἂν ἡδέως πυθοίμην, πότερ᾽ αὐτοῖς τούτοις
τοῖς ταῦτ᾽ ἔχουσι νεμεσῶσιν, Εἰ μὲν γὰρ τοῖς yov.
σιν, οὐκ ἔδει δήπου ταῦτ᾽ αὐτοῖς προτείνειν εἰς
ὄνειδος, ἐξὸν σφᾶς ἄλλως καχίζειν “ ἀλλὰ μὲν εἴ γε
τοῖς πάθεσι φήσουσιν, ἀνάγκη πᾶσα τὰ μὰν ἀπο-
στρέρεσθαι xai φαῦλα νομίζειν, τοῖς δὲ συναλγεῖν
εἰς ταῦτ᾽ ἐμπεσοῦσιν ' οὐχοῦν οἷς μὲν θάτερον
ἀναιροῦσιν, οὐδέτερον κατὰ λόγον ποιοῦσιν - οἷς δὲ
τοὺς οὕτως ἔχοντας κωμῳδεῖν ἀντὶ τοῦ συναλγεῖν
ἀξιοῦσι, τοὺς μὲν οὐδὲν ὁτιοῦν ἐντεῦθεν ἐργάζονται -
σψίσι δ᾽ αὐτοῖς ἀλογίαν xai μισανθρωπίαν τὰ πάν--
των αἴσχιστα μαρτυροῦσι. Καίτοι εἰ τοὺς ἀδιχοῦν-
τας εὖ ποιεῖν θεῖοι παραχελεύονται νόμοι, τὸ τοὺς
οὐχ ὅπως οὐδὲν ἀδικοῦντας, ἀλλὰ xai διὰ «àv συμ-
φορὰν ἐλέους ἀξίους μυχτηρίζειν χαὶ διαβάλλειν
αἱρεῖσθαι, ἡλίκον θεόθεν οἴσει τὸν ὄλεθρον; Φέρ᾽
ἐὰν δ᾽ εἰς ταῦτ᾽ αὐτοῖς ἐμπεσοῦσι - «oUcovl προῦ-
ἐνεχθῇ τις τὸν τρόπον, πὼς ἵξουσιν * εἰ μὲν ἐπκιειχῶς
xai μετρίως, οὐδὲ τούτους εἰχὸς οἷς ἀμέλει mi
σχλυσι δυσχεραίνειν " εἰ δὲ πολλοῦ γε καὶ τοῦ παν-
τὸς σρίσι δεήσει τὰ τοιαῦτ᾽ ἀνασχέσθαι, πῶς οὐχ
ἀτόπως ἔχουσι ταῦτ᾽ εἷς τοὺς ἄλλους ποιεῖν ἀξιοῦν-
τες, ὧν ἐάν ποτ᾽ αὐτοὶ πειραθῶσι, συμφορὰν vo-
μιοῦσι; Διὰ δὴ ταῦτα χελεύω, τὸ μὲν τουτοισὶν
ἐπιχαίρειν, οἷς οὐχ ὅπως ἥχιστα πάντων ἐπιχαί-
pev, ἀλλὰ xai μάλιστα πάντων, οἷς οὕτως ἔχουσι,
συνάχθεσθαι χρὴ, χαίρειν καθάπαξ ἐᾷν" τὸ δὲ τῆς
τούτων παραμυθίας ἀντιποιεῖσθαι, xal διὰ πάντων
ὧν ἔξεστι ταυτησὶ λόγον ποιεῖσθαι, περὶ πάνυ τοι
πλείστου ποιεῖσθαι, πρῶτον μὲν ἵλεω wai οἴκτου
μεστὴν αὐτοῖς εἰσφέροντας γνώμην, ἔπειτα ταῖς
τῶν λόγων ἐπῳδαῖς, xai ῥᾷάους ἐντεῦθεν τουτουσὶ
χαθιστάντας.

533

ιθ, ᾿Εχόμενον δ᾽ ἂν εἴη͵ xai περὶ τῶν δουλεύειν À

εἰληχότων ἃ δεῖ διελθεῖν -“ xal γὰρ δὴ τῶν αὐτῶν
xai οὗτοι τυῖς πρὸ αὐτῶν ἀμέλει πειρῶνται, καὶ
πως παραπλησίᾳ χρῶνται τῇ τύχῃ, ὥσπερ ἐκεῖνοι
τὸ σῶμα, ὡς δὲ καὶ οὗτοι τὴν σφετέραν αὐτῶν ἐλευ-
θερίαν ὡς ἂν τις εἶπῃ πεπηρωμένοι, καὶ παρὰ τὰς
τῆς φύσεως δουλεύοντες ψήφους “ dj μὲν γὰρ ἐλευ-
θέρους πάντας ἀνθρώπους εἴργαστο τὴν ἀρχὴν, τῷ
μὴ τὸν μὲν μᾶλλον, τὸν δ᾽ ἧττον, ἀλλὰ πάντας ἐξ
ἴσου τῶν παρ’ αὐτῆς ἀξιῶσαι xal χατὰ ταυτὸν
ἑχάστῳ δὲ διανεῖμαι" τῷ τύχῃ Ob καὶ ταῖς τῆς τύ-
X"»« στροφαῖς xai τῷ μηδέποτ᾽ ἐν ταυτῷ τὰ πράγ-
ματα μένειν, ἀλλ᾽ ἄνω xal κάτω φέρεσθαι xai χω-
ρεῖν, ὁ μὲν δεσπότης ὁ δὲ δοῦλος χατέστη * ἐπίδοξοί
τινες ὄντες, χαὶ αὐτοὶ σφίσιν αὐτοῖς τῶν ἐναντίων
ποτ᾽ ἂν πεπειρᾶσθαι, xal τὴν ἀλλήλων ἀλλάξασθαι
τύχην κατὰ τὸ τῶν πραγμάτων ξυμθαῖΐνον * μᾶλλον
δὲ δεσπότην μὲν ἂν αὐτὸ ταῦτο μόνον οὐδοντινοῦν
τῶν ἀπάντων οὐδ᾽ ἂν εἴς δύναιτο δεῖξα: - δούλους
δ᾽ ἅπαντας, πάντες, Κἂν γὰρ τὴν ἁπασῶν μεγίστην
ἄρχῃς λαχὼν, χαὶ οὕτως οὐδὲν μᾶλλον ἐλεύθερος
ἂν εἴης, ἀλλ᾽ εἷς δούλους τελεῖς " ἀρχῇ δουλεύων,
xal τῷ χοινῇ πάντων ἐθέλειν προΐστασθαι - xal
σιωπῶ τρυφήν τε xai τὰς οὐχ ἐπαινουμένας ἧδο-
ἑὰς, xai πάνθ’ ἕτερα οἷς ἀνχῦχη δουλεύειν τοὺς οὔ-
τως ἔχοντας. Φησὶ γοῦν Εὐριπίδης χαλῶς γε λέγων
xai τῆς κοινῆς δόξης ἀξίως * « Φεῦ ! οὐχ ἔστι θνητῶν
ὃς ἔστ᾽ ἐλεύθερος "» ἢ χρημάτων γὰρ ἐστι δοῦλος
ἢ τύχης ἢ ὅτων ἂν τις καὶ φήσαι εἰ δὲ τρόπον
ἕτερον ἄρχοντες, ἕτερον τρόπον ἀρχόμεθα, καὶ
τοῦθ᾽ ὧν ἀληθῶς μᾶλλον Jj χεῖνο, δίχαιοι πάντως
ἐσμὲν ὥς παρὰ φύσιν χατέστημεν ἄρχοντες. τῷ
πάντας ἐλευθέρους, ὡς ἔφην, ἐξ ἀρχῆς γεγενῆσθα! -
τούτων χαὶ δὴ χατὰ φύσιν λόγου ποιεῖσθαι, χαὶ τὰ
Υἱγχνόμενα χρῆσθαι, χαὶ μὴ παντάπασιν αὐτοῖς
ἐπικεῖσθαι, μηδ᾽ ἐπιτρίδειν ἐθέλειν διὰ τὴν ἡμῶν
τε χἀχείνων ἀντίπαλον τύχην, ἀλλ᾽ ὅσ᾽ αὐτοῖς ἐξς-
στι χαὶ δίδωσι τὸ εἰχὸς ἐπιτάττοντες, μηδὲν ἕπειτα
προσπεριεργάζεσθαι, μηδ᾽ ἀγνοεῖν ὑπὸ τῆς δεσπο-
τείας τὴν φύσιν, ὥσπερ οἱ μεθύοντες τούς αὐτῶν "
ἀλλὰ τὸ μὲν ἀφιλανθρώπως αὐτοὺς ἔσχειν xai παρὰ
τὸ δέον ἐπιτιμᾷν, xai ὕδρεσι πλύνειν, καὶ τὰ δει-
νότατα ἀπειλεῖν, καὶ μαστιγοῦν xal δεῖν καὶ στρε--
Ὁλοῦν xul ξαίνειν χατὰ τοῦ νώτου πολλὰς, xai μὴν
xai τοῖς ὑπὲρ δύναμιν ἐγχειρεῖν τούτους χατα-
ναγχάζειν, sl xai τῶν πάνυ τοι ταῦτα δεινῶν, ἀλλ᾽
οὖν φορητά πώς ἔστι διὰ τὴν τύχην. « AT al γὰρ,
φησὶ, τὸ δοῦλον ὡς χαχῶς πεφυχέναι * τολμᾶθ᾽ ἃ μὴ
χρὴ τῇ βίᾳ νικώμενον. »

x. Ὅταν δὲ xal τῶν δεσποτῶν ἔστιν οἱ
Υἱγνομέγους τῶν πόνων μισθοὺς, τοὺς μὲν ἐξ ἧἣμι-
σείας, τοὺς δὲ xal χαθάπαξ ἀποστερεῖ» οἴωνται
δεῖν, xai δούλους λέγω xai ἄλλως ἐλευθέρους μέν,
ὑπὸ δὲ πενίας xal τὸ μηδὲν ἔχειν ἀναγκαζομένους
μισθοφορεῖν ἑχάστοτε xal πονεῖν, xal πάνθ᾽ ὑπὲρ
τοῦ χαθ᾽ ἡμέραν βίου xai βούλεσθαι xal ποιεῖν,
ὅταν οὖν παρανομεῖν τὰ τοιαῦτα προάγωνται, τοῦτ᾽
ἔστι τὸ μάλιστα πάντων ἀπηχθημένον Θεῷ, xai ὃ
μηδ᾽ ἂν sl; μοι δοχεῖ μὴ ὅτι παθεῖν ἀνασχέσθαι,

τοὺς

ORATIO DE SUBDFTORUM OFFICIIS.

84

19. E re utique est hoc loco de servis loqui, qui
easdem sorle qua majores utuntur, οἱ qui, si iati
eorpore, libertate 3ua mutilati videri possunt,
utpote contra nature leges in servitutem redacti:
Hec omnes homines a principio liberos creavit,
nec ulli privilegium, sed &qualitatem conditionis
cunctis impertivit ; sed fortune vicissitudinibug
qua res nunquam eodem loco consistere sinunt,
alius dominus, alius servus evasit. Sunt sane qui
mala ipsi passi sunt et alios ut minus psterentur
impedierunt ; domini certe privilegium nemo, ger-
vitutis conditionem omnes demonstrabunt. Etiamsi
enim summa rerum potitus sis, nihilominus liber
non esses, imo servires et ipse, quia imperio servis
et quia omnibus preesse vis. Luxuriem enim et
voluptatem et caetera omnia silentio pretereo, qui-
bus virum in tali conditione constitutum servire
necesse est. Egregie igitur Euripides: Proh dolor,
inquit, nemo est liber. Aut enim divitiarum , aut
gua sortis aut cujuslibet rei servus est. Si autem
uno modo gubernamus, altero gubernamur (hoc
&autem polius quam illud), et sic vel contra natu-
ram gubernatores constituimus quia, ut diximus,
a principio omnes liberi nati sumus. Absit a nobis
sortis superioritatem usurpantes, regimen in 608
exercere eosque opprimere, sed obsequium ratio-
nabile iis imponamus, nec gubernii limites trans-
grediamur, non jam nostri compotes, ut ebrii.
Interea vero servos inhumane tractant, plus justo
verbis castigant, insultant, minantur, flagellant,
tormentis vexant, dorso plagas plurimas impin-

| gunt, ab iis quod vires transcendit exigunt. Quid

enim ? tolerandum est, soríe ita volente. Quantum
malum, proh dolor, ad servitutem nasci ! ferendum
est quod vi averti nequit.

20. Quando despotz aliqui mercedis pro labo-
ribus prestitis debite aut partem aut tolum re-
scindunt, sive servos sive liberos eo quod ipsis
debetur privantes, qui tamen ob egestatem rerum-
que penuriam laborare vi coacti debent; qui, in-
quam, his in rebus injuste agunt, rem Numini
divino odiosissimam faciunt, et quam neo oculis,
nec auribus perferre volet. Quomodo enim cum

535

laboribus modestare et supra quam fas est tor-
quere, imo pugnis cedere ? Siccine homines qui
pro improbo labore meritam mercedem exspectant,
quasi re male gesia vacuos dimittere ? Siccine eos
qui nulli ejusmodi operi tempus ac vires dederunt
prospera in fortuna ponere, et vite erumnie exri-
mere et'otio vitam inertem transigere ; modestos
vero istos mercenarios contra jus fasque ad imam
miseriam crudelissime detrusos, mercede debita
privare ? Horum quidem hominum si adversam
fortunam nobis commiserari licet, tortores eorum
certe odio habere, malorum demonum loco ponere
permissum est, qui subditos male tractare ha
erubescunt, nullam sibi rationem reddendam autu-
mani; versa enim vice humaniores se ac misericor-
diores prestarent. Parva enim et parum duratura
sunt qua fraudulenter servis suis eripere audent ;
maxima autem sunt bona quibus ipsi excidunt, et
mala que in istorum locum succedent, et que non
per ternpus aliquod fixum durabunt, sed eternam
vitam reddent, quod certe extreme felicitatis si-
gnum est, que summis in Deo bonis frui dabit, et
doloribus atque erumnis liberat, in quas homines
perversi et crudeles incidunt. Si enim Deus ei qui
de suo dare aliquid proximo non vult, irascitur,
quomodo illum habebit qui alios, αἱ fur, spoliat et
operariis mercedem recusat, quo nihil injustius
reperiri potest ?

21. Equidem censeo unicuique vestrum δὰ
opus aliquod se accincturo duo inesse debere,
primum bona et honesta capere consilia suo ipsius
nomine et celeros ad idem cohortari, et sic men-
lem et animum ad honestas operationes provocare ;
deinde iis que post maturam deliberationem de-
creta sunt, manus industriosas injicere, seseque
laude dignum reddere expedit. Legibus obtempe-
rare eL opera perficere gratitudine compensanda e
re erit; nullumque injustitie locum concedere
malarum actionum matri et fautrici. Ejus rei testi-
monium perhibent Athenienses qui bello Medico

THEODULI MONACBI

ratione vel ipsa humanitate congruit miseros istos A ἀλλ᾽ οὐδ' sic ἀχοὴν ὅλως δεδέχθαι -

596
ποῦ γάρ ἐστι

λόγον σῶζον, μᾶλλον δὲ πῶς οὐχ ἄτοπον καὶ ὗπερ-
quic, τοὺς μὲν ταλαιπώρους τούτους χατατρύχειν
τοῖς ἔργοις, καὶ μηδὲν ἀνάγχης μηδοπωστιοῦν ἀνιέ-
ναι, ἀλλὰ xal χονδυλίζειν ἔστιν ὅτε xal παίειν * ὧν
δὲ χάριν πονοῦσι, μὴ ταῦτ᾽ αὐτοῖς παρέχειν ai-
ρεῖσθαι, ἀλλὰ πρὸ μὲν τῶν ἔργων μισθοὺς μνν,μο-
νεύειν χαὶ χαταθήσειν φάσχειν ἑτοίμως, ἔπειτα δὲ
ὡς ἠδιχηχότας χενοὺς ἀποπέμπειν ; οὕς γε καὶ
μηδέν τι τοιοῦτον τὸ παράπαν ἐργαζουμένους, ἀλλ᾽
αὐτὸ τοῦτο μόνον πενίᾳ οὐζῶντας, εὖ πάσχειν Om)
τῶν ἐχόντων ἐχρῆν, καὶ μὴ περιορᾶσθαι * μάλιστα
μὲν διὰ τὴν οὕτω κελεύουσαν ἐντολὴν, οὐχ ἤκιστα
δὲ καὶ διὰ τὴν ἐπαμφοτερίζουραν ἑχάστοτε τύχην
καὶ τοὺς τοῦ βίου στροδίλους * οἱ δὲ, πρὸς τῷ μη-

4a B δενός τινος ἀξιοῦσθαι τοιούτου, xal ὧν σφᾶς ἀξιοῦ--

σιν οἱ πόνοι χαὶ τὸ ταλαιπωρεῖσθαι, χαὶ τούτων
παρὰ πάντας τοὺς νόμους ἀποστεροῦνται μισθῶν.
Ὅσον οὖν τούτοις τε χαὶ τοῖς ἄλλως ἀδιχουμένοις
συνάχθεσθαι χαὶ συναλγεῖν ἅπαντας δεῖ, τοσοῦτο
καὶ ἔτι μᾶλλον τοῖς ἀδικεῖν αἱρουμένοις, ἀπεχθά-
νεσθαι καὶ μισεῖν, χαὶ πάνυ τοι χαχοδαιμονοῦντας
τῷ ὄντι νομίζειν, οὐ μόνον οἷς οὕτω παρανομοῦντες
οὐχ αἰσχύνονται, οὐδ᾽ οἵονται δίχην ὑφέξειν, Y; γὰρ
ἂν καχουργοῦντες ἐπαύοντο, ἀλλὰ xal οἷς οὐχ ἔχουσι
ζυνορᾷν᾽ ὡς ἃ μὲν νῦν ἁρπάζειν καὶ πλεονεχτεῖν
οἵονται δεῖν, ταῦτα πάντα μιχρά τέ ἐστι, καὶ οὐχ
εἴς ἅπαν μενοῦντα ^ ὧν δ᾽ ἔπειτ᾽ ἀγαθῶν διὰ ταῦτ᾽
ἐχπεσοῦνται, xai οἷς ἐξ ἀνάγχης περιπεσοῦνται
δεινοῖς, ταῦθ᾽ οὕτω μὲν ἔστι μέγιστα, ὡς μηδ᾽ εἷ-
κάσαι τὸ παράπαν ἐξεῖναι, μή τί γε φάναι. οὕτω
δὲ κατὰ παντὸς ἵσταται χρόνου, ὡς μηδηντινοῦν
δέχεσθαι λῆξιν, ἀλλ᾽ εἰς ἀπέραντον ἥχειν, χαὶ τὴν
τελευτὴν ἴσχειν ἀθάνχτον * οὐ μὴν ἀλλὰ xal τὸ τυ-
χΧεῖν ἀμφοτέρων, τὸ μὲν ἔστιν ἐσχάτης εὐδαιμονίας
xai oiaq τοὺς διὰ χρηστότητα τρόπων μετὰ Θεοῦ
τεταγμένους ἀπολαύειν εἰκὸς, τὸ δ᾽ ἀφορήτους ἔχειν
xal ὑπερφυεῖς τὰς ὀδύνας - xal πᾶσι μέν γε τοῖς
χαχίᾳ συζῶσιν, οὐχ ἥχιστα δὲ xal τοῖς ἀδιχεῖν ai-
ρουμένοις. El γὰρ ἐῷ μὴ τῶν olxtlwv" μεταδιδόντι
τιμᾷ τῶν ἐσχάτων Θεῦς, τῷ “χαὶ τὰ τῶν ἄλλων
ἀφαιρουμένῳ, χαὶ τοὺς τῶν πόνων ἀποστεροῦντι
μισθοὺς, ὃ μείζονος ἀδιχίας ἐστὶ γνώρισμα, τί xri
χρήσεται ; ᾿

κα΄. 'Πγοῦμαι δ᾽ ἑκάστῳ γ᾽ ὁμῶν τῶν πράττειν
ὁτιοῦν ἐγχειρούντων δύο ταῦτ᾽ ἐξ ἀνάγχης χρῆναι
προσεῖναι * πρῶτον μὲν τὸ Βουλεύεσθαι χαλῶς xai αὖ-
τὸν ἐφ᾽ ἑαυτοῦ xai σὺν ἄκλοις, εἰ τούτου δεήσει * τοῦτο
δ᾽ ἂν εἴη τὸ οὐ μόνον πᾶσαν ἡντινοῦν ὁπὲρ τοῦ χαλοῦ
xai διχκχίου γνώμην κινεῖν," ἀλλὰ χαὶ τὰς ψήφους
τῶν πραγμάτων ἀπὸ τοῦ τέλους ἐθέλειν ποιεῖσθαι *
ἔπειτα τὸ τοῖς ὀρθῶς βεδουλευμένοις ἐπιμελῶς ἄγαν
xal σπουδαίως προσχεῖσθαι, xal ὅλῳ γε xxi παντὶ
δρᾷν τῷ θυμῷ, ὡς ἂν xai κασορθοῦν ἔχητε ῥᾷστα
καὶ τυγχάνειν ἐπαίνων " τὸ μὲν διὰ τὸ τοῖς νόμοις
ἐμμένειν βούλεσθαι, τὸ δὲ τῆς περὶ τὰ ἔργα χάριν
σπουδῆς * ὡς τό γε καθ’ ὁπότερον τούτων ἐνδεῖν,
xai ἀδικίαν προσεῖναι," οὐχ ἀγαθὰς οὐδ᾽ ἐπαινουμὲ-
νας ταύτῃ παρασχευάζει τὰς πράξεις. Μάρτυρες δ᾽

591

ORATIO DE SUBDITORUM OFFICIIS.

538

ἀμφοῖν ᾿Αθηναῖοι iv τῷ Μηδικῷ πολέμῳ, μετὰ δι- A. fortissime pugnando preclarissimas posthominum

χαιοσύνης xai προθυμίας ὑπερφυοῦς χάλλιστα dv-
θρώπων πάντων ἠγωνισμένοι, καὶ τὰς μεγίστας
xai θαυμαστὰς τῶν ἁπάντων πασῶν οὐκ ἐν τοῖς
ἔμπροσθεν μόνον, ἀλλὰ xàv τοῖς ἔπειτα χρόνοις,
προσθήσω δὲ καὶ τὸν ἅπαντ᾽ αἰῶνα νίχας ἀνῃρημέ-
vot * τοῦτο δ᾽ ἐπὶ τῶν Σιχελιχῶν τὰ πάντων αἴσχιστα
διὰ τὴν τοῦ στρατηγοῦντος νωθείαν, xai προσέτι
σφῶν αὐτῶν πλεονεξίαν ἠτυχηκότες "xai ταῦθ᾽
οὕτω πλήθους xai μεγέθους παρασχευῆς ἔχοντες,
ὡς καὶ τῆς Εὐρώπης ἁπάσης ἐντεῦθεν àv περιγε-
νέσθαι δοχεῖν. El τοίνυν ἃ πράττειν αἱρεῖσθε, ταῦθ᾽
ὡς κάλλιστα ἔχειν αἱρεῖσθε, καὶ πρὸς ὑμῶν μᾶλλον
fj καθ᾿ ὑμῶν, otc ἔφην οὕτω χρηστέον, ὡς ταύτην
ἑχάστοτε σώζειν τὴν τάξιν. Εἰ μὲν γὰρ ἐν ἴσῳ τοῖς
ἀλόγοις γεγόναμεν, ὡς χαὶ φροντίδων ἀπηλλάχθαι
καθάπαξ, xai μηδενὸς ὁτουοῦν τῶν ἁπάντων μέλειν
ópiv, ἀλλ᾽ ἁπλῶς οὕτω χαθῆσθαι τοῖς ἔπιτυχοῦσιν
χρώμενοι, οὐχ ἂν εἴχομεν πράγματα - ἀνθρώποις δὲ
οὖσι xal λογίζεσθαι πεφυχόσι, χαὶ τοῦ λυσιτελοῦντος
ἐς ἀεὶ πρόνοιαν ἴσχειν, τούτων ὑμῖν τῶν φαρμάχων
πάντως δεῖ * ὅθεν οὐχ ἄν μοι δοχεῖτε τοῦ ποθουμέ-
νου διαμαρτεῖν, ἀλλ᾽ ἔσεσθε μὲν ἐς ἀεὶ κατορθοῦντες,
Ἢν δ’ ἄρα ποτὲ τὰ πράγμαθ᾽ ὑμῖν καὶ παρὰ τὸ εἰκὸς
ἀπαντήσῃ xai τῶν ἐλπίδων ἐχπέσητε, ὑμεῖς δὲ xal
οὕτως οὐδὲν ἧττον ἔσεσθε κατορθοῦντες, τῷ χάλ-
λιστα χαὶ ὡς ἐχρῆν περὶ αὐτῶν βεδουλεῦσθαι, καὶ
μηδέν τι τῶν εἰκότων ἐλλελοιπέναι δοχεῖν.

χβ΄. Ὃ δέ με πρόσθεν διέλαθεν͵ νῦν δ᾽ ἧχεν εἰς
μνήμην, ἀναγκαῖον δὲ τοῖς εἰρημένοις προσθεῖναι,
ἅτε μάλιστα πάντων ἀνθρώποις προσῆχον, τοῦτ᾽ ἤδη
δώσω τῷ λόγῳ * ἐμοὶ γὰρ ἕνιοι τῶν πατέρων δο-
χοῦσιν, οἷς μὲν μᾶλλον αὐτῶν φιλεῖν νομίζουσι τοὺς
υἱεῖς, xal στέργειν ὑπὲρ τὰς σφῶν χεφαλὰς, πα-
τέρων ἀγαθῶν ὡς ἀληθῶς ἕργον ποιεῖν * οἷς δὲ τῶν
μὲν ἄλλων ἁπάντων, ὧν δ᾽ αὐτοῖς μάλιστα δεῖ, τού--

^ 4 - 2. «» -
τῶν οὐχ ἀξιοῦν αὐτοὺς οἵονται δεῖν, οὐ μόνον αὐτῶν

ἐξ ἡμισείας φροντίζειν, ἀλλὰ μηδὲ φιλεῖν ὅλως ὡς
δεῖ παῖδας εἴδέναι τοῦ πάντων μεγίστου καὶ σπου-
δαιοτάτου xal χατὰ φύσιν ἀγβρώποις ἔχοντος, τού-
τους ἀποστεροῦντες * ἀφἀβημέτων μὲν γὰρ ὄγκον xal
πλῆθος χτημάτων καὶ πλέθρα γῆς τόσα καὶ τόσα
xai προσέτι παϑεθδαπῶν βοσχημάτων ἀγέλας, ταῦτα
μὲν ὅπως, παισὶ καταλίποιεν, πάντα ποιοῦσιν * ὅπως
δὲ xaU παιδείας καὶ λόγων ἐργάσαιντο χοινωνοὺς,
xai πρὸς τὴν ἁπασῶν ταύτην χαλλίστην xal σπου-
δαιοτάτην τὰ μέγιστ᾽ αὐτοῖς συνάραιντο χτῆσιν,
δι’ ἧς πάντα μὲν ταῦτα xal σώζειν xai συναύξειν
ἕξουσιν ἐσαεὶ, αὐτοὶ Ob x-! σφῶν αὐτῶν xxi πατέ-
ρων εἶναι βελτίους * xai φίλους μὲν ὠφελεῖν, τὰς δὲ
αὐτῶν πατρίδας ἐν τῷ παρασχόντι ποιεῖν εὖ ᾿ τού-
τῶν οὐδοντινοῦν τὸ παράπαν ἴσχουσι λόγον, ᾧ μά-
λιστα πάντων λόγον ἔχειν ἐχρῆν. Καίτοι ὁ μὲν λό-
ἴους εἰδὼς χἀχεῖνα προσχτήσεται δήπου * xai μὴ
χτησάμενος μέντοι, γενναίως εὖ μάλα xal μετὰ
φρονήματος τὸν ἅπαντα διάξεται χρόνον * ὁ δὲ τού-
των ἀφεστηχὼς, χἂν εὐκορῇ τῶν Μίδου χρημάτων,
θχυμάσαιμ᾽ ἂν εἰ μετὰ τοῦ τεταγμένου xal σώφρονος
διὰ τέλους βιῴη, ἀλλὰ μὴ πρὸς ἀνδραποδώδεις ἡδονὰς

memoriam vietorias reportarunt; quas, ut nihil
omittam, fedissima in Sicilia clades ob primi
militum ducis ignaviam et ipsorum malas cupidi-
tates secula est; quamvis tunc maxime hominum
multitudine et opibus ab bellum gerendum neces-
sariisomnem Europam armis subjugare posse vide-
rentur. Quodcunque igitur facere vobis proposi-
tum est, ita facite vt bonus inde flnis proveniat.
Si enim bestiarum more nullius rei curam habentes
ignari sederemus temporique indolenter cedere-
mus, nihil sane perflceremus. Huic igitur malo
remederi nos oporlet qui de rebus deliberandi et
commodorum nostrorum rationem ineundi faculta-
tem habemus, et id quod tendimus obtinebimus et
cum secunda fortuna vivemus. Si e contra res mi-
nus bene succedent et si quod sperabatis non eve-
nit, vos ob id non vobis deeritis, et nihil omittetis
pro virili parte quod res desperatas redintegrare
valeat.

22. Quod me pridie fugerat, jam in mentem re-
venit : quare, quod publico esse commodo videtur,

C in medium proferam. Multi patres liberos suos

plus quam se ipsos amando patrum bonorum officio
satisfacere sibi videntur, neglectis ceteris fere om-
nibus quos pre lideris amare volunt ; attamen ipsis

liberis in gravissimis rebus curam quam maxime

oportet non impendunt. Nihil enim intentatum re-
linquunt ut auti grande pondus, greges et agros ím-
mensos natis in articulo mortis tradant ; de summo
autem ipsorum bono, bona institutione et disoi-
plina liberali οἱ preceptis quorum venia rem fa-
miliarem augere ac conservare possent, minime
curant. Item non monstrant quomodo amici et
cives adjuvandi sint. Attamen qui litteris imbutus
est, fortune nihilominus prospicere, et quamvis
pauper sit, honestam transigere vitam poterit. Qui
enim virtute caret, licet Mide aurum possideat,
nescio an honeste vivat, imo in servilis vile tur-
pitudinem descendat,quippe qui secundum rationis
precepta vivere non didicit.

23. Pauperibus dein et divitibus auctor sum ne
filios in arte aliqua instruendos tradant priusquam
ἃ tenera state Litteras sacras didicerint et sic ani-
mum spiritualiter nutriverint. Sic enim bone in-
dolis beneflcio bene de iis sperare poterunt paren-
tes, dummodo ipsicooperenturidem quasi certamen
ineuntes ut finem laudabilem attingant; sin minus,
saltem in litteris et artibus elementa degustarint.
bene persuasi quod isthaec ad bene vivendum pluri-
mum contribuunt, presertim ubi litterarum stu-
dium artibus associatur. Sic Athenienses filios

mari assuescebant, ut arlis maritine peritissimi B

fierent. Nos precipue vero quiChristi fratres sumus
et qui preclarum ac mirandum nomen Christiano-
rum nuncupamus, non tantum isthaec apte omnia
facere et filios nostros assuescere debemus, sed ut
initium et flnem operationum nostrarum intueri.
Bic enim potissimum cognoscemus qui simus ; sic
virtutem amplectemur et exercebimus secundum
excelsi dootoris mandatum. Qui enim, ut debent,
atribus ediscendis operam navant et feliciter pro-
grediuntur, iis datum est ad summum fastigium
&scendere et ceteris omnibus glorie palmam pre-
ripere. Quia enim in libris historiam cognoverunt
de temporum et locorum opportunitate quando
bella sunt gerenda cognoscunt optimeque sciunt
contra quos dimicandum, et contra quos non esl,
οἱ quod faciendo aut victores aut vioti erunt. Qui
&sutem, minus bene instituti, nil nisi arma sciunt,
ii ferarum modo in deliberationibus et in pugnando
eque preci pitantér agunt, et tamen saepius viclores
recedunt, in pace rudes. Eurydices exemplum mi-
rendum, imo imitandum reperias, que cum liberos
suos mirum in modum amaret, sapientiamque
eorum animis infundere cuperet, magistro amoto
ipsa ipsis magistra esse voluit, quod cum per fe-
minam illyricam barbaramque perfici non posset,
una cum natis adolescentie studia renovavit ; quod
quidem adeo bene cessil, ut musis hocce carmeu
obtulerit ut et pro se ipsa gratias ageret et oeteros
moneret ut summo cum ardore liberorum educa-
tioni incumberunt. Est autem hujuscemodi :

THEODULI MONACHI
Α ἀποκλίνας, ὑπέρου γυμνότερος iv βραχεῖ κατασταίη,

540

μὴ λόγον ἴσχων σωφρονιστήν.

xy. Ταῦτ᾽ dox καὶ πένησι καὶ πλουσίοις χελεύω
μὴ πρότερον εἰς τέχνας δή τινας τοὺς υἱεῖς παρα-
πέμπειν, πρὶν ἂν αὐτοὺς ἄχρις ἥδης, fj καὶ μιχρὸν
πρὸ τῆς ἥδης, γράμμασιν ἱεροῖς ἐχπαιδεύειν, χαὶ
οὕτω τὴν σφῶν ψυχὴν χατατρίζοντας xal προχα-
θιστάντας, ἐὰν μὲν εὖ ἔχωσι φύσεως, καὶ θαυ-
μᾶστάς τινας ἐντεῦθεν ὑποτείνωσι τὰς ἐλπίδας, οὐ
μόνον αὐτοὺς ἐᾷν ταύτην εἰς τέλος σώζειν τὴν τάξιν,
ἀλλὰ χαὶ ἕως ἔξεστι ξυμπονεῖν χαὶ ξυμπράττειν,
καὶ πάντ᾽ αὐτοῖς συναγωνίζεσθαι τρόπον * ὡς μέγ᾽
ἀγαθὸν ἔσομένοις τῷ βίῳ φύσεώς τε ῥώμης καὶ
σπουδῆς, xai ὧν εἰχὸς συνελθόντων ἐὰν δὲ μὴ,
τότ᾽ ἤδη xai τὸ τῶν τεχνῶν ἐν χαιρῷ, ὡς ἂν ἕκα-
τέρωθεν τοῦ τε λόγῳ χαὶ παιδείᾳ στοιχειωθῆναι,
τοῦ τε τὰ πρὸς δίαιταν εὖ μάλα σφίσιν αὐτοῖς ἐχπο--
ρίζειν εἴδέναι, κάλλιστα xal ὡς Ἐχρῆν χρῶνται τῷ
βίῳ * καὶ μάλισθ’ ὅταν μετὰ τὴν τῶν τεχνῶν ἀσχο-
λίαν ἐνασχολῶνται βιδλίοις. Καίτοι εἰ ὅπως κρά-
τιστοί τινες εἶεν ᾿Αθηναῖοι τὰ ναυτικὰ, πλεῖν πρὸ
τῶν ἄλλων τοὺς παῖδας ἐδίδασχον, καὶ θάλατταν
προοίμιον ποιεῖσθαι τοῦ βίου * T, τοῦ γε πολὺ μᾶλ-
λον ἡμεῖς οἱ τοῦ Χριστοῦ χοινωνοὶ, καὶ τὴν μεγί-
στὴν χαὶ θαυμαστὴν ταύτην αὐτοῦ πρόσρησιν περι-
κείμενοι, ὑφείλομεν καὶ δίκαιοι πάντως ἐσμὲν, μὴ
μόνον προὐργιαίτερα ποιεῖσθαι τὰ τούτου, καὶ τοῖς
παισὶ πρὸ τῶν ἄλλων ταῦτ᾽ εἰσηγεῖσθαι, ἀλλὰ καὶ
πρῶτα τῶν ἄλλων ἁπάντων, καὶ μέσα χαὶ τελευταῖα
ταῦτα ποιεῖσθαι -“ ἐν τούτῳ γὰρ ἔστι xai τὸ γι-
νώσχειν ἀχριδῶς, ὅπερ ἐσμὲν, χαὶ πρὸς ἀρετὴν εὖ
διακεῖσθαι, καὶ ταύτης μάλιστ᾽ ἀντιποιεῖσθαι χατὰ
τὸ ἐχείνου χελεῦον ^ ἐπεὶ xal toic τὰ ταχτικὰ με-
τιοῦσιν, οἷς μὲν ἀπῆρχθαι τούτων αὐτῶν ἐντεῦθεν
ὑπῆρξε, τούτοις μὲν ἀρίστοις εἶναι περίεστι καὶ
χρατεῖν ἑκασταχοῦ. Av ὧν γὰρ ἑκάστοτε βιδλίοις
καὶ γραφαῖς ὁμιλοῦσιν, ἴσασι πάνυ καιροὺς xai τό-
ποὺς πολέμου, χαὶ τίσι δεῖ μεμαχῆσθαι, xal τίσι
μὴ, καὶ ὡς τὰ. καὶ τὰ ποιοῦντες, νῦν μὲν περιέσον-
ται, νῦν δ' ἡττήσοντας ^ τοὺς δὲ μὴ ταύτῃ διαχειμέ-
γους, xai πλέον οὐδὲν ὅπλων εἰδότας, ἀλλ᾽ ἀμφὶ
ταῦτ᾽ ἔχοντας μόνον, ἴδοις ἂν ἀλόγῳ θράσει χρωμέ-
νους χαὶ περὶ βουλὰς τε καὶ πράξεις τοῦ δέοντος
ὑστεροῦντας ^ ἐξ ὧν ὡς τὰ πολλὰ σφάλλεσθαι καὶ
νικᾶσθαι ξυμδαίνει ^ εἰ δὲ xal κατορθοῦν ἔχουσι,
ἀλλὰ μεῖζον ἂν ἦν αὐτοῖς παρεσχευασμένοις dm

D vex. Τὸ δὲ τῆς Εὐρυδίκης καὶ μεῖζον ἀτεχνῶς, d

ὥστε θαυμάζειν ἔχειν ἀξίως, μή τί γε καὶ μιμεῖ-
σθαι “ λέγεται γὰρ ὡς ἐπειδὴ φιλοτεκνίας οὕτως
εἶχεν, ὡς χαὶ σοφίαν ταῖς αὐτῶν ἐνθεῖναι ψυχαῖς
περὶ πλείστου ποιεῖσθαι, ἐδούλϑτο μὲν οὐ διδάξασθαι
τούτους, ἀλλ᾽ αὐτὴ δήπου τὰ τοιχῦτα διδάξαι ^ ἀμή-
χανον δὲ παντάπασιν ἦν ᾿Ιλλυρίδα καὶ βαρθαρον
οὖσαν, ὀψὲ τῆς ἡλικίας ἦφθαι παιδείας * καὶ οὕτω
τὸ σπουδαζόμενον κάλλιστ᾽ ἀνῦσαι, ὡς καὶ ck
μούσαις ταῦτ᾽ ἀναθεῖναι τὰ ἔπη, ὁμοῦ μὲν αὐταῖς
χάριν εἰδύϊα, ὁμοῦ δὲ xai προτρέπουσα τοὺς ἄλλους

πᾶσαν ὑπὲρ τῶν παίδων εἰσφέρειν σπουδήν.

oM

Εὐρυδίκη, ᾿Ἱεραπολιῆτις τόνδ᾽ ἀνέθηκε
μούσαις, εὐἵστον ψυχῇ ἑλοῦσα πόθον.

Γοαμματαγὰ σοι. μνημεῖα λόγων, μήτηρ γεγαυῖα
Παίδων ἡδώντων, ἐξεπόνη σε μαθεῖν (1).

x9. "Ett τοίνυν φυλαχτέον ὑμῖν ἐστὶ παντὸς μᾶλ-
λον, ni, λάθητε τοὺς παῖδας οἷς οὐχ ἐχρῆν ἐπιτρέ-
ψαντες σοφισταῖς ^ ἀλλ᾽ εἴπερ αὐτῶν ὑμῖν μέλει
δπως τούς τὲ λόγους τὴν tt ψυχὴν ἔσονται βέλτι-
στο:, χαὶ λυσιτελοῦντες σφίσι: τε αὐτοῖς xai τοῖς ἀλ-
λοις, ἔστωσαν οὗτοι, οὐ παιδεύειν μὲν ἀγαθοὶ, σκαιοὶ
δ᾽ ἄλλως χαὶ διερθορότες τοὺς τρόπους, οὐδ᾽ αὖ
χρηστοὶ μὲν xal ἐπιεικεῖς, ὑπὸ δὲ φχυλότητος λόγων
λυμαινόμενο: δήπου τοῖς νέοις “ ἀλλ᾽ οὖς ἅπαντες
ἴσασι χαὶ λόγων ἰσχὺν χαὶ βίον χατάλληλον χεχτη-
μένους τοῖς λύγοις “χαὶ οὐχ ἄν ἄλλως cir, γενέσθαι,
xai ὡς οὐχ ὑπὲρ τῶν πιίδων μᾶλλον f, ὑπὲρ ὑμῶν
αὐτῶν χαὶ προσέτ αὐτῶν διδασχάλων, γνοίν τ᾽ ἂν
ὡδί. E! γὰρ τὰ μὲν πρῶτα τῶν μαθημάτων δυνά-
μεῖς εἰσὶν ἔχχτέρου βίου, xxi οἷον ὑποθέσεις δή τι-
νες χαὶ Ξαρασχευχὶ τοῦ πρὸς ἀρετὴν ἢ χαχίαν δκως
ἂν τύχοι χωρῆται, τὰς δὲ τῶν νέων ψυχὰς μέλιστα
μὲν xai διὰ τὸ χηροῦ δίκην ἀπκαλωτέρας εἶναι τῷ
χρόνῳ, οὐχ ἥκιστα δὲ χαὶ διὰ τὸ μηδουστινασοῦν κω
τῶν ἐναντίων χαραχτῖρα δεδέχθαι, οὕτω μὲν ρᾳδίας,
οὕτω δ᾽ εἰς ὑποδοχὴν ἑτοίμ'ως εἶναι ξυμραίνει, ὡς
εὐθὺς τούτοις ἐνίσγεσθαι xa: παραμένειν εἰς ἅπαν
εὐδηλον ὡς ἐὰν μὲν αὐτοῖς χρηστὰ προπταγάγης,
χρηστοὺς ἔσεσθαί σοι χαὶ τοιούτους προσδόχα, xa:
σοι δόξαν οὐχ ἧττον φέροντας " ἐὰν δὲ μὲ, τῆς περὶ
καῦτα διαμαρτίας αὐτὸς σὺ ταυτὸν αἰτιῶ ^ x1: σὺ
μᾶλλον δώσεις τὴν δίχην μὴ ὑχυμαστούς τίνας τού-
ποὺς ἐπιστήσας τοὺς πλέστας. Ἐξὸν οὖν xi: zai
χαὶ σαυτῷ OU ὧν ἔφην τὰ βέλτιστα χρήσασθαι χα:
pí[z παρασχευάσαι φρονεῖν, εἶτ᾽ οὐχ αἱρήσι; Ὃτε
qàp οὐδὲ τοῖς τυχοῦσι τῶν μύθων προς τὰ πα: δίΖ
κεχρῆσθαι Πλάτων τὰς τίτθυις ἐξ, διὰ τὸ πὴ τοῖς
φαύλοις ἐξαρχῆς ἐνειϑίσθαι͵ ὅς γε οὐδὲ βαρδέρους
ἀλλ᾽ Ἑλληνίδας ταύτας εἶναι χελεύε:, ξἔξο. τῶν γε
παιδευτῶν τοῖς οὐ καλῶς ἔχουσ. τοὺς υἱεῖς iz
πεῖν τῶν ἀτοπωτάτων ἄν εἶ" γρὴ Tio xzti τὸ
iro; « παῖδ᾽ ἔτ᾽ ἐόντα καλὰ διδασχκέμεν. » ᾿Αλλὰ μὴν
χαὶ τοῖς διδάσκουφεν αὐτοῖς οὐχ ὅσον εἷς ἕ
cio: xal iple « μύθων τε ἐντῆρας ἔμμενα:
πρτκτῖράς τ ἔργων. » ἀλλὰ χεὶ π3:1 ἄνέγχν,
τοιούτους δή τινῶς αὐτοὺς εἶναι, 7, μηδενὸς τὸ ταὰ-
μάπαν ἀξίφος εἶναι, μνδ᾽ ἀχούεῖν ὅλως ὃ Ξροΐρην-
ταί τε καὶ λέγονται. Ὅταν γ1: τουτ! δ'2 πάντων
χρατήσῃ, ὡς μόνοις δέξου τοῖς ἔμξω χρατίστο:ς
δοτέον ἐστὶ τοὺς πεῖδας, τ τήτοντζ: χαὶ ὥζχόντες
οὗτοι, ἐάνπερ οὐχ deri, τοιοῦτο: δέ τᾶνες γεγενῖ-
301. xai πᾶσατν ὑπὲ: αὐτοῦ τούτου σχουΐήν εἰσ-
εἐνέγχαι, εἰδότες ὡς οὐδὲν αὐτοῖς Estz. πίον T,
ταύτῃ διαχειμένοις “ὥστε C1: d ὧν βελτίστους
οὕτως ἔξετε τοὺς υἱεῖς, χα! ἐξ ὧν αὐτοῖς ὑμεῖς
συνν πϑήσετθε, καὶ οἷς τοῖς δι άσχουτιν οὕτως ἔχου-
e:» ὅπανθ᾽ ἕξει χαλῶς͵ xz! οἷς εἰ μὴ οὕτως ἔχουσιν

ORATIO DE SUBDITORUM OFFICIIS.

$5482

ἃ Eurydice Hieropolitana hosce — versus | consecrat

musis : Ex laudabili desiderio litteras, orationis [un-
damenia una cum natis edidicit.

24. [Illud praesertim carendom est, non sephiste-
rum scholis fliios committamus ; at si nobis eordi
est ut in lBteris ac moribas quam mexime profi-
ciant, et sibi et aliis quam utilissimi fiant, pre-
ceptores non ii sumantur qui bene quidem litteras
dooent, pravis autem sunt, moribus; aut dum
quoad moresintegri sunt, parum idonei ad diseipli-
sam adolescentibus tradendam, imo ii eligendi
erunt quoram doctrinam moribus respondere con-
stat; sic enim et discipulis, et nobis οἱ magistris
bene eonsultam erit. 8i enim doetrins primitie ac
fundamenta utramque vitam sustentant et virtutem
aut vitia fovent, id non est obliviscendum quod
puerorum animi ceram mollitie equant et facile
conviventium imaginem et exemplum imitantur et
fideliter exprimunt. Hinc patet quod si isthaec bona
suDt, boni et ipsi erunt, οἱ toam ipsius gloriam
augebunt. 8in minus letum fructum inde percipis,
te ipse accusato qui minusbonos preceptores liberis
tuis pravfecis. Quod si et tibi et adolescentibus
nunc potissimum tempore res presentes in vestrum
eonvertere commodum lieet, cur non consilium

C equum capitis? Dum Plato prohibet ne nutrices

teneres infantium animos absurdis fapellis imboaant
De sic malarum rerum germina eerantar, et si
eum ia finem Gracas eas, noa Barberas jubet esse,
8181] sane absurdius est quam filios nostros ma-
gietris seprobatis copfidere. Nam, at est. in pre-
verbio, in tenera etiale amimech honestis reyes
assuefacere oportet, sicut preeteepteribus non parum
landi est dectriaa coocordantem degere vitam, nisi
im omnium contemptum cadere volunt. His igitar
conditionibus optimis semper magistris pueri edu-
candi dabentar, qui educandorum curam babebunt
eam quae írucius ferat jestos. Ita fiet αἱ Glii vestri
favente Minerva lati augescant, et ut vosipsi vobis
congratulemini talibus vitam dedisse, et at praece-
ptores laborum suorum mercedem anferant et lau-
dibus cumulati id unum agant οἱ ajamnos bonis, ut
dizi, artibes adjuti quam maxime provebant. Haec
accedit qued non obrium quemeunque precepto-
rem eligere expedit, qui nomine tantem eost et
species exierza, quippe qui prudentes et puris mo-

(1) Exstat boc epigramma inter Adespeta in Brunckii Amalectis T. II], p. 188, saemptem ^x Pig-
tareho De puerorum educatione.

δ48

exposcit. Impedire enim quominus adolescentes
fedis libidinibus indulgeant et ad virtutem eos
perducere, fugere otium, litteras et artes vere
amare et studia alee et spectaculis anteponere,
uno verbo rebus salvis frui ab istis pendet. Quod si
utraque res locum habet et invicem concordat,
vos quidem omnibus numeris absoluti si estis
multum natos honorabitis ; vestrum enim est quo-
tidie ab iis rationem poscere eorumque facta in-
vestigare. Quod ubi parentes et praeceptores ani-
madverterunt, eo ardentius ad opus accingentur.
Volupe enim iis est alumnorum ingenium orna-

THEODULI MONACHI

ribus et virtutibus ornati esse debent ut res ipsa A οὐχ ὅπερ ἔχουσιν ἕξουσι,

visse et illustrasse, postquam ipsi ab iisdem initiis B

egressi Bunt.

25. Hec eadem non solum de litterie, sed de
omnibus artibus dico. Vos autem mementote non
in divitiarum ac opum abundantia et inani gloria ;
sed in morum integritate et vite sanctitate finem
bonorum situm esse et iis propositum qui vere
sapiunt et pietatem colunt. Illud vero voluptatis
Bectatores ante omnia sequuntur et luxuriose vi-
vant. Quod si virtus vitiis prestat, ut anima cor-
pori quoque superior, est, meliori nostri parti
major cura debetur. Ideo Deum in actionibus
nostris colamus, nec divitias ad voluptates absur-
das Ímpendamus, utpote que abutentibus omnem
peccandi ansam dant ideoque fugiende sunt. Non
enim in divitiis virtus sita est, sed virtute divitis
sunt acquirende. Hoc autem quid aliud est nisi ex
bona indole, qu: debemus, facere, et bene nos ha-
bere etiam sine opibus ; si quis autem pecuniosus
est, felicior esse poterit propterea quod eliis quoque
bene facere potest. Quod si virtulem secunde for-
tunse conjungere vultis, rem laude dignam feceritis
Felicitas enim est activitas animi per virlutem ad
vitam perfectam. Si autem virtute omissa argen-
tum tantummodo venamini, fieri non potest quin
ter infelices facti in duraturas labamini calami-
tates ; nam non nisi semihomines eritis, anime
ratione omissa, corporis tantum curam agentes,

C

544

πάντων εἵνεχα σπουδα-
στέον περὶ τῶν παίδων ὃν εἵρηχα τρόπον. "Ett πρὸς
τούτοις χρὴ μὴ τοὺς τυχόντας ποιεῖσθαι παιδα-
γωγοὺς, οὐδ᾽ ὀνόματος ἁπλῶς ἀντιποιουμένους, χαὶ
τοῦτο μόνον δοχοῦντας, ἀλλὰ χατὰ ταῦτα τοῖς δι-
δασχάλοις xai σώφρονας καὶ χοσμίους xai φρενῶν
εὖ ἥκοντας, xai μηδὲν ἐνδέοντας ἔχείνων τῇ τῶν
τρόπων ἀρετῇ, εἰ μὴ xal πολλῷ μείζους ὄντας, ὡς
ἔγωγ᾽ ἂν φαίην, καὶ τὸ εἰχὸς ἀπαιτεῖ. Τὸ γὰρ τοὺς
νέους ἀφίστασθαι μὲν τῶν οὐ χαλῶν ἡδονῶν, ἀρετῇ
δὲ χαίρειν καὶ τοῖς τῆς ἀρετῆς κάλλεσι, μισεῖν δὲ
ἀργίαν, τῶν δὲ λόγων εὖ μάλα λόγον ποιεῖσθαι, xai
τοὺς περὶ ταῦτα πόνους ἡδίους νομίζειν χύδων τε
καὶ θεάτρων, χαὶ τὸ ξύμπαν εἰπεῖν, διὰ πάντων εὖ
ἔχειν, ἐν τούτοις μάλιστα κεῖται " τοιούτοιν δ᾽ ἀμ-
φοῖν ὄντοιν, καὶ οὕτω μάλιστα συγχεχροοτημένοιν,
ἀνάγχη πᾶσα xai τὰ παρ᾽ ὑμῶν τούτοις προσεῖναι"
οὐ γὰρ πρὸς τὴν τῶν παίδων εὐδοχίμησιν ἀπόχρη
μόνα τὰ ᾿᾽χείνων, ἀλλὰ xai τῆς ὑμετέρας συντελείας
προσδεῖ " συνεχῶς αὐτοῖς ἐνορώντων, τοῦ καθ᾽ ixá-
στὴν ὡς εἰπεῖν ἀπαιτούντων εὐθύνας: ἐπὰν γὰρ
καὶ παιδαγωγοὶ χαὶ διδάσχαλοι ταῦτα συναίσθωνται,
σπουδαιότεροι πάντως περὶ αὐτοὺς ἔσονται ᾿ μᾶλ-
λον δὲ πάντα πόνον νομιοῦσι ῥᾳστώνην δπὲρ τοῦ
λόγων τούτους ἐμπλῆσαι καὶ καταστῆσαι περιφανεῖς,
οἴχοθεν xal αὐτοὺς ἀπὸ τῶν ἴσων ἀφορμῶν ὁρμω-
μένους.

κε. Ταυτὰ δὲ ταῦτα λέγω χαὶ περὶ πασῶν δήπου
τεχνῶν οὐ λόγων μόνων ὑμεῖς δὲ, ἵν᾽ εἰδῆτε xai
τοῦτο, μὴ χρήμασι περιῤῥΤεῖσθαι χαὶ κτημάτων
παντοδαπῶν εὐπορεῖν, καὶ δόξης μετέχειν, ζηλωτὸν
μᾶλλον ἡγεῖσθε, ἢ τρόποις χρηστοῖς xai ἔργοις
χομᾷν καὶ πάντα διαφέρειν τὸν βίον " τὸ μὲν γάρ
ἐστιν εὖ φρονούντων ὡς ἀληθῶς, χαὶ ὅπως ἔσονται
θεοφιλεῖς καὶ νῦν xai εἰς αὖθις σπευδόντων * τὸ δ᾽
ἡδονὴν μόνον ζητούντων xal τρυφᾷν ἔχειν Ux περιτ-
τοῦ ἐξ ὧν ἃ μηδὲ λέγειν ἔξεστιν ἀπαντᾷ. Εἰ δὲ
τοῦτ᾽ ἐχείνον χεῖρον τοσοῦτον, ὅσον ψυχὴ σώματος
χρείττων, ἀποστατέον ἂν εἴη τούτου τοσοῦτον, ὅσον
ψυχῆς φροντιστέον * xai , Ratpanéov χαθάπαξ Ῥεοοι-
λεῖς εἶναι διὰ τὰ ἔργα, xat μὴ ᾿χείνου παντάπασιν
ἀποστρόφους, τῷ πρὸς ἀτόπους ἡδονὰς δι’ ἀρετῆς
ἀπουσίαν χρῆσθαι τῷ πλούτῳ᾽ ὃς o0 μόνον τῷ zpX
πᾶσαν καχίαν τοῖς οὐ καλῶς χρωμένοϊς ἐφόδιον
γίγνεσθαι, φευχτέος ἂν εἴη μᾶλλον f| σπουδαστῶς,
ἀλλ᾽ ὅτι χαὶ τούτου χωρὶς, οὐχ ἐν τῷ πλουτῶν

D ἁπλῶς ἐστι τὸ εὖ πράττειν, ἀλλ᾽ ἐν τῷ εὖ πράττιν

τό γε πλουτεῖν. Εὖ δὲ πράττειν τί ἂν εἴη μᾶλλον,
ἢ κατὰ ψυχὴν εὖ πεφυχέναι χαὶ πράττειν ἃ δεῖ;
ὡς δ γε τοιοῦτος xai χρημάτων ἄνευ οἷς οὕτως
ἔχει, πάντων χάλλιστα ἔχει " τούτων ἔτ:
ὄντων, εὐδαιμονέστερος ἂν εἴη xal πολλῷ βελτίων,
τῷ χαὶ τοὺς ἄλλους εὖ ποιεῖν δύνασθαι, Εἰ μὲν οὖν
μετὰ τοῦ πράττειν ἃ δεῖ χαὶ πλουτεῖν οἵεσθε δεῖν,
καὶ τοῦ καλλίστου τοῦδε ποιεῖσθε λόγον συνδυασμοῦ,
ζηλωτοὶ πάντως ἐστὲ xai πλείστου τινὸς ἀξιοι" τὸ-
δαιμονία γάρ ἐστι ἐνέργειχ ψυχῇς κατ᾽ ἀρετὴν ἦν
βίῳ τελείῳ εἰ δ' ἀρετῆς ἀλογοῦντες καθάπαξ
ἐχεῖνο μόνον διώχετε, xdi ὅπως ἕξετε χρήματα

χαὶ T207-

545

ORATIO DE SUBDITORUM ΟΕΕΊΟΙΙ5.

$46

προὔργου ποιεῖσθε, ἀνάγχη πᾶσα τρισαθλίοος τε A illamque pro accessoria ant plane nulla habentes,

μας εἶναι xal χαχοδαίμονας, xai προσέτι δυοῖν
ἐνίσγεσθα: τοῖν χαχίστοιν, τῷ θ᾽ ἃ μὴ πέφυχεν εἰς
ἅπαν μενεῖν, ἀλλ᾽ ὅσον ἂν αὐτίχα πεπαῦσθαι, -αῦτα
περὶ πλείονος ἄγειν τῶν εἰς ἅπαν μενούντων, τῷ ἐξ
ἡμισείας ὥσπερ εἰς ἀνθρώπους τελεῖν νομίζεσθαι,
δι᾽ ὧν σώμστι μὲν xai τοῖς εἰς σῶμα φέρουτι δήπου
προσέχετε μόνον, ψυχὴν Ot ὥσπεο f, μηχέτ᾽ οὖσαν,
$ οὖσαν μὲν, τηνάλλως δέ xai! otov ἐφόλχιον παρὰ
φαῦλον πονεῖσθϑ ἦν ἐπειδὴ χατὰ τοὺς τῆς φύσεως
θεσμοὺς ἴσχε: τὸ χράτος, δέον xai παρ᾽ ἡμῖν μεῖί-
ζονος ἀξιοῦσθαι προνοίας, χαὶ τὰ πρεσόεῖα τῷ ὄντι
φέρεσθαι - οἱ δ᾽ οἷς ποιοῦμεν, χ'νδυνεύομεν ἀνατρέ-
πεῖν τὴν τάξιν, τῷ χείρον: τὴν ἡγεμονίχν παρὰ
φύσιν διδόντες, xai ποταμῶν dw» τὰ πράγματα
κρίνοντες.
΄ς»ν»υν * . » «. , ,

xg. Ἔπειτ᾽ εἰ μὲν ἔστι ψυχὴ τώμχτος σύστασις,
et Y , " “ει "^ * e 9 "ow
ὥσπερ οὖν ἐστιν, αὐτὴ ὃὲ οὐδενὸς ξτέρευ δεῖται
πρὸς σύστασιν, ἀλλὰ κινεῖ μὲν xai ζωοποιεῖ τοῦτο
συνοῦσα, ἐξισῦσα δὲ τὸ μὲν εὐθὺς οἴχετχ! xai χαταῤ-

“- * * * -^ * - T "^ T
pti, xai πρὸς τὸ μηδὲν ἤδη χωρεῖ, ἡ δ᾽ οὐδὲν ἔττον
xai οὕτως ἐστὶ ψυχὴ, ἀνάγχν͵ δὲ τὴν οὕτως ἔχουσαν
ποτοῦτον μείζω xai τιμιωτέσχν τούτου! χαθεστάνχ',
ὅσον τοῦ συνισταπένου τὸ συν στᾶν, X1! τοῦ νῦν μὲν
ὄντος, νῦν δ᾽ οὐκ ὄντος, τό γ᾽ ὡσχύτως ἔχον ἀεὶ,
χἀχείνῳ τούτων αἴτιον ὃν, ἐσχάτης ἀνοίας ἂν εἴν ἢ
παρανοίας, fj οὐχ o0 5 τι χαὶ oe, ταύτην θερα-
πεύειν ἀφέντας, τούτου φροντίζοντας ταἰνεσθαι, xai
τῆς ἀλόγου τε χαὶ θνντῆς τὴν λογιχήν τε xal ἀθ2-

4 4 *, - - . * *
vazow cT:2i ἐλάττονος μοῖραν ποιεῖσθχ:. Ὃ uiv οὖν
ἐξ Αἰγύπτου Πλωτῖνος μύϑ᾽ ὑπὲρ τοῦ ὄντος ὄντως
δόξ » ΡΝ - "6.7 Y9 - ὁ. “ον "^ — - -
δόξης εἰδὼς ἃ δεῖ, μύθ᾽ ὧν P$ust; μηξὲν ποοσϑοχῶν,
τοτοῦτον ἀπεῖγε τοῦ σώματος ὁριλαῖς x1: ὁπνοῦν
- , - - - , LI . -
ἐπιέναι, ὅτου τοῦ τῆς Ψυχῆς xósuoo xij xilkoo;
τίθετο λόγον οὕτω δὲ ταύτην τῶν ἵσπὼν ἠξίου
[] 8

xii ὧν μᾶλιπτα yo, ὥσθ᾽ ὅτι ἡ uóvr, ταῦτ πε-
pu ὁ δ᾽ ὥσπεξ ἑαυτῷ δυσχεραίνειν, γαΐ πρὸς
αἰσχύνης ἐγεῖτθχ! τὸν μετὰ τώματος δίαιταν ταστὰ
ταῦτα -'λοτοτῶν τῷ τοῦ Ἱεσσα;, δεσμωτήριον ἀπο-
χαλοῦντ: τὸ σῶμα, xa: διὰ τοῦτο τὴν ἔξοξον ἐπ σπεύ-

Govt: fusil δὲ, ὦ xta; αὐϑους! τὴν ξεσποτείαν
τοῦ νοῦ κατάγοντες μῆς δουλεῖαν, χα! τὸ θχυιλαστὸν

xa! θεσπέτιον Φυφέξ χρῆμα xs! τὴς delit xai

αἰτ ίπτοις οὐδὲν τὸ *20171Y 0
ἡμᾶς αὐτοὺς καταισχύνειν οὕτως ἔχοντες,

μὲν οὖν χαὶ διὰ πάντων ὡς οἷόν τε τυνην! συγχου- D

- -* *
Zt2: ur^tv5l

ποῦμεν τὴν ἧτταν, ὥσπερ f μηδένα
φώτοντες λόγον, T, τερῶν οἱ
μὲν οἷς μὲν λύγῳ χαὶ διανοΐ2 πο:

-Ai-
- 9€

* - - - , *

μεθα, xa! μετὰ τοῦ διανοεῖσθα: τε xz:

ὧν οἰύμενο: πτεύξεστῆχ: - χαΐ

πράγμασιν εἐγχειφροῦμεν εἰς ἀνθρώπους πτεροῦμεν-
ἀμέλει x2: Πλάτων ὅτι πε2 οὐχ ἄλογος, ἀλλα λυγιχὸς
“4 , , . HM -*- - » ni *
ἐγεγόνε:, μεγαλχυγούμενος ἦν oi; δ᾽ οὕτως avor-
τως λόγων δίχγν τοῖς πάθεσιν ὑποχείμεθα χαὶ τὴν
ὑπόθετιν παραδαίνυμεν, τίν οὐτῖν χρνούμεθχ΄ Ὁ),
χαὶ θχυμάω εἰ ἀλόγους μέν τινὺς μᾶς T293t:-
πόντος οὐχ ἄν ἡἠνεσχόμεθα, αὐτοὶ ξὲ οἷς ποιοῦμεν
ἀλογίαν νοσοῦντες, οὐχ αἰσθανόμεθα" οὐ μεῖζον οὐ-

in vanum laborabitis. Ubi autem illa, ut natura
praescribit, dominatur, omnia bene cedent, nec
metuendum est ne ordinem intervertatis et malo
principio contra naturam indulgeatis et pravo ju-
dicio omnia confundatis.

26. Si denique anima corporis adminiculam est,
nullaque re ad suis sustentationem eget, sed illud
movet et vivificat, e corpore autem exiens facit ut
hoe corpus subito dissolvatur et in nihilum re-
deat; anima tamen nihilominus perdurat, et cor-
pore tanto major est, quanto simplex creatura
major est composita, qus? nunc est, nunc evanescit,
absurdissimum sane esset et stultissimum, animam
in servitutem redigere, reique irrationali οἱ mor-
tali, corpori inquam, rem rationalem et immorta-
lem subjicere. Plotinus quidem JAgyptius qui de
rerum essentia eruditus ut nemo magis fuit cor-
poris minorem, animas majorem habuit rationem ;
quare hane maximi esestimavit, eorporis autem
exsistentiam in inferiori loeo posuit, ut Davides
eorpus carcerem appellans, unde exire maximopere
desiderandum est. Nos, o stultitiam ! mentis do-
minmalionem in servitutem redegimus, et sic summa
imis coafandenies Quasi r& bene gesta gloriamur!
n0s citra omnem pudorem nos sitea opinantes, de
clade exsultamus quasi nemini rationem reddituri
aui retributionem aliquando accepturi. Attamen
ratiocinii solius ope rite et bominam more agere
valemus. Num Piato ob id quod rationalis nec ir-
ra!ionalis ezset superbivit Y Nos autem qui bestia-
rum instar pravis servimus cupiditatibus, na.uram
negamus. Certe si quis stupide nos alloqueretur,
egre ferremus, nec videmus nos ipsos stultitige
morbo laborare ; quo nibil turpius. Dum enim
parti animae male sane atiendimus, mentis sane
rationem nullam habernus, id quod nibil aliud eet
nisi dementia, caligo quae e passionibus emanans
judicium obscurat et animum ad eer-orum fadam
conditionem detrudit. In omnibus igitur ratio ope-

retur, et reg salve erunt.

047

27. Qusecunque, viri amici, ut precipua statu
rerum nostrarum politico resumi possunt, hecce
proferam.Adeo ille tectus sartusque est, ut nemin!
vel ex iie qui calumniari amant deipsius communi
utilitate dubitare liceat. Jam enim omnes rem no-
stram ut oraculum consulere, ut legem sequi pos-
sunt. Duo presertim in votis sunt: ut vos que
preoepi, strenue faciatis, οἱ ut eorum que Deo
auspice feceritis mulos habeatis apud posteros.
Si enim boni eritis ipsi, ut certe esse debetis,
opera vestra egregia erunt, et csmteri vestro per-
moti exemplo vos imitando emulationem exhibe-
bunt sinceram, ut pro legum presentium auoto-
ritate cernere est datum.

THEODUL! MONA€RI DE SUBDIT. OFFICIIS.
A δέν ἐστιν εἰς αἰσχύνην * μᾶλλον δὲ τὸ εἰχὸς &naveg-

348

τῷ γὰρ τῆς ψυχῆς ἀλόγῳ προσέχοντες, οὐδένα τοῦ
λογικοῦ ποιούμεθα λόγον" τὸ δὲ μηδένα τούτου
ποιεῖσθαι λόγον οὐδὲν ἕτερον ἢ σαφής ἐστιν ἀφρο-
σύνη, τῆς ἀπὸ τῶν παθῶν ἀναφερομένης ἀχλύος
τὸν λογισμὸν συνθολούσης, καὶ δίχην ἀνδραπόδων
ἐφ᾽ ἃ μὴ δεῖ τὸν νοῦν χατασπώσης. Χρηστέον οὖν
ἡμῖν ἐν πᾶσι τῷ λόγῳ, χαὶ πάνθ᾽ ἕξει καλῶς.

xt. Ἃ μὲν, ὦ ἄνδρες, μέγιστα καὶ κοινότατα
χαὶ ὡσπερεὶ, χεφάλαια πολιτικῶν παραγγελμάτων
εἰπεῖν δεῖ, ταῦτ᾽ ἐττίν- ἐπὶ τοσοῦτον ἀσφαλείας
xai τοῦ χαλῶς ἔχοντος ἥχοντα, καὶ οὕτω σαφῶς
ἀποδεδειγμένα, ὡς μὴ ἂν ἑνὶ μηδενὶ χαὶ τῶν βα-
σχαίνειν εἰδότων ἀμφισδητεῖν ἔθ᾽ ὅλως ἐξεῖναι, τὸ
μὴ οὐ χαλῶς xal προσηχόντως εἰρῆσθαι, χαὶ τῆς
τε χοινῆς ὠφελείας, τοῦ γε xa0' ἕχαστον λυσιτε-
λοῦντος ἀξίως '" ἀλλὰ τούτου γ᾽ ἕνεχεν xal πάντας
ὥσπερ τισὶ χρησμοῖς ἢ νόμοις τούτοις κεχρῆσθαι"
διττὰ δὲ δεῖν οἰόμενος εὔχεσθαι, ἃ μὲν vov αὐτὸς
ἔφην, ταῦθ᾽ ὑμᾶς ἐνδεδεῖχθαι τοῖς ἔργοις - ἃ δ᾽ ἂν
ὑμεῖς Θεοῦ διδόντος ἐνδείξαισθε, τούτων ζηλωτὰς
τοὺς ἐπιγιγνομένους γενέσθαι, περίεργον ὥσπερ τὸ
δεύτερον χρίνω. ᾿Εὰν γὰρ καλοὶ χἀγαθοὶ γένησθ᾽
ὑμεῖς, καὶ οἵους λόγος βούλεται, αὐτοί τε ἄριστα
πράξετε, κἀχείνυυς ἂν ἐκ τῶν ὑμετέρων ἐνδοσίμων,
εὖ οἶδα xal πέπεισμαι, τοιουτουσὶ καταστῆναι, τοῦ
ζήλου διὰ πάντων ἑκάστοτε παραπλησίου χωροῦντος,
ὃ κἀπὶ τῶν νυνὶ καθεστώτων νόμων συμύὰν "eusv

τοιξαρχῆς.

EJUSDEM THEODULI 8IVE ΤΕΟΜΑ͂ MAGISTRI TITULI ORATIONUM ALIO TEMPORE EDENDABUM *.

Εἷς τὸν ἅγιον ᾿Ιωάννην τὸν Βαπτιστὴν ἐγχώμιον.

Ὑπὲρ ᾿Ολυνθίων.

Εἰς τὸ ἐναντίον.

᾿Ανάπλους.

Πρὸς βασιλέα πρεσδευτιχὸς ὑπὲρ Χανδρηνοῦ.

Πρός τινα ἀδικήσαντα xai δίκην δόντα x«l δυσχε-
ραίνοντα διὰ τὸ μὴ πάρὰ διχαστών τουτὶ γεγε-

γῆσθαι.
᾿Ἐπιστολὴ τῷ χυρίῳ Ἰωσήφ.
Ἐπιστολὴ τῷ χυρίῳ ἹἹεροθέῳ.
θεσσαλονιχεῦσι περὶ ὁμονοίας.
᾿Ὑπὲρ Κυναιγείρου (1).
Ὑκὲρ Καλλιμάχου.
Προσφώνημα τῷ μεγάλῳ δομεστίχῳ.

(1) Hiwo et sequens oratio diverse sunt ab editis Polemonis de eodem argumanto.

* Quod non prestitit, morte preventus. Orstionem pro Chandreno Grece edidit Bolssonedius : relique adhuc

latent.

-

4

ANNO DOMIN! MCCCXXXV

NICEPHORUS CALLISTUS
XANTHOPULUS

NOTITIA EX FABRICIO

(Biblioth. Gr. ed. Harles, tom. VIII, p. 437.)

Nicephorus Callistus Xapthopulus, Callistides sive Callisti. Xanthopuli filius, Historiam suam obtulit
Andronico Paleologo imperatori jam seni (a), qui A. C. 1327 septuagenario major obiit : ipseque testa-
tur eam se in juventute scribere aggreesum, absolvisse cum anaum etalis 36 nondum emensus (b)
esset, adjutumque bibliotheca Sancte Sophis CPoli (c), in qua florem «etatis transegit, Michaelis
Palaologi imperatoris et Andronici nepotis meminit in catalago imperatorum CPol. (d) :

Λαμπρὸς Μιχαὴλ Παλαιολόγος τρίτος

Ὄντως βασιλεὺς xal λόγοις καὶ πραχτέως.
᾿Ανδρόνιχος παῖς συνδρομή τῶν χαρίτων.

Quin ad imp. Joannis Cantacuzeni tempora pervenisse atque adeo circa medium seculi xiv adhuc
vixisse, ex Catalogo patriarcharum, de quo infra, cognoscas. Textant Historim Ecclesiastice libri XVIII
(neque plures tunc libros scripsisse se pag. 38 Nicephorus ipse auctor est) & nato Christo ad interitum
usque Phoce, h. e. ad A. C. 610, ex Eusebio, Sozomeno, Soorate, Theodoreto, Philostorgio, Theodoro
Lectore, Basilio Cilice, Evagrio (quos pag. 35 nominatim laudat) aliisque contexti. Igitur que post ar-
gumenta librorum XVII] sequuntur pag. 42 argumenta libri XIX et sequentium usque ad XXIII, et
mortem Leonis Philosophi sive A. C. 911, ab alio auctore an Nicephoro ipso additam nec amplius
exstantem Historie continuationem respiciunt, et ab interprete Latino Jo. Lango sunt rejecta ad cal-
cem operis. Quemadmodum porro ab styli elegantiam Thucydides ecclesiasticus hic Nicephorus audit
claries. Schurzfleischio, ita a B. Joanne Gerhardo ob fabulas (e) qui miscet, Theolagorum Plinium ap-
pellari video pag. 258 Methodi studii Lheol. Illius tamen pannis purpuram quandoque intextam ex bonis
qui periere scriptoribus, recte monet Labbeus, t. lI, De 3, E. p. 102.

Prodiere libri illi XVIII, quorum prime littere nomen Νιχηφόρσυ. Καλλίστου referunt, ex Jo. Langi
Erphurdiensis versione Latine, Basile. 1553, fol., et ex altera ejus recognitione ibid. 1661, fol., cuin ejus
Scholiis, tuzxn Antwsrp. 1530 ; Paris. 1562, 1573; Francof. 1588; fol., Paris. 1566, 8; duobus vol. : sed
et Gallice. interprete Jo. Gilloto, Paris. 1567, fol.; denique Grece et Latine Paris. 1630, fol. 2. Vol.
cum Langi vérsigne, per Froatonem Duceum, ut habet titulus, recoguita; sed Combeflsius in Bibl.
Concionaloréa, Langi, inquit, recognoscenda versione εἰ casligandis notulis que passim aspersz sunt, ma-
jorem,Déezi diligentiam vellem, ni forle typographi in eum liberaliores fuere, ejusque praftzo nomine
voluerunt libri pretium augere. Graeca a Duoseo descripta sunt e codice olim usus Langus, et qui unicus
creditur hodie superare, quique ex Malthie Corvini bihl. Budensi direptus olim 8 Turcis, at CPoli re-
demptus ab homine Christiano devenit in bibl. Cesaream (f) Vindobonensem, ubi hodieque asservatur.

(a) Nicephorus in dedicatione Hist. Eccles. βὰ
hunc Andronicum pag. 20 : Kai σε οἴομαι διὰ ταῦτα
xz! ἐς μήχιστόν σοι βιώσιμον προσγενέσθαι. [taque
Ρ. 7 : ἄνθος ὥρας non reddendum «πα flos et
vigor, sed flos venustalis (1); uti p. 24, ὁ ᾿Δοίσ-
τωνος male redditur Arístonus, cum vertendum sit
Aristonis F., nempe Plato.

(b) Lib. 1, cap. 1 pag. 43.

(c) Lib. 1, cep. 1, pag. 37.

(d, Apud Philippum Labbeum in Proireptico

Hist. Byz., p. 9à: nam qui ibi de junioribus im-
peratoribus sequuntur versus, ab alio fuerunt ad-
diti, itaque neque in altero codice Regio, neque
in ullo quo usus Joannes Langus, leguntur.

(e) Confer Casaubonum, Exerc. 1, in Baron.sect.
17; Camerar, ad Joan. xi, 1; Bezam ad Aot. 1, 13
et Blondelli Speudoisidorum, p. 37 ; Possovinum in
Apparatu, etc.

(f) Confer Lambecium, de Bibi. Vindob. lib. 1,
peg. 108 seq., 152 seqq. et lib. vin.

(1) Nibil mutandum censemus ; hoc etenim loco auctor dotes enumerat qua Aadronicum juve1em ornabant. Epit.

551 NICEPHORUS CALLISTUS., 552

Dicata editio Greeco-Latina cardinali Richelio est,cuimimperatori(ut versionem suam Langues) oblaturum se
illam Duceus promisisset,ex cujus bibliotheca codicem Graecum acceperut. Vide Lambecium, lib.1,p. 158.

Alia Nicephori hujus scripta sunt :

Σύνταγμα detempto et miraculis Sancte Mariz ad fontem uuo a CPoli stadio, quod lib. xv, cap. 6
Nicephorus se scripsisse testatur, adhuc exstatims. in nibliothecis Cesarea et Vaticana : De Caesareo
codice Jac. Greteerus ad Codinum p. 232 Exstat Vienna in. Czsarea Bibl. fortassis unicum totius Europe
exemplor, cui nisi cito succurralur (vidi enim el percucurri allatum Monachium εἰ huc Ingolstadium )
penitusa blattis lineisque corrodetur : et. jam nunc aliquot ab aquis pessime acceptam est, ita, ut multa
legi nequeant, przserlim sub finem. Vide et Nesselium, parte V, p. 153, 154 (0). Vaticani codicis memi-
nit Lambecius ad Codinum pag. 199, et Allatius de Simeonum scriptis, pag, 88. De templo illo et fonte,
miraculis celebri, videndus Cangius in CPoli Christiana lib. 1v, pag. 183seq. Exstat et in eodem bibl.
Cesarem codice Nicephori Acoluthia sive Officium festi dedicationis templi hujus δὲ canon sive hymnu,
cum antiquis notis musicis. [V. paulo ante adnotata.]

Catalogus imperatorum CPolitanorum, versibus iambicís, Grece e codice duplici regio, in Labbei Pro-
trelico hist. Byz. pag. 34. In codice, quem Jo. Langus evolvit, et qualis Grece editus Basilee 1536, 8,
ad calcem Epigrammeatum sacrorum Theodori Prodromi, quemadmodum et in altero regio, desinit cata-
logus hic in Adronico juniore. Ceteros ad Constantinum Paleologum usque, recentior, ut fit, manus
addidit. (Fabr.) Florentis in bibl. Medic. cod. 16, nr. 20, plut. 87, Carnem iambicum de imperatoribus
orientis ἃ Constantino I ad Censtantinum XV, nomine quidem auctoris non addito, sed Langii aucto-
ritate motus Nicephoro tribuit Bandin. Cat. codd. Gr. pag: 400. — In cod Veneto Marc. 379, scripto
ann. 1426, est Niceph. Xanthopuli Catalog. imp. CPolis (Cat. codd. Gr. p, 304.) in cod. Barocciano bibl.
Bodlei. d. 59, Nic. Call. chronologia lmperator. ἃ Constantino M. ad Andronicum III versibus. — Paris.
in bibl. publ. in cod. 535, n. 34; Nic, Call. Catalog. imperatorum et patriarcharum CPolitanorum. —
In cod: 1630, n. 1, Catal. patriarcharum CPolit, desinens in Athanasio ann. Chr. 1302. — N, 11, Cat.
imperatorum CPolitanorum, versibus iambicis ; idem prorsus cum illo, qui inter Opp. Theodori Por-
dromi editus est. — In cod 1790, n. 2, Nic. Catal. officiorum aule CPolitane, versibus politicis. Carm.
de imperat. exhibetur in tomo I Historie Byxantinz ; pag. 17,Venet. 1729. — Niceph. Xanthopuli
Excidium Hierosolymitanum versibus iambicis 158, cum Latina iambica Fed. Morelli Metaphrasi, in
Morelli Expositione thematum Dominicorum et memorabiliu.u que Hierosoiyinis sunt. Paris. 1620, ὃ.
V. iatra lib. v, cap. 717, vol. VII, vet. edit.(Harl. )

Catalogus patriarcharum CPolitanorum, versibus iambicis Grece in eodem Labbei Protreptico, pag. 35
seq , et ad calcem Epigrammatum Theodori Prodromi. Deflnit in 141 Callisto, quem patriarcham con-
gtituit Jo. Cantacuzenus, ut ipse imperator narrat IV, 17, Hist. Sequitur apud Labbeum alius catalogus
nescio quo auctore, non scriptus versu, sed sola nomina 149 patriarcharum referens, ad Josephum
usque, qui Florentiae in concilio generali obiit non diu ante urbem captam a Turcis (h).,At Seriem pa-

(g) Multo copiosus recenset codicem Cesareum 8

Lambec. in. Comment. tom: ΝΠ, ^p. 119. sqq. In
Illo ood. servantur: 1 Nicephori Callisti Acoluthia,
sive Officium festi dedicationis templi B. Virginis
Dei
ibidem Nicephori Canon : insertum est ejusdem
Synazarium, 8. Narratio succincla de origine, in-
cremenlo et miraculis istius templi, quam narra-
tionem integram Lambecius Grece ex illo cod.
exhibuit, et pag. 123 adnotat, id Synaxzarium non
exstare inter ea ejusdem Nicephori synaxaria, que
libro ecclesiastico Grecorum, Triodio dicto, sunt
inserta,neque in Triodio sive Synaxariis in precipua
Triodii festa, quibus uniuscujusque, dies festi in-
dicatur origo, in cod. Vindob, 322 (de quo vide
Lambecii Comment, tom. V,. p. 596). insuper esse
diversuin abilla de eodem templo narratione, quam
Nicephorus H. E. lib. xv, c. 25 et 26, intexuit ;
videtur temen Lambecio editum esse in Penteco-
stario Gricorum, Venet.ap. Jac.Leoncinum 1579,4.
Quod colligit is ex loco a Leone Allatio in II Dis-
sert.du libri ecclesiast.(irecor., p. 230, producto ;
et alia docte observat. — 2. Nicephori librer De
origine, structura et miraculis memorati templi B.
Virginis Deiparg ad fontem, de quo multus est Lam-
bec. (qui scripsit, se apographum Syniagmatis de
templo et miraculis sancte Marie, etc., communi-
casse, ut ederetur, cum Renioldo Dehnio, S. ὁ.)

par&, cognomine Fonts 8. ad Fontem. Exstat

Atque Kollar, in nota A, p. 131, contra Gretserum
monet, codióé&m adhuc esse salvum atque incolu-
mem, editione autem illius, cum, que CPolitane
historie lucem aliquam adfunderent, ea partim
ipse Callistus Historie sue eccles. inseruisset, par-
tim ex Procopii Ceesariens. de imp. Justiniani adi-
ficiis opere, unde Callistus hausit, patuerint co-
gnosci, propter reliqua ignota et fabuloaa sexaginis
quatuor miracula, posse rempublicam litter. facile
carere. De fonte illo ipso et ede ad tontem vide
preter Lambecium I. c, anonymum in Artiguilati:
CPolitanis, lib. 11, sect. 159, part. 111, vol. i.
Imperii Orientalis, a Buandurio editi p. 56, ed.
Paris., sive p, 49 sq. ed.Venet.: et Bandurit Notas
ad ἢ. I. in vol, 1I, pag. 534 ed. Veuet. s. p. 159, ed
Paris, — V. Elogia Sctorum. etc., in vol. IX. B. Gr.
p. 148. — Iu bibl. publ. Paris. Synazarid sunt in
codd. tribus, de quibus postea. (Harl. )

(h^) Garmeu iambicum de patriarchis CPolit. in
cod. Medic. Florent. 16, n 21. plut. 87. V. Bandin.
I. c. pag, 400. — Nic. Call. Chromología patriar-
charum CPol CXIV, quorum postremus est Atha-
nasius, in cod. Barocc.59, bibl. Bodlei., et in cod.
142. n. 23, Catalog, episcoporum CPolitanorem
288 ; sed Catalogus iste (ut ait auctor. codd. An-
fiim 1, p, 18). prout exstat apud Scaligerum in

usebio suo, desinit in Photio. Verum hic codex
exhibet post Photium circiter 42 episcopos usque

553 NOTITIA EX FABRICIO. 954

iriarcharum C Pol. oratione soluta fusius conscriptam (quam e membranis bibl. Regie pariter vulgasse-
se scribit Labbeus tom. II De S. E. et pagina etiam 34 Protreptici Historie Byz. laudata, confirmatque
II. Warthonus, Appendice ad Hist. lilterariam Cavei), nusquam reperio. Series patriarcharum CPolitano
rum, sub Nicephori CPolitani nomine sepius edita, desinit in patriarcha 82 Ignatio eunucho, ut in Nice-
phori ejus scriptis dixi.

Ad calcem epigrammatum Theodori Prodomi, Grece excusorum Basil. 1530, 8 (i), preter jam dictos
catalogos binos imperatorum patriarcharum CPol. oceurrunt (4) ejusdem Nicephori Callisti Xanthopuli

versibus iambicis descripta πάσης τῆς θείας Γραφῆς σύνοψις (D).

Τὰ μετὰ τὰ Μαχχαδαϊχὰ μέ rot Χριστοῦ xai αὐτῆς ἁλώσεως Ἱερουσαλήμ.
“Ἄλωσις Ἱερουσαλὴμ, ὡς ὁ Ἰώσηπος ἱστορεῖ.
᾿Ασσυρίων, Περσῶν, Αἰγύπτου, Σύρων, Μήδων, Ἑλλήνων ἄναχτες.

᾿Αθηναίων xai Κρητῶν ἄρχοντες.
Ῥώμης βασιλεῖς.
"EG

ομήχοντα τοῦ Χριστοῦ μυστηπόλοι.

Εὐαγγελισταὶ καὶ διάχονοι.
Αἱ μυῤῥοφόροι καὶ μαθήτριαι Λόγου.

Οἱ καλλύναντες ἐν λόγοις ᾽᾿Ἐχχλησίαν, sive Catalogus Sanclorum Patrum Ecclesi: (m), quem ascribere in-

tegrum, quia brevis est, non gravabor.

Οἱ χαλλύναντες ἐν λόγοις Ἐχχλησίαν,
Μέγας Διονύσιος 'Αρείου πάγου,

Μέγας ᾿Αθανάσιος ᾿Αλεξανδρείας,

Τὸ πνευματικὸν τοῦ Βασιλείου στόμα,

Ὁ Γρήγορος νοῦς, τῶν βροτῶν 1, περπνότης,
Γλῶττα μέλι ῥέουσα τοῦ Χρυσοστόμου,

Ἢ δαψιλής τε τοῦ Νυσσοῦς πανὸδα!σία,

'O βαθύνους Κύριλλος, Αἰγύπτου κλέος,
Καὶ λεπτὸς εἰς ἄπαντα Μαξίμου λόγος,

Ὁ τῆς Κλίμαχος, ἣ μετάρσιος βάσις,
Νεῖλος προφανῶς χαὶ τὸ τοῦ Νείλου στόμα,
'O Σύρος 'Egpaig, dj κατάνυξις λόγων,

Πανηγυριστῶν πατεριχῶν

ιδλία,

Καὶ Μεταφραστὴς, ἡ γλυχύῤῥοος χάρις,
Ἐν οἷς πᾶσι πέφυχεν ὑπερεξέχων

Ὁ χρύσεος ῥοῦς, fj γλυχύζουσα βρύσις,
Ὡς ἀφθονον μᾶννα τε πᾶντας ἐχτροέφον,

Καὶ νέχταρ

θάνατον txpéov πόσιν.

Οἱ τὰ μέλη πλέξαντες ὕμνων ἐνθέων, Catalogus brevis Hymnographorum Ecclesie Grece, quem et ipsum
integrum exhibui, in Catalogo Melodorum Grecorum, ad ealcem Allatii De libris ecclesiasticis Greco.

rum.

Συνοπτικὴ σύνοψις ὁγίων χρόνου sive Menologium sanctorum breve versibus (perinde, ut que jam memo-

ravi), iambicis (n).

δὰ tempora Joannis Duce, qui imperare copit
ann. Christ. 1221. — 1n eodem Oatal. pag. 270,
n. 11, 3, Inter Langboeni Adversaria refertur Nic.
Call. Notitia patriarcharum CP.a sancto Andrea ad
Methodium, pag. 11. Additur in pagina adversa ex
duobus aliis mes;quidquid varii deprehenderet
Langbenius,sivé lectionum sive rerum : et p. 271,
n. 20, 2, tier ejusd. Langb. Adversaria est frag-
mentum quoddam Nic. Callisi. — De codd. Paris.
v. superius adnotata. — Nic. Call. novam enarra-
tionem, oratione soluta fusius conscriptam de ep!-
scopis Byzantii et de patriarchis C Politanis, Ban-
durius, in Imperio Orientali, tom. 1, pag. 164, sqq.
ed. Venete, 8. p. 191 sq. ed. Paris., Grece cum
versione sua Lat. edidit e cod. bibl. Regis n. 3502.
Desinit hic Catal. in Joanne monacho et presbytero,
ann. Christ. 4202; aliosque addidit Caarialog. pa-
triareum C. Politsn. Conf. Bandur. Prefat. p. avi,
ud tom. I, οἱ Comment. doctum longumque, pag.
613 sqq. ed. Venet., ubi pag. 614, codicem ipsum
et contenta uberius exposuit. — Noster Fabricius
libris tribus de vita δὲ morte Mosis a Philone, Gr. et
Lat. cum Gilb. Gaulinini Molinensis Obaervatt.Iam-
burgi, 1714, 8; adjecit tertio loco pag. 554 seqq.
secund. ed. Basil. mem. ex cod. mss. Greco Nice-
phori Callisti ὁ Politani Menologium breve ecclesia-
slicum. Cf. Histor. critic. reipubl. litteraria, tom. VII,

PATROL. Ga, CXLV.

art, xr, de libris novis, pag. 418; et Oudin. 1. 6.
pag. 711. (ont) s S

(ἢ) Per Bebelium. V. Maittaire 4. T. II, p. 855,
ul! citantus Niceph. Callisti Opusc. et Epigram-
δῖα cum Epist. Erasmi. Illam edil. uberius re-
censet Oudin. l. c. (Harl.)

(k) Nota in his esse omnia illa, qua» velut sibi
haud visa Nicepbori scripta ex Guil. Eisengrinii
Catalogo scriptorum ecclesiasticorum memorat Pos-
sevinus, in Apparatu ; et Vossius, De Hist. Graecis,
pag. 808, Nota etiam, Nicephorum Xantbopulum
male a Callisto dielingui in Indice ad Meursii Glos-
»&arium Grecobarbarum. Nota tertio, in J. Gotfridi
Olearii Bibliotheca scriptorum — ecclesiasticorum,
len. 1711, 5, tom. II, p. 8, ridicule excusum Nice-
phori catalogum meretricum imperatorum C. Pol. pro
calalogo metrico.

(4) In cod. Veneto Marciano 266 est Niceph. Call.
Synopsts accurata S. S, Νικηφόρου — Γραφῆς πάσης
σύνοψις Txpibopévr, versibus iauibicis, et continet
8720psin librorum Geneseos, Exodi, Levitici, Nu-
memorum, Deuteronomii. (Harl.)

(m) Est in cod. 183 Cesareo Vindob. in fine.
V. Lambec. Comm. tom. IV, p. 431. (Harl.)

(n) Edidit Fabric. noster Menologium. Vid. paulo
ante notata ad Catal. patriarcharum C Pulitan. —
In cod. Coislin. 108, fol. 243, iu. marginc Niceph.

48

585

Τριῳδίου σύνοψις ἀχριδεστάτη.

Volumen totum claudit εὐχὴ ἐξοιλολογήσεως, prosa, non versu.

Manu exarati etiamnum in bibliothecis occurrunt hujus Nicephori hymni varii, ut χαιρετισμός in
B. Virginem. Incipit : Xaípe, ἀνωτέρα τῶν νοιρῶν. Fabric. — Exstat in cod. 299, n. 6, de quo plura
scripsit Lambec. Comment. tom. V, pag. 563. — In cod. 343, n. 11, Paris. bibl. publ. sunt Xanthopuli
Versus iambici de duodecim festis Dominicis. (Harl).

Troparia duo, in. eamdem, ordine alphabeti : unum incipit, "Ayoxvte Παρθίνα μῆτερ Θεοῦ, πάσης
ἀνθρωπίνης βοηθείας ἀπολυθείς, Alterum, "Axpavtz Παρθένε, μῆτερ Θεοῦ, ἢ δεδοξασμένη ὑπὲρ πᾶσαν ού-
σιν βροτῶν. (Fabr.) — ln. cod. Vindobonensi Cesareo 299, n. 6, Τγοραγία duo in Virgin. Mariam, teste
Lambec. Comm. tom. V, pag. 563. (Harl.)

Συναξάρια el; τὰς ἐπισήμους τοῦ τριῳδίου ἑορτὰς, Synaxaria in pracipua Triodii festa, quibus unius
cujusque corum indicatur origo, qualitas et. dispositionis ratio. Combeflaio quidem in bibl. Concionatoria
judice Triodium Graxcorum Nicephorus pessime hubuit, dum. Synazariis augendo suis, ipsius ac sequioris
Graciz erroribus inferciit. Pluribus hac de re conqueritur Leo Allatius, quem ei placet vide Dissert. De
libris ecclesiasticis Grecorum, pag. 70, 92. seq., 113, 220; et contra lottingerum, pag. 124; ac de
synodo Photiana p. 326 sq., 527 sq. (o). Haec Nicephori Synaxaria in linguam Grecam vulgarem ocon-
versa ἃ Matthao Cigula, Cyprio, et Maximo Maryunio, Cylheorum episcopo, prodierunt Venet. apud
Antonium Pinellum ann. 1607, 1637, 41648, 4. Titulus est: Συναξάρια ἤτοι βίοι ἁγίων Ex τῆς Ἕλλυ,.-
νικῆς γλώττης μεταφρασθέντα παρὰ Μαξίμου ταπεινοῦ ἐπισχόπου Κυθήρων εἰς κοινὴν ὠφέλειαν.

Sermo in laudem Marie Magdalena, ex cod. Medic. 33, n. 18, plut. 9, editus ἃ Bandin. in Catal.
codd. Gr. 1, pag. 446-455, et in Monumentis Grec. Ecclesi vet. Florent. 1762, 8, vol. 1I1, n. 5. — Prater
ea in bibl. publ. Paris. aliisque reperiuntur.

Commentarii 1n Psalmos, in cod. Paris. 149, et in cod. quodam bibl. Escorial.

Oratio de festo Orthodoxiz? in cod. Paris. 1090, n. 1, et in eod. cod. n. 2.

Homilia in Nativitatem Christi. In Indice Cat. Codd. Paris. lI tom. tribuitur Nicephoro Callisto.

Homilia in laudem Joannis Jejunatoris sec. Indic. Cat. in cod. Paris. 707, n. 20, sed tom. II, Catal.
pag. 143, sub nomine Caliisti, patriarche CPolitani, indicatur.

Xanthopuli epistcla ad Orphanotrophum in cod . Parisino 2105. n. 31.

Rhetorices progymnasmata in. cod. Paris. 2088, n. 1, aut. potius partes quedam ; nam pag. 586 Cat.
hec eet descriptio : Nicephori Callisti Fabula una et Narratio uua ; item Chrie, que omnia sunt quasi
quedam rhelorices progymnasniata : inc. Εἶχέ ποτε παῤ ἑχυτῷ. Sed Montfaucon iu Paleographia Greca,
lib. t, cap. 7, in Notis mss. Grecorum 880. xiv, pag. 70, ad annum 1344, refert, hoc circiter tempore
codicem regium 3271 a Btephano quodam descriptum esse, qui Nicephori Callisti. Rhetorica et aliquot
Opuscula exscripsit. V. Oudin, l. c. pag. 718. el supra in vol. VI, p. 134.

Fragmenta plura in cod. Paris. 950, n. 14 — 18 ; n. de Paulo Samosateno, de miraculis ab Euphemia,
Glyceria, et B. Virgine Maria patratis, atque de variis sanclae crucis nominibus.

Vitu sancti. Andrez apcsioli et primi episcopi Clolitani, Leide in cod. Vossiano 4, n. 5, sed secundum
Montíauc. in Puleogsaphia - Greca, lib. iv, oap. 9, pag. 393, dieltur csse in cod. Greco Regio 2458,
ann. Ch. 1286 scripto, Vita sancti Andrem Junioris ἃ Nicephoro Callisto, Magne ecclesize pres-
bytero.

"Homilie Nicephori Callisti, Chrysostomi el aliorum in cod. Colbertino 5108, manu Paphnutii monachi.
Thyepolii d. 20, Jun. ann. 1508 exarato, teste Montfauc. l. cit. pag. 91.

Scholia seu Gloss? in oratt. Gregorii Nazianzeni, in codd. Venetis Marc. 76 et 77. V. Catal. codd. Gr.,

pag. 53 οἱ 54, et Possevin. ad calcem Apparatus sacri, pag. 28.

Νιχηφύρου Καλλίστου, ἐρμηνεία τοὺ χονταχίου, τοῦ οἴχον, καὶ τοῦ ἐξαποστειλαρίου, πόθεν οὕτως ἐκλήθησαν.
ἠρωτύθη Ot παρὰ τοῦ ὁσιωτάτου ἱερομονάχου Κυρίλλου τοῦ ἀρχιμανδρίτου " in cod. Naniano 298, n. 19, se-
οὐκ. Catal. codd, Gr. Nan. p. 421. (Harl.)

Nicephoro quoque Callisto, velut. auctori, tribuere non dubitavit Humfredus Hody brevem librum
quem e ms. Barocciano edidit Grece οἱ Latine sub titulo : 4nglicani schismatis redargutio, in quo libro
pluribus cxemplis probatur, episcopos injuste depositos orthodoxi successoris communionem nunquam
refugisse. Oxon. 4691, 4 : Σύναξις ix τῶν ἐχκλησιαστιχῶν ἱστοριῶν, etc. ldem scriptum editurum se

NICEPHORUS CALLISTUS. 556

Xanthopuli Collectio Sctorum per annurn ad singu-
Jos menses,versibus iambicis. Vide Monifauc. Bibl.
Coislin. p. 184. (Harl).

(o) |n cod. Cesareo Vindob. 322, sunt Niceph.
Synaxaria, elc. v. plura in Lambec. tom. V, b. 596
seq]. De Synaxario alio vid. Lambec. tom. VIII,
p. 119, 123, οἱ que supra ad Nicephori σύντα-

Ὑμᾶα, elc., attulimus. — Paris. in bibl. publ. tres
codd. continent Synaxaria Niceph. secundum Cit.
(v. Indic.) in cod. 407. Auctor Catal. codd. p.57,
ait, esse id opus ineditum et in eo a veterum Sy-
naxaris in primis diversum, quod ibi varios Gre-
corum recentiorum errores deprehendas. (Harl.)

881 DEDICATIO EDIT. 1630. 558

promiserat Cotelerius, Monument. Eccles. Grzcz, lll, pag. 655. Offendi, inquit. in opusculo nunc inedito,
olim, si Deus dederit, edendo, de celebri schismate ob Josephum patriarcharum C Pol. successorem, Arsenii
depositi ann. Chr. 1266, et Germani, qui se paulo post abdicaverat. Ceterum non Nicephoro, sed alii
antiquiori scriptori, qui ann. Chr. 1267 eum composuit, deberi hunc libellum, recte postea agnovit
ipse editor Humíredus Hodius. Vide ejus Letter to α friend, concerning a collection of canons, Oxford.
1692, 4, pag. 42.

Beatus Rhenanus Basil. 1535, fol. Rufini Hist. ecclesiastice οἱ Historie triparti& Epiphanii schola-
stici, pag. 590—615 subjunzit Historium ecclesiasticam a Nicephoro Greco monacho conscriptam et incerto
interprete jam olim Latine versam, que velut continuatura Tripartitam incipit ἃ temporibus Theodosii
Juuioris, desinitque in morte Anastasii, quem impium vocat el a quibusdam fulmine divino percussum
tradi scribit. Non modo brevius longe singula persequitur, quam Nicephorus Callistus libris xiv, xv,
xvi, sed et aliter nonnulla refert, ut alium illum fuisse Nicephorum sit necesse, licet Callistus
etiam monachus fuisse viris doctis videatur. Vide, quae de his Collectaneis Jacobus Billius, lib. 1 Obs.
sacr. cap. 16.

De excerptis e Theodori lecloris libris duobus Historiz ecclesiastice, que titulus profitetur. accepta ἀπὸ
φωνῆς Νιχηφόρου Καλλίστου τοῦ Ξ)ανθοπούλου, dictum in Theodoro.

NIKHOPOY KAAAIXTOY

TOY EANOOIIOYAOY

EKKAHXIAXTIKHX IXZTOPIAX
BIBAIA IH".

NICEPHORI CALLISTI

XANTHOPULI

ECCLESIASTICAR. HISTORIE
LIBRI XVIII,

1n duos tomos distineti, de Grzce nunc primum editi. Adjecta est latina interpretatio
Joanni Langi, a R. P. Frontone Ducmo, societatis Jesu theologo cum Greacis collata εἰ

recojhita.

(Lutetie Parisiorum, Sumptibus Sebastiani et Gabrielis Cramoisy, via Jacobta, sub Ciconiis, 1630, cum privilegio
Regis Christianisesimi.

ARMANDO JOANNI
ILLUSTRISSIMO S. Δ. E. CARDINALI DE RICHELIEVU.

Nicephori | Callisti. aliquando — tenemus. historiam. lllustrissime Cardinalis, qui nunc, post
longam periculosamque jactationem, in sinu. tum. purpurz, tanquam in portu placidissimo, si
pateris, conquiescet. Heu quibus ille jactatus fatis! Apud Matthiam Corvinum. quondam. in
pretio habitus, in potestatem venit. postea. Barbarorum : et Turcis Pannoniam | ínvadentibus.
vir unius militis fuit preda. Servatus est. autem, non historie, nec rerum quas continebat
merito, sed quadam elegantia characteris, cujus etiam — beneficto Constantinopoli veniit inter
delieatorum | supellectilem, quasi cultius aliquod mancipium. Emptorem autem. invenit. eum

559 NICEPHORI CALLISTI 560

qui publicis invidens commodis, suum fecisse videbatur, ne esset. aliorum. Sed tandem ab
injusto domino in familiam imperatoris transiit, ac postliminio restitutus eos. est. unde fuerat
ablatus : auctor siquidem ipse Nicephorus suum imperatore dignum | munus. judicaverat, et
Palaologo, uli suspicio est, historiam consecrarat. Joannes Langus, vir de republica littera-
ria optime meritus, eum primus e Bibliothecae vinculis exsolvit, ac Latio donavit, quo sibi
nomine etsi obstrinzit universos, non tamen effecit ut. ipsum e vultu Nicephorum nosse non
cuperent ii quibus aniiquitatis studium et. Gracz facundizm dignitas esset. in. pretio. Prater
exteros autem Jacobi Thuani in. senatu. Parisiensi prasidis, et. inter egregie doctos facile
principis, in hanc curam antmus ezarsit, pugnavttgue omni qua valebat gratid, οἱ perfecit,
ut e bibliotheca imperatoris ezemplar ipsum (Gracum nobis liceret exscribere, quod accurate
prastitimus. Hujus autem ad. transcripti fidem Latina versio explorata commissaque est a
RH. P. Frontone Ducoo e societate Jesu, qui eam interpolavit omnem et recensuit. Non du-
bitamus. autem. isto. sponsore, Nicephorum | hunc. nostrum. germanum asserere, et vel Callisto
patri (si redeat in. vivis) recognoscendum dare. Nunc illum, lllustrissime Cardinalis, orbis
Christianus Gallis debiturus est, qui per (6 jam illi multa debet. Atque hic quam sit tuus
ipsa nominis indicatio demonstrat. Quem enim. appellet. alium. Νικηφόρος, quam eum qui qua-
cungue iter fecit victoriam circumtulisse visus est. Qui. rebellantes provincias nan. tam. par-
sibus, quam victoriis peragravit : qui felicitate, vigilantia, virtute quidquid hactenus Gal-
tio beatitati obstiterat, evertit. disjecitque. Pergis autem etiam nunc, lllustrissime Cardinalis,
alias in oras vim eamdem beneficam | invictamque deducere. Ezstabit, ne dubita, alter ali-
quando Nicephorus, qui tuarum victoriarum cursum posteris explicabit, quanquam ut facta
tua nemo scriptis celebret, fuma tamen loquetur ipsa, neque ventura de te xias ulla postea
conticescet. Nos certe quod vita suppetet, tuis obstricti ornatique beneficiis, quigui sumus,
fidam semper obsequendi voluntatem profiteri non desinemus,

lilustriss. et Reverendiss. Cardinalis,
Deditissimi humillimique Clientes,

SEBASTIANUS8 ET GABRIEL CRAMOISY FRATRES.

IIPOXPDONHMA

EN EIAEI ETKQMIOY

ΕΙΣ TON EYXEBEZTATON ΚΑΙ ATION IIMON AYTOKPATOPA ὙΠῈΡ THX BIBAOY
THX EKKAHZIAXTIKHZ IXTOPIAX.

ALLOCUTIO ENCOMIASTICA

AD PIISSIMUM ET SANCTUM IMPERATOREM NOSTRUM
SUPER LIBRO HISTORLE ECCLESIASTICAE.

Ἐμοὶ δὲ ἄρα ἐχχλησιαστικὴν ἱστορίαν ἡ ρημένῳ
συντάττειν, χαὶ πολλῶν xai θεσπεσίων πράξεις
ἀνόρῶν πειρωμένῳ δὴ ξυγγράφειν, τίνι γε ἄλλῳ

4 Ecclesiastica llistoria composita, multorum- A
queect admirandorum virorum) rebus gestis a me
scriptis, nemini profecto opus id, quam tibi, re

ctius consecrarim, imperator, principüam omnium
Christi amantissimo atque humanissimo, qui om-
nes prorsus virtutes complexus, nihil rerum pul-
cherrimarum οἱ excellentissitnarum praterruisisti.
Et cum permulta atque adeo innumerabilia tua
sint praclare facta, orationem nostram longe supe-
rantia, manu divina consilium omne iuum et fa-

ταύτην ἀναθεῖναι προσῆχεν, ἢ col, βασιλέων πάντων
φιλοχριστότατε καὶ φιλανθρωπότατε, πάσας ἄρδην
ἅτε συλλαδόντι τὰς ἀρετὰς, xal μηδεμίαν ὑπερθο-
λὴν τῶν χρηστῶν ἐν οὐδενὶ χαταλελο:πότι ; οὗ πολλὰ
μὲν xal ἄλλα tà χατορθώματα, xai ὡς οἷον εἰπεῖν
ἄπειρα, καὶ λόγον ix6aivov:a τὸν ἡμέτερον, Θεοῦ
χειρὶ πρὸς πᾶσαν xal βουλὴν καὶ πρᾶξιν ὁδήγου-

561

DEDICATIO.

962

μένου, πάντων δ᾽ ἕμοιγε μέγιστον, xal ὡς ἂν τις Α otum dirigente : tum, ut mihi quidem videtur, et

εὐστόχως φαίη ἐπίσημον, ἡ εὐσέδεια, ἢ ὅτε περὶ τὴν
Χριστοῦ ᾿Εχχλησίαν σπουδὴ, xal ὁ περὶ αὐτὴν
ἔνθεορμος olov xai ἄρραστος ἔρως, καὶ τὰ σὰ διὰ
ταύτην τρόπαιά τε xal νιχντήρια. "Hv δῆτα πολλῷ
xai μυρίῳ σάλῳ τῶν τῆς δυσσεδείας ῥευμάτων,
σχληρῶν τε πνευμάτων ἀντιπνοίαις ἀμνγέπη φε-
ρομένην εὑρὼν, πάντα θέμενος ἐν δευτέρῳ, πρὸς
τοὺς σοὺς γαληνοὺς λιμένας ἀσφαλῶς διανήξασθαι
xa. κατᾶραι παρεσχευάσω. Καὶ νῦν ἄχλαστος δια-
μένουσα, oix Ov, τὸν πρόσφατον ῥύπον ἀποθεμένη,
χαὶ πρὸς τὴν ἀρχαίαν ἐπαναχθεῖσα εὐπρέπειαν,
μᾶλλον δὲ τὴν ἐκ τῆς ζάλης ἄλμην τοῖς τῶν σῶν
λόγων ποτιμωτάτοις ῥοθίοις ἀποχλυσαμένη καὶ
ἀποπτύσασα, σοὶ τῷ ix Θεοῦ χοσμαγωγῷ τε xai
χυδερνήτῃ, εἴπω δ᾽ ὅτι χαὶ ἱερῷ νυμφοστόλῳ, ἀξιό-
χρεων τὴν χάριν ἀποπληροῖ, διάτορον olov xai με-
Ἱάλην ῥνγνῦσα φωνὴν, ὡς διὰ σοῦ πάντες ἄσυλον
τὸ χρῆμα τῆς εὐσεύδείας τηροῦντες, ἐν τῷ βεδαίῳ
ἑστάνα: τῆς ἀκιόδήλου στεῤῥῶς οἰόμεθα πίστεως,
τὴν ἀμφὶ τῷ Θεῷ πλανωμένην δόξαν πόῤΛδω πη, ὥς
γε ἦν εἰχὸς, διαῤῥίψαντες. Οὐ μὴν ἀλλ᾽
ἐμοὶ σχοπουμένψ ἀρχῆς ἀπ᾽ ἄχρας τοῖς σοῖς χατὰ
μέρος ἅπασιν ἐπιστῆναι, οιαις τε ἐἑίζχις τῶν περὶ
σὲ πραγμάτων τὰς ἀφορμὰς ἡ πάντα σοφῶς διεξά--
49»79a Πρόνοια κχατεδάλετο, διελθεῖν, ἐπὶ μέγα ἂν
τὰ τῆς γραφῆς ἐξετάθη μοι, χαὶ συγγοαφὴν ἔδοξα
μᾶλλον ἢ προσφώνημα διεξέρχεσθχι. Νυνὶ δ᾽ im
ἄλλα μοι τοῦ σχοποῦ βλέποντος, σμιχρῶν δή τινων
ὅσον ἄψασθαι τῶν σῶν, χαὶ ἐπιδραμεῖν ἔσται τῷ
λὄγῳ" ἐχείνων δὴ τῷ καθήχοντι προσηχόντως μάλα

εἰ μὲν ἦν

ταμιευομένων καιρῷ ἐπεί τοί γε καὶ ἄλλως, τό γεὉ

vov ἦρημένῳ λέγειν, ἡ περιουσία τῶν σῶν χρηστῶν
εἷς χαινὴν ἐμοί τινα περιίσταται ἔνδειαν, ἥχιστ᾽
ἐῶσ᾽ ἀνύτειν τὸ πρὸς βουλῆς, πάντων ὡς ἐν λε:-
μῶνι ποικίλῳ σχεδὸν xai μυρίαις βρίθοντι χάρισι,
πρὸς ἑαυτὰ ἕκαστον μεθελχκόντων xal χατέχειν δὴ
σφοδρῶς πειριυμένων, ᾿᾽Αλλ᾽ ἐγὼ μὲν ἤδη λύω τὸν
λόγον ᾿ τόσος δ᾽ ἔσται ὅσος δῆτ᾽ ἀρκέσαι, ἀμυδρὸν
οἷον τὸν περὶ σέ μοι πόθον ἐνδείξασθαι, xxi τὸ
εὔνουν μετὰ παῤῥησίας ἀφοσιώσασθαι, ἄχρι δὴ
τοῦ δεῦρο ὑπκοχωροῦν xal χρυπτόμενον, Σὸν δ᾽ Bv
εἴη τῆς ἡμέρον xai φιλαθρώπου ψυχῆς ἵλεων ἐμοὶ
ἐνορᾷν, θάρσος τ᾽ ἄῤῥητον ἐνιέναχι " xal πρό γὲ τῶν
ἄλλων, εἴ τι μὴ κατὰ λόγον τῷ παρόντι μοι συν-
τάγματι λέλεχται, συγγνώμην βραδεύειν, καὶ ταῖς
τῆς σῆς ἀχριδείας προσθήκαις καὶ ἀφαιρέσεσιν ἐχ-
καθαίρειν τὴν συγγραφήν. Πάντως γὰρ ὃ τί ἂν ἡ σὴ
ψῆφος ἀχριδοῦν ἕλοιτο, ἐκεῖνο δὴ χἀμοὶ καὶ πᾶσι
σχεδὸν φίλον ἔσται xal ἀσφαλέστατον, πάντων ὅσοι
γεγόνασι μάλιστα τοῖς τοιούτοις εἰς βάθος ἐξιχέ-
σθκι xai διορᾷν, τάχει τε xal μεγέθει φύσεως γέ-
ρᾶς πρὸς Θεοῦ εἰλνηχότι" πρὸς δὲ λέγειν τε xai φι-
λοσοφεῖν τὰ θεῖα σωφρόνως ἅμα xal ἀχριδῶς δέει
μάλα πολλῷ διειδότι, νῷ τε αὖ xal γλώττῃ δια-
τρανούσῃ τὸ παριστάμενην τά γε τοιαῦτα διευχρι-
νεῖν ἰσχυρῶς ἔχοντι" ὡς θάτερον ὑπὸ θατέρου γνω-
ρίζεσθαι * ὅτι γε χἀπὶ βασάνῳ δῇτα τῷ σῇ οὐδεὶς
οὕτω θρασὺς καὶ αὐθάδης, ὥστ᾽ ἔπειτα δὴ χαὶ δάχτυ-

recte quispiam dixerit, omnium maxima et illu-
Sirissima est pietas, egregiumque in Ecolesiam
Christi studium, et flagrans atque incredibilis in
eamdem amor, et quas ejus nomine reportaati,
victoris et tropma. Que sane pietas, immensis
sevientis impielatis fluctibus, immanibusque con-
flictantium ventorum procellis huc atque illuc quo-
dammodo gravi jactatione agitata, benefloio tan-
dem tuo, qui rebus omnibus aliis postbabitis, hoo
unum euraris maxime, tuto ad tranquillum portum
tuum annavit atqueapplicuit. Et nunc integra, vel-
uti recenti situ abjectoet pristina velerique venustate
recepta, seu potius salsugine, quam ex tempestate
conceperat, orationis tue suavissimo sonitu reput-

B gata atque rejecta, libi divino orbis reotori atque

gubernatori, sacroque (sic enim dicendum) auspiei
et curatori, condignas refert gratias, clarum veluti
et ingentem emittens vocem, omnes nos per te sal-
vam atqueinviolatam retinentes pietatem,constanter
firmiterque in sincere fidei sententia, opinione de
Numine divino erronea, ita ut conveniebat, longis-
sime repudiata, consistere. Verum enimvero, sideli- '
beratione habita res tuas & primo initio singillatim
proslqui, quasve radices actionum tuarum, que
omnia sapienter constituit divina Providentia,
egerit, exponere vellem, in immensum oratio ex-
cresceret, et historiam potius, quam operis dedica-
tionem instituere viderer. Sed cum aliud scri-
bendi consilium mihi sit propositum, paucas quas-
dam res tuas in presentia attingere atque ora-
tione prestringere est visum : reliquis suo loco
et tempori, pro eo atque decot, recte reservatis :
presertim cum id quod nunc quoque dicere in-
8tilui, propter abundantem atque exuberan-
tem rerum copiam, me ad novam quandaga
redigat inopiam : ita ut etiam ea que cupio, per-
flcere atque styloezsequimequeam :eo quod perinde
atque in prato vario, innumerisque amoeaitatibus
8Scatenti, ad se queque res me pertrahant, eisque
tractandis retinere conentur. Ceterum orationi
mese modum imponam : que non longior futara
est,quam ut qualemcunque saltem mei erga te
amoris et desiderii signiflcationem exhibeat, et
ego egregiam in te voluntatem meam, quse ad hoo
usque tempus tecta oocultaque fuit, cuin libertate

p palam declarem. Tue vero mansuetudinis atque

humanitatis fuerit, ut me placide aspiciat, atque
fiduciam animo meo addat, in primis vero, si
quid minus recte in hoc opere a me dictum fuerit,
ut mihi ignoscat, historiamque meam, pro judicii
sui acrimonia, addendo atque adimendo repur-
get. Quidquid enim valoulus tuus accuratius emen-
daverit, id et mihi et omnibus aliis gratum certum-
que habebitur ; propterea quod et omnibus, qui-
cumque fuere, tibi maxime perspicere talia et
deprehendere, promptitudine el acrimonia natures,
Dei dono contigerit : et quod disserere atque
disputare, moderstione justa, et timore multo

509

NICEPHORI CALLISTI

564

adhibito, de rebus divinis explicate noris : preterea A λον τολμᾷν ταῖς γραφαῖς ἐπιδάλλειν. Καὶ τοίνυν

quod mente concipere, et ore diserto eloqui id
quod visum est, insuperque idipsum probe diju-

παρεὶς tà πολλὰ, ἐντεῦθέν ποθεν τῶν περὶ σοῦ
λόγων ἀπάρχομαι.

dicare, ita ut alterum ab altero pernoscatur, optime possis. Neque quisdam reperitur esse tam
audax et temerarius, qui, post limam judiciumque tuum, digitum adhibere scriptis susteneat. Itaque
rebus multis omissis, inde tandem orationem de rebus tuis ordiar.

8 Cum enim veluti quispiam eorum qui
singulari Dei doao dati sunt, optimorum οἱ
nobilissimorum illorum virorum, nasci, et im-
perium in homines universos suscipere debe-
res, magni consilii angelus, ac potius rerum uni-
versarum Pater aique rector, consilium agitavit,
et ad eos qui cum illo ejusdem sunt nature et
honoris : Faciamus (inquit) rursum hominem ad
imaginem nostram, et similitudinem primi illius
qui dudum diffluxit. Et editus es, divina quadam
vi et natura, spiritu vitze tibi afflato, qui vitalis aliin
virtus, primitieque, et quasi quidam alius generis
princeps in orbe nostro futurus eras. Qua in re,
illa, perinde atque instrumento et auctore usa
est patre tuo, qui majorum suorum splendore,
nobilitate, amplitudine glorie, arle imperatoria,
opibus, adhec prudentia, fortitudine, et nature vi,
antiquissimos quosque suique et nostri temporis
principes obscuravit. Nec illi, cum antea res
multas pro Romanis egisset, aliam ob causam
Deus imperiale tradidit sceptrum, quam ut tu
facile et incruentum obtineres imperium, pietate
et facinoribus omnibus bonis futurus longe claris-
simus : eis quippe rebus verissime imperator de-
claratur. Quandoquidem vero tibi quoque, qui
imperium in universos e manu Dei fueras suscep-
turus, seu potius ante nativitatem receperas,
imperialem domum et aulam instrui oportuit, quae
sane tam ingens et amplum deceret imperium : ea
qQUeque quemadmodum primo illi Adam orbis
universus, et quicunque tandem fuit paradisus ille,
condigna preparsta-est. Ea vero erat nova Edem,
terrestre ccelum, paradisi veluti primarium exem-
plar, patría quidem tua, commune autem Chri-
stianorum omnium domicilium, urbium videlicet
omnium regina. Simul atque enim ipse ex materno
prodiieti thalamo, predonum examen, quod eam
longo tempore aíflixerat, inde est expulsum, ter-
rore quodammodo perculsum atque accisum,
germnnumque plane heredem, imperstorem et
conditorem ejus, veritum : qui sane praedones, exi-
tum atqne fugam accelerantes, tanquam coru-
gcanti ense tuo ejecti, alius alio profugit. Ad eum
modum illa per te nobis omnibus repurgata, et
tibi nutricia atque educatrix facta est, duabus his
rebus in te atque illa divinitus benigne prestitis,
Neque enim illa, que nuper admodum liberam
Jucem videre coperat,in alio quopiam, quam in
te uno, debitam gloriam consequi potuit : qui
maxime quidem ad gloriam Dei propagandam
processeris, 4 et summa omnium dignitate honoris
auctus sis : neque etiam tibi pre illa condignius
contingere potuit domicilium et — habitatio.

C

Ἐπεὶ γὰρ ἔμελλες τίχτεσθαι, οἷά τις τῶν πάλαι
παρὰ Θεοῦ δεδομένων ἡμῖν ἀρίστων χαὶ γενναίων
ἐκείνων ἀνδρῶν, xal τὴν χατὰ πάντων ἡγεμονίαν
χληρώσασθαι, ὁ τῆς μεγάλης βουλὴς ἄγγελος, μᾶλ-
λον δ᾽ ὁ τῶν πάντων Πατήρ τε xai ἡγεμὼν, πάλιν
Ἐν βουλαῖς ἦν, xal πρὸς τὰ συμφυῦ κα' ὁμότιμα,
Ηοιήσωμεν, αὖθις ἀνθρωπον, ἔλεγε, xaz' εἰχόνα
ἡμετέραν vai xaÜ' ὁμοίωσιν τοῦ πρώτου ἐκείνου
πάλαι διαῤῥυέντος. Καὶ ἀθρόον ἐπλάττου τῇ θείᾳ
φύσει, πνοῇ ζωῆς ἐμφυσώμενος ζωτιχὴ τοῖς ἀλ-
λοις μέλλων δύναμις χρηματίζειν, xai ἀπαοχὴ xai
γενάρχης οἷά τις ἄλλος χόσμου τοῦ χαθ᾽ ἡμᾶς,
ἀφορμῇ τινι χρώμενος xai αἰτίῳ πατρί γε τῷ oup:
ἐχ προγόνων δή τίνων εὐγενείᾳ χαὶ μεγέθει δόξης,
στρατηγίᾳ τέ xat πλούτῳ, πρὸς δὲ xal φρονήσει,
ἀνδ-είψ τΞ wai ὥρᾳ φύσεως, τοὺς ἔχπαλαι xai τότε
χαὶ νῦν ἀποχρύπτοντι " (p διὰ σὲ Θεὸς xal τὸ βα-
σίλειον ἐγχειρίζει σχῆπτρον, πολλὰ πρότερον ὑπὲρ
Ῥωμαίων μογήσαντι, ἵνα σοὶ ῥάδιον εἴη τὸ ταύ-
τὴν χτήσασθαι, χαὶ ἀναίμαχτον εὐσεδείᾳ xal πᾶτι
χρηστοῖς σεμνύνεσθαι μέλλήντι, οἷς ὁ ταῖς ἁλη-
θείαις βασιλεὺς διαδείχνυται. Ἐπεὶ δ᾽ ἐχρῆν σοι
γα! τὸ βασίλειον ηὐτρεπίσθαι, Θεοῦ χειρὶ τὴν χατὰ
πάντων ἀρχὴν δέχεσθαι μέλλοντι, μᾶλλον δ᾽ ἐγχει-
ρισθέντι xal πρὸ γενέσεως, προσῆχον δὲ ἄρα τῷ
τοσούτῳ τῆς ἀρχῆς καὶ μεγέθει χαὶ ὄγχῳ, καὶ
τοῦτο δή σοι, χαθὰ xal τῷ πρώτῳ ἐχείνῳ ᾿Αδὰμ,
χόσμος ἅτας͵ xal ὅστις ποτὲ ἦν ἐχεῖνος παράδει-
coc, ἀξιόχρεων προητοίμαστο. Τὸ 0b ἦν ἡ νέα Ἐδὲμ,
ὁ ἐπὶ γῆς οὐρανὸς, τὸ τοῦ παραδείσου οἷον ἀρχέ-
τυπονς ἡ σὴ μὲν πατρὶς, χοινὴ δ᾽ ἡμῶν ἐστία
πάντων Χριστιανῶν * ἡ τῶν πόλεων ἀπασῶν δηλαδὴ
βασιλίς. Ὅμοῦ τε γὰρ αὐτὸς τῶν μητρικῶν OzAi-
μων προέθορες, xal τὸ βιασάμενον ταύτην dx
πολλοῦ λῃηστοικὸν ἐχεῖθεν ἠλαύνετο, φοίξχν ὥσπερ
xxi συντριόὲν xal τὸν ὑνήσιον Üvtue κληρονόμον
χαὶ βασιλέα xai οἰκιστὴν αὐτῆς αἰδεσθέν" xai τὴν
ἔξοδον χατασπεύδοντες, ἅτε δὲ τῇ στιλθουμένῃ
κατ᾽ αὐτῶν τῇ ῥομφαίᾳ ἐχδιαζόμενοι, ἄλλος ἀλλα-
χοῦ διεδίόρασχον, Καὶ τοίνυν αὕτη διὰ σοῦ πᾶσιν
ἡμῖν ἀνεῖται, xai σοὶ τροφὸς ἀρίστη xal τιθγνὸς
γίνεται, δύο τούτων ἐπὶ σοὶ ταύτῃ θεόθεν φιλοτί-
peo; ἐξευγασθέντων. Οὗτε γὰρ αὕτη ἐφ᾽ ὅτῳ ἄλλῳ,
ἄρτι φῶς ἰδοῦσα ἐλεύθερον, τὸ τῆς ἀνηχούσῃης
δόξης εἶχε χληρώσασθα', ἢ ἐπὶ σοὶ δὴ καὶ μόνῳ,
τῷ διαφερόντως μὲν εἰς δόξαν Θεοῦ προελθόντι,
τιμῆς δ᾽ ἁπάσις ὑπέρτερον περιδαλομένῳ ἀξίωμα"
᾿Αλλ᾽ οὐδὲ col «^ αὖθις ἀλλο τι πρὸ ταύτης ἄξιον
προσῆχεν εἶναι τὸ ἔνδιαίτημά τε χαὶ οἴχητήδσιον.
Ὅπερ οὖν εἰωθὸς ὃν Θεῷ, πόῤῥωθεν τὰς ὑποβέ-
σεῖς τῶν μεγάλων πραγμάτων προχαταβδάλλεσθαι,
καλῶς ποιοῦν, xxl συνέδραμεν. ᾿Αλλ᾽ ὅπως ἔτι μὲν
σπαργάνοις ἐνειλημένος xai τιθηνούμενος, τὰς ἐν

965

DEDICATIO.

560

σοὶ μελλούσας τῶν πραγμάτων ὑπέφαινες χάριτας, A Quapropter, sicuti Deus solitus est longius etiam

προσχιρτῶν, ὡς dv τις φαίη, καὶ διαλλόμενος,
σεμνῷ xai βασιλικῷ τῷ προσχήματι, xal τὴν dus-
ρινὴν πλάσιν πλαττόμενος * οἷά τις γηραλέον αὐχῶν
φρόνημα, τὸ περιόν σοι τῆς εὐσεύδείας ἐδείχνυς,
ὡς Ἰωάννης χαθαλλόμενος, xai προσχυνῶν τὸν ἐν
ὕδασι τὴν χάριν σοι χαριζόμενον ^ xai τἄλλα ὅσα
μέχρι δή σε παραγγεῖλαι τὸν μείραχα, τί χρή xai
λέγειν ; Πλὴν, ὅ φάσιν, ἐχ πρώτης γραμμῆς καὶ
πρό γε τῶν ἄλλων, h εὐσέδεια, καὶ τὸ θεοφιλὲς καὶ
τὸ φιλάνθρωπόν co: ἐσπουδάζετο, ἁπάντων δὴ xxi
τῶν ἄλλῶν, ὅσα περισπούφαστα χαὶ ὑμνούμενα,
συμπαραθεόντων, σοῦ Ye προχόπτοντος ἐν ἡλικίᾳ
xai σοσίᾳ xai χάριτι, οὐ τῷ λαμὔάνειν ἐπίδοσιν,
τῷ δέ γε ταῦτα συμπαρασχαίρειν τε xai συνανα-
δείχνυσθαι, xai πῆξιν λαμύόάνειν τῷ τῆς ἡλιχίας
προσήχοντι, xzi τῷ τοῦ ἤθους εὐσταθεῖ vai ἀπε-
ξεσμένῳ. Καὶ δῆτ᾽ ἐπ’ ἀγαθῇ καὶ καλῇ χρηπῖδι τῇ
εὐσεδείᾳ ἀνδρία μὲν σοι πρῶτα ἐπέτρεχεν * ἐπὶ δὲ
ταύτῃ xal φρόνησις εἴπετο ^ πρὸς δὲ xal τὸ σωφρο-
νεῖν ἐπήνθει, xai dj δικαιοσύνη παραθέδυσα ταύταις
ἐπήει o ἣ χρυσὴ τῷ ὄντι σειρὰ xal τοῖς πολλοῖς
ἄπλοχος * ἣν σὺ πάντων ἄριστα διαπλέξας, χαινήν
τίν xai ξένην ἁρμονίαν ὄντως ἐναπειργάσω. Τὰς
γὰρ, ἐν ταύταις ὑπερδολὰς παρωσάμενος xal ἐλλεί--
ψεις, τὰ μέσα τούτων ἔσχες, μίαν ἀρετὴν, χαθάπαξ
τὴν καθόλου, ἐκ τούτων ἐφαρμοσάμενος,

antea magnarum rerum jacere fundamenta, itidem
merito quoque tum id est ab eo factum. Sedenim,
ut cum eliamnum fasciis puerilibus involvereris, et
8 nutrice curareris, futuram rerum gratiam exsul-
tans, atque (ut sic quispiam dicat) subsiliens, gravi
atque imperiali corporis babitu exhibueris : atque
inter quotidianam membrorum fingendorum com-
positionem, senilem quodammodo pre te ferens
prudentiam, excellentem in te pietatem; sieuti
Joannes, exsultans, et eum qui tibi in undis lu-
stralibus gratiam concessit adorans, ostenderis.
Atque alias res tuas, donec ex infantia ad pueri-
lem pervenisti etatem, quid dicere attinet? pre-
terquam quod (utin proverbio est) & prima linea,
in primis pietas, amor Dei, et humanitas tibi stu-
dio fuit: cum quidem el alia omnia, que cura et
laude digna sunt, concurrerent, et tu etate simul,
sapientia et gratia procederes: non quidem quod
incrementa h&c in te caperent, sed quod simu
sese proferrent, atque exhiberent, firmitatemque
cum state, morum gravitate et cultura augescente»
assumerent, Atque equidem ad pulchrum bonum-
que fundamentum, pietatem ipsam, fortitudo pri-
mum aocessit: hano consecuta est prudentia,
deinde temperantia etiam effloruit. Advenit ad has
juslitia quoque, aurea hec prorsus, quam multi

complicare οἱ connectere nequeunt, catena. Eam vero tu omnium pulcherrime concinnans, novam
quamdam et admirandam plane perfecisti virtutum harmoniam et concentum. Nam que in iis vel abun-

dant, vel deficiunt, vitiis scilicet ipsis rejectis, media es complexus,

quam universalem virtutem confecisti.

Kai ἵνα iv μέσῳ συντέμω, ἐπεὶ τῷ θείᾳφ ψήφῳ (C

δοχοῦν ἦν, σὲ μόνον τῶν τῆς ἀρχῆς οἱάχων ὑὗπερ-
χαθῆσθαι, ἐξ ἀνθρώπων μὲν τὸ χρεὼν λειτουργήσας
ὁ χοινὸς ἡμῶν πρόδολός τε xai βασιλεὺς, σὸς ὁὲ
πατήρ τε χαὶ παιδευτὴς γίνεται, ἐπὶ μέγα πρότερον
τὴν Ῥιυμαίων ἡγεμονίαν ὡς ἀπὸ χέντρολ κύχλον
ἐπιδοῦναι παρασχευάσας, στρατηγιχαῖς τισιν ἐμ-
πειρίαις, χαὶ ταῖς xat' ἐχθρῶν νίκαις, χαὶ μεγά-
λων πραγμάτων διοιχήσεσιν ἄλλαις, πολύ τι χαὶ
uidi κλέος τοῖς ὑφ᾽ ἥλιον ἅπασι χαταλελοιπώς,
Σὺ δ’, ᾧ κράτιστε, τὸ χράτος μόνος ἀμφιασάμενος,
εὐθὺς’ ὁπὲρ αὐτοῦ πρῶτον παρατάττῃ θεοῦ, τῇ
ἐνθέῳ συναστείᾳ ἐκ πρώτης, D φασι, τῆς ἀφιτηρίας
ὁπὲρ τοῦ χρίσαντος χρώμενος. Καὶ τοίνυν, ὥς μοι
φθάνει προειρημένον, τὴν ἀληθὴ θρησχείαν ὑπὸ
νόθων χαὶ ἀλλοχότων δογμάτων νεωτερίζεσθαι χιν-
δυνεύουσαν, ταύτης σπουδῇ τῇ πάσῃ χαὶ σοφώτατα
προὔστης. Ἄριστα xai γὰρ συνιδὼν ἀρκεῖν δή σοι
xai μόνη» εὐσέδειαν πρὸς φυλακὴν τοῦ κράτους,
χαὶ τὸ θεῖον ἐπιμελῶς θεράπεόειν, τἄλλα δὲ μηδὲν
εἶναι ταύτῃ παραδαλλόμενα, θεῖον ὄντως χαὶ σο-
φώτατον ἀνέλάδες νοῦν, Θεῷ χεχαρισμένος δῖὰ τὴν

(1) Quod hic per Nicephorum obscurius indica-
tur, id a Baptista Egnatio apertissime paucis de-
olaratur. « Michael Paleologus, inquit, Lugdunum
δὰ concilium venit, quod Gregorius X Pontifex

et unam prorsus ex eis tan-

Atque, ut quas incdio tempore gessisti, res tuas
in compendium redigum, pos:quam divina sen-
tentie placitum est, unum te imperii gubernaculis
presidere, fatali decreto, e vita communis omnium
nestrum propugnator aique imperator, tuus autem
pater simul et institutor, 6migravit: cum quidem
prius Romanorum imperium, sicut a centro circu-
lum, propagasset imperatoriis artibus, repor-
tatis ab bostibus victoriis, nec non aliis magna-
rum rerum administrationibus, ingentem apud om-
nes qui sub sole sunt homines, gloriam consecutus.
Tu autem, ὦ Princeps presiantissime, ubi solus
imperium es adeptus, confestim copias tuas, pro
ipso Deo. primum in aoiem produxisti: opibus
tuis omnibus, quas a Deo acceperas, a pri-

D mis (quod dieitur) carceribus, pro eo qui te

imperatorem unxit, usus.Itaque, sicuti dicere copi,
cum veram religionem nostram,novis inductis rebus:
per adulterinas et absurdas doctrinas, in discrinem
&dductam es886 cerneres, studiosissime eam et
sapientissime tutatus es (1). Quod namque perspe-

indixerat, facileque illi cum Romano pontifice
convenit. Ex quo tantam invidiam Grecanice gentis
contraxit, ut neo mortuo justa persolverint, et locum
sepulture negaverint. »

667

ΝΙΟΒΡΗ͂ΟΒΙ CALLISTI

568

ctum tibi optime esset, ad imperii presidium solam A πολιτείαν γενόμενος, àt' οἴχοθεν ἀποχρώσας παρα-

pietatem et rei divine sedulum cultum sufficere,
reliqua autem cum his comparata nibil esse, divi-
nam plane ei sapientiasimam concepisti sententiam.
Proinde per ejusimno:1 rerum administrationem,
magnam a Deo iniisti gratiam : et a teipso illi satis
prebuisti cause, ut perfacile precanti tibi aurem
suam inclinaret, actionibus omnibus tuis preeiret,
imperiumque tibi lirinaret atque constitueret : vide-
licet ut rectiesime, atque ordine optimo ad ministra-
tio ejus procederet, in rebus omnibus te aptissime
dirigens, aique, ut aliquis dicat, vivam imayinem,
et statuam imperii pulchram omnino etimperialem,
ad incredibilem et excellentissimam venustatem
expoliens. Sic enim puto, Dei benighitatem hoini-
nibus non contingere, nisi seipsos factis suis ea
dignos exhibuerint : que tu, quod optima prasti-
tisti, in piiinis ut gratiosus apud Deum sis, con-
secutus es. Quapropter cernere erat, quidquid esset
mali,id e n.edio tolli: bonaautem universa ad manus
esse, utilitatem publicam non morari, et teinpora
ipsa sub te novo atque commodo imperatore reno-
vari et repubescere.Atque equidem rerum bonarum
plereque sua sponte aderant, plereque mox affuture
erant.Accessit spes rebus presentibus longe melior:
Namicuti jubar quoddame sublimirelucene,ubique
terrarum, atfluentem tibi divinitus gratiatn abunde
demisisti, eamque propter celestium donoruini va-
rietatem perinde atque flumen copiosum profudisti.
Et quum gloria abundares,nequaquam ad desidiam
et vitam molliorem te demisisti, sed rebus hene-

siis dedidisti. Neque purpura euinpta, imperium in C

teipsum exercere omisisti: et ratione tanquam
freno usus, imperii administrationem philosophicis
institutis temperasti, timore Dei illi tanquam cu-
stode et opitulatore imposito. Porro cuin probe
tibi cognitum esset, principes viros non facile ad-
moneri se pati, neque doctrinam .atque institutio-
nem admittere; eam tu in primis tibi in con-
silium adhibuisii, et. imperii tui, perinde atque
domus custodem, et magistrum optimum, consti-
tuisti. Quin potius tibi bac minime opus fuit. Quid
enim apud te est, quod aliunde didiceris, aut iin-
portatum acceperi^ ? qui ingenii natureque tue

σχὼν ἐχείνῳ τὰς ἀφορμάς ^ ὥστ᾽ εὐχομένῳ σοι προ-
χείρως ὑποχλίνειν ἔχειν τὸ οὖς, τοῖς τε σοὶ πρα-
χτέοις ἅπασι προηγεῖσθαι, xai τὰ τῆς ἡγεμονίας
ἐγχαθιστῷν * ὡς ἂν ἄριστά γε xai ἐν χόσμῳ τὰ τῆς
ἀρχῆς διεξάγοιτο ῥυθμίσας ἐφ᾽ ἅπασι, xai ὡς ἂν
τις εἴποι, ζῶν ἄγαλμα, ταὶ βασιλείας ἀνδριάντα,
χύσμιον τῷ ὄντι xal βασιλικὸν εἰς κάλλος ἄφρα-
στον xai ἀμήχανον ἀποξέσας. Οἴομα: γὰρ, μὴ ἂν
ποτ’ ἀνθρώποις τὸ θεοφιλὲς παραγίνεσθαι, ἣν μὴ
σφᾶς ἀξίους ταύτης ἐχεῖνοι διὰ τῶν ἔργων παρὲ-
χωτιν. Ὧν σὺ τὰ χράτιστα παρασχὼν, τὸ θεῷ χε-
χαρισμένος εἶνα: πρὸ παντὸς ἑκλτρώσω. ᾿Εντεῦθεν
ἦν ἰδεῖν σύμπαν φαῦλον μὲν ἐχποδὼν, χρηστὸν δ᾽
ἅπαν ἐν χεροῖν κείμενον. Τὸ δ᾽ αὖ συμφέρον, οὐχ
ἐν ἀναδολαῖς ὃν τισι, νεάζοντα δ᾽ ὥσπερ xal avm-
ὀῶντα τὸν χρόνον ὑπὸ σοὶ τῷ νέῳ xai χρηστῷ βα-
σιλεῖ. Καὶ τὰ μὲν τῶν καλῶν ἑχόντα παρῆν, τὰ οὁ᾽
ἔμελλεν * dj 0 ἐλπὶς καὶ μέίζων ἧπερ τὰ πραγματα.
Ὡσανεὶ χαὶ γάρ τις ἀνχαλάμψας, amavta-
ἐπεισρυείσας τοι τῶν

πυρσὸς
χοῦ -ἧς γῆς, τὰς ἄνωθεν
, ν᾿ , , -** ^ À -,
χαρίτων ἀφθόνως χατέπεμπες, οἷχ τινας od. Aetio
. ^ — * -— «
ῥύακας προχέων τῷ ποιχίλῳ τῶν ὁὀωρεῶν. Μεστὸς
* * 4 3 δω * , *
γὰρ ὧν δόξης, οὐ πρὸς τὸ ῥᾷστον ἀναπίπτων xat
. - , -- -
τὸ τοῦ βίου μαλακώτερον, περί τι τῶν σπουδαίων
διέκεισο, οὐδ᾽ ἄρχειν ἑχυτοῦ ἐπελάθου τὴν ἁλουρ-
P “ Ng € ^ - BE er - ,
qióx περιόαλλόμενος. Χαλινῷ δ᾽ ὥσπερ τῷ λόγῳ
*. * 1 ^ ^ 3 it.
χρώμενος. τὴν ἀρχὴν φιλοσόφῳ διαίτῃ ἀνέχρουες,
φρουρὸν δή τινὰ xai παραστάτην τὸν τοῦ Θεοῦ φό-
* * * € 4 4 M “Ἀν,
βον πρὸ παντὸς αὐτῇ ἐπιστήσας. Οὐ μὴν ἀλλ᾽ εἰδὼς
. - , -w
ἀχριθῶς, ὡς δυσνουθέτητον σύμπαν ἄρχον, xai
, , , -. , o -—
παιδείας ῥᾳδίως oiv ἀνεχόμενον, συμοουλή σοι πρὸ
- et f T! . DJ . . ^ 0A , αἱ
τῶν ἀλλων ἦν, οἷά τις οἰχουρὺς προοεῦλη uévr, xat
διξάσχαλος ἀριστος. Μᾶλλον δ᾽ ἤχιστά σοι τούτων
ἔοει
4 , * "^N? - A , θὲ & ,,
ἐχ φύσεως πάντ᾽ ὠδίνοντ', xai τἀγαθὸν ἅπαν εἰς
φῶς καθάπαξ ποοάγοντι χαθά τινα τόχον εὐγενῆ τε
xai ὥριμον Γ ᾿Λλλ’ οὐδ᾽ ἀκήρατος ἐγχειρισθέντι τὸ
, - . 5 - 9 Φ
χοάτος φόδος Ex τῶν ὑπὸ χεῖρά σοί y! ἐσπουδάζετο.
Συμμιγὴς δὲ μάλα xai πόθος ἦν"

τί γὰρ παρὰ σοὶ διδαχτὸν καὶ ἐπείσακτον,

καὶ ἡγάπας μᾶλ-
λον σὺ, θαύματι ἀγαπώμενος, οὐχ ÉX μόνου τοῦ
φοδερὸς δοχεῖν xal αὐθέχαστος. Καὶ ἧς ταῖς ἀλη-
θείαις πατὴρ ὡς ἤπιος, κατὰ τὸν εἰπόντα - ἢ τὸ
γε πρόσφορον,

bonitate omnia producas, et quidquid boni est, veluti fructum queinpiam μοηεγοϑυ et inaturui,
in lucem proferas ? Sed nec illud imperio suscepto egisti ut te cives et subditi tui metuerent tantum:
verum timorem eum charitate temperatum eese voluisti. Proinde cum te homines tui cuim admiratioue
dilexere, quod minus esse terribilis, neque arbitrio tuo vivere, et pleraque omnia statuere vi-
derere, tum ipse eos magis etiam dilexisti : quibus revera exstitisti veluti pater optimus; quemad-

modum ille dixit: aut, quod magis in te competit.
lex bonus, atque idem fortis bellator in. armis (1).

Nam quod sceptrum imperiale splendidi cujus-
dam servitii signum esse, et coronam pretiosissi-
mato, nihil a lapillis, que in littore maris sunt,
dilferre putares : quamvis haee, divine quedam res,
et immensorum arcanorumque mysteriorum ima-

D ᾿Αμφότερον, βατιλεύς τ᾽ ἀγαθὸς, χρατερός τ᾽

.
[aix um tc.
Δουλείαν xai vào ἔνδοξον τὸ σχῆπτρον ἡγούμενος,
χαὶ τὸν περιμάχητον στέφανον τῶν παρ᾽ αἰγιαλοῖς
^-^ ^ L tS. * 1). À 0 - -
ψηφίδων Ouxziotiv μηῦεν, xXv GAÀuQ θεῖα ταῦτα,
. ts . , [4 ,
xai τίνων μυστηρίων ἀποῤῥήτων εἰχάσνατα, ὅμως
εὐτελές τι ῥάχος τὴν πορφύραν εἴχες, καὶ τὸ ταύτης

(1) Hunc versum Alexander Magnus omnium Homericorum carminuin judicavit esse optimum.

569

DEDICATIO.

510

ἄνθος στυγνὸν αρίνων, ἕτερον τρόπον μετριοπαθῶν αὶ gines sint, purpuram ipsam pro vilibus pannis ha-

ταῖς εὐπραγίαις μᾶλλον ἧς, οὐχ ὡς ol πολλοὶ, τούτοις
πὲριγαννύμενός τε xai φρυχττόμενος, Ov ὧν ἔῤῥει
μὲν πολὺ Θεῷ τὸ εὐχάριστον * φαιδρότης δ᾽ ἦν ὁμοῦ
καὶ πανίγυρις, πολὺ τὸ γάνος ταῖς ἁπάντων ἐνιεῖσα
Ψυχαῖΐῖς. Τῶν γὰρ ἀρίστων xai γενναίων εἴπερ τις
μάλιστα Qv, οὐδαμὴ τ᾽ ἐχχλίνων τοῖς μὴ καθύήχουσιν,
ἀλλ᾽ ἑδραίως μάλα πρὸς ἅπαν ἔχων τὸ ἐπαινούμενον,
λόγοις φρονήσειός τ: ἅμα xal χρίσεως, πρὸς δὲ xai
τῷ φιλοτίμῳ περὶ τὰ χάλλιστα πάντα ἦσθα διαπρατ-
τὸμενος, εἴοος μὲν εὐθὺς προδεδλημένος ἄξιον τυραν-
νίδος, ψυχὴν δὲ μάλα Troc τις ὧν xal φιλάνθρωπος,
εὐθὺς ἀπὸ βλέμματος πάντας ὡς εἰπεῖν δεξιούμενος *
ἤθει δή τινι ξένῳ xal. ταῖς Ex. τῶν λόγων χάρισί τε
xai ἴύγξιν, ἴσα χαὶ ποταμοῖς ῥέουσι, πάντας ἐξαρ-
τῶν, χαθάπερ τις λίθος μάγνησσα τὰ σιδήρια. Καλ-
λιστον δέ σοι xai τὸ σῶμα προσέπλασεν ἢ τῶν ὅλων
φύσις, καὶ ἐς ὑπεροχὴν διχπρέπον, ὡς ἄν τις εἰχά--
σειεν, οὐ βασιλέων μόνον, ἀλλὰ καὶ πάντων ἀνθρώ-
πων σχεδόν. Κάλλους ἰδέ: εἶπεν ἄν σέ τις, χατὰ
Πλάτωνα, πάσης ἀρχέτυπον ὡραιότητος. ᾿Ισχὺς γὰρ
καὶ ἑώμη, xai συμμετρία μερῶν, xai ῥυθμὸς μελῶν,
χαὶ ἄνθος ὥρας ἁπανταχοῦ συνδραμόντα, ὑπερφυῶς
ἀρίστην χρᾶσιν xal ἁομονίαν σοι διασώζουσιν, ὥσ -
περ ἐν ἑκάστῳ σοι παραχαθημένης τῆς φύσεως, χα;
λόγους μέτρων χαὶ μεγεθῶν, εὐτέχνως ἅπαν καὶ
χατὰ λύραν δῆθεν τὴν συνθήχην ἁρμοζομένης, ὥστ
ἐπὶ σοὶ δὴ xal μόνῳ καὶ τὴν χοινὴν φύσιν χομπάζειν
ἔχειν, οἷς τοσούτοις βρύων τοῖς ἀγαθοῖς προῆλθες,
τοῦ γένους ὡς εἰπεῖν φιλοτίμημα. Καὶ τοίνυν ἐπί"
BOvov ἄσχησιν σὺν οὐχ ἀγενεῖ προθυμίᾳ τῶν xa-

λῶν τε χἀγαθῶν προθεὶς ἑαυτῷ, πῦρ ἧς ἄντιχρυς C

φλέγον, f, πέλεχυς κόπτων, ἤ τις σφαῖρα κατὰ
πρανοῦς ’" ἅπασι μὲν προσέχων, πάντα δ᾽ εὐχερῶς
τῇ διανοίᾳ παραδιδούς. ^A δ᾽ εἰσάπαξ διελθεῖν γέ-
vorto, οὕτω τῇ μνήμῃ διαχατεῖχες, ὡς ἐν χαλκαῖς
δοχεῖν πίναξι ταῦτ᾽ ἐγγεγράφθαι ταῖς τῆς oig καρ-
δίας πλαξίν * οὕτω σοι τὸ τῆς μνήμης ἔῤῥωται. Τῇ
δ᾽ αὖ προσοχῇ τε xai ἀγχινοίᾳ ἐπιστήμης ἀπάσης
χρείττων ἐν βραχεῖ διεδεέάνυσο, μεγέθει φύσεως
πάσας ἐν ἑαυτῷ καὶ ««αὐτας ἔργοις παραδειχνὺς, xal
κρεῖττον ἥπερ. δ πλεῖστον χρόνον ταύταις ἐχδαπα-
νήσαντες. Ἔντεῦθέν σοι τὸ περιεσχεμμένον χαὶ
σύννουν ὡς τὰ πολλὰ, καὶ τὸ σὺν ἤθει χάριεν καὶ
εὐπρόσιτον. ᾽Εντεῦθεν ἡ χατὰ τῶν τῆς φύσεως θεσ..
pov καὶ τῆς σωματικῆς ἀνάγχης τῶν βιαίων πόνων
*, τυραννίς τε xai ἐπιχράτεια, xai ἡ τῆς βασιλιχῆς
θεραπείας ὑπεροψία, καὶ τἄλλα σοι τῶν προτερημά-
των, ὑπὲρ ἀνθρωπίνην φύσ'» xai ἔννοιαν θεόθεν ἐπι-
σπαρένται * στάσεις πάννυχοί τε xal πανημέριοι * τὰ
μὲν ἰλασχομένῳ Θεὸν, τὰ δὲ τοῦ χοινοῦ προχσπίζοντί
τε χαὶ θεμιατεύοντι, Ὥστε σε τοὺς ὁρῶντας οὐχ ἀν-
ὃρὶ παραόάλλειν ἔχειν, ἀλλ᾽ ἀνδριάντι μᾶλλον, τῷ
πρὸς ῥῖγος xxi φλόγα διαμαχόμενον, ἕνα xal τὸν αὖ--
τὸν ἐν πᾶσιν εἶναι ἀχάματον, ὥσπερ xai πρὸς τὰς τῆς
φύσεως, ῥοπὰς ἀπαρέγχλιτον͵ πᾶσι μὲν ὁμιλοῦντα,
τοῖς πᾶσι Ob τὰ πάντα καὶ παντοῖον γινόμενον. ἡδὺν
μάλα xai ἤπιον, πολλήν τε καὶ ἄχρατον, κατὰ Πλά-
τωνα, τὴν ἐλευθερίαν τοῖς ὑπηχόοις οἰνονοοῦντα,

bens, floremque ejus rnolestum et tristem judicans,
moderatum novo quodam modo in rebus secundis
animum obtinuisti : nequaquam eis, sicuti pleri-
que, exsultans alque superbiens. Quae tua mode-
ratio maxime Deo grata fuit: eadem quoque publicae
letitie et solemnibus conventibus causam prebuit,
multam animis omnium voluptaem immittens.Cum
namque optimus et supra ulios maxime generosus
esses, haudquaquam ad res minus decentes decli-
nasti : verum constanter in factis laudatis perstitisti ,
prudentis scilicet et judicii rationibus adductus. In-
super vero circa pulcherrimas quasque res ambitio-
8us, rite omnia atque ordine peregisti. Formam
siquidem atque habitum pre te ferens tyrannide
dignum, animo mitis admodum atque humanus es,
couspectu ipso statim omnes, ut ita dicam, benigne
excipiens, et novo quodam more, orationisque tus
gratia atqueillecebris, fluminis instar profluentibus,
universos, perindeutque magnes lapis ferrum, sus-
pensos tenens.Decentissimum vero quoque tibi cor-
pus et excellentissimum rerum universarum archi-
tectrix naturaconformavit,utsane quispiam 2 existi-
met, non principum solum, sed etiam hominum, fere
omnium te absolute forme ideam alque specimen»
juxta Platonem, et venustatis omnis archetypuin at-
que primarium exemplar esse. Robur insuper et for-
titudo corporis, partiumqueomnium et membrorum
proportio, aptaque et temperata constitutio, etatis
quoque flos et vigor, omnia simulconcurrentia,supra
quam dici potest, optimam in te conficiunt tempe-
raturam et harmoniam : haud aliter quamsiin parte
qualibet natura tibi presens insideat, mensura-
rumque et magnitudinum rationibus arti(laiosis-
sime omnia, et perinde atque lyram coagmenta-
tione compositioneque convenientissime conformet:
adeo ut in te uno, propter tot et tanta, que in te
scantentia protulisti tiona, cettfiinnis natura ject&re
ge et gloriari possil, tanquam excellentissimo
generis nostri, ut ita dicam, donario, in quo illa
muniticentiam suam ostentarit. Itaque constanti
exercitio rerum honestarum et pulcherrimarum,
cum generosa animi alacritate tibi proposito, ignia
plane ardens, aut securis dissecans, aut sphera,
quod dieitur, seu giobus quidam per preocipitium
fuisti: omnibus cognoscendis incumbens, omnia

D etiam facile mente concipiens. Et qua semel audita

vel lecta discis, tam tenaci memoria complecteris,
ut in ferreis pugillaribus, que in cordis tui tabulis
conscripsisti, incisa esse videantur; tam solida
firmaque tibi est memoria. Porro attentione et
mentis sagacitate, scientiam et eruditionem
omnem brevi superasti, nature magnitudine eas
virtutes cunctas re ipsa exhibens : idque melius
multo, quam qui longissimo etiam tempore operam
illis navarunt. Unde illa tu& est providentia et
usitata mentis coneideratio, neonon , singularis
morum gralia et affabilitas. Unde etiam ,violento-
rum laborum oontra nature leges et ocorporis

511

NICEPHORI CALLISTI

512

necessitates, tyrannis quedam et dominatio impe- A 'Qeavz! γάρ πως ταῖς φροντίσι καὶ χόποις ἐμπεφυ-

rialisque que tibi praestatur observantie contem-
ptus, atque alie insuper primariam virtutes, supra
nature humane captum divinitus tibi insite. Qua-
les sunt et nocturne et diurne stationes, cum vel
Deum orationibus placas, vel pro republica defen-
denda excubas, vel etiam jura civibus reddis:
ita ut qui te conspiciunt, non viro te, sed potius
viri statue conferant. frigus ex equo et estum
toleranti. Usque adeo te unum atque eumdem in eis
omnibus prebes, tanquam invictum, et ad naturte
momenta immobilem: cum omnibus quidem fami-
liarus viventem, omnibus autem te omnia, et
omnigenum 8 suavemque admodum et placidum
exhibentem, multamque atque eam meram al-
que sinceram, ut apud Platonem est, libertatem
subditis, perinde atque vinum temperantem. Ac
veluti inter curas et labores natus, tanquam habi-
lus eorum in naturam abierit, magis etiam illis
delectaris, quam alii socordia, deliciis atque aliis
ejusmodi, quibus assueverunt, minime laudatis
studiis. Qupd si hsec quoque dicenda sunt, per-
sepe ego te vidi non quotidie cibum sumentum,
verum el binos et ternos transmittere dies, ita ut
nonnunquam quidem solo pane etoleribus incoctis,
aliquando vero pomis quibusdam vescereris. Et
tempore plurimo sola aqua tibi potus fuit. Quibus
omnibus non ad sufficientiom aut satietatem es
usus, sed celeriter omnino ea degustata mox remo-
veri jussisti, ut scilicet mens tibi absque sordibug
maxime pura permaneret, intellectualibus apiritua-
libusque et divinis redundans cogitationibus, simul-
que ut facilius vigilantia constaret, rectiusqne
negotia pleraque, ex prescripto divino, matutino
simul et meridiano, neo minus nocturno etiam
tempore perageres. In multam namque noctem, ac
potius, ut plurimum, ad illucescentem usque
diem vigilans, et.démum cubitum vadens, statim
rureus excitus eurrexisti, haud aliter quam si tihi
nocturna vestimenta gravia atque inolesta essent.
Sed enim ne tum quidem a laboribus tibi remissio
fuit, per somnum nimirum et insomnia te exer-
centi, et nominis glorieque nostre augmenta
atque incrementa infatigabilibus momentis et ima-
ginationibus animi, visionibusque nocturnis medi-
tanti, et quoad ejus fieri potuit, complenti atque
perficienti : adeo'ut admirationis causam hominibus
preberes, diviniorem quamdam naturam te, somni
atque fatigalionis expertem esse, suapicantibus. Et
cum quam longissime, et, ut aliquis dicat, juxta
diametrum, a voluptatibus et ignavia abfuisti ;
tum quotidiane vite disciplinam et severitatem
maxime es consectatus. Unde tibi bona corporis
bab tudo et valetudo secunda maxime fuit. Et
qui hac in re elaborant, nugatores meri visi sunt,
Asclepiade quidam de Hippocrate praceptore glo-
riantes, neo minus qui Galeni lucubrationes evol-
vunt. Qui sane cum valetudinistue curatores essent,
ἃ suis ipsi morbis et egritudinibus magis, ad te

C

D

XGQ, εἰς φύσιν ὥσπερ ἐπὶ ταῦτά σοι μεταπεσούσης
τῆς ἕξτως, ἔχαιρες τούτοις μᾶλλον ἤπερ ἄλλοι ῥᾳστώ-
νῃ xai τρυφῇ χαὶ τοῖς τοιούτοις χατατριδόμενοι. Ei
δὲ Oei xai ταῦτα λέγειν, εἶδον ἔγώ σε πολλάκις μηδ᾽
ἐφ᾽ ἑκάστης ἡμέρας τροφὴν προσιέμενον, ἀλλὰ xai
σύνουο xal σύντρεις προῆγες " ὥς ποτε μὲν ἄρτῳ
μόνῳ λαχάνοις τ᾽ ἀπύροις, ἐνίοτε δὲ xai ὁπώραις
δή τισι διαιτᾶσθαι * xal ποτόν σοι μόνον ὕδωρ ἐπὶ
πλεῖστον χρόνον γινόμενον * καὶ τούτων οὐχ εἰς
χόρον οὐδ᾽ αὐτάρχως μετέχοντι, ἀλλὰ βραχέως
πάμπαν ἀπογευομένω * εἶτα μεθιέντι τάχος ὅσον "
ἵν᾽ f| σοι μὲν καὶ ὁ νοῦς διειδέστατος χαὶ ἀθόλωτος,
βρύων νοερὰ xal θεῖα νοήματα ἑᾷστον δ᾽ ἔχοι xa:
τὸ ἐγρηγορός. Ὥστε δὴ θεοφ'λῶς διαχειρίζειν τὰ
πράγματα, ὑρθριός τε xai μεσημύρινὸς, καὶ οὐδέν
τι ἧττον ἐπινυχτίδιος. Ἐπὶ πόῤῥω γὰρ νυχτὸς, μᾶλ-
λον ὃὲ τό γε πλεῖστον doti διαυγαζούσης ἡμέρας εἰς
κοίτην ἰὼν, θᾶττον αὖθις ἀνίστασο, ὥσπερ χαλεπῶς
τοῖς στρώμασιν ἔχων, xv οὐδὲ τότε σοι τοῦ πονεῖν
ἄνεσις, ἦν, ὕπνοις OZt ἐν αὐτοῖς xal ὀνείρασι χά-
uvovzt, xai τὴν ἐπὶ μέγα δόξης αὐξησιν ἡμῶν xat
ἐπίδοσιν ἀχχμάτοις ῥοπαῖς xai φαντασίαις τοῦ νοῦ
ὀνειροπολοῦντι, καὶ ὡς χαὶ θαῦμα παρέχειν μὴ ἄρα τις
αὐτουργοῦντι * ὡς καὶ θαῦμα παρέχειν μὴ àpa τις
εἴης θειοτέρα φύσις ἀύπνος xal ἀχάματος. Πολὺ γὰρ
ἀπέχων, καὶ ὡς ἂν τις εἴποι, κατὰ διάμετρον χαὶ
πρυφῆς xai ῥᾳστώνης διεστηχὼς, τὸ περὶ ὀίαιταν
ἐγχρατὲς xal χεχυλασμένον μᾶλλον ἐθχύμαζες. 'Ev-
τεῦθεν σοὶ χαὶ εὐεξία χαὶ ὑγίεια μάλα προσῆν. Καὶ
λῖοος ἄντιχρυς ἦσαν oi «eoi ταῦτα διαπονούμενοι,
᾿Ασχληπιάδαι τινὲς, ἹἹπποχράτεις αὐχοῦντες προῦ-
τάτας" οὐχ ἐλάχιστα δ᾽ ἐχμελετήσαντες xal l'aÀY veta:
οἱ δῆθεν τῆς ὑγείας σοι προμηθεῖς χαθεστῶτες,
ἐξάντεις τῶν σφετέρων μᾶλλον ἧσαν νόσων σοι προσ-
ἰόντες, ἅτε δῆτ᾽ εἰς ἄχοον τἀχριδοῦς ἐφικομένῳ * ὡς
μή τοί γε σφᾶς, ἀλλὰ μηδ᾽ αὑτοὺς ἐκείνους τοὺς τῆς
τέχνης ἡγεμβύένας αὐτοῖς, εἴπερ ἦσαν, ἀντιτείνειν
ὅλως ἔχειν πρὸς τὸ σοὶ παριστάμενόν τε χαὶ διαιτώ-
μενον. Τῷ μὲν οὖν Χαιρωνεῖ Πλουτάρχῳ τὰ τῆς
'ΡῬώμης ἐξαίροντι, χαλῶς ἔπηλθεν εἰπεῖν, ἀρετὴν
xai τύχην πρός ἀλλήλας ἔχπαλαι. διαφερομένας,

δεινούς τ’ ἀγῶνας ἐχούσας xai διαταραγὰς, μόλις

ποτὲ διὰ ταύτην μόνην σπείσασθαι xal εἷς ὧν σὺν»

δραμεῖν * καί γ᾽ ἐς ταυτὸ συνελθούσας, ἐπιτελειῶναι
καὶ συνχπεργάσασθαι τῶν ἀνθρωπίνων ἔργων ὦ
χάλλιστον. Ἐγὼ δ᾽ ὑπονοεῖν ὀρθῶς οἵομαι, ὡς xs
ἐπὶ σοὶ δὴ μόνῳ, κράτιστε, θεοσέδειά τε xal εὐδαι-
μονία συνηλθέτην ἀλλήλαις ἐφάπαξ, ἀεί τι διαμα-
χόμεναι, τῆς θεοσεδείας ὡσανεὶ βιασαμένης τὸ εὐ-
δαιμον, xxl περιτρέπεσθαι παντάπασιν οὐχ ἐνδούσης- "
μᾶλλον δὲ Θεοῦ οἶμαί που ταύταις ἀνάγχην ἐπιῦα-
λόντος, συζεύξαντός τε ἅμα ταύτας καὶ συγχερά-

σαντος, ὡς ἂν ἑχατέρωθεν τὸ οἰχεῖον λαδὼν, πᾶσι

δῆτ᾽ ἀνθρώποις ξένην ἐργάσηται ὄνησιν, xol ὡς

ἀληθῶς θαυμαστήν * πεῖσμά τι μόνιμον, καὶ στοιχεῖον

ἕχτον, ἵν᾽ οὕτως εἴποιμι, καὶ ἀΐδιον, ναυαγοῦσι καὶ

ὑποφερομένοις τοῖς θείοις πράγμασι καὶ διολισθαί-
νουσι τοῦ τοσούτου σάλου xal πλάνης, μεγάλην xa

δ18

DEDICATIO.

$14

τελευταίαν ἀγχυραν ἱερὰν τῷ ὄντ! xàv τοῖς ἱεροῖς A accedentes, liberi atque integri disoessere : quippe

xai ἄλλως ἔχουσι, σὲ παρασχών " ἵν᾽ ἐν σοί τινα 'LOpu-
σιν χαὶ τοῖς ἄλλοις πεοὶ σὲ μάλιστα δοίη. Καὶ δῆτ᾽
ἔσχε μεγίστην ξὸραν τε xal ἀσνάλειαν, εἰς κόσμον
εἰρήνης ἕνα, xal xóxÀov ὀοθοδοξίας, εἴτουν ἥγεμο-
νίας ἅπταιστόν σε περιαγύμενα καὶ περιφερόμενα.
Καὶ γ᾽ ἐπούϑασας ἐντεῦθεν, οὐκ ἐν σώματ' μόνῳ,
ἀλλά γε δὴ χαὶ ἐν τῇ doy περιδχλέσθα! τὴν ἁλουρ-
γίϑα. Σὺ γάρ tot xai μόνος τῶν πρώτν βασιλέων
σχεδὸν ἁπάντων ἑαυτοῦ βεδασίλευχας " xai αὐτοχρά-
t0 τῷ ὄντι γενόμενος, τὴν μὲν τῶν παθῶν ὀχλο-
κράτειαν τῆς οἰχείας ἀπεώσω ξενηλατήσας ψυχῆς "
τοῖς δὲ σαυτοῦ λογισμοῖς ἀριστοχρατίαν χαταστησά -
μένος, ζῶν ἀρετῆς ἀγαλμα σεαυτὸν παρέσχες, εἰς
dxpiór μίμησιν τὸ ὑπήχοον ἐχπαιδεύων. Τὸν γὰρ
ἐγχρατὴ λογισμὸν ἀντιτάξας τῇ ῥᾳστώνῃ, εἰκότως
οὐ μόνον ἀνθρώπων αὐτοκράτωρ νομίζῃ, ἀλλά γε δὴ
xai παθῶν ἁπάντων, box ψυχῆς τε «ai σώματος.
Καὶ δὴ γοῦν ἰδεῖν ἔστιν ἐς ὑπερδολὴν τὸ τῆς φιλαν-
θοωπίας σοι περιόν, "Αντιχους γὰρ καὶ τὸ πολεμι-
χόν σου φιλάνθρωπον, χαὶ τὸ πρᾶον ἀνδρῶδες " τὸ δὲ
τῆς tÓvayizinz ὡς μάλιστα οἰχονομιχόν " τὸ δέ γε
θυμικὸν εὐδιάλλακτον. Στείρχ γὰρ, ὡς ἄν τις εἴπο',
πρὸς ὀργὴν dj σὴ χατέστη ψυχή" x«i πρὸς τὴν Ex
θυμοῦ φλόγα, σχεδὸν ἀσυνδύαστος, καίπερ πρὸς
ἅπαν τῶν ἀγαθῶν γόνιμος o20x χαὶ ἔγχαρπος. Τὸ δὲ
τῆς εὐνομίας, ὅσον τὰς τῶν ἀδίχων δομὰς ταῖς τῶν
διχαίων ὑφηγήσεσιν ἀναστέλλοντι, χαὶ τῆς γῆς
ἁπανταχοῦ τἀγαθὸν χατασπείροντι, οὐχ ἧττον ἥπερ
ὁ θρυλλούμενος ἐχεῖνος Τριπτόλεμος, τῇ γῇ χατα-
άλλων τὰ σπέρματα. Τίς οὖν ἀδιχοῦσ: μᾶλλον σοῦ
λυπηρότερος ; ἢ δυστυχῶς ἔχουσιν ἡμερώτερός τε
xzi προσηνέστερος ; ἢ δεομένοις εὐγνώμων, xai
πρὸς οἶχτον ἐπιῤῥεπέστερος ; ὥστε δὴ χαὶ μή τινος
ἀνάγχης ἐμποδὼν χαθεστώσης, xal προφθάνειν σε
τῷ τάχει τὴν δέησιν.

qui ad summam accuratissimamque valetudinis
tuende rationem perveneris. Et neque medici tui,
neque illi ipsi qui eis artis sue precepta tanquam
magistri et duces 9 tradiderunt, prorsus quidquam
habuerunt, quod adversus prescriptum degende
ad salubritatem vite tuum opponerent. Plutarchus
quidem Cheroneus Romanum imperium laudibus
vehens, pulchre dixit, eas qu» antehac dudum
per graves motus et certamina inter se dissen-
sissent, virtutem et fortunam, vix aliquando tan-
dem, propter urbem Romanam solam, pactis con-
ventis per fodus initum in gratiam rediisse, ut
omnium humanarum rerum longe pulcherrimum
opus absolverint atque perfecerint. Mihi vero reote

p duoque existimare in mentem venit, in te etiam

uno, imperator optime, veram pietatem cultumque
Dei, atque opes felicitatemque humanam, que in-
ter se semper depugnarunt, semel ad concordiam
redactas esse : eo quod pielas felicitatem veluti
vi quadam ad se pertraxerit, eamque omnino pessum
ire non siverit : sive potius, ut equidem puto, quod
Deus tandem necessitatem eie inposuerit, ut simul
conjungerenturatquecontemperarentur: et utilleab
utraque, eo quod utriusque esset proprium recepto,
hominibus omnibus novum et vere admirandum
perficeret emolumentum et auxilium, firmamentum
nimirum quoddam stabile, et elementum, ut ita
dicam, sextum et sempiternum, in divinis rebus
Jabascentibus, et per naufragium pessumeuntibus,
tam horrende fluctuationis et erroris ingentem,
supremam, vereque sacram anchoram te, sacris
simul et profanis exhibens, ut ir te aliis quoque
qui tecum sunt, solidam stabilitatem representa-
ret. Et. profecto ea qua huc atque illuc cireuma-
gebantur et circumferebantur, maximam te tutis-

simamque perfugii sedem, in mundum pacis unum et rectioris (fidei, professionis, seu rerum ediripi-
strationie, minime hallucinantem aut labantem orbem habuere. Quin illud etlam etuduisti, ut non
corpori modo, verum etiam animo purpuram circumdares. Siquidem tu omnium prope qui te pre-
cesserunt, imperatorum unus, ipsi tibi imperasti : et revera summe potestatis. imperator, cum
vitiosas tumultuagtium atque imperium sibi vindicantium affectuum perturbationes e domicilie
animi tui ejeciseti : tum rationi imperio eo quod penes paucos optimates est tradito, vivam teipsum
virtulis imaaginem, ad cerlam cives tuos imitationem instituens, proposuisti. Nam animi modera-
tione in acie contra ignaviam opposita, 120 non solum hominum, verum etiam perturbationum
animi simul et corporis omnium imperator merito censeris. Quamobrem conspicere licet, humani-
tatem tuam ad summum pervenisse. Nam bella quoque que geris, perhumana sunt : et placabilitas
virilem pre se fert fortitudinem. Porro benignitas et munificentia quam maxime ad utilitatem publi-
cam spectant. Ira autem admodum est placabilis. Animus namque tuus ad iracundiam, ut ita dicam,
sterilis, οἱ ad ardorem eum qui ex flagranti vehementia provenit, celebs et immobilis est, quam-
vis bonorum omnis gene:is ferax et fecundus. Legibus vero ferendis, moribusque corrigendis
quam recta apud te instituta est ratio, qui improborum impetum legitimis justitie preceptis cohi-
bes : et ubique terrarum honestum bonumque, haud aliter quam decantatus ille Triptolemus in
terram semina conjecit, sr-is ? Quis igitur hominibus improbis te est formidabilior, aut. erumnosis
placabilior atque clementior ? Quis supplicantibus benignior, et ad misericordiam propensior? qui
etiam, nisi quepiam obstet necessitas, precantiam optata prevenire solitus es.

"AAA οὐ πρὸς θωπείαν μοι ταῦτα «zi πρὸς χάριν D — Neque vero a me ista ad gratiam, aut per adu-
εἰρημένα πάντως ἐστί. Πῶς γὰρ, ᾧ μηδὲ tàÀz05 — lationem prorsus dicta sunt. Quomodo enim id
λέγειν ἔξεστι, χαταγωνιζομένῳ ταῖς ὑπερδολαῖς τῶν — faciam, cum neque res ipsas, ut sunt, vere expo-

51ὅ

NICEPHORI CALLISTI

516

nere queam, excellenti pulchritudinis earum pre- ἃ χαλῶν ; ᾿Αλλὰ γὰρ οὕτως ἔχειν ταῦτα παρίστησι, τά

Stuntia victus ἢ Veram hec ita se habere, tum
divina que tibi obtigere dona, tum actiones, quas in
imperium tuum contulisti, omnes comprobant. Nec
minus id quoque illa satis declarant. Quis etenim,
quam tu, religione pura et simulationis nescia,
vel Deum magis gloriücavit, vel flagrantiorem
pro eo ardorem ostendit ? Quis sinceriorem fidem
in discrimen conjectam, tanta emulatione et ze-
lotypia asseciatus est, aut sacram mensam repur-
gavit ? Quis etiam, ut eruditio omnis summa cape-
ret inorementa, effecit? Quis ita virtutem extulit,
aut optimos quosque honoribus auxit ? Quis Dei
miniatris, aliisque item qui ei chari sunt, et omni-
bus prope, pro cujusque dignitate, debitum hono-
rem tribuit ἢ Quis porro tanta attentione, insigni-
que religione, et. decenti moderatione, ut imperi-
alis aula nihil ab asceterio, pietatisque exercende
schola differret, procuravit? quis sic s&equa staleree
lance rempublicam gubernavit ὃ ΒΕ Quis ita
vel juri dicendo institit, vel maleficia coercuit?
usque adeo, ut multam se tibi debere gratiam illi
etiam proflterentur, qui e judicio victi, et calculo
tuo damnati abiere. Cujus tanta fuit cum peritia
simplicitas, et cum clementia prudentia ? quibus
virtutibus una cum humanitate maxime eniles,
ingentem quamdam serenitatem in &nimo simul et
vultu preterens, sensim quandoque ceu fluctibus
quibusdam horrescentem, neo tamen ullain tempe-
stalis significationem prebentem. Ceterum ora-
tionis opportunitatem, silentii
lingue leporem, familiarium colloquiorum instar
olei prorsus et. mellis profluentem suavitatem, aut
verborum tuorum musicum plane concentum,
quis rogo eloquatur? Sententiarum autem densi-
tate, preterea verborum perspicuitale et copia
(Hiberni voces fluvii de more ruentes, Homerus
dixisset), quis te divinitus locupletior fuit? Qua-
propter evenit, ut te verba faciente, omnes pror-
sus qussi numine aliquo afflentur, moderataque
insania percellantur, et bacchari incipiant, simul-
que vel inviti exsiliant, et. vocibus tuis rapti, ita
ducantur, ut retrocedere nolint, sed veluti affixi
tibi videantur, perinde prorsus atque a Sirenibus
demulsi. Recte sane quispiam te mare dixerit,
quod alios super alios verborum fluctus dense
excitet, aut certe ingentem aliquam aquarum vim :
que, si in eam alicunde lapillus incidat, ex ob-
$curo centro, seu potius circino, eoque, si ila vis,
liquido, alium super alium circulum, sensim ad-
modum intumescentem, ac deinde propter alium
influentem, paulatim, donec ad summum perve-
niat, deficientem atque evanescentem, mirabiliter
ciroumscribat : potissimum vero, cum tibi de
rebus divinis est sermo. Quis namque alius habet
vel mentem et sententium oratione atque lingua
meliorem vel orationem que illis ratione meliore
subserviat, vel liaguam etiam que bene admodum
et acute (rotunde et suaviter poeta dixisset) ver-

commoditatem, C

v ἐκ Θεοῦ σοι δεδωρημένα, τά τ᾽ ἐν πάσῃ ξυνενεχ-
θέντα σοι τῇ ἀρχῇ. Οὐχ ἧττόν γε μὴν xal ταῦτα
σαφῶς παρχδείξειε- τίς γὰρ σοῦ πλέον μετ᾽ εὐλα-
Otia ἀνυποχρίτου ἢ Θεὸν ἐδόξασεν, ἢ ζῆλον ἔμπυ-
pov ὑπὲρ αὐτοῦ ἐνεδείξατο ; Τίς τὴν ἀχραιφνῇ πίστιν
οὕτως ἐζηλοτύπησε χινδυνεύουσαν, Tj τὴν ἱερὰν ἐχά-
θηρε τράπεζαν ; Τίς δ᾽ αὖ λόγοις οὕτως ἐπιδοῦναι
παρέσχεν εἷς μέγιστον, καὶ τὴν ἀρετὴν διαφερόντως
ἐτίμησεν, ἢ τοὺς ἀρίστους προὐτίμησε ; Τίς θεοῦ
λειτουργοῖς, καὶ ἄλλως δὴ χεχαρισμένοις αὐτῷ, καὶ
σχεδὸν ἅπασι, τὸ προσῆχον γέρας κατ᾿ ἀξίαν dmt
χαρίσατο ; Τίς δὲ πάλιν τὰ βασίλεια κατ΄ οὐδὲν ὃδια-
φέρειν ἀσχητηρίου παρεσκευάσατο τῇ τε μαχρᾷ
προσοχῇ xai τῇ ἐσάγαν εὐλαδείᾳ καὶ χοσμιότητι:;
Ποῖος δ᾽ οὕτως ἀῤῥεπεῖ ζυγοῦ στάθμῃ τὰ χοινὰ διῳ-
χήσατο; ἢ δίχαις ἐπέστησεν, fj χαχίαν ἐχόλασεν :
ὡς πλείω χάριν ἔχειν μᾶλλον εἰδέναι σοι τὸν τὴν
ἥττω ψῆφον ἀπενεγχάμενον. Τίνος ἣ μετὰ συνέ-
σεως ἁπλότης xai μετὰ πραότητος φρόνησις , αἷς
μετὰ φιλανθρωπίας μάλιστ᾽ ἐμπρέπεις, μέγα τι βά-
θος γαλήνης ἐν ψυχῇ xal ὄψεσι προδειχνὺς, ἡ μέρα
φρίσσον, xai ζάλην οὐ παρεχόμενον. ᾿Αλλὰ τὸ τοῦ
λόγου καίριον, ἀλλὰ τὸ τῆς σιωπῆς εὔλογον, τὴν δ'
ἀφροδίτην τῆς γλώττης, καὶ τὸ τῆς ὁμιλίας δίκην
ἐλαίου xai μέλιτος ἄντιχρυς ῥέον, ἢ τὴν ἁρμονίαν
καὶ μουσικὴν τῶν λόγων πῶς ἀν τις φράσοι ; Τὸ δὲ
τῶν νοημάτων πυχνὸν, πρὸς δὲ τὸ διειὸδξς τε καὶ
ἄφθονον,ἔπεα νιφάδεσσιν ἐοικότα χειμερίησιν,
εἶπεν ἂν Ὅμηρος, τίς σοῦ πλέον θεόθεν ἐπλούτησεν ;
ὡς πάντας, λέγονσός σου, ἐνθουσιᾷν ἄντιχρυς, καὶ
μανίαν πάσγειν τὴν σώφρονα, καὶ βαχχεύειν ἐθέλειν,
xai ἄκοντας ἄλλεσθαι, ταῖς τε φωναῖς συνεξαίρε-
σθαι, xal μηδ᾽ ἀναχωρεῖν αἱρεῖσθαι " ἀλλ᾽ οἱονεὶ
προσηλῶσθαι δοχεῖν, τὸ τῶν Σειρήνων ἀτεχνῶς πά-
σχοντας. θάλασσαν προοσηχόντως εἴποι τις εἶναί σε,
ἄλλα ἐπ᾽ ἄλλοις πυχνῶς ἐγείρουσαν λόγων τὰ χύ-
ματα" Y τινα μεγάλην ὑδάτων σύστασιν, ψηφῖδος
ποθὲν ἐμπεσούσης, ἀδήλῳ χέντρῳ, μᾶλλον δὲ δια-
ὀήτῃ * εἰ δὲ βούλει καὶ ὑδατίνῳ, ἄλλον ἐπ᾽ ἄλλῳ χύ-
χλον, πράως μάλ᾽ ἀνοιδούμενον, καινῶς περιγρά-
φουσαν * εἶθ᾽ ὑπεξιστάμενον ἣσυχῆ τῷ ἐπεισρέοντι
καὶ διαλυόμενον, μέχρις ἂν ἔλθοι πρὸς τὸ ἀκρότα-
τον. Καὶ μᾶλλον ὅταν περὶ θείων πραγμάτων $ cot
τὸ διαλέγεσθαι. Καὶ ποῖος γὰρ ἕτερος ἢ νοῦν ἔσχε
λόγοο καὶ γλώσσης ἀμείνονα, ἢ λύγον ἀναλόγως
τούτοις ὑπηρετούμενον, fj γλῶσσαν αὖθις εὖ μάλε
xal στρογγύλως, ἐπιτροχάδην δὲ xal λιγέως εἴπεν
ἂν ποιητὴς, ἀποτορνεύουσαν τὸ νοούμενον, καὶ ἀμ-
qw τούτοις, ὥς Y' ἐχρῆν, διαχονοῦσάν τε xal δια-
πορθμεύουσαν τὸ χρυπτόμενον ; ᾿Εγὼ τοῦτο μόνον
σου διηγήσομαι" ὅταν δημηγοροῦντος ἀχούω, ἄλλος
ἐξ ἄλλου γίνομαι, καὶ ὅλος ἔνθους ταῖς των λόγων
χαθίσταμαι ἴσγξιν, οὐχ ἀνθρώπου δῆθεν ὁμιλοῦντος
διαχούειν δοχῶν, ἀλλ᾽ ὑπερφυοῦς δή τινος οὐρανό-
0r) προκύπτοντος, xal τινα ξένα xal θεῖα, ix6at-
νοντά μὲν τὰ χοινὰ, μυστήρια δέ τινα καὶ βάθος
ἀπόῤῥητον ἔχοντα διαγγέλλοντος " ὥστε με καὶ δεῖ-
σθαι Θεοῦ προσθεῖναι καὶ οὖς ἕτερον, ὡς δὴ τῷ

5T! DEDICATIO. 578

προφήτῃ δόκεϊ, ἵν’ εἰσρέωσι χύδην αἱ σὺν ἀστειό- A bis in orbem reductis conceptam animo senten-
τὴτι χάριτες. Oipat δὲ xai πάντας τοῦτο πάσχειν. — tiam proferat, atque utrumque iis, ita ut decet,
ἄσοι δὴ στεῤῥοὶ xai βεδηχότες τὸ φρόνημα, ἀλλὰ — expediat, et id quod in animo lateat in apertum
μὴ πάμπαν ὥσι τοῖς τοιούτοις ἀχήλητοι xai ἀμεί- transmittat? Equidem unum illud de te dicam,
λικτοι " οὖς οὐδ᾽ ἂν 'Operos ἐχεῖνος μετὰ τῆς moÀu- — cum concionantem audio, alius ex alio, et oratio-
θρυλλήτου λύρας, οἴμαι, συχνῶς ἐπιτρέχων ταύτην — nis tus illecebris Deo plenus efficior, nec hominem
τῷ πλήχτρῳ, ποσῶς χαταθέλξειεν ^ ἣν δὴ λύραν αὐτῷ — me loquentem, sed mirifice aliquem e celo pro-
προσπλάττουσιν Ἕλληνες, xai τὰς ἁψύχους φύσεις — spectantem, et nova quedam atque divina, que
τοῖς χρούσμασιν ἕλχουσαν. ᾿Αλλ’ olov δὲ ἄρα cot communia heo quidem longe excedant, sublimia
πρὸς τοῖς ἄλλοις χἀχεῖνο, τὸ μηδενὸς τῶν ὑποδίχων ^ autem et arcana mysteria contineant, renuntiant-
τῇ βασιλείᾳ αἷμά ποτ᾽ ἐλχέαι θελῆσαι; xai ταῦτα — tem audire puto. 8.“ Adeo ut Deum orandum
μήθ᾽ ὅρχοις χατεμπεδώσαντα, ἀλλ᾽ οὐρανίῳ συνέ- — duxerim, qui mihi aurem aliam addat, sicuti
σει ᾿ τοῦτ᾽ ἄριστον xai ὡς ποοσῆχον βασιλεῖ μάλιστα — quidem prophete videtur, ut mihi cum lepore
χρίνοντα * ἅτε δὴ xai ζωῆῇς xal θανάτδυ ταμίαν urbano verborum tuorum gratia abunde influat.
μόνον εἰδότα Θεόν. ᾿Αναίμαχτον γὰρ τῷ ὄντι v! Quod quidem omnibus ;etiam contingere arbitror,
χαθαρὰν φόνου τὴν σὴν xai μόνην ἡγεμονίαν ἅπας p qui firma et consistenti sunt mente, neque omnino
aiv αὐγεῖ, εὐδαίμονα βίον πηγᾶυουσαν, καὶ φυρὰὼν tales, qui demulceri et flecti verbis hujusmodi
ἁπάντων καλῶν. Kal τοῦθ᾽ ὁρᾷν ἔξεστιν, οἷς xai nequaquam possint. Quos sane neque Orpheus
ἄλλα μὲν τῶν ἀγαθῶν πλημμυρεῖ - οἷς δὲ xai ueyí- — ille, decantata sua lyra, frequenter eam plectro
λας φύσεις xai τῶν τεχνῶν οὐχ ἐλαχίστας αὖθις dva- — percurrens, ut puro, aliqua ex parte permulserit :
ζῆσαι παρέσχεν ὁ κατὰ σὲ χρόνος, xa( γ᾽ ἐνεγχεῖν quam quidem lyram irrationales etiam naturas
εἰς ἄκρον εὐτύχησεν * οὐ σοῦ γε δῆθεν, ἀλλ᾽ ἐχείνων sono suo trahentem ei affingunt Greci. Jam preter
πάντως χάριν, ὡς ἂν εἴης μάρτυς ὁμοὺ τε xai θεα. — alia illud quale est, quod nullius sanguinem, qui
τῆς, xal δυνάμενος χρῖναι τὸ χατορθούμενον, xai imperio ob majestatem Jesam obnozius fuerit,
πρὸς ἰσχύος ἔχων μάλιστ᾽ ἀμείψασθαι. Ἑλοίμην — effundere volueris? Quod tu quidem te ita fa-
δ᾽ ἂν εἰπεῖν ὡς xai διὰ σὲ τοὺς πρώτους τῶν παρ’ oturum esse non jurejurando confirmasti, verum
ἡμῖν ἐπὶ σοῦ ἔτμόῆναι γενέσθαι, Εἰ γὰρ εὐφορίαν — coelesti prudentia optimum esse maximeque im-
μὲν καρπῶν, ὥς φᾶσιν, tüxaomia ποιεῖ χαὶ λεπτός — perio convenire judicasti, qui nimirum et vitse et
τῆς τοῦ περιέχοντος “ τεχνῶν Ok xai φύσεων αὔξη- necis potestatem penes solum Deum esse scias.
σιν ἀγαθῶν εὐμένειχ χαὶ τιμὴ, xai φιλανθρωπία — Incruentam enim prorsus cedisque puram solam
βασιλέως ἐχχαλεῖται. “Ὅσῃ νῦν ἣ τούτων copi: ἣν — imperii tui administrationem, universum jactat
προύχουσαν ὁρῶμεν, σοῦ χρίνοντος, x1! τιμαῖς καὶ ὦ mvum, que vitam felicem et bonorum omnium
φιλοτιμίαις εἰς αὔξην οὕτως ἐπιδιδόντος, xai εἰς proventum producit. Quod quidem cernere licet
μέγα ἐντεῦθεν αἴροντος xai αἰθέριον * xai μᾶλλον — cum in aliis exundantibus commoditatibus tum
ἐπὶ λόγοις τοῦτ᾽ ἔστιν ἰδεῖν - ὡς μικροῦ δεῖν, τος — in eo quod etate tua maguoa rursus ingenia et
xa0' ἡμᾶς Ἕλληνας πρὸς τοὺς τῆς τέχνης εὐρετὰς — artes nobilissimae revixerunt, et per prosperum
ἀμιλλᾶσθαι χἀντεῦθεν, xal τὸ πρωτεῖν ἐκ τῶν —smuooessum ad summum pervenerunt; non tua
δευτερείων λαμύάνειν, ἁπάσαις ψήφοις δοχεῖν " κἂν — quidem, sed illarum, plane gratia, ut simul et te-
οὔτοι, περὶ σὲ xai τὰς σὰς πράξεις ἀεὶ “πονοῦντες, 8|8 earum esses, et spectator ; qui oum judicare
ἐλάττους ὥφθησαν χσταγωνίζῃ γὰρ xai λόγων ma- — de recte factis, tum reponere ea atque remunerari
cav ἴσχυν, εἰς τόσον σπουδάσας ἐπιδοῦναι ταῖς — maxime possis. Neque sane affirmare dubitarim, tua
ἀρεταῖς. m gratia primarios qui apud nos sunt viros, sub impe-
rio tuo editos.egse. Si namque uberem fructuum proventum, sicuti dicitur, temperata conatitutio
atque lenuitas circumfusi aeris eflicit: preclararum profecto artium et prestantium ingeniorum
incrementum benignitas, honorificentia et humanitas principis elicit. Qualis nunc eorum est copia : quam
judicio, liberalitate et munificentia tua tantopere proficere, adaugeri, el ad eclum usque tolli con-
spicimus. Quod quidem in eloquentia maxime videre est, ut prope nostrorum temporum Greci
cum ipsis artis ejus inventoribus certent, proindeque primae ex secundis ferant, ita ul sententiis
omnium videtur: quamvis omnes isti te atque actionibus tuis laudandis occupati, inferiores hao
in parte reperiantur. Longe enim orationis et eloquentie vim omnem superas : in tantum
virtutibus excellere studuisti.

Ὁ μὲν οὖν Κορίνθιος ἐκεῖνος Δημάρατος. 'AAé- ἢ 88. Demaratus ille Corinthius, cum Alexandrum
ξαυνδρον ἐν Σούσοις ἰδὼν, ἐξ ἡδονῆς ἐπιδακούσας, — Susis vidisset, pre laetitia illacrymans, ingenti dixit
μεγάλης ἔφη χαρᾶς ἐστερῆσθαι τοὺς ἔμπροσθεν τε- voluptate et gaudio, qui ante id tempus obiissent,
θνηκότας, ὅτι ᾿Αλέξανδρον οὐκ εἶδον iv τῷ Δαρείου Orbatos, quod Alexandrum in Darii throno seden-
θρὄνῳ χαθήμενον ποὸς δ᾽ ὅτι xa! γῆς ἀνήλιον ué- tem non viderint : preterea, quod pars aliqua
poc ἔμεινεν, ὅπερ οὐχ εἶδεν ᾿Αλέξανδρον. ᾿Εγὼ δ᾽ adhuc terre obscura et sole carens reliqua esset,
ἄν φαίην, ὅτιπερ ὃν ἄλλος ἔπαινον τῷ, χρόνῳ προῦ- — que eumdem Alexandrum non conspexerit. Ego
AaÓsv, ἐπὶ col γε χεῖσθαι μᾶλλον προσήχει. Ἐνὲ — vero dixerim, laudem istam, quam alius tempore

570

NICEPHOR! CALLISTI

580

occupavit, in te muito magis competere. Atqueille Α γὰρ λόγῳ, κοσμεῖ μὲν ἐκεῖνον " πρὸς σὲ δὲ xal τὴν

dicto eodem Alexandrum quidem ornavit, ad tuam
autem pretantissimam imperii administrationem
respiciens, laudem tantam retulit. Quod si et hoc
dicere oportet, quam insigni animi letitia caruisse
putas, septenarium divinurum religionis nostre
virorum eonventum, quod te simul cum eis coru-
scantem, veluti ingentem, opum accessionem, non
viderint ? Potissimum vero primum illum, qui Tri.
nitatis mysterio est cohonestatus, quod te asses-
sorem, seu potius throni simul el imperii post se
statim successorem germanum non habuerit, pro-
fessionis fidei nostre ducem, et revera patrem
tuum Constantinum, magnum apud Christianos
nomen ? Non tanta siquidem inimicorum multitudo
irruisset, verborum perversa versutia sinceritatem
fidei miscens atque concutiens. Enimvero singulari
quadam providentia Deus te, nulla se illis inferio-
rem, quemadmodum quoddam pondus equalis
momenti in lance opponens, convenientemque ma-
gnitudini imperii mentem simul et morum digni-
tatem tribuens, eoque experientie et bonitatis pro-
gressum, rerum administrationi temporibus no-
stris prefecit, ut eas quam optime gubernares, neo
nos prorsus pessum iremus. Quis enim suffecisset
alius, qui tot et tantis malis undequaque circum-
fluentibus obviam iret, quam tu ipse, qui fortitu-
dine et prudentia et Dei cultu justus es judicatus,
temporibusque nostris alter quidam Noe aut Mo-
ges existimatus, scapha et ligno crucem adumbran-
tibus, et erumnarum fluctibus subducens, et popu-
lum tuum a persecutoribus eripiens, et percutiens
iis atque submergens persequentes, atque per
manum Dei tropea ubique excitans, magnificam-
que mundi navem magnifice crucis velo novi or-
bis semina conservantam gubernans : 8 4 aut ignis
quoque columna prorsus habitus, veluti novum
Jaraelem, nos coleste videlicel semen, 84 veram

C

σὴν ἀρίστην βλέπων ἀρχὴν, τὸν ἔπαινον ἐμνηστεύετο,
Εἰ δὲ χρὴ καὶ τοῦτο φάναι, πόσης οἴει θυμηδίας ἐν-
δεᾶ χαθεστάναι xai τὸν ἐπτάριθμον σύλλογον τῶν
xa0' ἡμᾶς θεοφόρων ἀνδρῶν, olc μή σε συναστρά-
πτοντα τούτοις ἐπλούτησαν ; χαὶ μάλισθ᾽ ὁ πρῶτος
ἐχεῖνος χαὶ τῷ τῆς Τριᾶδος μυστηρίῳ τιμώμῆνος,
τι μὴ συνεῦρον ἢ γοῦν xai τοῦ θρόνου xal τοῦ
χράτους εὐθὺς μετ᾽ ἐχεῖνον διάδοχον, ὁ τῆς πέστεως
ἡμῶν ἀρχηγός χαὶ ταῖς ἀληθείχις σὸς πατὴρ Κων-
σταντῖνος, τὸ μέγα Χριστιανοῖς ὄνομα, γνησίως
ἐχρήσατο ; fj yàp ἂν οὐχ ἂν τοσοῦτον εἰσέῤῥει στῖ-
oo γθρῶν, τὴν axpztoUT, πίστιν συγχέον xai συγ-
χλονουν, ταῖς ttv λόγων στρεύθλότησι, Káv cogi
τινι προνοίᾳ Θεός τε χατ᾽ οὐδὲν ἐχείνων λειπόμες-
νον, ὥσπερ τι βάρος ἀντιταλαντεύσας τούτοις πᾶσιν
ἰσόῤῥοπον, Ἐχέγγυόν τε τῷ μεγέθει τῆς ἀρχῆς, xal
φρόνημα xxi τὸ τοῦ ἤθους ἀξίωμα παρασχὼν, ἐμ-
πειρίας τε χαὶ χρηστότητος χατὰ τοῦτο γεγενημέ-
vov, τοῖς xa0' ἡμᾶς ἐπέστησε πράγμασιν, ὡς ἄν γε
εἴης ταῦτ᾽ ἀριστα ὀιιθύνων, ἵνα μὴ παραῤῥνῶμεν
παντάπασι. Τίς γὰρ ἂν ἤρχεσεν ἕτερος τόσοις ἀν-
τιδαίνειν δεινοῖς ; ὅτι πλείστων μάλα κύκλῳ πε-
οιῤῥεόντων, εἰ μὴ οὐ γ᾽ αὐτὸς ἀνδρίᾳ xai συνέσε:
xai θεοσεθείᾳ κριθεὶς δίχχιος, χρόνῳ δῆτα τῷ χαθ᾽
ἡμᾶς Nüi τις ἄλλος ἢ Μωυσῆς ὥφθης, σχάφει χα:
ξύλῳ σταυρὸν εἰχονίζουσι τοῦ χλύδωνος τῶν δεινῶν
ὑπεξάγων, xii τὸν σὸν λαὸν τῶν διωχτῶν ὑφαρπά-
ζων, xai τούτοις πλήττων χαὶ χαταποντίζων ἐπι-
διώχοντας, xai χειρὶ Θεοῦ τρόπαια ἐγείρων ἀπαν-
ταχοῦ, καὶ τὴν χοσμιχὴν λαμπρὰν λαμπρῶς ὁλκάδα
τῷ σταυριχῷ διαχυδερνῶν ἱστίῳ, χόσμου νέου δια-
σώζουσαν σπέρματα, ἢ xai στῦλος πυρὸς ἄντιχρυς
χρηματίζων, ἅτε δὴ τὸν νέον ᾿Ισραὴλ, ἣμᾶς ὀδη-
γῶν πρὸς εὐσέδειαν οὐράνιον δῆθεν σπέρμα" ἢ
γοῦν ὀπὸς ἱεοὸς, ἢ τι θεῖον ἅλας, εὐαγγελικῶς εἰ-
κεῖν, xatk χαιρὸν ἡμῖν ἐμδλυθεῖς, ὑποχαυνομένοις
xa: διαῤῥέουσιν ;

pietatem producons; aut sane liquor seu succus sacer, aut sal quidam divinus, ut Evangelice dicam,
ΒΟ plane tempore nobis jam faticentibus atque diffluentibus injectus ἢ

Sed quid ago? Si enim quamplurima dicendo
vel minimam partem recte factorum tuorum attin-
gere possem, nibil prorsus difficultatis aut mole-
stie orationi adesset. Quandoquidem vero verba,
etiamsi omnium longe optima in medium profe-
rantur, cedere tamen plurimum rebus ipsis neces-
sario oporteat, ne ea accumulando ultra modum
progredi videar, ubi pauca quedam addidero, ad
argumentum historie propositum descendam. Qua
enim tibi Deus exuberanti manu bona concessit,
el quam munificentie gratiam prolixe prestitit,
quisnam satis vel oratione prosequi, vel mente
concipere queat ? quamvis una cum Gratiis et Mu-
sis omnibus et pluribus quam quas Homervs dixit,
capillosque nostros numero equon!ibus linguis,
iusistens, res tuas exsequendas sibi proponat?
Adeo enim nihil sibi dixisse videbitur, ut poeni-
tentia postea, qui semel dicendum sibi quidquam
suinpserit, ducatur. Mihi vero satis fuerit, ubi ea

D

᾿Αλλὰ τί μοι ταῦτα ; El μὲν ἦν εἰπόντα πλεῖστα,
χἂν βραχ τι τοῦ σοῦ χαθήχοντος προσεφάψαφθει,
οὐδέν «t πρᾶγμα πάντως τῷ λόγῳ προσῆν" Y
ἐπειδὴ ἀνάγχη τοὺς λόγους κατόπιν τῶν ἔργων ἔρχε-
σθαι, χἂν τὰ χράτισνα πάντων εἰσφέρωσιν, ἵνα μὴ
xxi πλείω λέγων τοῦ μέτρου πέρα δόξω περιένα,
βραχέ᾽ ἄττα προσθεὶς, ἐπὶ τὴν ὑπόσχεσιν τῶν λόγων
ἀφίξομαι. Ὅσα μὲν γὰρ σοι Θεὸς ἀφθόνῳ χειρὶ πᾶ-
ρέσχε τῶν ἀγαθῶν, xai ἐπιεικῶς σοί γε τὸ τῆς χά-
ριτος φιλότιμον ἐπεδείξατο, τίς ἱχανὸς xal λόγῳ
φράσαι λαὶ νῷ περιλήψεσθαι; χἂν εἰ μετὰ χαρίτων
χαὶ μουσῶν ἁπασῶν xal γλωσσῶν πλειόντων fr
ὅσας Ὅμηρος εἴρηχε, καὶ σχεδὸν ταῖς ἣ μετέρζις
ἰσάριθμον θριξὶν ἐπέστη τις, ἔργον τὰ σὰ ποιούμε-
vos, τόσον ὥφθη μηδὲν οἰπὼν, ὥστ᾽ ἔπειτα δὴ xz
μετάμελος ἐχεῖνον εἷλε, χαθάπαξ λέγειν ἐπιῤαλόμε-
νον. Ἐμοὶ δ᾽ ἀρχέσει μόνον τὸ τῆς σῆς εὐσεδείας
εἰπόντι, θᾶττον συγκεφαλαιῶσαι τὸν λόγον. Τὴν μὲν
οὖν χαθόλου ᾿Εκκλησίαν οὕτω νεωτεριζομένην εἰς

581

DEDICATIO.

584

τὸ ἀρχαῖον ἐγχαθιστᾷς - ἀπελαύνεις ταύτης ἅπαν A que pietatis erga Deum tum sunt, dixero, quam-

νόθον δόγμα xal βέδηλον * ἐκκαθαίρεις τῶν θειοχα--
πήλων τὸ ἱερὸν, οὐ τριπλόχῳ δή τινι φραγγελίῳ,
ἀλλ’ ἀληθ:ίας λόγῳ, εἴτουν συμφυΐας τριττῷ ὑπὲρ
τῆς ἱερᾶς xai θείχς τραπέζης ζηλοτυπεῖς * σφοδρόν
τι πνέεις ὑπὲρ τοῦ Πνεύματος * ἐμπνεῖ σοι χἀχεῖνο
τῆς ἀκριδοῦς θεολογίας τὴν δήλωσιν, ἀξίῳ μάλα
4(svop£vq τῷ πολλῷ ζήλῳ, γνησίως τά γὲ τοιαῦτα
ἐμπνεῖσθαι, ἀσφαλίζῃ * νομοθετεῖς ἐπὶ τούτοις "
θριγγοῖς μεγάλοις τὸ τῆς εὐσεδείας χρῆμα χατοχυ-
ροῖς * τὸ διεῤῥωγὸς ἐπανάγεις | τῇ ὁλομολείᾳ συνά-
πτεις. Οὐχέτι παρ᾽ fuiv τοῦ λοιποῦ τὰ χαινὰ δὴ
ταῦτα τῶν ὀνομάτων, Π΄ῦλος καὶ Κηφᾶς τε xai
᾿λπολλώς ᾿ ἀλλ᾽ εἴς ἀπανταχοῦ xai ἐν πᾶτ: Χοιστός.
᾿Επὶ δὴ τούτοις ὑπόχαλχον οἵον ἠχοῦσαν ti» τς
ἱερωσύνης χρῖσιν, ἀκχίόδηλον xai χρυσίου λαμπροτέ-
pa» τῷ διαπύρῳ DX ἐμφαίνεις, νόμῳ δὴ xz! ypiu-
μασι τὸ τοῦ τρόπου ἀφιλάργυρον ἐχδιδάσχων. Καὶ
νῦν ἱερόν τι τῷ ὄντι τὸ ἱερᾶσθχ', τῷ προώτν χρόνῳ
ταῖς χαταμιχοὸν παραλόγοις χιύδηλευθὲν ἐχτροπαῖς.
Σεμνύνεις τὸ σχῆμα τῆς ᾿Εχχλν σίας, ἀεί t: πλέον
ἐπινοῶν, χαὶ λεπτύνων ἄριστα τὴν πρὸς τὸ ἀρχέτυ-
πον ἀφομοίωσιν. Φαιδροτέρας ἐξεργάζῃ τὰς πανηγύ-
ρειῖς, οὐ μόνον πολυτελείᾳ φώτων χύχλῳ διὰ τῶν
ἁλύσεων ἀνερπόντων χαὶ διᾳττόντων, νοερῶν τε
ταγμάτων εἴχονιζόντων xai ἀριθμὸν xal λαμπρό-
τητα, xai ὡσανεὶ χατάστεοον ἐν ἀποῤῥήτῳ νυχτὶ
τὸ μέγα τοῦτο χαὶ αἰθέριον χύμα τοῦ δευτέρου, ὡς
εἰπεῖν, καὶ νοητοῦ στερεώματος προδειχνύντων, ὧν
αὐτὸς ἐν μέσῳ οἷά τις, τὸ ξένον εἰς ἀχοὴν, παυσέ-
ληνος ἥλιος φρυχτωρεῖς * ἀλλὰ καὶ τοῖς ἄλλοις οἷς
τὸ Θεῖον ἐπιγάννυσθαι εἴωθε, σχευῶν Or, τινων ξένην
χαὶ ὄψιν χαὶ σχῆμα προϊσχομένων, φρίχης ἀτεχνῶς
γέμουσαν. Πῶς δ᾽ àv τις φράσειεν, ὅσχ!ς τὴν «af
ἡμᾶς ἱεραρχίαν ἐξάλλοις xai ποιχίλαις στολαῖς xa-
τηγλάϊσας, μηδὲν τῶν εἰς πολυτέλειαν αὐτῇ παρα-
λελοιπῶς, γουσῷ τ᾽ ἀχιδόέλῳ τιμαλφῶν t: λίθων
χαὶ μαρδάρων τισὶ διχυγείαις zal χαθαρότησι ; δι’
ὧν ἀπάντων ὁ σὸς πεοὶ τὴν Χριστοῦ Ἐχχλησίαν
ἄφραστος καὶ ζέων διατερόγτως μάλα δείκνυται πό-
θος. Τί οὖν ; ἀλλ᾽ οὕτω μὲν περὶ τὴν ἀύλον xai vor.
ρὰν ᾿Ἐκχλησίαν, «τὴν εὐσέδειαν λέγω, διαγωνίξζη "
τῇ δὲ ἐξ ὕλῆς ταύτῃ δὴ συγχειιένῃ, οὐ τὸν ἴσον
vm τρόδον; Πολλοῦ γε xai δεῖ. Ὡς γὰρ ἐκείνην,
οἷα τὴν δυνατὴν ῥοπὴν ἀνατιθεὶς, ῥέουσαν ἤδη, xal
χαταπίπτουσαν, οὐ λίθοις τισὶ χαὶ πλίνθοις ἐχράτυ-
ας " ἀλλὰ τοῖς πνευματιχοῖς ἀντερείσας στύλοις "
τοῖς τῶν Πατέρων ὅροις καὶ δόγμασιν ὥρθωσαν οὕ-
τω xai ταύτην. Τὸ ἀπερινόητον χαὶ ἀμήχανον ἔργον,
τὸ ἀῤῥδητον κάλλος, τὴν εἰχόνα τῆς ἀϊδίου αὐλῆς, τὸ
κοινὸν ἀνθρώπων, εἴπω δ᾽ ὅτι xii ἀγγέλων ἐντρῦ-
φημα xai ὡραΐσμα, τὸ τῆς τοῦ Θεοῦ Αόγου Σοφίας
θεῖον ὄντως, λέγω, ἀνάχτοοον * xal ταύτην τῷ θ5ά-
σει τοῦ γρόνου χάμνουσαν, xai ταῖς τῶν ὑπερχει-
μένων ὑπερδολαῖς ἐς γόνυ χλίνουσαν xal ὀχλάζουταν *
ἀντιστήσας ταύτῃ τὴν χουσῆν δεξιὰν, ἐν τῷ βεδχίῳ

(1) Laus pietatisinstitute, et doctrine Christiane
ab hereticis opinionibus repurgate. NamAndroni-

C

D

primum orationem in summam redigere. Itaque
(1) Ecclesiam catholicam et universalem rebus
novis turbatam in veterem statum restituisti, doc-
trinam illegitimam atque impuram omnem ab ea
repulisti : templum a divine doctrine cauponibus
et depravatoribus hereticis, non quidem triplicato
flagello, sed veritatis verbo, sive cognata divinita-
tis triplicitate repurgasti, pia emulatione pro di-
vina mensa flagrasti, vehementius pro Sipiritu spi-
rasti : quare ille quoque tibi accuratam certamque
divinitatis cognitionem inspiravit; doctrinam sta-
bilivisti, constitutiones de ea tulisti, ingentibus
septis veram pietatem vallasti, quod dirutum fue-
rat restituisti, atque id apta membrorum partium-
que omnium coagmentatione redintegrasti. Neque
deinceps apud nos nova illa nomina audiuntur,
Paulus et Cephas et Apollos, sed unus est ubique et
in omnibus Christus. Adhec unctionem sacerdota-
lem adulterinum quiddam resonantem, flagranti
ardore sinceriorem ἘΦ οἱ puriorem auro reddi-
disti, atque lege et litteris propositis; continen-
liam morum et pecunie contemptum docuisti,
Quapropter nuno reipublice sacrum est sacerdo-
tale ministerium, quod superioribus temporibus
paulatim discipline et morum corruptela aduite-
ratum depravatumque fuerat. Ecclesie formam et
habitum, semper amplius quiddam excogitans, et
imaginem pulcherrimead primarium exemplar ex po-
liens,ornasti. Conventus ecclesiasticos spiendidiores
effecisti, non solum ingenti lucernarum, copia, que
in orbem per catenas serpunt et emicant, intelle-
clualiumque ordinum et numerum et splendorem
referunt, et velui astriferum in multa nocte atque
celestem tractum secundi, ut ita dicam, atque in-
telligibilis firmamenti exhibent : in quorum me- -
dio ipse perinde atque, quod auditu novum atque
mirum est, plenilunius sol reluces : verum etiam
rebus aliis, quibus numen divinüm laetari solet, et
vasia quibusdam novam speciem atque formam
horrore prorsus plenam pre se ferentibus. Quis
porro eloquatur, quam praestantibus et variis sa-
cris vestibus puro auro, pretiosisque οἱ resplen-
dentibus lapillis et margaritis ornatis, nihil plane
ad magnificentiam reliqui faciens, hierarchiam seu
episcopatum nostrum illustraveris ? Perque omnia
incredibilis, plurimumque flagrans tuus in Eocle-
siam Christi amor et desiderium magnopere de-
claratur. Quid igitur est ? Talis tu. quidem in or-
nsnda atque defendenda ea que malerie expers
el intellectualis est Ecclesia, veram pietatem dico,
appares: erga eam vero que ex materia isla con-
&tructa est, non eodem es affectus modo? Id vero
longe abest. Quemadmodum enim illam jam colla-
bentem et pessum euntem, quantum potuisti opum
conferens, non lapidibus et lateribus, sed spiri.

cus patris sui Michaelis de religione acta re-
scidit.

588

NICEPHORI CALLISTI

984

tualibus suffultam columnis, Patrum seilicet do- A μένειν παρέσχες, τοσοῦτον ἑδράσας, ὡς μηδὲν τι

ctrinis οἱ sanctionibus confirmasti : sic et hanc
erexisti. Hoc, inquam, cogitationem mentis excel-
lengetimmensum opus, hanc incredibilem formam,
sempiterne aule imaginem, commune hominum,
dicam etiam angelorum, delectamentum et specta-
culum, hoo divinum Dei Verbi Sapientis, inquam,
palatium : haoc quoque basilicam temporum vi
16 affectam, etimminentium cacuminum mole
veluti in genua inclinatam et labefsctatam, adhi-
bita ei aurea dextra, nd stabilem et certum resti-
tuisti statum : ad eum modum &dificio omni fir-
mato, ut in posterum nulla temporum injuria de-
trimenti quidquam ei afferre possit. Nam saxis in-
jectitiis et pulchre politis ex parte utraque eam re-
staurasti, structura solida et fere adamantina ita
longissime in altum excurrente, ut totum opus
propter summam convenientiam et coagmentalio-
nem saxum unum esse videatur. Et totum tu qui-
dem hoc templum solida stabilitate confirmasti :
maxime tamen eam edificii partem, que ad orien-
tem solem spectans, sensim quodammodo a reli-
quis partibus abrupta est et disjunocta. Neo ma-
num tantum operi isti adhibuisti, sed ad reliqua
etiam, divinam et immortalem tuam curam et sol-
licitudinem rebus his impendens, adjeciati. Siqui-
deui ad has etiam artes sapientis animi intelligen-
tia el maguitudine, admodum es appositus. Et
opus hoc omnino, quod diximus, non ea solum
que ἃ seculo condilo ;exstitere, verum etiam de-
cantatissimum illum Semiramidis bitumine com-
pactum murum longe superavit. Verum enimvero
priscum quoque divini hujus delubri conditorem
(4), ex ere in statuam pulcherrimam arte fictorum
ditffusum, atque in columna aurigationem sive gu-
bernationem exsequentem, una cum galea superba
et habitu magnifico, dex!*raque grave quiddam et
terribile minanti, equo etiam ingenti naribus et
fremitu vim plane spirante, juba quoque per au-
ram ludente, et juxta Homericum equum, in sub-
limi campo lasciviente ; aut etium, juxta Pegasum
inordinata circumvolutione et motu ratione parum

τῶν δεινῶν τοῦ λοιποῦ ἐξεῖναι τῆς ἐκ τῶν χρόνων
ὕῤρεως αὐτῇ προσδαλεῖν. ᾿Εμδολίμοις γὰρ λίθοις
xai εἰς χάλλος ἀπεξεσμένοις, ἑχατέρωθεν ἐπιῤῥώ-
σας οἰχοδομίᾳ στεῤῥᾷ καὶ ἀδαμαντίνῃ σχεδὸν, ἐπὶ
μήκιστον εἰς ὕψος ἀνατρεχούσῃ * ὡς δοχεῖν ἕνα AL
θον εἶναι τὸ σύμπαν ἔῤγον, τῇ ἐς ἄχρον δηλαδὴ
ἁρμονίᾳ xzi συμφυΐᾳ. Καὶ πάντα μὲν τὸν νεὼν
στεῤῥῶς ἑδραιοῖς * μάλιστα δ᾽ ὅσα τῶν οἰχοδομη μά-
τῶν ἦσαν πρὸς ἀνίσχοντα ἥλιον, ἡρέμα ὡσανεϊ τῶν
ἄλλων ἀποσαλεύοντα, οὐ τὴν χεῖρα μόνον τῷ ἔργῳ
ἐπιθαλὼν, ἀλλὰ xai τὸν σὸν θεῖον νοῦν καὶ ἀκήρα-
τὸν τοῖς λοιποῖς προστιθεὶς, χαὶ ταῖς πεοὶ τούτων
φροντίσιν ἐχδαπανῶν. Καὶ γάρ πως χαὶ πρὸς ταῦτα
ἐπιτηδείως μάλιστα διαγέγονας ἔχων, τῷ τῆς σοφῆς
διανοίας μεγαλοφυεῖ τε καὶ συνετῷ: ὡς ἡττᾶσθα:
χαταχράᾶτος τούτῳ δὴ τῷ ἔργῳ μὴ μόνον ὅσ’ ἐξ αἰῶ.
νος γεγόνασιν, ἀλλὰ χαὶ τὸ θρυλλούμενος ἐξ ἀσφάλ-
του τεῖχος Ἐκεῖνο τὸ Σεμιράμιδος. Οὐ μὴν δ᾽ ἀλλὰ
xal τὸν ἔχπαλαι τοῦ θείου τούτου τεμένους δομήτορα,
χαλκῷ ἐς πάγκαλόν τι χρῆμα πλαστιχῇ τέχνῃ δια-
χυθέντα, χἀπὶ χίονος τὴν ἡνιόχησιν ἐξελαύνοντα,
σύναμα γαύρῳ xal κράνει xai σχήματι, xal δεξιᾷ
δεινὸν ἀπειλούσῃ xoi βλοσυρὸν, ἵππῳ τε σὺν μεγαλῳ
μυχτῆρί τε xai φρυάγματι ὕδοιν ἀτεχνῶς πνέοντι,
καὶ χαίτῃ αὕραις δῆθεν παιζούσῃ, xai χατὰ τὸν
Ὁμηρικὸν ἵππον κατὰ πεδίου μετεώρου χροαίνοντι,
ἢ xai κατὰ Πύγασον ἐχεῖνον ἵπτασθαι δόξαν παρεχο-
μένῳ" καὶ τοῦτον δὲ ἄρα τῆς ix τοῦ χρόνου ἀτάχτου
περιφορᾶς χαὶ ἀνωμάλου χινήσεως ἱχανῶς ἀπολαύ-
σαντα τῇ μακρᾷ xai συνεχεῖ τῶν ἀέρων φιλονεικίᾳ,
ὡς xài ἃ κατέχων ἑωρᾶτο, σταυρὸν δή τινα xai
σφαῖραν, 8i ὧν ὁ πλάστης ἐδήλου γῆν τε αὐτῷ πᾶ-
σαν xa! θάλασσαν τῷ σταυρῷ δεδουλῶσθαι, xataj-
ῥαθυμήσαντ᾽ ἐᾶσαι τὴν ἐχείνου χεῖρα διαφυγεῖν, xai
τοῦτον μηχαναῖς τισιν ἀμνχάνοις χαθζ τινι χέντρῳ
καὶ μάστιγι, τῷ χρυσέῳ μυωπίσας σκήπτρῳ, ἐῤ-
ῥωμένως ἐξελαύνειν τὸν οἴχεῖον δρόμον, καὶ συνιπ-
πάζεσθαι τῷ ἡλίῳ, ἀκινήτῳ χινήσει, εἷς αἰῶνας
,
παρεσχευάσω.

illum, volardi opinionem prabecte, & temporum
nitenti, longa et continua aeris injuria ita percul

sum, ut que continere visus fuerat, crucem videlicel et orbem, quibus statuarius terram | omnem
el mare ipsum per crucem ei subjectum esse indicaverat, ea cessutlione ignava e manu ejus exti
derint : et hunc, inqua, artificio quodam incredibili, perinde atque quodam stimulo et fla;zello, ap-
reo sceptro excitane, ut fortiter cursum suum ugeret, et una cu sole, imuobili motu, in sempi-

ternum perequitaret, procurasti.

1$? Sed si exacle oratione persequi pergam, ἢ

quibusnam templis temporum injuria ruinam mi-
nantibus aliisque publicis operibus, atque in primis
urbis ipsius moenibus, que circumcirca eam, in-
vestigantium modo, cingunt, et ex senili situ ad
pubescentem juveutam revocunt, niuris adamanti-
nis robur firnum adjeceris, tempus me id memo-
rantem destituet. Ceterum veritatem verbis meis
astruere possunt utraquesacraapostolorum templa,

(1) Instauratio statue equestris Constantini Ma-
gni, altera manu globum cum infixo crucis signo

᾿Αλλὰ μοι πρὸς

ὅσοις μὲν τῶν νεῶν

λεπτὸν τῷ λόγῳ ἐπέρχεσθαι,
γρόνῳ πονήσατι, xxi ἄλλοις δη-
πρὸ πάντων τῷ περιδόλῳ τῆς
ἐχ τειχῶν ἀδαμαντίνων πεοιεῦα-
oo, ἄριστα xai ὡς χρεών γε ἦν ἐξασφαλισάμενος,
ὃ xai δίεισι χύχλῳ τὴν πόλιν ἰχνηλατσὸν νεάζουσαν
δῆθεν val ἡὐῶσαν ἐκ γεγηραχυίας ἀποδειχνύον, ir:
λείψει μὲ καὶ χρόνος ἐκδιηγούμενον. ᾿Αψευδῆ μοι
τὸν λόγον παριστᾷν ἔχουσιν οἵ τε θεῖο: xal ἄμφω τῶν

μοσίοις ἔργοις, xai
πόλεως, τὸ xpato;

continenti. Quod symbolum est orbis terrarum
per orucem devicti.

985

DEDICATIO.

586

ἀποστόλων vt, xai ὁ τῷ οὐρανίῳ κάλλει ἀνθχμιλλώ- A et Dei Gentricis edes oum coelesti pulchritudine

psvoc οἶχος τῆς Θεομήτορος, Βλαχέονας καλοῦσιν
αὐτὸν οἱ Βυζάντιοι, xal σχεδὸν οἱ τῆς πόλεως ἅπαν-
τες, ἐπὶ σοῦ καὶ διὰ σοῦ εἰς μέγεθός τε xal χάλλος
ἀῤῥητον ἐγερθέντες, χαὶ μονονουχὶ φωνὴν ἀφιέντες,

xai τὸ σὸν θεοφιλὲς τῆς τε πίστεως xal πόθου xà

ἀχραιφνὲς διαῤῥήδην κηρύττοντες, xai ἔτι χηρύξον-
τες. Ἐν οἷς ἅπασι θαυμάσοι μέν τις τὸ ἐσάγαν σοι
μεγαλόψυχον, xai τὸ τῆς δαπάνης ἄφθονον, μάλιστα
δ᾽ ἐν τοσαύτῃ φιλοτιμίᾳ τὸ ἀφιλότιμον καὶ ἀχόμπα-
στον. Ἐνὸν γὰρ ἰδίᾳ πράττειν, ὡς χαὶ ὑπερφυὲς
δοχεῖν ἕχαστον, σὺ δὲ τὸ χαλὸν τῷ πάντ᾽ εἴδότι καὶ
εἰς βάθος καρδίας ὁρῶντι ἀνατιθεὶς, ἐπ᾽ ἄλλων ἔρ-
γοῖς μᾶλλον τὸ φιλότιμον ἐχχενοῖς, τὸν ὑποτυφόμε-
vov ἐντεῦθεν ἡρέμα τυφον, οἶμαί που, σοφώτατα διω-

θούμενος. Καὶ γὰρ εἴ τίς σου τὰ xarà μέρος εἶργα * Β

σμέντ τοῖς τοιούτοις εἰς ἕν ἀθροίσειε, πάντας ἐν
δευτέρῳ θήσοι, ὅσοι δὴ τούτοις τὸ φιλότιμον ἐπεδεί-
ξἔαντο. Bi δὲ χρὴ xal τι δεῖγμα τῆς σῆς μεγαλοψυ-
χίας εἰπεῖν, ἀνεΐσθω πᾶσιν εἰς ὄψιν (λόγῳ γὰρ τὸ
τῆς πολυτελείας xai δαπάνης φράσαι ἀμήχανον) ὃ &x
τοῦ παρήχοντος ἀνάχτορον ἥγειρας, ὅπως μὲν 0i-
σεως, ὅπως δὲ xai στεῤῥότητος, χάλλους τ᾽ ἐσάγαν
ἐπιμελοῦς, ὡς εἰχὸς ἔχει, ἄξιον ἀληθῶς τῆς σῆς καὶ
φρενὸς xat γλώττης, εἴπω δ᾽ ὅτι καὶ χειρὸς xal συν-
ἔσεως ἔργο" ᾿ πρὸς δὲ «ai ὃν τέσσαρσιν ἀνίδρυσας
κίοσιν ὕπαιθρον ὄροφον, θέαμα λόγου πολλοῦ ἄξιον,
ὡς ἂν οἷά τις φύσεως ὑπερτέρας προχύπτων ἀνω-
θεν, ἡμᾶς διορῴης, Θεὸν χἀν τούτῳ μιμούμενος.
οἵχτῳ χρηστότητος ἀνθρώποις ἐπιμιγνύμενον. Καὶ
τί γὰρ μᾶλλον ἔδει βασιλέα σε βασιλέων μέγαν χαθ-
ἐστηχότα, fj τὸν βασίλειον οἶχον τόνδ᾽ ἀναστῆσαι, ὃν
οὗ sol πάντως ἢ πᾶσιν ἡμῖν ἤγειρας ἔγγον οὐ σιω-
πῆς ἄξιον - μᾶλλον δὲ xxl σιγᾷν ἐπιτρέπον τῷ τοῦ
θαύματος ὑπερδάλλοντι, καὶ ταῖς τοῦ κάλλους ἀστρα-
παὶς ἁπανταχοῦ ποὸς τάχος ὅσον διεχπη δῶσαν ; Με-
γέθει μὲν γὰρ ὑπὲρ τοὺς πολλούς ἐστι, κάλλει δὲ καὶ
στεῤῥότητ' σχεδὸν ὑπὲρ ἄπαντας, ὑπὰ μεγάλῳ xal
πολλῷ τῳ οωτὶ, ἔτι δὲ περιουσίᾳ αἴγλης καταστρα-
πτόμενον, πυλῶν τε χάριφί καὶ προπυλαίων τοὺς
ἐχάστοτε προσιόντας ὡσανεὶ προσυπαντῶν τε ἅμα
φιλοφρόνως xai δεξιούμενον * τοῖς δ᾽ ἔνδον δρόμοις
xai περιδρόμοις, οὖς πιστοί τινες γίγατιν ἐοιχότες,
ἐν κόσμῳ δὲ καὶ σωφρόνων ἐφεξῆς ἠοέμα διεσνηχό-
τες, ἀπ᾽ ἀλλήλων διατειχίζουσιν, ἀπινταχοῦ χωρεῖν,
xal τὰς ὄψεις ἐστιᾷν προορεπόμενον. Τὸ δ᾽ ἐπίχαρι
τῶν μαρμάςων χαὶ στίλθον, ἃ xai ἐς τρίχα, τὸ δὴ
λεγόμενον, ἥρμοσται τάς τε ζώνας, αἱ τοῦ πάντὸς
ἔργου προδέδληνταί τε ὁμοῦ καὶ συνεξυφαίνονται,
πῶς ἄν τις εἴποι ; "À τε τῷ ἐδίφει ὑπέστρωται, xal
ἅπερ ὁ σύμπας τῶν τοίχων χῶρος, οἷά τι πέπλον
ποικίλως ἐστιγμένον ἀμπίσχεται ; Φαίης ἂν εὐθὺς
ἰδών, θάλασσαν εἶναι πραυτάτοις ἀπανταχοῦ ὑποχυ-
μαινομένην τοῖς κύμασι. xai ἠρέμα κως φρίσσουσαν *
ὥσπερ 57, xai πέπλον ὑπανέχειν θᾶττον, μή τι τῶν
ὁγρῶν τὰ κράσπεδα ἐπισπάσειαν. Τὰ δ᾽ ὑπὲρ χεφα-
λῆς τούτῳ οὐρανῷ ἂν εἰχάσαις τῷ πολλῷ καὶ χαταχε-
χυμένῳ χρυσῷ, οἷά τινι αἰθερίῳ χώματι, περιλχμ-
πομένῳ καὶ ἀνθοῦντι πυρί. ᾿Αλλὰ πῶς ἂν λόγος τοσοῦ-
Ῥατδοι. Ga. CXLV.

ceriansi, quam Byzantii Blachernas vocant, et
prope urbis ipsius fana omnia, sub te et per te ad
immensam magnitudinem οἱ formam excitata, et
tantum non clara voce sincerum desiderium, fidem
et amorem erga Deum tuum, preconum more,
depradicantia, temporibusque futuris depredica-
tura. [n quibus omnibus merito admirationi sit
animi tui magnitudo, tanteque pecunis impensa :
presertim cum in tanta munificentia tua liberali-
tas ipsa se non proferat et venditet. Cum namque
tua ipseopera, ita ut quodlibet illorum excellen-
tissimum esset, exstruere posses maluisti tamen
honestum faetum tum, ei qui omnia cernit in-
timosque cordium recessus perspicit, consecrans,
in aliorum operibus restaurandis magnificam libe-
ralitatem declarare ; subnascentem inde paulatim
fastum et tumorem, ut equidem puto, sapientis-
sime supprimens. Etenim si quis per partes suas
sigillatim qua in ejusmodi structuris perfecisti
opera in unum cumulum congerat, oiunes longe
post te relinquas, qui munificentiam suam in eis
ostenderunt. Quod si specimen aliquod magnani-
mitatis tue sit indicandum, ia conspectum om-
nium proferatur (oratione enim prestantiam et
impensam immensam explicare non est) regia ea,
quam pro eo atque fleri maxime potuit ediflcasti,
ut scilicet illa et loci ipsius situ et solida firmitate
neo non exacta pulchritudine, ita ut convenit, con-
spicua sit ; dignum, neo hercule, mente et lingua,
dicam quoque manu et prudentia tua, opus. Ad

C hzc et quod quatuor columnis fundasti et tanquam

fulcris firmasti solarium, insigne prorsus specta-
culum, ut ex superiore eo loco, tanquam subli-
mioris cujusdam nalure qui spiam prospiciens,
nos respicias: Deum quoque hac in parte imitatus,
pro misericordia et bonitate sua hominibus se im-
miscentem. 88 Nam quid magis conveniebat, te,
qui magnus principum aliorum princeps es, quam
regiam hanc domum ezxstruere, quam tu quidem
non tibi magis quam nobis omnibus prorsus exci-
tasti, opus minime silentio dignum : imo quod si-
lentium potius propter admirationis excellentiam
mandaverit, et pulchritudinis fulgore quam celer-
rime loca omnia pervaserit ? Magnitudine quidem
illud supra multa, forma autem et firmitate fere
supra omnia est, ingenti et multa luce abundan-
tiaque splendoris coruscans, portarumque et pro-
pyleorum seu vestibulorum amoenitate οἱ gratia,
quandocunque accedentibus, obvians simul, et
eos benigne excipiens, et ambulationibus intus
atque xystis, quos columna quedam gigantibus si-
miles decenter et pulchre inter se ordine distan-
tes, distinguunt, longe lateque spatiari, atque ocu-
los pascere permittens. Porro marmoris gratiam
et fulgorem, quod etiam in villos, ut ita dicam,
conformatum est, et zonas seu cincturas, quas to-
tum opus prte se fert, ei simul intextas, quomodo
quispiam dicat ? Preterea vero, quod solo instra-

49

581

NICEPHORI CALLISTI 588

tum est, et quod pars murorum omnis quasi quod- Α «ov ἔργον χρόνου τε xal πόνου πολλοῦ οὕτως ἐν βρα-

dam peplum variedistinctum complectitur. Quod
derepente videns, mare quoddam esse dicas, leni-
bus ubique intumescens fluctibus et sensim quo-
dammodo horrescens : usque adeo, ut confestim
vestem subducas, ne fimbria ejus humore inficia-
tur. Eam porro structures partem que supra caput
est, coelo ipsi propterlate et copiose diffusum au-
rum, nec non ethereo alicui tractui, igne multo
relucenti atque coruscanti compares. Verum quo-
modo tantum et tam longi temporis et multi labo-
ris opus verbis tam breviter explicetur, quod ne-
que oratio ulla, neque oculus, imo neque mens ali-

χεῖ παραστήσειεν, ὃ μήτοι γε λόγος, ἀλλ᾽ οὐδ’ ὄψις,
μᾶλλον δὲ οὐδὲ νοῦς καὶ ταῦτα τοῖς τοιούτοις ἐγγυμ-
νασάμενός ἱχανῶς παραλήψαιτο; Ἐμοὶ δ᾽ ἀρχέσει
τοῦτο μόνον εἰπεῖν, ὡς πολλῶν xal ἀπείρων σχεδὸν
βασιλείων οἴκων ἐν τοῖς ἄνω χρόνοις φιλοτίμως ἐξ-
ἐργασθέντων, οὗτος ἐφ᾽ ἅπασι ψήφοις ἀπάσαις, τὸ
δὴ λεγόμενον, χατὰ παντὸς τοῦ χρόνου τὸ πρωτεῖον
χεχλήρωται μεγέθει, κάλλει, στεῤῥότητι, τῷ λελογι-
σμένῳ ῥυθμῷ, xai τῇ χεχομψευμένῃ συνθήχγτι τῇ τε
ψνηφίδι, χαὶ τοῖς ὑπὲρ αὐτῆς πλάσμασι xal φύσιν
αὐτὴν ἕν δευτέρῳ τιθεῖσι, καὶ σχεδὸν ἅπασιν, οἷς
τοιοῦτον εἰχὸς ἀγλαΐζεσθαι τέμενος.

qua, que quidem in ejusmodi rebus sit exercitata, satis compleotatur? Mihi certe unum illud dicere
suffecerit: quamvis multe et fere innumerabiles regie aule superioribus temporibus sane quam
ambitiose et magnifice sint constructe, hanc tamen ipsam inter omnes temporum omnium, calculis, ut
ita dicam, omnibus primas ferre magnitudine, pulchritudine, firmitateque «edificationis, et con-
venienti rationique respondenti modo; magnifica vero atque superba coagmentatione, lapillorumque
incrustatione, 19 atque eorumdem variis formis, et rebus fere omnibus quibus edificium tantum

exornari equum est, naturam quoque ipsam superare.

Sed de operibus tui hactenus. Et cum tantus B

princeps sie, imperator optime, atque eo glorie
perveneris, coinam recte conferri possis ἢ Ego
quidem Plutarcham quoque illum, qui virorum
elarorum collationibus magnus fuit, arbitror, si
adhuc superstes esset, opere pretium se facturum
esse existimaturum fuisse, si studio suo, in quod
per vitam omnem libenter incubuit, supersedissel,
eo quod idoneum, quem tecum componeret atque
conferret, non inveniret. Verum Adamo illi et Noe
et Abrahamo, pre&eterea Josepho et Job, Mose, Jo-
sus, Samsoni, Samueli, Davidi et Salomoni, et qui
ejus generis fuere aliis, insuper Cyro illi, Dario,
Alexandro, aut aliis quibusdam, Juliis etiam for-
tasse et Augustis et Cesaribus comparari posses.
Sed satis constat, te hujus quidem imperium in
omnes aliorum autem bonam spem, atque in
Deum amorem, ceterordm vero moderationem, et
in rebus duris coustantiam ; alicujus porro fortitu-
dinem, equanimitatem, mansuetudinem et mode.
stiam ; alicujus item sapientie vim; prorsus vero
omnium, eam quam imperatori, principi populi-
que et reipublios administratori competit, virtu-
tem habere: ita ut veluti quedam nova, atque,
ut ita dicam, inimitabilis mistura imperium tuum
sit constitutum: quod videlicet hos quidem longe
preterieris, cum his autem certes : ἃ quibus au-
tem non multam absis, dicere non habeo. Atque,
ut breviter dicam, quidquid in quodlibet istorum
precipiuum atque preclarum, vel Dei munere da-
tum, vel prestantis nature benefioio comparatum

᾿Αλλὰ τὰ μὲν περὶ τῶν σῶν ἔργων ταύτᾳ. Τοιοῦ-
τος δὲ ὧν xai οὕτω, κράτιστε, δόξης ἔχων, πρὸς τίνα
δὴ xal προσηχόντως παραδληθείης ; Οἶμαι γὰρ ἂν
xal Πλούταρχον ἐχεῖνον τὸν περὶ τὰ τοιαῦτα μάλα
δεινὸν, εἶπερ ἔτι xal νῦν περιῆν, προὔργου ἂν θέσθαι
ἐφ᾽ ἃ διὰ βίου κατέτεινε τὴν φίλην σπουδὴν ἐν δευ-
τέρῳ τάττειν, μὴ τόν σοι παράλληλον χατάλληλον
ἔχων εὑρεῖν. ᾿Αλλ᾽ ᾿Αδὰμ καὶ Νῶε xal ᾿Αὔραὰμ, ἔτι
δὲ xal Ἰωσὴφ καὶ ᾿Ιὼῦ, Μωσεῖ τε xal ᾿Ιησοῦ, πρὸς
δὲ Σαμψών τε xal Σαμουὴλ, Δαδίδ τε xal Σολομῶντι,
χαὶ ὅσοι δὴ xav! ἐχείνους, πρὸς δὲ τούτοις Κύρῳ
q' ἐκείνῳ καὶ Δαρείψ xai ᾿Αλεξάνδρῳ, ἤ τισιν ἀλ-
λοις, Ἰουλίοις τάχα xai Αὐγούστοις xai Καίσαρσιν.
'AXAXM εὔδηλον ὡς τοῦ μὲν τὴν χατὰ πάντων ἀρχὴν,
ἅλλων δὲ τὸ εὔελπι καὶ φιλόθεον * ἑτέρων τὸ σῶφρον
καὶ τὴν ἐν δεινοῖς χαρτερίαν " ἄλλου τὸ ἀνδρεῖον xai
ἐπιειχὲς, χαὶ πρᾶυν, καὶ μέτριον, χύμα δὲ σοφίας
ἑτέρου * ἄρδην δ᾽ ἁπάντων τὸ βασιλικόν τε xal ἀρχι-
κὸν καὶ δημαγωγιχὸν ἔσχες, μίγμα τι ξένον, ὡς εἰ-
πεῖν, xai ἀμίμητον τὴν σὴν βασιλείαν χκαταστησάμε-
νος, ὡς τοῖς μὲν παρελάσαι, τοῖς δ’ ἁμιλλη,θῆνιι"
ὧν δὲ βραχύ τι ἀπολειφθῆναι, οὐκ ἂν εἵποιμι. Ἐν
συντόμῳ δὲ φάναι, πᾶν ὅσον τούτων ἑκάστῳ ἐξαίσιόν
τε χαὶ περιδόητον Tj θεόθεν ἐδόθη, ἢ xal φύσις ψιλο-
τίμως διατεθεῖσα ἐπεχορήγησε, φιλοπόνως οἷά τις
ἀγαθή τε xai φίλεργος ἐρανισάμενος μέλιττα, τῷ
τῆς μίξεως ξένῳ καὶ τῆς συγχράσεως βασιλικῳ τῷ
πήχει πάντας παρήνεγχας, ἀρχὲτυπον οἷον ἀμίμη-
tov τὴν σὴν ἀρχὴν ἅπασι παρασχών - ὥστε με ἐπ
δίως xal τοῦτ᾽ εἰπεῖν θαῤῥῆσαι, τῶν χαλῶν τε x2ya-
θῶν τὰ μὲν ζηλῶσαι, ἂν δὲ xai νιχῆσαι χατὰ τὸ τῖς

fuit, id tu quasi quedam bonaatque sedula apis D) φύσεως περιούςιον * ὅσα δ᾽ ἂν μήπω τισὶν εὔρηται,

magno studio collectum atque comportatum, ad-
mirando quodam modo miscusti atque temperastli:
et propterea imperatio cubito omnes es super-
gressus, imperio tuo perinde atque non ?mitabili
archetypo primarioque quodam exemplari omni-
bus exhibito. Quapropter ét illud facile dicere au-
sim, te quidquid est rerum Bon&rum atque hone-

σὲ δὲ ἄρα xai εὐρεῖν xal προαγαγεῖν, xal ὡς ἐγχω-
ροῦν παραδεῖξαι τῷ βουλομένῳ " κἀντεῦθεν xal ἐπάν-
των περιγενέσθαι, τῷ BU. ἁπάντων ἄχρι δὴ καὶ ἐς τὸ
ἀκρότατον ἀνελθεῖν. Καὶ σε οἵομαι διὰ ταῦτα͵ κεὶ ἐς
μήχιστόν σοι τὸ βιώσιμον προσγενέσθαι, σύμπαν τὰ-
γαθὸν ὡς χρεὼν ἄρδην συλλεξαμένῳ, ὡς ἄν γε δὴ τῷ
μαχρῷ χρόνῳ πρὸς ἐπίδοσιν τοῦτό σοι προέλθοι, πῆξιν

53

DEDICATIO. 590

ἐν ἡμῖν ἀρίστην λαμδάνον xal ἕδραν xal μονιμότητα À starum, partim quidem imitatum per emulationem

τῷ ἀμιμήτῳ σχεδὸν τῆς μιμήσεως. Μυσταγωγὸν γὰρ
οἷόν τινα xal διδάσχαλον ἄριστον τῶν χαλῶν ἁπάντων,
ὥσπερ ἐπὶ τοῦτο τοῦ Θεοῦ σε ὑπὸ χειραγωγῷ τῇ
φύσει, λαμπρῶς xal ἀαροσηχόντως, o9 στήλην βασι-
λείας μόνον, ἀλλὰ xai πάντων ἀνθρωπίνων χαλῶν
θεότευχτον ἄγαλμα, εἴτουν ἀνδριάντα, σοφῶς προ-
χειρισαντος.

esse, partim vero ingenii et nature prestantia
superasse : que autem hucusque ἃ quopiam in-
vente non fuissent, eas et invenisse et in lucem
produxisse, et, quoad ejus fleri potuit, cernere
voleutibus ostendisse : proindeque, quod per vir-
tutes et preclaras res omnes, ad summum quoque
pervaseris, omnes longe vicisse. 30 Itaque (1)

longiorem etiam tibi vitam, qua bona omnia, pro eo atque decuit, omnino in unum collegeris,
obtigisse existimo : ut ex temporis diuturnitate ad inorementum glorie hoc tibi accederet : quod,
cum apud nos certiorem stabilioremque sedem et stationem optime fixeris, sedula imitatione laudum
virtatumque tuarnm, que inimitabiles fere sunt, assequi eas non potuerimue. Nam veluti qui-
dam arcanorum sacrorum princeps es, et magister virtutumn omnium oplimus, perinde atque eam ob
causam Deus, natura administra et duce, splendide atque magnifice te, ut non solum publica imperii
columna, verum etiam omnium humanorum bonorum divinitus exhibita statua et imago esses, propo-

suerit.

Ἐγὼ δ᾽ ἀλλὰ τούτους πάντας παραιτησάμενος, ἑνί B. Sed enim omnibus eis, quos diximus, omissis,

σε μόνῳ παραδαλὼν, τὴν τοῦ λόγου ῥύμην ἐφέξω,
ἀεί μὲ λεληθότως τῷ περὶ σὲ πόθῳ παρέλχουσαν,
xai τοῦ μέτρου ἠρέμα ἐχφέρουσαν᾽ τῷ κρεῖττον
ἀεὶ φαντάζεσθαι τοῦ αἰἱρεθέντος τὸ παρεθὲν, πάντων
ἴσοτίμων τῷ μεγέθει καθεστηχότων, τῆς τε νίκης καὶ
τῶν πρωτείων οὐδαμῶς αἱρουμένων ἕχαστον ἑτέρῳ
περαχωρεῖν τε καὶ ὑπεξίστασθαι. “Ὥστε συμῦαίνειν ἐξ
εὐπορίας uo: μᾶλλον τὸ ἀπορεῖν, xal τὴν περιουσίαν
εἰς περιφανῆ ζημίαν καθίστασθαι " xai μοι πλέον,
τὸ τί παρετέόν, ἢ τοῖς ἐπίσης ἐμοὶ δοχιμάζουσιν
ἐπαινεῖν τὸ τί λέγειν γίνεσθαι " καὶ γὰρ εἷς μοι, τὸ
δὴ λεγόμενον, ἀντὶ πάντων ἀρχέσει dp καὶ προσ-
φυῶς ἔχων, χαίρεις ἴσως παραλληλίζεσθαι. Τίς δ᾽
ἂν ἕτερος εἴη ἢ Κωνσταντῖνος ἐχεῖνος, τὸ μέγα παρὰ
πραγμα xx! ὄνομα Κωνσταντῖνος ; οὗ τὴν μνήμην
ὥσπερ τινὰ xal πνοὴν ἐνεῖνα: πᾶσι χρεὼν, ἐν τοῖς
ἀναγκαιοτάτοις λαμπρῶς οὕτω καὶ γενναίως μάλα
ξυναραμένου * Κωνσταντῖνος, ὁ πολὺς μὲν τὴν ἄρχι-
χὴν ἐπιστήμην, τὴν δὲ σύνεσιν ἀπαράμιλλος, τὸν δὲ
πρὸς Θεὸν ζῆλον χαὶ τῇ μεγαλουργίᾳ τῶν πράξεων
xa! τοῖς ὑπὲρ εὐσεδείας ἀγῶσιν ἅπαντας ὑπερλάμ-
iac, καθάπερ ἀστέρας ἥλιος. γὰρ οὐκ ἀκριδὴς
ἐχείνου εἰκὼν σὺ, χράτιστέ; Καὶ μηδ᾽ ἔσοπτρον οὕτω
παριστᾷν ἔχειν εἰκόνος ἀρχέτυπον, ὡς αὐτὸς τῆς
ἐχείνου ψυχῆς τὰς θεοειδεῖς ἐμφάτεις ἀπομαξάμενος,
ἀντιστίλδεις μάλα τοῦτον φαίνων, χα! οὐχ ἧττον ἢ
γνήσως παῖς τὸν γεννήτορα. ᾿ὥστε εἰ καὶ τόλμης
σοί γε χριθείην τὰ τοιαῦτα μάλιστα διευλαθουμένῳ,
εἴποιμ᾽ ἂν xal τοῦτο θαῤῥούντως (ἀλλ᾽ ἀνάγχου xai
συμφιλοσόφει τῷ λόγῳ), υἱὸν θεοῦ σε χατὰ χάριν
μάλιστ᾽ εἰδὼς, xai χριστὸν Κυρίου
κόνα σε ἀπαράλλακτον εἶναι, τὴν ἐχείνου εὐσεθῇ
τῷ ὄντι χαὶ μορφὴν xai ὀύναμιν περικείμενον, χαὶ
χα:αχτῆρα οἷον τῆς quy exis, εἶτονν βασιλικῆς αὐτοῦ
σαφῶς ὑπίσιλσεως Σχοπῶμεν ὁὲ οὕτως, ᾿Εγχειρίζεται
πρὸς Θεοῦ τὸ βασίλειον ἐκεῖνος σχῆπτρον, τὰ πάτριάᾶ
προλιπὼν, καὶ θείᾳ δυναστείᾳ τῶν ἀλιτηρίων τυρά-
νων μάλιστα περιγίνεται, Xav' οὐρανὸν τὸ τῆς νίκης
θεώμενος τρόπαιον. Καὶ σὺ δὲ τὸν ἴσον τρόπον τὸ
χράτος περιθαλόμενος, καὶ τὸ νιχοποιὸν ὅπλον οὐχ

ubi te uni solummodo comparavero, orationis cur-
sum sisiam, qui me semper propter meum erga te
amorem et desiderium latenter transversum agit,
et sensim extra modum producit, propterea quod
animo semper id quod pretermissum est, prestan-
lius esse eo quod dicendum elegimvs, videtur :
adeo magnitudine sua equalia sunt omnia, neque
pro se quodque aliud alii de victoria partibusque
primis cedere constituit. Itaque ex ingenti copia ad
dicendi inopiam recido, et mihi abundans exube-
rantia in insignem indigentiam cedit. Plus etiam
negotii mihi, quid omittendum sit, quam eis qui
laudes tuas mecum persequendas statuerunt, quid
dicendum sit, facessit. Unus sane quidem, ut ita
dicam, mihi pro omnibus sufficiet, cum quo etiam
fortasse, pro ea que tibi cum illo intercedit cogna-
tione et similitudine, libenter te conferri patiere.
An vero is alius sit quam Constantinus ille,
magnum apud omnes momentum et nomen ? Con-
stantinus, cujus inemoriam veluti spiritum quem-
dam inesse omnibus oportet qui in necessitate
summa tam magnifice et tam fortiter opem nobis,
tulit; Constantinus, artibus imperatoriis magnus,
prudentia incomparabilis, ardore autem erga
Deum, magnisque rebus geslis, et certaminibus
pro vera pietate suseceplis, supra omnes quemad-
modum 80] super astra alia relucens. An tu vero,
princeps optime, non cerla illius es imago ? Non
speculum, mediusfidius, ita primarium imaginis
exemplar reddit, sicuti tu divinum animes illius

εἴπερ τινὰ, εἰ D specimen exprimens, atque illum admodum refe-

rens, refulges, non aliter quam germanus filius
patrem suum representaret. ?-8 Atque equidem,
quamvis sudaciam meam te improbaturum sociam,
qui maxime fugere et cavere talia soles, dicere il-
lud tamen audacler sane non dubitem (quod te
rego ut patiare, et rationem mecum consideres,
qui te filium Dei per gratiam et Christum Domini pre-
ter ceteros maxime esse sciam), imaginem te illius
per omnia similem esse, qui vere piam illius

(1) Imperator longevus. Septuagenario enim major mortuus est.

591

NICEPHORI CALLISTI

592

formam οἱ vim characterumque animalis sive α ἅπαξ, ἀλλ᾽ ἀεὶ ὁρῶν, καὶ χερσὶ τοῦτο διακατέχων.

imperatorie ejus subsistentie aperte obtineas. Id
vero sic consideremus. Aocepit ille, patriis mo-
ribus relictis, a Deo imperiale sceptrum : et di-
. vina potentia maxime fretus, scelestos et pernicio-
808 tyrannos, in ccelo viotorie tropso viso, devicit.
Tu quoque ad eumdem modum,summa rerum sus-
copia, et victrici armatura non semel, sed con-
tinue inspecta, atque in manibus gestata, seu po-
tius in corde tuo, ut per quam solam et vivas et
spires et moveare, circumlata, itidem, ut ille, for-
titer adversarios superasti, quicunque opponere
se tibi sunt ausi, invictoque Marte de eis trium-
phum egisti. Quis namque te aspicere saltem sgus-
tinvit, forti manu Dei et excelso brachio sufful-
tum et confirmatum ἢ Excitavit ille et exstruxit Deo
urbem imperialem, eamdemque ad formam et
magnitudinem iagentem extulit, non solum neces-
sariis rebus abunde,verum etiam superfluis magni-
fice exornans, nec non tropea de predonibus, qui
multo tempore ei incubaverant, ejectis, statuens.
Liberasti hanc tu quoque ab eis qui eam occupa-
verant latronibus, novamque eam et juvenescen-
tem reddidisti, moenibus solidis circumoiroa ea
vallata, aliisque ejus edificiis perpulchre et ambi-
tiose exstructis, que leta ubique lete sese oculis
omnium ingerunt et consurgunt : effecistique adeo,
ut suo, ita. ut appellatur, respondeat nomini, qui
alter scilicet conditor ejus es et deus tutelaris.
Ille dei dogma confirmavit, et linguas male sen -
tientium confudit, injustitiam in sublime loquen-

tes : et perinde atque alter quidam Abraham, tre- C

centís decem et octo vernaculis contractis, prz se
egit Arianos furentes persequens eos atque con-
fringens, germanumque et nativum jus Filio de-
creto suo et auctoritate stabilivit, non creaturam,
sicuti homines desipientes opitani sunt, sed ὁμοού-
σιον, hoc est, consubstantialem Pairj eum esse,
nec non imaginem, sed eam illi per omnia simi-
lem, et characterem seu figuram subsistentie pa-
terne statuens, et Patrem revera principii exper-
tem Patrem : 99? id ipsum scilicet vere exeisten-
tem faciens, οἱ congruentem, ita ut equum eet,
dignitatem ei tribuens. Tu vero quid? Annon
eumdem cum illo cursum de connaturali Spiritu
tenuisti? Namque concilio coacto non equidem

μᾶλλον δὲ περιφέρων ἐγχάρδιον, ὡς αὐτῷ δὴ μόνῳ
x«i ζῇν xai πνεῖν xal χινεῖσθαι, ἐπίσης ἐχείνῳ χα-
ταχράτος περιγίνῃ τῶν ἐναντίων, ὅσοι δῆτ᾽ ἀνταίρειν
σοί γε τόλμης ἐγένοντο, ἀμάχῳ δυναστείᾳ χατατρο--
πούμενοι. Τίς γάρ σε xal προσόλέπειν εἶχε, Θεοῦ
χειρὶ κραταιᾷ καὶ τῷ ὑψηλῷ βραχίονι τούτου ἐπερει-
δόμενόν τε xal στηοιζόμενον ; ᾿Ανίστησιν οὗτος πό-
λιν βασίλειον τῷ Θεῷ, καὶ εἰς χάλλος ἐξαίρει καὶ
μέγεθος, σεμνύνων οὐ τοῖς ἀναγκαίοις διαρχῶς μό--
νον, ἀλλά γε δὴ καὶ τοῖς περιττοῖς, τρόπαιά τε κατὰ
τὸ ix πολλοῦ ἐμφωλεῦον ἐκεῖ λῃστοιχὸν ἀνιστάς.
Ἐλευθέραν xal σὺ ταύτην τῶν χατασχόντων πάλαι
δειχνύεις ληστῶν, xoi καινήν τινα xai νέαν αὖθις
ἐγχαθιστᾷς ^ στεῤῥὸν περικύκλῳ βάλλων τὸ τεῖχος,

Β χαὶ τἄλλα ταύτης εὖ μάλα φιλοτίμως ἐξεργαζόμενος,

φαιδρὰ φαιδρῶς ἁπανταχοῦ ταῖς ὄψεσιν ἀπαντῶντα
καὶ συνανίσχοννα, χαὶ διδοὺς χαλεῖσθχι ὃ λέγεται,
δεύτερος πολιοῦχος xai οἰκιστὴς χυρίως αὐτῆς καθ-
ἑστώς. ᾿Αλλ’ ἑδράζει μὲν ἐχεῖνος τὸ δόγμα τῆς πί-
στεως, xal συγχέει γλώσσας ἀλλοφρόνων, ἀδικίαν εἷς
τὸ ὕψος λαλούσας xal ὡς ᾿Αδραάμ τις ἄλλος τοὺς
τριαχοσίους ἀθροίσας οἰχογενεῖς, κατόπιν ἐλαύνει,
τοὺς περὶ τὸν μαινόμενον "Apstov ἐπιδιώχων xai
χκαταῤῥάσσων - χαὶ τὸ γνήσιον τῷ Υἱῷ προσχυροῖ, οὐ
χτίσμα χατὰ τοὺς ἄφρονας, ἀλλ᾽ ὁμοούσιον τῷ ΓΕεν-
νήτορι δογματίξων, εἰχόνα τε αὖθις, ἀλλ᾽ ἀπαράλλα--
xtov, xai χαραχτῆρα τῆς πατριχῆς ὑποστάσεως,
xai πατέρα ταῖς ἀληθείαις τὸν ἄναρχον Πατέρα,
τοῦτ᾽ αὐτό γε ὄντα ποιεῖ, τὸ προσῆχον ὡς προσῆχεν
ἀξίωμα χαριζόμενος. Τί δὲ xal σοί ; Οὐκ taoc ἐκείνῳ
δρόμος περὶ τοῦ συμφυοῦς Πνεύματος : Συλλόγους
xai γὰρ ἠθροικὼς οὐχ οἰκογενῶν δή τινων, ἀλλ᾽
Ἐχχλησίαν πρωτοτόχων τῶν καθ’ ἡμᾶς, ὥσπερ τις
νέος καθεστὼς ᾿Αδραὰμ, τὴν μαχαρίαν xai αὖθις ξε-
νίζεις Τριάδα, καὶ γλωσσαλγῶν φάλαγγας διατέμνεις "
κἀχεῖνο τρανῶς τὴν ἐχπόρευσιν ὅθεν ἔχει διασαφεῖς,
ὅτιπερ ἐκ μόνου δηλαδὴ τοῦ Πατρὸς, ὅθεν τὸ εἶναι
ἁπερινοήτως, πλὴν γεννητῶς͵ xal τῷ Υἱῷ πρόσεστιν.
Ὥστε δὴ χἀχεῖνο ἂν θαῤῥούντως ἐρῶ, ὡς ὅπερ
ἐχείνῳ περὶ τοῦ Υἱοῦ πρότερον ἐχαρίσθη, τοῦτό σοί
q' ἐν ὑστέροις ἐνεπνεύσθη περὶ τοῦ Πνεύματοε, ἵνα
κἀν τούτοις ὡς ἐγχωροῦν τὸ ἴσον ἔχοιτε, ἐπ᾽ ἴσοις
πραγμάσιν ὑπερφυῶς ταυτιζόμενοι, τῇ τε σπουδὴ
καὶ πόθῳ, xai τῷ ὑπερμεγέθει τῶν πράξεων. Toi
νυν χαὶ οὐχ ἄν τι τοῦ σχοποῦ διεχπεσεῖν δόξαιμι, εἴ

vernaculorum quorumdam, sed Ecclesie primo- ἢ γ᾽ ἐχείνῳ μὲν δώσω τὸ θεμέλιον οἷον τῶν ὀρθῶν τῆς

genitorum nostratium, veluti quidam novus Abra-
ham, beatam rursus hospitio excepisti Trinitatem ;
et phalanges eorum qui e lingua laborarunt, dis-
turbans, processionem unde ea proveniat liquido
declarasti : ex solo videlicet Patre(1),unde etiam ex-
sietentiam suam inexcogitabili modo, verumtamen
ut genitus, habet Filius. Proinde et illud cum fidu-

(4) Imperatoris ietius ductu, in concilio episcopi
Orientales Spiritum sanctum ex solo Patre, contra
Occidentales, procedere statuerunt. Sed non longe
post, a nepote ejus Joanne Paleologo imperatore
auctore, in Florentina synodo, anno Domini 1439,
Greci in Latinorum sententiam pedibus discessere,

Ἐχχλησίας δογμάτων xai εἶναι καὶ ὀνομάζεσθαι, σὲ
δὲ οἵά τινὰ ὅροφον πάγχαλον χλεῖδά τε αὐτῆς χαὶ
σφραγῖδα ἀσυλόν, καὶ ἄμφω τὸ μέγα τοῦτο χρῆμα
τῆς εὐσεδείας τοῖς τῶν Πατέρων ὄροις ἐπίσης O:a-
τηροῦντας, χαὶ οὐχ ἐπὶ πολὺ τῆς γῆς, ἀλλ᾽ ἁπαντα-
χοῦ χκαὶ φθάνοντας xal σαλπίζοντας - εἴ γ᾽ ἐκεῖνος
μὲν xai ἄμφω τὰς γεννήσεις Χριστοῦ, σὺ δὲ τὰς
ita ut Spiritum sanctum ex Patre et Filio proce-
dere profiterentur, cum persuasum eis esset, Ls
tinos Deum Patrem unicatu Filii et Spiritus sancti

causam eredere, duo vero principia, duasve cau-
588 in consubstantiali Triuitate exsecrari.

593

DEDICATIO.

594

ὑστάτας διαθήχας ἐπισφραγίζεις: Τί δὲ ἄρ᾽ ἐν τού- A οἷα dicere ausim, quod illi antea de Filio per gra-

τοις μὲν πρὸς «τὸ ἔσον ἐχείνῳ διαμιλλᾷ, ἤθει δὲ xal
τρόποις, τῷ τε πράῳ χαὶ μεγαλοψύχῳ, οἴχτῳ τε xal
φιλανθρωπίᾳ πρὸς δὲ τῷ ἀνυποχρίτῳ τῆς περὶ τὰ
θεῖα εὐλαδείας καὶ τοὺς Θεοῦ λειτουργούς " ἔτι δὲ
τῷ τῶν πράξεων μεγαλοπρεπεῖ xai τῷ φιλοτίμῳ τῶν
ἔργων, καὶ τὸ μέγιστον, τῷ διαπύρῳ πρὸς θεὸν
ἔρωτι ὥστε δὴ γαὶ πάντα χάλων, τὸ τοῦ λόγον, χι-
νεῖν εἰς αὔξησιν τὸ σέδας ἐπιδιδόναι, xal ῥυθμίέζε--
σθαι πρὸς ἀχριύειαν τὰ ἡμέτερα, καὶ λόγοις, καὶ
νόμοις, χαὶ ὑποδείγμασιν ^ ἥττων ἐχείνου χατὰ τί
γένῃ καὶ φέρῃ τὰ δεύτερα ; Οὐμενοῦν οὐδαμῶς - ὥστ᾽
εἰ μὴ xai χρόνος μεσολαδῶν τὸ διεστὼς ἐνεποίει,
οὐδεν ἦν ἀρα τὸ προσιστάμενον ἐν ἀλλήλοις ὑμᾶς
χεῖσθαι xal παρ᾽ ἀλλήλοις, xal δι’ ἀλλήλων περιχω-
ροῦντας, τῷ ἀπαραλλάχτῳ γνωρίζεσθαι, ὡς τῇ ταυ-
τότητι λανθάνειν ὁπότερος, ἄλλος αὐτὸς ἑκάτερος
ἄντιχρυς παρ᾽ ἑχάστῳ χρινόμενος, καθάπερ μέρη
καὶ ἀέρος καὶ ὕδατος ἐν ἀλλήλοις μιγνύμενα. Καί γε
δὴ xxi τοῦτ᾽ εἰπεῖν μετὰ θάῤῥους οὐχ ἀπὸ τρόπου
εἰρήσεται * ὡς xal τῶν ἴσων δὴ γερῶν ἐχείνῳ, δόξης
τ᾿ αὖ xai στεφάνων, στάσεώς τε ἅμα xal τάξεως,
xai τῆς ἰσαποστόλου κλήσεως, μετὰ τῆς μαχρᾶς
ἐχείνης xai ἀδιχδόχου βασιλείας τε xal ἀρχῆς, πρὸς
θεοῦ λαμπρῶς ἐπίσης ἐχείνῳψ xai σὲ καταξιωθῆναι.

tiam datum est, id tibi postea de Spiritu inspira-
tum esse: ita ut in. hac quoque parte, quantum
permissum est, equam laudem habeatis, in equa-
libus et eisdem rebus mirifice aequalem aique
eumdem consecuti honorem, insigni nimirum erga
divinum Numen studio et desiderio, nec non re-
rum actarum magnitudine. Itaque nihil me ab
instituta veritatis ratione discessurum puto, si ill!
quidem hoc tribuero, fundamentum quodammodo
eum rectorum Ecclesie dogmatum et esse el per-
biberi: te vero cuidam pulcherrimo fastigio et
clavi atque sigillo integro comparem : et utrumque
Ingens istud vere pietatis monumentum ex Patrum
prescripto conservare, atque id non in plerasque
terre partes, sed loca ubique omnia propagare, et
tanquam buccina promulgare dicam. Quandoqui-
dem ille utramque Christi generationem, tu vero
postremum testamentum sigillo consignas tuo.
Enimvero an tu quidem in rebua quas diximus ex
equo cum illo certas, morum autem consuetu-
dine, clementia, magnanimitate, misericordia, hu-
manitate preterea sincera et simulationit ignara in
Deum religione, atque in Dei ministros pietate:
insuper actionum magnificentia, operumque ambi-

tioso splendore: denique, quod maximum est, flagranti erga Deum amore; adeo sane, ut omnem,
sicuti in proverbio est, propterea moverit funem, orationibus, legibus et exemplis propositis, ut re-
ligionis cultus incrementa sua caperet, et res nostre quam rectiesime ordinarentur, aliqua ex
parte illo inferior secundas fers? Id vero tantum abest, ut nisi quod medium intercessit tempus, in-
tervallum quoddam fecisset, nihil prorsus impedimenti obstaret, quominus alter in altero situs es-
set: et alter ab altero, atque adeo per alterum, in publico obambulans, 88 propter indisoretam
similitudinem ita cognosoerelur, ut per eam similitudinem, dum uterque alter ipse vestrum prorsus
esse a quolibet judicaretur, uternam esset, non satis constaret, quemadmodum aeris et aque inter
8e commistee parles. Quin et illud, atque audacter quidem, non tamen preter modum dicetur, eisdem
te cum illo glorie et ornamentorum, item status simul et ordinis, apostoliomque plane vocationis,
una cum diutino illo, et quod successionem nesciat, regno et imperio, premiis et honoribus sane

quam splendide Deum dignatum esse.

'Ap' οὖν ἱκανῶς ὁ λόγος τὸν ἐμὸν αὐτοχράτορα (| Sed enim num recte et digne salis oratio impe-

xai ἀρίστως ὑπεζωγράφησεν ; "H δεῖ, καθάπερ τοὺς
τῶν ζωγράφων ἐπιμενεῖς xal μὴ φαύλους, προσε-
πιδάλλειν καὶ ἕτερα χρώματα ; ᾿Αλλὰ τίς ἂν λόγος
χάλλος τοσοῦτον xal ψυχῆς xai σώματος διαγράψειεν ;
Ἐγὼ μὲν οὐχ οἶμαι, xiv πάντες εἰς ἕν ἀθρόον xai
ταυτὰ γένωνται’ Πλάτων ἐχεῖνος τῆς μεγαληγόρου
χαὶ φρενὸς χαὶ γλώττης, ἢ γοῦν Δημοσθένης μετὰ
τὴς ὑποχαθημένης τοῖν λόγοιν δεινότητος, ἢ θου--
κυδίδης xai ᾿Αριστείδης * ὁ μὲν εἰς ὄγχον ἐξαίρειν
λόγους εἴδὼς, ὁ δ᾽ ἀμιμήτῳ φράσει λέγειν μαθών *
xai γ᾽ εἰδότες ἀκχρως ἄμφω δὴ xal μόνοι λόγους ἐξι-
σοῦν πράγμασιν * ἀλλ᾽ Απελλῆς ἐχεῖνος καὶ
Λύσιππος, οἵ χρωμάτων ἀρίστῃ χράσει τὴν γραφι-

ΟΣ] ,

ουὸ

ratorem meum depinxit? An etiam, id quod dili-
gentes et laudati pictores faciunt, colores insuper
alios adjicere opus est? At quenam verba tantam
et animi et corporis pulchritudinem describent ?
Ego quidem fleri id posse non puto, etiamsi simul
omnes in locum eumdem oonveniant, Plato ille
cum magnifica et mente et lingua, et Demosthenes
cum ea qua orationi ejus subsidet vi et gravitate :
et Thucydides et Aristides, quorum alter cum
pondere verba proferre, alter ea elocutione, quam
imitari non sit, dicere novit: utrique sane, et
prope soli, ad summum facia verbis exequare p$-
riti. Sed neque Apelles οἱ Lysippus, qui optima

xi» ἦραν tic μέγα, ἐμψύχους ἀλίγου δεῖν ἐργασάμε- ἢ colorum temperatura artem piugendi magnopere

vot πίνακας * ἢ γοῦν Φειδίχς ἢ Μύρων, δεινῶς μάλα
γράφειν ἐξεπιστάμενοι, xal χαλχῷ xai λίθοις κατα-
μηνύειν ἦθος ἀνδρῶν, χάν ταῖς γλυφαῖς ὑποχαθη-
μένας τοῖς τύποις συνεχφέρειν πως χαὶ τὰς τῶν
μορφουμένων ἀρετὰς ἱχανῶς ἔχοντες, ᾿Αλλ᾽ οὐδ᾽
οὗτοι πάντες εἴπερ ἦσαν * εἶτ᾽ οὖν εἰχόσι xal στή-

extulerunt, et prope animatas proposuerunt ta-
bulas: neo sane Phidias aut Myron, et ipsi
artifices egregii, qui ere et saris mores et in-
genia virorum indicare, et in soulpturis operi-
busque suis, subsidentes ipsis imaginibus eorum
quorum formas adumbrarunt, virtutes simul satis

NICEPHORI CALLISTI

596

bene exprimere poluerun!. Verum et isti OIL DES, Α λαις τὴν ἔξωθεν ἀπαστράπτουσαν τῷ μῷ βασιλεῖ

siquidem adessent, orationibus atque imaginibus
et statuis suis pulchritudinem et magnificentiam
eam rerum omnium, que extra saltem in impe-
rBlore meo coruscant, describere aut adumbrare
omnino, quamvis novos verborum atque artis et
flores et colores adhiberent, non possent. Nisi
quis in materiam immortalem et vivam, radices-
que sempiternas et pondus stabile atque immotum
habentem, pulchre effigiem corporis tui imprimere
norit : et Thracium forte Atho, aut aliud quiddam,
quod a eclesti sublimitate secundum in terris ait,
Olympum videlicet, aut Caucasum, aut Parnassum
qui convenientem ao congruam latitudinem et su-
blimitatem, 9 4 accommodata quoque membra et
articulos artifici prebere possit, in evidentem
speciem tuam conformams, ita simulacrum vere
tuum, quod tam pulchrum et magnificum est, ex-
hibeat. Id quod hactenus fleri nullo modo potuit.
Aurum porro et argentum, adhec «es et ebur,
ligna praterea, tincture et lapilli, ut exigue que-
dam et venales effigies, qui furtis sunt obnozxiee,
et tempore intereunt οἱ corrumpuntur, quonam
modo tibi, quod debetur et convenit, prestent?
Itaque hoc ipsum, quod a nemine divinum et ani-
ms et forme specimen tuum digne, et pro eo at-
que debet, depingi aut delineari queat, in summam
tibi laudem et gloriam cedat : et sit perinde atque
in tabula inscriptio, effigies, columna, atque adeo
imperii tui statua inimitabiliis. Ad omnia hec
unum illud breviter adjam, quod si tibi nihil re-

rum aliarum adesset, quas quidem benignitate et C

dono Dei habes innumerabiles, ipsum sane vere
pietatis erarium atque domiciium, quod quecun-
: que aliquis mente concipere possit, bona proraus
continet omnia, novum hoc tabernaculum, alteram
Sion, novum sanctuarium Dei, alterain et eam
duplicem arcam, pulcherrimum totius orbis ocu-
lum, seu potius cor ejus, rerum omnium opportu-
nissimam, atque (ut simpliciter dicam) quidquid
est in terris optimum omne, magnam hanc et im-
perialem urbem Constantinopolim dico : quod

ἐφ᾽ ἄπασιν ὡραιότητα xal μεγαλοπρέπειαν γράψαι,
ἢ γοῦν μορφῶσαι ὅλως ἰσχύσειαν, χἂν χαινότερα
μορφώσωσι καὶ λόγων ἄνθη xai χρώματα " οὐχ οἶδ᾽
εἴ μή t εἰς ἄφθαρτον xai ζῶσαν ὕλην, ῥίζας
ἀϊδίου ἔχουσαν, καὶ βάρος ἀνίνητον xai ἀσάλευτον,
καλῶς ἔγνωχέ σου καταθέςθαι τὴν τοῦ σώματος
ὁμοιότητα * τὸν Θράκιον ἔλθω τυχὸν, ἢ τι ἄλλο μετὰ
τὸ οὐράνιον ὕψωμα δεύτερον ἐπὶ γῆς, Ὄλυμπον ἵσως
ἢ Καύχασον ἢ Παρνασσὸν, σχηματίσας εἰς μορφοε:δῇ
σὰ ἐχτυπώματα ^ κἂν τῷ σύμμετρα πλάτη xai ὕψη,
ἄρθρα τε καὶ μέλη ἀποχρῶντα παρασχεῖν αὐτῷ,
εἰχόνα σὴν ἀλνθῶς εἶνα: δείξειεν, οὕτω χοσμίως
μάλα xai μεγαλοπρεπῶς ἔχουσαν, ὅπερ τέως ἀμή-
χανον. Χρυσὸς δὲ καὶ ἄργυρος, πρὸς δὲ yaÀxoq καὶ
ἐλέφας, ἔτι δὲ ξύλα καὶ βαφαὶ, καὶ ψηφῖδες, σμικρὰ
δέ τινα xal ὠνητὰ ἐχμαγεῖα χλεπτόμενα, καὶ χρόνῳ
εἴχοντά τε xai συγχεόμενα, πῶς Xv τό γε προσῆχον
ἐπὶ σοὶ δράσαιεν ; Καί γ᾽ ἔστω τὸ μὴ κατ᾽ ἀξίαν
ἐφιχέσθαι δυνηθῆναί τινα προσηκόντως γράψαι, ἢ
γοῦν εἰχονίσα: τὸ σὸν θεδειδὲς xai ψυχῆς xai μορ-
iic, εἰς ὑπερδάλλουσάν σοι δόξαν καὶ χαύχτημα᾽
xai τοῦθ᾽ ὡς ἐν πίνακι πρόγραμμα, εἰκὼν xat στήλη,
εἴτουν ἀνδριὰς βασιλείας ἀμίμητος. Ἐπὶ δὴ πᾶσι
τούτοις ἕν ἐρῶ xai σύντομον. Εἰ μή τί σοι τέως τῶν
ἄλλων ἐνῆν, ὧν ἀπείρων ἔσχες πρὸς θεαῦ χρηστῶν
τε χαὶ δωρεῶν, αὐτό γε μὴν τὸ τῆς εὐσεθείας τα-
μιεῖον ἄρδην ἅπαντ᾽ ἔχον τῶν ἀγαθῶν, ὅσα οὐδ᾽ ἐν
vip τις ἂν ἰσχύσοι περιλαδεῖν, τὴν νέαν σκηνὴν, τὴν
ἄλλην Σιὼν, τὸ νέον ἁγιαστήριον τοῦ Θεοῦ, τὴν δευ-
τέραν καὶ διπλῆν χιδωτὸν, τὸν τῆς οἰχουμένης xdÀ-
λιττον ὀφθαλμὸν, fj μᾶλλον τὴν καρδίαν ταύτης, τὸ
χαιριώτατον, ἀπλῶς εἰπεῖν, τὸ πᾶν Ó τι χράτιστον
τῶν ἔν γῇ, τὸ μέγα xai βασίλειον ἄστυ, τὴν Kov.
σταντίνου φημὶ, διὰ σοῦ ἡμῖν προσγενέσθαι" χαὶ τὸ
Υὐ ἐπ’ ἀσφαλοῦς σε βαίνειν παρασκευάσαι τὴν τῆς
Ἐχχλησίχς εὐπρέπειαν " συντρίψαιτα πάσας τὰς
ἐπὶ τὴν πλάνην φερούσας ὀδοὺς, ἀρχεῖν σοι ταῦτα
δὴ xai μόνα πρὸς εὐδοξίαν χαὶ μέγα χλέος, τῷ αἱῶν:
παρεχτεινόμενον, καὶ ὑπὲρ ὃ ἂν τις xal νοήσοι xri
φράᾶσοι, καὶ τῆς πρὸς Θεὸν ἐλπίδος τε ἅμα καὶ rof
ῥητίας, ὑπερφυές τι θάῤῥος xai ἀνεπαίσχυντον.

eam per te habemus, et quod eo perveneris, ut certo Ecclesie decorem suum nitoremque restitue
res, viis omnibus que ad errorem ferunt concisis: sola ea satis tibi esse possent ad preclarum decus,
et ingentem gloriam una cum sevo ipso, et quam quisquam vel excogitare vel eloqui possit longius du-
raturam, atque ad immensam quamdam, quae non pudefiat, epei erga Deum simulet liberatis fiduciam.

Hiec ego de rebus bisce que philosopher et di- ἢ Οὕτως ἐγὼ περὶ τούτων ἔχω φιλοσοφεῖν, ὑπὸ

cam, habeo : qui sub te tanto principe et preside
et curatore dego, beatam et felicem imperatorio
modo meditante atque exercente philosophiam, et
res Christianas in prospero statu et successu ad-
ministrante, quemadmodum inquit Aristonus (1).
Cwterum, imperatorum omnium humanissime,
suscipe orationem hanc nostram, unum quiddam
ex eis que apud te sunt rebus preclaris, atque id
quidem breviter admodum et tenuiter, veram sci-
licet pietatem prosequentem. Non enim instituti

(1),Imo Aristonis filius, nempe Plato. Ebr.

τοιούτῳ σοι καθηγεμόνι xai προστάτῃ καὶ χηδεμόν'
ταττόμενος, τὴν τ᾽ εὐγαίμονα xa! μαχαρίαν βασιλι-
κῶς ἀσχοῦντι φιλοσοοίαν, xal τὰ χαθ᾽ ἡ μᾶς εὖ πράτ-
τοντι, καθὰ φυ τιν ὁ ᾽λρίστωνος, ᾿Αλλ᾽, ὦ βασιλέων
παντῶν οἰλανθρωπότατε, δέχου δὴ τὸν λόγον, ἕν τι
τῶν περὶ σὲ χαλων͵, τὴν εὐτέδειαν, xal τοῦτο Dor
χέως πάντη xal ἀμυδρῶς διιόντα. Οὐ γάρ θ᾽ ἡμῖν
πρόθεσις τοῖς σοῦ χατὰ μέρος ἅπασιν ἐπελθεῖν'
πάλαι γὰ) καὶ πολλοῖς ἐξύμνηται ταῦτα, καὶ ἔτι τῷ
μεγάλῳ αἰῶν: ἐξυμνηθήσεται " xai τοίνυν ἃ τοῖς 2-

91

ΘΕΡΙΟΛΊΙΟ.

88

λοις παρεῖται, ἄλλος μάλ᾽ ἐφεῦρε " πᾶντα δὲ xai Α nostri est, sigillatim 'res omnes tuas commemo-

παραλέλειπται τοῖς πᾶσι χαὶ λέλεχται. Πολλῶν γὰρ
ἐμδυθισθέντων τοῖς σοῖς, τῷ μὲν πολλὰ, ἄλλῳ δὲ
πλεῖστα, τῷ δ᾽ ἕτερα, xai ἄλλῳ ἄλλα διαφόρως εἴ-
πεῖν ἐξεγένετο * οὐδενί γε μὴν ἁπάντων εἰς ἅπαντα
χωρῆσαι τόσον τόλμης ἐπῆλθεν, εἰχότως ἀμήχανον
ἄπασι τοῦτο χριθέν * ὡς δὴ xdi ἡμεῖς μέρον τι τῆς
σῆς φιλανθρώπου ἀρχῆς, τὸ περὶ τὴν "ExxÀmclav
Χριστοῦ κατεσπουδασμένον xal εὐσεδὲς, λέγειν πρού-
θέμεθα, ἅτε δή σοι τὴν ἡμῖν προσφάτως σπουδα-
σθεῖσαν βίόλον τῆς ἐχχλησιαστικῆς ἱστορίας προσ-
φωνεῖν ἡρημένοι. Τίνι γὰρ ἂν ἄλλῳ τ᾽ ἐχρῆν ; Καὶ
γὰρ δόξαν οὕτω πᾶσαν ταύτην εἰς ἕν ἀθροίσαντες
καὶ διοργανώσαντες, τήν τε προτέραν, xal ὅση δή
παραλέλειπται, ἐν πολλοῖς χαὶ διαφόροις ξυγγρα-

rare, ?5 que dudum a multis vel jam celebrate
sunt, vel adhuc celebrabuntur, et futuris ssculis
commemorabuntur. Et quidem que ab aliis pre-
termissa sunt, alii invenere : et omnia ab omnibus
et preterita et dicta sunt. Posteaquam enim per-
multi se ad res tuas commemorandas, perinde
atque in allum mare demiserunt, hic quidem
multa, ille autem plurima, quidam nonnulla, atque
alius alia varie recenguerunt : nemini quidem om-
nium tanta incessit audacía, ut ad omnia descri-
benda se conferret, quod id fleri omnino non
posse, recte &b omnibus judicatum sit. Quemasd-
modum et nos partem quamdam perhumani impe-
rii tui, egregium in Ecolesiam Christi studium et

φεῦσι xal πραγματείαις ἀμωσμέπως διεσπαρμένην, Β pietatem tuam, nobis dicendam proposuimus,

τῇ σῇ γ᾽ ἀρίστῃ ψήφῳ ταύτην προσανατίθεμεν " xàv
μὲν col χριθείη τοῦ χαλοῦ μὴ διαμαρτεῖν, εὖ ἂν ἔχοι "
εἰ δ᾽ οὖν, ὡς εἰ μηδ᾽ ἐγένετο παρ᾽ ἐμοὶ χριτῇ, καὶ
πᾶσι σχεδὸν, λογισθήσεται. Δίεισι δέ μπι τὸ σύγ-
Ὑρᾶαμμα, ὡς ἐγχωροῦν, προϊὸν ἀπὸ τῆς ἐξ οὐρανοῦ
χαθόδου, καὶ τῶν πατρικῶν κόλπων ἀμεταδάτου χι-
νήσεως τοῦ προαιωνίου xai Υἱοῦ xai λόγου τοῦ
ἀνάρχου Θεοῦ xal Πατρὸς, τοῦ Κυῤίου xai Θεοῦ xal
Σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ἱκανοῖς &v τμήμασι
διαιρούμενον, Κάτεισι δ᾽ ἐς ὅσον Ἐξιχέσθαι ἐχρῆν,
ἀρχούντως πόῤῥω πη τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς χρόνων ὗπο-
χωροῦν σε xal αἰωρούμενον, λείως καὶ ὁμαλῶς μά-
λιστα προηγμένεν, καὶ ὡς χρεών τέ γε τοιαῦτα
φράσεώς τε χαὶ λέξεως καὶ συνθήχης μάλιστα ἔχειν.
Τοιγαροῦν xxi πρὅσου δή μοι τὴν συγγραφὴν εὐμε-
νῶς * ἣν, ὡς εἴρηται, τῇ σὴ ψήσῳ προσάγομεν, μᾶλ-
λον δὲ τῇ σεμνῇ xal βασιλικῇ χορυφῇ μετὰ δέους
οἷά τινα στέφανον περιτίθμεν, οὐχ ἔχ τινων λειμώ-
νῶν ῥεόντων xal ἀπανθούντων ὡς τάχιστα, οὐδ᾽ ἐξ
ἀνθέων μαραινομένων τοῦτο δρεψάμενοι χαὶ συλλέ-
ξαντες, ναὶ μὴν οὐδ᾽ ἐχ λίθων περιφανῶν τινων,
διαυγείαις τισὶ χαὶ χρυσοῦ περιλάμψεσιν ἡδὺ τι
στελθόντων xal χάρειν, τοῦτον σμμπήξαντες, θᾶττον
μεταχυλιομένων xal στρεφομένων, καὶ νῦν μὲν τοῦ-
τον, νῦν δ᾽ ἐχεῖνον, καθάπερ ἐν ὀνείρῳ, πρόσχαιρα
θελγόντων τε xal περισαινόντων ^ ἀλλ᾽ ἔκ τινων
ἀκηράτων παραδείσων, xal ἀθανάτων ἀνθέων ἐρα-
νἱσάμενοι, οὔτε χρόνῳ, οὔτε μὴν γήρᾳ σθινόντων
τε χαὶ ἀμαυρουμένωτ, ἀλλ᾽ ὡσανεὶ μετὰ τῆς θείας
xai πνευματικῆς γεγραμμένων ὀδμῆς, xal τι xal

quippe qui ecclesiastios Historie librum, recens a
nobis conseriptum, dedicandum tibi statuerimus.
Cui enim alii eum consecraremus ? Cum namque
visum nobis esset, historiam eam omnem in unum
conferre codicem, prioremque et eam simul que
omissa est, in ordinem unum disponere, ἃ multis
el variis scriptoribus in operibus pluribus sparsim
quodammodo tiractatam, calculo et judicio tuo
optimo eam erhibendam duximus ; ao si quidem
Bentenlia tua comprobaia fuerit, recte se res ha-
bebit. Sin minus, perinde atque nunquam ezsltite-
rit, meo ipsius et omnium fere judicio consebitur.
Progreditur autem mihi opus boo, pro eo atque
fleri potuit, initjo sumpto ἃ descensu e ccelis atque
intransitivo e paterno sinu, motu et transitu an-

C. tesmoularis et Filii οἱ Verbi cterni principioque

carentis Dei el Patris Domini et Dei et Servatoris
nostri Jesu Christi, in plures divisum tomos.
Procedit vero ad eum qui conveniebat looum, satis
longe ante nostra tempora resistens atque suapen-
sum facili atque equali maxime ductu, quali scl-
lioet elocutione, dictione et compositione scripta
ejusmodi potisliimum componi decet. Quapropter
admitte, quaeso, benigne ad te historiam hano :
quam, sicuti dictum est, ad calculum tuum pro-
ducimus, ao potius venerando δὲ imperiali vertici
tuo cum tímore, veluti quamdam ooronam impo-
nimus ; non equidem in pratis aliquibus fluxis et
quam celerrime deflorescentibus, neque ex floribus
marcescentibus decerptam, neque etiam ex pellu-

δρόσου τῆς ἐξ ’Δερμὼν λειδομένων. Kal γε δὴ xoo- D cidis lapidibus fulgore quodam et auri splendore

vov συμπλέξαντες, ὡς ἐνῆν, τῇ σῇ κορυφάίᾳ dxpo-
τητι ἔφαρυμόζομεν ὃν οἶμαι xai ὁ μέγαρ αἰὼν, al-
δεσθεὶς τοὺς σοὺς ὑπερμεγέθεις ἄθλους, συντηρήσει
»uapavtoy * χἄν τις xai γλῶσσα τέως ἀχόλαστος,
xai παίδευσις ὁδρίστρια xai διάνοια, τὸ τῆς Γρα-
φῇς εἰπεῖν, οὐρανῷ τῆς σῆς δόψθς ἕλοιτο βλασφη-
μεῖν, χαὶ βέλη πρὸς ἀέρα πέμπειν, λόγους τ᾽ ἀνα-
σπᾶν τχιᾷ τινι, τὸ τῆς τραγῳδίας, ὅπερ τινὰ τολ-
μλῆσαι τέως οὐχ οἴομαι * ἀλλ᾽ ὁρῶν σε᾿τούτῳ δὴ στε-
φανούμενον xai κχαταχροτούμενον, ἐμφραγήσεται,
xai ἀδιχίαν eiq τὸ ὕψος λαλεῖν τάχος ἀπελεγχθήσε-
ται ^ πηρός τε τὰς ὄψεις προέλθοι, μηδ᾽ ἀτενίσαι τῷ

Θ suave quiddam et gratum relucentibus, con-
sertam atque compositam : ques res celeriter hinc
et inde volute transferuntur, et nunc quidem
hunc, nuno vero illum perinde atque in sommis
ad breve tempus deliniunt atque demulcent : sed
ex eterno paradiso quodam et floribus immortali-
bus collectam, qui neque tempore, neque sane se-
nio ullo intereant et evanescant, verum divino quo-
dam modo et spirituali odore picti atque imbuti
sint, et aliquid de stillante rore montis Hermon
delibaverint. Hanc coronam, pro eo atque fleri
potuit, centextam, summe sublimitati tue ada-

599

NICEPHORI CALLISTI

600

ptamus : quam, ut puto, ingens etiam evum, maxi- A τῷ δὴ τούτῳ γόσμῳ, xai τῇ ἐντεῦθεν ἐχπηδώσῃ

ma tua certamina et labores veritum, conservabit
immarcescibilem. Etiamsi aliquando lingua que-
piam impotens, atque castigatio el miens contu-
meliosa, ut Scriptura inquit, in celum glorise tue
blasphemare, atque tela in aerem mittere, et verba
umbra quedam, quod in tragedia est, tollere at-
que erigere ceperit, quod quidem minus aliquem
unquam ausurum esse puto : aed ubi viderit te ea
esse coronatum et exornatum, os ejus obturabitur,
et injustitiam in sublime loqui ipse statim redar-
gutus supersedebit, captusque oculis prodibit, ut
qui intendere eos in ejusmodi ornamentum tuum,
el que inde cum gratia prominet et lucem et vim,
nequeat. Varios illa sane et omnigenos florum co-
ruscantes et aureos habet colores, quam aliquis
aptissime agri hortum herbarum omnium feracem
dixerit. Potissimum vero illis mirifice abundat,
qui pullulantes candescunt, et qui purpurea spe-
cie florent, quique nitore δὰ nigredinem magis
vergentes, quam maxime relucent. Sunt vero ii ex
quibus corona tibi quam pulcherrime contexta
atque conserta est, hierarcharum stola, vite san-
ctitate supra solem ipsum coruscans : et martyrum
vera et veneranda purpura, sanguine eorum pro-
lixe tincta atque rigata : insuper lucis conciliatrix
nigrescens et divinitus contexta vestis, illis admo-
dum congruens, qui ad vitam angelicam conten-
dunt atque aspirant. Ex quibus Christi Ecclesia,
aureum prorsus virtutibus circumamicta ornatum,

μετὰ χάριτος αἵγλῃ Ouvduevoc* ποικίλα μὲν γὰρ
αὐτῷ xal παντοῖα τὰ ἐξ ἀνθέων στίλδοντα καὶ διά-
χρυσὰ χρώματα, εἵποι τις ἂν προσφόρως ἀγροῦ τὸ
παμθότατον. Μάλιστα δὲ τούτων ὑπερφυῶς βρίθει,
ὅσα τε τῷ λευχῷ τέθηλεν, οἷς τε τὸ φοινικοῦν ἐξαν-
θεῖ, χαὶ ὧν τὸ μέλαν τοῦ ἄνθους ἐς βάθος μάλιστα
στίλθει, Βἷν δ᾽ ἂν ταῦτα, ἐξ ὧν σοι xai ὁ στέφανος
ὡς ἄριστα ὑφανθεὶς συνεπλάχη, 7, v' ἐξ ἱεραχίας
στολὴ τῳ βίῳ ὑπὲρ ἥλιον λάμπουσα, xai τῶν μαρ-
τύρων ἣ ἀληθὴς xal σεμνὴ πορφυρὶς, ἱκανῶς toi
σφετέροις αἵμασι βεδαμμένη, καί γε δὴ χκαταδεδρεγ-
μένη * πρός δὲ xal τὸ φωτὸς πρόξενον μέλαν xai
0sobpzvtov ἔνδυμα, προσῆχον μάλα τοῖς πρὸς τὸν
ἀγγελικὸν βίον κατασπεύδουσι xai ἐπειγομένοις - ἐξ
ὧν d Χριστοῦ ᾿Εχχλησία τὸν διάχρυσον καθάπαξ
ταῖς ἀρεταῖς περιδαλομένη κόσμον, οἷά τις νύμφη,
πάγκαλόν τι χρῆμα τῷ τῶν ὅλων παρίσταται Ba-
σιλεῖ * ὧν δὴ τοὺς ἀθλους καὶ τοὺς ἀγῶνας d, βίδλος
διέξεισι - δι᾽ ἧς ὡς ὁμοτίμῳ τούτοις, καὶ τὸν ἐκ τού-
τῶν ςτέφανον περιτίθεμέν σοι, τῷ πάντ᾽ ἀρίστῳ καὶ
βασιλικῷ τὴν φύσιν τε ἅμα xai τὴν ψυχὴν. ταύτην
προσφωνοῦντες δὴ xal ἀνατιθέντες, καὶ ταῦτα τῷ
τῆς δόξης στεφάνῳ μάλα διχχεχοσμημένῳ " ὃν χἂν-
ταῦθα, οἷόν τιν’ ἀῤῥαδῶνα τοῦ μέλλοντος ἐκείνου
xai αἰωνίζοντος, xai προοίμιον ὥσπερ, xal τὸν νῦν
ὑπέοτιμον τῆς ἀρχῆς φημι στέφανον, τῶν σῶν ἀρε-
τῶν, ὑπερφυῷν τ᾽ ἀγώνων xai ἄθλων οἶμαι ἔπα-
θλον, ὁ στεφοδότης Χριστὸς ἐδωρήσατο, τρόπαια
χράτιστα xai λαμπρὰ βραδεῖα νίκης φερωνύμως

veluti quedam sponsa, rem omnium pulcherrimam (ὁ ἀηαμένῳ καὶ στήσαντι.

universitatis hujus exhibet atque representat regi et imperatori. Eorum labores et certamina liber
iste commemorat : 82 per quem tibi ut illis honore et dignitate equali, et hanc ex eis consertam
coronam impouimus, qui rebus omnibus optimus 68, et natura simul atque anima regius et impe-
rialis. Hunc tibi nuncupamus atque dedicamus, cum quidem antea corona glorie magnopere sis
exornatus : quam hicetiamnum quasi quemdam future illius et sempiterna arrhabonem, et veluti
proemium, hanc inquam, pretiosissimam imperii coronam, miriticarum virtutum, certaminum at-
que laborum tuorum, perinde atque bravium, coronarum largitor Christus tibi, qui pulcherrima
tropea, ei splendidam, tuo ipsius respondens nomini (8), victorie rüercedem tulieti atque sts-

tuisti, donavit.

Ergo age tu, qui solus natura, sicut ille dixit,
omoia, quseque divinse, queque reterne sunt do-
oirinsm, precipue vero propter eximium et sedu-
lum in res quasque pulcherrimas studium tuum,
quee in disciplinis sunt arcana magia et sublimiora,
nosti, utere ingenio tuo, et materiam adhibe igni
incomparabilis tuse eruditionis et judicii : seu
potius ad amussim iuam accommoda οἱ explora
lucubrationem istam. Quamvis sperem (nam quod
antea recte dixi, id nunc quoque 8 me dicetur)
nullum fore tam prefractum et audacem, ut scili-
cet post censuram tuam, vel digitum scripto huic
&dhibere audeat. Improbas vero et invidas linguas
veneno parricide serpentis consumi et interire
permitte. Quis namque, rogo, in te rebus omnibus
incomparabilem, quod malediceret, habuit? o
divina vindicta, et tonitrua et fulmina coelitus

(1) Andronici videlicet.

"Aq& τοίνυν, ὦ σὺ μόνος φυᾷ xà πάντα slbw,
χατὰ τὸν εἰπόντα, ὅσα τε θεῖα, xal ὅσα παιδείας
μάλα τῆς θύραθεν, καὶ τούτων ὅσα μαλιστ dàn
ὄντα τῶν μαθημάτων χαὶ ὑψηλότερα, τῇ πολλὲ
σπουδῇ xai τῷ φιλοπόνῳ περι τὰ κάλλιςτα, χρῶ τῇ
σι, φύσει, xal τὴν ὕλην πρόσαγε τῷ πυρὶ τῆς σῆς
ἀπαραμίλλου γνώσεώς τε xal χρίσεως * μᾶλλον δὲ
τῇ σῇ βασάνῳ παράτριδε τὴν γραφὴν καὶ ἐξέταζε ᾿
xal ὅχοι πρότερον ἐπιδαλομένῳ λέγειν καλῶς ἐῤῥέθη,
καὶ νῦν εἰρήσεται * οὐδεὶς οὕτως αὐθάδης xa! θρ2-
σοὺς γέμων, ὥστε μετὰ βάσανον ὄξτα τὴν σὴν τολ
μᾷν δάχτυλον αὖθις ταῖς γραφαῖς ἐπιθεῖνα: * τὰς δὲ
πονηρὰς καὶ βασχάνους γλώσας ἔχ τῷ lp τοῦ mt
tpoxtóvou συνδαπανᾶσθαι καὶ διαφθείρεσθαι ὄφεως᾽
-ἰς Ὑὰ2 σὲ τὸν ἐφ’ ἅπασιν ἀπαράμιλλον λέλειν εἶχε
χαχῶς ; ὦ θεία δίκη, καὶ xspauvol, xal πρηστῆρις
ἄνωθεν ῥέοντες * οὗ τῷ θεοειδεῖ xal μεγαλοπρεκπιὶ

601

DEDICATIO.

609

τῆς ψυχῆς, xal τῷ τῶν πράξεων xal μεγέθει xai À cadentia! De quo, propter divinam et magnificam

ὄγκῳ, οὐδ᾽ ἐγπώμιον ἄξιον xal προσῆχου μάλα ἔστιν
εὑρεῖν, πλείστων δὴ χαὶ ταῦτα πλεῖστ᾽ εἰπόντων,
πολλήν τε xai μαχοὰν πεοὶ σὲ χατατεινάντων σπου--
δήν χἄν παντες ἀναχράτος ἥττους ἐλέγχωντα', οὐ-
pxvo9 τολμῶντες ἐφάπτεσθαι, f, τὴν σφετέσαν σχιὰν
χαταλαθεῖν ἐπειγόμενοι, ἀεὶ προχωροῦσαν καὶ ὃια-
φεύγουσαν καθόσον ἐπείγονται. Τί λέγεις; Μέμψιν
xav ἐπείνου, τοῦ ἄντιχρυς αὐτοδόξης τε χαὶ αὐτο-
τιμῆς, ὃν τιμὴ χαὶ δόξα μάλιστα δορυφαροῦσαι δο-
ξάζονται xai σεμνύνοντα: ; ᾧ μηδ᾽ ἂν ὁ παρ’ Ἔλλησι
τιμώμενος ἐκεῖνος Μῶμος θεὸς, xai τῶν ὕδρεων
εὑρετής τε xxl ἡγεμὼν, μήτοι γ᾽ ἐγγὺς ἐλθεῖν, ἀλλ᾽
οὐδὲ προσδλέψαι ὅλως ἐτόλμησε ; μᾶλλον δ᾽ οὐδὲ
Μῶμος ἐπὶ τοῦ λοιποῦ, φθαρεὶς xal διαῤῥυεὶς, act
μήτι δυνηθεὶς αὐτοῦ χαὶ μόνου διλαδὲ χῆν οὐδ᾽
ὁπωσοῦν προσεφάψασθαι. ᾿Αλλ᾽ ἐγὼ μὲν ταῦτα * σὸν
δ᾽ ἂν εἴη, χράτιστε, παρχμετρεῖν ἕχαστα, xai τὴν
σὴν ψῆφον ἀῤῥεπί͵ μοι βραδεύειν - Θεοῦ γὰρ ἂντι-
χρὺς ψῆφος ἣ σή. Τῷ γὰρ μεγίστῳ τῶν ἄθλων ἐμαυ-
τὸν ἐπιῤῥίψας, νῦν ἔγνων ὄντως διώχων τὰ φεύγοντα,
xxi χατόπιν ποτχμίων δευμάτων ἐρχόμενος " καὶ συγ-
Ἡνώμη τῷ πάθει" ὁ xai πᾶς ἂν, οἶμαι, πάθοι, ἐπὶ
τόσον ἀγῶνα χαθεῖναι πειρώμενος ἑαυτόν - μὴ δυνη-
θεὶς δ᾽ ὅμως ἐξικέσθαι τῷ ἀνεφίχτῳ σχεδὸν xal
ἀπαραμίλλῳ τῶν πράξεων. Ὁ δὲ Βασιλεὺς τῶν βα--
σιλευόντων, καὶ Κύριος τῶν χυριευόντων, ὁ τῷ ἰδίῳ
αἵματι τὴν αὐτοῦ ᾿Εχχλησίαν οἰχοδομήσας στεῤῥῶς,
σὲ δὲ τὸν χατὰ τὴν ἐχείνου χαρδίαν προστάτην χαὶ
ὑπέρμαχον γνήσιον ταύτης ἐν ἐρυθραῖς χαταστύσας
βαφαῖς, £m τὴν σὴν εὐσ: δῇ βασιλείαν εἰς ἄπειρα
πκύχλα αἰώνων διαφρουρῶν, ἐν ἀχλονήτοις εὐθυμίαις
τῶν περιχύχλῳ πάντων χατευμεγεθοῦσαν ἐχθρῶν,
καὶ ὑπὸ πόδας πάντας ἕως ou παντάπασιν ἐχτοιδεῖεν,
τιθεὶς, ἔτι τε χρατύνων, καὶ δόξαν ἐπὶ δόξῃ μείζονα
χορηγῶν, xal δι’ αἰῶνός σέ τε xal παῖδας, xai γέ-
νος ἅπαν, καὶ τήνδε πόλιν, ἧς αὐτὸς xai πολιοῦ-
“ος καὶ οἰχιστὴς, θάλλειν διδούς “ dq ἄν γε τῷ
ἀφθόνῳ τῶν ἀγαθῶν ἐπὶ τὰς θρυλλουμένας 42223;
ἐκείνας ἝἜννας Ῥωμαῖοι ἀνέλθωμεν * μετὰ γὲ χρό-
νον μαχρὸν, βαθύ τε γῆρας xa! λιπαρὸν, ἀπειρίᾳ
σχεδὸν συνεξεταζόμενον, xxi τῆς ἀδιαδόγου xai ἀρ-
“αἷις καὶ βασιλείας χαταξιώσειε ^ xáv τῇ τῶν πρω-
τοτόκων ᾿Εχχλησίᾳ ἔχείνῃ τῷ τῆς πίστεως ἀρχηγῷ
βασιλεῖ σύνθρονον xai ἰσάριθμον ἀναδείξειε, τὰ γέρα
τῶν μαχρῶν πόνων, ὑπὲρ τῆς Χριστοῦ ᾿Εχχλὴ σίας
χαὶ ποίμνης, ὡς χρεών vy:, xac ἀξίαν χαρπούμε-
νον.

mentem, actionumque magnitudinem οἱ pondus,
neque encomium landeinque condignam et decen-
tem invenire licet, cum quidem plurimi plurima
dixerint, multumque diu opere et studii in rebus
tuie posuerint: qui sane omnes inferiores eis esse
sunt deprehensi, ccelum attingere conantes, aut
euam ipsorum umbram comprehendere conten-
dentes: qua quo magis ei impendeant, eo cedat
magis et diffugiat. Quid ais? Reprehenderene et
carpere constituisti eum qui ex ipso prorsus nati-
vam obtinet gloriam et dignitatem, et quem honor
et amplitudo maxime satellitio quodam stipantes
illustrant atque exornant : *?S ad quem neque
ille qui apud Grecos pro deo cultus est convicio-
rum inventor atque auctor Momus, non modo non
propius accedere, sed ne respicere quidem pror-
sus audeat ? Quin potius. Momus deinceps nullus
exastat, ut qui interierit atque diffluxerit, in hoc
solo ne tantillum quidem quod perstringeret ha-
bens. Ceterum ego quidem ista. Tuum autem
fuerit, princeps optime, ut consideres atque per-
pendas seorsim omnia, et equum constantemque
judicii tui calculum mihi adhibeas. Dei enim plane
tua fuerit sententia. Qui vero me ipsum in certa-
men maximum conjecerim, nunc demum fugientis
me persequi, et a tergo fluentium aquarum ire
comperio. Quse res veniam perfeoto meretur. In
qua nimirum, ut equidem puto, quilibet fallatur,
qui acilicet se in certamen tantum demittere cone-
tur: unde tamen, propter res prope incomprehen-
sibiles atque inexpugnabiles, evadere non possit.
Ipse vero Rex regum et Dominus dominantium
Christus, qui sanguine suo Ecclesiam suam sacra-
vit et firmiter construxit, et te illi virum juxta
eor suum auxiliatorem et defensorem germanum
purpüfe decoratum constituit, pium imperium
tuum in infinitos svi annos otstodiat : atque id in
stabili et immota letitia, inter omnes qui circum-
circa eunt, donec prorsus cuncti sub pedíbus positi
conterantur inimicos, in. majus excrescens servet,
majoremque aliam super aliam gloriam submini-
straps confirmet: atque adeo te, liberos et genus
omne, ipsamque hanc urbem, cujus es tutor et

D conditor, in perpetuum florere faciat, ut tandem

bonis omnibus abunde accumulati, in decantatas
illas aureas Ennas Romani (1) conscendamus.
Post longum vero tempus, provectumque demum

et molle, quod ad infinitum prope pertingat, senium, illo quoque, quod; successionem nescit,
eempiterno regno et imperio te dignetur: atque in illa primogenitorum Ecclesia in eumdem thro-
num et numerum cum fidei principe imperatore referat, diutinorum pro Christi Ecclesia et grege
susceptorum laborum, ita ut decet, honores et fructus condignos percepturum.

(1) Novam et celestem Jerusslem. Est apud Cereri sacrum. » Christiani porro ad aureas Ennas,

Cicer. in actione Verrina 6: « Enna oppidum in
umbilico Sicilie situm, soli fertilissimi et ob id

celestem patriam, aspiramus.

NICEPHORI ,CALLISTI

NIKHÓOPOY KAAAIXTOY

TOY EKAN6OIIOYAOY

EKKAHXIAXTIKH2Z IZTOPIAX
ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤῸΣ

NICEPHORI CALLISTI

XANTHOPULI

ECCLESIASTICAS HISTORI/ZE
TOMUS f.

CAPUT I.

83 Proemium auctoris, consilium quo ad opus pre-
sens conscribendum animum adjecerit, preterea
breviler totius voluminis argumentum perstringit.

Nicephorus Callisti filius ecclesiasticam histo-
riam composuit, initio ab ipsa statim Servatoris
nostri Jesu Christi apparitione in carne sumpto :
opus id preclarum et lectoribus gratum fore ra-
tus. Quod si enim non in parvis humilibusque re-
bus habetur, qain potias summa laude οἱ venera-
tione dignum ducitur, ei quis historiam profanam
pulchro ordine colligens proponat fructumque et
utilitatem ejus studii iu. medium proferat, eam
cognoscere vojentibus : multo profecto laudabiliusg

À

censeri debet, res gestas sacras in publica monu- B

menta, que omnibus cognoscere liceat, referre,
doctrinamque facilem et salubrem publicitus pro-
futuram constituere. Equidem maximam deberi
gratiam eis existimo, qui historias et res commu-
nes privato suo labore sibi conscribendas sumunt.
]li siquidem, quod in eis est utile admirandum,
non apud se tanquam privatas opes retinent, sed
publioe utilitati, edendis eis, inservire malunt,
administros prorsus se divinus providentie exhi-
bentes, qui in uno scilicet opere varii generis res
gestas, perinde atque in publico erario reponentes,
perecribant 84 Facile quippe cuivis est, ex hu-
jusmodi publico monumento exempla capere, atque
ex aliorum erratis actiones suas probe constituere,
et ad variam rerum mutationem non variare opis
nionibus ; sed potius, quoad ejus fleri queat,
eorum qui rebus recte sunt usi, facta imitari et
virtutem. Porro si in consultationibus seniorum
consilia exoellunt, et experientie usum propter

C

ΚΕΦΑΛ. Α΄.

Προοίμιον τοῦ συγγραφέως ὅπως ἐπι τῷ συγ
γράφειν τὴν παροῦσαν πραγματείαν ἐλή-
λυθεν" ἔστι δὲ καὶ σύντομος τῆς ὅλης βί-
ὄλου τῶν τόμων ἐπιδρομή.

Νικηφόρος ὁ Καλλίστου τὴν ἐχχλησιαστιχὴν
ἱστορίαν συνέταξεν, ἀρξάμενος εὐθὺς ἀπὸ τῆς χατὰ
σάρχα τοῦ Σωτῆρος ἐπιφανείας Χριστοῦ, λογισά-
μενος γενναίαν μάλα καὶ ἀξίαν λόγον ἔσεσθαι τὴν
σπουδήν. Εἴπερ γάρ τι τῶν οὐ πάντη σμικρῶν τε
xai ἀγεννῶν, χομιδῆ μὲν οὖν xai τῶν λίαν σεμνῶν,
χοσμιχήν τινα ἱστορίαν ἀναλεξάμενον ἐφεξῆς προθεῖ-
ναι καὶ τὸ λυσιτελὲς τῆς σπουδῆς ἐν χοινῷ προχεῖ-
σθαι παρασχεσάσαι τῷ βουλομένῳ * ἣ που μέγα παν-
τως ἱεράν τινα προθέμενον ἱστορίαν, ἅπασι χατὰ
μέρος διεξελθεῖν, πρόχειρον διδασχαλίαν τοῦ χοινῇ
συνοίσοντος προστησάμενον, "Ἔγωγ᾽ οὖν μεγίστην
χάριν ὁμολογεῖν οἵομαι δεῖν τοῖς τὰς ποινὰς ἱστορίας
ἰδίαν πραγματείαν πεποιημένοις * ἐπεί τόΐ ys τὸ φι’
λὄτιμον οὐ χαθ’ ἑαυτοὺς ἔχειν, ἀλλὰ χοινῇ τὸν βίον
ὠφελεῖν ἠρεθίσαντο, ὑπουργοί τινες τῷ ὄντι δες
προνοίας ἀναδειχνύμενοι, ὡς ὑπὸ μίαν πραγματιίο
τὰς διαφόρους πράξεις χαθάπερ εἷς τι χοινὸν τ’
μεῖον ἀπογραψάμενοι. Καί γε ῥάδιον ἐντεῦθεν ἡρη-
μένῳ παντὶ, τοῖς τῶν ἄλλων ἀγνοήμασι τὰ οἰκεῖα εὖ
τίθεσθαι, xai πρὸς τὴν ποικίλην τῶν πραγμάτων
ἐξχλλαγὴν μὴ ζητεῖν αἱρεῖσθαι - μεμεῖσθαι δ᾽ ὡς οἷόν
τε τῶν καλῶς χρησαμένων τὴν ἐργασίαν. Εἰ δὲ xii
πηοὔχειν ἐν βουλαῖς τὰ τῶν πρισδυτέρων, καὶ τὸ τῆς
πείρας καλὸν χρατεῖν ἀνάγχη διὰ τὴν ἐκ τοῦ χρόνου
περιουσίαν, χαὶ ὡς λόγος, σύμπαν τὸ kp y adititt
διαφέρον αἰδέσιμοο" πάντως που τὴν ἱστορίαι, ὡς
προδεδηχυῖαν τῷ χρόνιμ, xal τῷ τῶν πραγμάτων
πλήθει προτεροῦσαν, ἀξίαν τοῦ παντὸς εἶναι χρίνν"
καὶ μᾶλλον τὴν ἱερὰν, ὡς τὸ χρήσιμον xai λυσιῖῖ"

ΕΟΟΙΕΒΙΑΞΤΙΟἙ HISTORLE LIB. I.

696

" ἅπασι xai ἐχχλνησίαις xai πράξεσι χορηγοῦσαν. A temporis diuturnitatem prestare necesse est, quod-

TZv μὲν γὰρ xaxiav ὡς χρεὼν ποῤῥωτέρω πάντως
αὕτη ποιεῖ “ λοιδοροῦσα ταύτην, οἷα δὴ τῶν φαύλων
xai δυσσεθδῶν τοὺς ψόγους διεξιοῦσα * τοὺς δ᾽ αὖ γεν-
ναίους καὶ ἀγαθοὺς ἄνδρας, καὶ περὶ
χαθ᾽ ἡμᾶς μάλιστα τὴν εὐσέθειάν γε καὶ ἄρε-
τὴν πλείστην χαταδεύδλημένους σπουδὴν λόγοις εὖ
ἥκουσι xai ἐγκωμίων στεφάνοις χαταξιοῦσα, ἀξιολό-
Ἴους ἐργάζεται" οἷς δῆτα xal τοὺς ἐπιγενομένους εὖ
μάλα προτρέπεται, τῶν καλλίστων ἔργων xai jj óo-
ξάζειν περὶ τὸ Θεῖον χρεὼν ἐπίσης ἐχείνοις ἀνθάπτε-
σθαι.

virtute et pietate plurimum studii

τὰ πρῶτα τῶν

posuerunt,

que dicitur, quidquid vetustate commendetur, ve-
nerabile id esse oportet : historiam omnino, ut
qu& et diuturnitate temporia et plurimarum rerum
usu valet, plurimi faciendam esse constat, in pri-
mis vero sacram, ingentem nimirum fructum atque
utilitatem omnibus simul et ecclesiis et negotiis
suppeditantem. Namque, ita ut :equum est, omne
genus vitiorum ea ipsa traducens et damnans,
quam longissime rejicit, malosque et impios justis
conviciis exsecratur, et magnos laudalosque viros,
qui in rebus religionis nostre maximis excellenti

verbis amplissimis laudumque preconiis quasi

quibusdam coronis exornans, admirandos imitandosque aliis eflicit. Quibus quoque rebus posteri-
tatem ipsam pulcherrime excitat, et sanctissimis operibus et factis, decentique et recta de diviuo
Numine opinione, eorum virorum laudem z&mulando consectari cohortatur.

Ὅθεν xa: ἡμεῖς δικαίας κρίνοντες ἀποδοχῆς τοὺς B — Quapropter οἱ nos judicio nostro eos qui sacra

τοιαύτην περὶ τὰ χοινὰ πρχγματευσαμένους σποὺυ-
δὴν, ἐπὶ τὸν ὅμοιον τῆς ὑποθέσεως προήχθη, μεν ζῆ
λον " οὔτε τὴν περὶ πράξεις ἀρετὴν ἐπιδιδεγμές
vot, οὔτε μὴν τῇ εὐγλωττί: τεθαῤῥτχότες, xai τῇ
ῥώμῃ τῶν λόγων " ἐπιστήσαντες δ᾽ ὡς οἷόν τε τὸν
νοῦ, τοῖς πρὸ ἡμῶν τὰ χατὰ τὴν Ἐχχλυ,σΐαν συγγε-
γρατόσι, τὴν μὲν προαίρεσιν τούτων μάλιστα πάν-
τῶν ἀποδοχῆς ἠξιώσαμεν * οὐ μὴν xai πρὸς τὸ χοινῇ
συμφέρον παντάπασιν ἐξειργάτθαι τὰς αὐτῶν πρα-
Ὑματείας ἐδοχιμάσαμεν. Ot μὲν γὰρ αὐτῶν, μὴ τῷ
ὑγιαίνοντι λόγῳ ξυμθαίνοντες, ἐν πολλοῖς οὐδὲ ἄξιοι
δοχοῦσι τῶν σφίσι λεγομένων pps τυρες εἶναι" ἔνθεν
τοι xa! τοῖς ὡς ἀληθῶς παρ᾽ αὐτῶν εἴρη μένοις
ἀμφισδητοῦσιν οἱ πλεῖστοι διὰ τὸ τῶν δογμάτων μὴ
ἐῤῥωμένον, οἱ δὲ τῷ καθάπαξ óxevr,vég 0a: τῷ τῆς πί-
στεως λόγῳ, xal πρὸς ἀντίπαλον ἐκείνῳ χαταστῆναι
μοῖραν" x&v ἐς ὕστερον τὰ εἰχότα φρανῆσα: ξυνέδη,
τῇ πρὸς οὖς διεφέροντο £210: τὰ πολλὰ παραλελο:-
πότες " οὐδὲ οὗτο: ἔμπεδον ἀχρχιφνῶς τὸ ἀξιόπιστον
ἔχουσιν, xao! γε ἄλλως, My δυνάμε: χρατοῦντες,
χαὶ τῷ τῆς γραφῆς βάθει, ἔτ! ὃὲ xai τῷ περὶ Χριστὸν
πόθῳ «ai ζήλῳ, τῶν xaÜ' ἡμᾶς τὸ moo
διενιστάμενοι " αὐτίκα xa! γὰρ ὁ μὲν Παμοίλου iE2-
σίδιος ἀπὸ τῶν χατὰ - Χριστὸν ἀρξάμενος χρόνων,
μέχρι τῶν 20Ὁὅ μεγάλου Κωνσταντίνου χαιρῶν τὰ
συμδάντα ταῖς ἐχχλησίαις διέρ κετα! " Ex τῶν Φίλωνός
τε χαὶ ἰωσήπου, Κλήέμεντός τε τοῦ στοωματέως xai
Ἡγηρίππου, Ἱππολύτου τε καὶ Παπία, καὶ τῶν χαθε-
ξῆς ἱερῶν διδασχάλων, τὴν ἱστορίαν ἐρανισάμενος ' ἐν
Jj τό τε χακόηθες τῆς αὐτοῦ τ᾽ οέσεως ὑποφαίνε:, xiv
πίσιν ὀρθῶς δοξάζειν ὃ δοχῇ διατεινομένοις, τῇ τε πρώ-
τῇ καὶ αὐτὸν συνόδῳ παρεῖνα!, καὶ τῷ ὁμοουσίῳ
στοιχεῖν, καὶ σχώμμασ! δῆθ:» βάλλειν τοὺς κτίσμα
40v Υἱὸν τοῦ Θεοῦ δογματίζοντας. Ἕρμείας μὲν τοι
τὴν Βυριστῶ,
τρίτη

«
τὰς

-τεῖον φέρειν

Σωζόμενος, ὁ χαὶ Σαλαμίνιος, xai ὁ
προεδρεύσας σοφὸς Θεοδώρητος, τῇ
πρὸς μάχην ἰών" ἔτι δὲ xai 2 θεομισὴς Φιλοστόρ-
γιος᾿ πρὸς OE καὶ ὁ τὴν προσηγορίαν, οὐ μὴν Oi γε
καὶ τὴν προαίρεσιν καθαρὸς Σωχράτης, τὸ πέρας
ἐχείνου ἀρχὴν τῶν ἰδίων πεποιημένο!’ πραγματειῶν,
ἄχρι: δὴ καὶ τῶν χρόνων Θεοδοσίου τοῦ νέου τὴν
ἱστορίαν χαθείλχυσαν, ὑπόθεσιν μίαν οὐχ οἶδ᾽ ὅπως

ν᾿
32v60tp

bistoria scribenda ad publicam utilitatem tantum
contulerunt studii, comprobantes, semulatione ad
eamdem materiam tractandam provecti sumus,
non nos quidem egregia virtutis nostre facta
ostentantes, neque eloquentiam orationis vi et
ubertate freti jactitantes : sed animum, quantum
quidem fieri potuit, ad eos qui ante nos res eccle-
siasticas scripserunt convertentes, institutum qui-
dem et propositum eorum in primis complecten-
dum duximus : sed non itidem scripta eorumdem
omnia ad publicam utilitatem facere judicavimus.
Quidam enim ex eis sana doctrine non adheren-
tes; multis in rebus non satis idonei dictorum
suorum testes esse videntur : unde factum, quod

(C quam plurimi etiam ea qua ab illis vere sunt

dicta, propter minime sanas eorum opiniones, in
dubium vocant. Nonnulli autem, cum semel a
verbo fidei discessissent, el ad adversas ei partes
defecissent, etiamsi postea eos squa et decentia
sapere contigerit, adversandi tamen eis, 8 quibua
aliquando dissenaerant, studio, permultain scriptis
suis pretermittentes, $8 non prérsus constantem
et solidam ubtinuere apud lectores fidem, quan-
tumvis viribus eloquentie et scribendi acumine
excellentes, atque egrezio erga Christum amore et
ardore, inter nostri nominis homines, primas
ferre contendentes. Etenim Eusebius Pamphili
statim a Christi temporibus usque ad Constantini
Magni tempora, qua in Ecclesiis acta sunt, pro-
gequitur, ex Philone, Josepho, Clemente στρωματεῖ
(hec est, contextore), Hegesippo, Hippolyto, Papia,
et aliis ordine ecclesiasticis scriptoribus, historiam
mutuatus. [n qua historia cacoethes haereseos sud
prodit, quamvis quibusdam recte sentire videatur,
ex eo id asseverantibus, quod et ipse prime &synodo
interfuerit, et τῷ ὁμοουσίῳ ;hoc est, consubstan-
tiuli) consenserit : quodqueconviciis reprehendens
incesserit eos, qui Filium Dei creaturam esse opi-
nantur. Hermias porro Sozomenus, qui et Salami-
nius dicitur : item qui Cypri episcopus fuit sapiens
Theodoritus, quique idem tertiam impugnavitsyno-
dum : item Deo invisus Philostorgius : preterea

601

NICEPHORI CALLISTI

608

cognomine quidem, sed animo minus χαθαρὸς, (id A ἅπαντες προστησάμενοι. Οἱ xal πρὸς ἀλλήλους ἕν

est, purus) Socrates, finem illius initium suorum
facientes operum, usque ad tempora Theodosii
junioris historiam produxerunt : materia eadem,
nescio quo consilio, omues sibi proposita. Qui
quidem in rebus quibusdam varie inter se disaea-
tiunt, et episcoporum inter ipsos contentiones.
pro eo atque cuique visum est, commemorant,
Omnes etian isti varias quasduni et novas res, ab
aliis minime dictas, historiis suis inseruerunt.
Deinceps vero Theodorus, lector Byzantius, et
Basilius Cilix, et exprefectus Evagrius, superiorum
ante ipsos temporum res pretergressi, el tempora
sua slylo prosecuti, eorum quoe modo diximus
historiis, suas conjunxerunt, operis difficultatem
reformidantes :
bendum excedentes, institutum opus minimecotn-
pleverunt. Ipse quidem Evagrius illustri dignitate
preditus, historiam usque ad Justini etatem de-
ducit, maxims ex parte res profanas tractans :
quarum argumenta οἱ materiam ex Eusthatio Syro,
Zosimo, Prisco, Joanne, Procopio Cesariensi,
Agathia, qui illis temporibus ordine insignes fuere
oratores, 86 et preterea ex aliis non ponitendis
historicis decerpsit. Caeterum omnes isti multa
non satis idonea et commoda importune recensent:
non pauca vero, que necessario scribenda erant,
pretermittunt : sive id consulto affectibus ducti
fecerunt, seu quod non omnia attingere potuerunt,
timore quodam et indignitate rerum perculsi :
quodque fortasse eis non perinde stylo indulgere
de rebus recte constitutis licuit, atque nunc, cum
Ecclesia amplissime dicendi et scribendi libertate
utitur : quam sane libertatem in nostro hoc opere
in primis usurpabimus. Enimvero Eusebius tre-
centos et aliquot preterea annos est complexus,
Socrates autem et Theodoritus, nec minus Sozo-
menus, centum fere et quadraginta, ἃ primo sci-
licet Constantini Magni anno, cum is Cesar est
renuntiatus, usque ad decimum septimum Theo-
dosii Junioris snuum. Deinceps porro et ipse
Evagrius tempus prosequitur annorum circiter
centum et quadraginta : ut historia a Christo nato
omnis, quam ii quos nominavimus historici con-
aoripserunt, simul et seorsim non minus temporis
quam sexingentorum annorum complectatur. Eo-

rum autem qua postea subsecuta sunt temporum D

res ecclesiasticas, ad hano usque etatem, cum
nec pauciores, nec minores quam ille essent, ne-
mini uni eorum qui historiam scribere potuerunt,
in mentem venit, unius operis volumine his cum
illis conjunotia, complecti atque comprehendere :
nescio socordiane et imbecillitate ingenii rem tan-
tam omittenti, an a magnitudine et difficultate
argumenti abhorrenti. Quippe temporum siinul
rerumque historiis carptim et obiter in multos
v&riosque scriptores et volumina conjectis, ardua
et difficilis earum est cognitio et memoria, aliis
scilicet alio loco rebus multifariam et sparsim

nonnulli etiam e vita inter scri- p

τισιν ἔστιν ὅπου διαφωνοῦσι, τὰς πρὸς ἀλλήλους
διενέξεις τῶν ἐπισκόπων πρὸς τὸ ἑχάστῳ δδοχοῦν
διιόντες, καὶ ἕχαστοι ταῖς σφῶν ἱστορίαις διάφορά
τινα καὶ ξένα μὴ τοῖς ἄλλοις εἰρημένα προσεπιγρά-
φοντες. Ἐντεῦθεν πάλιν ὁ Βυζάντιος ἀναγνώετης
Θεόδωρος, καὶ ὁ Κλίλιξ Βασίλδιος, καὶ ὁ ἀπὸ ἐπάρχων
Εὐάγριος, τὰ τῶν ἀνωτέρω χρόνων καὶ πρὸ αὐτῶν
ὑπερθάντες, οἱ μὲν τοὺς οἰχείους χρόνους τοῖς bul-
νων παρέζευξαν, τὸ τῆς πραγματείας δυσχερὲς
ὑπολογισάμενοι - ἄλλοι δὲ καὶ τὸν βίον τῷ συγγρά:
φειν ἀπολιπόντες, τὴν τῆς ἐπιδολῆς ὑπόστασιν fx
στα συνετέλεσαν. ὃ γε μὴν Εὐάγριος ὁ ἐπιφανὴς
xal μέχρι τῶν Ἰουστίνου δὴ χρόνων τὴν ἱστορίαν
χαταδιθάζει, τῷ πλείστῳ μέρει πράξεσι διχτρίδων
ταῖς χοσμιχαῖς, Ex τῶν Εὐσταθίου τοῦ Σύρου, Ζωσί-
μου τε xai Πρίσχου καὶ ᾿Ιωάννου, Προχοπίου τε τοῦ
Καισαρέως, ἔτι δὲ xai ᾿Αγαθίου, τῶν κατὰ τὴν τῶν
χρόνων ἐκείνων διαδοχὴν ῥητόρων, καὶ ἑτέρων ἄλλων
οὐκ ἀγεννῶν συγγραφέων, τὰς ὕλας τῆς ὑποθέσεως
ποριζόμενος, Oi δὴ πάντες οὗτοι πολλά τε τῶν μὴ
καιρίων ἀναγράφουσι, xal τῶν ἀναγκαίων δὲ οὐκ
ὀλίγα παραλιμπάνουσιν, εἴθ΄ ἑκόντες τοῦτο παθόντες
τῷ προσπαθεῖν, εἴτε τῷ μὴ πᾶσιν ἐφικέσθαι δυνη-
θῆναι, δέει δή τινι χαὶ ἀνελευθερίᾳ πραγμάτων πε-

ρισχεθέντες - xal τῷ μὴ θαῤῥεῖν ἔσως τοῖς χαλᾶς
δεδογμένοις ἐνδιατρίδειν, ὥσπερ νῦν εἷς πλάτος

οὕτω τῆς Ἐχχλησίας παῤῥησιαζομένης, ὅπερ τῇ παρ-
οὐσῃ μάλα πραγματείᾳ σπουδάζεται. Εὐσέδιος μὲν
γὰρ τριαχοσίων xal μιχρόν τι πρὸς ἐτῶν ἀριθμὸν
ἀναγράφεται: " οἱ δὲ περὶ Σωχράτην xal Θεοδώρητον

, - »
C ἕχκατόν που καὶ τεσσαράχοντα ἀπὸ τοῦ πρώτου ἔτους

τῆς τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου ἀναγορεόσεως, δηλα-
δὴ ἕως ἑπτακαιδεχάτου ἔτους τοῦ νέου Θεοδοσίου.
Τοῖς δ᾽ ἐφεξῆς Εὐάγριος δίεισιν ὡσεὶ χρόνον καὶ
αὐτὸς ἐτῶν ἑχατὸν τεσσαράκοντα " ὡς εἶναι τὴν ἀπὸ
Χριστοῦ ἱστορίαν πᾶσαν ἣν ol προειρη μένοι συγγρᾶ-
φεῖς ἀνεγράψαντο ἰδίᾳ τε xai κοινῶς, χρόνον οὐχ
ἧττον ἢ ἐξαχοσίων ἐτῶν. Τῶν δὲ χαθεξῆς χρόνω
τὰς ἱερὰς πράξεις ἄχρι δὴ xal ἐς δεῦρο, καίπερ
πολλὰς xai μεγάλας οὔσας xal οὐχ ἧττον fj bust,
οὐδενί πω τῶν εὖ ἱστορεῖν εἰδότων εἷς νοῦν Lidl
μιᾷ περιγραφῇ συντάξεως ἐκείνας τε καὶ cA
ὑφ᾽ ἕν πραγματεύσασθαι * οὐχ οἵδα «fca ῥᾳστώη δή
τινι παραλιπόντες τῆς φύσεως, εἴτε καὶ πρὸς τὸ μὲ»
γεθος τῆς ὑποθέσεως ἀποχνήσαντες, Καί γε δὴ WW
Kpóvuov xal τῶν πράξεων Ἐχ τοῦ παρήκοντος ἐῤῥιῷ
μένων ἔν πολλοῖς xal διάφόροις συγγραφεῦσι xxi
πραγματείαις, δυσχερὴς ἐσάγαν καὶ δύσληπτος ἡ
μνήμη τῶν γεγενημένων χαθίστατο, ἄλλης ἀλλαχοῦ
διεσπαρμένης ἁμωσγέπως τῶν πράξεων. ᾿Ἡμεὶς
τοίνυν πόνῳ πολλῷ xal χρόνῳ τὴν ἐφ᾽ ἔχάστῳ διε:
σιν ἐξετάσαντες, δεῖν φήθημεν ὑπύθεσιν μίαν ἱπο-
ρ'κὴν τῆς καθόλου ᾿Εἰχχλησίας ὑφ᾽ ὁδηγοῦντι θεῷ
πραγματεύασθαι - καὶ πρῶτα μὲν τὰ τῶν πρὸ ἐμῶν
ἰδίᾳ, ὥς γ᾽ ἐνὸν, φράσει καὶ συντετμη μένῃ πιράτο-
μαι διελθεῖν, τό τε περιττὸν xai τῷ χρόνῳ εἰκαῖον τῷ
ὑποθέσει δόξαν παραλιπεῖν" τὸ δ᾽ ἀναγκαῖον τῆς
ἐννοίας κατὰ χώραν μένειν ἐᾶσαι" καὶ τὰ ἐνδέοντέ

ECCLESIASTIC/E HISTORLUZE LIB. I.

610

προσεπιθεῖναι τοῖς ἐχείνων συγγράμμασιν " ὅσα θ᾽ A descriptis. Ego vero labore et tempore multo,

ἔχαστος ἀνχγχαῖα τῶν ἄλλων παραλιπόντων ἱστό-
ρησε, τῷ συγγράμματι ἐξυφῆναι ^ τάς τ᾽ ἐχείνων
διαφωνίας πρὸς τὸ χρόνῳ χρατῆσαν ἔθος τῇ ExxAm-
σίᾳ διευθετῆσαί τε xai δυθμίσα', ὅσον νόθον xa!
κίδδηλον διωθούμενον, γλώττη δὲ πεοιτράνῳ τὸ ὀρθὸν
τε χαὶ ὑγιὲς τῆς πίστεως παῤΥῥΥένησιαζόμενον εἶτα
καὶ 63a τῷ μετὰ ταῦτα παραλέλειπτα' χρόνῳ, mpos-
θεῖναι μάλα βιάσομα!, μιχρὸν ἄνωθεν τοῦ χαθ᾽
$uas βίου τὴν ἱστορίαν διαπεραίνων " ἢ δὴ, ὥς γε
otua:, xai μάλα πλεῖστα μὲν ὡφελῆσα! δυνηθείη,
τοὺς ἐστυγχάνοντας, ἐλάχιστα δ᾽ ἐνοχλίήσει τοῖς περὶ
αὐτὴν ἐλομένοις ἔχειν δ'ατιιδήν. Ἑξέστα! γὰρ ixai-
στῳ ταύτης ὡς ἐκ μεγάλης πηγῆς τὸ χοΐήσιμον
ἅπαν ἀρύεσθαι. Συνοίδαμεν γ1
szopióac οὗσας τῶν τοσούτων ξυγγραφέων τὰς βί-
ὅλους εὐπορῆσαί τινα, τὴν ἱεοὰν ἱστορίαν πᾶσαν
κιιρώμενον διεξέρχεσθα:. Ἔπειτα χαὶ τὸ διάφορον
τῆς φράσεως, πρὸς OE χαὶ τὸ πλῆθος τῶν συγγραμ-
μάτων, δυσέφιχτον πάνυ χαὶ δυσχαταλήπτον τὴν
ἀνάληψιν ἐποίει τῶν πράξεων. "ID γε μὴν ἐν μιᾷ
συντάξεως περιγραφῇ πραγματεία, τὸ ἐῤῥωμένον
ἐφ᾽ &ras: προδαλλομένν͵ τῶν διηγήσεων, ἐκ τοῦ
ῥάστου τοῖς βουλομένοις ἑτοίμην μὲν παοέχετα! τὴν
ἀνάγνωσιν " τὴν δὲ χατάληψιν, εὖ μάλα ἐφεπομένην
τῆς φράσεως τῷ ταυτῷ, οἷόν τινα σειοἂν πᾶσιν ἐφε--
ξῆς ἁρμοζομένην, θχυμασίως τε ἐπιπλεχομένην xai
διανρέχουσαν. Τοσοῦτον δ᾽ ὑπερέχειν ἔγωγε οἶμαι
ταύτην τῶν ἄλλων, ὅσῳ χοντιμώτερον τὸ πᾶν τοῦ
μέρους, xal τοῦ διῃρημένου τὸ συνεχές. Οὕτω δὲ
χρησιμωτάτης οὕσης τῆς ὑποθέσεως, ἡμεῖς οὐχ
ἁπλῶς, ἀλλὰ καὶ πόνῳ ὄξζτα πολλῷ ταύτην τυνελε-
ξάμεθα, τῷ μεγάλῳ νεῷ τῆς τοῦ Θεοῦ Λόγου Σοφίας
ἐξέτ' νέου ἱχανῶς παρεδοεύοντες, xai Ex τῶν παρὰ
ταύτης ὑπομνημάτων τὰ πλείω ἐρανιζόμενοι. Τί
Τὰρ ἂν αὐτῇ γαριταίμεθα, πολλῶν xai μεγίστων
ἡμῖν δαψιλῶς μεταδούσῃ χρηστῶν, xal τοῦ γε χάλ-
λους αὐτῆς ἐντρυφᾷν ἀνείσῃ, xal δίχιταν ὁὲ xai χατ-
αγωγὴν ἐν αὐτῇ πολλῷ τῷ μέσῳ χρόνῳ δωρησαμέ-
νη, ὧτανε; xal μα!ευσαμένη, καὶ ἐς τόδε Boa
ἡμᾶς xii λόγου προχγαγούσῃ, fj τὸ τὰ αὐτῆς ἅπαντα,
ἴσον δ᾽ εἰπεῖν xai τὰ τῆς χαθόλουρ 'ExxÀzsía;, ὡς
ἐνόν γε, ἀρᾶην διαλχθεῖν, καὶ τοῖς βουλομένοις ἐς
χοινὴν προθεῖναι ἀχρόασιν : οὐ οράστεως ὄγχον, οὐδὲ
λόγων χομψότητα περ! πλείστου δὴ ποιουμένους,
ἀλλ᾽ ἀπλῶς οὕτω γυμνὰ τοῖς πᾶτ' προθεῖνχι τὰ χατὰ
τὰς ἐχχλησίας ἐξαρχῆς γεγενημένα διελθεῖν πειοω-
μένους, τὰ παο’ ἔχάστοις ἱστορούμενα κατὰ τοὺς
ἀρχαίους χρόνους, ἐφ᾽ ὅτον fuiv ἡ περὶ λόγους δύνα-
μὲς εὐπορεῖ, χαλῶς xal ὡς προσῆχον ἦν, ἐξετάσαν-
τας. Ἐπεὶ δ᾽ ἡμῖν ὑπόθεσις αὕτη, δεῖ ὃὲ ταρφρνείας
χάριν κα' τίνα περὶ τῆς ὅλης πραγματείας προδιο-
ρΐσαι- ἰστέον, ὡς dj μὲν βίδλος πᾶσα εἰς τόμους
ἡμῖν διήρηται ιγ΄.

* e. ^ "Y
πως μὴ 2í0:ov εἶνα:

C

affectione et sententia cujusque inquisita, facien-
dum mihi putavi, ut argamentum et materiam
omnem, unam historiam catholice Ecclesie mihi
proponerem, et, Deo bene juvante, eam in unum
opus redigerem. Et primum ea qua ab iis scripto-
ribus, qui ante nos fuerunt, tradita sunt, stylo,
quantum fieri poterit, nostro persequi conabimur:
at si quid superfluum ct vetustate jum presentibus
temporibus et ipsi materie inutile visum fuerit,
id pretermittemus : qua vero sententia el doctrine
necessarie sunt, eas suo loco collocabimus. 83
Preeterea que deesse judicabimus, scriptis illorura
addemus : el quiecunque cognitione digna eorum
quisquam, aliis omittentibus, adnotavit, operi
nostro intexemus. Dabimus etiam operam, ut dis-
sentientes illorum opiniones ad consuetudinem
Ecclesi, que temporum prescriptione invaluit,
dirigamus atque accommodemus. Quidquid insin-
cerum adulterinumque fuerit, repudiabimus, et
sermone simplici et aperto rectam sanamque fidei
doctrinam cum legitima libertate profitebimur.
Deinceps et ea que consequentibus praeterita omis-
saque sunt temporibus, adjicere studebimus, non
ita longe ante etatis nostre tempus historie finem
imposituri. Ea vero, ut equidem puto, plurimum
lectoribus prodesse poterit : minimum certe mo-
lestie versare eam volentibus afferet. Cuivis enim
ex ea, tanquam ex fonte uberiore, ingentem utili-
tatem haurire licebit. Satis enim constat, cum
plures sint ecclesiasticorum historicorum sparsim
scripti libri, non facile esse eos comparare et
consequi, ei qui sacram historiam omnem perle-
gere et cognoscere velit. Preterea varietas styti
et elocutionia, tum etiam librorum multitudo, effi-
ciunt ut ardua admodum et difficilis legentibus
eveniat rerum cognitio. Opus rero perpetuum,
unoque Scripture contextu compositum, res certas
undequaque Darrstionibus dilucidis commemo-
rans, facilem omnibus et promptam exhibet lectio-
nem : et propter eumdem elocutionis tenorem,
consequentem quoque rerum ipsarum cognitio-
nem, tanquam quamdam catenam omni ex parte
ordine suo coaptatam, mirabiliterque inter se con-
textam, et veluti procurrentem. Denique tantum
nostram hauc historiam aliis prestare puto, quan-

D tum parti totum prestat, et interpolato continuum

opus. Quidquid autem est tam utilis libri, id non
ita facile, sed multo sane cum labore, cum ad-
huc a (1! pueris ad augustum ipsius Dei Verbi
Sapientie templum essemus, et plurima ex eis
qua ibi sunt, voluminibus et commentariis petere-
mus collegimus. Quam vero aliam ipsi eterne
Sapientie referremus gratiam, que maxima in nos

prolix* contulit beneficia, et nos amonitate deliciisque suis perfrui est passa, dormicilium ibi et
mansionem multo tempore nobis prebens, 88 et pietatem quasi cujusdam obstetricis el nutricis

(1) Volumea istud Nicephorus Constantinopoli ad templum Sophie, ubi bibliotheca insignis et

monachorum eeceterium fuit, compoauit.

e.

64

NICEPHORI CALLISTI

612

prestans, aique ad id nos etatis et profectus deducens, quam ut res ejus, fortasse autem dicen-
dum catholice Eeclesi&, omnes, quantum fleri possit, uno volumine comprehenderemus, et id
publice omnibus in communem usum utendum oollocaremus ? elocutionis pondus, verborumque
ornamenta minus conseotantes : sed oratione pura, res apertas, ut ab initio in ecclesiis sunt gesta,
cuivis exponere conantes. Quod ut facere possemus, quantum eruditionis nostre tenuitas per.
misit, cum cura et fide, que de rebus veterum temporum in monumenta sunt relata, perquisivi-
mus. Verum enimvero cum ea nobis sit proposita soribendi materia, ut dilucidior res omnis flat, de
toto opere premittendum aliquid duximus. Sciendum itaque, totum hoc volumen nobis in decem

et octo tomos esse divisum.

Horum primus res gestas Servatoris nostri A τούτων ὁ μὲν πρῶτος tà xatà τὸν Σωτῆρα xoi

Christi Jesu complectetur, ut scilicet ille a proprio
throno intransitive excitus, propter incomparabilis
bonitatis uffectionem et misericordiam, assumpta
ex Maria virgine carne, et terreno vite cursu
quam optime confecto, per salutarem passionem
atque naturam omnem superantem resurrectio-
nem, ad Paternum rursus ascenderit solium, re-
concilatione nostra suo ipsius Patri perfecta atque
&bsoluta.

Secundus ea que ad Spiritum sanctum perti-
nent comprehendet. Quas ille scilicet res per
Baoros apostolos peregerit : quibusque illi rebus
gestis, qualem finem vita quisque eorum ceperit,
sacroBancta nobis soripta relinquentes. Que ea
sint scripta, et qua inu eis vera, sincera et testa-
mentaria.

Tertius pritmnos apostolorum successores expo-
net, ubi et quomodo salutaris doctrina per orbem
universum peragravit : quas calamitates et elades
Hierosolyma propter coedem Servatoris Christi Jesu
pertulerint : quos rursus tanquam heredes mini-
Bterii sui, que item litterarum monumenta aposto-
lorum successores post se relinquentes, martyrio
pro Christi nomine sint coronati. Et que: jam tum
primum emerserint adversus salutarem dootrinam
hereses.

Quarti tomi argumentum erit, quinam false et
adulterine doctrine exstiterint duces, quosque
contra eos $9 ecclesiasticos scriptores et doctores,
que omnia bene disponit et dirigit divina Provi-

dentia, excitarit, apostolicis donis excellentes viros, C

simulque et vita et doctrina illorum evertentes
insanas opiniones. Qui ieti fuerint, et que ium
de questione celebrandi Paschatis sint dissidia
exorta.

Quinti materia erit sub Severo et Decio impera-
toribus Ecclesiarum persecutio. Preeterea qui mul-
tum sapientia valuit ipse Origenes, que ejus vita
fuerit, qua scripta. Tum qui in Oriente et in Oc-
cidente sanctissimi martyres saerosanctum pro
Christo cerlamen fortiter pertulerint. Item de Cy-
priano Africe episcopo. Item de Dionysio, qui
Alexandrine prefuit Ecclesise. Item de Christianis,
qui in persecutione eub Decio pietatem abjurarunt,
historiam texet.

Sextus commemorabit hereses varias, quarum
auctores fuere impius Manes, impurus Novatus,
Apollinaris οἱ Samosatepus Paulus. Describet etiam

Κύριον ἡμῶν περιέξει Χριστὸν, ὡς τῶν οἰχείΐίων θροό-
νων ἀμεταδάτως ἀφορμηθεὶς οἴχτῳ ἀνεικάστου χρη-
στότη τος, χαὶ σάρχα ἐκ Παρθένου ἀνειληφὼς, χαὶ τὴν
περίγειον αὑτοῦ πολιτείαν ἀρίστως διηνυχὼς διὰ τοῦ
σωτηρίου πάθους xal τῆς ὑπερφοῦς ἀναστάσεως,
3 * - Ψ * , ^
πρὸς τὸν Πατρῷον αὖθις ἀνήει θρόνων, τὴν χαταλλα-
γὴν ἡμῶν τῷ ἑαυτοῦ Πατρ! ποιησάμενος.

Ὃ δεύτερος τὰ τοῦ παναγίου μοι διαλήψεται
Πνεύματος, ὅσα δῆτα διὰ τῶν ἱερῶν ἀποστόλων
ἐνήργησε - τίνα τε αὖθις οὗτοι διαπραξάμενοι, τέλε:
τοῦ βίου ἐχρήσαντο ἕκαστος, τὰ ἱερὰ τούτων συγ-
γράμματα χαταλελοιπότες ἡμῖν ^ καὶ τίνα ταῦτα,
καὶ ὅσα γνήσιά τε χαὶ ἐνδιάθηχα.

Ὁ τρίτος τὰς πρώτας περιέξει μοι τῶν ἀποστό-
λων διαδοχὰς, ὅπη τε χαὶ ὅπως ὁ σωτήριος λόγος
τὴν οἰχουμένην διέδοαμε * τίνα τε τῇ Ἰεροσολύμων
τῆς Χριστοχτονίας χάριν ἐπῆλθε δεινά - xai τίνας
αὖθις χληρονόμους τῆς σφῶν διαχονίας χαταλιπόν -
τες οἱ τῶν ἀποστόλων διάδοχοι xai πόσα καὶ τίνα
τῶν συγγραμμάτων τῷ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρίῳ
χατεχοσμήθησαν * xal περὶ τῶν ἄρτι πρώτως ἄνα-
φυεισῶν τῷ σωτηρίῳ λόγῳ αἱρέσεων.

Toà γε μὴν τετάρτου dj περιοχὴ ἔσται, ὅσοι τῆς
ψευδωνόμου γνώσεως ἐγένοντο ἀρχηγοὶ, ὅπως τε
ἡ πάντα καλῶς διεξάγουσα Πρόνοια ἐχχλησι:στιχοὺς
ἄνδρας συγγραφεῖς xxi διδασκάλους ἐχείνοις ἀνθ΄-
στησιν, ἀποστολικοῖς χαςίσμασι διαπρέποντας, xi:
βίῳ καὶ λόγῳ τὰ ἐχείνων ἀνατρέποντας δόγματι
xai τίνες οὗτοι * καὶ ὅσα τηνιχαῦτα περὶ τῆς τοῦ
Πάσχα ζητήσεως ἐπεγένοντο.

Τῷ δὲ πέμπτῳ ὁ xatà Σεύηρον καὶ δέχιον
διωγμὸς ὑπόθεσις ἔσται - ἔτι δὲ ὁ τὴν σοφέαν πολὺς
Ὡριγένης, xai 4 κατ᾿ αὐτὸν πολιτεία χαὶ συγ-
γραφή " ὅσοι τε ἐν ἑσπέρᾳ xai ἕῳ τῶν θεοφιλῶν
μαρτύρων τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ ἀγῶνα γενναίως 5ι7-
veyxav* περ' τε Κυπριανοῦ τοῦ ᾿Αφρων ἑπ'σχόπου,
xai τοῦ τῆς ᾿Αλεξάνδρου Διονυσίου * καὶ περὶ τῶν
τὸ σέδας ἐξομοσαμένων Χριστιανῶν ἐν τοῖς κατὰ
Δέχιον διωγμοῖς.

Ὃ ἕχτος τὰ xatà τὸν δυσσεδῇ Μάνεντα, χαὶ τὸν
ἀχάθαρτον Ναυᾶτον, ἔτι δὲ ᾿Απολλινάριον, κὶ
τὸν Σαμοσατέα διεξέλθοι μοι Παῦλον" χαὶ περὶ

i5.

ECCLESIASTICAE HISTORLÉ LIB. I.

614

τοῦ ᾿Λλεξανδρεΐας αὖθις Atovuclou * xal ὅσοι τῶν A res Dionysii Alexandrie episcopi. Et qui magnarum

μεγάλων πρόεδροι πόλεων ἄχρι xal τῆς τῶν ix-

χλησιῶν πολιορχίας διέμεινάν " xal περὶ τῶν
τηνικάδε ἀχμασάντων ἐχχλησιαστιχῶν συγγρα-
φέων, καὶ ἄλλως ἐπὶ σοφίᾳ θείᾳ περιδοήτων ἀν-
δρῶν.

Ὃ ἕόδομος τὰ περὶ τῆς ἔριδος τῶν καθ᾿ ἣμᾶς
διαλήψεται ἐπισκόπων. ὅθεν xal τῆς θείας ἀμοι-
ρήσαντες χάριτος πρὸς καιρὸν, δεινοῖς περιέπετον *
ἔτι δὲ καὶ περὶ τῶν ἄλιτηρίων τυράννων Διοχλητια--
νοῦ xal Μαξιμιανοῦ, Μαξεντίου τε xai Μαξιμίνου,
xai Λιχινίου, ὅσα κατὰ τῆς Χυηιστοῦ ποίμνης δρά-
σαντες, διεφθάρησαν * xal ὡς ὁ μέγας καὶ ἰσαπό-
στολος Κωνσταντῖνος, τούτων θείᾳ δυναστείᾳ πε-
ριγενόμενος, εἰρήνην ταῖς ἐχχληφίαις παρέσχε,
xai πρῶτος Χοιστιανῶν βασιλεὺς ἀναγορευθεὶς, τὴν
ἐπώνυμον αὐτῷ πόλιν πϑβριφανῶς ἀνιστᾷ.

Τὸν δ᾽ ὄγδοον χαὶ αὐτὸν ὁ ἰσαπόστολος περιέξει
μοι Κωνσταντῖνος, xal τὰ ἐπ’ αὐτοῦ ταῖς ἐχχλη-
σίαις συμδάντα, τά τε χατὰ τὸν ὀυσσεδὴ "Apttov,
xai τὴν πρώτην ἐν Νιχαίᾳφ σύνοδον * xal ὡς τὰ
Χριστιανῶν εἰς ἐπίδοσιν ἤχθη ^ xal περὶ τῆς τῶν
μοναχῶν ἀγγελικῆς πολιτείας, ὅθεν ἤρξατο, xai
τίνας ἔσχεν ἀρχηγοὺς * ὅσα τε ὑπὸ τῶν ᾿Αρειανῶν
τοῖς süctÓsiv ἡρημένοις ἐπράχθῃ, xai μᾶλλον ᾽Αθα-
νασίῳψ τῷ μεγάλῳ, χαὶ περὶ τῆς μαχαρίας ᾿Βλένης,
καὶ τῶν ταύτης θεοφιλῶν ἔργων * xxl ὡς τέλει χρη-
σαμένη τοῦ βίου, σὺν τῷ υἱῷ Κωνσταντίνῳ τῇ ἐπω-
νύμῳ αὐτοῦ χατετέθησαν πόλει.

Ὅ δ᾽ ἔννατος τὰ ἐπὶ τῶν παίδων ὀφηγήσεται τοῦ
ἱεροῦ Κωνσταντίνου, καὶ μᾶλλον τὰ ἔπὶ Κωνσταν-
τίου ταῖς ἐχχλησίαις γεγενημένα, xai τῶν τότε
ἀχμασάντων ἐπὶ τε τῇ ὀρθῇ xai διεστραμμένῃ
δόξῃ τίνες τε οἱ τῇ μοναχιχῇ τηνιχαῦτα δια-
πρεπεῖς πολιτείᾳ ἀνά τε Παλαιστίνην χαὶ Αἴγυ-
vtov * xai περὶ διαφόρων συνόδων xal ἐχθέσεων
κίστεως.

Ἐπὶ τούτοις ὁ δέχατος τὰ χατὰ τὸν θεομισῇ δια-
λήγεται ᾿Ιουλιανὸν, ὡς εἰς τὸν Ἐλληνισμὸν ἀπο-
χλίνας tx τῆς ἀρθῆς᾽ πίστεως, ποιχίλως τὸν καθ᾽
ἡμῶν ἀνεῤῥίιπδέ διωγμόν - xal ὡς εἰσδαλὼν τῇ
Ἰ]ερσίδι, κακῶς διεφθάρη. Ἂν μέρε! δὲ καὶ τὰ κατὰ
τὸν εὐσεδέστατον Ἰούδιανὸν πεοιέξει, ὅπως τῆς
ὀρθῆς ὁὀόξης γενναίως μάλα ὑπεριστάμενος, ἀπ-
εδίω.

'O δὲ μετὰ τοῦτον ἑνδέχατος διεξέλθοι ἀρίστως,
ὅσα ἐπὶ Οὐαλεντινιανοῦ xal τοῦ δυσσεδοῦς Οὐάλεν-
τος ταῖς ἐχχλησίαις ἐπισυνέδη " περί τε τῶν xaf'
ἡμᾶς μεγάλων τῆς Ἐχκλησίας φωστήρων, xal τῶν
εἰς ἀντίπαλον ἐχείνοις καταστάντων μοῖραν 1 xai ὡς
τὰ τοῦ μοναχιχοῦ εἰς μέγα ἐπιδέδωχε σχήματος "
πόσα τε τῶν ἐθνῶν τὸν Χριστιανισμὸν παρεδέξαντο *
xai ὡς διεφθάρη Οὐάλης, πυρὸς γενόμενος παρανά-
λωμα.

Τῷ δωδεκάτῳ ἐσεῖται διηγουμένῳ τὰ χατὰ Γρα-
τιανὸν χαὶ Οὐαλεντιάνὸν τὸν νέον, χαὶ τὸν ἐξ Ἰ-
σπανίας μέγιστον Θετδόσιον, τήν τε οἶχουμενιχὴν
xai δευτέραν ἁγίαν σύνοδον * xai ὡς ἐπὶ τὸ μεῖ-

urbium usque ad Ecclesiarum oppugnationem per-
manserint episcopi. Ostendet quoque, qui tum tem-
poris ecclesiastici scriptores, et aliter in divina
sapientia clari viri floruerint.

Septimus contentionem et rixas nostrorum expe-
diet episcoporum, unde illi & divina ad tempus
excidentes gratia, in magna inciderunl pericula.
Deinde de exitialibus tyrannis, Diocletiano et Maai-
miano, Maxentio et Maximino, et Licinio, quam
crudeliter illi in gregem Christi szvierint, tracta-
bit. Postremo, quomodo magnus et apostolis ipsis
par Constantinus, divina ope ab iis viotoriam re-
portans, pacem Eocolesiis conciliarit, οἱ primus
Christianorum imperator creatus, magnifice cogno-
minem sibi urbem construxerit.

Octavum tomum sibi vindicabit idem ipse apo-
stolis non inferior et Constantinus : et res que eo
imperante ecclesiis acciderunt. Res item impii
Arii : et primam que Nices est celebrata syno-
dum. Et quemadmodum res Christiane incremen-
tum ceperint. Item de angelica monachorum vita,
unde initium sumpserit, et quos habuerit auctores.
ltem qua Ariani contra vere pietatis sectatores, et
maxime adversus magnum Athanasium 40 moliti
sint et fecerint. Preterea de beata Helena, et piis
ejusdem Deoque gratis operibus : et ut finita vita,
uaa cum filio Constantino, in cognomine ei urbe
sit sepulta, idem narrabit.

Nonus res filiorum sacrosancti Constantini, et
in primis ea que ecclesiis sub Constantio evene-
runt, persequetur. Item qui viri tum et in recta
et in perversa doctrina florentes fuerint. Item qui
eo tempore monastica vita per Paleslinam et /Egy-
ptum excelluerint. ltem de diversis synodis et va-
riis professionis fidei expositionibus el formulis
tractaBit.

Decimus porro complectetür res Deo invisi Ju-
liani, ut ille a recta pietate desciscens, et ad Gre-
corum idololatriam deflciens, variis subinde modis
persecutionem contra nos concitarit, et ut bello
Persis illato, malus male perierit. Aliqua etiam
is tomus ex parte res piissimi imperatoris Joviani
comprehendel, quomodo scilicet magno animo
rectam doctrinam propagans, vitam finierit.

D Porro qui hune consequetur undecimus tomus,

copiose testabitur, que Ecclesiv& sub Valentiniano
et impio valente pertulerint. Item de magnis Eccle-
sie orthodoxae luminaribus, et qui ex adverso
eisdem exstilerint. oppugnatores, ostendet. Pre-
terea ut ordo monasticus in immensum creverit.
Item quae gentes Christianismum susceperint ;
postremo, ut Valens incendio perierit.

Duodecimo tomo describentur Gratiani et Valen-
tiniani junioris, et ex Hispania oriundi Maximi
Theodosii res. Item secundum universale sanctum
concilium : et ut pietas Christiana in majus sit

015

fuerant eversis. Insuper de ejus temporis gravibus
heresiarchis, et sanctis eliam piisque in Ecclesia
nostris hominibus.

Tredecimus tempora Arcadii et Honorii prolixe
exponet. Pretereaque res aurea lingua prestantis
viri Chrysostomi scilicet, et qua insuper ea etate
Ecclesie contigerint, accurate prosequetur.

In quarto decimo tomo argutnentum nobis Theo-
dosius junior, et omnium admiratione digna femina
Pulcheria suppeditrbit ; et acta concili tertii Ephesi
coacti commemorabit, 41.8 et preterea episcopo-
rum successionem, qui maximis quibusque eccle-
siis prefuerunt. Commemorabuntur etiam Eutyches
et Dioscorus, heretici. Item Eudocia et Pulcheria,
regine seu imperatrices. Denique qui ea tempestate
in Palestina οἱ alibi Deo placentem vitam, mona-
sticam scilicet, optime sunt professi el secuti.

Hunc qui sequetur decimus quintus, hec com-
plectetur : celeberrimi imperatoris Marciani et
Leonis Magni res, et quarte synodi acta, omnia
68 abunde exponens : et insuper, que Antiochis
et Alexandrie in seditione evenere. Item que circa
adjectionem ter sancti hymni sunt facta.

In decimo sexto erunt res Zenonis et Basilisci,
hujusque circulares littere ; et que tempore Ana-
stasii Dicori Ecclesie eveneruut. Deinde res quoque
Severi, Petri Gnaphei, Petri Mongi, Timothei
AKluri, et aliorum insuper hereticorum. Et item
qua denuo per seditionem de quarta sancta synodo
sunt acta, accurate proponet.

Decimas septimus ex rebus Justini primi, et
guocesaoris ejus maximi Justiniani, et actis quinte
sancta synodi cunsiabit. His adjicienwur Bellisarii
res geste : item Justini junioris res, et qui eodem
tempore vita angelis equali clari fuere monachi.

Decimus et octavus tomus clare explicebit, que
aub Tiberio et Mauricio imperatoribus in ecolesiis
sunt acta ; item res Hormisde, Chosros et Cha-
gani Persarum ; et ut Mauricius ponas Deo per-
solvens, gladio perierit. Deinde quedam comme-
morabuntur de singularibus quibusdam dissidiis et
heresibus, scilicet Monophysitis, Tritheitis, Agnoe-
tis et Theopaschitis ; item de Jacobitis et Arme-
niis, et preterea que in iis ipsis heresibus fuere
dissidia. Postremo quam turpiter Phocas, qui

Mauricio succedens crudeliter tyrannidem gessit, "ἢ

sit jugulatus.

NICEPHORI CALLISTI

provecta, templis ubique que idolis consecrata A tov τὰ τῆς καθ᾽

D τῶν Περσῶν Ὁρμίσδα, Xocpóou τε xai

016
προελήλυθεν εὐσεδείας,

παντάπασι τῶν εἰδωλικχῶν κχατασραφέντων νεῶν.
Ἔτι δὲ χαὶ περὶ τῶν τότε δεινῶν αἱρεσιαρ-
χῶν, xal τῶν χαθ’ ἡμᾶς ἁγίων χαὶ φιλοσόφων
ἀνδρῶν.

'O τρισχαιδέχατος τὰ περὶ ᾿Αρχάδιον χαὶ ὋὍὉνώ-
piov λαμπρῶς διηγήσεται ^ ἔτι δὲ xal τὰ χατὰ τὸν
Χρυσοῦν τὴν γλῶτταν, εἰς λεπτὸν ἐπέξέλθοι μοι’
ὅσα τε xai οἷα τηνικαῦτα τῇ Ἐχχλησίᾳ ἐπι-
συνέθη.

Τῷ γε μὴν τεσσαρεσχαιδεχάτῳ τῶν τόμων ὁ νεώ-
τερος Θεοδόσεος, xai ἣ θαυμαστὴ γυναικῶν Πουλ-
“ἀερία χορηγήσει τὰς ὕλας " καὶ τὰ χατὰ τὴν τρίτην
ἐν ᾿Εφέσῳ σύνοδον εὖ μάλα διέλθοι - τὴν τε διαδο-
χὴν τῶν τότε τῶν μεγάλων ἡγησαμένων παροικιῶν *

ἡμᾶς

» ^ * LI * ^ 4 - LT ? *
B" δὲ xal τὰ χατὰ τὸν Βυτυχῆ xai Διόσκορον, xx:

Εὐδοχίαν καὶ Παλαιστίνῃ καὶ ἀλλαχοῦ τὴν χατὰ Θεὸν
τηνιχαῦτα ἐν Παλαιστίνῃ xai ἀλλαχοῦ τὴν κατὰ Θεὸν
πολιτείαν γρίστως μετήεσαν.

Πρὸς τούτοις ὁ μετ’ ἐχεῖνον πεντεκαιδέχατος τὰ
κατὰ τὸν αοἰδιμὸον Μαρχιανὸν, xai τὸν μέγαν
Λέοντα, xai τὴν τετάρτην ἐχδιηγήσεται σύνοδον,
ἄρδην τὰ ταύτης πάντα διαλαμδάνων, ὅσα τε
ἐν ᾿Αντιοχείᾳ xai κατὰ τὴν ᾿Αλεξάνδρου ἐπὶ συ-
στάσει ταύτης προέδη - ἔτι δὲ xal τὰ περὶ τῆς
ἐν τῷ τρισαγίῳ ὕμνῳ προσθήκης γεγενημένα.

Ὃ μέντοι ἑξχαιδέχατος τὰ περὶ Ζήνωνος xz
Βασιλίσχου, xai τῶν ἐγχυχλίων τούτου γραμμά-
των, ἔτι δὲ xal tà χατὰ τὸν Δίχορον ᾿Αναστάσιον
τῇ ἱερωσύνῃ ἐπισυμδάντα συνδιαλήψεται -
xai τὰ περὶ Σευήρου xa! Πέτρου τοῦ Κναφέως,
Πέτρου τε τοῦ Μόήγγου χαὶ Τιμοθέου τοῦ Αἰ-
λούρου, xai τῶν ἄλλων ἐπὶ τούτοις αἷρεσιω-
tov, ἐρεῖ πρὸς ἀχρίδειαν * xal ὅσα δὴ αὖθις iui
συστασει τῆς ἁγίας τετάρτης συνόδου ἐπράχθη.

Τὸν ἑπταχαιδέχατον Ἰουστῖνος ὁ πρῶτος xzi
ὁ μετ᾽ &xeivov μέγιστος ᾿Ἰουστινιανὸς σὺν τῆ
ἁγίᾳ πέμπτῃ συνόδῳ xai τοῖς ἐν αὐτῇ πεποῖ-
γμένοις, πρὸς δὲ τοῖς χατὰ Βελλισάριον ἔσγοις
ἀναπληρώσει μοι" ἔτι δὲ καὶ ὁ νεώτερος Ἰουστὶ
νος, xai ὅσοι βίῳ τηνικαῦτα ἰσαγγέλῳ διαπρέτον
τες ἦσαν. .

Ὁ δέ γε Oéxatóc τε καὶ ὄγδοος λαμπρῶς περιξξε
μοι, ὅσα ἐπὶ Τιδερίου καὶ Μαυριχίου τῶν αὔτοχρα
τόρων ταῖς ἐκχλησίαις ἐγένετο - ἔτι δὲ καὶ τὰ περὶ
Χαγάνου
γεγενημένα * xai ὡς Μαυρίχιος ποινὰς Θεῷ εἶσπρατ-
τόμενος, ξίφει τὸν βίον μετήλλαξεν ^ εἶτα περί τινων
σχισμάτων xai αἱρέσεων μερικῶν διαλήψεται ^. Mo-
νοφυσιτῶν, Τριθεϊτῶν, ᾿Αγνοητῶν xai θεοπασγ:-
τῶν * ἔτι δὲ περὶ τῶν ᾿Ιακωδιτῶν καὶ ᾿Αρμενίων,
xxi τῶν ἐν αὔτοϊς διαιρέσεων ^. xal ὅπως ὁ uri
Mavplxiov χαχὼς τυραννήσας Φωχᾷᾶς αἰσχρῶς ἀπηλ-

ἔπειτα

. An τοῦ ζῇν.

HN

641

ECCLESIASTICAE HISTORLA LIB. I.

618

4 Posteriorum quinque tomorum argumenta alius auctoris esse videntur. Qui tomi in hoc opere
non exstant.

Ὃ δ᾽ ἐννεαχαιδέχατος αὐτόν τε Ἡράχλειον, τούς À

τε παῖδας xai ἐγγόνους αὐτοῦ xai τὰ ἐπ᾽ αὐτοῖς
γενόμενα περιέξει" τά τε τῆς Περσῶν κινήσεως
χαθ᾽ ἡμῶν, τοῦ τε ἀχαθίστου Ὕμνου, xal τῆς 11ε-
ροσολύμων ἁλώσεως " xxi ὡς ὁ μυσαρὸς τηνικαῦτα
ἄνεφάνη Μωάμεθ * ἔτι δὲ καὶ τὰ περὶ τῆς αἱρέσεως
τῶν Μονοθελητῶν, xai τῶν ἐπ’ αὐτῇ γενομένων,
Σεργίου τε xai Πύῤῥου, Παύλου τε xoi Πέτρου,
Μαξίμου τε τοῦ θείου καὶ ὁμολογητοῦ " περί τε
τῆς εὐσεδοῦς βασιλείας Κωνσταντίνου τοῦ Πωγω-
νάτου * xai τὰ xatà τὴν ἁγίαν ἕχτην χαὶ οἴχουμε-
νικὴν σύνοδον, xai τὰ ἐν αὐτῇ πραχθέντα, καὶ
μετ᾽ αὐτὴν, ἐπὶ Ἰουστινιανοῦ τοῦ ινητμήτου,
xai τῶν χαθεξῆς βασιλέων, ἄχρι δὴ xal αὐτῆς
ὅλης ἀρχῆς ᾿Αναστασίου τοῦ Διχόρου xai Θεοδοσίου
τοῦ ᾿Ατραμυτηνοῦ τῶν αὑτοχρατόρων.

Ἢ μέντοι περιοχὴ τοῦ εἰχοστοῦ τόμου ἔσται
Λέων Κόνων ὁ Ἴσαυρος xai Εἰχονουμάχος - ὅθεν τε
4 τῶν Εἰχονομάχων αἵρεσις ἀνεφύη * πρὸς δὲ xai
ὁ Κοπρώνυμος Κωνσταντῖνος, xai τὰ δι᾽ αὐτοῦ γε-
γενημένα ἀθέως " ἐν ταυτῷ δὲ xai Γερμανοῦ, καὶ
τοῦ Δαμασχόθεν Ἰωάννου, Στεφάνου τε τοῦ νέου,
xai τῶν λοιπῶν θεομισῶν αὐτοῦ ἔργων, μεμνήσε-
ται xxi ὡς διεφθάρη αὐτός τε xai ὁ παΐς Λέων ὁ
ἐκ τῆς Χαζάρας τὴν ἐπωνυμίαν κεχληρωμένος.
"Ext συνδιαλήψεται xai τὰ περὶ τῆς εὐσεῤοῦς βα-
σιλείας Κωνσταντίνου xal Εἰρήνης “ καὶ τὰ xatà
τὴν ἁγίαν ἑδδόμην xai οἰκουμενικὴν σύψοδον " καὶ
τῆς τῶν ἁγίων εἰχόνων τιμῆς " πρὸς δὲ Ταρασίου
καὶ Νικηφόρου" ἔτι δὲ Πλάτωνος καὶ Θεοδώρου τοῦ
Στουδίτου " xai τῶν γεγονότων ἐν τούτοις σχισμά-
των" καὶ ὡς ὁ ἀπὸ γενικχῶν Νικηφόρος, Σταυρά-
κιός τε χαὶ ὁ Ῥαγχαδὲ Μιχαὴλ, τὸν βίον μετήλ-
λαξαν.

Ὃ εἰχοστόπρωτος τὰ χατὰ τὸν δυσσεδῆ Λέοντα
τὸν ᾿Αρμένιον διηγήσεται" ὅπως τε dj δευτέρα γέ-
qovev εἰχονομαχία " xai τίς ὁ ταύτης πατήρ᾽ xxi
ὡς ὑπερόριος διὰ ταύτην ὁ πατριάρχης Νιχηφόρος
ἐγένετο, xal ὁ Στουδίτης θεόδωρος, xxi ἄλλα πλεῖ-
στοι " περί τε τῆς βασιλείας τοῦ ᾿Αμορέου Μι-
χαὶλ, καὶ περὶ Μεθοδίου τοῦ πατριάρχου" καὶ τὰ
ἐν τῇ βασιλείᾳ Θεοφίλου πραχθέντα * καὶ τῆς παῤ-
ῥησίας τῶν τηνικαῦτα ἁγίων ἀνδρῶν, τῶν γρα-
πτῶν μάλιστα, xai Μεθοδίου τοῦ ἱεροῦ, καὶ Ἰω-
σὴφ τοῦ ὑμνογράφου - καὶ ὡς ἐν τέλει δενόμε-
γος ὃ θεόφιλος, ταῖς ἱεραῖς εἰκόσι προσέθετο.

Τῷ δὲ εἰχοστῷ δευτέρῳ ἔσται διηγουμένῳ, ὅσα
ἐπὶ Μιχαὴλ xal Θεοδώρας τῆς ἁγίας αὐτοῦ μητρὸς
τῇ Ἐκχχλησίᾳφ ἐπράχθη" xai dj ἀναστήλωσις τῶν
ἁγίων εἰκόνων ἐγένετο - περί τε ᾿Ιωαννιχίου τοῦ
μεγάλου, x1i τῆς διαχρίσεως Μεθοδίου, καὶ τῆς
τῶν ἀνιέρων καθαιρέσεως ἱερέων, xal τῶν τότε

σχισμάτων περί τε Λιζιχιανῶν xal. Μανιχαίων *,
xai ὡς τὸ τῶν Βουλγάρων ἔθνος τὸν Χριστιανι-"
ἔτι δὲ χαὶ περὶ ᾿Ιγνατίου καὶ

σμὸν προσεδέξατο *
Φωτίου τῶν πατριαρχών' χαὶ τὰ μεταξὺ τῶν δύο
τούτων συμύάντα: xal τὰ μέσον Φωτίου xai Νι-

PATROL. G8. CXLV.

In decimo nono tomo agetur de ipsa Heraclio,
liberisque et nepotibus ejus, et rebus sub eis gestis.
Agetur praeterea de Persarum adversus Christianos
motu. ftem de sacrosancto bymno, et Hierosoly-
morum captivitate. Et ut exsecrabilis et abomi-
nandus ea etate Mahomethus coortus sit. Item de
heresi Monothelitarum, et qui eam sectati sunt,
Sergio, Pyrrho, Paulo et Petro; item de Maximo,
divino confessore ; item de pio imperio Constantini
Pogonati sive Barbati ; item de sanoto sexto uni-
versali concilio, rebusque in eo et post id gestis,
lempore Justiniani Rhinotmeti, et succedentium
imperatorum, usque ad integrum imperium Ana-
stasii Dicori, et Theodosii Alramyteni impera-
toris.

Vicesimi tomi materia erit Leo Conon Isaurus,
imaginnm debellator: unde etiam heresis et secta
imagines debellantium est exorta. Preterea Con-
stantinus Copronymus, et que ab eo impie sínt
facta. In eodem tomo mentio quoque flet Germani,
Joannis Damasceni, et Stephani junioris, et item
reliquorum Deo invisorum factorum ejusdem Con-
etantini : et ut ipse, filiusque ejus Leo, cognomen
ἃ Chagara, sive secessu, adeptus, inlerierint. Com-
plectetur idem tomus res gestas pii imperii Constan-
lini et Irene, et sancte septime universalis synodi
acta. et restitutos sacris imaginibus honores. Age-
tur quoque de Tarasio et Nicephoro, item de Pla-
tone, et Theodoro Studita, et que horum temporum
fuerint schismata et dissidia; el quomodo Nice-
phorus nobilis, Stauracius, et Michael Rancabe
vitam flnierint.

Vicesimus primus tomus impii Leonis Armenii
gesta : et quomodo secundum imaginibus bellum
eit illatam, quis ejus belli auctor ; etut ea de causa
Nicephorus patriarcha, Theodorus Studites, et
complures alii in exsilium sint acti, recensebit,
Complectetur quoque imperium Michaelis Amorsi,
et res Methodii patriarche. ltem res sub imperio
Theophiii gestas. Item dicendi libertatem sancto.
rum eo tempore virorum, precipue in pictis ima-
ginibus defendendis. Agetur item de sancto Metho-
dio, et Josepho hymnorum seriptore ; et ut in fine
prope vitae Theophilus sacras imagines approbarit.

In vicesimo secundo recensebuntur, que sub
imperio Michaelis, et Theodore matris ejus, san-
clo femine, Ecclesie acciderint, et restitutio sa-
crarum imaginum. Dicetur quoque de Joannicio
Magno, de meditationibus Methodii, de impiorum

.Sbrogatione sacerdotum : de ejus temporis dissidiis

et schismatibus, precipue vero de Lizicianis et

» Manichsis, ut gens Bulgarorum Christianismum
susceperit : de Tgnatio et Photio patriarchis, et
qbe medio inter istos tempore acciderint, Item

que inter Photium et Nicolaum papam sint acta.

619

cisus.

Vicesimi tertii comi argumentum erit Basilius
Macedo, et filii ejus, Leo Sapiens et Alexander, et
que sub his Ecclesie evenerint. Et rursum res
Photii et Ignatii. Item acta ejus que dicta est
actava universalis synodus. Preterea scandala et
offendicula, que tum per Pbhotium 'exstiterunt.
Item ut gens Rhutenorum sit Christiana facta. [tem
de patriarcha Stephano, qui Photio successit, et
schismate propter ipsum Stephanum exorto. In-
super de quatuor conjugiis imperatoris Leonis Sa-
pientis, et schismatibus synodisque ea de causa
habitis. Item de Nicolao et Euthymio patriarchis
Constantinopolitanis, rebusque sub eis actis. Po-
stremo, ut Leo sapientissimus imperator sit mor-
tuus.

Et hac quidem accuratius clariusque toti operi
promittere voluimus, eo consilio, ut animis lecto-
rum propositum argumentum eo perspectius esset.
Ne cui autem historiam nostram depravere 48 fa-
cile esset (consueverunt enim multi aliena scripta
ex arbitrio suo, prout eis est visum, digerere atque
disponere) primas sive capitales litteras tomorum,
qui quidem tomi annorum suorum numerum quis-
que expressum continent, ita posuimus, ut certiorig
fidei gratia nomen et 'cognomen nostrum referant
atjue complectantur. Quamobrem peto, si que a
nobis per totum hoc opus recte sunt exposita, ut
ea extra invidiam sint collocata, qu: opÜmis qui-
busque rebus precipue imminere consuevit. Sin
vero in aliquibus ignorantia lapsi sumus, ea ut ab
aliis qui et doctrine et eloquentie, atque etiam
experientie virtute pollent, corrigantur. [n juve-
nili enim etate opus lioc conscribere aggressi gu-
mus, idemgue nondum sextum et tricesimum an-
num egressi perfecimus. Quandoquidem autem
abunde omnia ea qua opus esse putavimus, hucus-

NICEPHORI CALLISTI
Et ut Bardas Cesar, et imperator Michel sit oc- A χολάου

020

τοῦ πάπα γεγενημένα * xai ὡς ἐσφάγη
Βάρδας ὁ Καῖσαρ, καὶ ὁ αὐτοχράτωρ ἀνήρηται
Μιχαήλ.

Τοῦ ὃς εἰκοστοῦ τρίτου ἡ περίληψις ἔσται Bxol-
λειος ὁ Μαχεδὼν xai οἱ παῖδες αὐτοῦ, Λέων ὁ Σο-
φὸς xai ᾿Αλέξανδρος " καὶ τὰ ἐπὶ τούτων τῇ 'Ex-
χλησίχ συμδάντα" xai αὖθις χατὰ Φώτιον xz
'"Iyvittov* καὶ τὰ πεοὶ τῆς λεγομένης ὀγδόης οἷ-
χουμενιχῆς συνόδου, καὶ τῶν τηνιχαῦτα σχανδά-
λων διὰ τὸν Φώτιον * xal ὅπως τὸ ἔθνος τῶν ῬΡὼς τὸν
Χριστιανισμὸν παρεδέξατο" χαὶ περὶ τοῦ μετὰ τὸν
Φώτιον πατριάρχου Στεφάνου, xai τοῦ δι᾽ αὐτοῦ
σχίσματος" ἔτι δὲ xal τῆς τετραγαμίας τοῦ 8ασι-
λίως Λέοντος τοῦ Σοφοῦ, καὶ τῶν δι᾽ αὐτὴν γενομέ-
vv σχισμάτων τε καὶ συνόδων " περί τε Νιχολάου
χαὶ Εἰθυμίου τῶν τῆς Κωνσταντίνου πατριαρχῶν᾽
χαὶ τὰ ἐπὶ τούτοις * xxl ὡς ἀπεδίω Λέων ὃ σοφώ-
τατος βασιλεύς.

- * , ^ . *
Ταῦτα μὲν ἐς τὸ ἀχριδὲς προδιωρισάμεθα, ἦρη-

A a --ὠΨ 4 d

pivot τὴν τῶν ἀναγινωσχόντων διάνοιαν ἐχ τοῦ
DA! ΕῚ “Ὁ [d ,

Gys00v τὴν τῆς ὑποθέσεως πρόθεσιν εὐσύνοπτου

ἔχειν " ἵνα OE. μή τιν: ἐξῇ λυμαίνεσθαι τῷ συγγράμ-
ματι εἰώθασι γχὰ9 οἱ πλεῖστο: τὰς ἀλλοτοίας πϑαγ-
ματείας διασχευάζειν πρὸς τὸ δοχοῦν " τὰς μὲν τῶν
τόμων ἀκ:οστιχίδας τῷ ἐμῷ προησφαλισάμτνν ὀνό-
ματί τε καὶ ἐπωνύμῳ (1), διὰ πάντων χρόνον ἐτῶν
συγχλειόντων, Καὶ τοίνυν αἰτῶ, ἃ μὲν χαλῶς ὑπη-
γόρευται παρ᾽ ὅλην τὴν συγγραφὴν, μὴ μετεχέτω
φθόνου, ὃς τοῖς καλοῖς πρὸ τῶν ἄλλων ἐπιφύεσθαι
εἴωθεν’ ἃ δὲ ἀγνοῆσαι συνέπεσε, παρὰ τῶν ot; λό-
γου δύναμις καὶ πείρας, διορθωτέον * vot. γὰρ ὄντες
ἡ μεῖς καὶ μήπω ἕχτου xal τοιχχοστοῦ τῆς ἡλικίας
ἐπιθάντες ἐνιαυτοῦ, ἡνίχα τῇ πραγματείᾳ ἑαυτοὺς
ἐχοεδώχαμεν, τὸ προχείμενον διηνύσαμεν. ᾿Επεὶ δ᾽
ἀποχρώντως ὅσα γε προσῆχον εἶναι λελόγισται ποοε-
θέμεθῆα, τῆς θείας ἡγουμένης ῥοπῆς, κατάρξομαί
Yy8 τῆς ὑποθέσεως ὅθεν ἄρχεσθαι ἄμεινον, πρὸ πάν-
τῶν τὸ τῆς ἱστοοίχς τιμῶν ἀσφαλὲς, τὴν ἀλύ-
θειαν.

que prefati sumus, agedum divini Numinis ductu rem ipsam, unde maxime convenit, ordiainur : in
primis historie nobis firmamentum, ipsam scilicet veritatem, consectandam proponentes.

CAPUT Il.

De vetustate nostre Christianz religionis, et de divi-
nilale atque &lernitate Filii ; et ut ante legem, el
post legem latam, sanclis οἱ piis viris mysterium
de divinitate Christi perspectum fuerit.

Res Christianorum a prima sua origine repetere,
qui sint, unde, et quomodo tanta ceperint incre-
menta, eoque magnitudinis et ρον pervenerint,
intempestivum, atque adeo supervacuum esse puto,
ut in presentia de eis perquiratur : cum sacra ora-
cula et acta, innumerabilesque alie ex ordine res,
aperte satis et accurate declarent, longissime aute,
et ab initio, cumque ipsis conditi mundi principiis,
dogma nostrum una esse jactum et fundatum, seu

ΚΕΦΑΛ, B.

Περὶ τῆς ἀρχαιότητος τοῦ xa0' ἡμᾶς τὸν
Χριστιανῶν δόγματος, καὶ περὶ θεολογίας
καὶ ἀϊόιότητος τοῦ Υἱοῦ" xal ὡς τοῖς πρὸ
τοῦ νόμου καὶ ἐν τῷ νόμῳ θεοφιλέσι τὸ
κατὰ Χριστὸν προέγνωστο μυστήριον.

Τὸ μὲν οὖν τὰ Χριστιανῶν ἀρχαϊολογεῖν, τίνες
ὦντες, καὶ ὅθεν, «ai ὅπως ἐπὶ τόσον τὸ κατ᾽ αὐτοὺς
ἐπιδέδωχε, καὶ εἴς τόδε προελάλυθε δόξης, ἀκαιοήν
τε χαὶ ἄλλως περιττὸν οἶμχι τῷ παρόντι διερευνᾶ-
σθαι, τῶν ἱερῶν λογίων χαὶ πράξεων, καὶ μυρίων
ἄλλων τῶν καθεξῆς, διαῤῥηδην ταῦτα μετ᾽ dx
θείας διεξιόντων, ὡς ἄνωθέν τε καὶ ἐξαρχῆς, καὶ
ὁμοῦ ταῖς τοῦ χύσμου χρηπῖσι, τὸ ἡμέϊιερον δόγμα
συγχκατεδλήθη * μᾶλλον δὲ xal χρόνου ἐπέκεινα χαὶ

(1) Priui& decem οἱ octo tomorum istorum littere, ἀκροστιχίδες composite, nomen auctoris in Greco

exemplari exprimunt, Νικηφόρου Καλλίστου,

021

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. I.

αἰῶνος ἦν * εἴ ye γρὴ πρὸς τὸν ἀρχηγὸν τῆς πί- A potius ullra tempora et secula omnia id exstitisse,

στεως ἡμῶν ἀφορᾷν Θεὸν Λόγον, τὸν Κύριον ἡμῶν
Ἰησοῦν Χριστόν. Διττοῦ γὰρ ὄντος τοῦ xat' αὐτὸν
μυστηρίου, καὶ τοῦ μὲν οἷονεί τινος χεφαλῆς
ἐγνωσμένου, ὅσα γε περὶ τὴν ἄναρχον αὐτοῦ xai
προαιώνιον γέννησιν ἀνατρέχει * τοῦ Ob, ὡς ἄν τις
εἴποι, ὑστέρου χαὶ τελευταίου, ὅσα περὶ τὴν κάτω
xai ἐν ὑστέρῳ τῶν χρόνων ix παρθένου σάρχωσιν,
περίγειόν τε πολιτείαν καὶ ἀγωγήν * τὰ μὲν πρῶτα
λέγειν τε καὶ διχχριδολογεῖσθαι ἕχιστά γε προσῆ-
xov παρέστη “ περὶ γὰρ ἐχείνων εἴ τις ἐπεξίοι, 6
λόγος πάρεργον ὧν, πλέον ἂν ἔργον ἢ ὧν ἕνεχα
λέγειν προὔθετο παράσχοι. Ἐπεὶ γὰρ οὐ χρόνῳ,
ἀλλ᾽ οὐδ’ αἰῶνι μεσίτῃ ἐχείνοις γενέσθαι ξυνέπε-
σεν, οὐδέ τινι παρεῖναι χαὶ θεᾶσθαι χαὶ διηγεῖσθαι
ἐξεχωράθη τὰ ὑπὲρ ἔννοιαν δρώμενα, ταῦτα μὲν τῷ
ἀκινδύνῳ τῆς σιωπῆς τιμᾷν ἐπαφήσομεν " μᾶλλον
δὲ μηδὲ πολυπραγμονεῖν ταῖς ἐννοίχις ἡμῶν τὰ
τοιαῦτα σφοδρῶς ἐπ'τάξομεν, ἅτε νοῦ xai λόγου καὶ
διανοίας ὑπέρτερα * ἡμῖν δ᾽ ἀπόχρη μόνα τὰ ix
τῶν θείων παράγειν Γραφῶν * ὡς, Ἔν ἀρχῇ ἦν ὁ
Λόγος xai Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν’ καὶ θεὸς
ἦν ὁ Λόγος. Πάντα ὃι' αὐτοῦ ἐγένετο" καὶ
χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν, ὃ γέγονε καὶ
ὡς ὧν ἀεὶ Θεὸς, ὁ ἄναρχός τε xal προχιώνιος, ὡς
ἐχείνῳ μόνῳ γνωστὸν, πρὸ τῶν αἰώνων γεννᾷ τὸν ἐαυ-
τοῦ Υἱὸν τὸν ἀληθῆ Gcóv Aódov ἀνεννοήτως, ἀχατα-
λήπτως, ὑπὲρ πᾶντα νοῦν xal διάνοιαν * σύναμα δὲ
καὶ τὸ πανάγιον αὐτοῦ Πνεῦμα προδάλλεδ' οὐ γεννη-
τως, ἀλλ᾽ ἐχπορευτῶς * Θεὸν xal αὐτὸ τέλειον ὁμογύ-
σιόν τε τούτοις xai ταυτοδύναμον * τὰ τρία ἕν ^ μία

φύσις καὶ οὐσία xai δύναμις - μεθ᾽ ὧν xal δι’ ὧν τάς C

δυνάμεις καὶ τὸν χόσμον τοῦτον πα-
δημιουργεῖ μὴ πρότερον ὄντα * καὶ
σύμπαν * τό τε ψυχῇ xai μὴ χρώ-

τε ἀγγελιχὰς
ράγει τὸ xai
τὸ δριώμενον
μένον.

si quidem ad auctorem et ducem professionis et
fidei nostre Deum Verbum Dominum nostrum Je-
sum Christum respicere oporteat. Quandoquidem
enim duplex considerandum venit mysterium, et
alterum quidem tanquam quoddam caput contem-
plamur, quod acilicet ad eternam, principio caren-
tem, seculaque omnia precedentem generationem
refertur; alterum autem quasi posterius quiddam,
ut ita dicam, et ultimum spectamus, quod nimi-
rum ad inferiorem hanc et postremis temporibug
44 ex Virgine incarnationem factam, terrenaimque
conversationem et vitam pertinet : prius illud
exponere, et accurotius oratione persequi minime
omnium convenit. De eo enim δὶ quis disserere
instituat, cum oratio talis extra propositum opus
sit, lum plus opere et negotii quam opus ipsum;
et ea de quibus traclare decreverimus, exhibeat,
Siquidem, cum neque tempus, neque seculum ei
mysterio intercesserit, et proinde neque adesse
illi, neque contemplari et eloqui id quod supra in-
telligentiam nostram est, concessum sit, quidquid
id est, tuto silentii premio permittemus: ao po-
tius ingeniis nostris, ne in talibus rebus curiosita-
tem nimium exerceant, imperabimus, utpote sensu,
ratione, e& acumine mentis nostre longe superio-
ribus. Nobis vero salis fuerit sola e divinis Scri-

- pluris adducere testimonia ; ut: [n principio erat

Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat
Verbum. Omnia per ipsum [acta sunt, el sine ipso
faclum esl nihil, quod factum est! ; et insuper scire,
quod Deus semper exsistens, principioque carens,
et ezecula praecedens, ita ut ipsi soli cognitum est,
ante ipsa ezcula gignit suum ipsius Filium, verum
Deum Verbum, supra omnis intelligentie et depre-
hensionis captum, et supra mentis sensum et co-

gitationem, cognitionemque omnem: simulque sanctissimum suum profert Spiritum, non ut geni-
tum illum, sed ut procedentem : Deum et ipsum perfectum atque consubstantialem illiis, et ejusdem
plane virtutis et potestatis. Et quod tresisti unum sunt, una natura et essenlia el potestas, cum qui-
bus et per quos simul et angelicas potestates οἱ mundum hune universum produxil et condidit, cum
is antea non, exstiteril ; et preterea id quod in visum cadit conspiciturque omne, quodque anima

agitatur, et quod anima caret (1).

Περὶ μὲν δὴ τοῦ ἄνω γένους Χριστοῦ τοῦ τῆς Atque hec quidem de superno Christi, persua-

πίστεως ἡμῶν ἀρχηγοῦ, καὶ τῆς ἀξίσς τούτου καὶ
φύσεως, τοσαῦτά μοι λελέχθω. Τίς γὰρ ἂν αὐτάρ.
χης ἐχείνοις γένοιτο λόγος, χαθὰ δή που xai ὁ θεῖος
ὑποφαίνει χρησμὸς, Τὴν δὲ γενεὰν αὐτοῦ, λέγων,
τίς διηγήσεται; Οὐδὲ γάρ τις τὸν Πατέρα κατ᾽

! Joan. 1, 1,3.

(1) Totus et, lingua et mente et cogitatione hor-
reo, quando de Deo verba facio. De Deo autem
cum dico, unum vos circumfulgeat lumen,et tria.
Tria quidem, juxta proprietates sive subsistentias
seu personas : unum vero, secundum rationem
essentie sive deitatis. Distinguitur enim insepara-
biliter,et coagmentatur separabiliter.Unum namque
in tribus Deitas ipsa, et ipsa tria unum, in quibus
Deitas, seu qus Deitas sunt. ( Greg Theologus.)
Unus Deus, tres persone, una essentia, potentia,

sionis et fidei nostre principis, genere, ipsiusque
sublimi dignitate et natura, nobis dicta sufficiant,
Que enim rebus tantis explicandis idonea suppe-
ditet oratio? pro eo atque divinum id quoque os.
tendit oraculum : Generationem vero ejus, inquiens,

sapientia, bonitas, una et indivisa Trinitas. Deus,
Lominus, Paracletus, Genitor, genitus,regenerans.
Ab uno omnia. A quo, per quem, in quo omnia.
Unusa se, unus ad uno, unus ab ambobus, ὃν ἃ
se, ὃν ab altero, ab utroque. Pater, Filius, Spi-
ritus Sanctus. Una pater, Λόγος, Παράχλητοςᾳυθ,
essentia, una virtus, una beatitudo : a quo, per
quem, et in quo beata sunt omnia, qt. ecunque
beata sunt (Augustinus).

623 NICEPHORI CALLISTI 021

quis enarrabit* ? Neque enim quisplam Patrem, A ἀξίαν γνοίη εἰ μὴ ὁ Υἱός * ἀλλ’ οὐδὲ τὸν Υἱὸν αὖθις,
pro eo atque decet, satis cognoverit, preterquam εἰ μὴ ὁ γεννήσας Πατήρ * πρὸς ὃν κατὰ τὸν πάλαι
Filius neque rursum Filium, preterquam qui Μωτπέχ χοινολογούμενος ὁ Πατὴρ τῇ παραγωγῇ τοῦ
illum genuit Paler. Ad quem, ut est'apud veterem παντὸς τοῦδε, Ποιέσωμεν, φησὶν, ἄνθρωπον κατ᾽
Mosen, loquens Pater in creatione universi hujus: εἰκόνα ἡ μετέραν xai xa0' ὁμοίωσιν. Τοῦτον μὲν
Faciamus, inquit, hominem ad imaginem nostram el. οὖν xal ὅσοι ἀρετῇ xal θεοσεθδείᾳ τῶν ἄλλων διε-
similitudinem?. Hunc ipsum sane, quicunque vir- νεγχεῖν λέγοντα! ἄνωθεν, ol τε περὶ τὸν 'AÓpaàu
tute etin Deum pietate aliis prestare primis tem- φημι xxi. Μωσέα, καὶ ὅσοι γε πρὸ ἐχείνων xal per!
poribus dicli sunt, ut Abraham et Moses, 4B ot ἐκείνους δίκαιοι τῷ ἐξηλλαγμένῳ τῶν τρόπων γεγί-
insuper quicunque ante et. post eos justi morum νηνται, προφῆται χαὶ ἄλλως εὐάρεστοι, ὄμμασι
mutatione fuerunt prophete, et alii Deo placili et διχνοίας ἀχρχιφνῶς φαντασθέντες, λαμπρῶς ἔγνω-
grati homines, mentis oculis sincere et. olare con- σὰν xai oia Θεοῦ παιδὶ γνησίῳ, γέρας ἐξαίσιον
templati, prolixe cognoverunt, et tanquam germano εὐσεθείας ἀπένειμαν. Ὃ δ᾽ αὖ τῆς πίστεως ἀμει-
Dei Filio presstantissimum pietatis honorem tribu- — ὀόμενος τὴν Πατριχήν τε xal αὐτοῦ γνῶσιν, ὡσανεὶ
erunt. Ille porro persuasionem fidemque ejusmodi ἐντελεστέραν, προστιθεὶς ἦν * xal γε λόγος ἀρχαῖος
remunerans, et Patris οἱ sui cognitionem perfe- p aipei μηδένα τῶν ἄνωθεν εὐηρεστηκότων Θεῷ δίχα
etiorem absolutioremque illis adauxit. Est quippe τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως τὸ τοῦ βίου πέρας χλη-
vetus oraculare verbum, neminem eorum qui an- ρώτασθαι " εἴ γε τοῦτο τεχμηριώσασθαι ἔξεστιν,
tiquitus Deo placuerunt, sine flde in Christum οἷσ διαφόρους πληθύνων ὁράσεις, πρὸς ὅπερ φέρειν
fineirn vite consecutum esse. Siquidem per con- ἕχαστος οἷός τε ἦν, xai ἐν ἀνθρώπου σχήματι
jecluram id colligere licet, ex multifariam visioni- ὦφθαι τῷ t: ᾿Αὐραὰμ διαφόρως καὶ τοῖς ἐξ ixl.
bus quam alias aliis accumulavit, pro eo atque eas νου πιστεύεται, xxi ποτὲ μὲν δι᾽ ἑαυτοῦ, ποτὲ δὲ
quisque ferre potuit. Atque equidem in hominis διὰ τῶν λειτολργῶν αὐτοῦ ἀγγέλων χρηματίζων τὰ
Bpecie ipsi Abrahe frequentius, progenilisque ex κρείττονα. Ὡς ῥάδιον εἶναι παντί τῳ xal τοῦτο ἐν-
eo apparuisse creditur, quandoque per se ipsum, τεῦθεν πιστώσασθαι. Τὸν μὲν γὰρ ἄγγελον οὐ Κύ-
quandoque per administros suos angelos, oraculis — ptov, οὐδὲ μὴν Θεὸν προσαγορεύειν ἔθος ἐστὶ τῆς
eos admonens, et docens de rebus optimis. Quod Γραφῆς ᾿ ἀλλ᾽ ἁπλῶς οὕτως ἀγγελον ψιλῷ xaAst τῷ
quidem cuivis vel inde facile est existimare et cre- ὀνόματι * ἐχεῖνον δ᾽ ἀεὶ σεμνοῖς xal ὑπεοδεδηκόσιν
dere. Angelum enim Dominum, vel etiam Deum ἐξαίρει ὀνόμασι, xai Θεὸν xzi Κύριον ἀριδήλως
appellare, consuetudo Scripture non est: sed ita — κατονομάχυυσχ. Ὡς piv οὖν προχιώνιος ὁ καθ’ $ux
simpliciter, nudo scilicet nomine, angelum : illum ,, Λόγος, xai τῶν αἰώνων πάντων xal χρόνων ἀρχαιό-
vero semper insignibus et excellentibus extollit et C τερος, χαὶ ὡς τισὶ τῶν παλαιτέρων μυστιχώτε-
celebrat nominibus, Deumqueet Dominum aperte ρον ὦὥφθη, εἰ xai μὴ σύμπασιν, αὐτάρχως εἰ-
et clare vocat. Itaque Verbum, quod colimus (1), ρήτπτθω.

eternum, et seculis temporibusque universis antiquius fuisse, el veteribus olim, etsi non ominibus,
quibusdam tamen, in mysterio apparuisse, paucis hisce diclum esse satis sit.

CAPUT ΠΙ. ΚΕΦΑΛ, Γ΄.

Quam ob causam non olim. Salvator Chrislus, sed απ Δι’ ἣν αἰτίαν μὴ ἄνωθεν ὁ Χριστὸς ἐνηνθρώ-
postrema temporum δείαί6, hominem assumyserit : T9gtv, ἀλλ᾽ ἐν ὑστέρῳ τῶν χρόνων χαιρῷ"
et de perpetuo et sempiterno ejus regno. xai περὶ τῆς ἀϊδίου xai αἰωνίου βασιλείας

αὐτου.
Minime vero mirari oportet, non dudum antea, Ἥχιστα ὃὲ θαυμάζειν χρὴ, ὅτι μὴ ὥσπερ νῦν,

ita ut nunc, omnibus hominibus et σους θυ8 Chri- ἐχ πολλοῦ ἀνθοώποις πᾶσι xal ἔθνεσιν ἐγνώρίγετο "
slum innotuiese. Doctrina enim Christi omnium ἢ τὰ» πάσης ἀχριδείας xal τελειότητος πάνσοφος
consummatissima atque perfectissima, omnique ἢ xal πανάρετος τοῦ Χριστοῦ διδασχαλία οὐχ οἵα τ
sapienti? el virtutis genere absolutissima, non ὧν τῷ πάλαι τῶν ἀνθρώπων Bip, xal μάλιστά γι
46 apta, opportuna et congruens omnino veterum προσήχουσα * xal γὰρ ix προοιμίων εὐθὺς, ὁ τὴν
honinum vite et moribus fuit. Quandoquidem ἃ ἀγήρω xal μαχαρίαν ζωὴν εἰληφὼς, ὁ πρῶτος δη-
prius statim initiis, qui incorruptibilem seniique λαδὴ ἀἄνθοωπος, χαὶ τοῦ γένους ἡμῶν ἀρχηγὸς, ἐλά-
expertem οἱ beatain vitat). acceperat, primus vide- χιστα τῆς δεδομένης ἐντολῆς φροντίσας, ἀντὶ τῆς
liect horno, et generis nostri auctor, minimum ἀθανάτου τὴν ἐπίχηρον ἠλλάξατο βιοτήν, Kat γε οἱ
dati precepti memor, immortalem fatali commu- ἐξ ἐχείνου πολὺ χείρους γενόμενοι, πλὴν ἑνός mo»
tavit vita. Qui vero ex eo sunt progeniti, longe καὶ δύο, ἀγριόν τινα καὶ θηριώδη σχεδὸν πάντες
deleriores, uno atque altero excepto, agrestem ἐπανήρηντο βίον, οἴστρῳ τῶν ἰδίων ὀρέξεων ἐχρε-
quamdam, feram et prope belluinam omnes, appe- ρόμενοι. Οὐ τοίνυν πόλεις ὥχουν, οὐ τέχνην, οὐχ
titionum suarum impetu ducti, egerunt vilam. ἐπιστήμας μετήεσαν " πολλὸῦ γε μὴν ἐκείνοις ἔδει
Non itaque illi urbes incoluere, non ariüibus aul νόμων τε καὶ θείων δικαιωμάτων. ᾿Αρετή τε καὶ

[ga. Lit], 8. 8 Geu. r, 26.

(1) Hoc exquisite et luculenter in Tryphones suo tractat S. Justinus.

625

ECCLESIASTICJE HISTORLE LIB. I.

636

φιλοσοφία παρ᾽ αὐτρῖς οὐδὲ μέχρις ὀνόματος ἐγνωρί. A doctrinis soienliisque ingenia excoluere, longe

ζετο. Νομάδες δὲ τινες ἐπ᾽ ἐρημίας διῆγον, τὰ μὲν
ἐνσπαρέντα τῇ φύσει λογικὰ σπέρματα διαφθείον-
τες, καχίαν δὲ πᾶσαν ἐξ αὐτοπροαιρέτου γνώμης
ἀναπλαττόμενοι, σύμπαν, ὅπερ χείριστον αὐτοῖς,
ἀδεῶς διεπράττοντο - ὡς ποτὲ μὲν φθοραῖς τε xal
φόνοις τοῖς xav' ἀλλήλων ὁπλίζεσθαι, ὁτὲ δὲ θεομα--
χεὶν αἱρεῖσθαι, xal τολμᾷν ἐπιτειχίζειν γῆν οὐρανῷ,
κἀχείνῳ προσαράσσειν τὴν χεφαλήν * xal ἐπὶ τόσον
κατ᾽ αὐτῶν ἐγείρειν τὴν ἰἄμαχον δύναμιν μετιοῦσαν
τὸ αὔθαδές τε καὶ ἄκαρπον, χαθά τινα ὕλην ἀγρίαν
χατὰ πάσης χεχυμένην τῆς γῆς ὡς ποτὲ μὲν Θεὸν
ὑπερδολαῖς ὑδάτων τούτους ἀμύνεσθαι, ἄλλοτε δὲ
πυρὸς δχετοῖς xal χεραυνῶν ἀνημέροις βολαὶς ἀνα-
στέλλειν πειρᾶσθαι τὴν ἐχείνων τῆς κακίας ἄσχετον
ῥύμην, λιμοῖς τε ὁμοῦ xai λοιμοῖς, εἴδεσί τε δια-
φόρων πολέμων, πρὸς τὴν τῶν χαχῶν ἀνάλογον xl-
νησιν χρώμενον, xai ὡς οἷον αἰπεῖν, τὴν οὕτως
ἀπηνῶς ἐπινεμομένην τῶν ψυχῶν νόσον, xal δεινῶς
ἕρπουσαν, δραστιχωτέροις χολαστηρίοις ἀναχαθαί-
ροντα.

eliam ἃ legibus devinisque cultibus et justificatio-
nibus abfuere. Virtus porro et philosophia ne de
nomine quidem apud eos note fuere : sed perinde
atque quidam nomades, palantes in solis locis
vixere, et insita sibi a natura rationis semina cor-
rumpentes, ac viliositatem malitiamque omnem ex
liberi arbitrii sententia refingentes, quidquid esset
pessimum, timore deposito peregere : usque adeo,
ut quandoque quidem ad mutuas caedes et homi-
cidia inter se armati consurgereut, aliquando vero
Deo bellum inferre inciperent, superque terram
munitiones et muros construere adversus ccelum
etcaput ad id illidere, ac in tantum denique in-
expugnabilem vim et potentiam ín se provocare
atque excitare auderent, αἱ ad coercendam eorum
simul et prefractam temeritatem, et inane inutile-
que ceptum, tanquam perniciosam nocentis herbe
sylvam per universam terram effusam, Deus nunc
immensis aquarum diluviis vindicare, nuno hor-
rendis ignis imbribus compescere, et violentum

malignitatis eorum impelum repriu:ere aggrederetur : et preterea fame simul et peste, et variis bello-
rum generibus ad indecentem et importunam malorum molitionem tollendam uteretur : tantamque ani-
morum (ut ita dicam) luem impune omnia depascentem, graviterque invalescentem, efficacioribus repur-

garet remediis et poenis.

Ὁπηνίχα τοίνυν ὃ τοσοῦτος τῆς χαχίας χάρος κατὰ
πάντων σχεδὸν ἐπεχεῖτο oia τις μέθη δεινὴ, τὰς
σφῶν ἐπισχοτοῦσα ψυχὰς, αὐτὸς ὁ πανάγαθος τοῦ
Θεοῦ ΛΑάγος ὑπερδολαϊς τῆς οἰχείας ἥττη μένος χρη --
στότητος, τῷ τε φυσιχῷ νόμῳ, ἄλλοτε δ' ἀγγέλων
ἐπιστασίαις, ὁτὲ δὲ xai δι᾽ ἑαυτοῦ μυστιχαὶῖς τισιν
ἐπιφανείαις τῶν πάλαι περιδοήτων ἐν θεοφιλίᾳ ἀν -
δρῶν ὀλίγοις που ἐπεφαίνετο, ἀνθρώπου μορφὴν
ὑπιών᾽ ὅτι γε μητ᾽ ἄλλως ἦν ὁρᾷν αὐτοῖς ἐφιχτόν.
Ὡς δ᾽ ἀρχούντως οὕτω διὰ τῶν θείων ἐχείνων ἀν-
δρῶν τὰ τῆς θεοσεδείας εἰς πολλοὺς χατεδάλετο
σπάρματα * ἔθνος τε θεοσεδείᾳ προσανέχον, ix τοῦ
χατὰ βραχὺ ὁλόχληρον ὑπέστη καὶ ἐγνωρίζετο - ὡς
εἰς ἑίζαν ἀναφέρον βλάστης τὸν "A6paàu, τοῦτο μὲν
ὡσανεὶ ταῖς πάλαι xal πρὸ βραχέος διαίταις καλῶς
ἐντεθραμμένον, νόμῳ τῷ διὰ Μωσέως οἷά τινι χει-
ραγωγῷ πρὸς μείζονα θεοσέδειαν ἐγχειρίζει ^ σύμ-
δολά τε xai εἰχόνας Σαδύάτου xai περιτομῆς, καί
τινας ἑτέρας εἰσαγωγὰς θειοτέρων νοημάτων χαὶ
μυσταγωγίας παρχδειχνύει, οὐχ ἐναργεῖς μέντοι,
ἀλλ᾽’ ἀμυδράς τε xal σκιώδεις xai ταύτας παραδι-
δούς. Ὡς δ᾽ ἐντεῦθεν πανταχόθεν τούτου διχδοθέν-

Posteaquam igitur tanta malignitas, vitiorumque
omnium gravedo, perinde atque damnosa quedam
ebrietas, per omnes fere est grassata,caliginemque
eorum animis offudit, ipsum omnium optimum
Deo Verbum, magnitudine bonitatis proprie co-
actum, nunc per nature legem, nuno per angelo-
rum adventum et presentiam, quandoque etíam
per se ipsum mysticis quibusdam et arcanis appa-
ritionibus, paucis quibusdam qui antiquibus pie-
tate et amore Dei clari exstiterunt viris, alicubi se
exhibuit, hominis forma assumpta : quod 48 ali-
ter id ipsis aspicere concessum non esset. Qum
porro satis ad eum modum per divinos illos viros
in multos homines pietatis cultusque Dei oonje-
cisset semina, et gens tali cultui dedita paulatim
in dies magis magisque in unum coalesceret cor-
pus, et quasi germen quoddam radioe sua, Abra-
hamo niti cognosceretur : ei genti que et antiqui»
tus, et non ita pridem vita et moribus rite exculta
esset, legem per Mosen, perinde atque quemdam
ducem et manuductorem, ad presentiorem pieta-
tem, Deique cultum tradidit: symbola et signa,

toc, Ἐχ τοῦ ἀπηνοῦς ἐχείνου xai ἀγρίου βίου ἡρέμα D figurasque et imagines Sabbati et circumcisionis,

μετεῤῥυθμίζοντο, φιλοσοφεῖν τε ἐπέδαλον, xai πρὸς
ἀλλήλους φιλίας τε xai. ἑπιμιξίας ἔχειν κατήρχοντο "
τῷ παιδχγωγῷ νόμῳ οἷά τινι χανόνι χρώμενοι xal
ἐκπαιδευὄμενοι * xal πρό γε πάντων ἔμπεδος ἡ τοῦ
θεοῦ Πατρὸς γνῶσις ἐχείνοις χατεῤῥιζοῦτο, δεξιοί τε
xai ἐπιτήδειοι xal πρὸς παραδοχὴν μειξόνων σπερ-
μάτων θεογνωσίας ὡσανεὶ ἦσαν ^ τηνιχαῦτα ὁ αὐτὸς
πάλιν τῶν πρώτων τῆς ἀρετῆς σπερμάτων χαταῦο-
Asoc, ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος 6 ἄναργός τε xal προαιώνιος"
ἐπεὶ μηδ᾽ ἄλλως ἦν ἐγχωροῦν τὸ ἡμέτερον τῆς ἐπι-
κεχυμένης χαθάπαξ ἀπαλλαγῆναι ἀρᾶς " xai πρὸς

et alia quedam elementa seu principia divinorum
consiliorum et contemplationum, mysticasque pre-
terea ceremonias, non apertas illas οἱ claras, sed
obscuras, tenues et umbratiles illis ostendens, et
prebens. At ubi deinceps lege ubique divulgata,
ex dura illa et agresti vita homines paulatim ad
humanitatem sunt exculti et ad philosophandum
animum adjecerunt, invicemque amicitias colere,
et consuetudinem inter se habere coperunt (pe-
dagogo et doctore lege quasi regula utentes, se-
que erudientes) atque in primis firmior stabilior-

621

NICEPHORI CALLISTI

que Dei Patris notitia apud eos radices egit, apti A τὴν &2to xal μακαρίαν ἔχείνην ἐπανελθεῖν βιοτήν *

que jam et idonei tanquam ad semina majora Dei
cognitionis suscipienda fuerunt : tum idem illud
rursum, quod antea virtutis semina severat, Dei
Verbum principii expers, seculaque precedens,
quandoquidem aliter fieri non potuit, ut hominum
genus tandem prorsus ab infusa ei liberaretur
exsecratione et pernicie, et ad immortalem illam
atque beatam reduceretur vitam, postremis lem-
poribus, Romanorum imperio orbem obtinente,
natura et conditione nostra accepta, nulla re a
nostra (fatalibus duntaxat peccati inquinamentis
exceptis) differente, ea et fecit et perpessum est,
qui» aequum erat Deum facere corpore, in hac vila,
peregre versantem. In qua ille nativitatem miri-
ficam, opinionemque omnem excellentem, conver-
sationemque insolitam, et doctrinam novam omni-
que nature miraculo superiorem mortem et se-
pulturam et resurrectionem redivivam exhibuit.
Que omnia sigillatim vaticiniis prophetarum pra-
dicta fuerant et promulgata. Quemadmodum οἱ
regnum ejus in flne seculi divinus Daniel spiritu
liberiore et puriore perspexit, et hisce verbis hu-
mano more visionem eam descripsit : Spectabam
inquiens, donec throni ponerentur, et. Antiquus die-
rum consedit ^. ἘΠ commemorans res ipse suas,
48 infert rureus : Judicium consedit, et libri aperti

B

ἐπ’ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν, τῆς Ῥωμαίων βασιλείας
ἀοχομένης, τὴν ἡμετέραν φύσιν ἀναλαδὼν, κατὰ
μηδὲν διαλλάττουσαν τῶν ἐπικήρων κηλίδων, τοιαῦτα
ἔδρασέ τε xa! ἔπαθεν, ὅτα ἦν εἰχὸς Θεὸν δρᾷν μετᾶ
σώματος τῷ βίῳ ἐπιδημήσαντα " γέννησίν τε παρά-
δοξον προδαλλόμενον, dÓr τε βιοτὴν καὶ ξένην
διδασχαλίαν, ὑπερφυᾶ τε αὖθις νέἔχρωσιν xxl τα-
φὴν xai ἀνάστασιν * ἃ δὴ πᾶντᾳ χατὰ μέρος πάλαι
ταῖς προφητείαις ἀνεχηούττετο * ὡς δὴ καὶ τὴν ἐπὶ
τέλει βασιλείαν οὐτοῦ ὁ θειότατος Δανιὴλ τῷ νοερῷ
πνεύματι χατιδὼν, οὐτωσί πως τὴν θεωρίαν ἀνθρω-
πιχώτερον ὑπογράφει, ᾿Ἐθεώρουν, λέγων, ἕως οὗ
θρόνοι ἑτέθησαν᾽ καὶ Παλαιὸς ἡμερῶν ἐκάθισε.
Καὶ διεξιὼν τὰ πεοὶ αὐτοῦ, ἐπιφέΞει αὖθις, Κριτήριον
ἔχχθισε, καὶ βίόλοι ἠνεῴχθησαν. Καὶ ἑξῆς, ᾽Ε9-
εὔρουν, Φησὶ, καὶ ἰδοὺ μετὰ τῶν νεφελῶν τοῦ
οὐρανοῦ, ὡςυἱὸ ςἀνθρώπου ἐρχόμενος" καὶ ἕως
τοῦ ΠΠαλαιοῦ τῶν ἡμερῶν ἔφθασε" καὶ ἐνώπιον
αὐτοῦ προσηνέχθη καὶ αὐτῷ ἐδόθη ἡ ἀρχὴκαὶ
à τιμὴ καὶ ἡ βασιλεία | καὶ πάντες οἱλαοὶ, φυ-
λαὶ, γλῶσσαι, αὐτῷ δουλεύσουσιν" ἣ ἐξουσία
αὐτοῦυἐξουσία αἰώνιος, ἥτις οὐ παρελεύσεται"
χαὶ ἡ βασιλεία αὐτοῦ οὐ διαφθαρήσεται. Τίνι δ᾽
ἂν ἄλλῳ ταῦτ᾽ ἐφαομόσειεν ἢ πάντως τῷ ἡμετέσῳ
Σωτῆρ' Χριστῷ, ἀνθρώπου vulp διὰ τὴν ὑστάτην
αὐτοῦ ἐνανθρώπησιν χρηματίσαντι ;

sunt. δι deinceps : Speclabam, inquil, et ecce cum nubibus celi tanquam filius hominis veniens, et usque
ad Antiquum dierum pervenit, et in conspectum ejus adductus est, et ipsi traditus est. principatus et robur et
regnum, el omnes populi tribus et lingua servient ipsi .Polestas ejus potestas sempiterna, que mon prseteribit,
el regnum ejus non corrumpetur *. [In quem vera alium heo quadrent, quam prorsus in Servatorem nos.
trum Christum, hominis filium, propter postremam ipsius per assumptam carnem humanitatem, per

oraculum propheticuni nominatum ?

CAPUT IV.

Quod nomina Dei, ejusdemque hominis Verbi, Christus
scilicet οἱ Jesus, longe antea. ab ipso usque Mose
symbolice, el sub certis indiciis tn honore et pretio
fuerint : propterea et sacerdotes 1psi, et reges, et
propheta, Christi, per adumbralionem quamdam
sunt dicti.

Relíquum est ut demonstremus, ipsum eternum
principioque carentem Deum Verbum non solum
antiquitus piis, Deoque charis hominibus cogni-
tum, suoque tempore apud nos corporaliter, tan-
quam peregrinum versatum fuisse : verum etiam
divinas ejus appellationes, Jesu scilicet, et Christi,
non nobis solis, sed et veteribus prophetis in
maximo habitas esse honore. Primum siquidem
magnus ille Dei spectntor Moses, cum imagines et
gymbola signaque quedam arcana 6] nova, juxta
typum et figuras que ei in. monte divinum osten-
derat oraculum, institueret, pontificem Dei fratrem
suum Aaronem renuntiavit : excellentemque ei
bonorem, preeminentiam, et gloriam tribuens,
Christum et unctum Domini pronuntiavit : et no-
men id illi aecommodavit, arcane per mysterium
celebrans et cohonestans appellationem eam, illud*

δ Dan. vi, 9. *Ibid. 13, 14.

C

D

ΚΕΦΑΛ. A.

"Ott καὶ αἱ χλήσεις τοῦ θεανθρώπου Λόγου, ἡ
Χριστὸς δηλονότι καὶ ᾿Ι]ησοῦς, ἄνωθεν ἀπὸ
τοῦ Μωτέως συρθολιχῶς ἐσεμνύνοντοκχαὶ ἐν
τιμὴ ἦσαν" διὸ καὶ οἱ ἱερεῖς, καὶ οἱ βασι-
À eic, καὶ oi προφῆται, Χριστοὶ σχιωδῶς
ὠνομᾶζοντο.

Ἑξῆς δ᾽ ἂν εἴη δειχνυναι, ὡς οὐ μόνον αὐτὸς ὁ
προάναρχος θεὸς Λόγος τοῖς πάλαι θεοφιλέσιν ἔγνω-
στο xal ὅτε προσήχων χαιρὸς xal τοῖς xa' ἡ αἷς
σωματιχῶς ἐπεδήμήσεν *. ἀλλ᾽ ὅτιπεο xai αἱ θε:ότε-
pat κλήσεις αὐτοῦ, ἤ τε ᾿Ιησοῦς δηλχδὴ, καὶ Χρι-
στὸς, οὐχ ἡμῖν μόνοις, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἔχ παλαιοῦ
προφήταις δίὰ πλείστης ἤγοντο τῆς τιμῆς. Πρῶτος
τοίνυν αὐτὸς ὁ θεοπτιχώτατος Μωυσῆς, εἰκόνας xai
τινα σύμδολα xaxwórppa xal ἀπόχρυφα παραδιδοὺς,
κατὰ τοὺς τύπους, οὖς ἐν τῷ ὄρει ὁ χρησμῷδήσας
ὑπέθετο, ἀρχιερέα Θεοῦ νὸν ἀδελφὸν "Aapüw ἀνα.
δείκνυσιν, ὑπερδάλλουσάν τε τιμὴν ἐκείνῳ καὶ
προεδρίαν καὶ δόξαν διαταξάμενος, Χριστὸν Κυρίου
ἀναγορεύει * xai τοῦτο ὄνομα αὐτῷ περιτίθησι, μυ-
στιχῶς σεμνύνων τὴν χλῆσιν, xal προδιαγράϑων
ἐχεῖνο, ὥς τι εεἴον καὶ ἔξοχον γρῆμα ἡγούμενος, 05
μὴν δὲ ἀλλὰ καὶ τὴν Ἰησυῦ προσηγορίαν, αὐτὸς

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. I.

630

αὖθις πρῶτος θείῳ Πνεύματι ἐμπνευσθεὶς, μέπω Α que divinando adumbrans, divinum quiddam et

πρότερον τοῦτ᾽ ἀκουσθὲν ὄνομα, τῷ τοῦ Ναυὴ μόνῳ
σοφῶς περιτίθησι, γέρας ὡσανεί τι ἐξαίρετον, καὶ
βασιλικοῦ διαδήματος ἐντελέστερον, τούτῳ δωρού-
μένος ὃν συμθολιχῶς ἔγνω μετὰ τὴν ἐχείνου τελευ-
τὴν, τὴν χατὰ πάντων ἀρχὴν ἐχδεϊόμενον. Εἰχόνα
xai γὰρ φέρων ἦν ὁ τοῦ Ναυῆ ᾿Ιησοῦς τοῦ Σωτῆρος
ἡμῶν ὃς μόνος μετὰ Μωσέα χαὶ τὸ συμπέρασμα
τῆς δι᾽ ἐχείνου συμδολικῆς λατρείας τὴν ἀρχὴν τῆς
ἀληθοῦς καὶ διαυγοῦς ἐὐσεδείας σαφῶς διεδέξατο.
Ὁ μὲν οὖν Μωσῆς, ἧπέρ μοι εἴρηται, διχῆ διελὼν
τὰς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν χλήσεις, τοῖς ἐξόχως τιμῇ
καὶ δόξῃ παρ᾽ αὐτῷ δοξασθεῖσι, τῷ μὲν ἀρχιερεῖ
τὴν Χριστὸς, τῷ δὲ μετ᾽ αὐτὸν ἡγησομενῳ τὴν
Ἰησοῦς ὑπερφυῶς σεμνύνων, συμδολιχῶς αὐτοῖς
περιέθηχε. Καὶ ἄλλοι δὲ μετ᾽ αὐτὸν ἀριδήλως τῶν
προφητῶν Χριστὸν τὸν Σωτῆρα ὠνόμασαν. Πνεῦμα
γὰρ, φησὶν Ἱερεμίας, πρὸ προσώπου ἡμῶν Χῤι-
στὸς Κύριος συνελήφθη ἐν ταῖς διαφθοραΐς
αὐτῶν. Καὶ Δχδὶὸ δέ φησι, Παρέστησαν ol βασι-
λεῖς τῆς γῆς, xai οἱ ἄρχοντες συνήχθησαν
ἐπιτραυτὸ, κατὰ τοῦ Κυρίου χαὶ κατὰ Χριστοῦ
αὐτοῦ. Οἷς ἑξῆς ἐπιφέρει λέγων, Κύριος εἶπε πρός
με, Υἱός μου εἴ σύ’ ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά
σε. Ταῦτ᾽ ἄρα τὸ τοῦ Χριστοῦ σεδάσμιον ὄνομα οὐ τοὺς
ἱερωσύνῃ μόνον τετιμημένους τῷ σχευαστῷ χκατεχόσμει
ἐλαίῳ συμθδολικῶς, ἀλλὰ xai τοὺς βασιλεῖς αὐτούς.
Θείῳ γὰρ τούτους χρίοντες Πνεύματι οἷς τοῦτ᾽ ἐπιτέ-
τραπτο, Χριστοὺς κατ᾽ εἰχόνα εἰργάζοντο xal ὠνό-
μαζον. Ἐπεί τοί γε xai αὐτοῖς πάντως moo τύποι
τινὲς ἐνῆσαν τῆς χατὰ πάντων ἀληθοῦς ἀρχῆς xal
ἐξουσίας τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἸΙησοῦ Χριστοῦ. Ναὶ
μὴν καὶ τῶν προφητῶν τινὰς Χριστούς ye εἶναι τῷ
θείῳ Πνεύματι χατειλήφαμεν. Καὶ γάρ πως οὔτοι
πᾶντες πρὸς τὸν μόνον ἀρχιερέα τῶν ὅλων xal πά-
σης χτίσεως βασιλέα, καὶ μόνον προφήτην ὑντα τῶν
προφητῶν, tÓóv Σωτῆρα Χριστὸν, τὴν ἀναφορὰν
εἶχον. ᾿Απέδειξις δ᾽ ἐναργὴς τὸ μὴ τινι τῶν ἀρχιε-
ρέων xai βασιλέων καὶ προφητῶν, τῶν συμδολιχῶς
κεχρισμένων τῷ τούτου ὀνόματι, τοσαύτην προσγε-
νέσθαι δύναμιν θεοειδοῦς ἀρετῆς, ὅσην δῆτα ὁ Κύριος
μῶν Ἰησοῦς καὶ ταῖς ἀληθείαις ὄντως Χριστὸς
ἐπεδείξατο, οἴχοθεν ἔχων. ᾿Αλλ᾽ οὐδέ τινι τῶν ἀἁπάν-
τῶν ἐγένετο τοὺς ἐξ ἐχείνου εἰς ὑπήχοον καταστάν-
τας ἐκ τῆς εἰχονιχῆς ὀνομασίας προσαγορεῦσαι
Χριστιανοὺς, καὶ ταῦτ᾽ ἐπιπολὺ δόξης τε καὶ τιμῆς
προελθόντων. Οὐδὲ τοσαύτη ἄλλῳ γε περιήφθη τιμὴ
τοῦ σεθάσματος καὶ μετὰ τὴν τελευτὴν, ὡς καὶ ὑπὲρ
αὐτοῦ τινὰς τὸ ζῆν ἐκ τοῦ ῥάστου ἔχειν προΐεσθαι.
᾿Αλλ᾽ οὐδὲ σεισμός τις οἰκουμένης xxi χίνησις περί
xaxa τῶν ἐξ αἰῶνος τοσαύνη ἐγένετο, ὁση περὶ αὐ-
τόν " ὅτι γε μηδὲ ἱκανὴν εἶναι τοῦ τύπου τὴν δύνα-
μιν τοσαῦτ᾽ ἐνεργεῖν, ὅσα δῆτα xal τὴν τῆς ἀληθείας
παράστασιν, ἢ διὰ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἀριδήλως
ἐδείκνυτο * ὃς γε οὐδέ τι τῶν ὁσὰα σεμνά τε καὶ τίμια
παρά του λαδὼν, ἀλλ᾽ οὐδὲ τὸ γένος ἐξ ἱερέων τάχα
κατάγων οὐδέ τισι δυναστείαις ἐπὶ τὴν βασιλείαν

* Thren. 1v, 20. ? Psal. m, 2, * ibid. 20.

excellens esse ducem et principem. Porro Jesu
quoque cognominationem ipse primus divino affla-
tus Spiritus, cum nunquam antea hoc nomen au-
ditum fuisset, (ilio Nave soli sapienter indidit :
veluti precipuum, et regio diademate prestantio-
rem perfectioremque honorem illi habens, 49
quem per symbola cognoverat, post obitum suum
imperium in omnes susceplurum esse. Imaginem
enim Jesus Nave filius Servatoris nostri ferebat :
qui unus post Mosen atque consumationem sym-
bolici umbratilisque cultus illius regnum vere et
illustris pietatis manifesto suscepit. Moses itaque,
ut dixi, distinctis Servatoris nostri appellationibus
quas summo honore et gloria extulit et condeco-
ravit, pontifiei quidem, Christi ; successori vero
suo duci, Jesu nomen magnificentissime, non sine
&rcano et ingenti mysterio, tribuit. Quin et alii
post illum prophete, aperte et significanter admo-
dum, Servatorem Christum nominarunt. Spiritus
enim, inquit Jeremias, ante faciem nostram : Chri-
stus Dominus comprehensus est in. corruptionibus
eorum ὁ. Εἰ David : Astiterunt, ait, reges terra, et
principes convenerunt in unum, adversus Dominum,
δὲ adversus Christum ejus". Quibus verbis dein-
ceps illa infert : Dominus dixit ad me, Filius meus
es tu, ego hodie genui te *. Hoc ipsum porro Christi
veneratione dignum nomen, non solum eos qui sa-
cordotio cohonestati essent, factitio exornavit oleo,
idque per symbolum, sed et regea ipsos. Divino
enim hosce inungentes Spiritu, quibus id fuerat

C commissum, Christos per imaginem et faciebant,

el ungebant. Quandoquidem et regibus omnino
typi quidam et figure inerant, veri regni et po-
lestatis Servatoris nostri Jesu Christi in omnes.
Ceterum et prophetas quosdam Christos esse, di-
vini Spiritus instinctu percepimus. Etenim ii
omnes, ad unicum Pontificem omnium, et creature
omnis regem, solumque prophetarum Prophetam,
Servatorem Christum, respectum suum habuerunt.
Id illud clarissime ostendit, quod nulli omnium
pontificum, regum, et prophetarum, qui symbolice
hujus nomine uncti honoratique sunl, tanta di-
vine virtutis vis fuit et potestas, quantam soilioet
Dominus noster Jesus, et reipsa vere Christus,
nativam et propriam eam habens, ostendit atque

[) exhibuit. Sed nuili etiam ex omnibus hoc contigit,

ut eos qui se illis ut subditos subjccerunt, imagi-
nario et umbratili nomine Christianos cognomina-
rent : 29 cum illi tamen ad ingentem gloriam et
honorem processissent. Jam neo alii cuipiam tan-
tus etiam post obitum attributus est cultus, et ve-
nerationis honor, ut pro ejus nomine ipsam quo-
que vitam aliqui non gravate vilem habuerint,
amiserintque. Insuper neque circa quemquam a
mundo condito, tantus motus et concussio habita-
bilis terre, quantus circa cum, fuit. Enimvero

631

NICEPHORI CALLISTI

632

fleri neutiquam posse, ut vis et virtus typl atque A ἀχθεὶς, οὔτε μὴν προφήτης ὡς οἱ πάλαι γενόμενος,

maginis tantum perficia!, quantum nimirum ve-
lritatis ipsius representatio et exhibitio, ea quie in
Servatore nostro est perspecta potestas, mani-
festisime comprobat et declaret. Qui quidem oum
nihil eorum qu& magnifica et prestabilia habentur
& quopiam accepisset : sed neque genus fortasse ex
sacerdotum ordine duxisset, neque opibus aliqui-
bus ad regnum eveotus esset : neque pro propheta
ut veteres illi, se gessisset, neque dignitate aliqua
ἃ Judeis auctus esset ; quamvis per se ipsum re-
vera omnia ἃ Patre, et non per symbola aut figuras
haberet : Christus tamen pre omnibus illis maxime
est renuntiatus, atque declaratus : et cum orbe
habitabili universo cognonem simul suum, simul
et veneranda et sancta instituta moresque suos
communicavit : non umbras, typos et imagines, ut
antea factura fuerat, rerum pulcherrimarum, sed
manifestas ipsas οἱ veras virtutes exhibens, vilam-
que quamdam sublimem et colestem, una cum
veritatis dogmatibus, eis ipsis qui sacris ejus ini-
tiati essent, relinquens, ipsissimus soilicet οἱ ve-
rissimus Christus, perfectissimum Dei Verbum,
qui non factitio perinde atque reliqui, sed divino
naturaliter unctus esset Spiritu. Cujus rei certis-
simam fidem facit illud Isaie verbum : Spiritus
Domini super me, propterea quod unzil me, et que
sequuntur ὃ. Rursus illud divini Davidis : Propterea
unxit te Deus, Deus tuus, oleo exsullationis, pre con-
sorlibus (uis 10. Ubi id etiam quod longissime eis
prestet, qui quondam imaginarie uncti fuerant,

gatis subindioat et describit. Idem David alibi quo-

que : Tu es sacerdos in. eternum secundum ordinem
Melchisedech !!. Qui introducitur, non facticio oleo
&ad sacrorum ministerium uuctus, neque quidquam
ad Hebreorum sacerdotium pertinens : qui in ca-
telogum et generis concatenatam continuationem
solemniter perscribebantur. Quapropter secundum
ipsius ordinem, non autem jaxta aliorum qui sym-
bola, typos et figuras acceperant, ritum, Christus
et Pontifex recepto jurejurando, Servator noster
est promulgatus. 58 Unde illum neque corpora-
liter unctum, neque ex sacerdotali tribu natum, qui
attente et diligenter historias legendo observarit,

ἀλλ᾽ οὐδέ τινος ἀξίας παρὰ ᾿Ιουδαίοις ἐνευπορήσας "
χἀν ταῖς ἁληθείαις πάντα εἶχε πατρόθεν, εἰ χαὶ μὴ
συμδολιχῶς, Χριστὸς μᾶλλον ἐκείνων πάντων ἀνη-
γορεύθη * xal πάσῃ τῷ οἰχουμένῃ τῆς σφετέρας
προσηγορίας xal τῆς σεμνῆς πολιτείας μετέδωχεν "
οὗ σκιὰς xal τύπους xai εἰκόνας, ὡς τοπρῤὶν, τῶν
καλῶν, ἀλλ᾽ αὐτὰς γυμνὰς τὰς ἀρετὰς παράσχών "
βίον τέ τινα διηρμένον xal οὐράνιον μετὰ τῶν τῆς
ἀληθείχς δογμάτων τοῖς θιασώταις χαταλιπὼν, ἅτε
ὧν αὐτὸς ταῖς ἀληθείαις Χριστὸς, ὁ τοῦ Θεοῦ παν-
τέλειος Λόγος, ὁ μὴ τῷ σχευαστῷ, ὥσπερ δῆτα καὶ
οἱ λοιποὶ, ἀλλὰ τῷ θείῳ φυσιχῷ χρισθεὶς Πνεύματι"
εἴπερ ἐχεῖνο τοῦ Ἡσαΐου τὴν μαρτυρίαν παρέχεται
ἀξιόπιστὸν * Πνεῦμα Κυρίου ἐπ᾽ ἐμὲ, οὗ εἵνεχεν
ἔχρισέ με, καὶ τὰ ἑξῆς “ καὶ τὸ τοῦ θείου πάλιν
ἐχεῖνο Δαδὶδ, Διὰ τοῦτο ἔχρισέ σε ὁ θεὸς, ὁ Θεός
σου, ἔλαιὸν ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετό-
χους σου, 'Ev ᾧ καὶ τὸ καθ᾽ ὑπερδολὴν κρεῖττον τῶν
πάλαι εἰχονιχῶς χεχρισμένων καθυπογράφει. Ὅ δ᾽
αὐτὸς xal ἀλλαχοῦ" Σὺ εἴ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα
χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ. Ὅς εἰσάγεται, μὴ
τῷ σχκευαστῷ ἐλαίῳ εἰς τὴν ἱερατείαν χρισθεὶς,
ἀλλ᾽ οὐδὲ τῇ καθ’ 'E6palouc ἱερωσύνῃ προσήχων,
ὅσα γε τῇ τοῦ γένους σειρᾷ ἀναγέγραπται - διόπερ
χατὰ τὴν αὐτοῦ τάξιν, ἀλλ᾽ οὐ χατὰ τὴν τῶν ἄλλων
τῶν σύμδολα καὶ τύπους εἰληφότων Χριστὸς καὶ
ἀρχιερεὺς μετὰ παραλήψεως, ὅρκων ὁ Σωτὴρ ἡμῶν
ἀνηγόρευται. Ἔνθεν τοι οὐδὲ χρισθέντα σωματικῶς,
οὐδ᾽ ἐκ φυλῆς ἱερατιχῆς γενόμενον, προσεχῶς τις
εὕροι που τὰς ἱστορίας ἀναλεγόμενος “ ἐξ αὐτοῦ
μέντοι τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς πρὸ τῶν αἰώνων ἀγήρω
προαιωνίως καὶ ἐσαεὶ τὴν ἱερωσύνην ὥσπερ τι γέρας
διακατέχοντα " οὐχ ἧττον δὲ xai τὴν ἀσωμάτου καὶ
ἐνθέου χρίσεως μέγα τεκμήριον, τὸ καὶ μόνον ἀπάν-
των ἐφ’ ὅλῃ τῇ γῇ, ἔν τε βαρδάροις καὶ Ἕλλησι,
Χριστὸν αὐτὸν ἀνομάζεσθαι" καὶ ἐξ ἐχείνου ἐς δεῦρο
παρὰ τοῖς εἰς ἐκεῖνον πεπιστευχόσι, χαὶ ὡς ἀληθῆ
Θεὸν καὶ Βασιλέα xai μόνον ἀρχιερέα Θεοῦ καὶ πρὸ-
φήτην τιμᾶσθαί τε καὶ σεδάζεσθαι " καὶ τό γε λόγου
ἐπέκεινα, ὡς μὴ χείλεσι μόνον, μηδὲ φόφοις ῥημ΄-
των τοὺς τὴν αὐτοῦ χλῆῇσιν ἐνδεδυμένους τιμῶν
πείθεσθχι, ἀλλὰ πάσῃ διαθέσει ψυχῆς " ὡς ix τοῦ

ῥίστου ἐχεῖναι τούτοις δι’ αὐτὸν xal αὐτὴν προδι-

inveniet : quippe qui ab ipso Deo et Patre, ante U δόναι ψυχὴν αἱρεῖσθαι.

seoula condita, sempiternum ab esterno et in rlernum sacerdotium, tanquam munus quoddam et
honorem precipuum obtineat. Illud quoque non minus est incorporem divinitusque advenientis
unctionis "signum et indicium, quod hunc ex omnibus unum, per omnem terram, Barbari simul et
Greci Christum nominant. Et jam inde ἃ temporibus ejus ad huno usque diem in eum cre-
dunt, ut verum Deum et Regem unicumque Pontiticem Dei et Prophetam eum colunt et venerantur :
quique (quod orationem et rationem omnem excellit) nomiue ejus consentur, persuasum illud ha-
bent, ut non labiis tantum et verborum strepitu illum, sed omni prorsus animi affectione et virtute
colant : usque eo, ut de facili consilium capiant et statuant, et ipsum propter eum ponere animam et

vitam.

? [ga. υχ1, 1 ; Luo. iv, 18.!* Psal. xriv, 8.!! Psal. cix, 4.

ΚΕΦΑΛ. E.

Ὥς xal ἣ τοῦ Χριστοῦ διδασκαλία xal dj κατὰ
τὸ Εὐαγγέλιον πολιτεῖα τῶν Χριστιανῶν
σύγχρονος τῷ τῶν ἀνθρώπων Tiv γένει, καὶ
παρὰ τῶν πάλαι θεοφιλῶν χαὶ ἁγίων ἐνηρ-
ptio ἀνδρῶν᾽ ὡς καὶ ᾿Αδραὰμἔδειξε πίστει

ικαιωθεῖς πρὸ τῆς περιτομῆς.
᾿Επὶ τούτοις, ὅτι μὴ πρόσφατος d τοῦ Σωτῆρος
διδασχαλίχ, ὡς ἂν ἐν ὑστέρῳ τῶν χρόνων συστᾶσα,

μηδὲ ὑπό τινος Edgy crea. τῶν πολλῶν διαφέροντος *

ἀλλ᾽ ὡς οἷον εἰπεῖν ix πρώτης ἀνθρώπων γενέσεως

τῷ φυσιχῷ νόμῳ παρὰ τῶν ἐχ πάλαιοῦ θεοφιλῶν
xal διχαίων κατωρθοῦτο dvbpüc xal ὁ τῆς ἀγωγῆς
τρόπος μετὰ τῶν τῆς εὐσεδείας δογμάτων σύγχρο-
νος τῷ τῶν ἀνθρώπων γένει θεόθεν διέγνωστο, καὶ
οὐκ ἔναγχός τισι διαπέπλασται, παριστᾷν ἤδη δί-
χαιον. Ὅτι μὲν οὖν ἡμεῖς viot πάντως τὸ χαινὸν
ὄνομα Χριστιανοὶ καλεῖσθαι χθές που xal πρότριτα
πεπλουτήχαμεν, εὔδηλον * ὅτι γε μὴν τῇ τοῦ Σωτῆ-
ρος ἐπιφανείὸ ἀθρόον ἐχφάνὲς χατέστη οὐ σμιχοόν
τι ἔθνος, καὶ κάτω που χείμενου, οὐδ' ἐπὶ μιᾶς ἰδρυ-
μένον γωνίας, ἀλλὰ σχεδὸν πᾶσαν τὴν γῆν διελθὸν,
καὶ διὰ τοῦτο θεοσεδείᾳ τε διαφέρον, καὶ ἀοωγῇ
θείᾳ ἀήττητόν γε ἐσόμενον χαὶ ἀνώλεθρον, κατὰ
tiv, οὗ τῇ χλήσει σεμνύνεται, ἄνωθέν τε xal τὸ τῆς
αὐτοῦ διαίτης xal πολιτείας εἰχόνιστο, ὡς οἷόν τε
δεῖξαι πειράσομαι * ὃ δὴ xal τινι τῶν προφητῶν
θείῳ Πνεύματι τὸ ἀθρόον προορῶντι τοῦ μέλλοντος,
ὡς ἂν ἐν ἐχχλήξει εἰπαῖν ἐξεγένετο" Τίς ἥκουσε
τοιαῦτα;χκαὶϊτίς ἐσεώρακεν οὔτως :Εἰ ὦδινε γῆ
ἐνμιξήμέρᾳ, καὶ εἰ ἐτέχθη ἔθνος εἰσάπαξ. Εἴτα
καὶ τὴν μέλλουσαν ἐμφαίνει προσηγορίαν * Τοῖς δὲ

δουλεύουσί μοι, λέγων, πληθήσεται àvopa xai- C

νὸν, δεὐλογηθήσεται ἐπὶ τῆς γῆς. Τὸ μὲν δὴ
τῶν Ἐδραίων γένος αἰδέσιμον πάντως, ὡς διαφέρον
καὶ ἀρχαιότητι. Ἐπὶ δὴ τούτῳ ἄνδρες σπάνιοι μὲν»
πλὴν θεοφιλίᾳ xai διχαιουσύνῃ xal τῇ λοιπῇ ἀρετῇ
διενεγκεῖν ἀνογράφονται xal πρό γε τοῦ χοσμικοῦ
χλύδωνος xal μετέπειτα ^ Σὴθ οὔτοι, καὶ ὁ Ἑνῶς,
xal ἄλλοι, 6 τε Νῶε’ πφὸς δὲ χαὶ οἱ παῖδες τούτου,
καὶ οἱ ἀπόγονοι. Εἷς δὴ τούτων καὶ ᾿Αὐρυὰμ, ὃν
προπάτορα σφῶν Ἑθραίων παΐδες μεγαλαυχοῦσι,
xai οἱ κατὰ γένος ἐχείνῳ προσήχοντες * οἱ ἐπὶ δι-
καιοσύύνῃ xal θεοσεδείᾳ λαμπρῶς μεμαρτύρηνται.
Εἵγε τοίνον τις ἀπὸ τοῦ ᾿Αὐραὰμ xal κάτωθεν ἀπαρ-
ξάμενος, εἷς τὸν πρῶτον ἄνθρωπον ἀναδράμοι, ἔργῳ
πάντας εὑρήσει Χριστιανούς * ὅσόι δηλαδὴ μεμαρ-

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

634

CAPUT V.

Quod Chrisli doctrina, et vita ex przscripto Evangelii
Christiana, cum ipso hominum genere exstiterit,
et quod δυ antiquitus in. sanctis εἰ Deo dilectis
hominibus efficax fuerit : quod ipsum et Abraham
declaravil, fide justificatus ante circumcisionem.

Sub heo (1), doctrinam Servatoris nostri non
novam ao recentem, posterioribusve temporibus a
quopiam, qui minimum multis praeetet, institu-
tam : sed potius, quantum dicere possum, a prima
hominum origine, lege nature, antiquitus a piis
Deique amantibus et justis viris, rectissime tracta-
tam : disciplineque ejus morem, una oum pietatis
et religionis dogmatibus, tempore, generi humano
equalem cognitum, et non nuper admodum invea-
tum atque excogitatum esse, sequam est visum
astruere. Et quod nos quidem recentes omnino,
novo nomine, ut Christiani vocemur, heri quodam-
modo et nullustertius aucti simus, satis constat.
Ceterum quod in ipsa Servatoris apparitione, qua
clara et illustris prorsus coaluit gens, non exigua
illa et infimum locum obtinens, neque in uno ali-
quo orbis angulo collocata, sed quse fere univer-
s&m pervaserit terram : ob eamque causam cum
pietate in Deum excellens, tum ope divina invicta
futura est et incolumis, ad ejus specimen, cujus
nomine gloriatur, ejusdemque mores et instituta,
longe etiam antea conformata sit, ὅ ὃ quoad ejus
fieri poterit, ostendere conabor. Id quod prophete
etiem cuidam, ut quod omnino futurum esset,
divino Spiritu illustratus videret, et quaei mente
consternatus prediceret, oontigit : Quis audivit
talia, et. qui sic vidit ? Si parturüt terra die uno,
et si gens progenita est nixu uno "3. Deinde futuram
quoque indicat appellationem : Servientibus autem
mihi,inquiens, indelur nomennovum, quod benedi-
cetur in lerra !?. Genus equidem Hebraeorum vene-
ratione dignum est prorsus, vetustate nimirum
insigne et prestans. In eo genere raros quidem
illos, sed tamen in Deum amore, justitia, et cate-
ris virtutibus excellentes viros fuisse, publicis
seriptoruro monumentis est testatum, et ante et
post universale orbis diluvium. Inter eos Seth, et
Enos, et alii, ipse Noe cum liberis nepotibusque et
posteris suis : atque horum unus etiam Abraham
fuit, quem progenitorem suum Hebrei gloriabundi

vóptvtat, εἰ xal μὴ τῇ προσηγορίᾳ τῇς χλήσεως * D jactant : cunque iis una, qui cognatione genus

ὃ γὰρ βούλεται τὸ Χριστιανὸς ὄνομα παριστᾷν, ὡς
γνῶσιν ἔσχε πίστεως χαὶ διδασχαλίας Χριστοῦ, σω-
φροσύνῃ τε χαὶ δικαιοσύνῃ ἐμπρέπει, ὀρθοῦ τε βίου
καρτερίᾳ, τῷ τε ἀνδρείῳ τῆς ἀρετῆς, xal τὸ ἀκλό-
vntov ἑστάναι τῇ τῆς εὐσεύδείας ὁμολοδίᾳ τοῦ ἐπὶ
πάντων Θεοῦ, τοῦτο χἀχείνοις ἐπίσης ἡμῖν͵ ἐσπου-
δάζετο * οὐ γάρ τοι μέλλον fj ἐκείνοις περιτομῆς τε
Σαδθάτων παρατηρήσεως, οὐδὲ τροφῶν παραφυχα-

13 [s8. Lxvi, 8. !5 [3a. Χ1]1, 2.

(1) Ex hoo capite pii omnes discere

quid sibi velit Paulina illa conclusio : Ar rom

amur

illius attingunt, et amplum justitis, religionis et
pietatis in. Deum testimonium reportarunt. Quod
si quis ab ipso Abraham, et posterioribus ab eo
temporibus, ratione inita ad primum usque homi-
nem recurrat, quamvis non nominis ipsius appel-
latione, sed tamen re omnes ipsa, de quibus tesla-
tum aliquid sit, Christianos inveniet. Quidquid
enim compleotitur Christiani nomen ut scilicet

fide jsp ram hominez:;n, absque operibus legis. (Rom,
ΠῚ e.

635 NICEPHORI CALLISTI 636

obtineas fidei et doctrine Christi cognitionem, ut À xfc «ai τῆς τῶν ἄλλων διαστολῆς Gv Μωσῆς ἐν
Sobrietate, temperantia et justitia polleas, ut san- συμύόλοις πρῶτος ἀρξάμενος, τοῖς μετέπειτα mapa-
ctiorem vitam virtutemque virilis et magni animi δέδωχεν * ἐπεί τοί γε οὐδ᾽ ἡμῖν Ov ἀνάγκης ταῦτά
perpetuo tenore constanter continues, interritus- ἐστιν. ἌἬδεσαν δ’ ἀχραιφνῶς αὐτὸν Χριστὸν τὸν
que et impavidus in professione pietatis in Deum, θεόν * ὡς ὀπτάνεσθαι μὲν ᾿Αδραὰμ, χρηματίζειν δὲ
per omnia persistas; id omne non minus atque — ἸΙσαὰχ, λαλεῖν δὲ Ἰακὼβ, Μωσεῖ δὲ xai τοῖς μετ’
nos, illi quoque prestare studuerunt. Non enim αὐτὸν προφήταις διομιλεῖσθαι, καθὰ γέγραπται * οὗ
illis admodum cure fuit vel circumcisio, vel Sab- χάοιν xai τῆς ἐχείνου πάντες οὗτοι χλήσεως ἀμυ-
batorum festorumque dierum ceremonia, vel etiam δρῶς χατηξίωνται, xatà τὴν, Μὴ ἅπτεσθε τῶν
alimentorum et ciborum observatio e! delectus» Χριστῶν μου, φάσχουσαν γρησμῳδίαν. καὶ ἐν τοῖς
aliarumque rerum discrimen, que Moses primus προφήταις μου μὴ πονηρεύεσθε. Ὥστε συνάγειν
ut symbola et imagines instituens, posteris suis per ἔστιν, 7, ἀρχαίαν ἐδείκνυμεν θεοσέδειαν τοῖς περὶ
manus tradidit : et ne nobis quidem observandi ea τὸν ᾿Αδρχάμ πρόπαλαι γινομένην, μὴ ἄλλην slvat,
necessitas imposita est. Certo autem et liquido ἀλλ᾽ ἢ ἄρτι Χριστὸς διὰ τῆς ἑαυτοῦ διδασκαλίας ἐχ-
illis constitit, ipsum Christum Deum visumesse ab φανΐ τοῖς ἁπανταχοῦ πεποίηχεν ἔθνεσιν, Οὐ γὰρ
Abrahamo, eumdem responsa dedisse Isaac, collo- . δήπου πάντως τῷ λόγῳ λυμαίνεται τὸ πολλῷ γε
cutum esse cum Jacob ; cum Mose autem, et qui ὕστερον περιτομὴν αὐτὸν εἰληφέναι " πρὸ γὰρ ταύτης
post eum fuerunt prophetie, sermonemcontulisse; μεμαρτύρηται τῇ πίστει διχαιωθείς * xal τοῦτο ma-
pro eo atque id sacre indicant Scripture. Quam ρίστησι τὸ, ᾿Επίστευσε δὲ ᾿Αβραὰμ τῷ Θεῷ, xai
ob causam et illos omnes [obscura quadam et tenui ἐλογίσθη αὐτῷ εἰς δικαιοσύνην. Καί γε ἀπερι-
nominis sui appellatione dignatus est, juxta illud — cpu ὄντι, ὁ χρηματίζων (ἣν δ᾽ αὐτὸς ὃ τοῦ Θεοῦ
oraculare verbum ; Nolite tangere Christos meos Σ Aóyos Χριστὸς) περὶ τῶν ἐπίσης αὐτῷ δικαιοῦσθαι
et in. phrophetis meis ne malignemini. (38 Ut jam μελλόντων τούτοις δὴ προήγγελται λέγων " Καὶ
summatim dicere et colligere liceat, quam anti- ἐνευλογηθήσονται ἐν σοὶ πᾶσαι al φυλαὶ τῆς
quitus Abrahae ostendimus fuisse erga Deum piela- γῆς 9 δὴ xai πέρας εἰληφὸς ἐν ἡμῖν ἀναδέδεικται.
tem et religionem, eam non aliam fuisse ab ea Ὡς γὰρ ἐκεῖνος πίστει τῷ ὀφθέντι λόγῳ Θεῷ δεδι-
quam nuper per docirinam ipse suam Christus in καίωται, τόν τε πρότερον βίον xai τὴν πατρῷαν
omnes ubique vulgavit gentes. Neque huio rationi θρησχείαν ἀπολιπὼν, ἔνα δὲ τῶν ὅλων πρύτατιν
quidquam illud obest, quod is longo post teinpore ὁμολογήσας Θεὸν, xai ἔργοις ἀρετῆς, οὐ θρησχείᾳ
circumcisionem acceperit. Ante bane enim ipsam τοῦ Μωσέως νόμου, θεραπεύσας αὐτόν * οὕτω δὴ xàv
fide justiflcatum eum fuisse, testimonio Scripture τῷ παρόντι ὁ αὐτὸς οὗτος τῆς εὐσεδείας τρόπος ἐξ
comprobatum est. Quod per illud astruitur : Cre- C ἀπάσης τῆς οἰχουμένης παρὰ μόνοις Χριστιανοις
didil autem. Abraham Deo, εἰ imputatum est ei αἱ ἀσχούμενος ἐναργῶς διαδείχνυται * ὡς μηδὲν ἐμπο-
justitiam, 1!*.Porro eidem etiamnum incircumceiso(1) δὼν κπθεστάναι͵ ἕνα μὲν τὸν vOv xal τὸν πρόπαλαι βίον
oraculo divino (fuit autem id ipsum Dei Verbum εἶνα! ἡμῖν τε τοῖς ἀπὸ Χριστοῦ xal τοῖς ἔχπαλαι χατὰ
Cbristus) de eis qui eodem quo ipse modo in fulu- Θεὸν ζήσασι, χἀντεῦθεν συνάγεσθαι, vi?) ξένην τινὰ
rum justificari deberent, talibus est renuntiatüum — xai νέαν πολιτείαν εἶναι ἡμετέραν, ἀλλ᾽ εἰ χρεὼν
verbis : EL benedicentur in te ommes tribus lerra. φἄναι παῤῥησίᾳ χρώμενον, πρώτην ταύτην xai uó-
Quod sane ipsum in nobisconsummatum esse,salig — vrv xai ἀληθῇ θεοσξδειαν, τὴν διὰ Χριστοῦ πάλαι
constat. Sicut enim ille fide, quam apparenti sibi μὲν ἀλυδοῶς παραδειχθεῖσαν, νυνὶ δὲ οἷά τινα πυῶ-
Verbo Deo habuit, jusiificatus, pristina vita patria- σὸν καθ᾽ ὅλης τῆς οἰκουμένης ἐχλάμψασαν.

que religione relicta, ac professione pietatis omni, in unicum rerum omnium gubernatorem et Doni-
num Deut collacta, non Mosaice illum legis ceremoniis, sed virtutis factis coluit ; itidam et in pre-
sentia, eumdem ipsum pietatis erga Deui ritum, per habitabilei terram omnem apud solos Christie

nos in usu esse, manifesto satis apparet. Ut jam nihil obstet, quin colligare inde el ooneludere pos- . -

simus, ut unam eamdemque el nuno esse, et olim fuisse vila, et nobis Christianis, et qui antiqaitus
ex prescripto Dei vixerunt omnibus neque novum aut peregrinum esse institutum nostrum, sed (si-
quidem liberius dicendum est) primum huno esse et solum verumque Dei cultum, qui per Christum
est : qui cultus olim quidem tenuiter et obscure sit ostensus, nunc vero tanquam quedam fax lucidior
orbi universo lilluzerit.

44 ἄρῃ. xv, 6.

(1) Hec que est in preputio fides, finem con- etin reliquis justis, qui placuerunt Deo. Εἰ rursus
ungens principio, et prima et novissima facta est. — in novissimis temporibus orta est in humano gener
tenim et ante circumcisionem erat in Abraham — per Domini adventum. (Iren. lib. iv, cap. 42.)

631

ΚΕΦΑΛ. G*.

Icvopla χεφαλαιώδης iv ἐπιτομῇ τὰ 'EÓpatxà
διεξιοῦσα, xal ἄχρις ρώδου τοῦ ἐξ ἀλλο-
φύλων ἄρξαντος τοῦ Ἰουδαίων ἔθνους κα-
τιοῦσα, δήλην χαθιστῶσα τὴν προφητείαν,
τὴν, « Οὐχ ἐχλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα, καὶ
ἡγούμενος ix τῶν μηρῶν αὐτοῦ͵ ἕως ἔλθῃ ᾧ
ἀπόκειται, xal αὐτὸν εἶναι προσδοχίαν
ἐθνῶν. »

Τούτων δ᾽ οὕτως ἐχόντων, xal ἀναγκαίως προχνα-
δεδειγμένων, λοιπὸν δὴ ἀπὸ τῆς χατὰ σάρχα τοῦ
Σωτῆρος ἐπιφανείας, oia τινος δεξιὰς ὁδηγίας, τῆς
ἱστορίας ἁψόμεθα συλλήπτορα χαὶ χειραγωγὸν αὐτὸν
τὸν ἄναρχον τοῦ Θεοῦ Λόγον ταῖς ἀρχαῖς τοῦ χατ᾽
αὐτὸν λόγου προδεύθλημένοι, ὡς μὴ τῆς ἀληθείας
διαμαρτεῖν. Μιχρὸν δὲ ἄνωθεν ἀναχτέον τὸν λόγον.
Τὸ ᾿Ιουδαίων ἔθνος, ἧπέρ μοι εἴρηται, πρινὴ Μωσέα
θεόθεν τοῦ ἔθνους ἡγήσασθαι, αὐτόνομον οἷον ἦν xal
αὐθέκαστον, προπάτορα μὲν αὐχοῦν τὸν δίκαιον
᾿Αὐραὰμ, ἀμυδρᾷ δὲ θεογνωσίᾳ τῶν ἄλλων διαφέρον
ἐθνῶν. ᾿Επεὶ δ᾽ εἰς Αἴγυπτον ἧἦχε διὰ τὸν Ἰωσὴφ, xai
ἔτη δεδούλωτο τετραχόσια, ἐξάγει μὲν ἐχεῖθεν αὐτὸ
Μωύσῆς * ὃς πολλοῖς σημείοις xal τέρασιν ὑπερφυής
τις ἀναφανεὶς, ὡς xai Θεῷ συλλαλεῖν, κἀκεῖθεν ἕλ-
x&tv τῶν πραχτέων τὴν δήλωσιν, ἡγεῖτό τε τοῦ ἔθνους,
καὶ βασιλεὺς χαὶ ἱερεὺς αὐτὸς αὐτοῖς ἐχρημάτιζεν,
Μετὰ δὲ τοῦτον ὁ τούτου διάδοχος ὁ τοῦ Ναυῇ
Ἰησοῦς τὴν ἡγεμονίαν τοῦ ἔθνους ἐλάμδανε. Τό γε
μὴν ἱερᾶσθαι ᾿Ααρὼν ἐχληροῦτο. Μωσέως μερισαμέ-
vou, ὃς ἦν ᾿Δαρὼν ἀδελφός. Μετὰ δὲ τούτους ἄρχον-
τες τὰ Ἰουδαίων διεῖπον * οἱ χριταὶ ὠνομάσθησαν,
δυοκαίδεχα ὄντες τὸν ἀοιθμὸν, ἐκ διαδοχῆς ἀλλήλοις
θανάτῳ ὑπεξιστάμενοι. ΕἾΘ᾽ 'Βύραϊοι πρὸς τὴν τοιαύ-
τὴν ἀρχὴν δυσχεράναντες, βασιλεύεσθαι ἤτουν. Καὶ
Σαοὺλ πρῶτος ὑπὸ τοῦ προφήτου Σαμουὴλ εἴς βασι-
λέα τούτοις ἐχρίετο, Θεοῦ χρηματίζοντος. Τοῦτον δὲ
Δαδὶδ διεδέξατο“ ὃν ὁ παῖς Σολομῶν, xai καθεξῆς
ἕτεροι δ᾽ xal x' ὄντες τὸν ἀριθμὸν, ἔτη χαθηγησᾶ-
μενοι πρὸς τοῖς ὀχτὼ τεσσαράχοντά τε χαὶ τετραχό-
cux. Ἔπειτα τοῦ Βαδυλωνίου Ναδουχοδονόσορ τού-
τοις ἐπιστρατεύσαντος, ἣ τε πόλις xai τὸ ἱερὸν xata-
στρέφεται ^ καὶ ὁ λαὸς αἰχμάλωτος εἰς Βαδυλῶνα
ἀπάγεται ἔτη ο΄. Καὶ τοίνυν Χαλδαίων, εἴτουν Bx6v-
λωνίων, xal αὐτῶν τὰ oa πεπονθότων τοῖς Ἰουδαίοις,
τῶν Μήδων ἐχείνοις ἐπαναστάντων xxi ἐς τ' μάλιστα
ἔτη τὴν ἀρχὴν ἐχείνων χατεσχηχότων, τὸν ὕστατον
αὐτῶν βασιλέα, ᾧ ᾿Αστυάγης ἦν ὄνομα, Κῦρος ὁ
Πέρσης ἐπαναστὰς χαθεῖλε " καὶ τὴν ἡγεμονίαν εἷς
Πέρσασ ἐκ Μήδων μεταδιύαζει. ᾿Αλλὰ xxl οὗτοι, οὐχ
ἔλαττον fj ἔτη πρὸς τοῖς εἵἴχοσι διαχόσια ἡγησάμενοι,
ἄχρι Δαρείου τοῦ ᾿Αρσάμου ὑπὸ τοῦ Μαχεδόνος
᾿Αλεξάνδρου ἐξίστανται τῆς ἀρχῆς " ὃς εἰς μοναρ-
χίαν τὸ χράτος περιελάσας, μετὰ δωδέχατον ἔτος
τελευτῶν, τοῖς παισὶν αὐτοῦ Μακεδόσι τὴν ἀρ-
χὴν κχατελίμπανεν, οἱ Πτολεμαῖοι χατωνομάζοντο.
'Ex δὲ διαδοχῇ τρεῖς καὶ δέκα γενόμενοι, τῆς Περ-
σιχῆς ἀρχῆς ἔτη ἐχράτησαν σί,᾿ πρὸς τρισίν. 'Αρσά-
xn τοίνυν ὁ Πάρθος, τῷ ὁστάτῳ Πτολεμαίῳ ἐπανα-
στὰς, ὃς xal Διονύσιος ἐπεχέχλητο, οὗ θυγάτηρ ἦν

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. I.

638

CAPUT VI.

Historia brevis succincte res Hebraicas exponens utque
ad Herolem advenam, seu alienigenam, qui Ju-
daorum regnum obtinuil : qua historia prophetiam
illam declarat : « Non deerit princeps ex Juda, et
dux ex femore ejus, donec veniat cui repositum est,
et ipse est exspectatio gentium. »

Hec cum ita se habeant, necessarioque sic
sint premissa, deinceps ab apparitione Servatoris
gecundum carnem, tanquam auspicata et felici vie
duce, adjutorem atque auctorem ipsum prinoipio
carens Dei Verbum, initio ejus que de eo sus-
cepta est orationis preefloientes, ne scilicet a veri-
tate aberremus, historiam ordiemur. ὅ 4 Paulo vero

p altius res ipsa repetenda. Gens Judeorum, ut dic-

tum est, priusquam divina providentia Moses dux
ei prefectus esset, libera quodammodo et aui ju-
ris fuit: et progenitorem jactans justum Abraham,
tenui cognitione Numinis aliis antecelluit populis.
Hec postquam in /Egyptum venit, propter Jose-
phum, in servitute ibi fuit annos quadringentos.
Inde autem illam eduxit Moses : qui miraculis et
prodigiis edendis, in tantum supra ipsius nature
captum pollebat, ui etiam colloquio Dei frueretur,
&b eoque rerum agendarum consilia et rationes
peteret. Prefuit ergo genti ille, ac rex ipse et idem
B&crorum antistes jus populo dixit. Rerum tamen
sacrarum curam Aaron sortitus est, communicata
ei per Mosen tali functione, qui Aaronis frater
fuit. Post hunc autem successor ejus Jesus Nave
filius, rerum administrationem suscepit. Deinde
rem Judaicam principes rexerunt. Judices dicti :
qui numero duodecim f[uerunt, per successionem
ordine in defunctorum locum surrogati. Postea ta-
lem rerum administrationem egre ferentes Judei,
regem sibi creari depoposcerunt. Et Saul primus
eis à propheta Samuele rex unctus est, idque Deo
per oraculum jubente. Huic David successit ; Da-
vidi filius Salomon. Deinde ordine alii reges, vi-
ginti quatuor numero : qui quidem rebus Judaiocis
annos quadringentos quadraginta octo prefuerunt.
Postea cum Babylonius Nabuchodonosor bellicam
contra eos expeditionem sumpsisset, una cum urbe
templum est eversum, et populus Babylonem cap-
tivus ductus ad annos septuaginta. Cum equidem

D Chaldei sive Babylonii antea idem quod Judei

perpessi fuiesent 8 Medis, bello illis illato, qui ad
trecentos usque annos fere regnum eorum tenue-
runt. Medorum vero regem ultimum, cui Astyagis
nomen erat, Cyrus Persa bello oppressit, impe-
riumque a Medis ad Persas transtulit. Ceterum et
ii non minus quam ducentis viginti annis imperio
potiti, usque ad Darium Arsarmi filium (1), ab
Alexandro Macedone eo sunt exuti. Qui regno in
monarchie formam redacto, post duodecimum re-
rum suarum gestarum annum, vita excedens, pue-
ris snis Macedonibus, qui Ptolemei cognominaban-

(1) Darium istum Arsani filium alil dicunt (Just. lib, x.)

039

NICEPHORI CALLISTI

640

tur (1), regnum reliquit. $5 li per successionem A Κλεοπάτρα, εἰς ἣν botdinv 3, τῶν Μαχεδόνων xaxi-

(2) tredecim numero, Persarum res obtinuerunt
annos ducentos nonaginta tres. Arsaces porro Par-
thus Ptolemeo ultimo, qui etiam Dionysius dice-
batur, Cleopatre patri, in qua postrema Macedo:
num apud /Egyptios defecit regnum, bellum intulit,
Parthisque Perssrum imperium tradidit. Nec ita
multo post Macedonum ditio in Romanorum per-
venit potestatem : et inde Parthorum reges nomon
quoque Arsacidarum habuere. Porro qui ab Ar-
sace progeniti regnum obtinuere, usque ad Arta-
banum pervenerunt, rerum administratione annis
ducentis septuaginta retenta. Post Artabanurn vero,
Chosrose genus Persis imperare copit. Ártaxares
enim pater Chosroe Magus, dolo Artabanum ag.
gressus occidit, primusque inter Persas cidarim
sumpsit : unde et apud ipsos celebre Magorum no-
men fuit. Alexander autem Mammes filius appel-
latus Romanum administravit imperium, cum Par-
thus adhuo Persis rex preesset. Enimvero Judei
ἃ Dario primo, seu (ut alii tradunt) 8 Cyro, post
annos septuaginta, captivitate soluta, libertate do-
nati, urbem simul suam et templum, qus David et
Solomon construxerant, restaurarunt : et patriis
sacris, ritibus, atque ceremoniis operati sunt,
non regia (ut antehac) potestate et administratione
sed paucorum optimatium gubernatione utentes.
Sacerdotes (3) enim res eorum rexerunt. Et ad
aliquod usque tempus satis feliciter atque ordine
res eorum gerebantur. Postea vero inter poten-
tiores Judaeorum dissidium exortum est : quo tem-
pore Antiochus Epiphanes de cuncta Syria ad.
versus Ptolemeum sextum (4) bello decertabat.
Causa vero dissensionis erat, quod nemo optima-
tium equali et ejusdem sortis homini subjici aut
parere voluerit. Et Onias quidem pontifex, Tobis
liberis urbe expulsis, superior erat. Illi vero An-
tiochum Epiphanem adversus urbem duxere, jam-
pridem sua sponte consilia eo animo agitantem,
et tanquam cupiditatem parturientem, ut urbe eo-
rum potiretur. Ducibusque illis urbem cepit, pre-
dam multam egit, templo quoque Dei spoliato : et
religionem (5) omnem cum victimis et ceremoniis
sustulit (6), ad annos tres cum dimidio. Preterie-
rant tum anni quadringenti quinquaginta quinque,
ex quo populus Babylone 1$$6 redierat. Sedenim
Onias ad Ptolemeum profugit, qui tum ab An-
tiocho dissidebat, et in. Heliopolitarum praefectura
urbem aliam et templum condit, structura omni
δὰ eam quae Hierosolymis erat, conformata. An-
tiochus porro ex luxuria et intemperantia majorem
in modum arrogans, Judmis persuadet, ut patrios
ritus despiciant, sues ad aras pro victimis immo-

(4) Macedonum chronographi Ptolemeos in

pto regnasse tradunt an. 290.

) Justinus, lib. xin, de Perdicca loquens :
nter prinoipes, inquit, provincias dividit, simul
ut reraaneret. emulus, et munus imperii beneficii
sui faceret ; primo Ptolemso /Egyptus, οἱ Africe,
Arabieque pars sorte venit, » eto. Chroniol sorie

E
«

C

D

ληξε δυναστεία, Πάρθοις τὴν Περσῶν βασιλείαν παρ-
ἐδωχε, τῆς τῶν Μαχεδόνων ἀρχῆς οὐ πολλῷ ὕστε-
pov πρὸς τὴν 'Ρωμαϊχὴν ἐξουσίαν μεταπεσούσης "
κἀντεῦθεν xai οἱ Περτῶν βασιλεῖς ᾿Αρσακίδαι ὄνομα
ἔσχον. Οἱ μέντοι ἀπὸ ᾿Αρσάχου ἀρξάμενοι ἄχρι δὴ
xxi ἐς ᾿Αρτάδανον ἦχον, ἔτη ἑδδομήκοντά τε xal
διαχόσια παραμείναντες τῇ ἀοχῇ. Μετὰ δὲ τὸν εἰρη-
μένον ᾿Αρτάδανον τὸ Xocpóou γένος τῶν Περσῶν pa-
σιλεύειν χατήοχετο. ᾿Αρταξάρης γὰρ ὁ τοῦ Χοσρόου
πατὴρ μάγος ὧν, δόλῳ τὸν ᾿Αρτάθανον χτείνει, χί-
δαριν πρῶτος Περσῶν πεῤιθέμενος, ἐξ οὔ καὶ παρὰ
Περσαις οἱ μάγοι ἐπίδοξοι. ᾿Αλέξανδρος δ᾽ ὁ Μαμ-
μαίας ἐπικληθεὶς ἐπὶ τῶν ᾿Ρωμαϊχῶν σχήπτρων ἦν,
ὁπηνίχα ὁ Πάρθος ἔτι Περσῶν ἐδασίλευεν. Ol γε
μὴν Ἰουδαῖοι, πρὸς Aaxptloo τοῦ πρώτου, ὡς δ᾽ ἔτε-
pot, πρὸς Κύρου μετὰ ἔτη ἑδδομήχοντα, τῆς αἶχμα-
λωσίας λυθέντες, τήν τε πόλιν σφῶν χαὶ τὸ ἱερὸν, ἃ
Δαυὶδ καὶ Σολομῶν χοδόμησαν, ἤγειραν, xal τῆς
πατρῴας θρησχείας αὖθις κατήογοντο * οὐ βασιλιχῇ
δυναστείᾳ καὶ πολιτείᾳ, ὡς πρότερον, ἀλλ᾽ ἀριστοχρα-
τιχῇ μετὰ ὀλιγαρχίας χρώμενοι * οἱ γὰρ ἱερεῖς αὐτοῖς
προειστήχεισαν τῶν πραγμάτων. Καὶ μέχρι μὲν
τινος γαλῶς αὐτοῖς χαι ἐξ οὐρίας τὰ πράγματα
ἤγοντο, ὕστερον δὲ στάσεως ἐν τοῖς δυνατοῖς τῶν
᾿Ιουδαίων ἐμπεσούσης * xa0' ὃν xatpóv ᾿Αντιόχος ὁ
᾿Ἐπιφανὴς περὶ τῆς ὅλης Συρίας πρὸς Πτολεμαῖον
τὸν ἕχτον διεφέρετο *. dj δὲ διάστασις ἦν, ὅτι ἕκαστος
τῶν περιφανῶν ἥχιστα τῷ ὁμοίῳ ὅποτάττεσθαι
ἤθελε * χρατεῖ μὲν Ὀνίας ὁ ἀρχιερεὺς, τοὺς Τωδία
παῖδας ἐξελάσας τῆς πόλειυς * δὲ δ᾽ ᾿Αντίοχον τὸν
Ἐπιφανῇ χατὰ τῆς πόλεως ἄγονται, πάλαι καὶ αὐ-
τὸν πρὸς τοῦτο χεχινημένον,͵ χαὶ πολὺν ὠδίνοντα τῆς
σρῶν πόλεως ἔρωτα, καὶ ὑφ᾽ ἡγεμόσιν ἐχείνοις τήν
τε πόλιν αἱρεῖ, xai λείαν ἄγει πολλὴν, συλήσας μὲν τὸ
ἱερὸν τοῦ Θεοῦ, παύσας δὲ xal τὸν ἐναγισμὸν ἐπ᾽ ἔτη
τρία πρὸς τῷ ἡμίσει. Ἔτι γε μὴν παρῆλθον τῷ τότε
ἀφ᾽ οὗ ὁ λαὸς ἐπανῆκεν ἔχ Βαδυλῶνος, πέντε πρὸς
πεντήχοντά τε xai τετραχόσια, ᾽Ονίας μέντοι διαφυ-
qv, πρόσεισι Πτολεμαίῳ, ὃς τηνιχαῦτα πρὸς 'Àv.
τίοχον διεφέρετο ^ καὶ ἐν τῷ Ἡλιουπολίτῃ νομῷ πό-
λιν ἑτέραν χαὶ νεὼν ἀντανίστησι, χατὰ πάντα τοῖς
ἐν Ἱεροσολύμοις ἀπεικασμένα. Ὁ δ’ ᾿Αντίοχος ὑτὸ

ἀκρασίας μεῖζον φρονήσας, τά τε πάτρια ᾿[ουδαίοις

ἔπειθε παρορᾷν, xal σῦς μὲν τῷ βωμῷ ἐπιθύειν͵

ἀπερίτμητα δὲ xai τὰ βρέφη διατηρεῖν * καὶ ἁπλᾶς
πᾶσαν τὴν νομίκὴν διαπτύειν λατρείαν, ὡς οὐδὲν οὗ-
cav, ἐνεχελεύετο. Βαχχίδης δὲ τις ὑπουργεῖ τῷ δυσ-
σεδέματι, ἀνὴρ μανίας οὐδὲν ἐλλείπων. Τοῦτον Ματ-

θίας ᾿Ασσαμωναίο» παῖς, τῶν ἱερέων δὲ εἷς ἐτύγχα-

νεν ὦν, χώμης Μωδεεὶμ ὄνομα * συνασπίσας uci

τῶν παίδων, πέντε δὲ ἦσαν, χοπίσιν ἀναιρεῖ τὸν

Βαχχίδην * xai δείσας, τὰ μετεωρότερα χατελάμε-

ptores Medorum imperium durasse notant annis
265, vel, ut alii volunt, 202. Persarum, annis 33!.
3) I Esdre vi.
" Fuit is Ptolemseus Evergetes secundus.
(5) I Mach, 1.
(6) Idolum etiam templo imposuit. (Joseph. lib.
xit, oep. 6.)

641

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

642

vsv. “Ἔπειτα δὲ xai στράτευμα ἠθροιχὼς, x&teigt* A lont, infantes incircumcisos relinquant, denique

xai συμθαλὼν μάχην κρατεῖ τοὺς περὶ ᾿Αντίοχον,
καὶ αἴσχιτα τῆς πόλεως ἀπελαύνει, χαὶ τοῦ σφετέρου
ἔθνους ἄρχει ἑκόντος * τελευτᾷ Ob οὐ πολλῷ ὕστερον,
Ἰούδᾳ τῷ πρεσδυτέρῳ τῶν παίδων λιπὼν τὴν ἀρχήν.
Οὗτος γε μὴν δεδιὼς τὸν ᾿Αντίοχον, μηδὲ γὰρ ἠρεμή-
σειν ἐχεῖνον ᾧετο, δύναμίν τε τὴν ἐπιχώριον ἔθροι-
ζε" καὶ πρὸς Ῥώμην πρέσδεις πρῶτος διαπεμψά-
μενος, τοῖς στρατηγοῖς ἐχείνων ἐσπένδετο. Οὐτος
καὶ τῷ διαφέροντι τοῦ σεδάσματος τό τε ἱερὸν ἔχχα-
θαίρει, καὶ χαινὰ σχεύη τῇ θουσίᾳ ἐγχαθιστᾷ. Ἐπὶ
τούτοις ὁ μὲν ᾿Αντίοχος ἐτελεύτα * ὁ δὲ παῖς αὐτοῦ,
᾿Αντίοχος δὲ χαὶ αὐτὸς ὠνομάζετο, στίψει ἀπείρῳ
τοῖς ᾿Ιουδαίοις ἐφίστατο. Συῤῥαγείσης τοίνυν τῆς
μάχης, ὑπεχώρει αὖθις φρουρὰν τῇ πόλει χαταλι-
vOv. Ἰούδας δὲ, ταῖς τοιαύταις μάχαις ἀναφανεὶς
ἄριστος, καὶ πολλοὺς τῶν ᾿Αντιόχου τῷ ξίφει ὑπα-
γαγὼν, ἐς ὕστερον xal αὐτὸς ἀναιρεῖται. πρὸς δὲ
xai ὁ ἀδελφὸς ᾿Ιωάννης. Ἢ δὲ ἀρχὴ ἐχείνου πρὸς
᾿Ιωνάθην μετέδαινε τὸν ἕτερον ἀδελφόν * ὃς δῆτα τὴν
πρὸς Ῥωμαίους φιλίαν ἐπιμᾶλλον ἀσφαλισάμενος,
καὶ πρὸς τὸν ᾿Αντιόχου παῖδα τὰς διαλλαγὰς ἐποιεῖτο,
παρ᾽ ᾧ καὶ φιλικῶς καταλύσας, πρὸς τοῦ ἐπιτρόπου
Τρύφωνος φθείρεται, τοῦ ἀδελφοῦ μετ᾽ ἐχείνον χρα-
τήσαντος Σίμωνος * ὃς δὴ xal γενναίως ἀφηγούμενος
τῶν πραγμάτων, ᾿Αντιόχῳ σύμμαχος γίνεται στρα-
τεύοντι κατὰ Τρύφωνος, αὐτῷ οἱ ἐπαναστάντος ᾿ xai
συνεξελὼν Τρύφωνα οὐδαμῶς ἐχεῖνον φίλα οἱ φρο-
νοῦντα ἔγνω ἐς ὕστερον ᾿ Κενδεδαΐον γὰρ τὸν αὐτοῦ
στρατηγὸν πέμψας, δῃοὺν τε τὴν ᾿Ιουδαίαν ἐπέταττε,
xai Σίμωνα ὑποχείριον ἄγειν, Ὁ δὲ λαμπρῶς νική--
σας τὸν Κενδεύαϊον, μυριάριθμον ἐπαγόμενον στρά-
τεῦμα, πάσαις ἐπιδολαῖς τῆς τῶν Μαχεδόνων ἐπι-
κρατείας τὸ ὁμόφυλον ἀπαλάττει μετὰ ἑύδομήχοντα
ἔτη xal ἑκατόν * xal ἀρχιερεὺς ἀναδείκνυται. Μιχρὸν
δ᾽ ὕστερον xa! οὗτος ὁ Σίμων ὑπὸ τοῦ (ap6200 Πτο-
λεμαίου ἐν συμποσίῳ χτίννυται * ὃς δὴ Πτολεμαῖος,
τήν τε γυναῖχα xai τοὺς δύο παῖδας καθείρξας, ᾿Ιω--
ἄννην τὸν τρίτον, ὃς χαὶ Ὑρχανὸς ἐχαλεῖσο, χτείνειν
ἐξέπεμπε. Φθάνει γε μὴν ἐχτεῖνος τὴν ἐπὶ θάνατον
ἀπαγόμενος, τὴν Ἱερουσαλὴμ εἰσιών * καὶ τὴν πα-
τρῴαν ἀρχιερωσύνην δεξάμενος, Θεῷ τε θύσας τὰ
χοριστήρια, τάχος ὅσον ἐπὶ τὸν Πτολεμαῖον ὥρμα,
τιμωρήσων τῇ μὴτρὶ καὶ τοῖς ἀδελφοῖς. ᾿Αλλ’ ἐχεί-
νοὺς μὲν, ἀμυνόμεσος τὸν Ὑρχανὸν, ἔχτεινε Πτολε-
μαῖος * ὃ δ᾽ αὖ γε νέος ᾿Αντίοχος κατ᾽ ὀργὴν ὧν ὑπὸ
Σίμωνος πέπονθε τοῦ πατρὸς Ὑρχανοῦ, xatà τῶν
Ἱεροσολύμων αὖθις ἐστράτευεν. Ὑρχανὸς δὲ τὸν
Δαυΐδου τάφον ἀνοίξας, τριχχοσίων ταλάντων ἔλυε
τὴν πολιορκίαν. "Ec ὕστερον δ᾽ ἐνευπραγέσαντ': καὶ
πολλὴν περιδαλομένῳ χώραν, ᾿Αριστοδούλου xai
᾿Αντιγόνου τῶν ἰδίων παίδων συστρατηγούντων αὐτῷ,
φθόνος πρὸς τῶν ἐπιχωρίων ἐγείρεται μέγιστος * els
προῦπτον δ᾽ ἐχριπισθέντες ἐχείνῳ πόλεμον, ἥττηνται.

(1) Hic Matuthías in libro Machab, dicitur.

2) I Machab. viii.

ci Antiochus Eupator.

(4) Antiochus Soter.

(5) Tryphon, ínterfecto Antiocho, regnum Sy-

ut cultum legis omnem tanquam rem nihili de-
spuant, mandat. Bacchides autem quidam, impie-
tatis ejus adininister erat, vir qui ad summam in-
saniam nihil fecisset reliqui. Hunc Matthias (1)
Assamonsi fllius ( fuit is ex sacerdotibus unus, ex
vico cui nomen erat Modeim ortus) armatis secum
quinque filiis occidit : et per metum loca supe-
riora capit. Unde postea manu armatorum con-
tracta desceudit, prelioque commisso Antiochum
vincit, feedissimmeque urbe expellit. Is popularibus
8uis, ut princeps, non invitis preest : brevique mo-
ritur, Jude maximo natu filio rerum administra-
tione relicta. Judas (2) porro Antiochum timens
(miuime enim illum quieturum putabat) militem
ex popularibus conscribit : et primus legatis Ro-
mam missis, cum Romanis ducibus pacem feedus-
que paciscitur. Idem pro insigni pietate sua, tem-
plum simul repurgat, et vasa nova ad saorifloio-
rum usum procurat. Interea Antiochus moritur,
et filius ejus (Antiochi (3) ei quoque nomen fuit)
cum maximo exercitu contra Judaeos progreditur,
prelioque commisso retrocedit, et partem copía-
rum ad obsidionem urbis relinquit. [bi Jude in
preliis omnibus virtus in primis enituit, qui oum
fortiter dimicans, multos ex hostibus ferro ceci-
disset, tandem ipse quoque caeditur, cumque eo
frater Joannes. Ejus sedenim potestas ad Jona-
tham, fratrem quoque ejus, pervenit : qui magis
etiam confirmata cum Romanis amicitia et sooie-
tate, fedus insuper cum Antiochi (4) filio init :
apud quem cum pro hospitii atque amicitie jere
versaretur, ἃ tutore ejus Tryphone (5) necatur.
Simon porro frater in locum ejus succedit : el rem
strenue gerens, Autiocho se belli societate conjun-
git, contra Tryphonem, qui ei bellum intulerat,
ducenti. Ceterum cum Antiocho in Tryphone op-
primendo egregium navassetl operam, postea
illum minime amicum sibi esse cognovit. $$ Ille
enim Cendebeo duce misso, et terram Judaam
vastare, et Simonem captum ad se adducere jussit
Sedenim Simon Cendebreum cum exercitu pluri-
morum millium advenientem, prelio et conflictu
omni fortissime vincit, popularesque suos a vi et
impetu Macedonum liberat (6), post annos cen-
tum septuaginta, et pontifex creatur. Sed brevi

ἢ postea et ipse Simon a genero Ptolemao in convi-

vio interimitur. Ptolemaeus sane uxorem quoque
ejus, et duos filios, in vincula conjicit: et percus-
sores, qui Joannem tertium filium (erat huio quo-
que Hyrcani nomen) necarent, disponit. Sed ille
Hierosolyma profugiens, structas sibi cedis insi-
dius effugit : et paterno per successionern pontifi-
calu aecepto, gratiisque per sacrificia Deo actis,

ri» invaserat, (Justin. I. xxxvi.)

(ὁ) Joseph. lib. xui, cap. 11.

(7) Ex quo scilicet illi apud JEgyptios regnare
ceperunt et Syros.

643

. NICEPHORI CALLISTI

θὲ

quanta potest celeritate contra Ptolemseum pro- À 'Ypxavóc δὲ τοῦ λοιποῦ, ὁ xài ᾿Ιωάννης εὐδαίμονα

greditur, auxilium malri et fratribus laturus. At
illos Ptolemius, ut Hyrcano vwgre faceret, occidit,
Porro Antiochus junior indignatione simul et re-
cordatione earum rerum quas a Simone Hyrcani
palre perpessus fuerat, commotus, adversus Hie-
rosolyma exercitum iterum ducit. (1) Hyrcanus
autem, Davidis reoluso sepulcro, obsidionem ur-
bis trecentis redemit talentis. Post hec, cum pro-
speris uteretur rebus, et longe lateque ditionem
suam propagaret, Aristobulo et Antigono filiis
ejus cum eo rem militarem administrantibus, in-
vidia popularium quam marima contra eum est
exorta: qui tamen aperte contra eum suscepto
bello occubuere. Sedenim (2) lIlyrcanus, qui et
Joannes dictus, satis feliciter peracta vila, quin-
que relictis filiis,et optime republica annis triginta
tribus gesta, vitam finil. Ejus deinde maximus
natu filius Aristobulus, administrationem rerum
confestim in regni formam redigit, et primus sibi
diadema imponit, post annos quadringentos sep-
tuaginta et unum, in menses tres, ab eo tempore,
cum populus servitute Babylonica liberatus, in
patriam suam rediit. Atque hic quidem matrem
fame enecat : mox quoque ex fratribus eum, quem
maxime dilexerat, Antigonum : quomodo autem ea
cedes peracta sit, Josepho eam commemorandam
relinquimus. Sed enim cum non ultra unum annum
rebus prefuisset, moritur. Cujus uxor fratres ejus
ex cu&Btodia et vinculis emittit: el alterum, qui
etate grandior videbatur, Alexandrum nomine,
regem 58 constituit, qui mox alterum, regnum
affectantem, trucidat : tertium vero, qui otiosam
Bibi delegerat vitam, privatum agere patitur. Ale-
xander iste, cum Cleopatre filio Ptolemaeo (3),
cognomento Lathuro, prelio congressus, fortiter
victoriam reportavit: et Ptolemaeus a matre Cleo-
patra pulsus, in /Egyptum profugit. Alexander au-
tem, cum populares gravibus effecisset injuriis,
adeo ut octingentos in crucem egerit, quartana
febri confectus, vitain finiens, conjugi Saline, que
etiam (4) Alexandra dicta est, regnum reliquit.
Eodem tempore et Damasceni Aretam Parthum
contra Ptolemeum ducunt, et Colesyris regem
constituunt ; qui victoria contra Judeos potitus
inde ex pactis conventis retrocessit. Saline duo
erant filii, quos Alexandro progenuerat. Ex iis m-
tate provectiorem, cui Hyrcani noinen inditum
erat,desidem,et ad res gerendas minime indoneum,
pontificatu cohonestat ; alterum vero Aristobulum;
propler animi et corporis vigorem, privatum esse
jubet. Qui deinde, cum mater Alexandra graviter
eegrotarel, occasione ea arrepta, et eorum manu,
quorum sibi studia conoiliaverat, coacta, magna-

(41) In festo Tabernaculorum Antiochus IIyrcano
in holocaustum taurum dono dedit. (Jos.)

(2) Hyrzanus Idumeam subegit, οἱ Judaicis legi-
bus ei vivere permisit. Idem Joseph. Hic etiam
bumug apud Hebreos peregrinum militem alere

βίον διηνυχὼς͵ ἐπὶ πέντε υἱέσιν ἐτελεύτα τὸν βίον,
κάλλιστα τὴν ἀθχὴν ἐπὶ ὅλοις τρισὶ καὶ τριάγοντα
ἔτεσι διοιχήσας. Ὃ γε μὴν τῶν υἱέων πρεσθδύτερος
᾿Αριστόδουλος, τὴν ἀρχὴν εὐθὺς εἰς βασιλείαν μεθί-
στησι, xal πρῶτος διάδημα περιτίθεται μετὰ τετρα-
χοσιοστὸν xal ἑύδομηχοστον πρῶτον ἔτος, πρὸς δὲ
pfvag τρεῖς, ἐξ οὗπερ ὁ λαὸς τῆς ἐν Βαδυλῶνι δου-
λείας ἀπαλλαγεὶς, εἰς τὴν χώραν ἧκεν. Οὗτος τὴν
μὲν μητέρα χτείνει λιμῷ * pev? ὀλίγον δὲ, καὶ ὃν
ἐφίλει μάλα τῶν ἀδελφῶν, ᾿Αντίγονον. Τὸ δ᾽ ὅπως,
᾿Ιωσήπῳ παραχωρεῖν διηγεῖσθαι θέμις. Οὐ πλέον δ᾽
ἐνιαυτοῦ καὶ αὐτὸς ἡγησάμενος, ἐτελεύτα. Ἡ δὲ
γυνὴ τοὺς ἐκείνου ἀδελφοὺς λύσασα τῶν δεσμῶν, y'
ἅτερον μὲν τὸν καθ᾽ ἡλικίαν προὔχειν δοκοῦντα βα-
σιλέα καθίστησιν, ᾿Αλέξανδρον ὄνομα" ὃς τὸν ἕτερον
τῶν ἀδελφῶν βασιλειῶντα γνοὺς, ἔχτεινε * τὸν δ᾽ ἀλ-
λον δίχα πραγμάτων ζῇν αἱρούμενον, εἴασεν ἰδιο-
πρχγεῖν Τούτῳ δὴ πρὸς τὸν Κλεοπάτρας υἱὸν [lco-
λεμαῖον τὸν Λάθουρον ἐπικληθέντα συμδολὴ γίνεται "
xai νιχᾷ χαταχράτος ᾿Αλέξανδρος ' διωχθεὶς δὲ Πτο-
λεμαῖος ὑπὸ τῆς μητρὸς Κλεοπάτρας, μετεχώρει
πρὸς Αἴγυπτον. Πολλὰ δὲ τοῖς ὁμοφύλοις δράσας
᾿Αλέξανδρος δυσχερῆ, ὡς χαὶ ἀχταχοσίους ἀνασταυ-
ρῶσαι, τεταρταίοις ληφθεὶς πυρετῶν περιόδοις, τὸν
βίον μετήλλαξε, τῇ γυναιχὶ Σαλίνῃ, τῇ καὶ ᾿Αλεξαν-
ὄρᾳ, τὴν βασιλείαν χσταλιπών. Τηνιχάδε δὲ χαὶ Aa-
μασκηνοὶ τὸν Πάρθον ᾿Αρέταν χατὰ Πτολεμαίου
ἐπάγονται, xxi τῆς Κοίλης Κυρίας βασιλέα ἐγχαθι-
στῶτιν * ὃς μάχῃ τῶν Ἰουδαίων περιγενόμενος, ἐχεῖ-
θεν κατὰ covÜYxac ἀνεχώρει αὖθις, Γῇ δὲ Σαλίνῃ,
δύο ὄντων υἱέων ἐξ ᾿Αλεξάνδρου, τὸν μὲν χρόνῳ
προέχοντα, Ὑρχανὸς ἐπεχέχλητο, νωθῆ xai ἄλλως
&npiyuova ὄντα, ἀρχιερωσύνῃ ἐτίμα * θάτερον δὲ
τὸν ᾿Αριστόδουλον διὰ θερμότητα τοῖς ἰδιώταις bv.
ἔταττεν * ὃς ἐς ὕστερον νόσῳ τῆς μητρὸς ᾿Αλεξᾶν-
ὃρας περιπεσούσης, τὸν χαιρὸν ἁρπάσας, καὶ τὸ περὶ
αὐτὸν συναθροίσας εὐνοϊχὸν, χρύματὰ τε πλεῖστα
πεο!θαλόμενος, βασιλέα ἑαυτὸν ἀνεῖπεν. ᾿Αλλ’ ἐν
τούτῳ μὲν ἡ ᾿Αλεξάνδρα, κρινὴ τὰ τῶν παίδων δ'α-
θέσθαι πρὸς τὸ δοχοῦν, τοῦ βίου ἐξίστατο. Συμδολῆς
ὃὲ γενομένης, ἐξ Ὑρχανοῦ πρὸς τὸν ᾿Αριστόδουλον
μετεχώρει τὸ πλῆθος “ xal Ὑρκανὸς ἄχων ἐξίσταται
τῆς ἀρχῆς τἀδελφῷ, καὶ ἰδιάζειν αἱρεῖται, Τούτων

δ᾽ οὕτω γεγενημένων, δέος εἰστρέχει πολλοῖς μὲν s,

ἄλλοις, μάλιστα δὲ ᾿Αντιπάτρῳ, ὃς Ἡρώδου matip

D ἦν. Διάφορος γὰρ ᾿Αριστοδούλῳ καθίστατο, φίλος

ὧν ἐς τὰ μάλιστα Ὑρκανῷ. Ἔξ ᾿Ιδουμαίων γὰρ D-
xwv τὸ γένος, πλούτῳ καὶ περιφανείᾳ τοῦ ἔθνους
πρωτεύων ἦτ. Οὗτος τοίνυν Ὑρκανὸν πείσας, πρὸς
᾿Αρέταν τὸν Σύρων βασιλέα ἥχει, ὥστε r'sxà δυνά-
μεως αὐτῷ τὴν βασιλείαν περιποιεῖν, Kat o μὲν Txs*
κἂν Ὑρκανῷ αὖθις τὴν ἀρχὴν καὶ τὴν πόλιν Ἐχείρι-
ζεν, εἰ μὴ Πομπήϊος τηνιχαῦτα πρὸς Τίγράνην ἐν

coepit.

(3) Alexander iste propter crudelitatem, Trucida
cognominatus est, (Joseph.)

(4) Sub Alexandra Pharissei rempubl. Judeorum
administrarunt (Idem.)

NEMUS

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. 1.

646

᾿Αρμενίᾳ μαχόμενος διεχώλυσε. Πρὸς ὃν ᾿Αντίπατρός Α que pecunia vi parata, regem se ipsum renuntia-

τε xal Ὑρκανὸς διαδάντες, πείθουσιν ᾿Αριστόθου-
λον μὲν παριδεῖν, Ὑρκανῷ δὲ ἀδικουμένῳ προσσχ εἶν.
Καὶ δεσμώτης μὲν εὐθὺς ᾿Αριστόδουλος σύναμα γυ-
ναιχὶ xal τέχνοις, Ὑρχανὸς δ᾽ ἐπὶ τῆς ἀργῆς καθί-
σταται αὖθις, Πομπηΐου τὴν πόλιν πορθήσαντος, «al
τὰ ἐν τῷ ἱερῷ μυστιχὰ χαταθοήσαντος, φόρον τε
Ῥωμαίοις τελεῖν ἐπιτάξαντος. Καὶ Πομπήϊος μὲν
τὸν ᾿Αριστόθδουλον ἄγων ἐς Ῥώμην fet, καὶ ᾿Αλέ-
ξανδρον τὸν υἱὸν, Σχχύρῳ διέπειν τὰ xatà τὴν Κοί-
λην Συρίαν ἐάσας. Πομπηΐῳ δὲ χρήσιμος ᾿Αννίπα-
τρος ἔδοξε, τῇ στρατιᾷ Ῥωμαίων διαμαχομένῃ
πρὸς ᾿Αραῦας δι᾽ ᾿Ιρχανοῦ τὰ χρειώδη χομίζων,
σπάνε: τῶν ἐπιτηδείων πιεζομένῃ. Ἔν τυύτῳ δὲ ὃ
μὲν ᾿Αφιστοδούλου παῖς ᾿Αλέξανδρος, Πομπήϊον δια-
δρὰς, καὶ ἱχανὴν χεῖρα συναγαγὼν, βαρὺς καθίστατο
Ὑρχανῷ. Ὑπὸ Ta6tvlou δὲ ἀλοὺς καὶ αὐτὸς ἠρέμα
εἶχε. Τῷ δ᾽ Ὑρχανῷ Γαδίνιος τὴν τοῦ ἱεροῦ χηδε-
μονίαν ἐχδοὺς, τὴν ἄλλην πολιτεία» ἐπὶ προστασίσ
τῶν ἀρίστων χαθίστησι " καὶ τὸ πᾶν ἔθνος εἰς πέντε
συνόδους δ'εἴλε" xat τῆς ἑνὸς ἐπιχρατείας τὸ ἔθνος
ἀπαλλαγὲν, τὸ λοιπὸν ἀριστοχρατίᾳ χαλῶς διῳκοῦν-
το. Οὐ πολλῷ δὲ ὕστερον xal ᾿Αριστόδουλος ἐκ 'Ῥώ-
μὴς διαφυγὼν, xai τοὺς μεταδολῆς ἐρῶντας ἀθροί-
σας, μάχῃ χαρτερᾷ συῤῥήγνυται Ὑρχανῷ. 'Ρωμαίων
δ᾽ ἐπιδοηθούντων ὑπὸ στρατηγοῦντ' τῷ Γαδινίῳ,
ἡττᾶται μὲν ᾿Αριστόδόυλος xal ἁλίσχετα! “ xxi σὺν
τῷ υἱῷ ᾿Αντιγόνῳ εἰς Ῥώμην αὖθις ἐχπέμπεται.
Ὁ δ᾽ Ὑρχανὸς καὶ ᾿Αντίφατρος Γαδινίῳ πρὸς Αἴ-
γύπτον τὴν παρ᾽ Εὐτράτῃ διάγοντι χρήματα καὶ αἵ-
τον, ὅπλα τε xal ἐπιχούρους χορηγοῦντες οὐ διέλι-
πος. Καὶ Κράσος μὲν la6lviov διεδέξατο ^ τοῦτον δὲ
Κάσσιος. Οὗτος ὑπὸ συμθούλῳ τῷ ᾿Αντιπάτρῳ τοὺς
᾿Αριστοδούλου χτείνει στασιαστάς " μεθ᾽ ὧν xai Πει-
θόλαον. ᾿Αντίπατρος δὲ ἐξ ᾿Αραόίας ἄγετα! γυνχῖχα
Κύπριν Ovoux* ἐξ ἧς παίδων τεττάρων πατὴρ γίνε-
ται" Φατπάηλος xài ὁ βασιλεὺς 'Hooonc, ἔτι δὲ Ἰώ.-
σηπος xxi Φερώρας ἦταν αὐτοῖς τὰ ὀνόματα. Τοὺς
δὲ δυνατοὺς πάντας δώροις ἐξοιχειούμενος, μάλιστα
πάντων διὰ τὴν ἐπιγαμίαν ᾿Αρέτῳ τῷ τῶν ᾿Αράδων
βασιλεῖ προσῳχείωτο. Τὸν ᾿Δροιστόδουλον γοῦν δε-
δοικὼς, xiv παραχαταθήχην τὰ τέχνα ἐτίθει.
Καῖσαρ δὲ Πομπηΐου φυγόντος τὴν Ρώμην πρὸς τὸν
Ἰόνιον, λύσας τὸν ᾿Αριστόδουλον εἰς Συρίαν ἔπεμ-
πεν ἀλλὰ φθάνει φαρμάχῳ διαφθαρεὶς ὑπὸ τῶν τὰ
Πομπηΐου φρονούντων * £v. μέλιτι δὲ τεθεὶς ὁ ἐχείνου
νεχρὸς, ὅπ᾽ ᾿Αντωνίου ὕστερον τοῖς πατρῴοις ἐνθά-
πτεται μνήμασιν. Ὑπὸ Σκχιπίωνι δὲ xai ὁ υἱὸς αὐ-
τοῦ ᾿Αλέξανδρος πελέχει ἀνήρηται, Πομπηΐου χελεύ-
σαντος. Τούτου τὴν θυγατέρα xai τὸν υἱὸν ᾿Αντίγο-

(1) Joseph. Arabum regem dicit, De bell. Judaic.
lib. 1, cap. 12.

(2) Joseph. lib. xiv, cap. 9.

(3; « At Cn. Pompeius captis Hierosolymis victor
ex illo fano nihil attigit. In primis hoc, ut multa
alia, sapienter, in tam suspiciosa et maledica civi-
tate locum sermoni obtrectatorum non reliquit.
Non enim credo religionem et Judaeorum et ho-
stium impedimento prestantissimo imperatori, sed
pudorem fuisse. » (Cicer. pro L. Flacco.) « Ro-
manorum primus Cn. Pompeius Judeos domuit,

vit. Et Alexndra, priusquam filiorum negotia pro
arbitrio suo composuisset, e vita migravit. Et
conflictu inter fratres commisso, ab Hyrcano ad
Aristobulum multitudo defecit. Ita Hyrcanus vel
invitus fratri regno cedit, et privatam sibi vitam
degendam sumit. His ita gestis, cum multis aliis,
tum maxime Antipatro, qui Herodis pater erat,
metusincessit. Inimicitiasenim contraAristobulum
(1) gerebat, Hyrcano quam maxime amicus. Ex
Idumeis enim genus trahens, opibus et splendore
apud eam gentem facile princeps erat. [8 itaque
Hyroano auclor fuit, ut ad Aretam Syris regem
8e conferret, et auxilia ab eo ad regnum recupe-
randum peleret. Et Aretas quidem Hyrcano subsi-
dium ferens, regnum etipsam urbemilli restituisset,
nisi Pompelusadversus Tigranem in'Armenia bellum
gerens id prohibuisset. Ad quem. Antipater et Hyrca-
nus profecti, ei persuadent,ut Aristobulum contem-
nat,ot se Hyrcano qui injuria esset affectus, conjun-
gat. 891ta Aristobulus (2) una cum uxore et liberis
vincitur, Hyrcanus autem in regnum restituitur :
cum quidem (3) Pompeius urbem ipsam deva-
SLasset, et res sacras arcanasque in templo omnes
explorasset (4), vectigalque Romanis pendendum
Judeis imposuisset.Pompeius vero Aristobulum, et
Alexandrum filium ejus, Romain secum ducens,
profectus est: Scauro administratione (5) Cole-
eyris permissa. Eidem Pompeio idoneus et utilis
visus est. Anttpatler Romanorum exercitui, bellum
contra Arabes gerenti, et inopia rerum necessa-
riarum laboranti, quod is per Hyrcanum con-
meatum in castra subveheret. Interea Aristobuli
filius Alexander a Pompeio profugit : el satis magna
collectà manu, negotium periculumque facessit
Hyrcano. Sed ἃ Gabinio captus, postea quietug
fuit. Enimvero Gabinius, IIyrcano cura templi dei
mandata, reliquam rerum administrationem dition-
optimatium eommisil, et gentem universam in
quinque conventus distribuit : Judeique unius
tandem dominatione liberati, deinde optimatium
gubernatione rite regebantur : neo multo postea
intercedente tempore, et Aristobulus Roma pro-
fugus, exercitu ex eis qui noyandis rebua studerent
collecto, gravi pugna cum Hyrcano decertavit :
sed Romanis Hyrcano opem ferentibus, a Gabinio,

ἢ 641 tum pro consule exercitui praeerat, Aristobulug

et victus et captus, et una cum filio Antigono Ro-
mam rursus abduotus est. Hyrcanus autem et Anti-
pater Gabinio, qui tum ad ZEgyptum que ad Eu-

. templumgue jure victori ingressus est. Inde vulga-

tum, nulla intus Deum effigie, vacuam sedem. et
inania arcana. » ( Tacit. lib. xxr.) ᾿

(4) Paulo post. M. Crassus eunda ad bellum
Parthicum, pecunias,quas Pompeius non tetigerat
e templo abstulit. (Joseph. lib. xiv, cap. 14.) Sed
18 infeliciter adversus Parthos pugnavit. Periit in eo
prelio filius ejus, el ipse cum universo fere exer-
cilu. (P Iutarohus, in Crasso, et Pompeio.)

(5) Hanc nonnulli inferiorem Syriam vocant,

647

NICEPHORI GALLISTI

phratem est, castra habebat, pecunias, frumentum, Α vov Φιλιππίων ὁ Πτολεμαίου λαδὼν, xal τῷ ἔρωτι

arma, et auxiliares copias submittere non inter-
mittebant. Deinde Crassus quidem Gabinio, huic
autem successit Cassius (1). Hic auctore et sua-
8ore Antipatro, quicunque essent factionis Aristo-
buli,atque inter hos Pitholaum, interficit. Antipater
vero ex Arabia uxorem ducit, Cyprim nomiue ex
qua qualuor filiorum fuit pater (2), quorum no-
mina erant: Phasaelus, Herodes rex, Josephus, et
Pheroras. Sed enim potentissimos quosque mune-
ribus sibi concilians, potissimum per conjugem
suam, Aretio Arabum regi se familiariter insinuavit,
et Aristobulum timens, liberos suos illi, depositi
instar, commisit: Cesar porro, eum Pompeius
Roma ad Ionium profugeret, Aristobulum libertate
donatum, in Syriam dimisit. Sed effugere non
potuit, quin veneno necaretur a 60 Pompeianis :
cujus cadaver in melle repositum (3), ab Antonio
postea paterno illatum est monumento. Filius quo.
que ejus Alexander a scipione, Pompeii jussu, se-
curi percussus est. Hujus filiam, filiumque Antigo-
num, Philippion Ptolemei filiussuscepit: et puelle
amore captus, matrimonio sibi eam junxit, eaque
illi mortis causa exstitit. Pater namque hujus
Ptolemeus, consuetudine conjugali cum Alexandra
congressus, propter itlius amorem filium necavlt.
Et Deinceps, propter conjugium ejus, fratribus
ejusdem curatoris affectionem et officium benigne
exhibuit. Verum enimvero, cum Cesar Pompeio
devicto, bellum in Syria et contra Mithridatis
filium gereret, Antipaler ei auxilium tulit : in quo
bello ille utraque re eximius, hoc est, et consilio
et manu promptus visus est. Itaque et ipso, et
Hyrceanus, a Cesare Romana civitate eet donatus :
quin et pontificatum Casar Hyrcano confirmavit,
et Antipaeatrum totius Jude procuratorem consti-
tuit: eo modo utrumque, ob auxilium operamque
sibl navatam, remunerans (4). Antipater sane
Herodem filium, quindecimum agentem annum,
ducem Galilee illico declarat : Phasaelum autem
urbi Hierosolymitane (5) preflcit. Berodes ergo,
ab initio statim, indolis et nature sus industriam
ostendens, Ezachiam praedonum ducem interficit.
At Julio Cesare a Cassio et Bruta interempto, ia
Syriam Cassius venit, copias militares, que tum
ad Apameam erant, recepturus. Cui tributum in
earum regionum urbibus colligenti, non minima
lucri pars Herodes fuit. Et cum Malichus quidam
Antipatrum Herodis patrem veneno sustulisset,
ipse quoque sb Herode filio occisus est. Ut vero
Cassius quoque ab Antonio et Augusto Cesare ce-
gus est, et Augustus quidem Italiam petiit, Anto-
nius autem in Asiam venit : appulerunt Hierosoly-
mis δὰ Antonium legati, Herodem et fratrem ejus,
&ccusantes, quod scilicet nomine lantum regis
Hyroeano relicto, ipsi per vim, rerum in Judei po-

(1) Cassius Syrie prmetor Parthos Syria expulit.

(Eutrop. lib. v.)
(2) Suscepit preeterea ex ea filiam Salomem.

τῆς νεωτέρας ἁλοὺς, ἔγημε ταύτην * δι᾽ ἣν xal αὐ-
τὸς χτείνεται. Ὁ γὰρ τούτου πατὴρ Πτολεμαῖος,
τῇ ᾿Αλεξάνδρᾳ πρὸς γάμον συνέρχεται “ καὶ τὸν
υἱὸν διὰ τὸν ταύτης ἔρωτα χτείνει ^ καὶ τοῦ λοιποῦ
χηδεμονικώτερον πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς ἐκείνης διὰ τὸν
γάμον ἐτύγχανε διαχείμενος. Τῷ δὲ Καίσαρι, Πομ-
πήϊον νενιχηχότι, εἰς Συρίαν τε διαμαχομένῳ τῶ
Μιθριδάτῃ συμμαχήσας ᾿Αντίπατρος, xai κατ᾽ ἄμφω
τοῖς πολέμοις γενναῖος ὀφθεὶς, πρὸς δὲ καὶ ὁ Ὑρχα-
νὸς, ὑπ᾽ ἐχείνου τῇ Ῥωμαίων πολιτείᾳ τετίμηνται"
ἀμέλει καὶ τῷ μὲν Ὑρχανῷ Καῖσαρ τὴν ἱερωσύνην
ἐπικυροῖ, ᾿Αντίπατρον δὲ τῆς ὅλης ᾿ἸΙουδαίας ἐπι-
μελητὴν κχαθιστᾷ, τῆς συμμαχίας αὐτοὺς ἀμειδό-
μενος. Ὁ δ᾽ ᾿Αντίπατρος τὸν υἱὸν Ἤρώδην πῖντε-

Β χκαΐίδεκα ἐτῶν ὄντα, στρατηγὸν τῆς Γαλιλαίας εὐθυς

ἀναδείχνυσι ^ Φασάηλον δὲ τῇ Ἱεροσολύμων ἐφίη-
σιν. Ἡρώδης γε μὴν τὸ τῆς φύσεως δραστήριον
εὐθὺς xai ἐκ προοιμίων δεικνὺς, Ἐζεχίαν τὸν ἀ.-
χιλῃστὴν ἀνχιρεῖ. Ἰουλίου δὲ Καίσαρος ὑπὸ Κασσίου
xai Βρούτου ἀναιρεθέντος, ὁ μὲν Κάσσιος εἷς Συρίαν
Txt, τὰς περὶ ᾿Απάμειαν δυνάμεις ληψόμενος * φε-
ρολογοῦντ: δὲ τὰς ἐχεῖσε πόλεις, οὐκ ἐλαχίστη, μοῖρα
κέρδους καὶ Ἡρώδης, αὐτῷ ἐγεγόνει " ὁπηνίκα καὶ
Μάλιχός τις τὸν ᾿Αντίπατρον, ὃς Ἡρώδου πατὴρ ἦν,
φαρμάκῳ ἀνεῖλε" xai πρὸς τοῦ παιδὸς ᾿Ηριωδου καὶ
αὐτὸς χτείνετας. Ὡς δὲ xai Κάσσιος Óm' ᾿Αντωνίου
καὶ Αὐγούστου τοῦ Καίσαρος ἀνῃρέθη" καὶ ὃ μὲν
Αὐὔὐγουστος εἰς ᾿Ιταλίαν, εἷς ᾿Ασίαν δὲ ὁ ’᾿Αντώνιος
ἧκον, προσίασιν ἐξ “Ἱεροσολύμων ᾿Αντωνίῳ πρέ-
σόεις, Ἡρώδου xai τῶν ἀδελφὼν καταλέγοντες, ὡς
ὄνομα μόνον Ὑρχανῷ βασιλείας, βίᾳ δὲ οὗτοι τῶν
ἐν Ιουδαίᾳ πραγμάτων ἄρχουσι" δείσας δὲ ὁ ρώ-
Oni, χοέμασι τὸν ᾿Αντώνιον ὑπελθὼν, αἱρεῖ χατα-
χράτος αὐτὸν Ὑρχανοῦ συμμαχοῦντος, οὔ τὴν θυ-
γατριδῆν Μαριάμμην τὴν ᾿Δριστοδούλῳ γεγεννημέ-
νην μετὰ μόρον τῆς ἐξ ᾿Αράδων γυναιχὸς ὁ Ἡρώδης
ἠγάγετο, Πολλῶν τοίνυν χατηγορούντων Ἡρώδου
Xi; τῶν ἀδελφῶν, τοσοῦτον ταῖς κατηγορίαις mpos-
ἐσιεν ᾿Αντώνιος, ὥστε xal εἰς τέσσαρας ἀρχὰς τὴν
πατρῴαν σφίσιν ἐξουσίαν διαμερίσας, τοῖς ἀδελφοῖς
ἐνεχείρισεν. Ὅ γε μὴν παῖς ᾿Αριστοδούλου ᾿ΔΑντι-
γόνος παρὰ Φιλιππιώνι τῷ Μινναίου διατρίδων, ὡς
εἴρηται, ἐπεὶ ἐκεῖνος ἐτελεύτα τὸν βίον, καὶ Αὐυσανίας
ἦν τὴν πατριχὴν διαδεγμένος ἀρχὴν, πείθει Ηάχο-
pov καὶ Φχρνάδαζον, ἐπὶ ὑποσχέσει χιλίων ταλάντων,
᾿Ανχίγονον μὲν κατάγειν, καταλύειν δὲ Ὑρκανὸν,
Καὶ ὁ μὲν ἄρας εἷς τὴν Ἰουδαίαν εὐθὺς ἤλαυνεν - οἱ
δ᾽ ἐν βραχεῖ χρόνῳ Ὑρχανὸν xal Φασάηλον χειρω.
σάμενοι, "Avttyóoty. τὴν τῶν ὅλων ἐπιτροπὴν ἐγχει-
ρίζουσιν. Ὁ δ᾽ Ἡρώδης δρασμῷ χρησάμενος, εἰς
Ῥώμην πρὸς Καίσαρα διασώζεται - πρὸς ᾿Αντωνίου
δὲ, τὰ εἰκότα μαρτυρηθοὶς, τῇ τε συγχλήτῳ xai
Καίσαρι, βασιλεὺς Ἱεροσολύμων παρὰ Καίσαρος
προχειρίζεται. Ὡς γοῦν ἐπανῆχε στράτευμα παρ᾽
᾿Αντωνίου λαθὼν, περὶ γὰρ Συρίαν διέτριδε, δια-

3) Hegesipp. lib. t.

t Muros urbis Hierosolymitane is refecit.

(5) Tanquam preefectum.

649

ECCI.ESIASTICIE HISTORLAE LIB. I.

650

φόρως μάχῃ προσθαλὼν ᾿Αντιγόνῳ, πλειστάχαις xal A tirentur. Herodes porro sipi metuens, pecunia

ἀποκρούεται * ἐσύτερον δὲ Σόσσιον ἐπαγαγὼν, φόνων
Ὑεγενημένων πολλῶν, χατακράτος εἴλεν ᾿Ιεροσόλυ-
μα. Ἄσυλα δὲ τὰ περὶ τὸ ἱερὸν ὁ Ἡρώδης φυλάξας,
δέσμιον λαδὼν τὸν ᾿Αντίγονον, Σοσσίῳ δίδωσιῳ ^ ὁ
δὲ πρὸς ᾿Αντῆνιον εὐθὺς ἄγει. Ἡρώδης δὲ μὴν ὁεί-
σας τὴν τοῦ ᾿Αντιγόνου εὐγένειαν, μηπως εἰς Ρώμην
διαδάᾶντος, xai τὰ σφέτερα δίχαια τῇ συγχλήτῳ
προδαλομένου, Ῥωμαῖοι μὲν ἐχεῖνον ὡς ἰδιώτην καὶ
ἀλλόφυλον ἀποσείσωνται, αὑτῷ δὲ ἢ τοῖς ἐχείνου
παισὶ τὴν βασιλείαν περιποιήσωνται, πείθει χρή-
pact τὸν ᾿Αντώνιον ὑποφθείρας, διαχειρίσασθαι τὸν
᾿Αντίγονον. Καὶ ὁ μὲ, εὐθύς πελέχει ἀνήρητο *
Ypxavóg δὲ xai αὐτὸς πχὸς Πάρθων ἀπολυθεὶς,
Ἡρώδῃ πρόσεισι * xal τὰ μὲν πρῶτα ἐν τιμαῖς ἧ-
γεν αὐτόν - ὕποπτον δὲ γενόμενον ὕστερον ἔχτεινεν,
ὡς καὶ τὸν ἀδελφὸν Μαριάμμης τῆς αδτοῦ γυναιχός "
ὃν xai ἀρχιερέα διὰ τὸ χῆδος τέχνῃ δή τινι ἀνειπὼν,
ἐσύστερον θέρους ὥρᾳ πτυέλῳ διχνηχόμενον, ἐναπέ-
πνιξε. Κύριος δὲ μόνος xai βχσιλεὺς αὐτὲς τῆς ὄ-
λης ᾿Ιουδαίας χαθίσταται * πρῶτα μὲν ᾿Αντωνίου
κυρώσαντος αὐτῷ τὴν ἀρχήν. ᾿Επεὶ δ᾽ ἐχεῖνος τῷ τῆς
Κλεοπάτρας ἱμέρῳ ἑάλω, xai Καῖσαρ Αὔγουστος
περὶ τὸ "Αχτιον συμδαλὼν ἐχείνῳ, καταχράτος &vi-
χα, καὶ ἐπὶ Συρίαν διέδαινεν, ᾿Αντώνίός τε χαὶ
Κλεοπάτρα τοῦ ζῇν ἀπηλλάγησαν, xai αὐτὸς αὖθις
Ἑρώδῃ τὸ διάδημα περιτίθηςι, xai βασιλέα τῆς
ὅλης ἹἸουδαίας ἀναχηρύξας, πλείστθν μὲν καὶ ἄλλην
χώραν αὐτῷ ἀνατίθησι προσέτι δὲ xal τὴν τῆς
᾿Αραδίας ἐγχειρίζει ἐπιτροπήν. ᾿Αλλ᾽ ὅπως τὰς ὑπ-
αἴθρους εὐπραγίας ἢ τύὔχη τοῖς χατ᾽ οἴχον ἀνιαροῖς
ἐνεμέσησε τῷ Ἡρώδῃ, xai ἐκ γυναιχὸς γαχῶς πάᾶ-
σγειν ἤρξατο, ἐμφυλίοις xal τῶν γνησίων χρανθεὶς
οἵμασι, νῦν οὐ λεγεῖν καιρός, Καὶ ναῦτα διῆλθον,
παραστῆσαι θέλων τὴν προφητείαν ἀχίόδηλον, Οὐκ
ἐκ λείψει, λέγουσαν, ἄρχων ἐξ '1056a, καὶ ἡ γού-
μενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως οὗ ἔλθῃ ᾧ ἀπό-
χειται καὶϊαὐτός ἐστιπροσδοχία ἐθνῶν. Ὡς γὰρ
οἱ ἐξ Ἰούδα τὴν τοῦ υς σειρὰν κατάγοντες δια-
λελοίπασιν dl ὡς ὁ ἐξ ᾿Ιδουμαίων Ἡρώ-
Orc ἀλλόφμλοξ ὧν ἦρξεν ᾿Εὐραίων, ἰχανῶς ἀποδέδει-
χται * “ὁκηνίχα καὶ ἡ προφητεία τέλος ἐλάμθανεν,
ὡς μιχρὸν προϊὼν, σαφηνείας ἕνεκα διαλήψομαι "
Αὐγούστου γὰρ slc Ρώμην ἐπανιόντος, xai εἰς μο-
ναρχίαν τὸ ᾿Αωμαίων χράτος περιελάσαντος, δεύτε-
pov xal τεσσαραχοστὸν ἕνος ἔτι ἀνύοντος τῇ ἀρχῇ,
δόγμα τε καθ᾽ ὅλης τῆς ἀρχῆς διαπέμψαντος, txa-
στον εἰς τὴν ἰδίαν πόλιν ἐναπογράφεσθαι, τηνιχαῦτα
χαὶ ὁ Σωτὴρ ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς τίχτεται τὸ
παραδοξότατον. Τίς δὲ ἢ γειναμένη xal ὁ τῆς χυή-
σεως τρόπος, ἔνθεν ἤδη ἐρῶ συνελὼν ὅσον ἐνδέχε-
ται.

Judem promulgans, cum plures ei alias adjecit

(1) Alii Marlammen Alexandri filiam fuisse
dicunt.

3) Lysanias Ῥιοϊδιηδὶ Μίηωὶ, qui δὰ Libanum
babitavit, filius.

PATROL. Ga. GXLV.

Antonium agressus, expugnat, adjuvante Hyrcano:
cujus ex filia neptem Mariammien Aristobulo proge-
nitam (1), post obitum 68 uxoris, quam ex Arabia
duxera!, Herodes matrimonio sibi junctam habe-
bat. Multis itaque Herodem fratresque ejus aecu-
santibus, ita querelis eorum animum Antonius
atteudit, uL in. quatuor ditiones universum pater-
num regnum divisum, fratribus traderet. Ceeterum
Aristobuli fllius Antigonus, qui apud Philipionein
filium Minei fuit, postquam ille e vivis excessit, et
Lysanias (2) in patrium successit regnum, per-
suadet Pacoro ei Pharnabazo (Parthi hi fuerunl)
sub mille talentorum sponsione, ut se in patriam
reducant, Hyrcanum autein pessumdent. Atque hio

p quidem, nulla interposilà mora, iu Judaea irru-

D

ptionem facit : illi vero brevi Ilyrcano et Phasaelo
captis, Ántigono rerum oimnnium administrationem
tradunt. Herodes autem fuga sibi consulens (3),
et Romam ad Cesarem profugiens, servatur : at-
que ibi Antonii testimonio commendatus senatui
et Cesari, rex Hierosolymorum a Caesare designa-
tur. Itaque ut Roma reversus exercitum ab Antonio
(eirca Syriam is erat) accepit, variis certaminibus
cum Antigono congressus, sepius repellitur. Postea
autem Sosio adducto, et multa cede facta, vi
magna Hierosolyma capit. Et sacri templi rebus a
direptione conservalis (4), Antigonum vinctum
Sosio tradit, illumque hic statim ad Antonium
ducit. Herodes porro rursuin suspectam habens et
metuens Antigoni generis nobilitatem, ne soilicet
ille Romam profectus (5), jura sua apud senatum
exponeret, οἱ Romani se quidem ut privatum et

&dvenam rejicerent, illi vero, aut saltem filiis ejus :

regnum redderent, persuadet corrumpilque pe-
eunia Antonium, ul Antigonuim occidat. Sie ille
confestim securi percutitur. Hyrcanus vero et ipse
ἃ Parthis ex captivitate dimissus, ad Herodem con-
fugit : et ille quidem eum in pretio primum ha-
buit, suspectum autem poatea sibi interemit. Post.
quam vero fratem quoque Mariammes conjugis
sug, quem ponlificem arie quadain, per speciem
tutele et cure, creaverat, estatis tempore in solio
lavantem et natantem suftocavit, unus ipse domi-
nus el rex cunctae δα δε factus est. Primum equi-
dem Antonius illi regaum auctoritate sua confir-
mavit. Simul atque vero ille Cleopatre desiderio
et amore captua est, et Ciesar Augustus ad Actium
prelio commisso eum fortissime devicit, atque ig
in Syriam pervenil, ac paulo post Antonius et
Cleopatra vivere desierunt : 698 ipse quoque Au-
gustus Herodi diadema imposuit, regemque totius

regiones, tum Arabie etiam procurationem com-
misit. Sed enim ut serenas secundasque ejus res fortuna indignans acerbis domi casibus vindicarit,

(3) Herodes primus ex advenis Jude rex.
(4) Antonius huno securi percuissit. (Joseph.)
(9) Joseph. lib. xiv, cap. uit.

651 NICEPHORI CALLISTI 652

utque ab uxore adversa pati coperit, civium (1), familiarium, cogaatorumque suorum sanguine pol-
lutos, nunc dicendi locus non est. Atque hac sic exposui, ut prophetiam dilucidam claramque pro-
ducerem, qua dicit : Non deflciet. princeps ex Juda, nec dux ex [emore ejus, donec veniat is cui repositum
est, εἰ ipse est expeclatio gentium !*. Ut namque, qui a Juda generis conjunctionem traxere princi-
pes defecerint, et ut Herodes ex Idumzis advena Hebrmis rex prefuerit, satis est declaratum, cum
scilicet finem exitumque suum prophetia est consecula : sicuti paulo post longius progressi, aper-
tioris cognitionis gratia exponemus. Cum enim Augustus llomam reversus, Romanorum imperium
in unius redegisset potestatem, quadragesimum secundum eo imperti annum agente, et cum pre
universum imperium edictum promulgatum esset, ut in sua quisque urbe recenseretur atque descri-
beretur : tum etiam Salvator noster Jesus Christus natus est, idque eo qui opinionem fidem que omnem
superat modo. Que vero genitrix, et qui partus ipsius fuerit modus, inde jam, quam fleri poterit

brevissime, dicam.

CAPUT VII.
De sanctis Jonchimo et Anna, et de nativitate atque
educatione sanclissime Dei Genelricis in templo,
et ut desponsata Josepho fuerit.

638 Posteaquam enim perfici atque exhiberi de-
buit ingens illud, naturamque omnem longe supe-
rans mysterium, opus fuit prorsus instruere et
preparare vas, quod eum qui incomprehenaibilis
est comprehenderet. (2) Inventa itaque est beata
Virgo Maria, dignum Deumque decens Verbi do-
micilium, etium ante nativitatem (3) Deo conse-
crata, atque ex membris senilibus, et longe a
nalure fervore alienis, tanquam quidam divinitus
datus fructus producta. Joachim et Anna parentum
erant nomina. Ambo accuratione, juxta prescri-
ptum legis, vita prestantes et clari, nec non primis
quibusque οἱ splendidissimis nobilissimisque ge-
nere connumerati. Vitam autem ad senectutem
sine prole edita, produxerant. Erat enim ad libe-
rorum procrealionem Anna alvo infecunda. Ei
cum ob sterilitatis causam non haberel coimmmunes
cutn matronis et matribus a lege tributos honores,
exemplo matris Samuelis ipsa quoque (it supplex
Deo, et in templo sedulo versatur, ne scilicet a
benedictionibus legie excluderetur, sed ut ei matrem
esse licerel, orans, ac quod parilura esset, ipsi
Deo dicaturam se esse vovens. Scd enim divino
πυία, ad eam quam. petierat gratiam, Ànna con-
firmata atque roborata, postquam puella e maternis
prodiit locis, Mariam eam statim nominavit, eni-

gmate latenter & Deo acceptam gratiam declurans. C

Ut vero infans 8 lacte malerno jam abhorruil, et
mammam attingere noluit, promissionem mater
adimplet : et in templum ascendens, juxta votum,
eam Deo consecrat, tertium jam tum «etatis agen-
tem annum. Et sacerdotes quidem tum eam tan-
quam sanctius quoddam donarium suscepere, et
puellam in sacrario fovendam esse duxere, ad anti-
qui illius Samuelis similitudinem. Itaque illa, ut

15 Gen. xrLix, 10.

(1) Herodes Mariammen uxorem et amicos ne-
ceasarios suos occidit. (Joseph. lib. xv, cap. 9.)

(2) Mariam Virginem matrem ante Christum Je-
sum filium cjus natum anno quindecimo genitam
esse. Chronici scriptores memorant.

(3) De sanctificatione Virginis Dei Genitricis

ΚΕΦΑΛ. Z.

Περὶ τῶνἀγίων Ἰωακεὶμ xat "Avvne xal περὶ
τῆς γεννήσεως καὶ ἀνατροφῆς τῆς mt αγίας
θεοτόχου ἐν τῷ ναῷ. καὶ ὡς ἐμνηστεύθη τῷ

[ωσήφ.

Ἐπεὶ γὰρ ἔμελλε τελεῖσθχι τὸ μέγα xal ὑπὲρ φύ-
σιν μυστήριον, χρεών που πάντως πργηυτρ:πίσθαι
σχαῦος τὸ χωρῆσον δὴ τὸν ἀχώρῆσον. Εὐρέθη τοίνυν
à μαχαρία παρθένος Μαρία, ὀξιόν τι xai θεοπρεπὲς
τοῦ Λόγου χατοικητήριον, xai πρὸ γενέσεως μὲν
ἀνατεθειμένη θεῷ, &x μελῶν δὲ γηραλέων χαὶ πόῤῥω
τῶν τῆς φύσεως χραμάτων oix τις χαρπὸς θεόσδο-
τος mpornYufvn. Ἰωλχεὶμ" χαὶ “Αννα ἦταν τοῖς γεν-
νήτορσι τὰ ὀνόματα, ἐπίσημοι μὲν χαὶ ἄμφω ἐν τῇ
χατὰ νόμον ἀχριθεῖ πολιτείᾳ, οὐ μὴν δ᾽ ἀλλὰ xai ἐν
τοῖς πρώτοις x2! χαλλίστοις χαὶ τῶν εὖ γεγονότων
συνχριθμούμενοι. Κατεγήρων δὲ τὸν βίον γονῆς ἃ-
μοιροι. Πρὸς γὰρ παίδων γονὰς λιθώδη τὴν μύτραν
ἢ Αννα mpo26í0)nto * χαὶ ἐπεὶ ὡς ἄγονος οὐ τῶν
ἴσων μετεῖχεν ἐκ νόμου ταῖς μητράσι τιμῶν, χατὰ
τὴν τοῦ Σαμουὴλ μητέρα xai αὕτη ἴἔκέτίς ἐγένετο
τοῦ Θεοῦ τῷ νεῷ παρεδρεύουσα μὴ πόῤΠῥδω εἶνχι τῶν
τοῦ νόμο» εὐλογιῶν * γενέσθαι δὲ utro, xai τὸ τ'-
χτόμενον ἀφιερῶται αὐτῷ, Kal δὴ νεύματι θείῳ
ἐυναμωθεῖσα πρὸς τὴν χάριν ἢ ἥτησεν, ἐπεὶ τὸ mre
δίον τῶν μητρικῶν θαλάμοιν προΐθοϑεν, εὐθὺς ui
αὐτὴν Μαριὰμ χατωνόμασε, τὸ θεόσδοτον αἶνιττο-
μένη τῆς χάριτος ’ ὡς δὲ ποῤῥω γὙάλαχτος ἣν, xU
ἥκιστά γε θηλῇ προτανέχειν ἠδούλετο, πληροῖ u»
ἢ ὙγΞειναμένη τὴν ἐπαγγελίαν " xai πρὸς τὰν νεὼν
ἀνιοῦσα, ταύτην dtíoo0 Θεῷ χκατὰ τὴν ὑπόσχεσιν,
τοίτον ἤδη τῆς ἡλιχίας ἔτος ἀνύουσαν, Ol δὲ ἱερεῖ;
τίως μὲν προσίεντο τὸ ἀνάθημα ^ xal ἐν τοῖς ἁγίοις
ἀνχτρέφειν τὴν παϊδα O:ly ἔχρινον, χαθ᾽ ὁμοιότητα
τοῦ παλαιοῦ Σαμουήλ, Ἣν οὖν τῷ νεῷ θεῖόν «1 χοῖ-
μὰ καὶ ἄσυλον toi; ἀδύτοις ἐνδιαιτώμενον. ᾿Επεὶ δ᾽
1,2210, συνιόντες οἱ ἱερεῖς ἐν βουλαῖς ἦσαν, τί ποιγ-
σαντες εἰς τὸ ἱεοὸν ἐχεῖνο oOx μὴ ἂν δόξωσιν ἀ-
μαρτεῖν * Ἱεροτυλεῖν γὰρ ἀντιχρὺς ἐνομίζετο, εἴ 1:
xai ταύτην ἀνδρὶ παραδοῖεν, χαὶ νόμῳ γάμου xat

sententia est Gregorii Theologi, in homilia P:-
echali : « Christus secundum omnis, preter pecca
tum, fit homo, e virgine prognatus, carne simul
el anima prius per Scriptum purgata. Oportuit enim
et nativitatem honorari, et virginitatem preho-
norari. »

653 ECOLESIASTICZ/E HISTORLE LIB. 1. 654

δουλώσωσι, καθάπαξ ἀφιερωθεῖσαν Θεῷ. Αὖθις Oi A res divina, intacta, et sacrosancta, in templi san-
qovat«z ὥραν ἤδη φύσεως ἔχουταν, ἐντὸς τῶν ἱερῶν — ctiore loco etadytis ipsis vivebat. Postquam autem
ἀναχτόρων περιπολεῖν, οὔτ᾽ ἐφειμένον τῷ νόμῳ δεῖν — adolevit, censilium sacerdotes agitarunt, quid de
4povto* xai ἅμα τῷ ποάγματι τὸ σεμνὸν οὐ προσῆν, 68 slatuerent, ne in sacrum ejus corpus admittere
Πολλὰ τοιγαροῦν καὶ πολλάκις περὶ τούτου διασχο- — quidquam viderentur. Sacrilegium namque prorsus
πουμένοις, γίνεταί τις θεόθεν ἐπισχοπὴ, ἐνί τινι τῶν se commissuros pulabant, si viro eam conjuge-
περὶ τὸ ἱερὸν μνηστείας ὀνόματι δοῦναι τὴν παῖδα" — rent, 64 atque in servitutem conjugalis 1618. re-
ἑχεῖνον δ᾽ εἶναι τοιοῦτον, οἷον πρὸς φυλαχὴν τῆς — digerent, que semel Deo dicala esset. E diverso
παρθενίας δεξιῶς ἔχειν. Οὐχ ἄλλος τοίνυν τοῦ ᾿Ιωσὴφ — aulem puellam eo etatisflore,in sacratiore templo
ἐδόχε: ἀομόδιος πρὸς τῆς μνηστείας υόνης συνά- versari, nec permissum lege putabant nec ren-
φείαν, προσήκων τε χατὰ γένος aii" τῆς γὰρ a9- — salis honestam et decoram esse videbant. Sepe
τῆς φυλῆς Av, xal ἄλλως γήρᾳ xai σεμνὴ πολιτείςφ — itaque et multum re deliberata, divinitus eis per
ἐκ πολλοῦ τὸ ἀξιόπιστον εἰληφώς. inspirationem ostenditur, ut eam alicui ex iis qui
ad templum sedulo essent, sponse nomine committerentl. Eum vero talem esse debere, cui recte
virginitatis custodia demandaretur. Porro non alius ipso Josepho visus est esse magis idoneus, ad
solorum sponsalium conjunctionem contrahendam : quippe qui propinquilate generis eam contingeret

(ejusdem enim tribus erant), insuper vero (l)et senio et honestate morum jampridem bone fldei
existimationem consecutus esset.

KEOAA. H. B CAPUT VIII.

Περὶ τοῦ εὐαγγελισμοῦ τῆς ὑπεραγίας θεοτό- δὲ Annuntiatione sanctissimz Dei Genitricis ; de
xou' χαὶ πεοὶ τῆς ἁγίας ᾽Ελισάδετ, καὶ τῆς sancta Elisabelh, ejusque uteri gestatione; et de
κυοφορίας αὐτῆς" xai περὶ τῆς ταραχῆς τοῦ conturbalione sponsi Joseph. propter divinam et
μνήστορος 'Iwsz,o διὰ τὴν ὑπερφυᾶ τοῦ suyernaturalem Jesu. conceptionem.
᾿Ιησοῦ σύλληψιν.

Καὶ δὴ ἐν Ναζαρὲτ σύνοιχος γενομένη τῷ Ἰωσὴφ,
παρὰ τοῦ ἀρχαγγΐλου εὐχγγελίζετα! Γαόριὴλ, Χαῖρε,
λέγοντος, χεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ"
xii ἄμα τῷ λόγῳ, ἀμεταύζτως χάτεισιν ὁ προαιώ-
vtog τοῦ Θεοῦ Λόγος, xai τὴν ἡμετέραν φύσιν ἀῤῥή-
τως xal ὑπερφυῶς ὑποδύεται, χραθεῖς xxi μιγεὶς
ἀνεννοήτως τῷ ἀνθρωπίνῳ φὺύράματι. ᾿Αλλ᾽ ὁ μεν
ἄχγελος τὸν ἀσπασμὸν δοὺς αὐτῇ, ἀπηλλάττετο *
ἐχείνη ὃὲ σπουδῇ τῇ ὀρεινῇ πρόσεισιν, ὁμοῦ μὲν
χαὶ τὸν χατ᾽ αὐτὴν διὰ τοῦ ἀγγέλου παράδοξον to-
κετὸν διαγνοῦσα ᾿ ἅμα δὲ xxi μαθεῖν σπεύδουσα τὸ C
xaz' αὐτὴν γεγονὸς προσίχουσάν τε τῷ γένε: οὖσαν
τὴν ᾿Ελισάύδετ ἀσπάσασθαι, ἔξω χρόνου xal αὐτὴν
τὸν ᾿Ιωάνντην εἰς ἕχτον μῆνα ἤδη κχυοφοροῦταν "
ἄλλως τε δὲ χαὶ τῳωπολλῷ χρόνῳ οἰομένη ἔχειν τι
χαινότερον ἐχδόένην ἐπὶ τῷ γχαινῷ τῆς συλλάψεως
ἀπαγγέλλέιν Πρόσεισι τοιγαροῦν χαὶ ἀσπάζεται. Ὁ
δὲ παῖς αὐτῇ ἔχτον ἤδη μῆνχ πληρῶν 1492 τι ἐσχίο--
cx καὶ ὁ ἐγγάστριος δοῦλος τῷ ἐν γαστρὶ Δεσπότῃ
τὴν προσχύνησιν ἀφωσίου, χαὶ τὸ στόμα τῇ μητρὶ
δανειζόμενος, ὑπερφυῶς προεφήτευς, μητέρα τε
τοῦ Κυρίου ταύτην χαλῶν, xai ἐν γυναιξὶν εὐλογη

νην, καὶ καρπὸν χοιλίας τὸ ἐν ταύτῃ χυοφορού-
μενον, μηδὲν δηλαδὴ συμύαλλομένης τῆς ἀνδρῴας
γονῆς. Ἐντεῦθεν χἀκείνη τοῖς χατὰ σχοπὸν ἐντυ-

χοῦσα, θείῳ τε χαθυπηρετοῦσα Πνεύματι τύφου ὡς ἢ

ποῤῥωτάτω χενοῦ, ἑχυτήν τε μαχαρίζει, χαὶ τὸ ἐσό-

μενον ἀριδηλότατα διαγγέλλε:, Ἐπεὶ δ᾽ ἔθιμον ἣν

Itaque in Nazareth cum Josepho domicilium illa
habens, ab archangelo Gabriele letum accipit nun-
tium : Ave, dicente, gratia plena, Dominus lecum,
et aimul cum ea ipsa voce intransibiliter eternum
et anteseculare Verbum Dei descendit, et condi-
lionem naturamque nostram, inenarrabili natu-
ramque superante modo subit, supra mentis inlel-
ligentiteque nostre captum, masse et fermento
humano mistum atque temperatum. Et ange:us
quidem salutatione legatione que functus, ab ea
discessit. Ipsa vero festinabunda ab oram monta-
nam concessit, siunul et partum preter opinionem
sibi als anrelo denuntiatum considerans, et id quod
de se accidessel cognoscere festinans: preterea,
ul cognatam suam Elisabeth salutaret et alloque-
relur, qua et ipsa, preter etatem, in sextum jam-
mensem, Joannem iu utero gravida gestabat. Puta-
bat denique illam, quod provectioris esset setatis,
novi quidquam sibi dicturam annuntiaturamque
esse de nova fretus sui conceptione. Adit itaque
eam et salutat. Infans autem illius sextum jm
implens mensem, suaviter subsilit et exsultat:
Gi (íamulusque in utero conclusus Domina, qui
et ipse in utero gestabatur, debitum adorationis
henorem sanctius dicat: et ore materno quasi
mutuo sumpto, supra natura captum vaticinatur,
matrem eum Domini vocans, simulque inter mu-
lieres benedictam : nec minus , ventris fructum,

(4) Homo justus, et ad testimonium conjugalis exemplo magaifice Édelibus insinuatur conjugibus,
semper mansure virginitatis electus. » (Augustin.) etiam servata pari consensus continenlia, posse
« Non conjugii, sed custodie gratia, ad testimon- — permanere vocarique coojugium, non permisto
nium rei future, non notham, siveillegitimam vi- corporis sexu, sed custuditio rentis alfectu. »
delicet accidisse Christi in carne provinciam — (August. De consensu. evang. hib. i1 cap. 4.) » Jose-
obeundam, sed veritatis attestatione sine viri se- — phus senex admodum fuit. octuagicta plus minus

mine in Spiritu sancto certo dispensatam fuisse. » natus annos, et sex ex priore conjuge habuil libe-
(Epiphan. Gontra Antidicomarianilas « Hoc autem — ros. » (Epiphan.)

655

NICEPHORI CALLISTI

636

qui ab ea gestabatur, ad quem seilicel nihil A τὰς παρθένους ὑποχωρεῖν, τῆς δ᾽ ἐν γαστρὶ ἐχούσης

virilis seminis esset collatuin, bonedicium. Inde
porro et ipsa, id quod proposuerat quesiveratque
cousecuta, divino subserviens Spiritui, inani gloria
et arrogantia quam longissime semota, cum se
ipsam beatam praedicat, tum id quod futurum es-
set, apertissime prenunliat. Cuin autem in mori-
bus csset, ut virgines, cum partus gravid mulieri
et jam parturienti immineret, secederent : tertium
cum ea versata mensem, quod jam ex immensa
illa consternationpis atque admirationis addubita-
tione magis magisque aliquid remitteret, domum
suam revertitur. [Interim ci venter tumescere, et
Joseph de ea, quod minus deceret, agerein animo
babebat, mysterium ignorana: quin etiam occultam
abea discessionem me-itari quod vir juatus esset.
οἱ rem actam eliminare atque vulgare nollet. Sed
confestim talia cogitanti, cum lato nuntio assistens
angelus, dubitationem eam seni solvit. Oportebat
enim clariesimo gratie receptaculo et vasi nihil
reprehensionis, indignilatis et injurim inferri :
quod nimirum vel ipsius solis radiiesitsplendidius
et illustrius. Porro et filium David illum angelus
vocat, per insinuationem declarans, unde exopta-
tus exspeclatusque ille proditurus esset. Ipsam

τίχτειν ἤδη ἐπειγομένης, τρίτον μῆνα ταύτῃ διαγα-
q0232, xai τῷ τῆς ἐκπλήξεως ἀπόρῳ λύσιν τινὰ
ἴσως λαδοῦσα, εἷς τὸν οἴκον ταύτης ἀνέστρεφεν. Ὡς
δὲ xal αὐτῇ εἰς ἄγχον d; γαστὴρ ἐπῆρτο, οὐχ εὖ-
mimi, διενοεῖτο πράττειν ὁ Ἰωσὴφ, ἀγνοῶν τὸ μὺυ-
στήριον * ἀμέλει τοι xai λαθραίαν τὴν ἀπόλυσιν
αὐτῇ ὠκονόμει, δίχαιος, φησὶν, ὧν, καὶ οὐδαμῶς
ἐκπομπεῦσαι ἐθέλων τὸ γεγονός. ᾿Αλλ’ εὐθὺς τῷ
διανοήματι ἐπιστὰς ὁ εὐαγγελισάμενος ἄγγελος, λύει
τὸ ἄπορον τῷ πρεσδύτῃ * ἐχρῆν καὶ γὰρ τῷ διαφα-
νεῖ δοχείῳ τῆς χάριτος μηδέν τι μώμου καὶ ὕδρεως
προστοιθῆναι, xal τῶν τοῦ ἡλίου ἀχτίνων ὄντι
διαυγεστέρῳ. ᾿Αμέλει τοι xai υἱὸν Δαυΐδ ἐχεῖνον
χἀλεῖ, αἰνιττόμενος, ὅθεν πριελθεῖν ὁ προσδοχώ -
μενος ἔν"ελλε" xai αὖθις γυναῖχα αὐτὴν εἴτουν μνη-
στὴν αὐτὴν ὀνομάζει Mi τίς σε, λέγων, λογισμὸς
ταραττέτω, δεδοικὼς μὴ προσχρούσης θεῷ, μοιχα-
λίδα ὅξθεν σύνοικον ἔχων. Τοσοῦτον γὰρ τοῦ ἄγους
ἀπήλλακται, ὥστε xal χρείττιον φύσεως ἢ κυοφοσία.
Μὴ τοίνυν φοδὸῦ αὖθις παραλαδεῖν αὐτὴν, ὅσον τὸ
xatà σὲ ἀπολελυμένην xal θύρᾳζε οὖσαν * σχιρτᾷν
δὲ μᾶλλον πρόσηχον, χαὶ ὑπερφυοῦς τῆς ἡδονῆς
ἀναπίμπλασθαι. Τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐχ
Πνεύματός ἐστιν ἀγίου, φησίν.

"Uoque uxorum sive sponsam πηοιηΐηδί, quasidiceret : Cave, te cogitatio deliberatione ulla con-

turbet, ut vereare, ne Deum offendas, tanquam adulteram uxoreu domi

cohabitantem — habena.

Tantum enim a piaculo et macula omni abest, ut etiam longe supra naluram sit ista in utero fetus
gestalio. Ne igitur aut timeas ipsam rursus recipere, quam !u (quantum in te est) repudiasti
et extrusisti. Quin gaudio exsilire te magis decet, et animum letitia et voluptate, que naturam
excellit, adimplere. Quod enim, inquit, in ea editum est, ex Spiritu sanclo est 19.

CAPUT IX.

De genere Antipatri ei Herodis, et de Hyrcamo et
Aristobulo pontificibus; εἰ ut a Cesare Augwto
Horodes Jud:c&orum rex creatus propterea quod
advena esset, tribus Judeorum ab Esdra con-
scriptas igni comb'usserit, atque Pontificatum vena-
lem emere volcntibus proposueril.

66 Nuno sane necessarium mihi esee videtur,
ita ut pollicitus sum, ut ostendam ad finem exi-
tumque suum prophetiam illam pervenisse : Non
deficiet princeps ex Judu, nec dux ex femore ejus,
donec veniut cui repositum est, οἱ ipsum esse exspec-
lationem gentium "'. Que prophetia de Salvatore
nostro hoc liquidissime profert. Tunc enim ille
advenit, quum Judeorum duces in Romanorum
potestatem redacti defecerunt, et sceplro imperoi-
que eorum paruerunt. Sub jugum enim servitutis
ab allis missi, tributum illis solvere coacti sunt, et
unacum adventu Christi prima illa descriptio et
census est actus. Oportebat enim in descensus Re-
gis colorum in terram, eliam terre principes
suum ministerium et munus ei prestare. Verum
enimvero nihil obstat, quominus denuo per com-
pendium historiam percurramus: utet ea que
premiesa sunt, certius clariusque intelligantur. A
temporibus eniin Mosis, et quae illum precessere,

1$Matth. 1, 20. 17 Gen. xzix,10.

ΚΕΦΑΛ. Θ΄.

Περὶ τοῦ γένους ᾿Αντιπάτρου xal 'Ηρώδου"
καὶ περὶ Ὑρκανοῦ xal ᾿Αριττοδούλου τῶν
ἀρχιερέων καὶ ὡς ὑπὸ Καίσαρος Αὐγούσ-
τοὺ βασιλεὺς “Ηρώδης τῶν ᾿Ιουδαίων γενό-
μενος, διὰ τὸ ἀλλόφυλον τὰς ἀπὸ τοῦ Ἔσδρε
ἀναγραφὰς τῶν φυλῶν πυρὶ δίδωσι καὶ
τὴν ἀρχιερωσύνην ἐπὶ ὠνῇ τῷ βουλομένῳ
ἐτίθει. ΕΣ
Τοῦ λοιποῦ δ᾽ ἔμοιγε ἀναγχαῖΐον εἶναι δοχεὶ δεῖξαί

τε εἰς πέρας τὴν προφητείαν ἐλθοῦσαν, ὡς ἡ ὁπό-

σχεσις, Οὐχ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ 'IoS8a, -οὐδὲ

ἡγούμενος ἐχ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἔλθοι ᾧ

ἀπόχειται, καὶ αὐτὸν slvat προσδοκίαν ἐθνῶν,

σαφῶς περὶ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν τοῦτο διατρανοῦσαν.

Τηνιχάδε γὰρ ἐχεῖνος ἐπιφοιτᾷ, ὁπηνίχα οἱ τῶν

᾿Ιολδαίων ἄρχοντες, ὑπὸ χεῖρα 'Ρωμαίοις γενόμενοι,

ἐχλελοίπασι, τῷ '"Popatxi σκήπτρῳ καθϑυποχλίναν.-
τες. Ζεύγλῃ γὰρ τῆς ἔχείνων ὑπαχθέντες δουλείας,
φόρους τελεῖν ἠναγχάζοντο" ὁμοῦ τε τῇ τοῦ Χρ'-
στοῦ παρουσίᾳ xal ἣ πρώτη ἐχείνη ἀπογραφὴ γίνε-
ται. Ἐχρῆν xai γὰρ τῇ πρὸς γῆν καθόδῳ τοῦ τῶν
οὐρανῶν βασιλεύοντος xal τοὺς ἐπὶ γῆς ἄρχοντας
λειτουργίαν εἰσενεγκεῖν. Οὐδὲν δὲ οἷον καὶ αὖθις ἐν
ἐπιτόμῳ τὴν ἱστορίαν διαὸραμεῖν σαφηνείας χάριν
τῶν προχειμένων. 'Ex γάρ τοι Μωσέως καὶ πρὸ
ἐχείνου, ὥς μοι προείρηται, ὑπὸ τοῖς οἶκείοις τοῦ
ἔθνους ἄρχουσι, τοῖς ἐκ φυλῆς ᾿Ιούδα κατάγουσι τὴν

657

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

658

σειρὰν, τὸ Ἰουδαίων ἔθνος πάλαι βασιλευόμενοι A ut antea dixi, a suis principibus, qui ex tribu Jude

ἤγοντο, ἄχρις οὗ Αὔγουστος μόναρχος ἀνηγόρευτο *
ἐφ’ οὔ πρῶτος Ἡρώδης ἀλλόφυλος ὧν, τὴν τῶν ᾿Ἰἴου-
δαίων πρὸς Ῥωμαίων ἐπιτρέπεται βατιλείαν, '19oo-
pato; ὧν τὸ γένος, ὡς Ἰωσήπῳ δοχεῖ, ἐχ πατρὸς,
᾿Αράδιος δὲ xarà τὴν μητέρα, ᾿Αντίπατρος γὰρ 6
τούτου πατὴρ, ἐξ ᾿Αραδίας ἄγεται γυναῖχα Κύπριν
ὑνομα, ἢ πατέρα τεττάρων παίδων ποιεῖ * ὧν εἴς
οὗτος Ἡρώδης ἦν, Ὡς δ᾽ ᾿Αφριχανῷ δόξαν xai τούτῳ
πλείστην ix τῆς συγγαφῖς περιδαλλομένῳ, « ᾽᾿Αντί-
πατρος, φησὶν, ὁ Ἡρώδου τινὸς ᾿Ασχαλωνίτου, δοῦ-
λος ἱερέως τινὸς τῶν περὶ τὸν νεὼν τοῦ ᾿Απόλλωνος
ὀδισπονουμένων. Οὔ τὸν παῖδα ᾿Αντίπατρον ἔτι νήπιον
ὄντα, ᾿Ιδουμαῖοι λῃσταὶ διαρπάσαντες, παρ᾽ ἑαυτοῖς
εἶχον * ῥύεσθαι γὰρ αὐτὸν ὁ πατὴρ ἄπορος ἦν χρή-

genus ducerent, gens Judseorum olim regio more
regebatur, donec Augustus unus solusque impera-
tor est renuntiatus : sub quo primus Herodes,
advena et alienigena, a Romanis demandatum sibi
Judeorum regnum accepit. Fuit is paterno genere,
ul Josephus opinatur, Idumrmus, materno autem,
Arabs. Antipater enim, hujus pater, ex Arabia
uxorem Cyprim duxit : que eum quatuor filiorum
patrem fecit, quorum unus Herodes hio fait.
Ut autem Africano videtur, qui et ipse ma-
gnam est in scribendis historiis laudem con-
seoutus : « Antipater (sic ipse soeribit) Hero-
dis pater, filius Herodia cujusdam Ascalonite
fuit, sacerdotis cujuspiam servi, cui in templo

paca χαταθέμενος. » Kai τοίνυν ὑπ᾽ ἐχείνοις τρα- B Apollinis sacrorum cura demandata fuerat. Hu-

sic, ἔδοξεν ᾿Ιδουμαῖος εἶναι. Ἐσύστερον δὲ Ὑρκανῷ
τῷ ἸΙουδαίας ἀρχιερεῖ, ὃς ᾿Ιουδαίων πρῶτος διάδημα
περιέθετο, φίλος γ:νόμετος, xal ἐν ταῖς πρὸς τὸν
ἀδελφὸν ᾿Αριστόδουλον ἐχείνου διχφοραῖς χρέσιμος
ἀναφανεὶς, χαὶ τὴν βασιλείαν ἐλευθερώσας αὐτῷ
περιχοπτομένην ὑπὸ τοῦ ἀδελφοῦ, ἔπειτα δὲ καὶ
᾿Αωμαίοις a^ ἅπασι δεξιὸς γεγνονὼς, πρὸς Αἴγυπτόν
τε xal "Αραῦας διχπονουμένοις, ἐπείπερ ᾿Αριστόδου-
Aoc μὲν ὑπὸ Πομπηΐου δέσμιος αἰσχρῶς ἐπὶ 'Ρώμην
ἐπέμφθη, καὶ τὸ ᾿Ιουδαίων ἔθνος δεδούλωτο, ηὐτύχη-
σεν οὗτος ἐπιμελητὴς τῆς Παλαιστίνης γενέσθαι,
Ἐπεὶ δ᾽ ἐσύσττερον αἰχμάλωτος καὶ Ὑρχανὸς ὑπὸ
Πέρθων ἑάλω, εἰς ὃν ὕστατον τὰ τῆς τῶν ἀρχιερέων
περ'έττη διαδοχῆς, xai ᾿Αντίπατρος ἐντεῦθ:ν μέγας
γενόμενος Μαλίχῳ τινὶ δολίως ἀνήρηται, ἐς Ἡρώδου
πατὴρ ἦν" οὗτος πάμπολλζ τινα ποῖς Ῥωμαίων
στρατηγοῖς χαταθέμενος χρέματα, χαὶ ὅλος εἴχειν
ταῖς ἐχείνων προσεαγαῖς ὑποσχόμενος, τὴν ἀρχὴν
ἐγχειρίζεται “ τοῦ γὰρ Καίσαρος Αὐγούστου μετὰ
βαρείας δυνάμεως τοῖς κατ᾿ Αἴγυπτον σχηπτοῦ δίκην
ἐπελθόντος * σχοπὸς δὲ αὐτῷ Κλεοπάτραν χειρώσα-
σθαι, εἰς ἣν ὑστάτην dj τῶν ἐξ ᾿Αλεξάνδρου Πτολε-
μαίου Μαχεδονιχὴ δυναστεία χατέληζε * πρὸς δὲ καὶ
᾿Αντώνιον, τοῖς ἐκείνης ἱμέροις ἐχλωκότα, πρόσεισιν
Ἡρώδης οὗτος, σύγπανθ᾽ ἔτοιμος χορηγεῖν ὅσα γ᾽
ἐχείνῳ θυμήρῳ, σῖτα καὶ ὅπλα xal χρυσίον οὐχ εὖ-
αρίθμηξοῦ," καὶ συμμαχίαν τὴν ἐφιχτήν. Ὡς δὲ καὶ
Αἴγυπτος καὶ Κλεοπάτρα ὑπὸ χεῖρα Καίσαρι καὶ
“Ῥωμαίοις γεγένηται, δυσὶ πρὸς τοῖς δέχα ἔτετ' τῷ
Αὐγούστῳ διανύοντι τῇ ἀρχῇ, εἰς ᾿δώμην τε ἧκεν
Ἡρώδης οὗτος, ὃν καὶ τῆς θεραπείας ἀμειδόμενος
Αὔγουστος, βουλῇ τῆς Ῥωμαίων συγχλύτου διάδημα
περιθέμενος τούτῳ, βασιλέα τῆς ᾿Ιουδαίας ἀνεῖπεν *
ὃς ἐπεὶ τῶν Ἱεροσολύμων ἐκράτησε, τοὺς 'I[ou3atouc
γνοὺς τὸ ἀλλόφυλον, καὶ ἄλλως τῆς αὐτοῦ φύσεως τὸ
ἀπηνὲς xal θηριῶδες ἐχτριπομένους ὡς μάλιστα,
τοὺς μὲν ἀπήλασεν * ἄλλους δὲ xal χαχῶς διἔθετο "
τοὺς δὲ καὶ ξίφει διεχειρίσατο “ σχυλεύει τε τὸ ἷε-
ρὸν, xal τὴν πόλιν ἀναστατεῖ, μοχθηρῶς τῇ ἐξουσίᾳ
χρώμενος. Πρὸς δὲ δὴ τοῖς ἄλλοις χαὶ τοῦτο χαχῶς
διαπράττετα'. Τὰς γὰρ τῶν φυλῶν ἁπάσας δημοσίας
ἀναγραφὰς, αἴ ἀπὸ τοῦ "Εσδρα ἐτύγχανον, μανιχῶς
διακείμενος, ἔργον ποιεῖγαι φλογός. Τὸ δὲ βούλευμα,

jus fllium Antipatrum adhuc tenerum predones
ldumei eaptum apud se retinuerunt. Redimere
enim paler eum, propter pecunis inopiam, non
potuit. » Itaque quod apud eos est! educatus, pro
Idumeo habitus est. Postea vero in Hyrcani Judae
Pontificis amicitiam pervenit, et in certaminibus
iliius adversus fratrem Aristobulum commodus
compertus esi : 67 regnumque ejus admodum 8
fratre accisum, in libertatem asseruit. Deinde au-
tem Romanis in rebus omnibus se utilem et in-
dustrium, cum adversus Agyptios et Arabes hello
occupati essent, prebuit. Et postquam Aristobulus
quidem a Pompeio turpiter vinctus, Romam mis-
sus, et Judeorum natio servitute oppressa est;
beneficio fortunae huic contigit, ut procurator Pa-
lgstinse fleret. Et cum deinceps Hyrcanus quoque
a Parthis captus, in quo ultima dignitatis pontifi-
cie constiLit successio, et Antipater Herodis pater,
qui inde magis magisque creverat, Malichi cujus-
dam dolo necatus esset : is ipse Herodes, magnam
vim pecunie Romanis ducibus largitus, eorumque
Be imperata facturum pollicitus, regnum ab eis
traditum accepit. Cum enim Cesar Augustus, eum
ingenti exercitu, procelle et fulminis instar, im-
petum in /Egyptum faceret, eo consilio, ut Cleo-
patram, ad quam postremam Macedonic Ptole-
meorum ab Alexandro potestas et ditio pertigit,
et ipsum Antonium illecebris ejus detentum de-
bellaret et caperet : Herodes iste se ei conjunzxil,
paratus quaecunque illi placerent, prebere et sup-

D peditare : frumentum, arma, et pecunie numerum

ingentem, et quecunque preterea posset prestare
auxilia. Ibi /Egyptus et Cleopatra in potestatein
Cuesaris et Romanorum venit, duodecimo anno
postquam Augustus imperium suscepit. Huic sane
Herodi, cum Romam venisset, et Augustus referre
ei aliquam pro prestitis eibi officiis gratiam vellet,
dc Romani senatus consilio et voluntate, diadema
imposuit, et regem Judee creavit : qui Hieroso-
lymis potitus, quod sciret Judeos generis obscuri-
tatem, quod scilicet advena esset, et preterea
crudelitatem nature ejus ingeniumque ferox quam
maxime aversari et odisse : quosdam ex civibus

659

NICEPHORI CALLISTI

660

urbe exegit, quosdam per injuriam male tractavit, Α ὡς χομιδῇ πονηρὸν, ὡς ἂν ἀγνῶτες τοῦ λοιποῦ εἶεν

monnullos etiam ferro necavit : templum denique
spoliavit, et urbem vastavit ac diripuit (1). Ad hec
tanta facinora illud quoque flagitiosissime addidit.
Publicas enim tribuum descriptiones omnes, qua
ab ipso usque Esdra duraverant, furore percitus
flammis consumpsit, illud pessimum omnino secu-
tus consilium, ut qui eo nomine arroganter super-
birent, de cetero ignorarent, unde quisque genus
traheret, qui 68 indigene, quive inquilini (quos
γειώρας, hoc est, advenas etiam et alienigenas vo-
cant) assent. Qui cum stulle aduiodum et sordide
de rebus hujusmodi judicavit, tum pontificis quo-
que magniflcentiorem vestem ipse primus arce
inclusit, signoque annuli munivit : quibuscunque
etiain vilissimis nundinari volentibus, hoc pacto (2)
pontificatum venalem, annuis reditibus et pensio-
nibus, preteritis sprelisque qui generis vetustate
celebres essent, proponens. Idemque et de pontifi-
cia veste, et de sacerdoliis ipsis, filium quoque
ejus Archelaum, quique post illum ἃ Romanis Ju-
deorum obtinuerunt imperium, fecisse, Josephus

οἱ περὶ ταῦτα φυσώμενοι, ὅθεν δὲ τὸ γένος ἕλκουσι *
4 * e. 4 . 4 4 *Y * ΄
τινὲς μὲ) οἱ ἐγχώριοι, τινὲς δ᾽ αὖ οἱ ἀλλότριοι,
χαὶ γειύρας χαλοῦσι, ᾿Ανοήτως δ᾽ ἔγων περὶ
ταῦτα χαὶ ἀγεννῶς, xxi τὴν τοῦ ἀοχιερέως στολὴν
- p -
πρῶτος οὗτος χιθωτίῳ περιορίσας, xal τῷ σφραγι-
στῆξ' δχχτυλίῳ ἀσφαλιζόμενος, τοῖς τυχοῦσι xai
, v 4 4 -
βουλομένοις ὦντον τὴν ἀρχ'ερωσύνην προὐτίθει: ἐπε-
τείοις ταῖς εἰσφοραῖς, τοὺς ἐξ ἀρχαίου γένους ὕπερο-
ρῶν. Ταῦτα Σὲ πρᾶξαι πεοί t& τὴν στολὴ» «al τοὺς
, - PEL es , 3 , ? ,
ἱεο:ῖς, τόν τε υἱὸν τούτου 'Apgilaov, Ἰώσγπος ἵστο-
ρεῖς χαὶ τοὺς μετ᾽ ἐχεῖνον ἐκ ἹΡωμχίωυν τὴν τῶν 'loo-
ὁσίων ἐπιτραπέντας ἀογχήν. Ταῦτα δ᾽ ἡμῖν μὴ παρ-
* - ^ ' 4 * * a 4 4 »^
ὥγως εἰρῆτῆαι δοχείτω τισὶν, ἀλλὰ xai xat! ἀλλτς
΄σ“Γ " FM, [ω ESTEE 2 :. λ 6 ^ e - fti) v T7 .
uot εις ETCGETETV, πέρας ΖΌΟΟΟΥ ς τη T1909 «τη
3 ? . X iJ ^ . - —- , FAI
poi ἐπιτανείχ, kal xatÀ τὴν ἀληθῆ τῶν χρόνων δὴ
* 4 --Ὁ- 4 eh s
παρατήρησιν. ΑἹ γὰρ παρὰ τῷ Δανιὴλ ἐδδομάδες
ἐνταῦθα Χριστοῦ ἡγουμένου τὸν ἀοιθμὸν συμπεραί-
νοοῦσιν * ἐν αἷς μετὰ τὸ
στατὰα τὸ παρὰ Ιουδαξοῖις χρίσμα πάμπαν ἐξολοθρευ-
* . Up ^ , . ^ δε
θέτεσθχι ὁ θεόπτης προαγγέλλει προφήτης " ὃ δὴ
« - 9*7 a ΩΣ -
χαὶ πεπλήρωται τῇ ἐπὶ γῆς παρουσίᾳ Χοιστοῦ,

τούτων συμπέρασμα, cizi-
LI

tradit. Hec porro, ne quisquam putet tanquam per digressionem, obiter et extra propositum & me
dicta eise. Sunt enim etiam propter alterius prophotie, que apparitione et adventu Salvatoris im-
pleta est, declarationem, et propter veram temporum observationem adducta (3). Hebdomales enim,
quae apud Danielem sunt, eo tempore Cbristo imperium obtinente, numerum suum compleverurt :
in quibus, simul atque finita essent, clarissime Judeorum unctionem sublatum irj, spectator Dei
predicit propheta : id quod adventu Christi in terram est;facium atque completum.

CAPUT X.

De ca que ab Augusto Casare, Cyrenio praeside,
facla est. descriptione : et qu: de Cyrenio Josephus
scribat, ilem de Juda Galila o.

Agebatur (4) tum annus a mundo condito quin.
quies millesimus quingeatesimus quintus, ab
Augusti imperio quadragesimus secundus, et a
Macedonice ditionis solutione vicesimus octavus :
cum Salvator noster, sub eo qui tum agebatur
censu, Cyrenio (5) Syrie presidente, in Dethleem
natus est : ita ut etiam per prophetiam est pradi-
clum. Exiit ilaque edictum census et descriptionis ;
invitosque etiam, in serena illa tranquillitate pacis,
qua ex unius imperio obvenerat, patriam quemque
guam petere, ibique censeri atquo describi coegit.

C

Cum aliis porro et 69 Joseph, una cum Maria, ad- D

(1) Herodes templum, post captivitatem Babylo-
niosm a Zorobabel et Esra adificatum, funditus
diruil, οἱ muximis sumptibus, summaque inagnifi-
centia, aliud secundum formam primi illius, quod
Bolomon exsiruxerat, denuo condidit. (Joseph.
lib. xv, cap. 11, De bell. Judaic. lib. 1, cap. 27.)

e Idem Simonem socerum suum sacerdotio
privavit, et Matthiam "Theophili filium pontificem
designavit. (Idein, lib. xvii cap. 5.)

(3) Si hebdomades Danielis computentur a se-
cundo anno Artaxerxis Longimani, aut circiter,
usque &d morte: et. resurreclionem, et quod eam
consecutum est regnum Christi et justitiam sempi-
ternarm, ei perpaucos insuper aunos, completa illa
certa ratione inveniantur. Resultant enim ox 70
hebdomadibus anni 490 ; aut certe de duobus sal-
tem aut tribus annis ambiguitas reliqua est. Cete-

ΚΕΦΑΛ. ]'.
L1 P . * * .- ,
Περὶ τῆς ὑπὸ À ὐγούστον Καίσαρος γενομενῆς
κατὰ Κυρήνιον ἀπυγραφῆς" καὶ ὅση περὶ
* - 3 -
αὐτοῦ ᾿Ιώτηπος lotopeli* xal περὶ ᾿Ιοὖδα

τοῦ Γαλιλαίου.

Κόσμου μὲν οὖν ἔτος τηνιχαῦτα ἐνίστατο πέμπτον
χαὶ πενταχοσιοστὸν ποὺς τῷ πεντάχις χιλιοστῷ * A5-
4097109 δὲ Καίσαρος δεύτερον xal τεσσαρακοστὸν
ἣν * μετὰ δὲ τὴν τῆς Μαχεδονιχῆς δυνχστείας χατά-
λυσιν ὄγδοον πρὸς τῷ εἰχοστῷ *
T, /

ἡνίκα καὶ ὁ YXuwtio
ἐπὶ τῆς τότε ἀπογραφῆς, Κυρηνίου τῆς Συρίας
ἡγεμονϑήοντος, ἐν Βηθλεὲμ γεννᾶται " ὡς δὴ xal τῇ
προφητείᾳ δοκεῖ, ᾿Βξῆλρε τοίνυν, τὸ δόγμα τῆς ἀπο-
γραφῆς * συνώθει δὲ xal ἄχοντας πάντας ἔν γαλήνῃ
T5 ἐκ τῆς μοναρχίας δῆθεν πρὸς τὴν σφετέραν πα-
τοῖδα, κἀκεῖ ἀπογράφεσθαι * σὺν ἄλλοις δὲ xal Ἴω-
σὴφ σύναμχ τῇ θχυμαστῇ γυναικῶν Μαοιὰμ mp -

rum certior adhuc computatio fuerit, si 70 isi»
septin:ang exordium sumant a 32 auno Darii Ily-
staspis lilii, quo auno muri Jerusalem sunt absolu:i.
(I| ksir. v ct vi.) Reperiuntur namque usque a4
Chistum natum anni 490.

(4) Variunt in annotatione anni hujus nativitatis
Christi chronographi et temporum observatores.
Nam aquidam etiam Christum natum esse a-serunt
anno mundo condito 3944, nonnulli 3962, quidani
etiam 3979.

(5) Cyrenium alii Cyrinum nominant. Fortasse
autem Censorinus fuit. C. enim Martius Censorinus
cum C. Asinio Gallo consulatum gessit, aa. ub Url.
condit. 746. Paulo ante vero, anno 742, coss. fuer
M. Valer. Messala et P. Sulpitius Quirinus, quem
multi Cyrenium hunc fuisse putant.

661

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

662

τὴν ἰδίαν μετεχώρει πόλιν τὴν Βιθλεὲμ, τῷ περι- A miratione inter mulieres omnes dignissima, ad

χώρῳ τῆς ᾿Ιουδαίας ἠριθμημένην, ὡς ix Δαυΐδ ἔλ-
χων τὸ γένος, λιπὼν ἣν παρῴχει πόλιν τὴν Ναζαρὲτ
ἀλλοτρίαν οὖσαν " ἥν οἰχεῖν τηνιχάδε εἵλετο, τῆς
χώρος τοῖς πρότερον συνεχέσι πολέμοις ἔνθεν χἀχεῖ-
θεν μεταχωρούσης. XuvíAÀauvé γε μὲν τὸ δόγμα τοῦ
Καίσαρος πρὸς τὴν ἰδίαν πόλιν τὸν ᾿Ιωσὴφ, ἵνα xal
ἡ προφητεία μὴ διαπέσῃ" Καὶ σὺ, Βηθλεὲμ, γῆ
᾿Ιούδα, οὐδαμῶς ἐλαχίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμό-
σιν ᾿Ιούδα, θεσπίζουσα, Τῆς δ᾽ ἀπογραφῆς ταύτης
βαρείας τῷ ᾿Ιουδαίων ἔθνει γεγενημένης, xal ὁ φιλα-
λήθης Ἰώσηπος ἐν τῇ ὀχτωχαιδεκάτῃ τῶν ἱστοριῶν
ἐμνημόνευσεν, οὕτω διεξιών" « Κυρήνιος δὲ τῶν εἰς
τὴν βουλὴν συναγομένων, ἀνὴρ τάς τε ἄλλας ἀρχὰς
ἐπιτετελεχὼς, καὶ διὰ πασῶν ὁδεύσας ὕπατος γενέ-

σθαι, τά τε ἄλλα ἀξιώματι μέγας, σὺν ὀλίγοις ἐπὶ Β

Συρίας παρῆν, ὑπὸ Καίσαρος διχαιοδότης τοῦ ἔθνους
ἀπεσταλμένος, xal τιμητὴς τῶν οὐσιῶν γενησόμενος. »
Καὶ μετ᾽ ἀλίγχ" « ἸΙούδας δὲ Γαλαυνίτης, ἀνὴρ ἐκ πό-
λεως ὄνομα Γαμάλας, Σάδδοχον Φαρισαΐον προσλαθό-
μενος, ἠπείγετο ἐπὶ ἀποστάσει, τήν τε ἀποτίμησιν
οὐδὲν ἄλλο ἢ ἄντιχρις δουλείαν ἐπιφέρειν λέγοντες,
xai τῆς ἐλευθερίας ἐπ᾽ ἀντιλέψει παραχαλοῦντες τὸ
ἔθνος. » Καὶ ἐν τῇ δευτέρᾳ δὲ τῶν ᾿Ιουδαϊχῶν mo-
λέμων" « 'Eni τούτους, λέγων, ἁνήρ τις Γαλιλαῖος
Ἰούδας ὄνομα, εἰς ἀποστασίαν ἐνῆγε τοὺς ἐπιχω-
ρίους * χαχίζων, εἰ φόρον τε 'ἹΡωμαίοις τελεῖν ὑπομέ-
νουσι, xal μετὰ τὸν Θεὸν οἴσουσι θνητοὺς δεσπότας. »
9 συνῳδὰ xal Λουχᾶς ἐν ταις ἱεραῖς Πράξεσι φθέγ-
γεται, Μετὰ τοῦτον, λέγων, ἀνέστη ᾿Ιοὔδας ὁ
Γαλιλαῖος ἐν ταῖς ἡμέραις τὴς ἀπογραφῆς,
χαὶ ἀπέστησεν ἰχανὸν λαὸν ὀπίσω αὐτοῦ" χἀ-
κεῖνος ἀπώλετο᾽ xai πάντες ἔσο! ἐπείσθησαν
αὐτῷ, διεσχορπίσθησαν. »

C

civitatem suam Bethleem, intra Jude fines aitam,
(quippe qui ex Davide genus traheret) est profe-
ctus; eam quam tum incolebat, Nazareth scilicie!,
relinquens. Erat ea illi aliena, sed ibi tum domi-
cilium babebat: quod Jude regio, proximis con-
tinuis bellis, nunc; in bujus, nunc in illius pote-
statem transisset. Edictum autem Cesaris in suam
civitatem ipsum Josephum coegerat, ne quid de
vaticinante prophetia illa intercideret : Et tu, Beth-
leem, terra Juda, nequaquam minima es in principi-
bus Juda !'. Census et descriptionis hujus, que
gravis admodum Judeorum geniti fuit, et ipse ve-
ritatis consectator Josephus iu decimo octavo lli-
storiarum suarum libro meminit, hisce verbis:
« Cyrenius, vir sonatorii ordinis, gestis ordine aliis
magistratibus, cum alia omnis generis dignitate
clarus fuit, tum ad consulatum etiam pervenit. Is
cum paucis in Syria erat, a Cesare eo missus,
ut jus diceret, justitiamque populo administraret,
el preterea censum ibi ageret.»Et post pauca dein-
ceps : « Judas Gaulanites, ex oppido Gamalaoriun-
dus, Saddoco Phariseo partibus suis adjunoto, ad
seditionem οἱ defectionem plebem sollicitaba!,
censumque Dihil aliud quam meram prorsus ser-
vitutem afferre predicabat, populumque ad liber-
tatem asserendam cohorlabatur. » In secundo quo-
quo belli Judaici libro, ita inquit : « Vir quidam
Galileus, Judas nomine, populares ad defectionem
sollicitavit, maledictis probrose illos insectans, si
Romanis tributum pendere perseverarent, et se-
cundum Deum mortales ferrent dominos. » Cui
Lucas in sacris Áctis consona quoque scribit, Po:t
hunc, inquiens, exstitit Judas Galil&us, in. diebug

descriylionis, eL per defectionem avertit populum multum. Periit autem ipse, eb. omnes quicunque ab eo

persuasi [uerant, dispersi sunt 15,

ΚΈΕΦΑΛ. ΙΑ΄.
᾿Επιστολὴ ᾿Ιουλίου ᾿Αφριχανοῦ τοῦ ἵστορι-
χοῦ πρὸς ᾿Αριστείδην περὶ τῆς ἐν τῇ γενελ-
λογία Χριστοῦ δοχαύδης διαφωνίας τῶν
θείων εὐαγγελιστῶν Ματθαίου τε χαὶ Λουχᾶ.
Ἐπεὶ δὲ .«ἈΜαεθαϊός τὸ χαὶ Λουχᾶς οἱ θεσπέσιοι
τὴν περὶ Χριστοῦ γενεαλογίαν διαφόρως ἐξέδωκαν,
xai περὶ τὴν δοχοῦσαν διαφωνίαν τῶν περὶ τὰ τοι-

CAPUT XI.
Epistola Julii Africani historici ad Arislidem, ἀρ ea
qu& videlur esse in. genealogia Chrisli dissonawta
apud Mattlhzum et Lucam evangelisias.

20 Quandoquidem autem divi evangeliste Mat-
theus et Lucas, genealogiam Christi varie prodide-
runt, et non pauci, qui talibus rebus persequendis

αὗτα δεινῶν οὐχ ὀλίγοι βίδλους ὅλας ἐνέταζαν, ἐγὼ ἢ magniclariquehabiti sunt,deea dissonantia integros

τἄλλα παρεὶς, ᾿Αφριχανῷ χρήσομαι ἱστοριχῷ, ἀπε-
λέγχοντι μὲν τὰς τῶν ἄλλων ϑόξας, ὡς μὴ τἀληθοῦς
ἐφιχομένας, ἣν δ᾽ αὐτὸς ἐκ τῶν ἀρχαίων παρείληφεν
ἐν οἷς περὶ τῆς τῶν Εὐἀγγελίων διαφωνίας πρὸς
᾿Αοιστείδην ἐπιστέλλει γράφων, ἐχθήσομαι τῷ συν-
τάγματι, Λέγει δὲ αὐταῖς λέξεσιν οὕτως “ « ᾿Ἐπειδὴ
γὰρ ὀνόματα τῶν γενῶν ἐν Ἰσρχὴλ ἠρίθμητο ἢ
φύσει ἢ νόμῳ φύσει μὲν γνησίου σπέρματος δια-
δοχῆ, νόμῳ δὲ ἑτέρῳ παι!δοποιουμένῳ εἰς ὄνομα
τελευτήσαντος ἀδελφηῦ ἀτέχνου ' ὅτι γὰρ οὐδέπω
δέδοτο ἐλπὶς σχφὴς ἀναστάσεως, τὴν μέλλόυσαν
ἐπαγγελίαν ἐμιμοῦντο ἀνχστάστει θνητῇ ἵνα ἀνέχλει-

17 Mich.v, 3. 18 Act.v, 37.

libros composuerunt ; ego pretermiesis aliis, Afri-
cano historico utar auctore, qui aliorum opiniones,
utpote que δή veritatem non pertingant, reprc-
hendens atque refellens, quum ipse a vetustioribus
acceptam, in Epistolis et Evangeliorum dissonaa-
tia ad Aristidem exposuit, inde translatam verbis
ipsius in opus hoc inseram sententiam. « Nomina
ejusdem gentis et familie in Israel numerabantur,
censebanturque vel natura, vel lege. Et natura qui-
dem, legitimis et naturalibus liberis patribus suis
succedentibus ; lege autem, alio sobolem, sub no-
mine fratris sine liberis defuncti,oreante. Quoniam

663

NICEPHORI CALLISTI

004

enim nondum satis manifesta data fuerat spes re- A zov τὸ ὄνομα μένῃ τοῦ μετηλλαχότος ἐπεὶ οὖν ol

Burrectionis,futuram promissionem mortaliquadam
imitabantur resuscitatione, ne noinen mortui pror-
sus intercideret. Et cum ex eis qui in genealogiam
eam relati sunt, quidam ut legitimi et naturales
germanique filii patribus successerint,quidam vero
ex aliis quidem procreati, eliorum autem nomine
quasi per adoptionem scilicet censi sint, utrorum-
que facta est mentio : οἱ eorum videlicet qui ge-
puissent, et eorum qui quasi genuissent. Sic neque
hoe, neque illud Evangelium, vel a nature, vela
legis necessitudine atque conjuctione genus de-
ducens et numerans, lalsi quidem habet. Impli-
cata enim inter se sunt genera,et quod a Salomone,
etquod a Nathan descendit,representatione eorum
qui liberos non creassent, secundisque nuptiis ac
resuscitatione seminum : ul recte iidem quandoque
hujus et illius tilii fuisse existimati sint, cum qui.
dem ii viderentur esse, illi autem essent patres: et
utraque generis commemoratio veritate nixa, ad
ipsum Josephum, multipliciter quidem illa et varie,
sed tamen certo deducatur. Porro ut clarius ma-
nifestiusque sit, quod modo dictum est, iutatio-
nem ipsam generis exponam. Α Davide per Solo-
monem progeniem dinumerando, tertius a fine,
juxta Mattheum, reperitur Matthan, qui Jacob ge-
nuit, patrem Josephi. A Nathan autem Davidis fllio,
juxta Lucam, itidem tertius a flne est Melchi :
cujus fllius Eli,jipsius Josephi pater est.Cum itaque
quasi scopus nobis sit propositus Joseph, usten-
dendum venit, quomodo uterque ipsius pater di-
catur : 4 8l ipse videlicet Jacob a Solomone, et Eli
a Nathan genus ducentes. Simulque quomodo pri-
mum duo isti Jacob et Eli Iratres, et ante hos.
eorum patres ,Matthan et Melchi, seorsim alter
post alterum, eamdem ducendo uxorem, uterinos,
procreaverint fratres : leges videlicet non prohi-
bente, mulierem, vel per repudium, vel per prioris
mariti obitum vidum, olii nubere. Itaque ex Estha
(hoc enim nomen mulieris fuisse traditur) primus
Matthan 8 Solomone originem trahens,Jacob geno-
rat : Matthasn autem mortuo, Melchi ad ipsum
Nathan genus referens, viduam relictam, ipse qui-
dem ejusdem tribus, sed non ejusdem generis,
sicuti antea dixi, uxorem duxit,et ex ea filium Heli
suscepit. Hoc modo, diversorum duorum generum
Jacobet Heli exstitisse,eosdemque uterinos reperie-
mus fuisse fratres.Quorum fratrum alter Jacob,alte-
rius, Heli scilicet, qui nulla creata prole decessera!,
uxores ducta, tertium ex ea suscepit Josephum fi-
lium, juxta naturam quidem et rationem sibi ipsi
(proptereaque scriptum est, Jacob autem genuit
Joseph), juxta legein autem, ipsi Heli, ei enim fra-
ter Jacob semen suscitavit. Quapropter ea qua de
eo texitur genealogia, irrita non est. Quam genea-
logiam Mattheus 'evangelista dinumerans, Jacob

D

τῇ γενεαλογίᾳ ταύτῃ ἐμφερόμενοι, οἱ μὲν διεδέξαντο
παῖς πατέρα γνησίως oi δὲ ἑτέροις μὲν ἐγεννήθη-
σαν͵ ἑτέοοις δὲ προσετέθησαν τῇ χλήσει, ἀμφοτέρων
γέγονεν ἣ μνήμη, xxi τῶν γεγεννηχότων, xai τῶν
ὡς γ:γεννηχότων. Οὕτως οὐδέτερον τῶν Εὐαγγελίων
ψεύδεται, xai φύσιν ἀριθμοῦν xal νόμον" ἐπεπλέχη
γὰ ἀλλήλοις τὰ γένη, τὸ τε ἀπὸ 209 Σολομῶνος χαὶ
τὸ ἀπὸ τοῦ Νάθαν, ἀναστάσετιν ἀτέχνων καὶ δεῦτε-
ρογαμίχις xal ἀναστάσει σπερμάτων ὡς δικχείως
τοὺς αὐτοὺς ἄλλοτε ἄλλων νωμίζεσθαι, τῶν μὲν
δοχούντων͵ πατέρων, τῶν δὲ ὑπαρχόντων ὡς ἀμφο-
τίρας τὰς διηγήσεις ἀληθεῖς οὔσας, ἐπὶ τὸν ᾿Ιωσὴφ
πολυπλόχιυς μὲν, ἀλλ' ἀχριδῶς, χατελθεῖν. Ἵνα δὲ
σαφὲς d τὸ λεγόμενον, τὴν ἐναλλαγὴν τῶν γενῶν
διηγήσομαι, ἀπὸ τοῦ Δαυΐὸ διὰ Σολομῶντος τὰς γε-
νεὰς χαταριθμούμενος. Τρίτος ἀπὸ τέλους χατὰ τὸν
Ματθαῖον εὑρίσχεται Ματθάν - ὃς χαὶ ἐγέννησε τὸν
Ἰχκὼδ τοῦ ᾿Ιωτὴφ τὸν πατέρα. ᾿Απὸ δὲ Νάθαν τοῦ
Δαυὶδ χατὰ τὸν Λουχᾶν, ὁμοίως τρίτος ἀπὸ τέλους
Μελχὶ, οὗ υἱὸς ὁ ’Πλεὶ ὁ τοῦ Ἰωσὴφ πατήρ. Σκχοποῦ
τοίνυν ἡμῖν χειμένου τοῦ Ἰωσὴφ, ἀποδειχτέον πῶς
ἑκάτερος αὐτοῦ πατὴρ ἱστορεῖται " ὃ τε "laxo, ὁ
ἀπὸ Σολομῶνος, xai "HÀei ὁ ἀπὸ τοῦ Νάθαν ἑχάτε-
ρος κατάγοντες γένος " ὅπως τε πρότερον οὔτοι δὴ ὅ
τε Ἰαχὼδ xai ὁ Ἡλεὶ δύο ἀδελφοί καὶ πρό γε τού-
των πῶς οἱ τούτων πατέρες Ματθὰν xai Μελχὶ ἐν
μέρει τὴν αὐτὴν ἀγαγόμενοι γυναῖχα, ὅμομν, τρίους
ἀδελφοὺς ἐπαιδοποιήσαντο, τοῦ νόμου μὴ κῳλύοντος
χηρεύουσαν ἤτοι ἀπολελυμένην, Tj xal. τελευτήσαντος
τοῦ ἀνδρὸς, ἄλλῳ γαμεῖσθαι ' ἐκ δὴ τῆς Ἔσθα, τοῦτο
Ὑὰρ καλεϊσθαὶ τὴν γυναῖχα παραδέδοται, πρῶτος
Ματθὰν ὁ ἀπὸ τοῦ Σολομῶνος τὸ γένος χατάγων,
τὸν Ἰαχὼδ γεννᾷ. Καὶ τελευτήσαντος τοῦ Ματθν,
Μελχὶ ὁ ἀπὸ τοῦ Νάθαν χατὰ γένος ἀναφερόμενος,
χηρεύουσαν, ἐκ μὲν τῆς αὐτοῦ φυλῆς, ἐξ ἄλλου δὲ
γένους ὦν, ὡς προεῖπον, ἀγόμενος αὐτὴν, ἔσχεν
υἱὸν τὸν “Βλεί. Οὕτω διαφόρων δύο γενῶν εὑρήσο-
μὲν τόν τε Ἰαχὼδ καὶ τὸν Ἡλεὶ, ὁμομη τρίους ἀδελ-
φούς ὧν ὁ ἕτερος ἀδελφὸς, ἀτέχνου τοῦ ἀδελφοῦ
τελευτήσαντος Ἡλεὶ τὴν γυναῖκα παραλαδὼν, ἐγέν-
νησεν ἐξ αὐτῆς τρίτον τὸν Ἰωσὴφ, χατὰ φύσιν μὲν
ἐχυτῷ xal χατὰ λόγον. Διὸ γέγραπται " ᾿Ιαχὼδ δὶ
ἐγέννησε τὸν ᾿Ιωσήφ᾽ χατὰ νόμον δὲ τοῦ Ἠλεὶ υἱὸς

ἦν " ἐκείνῳ γὰρ ὁ ἸΙαχὼδ ἀδελφὸς Gv, ἀνέστηα
σπέρματα * διόπερ οὐχ ἀχυρωθήσεται xal ἣ καὶ

αὐτὸν γενεαλογία * ἣν Ματθχΐος μὲν ὁ εὐχγγελιστὴς
ἐξαριθμούμενος, Ἰαχὼδ δὲ, φησὶν, ἐγέννησε τὸν
Ἰωσήφ. Ὁ δὲ Αουχᾶς ἀνάπαλιν, ὃς ἐνομίζετο " (xx
γὰρ τοῦτο προστίθησι") τοῦ Ιωσὴφ, τοῦ Ἡλεὶ, τοῦ
Μελχί. Τὰ qà2 χατὰ νόμου γένεσιν ἐπισημότε, 2
οὐχ ἦν ἐξειπεῖν. Καὶ τὸ, ᾿Εγέννησεν, ἐπὶ τῆς totis
παιδοποιίας ἄχρι τέλους ἀνεσιώπησε * τὴν ἀναφορὰν
ποιησάμενος ἕως τοῦ ᾿Αδὰμ, τοῦ Θεοῦ, κατ᾽ ἀν:
λυτσιν. »

autem (inquit) genuit Joseph : Lucas vero, qui

erat, ut putabatur (nam et hoc addit), Joseph, qui fuitjHeli, qui Melchi. De generatione enim ea que
ex consuetudine el prescripto legis est, siguificantius quidquam uicere non potuit. Et verbum, Ge-
nuit, in bac parandorum quasi per adoplionem liberorum ratione, per omnia ad finem usque sob-
ticuit, relatione generis usque ad ipsum Adam, qui fuit Dei per recensionem faota. »

4Φ0Ί

NICEPHORI CALLISTI

668

patriam auam, ut ibi censeretur, iret, neque dum ἃ Μήπω δὲ τὴν οἰχίαν πεφθαχότες, ἐν ἀγρῷ τινι xz-

ad domum pervenissent, in agrum quemdam di-
verterunt, qui ager Salome erat. Vicesimus autem
et quintus tum mensis Decembris erat dies, cum
ibi ineffabile pietatis et amoris erga genus huma-
num tue, Verbum Dei, maximumque inenarrabilis
partus perficitur mysterium. Tugurium humile, et
presepe ad jumenta excipienda consiructum, coli
et terre Regi genito hospitium prreparatum fuerat.
Hunc ibi fascie circumvolvunt : et quod honora-
lior in diversorio locus non esset, in presepi om-
nium altor reponiturr. Necesse enim erat, quam-
plurimis ad censum et descriptionem confluen-
tibus, multam posterius advenientibus locorum
relinqui penuriam. Itaque hospitii inopia ad eum
modum laborantem opificem rerum omnium Deum
Verbum animantium presepe excepil. Ibi pasto-
res, greges suos noclu custodientes, presentia
angelica circumfulsit : et cum in timorem eos
spectaculum id conjecisset, timorem eum rursum
illico posuerunt, angelo propius ad eos accedente,
et futuram orbi letitiam, per eum qui genitus
esset, indicante. Cujus sermonem fides statim vera
&atque divina est consecuta. Namque una cum illo
innumerabilis celestium virtutum ac potestatum
multitudo, cireum tuguriolum volitans, laudem
omnium summam Domino concinebant : Gloria,
dicentes, in excelsis Deo, et in terra paz, in homi-
nibus bona voluntas. Hoc modo, cum Duplex esset
Deus (1) idemque homo Verbum, humillitne simul
et magni(icentissime primordia primi ipsius in ter-

ram per nativitatem descensus exhibuit : atque ut C

certo suam cum Judeis cognationem confirmaret,
hominis more Mosaics legi, ita ut decebat, debi-
tum suum tribuit ritum. Et die octavo, Dominico
scilicet, cireumciditur in Bethlehem, in domo
Josephi, et ibi nomen Jesu accipit (salutem porro
id significat), pro eo atque, anlequam conceptus
eeset, id nomen divinus 14 per oraculum pre-
scripserat Gabriel. Deinde et purificationis exspe-
ciat tempus. Postquam vero status, decennario nu-
mero quater revoluto, aderat dies, ut masculus, et
qui primus omnino et solus vulvam adaperuisset,
in Hierosolymitanum ἃ parentibus deportatur tem-
plum, ut ibi, juxta receptum morem sacrificium
oferret, par turturum, aut pullos duos colum-
barum, sobrietatem scilicet, temperantiam, et
simplicitatem in omnibus subindicans. lbi sane
aderat, qui Spiritu ferebatur Simeon, et grandevu
Auna : eumque, qui in curru Cherubin vehitur, se-
nilibus Simeon excipit manibus. Ambo vero cum
infsntem parvulum viderent in materno sinu sub-
silientem, magnum [Israelis in eo perspiciebant
Deum. Et postquam de eo que debebant pradi-
c88sent, et id quod futurum erat, quamvis sub

(1) θεάνθρωπος. Cujus hio perstringitur primus,
isque humilis in terram adventus : In similitudine
enim hominum factus, et habitu. inventus ut homo.
(Philipp. τι, 7.) » Et sio, quia forma Dei accepit

D

ταλύοντες ἦσαν * Σαλώμης δ᾽ ἣν ὃ ἀγρός, Πέμπτην
καὶ εἰχοστὴν εἶχε μὴν ὁ Δεχέμόριος “ χαὶ τηνικάδε
τῆς ἀφάτου σοῦ, Λόγε, φιλανθρωπίας τὸ μέγα τοῦ
ἀφράστου τόχου τελεῖται μυστήριον, Σπήλαιον γὰρ
ταπεινὸν, καὶ φάτνη πρὸς ὑποδοχὴν βοσκημάτων
ἑτοίμη, τῷ τοῦ οὐρανοῦ χαὶ γῆς βασιλεῖ γεννωμένῳ
ηὐτρέπιστο. Καὶ σπάργανα τοῦτον διαλαμδάνει ^ xai
ἐν τῷ μὴ εἶναι σεμνότερον τόπον τῷ καταλύματι,
φάτνῃ ὁ τοῦ παντὸς τροφεὺς ἀνακλίνεται. Εἰχὸς γὰρ
ἦν͵, πλείστων πρὸς τὴν ἀπογραφὴν συῤῥὝεόντων,
πολλὴν τοῖς ὕστερον ἐπιγινομένοις τῶν τόπων τὴν
ἀπορίαν εἶναι. ᾿Αλλὰ τόπου μὲν οὕτω διαπορούμενον
τὸν πάντων δημιουργὸν Λόγον ἡ τῶν ἁλόγων φάτνη
ἐδέχετο. Ἐχεῖ δὴ xai ποιμέσι φυλαχὴν περὶ τῆς
σφετέρας ποίμνης νυχτὸς ποιουμένοις, ἔπιστασία
τις ἀγγελικὴ περιήστραψε * καὶ χατάφοδοι τῷ θεά-
ματι γεγονότες, ἔξω φόῤδου πάλιν ἦσαν εὐθὺς ἀγγέλου
ἐπιὸημήσαντος, xal τὴν ἐσομένην τῷ χόσμῳ χαρὰν
διὰ τοῦ γεννωμένου μηνύσαντος. Καὶ τῷ λόγῳ
πίστις ὡς ἀληθὲς εὐθὺς xai θεία παρείπετο * ἄμα
γὰρ ἐκείνῳ, καὶ στῖφος ἄπειρον δυνάμεων οὐρανίων
τὸ σπήλαιον περιθέον, αἶνον ὑπερφυᾶ τῷ Δεσπότη
ἀνέπεμπον, Δόξα, λεγόντων, ἐν ὑψίστοις sq, καὶ
ἐπὶ γῆς εἴρήνη, ἐν ἄνθρώποις εὐδοχία. Οὕτω
διπλοῦς ὧν ὁ θεάνθρωπος Λόγος, ταπεινῶς τε xxi
θεοπρεπῶς τὰ τῆς πρώτης αὐτοῦ εἰς γῆν καθόδου
gi γεννήσεως καθυπέδειξε * δεδαίαν δὲ xal τὴν
πρὸς ᾿Ιουδαίους συγγένειαν παριστῶν, xal ὡς ἀδ-
θρωπὸος τῷ Μωσέως νόμῳ ἀφοσιοῖ τὸ εἶχός * xai
χατὰ τὴν ὀγδόνν, εἴτουν κατὰ τὴν Κυριαχὴν περι-
λέμνετας ἐν τῇ κατὰ τὴν Βηθλεὴμ οἰχίᾳ τοῦ Ἰωσήφ᾿
χαὶ τὴν ᾿Ινησοῦς χαταδέχεται προσηγωυρίαν " σωτη-
pav δὲ τσῦτο σημαίνει, χαθὰ xal πρὸ τοῦ συλλη-
φθῆνα! ὁ θεῖος ταύτην ἔχρησε Γαδριήλ. Εἴτα χαὶ
τὸν τοῦ χαθχοισμοῦ ἀναμένει χαιρόν, Ὡς δὲ ἢ χυρίχ
παρῖν τῖςς δεκάδος χυχλουμένης τετράχις, ὡς ἄρσην
χαὶ πρῶτος ὄντως xai μόνος διανοίξας μήτραν, εἰς
τὸ ἐν ᾿Ιεροσολύμοις ἄγεται ἱερὸν ὑπὸ τῶν τεχόν-
τῶν * ὥστε δοῦναι θυσίαν κατὰ τὸ εἰθισμένον, ζεῦγος
τρυγόνων, καὶ δύο νεοσσοὺς περιστερῶν, τὸ σῶφρον
χαὶ ἀχέραιον ἐφ’ ἅπασιν ὑπογράφων. 'Exei δήπου
παρῆν καὶ ὁ πνευματοφόρος Συμεὼν καὶ &à πρεσῦ"-

τις “Αννα " xal τὸν ἐν ἅρματι Χερουδὶμ ἐποχούμε-

vov γηραλέαις yeoolv ὑποδέχυται, ἐν βραχεῖ βοέφα -
κόλποις μητριχοῖς ἐπιτχαίροντι, τὸν τοῦ Ἰσραὴλ

μέ αν ἐνορῶντες Θεὸν, xal τὰ εἰκότα αὐτῷ προσλα᾽

λέσαντες, τὸ τ᾿’ ἐσόμενον ἀριδηλότατα αἰνιξάμενοι,

ὡς εἰς πτῶσιν χεῖται πολλῶν xai ἀνάστασιν, xx

εἰς σημεῖον ἔστα! ἀντιλεγόμενον * xat. ὡς τὴν παρθε-

νχὴν ψυχὴν ῥομφαία λύπης διέλθοι ὀψέ ποτε ὃν

αὐτὸν, τῶν σαρχίνων ἐξ αὐτῆς δεσμῶν ἀπελύοντο.

"Evx δὲ λόγος ἔχει τῶν ἐη᾿ ἀρετῇ καὶ σεμνότητ:

ἀχοιδείᾳ τε βίου διαδιούντων τοῦτον εἶναι τὸν Συ-

^

μεών: d On ποτε τῷ xatX τὸν προφήτην "Hoalw

formam servi, utrumque Deus, utrumque bomo.
Atque hoc totum et Deus dicitur propter Deum, et
homo qropter hominem. » (Ambr. Demyster. incarn.
lib. 1v, cap. 21.)

γρησμῷ ἐκιστύήσαντ' "
ἐν γαστρὶ ἕξε’, xai λήψεται υἱὸν, διαπιστεῖν
ἐπήει τῷ θείῳ θεσπίσματι οὕτω δ᾽ ἔχοντι ἄγγελον
ἐπιστῆναί φασι γρῶντα, μὴ ἂν ἀπολυθῆνχι τῶν too
Sioo δετμῶν, εἰ μὴ τὸ παρ᾽ αὐτοῦ διαπιττούμενον
ἐπὶ θύρας ὅσον TOv ἐγγίχζον xai ὄψεσιν οἰχείαις
πιστώσαιτο, οὗ δὴ χέριν xxi εἷς βαθὺ γῆρας ἐλνλα-
χὼς, χαὶ τὸν Χριστὸν Κυρίου ἰδὼν ἀρθαλμοῖς, xai
τοῖς οἰχείοις χόλποις δ'αύαστάσας͵ τῆς σχρχὸς εὐθὺς
ἀπολέλυται.

ΕΟΟΙ ΕΒΙΑΘΤΙΟΒ HISTORIE LIB. I.

ὃς φησιν, ᾿Ιδοὺ ἡ παρθένος A involucro, apertissime (amen, ostendissent, ut

670

scilicet in multorum positus essel ruinam simul
et resurrectionem, οἱ in signum cui contradice-
retur: deaique ut virginalem animam, propter
eum, doloris gladius olim pertransiturus esset :
carnis vinculis deinde sunt soliti. Huno Symeo-
nem fama est ex eis fuisse unum, qui virtute,
dignitate, viteque sanctitate excelluerunt : qui
cum aliquando illi prophete Isaie oraculo legens
iacumberet, quod ait : Ecce virgo uterum gestabil,

et concipiet ilium !*, ct de dixini ejus responsi fide ambigeret, angelum ita fluctuanti ei astitisse

ferunt, cum oraculo ejusmodi

: non illum prius vite hujus vinculis solutum iri, quam id, de quo

credendo addubitasset, pro foribus priiuo quoque tempore appropinquans, el oculis ipse suis con-
spectum, testimonio suo confirmaret. Quam ob causam ad tantum senium provectus, cum Christum
Domini oculis suis conspexisset, eumdemque in ulnis gestasset, carnis mole protinus solutus atque

liberatus est.

KESAA, Il",

Περὶ τοῦ ££'AvazsoÀz c παραδόξου ἀστέρος τῇ

γὙεννέσε: ἀναφανέντος Χριστοῦ" xat περὶ

- , ^ [MJ

τῶν δωροφόρων Μάγων. xai τῆς Ἡρώδου

ἀκάτης.

᾿Εντεῦθεν οἱ γονεῖς τὸ παιδίον ἀνχλχθόμενοι "Ir

- Ll -* ?, Ue A ^Y 4 ^ * a .
σοῦν, οἴχαδε εἰς Ναζαρὲτ ἐπανήεσαν. Καὶ γὰρ ἣν
εἰχὸς 0:3 τῶν μ΄ ἱμερῶν, ὡς Βηθλεεμίτος τὸ εἰχὸς
ἀτοσιωσχμένους τῇ ἀπογζαφῇ, πρὸς τὴν εἰς Ναζα-
* ν᾽ 4 - * s « --
ρὲτ οἰχίαν αὖθις ἀνχδιαμεῖν, διὰ τὴν προσοῦταν
τούτοις τέως ἐχεῖσε περιουσίαν " xal ἐν ἀμφοτέραις
(22 διατρίδοντες ἦσαν “ τὸ πορισμόν tiva, ὥς γε
εἰχάζειν, ἑκατέρωθεν ἔχειν, Καὶ ὄῆτα δύο ξξίς παρῳ-
χνηχότων ἐνιαυτῶν μετὰ τὴν ἄσπορον ἐχείνην xoo-

, -— M * 4 LANE ^ p»
gopíav, ἐν τῇ κατὰ τὴν Βυηθλεὲμ οἰκίᾳ ὁὀιατριδούσης,
ἧς Θεομήτ ως δ᾽ ἕτεροι, ποὸ δύο μᾶλλον ἐνιαυτὰ
τις $01 1*020q ως $9 E00: 0 30 μὰ Jj αν ΟΥ̓
LJ - . φ * ,
τῆς θείχς γεννήσεως τῶν οἴχοι ἀπάραντες, ἐν φάτνῃ
καὶ σπαργάνο'"ς ὄντι Χοιστῷ, καὶ ἐν τῷ χατσλύμχτι

- » ^ ,

εἴτουν ἐν τῷ σπηλαίῳ ἔτι οὖσης τῆς Θεομύτορις,
[οἱ Mdyot ἀπὸ ᾿Ανχτολῶν)] παραγίνονται " ὃ Ola
i TY . poY* (^
xai ἀκριδέττερον. Xoool δέ τινες οὔτοι xal τῶν εὖ
γεγονότων, xal χράτει πολλῷ διλφέροντες " ἀστέρα
καὶ γά! τινα χατιδόντες ἐπὶ χώρας, οὐχ ἕνα τινὰ
τῶν ἐξαρχῆς τῷ οὐρανίῳ στερεώματι χαταπεπηγό-
τῶν * οὐδὲ οἷον εἶναι βασιλέων διαδοχὴν ὑπαινίσσε-
σθαι. οὺς βοθύνους καὶ πωγωνίας, δοχίδας τε «al
. ᾿ 4 "4.49 A ^ , ^ ,
ἀκοντίας xal. κομέας, πρὸς τοὺς ἐχείνων ὁὀιχφόρους
σηηματισμοὺς ὀνομάζουσιν. Ὧν πάντων τὴν γένεσιν,
ἀπὸ τῆς ὑπὲ; τὸν ἀέρα περὶ τὸ αἰθέριον κύτος
: ὑπερχεομένης χαὶ ἐχχαιομένης ἀναθυμιάσεως, οἱ
πεοὶ ταῦτ χομψοί φασι τὴν σύστασιν ἔχειν “ οὐ
τοίνυν ἀστέρα τοιοῦτον χαταθεώμενοι, ξένον δέ τινὰ
καὶ ἀήθη, πρόσγειον xal ὑπέρλαμπρον, xai παρα-
πλέπδιον μὲν τοῖς ἐν οὐρανῷ ἀστράσ', χαταφανὴ οἱ
ἄλλως μόνοις τοῖς περὶ ταῦτα ἐτχολαχόσι" xal ταῦτ᾽

οὐκ ἐν βραχεῖ χρόνῳ, ἀλλ᾽ ἐπιτέλλοντα ἤδη πρὸ
19 [sa. vii, 14.

(1) Hanc sententiam sequitur Epiphanius Contra
Alogos.

(2 « Gentis Peraarum Magi sunt in observatione
rerum sublimium, impostaris, incantationibus, na-
turalibusque contrariorum consensionibus vacan-
tes. Hujusmodi preetigis quoque videtur studuisse
Balaam, qui a Balaac evocatus est, ut quibusdam

45$ CAPUT XIII.

De stella, que preter omnem opinionem de Oriente
ad navilatem Christi apparuit : οἱ de munerato-
ribus Magis, el de Herodis dolo.

Deinde parentes, puero Jesu recepto, domum in
Nazareth sunt reversi. Congruebat enim, cum per
quadraginta dies, Bethlehemite scilicet, munus
suum, in censu et descriptione, eo loco rite obiis-
sent, ut ad domicilium suum in Nazareth redirent,
propter eam, qua tum ibi eis erat, substantiam et
possessionem. Utrobique enim habitabant, quod
utroque loco proventum aliquem, ut conjicere licet,
haberent. Porro duobus elapsis annis, post spon-
laneam illam seeminisque experlem conceptionem,
uterique gestalionem, cum in domicilio (1) Bethle-
hemitico virgo Dei mater csset, seu potius (ut alii
tradunt) duobus anie divinam nativitatem annis,
patria reliclà se in viam Magi Persici dedere :
atque itinere peracto, cum etiamnum in presepi
faciisque jaceret Christus, et simul in diversorio
illo sive spelunca versaretur Dei genitrix, in Bethle-
hem advenere : quod quidem certius est (2), Sa-
pientes autem ii, nobilitateque generis et opibus
insignes fuere. Stellam quippe in regione sua con-
spexerant, non ex illis unam, qua a primordio
rerum firmamento cobi affixee sunt : neque ex eis,
qua prodigio et quasi enigmate regum guccessio-
nes prenuntiant, et dolia, barbate, trabeg, jacula,
et comela s&eu crinite pro formarum varietate
nominanlur : quarum sane omnium, orlus ab ex-

D halationibus qua supra aerem, circum eetheream

celestemque amplitudinem effuse accenduntur,
substantiam capit (ut quidem illi, qui ejusmodi
rebus inquirendis laudem sibi et gloriam compara-
runt, tradunt). Non itaque stellam ejus generis

verbis malediceret Israeli. Ille vero : Exorielur,
inquit, stella ex Jacob,et exsurgel homo ex Israel, etc.
(Num. xxiv.) Quapropter locum Jude querentes,
recordatione veteris historia venerunt, ut cogno-
ecerent ubi natus esset rex Judeorum. » (Basilius,
in Serm. Natalis Domini.)

en

NICEPHORI CALLISTI

613

illi viderant, sed novam plane et insolitam, ad α δύο μάλιστα τῶν ἐνιαυτῶν, καὶ οὐχὶ μετὰ δύο τῆς

terram vergentem et plurimum relucentem, persi-
milemque adeo reliquis cceli astris ; neque aliis,
quam qui sederibus cognoscendis operam dedis-
sent, conspicuam et apparentem. Et illa quidem
non brevi, sed duos ante annos, quam Christus
natus esset, exorta apparuit, ne quis duobus post
nativitatem aonis editam putet. Sedenim Maugi,
cum novo isto apparentis stelle spectaculo in am-
biguam considerationem conjecti essent, et de ea
diu multumque inquirendo deliberarent : habe-
rentque simu] veterem illum Balaam, qui de eo,
quod futurum erat. Numine afflatus cecinerat : et
fortasse etiam ab eis quos in veneratione atque
admiratione habuere, sacerdotibus paulatim per
doctrinam, ad mysteria ejus qua rationem oninem
excellit, Dei Verbi nativitatis, deducli essent (1) .
46 maxime vero Deus ipse animos eorum ad hoc
excitaret : proindeque summi omnium regis Christi
nati providentia stellam, perinde atque animatam
quamdam intelligentiasque participem vim, ex Per-
side Judeam versus moveri intelligerent : tanquam
vie duce usi precedente ea, omnibus posthabitis
rebus, ponr sunt secuti. Et jam prope Judeam
ipsamque adeo Jerusalem erant, cum vie dux
stella, quo (ut equidem puto) nativitas ea que opi-
nionem fidemque omuem superat fama increbre-
sceret, manifestaque (lieret, derepente disparet.
Cum ergo dubitantes illi de nativitate recens nati
regis inquirerent (Ab Oriente enim, dicentes, ve-
nimus, ut congruentem illi cultum et adorationem
pie persolvamus), cuncta urbs tumultu impletur :
maxime vero, qui tum regnum ibi obtinebat, He-
rodes (2) conturbatur. Metuebat enim regno : et
plurimum ne id ei abrogaretur, sollicitus erat.
Itaque Judeorum sacerdotes ad se convocat, accu-
ratiusque singula percunctatur : et potissimum,
ubinam Christum apud ipsos nasciturum prophete
vaticinati eesent, inquirit. Hio illi Bethlehem Ju-
dee indicant, et prophetam,Micbeam testem lau-
dani, uti verbis suis fldem astruerent. Celebrat
autem laudibusque Bethlehem ille effert, progres-
surum inde lsraelis ducem divino instinctu predi-
cens. Tum Herodes secretis colloquiis sollicile et
diligenter tempus perquirit, ex quo nova illa
illuxisset stella : occulteque et latenter cum Mayis
sermone communioato, ire quidem illos, et eum
qui natus esset inquirere, cumque Íinvenissent,
ad se reverti jubet, ut cum magnifico illos viatico
adjutos domum suam remitteret, tum ipse quoque
profectus justum recens genito regi honorem pre-
staret. Illi igitur insidiosis Herodis verbis decepti,
Hierosolymis exeunt, et rursum in stellam view
ducem incidunt : qus ab Oriente eis precedens,

(1) « Fortasse vero, cum espparitione Domini
adversaria potestas reddita esset inflrmior, Magi
etiam efficaciam suam abolitam esse sentientes,
raaguamque polestatem nato regi alteBLantes, pro-
pterea muneralione sua puero adorationis honorem

γεννήσεως ἔτη, ἅμα τῷ Χριστὸν δηλαδὴ γεννηθῆναι"
ἐν ἀπόρῳ τε χαθεστῶτες τῷ ξένῳ τῆς θέας, xal ταῖς
περὶ αὐτοῦ ζητήσεσι πλεῖστον χρόνον ἐκδαπανήσαν-
τες, ἔχοντές τε ἅμα xal τὸν πρόπαλαι Βαλαὰμ,
περὶ τούτου τὸ ἐσόμενον προφοιδάσαντα - ἴσως δὲ
xai παρὰ τῶν αὐτοῖς σεδομένων ἡρέμα μυσταγω-
γούμενοι περὶ τῆς ὑπὲρ λόγον τοῦ Θεοῦ Λόγου γεν-
νήσεως, Θεοῦ δὲ τὸ πλέον τὴν ψυχὴν ἐχείνων εἷς
τοῦτο διερεθίζοντος ὁπηνίχα δὴ οὖν προνοίάις τοῦ
γεννηθέντος παμδασιλέως Χριστοῦ, τὸν ἀστέρα οἵά-
περ ἔμψυχόν τινα χαὶ νοερὰν δύναμιν ἐκ Περσίδος
προς ᾿Ιουδχίαν χινοῦμενον κατενόησαν, ὡσανεὶ
δὸνηγῷ ἐκείνῳ χρησάμενοι, ἐν δευτέρῳ θέμενοι πάντα,
χατόπιν xxl αὐτοὶ εἵποντο. Αγχιστα τοίνυν τὶς

Β Ἰουδαίας περὶ Ἰερουσαλὴμ. γεγονότες, ὡς ἂν ἅν, οἶμαι,

περιφανὲς xai ἐξάχουστον γένηται τὸ παραδηξον τῆς
γεννήσεως, ὁ μὲν ὁδηγῶν ἀστὴρ εὐθὺς ἀφανὴς iv.
᾿Απορουμένοις δ᾽ οὖν ἐχείνοις καὶ διαπυνθανομένοις
τοῦ τιχτομένου βασιλέως τὴν γέννησιν - "EE ἕω γὰρ,
qàioiv, ἤχομεν ἐχείνῳ ἀφοσιώσασθαι τὴν προσκύνη-
σιν * πᾶσά τε b πόλις μεστὴ θορύδων ἦν, καὶ μᾶλ-
λον ὁ τηνικάδε τὴν ἀρχὴν τῆς πόλεως ἔχων Ἡρώδης
ὁ βασιλεύς. ᾿Ἐδεδίει γὰρ περὶ τῆς ἀρχῆς, καὶ b
ἀγωνίᾳ μάλιστα ἦν, τὴν αὐτοῦ κατάλυσιν ὑφορώμε-
νος. Διό τοι xxi εἰς ἑαυτὸν συνεχαλεῖτο τοὺς ἱερᾶσθαι
λαχόντας τῶν Ἰουδαίων xai σὺν ἀχριδείᾳ διεκυν-
θάνετο ἕκαστα, ποῦ μέλλειν τὸν παρ᾽ αὐτοῖς Χριστὸν
γεννᾶσθαι τοῖς προφήταις προείρηται. Οἱ δὲ ἐν
Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας ἐσήμαινον, Καὶ ὁ προφήτης
Μιχαίας μάρτυς παρήγετο τὸ ἀξιόπιστον τῷ λόγῳ
διδούς * σεμνύνων τε ἅμα τὴν Βηθλεὲμ, κχἀχεῖθεν
ἐξελεύσεσθαι τὸν τοῦ Ἰσραὴλ ἡγησόμενον προφοι-
δάζων. Ὁ δὲ λαθραίαις ταῖς ὁμιλίαις ἐξηκρίδου τὸν
χρόνον, χαθ᾽ ὃν ὁ χεινὸς ἐχεῖνος ὑπερεφάνν, ἀστήρ᾽
xai ἐν τῷ λεληθότι τοῖς Μάγοις διεχοινολογεῖτο,
ἀπιένχι μὲν ἐχείνους xal ζητεῖν τὸν τιχτόμενον᾽
εὑρόντας δὲ αὖθις παλινοστεῖν, ὡς ἂν ἀδροῖς ioc
δίοις οἴκαδε σφᾶς μὲν ἀναπέμψῃ, εἶτα δὲ xal αὐτὸς
ἀπελθὼν, τὸ εἰχὸς ἀποτίσῃ τῷ ἀρτιγενεῖ βασιλεῖ. Οἱ
μὲν οὖν οὕτω τοῖς τοῦ Ἡρώδου παραδουχοληθέντες
λόγοις, τῶν ᾿ἹἹεροσολύμων ἐξήεσαν. Καὶ αὖϑις τῷ
ὁδηγῷ ἀστέρι περιτυγχάνουσιν * ὃς ἐξ. ἕω ποδηγῶν
αὐτοὺς, εἰς ᾿Ιουδαίαν ἰοῦσιν ἐκρύδη - καὶ δὴ σφύδρά

ἡσθέντες, ταῖς ἐχείνου xal αὖθις εἴποντο $ywss,

ἀῤῥήτου ἔμπλεω ἡδονῆς. Ὡς δὲ φθάσας ἐπὶ dw

0) οἰκίαν ὁ ἀστὴρ ἔστη, ἐν Xj fj τε μήτηρ καὶ ὁ dope

κώτατος ταύτης υἱὸς ἦν, καὶ ὡσανεὶ στηριχθεὶς ix
νητος ἔμενεν, ἐνταῦθά mou χρύπτεσθαι τὸ [uv
μενον χαλῶς οἰηθέντες, τοῦ πρόσω ἵἴέναι ἔστησαν.
Ἐπεὶ δὲ xai οἰκίας εἴσω γεγόνασι, τὴν μητέρα καὶ
τὸ παιδίον θεώμενοι χατυησπάζοντο, ὑπὸ καλύδιῃ
ἀσήμῳ καὶ πενιχρᾷ διατρίδοντας, xal τἄλλα τῆς
εὐτελείας, οὐδεμίαν ἀπολιπόντας ὑπερδολήν. ᾿Αμέλει

praestiterunt. » (Basilius, ibid.)

(2) « Trisesimo tertio anno regni Herodis natos
est Jesus. Tricesimo quinto advenerunt ad eum
Mahi, el trisesimo septimo mortuus est Herodes. »
(Epiph. Contra Aloges.)

61$

NICEPHORI CALLISTI

670

ciendos sancit : in communi et universali innocen- Α ἐχεῖνος φόδου Aug, * τὴν γὰρ ἐπιτολὴν τοῦ ἀστέρος

tium cele, simul occisurum se esse eum, cui per
emulationem insidias struebat, existimans : et (1)
lugere ejulareque omnes alios (proh hominem ab
omni misericordie humanitatisque sensu alienum!)
volens, ut ipse modo metu omni levaretur. Obser.
vaverat is certo stelle exortum, quod eam biennio
ante a se in Perside visam Magi dixissent, atque
inde conjectura accepta, extra sensum affectio-
nemque omnem positus, infantes contrucidavit :
quod profecto quispiam ne adversus inanima qui-
dem commiserit. Quippe tenellas plantas conspi:
ciens, per commiserationem ab eis excidendis se
abstinere!, neque carpere (ut ita dixerim) per.
geret, que comprehendi non possent. Porro eam
infantium cedem Jeremias etiam multis antea
temporibus vidit et predixit, Rachelem inducens
deplorantem liberos suos, minimeque consulatio-
nem ullam, propter immanitatem facinoris tragici,
admittentem. Deus autem, cum inhibere facile
posset, ineffabili tamen ratione et consilio, per
bonitatem suam, id permisit. Et Servator quidem,
ita ut dictum est, in /Egypto exsulabat. Filius
autem Zacharie Joannes, in cujus nativitate patris
vox soluta est, cum prius ab illo Joannis nomen
in tabula fuisset exaratum, alterum cum dimidio
annum agebat : 29 et una cum matre Elisabetha
in spelunca quadam ad regionem montanam salvus
conservabatur, fortasse Herodis sanguinariam effu-
giens manum. Atque inde in solis locis libenter
versari solitus, angeloque duce usus, in remo-

tiores silvarum recessus secessit. Ibi tenerioribus C

arborum (2) frondiumque summitatibus pro cibo,
cameli pilis pro tegumento, pelliceaque insuper
zona utebatur : quoad usque inde progressus,
Israeli se exhibuit clara efficacique voce paniten-
tiam praedicans, et per baptismum bhoirnines quas:
manu ducens ad Christum. Jesu autem crescobat
sapientia et gratia, atque ita quidem, ut paulatim
msgis magisque virtutes es» elucescerent, non ta-
men incrementum aliquod caperent. Cum autem
duodecimum jam ageret annum, ascendit simul
cum matre et Josepho Hierosolyma, festum ibi
Pasche celebralurus. Quod ubi peractum est, illi
quidem reverti, Jesus autem latenter in templo
maneret : et quod pro»cessisse eum in comitatu pu-
tarent, domum ipsi ire. Sic eis ille totum triduum
invisus fuit. Postea autem se eis, admodum fati-
gatis et dolentibus, exhibuit in templo sedens, et
cum doctoribus legis disputans. Quibus ille, cum
propter quzstiones, quas novas inveniebat, tum
quod obscura et abdita loca Scriptura doclararet,
admirationi fuit. Ad eum porro cum mater, ex
affectu eo quo unice eum prosequebatur, diceret :

D

342/6009, πρὸ δύη ἐκείνων ἐτῶν iv Περσίδι ὥὦρθαι
τοῦτον τῶν Μάγων εἰπόντων * ἀφ᾽ οὗ τεχμαιρόμενος,
ἀνοήτως ἀνήσει τὰ βρέφη. Ὃ x«i εἰς ἄψυχα 922:
τις ἂν ἐφείσατο, καὶ νεαρὰ φυτὰ βλέπων, ἠλέτσεν
ἐχτεμεῖν, διώχων, ὡς ἄν τις ἐρῇ, τὰ ἀκίχητα. Τὴν
ὙΞ μὴν παιδοφονίαν ταύτην, καὶ Ἱερεμίας πολλοῖς
ἄνωθεν χοόνοις ἰδὼν προηγόρευξ᾽ xai Ῥαχὴλ sloz-
qs χλαίουσαν τὰ τέχνα αὐτῆς, xii ἔχιστΖ γε πα;-
μυθουμένην τῆς τραγῳδίας τῷ ὑπερδάλλοντι, λόγοις
ἀποῤῥήτοις Θεοῦ εἴργειν μὲν δυναμένου, παραχω-
ροῦντος δὲ τῇ χρηστότητι. ᾿Αλλ᾽ ὁ μὲν Σωτὴρ εἰς
Αἴγυπτον, ὥσπερ εἴρηται, πεφυγάδευτο" ὁ δὲ τοῦ
Ζαχαρίου παῖς ᾿Ιωάννης, dua τῇ γεννήσει τῆς τοῦ
πατρὸς διαλυθείσης φωνῆς, τῷ πίναχι τῆς Ἰωάννου
χλύήσεως πρώτως ἐγχαρχχθείσης, δύο δ᾽ ἐτῶν ποὺς
τῷ ἡμίσει ἐτύγχανεν, ἅμα τῇ μητρὶ ᾿Ελισάδετ ἕν
τιν: σπηλαίῳ πρὸς τὴν ὀρεινὴν διεσώζετο, ἴσως τὴν
Ἡρώδού μιαιφόνον χεῖρα διαδιδράσχων " κἀντεῦθεν
xai ταῖς ἐρήμοις ἐμφιλοχωρεῖν εἰωθὼς, ἀγγέλῳ
χρώμενος ὁδηγῷ, πρὸς τὸ βαθὺ τῆς ὕλης ἐχώρε:
ἄχροις δρυῶν πρὸς ἀποτροφὴν χρώμενος “ θριξί τε
x1uZÀou ἐπσχέπετο, xol δερματίνῃ ζώνῃ ἐχοῆτο᾽
ἄχοις οὗ ἐκεῖθεν ἥχων, τῷ ᾿Ισρχὴλ ἀνεδείχνυτο,
φωνῇ διχπρυσίῳ κηρύττων μετάνοιαν, καὶ ye:pi-
Ὑωγῶν πρὸς Χριστὸν διὰ τοῦ βαπτίσματος. 'In795;
δὲ προΐχοπτε σοφίᾳφ xal χάριτι, τῷ xatX μιχρὸν
αὐτὰ παραδείχνυσθχι, οὐ τῷ λαμθάνειν ἐπίδοσιν.
᾿Επεὶ δὲ καὶ δώδεχα ἐτῶν γεγονὼς ἦν, ἄνεισι σύνα-
px τῇ grt καὶ τῷ ᾿Ιωσὴφ εἰς ᾿Ἱεροτόλυμα, τὴν
ἑορτὴν τοῦ Πάσχα δὴ τελεσόμενος. Ὡς δὲ πέρας τὰ
τῆς ἑορτῆς εἶχεν, ἐχεῖνοι μὲν ὑπέστρεφον Ἰησοῦς
ὃξ λαθὼν, τῷ ἱερῷ περιέτριδεν. Καὶ oi μὲν νομίσεν-
τες τῇ συνόδῳ τὸ παιδίον προεξελθεῖν, οἴχαδε ἵεντο"
ὁ ὃὲ τριῶν ἑξῆς ἡμερῶν ἄδηλος ἦν. Πολλὰ δὲ χαμοὺ-
σιν ὕστερον, φανερὸς αὐτοῖς γίνετα!, τῷ ἱερῷ μὲν
προσεδρεύων, τοῖς διδασχάλοις δὲ τοῦ νόμου διαλε-
γύμενος, xal θαῦμα ἐχείνοις γινόμενος οἷς ἐπυνθά-
vito, τὸ τῆς Γραφῇς βάθος ἀναμοχλεύων, καὶ χα'-
νῶν ζητημάτων τινόμενος εὑρετής. Πρὸς ὃν d υὐτῇρ
περιπαθέστερον διατεθεῖτα, "Iva τί, gioi, tixviv,
τοῦτο πεποίηχας, ὀδύνην τοῖς γονεῦσι ro»

ξενη κώς; καὶ τοῦ δοκοῦντος πατρὸς ἅμα ἐμέμνην"
αὐτὸς δὲ τὸν γνήσιον ὄντως Πατέρα ρέμα παραδε-

κνὺς, δεῖν ἔλεγε τοῖς τε λόγοις xal. ἔργοις ἐμφιλοχω»

ρεῖν τοῦ Πατρὸς, καὶ ἐν τοῖς ἐχείνου διχτρίθι

αἱρεῖσθαι. Τί δὲ τῶν ἐπὶ γῆς ἐκείνῳ χοεῖττον τοῦ

ἱεροῦ; Καὶ ὁ μὲν Gm(st τὸν τέλειον τῆς fuz
ἀναμένων χρόνον, γονεῦσι τὰ tlxóva νέμων, xai τὴν

προσήχουσχν ὑποταγὴν αὐτοῖς ἐνδειχνύμενος " do

ταῖς ἐνθέοις xal πᾶσι διαπρέπων ἔργοις ὑπερφυῶς

ἀγαθοῖς - μηδὲν μέντοι πράσσων τῶν παρχδόξων,

ἄχρις 02 τριαχοστὸς ἐνιαυτὸς αὐτῷ ἤδη συνετελεῖτο.

᾿Αλλὰ περὶ μὲν τούτων οὕτως.

Cur hoc sio, fifi, fecisti, ut tantum parentibus dolorem conciliares? Sic enim illa simul ejus qui

(1) « Herodes Pharissos, quia finem regni sui
adesse predixerunt, neci dedit, omnemque uxoris
sue cognationem ferro sustulit. » (Joseph. lib. xvii,
cap. 3.) Ubi [Innocentum quoque oedem perstrin-

gere videtur. Pheroram fratrem idem veneno
necavit.
Αχροις δρυῶν, que in Evangelio dicuntur

(2
iie quo nomine etiam locustss appellantur.

671

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

678

putabatur esse, patris meminit : ille nativum germanumque patrem sensim demonstrans : oportere
se respondit verbis operibusque Patris vacare et incumbere, atque in illis potius quam aliis locis
versari; nihil quippe illius in terris templo esse prestantius. Sic ille tum abiit, perfeclam exspe-
ctans etatem : parentibus, qua decebat, tribuens, et competentem illis subjectionem exhibens, virtu-
tibusque divinis omnibus operibusque miriflce pollens, nihil tamen que opinionem fidemque
auperarent, edens miraculorum, donec tricesimum expleret annum. Et de his quidem satis.

ΚΕΦΑΛ. IE.
Ὡς ὁ πρῶτος Ἡρώδης, θεηλάτῳ πληγεὶς μάσ-
τιγι, βιαίως ἐξέῤῥηξε τὴν ψυχὴν, διήγησις
κτῆς ἑπταχαιδεχάτης τῶν ᾿Αρχαιολογῶν

Ἰωσήπου.

Ἡρώδης δὲ τῆς οἰχείας μανίας δρεπόμενος τοὺς
χαοποὺς, ὅλον τὸ σῶμα θεηλάτῳ μάστιγι πλήττεται,
καὶ χαχὺς χαχῶς διαφθείρεται, τετραχῶς αὐτοῦ τῆς
βασιλείας διαιρεθείσης “ τέσσαρες δ᾽ ἦσχν παῖδες
αὐτῷ ὁ μὲν οὖν ᾿Αρχέλαος, τῆσ ᾿Ιουδαίας ἄρχων
καθίστατο. Ἡρώδῃ δὲ ἡ Γαλιλαία προσεχυροῦτο᾽
Φίλιππον δὲ ἡ Ἰτουραία μετὰ τῆς Τραχωνίτιδος
ἐΐχε᾽ τῷ γε μὴν τετάρτῳ Λυσανίᾳ ἡ ᾿Αδιληνὴ τὸ
ὑποχείριον ἦν, Ὡς γοῦν ἡ θεία δίκη μετὰ τὴν ἄδι-
xov μιαιφονίαν τὸν Θεομάχον μετελήλυθε, προοίμιον
ὡς ἄν τις εἴποι τῶν ἐσομένων ἐκεῖσε χαχῶν ὑπο-
φαίνουσα, ἄξιον διελθεῖν. Τὰς μὲν οὖν wat! οἶκον
αὐτῷ δυσπραγίας, τάς τ᾽ ix γυναιχὸς xal τῶν τέ-
χνων, ἔτι δὲ xal τῶν τῷ γένει προσηκόντων συμ-
6ásac αὐτῷ συμφορὰς xal μιαιφονίας, καὶ τραγικὴν
ἅπαταν δρχαματουργίαν ἔν δευτέρῳ τιθείτας, ἃς λαμ-
πρῶὼς ὃ φιλαλήθης Ἰώσηπος ἐν τῇ κατ᾽ αὐτὸν Ἰου-
δαϊκῷ διελήλυθεν ἱστοτίχ, τό γε νῦν ἔχον διεξιέναι
οὐ πρίπων οἶμαι χαιρός " ὅπως δὲ θεομχγεῖν ᾧ "ἡ-
μξνος θεηλάτῳ πληϊεὶς μάστιγι ἐξ ἀνθρῶπων ἐγέ-
veto, δίχαιον πάντως xal αὐτῶν ἐπαχοῦσαι τῶν τοῦ
ξυγγραφέως ῥημάτων, ἐν ἐπταχαιδεκάτῳ τῆς 'Ao-
χαιολογίας τὴν τοῦ βίου τούτῳ χαταστροφὴν οὕτω
διεξιόνοος * « Ἡρώδῃ δὲ μειζόνως ἡ νότος ἐνεπιχραίο
νετο, δίχην ὧν παρενόμησεν ἐχπρασσομένου Θεοῦ.
Πὺρ μὲν γὰ» μαλακὸν ἦν, οὐδὲ πολλὴν ἀποσηυυἵ-
νον τοῖς ἐπαφωμένοις τὴν ολόγωτσιν, ὅσην τοῖς ἐντὸς
πεοοσετίθει τὴν χάχωσιν : ἐπιθυμία δὲ δεινὴ τοῦ Ói-
ξασθχί τι ἀπ᾽ αὐτοῦ - οὗ và» ἦν μὴ οὐχ ὑπουργεῖν "
xai tÀxtogi τῶν ἐντέρων, καὶ μάλιστα τοῦ κώλου
δειναὶ ἀλγηδόνες" xal φλέγμα ὑ ρὸν περὶ τοὺς mó-
ὃκς xxi διαυγὲς “ παραπλησία Oi xai περὶ τὸ ἦτρον
κάκωσις ἦν" χαὶ μὴν xai τοῦ αἰδοίου σῆψις σχώλη-
κας ἐμποιοῦσα * πνεύμχτός τε ὀρθία ἔντασις, xai
αὐτὴ λίαν ἀηδὴς ἀχθηδόνι τε τῆς ἀποφυρᾶς χαὶ τῷ
πυχνῷ τοῦ ἄσθματος" σπασμός τε περὶ πᾶν ἦν ui-
oc, ἰσχὺν οὐχ ὑπομενητὴν προστιθέμενος. ᾿Ελέγετο
γοῦν ὑπὸ τῶν θειαζόντων, χαὶ οἷς ταῦτα προχπο-
φθέγγεσθαι σοφία ποοὔχειτο, ποινὴν τοῦ πολλοῦ ὃδυσ-
σεθοὺῦς ὁ Θεὸς εἴσπράττεσθχ! παρὰ τοῦ βασιλέως. »
Ταῦτα μὲν ἔν τῇ δηλωθείσῃ γραφῇ παρασημαίνεται
ὁ Ἰώσηπος * ἀλλὰ μὴν xai ἐν τῇ δευτέρᾳ τῶν ἵστο-
ριῶν τῆς ἁλώσεως τὰ παραπλήσια διεξέρχετα! ὧδε
πως γράφων" « Ἔνθεν αὐτοῦ τὸ σῶμα πᾶν ἡ νόσος
διαλαδοῦσα, ποι'χίλοις πάθεσιν ἐμερίζετο, Πυρετὸς

(1) Herodes ista etiam Antipas dictus.
(2) Herodes preter uxores alias, Mariammen ex

80 CAPUT XV.

Ut Herodes primus immissa divinilus plaga, violenter
mortuus siL; historia ex decimo septimo libro An-
tiquitatum Josephi excerpta.

Herodes vero furoris sui percipiens fructus, in
tolo corpore divinitus provenientibus plagis affli-
gitur, et male perit. Hujus regnum postea in qua-
tuor partes divinum est. Quatuor enim reliquit
filios. EL Archelaus quidem Jude princeps consti-
tutus est, Herodi Galilea attributa (1). Philippus
porro Ituream et Trachonitidem regionem conse-
eulus est; quarilo vero, Lysanie scilicet, Abilene
obtigit. Quomodo, autem post injustissimam illam
cedem, divina vindicta Horodem hunc (2), bellum
Deo moventem sit ulta, quasi procemium (quod
dicitur) futurorum mulorum exhibens, opers pre:
tium est commemorare. Atque equidem domesti-
cas ejus calamitates, et qui ei ex uxore, liberis,
eisque qui genere ei propinqui fuerunt, accidere
casus, sanguinarios, cazedesque nefarias, qua omnes
omnium tragodiarum acliones longe post se re-
linquant, cum eas luculenter veritatis amator Jo-
sephus in Judaica termmporum suorum historia com-
memorari, in presentia exponere tempestivum
et commodum non esl. Ut vero impius ille suscepto
adversus Deum bello, divino multatus flagello, ex

.hominibus excesserit, equum omnino est ex ejus-

dem historici cognoscere verbis : qui in decimo
septimo Antiquitatum libro, ultimum vite ejus
actum ita prosequitur : « Herodi autem morbus
eliam atque eliam adaugebatur, vindictam atque
supplicium pro flagitiis sceleribusque ejus &b eo
sumente Deo. Lentus ei inerat ignis, non lam
magnam contrectantibus osteudens inflammatio-
nem, quam intrinsecus seram efflciens vexatio-
nem. Ab hoc malo gravis sumendi cibi provenie-
bat cupiditas, quem quidem non licebat illi non
subministrare. Accedebat intestinorum exulceratio,
potissimumque coli acres et acerbi dolores. Item
inflammatio humida, quasi pellucens in pedibus.
Nec absimilis in imo ventre exstabat excruciatio.
Preterea et pudendorum putredo, vermes pro-
creans. ltem spiritus ardua et difficilis intensio,
multum molestie acerbitatisque afferens, gravi.
tate et dolere respirationis, frequentiaque anhe-

D litus. 88 Insuper rigor et distensio membrorum

omnium, cum vehementia et vi intolerabili. Itaque,
qui Numine afflantur, divine, quique predicere talia
pro sapientia habent, Deum ponam a rege ob pluri-

fratre neptim, ct alteram neptim filiam Simonis
pontificis Samariten, in matrimonio habait.

619

NICEPHORI CALLISTI

680

ma ejus impie facta, sumere renuntiabant. » Hec A μὲν yàp ἦν οὐ Aé6poc* χνησμὸς δ᾽ ἀφόρητος τῆς

quidem eo quo diximus loco adnotat Josephus. Sed
enim io secundo quoque libro Belli Judaici, persi-
milia ad hunc modum acribit : « Corpus ejus omne
morbus complexus, variis admodum doloribus disti-
nebat. Febris id aiilligebat non admodum vehemens,
pruritus extrinsecus obtinebat intolerabilis. Erant
coli continui dolores, in pedibue tumores tanquam
hydropis exstabant : accedebat imi ventriculi incen-
sio, et membri pudendi putredo, vermes generans,
Ad hec et directa arduaque et diflcilis gravisque
spiratio, convulsionesque membrorum omnium,
adeo ut divini ponam scelerum tot morbos esse
dicerent. [lle porro, cum tot tantisque conflictans
malis, nibilomiaus vitam retinere conabatur : in-
eolumitatemque sperans, curationem valetudinis
meditabatur. Itaque Jordane transmisso, aquis
calidis ad Callirrhoen, que in Asphaltiten lacum
influunt, et propter dulcedinem potioni commode
sunt, utebatur. Ibi cum medicis visum esset cor-
pus ejus calido oleo fovere, in labrum demissum,
ita dissolutum est, αἱ etiam lumina quasi mortuus
resoluta torqueret. Cum autem tumultus a famulis
moveretur, ad clamorem illorum, ad se rediit :
et deinceps salute desperata, militibus quinqua-
genae viritim drachmas numerari, et ingentem
pecuniam ducibus atque amicis dari jussit. Ipse
porro in reditu Jerichuntem pervenit, insania jam
correptus, et tantum non morti ipsi quidquam
minitaps. Hic prioribus suis sceleribus infandum
adjicit flagitium. Convocatos enim ex quoquo to-
tius Judee vico insignes precipuosque viroe, in
locum qui Hyppodromusa dicitur, recludi jubet.
Tum Solome (1) sorore et Alexa viro ejus accitis :
Bcio, inquit, Judaeos propter mortem meam festos
per letitiam acturos dies. Ego autem per aliorum
Juctum complorari, et splendidas habere exsequías
passum, si vos jussis meis et dictis audientes esse
voletis. Viros hosce qui in custodiam sunt con-
jecti, simul atque exspiravero, circumfusis militi-
bus, celerrime contrucidate, 88 ut cuncta Judsea
cuncteque familie in funere meo lacrymentur. »
Kt post pauca verba idem historicus ait : « Rur-

ἐπιφανείας ὅλης ^ xai χώλου συνεχεῖς ἀλγηδόνες "
περί τε τοὺς πέδας ὡς ὑδροπιῶντος οἰδήματα * τοῦ
τε ἤτρου φλεγμονὴ, καὶ αἰδοίου σηπεδὼν σχώληκας
γεννῶσα " πρὸς τούτοις ὀρθόπνοια xal δύσπνοια, xai
σπασμοὶ πάντων τῶν μελῶν" ὥστε τοὺς ἐπιθειάζον-
τας ποινὴν εἶναι τὰ νοσήματα λέγειν. Ὁ δὲ παλαίων
τοσούτοις πάθεσιν, ὅμως τοῦ ζῇν ἀντείχετο, σωτη-
ρίαν τε ἤλπιζε xal θεραπείας ἐπενόει. Διαδὰς γοῦν
τὸν ᾿Ιορδάνην, τοῖς χατὰ Καλλιῤῥόην θερμοὶς ἐγρῆτο"
ταῦτα δ᾽ ἔξεισι μὲν εἰς τὴν ἀσφαλτῖτιν λίμνην * ὑπὸ
γλυχύτητος δ᾽ ἔστι xai πότιμα. Δόξαν δ᾽ ἐνταῦθα
τοῖς ἰατροῖς ἐλαίῳ θερμῷ πᾶν ἀναθάλψαι τὸ σῶμα,
χαλασθέν εἰς ἐλαίου πλήρη πύελον, ἐχλύει καὶ τοὺς

Β ὀφθαλμούς. Ὡς δὲ τεθνεὼς ἀνέστρεψε, θορύδου τι

ὑπὸ τῶν θεραπόντων γενομένου, πρὸς μὲν τὴν φω-
vij» ἀνήνεγχεν, εἰς δὲ τὸ λοιπὸν ἀπογνοὺς τὴν Gu-
τηρίαν, τοῖς τε στρατιώταις ἀνὰ δραχμὰς πεντή-
χοντα ἐχέλευσε διανεῖμαι, xal πολλὰ χρήματα «ok
ἡγεμόσι καὶ τοῖς φίλοις. Αὐτὸς δὲ ὑποστρέφων, εἰς
Ἱεριχοῦντα παραγίνεται, μελαγχολῶν ἤδη, καὶ μό-
νον οὐχ ἀπειλῶν αὐτῷ τι τῷ θανάτῳ. Προέχοψε δὲ
εἰς ἐπιδουλὴν ἀθεμίτου πράξεως " τοὺς γὰρ ἀφ᾽ ἑχά-
ctr; χώμης ἐπισήμους ἄνδρας ἐξ ὅλης ᾿[ουδαίας
συναγαγὼν, εἷς τὸν χαλούμενον ᾿Ιππόδρομον ἐκέλευσε
συγχλεῖσαι. Προσχαλεσἄᾶμενος δὲ Σαλώμην τὴν ἀδελ-
φὴν xai τὸν ἄνδρα ταύτης ᾿Αλεξᾶν, Οἶδα, ἔφη, Ἰου-
δαίους τὸν ἐμὸν ἑορτάσοντας θάνατον " δύναμαι δὲ
πενθεῖσθαι δι᾽ ἑτέρων xai λαμπρὸν ἐπιτάφιον σχεῖν,
ἂν ὑμεῖς θελήσητε ταῖς ἐμαῖς ἐντολαῖς ὑποκργῆσει.
Τούσδε τοος φρουρουμένους ἄνδρας, ἐπειδὰν ἐκκνεύσω
τάχιστα χτείνατε, περιστήσαντες τοὺς στρατιώτας,
ἵνα πᾶσα ἡ Ἰουδαία καὶ πᾶς οἶχος ἐπ’ ἐμὲ δακχρύσῃ.
Καὶ μετὰ βραχέα φησίν" Αὖθις δὲ, καὶ γὰρ ἐνδείᾳ
vtpote; xai βηχὶ σπασμώδει διετείνετο, τῶν ἀλγη-
δόνων αἰσθηθεὶς, φθάσαι τὴν εἱμαρμένην ἐπεθάλετο.
Λαδὼν δὲ μῆλον ἤτησε xai μαχαίριον " εἰώθει γὰρ
ἀποτέμνων ἐσθίειν * ἔπειτα περιαθμήσας, μή τις ὁ
κωλύσων αὐτὸν εἴη, ἐπῆρε τὴν δεξιὰν ὡς πλήξων
ἑαυτόν. » 'Επὶ δὲ τούτοις ὁ αὐτὸς συγγραφεὺς ἧστο-
ρει, ἵτερον αὐτοῦ γνήσιον παῖδα πρὸ τῆς ἐσχάτης
τοῦ βίου τελευτῆς τρίτον ἐπὶ δυσὶν ἤδη προανῃσι-
μένοις δι᾿ ἐπιταγῆς ἀνελόντα, παραχρῆμα τὴν (wir

sum vero cum inedia tussique convulsiva distine- D οὐ μετὰ σμικρῶν ἀποῤῥῆξαι τῶν ἀλγηδόνων.

retur, dolorum impatiens, fatalem mortem prevenire statuit, acceptoque malo, cultrum quoqu
poposcit ; consueverat enim eo per resectionemn pnrgato, vesci. Deinde circumspiciens, ne quit,
qui eum inhiberet, adessel, dextram sustulit, tanquam seipsum percussurüus. » lnsuper idem Jose
phus memorie mandavit, cum paulo ante mortem nativum gerimnanumque fllium jam tertium (2)
quod antea duos per cedem sustulerat, necari jussisset, eum confestim vitam cum magno dulore

et aoruciatu flniisse.

(4) Salome Herodis regis soror, Meriamme filios — jectos, deinde innocentes laqueo necari jussit.

Alexandrum et Aristobulum, parricidii apud fra-
trem accusavit : quos ille primum in vincula con-

(2) Fuit is Antipater, quem ei adhuc privato
Dosis conjux genuerat.

[e

KT ἐν

681
ΚΕΦΑΛ. IC".

Περὶ τῆς τετραρχίας τῶν παίδων Ἡρώδου"

xal ὡς ᾿Αρχελάου τῆς ἰδίας τετραχίας τῶν

Ἱεροσολύμων πρὸς τοὺ Καίσαρος ἀπελα-

θέντος, Πόντιος Πιλᾶτος τῷ δωδεχάτῳ ἔτει

τῆς Τιδεριου ἀρχῆς διάδοχος τῆς ἐχείνου
τετραρχίας γίνεται.

Τὸ μὲν οὖν πέρας τῆς ᾿Ηρώδου τελευτῆς τοιοῦτον,
ποινὴν δικαίαν ἐχτίνοντος τῆς τοῦ Σωτῆρος ἐπι-
δουλῆς " δι᾽ ἣν καὶ τὴν ἐν Βηθλεὲμ νεολαίαν ἀπηνῶς
ἐξεθέρισε. Τοῦτον δὲ ᾿Αρχέλαο, ὁ παῖς διχδέχεται * ὃ
δὴ καὶ ὁ εὐαγγελιστής φησιν, ᾿Ακούσας δὲ, λέγων,
ὁ Ἰωσὴφ ὅτι ᾿Αρχέλιος βασιλεύει ἀντὶ Ἡρώ-
δου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ. "Evavyoc γὰρ τῆς τελευτῆς
γενομένης, οὕπω εἰς ἀρχὰς πολλὰς ἧ βασιλεία διύ-
ρητο. Συνάδει δὲ τῷ λόγῳ καὶ ὁ προῤῥηθεὶς συγ--
Ὑραφεύς: Ἐκ διαθηχῶν Ἡρώδου τοῦ πατρὸς, κρίσει
τε Αὐγούστου τοῦ Καίσαρος, λέγων, τὴν τῶν 'Ioo-
δαίων βασιλείαν χληρώσασθαι τὸν ᾿Αρχέλαον, τοὺς
δ᾽ ἀδελφοὺς αὐτοῦ τριτημόριά που ἕχαστον τῆς πα-
τρικῆς ἀοχῆς σχεῖν. Καὶ οἱ μὲν τὰς σφῶν τετραρχίας
διεῖπον ἕχαστος ᾿ ὁ δ᾽ Αρχέλαος μετὰ ἔνναετῆ χρό-
γον τῆς ἀρχῆς ἀποσφαιρισθεὶς, τὸν Πόντιον Πιλᾶτον
ἐπὶ τῇ αὐτοῦ τετραρχίᾳ ἔσχε διάδοχον, κατὰ τὸ δω-
δέχατον ἔτος τῆς Τιδερίου ἀρχῆς " ὡς ὁ αὐτὸς καὶ
τοῦτο ὑποδηλοῖ συγγραφεὺς, « Δωδεκάτῳ ἐνιαυτῷ τῆς
Τιδερίου βασιλείας, λέγων, Ἐπίτροπος τῆς ᾿ἸΙουδαίας
καθίσταται Πιλᾶτος, φίλος αὐτῷ καὶ συνήθης ὧν
ἐν τοῖς μάλιστα, Ἐφ᾽ ὅλοις τε δέχα ἔτεσι τῇ ἐπι-
τροπῇ παραμεῖναι, xxi ἐς ἀὐτὴν σχεδὸν τοῦ Τιῦε-
ρίου τὴν τελευτήν * » ὡς ἐντεῦθεν πλάσμα εἶναι συνά-
γεσθαι τὰ χατὰ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ὑπομνήματα,
ὕστερά που πολλῷ τῷ χρόνῳ γεγενημένα" xai ὁ
χρόνος πρό τινος ἄλλου εἰς ἔλεγχον τοῦ ψεύδους
καθίσταται " περί που γὰρ τὸ ἕδδομον ἔτος τῆς Τι-
δερίου ἀρχῆς τὰ xaxà σωτήριον τολμηθέντα περιέχει
πάθος ἐχεῖνα * χαθ᾽ ὃν χαιρὸν οὕπω Πιλᾶτος τῇ "loo-
δαίᾳ ἐπέστη, ὡς ὁ δηλωθεὶς Ἰώσηπος ἰστορεῖ, κατὰ
τὸ δωδέκατον ἐπιστῆναι τοῦτον τῇ ᾿Ιουδαίᾳ σαφῶς
παριστῶν. Καὶ περὶ μὲν τούτων οὕτως.

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

682

CAPUT ΧΥΙ.

De tetrachia filiorum Herodis : et ut Archelao ex
Hierosolymorum etrarchia a Gaesare dejecto. Por-
tius Pilatus duodecimo anno imperii Tiberii suc-
cessor in illius telrarchia factus sit.

Hic igitur Herodis obitus fuit, justam penam ab
eo sumentibus iis, quas Servatori tetenderat, insi-
diis : per quas in Bethlehem novum innocentium
infantum examen crudelissime concidit. Huic au-
tem Archelaus (1) successit filius, quod ipse etiam
evangelista dicit, cum inquit : Audiens autem Jo-
seph, quod Archelaus pro Herode patre ipsius regna-
ret, etc. Quod enim nuper admodum ille mortem
obiisset, nondum in plures ditiones regnum fuerat

B divisum. Consentit vero cum his etiam quem antea

nominavimus scriptor, ex testamento Herodig pa-
tris, et judicio Augusti Cesaris, inquiens, Judeo-
rum regnum Archelaum consecutum esse : fratres
autem ejus trientem quemque reliqui paterni regni
obtinuisse. Atque illi suas quidem quisque admi-
nistrarunt tetrarchias, Archelaus autem nono
exacto anno, regno pulsus (2). Pontium Pilatum
in tetrarchia sua successorem habuit, duodecimum
imperante Tiberio annum, ut idipsum idem scriptor
subindicat, « Duodecimo Tiberii anno, inquiens,
procurator Judee constitutus est Pilatus, Tiberio
quam maxime amicus atque familiaris : totosque
annos decem procurationem eam, ad ipsum prope
Tiberii obitum, obtinuit. » 83$ Ut inde facile sit
colligere, figmentum esse, que de actis monumen-
tisque Pilati contra Servatorem nostrum editis
sunt jactala (3): utpote cum ea longo tempore
posteriora reperiantur, tempusque ipsum ante alia
precipue mendacium redarguat. Siquidem ea ipsa
&cta et monumenta salutarem passionem et ne-
cem, que temerario ausu Christo est illata, in
septimum imperantis Tiberii annum referunt :
quo tempore nondum Pilatus Judes prefuit, ut

Josephus ipse scribit, duodecimo scilicet demum &nuno eum Jude prefectum esse aperte astruens. Ac

de his hac sic dicta sint.

ΚΕΦΑΛ. IZ.

Περὶ τῆς τελευτῆς τοῦ Καίσαρος Αὐγούστου
xat τῶν ἐπ' αὐτοῦ γενομένων" καὶ περὶ τοῦ
προγόνου αὐτοῦ Τιδερίου τὴν ἀρχὴν αὐτοῦ
διαδεξαμένου * xal περὶ τῶν χατ᾽ αὐτὸν
μεριχὴ διηγησις.

Καῖσαρ δὲ Αὔγυστος πλείστοις χατορθώμασι μέ-
γὰς γενόμενος, xai μόναρχος πρῶτος vapor Oc,
ἤδη δὲ xal τῷ χρόνῳ προΐέχων, Πυθῶδε παραγίνε-
ται. Ἑχατόμδην δὲ τῷ δαίμονι θύσας, διεπυνθάνετο
τίς δὴ μετ’ αὐτὸν τοὺς 'Ρωμαϊχοὺς ἄξονας 9105.
νειεν. ᾿Επεὶ δ᾽ ἐχεῖθεν οὐ προΐει ἀπόχρισις, καὶ
δευτέραν προσῆγε Üucláv* xai αὖθις ἀνήρετο, ἵνα

(1) Archelaus Herodis filius Jude rez, Glaphy-
ram Archelai Cappadocum regis filiam, Alexandri
fratris sui relictam viduam, contra leges uxorum

uxit.

PaArROL. Gs. CXLYV.

CAPUT ΧΗ.

De obitu Augusti Caesaris el qua sub 40 acciderint ;
el de Tiberio qui ei successit, rerumque sub. Tiberio
aclarum ex parte quadam commemoratio..

Cesar autem Augustus quam plurimis preclare
feliciterque gestis rebus clarus, primusque ipse
monarcha renuntiatus, provectiore jam aetate ad
oraculum Pythii Apollinis venit : et sacrificio
omnium maximo, quod hecatombe dicitur, de-
moni oblato, quesivit, quispam post eum Roma-
num administaturus esset imperium ἢ At cum

(2) Archelai exsilium Vienn: Gallice, ubi etiam
mortuus est.

(3) Acta qua sub nomine Pilati adversus Chri-
stum olim circumferebantur fictitia.

683

NICEPHORI CALLISTI

nullum ederetur responsum, alterum quoque ad- Α τί τὸ πολύφθογγον μαντεῖον νῦν ἄναυδον * τὸ δὲ μι-

jecit sacrificium, denuoque rogavit, quid ita ora-
culam pluribus verbis uti solitum, nunc tandem
ad hunc modum respondit :

Me puer Hebraeus (1), divos Deus ipse gubernans,

Cedere sede jubel, tristemque redire sub Orcum :
Aris ergo dehinc tacitus abscedito nostris.

Tali responso accepto, Cesar Romam est reversus,
atque ibi in Capitolio aram maximam exstruxit, cum
ejusmodi Latina inscriptione : Ara primogeniti Dei.
Hoo imperante, Athenienses seditionem rebellio-
nemque primum sunt moliti. Caeterum cum brevi
poenas excitati tumultus dedissent, a coepto destite-
runt Ia quoque Romanorum civium censu acto, nu-

χρὸν διαλιπὸν ἀνεῖλεν αὐτῷ *
obticuisset ? Tum illud, parva interposita mora,

Παῖς 'Eópaioc xéAscal με, θεὸς μακάρεσσιν
ἀνάσσων,

Tóvóe δόμον προλ πεῖν xai ἄϊδος αὖθις ἱχέσ-

Λοιπὸν ἄπιθι éx προδόμων ἡ μετέρων. [θαι.

Τοιαῦθ᾽ ὁ Καῖσαρ χρησθεὶς, ἐπχνήχων εἰς Ῥώμην
περὶ τὸ παρ᾽ αὔτῷ Καπετώλιον βωμὸν μέγιστον
ἱδρυσάμενος, ποιάδε 'Ρωμαϊκοῖς ἐπέγραψε γράμμασι"
Βωμὸς οὗτός ἐστι τοῦ πρωτογόνου Θεοῦ.
Τούτου δὲ τὴν ἀρχὴν διιθύνοντος, στασιάζειν ᾿Αθη-
vaiot πρώτως ἐπέδαλον, Οὐκ ἐπὶ πολὺ δὲ δίχας τῆς
στάσεως εἰσπραχθέντες, τῆς πείρας ἀπέσχοντο. Οὖ-

merum iniit : invenitque myriades tredecim, bis B τὸς δὴ xai τοὺς τῆς Ρώμης ἐποίχους ἀριθμῷ δια-

mille et triginta septem. Sed enim cum quadraginta
tres, sive, ut aliis placet, quadraginta octo annos
ipse imperator fuisset (2), el supra septuaginta
quinque annos vite totius cursum produxisset,
morbo tandem oppressus, inter homines esse
desiit. 84 Quo tempore solis traditur fuisse de-
liquium, et fames praterea maxima, et scilicet
denariis multis unus frumenti compararetur me-
dimnus. Ubi porro ille ita vitam finiit, Tiberiusg,
privignus ejus, Romanum suscepit imperium. Sub
quo quatuordecim minoris Asi: urbes terra motu
concidisse (3), memorie proditum est : quarum no-
mina sunl, Ephesus, Magnesia, Sardis, Mosthene,
Hierocesarea, Philadelphia, ^ Timolus, Timus,
Myrina, Cyme, Apollonia, Hyrcania Dia [Ciby-
ra (1)]. Tiberius porro maximis copiis contra Per-
888 progressus, legationibus eorum cessit, bellum
solvit, et tributum eos pendere coegit. Ac illi
quidem imperata fecere. Ipse autem ab expeditione
ea revertens, Antiochiam divertit : quam splendi-
dius magnificentiusque exornare constituens, muro
firmo et inexpugnabili cinxit, porticus exstruxit,
columnis «reis, statuis, aliisque sdiíflciis variis
exornavit. Templa quoque Jovi, Dionysio, Casto-
rique ei Polluci edificavit. Plurimaque preterea
alia illum opera ibi perfecisse ferunt. Opus quoque
ejus est Judee celebris urbs Tiberias, et que in
''hracia est Tibería. Expulsis autem qui Ceesaree
Cappadocum post Archelaum tyrannidem exerce-
bant, vectigalem eam Romanis fecit. Porro ad
urbium rectores &c magistratus scripsit, si quid
forie cum contra leges mandare contingeret, eos
jd approbare et exsequi, utpote per inscitiam com-
missum, non debere. Moret quoque illum habuit,
ut non facile aut celeriter magistratus et prefectu-
. ras mutaret, aut administrationem eis abrogaret,
qui rerum publicarum gubernationom sortiti essent.
Ejusque rei quibusdam causam inquirentibus,
(1) Παῖς 'E6paioc x£Aetal με, Θεὸς μαχάρεσσιν
(ἀνάσσων,
Ἰήνδε δόμον; προλιπεῖν τε xai ἀϊΐδος αὖθις
[ἱκέσθαι,

Λοιπὸν ἅπιθι σιγῶν ix. βωμῶν ἡμετέρων.
((Suidas, in dictione Αὔγουστος.

C

θέμενος, εὖρεν ἀνδρῶν μυριάδας τρισχαίδεχα, καὶ
πρὸς ἑπτὰ χαὶ τριάκοντα δισχιλίους. Τρία μὲν οὖν
χαὶ τεσσχράχοντα ἔτη, ὡς δ᾽ ἑτέροις δοκεῖ, ὀχτώ τε
xa! μ΄, μονοχράτωρ ἐγένετο, ὑπὲρ δὲ τὰ ε΄ xai o'
τὸν ὅλον τῆς ζωῆς διανύσας χρόνον τούτων δὲ ς᾽
xai v' τὸ σύμπαν βεύασιλευχὼς, καὶ νόσῳ περιπε-
σὼν, ἐξ ἀνθρώπων ἐγένετο. Καθ’ ὃν δῆτα καιρὸν
ἡλιακὴν ἔχλειψιν καὶ μέγαν ἱστόρηται γενέσθαι λι-
μὸν, ὡς δηναρίων πολλῶν τὸν τοῦ σίτου πιπράσχε-
σθαι μέδιμνον. ᾿Εκείνου δ᾽ οὕτω τὸ βιοῦν ἐχμετρή-
σαντος, ὁ τούτου πρόγονος Τιδέριος τὴν τῶν Ῥω-
μαίων ἀρχὴν διαδέχετα:! " ἐφ᾽’ οὗ καὶ δεκατέσσαρες
πόλεις τῆς μιχρᾶς ᾿Ασίας σεισμῷ πεσεῖν ἱστοροῦν-
ται αὖται δ’ εἰσὶν Ἔφεσος, Μαγνησία, Σ΄άρδε:ς,
Μωστηνὴ, Ἱἱεροχαισάρεια, Φιλαδέλφεια, Τμῶλος,
Τίμος, Μυρίνα, Κύμη, ᾿Απολλωνίχ, Ὑρκανία, Δία,
xai * Χειρὶ δὲ βαρείᾳ Τιδέριος κατὰ Περσῶν ἐχ-
στρατεύσας, ἐπείπερ ταῖς ἐχείνων εἴχων ποεσθείαις
τὴν μάχην οιέλυς, φόρους τελεῖν κατηνάγκαζε. Καὶ
οἱ μὲν ἐπείθοντο" ἐχεῖθεν δ᾽ ἐπανήχων τὴν ᾿Αντιό-
Xo» εἰσήλαυνε, Φιλοτίμως δὲ περὶ ταύτην διατεθεὶς,
τείχει μὲν αὐτὴν περιθάλλει στεῤῥῷ καὶ ἀδαμαν-
τίνῳ᾽ ἐμόόλοις τε ἀνεγείρει: στήλαις τε you,
xai ἀγάλμασι, χαὶ ἄλλαις ποιχίλαις χατεχόσμει
ταύτην οἰχοδομαὶῖς * xal νεὼς ἀνίστη Διί τε xal Διο-
νύσῳ xal Διοσχούροις " xal πλεῖστα ἕτερα θαύμετος
ἔργα τοῦτον ἐκεῖ τελέσαι φασίν. Ἔργον τῆς ἐκείνου
χειρὸς xai ἣ κατὰ τὴν Ἰουδαίαν περιφανὴς ri:
Τιθεριὰς, χαὶ ἢ χατὰ τὴν θρῴκην ἑτέρα Todi
ὄνομα ἔσχεν. ᾿Εξελάσας δὲ xai τοὺς μετ᾽ ᾿Αρχέλανν
τίς Καππαδοχῶν τυραννοῦντας, ὑπόφορον Ῥωμείοι;
τὴν Καισάρειαν ἐποιήσατο, Τοῖς μὴν τῶν πόλεων
ἄρχουσιν ἔγραφεν, ὡς Bt τι δ᾽ ἂν παρὰ τοὺς νόμους
ἐπιτάξχι μὲ γένοιτο, μὴ προσέχειν ὡς ἀγνοίᾳ πραᾶτ-
τοντα. E'0:cto 6' αὐτῷ μηδὲ ταχέως ἀμςΐδειν xii
τῆς διοιχήσεως ἐξιστᾷν τοὺς τὰ χοινὰ διέπειν λι-
χόντας. Τινῶν δὲ πυνθανομένων τὸ αἴκιον, ἀποχρί-
νασθαι, Φύσει, λέγων, τοῖς ἄρχουσι τὸ πλεονεκτεῖ,

(?) Ond seinta septem. (Euseb. lib. 1, Histor.
eccles. cap

(3) Torarniotus sub Tiberio existimatur is esse,
qui in passione Christi accidit.

(4) Phn. lib. 11, cap. 81; Cornel. Tacit. lib. 1t.

685

ECCLESIASTICJE HISTORLE LIB. I.

686

xal $ τοῦ πλείονος ἔφεσις αὐτοῖς ἐστι περισπούδα- A respondit : Natura esse omnes, qui rerum admi-

στος. Νωθεῖς τοίνυν περὶ τὸ χτᾶσθαι τὰ πλείονα,
ταῖς ἀρχαῖς ἐγχρονίζοντες " ὥσπερ δὴ xai αἱ μυῖαι,
ἐπιπολὺ τοῖς τῶν σωμάτων ἕλχεσιν ἐφιζάνουσαι,
ἔλαττον ἀνιάσουσι, τοῦ ἰχῶρος xai τῶν ἑλχῶν εἰς
χόρον ἐμφορηθεῖσαι Χεῖρον δ᾽ ἂν ἀνιάσετα: ὁ βούων
τοῖς ἕλχεσιν, εἴγε τὶς τὰς χορεσθείσας μυωπίσας,
λιμωττούσας ἄλλας ἐπιθέσθαι παρασχευάσει τοῖς
τραύμασιν. Οὗτος xai τὸν Πόντιον Πιλᾶτον, ὡς εἴς-
ρηται, ἀντὶ ᾿Αρχελάου τοῦ υἱοῦ Ἡρώδου ἡγεμόνα,
οὐ βασιλέα, τῇ ᾿Ιουδαίᾳ ἐχπέμπει, δωδέκατον τῇ
ἀοχὴ ἐνιαυτὸν διανύων.

ΚΈΦΑΛ, IH'.

Περὶ τοῦ χηρύγματος xal τῆς διδασκαλίας
Ιωάννου τοῦ βαπτιστοῦ" xal περὶ τοῦ βχπ-
τίσματος tou Χριστοῦ" ἔτι δὲ xai περὶ τῆς
μαρτυρίας τοῦ ᾿Ιωάννου.
» ^s ^ *
Ετει δὲ πεντεχαιδεχάτῳ uiv Τιδερίου, τρίτῳ δὲ
-- e. , , id -
τῆς ἡγεμονίας Πιλάτου, xai τῶν τριῶν τετραρχούν-
e FN —- , , bl
twv, ὥσδου τοῦ νεωτέρου, Φιλίππου τε χαὶ Δυ-
- ^ - * . £^ δε -
cavto9, τῶν ἀδελφῶν μὲν 'ApysAáoo, παίδων δὲ τοῦ
πρώτου Ἡρώδου, Αννα δὲ καὶ Καϊάφα τὴν ἄσχιε-
ρατείαν χατὰ τὰς ἐφημερίας διιθυνόντων αὐτῶν,
τότε δὴ χατὰ τὸν θεύπνευστον εὐχγγελιστὴν ῥῆμα
Κυρίου ἐπ’ Ἰωάννην τὸν Ζχχχοίου υἱὸν, ἔτος ἐπὶ
p 4 * ,
τῆς ἐρήμου tptaxostóv xal μιχρόν τι πρὸς διατροί-
θοντα γεγονὸς, βάπτισμα μετανοίας χηρύττειν ἐπὶ
^ "€ . , »
τὴν ᾿Ιουδαίαν ἐπέταττε. Καὶ «aov ὁ ᾿Ιωάννης, ἄν-
θρωπος μὲν τὸ φαινόμενον, θεοειδὴς ὁὲ τις xal ὑὕπερ-
χόσμιος τὸ νοούμενον" xal ὡς ἂν vij εἴποι, ἄγγελος
μετὰ σώματος, μόνῳ γνησίως ἐσχολαχὼς τῷ Θεῷ"
ἦθος ἄμιχτον xal πάμπαν ἀλλότριον τῆς χοσμιχῆς
ματαιότητος " ἀχτησίᾳ παντελεῖ xal ἀσιτία, ἀγνό-
τη τί τε βίου χαὶ ἀπαθείᾳ, καὶ νοὸς ἁπλότητι σφόδρα
καταχοσμούμενος * οὐδένα μὲν ἀνθρώπων ἐπαγόμε-
νος, περιχύχλῳ δὲ πάσαις ἀρεταῖς οἷά τις δορυφο-
, . λ «ἦ ὶ ^w e -- A
ρούμινος βασιλεύς, Kal ὀῆτα ἐστήχε: πᾶσι τὸ θεη-
Ὑόρον στόμα ἀνεὶς, χαὶ χατάλληλον ἑχάστῳ θεοπνεύ-
στως διδασχαλίαν ἐπισυνείρων, xal γλυχίω μέλιτος
ῥέων αὐδήν" καὶ πλουσίοις μὲν τὴν ἐλεημοσύνην
4« * * —
παραζευγνὺς, ἄρχουσι δὲ τὰς τῆς διχχιοσύνης ἴσονο-
plaz* τελώναις δὲ xal εἰσπράττουσι τὸ ἀνεπαχθές
τε χαὶ ἥμερον, χαὶ τὸ μὴ πέρα τοῦ διατεταγμένου
- μΥῚ J e ^
ποιεῖν * στρατείᾳ δ’ ἐσχολαχόσιν ὑπετίθει ἤχιστχ
τοὺς πλησίον διασείειν, ἢ συχοφαντεῖν αἱρεῖσθαι,
τοῖς δὲ ἰδίοις ὀψωνίοις ἕχαστον ἀρχεῖσθαι ἐννομοθέ-
τοῖς. Καὶ νέοις μὲν τὴν χατὰ τῶν παθῶν εἰσηγεῖτο
ἐγκράτειαν" γέρουσι δὲ χαὶ πᾶτιν ἁπλῶς νοῦν ἔχουσι
φρόνησιν ἐνετίθξ:, xai πρὸς τὴν ἀληθῆ θεογνωσίαν
Eve ui τέλος ἀριδήλως ἐδείχν" xal συνεδίδαζεν,
(021! εἰδέναι πάντας σαφῶς,
- ' * — -
θαι τοῦ ὅσον ἤδη ἤχοντος Σωτῆοος Χριστοῦ, xal
p ω * ^
mpoÀaosiv ἐς ὅσον τὰς ὁδοὺς ἐχείνου ποοευτοεπίσοντα
πῇ μετανοίᾳ χαὶ τοῦ ὕδατος βχπτισμῷ - αὐτὸν δ᾽
, er Ld .
ὅσον οὐπω παρεῖναι, πυρὶ xal ἁγίῳ βαπτίζοντα
^ ^—- 4 - ' 4
Πνεύματι, Οοιαχρινοῦντάο τε τὸν σἴτον, xal ὅσοι τὸν
,»κἜ , . -
ἀχυρώδη βίον προείλοντο. Οὕτω ἣ πρόδρομος τοῦ

3 Α 4 ,
αὐτὸν μὲν προλπεστάλ-

nistrationi presint, pecunie cupidos, plurimum-
que studii ad rem magis magisque augendam eos
collocare. Ceterum si diutiusin magistratu versen-
lur,segniores ad quistum faciendum fieri : itidem
ut muscas, que si longius corporum ulceribus in-
sideant, minus graves aut moleste fiunt, quippe
sanie ulcerum ad satietatem usque referta : et cum
qui ulceribus scateat, durius acceptum afflictum-
que iri, si saturis jam repulsis, famelicas alias ad
vulnera admittere velit. Is quoque, ut dixi, Pon-
tium Pilatum, pro Archelao filio Herodis, presi-
dem, non regem, in Judeam misit, duodecimo
imperii sui anno.
85$ CAPUT XVIII.

B De praeconio οἱ doctrina Joannis Bapliste, et de

baptismo Christi ; insuper δὲ de testificatione
Joannis.

Verum enimvero, quintum decimum annum Ti-
berio imperante, tertium vero Pilato Judice preesi-
dente, tribusque tetrarchis, videlicet Herode ju-
niore, Philippo et Lysania, Archelai quidem fra-
tribus, Herodis autem filiis ditiones suas regenti-
bus, neo non Anna et Caipha pontificatum per
vices suas adminisirantibus, juxta divinitus affla-
tum evangelistam, verbum Domini super Joannem
Zacharie filium, qui tricesimum jam annum, et
paulo longius in solitudine vixerat, factum, vt in
Judea baptismum ponitentie pradicaret,ei injun-
xit. Et presto erat Joannes ; homo quidem ille
aspectu primo visus, ceterum mente ipsa et animo
divinus prorsus alque magniflcentissimus, et ut
quispiam dicat, angelus corpore assumpto, uni
sincere omninoque vacans Deo, moribus puris,
et ob omni mundana vanitate alienissimus. Non
possessio illi, non alimenta aliqua erant : ceterum
innocentia sanclitasque vite, et mens nullis ob-
noxia affectionibus, animusque simplicitate orna-
tissimus. Nec ille hominem quemquam aut comi-
tatum secum ducendo trahebat : at. cireumcirca
omni omnium virtutum genere, perinde atque sa-
tellitio plurimo conspicuus rex, circumdatus erat.
Stabat itaque ille ad omnes divinum plane os ape-
riens, competentem unicuique, eamque divinitus
inspiratam doctrinam proponeus,

Melleque depromens dulcem magis ore loquelam.

Siquidem divitibus et oputentis eleemosynam et
misericordiam commendabat : principibus viris οἱ
magistratibus equas justis proponebat leges.
publicanis tributorumque exactoribus, ne cuipiam
graves essent et molest, neve quidquam preter
constitutum peterent, lenitatem subijciebat et cle-
mentiam : stipendia autem facientes militiamque
sectantes, ne proximos suos concutereunt, arteve et
dolo malo per sycophantiam circumvenirent, sed
ut quisque eorum stipendio suo contentus esset,
cohortabatur. Juvenes porro moderationem ἃ 18--

681

NICEPHORI CALLISTI

688

ctionum et continentiam perturbationum docebat; A Δόγου φωνὴ, τοὺς προσιόντας τοῖς ᾿Ιορδανείοις ἐνιεῖ-

senibus omnibusque aliis mente acri valentibus
prudentiam depredicabat, et ad uberiorem eos Dei
cognitionem adducebat. f 6 Postremo aperte, ne
id quemquam lateret, declarans confirmabat, se
premissum esse ei qui jam prope adesset, Serva-
tori Christo, ad occupandas quamprimum expe-
diendasque vias illius, penitentie disciplina et
aque baptismo. Illum autem ipsum jamjam af-
futurum, qui igne et Spiritu sancto baptizaturus,
atque triticum (1) et eos qui inutilem et infructuo-
sam atque adeo palearem vitam egissent, discre-
Lurus esset. Ad hunc modum previa Verbi vox
ad se accedentes Jordanis fluvii undis, precedente
peccatorum confessione, immittebat, precidaneis-

que expiationibus per &quam purgabat, et adve- B

nienti illi reponebat certoque reservabat. Cum et
exspeotatus ipse Jesus ex Galilea progressus,
tanquam unus e vulgo advenit, baptismum subi-
turus : fortasse quidem, ut contactu suo undam
sacraret et benediceret, revera autem simul et
baptistam ipsum divinum attingentem verticem
sanctificaret, et aquam cum fide excepturis Spiri-
tum sum communicaret, fidemque faceret, man-
datum ἃ Deo esse baptismi Joannis ministerium
dudum ad justitiam, id admittentibus et recipien-
tibus datum. Itaque cum manu ejus lingitur et
baptizatur, qui terra genitus esset, tum undis ab-
luitur ille, qui natura inviolatus, solusque mumdus
et purus est, nimirum a peccato repurgans (2).
Sed euim hujus tante et tamsublimis,quaque na-

turam;ipsam superet, submissinis et humilitatis, C

maximum illum naturamque itidem supergredien-
tem retulit honorem, quod ei ex undis prodeunt
pori» celi aperiuntur, et Spiritus sanetus colum-
be specie super ipsum descendit, perpetuoque in
ipso corporaliter manet. Factum id, cum propter
volucris ipsius puritatem, tum quod columba olitn
diluvii finem lelo predixit nuntio ; et nunc quo-
que secum, in eum qui testimonio comprobabatur
e celo fulminis sono, Patris vocem traxit clare et
diserte, Filium huno dilectum et unigenitum, vo-
luntutemque suam in hoc uno, beneplacitumque
omne et benedictionem esse, promulgantem. Hio
igitur Joannes, major omnibus ipsissime veritatis
test:monio conlirmatus, baptismi ministerio, ita

σα ῥείθροις, προηγουμένης τῆς τῶν ἐπταισμένων
ἐξαγορείας, xal ταῖς προτελεστηρίοις κχαθάρσεσι
διὰ τοῦ ὕδατος προαγνίζουσα, εἰς τὸν μετ᾽ αὐτὸν ἐρ-
Χόμενον ἐταμ!εύετο ἀσφαλέστατα. Εὐθὺς, οὖν καὶ ab-
τὸς ὁ προσδοχώμενος ᾿Ιησοῦς, τῆς Γαλιλαίας ἀφορ-
μηθεὶς ὡς εἴς τῶν πολλῶν, προσεισι τὸ βάπτισμα
ἐχδεξόμενος " τυχὸν μὲν ὥστε xal τὸ ὕδωρ τῇ ἀφῆ
εὐλογῆσαι, ἁγιάσων δὲ xal τὸν Βαπτιστὴν τῆς θεαρ-
χικῆς ἀπτόμενος χορυφῆς, xai τοῖς χαναδεδεγμένοις
τὸ ὕδωρ ἐκ πίστεως xai τὸ Πνεῦμα παρ᾽ tauro)
προστιθείς * πίστιν τε διδοὺς, ὡς ἐντολὴ Θεοῦ ἣ τοῦ
βαπτίσματος Ἰωάννου διδασχαλία, ἄνωθεν εἰς διχαιο-
σύνην τοῖς προσιεμένοις δεδωρημένη. Ταῦτ᾽ apa
xai παλάμῃ βαπτίζεται γηγενοὺς, xai ὃ τῇ φύσει
ἀπρόπιτος xii μόνος χαθαρὸς ὕδασιν ἀπολούεται,
ἐμὲ τῆς ἀμαρτίας ἀποχαθαίρων. Καί γε τῆς ὑπερ-
φυοῦς αὐτοῦ ταπεινώσεως γέρας οἷον ἄξιον χαὶ
ὑπερφυὲς ἐχομίζετο τὸ ἀνεπτύχθαι μὲν αὐτῷ ἀνερ-
χομένῳ τοῦ ὕδατος τὰς πύλας τοῦ οὐρανοῦ, τὸ δὲ
Πνεῦμα ἅγιον εἴδει περιστερᾶς ἐπ᾽ αὐτὸν ἐλθεῖν,
καὶ εἰσαεὶ μένε!» σωματιχῶ ἐπ᾽ αὐτόν, Ὅμου μὴν
διὰ τὸ καθαρὺν τοῦ πτηνοῦ, ἅμα δὲ xal ὅτι περι-
στερὰ πάλαι ποτὲ τὴν τοῦ χαταχλυσμοῦ λύσιν εὐηγ-
γελίσατο, χαὶ νῦν εἴλχεν ἐπὶ τὸν μαρτυρούμενον τὴν
φωνὴν τοῦ Πατρὸς ἄνωθεν ἤχῳ βροντῆς, διάτορον
ἐξηχοῦσαν, Υἱὸν τοῦτον ἀγαπητὸν ἅτε δὴ μονογενῆ
ὄντα προσμαρτυροῦσαν, χαὶ τὸ θέλειν ἐχείνου ἐν
τούτῳ ὃν, xal τὴν τοῦ χαλοῦ παντὸς δόχησίν τε xai
εὐλογίαν. Ὁ μὲν οὖν Ἰωάννης μείζων πάντων ὑπὸ
τῆς χὐτοαληθείας μαρτυρηθεῖς, xxi τὴν τοῦ βαπτί-
σματος διαχονία ἀριστὰ xxi ὡς ἐχρὴν ἐκείνῳ ἐξη-
νυχὼς, xal τῷ νομφίῳ Χριστῷ τὴν νύμφην Ἐχ-
χλησίαν θεοπρεπῶς κατεγγυησάμενος, xai ἀμνὸν
Θεοῦ τὸν Χριστὸν τοῖς πᾶσι διατρανώσας, τὴν χο-
σμιχὴν ἀμχρτίαν τῷ ἰδίῳ xal ἀπαθεῖ αἴροντα σώ-
ματι, οὐ τῷ ᾿Ανὸρέᾳ xai Πέτρῳ μόνον, xal πᾶσι
τοῖς τηνιχχὸς ὁμιλοῦσιν αὐτῷ, ἀλλὰ χκάϊ παντὶ τῷ
χόσμῳ, xal ταῖς ἐφεξῆς ἁπάσαις δηλαδὴ γενεαῖς
τῶν ἀνθρώπων, Υἱὸν Θεοῦ καὶ θεὸν Λόγον ἄνωθεν
ἐπὶ σωτηρίᾳ πάντων ἐρχόμενον, δοτῆρά τε τοῦ
Πνεύματος, xal τῆς υἱσθεσίχς ἀρχὴν xai πηγὴ!
ὄντα τοῖς αὐτῷ πιστεύουσιν Ó θεοπτιχώτατος dvry-
γέλλων, xai φίλον μὲν tautóv τῷ τῆς φιλανθρω-
πίας ὑπερδάλλοντι εἶναι ἐχείνου, μὴ οἷόν δὲ ὄντι
τῶν τῆς οἰχονομίας λόγων μηδὲ τὴν ἐσχάτην xai

uti decuerat, quam optime defunctus, sponso ἢ βραχυτάτην λύσιν εὐρεῖν, διὰ τὴν φυσικὴν ταπεινό-

Christo sponsam Ecclesiam decentissime amplissi-
meque desponsavit, 9 δ agnum Doi Christum voce

τητα, τρανῇ πᾶσι γλώσσῃ ἐχήρυξέ τε xal ἐπιστώ-
σατο.

clarissima mundi totius peccatum corpore suo, quod affectionibus deterioribus omnibus carere, tollen-
tem : non tantum Andres οἱ Petro, omnibusque qui tum cum eo converaabantur, sed et toti mundo
et omnibus deiude generationibus hominum designavit : Filium illum Dei, et Deum Verbum, colitus
propter salutem omnium demissum, datoremque Spiritus, et adoptionis filiorum Dei principium et
fontem, omnibus illi credentibus, spectator ipse Dei annuntians. Et amicum quidem se ejus, pro
excellenti illius in genus humanum chari!ate est professus : sed ita tamen, ut cconomis et admi-
nistrationis ejus rationum ne infimam quidem et minimam, propter naturalem tenuitatem, disquisi-
tionem invenire possest. Id ille ore claro et diserlo omnibus depredicavit, οἱ persuadere est conatus.

(1) Palee sunt apostasia. Frumentum ii qui ad (2 Peccata que non detulit, nos abluendo sus-
Deum fide fructificant. (Iren.) tulit,

689

ΚΕΦΑΛ. I8.

'Qcsic ἔλεγχον ὁ ᾿Ιωάννης τῷ Ἡρώδῃ κατέ-
στη τὰ ux πρώ δυάδα καὶ IPOs iv
τῷ συμποσίῳ τὴν xegaÀT v, xal τοῖς ἐν ᾷδη
κηρύξων προῆλθε.

Ἐπεὶ δ᾽ ἐχρῆν, ὥσπερ τοῖς ἐν σώματι ζῶσι, τὴν
ἔνσωμον Χριστοῦ παρουσίαν ἐκήρυξεν, ἵν’ ἐντελὲς
f| τὸ ἔργον αὐτῷ, xáàv τῷ ὅδτ, γενέσθαι, χἀχεῖσε
δὴ προανχγγεῖλα; ταῖς ἐκεῖ χαθειργμέταις ψυχαῖς
τὴν διὰ πίστεως ὅσον ἤδη ἐσομένην σωτηρίαν xal
ἀπολύτρωσιν * δ'ά vot τοῦτο εἷς ἔλλεγχον μὲν τῷ
Ἡρώδῃ καθίσταται, ὃς τῆς ἰδίας ὑπεριδὼν γυναι-
χὸς (θυγάτηρ δὲ ἦν αὕτη τοῦ ᾿Αράδων βασιλέως,
ΓΑρέτα), xai τὸ πρὸς αὑτὴν ἀτιμάσας φγλτρον, τοὺς

πρὸς Ἡρωδιάδα διαχένους ἔρωτας τοῦ χαντὸς

ἠξίου. Ταύτην χαὶ γὰρ γυναῖκα οὖσαν τοῦ ἀδελφοῦ Β

Φιλίππου ἠγάγετο, μὴ τῷ νόμῳ δοχοῦν * σπέρμα
γὰρ εἶχεν ἔχ τάδελφοῦ, xal ταῦτα ἔτι τῷ βίῳ πε-
ριόντος, ὡς Ἰωσήπῳ δοκεῖ" ἐκείνοις γὰρ ἐφεῖται
μόνοις τοῦτο ποιεῖν, τοῖς παίδων ἄνευ ἀπολιποῦσι
τὸν βίον * χατὰ πρόνοιαν πάντως, ὥστ᾽ ἀναστῆσαι
σπέρμα τοῖς ἀδελφοῖς, ᾿Ιωάννης δ᾽ ἐλέγχων τὸ παρά-
νομὸν οὐχ ἀνίει. Ὁ δὲ, χαίτοι πρότερον ἡδέως
ἀχούων αὐτοῦ, χσὶ γε εἰδὼς πολὺ τὸν μέγαν τὸ αἰδέ-
σιμὸν ἔχοοτα, ὅμως ἴσχυρότερος ὁ τῆς Ἡρωδιάδος
ἔῤως αὐτῷ ἐμπεσὼν, χατημέλει τῶν ἐχείνου λόγων.
Καὶ τὸν μὲν ἐδίδου φρουρᾷ * εἰδὼς δὲ ὁ ᾿Ιωάννης
ὅσον οὔτω ἔσται τὸν βίον ἀπολιπὼν, δύο πάμπει τῶν
μαθητῶν Ἰησοῦ, τὴν περὶ αὐτοῦ ὑπόνοιαν ἀναιρῶν "
πολλῷ γὰρ μείζω τὸν ᾿Ιωάννην ᾧοντο τοῦ Χριστοῦ,
Ὁ δὲ μηδὲν πρὸς τὴν ἐρώτησιν ἐπειπὼν, τὰ σημεῖα
ἔλεγεν ἀναγγέλλειν τῷ ᾿Ιωαννῃ ὧν αὐτουργὸς ἦν.
Ὡς δ᾽ ἐχεῖνοι ἐν τῷ βεδαίῳ ἦσαν, βουλόμενος ὁ
Χριστὸς xai τοῖς παρεστῶσι τἀληθὲς ὑποδεῖξαι, δι᾿
ἐπαίνου τὸν ᾿Ιωάννην ποιεῖται, ὑπεροχὴν αὐτῷ με-
γίστην προσμαρτυρῶν * xal μείζονα τῶν ἐν γεννη-
τοῖς χαὶ περισσότερον προφήτου ἀναχηρύττει. Ἔπει-
τα τὴν τῆς χολαχείας ὑπόνοιαν ἀναιρῶν, μιχρότε-
pov μὲν ἑαυτὸν χατὰ τὴν ἐκείνων δόξαν χαλεῖ, μεί-
ζονα δὲ αὖθις ἐχείνου ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.
Μετὰ τοῦτο δεῖπνον ᾿Ηοώδης ἐποίει τοῖς γενεσίοις
αὐτοῦ. Καὶ προΐει μὲν ὁ πότος, καὶ ψυχατωγίαι
ἦσαν ὡς πλεῖσται. "Emi δὲ τούτοις xai ἡ τῆς μοι-
χαλίδος κόρη παρῆχλο, ἀσέμνοις περιχλωμένη λυ-
γίσμασι * xal ταῦτα παρθένος μὲν τῷ δοχεῖν, xai βα-
σιλέως θυγάτηρ, καὶ ὑπὸ τόσοις ἀῤῥένων ὄμμασι -

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. I.

690

CAPUT XIX.

Ut Joannes Herodem in faciem arguerit propter
Herodiadem ; et ul is in convivio capite truncatus,
ad inferos, pradicaturus ibi, processerit.

Quandoquidem vero decebat, quemadmodum
lis qui in corporibus versantes vivunt, corporalem
Christi presentiam predicaverat, quo eis opus mu-
nusque tale omni ex parte perfectum constaret,
ud ad inferos quoque mearet,etibi etiam animabus
conclusis, jamjam per fidem advenientem salutem
et liberationem annuntiaret : ea ipsa de causa He-
rodem (1) manifeste in faciem reprehendit, qui
propria rejecta conjuge (filia hec erat Arabum re-
gis Areta),amoribusque ejus nuntio remisso, vanam
et effetam erga Herodiadem effectionem rebus om-
nibus anteponebat. Hanc ille, cum uxorem esse
sciret fralris Philippi (2), contra legis constitutio-
nem (semen enim habebat ex fratre) et quidem eo
adhuc superstite, ut Josepho videtur, duxerat. De
illis enim hoc solis facere permittitur, qui non pro-
creatis liberis exce dunte vita: idque providentia
consilioque eo factum, ut fratribus semen resu-
scitaretur. Itaque Joannes delictum id arguere non
cessabat. Ille vero quamvis antea eum libenter au-
divisset, quod admiratione simul et veneratione
dignum virum esse compertum haberet: tamen
vehementioribus Herodiadis amoribus, quibus erat
captus, sermones cohortationesque ejus posthabens,
in custodiam hominem demisit. SS Is porro, cum
88 brevi vita excessurum videter, duosex discipulis
suis ad Jesum mittit, opinionem eorum quam de
se habebant aboliturus. Majorem enim multo
Christo Joannem esse putabant. Christus vero ni-
hil ad interrogata respondens, miracula eos, qua
virtute ipse sua ederet, Joanni renuntiare jubet.
Et cum jam illiin veriore opinione confirmati es-
sent, volens Christue et aliis circumstantibus veri-
tatem indicare. Joannem laudibus vehit maximam
illi tribuens dignitatem, et majorem omnibus qui
er muliere geniti essent, prestantioremque pro-
pheta esse declarat. Deinde assentationis suspicio-
nem auferens, minorem quidem se, juxta eorum
opinionem, majorem vero rursus illo in regno ca-
lorum vocat. Posthec convivium Herodes natali
suo die parat. In hoc, cum largior compotatio,

πρᾶγμα σώφροσιν ἀφθαλμοῖς οὐχ ἁπλῶς ἄφιλον uó- D tum omnis generis delioie affuere: quibuset adul-

vov, ἀλλὰ xai φυγῆς ἄξιον Γνώριμον δὲ ἄρα xai τὸ
δένδρον ἐκ τοῦ χαρποῦ. Τόσον δ᾽ ἦν τῷ ἀχολάστῳ
τὸ ἀρεστὸν, καίπερ μηδ᾽ ἐχείνης αἰτησαμένης, (ὦ
βασιλικῆς ἐκείνης μεγαλοδωρεᾶς ἢ) ὡς xai τὴν βα-
σιλείαν συνδιελέσθαι ταύτῃ θελῆσαι, xal διερεθίσαι
ζητῆσαι t d$ δὲ τὸ γέννημα τῆς ἐχίδνης ὑπὸ τῆς μη-
τρὸς ἀχθεῖσα, χαὶ πλλῷ μεῖζον αἰτεῖ, πρᾶγμα βα-
σιλειῶν ἁπασῶν ὑπερχεΐμενον, τὴν παντὸς ἀξίαν
Ἰωάννου κεφαλὴν. Καὶ ὁ μὲν τῶν ὅοχων δῆθεν

(1) Herodes hic, Antipas cognominatus, regnavit
annis 24.

tere illius puella est superinducta, infractos οἱ
indecentes corporis motus et saltationes, cum qui-
dem et virgo esse existimaretur, et regis filia, in
tot virorum conspectu exhibens: rem modestis οἱ
pudicis oculis non tantum ingratam prorsus, sed
effugio eliam dignam. Sed arbor ex fructu cogno-
scitur. Tante autem impudica saltationis fuere
illecebre, ut quamvis illa non posceret, Herodes
tamen (proh regiamjillam munificentiam ! ) cumea

(2) « Defuncti, » Tertull.» Habentis filiam exilla,
non alia. » (Idem.)

691

NICEPHORI CALLISTI

692

regnum divisum communicare voluerit, irritan- ἃ γενόμενος, τὸ δ᾽ ἀληθὲς τοὺς δοιμεῖς τῆς "Hpooté-

damque eam ad id duxerit. Αἱ illa, vipere soboles,
ἃ matre edocta, rem longe majorem, regnisque om-
nibus prestantiorem, Joannis caput, pretium om-
ne superans, petit. Ille autem, quasi jurisjurandi
religione obstrictus, re autem ipsa acri Herodiadis,
cuisatisfactum volebat, amore dislentus, evesti-
gio ferro caput Joannis amputat (1) : et id etiam-
num cruore tabido et pulvere respersum, et lanci
impositum, in convivium omni luxurie genere
diffluens, inferri jabet : spectaculum convivis qui-
dem ipsis inamonum et triste, tmnatri vero puello
gratum et jucundum. Admodum enim optaverat
quesiveratque caput id, quod ei, quas concupiverat,
rebus ex sententia et libidine sua uti inhibebat,
ita resectum spectare, et linguam zelo et &eumula-
tione sancta veluti cote acutionem redditam, po-
estremo mutam despicere. Atque sic ille quidem
est occisus: caputque ejus longe prestantissirnum,
mollioris saltationis premium, monadi ilti et furi-
bundo, tanquam munus honorificentius datum. $9
At ipsa Joannis reprehensionem quodammodo
eliam post capitis resectionem verita. conjunge-
requeid rursus reliquo corpori timens, apud soe,
remotis arbitris, in abstrusiore regie loco sepe-
liendum duxit : truncum autem ipsum abjicere quo-

δος ἔρωτας θεραπεύειν ἐθέλων, ἐξαυτῆς ξίφει τὴν
χεφαλὴν ἀναιρεῖ - xai Ev: τῷ λύθρῳ περιῤῥαινομέ--
νην, ἐπὶ πίναχος εἰσῆγε τῇ πανδαισίᾳ - θέχμα σχυ-
θρωπὸν μὲν τοῖς δαιτυμόσι, τῇ μητρὶ δὲ τῆς χόρης
ἡδονῆς ἄξιον, Καὶ γὰρ οὐχ ἧττον ἐζήτει ταύτην εἴρ -
γουσαν τοῖς χατὰ γνώμην χρῆσθαι, obzwz ὁρᾷν, xai
γλῶτταν ζήλῳ τεθηγμένην, ἐσχάτως ἄφωνον xat:-
δεῖν. Ἐπεὶ δὲ οὕτως ἀνήύρητο, xal ἄθλον ὀρχέσεως
à περιμάχητος τῇ μαινάδι πεοριλοτίμητο χεταλὴ,
ἐχείνη τοὺς ἐλέγχους ὡσανεὶ xal μετὰ τὴν ἐχτομὴν
ὑπιδομένη τοῦ Ἰωάννου, συνάπτειν μὲν ταύτην xx
αὖθις τῷ λοιπῷ σώματι ἐδεδίει * παρ᾽ ἑαυτῇ δὲ χατ-
ορύττειν ἀσύλως Ev τιν: παρχδύστῳ τύπῳ τῶν βα-
σιλείων ἔχρινε δεῖν * τὸ δὲ λοιπὸν σῶμα ἔξω που
ἑίπτειν διεχελεύετο. "O Orca οἱ μαθηταὶ μόνον, χλο-
πῇ περιστείλαντες, σεμνῶς ὑπό τινι ἐπισήμῳ τόπῳ
χατέθεντο. Ἰησοῦς μέντοι τὰ τῷ Ἰωάννῃ συμᾷάν-
τα ἠνωτισμένος, καὶ τῇ περὶ αὐτὸν λύπῃ χατάσχετος
γεγονὼς, ἐπιδὰς πλοίῳ περὶ τὴν Θηδαΐδα διέτριδεν,
ἐν ἡσύχῳ τῇ βιοτῇ τὸ πολὺ τῆς λύπης παραμυθού-
ἅξνος, 'O μὲν οὖν Ἰωΐννης πρὸς τοῖς ἄλλοις oi;
ηὔχει καλοῖς xal τῷ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρίῳ τιμη-
θεὶς, τοὺς οὐρανοὺς ὧν Tv ἀξιος εἵληχε χατοικίαν,
δύο xài À' πρὸς μησὶν ἔξ τὰ πρὸς τὴν γῆν ἅπαντα
διχνύσας ἔτη.

piam jussit. Eum porro solum discipuli ejus furtim sublatum, cum solemni veneratione in celebri quo-
dam sepeliere loco. Enimvero Jesus cum ea que J»anni accidissent, audivisset, magnum de eo con-
cepit m:xerorem : et navigio conscenso, in locis desertis versatus est, solitaria vite tranquillitate eum
dolorem solans. Joannes igitur preter res alias, quibus pulcherrimis pollebat, martyrio quoque pro
Christi nomine coboneslatus, celorum, quibus dignus erat, consecutus est domicilium : tringinta

et duobus annis, et mensibus insuper sex, munere iu terris suo explendo peractis.

CAPUT XX.

De turpissima filie Herodiadis morle, et Herodis
obitu, et que de eo Josephus commemoret, et. ut
idem Baptistam magis ornet laudibus.

Furibunda sedenim, et adultera, imcestaque
adeo illa. que quidem Herodis habebatur, revera
autem Philippi erat conjux, vita longius acta, cum
prius filiam et saltatricem acerbo fato sublatam
vidisset, dcinde ipsa quoque decessit : futuri se-
culi judicio et supplicio reservata, meras ibi quani
citissime divina ire feces, ,intolerabilisque indi-
gnationis Domini calicem haustura. Filie autein
ejus (dignus enim est; qui memorie commedetur)
talis fuit obitus. Eunduin ei quopiam brumali tem.
pore erat, et fluvius trajiciendus : qui cum glacie
constricluscoagiu;entatusqueesset, pedes eum trans-
ibat. Glacie autem rupta (idque non sine Dei nu-
mine) demergitur illa statim capite tenus (2): et
inferioribus corporis partibus lasciviens mollius-
que se movens 8altat, non in terra sed in undis:
caput vero scelestum frigore et glacie concretum,
deinde etiam convulneratum, et a reliquo corpore,
non ferro, sed glaciei crustis rescclum, in glacie

(1) En quomodo periit instus, quasi non esset
Deo dilectus.

ΚΕΦΑΛ. Κ΄.
4 - 4 . , ^
Περὶ τοῦ aicyiotoo μόρου τῆς Ἡρωδιάδος,
xa! τοῦ θανάτου Ἡρώυου" xal ola περι
, * , . *
2700109 ἱστόρησεν ὁ ᾿Ιώσηπος᾽ xai oq?
ἐπαίνου τὸν DazztosT, v ἀγει.
t M * LI
H μαινὰς μέντοι xal μοιχαλὶς ἐχείνη, xal τὸ
- * ^ : f t , -
δοχοὺῦν μὲν ρώδου, Φιλίππου δὲ ταῖς ἀληθείαις
A] ? - ΄“,
γυνὴ, μήκιστον μὲν βίου διηνηκυῖα, πιχρῷ ὃε μόρῳ
[I ᾿ A M
τὴν θυγατερα xai ὀρχηστρίοα τὸν δέον χαταλύσασαν
, ^ ὦ » *
πρότερον χατιδοῦσα, εἶτα xal αὐτὴ κχατέῤῥΤνηξε τὴν
* bd * - MJ III
των, τοῖς ἐκεῖσε οιχαιωτηρίοις ταμιευομένη, ἀχρα-
A e M , 4 « *, ^
τον ὅτον οὕπω πιομένη τὸν τῆς ὀργῆς Κυρίου τρυ-
^ M PB --
γἱὰν χαὶ τὸ χόνδυ τοῦ ἀστέχτου ἐχείνου θυμοῦ, Ὁ

^ ^ 2 0 -——— eec , » * * ^
0€ ye τῆς θυγατρὸς αὐτῆς θάνατος (ἄξιον γὰρ αὐτὸν

μ᾿
οινγάσασθαι (τοιόσδε τις ἦν * Ἐπί tivx τόπον ταυτῇ
^ € er ^ ᾿
627,22» ὡρῷ χειμῶνος πορεύεσθαι, xal ποταμὸν Ouz-
, *, 3 - '
ὑχίνειν, ἐπείπερ ἐχεῖνος χεχρυστάλλωτο xal «ezr-
4 ^ [2 4 ᾿ ,»Ἅ , *
γὼς ἦν, ὑπὲρ νώτου αὔτη διήει πεζεύουσα, Περιβῥα-
, μ᾿: -— * - * , *
γέντος 0£ τοῦ χρυστάλλου, οὐχ ἀθεεὶ Ob πάντως τὸ
ps . t4 4 - ^. 1 * ,
συμοᾶν ἦν, «attc2on pit E000; «ai αὐτὴ ἄχρι ὃύ-
M — e -- - *
που x2! χεραλῆς * xal ὑπωρχεῖτο σπαργῶσα χα!
3 ^ , φ . E 1 Lj *
ὑγρῶς λιγυζομένη, οὐχ ἐν γῇ, ἀλλ᾽ ἐν ὕδατι - "II δὲ
χεφαλὴ τῷ χρύτι παγεῖσα, εἶτα xai διαθραυσθεῖσα,
xai τοῦ λοιποῦ διαιρεθεῖσα σώματος, οὐ Elozi, ἀλλὰ
ἵ 3

(2) Quibus rebus peccamus, eisdem pluramque
ponas damus.

ECCLESIASTICAE HISTORIAE LIB. I.

694

χρυστάλλῳ, ὑπὲρ τῶν πάγων ὡρχεῖτο xal αὕτη τὴν À ipsa saltationem lethalem exhibet : 999 speciacu-

ἐπιθανάτιον Dpymotv^ xai ὑπ᾽ ὄψιν ἔχειτο πᾶσιν ἢ
μιαρὰ χεφαλὴ εἰς ὑπόμνησιν ὧν ἔδρασε τοὺς θεω-
μένους ἀνάγουσα. Ναὶ μὴν χαὶ Ἡρώδην αὐτὸν οὐχ
εἰς μαχρὰν d, θεία δίχη, καίπερ βραδύνειν ὡς τὰ
πολλὰ εἰωθυΐα, μέτεισι, τὴν ὑπερδολὴν, οἶμα:, τοῦ
μιάσματος ἐχτόπως μισήσασα. Ὡς γὰρ ἀποστόρ-
γῶς εἶχε πρὸς τὴν γυναῖχα διὰ τοὺς πρὸς τὴν μοι-
χαλίδα δριμεῖς ἔρωτας, καὶ ταύτην τῶν οἴχων ἐξή-
λασεν, ἐχείνη τὴν ὕδοιν οὐχ ἐνεγχοῦσα, τῷ ἰδίῳ
πατρὶ πρόσεισιν 7 ᾿Αράδων δὲ βασιλέα εἶναι τοῦτον
᾿Αρέταν φθάσαντες ἄνωθεν διελάδομεν " xal τήν τε
τοσαύτην ὑπεροψίαν xai τἄλλα πρὸς λεπτὸν ἀναγ-
γέλλει " xai τὴν ἔχτισιν ἥτει τοῦ ἀφορήτου γυναιχὶ
πράγματος. Ὁ δ᾽ οὐχ ἔττον ἰδίαν ἢ τῇς θυγατρὸς
ἔχρινεν εἶναι τὴν ὕδροιν" xal τὰς περὶ αὐτὸν ἀθροί-
σας δυνάμεις, ἐπιτίθεται τῷ Ἡρώδῃ" xai τὴν ab-
τοῦ στρατιὰν εἰς τέλος διαφθείρας, χαὶ τὴν χώραν
πᾶσαν αὐτοῦ πυρὶ παραδούς τε χαὶ ἀνδραποδισάμε-
νος, σύμπαν τε τὸ χατὰ νοῦν αὐτῷ γραταιῶς ἐργα-
σάμενος, ἐπὶ τὰ οἰχεῖα ἤθη ἀνέστρεφεν. Ταῦτα δὲ
οὐ μόνον 3) τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων βίόλος, ἀλλὰ xai
ὁ φιλαλήθης Ἰώσηπος μαρτυρεῖ, τῆς τε Ἡρωδιάδος
μνήμνην ποιούμενος" ὡς Ἡρώδης ζῶντος μὲν τὰ-
δελφοῦ διαστήσειε τὴν γυναῖχα ἐχείνου xai οἰχειώ-
cutto * ἀθετήσειε δὲ τὴν πρότερον ἐκ νόμων γεγενη-
μένην αὐτῷ, ᾿Αρέτα τοῦ Πετραίων βασιλέως θυγα-
τέρα, κἀχείνην πρὸς γάμον ἀγαγέσθαι χαὶ συνοι-
xlav* δι’ ἣν xal τὸν Ἰωάννην ἀνελὼν, πόλεμον πρὸς
᾿Αρέταν ἥρατο, ὡς ἂν ἡτιμωμένης τούτῳ τῆς θυγα-
τρός " ἐν ᾧ πολέμῳ πάντα τὸν Ἡρώδου διαφθαρῆναι
στρατὸν ἱστορεῖ, παθεῖν δὲ ταῦτα διὰ τὴν τοῦ Ἰωάν-
vou παραλογωτάτην ἀναίρεσιν. Διχαιότατον δὲ τὸν
Ἰωάννην προσμαρτυρεῖ, χαὶ τοῦ βαπτίσματος μέ-
μνηται, τῷ Εὐαγγελίῳ xatà πᾶν ἐν τοῖς περὶ αὐτοῦ
συμφωνῶν. Ἰστορεῖ δὲ διὰ τὴν Ἡρωδιάδα xii τῆς
βασιλείας τὸν Ἡρώδην ἀποπεπτωχεναι - μεθ’ ἧς
xal εἰς ὑπερορίαν χαταχριθῆνα: " Βιέννα δὲ ἦν αὐτῷ
τὸ φυγαδευτήριον * ὅμορος αὕτη πόλις τῶν Γαλλιῶν,
πρὸς τὸ βάθος τῆς ἑσπέρας χειμένη. Ἐν μέντοι τῷ
τῆς ᾿Αρχαιολογίας ὀχτωχαιδεχάτῳ αὐταῖς που λὲ-
ξεσι xai τάδε περὶ Ἰωάννου φησί" « Τισὶ δὲ τῶν
᾿Ιοοδαίων ἐδόχει ἀλωλένχι τὸν Ἡρώδου στρατὸν ὑπὸ
«οὔ Θευῦ καὶ μάλα διχαίως τιννυμένου, κατὰ ποινὴν
τοῦ ᾿Ιωάννου τοῦ ἐπιχαλουμένου Βαπτιστοῦ χτείνει
γὰρ τοῦτον Ἡρώδης ἀγαθὸν ἀνὸρα, xai τοῖς ᾿ἴου-

loque eo omnibus prabito, in memoriam ea que
fecerat, spectantibus revocat. Herodem porro ipsum
non multo post, vindicta divina, quamvis tardior
lentiorque in plurimum esse solita, itidem prose-
quitur, tam immanem, ut equidem puto, nefarii
sceleris impuritatem precipue egre ferens. Quod
enim Herodes alieno prorsus, propter vehementem
acremque adultere amorem, ab uxore erat animo,
domo eam exegit. Hec vero tantam contumeliam
non ferens, ad patrem suum se contulit (Aretam
autem (1) Arabum regem hunc fuisse, supra me-
minimus) et illi tam protervum despectum, alia-
que omnia ad minimum usque recensens, vindi-
ctam tam indigne mulierique non ferenda rei pe-

B tiit. llle vero non minus suam quam filie contume-

liam eam esse judicans, contractis copiis suis om-
nibus, bellum Herodi infert : exercitum ejus pror-
sus concidit, regionem omnem igni vastat, homi-
num vim magnam capit et abducit : omnibusque
rebus ex sententia confectis, in regnum suum redit.
Atque hec quidem non solum sacrorum Evange-
liorum liber, verum etiam veritatis amans Josephus
testimonio suo confirmat, Herodiadis mentionem
faciens: ut scilicet Herodes vivo adhuc fratre, conju-
gem illius, opera sua ab eo abalienatam, sibi ipsi
copjunxerit, in matrimoniumque et domum duxerit:
eam autem que ei legibus nupta fuerat, Arete re-
gis Arabie Petre filiam repudiaverit. Et ut prop-
ter adulteram Joanne caeso, bellum Arets, tan-
quam filia ejus ignominiose tractata armorum oau-
sam preebuisset, intulerit : in quo bello universas
Herodis copias contrucidatas esse commemorat.
Atque id ita accidisse addit, propter Joannis te-
merariam et nefandam cedem. Joannem porro
justissimum fuisse testatur, et baptismi mentio-
nem facit: de rebus ejus per omnia Evangelio con-
sona scribens, Refert quoque, propter Herodiadem
regno Herodem excidisse, cum qua exsilio quoque
sit mulctatus (2). Exsulasse autem cos Vienne :
que urbs Galliis finitima, occidentem versus est
sita. In decimo octavo Antiquitatum sane libro
hisce verbis de Joanne memorat : Quibusdam Ju-
deis Herodis exercitus per justam vindictam a Deo
concisus esse, visus est, ut ponas is penderet
Joanni, qui Baptista cognominatus est. 98i Occi-

δαίοις κελεύοντα ἀρετὴν ἐπασχοῦσι, xai τὰ πρὸς D dit enim huno Herodes ut virum bonum, qui Ju-

ἀλλήλους διχαιοσύνῃ xal πρὸς τὸν Θεὸν εὐτεδείᾳχ
χρωμένοις. βαπτισμῷ συνιέναι. Οὕτω γὰρ χαὶ τὴν
βάπτισιν ἀποδεχτὴν αὐτῶν φανεῖσθαι, “μὴ ἐπί τινων
ἁμαρτάδων παραιτήσε: χρωμένων, ἀλλ᾽’ ἐφ᾽ ἁγνείᾳ
τοῦ σώματος, ἅτε δὴ χαὶ τῆς ψυχῆς διχαιοσύνῃ
προεχχεχαθαρμένης * χαὶ τῶν ἄλλων συστρεφομέ-
νων, χαὶ γὰρ ἤρθησαν ἐπὶ πλείστων τῇ ἀχροᾶσει τῶν
λόγων, δείσας Ἡρώδης τὸ ἐπὶ τοσόνδε πιθανὸν αὐ-
τοῦ τοῖς ἀνθρώποις, μὴ ἐπ’ ἀποστάσε: τινὶ φέροι,

(1) Aretas Arabum rex eontumeliam filis sus ab

Herode per repudium illatam, bello vindicat. (Jo-
seph. lib xvi.)

d:os virtute exercenda, justitia colenda, pietate-
que in Deum prestanda, ad baptismum convenire
jubebat. Tum demum enim gratum acceptumque
Deo docebat eorum fore baptismum, si non tan-
tum peccata quedam per confessionem depreca-
rentur, verum eliam «munditiei et puritati cor-
poris, anima simul justitie cultu repurgata, aliis-
que virtutibus omnibus studerent. Valde enim ora-
tione ejus permovebantur. Herodes sedenim 6]0-

(2) Herodes exsilio mulctatus. (Joseph. lib. xix
cap. 7.)

69ὅ

NICEPHMORI CALLISTI

quentiam viri, quod hominibus persuadendis effi- A πάντα γὰρ ἑῴχεσαν συμδουλῇ τῇ ἐχείνου πράξον-

cax egBset, suspectam habens, et rem in defectio-
nem evasuram timens(omnia enim de consilio Joan-
nis Judei facturi esse videbantur), multo melius
esse duxit, antequam quidquam ab eo novatum
esset, hominem occupare et e modio tollere, quam
ut rerum mutatione facta, tum primum in ipso tu-

τες, πολὺ χρεῖττον ἡγέϊται, πρίν τι νεώτερον ὑπ᾽
αὐτοῦ γενέσθαι, προλαδὼν ἀναιρεῖν, fj μεταδολῆς
γενομένης, εἰς πράγματα ἐμπεσὼν μετανοεῖν. Καὶ
ὁ μὲν ὑποψίᾳ τῇ Ἡρώδου δέσμιος εἴς τὸν Μαχαι-
ροῦντα πεμφθεὶς τὸ φρούριον, ταύτῃ κχτίννυται.
Ταῦτα xai ὁ ᾿Ιώσηπος.

multu et periculo ponitentia duceretur. Itaque ille, propter hujusmodi Herodis suspicionem, in custo-
diam Macheruntem conjicitur, atque ibi ceditur. Hec Josephus.

CAPUT XXI.

De tentatione Servatoris, et de eleclione duodecim et
item. septuaginta discipulorum, et de Evangelü
praedicatione.

Itaque Joannes etiam iis qui apud inferos erant,
precursor advenit, presentiam ibi quoque Christi
&nnuntians. Jesus autem divino Spiritu solus in
solitudinem agitur : atque ibi otio pietatis vacans,
jejunus prorsus dies noctesque quadraginta con-
tinuas persistit, oratione mentisque agitatione at-
que contemplatione refocillatus atque confirmatus.
Cum autem nature congruenti affectione afficere-
tur, fameque percelleretur, sua sponte oppugnan-
dum 86 tentatori permisit. Qui divinam aggressus
mentem et intelligentiam, mentis quoque et intel-
ligentite pretertum, experiri tentareque eam vo-
lens, attulit. Atque cum tribus, eisque potentissi-
mis congressus affectibus, primum quidem : Si
filius (inquit) Dei es, ita. ut. suspicor, jube in panes
verli lapides isios. Deinde vero in pinnaculum

B

ΚΕΦΑΛ. KA'.

Περὶ τοῦ πειρασμοῦ τοῦ Σωτῆρος, xai περὶ
τὴς ἐχλογῆς τῶν ιβ΄ xal o' μαθητῶν" xai
περὶ τοῦ εὐαγγελιχὸϊ κηρύγματος.

'O μὲν οὖν Ἰωάννης οὕτω xai τοῖς ἐν δου πρό-
ὄρομος ἴετο, καὶ τοῖς Ἐχεῖσε τὴν παρουσίαν χηρύξων
Χριστοῦ. Ἰησοῦς δὲ τῷ θείῳ νεύματι μονώτατος
εἰς τὴν ἔρημον ἤγετο" καὶ δὴ ἐχεῖσε σχολάζων ἄσι-
τος καθάπαξ νύχτας xai ἡμέρας ἐτέλεσε μ΄, τῇ προσ-
εὐχῇ xxi τῇ χατὰ νοῦν θεωρίᾳ τρεφόμενός τε xai
στηριζόμενος. Τὰ προσήχοντα δὲ τῇ φύσει παθὼν,
ἅτε OT πείνῃ σχεθεὶς, ἑκὼν ἀνίετο τῷ πειράζοντι,
ὃς xai νοητῶς τῷ θείῳ προσδάλλων vol, τὴν πεῖραν
προσῆγε" xai τοῖς τρισὶ xal ἐπιχρατεστέροις τῶν
παθῶν προσγυμνάζων, πρώτῳ μὲν, Εἵπερ, φησὶν,
ὡς ὑπέλαθδον, υἱὸς εἴ τοῦ θεοῦ, μεταποιηθῆ-
ναι τοὺς λίθους εἰς ἄρτους χέλευε᾽ αὖθις δ᾽ ἐπὶ
τὸ πτερύγιον ἀνῆγε τοῦ ἱεροῦ, xai βάλλειν ἑχυτὸν χά-
τω ἐνεχελεύετο * xai τὸν χίνδυνον ἥχιστα ὑφορᾶσθαι
προσυπετίθει, Εἴτ᾽ εὐθὺς καὶ τὴν προφητείαν προῆ-

templi ductum, ut se dejiciat precipit, nihilque ( γε κατάλληλον. "Emi τούτοις xal τῇ κενοδοξίᾳ ἑλεῖν

periculi ei rei subesse subjicit : confestim con-
gruentem quoque prophetiam adducens. Adheo,
inanis quoque glorie cupiditate eum capere 99?
studet, et cuncta ei regna ostendit, daturumque
se illi ea pollicetur, si procidens se adoraret : pe-
riculum scilicet faciens exhibende declarandeque
divinitatis. Posteaquam autem in rebus omnibus
tentatori oracula Scripture objiciens restitit, Sa-
tanam 8 8e repulit, et non modo, quas modo dixi-
mus, concertationum, sed etiam omnium aliaruim
incursionum oppugnationumque illius victor de-
scendit, humana conditione superior, omnibusque
facultatibus ac virtutibus divini Spiritus instru-
ctus, atque angelici satellitii, pro eo atque dece:
bat, ministerio cohonestatus, solitudinem relinquit,
et ad Judese atque Galilse civitales accedit, om-
nemque [sraelis gentem visitans, ad poenitentiam
et resipiscentiam| omnes cohortatur : appropin-
quare jam, atque adeo presto esse regnum coelo:
rum, leto predicans nuntio. Atque inde initio
Evangelii facto, et quasi quibusdam communis
nature sacris primitiis primordiisque jactis. Deus
Verbum, non longe ab ejus predicationis tempore
duodecim sacros deligit discipulos : quos aposto-
Jos etiam, precipuo quodam honore prosequeus,
nominat. Horum Andreas primus, utpote a Pre.
cursore in disciplinam cooptatus, ἃ quo etiam de
rebus Christi accurate edoctus fuerat ; et cum hoc

σπουδάζων, πάσας ὑπεδείχνν τὰς βασιλείας " xai
δοῦναι τούτῳ ταύτας χκαθυπισχνεῖτο, εἰ πεσὼν αὐτὸν
προσχυνήσειε, πειράζων τὴν ἐπίδειξιν τῆς θεότητος.
Ὡς δ᾽ ἐπὶ πᾶσιν ἀνθίστατο τῷ πειράζοντι, τὰς γρα-
φιχὰς μαρτυρίας παραδειχνὺς, ὀπίσω τε τὸν Σατα-
νᾶν ἔπεμπε, χαὶ νιχηφόρος ἐχεῖθεν χατήει, οὐ χατὰ
τῶν εἰρημένων μόνον, ἀλλὰ xal χατὰ πάσης τὶς
προσδολῆς ἐκείνου τῷ ἀνθρωπίνῳ μέρει χρείττων
γενόμενος ὅλαις δ᾽ οὖν xal ταῖς ἐνεργείαις καὶ ὃυ-
νάμεσι τοῦ θείου Πνεύματος συγχροτούμενος, ἀγ-
γέλων τε δορυφορίαις ὡς προσῆχον διαχονούμενος,
τὴν μὲν ἔρημον ααταλείπει, ταῖς δὲ πόλεσι τῆς ᾿Ι[ου-
δαίά: καὶ Παλιλαίας ἔπεισι xal τῷ ἔθνει παντὶ τοῦ

᾿Ισραὴλ ἐπιδημῶν, μετανοεῖν παρηγγύα παρεῖναι

D Υὰρ, καὶ ἤδη ἐπὶ θύραις εἶναέ τὴν τῶν οὐρανῶν

εὐηγγελίζετο βασιλείας. ᾿Αρχὴν δ᾽ ἐντεῦθεν τοῦ
Εὐαγγελίου ὑποδαλόμενος ὁ θεαρχιχὸς Λόγος, οἷόν
τινὰ τῆς χοινῆς φύσεως ἀχροθίνια xai ἱερὰς ἀπαρ-
χὰς, οὐ μετὰ πλεῖστον τοῦ χηρύγματος χρόνον τὴ"
δωδεχάδα τῶν θείων ἐπιλέγεται μαθητῶν, οὖς xai
ἀποστόλους χατά τι γέρας ἐξαίρετον κατωνόμασε.
Καὶ δῆτ’ ᾿Ανδρέας μὲν πρώτιστος, ἅτε δὴ τῷ lipo.
δρόμῳ τελέσας εἰς μαθητὴν, καὶ τὰ περὶ ᾿Ιησοῦ παρ’
ἐκείνου πρὸς ἀκρίδειαν ἡνωτισμένος, σύναμα Πί-
tpi τῷ ἀδελφῷ τὸν πατέρα xai τὸ πλοῖον, καὶ ἄλλο
εἴτι προσῆν αὐτοῖς διαῤῥίψαντες, πρόσεισιν. Εἶτα
Ἰάχκωδος καὶ Ἰωάννης, οἱ τῷ Ζεδεδαίῳ γεννηθέν-
τες; οὖς xal υἱοὺς βροντῆς ἐπωνόμασιν, ὀπίσης xat

691

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

698

οὗτοι διαπραξάμενοι, πατέρα τε xal πλοῖον ἀφέντες, Α Petrus frater, patrem, navigium, et quidquid pra-

χατόπιν εἴποντο. Φίλιππος ἐπὶ τούτοις ἀπὸ Βηθ-
σαϊσδὰ ἐγγειτόνων τὴν οἵἴχησιν ἔχων ᾿Ανδρέᾳ καὶ
Πέτρῳ, μαθητὴς ἐχρημάτιζεν. Ἔπειτα Θωμᾶς ὃ
xai Δίδυμες χεχλημένος παρείπετο, “Ἕδδομος ὁ Βαρ-
θολομαῖος συνῆν αὐτῷ * xal. Ματθαῖος ὁ ἐκ τελωνίου
πρὸς τούτοις. Σίμων ἐπὶ τούτοις ὁ Κανανίτης, xai ὁ
τοῦ ᾿Αλφαίου υἱὸς Ἰάχωνος “ ἐν οἷς xal Ἰούδας,
ἀδελφὸς μὲν ᾿Ιαχώδου, ὃς ἐπεχλήθη xal ᾿Αδελφέθεος "
τοῦ μνήστορος δὲ xal ἄμφω παῖδες ἤστην. Ὕστατος
δε xai δωδέχατος Ἰούδας ὁ xai Ἰσσχαοιώτης καλού-
μενος. Καὶ αὖθις ἑτέρους ἐπιλέγεται ἑδδομήκοντα "
οὖς xal αὐτοὺς ἀνὰ ὁύο ἐπὶ πᾶσαν πόλιν xal χώραν
πρὸ προσώπου αὐτοῦ ἔπεμπεν, ὅπου δὴ xal αὐτὸς ἐδ
ὕστερον ἀπέρχεσθαι ἔμελλε. Τούτους δὴ τοὺς δώδεχά

terea habuerant reliquum, abjicientes, se lei con-
jungunt. Deinde Jacobus et Joannes Zebedto pro-
geniti, quos etiam filios tonitrus cognominavit ;
itidem ut illi facientes, patremque et navigium re-
linquentes, eum sequuntur. Philippus quoque ἃ
Bethzaida, vicinam Andree et Petro domum ha-
bens, hosces consecutus, discipulus esse jubetur.
Deinceps Tomas, qui et Didymus dictus est, sep-
timusque Bartholomeus eum comitantur : item
Mattheus, ex publicanis : et Simon Chananeus
His accedit Alphei filius Jacobus (1), et Judas
Jacobi germanus, qui frater Domini cognominatus
est : uterque autem sponsi, Josephi scilicet, filii
fuere. Ultimus porro et duodecimus Judas fuit,

τε xai ο΄ ὁ Κύριος προσεταιρισάμενος, xal ἑαυτῷ p qui οἱ Iscariotes dictus est. Insuper vero alios

Txpocóxttw xat' ἐχλογὴν, ὑπηρέταις πιστοῖς ἐχρῆτο,
καὶ συνεργοῖς τοῦ Εὐχγγελίου “ ἐκοινώνει τε τούτοις
ἠρέμα τῶν ἀποῤῥήτων xai θεουργῶν τελετῶν, προ--
διδάζων εἰς τελειότητα " xal γε τούτοις ὡς οἰκείοις
παισὶ χρώμενος, οὕτω διήει πᾶσαν πόλιν καὶ χώραν.
Καὶ πρῶτον μὲν τὸ δοχοῦν οἰχείον ἔθνος τὸν Ἰσραὴλ
περιήρχετο" xai γὰρ ἐχρῆν τὸν εὖ πράττειν ἀρχόμε-
νον τοῖς οἰχείοις πρῶτα τὰς χρηπῖδας τούτου χατα-
Θαλέσθαι εἶθ᾽ οὕτω xal τοὺς πόῤῥωθεν ἐπιφθάνειν
τὴν χάριν ὑπερχεομένην xal ἐπιδλύζουσαν.

regionem perambulabat. Et primum quidem ad eam que peculiaris

quoque allegit septuaginta, quos et ipsos in civi-
tatem et regionem omnem binos ante faciem suam,
99 quo postea ipse iturus fuerat, dimittit. Hisce
duodecim et septuaginta Dominus in societatem
&rctiorem accitis atque delectis, fidelibus uteba-
tur ministris, Evangeliique cooperariis : sensim-
que cum eis arcana, ineffabilia deificaque pror-
sus communicabat sacra, magis magisque eos ad
perfectionem producens, 86 (non aliter atque
propriis filiis eis utens, omnem civitatem atque
ei esse videbatur, Israelis ac-

cessit gentem. /Equum quippe erat, bene «;tque benigne facere incipientem, primum apud fami-
liares suos benignitatis jacere fundamenta, ao sic deinceps eos quoque qui remotiores essent,

in exuberantem ac redundantem recipere gratiam.

ΚΕΦΑΛ. KB.

Τίς ὁ σχοπὸς τῆς εὐαγγελιχῆς διδασχαλίας
τῶν ἐντολῶν: xai τίς ἡ τῶν παραδολῶν δύ-
ναμις ὅτι διὰ πράξεως καὶ θεωρίας εἰς τὴν
θείαν καὶ τελείαν ἀγάπην ἀγόμεθα,θεοει ὃ ε-
ἴς γινόμενοι xai συγχληρονόμοι Χριστοῦ,
Λόγοις τοιγαροῦν xai ἔργοις ἐφ’ ἅπασι τῆς tÜtp-

ἡεσίας θεωρουμένης, λόγοις μὲν σοφίας ὑπερτελοῦς

ὁ ὑπέρσοφες Λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ συνέσεως ὑγιοῦς,

xai νόμοις ὑπερφυέσι τοῦ [Πνεύματος τῆς ζωῆς,

τοὺς μαθητιῶντας ἀχριδῶς ἤσχει, πρὸς θεωρίαν
θεοῦ ἐνάγων καὶ κατανόησιν * ἔτι δὲ xal πρὸς πρᾶξιν
θεοριδῆ, καὶ πρὸς μίμησιν θείαν, κατ’ ὀλίγον ἐπι-
δάλλων τούτοις τὰ τῆς ἀρετῆς χρώματα " ἔργοις δὲ
τεράτων χαὶ σημείων ἐξαισίων τὸ τῆς θεοσόφου
᾿νώσεως ὕψος πιστούμενος, εἰς συγχατάθεσιν χαὶ
πίστιν ἦγε τῆς πρεσδευομένης ἀληθείας xai διὰ
πίστεως, τῇ τῆς τελειότητος ἐλπίδι συμδιδάζω" καὶ
συγχρατῶν δι᾽ ἀμφοῖν, τῇ χορυφαίᾳ καὶ ἀχροτάτῃ
προσανῆγε τῶν ἀρετῶν * τῇ ἀγάπῃ δηλαδὴ τοῦ Θεοῦ.
Καὶ τοίνυν οὕτω τοὺς οἰκείους ἀχροατὰς τε xai
θεατὰς ἐχπαιδεύσας, ἔργοις τε χαὶ λόγοίς, ὥς γε
ἦν εἰχὸς, διὰ πίστεως καταρτισάμενος " xal παντὶ
τῷ κόσμῳ αὐτοὺς παρασχὼν, πᾶσαν εὐθεῖαν ψυχὴν
διὰ τῆς αὐτῶν διδασκαλίας ἐχπαιδεύει χαὶ προσοι-
χειοῖ ἑαυσῷ, xai ὡς ἐνόν γε, θεοῖ xal τῆς διχαιο-

C

D

CAPUT XXII.

Quis finis sit praeceptorum evangelicae. dociring, que
parabolarum vis, quod. scilicet per opera et con-
templationem αὐ divinam et per[ectam ducamur
charitatem, Deo similes facti, el. cohgredes Chri-
sti.

Beneficentia porro ejus in sermonibus et factis
omnibus egregie est spectata. Siquidem sapien-
tissimum Verbum Dei sermonibus perfecte sapien-
tie et sane intelligentie, necnon naturam supe-
ranlibus Spiritus vite legibus discipulos suos cer-
to et accurate exercebat, ut eos ad contemplatio-
nem et cognitionem Dei, preterea ad actiones Deo
placitas, imitationemque divinam adduceret, pau-
latim eis virtutis colores adumbrans: factis vero
prodigiorum et miraculorum immensorum magni-
tudinem oognitionis divine confirmans, ut crede-
rent, fldeque certa assentirentur ἃ se predicate
veritati, persuadebat. Atque per fidem et spem
perfectionis conceptam eos producens, ac per
utramque conservans atque protegens, ad preci-
puam et summam virtutem, amorem scilicet Dei,
provehebat. Enimvero ad eum modum familiaribus
auditoribus spectatoribusque suis edotis, factis-
que et doctrinis per fidem, ut par erat, contirma-
tis corroboratisque, in orbem eos universum mit-

(1) Jacobus iste alter est ἃ Jacobo Alphei, primus ab apostolis Hierosolymorum episcopus crea-

tus, cujus exstat epistola canonica.

NICEPHOR! CALLISTI

100

tit, animamque rectam omnem per doclrinam eo- A σύνης xataftoi, Τὴν μὲν οὖν ἀχριδῆ xal πρὸς λε-

rum erudit, sibi ipsi familiariter adjungit, et,
quoad ejus fieri potest, deificat, justitiaque digpa-
tur. Accurationem sane exactioremque evangelicae
doctrine 9.48 orationem, et magnificam miraculo-
rum Christi, et sigillatim queque exponentem
commemorationem, quaternio discipulorum eo-
rumdemque evangelistarum Christi representat,
JEquum vero mihi videtur, hec denuo persequi,
et non illa quidem, quasi presentis sint instituti
&ut propositi, αἱ fusius, sed summatim tantum
perstringantur, peropus esse duco : itidem ut in
arte οἱ disciplina omni necesse est, finem et uti-
litatem ejus cognoscere, siquidem non otiose et
quaei aliud agens quispiam doctrin: et incumbere

velit. Sicuti igitur in aliis, ila in hoc quoque stu- p

dio, eos qui ex prescripto Evangelii vitam sibi
agendam constituerunt, finem ejus in primis, vi-
delicet quenam utilitas eos qui per id ad perfec-
tionem consequendam aspirant, consequatur, sci.
re convenit. ltaque quemadmodum doctori omni
ille finis propositus est, ut discipulum, quoad ejus
fleri potest, discipline communicatione sibi reddat
persimilem : itidem preceptori Christo Jesu, qui
revera summe bonus est, constitutum acilicet est,
quantum humana permittit conditio et fragilitas,
unumquemque per Evangelium ad se accedentem
Bibi ipsi conformare, atque ita conformatos filios
suo exhibere Patri, et heredes quidem Dei, coha-
redes vero per eam adoptionem que gralia obti-

git, ipsius unigeniti οἱ primogeniti Jesu Christi (

constituere. Quapropter ad hunc tam magnum et
mirificum Evangelii finem, et tam insigni adop-
tionis üonorem spectantes, unumquodque seorsim
preceptum ejus ad animum adducere, et penitius
perspicere debemnus. Horum siquidem aliqua ra.
tionalem anima partem repurgnant,longeque igno-
rantiam inscitiamque omnem exigentia, quidquid
est in rationis nostre cogitationibus vanitatis,
abjiciunt atque repellunt, et pro eis cognitionem
Dei amantem Deoque gratam, prudentiamque
cum ratione recta inducunt. Quedam vero fero:
ciores animi affectus ordinant atque constituunt ;
incompositos enim, inobedientes et rebelles, quasi
calenis constringunt, iramque et vociferalionem

πτὸν τῆς εὐαγγελιχῆς φωνῆς ἐξήγησιν, xal τὴν d
μέρει τῶν Χριστοῦ θαυμάτων μεγαλοπρέπειαν, ἣ
τετραχτὺς τῶν Χριστοῦ μαθητῶν παρίστησιν εὐνγγ-
γελιστῶν. Εἰχαῖον δ᾽ ἔμοιγε φαίνεται xxl. αὖθις αὐτὰ
διεξέορχεσθχι, μὴ τῷ παρόντι σχοπῷ προσήχοντα "
ἐν κεφαλαίῳ μέντοι ταῦτα διαλαδεῖν χρεὼν μάλιστἄ
γε καὶ ἀναγχαϊόν ἐστιν. Ὥσπερ τοίνυν ἐφ᾽ ἑχάστου
πράγματος xai ἐπιστήμης ἀνάγχη τὸν σχοπὸν εἰδέ-
ναι, xxl τὸ ὠφέλιμον τὸ Ex τοῦ μαθήματος " εἴ τῳ
μὲν παρέζγως μέλοι ταῖς μελέταις συντείνεσθα:"
ὥσπερ οὖν ἐν τοῖς ἄλλοις, οὕτω xai τὸν χατὰ τὸ
Εὐαγγέλιον ἡρημένον ζῇν τὸν τούτου σχοπὸν εἰδέναι
πρῶτον χρεὼν, καὶ τίς ἡ ἐντεῦθεν ὄνησις τοῖς xat
αὐτό γε τὴν τελείωσιν λαδοῦσιν ἐφέπεται " xal τοίνυν
ὥσπερ σχοπὸς παντὶ διδασχάλῳ, ὥς γ᾽ ἐφιχτὸν ἐχεί--
v« τῇ τῶν μαθημάτων χοινωνίᾳ τὸν μαθητὴν ὁμοιῶ-
σαι * οὕτω τῷ ὄντες ὄντι ὑπεραγάθῳ διδασχάλῳ
Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅσον ἀνθρωπίνῃ ἐφεῖται φύσει,
ἑαυτῷ τὸν διὰ τοῦ Εὐαγγελίου προσιόντα πάντα
σχοπὸς ὁμοιοῦν " οὕτω δ᾽ ἐξομοιωθέντας, τέκνα τῷ
ἐχείνου ἀναδεῖξαι Πατρί: χληρονόμους μὲν Θεοῦ,
συγχληρονόμους δὲ διὰ τῆς xatà χάριν υἱοθεσίας
χαταστῆσαι αὐτοῦ τοῦ μονογενοῦς χαὶ πρωτοτόχου
Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἔνθεν τοι xai πρὸς τὸν οὕτω μέγαν
x«i ὑπερφυᾷ τοῦ Εὐαγγελίου σχοπὸν, xal πρὸς τὸ
τῆς τηλικαύτης υἱοθεσίας ἀποσχοποῦντας γέρας,
καὶ τὰς xaÜ' ἕχαστον ἐντολὰς ἐνάγειν xal θεωρεῖν
δεῖ “ ὡς αἱ μὲν αὐτῶν τὸ λογιστικὸν ῥὺθμίζουσαι xai
ἀναχαθαίρουσαι, μαχράν που διωθοῦσι πᾶσαν ἄγνοιαν
χαὶ ἀφροσύνην xal ὅσον τῆς ματαιότητος ἔν λογι-
σμοῖς ἀποτοδοῦσ’: xal ἀπελαύνουσι " θεοφιλῇ δὲ qvo-
σιν xal φρόνησιν εὔλογον ἀντεισάγουσιν " αἱ δὲ τῶν
ἐντολῶν τὸ θυμοειδὲς τάττουσι, xal ἀταχτοῦν dva-
σειράζουσι θυμόν τε πᾶσαν χραυγήν τε xai βλασ-
φημίαν ἐξαίφουσι, μειοῦσαι ἢ ἀναιροῦσαι - πραύ-
tnta δὲ πᾶσαν xai ἐπιείκειαν ἐν ἀνδρίᾳ ψυχῆς
κατορθοῦσιν. Ἄλλαι δὲ ἀχριδῶς τηρούμεναι, τὸ
ἐπιθυμητικὸν χαθιστῶσι, πορνείαν xai πᾶσαν ἄλλτν
ἀκαθαρσίαν, xai σύμπαν ἄπλῶς εἰπεῖν πάθος xa»
ὀίας μαραίνουσαι xai ἐξαφανίζουσαι * ἀγνείαν δὲ xoi
σωφροσύνην xai ἀπάθειαν, καὶ οἱονεὶ παντὸς μολυ-

σμοῦ σαρχὸς xal πνεύματος καθαρότητα xai w-

μνότητα εἰσοιχίζουσιν * αἱ δὲ ἄλλην αἴσθησιν παιδι-

γωγοῦσι, xal τὴν γλῶσσαν ῥυθμίζουσι. Πᾶσαι δ’ οὗ

καλῶς τῷ πνεύματι ἐνεργούμεναι εἵτουν χατορθοῦ

vehementiorem atque deformiorem omnem, pre- [) μεναι μετὰ διαχροίσεις, πραχτιχοὺς τοὺς αὐτῶν ποι

terea blasphemiam et maledictionem vel dimi-
nuentia, vel prorsus eximentia tollunt : morem
vero mitem et mansuelum, animumque equum et
fortem, rite atque ordine omnia exsequentem,
substituunt. Nonnulla autem, cum cura et dili-
gentia servata, partem animse cupibitati obnoxium
erudentia, componunt : stuprum, omnemque alim
impuritatem et immunditiem, et (ut uno verbo
simpliciter dicam). omnem cordis malam af[fectio-
nem atque perturbationem abolent οἱ exstin-
guunt: 95 puritatem vero, sobrietatem, tempe-
rantiam, pudorem, omnique appetitu malo caren-

τὰς ἐνεργοῦσιν" ἀγαθούς τε xai δικαίους, χρηστοῖς
τε ἅμα xxi ἐπιειχεῖς, ἐλεήμονάς τε xai φιλοθέους"
χαὶ συνόλως εἰπεῖν, πᾶσαν ἀδικίαν καὶ παρανομίαν
εἰς τέλος ἐκ χαρδίας ἀποστρέφεσθαι παρασχεὺ-
ζουσι" δικαιοσύνην δὲ πᾶσαν xal ἀρετὴν χατὰ τὸ
ἀναλογοῦν τῆς πρὸς τὸν διδάσχαλον ὁμοιώσεως f
σχεῖν" ὡς ἐντεῦθεν xai εἰς διάθεσιν καρδίας di»
ἕξιν τἀγαθοῦ πεφθαχότας, xal ὡς ἐνόν qs διατη-
ροῦντας, μηχέθ᾽ ἁμαρτάνειν δύνασθαι κχατηρτισμί-
νους εἰς τελειότητα, ὡς ἀνθρώπῳ δύναμις πάρεστιν᾽
ὥσπερ ὁ τῶν χαλλίστων αὐτοῖς ἡγεμὼν καὶ Oui-

σχαλος. Οὕτω δὲ τελειωθεῖσι διὰ τῆς τῶν ἐντολῶν

104

EGCGLESIASTICAE HISTORLE LIB. I.

102

πρακτιχῆς γνώσεως, ἐξ ἐτοίμου εἶναι αὐτοῖς διὰ τῆς Α tem constantiam, denique innocentiam et mundi-

πραχτιχῆς καὶ τὴν τῆς θεωρίας ἐπιύασιν, Καὶ γοῦν
τις φόδῳ Κυρίου τὰς ἐντολάς ἐστι χατορθῶν, καὶ
ἄμα τῆς θείας γλυχύτητος xai ἀγάπης καταξιοῦται -
xal ὥσπερ τι ἔπαθλον ταύτης χατ᾽ ἀναλογίαν τῆς
προχοπῆς, τῶν θείων μυστηρίων χαρποῦται τὴν
ἀποχάλυψιν * xai ὧν οὐδὲ ἀχούειν οἷός τέ ἐστιν,
ἄπραχτος ὦν, διὰ τῆς πράξεως ἥκων, σαφῶς xata-
θρεῖ " ὧν τε οὐ συνίησιν ἑρμηνευομένων, πόῤῥω
πράξεως ὧν, αὐτὸς ἑρμηνεὺς καθίσταται ἄριστος,
τὴν πραχτιχὴν μετιών. Καί γ᾽ ἐπήδολος τῶν ἀῤῥύ-
τὴν πραχτικὴν μετιών. Καὶ γ᾽ ἐπήδολος τῶν ἀῤῥή--
τῶν τῇ θεωρίᾳ χομιδῇ γίνεται * καὶ τὸ τῶν θείων
βάθος παραβαλὼν, ἐρεύνῷᾷ, xal ἀχλύστως τοῖς τῆς
σοφίας βυθοῖς ἀνανήχεται. Παραθολὰς οὖν ὁ τοιοῦ-
τος xai αἰνίγματα πρὸς οἰχοδομὴν τῶν μαθητευομέ-
νων τῷ ἴσῳ πνεύματι προτίθησι * xal ἀναδάσεις ἐν
καρδίᾳ νοερῶς ἐποιχοδομεῖ, τὰ τῆς Θεοῦ σοφίας
ἄδηλά τε xai χρύφια ἱερῶς τε ἅμα xal μυστιχῶς
θεωρῶν. ᾿Αλλ᾽ ἡ μὲν τῶν εὐαγγελιχῶν ἐντολῶν καὶ
παραδολῶν, ὡς ἐν βραχεῖ φάναι δύναμις, ἐν τού-
τοις " πραχτιχούς τε γὰρ xal θεωρητιχοὺς καὶ φιλο-
σόφους τῷ ὄντι, xai ἀποστολιχὸν ἐπανῃρημένους
βίον, ἀδελφοὺς τε χαὶ συμμεριστὰς τοῦ Χριστοῦ τοὺς
xav' ἐχείνας ἐντελεῖς, ἀποφαίνουσιν. Ἐπεὶ δ᾽ οὖν
τῶν ἀμηχάνων ἐστὶ xai τῶν μὴ δυνατῶν τὴν ἀνθρω-
πίνην φύσιν οἴχοθεν χινουμένην τῇ usu ῥώμη
εἷς τὸ τέλειον τῆς πράξεως ἐπιδῆναι. ἢ τῷ ὕψει τῆς
θεωρίας ἐπιδαλεῖν, εἰ μή τις τοῖς τῆς χαρδίας μυ-
χοῖς τὸν Σωτῆρα Κύριον ὡς Θεὸν τέλειον χαὶ ὁμο-
σθενῇ τῷ Πατρὶ xai ἄνθρωπον τέλειον οἵά τινα
θεμέλιον ἀῤῥαγῆ προδάλλοιτο, xai αὐτῷ ἀρωγῷ
χεχρημένος προσεύχοιτο, πρός τε πρᾶξιν xal θεω-
ρίαν εὐθυνθείη * ὃ δὴ τότε μὲν αὐτὸς δι᾽ ἑχυτοῦ col;
ἰδίοις ὁ Κύριος ᾿Ιησοῦς ὑπέφηνε θιασώταις, ἐξῆς δὲ
χαὶ πάσαις ταῖς τῶν ἀνθρώπων γενεαῖς διὰ τῶν
ἱερῶν Εὐαγγελίων xal διδάσχει χαὶ χαταγγέλλει,
Θεὸν xal ἄνθρωπον tlvai τέλειον ἑαυτὸν ἐμφανῶς
παριστῶν. Τοῦτο χοὴ xxi ἡμᾶς πρὸ παντὸς ἐννοοῦν
τας, Θεόν τε xal ὑπὸ τῶν τούτου ἐντολῶν χαταρτιζο-
μένους, ἀνατρέχειν πρὸς τὴν ἔνθεον ἐχείνην τε-
λείωσιν-

tiem, atque omni carnis simul et spiritus
contaminatione et inquinumento vaouam oastita-
tem introducunt. Omnia denique, aliud alium
sensnm, peedagogorum more, erudiunt aique in-
struunt, et linguam recte formant atque frenant.
Omnia etiam ea precepta, per spiritum efficaciam
suam consecula, riteque et cum judicio in animo
concepta, a&laores et vividos exsecutores eorum
efficiunt, bonos scilicet et justos, placidos simul
et equos, item misericordes et Dei amantes: et,
ut summatim dicam, injustitiam et iniquitatem
quamque nos omnino ex corde ejicere, atque eas
aversari, justitiam vero omnem et virtutem, juxia
proportionem conformationis et similitudinis ad

p doctorem ipsum, exercere et. meditari docent : ut

deinde, cum jam ad dispositionem affectionemque
cordis, atque adeo ad boni habitum pertigerint, et
ea quantum fleri potest observarint, non amplius
peccare possint : quippe ad perfectionem, quam vis
humana capit, compositi atque deducti, perinde
scilicet atque ipse qui eis preiit rerum optima-
rum magister et preceptor. Ceterum δὰ eum mo-
dum per effeciricem cognitionem preceptorum ad
perfectionem — perductis, proclivis facilisque fit,
per effectricem eam vim, ad contemplatricem su-
blimitatem transitus. Si quis enim precepta reote
exsequendo, per timorem Domini, implet, eum ille
aimul divina dulcedine et charitate dignatur. Ita is
demum effectricis operum virtutis, tanquam pre-

C mium, juxta profectus proportionem, revelationis

divinorum mysteriorum percipit fructus. Εἰ quas
res ne audire quidem potest, cum ab effectrice
virtute otiosus abest, eas, per opera aditum sibi
faciens, clare et evidenter contemplatur. Et que
intelligendo non assequitur per interpretationem
expoBita, ab operum effectrice remotus, ea effectri-
cem persequens ipse quam optime interpretatur,
composque flt rerum arcanarum et ineffabilium
omnino per contemplationem : ac divinarum soien-
tiarum altitudiuem aggressus, eas inquirit, sa-
pientieque profundo libere atque sine periculo

innats. Itaque is parabolas et snigmata ad smdificationem discentium eodem proponit spiritu, e
quasi gradus et ascensus in corde sibi per mentis acumen construit: res obscuras, abstrusas et
abditas sapientie Dei, sancte simul et mystice contemplans. Sedenim precepta et parabole
Evangeliorum, quatenus es breviter dioi possunt, in his qux perstrinximus sunt site. 96 Eflfectores
namque operum atque contemplatores, verosque philosophos, qui apostolicam plane vitam degen
dam eligant, imo fratres etiam et participes Christi, eos quijuxta ea precepta ad perfectionem pertiu-
gunt, efficiunt. Porro fieri efficique non potest, ut hominis ustura et tenuitas, proprio concita mo-
tuel vi nativa, vel ad perfectionem effectricis virtutis pertingat, vel ad altitudinem contemplatio-
num agspiret, nisi quis intimo corde suo Salvatorem Dominum, ut Deum perfectum, atque eadem com
Patre potentia et viriute, eumdemque hominem perfectum, tanquam quoddam (irmissimum funda-
mentum jecerit : atqueeo adjutore utens, sedulo oret, ut ei simul et operum effectio, δὲ arcanorum
contemplatio recte succedet. Quod sana tum quidem ipse per seipsum Domiuus Jesus suis ostendit
gectatoribus : deinceps vero et omnes omnium hominum nationes, per sacra Evangelia docuit, vi-
delicet, Deum se et simul hominem perfectum esse clare et diserte astruens. ld nos quoque in
primis considerantes, Deum ipsum et Dominum, eumdemque hominem perfectum profiteri opor-
tet, et per precepta ejus probe instructos, ad divinam illam contendere et anhelare perfectio-
nem.

Ἴ03
CAPUT XXIII.
Quaenam opera in Evangelio descripta, Christum

perfectum hominem, quz item perfectum Deum (556

declarent.

Verum enimvero, quod perfectus natura homo
Dominus sit, citra tamen nature inquinationem et
sordes, aperte astruit novem illa mensium, qua in
utero gestatus est, fotura nativitas ejus, educa-
tio, baptismus, tentationes, fames, sitis, labores,
fatigationes, lacryme, angores, somnus, tedium,
et quecunque sunt hominum naturales et irrepre-
hensibiles affectiones : adhec alape, colaphi, fla-
gra, contumelie, irrisiones ; sputus (1), sanne
ludibria, et reliqua ejusmodi : preterea crux,
clavi, acetum, fel, lancea : postrema denique,
mors, funus, et sepultura. Atque hec quidem 8
discipulis tum, ad confirmandam carnis ejus fidem,
sunt speciata, posteris autem ex ordine omnibus,
ea sacrorum Evangeliorum scripta exhibent atque
representant. [taque hec omnia, Servatorem ve-
rum 6886 hominem, satis indicant. 947 Quod vero
idem perfectus sit Deus, extra confusionem et
contaminationem omnem (ut qui ad subsistentiam
suam divinam, humanam inseparabili modo natu-
ram susceperit, peculiaresque ejus nature condi-
tiones sibi proprias reddiderit, neque dedecere 86
quicunque illi sunt naturales et irreprehensibiles
affectus putaverit) manifesto declarat: primum
expers seminis e virgine nativitas, el qui circa
eam auditi sunt, colestis et angelice militi:,
gloriam canentis, magnifici hymni : stella itineris

Magorum dur, horumque secreto res magnas insi- ἢ

nuans muneratio'et adoralio : preterea circa ba-
ptismum eximia Joannis lestificatio : eaque longe
sublimior, que ccelis apertis prorupit, paterna
vox: et qui inde in columbae specie super ipsum
descendit Spiritus, vocem eam in eum qui bapti-
zabatur peculiariter trahens, Filium dilectum coelitus
iatonans : et alia multa, quse sigillatim recensere
presentis opere non est. Satis porro ea qua dicta
sunt, divinitatis ejus fidem fecerint illis, qui per-
spicere eam et intelligere solide possint. Ceterum,
ut crassus quoque iste et tenebris obsitus mundus
illustraretur, et homines in caligine versantes im-

NICEPHORI CALLISTI.

104

ΚΕΦΑΛ. KT'.

Τίνα τῶν ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ ἔργῶν ἄνθρωποι
τέλειον ἐμφαίνουσι τὸν Χριστόν" τίνα δὲ
παλιν Θεὸν τέλειον.
᾿Αλλ᾽ ὅτι μὲν ἄνθρωπος τέλειος τὴν φύσιν ὁ Κύ-

proc, ἐχτὸς δηλαδὴ τῶν τῆς φύσεως μολυσμάτων,
παρίστησι σαφῶς d ἐννεάμηνος χύησις, à γέννησις,
$ ἀνατροφὴ, τὸ βάπτισμα, οἱ πειρασμοὶ, ἧ πεῖνα,
5 δίψα, ὃ χόπος, τὸ δάχρυον, 3j ἀγωνία, ὃ ὕπνος, ἡ
ἀκηδία, xal 002 φυσιχὰ τοῖς ἀνθρώποις πάθη καὶ
ἀδιάδλητα * πρὸς τούτοις τὰ ῥαπίσματα, τὰ χολαφί-
σματν, αἱ μάστιγες, οἱ ἀνειδισμοὶ, οἱ γέλωτες, τὰ
ἐμπτύσματα, ὁ μυχτηρισμὸς, $ yÀsóU, καὶ τὰ λοι-
vi ' πρὸς δὲ ὁ σταυμὸς, οἱ ἦλοι, ὄξος, χολὴ, λόγχη,
καὶ τὸ τελευταῖον, θάνατος, κηδεία τε xai ταφή. Kal
ταῦτα μὲν τοῖς μαθηταῖς τηνιχάδε ἑωρᾶτο εἰς πί-
σιωσιν τῆς σαρχός * πᾶσι δὲ τοῖς ἐσεξῆς dj τῶν θείων
Εὐτγγελίων παριστάνει γραφή ^ xal ταῦτα μὲν, ὅτι
τέλειος ἀνθρωπὸς ὁ Σωτήρ " ὅτ' δὲ ὁ αὐτὸς καὶ Θεὸς
τέλειος, σογχύσεως δίχα xal φυρμοῦ, ἀδιαιρέτως τῇ
ἑαυτοῦ ὑποστάςει τὴν ἀνθρωπίνην προσελάδετο có-
σιν, xal τὰ ἰδιώματα ταύτης προσῳχειώσατο, μηδ᾽
ὅλως ἐν αἰσχύνης λόγῳ πτιούμενος. Καὶ ὅσα ταύτη
πρόσεστι πάθη φυσιχά τε xal ἀδιάῤλητα, σαφέστατα
παρίστητι πρῶτον ἧ ἄσπορος ἐκ παρθένου γέννη-
σις, xal ἡ ἐπ᾽ αὐτῇ δοξολογία τῆς οὐρανίου xal ἀγ-
γελιχῆς στρατιᾶς, ἁστὴρ ποδηγῶν Μάγους, xai ἡ
ἐχείνων μετὰ συμδολιχῶν δώρων προσχύνησιν, xa!
$ ἐπὶ τὸ βάπτισμα μαρτυρία τοῦ ᾿Ιωάννου, καὶ ἡ
μείζων αὖθις αὐτῆς, ἡ τῶν οὐρανῶν ἀνεῳγότων
χαταῤῥαγεῖσα φωνὴ Πατριχὴ, xai τὸ περιστερᾶς ἐν
εἴδει ἐχεῖθεν ἐφιπτάμενον Πνεῦμα, τὴν φωνὴν ὥσπερ
ἕλχον ἐπὶ τὸν βαπτιζόμενον. Υἱὸν ἀγαπητὸν εἶναι
τοῦτον βροντήσασα ἄνωθεν * καὶ τἄλλα ἃ χατὰ μέρος
διεξιέναι οὐ τῆς παρούσης πραγματείας ἐστίν.
Ἱκανὰ μὲν οὖν χαὶ ταῦτα τοῖς ἐντελῶς ὁρᾷν δυνα-
μένοις εἰς πίστωσιν τῆς θεότητος " ἵνα δὲ χαὶ ὁ
παχὺς καὶ ὡσανεὶ ἐν σχότῳ χείμενος κόσμος διαυ-
γασθῇ, καὶ τὸ μέγα τῆς ὑπεραπείρου φιλανθρωπίας
φῶς οἱ ἐν ζόφῳ χείμενοι χαταθεωρήύσωσι, xal ὁ πλοῦ-
τος γνωρισθῃῇ τῆς χρηστότητος xal σημείοις τε xz
τάρασιν ἐξαισίοις, φωτίζων τε ὁμοῦ xal στηρίζων
τῇ πίστει, ἐχφανὴ xai διὰ τούτων ὃ θεάνθρωπος Av
γος τὴν αὐτοῦ θεότητα ἐπιστώσατο.

mensam incredibilis et plusquam infiniti diviniin genus humanum amoris lucem conspicerent, divi.
tiasque bonitatis ejus cognoscerent, prodigiis et miraculis longe maximis edendis, fldem hominum
luculentius adaugens et confirmans, magisatque magis per ea Deus idemque homo Verbum divini-

tatem suam comprobavit.
CAPUT XXIV.

Brevis commemoratio admirandorum οἰ supernatu-
ralium miraculorum Domini wuostri Jesu. Christi,
in quatuor Evangeliis expressorum, quz quidem
miracula certissimum — divinilati ejus perhibent
testimonium.

Et singula quidem seorsim miracula, quibus di-
vinitas ejus est declarata, in presentia oratione
complecti et explicare, tantum abest ut nostre,

ΚΕΦΑΛ. ΚΔ΄.

Επιτομὴ τῶν ἐν τοῖς τέσσαρσιν Εὐαγγελίοις
ὑπερφυῶν θαυμάτων τοῦ Κυρίον ἡμῶν 'Lr.
σοῦ Χριστοῦ τὴν τούτου πληροφορο ὄντων,
θεότητα.

Τὰς μὲν οὖν καθ᾽’ ἔχαστα τῶν αὐτοῦ θεοσημιὼν
τό γε νῦν τῷ λόγῳ διατρανοῦν μήτοι γε ἡμῖν τοῖς
πολλῷ τῷ χρόνῳ xal τρόπῳ τῆς ἐχείνων ἀφεστῶσι

(1) « Imputato ore exspuent venenatos sputus. » (Lactant.)

105

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. I.

106

θεωρίας Ouafouxta* ἀλλ᾽ οὐδ᾽ αὐτοῖς τοῖς θείοις A qui et temporibus et moribus longissime ab eorum

εὐαγγελισταῖς Exacta τῶν ὁραθέντων ὑπῆρξε διεξελ--
θεῖν * ὥσπερ ἡλιαχὰς ἀχεῖνας καὶ χυμάτων ἐπεμ-
6oÀàc, δυσχερὲς παντάπασι θεωρεῖν xal ἀναμετρεῖν.
Ἐχείνοις xai γὰρ τὰ ἐπισημότατα xal εἰς πειθὼ
εὐπαράδεχτα τοῖς ἀχούουσιν εἰπεῖν ἐξεγένετο, τὰ
πλείω παραλιποῦσιν, ἅτ᾽ εἰδόσι μὴ ῥάδιά γε εἶναι
τῷ χόσμῳ πιστεύεσθαι, χαὶ τοῖς τὰ τούτου φρονοῦσι,
xai παχυτέροις τὸν νοῦν. Εἰς τοῦτο γὰρ οἶμαι συν--
τείνει xal τὸ, 'Eàv γράφηται xa0' ἕν, μηδ᾽ αὐτὸν
οἷόν τε τὸν χόσμον χωρήσειν τὰ γραφόμενα iA a.
Διὸ xai ἡμεῖς, ὅσα πρὸς τὴν ἀφήγησιν ἐπιτόμως
διελθεῖν συντείνοντα ἡρημένοι, πρὸς τὰ ἐφεξῆς τοῦ
λόγου χωρήσομεν. Τίνα τοίνυν εἰσὶν ἃ τὴν ᾿Ιησοῦ
πληροφοροῦσι θεότητα ; “Ὑδωρ εἰς οἶνον ἐν Κανᾷ
γάμῳ λόγῳ μόνῳ μεταόληθέν - ἴασις τε πυρετοῦ
δραπετεύοντος λόγῳ, τῆς τε πενθερᾶς Πέτρου, xai
τοῦ παιδὸς τοῦ βασιλιχοῦ " λεπρῶν χάθαρσις μόνῳ
θελήματι " ῥῶσις χωλῶν ἐν μόνῳ προστάγματι *
τυφλῶν πολλῶν xal bx γενετῆς ἀνάόδλεψις " χωφῶν,
ἁλάλων καὶ μογιλάλων γλώσσης τε καὶ ἀχοῆς διάρ-
θρωσις τε χαὶ τράνωσις συνδρομὴ μελῶν ἐς ταυτό-
τητα χρόνῳ διαλυθεῖσα " ἔδειξεν ὁ ἐκ χεράμων τέσ-
capst χαλασθεὶς σχοινίοις, xai ὁ ἐπὶ τῇ τοῦ Σολο-
μῶντος προύδατιχῇ λη΄ ἔτη ταλαιπωρήσας ᾿ ξηρῶν
χειρῶν τὰ δεσμὰ ἀνιέμενα * χαμαὶ νευόντων ἀνὸρ-
θωσις " πλείστων παρεμόολὴ δαιμόνων ἀθρόα εἰς
φυγὴν τρεπομένη * τῶν ἐν σελήνης παθόντων χαθαρ--
σις " ἀφῇ κρασπέδου ῥύσις ἱσταμένη λαθραίᾳ τοῦ
αἵματος ὁ τοῦ ἑχατοντάρχου maig τοῦ προσδοχω-
μένου χινδύνου ῥυόμενος " ᾿Ιἰαείρου θυγάτριον θανά-
tou λυτρούμενον " παντοίων xxi ποιχίλων πονηρῶν
πνευμάτων δίωξις xai ἀπέλασις, xai σὺν ἀγέλῃ χοί-
ρων, ἀποπνιγομένῃ τοῖς ὕδασιν. "Emi τούτοις πέντε
ἄρτοι xal ἰχθύες δύο, πεντακισχιλίους εἰς κόρον
τρέφοντες, xai 1, τούτων περισσεία δώδεχα χόφι-
vot* ἐν ἑπτὰ δὲ πάλιν τετραχισχίλιοι τρεφόμενοι
ἕτεροι, xai ἑπτὰ σπυρίδες θαυμαστῶς περιττεύου-
σαι" θαλάττης ὡς ἐπὶ στεῤῥότητι ἐδάφους περίπα-
τος, οὐχ αὐτοῦ μόνου, ἀλλὰ καὶ Πέτρου τοῦ χορυ-
φαίου τῶν μαθητῶν, κατὰ προτροπὴν ᾿[ησοῦ " σφο-
ὃρᾶς ἐπιτίμησις καταιγίδος, φιμουμένης θαλάσσης,
xai πρὸς ἀθρόαν μεταθαλλομένης γαλήνην ἐχ χλύ-
Gmvyoc * ὁδρωπιχοῦ τε γαστὴρ συσταλεῖσα τῷ νεύ-
ματι xat Nativ δὲ ἡ πόλις τόν τε χήρας υἱὸν ἐχφο-
ρούμενον ἔμπνουν αὖθις ὁρᾷ. Καὶ συνόλως εἰπεῖν,

absumus contemplatione, sit facultatis, ut ne ipsi
quidem divini evangeliste queque sigillatim, quae
videruut, referre potuerint : perinde atque radio-
rum solis, et fluctum sibi ipsis confertim ingruen-
tium, rationem et numerum inire omnino non est.
Illis siquidem celeberrima queque, ut que fidem
maxime apud auditores habitura essent, comme-
morare satis fuit : maximam eorum partem quee
non facile in vulgus probabilia essent, mundove, et
qui hujus studiis tenentur, crassiorique mente
sunt, αἱ crederentur, persuaderi possent, persequi
supersedentibus. Huc enim referri illud arbitror :
Si omnia sigillatim perscribantur, 98 ne ipsum
quidem mundum recepturum esse, qui soribendi

B cessent, libros. Proinde et nos eorum qua ad pre-

C

sentem narrationem sunt accommodata, compen-
diose exponendorum delectu habito, ad reliqua
instituti nostri ordine persequenda progrediemur.
Quenam igitur sunt, qua certam plenamque divi-
nitatis Jesu faciunt fidem ? Aqua in vinum solo
verbo versa in nuptiis in Cana, febris verbo itidem
propulsate, qua apud Petri socrum, qua apud
regii hominis puerum, curatio ; leprosorum volun-
tate sola purgatio ; claudorum item mandato solo
sanatio; multorum etiam a nativitate cecorum
illuminatio, surdorum, eorumdemque vel difflculter
vel omnino non loquentium, lingue simul et au-
ditus articulata et olara expeditio ; membra que
longiore temporis spatio soluta fuerant, ad officium
suum reducta, cum in eo qui 8 quatuor bajulis ex
tecto per tegulas funibus demissus fuerat, tum in
eo quoque qui ad Probaticam Solomonis triginta
el octo annos eger decubuerat ; aridarum manuum
laxata vincula; eorum qui in terram corperis in-
clinatione vergerent, directa restitutio ; plurimorum
demonum presidia et castra uno impetu in fugam
versa ; lunalioi morbi expiatio; fluxus sanguinis
occulto fimbrie vestis contactu consistens ; cen-
turionis puer exspectato et jam imminente periculo
liberatus ; Jairi filia à morte reducta; multifariam
variorumque malorum spirituum propulsatio et
ejectio, atque una cum grege porcorum in undis
submersio. Jam quinque panibus, duobusque pi-
scibus quinquies mille viri ad salictatem usque
refecti, horumque reliquie duodecim cophini : ac

πάσης χαὶ παντοίας σωμάτων μαλαχίας xai ἄσθε- ἢ septem rursum panibus quater mille pasti alii, et

vztaq θεραπεία xai ἴασις.

Bporta septem, que insigni superfuerunt miraculo :

in mari non alia quam in solido pavimento deambulatio, nec ipsius ea tantum, verum etiam Petri
discipulorum principis, ipsius Jesu cohorlatione suscepta ; vehementis increpatio procelle, que
ἸΏΔΓΟ pacavit, atque ex lempestale seva ad malaciam et tranquillitatem summam reduxit; hydro-
pici venter, nutu contractus, atque ad statum suum reductus ; civitas quoque Naim, que elatum
vidue filium redivivum conspexit ; atque, ut semel dicam, varii et omnis generis corporum languo-

ris et imbecillitatis auxilium presens et curatio.

101

99 CAPUT XXV.

De divina (ransfiguratione Servatoris. et de mirifico
miraculo in amico Lazaro exhibito.

Sedenim divinorum miraculorum omnium ad
fldem divinitatis ejus faciendam potissimum, ma
ximum et evidentissimum est, in montem cum
discipulis ascensus ille, et corporis ad divine si-
milem formam mutatio; cujus spectatores ut te-
nuibus admodum vestigiis fierent, precipui ex
discipulis, honore tanto digni reputati, obtinue-
runt, Petrus et Zebedei filli. Orante enim eo,
instar solis, multoque etiam clarius, faoies ejus
reluxii, aec vestes perinde atque lux resplendue-
runt. Ex imo autem inferorum recessu legis ad-
minister Moses apparens, et simul Helias ex oc-
cultis latebris exsistens, presto fuere. Uterque
porro cum eo collocuti sunt de migratione ejus
per erucem, quam brevi peracturus fuerat in Je-
rusalem. Ceterum, qui per tam sublimis miraculi
conspectum arcanis illius sacris initiali essent,
magnitudine ejus consternsti, tum id quidem si-
lentio texere, supra nature captum id arbitrantes
6686. Cum autem postea eo majus vidissent prodi.
gium,ipsam scilicetex mortuis resurrectionem ejus ;
tum demum et hoc una cum aliis, manifestioris cer-
tiorisque fidei faciendae et confirmande gratia, om-
nibus promulgarunt. Precellit porro et illud, quod
ín amico Lazaro, ex vico Bethania orto, Marthe et
Marie, que ei inserviebant, fratre prestitit. Eo
jamjam morituro, ad Jesum germane nuntium mit-
tunt, qui ei id significet, opemque ejus imploret.
At ille, glorie id sibi fore sciens, cum discipulis
familiarius colloquitur, ac paulo post Lazarum
obdormivisse, letarique 8e eis dixit eorum causa,
quod ibi tum non affuerit. Ut vero defunctus ille
quarlum jum diem in sepulcro clausus jacuit,
presto adest Servator : et cum sorores multa mi-
serabiliter cum lacrymis prolocut:» essent, ad mo-
numentum tandem accedit et lapidem auferre
jubet. Ille autem, nervis in compage et connexione
corporis diffluentibus, jam pulrescebat, graviterque
olebat. Servator porro, cum orationi incubuisset,
atque acrius infremuisset, invocato coelitus paterno
auxilio, « Lazare, veni foras, » inclamat. Itaque de-
functus, perinde atque vivens, et amico semper

NICEPHORI CALLISTI

TOS
ΚΕΦΑΛ. KE.

Περὶ τῆς θείας μεταμορῳφώσεως τοῦ Σωτῇ-
ρος, καὶ τοῦ χατὰ τὸν φίλον αὐτοῦ Λάζαρον
ὑπερφυοῦς θαύματος.

Καὶ τὸ πάντων χράτιστόν τε xal ἄοιστον πρὸς τὴν
τῆς θεότητος πίστωσιν ἐναργέστατον τῶν θεοσν, μιῶν
1 πρὸς τὸ ὄρος μετὰ τῶν μαθητῶν ἄνοδος, xal πρὸς
τὸ θεοειδὲς τῆς μορφῆς τοῦ σώματος ἀλλαγή " ἧς
αὐτόπται ἀμυδροῖς ἴχνεσιν οἱ τῶν μαθητῶν πρῶτο!
χατηξιώθησαν, Πέτρος xa! οἱ τοῦ Ζεδεδαίο» υἱοί.
Προοσευχομένου μὲν γὰρ αὐτοῦ, εἰς εἴδος ἡλίου xai
πολλῷ μεῖζον τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἀνέλαμψε " τὰ δὲ
ἱμάτια αὐτοῦ οἱάπερ φῶς περιηΐγαζον. 'Ex τῶν τοῦ
ἄδου δὲ πυθμένων xal ὁ τοῦ νόμου χορηγὸς ἀνέτρεχε
Μωυσῆς, καὶ Ἡλίας τῆς ἀποχροδῆς ἀποστὰς, ἐμ-

4 4 - ὦ» 4 d " -
Β 9244 ἀνεδείκνυτο * καὶ ἄμφω δὲ συμπαρῆσαν διομι-

λούμενοι περὶ τῆς xat' αὐτὸν πορείας διὰ σταυροῦ,
ἣν ἔμελλε μετ᾽ ἀλίγον περαίνειν Ἰερουσαλέμ. Ὅ
δὴ τότε μὲν οἱ μῦσται καταπλαγέντες, τέως εἶχον
σιγῇ, ὑπερφυὲς λογιζόμενοι ὅτε γε μὴν τὸ μεῖζον
τὴν ἐχ νεχρῶν ἀνάστασιν ἐθεάσαννο, τηνικάδε χαὶ
τοῦτο πρὸς τοῖς ἄλλοις εἰς πίστιν τρανότερον ἅπασι
διεχήρυξαν. Καὶ πρό γε τούτου, ὃ δὴ πρὸς τὸν φίλον
αὐτῷ ἐνήζγησε Λάζαρον, ἀπὸ Βηθανίας τῆς κώμης
ὁρμώμενον, χασίγνητόν γε μὴν ὄντα Μάρθας χαὶ
Μαρίας a! διηκόνουν αὐτῷ, Τούτου θανεῖν ἐγγίζον-
τος, αἱ σύγγονοι πέμψασα! ὑπεσήμαινον, xzl ἀμύ-
νειν ἐχείνῳ ἱχέτευον, Ὁ δὲ, πρὸς δόξαν εἶναί οἱ αὖ-
τῷ, διωμιλεῖτο τοῖς μαθηταῖς " μετ᾽ ὀλίγον δὲ φέναι
κεχοιμῆσθαι τὸν Λάζαρον, xai χαίρειν ἐχείνων χά-
ριν τῷ μὴ παρεῖναι. Ὡς δ᾽ ἐχεῖνος θανὼν τῷ τέρῳ
τεταρταῖος περιεχλείετο, ἐφίσταται μὲν ὁ Σωτὴρ,
καὶ πολλὰ τῶν συγγόνων ἐλεεινὰ σὺν δάχρυσιν ἐπι-
λεγουσῶν, τέλος ἔπὶ τὸν τάφον ἐφίστατο, xal τὸν
λίθον αἴφειν διεχελεύετο, Ὁ δὲ μυδῶν ἦν «ai ὄζων
δεινὸν, ἤδη τῶν τόνων τῆς σωματιχῆς ἀποῤῥυέντων
συμπήξεως. Εὐχῇ δὲ δοὺς ἑαυτὸν, ἐμδριμησάμενός
τε χαὶ ἄνωθεν τὴν πατριχὴὶν βοήθειαν ἐπιχαλεσνά-
μένος, Λάζαρε, δεῦρο ἔξω, Bog: xai ὁ τεθνηχὼς,
ὥσπερ ζῶν τῷ φίλῳ xal ἀεὶ συμπαρὼν εἵπετο ^ xc-
ptatc τε ἐσφιγμένος προΐει, πᾶσιν ἐξάκουστου τιν-

μενος θέαμα * xai λυθεὶς τῶν σπαργάνων, oix. ü

ἵετο " τῶν Ye μὴν ὄχλων ταραττομένων, xal τῶν d

χιερέων αὐτόν τε xal τὸν Λάξαρον χτεῖναι «our

μένων μελέτην, αὖθις τὴν Ἱερουσαλὴμ ἀφεὶς, hx

θεν ἐχώρει " xal περὶ χῶρον ὃς 'Ecopatu καλεῖται,

assistens, consequitur ; 109 et sepulcralibus fa- ἢ ηὐλίζετο. Καὶ τὰ μὲν τῶν ξένων xal ὅπερουων

sciis ligatus, celeberrimum omnibus spectaculum

, » , *Y
TE2XG TUN εν τουτοῖς σαν,

prodit, vinculisque eis solutus domum vadit. Muititudine autem tumultuante, ac pontificibus εἰ
ipsius et Lazari occidendi consilium rationemque queerentibus, Hierosolymis relictis, inde secedit:
et finitimum, qui Ephrem dicitur, incolit locum. Ac nova quidem et supra naturam omnem posita mi-

racula sic se habent.

CAPUT XXVI.
Parabolarum omnium Servatoris commemoratio.

Fortasse autem non intempestivum fuerit, ora-
tione brevi et ea que ille per parabolas locutus
est, quoad ejus fleri potest, clarioris intelligentie

KESAA. KG".
Περὶ πασῶν τῶν παραθολῶν τοῦ Xo:
ἐπιδρομή.
Οὐχ ἄκαιρον δὲ ἴσως συντόμῳ λόγῳ xal περὶ τῶν
παραδολικῶς αὐτῷ εἴρημένων, ὥς γ᾽ ἐνὸν, σαφηνείας

χάριν διεξελθεῖν. Παρὰ μὲν οὖν τῷ Ματθαίῳ πρώτῃ

904

a

109

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. I.

110

ὁ πεσὼν ἐκ τοῦ παρήχοντος σπόρος εἰς γῆν᾽ ὼ ὃ ἐλ Α causa referre. Itaque prima apud Mattheum para-

λ' βλαστήσας, E' τε xal ἑχατόν. Δεύτερος ὁ ζιξανίοις
ἀναφυεὶς, καὶ διὰ τοῦτο φειδοῦς ἀξιούμενος. Καὶ ὁ
τοῦ νάπυος xÓxxoq εἴς δένδρον μέγα ὑψούμενυς *
ἢ τε ἀλεύρου ζύμη παραδυομένη τρισίν - ἀγρός τε
πολλῷ χρυσίῳ ἐωνημένος τοῦ ἐχεῖϊσέ πη χάριν xato-
ρωρυγμένου χρυσοῦ " xal ὃ πολύτιμος μαργαρίτης,
ὃν ἐπὶ χέρδει ὠνήσατο ἔμπορος * πάναγρόν τε ἀσπα-
λιέως σαγήνῃ περιχλειόμενον " εἶτα dj τῶν Exatóv
προδάτων ἀγέλη, xal τὸ ἐκεῖθεν πόῤῥω γεγονὸς ἕν
xai τῷ καλῷ ποιμένι ἀνασωθέν * ὁ τῶν μυρίων χρεω-
φειλέτης ταλάντων * ἢ τε τῶν ἐργατῶν μισθαρνία,
ἐν ἁνίσῳ ἰσότητι διχαιοῦσα τὸ δοχοῦν ἄδιχον. Οἱ
διττοί τε παίδες ἐνηλλαγμένως διαπραξάμενοι, τοῦ
πατρὸς χεχληχότος ἐπὶ τὸν ἴδιον ἀμπελῶνα. ᾿Ἐπὶ
τούτοις οἱ χάχιστοι γεωργοὶ, φόνον τῷ υἱῷ τοῦ δεσπό-
«o9 ἐγχερασάμενοι * xal βασιλεὺς γὰ οὺς τῷ υἱῷ
πολυτελεῖς ἐνεργῶν, χαὶ (δαιτυμόσιν ἐκ τοῦ σχεδὸν
παρευρεθεῖσι συνεστιώμενος * αἵ τε πενταδιχαὶ τῶν
φρονίμων καὶ μωρῶν παρθένων λαμπάδες, ἡμμέναι
τε xal ἀποσδεννύμενα! - δεσπότης τέχνῃ νέμων τοῖς
σφετέροις δούλοις τὰ τάλαντα, καὶ ποιμὴν διαιρῶν
ἐπιστήμῃ τὰ πρόθατα ix δεξιῶν τε xal ἐξ εὐωνύμων.
Ταύτας μὲν ὁ Ματθαῖος . Μάρχῳ δὲ δ΄ μόνα ix τού-
τῶν ἐπῆλθεν εἰπεῖν * διττῶν σπόρων τὴν ἄνισον δό-
σιν τῆς εἰσφορᾶς “ xai τὼν ἔχαπᾷν τὰ ζιζάνια τὸν
δεσπότην ἐχδυσωπούντων * τό τε τοῦ νάπυος ὃδέν-
ópov* xai ᾧ ἦν ἀμπελὼν χληρονόμος χαχῶς παρὰ
τῶν δούλων θανών. 'O δ᾽ αὖ θεῖος Λουχᾶς πλείστας
μὲν συγγράφει σὺν ἄλλαις δὲ χαὶ ταῦτας ἐχτίθησι.
Πρῶτον, ὃς οἶχον ἐπὶ πέτρας ἐρείδει, χαὶ οὐχ ἐπὶ
ψάμμου πήγνυσ: τὰ θεμέλια " ὁ ποιλά τε παθὼν εὖ,
καὶ ἀφεθεὶς μείζονα τῷ δεσπότῃ * ἔνθεν καὶ ὀφείλων
πλείω φιλεῖν" ὅ τε περιπεσὼν τοῖς λῃσταῖς ὀδίτης,
χαὶ τῷ Σαμαρείτῃ τὰ τῆς ἐπιμελείας χτησάμενος,
Πρὸς δὲ ὁ ἀκαιρίᾳ μὲν νυχτὸς προσιὼν, xal τῇ βίᾳ
λαμδάνων πατήρ τε βιαζομένῳ παιδὶ μὴ πονηρὰ
νέμων, λίθον δηλαδὴ χαὶ σχορπίον * πονηρόν τε
πνεῦμα τὸ σεσαρωμένην τὴν olxlav εὑρὸν, xai μεθ᾿
ἑτέρων C ἐπεισοιχιζόμενον, xal χείρονα τῶν προτέ-
ρων διαπραττόμενον. Σχόπει δὲ xal τὸν δοῦλον ix
γάμου «ὃν δεσπότην ἐπανήχοντα προσδεχόμενον.
καὶ συχῆν χόπρον προσιεμένην ἐς τρίτον ἔτος, xao-
ποῦ δὲ στρήσει ἐχχοπτομένην τῷ γεωργῷ. ᾿Αλλην
αὖθις συχῆν ἀχαρπίᾳ ξηραινομένην. Σαροῦσά τε
τὴν οἰχίαν γυνὴ, x«l τῇ τῆς δρχγμῖῆς εὑρέσει, τὰς

Β

C

bola est, semen, pro eo atque decebat, in terram
cadens, partim irigecuplum, partim sexagecu-
plum, atque etiam centuplum germinans. Secunda,
ager zizania superinsita habens : cui ob id ut par-
ceretur, dignum visum est. Sequitur sinapis gra-
num, in altam arborem excrescens. Et farine fer-
mentum; tribus satis exceptum. Item multo auro
comparatus ager, propter defossum ibi auri the-
saurum. Pretiosa item illa margarita, quam lucri
causa mercator emit. Preterea omne genus pi-
scium, sagena piscatoris conclusum. Postea centum
ille ovium grex: et ovis una, que longius inde
aberrans, bono pastori servata est. Decem millium
debitor talentorum. Operarum mercede conductio,
in inequali equalitate ad equitatem deducens quod
videbatur iniquum. Duo filii, qui a patre vocati, et
in vineam suam missi, ordine inverso opus faciunt.
Hic succedunt pessimi agricole, qui herili filio
necem crearunt. Insuper rex magnificas filio nu-
ptias struens, et cum convivis ex tempore conqui-
gitis convivium celebrans.Item quina et prudentium
et fatuarum virginum lampades, vel ardentes, vel
exstincte. Paterfamilias prudenter servis suis t&-
lenta dividens. Et pastor prudenter oves ad dex-
tram et sinistram segregans. Et has quidem Mat-
theus habet. Marco vero quatuor tantum ex his
referre in mentem venit. [nequalem scilicet redi-
tum duplicis seminis : el eos qui patremfamilias
suadendo orani, ut zizania evellere permittat; sina-
pis arborem, et vinee heredem pessime a servis
cesum. 101 Lucas porro divinus plurimas con-
gerit ;et inter reliquas has quoque exponit. Pri-

mum, de eo qui domum super pelram firmiter

construit, οἱ non in arena fundamenta jacit. De
eo qui ἃ domino per grandioris debiti remissionem
magno affectus est beneflcio, unde eo plus atque
vehementius eum amare debuerit. Deinde viator,
qui in predones incidit, e& a Samaritano curatu-
rat obtinuit. Ad hac is qui intempesta nocte ac-
cedit, importunitate, quod petit, impetrat. Item
pater puero cogenti, non res malas, ut lapidem
aut scorpionem, tribuens. Preterea spiritus mali-
gnus domum scopis purgatam inveniens,et in eam
cum aliis septem immigrans, prioribusque dete-
riora faciens. Observa mihi et servum, qui ex nu-

ἐγγειτόνων καλοῦσα, xal ὑπερφυῶς χαίρουσα. "Acw- ἢ pliis dominum redeuatem exspectat. Neo minus et

tóc τε πατρὶ συμπαθεῖ προσιὼν, xal τῆς πατρ'χῆς
υἱοθεσίας παρὰ δόξαν χαταξιούμένος * οἰχονόμος, τε
τῆς καλῆς ἀδιχίας ἐκ προμηθείας ἄλλην χάριν ix
πῶν χρεῶν ὑφαιρούμενος * xal πένης Λάζαρος ἕλ-
χεσι βρύων, xai ἀσυμπαθὴς πλούσιος ἐν μέσῃ φλογὶ
τῆς καμίνου δρόσον αἰτῶν. Ἐπὶ τούτοις xal τελώ-
νης, τύπτων μὲν τὸ στῆθος τεταπεινωμένῳ φρονή-
ματ', xal οὐρανοὺς ἀνοίγων * Φαρισαῖος δὲ τὸ τύφῳ
χενῷ τῷ ὑψοῦσθαι πίπτων χαμαί xal ὁ τῶν μνῶν
μερισμὸς, τοῖς δέχα δούλοις διανεμόμενος. "AX ἐν
τούτοις μὲν καὶ αἱ παραθολαί - μεθ’ ὧν xai τινα
ἕτερα αἰνιγματωδῶς παρέπλεξε, τήν τε παλαιὰν xal

ficum, que tertium jam annum stercorationem ad-
miserat : quod autem fructum non tulerit, ab
agricola excisa sit.Alteram item fleum qua propter
sterilitatem arefacta est. Insuper mulierem scopis
domum purgantem, et ob drachme inventionem
vicinas vocantem, majoremque in modum gauden-
tem. Est preterea luxu perditus fllius, commise-
rantem patrem complexus, adoptionemque pater-

nam preter spem ut opinionem consecutus. Dis-

pensator item bone laudateque iniquitatis, qui
singulari providaque solertia aliam gratiam sibi
ex debitis pecuniis paravit. Pauper quoque Laza.

111 NICEPHORI CALLISTI 119

rus, ulceribus scatens; immisericorsque rursus A τὴν νέαν Διάθήχην ἐμφαίνων, xal τῆς ἐσομένης βα-
. dives, in media camini flamma aque rorem petens. σιλείας τὸ ἐντελὲς, καὶ τὸ τῆς ἐπιδόσεως τοῦ κηρύγ--
Insuper publicanus, pectus submisso atque humili ματος, ἀρίστως διὰ τούτων ὑπαινιξάμενος * ἕως οὗ
animo percutiens, et ccelum aperiens; Phariseus ἀτελεῖς ἦσαν οἱ μῦσται μήπω μυνθέντες τὰ τελεω-
ediverso, vano tumore sublatus, humi decidens. τερα,
Minarum distributio in decem servos facla. Átque in his quidem parabole consistunt. Cum quibus
ille et alia quedam per obscuram insinuationem implicuit, vetus et. novum Testamentum significans,
el simul futuri regni absolutam perfectionem, simul incrementum doctrine et pradicationis optime
per ea adumbrans : tantisper dum imperfecti etiamnum, nec dur absolutioribus sacris satis initiati

essent discipuli.
109 CAPUT XXVII.

Ut triginta tribus annis expletis. Servator Bethaniam
venerit ; οἱ de muliere meretrice, el de palmarum
ramis, item de arefucta ficu.

Deinceps, cum triennalis temporis Filii Dei in
terris, doclrina sua promulganda, conversaiio fi-
nem suum haberet, oporteretque ipsum pro eo
atque a mundi constitutione preflnitum constitu-
tumque, atque oraculis sanctarum Scripturarum
predictum fuerat, vitam suam pro muudi vita et
salute ponere, nec non per mortem ad inferos
descendere, ut dignos idoneosque, qui videlicet
constanter in fide perseverassent, in vitam, ipsum-
que &deo paradisum, tanquam princeps et auctor
vite eterne reduceret : cumque ejus rei gratia
summum Dei Verbum jam perfecisset omnia, ac
discipulis suis leto significassel nuntio, appropin-
quare regnum colorum; a Satana quoque captis
libertatem, eisque quorum animi tenebris obfu-
scati atque incredulitate ercecati essent, ingens
lumen affuturum annuntiasset, ad predicandum
annum Domini acceptum, et diem retributionis,
consolationem vero lugentibus in Sion : receptis
secum, quos sacris mysteriisque suis inbuerat,
accedit ad Bethaniam vicum, qui Hierosolymis ad
stadia maxime quindecim abest. Ibi eum Simon
leprosus hospitio excipit (1), quem apocryphi libri
patrem Lazari fuisse aperte tradunt. Apud hunc,
cum cibum caperet, convivam simul, quem non ita
pridem in vitam restituisset, Lazarum habuit. Ibi
quoque Lazari soror Maria (2). humauiter excepto
Jesu, tanquam Deo, propter redivivam restitutio-
nem fratris, unguento pretioso caput ejus imbuit.

KEQAA. KZ.

"Qc των τριάχοντα τριῶν ἐτῶν συμπεπεραιὼω-

μένων, εἰς Βηθανίαν ὁ Σωτὴρ ἤχει" xal

περὶ τῆς πόρτης χαὶ τῶν βαΐων, χαὶ τῆς

ξηραυνθείσης συχῆς.

Μετὰ οὲ τοῦτο, ἐπεὶ ὁ τριετὴς τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ
χρόνος τῆς ἐπὶ γῆς διατριδῆς ἐν διδασκαλίᾳ πέρας
εἶχεν * ἐχρῆν δὲ ἄρα αὐτὸν χχτὰ τὰ ἐχ προχαταδολῆς
χόσμου διωρισμένα, καὶ Γραφαῖς ἁγίαις τεθεσπι-
σμένα, προεῖναι μὲν τὴν αὐτοῦ ζωὴν ὑπὲρ τῆς τοῦ
χόσμου ζωῆς τε xal σωτηρίας " θανάτῳ δὲ πρὸς τοὺς
ἔν ἀὸου γενόμενον τοὺς ἀξίους ζωῶσαι, ὅσοι δὴ καὶ
πιστεῦσαι ἠνέσχοντο, xxi πρὸς τὸν παράδεισον ἀνα-
σῶσαι, ἀρχηγὸν xai αἴτιον ζωῆς αἰωνίου γενόμενον.
Διά τοι τοῦτο μετὰ τὸ ταῦτα πάντα πρᾶξαι τὸν θεαρ-
χικώτατον Λύγον, xal τοῖς ἰδίοις εὐαγγελίσασθαι
μαθηταῖς, ὅσον ἤδη ἐγγὺς εἶναι τὴν τῶν οὐρανῶν
βασιλείαν, χαὶ τοῖς αἰχμαλωτισθεῖσι τῷ Σατανᾷ
χηρῦξαι τὴν ἄφεσιν, πρὸς δὲ x«i τοῖς ἔσχοτισμένοις
τὸν νοῦν, xai τῇ ἀπιστίς πεπηρωμένοις, φῶς avr
λάμψαι μέγα - καὶ καλέσαι μὲν ἐνιαυτὸν Κυρίου
δεχτὸν, xal ἡμέραν ἀνταποδόσεως, παράχλησιν δὲ
τοῖς πευθοῦσιν ἐν τῇ Σιών’ τοὺς αὐτῷ μυσταγωγη-
θέντας παραλαδὼν, ἐγγίζει μὲν εἰς Βηθανίαν τὴν
κώμην " διέχει δὲ αὕτη τῶν ᾿Ιεροσολύμων ὡσεὶ στά-
διά που μάλιστα πέντε xai δέχα. Σίμων δὲ ὁ λεπρὸς
αὐτὸν εἰς ξενίαν ἐχάλει, ὃν ἀπόχρυφοι βίδλοι καὶ
πατέρα εἶναι τοῦτον Λαζάρου σαφῶς ἡμῖν ἐκχδε-
δώχασιν " ἔνθα δὲ καὶ τχοφῆς ἀπτόμενος, συνεσθίοντε
εἶχε xai ὃν πρὸ βραχέος ἀνέστησε Λάζαρον. Ἐκεὶ δὴ
xxi ἡ τοῦ Λαζάρου ἀδελφὴ Μαρία δεξιουμένη τὸν
Ἰησοῦν, οἷα Θεὸν, τῇ παλινζωία τοῦ ἀδελφοῦ, μύρῳ
πολυτίλμῳ τὴν ἐχείνου χατεδίαινε χεφαλήν - ὥσπι;
δῆτα xal ἄλλη πρότερον περὶ τὰ μέσα που τῶ

Quemadmodem scilicet et alia antehao circiter ἢ χηρύγματος, χαὶ αὖθις ἄλλη γυνὴ, πορνείᾳ τὸν

medium praedicationis tempus ; atque iterum alia
mulier que vitam meretricio qusstu toleraverat,
paulo ante passionem extra llierosolyma unguento
iogentis ponderis et pretii, pedes Jesu lavit, se-
pulture adumbrans et representans mysterium.
Que sane mulier, quibus multos in perditionis
attraxerat lubricitatem, capillis, tanquam spongiis
pedes ejus extersit, unguentumque laerymis mi-
scena8,gravi peccatorum est catena liberata.Deinde,
ut competentem debitumque finem Scripture de
eo prodite baberent, 808 pullo subjugalis ju-

(1) Simon is Lazari pater.

πάντα βίον συζήσασα πρὸ τοῦ πάθους βραχὺ, τῆς
Ἱεροσολύμων ἐκτὸς, μύρῳ βαρείας ὄντι ὁλχῆς, τῶν
ποδῶν χατέῤῥει τοῦ Ἰησοῦ, τὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ
προτυποῦσα μυστήριον * xal ταῖς θριξὶ δι᾽ ὧν πολ-
λοὺς εἰς τὸν τῆς ἀπωλείας χαθείλχυσεν ὅλισθον, οἷα
σπόγγοις χρωμένη, xai τούτους ἐχμάσσουσα " ἢ δὴ
καὶ δάχρυσι τὸ μύρον μιγνῦσα, τῆς τῶν ἁμαρτιῶν
βαρείας ἁλύσεως ἀπηλλάττετο. ᾿Εντεῦθεν ἵν᾽ αἵσιον
πέρας αἱ περὶ αὐτοῦ πᾶσαι σχοῖεν Toagat, πώλφ
μὲν υἱῷ ὑποζυγίου ὁ θρόνοις χερουδικοῖς ἐποχούμε-
νος ἐπιδαίνει͵ xal διὰ τῶν πυλῶν εἰσήλαυνεν Ἵερου-

(2) A tribus mulieribus Christus unctus est. Unde nonnulli doctores tres Marias faciunt.

118

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

714

σχλήμ. Ὁ δὲ ὄχλος εἰσόδιον τιμὴν αὐτῷ σχεδιάζον- A menti, qui thronis Cherubim vehitur, insidens,

τες, οἵά τινι ἐξαισίῳ καὶ ὑπὲρ ἀνθρωπον χυρίῳ τῷ
ὄντι χἀὶ βασιλεῖ, φδὰς δημοσίους ἐπέπλεχον. Πρὸς
δὲ xal πληθὺς νηπίων περὶ αὐτὸν ἤθροιστο, πα’ᾶνας
θείους ἐξάδουσα " xal οἱ μὲν αὐτῶν τὰ ludtx τῇ
YQ ἐπεστρώννυον " εἰσὶ δὲ oi xai χλάγους ἐλαιῶν
xai φοινίκων χαταχλῶντες, τοὺς μὲν τοῖς ποσὶν
ὑπέῤῥιπτον - ἄλλοι δὲ xai χερσὶν ἀνασείοντες, ἐπε--
χρότουν ἐξαισίαις δαϊς " oid τινι τροπαιούχῳ xal νι-
χητῇ, Ὡσαννὰ τῷ υἱῷ Δαυΐδ, λέγοντες * eO oq ἡ-
μένος ὁ ἐρχόμενος Ev ὀνόματι Κυρίου, θεὸς
Κύριος, καὶ ἐπέφανεν ἡμῖν, Καὶ ταῦτ᾽ ἐπεδόων
μακρὰν ποιούμενοι προπομπὴν, ἄχρις οὔ εἰσήει
μετὰ δόξης τῷ ἱερῷ. Ὅθεν xal τοὺς θεοχαπήλους
ἐξελάσας τῷ φραγγελίῳψ μετ᾽ ἐξουσίας ὅτι πλείστης
καὶ παῤῥησίας πολλῆς, εἰς τὸν χατ᾽ αὐτοῦ φθόνον,
χαὶ τὴν λυσσώδη μανίαν ἐχείνην, τους ἐναγεῖς διανέ-
στησε. Τόπον δὲ τῇ ὀργῇ διδοὺς (πρὸς γὰρ φόνον
ἦσαν ὁομῶντες, ἅτε δὴ τὸν κόσμον ὀπίσω αὐτοῦ
βλέποντες ἐφεπόμενον), ἔξεισιν αὖθις τῆς Ἵερουσα-
λὴμ ὁ Σωτὴ εὐχῆς ἕνεχα. Ἱχανῇ δὲ χρόνο" τριδῇ
ἐπανήκων αὖθις. πρωΐα Ok ἦν, xal πρόσπεινος ἤδη
γενόμενος, ὃ δῆτα οἰκεῖον τῆς ἀνθρωπότητος ἦν,
ποός τινα συκῆν ἀποχλίνει. Ἐπεὶ δὲ μὴ χαςπὸς
ἐχείνῃ παρῆν, ἐπαρᾶται μὲν εὐθὺς ἐχείνῃ τὰ ἔσχατα,
οἷα δὴ ἀργηγῷ τὰ πρῶτα γενομένῃ τῆς παῤαδάσεως *
καὶ ἀθρόον τῆς ὑγρότητος ἁπάσης διαταχείσης αὐτῇ,
ξηρὰ τοῖς πᾶτι καθεωρᾶτο. Ὃ δὴ τῆς ἐν αὐτῷ θεό-
τητος ἔργον πάντως ἀριδηλότατον * xal γὰρ ὥσπερ
φυσιχὴ θέλητίς ἀνθρώπου ἐν αὐτῷ χαὶ θέλησις xac
φύσιν Θευῦ, οὕτω xal ἀνθρώπου xxi Θεοῦ ἐνέογε'α
ἐν τῷ αὐτῷ ἑωρᾶτο. Φύσις γὰρ ἑχατέρα τὰ o'xtia
ἑαυτῇ καὶ ἤθελε χαὶ ἐνήργει μετὰ τῆς θατέρου χοι-
νωνίας. Οὐ Ὑὰρ ἀγοινωνήτως ἑχατέρα φύσις τὰ ἴδια
ἔπραττεν " ἀλλὰ xal dj θεότης μετὰ τῆς ἀνθρωπότη,.-
τος, χαὶ ἢ ἀνθρωπότης αὖθις σὺν τῇ θεότητι, τὰ
προσήκοντά 1ε ἑκάστῃ ὑπερφυῶς ἔπραττον, Ἔνθεν
tot, ὥσπερ τὰ τῆς θεαρχίας ἴδια τῷ τοῦ ἀνθρώπου
Υἱῷ μεταδίδοται, οὕτως αὖθις τὰ τοῦ ἀνθρώπου
qoa ἀσθενήματᾳ. τῷ A Os Δόγῳ σαφῶς ἀντιδέδο-
ται διὰ τὴν Μαϑ' ὑπόστασιν ἕνωτιν. ᾿μνίττετο δ᾽
ἴσως d$ oxi ξηοανθεῖσα xai τὴν τῆς συναγωγῆς
ἀκαρπίαν τῶν Ἰουδαίων * xai τοίνυν πᾶσα ψυχὴ
λογιχὴ τῇ πρὸς Χριστὸν ἀπιστίᾳ χεχρατημένη, χἂν
ποῖς τοῦ γράμματος νόμοις οἷά τισι φύλλοις μάλα
χομᾷν ἐχλογίζηται, τοῦ τῆς ἐν Χριστῷ πίστεως νό-

patentibus portis Hierosolyma ingreditur. Ibi mul-
titudo honorem eum qui ex itinere advenientibue
debetur, deproperans, quasi cuidam prestanti,
hominemque superanti, reveraque Domino et Regi,
carmina publicitus canit. Puerorum preterea te-
nerorum caterva circa eum congregantur, divinos
peanas et victorie carmina accinentes : atque ex
his alii vestimenta humi sternunt, alii olearum et
palmarum ramos frangentes, partim pedibus ejus
Bubjiciunt, partim manibus quatientes, magniflcis
ei applaudunt apprecationibus, perinde atque tri-
umphatori et victori cuidam : Hosanna, dicentes,
filio David : benedictus qui venit in nomine Domini 30,
Deus Dominus, el apparuit nobis. Atque ita vocife-
rabantur longius eum prosequentes, donec cum
laude et gloria in templum est ingressus. Undo ille
rerum sacrarum nundinalores, sanctarumque cee-
remoniarum et mysteriorum depravatores, flagello
cum libertate plurima ac potestate maxima, ad in-
vidiam usque, et furibundam illam eorum insaniam
expellens, sceleratos et impios evertit. Ire deinde
cedens (jam enim in cedem ejus ruebant, tanquam
mundum ipsum post eum euntem conespicati) Hie-
rosolymis Servator precationis ergo egreditur. Po-
stea vero, interposita aliqua temporis mora, eo
revertens (mane tum erat) cum fames ei incessis-
set, quod scilicet proprium humans conditionis
erat, ad quamdam divertit ficum : cui cum nullus
inesset fructus, ultima statim ei per exsecrationem
imprecatur, utpote qua auctor primum et dux
transgressionis fuerit (1). Atque illa, humore pro-
tinus omni prorsus exarescente, arida omnibus
exhibetur. Quod sane in eo spectatissimum omni-
bus modis divinitatis opus fuit. Etenim, siculi na-
turalis simul et hominis et idem Dei voluntas, ita
simul et hominis οἱ Dei efficacia atque actio in
ipso eodem conspiciebatur. Utraque namque na-
tura, qua» proprie el essent, simul et volebat et
efficiebat, cum alterius natures scilicel communica-
tione, utraque natura nativa et propria munia
faciebat : verum et divinitas cum humanitate, et
rursum humanitas cum ipsa divinitate, que cujus-
que essent officii, supra nature captum efficiebant.
Siquidem quemadmodum propria divine sublimi-
tatis munera Filio bominis communicata : itidem

poU, ᾧ ἐχεῖνος μάλιστα τρέφεται, διαπίπτουσα, τῆς ἢ rursum naturales hominis imbecillitates 894 Deo

τοῦ θεοῦ εὐλογίας πόῤῥω γινομένη, ξηραίνεται,

Verbo manifesto, per quamdam quasi remunera-

tionem, reddite sunt, propler eam qua per subsistentiam est, unionem. Fortasse autem ficus ista
exarescens, involucro quodam, synagogse Judsorum sterilitatem ferendorumque fructuum inopiam ex-
pressit. Et profecto omnis anima rationalis incredulitati et diffidentie in Christum obnoxia, eliamsi
legibus littere tanquam foliis admodum florere existimetur, tamen si lege fidei in Christum, qua
illa maxima nutritur et fovetur, excidat, longe ἃ benedictione Dei dissita, exarescit.

*? Matth. xxi, 9.

1) De pomo fici primi parentes nostri gustarunt.

PATROL. Ga. CXLV.

745
CAPUT XXVIII.

De mystica cana, de sacra pelvi, εἰ de Christi pre-
catione.

Sub hec cena paratur ia domo, ut aiunt, Joan-
nis Evangeliste : quam ille, possessione sua (non
exigua autem ea fuit) in Galilea Anne, ejus lem-
poris Jude pontiflci vendita (cujus gratia e!iam
illi notus exstitit, sicuti ipse alicubi saero suo
testimonio astruit), in locis cireum Sion montem
sitis comparaverat. Ibi igitur discipuli apud ho-
minem certum, priusquam Azymorum instaret
dies, ita ut illis mandatum prssoriptumque fuerat,
legis Pascha instruunt. Verum enimvero, cum per-
opus esset, Parasceves die ad vesperam, ut lex

precipit, agnum immorali : nihilominus tamen eo B

verum agnum, qui jam Jam pro nobis Pascha im-
molandus erat in cruce, preveniri, et typum ima-
ginemque legalis Paschatis complere, circiter quin-
te diei vesperam oportebat. Opinio sane obtinet,
cum multis aliis, tum ei precipue comprobata, cui
o8 aureum nomen indidit, irrationalem tum agnum
primum, ita ut par erat, Christum cum discipulis
omnino edisse : deinde cum ad mysticam arca-
namque illam ccnam oconsedisset, parva inlerpo-
sita mora consurrexisse, vestimenta (utpote que
eum fortasse gravaront, et in ministerio obeundo
impedirent) statim deposuisse, linteum sibi cire
cumcinxisse, atque ita prompte et alacriter disci-
pulorum pedes lavisse, ut simul et novam submis-

sionis atque humanitatis ostenderet sublimationem C

et per symbolum atque signum ipsis proprie com-
petere mentis corporisque expialionem et purga-
tionem declararet. Insuper vero illud eis innuens,
pedes eorum ad profectionem in gentes aptos atque
idoneos esse. 8009 Adhec, obscure etiam, divi-
norum pedum, pacem leta predicatione annun-
tiantium, pulchritudinem insinuans, Cum vero
rursum discubuissel, mysticum tradidisse sacrifi-
cium borrendorum simul et viviflcorum nostrorum
mysteriorum, pane fermentato (1), et vino ex vite
expresso. Eaque cum per gratiarum actionem et
sanctificationem benedixisset, discipulis dedisse :
et cuin vere corpus et sanguinem suum esse, quasi
fide sua interposita, confirmasset, accipere et par-
ticipare eos illa, quippe nulla re a divina carne sua
discrepantia, jussisse : atque id, ad eumdem mo-
dum, in futurum deinceps fidelibus faciendum, ad
Binceram evidentemque sui memoriam, per manus
tradidisse. ltaque cum quibua oportuit coelestibus
mysticisque sermonibus convivas sodalesque suos
instituissel, novasque et arcanas res prolocutus
essel, adventumque Spiritus, qui a Patre [Filioque]
procedit, secretiore ac sanctiore modo eis spopon-
disse, novum denique postremo omnium ftesta-
mentum exposuisset, in Gethsemani agrum oratu-
rus una cum illis egreditur. Atque ibibumanam im-

NICEPHORI CALLISTI

116
ΚΕΦΑΛ. ΚΒ΄.

Περὶ τοῦ μυστιχοῦ δείπνου, xai τοῦ θείου
νιπτῇρος͵ καὶ τῆς προσευχῆς.

Δεῖπνος ἐπὶ τούτοις ηὐτρέπισται ἔν τῇ οἰκία, ὥς
φασιν, ᾿Ιωάννου τοῦ Εὐαγγελιστοῦ" ἣν ἐχεῖνος τὴν
προσοῦσαν χτῆσιν ἀπεμπολήσας εν Γαλιλαίᾳ (οὐ
σμιχρὰ δέ τις ἦν) λννᾳ τῷ τηνικαῦτα τῆς ᾿ἰουδαίχς
ἀρχιερεῖ, o0 χάριν val γνωστὸς ἐχείνῳ ἐτύγχανεν
ὧν, ὡς αὐτός που τοῖς ἱεροῖς λογίοις παρίστησιν, ἐν
τῇ περιοχῇ τῆς Σιὼν ixvásato. Ἐκεῖ οὖν οἱ μαθη-
ται πρὸς τὸν δεῖνα, ποὶν ἢ τὴν τῶν ᾿Αζύμων ἐπιστῆ-
ναι ἡμέραν, καθὰ σφίσιν ὥριστο, τὸ τοῦ νόμου
Πάσχα ἣτοίμασαν " χαίτοι γε δέον ὃν, χατὰ τὴν
Παρασκευὴν πρὸς ἑσπέραν, ὡς ὁ νόμος δινγόρευε,
θύεσθαι τὸν ἀμνόν * ὅμως μέλλοντι τῷ ἀληθινῷ ἀμνῷ
τὸ ὑπὲρ ἡμῶν Πάσχα θύεσθαι ἐπὶ τοῦ σταυροῦ ἐχρῆν
προφθάσαι, καὶ τὸν τύπον πληρῶσαι Πάσχα τοῦ vo-
μικοῦ χατὰ τὴν τῆς Πέμπτης ἑσπέραν. Καί γε λό-
γος ἔχει πολλοῖς μὲν καὶ ἄλλοις, μάλιστα δὲ τῷ
χρυσῷ τὴν γλῶτταν πιστούμενος, τὸν ἄλογον καὶ
τότε ἀμνὸν ἱπρῶτον, ὥς γε θέμις ἦν, μετὰ τῶν μα-
θητῶν πάντως φαγεῖν τὸν Χριττόν " ἔπειτα τῷ μυ-
στιχ δείπνῳ ἀνακλιθέντα διεγερθῆναι αὖθις Bay?
τι διαλιπόντα, xai τὰ ἱμάτια, οἷάπερ ἴσως Baoóvovta
xxi ἐμποδὼν πρὸς τὴν διακονίαν χαθεστηκχότα, εὐθὺς
ἀποθέσθαι, περιζώσασθχί τε τὸ λέντιον, καὶ οὕτω
προθύμως τοὺς πόδας ἐχχαθαίρειν τῶν μαθητῶν,
ὁμοῦ μὲν τὸ χαινὸν ὕψος τῆς ταπεινώσεως παρα-
φαίνοντα, σομόολικχῶς τε παρχδηλοῦνταχ τῆς χατὰ
νοῦν xal σῶμα τούτοις χαθίρσεως τὴν olxsiwow:
ἔτι OE xal τὸ τοὺς σφῶν πόδας εὐθέτους γε εἶναι τῆς
εἰς τὰ ἔθνη πορείας " πρὸς δὲ xai τὸ ὡραῖον ὑπαινισ.
σόμενον τῶν εὐαγγελιζομένων τὴν εἰρήνην θείων
ποδῶν " εἴτ᾽ αὖθις ἀναπεσόντα, τὴν μυστικὴν maii
δοῦναι θυσίαν, τῶν καθ᾽ ἡμᾶς φρικτων τε xal ζωο-
ποιῶν μυστηρίων, ἐνζύμῳψ ἄρτῳ καὶ οἵνῳ ἐξ ἀμ-
πέλου γεγενημένῳ, ^A xal εὐλογάτας μετ᾽ εὔχαρι-
στίας καὶ ἁγιασμοῦ, καὶ χάριτος μεταδοὺς, καὶ ὡς
ἀληθῶς σῶμα xol αἵμα ξαυτοῦ ταῦτ᾽ εἶναι μετὰ
πίστεως παρεγγυησάμενος, μετασχεῖν ἐχείνους cr
βασχευάσαι, ἅτε δὴ τὰ χατὰ μηδὲν τῆς αὐτοῦ θείς
σαρχὸς διαφέροντα. Οὑτωσὶ δὲ καὶ εἰς τὸ ἑξῆς τοῖς
πιστοῖς πράττειν εἰς μνείχν αὐτοῦ ἀκραιφνῇ παρα"
δέδωχεν, Καὶ τοίνυν ὅσα γ᾽ ἐχρῆν διὰ λόγων οὐ".
νίων καὶ μυστικῶν τοὺς θιασώτας μυήτας, ξένα τε
χαὶ ἀπόῤῥητα ἐπειπών, xal τὴν τοῦ Πνεύματος πα-
ρουτίαν ὃ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐχπορεύεται, μυστιχώ-
τερον χατεγγυησάμενος, καὶ χαινήν τινα διαθήχτν
αὐτοῖς ὕστατον πάντων διεξελθὼν, εἷς Γεθση μανὴ
τὸν χῶρον Gu' ἐχείνοις ἐξέρχεται προσευξόμενος᾽
καὶ δὴ τὸ ἀνθρώπινον ἐνδεικνύμενος, τῇ προτευγῇ
παρῃτεῖτο * eive δὴ τῷ Πατρὶ βουλητὸν τὸ τοῦ θανέ-
του ποτήριον αὐτῷ παρελθεῖν. ΟἿ γε μὴν μαθηταὶ
τῷ τοῦ ὕπνου χάρῳ βεδαπτισμένοι, ῥάθυμοί τε Zsm,
καὶ ὡς τύ (οι ἕκαστος ἀμηγέπη κατέπιπτον. Ὃ δὲ
διδάσκαλος εἰς ἔλεγχον τούτοις χαθίστατο, καὶ μά-

(4) ᾿Ενζύμῳ ἄρτῳ. Hoc sicut ut ab homine Greco dictum.

111

λιστα Πέτρῳ θερμοτέρῳ γε
ἐπαγγελλομένῳ τοῖς κινδύνοις ἐγχαρτερεῖν,

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. I.

ὄντι τῶν ἄλλων, xat A imbecillitatem declarans,

118

precatione, siquidem
Patri ita visum esset, ut ab eo mortis poculum

abiret, deprecatur. Discipuli sane gravedine somui: pressi, segnes admodum esse, et quomodocunque,
ubi sors tulit, concidentes, quisque o^dormire; ipse vero magister eos reprehendens objugare, et

precipue Peirum, aliis fervenliorem acrioreniqve,
fuisset pollicitus.
KEOAA. K0'.

Περὶ τῶν ἀρχιερέων Αννα xai Καϊάφα" καὶ

περὶ τοῦ χρόνου τῆς τουΣωτῆρος διδασκα-

λίας.

Εἰδένχι μέντοι χρεὼν, ὡς ἡ θεία Γραφὴ τὸν πάντα
τῆς διδασχαλίας χρόνον τελέσαι τὸν Σωτῆρα λέγει
ἐπὶ ἀςοχιερέως Αννα xai Καΐφα, ἐπείπερ ἐν τοῖς
μεταξὺ τούτων ἔτεσι τῆς λειτουργίας ὁ τῆς ᾿[ησοῦ
διδασχαλίας σύμπας διεπεραιώθη χρόνος, ἀρξάμε-
νος μὲν κατὰ τὴν τοῦ Αννα ἀρχιερωτύνην, συντε-
λεσθεὶς ὃὲ ἄχρι δὴ καὶ τῆς τοῦ Καΐφα ἀρχῆς. Ὁ
δὲ πᾶς γρόνος τῆς τοῦ Σωτῆρος διδασχαλίας οὐδὲ
τετρα:τὴς περιίσταται. Τῶν γὰρ νομιχῶν θεσιλῶν
ἠρέμα πως χαναλυομένων, λέλυτο πρὸς τοῖς ἄλλοις
xax! ᾧ διὰ βίου χἀχ τῆς τῶν προγόνων δ'χδογῆς
διέφερεν ἡ τοῦ Θεοῦ θεραπεία καὶ λειτουργία. Ὑπὸ
γὰρ τῶν χατὰ καιροὺς πεμπομένων ἡγεμόνων ix
Ρώμης ἀλλοτε ἄλλοι τὴν λειπουργίαν γρήμχτι"
ἐξωνούμενοι, οὐ πλεῖον ἔτους ἑνὸς ἐπ’ αὐτὴν Ouexi-
λουν. Ὅτι δ᾽ ἀληθὲς τὸ λεγόμενον, ᾿Ιωσήπῳ ux2-
τορι χρήσομαι, μετὰ τὸν "Avvav τέσσαρας xarà δια-
δοχὴν ἐπὶ Καϊάφαν ἀρχιερεῖς διχγενέσθαι, κατὰ τῆς
᾿Αρχαιολογίας γοαφὴν ἱστοροῦντι, χαὶ οὑτωσὶ
χατὰ λέξιν διεξιόντι ’" « Οὐαλέριος Τρᾶτος, παύσας
ἱερᾶσθαι "Ἄνανον, ᾿Ισμάηλον ἀρχιερέα ἀποφαίνει
τὸν τοῦ Φαδί. Καὶ τοῦτον δὲ μετ᾽ οὐ πολὺ μεταστή-
σας. Ἐλεάζαρον τὸν ᾿Ανάνου τόῦ ἀρχιερξως υἱὸν
ἀποδείκνυσιν ἀρχιερέα. ᾿Ενιαυτοῦ δὲ διαγενομένου
xal τόνὴξ παύσας, Σίμωνι τῷ Καμέθου τὴν ἀρχιε-
ρωσύνην παραδίδωσιν. Οὐ πλέον δὲ xal τῷδε ἐνιαυ-
τοῦ τὴν τιμὴν ἔχοντι διεγένετο χούνος, wal ᾿Ιώση-
πος, ὁ χαὶ Καΐροας, διάδοχος ἦν αὐτῷ. » Συνάγεται
τοίνυν Ex τούτων μηδ᾽ ὅλας τετραετὴς εἶναι τῆς δι-

4

δατχαλίας τοῦ Σωτῆρθός Ó χρόνος, τεστάρων ἐπὶ
τίσταῦτιν ἔτεσιν ἀοχιερέιων ἀπὸ τοῦ "Avv xai ἐπὶ
τοῦ Καϊάφα χχτάστασιν ἐνιαύσιον λειτουργίαν δια-
τετελεκότων. Tóv γε μὴν Καϊάφαν, ἀρχιεοέχ τοῦ
ἐνιαυτοῦ xa0' ὃν τὰ τοῦ σωτηρίου ἐτελεῖτο πάθους,
ἣ τῶν Εὐαγγελίων γραφὴ παριστᾷ * ἐξ ἧς xai αὐτὸς

et qui constanter se in periculis perstiturum esse

CAPUT XXIX.

De Anna et Caipha pontificibus, et de lempore doctri-
na Servatoris.

Scire autem convenit, divinam Scripturam in-
nuere, Servatorem ipsum omnem doctrine sue
cursum sub AÁnna et Caipha pontificibus absolvisse:
quandoquidem intra istorum pontificatus rerum-
que administrationis annos totum Jesu doctrine
tempus ad finem suum pervenit. Initium enim do-
cendi Anne pontificatu, fecit, et munus id usque
ad Caiphe administrationem consummavit. Tem-
pus autem doclrine Servatoris omne non totum
explevit quadriennium (1).Cum enim constitutiones
legis paulatim solute interirent, preter alia
106 etiam is qui ex majorum successione per
sanctioris vit» mores excellebat Dei cultus, sacrum.
que ministerium collapsum intercidit. A ducibus
enim et presidibus (2), qui temporibus quisque
suis Roma mittebantur, alias alii ministerium sa-
crum pecunia comparantes, non uno longius anno
in eo perseverabant. Quod autem id verum sit,
teste Josepho utar, qui post Annain qualuor per
suecessionem pontifices usque a1 Caipham fuisse
in Anliquitalibus suis hisce verbis prodit : «Vala-
rius Gratus Anano pontilicatu abrogato, Ismaelum
pontificem creat,;Phabi filium (3). Sed et huic
cum paulo post dignitatem eam ademissel, Elea-
zarum Anani pontificis filium pontificem designat.
Anno porro exacto, et isto quoque a pontificatu
rejeclo, Siinoui Camithi filio summuin sacerdotium
tradit, Verum et huic honorem eum obtinenti,
non &unuo longius tempus fuit : cui Josepbus, qui
el Caiphas dictus est, successil. » Ex his igitur
consequitur, non prorsus quadrienuii iutegri Ser-
valoris nostri doctrina fuisse.tempus, cum quatuor
annis quatuor ponti(ices, ab Aana usque ad Caiphe
ordinem et creationem, annuo functi siat ministe«
rio. Caipham vero ipsum pontificem ejus anni,

σύμφωνος τῆς προχειμένης ἐπιτηρήσεως ὁ τῆς τοῦ ἢ in quem salutifera incidit passio, fuisse, scripta

Χριστοῦ διδασκαλίας ρόνυ)ς σχυῶὼς ἀποδείκνυται,

(1) De quadriennii istius observatione Nicepho-
rus Eusebium lib. 1, cap. 10, est imitatus. Verum
ea cum 18 cap. hujus libri, et cum Luc. 11, non
convenit. « Et Valerius Gratus ante annos fere
decem, prius quam Pilatus Roma in Judeam preses
missus est, provincie ejus prefectus fuit. » Quid
vero eodem tempore Hierosolymis Gratus faceret,
cuni ibi eorum obtineret administrationem Pilatus?

evangelica attestantur. Unde et hec ilii, de tem-
pore Christi doctrine, que modo proposita est,
consona es80 observatio, liquido ostenditur.

De alio itaque tempore Josephi verba ista sunt
accipieuda. Et auctori ipsi in cap. 18, atque preeci-
pue Luc. cap. 3, hac in re fides habenda. Hoc
etiam declarat cap. 4, lib. τι, infra.

(2) Cesaris procuratores pro sua libidine et
avaritia sacerdotium conferebant. (Eutrop. lib, r,
cap. 11.)

(3) Alii legunt, Jubí fit. (Joseph. lib. xvur, c. 7.)

119

CAPU'T XXX.

De proditione Julz, de divinis crucialibus Chrisli
Jesu, et salutari cruce ejusdem.

Ab hoc ipso Caipha et improbo scribarum con-
silio corruptus Judas [scariotes, et quasi morbo
avaritia correptus, qui dicendorum tacendorum-

que ac rerum praterea omnium cum reliquis di-
scipulis parliceps ἃ Servatore factus fuerat, cum
alienum seipsum et expertem divine gratie, per
excellentem malignitatem suam reddidisset, post
lotionem ipsam, atque arcanorum sacrorum inilia-
tionem (1), 107 vitalemque ipsum panem, vivus
eliamdum iu potestatem inimici captus pervenit,
cui se antea quoque voluntatis animique destina-
lione dediderat. Itaque ab apostolorum choro
sejunctus, que cum Scribis et Phariseis inierat
pacta conventa adimplet. Cohorte enim cum tri-
buno'et multitudine ea que rapinis et latrociniis
gaudet, adducia, quibus quidem lalerne et faces
accense et fustes in manibus erant, osculo Domi-
num prodit, et abit. At ille captus, ut ovis innocens
ad mortem fertur. Neque enim contentionem ullam
subindicans, neque percussorum impetum «egre
ferens, placido quietloque animo trahentes seque-
batur. Nec id ille tantum preestitit, sed οἱ fervi-
diorem discipulis ahis Petrum, qui gladium
strinxerat, objurgat, ferrum in vagiuam suam re-
ponere jubet ; tum autem pontificis servi, cui
Malchi nomen erat, resectam aurem restituit : non
inopia aut imbecillitate hec se pati, quippe cui
legiones quamplurime auxiliares, si vellet, praesto
essent, sed arbitrio alterius ea permittere : el
superari in presentia, ut que in Scripturis essent
constituta, legitimum debitumque caperent finem,
testatus. Sic itaque abductus ad Ánnam primum,
deinde et ad Caipham, qui cjus anni pentificatum
sortitus fuerat, «ducitur. Atque ibi jurejurando
obsiringitur, ut proflteretur an ipse sit, quem
exspectabant, ille Christus. Ut autem quod verum
erat, pontifex audivit (non gravate enim Christus
se Dei Filium esse profitebatur), confestim vestem
discindit, impium atque blasphemum vocat, dingum
que morte prejudicat. His a pontifice dictis, in
faciem alape impinguhlur, vultus conspuitur,

atque per noctem totam omni ludibrii genere per [)

vinum et temulentiam importunorum hominum,
probrisque et contumeliis afficitur. Porro autem
cum illuxit, manibus euim vinctis ad Pilatum du-
cunt. Et jam dies erat, presesque pro tribunali
consederat. Ibi Judei tanquam rabie agitati, eum
circumsiatunt, conviciisque proscindunt : ille con-
tra silentio et placabilitate eorum obturat et re-
fellit accusationem. Pilatus vero tam acerbum, ab

(1) Augustinus apostolos reliquos in cena Do-
minica panem Dominum, Judam vero panem Do:
mini contra Dominum sumpsisse scribit, in Joan.
tract. 59. « Si Dominum hoc (Eucharistiam) quod

NICEPHORI CALLISTI

130

ΚΕΦΑΛ. Λ΄.

Περὶ τῆς προδοσίας τοῦ Ἰούδα * xai περὶ τῶν
θείων παθῶν τοῦ Χριστοῦ καὶ περὶ τοῦ σω-
τηϑίοηου σταυροῦ.

Ὑπὸ τοίνυν τῷ Καϊάφᾳ τούτῳ xal χῷ πονηρῷ
258.7 - ^" 8 4 9^
συνεονίῳ τῶν ραμματέων διαφθαρεὶς Ἰούδας ὁ
, ? ' , — a e
ἰσχαριώτης, ἅτε νόσῳ τῆς φιλαργυρίας ἁλοὺς, $jr-

E 4 4.» LÀ -

τῶν τε xxi ἀῤῥήτων xal πάντων τοῖς λοιποῖς xotvu-

νὺς τῷ Σωτῆρι γενόμενος, ἀλλότριον ξαυτὸν xai

Υὐμνὸν καταστήσας τῆς θείας χάριτος δι᾽ ὑπερόδολὴν

πονηρίας, μετὰ τὸν νιπτῆρα, μετὰ τὴν μύησιν, καὶ

τὸν ζωτιχὸν ἄρτον, ὅλος ζωγρηθεὶς τῷ ἐχθοῷ, ᾧ

καὶ πάλαι τῇ προαιρέτει χείωτο, τοῦ χοροῦ τῶν

ἀποστόλων διαζυγεὶς, τὴν μετὰ τῶν γραμματέων
χαὶ Φαρισαίων συμφωνίαν ἐπλέοου, Τὴν σπεῖραν
γὰρ, καὶ τὸν χιλίαρχον, χαὶ τὸ λῃστείαις χαῖρον χαὶ
ἁρπαγαῖς πλῆθος προσεπαγόμενος * φανοὶ δ᾽ ἧσαν
τούτοις ἁπτόμενοι xal λαμπάδες, xxi τὰ ῥόπαλα

4 , , * M * ,

ἐν χερσί" φιλέματι καταπροδιδοὺς τὸν Κύριον, lizrÀ-

λάττετο. Ὁ 6b σχεθεὶς, ὡς ἀρνίον ἄκαχον, τὴν ἐπὶ
, » *

θάνατον ἤγετο, ἔριδος μὲν οὐδὲ τι παρυποφχίνων,
,*^ * M 2 , ^ ,? o! » ,

οὐδὲ τὴν φονιχὴν ἐπισύστασιν δυσχεραίνών ^. ἀλλ

ἡσύχῳ xil ἀταράχῳ φρονήματι τοῖς ἕλχουσιν ἤγετο.
^ ^. * Ml * —- -

Οὐ τοῦτο δὲ μόνον, ἀλλὰ vai τῷ θερμοτέρῳ τῶν
αθητῶν ἐπιτιμᾷ Πέτρῳ ἑλχύσαντι μάχαιοχν " χαὶ

i ἰ 1 et μ X Q
^ c *- . » JULI ?*

τὸ οὺς τοῦ ἀργιερέως δούλου, ᾧ Μάλχος Tj» ὄνου,

πεπληγὺς ἱᾶται “ xad ἀναστρέἝθειν

πεοὶ τὴν θάχην αὖθις χελεύε!. Μὴ γὰρ ἀδυνχμί
πάσχειν * λεγεῶνας γάρ οἱ ὡς πλείστας αὐτῷ πιρ-
* "1 b 4-3 0:À * ? δ. Í * "» ^.
givxt, εἴ γε θέλοι, συμμαχεῖν ἠτημένας * Gvz0d)-
λεσθαι δ᾽ οὖν, ὡς ἀν γε τὰ ἐν Γραφαῖς διωρισμένα
πέρας αἴσιον σχοίη. Οὕτω τοίνυν ἠγμένος ποὸς
ἤΛνναν πρῶτον, εἶτα xal πρὸς Καΐϊχφαν τὸν τοῦ
ἐνιαυτοῦ ἱεραρχεῖν λαχόντα ἀπάγεται ^. εἶτα ὁρχίζε-
ται ὁμολογὴσαι εἰ αὐτός ἐστιν ὃν προσεδόκων Xo:-
, « TY . * 9 ᾿ * LE -
στόν. 'O; δὲ ταληῦῆὲξς ἠχηχόει ὁ ἱερεὺς, ῥαδίως τοῦ

Χριστοῦ ἑαυτὸν Θεὸν ^ai Θεοῦ Υἱὸν ὁμολογήσαντος,

φἠγνυσι τὴν ἀναδολὴν εὐθὺς, βλάσφημον χαλέτας,

χαὶ θανάτου ἄξιον ἀποφήνας. Τούτων τῷ ἀρχιερεῖ
εἰρημένων, ἐπὶ χόῤῥης αὐτῷ ῥαπίσματα προτετρῖ-

A 4 * 4 *
6ovto, καὶ χατὰ πρόσωπον ἐμπτυσμοὶ, xai ἀλλ

"» ? -- a , E
ττα ἐμπαροινοῦντες διὰ πάσης νυχτὸς, πρωΐ:

4 - - bd

δια ναζούσὴς πρὸς Πιλᾶτον χεῖρας πεοήσαντες dytv

* hj ^t. , «ὦ 4. «" Li
σιν. Ἐπεὶ 5ὲ ἡμέρα παρῆν, xxi ὁ ἣγεμὼν mpooxi
θητο ἐπὶ βήματος, Ἰουδαῖοι olà τινες λυσσητῆρες
περιεχύχλοτν βάλλοντες ὕδοεσιν - ὁ δὲ σιωπῇ καὶ
ποαύτητί ἐπεστόμιζε τὴν χατηγορίαν. Πιλᾶτος δὲ
τὴν οὕτω πικρὰν χαὶ ἀπάνθρωπον ὑλαχὴν ὁρῶν, τί
ἂν εἴη, τὸ αἴτιον ἐπυνθάνετο. Ὁ Σωτὴρ δὲ οὐδὲ
ἠξίου, Κοαυγὴ δ᾽ ἐξηχούετο
σταυρῶσαι τοῦτον ἐχδυσωπούντων. ᾿Εχεῖνος δὲ, πῆ
μὲν ὑπὸ Πρόχλης τῆς αὐτοῦ γυναιχὸς διάπεμπομέ-
νης ἐρεθιζόμενος μηδὲν τι τῶν ἀποφήμων κατὰ τοῦ

διχχί (0230 ἢ δὲ xal τῷ ol 06

ικχίου ψηφίσασθαι, πῇ δὲ xal τῷ οἰχείῳ συνειδότι

πληττόμενος, λύειν μὲν ἐπεχείρει“ μηδὲ γὰρ εἶναι

τὴν μάχαιδαν

ἀποκρίσεως ἐκεῖνον

isti cavendum putant, vellet intelligi, non ipse suo
traditori dedisset quod in suam ille perniciem,
sine culpa dantis, cum digni indignus aocepit. »
(Id. lib. 1, De aduli. conjug. ad Pollent. cap. 27.)

121

ECCLESIASTICAE HISTORIE LIB. I.

122

τά ἐγκλήματα ὑπὸ θάνατον ἄγοντα * οὐ μὴν δὲ ἀλλὰ À omnique humanitate alienum latratum eorum au-

xai! Ἡρώδῃ τηνικάδε τοῖς Ἰερησολύμοις ἐπιδη μοῦντι
τοῦτον ἀπέπεμπεν, ὥστ᾽ ἐλέγχῳ γνωσθῆναι, εἰ θανά-
tou τι ἄξιον διεπράξατο * ὡς δὲ χαὶ οὗτος οὐδὲν εὕρ:-
T , » t" "n * ,
σχε, [Πλατῳ αὖθις παρίστατο. Καὶ ὃς τὴν ἡ μέγαν
tco Πάσγα προύδνλετο * οἱ δὲ τῷ τῆς καθοσιώτεως
ὑπῆγον αὖθις ἐγχλήματι, ἅτε δὴ βασιλέχ ἑαυτὸν
χαθιστάντα “ καὶ ἀπολύειν a'pouutvp, 'Apapteiv
πάντως ἐσεῖται τῇ φιλίᾳ τοῦ Καίσαρος, ἔλεγον.
Ταῦτ᾽ ὁ Πιλᾶτος ἠνωτισμένος, zal δείσας μή τι xad
μώμου αὐτῷ προστριθείη διὰ τὸν Καίσαρα, χαντεῦ-
θεν xxi τῶν δίφξων τῆς ἡγεμονίας ἐχκυλισθείη, τῷ
φιλαργεῖν xai ἀνθρώποις ἀρεστὸς δοχεῖν ἥττων γε-
νόμενος, φραγγέλλιον τοῦ τραχήλου ἐξάψας, τοῖς
μιαιφόνοις ἀνῆχε "καὶ τὸ πραιτώριον πάλιν εἶχεν a5-

LY ΟΝ w 4) 4 ᾽ , , LENS! »
τὸν, τοῦ πολλοῦ ὄχλου xai σύρφαχος ἐπ᾽ αὐτὸν, εἴ Β

τι xai βούλοιντο ὃρᾷν, ἄδειαν εἰληφότος. Καὶ δῆτα
οἱ μὲν τὰ ἱμάτια αὐτὸν περιδύσαντες, va! τινα yÀa-
μύδα χοχχίνην ὡς πορφυρίδα ἀμφιχσάμενοι, ἀχαν-
θίνῳ τε στεφάνῳ τὴν χερσλὴν ὡς βασιλεῖ πέριστέ-
ψαντες, χάλαμόν τε ἐχείριζον ὥσπερ σκῆπτρον βα-
σιλικόν * οἱ δὲ γόνυ χλίνοντες, τὴν πηοοσχύνησιν
ἀφωσίουν αὐτῷ,Χ αἵρε, ὁβυσιλεὺς τῶν Ἰου δαίων,
διατωθάζοντες. "Ἄλλοι καλάμοις τὴ: χιφαλὴν παίον-
τες ἐπεχρότοφν. Εἰσὶ ὃὲ οἱ καὶ ῥαπίζοντες τὰς σια--
γόνας, γέλωτι μυχτῆρα παραζευγνύοντες, ἐπυνθά-
νοντο, Ιροφήνευσον ἡ μῖν, Χριστὲ, τίς ἐστιν ὃ
παίσας σε. Εἴτα τοῖς ἰδίοις αὖθις τοῦτον ἱματίοις
ἀμφιασάμενοι, τὸν σταυρὸν ἐπ' ὦμων αἴρειν Otexe-
λεύοντο * xai τῆς πύλης ἐξήγετο. Ἐπεὶ δὲ xai εἰς
τὸν Κρανίου τόπον οἱ μιαιφόνο: χατέλαδον, καὶ ὁ
σταυρὸς χατεπήγνυτο, ἀνήρτᾶτο, τοῖς ἥλοις ἐπεί-
ρετὸ, καὶ παρὰ τῶν παριόντων πλεῖστα διετωθάζετο,
Ἵνα δὲ καὶ ὡς χυχοῦογος λογίζοιτο, δύο λῃστὰς παρ᾽
ἑχάτερα τὸν ἴσον τρόπον ἐχόλαζον. xai τίτλος ὑπὲῤ
κεφαλῆς τὴν αἰτίων τῆς χαταδίχης τριττοῖς ἐσύ μαινε
γράμμασι. Τῶν ληστῶν δ᾽ ὁ μὲν ὁμολογήσας θεὸν
τὸν γχχτάδιχον τὸν παράδεισον ἐσύλα, xal ἔνδον ἀνὰ
κράτος εἰσέλαυνεν * ἕτερος “δὲ ὡς βλάσφημος ὑπερ-
ὦφθη. Ἐπεὶ δὲ ἅπαντα πέρας εἶχε, Διψῶ, ἐπιλέγει.
Οἱ δὲ ταχεῖς εἰς χαχίαν δξος χολὴ συγχραθὲν αὐτίκα
προσάγοῦσιν * οἷς ὕδωρ ἐν ἀνύδρῳ mat διψήσχσιν
ἔῤῥει πέτρα πηγάζόυσα * xal οἱ τὸ μέλ: θηλάσαντες
τὴν χολὴν προτῆγον. Ἔπειτα μέγχ ἀνακραγὼν, καὶ
εἰς χεῖρας τὸ πνεῦμα τῷ Πατρὶ παραθέμενος, ἀφίει
τὸ ζῆν, xai νεχρὸς ἐφ᾽ ἱκανοῦ ἀπῃώρητο, ᾿Εντεῦθεν
τῶν τις στρατιωτῶν τῷ ᾿Ιουδαίων χαριζόμενος
ἔθνει, τὴν πλευρὰν τῇ λόγχῃ διώρυττε ^. vai τῇ θίξει
αἷμα xai ὕδω; παραδόξως ἐξέῤλυζε. Πάντων δ᾽ ἐχ-
ποδὼν γενομένων τῷ φόδῳ τῶν φονευτῶν, μόνη παρ-
ἦν 4 μέτηρ καὶ ὃ φιλούμανος μαθητὴς, τὰ πρὸ
τῆς νεχρώσεως χαὶ μετὰ τὴν νέχρωσιν ὀφθχλμοῖς
οἰκείοις ἕκαστα θεωροῦντες. Τό γεὲ μὴν αἷμα xxi
ὕδωρ, τῆς πλευρᾶς ὥσπερ Ett ζῶντος χαινῶς ἀποῤ-
ῥέοντα, ταῦτ᾽ ἐκεῖνοι λίαν εὐλαθῶς τε ἄμα χαὶ φι-
λοτίμως σχεύει ἀρύονται. Ἔπειτα xal μήτηρ ἡ

diens, quenam ejus causa esset, rogat. Servator
autem eum responso non dignatur. Interim clamor
àd crucem eum condemnandum esse, minaci hor-
ribilique voce deposcentium, exaudiebatur. Ille
autem, cum a conjuge sua Procle per internun-
tium, ne quid adversi contra hominem justum de-
cerneret, admonitus, 1205 tum sua ipse con-
scientia perculsus, absolvere eum contendit ; nibil
enim capitalis afferebatur criminis. Sed enim ad
Herodem, qui tum Hierosolymis diversabatur, eum
mittit, ut ille anquireret, si quid capitali sup-
plicio dignum commisisset. Ut vero ne ille qui-
dem quidquam invenit, apud Pilatum rursus sisti-
tur. Tum illi crimen ei lese majestatis intendunt,
tanquam regem seipsum constituerit : et Pilatum
ad absolvendum propensum, contra Cesaris ari-
citiam facturum, si eum dimitteret, dicunt. Quod
ubi Pilatus audivit, metuens ne malam a Tiberio
iniret gratiam, proindeque prefeoture dignitate
excideret : atque honorem retinendi, hominibusque
placendi studio victus, flagellum de collo ejus sus-
pendit, οἱ sànguinariis carnificibus flagellandum
permittit. Et jam rursus in pretorio Salvator erat :
multitudoque et vilissimi quique ex plebe im-
punitatem sibi quodcunque vellent adversus eum
faciendi sumpserant, Ibi ex impuris illis quidam
vestimenta ei detrahunt, atque chamydem cocci-
neam in morem purpurae circumdant. Preterea
corona spinea caput ejus tanquam regis coronant,
et arundinem sceptri loco in manibus reponunt :

C nonnulli genibus flexis adorationem gestu ei offe-

runt, Ave, rez Judaorum, cum risu contumelioso
ingerentes. Aliqui arundine caput palsantes plau-
sum addunt. Erant qui colaphis mazillas ejue
osmdentes, irrisionemque naso per sannas suspenso
jungentes quaererent : Vaticinare nobis, Christe.
quis es. qui. le percussit? Postea suis ipsum vesti-
bus rursum indutum, crucem in humeros tollere
jubent, et extra porlám producunt. Posteaquam
&utem ad Calvarie locum est ventum, ibi orux
compingitur, Servator in eam sustollitur (1), clavis
affigitur, et ἃ pretereuntibus plurimis conviciis
exagitatur. Ut vero maleficus etiam existimaretur
esse, duos latrones ad partem utramque eodem
supplicii genere torquent. Titulus porro supra
caput ejus positus ; condemnationis causam tri-
plici litterarum genere indicabat. Ex predonibus
vero alter, ipsum qui sic condemnatus esset, Deum
professus, paradisum rapit, eumque per vim in-
greditur : aller autem, ut blasphemus despicitur.
Ceterum cum omnia jam consummata essent, Sitio,
inquit. Illi porro ad malitiam celeres, acetum ielle
mistum confestim afferunt : 899 quibus olim in
locis aridis siti pressis, petra fontem provolvens,
aquam subministraverat. Et fel prebent, qui mel

(1) « Jesus verbum Del incarnatum suspensum est super lignum. » (Iren.) « Periculum vero Deo

status sui nullum fuit. » (Tert.)

133 NICEPHORI CALLISTI T2.

antiquitus suxerant Postremo, cum voce magna ἡ Θεομήτωρ χρηματίζει τῷ μαθητῇ, τοῦ υἱοῦ τὸ φι-
conolamasset, et in manus Patri spiritum commen- λοστόργως πρὸς αὐτὴν ἔχειν ἀνατιθέντος τῷ φι-
dans deposuisset, vitam finit. Et corpus mortuum λουμένῳ.

aliquandiu ita pendebat, cum ex militibus quidam, Judeorum genti gratificaturus, latus ejus lancea
perforat : ex quo vulnere sanguis et aqua, prater opinionem omnem, profluxit. Cum vero metu homi-
cidarum omnes profugissent, sola ibi aderat Mater, et quem diligebat discipulus, qui omnia
que vel ante vel post mortem ejus gesta essent, oculis ipsi suis spectarunt : sanguinemque et aquam
e latere ejus, quasi adhuc viventis, recens profluentem, religiose simul et honorifice admodum
vasculo exceperunt. Deinde et Deipara mater, discipuli maler dicitur : cui & se multum amalo

Filius eam commendans, ul pietatem quam parentibus debent libori, ei prestaret, injunxeral.

CAPUT XXXI.

Ex divinis passionibus quasnam Christo ut Deo
eidemque homini, el quasnam ul Deo ascribere
conventa ; el. de Christi, quoad animam, descensu
ad inferos : quando el. quomodo eos quoque qui
apud inferos vincli fuerant, solutos liberaverit.
Enimvero affectiones et perpessiones, quas dixi-

mus, Christo, non ut puro homini, sed ut Deo,

eidemque homini carne acoeidere (1). At quecun-
que supra huinane nature conditionem, et ante
mortem, et post depositionem de cruce, sepultu-
ramque ipsam magnifice, ut Deum decet, in co
evenere, citra controversiam, certo et evidenler
ipsius declarant diviuitatem. Quenam vero ca
sunt ἢ Tenebre dense, et propo contrectabiles,

ἃ sexia usque ad horam nonam. Sol non ordine

aut ratione nature (2), sed quod Creatori conipa-

teretur, per deliquium exstinclua, et rursum relu-
cens: terremolus immanis, pelrg rupta, templi

velum scissum, inonumenta aperia, et mortui e

sepuleris exsilientes, multisque sibi notis, qui

KEdTAA. AA'.

Τίνα τῶν θείων παθῶν ὡς θεανθρώπῳ, καὶ xt-
να ὡς θεῷ ποοσήχει λογίζεσθαι καὶ περὶ
bd * ῳ 4 ^ "-. -
τῆς ἐν ἄδου μετὰ ψυχῆς καθόδου Xptaxov
v - ^ vv LL] - -
πότε xal πῶς xa! τοὺς ἐν ᾷόῃ τῶν δεσμῶ-

ἠλευθέρωσεν.
Τὰ μὲν οὖν εἰρημένα πάθη
ψιλῷ τῷ Χριστῷ προσεγένοντο,
χατὰ τὴν σάρχχ᾽

οὐχ ὡς ἄνθρωπῳ
ἀλλ᾽ ὡς θεανθρώπῳ
τὰ γε μὴν ὑπὲρ φύσιν ἀνθρωπίνην
ὅσα σε πρὸ τοῦ θανεῖν xal μετὰ τὴν ἀπὸ τοῦ ξύλου
καθαίρεσιν xai vagi» θεοπρεπῶς ἐπ᾿ αὐτῷ γεγο-
νύτα ὁμολογουμένως τὴν αὐτοῦ ἠχριδωμένως ἐμ-
φαίνει: θεότητα, Ταῦτα δὲ τίνα ; Σχότος ψηλαφητὸν
ἀπὸ ς΄ ὥρας ἕως θ΄ " ἥλιος οὐκ ἀκολουθίᾳ φύσεως
ἐκλείπων, τῷ δὲ χτίσαντι συμπάσχων τε χαὶ ἀπὸ
δεννύμενος, καὶ αὖθις ἀνχλαμπόμενος * γῆ σειομένη ᾿
πέτρα: ἐν γυύμεται " τὸ τοῦ ναοῦ σχιζόμενην χατα-
πῖτασμυ * μνέματά τε διαῤῥΡῥηγνύμενχ, xai νεχροὶ
τῶν τάφων ἁλλόμενοι, καὶ πολλοῖς τῶν ἀξίων γνω-
στοῖς ἐμφανεῖς χαθιστάμενοι, xal τὴν τοῦ ἀνιστάν-
τὸς αὐτοὺς ἀνάστασιν ἀχριδέστατα παρ'στάνοντες.

scilicet digni atque idonei visi fuerant, manisfesto ὦ 'O γὰ; ἥλιος τῆς δικαιοσύνης Χριστὸς μετὰ ψυχῆς
apparentes : nec non resurrectionem ejus, qui eos μόνης διαιρεθείσης τῷ θανάτῳ τοῦ σώματος, ἐπ'-
excitaverat, certissimo comprobantes. [pse enini φανεὶς ταῖς ἐν 4900 τῶν δικαίων ψυχαῖς, τῆς πρὸς

justitia Sol Christus, anima sola per morlem a
corpore segregala (3), apud inferos justorum ani-
mis presto fuit : et dux iineris ad paradisum
ferentis preiit, lucis princeps vieque duelor eis
periade atque lairoai lactus. 1380 Eadem namque
die, ac potius eadem hora ab inferis rediit : ut
quidem .cum alii nonnulli, tum is cui aurea liugua
nomen indidit, in primis hec accuratius certius-
que exposuere. Nec enim rationi consonum erat,
animam ejus epud inferos retineri, qui nihil pror-
susa primi parentis maledictione et exitio secum

(4) Tertullianus, in Apologetico, cap. 21, de Pos-
sione et morte Christi : « Postremo, inquit, oble-
tum Poutio Pilato, Syriam tune ex parte Romana
procuranti, primores Judeorum violeutia sulfia-

iorum in crucem Jesum dedi sibi extorserunt.

redixerat et ipse ila facturos. Parum hoc, si non
et propheie retro etiam. Tamen euffixus, multa
mortis illius propria ostendit insignia. Namspiritum
cum verbo sponte dimisit, prevento carnilicis
officio. Eodem momento dies, medium orbem si-
gnante sole, subducta est. Deliquium utique puta-
verunt, qui id quoque super Christo predicatum
non scierunt. Et tamen eum mundi casum relatum
in archívis vestris habetis. » elc.

(2) « Defectus iste solis mirabilis erat et prodi-
giosus. » (Aoguet.)

(3) « Quid fecit Christi passio? quid fecit mors,

τὸν παρζδεισον δὸοιπορίας ὀδηγὺς ἐχρτμάτιζε, φω-
τὸς ἀρχηὸς καὶ ἡγεμὼν αὐτοῖς τῆς ὁδοῦ, ὥσπερ
δὴ xal τῷ λῃστῇ γεγονώς. Καὶ γὰρ αὐθημερὸν,
μᾶλλον δὲ αὐθωρὸν τοῦ ἄδου ἀνέθορεν, ὥς τισι χαὶ
τῷ χρυσῷ τὴν γλῶτταν μάλιστα διηχρίδωτα: * οὐ
q32 04 ἣν τῶν εὐλόγων, xai τὴν ἐχείνου ψυχὴν
τῷ ὅδῃ κατέχεσθα!, μηδέν τι τῆς πατρῴας ἐπαγο-
μένην ἀρᾶς ' ἀθρόον δὲ, xxi οἷον φάναι ἀστραπῆς
τάχε';, τούς γε ἀξίους διὰ τοῦ φωτὸς τῆς Ümspt-
στραπτούτης θεότητος χαταυγάσας, xai τῶν ζοφε,᾿
ρῶν ἐχείνων xal ἀνηλίων χευθμώνων ἀπείρῳ ὄυνα-

nisi corpus ab anima separavit, animam vero ἃ

D Verbo non separavit? » (August. sup. Joan. traci.

47.) « Christo Domino omnia tradita sunt, et po-
testas in eclo et in terra, a Patre videlicet, tum
vera tradita et data, cum verbum caro factuin est.
Ut queinadmodum in colis primas (τὰ πρωτεῖα)
habuit Verbum Dei, &ie et in terris primas obtine-
rel ut. homo justus, qui peccatum non fecit, nec
invcntus est dolus in ore ejus: pritnas quoque eo
rum quae sub terra sunt ferret, primogenilus ipse
inortuorum factus, ut viderent omnia regem suum
et in cirnem Domini incureret paterna lux, eta
carne ejus splendida veniret in nos, ac sic demum
veniret homo in incorruptibilitatem lumine paterno
cireumdatus. » (Iren. lib. iv, cap. 3T.) Hic videre
est causuim descensus Christi ad inferos, ot fructum
primogepiture ejus ex mortuis.

725

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. I.

126

στείᾳ ἐξαγαγών, ἅτε δὴ συντρίψας τοὺς ἐκεῖ πρω- A attulisset. Subito vero, et, ut ita dicam, fulgetri

τοστάτας τοῦ σχότους xai ἀρχηγοὺς τῶν xaxov,
ταῖς τῆς θεαρχίας αὐγαῖς, καὶ τῇ στρατιᾷ τῶν à.
γελικῶν παρατάξεων, ἀχρόνως, ἀχόπως, xal τὸ
ὅλον φάναι θεοπρεπῶς, πρὸς τὰς ἱερὰς xal φωτὶ
ἀπλέτῳ χαταλαμπομένας τοῦ παραδείσου ἀκαριαίᾳ
ῥοπῇ μετάγει σχηνάς ’ xal ταύτας οἱονεί τινας
ἀῤῥαδῶνας xai ἀπαρχὰς τῶν ἐν οὐρανοῖς ἧτοιμα-
σμένων ὀψέ ποτε τοῖς ἀξίοις μονῶν τε καὶ διαιωνι-
ζόντων χλήρων, μετὰ τὴν τῶν πάντων δηλαδὴ xot-
viv ἐξανάστασιν, καὶ προσῆχον ἀποχαρίζεται. Ὥσ-
περ οὖν γυμνῇ τῇ ψυχῇ, γυμναὶς ταῖς ἐν $0ou ψυ-
Xai« ἐπιφανεὶς ὁ Σωτὴρ, ὃν εἴρηται τρόπον, κατὰ
τὴν τῆς Παρασχευΐς ἑσπέραο προὐπέδειξε τὴν
ἀνάστασιθ οὕτως αὖθις μετὰ τρίτην ἡμέραν, ὄρ-
θρου βαθέος τῆς τῶν Σαδύάτων μιᾶς, du μὲν
ἄρτι κατὰ τὸν ἐν ᾿Εδὲμ παράδεισον ἀνατέλλοντος,
καὶ τὰ μετέωρα χαὶ ἄκρως ὑψηλότατα τῶν ὀρέων
καταλαμθάνοντος * περὶ δέ γε τὸν καθ’ ἡμᾶς ópl-
ζοντα ἑόδόμνς, ὡς εἰπεῖν, ἢ xai ὀγδόης ἐπεχού-
σὴς ὥρας νυχτερινῆσ, μετὰ τοῦ ζωαρχιχοῦ αὐτοῦ
καὶ θεοειδοῦς, ἐμψύχου τε καὶ νοεροῦ σώματος
ἐκ τοῦ τάφου ἀνίσταται, ὥς γε δῆτα προεπηγγεί-
ατο.

celeritate, dignos atque idoneos luce summe co-
ruscantis deitatis illustrans, ac immensa potentia
ex caliginosis illis soleque carentibus latebris re-
ducens : et principibus ibi tenebrarum, ducibus-
que malorum, divine potestatis splendore, et
angeliearum cohortium militia quasi obtritis, nullo
tempore, et labore nullo, atque (ut semel dicam)
eo qui solum Deum decet modo, in momento uno,
δὰ sacra immensaque luce relucentia paradisi
tabernacula traduxit (1) : eaque tabernacula, per-
inde atque quosdam arrhabones et primitias earum
que in ccelis aliquando, post communem seilicet
illam resurrectionem omnium, condignis atque
idoneis parate sunt, mansionum, sempiternorum-
que harediorum, ita ut par erat, eis donavit. Et
quemadmodum nuda anima nudis apud inferos
animabus, eo quo dictum est modo, Salvator
vespertina Parasceves diei hora presens affuit,
resurreotionemque quodammpdo subindieavit : sio
rursum tertia post die, cum profundum etiamnum
una Sabbatorum esset diluculam, ac sol quidem
tum circa paradisum in Edem oriretur, altioraque
et sublimiora montium juga attingeret, circa

nostrum autem horizontem septima propemodum, aul etiam oclava obtineret hora nocturna, curn
vità principe, Deo simili, abimato el pure intellectuali corpore, ex.sepulcro prodiens, ita ut antea

prenuntiaverat, resurrexit.

ΚΕΦΑΛ. AB.
᾿Απόδειξις ἐναργὴς Ex τῶν τότε γεγενημένων

ὑπερφυῶν σημείων, ὡς ἀνέστη ὁ Κύριος ix C

νεχρῶν.

Καὶ τοίνυν ὁ θάνατος αὐτῷ τῷ Θεανθριώπῳ οὐχ
ἐν παραδύστῳ καὶ γωνίᾳ, ἤ τινι ἀποχρύφῳ χρόνῳ
καὶ τρόπῳ κατείργασθαι * ἐπὶ ξύλου δὲ μετεωρισθεὶς,
ἐθνῶν τε χαὶ ᾿Ιουδαίων ὁρώντιυν, χαὶ ἐν τόπῳ καὶ
ἡμέρᾳ ἐπισήμῳ τῆς ἑορτῆς τοῦ Ilisjx τὴν τελευ-
τὴν ἐπεσπάσατο. Οὕτω xai ὁ τάφος ἐκείνῳ ἐπίτη-
poc * ἀνθρώπου γὰρ πλουσίου, xz! γαινὸς ἦν ἔτι
ἄρτι λατομηθείς, Ola δὲ καὶ d χηδείχ, καὶ ἡ ταφή !
ἀλόὄη γὰρ καὶ “σμύρνα ἄχρως συμφυραθεῖσαι, σιν-
δόνων χαὶ ὀθονίων παρειλημμένων, τὸν νεχρὸν πε-
ριείλουν, xai εἷς τὸ ἀχοιδὲς συνεῖχόν τε xal συνέ-
σφιγγον, ὡς σῶμα ἕν τὸ ὅλον εἶνα! δοχεῖν, χόλλης
ἁπάσης δραστικώτερυν τῶν εἰρημένων ἀρωμάτων

ἐξισχυόντων συνέχειν, ᾧ προσγένοιντο ἀλειφόμενα. D

Ὥσπερ τοίνυν ὁ θάνατος τῷ Χριστῷ xa! ἡ ταφὴ τὸ
πιστὸν xal ἀναντίῤῥητον ἔχουσιν, ἐν ἐπισήμοις τό-
ποις γενόμενα " οὕτως ἄρ᾽ ἐχρὴν αὐτοῦ ἀνάστασιν
ἀχηλούθως τὸ ἐντελὲς αὖθις εἷς πίστωσιν σχεῖν,
παντὶ τρόπῳ τὸ βέῤδαιον τοῖς ἀξίοις xal ἀνχμφίδο.
λον τῆς πίστεως παριστάνουσιν. Τὰ μὲν οὖν ζωο-
ποιὰ πάθη τε χαὶ σωτήρια, ὡς τὴν ἡμετέραν οὐσίαν
πλὴν ἁμαρτίας ἀναλαδὼν, χατενώπιον πάντων
ὑπέσχεν, ὥσπερ δῆτα xal διελάδομεν. Τήν γε μὴν

(1) « Prophetioum quoque (προφητεῖον adest
Abrahe, id est prophetarum domicilium, et dignam
babitationem unaqueque gens percipit, etiau ante
judicium. » (Iren. lib. u, eap. 64.) « Cur non capiat

38133 CAPUT XXXII.

Demonstratio clara, ex eis quz acciderunt. superna-
turalibus miraculis, quod Dominus ez mortuis
resurrezerit.

Atque equidem Deus ipse, idemque homo, non
in augulo aut occulto quopiam loco, non etiam
obscuro vel tempore vel modo, est defunotus : sed

ín ligno sublime sublatus, gentibus simul et Ju-

deis spectantibus, et quidem in loco alque die
colebri et insigni festi Pascha, vitam flniit. Neo
minus sepulerum magnificum illi fuit; hominis
quippe opulenti, et novum, nuperque adeo in la-
pide excisum. Quale et funus, ipsaque sepultura
fuit. Aloe siquidem et myrrha admodum commiste
corpus mortuum sindone et linteis exceptum con-
plectebantur, atque arctissime continentes, usque
adeo constringebant, ut omnia ea corpus unum
esse existimarentur : quod quovis glutine ea que
diximus aromata, cuicunque jungantur rei, arctius
potentiusque eam constringere possint. Et quem-
admodum mors et sepultura Christi irrefragabilem
in conspicuo peracte loco fidem sunt conseocute :
itidem sane consequens erat, decebatque resurre-
ctionem ejus, ad fidem faciendam, certum quiddam
absolutumque habere, ut omnibus modis firmam
indubitatamque dignis et idoneis persuasionem
credulitatemque astrueret. Itaque qui substantiam

(ἐνδέγεται) sinum. Abrahee dici temporale aliquod
animarum receptaculum, in quo jam delineetur
futuri imago, 80 candida quedam utriusque, indicii
prospioiatur ? » (Tertull. Advers. Marc. lib. 1v.)

121

NICEPHORI CALLISTI

128

nostram, excepto peccato, susceperat, vivificas et Α ζωοποιὸν xzi τριήμερον Ex νεχρῶν ἐκείνου ἀνάστα"

salutares perpessiones in conspectu omnium sus-
linuit, ita ut recensuimus. Ceterum vitalem tri-
duanamque ex mortuis resurrectionem suam, non
omnibus profanis simul et sacris eodem modo per-
spiciendam permisit : quod nec equum, nec su-
blimis, divini, et justi judicii Dei esse creditum sit»
impuris ingratisque oculis talia commitlere, et per*
versitati cordis in periculum et experientiam rur-
sum sanctum Israelis tradere, ut in ancipiti du-
biaque consistentes opinione, quemadmodum etiam
antea, et in cogitationibus variantibus non rectum
adhibentes judicium, eum reprobarent atque repu-
diarent : illis vero qui mentem rectam et cor quam
maxime purum obtinerent, olaram et ab omni an-
cipili dubitatione alienam resurrectionem suam
exhibuit, fideque certa comsrobavit : primum qui-
dem ἃ matre et reliquis conspectus mulieribus;
deinde a delectis discipulis, alias aliis, per dies
quadraginta visus ; 1183? ac verbis novis [atque in-
golitis, simulque signis et prodigiis naturam supce-
rantibus, omnem illis (quantum fieri potuit) sol-
vens atque adimens resurrectionis ambiguitatem.
Non his autem solis, ged aliis quoque miraculis se-
pulcrum consecutis, fidem resurrectionis sus con-
firmavit. Que vero ea sint, agedum dicamus. Pri-
mum, sigillum sepulcro impressum, quod intactum
permansit : et custodia militaris illa, et genere
alienigena, que in propinquo sigillum in observa-
bat. Preterea ingens ille lapis ad os sepulcri appo-
gitus, qui inde defluens, ac potius manu et robore
angeli devolutus (quod sane in his omnibus opi-
nionem omnem excedit), ne ipse quidem vel mini-
mum signum suum corrupit. Traditum enim nobis
est &b antiquis, Judaeos lapidem eum qui in saluti-
ferum illud sepulerum pro operculo positus fue-
rat, ad summum monumenti labrum, petramque
inferne illi se conjungentem, ferramentia quibus-
dam fabrili lapicidarum arte perforasse, ferrum-
que ingens a fabro ex propinquo acceptum, per-
utrumque foramen immisisse, et in circi sive an-
nuli formam circumegisse : atque ita firmiler ca-
pitibus commissis, omni ex parte quasi vinculum
cireumduxisse, ut lapis, qualicunque modo, loco
suo revelli, aut saltem ratione aliqua moveri (nisi
arte quapiam et vi adhibita, necessario aut ferrum
confringeretur, aut petra perrumperetur) non po-
tuerit. Atque ad hune modum cum magna cura,
atque etiam signo appresso, cum sepulcrum firmis-
sime communissent, custodia insuper competenti
adhibita, eos abiisse. Quapropter, cum nihil pror-
sus de aignis illis motum mutatumve esset, et la-
pis absque fragore et sonitu inde defluxisset (qui
quidem majous fuisse perhibetur), ita ut unguenta
afferentibus mulieribus, et discipulis ipsis acce-
dentibus, locum his, ubi corpus depositum fuerat,
magnitudine sua aperte indicarit : quis non evi-
dentem banc et irrefragabilem resurrectionis pro-
bationem atque demonstrationem agnoscat ὃ Et ta-

C

M - 3. «ν p ., 5
σιν οὐ πᾶτιν ἀνῆχε βεδήλοις τε xal ἁγίοις ἐν tav-
- ^" o —- T
τῷ κατιδεῖν * ὅὄτιπεο οὐδὲ τῶν διχαίων εἶνχ' τοῦτο
^ p 3 r] * - * e. -
λελόγισται * 099i γεὲ μὴν τῆς ἐνθέου xai! ὑψηλῆς
^ , - ,
ὀιχαιοχρισίας Θεοῦ βεδήλοις xal βασχάνοις 0402À-
[Aoi τὰ τοιχῦτα χαταπιστεύειν, χαὶ στρεθλότητ!
. ol - ΝΞ -I Y * D - * - 1À
χαροίας εἰς πεῖραν αὖθις τὸν ἅγιον του — lat,
“ἊΝ et L1 * * Md
παραρίηησθχι, ὥστε xal ἐν ἀμφιθόλοις καθεστάναι
καῦχ χαὶ τὸ πρότερον, λογισμοῖς τε χρίσιν μὴ
0:6). δ να 4A ῃ 4 ^l '» -,. m!
προυεολημένοις ὀρθὴν ἀποδοχιμάζεσθαι * τοῖς o6 γε
tov νοῦν toig: xa: τὴν καρδίαν χαθχρλ» ὡς xax
μάλιστα χεχτη μένοις σαφῆ τε xai ἀμφιδολίας ὡς
* 4 ?, —- * LI
πορδωτέρω τὴν αὐτοῦ ἀνάστασιν mío ιξξ τε χαὶ
ἐπιστώσατο * πρῶτον μὲν τῇ μητρὶ χαὶ ταῖς λοι-
- * * —- -
παῖς ὀφθεὶς γυναιξίν *. εἶτα τοῖς ἐχχοίτοις τῶν ui
-- A , “᾿ φς -, *
θητῶν, «al ἄλλοτε ἄλλοις OU ἡμεγῶν μ΄ ἀπτανόμε-
νος " λόγοις τε ξενίζουσι xal ὑπερφυέσι σημείοις va:
, Y , ξε Ἰὰ ᾿ up i -
τερατιν ἐξαίρων ὡς ἐνόν γε ἦν ἐχείνοις xai τὸ dp-
[6 λ ^ λύ I. ^ , . * [i δι
φίθολον διαλύων τῆς ἀναστάσεως. Οὐ τούτο'ς δὲ
, 4 - 4 * bi 4
μόνον τὴν ἰδίαν ἐπιττοῦτο ἀνάστασιν, ἀλλὰ γε δὴ
xi! τοῖς τῷ τάφῳ παρχχολουθήσχτι τεραστίοις.
, ^*^. -- -- * * * ^— ,

Τίνα 0€ ταῦτα; Πρῶτον μὲν ἡ emi τῷ τάφῳ σφρα-
. 4 * ^ -
[i6 ἀθιγὴς διαμεμενν ota *
τόνων

ἢ τε! χουστωδία ἐγγει-
«:
0274 χα! PLU ' " jug' vw! (6 y εν Eyr'yn6-

" 0UNEIR τῷ γενε!, χαὶ ὁ πχλμεγας ἐχεινος

ταύτην παραφυλάττουσα, στρχτιωτιχὴ

[4 ' 4 ^ - “-Ὁ . -
λίθος, τῷ στόμχτι ἐπιτεθεὶς τῇς gopoD, χάχεῖθεν

., 2, εὖ χὰλλ IA! . * h] [4 - ᾿
ἀπορ υξὶς, ἄλλον δὲ epi χαὶ σθένει ἀγγέλου
ἐχχυλισθείς “ χαὶ τὸ ἐπὶ πᾶσι τούτοις τα παρά-

δοξον, proi τὴν ἕαυτοῦ σφραγῖδα xal αὐτὸς χἂν
πρὸς Boxyo ὁὀιαλυμηνάμενος " καὶ γὰρ ἐξ ἀρχαίων
ἡμῖν παραδέδοται, τὸν τὸν ζωνφόρον τάφον ἐπιπωμα-
τίζοντα τουτονὶ λίθον, πρὸς τῷ ἄκρῳ τοῦ χείλους,
καὶ τὴν χάτωθεν ἀπὸ τοῦ τάφου ἐγγίζουσαν πέτραν
ἐργαλείοις τισὶ λατόμῳ τέχνῃ διχτρήσχυτες Ἰου-
δαῖοι, σίδυ οὖν τε παχὺν χαλχεῖ Ex τοῦ σχεδὸν προσ-
γενόμενον οι ἀμφοῖν τῶν τρημάτων ἐλάσαντες,
χαὶ εἰς χρίχου σχῆμα τουτονὶ περιαγαγόντες, xr
οὕτως ἐν τῷ ἄσφαλε! ἀπανταχοῦ συγχεφαλα’ώσαν-
τές τε xal περιδήσαντες, ὡς μὴ οἷόν τε εἴνα! τὸν
λίθον ὁπωσοῦν τῆς ἕδρας ἐχστῆναι, ἢ γοῦν ὅπως δή
ποτε χινηθῆναι, εἰ μή τινι ἄρα tÉyvEG ἀνάγκῃ xo
βίᾳ ἢ ὁ σίδηρος διαθραυσθείη, ἢ ἢ πέτρα διχῤῥα-
γείη * οὕτως οὖν ἀχριύῶς ἐπισφραγισάμενοι, ᾧχον-
το, φυλαχὴν ἀνήχουσαν ἐπαφέντες αὐτῷ. Καὶ c.
vuv τῶν σημτίων ἐχείνων οὐδαμῶς μετακινν θέντων,
τοῦ loo τε ἁψυφητὶ ἐχεῖθεν ἀποῤῥυέντος, μεγά-

^ »
D «5 σφόδρα εἶναι μχαρτυφδουμένου, ὡς xxi ταῖς μύρα

χομιζούσαις, χαὶ αὐτοῖς μαθηταῖς, τὸν χῶρον ἔνθα
τὸ σῶμα ἔχειτο, δι’ ἐχείνου προφανῶς καταξβείχνυ-
σθχ! προϊοῦσι, πῶς οὐχ ἐναργὴς αὕτη xal ἀναντίὁ-
« - * , ^" s - *
jn104 τῆς ἀναστάσεως ἢ ἀπόδειξις ; Τοιαῦτα μὲν

^s - “« 4 - -
0T, καὶ ταῦτα, τῆς ἀναστάσεως τοῦ Σωτῆρος cux-
Π 3. ^ λ , . a δὲ ^ * » ^f
μήριχ ExÓTÁOUtRTA * τὸ ὃξὲ τῶν ὀθονίων εἴτουν σ'»δό-
νων, εἰ ὃὲ βούλει, καὶ ἐν τῇ χεραλῇ σουδαοΐου αὖ
; 3 st, καὶ ἐν τῇ χεφαλῇ σουδαρίου a

* - . - * . - LI . ^
θ'ς ὁποῖον Ταῦτα xai γὰρ τῇ σμύρνῃ xai ἀλόῃ xr
M Jaw , 4c :
τῷ ζωαρχικῷ σώμχτι ἐκείνῳ προσαρης:ότα, χαὶ
οἱονεὶ ἕν σῶμα τῇ τῶν ἀρωμάτων δυναστείᾳ γεγε:
νημένα, οὐδαμῶς ὑπὸ χλοπὴν τὸ σῶμα συγχωρεῖ
γενέσθαι κατὰ τὴν ᾿Ιουδαϊκὴν φρενοδλάδειαν. Πῶς

129

ΕΟΟΙΕΒΙΑΘΤΙΟΜΕ ΗΙΒΤΟΒΙ(Ε LIB. I.

190.

γὰρ ἂν xai ἐγύμνουν, xai ταῦτα χλέπτοντες, ἀθι- A lia quidem sunt hec resurrectionis Servatoris in-

γῶν τῶν ἐνταφίων xzl xatà χιύραν ἑκάστων πα-
ρακχειμένων, xai εὐσχημόνων, καθὼς ἄρχ vai περι-
ἐκειτο, τοῦ τε σουδχοίου μὴ φύρδην, ἀλλ᾽ ὕφ᾽ ἕνα
τόπον σωγρόνως περιειλουμένου πρὸς τὸν τόπον
τῆς χεφαλῆς; Παρίσταται τοιγαροῦν τοῖς συνιέναι

- 201A ἢ φ' , s , ^ *
νῶσιν εθξλουσιν, ὅτιπερ οὐ μόνον τθιήμερος μετὰ

σώματος ἀνέστη ὁ Κύριος, ἀλλὰ μετὰ λεπτοῦ τε
xai χούφου, xai οὐχέτι θνητοῦ x«i φθαρτοῦ xai
παχέος, ὡς πρότερον, ἀφθάρτου δὲ μᾶλλον xa.
ἀθανάτου, χαὶ τὸ ὅλον φάναι, πνευματιχωτέρου xal
θειοτέρου, xai ὁμοθέου λέγειν θαῤόω, κχατάληψίν
τε πάσης αἰσθήσεως ὑπερύαχίνοντος, ἐσθῆτός τε
xai βρώτσεις ὑπερτέρου, ὡς καὶ διὰ χκεχλεισμένων
κατὰ φύτιν θυρῶν εἰσιέναι - εἰ xal συγκαταῤάσεως
λόγοις ὑπερφυέσι τοῖς οἰκείοις ὁρώμενος, τήν τε
πλευρὰν xai τὰς τῶν ἥλων τρύήσεις ἐψηλχφᾶτο, καὶ
τροφῆς μετεῖχε, xxi ἰχθύος xal μέλιτος ἀπεγεύετο,
οὐ πεινῶν, εἰς πίστωσιν μὲν τῆς καινῆς ἀναστά-
σεως, τῆς OE φαντασίας ἀναίρεσιν, λόγοις ἀῤῥήτοις
τῆς τροφῆς τῷ πυρὶ τῆς θεότητος ἀναλισχομένης
ὑπερφυῶς.

dicia apertissima. Sindonis vero et linteorum,
ipsiusque adeo, si placet, in capitesudarii, rursum
qualia ἢ Hec etenim myrrha, et ulos, ot item vi-
vifico corpori illi compacta, et quasi unum corpus,
unguentorum vi atque efficacia, facta, haudqua-
quam corpus furtim auferri permisere, juxta Ju-
deorum insanam dementiam. 11213 Quomodo enim
corpus ipsum nudantes, hec fures sic detraxissent?
eum sepulcralia lintea intacta, et decenter, per-
inde atque ei circumdata fuerant, suo quaque loco
reperta sint? et sudarium non temere, sed in uno,
capitis scilicet loco, rite circumvolutnm jacuerit ?
Certum itaque est ac persuasum omnibus, qui in-
telligere cognitionemque assequi et recle sapere
volunt, Dominum non solum die tertio cum cor-
pore surrexisse, sed etiam cum corpore tenui ac
levi ; nec amplius mortali et corruptibili et crasso,
ut antea, sed prorsus incorruptibili et immortali ;
&lque (ut semel dicam) spirituali magis et divi-
niore, quodque simul Deus esset (nam sic dicere
ausim), captum sensus omnis excellente, vestitu-

que et alimento, quo non indigeret, superiore, ita ut el clausas fores naturaliter pertransiret, quam-
vis mirifica ratione submissionis atque conformationis (1), eis quos sibi in arctiorem consuetudinem
acciverat, conspectus sit, el latus fissurasque clavorum contrectari siverit, eibumque ceperit, ac
pisces et mel guslaverit; non ille quidem quod esuriret, sed ut fidem resurrectionis nove faceret,
et phantasmatis opinionem aboleret, ineffabili quodam modo preter naturam alinento a divinitatis

igne consumpto.

KEQCAA. KT'.

Περὶ τῶν ἁγίων γυναιχῶν μυροφόρων, ὁσά-
xtQ ἐπὶ τὸν ζωηφόρον ἦχον τάφον Χριστοῦ.

Οὐχ ἧττον δὲ εἰς βεθαίωσιν τῆς ἀληθοῦς ἀναστά-
σεως xai ἡ παρὰ τῶν μοροφόρων γυνχιχῶν μαρτυ-
ρία. ΠΠισταὶ γὰρ παρὰ Θεῷ xai αὖται, ᾿Επεί τοί
q€ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ οὐχ ἄρσεν, οὐ θῆλυ, out: δοῦ-
λος, οὔτε ἐλεύθερος * ἀλλ᾽ εἷς ἐν τοῖς ἀξίοις. καὶ
ἐπὶ πᾶσιν ὁ Κύριοσ, μία τε πίστις, ἕν τε ἅγιον
Πνεῦμα, τὸ πάντα ἐνεργοῦν, ὥς γε βουλυμένῳ ἐστὶν
αὐτῷ. Ὡς γοῦν οἱ εὐθρίς τῶν ἀνθρώπων παρχδε-
χτέοι μᾶλλον ἔδοξαν xat πιστοὶ, δι’ ὧν xal ὁ χόσιλος
ὅλος τῇ sod prex ἐζωγρήθη σαγήνῃ, x«i μετ᾽
αὐτοὺς ἕτεροι τὰ δευτερεῖχλ πρός τε πίστιν χαὶ τὴν
ἀλνθῆ γνῶσιν φέροντες * οὕτω καὶ γυναῖχες ὅτι
πλεῖσται παρελήφθησαν τῷ Χριστῷ πιστεύσασαι
xai τὰ πρὸς χρείαν διαχονοῦσα!. Πχσῶν δ᾽ ἐπιση-
μοτάτη ἐστὶ Μαρία, ἣ ἐκ Μαγδάλων ὥρμητο " ἥτις
καὶ πρότερον, ἑπτὰ πνεύμασι χάτοχος οὖσα, χαὶ
ὑπὸ τοῦ ᾿ἸΙησοῦ τοῦ ὄχλου ἐχείνων ἀπαλλαγεῖσα, τοῦ
λοιποῦ συνεῖναι xal σύνδιχτρίόειν τῷ θεραπευτῇ
δεῖν (peto. Ὅθεν xal τῇ τοῦ Θεοῦ Μητρὶ xai Xa-
λώμῃ xai τῇ ἄλλῃ Μαρίᾳ, θυγατρὶ μὲν τοῦ μνή-
στορος ᾿Ιωσὴφ, ἐκ Κλοπᾶ δὲ τῆς τοὺ ἀδελφοῦ γυ-

(1) « Ut resurrectio crederetur, talem se exhi-
nuit. » (Chrysost.) « Ex dispensatione non in debita
corporis suigloria, sed inprima figura cernebatur. »
(Cypr.) « Sed neque eamdem gloriam, quam antea
ostendit apostolis, illioo ostendit. Sed quod videre
consueverant, hoc viderunt : et dilata est claritatis
plenitudo, que in se erat perfecta. » (Id.)

C

D

CAPUT XXXIII.

De sanctis mulieribus unguentum ferentibus, quoties
ad vivificum Chrisli sepulcrum accesserint.

Neque vero minus ad veram certamque resurre-
ctionem confirmandam faciunt mulierum unguenta
ferentium testimonia (2). Nam et hec fidem apud
Deum merentur. In Christo namque Jesu neque
masculus, neque femina, neque servus, neque
liber : sed unus in dignis atque idoneis, atque
adeo in omnibus Dominus : una fides, unus sanctus
Spiritus, qui efflcit atque operatur pro arbitrio et
voluntate sua omnia, Itaque quemadmodum recti
integrique bomines, per quos et mundus univer-
sus evangelica sagena captus est, et secundum
hos alii, secundas in (ide veritatisque cognitione
ferentes, qui pre celeris propter fidem egregiam
susciperentur digni visi sunt: sic et mulieres plu-
rima credentes, et necessaria ei ministrantes, a
Christo sunt &dmisse. In quibus omnibus celeber-
rima est Maria Magdalis orta (3), qua quidem an-
lea septem spiritibus afflata atque detenta ΒΈΉ “4
eisque 8b Jesu liberata, de cetero conversandum
vivendumque sibi cum curatore suo pulaverat,
Quapropter cum Genitrice Dei, et Salome, et alia

(2) « Perfectus Christus est, non propter deita-
tem modo, qua nihil perfectius, sed etiam propter
carnem assumptam, que deilate uncta, et idem

uod unctio facta est, adeoque condeus (ὁμόθεο.)
&cla. » (Greg. Theo!nogus.)

(3) Hec ex Hagiogiaphis decerpta.

134

NICEPHORI CALLISTI

132

Maria sponsi Josephi filia, ex Cleopha fratris ejus, A vatxóc, ἅπαιδυς τεθνηκότος, αὐτῷ γεννηθείσῃ, συν-

qui sine liberis procreatis decesserat, conjuge pro-
creata, atque cum aliis familiarem consuetudinem
habens, obsequi et iministrare Christo et discipulis
ejus non intermiserat. Magdalenam porro istam
Chananee illius filiam esse quidam prodiderunt.
Cum eis autem, quas diximus, alia rursum Maria
erat, Jude Josephi filii, unius ex duodecim con-
jux (1) : quam etiam minoris Jacobi et Jose ma-
trem nonnulli memorant (2). Item Joanna filiorum
Zebedsi, Jacobi et Joannis mater. Has, quod matri
Jesu, nec minus ipsimet Servatori omnibus officiia
prestandis fideles essent, alie plures ex Gallilaa
sequebantur, ad vestimentorum usum reliquunique
ministerium percommode. He igitur desiderio ma-
gistri flagrantes, metu autem persecutorum svse
cohibentes, in Sabbalo quiete esse, ut decebat,
cogebantur. Sero autem Sabbatorum, hoc est, post
Sabbata omnia (consuevere autem Judei ipsos
dies septem Sabbata vocare), post totius videlicet
hebdomadis peractum circuitum, et post mediam
noctis horas unius Sabbatorum, ipsa nimirum il-
Jucescente Dominica, Maria Magdalena, e! alia
Maria (Dei vero Genitricem hanc esse, sacri nobis
prodidere libri), ut reliquis fervidiores, vehemen-
tioreque affecte dolore, unguenta quaedam rite
preparata habentes adveniebant, de Judaeorum
consuetudine Jesum uneture, atque ex matutino
tempore complorature, lacrymisque audeo animo-
rum mcarorem exsatiature.Ecceautem lapidem con-
Bpiciunt longe 8 foribus devolutum, angelumque
ei insidentem, lucis fulgore ooulos perstringentem,
bonoque animo eas esse, alque evestigio redeuntes,
mysetis discipulisque cum letitia resurrectionem rc-
nuntiare jubentem. Revertentibus itaque illis ob-
vius fit Christus, salvere eos juhens, Petroque οἱ
discipulis dicere, ut primo quoque tempore in Ga.
lilgam, desideratum ipsum visuri, (rent. Atque ille
quidem stupore iulio pereulse, ita abiere. Prima
hec post resurrectionem duabus Mariis apparitio
atque exhibitio facta, quam ΒΈ δ᾽ Mattheus et
Marcus depreedicant. Ille igilur, ut dicere copi,
abiere, timore a se ipsis dissidentes, neque quid-
quam eorum que vidissent nuntiantes. Magdalena
certe quidem, sicuti Joannes scribit, desiderio ta-
bescens, ad monumentum rediit, iterumque lapi-
dem sublatum videns (somnium enim seu visionein
sibi vidisee visa fuerat) confestim cucurrit, Petro
et Joanni qui reliquis acriores calidioresque erant
&postolis, sublatum quidem e monumento esse
Jesum, se autem ubi locorum esset ignorare, an-
nuntiatura. Illi porro solliciti atque anxii confe-
slim ad sepulorum accurrere, atque intus rite lo-
coque 8uo sepulcralia lintea composita cernere, et
verborum qus is qui resurrexerat prolocutus fue-

1) Malim legere, mater. Sedenim et Judas Ja-
cobi, ac proinde et Domini frater, infra lib. rt,
cap. 10, nepotss ex filio, itaque et conjugem, ex
qua illum suscepit, habuisse soribitur. Verum eam

οὖσα, xai ταῖς λοιπαῖς θεραπεύουσχ xai διχχονοῦσα
Χριστῷ τε xal τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς οὐχ ἀνίει.
Τὴν Μαγδαληνὴν δὲ ταύτην καὶ θυγατέρα τῆς Χα-
ναναίας εἶναί τινες ἐχδέδωχασι * μετά γε μὴν τῶν
εἰρημένων καὶ Μαρίαν ἄλλην, ᾿Ινύδα μὲν υἱοῦ Ἰω-
Gio ἑνὸς τῶν δώδεχα σύζυγον, ἣν xal μητέρα 'la-
χώῤδου τοῦ μικροῦ καὶ Ἰωσῇ ἱστοροῦσι * xai ᾿Ιωάν-
ναν μητέρα τῶν υἱῶν Ζεδεδαίου, ᾿Ιχχώδου δηλονότι
χαὶ Ἰωάννου, Ταύταις οὖν ὡς τὰ πιστὰ τῇ μητρὶ
τοῦ Ἰησοῦ χαὶ αὐτῷ γ᾽ ἐκείνῳ φρονούσχις καὶ ἄλ-
λαι πλείους ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ἐφείποντο, πρὸς τὴν
τῶν ἐνδυμάτων χρείαν καὶ ἄλλην διακονίαν δεξιαὶ
κιθορώμεναι. Αὗται! τοίνυν τῷ πόθῳ τοῦ διδασχά-
λου φλεγόμεναι, τῷ δὲ φόδῳ τῶν διωχκτῶν συστελ-
λόμεναι, τὸ μὲν Σάδδατον ἡσυχῆ μένειν 7j θέμις
χατηναγκάζοντο * ὀψὲ δὲ Σαδδάτων, ὃ δηλοῦν ἐστι
pità πάντα τὰ Σάδδατα " ἔθος δὲ Ἑόραίοις Σάδ-
6axa τὰς ἑπτὰ ἡμέρας καλεῖν, οἱονεὶ μετὰ τὴν τῆς
ἑδδομάδος ὅλην περίοδον * μετὰ τὰς μεσονυχτίους
ὥρας τῆς μιᾶς Σαθύάτων, εἴτουν αὐτῆς ἐπιφωσχού-
σης Κυριαχῆς, ἡ Μαγδαληνὴ Μαρία, xai ἣ ἄλλη
Μαρία * τὴν Θεοτόχον δ᾽ εἶναι ταύτην ἱεραὶ βίδλοι
ἡμῖν ἐχδεδώχασιν - ὡς τῶν ἄλλων θερμότεραι xai
περιπαθέστεραι, μύρα τινὰ εὐτρεπίσασαι, παρε-
γένοντο, ὥσπερ ἦν ᾿Ιουδαίοις ἔθος, μυρίσαι τὸν
Ἰησοῦν, κλαῦσαί τε ἐξ ἑωθινοῦ, xal τοῖς δάχρυσι
τὸ τῆς ψυχῆς ἄλγος ἀκέσασθαι. Καὶ δὴ τὸν λίθον
ὁρῶσι μαχρὰν τῆς θύρας διαπεσόντα, xal ἄγγελον
τούτῳ ὑπερχαθήμενον, φωτὸς ἀστραπῇ τὰς ὄψεις

. ἐχπλήττοντα, θαῤῥεῖν τε ἐγχελευόμενον, xai θᾶτ-

τὸν ἀπιέναι τοῖς μύσταις εὐαγγελίσασθαι τὴν ἀνά-
στασιν. Ὄπισθεν τοίνυν ἀνχτρεχούσαις προσυπήν-
vx ταύταις Χριστὸς, Χαίρετε, προσφθεγγόμενος,
Πέτρῳ τε xal τοῖς μαθηταῖς ἀπαγγέλλειν, οἵ mo-
δῶν ἔχειν ἕχειν εἰς Γαλιλαίαν, καὶ θεᾶσθαι δὴ τὸν
ποθούμενον. Καὶ αἱ μὲν θάμόει περισχεθεῖσαι
πολλῷ ἀπήεσαν. Πρώτη αὕτη μετὰ τὴν ἀνάστασιν
ταῖς δυσὶ Μαρίαις ἐμφάνεια, ἣν Ματθαῖός τε καὶ
Μάρχος διχγορεύουσιν. Al μὲν οὖν οὕτως ἀπῆλθον,
τῷ φόδῳ διαφωνήσασαι, μηδὲν εἰποῦσαι - ὧν ἑωρέ-
χεισαν. Ἢ μέντοι Μαγδαληνὴ, κατὰ τὸν "joi
νὴν, τῷ πόθῳ ἐχτηχόμένη, πάλιν ἐπὶ τὸ μνῆμ
ἥκει * τόν τε λίθον ἀρθέντα ἰδοῦσα αὖθις, ὄναρ [M
qiero ἃ προεώραχε, δραμεῖν αὐτίχα καὶ Πέτρῳ τι
χαὶ Ἰωάννῃ τοῖς θερμοτέροις ἀπαγγεῖλαι τῶν μα-

|) θητῶν, ἦρθαι μὲν τοῦ μνημείου τὸν Ἰησοῦν, ἀγ-

νοεῖν μέντοι ὅπη γῆς εἴη. Ἐν ἀγῶνι δ᾽ ἐκείνους
γεγονότας, ἐπὶ τὸν τάφον εὐθὺς ἀφικέσθαι. Ἔνδον
δὲ γενομένους xai &v χόσμῳψ κείμενα τὰ ὀθόνια
χατιδόντας, τῇ μὲν ἀναστάσει πιστεῦσαι, τῶν τοῦ
ἀναστάντος ἐν μνήμῃ γεγονότας φωνῶν" Ou γε
μὴν τὸν φόδον αὖθις πρὸς ἑχυτοὺς συσταλῆναι᾽
Μαρίαν δ᾽ ἑστῶσαν πρὸ τοῦ μνήματος κλαίειν, χαὶ
ἐν ἀπόρῳ ποιεῖσθαι, πῶς ποτε dpa ὁ νεχρὸς ἀπό-

conjugem, si Maria nominata fuit, aliam a maire
Jacobi et 7058, eto., fuisse necesse est.
(2) Discrepant ista & cap. 3 libri sequentis.

»
«

138

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

134

δημος ἦν. Δύο δὲ ἄρα φωτοφανεῖς παραχαθήμενοι À rat, meminisse, resurrectionique fidem habere,

ἄγγελοι, ὧν ὁ μὲν πρὸς τῷ τόπῳ τῆς χεφαλῆς,
ἅτερος δὲ πρὸς τὸ χάτωθεν ηὐλίξετο μέρος, ὅτου
χάριν ἐχείνῃ ὁ θοῆνος διεπυνθάνοντο- τὴν δὲ τὸ
μὴ παρεῖνα! τὸν Κυρίον ταύτῃ, καὶ τὸ μὴ εἰδέναι
ὅπου δὴ τέθειται, προδαλέσθαι. Τούτων λεγομένων,
ἐχ τῶν ὄπισθεν ταύτῃ ἐφίσταται ὁ Σωτήρ. Οἱ δὲ
ἄγγελοι εὐθὺς ἐχεῖνον ἰδόντες, ἀνίσταντο. 'Exsivm
δὲ χαταπλαγεῖσχ τῶν ἀγγέλων τὴν στάσιν, εἰς τού-
πίσω ἐστρέφετο" xai θεωρεῖ τὸν Ἰησοῦν ἑστῶτα.
Κηπουρὸν δὲ αὐτὸν οἰομένη, ὅτι γε τὸ μνῆμα ἐν
κήπῳ ἦν, £pouivp τούτῳ τὰς τῆς ὀλιγοπιστίας
ἀφῆχε φωνὰς, El σὺ, λέγουτα, τοῦτον ἐντεῦθεν
μεταθεὶς ἐδάστασας, λέγε μοι ὅπου δὴ τῆς
γῆς εἴη, γἀγὼ αὐτὸν ἀρῶ. ᾿Αλλ᾽ ὁ Κύριος τὴν
ἄνοιαν καὶ ἀπιστίαν ταύτης προσηγορίᾳ διωρθοῦτο μιᾷ.
Τὴν δ᾽ αὐτίχα τῆς συνήθους xai γλυχείας ἐν αἰσθύ-
σει γεγενημήνην φωνῆς, διδήσχαλόν τε ix περιχα-
ρείας εἰπεῖν, xa) πιστεύσασεν τῷ μυστηρίῳ, αὐὖ-
τίχα τῶν ζωαρχιχῶν ποδῶν ζητεῖν ἅπτεσθαι " a).
τὸν δὲ μὴ ἅπτεσθαί γε οὕτω παχέως ἔχουσαν
παρεγγυᾷν, ἕως ἂν πρὸς τὸν Πατέρα παλινδρομή-
ctu. Τότε γὰρ, ὁ δυνάμενος ἐν πνεύματι προσχολ-
λᾶσθαι τῆς ἐξουσίας ἀπολαυέτω, φησίν. 'H μὲν
οὖν Μαγδαληνὴ πρὶς τῷ τάφῳ παραγενομένη, δὲς
ἑώρακε τὸν Χριστόν μετὰ τῆς Θεοτόχου τὴν πρώ-
την, ὡς ὁ μαχάριος ἱστορεῖ Ματθαῖος -“ τὴν δευτέ-
ραν δὲ χαὶ τρίτην, κατὰ μόνας, χατὰ τὸν θέσπέσεον
Ἰωάννην. Ἤδη δὲ καὶ τέταρτον πρόσεισι. Συμπα-
ρῆσαν δὲ ταύτῃ [fj τε Ἰαχώδοὐ Μαρία, xa! Ἰωάν-
να, χαὶ Σαλώμη, xa! ἄλλαι πλεῖσται αἱ ἀπὸ τῆς
Γαλιλαίας συναναδᾶσχι, ἡλίου
ὑπαυγάζοντης. Αἷς κατὰ τὸν
λοι ταῖς στολαῖς ἐχεῖνοι xai
γελοι, μὴ τὸν ζῶντα μετὰ πολὺυ-
πραγμονεῖν “ ἐγηγέρθαι γὰρ xa! μὴ παρεῖναι τῷ
τάφῳ διεμαρτύροντο- xal τῶν ἐχείνου ὁημάτων ἐν
μνείᾳ γενέσθαι παρηγγύων, xoi τοῖς μαθηταῖς πο-
ρευθείσας τὰ ἵσχα διαμηνύεσθαι. Καὶ δῖθ᾽ ὑποστρέ-
ψασαι σύναμχ τῷ θερμοτάτι Μαγδαληνῇ, τὰ
ὁραθέντα «eto ἕνδεχα xai πᾶσι τοῖς λοιποῖς ἀν ἡγ-
γελλου,. Αἦρον δὲ γυναιχῶν τοὺς λόγους ἡγούμενο:,
πιστεύειν ἥχιστα εἶχον. Τῆς δὲ φήμης πτερὰ λα-
δούσης, καὶ ἀπανταχοῦ γε διατρεχούσης ἅμα
ἡμέρᾳ ὡς ix τῶν νεχρῶν ἀνέστη ὁ ᾿Ιησοῦς, οἱ 1o-
χιερεῖς καὶ οἱ τοῦ συνεδρίου ἐν λόγοις ἦσαν,
βουλὴν ὑφέναντες, ἀργυρίῳ τε τὰς τῶν στρατιω-
τῶν δεξιὰς διαφθείραντες, πείθειν ἐπεχείρουν ὡς
οἱ μαθηταὶ συλήσειαν τὸν τοῦ διδασκάλου νεχρὸν,
βαθεῖ τῷ ὕπνῳ κατεχομένων αὐτῶν. Ὃ δὴ xai ἐς
δεῦρο, φησὶ, παρ᾽ ἐχείνοις διαφημίζεται.

discipulos corpus defuncti magistri rapuisse : quod
ctari dicit.

ἄρτι τὸ πρωϊνὸν
θεῖον Aouxav οἱ ἔξαλ-
φωτηειδεῖς ἔρο,το Xy-
τῶν τεθνεώτων

ceterum propter metum rursum se ipsos cohibere.
Maria autem stans ad monumentum fiere, et du-
bitans ambigere ubinam corpus esset. Tum ibi hu-
mana specie angeli duo, alter quidem ad capitis
locum, alter autem inferiore parte, sedentes, qua-
nam luctus fletusque ejus causa essel eam rogant.
Quibus illa respondet : non adesse eo loco Domi-
num, seque ubinam positus esset nescire. His
dictis, à tergo ei presto adest Servator. Angeli
autem, eo viso, illico consurgunt. Illa porro ange-
lorum assurgentium statu exterrita, convertitur,
Jesumque astantem videt. Ceterum hortulanum
eum esse existimans (in horto enim monumentum
erat) ad interrogationem ejus modice fidei pro-

B fert vocem : Si ἐμ, inquiens, illum inde sublatum

quopiam deporstati, dic sodes ubi locorum sit, el ego
illum tollam. Sed enim Dominus amentiam incre-
dulitatemque ejus una appellatione corrigit et
emendat. Ibi illa statim consuetam dulcemque
agnoscens vocem, ex leiitie abundantia,magistrum
eum vocat, et mysterio fidem adhibens, vitales pe-
des subito contingere parat. Eamque ille, quod
tam crassa etiamnum mente esset, ne se tangeret,
donec ad Patrem reverteretur, inhtbet. Tum enim
eos qui spirilu adherere adjungique ei possent,
potestate ea frui debere dixit. Itaque Madgdalena
ter ad sepulcrum venit, et bis Christum vidit : pri-
mum, cum ip8a Dci Genitrice, ut beatus comme-
moral Mattheus ; secundo autem et tertio, sola, ut
quidem divinus scribit Joannes. 816 Jam vero el
quarto advenit. Erant autem cum ipsa Maria Ja-
cobi, Joanna, Salome, et alie plures, qua a Gali-
lea simul ascenderant, sole recens admodum orto.
Quibus, juxia divum Lucam, coruscantibus stolis
prestantes humana specie augeli dicunt, viventem
cum mortuis quarendum non esse. Resurrexisse
enini, et non adesse eum in monumento, tesliican-
tur: verbaque ejus in memoriam revocare, atque
discipulis abeuntes eadem indicare jubent. Ita de-
mum ille cum fervidissima Magdalena reverssm,
undecim illis, pretereaque aliis omnibus, que vi-
derant, renuntiant. At illi muliercularum verba pro
nugis habentes, animum ad credendum inducere
non potuerunt. Et jam fama, viribus mac's τῇ 15}8-
que sumptis, passim una cum die Josum ex r-
tuis resurrexisse increbrescebat : cum ponti(ic 8,
et qui in concilio alicujus essent nominis e! ezi-
stimationis, consilium texunt, et argento dato mi-
lites corrumpunt, ut persuadere omnibus conaren-
tur, cum ipsi somno profundiore consopili essent,

ad hunc usque diem apud eos evangelista falso ja-

135
CAPUT XXXIV.

Quoties et quibus ex discipulis apparuerit : ut yri-
mum scilicet Luc et. Cleopz, deinde vesperi un-
decim apostolis clausis januis videndum se prz-
bueril : et ut post. dies octo ab apostolo Thoma
sil. contrectatus.

Deinceps, quoties discipulis apparuerit, quibus-
que signis et miraculis, eis perculsis cognitus sit,
ne ipsis quidem, qui suis ipsorum oculis ea spe-
ctarunt, in publico monumenta referri oportere
visum est, sublimi Deumque decente terrore simul
et admiratione facilis compendiarieque orationis
occasionem illis prebente : quippe quibus illud
Sludio fuerit, ut ea tantum exponerent, qu» ad
fidem non satis idoneis parumque credulis hoii-
nibus faciendam suflicerent, plurima autem secu-
ritati silentii cominitterent. Diebus enim, divinus
inquit Lucas, quadraginta ex tulervallis se illis ex-
hibens, et qaidem non sine míraculis et prodigiis,
quz regni Dei essent, lato recensuit nuntio. Primum
itaque, sicuti antea dictum est, mulieribus, utpote
fide ferventioribus ac desiderio cordis magis fla-
grantibus, conspeclus est. 13:437 Deinde Simoni
Petro, et ipsi singularem ardorem erga magislruim
obtinenti, in primisque lingue lubrico lapso, atque
majorem in modum supra alios rerum suarum sa-
tagenti. Ac eadem ipsa, terlia quidem illa, sed
prima resurrectionis die, a Luca (1) et Cleopa,
iter carpentibus, cum vespere ad coenam cum cis
consedisset, per panis niniirum fractionem, cogni-
ius est : qui, cum e conspectu eorum evanuisset,
ipsi cena relicta, nullaque mora interposita, co
ipso tempore oum festinatione Hierosolyma re-
versi st, atque in cenaculum, ubi et coena per-
&cta fuerat, et tum discipuli metu percussorum
confertim convenerant, quam primum ascendce-
runt. Ibi eis apparitio Christi, Simoni Petro exhi-
bita, aliaque de ipsa Magdalena, do lapide, οἱ de
angelis, presatantissimis vestimentiscoruscantibus,
magna cum voluptate renuntiata sunt. Et ipsi vi-
cissim, quod illis in itinere evenisset, et ut eum
panem frangentem cognovissent, commemorarunt.
Sed enim non exigua quoque tum ibi excitala est
turba ab eis, qui inter se ancipites adhuc erant.
Ceterum illis ila ambigentibus, propter earum re-
rum quia dicebantur novitatem, circa ejus ipsius
diei serum, vespera increbrescente, cum fores fir-
miter clause manerent (metuebant enim, ne quis
clam ingrederetur), derepente in ipsorum addubi-
tantium medio consistens Dotninus, serenam tran.
quillitaelem animis eorum immittit, ac turba se-
data, pacem eis more suo apprecatur, manus
quoque et pedes, preterea et divinum latus con-
trectandum permittens, fluctuantem eorum de
resurrectione opinionem dissolvit, et plenam illis
certamque facit fidem, ut firmiter constanterque
crederent, se eum ipsum, qui clavis nuper admo-
dum transfixus fueral, non spiritum esse. Quomodo

NICEPHORI CALLISTI
LY

D

736

REQAA KA.

Ὁσάκις xai τίσι τῶν μαθητῶν ἀνεφάνη" xal
ὡς πρῶτον τοῖς περὶ Λουχᾶν xat Κλεόπαν,
εἶτα ὀψίας τοῖς ἔνδεχα τῶν θυρῶν χεχλεισ-
μένων ὥφθη᾽ καὶ μεθ’ ἡμέρας ὀχτὼ ὑπὸ
τοῦ ἀποστόλου ἐψηλαφήθη θωμᾶ.
᾿Εντεῦθεν ὁσάκις ἐμφανὴς τοῖς μύσταις ἐγένετο,

ὅσοις τε σημείοις xal τέρασι καταπλήττων αὐτοὺς

ἔγνωστο, οὔτε τοῖς αὐτόπταις ἀναγράψασθαι δεῖν
ἐδόχει, τῆς θεοπρεποῦς γοργότητος τοῦ συντεῖ-
μημένου λόγου διδόντος τὸ πρόχειρον μελέτην τε
ποιυύμενοι, 63a πρὸς πίστιν ἐξαρχεῖν τοῖς ἀνα-
ξίοις καὶ ὀλιγοπίστοις ἔμελλε, ταῦτα δὴ παραθεῖ-
ναι" τὰ ὁὲ πλεῖστα τῷ τῆς σιωπῆς ἀκινδύνῳ χατέ-
χκρυψαν * Ἔν ἡμέραις γὰρ, φησὶν ὁ θεηγόρος

Λουχᾶς, μ΄, ἐκ διαλειμμάτων αὐτοῖς ἐμφανὴς

γινόμενος, xai οὐχ ἄνευ τεράτων xal ση-

μείων καιμῶν τὰ περὶ τῆς τοῦ βασιλείας
τούτοις εὐηγγελίζετο. Πρῶτον μὲν οὖν, ὥς γε
εἴρηται, ταῖς γυναιξὶν οἴχπερ θερμοτέραις τὴν πίστιν

xil τῷ πόθῳ τῆς χαρδίχας ἐκχαιομέναις ὀπτάνεται"

εἶτα τῷ Σίμων! Πέτρῳ, ἅτε δὴ xal αὐτῷ ζίοντι

περὶ τὸν διδάσχαλον, ἄλλως τε xai ὀλίσθῳ γλώττης
περιπεσύόντ', χαὶ ὑπεροχαλλόντως τῶν ἄλλων πάλιστα
διχπονουμένῳ. Kal κατ᾿ αὐτήν γε δὴ τὴν τρίτην
μὲν, πρώτην δὲ ἡμέραν τῆς ἀναστάσεως, τοῖς περὶ
Λουχᾶν xxi KÀcónav τὴν ὁδὸν παριοῦσι γνωρίζεται,
πρὺς ἑσπέραν εἰς δεῖπνον αὐτοῖς συγκατακλιθεῖς,
χὰν τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου τούτοις ἐπιγνωσθεὶς, καὶ
ἀφανὴς ἐκ μέσου τούτων πάλιν γενόμενος. Abo:
δὲ τὸ δεῖπνον λιπόντες, μηδέν τε μελλύσαντες χατ᾽
ἐκεῖνο δὴ τοῦ χαιροῦ σπουδῇ ἀνέστρεφον εἰς ᾿ἱεροτό-
λυμα xai τὸ ὑπερῷον τάχος ὅσον ἀναθάντες, ὅπου
δὴ xal ὁ δεῖπνος τετέλεστο, ἔνθα χαὶ οἱ μαθηταὶ
ἀθρόο: τῷ φόδῳ τῶν φονευτῶν χκατεδύοντο, τὴν
πρὸς Σίμωνα Πέτρον ἐμφάνειαν τοῦ Χριστοῦ ἡδέως
τούτοις χατήγγελλον " χαὶ τἄλλα τὰ περὶ τὴν Mayóa-
ληνὴν χαὶ τὸν λίθον, xai τοὺς ταῖς ἐξάλλοις ἀστρέ-
πτόντας ἀγγέλους στολαῖςι ᾿Εχεῖνοι δ᾽ αὖ τὰ χατὰ
τὴν ὁδὸν ὀιεξήεσαν, xa! ὡς Κλῶν τὸν ἄοτον διεγνώ-
σθη αὐτοῖς "ἔνθεν τοι καὶ τάραχος οὐκ ὁλάχιστος irr.
γείρϑοτο τοῖς παρ᾽ ἀλλήλων ἐν ἀμφιδόλῳ δὴ γενομί-
νων. Τούτων δ᾽ οὕτως ἀμφισθητούντιωον τῷ τῶν
διηγημάτων ξενίζοντι, ἐν τῇ τῆς αὐτῆς ἡμέρα
ἑσπέρᾳ, τῆς ὀψίας ἔτι ἔπιπολαζούσης, τῶν τε θυρῶν
ἐν τῷ ἀσφαλεῖ μενουσῶν, ἐδεδίεσαν γὰρ μή τις
λαθῃ παρεισδὺς, ἀθρόον ὁ Κύριος δ'αφερομένοις ἐπὶ
μέσοις στὰς, γαλήνην τε εὐθὺς ἐνίησι ταῖς duyaü:
χαὶ τὸν τάραχον χαταστείλας, εἰρήνην αὐτοῖς, τὸ
σύνηθες, ἐπεφθέγγετο" «4; τε χεῖρας, καὶ τοὺς
πόδας, πρὸς δὲ xal τὴν θείαν πλευρὰν ἀνεὶς ψτλα-
φᾷν, τὸ τῆς ἀναστάσεως ἀμφίδολον διελύετο " ἐν
βεδαίῳ χαθεστάναι πληροφορῶν, αὐτὸν εἶναι τὸν
χθὲς χαὶ πρότριτα τοῖς ἥλοις ἐμπαγέντα, μὴ πνο-
μά τε ὄντα. Ἢ πῶς ἂν τὸ πνεῦμα σαρκὶ καὶ ὀστέοις
προσχρήσηται, ὡς ἐχεῖνος περικείμενος ταῦθ᾽ ἑω»2-
το; Πῶς δ᾽ ἂν καὶ ἁφῇ χρήσηται, ἀναφὲς παντέπα-
σιν ὄν ; Ἐγὼ τοίνυν, εἰμὶ, φησὶ, μηδ᾽ ὅλως ἀλλοιωθείς.

-—

(4) Non Lucam hune, sed Nathanaelem fuisse, arbitratur Ephiphanius.

τ

181

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

138

Καί γε ὑμῖν ἄρτι πρῶτος τὰς ἀπαρχὰς τοῦ Παρα- A enim spiritus carne et ossibus uteretur ? isicuti illi

χλήτου ἐπιπνέων ταῖς ὄψεσι, λαύετε, λέγω, Πνεῦμα
i , , ,

ἅγιον * δι’ οὗ xai χράτος ἔτι χαρίζομαι, λύειν τε xal
δεσμεῖν ᾧτινι ἀνθρώπων ἀμπλαχεῖν γένοιτο. Γνῶναι
δὲ δεῖ προσῆχον, ὥς γέ μοι καὶ πολλάκις ὑμῖν εἰρη-

, e et » 2 - * *
μένον, ὡς οὕτω ἔδει γενέσθαι, παθεῖν τὸν Χοιστὸν
τῇ ἀχολουθίχ τοῦ γράμματος, xai εἴσω τῆς σφετέρας
δόξης αὖθις χωρῆσαι. Ὡς ἂν δὲ μὴ τῷ ὄψει μόνον,
πρὸς δὲ τῇ ἀκοῇ τε καὶ τῇ ἀφῇ, ἀλλὰ xxl αὐτῇ γεύσει
τὰ πιστὰ σχοίητε, ὡς οὐ φάσμα, ἀλλ᾽ ἐγώ εἶμι, ὁ
Á (79 r μα, Y μι,
ξύλῳ μὲν θανὼν, τάφῳ δὲ καθειρχθεὶς, ἐχεῖθεν δὲ
“-- , ^ , [4 *. [Y e" ς ᾽ υ
Ἂ

τῇ θείᾳ δυναστεία ἀναῤῥαγεὶ., καὶ εἴ τι ὑμῖν πρὸς
τροτὴν σχέδιον, παρίτω. Καὶ οἱ μὲν μέρος προὐτίθε-
σαν ἰχθύος ὀπτοῦ, πρὸς δὲ χαὶ μέλ! κηρίῳ σύμμι-
χτον χαὶ ὑπὸ ταῖς ἁπάντων ὄψεσι ταῖς χερσὶ τῶν
προχειμένων ἁψάμενος ἤσθιε, xal πόματος ἀπεγεύ-
ετο, τὴν ἐκ νεχρῶν τοῦ σώματος ἀνάστασιν ἐν
βεδαίῳ τιθείς. Τὴν μὲν οὖν τοιαύτην τοῦ Σωτῆρος
ἐμφάνειαν πρὸς τοὺς μαθητὰς ὃ τε θεῖος Λουχᾶς καὶ
ὁ θεστέσιος ᾿Ιωάννης ἀρίστως εὐηγγελίσαντο, Τὰ δ᾽
ἑξῆς τούτων ὁ τῆς βροντῆς υἱὸς ἐπεθρόντησεν.
Θωμᾶς γὰρ, ᾧ Δίδυμος ἦν τὸ ἐπώνυμον, τῇ ὀψιαιτί-
pq οὐ παρὴν θεωρίᾳ τοῦ Ἰησοῦ * ὅθεν xai τῶν λοι-
vv ἐπανήχοντι διηγουμένων σὺν χαρᾷ τὴν ὄψιν,
ἐδάχκνετό τε xal ἠδιχῆσθαι quoc xal τὴν ψυχὴν
ἐμερίζετο, ἐν ἀμφιδόλῳ καθεστὼς, οὐ τοῖς λέγουσιν,
ἀλλ᾽ ὅτι οὐδὲ ἀνέστη ^ πῶς γὰρ ἀνθρώπος ὦν; χαί
γε τοῖς λέγουσι διετείνβτο πόῤδω πίστεως εἶναι, εἰ
po, Ys xai αὐτὸς ἰδέαις χερσὶ τὰς τῶν ἥλων ἐπχφώ-
μενος τρήσεις, xal χατὰ τῆς πλευρᾶς εἰσω θήσας

Β

illum habere viderent ; aut. quomodo attactuim
admitteret, qui prorsus incontrectabilis esset ὃ
Itaque ego, inquit, sum, non prorsus omnique ex
parte mutalus. Atque equidem primus nuuc pri-
mitias Paracleti vobis in faciem spirans. Accipite,
dico, Spiritum sanctum, per quem potestatem
etiam tribuo solvendi ligandique quicunque pecoa-
verint homines. Convenit autem vos scire, id quod
sepenumero vobis a me est dictum, sic omnia
oportuisse fieri, Christumque ex prescripto lit-
tere pali, et ad gloriam 8188 suam reverti. Ut
autem non oculis modo ipsis, audituque et tactu,
verum etiam gustatu, fldei confirmationem habea-
tis, quod scilicet non spectrum, sed ego ipse sim,
qui in ligno quidem mortuus, et in sepulcro olau-
sus fuerim, inde autem divina vi et potentia eva-
serim; 8i quid vobis in promptu est cibi, profera-
tur. Atque illi partem piscis assi, et mel favo suo
mistum, ei apponunt. Itaque in conspectu om-

nium, manibus, que proposita erant, carpens,

τὴν χεῖρα, τάσφαλες σχοίη τῷ ψηλαφᾷν. 'Emci DC

ὀγδόη ἐξ ἐχείνης ἡμέρα διέδραμε, τῶν θυρῶν ἐν
σχήματι ἐπιζυγουμένων, πάντων τε τῶν Χριστοῦ
ὁπαδῶν ἐπίσης τῷ δέει συνηθροισμένων, παρῆν δὲ
ἄρα τούτοις χαὶ ὃ θωμᾶς, αὖθις ὁ ᾿Ιησοὺῦς ἀψοφητὶ
παραγίνεται" ἡσυχὴ τε τῷ πνευματικῷ, xai τὸ
ὅλον φάναι, θεοειδεῖ ἐχείνῳ σώματι, μή τινος ἐμπο-
δὼν γεγονότος, ἐν μυσοις τούτοις γενόμενος, τὴν ἐξ
ἔθους προοσφώνησιν ἐπεφιόνες. Εἶτα xal τῷ Διδύμῳ,
τὸ ἀμφίδολον διαλύων, καὶ δι’ ἐκείνου πᾶσιν ἐνιεὶς
ἀσφαλεῖς τὰς: χῥηπῖδας τῆς ἀναστάσεως, χεῖράς τε
χαὶ πόδας xai τὴν πλευρὰν παρεδείχνυ * ἀχριδῶς
τε ψηλαφᾷν παρηγγύα τοὺς τύπους τῶν ἥλων, καὶ
τὴν ἐς πολύ τι βάθους ἰοῦσαν τῆς πλευρᾶς ῥῆξιν.
Τὸν δ᾽ ἐς τοσοῦτον τῇ ἁφῇ πιστωθῆναι, ὡς χαὶ
Κύριον xal θεὸν μεγάλῃ ἀνειπεῖν αὐτὸν τῇ φωνῇ.

edit : ot preterea polum degustat, ex mortuis
corporis resurrectionem confirmans. Et talem
quidem Servatoris apparitionem et exhibitionem
apud discipulos divi Lucas et Joannes optime in
Evangeliis suis promulgarunt. Ea autem quas porro
sequuntur, tonitrus filius intonuit. Thomas nam-
que, cui et Didymi cognomen eral, vespertino
spectaculo Christi non aderat. Q apropter cum
reliqui discipuli cum gaudio advenienti ei appa-
ritionem annuntiarent, moleste cum sermonem
ferebat, atque injuria se affici putans, animo
propter fluetuantem opinionis ambiguitatem in
partes varias dividebatur, non modo ut annun-
tiantibus non crederet, verum etiam illum resur-
rexisse negaret. Qui enim id, homo cum esset, fa-
ceret ? Quin et obnixe contra asseverantes conten-
debat, se non crediturum, nisi man bus ipse suis
clavorum fissuras attingens, manumque intra latus
immittens, rem ipsam per conirectationem certo
deprehenderet. Postquam autem deinceps octava
advenit dies, foribus modo suo rite occulusis, sec-
tatoribus Christi omnibus simul ibi metu congre-
gatis (aderat autem cum eis et Thomas), rursum
Jesus sine strepitu omni adest, taciteque spiri-

D tuali, et ut uno verbo dicam, divino corpore illo,

nullo obstante impedimento, in medio eorum astans, consuetam sibi vocem profert. Deinde et
Didymo dubiam ambiguitatem adimens, et per illum apud alios omnes certa firmaque jaciens re-
surrectionis fundamenta, manus simul et pedes ipsumque latus ostentat, accurateque et dili-
genter pertractare jubet clavorum vestigia, et que satis alta erat, lateris flssuram. Itaque in tan-
tum illius fides ea contrectatione est confirmata, ut voce magna et Dominum et Deum ipsum pro-

fiteretur.
ΚΕΦΑΛ. AE.

Ὡς μετὰ τοῦτο ἐπὶ τῆς Τιδεριάδος θαλάσσης
ἐφάνη Πέτρῳ, θωμᾷ, καὶ Ναθαναὴλ ἐν τῇ
ἄγρα τῶν ἰχθύων, ἔνθα δὴ καὶ τροφῆς
μετέσχεν.

Μετὰ τὲ τοῦτο Πέτρῳ πάλιν, Θωμᾷ τε καὶ Na-
θαναὴλ, τοῖς τε Ζεδεδαίου παισὶ, δυσὶ τε ἄλλοις ἐπὶ

1139 CAPUT XXXV.

Ut posthac αὐ mare Tiberiadis Petro. Thomse et
Nathanzli apparuerit, in captura piscium ; ubi
eliam cibum cum eis cepit.

Postea rursum Petro, Thome et Nathanaeli,
Zebedsi liberis, et duobus preterea aliis, in Ti-

139

NICEPHORI CALLISTI

140

beriadis mari capiendis piscibus occupatis, cer- Α τῆς Τιδεριάδος θαλάσσης περὶ τὴν τῶν ἰχθύων δια-

nitur. Nox vero tota illis abierat, cum admodum
laborassent, nihil autem prorsus ejus quod spe-
rassent consecuti essent. Ceterum una cum di-
jueulo Jesu appetente, et verriculum ad dextram
immittere laxareque jubente, tanta vis piscium
extrahitur, ut sagenam pertrahere non possent.
Piscum igitur immensa opinionemque excedente
eaplura, quisnam esset, qui in littore astabat,
cognoscitur. Et Petrus continuo natat (circiter
enim ducentos cubitos ἃ lerra aberant). Ardenli
namque desiderio concitus ille, cum linteolo
quod ei tum subito tempus suppeditaverat, lumbos
circumcirca cinxisset, undis innatans, suavissi-

meque subinde aquam spiritu attrahens atque re-

mittens, ad Christum contendit. Reliqui vero navi
piscatoria remigantes, ad littus appellunt. E navi
itaque digressi, desideratum illum suaviter salu-
tant et amplectuntur. Et ecce, in solo prunas δι
piscem cum pane positum cernunt, sanctorum
scilieet angelorum, ut puto manibus jentaculum
preparatum. Jubentur preterea ct ex recens captis
piscibus aliqui4 afferre ad epulas. At illi conscen-
80 navigio, rete perirahunt piscibus confertum,
et numero et magnitudine prestantibus: ad cen-
tum enim quinquaginta et tres erunt, Mirandum
autem erat, cum tot et lauti illi essent, verricu-
lum ruptum prorsus non esse: adeo ut eo ipso
prodigio certo illis Dominum eum esse constaret.
Quapropter magna inter se affecti sunt volup!ate
atque letitia: et ille cum eis ex eo quod propo-
situm fuerat, communicavit cibum. Enimvero,
cum admirandum illud jentaculum finem suum
haberet, non sernel, sed iterum ac tertio Dominus
Simonein interrogavit, an se plus aliis diligeret ?
non ille quidem rescire hoc volens (quomodo
enim id ei opus esset, qui munifesta compertaque,
etiam qua nondum facta essent, haberet ?), sed
ut per triplicemn expressam prosessionem triplici
mederetur negationi. 18,99 Ut autem ille celerri-
me amorem est professus, hactenus audivit se ve-
rum amoris indicium exhibiturum, quatenus re
ipsa et opere rationales oves pasceret. Id vero tum
demum fore, si animam quoque, sicuti ipse, pro
illis ponere vellet : futurum enim, ut ipse ovibus
prefectus, itidem per crucem Deum glorificaret.
Id namque innuit verbum illud, juniorem ipsum
quidem, quocunque voluisset, ivisse, senem autem
alii manus ad vineiendum prebiturum, viamque
ad mortem ferentem, quam natura, vitam quam
longissime producere cupieus, abhorreret, itu-
rum. Intellexit ille que dicta fuerant, et di-
Scipulum eum qui super pectus Domini recu-
buerat pone sequentem vidit. Itaque et de fine
obituque ejus quesivit. Ceterum Dominus, eo,
quod temere et frustra arcana inscrutabilis judi-
cii Dei inquirereet investigaro vellet, acrius ob-
jurgato : Si eum, inquit, volo in presenti vita cum
corpore manere, donec veniam (casum Hierosoly

C

D

πονουμένοις ἄγραν, ὀπτάνεται, Νὺξ μὲν γὰρ ὅλη
αὐτοῖς ἀνηλίσχετο, πλεῖστα πεπονηχότι, μηδὲν δ᾽
ὅλως τῶν ἠλπισμένων ἔχουσιν. "Apa δ᾽ ἕῳ τοῦ Ἰητοῦ
ἐπιστάντος, xai χαλᾷν τὸ δίκτυον τοῖς δεξιοὶς ἔγχε-
λευομένου, πλῆθος τοσοῦτον ἰχθύων εἵλκετο, ὡς μηδ᾽
ἕλχειν αὐτοὺς τὴν σαγήνην ἱχανῶς ἔχειν. Τῷ
τοίνυν παραδόξῳ τῆς ἄγρας ὅστις εἴς γνωσθεὶς ὁ
ἐπὶ τυῦ αἰγιαλοῦ, Πέτρον μὲν αὐτίκα εἶχεν ὁ πλοῦς’
πήχεσι γὰρ διαχοσίοις τῆς γῆς ἀφειστήκεισαν" xai
τῷ θερμῷ τοῦ πόθου διαπλοϊζόμενος, ὀθονίῳ ἐχ
τοῦ σχεδὸν εὑρεθέντι, τὰ περὶ τοὺς μηροὺς χύχλῳ
διαζωσάμενος, ἀναφυσῶν ὡς ἥδιστα καὶ ἀναπεμ-
πόμενος, πρὸς Χριστὸν "exo. Οἱ λοιποὶ δὲ τῷ ἀκατίῳ
πρὸς τὸ ξηρὸν διελαύνοντες ἧκον, Ὡς οὖν ἀπέδησαν,
xxi τὸν ποθγύμενον ἡδέως ἠσπάζοντο, ἰδοὺ ἐπ᾽ ἐδά-
φους ὁρῶσιν ἀνθραχιὰν xal ὀψάριον xai ἄρτον προ-
χείμενα, χερσὶν ἁγίων, οἷμαι, ἀγγέλων τὸ ἄριστον
ἐχεῖνο ἐξειργασμένων. ᾿Ενεγχεῖν μέντοι καὶ ἀπὸ
τῶν Xott νεαλῶν ἰχθύων διεκελεύοντυ πρὸς ἑττίασιν᾽
χαὶ δῆτ᾽ ἀναδάντες, εἴλχον τὸ δίκτυον. Ἔμπλεων
δ᾽ aoa ἦν ἰχθύων μεγέθει τε μεγίστων καὶ ἀριθμῷ
πλείστων * εἰς τρεῖς yào xal v xai ρ΄ τὸν ἀριθμὸν
διεπέοχενον, Καὶ τὸ δὴ θαυμάσιον, ὅτ' γε καὶ πολλῶν
xai τηλιχούτων ὄντων τὸ μέγεθος, τὸ δίκτυον διεῤ-
ἦν. Ὡς ἐντεῦθεν τἀσφαλὲς ἐσχυηχό-
των αὐτὸν εἶναι τῷ τεραστίῳ τὸν Κύριον, παρ᾽
ἀλλήλων ἐν $9ovaig χαθεστάναι, χαὶ ἄμφω αὐτοῖς
ἐκείνου τῶν παρακειμένων εἰς βρῶσιν μεταδιδόντος.
Ἐπεὶ ὃὲ τὸ θαυμαστὸν ἐκεῖνο ἄοιστον πέοσς εἶγεν,
οὐχ ἅπαξ, ἀλλὰ xai δὶς xai τρὶς ὁ Κύριος ἀπεπε'-
ρᾶτο τοῦ Σίμωνος, εἰ πλείω τῶν ἄλλων ἐρῴη αὐτοῦ,
οὐ γνῶνα! τοῦτο βουλόμενος (πῶς γὰρ d δῇλα καὶ
τὰ μήπω γενόμενα ; ), ἀλλ᾽ ἵν᾽ ὁμοληγίᾳ τρισσῇ τὸ
τριπτὸν ἰάσαιτο τῆς ἀρνήσεως. Ὡς δ᾽ ἐχεῖνος θᾶτ-
τον ὡμολόγει, ἐν τούτῳ ἤχουεν ἱκανῶς ἔχειν τὸ
γνήσιον παριστᾶν, εἴ γε ποιμάνοι ἔογῳ τὰ λογ'χὶ
πρόθατα. Τὸ δ᾽ ἔσται, εἰ xal τὴν ψυχὴν ὡς ἐχεῖνος
βούλοιτο τιθέναι ὑπὲρ αὐτῶν ἐπίσης ὙΧ0 xai αὐτῷ
ἐσεῖται τῶν προδάτων ὑπερισταμένῳ, διὰ σταῦλοῦ
δοξάσαι τὸν Θεόν " τοῦτο γὰρ ἠνίξατο τὸ viov ub
ὄντα ὅπου γ᾽ ἐθέλειν ἱέναι, γηρῶντα δὲ ἄλλῳ Qw-
νυσθαι χεῖρας ἐχτείνοντα, xai τὴν πρὸς ÜdXvrte
ἄγεσθαι, ὅπου τῇ φύσει μὴ θελητὸν, τὸ ζῇν lorum
διηνεκῶς, Ὡς δὲ τῶν εἰρημένων συνῆχε, τὸν χατό-
πιν ἑπόμενον Ἰησοῦ θεχσάμενος τὸν ἐπιστύήθιον ur
θητὴν, «xi περὶ τῆς τελευτῆς ἐχείνου διεπυνθάνετο.
Ὁ δ᾽ ὡς μάτην xal εἰκῇ τοῖς ἀνεφίχτοις τῶν Θεοῦ
χριμάτων τὸ βάθος ἀναδιρᾷν καὶ ἐξιχνιάζειν ἐθέλον-
tx ἐπισχώπτων, EXv αὐτὸν, φησὶ, θέλω τῇ 220j-
σῃ ἐμμένειν ξωῇ μετὰ σώματος ἕως ἔοχομα', ἐπεῖ-
ἰὼν τὰ χατὰ τὴν Ἱερουσαλὴμ, fj xxi ἐν τῇ Otott;q
δηλαδὴ παρουσίᾳ, τί τοῦτο πρὸς σέ: Σὺ, καθὼς
ὡρίσθης, ἀχολούθως ἐμοὶ πρὸς τὸν διὰ σταυροῦ
θανατον εὐτρεπίζου. Περὶ δὲ ᾿Ιωάννου fj τινος τῶν
ἄλλων οὐ σοὶ, ἀλλ᾽ ἐμοὶ μελήσει. Κἀντεῦθεν χαὶ
φήμη διέπτη, μὴ τὸν μαθητὴν ἐχεῖνον θάνατον xa-
τιδεῖν. Τήν γε μὴν τῶν πολλῶν ὁπόνοιαν διορθού-
μένος ὡς οὐκ ἐγκαίρως ἐπαληθεύουσαν, Οὐχ εἶπεν

ῥωγὸς οὐδαμῶς

141

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. I.

143

αὐτῷ, φησὶν, ὁ ᾿Ιησοῦς, ὅτι οὐχ dmoüvíoxer* xai A morum, aut secundum adventum suum scilicet

γὰρ θανεῖτα: μὲν ἐπίσης τῇ Θεομήτορι “ αὐτίχα δὲ
ζήσεταί τε χαὶ ἀναστήσεται ἐν ἀφθάρτῳ οἱονεὶ σώ-
ματι, τὴν δευτέραν τοῦ διδασχάλου ἐχδεχόμενος
παρουσίαν.

innuens), quid id ad te ? Tu, quemadmodum tibi
constitutum est, itidem ul ego, ad crucis mortem
le para. De Joanne vero, aut aliquo aliorum, non
libi, eed mihi cure erit. Atque inde fama inere.

buit, discipulum illum mortem non visurum. Quam quidem multorum opinionem tanquam importu-
nam minusque veram ipse corrigens, Non dixit ei, inquit, Jesus, quod moriturus non sit; moriturus

est enim eo, quo Dei Genitriz, modo

: confestim vero reviviscet acresurget, incorruptibili scili

cet corpore alterum magistri exspectaturus adventum.

KE$AA. AC.

Ὡς τελευταῖον εἰς τὴν Γαλιλαίαν or, xai
ἐν τῷ ὄρει τῶν Ἐλαιῶν γενόμενος, ἀνελ ή-
φθη εἰς οὐρανοὺς, καὶ ἐχάθισεν ix. δεξιῶν
τοῦ Θεοῦ.

Ἔπειτα, κατὰ τὸν ὑψηλὸν Ματθαῖον, ἔν τῷ τῆς

CAPUT XXXVI.

Ut postremo in Galilza sit visus : el cum ín montem
Ühvarum conscendissetl, receptus in. celum. ad
dextram Dei|consederit.

Deinde, juxta sublimem Mattheum, ab eis con-

Γαλιλαίας ὄρει τούτοις ὀπτάνεται * τό τε τῆς ἐξουσίας p 3picitur in Galilee monte, el ibi a Patre potesta-

κράτος οὐρανοῦ xai γῆς δεδόσθχι πρὸς τοῦ Πατρὸς,
κατὰ τὸ ἀνθρώπινον δηλαδὴ, τούτοις ἐδεδχιοῦτο *
εἷς τε τὰ ἔθνη φοιτᾷν προὐτρέπετο " μυοῦν τε χαὶ
βαπτίζειν εἰς ὄνομα Πατρὸς xai Υἱοῦ xai ἁγίου
Πνεύμχτος τοὺς πιστεύοντας, τὰς ἐντολάς τε φυλάτ-
τεῖν ἁπάσας, xai μετ᾽ αὐτῶν διατρίόειν πάσας τὰς
ἡμέρας ἕως τῆς τοῦ νῦν αἰῶνος συντελείας. Μετὰ δὲ
τοῦτο διὰ τῆς Βηθανίας ἐξάγει μὲν αὐτοὺς ἐπὶ τὸ
ὄρος τῶν ᾿Βλαιῶν * xai τὴν ἐπαγγελίαν ὑπισχνεῖται
τοῦ Πνεύματος, ἐν Ἱερουσαλὴμ δηλαδὴ καθημένοις,
ἕως οὗ τὴν ἄνωθεν πανοπλίαν ἐνδύσωνται, Τάς γε
μὴν ἐξαισίας ὑπαγορεύσας τῆς ἀποστολῆς ἐντολὰς
εὐλογίας τε, ὡς ἐχρῆν, αὐτοῖς μεταδοὺς, βλεπόντων
αὐτῶν, εἰς οὐρανοὺς ἀναφέρεται, φωτοειδοῦς νεφέ-
λης περισχούσης αὐτόν " χαὶ ἀνελθὼν μετὰ τοῦ προσ-
λήμματος θεωθέντος, ἐκάθισεν ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός *
Ἵνα δὲ μὴ διὰ λύπης αὐτοῖς τὸ πρᾶγμα γένηται "
ὀδύνην γὰρ ἦν εἰκὸς ἐμύαλεῖν αὐτοῖς ἄπειρον, τὴν
τοῦ διδασχάληυ στέρησιν * καὶ τούτου ἐμέλησε τῷ
χαλῷ ποιμένι - ἀγγέλους γὰρ διττοὺς ἐπιπέμπει,
τήν τε πρὸς οὐρανοὺς ἄνοδον ὑπεμφαχίνογιας, xal
θαυμαστῆς τίνος χαὶ ἀῤῥήτου ἐμπιπλῶντας τῆς
χαρμονῆς, τῷ αὖθις ἐπαγχείλασθαι ἥχειν οὕτω
τοῦτον μετὰ περιφανοῦς τῆς λαμπρότητος. Ταύτῃ
τοι χαὶ προσχωνήσαντες, ἄσμενοι πάλιν οἴκαδε ἐπα-
νήεσαν, ἐν tip ὑπερῴῳ τὴν τοῦ Παρακλήτου ἐχδεχό--
μένοι. παρουσίαν. Εὐχὴ δὲ ἦν αὐτοῖς ἡ διατριδὴ,
ὡς καὶ Λουχᾷ τῷ θείῳ δοχεῖ " τὸν γὰρ κατάλογον
τῶν ἕνδεχα ἀπαριθμησάμενος, εἴτᾳ ἔπάγει" Καὶ
οὗτοι πάντες ἦσαν προσχαρτεροῦντες ὁμοθυ-

tem summam coli et terre sibi, juxta humanita-
tem seilicet (1), traditam esse confirmat : eosque
cohortatus, proflcisci ad gentes omnes jubet, ar-
canis sacris initiaturos : baptizaturosque in nomen
Patris et Filii et. Spiritus sancti, credentes, pre-
ceplaque servaturos omnia : se quoque futurum
cum eis per dies omnes, ad consummationem] us-
que seculi presentis, pollicetur. Postea por Be-
thaniam eos in montem Olearum ducit, et promis-
sionem Spiritus promittit, in Jerusalem videlicet
sedentibus, exspectantibusque, 1*8 donec coali-
tus divinorum omnis generis armorum spirituali
apparatu iostruerentur. Et cum praecipua man-
data οἱ munera functionis apostolice concionans
exposuisset, benedictionemque eis, pro eo atque

C decehal!, largitus esset, spectantibus eis, lucidis-

sima nube circumdatus, in colos sublatus est (2),
et cum ea, quam receperat, accessione deificata,
reversus ad dexiram Patris consedit. Ne autem
eares mororem eis crearet (quod non iniquum
esset, eos magislro orbatos immenso corripi do-
lore), et hoc ipsum pastori bono cure fuit. Ange-
los enim duces demisit, qui reditum ejus in eclos
indicarent, admirandaqne et ineffabili eos imple-
rent letitia, sic illum cum illustri magnificentia
rediturum annuntiantes. Itaque adoratione pera-
cta, libentes domum redeunt (3), et in cenaculo
illo Paracleti exspectant adventum. Precatio autem
eorum erat exercitium, ut divus Lucas testatur.
Catalogo namque undecim discipulorum recensito,

μαδὸν τῇ προσευχῇ xal τῇ δεήσει σύν γυναιξὶ D deinceps addit : Et omnes isti unanimes constanter

καὶ Μαρίᾳ τῇ μητρὶ τοῦ '[Izoo9, xal σὺν toi

Ἔ Et exinanitionis formam.

2) « Ut corpus non tam in terrenis, sed in cc-
lestibus, et in Patris dextera collocaret. » Rultinus.
«Hec evangelici saeramenti et humanae spei veritas
est, humanam naturam corruptibilemque carnem,
per hujus glorie demultationem in eternam esse
transformatam substantiam. » (Hilar. Psal. cxuui.)
« Unigenitus Filius si queritur, in sinu Pa-
tris evangelico spiritu reperitur. » ( Ambr. De
incarn. Dom. sacr. oap. 15.) « Revera magnum et
admirabile et stupore plenum est, carnem nostram
sursum sedere, et adorari ab angelis et archangelis
et Cherubim et Seraphin. Hoo sepe in mente me-

orationi eb precationi incumbebanl, una cum multe-

cum vergans,excessum patior, et majora de genere
humano imaginor. Majora quippe video et clara
exordia, multam Deosatagente pro natura nostra.»
(Chrysostomus, Hebr. 11.)

(3) Ut quidem conjectura colligere licet, post
dies duos Hierosolyma sunt reversi in Sabbato.
Hujus enim gratia et Sabbati habebant viam, ut
divus Lucas dixit. Est autem Sabbati iter passus
bis mille, quantum videlicet castra a tabernaculo
testtmonii aberant; quemadmodum divinus con-
stituit Moses. Sancta porro et divina ascensio «die
quinta est facta. (Niceph.)

713

NICEPHORI CALLISTI

144

ribus, et ipsa Maria matre Jesu, cumque ipsius fra- À ἀδελφοῖς αὐτοῦ" ἕως οὗ τὸν θεῖον. Παράχλητον

tribus, lantisper dum Paracletum decimo ab ascen.
sione, quinquagesimo autem 8 triduana resurrec-
tione die, substantialiter descendentem accipe-

rent.
CAPUT XXX VII.

Qua ralione triduana Domini fuerit resurrectio, qua
item quadragesimo post die 1n calos ascenderit.

Verum enimvero, fortasse quispiam eorum qui
discendi studio nullum refugiunt laborem, et ejus-
modi rebus inquirendis delectantur, quesierit,
quam ob causam tertio quidem die Domini resur-
rectio, reditus autem in celum quadragesimo per-
acta sit: decimo porro deinde, 8 sancla autem
resurrectione quinquagesimo, Spiritus divinus, ita
ut promissus fuerat, missus in apostolos descen-
derit. ἘΦΦ Arbitror enim nihil temere el &asu
aliquo, singulari quapiam consideratione, 8 Ser-
vatore Verbo, cum ratioue et ordine decenti, ut
par est, exsequenti omnia, factum esse : nisi quod
propter cognitionis incomprehensibilis difliculta-
tem humans mentis ea superant cnptum. Mihi
quidem nonnihil super intelligentiiun ipsam et
notitiam audenti, universitatis hujus Dou;inus re-
surrectionem suam propterea in diem tertium
contulisse videtur : cum tres precipui ordines,
sive atales hominum vite, ex quo patria nostra
ejecti sumus, numerentur, eorum nimirum qui
ante legem datum, deinde qui sub lege ipsa, po-
stremo qui post 'eos exstitere (qui etiam vile, que
per gratium est, participes sunt), quod is qui pro
salute omnium mortem obeundam susceperat, re-
stituere triduanam mundo vestitatem οἱ direptio-
nem debuerit, unicuique parli earum mtatum quasi
signo impresso, libertate ἃ corruptione et perni-
cie, accommodata convenienlique — proportione
descensus ad inferos, seu potius corporalis in se-
pulero mansionis morliticationisque sue, conflr-
mans. Quod si cui placeat, generis humani in
principia elementaque sua resolutionem, ejusdem-
que restitutionem, ad causam Dominice resurre-
clionis referre : et propterea quod ea a perfectrice
rerum cunctarum Trinitate effecta sit, tribus, a
Domino omnium, diebus mortem esse abolitam,
affirmare ; ab eo quoque nostra non dissentiet
contemplatrix consideratio. Lazarus siquidem,
mundane corruptionis elementarisque resolutionis
οἱ regenerationis typus et exemplar, in fatalem
ao morti etiamnum obnoxium restituitur ordinem,
quem in elementaribus eodem numero principiis
ipse Christus constituerat. Quadragesimo autem

B

D

4 b P n. L ^—- 4 -
μετὰ ὀεχατην ἥμεροχν τῆς ἀναλήψεως, πευτηχοστῇ
δὲ ἀπὸ τῆς τριημέρου ἐγέρσεως, οὐσιωδῶς κατιόντα

,
ἐδέξαντο,

KESAA. AZ.

Τίνι λόγῳ τριημερος μὲν ἡ τοῦ Κυρίου àvás-
τασις" μετὰ δὲ μ΄ ἡμέραν d$ εἰς οὐρατοὺς
αὐτῷ ἀνοδος ἐγεγόνει.
᾿Αλλ’ ἴσως ἄν tt; τῶν σφόδρα φιλοπονεῖν ἡ 5ημέ-

των, χαὶ τοιούτοι, 07, κατεξητασμένων, ἔροιτο, τίνος

χάριν τριήμερος μὲν ἡ τοῦ Κυρίου ἀνάστασις, ἡ δ᾽
εἰς οὐρανὸν αὐτοῦ ἄνοδος μετὰ τεσσαραχοστὴν dui
ρὰν διεγεγόνει " δεχάτγ, δὲ τὸ ἐξ ἐχείνου καὶ πεντη-
χοστῇ δ᾽ ἀπὸ τῆς ἱερᾶς ἀναστάσεως τὸ θεῖον Πνῦμχ
τοῖς ἀποστόλοις ἐπιδη uri, πεμπόμενον ὡς ὑπόσχε-
σις * οἵομαι γὰρ μηδὲν elxz, μηδ᾽ ἀθεώγητον, καὶ ὡς
ἔτυχε τῷ Σωτῆρι πεπρᾶχθαι Λόγῳ, σὺν λόγῳ πάντα
χαὶ ápuoviq, οἵα εἰχὸς, ὁὀιεξάγοντι, χἂν xai τὸν ἀν-
θρώπινον νοῦν ὑπερδαίνῃ àxita)Y mto τῆς
Ἡνώσεως. Δοχεῖ οὖν μοι τολμῶντ' τοῖς ὑπὲο ἔννοιαν
τὸν ἀπάντιων Δεσπότην μετὰ τρίτην ἡμέραν τὴν dvi-

τῷ
á

στυσιν διαπραγματεύσασθαι, ὅτιπερ τριπλῆς οὗτις
τάξεως τῆς τῶν ἀνθρώπων ζωῆς, do' οὗπερ τῆς
πατρίδος ἠλάθημεν, καὶ τῶν μὲν πρὸ νόμου, τῶν δ᾽
ὑπὸ νόμον, τῶν δὲ μετ᾽ ἐχείνους, οἵ καὶ τῆς ἐν χάσιτ'
ζωῆς μετειλήχασι, τὸν ὑπὲο τῆς πάντων 90772:1
θανεῖν ἑλόμενον, τριήμερον ἐγχαινίσα! ἐχοῖν τῷ χύ-
σμῳ καὶ τὴν ἀνάστασιν, ἑκάστῃ μοίρᾳ τοῦ γένους τὴν
ἐλευθερίαν ἐπιτφραγίζοντα τῆς φθορᾶς, ἀνχλότῳ
μέρει τῆς πρὸς τὸν ἄδην αὐτοῦ καταδάσειυςς, uà
λον δὲ τῆς πρὸς τὸν τάφον συματιχῶς παραιονῖς
αὐτοῦ χαὶ νεχούσεως, E: δέ τῳ φίλον xai τὴν oio
τοῦ γένους ἀναστοιχείωσιν xai ἀνάστασιν εἰς αἰτίαν
ἄγειν τῆς δεσποτικῆς ἀναστάσεως, xal διὰ τὸ ταύτεν
ἐνεργουμένην ὑπὸ τῆς τελεσιουγοῦ τῶν ὅλων Tz:z-
δος τοισὶ χαταλελύσθχι τὸν θάνατον ὑπὸ τοῦ Δετπὶ
τοῦ τῶν ὅλων ἡμέραις, οὐδὲ τὰ παρ᾿ ἡ σῶν εἰς τὸ
συμφωνεῖν ἀντιχείσεται" ὁ Ἰὰρ Λάζαρος τῆς Z03:1:-
χῆς στοιχειώσεως xal παλιγγενεσίας ὧν τύπος, εἰς
τὴν ἐπίχηρον αὖθις ἐπανάγεται τάξιν, ἣν ἐν ocn
χειώδεσιν ἰσαρίθμοις ἀρχαῖς αὐτὸς διετάξατο, Mi
δὲ μ΄ ἡμέρας τὴν πρὸς ὀὐρανὸν ἄνεισι xai θρόνον
τὸν πατριχὸν, ἐπεί τοί γε xal ὁ νόμος τύπος ὧν τῶν
μελλόντων τοῖς ἐκ φθορᾶς τιχτομένοις, διὰ τοῦ
ἀριθμοῦ τούτου, ὥτπερ ἱεροῦ εἰσαγωγέως, τὴν ποὺς
τὸ ἀγιον ἐχαρίζετο εἴσοδον. Διά τοι τοῦτο, xx! νῦν
πρωτότοκος ÉX νεχρῶν γενόμενος ὁ Χριστὸς, καὶ τὴν
ἀφθαρπτίαν χαινίσας τῷ πλάτμχτι, πρὸς τὸ ὑπερου-
ράνιον καὶ ἀχειροποίητον xal πάντων ἱε οῶν ἱερώτερον
αὐτοῦ ἅγιον τῶν ἁγίων φαιδρῶς εἰσελᾷύνων, ἀν"
λαμθάνεται.

die ad celos paternumque revertitur thronum Dominus: quod et lex, rerum futurarum exemplir
et figura, iis qui ex corruptione progeniti essent, per hunc numerum, quasi sacrum ductorem, adi-
tum et ingressum ad sacra adyta permittit, Eam scilicet ob causam etiam nuno primogenitus ex
mortuis factus Christus (1), immortalitatemque creature sus per restitutionem asserens, ad

(4) « Primogenitus mortuorum et prinoeps vite Dei.

transeat in Deum. » (Iren. lib. 1v, cap. 99.)

Nam Deus transivit in. hominem, ut homo

745

ECCLESIASTICAE HISTORLA LIB. I.

416

superoceleste nullaque manu factum, necnon omnium sacrorum sacratissimum ipsius Sanctum
sanctorum splendide ac magnifice contendens recipitur.

ΚΕΦΑΛ. ΛΒ΄.
Ποίῳ λόγῳ πεντηχοστῇ μὲν μετὰ ᾿Ανάστασιν,

δεχάτῃ δὲ μετὰ τὴν ᾿Ανάληψιν ἡ μέρᾳ ὁ Πα-
ἄκλητος τὸ θεῖον Πνεῦμα οὐσιωδῶς τοῖς
ἀποστόλοις ἐπιδημεῖ,

Τὴν qe μὴν πεντηχοστὴν εὐρίσχω, οὐχ ὅτιπερ
ἱερὰ xai ἐξ ἱερᾶς ῥίζης ἔχει τὴν γένεσιν, ἐκείνης
τῆς ἡμέρας, ἐν τῷ πρὸς αὐτὴν ἀναχυχλεῖσθαι ταύ-
τὴν γεννώσης, ἡ ἀπὸ πάντων ἀνεπαύσατο ὁ Δη-
μιουργὸς ὁποτέρων βούλει τῶν ἔργων, τῶν τῆς ἐπι-
δυμίας, ἢ τῆς δημιουργίας " ἀλλ’ ὅτι xai τύπον
ἐπλήρου τῆς ἀφεσίμου καὶ ἀνεσπέρου ἡμέρας " διὰ
τοῦτο xai παρ᾽ οἷς τὸ παλαιὸν ἐπολιτεύετο γράμμα,
ὥσπερ ἐν σχιᾷ προφαινομένη, ἐδίδου πάντων ἐλευ-
θερίαν, ἐπὶ τοῦτο ἀριθμοῦ τοῦ τῶν ἐνιαυτῶν χύχλου
καθισταμένου, δηλούντων, οἶμαι, τῶν τελουμένων,
ὡς μετὰ τὴν ἑδδοματικὴν ταύτην περίοδον τῆς
ἐπικήρηυ xai δουλιχῆς ἡμῶν ζωῆς ἐπιστήσεται
ἐκείνη ἡμέρα, xa0' ἣν τὴν εἰς τὸ ἀρχαῖον Xmoxa-
τάστασιν ἀνάλαδεϊν δεέσε'ι, xal τὴν ἄνωθεν καὶ
πρώην ἐλευθεοίαν. Ἐπεὶ οὖν xai νῦν dj τοῦ Πνεύ-
ματος ἐπιδημία νέχν ἡμῖν ἦλθε βίου κατάστασιν
διαθέσουσα, χαὶ πρὸς ἐχείνην τὴν ἐμέφαν ἀπὸ τοῦ
σχότους τῆς ἐν τῷ παρόντι βίῳ νυχτὸς διεγείρουσα "
διὰ τοῦτο ἐν ταύτῃ παραγίνεται τῇ ἡμέρᾳ. Τὸ δέ γε

"P ; on .
μετὰ τὴν ἄνοδον εἶναι δεκάτην, ὅτι ὥσπερ d ἑδδόμη
ἐφ᾽ ἑαυτὴν χυχλουμένη, τὴν τῆς ἀφέσεως Ttvtn-
χοστῆς ἡμέραν προήνεγχεν ^ οὕτως αὖθις xai d,
τρίτη ἐφ᾽ ἑχυτὴν ἀναχυκλουμένη, ταύτην ἡμῖν τὴν
ἱερὰν ἡμέραν ἀνέτειλεν τῆς οὐσιώδους ἔπιδη μίας
τοῦ Πνεύματος. "Hv δ᾽ χχόλουθον ἀρὰ καὶ τοῦτο,
οὐ μόνον διὰ τὴν τῆς θεαρχίας τριττὺν, ἀλλ᾽ ὅτι
χαὶ τὸ μέγα τοῦτο ἔργον τῆς τοῦ χόσμου ἐγέρσεως
τριταῖος ὁ Λόγος διεπραγματεύσατο λόγοις μυστι-
χωτέροις, ὡς μιχρὸν ἄνωθεν διέλάδομεν. bonu
μέντοι τισὶ, ὡς δεχάτῃ μετὰ τὴν ἄνοδον τὸ Πνεῦμα,
ὁ ἄλλος Παράκλητος, ὅτιπερ ἁνιόντι μετὰ τοῦ τε-
θεωμένου προσλήμματος τῷ Θεῷ Λύγῳ, ἕκαστη
τάξις τῆς ἐννεχρίθμου τῶν ἀγγέλων τελεταρχίας,
προτιοῦτα καθ᾽ ἑκάστην, ὡς ὁμοθέῳ τῷ προπλήμ-
ματι γεγενημένῳ, σύναμα τῷ θείῳ Δόγῳ τὴν
προσχύνησιν ἀφωσίου, τὰ τῆς χαταλλαγῆς τοῦ ἦμε-
τέρου γένους πανσόζως οἰχοδομήσαντι xal τὸ μετὰ
ταῦτα πέμπει τὸν θεῖον Παράχλητον ὡς ὑπόσχεσις.
Οὕτω μὲν οὖν ἐπῆλθεν ἡμῖν περὶ τούτων εἰπεῖν "
οὐδὲν γὰρ εἰχῆ οὐδὲ ἀθεώρητον ὁ Λόγος ἔπλήρου.
Εἰ δέ τι xal ἀλλο μυστηριῶδές ἔστιν, ἔπάξιον τῆς
Ἰησοῦ Χριστοῦ φιλότητος, εἰδεῖεν ἄν οἱ εἰς βάθος
θεωροῖς ὀφθαλμοῖς τοῖς ἀποῤῥήτοις τῶν θεωδῶς
τελουμένων ἐγκύπτοντες,
venit ; nihil enim temere, aut citra singularem

(1) Descripta sunt hec ex veteribus Grecis theo-
logis. Quid vero ad ea dicent nostre etatis theo-
logi, qui carnem Christi glorificatam, etc., in ordi-
nem creaturarum redigunt, et adorationem ejus in
dubium vocant? « Aguntin colestibus paschalia
gaudia ipsi angelici spiritus, et resurgentis Domini

PATROL. Ga. CXLV.

1 $3 CAPUT XXXVIII.

Quali ratione quinquagesima quidem post Resurrec-
(ionem, decima autem post. Ascensionem die, Para.
cletus, divinus videlicel. Spiritus, substantialiter ad
apostolos venerit.

Ceterum quinquagesimam diem reperio, non
solum quod ipsa sacra, e radice sacra ortum ducat,
ex illa nimirum die, sua ipsius circulari in se
ipsam revolutione emergens, qua die, ab omnibus
quacunque voluisset operibus, seu in peregri-
natione sua, seu in mundi constitutione effectis,
Creator ipse conquievit, verum etiam, quod ty-
pum et imaginem implevit perpetue illius omnis-
que vespere expertis remissionis diei. Quapropter
eliam eis qui juxta veterem litteram vivebant,
tanquam per umbram exhibita, libertatem rerum
omnium concedebat, circulari annorum cursu in
numero isto consistente : eisque rebus, qu» tum
agebantur, indicantibus, post septimanum buno
fatis ac servituti obnoxim vite nostre circuitum,
adventuram esse diem illam, qua in antiquum nos
statum recipi, pristinamque et coelestem liberta-
tem restitui oporteret. Cum itaque et nunc Spiritus
sancii adventus ita comparatus sit, ut novum no-
bis vite modum prescriberet, et ad illam ipsam
diem, ex obscura et caliginosa presentis vite
nocte, nos excitaret : ideo in hac ipsa advenit ille
die. Decima autem ea est post Ascensionem dies,
quod, sicuti seplenaria in seipsam per circuitum
reversa, quinquagesimami: remissionis diem pro-
fert : itidem et tertia in seipsam revoluta, hanc
ipsam nobis sacram substantialis Spiritus adventus
diem creat. Erat quippe hoc sic consequens et con-
sentaneum, non tantum propter divinam rerum
omnium principia Trinitatem, verum etiam quod
ingena hoc resuscitationis el restitutionis mundi
opus quod tertium in Trinitate est Verbum, ar-
cana admodum, ut paulo ante tuemoravimus, ra-
lione peregil. Dictum preterea ἃ nonnullis est,
decima ab Ascensione die Spiritum, alium quippe
Paracletum, propterea venisse, quod revertente
cum deificata humanitatis accessione Deo Verbo,
ex novenaria principum angeloruu) classe, ordo
quilibet seorsum accedens, accessioni ei deificatee
una cum divino Verbo (1), debitam sacrarit atque
prestiterit adorationem : quippe quae res recon-

D cilialionem generis nostri sapientissime optime-

que administrarit : 8224 et postea juxia promis.
sionem, divinum missum esse Paracletum. Ad
hunc quidem modum nobis hzc dicere in mentem

insignis considerationis contemplationem, Verbum

gloriam admirantur : l:tantur et delectantur in eo,
quod forma servi reversa sit in fori:am Dei, et
exinanitio humilitatis ad deposit» altitudinis re-
dieri majestatem. » (Cypr. Serm. Paschal.) [nde
Theologus Pascha Domiui dicit esse τιμὴν τῆς
Τριάδος, hoc est, honorem sive decus Trinitatis.

24

141

NICEPHORI CALLISTI

148

fecit atque implevit. Si quid vero est alterius arcani mysterii, abditarum secretarnmque rerum
Jesu amplitudine dignum, id illi viderint, quibus profundam altitudinem rerum ineffabilium divini-
tusque peractarum, acrioribus contemplationis oculis perspicere est concessum.

CAPUT XXXIX.

Quod εἰ ipse Josephus Servatoris noslri Jesu Christi
in decimo octavo libro Historiarum suarum men-
tionem [ecerit, et quibus de eo verbis sit usus.

Atque equidem que de Christo in sacrorum
Evangeliorum librum relata sunt, ut ea quam
brevissime exponi potuerunt, ad hune sese habent
modum. Reliquutn nunc esse puto, Josephum quo-
que, veritatis amantem apud Hebreos historicum,
in medium producere, et que is in decimo octavo
Antiquitatum libro de Servatore nostro Jesu Christo
scripta reliquerit, primo huic historiarum libro,
tanquam coronidem apponere. Cum enim de pre-
oursore Joanne, ea que paulo ante recensuimus,

exposuisset, deinde de Christo verbis hisce it& p

scribit : « Exstitit eo tempore Jesus, vir sapiens,
si quidem virum eum dicere fas est. Erat enim
operum, opinionem fldemque omnem excedentium,
effector, et hominum eorum qui libenter verita-
tem complecterentur, magister. Multos enim simul
et ex Judemeis, et ex Grecorum superstitione, in
disciplinam suain ascivit. Christus is fuit. Et cum
eum, principum apud nos virorum delatione, Pila-
tus crucis supplicio affecissel, non tamen, qui ante
eum erant complexi, consectari supersederunt.
Apparuit quippe illis tertio post die superates ac
redivivus, quandoquidem divini prophete et hoo
et alia de eo admirenda vaticinati fuerant. Et ad

KE9AA. Ae.

Ὅτι καὶ ὁ Ιῴώσηπος μέμνηται τοῦ Σωτῆροι
ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ ιη΄ αὐτοῦ συγ-
γραφὴ "χαὶ οἷα περὶ αὐτοῦ αὐταῖς λέξεσιν
ἱστορεῖ.

Ὅσα μὲν τῇ θείᾳ τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων βίδλῳ
περὶ Χριστοῦ ἀναγέγραπται. ὡς σοντεμόντα ἦν
εἰπεῖν, τοῦτον ἔσχε τὸν τρόπον. ᾿Ακόλουθον δ᾽ οἶμαι͵
xai τὸν φιλαλήθη παρ᾽ Ἑ. ὑραίοις ἱστορικὸν Ἰώση-
mov εἷς μέσον προθέμενον, οἷα περὶ τοῦ Σωτῆρος
ἡμῶν Ἰησοῦ Χρίστοῦ διέξεισιν ἐν τῷ ιη΄ τῆς 'Ap-
χαιολογίας, ὥσπερ τινὰ χυρωνίδα, τῇ πρώτῃ μοι
τῶν ἱστοριῶν ἐπιθεῖναι * περὶ γὰρ τοῦ Προδρόμου
᾿Ιωᾶννου διεξελθὼν, ὅσα μικρὸν ἄνωθεν διελάδομεν,
εἶτα xal περὶ τοῦ Χριστοῦ αὐταῖς λέξεσιν οὕτω
φησί" « Γΐνεται δὲ κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον Ἰησοῦς,
ἀνὴρ σοφὸς, εἴ γε ἄνδρα λέγειν αὐτὸν χρή. Ἣν γὰρ
παραδόξων ἔργων ποιητὴς, διδάσχαλος ἀνθρώπων
τῶν ἡδονῇ τἀληθῆ δεχομένων. Καὶ πολλοὺς μὲν τῶν
Ἰουδαίων, πολλοὺς δὲ xai ἀπὸ τοῦ Ἑ λληνισμοῦ
ἐπηγάγετο. Ὁ Χριστὸς οὗτος ἦν. Καὶ αὐτὸν, ἐν-
δείξει τῶν πρώτων ἀνδρῶν παρ᾽ uiv, σταυρῷ ἐπι-
τετιμηχότος Πιλάτου, οὐχ ἐπαύσαντο οἱ τὸ πρῶτον
αὐτὸν ἀγαπήσαντες.ς ᾿Ἐφάνη Yào αὐτοῖς, τρίτην
ἔχων ἡμέραν πάλιν ζῶν, τῶν θείων προφητῶν ταῦ-
τά τε καὶ ἄλλα περὶ αὐτοῦ θαυμάαια εἰρνχότων,
Εἰσέτι τε νῦν τῶν Χριστιανῶν ἀπὸ τοῦδε dvoui
σμένων οὐχ ἐπέλιπε τὸ φῦλον. » Ταῦτα χαὶ ὁ
Ἰώσηπος.

hodiernum usque diem, que ab eo est cognominata, Christianorum gens non defecit. » Hec Ju-

sephus.

8295 CAPUT XL.
De divina humanaque oris corporisque figura et ferma
Servatoris nostri Jesu Christi.

Porro elfigiecs forma: Domini nostri Jesu Christi,
sicuti & veteribus accepimus, talis propemodum,
quatenus eam crassius verbis comprehendere licet,
fuit. Egregio is vividoque vultu fuit. Corporis sta -
tura ad palmos prorsus septem. Casariem habuit
subflavam, ac non admodum densam, leniter quo-
dammodo ad crispoa declinantem : supercilia nigra,
non perinde inflexa. Ex oculis fulvis et subflavescen-
tibus mirifica prominebat gratia (1). Acres ii erant,
et nasus longior. Barb» capillus flavus, nec admo-
dum demissus. Capitis porro capillos tulit prolixio.
res. Novacula enim caput ejus non ascendit, neque
manusaliqua hominis, preterquam matris, in tenera
duntaxat mtate ejus. Collum fuit sensim declive,
ita ut non arduo οἱ extento nimium corporis statu
esset. Porro tritici referens colorem (2), non ro-

ᾳ) Gen. χες de Juda dicitur, χαροποὶ οἱ ὀφθαλ-
μοὶ αὐτοῦ ἀπ᾽ οἴνου, Fulvi oculi ejus a vino. Fue-
runt et Domino Christo oculi χαροποὶ, id est, fulvi,
splendescentes, nigroris habentes aliquid. Theo-

ΚΕΦΑΛ. Μ΄.
Περὶ τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ
εανόριχὴς μορφης τεχαὶ διαπλάσεως.

Ἢ μέντοι διάπλασις τῆς μορφῆς τοῦ Κυρίον
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὡς ἐξ ἀρχαίων παρειλήο:-
μὲν, τοιάδε τις, ὡς ἐν τύπῳ περιλαδεῖν, ἵν.
Ὡραῖΐος μὲν ἦν τὴν ὄψιν σφόδρα“ τήν γε μήν ἡλι-
κίαν, εἴτουν ἀναδρομὴν τοῦ σώματος, ἑπτὰ gr
μῶν ἦν τελείων, ἐπίξανθον ἔχων τὴν τρίχα καὶ ὦ
πᾶν» δασεῖαν, μᾶλλον μὲν οὖν καὶ πρὸς τὸ οὖλον
μετρίως πως ἀποχλίνουσαν. Μελαίνας δὲ γε τὰς
ὀφρῦς εἶχε, xal οὐ πάνυ ἐπιχαμπεῖς " τοὺς δὲ ὀρθαλ-
μοὺς χαροπούς τινας xal ἠρέμα ἐπιξανθίζοντας.
Εὐόφθαλμος δ᾽ ἦν καὶ ἐπίῤῥιν. Τὴν μέντοι τρίχε
τοῦ πιύγωνος ξανθήν τινα εἶχε, χαὶ οὐχ εἰς πολὺ
χαθειμένην, Μαχροτέραν δὲ τὴν τρίχα τῆς χεφα-
λῆς περιέφερεν. Οὐδέ ποτε γὰρ ξυρὸς ἀνέδη͵ ἐπὶ
τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ͵, οὐδὲ χεὶρ ἀνθρώπου, πλὴν τῆς
μητρὸς αὐτοῦ νηπιάζοντος. ᾿Ηρέμα ἐπικλινὴς τὸν

dorus Gaza {μίυος vertit in Aristotele, qui leonem
oculos habere scripsit χαροπούς.

(2) De colore tritici maturescentis hoc intelligen-
dum, qui cum modica luscedine rubescit.

149 ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. I. 180

αὐχένα, ὡς μηδὲ πάνυ ὄρθιον xal ἐντεταμένην À tundam aul acutam habuit faciem, sed qualis ma-
ἔχειν τὴν ἡλικίαν τοῦ σώματος. Σιτόχροος δὲ, καὶ — iris ejus erat, paulum deorsum versum vergeutem,
οὐ στρογγύλην ἔχων τὴν ὄψιν ἐτύγχανεν, ἀλλ’ — ac modice rubicundam : gravitatem atque pruden-
ὥσπερ τῆς μητρὸς αὐτοῦ μικρὸν ὑποχαταδαίνουσαν, — liam cum lenitate conjunctam, placabilitatemque
ὀλίγον δ᾽ ἐπιφοινισσομένην, ὅσον ὑποφαίνειν τὸ — iracundie expertem pre se ferentem. Persimilis
σεμνόν τε xa! συνετὸν τοῦ ἤθους xal ἕμεοον, xai — denique per omnia fuit divine et immaculate sume
τὸ χαθάπαξ ἀόργητον. Κατὰ πάντα ὃὲ ἦν ἐμ- — Genitrici. Ac hec quidem bactenus. Complectitur
φερὴς τῇ θείᾳ xal πανασπίλῳ ἐχείνου μητρί. autem primus hic historiarum liber aanos triginta
Ταῦτα μὲν ἐν τούτοις. Περιέχει δὲ ἣ ma20273 μοι — tres, initio sumpto 8 quadragesimo secundo Au-
πρώτη τῶν ἱστοριῶν χρόνον ἐτῶν τριῶν πρὸς λ΄, gusli Cesaris jam senescentis imperii anno, quo

^ ,

ἀρξαμένη uiv ἀπὸ τοῦ τεσσαραχοστοῦ δευτέοου — Dominus noster Jesus Christus cum carne ex
ἔτους τῆς μονχοχίας Αὐγούστου Καίσαρος, ἔδη λή- — sancta processit Virgine : fine autem in decimum
qevtos, ὅτ: xai ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Xptctóq — nonum (1) Tiberii Cesaris imperantis annum desi-
μετὰ σαρκὸς ἐκ τῆς ἁγίας προῆλθε [lap8Évoo* ^ nente. qui quidem 8 mundo condito (2) quinquies
καταλήξατα δὲ ἄχρι καὶ τοῦ ἐννεαχαιδεχάτον ἔτους — millesimus quingentesimus tricesimus nonusg,a na-
Τιδερίου Καίσαρος ἤδη καταρχομένου * ὁπηνίχα D tivitate autem Domini tricesimus tertius fnit (3).
κόσμου μὲν ἔτος εφλθ΄, ἀπὸ δὲ τῆς θείχς τοῦ Κυρίου γεννήσεως τρίτον πρὸς τοῖς τριάχοντα
ἐπεραίνετο.

(1) Nicephorus, atque alii itidem auctores, pas- — recentiorum quas 6 sacris Bibliis acceperunt ratio-
sionein Christi Jesu Salvatoris nostri, in decimum . nes accederet. Sed in posteriore ista et accuratiore
nonum imperantis Tiberii annum referust : quo — editione, millenos eos annos ubique restitui, ita ut
auno consules fuere Fur. Camill. Aruntius Scriho- in Greco exemplari positos reperi. Feci id ea po-
nianus, et Ca. Domitius /Enoburbus. At Luctantius, * tissimum adductus ratione, quod et Lactantium et
Instit. divin. lib. iv, Tiberii, inquit, anao quin- — Augustinum viderem scripsisse, etate eorum sex -
decimo, id est, duobus Geminis consulibus, ante .tum mundi millenariam cucurrisse. Lactantius,
diem septimum Cal.Aprilium,Judsi Christum cruci — lib. Instit vii, cap. 14 : « Sciant, inquit, philoso-
affixerunt. Eorum consulum integra nomina fue- phi, qui ab exordio mundi seculorum millia enu-
run! : €. Rubellius Geminus, et C. Fusius Geminus. — merant, nondumisextum millesimum annum esse
Lactantius Tertulliani sententium est secutus, cu- conclusum, quo numero expleto consummationem
jus hxc verba sunt in lib. Adversus Judzos : « Ti- .. fieri necesse est, et humanarum rerum statum in
be'iiquintolecimo annoimperii passus est Christus, G melius reformari. » August. De civit. lib. xx, c. 7,
annos habens quasi 30, cum pateretur, etc. ΘΟ de mille annis Apocalypseos scribans, « In ultimis
paesio perfecta est sub Tiberio Cesare, coss. Hu- — inquil annis mille, ista res agitur, id est, sexto an-
bellio Gemino, et Rufino Gemino, mense Martio, — norum milliario, tanquam sexto die, cujus nunc
temporibus Pascbe, die octavo Cal. April. die — spatia posteriora volvuntur, secuturo deinde Sab-
prima Àzymorum : quo agnum ut occiderent ad ve- — bato, quod non habet vesperam. « ἃ qua ratione

gperam, ἃ Mose fuerat praceplum. » non multum annotatio Nicephori annorum mundi
(2) Hie mihi ingenue fatendum est, cum ingen- — discrepat.
tem esso videreuiinter veteres et novos chronologos (3) Neoterici chronologi udmodum ἃ veleribus

el temporum observa'ores dissunantiam, annis ἃ — discrepant. Quorum quidam hune annum mundi
condilo mundo notandis, me in Nicephori nostri conditi censent esse 3995. Teodorus Bibliander
prioris editionis libris ubique mille annos detra- — ponit 4011.

xisse, ut notatio ejus el computatio propius ad

751

NICEPHORI CALLISTI

762

NIKHOOPOY KAAAIZTOY

XANOGOIIOYAOY

EKKAHZIAXTIKHX IXTOPIA»
ΤΌΜΟΣ B'.

NICEPHORI CALLISTI

XANTHOPULI

ECCLESIASTICAE

HISTORIE

TOMUS |I.

130 CAPUT I.

Ut post. ascensionem Domini Matthias pro Juda in
numerum duodecim apostolorum sit cooptatus.

Primo libro, que opus fuit, de Verbi divinitate,
et doctrine Christiane antiquissima origine, quod
videlicet institutum ex prescripto Evangelii vi-
vendi, una cum ipso mundo exstitit, a veteribus
Deo dilectis hominibus, quasi per umbram fre-
quentatum : preterea quod appellationes Servato-
ris nostri in magnum antiquitus fuerint honorem,
et quomodo Judeorum regnum 'jam inde ab initio
δὰ Herodem usque sit deductum : tum autem de
apparitione et presentia Servatoris Christi in ter-
ris, simulque de vita et institutis ejus : insuper de
apostolorum electione, de baptismo, divina pas-
sione, resurrectione, et reditu ejus in celos, deni-
que de restitutione mundi exposuimus. Deinceps
ea que post ascensionem Servatoris acta sint, bre-
viter percurremus, rebus apostolorum gestis sua-
viter immorantes, ubinam et quomodo salutiferum
Verbum per habitabilem orbem increbuerit, quas-
libet etiam uniuscujusque eorum per Spiritum effe-
ctiones et opera, et quem quisque vita finem ha-
buerit, quasve ex gentibus constituerit Ecclesias;
postremo quibus functionis sue illi reliquerint suc-
cessiones. Eaque partim ex divinis Liiteris collige-
mus, partim ex aliis historicis, ut sese 8238 quis-
que locus dabit, afferemus. Itaque sacri et divini
apostoli, cum ex monte Oliveti in domum Joannis
evangeliste ad Sion sitam (ubi quoque Dei Geni-

À

irix ἃ virgine eodemque discipulo servata usque ad C

vitatem obitum ejus, ut antiquitus fama obtinet,
vixit ) reversi essent, orationique et precationi

ΚΕΦΑΛ. A.

Ὡς μετὰ τὴν τοῦ Κυρίου ἀνάληψιν Ματθίας
ἄντὶ ᾿Ιούδα τῷ τῶν δώδεχα ἀποστόλων
συγκατελέχθη χορῷ.
ἰδίᾳ μὲν οὖν ὅσα γ᾽ ἐχρῆν περί τε θεολογίας

xai τῆς ἀρχαιότητος τοῦ xa0' ἡμᾶς δόγματος - ἔτι

δὲ ὡς σύγχρονος ἦν ἡ κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον πολι-
tela τῷ χόσμῳ, παρὰ τῶν πάλαι σκιωδῶς θεοφιλῶν
ἐνεργουμένη ἀνδρῶν xal ὡς al χλύήσεις τοῦ Σωτῆ-
poc ἡμῶν δι’ αἰδοῦς ἤγοντο xal τοῖς παλαιοῖς " xai
περὶ τῆς ἄνωθεν ἐς αὐτὸν Ἡρώδην χατιούσης
ἀργῆς " ναὶ “μὴν xxi περὶ τῆς εἷς γὴν ἐπιφανείας
τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, τῆς τε πολιτείας xai dyu-
γῆς, xal τῆς τῶν ἀποστόλων ἐχλογῆς, οὐ μὴν δὲ
ἀλλὰ xai περὶ τοῦ βαπτίσματος, xal τοῦ θείου
πάθους αὐτοῦ, xal τῆς ἀναστάσεως, καὶ εἰς ojpr
νοὺς αὖθις ἀνόδου τούτου xai ἀποχαταστάσεως, ὃν
τῷ πρώτῳ διεξήλθομεν τόμῳ. Ἑξῆς δ᾽ ἂν εἴη d
μετὰ τὴν ἀνάληψιν τοῦ Σωτῆρος γεγενημένα συν
τεμόντας διαδοαμεῖν, Πράξεσι τῶν ἀποστόλων ἐμ-
φιλοχωροῦντας, ὅπη τε καὶ ὅπως ὃ σωτήριος λόγος
τὴν οἰχουμένην διέδραμε, τάς τε xa0' ἕχαστον αὖ-
τῶν τοῦ Πνεύματος ἐνεργείας" xai οἵῳ xal οὗτο:
τέλει χρησάμενοι, τὰς ἐξ ἐθνῶν γατεστήσαντο Ἐχ-
χλησίας, ἑτέροις τὰς αὐτῶν καταλιπόντες διαδοχὰς,
τὰ μὲν tx τῶν θείων γραμμάτων ἐρανιζόμενοι, τὲ
δὲ χαὶ ἐξ ἀλλων ἱστορικῶν ποριζόμενοι, ὡς ἔν τοῖς
τόποις γενόμενοι λέξομεν " xai τοίνυν τῶν θείων
xai ἱερῶν μυστηπόλων ἀπὸ τοῦ ᾿Ελαιῶνος ὀπίσω
ἀναστραφέντων εἰς τὸν ἐν τῇ Σιὼν οἶχον ᾿Ιωέννου
τοῦ Εὐαγγελιστοῦ, ὅπου δὴ xai τὴν Θεοτόκον, πρὸς
τοῦ παρθένου καὶ μαθητοῦ φυλαττομένην, ἄχρι δὴ
καὶ τῆς ζωηφόρου αὐτῆς τελευτῆς λόγος ἀρχαῖος
τὴν διατριδὴν ἔχειν ἔτι κρατεῖ" δεήσει τε καὶ προσ-

- 193

ΕΟΘΙΕΒΙΑΒΘΤΙΟΚΕ HISTORLE LIB. Il.

154

εὐχῇ προσανεχόντων μετὰ μιχρὸν oct! px ἦθροι- A vacarent; paulo post, cum eo quasi centum et

σμένων, Πέτρος δημηγορῶν πρῶτος, τὸν δωδέχατον
ἀριθμὴν τῆς ἀποστολιχῆς ἐχλογῆς ἀναπληροῦν
ᾧετο δεῖν" καὶ δὴ τοὺς λόγῳ καὶ ἔργῳ διαφανεῖς
ἐκ τῶν ἑδδομήκοντα, δύο δὲ ἦσαν οὗτοι, προΐστα
ἑχάτερον, ὥσθ᾽ ἕνα τούτων ἀντὶ Ἰούδα, ὃς τὸν οἷ-
κεῖον παρεδίδου Διδάσχαλον, τὸν τόπον τῆς διαχο-
νίας μεταλαχεῖν. ᾿Ιοῦστος δὲ xai Ματθίας οἱ ἔἐπι-
λεγέντες ἦσαν. ἱερῶν δὲ χλήρων εὐχῇ τῇ προσ-
χούσῃ γεγενημένων, ὥστε δὴ τὸν ἀποχρῶντα τῇ
διακονίᾳ τοῦ λόγου ψήφῳ τῇ ἄνωθεν τεχμηρίῳ δή
τινι ἐχφανῆ γε εἶναι, ὁ χλῆρος ἐπὶ Ματθίαν ἐχώ-
ρει " xai εὐθὺς τὸν ἅγιον ἔπλήρου χορὸν, τῇ δωδε-
χάδι τῶν ἀποστόλων ἐναρίθμιος καταστὰς ταῖς τῶν
χειρῶν ἐπιθέσεσι.

ΚΕΦΑΑ. B.

Περὶ τῆς τοῦ παναγίου Πνεύματος ἐν τῇ Πεν-
τηχοστῇ ἐπελεύσεως᾽ xal τῶν γενομένων
τοῖς ἀποστόλοις σημείων xat περὶ τῶν
πιστῶν ὁμονοίας xai διαγωγῆς" καὶ τῆς
τῶν ζ διαχόνων προχειρίσεως.

Kai 67 δεκάτη μὲν ἡμέρα παρῆν μετὰ τὴν ᾿Ανά-
ληψιν, πεντηχοστὴ δὲ μετὰ τὴν ᾿Ανάστασιν, xal
ἀθρόοι πάντες τῷ ὑπερῴῳ ἦσαν. Καὶ εὐθὺς, τρίτη
δὲ ὥρα τῆς ἡμέρας ἣν, ἦχός τις βίαιος ἐξηχεῖτο,
ῥεούσης ὥσπερ αἴφνης πνοῆς, τὸν τε οἶχον ἅπαντα
ἐμπιπλῶν xal πυρὸς δὲ γλῶσσαι τοῖς μαθηταῖς
ἰσάριθμοι διαμερισθεῖσχαι, ἐφ᾽’ ἑνὶ τούτων ἑἕχάστῳ
ταῖς χορυφαῖς προσχαθήμεναι ἑωρῶντο. Κἀντεῦθεν
πλήρεις τοῦ παναγίου γενόμενοι Πνεύματος, γλώσ-
σαις διαφόροις ἐλάλουν τὴν τοῦ Θεοῦ δόξαν, xai

viginti convenissent homines, Petrus, concione
habita, primus duodenarium apostolice electionis
numerum supplendum 6886 arbitratur : et ex
septuaginta illis, qui et sermone et opere illustres
essent, duos producit, ut ex eis alter pro Juda,
qui suum ipse prodiderat Magistrum, locum mi-
nisterii sortiretur. Justus et Matthias delecti isti
erant. Cum autem sortes misse essent, adhibita
congruenti oratione, ut, qui idoneus verbi ministe-
rio esset, ccelesti euffragio et indicio declararetur,
sors in Mattbiam pervenit. Ita sacratus ille nume-
rus suppletur, Matthiasque impositione manuum
duodecim apostolis adscribitur.

CAPUT II.

De Spiritus sancti ipso die Pentecostes subito adventu,
εἰ miraculis per Apostolos editis. De fidelium
unanimilate eL vita, et de seplem diaconorum seu
ministrorum electione.

Btiam decima ab Ascensione, quinquagesima
autem ab Resurrectione aderat dies, omnesque una
in conaculo congregati erant : cum derepente
tertia diei bora sonitus ingens, tanquam vento
Subito et vehementi flante, exauditur, totamque is
complet domum, et lingue ignes pari oum disci-
pulis numero dispertitae, in uniuscujusque vertice
considere videntur. Itaque illi sanctissimo Spiritu
pleni, variis linguis gloriam Dei loquuntur, divi-
nitatemque Jesu eis qui confluebant, depredicant.

τὴν Ἰησοῦ θεότητα τοῖς ἐνδραμοῦσιν ἐχήρυττον. (ἡ Accurrebat enim, inquit, multitudo ad tonitrui

Συνεχύθη γὰρ, φησὶ, τὸ πλῆθος τῷ τῆς βροντῆς
ἤχῳ, καὶ περὶ τὸ δωμάτιον ἐθεον, τὸ διάφορον
ἐνωτιζόμενοι τῶν γλωσσῶν. Παρῆσαν γὰρ ἐξ ἀπά-
σης γῆς σχεδὸν διὰ τὸ τῆς ἡμέας ἐπίσημον Πάο-
θοι, Μῆδοι καὶ ᾿Ελαμῖται, Σύροι τε ἅμα xai "Apa-
Occ, Ρωμαΐοι καὶ Ἰουδαῖοι, Φρύγες xai Καππα-
δόχαι' καὶ τοσοῦτον χατάπληχτοι ἦσαν τῷ θαύματι.
τῷ τοὺς μὲν συνιέναι, τοὺς δὲ μὴ, ὡς χαὶ μέθην
ἐγκαλεῖν ἐχείνοις, χαὶ διαλοιδορεῖσθαι τῇ ποιχίλῃ
xai διαφόρῳ τῶν πυνθανομένων διομιλίᾳ. Οἷς ὁ
θεῖος Πέτρος θεσπέσιον ἀνοίξας στόμα, xai τὸ τῶν
γλωσσῶν ὑποδεικνὺς αἴτιον, μὴ τὸν οἶνον ἔλεγεν
εἶναι, τὸ Πνεῦμα ὃε τὸ ἅγιον, ὃ διὰ τοῦ θεόπτου
ἐπήγγελται ᾿Ιωὴλ, ταῖς ὑστάταις τῶν ἡμεοῶν ἐχ-
χέειν Θεὸν ἐπὶ πᾶσαν σάρχχ᾽ xai παρίστα τὸν λό-
γον, λόγοις ἀδαμαντίνοις τὰ κατὰ τὸν Σωτῆρα δι-
ἐξιών, Καὶ προὐτρέπετο πᾶσι μεταμέλῳ χοῆσθαι,
xai ἐπὶ τῷ σωτηρίῳ τοῦ ᾿Ιησοῦ ὀνόματι βαπτί-
ζεσθαι, χαὶ τὸ Πνεῦμα λαμῦθάνειν: αὐτοῖς 12
εἶναι τὴν ἐπαγγελίαν xal toig τέχνοις τούτων διε-
δεθαίου, καὶ οὖς ἂν ὁ Κύριος προσχαλέσηται, Καὶ
αὐτίχα ὡσεὶ τρισχίλιοι τῷ θείῳ προσῆλθον βαπτί-
σματι, οἵ καὶ τῇ κοινωνία Quay τε ἅμα xai προσ-
εὐχῇ xai συνεστιάσει τῶν ἀποστόλων προσέμενον.
Καὶ πολλῶν σημείων διὰ τῶν θείων ἀποστόλων

.*! Joel εἰ, 28.

sonitum, et circum domum eam ourrebat, varie-
tatem audiens linguarum. Aderant quippe tum ibi,
propter diei celebritatem, ex omni prope orbe,
Parthi, Medi et Elamite, Syri simul et Arabes,
Romani et Judei, Phryges et Cappadoces. Et illi
usque adeo miraculo eo sunt consternati, quod
quidam loquentes intelligerent, quidam vero mi-
nus, ut ebrietatem quoque eis probrose objicerent,
et vario multiplicique percunctantium colloquio
conviciarentur. Ad quos divus Petrus, 88898 divino
aperto ore, causam varietatis linguarum indicans,
non vinum id, sed Spiritum sanctum 6686 dicebat,
qui per spectatorem Dei Joel! *! promissus esset,
extremis videlicet diebus eum a Deo super carnem

ἢ omnem effusum iri. Oraculumque id allegane, fir-

missimis sermonibus Servatoris res gestas confir-
mabat, omnesque cobortabatur, ut per poniten-
tiam resipiscerent, in salutifero Jesu nomine
baptizarentur, et Spiritum acciperent. Ipsis enim,
liberisque eorum, et quos preterea Dominus vo-
casset, promissionem peculiarem esse confirmabat.
Et confestim ad tria millia hominum ad divinum
accedunt baptismum, qui etiam inde per commu-
nionem in doctrina simul et oratione, atquc etiam
mense participatione cum apostolis perseverabant.

7955

NICEPHORI CALLISTI

756

Et cum multa miracula per divos apostolos ederen- A γεγενημένων, δέος ἐπὶ πασῃ ψυχῇ ἦν. Πολλοὶ δὲ

tur, timor animum omnem occupabat. Multi porro
facultates suas vendentes, ad apostolorum pedes
ponunt, et que ad necessarium usum essent,
duntaxat capiunt. Communia quippe omnia erant
omnium, et uno vivebant in loco : neque cuiquam
dicere licebat, se quidquam habere proprii. Quod
sane cum Ananias et Saphira audendum sibi puta-
ren!, ut qui divino mentiti essent Spiritui, repen-
tina morte tolluntur. In templo quoque convenie-
bant, laudibus Deum vehentes, et cibum cordis
simplicitate communem habentes Quamplurimi
autem ad divinum admittebantur lavacrum, et
divina vis atque virtus apostolos consequantur :
nihil prorsus erat malorum, quod non preesentia
et attactu illorum celerrime diffugeret. Itaque pro
foribus et sub dio in plateis deponebantur, qui
diuturnis coufecti erant morbis, ut saltem umbra
Petri participes facti, ab ea qua premebautur eegri-
tudine liberarentur. In quibus ille quoque fuit, qui
a nativitate sua pedum usu privatus, ac templum
decumbebat : attactu enim apostolicarum manuum
artubus recuperatis exsilire est visus. Inde vero
contra eos invidia exoritur, qua nomen Jesu pro:
fundo silentio premendum hortabatur. [llis autem
id haudquaquam tolerandum fuit, Cum ergo multa
cum libertate verbum publicitus predicarent, in
publieam conjiciuntur custodiam. Ceterum per
angelos inde educti, et templum ingressi, idem
quod antea facere pergun!. Deinde ab Auna οἱ
Caipha concilium cogitur : 85833 et qui facile apud
eos princeps erat Gamaliel ?*, non prohibendum
apostolorum opus esse suadebat, hortabaturque,
coalescere et obtinere id necessario oportere, si
it& Deo visum esset : etiamque atque etiam viden-
dum eis esse dicens, ne bellum contra Deum ausci-
perent. Theudain quoque quemdaiu et Judam Ga-
lileum in medium alferebat, qui censui et de-
scriptioni prime, multitudinis manu ooao!a, resti-
tisset : et, quod contra voluntatem Dei conatu suo
venisset periisset. Tum illi apostolos plagis mul-
ctandos curant ; et absolutis, ne quid posthac in
nomine Jesu vel dicerent, vel faceruni, precipiunt,
Sed enim cum ingens magis magisque ad fidern

τὰ προσόντα διαπιποάσχοντες, τοῖς ποσὶ τῶν ἀπο-
στόλων ἐτίθουν, xal τὸ πρὸς χρείαν μόνον λαμθά-
νοντες ἦσαν. Κοινὰ δὲ πάντα ἦν τοῖς πᾶσιν, ὁμοῦ
τε ἦσαν, οὐδενί τε ἐξῆν εἰπεῖν Ἰδιόν τι χεχτῆσθχ!"
ὃ 057 ᾿Ανανίχς xal Σάπφτειρα πράττειν νομίσαντες,
ὡς τῷ θείῳ διαψευσάμενοι Πνεύματι, χἴϑντς avdo-
πάστοι θανάτῳ ἐγένοντό. Καὶ τῷ ἱερῷ δὲ ἅμα cov.
ἤγοντο, ἀἰϊνοῦντϑς μὲν τὸν Θεὸν, καρδίας δὲ ἀπλό-
Tnzt τῆς τοοφῆς συμμετέχοντες, "Oc πλεῖστοι δὲ
προσήεσαν τοῦ θείου βαπτίσματος ἀξιού"κενοι, θεῖ
τε δύναμις τοῖς ἀποστόλοις παρείπετο" xai οὐδὲν
ἦν τῶν δεινῶν, ὃ μὴ τῇ παρουσίᾳ καὶ ἀφῇ ἐκχείνων
ὡς τάχιστα ἐδρχπέτευε, Προύχειντο colvóv ἐπὶ 8»-
ρῶν xal ἐν ὑπαίθροις οἱ χοονία'ς νόποις ἐκδαπανώ-

B μένοι, ὡς ἄν γε, σχιᾶς τοῦ Πέτρου ηὐμοιρηχότες,

τὸ πιέζον ἀπόθωνται σὺν οἷς χαὶ ὁ τοὺς πόδας ἐχ
γενέσιως πεπηρωμένος, καὶ τῷ ἱερῷ προσεορεύων,
τῇ τῶν ἀποστολιχῶν χειρῶν ἁφῇ ἀρτιμελὴς χαὶ
ἀλλόμενος ἀνεδείχνυτο. ᾿Εντεῦθεν xa: τούτοις φθό-
νος ἐφύετο, xai τὸ τοῦ Ἰησοῦ ὄνομα σιγῆς βυθοῖς
ἐγχαταδύειν προὐτρέποντο. Τοῖς δ᾽ ἀνασχετὸν ἦν
οὐδαμῶς - ἀλλ᾽ αὖθις τὸν λόγον παῤῥησίᾳ χη ρότ-
τοντες, ἐν τηρήσει δημοσίᾳ χαθίσταντα:. ᾿Αγγελιχῆ
δὲ δυναστείᾳ ἐξάγονται " xai τῷ ἱερῷ γενόμενο:,
M es ^ , 4 ^ 4 & f -
τὰ ὅμοιχ διεπράττοντο Συνέδριον ἐπὶ τούτοις τοῖς

ΠῚ 4 ν ^ "E “- b *
πεοὶ τὸν "Avsav xal Καϊάφαν χαθῆστο" xa: ὁ παρ
ixs(votz τὰ πρῶτα ἔχων, Γαμαλιὴλ οὗτος ἐλέγετο,
ἀτεῖναι μᾶλλον τὸ χατὰ τοὺς ἀποστόλους ἔργον
παρήνει καὶ συνεθούλευε " συνίστασθαι γὰρ ἀνάγχη,
εἰ Θεῷ βουλομένῳ ἔστι - Μὴ xai θεομαχεῖν ὑμῖν γέ-
νοιτο, σχοπεῖν χρὴ, ἐπιλέγων. Καὶ Θευδᾶν τινα xz
τὸν Γαλιλαῖον ᾿Ιούδαν τῷ μέσῳ παυῆγε τῇ πρώτῃ
ἀντιστάντα ἀπογραφῇ, xai πλῆθος ἐφελχυσάμενον
xai διαφθχρέντας, τῷ μὴ xztà βούλησιν ἐνηργη-
zivx: Θεοῦ. Καὶ οἱ μὲν πληγαῖς ὑποδαλόντες τοὺς
ἀποστόλους, ἀπέλυον, μὴ ἐπὶ τῷ Ἰησοῦ ὀνόματ:
πράττειν τι ἢ λέγειν παρεγγυώμενοι, Στέφους γε
μὴν ὡς πλείστου τῇ πίστει συῤῥέοντος͵ γογγυσμὸς
πρὺς τῶν Ἑλληνιστων ἦν, ὡς τῶν τφετέτων παρεω-
ρχαμένων γηρῶν, Καὶ δῆτα ot περὲ Στέφανον θείου
* « , M ^ - γ᾽
μέτοχοι Πνεύματος, ἑπτὰ 0b ἦσαν, εὐχῷ τε xf
ἐπιθέσι: χειρῶν διαχηνεῖν τοῖς χοινοῖς ἐπιτρέπον"
ται " ἐχεῖνοι δὲ τοῦ θείου λόγου μόνου προεστάνει

conflueret multitudo, indignatio in ea et murmur D δεῖν ἔχρινον.

Grecorum exoritur, quod vidue eorum despicerentur.

Ita Step'anus, et cum eo sex viri, divini

participes Spiritus, precatione et manuum inipositione ad minislerium publicum delecti ordinantur.
Ipsi vero apostoli solí sibi verdo vacandum esse statuunt.

CAPUT IIl.

De ordinatione Jacobi fralris Dei, et expositio de ge-
nera Josephi, sponsi. Marie et. Juannis Baptista,
nec non sanctissime Dei Genitricis : ex scriptis
Clementis collecloris, evodii, et Hippolyti, qui
apostolorum successores (uerunt, decerpta.

Sane quidem et Jacobum, qui frater Domini di-
cebatur, quod sponsi Josephi filius is, et mater
Jesu sponsa Josephi esset, propter excellentem

*3 Act, v, 39.

ΚΕΦΑΛ. Γ΄.

Περὶ τῆς χειροτονίας Ἰαχώθδου τοῦ ἀδελφοθέ-
00 Z2: διήγησις περὶ τοῦ γένους Ἰωσὴφ τοῦ
μνήστωορος καὶ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοὺ, χαὶ
τῆς ἀγνὴς θεομήτορος" ἔχ τῶν Κλήμεντος
τοῦ στρωματέως, Εὐωδίου τε καὶ Ἱππολύ-
του, οἱ διάδοχοι τῶν ἀποστόλων ἐγένοντο.
Καὶ δὴ xz! ᾿Ιλκωδου͵ ὃς τοῦ Κυρίου ἀδελφὸς ἐλέ-

γέτο, ὅτιπερ τοῦ μνήστορος ᾿Ιωσὴφ παῖς ἐτύγχανεν

ὧν, μνηστὴ δέ οἱ αὐτῷ ἡ μήτηρ τοῦ Ἰησοῦ * τοῦτον

151

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. Il.

188

οὖν τὸν 'Idxw6ov, ὃν τῷ περιόντι τῆς ἀρετῆς καὶ τοῖς À ejus virtutum et precipua alia ornamenta, Justum

λοιποῖς προτερήμασε. Δίκαιον ἅπαντες ἐπεχάλουν,
᾿ τῆς ἐν Ἱεροσολύμοις Ἐχχλησίας πρώτῳ τὴν ἐπισχο-
πὴν ἐγχειρίζουσι. Καὶ μαρτυρεῖ Κλήμης ἐν ς’ τῶν
ῬὙποτυπώσεων ὁ στρωμχτεὺς, οὐτωσὶ γράφων " « llé-
toov καὶ Ἰάχωδον xal Ἰωάννην μετὰ τὴν ἀνάληψιν

τοῦ Σωτῆρος, ὡς ἂν καὶ ὑπὸ τοῦ Κυρίου προτετιμη-.

μένους, μὴ ἐπιδικάζεσθαι δόξης * ἀλλὰ ᾿Ιἀχωῦον τὸν
Aíxatov, ἐπίσχοπον τῶν ᾿ἱεροσολύμων ἑλέσθαι. » "Ev
δὲ τῷ ἑδοόμῳ τῆς αὐτῆς ὑποθέσεως ἔτι καὶ ταῦτα
περὶ αὐτοῦ διεξέρχεται " « Ἰαχώδῳ τῷ Δικαίῳ καὶ
Ἰωάννῃ xai Πέτρῳ μετὰ τὴν ἀνάστασιν παρέδωκχς
τὴν γνῶσιν ὁ Κύριος. Οὗτο: δὲ τοῖς λοιποῖς ἀποστό-
λοις παρέδωχαν * οἱ δὲ λοιποὶ ἀπόστολοι τοῖς ἑδδομή--
xovtx* ὧν εἷς ἦν xai Βαρνάδας. Δύο δὲ γεγόνασιν
'[xxw601t* εἴς ὁ Δίκαιος, ὁ κατὰ τοῦ πτερυγίου βλη-
θεὶς, καὶ ὑπὸ χνχφέως ξύλῳ πληγεὶς εἰς θάνατον "
ἕτερος δὲ ὁ χαρατομηθείς. » Αὐτοῦ δὴ τοῦ Διλαίδυ
xai ὁ Παῦλος μνημονεύει γράφων * "Ετερον δὲ τῶν
ἀποστόλων οὐχ εἶδον εἰ μὴ 'Izxxwo6ov τὸν
ἀδελφὸν τοῦ Κυρίου. Ὁ δὲ πολὺς τὰ θεῖχ Εὐώδιος,
τῶν ἱερῶν δ᾽ ἀποστόλων xal οὗτος διάδοχος, ἐν τοῖς
αὐτοῦ σύγγράμμασι, μάλιστα δὲ ἐν τῇ ἐπιστολῇ ἣν
Φῶς ἐπέγραψε, καὶ ταῦτα προστίθησιν, « Ὁ Χριστὸς,
λέγων, ἰδίαις χερσὶ τὸν Πέτρον μόνον ἐθάπτισε "
Πέτρος δὲ ᾿Ανδρέαν val τοὺς Ζεθεδαίου υἱούς "
'Avüpía; δὲ xai οἱ τοῦ Ζεθεδαίου τοὺς λοιποὺς
ἀποστόλων. Τοὺς δὲ ἑδδομήκοντα Iléxpoz xai Ἰωάν-
γῆς ὁ θεολόγος βαπτίζουσι * » προσεπιλέγων xai
ταῦτα * « ᾿Απὸ τοῦ βαπτίσματος ἕως τοῦ παθοὺς
Χριστοῦ ἔτη διελθεῖν τρία ἀπὸ δὲ τό πάθους xai
τῆς ἀναστάσεως χαὶ ἀναλήψεως εἰς οὐρανοὺς μέχρι
τῆς λιθοδολίας Στεφάνου ἔτη εἶναι ἑπτά ^. ἀπὸ δὲ τῆς
μαρτυρίας Στεφάνου μέχρι τοῦ φανέντος τῷ Παύλῳ
φωτὸς μῆνες ἕξ’ ἀπὸ τοῦ φανέντος τῷ Παύλῳ φω-
τὸς μέχρι τῆς τελειώσεως τῆς ἁγίας Θεοτόχου ἔτη γ΄.
Τὰ δὲ πάντα ἀπὸ τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ ἄχρι
τῆς μεταστάσεως τῆς ἁγίας Θεοτόχου ἔτη λέγει εἷ-
να: μδ΄. Τὸν δὲ ὅλον τῆς ζωῆς αὐτῆς χροόνον ἔτη
εἶναι νθ΄. Υριετὴς γὰρ γενομένη τῷ ἱερῷ προσήχθη,
χαὶ ἐν τοῖς ᾿Αγίοις τῶν ἁγίων ἔτη ἔνδεχα διεθίδασε,
xai εὐθὺς διὰ χειρὸς τῶν ἱερέων τῷ ᾿Ιωσὴφ πρὸς
φυλαχὴν παρεδόθη. Τέσσαρας δὲ μῆνας ἐν τῇ olxlg
τοῦ Ἰωσὴφ διετέλεσε * καὶ ὑπὸ τοῦ ἀρχαγγέλου εὐαγ-
γελίζεται Γαδριήλ * xal τίχτει τὸ φῶς τοῦ κόσμου,
χρόνων ὑπάρχουσα ιε΄, τῇ εἰχοστῇ πέμπτῃ τοῦ Δε-

ab omnibus cognominatum, primum Hierosolymi-
tane Ecclesie episcopum creant. Testatur hoc
Clemens contextor in sexto Disposilionum libro,
ad huno modum scribens: « Petrus et Jacobus et
Joannes, quos Dominus precipuo dignatus fuerat
honore, post ascensionem ejus, gloriam non affe-
ctarunt, sed Jacobum Justum episcopum Hieroso-
lymorum elegerunt. [n septimo autem ejusdem ar-
gumenti libro heo quoque de eo commemorat:
« Jacobo Justo, et Joanni, et Petro post resurre-
ctionem Dominus cognitionem et scientiam tradidit:
Hanc illi reliquis apostolis, atque ii rursum aliis
septusginta, quorum unus quoque Barnabas foit,
tradiderunt. Duo autem fuere Jacobi : alter Justus,

B qui ex templi pinnaculo dejectus, et ἃ fullone fuste

δὰ necem usque caesus est ; alter autem qui capite
est ab Herode plexus. » ἢ. 884 Justi porro istius et
Paulus mentionem facit, scribens: Alium autem
ex apostolis quemquam non vidi, preter Jacobum
fratrem Domini 38, Porro divinus Evodius, qui et
ipse sanctorum apostolorum suocessor fuit, in
Commentariis suis, precipue autem in epistola
quam Lucem inscripsit, heo quoque posuit, « Chri-
etus, inquiens, manibus ipse suis Petrum tantum-
roodo baptizavit. Peirus porro Andream, et filios
Zebedei. li deinceps reliquos apostolos. Septua-
ginta autem illos Petrus et Joannes Theologus
diclus baptizarunt. » Adjicit is preterea illa :
« À baptismo usque δὰ passionem Christi inter-
cessisse annos ires: ἃ passione vero, ressurre-
ctione, et ascensione ejus in colos, usque ad lapi-
dationem Stephani annos septem: a Stephani
deinde martyrio, usque dum Paulum lux circum-
fudit, menses sex. [nde usque ad sancte Dei Geni-
tricis decessum, annos tres. Caeterum tempus omne
a nativitate Christi usque ad Dei Genitricis migra-
lionem, annos fuisse dicit quadraginta quatuor.
Totius autem vite ejus, &nnos quinquaginta novem.
Siquidem trimula cum esset, in templum est pra-
sentata, et ibi in sanctis sanctorum traduxit annos
undecim. Deinde vero sacerdotum manibus Jo-
sepho ad custodiam est tradita: apud quem cum
menses peregisset quatuor, ab angelo Gabriele
letum illum accepit nuntium. Peperit autem mundi
ipsius lucem, annum agens quindecimum, vicesima

κεμθρίου μηνός. Εἶτα ἕτερα λγ΄ Er, ζῇ * ἃ καὶ ὁ npo- D quinta die mensis Decembris. Deinceps alios annos

αιώνιος Λόγος xai Υἱὸς αὐτῆς ἐπὶ τῆς γῆς διεδίδασε"
xai μετὰ τὴν σταύρωσιν ἐν τῇ τοῦ Ἰωάννου οἰχίᾳ
ἔτη διετέλεσεν ia^ ὡς ὁμοῦ τὰ ἔτη ταύτης ν΄ xal
θ΄ συνάγεσθαι. Ἐν δὲ τῇ εἰρημένῃ οἰκίᾳ τοῦ Ἰωάν-
νοῦ τὸ πρῶτον τοῦ Πάσχα μυστήριον ὁ Κύριος σὺν
τοῖς μαθηταῖς πράσσει. ᾿Εκεῖθεν ὑμνήσαντες, ἐξῆλ-
θον εἰς τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν εἰς χωρίον Γεθσεμανή.
'Excei διὰ τὸν φόδον τῶν ᾿Ιουδαίων περιεχλείοντο.
Ἐκεῖ τῶν θυρῶν χεκχλεισμένων, ἀναστὰς ὥφθη τοῖς
μαθηταῖς " xal εἰς πρόσωπον αὐτῶν ἐμφυσᾷ, καὶ τὸ

33 Galat. 1v, 19,

peregit triginta tres, quos etiam eternum et ante-
ssoculare Verbum οἱ Filius ejus in terris exegit.
Post crucis autem supplicium illud in domo Joan-
nis annos implevit undecim : ut etatis ejus anni
simul collecti sint quinquaginta et novem. In ea
ipsa Joannis domo primum Pascha mysticum con-
vivium Dominus oum discipulis instituit. Inde
hymno dicto in montem Olivarum exierunt, ad
villam Geisemani. Ibidem propter metum Judeo-
rum discipuli claudebantur. Ibidem etiam foribus

159

NICEPHORI CALLISTI

760

clausis, cum resurrexisset, ab ipsis est visus, cum α Πνεῦμα τὸ ἅγιον δίδωσιν. "Exei τῇ ὀγδόη ἡμέρᾳ τὰ

in faciem quoque eorum inspiravit, et Spiritum
eis sanctum dedit. Ibi octavo post die Thom fides
est confirma : 8885 60 Spiritus sanctus, specie
linguarum, ipsa Pentecoste advenit. Ibidem Jaco-
hum Justum primum Hierosolymorum episcopum
apostoli ordinarunt, et Stephanum cum reliquis
sex diaconis legerunt. » Hanc porro domum Joan-
nes ferlur comparasse post mortem patris sui Zebe-
diei, qui quidem proprie navis rector fuisse per-
hibetur, celebris inter Galiles» incolas vir. Dece-
dens autem in Galilea, filiis ambobus Jacobo et!
Joanni hereditatem reliquit. Joannes igitur patrem
suam, que ex hereditate ei cesserat, Caiphs ejus
anni pontifici vendiderat. Quapropter, per vendi-
tionis ejus sddictionem, notus quoque ei erat,
sicuti ipse in Evangelio suo dicit. Alienata autem
ad eum modum, que ei obvenerat in Galilea,
possessione, aliam domum Hierosolymis ad san-
ctam (ita enim dicta erat) Sion, sibi comparavit, in
qua deinde purissima mater Christi, ad extremum
usque diem suum vitam peregit. Consimiliter vero
et frater Jacobus fecit; nom et is, bonis suis in
Galilea alienatis, llierosolymis fuit, atque ibi salu-
tare verbum duodecim tribubus Israel predicavit.
Non importunum equidem, ut puto, fuerit, pre-
senti inserere historie, que divinus Hippolytus
Portus veteris Rome episcopus, de Jacobo (1) fratre
Dei memorie mandata reliquit : « Joseph, inquiens,
faber, ex uxore sua Salome (que quidem filia fuit
Aggei, fratris Zacharie prophete, ejusdemque
Joannis Baptista patris : Zacharias vero et Aggeus
fili erant Barachie sacerdotis) quatuor suscipit
masculos filios, Jacobum, Simeonem, Judam, et
Josen : et item filias duas, Esther et Thamar (2) : ite
ut Saloms ipsa, et Joannes Baptista, duorum fra-
trum marium liberi fuerint. Etenim Aggeeus filius
quidem est Barachi:, patruus autem Joannis. Si-
militer et Zacharias frater quidem Aggei, patruus
autem Sslom:s Josephi conjugis. Salomen porro
dico, non illam in Bethleem obstetricem (iila
enim Bethleemitica, consobrin« Elizabethe erat, et
item sancte virginis Maris, ut hoc sacrum Lucae
Evangelium indicat), 8386 siquidem tres fuere
sorores Bethleemitice (ilie Matthan sacerdotia, et
Mari: conjugis ejus, sub Cleopatre et Casoparis
Perse regno, ante Herodis Antipatri filii regnum.
Prime Marie secunde Soba, tertie Ánna nomen
erat. Nupsit prima in Beethleem Maria, et peperit
Salomen obstetricem. Nupsit quoque secunda iti-
dem in Bethleem Sobe, et genuit Elizabetham.
Nupsit postremo et tertia Anna in terra Galilea,
et protulit Mariam Dei Genitricem, ex qua nobis

(1) Epiphanius, adversus Nazareos, scribit Jaco-
bu:in hunc primogenitum filium Josephi, non ex
Maria virgine matre, sed ex conjuge alia susceptum
et sanetilicutum fuisse: eidemque [fratres addit,
Josen, Judam et Symeonem ; itidem ut llippolytus.
Hoc ipsum quoque Epiphanius scribit a.lvergus

(, ἦσαν Βαραχίου τοῦ ἀρχ'ερέως,

pu—À

κατὰ τὸν Θωμᾶν ἐπιστοῦτο. "'Exet τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον
ἐν εἴδει γλωσσῶν κατὰ τὴν Πεντηχοστὴν ἐπεδήμησεν.
Ἔχει xai τὸν δίχαιον ᾿Ιάκωόων πρῶτον ἐπίσχοπον
τῶν Ἱεροσολύμων ἐχειροτόνησαν, xal Στέφανον wai
τοὺς ἕξ διχχύόνους προὐδάλοντο.» Τὴν δὲ οἰκίαν ταύ-
τὴν τὸν Ἰωάννην πρίχσθαι μετὰ θάνατον, λόγος, τοῦ
* 4 w " tf? ^ »^* [4
πατρὸς αὐτοῦ Ζεθεδαίου; ὃς ἰδιοναύχληρος λέγεται"
ἐπίσημος δ᾽ ἦν τῶν ἐν Γαλιλαίᾳ μετοιχούντων ἀνδρῶν.
—- * » - ' 4 3 ^
Τελευτῶν γὰρ, ἄμφω τοῖς υἱέτι τὸν ἐν τῇ Γαλιλαίφ
χλῆρον εἴασεν, Ἰχκώδῳ χαὶ Ἰωάννῃ. Ὁ μὲν οὖν
Ἰωάννης τὴν χατὰ χλῆοον αὐτῷ διαφέρουσαν χτῆ-
o ..ἢ - - 4 - * ,' * - *
σιν Καΐχταᾳ τῷ τοῦ £v:29109 EX£'vo9 ἀρχιερεῖ ammu-
[4 » - * bl 4 .
πόλει. Οὐ χάριν διὰ τὴν χαταλλαγὴν xai γνωστὸς
αὐτῷ ἦν, ὡς ἐν τῷ xat' αὐτὸν Εὐαγγελίῳ φησίν.
"A 6 ó δὲ A. - - Y λ λ , - Ύ
πουαλομενος ὡξ τὴν £v τῇ Ταλιλχίᾳ χτῆσιν, οἷχον
ἐν Ἱεροσολύμοις ἐν τῇ λεγομένη ἁγίᾳ Σιὼν προσ-
et 4) * -
ἐχτήσατο ἕτερον * ἔνθα ἣ πανχγνος μήτηρ Χριστοῦ
ἄγρ' καὶ τὴς ἐσχάτης αὐτῆς διῆγεν ἡμέρας. Ἑπίσης
^s. . . -΄ἷ 4 »»* f* Pp 4 [1 ἤν» 4
δὲ χαὶ ὁ ἀδελφὸς Ιἀχωῦος ἔπραττε xal οὗτος γὰρ
τὴν ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ χτῆσιν παρωσάμενος, tiq Ἵερο-
σόλυμα γεγονὼς, κηρύσσων ἦν τὸν σωτήριον λόγον
P ^" pp" - - φ ,' 4 s [T]
ταῖς δώδεχα φυλχῖς τοῦ Ἰσραΐίλ. Οὐχ axatpov oi
οἶμαι χαὶ ταῦτα παρενεῖραι τῇ ἱστορίᾳ, τῷ θείῳ '1z-
πολύτῳ, ὃς Πόρτου τῆς πρεσδυτέρα: Ρώμης ἐπίσχο-
ψ, ὡς ρ ὦ Tp ζ“- ume .
πος ἐτύγχανεν ὧν, εἰρημένα, περὶ τοῦ ἀδελφοθέου
Ἰχχυδου. « Ἰωσὴφ, λέγων, ὁ τέχτων, ἐκ τῆς γυνα:-
σι * , 1
ἦν θυγάτηρ 'Aryalov,
*^ - , - 4 * -
&0tÀo^») Ζ2χμαρίου τοῦ προφήτου xai πατρὸς τοῦ
' - 9 N [] * *^*« * * - M]
βαπτιστοῦ ᾿Ιωᾶννου, ὁ δὲ Ζαχαρίας καὶ ᾿Αγγχϊος υἱοὶ

χὺς αὐτοῦ Σιλώμης, ἥτις

τέσσαρας ἄῤὝδΠένας
υἱοὺς γεννᾷ, Ἰάχωδον, Σίμωνα, Ἰούδαν xal ᾿Ιωσῆ᾽
xxi θυγατέςας δύο, τὴν Ἐσθήρ τε χαὶ τὴν Θάμαρ᾽
e * * - ' 4 4 4 , '
ὡς εἶναι τὴν Σαλώμην xai τὸν Βαπτιστὴν ᾿Ιωάννην
ἀδελφῶν 550 τέχνα ἀῤῥίνων, Ὁ γὰρ ᾿Αγγαῖος υἱὸς
91 “ 2 £4 4 wj Uv. X e TY * DAI
, * 1 , - ^. 4 , , 4
μὲν ἐστι ἰβαγαχίου, θεῖος Oi ᾿Ιωάννου ὁμοίως xz
Ζαχαρίας, ἀδελφὸς μὲν ᾿Αγγαίου, Σαλώμης δὲ θεῖος
- ^ » S) λ , ^i * Li N
τῆς γυναιχὸς Ἰωσήφ. Σαλώμην 06 φημι οὐ τὴν ἐν
BrÜAstu μαῖαν " ἐχείνὴ γὰ: ἀπὸ BrOAska 052,
ἀνεψιὰ τῆς ᾿Ελισαόετ ἦν, xai τῆς ἀγίας παρθένυ
Μαρίας, ὡς δηλοῖ τὸ xz1X Λουχᾶν ἱερὸν Εὐαγγέλιον.
Τρεῖς γὰρ ἦσαν ἀδελφαὶ ἀπὸ Βηθλεὲμ, θυγατέρε
Ματθὰν τοῦ ἱερέως, καὶ Μαρίας τῆς αὐτοῦ γυναιχὸς,
|o. βασιλείας Κλεοπάτοσς χαὶ Κασώπαρος τοῦ
Πέρσου ποὸ τῆς βασιλείας 'How60ou υἱοῦ ᾿Αντιπά-
1202. Ὅνομα τῇ πρώτῃ Μαρία xai τῇ δευτέρᾳ Σόδη,
T0058 [ ν Ld e ? 3
τῇ δὲ τρίτη "Aveva ὄνομα ἦν. Ἕγημεν ἡ πρώτη ἐν
Br0Aciu ἡ Mopia, καὶ ἔτεχε Σαλώμνο τὴν μαῖΐαν᾿
ἔγημεν ἡ δευτέοχ ἐν Βηθλεὲμ ἡ Σόδη, xai ἐγέννησε
τὴν 'EAtvx0ct. Ἔγημε xal ἡ τρίτη Ἄννα εἰς vi
τῆς Γαλιλαίας, καὶ ἐγέννησε Μαρίαν τὴν Θεοτόχον,
ἐξ ἧς ἀνέτειλεν ἡμῖν Χριστὸς ἡ ἀλύήθε:χ, "OI εἶνα!
τήν τε Σιλώμην ἐχείνην τὴν μαΐαν, τὴν ᾿Ελίσέθετ,

Antidicomarianitas. Hieronymus: « Jacobus, qui
appellatur frater Doinini, cognomento Justus, ut
nounu!li existimant, Josephi ex alia uxore, αἱ
autein mihi videtur, Marie sororis matris Domini,
cujus Juaunes in l:bro suo meminit, filius. »

(2) Mariam et Salomen. Epiph.

761

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. II.

162

xal τὴν Θεοτόχον, ἀδελφῶν τριῶν θηλειῶν θυγατέ- A exortus est Christus, ipsa veritas. Ita ut Salome

ρας. Ἐντεῦθεν οὖν ὁ Βαπτιστὴς ᾿Ιωάννης, xai Ἰη-
σοὺς ὁ ἀληθινὸς Θεὸς ἡμῶν, ἀνεψιοὶ λέγονται εἶναι,
εἴτουν ἐξάδελφοι. Υἱὸς δὲ τοῦ Ἰωσὴφ ὁ Χριστὸς λέ-
γεται εἶναι, ἐπειδὴ τῶν υἱῶν αὐτοῦ ἀδελφός ἐστιν,
ἐκ τῆς συναναστροφῆς χαὶ συγγενείας τοῦ ᾿Αγγαίου,
ἀδελφοῦ Ζαχαρίου τοῦ ἱερέως. » Ταῦτα μὲν δὴ καὶ
ἹΙππόλυτος.

ΚΕΦΑΑ. Δ΄.

Περὶ τῶν παρ᾽ Ἑδραίοις ἀρχιερέων, ὅσοι ἀπὸ
᾿Ααρὼν μέχρι Ἰαχώδου τοῦ πρώτου 'Ícpo-
σολύμων ἐπισχόπου, χαὶ αὐτῆς ἁλώσεως
Ἱερουσαλὴμ διεγένοντο,

᾿Εγὼ δὲ xai ὅσοι ἀρχιερεῖς ἀρξάμενοι ἀπὸ ᾿Ααρὼν

ἐς ᾿Ιἀχωῦον δὴ τοῦτον τὸν ἀδελφὸν τοῦ Κυρίου, xai Β

ἄχρις οὗ d$ πόλις ἑάλώ, τῇ συγγραφῇ παραθήσομαι.
Τοῦ Ἰαχὼό τρίτος παῖς γέγονεν ὁ Λευΐ" τοῦ Λευΐ
Kadü: τοῦ δὲ Καὰθ ᾿Αὐραὰμ ἕτερος, ἐξ οὔπερ γίνε-
ται Μωσῆς τε xal ᾿Ααρών. Kai ὁ μὲν Μωύσῆς ἦγε-
μόνευσςε τῆς τοῦ λαοῦ πορείας ἐξ Αἰγύπτου τῷ
Ἰσραήὴ ᾿Ααρὼν δὲ πρῶτος ἀρχιερεὺς ὑπὸ τοῦ ἀδελ-
φοῦ Μωσέως χρίεται. Πρῶτος οὖν "Aapov * δεύτερος
᾿Ἐλεάζαρ᾽ τρίτος Φινεές - τέταρτος ᾿Βλιέζερ' πέμ-
πτος Boxyí: ἕχτος Ὀζει" ἕδδομος Ἠλεί: ὄγδοος
᾿Αχιτώδ * ἐφ᾽ οὗ ὁ προφήτης Σαμουὴλ προφήτης ἦν
ἅμα xai ἱερεὺς, καὶ χριτὴς τοῦ λαοῦ" ἕνατος ᾿Αὔι-
μέλεχ, ὃν ἀνεῖλε Σαοὺλ μετὰ τῶν ἱερέων διὰ τὴν τοῦ
Δαυὶδ δεξίωσιν *. δέκατος ᾿Αὐιάθαρ, ὃς μόνος διασω-
θεὶς ἀπὸ τῶν ἀναιρεθέντων ἱερέων παρῆν ἑνδέκα-
τος Σαδὼχ, ἐφ᾽ o0 ὁ ναὸς ὑπὸ τοῦ Σολοιλῶντος ᾧχοδο-
μέθη * εἶτα ᾿Αχιμάας ^
Ἰωρὰμ ἐπὶ τούτῳ * ἔπειτα ᾿Ιωδᾶς, ὃς ἔτη ρλ' ἔζησεν "
οὗτος χαὶ τὴν Γοδολίαν ἐξαλεῖψαι τὸ τοῦ Δαυὶδ γένος
βουλομένην ἀνεῖλε * μετὰ τοῦτον ᾿Αξιωράμ * Φαδαῖος
ἐπ᾽ ἐχεΐνῳ᾽ xai ἄλλος Xouóatog* ᾿Ικοῦλος ἕτερος *
xai εἰχοστὸς Ἰωάθαμος" Οὐρίας ὃς ἐπὶ "Αγαζ xol
Ἐζεκίου ἱερατεύει" Νηρὶ, 'loaq, Σελμὰ, Χελχίας,
ὃς ἐπὶ ᾿Ιωσίου τοῦ εὐσοδοῦς ἱεράτευε " Xaptac, Ἰω-
σεδὲχ, ἐφ᾽ o0 ὁ λαὸς αἰχμάλωτος ὑπὸ τοῦ Ναθουχο-
δονόζορ ἤχθη * Ἰησοῦς ὁ ἹΙωσεδὲχ, ἐφ᾽ οὔ οἱ Ἰουδαῖοι
ὑπὸ τῆς αἴχμαλωσίας ὑπὸ Κύρου ἀνείθησαν, xai
μετὰ τοῦ Ζοροθάδελ τοῦ λαοῦ προέστη ᾿ ᾿Ιωαχεὶμ,
ἐφ᾽ οὗ Ἔσδρας ἀνέγνω τοὺς νόμους τριαχοστὸς ὁ
᾿Ελιασήφ᾽ εἶτα Ἰωάχας, ἐφ᾽ οὐ τὰ χατὰ τὴν Ἐσθὴρ
xai τὸν Μαρδοχαῖον ἐγένοντο * Ἰωάννας, ἔπειτα
᾿Ιαδαΐος, ἐφ᾽ οὐ ὁ ἐν Γαριζὶν φχοδομήθη ναός" Ὀνίας,
Σίμων, Ἐλεάζαρ, ἐφ᾽ οὗ αἱ βίδλοι ὑπὸ τῶν οβ΄,
Πτολεμαιου τοῦ δευτέρου βουληθέντος, πρὸς τὴν
Ἑλλάδα μετεδλίθησαν γλῶσσαν ᾿ Μανάσσης, Ὀνίας,
Σίμων. Τεσσαραχοστὸς δ᾽ ἦν Ὀνίας - ᾿Ιησοῦς ἔπειτα
x4! Ὀνίας ἕτερος, ἔφ’ οὗ τὰ δεινὰ ὑπὸ τοῦ Ἐπιφα-
νοῦς ᾿Αντιόχου τῷ λαῷ συνέδη - "Alxtaoc, ὃν xat-

Ἢ Aiwram is dicitur Exod. vi, Num. ui.
2) Catalogus pontificum Judaicorum ei Hieroso-
lymitanorum, usque ad Jacobum fratrem Domini,
initio ab Aarone sumpto.

(3) Post Joannem isium, alii Judam summum

τρισχαιδέχχατος ᾿Αζαρίας, C

ista obstetrix, et Elizabeth, et Dei mater, trium
sororum reperiantur filie. Proinde Joannes Ba-
ptista, et Jesus verus Deus noster, consobrini esse
dicuntur, Josephi vero filius Christus esse dicitur,
quod filiorum ejus frater esset, propter conversa-
tionem familiarem et cognationem Aggei, fratris
Zaoharie sacerdotis. » Atque hec quidem Hyppo-
lytus.
CAPUT. 1V.

De pontificibus Hebraeis, qui ab ipso Aaron. ad. Ja-
cobum primum Hierosolymitanum — episcopum el
ipsam captivilatem Hierosolymorum usque ordine
successerunt.

Ego vero etiam, qui pontifices, &b ipso Aaron
incipiens, ad Jacobum istum fratrem Domini, et
ad captam usque urbem fuerint, historim huic
attexam. Jacob ipsius tertius filius fuit Levi, hujus
autem Caath, hujus rursum Abraham (1) alter, ex
quo Moses et Aaron geniti sunt. Et Moses quidem
dux profectionis populi Israel ex JEgypto fuit.
Aaron (1) autem primus pontifex a fratre Mose est
unctus. Primus itaque Aaron, secundus Eleazar.
terlius Phinees, quartus Eliezer, quintus Bocchi,
sextus Ozi, septimus Eli, octavus Achitob, sub
quo vates Sainuel, simul propheta et socerdos et
judex populi fuit. Nonnus Abimelech, quem una
cum sacerdotibus Saul, propter Davidem benigne
ab eo acceptum, occidit. 887 Decimus Abiathar,
qui unus ex cesis illis sacerdotibus salvus super-
fuit. Undecimus Sadoc, sub quo templum ἃ Solo-
mone constructum est : huic successit Achimaas,
illi rursum tredecimus Azarias. Hunc secutus
Joram : illum Jodas, qui annos centum et triginta
vixit, et Godoliam Davidis genus exstinguere vo-
lentem interemit. Huic ordine successerunt Axio-
ram, Phadeus, Sudeus, lculus alter, et. vicesimus
Joathamus : bunc secutus Urias, qui temporibus
Achaz et Ezechis sacris prefuit : illum Neri, Joas,
Selam, Cheloias, qui sub pio Josia pontificatum
administravit. Post hunc fuiv ,Sarcas : deinde Jo-
sedeo, sub quo populus ἃ Nabuchodonosor capti-
vus est abductus : postea Jesu Josedeo filius, sub
quod Judei e captivitate ἃ Cyro liberi dimissi
sunt : is una cum Zorobabel Judeorum g.nti pra-
fuit. Huic successit Joachim, sub quo Ladras leges

D recitavit. Hunc secutus tricesimus Eliascph. Illi

Joachaz, in quem res ipsius Esther et Mardoohsi
inciderunt. Deinde fueruut Joanues (3), itemque
Jadeus (4), quo tempore templum in Garizim edifl-
catum est, Onias, Simon (5), Bleazar ; sub quo 6)
libri de Ptolemei secundi sententia ἃ septua-
ginta duobus interpretibus in Grecum sunt trans-

sacerdotem ponunt, qui Jesum fratrem suum ger-
manum Hierosolymis in templo interfecerit.
(4) Hunc alii J::d12m vocant.
) Hic Justus appellatus.
(6) Joseph. lib, n, cap. 8.

163

NICEPHORI CALLISTI

164

lati sermonem. Manasses, Onias (1), Simon. Qua- A ἔστησεν ὁ ᾿Αντίοχος, μὴ ὄντα ἐκ φυλῆς ἱερατικῆς,

dragesimus numero Onias, Jesus (2), et Onias
alius : quo tempore populua ab Antiocho Epiphane
graviter est afflictus. Alcimus (3), quem, cum non
esset ex tribu sacerdotali genitus. Antiochus, Onia
090, pontificem constituit. Hujus setate fuit Onias,
Onis filius, qui in /Egyptum profugiens, templum
ibi Hierosolymitano simile in Heliopolitarum pre-
fectura exstruxit. Pust hunc quadragesimus quartus
ex Àsamonsei filiis, Judas Machabeus ; cui ordine
successerunt, Jonathas frater, rursus Simon frater
Joannes, qui et Hyrcanus dictus : Aristobulus, qui
primus diudema sibi imposuit: Janneas, cui etiam
Alexandri nomen fuit. Quinquagesimus porro fuit
Hyrcanus, sub quo Pompeius Romanus dux, urbe
vasiata, sacra quoque templi donaria secum abstu-
lit. Quinquagesimus primus Antigonus (4), qui
Parthos propier Hyrcani inimicitias adversus tem-
plum adduxit, et ἃ" Herode pontificatu dejectus
est. Quinquagesimus secuudus Anaelus ab Herode,
cum non esset sacerdotalis generis, pontifex
creatus est. 188 Qninquagesimus tertius Aristo
bulus, quem Herodes, Anaelo rejecto, substituit :
idemque rureus, Aristobulo dolo ceso Anaelu:n
restituit. Anaelo Jesus Pbabi filius (5) successit :
deinde Simon Horodis socer pontifex fit : post
hunc Matthias, deinde Josephus, cui Jozarus suc-
cessit. Sexagesimus porro fuit Eleazarus, sub quo
Herodes pessime periit, Et vero ordine successe-
runt, Jesus See filius, Ananus Caiphe socer (6),
Iemaelus fllius Phabi (7). Eleazarus Anani filius,

Simon Camithi fllius. Sexagesimus septimus fuit C

Caiphas, qui etiam Josephus dictus est, suh quo
pro nobis salutiferam mortem Dominus obiit. Post
hunc Jonatbas (8) Anani filius, Theophilus ejus
frater, Simon Boethi fllius, deinde Jonathas Anani
filius, post hunc frater ejus Matthias, mox Elinaus:
rureum Josephus Caine fllius : quem insecutus est
Ananus Anani filius (9) qui Jacobum fratem Do-
mini, primum Hierosolymorum episcopum, intere-
mit. Huic quoque, magna dicendi libertate usus Pau-
tua, Percussurus est te Deus, dixit, paries dealbate ?*.

B

ἀνελὼν τὸν Ὀνίαν. 'Emi τούτου xai 'Oviaq ὃ τοῦ
Ὀνίου υἱὸς, φυγὼν εἰς Αἴγυπτον, ναὸν ὅμοιον τῷ ἐν
Ἱεροσολύμοις οἰχοδομεῖ ἐν τῷ ᾿Ἡλιουπολίτῃ νομῷ"
μδ' Ἰούδας ὁ Μαχχαδαῖος, ἐχ τῶν παίδων ᾿Ασαμω-
νχίου ὦν. Εἶτα Ἰωνάθαν ὁ ἀδελφός ᾿" xai Σίμων ὁ
ἀδελφός - Ἰωάννης, ὁ xal 'Tpxavóc* ᾿Αριστόθουλος,
ὃς καὶ διάδημα πρῶτος ἑαυτῷ περιτίθησιν * ᾿Ιαννέας,
ὁ xai ᾿Αλέξανδρος : πεντηχοστὸς δ᾽ ἦν “Ὑρκανὸς, ἐφ’
oo Πομπήτος ὁ Ρωμαίων στρατηγὸς, τὴν πόλιν πορ-
θήσας, τὰ τοῦ ἱεροῦ χειμήλια προσαφείλετο" να'
᾿Αντίγονος, ὃς Πάρθους χατὰ τοῦ ἱεροῦ ἐπηγάγετο,
χατὰ Ὑρχανοῦ, ὑπὸ δὲ Πρώδου τῆς ἱερωσύνης ἐχ-
δάλλεται * νβ΄ ᾿Αάνάηλος, ὑπὸ Ἡρώδου χαταστᾶς, οὐ
τοῦ ἀοχιερατιχοῦ γένους ἦν " ᾿Αριστόρουλος ὃν 'Hpo-
δης καθίστησι, τὸν ᾿Ανάηλον διωσάμενος * xai αὖθις
δολοφονήσας τὸν ᾿Αριστόδουλον, χαθίότησι τὸν 'Avdr.
λον. Τοῦτον δὴ τὸν ᾿Ανάηλον ᾿Ιησοῦς ὁ τοῦ Φαδὲ δια-
δέχεται, Εἴτα Σίμων ὁ Ἡρώδου κηδεστὴς γίνεται"
μεθ᾽ ὃν Ματθίας * εἶτα Ἰώσηπος, ὃν ᾿Ιώζαρος διεδέ-
ξατο. Ἑξηχοστὸς δ᾽ ἦν ᾿Ελεάζαρος, ἐφ᾽ οὗ Ἡρώδης
ἐτελεύτα χαχῶς ᾿Ιησοῦς ὁ τοῦ Ztt, μεθ᾽ ὃν Ἄνανος
ὁ τοῦ Καϊάφα πενθερός " ᾿Ισμάηλος ὁ τοῦ Φαδί" ᾿Ελεά-
ζαρος ὁ τοῦ ᾿Ανάνου, Σίμων ὁ Καμίθου. EU ἦν
Katxox;, ὁ καὶ Ἰώσηπος, ἐφ᾽ οὐ τὸ σωτήριον πάθος
ὃ Κύριος ἡμῶν ὑπὲρ ἡμῶν χατεδέξατο. Ἰωνάθη ὁ
᾿Ανάνου, Θεόφιλος ὁ αὐτοῦ ἀδελφὸς, Σίμων ὁ Bor, τοῦ,
ἑδδομηχυστὸς δὲ πάλιν Ἰωνάθης ὁ ᾿Ανάνου εἶτα
Ματθίας ὁ ἀδελφὸς, 'Hiwaloc: Ἰώσηπός τε ὃ τοῦ
Καμή ἴΑλνανος ᾿Ανάνου, ὃς ᾿Ιάχωδον τὸν τοῦ Ku-
plou ἀδελφὸν καὶ πρῶτον ἱεράρχην τῶν ἱἱεροσολύμων
ἀνεῖλεν " d καὶ Παῦλος παῤῥησιαζόμενος, Τύπτειν
σε μέλλει ὁ θεὸς, τοῖχε χεχονιαμένε, ἐξεῖπεν"
Ἰησοῦς ὁ Γαμχλιήλ᾽ ὀγδοηχηστὸς ἐπὶ τούτοις Ma-

ὁ Θεοφίλου, ἐφ’ οὗ ὁ πρὸς Ρωμαίους πόλεμος
ἔτε: ὀγδόῳ τοῦ Καίσαρος Κλαυδίου τὴν ἀρχὴν εἰλή-
qet^ χαὶ ἐπὶ πᾶσι τελευταίος Φιναῖος ἐφ᾽ οὔ dj τε πό-
λις καὶ ὁ ναὸς xal τὸ ἔθνος ἅπαν ὑπὸ Τίτου ξάλω,
xa! πάντα τὰ τοῦ ναοῦ xai τοῦ νόμου, παντάπασιν
ἀπέσθη καὶ διεῤῥύηκε. Καὶ ταῦτα μὲν ἐν τούτοις᾽
ἡμεῖς δὲ αὖθις ἐπὶ τὴν τῶν ἀποστολικῶν Πράξεων
τὴν τῆς ἱστορίας ῥύμην ἀνάγωμεν.

θίας

Ei porro successit Gainalielis filius Jesus, huic Mathias Theophili filius : sub quo, octavo Claudii Cesaris
anno, bellum contra Romanus susceptum, initium habuit. Postremus omnium Phineusfuit, sub quo urbs :
templum, et gens cuncta 8 Tito capta, omnesque et templi et legis res prorsus exetincla corruerunt.
Atque hec quidem sic se babent. Nos vero ad apostolicarum rerum historiam ex diverticulo redeamus.

*4 Aot, xxii, 3.

(4) Apud alios Onias iste non recensetur, sed ἢ scidit. (Hegesipp. lib. 1; Joseph. lib. xiv, cap. 24.)

Manasse Simon substituitur.

(2) Hic etiam Jason dictus. Huic Antiochus sa-
cerdotium abstulit, et id Oniee, qui et Menelaus di-
ctus, concessit. Unde seditio mota, propter Jaso-
nem et Menelaum fratres.

(3) Alcimus ἃ Lysia summus sacerdos consti-
tutus.

(4) Pacorus Parthorum rex Judais bellum in-
dixit: Antigonus a Partbis, victis et captis Pha-
selo et llyrcano, rex constituitur. Phaselus sibi
mortem conscivit. Antigonus BHyrcano aures pre-

(5) Alii habeat, Sabetts fil.

(0) Ananum Cyrenius summum pontificem cons-
stituit. (Joseph. lib. xvii, cap: $).

(7) Ismaelem Jabi filium, Valerius Gratus Anano
amoto pontificem creavit, ut supra lib. t, cap. 99.

(8) Sed non pontificatus hujus tempore. Nam
hic in annum 8 Christi nativitate 22 incidit. Anno

orro Christi 33 idem Caiphas pontifex fuit, cum

hristus pro nobis, eto. ᾿

(9) Pro Anano in Evang. legitur Amnas, et in
Act. apost. Ananias.

«

165
ΚΕΦΑΛ. Ε΄.
Περὶ Στεφάνου τοῦ πρωτομάρτυρος, καὶ
Παύλου τοῦ σκεύους τῆς ἐχλογῆς.

Στεφάνῳ πλείστη χάρις τοῦ Πνεύματος ἦν, πολ--
λῶν τε αὐτου;ργὸς ἐγένετο τεραστίων. ᾿Επεὶ δὲ χαὶ
λόγου δυνάμει κρατῶν δημηγορῶν οὐχ ἀνίει, πεί-
θων πάντας σέδειν τὸν Σωτῆρα xa! Κύριον" ἐξάπτει
μὲν εἷς μανίαν τὸ ᾿Ιουδαϊχόν " xai ἀφθόνοις λίθοις
παρ᾽ ἔχείνων βληθεὶς, πρῶτος τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ
ἀνεδήσατο στέφανον. Ἔτι δ᾽ οὖν ἐμπνέων, δόξῃ
θείᾳ καταυγασθεὶς, διεῤῥωγότας μὲν ἑώρα τοὺς
οὐρανοὺς, τὸν δὲ Σωτῆρα ἐξ δεξιῶν ἑστῶτα Θεοῦ,
ἐπιῤῥωννύντα δῆθεν αὐτόν. Ἑχεῖνος δὲ, ὅλῃ ψυχῇ
πρὸς τὸν ποθούμενον διαδαίνων, ὑπὲρ τῶν φονευτῶν
ηὔχετο, μήτι τὴν ἁμαρτάδα τούτων ἐν λόγῳ ποιεῖ-
σθαι" Θεόν. Ὁ μὲν οὖν οὕτω διέδαινε πρὸς Θεόν.
Μεγίστου δ᾽ ἐντεῦθεν xal πρώτου διωγμοῦ πρὸς αὖ-
τῶν Ἰουδαίων κατὰ τῆς ἐν Ἱεροσολύμοις Ἔχχλη-
σίας γεγενημένου, xal τῶν μαθητῶν ἁπάντων πλὴν
τῶν δώδεγα ἀνὰ τε τὴν Ἰουδαίαν χαὶ τὴν Σαμάρειαν
διασπαρέντων, τινὲς τοότων xal ἕως Φοινίχης xal
Κύπρου xxi ᾿Αντιοχείας ἦχον, οὕπω μὲν τολμῶντες
τοῖς ἔθνεσι τοῦ τῆς πίστεως λόγου μεταδιδόναι " μό-
νοῖς γε μὴν Ἰουδαίοις τοῦτον κατήγγελλον. Τηνιχάδε
xai Παῦλος ix Ταρσοῦ μὲν τῆς πόλεως ὧν, τῷ πα-
τρίῳ δὲ νόμῳ, Φαρισαῖος γὰρ ἦν, ὑπὸ διδασχάλῳ
Γαμαλιὴλ ἐς ἀχρίόειαν παιδευθεὶς, καὶ τῷ νομιχῷ
ζήλῳ διακχιόμενος, ὁρῶν τοῦτον ἤδη ταῖς ἀποστο-
λικαῖς χατασειόμενον ἐμθολαῖς, τὴν Ἐχκλησίαν
σφοδρῶς ἐλυμαίνετο. Καὶ δὴ πρῶτα μὲν τῇ ἀναιρέ-
σει Στεφάνου σύμθρουλος ὧν, τὰ τῶν λίθοις αὐτὸν

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. Il.
Α

166

139 CAPUT V.
De Stephano primo martyre, et Paulo vase
electionis.

Stephano plurima Spiritus gratia erat, multaque
is prodigia edebat : et cum eloquentia multum
valeret, concionarique non cessaret, omnibus Ser-
vatoris et Domini cultum suadens, furore Judei

&ccenduntur. À quibus ingenti vi lapidum obru-

B

βαλόντων ἱμάτια διετήρει " τοῖς οἴχοις δὲ τῶν πιστῶν C

προσδάλλων, οἷά τις θὴρ ὠμός τε ταὶ ἄγριος, Xv-
ὃρας τε καὶ γυναῖχας εἶλκε, χαὶ φυλακῆς οἴκοις
παρεδίδου, xdv ἐς ὕστερον ὀψέ ποτε σφοδρῶς ἐπαι-
Υίζων, ἐπιστολὰς πρὸς τῶν ἱερέων αἰτῶν ἄδειαν
τούτῳ ἐπαφιείσας, τὸ πρὸς βουλῆς κακὸν τῇ ἐν Δα-
μασκῷ ᾿Εχχλησίᾳφ διαπράττεσθαι " ἐκλογῆς σκεῦος
οὐχ ἐξ ἀνθρώπων, οὐδὲ δι᾽ ἀνθρώπων, ἀλλὰ δι’ ἀπο-
καλύψεως Ἰησοὺ Χριστοῦ, xa! Θεοῦ Πατρὸς, τοῦ
ἐγείραντος αὐτὸν ἐκ νεχρῶν, xai ἀπόστολος μέγι-
στος ἀναδείκνυται, οὐρανίῳ φωτὶ τὴν ὄψιν χατασῦ:-
σθεὶς, καὶ φωνῇ ἐκεῖθεν ἀνελχυσθεὶς, Σαοὺλ, Σαοὺλ,
λεγούσῷ, τί με διώκεις; ὃς, ᾿Ανανίου τὰς χεΐρας
ἐπιδχλόντος δι᾽ ἀποχαλύψεως, εἶδεν αὖθις “ xal τὰ
ἔνδον μᾶλλον καταυγασθεὶς, αὐτίχα οἷος χαθ᾽ ἡμῶν
ἔπνει, τοιοῦτος ὑπὲρ ἡμῶν ἦν ὡς τάχιστα παντὶ
τῷ προστυχόντι παριστᾷν ἔχειν ἔχ τῶν Γραφῶν,
ἀληθῆ Θεὸν εἶναι Χριστόν * ἐς τοσοῦτον δὲ μῖσος τοῖς
ὁμοφύλοις ἐλθεῖν, ταῖς τῶν λόγων πλεκτάναις ἄφυ-
xtov ἔχουσι τὴν ἀπολογίαν, ὡς χαὶ χρύφα θάνατον
αὐτῷ βούλεσθαι σχαιωρεῖν " ἐφήδρευόν τε ταῖς πύ-
λαις τῆς πόλεως Δαμασχοῦ" χἂν οἱ μαθηταὶ τὸ
δρᾶμα διεγνωχότες, χαθῆχαν διὰ τοῦ τείχους χαλά-
σαντες ἐν σπυρίδι᾽ ὃς xai ἐν Ἱεροσολύμοις γενόμε-
νος, πεῖραν 'προσῆγεν ἐς ταυτὸ συνιέναι ταῖς μαθη-
ταῖς. Δόλον δ᾽ ἐκεῖνοι τὰ Παύλου οἰόμενοι, ἐξετρέ-

85 Aot. ΙΧ, 4.

D

Lus, primus ipse pro Christo mortuus, στέφανον,
hoc est coronam accepit. Ceterum cum adhuc
spiraret, divina illustratus gloria, colos apertos,
et Servatorem ad dextram Dei stantem, seque con-
firmantem vidit. Itaque ipse anima tota ad deside-
ratum illum anhelans, pro percussoribus suis, ne
eorum peccata Deus in rationem aliquam compu-
taret, orans, ita ad Deum migravit. Maxima vero
inde el prima a Judaeis Eccleeis Hierosolymitane
coorta est persecutio. Porro discipuli omnes, extra
duodecim illos, per Judeam et Samariam dispersi
sunt. Quidam etiam eorum ad Phonicem, et Cy-
prum, et Antiochiam usque pervenere. nondum illi
gentibus ipsis fidei verbum communicare ausi, so-
lisque tantum Judeis id annuntiantes. Tum Paulus
quoque, Tarso civitate ortus, cum in lege patria
(Phariseus enim erat) accurale et diligenter a
preceptore Gamaliele eruditus esset, e&mulatione
legis lagrans, eamque apostolico marte admodum
concuti videns, multum detrimenti Ecclesiis affere-
bat. Ac primum quidem cedis Stepbani suasor
erat, eorumque vestes, qui lapides in illum jece-
rant, servaverat. Deinde in domes fidelium impe-
lum, tanquam agrestis quapiam et immanis fera,
faciens, viros simul et feminas vinctas trahebat, et
in carcerem conjiciebat. Sed ís postea, serius ali-
quanto, ingentes admodum minas spirans, episto-
lasque a sacerdotibus, impune ei fore quidquid ad-
versi, arbitrio suo, in Ecclesiam Damascenam oon-
tulisset, petens, Electionis vas, non ex hominibus,
neque per homines, sed per revelationem Jesu
Christi 48.40 et Dei Patris, qui illum ex mortuis
suscitavit, maximusque Apostolus designatur, cum
quidem celesti lumine oculi ejus perstricti atque
exstincti, et voce coelitus ab instituto suo retra-
ctus csset, Saul, Saul, dicente, quid me perseque-
ris 38 ? Hic, cum οἱ Ananias per arcanam revela-
lionem manus imposuisset, visum rec'pit : et in
animo suo longe etiam magis illustratus, confestim
quam antea contra nos ferociter spirabat, tam
acriter pro Dobis stare incipit, ita ut celerrime
omnibus qui cum eo sermonem sererent, astrueret,
atque ex Scripturis probaret, Christum verum esse
Deum. In tantam autem apud populares suos, qui
in perplexibili oratione summam et inevitabilem
defensionem collocabant, pervenit invidiam, ut
per dolum occulte cedem ei struerent, eaque de
causa ad portas civitatis Damasci in insidiis excu-
barent. Sed enim discipuli, tecna ea oognita, e

761

solyma pervenisset, periculumque, ut ei cum di-
scipulis convenire licerel, fecisset, fraudulenter
eum illi agere credentes aversabantur, neque per-
suaderi poterant, eadem eum cum ipsis sentire,
Certo quippe sciebant, quam adversus illos fuerit,
qui veluti ignem proreus contra Ecclesias spirarit.
Ào nisi Barnabas, clarus in septuaginta illorum
ascripto ordine vir, oratione sua, vera esse, que
ille pre se ferret, confirmasset, et que illum fa.
cientem vidisset, testificatus esset, re infecta abiis-
set. Itaque Barnabe suasu admittitur : qui deinde,
eadem que alii faciens, Hierosolymis disputabat,
argumentisque Christum verum Deum esse confir-
mabat. Ceterum cum Helleniste ei adversarentur,
oedemque homini molirentur, discipulorum pro-
videntia Cesaream deducitur. Inde porro Tarsuin
credentes semper adjiciens. Sed de his postea.
CAPUT VI.

De Philippo uno ez septem diaconis, el de Simone
Mago. ltem de Candace dynasia reging Athiopum.
Item de miraculis divi Petri. Pratrea de Cornelio
centurione, el. eis qui ex ethnicis animum appli-
cuerint Christo. Et ut. Antiochie Barnabas. et
Paulus primi fideles ipsos Chrütianos cognomi-
naverint.

Persecutione in primis contra Stephanum ezxci-
tata, Philippus ex his unus, qui cum Stephano ad
diaconatum erant electi , per dispersionem eam in
Samaria erat, edendorum miraculorum vi oppido
quam pollens. Siquidem tantum ab ea virtute va-
luit, ut et Simoni arti sue nuntium remittere per:
suaserit, qui magicis prestigiis longo tempore po-
pulum seduxerat. Usque adeo enim imposturia et
incantamentis homine 8:189 ceperat, et tam cole-
brem ea tetate magica arte famam consecutus fne-
rat, ut Simonem illi niagnam virtutem Dei esee
arbitrarentur. Is igitur Simon talis cum esset, mi-
rificis tamen Philippi rebus, quas supra opinionem
fidemque hominum edebat, consternatus, bapt:-
smum una cum reliqua Samaria subit, et verbote-
nus professionem et fidem in Christum egregie
simulat : id quod et alii, qui abominuandam ejus
sectam erant complexi (1), faciebant, fraude et
dolo auctoris sui venenum pestiferum in ipsis oc-
cultatum, quoad possent, eis qui id suscipiebant,
communicantes : qui lamen postea, cum malitia
perversitasque eorum deprehensa esset, merito
sunt rejecti. Quemadmodum et Simon iste a divo
Petro, qui impositione manuum Spiritum ocontri-
buebat, manifesto deprehensus est gratiam eam
venalem esse arbitrari : eoque nomine, ut nullius
rei homo reprobatus atque repulsus est. Itaque ille
samulatione percitus contra apostolos eorumque
doctrinam se armavit. Porro, cum divina predi-
catio instar incendii per omnem jam serperet ter-
ram, Candacee, satrapa /Ethiopum regine (patrio

NICEPHORI CALLISTI

muro eum in sporta demiserunt. Qui cum Hiero- À ποντό

108

χαὶ ἥἕχιστα πείθεσθαι εἶχον, ἐχείνοις
ὁμόφρονα χαθεστάναι, ἀχριδῶς γε εἰδότες, ὡς ἀντι-
θαίνων ἦν, xai πῦρ ὄντιχρυς πνέων χατὰ τῆς
Ἐχχλησίας ὥστ᾽ εἰ μὴ Βαρνάδας - ἐπίσημος δὲ o5-
τος τῷ τῶν ο΄ χατειλεγμένος χορῷ " συνίστα, λόγο'ς
ἀληθῆ γε εἶναι τὰ κατ᾽ αὐτὸν πείθων, καὶ ὅσα ἑώρα
πράττοντα διαμαρτυρόμενος, χἂν χενὸς ἀπηλλάγη,
Νυνὶ δὲ xai εἰσδέχεται" xai τὰ ἴσα πράττων ἦν τοῖς
ἐν Ἱεροσολύμοις διχλεγόμενος, χαὶ πείθων τὸν
Χριστὸν ἀληθῆ Θεὸν εἶναι. Τῶν δ᾽ λληνιστῶν dv-
τιχαθισταμένων αὐτῷ, xai χτεῖναι μελέτην δὲ
ποιουμένων τὸν ἄνδρα, τῆς ἀπὸ τῶν μαθητῶν po
μηθείας τυχὼν, χατάγεται εἷς Καισάρειαν " εἶτα εἰς
Tapsóv ἀναπέμπεται, τὴν ᾿χχλησίαν ἐπαύξων
Χριστοῦ, χαὶ προστιθεὶς Q0 τοὺς πιστεύοντας.

τε

*
Qt

Β ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν ὕστερον.
mittitur, Christi Ecclesiatn adaugens, et aliquos illi

C

D

KEPAA. C".

Περὶ Φιλίππου ἑνὸς τῶν ἑπτὰ διαχόνων" xai
τοῦ μάγου Σίμωνος" ἔτι τε Κἀανδάχου τοῦ
δυνάστου τῆς βασιλίσσης Αἰθιόπων " καὶ
τῶν τοῦ θείου Πέτρου τεράτων περί τε
Κορνηλίου τοῦ ἑκαντοντάρχου, xat τῶν ἐξ
ἐθνῶν προσελθόντων Χριστῷ ^ xal ὡς ἐν
'Avttoyetq. Βαρνάδας xal Παῦλος πρῶτοι
τοὺς πιστοὺς Χριστιανοὺς χατωνόμασαν.
Τότε δὲ τοῦ κατὰ Στέφανον διωγμοῦ γενομένου,

Φίλιππος εἷς τῶν ἅμα Στεφάνῳ εἰς [τὴν Otaxoviav

προχειρισθέντων ἐν τοῖς διασπαρεῖσι γενόμενος,

Σαμαρείᾳ προσίσγει, θείων τεραστίων πεπλουτη-

xà δύναμιν. Τοσοῦτον δ᾽ ἦν ἐχείνῳ τὸ περισσὸν

τῆς δύναμεως, ὡς χαὶ Σίμωνος ἀποστῆναι πεῖσαι,
υμαγείαις ἐχ πολλοῦ ἐξιστῶντος τὸ ἔθνος. "Emi τόσον
γὰρ ταῖς γοητείαις ἐχεῖνο χειρώσασθαι, καὶ διαύόη-
tov ταῖς ἐξαπάταις xat! ἐχεῖνο εἶναι καιροῦ, ὥστι
ἐκείνους τὸν Σιμωνα τὴν μεγάλην ἡγεῖσθαι δύναμιν
τοῦ Θεοῦ. Σίμων δ᾽ οὖν ὅμως, χαΐπερ τοιοῦτος ὦν,
τοῖς παραδόξοις τῶν ὑπὸ Φιλίππου γενομένων x1
ταπλαγεὶς, ὑπέρχεται xai οὗτος τὸ βάπτισμα σὺν
τῇ λοιπῇ Σαμαρείᾳ, καὶ μέχρι λόγου τὴν εἰς Χριστὸν
πίστιν καθυπεχρίνετο᾽ ὃ xal οἱ τὴν μυσαρὰν ἐκεί:
vou διαδεξάμενοι αἵρεσιν πράττοντες ἦσαν, τῇ τὸ
σφῶν προπέτορος μεθόδῳ τῆς νόσου μεταδεδόντε;
τὸν ἐν ἐχείνοις ἐγχεχρυμμένον ἰόν - ὡς ἂν οἷοί τὶ
ὄντες τοὶς δεχομένοις, χἂν ὁποῖοί τινες ὄντες τὴν
μοχθηρίαν, ἐς ὕστερον ἁλόντες, ἀπώσθησαν ὥσπερ
οὖν χαὶ Σίμων αὐτὸς, πρὸς τοῦ θείου χαταφωρχϑεὶς

Πέτρου, τῇ τῶν χειρῶν ἐπιθέσει τὸ Πνεῦμα xxtdyov-

τος, ὦνιον χρημάτων τὴν χάριν ἡγούμενος, Gxy-

λέγχθη μηδὲν ὦν" κἀντεῦθεν ζήλῳ πρωθεὶς, κατά
τε τῶν ἀποστόλων xai τοῦ δόγματος χαθωπλίζετο.

Τοῦ ὃὲ θείου χηρύγματος πυοὸς δίκην ἀνὰ πᾶστι

ἤδη τὴν γῆν ἕρποντος, Κανδάχης ὁ τῆς βασιλίσσης

Αἰθιόπων δυνάστης " xatd τι γὰρ πάτριον ἔθος ὑπὸ

γυναικὸς τὸ ἔθνος ἐθδασιλεύετο " θείᾳ τινὶ olxovsp'a

ἀπαρχὴ τῶν ἐξ ἐθνῶν προσιόντων Χριστῷ γίνεται'
δι᾿ ἐπιφανείας γὰρ Φιλίππῳ τὴν ὁδὸν διιόντι προσ:

(1) Omnes qui quoquo modo adulterant veritatem, et preconium Ecclesie lelunt Simonis Sama-

ritani magi discipuli et successores sunt.

- οὔ

769

ECCLESIASTICJE HISTORLE LIB. Il.

TIO

χολληθεὶς, xai διὰ μιᾶς ῥήσεως Ἡσαΐου τοῦ mpo- A quippe more gens ea & muliere regebatur), divina

φήτου τὰ ὄργια τοῦ χαθ᾽ ἡμᾶς λόγου μυηθεὶς, xai
τὸ βάπτισμα εἰσδεξάμενος, ἐπεὶ πρὸς τὴν πάτριον
“(ἦν ἐπαλινόστει, τοῖς ἐν Αἰθιοπίᾳ πρῶτος τὴν χατὰ
τὸν Θεόν τε xal τὸν Σωτῆρα γνῶσιν εὐηγγελίζετο,
Κἀκεῖνο τὸ τῆς προφητείας ἔργῳ πληρῶν Tv Sv αὐ-
τοῦ, τὸ, Αἰθιοπία προφθάσει χεῖρα αὐτῆς τῷ
Θεῷ ἐπὶ τούτοις τὰ κατὰ τὸν Παῦλον, ὡς μιχρὸν ἀνω-
θεν διελάδομεν, ἐτελεῖτο. Πέτρος δὲ εἰς Λύδδαν xai τὸν
᾿Ασσάρωνα ἧχει" καὶ ῥήματι τὸν χλινοπετῇ Αἰνέαν
ἐπὶ λη΄ ἔτεσιν ἐξιᾶσαι. CE δὲ ᾿Ιόππῃ γενόμενος,
περιστάντων αὐτὸν πενήτων τε xal ὅσαι χηρείᾳ
συνέζων, ὑπὲρ τῆς θανούσης ἱκέτευον Τἀδηθᾶς,
ἱμάτια xal ἄλλ᾽ ἄττα ὅσα γε εὖ ποιοῦσα dj Δορχὰς
ἐδίδου, ἐπιδειχνύμενοι * xai τὴν μὲν θᾶττον ἢ λόγος

ἀνιστα * tà δὲ πλῆθης ἅπαν τῷ σωτηρίῳψ ὑπῆγε λουτρῷ. Β

Ἐχεῖθεν εἰς Καισάρειαν τὰ χατὰ τὸν ἑχατοντάρχην
Κορνήλιον ἔπραττε, τὴν ix τεσσάρων ὀθόνην ἄνω-
θεν χαθιεμένην ἑωρακώς. Καὶ δῆτα Κορνηλίῳ καὶ
τοῖς περὶ ἐχεῖνον διομιλουμένῳ, ἀθρόον dj τοῦ
Πννύματος χάρις ἐφίπτατο" xal τῇ τῶν γλωσσῶν
ποικιλίᾳ ἡ χάρις ἀριδήέλως ἐφαίνετο, Τούτων δ᾽
οὕτω παρὰ δόξαν γεγενημένων, καὶ τὸ διὰ τοῦ ὕδα-
τος θεῖον ἠἡχολούθει λουτρόν * χἂν οἱ £x περιτομῆς,
μὴ τὴν χάριν συνιέντες, ἐν ᾿Ιεροσολύμοις Πέτρῳ

παλινοστήσαντι, περιοργεῖς ἦσχν, ἁλῶν xai μυ-
στηρίων κεχοινωνηχότι ἀνδράσι περιδεδλημένοις
ἀκροδυστίαν - οἷς μαθοῦσι τὴν πρᾶξιν, ἡσυχάζειν

ἦν, ἐχπεπληγμένοις ὡς à2a γε Θεὸς xal τοῖς ἔθνεσι
τὴν μετάνοιαν ἔδωχεν εἷς ζωΐν. Ot γε μὴν διασπα-
ρέντες ἔν τε Φοινίχῃ καὶ Κύπρῳ xal ᾿Αντιοχείᾳ, μό-
νοις ᾿Ιουδαίοις ἐχέρυττον τὰ τῆς πίστεως ᾿ Κύπριοι
66 τινες xx! Κυρηναῖοι ἐν ᾿Αντιοχείᾳ γενόμενοι,
χειρὸς αὐτῶν θείας ἀντιλαμδανομένης, πολύ τι πλῆ-
0o; Ἑ λληνιστῶν xai ἀριθμοῦ χρεῖττον ἡγάγοντο " ὃ
τῇ ἐν ᾿Ἰερουσαλὴμ ᾿Εχχλησίᾳ δῆλον γενόμενον, Βαρ-
ναδαν στέλλειν ἄχρι δὴ καὶ ᾿Αντιοχείας ἤπειγεν, ὃς
δὴ χάριτος θείας ἔμπλεως, ἦν. Καὶ δὴ ἐκ Ταρσοῦ τὸν
Παῦλον ἀναζητήσας, ἄμφω τῇ ᾿Αντιοχείᾳ προσδαλ-
λουσιν * ἄπειρά τε προσήγαγον τῳ Χριστῷ πλήθη,
ἐπ᾿ ἐνιαυτοῦ τὰς διδασχαλίας ποιούμενοι " χἀχεῖσε
τοὺς μαθητὰς Χριστιανοὺς καλεῖσθαι πρώτως θε-
σπίζουσι. Καὶ “Αγχόος μὲν εἴς τῶν συνόντων αὐτοῖς
προφητῶν τὸν ἔσόμενον λιμὸν προεμήνυε. Παῦλος
δὲ αὖ καὶ βαονῖθας τῇ τῶν ἀδελφῶν διαχονίᾳ ἐξυπη-
ρετησόμενοι διὰ τὸν εἰσχωμάσαντα λιμὺν ἁπαντα-
- ,
χοῦ παρεπέμποντο.

loca omnia mittuntur.

C

dispositione, primitiae ex gentibus in Christum ore-
dentibus fit. Cum enim in Philippum iter ex vi-
sione facientem incidisset, et per unicum Isaie
prophete oraculum, arcanis sacrorum nostrorum
mysteriis ab eo initiatus et baptizatus fuisset, in
patriam ipse suam reversus, primus in ZEthiopia
bominibus Dei Servatorisque nostri cognitionem
leto attulit nuntio, Per quem prophetia illa reipsa
est adimpleta : /Elhiopia prawveniet. manum suam
Deo (1). Atque in iis quidem res Pauli, quas paulo
&nie perstrinximus, consistebanl. Petrus autem,
Lyddam et Assaronem veniens, /Eneam triginta
octo annos lecto affixum verbo solo sanat ac resti-
tuit. Joppee autem cum esset, cumque inopes et
vidus circumstantes, pro defunota Tabitha, vestes
aliasque res, quas eig Dorcas, pro eo atque debe-
bat, dederat, ostendentes supplicarent : dicto ci-
tius, illam quidem resuscitat, multitudinem autem
eam omnem sacro initiat lavacro. 484499 Deinde
Cesarem centurioni Cornelio officium suum pre-
8tat, cum linteum illud ἃ quatuor partibus superne
demissum vidisset. Ita Cornelio, et qui cum eo
erant, per doctrinam initiatis omnibus, gratia Spi.
ritus sancli supervenit, et linguarum varietate
gratia ea manifesto apparet : quibus 80 eum mo-
dum mirifice peractis, divinum deinde illi per
aquam consequuntur lavacrum. Enimvero Petro
reverlenti, qui Hierosolymis ex circumcisione
erant, gratiam ipsam non satis intelligentes, mazxi-
mopere succensebant, quod salem 80 mensam ar-
canaque mysteria viris praeputio obductis commu-
nicassel. Qui sane rem eam edocti statim conquie-
vere, animis eorum admiratione consternatis, quod
Deus etiam gentibus poenitentiam concesserit ad vi-
tam. Qui vero passim dispersi erant in Phoenicia,
et Cypro, et Antiochia, fideimn solis Judsis predi-
cabant. Cyprii tamen quidam, et Cyrenei, Antio-
chie, divina eis opitulante manu, multitudinem
ingentem ex Hellenistis numeroque superiorem
δὰ fidem adduxerant. Quod cum Ecclesia Hierose-
lymitane innotuissel, Barnabam Antiochiam mit-
tere properat: qui sane divina refertus gratia,
Tarsensi conquisito Paulo, cum eo Antiochiam
proficiscitur. Atque ibi anno toto docentes, innu-
merabilem ad Christum pertrahunt multitudinem,

D ibique primum discipulos Christianos vocari de-
bere sanciunt. Sedenim Agabus, unus ex his qui cum eis erant prophetis, famen futuram predioit.
Paulus porro et Darnabas fratrum ministerio subservituri, propter famem ingruentem, passim in

(1) 4Ethiopia prsveniel manus ejus Deo, hoc est, filii Ethiopie current δὰ expandendum manus suas

in oratione coram Deo. (Psal. Lxvu, 32.)

L]

Tl

1348 CAPUT VII.

Ea quz ab Abgaro, in civilate Edessa, per apostolum
Thaddzum sunt acta: et de imagine Servatoris
Christi, nulla manu interveniente, picta.

Opere pretium quoque (1), ut sciatur, illud est,
quod Servatoris nostri divinitas et operum supra
fidem el opinionem omnium! effectrix virtus, per
terram universam decantata, multos quoque ex
longinquissimis regionibus sanationie incurabi-
lium morborum spe permoverit. Unde toparcha
Abgarus ditionem suam ultra Euphratem cum
laude administrans, eo quod incurabili torquere-
tur morbo, cum nomen Jesu celebre per terram in-
orebrescens audisset (testificabatur nimirum fume
et res ipsa), supplex ei per epistolam fit, liberatio-
nem a morbo eo rogans. [lle vero sd eum quidem
venire supereedit, per epistolam tamen manibus
suis gcriptam ei respondit: oportere se, comme-
morans, cum que ei ἃ Patre imperata essent per-
fecisset, ad eum reverti. Profectione vero ea con-
fecta, ex sectatoribus suis unum, Thaddeum nomi-
ne, ad illum miesurum, qui cum morbum illum
sanaturus, tum vite sibi suisque melioris admini-
gter futurus esset. [taque post ressurrectionem 8
mortuis, et ascensionem in celos, Thomas ex duo-
decim unus, divino quodam motu, Thaddeum,
qui ex septuaginta illis eese cognitus est, ad Edes-
sam preconem et Évangelistam mittit, ut per eum
quae Christus promiserat, omnia exitum suum
consequerentur. Atque ibi Thaddeus cum esset.
Tobie cujusdam hospitio exceptus, omnem cura-

bat egritudinem. Quod ubi audivisset Abgarus, C

que ei ἃ Jesu per epistolam scripta fuerant, in
memoriam revocans, statim illum accer:it : cujus
eum faciem conspexisset, et ad splendorem inde
emicantis lucis obstupuisset, in conspectu prima-
riorum circa se virorum procidens, adorationis re-
verentiam Thaddmo prestat, diligenterque, an
ejus qui epistolam ad se misisset Jesu, discipulus
esset, inquirit. Tum ille ejus se esse dicit, prop-
tereaque venire, ut fidei fide digna praestaret. Quod
si in priore perseveraret sententia et fide, majora
eum visurum, et optata cordis ejus ad debitum fl-
nem suum perventura. Abgarus vero, « Ea est, in-
quit, fides et persuasio mea, ut etiam non dubita-
rem, exercitu coacto, contra eos qui illum in oru-
cem egerunt, bellum suscipere: nisi ἃ Romanis,
quibus colla ipsi submittimus (2), metus et pericu-
lum immineret. » Thaddeus vero, « Dominus noster
Jesus, inquit, 44 4$ manuetauxilio humanonon in-
diget, qui voluntate Patris sui completa, ad ipsum
est reverBsus. » Abgarua rursum, « Sed ego, ait,
ipsi Patrique ejus, que fldei sunt, rependerem. »
« Si hoc ita est, infert Thaddeus, en tibi in no-
mine Jesu Christi manum meam impono. » Simul-
que cum attactu et morbus profugiens evanescit,

Q) Hagiographum hoc. (Euseb. lib, 1, cap. 13).

NICEPHORI CALLISTI

ΤΊ
ΚΕΦΑΛ. Z'.

Τὰ ὑπὸ Αὐγάρουΐν 'Ε δέσσῃ τῇ πόλει γενόμενα
διὰ τοῦ ἀποστόλου θαδδαΐου, χαὶ περὶ τῆς
ἀχειροποιήτουεἰχόνος τοὐΣ ὡτῆρος Χριστοῦ.
Εἰδέναι μέν tot xai τοῦτο τῶν ἀναγκαίων ἐστὶν,

ὡς ἡ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν θεότης χαὶ παραδοξοποιὸς

δύναμις ἁπανταχοῦ τῆς γῆς διαδοωμένη, πολλοὺς
xai τῶν ἐξ ἀλλοδαπῆς ἐλπίδι νόσων ἀνιάτων θερα-
πείας ἠγάγετο * ἔνθεν xot xxl ὁ τοπάρχης Αὔγαρος,
vov ὑπὲρ Εὐφράτην ἐπισήμως δυναστεύων, πάθει
ἀνιάτῳ καὶ οὗτος ἐχπιεζόμενος, ἐπεὶ τὸ Ἴν σοῦ ba.
χούσειεν ὄνομα πολύ τι διαθέον τὴν γῆν, ἐμαρτύρε.
δὲ ἄρα χαὶ τῇ οἡμῃ τὰ πράγματα, ἱκέτης αὐτοῦ ὃυ
ἐπιστογῆς ἐγένετο, τὴν τῆς vóooo ἀπαλλαγὴν ἀξιῶν.
Ὃ δ᾽ ἥχειν μὴ ὑπαχούσας, ἀντίγραφον δ᾽ ὅμως
οἰκείαις διασημήνας χεοσιν, ἀποστέλλει, Δεῖν ξαυτὸν,
διεξιὼν, ὅσα γε πρὸς τοῦ Πατρὸς ἐντέταλμαι δια-
νύσαντα, πρὸς αὐτὸν ἀνελθεῖν. 'Hvlxa δ’ οὖν πρὸς
ἐχεῖνον στείλασθαί μοι γένοιτο τὴν πορείαν, ἕνα τοι
τῶν ἐμῶν ἁπαδῶν ἐπιπέμψω, Θαδδαῖον ὄνομα " ὃς
xal τὸ σὸν ἰασάμενος πάθος͵ xal ζωῆς μείζονος aoi;
τε xai τοῖς σὺν σοὶ γένηται χορηγός. Καὶ τοίνυν
μετὰ τὴν ix νεχρῶν ἀνάστασιν xal εἷς οὐρανοὺς
ἄνοδον θωμᾶς ὁ τῶν δώδεκα εἴς, θείᾳ τινὶ κινήσει

Θαδδαῖον, εἷς δὲ τῶν o' οὗτος ἀνεγνωρίζετο, τῇ

Ἐδέσσῃ χύρυχα πέμπει xal εὐαγγελιστὴν, ὡς ἄν γε

ὃ: αὐτοῦ, πέρας τὰ χατὰ Χριστὸν ἅπαντα σχοΐη.

Καὶ δὴ Θχὸδαϊΐος ἐχεῖσε γενόμενος, παρά τινι Tof4

εἰσοικισθεὶς, πᾶταν νόσον ἰώμενος ἦν. Ὅ δὴ ἐνωτι-

σάμενος Αὔγαρος, καὶ ἐν μνήμη τῶν ἀπεσταλμένων
τῷ ᾿Ιησοῦ γενόμενος, εὐθὺς αὐτὸν μεταστέλλεται.

Καὶ δὴ τὰς ὄψεις αὐτῷ προσδαλὼν, καὶ τῇ ἐχεῖθεν

ἀστραπτούσῃ αὝλῃ καταπλαγεὶς, πεσὼν ἐνώπιον

τῶν ὑπερεχόντων αὐτῷ, τὴν προσχύνησιν τῷ Θθαὸὃ-
δαίῳ ἀπένειμε, καὶ ἀχριδῶς ἀνηρεύνα, εἰ τοῦ q24
ψαντος Ἰησοῦ τὴν ἐπιστολήν ἐστι μαθντής. Tov δὲ
φάναι, ἐχείνου τε εἶναι, xai Oi αὐτό γε fxew τῇ
πίστει τὰ πιστὰ δοῦναι. Καὶ εἴγε τοῖς προτέροις
ἐμμένο!, μείζονά τε ἰδεῖν, καὶ τὰ τῆς καρδίας αἰδύ-
pgatx ἐντελῇ χαθεστῶτα. Ὁ δὲ, « Οὕτω πιστίύν.
φησὶν, ὡς xal δύυαμιν ἀναλαδέσθαι αξρεῖσθαι, χε
χατὰ τῶν σταυρωσάντων ἐχεῖνον, πόλεμον ἀνεγε:-
ρειν, εἰ μὴ δέος ἦν ix. 'Ῥωμαίων, ἡ μῶν ἐχείνοις τὸν
αὐχὲνχ χλινάντων. ». Ὁ δὲ θαδδαῖος, « Ὁ Κύριος
Ἡμῶν, φησὶν, Ἰησοῦς οὐχ ἐπιδεής ἔστιν ἀνθρωπίνης
χειρός * τὸ θέλημα τοῦ ἰδίου Πατρὸς ἐκπληρώσας,
πρὸς αὐτὸν ἀνελέφθη. » Λὔγαρος δὲ, « ᾿Αλλ᾽ ἐγὼ,
φησὶ, αὐτῷ τε τὰ τῆς πίστεως ἀπεδόμην, xxi τῷ
αὐτοῦ Πατρί, » « Καὶ εἰ τοῦτο, ἐπάγει θαδδαῖος,
ἰδοὺ ἐν τῷ ὀνόματι ἸἸνγσοῦ Χριστοῦ τὴν ἐμὴν χεῖρά
σοι ἐπιτίθημι. » "Aga δὲ τῇ ἀφῇ xal d νόσος ὃρα-
πετεύουσα ἦν. Καὶ αὐτὸς ἀχαρεὶ ὥσπερ ὧν πρὸ τῆς
νόσου ἀνεγνωρίζετο. Οὐχ αὐτὸς δὲ μόνος, ἀλλὰ xe

Αὐδος ὁ παῖς, νόσῳ xai αὐτὸς τοὺς πόδας ἀλγῶν.

Πολλοὶ δὲ καὶ ἄλλοι τῶν τῆς πόλεωσ νόσοις ποικίλαις

παλαίοντες, εὐχῇ τε ἅμα xai τῇ ἁφῇ θᾶττον τῶν

(2) Est hoc summissionis Orientalium populorum Graecorum et Ruthenorum.

7118

EOCLESIASTICAE HISTORLE LIB. II.

118

δυσχερῶν ἀπσλλάττοντο. Ἐπὶ δὲ τούτοις τὴν πόλιν A et ipse brevi momento, 4 18}}8 δῃηΐθ morbum fuerat,

ἅπασαν ἐχχλησιᾶσας, τὴν κατὰ τὸν Σωτῆρα Χριστὸν
οἴκονομίαν ἅπασαν ὁ ἀπόστολος διεξήει - «à τελεώ-
τερα δὲ τούτοις μυήσας, τοῦ τε θείου καταξιώσας
γουτροῦ, ἱερέας τε χαταστησάμενος οὕς γε χρεὼν
Ww, xai τἄλλα πάντα καλῶς διαθέμενος, πᾶσαν
ἐχείνην ἀφιέρωσε τῷ Θεῷ. Χρημάτων δ᾽ ἐντεῦθεν

διὰ ταῦτα τῷ ἀποστόλῳ πρὸς Λύγάρου χομιζομένων,

ἀπείπατο δέξασθαι, « El τὰ ἡμέτερα, εἰπὼν, κατε-
λείψαμεν, πῶς ληψόμεθα τὰ ἀλλότρια ; Ἢ γε μὴν
τοῦ Αὐγάρου ἐπιςτολὴ πρὸς Χρίστὸν, ἢν 8: ᾿Ανανίου
ταχυδρόμου καὶ κχούρσωρος ἐξαπέστειλεν, ὡς ἐν
τύπῳ διαλαδεῖν, τάδε λέξεσιν αὐταῖς περιεῖχε *
« Περὶ σοῦ καὶ τῶν σὼν ἰάσεων ἀχηχοὼς, ὡς φαρ-
μάκων ἄνευ καὶ βοτανῶν, λόγῳ δὲ μόνῳ τυφλοῖς μὲν
τὸ βλέπειν, χωλοῖς δὲ τὸ περιπατεῖν, λεπροῖς δὲ τὴν
κάθαρσιν, xai τοῖς μαχραῖς νόσοις πιεζομένοις
χατάλληλον τὴν ἰατρείαν ἀμισθὶ χαὶ ταῦτα παρέχεις,
xai ἄλλα πολλὰ μεὶζω xai ὑπερτέρας ἢ καθ᾽ ἡμᾶς
δυνάμεως, ἔργα ποιεῖς, κατὰ νοῦν ἐθέμην, θάτερον
τῶν δύο εἶναί σε λογίζεσθαι *. ἢ ὅτι σὺ εἴ ὁ Θεὸς, καὶ
λιπὼν τοὺς οὐρανοὺς ἐπεχωρίασας πρὸς ἡμᾶς - 7)
Υἱὸς εἴ τοῦ Θεοῦ, τοιαῦτα παράδοξα ἐργαζόμενος,
6v à τοι καὶ γράψας, δέομαί goo σχυλῆναι πρός με,
χαὶ τοῦ πάλαι με πιέζοντος ἀπαλλάττειν πάθους.
Πέπεισμαι δὲ ὅτι καὶ ἸΙουδχΐοι πονήρως πρὸς σὲ
διακείμενοι, οὐ χαλὰ περὶ σοῦ φρονοῦσιν * ἐμοὶ δ᾽
ἔστι πόλις, μικρά τε xal ἄσημος . πλὴν xal ἀμφο-
τέροις ἀρχέσει.» ᾿Επεὶ δὲ ὁ Αὔγαρος γράφων ἥκιστα
εἶχε πείθειν, ἀπέγυω γὰρ τὴν ᾿Ιησοῦ παρουσίαν τῇ
ἀντεπιστολῇ, λοιπὸν ἐν ἀμηχάνῳ κχαθεστὼς, τῷ

πρὸς Χριστὸν δ᾽ ὅμως βεύθλημένος πόθῳ, γράφειν C

εὖ εἰδότα ἄνδρα διέπεμπε * xal τὸν τοῦ προσώπου
τύπον ἀχριδῶς γράφειν ἐπέταττε, καὶ αὐτῷ ixelvo
τὸ εἶδος ἀντὶ τοῦ ποθουμένου χομίζειν, Καὶ ὁ μὲν
Zxs, καὶ στὰς ἐπὶ μετεώρου, γράφειν ὡς εἰχὸς ἐπε-
χείρει - ἐπεὶ δ' οὐχ ἐφικνεῖτο τοῦ ἔργου. ἐμποδὼν
χαθισταμένης ἐκείνῳ τῆς ἐχεῖθεν ἀστραπτούσης τῷ
προσώπῳ θείας αἴγλης χαὶ χάριτος, τὸ δρώμενον
γνοὺς, ὁ Σωτὴρ, ὕφασμα ἐκ λίνου πεποιημένον αἰτεῖ-
νιψάμενος δὲ xal τὴν ἰδίαν ὄψιν τῇ ἀθόνῃ ἀπομορξά -
μένος, τῷ Αὐγάρῳ ἀπέστειλε. Μόγος γε μὴν ἔχει,
^ai τὸν Περσῶν βασιλέα, εὐφυᾶ τὰς χεῖρας ζωγοά-
φον διαπεμψάμενον, αὐτοῦ τε Χριστοῦ τὸ εἶδος καὶ
τῆς αὐοὸν ὑπερφυῶς τετοχυίας ζέοντι πίστεως πόθῳ,
ὅτι τάχιστα γράψαι χαὶ ἀπολαδεῖν χτησάμενον.

agnoscitur. Ac non ipse modo,verum etiam Audus
filius ejus, pedum morbo laborans, multique pree-
terea alii civitatis ejus, variis conflictantes morbis,
oratione simul et attactu celeriter gravamine omni
liberantur. Post hec, convocata ad concionem ci-
vitate omni, apostolus obitam salutis nostre Ser-
vatori Christo functionem omnem exponit, perfe-
otioribus eos sacris imbuit, ad sacrum admittit ]a-
vacrum, !sacerdotes, quos opus erat, creat, alia
omnia rite et ordine constituit, urbemque omnem
Deo consecrat. Cum vero ab Abgaro ad apostolum
deinde pecunie iitterentur, accipere eas renuit :
Si enim, inquiens, nostra reliquimus, quomodo
accipiemus aliena ? Porro Abgari epistola ad Chri-

p stum, quam per Ananiam expeditum et celerem

cursorem misit, quoad crassiore mado concipi po-
tuit, verbis suis hanc complexa est sententiam:
«Cum de te curationibusque tuis audirem, te sine
remediis et herbis, solo verbo, czecis visum, olausis
pedes suos, leprosis corpus mundum, et qui diu-
turnis premuatur morbis congruentem valctudi-
nem, et quidem gratuito prebere, aliaque multa
viribus nostris majora efílcere opera, in mentem
mihi venit, alterum te duorum istorum esse arbi-
trari : vel Deum, qui coelis relictis ad nos secesse-
ris, vel saltem Dei Filium, res tantas supra fidem
et opinionem omnem gerentem. Itaque te hoo
scripto oro, ut laborem suscipias ad me accedendi,
meque, qui jam dudum affligit, inveterato morbo
liberes. Persuasum porro habeo, cum Judei ini-
quo erga te sint &nimo, non optima eos de te ca-
pere consilia. Mihi vero civitas est modica quidem
nec admodum celebris, utrique tamen no-
8Strum percommoda. » Postquam autem Abgarus
scripto &uo persuadere ei quod voluisset non po-
tuit, desperato Jesu, propter responsum, adventu,
1405 quid caperet consilii incertus, eo tamen quo
in Christum tenebatur desiderio perculsus, picto-
rem eximium ad eum misit, eique ut diligenter et
accurate faciem ejus in pictura effingeret, imagi-
nemque pro desiderato illo sibi afferret, imperavit.
Et ille quidem venit, atque in loco sublimiore
stans pingere Christi vultum, ut decebat, conaba-
tur. Cum vero oeptum opus non succederet (di-
vinus quippe splendor et gratia in vultu ejus co-

Ταῦτα δ᾽ ἐκ τῶν ἀνὰ τὴν Ἕδεσσαν τηνικαῦοα βασι- ἢ ruscans impedimento erat), re ea cognita Salvator

λευομένην πόλιν γραμματοφυλαχείων ἐλήφθη δη-
μοσίοις γὰρ ἦσαν χάρταις ἐυπεριειλημμένα. Τὰ γὰρ
xavà τὸν Αὔγαρον πραχθέντα βιδλία καὶ ταῦτα δὴ
περιεῖχον, ἐκ τῆς Σύρων μεταληφθέντα γλώσσης " ἃ
καὶ προσηχόντως ἐνταῦθά μοι τέθεινται,

textum lineum petit, in eoque prius loto faciem
sam exprimit, et ad Abgarum mittit. Dicitur quo-
que Persarum rex manu ingenioque promptum
pictorem misisse, et per hunc, ferventi fidei desi-
derio simul et ipsius Christi, et quae eum divino

modo genuit, matris, quam celerrime imaginem depictam accepisse. Atque heo quidem ex tabulariis
et archivis civitatis Edessse, quae tum regia administrabatur potestate, sunt desumpta. Fuerant enim
in publica librorum monumenta relata. Et libri de Abgari rebus conscripti bec quoque complecteban-
tur, ex Syrorum linqua translata. Que ἃ me reciohoc loco opinor esse exposita.

TIS

CAPUT VIII.

Ut Tiberius Cesar,rebus Servatoris Christi ex litteris
Pilati cognilis, sit permotus : οἱ qu& de eo Tertul-
líanus memori2 commendarit.

Et jam ubique terrarum mirifico verbo disse-
minato, sermonibus omnium resurrectio, ascen-
sio, et alia divinam potentiam testantia miracula
publice ferebantur. Consuetudo autem jam indea
plurimis annis obtinebat, ut qui prefecturas aut
provincias sortiti essent, res novas, que sub eis
accidiseent singulas, summum imperium habenti
Cesari signiflcarent, ut illum nihil prorsus rerum
omnium lateret. Itaque de resurrectione ex mor-
tuis, aliisque prodigiis Jesu Christi, Tiberio Ce-
sari scribens Pilatus, cum res ejus plerasque,
tum, quod ex mortuis redivivus, sibique ipsi su-
perstes, Deus jam a multis, et quidem praecipuus
inter alios Deus esse crederetur, renuntiavit.
Quam rem Tiberius ad senatum Romanum retu-
lit. Senatus autem, non esee deliberandum de ea
censuit, sub illo quidem pretextu, quod ille non
prius, veteri more, ipsius senatus sententia, in
deos esset relatus : 846 re autem ipsa, quod di-
vine doctrine disciplina humano prorsus non in-
digeret auxilio. Sed enim etiamsi senatns ad eum
modum verbum de Servatore rejecisset, Caesar ta-
men in sententia sua perstitit, salutarique predi-
cationi impedimento non fuit, Scriptum hoc nobis
reliquit Tertullianus, vir insignis, accurataque
legum et actorum Romanorum peritia claurus, in
e& que ab ipso Latina quidem lingua scripta, in
Grecam vero translata est, pro Christianis Apolo-
gia; in qua hec quoque commernorat, ita scri-
bens : « Ut de origine aliquid retractemus ejus-
modi legum, vetus erat decrelum, ne qui Deus
ab imperatore consecraretur, nisi ἃ senatu com-
probaretur. Tiberius ergo, cujus tempore nomen
Christianum in seculum introivit, annuntiataim
sibi ex Palestina veritatem dogeaatis istius (ibi
enim prima initia sumpserat) a4 senatum retulit,
cum prerogativa suífragii sui. Senatus, quia ipse
non probaverat, respuit. Cesar in sententia imnan-
ait, comminatus morlem Christianorum aoecusato-
ribus. » Celesti nimirum providentia, per ordina-
tionem atque dispositionem cotnpetenter, hoc illi
suppeditante, ut nullo obstante impedimento,
Evangelii verbum per terras passim omnes cur-
sum suum teneret. Sic scilicet vi et efflcacia οω-
lesti salutare verbum , quasi quoddam solis lumen
universum habitabilem orbem prorsus illustravit
Confestim namque, juxta divinarum Scripturarum
prescriptum. /n omuem terram exivit sonus divino-
rum evangelistarum et apostolorum ejus, e£ ἐπ
fines orbis terre verba | eorum!^. Proinde per urbes
et vicos omnes, copiosissime messis instar, fre-
quentissime numerosissimeque passim Ecclesia

NICEPHORI CALLISTI

À

C

D

Bunt constitute : et qui majorum suorum succes-

36 Psal, xvi, 5.

M
λυν
b

"P

T16
ΚΕΦΑΛ. H'.

Ὡςὁ KaicapTi6Eproc τὰ κατὰ xóv Zw t; pa Χρι-
στὸν ὑπὸ Πιλάτου γενόμενα γνοὺς, ἐκινήθη"
xai οἷα Τερτυλλιανὸς περὶ αὐτοῦ ἱστορεῖ.
Ἤδη δὲ τῆς γῆς ὁπουδήποτε τοῦ παραδόξου λόγου

διεσπαρμένου, περιδόητος μὲν d ἀνάστασις, ἐξά-

χουστος δὲ jj ἀνάληψις, καὶ τἄλλα τῶν θεοσημειῶν.

Ἔθους δ᾽ ἐχ πολλοῦ χεχρατηκότος τοῖς ἄρχειν λα-

χοῦσιν ἔθνους τὰ παρὰ σφίσι χαινοτομούμενα τῷ

ἄρχειν λαχόντι βασιλικῶς ἕκαστά γε παρασημαίνειν,
ὡς ἂν μηδὲν ἐκεῖνον ἔχοι διαδιδοάσχειν, τὰ περὶ τῖς

ix νεχρῶν ἀναστάσεως, xal τἄλλα τῶν τεραστίων

Ἰησοῦ Χριστοῦ, γράφων τῷ Καίσαρι Τιδερίῳ 11:λᾶ-

τὸς ἀνήγγειλεν, ὅπως τε τὰ χατ᾽ αὐτὸν ἦν, καὶ ὡς

£x νεχρῶν ἀναστὰς, Θεὸς 75m παρὰ πολλοῖς εἶναι

xxi ἔξοχος τῶν ἄλλων πιστεύεται. Καὶ Τιδέριον μὲν

τὸν λόγον χοινώσασθαι τῇ ρωμαίων βουλῇ * ἐχείνην

δὲ μισῆσαι ἀχούσασαν, τῷ φαινομένῳ μὲν, ὅτι μὴ
πρότερον ἐκείνης ψήφῳ, κατά γε τὸ κρατῆσαν ἔθος,
θεὸς ἀνηγόρευτο " τὸ δ᾽ ἀληθὲς, ὅτι μηδ᾽ ἀνθοωπίνης
ἐπιχουρίας dj τοῦ θείου δόγματος ἐδεῖτο διδασκαλία.
Οὕτω δὲ τῆς συγκλήτου βουλῆς ἀποδαλομένης τὸν
περὶ τοῦ Σωτῆρος λὄγον, τὸν Καίσαρα μεῖναι μὲν
ἐπ᾿ αὐτοῦ xal αὖθις, χαὶ μηδὲν ἐμποδὼν καθεστάν:ι
τῷ σωτηρίῳ κηρύγματι. Τερτυλλιανὸς ταῦθ᾽ ἡμῖν
ἱστορεῖ, ἀνὴρ ἐπιφανὴς καὶ τῶν ἐπὶ “Ρώμης Àau-
πρῶν κατὰ νόμων ἀχρίθδειαν͵ ἐν τῇ παρ᾽ αὐτοῦ Ῥω.
μαίων γλώτσῃ γραφείσῃ, εἴς τὴν Ἑλλάδα δὲ γλῶν-
σαν μεταδληθείσῃ ὑπὲρ Χοιστιανῶν ἀπολογίᾳ" iv 3j
καὶ ταῦτα διέξεισιν, οὁτωσὶ λέγων * « Ἵνα δὲ xa! it
τῆς γενέσεως διαλεχθῶμεν τῶν τοιούτων νόμων,
παλαιὸν ἣν δόγμα, μηδένα θεὸν ὑπὸ βασιλέως χαὶ
θιεροῦσθαι, πρὶν ὑπὸ τῆς συγχλήτου δοχιμσθῖναι.
Τιδέριος οὖν ἐφ᾽ οὐ τὸ τῶν Χοιστιανῶν ὄνουα εἰς
τὸν χόσμον εἰσελήλυθεν, ἀγγελθέντος αὐτῷ ix Da-
λαιστίνης τοῦ δόγματος τούτου ἔνθα πρώτως ἤοξατο,
τῇ συγχλήτῳ ἀνεκοινώσατο, δῆλος ὧν ἐκείνοις, ὡς
τῷ δόγματι ἀρέσχεται. Ἢ δὲ σύγχλητος ἐπεὶ οὐχ
αὐτὴ δεδοχιμάκει, ἀπώσατο. Ὁ δὲ ἐν cR aki
ἀποφάσει ἔμεινεν, ἀπειλήσας θάνατον τοῖς τῶν X2-
στιανῶν χατηγόροις "» τῆς υὐρανίου προνοίας xr
οἰχονομίαν, τοῦτ᾽ αὐτὸ πρὸς νοῦν βαλομένης " ὡς»
ἀπαραποδίστως ἔχων ὁ τοῦ Εὐχγγελὶου λόγος zxvs
χόσε γῆς διχδράμοι. Οὕτω δῆτα οὐρανίῳ δυνέμοι
καὶ συνεργίᾳ ἀθρόως, οἵά τις ἡλίου βολὴ, τὴν ep ᾿
πασαν οἰχουμένην ὁ σωτήριος χατηύγαζε λόγος.

Αὐτίχχ δὲ ταῖς θείαις ἑπομένως Γραφαῖς ἐπὶ πᾶσαν

προΐει τὴν γῆν ὁ φθόγγος τῶν θεσπεσίων εὐαγγε

λιστῶν τε αὐτοῦ καὶ ἀποστόλων, καὶ εἷς τὰ πέρττα

τῆς οἰκουμένης τὰ P paca αὐτῶνν, Καὶ δῆτα dvi

πάσας τὰς πόλεις χαὶ κώμας, πληθούσης ἅλωνος:

δίκην, μυρίανδροι καὶ παμπληθεῖς ἀθρόως ἐχχλησί'
συνέστησαν * οἵ «' ix προγόνων διαδοχῆς καὶ τῆς
ἀνέχαθεν πλάνης παλαιᾷ νόσῳ δεισιδαιμονίας εἴδώ:
λων τὰς ψυχὰς πεποιωμένοι, πρὸς τῆς τοῦ Χριστοῦ

δυνάμεως, διὰ τῆς τῶν φοιτητῶν αὐτοῦ διδασχαλίες

τε ὁμοῦ καὶ παραδοξοποιίας, ὥσπερ δεινῶν δεσκο.

111

ECGLESIASTIC/E HISTORLE LIB. II.

TIS

τῶν ἀπηλλαγμένοι, εἰρμῶν τε χαλεπωτάτων λύτιν A sione, velerisque erroris et idolorum superstitio-

εὑράμενοι, πάσης μὲν δαιμονιχῆς κατέπτυον πολυ-
θείας " ἕνα δὲ μόνον εἶναι Θεὸν ὡμολόγουν, τὸν τῶν
συμπάντων δημιουσγόν * τοῦτόν xi αὐτὸν θετμοῖς
ἀληθοῦς εὐσεύείας Ov ἐνθέου xal σώφρονος θρη-
σχεΐίας, τῆς ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν τῷ τῶν ἀνθρώ-
πων βίῳ χατεισπαρείσης, ἐγέρχιρον.

nis conlagione, animis suis infecti, divina Christi
vi atque virtule iotercedente, per scclatorum di-
scipulorumque ejus doctrinam, simul et miracula,
tanquam a gravibus tnolestisque dominis liberati,
vinculisque durissimis soluti, omnem illam diabo-
licorum deorum multitudinem conspuerunt, unum-

que et solum Deum esse confitentes, qui omnia condidissel, 8.42 eum ipsum vere pietatis legibus,
divinoque et sobrio cultu, per Servatorem nostrum generi humano ilIuto, coluerunt.

ΚΕΦΑΛ, Θ΄.

Ὡς Γάΐος τὸν Τιδέριον διαδέχεται" xal περὶ
τῆς εἰς αὐτὸν πρεσόδείας τοῦ Φίλωνος xat
ota περὶ αὐτοῦ Φίλων τε zai ᾿Ιὠὥσηπος
ἱστοροῦσι xat ὡς ἐντεῦθεν dj χατὰ τῶν
Ἰουδαίων Ῥωμαίοις ἤρξατο λύσσα.

Δύο δὲ πρὸς τοῖς εἴχοσι xal ἡμίσει Τιδέριος βασι-
λεύσας ἐνιαυτοῖς, τῷ υἱῷ [᾿αίῳ τὸ κράτος τελευτῶν
γ , 553 - ^» *n* , , ^ "^
ἐπαφίησιν. "Exstvog δ᾽ εὐθὺς ᾿Αγρίππᾳ τὸ διάδημα
περιθέμενος, βασιλέα τῆς ᾿Ιουδαίας ἀνεῖπε
Φιλίππου χαὶ ΔΑυσανίου
ἐγχειρίζει. Μετ᾿ οὐ πολὺ δὲ
, , » . PARC
Ie Xvvr» ἀπέχτεινεν, ἀρχὴν

* τήν τε
τετρχυχίαν τέως αὐτῷ
4 4 e R^ e" 4,
zat τὴν Ἡ οώόου, ὃς τὸν
4 "^ ? - ,
ἐπιδίδωσιν * ἐκεῖνον σύν-
- (t€ , - $0325) * " '
apa τῇ Ἡρωδιάδι τῇ γυναικὶ ἀϊδίῳ πρὸς ἑσπέραν
ζημιώσας φυγῇ πλείστων ἕνεχεν αἰτιῶν, ὡς xal
"| 4 ^ .T 4 S 0NS Z ^ Ne , ^ wn
wgZTp δοχεῖ. Κατὰ δὲ τούτους τοὺς χρόνσυς καὶ
Φίλων ἀνεγνωρίζετο, ἀνὴρ, οὐ μόνον παρ’ ἡμῖν, ἀλλὰ
xai τοῖς θύραθεν ἐν φιλοσοφίᾳ ἐπίτημος. Τὰ μὲν οὖν
, e - . * -
πάτρια τούτῳ 'EOzalog ἦν, διχφανὴς ὃὲ τῶν ἐπ’
᾽Αλεξ χνδρείος xal τῶν ἐν τέλει. Ὅσος μὲν οὖν πόνος
περὶ τὰ πάτρια μαθήματα, «ai πηλίχος αὐτῷ χατα-
Οέόληται, δῆλος αὐτοῖς καθίσταται ποάγματιν " οἵος
δὲ χαὶ περὶ τὰ ἐλευθέρια τῆς ἔξω φιλοσοφίας μαθή-
pata ἦν, τί χρὴ xai λέγειν ; Τὴν γὰρ χατὰ 11λ΄-
τωνὰ xxi Πυθαγόραν ἀγωγὴν ἔς ἄχρον ἐζηλωχὼς,
τοὺς *1Ü0' ἑχυτὸν ἅπαντας διενεγχεῖν λέγεται, Τού-
τῳ τοίνυν χαὶ τὰ χατὰ Γάϊον ᾿Ιουδχίγις συμθάντα
ἐν πέντε βιύλίοις ἱστόρηται, ἐν οἷς τὴν ἐχείνου τῶν
- » ^ A ^ bi. , - . * as
φρενῶν ἔκστασιν διεξέοχετα', μυρία περὶ τὴν ἀρχὴν
4 » ^. e. €
ἐνυδρίσαντος " ἔτ' O08 xai τὰς ἐπ᾽ αὐτοῦ δυσπραγίας
τῶν ᾿Ιουδαίων * δι’ οὖς κἀχεῖνος πρετοξτύων εἰς “Ρώ-
μὴν ἧκε" xai ὡς ἐχείνῳ παραστὰς ὑπὲρ τῶν πατρίων
ἐθῶν, γέλωτος οὐδέν τι πλέον ἠνέγκατο, μικροῦ δεῖν
καὶ τὸ ζῇν χινδυνεύσας ἀπούαλεῖν " χαθὰ δήπου τῶν
ἱστορῶν τῆς ὀχτωχαιδεκάτης πρὸς τῷ τέλει xal
᾿Ιώσηπος μέμνηται. « Στάσεως γὰρ, φητὶν, ἐν ᾽Δλε-
ξανδρείᾳ γενομένης ᾿Ιουδαίων τε οἱ ἐνοιχοῦσι xal
᾿Βλλήνων, τρεῖς ἀφ᾽ ἑἐχχτέρας τῆς στάσεως πρε-
σδευταὶ αἱρεθέντες, παρῆταν ὡς τὸν Γάϊον " xal ἦν
* ^— e^ Ld
4329. τῶν ᾿Αλεξανδρέων πρέσύεων εἰς 'Amiwv, ὃς
πολλὰ εἰς τοὺς Ιουδαίους ἐύλχασοήμησεν" ἄλλα τε
λέγων, xal ὡς τῶν Καίσαρος περιορῷεν τιμῶν.
Πάντων γὰρ ὅσοι τῷ ἀρχῇ ᾿Ρωμαίων ὑποτελεῖς, βω-
4 - 4 . 4 *3^ 4 » 3
μοὺς τῷ Γαίῳ xal νεὼς ἱδρυμένων, τὰ τε ἄλλα ἐν

(1) Agrippam Caius Cesar e vinculis liberatum,

G

regem tetrarchise Philippi et Lysinis fecit. (Joseph. -

lib. xvii, cap. 15; De bell. Juil., lib. 1, cap. 5.)
(2) Lib. ix, cap. ?.

(3) Initio Caligula se popularem ostendit, ani- .

mosque et studia hominum in se incendit. Deinde
vero luxu, incontinentia, atrocitate, avaritia et

PATROL. Ga, CXLV. :

CAPUT IX.

UL Caius Tiberio successerit, et de Philonis ad eum
legatione, el qu de Caio Philon el Josephus me-
morent, et ul inde liomanorum in Judzos furor οἱ
rabies coorta sit.

Tiberius autem annis viginti duobus cum dimi-
dio, imperio administrato, Cajo moriens id relin-
quit. Hic confestim Agrippe diademate impo-
sito (1), regem eum Jude: creat. Philippi quoque
el Lysanie telrarchias eidem tum attribuit : neque
ita multo post Herodis quoque regnum, qui Joan-
nem occiderat, addit : Herode ipso una cum He-
rodiade uxore, plurimis de causis, ut et Josepho
videtur, perpeluo in occidente exilio muletato
Ea wiate et Philo floruit, vir non tantum
nosiros, verum eliam apud profanos philosophos
celebris. Genere is Judeus fuit, inter οἶνος ct
magislralus Alexandrinos clarus. Quantus ille qui-
dem in patriis disciplinis fuerit, quantove in eas
labore incubuerit, ipsa res declarat. Quantus vero
etiam in liberalibus externe philosophis artibus,
quid altinet dicere ? Platonis namque et Pythago-
re institutum summopere emulatus, omnes suj
tempuris philosophos longe superasse dicitur. Hic
res Judaicas sub Caio quinque libris est com-
plexus, in quibus etiam vesanam ejus demen-
tiam (2), et qua ille contumeliosissime improbíissi-
meque in iinperio suo egerit (3), et quas sub eorum
Judei portulerint calamilates, persequitur. Illo-
rum nimirum gralia orator quoque Romam venit,
ubi cum apud Caium pro Judeis(1) patriisqueeorum
legibus et moribus orationem haberet, risum inde,
et preterea nihil retulit. Parum vero abfuit étiam,
quin de vita quoque ibi periclitarelur, quemad-
modum ejus in decimo octavo Hisloriarum libro
circa finem Josephus meminit : « Seditione, in-
quit, Alexandrie inter Judeos ibi incolentes et
Grazcos orta, terni ab utraque factione oratores lecti,
apud Caium aderant. Unus ex legalis Alexandri-
nis Appion fuit. 18 (5) cum multa acerbe in Ju-
dios dixisset, tum illud quoque adjecit, quod
Cesaris negligerent atque despicerent honores.
13 48 Cum enim alii populi omnes, qui sub Ro-

vitiis omnibus, monstrum exhibuit.

(4) Fuit is Roma apud Caium pro Judeis Ale-
xandrinia orator : sed parum ab 60 est humaniter
acceptus.

(δ) Judei jussi a C. Ciesare effigiem ejus in tem-
plo locare, arma potius sumpsere : quem motum

,VUesaris mors diremit, (Tacit. lib. xxi.)

Pd *

-—

T19

NICEPHORI CALLISTI

180

mano essent imperio, aras et templa Caio construe- A πᾶσιν αὐτοὺς dcmto τοὺς θεοὺς δεχομένων, nóvo»;

reni, rebusque aliis omnibus, ut Deum, venera-
reatur : solis Jud:eis absurdum videri, statuis eum
honorare, aut per nomen ejus jurare. Ilec alia-
que multa cum Appion dixisset, quibus Caium, pro
ingenio ejus, ut par erat, elatum iri sperabat,
Philo princeps legationis Judeorum, magna gloria
vir, et philosophie non imperitus, Alexandri
Alabarchi frater, per defensionem objecta diserto
refellit. Explosit autem eum Caius, abire a se sta-
tim jubens. Atque ille ira percitus, videbatur
grave quiddam in eos decreturus esse. Philo porro
contumeliose rejectus, exiit, οἱ ad 608 qui secum
erant Judeos: Fidendum esse, inquit, animumque
sumendum. Caium enim iralum quidem eis esse
verbis, reipsa autem Deum adversus ipsum jam
adjutorem adesse, et liberatorom. » Ill»e quidem
Josephus. 8ed et ipse Philo sigillatim que in le-
galione illa acciderunt, commemorat : ex quibus
equidem alia pretermittam, et illa tantum ora-
tione persequar per quo perspicuum fiat, quze-
cunque non multo post Judmis accidere, propter
piacularem tomeritatem, quam in Christo necando
exhibuerunt, accidisse. Itaque ille primum ΓΟ-
fert, Sejanum quemdam (1), qui plurimum aqud
imperatorem Tiberium auctoritate valuit, illud in
primis studuisse, ut funditus tola gens Judeorum
deleretur, Deinde Juda presidem Pilatum, sub
quo piaculum illud in Christum est commissum,
stante adhuc Hierosolymis templo, novum quid-
dam atque insolens contra leges, sanctiones mo-
resque eorum fecisse, eosque per id in magnam con-
turbationom et motum conjecisse (2). Post Tiberium
autem idem memoral, Caium imperio suscepto,
eum multos alios multis ct innumeris contumeliis
injuriisque affecisse, tum maxime omnium univer-
gam Judeorum gentem maximis detrimentis atque
cladibus afflixisse. Quod ut omnes ex ipsius ora-
tione intelligerent, commodius esse duxi, cam hic
referre. Verba ejus heo sunt : « Tanta morum
Caii erga omnes, precipue vero in Judmorum
gentem, quibus gravissimo erat infensus, fuit per.
versitas, ut in plerisquo urbibus, ab Alexandria
exorsus, oratoria eorum signis οἱ statuis imaginis
formeque sux complens, sibi ipsi arrogaret alque
piscens ipse vi occupabat. 1849 Templum autem
et 4 direptione omni liberum permanserat,
Jovis id illustris, novi Dei, Caii, nominari jubens.

CAPUT X.

Qua mala Judzis conciliaverit. g4que intulerit Pila-
tus, εἰ ut is illata sibi ipsi manu intererit.

Innumerabiles insuper aliae calamitates oratio-
nem omnem superantes Judzis Alexandrinis acci-
pisse, idem Philo, sub eo quem diximus Caio, in

( Perstringuniur calamitates Judeorum quas
sub Tiberio et Caio pertulerunt, extremi excidii

urbis Hierosolymitane procmia.
(2) Tumultas Judeorum ingens propter Cesaris

τούσδε ἀδοξὴν ἡγεῖσθαι ἀνδριᾶτι τιμᾷν, καὶ δρχίον
αὐτοῦ τοὐνομα ποιεῖσθαι, Πολλὰ δὲ zai γαλεπὰ
᾿Απίωνος εἰρηκότος, ὑφ᾽ ὧν ἀοθξζνχι ΤΑ πιζε τὸν
ἢ άϊον, χαὶ εἰκὸς ἦν, Φίλων ὃ προεστὼς τῶν ᾿[οὐδαΐων
τῆς πρεσοείας, ἀνὴρ τὰ πᾶντα ἔνδοξος, ᾿Αλεξάνδο9ν
t£ τοῦ ᾿Αλαδάρχου ἀδελφὸς ὦν, χαὶ φιλοσοφίας οὐχ
ἄπειρος, οἷός τε ἦν ἐπ’ ἀπολογίᾳ χωρεῖν τῶν χατη-
γορημένων. Διαχλείει δὲ αὐτὸν Γάϊος, χελεύσας ix-
ποδὼν ἀπελθεῖν * περιοργής τε ὧν, φανερὸς ἦν ἐργα-
σόμενός τι δεινὸν αὐτούς. Ὃ δὲ Φίλων ἔξεισι περιυ-
ὁρισμένος " καὶ φησὶ πρὸς τοὺς Ἰουδαίους οἵ πεοὶ
αὐτὸν ἦσαν, ὡς χρὴ θαῤῥεῖν, Γαίου λόγῳ μὲν αὐτοῖς
ὠργισμένου, ἔργῳ δὲ ἔδὴ τοῦ Θεοῦ ἀντιπαρεξάγον-
τος. » Ἐν τούτοις μὲν ὁ Ἰώσηπος. ᾿Αλλὰ xai αὐτὸς
Φίλων τὰ χατὰ μέρος γενόμενα διεξέοχεται τῇ
πρεπθείᾳ. Τὰ μὲν οὖν ἄλλα παρήσω " ἐχεῖνα δὲ uóvi
δώτω τῷ λόγῳ, OU ὧν ἐσεῖται aao, 632 οὐ πάν"
πόῤῥω ᾿Ιουδαίοις ἐπισυνέδη, ὧν εἰς Χοιστὸν τετολ-
μήκασιν ἕνεχα, Ἰστορεῖ μὲν οὖν πρῶτον ἐπὶ Τιῦε:-
ρίου Σεϊανόν τινα πλεῖστα xal μέγιστα mai Bas:-
λεῖ δυνάμενον, σπουδήν Ttva πλείστην εἴσάγοντι,
ἄρλὴην ἅπαν τὸ ᾿Ιουδαίων ἔθνος ἐξαφανίζειν * xal τὸν
ἐπὶ τῆς Ιουδαίας Πιλᾶτον, καθ’ ὃν τὰ τοῦ Ett 20;
ἡμῶν ἐτολμήθη, ἔτι τοῦ ἐν Ἱεροσολύμοις ἱεροῦ
χαβεστῶτος, ξένον τι xal ἄηθες παρὰ τὰ ἐχείνοις
θέσμια διαπράξασθαι, εἰς μέγα τε ταραγῆς αὐτοὺς
ἐμύχλεῖν διαπεπραγμένον. Μετὰ δὲ τὸν ΤΙιβέοιον
ἱστορεῖ Γαΐον διαδεξάμενον τὴν ἀρχὴν, πολλὰ μὲν
χαὶ εἰς πολλοὺς καὶ ἄλλα ἐνυδρίσαι μυρία " ἐπέχειν
δὲ πάντων τὸ Ἰουδαίων ἔθνος τὰ μέγιστα χατ1-
Q ὄλάψχι. ^A διὰ τῶν αὐτοῦ φωνῶν πάντας εἰ δέν’

χάλλιον ἤγημαι" γράφει γὰρ κατὰ λέξιν οὕτω"

« Τοσαύτη μὲν οὖν τις ἡ τοῦ Γαΐου πεοὶ τὸ ἦθος

ἀνιυμαλία πρὸς ἅπαντας, διαφερόντως δὲ περὶ

Ιουδαίων γένος, ᾧ χαλεπῶς ἀπεχθανόμενος, τὸς μὲν

V n ; - je » 25 ;

as ἄλλαις πόλεσι προσευχὰς ἀπὸ τῶν xil

Ἀλεξάνδρειαν ἀρζέμενος σφετερίζεται, χαταπλήσις

εἰκόνων καὶ ἀνοοιάντων τῆς ἰδίας μορφῆς" ὁ [p

ἑτέρων ἀνατιθέντων ἐφιεὶς, αὐτὸς ἵδρυε δυνάμει τὸν

δ᾽ ἐν τῇ ἱερᾷ πόλει νεὼν, ὃς λοιπὸν ἦν ἄψπυστος,

ἀσυλίας ἀἐξιωμένος τῆς πάσης, μεθηρμάζετο ni

μετεσχημάτιζεν εἰς οἰχεῖνν ἱερόν" ἵνα Διὸς ixtot-

νοῦς, νέου θεοῦ, χρηματίζῃ Γαΐου. » E
dicaret. Qua enim ab aliis sacrata erant, conce
eancla civitatis, quod sacrosanetum, inviolatum,
inproprium mularet eL transformaret delubrum

5“
T

“η

ῃ ΚΕΦΔΛΔΛ, Τ΄.
Ὁπότα Πιλᾶτος τοῖς Ἰουδαίοις προὐξένησς:
* 5^. } € ^ , »
τὰ χαχα ετι δὲ, ὡς διεωθάρῃ xai οὗτος,

αὐτόχειρ γενόμενος.
Μυρία μὲν οὖν ἄλλα δεινὰ xa πέρα mire Ou
γήσεως ὁ αὐτὸς χατὰ τὴν ᾿Αλεξάνδρειαν συμδεῦτ"
^ ω
κότα ᾿[ουδαίοις ἐπὶ τοῦ δηλουμένου ἐν δευτέρῳ συγ’

(Joseph., D*

statuas in templum a Pilato inductas.
Hegesipp., lib, i1, cap. 5.)

bell. Jud. tib. 1, cap. 1;
De hoc in cap. seq.

. 781

γράμματι, ᾧ ἐπέγραψε Περὶ ἀρετῶν, ἐν
λόγῳ ἱστορεῖ, Σύμφωνος δ᾽ αὐτῷ xal ᾿Ιὠσηπος "
ὁμοίως ἀπὸ τῶν χρόνων Πιλάτου xal τῶν χατὰ τοῦ
Σωτῆρλς τετολμημένων τὴν εἴσοδον σχεῖν τὰς τῶν
Ἰουδαίων μάλιστα συμφοράς, Οἴχ γοῦν χαὶ αὐτὸς
ἐν δευτέρῳ τοῦ ᾿Ιουδαϊχοῦ Ιολέμου
ἀχηΐειν χρεών" « Πεμφθεὶς, φησὶν, εἰς ᾿Ιουδχίαν
ἐπίτροπος ὑπὸ Tiósploo Πιλᾶτος, νυχτωρ χεχαλυμ-
μένας εἰς Ἱεροσόλυμα παρεισχομίζει τὰς Kalsa-
poc εἰκόνας * σημαῖαι χαλοῦνται * τοῦτο μεθ᾿ ἡμέ-
(av μεγίστην ταραχὴν ἤγειρε τοῖς ᾿Ιουδχίοις * ot τε
γὰρ ἐγγὺς πρὸς τὴν ὄψιν ἐξεπλάγησαν, ὡς πεπατη-
μένων αὐτοῖς τῶν νόμων" οὐδὲν γὰρ ἀξιοῦσιν ἔν τῇ
πόλει δείκηλον τίθεσθάι, » Ταῦτα δ᾽ εἴ τις τοῖς εὐαγ-
γελικοῖς λόγοις παράθοιτο, ταληθὲς εὐρήσει “ μετῆλθε
(X2 αὐτοὺς ὡς τάχος d δίκη - δι᾽ ἣν ἔῤΓῥ᾽ηξαν ἐπ’
αὐτοῦ Πιλάτου φωνὴν, μή τινὰ ἄλλον ἔχειν βασιλέα
χεχραγότων εἰ μὴ Καίσαρα. Μετὰ μιχοὸν δὲ xal
ἄλλην συμφορὰν αὐτοὺς μετελθεῖν ὁ αὐτὸς "losr-
πος ἱστόρεῖ λέγων * « Μετὰ δὲ ταῦτα ταραχὴν
ἑτέραν ἐκίνει Πιλᾶτος * τὸν ἱεοὸν θησαυοὺν, χκαλεῖ-
ται δὲ χορδανᾶς, εἷς καταγωγὴν ὑδάτων ἐξαγνχαλί-
σχων. Κατήει δὲ ἀπὸ τριακοσίων σταδίων. Πρὸς
τοῦτο τοῦ πλήθους ἀγαυάχτησις ἦν. Καὶ τοῦ Πιλά-
tou παρόντος εἰς Ἱεροσόλυμα, περισταντες τὸ βῆμα
κατεθόων. Ὁ δὲ (προήδει γὰρ αὐτῶν τὴν ταραχὴν)
χαὶ τῷ πλήθει τοὺς στρατιώτας ἐόπλους ἐσθήσεσι
στρατιιυτιχαῖς χεχαλυμμένους ἐγχαταμίξας, χαὶ ξίφει
μὲν χρήπαυθαι χωλύσας, ξύλοις ὁξ παίειν τοὺς χεχοα-
γότας ἐγχελευσάμενος, σύνθημα δίδωτιν ἀπὸ τοῦ βή-

^
οιέξειτιν,

ματος. » Τυπτόμενοι δὲ οἱ Ἰουδαῖο', πολλοὶ μὲν
ὑπὸ τῶν πληγῶν, πολλοὶ ὃὲ ὑπὸ σφῶν αὐτῶν χατα-
πατηθέντες ἀπώλοντο, Πρὸς δὲ τὴν συμφορὰν τῶν
ἀνῃρημένων καταπλαγὲν τὸ πλῖθος ἐτιώπησεν. Καὶ
ἄλλας δὲ μυρίας νεωτεροποιίας ὁ αὐτὸς ἰστορεὶῖ συγ-
γραφεύς * δι’ ων παρίσταται, ὡς οὐδαμῶς ἐκ τῆς
χατὰ τὸν Σωτῆρα τόλμης διέλιπον τήν τε πόλιν αὐ-
τὴν χαὶ τὴν ἄλλην ἅπασαν ᾿Ιουδαίαν στάσεις xal
μάχαι, xal χαχῶν ἀφορήτων ἐπάλληλοι προσδολαὶ,
ἄχρις 09 ἣ πάντων ὑστάτη πολιορχία κατὰ Οὐξσπα-
σιανὸν τούτους μετῆλθε, xal πάμπαν ἡφάνισεν, Ὧν
Λε) οὖν tiq Χριστὸν ἐξήμαρτον Ἰουδαῖοι, obtu τὰ
τῆς θείας ἐπειρῶντο δίχης, ἡρέμα ἐπαγομένης. Οὐ
μὴν δὲ ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ ἐπὶ τοῦ Σωτῆρος Πιλᾶτος
ἐπί τε Τιδερίου, τῆς ἐκ Μαγδάλων Μαρίας Ῥώμῃ τε
προσθαλούσης xal τὰ χατὰ τὸν Σωτῆρα ἀνενεγχού-

σης, πλεῖστα μὲν περιυύρισθῆναι λέγεται " ναὶ μὴν

χαὶ χατὰ Γάϊον ὕστερον τοσχύταις συμφοραῖς λόγος
ἔχε! τοῦτον περιληφθηναι, ὥς φασιν οἱ τὰς Ἐλλή-
, LE] 4 4 , * - []
vw Ὀλυμπιάδας xal τὰ ἐπ᾽’ αὐταῖς πεπραγμένα
συντεταχύτες, ἐς τόσον ἥκειν ἀνάγλης Πιλᾶτον πεο!-
πετεία τῶν συμφορῶν, ὡς αὐτύχειρα wai τιμωρὸν
* ^- - ^ *
αὐτὸν ἕχυτῷ καταστῆναι * τῆς θείας δίχης, ὥς γε
, , '
εἰχάζειν γρεὼν, οὐχ εἷς μαχοὰν μενελθούσης αὐτὸν,
, ^ ἂν b -*os..f 1 J -
xa0x 6n(noo xat Ανναν, xal Katxzav, xai ὅσο! τῶν
T -
Ἰραμματέων ἦσαν xxl Φαρισχίων * zai αὐτῶν ἀξίαν

(1) L. Vitellius Syrie prefeetus Pilatum proptor
Judeorum accusationem MHomam ire jussit, et

ECCLESIASTICAE HISTORIJE LIR. II.

&'puovt Α secundo libro, cui titulus est De virtutibus, ser-

C

182

mone assimulato commemorat ; cui et Josephus
consentit : itidem a Pilati, et in Servatorem com-
missi piaculi temporibus, calamitates Judeorum
inilium sumpsisse memorans. Qualia igitur et is in
secundo Judaici Belli libro scribat, audire est
opere pretium : « Pilatus, inquit, a Tiberio pro-
curator in Judeum missus, noctu velatas tectas-
que Hierosolymam infert Cesaris statuas; signa
e» vocantur. Qua rei novitate interdiu maxima ἃ
Judeis turba est exeitala. Qui enim propius assi-
stebant, ad conspectum earum consternati sunt
tanquam aperte legibus corum proculcatis : quippe
simulacrum aliquod in civitate habere, illis reli-
gio erat. » Hac si quis evangelicis addat verbis,
veritatem ipsam inveniet : celeriter enim eos vin-
dicta est consecuta, propter eam, quam apud Pila-
tum insolenter edidere vocem : non alium se, cla-
mantes, habere regem, praeterquam Cesarem.
Paulo post alia quoque calamitate pressos, idem
Josephus scribit : « Post haec, dicens, aliam quo-
que turbam concivit Pilatus, sacro thesauro (cui
nomen Corbona) in aquaductius constructionem
consumpto, qui quidem ad trecenta dirigebatur
stadia. 1850 /Egre ferebat eam indignitatem mul-
titudo, el presente Hierosolymis Pilato, tribunal
cireumsistentes vociferabanltur. Ille porro, quod
Judeorum previdisset. tumultum, turb» eorum
milites armatos, qui militaribus oportli essent ve-
stibus, immiscens, ferro quidem petere quemquam
prohibuit, fustibus autem vociferantes pulsare
precepit : ejusque rei causa signum, uti conve-
nerat, eis pro tribunali dedit. » Quapropter Judei
ad eum modum iclibus cesi, multi plagis sunt in-
terempli, multi ctiam a suis inter tumultum pro-
trili interierunt. Multitudo porro ipsa, tanta clade
perculsa, conquievit. Alias item innumerabiles,
novandis rebus, exeitatas calamilates, idem hi-
Sloricus persequitur, per quas astruit atque pro-
bat, quod a perpetrato in Salvatorem piaculo,
nunquam et in urbe ipsa, et in Juda omni, esse
desierunt seditiones, tumultus, pugne, aliarumque
intolerabilium cladium ali» super alias incursio-
nes, donec postrema omnium urbis sub Vespasiano
obsidio cos invasit, ac prorsus exslinxil. Atque
eorum que Judei in Christum commiserunt, ta-

D !2m illi divinitus sunt experti vindiclam, sensim

cos Carpentem. Verum enimvero et ipse Servato-
ris judex Pilatus (1), cum sub Tiberio (quod Maria
Magdalena Romam adierat, et Servatoris res ibi
retulerat) maximis atfectus esse dicitur contume-
liis : tum Caii temporibus poslea extrema calami-
tate oppressus esso ferlur : quemadmodum id tra-
dunt, qui Grecorum Olympiadus, quisque in eis
acla sunt, composuere. Ád eas cnim necessitaiis
angustias variis aversisque casibus est redactus,

Marcellum Jud:is prefecit. (Joseph., lib. xvii,
cap. 11.)

188

NICEPHORI CALLISTI

184

ut manus ipse sibi attulerit, et sui ipsius vindex A καὶ διάφορον δεδωκότων δίχην τῆς κατὰ Χριστοῦ

ipse factus sit : ultione divina (ita enim conjicere

γενομένης παρανόμου διαχε!ρίσεως,

oportet) brevi eum consequente. Id quod οἱ de Anna, et de Caipha, aliisque item Scribis et Pha-
riseis dicitur : qui et ipsi dignas variasque dederunt ponas ejus, quam Christo intulerunt, inique

et injuste necis.

151 CAPUT XI.

De imperio Claudii Cesaris, qui Caio successit : el
de fame, quz sub ipso invaluit, et de Theuda prz.
stigialore.

Deinde nondum quatuor prorsus exactis annis,
Caius qui tum imperium tenebat, furore correptus,
el usque adeo est eífeminatus, ut vestimentis,
plicaturis, aliisque ornamentis muliebribus uterc.
tur : quapropter in balneis ciesus, Claudio succes.
sori imperium reliquit: sub qno ingens illa fames
[nisse scribitur (1), quam etiam Agnbus propheti:e
dono clarus futuram praedixerat. Eaque de causa
Barnabas quoque et Paulus ex Anliochia fratribus
der ministerium suum corrogatum vietum submit-
tebant. Quo tempore etiam Adiabenorum gentis
regina, Helena nomine, Josepho teste, ingenli pe-
cunia frumento in Egypto comparato, indigentibus
id transmittebat. Hujus sane Helene, cujus, quem
modo diximus, historicus meminit, statue illustres
in suburbanis 7Elice locig longo post tempore sunt
vise. ltidem Josephus et 'l'heuds» impostoris et
malefici, de quo in Actis quoque apostolorum men-
tio fit, meminit hisco verbis: « Cum Fadus Ju-
des procurator esset, pretigiator quidam Theu-
das nomine, persuadet ingenti hominum multitu-

dini, ut facultatibus suis secum recoptis, ad Jor- C

danem fluvium se consequerentur ; dicebatur enim
propheta esse. Is, quod se jussu suo fluvium eum
divisurum, facileque cis transitum prebiturum
esse polliceretur, multos seduxit. Ceterum Fadus
eos ea vesania non diu frui passus est. Turmam
enim equitum in eos immisit, qui illos ex impro-
viso oppressos, partim trucidant, partim captivos

ΚΕΦΑΛ. IA'.

Περὶ τῆς τοῦ Κλαυδίου Καίσαρος ἀρχῆς μετὰ
Γάϊον" χαὶ τοῦ γεγονότος λιμοῦ * xai περὶ
Θευ δᾶ τοῦ γόητος.

Οὐ πολλῷ δὲ ὕστερον ἐν οὐ πάνυ τι πεπλησμέ-

d . 4 1
νοις τέσσαρσιν ἔτεσι Γάϊος τὴν ἀρχὴν ἐσχηχὼς,
μανίᾳ λεφθεὶς, ἐγυναιχίζετο, στολαῖς καὶ πλοχαμίσι
χρώμενος φηλυτέραις. Ὅθεν ἐν βαλανείῳ ἀνχιρε-

θεὶς, Κλαυδίῳ τὴν ἀρχὴν χαταλείπει " ἐφ᾽ οὗ xii

μέγαν ἱστοροῦσι γενέσθαι λιμὸν “ ὃν «al ἴλγχυος προ-

φητεύων, ἐμήνυεν ἔσεσθαι *. xal Βαρνάθας xal ΠΠαὔλο,
ἐστέλλοντο, τοῖς ἀδελφοῖς ἐξ ᾿Αντιοχείας διακονίαν
ἐρανιζύμενοι *. ὅτε δὴ xal dj τοῦ Διχύηνων ἔθνους
βασίλισσα, ᾿Ελένη ὄνομα ἦν αὐτῇ, Ιωσήπῳ ταῦτα
4 Led - *
πείθομαι ἱστοροῦντι, σῖτον ἐξ Αἰγύπτου píuzs
, , - - '
πλείστοις ὠνησαμένη, τοῖς ἐνδεῶς ἔχουσι διεπέμ-
«. Ὁ - 3 4 ? » ,
πετὸ, Τῆς γε μὴν ᾿Ελένης, ἧς xat ὁ εἰρημένος
, “-- Ld
ἐμνημόνευε συγγραφεὺς, ἐν uot; προαστείοις τῆς Αἷ-
? —- -- *-

λίας στῆλαι διχφανεῖς μέχρι πολλοῦ ἐγνωρίζοντο,

Μέμνηται δ᾽ ὁ αὐτὸς xal Grubà τοῦ γόντος, πεοὶ οὗ

xxi αἱ Πράξεις διαλαμθάνουσι, χατὰ λέξιν οὕτω ὃιε-

ξιών " « Φάδου τῆς Ἰουδαίας ἐπιτροπεύοντος, γόης

τις ἀνὴρ, θευδας ὅνομα, πείθει οὸν πλεῖστον ὄχλον
΄ : :

&aaÀabóvta τὰς χτήσεις, ἔπεσθαι πρὸς τὸν Ἰορδά-

γ᾽ - *&

νην αὐτῷ ποιαμόν * προφήτης γὰρ ἔλεγεν ca

xai προστάγματι τὸν ποταμὸν σχίσας, δίοδον tor

- à
παρέξειν αὐτοῖς ῥᾳδίαν * καὶ ταῦτα λέγων, πολλοὺς
Jo ^ » a » * . T— "
ἠπάτησεν, Οὐ μὴν εἴασεν αὐτοὺς τῆς ἀφροσύνης, ὅν2-
?$^ 4 4

σῆαι ἄχθος * ἀλλ᾽ ἐξέπεμψεν ἴλην ἱππέων ix

τούς * ἥτις ἀπροσδόχητος ἐπιπεσοῦσα, πολλοὺς μὲν

ἀνεῖλε, πολλοὺς δὲ ζῶντας ἔλαδεν. » Αὐτὸν δὲ τὸν

Θευδᾶν ζωγρήσαντες, ἀποτέμνολτι

καὶ κομίζουσιν εἰς Ἱεροσόλυμα.

* EU
ΤῊΝ riQ2An,

abdueunt. » Ipso quidem Theudas vivus in eorum pervenit potestatem, ejusque necati caput Hieroso-

ryma perlatum est.

'CAPUT XII.

Marturium Jacobi apostoli, filii Zebedzi : ejusdemque
[ratris Joannis Theolugi.

Huic deinceps historie idem Josephus magnam ἢ

illam famem addit, sicuti et Lucas in Actis, et ea
ipsa famo, apostolorumque ministerio exposito,
illud deinde inferl : « Eo autem tempore, sub
Claudio videlicet, Herodes rex (2) (quem Agrip-
pam Josephus nominat, Lucas autem llerodem
vocat, quod fortasse binominis fuerit) manus in
nonnullos ἢ δ ex Ecclesia, ut eos affligeret, inje-
cit. Occidit autem Jacobum fratrem Joannis gla-

(1) De ea historici variant.

(2) Claudius Agrippae regnum confirmavit, omne
Herodis imperium et Lysanie addens. Herodem
Agripps fratrem Chalcidis regem constituit. (Jo-
geph., lib. xix, cap. 4, De bell Judaic., lib. n, cap,

ΚΕΦΑΛ. [D'.

Μαρτύριον ᾿Ιαχώδουτοῦ ἀποστόλου,
Ζεύε
γου.

oou το ἰοῦ μὲ
aloo, ἀδελφοῦ δὲ Ιωάννου τοῦ θευλέ.

Ἑξῆς δὲ τούτῳ καὶ τὰ κατὰ τὸν μέγαν ἱστορεῖ
γενέσθαι λιμὸν, ὡς καὶ Λουκᾶς ἐν ταῖς Πράξεσι τὰ
χατὰ τὸν λιμὸν καὶ τὴν τῶν ἀποστόλων διαχονίαν
εἰπὼν, εἶτα ἐπάγει. « Kav' ἐκεῖνον δὲ τὸν καιρὸν,
τὸν ἐπὶ Κλαυδίου δηλαδὴ, ἐπέδχλεν Ἡρώδης ὁ fr
σιλεὺς (ὃν Oi ᾿Αγρίππαν ᾿Ιώτηπος λέγει, τοῦτον ὁ
Λουκᾶς ἹΠρώδην χαλεῖ - ἴσως διώνυμος ζν) " ἐτ-
ἐδαλε τὰς χεῖρας καχῶσαι τινὰς τῶν ἀπὸ τῇς Er
χλησίας, ᾿᾽λνεῖλε δὲ Ἰάκωδον τὸν ἀδελφὸν Ἰωΐννον

4.) Idem Ilerodes sacerdotum et templi adxmini-
strationem a Claudio impetravit. (Joseph., lib. xt,
cap. 4.) Eodem mortuo, regnum ejus Agrippz ju-
niori Claudius tradidit : qui id usque ad vasta-
tionem Hierosolymorum obtinuit. (lbid., cap. 9.

188

EGCLESIASTIC/E HISTORLA LIB. Il.

186

payaizq. « Περὶ οὗ καὶ Κλήμης ὁ στρωματεὺς & τῇ A dio. » De quo Clemens quoque στρωματεὺς, seu

ἑθδόμῃ τῶν .-Υποτυπώσεων μνήμης ἄξιον ἱστορεῖ,
ἐκ τῆς ἄνωθεν παραδόσεως εἰληφέναι φάσχων αὐτήν *
« Ὅτιπερ ὁ εἰς τὸ μαρτύριον ἀγαγὼν αὐτὸν, ἰδὼν αὖ-

τὸν γενναίῳ ψυχῆς παραστήματι διαγωνιζόμενον,

* * A
Χριστιανὸν καὶ αὐτός ἑαυτὸν εἶναι ἀνωμολόγει " xal

ἄμφω οὖν, φησὶ, συναπήχθησαν" » xai χατὰ τὴν

ὁδὸν ἠξίωσεν αὐτῷ ἀφεθῆναι ὑπὸ Ἰχχώδου, Ὃ δ᾽
ὀλίγον σχεψάμενος, Εἰρήνη σοι, εἶπε ᾿ xai χατεφί-
λησεν αὐτόν" xai οὕτως ἀμφότεροι ἐχαρχατομήθησαν.
Ἰδών γε μὴν Ἡρώδης, ὥς φησιν ἣ θείχ Γραφὴ, ὡς
πρὸς ἡδονῆς ἦν ᾿Ιουδαίοις ἡ τοῦ ᾿Ιχχώδου ἀνείρε-
σις, xai Πέτρον συσχὼν, ὑπὸ φρουρὰν ἐτίθει, ἁλύσει
βαρείᾳ περιδαλὼν, καὶ τὴν ἐκείνου ἀναίρεσιν ἐν
μελέτῃ δὴ εἶχε. Κἀν ἔπραξε τὸ ἀνόσιον, εἰ μὴ
νύχτωρ ἄγγελος ἐπιστὰς, τῶν μὲν δεσμῶν ἀνῆχεν "
εἴς δὲ τὴν τοῦ χηρύγματος αὖθις ὡδοποίει διακονίαν.
Καὶ τὰ μὲν τῆς κατὰ ΠΑΕτρον θείας οἰχονομίας ἐν
τούτοις" τὰ δὲ τῆς χατὰ τῶν ἀποστόλων ἐπιχειρή-
ctt; Πρώδου οὐχέτ᾽ ἐν dva6olaig ἦσαν τῇ δίχῃ,
ἀλλ᾽ ἐξ αὐτῆς μετήει, καίπερ εἰωθυῖα βραδύνειν ὡς
τὰ πολλά.

ium perseculura, minime cessabat; sed quo alias

gBtatim affuit.

KEQAA. Ir".

Ὡς 'Ay pinnae, X xal Ἡρώδης, τοὺς ἀπόστό-
λους ἐλάσας, θείας δίκης αὐτίχα πεπείρα-
ται.

Ἐπεὶ γὰρ μετὰ τὴν χατὰ τῶν ἀποστόλων ἐπι-
χείρησιν εἰς Καισάρειαν ὥρμησεν. ἐν ἡμέρᾳ τῶν
ἐπισήμων ἐσθῆτι περιφανεῖ χοσμησάμενον, διάτο-
póv τε xai λαμπρὸν πρὸ τοῦ διχαστιχοῦ βήματος
δημηγοροῦντα, καὶ ταύτῃ δὴ τοῦ δήμου ἐπιδοῶν-
τος, θεοῦ φωνὴ καὶ οὐχ ἀνθρώπου" αὐτῖχα, τὸ
ἱερόν φησι λόγιον, ἄγγελον τοῦτον ἀοράτῳ πληγῇ
πατάξα! * χαἀντεῦθεν ἀποψύξαι γενόμενον σχωληχό-
ὄρωτον. Καὶ δὴ σὺν ἄλλοις xai τοῦτο θαυμάζειν
pot ἔπεισιν, ὅπως ὁ παρ᾽ 'Βδραίοις ᾿Ιώσηπος χαθά-
παν συνάδειν ἔοικε τῇ θείᾳφ Γραφῇ * οἷα γὰρ xai
περὶ τῆς τελευτῆς ᾿Ηρώδου ἐν τῷ ιθ΄ τῆς 'Αρχαιο-
λοχίας διέξεισιν, αὐταῖς λέξεσι παραθήσομαι.
« Τρίτον, φησὶν, ἔτος αὐτῷ τῆς ὅλης ᾿Ιουδαΐας βα-
σιλεύοντι πεπλήρωτο xal παρῆν εἰς πόλιν Καισά-
ρειαν, fj τὸ πρότερον Στράτωνος πύργος ἐχαλεῖτο.
Συνετέλει δ᾽ ἐνταῦθα θεωρίας εἰς τὴν Καίσαρος τι-
μὴν, ὑπὲρ τῆς ἐχείνου σωτηρίας ἑορτήν τινὰ ταύ-
τὴν ἐπιστάμενος * xai παρ᾽ αὐτὴν ἤθροιστο κατὰ τὴν
ἐπαρχίαν ἐν τέλει xal προδεδηχότων εἰς ἀξίαν πλῆ-
θος. Δευτέρᾳ δὲ τῶν θεωριῶν ἡμέρᾳ στολὴν ἔνδυ-
σἅμενος ἐξ ἀργύρου πεποιημένην πᾶσαν, ὡς θχυ-
μάσιον ὑφὴν εἶναι, παρῆλθεν εἰς τὸ θέατρον d2yo-
μένης ἡμέρας. Ἔνθα ταῖς πρώταις τῶν ἡλιαχῶν ἀχτί-
νων ἐπιδολαῖς ὃ ἄργυρος χαταυγασθεὶς, θαυμασίως
ἀπέστιλύε * μαρμαίρων τι φοδερὸν xal τοῖς εἰς αὐτὸν
ἀτενίζουσι φριχῶδες. Εὐθὺς δὲ ol κόλαχες τὰς οὐδ᾽
ἔχείνῳ πρὸς ἀγαθοῦ ἄλλος ἄλλοθεν φωνὰς ἀνεδόών,
Θεὸν προσαγορεύοντες - Εὐμενὴς εἴης, ἐπιλέγοντες.

(4) Cap. 8; et De bell. Judaic. lib. 11, cap. 4, 10.

C

contextor, memoria quiddam dignum in septimo
Disposilionum libro ex majorum traditione acce-
plum scripsit : « Quod is, qui illum ad martyrium
ducebat, cum eum generose admodum, et magna
cum constantia ad supplicium ire videret, se quo-
que Christianum esse professus sit. Uterque igitur,
inquil, simul abducti sunt. » Atque inter eundum,
noxam sibi ille a Jacobo remitti rogavit. Jacobum
porro paululum deliberasse : moxque ad illum, Pax
libi, dixisse : osceulumque ad vocem eam addidisse,
et sic utrumque capite truncatum esse. Herodes
aulem, ut sacra inquit Scriptura, cum gratam esse
Judwis Jacobi cedem videret, Petrum itidem com-
prehensum, gravique catena vinctum, in custo-
diam conjecit, eidemque supplicium itidem capi-
tale molitus est. Et perfecisset ille impiam illam
cidem, nisi angelus noctu adveniens, vinculis illum
liberasset, et in pristinum predieandi verbi mi-
nisterium reduxisset. Atque equidem res divine
dispositionis de Petro, sic se tum habuere. Ceete-
rum vindicta conatum Herodis in apostolos nefa-
ut plurimum tardior esse consuevil, tum presto

CAPUT XIII.

Ut Agrippa, qui et Herodes diclus est, persecutione
in apostolos cepla, divinam statim vindictam sit
expertus.

Cum etenim post eum, qui dictus est, in apo-
slolos susceptum conatum, Caesaream venisset,
celebri quodam die, splendida ornatus veste, ma-
gna vocis contentione vehementius copiosiusque
pro tribunali ad populum verba fecit. Ad cujus
orationem cum plebs acclamasset : Dei vox, non
hominis, confestim, ut sacre Liltere inquiunt,
angelus occulta plaga eum muletavit : unde etiam
8 vermibus corrosus atque consumptus, animam
egit. Enimvero preter alia, illud quoque mirari
mihi in mentem venit, quod Hebreorum histori-
cus Josephus, in universum divine Soripturs con-
sona scribere videtur. Qualia namque de Herodis
153 obitu in decimo nono Antiquitatum libro me-
moret (1), verbis ipsius referre libet : « Tertius,
inquit, annus, ex quo totam Judeam regebat, pera-
clus fuerat, cum is Cesarese, que antea Stratonis
turris vocata fuerat, esset, edebat ibi in honorem
Cesaris, pro cujus salute, festos quosdam institue-
rat dies, spectacula. Confluebat tum ex ea pro-
vincia, eorum qui magistratus et honores gere-
bant, ad eum multitudo. Porro secundo spectacu-
lorum die vestem ex argento miro artificio con-
textam induit, et in theatrum cum prima luce vc-
nit. Ibi primis solarium radiorum ictibus argontinm
illustratum mirandum in modum coruscabat, me-
tuendum atque horrendum quiddam inspicientium
oculis splendore suo inferens. Itaque assentatores
hinc et inde, vocibus ne ipsi quidem bono futuris.

181

NICEPHOHI CALLISTI

188

acclamabant: Deum enim appellabant, οἱ ut bene- A εἰ xa? μέχρ' νῦν ὡς ἄνθρωπον ἐφοδήθημεν- ἀλλὰ

volus propitiusque eis essel, rogabant : si hucus-
que eum ut hominem veriti essent, de ca:tero liu-
mana natura superiorem prestantioremque pru-
fessuros esse, pollicentes. Non increpuit eos τι τ,
neque tam impiam assentationem est amolitus.
Sed paulo post caput suum sustulit, ct bubencin
funiculo cuidam insidentem conspexit, et slatiti
malorum hunc esse nuntium, qui bonorum «lim
fuerat, animadvertit. Itaque immensusillius pectus
dolor, ventremque crucialus, cum veheinentia
summa invasit; οἱ ad amicos conversus : En eg»,
inquit, Deus vester, vitam relinquere cogot, cuni
jam fatalis et divina vis ementitas in me voces ve-
slras coarguat : et qui modo a vobis immortalis
sum dictus, nune ad mortem abducor. Sed acci-
piendum venit, quod Deo est visum, fatum. Non
obscuram tamen nos, sed felicioris splendidioris-
que sorlis exegimus vitam. Heo ubi dixissct, do-
lores eum intensiores cruciabant. Quapropter
magna celeritate in regiam est deportatus. Et lura
apud omnes passim increbuil, paulo post eum om-
nino moriturum esse. Tum multitudo omnis una
cum conjugibus et liberis, sumptis patrio morc
saccis, locisque omnibus fletu ct luctu repletis,
Deo pro sulute regis supplicarunt. Et cum in sub-
limiore cubiculo is decumberet, 1854 et indo
homines supinos procumbentes prospiceret, nc
ipse quidem lacrymas continere poluit : ac quin-
que continuos dies ventris doloribus confectus, vi-
tam finivit (1) ; elatis quinquagesimum quartutn,
regni septimum agens annum. Quatuor quidem ille
sub Caio regnavit anuos (2), tetrarchia Philippi
tribus annis administrata, Herodis aulem quarto
anno recepta. Tres porro reliquos annos sub Clau-
dii imperio consumpsit. » Dignus certe quidem est
Josephus iste admirotione, qui sic divinis consona
Litteris scribat.

CAPUT XIV.

De Simone Mago, cjusque haresi, et. ut ei resliterit
in primis loma divus apostolus Petrus.

Cum ad eum modum persuasio el fides in Ser-
valorem per omnem propagaretur terram, anti-
quus ille generis salutisque nostre hostis, omui
conatu et fraude urbetn eam, in qua tum suminutn
esset imperium, preripere atque occupare con-
tendens, Simonem vico Gitthon ortum, qui untca
Orientem peragrans, incantamenlis cum atque im-
posturis coinpleverat, eo mittit, ibique ille brevi
civos llomanos (paucis exceptis) magica sua arte
geducit, Eo autem impietatis pervenit, ut cum
deus esse crederetur, tum statua magnifica in flu-
mine Tiberi inter duos pontes honorarctur, cum
inscriptione tali : Simoni dco sanclo. Atque inde
deus non tantum apud Sararilanos. veruin in aliis

(4) Sub Herodis nomine Lucas Agrippse senioris
nocem describere videtur, Act. ΧΗ.

D

τούὐντευήεν θνητῆς φύσεως xp:l ὁμολωγοῦ
τεῦθεν θνητῆς φύσεως χρ:ίσσονά γε ὁμοληγοῦ-
μεν, Οὐκ ἐπέπληξε τούτοις ὁ βασιλεὺς, οὐδὲ τὴν
γηλακείχν ἀτεθοῦταν

* PA € » » μι
ἀπετριγατο. ᾿Ανακυφας 0
τ , M , Ἁ - - * -«-
o5) μετ᾽ ὀλίγον τὸν βουθῶνα τῆς ἑχυτοῦ χεφαλῆς
ὑπερχαθ:χόμενον εἶδεν ἐπὶ σχοινίυυ τινὸς, ἄγγελον
τοῦτον εὐθὺς ἐνόν σε χαχῶν εἶνχι, τὸν χαί mot: τῶν
. - e " Φ » 9

ἀγαθῶν γενόμενον. Καὶ διαχάρδιον ἔσχεν ὀδύνην᾽
* , ^ 4 “- - LÀ

ἀθρόον ῶ᾽ αὐτῷ τῆς χοιλίας προσέφυσεν
μετὰ αφολούτητος

ἀλγημῖ

ΡΣ άεηου, ἢ -:ωρῶν οὖν ποὸ-
ἀρξανλενον, ᾿Ανχθβεξωρῶν οὖν πρὸς

M » .7 n^ . 2? ^ - * -ς
τοὺς φίλους, Ὁ θεὺς ὑμῖν ἐγὼ, φησὶν, ἢν, χκατα-

“ρος:

στούίφειν ἐπιτάττοιαι τὸν βίον, παραχρῆμα τῆς d-
μαρμέλης τὰς ott μοὺ
£Àcv M 9 ; ^ χλ 0::-
εὐχηύσης" χαὶ ὁ χληθεὶς
θχυνεῖν ἀπάγομαι.

χατεψευσμένας φωνὰς
ἀθάνατος ὑφ᾽ ὑμῶν 1r,
^" 4 , *
à ὃξ τὴν πεπρωμένην, ἡ
* 2 p 4 p “--
Θεὸς βευούλητχι " χαὶ γὰρ βεδιώχαμεν οὐδαμῇ φαῦύ-
λως, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῆς μαχαριζομένης λαιμπρότηγτος.
Ταῦθ' ἄμα λέγων, ἐπιτάτε! τῆς ὀδύνης κατεπονεῖτο,
^ ^ . "Ἄν
Μετὰ σπουϑὴς οὖν εἰς τὸ βασίλειον ExopitoÜm. Κα:
Δ y» 4 [4 » —
διῇξε λόγος tiq πάντας, ὡς ἔχοι τοῦ τεθνάναι παν-
τάπασ' μετ᾽ ὑλίγον. Ἢ πληθὺς δ᾽ αὐτίχα πᾶτα σὺν
γυναιξὶ χαὶ παισὶν ἐπὶ σάχχου χαθεσθεῖσα τῷ πα-
, * bl . * —-
tpi νύμῳ, τὸν Θεὸν ἱκέτευον ὑπὲρ τοῦ βασιλέως.
ΟἸμωγῆς τε πάντα ἦν ἀνάπλεω χαὶ θρήνων. Ἐν
[] -- 048 ω
bón) e£ βασιλεὺς δωματίῳ χαταχείμενος, xai κάτω
βλέπων αὐτοὺς πρηνεῖς προσπίπτοντας, ἄδακους
9)25' M n- t οι 4" ΔΙ ^, rS e. E ^ t πα
29' αὐτὸς ἔμενε, Συνεχῶς δ᾽ ἔφ᾽ ἡμέρας πέντε τῷ
τῆς γυττρὺς ἀλγήματι διεργασθεὶ Q d ἑ
i5" Y - "d b] ( |) . ei εἰς, του βίον *25E-
στρῖψεν, ἀπὸ γενέσεως ἀγὼν πεντηχοστὸν ἔτος XI:
, - “κι ,
τέταρτον, τῆς δὲ βασιλείας ἔύδομον. Τέσσαρας
bd * A] . 4 . , * , A *
οὖν ἐπι lTa*:ou kh 2z:sapoq £439: ÀEUSEV ἐνιχυτοὺς, τῆς
, * , ww -
Φιλίππου μὲν τετραρχίας εἰς τριετίαν dota; " τῷ
- , ^^ B1 b μι. -
τιτάρτῳ OE xal τὴν Ἡρώδου προσείλη φώς tp:
^s. 4 Ld ν᾿. y,
ὃ᾽ ἐπιλαδὼν τῆς Κλαυδίου Καίσαρος
, , T 4" M '
ρίας.» θαύματος οὖν ἀξιος xai
ταῖς θείαις συνζόων Γραφαῖς.

Διχτέον

x1:

piv

αὐτυχρχτο-
᾿Ιώσηπος, οὕτω

KEQAA. I^.

Περὶ τοῦ γόητος Σίμωνος, χαὶ τῆς τούτου αἿ-
ρέσεως καὶ ὡς ἀντέπραττε τούτῳ, χαὶ “1-
λιστα ἐν Ῥώμῃ Πέτρος θεῖος ἀπόστολος.
Οὕτω γοῦν τῆς κατὰ τὸν Σωτῆρα πίστεως ἐνὶ

πᾶσαν διαδεδομένης τὴν γῆν, ὁ ἀρχαῖος τοῦ γένουξ'

χαὶ τῆς σωτηρίας ἡμῶν πολέμιος, μηχανῇ τῇ £17
τὴν τηνικάδε βασιλεύουσαν προαρπάσα: σπεύδων
πόλιν, ἐκεῖ δὴ τὸν Σίμωνα τὸν ἀπὸ χώμης Γιτθῶν,
τὸν τὴν "Ew διελθόντα πρότερον καὶ τῶν γοητειῶν
ἐμπλήσαντα, συνελαύνει * ὃς ἐν οὐ μακρῷ χρόνῳ,
πλὴν ἀλίγων, τοὺς Ῥωμαίους τῇ σφετέρᾳ συν»-
πάγεται γοητεία. ᾿ς τοσοῦτον δὲ ἤλασεν ἀσεῦδείας,
ὡς xai θεὸς νομισθῆνχι, ἀναθέσει τε ἀνδοιάντο:
περιφανῶς τιμηθῆναι ἐν τῷ Τιδέρει ποταμῷ μιταῖ
τῶν δύο γεφυρῶν" ἐν d xx! ἐπιγραφὴ αὕτη ἐστί"

Σίμωνι δέω σάγχτω " τουτέστι Σίμωνι θεῷ apio.

᾿Εντεῦθεν θεὸς οὐ μόνον παρὰ Σαμαρείταις, ἀλλὰ καὶ

(2) Claudius postea Agrippe juniori Philippi te-
trarchiam Trachonitidem conoeseit.

- m-— .-.ὦὦὉ

189

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. 1I.

190

ἐν ἄλλοις ἔθνεσι καὶ πρῶτος θεὸς προσχυνεῖται, A quoque nationibus primus deus colitur. Quin e

Kai Ἑλένη δὲ τις συμπερινοστίσατα τούτῳ, 7:26-
τερον δ᾽ ἐπὶ τοῦ τέγους σταθεῖσα ἐν Τύρῳ τῆς Φοι-
- » “-- . - - 4“ 4 ,
ἔς ἧς, τῶν ἴσων αὐτῷ ἀξιοῦται γερῶν * ἣν τὴν ἀπ
, - » - “-
αὐτοῦ πρώτην ἔννοιαν λέγουσι. Ταῦτα ἐν τῇ πρὸς
᾿Αὐτωνῖνον ὑπὲρ τοῦ xaÜ' ἡμᾶς δόγματος ἀπολογίᾳ
ὁ ἐν μάρτυσί φιλόσοφος ᾿Ιουστῖνος διέξεισι " τὰ ἴσα
4φ - , ^ , —- * 4
xii Εἰρηναῖος ὁ Λουγδούνων ἐν τῷ ΠοῬΡὺὸς τὰς
e , , , “ --- 4
αἱρέσεις πρώτω λόγῳ αὐτοῦ, οὐ πολὺ τῶν ἀποττό-
λων ὕστεροι γεγονότες 5 περὶ ὧν ἐν τῷ προσήχοντι
τόπῳ τὰ εἰχύτα διέλθωμεν. Πάσης μὲν οὖν αἱοέτ εως
ἀρχηγὸς xai πρῶτος Ó Σίμων εἶνα! πιστεύεται -
* * * had . , —-
ἐξ οὗ xal ol ἐς δεῦρο τὴν αὐτοῦ μετιόντες δόξαν,
τὴν σώφρονα xa! ἀχίδδηλον τῆς χατὰ Χριστὸν φιλο-
σοφίας πολιτείχν ὑποχρινόμενοι, ἀπηλλάχθαι μὲν
τῆς πεοὶ τὰ εἴδωλα πλάνης
Ψ (4 , , w^ 4 * , 3
Tto» ταύτης ἀντέχονται, εἴδωλα xai tixóvaq αὐὖ-
τοῦ τε Σίμωνος xal ᾿Ελένης τῆς δηλωθείσης σπον-
δαῖς xal θρησχείχις θρησχεύειν ἐπιχειροῦντες αὖ-
, LE , . »e , , r] 4
τούς. Τὰ δὲ τούτων ἀποῤῥητότερα θάμδους ὡς ἀλη-
- 4 - , hl
0m xal ἐχπλήξεως viget, τοιαῦτά γε ὄντα, ὡς μὴ
- * ^,^ * - 1 *, Ὁ
γρεφαῖς ἱχανὰ δίοοσθχ! εἶνχι - πολλῷ γε μὴν ἐνδεῖ
σωφρόνων χείλεσι δι᾽ ὑπερθολὴν ἀῤῥητοποιίας λα-
- Ψ 4 * - * 4
λεῖσθχι. "O τι ποτὲ γὰρ ἂν ἡ, ἢ ἐπινοηθείη, παντὸς
αἰσχροῦ μιαρώτερον, τοῦτο πᾶν ὑπερηχόντισεν dy τῶν-
9s μυσχρωτάτη αἴρετις, ταῖς ἀθλίχις χαὶ ἁμαρ-
. , * * -
τίχις σετωρευμέναις γυνχιξὶν ἐμπαιζόντων. Τοιοῦ-
τὸν πατέρα χαὶ ἀρχηγὸν τῶν μεγάλων ἀντίπαλον
Χριστοῦ μαθητῶν εὐθὺς xxi ἐκ προοιμίων ἡ τῆς
-- 4 , A] .
τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας ἐπίδουλος xal πονηρὰ δύ-
δ. ,
vaut προεύάλετο, 'AAA' ἡ θεία γάρις xal ἄμαχος
δύναμις τοῖς ἐχείνης διχχόνοις τῇ σφῶν παρουσίῃ
τὴν τῶν χαχῶν φλόγα πανταχοῦ ῥιπιζομίνην ὅσον

^p - , ΝΜ -

τάχος ἐσοέννυε, πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς
,
ὃ

(^

σεως τοῦ Θεοῦ ταπεινοῦσα xai χαταῤῥίπτουσα.
Διὸ xai οὐδέν τι τῶν χατ᾽ ἐχείνους ἐπιφυέντων
τοὺς χρύνους εἰς ὑπόστασιν ἔγετο. Τὸ γὰρ τῆς ἀλη-
θείας φέγγος ὑπερφυῶς λάμπον ἐξήστραπτεν "
οὐρανόθεν τὲ ἄρτι αὐγάζων, ἀχμαϊός τις ἦν xal ἀχα-
ταγώνιστος ὁ λύγος, τῇ τῶν ἀποστόλων πολιτείᾳ
διαφαινόμενος᾽" ὅθεν xal ὁ εἴρημένος γόης, πρῶτον
ἐπὶ Ἰουδαίας πρὸς τοῦ θείου Πέτρου ὡς ἔχ τινος
χρείττονος αἴγλης τὰς τῆς διανοίας κόρας πληγεὶς,
πρίασθαι τὴν χάριν ὁ δείλαιος οἰηθεὶς, μεγίστην χαὶ
ὑπερπόντιον πορείαν ἀπάρας, ἐκ τῆς "Bu πρὸς Δυ-
σμὰς ἐχώρει. Προχατατγὼν δὲ τὴν Ρωμαίων πόλιν,
συνήργει δὲ doa αὐτῷ τὰ μέγιστα χαὶ ἢ ἐχεῖσε xa-
τάρχουσα ἐξουσία, ἐν βηαχεῖ τοσοῦτον αὐτῷ τὰ πρὸς
βουλῆς ἐπεραίνετο, ὡς πᾶσαν αὐτῷ τὴν πόλιν ὑπὸ
χεῖρα θέσθαι ταῖς μαγγανείχις, καὶ ἀναθέσει, ὥς
γε εἴρηται, ἀνδριάντος, ola Θεῷ χαὶ αὐτῷ τὰ τῆς
λατρείας ἀφοσιοῦν. ᾿Αλλ᾽ οὐχ εἰς μαχρὰν ἀπώνατο
τῆς ἀπάτης. Ἐπὶ γὰρ τῆς αὐτῆς βασιλείας, Κλαύ-
διος ὁὲ ἄρα ἦν, ἢ τὰ πάντα σοφῶς xai φιλανθρώ-
πως διεξάγουσα πρόνοια τὸν πρόμαχον χαὶ οἱονεὶ
ἀῤῥαγὴ τῆς πίστεως πρόῤφολον, τὸν ἀρετῆς ἕνεχα
(1) Nonnulli hanc Selen vocant.

(2) Heresis Simonis spurcissima etl fcdissima,
que Christi nomine tanquam obtentu et pretextu

δοχοῦσιν * οὐδὲν δὲ Β

Helena (1) φαϑάδπ) comes ejus, 4αυὦ Tyri Phoeni-
cum, ante hac in lupanari corpore prostituto qua-
stum fecerat, parem cum eo honorem consecuta,
primo mentis nomen obtinet. Hac sic in defensione
professionis nostre ad Antoninum philosophus idem-
que marlyr Justinus commemorat. Quibus similia
quoque scribit in primo suo Contra hzreses libro
Ireneus Lugdunensis episcopus. Uterque autem
non longe post apostolorum tempora vixit : de qui-
bus suo loco, qui par est, exponemus. Hxresium
porro omnium dux et princeps Simon iste habetur.
Unde in hodiernum usque diem, qui ejus sunt ge-
cle οἱ opinionis (2), sobrium, 155 οἱ sincerum
Christiane philosophie institutum egregie assi-
mulantes, renuntiiasse quidem idolorum errori vi-
dentur : nihilominus tamen eam retinere conten-
dunt, simulacra et imagines Simonis et Helene
istius erigentes, libationibusque et ceremoniis eos
colere studentes. Horum res turpissime stuporem
et consternationem mentis hominibus afferunt.
Quippe que tales sint, ut tantum absit ut stylo
ecriptis recle mandari possint, ut propter obscenze
fieditatis exuberantiam, nullum eas modestum et
pudicum os eloquatur. Quidquid enim exstare aut
cogitatione concipi potest, quod turpitudine quavis
sit impurius, id omne beresis isla omnium sce-
lestissima atque nefandissima hominum, qui mi-
seris et peccalis oneratis mulierculis illudunt,
longe superavit. Tantum parentem, auctorem, et
ducem, adversarium magnis Christi, discipulis, jam
inde ab initio humane salutis insidiatrix versuta
illa vis objecit. AL divina e diverso gratia et inex-
pugnabilis virtus, ministris ipsa suis sedulo assi-
stens, tantorum malorum facem ubique incendium
spargentem, quam celerrime exslinxit, sublimita-
tem omnem 408 se adversus cognilionem Dei ef-
ferret, disjiciens atque pessumdans. Quapropter
nihil eorum que (uro temporis succrescere ocpe-
runt malorum, ad statum et vigorem suum perve-
nit. Veritatisenim ipsius Jux, miri(ioe resplendens,
coruscabat, et recens cclitus relucens ineluctabile
vigebat verbum, apostolorum concionibus et insti-
tulis magis magisque invalescens. Proinde et ma-
gus iste, gratiam miser venalem esse existimans,
primum in Judaea a divo Petro, tanquam luce cla-
riore, mentis oculos peretriclus, maxima eaque
maritima profectione suscepta, ex Orieute Occi-
dentem versus migrat, Romanamque urbem praoc-
cupat. Atque ibi cum captis ejus maxime supren:a
ioserviret potestas, brevi admodum tempore usque
adeo res ex sententia succedunt, ut cum sibi in-
cantationibus et prestigiis totam conciliaret urbeun:
tum statua posita, ut diclum est, divini ei tan-
quam Deo exhiberentur cultus et honores. Sed
enim non diu ilii fraude ea uti concessum est :

quodam ad flagitia et. probra omnia tegenda abu-
tebatur.

| 191

NIGEPHOR! CALLISTI

192

nam sub eodem Claudii imperio, que omnia 88. À χαὶ θερμότητο: τὰ πρωτεῖα χατὰ πάντων τῶν amo

pienter propter summum in genus humanuin
amorem dirigit providentia, quasi antesignanum οἱ
insuperabile atque invietum fidei propugnatorem,
qui virtutis ardorisque gratia primas inter aposto-
los divinitus 856 est consecutus, Petrum per-
inde atque contra feram agrestem et perniciosan:,
exeitavit. Is non secus atque fortis et generosus
Dei dux, divinis instructus armis, occidentalibus
ex Oriente supercaleste perfert lumen, arcanuu:
scilicet de Christo mysterium, et regnum calorum

confestim exstinctus evanuit.

CAPUT XV.

De Evangelio secundum Marcum, ct ut. in. Egypto
et Alexandria ab eo primum monachorum vita sil
ἐπεί μία.

Tantum autem in auditorum animis pictatis re-
liquit lumen Petrus, ut auditis contenti esse, οἱ in
iis quie sine scripto, de divino vorbo addidicissent,
permanere non possent. Quam ob euusam Marcum,
quicum apostolum consectabatur,magnaanimorum
contentione obtestantur, ut monumentum aliquod
tradite sine scripto discipline, in litteras relatum,
eis relinqueret : neque prius inde discederet, quam
id quod rogatus esset, perfecisset. Quo cognito apo-
stolus, divini instinctu Spiritus, perquam est tam
eximia eorum virorum delectatus voluntate et cu-
piditate : proindeque scriptum id judicio suo corn-
probavit, et ut in Ecclesiis legeretur constituit.
Hanc quippe causam scripti ἃ Marco Evangelii ex
stitiese, Clemens in sexto Dispositionum tradit.
Atque his consona Hierapolitanus episcopus com-
meinorat Papias. Proptereaque Petri, quod secun-
dum Marcum es!, dicitur Evangelium. Meminit
porro Marci in priore Epistola sua Petrus, quam
Rome'agens composuisse fertur, in qua eliam fi-
gurate Romam Babylonem nominat, ita inquiens:
Salutat vos ea qut in Babylone est, coelecta, et
Marcus filius mcus ?. Quem Lucas quoque in Aetis
Joannem vocat. Dicunt prelerea divinum hunc
Marcum, primum in /Egyptum et Alexandriam
missum, Evangelium quod conscripsit pradicasse,
Ecclesias ordinasse, atque'ei que ibi est Christia-
norum monachorum solitarie vile leges dedisse.
Tanta autem virorum et mulierum a primo statim
initio confluxit multitudo, ut exercitii studiique
eorum philosophiam, institutuin, 457 mores, vi-
tam, ratiogemque conservationia omnem, in scri-
ptum r't':lerit, in utroque philosophie genere ce-

στύλων ἐσχηχότα θεόθεν Πέτρον, ὡς ἐπὶ θηρὶ ἀγρίῳ
xai λυμεῶνι ἀνθίστησιν * ὃς οἷά τις γεννχῖος 8:2
στρατηγὺς τοῖς θείοις ὅπλοις φραξάμενος, τοῖς
τὸ ὑπερουράνιον ἐκ τῆς ἕξω διεχόμιζε
φῶς, τὸ κατὰ Χοιστὸν δηλονήότι μυστήριον, xii τὶν
τῶν οὐρανῶν βχτιλείαν εὐηγγελίζετο. Οὕτω δὲ τοῦ
εὐαξλιχοῦ λύγνου τὴν ἑσπέραν αὐγάσαντος, παρ:
yohux à μὲν τοῦ Σίμωνος πλάνη, καὶ αὑτὸς ἐχεῖ-
νος ἐσθίννυτό τε καὶ διελύετο.

"2
νῷ

leto. promulgat nuntio. Atque ad hunc modum cum
in Occidente evangelica reluceret lucerna, illicet. Simeon ipse una cum fraude et seductione sua,

D

D

KEPAA. IE.

Περὶ τοῦ κατὰ Mápxov ἁγίου Εὐαγγελίου x3:
ὡς ἐν Αἰγύπτῳ xal ᾿Αλεξανδρει ὑπ᾽ ἐχείνῳ
πρώτῳ τῶν μοναχῶν πολιτεία χατήρξατο.
Τοσοῦτον δ’ ἐνῆχε ταῖς τῶν ἀχροχτῶν ψυχαῖς τὸ

τῆς εὐτεύείας φέγγος ὁ ὡς μὴ αὐτάρχως

ἔχειν τοῖς ἀκουτμΐίνοις, μηδὲ τῷ ἀγράφῳ τοῦ Ocio
λόγου θέλειν ἐμμένειν " προσλιπαρῆσαι ὃὲ Μάρχον,

ὃς τῷ ἀποστόλῳ τηνιχχὴε παρείπετο, ὑπόμνη μά t

τῆς ἀγράφου διθασλαλίας, wal διὰ γραφῆς ἐχείνοις

ἐᾷν" μὴ πρότερον ἀπαλλάττεσθαι, ἕῳς οὐ τὸν

&vOoi τὴν ἀξίωτιν κχατεργάσασθχι " Ὁ Ὑγνύντα τὸν

ἀπόπτολον τοῦ θείου μυήσαντος Πνεύματος, ἦσθῆνα!

τῇ τῶν ἀνηρῶν προθυμίᾳ, vai ἐξ ἐκείνου χυρῶτχα!
τὴν γρατῖν va ᾿χκλησίαις ἀναγινώτσχεσθχι. Ταῦ.
τὴν αἰτίχν τοῦ χατὰ Μαρχον [ξὐχγγελίου Κλήμης
ἐν Exp τῶν “ποτυπώσεων ἵστορεϊ. Xónowva δὲ
αὐτῷ xai ὁ ἹἹε:απολίτης ἐπίσχοπος διέξεισι Παπίας.

Διά τῊᾶάιὶ τοῦτο xai Πέτρου τὸ χατὰ Μάρχον Eor[vi-

λιὴν λέγεται. Μέμνηται δὲ τοῦ Μάρχου Ev τῇ πρώτῃ

αὐτοῦ ἐπιστολῇ ὁ Πέτρος, ἣν ἐν Ῥώμῃ διάγοντα }λύ-
ἡος ἔχε: συντάξαι! " ἐν ἦ τροπιχῶς xal τὴν Ρώμην

Ι"χυλῶνα καλεῖ οὕτω λέγων * "Aa nat exat ὑμᾶς ἢ

ἐν βαδυλῶνι συνεχλεχτὴ, xai Μάρκος ὁ υἱός

μου. Ὅν Λουχᾶς ἂν ταῖς lloafsot xal Ἰωάννην x

λεῖ, Φασὶ δὲ τὸν θεσπέσιον Μάρχον, xai πρῶτον ἐπ᾿

Αἰγύπτου καὶ ᾿Αλεξανδρείας στειλάμενον, τὸ Ε1υ-

γέλιον κηρῦξαι ὃ συνεγράψατο, ᾿Εχχλησίας τε cv

στήσασθχι, xai τὴν ἐχεῖσε τῶν Χριστιανῶν μοναχ"-

χὴν πολιτείαν νομοθετῆσαι. Τοσαύτη δὲ συνεῤέύη

πληθὺς ἀνδρῶν τε xal γυναικῶν ἐκ πρώτης, 6 φασιν,

εἰσθολῆς, ὡς xai τὴν δι᾽ ἀσχήσεως αὐτῶν qÀoso.
ψίαν χαὶ ἀγωγὴν, δίαιταν τε xai OraxpioT v, xal τὶν

σύμπασαν πολιτείαν ἀνζγραπτον θεῖναι τὸν περι-

ὀόητον ἐπ᾽ ἀμφοτέραις φιλοσοφίαις Φίλωνα" ὃν ΠῈ-

ttp κατὰ Ῥώμην τὸν θεῖον λόγον χηρύττοντι λόγος

ἔχε: χαὶ εἰς ὁμιλίαν ἐλθεῖν.

A

AX

leberri::us Philo : quem ad colloquium Petri, Rome divinum Verbum praedicantis, fama est pervc-

nisee.

CAPUT XVI.

Qualia sapientissimus Philon snemorize prodidei it,
de eis qui primum in Egypto Chrisli philosophium
professi sint el. exercuerint.

Non tantum vero is divina laude et predicalione
ellert institutum ejus lemporis upuslolicorum ex

3! ] Pelr, v, 13.

KEOAA.

Οἵα ὁ σοφώτατος Φίλων
τον τὴν κατὰ Χριστὸν
τῶν πρῶτος ἰστόρησε.

IG".

περὶ τῶν εἰς A?q»r-
, * L

φ'λοσοφίαν ἀσχυ ὑν»-

Οὐ póvovy τοίνυν θειάζων ἐστὶ τὴν πολιτείαν τῶν
τότε ἀποστολικῶν ἀνδρῶν ἐξ 'E6palov, ὡς ἔοικε,

793
γεγονότων, ἀλλὰ καὶ
πλεῖστα τῶν παλαιῶν Ἰουδαϊκῶν ἐθῶν τηνιχάδ᾽

* Z 'À , ^N — λό ^
ἐπισυρομένων. Απισχυρίζεται 0€ τῷ λόγῳ, μηϑὲν
- . , ' ^".' 5p» (€
τι τῆς ἁληθείας προτιμότερον θέσθαι, μηδ᾽ ἐξ ἕχυ-
τοῦ τι προστιθέναι αἱρεῖσθαι. Σώζει γε μὴν τὸ σύγ-
Ὑραμμα ἀκραιφνεῖς τοὺς εἰσέτι vov τῇ Ἐχχλησίῃ
πεφυλαγμένους xavóvac. Ἢ δ᾽ ἐπιγραφὴ αὐτῷ τοῦ
λόγου, Περὶ βίου θεωρητιχοὺ, ἢ περὶ ἱκετῶν

γου, ρ i ,
ἐστι, θεραπευτὰς καλῶν τοὺς τὴν τοιαύτην πολιτείαν
μετερχομένους " ἢ τῷ οὕτως τηνιχάδε κχαλεῖσθχι,
μήπω τῆς Χριστιανῶν χλήσεως ἔτι πεπλατυσμένης "
ἢ ὅτι τῆς περὶ τὸ θεῖον χαθαρᾶς xal εἰλιχρινοῦς
θεραπείας ἕνεκα, ἢ τῷ, τὰς τῶν προσιόντων ψυχὰς
ἀπαλλάττοντας τῶν ἀπὸ χαχίας παθῶν, οἷάπερ la-
τροὺς ἀχεῖσθαι χαὶ θεραπεύειν - ἢ ὁπωσδήποτε
» Ἥ » ^ *. - et
ἄλλως ἔχει, οὔτι πω διατείνεσθαι ἀναγχαΐον, Οὖς
καταρχὰς τῶν οἰκείων ἐξίστασθαι λέγει xal τῶν
προσόντων αὐτοῖς φιλοσοφεῖν ἀρχομένοις * εἴτα δὲ
xal πάσαις φροντίσι βιωτικαῖς ἀποταγὴν ποιησαμέ--
νους, ἔξω τε τειχῶν γενέσθαι, xal ἔν τισι μονα-
Ὑρίοις xai χήποις, ἢ καὶ ὄρεσ' τισι τὰς διατριδὰς
- MJ “«-- $, 9 Ρ *

ποιεῖσθχι, τὰς τῶν ἀνομοίων ἐπιμιξίας ὡς βλαῦε-
px οὔσας ἐχτρεπομένους, τὸν προφητιχὺὸν βίον
σχοῦσί τε xal ζηλοῦσι πίστει ζεούσῃ. Οὐ μόνον δὲ
ἐκεῖ, ἀλλὰ xai ἀλλαχοῦ τῆς γῆς τοῦτο τὸ γένας
εἶναί φησιν ἔδει γὰρ ἀγαθοῦ τελείου xal τὴν 'EA-
λάδα xzl τὴν Βάρθαρον μετασχεῖν. Ἔν Αἰγύπτῳ δὲ
xai μάλιστα πλεονάζον ὁρᾶται πεοὶ τὴν ᾿᾽᾿Αλεξάν-
bd EA: , - » j| »

δρειαν. Καὶ ἐν ἑκάστῃ Oc povig οἴχημα ἱερὸν ἔστιν
ἰδεῖν * ὃ σεμνεῖον χκαλοῦτι xai μοναστήριον, ἐν (p
μονούμενοι τὰ τοῦ σεμνοῦ βίου μυστήρια μυοῦνται *
ἐν ᾧ οὐδὲν εἴσάγεται, οὔ σιτίον, οὐ ποτὸν, οὐδέ τι
ἄλλο τῶν πρὸς τὰς σωματιχὰς χρείας ἐπιτηδείων *
ἀλλὰ λόγους τε χαὶ νόμους, ῥήσεις τε προφητῶν καὶ
e? , 4 v » 4 a
ὕμνους θεοπνεύστους, xal ἄλλα οἷς ἐπιστήμη xai
£0sí6:a εἰς αὔξησιν ἤχουσα', τέλος ἄσιστον χτῶν-
ται. Τὸ δ᾽ t£ ἕω μέχρι δὴ xai ἑσπέρας διάστη λα
ἀσγχησίς ἐστιν αὐτοῖς. Ταῖς γὰρ ἱεραῖς ἐμφιλοσο
φοῦντες Γραφαῖς τὴν πάτριον φιλοσοφοῦσι φιλυσο-
φίαν. “Ὡσπὲρ γάρ τινά χρηπῖδα πρώτην προχατα-
Θαλλόμενοι τὴν ἐγχοάτειαν, τὰς λοιπὰς τῶν ἀοετῶν

l i Y $ ) D
ἐποιχοδομοῦσιν αὐτῇ. Καὶ γὰρ οὐδενὶ αὐτῶν ἐξέσται
πρὸ ἡλίου δύνοντος σιτίον ἢ ποτὸν προσενέγχασθαι.
Τὸ γὰρ περὶ ἀρετὴν φιλοσοφεῖν οωτὸς ἄξιον ἐκείνοις
ὡς εἰκὸς χρίνεται, Σχότους δὲ τὸ περὶ τὰς τοῦ σώ-
*, [4 , *9 Α4 4 “ 4 -

ματος &váq(xas ἐστράφθαι. Εἰσὶ δὲ oi xal διὰ τριῶν
καὶ πλειόνων ὑπομιμνήσχονται τροφῆς, οἷς πλείων
ὁ πόθος τῆς ἐπιστήμης ἐνίδρυται. Τινὲς δ᾽ οὕτως
ἐνευφραίνονται xal τρυφῶσιν ὑπὸ σοφίας ἑστιώμε-
νοι, ἄφθονα χορηγούσης τὰ δόγματα, ὡς χαὶ πρὸς
διπλασίονα χρόνον ἀντέχειν, χαὶ μόλις δι᾽ ἕξ ἡμερῶν
τροφῖς ἀναγκαίας μετέχειν προσεθισθῆναι. Αἵ γε

(1) Jesus Hebraico sermone curator dicitur, sive
medicus et salvator : et ab hoc fortasse nomine
Jessei prius dicti sunt, quam Christianorum co-
gnomen fideles obtinuerunt. Ab Antiochia namque,
eicuti veritatis argumentum habet, discipuli οἱ
Ecclesia Dei universa Christiani dici caperunt.
Reperias ejus rei argumentum, si Philonis com-
mentarios legeris in libro ejus quem De Jesszis in-

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. II.

C

D

194

προσχποδεχόμενος, χαίπερ À Judsmis, ut videtur, progenitorum virorum : sed

id quoque judicio suo comprobat, quamvis etium
tum plurimas veterum Judeorum consuetudines
observarent. Ásseverat quoque verbis disertis, ni-
hil se veritate ducere prius aut antiquius, neque
quidquam exse ipso rei ipsi addere constituisse.
Quapropter scriptum id, canones et regulas, quie
eliam nunc in Ecclesia servantur, liquido continet,
Inscriptio autem libri est, οἱ titulus. De vila con-
templalrice, sive de supplicibus. Eos autem qui
vitam ejuscemodi amplexi essent, θερχπευτὰς (1),
hoc est, cultores seu curatores vocat: vel quod
ita tum appellarentur, nondum Christianorum no-
mine late diffuso : vel propter purum sincerum-
que Dei cultum : vel quod tanquam medici, exer-
cerent, curarent, atque colerent eorum qui ad eos
venissent, animos, omni eos vitiorum perturba-
tione liberantes : vel aliam quamcunque ob cau-
gam : neque enim de eo contendere necessarium
est. Hos ἃ principio, cum Christiana philosophia
initiarentur, dicit, rem familiarem facultatesque
suas relinquere solitos esse : ac deinde nuntio
omnibus vile hujus curis et sollicitudinibus re-
misso, extra muros in semotis aliquibus agris et
hortis, aut etiam montibus versari atque vivere,
dissimiliumque omnium consuetudinem tanquam
perniciosam aversantes, vitam propbeticam flagranti
atque ferventi fide meditari atque emulari. Non
solum autem eo in loco, verum etiam alibiin orbe
terrarum hoc genus fuisse scribit. Decebat quippe
summi boni et Greciam et Barbariam participes
fieri, in /Egypto tamen et maxime circa Alexan-
driam institutum hoc frequentari. In. unaquaque
autem solitaria, inquit, mansione sacram domuni
reperias, quam σεμνεῖον (2), hoc est honestatis
gravitatisque locum et monasterium vocant: in
quo scilicet ab aliis sejuncti et solitarii, honesta
sancteque vite mysteriis imbuuntur. Eo nihil in-
fertur vel frumenti, ve] potus, vel etiam alterius
rii ad necessarium corporis usum perlinentis.
2808 Sermones tantum et leges, dictaque pro-
phetarum atque hymnos divinitus inspiratos ibi
meditantur, atque etiam alia, quibus doclrina
et pietas augescens, summum consequitur bonuin.
Intervallum porro temporis ub ipso diluculo ad
vesperam usque, in exercitio eos continet. Sacris
enim incumbentes Litteris, in patria sedulo desu-
dant philosophia. Ac quasi fundamentum primum
jacientes ipsam continentiam, reliquas ei super-
struunt virtutes ; neque ante solis occasum alicui
ex eis panem aut polum sumere licet. Virtutis
enim studium luce dignum, it& ut par est : contra

ecripsit. Qui horum vita consuetudinem et laudes
exponens, et monasteria qua in regione circa Ma-
rie lacum habuere cominemorans, non de uliis
quam Christianis, primis, historiam texuit, locis eis
peragratis. (Epiph. 1x, De Naxzorzis.)

(2) Σεμνεῖα non solum monachoruin, aed homi-
num Christianorum omnium oratoria.

1195

NICEPHORI CALLISTI.

196

3 4 * ? "
autem ad tenebras pertinere eas, que ad necessa- À μὴν τῶν ἱερῶν ἐξηγήσε'ς λογίων ἐν ἀλληγορίαις αὖ

rium corporis usum summuntur, curas judicant.
Sunt autem qui post tres aut plures dies demum
cibi reminiscuntur, quibus videlicet major doctri-
ni inest cupiditas. Nonnulli etiam ita laetantur,
deliciisque affluunt circa sapientiae ocpulas, pluri-
mas suppeditantes doctrinas, ut dupplicatum etiam
id tempus se abstineant, et sexto vix die de neces-
sario alimento participare consueverint. Expusi-
liones porro sacrorum oraculorum per allegorias
arcanas occultusque sententias, et anagogas sive
contemplatrices et mysticas intelligentias insti-
tuunt. Studium siquidem, et quasi lex philosopho-
rum istorum animanti persimile est, cujus corpus
nuda verba sint, anima autem abstrusus in illis el
invisibilis sensus. Sunt quoque apud eos et mulie-
res solitarie, θεράπευτίδες, hoc est cultrices dicte,
qui sacram hanc vitam et institutum sectantur :
quarum plereque modesta et sobria senectute
ornate, puritatem et virginitatem non necessitato,
804 spontanea animi destinatione collunt ; nullam-
que corporis voluptatum curam aut rationem ha-
bentes, non mortalium, sed immortalium liberorum
gignendorum cupiditatem obtinent, quales liberos
sola ex seipsa Dei amans anima procreare potest.
Verum enimvero cum duo sint hominum vite in-
etituti genera : unius nimirum, ejusque inferioris
conjugalis consuetudinis : alterius autem super-
mundane et angelica. Deo videlicet dilecte virgi-
nitalis, ac solitarie puriorisque conversationis :
si quis legitimum ac impollutum sequatur matri-
monium, longe ille quidem a reprehensione abest,
Sed pauciora ei contingunt charismata et dona.
Sobrie enim pudiceque οἱ is vivere dicitur, et tri-
gecuplum virtutis fert. fructum, difficulter certo
quidem sexagecuplum. 159 Cui vero sincere an-
gelicam vitam degere sit datum, etiam si ea aspera
Bit et ardua, facile tamen ei fuerit sexageouplum;
atque etium centuplum ferre fructum, certo scilicet
ad perfectionem et summum bonum collimanti.
Scripla autem iis esse dicit veterum, qui auctores
et duces professionis eorum exstilere, et multa
monumenta idee et forma ejus qua allegoriis de-
lectatur post se reliquerunt, virorum : iis illi quasi
archetypis, primisque exemplaribus utentes, mo^
rem modumque eum imitantur. Ea porro monu-
menta divina apostolorum Evangelia, et Pauli
Epistolas esse puto, interpretationem antiquarum
Scripturarum rectam continentes. Non solum au-
tem, inquit, contemplationivacant, sed novos etiam
hymnos, carmina, et laudes in Deum omni genere
graviorum numerorpm atque rhythmorum com-
ponunt. Videbitur fortasse cuipiam, Philonem non
heo de evangelice vite institutis dixisse, ut quo
aliis quoque accommodari queant : sed is certum
indubitatumqueesse sibi persuadeat, nostram illum
depinxisse vivendi consuetudinem. Cum ad hodier-
num usque diem non apud alios quam apud no-
síros homines regulas tales vivendique mores

voi; δι’ ὑπονοιῶν xal ἀναγωγαΐς ἐννοιῶν χατασχευά-
ζοντα!. Ἢ γὰρ νομοθεσία τοῖς φιλοσόφοις τούτοις
ζώῳ προσείχασται " xai σῶμα αὐτῷ ἡ ῥητὴ λέξις "
ψυχὴ δέ ἐστιν ὁ ἐναποχείμενος ταύτῃ ἀόρατος νοῦς.
Εἰσὶ Oi παρ᾽ ἐκείνοις xal γυναῖχες μονάστριαι xai
θεραπευτίδες χαλούμεναι, τὴν αὐτὴν ἱερὰν πολι-
τείαν καὶ χάταστασιν μετερχόμεναι " ὧν αἱ πλείους
γὙήρῃ κοσμοῦνται σώφρονι, καὶ παρθενίαν καὶ
ἀγνείχν, οὐκ ἀνάγχῃ, ἀλλ᾽ ix προχιρέσεως ἐκουσίου
ἀσκοῦσι, καὶ τῶν περὶ τὸ σῶμα ἡδονῶν ἀλογήσασα:,
οὐ θνητῶν, ἀλλ᾽ ἀθανάτων ἑχγόνων ὠρέχθησαν" ἃ
μύνα τίκτειν ἀφ᾽ ἑαυτῆς oix τέ ἐστιν d θεοφιλὴς
ψυχή. Καὶ τοίνυν δύο πολιτειῶν τῷ βίῳ τῶν ἀνθρώ-
πων οὐτῶν, μιᾶς μὲν xal μετριωτέρας τῆς ἐν γάμῳ
διχγωγῆς, ἑτέρας δὲ τῆς ὑπερχοσμίου χαὶ ἀγγελ'-
xis, τῆς θεοφιλοῦς δηλαδὴ παρθενίας " τῆς μοναδι-
χῆς δηλαδὴ xai χαθχρᾶς βιώσεως " εἶ τίς τὸν Evvo-
μὸν xal ἀμίαντον ἕλοιτο γάμον, μέμψεως μὲν πόῤῥω,
πλὴν ἡττόνων γαρισμάτων ἐπιτυχὴς γίνεται “ Gto-
φρόνως γὰρ xai οὗτος βιοῦν λέγεται, καὶ ἐν τριάᾶ-
νοντα τὸν τῆς ἀρετῆς χαρποφορεῖ ἄσταχυν * μόλ'ς
γὰρ ἐν ἐξέχαντα c dp δὲ μετιέναι ἀχραιφνῶς τὴν
ἀγγελιχὴν ζωὴν γένοιτο, εἰ καὶ τραχεῖα τις xai ἀν-
ἄντης, ῥάδιόν γε ἔσται xal ἐν ἑξήχοντα xapmogo-
píoat «al ἑχατὸν, εὖ μάλα τῆς τελειότητος εὐστο-
χήσαντι. Συγγράμματα δὲ αὐτοῖς εἶναι παλαιῶν
ἀνδρῶν λέγει, οἵ ἀρχηγοὶ τῆς αὐτῶν δόξης γενόμε-
νοι, πολλὰ μνημ:ῖα τῆς παρ᾽ αὐτοῖς ἀλληγορουμέ-
νης ἰδέας ἀπέλιπον " οἷς οἴά τισιν ἀρχετύποις χρώ-
μενοι, τὸν τρόπον μιμοῦντα!. Οἵομαι δ᾽ εἶναι τὰ
Oria τῶν ἀποστόλων Eox(q£)ix, xxi τὰς Παύλου
ἐπιστολὰς ἑομηνείαν γραφῶν παλαιοτέρων ὡς ei
χὸς διηγούμενα. Οὐ μόνον δὲ θεωροῦσι, φησὶν, ἀλλὰ
χαὶ ὕμνους νέους ποιοῦσιν, ἄσματα xai ᾧδὰς εἷς
Θεὸν διὰ παντοίων μέτρων χαὶ ῥυθμῶν σεμνοτέρων
χαράσσοντες. Ei δὲ τῳ δόξει μὴ τὸν Φίλωνα περὶ
τῆς κατὰ τὸ Βὐχγγέλιον πολιτείας ταῦτα διεξιένα!
ἁρμόττειν δὲ καὶ ἄλλοις δύνασθαι " ἀλλά γε μὴν
πειθέτω ἀναμφήριστον εἶναι, ὡς τὴν ἡμῶν διαγρά-
φετα: πολιτείαν" ὡς xal ἐς δεῦρο μὴ παρ᾽ ἄλλοις
ἀλλὰ παρ᾽ ἡμῶν μόνοις τοὺσδε τοὺς κανόνας va!
τοὺς τρόπους τῆς πολιτείας διατηρεῖσθαι, τἄς τε
ἐπὶ ταυτὸν συνόδους, χαὶ τὰς ἰδίᾳ μὲν γυναιχῶν,
ἰδίᾳ δὲ ἀνδρῶν διχτριύάς - xal τὰς ἐξ ἔθους ἀσκή-

σεις ἔτι νῦν παρ᾽ ἡμῖν μόνοις τελουμένας ἂς καὶ

D μᾶλλον ἀσιτίας, xai δεήσεις, καὶ περὶ τὰ Oria λό-

γιὰ σχολὴν ἐν ὁλονυχτίοις προσευχαῖς, κατὰ τὴν τοῦ
σωτηρίου πάθους ἑορτὴν xai πρό γε αὐτῶν ἐχτελεῖν
εἰώθαμεν. Ἐν οἷς προσιστορεῖ ὃ δηλωθεὶς συφὸς
τούς τε λέγεσθαι εἰωθότᾳς παρ᾽ ἡμῶν ὕμνους " xai
ὡς ἑνὸς μετὰ ῥυθμοῦ χοσμίως ἐπιψάλλοντος οἱ λοι-
ποὶ καθ᾽ ἡσυχίαν ἀχροώμενοι τῶν ὕμνων τὰ ἀκροτι'
λεύτι συνεξη χοῦσι * xal ὡς κατ᾽ αὐτόν γ᾽ ἐχεῖνον τὸν
χαιρὸν, ἐπὶ στιδάδων χαμευνοῦντες, οἴνου μὲν τὸ
παράπαν, ὡς αὐτὸς αὐτοῖς ῥήμασιν ἐπέγραψεν, οὐ-
δὲ ἀπογεύονται " ἀλλ᾽ οὐδὲ τῶν ἐναίμων τινός “ ὕδωρ
δὲ μόνον ἔστιν αὐτοῖς ποτόν" xal προσέψημα μετ᾽
ἄρτου ἄλες καὶ ὕσσωπον. ᾿Επὶ τούτοις τὸν τρόπον

191

ECCLESIASTIC/E HISTORIAE LIB. II.

198

γράφει τῆς προστασίας, τῶν τὰς ᾿Εχχλησίας ἐγχε- À conservari comperlum sit: conventue scilicel in

χειρισμένων τάς τε ἄλλας διαχονίας, xal τὰς ἐπὶ
πᾶσιν ἀνωτάτω τῆς ἐπισχοπῆς προεδρίας. Ὅτι γε
μὴν περὶ τῶν πρώτων χηρύχων τῆς εὐσεθείας, καὶ
τῶν παρ᾽ ἐχείνοις ἀρχῆθεν παραδεδομένων ἐθῶν, ὁ
Φίλων ταῦτ᾽ ἔγραφεν, εὔδηλον " εἴ τῳ μετ᾽ ἀχριθοῦς
ἐπιστασίας τὴν δηλωθεῖσαν ἱστορίαν τἀνδρὸς ἐπελ--
θεῖν γένοιτο.

unuin, et seorsim quidem mulierum, seorsim etiam
virorum frequentatas conversaliones, solitaque et
slala exercitia, qu» etiam nuno nos soli, et ma-
xime una cum inedia cibique abstinentia, cum
precibus, et cum divinorum oraculorum medita-
tione, et pervigiliis et orationibus, salutifer: Pas-
sionis feriis, atque etiam anle eas ferias celebrare

consuevimus. Addit insuper Philo et illud : Solere apud nos ila cantari hymnos, ut cum unus certis
conservalis numeris, rite atque decenter preeat, reliqui tacite illum audientes, hymnorum tandem
extremas parles concinant. Prwterea temporibus suis illos humi iu stibadiis lorisquo stramineis
jacere Bolitos, vinum prorsus, ut ipsius verbis utar, non gustasse, neque quid.juam sanguinei attigisse
referi. Potum quippe illis fuisse aquam tantum, cibum autem cum pano salem et hyssopum. Ad hiec
morem quoque Ecclesiis presidentium presulum describit: atque in iis, cum camterorum miniatro-
rum munia, tum summ» omnium episcopalis dignitatis sublimitatem. Quod vero heo Philo do
primis pietatis preconibus οἱ traditis ab eis antiquitus moribus scripserit, salis ei persuasum

fueril, qui diligenter et accurute, quam diximus, historiam cjus viri legere volucril.

KESAA. IZ.
Περὶ τῶν συγγραμμάτων τοῦ Φίλωνος xai
οἷος ἦν τὸν τρόπον.

'O δὲ Φίλων πολύς ἐστι τῷ λόγῳ xai πλατὺς ῥέων
ταῖς διανοίαις " μετέωρος δέ τις xal ὑψηλὸς ἐν ταῖς
τῆς θείας Γραφῆς θεωρίαις, ποικίλην τινὰ xal πο-
λύτροπον τῶν ἱερῶν Λόγων ποιούμενος τὴν ὑφήγη-
σιν * χαὶ δείκνυσι τοῦτο μὲν ἐν ταῖς εἰς τὴν Γένεσιν
πραγματείαις αὐτοῦ, ἃς "Iepiy νόμων 'AAÀmqo-
ρίας ἐπέγραψε τοῦτο Ob xai ἐν οἷς διαστολὰς τῶν
ἐν ταῖς Γραφαῖς ζητουμένων λύσεις τε χαὶ ἀπορίας
κεφαλαιωδώς εἰσάγει. Εἰσὶ δὲ αὐτῷ καὶ ἕτερα ἰδίως
πεποιημένα σπουδάσματα. Τὰ Περὲ γεωργίας δύο"
xai τὰ Περὶ μέθης τοσχῦτχ᾽ χαὶ ἄλλα διαφόρων
ἐπιγραφῶν ἠξιωμένα otov, Ὃ Περὶ ὧν νήψας ὁ
νοῦς, εὔχεται καὶ καταρᾶται ὃ τε Περὶ συγχύ-
σεως τῶν διαλέχτων᾽ καὶ ὁ Περὶ φυγῆς καὶ αἷ-
ρἔσεως" ἔτι τε ὁ Περὶ φύσεως «al εὑρέσεως" xal
ὁ Περὶ τῆς περὶ τὰ παιδεύματα συνόδου" xal
ἄλλος αὐτῷ πεπόνηται, Τίς ὁ τῶν θείων ἐστὶ χλη-
ρονόμος, ἢ περὶ τῆς εἰς τὰ ἴσα xai ἐναντια τὸμῆς "
xai ὁ Περὶ τῶν τριῶν ἀρετῶν" xai ἄλλος ὁ Τῶν
μετονομαζομένων, xal ὧν ἕνεχα μετονομάζονται *
ἐν ᾧ χαὶ Περὶ Διαθηχῶν λέγει συντεταχέναι πρῶ-
τον xai δεύτερον" xai Περὶ ἀποικίας δὲ αὐτῷ καὶ
βέου σοφοῦ ἕτερος ἐσπουδάσθη λόγος " xal Περὶ
“γιγάντων ἄλλος: Περί τε τοῦ χατὰ Μωσέα θεο-
πέμπτους εἶναι τοὺς ὀνείρους πρῶτος, δεύτερος,
τρίτος, τέταρτος, πέμπτος. Καὶ τῶν μὲν εἰς τὴν
Γένεσιν εἰς ἡμᾶς ἐλθόντων τοσαῦτα * εἴς δὲ τὴν
ἜἜξοδον ζητημάτων xal λύσεων πέντε ἔγνωμεν"
χαὶ τὸ Περὶ τῆς σκηνῆς τὸ Περὶ τῶν δέχα λο-
q0ov* καὶ τὰ Περὶ τῶν ἀναφερομένων ἐν εἴδει
νόμων εἷς τὰ συντείνοντα χεφάλαια τῶν δέχα
λόγων, α΄, β΄,γ',δ΄" xai τὸ Εἰς τὰς ἱερουργίας τῶν
ζώων. καὶ τίνα εἴδη τῶν θυσιῶν, Καὶ Περὶ τῶν
προχειμένων ἐν τῷ νόμῳ ἀθλων, xai ἐπιθυ-
piov zai ἀρῶν. Εὕρηται δὲ αὐτοῦ xal μονόόιδλα "
οἷος ὁ Περὶ Προνοίας, ὁ Κατὰ Ἰουδαίων, xat Ὁ
πολιτός- ἔτι δὲ Ὁ ᾿Αλέξανδρος, ἢ Περὶ τοῦ λό-
γον ἔχειν τὰ ἄλογα ζῶα. πρὸς τούτοις ὁ Περὶ τοῦ

1609 CAPUT XVII.
De Philonis scriplis, et de moribus ejusdem.

Philo porro ipse et verbis est copiosus, el sen-
tentiis diffusus : exponendis autem per arcanam el
mysticam interpretationein divinis Scripturis altus
et sublimis, plurifariam sacrorum oraculorum
texens enarrationem. Ostendit id partim in com-
mentariis suis in Genesim, quibus titulum indidit,
Sacrarum legum allegori2, parlim in distinetio-
nibus, ambiguitatibus, et solutionibus earum Scri-
pturarum, que in questionem trahuntur, summa-
tim el per capita relalis. Sunt pretereu alie
quoque ejus seorsim edite lucubrationes. De agri-
cultura due ; De ebrictate lotidem. Alia item vuri-
orum litulorum scripia; quale est, Quas res mens
sobria per orationem vel precetur, vel. deprecetur ;
item De linguarum confusione ; De rebus expelendis
et fugiendis ; De natura et. inventione ; De congressu
quzrandz eruditionis gratia. Alius preterea liber,
Quis sit. rcrum. divinarum hares vel de ea que fit
in equalia aut inzqualia sectione ; ilem, De tribus
virtutibus ; item De τὶς quorum mutantur nomina, et
quibus ex causis mutantur: in quo se quoque
scripsisse de Testamenlis primum et secundum li-
brum testatur. Composuit ctiam librum De secessu
el vita sapientis; alium quoque De gigantibus. De co
quod, ut est apud Mosem, somnia divinilus iminittan-
tur, libros quinque. Atque hec equidem sunt, quae
in Genesim ab eo scripta, ad nos pervenerunt. In
Exodum vero quaestionum solulionumque quinque

D libros ejus esse cognovimus : unum De labernaculo,

unum De Decalogo ; De iis qua sub specie legum lata
ad. Decalogum referuntur, libros quatuor ; De sacríé-
fictis animalium el qux sint sacrificiorum genera,
librum unum. Item De proposilis in lege przmiis,
honoribus scilicet εἰ penis Inveniuntur etiam siu-
gulares ejus libri : 86« ui Dc Providentia, Contra
Judzos, De republica ; Alexander, sive De animan-
tibus irrationalibus rationem habentibus ; item, Ser
vos esse malos omnes. Et qui hunc consequitur; -

199 NICEPHORI CALLISTI 800

Omnibus modis bonos liberos esse. Secundum hos, Α δοῦλον εἶνα'! πάντα φαῦλον᾽ ᾧ ἑξῆς xat ὁ Περὶ

De vita. contemplatrice (1), seu de supplicibus est
compositus : unde ea translulimus, qu:e de aposto-
lis et primis Christianorum institutis et moribus
supra diximus. Hebraicorum quoque nominum in
lege ct prophetis interpretationes ejus esse perhi-
bentur. Itaque Philo iste, Ciao imperante, cum
Roman venisset, libros de Caii amentia et vecordia
composuit, quos per urbanitatem et ironiam De
virtutibus inscripsit. Eos deinde Claudii tempori-
bus cum in senatu ibidem recitasset, tanta fuerunt
in admiratione, ut digni judicati sint, qui in Bi-
bliothecam Palatinam referrentur.
CAPUT XVIII.

De Josephi veritalis conseclatoris libris, et. quales
ejus quoque mores fuerint.

Eodem porro sxculo, paulo post οἱ Josephus
floruit (2), el ipse vir Judaeus genere, et ex sacer-
dotibus ortus. Tantum autem disciplinarum do-
cirina excelluit, ut summam et patrie et Greca
lingue peritiam sit consecutus. Mulla is quoque
volumina reliquit. Machabzxorum certe libros ejus
esso ferunt : polissimumque eum qui inscriptus
est, Animum rationemque esse, qux summum in
homine obtineant imperium. — Antiquitates Judaicas
viginti libris est complexus. Septem autem D^
bello Jud«ico Hieresolymorumque eversione com-
posuit, quos fama fert, Titum Caesarem manuum
suarum subscriptione, publicari ubique, atque
etiam in Romana bibliotheca reponi jussisse. Edi-
dit etiam alios duos De anttquiate libros, in qui-
bus Hebreos primos hominum omnium exstitisse,
scriptaque eorum cileris vetustiogra esse ait. Pro-
terea Contra Appionem grammalicum, qui tum ora-
tiones adversus Judeos invectivas scripserat : et
conira alios itidem, qui patria Judeorum gentis
instituta el mores calumniari ausi fuerant, refuta-
liones. In quaruin refutationum oratione prima
numerum testamentariorum geu canonicorum ve-
teris, quod dicitur. Testamenti librorum iniens,
qui apud Hebreos majorum traditione recepti sint,
169 et citra ambiguitstem atque controversiam
omnem pro legitimis verisque habeantur, hisce
verbis docet. (3). « Non multa voluminum nobis
sunt millia, dissonantium inter se atque pugnan-
tium, sed viginti tantum et duo libri, acta tem-

porum omnium complectentes, qui quidem justis p

de causis divino afflatu scripti esse creduntur.
Horum quinque sunt Mosis, legesque ipsae atque
humani generis propagationem atque successionem
ad illius obitum usque continent, quod tempus non
ita multum & ter mille annis abest. Deinceps

(4) Suidas, Philonis recensens lucubrationes,
nuie libro titulum dat, Περὶ τῆς διαγωγῆς τῶν
Χριστιανῶν.

(2) Vespasianus, Jotapata oppido subacto, Jose-

hum cepit: eum ftomam ad Neronem mittere
statuit. At ille imperium Hom. ipsi Vespasiano el
Tito deberi post Neronem divinans, eis persuasit

τοῦ πάντα σπουδαῖον εἶναι ἐλεύθερον. Μεθ᾿ o5;
ὃ Περὶ βίου θεωρητιχοῦ fj ἱκετῶν συντέταχ-
ται, ἐξ 05 τὰ τε περὶ τῶν ἀποστόλων, χαὶ τὰ περὶ τῆς
" TY λιτείχς ἀρχῆθεν δ'εληλύθ
τῶν Χοιστιανῶν πολιτείας ἀρχῆθεν διεληλύθαμεν.
Καὶ τῶν ἐν νόμῳ δὲ καὶ προφήταις ᾿Εὐραϊκῶν ὃὁνο-
μάτων ἕρμηνεῖαι τοῦ αὐτοῦ εἶναι λέγονται. Οὗτος
οὖν Γαΐου χρατοῦντος τῇ Ῥώμῃ ἐπιφοιτήσας, τὰ
* - * e. eo. " A *
περὶ τῆς latos φρενούλαθείας, à μετὰ ἤθους xr
εἰρωνείας Περὶ ἀρετῶν ἐπίγραψεο, ἐπὶ
μαίων

τῆς Ῥω-
συγχλήτου χατὰ τοὺς χρόνους Κλαυδίου
διῆλθε, Τοσοῦτον δὲ θχυμαπσθῆνα! τοὺς λόγους αὐτῷ,
ὡς xal τῆς παρ’ ἐκεῖνοις βιδόλιοθήκης ἀξιωθῆν“:.
ΚΕΦΑΛ. IH'.
Περὶ τῶν συγγραμμάτων τοῦ φιλαλήθους
᾿Ιωσήπου" xat οἷος ἦν καὶ οὗτος.
Κατα δὲ τοὺς αὐτοὺς γρόνους μιχρὸν ὕστερον χαὶ
Ἰώσηπος ἐγνωρίζετο, ἀνὴρ καὶ οὗτος ἙἭραΐος μὲν
γένος, xal ἐξ ἱερέων ὦν, τοτοῦτον δὲ διαπρέψας c
τοῖς μαθήματιν, ὡς xal τὴν Ἑλλαῦα γλῶσστν xm
πάτριον εἰς ἄχρον ἀσχῆσαι. Καὶ πολλὰ μὲν xai οὐ-
τος συγγράμματα χαταλέλοιπεν" οὗ «ast xal zi
Μαχχαύαϊκα συγγράμματα εἶναι, χαὶ μάλιστα τὸν
Περὶ τοῦ αὐτοχράτορος λογισμοῦ. Ἐν εἴχοσι μὲν
οὖν λύγοις τὰ τῆς ᾿Αργαιολογίας ἅπαντα διεξέρχε-
ται. 'Ἑπτὰ δὲ αὐτῷ Εἰς τὴν Ἱεροσολύμων συν-
τάττονται ἅλωσιν οὖς λόγος ἔχει xal τὸν Κα’σαρΖ
Τίτον ἰδίαις γεγραφότα χερσὶ, δημοσιεύεσθαι παν-
ταχοῦ προστάξαι, xal τῇ ἐν Ῥώμῃ τῶν Alv
ἀναθέσει χαταλεγῆναι. Συντάττονται δὲ αὐτῷ xr
ἕτευοι δύο λόγοι Περὶ ἀρχαιότητος, ἐν οἷς Ἑξδραίους
πρώτους εἶναι πάντων φησὶ, καὶ τὰς παρ᾽ αὐτοῖς
ἀρχαιοτέρας γραφάς. "Ext δὲ καὶ ἀντιῤῥήσεις Πρὸς
᾿Απίωνα τὸν γραμματιχὸν χατὰ ᾿Ιουδαΐων τηνι-
κάδε συντάξαντα λόγους πεποίηται, xat πρὸς ἄλλους,
οἱ διαθάλλειν τὰ πάτρια τοῦ Ιουδαίων ἐπεχείρησεν
ἔθνους, Τούτων δ᾽ ἐν τῷ προτέρῳ λόγῳ τὸν ἀσισμὴν
τῆς παλχιᾶς τῶν ἐνδιαθήχων γραφῶν τίθησί τιν
τὰ παρ᾽ 'E6pxlow ἀναντίῤῥητα, ὡς ἂν ἐξ ἀργαχίπ:
παραδόσεως αὐτοῖς ῥήμασι διὰ τούτων διδάσχων.,
Λέγει οὖν, ὡς « Οὐ μυριάδες βιλλίων εἰσὲ παρ᾽ ἡυν
συμφώνων xai μαχομένων δύο δὲ μόνα πρὸς τοῖς
εἴκοσι βιύλία * οἷς τὰ τοῦ παντὸς ἔχοντα χρόνον τὴν
ἀναγραφὴν τὰ διχαίως θεῖα πεπιστευμένα. Καὶν
τούτων πέντε μὲν ἔστι τὰ Μωυσέως " ἃ τούς τε νό-
μοὺς περιέχει, καὶ τὴν τῆς ἀνθρωπογονίας παρδο-
σιν μέχρι τῆς αὐτοῦ τελευτῆς. Οὗτος ὁ χρόνος ἀπο
λείπει τρισχιλίων ὀλίγῳ ἐτῶν. ᾿Απὸ δὲ τῆς Μωσέως
τελευτῆς μέχρι τῆς ᾿Αρταξέρξου, τοῦ μετὲ Ξέρξην
Περσῶν βασιλέως οἱ μετὰ Μωυσῆν προφῆται τὰ
κατ᾽ αὐτοὺς πραχθέντα συνέγραψαν ἐν τρισὶ xx
δέχα βιδλίοις. Αἱ δὲ λοιπαὶ τέσσαρες ὕμνους εἰς

αἱ caplivum se in castris secum retinerent. Apud
quos deinde Rome in magno fuit honore ; status
etiam ei, propter historici styli nitorem, ibi publi-
citus est posita. (Suid.) i.

(3) Josephus, De canonicis Veleris Testamenti
libris.

801

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. II.

802

τὸν Θεὸν, xai τοῖς ἀνθρώποις ὑποθήχας τοῦ βίου A vero (1) ἃ Mosis morte usque ad Artaxerxis, qui

περιέχουσιν, ᾿Απὸ δὲ ᾿Αρταξέρξου μέχρίὶ τοῦ xa0'
ἡμᾶς χρόνου γέγραπται μὲν ἕχαστα * πίστεως δὲ
οὐχ ὁμοίας ἠξίωται τοῖς ποὸ αὐτῶν, διὰ τὸ μὴ γε-
νέσθαι τὴν τῶν προφητῶν ἀχριθὴ διαδοχάν, Δῆλον
δ᾽ ἐστὶ πῶς ἡμεῖς ἔργῳ πρόσιμεν τοῖς ἰδίοις γράμ--
μασι * τοσούτου γὰρ αἰῶνος ἤδη παρῳχηκότος, οὔτε
προσθεῖναί τις οὔτε ἀφελεῖν ἀπ᾽ αὐτῶν οὔτε μετα-
θεῖναι τετόλμηχε. Πᾶσι δὲ σύμφυτόν ἐστιν ἐκ πρώ-
tnc γενέσεως ᾿Ιουδαίοις τὸ νομίζειν αὐτὰ θεῖα δόγ-
ματα, xal τούτοις ἐπιμένειν, χαὶ ὑπὲρ αὑτῶν, cl
δέοι, θνήσκειν ἡδέως. » Πρὸς δὲ τῷ τέλει τῆς κ᾽ ἀρ-
χαιολογίας ἐμφαίνει ἐν τέσσαρτι συγγράψαι βι-
ὁλίοις Περὶ Θεοῦ, ὅσχι πάτριαι óóEat, καὶ περὶ τῆς
οὐσίας αὐτοῦ, xai περὶ τῶν νόμων * διὰ τί κατ᾽ αὐὖ-
τοὺς τὰ μὲν ἔξεστι πράττειν, τὰ δὲ χεχώλμται, Καὶ
ἄλλα δὲ αὐτῷ σπουδασθῆνα! ὁ αὐτὸς ἐν τοῖς αὐτοῦ
καταλέγει συγγράμμασιν. "Ev δὲ δῷ τῆς 'Apyato-
λόγίας τέλει διαθάλλων ᾿Ιοὔστον Τιύεριέα τινὰ χατὰ
τοὺς αὐτοὺς αὐτῷ χαιροὺς μὴ ἀληθῆ γεγραφότα,
πολλαῖς καὶ ἀλλαις ἂς ἐπάγει τούτῳ εὐθύνας
αὐταῖς λέξεσι ταῦτα φησιν * « Οὐ μὴν ἐγὼ σοι
αὐτὸν τρόπον περὶ τῆς ἐμαυτοῦ γρφῆς ἔδεισα"
ἀλλ᾽ αὐτοῖς ἔπέδωχα τοῖς αὐτοχράτορσι τὰ βιδλίχ,
uovovoU τῶν ἔργων ἤδη βλεπομένων. Συνήδειν γὰρ
ἐμαυτῷ τετηρηχότι τὴν τῆς ἀληθείας παράδοσιν *
ἐφ᾽ 7j μαρτυρίας τεύξεσθαι προσδοχήσας, οὐ διή--
p.aptov, Καὶ ἄλλοις δὲ πολλοῖς ἐπέδωχα τὴν loro-
plav, ὧν ἔνιοι xal παρατετυχήχεσαν τῷ πολέμῳ,
χαθάπερ βἀσιλεὺς ᾿Αγρίππας, καὶ τινες αὐτοῦ τῶν
συγγενῶν. ὋὉ μὲν γὰρ αὐτοχράτωρ Τίτος οὕτως ἐκ
μόνων αὐτῶν ἐδουλέθη τὴν γνῶσιν τοῖς ἀνθρώποις
παραδοῦναι τῶν πράξεων, ὥστε χαράξας τῇ αὐτοῦ
χειρὶ τὰ βιδλίχ, δημοτιεύεσθαι προσέτυξεν ^ ὃ δὲ
βατιλεὺς ᾿Αγρίππας ξ΄ καὶ β΄ ἔγραψεν ἐπιστολᾶς,
τῇ τῆς ἀληθείας παραδόσει μαρτυρῶν, » 'Ay! ὧν
zai 029 παρατίθησι, Τοτοῦτον ὃξὲ τῷ συγγραφιχῷ

τὸν

ψαραντῆοι ἀνθεῖ, τὸν Θουχυδίδην μιμούμενος, ὡς
Δηδένα τὸ ἐξ ἐκείνου ἐᾶσαι τὸ πρωτεῖον χληρώσα-
σῦαι, ταῖς χαινχῖς ἀεὶ γαίριων τῶν ὑποθέσεων, xal
μετ᾽ εὐχολίας πάσης . μὴ τοῦ τῆς τέχνης τόνου χα-
λῶν, ἧπίως μάλα χαὶ ἱλαῤῶς ὀ!έρχεται, ὑπερφυῶς
ἐχφράζων, xiv τῷ ὃν μηγορεῖν ἀδρυνόμενος. Ὁ μὲν
οὖν Φίλων τῇ ο'λοσοφίᾳ φαίνεττι τὸ πλέον ἐσχολα-
χώς Ἰώσηπος δὲ τῶν τῆς ῥητορείας ὀργίων ἔοικε
πλεῖον μετεσχηχέναι * χἀχεῖνος μὲν πρὸς Πλάτωνα
ἀφορᾷν, οὗτος δὲ πρὸς τὸν Θουχυδίδην. ᾿Αλλὰ τὰ
μὲν χατὰ Φίλωνα καὶ ᾿Ιώσηπον ἐν τούτοις, μεῖς
603 πάλιν ἐπὶ τὴν ἀχολουθίαχν τῶ» ἀποστολιχῶν
ἐπανέλθωμεν πράξεων, ἐν ἐπιτύόμῳ αὐτὰς διεηχό-
μένοι.

apud Persas Xerxi successit, regnum, qui pos
Mosen fuerunt, prophete, temporibus eis goeslas,
sunt persecuti libris tredecim. Qui vero sunt reli-
qui quatuor, hymnos et laudes in Deum compo-
sitas, et precepta hominum vite habent. Ab Arta-
xerxe autem ad nostram usque etalem |[perscripte
quidem sunt res univers» : sed non eam libri tales,
quam illorum qui eos precesserunt apud nos me-
ruerunt fidem : propterea quod non tam certa
atque explorata prophelarum posteriorum sit succes-
sio. Satis porro res ipsa declarat, qua religione
nos libros nostros adire atque versare soleamus.
Cum enim tot jam ssecula preterierint, nemo un-
quam inventus est, qui vel addere quidquam, ve-

B detrahere, vel mutare denique in sacrosanctis ora-

culis ausus fuerit. Omnibus quippe, ab ipso ortu,
Judeis igenitum est, divinitus proditam eam esse
doctrinam credere, in eaque constanter perseve-
rare, atque adeo, si opus sit, pro ea etiam non
gravale ipsam adire et perferre mortem. » Ad
finem autem vicesimi Antiquitatum libri indicat,
quatuor se composuisse libros De Deo, que Judeo-
rum de eo sint patrie opiniones de substantia
ejus, et de legibus. Qua propter apud eos quedam
permissum sit facere, quzedam vero sint prohibita.
Alia insuper a se edita esse idem ipse in operibus
suis asseverat. Verum in fine Antiquitatum, in
Justum;,quemdam ex "Tiberiade, qui de eisdem,
quibus ipso temporibus et rebus, minus vera scri-
psit, stylo invehens, cum alia permulta ei vitio dat,
tum hisce utitur verbis: « Non equidem, inquit,
itidem atque tu, seriptis meis timui. Sed impera-
toribus ipsis libros meos obtuli, cum res ipsx
gest: propemodum adhuc cernerentur. Conscius
enim ipse sum mihi, me veritatis consectandee
precepta conservasse. Cujus cum me testimonium
consecuturum sperarem, non ne fefellit opinio.
Cum multis namque aliis historiam meam legen-
dam exhibui, ex quibus nonnulli in bellum ipsum
etiam inciderunt, quemadmodum Agrippa rex (2),
163 et quidam cognati ejus : tum imperator
Titus, adeo per scriptorum meorum monumenta
tantummodo rerum gestarum cognitionem in ho-
mines vulgari voluit, ut manus sus adnotatione
historiam consignatam publicari preceperit. Rex

D preterea Agrippa sexaginla et duas scripsit epi-

stolas, quibus fidei atque veritatis Historie moe
perhibet testimonium. » Ex quibus duas quoque
apponit. Tantopere auterm historico, rebus quoque
ad imitationem Thucydidis scribendis, elylo enitet,

ut neminem in ea laude primas ferre patiatur. Siquidem novis subinde gaudens argumentis, cum
facilitate multa, nihil de artis vigore remittens, suavis admodum οἱ lelus incedit : ct cum mirifica
cjus est elocutio, tum | in concionibus gloriam el laudem meruit singularem. Philo certe quidem
philosophie plurimum opere navasse, at Josephus oratorum sacra magis coluisse videtur. Et ille ad

(1) Euseb. lib. ΠῚ, cap. 10. Theodorus Biblian-
der a mundo condito ad Mose obitum, numerat
annos 2428.

a (2) tiic Agrippa usque h llierosolymorum exci-
lum duravit, [lerodis Agrippse (de quo Luc.
Aet. circa finem scribit) filius (de q om

808

NICEPHORI CALLISTI

804

Platonem, hic ad Thucydidem respexit. Sed de Philone et Josepho satis. Ad ordinem enim et con-
textum actorum apostolicorum redire nos convenit, ul per compendium summatim ea percurramus.

CAPUT XIX.

Ut Paulus gesles ad. professionem fidei Christianae
perduxerit : et de quaestione mota de lege Mosaica
a gentibus servanda : et quid Hierosolymis congre-
gati apostoli de ea per Epistolam decreverint.

Posteaquam Paulus et Barnabas ministerium
fratrum complevere, et Hierosolyma revertere, a
Spiritu sancto ambo designantur atque deligun-
tur, ad quod vocati fuerant opus. Ao per Seleu-
ciam in insulam Cyprum, ipsamque Salaminem
veniunt, Judeis divini Verbi Evangelium annun-
tiantes : Joanne, cui et Marci nomen fuit, eis in-
gerviente : qui deinde a Perga reversus est lliero-
solyma. Paphi autem Elymas magus, qui idem
Barjesus est, increpatione acriore Pauli, oculos

Α

ad crecitalem usque perstringitur. Et proconsul n

Sergius concionibus Pauli credit. Inde porro 864
Antiochiam Pisidicte pervenit, et in synagoga saluti-
ferum verbum predicat. Et jam ex gentibus ad
fidei professionem accedunt non pauci. Oppor-
tuno autem tempore oblato, Paulus rursum con-
cionatur. Ad quem cum infinita conflueret turba,
emulatione maligna Judei accenduntur, et Paulo
adversantes resistunt. llle vero ardoris et zeli
melioris plenus, aversari quidem ipsos, et se ad
gentes convertere dicit. Itaque ingens coorta cst
letitia, que ita recipiebantur, gentium. Judwi
aulem techna quadam multitudinem eorum qui
honores gerebant, primariorum virorum concitant,
lapidibusque apostolos petere atque persequi
persuadent. Quare apostoli inde Iconium, deindc
Lyatram, et Antiochiam, Pisidiam et Pamphyliam :
et ex erga deinceps Antiochiam maximam perve.
niunt, atque ibi fratribus gentium fidem exponunt
Postmodum cum ex Judma quidam venissent, qui
ex prescripto legis Mosaic, eos qui ex gentibns
ad fidei professionem accederent, primum cir-
cumcidi, atque ita demum in Christum crodere,
totamque Mosis legem servare debero, contende-
ront; Barnabas et Paulus llierosolymam petunt,
questionem eam ad majorum gentium apostolos
relaturi. Atque ibi in conventu multorum Potrus
legis jugum deprecatur : et Jacobus concionans
edicit, non esse facessendam molestiam ois qui cx
gontibus fidem susciperent : sel per epistolam
illis significandum, ut se a contaminatione eorum
qus idolis essent sacrificala, a fornicatione, οἱ ἃ
suffocatis abstineant. Ita cum Paulo et Darnaba
Judas, qui etiam DBarsabas dictus est, el Silas, ad
fratres Antiochenos legantur : eisdemque, quie
anostoli Hierosolymis decrevissent, per epistolam
insinuant. Neque ita multo post Antiochia illi
rursum discedunt. Porro Paulus et Barnabas
offensa et exacerbatione intercedente sejunguntur;
et Barnabas quidem Marco assumpto in Cyprum
trejicit, Paulus autem Sila sibi adjuncto Syriam

k EQAA. I Θ΄.
“Ὅπως ὁ Παῦλος τὰ ἔθνη τῇ κατὰ Χριστὸν
προσηγάγετο πίστει" xal περὶ τῆς {ενομέ-
νης ζητήσεως περὶ τοῦ τηρεῖν τοὺς ἐξ ἐθνῶν
χαὶ τὸννόμον Μωσέως χαὶ οἷα ol £v "Itpo-
, » *
σολύμοις ἀπόστολοι περὶ τούτου ἐπέστειλαν,
Μετὰ τὸ πληρῶσαι ῃαῦλον xai βαρνάδαν τὴν
"^ . — *^ a e
Otaxovlav τῶν ἀδελφῶν, ὑποστρέψαι τε εἷς "Is ὁσό-
» e 4 a
Àoux, &pzto ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἀφορίξονται
4, 4 LÀ e"
εἷς τὸ ἔσγον ὃ προεχλέθησαν * xai διὰ Σελευχείας τῇ
νήσῳ Κύπρῳ προσύάλλουσ! Σ αὐτῇ i
^a c πρ "σι, xat αὐτῇ Σαλαμῖνι,
Ἶ . δ κε * omn λό 3 ; Li
6962'0:Q τὸν θεῖον λόγον εὐαγγελιζόμενοι, "Iovvoo
-— * , e -— -
τοῦ χαὶ δίχοχου ὑπηρετοῦντος αὐτοῖς * χὥῶν ἐς ὅστε.
ρῖν ἀπὸ Πέργης ἀνέστρεψεν εἰς Ἱεροσόλυμᾳ. Ἐν &
τῇ Πάφῳ ᾿Βλύμας ὁ μάγος "οὗτος γὰρ ὁ Βαριηπσοῦς,
4 MJ Led
ἐπιτιμήσει Παύλου, τὰς χύρας τῶν ὀτθαλμῶν cóiv-
ὃ
vota: Ὁ δὲ ἀνθύπατος Σέργος τοῖς ὑπὸ τοῦ llaj-
Àoo χηρυττομένοις πιστεύει, ᾿Εντεῦθεν εἷς
ΠΠπσιδίας πυραγίνεται ᾿Αντιόχειαν, xal ἐν τῇ
1 τ 1 X ; tQ ἕν τῇ σὺν
αὐωγῇ τὸν σωτήριον λόγον δημηγορεῖ. Καὶ τῶν
4 - ^ , A , 3 , Dd
ἐθνῶν προσίασιν οὐχ ἀλίγοι. χαὶ xatpoU γενομένου,
- ^ τ » 46. ,»,.,« , , . ἢ ^s e
Παῦλος αὖθις ἐδη μηγύρει, ᾿Απείρου δὲ στίφους συΐ-
»t 3, " ὕ. * * r]
ῤὀῤξοντος, ζήλην Ἰουδαῖοι ixxa'ovtat, χαὶ avzwxifi-
σταυτο ΠΑΙαύλῳ. Ὃ δὲ ζήλου πλησθεὶς, ἀπειτράςθαι
δὲ τὰ ἔθνη 2 i r Ka
üt τὰ εὔνη ἐπιστρέφειν ἔλεγε, Καὶ
εθνῶν οὕτω προσιεμένων. ᾿Εχεῖνοι
^ 2-2 LAN ^ “- Δ “ὃ. - * φ m - " r
ób τεγνηξΐντως τὰ πλήφη τῶν ἐν ὑπεροχαῖς dvacobi-
^ ? ^ 4
σαντες, διύχειν Αἰθοῖς τοὺς ἀποστόλους

- ᾿ -.-
v7, :TC

t. v : -^
μὲν σύτοὺς, πρὸς

4 4
γασὰ μὲν d» τῶν

ἔπεισαν.
- Al * 4 -

Kai οἱ μὲν ἐχεῖθεν εἰς ᾿Ιχόνιον ἔχων, xal Aj3:2mx5
M * ᾿
xi ᾿Αὐτιόψειαν, Πιτιδιὰν καὶ Παμφυλίαν * xal ἐχ
Ilis ^ ,. ' A. Ü 4 « , 8 -
ξζγης εἰς ᾿Αντιόχειχν τὴν μεγίστην Txov, xai τοῖς

δι πω. S - * — , - , - s
ἐκεῖσε τὴν τῶν ἐθνῶν πίστιν ἀνήγγειλαν. Μετέπειτε
- 4 4 ^ «
ot τινῶν ἐξ Ιουδαίας ἑκόντων, xal. χατὰ τὸν viuoy

͵
5, ^" -—— -f 4, » "- Ν
Μωσέως περιτέμνεσῆαι πρῶτον διατεινομένων τοὺς

3» -
ἐξ ἐθνῶν προσ!όντας, «xl οὕτω πιστεύειν εἰς Xc-
στὸν, τη εῖν τε xal ὅλον τὸν νύμον Μωσέως * Da

νάθας χαὶ Πυῦλος περὶ τῆς τοιαύτης ἔντέσεως 4d
6151) εἰς ᾿ξροσόλυμχ, Καὶ Πέτους μὲν, συνελεύστω:
πολλῶν γενομένης, παρῃτεῖτο τὸν τοῦ νόμου Duy
Ἰάκωθος δὲ δημηγορῶν, μὴ παρενοχλεῖν τοῖς ἀπὸ
τῶν ἐθνῶν πιστεύουσι παρηγγύα - ἐπιστεῖλαί
μὴν αὐτοῖς ἀπέχετθαι τῶν ἀλισγημάτων τῶν εἰδώ-
λων, τῆς πορνείας, xil τοῦ πνιχτοῦ, Σύναμά τι
Πύλῳ χαὶ Bapvx0q ᾿Ιούδας, Ó καὶ Dxooxó6à; xai!
Σίλας, τοῖς εἰς ᾿Αντιόχειαν ἀδελφοῖς ἀνεπέμποντο
xai τὰ δεδογμένα τοῖς ἐν Ἰερουσαλὴμ ἀποστόλεις
Qi ἐπιστολῆς ἔλεγον. Καὶ μετ᾽ ὀλίγον αὖθις ἀπί-
G:otoov. Διίσταται Oi παροξυσμοῦ γενομένου Παὺ-
Ao; Βαρνάύφ. Καὶ ὁ μὲν τὸν Μάρχον παρχ) χδὼν,
εἰς Κύπρον ἀπέπλες * Παύλῳ δὲ Σίλας ἐπιλε-εῖς,
εἴπετο εἷς Χυρίαν * Λύστραν δὲ xai Λέοδην Quos,
χαὶ τὸν Τιμόθεον προσλαμύάνεται, υἱὸν Ἕλλτνος
μὲν, Ἰουδαίας δὲ πιστῆς ὄντα παῖδα - ὃν χαὶ διὰ
τοὺς Ἰουδαίους οἰχονομίᾳ χρώμενος περιέτεμεν ὁ
τῆς περιτομῆς ἀναιρέτης. ΠΙάντες γὰρ οἱ ἐξ ᾿Ιουδαίων
πιστοὶ ἔδεισαν πατρὸς ὄντα Ἔλληνος, Διερχόμενοι
δὲ τὰς ρόλεις, τὰ ἀποστολικὰ ὑπέσκειρον δόγματα.

Tt ,

e

805

Φρυγίᾳ γοῦν χαὶ Γαλατίᾳ χηρύξαντες, xal τὴν Μυ- Α petit :

σίαν δὲ εἴσω τῶν λόγων θέμενοι, χατὰ τὴν τῶν Βι-
θυνῶν ἐπαρχίαν ποὺς βουλῆς ἦν ἐχείνοις πορεύεσθαι "
οὐχ εἴχασε μὴν αὐτοὺς τὸ νεῦμα τὴν ἐκεῖσε δὴ
στέλλεσθαι. Εἴς Τρωΐλδὰά 05» γενομένοις, ὀνείρῳ
lixjÀou πεισθέντες, εἰς Μακεδονίαν ὀιέδαινον. Καὶ
δὴ ἀποῦθάντες τῆς νεὼς, διὰ Σαμοθράκης xal τῆς
Νεχπόλεως εἷς τὴν πρώτην τῶν Μαχεδόνων ἥκουσι
πόλιν" d τῶν Φιλίππων αὕτη χολώνεια. Ἐχεῖθεν ὃὲ εἰς
Θεσσαλονίχην καὶ τὴν ὅμορον ταύτῃ Βέῤῥοιαν ἐχώ-
ροῦν" ἔπειτα εἰς ᾿Αθήνας" xal καθεξῆς τὴν ἐσπέ-
ραν τῷ Εὐαγγελίῳ διῴεσαν. "Hl μέντοι ἐξ "[epoco-
λύμων ἐπιστόλὴ, ἣν τοῖς ἐν 'Avttoyeiq, Συρίᾳ τε xai
Κιλιχίᾳ, xai πᾶτ' τοῖς ἐξ ἐθνῶν πιστεύσασιν ἔστελ-
λον διὰ Σίλα, οὕτως ἐπὶ λέξεως εἶχεν " « ᾿Επειδὴ
ἠκούσαμεν ὅτι τινὲς ἐλθόντες ἐτάραξαν ὑμᾶς, λέ-
γοντες, ὅτ' δεῖ περιτέμνεσθχι καὶ τηρεῖν τὸν νόυον,
oi; οὐ διεστειλάμεθα Πἔδοξε τῷ ἁγίῳ νεὔματι xoi
ἡμίν ὁμοθυμαδὸν γενομένοις μηδὲν πλέον ἔπιτίθε-
cÜat ὑμῖν βάρος πλὴν τῶν ἐπάναγχες τούτων * ἀπέ-
χεσῦαι εἰδωλοθύτων, χαὶ αἴμάτος, xal τῆς πορνείας,
Ἐξ ὧν διχτηροῦντες ἑαυτοὺς, εὖ
Ἰούδα» χαὶ

χαὶ τοῦ πνιχτοῦ.

ΝΜ ?* , , ^
πράξετε. "Εῤῥωσῦς. ᾿Λπεστάλχχμεν οὲ
Σίλαν ἡγουμένους ἐν τοῖς ἀδελφοῖς σὺ" Βαρνάθᾳ
xai Παύλῳ, ὡς ἀγαπητοῖς ἡμῶν ἀδελφοῖς, ἀνθρώ-
ποῖς παραδεδωχκόσι τὰς ψυχὰς αὐτῶν ὑπὲρ τοῦ Óvó-
μᾶτος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὥστε πα-
ραχαλέσαι ὑμᾶς ἐν τοῖς λόγοις τούτοις. »

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. II.

806

Lystramque et Derben peragrans, Timo-
theum quoque suscipit, Greci quidem patris, fide-
lis autem Jndzce matris filium. Quem sane propter
Jud:zos, consilium pro tempore capiens, et illo-
rum se ingeniis accommodans, cum ipse circum-
cisionem abrogaret, nihilominus tamen circumci-
dit. Omnes namque ex Judeis fideles patrem
ejus Grecum hominem esse sciebant. Itaque illi
civitate passim adeunt, et apostolica decreta
promulgant. In Phrygia autem οἱ Galatia, atque
eliam iin Mysia, cum verbum predicassent, in
animo habent provinciam quoque Bithyniam adire:
165 sed quo minus id faciant, Spiritus eis obsi-
8Stit. Celerum "Troade cum essent, in somnis
Paulo admonito, Macedoniam inde petunt. Et
navi egressi, per Samothracem et Neapolim, et in
primam Macedonicse orm civitatem Philipporum
coloniam perveniunt. Inde porro Thessalonicam,
et finitimam ei Berrheam, mox quoque Athenas
adeunt: ac deinceps occidentem versus, Evange- '
lium annunliantes proficiscuntur. Enimvero epi-
stola illa qua Hierosolymis ad oos qui Antiocbizm
in Syria et Cilicia, locisque aliis omnibus ad fidem
se ex gentibus contulissent, per Silam missa est,
in hec verba est concepta : « Quandoquidem audi-
vimus, quod quidam venientes vos turbarint,
dicentea : Oportere vos circumcidi, legemque ser-
vare, quibus id non mandavimus : visum est Spi-

ritui sancto et nobis unauimiter congregatis, nihil vobis ullra imponere oneris, preterquam hec

necessaria, ut vos abslineatis ab immolatitiis,

simulacerorum, et

sanguine, et fornicaliono, et

suffocalo. A quibus vos custodientes, bene agetis. Valete. Misimus aulem Judam et Silam, primarios
ex fratribus viros, eum Barnaba et Paulo, dilectis nobis fratribus, hominibus qui animas suas pro
nomine Domini nostri Jesu Christi tradiderunt, ut verbis hisce vos consolarentur 38...»

KEPAA. Κ΄. GC

Περὶ τῶν εἷς Μακεδονίαν πραχθέντων τῷ ἵερο-
κήρυκι Παύλῳ’ χαὶ περὶ Διονυσίου τοῦ 'λρε-
οπαγίτ 09, καὶ τῶν συγγραμμάτων αὐτοῦ.
Ἔν Φιλίπποις δ᾽ οὗτιν, h ἐκ Θυχτείορων πηρϑυ-

οὐπωλις τῷ θείῳ λουτρῷ πρόσεισι" χαὶ τὸ ἐν πα!-

δ» - - “ 4 , ,

δίσχῃ πνεῦμα τοῦ lij0. voc προτταγῇ llaoÀou ἐλαύ-

νεται, Κἀντεῦθεν τοῖς χυρίοις ἐχείνης τῆς ἐλπίδος
-ὦον - μ ^

τῆς ἐχεῖθεν mpos00oo0 περιχιρεθείσης, δεσμὰ τοὺς

ἀποστόλους εἶχε μετὰ πληγάς xxl ποδοχάκαις Gyo-

δοῶς ἐπιέζοντο ᾿Αλλ᾽ ἐν μέσαις νυξὶν εὐχὴ καὶ
ἀκρόασις τῶν συνδεσμωτῶν. Καὶ σείει: μὲν τὴν γὴν

6 θυός ai δὲ θύραι xai ὅσα χλεῖθρα xxl δεσμὰ

“ 4 ?
ἀνίεντο. Ὁ δὲ φύλαξ, μιχροῦ ἂν αὐτόχειρ ἐγένετο
ὅλας τὰς θύρας ἀνεῳγμένας ἰδὼν, εἰ μὴ Παῦλος
otf τοῦτον ἀνέστελλεν, ἅπαντας ἔνδον εἶναι εἴπών͵

Καὶ φωτὸς διαρπάσας εἴσήει, καὶ τί δέοι πράττειν

4 , Pu -085 * 4 λό. Ν , λλ e 2 ^s a

ἠρώτα, Καὶ οἱ μὲν τὸν λόγον χατήγγελλον " ὃ δὲ τὰς

πλιγὰς ἐθεράπευε, καὶ χλιαρῷ ἀπένιψεν ὕδατι, Ol

- . * P

δὲ τὸ θεῖον ἐχορήγουν τούτῳ λουτρόν χαὶ ἔγαιρε

πᾶτι τοῖς ἑχυτοῦ Χριστῷ προσιών. "Aux δ᾽ ἕῳ

^y ὦ

σὺν

ὑπὸ τῶν στρατηγῶν τῆς εἰρκτῆς ἀνίεντο * xal δι΄

᾿Αμφιπόλεως καὶ ᾿Απολλωνίας τῇ Θεσσαλονίχῃ προσ-

38 Act. xv, 24 seqq.

CAPUT XX.

De sacrosacri praconis Pauli in Macelonia rebus
gestis : et de Dionysio Areopagita, librisque ejus-
dem.

Porro cum Philippis essent, purpure venditrix
e civitate Thyatirorum femina ad divinum accedit
lavacrum. Et spiritus Pythonis jussu Pauli ex
puella profugit. Cujus dominis, cum spes questus
ejus, quem ex ea capiebant, esset precisa, illicet
plaga et vincula apostolos arripiunt, et pedes
eorum admodum consiringunt. Sed enim intem-
pesta nocte preces ab eis fiunt, quas in eodem
carcere vineli erant, exaudiunt. Ac Deus quidem
terram movet et concutit : fores autem, claustra,
et vincula omnia solvuntur. Custos porro carceris

ἢ fores omnes apertas conspiciens, ipse sibi attulis-

sct manus, nisi eum voce sua Paulus 166 cohi-
buisset, omnes adhuc intus esse dicens. Ita cu-
Btos, lucerna arrepta, carcerem ingreditur, οἱ quid
Bibi faciendum sit, rogat. Tum illi ei Verbum
depredicant, et ipse recentes eorum vibices sub-
calida lavat aqua : pro qua ab illis divinum sumit
lavacrum. Itaque is cum suis omnibus letus

801

NICEPHORI CALLISTI

808

Christo 8056 dicat. Deinde illi bene mane magi- A ἐῦχλον. Ot oi τῶν ᾿Ιουδαίων ἀπειθεῖς τὴν πόλιν

stratus primariorumque virorum jussu carcere
emissi, per Amphipolim et Apolloniam, Thes-
salonicam perveniunt. Ibi Judei in fideles tumultum
in urbe movent, et Jasoni, qui eos benigne ho-
Bpitio exceperat, negolium facessunt. Nec minus
et Berrhose similia eis accidunt. Sed Paulus a
fratribus ad mare deductus, Athenas venit. Eam
urbem simulacrorum cultui deditam cernens, ser-
mones et cum eis qui ex synagoga erant Judeis
et cum philosophis Epicureis simul et Stoicis con-
fert. A quibus tanquam nugigerulus, inaniuimque
verborum sator, et peregrinorum deorum anuun-
tiator, conviciis graviter exagitatur : et corpre-
hensus, in supremum ibi judicium, Arcopagum,
seu Martis collem nominant, producitur, atque ad
judicum subsellia sistitur. Novem ii erant, sapien-
tia, virlute, genere et opibus omnibus aliis prao-
Btantiores hubiti, et ad judicium munus obeunduimn,
prout quisque eorum visus οἱ optimus, ad tribunal
lecti. In medio horum eonsistens, superstitionem
eorum, ac templi illius, quod apud eos Ignoto Dco
consecratum erat, annuntiat : seque ejus upo-
stolum οἱ legatum esse asserit, quem et Dominum
et ereatorem coli et terre, quod scilicel per eum
consistant omnia, ipseque nullius rei indigens, el
nulli omnium materie eimilis sit, laudat. Illi insu-
per addens, nulla eum alia re quam piis bonorum
operibus et veritatis cognitione coli: οἱ peccata
quidem, per ignorantiam huc usque ἃ nobis com-
missa, eum dissimulare atque remittere ; dc cetero
autem resipiscendum, οἱ verbis fidei credendum
6886. Ac judicandi quoque eum potestalem propter-
ca recepisse dici!, ipsum scilicet Jesum Chrislum,
qui divinis prorsus facfis et operibus Deus perfe-
ctus, et idem perfectus (citra tamen peccatum)
homo declaratus, pro omnibus crucifixus sit, ct
ἃ mortuis resurrexcrit, omnibusque speclantibus
ad suum in colum redierit patrem, rerum nimi-
rum universarum Deum. Quibusdum itaque, quod
resurrectionem ab eo audierent, res tota ludibrium
et fabula videbatur ; quidam aulem verbis ejus
credentes, eum sectabantur. In quibus οἱ Diony-
sius Areopagita ille fuit, unus ex sapientibus illis
et delectis viria. 867 Tania autem fuit in Chri-
stum fides, ut non modo dignus divino lavacro
esset, sed etiam ipsius Pauli manibus Athenien-
sium designaretur episcopus, mirificis prorsus
atque divinis charismatibus el donis pollecs. Vixit
is etiam familiarius cum divino viro Hierothoo,
quorum utrique res summas Paulus, ut eis in ler-
tium usque colum et paradisum ipsum raptus,
initiatus fuerat, de theologia, Deique Verbi ratione
scilicet, necnon coelesti hierarchia, rerumque om-
nium absolutissima dispositione atque ordinatione,
communicans tradidit : quas res Dionysius postea
eliam in scripta retulit. Qui porro, verbo pietatis
verique cultus magnifice predicando, magna usus
est liberlate, multosque annos in partibus occiden-

'I4stovi, ὃς αὐτοὺς ὑποδέξεχτο,
τολγματα προσῆγον. Τὰ ἴσα δὲ xal ἐν Βεῤῥοί,
τούτοις ὑπήντα, ᾿Αλλὰ Παῦλος διὰ τῶν ἀδελφῶν εἷς
τὴν θάλατταν ἤγετο, καὶ ἄγρις ᾿Αθηνῶν ἐποσεύετο.
ἰδώλοι

ἐτάραττον " xa:

ς ὃ σφόδρα τὴν πόλιν ὁρῶν προτανέχουσαν,
τε ἐχ τῆς συναγωγῆς διωμιλεῖτο, xxi σοῖς
ἐχεῖσε φιλοσόφοις, τοῖς τε ἀπὸ τοῦ ᾿Επικχούρου καὶ
τῆς Στοᾶς, Οἷς δὴ καὶ ὡς σπερμολόγος xai ξένων
δαιμονίων χαταγγελεὺς περιύδριστο * xal δῆτα εἴσω
γειφῶν θέμενοι, ἐπὶ τὸ παρ᾽ αὐτοῖς μέγιστον διχα-
στήριον ἄγουτιν, ᾧ ἴλρειος πάγος ὄνομα" xal τῷ
39v:60'p τῶν δικαστῶν παραστήσαντες, ἐννέα ξὲ
132v οὗτοι, σοοίᾳ χαὶ ἀρετῇ xal γένεε καὶ πλούτῳ

ὑπερφέρειν δοχοῦντες, ἐπὶ τῶν
διχαστιχῶν θρόνων ἀοιστίνδην ἐξειλεγμένοι προὺ-

φ.

τῶν ἀλλων πάντων

^ Y * M UJ * ^v n» , ^t, ^ M ^
zx o, Ὧν ἐν μέτῳ γενόμενος, τὴν δεισιδαιμονίαν
. εἰς M. " I * [od *
ἐκείνων ti y8ÀAÀst καὶ τοῦ παρ᾽ ἐχείνοις γεὼ Oc ἀγνώ-
- “-- * . , T
στῳ Θεῷ ἀνέχειτο, τούτου εἶναι ἀπόστολον [m
βῷ ὁ “ ἢ 5^ » e. 4 -? ^-
s» 0v καὶ κύριον ἔλεγε χαὶ χτίστην γῆς τε χαὶ
3 ^ * » bl - EA ^ —
0022909, 0t οὐ τὸ πᾶν" xa! ἀνενδεῖ τοῦτον χαὶ üvó-
μοιὴν εἶναι πάσῃ ὕλῃ ποοὐτίθει. "AAA! οὐδὲ τιν:
4 “.» , - 4. T, ^w * ^ bod * -
ἄλλῳ θεραπεύεται dj τοῖς τῶν ἀγαθῶν εργοῖς xat τῇ
^ , -- .
ἐπιγνιώσε: τῆς ἀληθείας " xxi τὰ μέχρι τοῦδε ἀγνού-
΄» - “ —- - '
ματα 6i ἡμῶν zxpoplv λέγει" τοῦ λοιποῦ δὲ μετα-
- M '
νοξ, γαὶ λύγο!ς εἴχεῖιν πίττεως" ὃς χχὶ τὸ χρίνεῖν
ἐστιν οὗτός ἔστιν Ἰησοῦς ὁ Χρι-
f es ^. Y --- 4
στῆς" ὃς οὐ ἔργων θεοπρεπῶν Θεὸς τέλειος xal τί-

Y 2

3 - 4
ἔχεῖθεν εἰληφώς

' . . ^ PA . ^ ΠῚ ^ * L] e.
λεῖος ἄνθρωπος πλὴν ἀμχρτίχς ἀνχφανεὶς, ὑπὲ;

, ΄ . - ,5. - . 4 ., ^ * 4
am xv C7X0 9510521, ^21 EX νεὼν ἀνέστη " x1:

» . ' * ΩΝ
πάντων ὁρώντων, πρὸς τὸν οἴχεῖον Πατέρα ἀνελήοδεη
LI ^

[1 - , - *
Xo τῶν ὅλων On. Kal τισὶ μὲν ἀνάστασιν ἀχν-
1

? , M - ^r
κούσι χλεύν͵ τὸ πρᾶγμα ἐδόχει" τινὲς ὃξ αὐτῷ z-
φ

ὁ ᾿Αρεοπαγίτης

M (n^ $T. ^. . Sn - . .

Αὐογότιος ἦν, εἰς ἂν τῶν σηφῶν ἐχείνων xa! ἐχχρ!-
*

, et
στο σαντες E'TO0VytO" μεθ᾽ (ὧν XX:

των ἀνδρῶν, "Exi τόσον Oi αὐτῷ τὰ τῆς πίστεως,
ὡς μὴ μόνον τοῦ θείου χαταξιωθῆναι λουτροῦ, ἀλλὰ
43i διὰ “χειρῶν Παύλου ᾿Αθηνῶν προχειριτθ ζῆν:
ἐπίσχοπον, χαὶ ὑπερφυῶν γαρισμέτων ἀξειυθῆναι,
καὶ τῷ θείῳ συγγενέσθαι Ἱεροθέῳ" οἷς Πυῦλος ὅπ
καὶ ἐμυήσχτο εἰς τὸν τρίτον ἀρθεὶς οὐρανὸν χαὶ εἰς
τὸν παράδεισον χατεπίστευσε, περί τς θεολογίς
καὶ περὶ τῆς οὐρανίου ἱεραυχίας τε xai διαχοσμύ-
σιως, ἃ ἐς ὕστεῤδον xai γραφῇ παρεδόθη, Διονύσιος
δὲ τὸν λόγον τῆς εὐσεδείας λαμπρῶς παῤῥησιασά.
μξνος, ἐπὶ πολλοῖς ἔτεσι xatà τὴν ἑσπέραν δοξάτας
Χριστὸν, εἰς βαθὺ γῆρας fxw», καὶ τῷ ὑπὲρ αὐτοῦ
μυρτυρίῳψ κατεχοσμήθη. Φασὶ δὲ αὐτὸν τὴν xin
ξίφει διακοπεῖσαν ἀνὰ χεῖρας λαδόντα, ἐπὶ μίλια δύο
ὁδεῦσαι" ἐχεῖσε δὲ γυναιχὶ ἐντογόντα παραθεσθΣ
ταύτην αὐτῇ. “Ὅσχ γε μὴν συνεγράψατο 0itoz!3 χαὶ
νοήματι χαὶ φράπει ἐξόχῳ πάντη, xai ἀμιγεῖ ταῖς,
03at κατ᾽ ἀνθρώπους ἐφάνησαν, τοῦτον ἔχουσι τὸν
τρόπον" πρῶτον μὲν Περὶ θείων ὀνομάτων λόγον
συντᾶττει ἐν χεφαλαίοις τρισχαίδεχα - ἐν dp ἕτερα
κεφάλαια ὑποτέταχται ἄχρι τῶν ρ΄ προϊόντα, θεοσο-
φίας μεστά" δεύτερος αὐτῷ συντέταχται, Περὶ τῆς
οὐρανίου ἱεραρχίας ἔχων ἐπιγραφὴν, χεφάλαια τε
m2062) 6, evo; * τρίτος ἐπὶ τούτοις ὁ Περὶ τῆς ἐν

809

ἘΘΟΙΕΒΙΑΘΤΙἙ HISTORL&E LIB. II.

810

χλησιαστιχῆς lepapy (ac ἐν γεφαλαίοις ἑπτά * τέ- A talibus Christum glorifioans, ad multam pervenit

ταρτος ὁ Περὶ μυστιχῆς θεολογίας ἔν κεφαλαίοις
ε΄" xal ἐπιστολαὶ δέχα, ὧν dj τελευταίᾳ τῷ ἐπιστη-
ϑίῳ καὶ εὐαγγελιστῇ ᾿Ιωάννῃ ἐστάλη. Ταῦτα μὲν τὰ
ἐς δεῦρο ἡμῖν ἐμφερόμενα " ὁ δ᾽ αὐτὸς xal ἑτέρων
αὐτοῦ πραγματειῶν μνήμην ποιεῖται “ ὧν μία αἱ

παρ᾽ αὐτῷ Θεολογιχαὶ Ὑποτυπώσεις ὀνομασθεῖ-

σαι" fj τε Συμδολικὴ Θεολογία" ἑτέρα ἡ Περὶ
τῶν ἀγρελιχῶν ἰδιοτήτων καὶ τάξεων" ἢ τε
Περὶ ψυχῆς αὐτῷ πραγματεία " ἑτέρα ἡ Περὶ δι-
xalou xal θείου διχαιωτηρίου " xal $ Περὶ τῶν
θείων ὕμνων ἑτέρα" xai ἄλλη Περὶ νοητων τε
τεχαὶ αἰσθητῶν Αἱ δὴ Πραγματεῖαι παντάπασιν
ἀθεοώρητοι, καθάπαξ μήθ᾽ ἡμῖν, μήτε τοῖς πρὸ ἡμῶν
γνωρισθεῖσαι, ᾿Αλλὰ περὶ μὲν Διονυσίου χαὶ τῶν
συγγραφέντων αὐτῷ, τοσαῦτα.

seneclutem, Θὲ pro ipso martyrii corona et coho-
nestatus. Ferunt autem eum caput suum, quod
gladio resectum fuerat, in manibus gerentem, ad
duo millia passuum tulisse: ibique id, in quam
indiderat, mulieri tanquam depositum tradidisse.
Qua autem ille scripta, sublimi rerum divinarum
contemplatione, sententiis, δὲ elocutione, admi-
renda prorsus,et excellentia, longeque ab iis que
pro hominum captu edita sunt, dissita composuerit,
sic se habent. Primum quidem opus de divinis
nominibus conscripsit, tredecim capitibus : in quo
ad centum quoque alia capita sunt adjecta divine
sapientie plena. Secundusab eo liber scriptus est,
cui titulum fecit, De czlesti hierarchia (1), capita

B habens quindecim. Tertius De ecclesiastica hierar-

hia, capitum septem; quartus De arcana seu mystica theologia, quinque capitum. Reliquit etiam

epistolas decem, quarum postrema evangeliste Joanni, qui supra pectus Domini recubuit, est
scripta. Atque hec quidem ejus scripta hodie quoque circumferuntur. Ipse autem aliarum quo-
que lucubrationum suarum mentionem facit, quales sunt, que ab eo Theologicg Dispositiones sunt
nominatzm. ltem symbolica theologia, preterea De angelicis proprietatibus et ordinibus. Commenta-
rius De anima, De justo εἰ divino judicio; De divinis hymnis; item De iis qug vel intelligentia. vel
sensu deprehenduntur. Commentarii autem isti omnino visi non sunt, neque nobis, neque iis qui
ante nos fuerunt, cogniti. Sed de Dionysio operibusque ejus hec satis aint.

KEQAA. EA'.

Ὡς ἡ τοῦ θεοῦ Μήτηρ νόμῳ φύσεως τεθνὴ -
κυΐα, πρὸς τὰς ὑπερχοσμίους σχηνὰς σω-
ματιλῶς μετετέθη.

Kav' ἐχεῖνο δὲ χαιροῦ, Κλαυδίου πέμττον ἔτος
ἀνύοντος τῇ ἀρχῇ, ἐπεὶ τὴν πάναγνον τοῦ Θεοῦ
Λόγου μητέρα θανάτου μετασχεῖν ἔδει (ὅτι γε καὶ
6 ταύτης Υἱὸς xopüv το ἄνθρωπος εἶναι ὡς ἀληθῶς),
οὐκ ἔξωρος δὲ ἄρα ἦν, ἐξηχοστοῦ γὰρ ἑνὸς δέοντος
χρόνου γεγενημένη μυεῖται μὲν 60 ἀγγέλου ἐκ τοῦ
Υἱοῦ τὸ πρὸς αὐτὸν ἐνδημεῖν, καθὰ xal πρότερον»,
ὁπηνίχα φοιοᾷν πρὸς αὐτὴν ἔμελλεν " ὡς οὖν ἔγνω
τὴν ἐχδημίαν, χαρᾶς ἀῤῥύτου πίμπλαται (xal τί
γὰρ ἔδιον ἐχείνῃ ἢ τῷ Υἱῷ συνεῖναι xai βασιλεῖς)
φῶτα τοίνυν εἰσήγετο. ἣ οἰκία τε ἐσαροῦτο, καὶ τὸ
προσῆχον γένει, «ὃς εἰκὸς, μετεστέλλετο, xal ηὐτρέ-
πίστο πρὸς τὴν ἔξοδον, τήν τε μύησιν τοῖς συνιοῦσι
δήλην ὀτέθει, Πρὸς δὲ xai τὸ νίχης τοῦ θανάτου τρό-
“παῖον, φοίνικος δὲ τοῦτο ἣν χλάδος, ὑπεδείχνυε.
PM Τοῦ δὲ χαιροῦ ἐπιστάντας, ἔν τῇ Σιὼν ἐπὶ σκίμπο-
δος ἀνεχλίνετο. Καὶ παρῆν μὲν Ἰωάννης ὁ ταύτην
εἰσοικισάμενος, καὶ ὅσον ἐν Ἱεροσολύμοις διαφανὲς,
αἵ τε φίλαι καὶ γένει προσήχουσαι, Καὶ τῷ παρθένῳ

1658 CAPUT XXI.

Ut ipsa Dei Genetrix naturg lege mortua, ad celestia
tabernacula corporaliter sit translata,

Eo tempore, cum Claudius quintum imperaret
&nnum, et immaculatam Dei Verbi Matrem mortem
obire oporteret (quandoquidem et Filius ejus,
verum 8e hominem esse probavit et confirmavit),
ad grandiorem autem exolete senectutis etatem
non pervenerat : undesexagesimum enim ageng
annum, nuntium a Filio, per angelum, de migra-
tione et adventu ad se ejus, ita ut antea cum ipse
ad eam venturus fuerat, acoipit. Itaque migratione
sua ad honc modum cognita (2), immensa repletur
letitia (quid enim dulefus ei, quam ut cum Filio
et rege suo esset, contingeret ?) ; lamen ad eam in-
fertur, domus purgatur, genere propinqui, ut par
erat, accersuntur, riteque et ordine que ad tran-
sitionem eam pertinent, preparantur : nuntium
etiam illa, quem acceperat, iia qui "cum ea erant,
exponit, et preterea victorie morüs tropeum
(erat autem palme ramus) monstrat. Etiam tem-
pus instabat, cum in Sion super humiliore lecto

σὺν ἄλλοις ἡ Παρθένος ἐπέταττε, τοὺς δύο ταύτης D reponitur : et aderat Joannes, qui eam domi sure

χιτῶνας ταῖς Ex γειτόνων χήραις αἵ τῶν λοιπῶν
διαφερόντως ἦσαν ταύτῃ προσχείμεναι, παρασχεῖν.
Δαχρύων ἐπὶ τούτοις χύσις ἔῤῥει πολλῇ, τὴν ἐκείνης
στέρησιν πάντων ὀδυρομένων. Εἶτα κάτεισι μὲν οὐ-

(1) Qui hierarchiam nominat, uno verbo summa-
tim rerum sacrarum omnium dispositionem ordi-
patam absolutamque dicit. Et qui ierarcham vo-
cat, Numine aífflatam, divinumque virum, sacre
cognitionis peritum signifloat. (Dionys. Areopag.)

2) Hier, 1x, ad Paulam et Eustochium : « Ne si
venerit vestris in manibus illud apooryphum de

PATROL. Ga. CXLV.

foverat: et preterea quidquid Hierosolymis erat
feminarum celebriorum, que vel amoris necossi-
tudine, vel generis propinquitate ei conjunote
essent. Tum virgini discipulo et itidem aliis ipsa

transitu Marie beate gloriose semperque Virginis,
dubia pro certis recipiatis : quod multi Latinorum
pietatis amore, studio legendi charius ampleotun-
tur : presertim cum ex his nihil aliud exprimi po-
test pro certo, nisi quod hodierna die migravit a
corpore. »

26

811

NICEPHORI CALLISTI

812

virgo precipit, ut duas ejus tunicas vicinis viduis, ρανόθεν à ταύτης Υἱὸς σὺν ἀγγέλων ἀπείρῳ στρατῷ,

que preter ceteras proponsiore erga eam amore
atque pietate fuissent, donent. Sub hec vis la-
crymarum ingens ex oculis omnium profluit, orbi-
talem suam migratione illius complorantium.
Deinde colitus Filius ejus, cum innumerabil!
angelorum exercitu descendit, animam illius san-
ctam prorsus et divinam assumpturus: et tonitrus
atque nimbi sonitu confestim ex finibus omnibus
8008 congregat discipulos. Hec cum immaculata
prorsus Virgo sciret, unicuique que optaret, pre-
catur, benedictione omnes dignatur el extremis
illos vocibus compellat, vale dicens : migratio-
nemque suam non luctu eos,sed gaudio potius
prosequi jubet : et qus ad exsequias sepulturamque
ejus pertinerent, suaviter et lete exponit. Deinde
Petrum ad se venire Jubet, mox reliquos etiam
apostolos vocat, ardentes habentet faces : et miri-
fice exsultans, labiaque aperiens, gratias Filio agit :
169 atque in lectum rursum reposita, manus re-
verenter et graviter, ita ut illam decebat, elevat,
et venerandum prorsus soleque ipso purius corpus

ψυχὴν ἐχείνὴς τὴν ὄντως θείαν ἀναληψόμενος * ἣχῳ
δὲ βροντῆς καὶ νεφέλης ἀθρόον ἐχ περάτων ἤθροιζε
τοὺς αὐτοῦ μαθητάς. Ὡς οὖν ἔφνω ταῦτα ἡ πάν-
νος, xai ἅπερ ἑκάστῳ βουλομένῳ Tv» ἀνηγγέλη,
καὶ τῆς πχο' ἐχείνης εὐλογίας ἠξίωντο, τὰ ἐξιτήρ'α
τέλος αὐτοῖς προσεφθέγγετο, χαΐρειν τε παρηγγύα,
xai μὴ λύπης, χαρας δὲ μᾶλλον οἴεσθαι τὴν ἐχδη-
μίαν ἐνεχελεύετο * xal τὰ πρὸς τὴν ταφὴν αὑτῆς
ἡπίως xai ἱλαρῶς διεξήει. Εἶτα Πέτρον μετεστὲλ-
λετο μετὰ βραχὺ δὲ xai τοὺς λιοποὺς ἐχάλει τῶν
μαθητῶν. Καὶ τῶν λύχνων χαιομένων αὐτοῖς, ἐχείνη
ὑπερφυῶς ἀγγαλλιωμένη, τὰ χείλη διάρασα τῷ Υἱῷ
εὐχάριστον ἀνέπεμπε γλῶσσαν, Καὶ ἐπὶ τῷ σχίμ-
ποῦι αὖθις ἀναχλιθεῖσα, τὰς χεῖρας ὑψοῦ διάρασα,
σεμνῶς τε xal ὡς ἐχρὴν τὸ πάνσεμνον xal ἡλίου
καθαρώτερον διαθεμένη xai σχηματίσασα σῶμα,
ἑώρα xal γὰρ ἐχεῖνον ἀγγέλων δόξῃ περικύκλῳ ὃδο-
ρυφορούμενον, σὺν ἡδονῇ καὶ θαύματι, Γένοιτό
μοι αὖθις κατὰ τὸ ῥῆμά cou, ἐπειποῦσα, ταὶς
ἐχείνου φίλαις χερσὶν ὡς ἐν ὕπνῳ παρατίθησι τὴν μα-
xaplav ἐκείνην ψυχήν.

pulehre componens atque conformans (videbat enim illum angelorum gloria circumcirca tanquam satel-
litio stipatum) cum voluptate et miraculo : Fiat mihi rursum secundum verbum tuum, inquit, atque
ita in charis illius manibus, perinde atque obdormiens, beatam illam deponit animai.

CAPUT XXII.

Es Dionysio Areopagita, ut divi apostoli, cum ipsius
filio, ad producendlum Dei Genitricis funus, ex
ultimis terre finibus universi convenerinl : et de
Jud&o, cui manus exarescens decidit, (quod lo-
culos seu feretrum dive Virginis impie et. irre-
verenter contrectarit. |

Ceterum ne temere videar conventus apostolo-
rum in dormitione Dei Genetricis meminisse,
equum esse duxi, proferre ea qua Dionysius Areo-
pagita, in tertio capite ad Tiinotheum Kphesium
episcopum scribit, quod caput talem habet inscrip-
tionem : (Quac precationis sit vis: de beato Hiero-
theo, et de reliqiore atque theologica historia. Verba
ejus hec sunt de Hierotheo : « Congressus etiam
est cum hierarchis divino Numine aíflatis, cum et
ego et ipse, aliique multi ex sanctis fratribus
nostris, ad spectaculum corporis, quod auctorem
vita Deumque suscepisset, convevissemus. Aderat
ibi Jacobus quoque frater Domini, et item Petrus,
supremum atque venerandum theologorum fasti-

gium. Deiude post id spectaculum, visum est, ut D

hierarche omnes, pro se quisque αἱ posset, hymno
cantato, infinitipotentem divine virtutis bonitatem
concelebrarent. Meministi tu satis, ut ibi secun-
dum theologos ipsos, omnes alios sacroa mystas
longe superarit, tolus ἃ seipso secedens, totus
mente extra seipsum degens, el prorsus conve-
nientia eis que canebat patiens, ita ut a quibus
audiebatur et conspiciebatur, simul et cognosce
retur et non cognosceretur, Numine afflatus, et
divinus hymnorum cantor judicatus. Sed quid tibi
deiis, que tum sanoti illi viri theologati sint,
dioam ?cum, nisi mei quoque ipsius sim oblitus,

ΚΕΦΑΛ. ID.

"Ex tv Διονυσίου τοῦ ᾿Αρεοπαγίτου" ὡς οἱ
θεῖοι ἀπόστολοι ἀθρόον σὺν τῷ ταύτης Υἱῷ
τῇ προπομπῇ τοῦ ἱεροῦ σχήνους τῆςθε:
μήτορος ἐχ περάνων συνήχθησαν, καὶ περὶ
τοῦ οιαχοπέντος χεῖρας 'ΕὈραίου.

Ἵνα δὲ μὴ λόγος ἄλλως δοχῇ τῶν ἀποστόλων ἐπὶ
τῇ κοιμήσει τῆς Θεομήτορος ἀθροισμὸς, προσθεῖναι
μοι δέον λελόγισται, xal ἃ Διονύσιος ὁ ᾿Αρεοπαγίτης
ἔν τῷ πρὸς Τιμόθεον ἐπίσκοπον Ἐφέσου τρίτῳ xt
φαλαίῳ φησὶν ὃ περὶ τοῦ, Τίς ἡ τῆς εὐχ ἧς δύνε-
μις, καὶ περὶ τοῦ μαχαρίου ᾿Ιεροθέου xai s
ρὶ εὐλαθδείας καὶ συγγραφῆς θεολογικχῆς, τῇ»
ἐπιγραφὴν εἷληφεν. Ἔχει δὲ κατὰ λέξιν οὕτως «Ecc
xai αὐτοῖς θεολήπτοις ἡμῶν ἱεράρχαις &vixa xr
ἡμεῖς, ὡς οἶσθα καὶ αὐτὸς, χπὶ πολλοὶ τῶν ἱερῶν
ἡμῶν ἀδελφῶν, ἐπὶ τὴν θέαν τοῦ θεχρχιχοῦ xai ζων-
δόχου σώματος συνεληλύθαμεν * παρῇν δὲ καὶ ὁ
ἀδελφόθεος ᾿Ιάκωδος, xai Πέτρος, ἡ κορυφαία καὶ
πρεσδυτάτη τῶν θεολόγων ἀχρότης * εἶτα ἐδόχει
μετὰ τὴν θέαν ὑμνῆσαι τοὺς ἱεράρχας ἅπαντας ὡς
ἕκαστος ἔχει, τὴν ἀπειροδύναμον ἀγαθόνητα τῆς
θεαρχικῆὴς ἁγιαστίας. Πάντων ἐκράτει μετὰ τοὺς
θεολόγους, ὡς οἶσθα, τῶν ἄλλων ἱερομυστῶν, ὅλος
ἐχδημῶν. ὅλος ἐξιστάμενος ἑαυτοῦ, xai τὴν πρὸς τὰ
ὑμνούμενα χοινωνίαν πάσχων xal πρὸς πάντων ὧν
ἠχούετο xai ἑωρᾶτο, Καὶ ἐγινώσχετο xal οὐχ iy
νώσχετο, θεόληπτος slvat xai θεῖος ὑμνολόγος χρι-
νόμενος. Καὶ τί ἄν σοι περὶ τῶν ἐκεῖ θεολογηθέντων
λέγοιμις ; καὶ γὰρ, εἰ μὴ καὶ ἐμαυτοῦ ἐπικέλησμαι,
πολλοὺς οἴδα παρὰ σοῦ, xal μέρη τινὰ τῶν ἐνθεα-
στικῶν ἐχείνων ὑμνῳδιῶν ἑπακούσας, » Ταῦτα μὲν

ὁ Διονύσιος " οἱ δὲ ἀπόστολοι χαὶ ὅσον ἦν ἔχχριτον

818

ECCLESIASTIG/E HISTORLE LIB. Il.

814

χύχλῳ τὴν χλίνην διειληφότες, εὐλαδῶς χατησπά- À meminerim, me multos hyrnnos et partes quasdam

ζοντο * θαυμάτων δὲ χύσις ἔῤῥει, Τυφλοὶ ὄμματι
παραδόξοις ἑώρων τὸν ἥλιον * χωφοῖς 3j ἀχουστικὴ
δύναμις ἐπορίζετο " χωλοὶ τὰς βάσεις ἡδράζοντο "
χαὶ τὸ ὅλον εἰπεῖν, σύμπαν νόσημα τῇ θίξει μόνον
ὁπεχώρει ἀθρόον xal διελύετο. Ἔπειθ’ ὑπὸ λαμ-
πάτι χαὶ μύρων ἄνθεσιν, ἀγγέλων μὲν ἄνωθεν πιο-
θεόντων, περιϊπταμένων, ἐφεπομένων, θείων δὲ Πα-
τέρων xal ἀποστόλων ᾧδάς τινας ἐξαισίας ἀδόντων,
ἣ νοητὴ χιδωτὸς ἐκ Σιὼν πρὸς Γεθσημανὴ ταῖς ἀπο-
στολιχκαῖς ἐποχουμένη χερσὶν ἐχομίζετο. Τῇ δὲ γσρ-
μονὴ ταύτῃ καὶ τι χαλεπὸν ἐπιγίνεται λήθης οὐ-
δαμῶς ἄξιον. Τοῦ yàp θείου σχάνους, ὡς εἴρηται,
πρὸς Γεθσημανὴ μεταχομιζομένου, ὅπου δὴ xal τα-
ofc ἠξιῶσθαι ἡ Θεομήτωρ ἐπέσχηπτεν, οἱ ᾿Ιουδαῖοι
φθόνῳ διαταχέντες, μύειν οὐχ ἀνεχόμενοι, τὸ ἐνοι-
χουροῦν τῆς βασχανίας πάθος ἐξέῤῥηφσον. Καὶ δή
τις τῶν ἄλλων θρασύτερός τε χαὶ μανικώτερος, τοῦ
καταλόγου δὲ τῶν ἱερέων ἦν, τοῦ ἱερσῦ σχήνους κο-
μιζομένου, φορᾶς ἀλόγου μλησθεὶς ὅλος ἐπῴει, εἷς
Ὑῖν καταῤῥάξαι τὸ ἱερὸν ἐκεῖνο σχῆνος πρόθυμος
ὦν. Ἡ δὲ δίκη μέλλουσα ἦν οὐδαμῶς. ᾿Εξ ἀγχώνων
γὰρ αἱ χεῖρες ἐκείνῳ διακοπεῖσαι, τῷ σχίμποδι ἀπῃν
ὥρηντο. Ἔμελλε δὲ ἄρα ἡ διὰ τοῦ θείου τόχου χα-
ρᾷς τὴν οἰκουμένην πληρώσασα ἐν τῷ θνήσχειν μη-
δενὶ λυπηροῦ τινος αἰτία γενέσθαι. Καὶ ἐπεὶ ὁ ma.
θὼν πονηρὸς μὲν ἦν, ἤκιςτα δὲ ἀνίατος, τὸ τῆς με-
τανοίας προδάλλεται φάρμαχον. Καὶ χεῖρας μὲν ἐχ-
τείνειν οὐχ εἶχε " προὐδαλλετο δὲ τὰ δάχρυα " καὶ

ἅμα τῇ παιδείᾳ καὶ ἡ θεραπεία προσῆν. Ἔστη μὲν C

οὖν ἡ χλίνη τοῦ πρόσω φέρεσθαι *. xal. τῶν τμημά-
τῶν προσαρμοσθέντων, ὅθεν ἐδῥύησαν, Πέτρου δὲ
τὸ ἐπίταγμα ἦν, παραυτίχα ὡς τὸ πρότερον ἦσαν.
Ὥς δὲ xal τὴν Γεθσημανὴ κατέλαδον, τάφῳ μὲν
τὸν Υἱὸν μιμουμένη δέδοται. δι’ ἐχείνου δὲ πρὸς τὰ
θεῖα σκηνώματα μετατίθεται, λόγοις οἷς οἶδεν ὃ
ταῦτα δράσας Θεὸς - ἐν αὐτῷ τῷ θείῳ δηλαδὴ πα-
ραδείσῳ, ὅπου δὴ καὶ τὸ ξύλον πεφύτευται τῆς

ζωῆς. ᾿

divinitus inspiratarum illarum laudum, te canente
audire? » Hzc Dionysius. Apostoli autem, et qui
preterea ibi aderant, viri egregii, lectum corona
cireumdantes reverenler illum exosculabantur.
Ad quem deinde quam plurima flebant miracula :
120 ceci namque, preter spem exspectatio-
nemque omnem, oculis suis solem cernebant,
surdis auditus suus dabatur, claudi gressus reci-
piebant: et ut semel dicam, omne morbi genus
attactu &olo prorsus cedebat et profugiebat. Deinde
cereis ardentibus prelatis, et unguentis floribusque
sparsis, atque angelis cclitus, feretrum (1) vel
preeuntibus, vel gtipantibus, veletiam consequen-
tibus, divinis Patribus et apostolis mirifica quedam
carmina concinenlibus, intellectualis illa atque
spiritualis arca, ex Sion in Getsemani, apostolicis
eam gestantibus manibus fertur (2). At enim in
hanc tantamletitiam, molestum et durum quiddam
incidit, quod silentio praetereundum non sit. Cum
enim divinum illud corpus, ita ut dictum est, ad
Getsemani portaretur, ubi Dei Genitrix sepeliri se
mandavera!, Judei invidia tabescentes, cum occul-
tare non possent, eum qui in mentibus eorum
fovebatur, livoris affectum produnt. Inter quos
aliis quidam confidentior, furibundusque magis
(erat autem ex sacerdotum ordine), cum sacrum
tabernaculum portaretur, impetu quodam preter
rationem percitus, in id ferebatur, humi proster-
nere sacrum illud corpus, atque pessumdare in
animo habens. Sed enim vindicta nequaquam morata
est.. Namque ab ulnis manus illius reciss, ex fere-
«ro dependerunt. At que divina nativitate sua,
letitia habitabilem orbem omnem repleverat, ne
in obitu quidem cuipiam molestie aut erumne
alicujus causa futura erat. Porro is cui hoc conti-
gerat, cum malus quidem, sed tamen non prorsus
desperatus δὲ incurabilis esset, ponitentis rite
pretendit remedium : οἱ quoniam manus quas non

babebat, protendere mWequit, lacrymas profert, et simul oum castigatione, oura quoque adest Fere
trum enim Constitit, et manus ad resectionem, unde deciderant, accommodate (Petri id jussu
factum) confestim pristinum statum suum recuperant. Ubi autem ad Getsemani perventum est, se-
.pultures quidem illa, Filium imitata, traditur: per illum autem ad divina tabernacula (3), ad ipsum
' Scilicet paradisum, ubi et vile arbor consita est, ratione ea, quam qui hec fecit, Deux novit, trans-

fertur.

(1) « Monstratur sepulerum ejus cernentibus no- T)
bis osque ad presens, in vallis Josaphat medio,
quise vallis est inter montem Sion et montem Oliveti
posita, in qua sepulta fuisse predicatur. Sed nunc

(3) « Quod, ais Deo nihil est impossibile, nec
nos de beata Maria factum abnuimus. Quanquam
propter cautelam salva fide, pio magis desiderio
opinari oporteat, quam inconsulte delinire quod

vacuum esse mausoleum cernentibus ostenditur.
Hao ideirco dixerim, quia multi nostrorum dubi-
tant, utrum assumpta fuerit simul cum corpore,
an abierit relicto corpore. (Hieronym.) τ

(2) Epiphan. adversus Antidicomaríianitas, non
ge posse affirmare et dicere scribit, de Genitrice
Dei, vel quod immortalis permanserit, vel quod
vitam morte comrmutarit.

sine periculo nescitur. » (Hieronym.) « Quomodo
Maria sancia una cum carne regnum colorum non
cernat, qua neque lascivierit, neque fornicata
fuerit, neque adulterium commiserit, sed neque
aliquod infandum carnis opus patraverit, sed im-
polluta permanserit ? » (Epiphanius, Adversus Mar-
cion.)

815
171 CAPUT XXIII.
Qualía etiam Juvenalis Hierosolymitanus de sacro-

sancla assumplione purissima Dei Genitricis me-
moret : et de ejusdem [orma muribusque.

Porro vitalis et salutiferi corporis hujus transla-
tionem, cum multi alii disertis verbis clare depre-
dicant, tum omnium maxime Juvenalis Hierosoly-
morum episcopus, magnus sane divinoque afflatus
Numine vir, ex volusta traditione acceptam, rem
hanc 8ic gestim, scriptis suis cum fide confirmat.
Dicit enim, totum triduum apostolos ad monu-
mentum id, divinorum hymnorum carmina au-
dientes, perseverasse. Accidit autem rursum, ul
Thomas ab eis abesset, videlicel ut nota perspe-
otaque dive Genitricis fleret assumptio, itidem
ut antea Filii ejus. Cum ergo post diem ter-
tium advenisset, ingenti afficiebatur dolore, ne-
que quieto animo esse poterat, quippe qui tanli
boni non Ííuisset particeps. Sacer autem ille cho-
rus, iniquum esse judicans, si ille quoque
divinum Virginis matris corpus non spectaret
atque complecteretur, aperiri monumentum ju-
bet. Quod quidem ubi ita esl factum, desideratum
illud corpus non comparuit. Sepuleralia tantum
lintea rite composita loco suo manebant, itidem
ul Filii quoque ejus in sepulcro relicta, Que et
ipse, et qui cum eo aderant, cum veneratione
exosculati, incredibilique voluptate, odorisque
suavitate repleti; sepulcrum quidem ad pristinum
conformant modum: miraculum autem ipsum
quasi per manus subinde posteris traditum, ad nos
quoque transmiserunt. Quod vero divinum hoc Dei
Genitricis corpus resurrecturum fuerat, propheta
quoque David predixit : Exsurge, inquiens, Do-
mine, tu et. arca sanclificalionis (tux *?. Inde fama
est, non ita pridem sanctissima "Virginis quoque
sacra primum celebrari copla esse. Mores autem,
formaeque et stalura ejus modus, talis, ut inquit
Epiphanius, füit. Erat in rebus omnibus honesta
et gravis, pauca admodum eaque necessaria lo-
quens, &d audiendum facilis, et perquam affabilis,
honorem suum et venerationem omnibus exibens ;
Blatura mediocri, quamvis sint, qui eam aliquan-
tulum mediocrem longitudinem excessisse dicant.
114b Decenti dicendi libertate adversus homines

NICEPHORI CALLISTI

816

KETAA, Γ΄.

Οἵα xai ὁ ἱΙεροσολύμων ᾿Ιουδενάλιος περὶ
τῆς ἱερᾶς μεταστάσεως τῆς ἁγνῆς Θεομΐή-
τορος ἱστορεῖ, xal τῆς θείας διαπλάσεως
καὶ τοῦ ἤθους αὐτῆς.

Τήν γε μὴν τοῦ ζωοδόχου ταύτης σκήνους μετά-
θεσιν πολλοὶ μὲν χαὶ ἄλλοι διαῤῥήδην χηρύττουσι,
μάλιστα δὲ πάντων Ἰουδενάλιος τῶν Ἱεροσολύμων
ἐπίσκοπος " μέγας δὲ xal θεοφόρος οὗτος, ὃς ἐξ ἀρ-
χαίας παραδόσεως xal ἐς αὐτὸν ἐλθεῖν τὸν λόγον πι-
στοῦται. Τρεῖς γάρ φησιν ἡμέρας μετὰ τὴν ταφὴν
ἐπιμεῖναι τοὺς ἀποστόλους τῷ μνήματι θείας ὕμνῳ-
δίας ἀκροωμένους, Συμδὰν δὲ αὖθις ἀπόδημον κα-
θεστάναι Θῶμᾶν, ὡς ἄν γε γνώριμος κατασταίη ἡ
τῆς θείας Θεοτόκου μετάστασις, ὥσπερ πρότερον

B καὶ 4 τοῦ Υἱοῦ ἐκείνης ἀνάστασις, ὡς ἐπανῆχε

μετὰ τὴν τρίτην, τῇ ἁμετρίᾳ τῆς λύπης συνείχετο,
καὶ ἥχιστά γὲ εἶχεν ἠρέμα, ἅτε δὴ καλοῦ τοιούτου
ἀπολειφθείς. Ὁ τοίνυν ἅγιος ἐχεῖνος χορὸς, μὴ δεῖν
εἶναι διεγνωχότες, μὴ κἀχεῖνον τὸ θεῖον ἐκεῖνο σῶμε
καὶ προσπτύξασθαι, ἐκέλευον τὸ μνῆμα διανοιγῆναι"
xai τὸ μὲν ἐγίνετο" τὸ δὲ ποθούμενον ἦν οὐδαμοῦ.
τὰ δ᾽ ἐντάφια σωφρόνως ἦσαν χατὰ χώραν μένοντα,
καθὰ δῆτα xal τοῦ ταύτης Υἱοῦ τῷ τάφῳ χαταλε:-
φθέντα" ἃ xal σεδασμίως αὐτός τε xai oi Gopxi-
püszv κατασπασάμενοι, ἀῤῥήτου τε ἡδονῆς xr
εὐωδίας καταπλησθέντες, τὸν μὲν τάφον ἐπὶ τοῦ
προτέοου χαθιστῶσι xai αὖθις σγήματος - τὸ ü
θαῦμα παῖς παρὰ πατρὸς διαδεξάμενοι, καὶ εἰς tai
διεσώσαντο, Ὅτι δ᾽ ἀναστῆναι τὸ θεῖον ἔμελλε oxi.
νος τῆς Θεομήτορος, χαὶ ὁ προφήτης Δαυὶδ προε-
σήμαινεν, ᾿Ανάστηθι, λέγων, Κύριε, σὺ καὶ b χι-
ὀωτὸς τοῦ ἁγιάσματός σου. Ἐντεῦθεν λόγος ἄρτ:
πρώτως χαὶ τὴν τῆς Παναγίας χατάοξασθαι: τελε-
τὴν (1). Ἣν δὲ τὸ ἦθος xai ἡ θέσις τῆς μορφῆς χαὶ
τῆς ἡλικίας αὐτῆς οὕτως ἔχοντα, ὥς φησιν 'Ex:-
φάνιος" Σεμνὴ, φησὶν, ἦν χατὰ πάντα" ὀλίγα τε
xxi ἀναγχαΐα λαλοῦσα " ταχεῖχ πρὸς ὑπακοὴν xai
εὐπροσήγορος" τιμῶσα πάντας καὶ προσχυνοῦσα᾽
μέση δὲ τὴν ἡλικίαν ἦν, Εἰσὶ δὲ οἵ xal πλέων tt τοῦ
μέσου ἔχειν αὐτήν φασι. Τὸ εὐπαῤῥησίαστον δὲ nz
πάντα ἄνθρωπον εἶχε" πόῤῥω γέλωτος, ἔξω τε τε-
βαχῆς καὶ ἀόργητος μάλιστα" σιτόχροος δ᾽ ἦν xai
ξανθόθριξ * εὐόφθαλμος - ὑποξανθιζούσας xal οἵογεὶ
ἐλαιώδεις τὰς χόρας τῶν ὀφθαλμῶν ἔχουσα “ meon
μένας καὶ μελαίνας περιδεδλημένη ὀφρῦς ἀποχρών-

omnes usa est, sine risu, sine perturbatione, et ἢ τως ἐπίῤῥιν" χείλη ἐπανθοῦντα ἔχουσα καὶ τῆς ix τῶν

sine iracundia maxime. Colore fuit trictcum refe-
rente, capillo flavo, oculis acribus, subflavas, et
tanquam olee colore pupillas in eis habens. Buper-
cilia ei erant inflexa et decenter nigra: nasus
longior, labia florida, et verborum suavitate plena :
facies non rotunda et acuta, sed aliquento lon-
gior, manus simul et digiti longiores. Erat denique
fastus omnis expers, simplex, minimeque vultum
fingens, nihil mollitiel secum trahens sed humi-

32 Psal. cxzri, 8.

λόγων γλυχύτητος γέμοντα, Πρόσωπον οὐ στρογγύλον,
ἀλλ’ ὡτανεὶ ἐπίμηχες χεχτημένη. Μαχρόχειρ τε xai
μαχροδάχτυλος ἦν * ἄτυφός τε καὶ ἀσχημάτιστος " μὴ
βλα εἰαν ἐπιουραμένη τινά" ταπείνωσιν ὑπε,ρῦάλ.
λουσαν ἔχουσᾳ - ἱμάτια αὐτόχροα φοροῦσα, καὶ ἀγα-
πῶσα, ὁποῖον νῦν xal τὸ ἅγιον αὐτῆς μαφόριον δεί-
XvUtd!* χαὶ συνόλιυς εἰπεῖν, ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς αὐτῖς
θείας χάριτος πεπληρωμένη. Τὰ δὲ ἔτη αὐτῆς οὕτως
ἠρίθμηνται, ὡς μικρῷ πρόσθεν ἐῤῥέθη μοι, ᾿Επὶ

(1) Τελετήν. Potest hic etiam legi τελευτὴν, id est, flnem, obitum, assumptionem.

811

δὲ τὰς ἀποστολιχὰς χαὶ αὖθις ἐπανίωμεν
ξεις,

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. II.

πρά- Αὶ litatem precellentem colens
ipsa gestavit, coloris nativi contenta fuit, id quod

848

: vestimentis quae-

etiamnum sanctum capitis ejus velamen ostendit. Et, ut paucis dicam, in rebus ejus omnibus multa
divinitus inerat gralia. Etas autem ejussic se, ut antea diri, habuit. Nunc ad apostolica acta rever-

tamur.

KEOAA. ΚΔ΄,
Ὡς ὁ θεῖος Παῦλος ἐξ ἔω εἴς τὴν ἑσπέραν διέ-
ἢ" κἀκεῖθεν αὖθις εἰς ἕω διαπερᾷ, τὸν
θεῖον εὐαγγελιζόμενος λόγον" χαὶ ὡς ἐξ
᾿Εφέσου διαπόντιος εἰς Συρίαν ἰὼν, κατέ -

Àa6s tà Ἱεροσόλυμα.

Tov ᾿Αθηνῶν ὁ Παῦλος ἀπαλλαγεὶς, εἰς Κόρινθον
ἔρχεται. ᾿Αχόλα τε τῷ σχηνοποιῷ σὺν Πρισχίλλῃ
ἐντυγχάνει τῇ γυναιχὶ ἄρτι Ῥώμης ἐλθοῦσι. Δόγμα
γὰρ Κλαύδιος ἐξήνεγχε, πάντας Ἰουδαίους τῆς 'Iza-
λίας ἐλαύνεσθαι" οἷς συνδιάγων, τὰς διφθέρας εἶρ-
γάζετο. Τὸν δὲ λόγον Παύλου διδάσκοντες, ἀνθί-
σταντο Ἰουδαῖοι. θυμοῦ δὲ ΠΙχῦλος πλησθεὶι, Τὸ
αἷμα, εἶπεν, αὐτῶν ἐπ᾿ αὐτούς: χαθαρὸς ἐγὼ
εἰς τὰ ἔθνη πορεύσομαι, "Exei καὶ ὁ ἀρχισυνάγω-
γος Κρίσπος σύναμα γυναικὶ xal τέκνοις τὸ θεῖον δέχε-
ται βάπτισμα. 'Eviaoti μὲν οὖν πρὸς τῷ ἡμίσει τῇ
Κορίνθῳ διέτριδε. Καὶ Γαλλίων μὲν ὁ τῆς ᾿Αχαΐας
ἀνθύπατος τοῦ βήματος τοὺς ᾿Ιουδαίους ἀπήλαυνε.
Σωσθένους δὲ τυπτομένου, ἐν οὐδενὶ λόγῳ τὸ πρα-
χθὲν Γαλλίων πεποίηται. Παῦλος δ’ ἐχεῖθεν ἀπάρας,
πρὸς τὴν Συρίαν ἔπλει" εἰς Ἔφεσον δὲ ἐλθὼν, μέ-
νεῖν ἠναγκάζετο" τὴν δ᾽ ἑορτὴν τῆς Πεντηχοστῇς
ἐπὶ Ἱεροσόυλμα τελεῖν διὰ σπουδῆς ἔχων, pe.
Πλῷ δὲ χρησάμενος, τῇ τῆς Παλα!στίνης Καισα-
ρείᾳ προσδάλλει, Ἐγεῖθεν δὲ εἰς Ἱεροσόλυμα
γεγονὼς, εἰς τὴν ἐν Συρίᾳ ᾿Αντιόχειαν ἥχει" ἐχεῖ-
θεν ἐξελθὼν, τὴν Γαλατίαν χαὶ Φρυγαίν διήρ-
χετο, τὰς ἐχχλησίας ἐπισχεπτόμενος. Καὶ ᾿Απολλὼς
δέ τις ᾿Αλεξάνδρειαν πατρίδα αὐχῶν, λόγου τε δυ-
νάμει κρατῶν, ἀποδείξεσι στεῤῥαῖς πᾶσιν ἐδείκνυ
τὸν Χριστὸν εἶναι τὸν παρ᾽’ αὐτοῖς προσδοχώμενον.
ἜΣ ᾿Εφέσου δὲ εἰς Κόρινθον γεγονὼς, παῤῥησίᾳ
τὸν τῆς πίστεως λόγοὐ ἐχήρυττεν. Ἐν τούτῳ δὲ
Παῦλος ἐκ Σύρων γῆς εἷς Ἔφεσον ἥχει, Καὶ οἵ
μηδὲ ὅτι Πνεῦμα ἅγιόν ἐστιν ἤδειααν, τῷ ἐπιθέσει
τῶν ἔχείνου χειρων ἀθρόον ἔσχον, ξενίζοντι λόγῳ
χαὶ ὁμιλίᾳ χρώμενοι, καὶ διετίαν ὅλην εἰς ᾿Ασίαν
διατελέσαντος ἐν σχολῇ τινὸς Τυράννου τὴν κλῆσιν "
ὡς xal πάντας Ἰουδαίους τε xai ᾿Ἔλληνας εἴσω
τοῦ λόγου θέσθαι, δυνάμεσί τε ξέναις ἔχδηλον
γενέσθαι, ὡς xai σουδάριά τινα xal σιμικίνθια,

CAPUT XXIV.

Ut divus Paulus ex Oriente in Occidentem transie-
rit: inde rursus, in. Orientem migrarit, divinum
et angelicum annuntians sermonem : et ut Epheso
mari in Syriam vadens, Hierosolyma — perve-
nerit.

Paulus Athensis discedens, Corinthum venit. Ibi
in Aquilam tentoriorum textorem, et Priscillam
conjugem ejus, qui nuper admodum Homa vene-
rant, incidit. Edicto enim Claudii, omnes ex Italia

Judei ejecti erant. Cum iig Paulus versabatur, et

B pelles concinnabat, Judei autem Pauli doctrina

audita, ei resistunt. Quapropter is ira percitus :
Sanguis,inquit,eorum super eos : a quo ipse purus,ad
gentes proficiscar 89, Ibi quoque Synagogs princeps
Crispus, una cum conjuge et liberis, divinum sus-
cipiunt baptismum. Annum porro integrum cum
dimidio Corinthi Paulus fuit, et Gallio Achaiw
Proconsul a tribunali Judaeos repellit : idemque»
cum Sosthenes verberarelur, pro nihilo eam rem
habuit, Paulus vero inde profectus, in Syriam na-
vigat. Ephesum autem cum venisset, manere qui-
dem ibi tempore aliquo cogebatur : festum autem
diem proximum Hierosolymis peragere cupiens,
inde abiit, οἱ mari Cesaream Palestine pervenit.
Inde Hierosolyma prof:ctus, mox Antiochiam Sy-
rie rursum tendit. 8:235 Unde deinde egressus,
Galatiam et Phrygiam, ecclesias visitans, pera-
grat ?!. Apollos vero quidam, patria Alexandrinus,
eloquentie vi pollens, argumentis demonstrationi-
busque certis atque firmis omnibus demonstrabat,
Christum eum esse qui ab ipsis exspectaretur. Hic
Ephoso profectus, Corinthum appulit, atque ibi
magna cum liberlate fidel verbum depredioavit.
Interea Paulus ex terra Syria Ephesum venit : et
qui ibi adhuc Spiritum sanctum esse nesciebant,
eum manuum illius impositione abunde suscipiunt,
peregrinisque sermonibus et linguis loquuntur.
Biennium totumin Asia Paulus peregit in cujusdam
schola, cui nomen Tyranno erat. lbi omnes ;et Ju-
deos οἱ Grecos ad verbum audiendum perltraxit.
Fama porro inauditorum antea miraculorum ejus

ἀθόνια δηλαδὴ λεπτὰ, τοῦ χρωτὸς ἐχείνου ἀπτόμενα D increbrescebst, adeo ut sudari&a quedam et semi-

μόνον, νόσους ἰᾶσθαι, xal δαίμοσι φοδερὰ καθίστα--
σθαι" xal τινας, ἱερέως δ᾽ ἦσαν παῖδες Σχευᾶ τὴν
κλῆσιν ἑπτὰ, ὀρχίζειν ἐπὶ τῇ χλήσει Παύλου τοὺς
δαίμονας καὶ ἐλαύνειν " ἐλαυνομένους δὲ λέγειν, τὸν
μὲν Παῦλον εἰδέναι, ἐχείνους δὲ ἤχιστά γε γινώ-
σχεῖν xal ἐφαλλομένους τραυματίας ἐποίουν μᾶλ-
λον ἐχείνους * ὡς xal δέος ἀχουσθὲν ἅπασιν ἐνιέναι "
θᾶττον δὲ χαὶ τοὺς ἐν περιεργίᾳ ζῶντας πυρὶ διδό-
ναι τὰς βίδλους, xal τὴν τιμὴν ἐχείνών ἐς μυριάδας

80 Aot. XVIII, 6. ?! Act. xvii.

-

cinctia (tenues videlicet fascie) que corpus ejus
attigissent, cum morbos curarent, tum daemonibus
formidoloss essent. Erant preterea Sceve oujus-
dam sacerdotis filii septem, qui nomine Pauli de-
mones adjurare et expellere audebant : qui ila
fugati, Paulumse quidem scire, illos autem minime
nosse, dicunt : atque cum impetu in illos insi-
lientes, eos convulnerant. Quapropter res ea au-
dits, omnibus timorem incutit. Mox etiam qui ex

819

NICEPHORI CALLISTI

curiosis artibus vivebant, libros suos vendentes, A ἀργυρίου πέντε συνεψηφίσθαι " τούτων γινομένων,

pretium eorum ad quinque myriades denariorum
redigunt (1). His porro ita actis, in animo habebat
Paulus per Macedoniam petere Achaiam, et inde
reverti Hierosolyma, deinde Romam etiam videre,
Cum autem adhuc in Asia esset, Timotheum et
Erastum in occidentem misit. Ibi tum Demetrius,
faber argentarius, quod aurei, quos faciebat, dii,
Paulo illos despicere persuadente, negligerentur,
tumultum non parvum Ephesi excitat : Aclum esse
de diis, periclitarique etiam templum, quse apud
ipsos celebatlur, Diane, quiritans. Vulgus itaque
furore et indignatione percitum, Magna, exclamat,
Ephesiorum Diana; et impectu belluino quosdam ex
Pauli gectatoribus comprehendit.Ac nisi Alexander
gcriba consistens, sublata in altum manu, suavibus
multitudinem demulsiasset verbis, fortasse Paulum
ipsum etiam interemissent. Qui Epheso discedens,
in Macedoniam proflcisacitur, ecclesias confirmans.
Atque inde in Greciam venit. 1274 Celerum cum
ibi a Judaeis οἱ struerentur insidie,rursum per Ma-
cedoniam revertitur. Sequebantur eum Sopater,
Aristarchus, et Timotheus. Tychicus autem et
Trophimus, Ásiani, qui precesserant, Troade eos
exspectabant. Paulus porro una cum Luca (erant
lum Azymorum dies) Philippis Troadem et ipae
venit. Ibi die Sabbatorum una, cum Paulus con-
cionem longsm haberet, et oratio in mediam
noctem produceretur. adolescens quidam Euty-
chus,?*, qui in fenestras quodam sgedebat,verborum
suavitate delibutus, et in somnum ,profundiorem

ποὸς βουλῆς ἦν Παύλῳ διὰ τῶν Μαχεδόνων εἰς
᾿Αχαιΐαν ἐλθεῖν, κἀντεῦθεν ἀναστρέψαι εἷς — "Itposo-
λυμα, μετὰ δὲ τοῦτο xai Ῥώμην ἰδεῖν. Τέως δὲ
ἐν ᾿Ασίᾳ διατρίδων. Τιμόθεον χαὶ ᾿Ἔραστον εἰς
ἑσπέραν διέπεμψεν. ᾿Ενταῦθα Δημήτριος ὁ ἀργυ-
ροχύπος, ὅτιπερ αὐτῷ οἱ χρυσοῖ θεοὶ παρεώρανται,
Παύλου χαταφρονεῖν πείσαντος, τάραχον οὐκ ὀλίγον
Ἐφεσίοις ἐνίει, ἀπολωλέναι λέγων θεοὺς, ἐν xw
δύνῳ δὲ xal τὸ ἱερὸν τῆς παρ᾽ αὐτοῖς τιμωμένης
᾿Α»τέμιδος εἶναι" οἵ δὴ καὶ θυμῷ νικώμενοι. Με-
Ἡάλη ἡ ΓΑρτεμις ᾿Εφεσίων, ἑἐδόων - xal ὁρμᾷ
συώδει χρώμενοι, τινὰς τῶν τοῦ Παύλου συνέσχον'
xxi si μὴ ὁ γραμματεὺς στὰς ᾿Αλέξανδρος, τὴν
χεῖρά τε εἷς ὕψος διαγαγὼν ἡπίοις λόγοις καθίχετο,
τάχ’ ἂν καὶ Παῦλον διεχειρίσαντο. '᾿Εξ ᾿Εφέσου δὲ
τοῖς μέρεσι Μακεδονίας προσδαλὼν ὃ Παῦλος, στη-
ρίζων τὰς ἐχκλησίας, πρόσεισι τῇ Ἑλλάδι. "En-
Θουλῆς δὲ πρὸς ᾿Ιουδαίων ῥαφείσης αὐτῷ, ἀνέστρεφε
διὰ Μακεδόνων αὖθις. ΟἹ περὶ Σώπατρον δὲ, xr
᾿Αρίσταρχον xai Τιμόθεον αὐτῷ
μὴν ᾿Ασιανοὶ, Τυχιχός τε xai Τρόφιμος, προελ-
θέντες ἐν Τρῳάδι αὐνοὺς περιέμενον. Παῦλος 5
σύναμα Λουχᾷ, ἡμέραι δὲ τῶν ᾿Αζύμων ἦσαν, ἐκ
Φιλίππων εἰς Τρῳάδα xai αὐτὸς ἧκεν, Ἐχεῖσε δὶ
τῶν Σαδδάτων pig διάλογον πλεῖστον Παύλου z-
ποιημένου, μέχρι μεσονυχτίου ὁ λόγος προΐει.
Νεανίας δέ τις Εὔτυχος τῷ μέλιτι τῶν λόγων m.
λούμενος, ἐπί τινος θυρίδος ὑπερκαθήμενος, ὕπνῳ
βαθεῖ χατάσχετος γεγονὼς, ἀπὸ τοῦ τριστέγου τι’
σὼν, νεχρὸς ἔκειτο. Παῦλος δὲ τούτῳ ἐπιπεσὼν,

εἵποντο * oi T

delapsus, ex tertia contignatione decidit, et mo- (α παρηγγύα μὴ 0opu6sisÓxi* iv αὐτῷ γὰρ ἔτι τὴν

ritur. Ei vero Paulus incumbens, bono animo esse
minimeque eos tumultuari jubet, esse adhuc in
homine animam dictitans. Ita juvenis incolumis et
salvus, multum eis qui congregati fuerant, prebuit
letitie et j ucunditatis. Et colloquio ad auroram
usque producto, inde abit, atque Mitylenem, mox
Samum venit ; et Trongylii cum mansisset, inde
Miletum adit, Hierosolymitanum iter urgens. Mi-
leto porro sacerdotes Ephesiorum ecclesiarumque
episcopos accersit, moremque et vitam eis suam
commemorat, ut videlicet nihil eis earum rerum
que profnturt fuerant, indicare intermiserit, po-
nitentiamque et fidem in Christum privatim et pu-
blice testificatus docuerit. Proinde eos horlatur,
ut et se et gregog, in quibus eos Spirilus aanctus
episcopos constituisset, attente curarent, ut vigila-
rent, seduloque cohoriationum preceptorumque
Buorum, que 60s triennio tolo docuisset, memi-
nissent, et ut lupos ecclesiis graves jamjam adven-
turos caverent.Multisque preterea commodis atque
utilibus rebus expositis, cum multo planotu, vix
tandem ab eis avellitur, et cum ingenti desiderio,
ipse simul et prebens excipiens oscula, in navem
deducitur. Itaque in insulam Co defertur. Deinde

ὃς Act, xx, 9.

(4) Quinquaginta millia argenti.

πυρόμενος * προσέχειν χε ἑχυτοῖς xal τῷ motuvy

D ἐγερθησομένους λύχους τῇ Ἐχχλησίᾳ βαρεῖς " xz

ψυχὴν ἐφιζάνειν, Καὶ ὁ παῖς ὑγιὴς Tie, πολλὴν τοῖς
συνειλεγμένοις παρασχὼν εὐθυμίαν * εἷς ἕω δὲ
τὴν ὁμιλίαν ἐχτείνας, ἐξήει" xxl διὰ ΜΡο’οτυλύνς
xai Σάμου ἐν τῷ Τρογγυλίῳ γενόμενος, εἰς MD.
tov ἦλθε, τὴν πρὸς Ἱεροσόλυμα ἤδη στελλόμενις"
ix Μιλήτου δὲ τοὺς ἱερεῖς ᾿Εφεσίων μεταστειλί-
μένος, xai τοὺς τῶν ἔχχλησιῶν ἐπισκόπους, τὸ
ἑαυτοῦ βίον xal τρόπον ὑπετίθει, ὡς οὐ διεστείλχ
μηδέν τι τῶν ὀνησόντων εἰπεῖν, τήν τε εἰς Χριστῦν
μετάνοιαν καὶ πίστιν ἰδίᾳ τε xal δημοσίᾳ Du

ἐν d τὸ Πνεῦμα τὸ ἄγιον αὐτοὺς ἐπισκόπους χα"
θίστα * γρηγορεῖν τε xal μνημονεύειν τῶν in
τριετίαν ὅλην νουθεσιῶν αὐτοῦ, xal τοὺς ὅσον οὔτω

πολλὰ τῶν ὀνησιφόρων ἕτερα διελθὼν, μετὰ Sov
πολλῶν, αὐτῶν ἀπηλλάγη μόλις" τῷ πολλῷ mi)
φιλῶν χαὶ φιλούμενος, εἰς τὸ πλοῖον προεπέμφθτ.
᾿Αναχθεὶς οὖν εἰς Κῶ, εἴτα εἰς Ῥόδον ἔρχεται᾿
χἀχεῖθεν διὰ Παττάρων εἷς Φοινίχην ἐξ 035i; Ez
peto * εὐώνυμόν τε τὴν Κύπρον λιπὼν, εὐθὺ Συρίας
ἔπλει. Τύρῳ τοίνυν προσσχὼν, πλῷ αὖθις χρη"
μενος, εἰς Πτολεμαΐδα, εἶτα εἰς Καισάρειαν τῆς
Ἰ]αλαιστίνης ἦλθεν" εἷς τὸν εἶκόν τε τοῦ εὐαγγελι-

823

NICEPHORI CALLISTI

fugus, in montes proximos evadit ; Paulus inde A Aero εἰς Ἱεροσόλυμα. Ei δὲ Λουχᾶς μὴ ταῖς λοιπαῖς

in Macedoniam et Greciam transmiltit : mox rur-
sum per Macedoniam vadens, Troadem et Miletum
contendit atque inde tandem Hierosolyma profi-
ciscilar, Mirandum vero non est, Lucam hano
Pauli cum belluis pugnam reliquis ejus actis non
inseruisse. Nam etiam δὶ ex evangelistis solus
Joannes Lazari resuscitationem commemoret, mi-
nus tamen de flde voritateque ejus ambigendum.

Scimus enim, non omnes omnia scribere, credere,

πράξεσι χαὶ τὴν θηριομαχίαν ταύτην ἱστόρησε,
θαυμαστὸν οὐδέν. Οὐδὲ γὰρ ἀμφισδητεῖν δεῖ, ὅτι
μόνος τῶν εὐαγγελιστῶν ᾿Ιωάᾶννης τὴν τοῦ Λαζάρου
ἔγερσιν διηγήσατο" xol γὰρ ἴσμεν, ὧς οὐ πάντις
ἅπαντα γράφουσιν, ἢ πιστεύουσιν, καὶ γινώσκουσιν"
ἀλλ᾽ ἑκάστῳ ὡς ἐμέρισεν ὁ Κύριος, ὧς ἑχάστῳ διαι-
ρεῖ τὸ Πνεῦμα, οὕτω καὶ νοεῖ, χαὶ πιστεύει, καὶ
γράφει πνευματιχῶς τὰ τοῦ Πνεύματος.

et nosse. Sed uti ulicuique largitus est Dominus,

et ut cuilibet dividit et dispensat Spiritus, ita etiam intelligit, credit, et scribit spiritualiter δὲ

que sunt Spiritus.

CAPUT XXVI.

De seditione Hierosolymis sub Claudio orla, et de
impudenli audacia sacerdotum sub Nerone et Fe-
lice: el de przdonibus sicariís, nec non pseudo-
prophela /Egyptio.

Cum ad eum modum Paulus ab hierosolymis
omnem circumcirca regionem ad Illyricum usque
perograret, Claudius Judaeos Roma exigit. Qui
cum adhuo sceptra Romani imperii gereret, ipsis
Pasche feriis Hierosolymis tanta seditio et tumul-
tus in plebe exsitit, ut eorum tantum Judeorum,
qui vi ex templo exire volentes, circa fores ejus
se invicem premebant etcollidebant, myriades tres
proculcate inter se et enecte sint (1). Quapropter
festum id populo omni in ingentem est conversum
luctum, et fere ad domos omnes dolor is et planc-
tus pervenit. [Multa quoque preterea Judei eo

temporeexperti perpessique sunt mala.) Hisce porro (|

de rebus Josephus quoque scribens (2), ad huno
modum refert: « Claudius autem Agrippam
Agrippe fllium, Judeorum regem creat, et Feli-
cem regioni omni Samarie et Galilee, et ejus in-
super qu» Persea seu trans Jordanem dicitur,
procuratorem constituit, Qui Claudius imperio
iredecim annis et mensibus octo administrato,
decedit, Neronem filium successorum relin-
quit. » Neronis porro temporibus, Felice Judem
presidente(3), idem Josephus in vicesimo Anti-
quitatum libro, de civili inter se sacerdotum fa-
tione atque seditione, hisce verbis commemorat :
"8.3 « Exoriturautem et Pontificum seditio contra
-Sacerdotes et primores plebis Hierosolymitanee.
Atque quilibet temerariorum novandarumque re-
rum studiosorum hominum coacta manu, dux erat.
Itaque congressi'inter se, cum conviciisatque ma-
ledictis alii alios proscindebant, tum lapidibus
quoque se invicem petebant. Neque qui hec pro-
hiberet, quiaquam aderat : sed hec omnia quasi
in urbe, tutore magistratuque omni carente, per

(1) Seditio inter Judaeos et Samaritas exorta:
unde latrocinia provenerunt. Quadratus seditionis
principes in erucem egit. (Joseph. lib. xx, cap. 11
et 12 ; Tacit. lib, xi.)

(2) Hoc sic itidem reperitur apud Euseb. lib. 11,
cap. 19. lnitium tantumtumultus ejus allegatur.
Seditio autem ipsa sicutlia Josephocommemoratur,
non adducitur.

KEOAA. EC".

Περὶ τῆς iv Ἱεροσολύμοις ἐπὶ Κλαυδίου qt-
νομένης στάσεως καὶ περὶ τῆς ἐπὶ Νέρω-
νος xal Φήλιχος τῶν ἱερέων θρασύτητος"
ἔτι δὲ καὶ περὶ τῶν λεγομένων σικαρίων
λῃστῶν καὶ τοῦ Alvumt(ou Ψψευδοπροφήἥτον.
Οὕτω δὲ τοῦ Παύλου τὴν ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ κχεὶ

χύχλῳ ἄχρι τοῦ ᾿λλυριχοῦ διανύοντος, Ἰουδαίους

Ῥώμης ἀπελαύνει Κλαύδιος, Τούτου δὲ «d

σχῆπτρα τῆς βασιλείας ἰθύνοντος, χατὰ τὴν τοῦ

llácya ἑορτὴν, τοῖς Ἱεροσολύμοις τοσαύτη ταραχὴ
χἀὶ στάσις ἐπισυνίδη τῷ πλήθει, ὡς μόνων τῶν
βίᾳ πὲρὶ τὰς ἐξόδους συνωθουμένων τοῦ ἱεροῦ, τρεῖς
μυριάδας ᾿Ιουδχίων συμπατηθέντας ὑπ᾽ ἀλλήλων
ἀποθανεῖν, εἰς πένθος τε στραφῆναι συμπαντὶ τῷ
ἔθνει τὴν ἑορτὴν, σχεδὸν κατ᾽ οἰκίαν σχοῦσαν τὸν
θρῆνον. (Πολλὰ δὲ xai ἅμα οἱ Ἰουδαῖοι καχὰ την!-
χάδε ἔπαθον.) Ὃ δὴ xal Ἰώσηπος ἱστορῶν, οὕτω
κατὰ λέξιν φησί" « Κλαύδιος δὲ ᾿Αγρίππαν ᾿Αγοίκ-
που παῖδα, Ἰουδαίων χαθίστησι βασιλέα, duxi τι
τῆς γώρας ἁπάσης Σαμαρείας τε καὶ Γαλιλαίας,
χαὶ προσέτι τῆς ἐπιχαλουμένης Περαίας ἐπίτροπον
ἐκπέμψας. Διοιχήσας δὲ αὐτὸς τὴν ἡγεμονίαν iue
τέτρασι καὶ δέχα πρὸς μησὶν ὀχτὼ, τὸν υἱὸν Νί-
ρωνα τῆς ἀρχῆς διάδοχον χαταλιπὼν τελευτᾷ. » Kari
δὲ Νέρωνα Φήλιχος τῆς ᾿Ιουδαίας ἐπιτροπεύοντος,
αὐτοῖς ῥήμασιν αὖθις ὁ ᾿Ιώσηπος τὴν εἷς ἀλλήλους
τῶν ἱερέων στάσιν ὧδέ πως ἔν εἰχοστῷ ᾿Αρχαιολ’-
υίας γράφει" « ᾿Βξάπτεται δὲ xal τοῖς ἀρχιερεῦ:
στάσις πρὸς τοὺς ἱερεῖς, xal τοὺς πρώτους τοῦ
πλήθους τῶν Ἱεροσολύμων, "Exaotóc τε αὐτῶν,
στῖφος ἀνθρώπων τῶν θρασυτάτων καὶ νεωτεριστῶν
ἑαυτῷ ποιήσας, ἡγεμὼν ἦν. Καὶ συῤῥάσσοντες

D ἐχαχολόγουν τε ἀλλήλους xal λίθοις ἔδαλλον “ ὁ δ᾽

ἐπιπλήξων ἦν οὐδὲ εἴς. ᾿Αλλ᾽ ὡς ἐν ἀπροστατεύτῳ
πόλει ταῦτ᾽ ἐπράσσετο μετ᾽ ἐξουσίας. Τοσαύτη δὲ
τοὺς ἀρχιερεῖς χατέλαδεν ἀναίδεια καὶ τόλμα, ὥστ᾽
ἐχπέμπειν δούλους ἐτόλμων ἐπὶ τὰς ἅλωνας, τοὺς
ληψομένους τὰς τοῖς ἱερεῦσιν ὀφειλομένας δεκάτας.
Καὶ συνέδαινε τοὺς ἀπορουμένους τῶν ἱερέων ὑπὸ

(3) Felix Jude: prefectus, Drusillam Agrippe
Sororum, Aziazi Amasorum regis conjugem, uxo-
rem duxit. (Joseph. eod. cap. 14.) « Antonius
Felix Claudii libertus, in δυάδα per omnem seri-
tiam aoc libidinem jus regium servili ingenio exer-
cuit: Drusilla Cleopatre et Antonii nepte in mt
trimonium accepta. » (Tacit. lib. xir.)

'

821

NICEPHORI CALLISTI

morlis permultis fuisse, qui ingredi voluissent, A χεχειρηκότας, λύει μὲν αὐτίχα τὸν κύνα, καὶ ἀν-

ntellexisset, vinculis eum solvit, atque humana
voce annuntiare hero suo, Petrum Christi servum
adesse, jubet. Canis porro quo jussus fuerat modo,
nuntium perfert. Ad eam rem, qui tum cum Si-
mone erant, consternati obstupuerunt. Quibus
ille : nihil id novi esse, se quoque easdem facere
posse dixit. Itaque canem exire, et Apostolum ad
80 vocare jubet. Petrus accitus ingreditur. Ibi in
colloquio mutuo multa inter se verba faciunt. Mi-
raculis. equidem et variis prodigiorum operibus
Simon longe superatur. Quapropter multi ex illis
δὰ Ghristum accedunt, atque baptismum subeunt.
Enimvero et Simon ipse, demonum ei inservien-
tium opera, multa &dmirando faciebat. Nam ut
Btatue moverentur curabat, et in edibus vasa at-
que instrumenta domestica se sponte propria hinc
inde transferebant, et ipse flammis circumdatus
non urebatur, Ferebatur quoque volans in acre.
179 Ex lapidibus, fuco hominibus objecto, panes
faciebat. Draconis quoque formam induebat, et in
varias animantium species mutabatur : duplici fa-
cle indutus conspiciebatur, in aurum sese totum
transformabat, fores vectibus et claustris probe
communitas et occlusas dicto aperiebat, vincula
ferrea disruimnpebat, in conviviis omnifariam for-
mularüum simulacra exhibebat, ut plurime ante
eum precederent umbre efficiebaut, quas defuncto-
rum dudum esse animas nugabatur. Nec ipse
modo, ad quem vellet, transformabatur speoiemi :
verum etiam alios quos voluisset,in variarum ani-
mantium formas mutabat. Quosdam autem, cum
planum eum et scurram 6886 coarguere et convin-

cere tentarent, amicite pretextu simulato, bo-
vem sacrificans, ad epulas invitabat, et inde mul-

tiformibus eisque incurabilibus morbis et immani-
bus dz&monibus subjiciebat. Haec atque his similia,
cum divus quidem Petrus vere 80 reipsa, Simon
autem falso οἱ impostorarum fuco facerent, Nero
utrumque evocat : et oum, quod melics esset di-
Spicere non posset, tum quidem, ut insolentium

prodigiorum effectores, &mbos, tanquam errones et scurras, Roma expellit. Postea autem a
mum ad impostorem et impurum Simonem, quippe et ipe impurus et impius, maxime cot,

feret.

CAPUT XXVIIf.

Ul Paulus Hierosolymis cum esset, sese temport. et
loro prudenter accommodari, in eo quod ibi juxta
velerem legis ritum vixit : etut gravi catena. vin-
ctus a tribuno concionabundus, quz ei acciderint,
disseruerit. Item. ut. C»saream ad praesidem Feli-
cem sit deductus, in custodiamque conjectus.

Eisdem temporibus, Paulus una cum discipulis
suis, collectis sarcinis, Cesarea ascendit Hieroso-
lyma : et die sequenti ad divum Jacobum hierar-
cham et presbyteros veniens, eos salutat, οἱ que
Deus per ipsum apud gentes effecisset, exponit.
Illi porro gloriam primum Deo ferebant : deinde
Paulum admonebant, quam plurima esse Judseo-
rum fidelium millia, qui legis zelo ct &mulatione

p

D

θρωπίνῃ φωνῇ, εἰσαγγέλλειν ἐχέλευεν, ὡς Πέτρος
ὁ τοῦ Χριστοῦ δοῦλος ἧχε πρὸς σέ. Τοῦ δὲ χυνὸς
xa0' ὃν προσετάγη τρόπον τὴν ἀγγελίαν τελέταν-
τος, ἐννεοὶ μὲν ἦσαν οἵ συνῆσαν τῷ Σίμωνι " τὸν δὲ
φάναι, μὴ ξένον οἴεσθαι τὸ πραχθέν - xàpol qi
ἰσχὺς τὰ ὅμοια δρᾷν * xai τῷ χυνὶ ἐχέλευεν ἐξιέναι
xal εἰσχαλεῖν τὸν ἀπόστολον. Καὶ ὃς εἰσήει μετα-
χληθείς * πρὸς λόγους τε ἦχον ἱκανῶς διαμιλλη-
θέντες ἀλλήλοις. Τοῖς γε μὴν τεραστίοις καὶ ταῖς
τῶν θαυμάτων πτχναῖς ἐνεργείαις ἀπειπεῖν Σίμωνε"
πογλοὺς δὲ τῶν ἐχείνου Χριστῷ προσελθεῖν, καὶ τὸ
βάπτισμα δέξασθαι. Πολλὰ Ok καὶ Σίμων ἐποίει
τοῖς παρεπομένοις δαίμοσιν ἐνεργούμενος * xai 13
ἀνδριάντας χινεῖσθαι ἐποίει * xal τὰ χατ᾽ οἶχον
σχεύη, ἔνθεν χἀκεῖθεν αὐτόματα μετετίθει - αὐτός
τε πυρὶ βαλλόμενος, οὐχ ἐκαίετο, xat εἰς adipi
ἀνίπτατο * ix λίθων ἄρνους φαντάζων ἐποίει " Ops. ᾿
χοντός τε μορφὴν ὑπεδύετο, xal εἰς διάφορα ζώων
εἴδη ἡμείδετο. Δύο πρόσωπα περεχείμενος ἑἐωρᾶτο᾽
εἰς χρυσὺν ἀθρόως μετεδάλλετο. θύρας μοχλοῖς xti
χλεισὶ χατησφαλισμένας διήνοιγε ῥήματι co καὶ
δεσμὰ ἐκ σιδήρων διέλυε * χἀν τοῖς δείπνοις δὲ ταν
τοδαπῶν ἰδεῶν εἴδωλα παρίστη. σχιάς τε προη-
γεῖσθαι τούτου πλείστας παρεσχεύαζεν, ἃς ψυχὲς
εἶναι τῶν πάλαι τεθνηχότων ἐληρώδει. Οὐχ αὐτὸς
δὲ μόνος πρὸς τὸ δοχοῦν μετεσχη ματίζετο, ἀλλὰ xii
οὖς ἤθελε, πρὸς εἴδη παντοίων ζώων μετέδαλλε.
xal τινὰς δὲ πλάνον πειρωμένους ἐλέγχειν, προϑω-
πείῳ τινὶ φιλίας ὑποποιησάμενος, βοῦν ὄνων,
συνεστιᾷν ἐποίει " χάντεῦθεν ποιχίλαις καὶ ὃδυϑι2-
τοις νόσοις καὶ δαίμοσιν ἀγρίοις ὑπέδαλλε. Ταῦτ:
δὴ χαΐίτοι αὐτὰ τοῦ μὲν ἀληθῶς τοῦ θείου Πέτρου,
Σίμωνος δὲ ψευδῆ φαννάζοντος, Νέρων καί ἄμξω
εἰσεκάλει. Ἰχανῶς δὲ μὴ οἷός τε ὧν διαγνῶναι τὸ
χρεῖττον, καὶ τὸν ἀληθῆ τοῦ γόητος διακρῖναι, tis
ὡς καινῶν τεραστίων ἐπιδημιουργοὺς, καὶ ἄμφω
τόν τε Πέτρον καὶ Σίμωνα τότε μὲν τῆς Ῥώμη:
ὡσανεὶ πλάνους ἐξήλαυνεν * ὅδστερον δὲ, οἵαπερ xi
αὐτὸς βέδηλος καὶ ἀνόσιος, τῷ βεδήλῳ xai γόηι
μέλιστα Σίμωνι προσετέθη.

ΚΕΦΑΛ. ΚΗ,

Ὡς Παῦλοςὲν Ἱεροσολύμοιςγενόμενος, οἶκον
μίᾳφἐχρήσατο,χατὰτὸνπάλαινόμονπολιτιν
σάμενος" καὶ ὡς ἀλύσειπεδηθεὶς βαρείᾳ vri
τοῦ χιλιάρχου, διεζ fier τὰ κατ' αὐτὸν δημτ'
ἡορων.Καὶ ὡςεἰς Καισάρειαν τῷ ἡγεμόνι Φτ
Àixc διεπέμφθη, κἀκεῖσε φυλακῇ πυρεδύθι.
Τούτοις δὴ τοῖς χρόνοις χαὶ ΠΠαύλος ἀπὸ Kast-

ρείας σύναμα τοῖς αὐτοῦ μσθηταῖς ἐπισκευασάμενοι,

ἀνέθδησαν εἰς Ἱεροσόλυμα. Τῇ δ᾽ ἑπιούσῃ, πρὸς τὸ
θεῖον ἱεράρχην Ἰάκωθον xai τοὺς πρεσδυτέρους ἐλ’
θὼν, ἡσπάζετο, ἐπιφέρων, καὶ ἂν Θεὸς δι᾽ αὐτοῦ τοῖς
ἔθνεσι κατεπράξατο. Καὶ τὰ μὲν πρῶτα δόξαν évi-
γον Θεῷ * εἴτα παρήννυν, ὡς Πολλαὶ μυριάδες τῶν
πιστευσάντων Ἰουδαίων εἰσὶ ζήλῳ τοῦ νέμου wt

831

NICEPHORI GALLISTI

equitibus, divinum committit Apostolum, ut noctu jumentis vehentem, Cesaream cum epistola ad
Felicem ducerent. Et ille, cum eos qui Hierosolymis venissent, excepisset, exspectaturumque se,
qui eum accusaren!, dixisset, in Herodis pretorio asservari illum jubet.

CAPUT XXIX.

Ut Paulus cum eis qui Hierosolymis venerant, se
defendens disputarit. De Felice et Drusilla : item
de Festo, qui Felici successit, apud. quem libere
causa dicta, appellavil Czsarem.

Quinque dies intercessere, cum seniores Iliero-
solymis eo veniunt, Ananias pontifex, et orator
quidam Tertullus nomine : qui cum alia multa
Paulo, accusans, nugis euis et eloquentise conve-
nientía objicit : tum ut pestiferum et seditiosum
hominem conviciis proscindit, profanantem san-
ctum et templum ipsum. Insuper etiam, magni et
gravis criminis loco adjicit, antesignanum hune
esse Nazarenorum secte. Paulus vero facile cri-
minibus aliis oratione suavi confutatis, colere se

ΚΈΦΑΛ. Ke'.

Ὡς ἰδιειλέχθη ὁ Παῦλος τοῖς ἐξ Ἱεροσολύ-
pov ἥχουσι xai περὶ Φήλιχος xai Apoo-
σίλλης xal Φήστου, ὃς διάδοχος ἦν Φήλι-
χος ἐφ᾽ οὗ Παῦλος παῤῥησιασάμενος, ixe
χαλεῖτο τὸν Καίσαρα.

Πέντε ἡμέραι τὸ ἐξ ἐχείνου ἦσαν καὶ πρεσθύτε
pot ἐχεῖθεν ἦχον, ᾿Ανανίας τε ὁ ἀρχιερεὺς, xal ῥή-
τω τις Τέρτυλος ὄνομα" ὃς xai ἄλλα μὲν τοῦ [la
Àoo χατηγορῶν ἦν, ἄξιχ τῆς ἐχείνου φλυαρίας χαὶ
πιθανότητος " τέως γε μὴν ὡς λοιμὸν xal στασιώδη
ἐλοιδορεῖτο, βεδηλοῦντά τε τὸ ἅγιον καὶ τὸ ἱερόν᾽
χαὶ ὡς μέγα τι δεινὸν προσωνείδιζε, πρωτοστάτην
λέγων εἶναι τοῦτον τῆς Ναζωράίων αἱρέσεως. I2»
Aoc ὃὲ τὰ μὲν ἄλλα ῥᾳδίως ἀπεωθεῖτο, ἡ δίστῳ λόγῳ
διαχρουόμενος " λατρεύειν δὲ Θεῷ καθ᾽ ἂν ἐχεῖνοι

»

Deum, juxia eam quam illi dixissent sectam : ne- D ἔφασαν αἵρεσιν ὡμολόγει, μηδ᾽ ἄπο τῶν Ev νόμῳ xil

que 8e iis que in lege aut prophetis sint, dictis
refragari; neque aliter quam accusatores convi-
ciatoresque 8008 credere constituisse : annuntiare
etiam mortuorum qui vel pie, vel impie vixissent,
resurrectionem, qua de re potissimum in presenti
causa judicium sit, profitetur. Quibus auditis, Felix
judicium ad Lysias tribuni adventum comperendi-
nat. Qui tribunus quamprimum venisset,causam se
iterum auditurum dicit. Paulum autem in custo-
diam mittit, neque quemquam ad eum adire, que-
queeiusui essent, subministrare volentem, prohibet.
Ceterum paulo post Felix una cum Drusilla uxore
&ccersitum Paulum, de salutifero verbo concionan-
tem audit. Itaque metu ex concione ejus concepto,

Felix paulatim eam absolvebat. Professionem vero (?

fidei suscipere nolens, pecunias se ab eo acceptu-
rum sperabat : eamque ob causam frequenter cum
eo accito familiarius libentiusque sermones con-
ferebat. Enimvero biennio exacto, Portius Festus
a Nerone successor Felici mittitur : qui cum Cesa-
rea Hierosolyma ascenderet, Ananias pontifer, ut
Paulum eo vocaret rogat : ἘΦ eo nimirum con-
silio, ut in itinere clam ferro ille ἃ conjuratis tru-
cidaretur. Festus petitionem eam rejiciens, eos Cae-
saream, ubi controversia decideretur, venire jubet.
Ko cum Festus et presbyteri venissent, Paulus pro
tribunali crimina sibi ab eis objecta, tanquam ara-
nearum telam solvit, nihil se vel in legem, vel in
templum admisisse pulcherrime demonstrans. Ao
Festus quidem, ut Judeis gratificaretur, Hieroso-
lyma Paulum venturum esse dicit. Id vero ille de-
precatur, ad Cesaris tribunal se staturum attestans.
Nemini quippe fas esse, hominem ad Cesarem
provocantem, Judeis per gratiam donare. Ad huno
modum cum Paulus techna quadam Festum con-

προφήταις εἰρημένων ὄν * ἐπίσης τε τοῖς λοιδοροῦσι
πιστέύειν αἱρεῖσθαι " πρεσδεύειν τε xal τὴν τῶν
γεχρῶν ἐξανάστασιν, τῶν τε ὁσίως βεδιωκότων xi
μή" ὑπὲρ ob xai τὴν δίκην μάλιστα τούτῳ ταύτῳ
γενέσθαι, Ὧν εἰρημένων Φῆλιξ ἀκούσας, ὅπερετίβει
τὴν χρίσιν, Λυσίαν τὸν χιλίαρχον- ἐκδέχεσθαι εἰπών"
οὗ ἥχοντος ὅσον ἤδη, τὰ τῶν λόγων αὖθις γενέσθαι.
Καὶ φρουρᾷ μὲν τὸν Παῦλον ἐδίδου * ἥκιστα δ᾽ ἐχώ-
λυε τὸν βουλόμενον προσιέναι τε xal τὸ πρὸς your
ἐχείνῳ ὑπηρετεῖν, Mev' ὀλίγον δὲ Φῆλιξ σύναμε
Δρουσίλλῃ τῇ γυναικὶ, τὸν Παῦλον μεταστειλάμενοι,
ἤχουον τὸν σωτήριον λόγον διεξιόντα. Δέους δὲ xir
σθεὶς, ἠρέμα τοῦτον ἀπέλυε, καὶ τὴν πίστιν λαδεῖν
οὐχ ἐθέλων, χρήματα προσεδόχα λήψεσθαι ^ δι᾽ ὃ xai
συνεχῶς μεταπεμπόμενος, ἡδέως πρὸς λόγους fe
χετο. Διετίας δὲ πληρωθείσης, Πόρχιος Φῆστος ὑτὺ
Νέρωνος διάδοχος ἐπέμφθη Φήλιχος. Ὧ ἀπὸ Και
σαρείας εἷς Ἱεροσόλυμα ἀναύάντι, οἱ περὶ ᾿λνε
νίαν τὸν ἱεράρχην ἠξίουν, εἷς Ἱεροσόλυμα τὸν Ilz-
λον χαλεῖν " ὡς ἄν γε κατὰ τὴν ὁδὸν, κρύφα διαχε"
ρισθείη τῷ ξίφει πρὸς τῶν συνωμοτῶν. Τὸν ᾧῆστοι
δὲ ἀπείπασθαι τὴν ἀξίωσιν" ἐχείνους δὲ τῇ Kms
ρείᾳ προσδαλεῖν, xal τὸ ἀμφίδολον διαλύεσθαι

Ἐπεὶ δὲ Φῆστος καὶ τὸ πρεσδυτέριον ἦχον, ἐπὶ BC"

μᾶτος Παῦλος τὰ παρ᾽ ἐχείνων εἰσαγόμενα ὡς στὸ!
ἀράχνης διέλυε, μηδέν τι ἐξημαρτηκέναι, οὔτε εἰς
τὸν νόμον, οὔτε μὴν εἰς τὸ ἱερὸν ἀποδειχνὺς ἄριστε,
Καὶ Φῆστος μὲν Ἰουδαίοις χαριζόμενος, εἷς "Ist
σόλυμα ἀναθαίνειν τὸν Παῦλον ἔλεγεν. Ὃ δ᾽ ἀπεηξίον,
ἐπὶ τῷ Καίσαρος βήματι παρεστάναι φάσκων. "Er
θεν οὐδενὶ ἔξεστι χαρίζειν Ἰουδαίοις ἄνδρα ἐπιχα-
λούμενον Καίσαρα. Οὕτω τοῦ Παύλου τέχνῃ xz
σχόντος τὸν Φῆστον, ἐχεῖνος σχέψει δοὺς τὰ τοῦ
πράγματος, Καίσαρα, φησὶν, ἐπιχέκλησαι ^ πρὸς
Καίσαρα πορεύσῃ.

Blrinxisset, ille re in consilium relata atque deliberats, tandem, Caesarem, inquit, appellasi, ad

Cesarem ibis.

͵Ἀ wu .

833

KEOAA. Λ΄,
Περὶ ᾿Αγρίππα xal Βερνίχης, xai τῆς πρὸς
αὐτοὺς δημηγορίας τοῦ Παύλου.

Ἐπὶ τούτοις ᾿Αγρίππας ὁ βασιλεὺς, σύναμα Βερ-
νίχῃ τῇ γυναιχὶ, εἰς Καισάρειαν ἀφίχοντο πρὸς
Φῆστον. Διατριθῆς δ᾽ ἐφ᾽ ἡμέρας πολλὰς ἐκεῖσε γε-
Ὑενημένης, Φῆστος τὰ χατὰ τὸν Παῦλον τῷ βασιλεῖ
ἀνεῖπεν" ὅπως δέσμιος ὑπὸ Φήλιχος χαταληφθείη,
xai ὡς δίχην xav! αὐτοῦ αἰτουμένων τῶν πρεσῦυ--
τέρων χαὶ ἀρχιερέων, ἐπὶ τὸ βῆμα τὸν ἄνδρα ἤγαγον
τῶν κατηγόρων παρόντων " μηδεμιᾶς δ᾽ αἰτίας τἀν-
δρὶ φανείσης, ὥς γε ὑπονοεῖν Tv, πρός γε μὴν αὐὖ-
τὸν, ζητήματά τινα προὔτεινον περὶ τῆς σφῶν δει-
σιδαιμονίας, xal περί τινος Ἰησοῦ τεθνήχότος " ὃν
ἔφασχεν ὁ Παῦλος ζῇν. 'Εμοῦ δ᾽ ἐν ἀπορίᾳ καθεστῶ--
τος πρὸς τὴν τούτων διάχρισιν, ὁ ΠΙαῦλος τὴν τοῦ
Ἑαίσαρος διάγνωσιν ἐπιχέχληταί. Ὁ δ᾽ ᾿Αγρίππας,
“Ηδουλόμην, ἔφη, καὶ αὐτὸς τἀνδρὸς ἀχοῦσαι" xai
ὁ Φῆστος, Ἐς αὔριον, ἔλεγε. Μετὰ δόξης δ᾽ ὅτι πλεί-
στης σὺν Βερνίχῃ ἅμχ ἕῳ ᾿Αγρίππας μέγιστον
συγχροτήσας ἀχροατήριον, συμπαρῆν δὲ xal τοὐπί-
enpov ἅπαν τῆς πόλεως, Φήστου χελεύσαντος, ἄἀγε-
«at Παῦλος δεσμοῖς ἐχόμενος. Kai τυῦ λόγου Φῆστος
ἡγεῖτο, ᾿Αγρίππα βασιλεῦ, λέγων, καὶ οἱ συμπλη-
ροῦτε τὸν σύλλογον, οὗτος, περὶ o2 μοι τὸ τῶν Ἰου-
δαίων πλῆθος ἐντυχὸν, θορύδου πλήρεις ἦσαν, μὴ
δεῖν αὐτὸν ζῇν ἁπάσῃ τέχνῃ διατεινόμενοι. ᾿Εγὼ δὲ
μηδὲν τι αὐτὸν ἄξιον θανάτου πρᾶξαι χαταλαῤὼν,
χαὶ αὐτοῦ δὲ τὴν τοῦ Σεθαστοῦ ἐπίχρισιν ἐχχαλου-
μένου, ἐχεῖ πέμψαι αὐτὸν δεῖν ἥγημαι" μηδ᾽ ἀσφα-
λοῦς δ᾽ ἐνόντος γράφειν, ἐπὶ τὴν σὴν προήγαγον δί-
χην, ἄναξ ᾿Αγρίππα᾽ ὡς ἂν, διαγνωσθείσης τῆς δί-
χης, ἔχω τι παραδῃλοῦν. Καὶ γὰρ ἔμοιγε τῶν
ἀτόπωο δοχεῖ, δέσμιον πέμποντα, μὴ xai τὰς αἰτίας
σημαίνειν ἐθέλειν τῆς δίκης. ᾿Αγρίππας δὲ τῷ IIa5-
λῳ ἔφη, Ἐφεῖται σοὶ ὑπὲρ σεχυτοῦ ἃ βούλει διεξιέ-
yat * συνηθείᾳ δέ τινι ὁ Παῦλος ἴσως χρώμενος, τὴν
χεῖρα ἐχτείνας, ἔλεγε τοιάδε" Πρῶτον σοφίᾳ τινὶ,
ὡς δίκαιον ἄνδρα, ἴὸριν δὲ τῶν χατὰ Ἰουδαίους ἐθῶν
τε xil ζητημάτων τὸν ᾿Αγρίππαν ἐπαινῶν οὐχ ἀνίει,
εὐδαίμονά τε ἑαυτὸν οἰόμενος, οἷς ἀκροατῇ περιτύ-
χοι τοιούτῳ " οὕτω δὴ πρσοιμιασάμενος τὰ χατ᾽ αὖ-

E “τὸν διεξήει, Τὴν μὲν ἐκ. νέου μου, λέγων, τροφὴν el-

ΣΝ
--
—

(d

"

vat χατὰ τὴν ἀκριδῆ καὶ πάτριον τῶν Φαρισαίων
αἵρεσιν * xal νῦν δ᾽ ἑστάναι πρὸ βήματος μὴ δι᾽ ἀλ-
λην αἰτίαν fj ὅτι λέγων εἰμὶ ἀνάστασιν νεχρῶν ἔσε--
σθαι, ὃ
το. Περὶ μέντοι τῆς χλήσεως Ἰησοῦ τοῦ Ναζωραίον,
ἐγὼ μὲν ἐδόχουν ζῆλαν ὑπὲρ τῶν πατρίων νόμων
αὐχῶν, πολλὰ τῶν μὴ καλῶν διαπράξασθαι " ὃ καὶ
δράσας ὥφθην" μάρτυς πᾶσα “ἱεροσόλυμα" καί γε
πολλοὶ χκατάχλειστοι φυλακαῖς ὑπ᾽ ἐμοῦ γεγένηνται,
τὴν παρὰ τῶν ἱερέων ἐξουσίαν λαδόντος, Τόσον δ᾽
ἦν μοι τὸ τῆς μανίας περιὸν, ὥστε xal εἰς τὰς πόῤ-
*- ἀτοροήειν πόλεις, δἰώχων καὶ πάντα χάλων χινῶν,
M λόγου, ἀνατρέπειν ταύτην τὴν αἵρεσιν. Kai
ἔτ καὶ εἰς Δαμασχὸν ποιουμένῳ μοι τὴν ὁδὸν,
δμι- τὸ μεσημῦρινὸν ἐπεχούσης, εἶδον οὐρανόθεν

bris τὸν ἥλιον περιαστριάψαν με φῶς. Καὶ τῇ ὑπερ--

ECCLESIASTICJE HISTORLE LIB. 1I.

τοῖς πατράσι πάλαι ποτὲ θεὸς ἐπηγγείλα- ἢ

884

CAPUT XXX.
De Agrippa et Berenice : et de concione, quam apud
eos Paulus habuit.

Interea Agrippa rex, una cum Bernice conjuge
Cesaream ad Festum venit. Atque ibi cum plures
dies moraretur, Festus causam Pauli regi exponit,
ut scilicet is vinctus a Felice relictus fuerit, et ut
presbyteri et pontifices, officium judicis adversus
eum implorarint : ut denique pro tribunali homi-
nem accusatoribus presentibus statuerit, atque ibi
nihil criminis in reo, quantum suspicari licuerit,
compertum sit, preterquam quod questiones que-
dam de superstitione ipsorum, et de quodam Jesu
defuncto, quem Paulus vivere assereret, &b &ccu-
gatoribus ei objicerentur. Et cum ipse dubius an-

p 9ePsque de judicio hoc essem, Paulus ad cognitio-

nem Cesaris provocavit. Hio Agrippa : Pervelim,
inquit, et ipse virum audire ; et Festus : Cras au-
dies, ait. Itaque maximo cum apparatu prima luce
Agrippa cum Bernice frequens convocat audito-
rium. Et aderant ibi etiam, Festi jussu, quicunque
in ea urbe fuere viri clari. Itaque Paulus vinctus
adducitur. Tum ibi Festus sermonem exorsus:
Agrippa rex, οὐ quicunque in conventu hoo ad-
estis, inquit, hic ille est, quem Judaeorum multi-
tudo, tumultu ingenti concitato, ad me veniens e
vivis tollendum 6880 omnibus modis contendit.
183 Ego vero, cum nihil eum morte dignum com-
misisse animadverterim, et ipse judicium Augusti
appellaverit, eo mittendum esse duxi. Cum vero ni-
hil certi, quod de eo scribam, habeam, ad judicium
tuum eum produxi, rex Agrippa : ut causa cognita,
landem habeam, quid de eo Cesari significem.
Admodum enim absurdum mihi videtur, vinctum
quemquam mittere, et non simul causam vinculo-
rum indicare velle. Tum Agrippa ad Paulum : Per-
mittitur tibi, inquit, de te ipso quod visum est,
dicere. Ibi Paulus consuetudine fortasse quadam,
manu extenta, verba fecil. EL primum arte qua-
dam prudenter Agrippam, ut virum justum, con-
suetudinumque et questionum Judaicarum egregio
peritum, laudare non omisit. Deinde felicem se eo
nomine, quod in talem auditorem cause sus inci-
disset, judicavit ; atque hujusmodi prefatione
premissa, res suas exponens Àb ineunte
etate, inquit, accurate et diligenter in patria Pha-
riseorum 86cta educatus et doctus Bum.,ÁÀc ne
nunc quidem alia de causa ad tribunal βίο, guam
quod mortuorum resurrectionem futuram essa do-
ceo, quam Deus olim Patribus promisit. Quod qui-
dem ad nomen Jesu Nazareni pertinet, zelum: et
defensionem patriarum legum spirans, multa que
non decuerunt admisi, eaque omnia aperte facere
sum visus. Testatur id universa Jerusalem ; per-
multi enim ἃ me, qui potestatem eam ἃ sacerdo-
tibus acceperam, in custodias sunt conjecti. Tantum
autem in me furor is exuberaverat, ut etiam in lon-
ginquiores urbes sim profeotus, persequens, om-
nique (quod dicitur) fune moto, evertere sectam

835

NICEPHORI CALLISTI

836

hane contendens. Itaque Damascum cum iter fa- A 6935 τῆς αἴγλης τὰς ὄψεις περ:λαμφθεὶς, σχότου

cerem, meridie ipso lux sole illustrior cclitus me
cireumfulsit. Cujus splendoria magnitudine oculos
perstrictus, et proinde caligine obsitus, in terram
decidi. Ad hec vox de celo audita, qua& Christum
persequi vetabat, et mox ut exsurgerem jubebat :
eam ob causam visionem mihi talem oblatam esse
indicans, ut me testem produceret earum, quas
vidissem, quasque paulo post indicaturus esset,
rerum : ut scilicet cecorum aperirem oculos, et
homines a tenebris δὰ lucem, et a potestate atque
imperio Satane ad Christum converterem, remis-
sionem peccatorum, hereditatemque inter sancti-
ficatos $884 per eam que in ipsum est, fidem et
persuasionem recepturos. Visioni porro tali, que
naturam omnem longe supergrederetur, non mo-
rem gerere, religio erat. Itaque Judeis simul et
gentibus, ut per resipiscentiam et poenitentiam ad
Deum convertantur, dignaque penitentie opera
perficiant, annuntio, nihil prorsus extra prophetas
et ipsum Mosen docens, nimirum quod Christus,
qui passibilis fuerit, et primus ex mortuis resur.
rexerit, lucem gentibus, vitamque et salutem eter-
nam proprio suo denuntiet populo. Hec cum Pau-
lus cum diserta facilitate diceret, Festus, utpote
animalis quidam homo, qui non satis ea que spi-
ritus sunt assequeretur, stultitiamque adeo et in-
saniam ea esse suspicaretur, tanquam per multas
litteras mente captum, neque satis que diceret in-
telligentem, cum convicio Paulum ridebat. Cui ille.
non insanire se, sed veritatig et sobrietatis verba
loqui asseverat. Quemadmodum id regi ipsi, ad
quem hec libere diceret, probe cognitum esset :

πλήρης γενόμενος, ἐπὶ γῆν ἔπιπτον. Φωνὴ δέ τις
ἄνωθεν ἐξηχούετο, μή με διώχειν Χριστόν. ᾿Ἐχέ-
λευέ τε ἀνίστασθαι * xai τούτου γε χάριν οὐτωσὶ
ὦφθαι, ὥστε προδαλέσθαι με μάρτυρα ὧν τε εἶδον,
xii ὧν μετ᾽ ὀλίγον δείξει “ ἀνοῖξαι τυφλῶν ὀφθαλ.-
μοὺς, ἀπὸ σκότους τε εἰς φῶς ἐπιστρέφειν, xal ἀπὸ
τῆς ἐπιχρατείας τοῦ Σατανᾶ εἰς Χριστόν" ὥστ'
ἄφεσιν ἁμαρτιῶν λαβεῖν, χλῆρόν τε ἐν τοῖς ἡγιασμέ-
νοις, διὰ τῆς πρὸς αὐτὸν πίστεως, ᾿Απειθεῖν τοίνυν
τῇ ὑπεοφυεῖ ὀπτασίᾳ οὐχ ἦν. ᾿Ιουδαίοις μὲν οὖν xal
τοῖς ἐξ ἐθνῶν μετανοίᾳ χρωμένοις πρὸς Θεὸν ἐπι-
στρέφειν λέγω ἀἄξιχ ἔργα μετανοίας διαπραττομέ-
vou;* μηδὲν ὧν οἱ προφῆται xal Μωσῆς αὐτὸς,
ἐχτὸς χαταγγέλλων * ὡς παθητὸς ὃ Χριστὸς, καὶ
πρῶτος ix νεχρῶν ἀναστὰς, φῶς τοῖς ἔθνεσι ζωήν
τε χαὶ σωτηρίαν αἰώνιον τῷ οἰχείῳ καταγγέλλει
λαῷ. Ταῦτα σὺν ῥᾳστώνῃ τοῦ Παύλου διεξιόντος, ὁ
Φηστος, ψυχιχός τις ὧν ἄνθρωπος, xal μὴ ἱκανῶς
ἔχων προσίεσθαι τὰ τοῦ Π]νεύματος, μωρίαν δὲ xat
μανίαν ταῦτα ὑπονοῶν, ὡς ὑπὸ πολλῶν γραμμάτων
ἐξεστηχότα, καὶ ἃ λέγει μὴ διειδότα, διελοιδορεῖτο
τὸν Παῦλον τὸν δὲ μὴ μαίνεσθαι φάναι, ἀληθείας
δὲ καὶ σωφοοσύνης, ῥήματα λέγειν διισχυρίζεσθαι,
ὡς καὶ τῷ βασιλεῖ πρὸς ὃν τὰ τῆς παῤῥησίας, dxz:-
δῶς ἔγνωσται. Οὐ γάρ που οἶμαι τοῦτον λανθάνειν
μηδὲν, πιστεύοντα πᾶσιν ἃ προφῆται χατύγγειλαν,
Πρὸς ὃν ᾿Αγρίππας ἡδέως, Ἐν ὀλίγῳ με πείθεις, εἷ-
vt, Χριστιανὸν γενέσθπι. Καὶ ὃς, 'Enot δὲ δι᾽ εὐχῆς
ἔσται xal ἐν ὀλίγῳ xal ἐν πολλῷ οὐ σὲ μόνον, ἀλλὰ
xai πάντας oi τῶν ἐμῶν λόγων μετεσχηχότες εἷσίν “
ὁποῖος δῆτα χἀγὼ σήμερον" ἄνευ μέντοι τῶν 3;
περίχειμαι ταύτας ἁλύσεων.

quem nibil earum rerum lateret, omnibus qua prophele annuntiserunt credentem. Ibi ad eum
Agrippa perhumaniter : Modica ex parte, inquit, mibi, ut Christianus flam, persuades. At ille : Mihi
vero in primis apud Deum in optatis est, non solum modica, verum etiam maxima ex parte, non
te solum, verum etiam qui orationem meam bodie audierunt omnes, tales fieri, qualis ego sum : extra
vincula duntaxat ista, quibus obstrictus sum, catenarum.

CAPUT XXXI.

De trajectione Pauli in llaliam, el. de naufragio
ejusdem.

Agrippa &utem, el qui cum eo erant, ex con-
Bessu statim consurgentes, et seorsim consistentes,
Nihil (inquiunt) homo iste, quod vinculis aut morte

KEO9AA. AA'.

περὶ τοῦ εἰς ᾿Ιταλίαν ἀπόπλου τοῦ ἀποστό-
ου Παύλου, καὶ ὡς ναυαγΐᾳ ἐχρήσατο.

᾿Αγρίππας δ᾽ εὐθὺς χαὶ οἱ συμπαρόντες, τοῦ Guvt-
δρίου ἐξαναστάντες, χαὶ ἰδίᾳ γενόμενοι, Οὐδὲν, ἔφα-
σχον, ἄξιον θανάτου ἢ δεσμῶν ὁ ἄνθρωπος οὗτος

dignum sit, faci!. Ad quod Aggrippa adjicit, absol- ἢ πράσσει. Ὁ δ᾽ ᾿Αγρίππας προσετίθει, ὡς xai ἀπο-

vendum eum fuisse, nisi Cesarem appellasset. Ea
porro de causa in Italiam ei navigandum esse, de-
cernitur. Ita Julio cuidam ex cohorte Augusta
committitur. Nacti autem navem Adrumetinam, in
eam conscendunt. Porro cum Paulo erat Lucas, et
Aristarchus ex Macedonia Thessalonicensis. Inde
Sidonem sunt delati : mox progredientes, juxta
Cyprum navigent ; et deinoeps 885 Cilicie et
Pamphylie mari tranemisso, ad Myra Lycie appel-
lunt. Ibi Alexandrina navi in Italiam tendente, ia-
venta, Julius cum vinctis in eam imponitur. Et ad
Guidum cum propius accessisset, preter Cretam,
juxta Salmonam vehitur. Dehino ad locum, cui

λελύσθαι δίκαιος ὁ ἄνθρωπος ἦν, εἰ μὴ Καίσαρα ért-
κέχλητο᾽ xal δεῖν πλεῖν εἰς ᾿Ιταλίαν ἐχρίνετο. Καὶ
δῆτα ᾿Ιουλίῳ τινὶ σπείρης σεδαστῆς παρεδίδοτο. Καὶ
τοίνυν ἐξ ᾿Αδραμυτίου πλοίῳ περιτυχόντες, ἐπέ-
ὄαινον. "Hv δὲ xal Λουχᾶς σὺν τῷ liajAq xa!
'Aplexaóyoc, Μαχεδὼν Θθεσσαλονικεύς. — "Evetfiev
δὲ εἰς Σιδῶνα κχατήχθησαν. Παροδεύσαντες δὲ,
τὴν Kónrpov ὑπέπλευσαν. Καὶ δῆτα τὸ διὰ Κι-
λικίας χαὶ Παμφυλίας πέλαγος διαπλεύσαντες,
εἷς τὰ Μῦρα τῆς Λυχίας χατῆραν. Ἐκεῖσε πλοίῳ
ἐξ ᾿Αλεξανδρείας περιτυχὼν ὁ Ἰούλιος, εἰς Ἶτα-
λίαν πλέοντι, σὺν τοῖς δεσμώταις ἀνήγετο. Κατὰ
τὴν Κνίδον δὲ γεγονὼς, τὴν Κρήτην παρέπλει

891

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. II.

838

χατὰ Σαλμώνην. Ἔπειτα ἐν χώρῳ, ᾧ Καλοὶ λιμένες A Boni portus nomen est, deferuntur : a quo non

ὄνομα, ἤχθησαν. Πόλις δ᾽ ἐγγὺς ἦν ἐχείνῳ Aacata
τὴν χλῆσιν. ᾿Επιφαλοῦς δὲ τοῦ πλοῦ ὄντος, Παῦλος
προΐήγγελεν ὡς xal τὸν φόρτον ἀπούαλεῖται τὸ πλοῖον
μεθ’ ὕόδρεως, καὶ ἐν χρῷ κινδύνου ἄχρι δὴ xai ψυ-
χῶν γενέσθαι “ παρήνει τε μὴ ἐκεῖθεν ἄναγεσθαι,
Ὃ δ᾽ ἑχατοντάρχης τῷ χυδερνήτῃ μᾶλλον $ τῷ
Παύλῳ ἐπείθετο. Ἐχεῖθεν τοίνυν ἀνήγοντο, ἥκιστα
παραχείμασι ἱκανοῦ ὄντος τοῦ λιμένος. Νότου ο᾽
ἐχπνεύσαντος, ἄραντες "Ασον, παρελέγοντο τὴν
Κρήτην. Τυφωνιχὸς δ᾽ ἄνεμος ἐχπνεύσας, Εὐρο-
χλύδων ὠνόμασται " xal τοῦ πλοίου συναρπασθέν-
τος, ἀντοφθαλμεῖν τε μὴ ἰσγύοντος τῷ ἀνέμῳ, μι-
χρὸν ἐπιδόντες ἐφέροντο * xal δῆτα νησίδιόν τι
ὑποδραμόντες ᾧ Κλαύδη ἦν ὄνομα, μόλις τῆς σχά-

longe civitas erat, Lass dicta. Et cum periculosa
esset navigati, Paulus navem tempestate ad jactu-
ram usque cum injuria, vectoresque de vita ipsa
summe periclitaturos premonens, non transmit-
tendum inde suadet. Sed centurio in eo guberna-
torem navis, magis quam Paulum audiebat. Qua-
propter inde, quod portus ad hiemandum non
satis idoneus esset, discedunt : et Noto spirante,
Asso superata, Cretam legebant. Mox ventus exo-
rytur typhonicus etturbulentus, quem procellosum
Eurum, seu Euroaquilonem vocant. Itaque navi
&b eo rapta, cum conira niti non possent, tein-
pestaii aliquantum cedentes, feruntur. Et ad insu-
lam quamdam parvam, qua Clauda dicitur, cursu

φης περιχρατεῖς ἦσαν. Kal τῷ πλοίῳ ταύτην iv- p direoto, vix scapha compotes fieri potuerunt. Ea-

θέμενοι, ῥώμῃ πάσῃ τὴν ναῦν διεζώννυον, πρὸς
τὰς ἐμδολὰς τῶν χυμάτων ἀντέχειν παρασχευά-
ζοντες, Ἐν φόδῳ δ’ ὄντες μὴ περὶ τὰς λεγομένας
Σύρτεις ἐμπέσωσι, τὸ ἱστιόν τοῦ πολλοῦ τόνου ἀνέν-
τες, ἐφέροντο. Σφοδροῦ δ᾽ ἐγχειμένου χειμῶνος,
τριταῖοι αὐτόχειρες τὴν σχευὴν τοῦ πλοίου ἅπασαν
τῷ πελάγει ἀφίεσαν. '[xxvaiq δ᾽ ἐφ΄ ἡμέραις μήθ᾽
ἡλίου μήτε ἄστρων ὑπὲρ οὐρανὸν ὁρωμένων, xai
πολλοῦ τοῦ χλύδωνος πὲριῤῥέοντος, πᾶσα ἡ τῆς
σωτηρίας περιῃρεῖτο ἐλπίς. ᾿Ασιτίᾳ τε διὰ ταῦτα
πιεζομένων τῶν ἐν τῷ πλοίῳ πολλῇ, ὁ Παῦλος,
᾿Ἐχρῆν μὲν, ἔλεγε, πειθηνίους γε ὄντας, μὴ ix τῆς
Κρήτης ἀνάγεσθαι, τῆς τε ὕδρεως xai ζημίας, ὡς
ποῤῥωτάτω εἶναι " ἀλλὰ xai νῦν παρχινῶ εὐθύμως
ἔχειν ὑμᾶς - πλὴν γὰρ τοῦ πλοίου, οὐδεμία τῶν
ἔνδον ἀποπεσεῖται ψυχή. Ταύτῃ γὰρ δὴ τῇ νυχτὶ,
Θεοῦ ἄγγελος ᾧ λάτρις εἰμὶ παραστὰς, παρηγγύα
τε μὴ φοθεῖσθαι “ Δεῖ γάρ σε Καίσαρι παραστῆναι *
χάριν τε σοὶ πλείστην εἰδὼς, τοὺς συμπλώτας πάν-
τας σοί γε δωρεῖται, Ἐχπεσεῖν Ó' ἀνάγχη ἡμᾶς
νήσῳ τινί, Τεσσαρεσχαιδεχάτη νὺξ παρῆλθες τὸ ἐξ
ἐκείνου, οἱ δὲ τῷ ᾿Αδρίᾳ ἐταλαιπώρουν - xal τὸ
βάθος ἀναδιφώμενοι, περὶ ὀργυιὰς εὔῤισχον — st-
xoci, Τραχεῖς δὲ τόπους ἐχπεσεῖν δεδιότες, τέσσα-
ρᾳς ἀγκύρας ῥίψαντες πρύμνηθεν, ἡμέραν γενέ-
σθαι ἐθεοχλύτουν. Οἱ δὲ ναῦται xal τὴν σχάφην
ἐκ τοῦ πλοίου κάτὰ πελάγους ἔῤῥιπτον, φεύγειν
διασχοπούμενοι. Εἰσνηγήσει δὲ Παύλου οἱ περὶ τὸν
ἑκατόνταρχον, τὰς σχοίνους ἐχείνης διατεμόντες,
τῷ πελάγει τὴν σχάφην εἴων ἀνέμοις φέρεσθαι.
Πρινὴ δ᾽ ἡμέραν γενέσθαι, τρόφῆς μετέχειν πᾶσι
παρήνει ὁ Παῦλος * μηδὲ γὰρ τρίχα ἑνὸς τῶν ἁπάν-
τῶν τῆς κεφαλῆς ἀποπίπτειν. Κἀχεῖνος πρῶτος
Θεῷ ἀφοσιούμενος τὰ εἰχότα, τροφῆς ἥπτετο. ᾿Επί-
σης δὲ χἀὶ οἱ τοῦ πλοίου ἐποίουν, ἐξ ὄντες ἑδοόμή-
χοντά τε χαὶ διαχόσιοι. Ὡς δ᾽ ἡμέρα ἦν, διαγνῶ-
vat μὲν οὐχ εἶχον τὴν γῆν ᾿ χόλπον δέ τινα ἑώρων
αἰγιαλὸν ἔχοντα. Τὰς οὖν ἀγκύρας περιελόντες, xal
τὰς τῶν πηδαλίων ζευχτηρίας ἀνέντες, μιχρὸν δὲ
μετεωρίσαντες τὸν ἀρτέμωνα, τῇ ἐπιπνεούσῃ δυνά-
pst εἷς τὸν αἰγιαλὸν κατῆγον. Ἢ μὲν οὖν πρώρα
ἐν τῷ ἀσφαλεῖ χαθίστατο * ἧ δὲ πρύμνα τῇ βίᾳ τῶν
χυμάτων ἐλύετο, Καὶ βούλευμα μὲν ἦν ξίφει δια-

que in navim sublata, navim ipsam quam possunt
firmissime, conira incursiones et procellas flu-
ctuum cingentes, instruunt et communiunt. Deinde
ne in Syrtes, que dicuntur, inciderent veriti,
velo laxato vehuntur. Et turbulentissima coorta
hieme et tempestate, tertio demum die jacturam
faciunt, et manibus ipsi suis omnia navis arma-
menta in pelagus projiciunt. Cum autem diebus
pluribus, neque sol, neque astra in ccelo conspi-
cerentur, immanisque preterea immineret tem-
pestas, omnis spes salulis preciditur. Eaque de
causa veclores cibi abstinentia et inedia longiore
macerantur. Atque ibi Paulus : Decebat, inquit,
vos mihi morem gerere, et e Creta non solvere.
Sic enim tempestatis hujus injuria et jactura care-
retis. Sed nunc quoque quieto vos bonoque esse
jubeo animo. Preter navim enim nulla vectorum
intercidel anima. Hac enim ipsa nocte Angelus
Dei, quem colo, mihi assistens, timorem me ab-
jicere jussit : Oportet enim, dicens, apud Cesarem
te sisti. EL quod gratiosus apud Deum es, vectores
simul omnes tibi ille donat : in insulam autem
nos quamdam ejici necesse est. Quarta decima
deinde supervenit nox, 186 et illi in Adriatico
afflictantur mari : atque altitudinem inquirentes
unde, ad viginti passus inveniunt. El ne in aspera
inciderent loca metuentes, quatuor e puppi ancho-
ris projectis, diem a Deo precibus optant. Tum
demum nauta scapham e navi in nture projiciunt,
et fuge consilium capiunt. Centurio autem, Pauli

D suasu, funes scaphe incidi jubet, eamque ventis

auferendam committit. Et priusquam illucesceret,
Paulus omnes, ut cibum capiant, hortatur, ne ca-
pillum quidem unicum e capite eorum omnium
decisurum pollicens, Ipseque primus Deo quas
decebat gratiis sacratis, cibum sumit : quod itidem
veotores reliqui, qui ducenti et septuaginta sex
erant, faciunt. Ut autem dies illuxit, terram qui-
dem dignoscere nequeunt : sinum vero conspiciunt
littus habentem. Subductis itaque ancoris, guber-
naculorumque remissis juncturis, et artemone ali-
quantulum sublato, spirantis venti vi ad littus ten-
dunt. Et prora quidem integra permanet, puppis

839

NICEPHOR! CALLISTI

840

autem fluctuum violentia solvitur. Milites porro Α χειρίσασθαι τοὺς δεσμίους, μή τις διανηξάμενος

illud consilii capiunt, ut vinctos omnes interimant,

ne ex eis quisquam nalando evadat. Centurio au-

tem, propter Paulum, cedem eam inhibet : et pro

se quemque, ut posset, consulere sibi jubet.
CAPUT XXXII.

Ut in insula. Melita manum Pauli vipera morsu
violarit : de Publio, aliis Pauli miraculis.

Et confestim omnes in littus evadunt. Insule
nomen Melita erat : cujus incole barbari quidem
illi, non parum tamen cure et benignitatis naufra-
gis exhibent. Itaque propter imbrem copiosiorem,
et frigus vehementius, pyram illi ingentem accen-
dunt, et circumcirca consident. Ibi cum Paulus
multa sarmenta congesta pyre imponeret, et vi-
pera, qua in dumis eis latebat, calore eo excilata
proreperet, manum ejus illa mordicus arripit.
Quod ubi Barbari, ita scilicet feram eam ex manu
illius dependere, conspiciunt, non bonum eum esse
virum, sed homicidam, et immanem quempiam,
qui etiam si seva tempestatis vim evasisset, pree-
sentem tamen a venenoso serpente ictus, ne diu-
tius viveret, vindictam sentiret, suspicantur. 887
Sed enim nihil inde periculi Paulo accidit : nam
gerpentem excussum in flammam conjicit. Illi vero
existimantes eum evestigio vel in tumorem verten-
dum, vel examinatum pessum iturum, improba
venenati morsus contagione : ut aliter rem evenire
viderunt, retrorsum navim agentes (1), quod dici-
tur et in contrariam partem transeantes, longe
diversa de eo loqui incipiunt, divinisque eum pro-
sequuntur honoribus. Agri et predia insulse ejus,
Publii, primum ibi tenentis locum erant, qui per
triduum ad summam hospitalitatem nihil faciens
reliqui benigne eis facit. Ceterum copiosam is
humanitatis ejusmodi reportat gratiam : vehemen-
tes enim febres, et dysenteria, que mala Publii
patrem dudum vexaverant, attactu Pauli pelluntur.
Alii preterea quam plurimis afflicti morbis, dolore

ἀποδράσῃ * ὁ δ' ἡγεμὼν διὰ Παῦλον ἐκώλυε τὴν σφα-
γὴν, ἐκέλευέ τε πάττας, ὥς γ᾽ ἑκάστῳ δύναμις ἦν,
ἐξιέναι.

ΚΕΦΑΛ. ΛΒ΄.
Ὡς ἐν τῇ νήσῳ Μελίτῃ ἔχιδνα τῆς χειρὸς τοῦ
Παύλου καθήψατο" καὶ περὶ Πουπλίου, καὶ
τῶν ἄλλων τοῦ Παύλου θαυμάτων.

Καὶ αὐτίκα πάντες ἐπὶ τοῦ ξηροῦ ἦσαν, Μελίτη
δὲ ἡ νῆσος ὠνόμαστο * ἧς οἱ ἔποιχοι βάρδαροι τοὺς
ναυαγήσαντυος χατιδόντες, οὐ μιχρὰν τὴν θερα-
πείαν παρεῖχον. Τῷ τε γὰρ ἐπέχοντι λάδρῳ ὑετῷ
χαὶ τῷ σφοδρῷ ψύχει, πυρὰν μεγίστην ἀνάψαντες,
περικύχλῳ ἐχάθιζον. Φρυγάνων δὲ ἀπόδεσμον ixs-
νὸν Παῦλος τῇ χειρὶ συστρέψας, τῇ πυρᾷ ἐπετίθει"

B αὶ δῆτ᾽ ἔχιδνα οἰκουρὸς οὖσα τῇ ὕλῃ, τῇ θέρμη

C

διαθαλφθεῖσα, τῆς ἐκείνου χαθῆπτο χειρός. Ὡς ὃ
o. βάρδαροι τὸ θηριόν ἀπηρτημένον τῆς χειρὸς
ἐκείνου κατεῖδον, οὐχ ἀγαθὸν ὑπενόουν ἄνδρα, ἀλλά
τινα φονιχὸν xal ἀνήμερον * οὗ χάριν xal τοῦ πολ-
λοῦ κλύδωνος ὑπερύάντα τὴν ῥώμην, ἢ δίχῃ ζῆν
οὐχ εἶα τῷ ἰἴοδόλῳ τρωθέντα, ΠΙαύλῳ δ᾽’ ἐντεῦθεν
οὐχ ἦν πονηρόν - ἀλλ' ἐπὶ τῆς φλογὸς τὸ ἑρπετὸν
ἀποτινασσόμενος ἔῤῥιπτεν. ὯΩς δὲ προσδόχιμυ:
πάντες ἦσαν, αὐτίχα τοῦτον fj χαταπίμπρασθαι, ἕ
νεχρὸν ἐξάπινα πίπτειν τῇ καχεντρεχείᾳ τοῦ Od
μᾶτος, ὡς τοὐναντίον μᾶλλον ἑώρων, πρύμναν
χρουσάμενοι (1), τἀναντία λέγοντες ἦσαν, καὶ ἴσο-
θέοις ἐτίμων τιμαῖς, ᾿Αγροὶ μὲν οὖν xal yog
ἐχεῖσε τῷ τῆς νήσου πρωτεύοντι, Πούπλιος ἐχείνῳ
τὸ ὄνομα, ἦταν, Ὃς καὶ "τρεῖς ἡμέρας τέγαθε
παρεῖχε, φιλοξενίας ἐλλείπων οὐδέν, Καί γε οὐ
βραχεῖαν τοῦ ἔογου εἶχε τὴν ἀμοιδὴν * σφοδροὶ Ti?
πυρετοὶ xai δυσεντερία διελύοντο τῇ ἀφῇ Παύλον,
πάλαι τὸν πατέρα Πουπλίου πιέζοντα, Ἐπὶ δὴ τούτῳ
xal ἄλλοι πλείσταις τῶν νόσων ἐξεταζόμενοι, εὐδὺς
τὸ πιέζον ἀπεδάλλοντο, ῥάους γινόμενοι. ᾿ἜἘἜντεῦθιν
Παύλῳ οὐκ ἐλαχίστη ttg: xai τὰ χρειώδη ἂν1γ0-
μένοις πλεῖστα ἐτίθετο.

et cruciatu statim omni, pristine restituti. valetudini, levantur. Unde magnus Paulo honor provenit,
vectoribusque que ad navigandi usum pertinerent, abunde subministrantur."

CAPUT XXXIII.
Ut inde Paulus navi Alexandrina, per Syracusas

Romam venerit, εἰ cum primariis ibi Judzis ser- Ὁ

mones disputando contulerit. Εἰ ut apud Neronem
se steterit, et tum quidem absolulus fueril : bien-
niumque Romz permanens, regnum Christi, citra
impedimentum, cum mulla libertate pradicarit.

Ibi vero etiam aliud navigium Alexandrinum
Casgtoribus, diis falsis, quorum imagines pre se fe-
rebat, consecratum hiemabat. Quemadmodum enim
Christianam pietalem colentes navium gubernato-
res,naves suas sanctis quibusdam dedicant, inscrip-
tioneque id testantur : itidem olim, pro eo atque

1) Πρύμναν ἀνακρούεσθαι, hoo est, puppim im-
pellere, est sensim retrocedere, navigio non in-
verso. Qui enim se ita cedens recipit, puppim re-
migando impellit : id quod propterea facit, ne

ΚΕΦΑΛ, AT". .
Ὡς ἐκεῖθεν πλοίῳ ᾿Αλεξανδρίνῳ Παῦλος 8d |

τῶν Συραχουσῶν εἰς Ῥώμην ἦλθε, xal τοῖς ἡ
πρώτοις τῶν ἐχεῖ Ἰουδαίων εἰς λόγους
ἦλθε, χαὶ τῷ Νέρωνι παραστὰς, τότε μὲν
ἀπελύετο" xai δύο ἔτη ἐπὶ Ῥώμης διαγα-
γὼν, τὴν 100 Χριστοῦ βασιλείαν ἀκωλύτως
μετὰ παῤῥησίας ἐκήρυττεν.

Ἐκεῖσε δὲ xai ἄλλο πλοῖον παραχ εχειμαχὸς ἦν,
᾿λλεξανδρείᾳ προσῆκον, Διοσχούροις ψευδωνύμοις
θεοῖς ἀνακείμενον, κἀχείνους ἐπὶ στήλης ἔχον. Τῶν
ναυχλήρων γὰρ ἕκαστοι, ὥσπερ οἱ χαθ᾽ ἡμᾶς εὖπ-
δείᾳ χρώμενοι, ἁγίοις δή τισι τὰς αὐτῶν ναῦς
ἀναφέροντες, γράμμασι παρασημαίνονται - οὕτως

propalam, fugere, dum 86 paulatim subducit, vi-
deatur, et ne tergum hostibus obvertat. Prover
bialiter autem est, sententiam pristinam sensim
mutare. Suid.

841

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. Il.

842

πάλαι, χαθάπερ ἐπόθουν, τοῖς ψευδωνύμοις ταῦτα À volebant, falso creditis diis, picturis eas inscribe-

γράφοντες παρεσήμαινον. ᾿Εν τοίνυν τῷ τοιοὕτῳ
πλοίῳ μετὰ τρίτον ἐπιδάντες μῆνα οἱ περὶ τὸν
θεῖον Παῦλον εἰς Συραχούσας χατήγοντο * ἐχεῖθεν
δὲ εἰς ἹΡήγιον * χαὶ δευτεραῖοι αὖθις ἦλθον εἰς
Ποτιόλους. Ἔντευθεν δὲ εἰς Ῥώμην διεσώζοντο,
᾿Αδελφοὶ δέ τινες τὴν παρουσίαν ἠσθημένοι Παύλου,
ἄχρις ᾿Απίου Φόρου καὶ Τριῶν Ταδερνὼν προὺπ-
ἥντων. Ἐμπόρια δὲ ταῦτα τῆς Ῥώμης ἔξωθεν
χείμενα. Τοὺς μὲν οὖν δεσμίους παρεδίδου ὁ ixa-
τοντάρχης, Παῦλον δὲ μόνον σὺν αὐτῷ εἶχε. Τρίτη
τὸ ἐξ ἐχείνου ἡμέρα ἦν" xai ὁ Παῦλος τοὺς πρώτους
τῶν ᾿Ιουδαίων μετεκαλεῖτο * xal λέγων διεδεθαίου,
Δηδέν τι τῷ πατρίῳ νόμῳ διαμαρτεῖν, δέσμιος δὲ
Ῥωμαίων παραδεδόσθαι χερσίν * οἱ xal τάληθὲς
διαγνόντες λύειν ἔχρινον δεῖν, Τῶν δ᾽ ὁμοφύλων
σφοδρῶς ἐγχειμένων, δι᾽ ἀναγχης ἦλθον ἐπιχαλέ-
σασθαι Καίσαρα * οὐχ ὡς τοῦ ᾿᾽μοῦ ἔθνους ἔχων τι
κατειπεῖν, ἀλλ᾽ ὥστε μᾶλλον ὑμὰς ἰδεῖν καὶ προσ-
λαλῆσαι. "Hv γὰρ ὁρᾶτε περιχειμένην μοι ἅλυσιν,
ταύτην ἔνεχα τῆς σοῦ Ἰσραὴλ ἐλπίδος περίχειμαι.
Οἱ δὲ παρῃτοῦντο χαὶ αὐτοὶ, μηδέν τι φλαῦρον
περὶ αὐτοῦ ἢ àxom 7j γράμματι δέξασθαι. Διακοὺ-
σαί γε μὴν ἀξιοῦμεν περὶ ὧν λέγειν ἔχοις. Ἴσμεν
xal γὰρ, ὡς ἡ αἵρεσις αὐτὴ dj χατὰ Χριστὸν ἁπαν-
ταχοῦ ἀντιλέγεται. Καὶ δῆθ᾽ ἡμέρας δοισθείσης,
παρῆσαν πάντες " xal OU ὅλης ἡμέρας τὰ χατὰ
Χριστὸν xai τὴν αὐτοῦ διεξήει βασιλείαν, πείθων
ἔχ τε τοῦ νόμου xal τῶν προφητων, καὶ ἐς᾽ ἐχά-
στῳ ἀρμόζουσαν τὴν μαρτυρίαν παρατιθείς. Καὶ
οἱ μὲν πειθήνιοί τε ἦἧυαν xai ἡρέμα τοὺς λόγούς
ἐδέχοντο" οἱ δὲ ἥχιστα εἶχον τοῖς εἰρημένοις προσ-
τίθεσθχι * ἀσυμφώνως δ᾽ ἔχοντες, διελύοντο, Τῶν δὲ
γραμμάτων Φήστου τῇ ἑξῆς τῷ Νέρωνι ἀποδεδο-
μένων, τῷ ἐχείνου παρίσταται βήματι. ᾿Απολο-
᾿ γίαις τοίνυν εὐλόγοις καὶ πολύ τι τὸ ἐπχγωγύν τε
xal πάνσοφον ἐχούσαις τὸν πολύπλοχον ἐχεῖνον θῆρα
διαφυγὼν, οὔτε τῶν ὁμοσύλων καθήψατο, xal αὐτὸν
ὡς εἶχε τῶν ἐγχλημάτων ἀπέλυς. Καὶ τὸ ἐξ ἐχεί-
vou δ'ετοῦς χρόνου παραῤῥυέντος, ἐπὶ "Pon Παῦ-
λος χαθῆστο, ἐν ἰδίῳ τῶν ἔργων μισθώματι διαζῶν,
xai πάντας τοὺς πρὸς ἐχεῖνον ἥχοντας, ἀσμένως
ὑποδεχόμενος, καὶ διττῶς τρέφων, χαὶ πλέον τῇ
ἀνθέῳ xai. οὐρανίῳ τροφῇ παῤῥησίᾳ τε xal γλώσσῃ
ἀνέτῳ τὴν τοῦ Θεοῦ βασιλείαν χηφύττων, καὶ τὰ
xatà τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἐλευθέρχ
χηρύττων γλώσσῃ, xal ἀχωλύτως ἄπασιν εὐχγγε-
λιζόμενος.

ΚΕΦΑΛ. AA'.

"Qc μιτὰ ταῦτα ἐξιὼν τῆς «Ρώμης ὁ Παῦλος
πάλιν εἰςτὸχήρυγμαἐπορεύετο᾽ αὖθις δ’ ἐπὶ
Ρώμηνγενόμενος, δφίσταται τὸ μαρτύριον.
καὶ περὶ τῶν θείων ἐπιστολῶν αὐτοῦ.

Τὰ μὲν δὴ μέχρι τοῦ παρόντος ὁ ἱερὸς καὶ θεῖος
«ἀπόστολος xai εὐαγγελιστὴς Aouxaq τὴν τῶν ἀπο-
“τολιχῶν Πράξεων ἀφήγησιν περιέγραψεν " ἐντεῦ-
Ge» δὲ τοῖς τὰς ἐκχλησιαστικὰς ἱστορίας ἀριδήλως
«ἀναταξαμένοις κατόπιν ὑπόμενοι, τὰ ἑξῆς τῆς ἵστο-

PATROL. Ga. CXLYV.

bant. Hec igitur navi, tertio post mense, divus
Paulus conscensa, Syracusas, deinde Rhegium, at-
que inde perendino die Puteolos perfertur. Ac pos-
lremo salvus Romam pervenit. Verum enimvero
fratres quidam, Pauli adventu cognito, usque ad
Appii Forum et Tres Tabernas (que sunt emporia
exira nrbem Romam sita) obviam ei processerant.
Homes porro centurio ceteros quidem vinctos, qui-
bus oportuit, tradit: Paulum vero secum ipse re-
tinet. Triduo post Paulus primoribus Judeorum
ad se vocatis, 1888 oratione confirmat, nulla in re-
patriam legem se prevaricatum esse ; ceterum
cum vinctus in Romanorum manus esset traditus,
illique, causa cognila, se absolvendum judicassent,
populares autem sui vehementius eum persecuti
essent, necessario 86 eo descendisse, ul Cesarem
appellaret. Non equidem, inquit, quod gentem
meam in quopiam accusem, sed potius, ut vos vi-
derem atque alloquerer. Quam enim circeumdatam
mihi cernitis, propter ipsam Israelis spem gero ca-
tenam. Qui ipsi quoque suspicionem &moventes,
nihil se quidquam mali vel sermonibus vel litteris
de eo accepisse, paratosque esse, res, de quibus
dicturus essel, audire, testantur : scire se, ubique
secte Christiane contradici, allegantea. Designa-
tur ergo dies, et illi omnes adsunt. Tum ibi die
integro Paulus de Christo atquo ejus regno ora-
tionem habet : atque ex lege et prophetis, ad lo-
cum quemque congruentem alferens testificatio-
nem, probationes adducit. Illi porro purtim quidem
obsequuntur, paulatimque serinones ejus comple-
tuntur : partim vero, ut. dictis ejus fidem habe-
rent, non &dducuniur, et sic in diversas opinio
nes scissi discedunt. Deinde Festi litteris Neroni
redditis, Paulus ad tribunal ejue sistitur : etdefen-
sionibus disertis, admodumque prudenter ad per-
suadendum accommodatisg,variam illam et versutam
feram, non ille quidem populares suos perstrin-
gens, sed crimina tantum sibi objecta refellens,
effugit. Ex eo tempore biennium Paulus Rome
permansit, mercedes operie sui vives : omnesque
δὰ se venientes, perhumaniter exceptos, duplici.
in primis tamea divina et celesti alimonis fovens.
Atque ad hunc modum cum magna simul et animi
et lingue libertate, regnum Dei et Dominum no-

D strum Jesum Christum, nullo interveniente impe-

dimento, predicans, Evangelium omnibus annun-
tiavit.

CAPUT XXXIV.
Ut postea Roma excedens, rursus ad praedicandi

munus ierit; οἱ denuo Romam venerit, marly-
riumque subierit ; et de divinis ejus Epistolis.

Haclenus sacer el divinus apostolus et evange-
lista Lucas historiam Actorum apostolicorum scri-
psit. Deinceps porro ecclesiasticorum historico-
rum aperta vestigla sequentes, reliquas Historie
nostre res, Deo 889 confíisi, exponemus, et Spi-

21

843

NICEPHORI CALLISTI

844

ritus sancti instinctu, que supersunt, adjiciemus. À ρίας Θεῷ θαῤῥοῦντες ἐχθησόμενοι, xal δὴ τῷ θείῳ

Ac tum quidem absolutus a Nerone Apostolus (1),
ad concionum ministerium rursum eat profectus.
Cum autem iterum in urbem Romanam venisset,
marlyrio ibi vitam flniisse creditur (2). Non mi-
rum quippe erat, Neronem, quod ab initio huma-
nitate quadam preditus esaet, facile Pauli pro
doctrina institute defensioni acquiescere : post-
quam autem idem in impia atque nefaria flagitia
tanquam in scopulos impegisset, ad alias aliorum
eedes quoque apostolorum adjicere. Itaque tum
primum, sicut dictum est, dimissus, priorem ad
Timotheum scripsit epistolam, quem episcopum
&ntea Ephesi constituerat (3). In hac tanquam in
forma adumbrata, rationem et vitam hierarchicam

copiose exprimit, qualibus moribus esse convenial B

608, qui Cbristianis sacris pra:esse volunt, Spiritus
afflatu scribens. Non solum autem Timotheo, et
per illum ecclesiis Christi omnibus, sed etiam sa-
cro Tito aliam epistolam scripsit; quem antehac
insule Crete episcopum ordinatum, ibi reliquerat,
ut si quid in evangelica predicaltione eua adhuc
deesset, ille adimpleret. Ad Corinthios etiam,
Ephesios, Galatas, Colossenses,Philippenses, Thes-
salonicenses, preterea ad Judeos, et Romanos,
et plerosque alios quos eum adire Spiritus sancti
vis et gratia; jusserat, quosque per fidem in Chri-
stum evangelicam [magnifice regeneraverat, quie
presens oratione sua dilucide docuerat, eadem per
compendium absens in memoriam revocans, epi-
stolas dedit. lta vero ea quoque qus secretioris

mysterii, magisque abstrusa antea silentio preteri- C

erat, postea persacra scripta sua, aut grandioris
sapientie verbis accurate et dilucide deolaravit,
eut saltem (ut ita dicam) parabolarum more et
specie tanquam per cnigmata adumbravit; neque
propter eos qui ad res divinas audiendas idonci
futuri erant, ea occultans, neque propter inepros
alque indignos, dilucide prorsus et aperte, ad con-
templum evitandum,exponens. Cum autem denuo,
ut diclum est, post longam variamque profectio-
nem el cüreum, Romam venit, morte ibi pro Chri-
sto est multatus : quo tempore cum adhuc vinclus
esset, posteriorem ad Timotheum composuit Epi-
stolam, in quà, cum priorem defensionem suam
ostendit, tuni eam que jam sibi imminebat marty-
rii consummationem declarat. 890 « In prima
enim, inquit, defensione mea memo mihi affuit, sed
omnes me desliluerunt : ne id illis imputetur. Domi -
nus, autem mihi praslo fuit, et conforluvil me, ul per
me prsdicalio implela perficeretur, eamque omnes
gentes audirent : ei liberalus sum ez ore leonis ** ».
Neronem ita, propter sevum et ferocem ejus ani-
mum, designans. Et cum in spiritu sciret, jamjam

31]] Tim. 1v, 17.

(6) Secundo imperantis Neronis anno primum
Paulus Romam venit A quo eliam tum est absolu-
tus, intra quinquennium illud, quo tolerabilis ty-

ἑπόμενο: Πνεύματι, τοῖς ἐφεξῆς ἐπιδάλλομεν. Τότε
μὲν οὖν πρὸς Νέρωνος ἀφεθεὶς ὁ ᾿Απόστολος, ἐπὶ
τὴν τοῦ χηρύγματος διαχονίαν αὖθις Ἐστέλλετο *
δεύτερον δ᾽ ἐπιόχντα τῇ αὐτοῦ πόλει, τῷ μαρτυ-
pip τελειωθῆναι λόγος χρατεῖ " xal γὰρ ἦν εἰχὸς
τοῦ Νέρωνος κχαταρχὰς ἡπιώτερον διαχειμένου,
ῥᾷον τὴν ὑπὲρ τοῦ δόγματος ἀπολογίαν προσήκα-
σθαι Παύλου * εἰς δ᾽ ἀθεμίτους ἐξοχείλαντα ποά-
ξεις, μετὰ τῶν ἄλλων xal τὰς τῶν ἀποστόλων ἐπι-
τολμῆσαι σφαγάς. Τότε μὲν οὖν ἀφειμένος, τὴν
πρὸς Τιμόθεον πρώτην γράφει ἐπιστολὴν, ὃν ἐπί-
σχοπον Ἐφέσου πρότερον χαταστύσειεν, ὡς ἐν
τύπῳ τὸν ἱεραρχιχὸν βίον xxi λόγον ἀναγχαίως
διεξιών " ὁποῖδν τινα βίον γρεὼν μετιέναι τοῖς χατὰ
Χριστὸν ἱερᾶσθαι βουλομένοις χαθυπογράφων τῷ
Πνεύματι. καὶ δι᾽ ἐχείνου πάσχις ταῖς Χριττοῦ ἐχ-
χλησίαις. Οὐ μόνῳ δὲ Τιμοθέῳ, ἀλλὰ καὶ τῷ ἱερῷ
Τίτῳ ἄλλην ἔστελλε γράφων" ὃν πρότερον τῆς νή-
σου Κρήτης χαταστήσας ἐπίσχοπον διαφῆκεν ἐχεῖσε,
τὰ χατὰ τὸ Εὐχγγέλιον αὐτοῦ ὑστερήματα ἀνου-
θώσοντα. Καὶ πρὸς Κορινθίους δὲ xal ᾿Εφεσίους,
Γαλάτας τε xal Κολαπσαεῖς, Φιλιπμησίους τε χαὶ
Θεσσαλονιχεὶς * ἔτι δὲ χἀὶ πρὸς Ἰουδαίους xal Ῥω-
μαίους, xal πάντας ἐφ᾽ οὕς αὐτὸν μετὰ σώματος
à τοῦ ἁγίου Πνεύματος δύναμις xal χάρις ἐπελ-
θεῖν παρεσχεύασεν * οὕς xal διὰ τῆς εἰς Χοιστὸν
πίστεως τῷ Εὐαγγελίῳ λαμπτῶς ἀνεγέννησεν, ἃ
παρὼν διὰ στόματος χατεφρώτιζε, ταῦτα δι’ ἐπιττο-
λῶν συντετμημένῳ λόγῳ ὑπομιμνήσχων. A Oi χαὶ
ὡς μυστηριώδη τε καὶ ἀνέφιχτα ἐδίδοςε τῇ σιωπῇ
πρότερον, ὕστερον διὰ τῶν ἱερῶν αὐτοῦ γραμμά-
των, ἢ τελέως μείζονος λόγοις θεοσοφίας ἀνεχάθα!:-
pev, ἢ ὁλοσχερῶς ὡς ἄν τις εἴποι ἐν εἴδε! παραθη-
λῆς ὑπηνίσσετο, μήτε διὰ τοὺς ἀξίως ἀχούειν μὶλ-
λοντας τὰ θεῖα ὑποχρυπτόμενος, μήτε διὰ τοὺς
ἀναξίους ταῦτα σαφῆ παντη xal πρόχειρα, ἵνα πὴ
περιφϑδονοῖτο, ἡηχραδιδούς, Αὖθις τοίνυν, ὡς εἴρν,-
ται, μετὰ τὴν πολλὴν περίοδον ἐπὶ Ῥώμην ἐλιλα-
γὼς, τῷ ὑπὲ; Χριστοῦ τίλει ἐχρήσατο“ ὅτε δὴ χαὶ
δεσμοῖς ἐχόμενος, τὴν πρὸς Τιμόθεον δευτέραν συν-
τάττει ἐπιστόλήν " ἐν f] τὴν τε προτέραν αὐτοῦ
ἀπολογίαν ἐμφαίνει, xal τὴν παρὰ πόδας τελείω-
σιν. "Evtü πρώτῃ γάρ μου, φηαὶν, ἀπολογίᾳ
οὐδείς μοι συμπαρεγένετο, ἀλλὰ πάντες με
ἐγχατέλιπον. Μὴ αὐτοῖς λογισθείη. Ὁ δὲ κύ-

D ριός μοι συμπαρέστη, xal ἐδυνάμωσέ με, ἵνα

^ -- 4

δι’ ἐμοῦ τὸ χήρυγμα πληροφορηθῇ͵ xai ἀχού-
μοῦ τὸ χήρυγμα πληροφορηθῇ͵ καὶ ἀκού

σωσι πάντατὰα ἔθνη "καὶ ἐῤῥύσθην £x στόμα

τος λέοντος " τὸν Νέρωνα διὰ τὸ ὁμόθυμον οὕτω χα.

-- , , et

λῶν. Εἰδώς γε μὴν ἐν Πυεύματι τὴν ὅσον οὕπω

, “0 -

ἐσομένην αὐτοῦ ὑπὲρ Χριστοῦ τελευτὴν, ἐπιφέρει

παραπλήσιόν τι * Καὶ ῥύσεταί με ὁ Κύριος ἀπὸ
᾿ » ^ 1

παυτυςέργου πονηροῦ" καὶ σώσει με εἷς τὴν

rannus is fuisse dicilur.
(2) Tredecimo imperii Neronis anno.
(3) E Laodicea Phrygie Pacatiane metropoli.

845

ECCLESIASTICAE HISTORUE LIB. II.

$816

βασιλείαν αὐτοῦ τὴν ἔπουρανιον᾽ τὸ παραυτίκα A ipsui pro Chrislo adesse mortem, simile quiddam

μαρτύριον αἰνιττόμενος, ὃ xai σαφέστερον ἔν τῇ αὐτῇ
προφοιθάζει ἐπιστολῇ, Ἐγὼ γὰρ ἤδη σπένδομαι,
λέγων, xal ὁ χαιρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως
ἔφέστηχεν. ᾿Ἐπισημαίνει μέντοι ἐν τῇ τυιχύτῃ
δευτέρᾳ πρὸς Τιμόθεον xxi ὑστέρᾳ ἐπιστολῇ τὸν

Λουχᾶν αὐτῷ συμπαρεῖναι * χατὰ δὲ τὴν προτέραν.

ἀπολογίαν οὐδὲ τοῦτον. Ὅθεν εἰκότως συνάγεται
τὰς τῶν ἀποστόλων Πράξεις τὸν θεῖον Λουχᾶν ἐπ᾽
ἐχεῖνον περιγράψαι τὸν χρόνον" xai τὴν κατ᾽ αὐτοὺς
ἱστορίαν λαμπρῶς ὑφηγήσασθαι, ἕως οὐ τῷ Παύλῳ
συνῆν πρότερον. Καὶ ταῦτα διήλθομεν, δεῖξσι met-
ρώμενοι, μὴ τὸ μαρτύριον τῷ Παύλῳ γενέσθαι χαθ᾽
ἣν 6 Λουχᾶς ἐπιδημίαν τοῦ Παύλου ἐπὶ Ῥώμης
ἀνέγραψεν, ἀλλ᾽ ἐς ὕστεῤον. Πᾶσαν γὰρ σχεδὸν
τὴν γῆν διελθὼν, καὶ ἐπὶ πέντε xai τριάχοντα ὑπὲρ
Χριστοῦ τῷ Εὐχγγελίῳ διαθλεύσας ἐνιαυτοῖς, τε-
λευταῖον ἐπὶ Ῥώμης τὸ δεύτερον γεγονὼς, χαὶ τῷ
κορυφαίῳ τῶν ἀποστόλων Πέτρῳ ἐντετυχηχὼς, ἐκεῖ
d)vaux τούτῳ τὸν τῆς ἀφθαρσίας ἄνεδήσατο στέ-
φανον.

ΚΕΦΑΛ. AE.

Περὶ τῶν ἀποδημιῶν Πέτρου τοῦ ἀποστόλου"
καὶ περὶ τοῦ ἱεροῦ Κλήμεντος καὶ τοῦ γέ-
νους αὐτου" xal ὡς ὕστερον xal αὐτὸς τὴν
Ῥώμην κατέλαε.

Οὐκ ἧττον γὰρ xal Πέτρος τὴν γῆν διελθὼν, κάὶ
τοῖς ἐχ περιτομῆς ἅπασιν, ἔν τε Παλαιστίνῃ xai
Συρίᾳ χαὶ τῇ ἄλλῃ σχεδὸν γῇ τὸ κήρυγμα διασπεί-
ρας, κἂν ταῖς ἀρχαῖς Νέρωνος τῇ Ρωμαίων ἐπι-
δημήσας, διὰ τὸν μυσαρὸν Σίμωνα Θεὸν ἑχυτὸν
ἀνχγράφοντα, xal τὸ χατὰ Χριστὸν διαστρέφοντα
xpoyua* ἔογοις δ᾽ οὖν xal λόγων δυνάμει τοῦτον
ἐλέγξας, τήν τε Ῥωμαίων Ἐχχλησίαν πρῶτα μὲν
Atvtp, εἶτ᾽ ᾿Ανεγχλήτω δοὺς διέπειν ^ τρίτῳ δὲ μετ᾽
αὐτοὺς, πρὸς τέλος ἔχων, τῷ σοφωτάτῳ Κλήμεντι
τὰς κλεῖς ἐπιτρέψας, μετέόχινε πρὸς Θεόν. Ὡς δ᾽
οὖν μετὰ Σίμωνος ὑπὸ Νέρωνος oix τεράτων αὐὖ-
τουργοὶ xal ἄμφω τῆς ἹΡώμης ἠλαύνοντο, πρὸς
τὴν Ἱεροσολύμων αὖθις xal τὰς τῆς ἑῴας ὁ Πέτρος
ἐχώρει πόλεις " xal τὴν ὑφήλιον καταυγάζων τοῖς
θαύμασι, Φαυστίνι xal Φαυστινιανῷ ἐντυγχάνει,
εἴτουν Νιχήτᾳ xal ᾿Αχύλᾳ" oi δὴ υἱεῖς μὲν τοῦ
περιδόξου Φαύστου ἐν Ῥώμῃ ἦσαν, πρὸς γένος
ὄντες τοῦ Καίσαρος, ἀδελφὼ δὲ Κλήμεντος. Τούτους
δὲ τῆς τερατείας τοῦ Σίμωνος ἀπουτήσας, τὰς πό-
λεις διήει, τὰ Σίμωνος σπέρματα ἐξ αὐτῶν ῥιζῶν
ἀνασπῶν, ἐς ὕστερον δὲ χαὶ τὸν ἱερὸν Κλήμεντα
σαγηνεύσας" ἅτε δὴ τοῖς ἐκείνου ἀποῤῥήτοις περὶ
ψυχῆὴς xai ἀποκαταστάσεως xal ἄλλων ζητημάτων
τὸ εὐγενὲς τῆς λύσεως παρασχὼν, xal θαύμασι
πολλοῖς καὶ σοφίας ἀποῤῥήτου δυνάμει χειωσά-

3511 Tim. 1v, 18, 36 Ibid. 6.
1) Lucas Acta sua apostolica ad priorem Pauli

urbem Rom. adventum eontinuavit.
(2) Quo scilicet. tempore posteriorem δὰ Timo-

inferit: Et liberabitme Dominus ab omni opere malo,
el conservabitin regnum suumcaleste ** ; martyrium
impendens siguiflicans.ld quod signiflcantius in ea-
dem ipsa divino inslinclu, predicit Epistola, Ego
enim jam inquiens, delibor et efferor, lempusque
resolulionis mex inslal ?*. Indicat porro in hac
posteriore ultimaque ad Timotheum epistola Lu-
cam sibi aífuisse : in priore autem defeneione,
ne eum quidem ipsum. Unde colligi recte potest,
apostolorum Acta divum Lucam usque ad id ipsum
lempus perscripsisse, historiumque omnem (1) ot
acta eorum magniflce, tantisper dum Paulo prius
adfuit, prosecutum esse. Atquo hec quidem recen-
sui, illud ostendere volens. Paulum testimonium
suum, quod Luce perhibet, non ad id quod ille de
adventu Pauli Romam in Actis suis scripsit, sed in
posterius tempus referre. Toto enim fere orbe per-
agrato, atque triginta et quinque annis evangelico
pro Christo certamine peracto, cum postremo ite-
rum Rome esset (2), etin corypheum precipuum-
que apostolorum Petrum incideret, una cum illo
ibi immortalitatis coronam accepit.

CAPUT XXXV.

De peregrinationibus Petri apostoli : et de sacro
Clemente, et genere ejus : et ut ipse quoque postca
Romam venerit.

Non minus etenim Petrus quoque orbe peragrato,
et iis qui ex cireumcisione erant, omnibus in Pa-
l;stina et Syria et ubique fere terrarum predica-
lione promulgata, cumsub Neronisimperio Romam,
propter detestandum illum Simonem, qui publicis
inscriptionibus Deum se vocare, 8911 predicatio-
nemque Christi evertere est, ausus, venisset, factis-
que illum simul et sermonum vi coarguisset, atquo
Romanorum Ecclesie, primum quidem Lino, de-
inde Anacleto, et post hos tertio, ad mortem va-
dens, sapientissimo Clementi claves commisissct,
δὰ Deum migravit. Is porro una cum Simone, (an-
quam prodigiorum effector,a Nerone Roma pulsus,
Ilierosolyma rursum et Orientales civitates petiit :
et orbem miraculis illustrans, in Faustinum et
Faustimianum,sive Nicetam et Aquilam inoidit, qui
filii quidem clarissimi viri Fausti Romani, C»aa-
rem genero attingentes, fratres nutem Clementis

D eraut. Hos cum ab Simonis prestigiis prodigiosis

abduxisset, civitates visebat, Simonis semína ubi-
que radicitus evellens. Deinde vero etiam sacrum
Clementem ad se pertraxit, cumque sibi ad àrca-
nas obscurasquo illius de anima et restitutione ho-
minis aliisque rebus ingeutibus questiones, per
appositae solutiones rite et presenti animo respon-
dens, atque insuper miraculis multis et secretioris

theum dedit epistolam, et vinculis a Nerone con-
strictus fuit.

841

NICEPHORI CALLISTI

848

sapientie vi familiarius conjunit. Multis vero de- Α μένος. Πολλοῖς δ᾽ &z ὕστερον ἔτεσι xai Ματθιδαν,

inceps annis et Mattbidiam, nobilem matrem eo-
rum, quam in insula quadam ex naufragio sru-
mnose viventem reperit; quippe que Roma Athenas
liberorum suorum doctrines gralia una cum illis
navigans, naufragium passa fuerit: cum illi quidem
alius alio divina providentia incolumes cvasere,
ipsa vero in insulam ejecta, vitam lanifioio susten-
tavit. Hane divus Petrus ibi inventam, cum ad
spectandas vitiferas columnas divertisset, emuque
(quos diximus) liberi illius tres sequerentur, ma-
tremque suam preter spem et exspectationem om-
nem cognoseerent, divino regeneravit baptismo,
Ut autemet pater eorum Faustus Roma ad uxo-
rem et liberos querendos profectus (1), /gyptum-
que, Syriam et Phenicem peragrans, divino quo-
que nutu in Petrum suosque incidit, et itidem ut
illi, sacrum suscepit lavacrum, una cum illis apo-
stolum per orbem comitatus est. Ita illi longo tem-
pore veri cerlique rerum ejus gestarum praecones
fuere, simulque cum eo Christum praedicarunt. Pe-
trus porro ad eum modum per orbem habitabilem
passim vadens, ecclesias ubique constituit. Et Ro-
manam, quos supra diximus, successoribus $9949
commiísit : Lino videlicet, Anacleto, et tertio sacro
Clementi. Ipse quidem Clemens se a Petro in obitu
ejus lectum dicere, eta Petro secundum numerare
videtur. Alii autem quartum eum a Petro esso re-
ferunt, in quibus etiam est Eusebius Pamphili.
Alexandrine autem Marcum praefecit : in cujus
sacro ministerio, Nerone octavum imperante an-
num, Ánianus successit. Porro Antiochenam pri-
mum Evodio deinde revera numine afflato Deum-
que ferenti Ignatio regendam tradidit : quem Igna-
tium tenellum etiamnum, tanquam simplicem et
integrum, munibus suis sublatum Christus exhi-
buit: atque simplicitatem integritatemque discipu
lis ostendere et commendare volens, nisi et ipsi
similes fierent, nequaquam illos in regnum, quod
tum predicabatur, perventuros esse dixit 57, Sicu-
lorum vero ecclesie Pancratium, aliisque regio.
nibus, insulis, et urbibus episcopos alios, qui ab
eo sacrum Christi disciplinam accepissent, prepo-
suit. Ad hanc modum ipse in Palestina. Syria,
Phoenice, Ponto, Galatia, Cappadocia, Bithynia,
breviter in totius Asie et Europe oris, omnibus-
que adeo, qui in dispersione erant Judwis et Gre-
cis, Kvangelio Christi virtute et vi verbi (signis et
miraculis accedentibus) promulgato, extremis No-
ronis temporibus Romam, urbium omnium regi-
nam, cum ibi quoque Paulus esset, pervengit.

81 Matth. xvii, 3.

(1) Divus Clemens cum duobus fratribus, ct deinde parente ultroque, comes δὲ socius Petri

predicandi in orbe Evangclii, fuit.

D

D εὐαγγελισάμενος, οὕτω xal οὗτος χατὰ Παῦλον τὸν

τὴν εὐγενῆ τούτων μητέρα, ἔν τινι νήσῳ ἐχ πα-
λαιοῦ ναυχγίῳ ταγχιπωρουμένην εὑρὼν, ἅτε δὴ ix
Ρώμης ἐπ’ ᾿Αθήνας παιδείας χἄριν τῶν παίδων
σύναμα τούτοις πλῷ χρωμένην, xal ναυχγήταπαν᾽
χἀχείνους μὲν ἄλλον ἀλλαχόθι θείᾳ δὴ προνοίᾳ πε-
ρ'σωθῆναι, αὐτὴν δ᾽ εἰς νῆσον ἐκχδρασθεῖσαν, ipe
νεύουσαν διαζῇν' ταύτην δὴ ὁ θεῖος Πέτρος εὑρὼν
ἐκεῖσε xatà θέαν τῶν ἀμπελίσων στύλων ἐλθών.
εἵποντο δέ οἱ xal οἱ ταύτης παῖδες τρεῖς ^ ἣν δὲ xa
τοῖς παισὶ παραδόξως γνωρισθεῖσαν, τῷ θείῳ βαπτί-
σματι ἀνεγέννησεν" ὡς δὲ xal Φαῦστον τὸν τούτων
πατέρα χατὰ ζήτησιν τῆς γυναιχὸς xxl τῶν παίδων
τῆς Ῥώμης ἐξιόντα, Αἴγυπτόν τὲ καὶ Συρίαν καὶ
Φοινίχην διελθόντα, Πέτρῳ τε ἐντυχεῖν Θεοῦ προ-
νοΐᾳ σοφῇ, καὶ τοῖς οἰχείοις περιτυχεῖν, ἐπίσης τ᾽
ἐχείνους τοῦ θείου λουτροῦ μετασχεῖν, καὶ σύναμ'
ἐχείνοις τῷ ἀποστόλῳ τὴν γῆν περιέρχεσθαι, xj
βῦχας ἀψευδεῖς τῶν ἐχείνῳ εἰργασμένων οὐχ
ὀλίγοις ἐν χρόνοις εἶναι, xal τοῦ κατὰ Χριστὸν χη:
ρύγματος συνεφάπτεσθαι. Τήν γε μὴν οἰχουμένην
χύχλῳ περιιὼν, τὰς ἁπανταχοῦ ἐχχλησίας χαθίστα,
χαὶ Ῥώμην μὲν τοῖς εἰρημένοις ἄνωθεν ix Ou
δοχῆὴς ἐπεδίδου, Aivoq οὗτος καὶ ᾿Ανέγχληγτος, xx
τρίτος Κλήμης ὁ ἱερὸς, ὑπ᾽ αὐτοῦ Πέτρου, ὡς
αὐτός φησι Κλήμης, χειροτονηθεὶς ἐν τῷ τελευτῇ.
'O μὲν οὖν δεύτερον μετὰ Πέτρον ἑχυτὸν fous λέ-
γξιν " ἕτεροι δὲ τέταρτον ἀπὸ Πέτρου εἶναί ς σιν.
ὧν ἐστι xai ὁ Παμφίλου Εὐσέδιος. Μάσκῳ δὲ τὴν
xat' ᾿Αλεξάνδρειαν ἐνεχείριζεν ἐχχλησίαν - o) τὶν
λειτουργίαν ᾿Ανιανὸς διαδέχεται, ὄγδοον ἔτος ἄγον:
τος Νέρωνος. Ἔν δ᾽ ᾿Αντιοχείᾳ πρῶτον μὲν Εὐϑύ-
διον, μετὰ δὲ τοῦτον τὸν ὄντως θεόλῃπτον τὸν θε0-
φόρον ἐτίθει Ἰγνάτιον“ ὃν ἔτι νήπιον ὄντα, ὡς
ἁπλοῦν xal ἀχέραιον ἐνδειχνύμενος, εἰ μὴ ἐπίσης
ἐχείνῳ γένοιντο, διεδείχνυ, ἕχιστα ἔλεγε τῆς χη:
ρυττομένης βασιλείας ἐπιτυχεῖν. Τῇ δ' αὖ Σιχελῶν
Πχγκράτιον ἐχειροτόνει " xai. ἄλλον ἀλλῃης ἐχχλησίες
ἐπιστατεῖν, χώρας τε xai νήσου xal πόλεως " 9
ἱερῶς τούτῳ τῆς ἐν Χριστῷ μετελάγχανον yii
τείας. Αὐτὸς δὲ []χλαιστίνην, Συρίαν τε xxi do»
χὴν, Πόντον τε xai Ῥαλατίαν, Καππαδοχίαν τε xv
B:0ov(óz, καὶ συνόλως φάναι ὅσα τε ᾿Ασίας χε
Εὐρώπης χλίμχτα ἐπιὼν, πᾶσί τε τοῖς ἐν τῇ Gu!
σπορᾷ Ἰουδαίοις τε χαὶ Ἕλλησι τέρασι χαὶ ση-
μβίοις, ἰσχύϊ τε λόγου καὶ πνεύματος τὸν Χριστὸν

θεῖον ἐν τοῖς ἐσχάτοις Νέρωνος χρόνοις τὴν β:σι-
λίδα Ῥώμην καταλαμδάνει.

851

NICEPHORI CALLISTI

co»pit, re desperala in occultia illum sepeliere lo- A τῇ λεγόμένῃ Ὀστηνσίᾳ, ἔτους ἑδδόμου καὶ τρια-

cis. Nero autem certior factus, a Petro et Paulo
Simonem peremptum esse, Petrum quidem pedi-
bus sursum versum sublatis (nam id ita petierat ;
simul quod se indignum reputaret qui itidem ut
Magister suus recto corporis statu pateretur, simul
ut levior expeditiorque ei in cocum esset cursus)
in crucem egit. Paulum vero gladio feriens occidit,
eodem tempore, eodemque die. Repulli autem sunt
in Ostiensi, que dicitur, vir tricesimo septimo post
salutiferara Christi passionem anno. Ferunt autem
Paulum Neroni antea testatum esse, se illi tertio

χοστοῦ μετὰ τὸ σωτήριον πάθος Χριστοῦ διαγενο-
μένου. Φασί γε μὴν Παῦλον πρότερον καὶ διαμαο-
τύρασθχι Νέρωνι, ὡς μετὰ τρίτην fjpipav τῆς ix-
τομῆς παρασταίη αὐτῷ ζῶν. Ὅ δὴ καὶ γενόμενον.
εἰς ἔχπληξιν ἦγεν. ᾿Επεὶ γὰρ, ὡς ἣ πρόῤῥησις
εἶχε, μετὰ μόρον ὕπαρ ἐχείνῳ παρίστατο, παῤῥη-
σίᾳ τε τὸν Χριστὸν ἀληθῆ Θεὸν ὡμολόγει, καὶ τὴν
ἀληθῆ σωτηρίαν μὴ ἐν ἄλλῳ ὀνόματι ἢ ἐν τῇ
Ἴησοῦ προσηγορίᾳ ἐδείκνυ. Τὸν δὲ πειρᾶσθαι μὲν
ὡς λόγος, κρατεῖν, ἔχιστα δὲ δύνασθαι, τῆς ὄψεως
αὐτίχχ τῶν ἐχείνου ἀφιπταμένης χειρῶν.

ἃ cede sua die vivum reprasentaturum. Quod ubi est factum, in consternationem illum conjecit. B
cum post mortem Paulus, ita ut predixerat,certo et vere illi assistens, libere Christum esse verum Deum
profiteretur, neque veram salutem in alio quam Jesu nomine esse ostenderet : illum quidem dicunt
conatum esse, minime autem (quod visio ea repente evanuerit) comprehendere Paulum potuisse.

1394 CAPUT XXXVII.

De crudelitate et. turpitudine Neronis : qualia quidam
ex ecclesiasticis scriptoribus nostris de eo, deque
sacro obilu sanclorum apostolorum memoria pro-
diderint ; et. de divina eorum vultus fucieique fi-
gura.

Et divini quidem apostoli ita martyrii cureum
perfecere. Nero autem quo magis imperii ejus
crevore vires, eo deterior factus, ad nefandissima
queque scelera est prolapsus, armis etiam contra
eam que Deo prestatur pielatem sumptis. Illius
vero improbitatem, morumque importunitatem
percurrere, nequaquam presentis videtur osse
opere. Quicunque autem nominis perversitatem,
apertumque furorem perspicere velit, is monu-
menta historiarum, que multa a multis de rebus
ejus cum fide et cura sunt composita, consulere
poterit. Cum enim permultorum interitus auctor
exstitisset, adeo se cedium piaculis;contaminavit,
nihil rerum omnium cum ratione et modo faciens
ut postremo ne charissimis quidem capitibus par-
ceret ; et cilbaro musicisque carminibus operam
navans, atque indecentibus prorsus, infamibus
et moretriciis motibus ludene, ridiculeque prorsus
in theatro publice saltans, neque quidquam οἵ -
nium que Deo ingrate inviseque sunt rerum in-
tentestum relinquens, primus ipse acerbissimus
verbi vers pietatis hostis exetaret : et ;denuntiatis
ei que contre illum structe erant insidiis, matrem
ipse suam, fratrem δὲ conjugem ferro sustulo-
rit : et innumerabiles preterea ex clarissimis Ro-
manete urbis civibus, qui etiam genere sibi propin-
qui e**onl, variis suppliciorum generibus perquam
crudcliter interemerit. Ad que! omnia illud etiam
addidit, ut primus ipse imperatorum omnium
impietatis ejus que» adversus Deum suscepta est,
primitias tulerit. Itaquead summam ojus insaniam
hoo fuit reliquum, ut mente per intempcrias cap-
tus, manus tandem ipse sibiafferret : quatuordecim
annis, preter paucos admodum menses, imperio
cum ignominia οἱ probro summo &administrato.
Cujus etiam Tertullianus, Romanus scriptor men-
tionem facit hisce verbis: « Consulite commenta-

ΚΕΦΑΛ, ΛΖ΄.

Περὶ τῆς ὠμότητος xal αἰσχρουργίας Νέρω-
νος" καὶ οἷά τινεςτῶν xaÜ' ἡμᾶς ἐκχλῃσιασ-
τικῶν ἀνδρῶν περὶ ἀὐτοῦ xai τῆς ἱερᾶς τε-
λευτῆς τῶν ἀγίων ἀποστόλων ἰστόβησαν.
xat περὶ τῆς θεοειδοῦς αὐτῶν μορφῆς xai
ὀιχλπλάᾶσεως.
Οὕτω μὲν οἱ ἀπόστολοι τὸ τοῦ μαρτυρίου uiv»

σὰν στάδιαν, Νέρων δὲ ὅσον τὸ κράτος μεῖνον ἐλάμ-

Gave, κατὰ τοσοῦτον ἐπὶ τὸ χεῖρον προέκοπτε, καὶ

ἐπὶ τὰς ἀνοσιωτάτας τῶν πράξεων ἀπωλίσθαινε,

καὶ χατὰ τῆς εἰς Θεὸν εὐσεδείας ἐπιμᾶλλον ὡκλί-
ζετο. Τὸ μὲν οὖν τὴν ἐκείνου μοχθηρίαν, ὁποῖός
τε τὸ ἦθος ἦν, τό γε νῦν διατρέχειν ἥκιστά μοι τῇ
παρούσῃ σχολῇ προσῆχον λελόγισται * ὅτῳ γε μὴν
φίλον σχαιότητα τἀνδρὸς, καὶ τὴν ἐναργῆ κχατα-
θεωρῆσαι μανίαν, πάρεστιν ἐντυχεῖν ἱστοριῶν διη-
γήσεσι, πολλῶν τὰ κατ᾽ αὐτὸν ἀχριδῶς διελθόντων.

Πολλῶν γὰρ ἀπωλείας αἴτιος χαταστὰς, ἐπὶ τοσαύ-

τὴν ἦλατε τὴν μιαιφονίαν, οὐδέν τι λογισμῷ πράτ-

των, ὡς μηδὲ τῶν φιλτάτων ἐς ὕστερον φείσασϑθα'.

Κιθχρῳδίαις γὰρ χαὶ ἀσέμνοις καὶ πορνιχοῖς λι-

γύσμασι χρώμενος, γελοίως τε ἀνὰ τὸ θέατρον

ἐξορχούμενος, χχὶ μηδὲν τι τῶν θεοστυγῶν ἔργων
ἀπολιπὼν, πρῶτός τε διώχτης τοῦ τῆς εὐσεβείας
λόγομ πικρότατος γεγονὼς, ἐπιδουλῆς αὐτῷ μην»
θείσης, τήν τε μητέρα καὶ ἀδελφὴν καὶ τὴν ὁμό»
ζυγον τῷ ξίφει ὑπῆγε, Μυρίους δὲ καὶ ἄλλους τῶν
γένει προσηκόντων ix τῶν ἐπισήμων Ῥωμαίων,
ποικίλαις θανάτων ἰδέαις ὑποδαλὼν, ἀπηνῶς ἀνεῖλε.
Πρὸς δ᾽ αὖ τοῖς πᾶσι καὶ τοῦτ᾽ ἐνέδει, ὡς ἂν κρὼ-
τὸς αὐτοχρατόρων τῆς χατὰ τὸ Θεῖον ἀσιθείας
ἀπάρξηται, Μανίας δ᾽ εἰς ἄχρον ἐλάσας, χἀντεῦϑεν
τὰς φρένας διασεισθεὶς, ξίφει τὸ τελευταῖον ἑαυτὸν
διεχρήσατο, τέσσχρσι πρὸς τοῖς δέχα χρόνοις τὴν
βασιλείαν, μηνῶν δεόντων τινῶν, ἀχλεῶς διιθύνα:.

Τούτου δὲ χαὶ μνείαν ὁ Ῥωμαῖο. Τερτυλλιανὸς

ὧδέ πως γράφων ποιεῖναι “ « ᾿Εντύχετε τοῖς ὑπο-

μνήμασιν ὑμῶν. Ἕκχεϊ δὴ εὐρήσετε πρῶτον Νέρωνα,

- τοῦτο τὸ δόγμα, ἡνίχα μάλιστα ἐν Ῥώμῃ, τὴν dvz-

τολὴν πᾶσαν ὑποτάξας, ὡμὸς ἦν εἷς πάντας, διώ-
ἔαντα. Τοιούτῳ τῆς χολάσετς ἡμῶν ἀρχηγῷ xz»-
χώμεθα, Ὁ γὰρ εἰδὼς ἐκεῖνον νοῆσαι δύναται, ὡς

οὐν ἂν, εἰ μὴ μέγα τι ἀγαθὸν ἦν, ὑπὸ Νέρωνος

853

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. II.

854

χκαταχριθῆναι εἶχε. Ταύτῃ γοῦν oütoc ὁ θεομάχος À rios vestros ; illio reperietis primum Neronem ín

πρῶτος ἀναχηρυχθεὶς, ἐπὶ τὰς τῶν ἀποστόλων
ἐπήρθη, σφαγάς" xai Παῦλος δὴ νῦν ἐπ’ αὐτῆς 'Ρώ-
pas τὴν χεφαλὴὶν ἀποτμηθῆναι, xai Πέτρος ὡσαύ-
τως ἀνατχολοπισθῆναι χατὰ ταυτὸν ἱστοροῦντα!.
Καὶ πιστοῦται γε τὴν ἱστορίαν ἡ Πέτρου xai [1χύ-
λου εἰς δεῦρο χρατήρασα ἐπὶ τῶν αὐτόθι χοιμντη-
ρίων πρόσρησις. » 'O μὲν δὴ Τερτυλλιανὸς ταῦτα.
Οὐδὲν δὲ ἧττον χαὶ ἐχχλησιαστικὸς ἀνὴρ ἕτερος,
Γάϊος ὄνομα, χατὰ Ζεφυρῖνον Ῥωμαίων γεγονώς
ἐπίσχοπον, ὃς δὴ Πρόκλῳ tr; κατὰ Φρύγας προΐστα-
μένῳ γνώμης διχλεχθεὶς, αὐτὰ δὴ ταῦτα περὶ τῶν
τόπων, ἄνθα τῶν εἰρημένων ἀποστόλων τὰ ἱερὰ
σκηνώματα χατατέθειται, φησίν " « ᾿Εφὼ δὲ τὰ τρό-
παια τῶν ἀποστόλων ἔχω δεῖξαι" ἐὰν γὰρ θελήσῃς
ἀπελθεῖν ἐπὶ τὸν Βατιχανὸν, Tj ἐπὶ τὴν ὁδὸν τὴν
᾿Οστηνσίαν, εὑρήσεις τὰ τρόπαια τῶν ταύτην ἱδρυ-
σαμένων τὴν Ἐχχλησίαν. » Ὡς δὲ κατὰ τὸν αὐτὸν
ἄμφω καιρὸν ἐμαρτύρησαν, ὁ πρόπαλαι Κορινθίων
ἐπίσχοπος Διονύσιος ἐγγράφως Ῥωμχίοις ὁμιλῶν ὦδε
πάρίστησι" Ταῦτα χαὶ ὑμεῖς διὰ τῆς τόσαύτης
νουθεσίας τὴν ἀπὸ Πέτρου xat Παύλου φυ-
τείαν γεννηθεῖσαν Ρωμαίων τε xai Κοριν-
θίων συνεχεράσατε. Καὶ γὰρ ἄμφω xat εἰς τὴν
ἡμετέραν Κύρινθον φυτεύσαντες ἡμᾶς, ὁμο-
ἕως ἐδίδαξαν" ὁμοίως δὲ καὶ εἰς τὴν ᾿Ιταλίαν
ὁμόσε διδάξαντες, ἐμαρτύρησαν κατὰ τὸν αὐὖ-
τὸν καιρόν. Ταῦτα δὲ παρεθέμην, ὡς ἂν γε μᾶλλον
τὰ τῆς ἀποστολιχῆς ἱστορίας ἀχριδῶς πιστωθείη. Οὐχ
ἀγνοῶ γε μὴν, ὡς εἰσὶν οἵ λέγουσι μετὰ ἑνὸς γρό-
νου παρέλευσιν χατὰ τὴν αὐτὴν ἡμέραν τῷ μαρ-

τυρίῳ τὸν xal Παῦλον τελειωθῆναι. Εἴχόν γε μὴν C

τῆς θέσεως τῆς μορφῆς xal τοῦ σώματος οἱ θεῖοι
οὔτοι ἀπόστολοι, ὡς ἐν τύπῳ διαλαθεῖν, οὕνως. Ὁ
μὲν θεῖος Πέτρος τὴν ἡλιχίαν μέτριος ἦν, ἐπὶ τὸ
ὐρθιον ἔχων αὐτὴν ἀναδαίνουσαν. Ὕπωχρος δὲ τὴν
ὄψιν xai μάλα λευχός " οὗλος τὰς τρίχας τῆς χεφα-
λῆς καὶ τοῦ πώγωνος xxl δασύς * οὐ μὴν xal χα-
θειμένας ἔχων αὐτάς . ὑφαίμους ὥσπερ καὶ οἷνω-
ποὺς προθάλλων τοὺς ὀφθαλμούς * ἀνεσπαχὼς τὰς
ὀφρῦς" καὶ ῥῖνα μακρὰν μὲν, οὐ μὴν δὲ xai εἰς
ἀξὺ καταλήγουσαν, ἀλλ᾽ ὡσανεὶ σιμὴν χεχτημένος.
Ὁ δέ γε θεσπέσιος ΠΙχῦλος μιχρὸς ἦν καὶ συνεσταλ-
μένος τὸ τοῦ σώματος μέγεθος, χαὶ ὥσπερ ἀγχύλον
αὐτὸ χεχτημένος, σμικρὸν xal χεχυρώς * τὴν ὄψιν
λευχὸς, xal τὸ πρόσωπον προφερης * ψιλὸς τὴν
κεφαλήν" χαροποὶ δὲ αὐτῷ ἦσαν οἱ ὀφθαλμοί κάτω
δὲ xai τὰς ὀφρῦς εἶχε νευούσας “ εὐχαμπῆ xai
ῥέπουσαν ὅλῳ τῷ προσώπῳ περιφέρων τὴν ῥΐνα.
Τὴν ὑπήνην δασεῖαν xai κχαθειμένην ἀοχούντως
ἔχων" ῥαινομένην δὲ ταύτην καὶ τὴν χεφαλὴν ὑπὸ
πολιαῖς ταῖς θριξίν. Ὁρώμενοι δὲ xal ἄμφω οἱ
Χριστοῦ μαθηταὶ θεοειδεῖς τινες ἦσαν, Πνεύματός τε
ἁγίου xai θείας χάριτος ἔμπλεῳ * ὡς καὶ τοῖς ὁρῶσι
πιστοῖς xàx μόνης θέας ἀοράτως ἐνιέναι χάριν
αὐτοῖς ᾿ ὥστε ῥυθμίζειν τὸν μετὰ πίστεως βίον, xal
πρὸς τὸ βέλτιον ἄγεσθαι, ᾿Αλλὰ περὶ μὲν τῶν χο-
ρυφαίου Χριστοῦ μαθητῶν ἀρχεῖ τοσαῦτα,

hanc sectam tum mazime Rome orientem, Cesa-
riano gladio ferociisse. 8935 Sed tali dedicatore
damnationis vestra eliam gloriamur. Qui enim
scit illum, intelligere potest, non nisi grande ali-
quod bonum a Nerone damnatum. Ad huno modum
primus iste Dei oppugnator renuntiatus, ad cedem
apostolorum est actus. Et Paulus quidem Rome
capite plexus. Petrus autem crucifixus essé eodem
tempore traduntur. Rem hanc confirmat Petri et
Pauli hucusque etiam obtinens eorum que inibi
sunt ecemeteriorum appellatio. » Atque hteo qui-
dem, quem paulo ante allegavimus. Tertullianus
Sed non minus et alius soriptor ecclesiasticus
Caius nomine, qui Zephyrini Romani episcopi
lempore vivens, contra Proclum Cataphrygas he-
resis ducem scripsit, de locis ubi sacra taberna-
cula eorum apostolorum reposita sunt, heeo refert :
« Ego vero apostolorum tropea demonetrare
possum. Si enim in Vaticanum aut Oesliensem
viam ire velia, apostolorum qui Ecclesiam hano
fundarunt, tropea invenies. » Quod autem eodem
lempore umbo martyrium subiere, dudum Diony-
sius Corinthiorum episcopus ad Romanos scribens,
ita astruit : Sed et vos per talem docirinam et
cohortationem, plantationem Romane el. Corinthi
Ecclesie α Petro. et Paulo consitam, conjunzistis.
Ambo enim el Corinthi apud nos verbum serentes
eadem docuerunt: et islhic in ltalia. apud. vos, cum
eadem simul promulgassent, eodem tempore marty-
rio sunt perfuncti. Ceterum heo propterea sunt
adducta, ut certiore fide res apostoliose historie
confirmarentur. Non enim ignoro, esse quosdam
qui dicunt, uno exacto anno, die eodem, martyrio
Paulum quoque finem vite cepiese. Staturam an-
tem et corporis formam divi apostoli, quantum
per descriptionem simplioiorem assequi licet, ta-
lem habuere. Petrus equidem non crassa corporis
statura fuit, sed mediocri et que aliquando esset
erectior, facie subpallida et alba admodum : ca-
pilli et capitis et barbe crispi et densi, aed non
admodum prominentes fuere : oculi quasi sanguine
respersi et nigri, supercilia sublata : nasus autem
longior ille quidem, non tamen in acumen desi-
nens, sed pressus, simusque magis. 896 Paulus
&utem corpore erat parvo el contracto, et quasi

ἢ incurvo, atque paululum inflexo, facie candida,

annosque plures pre se ferente, et capite calvo;
oculis multa inerat gratia, supercilia deorsum ver-
sum vergebant; nasus pulohre ipflexus, idemque
longior; barba densior, et satis promissa : eaque
non minus quam capitis coma, canis eliam re-
spersa erat. Ambo autem Christi discipuli, cum
inspicerentur, divinum quiddam pre se ferebant,
Spiritu sancto et divina gratia ita referti, ut qui
608 viderent fideles, ex aspectu solo arcanam quam-
dam et latentem conciperent gratiam, moresque et
vitam una cum fide rite conformarent, et in melius
converterent.

885

GAPUT XXXVIII.
Quomodo frater Domini Jacobus certamen pro Christo
peregerit.

Sed bec de primoribus Christi discipulis sint
satis quorum martyriis expositis, cum ad hunc
locum pervenerimus, consequens esse videtur, οἱ
reliquorum decem vite finem in secundo hoc tomo
perstringere: non quod eodem tempore beatum
felleemque exitum omnes sint consecuti, sed id
fleri oportere duximus, ut el compendiosa et dilu-
eida nobis constet historia. Deinde qui eorum
eonjugium sint complexi, quique sincera Ecclesiae
scripta reliquerint, memoraturi, finemque ita
secundo huic sacre Historie volumini imposituri :
ut scilicet post primum, qui Chrisli res omnes con-
tinet, secundum hunc de duodecim apostolorum
actis absolvamus librum : quamvis Iongius nobis
instituta excrescat historia. Sed enim post Petri
et Pauli obitum, Jacobi, qui frater Domini est
nominatus, et Ecclesiam Hierosolymitanam priinus
ab ipso Servatore Christo, seu (ut quidam volunt)
&b ipsis etiam postea apostolis sibi commissam
administrandam suscepit, Obliasque (1), hoc est
Justus, appellatus est, mortem exponam. 393
Quod enim divus Paulus Judeorum dolum, per
Festum οἱ provooationem ad Cesarem, effugissel :
illi que iu Paulum structe non processerant, eas
in Jacobum convertunt insidias. Qualem autem is
habuerit finem, Hegesippus, qui prime successionis
apostolorum temporibus vixit, in quinto Commenta-
riorum suorum libroad hunc modum recenset: Susci-
pitautem Ecclesiam una cum apostolis ad ministran-
dam frater Domini Jacobus, qui eb omnibus Justus
cognominatus est, abipsius Dominiad noetra usque
tempora. Plures equidem hoc nomine fuereJacobi:
Bed iste ex ipso matrissue uterosanctusfuit: vinum
etsiceoram non bibit,nequedeanimantequopiamco-
IDedit, novaculasuper caputejus non azcendit, oleo
unctus non est, balneo quoque minime usus. Huic uni
in seneia ingredi fas crat: neque vestem laneam
ullam, sed lineam tantum gestabat. Solus quando-
que in templum ibat, ibique in genua procumbere
et pro remissione peccatorum populi orare com-
periebatur. Genua quidem ejus cameli instar per
callum induruerant, propterea quod semper 68
inflecteret, adorans ad Deum. Cum itaque multi

NIGEPHORI CALLISTI

ΚΕΦΑΛ. ΛΒ΄.
Ὡς ὁ τοῦ Κυρίου ἀδελφὸς Ιάκωθδος τὸν κατὲ
Χριστὸν διεξῆλθεν ἀγῶνα.

Ἐμοὶ δὲ ἄρα ἐνταῦθα γενομένῳ τοῦ λόγου, xii
τῶν χορυφαίων ἀποστόλων τὸ τέλος διεξεληλυθότι,
ἀκόλουθον εἶναι χρίνεται χαὶ τῶν λοιπῶν δέκα τὸ
τοῦ βίου πέρας τῷ παρόντι μοι δευτέρῳ τῶν τόμων
διαδραμεῖν * εἰ χαὶ μὴ ἐν ἴσῳ χρόνῳ τοῦ μακαρίου
τέλους τούτων ἕκαστος εἴληχεν" ἀλλ᾽ ἵν εὐσύνοπτον
εἴη͵ τὸ σύγγραμμα, οὕτω δεῖ ἥγημαι" εἴτα Qus
θεῖν, xai ὅσοι τούτων τὴν συζυγίαν ἠσπάσαντο᾽
ὅσοι τε Gx;atpvi, συγγράμματα τῇ Ἐκκχλησίᾳ x
ταλιπόντες ἀπήεσαν, xai οὕτω xal τὸν δεύτερον
τουτονὶ τόμον τῆς ἱερᾶς ἱστορίας διαπερᾶναι, μετὲ
τὸν πρῶτον τὰ περὶ Χριστοῦ πάντα διεξιόντα, δεύ-
τερον τοῦτον τὰ τῶν δώδεχα μαθητῶν καὶ ἀποστύ-
λων διαπεραίνοντα" χἄν καὶ εἷς μῆχος τὰ τῆς παρ-
οὐσης συγγραφῆς προχωρήσῃ μοι, καὶ δὴ ui
τὴν Πέτρου xai Παύλου τελείωσιν τὴν Ἰωκώδου
ὃς ἀδελφὸς τοῦ Κυρίου ἐλέγετο -

σολύμων Ἐχχλησίαν πρῶτος παρὰ τοῦ Σωτῆ-

xai τὴν Ἱερο

ρος Χριστοῦ ἐγχεχείριστο " ὡς δὲ τινες, καὶ zr

ρὰ τῶν ἀποστόλων αὐτῶν ὕστερον ( Ὀδλίας G
ἐχαλεῖτο, 6 ἐστι δίχαιος) διηγήσομαι. ajo:
γὰρ toà θείου τὴν τῶν ᾿Ιοὐδχίων ἐπιδουλὴν διὰ
Φήστου ἀποδράντος, ἅτε δέ τὸν Καίσαρα ἐπικ--
λεσαμένου, ἐκεῖνοι τῆς ἐπιδουλῇς ἥν ἐχείνῳ ἕρτοον
ἐχπεσόντες, ἐπὶ τὸν Ἰάκωύον τρέπονται. Οἷον &
αὐτῷ τὸ τέλος, Ἡγήσιππος ἐν τῇ πρώτῃ τῶν ἀπο-
στόλων διχδοχῇ γενόμενος, τῇ πέμπτῃ τῶν Ὑπομνη-
μάτων αὐτοῦ τοῦτον ἱστορεῖ τὸν τρόπον" « Δ'αδέχε-
ται δὲ τὴν Ἐχχλησίαν μετὰ τῶν ἀποστέλων ὁ ἀδε)-
φὸς τοῦ Κυρίου ᾿Ιάχωδος, ὁ ὀνομασθεὶς ὑπὸ πάντων
Δίχαιος ἀπὸ τῶν τοῦ Κυρίου χρόνων μέχρι xr
ἡμῶν * ἐπεὶ πολλοὶ Ἰάχωδοι ἐχαλοῦντο. Οὗτος δὲ ix
χοιλίας μητρὸς αὐτοῦ ἀγιος ἦν * οἶνον xal aix
οὐχ ἔπιεν, οὐδὲ ἔμψυχον ἔφαγε ξυρὸς ἐπὶ τὴν χε
φαλὴν αὐτοῦ οὐχ ἀνέδη. "Ἔλαιον οὐκ ἠλείψατο, xr:
βαλανείῳ οὐκ ἐχρήσατο. Τούτῳ μόνῳ zv εἰς τὸ
ἄγια εἰσιέναι. Οὐδὲ γὰρ ἐρεοῦν ἐφόρει, ἀλλὰ σινδύ-
νας, Καὶ μόνος εἰσήρχετο εἷς τὸν ναόν * εὐρίσχετό
τε χείμενος ἐπὶ τοῖς γόνασι, καὶ αἰτούμενος ὑπὶ;
τοῦ λαοῦ ἄφεσιν" ὡς ἀπεσχληχέναί τὰ γόνατα αὐτοῦ.
δίκην χαμήλου, διὰ τὸ ἀεὶ χάμπτειν προσχυνοῦντ:
τῷ Θεῷ Πολλῶν οὖν πιστευόντων xal cov ἀρχόντων,
θόρυδος ἦν τῶν Ιουδαίων xal γραμματέων xai 2

'

etiam ex principibus fldem amplecterentur, tumultus I) ρισαίων λεγόντων ὅτι χινδυνεύει πᾶς ὁ λαὸς Ἰησοῦν |

concitatus est ἃ Judsis, scribis οἱ Pharismis : qui
eo periculi rem devenisse dicebant, ut populus
omuis Jesum pro exepectato illo Cbristo haberet.
Quare, ad Jacobum convenientes, inquiunt: Cohor-
tamur te, ut cohibeas populum, qui de Jesu ipao
seductus est, Christum eum esse existimans. Dis-
suade, quesumus, iis qui ad diem Pasche huoc
venere, opinionem et fidem de Jesu. Tibi enim
paremus omnes, et cum populo universo testifl-
camur te justum esse, usque personarum rationem

τὸν Χριστὸν προσδοχᾷν. Ἔλεγον οὖν συνελθόντες ty
Ἰακώδῳ " Παραχαλοῦμέν σε, ἐπίσχες τὸν λαὸν, ἐπεὶ
ἐπλανήθη εἰς ᾿Ιησοῦν, ὡς αὐτοῦ ὄντος τοῦ Χριστοῦ᾽
παραχαλοῦμέν σε πεῖσαι τοὺς ἐλθόντας εἷς τὴν ἡμί-
pav τοῦ Πάσχα περὶ ᾿Ιησοῦ " σοὶ γὰρ πάντες πειθὺ-
p:0n* ἡμεῖς γὰρ μαρτυροῦμέ- σοι xai πᾶς ὁ λαὸς,
ὅτι δίκαιος εἶ, xal πρόσωπον οὐ λαμᾷάνεις. Πεῖσον
οὖν σὺ τὸν ὄχλον περὶ Ἰησοῦ μὴ πλανᾶσθαι - xai γὲ
πᾶς ὁ λαὸς καὶ πάντες πειθόμεθά σοι. Στῆθι οὖν ἐπὶ
τὸ πτερύλιον τοῦ ἱεροῦ, ἵνα ἄνωθεν ἧς ἔπιφενὴς,

(4) Diotus etiam Oblias, hoc est munimentum populi et Justitia.

851

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. II.

858

xai jj εὐάχουστά cou tà ῥήματα παντὶ τῷ λαῷ. Διὰ A babere. Persuade ergo multitudini, ne de Jesu

γὰρ τὸ Πάσχα συνεληλύθασιν οἱ πᾶσαι φυλαὶ μετὰ
τῶν ἐθνῶν. Ἕστησαν οὖν οἱ προειρημένο! γραμμα-
«εἷς xai Φαρισαῖοι τὸν Ἰαχωύον ἐπὶ τὸ πτερύγιον
τοῦ ναοῦ * xai ἔχραξαν αὐτῷ, xal εἶπον " Alxas,
σοὶ πάντες πείθεσθαι ὀφείλομεν ^ xai ἐπεὶ ὁ λαὸς
πλανᾶται ὀπίσω ᾿Ιησοῦ τοῦ σταυρωθέντος, ἀπάγ-
γεῖλον ἡμῖν τίς ἡ θύρα τοῦ ᾿Ιησοῦ. Καὶ ἀπεχρίνατο
φωνῇ μεγάλῃ * Τί με ἐπερωτᾶτε περὶ ᾿1γσηῦ τοῦ
υἱοῦ τοῦ ἀνθριύπου ; Καὶ αὐτὸς κάθηται ἐν τῷ οὐρανῷ
&x δεξιῶν τῆς μεγάλης δυνάμεως " καὶ μέλλει ἔρχε-
σθαι ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ, Καὶ πολλῶν πλη-
ροφορηθέντων xai δοξαζόντων ἐπὶ τῇ μαρτυρίᾳ τοῦ
Ἰἰχχώδου, καὶ λεγόντων, Ωσαννὰ τῷ υἱῷ Δαδιδ᾿

τότε πάλιν oi αὐτοὶ γραμματεῖς xai Φαρισαῖοι πρὸς
ἀλλήλους ἕλεγον *— Καχῶς ἐποιήσαμεν το!αὐτην μαρ-
τυρίρν παρασχόντες τῷ Ἰησοῦ, ᾿Αλλ’ ἀναδάντες,
καταδάλωμεν αὐτὸν, ἵνα φοδηθέντες, μὴ πιστεύσω-
σιν αὐτῷ. Καὶ ἔχραξαν λέγοντες ^. Ὧ ὦ, xai ὁ Δίκαιος
ἐπλανήθη - xai ἀνχθάντες, χατέδαλλον τὸν Δίχαιον,
καὶ ἔλεγον ἀλλήλοις, Λιθάσωμεν αὐτόν * xai ἤρξαντο
λιθάζειν. Ἐπεὶ δὲ καταδληβεὶς οὐχ ἀπέθανεν, ἀλλὰ
στραφεὶς ἔθηχε τὰ γόνατα λέγων * Παραπαλῶ, Κύ-
pie θεὲ Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς οὐ γὰρ οἴδασι τί
ποιοῦσιν * οὕτω χαταλιθοθδολούντων αὐτὸν, εἷς τῶν
ἱερέων τῶν υἱῶν Ῥηχὰδ τῶν μαρτυρουμένων ὑπὸ
᾿Ιερεμίου τοῦ προφήτου, ἔκραζε λέγων " Παύσασθε "

τί ποιεῖτες ; Εὔχεται ὑπὲρ ἡμῶν ὁ Δίχαιος. Καὶ λα-
6óv τις τῶν χνχφέων τὸ ξύλον ᾧ ἐπίεζε τὰ ἱμάτια,
ἤνεγχε κατὰ τῆς χεφαλῆς τοῦ δικαίου. Καὶ οὕτως
ἐμαρτύρησεν, ἔτει ἑδδόμῳ τῆς ἀρχῆς Νέρωνος " χαὶ
ἔθαψαν αὐτόν ἐπὶ τῷ τόπῳ παρὰ τῷ ναῷ. γχαὶ ἔτι
αὕτη ἣ στήλη μένει ἐχεῖ, » Μάρτυς οὗτος ἀληθὴς
᾿Ιουδαίοις τε xal Βλλησι γεγένηται, ὅτι ᾿Ιησοῦς ὁ
Χριστὸς ἐστι. Καὶ εὐθὺς ἡ πολιόρκία τοῖς ᾿Ιουδαίοις
ἀρχὴν ἐλάμδανεν. Οὔτω δέ τις ἦν θαυμάσιος ὁ 11ὼ4-
κωύος χαὶ ἐπὶ διχαιοσύνῃ διαδόητος, ὡς xal τοὺς
παρ᾽ ᾿Ιουδαίοις ἔμφρονας ταύτην ἀνομολογεῖν αἰτίαν
τῆς πολιορχίας αὐτῶν, τὸ xav' αὐτοῦ ἄγος " ὡς δὴ
καὶ αὐτὸς Ἰώσηπος ἐγγράφως διαμαρτύρεται ὧδέ
πὴ λέγων * « Ταῦτα δὲ συμδέδηχεν Ἰουδαίοις xac
ἐχδίχησιν ᾿Ιαχώθου τοῦ Bualou * ὃς ἦν ἀδελφὸς 'In-
σοῦ τοῦ λεγομένου Χριστοῦ * ἐπειδήπερ δικαιότατον
οὐτὸν ὄντα οἱ Ἰουδαῖοι ἀπέχτειναν. » Ναὶ μὴν xal
ἐν τῷ εἰχοστῷ τῆς ᾿Αρχαιλογίας καὶ τὸν θάνατον
αὑτοῦ διὰ τούτω δηλοῖ" « Πέμπει δὲ Καῖσαρ ᾿Αλθῖ-

erret, Cuactus enim populus et omnes nos tibi
obtemperamus. Consiste igitur in templi pinnaculo,
ut cum ex superiore loco omnibus sis conspicuus,
tum verba tua ab omni exaudiantur multitudine.
Propter festum enim Pasche convenerunt tribus

. omnes una cum genlibus. Statuerunt igitur, qui

dicti sunt Scribe et Pharisei, Jacobum in pinnacu-
lum templi, et vociferati sunt dicenles : O. Ju-
ste, tibi omnea obtemperare debemus : et quando-
quidem populus fide suade Jesu crucifixo seductua
errat, annuniia nobis, quod si Jesu ostium. 298
Ille vero voce magna respondit: Quid me de Jesu
Filio hominis interrogatis ? Ipse sedet in colis, ad
dextram magne virtulis et potestatis, venturueque
est in nubibuscoeli. Ibi, cum multis de certa indu-
bitataque fide satisfactum esset, gloriabantur leti
de Jacobi testimonio, et dicebant, Osanna filio Da
vid. Scriba autem ipsi οἱ Pharisei inter se dice-
bant: Male fecimus,qui tantum Jesu procuravimus
testimonium. Verum ageascendamus, et dejiciamus
eum, ut populus conterritus non credat ei. Et
simul] exolamarunt dicentes : O, o, et Justus ipse
per errorem seduotus est. Itaque pinnaculum ascen-
denies, Justum ipsum pessumdederunt, et alius
ad illium dixit. Obruamus eum lapidibus : et ince-
perunt eum lapidare. Cum autem dejectus in pre-
ceps nondum mortuus esset, sed conversus genua
posuisset, dicens : Obsecro te, Domine Deus Pater
remilte ipsis, nesciunt enim quid faciunt: sio,
inquam, cum lapides in eum obterere pergerent,
unus ex sacerdotibus filiis Rechab, de quibus te-
stiflcatus est propheta Jeremias, exclamans :Deai-
glite, inquit, quid facitis ὃ Justusipse pro vobis orat.
Et fullonum quidam, ligno quo vestes complanabat
arrepto, caput Justi comminuit : atque ille ita
martyrio est defunctus (1), anno septimo imperii
Neronis; et sepultus est in loco quodam juxta tem-
plum, et columella ejus nomine inscripta adhuc
ibi manet ». Verus isteatis Judeis simul et Gre-
cis fuit,Jesum esse Chrislum. Posteastatim Judeo-
rum oppugnatio, urbisque Hierosolymitane obsi-
dio cepit. Tum mirificus autem justitiaque clarus
fuit Jacobus, ut etiam prudentiores apud Judisos
viri in piaculum adversug eum perpetratum cau-
sam Judaici belli ex professo referant. Quemadmo-

vov εἷς τὴν Ἰουδαίαν ἔπαρχον, Φήστου τὴν τελευτὴν ἢ dum id ipse quoque Josephus scriptis Suis teata-

πυθόμενος, Ὁ Ob νεώτερος "Avaxvoc, ὃν τὴν ἀρχιε-
ρωσύνην εἴπομεν παρειληφέναι, θρασὺς ἦν τὸν τρό-
πον, χαὶ τολμητὴς διαφερόντως. Αἴρεσιν δὲ τὴν
Σαδδουχαΐων [μετήει, οἶπερ εἰσὶ περὶ τᾶς χρίσεις
ὠμοὶ παρὰ πάνιας τοὺς ᾿Ιουδαίους, Ἅτε δὴ οὖν
τοιοῦτος ὧν Ανανος, νομίσας ἔχειν χαιρὸν ἐπιτή-
δειον, διὰ τὸ τεθνάναι Φῆστον, ᾿Αλόϊνον δὲετι κατὰ
τὴν ὁδὸν ὑπάρχειν, χαθίζει συνέδριον χριτῶν * xal
παραγαγὼν εἰς αὐτὸ τὸν ἀδελφὸν Ἰησοῦ τοῦ Χρι-
στοῦ λεγομένου, Ἰάκωδος ὄνομα αὐτῷ, καί τινας

Paulus vinctus Romam est abductus.

tur, alicubi ita dicens: « Judesis autem heo acoide-
rupt, propter Jacobum Justum, qui frater erat
Jesu, qui dictus fuit Christus, ultione divina. vin-
dicandum : quandoquidem illum, cum justissimus
essel, Judaei interemerunt. » Sed in vicesimo.
Antiquitatum mortem etiam ejus hisce verbis expo-
nit : « Cesar Festi morle audita, Albinum in Jude-
am prefectum mittit, Ananus autem junior, quem
pontificatum iniisse diximus, moribus confidens,
et audax admodum,ex secta Sadduceorum erat,

a] Quidam omdem Jaoobi in tertium Neronis imperii annum referunt : secundum scilicel, postquam

859

NICEPHORI CALLISTI

860

199 qui in judiciis supra omnes alios Judeos Α ἑτέρους, ὡς παρανομησάντων χατηγορίαν ποιησά-

gevi sunt et crudeles. Talig itaque cum esset Ana-
nus, opportunum idoneumque tempus se, Feslo
defuncto, cum adhuc Albinus in ilinere esset,
nacium esse existimans, judicum consilium cogit :
et fratre Jesu, qui dicebatur Christus, Jacobo ei
nomen erat, quibusdamque aliis in judicium pro-
duclis, et actione legum pravaricatarum instituta,
ut lapidarentur effecit. Quicunque autem in urbe
pequiores legumque periliores videbantur esse gra.
viter id tulere. Et ad imperatorem clam legalos
misero oratum, ut ille ad Ananum, ne amplius
talia faceret, scriberet : cum quippe nec antea
recte fecisse asseverantes. Nonnulli etiam Albino
obviam processere. Alexandria iter facienti, eumque
docuere, non licuisse Anano, citra ejus sententiam
et voluntatem, consilium judicii fuciendi gratia
cogere. Albinus porro verbis ejusmodi persuasus,
ad Ananum animo commoto scripsit, poenasque 56
ab eo sumpturum minatus est. Quin et Agrippa
rex eam ab causam pontiücatlum ei, quem tres

μενος, παρέδωχε Asucürtouiívouc. Ὅσοι δ᾽ &Góxouy
ἐπιειχέστατοι τῶν χατὰ τὴν πόλιν εἶναι, xal τὰ
περὶ τοὺς νόμους ἀχριθεῖς, βαρέως ἤνεγκαν ixi
τούτῳ. Καὶ πέμπουσι πρὸς τὸν βασιλέα χρύφα, wz-
ραχαλοῦντες ἐπιστεῖλχι τῷ ᾿Ανάνῳ μηκέτι τοιαῦτα
πράσσειν * μηδὲ γὰρ τὸ πρῶτον αὐτὸν ὀρθῶς zr
ποιηχέναι * Τινὲς δ᾽ αὐτῶν xai τὸν ᾿Αλδίῖνον ὗπαν-
τιάζουσιν, ἀπὸ τῆς ᾿Αλεξανδρείας ὁδοιποροῦντα *
καὶ διδάχουσιν, ὡς οὐχ ἐξὸν ἦν ᾿Ανάνῳ χωρὶς αὖ-
τοῦ γνώμης καθίσαι συνέδριον. ᾿Αλδῖνος δὲ πεισθεὶς
τοῖς λεγομένοις, γράφει μετ᾽ ὀργῆς τῷ ᾿Ανάνῳ, λή-
ψετθχι παο' αὐτοῦ δίχας ἀπειλῶν. "Eotxev οὖν καὶ
ὃ βασιλεὺς ᾽᾿Αγρίππας, διὰ τοῦτ᾽ ἀφελύμενος αὐτοῦ
τὴν ἱεριυσύνην, ἄρξαντος μῆνας τρεῖς, xai Ἰτοῦ
τῷ τοῦ Δαμναίου αὐτὴν παρασχεῖν.» Τοιαῦτα μὲν
χαὶ τὰ χατὰ τὸν ᾿Ιάχωύον, o5 ἡ πρώτη τῶν χαθο-
λιχῶν εἶναι πιστεύεται ἐπιστολῶν, ὡς xai 3 τοῦ
᾿Ιούδα, πάσαις ἐκχλησίαις λαμπρῶς παῤῥησιαζόμε-
vat* χὰν xal τέως μή τινες τῶν λίαν ἀρχαίων
μνείαν τούτων πεποίγνται.

administraverat menses, ademisse, eumque Jesu Ὠαγηηθὶ filio (1) dedisse videtur. » Et Jacobi quidem res
sio se habuere. Hujus esse creditur prima inter catholicas Epistola, ad omnes ecclesias : ul ipsius
quoque Jude, magnifice cum libertate multa scripie : quamvis utriusque vetustiores mentionem nullam

faciant.

CAPUT XXXIX.

De Andrea εἰ Barlholomeo sacrosanctis apostolis,
quomodo marlyrio pro Christo sinl. cohonestati.

Post huno et Andreas, coryphei Petri frater,
qui primum Dominum Joannis indicio cognovit,
germanumque suum ad eumdum adduxit, rito vero,
et ut decebat prorsus eum, qui vocatus fuerat
primus, usque ad Cbristi in celum ascensionem,
vestigiis ejus insistens, officio suo functus est.
Et calitusin specie ignearum linguarum Spiritus
sancti gratia accepta, sorte quoque ei .provincia
ea obtigit, ut ad gontes mitteretur : in Cappa-
dociam scilicel, Galatiam et Bithyniam. Quilus
ille peragratis, ad eam quoque accessit que An-
thropophagorum dicitur, et ad Scytharum solitu-
dines, ad utrumque Pontum Euxinum, 200 oras-
que septentrionales et australes, ad ipsum quo-
que Byzantis solum. Ubi ecclesie a se primum
institute, primum episcopum divum Stachyn pre.
fecit. Deinceps Thraciam, Macedoniam, Thessa-
liam, et Achaiam peragravit. In. quibus provinciis
omnibus, longo tempore sermonibus divinis, si-
gnisque et prodigiis mirificis Christum glorificans,
tandem a proconsule /Egzalo in crucem quoque
est actus : illo ei crimine objecto, quod conjugem
ejus Maximillam, fratremque Stratoclem, impie-
tatem ejus detestari docuisset et ad Christi fidem
&adduxisset. Philippus autem οἱ Bartholomeus
Syriam et Asiam superiorem sorliti sunt. Atque
in eorum locorum civitatibus omnibus, fidel fun-
damentis jactis, templa construxerunt, sacerdotes-

ΚΕΦΑΛ. AO'.

Περὶ ᾿Ανδρέον καὶ Βαρθολομαίου τῶν ἱερῶν
ἀποστόλων" ὡς τῷ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρίῳ
κατεποσμήθησαν.

Ἐπὶ δὴ τούτῳ xal ᾿Λνδρέας ὁ τοῦ κορυφαίου Πέ-
τροῦ χασίγνητος, πρῶτον μὲν παρὰ ’᾿Ιωάννου τὸν
Κύριον ἐπιγνοὺς, καὶ τὸν σύγγονον πρῶτος εἷς «ὖ-
τὸν ἑλχύσας, χαλῶς τε xal ὡς χρεών γε Xv τῷ
πρωτοχλήτῳ, ἄχρι δὴ xal τῆς εἰς οὐρανὸν dvóón
Χριστῷ xat! ἴἔχνης πολιτευσάμενος, xai τὴν ἄνωθεν
ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν χάριν τοῦ Πνεύματος
εἰσδεξάμενος, χλήοῳ xai οὗτος τήν εἷς τὰ ἔθυν;
ἐστέλλετο. Καππαδοχία μὲν οὖν αὐτῷ χαὶ Γαλατία
xai d τῶν Βιθυνῶν διελάγχανυν, Ἐπῆλθέ γε μὴν
καὶ τὴν, ἢ τῶνι ᾿Ανθρωποφάγων ὠνόμαστα;:, fj τ
Σχυθῶν ἐρημία, Εὑὐξεινός τε πόντός ἑκάτερος" τ
τε πρὸς Βοῤῥᾶν καὶ Νότον αὐτοῦ κλίματα, τό τι
Βύζαντος πέδον * ἐφ᾽ d xai πρῶτον ἐπίσκοπον τὸν
θεῖον Στάχυν χαταστήσας ἐν Ἐκχχλησίᾳ ἣν ἐχεῖσι
πρῶτος οὗτος ἐπήξατο * εἶτα διὰ Θράκης xal Μαχε-
δονίας, Θεσσαλίας τε καὶ ᾿Αχαΐας ἐλθών - ἐφ᾽ οἷς
ὅπασι λόγοις θεοπρεπέσι xal σημείοις xal τέρασι
τὸν Χριστὸν δοξάσας οὐχ ἐλαχίστοις ἐν χρόνοις, 52
τοῦ ἀνθυπάτου Αἰγαιάτου τῷ σταυρῷ καὶ οὗτος προῦ-
ἔλωται, ἔγχλημά οἱ ἀπαγαγόντος, ὅτιπερ τὴν γαμι-
τὴν αὐτοῦ Μαξιμίλλαν, καὶ τὸν ἀδελφὼν Στρατοχλέ:,
Χριστῷ προσαγάγοι, τὴν ἐχείνου βδελυξαμένους
δυσσέδειαν. Φιλίππῳ δὲ καὶ Βαρθολομαίῳ Συρία τε
χαὶ ᾿Ασία jj ἀνω χεχλήρωτο. Τὸν ἀῤῥαγῆ τοιγαροῦν
τῆς πίστεως θεμέλιον ἐπὶ τὰς ἐχείνων πάσας πόλεις
χαταπήξαντες͵ ναούς τε χοδόμουν, καὶ ἱερέας πρού-
δάλλοντο. Ὅ γε μὴν Φίλιππος τὰς τῆς ᾿Ασίας διιὼν

(1) Jesum huno filium Gamalielis fuisse, dixit supra eodem cap. 4.

ECCLESIASTIC/E HISTORIAE LIB. 1].

362

πόλεις, xai εἷς Ἱεράπολιν τῆς Φρυγίας ἔρχεται, À que et episcopos eis prefeoerunt. Philippus etiam

ἐπίσημόν τε οὖσαν, πλούτῳ πολλῷ βρίθουσαν, xxi
οὐκ ἀμοιροῦσαν ὀνόματος " τότο" ve μὲν εἰδώλοις
προστετηχυῖαν, ὡς καὶ ἔχιδναν θηοίον ἰοδόλον τε
xz: ἀχάθαρτον θαλαμεύειν, ἐντίμῳ τε θεραπείζ
τιμᾷν οἵα Θεῷ, xal τισι θυσίαις ἐχτρέφειν, χαὶ
ὑπερφυῶς προπανέχειν αὐτῇ. ᾿Αλλὰ τοῦ ᾿Αποστόλου
τῳ τόπῳ ἐπιδημήσαντος, συνείπετο δὲ οἱ xai ἡ σύγ-
yovoc αὐτῷ Mapuxuvm, παρθενίαν ἐπχντρη μένη τὴν
διὰ βίου, εὐθὺς τό τε χατείδωλον τῆς χώρας εσόέν-
υὐτο, xal τὸ θυάσος τῶν ἐποίχων ὀχ'μόνων ἀσθενὲς
ἦν. Ἢ γε μὴν εἰρημένη Θεὸς ἔχιδνα οἴχοθεν ἀνεῤ-
ῥάγνυτο, xal ὡς ἀπὸ πυρὸς ολέγοντος ἐξηλχύνετο,
αἰσχύνῃ τε οἱ ταύτῃ δὴ ποοσχνέγοντες ἐχαλύπτοντο.
Θχαυμάτων γὰρ χαὶ τεραστίων ὅτι πλείστων ἐπιῤ-
ῥεόντων διά τε Φιλίππου χαὶ Μχριάμνης, στάτις τῷ
πλύθει ἀνεῤῥιπίζετο ^ οἱ μὲν γὰρ τῷ Baz0oAopaíoo
καὶ Φιλίππου Θεῷ προσετίθεντο ^. ἦν γὰρ καὶ ΠΒχρθο-
λομεῖος ἐξ ὑπογύου εἰς συνεργίαν Φιλίππῳ παρὰ
τοῦ Κυρίου ἀχοσταλείς * οἱ CE xai ἔτι τῇ δαιμονιώ-
δει προλήψει προστετηχότες ἦσαν. Οἱ xal ἐπισύ-
στᾶσιν ποιησάμενοι. εἰσπεσόντες ἀθρόον, Φίλιππον
μὲν ἐχεῖθέν ποθεν διαπράσαντες, χαθχπερ τ' σφά-
γον ἐπί τινος χίονος κατὰ χεφαλὴῆς ἀπῃώρουν * Βαρ-
ϑολομαῖον δὲ ὄρθιον ixi ξύλου χατὰ σγῆμα σταυροῦ
ἀναρτῶσιν. Οὕτω δ᾽ ἔχοντες σχήματος, τρέπονται
μὲν εἰς εὐχήν * ὑπενόστει δὲ ὁ χῶρνς εὐθὺς εἰς βάθος
μέγιττον συνιζάνων ^. συγχατεσπῶντο δὲ οἱ λαοί. ᾿Εν
γρῷ ὃὲ κινδύνου xal ἡ πόλις πᾶτχ καθίστατο, Αἷ-
σθόμενοι δὲ οἱ περ'λειφθέντες ὡς ἔχτιτις ἀπωλείας
τῆς εἷς τοὺς μύστας Χοιστοῦ παροινίας ταῦτα ἔστιν,
ἐξέκινα πάντες τὴν χατὰ Χριστὸν ἠτπίζοντο πίστιν ^
χαὶ ὁ μὲν Βαρθολομαῖος τῶν δεσμῶν ἀπελύετο * ὃς
τὸν γενναῖον Φίλιππον ὁσίως τηνιχαῦτα τῷ μαρτυ-
pp τελειωθέντα τῇ γῇ καταθέμενος, xai τὴν πόλιν
παπταν φιοτίτας χαὶ Χριστῷ παραθέμενος, μετὰ
γρόνους ἐς ὕστερον xai αὐτὸς, ἐν Οὐςύσνοπόλει τῆς
Κιλίκων ἐπαρχίας σταυρῷ πάλιν ἀνατιθεὶς, πρὸς
τὸν μόνον ποθούμενον ἀνατρέχει Χριστόν.

Asie urbibus peragratis, Hierapolim Phrygis per-
venit, civitatem opulentam atque celebrem, no-
minique ipsam suo respondentem. Adeo autem
idolis addicta erat, ul etiam viperam, impuram
venenosamque feram, sacrario inclusam, tanquam
Deum magnifico preciquoque cultu veneraretur,
gacrificiisque quibusdam foveret, et tota illi miri-
fice addicta esset. Sedenim cum eo apostolu.:
pervenisse, una cum sorore sua Mariamne, que
eum, cum dudum vitam per virginitatem sibi exi-
gendam statuisset, comitabatur : statim idoloruc
cultus in ea regione exstinctus, et insolentia in-
colentium ibi demonum est labefacta. Siquidem
vipera illa Deus appellaia, ex domicilio suo erupit,
et quasi ab ardente igne profugit.Illicet, 'qui illum
tanto studio coluerant, pudore affecti sese occul-
tant. Ceterum cum quamplurima a Philippo et
Mariamne miracula ederentur, seditio in multitu-
dine exoritur. Partim enim Bartholomaei et Phi-
lippi Deo adherebant (ex propinquo enim Bar-
tholomeus Philippo à Domino auxilio missus
fuerat), partim vero daemoniaos,per anticipationem
concepte presumptioni intenti permanebant : qui
etíam conjuratione;et coitione facias, eum impetu
prorsus in apostolos irruunt, eisque arreptis,
Philippum quidem tanquam victimam quamdam
in columna capite suspendunt, Bartholomeum
autem directum in lignum sub crucis forma agunt
$018 Atque illi talibus affecti suppliciis, ad pre-
ces convertuntur. Cedebat autem statim locus, in
multam altitudinem subsidens,simulque multitudo
demergebatur, atque ita in summum tota urbs
decidit periculum. Ibi, qui reliqui erant, sentien-
tes perniciem et cladem, eam vindictam esse ejus.
qua in sacros Christi ministros contumeliose pa-
trata fuerat injuria, confestim omnes fidem Christi
suscipiunt : et Bartholomeus ab eis vinculis sol-
vitur, qui Philippo sancte fortiterque tum matyrio

defuncto, sepulture honore prestio, et urbe tota illustrata, Christoque dicata, aliquanto post tem-
pore Urbonopoli provincie Cilicier in crucem rursus actus, ad, unice desideratum Christum

migravit.

ΚΕΦΑΛ. Μ΄.

Περὶ Θωμᾶ, Ἰακώδου τοῦ ᾿Αλφαίου, ΞΣιμωνός
τε τοῦ Ζηλωτοῦ, Ἰούδα τοῦ xai Λεθχίου,
καὶ Ματθίου, τοῦ ἀντὶ τοῦ προδότου χατα-
λεγέντος.

Θωμᾶ δὲ τοῦ καὶ Διδύμου πῶς ἄν παραδράμοιμεν
τοὺς περιμανεῖς διὰ Χριστὸν ἔρωτας ; ὃς δὴ xai τὸν
ἐπ᾿ Αἰθίοπας xai ᾿Ινδοὺς χλῆρον λαγὼν, πρὸς τὴν
πορείαν ἀκοκναίων ἦν χαὶ ἀναδυόμενος * τὸ μέλαν
καὶ δύσμο,φο» τῆς ὄψεως, πρὸς δὲ xal τὸ τοῦ νοῦ
ζοφῶδες καὶ δύσχολον ἔχτρεπόμενος, τὴν πρὸς αὐὖ-
τοὺς ἄφιξιν ἀνεδάλετο. Ἐμφανῶς δ᾽ ὁ χάλλει ὡρχῖος
αὐτῷ παραστὰς, ἀνηρέθιζε τῆς O:xxovix; ἀντιποιεῖ-
σθαι - καί γε τὰἀσφαλὲς πρυτανεύων ἦν ^ συνεῖναί τε
αὐτῷ δ'ὰ βίου καὶ τοῦ ἄθλου συναίρεσθχαι ^. ἀμέλει: τι
καί τινι τῶν Αἰθιόπων, οἷς ἐμποριχὸς xai ἥττων

κέρδους ὁ βίος, τοῦττν διαπιποάσκει. Καὶ οὕτω δὴ

CAPUT XL.

De Thoma, Jacobo Alphaei, Simone Zelote, Judu,
oi et Lebbaus est. dictus ; el de Matthia qui in
ocum proditoris est subrogatus.

Quomodo autem Thome, qui et Didymua dictus
est, vehementissimum in Christum amorem pre
tereamus ? qui /Ethiopes et Indos sortitus a pro-
fectione ea abhorens, sese subducebat : nigrosque
et deformes earum gentium vultus, pretereaque
caliginosas atque intractabiles earutn mentes aver-
sans, iler ab eos suum dilferebat. Aperte igitur
et clare ei, is qui forma speciosus est, assislit,
eumque 84 ininisterium suum capessendum cohor.
tatur. Et ut certum securumque redderet, cum eo
se per vitam omnem futurum, auziliumque in cer-
taminibus laturum pollicetur. Quin etiam guidam

808

NICEPHORI CALLISTI

ex /Ethiopibus, quibus ex mercatura lucris inscr- A τὴν ἐπ᾽ Αἰθίοπας εἴσοδον ἐποιεῖτο. ᾿Εντεῦθεν Σμιν-

viens est vita, ut vendatur effecit, atque ita ei
aditum ad JEtbiopes facit. Inde in notitiam Smin-
dii, regionis ejus principis, regnum illi coelorum
studiosissime parans, pervenit, et miraculis pro-
digiisque maximis Parthos, Medos, Indos, ipsosque
/JEthiopes in admiralionem adducit. Adhac, qui-
cunque in extrema Orientis ora, et ad ultimum
Oceanum colunt: insulam quoque quam Tapro-
bunem vocant, gentemque Brachmanu:n praedica-
tione verbi illustrat. Templisque ubique maxiimis,
aliisque pro eo alque decebat rebus omnibus sancte
ordinatis, postremo lanceis latus confossus, ad
eum cujus ipse perlrectaverat latus, pervonit.
1797? Porro Jacobus etiam Alphai filius, et ipse
ex duodecim illis unus, juxta ejus qui eum regebat
Spiritus sancti voluntatem et ductum, ab aposto-
lorum corpore sejunctus, Gaze primum, deinde
Eleutheropoli, et iu vicinis ibi eorumdem popu-
lorum civitatibus versaus, maxima quaeque mira-
cula edit : et coclestibus Spiritus sancti sermonibus
ab eo pacata quadani et inermi vi ad gentes delatis,
testimonium regni Christi maxima incrementa
capit. Posthec ad /Egyptios extremamque eorum
regionem perveniens, et Christum Servatorem et
Deum esse annuntians, ad urbeu tandem cri
Ostracine nomen es!, adit. Atque ibi cum satis
longo teinpore vixisset, periculisque et certaminibus
plurimis conflictatus esset, tandem ad confirman-
dam eorum quos docuerat salutem, cruci ipse
quoque a quibusdam, qui verbo fidei adversa-
bantur, affigitur, ut et in ipso non ita multum
imitatio mortis Magistri sui abessel.Opore prelium
etiam fuerit, Simouem Cana QGalilee ortum,
qui propter flagrantem in Magistrum suuin ar-
dorem, summamque evangelice rei per ormnuia
curam, Zelotes cognominatus est, hic referre.
AÁccepto enim is calitus adveniente sancto Spiritu.
/Egyptum, Cyrenem, et Africam, deinde Mauri-
taniam, et Libyam omnem, Evaugelium depre-
dicans percurrit : eamdemque doctrinam otiam
ad occidentalem oceanum, insulasque Britannicas
perfert, Permultis vero signorum et prodigiorum
miraculis, divinaque doctrina Christum, ita ut
debuit, celebrando, innumerabilibusque insuper
erumnis et afflictionibus obviam eundo, postremo
el ipse incredibili quadam laetitia mortem per
orucem subiens,ad Magistrum suum transiit. Non
minus et divus Judas, non Iscarioles ille, sed
alter, cui duplex cognomen fuit, Thaddei scilicet
et Lebbrei, filius quidem Josephi, frater autem
Jacobi, qui e pinnaculo templi dejeclus fuerat,
Judeam primum et Galileam, Samariam et Idu-
meam, deinde Arabie civitates, necnon Syrie et
Mesopotamite regiones, sagena Evangelii cepit.
Postremo Edessain pervenit, Abgari civitatem,
ubi antea alter quoque Thaddeus ex septuaginta
illis unus Christum docuerat. 298 Alque cum
ibi, si quid adhuc ex alterius illius ministerio de-

δαίῳ τῷ τῆς χώρας ἄρχοντι χαθίσταται γνώριμος,
λεπτούργῶν ἐχείνῳ ἐν οὐρανοῖς τὰ βασίλεια, Oz»
μᾶσι δὲ χαὶ τεράτων ἐξαισίοις ἔργοις Πάρθους, Μύή-
δοὺς τε xai ᾿Ινδοὺς, πρὸς δὲ xai Αἰθίοπας καταελή-
ξας * ἐπὶ δὴ τούτοις ὅσοι τε τὰ ἄκρα τῆς ἕῴας γῆς
ἔλαχον κατοικεῖν, xal τὰ ἔσλατα τοῦ 'ὡχεανοῦ μέρη"
νῆσόν τε ἣν Ταπρούλνην καλοῦσι, xai τὸ τῶν Bpsj-
μάνων ἔθνος αὐτῷ εἴσω θέμενος τοῦ κηρύγματος"
νεώς τε μεγίστους ἀπανταχυῦ, xai τἄλλα ὅτα 5;
προσῆχε καταστησάμενος ἱερῶς, ἐν ὑστέρῳ λόγχαις
διατρηθεὶς τὴν πλευρὰν, πρὸς τὸν οὗ τὴν πλευρὰν
ἐψηλάφησε, μετεχώρησε. Ναὶ μὴν καὶ ὁ τοῦ "AM
φαίου ᾿Ιζκωῦος, εἷς δὲ καὶ οὗτος τῶν δώϑδεχα, χατὶ
τὴν τοῦ ἀγοντος αὐτὸν βουλήν τε xal ἦ γεσίαν τὸῦ
ζωοποιοῦ ΠΙινεύματος, μαχρὰν τῷ σώματι τῶν ἀκ)»
στόλων γενόμενος, ἐν Γάζῃ μὲν πρῶτα, εἶτα ἷν
Ἐλευθερουπόλει, καὶ ταῖς ἐχεῖσε περ:οἶχοις τῶν
ὁμυφύλων πόλεσι διατρίψας, τεράστια ἄττα uiuo
διεπράξατο. Ῥήμασι ὃὲ Πνεύματος ἁγίου ὑπερφοέπ
πρὸς τοὺς ἐξ ἐθνῶν ἐπεισφέρων ἰσχύϊ ἀμάχῳ, τὸ
μαρτύριον τῆς Χριστοῦ βασιλείας ἄριστα ἐπεδίδου.
᾿ντεῦθεν τῇ Αἰγυπτῳ προσδαλὼν, καὶ ταῖς iy
τιχῖς αὐτῆς, τὸν Χριστὸν Ἰησοῦν Σωτῆρα xai θεὸν
εὐχγγελισάμενος, τὸ τελευταῖον Emil τῇ Ὀστραχίνῃ
λεγομένῃ πόλει γενόμενος, πολλῷ τῷ χρόνῳ τὰς δια-
τριθὰς ἐχεῖσε πεποιηχώς * κινδύνοις τε ἅμα xz
ἄθλοις ὡς πλείστοις ἐνηθληχὼς, ὕστερον εἰς Bioxiu-
σιν τῶν μαθητευθέντων αὐτῷ σωτηρίας, σταυρῷ x:
οὗτος πρός τινων ἀνθισταμένων τῷ λόγῳ τῆς
στεως προσηλοῦται, ἵνα χὰν τούτῳ μὴ πόῤῥω
τῆς τοῦ Διδασχάλον μιμήσεως. ΓΑξιον δὲ καὶ τὸν
ἀπὸ Κανᾶ τῆς Γαλιλαίας Σίμωνα, ὃς Ζηλωτὴς ὃ
τὸν ποὸς τὸν Διδάσχαλον διάπυρον ζῆλον, xii τὴν
ἐπὶ πᾶτ' τῆς εὐαγγελικῆς πολιτείας ἀκριδειαν οὗτως
ὠνόμαπτο, τοῖς παροῦσιν ἐντάξαι. Μετὰ γὰρ τὶν
ἐπιπτᾶσαν αὐτῷ τοῦ παναγίου Πνεύματος ἐπιφοίτη-
σιν, Αἰγύπτῳ Κυρήνῃ τε xai τῇ ᾿Αφρικῇ προτῆσ-
λὼν, Μαυριτανίαν τε καὶ ὅσον τῆς Λιδύης ἐστὶ, τὸ
Εὐχγγελίῳ διαδραμὼν, xai πρὸς ἑσπέριον ὠχεῖνν
εἰσθαλὼν, xai τὰς Βρεταννικὰς νήσους εὐαγγελιδῖ:
μενος * πολλοῖς δὲ σημείοις xai θαυμάτων ἐπιὸε-
ξεσι, θεολογίᾳ τε xai διδασκαλίᾳ Χριστὸν ὡς χρεὸν
ἀνυμνήσας * ἀπείροις δὲ τῶν θλίψεων ἐξετασθεὶς,
τέλος xai οὗτος, τὸν διὰ σταυροῦ θάνατον ἀλήκχτῳ
τινὶ χαρᾷ εἰσδεξάμενος, πρὸς τὸν αὐτοῦ Διδάσχαλθν

Aie

£u,

D μετεχώῤησεν. Ὡσαύτως xai Ἰούδας ὁ θεῖος " οὐχ.

Ἰσκαριώτης, ἀλλ᾽ ᾧ ἡ κλῆσις διώνυμος " Θαδδαῖος
γὰρ xai Λεδαῖος ἐκχέχλητο * οὗ πατὴρ μὲν ὁ Ἰωσῆ,
ἸΙάκωδος 0€ ὁ χατὰ τοῦ πτερυγίου βληθεὶς κασίγντ"
τος ἐτύγχανεν ὧν, ἐν ᾿Ιουδαίᾳ πρῶτον xxi Γαλιλαί2,
Σαμαρείᾳ τε xai ᾿Ιδουμαίᾳ * τῆς ᾿Αραδείας τε τὸς
πόλεις, πρὸς δὴ τούτοις Συρίας xai Μεσοποταμίας
πᾶσαν τὴν γὴν, τῇ σαγήνῃ τοῦ Εὐαγγελίοτ ζωγρή-
σας ' ᾿Εὐέσσῃ τε, f) Αὐγάρου πόλις ἦν, ὕστερον iz-
στὰς, ὅπου δὴ πρότερον καὶ ὁ ἕτερος Θαδδαῖος, ὃ:
τῶν ἑδδομέχοντα ἦν εἴς, τὰ χατὰ Χριστὸν προσε-
σάλπισε * xai τὸ ἐνδέον ἐχείνῳ χάλλιστα ἐχπληρώσας,

λόγῳ τε θείῳ, καὶ ἐξαισίοις ἔργοις δοξάσας Χριστὸν,

865

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. 1I.

866

εἰρηνιχῷ τέλει πρὸς αὐτὸν διαδαίνει. Ὃ δ᾽ αὖ γε αὶ esaet, pulcherrime explevisset, Christumque simul

Ματθίας, ὁ τὸ ἔλλειμμα τῆς δωδεχάδος ἐφαρμοσάμε-
νος, οὗτος δὲ τῇ πρώτῃ Αἰθιοπίᾳ προσύαλὼν, xal τῇ
θηριωδίᾳ καὶ ἀπεχθείᾳ τῶν ἀλογίστων ἐκείνων ἐθνῶν
πλεῖστα πεπονηχὼς, ὅσα τ᾽ ἐχρὴν λόγοις xai ἔργοις
τῷ ϑείῳ Εὐαγγελίῳ ἐπιδειξάμενος, xal τῷ Χριστῷ
τὰ πλήθη ὑπαγαγὼν, τῷ λογισμῷ κρατχιούμενος,
τὸν τοῦ μαρτυρίου στέφανον ἀνεδήσατο.

annuntiando prestitisset, et Christo magnam
intrepido et forti martyrii coronam suscepit (1).

KEPAA. MA.
Περὶ τοῦ ἁγίου ἀποστόλου xxl εὐαγγελιστοῦ
Ματθαίου.

Ἔκ δὲ τελωνίου Ματθαῖος παρείληπται * πυρίινῃ
δὲ γλώσσῃ οὐχ ἔλαττον τοῖς πρώτοις τῶν ἀποστόλων
κληρωσάμενος γέρας τὴν κατ᾽ αὐτὸν Ἱπτοοίαν τῶν
ἱερῶν Εὐχγγελίων πρῶτος 'Eópalot; γατάσχεται.
Πολλαῖς τοιγαροῦν χαὶ οὗτος ὁ θεῖος ἀπόστολος πε-
ριόδοις τὸν Χριστὸν εὐχγγελισάμενος, χώραν τε ἐκ
χώρας ἀμείδων, καὶ ἔθνος ἐξ ἔθνους, ἔσγατον ὑπὸ
τοῦ ἄγοντος αὐτὸν Πνεύματος xal ἐπὶ τὴν τῶν
᾿Ανθρωποφάγων χώραν ἀπάγεται, ἔν τιν: πόλει»
Μυρμήνη ἦν αὐτῷ ὄνομα " ἐφ’ 7j δὴ xai Πλάτωνα
τὸν αὐτοῦ φοιτητὴν ἐπίσχοπον ἀνειπὼν, αὐτὸς ἐπ
τινι τῶν ἀγχιθύρων τῇ πόλει ἀνιὼν ὀρέων, τὴν τοῦ
ἔθνους σωτηοίαν ἀποχαλυφθῆναι προσηύχετο. Οὕτω
δ᾽ ἔχοντι τῷ ἀποστόλῳ, ὁ Κύριος Ἰησοῦς ὡραίῳ
τὴν ὄψιν παιδὶ ἀφομοιωθεὶς, καὶ πλησίον στὰς, εἰ-
ρήνιην τε αὐτῷ ἐπιρθέγγεται "
οἰσασ, Ταύτην, ἔφη, κατιὼν ἐν τῇ πόλει πρὸς τῇ
πύλῃ τῆς ἐχχλησίας, ἣν σὺ καὶ ᾿Ανδρέας ῴκχοδο-
psate, χαταφύτευσον, xxl εἰς δένδρον μέγα xai
ὀψηλὸν εὐθὺς ἐπιδώσει. Ὅ γε μὴν
πολὺς ἔσται σφόδρα, παραλλάττων τε τοὺς πολλοὺς
τῷ μεγέθει, κἀν τῇ γεύσει διαφέρων ὡς πλεῖστον *
πηγὴ δὲ ἀφθόνου καὶ διειδοῦς ὕδατος, bx τῆς αὐτοῦ
ἑὁἰζης κελαρύζουσα προσελεύσεται * ἐν ᾧ τῶν "Av.
θρωποφάγιυν ὅτοις λούσασθαι γένοιτο, ἥ τε ὄψις
ποὺς τὸ εὐπρεπὲς μεταῤῥυθμισθείη, αἵ τε καρδίαι
τὸ ἄγριον ἀποθέμεναι, πρὸς τὸ εἰρηναῖον μεταγω
ρήσουσι, xal τὴν ἐπὶ τὸ βέλτιον ἀλλοίωσιν ἕξουσι.
Καὶ δὴ χατιόντι, ὁ τῆς πόλεως ἐχείνης βασιλεὺς
προσυπήντα, σύναμα γυναιχὶ val τέχνῳ. Φουλύια-
νὸς δὲ καὶ Φουλθιάνχ xal Φουλθιανὸς ἦσαν αὐτοῖς
τὰ ὀνόματα, πνεύμασι πονηροῖς ἐξεταζόμενοι " ὁΐς
τὰς γεῖρας εὐθὺς ἐπιθεὶς, ἐξήλαυνε τὸ λυποῦν,
Ἔπήγνυ δὲ xal τὴν ῥάδδον, xxi εἰς δένδρον εὐθὺς
μετεσχεύαστο, Καὶ ) πηγὴ ῥιζόθεν τὸ ὕδωρ προήει,
πότιμον xai διειδὲς ἀναδλύζουσα. ᾿Επεὶ δὲ τὸ πλῆ-
θος συνέῤῥει, τὸ παράδοξον ἐκπληττόμενοι, Ἐχεῖνος
ἐπὶ μετεώρου ἑστὼς, τῇ πατρίῳ ἐχείνων γλώττῃ τὸ
σωτήριον κατήγγελλε χάρσγμα. Καὶ ἐῤθὺς ὅλῃ ψυχῇ
τῷ ἐκεῖθεν ῥέοντι ὕδατι ἐδαπτίζοντο. Καί γε τοῦ
καρποῦ τοῦ δένδρου μεταλαμῦάνοντες, τὴν καλ-
λίστην ὄντως ἀλλοίωσιν ἠλλοιοῦντο, Φουλδιανῷ δὲ
μετέμελεν εὐθύς * καὶ τὸ πλῆθος μεταδῥέον τῷ ἄπο-
στόλῳ ὁρῶν, ζήλῳ περιχαιόμενος ἤχθετο * xai στρα-

χαρπὸς αὐτῷ

et divinis concionibus et operibus admirandise
glorificasset, morle pacifica et quieta ad illum
commigravit. Matthias porro, qui jacturam duo-
denarii apostolorum numeri sarserat, primam
/Ethiopiam adiit : atque ibi a feris, infestis,
immanibusque gentibus multa pertulit. Cum vero,
que oportuit, et verbis et faclis divino Evangelio
huminum multitudinem — accumulasset, animo

CAPUT XLI.
De sancto apostolo et evangelista Matthaeo.

B Mattheus, autem, ex publicanis assumptus,ignea

ἔπειτα ῥάόδον ἐγχει- Q

ἢ

lingua non minorem quam primarii apostoli gra-
tiam consecutus, sacrorum Evangeliorum historiam
primus Hebreis scripsit. Is quoque sanctus apo-
stolus, profectionibus multis, ex alia regione atque
gente in aliam subinde migrans, Evangelio pre-
dicando perfectis, ad postremum Spiritus sancli
ductu δά Anthropophagorum terram, in civitatem
cui nomen est Myrmene, pervenit: in qua Platone,
seclatore suo, episcopo declarato, ipse in quem-
dam civitati proximum collem conscendens, ut
sibi gentis ejus salus revelaretur, orat. Hoc ita
agenti apostolo, Dominus Jesu formosi pueri
specie assistens, cum pacem illi precatur, tum
virgam in manus ei dat. Eam, cum descendisset,
in urbe ad ecclesie, quam ipse et Andreas con-
struxisset, portam plantare jubet, in arborem
magnam et excelsam illico evasuram. fructumque
plurimum magnitudina simul et sapore aliis longe
superiorem laturum : fontem preterea copiosum
et pellucidum, cum leni susurro, ex radice ejus
erupturum esse pollicitus : in quo quicunque
Anthropophagi lavissent, eorum simul et vultus
δὰ formam decentiorem compositum et corda
agresti feritate posita, ad placabilitatem et leni-
tatum conversum, prorsusque cos in. meliua mu-
tatum iri. Descendenti igitur, civitatis ejus prin.
cepe una cum conjuge οἱ filio 20.4 (Fulvianorum
patriet fllio, Fulvian:» autem matri nominaerant)
obvius fit. Malignis autem illi excruciabantur spi-
ritibus. Quibus cum manus statim imposuisset.
demones illi turbatores profugerunt. Pangit vero
et virgam illam, et confestim ea in arborem ex-
crescit : simulque a radice undam, cum aspectu
amonam, tum potioni commodam, scatentem pro-
fert. Hoc tam insigai miraculo multitudo conster-
nata, cum eo conflueret: ille e superiore loco,
patria ejus gentis lingua, salutiferum eis annuntiat
Evangelium. Et statim ex intimo animi affectu, in
eo ipso fonte, sacro lavantur baptismo : fructusque
itidem arboris illius gustato, omnium pulcherrima
illa mutatione perfruuntur. Fulvianus vero statim
poenitentia ductus, et quod multitudinem ad apo-
stolum confluere videret, «emulatienO sinistra

(1) Lapidibus pene obrutus, ad postremum securi percussus.

861

NICEPHORI CALLISTI

accensus, graviler id ferre, manumque militarem À τιὰν πέμπων, cuÀAa6riv ἔπειρᾶτο. Ὡς δὲ ἀδυνάτως

ad eum eomprehendendum mittere. Que cum re
infecta rediret, ipsemet qusmplurimis secum
ductis, contra apostolum it; atque inter eundum
plaga invisibili ictus, visum amittit. Ibi multia
precibus apostolo exorato, oculorum quidem vim
pristinam recipit, cor autem ejus induratum cco-
cumque permanet. Nulla enim interposita mora,
apostolum clavis longis terre affigi jubet, picique et
bitumini ministri ejus multa superaccumulantes
sarmenta, materiamque aliam facile ignem corri-
pientem injicientes, ab inferiore parte eam accen-
dunt. Verum ea res preter spem et exspectationem
in roris evadit refrigerium. Quod ubi multitudo
vidit, Matthei Deo aggregatur. Princeps autem
ediverao prestigias esse, quee apostolo accidebant,
credens, οἱ ira exardescenB,quos ex argento οἱ
auro hahebat factitiog deos (duodecim autem
erant) efferri jubet; eisque circum Matthei pyram
dispositis, ut videlicet! eorum ope ignis officium
guum faceret, incendere illam precipit. Ita sar-
menta quidem flammam corripiunt, incendium
autem adversus deos convertitur, eosque com-
minuit diffluentes. Unde simulacrum tanquam
serpentis ardentis prosilit : et a tergo principis
prorepens cum ingenti sibilo eum persequitur,
ita ut non facile illi esset in regiam suam con-
fugere. Quapropter desperatis rebus omnibus, ille
denuo ad apostolum convertitur, eumque ut ab
impetu consequentis eum serpentis liberetur,
obscerect. Apostolus autem, quod hora jam instaret
qua ad desideratum sibi Christum transiret, rebus
omnibus postpositis, ignem increpat : 30 atquo
is repente exstinguitur, et serpeas ille evanescit.
Principi autem extremis, qua oportuit, mandatis
expositis, omnibusque precaliune confirmatis, in
pace emittit spiritum, et ad Christum transit, Cujus
quidem sacrum corpus in aurco respositum lecto,
splendidisque involutum vestibus, palatiol'ulvianus
infert. Idque arcie. ferrew, plumbo insuper probe
eommunile inclusum, demittere in mare jubet,
hoc aic cogitans : Si is, qui illud ab igne conser-
vatur; tutatus esset, ab undis quoque ut in ferrea
urna positurn supernalaret, vindicaret, se diis
suis omnibus repudiatis, uni quem ille predicasset
Deo, per pielatis cultum, serviturum. Cum ergo
ita in mare projiceretur, statimque divina
coelitus gubernante manu in littore rursum ex-
poneretur : populus universus urbe effusus, Pla-
tone episcopo precun!e, hymnis laudibusque a
Mattheo praedicatum concelebrat Deum. Fulvianusg
vero, rebus omnibus posthabitis sacrum suscipit
baptismum, οἱ Matthei sibi nomen urrogat,
oceulio quodam arcanoque apostoli ductu. Simul.
que, qui ejus imperio subditi erant, omnes patriam
superstitionem — rejicientes, divinum — comple-
ciuntur lavacrum. Deinde post annos tres epi-
Bcopus quoque Plato ad sempiterna conscendit
tabernacula. Porro Falvianus adhuc vivente epi-

id ἢ βάπτισμα * xal τὴν, Ματθαῖος, διαμείδεται χλῆπν

εἶχον, αὐτὸς ὅτι πλείστους περιδαλλόμενος, ἄπεισι"
χαὶ ἀοράτῳ μάστιγι τὰς ὄψεις πεπήρωτο. Πολλὰ ξὲ
τοῦ ἀποστόλου χαταδεηθεὶς, lavo μὲν τὰς ὄψεις"
τὴν δὲ χαρδίαν ἔτι πηρὸς ἦν. Καὶ μικρὸν ὅσον χα-
θηλοῖ μὲν τὸν ἀπόστολον ἥλοις μαχροῖς χατὰ τῆν᾽
πίσσῃ δὲ xai ἀσφάλτῳ xal πολλὴν ἐπιφορήσεντες
χληματίδα, xal ὕλην ἄλλην πυρὶ φίλην ἐπιδαλόν-
τες, πῦρ κάτωθεν ὑπανῆπτον. Τὸ δὲ παρὰ δόξαν εἰς
δρόσον μετεσχευάζετο. Ταῦτ᾽ ἰδόντες τὸ πλῆθος, τῷ
Ματθαίου Θεῷ προσετίθεντο. Ὁ δ᾽ αὖ Ὑε xor,
γοητείαν εἶναι τὰ τῷ ἀποστόλῳ τελούμενα οἶηθεὶς,
χαὶ τῷ θυμῷ περιοργὴς γεγονὼς, τοὺς ἐξ ἀργύρου
χαὶ γουσοῦ πεποιημένους αὐτῷ θεοὺς, δώδεχα δ'
ἦταν, ἐξενεγχεῖν ἐχέλευε, περιχύχλῳ τε τῆς xri
τοῦ Ματθαίου πυρχαϊᾶς στήσχντας, τὴν ὕλην ἀνά.
πτειῖν, ὡς ἂν γὲ τῇ αὐτῶν doni, τὰ οἰκεῖχ Opin
τὸ πῦρ. Τούτιυν δὲ γενομένων, ἀνῆπτον τὴν ὕλην.
Τὸ δὲ πῦρ χατὰ τῶν θεῶν μᾶλλον ἐχώρει, xai twj-
τοὺς ἐλέπτυνε ῥέοντας. Ὁμοίωμα δ' ἐκεῖθεν ὡς χαιο-
μένου ἐξέθορε δράχοντος, xal τοῦ βασιλέως χατό-
πισθεν εἴρπε, xxi συρίττον μέγα ἐξίωκεν ^ ὡς μηδ
Ex τοῦ ῥάστου ἐχείνῳ ἐνεῖναι τῶν βασιλείων εἴεω
χωρεῖν. ᾿Απειπὼν οὖν, ἐπὶ τὸν ἀπόστολον ck;
ἐγίνετο, xai τῆς ὁρμῆς τοῦ χαθέρποντος ἠντιδόλει
ῥυσθῆναι. Ὃ δ᾽ ἀπόστολος τῆς ὥρας ἤδη, ἐνστάτης
πρὸς τὸν ποθούμενον διαδαίνειν Χριστὸν, πάντων
ἔξω γενόμενος, ἐπετίμα μὲν τῷ πυρὶ, xal αὐτὰ
ἐσόέννυτο * xai ὁ δράχῶν εὐθὺς ἀφανὴς ἦν. Tux
πὼν δὲ τῷ ἄρχοντι ὅσα ἐχρῆν, xal πάντας εὐγεῖς
στηῤίξας, ἐν εἴρήνῃ ἀφίει τὸ πνεῦμα, xal Odórx
πρὸς Χριστόν. Τό γε μὴν ἱερὸν τοῦ ἀποστόλου σαῖ
νος ἐπὶ χλίνης χρυσέας ἐν διαφάνέσιν ἐσθήμανιν ὁ
Φουλθιανὸς ἐπιθεὶς εἰσάγει πρὸς τὰ ἀνάκτορα. Γλωτ-
σοχύμῳ δὲ σιδήρο» πεποιημένῳ καὶ μολιδδὸῳ dor
λισάμενος, κατὰ θαλάσσης ἀφεῖναι προστάσσει, τοῦτ᾽
ἐν νῷ θέμενος, ὡς Εἰ ὁ τοῦ πυρὸς ἐχεῖνο iz
ὑπέρτερον, εἴγε δὴ καὶ τοῦ ὕδατος διανήξχοθχι vn
σιδηρέᾳ τῇ λάρνακι χατισχύσειε, τῷ ἐκείνου uów
λατρεύσω θεῷ, παρὰ φαῦλον τοὺς ἐμοὺς θέμενος.
Ἐπεὶ δ᾽ οὕτως ἐχὼν εῤῥίπτετο, καὶ μετὰ βραχὺ τί;
ἄνωθεν διαχυδερνώσης χειρὸς. τῇ χέοσῳ αὖ:
ἐπανεσώζετο, ἡ πόλις πᾶσα χυθεῖσα τοῦ ru
τοῦ ἐπισχόπου Πλάτωνος ἡγουμένου, τὸν ὑπὸ Mrt-*
θαίου χηρυττόμενον ἀνύμνουν Θεόν. ᾿Απειεὼν ἃ
τοῖς ὅλοις xxl Φουλύιχνὸς, τὸ θεῖον εἰσδέχετ::

ἕν ἀποῤῥήτῳ τοῦ ἀποστόλου μυσταγιυγίᾳ " καὶ a
τίκα πάντες οἱ ὑπὸ χεῖρα τὴν πατρῴαν rnb
μονίαν ἀποῤῥαπίζοντες, τὸ θεῖον λουτρὲν χαστησεὶ
ζοντο. Τρίτος ἐξήχει μετὰ τοῦτο ἐνιαυτὸς, xai 11λ΄-
των μὲν ὁ ἐπίσχοπος πρὸς τὰς αἰωνίους μετεχώρει
σχηνάς " Φουλθιανὸς δ᾽ ἔτι ζῶντος τοῦ ἐπισχότον
ἄλλῳ μὲν τῆς ἀρχῆς παρεχώρει, αὐτὸς δὲ ταπεινώ:
σεως σχῆμα περιδαλλόμενος, τὰ ἱερά τε τῶν Xpt-
στιανῶν μυηθεὶς ὄργια, τὴν τοῦ πρεσδυτέρου yn-
pozoviav παρὰ τοῦ θείου καταδέχεται Πλάτωνος " 6
μετὰ τὴν ἐνθένδε ἀπαλλαγὴν, τοῦ θεσπεσίου ἀπο-
στόλου διὰ γυχτερινῆς μυήσοντος ὄψεως, καὶ τὴν

869

ECCLESIASTIG/E ΠΙΒΤΟΒΙ LIB. 1].

810

ἀξίαν τῆς ἐπισχοπῆς ἀναδέχεται " γνησίως δὲ τῷ A scopo, alii regnum concessit : δὲ ipse submisse

Εὐαγγελίῳ ὑπηρετήσας, χαὶ πολλοὺς διὰ τῆς πίστεως
οἰχειώσας Θεῷ, πρὸς τὴν ἀμείνω ζωὴν μεταῦέ-
Onxtv.

humilitatis habitu assumpto, cum secretioribug
Christianorum initiatus est sacris, tum presbyteri
ordinationem a divo suscepit Platone. Post cujus

ex hac vita decessum, ab sancto apostolo per nocturnam visionem admonitus atque consecratus,
episcopalem quoque assumpsit honorem. Et cum rite sacro ministrassoet Evangelio, multosque per fidem
lucrifecisset Deo, vitam quoque hanc meliore alia commutavit.

ΚΕΦΑλ. MD'.

ελιστοῦ

τοῦ ἀγίου ἀποστόλου χαὶ εὐαῪ
εἰας αὐ -

Ἁ

ὶ

ωὠάννου τοῦ Θεολόγου, xai τῆς
τοῦ μεταστάσεως.

Περ
Ἴ

Λοιπὸς τοίνυν ἡμῖν ὁ ἡγαπημέίνος xal ἐπιστήθιος
μαθητής οὗ τὰς περιόδους καὶ τὰς ἐν αὐταῖς θεοση-
μείας xal ὑπερφυεῖς πράξεις τε xal θεολογίας ἀφη-
γεῖοθαι εἰς λεπτὸν χατιόντας, ὥσπερ καὶ τῶν ἀλλων
μαθητῶν καὶ ἀποστόλων, πρὸς τῷ ἀμηχάνῳ xai τῆς
ἀνὰ χεῖρας πραγματείας τε καὶ σχολῆς ὡς ποῤῥω-
τάτω μάλιστα εἶναι νομίζιυ. ᾿Ιστόρηται δ᾽ οὖν, ὡς
ὁ θειότατας οὗτος εὐαγγελιστὴς μετὰ τὴν εἰς οὐρα-
νοὺς ἄνοδον ᾿Ιησοῦ συνῆν τῇ μητρὶ τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ
χατὰ τὴν Σιὼν οἴχῳ αὐτοῦ ἄχρι τῆς πρὸς Κύριον
ἐχδημίας αὐτῆς * ἐπειτα δ᾽ ἐν ᾿Ασίᾳ γενόμενον,
εὐαγγελίζεσθχι τὸν Χριστὸν ^ ἔνθα καὶ τὸν ναὸν τῆς
“Δρτέμιδος χατηδάφισεν " ἐν ὃξ τῷ χατὰ Δομετια-
νὸν διωγμῷ ἐν Πάτμῳ τῇ νήσῳ ὑπερορίῃ καταδιχα-
σθῆναι τῷ τετάρτῳ xal δεκάτῳ ἔτει αὐτοῦ τῆς ἀρ-
χῆς. Ἔνθα δὴ xal τὸ κατ᾽ αὐτὸν Εὐαγγέλιον ἐμ-
πνευσθεὶς τῷ ἁγίῳ Πνεύματι ὑψηλῶς ἀνεύρόντησιν "
ἀλλὰ δὴ καὶ τὴν ἱερὰν αὐτοῦ xxl ἔνθεον ᾿Αποχά -
λυψιν. Μετά γε μὴν τὴν Δομετιανοῦ τελευτὴν εἰς
τὴν τῆς ᾿Ατίας “Ἔφετον ἀνελθὼν, τὰς αὐτόθι ἐχχλη-
σὶας διεῖπε" xxl πῆ μὲν vi; ἀνίστα, xal χλέρους
ὅλους ἡρμόζετο, καὶ τῷ θείῳ τὴν ἱερωσύνην χατήρ-
τιζε Πνεύματι " ἔν τινι ὃὲ πόλει γενόμενος, xat τινα
νΞανίτχον ἰδὼν, ἀστεῖον μὲν τὴν ὄψιν, ὑπόθεσμον
ὃξ τὴν ψυχὴν, τῷ ἐπισχόπῳ ἐμόλέψας. Τοῦτον, ἔφη,
σοι παρακατατίθεμαι σπουδῇ τῇ πάσῃ ἐπὶ
μάρτυρι τῷ Χριστῷ χαὶ τῇ 'ExxAmola αὐτοῦ.
Kal ὁ μὲν ἐδέχετο, ὑπεσχημένος ὅσα χαθήκει μὴ ἐν
δευτέρῳ ποιεῖσθαι " Ἰωάννης δὲ εἰς Ἔφεσον ἔπλει. Ὁ
Gt λαθὼν τὸν νεανίσχον, οἴχοι! μὲν εἶχε xal τρέφων
ἔθχλπε:' καὶ τῷ φωτὶ προτῆγε τῆς γνώσεως. Χρόνῳ
δ᾽ οὖν τῆς ἀχριδοῦς ἐπεμελείας ὑφίησιν, ὡς τὸ τέ -
λειον τῆς κατὰ Χριστὸν σφραγῖδος ἐπιστήσας αὐτῷ
τῷ δ᾽ ἀνέσεως οὕτω πρὸ ὥρας ἐπειλημμένῳ προσ-
φθείρονταί τινες ἥλιχες ἀργοὶ χαὶ ἀπερδωγότες,
ἐθάδες xaxüv χαὶ ἀνάγωγοι. Καὶ τὰ μὲν πρῶτα δι’
ἐστιάσεων ἀτόπων λωποδυτεῖν συνεπάγονται " ἔπειτα
χαὶ δεύτερον wal τρίτον κακὸν συμπράττειν ἠξίουν,
Ὡς δὲ χρόνῳ προϊόντι κατ᾽ ὀλίγον τοῖς πονηροῖς
προτροιθίζετο, χαθά τις ἵππος εὐσθενὴς τὸν χαλινὸν
ἐνδαχὼν, κατὰ βαράθρων ἐφέρετο. Τῆς χρείττονος
δ᾽ ἐλπίδος διαπεσὼν, vai ἐν ἀπογνώσει τοῦ λοιποῦ
τὸ σώζεσθαι θέμενος. λῃστήριον συνεχρότει. Καὶ
αὐτὸς τοῦ πονηροῦ ἐχείνου συλλόγου ἐξῆρχε, χαλε-
πός τις ἐξαπίνης προσδάλλων τοῖς παριοῦσιν, ὡς
τῶν ἄλλων ϑιαφέρων μιαιφονίᾳ τε xal ὠμότητι.
Χρόνος ἐν μέσῳ συχνός. Καὶ ἐπεὶ πάλιν mapnv ὃ

CAPUT XLII.

De sancto npostolo εἰ evangelista Joonne, οἱ de
divina ejus translatione.

Superest nobis Joannes dilectus ille, quique
supra pecius Magistri recubuit, discipulus: cujus
profectiones, in eisque miracula divinaque opera
edita mirificosque et arcanos de Deo sermones,
sicuti et aliorum discipulorum et apostolorum res
gestas, sigillatim exponere, preterquam quod
virium nostrarum non est, ab instituto quod in
manibus habemus opere 4?06 alienum etiam esse
arbitror. Sedenim historiarum monumenta pro-
dunt, divinissimum hunc Evangelistam, post Jesu
in celum ascensum,cum Matro Dei in ea quam ad
Sion fuisse scripsimus, domo sua vixisse, usque
ad illius ad Dominum migrationem. Postea sutem
in Asia. Christum per Evangelium promulgasse,
ibique templum Dian» solo «eequasse. Ceterum
persecutionis sub Domitiano tempore exsilio da-
mnatum et in insulam Palmum relegatum decimo
quarto imperii illius anno, ubi scilicet Spiritu san-
cto plenus, Evangelium suum sublimen in modum
intonuit, sacramque et divinitus inspiretam Apo -
calypsim protulit. Qui deinde post Domitiani obi-
tum Ephesum in Asiam reversus, quc» ibi fuere
ecclesias rexit, templa construens, clerum omnem
docens, ecclesiatrumque sacros ministros instinctu
Spiritus sancli ad perfectionem instituens. Et cum
aliquando in civitate quadam esset, adolescen-
temque vultu quidem liberali et honesto, animo
tamen et ingenio fervido conspexisset, episcopum
loci ejus intuitus, Hunc, inquit, tanquam depositum
libi cura et diligentia summa, sub Christo atque Ec-
clesia ejus tesle, commendo. Atque illequidem illum,
nihil se in eo excolendo rerum omnium preter-
missurum pollicitus,suscepit. Joannes autem Epho-
eum rediit. Episcopus porro ille adolescentem

D domi sus fovebat, οἱ ad coguitionis et doctrinae

lucem ducebat. Procedento autem deinceps tem-
pore, attentiorem illam diligentiam et curam remit-
tit, ut qui supremum et perfectum Christi signa-
culum ei jam impressisset. lllo autem cum ante
tempus potestati sume permissus esset, atque in-
super ab equalibus suis otio corruptis, prsefractis,
malisque artibus imbutis, et discipline omnis im
patientibus corrumperetur, primum propter illi
cita intempestivaque convivia predatum ab eis
ducitur, ac mox ilerum ac tertio ad perpetranda
maleficia invitatur. Deinde vero quo longius, eo
quoque magis sceleribus atque flagitiis assucfactus,

8i

NICEPHORI CALLISTI

872

perinde atque equus robustus frenum mordens in Α ἀπόστολος. "Aq€ δὴ, τῷ ἐπισχόχῳ ἔφη, ἣν σοι πα-

barathrum fertur. Et cum jam spe omni meliore
excidisset, salutemque ipse suam complorasset,
latronum predonumque complectitur vitam, ipse-
que adeo maleficorum manipulo a se collecto tan-
quam dux praeest: et alios feritate ciediumque
immanitate longe superans, impetum subinde iu
viatores, ex improviso factilat. Intercedunt anni
aliquot, ct apostolus rursum ibi adest. Qui ad
episcopum : 4ge, inquil, quod tibi Christo. teste
advocato, credidi, mihi depositum redde. 203 Ibi
ille obstupescit, pecuniamque a se, quam non ac-
cepisset, per sycophantiam exigi putat. Fidem
certe quidem Joanni dicenti non habere, prorsus
non licebat: neque rursus ad ea credenda, quorum
sibi conscius non essct, induci poterat. Ut autem
adolescenteim ille, animamque ejus flagitabat, alte
admodum euspirio ducto illacrymane : Jamdudum,
inquit, ille mortuus est ; parditus enim, el modis
omnibus perniciosus homo evasit, et ut caput tibi
malorum ejus indicem, predo : nam Ecclesia re-
licta, et monte quodam occupato, predonum ducit
manum. Tum apostolus veste acissa, οἱ capite Suo
cum ejulatu et planctu multo pulsato : Egregium
sane custodem, inquit, anima fratris constitui. Sed
equus mihi detur, εἰ dux itineris aliquis. adsit.
Confestim itaque ex eo loco ab ecclesia ire pergit :
et cum ad regionem designatum pervenisset, ab ex-
ploratoribus illius comprehenditur, neque fugere
cupiens, neque quidquam deprecans. Quin imo ea
de causa venisse se dicil, seque ad ducem eorum

deduci petit. Ille porro tum ita forte, ut. arn:atus C

erat, in via stabat. Ut autem Joannem paulalim ad
8e venientem cognovit, quam celerrime potest re-
trocedit Joannes autem senecle sum, rerumque
aliarum omnium oblitus, illum consequitur, in-
genti voce clare inclamans : Quid me fugis, juvenis
senem, patrem. tuum, | fili, nwlum atque. inermem
armatus ? facessat | metus! adhuc tibi vitae spes. est
reliqua. Ego pro te Christo rationcm reddam : ad
si opus fuerit, ipse. pro tua animam meam statim
projiciam. Consiste, meque a. Christo missum tibi
crede. Tum ille, bis auditis, primum consistit,
oculis in terram demissis : deinde arma deponit,
ac tremore multo correptus acerbissimo lamenta-
tur: accedentemque complectitur spostolum, et
Jacrymie, quod potuit, noxam deprecatur, geni-
busque flexis dexteram solam sinu cohibuit. Tum
Joannes jurejurando addito, salutem, noxsquo
remissionem illi a Servatore pollicetur : dextram
ejus per poenitentiam jam expiatam deosculatur.
eumque in ecclesiam reducit. Ibi frequentibus ora-
tionibus, jejuniisque continuis cum eo vacans,
suavique verborum Sirene tumorem anime illius
tanquam incantatione curans, non prius ex eo loco
abiit, quam valentem illum et firmum prorsu
Ecclesi; restituit. $08 Magnum mediuefidius ille
hoc ecclesiis penitentie specimen, pulcherrimum-
que regenerationis exemplum, atque adeo tro.

D

ραχχαταθήχην ἐπὶ μάρτυρι τῷ Χριστῷ κατε.
πίστευσα, ἀπόδος ἡμῖν. Ὁ δ᾽ ἐξεπλήττετο, χρύ-
ματα οἰόμενος ἃ οὐχ ἔλαδε συκοφαντεῖσθαι. ᾿Απε-
τεῖν μὲν οὖν τῷ Ἰωάννῃ λέγοντι οὐκ ἐνῆν ἀλλ᾽
οὐδὲ πιστεύειν πάλιν εἶχεν ol; οὐ συνέγνωχεν. Ὡς
δὲ τὸν νεανίσχον ἔφη καὶ τὴν αὐτοῦ Ψυχὴν, βύθιόν
τι στενάξας καὶ ἐπιδαχρύσας, Πάλαι, φησὶν, ἐκεῖ»
νος τέθνηχεν. ᾿Ἐξώλης γάρ τις xal παμπόνηρος
ἐγένετο ἄνθρωπος " xal ἵν᾿ ἐρῶ σοι τὸ χεφάλαιον τῶν
καχῶν, λῃστής xal τὴν ᾿ἔχχλησίαν λιπὼν λῃστερι"
X09 τινος ἐξηγεῖται συντάγματος τὸ ὄρος χατειλη-
φώς. Καταῤῥήπτων ὃὲ τὴν ἐσθῆτα ὁ ἀπόστολος, οἷ-
μωγῇ τε πολλῇ τὴν χεφαλὴν τύψας, Πρέποντά γι
φύλαχα τῆς τοῦ ἀδελφοῦ ψυχῆς χκατέστητα,
Αλλ᾽ ἵππος ἤδη παρέστω, xai ἡγεμών tic qe
νέσθω μοι τῆς ὀδοῦ. Καὶ εὐθὺς αὐτόθεν ἔλαυνε, τὴν
ἐχχλιησίον λιπών ^ xai φθάσας τὸν χῶρον, ὑπὸ τῶν
ὀπτήρων ἐχείνου χαταλαμδάνεται " μήτε φεύγων,
μήτε μὴν παραιτούμενος, ἀλλ᾽’ ἐπὶ τούτῳ φάσχων
ἐληλυθέναι " xal γ᾽ ἐπὶ τὸν ἄρχοντα σφῶν ἄγειν
προύτρέπετο. Ὁ δὲ τέως μὲν, ὥσπερ ἔλαχεν ὡπλισμέ-
νος, ἐνόδιος ἴστατο * ὡς δέ xav! ὀλίγον προσιόντα τὸν
Ἰωάννην ἐγίνωσχεν, ot τάχοτς εἶχεν, ὄπισθεν ἤλαυ-
vi, Καὶ ὃς χατόπιν ὁ ᾿Ιωάννης ἐδίωχεν, ἀνχκρέτος
τοῦ qX2to; καὶ τῶν ἀλλῶν ἐπιλαθόμενος, μέγα xr
διάτοθον ἐκύοων, Τί με φεύγεις τὸν γέροντα, τὸν
σαυτοῦ πατέρα, τέχνον, τὸν γυμνόν τε χαὶ ἄο-
πλον; Μὴ φόδος ὑπέστω᾽ ἔτι σοι Go, c dia
ἔνεστιν. ᾿Εγὼ τὸν ὑπὲρ σοῦ λόγον ὃ ὦώσω Χρισ-
τῷ εἰ δέοι δὲ, καὶ αὐτὴν ψυχὴν ὑπὲρ τῆς σῆς
προήσομαι ταχιστα. Στῆθι xal πίστευε, ὡς
Χριστός με ἀπέστειλεν. Ὁ δὲ τούτων ἀχούσας,
πρῶτα μὲν ἔστη χάτω βλέπων εἴτα τὰ ὅπλα mu
δύετο΄ καὶ τρόμῳ πολλῷ συνεχόμενος, πιχρῶς dve-
δύρετο. Προσιόντα δὲ περιέδαλε τὸν ἀπόστολον, ὥς τ
ἐνὸν τοῖς δάκρυσι παραιτούμενος, χαὶ γόνυ κλίνων,
μόνην συνεῖχε τῷ κόλπῳ τὴν δεξιάν. Ὃ δ᾽ ἐπομνύμε-
νος, χατηγγυᾶτο τὴν σωτηρίαν, καὶ ὡς ἄφεσις αὐτῷ
παρὰ τοῦ Σωτῆρός ἐστι. Καὶ τὴν γε δεξιὰν ἐκείνου ὡς
τῇ μετανοίᾳ χεκαθαρμένην καταφιλῶν, ἐπὶ τὴν ἐχχλγ-
σίαν ἤγαγεν αὖθις. Εὐχῇ τοιγαροῦν δαψιλεῖ xr
συνεχεῖ τῇ νηστείᾳ τούτῳ μάλιστα συναιρόμενος,
τῇ τε γλυχείᾳ τῶν λόγων σειρῆνι τὸ οἱδαῖνον tí
ψυχῆς αὐτοῦ χατεπάδων, οὐ πρότερον ἔχεϊθεν ibyt,
πρὶν ἢ στεῤῥὼς αὐτὸν ἐπιστῆσαι τῇ ἔχχλησίᾳ" pip:
τοῦτο μετανοίας διδοὺς ἐχκλησίαις παράδειγμα,
γνώρισμά τε κάλλιστον παλιγγενεσίας, καὶ τρόπαιον
ἀναστάσεως πρὸ τῆς χοινῇῆς ὁρώμενον ἀναστάσεως.
Ταῦτα Κλήμης ὁ στρωματεὺς ἐν τῷ, Τίς ὁ σωΐζο-
μενος πλούσιος, συγγράμματι χαθιστόρησεν. ᾿Εγὼ
δ᾽ ἐνταῦθχ γενόμενος, δεῖν οἶμαι xal τὸν τῆς ἱερᾶς
μεταστάσεως τρόπον τοῦ θείου ἀποστόλου τούτοῦ
ἐπισημήνασθαι. Ὡς γὰρ ἤδη τὴν πρὸς Θεὸν ἔχδη-
μίαν αὐτοῦ ἄνωθεν προδιέγνω, τὴν τε ἡμέραν καὶ
ὥραν, τοὺς ἱερεῖς καὶ λειτουργοὺς τῆς ἔχχλησίας
παραλαδὼν͵ καὶ ὅσοι πίστει ζέοντες ἦσαν τῶν ἀδελ-
φῶν, ἔξω τῆς ᾿Εφεσίων πόλεως γίνεται - ἐπί τι δὲ
τῶν ἀγχιθύῤῥων γεώλόφον εἰωθὸς ὃν ἐχείνῳ ἐκεῖσε

813

ECCLESIASTICAE BISTORLE LIB. 1].

814

δὴ παραδάλλειν τε καὶ προσεύχεσθαι, μεθ᾽ ὧν εἴρη- À peum resuscitationie atque restitutionis anle com-

ται ἀναδὰς, τῇ εὐχῇ σύντονος γίνεται͵ xal τὰς ἐχ-
χλυησίας ἀνετίθει Θεῷ. Σχαλίσι δέ τισι xal. διχέλλαις
ὅτι τάχος ἀνορύττειν μνημεῖον διεκελεύετο * εἴτα
νουθετεῖν ἤρχετο. Θεολογίᾳ τοίνυν xal ὑποθήκαις
ἑξαισίαις χαταρτίσας τοὺ περιόντας, τῇ τε πίστει
xai ἐλπίδι, ἐπιμᾶλλον δὲ τῇ ἀγάπῃ, οἷάπερ xal
ἠγαπημένος, τὰς ἐχείνων καρδίας ἑδράσας, ἀναθεὶς
τε τῷ Σωτῆρι Λόγῳ, καὶ τὸτ ἐν Κυρίῳ ὕσαττον
ἀσπασμὸν ἐπιδοὸς, ἑαυτόν τε τῇ τοῦ σταυροῦ σφρα-
qt ἀσφαλισάμενος, πάντων ὁρώντων, εἴσεισι τὸ
τἱνημεῖον * ἄνωθέν τε τὴν πλάχα οἱ ἐπιθεῖναι διεχε-
λεύετο, καὶ χραταιότερον ἀσφαλίσασθαι * εἰς τὴν
ἑξῆς δὲ ἰόντας, ἀνοίγειν τε τὸ μνῆμα xai σαφῶς
διορᾷν. 'O μὲν οὖν [ὡς τοὶς ἐνταφίοις ἦν διεσχευα-
σμένος, χατιών γε τὸ ὄρυγμα καὶ ἀναπετὼν, εὐθὺς
τὸν ὀφειλόμενον ὕπνον διχαίοις χέεχοίμηται, εἰς βαθὺ
γῆρας ἐλθὼν, ἑξηχοστῷ ὀγδόῳ ἐνιαυτῷ μετὰ τὸ πά-
θος τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, Δεῖ γὰρ αὐτῷ, μᾶλλον δὲ
Χριστῷ, xal τῷ σοφῷ πείθεσθχι Χρυσοστόμῳψ εἰς
μαρτυρίαν τοῦ τεθνάναι παράγοντι τὸ, Καὶ οὐκ
εἰπεναύτῷῳ ὁ ᾿Ιησοῦς, ὅτι οὐχάποθνήσχει,ἀλλ᾽,
᾽Εὰν αὐτὸν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι (τὴν Ἰερου-
σαλὴμ ἀπολέσων παρέμεινε γὰρ ἄχρι τότε χαὶ
προσωυέῤω ἐπὶ τῶν χρόνων Τραίανοῦ), τί πρὸς c£;
Τοῦτο μὲν οὕτως ἐγένετο. Θεοῦ δέ τις ἀῤΓῥητος δόξα
καθ’ ἣν ὥραν αὐτὸς οἷδεν εὐθὺς ἐπιλάμψασα, τὸ
φθαρτὸν ἐχείνου σῶμα xal γήϊνον εἰς ἀκήρατον καὶ
ἄφθαρτον (ὦ τοῦ θαύματος [) μεναστοιχειώσασα, ἐν
τῷ θείῳ ἀνελάμδανε παρχδείσω μετὰ τῆς πανυμνή-
του xai θεομήτορος, ὡς μητρὸς αὐτοῦ γεγενημένης

τῇ χάρίτι. ᾿Αχρῆν xal γὰρ αὐτὸν ἠρέμα πως τῆς

ἀφθαρσίας xai τοῦτον μετεσχηχέναι, μητέρα χτη-
σάμενον ἀειπάρθενόν τε χαὶ ἄφθορον, ἠγαπημένον
δὲ ὑπερφυῶς τῷ Χριστῷ, καὶ ἀξελφὸν τοῦ τῆς ἀθα-
νασίχς ταμείου γεγενημένου. Καὶ τοίνυν εἰς τὴν
ἑξῆς οἷς ἐπινέτηχπτο κατὰ τὸ ἐπιταγμα ἐπελθόντες,
τὸ πῶμα περιεχόμενοι, ἄλλῳ μὲν οὐδενὶ, μόνοις δὲ
τοῖς ἐνταφίοις σπαργάνοις περιτυγχάνουσι. Καὶ τὰ
μὲν περὶ Ἰωάννου ἐν τούτοις.

munem illam resurrectionem constituit. Quo sic
Clemens ὁ στρωματεὺς, seu contextor, in commen-
tario eo qui inscriptus est : Qui dives salvus fiat,
ad memoriam posteritatis scriptum reliquit. Verum
enimvero cum ad hunc locum pervenerimus, ne-
cessarium esse duxis, acram quoque translationem
divi istius apostoli persequi. Cum enim dudum
transitionem suam ad Deum, diemque ;et horam
cjus previdisset, sacerdotibus ministrisque Eocle-
sie, et preterea quicunque flagranli essent flde
fratribus assumptis, extra Ephesiorum urbem pro«
greditur : et cum eis in vicinum quemdam tumu-
lum, quo frequenter ire precationi operam daturus
solebat, conscendit, ibi vehementius orans, Ec-
clesias Deo commendat : inox sarculis quibusdam
et ligonibus celeriter sepulcrum sibi fodi precipit :
deinde eos qui tum aderant, arcanis de Deo verbis
el preceptis optimis de fide spe et potissimum
dilectione (quippe dilectus ipse) erudit. Et corda
eorum confirmans, Servatori Verbo commendat,
Postremoque illis in Domino salvere et valere
jussis, ubi se crucis signo communisset, in monu-
mentum descendit : operculumque ei imponere,
et id firmius communire, denique reverti eos po-
slridie, sepulerum aperire diligenterque perspi-
cere mandat. Hoc modo cum ille, ut vestibus
sepuleralibus amictus erat, in fossam descendis-
set, seque ad obitum composuisset, statim eo qui
justis debetur, sopitur somno : eum quidem ad
multam senectutem post passionem Servatoris
Christi sexagesimo octavo anno pervenisset. Opor-
tet enim nos ipsi, ac potius Christo, et sapienti
credere Chrysostomo, ad testificandum mortem
ejus illud adducenti : Et non dixit ei Jesus, illum
morilurum non esse : sed, Si volo manere donec
veniam (llierosolyma videlicet eversurus : vixit
enim δα id usque tempus, atque etiam aliquanto,
ad Trajani scilicet etatem, longius), quid ad te ? Et
Joannes quidem ita diem suum obiit : Dei autem

inoffabilis atque invesligabilis gloria, ea quam ipse solus novit, hora illucescens, corpus ejus terre-
num et corruptibile in immortale et incorruptibile (o miraculum ingens !) transmutavit, et in divinum
paradisum, itidem ut omnibus laudibus celebrandam Dei Genitricem quse per gratiam mater ojus
fuit, recepit. $09 Decebat quippe et ipsum, qui matris loco incorruptam semperque virginem
babuisset, et dileotus in primis mirifice Christo fuisset, fraterque adeo immortalitatis promptuarii
exstilisset, paulatim quodammodo immortalitatis participem fieri. Porro die sequenti, quibus id
commissum fuerat, ita ut preceptum acceperant, ad monumentum venerunt : operculoque ejus
avulso, nihil ibi aliud quam sepulcralia lintea repererunt. Atque hac quidem de Josnne (1).

(1) De divorum apostolorum Petri, Pauli Joan- [) coelestibus vostiri. Quod et de beato Joanne Evan-

nis marlyris, Tertull. De Prescriptionibus h:ereti-
corum, « Felix, Inquit, Ecclesia, cui totam doctri-
nam apostoli eum sanguine 800 profuderunt : ubi
Petrus passioni Dominice adaquatur, ubi Paulus
Joannis exitu coronatur: ubi apostolus Joannes,

osteaquam in oleum igneum demersus, nihilque
ibi passus, in insulam relegatur. » Hieronymus :
e Nonnulli astruere volunt, Virginem Mariam jam
resuscilatam beata oum Christo immortalitate in

PATROL. Ga. CXLV.

gelista, ejus ministro, cui virgini a Christo virgo
commissa est, plurimi asseverant, quia in sepulero
ejus (ut fertur) non nisi manna invenitur, quod et
scaturire cernitur. Verumtamen quid horum verius
censeatur, ambigimus. Melius tamen Deo totum,
cui nihil impossibileest, committimus, quam aliquid
temere definire velimus auctoritate nostra, quod
non probamus. »

NICEPHORI
Α

815

CAPUT XLIII.

De sanctis apostolis et evangelistis Murco et Luca,
qai ex mumero septuaginta discipulorum fue-
runt.

Ceterum Marcum quoque et sanctum Lucam,
etiamsi inter septuaginta illos numerentur, adjun-
gere lamen istis visum est, quod alter quidem
Petri, aller autem Pauli fuerit discipulus : eosque
ul evangelistas maximis duobus evangelistia con-
numerare conuenit. Sed enim de Marco, ejusque
in /Egypto praedicatione, in hoc ipso libro antea
& nobis satis est dictum. Is enim Petri sororis
fllius, imperante Tiberio, /Egypto et [γα Bar-
barieque universe, Christi verbum evangelizans
annuntiavit, Evangelium suum dictante atque com-
probante Petro scripsit, apud Cyrencos et Penta-
politanos quam plurima admiranda fecit, ecclesias
construxit : clerum et episcopos, alque alia insu-
per que opus erant, rite et ordine constituit, Et
tandem Alexandriam est reversus : ubi cum qui-
busdam fratribus, in loco cui Buceli nomen erat,
habitavit, libere Christum depredicans. Atque tum
ibi eultores idolorum repente impetum in eum
faciunt, funibus pedes constringunt, atque ita
crudelem in modum per urbem raptant. [taque
corpus ejus sasis allisum, admodum consoinditur,
et sanguis ex eo abunde profluit. Deinde carceri
virum sanctum includunt. Ibi ei apparet Dominus,
futuram illi gloriam prenuntians. ?80 Denuo
autem ex carcere extractum, per plateas immanis-
sime trahunt. Atque ad hunc modum raptatus,
landem spiritum Deo commendat, corporis in-
gentibus gratiis, anime virtutibus mirifice collu-
centibus etque correspondentibus. Fuit autem is
stature οἱ etatis state, atque semicanus. Lucas
autem Antiochis, que in Colesyria es!, ortus,
arte quidem medicus, sed et pingendi peritissimus,
Thebis, qua urbs septem habuit portas, ad Paulum
venit : atque ibi nunlio errori patrio remisso, ad
Christum accessit, pro corporum curatore anima-
rum medicus factus. Evangelium is suum Paulo
dictante scripsit, atque itidem apostolorum Acta.
Cum Paulo autem Rome cum fuisset, in Greciam
est reversus, plurimosque ibi divine dootrine et
cognitionis luce illustravit : et tandem a divini
Verbi contemptoribus ex fructifera ole» arbore
8Uspensus, quod aridi ligni unde crux fleret copia ἢ
non esset, Deo spiritum commendavit, cum octua-
ginta, ut dicitur, annos natus esset. Ubi autem
corpus ejus inler alia complura monumenta sepul-
tum esset, fidelium oratione est indicatum. Salu-
bria enim Deus collyria coitus in monumentum
ejus demisit, ad indicium, ut opinor, cure sana-
tionisque ejus. Unde etiam sepulcrum ejus a fide-
libus emnibus est cognitum. Fertur is quoque
primus Christi, et que eum ita ut Deum decebat
genuit, matris, atquo item principum apostolorum
effigiem pingendi arte adumbrasse : unde in omnem
deinde habitabilem orbem tam venerandum et pre-

CALLISTI 816

ΚΕΦΑΛ. ΜΓ΄.
Περὶ τῶν ἁγίων ἀποστόλων χαὶ εὐαγγελιστῶν

Μάρχου τεχαὶ Λουχᾶ τῶν ἐκ τῶν ἐῤδιομή-

χοντα.

Ναὶ μὴν καὶ Μάρχον xai τὸν θεῖον ΛΑουχᾶν. εἶ xr
τοῖς ἑύδομήκοντα χατηρίθμηνται, τοῖς παροῦσιν ἐν-
τάξαι δεῖν οἶμαι, ἄτε δή τὸν μὲν Πέτρῳ, θάτερον δὲ
τὸν Λουχᾶν Παύλῳ μαθητευθέντας * xal ὡς εὐλγγε-
λιστὰς, τοῖς δυσὶ μεγίστοις εὐαγγελισταῖς συγκατα-
λέγειν χρεών. ᾿Αμέλει τοι περὶ μὲν Máoxou xai τοῦ
xat' αὐτὸν κηρύγματος ἐν Αἰγύπτῳ καὶ ἐν τῷ r2;
ὄντι τόμῳ ἡμῖν ἀρχούντως εἴρηται " οὗτος δὲ ἀδελ-
φιδοῦὺς ἦν Πέτρῳ τῷ ἀποστόλῳ. Ἐπὶ δὲ Τιδερίου
Καίσαρος τῇ Αἰγύπτῳ καὶ Λιδύῃ, ἔτι δὲ xal τῇ Βαρ-
ὀχρικῇ πάσῃ τὸν Χριστοῦ λόγον εὐαγγελισάμενος,
χαὶ ὑπαγορεύοντος Πέτρου τὸ χατ’ αὐτὸν Εὐαγγέλιον
συγγραψάμενος, ἐν Κυρήνῃ τε καὶ Πεντακπόλε:
πολλὰ x«i ἄπειρα ἐργασάμενος, χαὶ ἔχχλτσίας dvo-
χοδομήσας, χλήρους τε xal ἐπισχόπους, xal «ih
προσηχόντως διενεργήσας, εἷς τὴν ᾿Αλεξάνδοειξν |
πάλιν ἐπίνεισι * ὅπου δὴ τὰς διατριδὰς «οιούμενς
X» ἐν τοῖς Βουχέλου ὀνομαζομένοις μετά τίνων
ἀδελφῶν, παῤῥησίᾳ τὸν Χριστὸν κηρόττων, Οἱ τοί-
vov τῶν εἰδώλων θεραπευταί αἴφνης αὐτῷ ἐπιθέμει-
νοι, σχοινίοις τοὺς πόδας διαλχθόντες, ἀπεηγνέστερον
εἴλχον. Πέτρα! δὲ ταῖς σαρξὶν αὐτοῦ προσπίπτουσα,
ταύτας χατέζαινον, αἴματος χχαταῤῥέοντξοντος. Φρουτῇ
δὲ περιχλεισάντων, ὁπτάνεται αὐτῷ Κύριος, τὴν μᾶ-
λουσαν ᾿αὐτῷ δόξαν προδιαγράφων. Πάλιν δὲ orm
τῆς πλατείας ἐξαγαγόντες, ἀπηνῶς εἴλκχκον. Οὕτω δὴ
συρόμενος, τὸ πνεῦμα παρατίθησι τῷ Θεῷ. ᾿Αντὶ-
λαμπον μέντοι αἱ τοῦ σώματος χάριτες ταῖς τῆς ὑν
γῆς ἀρεταῖς * μεσῆλιξ δέ τι χαὶ μεσαιπόλιος ἦν.
Λουχᾶς δ᾽ ἐξ ᾿Αντιοχείας εἴλχε τὸ γένος, ἥτις xri
τὴν Κοίλην χεῖται Συρίαν, τέχνῃ μὲν ἱχτρὸς, ἄχρως
δὲ τὴν ζωγραφον τέχνην ἐξεπιστάμενος. Oba; ἐ'
ἐν ἑπταπύλοις τῷ θεσπεσίῳ περιτυχὼν Παύλῳ, τὴν
πατρῴαν πλάνην ἀπείπατο Χριστῷ προσιών * ἐπὶ
δὲ σωμάτων τὴν τῶν ψυκῶν ἡλλάξατο θερατιῖπι
Καὶ δὴ τὸ xav' αὐτὸν Εὐαγγέλιον συνεγράψατο Ur-
λου ὕπαγορεύσαντος" ὠταύτως δὲ καὶ τὰς τῶν i
στόλων Πράξεις, Συνδιαγαγὼν δ᾽ ἐν Ῥώμῃ 7
Παύλῳ, ἑπανήχει τῇ Ἑλλάδι αὖθις. Πολλοὺς δὲ α
φωτὶ τῆς θείας γνώσεως ποδηγήσας, bn τῶν
τούντων τὸν θεῖον λόγον ἐπὶ χαρποφόρου Dal
ἀναρτηθεὶς, οὐ γὰρ Tw ξύλον ξηρὸν ὥστε εἰς στ:
ρὸν διασχευασθῆναι, τῷ Θεῷ τὴν ψυχὴν xuonih
σιν, ὀγδοήχοντα ἐτῶν γενόμενος, ὥς φασιν. "Om
δὲ τὸ σῶμα αὐτοῦ χατετέθη μεταξὺ μνη μείων τοὶ"
λῶν, προσευχῇ τῶν πιστῶν χαταμηνόεται * χολλ᾽β
γὰρ iaxpt«x ὁ Θεὸς ὕσεν ἄνωθεν τοῦ θείου eim
μνέματος, εἰς σύμθολον, οἶμαι, τῆς αὐτοῦ ἱχτρικ'
Ἐξ οὔ καὶ γνώριμος ὁ τάφος τοῖς αὐτοῦ πᾶσι x
ἰστατο. Φασὶ δὲ αὐτὸν πρώτιστον τὴν τε Χριστοῦ ""
χόνα καὶ τῆς αὐτὸν θεοπρεπῶς τεχούσης, ἔτι δὲ τὶ
τῶν χορυφαίων ἀποστόλων, διὰ ζωγραφιχῆς Uster
σαι τέχκης " χαντεῦθεν εἰς πᾶσαν τὴν οἰχουμένην τὸ
τοιοῦντο εὐσεδὲς καὶ πάντιμον ἔργον ἐξενεχθῆνει
Té γε μὴν αἰδοῦς. ἀπᾶσης ἄξιον. τὸ ἱεῤὸν αὐτοῦ λέ

8T!

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. 1].

818

ᾧχνον Κωνστάντιος, ὃ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου Α tiosum opus est illatam. Reliquias quidem certe

υἱὸς, δι᾽ ᾿Αρτεμίου τοῦ μεγίστου μάρτ ρος ἐχ θη-
δῶν μεταχομισάμενος, ὡσαύτως δὲ Xal τὸ τοῦ πρω-
τοχλήτου ᾿Ανδρξου Ex Πατοῶν τῆς ᾿Αγαΐας, ἔτ: δὲ
χαὶ ix τῆς ἐν ᾽᾿Ασίχ Ἐπτέτου Τιμοθέου τοῦ ἀποστό-
λον, ἐν τῇ ἐπωνύμῳ τοῦ zaz20; αὐτοῦ πόλε: τῷ τῶν
ἱεβῶν ἀποστόλων στχῷ σεδασμίως χατέθετο, ᾿Αλλὰ
περὶ μὲν τῶν θείων τοῦ Χριστοῦ φοιτττῶν ἀρχούν-
τως ἂν ἔχοι. "Ev μέντο! τῷ τρίτῳ βιόλίῳ xxi περὶ
πῶν λοιπῶν ἀποστόλων xal τῶν ἐχείνοις δ'αἢ ἡόγων
ἐροῦμεν, χαὶ ὅσοι τούτων ἔγγραφα κατέλιπον ὑπο-
ανέματα. Τέως γε μὴν ἐπὶ τῷ παροόντ' τίνες Tav
οἱ μαθηταὶ Χοιστοῦ ἑντέον τίνες δ᾽ αὖ ἐκ τούτων

TA.» συζυγίαν ἐππάτανπο, xai ὅσοι τῶν Χριστοῦ δια-

τοιδῶν χατέλιπον ὑπομνέματα᾽ τίνες τε αὖθις ἐπι-

στολάς ^ τίνα τε τῶν συγγραμμάτων, ὡς ἀναντίό-

Puta xal ἔνδιάθηχα ἡ Ἐχχλητία προτήέχατο " τίνα

τε πάλιν ὡς νόθα χαὶ παρεέγγραπτα ἀπεώσατο.

ΚΕΦΑΛ. MÀ.

Τίνες εἰσὶν οἱ δώδεχα Χριστοῦ u a0: 1: xai
ἀπόστολοι, x11 ὅσο! ἐκ τούτων γάμῳ o pl-
Àvcav.

Αώδεχα μὲν οὖν ἦσαν οἱ ἀπόστολοι, ἑδδομήκοντα
δὲ μαθγταί" ἄλλοι δ᾽ ἐπὶ τούτοις μυρίοι. Ἐπεὶ δ᾽
ἀγνοεῖν πολλοῖς ἔπεισι, τίνες οἱ μαθηταὶ, ἀναγκαῖον
ᾧήθην χαὶ αὐτὰς τὰς ἱεοὰς αὐτῶν χλυύσεις τοῖς C324
οὖσιν ἐντάξχ!, Κορυς χῖος μὲν οὖν τοῦ γοροῦ Πέτρος
ἐστί - δεύτερος ᾿Ανδοξας ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ * τρίτοϑ
Ἴκωδος ὁ τοῦ Ζεδεὸνίου ἐπιχλνηθείς " xal Ἰωάννης
ὃ ἀδελφὸς αὐτοῦ, ὁ ἐγαπτμένος, παρθένος τε ἄμα
καὶ ἐπιστήθιος " πέμπτος Φιλίππος fato; Βχοθολο-
μαῖος- Θωμᾶς ἕδδομος " εἶτα Ματθχῖος
λιστὴς ὄγδοος " ἔνατος ποὸς τούτοις "I3xw£6; ὁ τοῦ
'AXealo υἱὸς, οὐχ ὃ ἀδελτόθεος " δέκατος Ἰούδας "
ᾧ Θαδδαῖός τε χαὶ Λεδαῖος DE: ἕτερον ὄνομχ᾽ ὃς υἱὸς
μὲν ἐτύγχανεν ὧν τοῦ μνήττορος Ἰωσὴτ, ἀδελφὸς
δὲ Ἰαχώδου, ὃς ἀδελςύθεος ἐπωνόμαστο " ἐνδέχχτος
ἐπὶ τούτοις Σίμνω ὁ Ζηλωτύς" χαὶ ὀωδέχατος ὁ προ-
δότης Ἰούδας * οὔ τῷ ἀπληστίᾳ τῆς φιλαργυρίας
διαῤῥαγέντος, Ματθίχς τὸν δωῤέχχτον ἐπλήρωσεν
ἀριθμόν. Οὗτο! μὲν οὖν οἱ ταῖς ἀλνθείαις Χριστοῦ
μαθηταί, Ὃ μέντο: Παῦλος, τὸ σχεῦος τῆς ἐχλογῆς,
οὔτε τοῖς δώδεχ: συγχατείλεχται, οὔτε μὴν ἐν τοῖς
ἰδδομήχοντα * ἀλλ᾽ ἐν πᾶσίν ἐστι χαὶ πρὸ πάντων
χαὶ μετὰ πέντων, οἷάπερ οὐρανόθεν χληθεὶς, διαρε-
βόντως ὑπὲρ ἅπαντας τῷ θείῳ Εὐαγγελίῳ TETOVT,-

εὐχγγε- C

ejus, honore quovis dignas, Constantius, Constan-
tini Magni filius, per Artemium, maximum illum
martyrem, Thebis, sicuti eliain qui primus ad
apostolatum est vocatus, Andree, Patris ex Achaia,
et itidem Timothei apostoli ex Asie Epheso, in
cognominem patri suo urbem translatas, templo
sanctis apostolis sacro intulit. Verum de divinis
Christi discipulis haec dicta sufficiant. In tertio
enim deinde libro, de reliquis apostolis, eorumque
successoribus, et que quisque eorum reliquerit
scripta, historiam texemus. In preseatia illa per-
sequenda veniunt, quinam fuerint Christi apo-
stoli : 281 qui ex iis conjuges fuerint, qui rerum
& Christo gestarum monumenta ediderint, qui
etiam epistolas : que item scripta, ut irrefragabi-
lia et testamentaria, Ecclesia receperit : que etiam
ut spuria et adultecina rejecerit.

CAPUT XLIV.

Qui sint duodecim Christi discipuli et apostoli, el qui
ex eis malrimontum contraxerint.

Atque equidem duodecim fuerunt apostoli : sep-
tuaginla autem discipuli. Et preter hos, innume-
rabiles alii. Quandoquidem vero multi, qui fuerint
discipuli, ignorant, feciendum putavi, ul sacra eo-
rum nomina scripto huic insererem. Corypheus
itaque et princeps chori cjus, est Petrus ; secun-
dus, frater ejus Andreas ; terlius, Jacobus, qui
Zcbedas est diclus; quartus, Joannes frater ejus,
dilectus ille, et virgo, qui supra pectus Magistri
rccubuit; quintus, Philippus; sextus, Bartholo-
meus; Thomas, septimus ; deinde evangelista
Mattheus, octavus; nonus post hos, Jacobus AIl-
phai Filius, non alter ille frater Domini ; decimus,
Judas, qui item Thaddeus, atque etiam Lebbzus
est diclus : is filius quidem fuit Josephi sponsi,
frater autem Jacobi quem fratrem Dei dixere; un-
decimus horum, Simon Zelotes ; duodecimus, pro-
ditor Judas : qui cum inexplebili avaritie cupidi-
tate crepuisset, Matthias duodenarium explevit
numerum. Et ii quidem sunt revera Chrisli disci-
puli. Paulus vero, electionis vas, neque inter duo-
decim, neque inter septuaginta recensetur : sed
in ombibus is est, et ante omnes, el cum omni-
bus ; quippe qui coitus vocatus sit, et supra

xe. Ἔχ μὲν τούτων τὴν συζυγίαν οὗτοι ἠσπάσαντο, ἢ omnes precipue divino Evangelio propagando la-

ὥς φησι Κλήμης ὁ στρῶματεὺς ἐν τῷ τρίτῳ τῶν
λόγων, οὖς Στρωματεῖ ς ἐπεγράφει" xxii | γὰρ τῶν
ἀϑετούντων τοὺς γάμους μάλχ ςερύμενος, οὔτω χατὰ
λέξιν καὶ τάδε διέξεισιν « Ἢ οὗτοί γ᾽ ἃν xal τοὺς
ἀποστόλους ἀποδοχιμάσουτ' ; Πέτρος μὲν γὰρ καὶ
Φίλιππος ἑπαιδοποιήταντο ^ Φίλιππος δὲ χαὶ τὰς θ0-
γπτίρας ἀνδράσιν ἐξέδωχε. Καὶ ὃ γε Παῦλος οὐκ
ὀχνεῖ ἕν τινι ἐπιστολῇ τὴν αὐτοῦ σύζυγον m20721(o-
ρεῦσαι, ἦν οὐ περιεχόμιζε διὰ τὸ τῆς ὑπηρεσίας εὖ-
οταλές. » Περὶ μέντοι τοῦ θείου Πέτρου xa! ἐν τῷ
ἑδδόμῳ στρωμανεῖ τὸν μαχάριόν φησι τοῦτον τὴν
σεαυτοῦ γυναῖκα θεασάμενον ἀκαγομένην τὴν ἐπὶ θά-

boraverit. Ex his conjugium sunt amplezxi, ut qui-
dem Clemens contextor, in tertio libro eorum
Commentariorum quos Στρωματεῖς inscripsil, tra-
dit : in oppugnatores namque conjugii acrius in-
vehens, sic verbis hisce utitur : « An isti tandem
apostolos quoque rejicient? Petrus siquidem et
Philippus liberis creandis operam dederunt. Phi-
lippus porro filias eti:m suas viris in matrimonium
locavit. Paulus quoque non veretur in epistola
quadam comparem suam salutatione compellare :
1*?12 quam quidem ille propterea secuin non cir-
cumduxit, ut facilius ei expeditiusque esset Verbi

879

NICEPHORI CALLISTI

ministerium. » De divo sane Petro, in septimo À vazov, ἡσθῆναι piv τῆς χλήσεως χάριν xal τῆς iz

quoque eorum quos diximus, libro, « Beatus Pe-
trus, inquit, curn uxorem suam ad mortem abduci
videret, simul et ingenti est voluptate affectus,
tum quod a Deo vocaretur, tum quod in proprium
domicilium reverteretur ; el pulchre admodum
eam allocutus atque cohortatus est, ac de nomine
quoque ita compellavit : Memineris, o mea, Domi -
ni, obsecro. » Et talis quidem beatorum hominum
conjugii fuit status : tam perfecta eorum qui 810]
essent charissimilinter se, animorum affectio. Sed
et Polycrates, ecclesia Ephesiorum episcopus, ad
Victorem, Romanum episcopum, scribens, Philip-
pi, filiarumque ejus, aíque Joannis Evangelisie
meminit hisce quodammodo verbis : « Etenim in
Asia magna professionis nostre conquiescunt et
dormiunt initia, que restituentur alque resusciia-
buntur die extremo adventus Christi, in quo cum
gloria e colo veniet, et sanctos omnes resuscita-
bit. Philippus videlicet, ex duodecim apostolis
unus, qui Hierapoli dormit : et due item filie
ejus, quz? virgines consenuerant. Et alia preterea
fllia ejus, qua in Spiritu sancto vite cursum per-
egit, Ephesi quiescit; itidemque Joannes qui su-
pra pectus Domini recubuit; quique quod sacro-
rum antistes essel, insigne episcopale geitavit,
testis et doctor egregius. Ephesi obdormivit. »
Quin et Caius, cujus paulo ante meminimus, his
similia ad Proclum quemdam ita scribit : « Post
hunc prophetisse quatuor, Philippi filie, Hiera-
poli in Asia fuere : ubi earum patrisque etiam
est sepulcrum. » Mentionem itldem in Actis apo-
Btolicis divus Lucas facit alterius Philippi, non
apostoli, filiarum, ut prophetiei ille spiritus gra-
tia fuerint condecorate, cum Cesarea Palestina
adhuc cum patre suo essent, in hac verba scri-
bens : VFenimus Caesaream, el. ingressi in. domum
Philippi evangeliste, unius ex septem, apud eum
mansimus - ei erant. filie quatuor. prophetantes "8,
Multis autem, cisque magnis apud nos viris, non
videtur Paulus conjugem habuisse : idque ex ver-

bis ejus, quibus virginitatem et colibatum commendat, colligunt, cum dicit : Pervellem cquiiea
omnes esse, ut ego sum *?. Illud vero, Salve mihi et. tu compar **, non mulieri, sed viro cuipiam, ita for-

lasse nominato, dictum putant.
2?13 CAPUT XLV.

Qué ex apostolis testamentarios sive canonicos reli-
querint. libros : οἱ de sacrosanctis quatuor. Evan-
geliis, ex quibus causis sinl scripta, atque de eorum
ordine. ltem de apostolorum Actis, catholicisque
et aliis sanctorum aposlolorum Epistolis.

Hucusque de duodecim apostolorum nominibus,
et qui inter eos mariti fuere, diximus. De iis vero
qui scripta post se reliquerunt, qua legitima et
lestamentaria habentur, et de sacris quatuor
Evangeliis, ac divinis apostolorum Actis, tum au-
lem de Epistolis catholicis, simul et aliis insuper
et de ordine earum, atque etiam quae Ecclesia ut
40 Philipp. tv, 3.

88 Act, xxi, 8. 891 Gor. v1, 7.

oixov ἀνακομιδῆς * ἐπιφωνῆσαι δ᾽ εὖ μάλα προτρε-
πτιχῶς xxl παραχλυτικῶς ἐξ ὀνόματος προσειπόντα "
Μεμνησο, ὦ αὕτη, τοῦ Κυρίου. Τοιοῦτος ἦν ὁ τῶν
μακαρίων γάμος, χκαὶ ἣ τῶν φιλτάτων τελεία δ:αθε-
σις. ᾿Αλλὰ xal Πολυχράτης, τῆς ἐν ᾿Εφέσῳ δὲ xap-
οικίας ἐπισχοπος ἦν. Οὐΐχτωρι γράφων τῷ Ῥωμαίων
ἐπισχόπῳ, τοῦ τε Φιλίππου μέμνηδλαι, καὶ τῶν θυγα-
τέρων αὐτοῦ, xal Ἰωάννου τοῦ Εὐαγγελιστοῦ, oii
πως λέγων * « Καὶ γὰρ χατὰ τὴν ᾿Ανίαν μεγάλε
στοιχεῖα χεχοίμηται, ἄτινα ἀναστήσεται τῇ ἐσχπᾷ
ἡμέρᾳ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, iv Jj ἔρχεται
μετὰ δόξης ἐξ οὐρανοῦ, καὶ dvaló tret πάντας τοὺς
ἁγίους " Φίλιππον τῶν δώδεκα ἀποστόλων ἕνα, ὃς χε-
κοίμηται ἐν Ἱεραπόλει, καὶ δύο θυγατέρες αὐτοῦ
γεγηραχυῖαι παρθένοι, Καὶ d ἑτέρα αὗτοῦ θυγάτη
ἐν ἁγίῳ Πνεύματι πολιτευσχμένη, ἐν ᾿Εφέσῳ in
παύεται. Ἔτι δὲ xal ᾿Ιωάννης 6 ἐπὶ τὸ στῆθος τοῦ
Κυρίου ἀναπεσὼν, ὃς ἐγενήθη ἱερεὺς τὸ πέταλον c
φορεχὼς. xal μάρτῦς, καὶ διδάσκαλος, οὗτος ἐν
Ἐφέσῳ χεκοίμηται. » ᾿Αλλὰ xai Γάϊος 02 μικρῷ
πρόσθεν μνείαν ἐποιησάμεθα, συνῳδὰ τοῖς εἰρημέ
νοις πρός τινα Πρόχλον οὕτω φησί - « Μετὰ τούτων
προφήτιδες τέσσαρες al Φιλίππου γεγένηνται ἐν Ti-
ραπόλει τῇ xavà τὴν ᾿Ασίαν, Ὁ τάφος αὐτῶν ἐστιν
ἐχεῖ xai τοῦ πατρὸς αὐτῶν. » Μνημονεύει μέντο!
xal ὁ θεῖος Λουχᾶς ἔν ταῖς Πράξεσι καὶ τοῦ ii:
Φιλίπποο, 00 τοῦ ἀποστόλου, τῶν θυγατέρων, ὡς zi-
χεῖναι ποοφητικοὺ χαρίσματος ἠξιώθησαν, ἐν Κτ-
σαρείᾳ τῷ τότε τῆς Παλαιστίνης ἅμα τῷ πατρὶ ὃ::-
τρίδουσαι, κατὰ λέξιν οὕτω φάσκων" ἽἬ λθομεν εἷς
Καισάρειαν, γαὶ εἰσελθόντες εὶς τὸν οἶχον Φ-
λίππου τοῦ εὐαγγελιστοῦ ὄντος ἐκ τῶν ἐκτὶ,
ἐμείναμεν παρ' αὐτῷ, Τούτῳ δὲ ἦσαν παρθέὲ-
νοι θυγατέρες προφητεύουσαι, Τοῖς πολλοῖς δὲ
χαὶ ἐχχρίτοις τῶν καθ᾽ ἡμᾶς οὐ δοκεῖ Παῦλον ὁμιλῖτει
γάμῳ, {εἴ τῳ τεχμηριώτασθαι τοῖς ἐχείνου jus
ἔξεστιν, ἐν οἷς περὶ παρθενίας φιλοσοφεῖ, Ἤθελον,
λέγων, εἶναι πάντας ὡς κἀγώ, Τὸ δὲ, Xaií
μοι καὶ σὺ, σύζυγε, οὐ τῇ γυναικὶ, ἀλλ’ ἀνδιοί zx
οὕτω πως χαλουμένῳ ἴσως γράφει.

ΚΕΦΑΛ. ME.

Τίνες τῶν ἀποστόλων ἐνδιάθηχα Bc OA (a χατί-
λιπον" καὶ περὶ τῶν ἱερῶν καὶ ἀγίων τεττέ"
ρων Εὐχγγελίων, Ex ποίας αἰτίας ἐγράφι-
σαν, χαὶ περὶ τῆς αὐτῶν τάξεως, ἔτι δὶ χαὶ
περὶ τῶν Πράξεων, καὶ τῶν καθολιχῶν κεὶ
ἑτέρων ᾿Επιστολῶν τῶν ἀγίων ἀποστόλων.

Αἱ μὲν οὗ» τῶν δώδεκα ἀποστόλων χλήσεις, xf
ὅσοι ἔν συζυγίαις οὗτοι " ὅσοι γε μὴν συγγραμμτῖ
χαταλελοιπότες εἰσὶν, ἃ καὶ ὡς ἔνδιαθηκα xau
σαν, ἔτι δέ χαὶ περὶ τῶν ἱερῶν τεσσάρων Εὐαγγελίων,
τῶν τε θείων Πράξεων ἀποστολιχῶν, xal τῶν ἜἝπιστο
λῶν τῶν τε χαθολιχῶν χαὶ τῶν ἄλλων, καὶ τῆς αὖ
τῶν τάξεως, ἑξῆς ἄν εἴη δηλοῦν. ὅσα τε νόθα χαὶ τῇ

881

Ἐχχλησίᾳφ ἀπόδλητα, Καὶ πρῶτον περὶ
μοι Εὐχγγελίων ἱστορητέον. Ὑπομνέωμχτα μὲν οὖν
τῶν τοῦ Κυρίου διατοιδῶν δύο μόνους τῶν δώξεχα
ἴσμεν συγγραψαμένους, Μίχτθαῖον xxi Ἰωΐάνντν * xai
ix τῶν o' δύο ἑτέρους, Mipxow χαὶ Λουχᾶν. Καὶ πᾶν-
τας δὲ δι᾽ ἀνάγγης χατέχει λόγος ἐπὶ τὸ γράφει
ἐλθεῖν. Αὐτίχα γὰρ πρῶτος Ματθαῖος ὁ Ex τελωνίου,
Ἑδραίοις τὸν σωτύσιον λόγον κηρύξας, ἐπείπε9
ἀπαίοειν ἐφ᾽ ἕτερα τῶν ἐθνῶν διὰ σπουδῆς εἶχε, τα-
τρίῳ γλώττῃ τὸ χατ᾿ αὐτὸν ΕΒὐχγγέλιον μετὰ τε’
ἔτη τῆς Χριστοῦ ἀναλήψεως χαταλελοιπὼς, τὸ Aei-
πὸν τῆς αὐτοῦ πα:ουτίας διὰ τῆς γροατῖῆς ἀπεπλή-
ρου. Χρόνῳ δὲ πολλῷ ὕστερον Mdzxoo τε xal Aooxi
ὑπὸ Πέτρῳ τὴν κατ᾽ αὐτοὺς τῶν Εὐαγγελίων ἔχϑοτιν
ποιησάντων, Ἰωΐνντν πρότερον vcio χρώμενον
τῷ χηρύγματι, μετὰ λ' xai ς΄ ἔτη τῆς εἰς οὐρανὸν
ἀνόδου Χριστοῦ, ὕστατον πάντων λόγος καὶ αὐτὸν ἐπὶ
τὸ γράφειν ἐλθεῖν, ταύτην αἰτίαν προδεδλτ μένον "
τῶν τριῶν εὐαγγελιστῶν τὰ συγγράμματα, πᾶτιν ἔδη
ἐχδεχομένα, ἐπεὶ xal εἰς γεῖρας ταῦτα ἦχον τῷ Ἰω-
ἴννῃ, ἀποδοχῆς μὲν αὐτὰ πολλῆς ἀξιῶσαι, xai ἀλύή-
Qux» αὐτοῖς ἐπιμαρτυρῆσαι “ἐνδεῖν qt μὴν ἔφασκεν
a δὴ ταῖς γραφαῖς λειπόντων τινῶν, ὅσα γε τῷ
eio: ἐν τοῖς πρώτοις τοῦ κηρύγματος πέπραχται.

καὶ ὙΔΡ καὶ οἱ τρεῖς μόνα τὰ μετὰ τὴν χάθειρξιν
ἂν τῷ δεσμωτηρίῳ τοῦ Ἰωάννου ἐφ᾽ ivi Cte: τῷ Σω-
πῆρι πεπραγμέν συγγράφουτσι " χαί γ᾽ ἐν ταῖς χατ-
εἰρχαῖς τῶν βιδλίων τοῦτ᾽ ἐπισν μαίνονται. Ὁ μὲν
Ὑὰδρ Ματθαῖος εὐθὺς μετὰ τὴν τεσσχραχονθή μερον
νηστείαν xai τὸν ἐπὶ ταύτι, πειρασμὸν τοῦ “ρόνου
τῆς ἰδίας ἀνχγραφῆς ἄργεται. ᾿Αχούσας γὰρ, φησὶν,
ὁ Ἰησοὺς ὅτι Ἰωάννης παρεδόθη, ἀνεχώρησεν
ἀπὸ τῆς Ἰουδαίας εἰς τὴν Γαλ'λαίαν. Τὰ δ᾽ αὐτὰ
xxi Μάρχος. Μετὰ δὲ παραδοθῆνχ: τὸν Ἰωάννην,
λέγων, ἦλθεν Ἰητοῦς εἰς τὴν Γαλιλαίαν. Πχρα-
πλησίως δὲ xal Λουχᾶς πρὶν ἢ τῶν χατὰ Χριστὸν
ἄρξασθαι πράξεων, Ἰωάννου καὶ Ἡρώδου

διεξελθὼν, xzl ὡς χατέχλεισε τὸν Ἰωάννην ἐν τῇ

φυλαχῇ, ἔπειτα τὰς τοῦ Χριστοῦ πράξεις ἐχτίθγσι.
Κἀντεῦθεν τὸν ἀπόστολον ᾿Ιωάννην παραχλτθέντα,
τὸν πρὸς τῆς χάθείρξεως Ἰωάννου χρόνον, xxi τὰ ἐν
αὐτῷ τῷ Σωτῆρι διαπεπραγμένα τῷ X11' αὐτὸν
Εὐαγγελίῳ συντάξασθαι ^ καὶ τοῦτο Oti τόρως ἐπιση,-

μήνασθα:, ποτὲ μὲν λέγοντα. Ταύτην ἀρχὴν ἐποίησε

τῶν παραδόξων ὁ Ἰησοῦς ἄλλοτε 6i, μεταξὺ

τῶν Ἰησοῦ πράξεων μνέμην τοῦ Βαπτιστοῦ ποιού-

μενον, πολλὰ περὶ αὐτῶν διεξέσχεσθαι -

τούτου βαπτίζοντος ἐν Αἰνὼν τῇ πόλε: ἐγγὺς

τοῦ Σαλείμ᾽ οἷς δ᾽ ἐπιφέρει: xai τὸ, Οὕπω γὰ; ἦν

Ἰωάννης βεδλημένος εἴς ουλαχὴν, τοῦτ᾽ ἀοιδύ-

λὼς παρίστησιν. Εὔδηλον οὖν, ὡς ὁ μὲν Ἰωάννης

τὰ πρὸ τῆς κχαθείρξεως αὐτοῦ τῇ αὐτοῦ γραφῇ

περαδίδωσιν, οἱ δὲ λοιποὶ τρεῖς τὰ μετὰ τὴν χάθε!2-

ἔιν. Κἀντεῦθεν τοῖς γε ἀχριδῶς ἐπιστατοῦσιν οὐδὲ

διαφωνεῖν ἂν οἱ εὐαγγελισταὶ δόξαιεν, εἴ γε ὁ μὲν

τὰ πρῶτα τοῦ Χριστοῦ περιέλχδέ, xal ὅσα γε

. «
t4 "tp:

«
-

) Epiphanius contra Ebioaitas scripsit, Evan-
edium J Joannis etiam ex Greco in Hebreum sermo-

ECCLESIASTICAE BISTORLE LIB. Il.

τῶν θεΐων À notha οἱ illegitima repudiaverit, reliquum est ut

882

scribamus. ἂς primum quidem de divinis Evange-
liis est dicendum. Itaque de rebus Servstoris el
Domini nostri duos ex duodecim apostolis tan-
tum historiam scripsisse scimus, Mattheum et
Joannem, et ex septuaginta illis itidem duos, Mar-
cum et Lucam. Omnes autem isti necessitate qua-
dam ad scribendum adducli esse videntur. Statim
enim primus Mattheus publicanus, Hebreis salu-
tifero Verbo predicato, quandoquidem alio ad
gentes ire malurabat, sermone patrio Evangelium
suum, elapsis quindecim post Christi ascensionem
annis, scripsit : atque id eis relinquens, absentiam
suam profectus scripto praesenti compensavit.
Longo deinde intercedente tempore, Marcus et
Lucas Evangelia sua, jussu Petri et Pauli, compo-
suerunt. Joannes autem (1), qui prius sine scripto
verbum depredicasset, post triginta sex a Christi
ascensione annos, postremus omnium creditur ad
scribendum descendisse, tali ei prebita causa et
occasione. Trium priorum evangelistarum libri
passim jam publicati erant. Qui cum in Joannis
quoque manus pervenissent, recipiendos eos esse
censuit, fidem illis veritatis attestatus : desiderar
tamen in eis quedam dixit, que Servator initio
predicationis gessisset. Etenim tres illi res tan-
tammodo Christi unius anni, a vinculis Joannis
exorsi, prosequuntur : id quod in principiis scrip-
torum suorum indicant. Siquidem Mattheus post
expositum quadragesimale jejunium, et que id
consecuta est tentationem, ab eo tempore scri-
ptum suum texit. 218.8 Audiens enim, inquit, Jesus,
quod Joannes traditus esset, reversus est ex Juda
in. Galileam. Consimiliter et Marcus scripsit :
Postquam autem traditus. esset. Joannes, venil Jesus
in Galileum. Itidem porro et Lucas, priusquam
res Christi narrare incipit, de Joanne et Herode,
quomodo is illum in carcerem conjecerit, comme-
morat, ac deinceps Christi acta exponit. Proinde
apostolus Joannes, rogatue, tempus quod Joannis
vincula precessit, et res in eo ἃ Servatore actas,
in Evangelium suum retulit. Atque id ipse diserte
et varie ostendit, aliquando quidem dicens : Hoc
initium miraculorum suorum fecit Jesus. Nonnun-
quam autem inter medias Jesu res, Baptiste tan-
tum faciens mentionem, pluribusque eas perse-

Ἔτι D quens, ut ibi : Cum ille adhuc baplizarel in /£non

civitale prope Sulim : et alibi item, cum illud in-
fert : Nondum enim Joannes conjectus. erat in car-
cerem, hoc aperte confirmat. Satis igitur constat,
Joannem quidem res Christi ante Baptiste vincula
ut plurimum prosecutum esse : reliquos autem
tres, que post id tempus ab eo sunt acte scri-
psisse. Quapropter quibus ista accurata ratione
observabuntur, minime dissidere inter 8e evange-
liste videbuntur : si hic quidem priores Christi

nem translatum in epazophylaciis Judsorum asser-
vatum esse apud Tiberiadem.

883

NICEPHOR! CALLISTI

884

4 ?

res, quas illi preterierant, complectitur, illi autem Α ἐκεῖνοι παρέλιπον " οἱ δ᾽ αὖ γε τὰ ἐπὶ τέλει τούτῳ

posteriores commeinorant. Ostendit id satis, quod
Joannes quidem Servatoris genealogiam carnalem
praeteriit, a Mattheo et Luca antehac expressam.
Theologiam autem et divinam generationem ejus,
tanquam illa longe prestantiorem, et sibi a Spi-
ritu sancto reservatam, ab initio Evangelii sui
explicat. Fortasse autem et alias quasdam causas
afferre quis possil, quare Joannes Evangelium
soüum scribendi consilium ceperit. Quod enim illi
precipuum illud resuscitati Lazari miraculum
maximum future resurrectionis specimen omise-
runt, neque veram illam theologiam principioquo
carentem generationem, tum autem neque supre-
ma morituri Salvatoris mandata, testamenti instar
obtinentia attigerunt, satis cause habuisse vide-
tur, cur ad illa tria Evangelium suum adderet.
Marcus autem, qua adductus causa suum quoque
scripseril, paulo ante in quindecimo libri hujus
eapite retulimus. Cum 215 enim Petrus adver-
gus Simonem fortiter rem gereret, vastitatique il-
lius obviam iret, ac simul occidentali ore lucem
inferret, tantum concionum suarum in animos au-
ditorum immisit desiderium, ut viva voce con-
tenti esse non possent. Quamobrem illi Marcum,
qui tum apostolum comitabatur, rogarunt, ut con-
ciones ἃ Petro habitas, in manumentum acriptis
relatas, ipsis relinqueret. Deleotatus est apostolus
tum propenso illorum desiderio, et Marco Evange-
lium dictavit, atque ut id in ecclesii deinceps
legeretur sanxit. Talem causam Evangelii secun-
dum Marcum recenset Clemens in sexto Disposi-
tionum libro ; atque itidem Hierapolitanus episco-
pus Papias. Sanctus porro Lucas initio statim
Bcripti sui consilium, quo ad scribendum pervene-
rit, exponit. Dicit enim, plures quidem, de quibus
ipse certo edoctus esset rebus, temere scribere
ausos fuisse : 8e autem dubiis ancipitibusque libros
rejectis, et sermonum veritatis certitudine per-
cepta, quippe qui cum Paulo et ceteris apostolis
vixerit, illorumque hisce de rebus colloquiis, con-
victu, et familiari consuetudine sit adjutus, neces-
sario ad conscribendum Evangelium adductum
esse. Hac germana sunt et nativa apostolorum
Evangelia, jam inde ab initio promulgata, et qua
indubitate certeque fldei in Ecclesia habentur.

Idem vero Lucas et Actorum apostolicorum come ἢ

posuit librum, Pauli (ut aiunt) jussu. Atque equi-
dem duo ex duodecim, et duo item ex septuaginta
discipulig et apostolis, quatuor Evangeliorum
scripturam absolverunt. Porro divus Jacobus, fra-
ter Domini, duodecim tribubus unam catholicam
conscripsit epistolam : duas itidem Petrus, et tres
divinus Joannes : unam autem Judas, Jacobi, for-
tasse autem et Domini dicendus frater : quas nu-
mero septem universas, ut germanas atque naii-
vas, dudum Ecoleaia recepit, et in numerum Novi
Testamenti vernaculorum librorum quam maxime
retulit : sicuti etiam quatuordecim divi Pauli

γενόμενα διεξῆλθον, Δείχνυται δὲ, οἷς ὁ μὲν 'Ioiv-
νης τὴν μὲν σαρχικχὴν τοῦ Σωτζρος γενεαλογίαν
παρέδραμε, Ματθαίῳ τε χαὶ Λουχᾶ προγραρεῖσαν "
τῆς δὲ θεολογίας χατάρχεται, οἷά τινος χρείττονος πρὸς
τοῦ θείου Πνεύματος ταμιευθείσης αὐτῷ. Ἴσως δὲ xz
δι᾿ ἀλλ᾽ ἀττὰ τεχμηριώσαιτ᾽ dy τις τὸν "Io vyr,v ἐλ-
θεῖν ἐπὶ τὴν γραφὴν, ὅτι τε τὸ χατὰ τὸν Λάζαρον
ἐξαίσιον ἐχεῖνο τέρας παρῆχαν, μεγίστην ἔνδειξιν
τῆς ἐσομένης ἀναστάσεως μνηστευόμενον * xai ὄτιπε;
ἥκιστά γ᾽ ἐχεῖνοι τῆς ἀνάρχου γεννήσεως xal 6soÀa-
γίας xal τῶν ἐπὶ τέλει διαθηχῴων ἐνταλμάτων μνείαν
πεποίηνται * ὧν δὴ χάριν τοῦτον ἐπὶ τὸ κατ᾽ αὐτὸν E
αὐγέλιον ὁρμῆσαι λόγος. Τῆς δὲ τοῦ κατὰ Μάρχον E
αγγελίου γραφῆς αἴτιον, ὃ μιχρῷ πρόσθεν ἐν τῷ τ

B κεφαλαίῳ τοῦ παρόντος συντάγματος διελάδομεν " ὡς

τοῦ Πέτρου κατὰ τοῦ ἐναγοῦς ἀνδριζομένου Σέμωνος,
xal τὴν ἐχείνου λύμην ἐχλύοντος, xui ἐν ἑσπέοᾳ τὸ
φῶς ἑνιέντος τῆς πίστεως, τοσοῦτον ἵμερον τῶν
λόγων ἐχείνου ταῖς τῶν ἀχροατῶν ἐνθεῖνα: ψυχαῖς,
ὡς μὴ μέχρι λόγων θέλειν ἐμμένειν “ λιπαρῆσχι δὲ
Μάρχον τηνικάδε τῷ ἀποστόλῳ ἑπόμενον, ὑπόμνημι
ἔγγραφον τῶν ἀγράφως εἰρημένων τούτῳ χαταλ:-
πεῖν. Ἢ θέντα τοιγαροῦν τὸν ἀπόστολον τῇ χαλῇ τῶν
πιστῶν προθυμίᾳ, ὑπαγορεῦσλι Μάρκῳ τὸ Εὐχγγέ-
λιον, καὶ ἔξ ἐχείνου χυρῶσαι τὴν γραφὴν ταῖς ü-
χλησίαις ἀναγινώσχεσθαι. Ταύτην αἰτίαν — KAzus
τοῦ χατὰ Μάρχον Εὐαγγελίου ἐν τῇ ἔχτῃ τῶν Ὑτο
τυπώσεων ἱστορεῖ “ ὡσαύτως καὶ ὁ Ἱεραπολίτης
ἐπίσχοπος Παπίας, ὡς μιχρὸν ἄνωθεν πλατύτερον
ἠχριδώσαμεν, τῷ πεντεχαιδεκάτῳ δηλαδὴ xtgalii,
τοῦ παρόντος συντάγματος. Ὅ γε μὴν θεῖος ΔΑουχξς,
ἀρχόμενος τοῦ συγγράμματος, τὴν αἰτίαν προτίθησι,
OU ἣν ἐπὶ τήν ἀναγραφὴν ἦλθεν - πολλῶν γὰρ, 255,
προπετῶς διήγησιν τιθεμένων, ὧν αὐτὸς πεπλη2::

φὄρηται λόγων, ἀπαλλάττων τῆς ἀμφιδόλου συν

ξεως; ὡς τἀσφαλὲς τῶν λόγων τῆς ἀληθείας εἰδὰς,

& τε δὴ xai Παύλῳ xal τοῖς λοιποῖς ἀποστόλοις τ»

διαγαγὼν, κὰκ τῆς ἐχείνων συνουσίας ὁμιλίας τ

καὶ διατριθῆς πάμπαν ὠφελημένος, ἀναγκείος

ἐπὶ τὴν τῶν Εὐαγγελίων συνελαθῆναι γραφήν. 1273

γνήσια τῶν ἀποστόλων Εὐαγγέλια, καὶ ἀνέχαθω,
παραδεδομένα, καὶ ἀναμφήριστα παρὰ πάσης ixi

σίας γινώσχεται, Ὁ δ᾽ αὐτὸς Λουχᾶς χαὶ τὸ τῶν
ἀποστολικῶν Πράξεων βιόλίον συντάττει, ὥς φασι,
Παύλου κελεύσαντος. Δύο μὲν οὖν ix τῶν δώξδεχε χεὶ
030 ἐχ τῶν ο΄ μαθητῶν xat ἀποστόλων τὴν τῶν τεσστρων
Εὐαγγελίων γραφὴν ἐχτιθέασι. Καὶ ὁ θεῖος δὲ "Lr
χωύος ὁ τοῦ Κυρίου ἀδελφὸς μίαν χαθολιχὴν ταῖς
δώδεχα φυλαῖς συντάττει ἐπιστολήν δύο δὲ ὁ Πέτρο,
ἐχτίθησι, καὶ τρεῖς ὁ θεσπέσιος Ἰωάννης " μίαν ἃ
ὁ ᾿Ιούδας ὁ ἀδελφὸς τοῦ ἸΙαχώδου, ἴσον δὲ εἰπεῖν
τοῦ Κυρίου * ἃς δὴ ἑπτὰ οὔσας ὡς γνησίας i
Ἔκχλησία προσίεται ἄνωθεν, xai ἂν τοῖς οἶκεί"::
τῶν τῆς νέας Διαθήχης βιόλίων ἐγχρίνει ὡς uii
στα * πρὸς δὴ ταύταις καὶ τὰς ιδ΄ τοῦ θείου [110λ5»
ἐπιστολάς * ὃς ἐν παρασχευῇ λόγων δυνατώτατος,
νοήμασί τε ἱχανὸς γεγονὼς, οὐδέν τι τούτων πλέον
γράψαι προείλετο, καὶ ταῦτα μυρία καὶ ἀπόῤῥητε

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. II.

886

λέγειν ἔχων, ἅτε δὴ καὶ ἐπὶ τὸν τρίτον ἀνεληλυθὼς A opistolas, qui simul et verborum et sententiarum

οὐρανὸν, καὶ ἐπὶ τὸν θεοτερπῇ παράδεισὸν ἐπαρθεὶς,
καὶ τῶν ἀῤῥήτων ἐχείνων ἀχοῦσαι καταξιωθείς.
Ὕστατον δὲ xai τὴν τοῦ Ἰωάννου ᾿Αποχάλυψιν
ἐπιστάμεθα, παραδεδομένην τῇ Ἐχχλησίᾳφ. Τὰ δὲ
παρὰ ταῦτα νόθα τε γαὶ παρέγγραπτα. Ὥς γε μὴν
ἔχουσι τάξεως τὰ βιδλία, οὕτω δὴ χἀμοὶ ἐπῆλθε περὶ
τούτων εἰπεῖν τὰς αἰτίας διηγουμένῳ τῆς συγγραφῆς,
χαὶ τῶν ἐχθεμένων αὐτά.

apparatu instructissimus, nihil sibi preterea sori-
bendum esse duxit, cum quidem innumeros de
rebus arcanis et ineffabilibus potuisset componere
7216 libros, quippe qui in tertium usque ccelum
raptus, eL in paradisum divinis voluptatibus af-
fluentum sublatus, maximas ibi, que dicere non
est, res audiverit. Deinde et Joannis Apocalypsim
novimus Ecclesie postremum traditam. Alia au-

tem, preter hec, omnia illegitima sunt et adulterina. Ordo autem librorum simul, cum oausam editionis

auctoresque eorum exponerem, a me recensitus est.

KE^A4. MC".

τῶν ἀμφιδαλλομένων ἐνδιαθήχων βι-

Περὶ
λίων, ὅπως ἐς ὕστερον τὸ ἔμπεδον ἔσχον" p

καὶ περὶ τῶν ἄλλως νόθων χαὶ παρεγγρά-
πτων, χαὶ παντάπασιν áno6) / àv.

Ἐπεὶ δέ τινες τῶν ἀρχαίων πολλὰ τῶν εἰρη μένων
ὠδέλισαν τῶν ἀσφαλῶς τῇ Ἐχχλησίῳ παραδεδομέ-
νων, φέρε xxi περὶ τούτων βραχέα διεληλυθότες, τὸν
δεύτερον χαταπαύσωμεν τόμον, ἅ φησιν Εὐσέδιος ὁ
Παμφίλου παρατιθέμενοι. Περὶ μὲν τῶν εἴρη μένων
τεῦσαρων Εὐαγγελίων οὐδενί πω μέχρι καὶ ἐς δεῦρο
ἀμφίδολος ἐχράτησεν ἔννοια " γνήσια δὲ xal οἰχεῖα
μάλα τῶν συγγραψαμένων εἶναι ἀνωμολόγηται.
Ἐπίσης δέ φημι δόξαν ὑπεῖναι xal περὶ τῆς βίδλου
τῶν Πράξεων. Ἐν ἀμφιδόλοις δ᾽ ἦταν ἦ τε πρώτη
τῶν ΒΚαθολιχῶν Ἰαχώδου τοῦ ἀδελοοῦ τοῦ Κυρίου,
xai ἡ ἑδδόμη Ἰούδα τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ, ἔτι δὲ καὶ
4 δευτέρα τοῦ Πέτρου ἐπιστολὴ, ὡς ἅτε δὴ τοῖς
παλαιοῖς ἐν ἀμφιλέχτοις γεγενημέναι. Τῶν δέ γε
τριῶν Ἰωάννου, πλὴν τῆς πρώτης, αἱ χαθεξῖς δύο
μέχρι πολλοῦ ἀντελέγοντο * xai ἄλλου moesÓotipo)
"Ἰωάννου εἶναι ταύτας λόγος χατεῖχεν, ὃς ἐν ᾿Ετέσῳ
διετὰ τὸν Ἰωάννην παρῴχησεν, ὥς φησι Πχπίχς ὁ
“Ἰεραπολίτης, δύο μνήμχτα ἐν Ἑφέσῳ εἶνα: ἵστο-
ipo» ὁμωνύμων Ἰωαννῶν *. ὧν ἑνὸς τοῦ πρεσθυτέρου
πἐπκιλεγομένου xai ὁμιλητὴν ἑαυτὸν λέγει. Καταλέγων
πτὰρ τοὺς πρεσδυτέρους τῶν ἀποστόλων, xai τῶν
δύο τούτων μέμνηται οὑτωσὶ φάτχων᾽ « Εἰ δὲ που xal
-παῤηχολουθηχώς τις τοῖς πρεσθυτέροις ἔθλοι, τοὺς
πῶν πρεσδυτέρων ἀνέχρινον λόγους * τί ᾿Δνδρέας, f]
Πέτρος εἶπεν, ἢ Φίλιππος, ἢ Ἰάχωύος, fj τί Ἰωάννης,
ἣ Χατθαῖος, Z τις ἕτερος τῶν τοῦ Κυρίου μαθητῶν *
ἅ τε ᾿Αριστίων xai ὁ πρεσδύτερος Ἰωάννης. Οὐ γὰρ
τὰ ix τῶν βιδλίων τοσοῦτόν μὲ ὠφελεῖν ὑπελαμῦχ-
γον, ὅσον τὰ παρὰ ζώσης φωνῇς. » Τούτου γοῦν
τοῦ πρεσδυτέρου τῆς iv Ἐφέρῳ παροικίας τὴν δὲευ-
τέραν xai τρίτην ἐπιστολὴν, πρὸς δὲ xai τὴν 'Amo-
χάλυψιν εἶναί τινες ἐφαντάτθησαν - τῶν δὲ ἐπιστο-
λῶν Παύλου, πλὴν τῆς πρὸς 'Eópalouc, ἀναμςίλε-
xtot πᾶσαι διέμειναν. Κλήμης δὲ χαὶ αὐτῆς ὁ Ῥώ-
μῆς μνείαν ποιεῖται, xal ἑὁττοῖς ttt τῶν ἐχεῖσε
φερομένων ἐμπρέπει. Ὅθεν σχφῶς παρίστατα: μὴ
νέον εἶναι ταύτης τὸ σύγγραμμα " καί γε εἰκότως
τοῖς λοιπὸϊς τοῦ Παύλου συγγράμμασι χαταλέγετα!.
Τό γε μὴν αἴτιον τῆς περὶ ταύτην ἀμοιῤδολίας τοῦτ᾽
γενέσθαι λόγος, ὅτι μὴ συνήθως ἐν ταύτῃ ὁ θεῖος
᾿Λπκόστολος τὸ ἑαυτοῦ προδάλλεται ὄνομα, ὥσπερ xdv

CAPUT XLVI.

De testamentariis libris quibusdam in dubium voca-
tis, ut postea robur el auctoritatem obtinuerint
Item de supuris et adulterinis, omninoque repro-
bandis scriptis.

Quandoquidem vero apud antiquos quidam, ex
eis libris quos retulimus, Ecclesie certo traditos,
obelo quosdam confoderunt : de ea quoque re ubi
pauca dixerimus, et que Eusebius Pamphili tra-
diderit adduxerimus, secundo huic tomo finem
imponemus. Àc de quatuor quidem qus dicta
sunt Evangeliis, nemo adhuc ad hunc usque diem
controversiam movit, omnesque ea germana et
nativa 6556 sunt professi. Idem quoque de Actorum
libro dicendum. De quibus autem addubitatum
sit, hec sunt. Prima inter catholicas. Jacobi, fra-
tris Domini : et septima Jude, fratris ejus: item
posterior Petri epistola. De his enim anceps apud
antiquos fuit opinio. Preterea ex tribus que di-
cuntur esse Joannis, extra primam, reliquis dua-
bus aliquandino non integra data est auctoritas :
nam alterius Joannis presbyteri esse oredite sunt,
qui Ephesi post Joannem habitaverit, ut Papias
Hierapolita dicit, duo monumenta Ephesi esse
memcrans, unius atque alterius Joannis : quorum
unius, presbyteri dicit, discipulum seipsum nomi-
nat. Recensens enim apostolorum seniores, et
duorum istorum meminit, iia inquiens : « Quod
si quando quispiam, qui seniorum apostolorum
sectator fuisset, advenisse!, seniorum requirebam
verba et sententias, quid scilicet Andreas dixisset,
aut Petrus, aut Philippus, aut Jacobus : aut quid
Joannes, Mattheus, aut alius quisquam Domini

D discipulorum : que item Aristion, aut Joannes

presbyter. Nou enim libris tantum me, quantum
viva voce adjuvari, credebam.» Ejus igitur pres-
byteri ecclesie Ephesiorum secundam el terliam
epistolam, 4? Ε 7 οἱ Apocalypsim insuper, nonnulli
esse somniarunt: Pauli autem epistolarum, pras-
terquam qua ad Hebreos est, omnes indubie
cerieque permansere auctoritatis. EL Clemens Ro-
manus, cum mentionem ejus ipsius epistolas facit,
tum auctoritatibus etiam locorum quorumdam qui
in ea sunt, decenter utitur. Unde satis apparet,
non novam ejus esse editionem, recteque inter
reliqua Pauli scripta censeri. Causa quidem, quod
de ejus auctoritate sit addubitatum, illa esse vide-

881

NICEPHORI CALLISTI

888

tur, quod non itidem, ut in aliis suis epistolis fe- A ταῖς ἄλλαις ἐποίησε * τοῦτὸ δὲ, ἵνα μὴ ἐχ προοιμίων

cit, divus Paulus nomen ei suum prefixerit. Id
vero factum, ne in ipso statim procmio, tanquam
ab eis descivissel, eos pertarbaret. Quapropter recte
nomen suum omisit, presertim cum sermone pa-
trio ad Hebreos eam Apostolus scriberet. Quam
deinde alii quidem a Luca evangelista, alii
vero & Clemente, quod verisimilius est, versam
esse asserunt. Persimilis enim est epistole ad He-
breos stylus, per omnia. Clementis epistole. Sen-
tentie preterea utriusque non admodum inter se
differunt. Sed enim libri ii, tametsi controversi ab
antiquis sint habiti, postea tamen in omnibus que
Sub coelo sunt Ecclesiis, auctoritatem sacrosan-
clam et irrefragabilem obtinuerunt, et tanquam
principia atque elementa pietatis nostre sempi-
terna permanserunt. Ceterum illegitima et adul-
terina omnino scripta esse, scire debemus : Pre-
dicationem, que dicitur. Petri, et quod secundum
eum est Evangelium : Áctorum item ejus librum,
et que sub nomine ejus circumfertur Apooaly-
psim. Accepimus vero inter ambigue quoque aucto
ritatis scripta esse Actorum Paulí librum : οἱ eum
qui Pastoris habet titulum, quem Herme quidam
ascribunt ei, cui in Epistola ad Romanos Paulus
salutem nuntiari jubet. Nonnullis autem is admo-
dum videtur esse necessarius, ei$ preeoipue qui
prima pietatis discount rudimenta, multum affe-
rens maturi fructus et utilitatis. Non pauci qui-
dem certe spud antiquos eo sunt usi, inter asci-
titia etiam est Barnabe,que circumfertur, epistola:

ἐχείνους θορυδήσῃ ὡς μεταῦληθέίς * ὅθεν xal τὴν
ἑαυτοῦ χλῆσιν, ὡς λόγος, παρῆκεν. "Αλλως τε δὲ xai
ἐγγράφως τῇ πατρίῳ γλώττῃ Ἑὐραίοις τὴν ἐπιστολὴν
διωμιληχκότος τοῦ ᾿Αποστόλου, ol μὲν τὸν εὐαγγε-
λιστὴν Λουχᾶν, ἄλλοι δὲ Κλήμεντα ταύτην ἐρμηνεῦ-
σαί φασιν * ᾧ καὶ πείθεσθαι ἄμεινον. Ὅμοιός τε γὰρ
ἐφ᾽ ἅπασιν ὁ τῆς φράσεως χαραχτὴρ τῇ ἐπιστολῇ
Κλήμεντος ὁ τῆς πρὸς Ἑύραίους σαφῶς διασώζε-
ται * τά τε νοήματα ἐν ἀμφοτέραις, οὐ πάντη διε-
στηχότα, Ταῦτα μὲν εἰ καὶ ἀμφίδολα τοῖς πρότερον
ἔδοξαν, ἀλλ᾽ οὖν ἁπάσαις ἐς ὕστερον ταῖς ὑπ᾽ οὐ-
ρανὸν ἐχχλησίαις τὸ ἀνάντίῤῥητον ἐσχηκότα ἐγνώ-
χᾶμεν * xai ὡς ἀρχαὶ xai στοιχεῖα τῆς xa0' ἡμᾶς
εὐσεδείας, αἰώνια διαμένουσι, Παντάπασί γε μὴν
ὡς νόθα xai παρέγραπτα ταῦτα εἰδέναι ὀφείλομεν,
τὸ λεγόμενον Κήρυγμα Πέτρου, xxi τὸ xat' αὐτὸν
Εὐαγγέλιον, xai ὃ Πράξεων αὐτοῦ βιόλίον ὠνόμα-
σται, xal ἡ ἀδομένη αὐτοῦ ᾿Αποχάλυψις. Παρειλύ-
φαμέν γε μὴν ἐν ἀμφιλέχτοις εἶναι xal τὸ τῶν
Πράξεων Παύλου βιδλίον, καὶ τὸ τοῦ Ποιμένος ἔχον
ἐπιγραφὴν, ὃ 'Eppx σύγγραμμα εἶναί τινες οἴονται *
ὃν xai Παῦλος, ἐν τῇ πρὸς Ῥωμχίους, προσρήσεως
ἀξιοῖ, Τισὶ δὲ τοῦτο καὶ ἀναγχχιότατον ἔδοξε, τοῖς
μάλιστα εἰσαγωγικοῖς οὐχ ἐλαχίστην παρέχον συν-
τέλειαν. Οὐχ ὀλίγοι μέντοι τῶν παλαιῶν συγγρα-
φέων τούτῳ ἐχρήσαντο. ᾿Εν νόθοις xai 3 Βαρνάθδα
φερομένη ἐπιστολὴ, xai αἱ λεγόμεναε τῶν ἀποστόλων
διδαχαί * ἤδη δ᾽ ἐν τούτοις xai τὸ xaB' 'EGpatouq
Εὐαγγέλιον ἀριθμείσθω * d μάλιστα οἱ ἐξ Ἑόραί-
ων Χριστῷ προσιόντες ἔχαιρον ἀσμενίζοντες. ᾿Επ᾽

et que dicuntur Apostolorum doctrine. Eodem quo- C ἀνάγκης δέ μοι τούτων μνείαν ποιήσασθα: ἐξεγένετο,

que loco habendum secundum Hebreos Evange:
lium : quo in primis, qui in Christum ex Hebraeis
crediderunt, sunt delectati. Verum enimvero ne-
cessitas quedam nobis imposita erat, ut mentio-
nem inferremus librorum eorum, qui vel ex pro-
fesso per veram constantemque traditionem ab
Ecclesia accepti, vel constroverse quidem fuere
auctoritatis, 988 plurimorem tamen temporum
usu et presoriptione comprobati, in testamenta-
riorum atque canonicorum scriptorum numerum
relati sunt: ut scilicet norimus, que legitime et,
proprie sint Ecclesie scripture, et qua item ab ea
que falso nominatur scientia, in primariorum refe-
runtur apostolorum nomina, Petri pute, et Thome,
et Matthie, οἱ fortasse aliorum etiam quempiam
Evangelia et Acta apostolorum complectentes
quales sunt, que Andres et Joannis preferunt no-
mina : quarum nullus apostolicorum successorum,
aut ecclesiasticorum deinceps scriptorum mentio-
nem facit. Stylus quoque earum longe ab elocu-
tione et more apostolico abest. Et institutam etiam
atque sententia earum, exspectalioni ei quam titu-
lus promittit, minime respondet, et a recta ipsius
veritatis doctrina longissime excidit. Unde astruere
licet, scripta talia & viris damonum malorum in-
tempiriis agitalis esse oonflcta. Quam ob causam
ea ut ascitilia et adulterina attingenda non suat,

D 7589s καὶ τοῦ ἤθους. ᾿Απάδει μέντοι xai ἢ

τάς τε ἀνωμολογημένας τῶν βίόλων χατὰ τὴν ἀληθῆ
τῆς Ἐχχλησίας παράδοσιν, xai τὰς ἄλλας ἀντιλε-
χθείσας μὲν, χρόνῳ δὲ πλείστῳ βεύχιωθείσας, καὶ
παρὰ πᾶσι ταῖς ἐνδιαθήχοις χαταλεγείσας * ὡς ἂν
ταύτας τε εἰδέναι ἔχοιμεν, ὅσαι γνήσιαι τῆς Ἔχκλη-
σίας γραφαὶ, xai ὅσαι πρὸς τῶν ἀπὸ τῆς ψευδωνύ-
μου γοώσεως ἐφ᾽ ἑνί τινι τῶν πρώτων ἀνατέθεινται
ἀποστόλων * Πέτρου φέρε εἰπεῖν, Θῶμᾶ τε καὶ Ματ-
θαίου, ἴσως δὲ xai τινων ἄλλων Εὐαγγέλια περ:ε-
χούσας xai Πράξεις ἀποστόλων ἑτέρων, ὥσπερ ἂς
᾿Ανθρέου χαὶ ᾿Ιωάννου προδάλλονται * ὧν οὔτις τῶν
ἀποστολιχῶν διαδόχων xal τῶν χαθεξῆς ἐχχλησιχ-
στιχῶν συγγραφέων μνείαν πεποίηται. Ὁ δ᾽ αὖ
χαραχτὴρ πόῤῥω πη ἐλαύνει τῆς ἀποστολικῆς φρα-
τῶν
ἐπηγγελμένων ἐν τούτοις προαίρεσίς τε χαὶ γνώ-
μη ^ καὶ τοῦ ὀρθοῦ τῆς ἀληθοῦς δόξης μαχράν που
ἐχπίπτει, χἀντεῦθεν παρίσταται ὡς τὰ τοιαῦτα
χαχοδχαιμονίας μεστῶν ἀνδρῶν εἶσιν ἀναπλάσματα.
Τοίνυν μηδὲ ὡς νόθοις τούτοις προσιτέον, ἀλλὸ ὡς
ἄτοπα πάντη παραιτητέον, xai φυγῇ τῇ πάσῃ qtu-
χτέον τούτων ὡς μάλιστα * ἐχείνοις δὲ μόνοις προσε-
κτέον ὡς θεοπνεύστοις, xal πιστευτέον ἁπλῶς ὡς
ἔχουσιν οὕτω λέξεώς τε καὶ φράσεως. Ot γὰρ θεοει-
δεῖς ἀπόστολοι βίῳ διαλάμποντες ὑπερφυξῖ, xai κατά-
χοσμοι τὰς ψυχὰς ὁπάρχοντες ἁπάσῃ δῆτ᾽ ἀρετῇ,
ἰδιῶται δ᾽ ἄλλως ὄντες τὴν γλῶτταν, χαὶ θάῤῥος γε

891

NICEPHORI CALLISTI

decuit, complexus,.secundo loco primas pre reli- À στολικαῖς πράξεσι xal γραφαῖς ἀποχρώντως ἐνδια-

quis tulit. In tertio autem, qui nunc nobis in ma-
nibus est, primam illorum successionem oxpone-
mus : quomodo scilicet divini Verbi praedicatio per
universum orbem increbuerit, et qui viri maximis
quibusque ecclesiis preuerint. Continebit js quo-
que eam, que totam ubique Judeorum gentem,
metropolimque eorum Hierosolyma sustulit, inter-
necionet : nec non ecclesiasticos scriptores atque
doctores, qui post ocoidionem eam floraerunt, et
qui ex illis certamine fortiter et generose peracto
martyrii tulerunt coronam, quive rursus falso no-
minata scientie preierunt duces. Itaque divi apo-
Bloli, sicuti diximus, per omnem dispersi terram,
provincias orbis ad Evangelium predicandum sorte
partiti sunt. Petrus quidem Hierosolymis primum,
deinde Galatie et Dithynie, nec non Asie superiori,
Cappadocie et Italie cuncte verbum predicavit.
Joannes autem in Asia annis pluribus cum do-
cuisset, diem tandem suum obiit. Andres porro,
qu& gunt ad Exinum orte, Scythia 338 universa,
Byzantium, Macedonia et Gracie continens, pro-
vinoic fuere. Thomas vero Parthis, Indis et insule
Taprobane Evangelium promulgavit. /Egyptum et
Libyam alius, alius item extremas Oceani regiones
et insulas Britannicas sortitus est. Quas provincias
prope omnes tanquam coelestis quadam volucris,
Paulus orbem habitabilem circumcirca peragrans,
pervolavit : et ab Hierosolymis exorsus, usque ad
Illyricum summa cura et fide vere pietatis doctri-
nam disseminavit, firmissimaque Ecclesise funda-
menta jecit. Horum autem emulatores adeo multi
fuere, ut eos numerare facile non sit, qui nimirum
abunde satis et de Verbo et de Spiritu cum per-
cepissent, ut fundaltas ab illis ipsi contruerent
ecclesias, idonei judicati sunt, qui Domini pasce-
rent gregein, alque in 'apostolorum succederent
locum, accurate probeque ab illis ipsis apostolis
eruditi. Quapropter ii quoque magno animo salu-
tifera regni celorum semina passim severunt. Acri
enim vehementique vere philosophie amore per-
citi, primum juxta salutare preceptum egenis sub-
slantiam facultatesque' suas distribuere : ac deinde
liberaliter, aliis quoque inobedientibus adhuc fidei
verbo gentibus, divinorum oraculorum prodidere
doctrinam. Atque ubi in recens jactis fundamentis,

πρέψας, xxi Ex δευτερείου τὸ τῶν ἄλλων πρωτεῖον
χτησάμενος. Τῷ δ᾽ ἀνὰ χεῖρας τρίτῳ γε ὄντι τὰ τῆς
πρώτης ἐχείνων διαδοχῆς ἔσται διεξελθεῖν, ὅπως τε
εἰς πᾶσαν τὴν γῆν τὰ τοῦ θείου χηρύγματος ἐκιδέ-
Oux& * τίσι τε τούτων τῶν μεγάλων παροικιῶν προ-
στῆναι ἐχρίθη * ἔτι δὲ xal τὴν κατασχοῦσαν τῷ
παντὶ τῶν Ἰουδαίων ἔθνει πανωλεθρίαν, καὶ αὐτῇ
τῇ μητροπόλει αὐτῶν Ἱερουσαλὴμ διαλήψεται, χαὶ
ὅσοι δὴ μετὰ ταύτην ἐχχλησιαστιχοὶ συγγῥαφεὶς xai
διδάσχαλοι ἀνεφάνησαν" xal τίνες ix. τούτων ἀνδρι-
κῶς διαγωνιζόμενοι τὸν τοῦ μαρτυρίου ἀνεδήσαντο
στέφανον * τίνες δ᾽ αὖθις τῆς ψευδωνύμου Ὑνώσεως
χαθηγήσαντο. ΟἹ μὲν οὖν θεῖοι ἀπόστολοι ἀνὰ πᾶσαν
διασπαρέντες τὴν γῆν, χλήρῳ τὴν οἱχουμένην διε-
μερίσχντο, καθάπερ ἐῤῥέθη μοι" xai Πέτρος μὲν ἐν
Ἱερουσαλὴμ πρότερον, ἔπειτα Γαλατίᾳ xai Bifuvi;,
τῷ τε ἀνωτέρᾳ ᾿Ασίᾳ, Καππαδοχίᾳφ τε χαὶ Ἰταλίᾳ
πάσῃ ἑἐκήρυττεν ^ ᾿Ιωάννὴς δ᾽ ἔν ᾿Ασίᾳ διατρίψας,
χρόνῳ πολλῷ ὕστερον τὸ τέλος ἔσχεν. ᾿Ανδρέᾳ δὲ τὰ
περὶ τὸν Εὔξεινον xal τὴν Σχυθίαν πᾶσαν, Βυζέν-
τίόν τε, Μαχεδονία τε, «al ἡ περὶ τὴν Ελλάδα fzu-
pos ὁ χλῆρος ἦν. θωμᾶς δὲ Πάρθοις xai Ἰνδοῖς, τῇ
τε νήσῳ Ταπροῦάνῃ ἐχήρυττεν. Αἴγυπτου ὃὲ xr
Διδύην ἄλλος ἐλάγχανε. Τοῖς δ᾽ ἐσχάτοις τοῦ Ὥχεα-
νοῦ xai ταῖς Βρεταννιχαῖς νήσοις ἐφίστατο ἕτερος.
Ἐπὶ δὲ τούτοις πᾶσιν οἵά τις πτηνὸς αἰθέριος ὁ
Παῦλος διέθει, κύκλῳ διατρέχων τὴν οἰχουμένῃην,
xai ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ μέχρι τοῦ Ἰλλυριχοῦ σπουξῖ τῇ
πάσῃ τὰ τῆς εὐσεθείας σπέρματα κρύπτων, xi
τὰς κρηπῖδας ἀῤῥαγεῖς τῇ ᾿ΕἘχχλησίᾳ χαταδχλλόμε-
νος. Ζηλωταὶ μὲν οὖν τούτων πολλοὶ καὶ σχεδὸν μὴ
ἀριθμῷ ὑποπίπτοντες γεγόνασιν, ἱκανῶς λόγου xs:
πνεύματος ἔχοντες τὰς ἱδρυθεῖσας τούτοις ἐχχλτσία:
οἰκοδομεῖν, καὶ δόχιμοι χριθέντες ποιμαίνειν, xii
τὴν αὐτῶν ἐπέχοντες διαδοχὴν, οἵα τοῖς τοιούτοις
παιδευθέντες " οἵ xal τὰ σωτήρια σπέρματα τῆς τῶν
οὐρανῶν βασιλείας ἀδεῶς σπείροντες ἦσαν * τῷ s;
δρῷ γὰρ τῆς ἀληθοῦς φιλοσοφίας νυττόμενοι ἔρωτι
ἐνδεέσι τὰς οὐσίας ἐῶντες πρότερον χατὰ «iv m
τήριον προσταγὴν, φιλοτίμως εἶχον ἑτέροις ἀνηχύο:ς
ἔθνεσι τοῦ τῆς πίστεως λόγου τὴν τῶν θείων λύγων
παραδιδόναι γραφήν, Εἶτα ἐπὶ τοῖς ξένοις θεμελίοις
ἐγχαθιστῶντες ποιμένας, αὐτοὶ ἐφ᾽ ἕτερα ἑπορεύον
το. "Επεχεῖτο γὰρ xal ἡ τοῦ Θεοῦ χάρις αὔὕτανδρε
πλήθη ἐπισπωμένη τοῖς θαύμασι. Καὶ μαχρὸν b

ecclesiisque institutis, pastores ordinassent, alio Ὦ εἴη πάντας χαταλέγειν ἑξῆς, ὅσοι χατὰ τὴν πρώτην

ipsi se contulere. Et gratia Dei miraculis uberrimo
diffusa, nationes gimul lotas ad finem pertrahebat.
Longum autem esset omnes, quicunque prime
apostolorum successionis tempore per habitabilem
orbem pastores ecolesiarum apostolicam et evan-
gelicam 8uscepero funotionem, sigillatim recen-
sere. Satis autem fuerit ex multis paucos referre,
quos etiam monumenta apostolice Ecclesie indi-
cavere. Primus equidem divus Paulus complurium
in Epistolis suis meminit *, quos et cooperarios et

4 Philipp. 11, 25.

διαδοχὴν ἐν ταῖς xarà τὴν οἰχουμένην ἐχκλησίαις
ποιμένες, xai τὸν ἀποστολικὸν καὶ εὐαγγελιχὸν
ἐπανῃρημένοι βίον γεγόνασι, Πλὴν ἀρχέσει δὴ à
πολχῶν ὀλίγους εἰπεῖν, οὃς ὑπόμνησις ἄποστολιχῖς
Ἐχχλησίας ὑπεσημήνατο. Πρῶτος τοίνυν ὁ θεσπί-
σιος Παῦλος πολλῶν ἐν ταῖς Ἐπιστολαὶῖς αὐτοῦ μνείαν
ποιεῖται, οὺς xal συνεργοὸς xal συστρατιώτας xr
Ast. ᾿Αλλὰ xal Λουχᾶς οὐχ ὀλίγων ἐξ ὀνόματος p"
μονεύει * οἷος ἐκεῖνος Τιμόθεος τὴν iv ᾿Εφέσῳ πρῶ-
τος εἰληχὼς παροιχίαν᾽ ὡς xai Τῖτος τῶν ἐπὶ Κρή-

898

τῆς ' Βαρνάδχς τε xai Δουχᾶς *
Κρήσχης τῶν Γαλλϊ᾽ϊῶν ἡγησάμενος " ἔτι δὲ xal ὁ ἐξ
᾿Αρείου πᾶγου σοφώτατος Λιονύσιος, ὃς xal τῆς
ἐχεῖσε xaÜny/cato μητροπόλεως " Αἵνός τε χαὶ
Κλήμης ὁ ἱερός * ὃ τε θεοφόρος ᾿Ιγνάτιος, χαὶ ὁ θαυ-
μάσιος ᾿Απολλὼς, xal οἱ ἑδδομήχοντα ^ καὶ ἄλλοι,
οὕς οὐ ῥάδιον τῷ λόγῳ διαδραμεῖν.

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. Ill.
Μάρχος τὲ xai À commilitones vocat. Sed et Lucas non paucos no-

894

minatim laudat: qualis Timotheus ille est, qul
primus Ephesi sortitus est ecolesiam, sicuti et
Titus Crete : qualis etiam Barnabas, et Lucas ipse,
Marcus et Crescens, qui Gallias rexit. Praeterea ex
Areopagitis sapientissimus Dionysius, qui etiam
Athenis metropolitane prefuit oclesie. 494

Linus item, el sacer Clemens, divinus Ignatius, admirandus Apolloa. Item septuaginta illi omnes, atque

etiam alii, quos oratione recensere facile non est.
ΚΕΦΑΛ. Β΄.

Περὶ τῶν μετὰ τοὺς ἀποστόλους 'Ρώμης, 'À-
λεξανδρείας,᾿Αντιοχείας χαὶ ᾿Ιεροσολύμῶν
τῆς ᾿Εχχλησίας ἡγησαμένων * xai ἑτέρων
ἀποστολιχοῖς διαπρεπόντων χαρίσμασι"

O? 4s μὴν τῶν μεγάλων παροιχιῶν προεδρεύσαν-
τες οὗτο!: ἂν εἶεν. Μετὰ Πέτρον ἐν Ῥώμῃ πρῶτος
τὴν ἐπισχοπὴν διαδέχεται, Αἵνος οὗ xai Παῦλος ἐν
τῇ πρὸς Τιμόθεον ἐκ Ῥώμης γράφων, μνείαν πε-
ποίηται. Οὗτος δ᾽ ἐπὶ χρόνοις δέχα πρὸς δυσὶ τὴν
λειτουργίαν κατασχὼν, Οὐεσπασιανοῦ xai Τίτου τοῦ
παιδὸς χρατοῦντος, ᾿Ανεγχλήτῳ χαταλιπὼν αὐτὴν,
τοῦ βιοῦν ἀπαλλάττεται. Τίτου δὲ τῆς ἡγεμονίας τῷ
δευτέρῳ ἐνιαυτῷ, ᾿Ανέγκλητον ἴσον δὴ ypóvov τῷ
Alv τὰς ἱερὰς ἡνίας λαμπρῶς διοιχήσαντα, ὁ σο-
φὸς διαδέχεται Κλήμης τῶν εὖ γεγονότων ὧν, xai
εὶς Καίσχρας ἀναφέρων τοῦ γένους τὴν βλάστην "
περὶ οὗ μιχρὸν ὕστερον ἐροῦμεν. Τοῦτον συνεργὸν

CAPUT II.

De íis qui post. apostolos Romz, Alexandriz, Antio-
chiz et Hierosolymis prafuerinl Ecclesiz, aliisque
item viris apostolicis pollentibus donis.

Qui vero magnarum ecclesiarum praesides fuere,
ii sunt. Post Petrum Rome primus episcopatum
suscepit Linus : cujus Paulus in ea quam Roma
ad Timotheum soripsit Epistola, mentionem facit.
Hio cum annis duodecim episcopale administrasset
ministerium, Vespasiano filiosque ejus Tito impe-
rantibus, Anacleto id relinquens, vita excessit.
Secundo porro imperii Titi anno, Anacleto, qui
totidem annis magniflce Ecclesiam ibi guberna-
verat, successit sapiens ille Clemens, illustri ge-
nere clarus, et ad Cesarum gentem orlum suum
referens: dequo paulo post plura, Hune coopera-
torem suum fuisse, ad Philippenses scribens testa-

αὐτοῦ γενέσθαι Παῦλος Φιλιππησίοις γράφων φησί * ( tur Paulus : Cum Clemente, inquiens, et reliquis

Μετὰ xai KAguevxvocxat τῶνλοιπῶν συνεργῶν
μου, ὧν τὰ ἀνόματα ἐν βίόλῳ ζωῆς. Τῆς δ᾽ ἐν
᾿Αλεξανδρείᾳ παροιχίας μετὰ Μάρχον τὸν θεῖον εὐαγ-
γελιστὴν πρῶτος ᾿Ανιανὸς τὴν ἐπισχοπὴν ἐχληροῦτο,
Τετάρτῳ δ᾽ ἔτει τῆς Δομετιανοῦ ἀρχς δύο πρὸς εἴ-
χοσιν ἀναπλήσας ἔττ, τὸ βιοῦν ἀπολείπει. Δεύτερος
δὲ μετ᾽ αὐτὸν ᾿Αδίλλιος τὸν θρόνον λαμὄανει * οὗ
ἐπὶ δέχα πρὸς τρισὶ καλῶς ἱερασχμένου, Κέρδων
τὴν ἐπισχοπὴν διαδέχεται, ᾿Αλλὰ χαὶ τῶν ἐπ᾽ 'Av-
τιοχείας μετὰ Πέτρον τε καὶ Λουχᾶν, Εὐόδιος πρῶ-
τος χαθίστατο, Τούτου δὲ δεύτερος Ἰγνάτιος ἐγνω-
ρίζετο. ᾿ξνιαυτοῖς δ᾽ ἐπ’ ἐννέα διαπρέψας, ἐπὶ ἹΡώ-
ὴης Τραϊανοῦ τρίτῳ ἐνιαυτῷ ὑπ᾽’ ὀδοῦσι θηρίων
ἀλήθεται. Τούτου διάδοχος τρίτος ἀπὸ τῶν ἁποστό-

λων "Howe ὄνομα ἦν. Τῆς δ᾽ ἐν ᾿Ιεροσολύμοις 'Ex- ἢ

χλησίας μετὰ τὸν τοῦ Κυρίγυ ἀδελφὸν ᾿Ιάχωύον,
τριάκοντα ἔτη ἐπισχοπήσαντα, Συμεὼν μετὰ νὴν
τῶν ᾿Ιεροσολύλμων ἅλωσιν, ὁ τοῦ Κλοπᾶ εἴτουν
Κλεόπα υἱὸς, ἀνεψιὸς δὲ τοῦ Σωτῆρος εἶναι ἐλέγετο,
διάδοχος ἦν. Τρίτος δ᾽ ἐπ᾽ ἐχείνῳ ᾿Ιοῦστος τῶν ἐξ
Ἰουδαίων πεπιστευχότων τηνιχαῦτα πολλῶν εἷς ὦν.
"Axpt δὲ xai τῶν χρόνων Τραϊανοῦ τὴν ἱερατείαν
οὗτοι TaptiÀxov, ἔτι τῷ βίῳ περιόντος τοῦ ἠγαπη-
μένου καὶ μαθητοῦ, Καθ’ ὃν χαιρὸν χαὶ Πολύχαρπος
ἐν Σμύρνῃ τῆς ᾿Ασίας διέπρεπε παρὰ Ἰωάννου τὴν
ἐπισχοπὴν ἐγχεχειρισμένος * Παπίας τε Ἰεραπολί-
τῆς ἀνὴρ λόγῳ κχεχοσμημένος, καὶ τῆς Γραφῆς ὡς

43 Philipp. τν, 3.

cooperatoribus meis quorum nomina in libro vile
conscripta sunt *, |n. Alexandrina aulem Ecclesiu,
post divum Marcum evangelistam, episcopatum
primus obtinuit Anianus. Quarto autem iinperii
Domitiani anno, cum viginti duos annos Ecclesie
prefuisset, vita est defunctus. Post huno Abillius
sedem eam recepit: qui cum eam tredecim rite
gubernans annis obtinuisset. Cerdoni eam s8ucces-
sori reliquit. Antichenam aulem, post Petrum et
Lucam, primus Evodius gubernavit. Ab hoc secun-
dusfuit Ignatius: is cum annos novem episco-
patum decenter omnino ibi administrasset, Rome
tertio Trajani anno bestiarum dentibus est com-
molitus. Hujus successoris, numero ab apostolis
tertii. nomen erat Heros. In Hierosolymitano vero
episcopatu, quem frater Domini Jacobus triginta
annos tenuerat, post Hierosolymorum eversionem,
Symeon Cleophe filius, qui patruelis Servatoris
fuisse dicitur (1), illi suocessit. Tertius ibi ex or-
dino Justus, eorum qui ex Judaeis tum crediderant
unus, episcopus fuit : qui quidem 33} episcopi
ad Trejani usque tempora functionem suam per-
duxerunt, cum adhuc in vivis esset dilectus ille
80 discipulus. Quo tempore et Polycarpus Smyrne
in Asia floruit, ab eo ipso Joaune episcopus crea-
tus. Papias quoque tum Hierapolita in sua ipse
patria episcopalus magistratu est functus : viroum

(4) Cleopham fratrem fuisse Josephi,sponsi Virginis matris, Hegesippus oontestatus est. Infre

cap. 9.

89ὅ

maxime peritus. Sed et Quadratus ea etate pro-
phetico dono, una cum Philippi flliabus, enituit: et
alii preterea plures, apostolica gratia illustres
atque conspicui, apostolorumque successionem
sorliti. Verum de Clemente, Ignatio, Polycarpo et
Papia, quse par erit, deinceps ín hoc ipso libro
narrabimus. In presentia enim ea tantum, que ad
primam apostolorum successionem pertinent, osten-
dere instituimus.

CAPUT III.

Qus causa Romanis fuerit Judzis belli inferendi.
Quanto tempore Judzi post Christum bello impetiti
non sinl. Εἰ ut fideles homines per revelationem
admoniti Hierosolyma reliquerint, et Pellam mi-
grarint. Εἰ quanto. tempore alienigenz ex He-
rode progeniti apud Judzos reguum obtinue-
rint.

Nuno vero opere pretium est referre, quomodo
Judeurum adversus Romanos motum sit bellum :
que cause simul et prodigia Hierosolymorum prae-
cesserint eversionem : et quomodo tandem ea urbs
perpetrate in Christum impietatis insaneque ve-
cordis ponas luens, sit eversa. Atque equidem
que sub imperio Neronis, et ante id Felice post
Pilatum Judeam provinciam obtinente, Judeis
acciderint (4), clades, cum pontifices civilibus ar-
mis contra se invicem et adversus primores civi-
tatis armareniur, οἱ unusquisque eorum ad res
novas spectans, ducem 860 ipsum constitueret,
nemine id prorsus prohibente: cumque summa
esset οἱ sacerdotum . impudentia, et rebellium
sicariorum licentia : tum aulem cum pontifex
Jonathas et multi insuper alii preclari viri clam
ocoiderentur : denique cum pseudopropheta JEuvy-
ptius quam plurimis seduotistriginta milliahominum
perderet, et reliqua in perturbato civitatis statu,
nemine vel imperandi vel parendi officium pre-
Blante, committerentur, in proximo exposuimus
libro. Decimo sane imperii Neronis anno maxi-
mum exortum esse bellum, magnamque universe
Judeorum genti accidisse calamitatem, Josephus
commemoral (2) : et preter plurima alia detri-
menta, circiter decem millia eorum qui $?*?6 ho-
nores magistiratusque apud Judaeos gesserunt, fla-
gris concisos Hierosolymis, et tandem in crucem
actos a Floro (3) gravem preterea tumultum con-
tra Judeos per omnem Syriam motum esse tradit,
cum ex universa gente plerique a civitatum incolis
non aliter atque ab hostibus tam crudeliter cede-
rentur,ut passim in civitatibus loca omnia conspi-
cerentur jacentium insepultorum cadaverum'!plena,
puerorum simul et senum, mulierum quoque,
quarum ne pudenda quidem partes contecte fuis-
sent. Et quamvis tota ea provincia innumeris esset
referta cladibus, (amen ea ques fuerant ab unoquo-

1) Seditio et intestinum bellum obortum in sin-
gulis civitatibus loca omnia in Judea sanguine et
cadaveribus implevit (Joseph. De bell Jud. lib. 1v,
pp. 9; Hegosipp. lib. tv, cap. 6.)

NICEPHORI CALLISTI

eloquentie clarus, tum sacrarum Litterarum quam Α μάλιστα ἔμπειρος, τῆς αὐτοῦ

B

896

πόλεως ἱερατιχῶς

προεδρεύων. Ἐπὶ τούτοις δὲ χαὶ Κοδρᾶτος διέλαμ.

TE προφητιχῷ χαρίσματι σύναμα ταῖς Φιλίππου θὺ-

γστράσιν ἐνδιαπρέπων, Καὶ ἄλλοι πλείους xaxà τού-

τοὺς ἦσαν, ἀποστολιχοῖς χαρίσμασιν ἐχφανεῖς, τὴν
μετὰ τοὺς ἀποστόλους διαδοχὴν χληριωαάμενοι. Περὶ
μέντοι Κλήμεντος, Ἰγνατίου, Πολυχάρπου τε xai

Παπίου τὰ εἰχότα τοῖς ἐφεξῆς ἡ παροῦσά po: δια-

λήψεται ἱστορία, Νῦν γὰρ, ὅσον τὸ τῆς ἀποστολιχῆς

διαδοχῆς πρώτως ἐνδείξασθαι προέθετο,
ΚΕΦΑΛ. Γ΄.

Τίνα αἵτια τῆς κατὰ ᾿Ιουδαίους μάχης τοῖς
'Ρωμθίοις ἐγένετο χαὶ πόσον χρόνον 'Iov-
δαῖοι μετὰ Χριστὸν ἱπολέμητοι διέμειναν "
χαὶ ὡς οἱ πιστοὶ δι᾽ ámoxá ὑγεὼς λιπόντες

* , 1 » & 2’
τὴν ᾿ΙΪερουσαλὴμ, εἰς τὴν Πέλλαν ᾧκη σαν

πόλιν. Καὶ ὅσον χαὶ ἐπὶ πόσον χρόνον οἱ ἐξ

Ἡρώδου ἀλλόψυλοι τοῦ ᾿Ιουδαίων ἦρξαν

ἔθγόυς.

Τοῦ λοιποῦ δὲ προοὔργου γενήσεται διελθεῖν τῷ
παρόντι λόγῳ, ὅπως ἧ κατὰ ᾿ἸΙουδαίους πρὸς Ῥω-
μαίους ἀνεχινήθη μάχη ^ τίνα τε αἴτια xai σημεῖα
τῆς Ἱερουσαλὴμ ἀλώσεως προηγήσαντο, xal ὡς τέ-
λεον διεφθάρησαν διχαίαν τιννύντες δίχην τῆς χατὰ
Χριστοῦ μανίας xal ἀσελγείας. Ὅσα μὲν οὖν τούτοις
ἐν ταῖς ἀρχαῖς Νέρωνος, Φήλιχος τὴν ἡγεμονίαν τῆς
Ἰουδαίας μετὰ Πιλᾶτον διέποντος, συνέδη παθεῖν,
τῶν ἱερέων xat! ἀλλέλων xal πρὸς τοὺς πρώτους

ὁπλιζομένων τῆς πόλεως, xal ὡς ἕχαστος νεωτερί-

ζων ἡγεμὼν ἦν, οὐδενὸς ὄντος τοῦ ἐπιπλήσσοντος "
περί τε τῆς τῶν ἱερέων ἀναιδείας xai τῶν νεωτερι-
ζόντων σιχαρίων ληστῶν * ἔτι δὲ ὡς ἀρχιερεὺς αὐὖ-
τῶν Ἰωνάθης χαὶ πολλοὶ τῶν παρ᾽ αὐτοῖς ἐπισήμων
κρύφα διεφθάρησαν * προσέτι δὲ xai ὡς τρισμυρίους
ὁ ψευδοπροφήτης Λἰγύπτιος ἀπατήσας πλείστους
διέφθέιρε ' xxi τὰ λοιπὰ τῆς ἀναρχίας αὐτῶν ἰδιώ-
ματα ἐν τῇ πρὸ ταύτης διϑλάῤδομεν ἱστορίᾳ. Δεχάτῳ
δ᾽ ἔτει τῆς ἀρχὴῆσ Νέρωνος μέγιστον ἀνχῤῥιπισθῆναι
πόλεμον Ἰώσηπος ἱστορεῖ, xai πολλὴν τῷ παντὶ
ἔθνει τῶν ᾿Ιουδαίων γενέσθαι τὴν συμφοράν * Eri δὲ
πλείστοις ἄλλοις μυρίους ὅσους τῶν παρὰ ᾿Ιουδαίοις
ἐν τιμαῖς ὄντας μάστιξιν αἰχισθέντας ἐν αὐτῇ τῇ
Ἰερουσελὴμ ὑπὸ Φλώρου ἀνασταυρωθῆναι δηλοῖ"
xal τινα δὲ δεινὴν ταραχὴν ᾿Ιουδαίοις χατειληφέναι
καθ᾽ ὅλην τὴν Σωρίαν πανταχόσε τῶν ἀπὸ τοῦ ἔθνους
πρὸς τῶν χατὰ πόλιν ἐνοίχων τρόπῳ πολεμίων ἀνη-
λεῶς πορθουμίνων, ὥστε ὁρᾷν τὰς πόλεις μεστὰς

D ἀτάφων σωμάτων, καὶ νεχροὺς ἄμα νηπίοις γέρον-

τας ἐῤῥιμμένους * γύναια δὲ μηδὲ τῆς ἐπ᾽ αἰδὼ σχέ -
πὴης μετειληφότα * xal πᾶσαν μὲν τὴν ἐπαρχίαν με-
στὴν ἀδινγήτων συμφορῶν * μείζονα δὲ τῶν ἑκάστῳ
τετολμημένων τὴν ἐπὶ τοῖς ἄπειλουμένοις ἀναστά-
τωσιν. Ταῦτα :μὲν πρὸ τοῦ πολέμου ἡγήσασθαι ᾿Ἰώ-
σηπος ἱστορεῖ * ἐπεὶ δὲ τὴν πρὸς Ῥωμαίους ὗπο-
ταγὴν Ἰουδαῖοι εἰς προῦπτον ἀπεώσαντο, Νέρων τῷ
xat' ἐχείνων ὑπερζέσεως θυμῷ, Οὐεσπεσιανῷ — xai
τῷ ἐχείνου παιδὶ Τίτῳ, ἐξ ᾿Αχαΐας καὶ Ἰταλίας ἀγέ-

(2) Lib. xx, cap. ult. De bell. Judaic. lib. m,

cap. 13. u ] .
o Tacit. lib. xx1 de avaritia et orudelitate Gestii

Flori, Judee procuratoris.

899

NICEPHORI CALLISTI.

etiam Josephus ipse in vi Historiarum libro osten- ἃ vov, ὡς xal αὐτὸς ᾿Ιώσηπος ἐν τῇ ἔχτῃ τῶν Zw

dit. « Miserandam igitur plebem, inquit, seducto-
res illi à Deo longe aberrantes, tum suadendo de-
cipiebant, certisque et claris indiciis desolationem
et vastitiem futuram aperte indicantibus, nec ani-
mum adhibebant, nec fidem habebant: sed tan-
quam fulmine afflati atque consternati, qui neque
oculos, neque mentem haberent, praedictiones Dei
contemnebant (1). » Sed quenam tandem ea fuere
signa (2)? Stella equidem crinita, gladio persimilis,
anno toto supra urbem lucere visa est. Die Azymo-
rum quodam. Aprilis monsis nono, hora quoque
noctis nona,lucissplendor aram et templum ipsum
ita illustravit, ut dies clara esse videretur : atque
is splendor ad dimidiam duravit horam. Tertio

γραφῶν ἱστορεῖ. « Τὸν γοῦν ἄθλιον, φησὶ, δῆμον cl
μὲν ἀπατεῶνες xai ψευδόμενοι τοῦ Θεοῦ την'χαῦτα
παρέπειθον * τοῖς δ᾽ ἐναργέσι καὶ προσημαίνουτι τὴν
μέλλουσαν ἔσεσθαι ἐρημίαν οὐ προσεῖχον, οὔτ᾽ ἐπί
στευον * ἀλλ᾽ ὡς ἐμύεδροντημένοι, καὶ μήτε ὄωμττιι
μήτε ψυχὴν ἔχοντες, τῶν τοῦ Θεοῦ κχηρυγμάτων
παρήχουον.» Τίνα δὲ τὰ σημεῖα ; ᾿Αστὴρ μὲν γ
χομήτης ῥομφλίᾳ παῤαπλησίος ἐπ᾽ ἐνιαυτὸν ὑπὲρ
τῆς πόλεως λάμπων ξωρᾶτο * ἐν δὲ τῇ τῶν "Alpe
ἡμέρα ἐννάτῃ Ξανθιχοῦ μηνὸς ἐν ὥρᾳ νυχτὸς ἐνάτη,
αἴσλη φωτὸς τόν τε βωμὸν καὶ τὸν νεὼν περιέσχεν,
ὡς δοχεῖν ἡμέραν φαίνειν λαμπράν * xal εἰς fum
ὥρας διέμεινε, Τρίτον d, πρὸς ἕω πύλη τῆς πόλεως
χαλκοῦ πεποιημένη, τῷ στιδχρῷ τοῦ μεγέθους μό-

porta urbis ad orientem spectans, ex solido ere p At ὑπὸ εἴχοσι xaxa δείλην περιχεχλεισμένη ἀνδρῶν,

facta, que propter ponderis magnitudinem vix
circa crepusculum a viginti clausa erat viris, 223
ferreis suffulta vectibus, altissimisque in 8010 fir-
inata palis, circiter horam noctis sextam sua sponte
visa est aperiri. Ante solis quoque occasum in nu-
bibus sublimescurrus, et acies emicantes urbesque
obsidentes apparuere. Die etiam quodam apud
illos festo, Scenopegiam vocant, cum sacerdotes
noctu more 800 ad sacrum ministerium suum
obeundum irent, fragorem et motum quemdam
sensisse, 80 deinceps vocem ingenlem audisso tra-
duntur, que migrandum inde esse denuntiaret.
Quarto ante bellum anno vir quidam nomine Jesus,
agrestis admodum οἱ infime sortis homine (cui

Anani nomen erat) prognatus, cum ingens pax et C

tranquillitas in urbe esset, derepente in templum
ingressus : « Vox, inquit, ab Oriente, vox ab Oeci-
dente, vox a quatuor ventis, vox super Hierosolyma
et ipsum templum, vox super sponsos et sponsas,
vox super populum omnem. » Die autem noctuquo
hec vociferans circuibat. Quupropter nonnulli tan-
quam mali ominis sermone ejus commoti, compre-
hensum eum plagis mactarunt. llle vero minime
movebatur, neque quidquam de seipso verocbatur,
et verba ea jam sibi consueta inclamare pergebat.
Quin etiam ad Romanum praesidem adductus, cum
itidem ibi verberaretur, non aliud prolocutus cst
verbum, neque etiam lacrymas emisit: sed mise-
randum tantum in modum lamentans, ad plagam
unamquamque : « Ve, ve Hierosolymis ! » excla-
mavit. Bos quoque Azymorum die festo ad sacri-
ficium in medium adducta templum, spectantibus
omnibus agnum edidit. Idem ipse Josephus aliud
quiddam magis admirandum refert : oraculum vi-
delicet quoddam in sacris Litleris inventum esse,
eo ipso tempore (3) ex popularibuseorum quemdam

() » Hierosolymitanum excidium Petrus quo jue
et Paulus apostoli in sermonibussuis predixerunt.»
(Lact. lib. iv, cap. 21.)

(2) » Evenerant, prodigia, que neque hostiis ne-
que votis piare fas habet, gens superstitioni obno-
xia, religionibus adversa. Vis: per oolum concur-
rere acies, rutilantia arma, et subito nubium igne
collucere templum. Expasss repente delubri fores.

D

σιδηροῖς μὲν ἐπερειδομένη μοχλοῖς βαθυτάτους δ᾽
ἔχουσα παταπῆγας εἰς τὸν οὐδὸν, περὶ ἔχτην ὥραν
νυχτὸς αὐτομάτη ὥφθη ἀνεῳγμένη. Πρὸ δὲ ἡλίου
δυσλῶν xai μετέωρα ἅρματα xai στρατόπεδα τῶν
νεφελῶν διάττοντα xai τὰς πόλεις χυκλοῦντα (fr,
Κατὰ δὲ μίαν τῶν παρ᾽ ἐχείνοις ἑορτῶν, Σχγνοξη-
yíav καλοῦσιν αὐτὴν, νύχτωρ οἱ ἱερεῖς ἐλθόντες,
ὥσπερ ἦν ἔθος ταὶς λειτουργίχις, κτύπου τ νὸς, χαὶ
χινήσεως αἰσθέσθαι, ἔπειτα δὲ xai ἀθοόας ἀχοῦσαι
φωνῆς λέγονται, Μεταδαίνωμεν ἐντεῦθεν, λεγούσης.
Καὶ πρὸ τεσσάρων δ᾽ ἐτῶν τοῦ πολέμου dvi; τις
ὄνομα ᾿Ιησοῦς, ἄγροιχος καὶ ἐκ ἰδιώτου προελθὼν,
ἼΑνανος τὴν χλῆσιν, βαθείας εἰρήνης ἐπεχούσης τὴν
πόλιν, ἐξαπίνης χατὰ τὸ ἱερὸν εἰσδρα:χὼν, Φωνὴ,
ἔλεγεν, ἀπὸ ἀνατολῶν, φωνὴ ἀπὸ δύσεως, Ovi ici
τῶν τεσσάρων ἀνέμων, φωνὴ ἐπὶ Ἱεροσόλυμι xi
τὸν ναὸν, φωνὴ ἐπὶ νυμφίους xal. νύμφας, φωνὴ iz
πάντα τὸν λαόν " νύχτωρ δὲ xal μεθη μέραν τοῦ"
χεχρυαγὼς περιήει, Τινὲς οὖν πρὸς τὸ δύσφημον £»-
νόμενοι, συλλαμῥάνοντες ἤχιζον, Ὃ δὲ ἥκιστα iz-
στρέφετο * οὔτε μὴν περὶ ἑαυτοῦ δυσωπῶν ἦν " τ
σύνηθες δὲ βοῶν διετέλει, ᾿Επεὶ δὲ xai τῷ Ῥω τοι
ἄρχοντι παρεστὼς xal τυπτόμενος ἄλλο πλέον λέν»
οὐκ εἶχε, μηδαμῶς δὲ δακρύων, ὁλοφυρόμενος ἢ
otov οἴκτιστον πρὸς ἑχάστην πληγὴν, AT al Ἵξροτολ»
μοις | ἐδόα. Καὶ βοῦς δὲ κατὰ τὴν τῶν ᾿Αγύμαν
ἑορτὴν εἰς θυτίαν ἀχθεῖσα ἐν μέσῳ τῷ ἱερῷ, civ ;
ὁρώντων ἄρνα γεννᾷ, Ὁ δ᾽ αὐτὸς ἱστορεῖ καὶ τι ἀλλο
παραδοξότερον * χρησμὸν xal γάρ φγσιν εὑρεθξν::
τοῖς ἱεροῖς γράμμασιν, ὡς κατ᾽ ἐχεῖνο χαιροῦ ἐγχώ-
ριός τις αὐτῶν τῆς οἰχουμένης πάσης χατάρξει. Ὁ
μὲν οὖν Ἰώσηπος εἷς Οὐεσπεσιανὸν ἀνείληςε τὸν
χρησμόν, ᾿Αλλὰ μόνης Ρώμης, ὦ οὗτος, xa! οὐγὶ
πάσης ἄρχει τῆς γῆς. Πολλῷ δ᾽ ἂν εἴη προσήχων.
πρὸς τὸν Σωτῆρα xai Κύριον ἀνχφέρεσθα:, ποὸς ὧν
καὶ ὁ ἐν ψαλμοῖς χρησμὸς ὡς ἀπὸ τοῦ Πατρὸς iw-
Et audita major humana vox: Ἐὔχοθάδγα deos,
Simul ingens motus excedentium, quae pauci is
metuin trahebant. » (Tacit. ut supra.)

(3) « Percrebuerat Oriente toto vetus δὲ constans
opinio, esse in fatis, αἵ eo tempore Juda profeti
rerum potirentur. Id de imperatore Romano, quia-

tum eventu postea patuit predictum. Judei ad s
trahentes, rebellarum : cssoque preposito, legt-

903

NICEPHORI CALLISTI

901

tanto studio ad Christi Servatoris benefactorisque À τὸν Σωτῆρα xal εὐεργέτην πάντων μιαιφονίαν χατ-

omnium cedem furibunde acti fuerant, virumque
sanguinarium et homicidam summis illius benefi-
ciis preeposuerant, regnum quoque ejus (Cesari
addicti) proterve rejecerant, propler eum quem
in Servatorem evomuerant rabidum furorem divi-
nam experiri 230 vindictam, extremumque subire
exitium, atque ita condignam factis suis reportare
gratiam et compensationem. Atque equidem pre-
Lereundum etiam esse duxi, quas illi vel a ferro,
vel ab afiis belli tormentis acceperint olades : et eas
tantum persequar calamitates, quag rerum omnium
inopia et fame sunt perpessi. Sic enim abunde satis,
qui historiam hanc aliquando legent, omnibus

ἐσπευδον, ἄνδρα φονέα τῆς ἐκείνου εὐεργεσίας
ἀντολλχττόμενυι, καὶ τῆς ἐχείνου βασιλείας ἀσηνι(-
ζοντες, χαὶ τῷ Καίσαρι προστιθέμενοι, λαμπρῶν
γε xai ἀξίων ἀπολαύοντες ἀμοιδῶν. Ἔγωγ᾽ οὖν
παραδραμεῖν οἴομαι δεῖν, ὅσα διὰ ξίφους καὶ ἄλλοις
μηχανημάτων εἴδεσιν αὐτοῖς ἐπέῤῥωσε τῶν δεινῶν"
ὅσαις γε μὴν ὑπὸ λιμοῦ περ πεπτώκεσαν συμξοραῖς
παραθέμενος, ἀποχρώντως ἂν ἔχοιμι δεῖξαι τοῖς τῇ
παρούσῃ ἐντυγχάνουσι ξυγγραφῇ, ὡς οὐχ εἷς με.
χρὰν τῆς εἰς τὸν Σωτῆρα παροινίας ἐπαξία μετι-
λήλυθε νίκη. Ταύτην δ᾽ ἡμῖν ἡ τῶν ἱστοριῶν Ἰωτί-
που πέμπτη σαφῶς διηγήσεται τὴν τραγῳδίαν c
ἐχεῖσε xal γὰρ αὐταῖς λέξεσαν οὕτω φησί *

ostendam, non ita diu patrate in Servatorem vesane et proterve procacitatis (1), condigna can-
ctatam esse vindictam. Porro calamitatem eam plane tragicam nobis in quinto libro Historiarum
suarum Josephus clare exponit, hiece propemodum verbis :

CAPUT VI.

Ex quinla historia Josephi de captivitate Judaica
ezpositio, ul fames Judaros a[[lixerit.

Opulentioribus sane quidem, quod in urbe man-
serant, exitio fuit. Non pauci enim sub pretextu
initi de fuga consilii, propter opes euas trucidaban-
tur(2): et una cum fame seditiosorum crescebat
recordia, et in dies utrisque adaugebantur calami-
tates. In publico equidem nullum erat frumentum.
Quare impetu in domos facto, eas scrutati, farra
inquirebant. Que, sive invenissenl, possessores
tanquam ea pernegassent, verberabant : seu non
invenissent, nihilominus tamen veluti ea majore
cura et diligentia occultassent, torquebant. Indi-
cium autem vel habere, vel non habere eos fru-
menta, corpora ipsa miserorum faciebant : que
quicunque adhuc robustiora haberent abundare
alimentis videbantur : quiautem jam contabuissent,
preteribantur. Ac preter rationem esse predones
judicabant, si eos ferro necarent, qui primo quoque
tempore penuria essent interituri. Multi clam pos-
sessiones suas modio uno, siquidem ditiores essent,
tritici : sin indigentiores, hordei perimutabant.
Deinde in abditissima queque edium conclavia
sese abdentes quidam propter famem summam,
frumentum ipsum inelaboratum edebant. Quidam
vero, prout necessitas extrema timorque cohorta-
bantur, id in panis formam redigebant: neque
uspiam mensa proponebatur, sed ex igne ipso ex-
tracta, adhuo incocta et cruda frumenta rapiebant.

?31 Miserande profecto tales fuere epule et ἢ τέρες νηπίων iZonatov ἐξ αὐτῶν τῶν

dignum lacrymis prorsus spectaculum. Potentiores
namque abundabant, superioraque omnia habe-
bant : imbecilles autem et inopes lugebant et la-
mentabantur. Fames porro cum reliquas omnes
antecellit erumnas, tum pudorem etiam tollit. Nam

(4) « Eo quod exaultaverint super amantissimum
et probatissimum Dei Filium. » (Lact.)

2) Simon, Joannes et Elcazarus, intestini belli
duces, templum, arcem et civitatem sanguine et
omde civium replerunt (Joseph lib. vi, Judaic.,
oap, 5; Tacit. llb. xxr). « Pervicacissimus quisque

KEÓAA. C".

Atvz(5916 x τῆς πέμπτης ἱστορίας τῆς Do»
δαϊκῆς ἀλώσεως ᾿Ιωσήπου περὶ τοῦ συντρί
ψαντος ᾿Ιουδαίους λιμοῦ.

« Τοῖς γε μὴν εὐπόροις xol τὸ μένειν πρὸς ἀπω-
λείας ἴσον ἦν. Προφάσει γὰρ αὐτομολίας ἀνῃρεῖτὸ
τις διὰ τὴν οὐσίαν, Τῷ λιμῷ δ᾽ ἡ ἀπόνοια τῶν στε
σιαστῶν συνήχμαζε χαὶ χαθημέραν ἀμφοτέροις
προσεξεχαίετο τὰ δεινα. Φανερὸς μὲν γὰρ οὐδαμοῦ
σῖτος ἦν ἐπεισπηδῶντες δὲ, διηρεύνων τὰς oli
Ἔπειτα εὐρόντες μὲν, ὡς ἀρνησαμένους ἤκιζον * μὲ
εὐρόντες δὲ, ὡς ἐπιμελέστερον χρύψοντας,͵ iÓasiv-
ζον. Τεχμήριον δὲ τοῦ τ᾽ ἔχειν καὶ μὴ, τὰ σώμειε
τῶν ἀθλίων " ὧν οἱ μὲν ἔτι συνεστῶτες εὐπορεῖν
τροφῆς ἐδόκουν * οἱ τηχόμενοι δὲ ἤδη παρωδεύοντο᾽
xal χτείνειν ἄλογον ἐδόχει τοὺς ὑπ᾽’ ἐνδείας ὅϑον
οὕπω τεθνηξομένους αὐτίκα. Πολλοὶ δὲ λέθρα tk
χτήσεις ἑνὸς ἀντηλλάξαντο μέτρου, πυρῶν μὲν, εἰ
πλουσιώτεροι τυγχάνοιεν ὄντες, οἱ δὲ πενέστεον,
χϑριθης. Ἔπειτα χατακλείοντες αὐτοὺς εἷς τὰ u»-
χαίτατα τῶν οἰχιῶν, τινὲς piv ὑπ᾽ ἄχρας ἐνδείες
ἄνέργαστον τὸν σῖτον ἤσθιον * οἱ δὲ ἔπεσσον, à;
τε ἀνάγκη καὶ τὸ δέος παρήνει. Καὶ τράπεζα μὲ!
οὐδαμοῦ παρετίθετο * τοῦ δὲ πυρὶς ὑφέλκοντες, i-
ὠμὰ τὰ σιτία διήρπαζον. ᾿Ἐλεεινὴ δ᾽ ἦν 4$ τροςὶ,
xal δαχρύων ἄξιος ἡ Ola, τῶν μὲν δυνατωτέραν
πλεονεχτούντων, τῶν δ᾽ ἀσθενῶν ὀδυρομένων. Πάν-
των μὲν δὴ παθῶν ὑπερίσταται λιμός " οὐδὲν δ' o
τῶς ἀπόλλυσιν ὡς αἰδώ, Τὸ γὰρ ἄλλως ἐντροπῆς
ἄξιον ἐν τούτῳ χαταφρονεῖται *. γυναῖχες γοῦν ἐν.
δρῶν, xai παῖδες πατέρων, xdi τὸ οἰχτρότατον, μη"
στομέτων
τὰς τροφάς * xal τῶν φιλτατων ἐν χερσὶ papawe-
μένων, οὐχ ἦν φειδὼ τοὺς τοῦ ζῇν ἀφελέσθαι σ-:-
λαγμούς, Τοιαῦτα δ᾽ ἐσθίοντες, ὅμως οὐ διελένθε-
vov. Πανταχοῦ δ' ἐφίσταντο οἱ στασ ασταὶ xal τούτων
ταῖς ἁρπαγαῖς. Ὁπότε γὰρ κατίδοιεν ἀποχεχλι:
illuc perfugerat itiosi
(Idem.) « Mult fempore captivitatis Ju tica pir
cipes exstitere, qui Christos se esse dicerent, in

tantum, ut obsidentibus Romanis Hi
intus fuerint factiones. » (Hieronymus) ^ tres

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. 1Π|.ἄ

906

σμένην οἶχίαν, σημεῖον ἦν τοῦτο, τοὺς ἔνοον x903- À qus in rebus aliis obtinet verecundia, ea in famis

φέρεσθαι τροφάς. Εὐθέως δ’ ἐξαῤῥέαχξαντες τὰς 02-
ρᾶς, εἰσεπήδων" χαὶ μόνον οὐχ ἐχ τῶν ταρύγγων
ἀναθλίδοντες τοὺς ἀχόλους ἀνέφερον. Ἐτύπταντο δὲ
γέροντες ἀντεχόμενοι τῶν σιτίων. Καὶ χόμας ἔσπα-
ράσπσοντο γυναῖχες, συγχαλύπτουσαι τὰ ἐν χερσίν.
Οὐδέ τις ἦν οἴχτος πολιᾶς ἢ νηπίων" ἀλλὰ sov-
επείχοντες τὰ παιδία τῶν Ψυμῶν ἐχχρεμάμενα, κατ-
&ss:ov εἰς ἔδχφος - τοῖς δὲ φθάσασι τὴν εἰσδρομὴν
αὐτῶν, καὶ προχαταπιοῦσι τὸ ἀρπχγγησόμενον, ὡς
ἀδιχτθέντες ἧσαν ὠμότεροι. Δεινὰς ὁὲ βασάνων ὁδοὺς
ἐπενόουν πρὸς ἔρευναν τροτῦῖς " ὁδό

,

ὅοις uiv £uppzxz-
πτοντες τοῖς ἀθλίοις τοὺς τῶν αἰδοίων πόρους, 2d-
65 ^. t , . , * es * 1
So: δ᾽ ὀξείαις ἀναπείροντες τὰς ἕδρας. Τὰ οοιχτὰ
δὲ χαὶ ἀχοαῖς ἔπασχέ τις εἰς ἐξομολόγν σιν ἑνὸς 32-
του, καὶ ἵνα μηνύτη ὁράχα μίαν χεχουμμένων ἀλφ᾽-
των. Ol βασανισταὶ δ᾽ οὐχ ἐπείνων" xal yip ἦττον
&vouow» ἦν τὸ μετὰ ἀνάγχης" γυμνίζοντες δὲ τὴν
ἀπόνοιαν, χαὶ ποοπαρχσχευάζοντες ἑξχυτοῖς εἰς τὰς
* »- 8 * p-— - ^9 9? * * - e ,
ἑξῆς ἡμέρας εἐφόοια, τοῖς ο᾽ ἐπὶ τὴν τῶν "Pwuziov
φρουρὰν νύχτωρ ἐξερπύσατιν ἐπὶ λαγάνων συλλονὴν
ἀγρίων χαὶ πόχς, ὑπαντῶντες ὅτ᾽ Τὸη τοὺς πολε-
μίους διαπεφευγέναι ἐδόχουν, ἀνήοπαζον τὰ xou:-
σθέντα" xai πολλάκις ἱχετευύντων xal τὸ φριχτύτας-
tov ἐπικαλουμένων ὄνομα τοῦ θεοῦ, υεταδοῦνχι μὲ-
poc αὐτοῖς ὧν χινδυνεύσαντες ἤνεγχαν, 025! ὁτιοῦν
e^ 9 4 "-. * * 4 b] ^oc
pexi2ogav. ᾿Αγαπητὸν ὁ᾽ ἦν τὸ μὴ xai ποοσχαπολέσθαι
σεσυλν, λένους. . Τούτοις μεθ᾽ ἕτερα ἐπιϑέρε: λέγων "
, ^ ^ - * "- ἢ - , ᾿ -
« Ἰουδαίοις δὲ μετὰ τῶ» ἐξόδων ἀπεχόπη T1723 σω-
τηρίας ἐλπίς. Καὶ βαθύνας ξχυτὸν ὁ λιμὸς, κατ᾽
οἴχους χαὶ γενεὰς τὸν ὃζιον ἐπεῤόσχετο" xal τὰ
piv τέγη πεπλήρωτο γυναιχῶν xil βοεφῶν λελυ-
ειένων, οἱ στενωποὶ δὲ γερόντων νεχοῶν. Παῖδες δὲ
zw2i νεανίαι διοιδοῦντες, ὥτπεῦ εἴδωλα χατὰ τὰς
€Nyopic ἀντιλοῦντο, xal χατέπιπτον, ὅποι τινὰ τὸ
“Ξτάθος χκαταλαμόάνοι. Θάπτεῖιν ὃὲ τοὺς προσήχοντας
«οῦτο ὄσχυον οἱ χάμνοντες, xai τὸ διευτονοῦν ὥχνει,
-—X 9 * “-- - - 4 4 M -
«id τε τὸ πλῆθος τῶν νεκοῶν, xai τὸ xazi σφᾶς
ἔξαδηλον. Πολλοὶ γὰρ τοῖς ὑπ’ αὐτῶν θαπτομένοις
πε παπέθννησκον' πολλοὶ δ᾽ ἐπὶ τὰς θύήχας, πρὶν Em
- 4 ^" »w ^ - »
ewtzvae 4b γρεὼν, προζλθον. Οὔτε δὲ θρῆνος ἐν «at
Ξϑυμφοραῖς, οὔτε ὀλοφυρμὸς ἦν * ἀλλὺ ὁ λιμὸς ἤλεγχε
—ti πάθη. Ξηροῖς δὲ τοῖς ὄμματι xai σεσηρόσι τοῖς
«ΟΕἰόμασιν οἱ δυσθανατοῦντες Ἐφεώρων τοὺς φθάτσαυ-
πίας ἀναπαύσασθαι. Βαθεῖλ δὲ τὴν πόλιν περιεἴχε
σιγὴ, καὶ νὺξ θανάτου γέμουσα ^: xai τούτων οἱ λῃ"
«tai χαλεπώτεροι " τυμοωρυχοῦντες γοῦν τὰς οἰχίας,
ἀστύλων τοὺς νεχρούς " καὶ τὰ καλύμματα τῶν σω-
"-— μάτων περίσπῶντες, μετὰ γέλωτος ἐξήεσαν " τὰς τε
ἐχμὰς τῶν ξιφῶν ἐδοχίμαζον ἐν τοῖς πτώματι, xal
- e ? - - Ly 4 *
^io τῶν ἐῤῥιμμένων it ζῶντας διξλαυνὴν ἐπὶ
πείρᾳ τοῦ σιδήρου. Τοὺς δὲ ἱκετεύοντας χυΐσθαι
, -^ * * “ --ῳ [4 e -
σφίσι δεξιὰν xai ξίφος τῷ λιμῷ κατέλιτον ὑπερη
φανοῦντες. Καὶ τῶν ἐχπνεόντων ἕχαστος ἀπηνὲς
τὶς τὸν νεὼν ἐφεώρα, τοὺς στασιαστὰς ζῶντας ἀπο-
λικών. ΟἹ δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἐχ τοῦ δημοσίου θη.
σαυροῦ τοὺς νεχροὺς θάπτειν ἐχέλευον, τὴν ὀσμὴν
οὐ φέροντες - ἔπειτα ὡς οὐ διήοχουν, ἀπὸ τῶν τει-
- * , 4 ^«
χῶν ἐῤῥίπτουν εἰς τὰς φάραγγας. Περιιὼν δὲ ταύτας

PAraoL. Ga. ΟΧΙΥ.

et inedie miseria proculcatur. Siquidem mulieres
ex virorum, liberi ex patruin, et quod omnium
luctuosissimum est, matres ex infantum ore cibum
rapientes, extrabebant. El cum dulcissinia in ma-
nibus earum pignora marcescerent, extremas ta-
men illis vite sustinenda reliquias auferebant. Ao
ne sic quidem cibum furtim capientes latere potue-
runt. Passiu) enim ipsis, raptisque eorum cibis,
seditiosi predones iinminebant. Ubicunque enim
ill! edes clausas conspexissent, sumpto inde indi-
cio, cibum intus capi existimantes, statim foribus
períractis, cum impetu ia eas insiliebant : et lan-
tum non ex ipsis faucibus miseerorum minutissita
frusta excutientes, reddere cogobant. Verberibus
afficiebantur senes, epulas suas propugnantes :
capillis raptabantur mulieres, cibos quos habebant
occultantes. Nulla canitiei, nulla tenere ztatis erat
cominiseratio : sed puellos una cum ciborum fru-
stis, quos in ore habebant, ia sublime sublatos,
solo allidebant. Si qui autein impressioner atque
impetum eorum praevenissent, et id quod illi ra-
pturi fuerant deg utiissent, tum illi tanquam injuria
alfecti, ferociores crudelioresque fiebant, et gravis-
sima ad cibum inquirendum tormentorum crucia-
luumque genera excogitabant. Meatus namque pu-
dendorum calamitosis hominibus ervo immiaso
obturabant. Quibusdarn in arcana sedium loco (id
quod auditu horrendum est) perticas acutas per
viru immitebant ut vel panem unum, vel occultat;e

farine pugillum indicarent. Carnifices autem illi

non omnes egebant : et injuria violentiaque eoruin,

propter necessitatem, juris sequitatisque locum

obtinuissent, sed vecordiam suam palam pre se

ferentes, alimentum tanquam viaticum sibi rapi-

nis iu futurum tempus parabant. Acsi qui noctu ex

urbe clam in Romanorum castra et munitiones ad

olera herbasque agrestes colligendas prorepsissent,

cum miseri illi se bostium custodias fallendo eva-

sisse crederent, in latrones eos incidebant, qui eis

quod attulissent diripiebant : et cum sepe miser-

rimi illi mortales, borrendo Dei iavocato nomine

predonibus ad pedes eorum provoluti supplicarent,

232? ut minimam saltem partem pabuli, quod

extremo adito periculo attulissent, eis redderent,
nihil prorsus recipiebant. Quin bene etiam secum
ag! putabant, si ad eum modum dispoliati, non
contrucidarentur. » His deinceps alia subjungit,
dicena : « Judaeis porro et exitus ad fugam omnis
preclusus et apes salutis prorsus precisa erat. Fa-
mes autein invalesceus, passimque per domos et fa-
milias populum depas:ens crescebat. Domus uinile-
rum etinfantum cadaveribus plene erant.In angipor-
tibus passim senes mortui jacebant. Pueri autem et
&adolesceutes intumescentibus co: poribus, tanquam
idola et simulacra in foro circumeuntes, ubicunque
quemque casua occupasset, concicebant. Sepelire
vero genere 8ibi aut necessitudine alia conjunctos,
imbbecilli non potorant : valentiores autem horre-

901 NICEPHORI

ban!, cum propter cadaverum multitudinem, tum A
quod ipsimet de vita sua incerti essent. Multi vero
etiam eis quos sepeliebant, immoriebantur : multi
in loculos suos et sepulcra prius descendebant,
quam extrema adesset necessitas. Neque planctus
ullus, neque cjulatus in ejusmodi cladibus erat,
sed fames aífecliunes tales preepediens redargue-
bat : 8icci8 oculis οἱ ore hianti, qui egre morie-
bantur, alios se in morte preveuientes inspicie-
bant. In urbe altum erat silentium, et noctu plu-
rima moriis imsgo : verumtamen tantis erumnis
et cladibus praedoues longe erant graviores. Sepul-
cra enim effodientes, cadavera spoliabant : et de-
tractis illorum vestibus cum risu eliam progredie-
bantur. Gladiorum acies in cadaveribus experie-
bantur : quosdam etiam qui hurni strati jacebant,
atque etiam tum paululum spirabant, enses peri-
clitaturi confodiebant. Si qui vero supplices, illos,
ut sibi pre famis intolerantia mortem inferrent,
obsecrarent, 608 contumeliose relictos preteribant.
Et qui tam misereexspirabant, ad templum ipsum
continue cum dolore, vivos relinquentes seditiosos,
respectabant. Α΄ primum quidem publico sumptu
cadavera, propter intolerandum fatorem, sepelie-
bantur : cum vero jam tumulandis eis libitinarii
non sufficerent, e muro in fossas projiciebant.
Qu:s Titus aliquando circumiens, cum corporibus
repletag, et redundantem ex dilflueniibus iliis ni-
Blum tabo el sanie cruoreia cerneret, suspiravil,
el manibus sublatis Deurn est testatus, non se tante
cludis auctorem esse. » Sub hec quaedam alia in
medio cummemorans, illa deinde infert : « Commait- C
tere omnino nequeo, quin quod animus jubel, pro-

CALLISTI

ὁ Τῖτος, ὡς
25

ἐθεάσατο πεπλησμένας τῶν νεχρῶν, zx:
βαθὺν ἰχῶρα μυδώντων, τὸν ὑποῤῥέοντα τῶν cwyi-
των, ἐστέναξέ τε, χαὶ τὸς χεῖρας ἀνατείνας, χατ:-
μαρτύρατο τὸν Θεὸν, ὡς οὐκ cir, τὸ ἔργον αὐτοῦ.»

; ^: "M ; .
Τούτοις ὁ τινὰ εἰπὼν μεταξὺ, ἐπιφέρει λέγων. «Ou
ἂν ὑποσπτειλχίμην εἰπεῖν, ἃ μοι χελεύει τὸ πάβις.
Οἴμαι Ῥωμαίων βραδυνόντων ἐπὶ τοὺς ἀλίτη cto,
ἢ χαταποθῆνχι ἂν ὑπὸ χάσματος, ἢ καταχλυτθζα
τὴν πόλιν * ἢ τοὺς τῆς Σοδομηνῆς μεταλαῦεῖν x:om-
νούς. Πολὺ γὰρ τῶν τοιαῦτα παθόντων ἔνεγχε γε
νεὰν ἀθεωτέφαν. Τῇ γοῦν τούτων ἀπονοίᾳ πᾶς i
λαὸς συναπώλετο. » Καὶ ἐν τῷ ἕχτῳ δὲ BO ov
γράφει" « Τῶν δὲ ὑπὸ τοῦ λιμοῦ φθειρομένων xri
τὴν πόλιν ἄπειρον μὲν ἔπιπτε τὸ Πλῆθος, ἀδιήνητι
t συνέόχινε τὰ πάθη. Καθ᾿ ἑκάστην dio οἰκχίτι,
ποῦ τροφῆς παρχφανείη σχιὰ, πόλεμος Tv
(à χειρῶν ἐχώρουν οἱ φίλτατοι πρὸς ἀλλήλους,
ἐξαρπάζοντες τὰ ταλαίπωρα τῆς Ψυχῆς ἐφόδι:. ἢ»
οὐδὲ τοῖς θνάσχουσιν ὧν * ἀλλὰ xi
τοὺς ἐχπνέοντας οἱ λῃσταὶ διηρεύνων " ἡ τις ὑτὺ
χόλπον ἔχων τροφὴν, σχήπτοιτο τὸν θάνατον αὐτῷ.
οἱ δ᾽ ὑπ᾽ ἐνδείας λυσσῶντες, ὥσπερ χεχυνότες χύνες,
ἐφήλλοντο xai παρεφέροντο. Ταῖς τε θύραις ἐντειν
μενοι μεθυόντων τρόπον, xal ὑπ᾽ ἀμηχανίας sex |
αὐτοὺς οἴχους εἰσεπήδων δὶς ἢ τρὶς ὥρᾳ pu. lies
δ᾽ ὑπ’ ὀδόντας ἦγεν dj ἀνάγκη xal τὰ μηδὲ i
ῥυπαρωτάᾶτοις τῶν ἀλόγων ζώων πρόσφορα συλλὲ-
γοντες, ἐσθίειν ὑπέφερον " ζωστέοων γοῦν καὶ ix

me

^s . ,
στις ὁ αποριᾶς

ὄν μάτων τὸ τελευταῖον οὐχ ἀπέσχοντο" xiu
ματα τῶν θυριῶν ἀποδέροντες ἐμχσώντο. Too
ἦν τισι χαὶ χόρτου παλαιοῦ σπαράγματο. ΤΙ;
(39 ἵνας ἔνιοι συλλέγοντες, ἐλάχιστον πταθπὸν ἐτὸ
λοὺν ᾿Αττικῶν τεσσάρων. »

^g,
--΄
Gz2
*

,

o2

feram. Ita enim judico : si Itoinani bello vindicare nefarios homines ounctati essent, urbem ipsam at:
hiatu terre, aut inundatione interituram. 2383 aut certe Sodomie fulmina experturam fuisse. Mus
enim, qua; qui talia olim sunt perpessi, tulit gentem deteriorem, et impiam magis, propter coju
vecordiam populus simul universus interii. » Rursus in vr libro ad hunc modum scribit : « InnumerabiE
prorsus eorum rnultitado. fuit, qui fame in urbe perierunt, quibus inerediLiles dictu acciderct
erumnoe. In qualibet enim domo, ubi umbra sallem aliqua ciborum appareret, bellum gerebatur:
et qui arctissima inter se amoris necessitudine erant conjuncti, manus conserebant, sibi invicet
calamitosas miserm vite reliquias eripientes. Ceterum ne morientibus quidem, quod nibil escaruz
haberent, fides habebatur. Nam predones animas quoque jam agentes excutiebant, ne quis eortE,
cibi quidquam in sinu habens, niorlem assimularet. llli porro pre inopia insanientes, sicuti iid
hiantesque canes, in edes insiliebant, et αὐ atque illuc currentes ferebantur. Et fores, ebriorum ho
minum more identidem impellentes, propter impotentiam animi, una eademque bora bis, quat-
doque ter, in eazdem irrumpebaut ades. Atque cum jam necessitas eos fruges omnes consu mere coeg's-
gel, collectis etism rebus cis que impurissimis quibusque animantibus ad cibum accommoda not
gunt, vesci sustinuerunt. Siquidem ad postremum ne a cingulis quidem et caleceamentis abstinoer?.
et pelles scutis detract^s miacerarunt et comederunt, Nonnullis etiam veteris feni rejectamentu
esce fuere. Et fuero qui collectas quisquilius parvi ponderis quatuor Atticis vendiderint, »

CAPUT VII. D

De muliere Judza, quz suum sibi puerum devoravit. -

in obsidione Hierosolynuitana.

« Sed quid ego famis inverecundam impotentiam
in rebus inanimis persequor, ac non potius fa-
ctum tale commemoro, quale neque apud Grecos,
neque apud barbaros unquam est animadversum,

ΚΕΦΑΛ. Z'.

WHe2i τῆς τὸ οἰκεῖον τέχνον καταφαγοῦτις
A 3 *- — '
γυναικὸς 'Iouóaloq ἐν τῇ τῶν ἱεροσοὶ

J
TP UL
πολιορκίᾳ. '

« Καὶ τί δεῖ τὴν ἐπ’ ἀψύχοις ἀναίδειαν τοῦ Xa
λέγειν ; εἶμι γὰρ αὐτῷ δηλώσων ἔργον, ὁποῖον pi
παρ᾽ Ἕλλησι μήτε παρὰ βαρδάροις ἱστόρηται " c;
χτὸν μὲν εἰπεῖν, φρικτὸν δ᾽ ἀκοῦσαι, Καὶ ἔγωγε μὴ δύ-

909

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IIl.

910

Eats τερατεύεσθαι τοῖς ἄλλοις ἀνθρώποις " χἂν παρέ- Α horrendum quidem dicta, horrendum vero et au-

λιπὸν τὴν συμφορὰν ἡδέως, εἰ μὴ τῶν xat! ἐμαυτὸν
ἐἴχον ἀπείρους μάρτυρας " ἄλλως τε χαὶ ψυχρὰν ἂν
χατεθέμην τῇ πατρίδι χάριν, χαθυφέμενος τὸν λόγον
οὗ πέπονθε τὰ ἔργα. Γυνὴ τῶν ὑπὲρ τὸν ᾿Ιορδάνην
χατοιχούντων, Μαρία τουνομα, πατρὸς ᾿Ελεαζάρου,
κώμης Βαθεχζὼρ (σημαίνει δὲ τοῦτο, οἶκος ὑσσώπου),
διὰ γένος χαὶ πλοῦτον ἐπίσημος, μετὰ τοῦ λοιποῦ
πλήθους εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα χαταφυγοῦσα, συνεπο-
λιορχκεῖτο, Ταύτης τὴν μὲν ἄλλην χτῆσιν οἱ τύραν-
vot διήρπασαν, ὅσην ix τῆς περαίας ἀνασχευα-
σαμένη μετήνεγχεν εἰς τὴν πόλιν τὰ δὲ λείψανα
τῶν χειμηλίων, χἂν εἴ τι ἄλλο τροφῆς ἐπινονθείη,
καθημέραν ἐσπηδῶντες ἤρπαζον οἱ δορυφόροι. Δεινὴ
δὲ τὸ γύναιον ἀγανάχτησις εἰσήει “ καὶ. πολλάχις
λοιδοροῦτα χαὶ χαταρωμένη τοὺς ἄσπαγας, ἐφ’ ἕαυ-
τὴν ἠρέθιζεν. Ὡς δ᾽ οὔτε παροξυνόμενος τις, οὔτε
ἐλεῶν αὐτὴν ἀνήρει, χαὶ τὸ μὲν εὑρεῖν τι σιτίον
ἄλλοις ἐκοπία, πανταχόθεν δ᾽ ἄπορον ἦν 7,97, xai τὸ
εὑρεῖν, ὁ λιμὸς δὲ διὰ σπλάγχυων xai μυελῶν ἐχώ-
ρει, χαὶ τοῦ λιμοῦ μᾶλλον ἐξέχαιον οἱ θυμοί " σύμ-
ὄουλον Aa6o0ca τὴν ὀργὴν μετ᾽ ἀνάγχης, ἐπὶ τὴν
φύσιν ἐχώρει " xal τὸ τέχνον, ἦν δ᾽ αὐτὴ παῖς ὑπο-
μάστιος, ἀρπασαμένη, Βρέφος, εἶπεν, ἄθλιον, ἐν
πολέμῳ χαὶ λιμῷ καὶ στάσει τίνι cs τηρήσω; Τὰ
μὲν παρὰ Ῥωμαίοις δουλεία, κἂν ζήσωμεν ἐπ᾽ αὐ-
τοῖς φθάνει δὲ xal τὴν δουλείαν ὁ λιμός. Οἱ στα-
σιασταὶ δὲ ἀμφοτέρων χαλεπώτεροι, Ἴθι γενοῦ μοὶ
τροφὴ, xai τοῖς στασιασταῖς ἐριννὺς, xal τῷ βίῳ
μῦθος, ὁ μόνος ἐλλείπων ταῖς ᾿Ιουδαίων συμφοραῖς,
Καὶ ταῦθ᾽ ἅμα λέγουσα, χτείνε!: τὸν υἱόν, "E
ὀπτήσασα, τὸ μὲν ἥμισυ χατεσθίει * τὸ Oi λοιπὸν
χαταχαλύψασα, ἐφύλαττεν. Εὐθέως δὲ οἱ στασιασταὶ
παρῖ σαν * xai τῆς ἀθεμίτου χνίσσης σπάσαντες,
ἠπείλουν, εἰ μὴ δείξειε τὸ παρατχευασθὲν, ἀποσφά-
ξειν αὐτὴν εὐθέως. ἯΙ δὲ χαὶ μοῖραν σὐτοὶς εἰποῦσχ
χαλὴν τετηρηχένα', τὰ λείψανα τοῦ τέχνου διεχά-
λυψε. Τοὺς δ᾽ εὐθέως φρέκη, xal φρενῶν ἔχστασις
ἤρει, καὶ παρὰ τὴν ὦ ἐπεπήγεσαν. Ἡ δ᾽, ᾿Ἐμὸν,
ἔφη, τοῦτο Kb τέχνον γνήσιον, χαὶ τὸ ἔργον ἐμόν.
φάγετε, καὶ γὰρ ἐγὼ βέδρωχα " μήτε γένησθε μα-
λακώτερο: γυναιχὸς, μήτε συμπαθέστε :pot μητρός.

UM δ᾽ ὑμεῖς εὐσεδεῖς, xal τὴν ἐμὴν ἀποστρέ ἔφεσθε

l

θυσίαν, ἐγὼ μὲν ὁμῖν βέδρωκα, xxi τὸ λοιπὸν δ᾽ ἐμοὶ
μεινάτω. Μετὰ ταῦθ᾽ οἱ μὲν τρέμοντες ἐξήεσαν, πρὸς
ἕν τοῦτο δειλοὶ, ταύτης τῆς τροφης παραχωρήσαντες
τῇ μητρί " ἀνεπλήσθ δ᾽ εὐθέως ὅλη τοῦ μύσους i,
πόλις * xal πρὸ ὁμμάτων ἕχαστος τὸ πάθος λαμθά-
νων, ὡς παρ᾽ αὐτοῦ τολμηθὲν, ἔφριττε. Σπουδὴ δὲ
τῶν λιμωττόντων Eni τὸν θάνατον ἦν xal μαχαρισ-
μὸς τῶν φθασάντων, πρὶν ἀχοῦσχι xai θεάσασθαι
χαχὰ τηλικαῦτα.» 'Ec ὕστερον δ᾽ ὁ συλγραφεὺς τὸ
πλῖθος τῶν ἀνῃρημένων τῷ τε λιμῷ xal. ξίφει συν-
αγαγὼν, ἑκατόν φησι μυριάδας διαφθαρῆναι ^ τοὺς
δὲ λοιποὺς στασιώδεις xal λῃστρικοὺς ὑπ᾽ ἀλλή-
λων μετὰ τὴν ἄλωσιν ἐνδειχνυμεένους ἀνῃρῆσθαι,
τῶν δὲ νέων τοὺς ὑψηλοτάτους χαὶ χάλλει σώματος
διαφέροντας τετηρῆσθαι θριαμόῳ. Τοῦ δὲ λοιποῦ
«ᾳ«λήθους τοὺς ὁπὲρ ἐπταχαίδεχα ἔτη δεσμίους εἰς

ditu ? Atque equidem, ne prodigia quedam homi-
nibus aliis recensere viderer, libens profecto tam
calamitosum facinus prateriissem, nisi iunumeros
ejus apud populares quoque meos haberem testes ;
et tenuem sane frigidamque ἃ patria mea inirem
gratiam, ?84 si verbis non prosequerer, quod
illa reipsa perpessa est malum. Mulier quedam
erat, qu: trans Jordanem bhabilaverat, Maria no-
mine, Eleazaro patre nata, in vico cui nomen Ba-
thechzor (signiflcat id Ayssopi domum), et genere et
opibus clara. Hiec, cum Hierosolyma cum reliqua
multitudine confugisset, ibidem est obsessa. Fa-
cultates ejus alias tyranni rapuerant, quas vasis
collectis patria excedens, secum in urbem tulerat.

B Si quid autem ex rebus repositis pretiosoribus et

D

fuerat reliqui, et si quam preterea habuerat an-
nonam, id omne sanguinari illi satellites, qui
quotidie in domicilium ejus impetum faciebant,
abstulerant. [taque gravis indignatio mulierculae
incessit : eL cum persepe raptores conviciis pro-
gcidisset, dirisque devovissel, postremo in seipsam
acerbius est commota. Cumque non esset qui eam
vel per iracundiam, vel per commiserationem interi-
meret, difficiliorque ei aliquid frumenti aliis con-
quirendi labor fleret (eure enim id jam ex omni
parte inveniebatur), οἱ fames per viscera et me-
dullas omnes magis grassaretur, famcque ipsa gra-
vius eliam ir& excandesceret, animi indiynatione
una cum urgente necessitate in consilium assum-
pta contra ipsam naturam infesta fertur. Nam tilio,
qui adhuc lactens erat, arrepto : O te infantam,
inquit, bello, fame et seditione intestina miserum, .
ad quam te spem reservabo ἢ Siquidem apud Ro-
manos, si 8ub eis sit vivendum, servitus te manet Ὁ
gervitutem autem ipsam praevenit fames. Quibus
calamitatibus duriores etiam sunt seditiosi isti
predones. ftaque age, mihi matri tu; esca, pra lo-
nibus vindex Erinnys, et vita mortalium fabula-
rum sermonumque materia esto : que una adhuc
Judeis restat calamitas. Vix hec fuerat elocuta,
et filium necat, ejusque ad ignem assi partem di-
midiam edit, partem alleram occultatam servat.
Nulla intercedit mora, et latrones illi adsunt, et
nidorem infandum sennunt. Quapropter ei, nisi
quamprimum quod parasset cihi proferret, cedem
minantur, Illa autem partem se eis bonam reser-
vasse dicit : et reliquias simul filii affert. Illi porro
horrore confestim et mentis consternatione occu-
pati, ad conspectum talem obstupescunt. Atque
illa : Meus hic est, inquit, nativus germanusque
filius ; meum hoc opus; manducate ; nam et ipsa
jam manducavi; neque vel molliores femina, vel
misericordes magis matre ipsa sitis. Quod si vobis
pietas obstat, meamque propterea aversamini vi.
climam, maneant apud me cibi ejus, quo jam pasta
sum, reliquie. 235 Sic illi trementes abeunt, ad
hoc unum facinus timidi : et egre de epulis ejus-
modi matri ipsi cedunt. Repleta illico tota eo

911 NICEPHORI CALLISTI 913

piaculo urbs : et ob oculos quisque eo scelere sili A -x xaz Αἴγυπτον foya παρχπεμφθῆναι. Ἠλείους :
posito, tanquam a seipso patratum esse!, exhor- εἰς τὰς ἐπαογίας ξιανενεμῆσθαι φθαρη σομένους i
rescebat. Proinde ad mortem eo proclivius, qui τοῖς θεάτροις σιδέοῃ καὶ θτοίοις “τοὺς δ᾽ dw
fame premebantur, properabant : beatosque eos ἐπταχχίδεχα ἐτῶν αἰγμαλώτους ἄχθέντας διαπετοῖ-
vocabant, qui prius decessissent, quam tantum σῆχ', Καὶ τούτων δὲ μονὴν τὸν ἀσοιθιλὸν, ἐχτὸς τῶν
audivissent et vidissent malum. » Deinde Josephus ξ

numerum multitudinis ejus quie vel fame vel ferro νας. Ταῦτα 9' ἐποάχθη τοῦτον τὸν τρόπον ξευτίον
occubuit, colligens (1), centum myriadas homi- ἔτε: τῆς Οὐεσπεσιανοῦ 3as0).eíaz,

num (2) ait interiisse : factiosos autem et predones, qui ex clade fuerunt reliqui, ἃ seipsis inte
se post urbem eversam interemplos : quicunque autem ex juventute proceritate et forma corporis
prestitissent, ad triumphuin reservatos : reltquam turba:n eoruin. qui decimum septimum excessis-rl
annum, vinc!ain ad .Ezypti opera missam : plurimos quo'ne in. provincias, ut in theatris et spec
culis vel erro. necarentur, vel bestiis objicerentur, distribu!as : qui vero intra decimum septim. :a
annum fuissent, captos, et sub corona venditos esse. [s'orumque tantum numerum, pre'er ex
quos diximus, ad novem myriadas 3) pervenisse dicit. Atque hac ita acta sunt secundo impe
toris Vespasiani anno.

μον

.
4“

-

-δοειον άξνων, εἰς ἐννέα μυσιαδας Xv00vw συνχγθὶ-

CAPUT VIII. D RESAA. Π΄.
De verbis Christi, quibus Hierosolymis exilium prz- — lez? τῶν τοῦ Np: στοῦ προξδήπεων £18 τὶν
dixit : el de historia Josephi. Ἱεφουταλήμ' καὶ περὶ τῆς συγγρατῆς᾽ la
σέποηυν. ἷ
Haec iojuriarum atque con:umceliarum Servatori To:a2:a τῆς εἰς τὸν Σωτῆοα ὥόδρεως αὐτῶν τὶ

jllatarum premia fuere et autoramenta. Quod οἱ ἐπίχειρα, ᾿Αχολούθως Oi θχυμάζειν ἐξ

quis historici ejus narrationi oracula Servaloria πρὸς ἅπασαν τὴν ἱστορίαν τοῦ συγγραφέως τὰς c5
nostri Jesu Christi adjecerit, adiniranda ei res vide- Σωτῆσος ἡμῶν ἴησοῦ Χειστοὺῦ ῥήσεις πχοατ' Beies.
bitur. Veram eni.n clara:mnque fuisse predictionem, — E227,2z: zz. D πως ὡς 24700; pop, 73i Gx2r-
divinamque precozal5ouem orum que virtule — zv»oi & eot, καὶ θείας προγνώσεως τὰ λεχθέντα bi:
divina prencat;ata fuerant, reperiet. θα enim ὄυνάμει τ ὡς ds δὴ παρόντα τὰ ἐσόμενα EE
futura erant, ea lanquam praesentia previditalqua καὶ προξιπόντος " xai moth μὲν ἐπιδαχούοντος, tii
predixit : siquidein. illacrymuuns aliquaudo, sieuti ipe ce, ὡς ἡ τῶν ἱερῶν Συχγγελίων Yoxzi mas)
sacroruin Evangeliorum Scripta. testantur, δὰ πρὺς αὐτὴν I:poos siut δἰ ἔγνως xai τε τὸ ἐν

Hierosolyr;a conversus, hec dixit : δὲ cognovi-seg i uipa ταύτῃ τὰ πρὸς εἰρένην σου. NZs »
et (u, in die hac, ea qug al yum luam sunt Σ ἐχφύδη ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν σου" ὅτι fino.
nunc autem alscoudita sunt ab oculis tuis. 9356 Quo- C ἡ μέοαι ἐπὶ σέ" xai περιύαλυῦσί 5οι οἱ ἐγ:

siam venient diss iu te, et circeumducenl tibi ini- σοὺ f$ 4z22*2* καὶ περικυκλώσουσί σε, καὶ το.

mici lui vallum, οἱ circum labant te, οἱ compriment ἐξωσπί 3€ πάντοθεν" xai ἐδαφιοῦσί σε xa:
te unlcquaque, οἱ αὐ (όγγαπι γγυσίον πδηΐ, et [beros πέτα σον" ποτὲ € αὖθις πεοὶ τοῦ λαοῦ - " Es:17x
(μος 5, Vi alibi rursus, de porulo : Erit enun, in- ἀνάγκη μεγάλη ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ὀργὴ τῷ }:3
quit, nece-silas ingeus (n. [errd, el ἵνα adversus peopu- τούτῳ: χαὶ πεσοῦνται ἐν σ- Spazi py '2ς
lum hun: : el cadenl ia ore gladi, et caplivi ἀπό - καὶ αἰχμαλωτισθέσονται εἰς πᾶν τα τὰ ir
tur ad. genles omnes, et Je-usilem concuicabitar a. xai Ἱερουσαλὴμ ἔστα!: πατουμέτη ὑπὸ τὰ,
. uU . * ἢ. Σ 9» » x - 1 -
gentibus, donec τιμίαν! ὦν lei,ora. gentium *9, Et— εθνῶν͵ 34 pi5 οὐ πληρωθῶσι καιροὶ ἐθνὼ...

rureum : Cuin videris cércumdatum ἂν erercitu— Καὶ πάλιν " « ταν ἴόντε κυχλουμέντν iz
Jrusalem, tui scio?" quol appropinquaverit vasti- στρατ οπέδων τὴν Ἱερουσαλὴμ, τότε γνῶτ
Lies οἱ desslatio ejus *.. Et iterum : Va autem 96- ὃτι αγγίκεν ἢ ἢ sgh ut 1$ αὐτῆς" xii αὖθις" οὐτὶ
. . "M ^ -

8lanti^us uterum, et. lactan'ibus, in. die^us ilias 3. 66 cali Ev γαστρὶ ἐγούσαις καὶ ταῖς θυ, λαῦ..-
Üraté vero, 16 [1ga vestra iucilil in hi. min, neque σαῖς ἐν ἐκείναις ταῖς d, μέρα tq. Προσεύχεσθε
in Satbatium, Frit enin tum. afftli tio »nagsa, qualis δὲ ἵνα ux γένηται ἡ φυγὴ ὑμῶν χε: μῶνος Sa
antet ἃ müs!o couditta. μασι τὸ nou fuit, nequ ἢ 923

"Esca: γὰρ τότε θλίψις LE γὙάλτ, τ:
poslea. fu'ura. est 9, Μετ ἢ enbnvero, quamvis ὑκ ἐγένετο ἀπ᾿ ἀρχῆς κοσμου ἕως τοῦ y
hine Servztor nester ita ore Ex rit, pluri'ar.a:gque 26: μὴ γένηται, Καίπερ δὴ ταῦτχ τοῦ Σωτί 2
med:o tempere i moris ert genus nümaau κα ἡμῶν προειπόντος, καὶ πολλὴν ἐν τῷ μέτῳ χε τ

bonitut m. exhibueril et. non. breve pouitenlim φιλανθρωπίας ἐπιδειξαμένου χοηστότη τα, χαὶ υττ-

55 Luc. xix, 42-14. 9 Luc. xxi, 22, δή. V ibid, 20, 55 ibid, 23, 3? Matth, xxiv, 20, 94.

(1) De. nectin cia. ofiecsarim Hisrosolymis Ju-.— δέκα, ho^ es', undecies centenn milli : a'ii ;a
deorum 'l'acitua :« Aria, inquit, cuncti 4ui ferre (CUT uiv riudes, hoc est, decieg centena m...
possent, et plus quam pro numero audebant. Ob- — babent, ut Joseph. ipse lib. vi, eap. 26, et:«
£linatio. viris femiuisque par. Ac si truus:erre NIC: phorus, qui Juseybum CX primario excu: pid
sede8 cogerentur, major vit» metus quam mor- allegat.
tis. » (3) Hoc est, ad nonaginta millia.

(2) Euseb. lib. 1, oap. 7, μυριάδας ixatóv xal

913

νοίας χαιρὸν οὐχ ἐλάχιστον ὑπανέντος
κρείττονος γενόμενο! λογισμοῦ, καὶ τῆς εἷς αὐτὸν
παροινίας τὴν δίκην διὰ μετανοίας ἀποδοάσωσ! val
τὴν ἀποστολιχὴν πολιτείαν xal uevaAr yocíav, ἕτι δὲ
καὶ τὴν τῶν ἐξχισίων τεραστίων ἐπίδειξιν, χαὶ ἐπὶ τεσ-
σάράκοντα ἔτη χρόνον ἐκτείναντος, καὶ τῶν μιχρῷ ποόσ-
θεν εἰρη μένων φοδεςῶν ἐν αὐτοῖς σημείων τὴν πανω-
λεθρίαν ἐπ'σειόντων -
χειντο "

Ἅι i» ^ ,
oi ὁὲ xal ἔτι τῷ χείρονι προσέ-
xxi μὴμόνον τὸν Σωτῆρα ἡγνόησαν wai
£^" * NJ 4 ι - »
παρξοόραμον, ἀλλὰ xal ποὸς τὸν πρῶτον νόμον ἀθλίως
διέχειντο, οὐδὲν εἶδος παρανομίας παραλείποντες ὥττε
μὴ γυμνῇ πράττειν τῇ κεφαλῇ. AU ἅπερ χαὶ τοῦ Θεοῦ
μαχρόθυμον ἀνχλύσαντες, πανώλεις τῷ ἀσανεῖ τῆς
καχίας βοθῷ παρεπέμφθησαν. Καὶ τῷ βουλομένῳ
καταμαθεῖν ἐστιν ῥάδιον, ἀχοιδῶς ἐπιστατοῦντ' τοῖς
xaxÜ' ἔχχστον λεγομένοις τῷ συγγραφεῖ, μεθ ὅσης
χάριτος καὶ ἀδρότητος. ᾿Εγὼ δὲ xal μᾶλλον τοῦ
πάντα χαλῶς οἱχονοροῦντος Θεοῦ θαυμάζω τὸ pé-
M o^ , - 4 -:Ἤ 4 er
γεθος, &vópz 'EOpalow xal τῶν ἀπίστων οὕτω χκινή-
σαντα, καὶ γλῶτταν λαμυρὰν παρασχόμενον, ὥστε
δὴ ὡς χρεών γε ἦν τὴν χατὰ ᾿Ιουδαίους ἱστορίαν
ἀρίστως διεξελθεῖν * ἵνα μή τις ἀντιλέγειν τέως
w 4. * -
ἔχοι * xai ποὸς τούτοις ἵνα xal τοῖς εἱρημένοις Xpi-
cti σύμτωνός τις εἴη χἀχ τῶν ἐχθρῶν, τὸ χαινότα-
, ^, » 3τ * Na ,
τον. Tt; δ᾽ οὗτος Ἰώσηπος, xai τίνα δὴ συνεγρά-
ψατο, χαὶ οἵου γένους xxi ἀγωγῆς, ἐν τῷ πρὸ τού-
, ^ , E] M * *
τοῦ ἀοίστως διελάδομεν τόμῳ. Καὶ τὰ μὲν xaX
᾿Ιουδαίους ἐν τούτοις ἦσαν" ἡμεῖς δὲ xai αὖθις ἐπὶ
τὰ ἑξῆς τὴς ἱεοᾶς ἱστορίας προΐωμεν.

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. III.

014

ὡς ἂν τοῦ À tempus concesserit, ut meliora consilia el rationem

rectiorem &ecuti, per poenitentiam vindictam pro-
cacis, qua illum affecere, contumeliz effugerent :
atque insuper apostolicam vivendi rationem et
doctrinam magnificam cum admirandorum prodi-
giorum signis dederit, eamque bonitatem ad qua-
draginta extenderit annos : internecionem den:que
eam populo ante, eis qua diximus ostentia, porten-
derit : illi tamen longe etiam pejores facti, non
tantum Servatorem cognoscere per contemptum
noluerunt, verum etiam de prima lege ipsa minus
recte senserunt, nihil prorsus ex iniquitate et
peccato oroni relioquentes, quin id nudo (quod
dicitnr) capite patrarent. Quapropter longanimitate
Dei repudiata, internecione omnes in profundum
malitie et perditionis demissi sunt barathrum.
Hec omnia qui volet, facile cognoscere poterit,
Bi diligenter animum ad res quasque a Josepho
historico cum mulia gratia et venustate scriptas
attenderit. Ego vero in primis, omnia recte dis-
ponentis atque administrantis Dei magnitudinem
admiror, qui hominem ex infidelibus Judeum ita
excitaverit, eidemque disertam suavemque lin-
guam concesserit, ut ille, ita ut oportuit, Judaicam
historiam quam rectissime memorie mandaret ;
videlicet, ut ne quis contra testimonium ejus ve-
nire posset: 382 el preterea, quod quidem est
maximum, ut ex hostibus etiam exstaret aliquis,
qui consona Christi predictionibus attestaretur.

Quis autem Josephus iste fuerit, quos libros scripserit, quo genere, quave institutione fuerit, in
proximo satis exposuimus libro. Et Judeorum quidem res hunc habuere exitum. Nobis autem, ut
&d reliquas qua supersunt proposite historie res revertamur, tempus esse videtur.

ΚΕΦΑΛ. 6.

Ως μετὰτὴ"» ἄλωσιν Συμεὼν ὁ τοῦ Κλοπὰ ἐπί-
σχοπος ᾿Ιἱερουσαλὴμ προχειρίζεται. Καὶ
περὶ τῆς Δομετιανοῦ ὡμότητος " καὶ περὶ
τῶν κατὰ σάρχα συγγενῶν τοῦ Σωτῆρος,

Φθάνει μὲν ὃ τοῦ Κυρίου ἀδελφὸς Ἰαχωῦος, τῷ
ὑπὲρ αὐτοῦ uaxptxplp τελειωθείς * ἐπεὶ δὲ καὶ Ἰε-
ρουσαλὴμ ἑάλω, ὡς εἴρηται, ἔτει κόσμου ἐδισταμένῳ

" “πενταχισχιλιοστῷ πενταχοσιστῷ ἐύδομηχοστῷ ἐνα-

τῳ, τεσσαραχοστῷ δὲ μετὰ τὴν τοῦ Κυρίου ἀνάλη,-
iiv " οἱ τοῦ Κυρίου μαθηταὶ xal ἀπόστολοι, ὅσο! δὴ
ἔτι περιῆσαν τῷ βίῳ, ἐς ταυτὸ βουλῆς γεγονότες,
ἁπανταχόθεν σύναμά τοῖς πρὸς γένος xata σάοχα
Χριστοῦ, πολλοὶ δὲ ἦσαν ἔτι, τινα διάδοχον τῷ "Ia-
κώδου θρόνῳ σὺ ὥς ἐπιλ ξασθαι διεσχόπουν, [14ν-
τες οὖν ἐπὶ Συμεὼν τὸν τοῦ Κλοπᾷ, οὗ xai τὸ ἱεγὸν
Εὐαγγέλιον μνείαν ποιεῖται, ὁρῶσι " xal τούτῳ τὸν
τῆς ἱεοαρχίας ἐγγ ιοίζουσι θοόνον * ὃν δῆτα xai
ἀνεψιὸν εἴτουν ἐξαδελφὴν τοῦ Ἰησοῦ ὁ Ἱγήσιππος
ἱστορεῖ, Ὁ «ap Κλοπᾶς τοῦ μνήστορος ἦν ἀδελφὸς

(1) Capta, exusta, οἱ solo : χυδία est Hierosoly-
:Urum urbs. anno Domini 73, Septembris niensis
die 8. (Joseph. iib. vit, cap. 20.) « Titus, ad per-
domandam Judeam relictus, novissima Hierosoly-
morumoppugnatione seplem propugnatores totidem

C

D

CAPUT IX.

Ut post Hierosolyma capta, Symeon Cleophaz filius
episcopus ibi creatus sit. De Domitiani crudehltate :
et de. cognatts Servaloris nostri secundum car-
nem. t

Jacobus frater Domini, ita ut antea est dictum,
martyrio pro ipso est functus. Cum vero Hieroso-
lyma sunt eversa (1), a mundo condito quinquies
millesimus quingentesimus septuagesimus nonus,
ab ascensione Domini autem quadragesimus age-
batur annus ; tum discipuli et apostoli, qui adhuo
in vita erant, idem secuti consilium, ex locis omni-
bus una cum iis qui genere juxta carnem, Christi
propinqui essent (multi autem adhuc supererant)
convenerunt, et quemnam Jacobo successorem
aperte surrogarent, cum cura deliberarunt. Atque
equidem omnes in Symeonem filium Cleophz,
cujus etiain sacrum meminit Evangelium, oculos
conjiciunt, eique episcopalem sedem committunt :
quem Symeonem Hegesippus consobrinum eive

sagittarum oonfecil ictibus, cepitque eam natali
fle sue, » etc. (Tranquill. in Tito.) Secundum
neotericos chronographos, Hierosolywa capta est
anno muudi 4050, a natali Salvatoris 72.

v0

915

patruelem Jesu fuisse memorat : Cleophas (1)enim αὶ

sponsi Josephi frater fuit, Enimvero Vespasianus
Hierosolymis captis, ne quis ex tribu regia clam
profugeret, quicunque a Davide genus deducerent,
diligenter inquiri jussit. Unde rursum non exigua
persecutio adversus Judeos est coorta. Et ea cala-
mitas longius processit. Nam et Domitianus Vespa-
siani filius (2), qui post Titum Romanis imperavit,
multos ex illustribus summoque loco natis Romanis
civibus prater rationem omnem occidere, et bonis
omnibus mulelare, et exsilio damnare eat aggres-
8ug8. Atque ἰδ post Neronem secundus Deo bellum
movit, persccutionemque gravem adversus Christi
fideles, cum quidem Vespasianus pater ejus nihil
acerbius in nos statuisset, excitavit. Quo tempore
et apostolus Joannes adhuc in terris verssans, pro.
pter pietatem cultumque Christi, ab eo in insulam
Palmum circumscriptus esse «memoratur, ub ille
sacram illam Evangelii eui detonuit vocem, 9938 et
simul ipsam scripsit Apocalypsim. De qua Apoca-
lypsi lreuseus Lugdunensis episcopus in quinto
Adversus haereses libro, eo loco ubi de catculo no-
minis Antichristi, qui ibi fertur, tractat, hie scri-
bit : « 8i tetnporibus iis palam nomen illius pro-
mulgari deberet, per hunc profecto qui Apocalypsim
ipsam et revelationem vidit, dictnm esset.Nou enim
ante multa tempore, sed nostra prope etate circi-
ter Domitiani imperii finem revelata est. » Non
modo autem protessionis fideique nosire homines,
sed multo etiam mayis, qui alieno a nobis sunl
&nimo, acerrimam illan sub Domitiano persecu-
tionem, et eos qui tum maxime floruerunt homines,
teatitficationemque et martyrium eorum conscripse-
run!, satisque certo el tempus ipsum indicurunt.
Nam post plures alio8, quinto decimo imperatoris
ejus anuo (3). Flaviam etiam Domitillam (4), Flavii
Clemeutis (5) homanorum consulum unius sororis

filiam, propter ejus de Christo testificationem, in

meinorarunt.

CAPUT X.

Ex Hsgesippo, quod ad id usque tempus, qui fa-
miis et generis Dauid fwere, inquisiti sint. et
occisi.

Ut autem eos quoque qui ex Davidis genere
ortum habebant (6), interficere decrevit, traditum
memorie est, ex hereticis quosdam nepotes Juda,
eo nomine quod gcnus ex Davide ducerent, in jus

(1) Hic supra libro tz, eap. 33, Cleophas dictus.
Et alias hic Symeon. fuerit Ἀ0 eo, qui upra est
nominutus8 Josephi fllius, Jicobi, Jude et Jose
fratre.

(2) Primus Demitianus Dominum se et Deum
appellari jussit : « Dominus et Deus noster sic fieri
jubet. » (Tranquill.) Uxorem item suam, Augu-
Stan. (Eutiop.)

(3) Qui et ultiieus fuit.

(4: Flavin. Domitilla propter Christum in inru-
in sub Douitiano. deportata. (Eutrop. lib. 1x, in

n.
(5) Flavii Clementis, qui patruelis Domitiani
fuit, Tranquillus in Domitiano meminit, sicuti te

NICEPHORI CALLISTI

916

Ἰωσήφ. Οὐεσπεσιανὸς δὲ μετὰ τὴν “Ἱεροσολύμων
ἅλωσιν, ἵνα μή τις τῆς βασιλικῆς φυλῆς λάθῃ 9:-
φυγὼν, τοὺς ἐκ Δαυΐδ τὸ γένος χατάγοντας μετὰ
σπουδῆς ἀνερευνᾶσθαί προσέταττε. Κἀντεῦθεν οὐχ
ἐλάχιστος διωγμὸς Ιουδαίοις ἀνεῤῥιπίσθη, καὶ iz
πολὺ τὸ δεινὸν προΐει, ὡς xal Δομετιανὸν τὸν υἱὸν
μετὰ Τίτον Ῥωμαίων ἡγησάμενον πολλούς τε τῶν
ἐπιφανῶν χαὶ Ῥωμαίων εὐπατριδῶν ἀνευλόγως
χτείνεια ἐπιχειρεῖν, ζημίᾳ τε ἄλλους οὔσιων, xai
ὑπερορίᾳ τὸ τελευταῖον καταδιχάζειν - ὡς καὶ gii
Νέρωνα δεύτερον θεομάχον ἑχυτὸν χαταστῇσαι, xai
xatà τῶν εἷς Χριστὸν πιστευόντων δεινὸν ἀνεγεῖραι
τὸν διωγμόν καίπερ Οὐεσπεσιανοῦ τοῦ πατρὸς μη-
δὲν χαθ᾽ ἡμῶν ἐπινοήσαντος ἄτοπον " ὅτε καὶ τὸν
ἀπόττολον Ἰωάννην ἔτι περιπολοῦντα τὴν γῆν, Πέτμῳ
τῇ νήσῳ τῆς εἰς Χριστὸν εὐσεδείας ἕνεκα ὧπ᾽ πότου
m:ptop:sÜzvat ἱστόρηται, ἔνθα δὴ καὶ γενόμενον τὶν
i:21v τῶν Εὐαγγελίων βροντῆσαι φωνὴν, xai αὐτὴν
᾿Αποχάλυψιν ^ περὶ ἧς ᾿Αποχαλύψεως Εἰρηναῖος ὁ
Κουγδούνων ἐπίσκοπος ἐν πέμπτῳ τῶν πρὸς τὰς αἱ-
ρέτεις περὶ τῆς ψήφου xatà τὸν ᾿Αντίέχριστον ἔχεῖσε
φερομένης τάδε xatX ῥῆμα διέξεισιν " « ἘΠ δὲ Gu
ἀναφανδὸν ἐν τῷ νῦν xx'pip χηρύττεσθαι τὸ ὄνομ
αὐτοῦ, δι᾽ ἐκείνου ἂν ἐῤῥέθη, τοῦ xal τὴν ἀποχέ-
λυψιν ἑωραχότος * οὐδὲ γὰρ πρὸ πολλοῦ χρόνου lu-
ράθη, ἀλλὰ σχεδὸν ἐπὶ τῆς ἡμετέρχς γενεᾶς πρὸς τῷ
τέλει τῆς Δομετιανοῦ ἀρχῆς. » Οὐ μόνον δὲ οἱ της
x10' ἡμᾶς πίστεως, πολλῷ δὲ μᾶλλον καὶ οἱ ἀλλο
τρίως ἡμῖν ἔχοντες, τὸν ἐπὶ Δομετιανοῦ σφοδρότατον
διωγμὸν, καὶ τοὺς τηνικάδε διαλάμποντας, καὶ τὴν
ἐχείνων μαρτυρίαν συγγράφοντες, ἐπ᾽ ἀκχρ'δὲς, χαὶ
τὸλ χαιρὸν ἔχδηλον καθιστῶσι. Μετὰ δ᾽ οὖν πολλοὺς
ἄλλους τῷ πεντεχαιδεκάτῳ τῆς ἀρχῆς αὐτοῦ ἔτει
xa! τίνα Φλαυΐαν Δομετίλλαχν ἀδελφιδῆν avo
Κλύήμεντος τῶν ἐπὶ Ῥώμης ὑπάτων ἑνὸς locopom
τῆς εἷς Χριστὸν μαρτυρίας χάριν νῆσόν τινα Ποντὶτν
χαταχριθῆναι οἴχεῖν,

insulam quamdam Pontiam relegatam esse con.

ΚΕΈΦΑΛ Γ΄.
Ἐκ τῶν ᾿Ηγησίππου, ὅτι ἄχρι τότε οἱ ἀ πὸ 4c

νουςτοῦ Δαυΐδ ιἀνεζητοῦντο καὶ ἀνῃροῦντο.

Ὡς δὲ τοὺς ἀπὸ γένους Δαυὶδ ἐπέδαλεν ἀναιρεῖν

D λύγος αἱρεῖ τῶν αἱρετικῶν τινας περὶ δίκας ἔλχεν

τοὺς ἀπογόνους Ἰούδα, ὡς ix Δαυὶδ τὴν σειρὰν ü-
*^ * ^ - ^ 4 ? , "s
χοντὰς " ἀδελφὸς δὲ τοῦ Σωτῆρος xxtX coxa '[o22:

persecutionis Christianorum, sub Judaici fisci
nomine : « Pretor ceteros, inquit. Judaicus fiscus
acerbissime aclus est, ad quem deferebantur, qui
velut protessi Judaicam intra urbem viverent vi-
tam : vel dissimulata origine, imposita genti tributa
non pependissent, » elc.

(0) « Domitianus agnatos Salvatoris repertc:
propter inopiam contempsit et absolvit. Inter Ju-
daos quoque acerbitate tormentorum et cruentis-
sime quiestionis exquiri genusDavid, atque iuterfici
priceptum est; quasi adhuc futurus esset ex se-
mine David, dum prophetis sanctis et. invidelur et
credilur, qui regnum possit adipisci. » (Kutrop.)

917

ἦν, ἅτε παῖς ὧν Ἰωσήφ"
οὗτω γράφων * « "Ext δὲ περιῆσαν οἱ ἀπὸ γένους
τοῦ Κυρίου, υἱωνοὶ Ἰούδα, τοῦ χατὰ σάρχα λεγομέ-
νου αὐτοῦ ἀδελφοῦ * οὖς ἐδηλατόρευσαν ὡς ἐχ γένους
ὄντας Δαυΐὸ * τούτοις δ᾽ ὁ Ἡουόχατος ἤγαφε πρὸς
Δομετιανὸν Καίσαρα, ᾿Εφοδεῖτο γὰρ τὴν παρουσίαν
τοῦ Χοιστοῦ, ὡς χαὶ Ἡρώδης * xai ἐπηρώτησεν αὖ-
τοὺς εἰ ix Δαυΐδ εἰσι - καὶ ὡμολόγησαν. Τότε ἐπή-
ρώτησεν αὐτοὺς πόσας χτήσεις ἔχουτιν, ἢ πόσων
χρημάτων χυριεύουσιν. Ol δὲ εἶπον ἐνναχισχίλια
δηνάρια ὑπάρχειν αὐτοῖς μόνα, ἑκάστῳ αὐτῶν ἀνή-
κοντος τοῦ ἡμίσεος. Καὶ ταῦτα οὐχ ἐν ἀυγυρίοις
ἔφασχον ἔχειν, ἀλλ᾽ ἐν διατιμήσει γῆς πλέθρων λθ'
μόνων * ἐξ ὧν xal τοὺς φόρους ἀναφέρειν, X2! αὐτοὺς
αὐτουργοῦντας διατρέφεσθαι, Εἶτα δὲ xxl τὰς χεῖρας
τὰς ἑαυτῶν ἐπιδεικνύναι μαρτύριον τῆς αὐτουργίας,
τὴν τοῦ σώματος σχληρίαν, καὶ τοὺς ἀπὸ τῆς Govs-
χοῦς ἐργασίας ἐναποτυπωθένται ἐπὶ τῶν ἰδίων yet-
ρῶν Ἐρωτηθέντος δὲ
τοῦ Χριττοῦ «ai τῆς βασιλείας αὐτοῦ, ὁποία τις εἴη,

τύλους παριστᾶντας. περὶ
xal πῆ, χαὶ πότε φανησομένη, λόγον δοῦναι, ὡς οὐ
κοσμιχὴ μὲν, οὐδ᾽ ἐπίγειος, ἐπουράνιος Ob xal ἀγγε-
A oxi, τυγχάνε:, ἐπὶ συντελείᾳ τοῦ αἰῶνος γενη σομένη *
ὁπηνίχα ἐλθὼν ἐν δόξῃ, κρίνεις ζῶντας xal νεχροὺς,
καὶ ἀποδώσει ἑχάττῳ χατὰ τὰ ἐπιτηδεύματα αὐτοῦ.
Ἐφ᾽ oí; μηδὲν αὐτὸν χατεγνωχότα τὸν Δομετιανὸν,
ἀλλὰ xxi ὡς εὐτελῶν καταφρονήσαντα, ἐλευθέξους
μὲν αὐτοὺς ἀνεῖνα!, χαταπαῦσαχ: δὲ διὰ προστάγμα-
τος τὸν χατὰ τῆς ᾿Εχχλησίας διωγμόν. Τοὺς δ᾽ ἀπο-
λυθέντας ἡγήσασθαι τῶν ἐχχλησιῶν, ὡς ἂν δὴ πά-
τορας ὁμοῦ xal ἀπὸ γένους ὄντας τοῦ Κυρίου,
γενομένης τε εἰρένης, μέχρι Τραϊανοῦ παραμεῖναι
αὐτοὺς τῷ βίῳ. » Ταῦτα μὲν ὁ Ἡγήσιππος " Τερ-
τυλιανὸς OR xal αὐτὸς τὴν Δομετιανοῦ πεποίηται
μνείαν, γράφων ὡς « Πεπείρατα! μὲν «at Δομετιανὸς
παυτὰ ποιεῖν ἐκείνῳ, μέρος ὧν τῆς Νέρωνος ὠμό-
τητος " ἀλλ᾽ οἶμα: ἅτε ἔχων τι συνέσεως, ὡς τάχος
ἐπαύσατο, ἀναχαλεσάμενος xai οὖς ἐξηλάχει. »

ΚΕΦΑΛ,. ΙΑ΄.

CLP PELLI Οὐεσπασιάνοῦ, Τίτου τε xal Δομε-

τιανοῦ καὶ Nepoóa* xai περὶ τοῦ βασιλέως

Τραϊανοῦ,

Κρατοῦντος δ᾽ ἔτι Οὐεσπεσιανοῦ, λοιμόν φασι μέ-
γᾶν ἐπὶ Ῥώμης γενέσθαι, ὡς ὑπὲρ μυρίους χαθε-
κάστην ἐπὶ πλείσταις ἡμέραις θνήσχειν c ὁπηνίγχα
xal τὸν ἐν Ῥόδῳ χολοσσὸν, χαλκοῦ πεποιημένον,
στήλην Ῥοδίους τῷ Ad ἀναθεῖναι λόγος, ἑπτὰ ἐπὶ
εἴχοσι καὶ ἑχατὸν πόδας εἰς ὕψος ἐχτρέχοντα " χαὶ
τὸ ἐν Ῥώμῃ δὲ Καπιτώλιον πρὸς δαπάνην γενό-
μένον οὔτυς αὖθις ἀνήγειρεν. "En! δέχα δὲ ἔτη τὴν
ἀρχὴν διιθύνας, τῷ παιδὶ Τίτῳ τὴν βασιλείαν λιπὼν,
τελευτᾷ. Τότε δὴ καὶ τοῦ Βεσουδίου ὄρους ἡ ῥαγέντος,
τοσοῦτόν φασιν ἐχεῖθεν πῦρ ἀνχύλῦσχι, ὥστε τὴν
παραχειμένην χώραν σὸν ταῖς ἀγχιθύροις πόλεσιν
ἀφανίσαι. Δι’ ἀγῶνος δὲ ποιεῖται τὴν Ρώμην εὖ-
δαίμονα ἐν ὀλίγοις ἔτεσιν ἀποφῆναι ^ σοφίαν γὰρ
xal τὴν τῶν λόγων παιδεΐαν διαφερόντως ἠγάπα.

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. IIl.

ὡς δηλοῖ xal Ἡγήσιππος αὶ iraxisse. Fuerat autem Judas frater Domini, se-

B

C

918

cundum carnem; Josephi quippe filius. Qua de re
Hegesippus ita scribit : « Supererant adhuc gene-
ris οἱ familie Domini nepotes ex filio Juds, qui
frater Domini juxta carnem dictus est. Eos, quod
gentis Davidis esse delati fuissent, Evocatus ad
Domitianum adduxit. Metuebat enim, ita ut ante-
bac Herodes, advendum Christi. ltaque eos illle,
essenine familie 9??39 Davidis, rogat. Quod cum
essent profesai, rursus ab eis, que eorum essent
possessiones, et quantam pecuniurum summam
haberent, querit. Atque ei illi respondent, non
amplius eis eese quam novem millium denariorum
patritnonium commune, quod divisum ex parte
dimidia ad quemque eorum pertineret : neque id
in pecunia numerata, sed in estimatione et pretio
undequadraginta agri jugerum consistere. Unde
cum tributum penderent, tum ipsi manibus suis
opus facientes, sumptus tolerarent. Deinde manus
suas ostendunt, ut corporis duritia et callis conti-
nuo labore ductis, operas suus comprobarent. De
regno autem Christi, quale id esset, ubi et quando
habiturum esset initium, inlerrogati : Non mun-
danum id, neque terrenum, sed coeleste et angeli-
cum fore testantur, in seculi consummatione :
cum adveniens ille cum gloria vivos et mortuos
judicaturus, et cuique juxta studia et facta sua
premium redditurus esset. Sedenim re ita com-
perta, Domitianus ipse illos non condemnat, sed
tenuitate illorum contempta, simul et liberos eos
dimittit, et edicto proposito persecutionem eccle-
siarum inhibet. Ita illi absoluti, ecclesiis, ut testes
simul et agnati Domini, praefuerunt : et pace red-
dita, usque ad Trajani tempora pervenerunt. » Hxc
Hegesippus. Sed οἱ Tertullianus Domitiani men-
tionemn. facit : « Tentaverat, inquiens, et Domi-
tianus, portio: Neronis de crudelitate, eadem quas
ille facere. Sed, ut opinor, aliquid habens rationis
et prudentie, mature destitit, revocatis etiam iis
quos in exsilium egerat. »

CAPUT XI.

Obitus Vespasiani, Titi, Domitiani, et Nerv, et de
imperatore Traiano.

Imperante autem etiamnum Vespasiano, ingen-
lem pestilentiam Rome grassatam esse dicunt, ita
ut diebus plurimis quotidie supra decem hominum
milla exstinguerentur. Quo tempore fama etiam
fert, Rhodios colossum treum centum et viginti
septem pedum Jovi in urbe sua dicasse,. Rome
Capitolium, quod conflagraverat, Vespasianus ?40
restituit : qui imperio annis decem administrato,
moriens fllio Tito id reliquit. Sub hoc mous Vesu-
vius ruptus, tantum evomuit incendii,ut regionem
proximam civitateaque vicinas prorsus vastarit.
Maximopere is contendebat Romam brevi tempore
beatam reddere et felicem ; studium enim sapientie,
liberaliumque ; artium disciplinam'plurimum ama--
vit. Josephum, ut virum egregium et preclarum,in

919

NICEPHORI CALLISTI

. . . . Φ . & » Wa - ang "t
summo habuit bonore. Cujus eliam libros mani- À ὡς καὶ αὐτὸν ᾿Ιώσηπον oix δὴ λόγου ἄνδρα τιμαῖς

bus suis descriptos (1), in Romanam bibliothecam
reposuit. Sed enim cum annos tres imperium te-
nuisset, et estivo. tempore interdiu iter faciens,
plurimum e naribus sanguinem emisisset, a! que
inde animo defectus fuisset, Domitianus frater
ejus, imperandi cupilitato victus, veneno eum
sustulit, δυο adhuc spirantem in loculos funeri
paratos imposuit. Hic porro impie, et, ut pancis
dicam, improbe prorsus imperium administrans,
et seipsum secundum a Nerone vere pietatis stu-
diosorum hominum — persecutorem conatituens,
non paucos necavit, ut paulo ante diximus. Sub
hujus enim imperio et Timotheus, et Onesimus, ct
Dionysius Areopagita, cursum suum pro Christo

martyrii stadio. absolverunt. Ejus etate Apollo- B

nius (2) quoque Tyaneus vixit, quem historia pro.
dunt Roma Byzantium venisse, atque ibi deemo-
niacis quibusdam prestigiis atque incantationibus
magnam vim serpentum et scorpionum fugasse, et
preierea ferocissimos quosque equos frenasse-
aliaque multa prodigiosa fecisse. llunc, quod Ner
ve charus esset, Domitianus, cum prius totondis-
set, mox conjecit in custodiam. Sed cum Domitia-
nus per quindecim annos imperium gesaisset, ἃ
conjuratis in templo Jovis occisus, Nerve (3)id
invitus reliquit. ltaque senatus, actis ejus abolitis,
exsules revocavit, eisque bona sua restituit, Tum
quoqueJoannem, a»ostorum ex Patmo, quo relega-
tus fuerat, Ephesum rediisse, atque ibi ecclesias re-
xisse ferupt, Sed enim et Nerva, cum anno uno et
paulo diutius imperasset, defunctus Trajanum ha-
buit successorem ; sub quo adhuc discipulus ille,
qui supra pectus Dotuini recubuit, in Asia vixit.
Testantur hoc [reneus Lugdunensis episcopus, et
Alexandrinus Clemens contextor, 248 qui ambo
fidei verbum admodum promulgarunt. Horum alter
in xr Adversus h:reses hbro heo verba facit :
« Et omnes presbyteri, qui cum Joanne discipulo
Domini in Asia sermones contulerunt, testes sunt,
hao a Joanne tradita esse. Mansit enim cum eis
usque ad "Traj:ni tempora, et verus est certusque
testis traditionum ub apostolis acceptarum. Cle-
mers vero in eo libro cujus titulus est, Qui dives
sulvus fiat, tempore hoc diser!e indicato, et histo?
ria, quam ante narravimus de predone per resi-
piscentia:n servato, exposita, haec quoque ferin ita
scribens : « Audi fabulam, non fabulam, sed ora-
tionem veram de Joanneapostolo nobis proditam,
et memoria conservatam. Posteaquam enim ty-
ranno (Domitianum autem prorsus dicit) defuncto

(1) Tranquillus scribit, Titum velocigsime nobis
exciperesolitum,eum amanuensibus suis per jocum
ludumque certantem, tmitari chirographa quecun-
que vidisset, 86 prohteri sepe, 858 maximum talsa-
rium esse. potuisse. Non. mirum i'aque fuerit, si
libros ipse septem Jusephi De bello Judaico manu
sua descripserit.

(2) Hunc cum Domitianus punire vellet, repente

D

üz:phaAÀojsaig τιμᾷν, τά τε ἐκείνου βι:6λ'χ iac
γῦᾶψαι χερσὶ, xxi ταῖς βιδλιοθήκαις τῆς Ρώμης
ἐναποτάξχι, Τρισὶ δ᾽ ἐπ᾽ ἐνιαυτοῖς τὴν ἀρχὴν Ou
χηχύτα, ὥρᾳ θερείᾳ δ ἡμέρας ὁδοιποριήσαντα, χε
αἷμα διὰ τῶν μυχτήάγων οὐχ ὀλίγον προέμενον, xr-
τεῦθεν λειποδρανοῦντα, Δημετιανὸς ὃ τούτου Χ12-
Ὑνητος, τοῦ τῆς μοναρχίας ἔρωτος ἥττων γενόμενος,
oxouixp αὐτὸν ἀναιρεῖ " ἔτι δ᾽ ἐμπνέοντα ταῖς νε
χοιχχῖς θήέχαις ἐνχποτίθησι, Οὗτος δ᾽ ἀθξως χαὶ τὸ
ὅλον φάγχ: μοχθηρῶς τῇ ἀρχῇ γρώμενος, μετὰ Ni
ρωνα δεύτερος διώχτης τῷ εὐσεδεῖ μέρε: ἀναφανεὶς,
οὐχ ὀλίγους διέφθειρεν, ὡς μιχρὸν ἄνωθεν Oui»
μιν. Ἐπ᾿ αὐτοῦ γὰρ xal Τιμόθεος, xxi Ὀνέσιμος,
χαὶ Διονύσιος ὁ ᾿Αρεοπαγίτης, τὸ ὕπερ Χριστοῦ στε
Gov ἔδεαμον. "Emi τούτου xii ὃ Τυανεὺς ᾿Απολλώ-
ἐγνωρ᾽ζετο, ὃν ἀπὸ Ῥώμης
».»12 ὄφεων χαὶ σχορπίων πλῆθος
ἀξ΄ντηποιίαις xai ἐπιχλήσεσι φυγαδεῦσαί φατ'
γελινῶπαί τε ποὸς τούτοις χαὶ τῶν ἵππων τὴν ἀτ:-
Lv " xal ἀλλ᾽ ἄττα τεράτων ἀνάμεστα ἱπστοροῦ!»
αὐτὸν διαπράξασθαι" ὃν ὡς φίλον ὄντα Νερούα e
μετιχνὸς ἔμφρουρον εἶχε, πρότερον ἀποχείρας. ἘΣ
ἔτη ὃὲ πεντεχαίδεχα χαὶ οὗτος ὁ Δομετιανὸς τῇ G2]
διανύσας, χαὶ τῷ νεῷ σφαγεὶς τοῦ Διὸς, Νερού xii
ἄχων παραγωρέϊ τῆς ἀρχῆς. Τοίνυν ἢ σύγχλητα
λύσατα τοῖς ἀδίκως ἀπεληλαμένοις τὰς ἑξορίας, xr
τῶν οἰχείων σφίσι μετέχειν ἀνῆχε. Τότε Or, τότε 5
γος «ai τὸν ἀπόστολον Ἰωάννην τῆς ἐν Πάήτμῳ )-
θέυτα φυγῆς, ἔν ᾿Εφέσῳ πάλιν ἐλθεῖν, xai τὰς αὐτόθ.
ἐγχλυσίας διέπειν. Νερούαν δὲ χαὶ αὐτὸν vm
x1 μιχρὸν τι πρὸς αὐταρχήσαντα Τοατανὸς iui
γεται, Καὶ ἐπὶ τούτου δὲ ἔτι τῷ βίῳ περιῆν ὁ iz
στήθιος μαθητὴς ἐν ᾿Ασίᾳ ποιούμενος τὰς DBuzón
xii: μαρτύριον τῷ λόγῳ διδόασιν Εἴρηνχτός τι ὁ
Λουγδούνων ἐπίσχοπος xxi ὁ ᾿Αλεξανδρεὺς Κλήμοε
ὁ στοωματεύς " zai ἄμφω Oz τὸν τῆς πίστεως AU»
μάλα ἦσαν πρεσδεύοντες, Ὧν ὁ μὲν πρότερος ἐν Gm
τέρῳ τῶν Πρὸς τὰς αἱρέσεις τάδε χατὰ zi zz
« Καὶ πάντες οἱ πρεσδύτερο! μαρτυροῦσιν οἱ χατὲὶ τί'
᾿Ατίχν ᾿Ιωάννῃ τῷ τοῦ Κυρίου μαθητῇ συμόεῦ)ν-
κότες πυρχδεδωχέναι ταῦτα τὸν ᾿Ιωΐννγ». [ox
μεινε γὰρ αὐτοῖς μέχρι τῶν Τραϊανοῦ χρόνων" xi
μάρτυς ἀληθής ἐστι τῆς τῶν ἀποστόλων zin
κλέμης δὲ καὶ αὐτὸς τὸν χρόνον iz:
ἐντῷ, Τίς ὁ σωζόμενος πλούσιος. Aere
xil τὴν μιχο πρόσθεν ἡμῖν εἴρη λένγιν i127,
ὅπως τὸν λῃστὴν διεσώσατο, ἐπιφέρει καὶ ταῦτα,
Ὑράφων οὕτως € "Axouzoy μῦθον, οὐ μῦθον, ἀλλ᾽ 0.1
λόγον, περὶ Ἰωάννου τοῦ ἀποστόλου λεγόμενον, xz:
ἡμῖν παραδεδομένον, xai μνήμῃ

νίῶ

ἐς Βυζαντιον 7.
δαιιλονιχαὶς fU

σεως. »
νάμενος

T £94 xY aiv.

is in judico disparuit. (Lact. lib. v, cap. 3.)

(2) Nerva omnes qui impietotis in dess rei foe
rant, Christianos scilicet, absolvi voluit. Et edic
vetuit, ne servi deinde dominos criminarenter,
nove liceret aut impielatis (Christianismi) aut 20-
daicm secl quempiam dehino insimulari. (liion.)
« Nerva pueros et puellas egenis|pareatibus natos
sumptu publico per [taliam ali jussit. » (Eutrop.

921

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. III.

923

Ἐπεὶ δὴ γὰρ τοῦ τυράννου τελευτήσαντος (Δομε- A ex insula Patmo Ephesum rediit, » et qua» sequn-

ttavóy δὲ πάντως φησὶν) ἀπὸ τῆς νήσου Πάτμου
μετῆλθεν εἰς Ἔφεσον, » καὶ ὅσα ἐξῆς.
ΚΕΦΑΛ. IB'.
Περὶ τοῦ μετὰ τὸν Μάγον Σίμωνα δευτέρου
αἹἱρεσιάρχου Μενάνδρου.

"Exi δὲ τῆς αὐτῆς ἀοχῆς, μετὰ Σίλωνα τὸν Μά-
γον, ἀξιόμαχον ὅπλον τῆς διαδολιχῆς ἐνεργείας
δεύτερον ἀνχδείχνυται Μένανδρος, ἐχείνῳ μὲ» μα-
θυτευθεὶς, Σχυαρεὺς δ' ἦν καὶ οὗτος ὥσπες ἐχεῖνος,
ταῖς γε μὴν γοητείαις καὶ τερατολογίαις ἐν δευτέρῳ
τὸν διδάσκαλον θέμενος " ἑαυτῷ γὰρ τὴν τοῦ Σωτῆρος
ἡμῶν ἀνετίθει χαὶ ἄνωθεν ἀπεστάλθαι
ἐληρώδει τῆς των ἀνθρώπων ἕνεχεν σωτηρίας. ᾿Εδί-
δασχέ γε μὴν, μὴ ἄλλως πρὸς ἰσχύος ἔγειν τινὰ τῶν
χοσμοποιῶν ἀγγέλων περιγενέσθοι, εἰ μή τις διὰ
τῆς αὐτοῦ γοητείας διέλθοι, xal ὅπερ αὐτὸς παρεδί-
δου βάπτισμα λούσαιτο "Egaoxe γὰρ τοὺς τούτου
χαταξιωθέντας ἀγήρως διαδιώσχειν, ἀϊόΐίου xal ἀθα-
νάτου μετέχοντας βιοτῆς. Μέμνηται τούτου ὃ τε
προῤῥηθεὶς E'prvaioc, xal ὁ ἔν φιλοσόφοις μάρτυς
ἄριστος ᾿Ιουστίνος, τοῦ τε Σίμωνος μνείαν ποιού-
μένος, xzi αὐτοῦ δὴ τούτου, οὕτω λέγων" « Μέναν-
6pov δέ τινα xal αὐτὸν Σαμαρέα, τὸν ἀπὸ χώμης
Καπαρχτέως γενόμενον, μαθητὴν τοῦ Σίμωνος, οἷ-
στρηθέντα xal αὐτὸν ὑπὸ τῶν δαιμόνων, xal ἐν
᾿Αντιοχείᾳ γενόμενον, πολλοὺς ἐξαπατῆσαι διὰ μα-
γικῆς τέχνης οἵδαμεν" ὃς xai τοὺς αὐγῷ Ἐπομένους
ὡς μὴ ἀποθνήσχοντας ἕπεισε xal νῦν τινές εἶσιν
ἀπ᾽ ἐχείνου τοῦτο ὁμολογοῦντες. » "Hv δὲ ἄρα δια-
Θολικχῆς ἐνεργείας διὰ τῶν τοιῶνδε γοήτων τὴν
Χοιστιανῶν προσηγορίαν ὑπυδυομένων, τὸ μέγα
«T. θεοσεδείας μυστήριον ἐπὶ μαγείᾳ σπουδάσαι
διαθαλεῖν, διασῦραί τε Ov αὐτῶν τὰ mto! ψυχῆς
ἀθανασίας χαὶ νεχρῶν ἀναστάσεως ἐχχλησιαστιχὰ
δόγματα.

T'!UTN,

j
ΚΕΦΑΛ. IU.

Περὶ τῆς τῶν ’᾿Εδιοναιων αἱρέσεως,

». Οἱ μὲν οὖν οὕτως ἀπάτης εἶχον " ἕτεροι δὲ τῆς

πεοὶ τὸν Χριστὸν διαθέσεως τὸν Θεοῦ Υιὸν ἱχανῶς
ἀποσπασαι μὴ ἔχοντες, εὐτελῆ δοξάζειν περὶ αὐτοῦ
εἰσηγοῦντο. "EGtovalouc τούτους οἱ πρὸ ἡμῶν dvó-
μᾶσαν. Τοιαύτης δ᾽ ἔτυχον προσηγτρίας, εὐστόχως
τὴν τῆς διχνοίας αὐτῶν πτωχείαν ὑποφαινούσης᾽'
οὕτω γὰρ παρ’ 'EOpaloi ὁ πτωχὸς ὀνομάζεται "
ψιλὸν χαὶ γὰρ ἄνθρωπον μόνον τὸν Χριστὸν ἐδόξα-
Cow, χατὰ προχοπὴν ἤθους δεδιχαιωμένον * ἠομένον
μὲν xai γεγεννημένον ἀπὸ οἰ χρίας, xal ix συνχφείας
τοῦ Ἰωσὴφ τὴν ἀρχὴν ἐσχηχότα * xal οὐ ῥάδιον
ἔλεγον διὰ μόνης τῆς χατὰ Χριστὸν πίστεως περιεῖ-
ναι τὸ σώζεσθαι, εἰ μὴ xai τῆς νομικῆς θρησχείας
τς μέτοχος εἴτ, γἀχείνην δὲ τὴν πολιτείαν μέτεισι.
Τῆς δ᾽ αὐτῆς αἱρέσεως εἰς δύο διῃρημένης, οἱ μὲν
ταῦτ᾽ ἔλεγον * οἱ δὲ προσίε:υτο ix Πνεύματος μὲν
ἁγίου καὶ τῆς Παρθένου Μαρίας γεγεννῆσθαι Χριστὸν,

tur.
CAPUT XII.
De Menandro, secundo a Simone Mago haresi-
archa.

Sub eodem imperio, post Sinonem illum Magum
insignem diabolice operationis et efficacie arma-
turam exhibuit Menander, discipulus ejus, Samari-
tanus itidem ut ille, imposturis certe et carminum
prestigiis longe magistrum post se relinquens.
Sibi ipsi enim Servatoris nostri vendicebat hono-
rem, seque e celo salutis hominum ergo demissum
esse nugabstur, illud etiam docens : neminem un-
quam aliter ex certamine cum mundi architectis

B angelis congressum, victorem abilurum, quam si

C

disciplinam magicarum praestigiarum suam omnem
probe teneret, et quem ipse tradidisset baptismum
subiret. Quo baptismo si quem dignatus esset,eum
experlem senectutis, sempiternam et immortalem
vitam victurum esse dicebat, Meminit hujus, quem
modo nominavimus, Ireneus, οἱ item ex philoso-
phis martyr et testis optimus Justinus, Simonis il-
lius atque Menandri hujus mentionem faciens, at-
que ita dicens : « Menander quidam, et ipse Sama-
ritanus, in vico Caparatensi ortus, Simonis disci-
pulus, 242 non minus quam ille daemoniorum
furore afflatus, permultos Antiochise vivens magica
arte seduxit, qui eliam sectatoribus suis nunquam
eos morituros esse persuasit. Exstant etiamnum
illius discipuli nonnulli, qui hoc Idem profiten-
tur. » Verum enimvero diabolice plane hoc erat

solertie, per tales magos, qui Christianorum sibi, -

pretextus gratia, nomen sumpsissent, ingenti di-
vine pietatis mysterio magicarum preestigiaram
inuere calumniam, atque ecclesiastica de anima-
rum immortalitate οἱ mortuorum resurrectione
dogmata traducere atque evertere.

CAPUT XIII.
De heresi Ebionitarum.

Atque illi quidem ita homines seducebant. Alii
porro, cum homines a professione et fide in Chri-
stum Filium Dei omnino abstrahere non possent,
tenuiorem de eo opinionem induxerunt. Ebionsos
hos majores oostri nominarunt : dignos prorsus

D qui appellationem eam obtinerent, directe et certo

mentis eorum inopiam et mendicitatem declaran-
tem : ita enim apud Hebreos mendicus voca-
tur. Siquidem purum tantum hominem Christum
esse docuerunt, morum proflciente accessione ju-
stiflcatum : qui ex Maria genitus primum ezetite-
rit, et ex congressu Josephi initium sumpserit : et
preterea, quod non facile quisquam per solam
fidem in Christum salvus fleret, nisi etiam legis
ceremonias servaret, et eam vivendi ralionem 86
queretur. Haresi hac et secta in duas partes disse-
cta, alteri quidem, 408 modo diximus, senserunt,

οὐ μὴν καὶ προὐπάρχοντα Adyov τε xal σοφίαν τοῦ --alteri autem admiserunt quidem illi, ex Spiritu

923

NICEPHORI CALLISTI

931

sancto et Maria virgine Christum natum esse, eum- Α ἀνάρχου εἶναι Θεοῦ, Κἀντεῦθεν xal οὗτοι τῇ ἐχείνων

dem autem quod antea ab eterno fuerit, Verbum
et sapientiam principio carenlis et eterni Dei esse
peraegarunt. Proindeque et ii in. eadem cum alte-
ris illis versati sunt impietate. [tidem enim;utiili,
legis cultum et observationem plurimum comple-
ctebantur. Illicet et Apostoli epistolas omnes, apo-
statam et desertorom Paulum appellantes, rejicie-
bant : et soli quod secundum Hebraeos erat, Evan-
gelio adherere perseverabant. Et cuin Sabbatum
aliamque eorum observationem omnem ex iequo
cum illis servarent,
colebant.

243 CAPUT XIV.
De Cerintho hzresiarcha.

Eadem etate et Cerinihum quemdam alterius
heresis ducem fuisse, scriptor ecclesiasticus Caius
commemorat, ita dicens : « Sed et Cerinthus per re-
velationes velut a magno apostolo scriptas, verbo-
rum portenta nobis tanquam per angelos ei tradita
mentitus inducit, post resurrectionem astruens ter-
renum futurum Christi regnum, et homines in
carne conversationem cupiditatibus voluptatibus
subjectam denuo apud Jerusalem habituros. Atque
cum sacrarum Dei Scripturarum eit hostis, sedu-
cere homines volens, mille tamen annorum nuptia-
rum celebritatibus destinatum refert (1). » Ejus
etiam Dionysius Alexandrinus in secundo Promis-
sionum de Joannis Apocalypsi libro meminit: « Ce-
rinthum, dicens, qui et a se nominatam Cerinthia-
nam heresim instituit, condignum idoneumque
figmento suo nomen sibi vulgo arrogare voluisse.
Discipline quippe ejus illam fuisse doctrinam,
Terrenum Dei regnum fore: etquarum rerum ipse,
qui corporis sui amans et admodum carnalis esset,
cupiditate teneretur, ventris videlicet, et earum
que sub ventre sunt partium voluptatis et exube-
rantis, in eis tanquam in somnis vitam peractum
iri : hoc est, in epulis, compotationibus, conjugiis,
et quibus hec plausibiliora gratiosioraque fore lar-
giusque proventura putavit,diebus festis,sacrificiis,
et victimarum mactationibus. » Heo Dionysius.
Irteneus autem, cum alia etiam plura vertiginis
plena deliramenta ejus in primo Contra hareses li-
bro proposuit, tum in tertio ejusdem operis de eo
memoria dignam historiam recenset, quam per
traditionem Polycarpi Smyrnei episcopi se acce-
pisse dicit. Cum namque aliquando Joannem apo-
stolun balneo uti oporteret, et cum jam illuc
ingressurus Cerinthum intus esse cognovisset,
quanta potuit celeritateinde refugit, ne sub eodem
quidem tecto una cum illo manere justum esse

B

D

περιετρέποντο ἀσεδείᾳ, ᾿Επίσης γὰρ κἀκείνοις xi
οὗτοι τὴν κατὰ νόμον λατρείαν ὡς πλεῖστον πεοιξ-
zowteq ἦταν. ᾿Αμέλει τοι xal πάσας μὲν τοῦ ᾿Απὸ-
στόλου τὰς ἐπιστολὰς ἀπεσείοντο, ἀποστάτην
ΠΙχῦλον ἐχάλουν, μόνῳ δὲ τῷ καθ᾿ ᾿Εδραίους Eir-
“ελίῳ διετέλουν m τες" καὶ τὸ μὲν Σοῦ
νελίῳ ροστετηχότες " καὶ τὸ μὲν Eaobi-
τὸν x3! τὴν ἄλλην αὐτῶν παρατήρησιν ἐπίσις
ἐχείνοις ἐφύλαττον " παραπλησίως δ᾽ ἡμῖν xxi tX
Κυριακὰς ἐτίμων εἰς μνήμην τῆς τοῦ Χοιστοῦ ἀν:
τάσεως.

*
-- mp

νΌ “Ὁ

nihilominus et nobiscum Dominicos dies ad Christi resurrectionis memoriam

KEOAA. IA".
Περὶ Κηρίνθου τοῦ alpesiapy o».

Τῇ δ᾽ αὐτῇ τοῦ 726voo φορᾷ xal Κήρινθόν τοι
ἄλλης αἱρέσεως ἀρχηγὸν Γάϊος ἐκκχληστιαστιχὸς
&vi,o Ἱστορεῖ γενέσθαι " «€ ᾿Αλλὰ xa? Κήρινθος ὁ δι᾽ az
χαλύψεων ὡς ὑπὸ ἀποστόλου μεγάλου γεγραμμένων
τ:ρατολογίας ἡμῖν ὡς δι᾽ ἀγγέλων αὐτῷ δεδ'δαγμένς:
ψευδόμενος ἐπεισάγει, λέγων, μετὰ τὴν ἀνάττατνν
ἐπίγειον εἶλαι τὸ βασίλειον τοῦ Χροιστοῦ * xai πάλιν
ἐπιθυμίαις χαὶ ἡδοναῖς ἐν Ἱερουσαλὴμ πὴν si
πολιτευομένην δουλεύειν * xai ἐχρὸς ὑπάρχων ταῖς
Γραφαῖς τοῦ Θεοῦ, ἀριθμὸν χιλιοετίας ἐν ipm
ἑορτῇ θέλων πλανᾷν λέγει γενέσθαι. ν Τοῦ δ᾽ αὐτο
xii Διονύσιος ὁ ᾿Αλεξανδρείας μέμνηται ἐν δευτέεξ
τῶν ᾿Επαγγελιῶν περὶ τῆς ᾿Ιωάννου ᾿Αποχλύψεωτ"
«Κήρινθον, λέγων, τὸν xat τὴν ἀπ᾽ ἐχεΐνου xi
σὰν Κησινθιχνὴν αἵρεσιν συστησάμενον, ἀξιόπιστον
ἐπιφημίσα! θελήσαντα τῷ ἑαυτοῦ πλάσματι ὄνοι,
Τοῦτο γὰρ εἶναι τῆς διδασχαλίας αὐτοῦ τὸ δύγατ᾽
ἐπίγειον ἔσεσθαι τὴν τοῦ θεοῦ βασιλείαν * καὶ ὧν
αὐτὸς ὡρέγετο, φιλοσώματος Gv xal πάνυ ocapxix,
ἐν τούτοις ὀνειροπολεῖν ἔσεσθα! γαστοὺὃς xai tw
ὑπὸ γαστέρα πλητμονῶν, τοῦτ᾽ ἔστι σιτίοις x
ποτοῖς καὶ γάμοις '" χαὶ δι’ ὧν εὐφημότεσον ti
ᾧθη ποριεῖσθαι, ἑορταῖς xai θυσίαις xai ite
σφαγαῖς, » Καὶ Διονύσιος μὲν ταῦτα" Εἰρηναῖος δὲ,
xxi ἄλλας ἰλίγγου πλήρεις φαντασίας ἐν τῇ nod
τῶν Πρὸς τὰς αἱρέσεις προθέμενος, ἔν τῷ zw
τῆς αὐτοῦ πραγματείας xai ἄλλην ἣμῖν περὶ αὐτοῦ
λήθης ἱστορίαν οὐκ ἀξίαν ἐπιφέρει " ἔν ἐκ παραδό-
σεως Πολυχάρπου τοῦ Σμυρναίων ἐπισγόπου ἔχει;
φησίν" ὡς χρείας γενομένης, τὸν ἀπόστολον loi
vr» βαλανείῳ χρήσασθαι " γνόντα δὲ, [Ev] τῷ μέλλειν
εἰσιέναι, Κύήοινθον ἔνδον ὄντα, θύραζε ὅσον τάχος
αὖθις ἀναπηδῆσαι, μηδὲ τῆς αὐτοῦ στέγυςς μεταλι-
χεῖν ἐκείνῳ δίχαιον χρίναντα " εἴσν γήσασθχί τε καὶ
τοῖς μετ᾽ χὐτοῦ τοῦτο, Φύγωμεν, ἐπειπόντος, ui τὶ
βαλανεῖον ἡμῖν συμπέσῃ, ἔνδον ὄντος Κηρίνθου τοῦ
τῆς ἀληθείας ἐχθροῦ.

opinatus : quod etiam iis qui cum eo erant persuasit: Fugiamus, inquiens, ne balneum concidit,

in quo veritatis inimicus Cerinthus lavat.

(1) Chiliagtarum sive Millenariorum origo.

ΚΕΦΑΛ. IE.

Περὶ τῆς αἱρέσεως τῶν λεγολένων N:xoat-
τῶν, ὡς ἀπὸ Νιχολάου, ἑνὸς τῶν ἑπτὰ δια-
κόνων, τυνέστη,.

Ποὸς τούτοις τετάρτὴ ἀπὸ Σίμωνος ἐπὶ βραχὺν
χρόνον xai ἡ Νιχολαϊτῶν λεγομένη αἴσεσις ἀνεφάνη,
ἧς χαὶ Ἰωάννης ἐν τῇ ᾿Αποχαλύψει μνείαν ποιεῖται.
᾿Αρχηγὸς δὲ ταύτης Νιχόλαος ἦν, εἷς τῶν μετὰ Στε-
vivoo ἐπὶ τῇ τῶν ἐνδεῶν θεραπείᾳ ἐν ταῖς Πράξεσιν
ἱστουίας ἀξιωθείς. Οὗτος τοιγαροῦν, ὡς ὁ ᾿Αλεξαν-
δρεὺς Κλήμης ἐν τῷ τρίτῳ οησὶ Στρωματεῖ, ὡραΐαν
ἔχων γυναῖχα μετὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος ἀνάληψιν πρὸς
κῶν ἀποστόλων ζηλοτυπίαν ὀνειδισθεὶς, ἐπὶ μέσης
αὐτὴν ἀγαγὼν, γῆμα: παντί τῳ προὐτρέπετο * xai
ὀῆσιν τῇ τοιᾷδε πράξει χατάλληλον ἐπῆγεν, ὅτι
παραγρᾶσθαι δεῖ τῇ σαρχί ᾿ ὅπερ, ὡς ἐγῷῴῷμαι, οὐδὲν
ἕτερον εἶναι, ἢ τὸ μὴ κχαταχρᾶσθαι εἰσηγεῖσθαι *
οἱονεὶ τὸ μὴ ἐνδιδόναι τῇ ὀρέξει τῶν τῆς σαρχὸς
θελημάτων. Οἱ δὲ τὴν αἵρεσιν αὐτοῦ μετιόντες, τῷ
Ἡπγενημένῳ xal τῷ εἰρημένῳ χωρίς τινος βασάνου
χαταχολουθήσαντες, ἀνέδην τῇ πορνείφ χρῶνται,
Kaícot γε λόγος τὸν N:xó)zov μή τινι ἑτέρᾳ παρ᾽ ἣν
ἔγημεν ὁμιλῆσαι - ἀλλὰ xal οἱ ἐξ ἐχείνου φύντες,
αἱ μὲν θήλειαι χατεγήρων πα’οθενίαν ἀσχοῦσαι " ἐν
ἀρθορίᾳ δὲ xal τὸν ἐχείνου υἱὸν παραμεῖναι ἔγνω-
μεν. Τούοων δ᾽ ὁμολογουμένων, ἔοιχεν ὡς ἀποδολὴ
πάθους ἦν ἡ ἐς μέσον τῶν ἀποστόλων τῆς ζηλοτὺυ-
κουμένης ἐγχύχλησις γυναικός * xai τῶν διὰ σποὺυ-
δῆς ἡδονῶν ἐγχράτεια τὸ παραγρᾶσθαι τῇ σαρχὶ
ἐδίδασχε * μὴ γὰρ βούλεσθαι δυσὶ χυρίοις δουλεύειν,
χατὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος ἐντολὴν, ἡδονῇ χαὶ Κυρίῳ,
Φασὶ δὲ xal τὸν Ματθχίχν οὕτω διδάξαι 7 σαῤκχὶ μὲν
μάχεσθαι xal παρχχρᾶσθα: μηδὲν αὐτῇ πρὸς ἡἧδο-
νὴν ἐνδιδόντα ^ Ψυγὴν δὲ αὔξειν διὰ πίστεως xal
ἹἩνώσεως, Ταῦτα μὲν περὶ τῶν χαταργὰς παρχχα-
ράττειν τὸν ἁληθῆ τῆς πίστεως λόγον ἐπικεχειρηχό-
των, θᾶττον δὲ διαῤῥἅιέντων, ἐπιτόμως εἰρήχαικεν *
κατὰ καιρὸν δὲ xat τοὺς λείποντας θύσομεν.

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. III.

À

C

244 CAPUT XV.

De hzresi eorum, qui Nicolaitz dicuntur, ul ea a
Nicolao, uno ex septem diaconis, orto exstiterit

Preter has, quarta quoque a Simone brevi tem-
pore, qua Nicolaitarum dicitur heresis, viguit :
cujus et Joannes in Apocalypsi meminit. Auctor
ejus fuit Nicolaus, eorum unus qui una cum Ste-
phano ad pauperum curam et minieterium in Actis
apostolicis sunt delecti. Is, ut Alexandrinus Cle-
mens in tertio Conlextionum libro ait, cum formo-
sam haberet uxorem, eique post Servatoris as-
sumptionem, ab apostolis zelotypiae orimen obje-
ctum esset, in medium productam,quicunque vellet
ducere eam jussit ; eique facto congrueaos quoque
adjecit dictum, Abutendum esse carne (1), in-
quiens. Quo quidem ille verbo, ut ego puto, non
aliud, quam carne ad illegitimas voluptates non
utendum, neque appetitui libidinum ejus indul-
gendum esse insinuavit. Qui autem heresim ejus
complezi sunt, factum simul dictumque ejus 8ine
judicio secuti, impudenter fornicatione utuntur.
Sed enim Nicolaum cum nulla alia muliere quam
conjuge sua consuevisse fama est : ex liberis
quos, genuit, femine quidem in virginitate conse-
nueruot, filium autem in incorrupto colibatu quo-
que permansisse scimus. Que cum citra contro-
versiam ita se habeant, satis apparet, quod ille uxo-
rem, propter quam zelotypus visus esset, in me-
dium apostolorum produxit, id velut repudiationem
affectionis carnalis fuisse : eumque per abusum
carnis continentiam et accuratam voluptatum
compressionem docuisse, quippe qui juxta, Serva-
toris preceptum, duobus heris, voluptati scilicet
et Domino, inservire noluerit, Ferunt autem et
Matthiam docentem ita tradidisse : Expugnandam
quidem esse carnem, eaque abutendum, neque ei
quidquam ad voluptatem indulgendum ; animam

autem per fideim et cognitionem veram alendam atque augendam. Haec de illis, qui a principio veram et
sinceram fidei doctrinam adultersre cum conati essent, statim tamen diffluxerunt, compendiose diximus,

suo 2060 etiam de reliquis dicturi.

ΚΕΦΑΛ. 1G".

Ὡς ἐμαρτύρησε Συμεὼν ὁ τοῦ Κλοπᾶ᾽ xal
ὅθεν ai αἱρέσεις τοχχταρχὰς τῇ τοῦ Χρι-
στοῦ εἰσεφθάρησαν Ἐχχλησίᾳ,

Νίρων μὲν δὴ πρῶτος τοῦ χατὰ Χριστὸν ἀπήρξατο
διωγμοῦ * Δομετιανὸς δ᾽ ἐπὶ τούτῳ δεύτερος * καὶ
τρίτος οὗτος Τραϊανός * ἐφ᾽ οὗ xal μεριχῶς xai χατὰ
πόλεις δήμων ἐπανισταμένων τὸν καθ᾽ ἡμῶν διωγ-
μὸν πολύν τινὰ γενέσθαι λόγος ἀσχαῖος διαθρυλλεῖ-
χαθ᾽ ὃν χαιρὸν xai Συμεῶνα τὸν Ex τοῦ θείου τοῦ
Ἵπη τοῦ Κλοπᾶ γεννηθέντα, χαὶ Μαρίας τῆς αὐτοῦ

(1) De carnis hujusmodi abusu illustris est etiam
sententia apud Cicer. lib. 1 De legib : « Cum animus
cognitis perceptisque virtutibus ἃ corporis obse-
quio induolgentiaque discesserit, voluptatemque
sicul labem aliquam de.ecoris oppresserit, om-
nemque mortis dolorisque timorem effugerit, so-

que carnis ejecerit,tum omnibus se natura

D

445 CAPUT XVI.

Ut Symeon Cleophz marlyrium subierit : εἰ unde
hzreses a principo in Ecclesiam Christi inva-
serint.

Nero quidem primus persequi Christum est
exorsus, Domitianus secundus, tertius hic Traja-
nus; subquo et privatim et publice, per urbes
universis insurgentibus populis, antiquitus tradi-
tum est ingentem contr& nos concitatam fuisse
persecut,.onem. Quo tempore Symeonem quoque,
patruo Jesu Cleopha, et Maria conjuge ejus, quam

conjunctum duxerit, cultumque Dei et puram reli-

gionem susceperit, et exacuerit illam ut oculorum,

Sic Ingenii aciem ad bona deligenda, et rejicienda

contraria, quse virtus ex providendo est appellata

prodentia, quid eo dici eut cogitari poterit bea-
us? »

921

NICEPHORI CALLISTI

93$

et sororem (quippe veluti consponsam atque adeo Α γυναικὸς, ἣν δὴ xzi ἀδελφὴν τῆς Θεοτόχου cas,

filiam) Dei Genitricis fuisse dicunt, non ex Anna
et Joachimo, sed ex Salome et Josepho editam, ut
dictum est, progenitum, martyrii cursum absol-
visse constat : cui etiam post Jacobum Hierosoly-
mitaue Ecclesie sedes commissa fuerat. Symeon
iste a quibusdam hereticis, velut unus postero-
rum Davidis (nam ad idusque tempus inquire-
bantur)et regalis tribus Jude, ipsiusque adco
Christi agnatus, delatus est : et propter eum, quod
libere pulchram professionem profiteretur, gravia
semulatio et invidia principibus incessit. Hic cum
diebus pluribus dura verbera, que ei Atticus per
tormenta inferebat, fortiter pertulisset, pari cum
Christo supplicio est affectus. Namque in crucem
sublatus, ad illum moriens transiit, cum quidem
centuimn et viginti peregisset annos. Scribit sane
Hegesippus, cum eo tempore Judzi regie stirpis et
tribus inquirerentur, ipsius quoque Symconis uc-
cusatores, quod videlicet ex eis essent, captos
esse. Quod si quis vere rationi atque observalioni
insistat, recte profecto Symeonem hunc ex illis
fuisse dicat, qui Dominum suis ipsorum oculis vi-
derint, et auribus audierint. Apertum nimirum
indicium est longsmvitas ipsius : et quod divino-
rum Evangeliorum scriptura Marie Cleophe, ex
quo hunc prognatum esse supra diximus, mentio-
nem facit. [dem historicus alterius cujusdam,
unius ex iis, qui ex genere orti erant Salvatoris,
cui Jude nomen fuerit, meminit, quem ad eam
quoque elatem vixisse dicit : post id, quod ante
exposuit, quorumdam sub Domitiano pro fide in
Christum peractum martyrium. Scribit autem δὰ
hune modum : « 4?46 Venerunt igitur et pre-
fuerunt Ecclesie omni, velut martyres et testes,
gentiles quoque Domini : et pace Ecclesiis reddita,
usque ad Trajanum Cesarem manserunt: donce
etiam, quem diximus, Symeon Cleopha fllius, pa-
trui Domini, per calumniam ab hereticis eodem
modo apud Atticum consularem delatu, est. Qui
dies multos tortus, ita martyrium obiit, ut omnes,
atque ipse etiam Atticus, inirerentur, hominem
centum et viginti annos natum tantum perferre
tormenti. Et is tandem in crucem ag! est jussus. »
Pautulum autem historicus digressus, ubi ea que
commemorata sunt dixit, deinde el illa addit :

ὡς συννυμφον αὐτῆς οὖσαν xai θυγττέρα, οὐχ dü
ἤλννης xxl τοῦ ᾿Ιωαχεὶμ, ἀλλὰ Σαλώμνς καὶ 'lwz:;,
ὡς εἴρηται, τὸ τοῦ μαρτυρίου στάδιον ὑπελθεῖν,
Τούτῳ χαὶ ὁ τῆς Ἱεροσολύμων ᾿Εχχλησπίας pv
μετὰ Ἰάκωδον ἐπιτράπη. Οὗτος τοίνυν ὁ Συμεὼν
ὑπό τινων αἱρεσιωτῶν, ὡς ἀπόγονος ὧν τοῦ A25
xatrqo270:i« (xai γὰρ ὄχρι δὴ xai τῶν χηόνων
ἐχείνου ἀνιγνεύοντο οἱ ἐξ Ἰούδα τῆς βασιλιχῆς xm
γγμένοι φυλῆς), καὶ ὡς τῷ Χριστῷ πρὸς γένους ὧν
δι᾿ ὃν χαὶ οὐ μέτριος ὁ ζῆλος τοῖς ἄργουτσιν ἦν, τὶ»
χαλὴν ὁμολογίαν παῤΥἧνησιλσάμενος, xxi ἐπὶ πλεῖ
στὰς τῶν dPduszüw αἰχίας χαρτεράσας συχνὰς. "Av
τιχοῦ τὴν χόλατσιν
τὸ τέλος παθεῖν.

ἐπιφέροντος, Χ σιστῷ παραπλὴήτιν
Σταυρῷ γὰρ μετέωρος ἐπαρθεὶς,

b] 1 - * -
B πρὸς αὐτὸν ἐχδημεῖ, εἴχοσι xal ἑχατὸν Gunn

ἐνιαυτοὺς. Ἱστορεῖ γε μὴν ὁ Ἡγήσιππος, ὡς 12
xai τοὺς χατηγόρους αὐτοῦ, ζητουμένων totrvuxr-
τα τῶν ἀπὸ τῆς βασιλιχῆς φυλῆς ᾿Ιουδαίων, ὡς ἣν
ἐξ αὐτῶν ὄντας, ἁλῶναι συνέδη * λογισμῷ 9 22
xai τὸν Συμεῶνα εἰχότι χρώμενος τῶν αὐτοπτῶν
xai αὐτηχόων εἴποι ἄν τις τοῦ Ευρίου wish,
ἀχραιώνεῖ τεχμηλίῳ τῷ μαχρῷ τῆς ζωῆς 0:00
προτχοηπάμενος, xal τῷ μνείαν ποιῆσαι τὴν τὸν
θείων Εὐχγγελίων γραφὴν Μαρίας τῆς τοῦ Κλοπῇ,
ἐξ οὐ φῦναι ταύτη» xai πρότερον ὃ λόγος ἱστόρη:.
Ὁ δ᾽ αὐτὸς συγγραφεὺς χαὶ ἑτέρου τῶν ἀπὸ qi
φερομένων ἀδελφῶν τοῦ Σωτῆρος ἑνὸς, dp ὄνομ: lo
δας, μνείαν ποιεῖται * ὄν φησι xal μέχοι τῆς aA) C
ἐπιδιῶναι ἀρχῆς μετὰ τὴν ἤδη πρότερον ἱστορηθεῖ" |
σὰν αὐτῷ ὑπὲρ τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως iri C
τιανοῦ τινων μαρτυρίαν. Γράφει δὲ οὕτως « ἜΣ
χονται οὖν xal προηγοῦνται πάσης ᾽Ἐκκλησίας ὁ:
μάρτυρες καὶ οἱ ἀπὸ γένους τοῦ Κυρίου * xai v
μένης εἰοένης ἐν πᾶσῃ ἘΕχχλησπίᾳ, μένου: ui
Τραϊανοῦ Καίσαοος " ἄχρις 09 ὁ ἐκ θείου τοῦ Kop» —
ὁ προειρημένος Συμεὼν υἱὸς Κλοπᾶ, cuxogpavir:
ὑπὸ τῶν αἱσετικῶν, ὡσαύπως κατηγορήθη, x1 i5
τῷ αὐτῷ λόγῳ ἐπὶ ᾿Αττιχοῦ τοῦ ὑπατιχοῦ - xi ἐξ
πολλαῖς ἡυέραις αἰχιζόμενος, ἐμαρτύρη:ν καὶ
πάντας ὑπερθαυμάζειν, xai τὸν ὑπατικόν - ὃς ic-
τὸν εἴχοσι τὐγχάνων ἐτῶν, ὑπέμεινε xai Pix.
σταυρωθῆναι. » Μιχρὸν δὲ παραχατιὼν ὁ τυγγρῖ"
φεὺς, xat τὰ

--«-᾿ ...... I —

4
A ^)

περὶ τῶν εἰρημένων εἰπὼν, Lir

χαὶ ταῦτα προστίθησιν * « Ὡς ἄρα μέχρι τῶν cu
^ M * ^ , *

χρόνων παρθένος χαθαρὰ xa! ἀδιάφθορος ἔμεινεν d

quod ad ea usque tempora Ecclesia pura οἱ in- D ᾿Εχχλησίᾳ, ἐν ἀδήλῳ ποὺ σχοτίῳ φωλευόντων ds

corrupta permanserit virgo, in locis obscuris et
caliginosisadhuc, si qui tum exstiterunt qui sa-
nam doctrinam salutifere predicationis corrum-
pere sunt conati, delitescentibus. Postquam au-
tem sacer apostolorum chorus diverso mortis ge-
nere vitam finiit, generatioque eorum preeteriit»
qui auribus ipsi suia divinam sapientiam audive-
rant: tum primum impiorum seductoruim, per per-
egrinorum doctorum deceptionem, coitio et. con-
spiratio initium cepit. Qui deinde, nullo jam ex
apostolis reliquo, nudo (ut dicitur) capite contra

τότε τῶν, εἰ xal τινες ὑπῆρχον, παραφθείρειν ἐπι-
χειρούντων τὸν ὑγιῆ χανόνα τοῦ σωτυ,ρίου X2
ματος. Ὡς δ᾽ ὁ ἱερὸς τῶν ἀποστόλων χορὸς διάφο;»
εἰλέφει τοῦ βίου τέλος, παρελνλύθει τε ἢ γεν
ἐχείνη τῶν αὐταῖς ἀκοαῖς τῆς ἐνθέου σοςίας iz
χοῦσαι χατυηξιωμένων, τηνιχαῦτα τῆς ἀθέου zii
ἀρχὴν ἐλάμδανεν dj σύστασις διὰ τῆς τῶν iv
δασχάλων ἀπάτης * οἱ xai ἅτε μηδενὸς τῶν αὐτῶν
ἀποστόλων λειπομένου, γυμνῇ λοιπὸν χεφαλῇ τῷ
τῆς ἀληθείας κηρύγματι τὴν ψευδώνυμον γνῶτιν
ἀντικηρύττειν ἐπεχείρουν. » Ὁ μὲν οὖν 'Hqüssz*

ECCLESIASTICJE HISTORLE LIB. Ill.

930

ταῦτα ᾿ ἡμεῖς δὲ τὸ λεῖπον τῆς Τραϊανοῦ δυναστείας A veritatis predicationem falso nominatam scien-

τῇ ἱστορίᾳ ἐπισυνάψωμεν.

ΚΕΦΑΛ, IZ.

Πευὶ τοῦ κατα Τοχϊανὸν διωγμοῦ" καὶ οἷον
δόγικχ οὗτος χατὰ Χοιστιανῶν ἐξένεγχε.

!
Ὁ μὲν οὖν διωγμὸς πολὺς xa! ἀχυιάζων μάλιστα
ἦν" xai ποσοῦτον, ὡς χαί τινα Πλίνιον Σιχοῦνδον,
ἐν τοῖς ἡγεμόσι διάσημον, τὸ πλῆθος τῶν μαρτύρων
ὁρῶντα, βασιλεῖ πρὸς λόγους ἐλθεῖν, xai τὸ πολὺ
ταῦ πλύήθους τῶν ὑπὲο τῆς πίστεως ἀνα! ρουμένων
ὑπηση μῆναι " xai ἅμα μηνύοντα, μηδέν τι παρὰ
τοὺς νόμους πράττειν Χριστιανοὺς ἀνόσιον φάνχι"
πλήν γε δὴ ὅτι ἅμα Eq ἐξανιστάμενο! τὸν Χοιστὸν
οἷχ θεὸν εὐφημοῦσ' " τῶν ve μὴν ἀθειλίτων ἔλγων
παντάπασι χαθεοτᾶσιν ὡς ποῤῥωτέρω. Τούτοις δ᾽
ἱπεχλασθέντα τοῖς ὁήμασι τὸν Τραϊανὸν, Goya
θεῖντι τοιόνδε - Τὸ Χριστιανῶν φῦλον μὴ ἐχζητεῖ-
σθαι uiv, ἐμπεσὸν δὲ χολάζεσθαι. Κἀντεῦθεν μέ-
τρῖον μὲν ὅσον τὸν διωγμὸν ἄναχαιτ τισθῆναι " μὴ
πίμπαν ÓE χαὶ τοῖς κακουργεῖν ἧρη μένοις ἀνεπιγεῖ-
ρητ2 τὰ ἡμένεορα εἶναι ταῖς ἐχείνων ἐπιδουλαῖς, m7,
μὲν τῶν δήμων αὐτῶν, πὴ δὲ xal ἀρχόντων χατὰ
χώρας ἡμῖν ἐπεγειρομένων, ὡς xxi προφανῶς ui,
ἐπιχηουττομένου χαθολιχου μεριχοὺς δ᾽
ὅμως χατ᾽ ἐπαρχίας κινεῖσθαί τινας, ὡς χαὶ πολλοὺς
ἐντεῦεν μάρτυρας. Ταῦτα Τερτυλ!α-
νὸς ἱπτορεῖ ἐν τῇ παρ᾽ αὐτοῦ συγγρατείσῃη "Povat«n
zoÀovíg, οὕτω διεξιών ^ « Καίτοι εὑρέχαμεν xai
τὴν εἰς ἡμᾶς ἐπιζήτησιν χεχωλυμένην. [Atto γὰρ
Σιχοῦνδος ἀγούμενος ἐπαρχίας, γαταχρίνας Χοιστιας
wis τινὰς xal τῆς ἀξίας ἐχοχλὼν, ταραγθεὶς τῷ
κλήθει, ὁιὸ ἡγνόει τί αὐτῷ λοιπὸν εἴη πραχτέίον,
Τραϊχνῷ τῷ βασιλεῖ ἀνεχυοινώσατο, λέγων, ἔξω τοῦ
ui, βούλεσθα: αὐτοὺς εἰδωλολατορεῖν, μη δὲν ἀνόσιον
Ἔμένυε 6£ καὶ τοῦτο * ἀνίστα-
cÜat ἕωθεν τοὺς Χοιστιχνοὺς, καὶ τὸν Χοιστὸν
Θεοῦ δίχην ὑμνεῖν " xal πρὸς τὸ τὴν ἐπ'στήμην a»-
τῶν διαφυλάσσειν, κωλύεσθαι φονεύειν, μοιχεύειν,
πλεονεχτεῖν, ἀποστερεῖν, xal τὰ τούτοις ὄμγια. Ποὺς
καῦτα ἀντέγραψε Τραϊανὸς, τὸ τῶν Χριστιανῶν
φῦλον μὴ ἐχζητεῖσθαι μὲν, ἐμπεσὸν ὁὲ χολάξεσθαι. »

δίων μοῦ .

9 Ν e
Gv 126g: 19352

ἐν αὐτοῖς εὑρτχένα!.

c*lera scelera prohibere. Ab que Trajanus rescripsit,

tos autem puniendoa. »

KESAA. IH'.

Μαρτύριον τοῦ ἁγίου Κλήμεντος Ῥώμης, xat
περὶ τῶν συγγραμμάτων αὐτοῦ.

Κατ᾽ ἐκεῖνο δὲ χα!υοὔ ἐτι Κλήμης ἐν Ῥώ"ῃ
^ "X 1 "| , in^ —Y "At ,. .
διξπρεπε πρὸς OR xii ᾿ἸΙγνάτιος τὴν 1540
διεῖπε ^ Παπίας xs ἦν ἐν ᾿Ιεραπόλε! συ γράφων *

Πιγχρατιός τε χαὶ ὁ τῆς Σμυφναίων πρόεδρος
Πολύχαρπος ᾿ ὦν οἱ μὲν Πέτρου, [Ιολύχαρπος δὲ τοῦ
ἐπιστηθίου σαν ὁμιλνηταί, Τούτων ὁ μὲν Κλήμης
Ῥωμαῖος ἄνωθεν ἦν, xal τῇ βασιλιχῇ φυλῇ κατὰ
γένος προσήχων, Φαύστου τινὸς χαὶ Ματθιδίας υἱὸς,
παντοίᾳ δὲ παιδείᾳ Ἑλληνιχῇ συντραφεὶς, xai πᾶ-

(1) Alii babent, Faustint.

tiam promulgare sunt ausi.» Et hrec quidem Hege-
sippus. Nos porro reliquum "Trajani imperium
historie hic subjungamus.

CAPUT XVIII.

De persecutione sub Trajano, et quale ediclum is
contra Christianos promulgaverit.

Persecutio igitur tum ad summum pervenerat :
adeo ut etiam Plinius Secundus, inter provipcim
rectores praecipuus, quod tantam martyrum esse
videret multitudinem, ad imperatorem referen-
dum,et turbam tantam eorum qui pro fide cesi
essent, ei significandam duxerit, illo etiam addito,
non quidquam sceleris contra leges Christianos
committere, preterquam quod cum primo dilu-
culo consurgentes, Christum tanquam Deum lau-
dibus celebrent, a sceleratis omnibus flagitiis
alienissimi. Quibus verbi Trajanus flexus, 947
ei rescripsit : Christianorum quidem gentem non
inquirendam esse, oblatos vero puniri debere.
Proinde vis et persecutio ea aliquatenus quide:n
cohibita est, non tamen res Christianorum, ab
insidiüis eorum qui illos affligere constituissent,
tutae prorsus fuere. Alicubi enim populus ipse.
alicubi vero οἱ presides locorum contra nos in-
surgebant. Et quamvis publice in universum per-
secutio mandata et promulgata non esset, seorsim
taraen per provincias ea exercebatur, ut sic quo-
que quamplurimi fierent martyres. Hc Tertullia-
nus in defensione sua, quam Romana conscripsit
lingua, commemorat hisce prope verbia : « Atqui

C invenimus inquisitionem quoque in nos prohibi-

tam. Plioius enim Secundus, cum provinciam rege
rel, damnatis quibusdam Christianis, quibusdam
gradu prilsis, ipsa tandem multitudine perturba-
tus, e! quid de cetero ageret nescius, consuluit
tunc Trajanum imperatorem, allegans, preter
obstinationem non saocriGcandi, nihil se scelerati
de eis comperisse ; insinuans quoque et illud,
surgere atque convenire summo mane Christia-
nos, et Christum tanquam Deum carminibus lau-
dare, οἱ ad conservandam eorum disciplinam,
homicidium, adulterium, fraudem, perfidiam, et
Chrislianos inquirendos non 6880, obla.

CAPUT XVIII.
Martyrium sancli. Clemenstis Romani, et de libris
ejus.

Eo tempore adhuc Romse Clemens enituit, et
Iznntius Ecclesiam Antiochenam rexit. Papias au-
tem Hierapoli scriptis edendis operam dedit. Vixit
etiam Pancratius, et Smynensium ant'stes Poly-
carpus : quorum illi quidem Petri discipuli, Po-
lycarpus autem ejus qui supra pectus Domiui
recubuit, sectator fuit. Clemens porro Rome il-
lustri loco natus, genusque suum ad imperatores
Romanos referens, Fausti (1) cujusdam et Mat-

931

NICEPHORI CALLISTI

thidie filius, variis Grecorum disciplinis eruditus, A σὰν τὴν τῶν ὄντων γνῶσιν sl; ἄχρον ἀσχιίσας, xsi

atque in omni genere scientiarum summe exerci-
tatus, apostolorum principis familiaris fuit, eicuti
antea a me dictum est : a quo arcana Christisacra
edoctus, Evangelium promulgavit. Cum 34} au-
tem imperata Trajani non faceret, in civitatem
quamdam obscuram οἱ desolatam Chersoni (1)
vicinam est relegatus (2); multisque casibus pro-
pter Christi confessionem confliciatus, tandem an-
cora ferrea e collo ejus suspensa, in allum mare
projicitur. De quo supra opinionem presentis
memorie quiddam accidit. Siquidem mari diebus
septem ad tria millia passuum diviso, mluti eo
eunt, el martyris corpus exosculantur, templo
divina virtute excitato, Et cum aliquando mare ut
assolet, divisum esset, populusque stata ibi sacra
peregisset, atque inde rursus reverteretur, eve-
nit, ut per parentum oblivionem illic puer qui-
dam relinqueretur. Atque ubi mare in sese rediit,
puer tenellus etiamaum undis est obrutua. Deinde
cum rursum fluctus recessissent, parentes eo ac-
cessere, et puellum salvum et validum loculo
sancti martyris assidentem repererunt. Qua re co-
gnita, intellexerunt, eum per inbabitantem ibi
gratiam fotum, et citra nocumeutum a feris inari -
nis consveratum esse. Quapropter Apoatolo, quem
decuit atque oportuit, honore habito, cum puero
guo domum sunt reverei. De Clemente hoc antea
quoque diximus. Epistolam hujus nomine editam,
magnam et admirandam, Eusebius Pamphili attin-
git: quam Romane Ecclesie noinine Corinthiis,
cum apud eos tum seditio esset, scripsit : eam et
antiquitus et suo lempore publice in Ecclesia
lectam dicit, in qua multis sententiis Epistole
Pauli apostoli ad Hebraos utitur. Fuit et alia sub
hujus nomine epistola, priori longe impar, quam
veterea ignorasse, idem Rusebius scribit : qui
porro et exigua ejus scripta, 4} 8 Petri et Appio-
mis esse ait dialogum, reprobat : que nimirum
sinceram certamque apostolice orthodoxiwm for-
mam retinere negat. Ego vero illi, si de eis qua
nuno apud nos Clementina dicuntur, sentit, non
assentior ; ea enim Ecclesie recepta sunt. Si vero
preterea aliqua sint alia, nihil refragor. Hunc
autem et apostolicarum constitutionum, et sacro-
rum quoque canonum jpsorum, auctorem esse
credimus. Ceterum de epistola ud 2.49 Hebreos
anceps est opinio, hiccine an Lucas evangelista
eam transtulerit, & Paulo, cujus nativa et propria
est, primum dictatam.

CAPUT XIX.

Ut. divinus lgnatius ex. Antiochia Romam delatus,
propler Christum bestiis devorandus objecius sil :
et de epistolis ejus.

Divi Clementis res sic se habuere. Ab omnibus

(1) Chersonensem alii vocant.
(2) Clemens jussu Trajani in insulam est depor-

τῷ xopugalp τῶν ἀποστόλων πεοιτυχὼν, ἧπέρ μοι
εἴρηται, xai τὸ χατὰ Φριστὸν μυστήριον μηηθεῖς,
χηούττει τὸ Εὐαγγέλιον ᾿Απειθῶν δ᾽ οὖν τοῖς ἐντελ-
λομένοις Τραΐανῳ, ὑπερόριος ἐκ Ῥώμης εἷς τιν
πόλιν τῇ Χερσῶνι παρακειμένην ἔρημον πάντη xY
αὐχμηρὰν γίνεται, Πολλοῖς δὲ δεινοῖς διὰ τὴν ἐς
Χοιστὸν ὁμολογίαν ὠμιληχὼς ὕστερον, ἀγκχύρᾳ m
διρᾷ τοῦ τραχήλου ἐξαρτηθείσῃ, τῷ τῆς θαλέστης
βυθῷ ἀποῤῥίπτεται. Παράδοξον δὲ τι τῆς μνέμι:
ἐνισταμένης αὐτῷ ἐπιγίνεται, "Em? Ὑὰρ τρία au
τῆς θαλάττης διχιρουμένης ἐφ᾽ μέραις Ext, zoo
ἰασιν οἱ ἐπιφοιτῶντες “ xxi τὸ σχῆνος τοῦ μάρτυρος
κατασπάζονται, νεώ ἐχεῖσε θείᾳ δυνάμει ἀνεγε:-
θέντος. Kal ποτε δὲ τῆς θχλάσσης οἷα ἔθος διαι9:-
θείσης, xai τοῦ λαοῦ τὰ εἰωθότα τελέσαντος, vs
αὖθις ὑποχωρήσαντος, παιδίον χατὰ λήθην τῶν
τεκόντων ἐκεῖσε O3 ἐναπολειφθῆναι ἐγένετο " ἐς
ταυτὸ ὃὲ τῆς θαλάσσης ἐλθούσης, τὸν παῖδα νήπιοι
ὄντα χαλυφθῆναι τοῖς χύμασιν * εἰσέπειτα δ᾽ ἐσαῦθις
ἀναχεχωρηκότος τοῦ χύματος, τοὺς γονεῖς πρόσελ-
θόντας. εὑρεῖν ὑγιὲς τὸ παιδίον xal εὐτραςὲς, τῇ
τοῦ ἁγίου παρακαθήμενον λάρνακι. Οὗ δὴ zm
σμένοι ἐμάνθανον, ἐκ τῆς τοῦ παραχειμένου διατρέ-
φεσῦχι χάοιτος, καὶ τῆς τῶν Ἐναλίων θηρίων διατη-
ρεῖσθαι λύμης ἀνώτερον * Ot xal τῷ ἀποστόλῳ τὸ
εἰκὸς ἀφοσιωσάμενοι, μετὰ τοῦ σφετέρου πειδὺς
πρὸς τὰ οἰχεῖα ἐπανήεσαν ἤθη. Περὶ μὲν οὖν τούτι»
xai ἄνωθεν διελάδομεν, Ὁμολογουμέννγν μὲν o»
τούτου ἐπιστολὴν Εὐσέδιος ἱστορεῖ ὁ Παμφίλου, με-
γάλην τε xal ἀξίαν πολλοῦ θαύματος " ἣν ὡς ἀπὸ τίς
"Ρωμαίων Ἐκχχλησίας Κορινθίοις διαπέμπεται, πό-
σεως ἐχεῖσε τηνιχάδε γεγενημένης, Ταύτην δὲ λέν:
xai ἔχπαλαι καὶ ἐπ᾽ αὐτοῦ ἐπὶ τῷ κοινῷ τῆς Et
κλησίας δημοσιενομένην εἶναι - ἐν qj καὶ πολλὰ νοΐ-
ματα ἐκ τῆς πρὸς 'EOpxloug τοῦ ἀποστόλου Dali:
χρῆται ἐπιστολῆς. Καὶ ἄλλη δὲ αὐτοῦ ςφἕἔρεται ἐξπι-
στολὴ τῆς προτέρας χατὰ πολὺ ἀποδέοτσα, περὶ τὶ
αὐτός φησιν Εὐσέδιος, μὴ ἐν ἐπιστήμη ταύτης τὸς
ἀρχαίονς εἶναι. Παραγράφεται δ᾽ ὁ Παμφίλου xr
τὰ μιχρὰ τούτον συγγράμματα " ἃ φησι Πέτρου τς
᾿Απίωνος διάλογον εἶναι, ἃ μηδὲ σώζειν τὸν ἀκοϑὲ
τῆς ἀποστολιχῆς ἀρθοδοξίας χαραχτῆρά φύσιν. Eye
δὲ, εἰ μὲν τὰ νῦν παρ᾽ ἡμῖν Κλημέντια óvoux[-
μενα λέγει, οὐ πείθομαι" ταῦτα γὰρ τῇ "Ex
xai εὐπαράδεχτα " εἰ δ᾽ ἕτερά εἶσι παρὰ ταῦτα, λέ-

Ὁ γεῖν οὐκ ἔχω. Τοῦτον συγγραφέα καὶ τῶν irem

λιχῶν διατάξεων, ἀλλὰ δὴ καὶ τῶν ἱερῶν αὐτῶν χ-
νόνων πιστεύομεν. Περὶ μένθοι τῆς πρὸς Ἑδολΐους
ἀμφήριστος ὁ λόγος ἐστὶν, εἶτε οὗτος εἴτε Aooxk: |
ὁ εὐαγγελιστὴς ἐξέδοτο ταύτην, Παύλου γνησίαν oom — |
χαὶ πρώτως ὑπαγορεύσαντος.
ΚΕΦΑΛ. 1θ΄. |
Ὡς xal ὁ θεοφόρος ᾿Ιγνάτιος ἐξ "Avciogsist —
ἐπὶ Ρώμης διὰ Χριστὸν θηρίων ἐγεγόνε:
δορά" καὶ πεοὶ τῶν ἐπιστολῶν αὐτοῦ.
Τὰ μὲν οὖν τοῦ θείου Κλήμεντος τοῦτον ἴσχε

tatus, in qua duo milia Christianorum δὰ secanja
marmora damnatorum invenit.

τὸν τοόπον. Ὁ δὲ πεοιδόητος πᾶσιν.

' *-^ ^ * 4 ͵ ^ aJ -
πεῶος ὧν τῆς xatà ᾿Αντιόχειον Πέτρου διαδογῆς,
Τραϊανῷ εἷς τὴν ᾿Αντιόχε: αν γενομένῳ, ἐπεὶ ἐλ ἐγχὼν
οὐκ ἀνίει τὶν δεισιδαιμονίαν τἀνδρὸς, ὁ

ὀέσιλιον Éxti-

0s» εἰς Ῥώμην. ἐχπέμπει λέουτι παχοχόληθῆναι
* « M , , L|
βορὰν, μὴ τὴν εἰς Χριστὸν ἐξομνύμενον πίστιν, Καὶ
P 34 —* 9 , , . 4 - —
τοίνυν δέσμιυς GU ᾿Απτίας ἰὼν μετ᾽ ἀσταλοῦς τῆς

φρουρᾶς, χαὶ ταῖς
προτροπαῖς xx: :
ἐπξὶ τῷ τηνικάδε ἄρτι ποώτως αἱρέσε!
ἐπαῤῥησιάζοντο, φυλάττεσθαι ταύτας
χα: τῆς ἀποστολικῆς παραδόσεως τοῖς 62o0tq ἐς
ἀκοιδὲς ἐμμένειν ^ τἀπφαλὲς δὲ μνηστευῦ ὑμένος, xai
, - o. - »
ἐγγράφως Ot ἡγεῖτο διατυποῦσθαι. Καί γ᾽ ἐν τῇ
Σμυρναΐων γενό ὕμενος, ἔνθα Πολύχχοπὸς
1:55, μὲαν

χατὰ πόλιν πχοοιχίαις ἐπιὸν λῶν,

A^

IU.
TO

ἊΝ
"E

" .
a

ξ

P

ἱερῶς ἔξη-

ἐπιστολὴν τῇ Ἐνεσίων διέπειπεν ἐχ-
χλησίᾳ, ᾿Ονησίμου μεμνημένος τ ποιμένος. Kai ἀλ-

λὴην δὲ τῇ πρὸς Μαιάνδρῳ Μαγνησίᾳ ἐπξστελλε,
Aiuz τινὸς ἐπισχόπου μνείαν ποιούμενος ^ ἄλλν» δὲ
τοῖς ἐν Τράλλεσ:, Πολυδίου τηνικάδε διέποντος τὴν
. ? 3 ^ , —- t , .

ἀοχήν. Τετάρτην ἐπὶ τούτοις τῇ Ῥωμαίων 'Exx)r-
0:3 γῦαφει, παράκλησιν προτείνων,
αὐτῷ γενέσθχ! τοῦ μαρτυρίου, vai μιχροψύχως ὃδια-
“εθέντας, τῆς προσδοχωμένη, Ὡς ἐλπίδος παρασχευΐσαχ!ι
διαπεσεῖν.

*
μὴ

"Ab:ov δὲ xal τινα en ματα τῆς Ἐχείνου
Ld . ,
γλώττης πρὸς ἔνδειξιν τῆς μεγίστης ἀνδρίας ἐκεί-
v9) χαὶ πίστεως τῇ συγγοχοϊ, παιαθεῖνα:. Γοάτει
ἡ Π * ΑΙ . LI "n

'" «'Azo Zoo uiypt: Ρώμης
* - * 4 4 [i * - n

διὰ γῆς χαὶ θαλάτσης, νυχτὸς χα! ἡμέρας ἐνδεῦε-
μένος ξέχα λεοπάρδοις ὃ ἐστ' τχγμὰ στατιωτιχόν "
οἱ καὶ εὐεργετούμενο: γεΐσους γίνονται. Ἔν δὲ τοῖς
ἀδιχέμασιν αὐτῶν μᾶλλον καθτπεύομχ! “ ἀλλ᾽ οὐ

θηρι:ομαγχῶ

πκαρὰ τοῦτο δεθιχχίυμχ!. Ὀναΐμην τῶν
τῶν Euot ἑτοίμων - ἃ xal εὔχοιλα!,
θῆναι "ἃ xal χολαχεύσω, συντόμως ui χαταφαγεῖν "
χὰν αὐτὰ δὲ axovti μὴ θέλοι, προδιάσομαι.
Συγγνώμην μοι ἔχετε. T: puo: συμφέρει; ἐγὼ γὰρ
Ὑ-ώτχω, εἰ μὲ νῦν ἄρχομαι μυθττὴς ενέσηχι, αν-
δὲν ps ζηλῶσχ' τῶν ἀοράτων xxi ὁρατῶν,
Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπιτύχω. Πὺ xai σταυρὸς,
-Ξ σωστάσεις, σχορπισμοὶ ὀστέων, συγκοπαί μελῶν,
ἀλεῦμοὶ ὅλυυ τοῦ σώματως, κολάσεις ΠΥ

θυ 2 to»

σύντομα M0: εὐ2ε-

HA
t£v)

"v1
θυ οἵων

61205202 εἰς
ἐμὲ ἐρχέσθωσαν * μόνον Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπιτύχω. n

Ταῦτα μὲν ἀπὸ τῆς Σμυρναίων ἐπέστελλε
ἐξὶ δὲ Τρωάδος γενόμενος, Ὑράλατ' τῇ au
φέων ἐχχλντίᾳ προτομτλτὶ xai Σμυβνείοις 37. TN

?)*
πόλεως "

διαχαράττε: c καὶ αὐτῷ ὃξ ἰδίᾳ τ

Πολυκάρπῳ ἑτέραν ἐπέστελλεν, MN μὲν χαὶ ὡς
θεῖον ἀνδ:α τιμῶν, ὡς δ᾽ dort κὸν ποιμῖνα, oi2
$7, καὶ αὐτὸς ποιμὴν ἀναύθ᾽ς τὴν ποίμνην τούτῳ

παρατιθέμενος * φροντί Dev τε αὐτῆς ἀξιῶν, xii
* - , "i - «
εἰσηγεῖσθαι ταύτῃ τὰ χρείττονα. Ἐν δὲ τῇ πρὸς
Σμυρναίους καί τισι χρῖτα! ἑητοῖς περὶ τοῦ Xv

στοῦ, οὐχ οἶδ᾽ ὁπόθεν ἐρανισάμενος ^ « ᾽Ε͵ὼ £i χαὶ
μετὰ τὴν ἀνάστασιν dv σχρχὶ αὐτὸν εἶδον, φη τὶ "
πιστεύω ὄντα * xil ὅτε πρὸς τλὺς περὶ Πέτρον éAr-
λυϑε, xa! ἔφη αὐτοῖς, ΑΔόετε, yr ao satt με xai
ἔδετε, ὅτι οὐχ εἰμὶ δαιμόνιον ἀσώματον" xai

εὐθὺς αὐτοῦ ἤψαντο xal ἐκπίστευταν. » Εἰρηναῖος

xai

ECOLESIASTICJE HISTORLE LIB. 1Il.

;.D

934

᾿Ιγνάτιος, 3:2- A autem celebratus Ignatius, secundus in Antiochena

Ecclesia Petri successor, cum "Trajani, qui tum
Antiochim erat,non desineret reprehendere su-
perstitionem, vinctus Romam ut ibi leonibus esca
objiceretur, si fidem Christi non abjurare!, missus
esl : et Asiam cum (firma inilitum custodia vinctus
peragrans, ecclesiasque oppidatim adiens, sermo-
nibus fsmil:aribus et cohortationibus confirmabat,
et quoniam tum primum hereses paulatim liberius
89 proferre auderent, ut sibi ab eia caverent, doc-
trineque aposto] carum traditionum constanter
insisterent, admonebat. Quod ut illis certius per-
suaderet, in litteras cohortationes suas referendas
esse duxit. Itaque Smyrne cum esset, ubi Poly-
carpus ecclesiam regebat, epistolam unam ad
Ephesiorum ecclesiam dedil, Onesimi pastoris men-
tionem faciens. Aliam autem Magnesis et Mesan-
drum site scripsit, in qua episcopi cujusdem Dame
meminit. Aliam item ad ecclesiam quas Trallibus
fuit, misit, cui tum Polybius prefuit. Quartam
porro ad Romanam scripsit Ecclesiam, cum ampla
exhortatione, ne quod martyrio ejus objicerent
impedimentum, neve propter animorum imbecil-
litatem quidquam agerent, ut ipse concepta opta-
laque spe sua excideret. Opere pretium vero est,
verba aliqua lingue illius, ad fortitudinis et fidei
ejus magnitudinem declarandam, historiae huic
apponere. Scribit enim ad hunc modum: « Ab
ipsa Syria Romam usque, terra marique, diu no-
ctuque cum bestiis mihi depugnandum est, cum
decem videlicet leopardis, hoc «est, militari mani-
pulo, qui beneficiis affecti longe etiam deteriores
fiunt. Veruminjuriis eorum magis etiam magisque
erudior. Verumtanien ea de causa justificatus noa
sum. $950 Quam velim mihi jam adesse, que in
me destinata parateque suntbestie, quas etiam ut
quamprimum reperiam opto. Eas per assentationem
et palpationem demulcebo, ut me quam celerrime
devorent. Atque etiam si id facere nolent, ego eas
vim illis inferens incitabo. Date mihi, queso, hanc
veniam. Quid mihi expediat, novi. Nunc enim
demum discere incipio, nihil optare aut desiderare
rerum omnium et invisibilium et visibillum, ut ad
Jesum Christum veniam. Ignes, cruces, bestiarum
cobortes, dissipatioues ossium, membrorum con-
cisiones, tolius corporis commulitioues, οἱ diaboli
lormenta et supplicia in me progrediantur, ut modo
a] Jesum Christum perveniam. » Atque hec Smyr-
ns scripsit. Cum autem Troade esset, per litteras
cum Philadelphim ecclesia collocutus est. Episto-
lam quoque ad S$myrnaos dedit, οἱ aliam item
seorsim ad episcopum eorum Polycarpum, simul
et ut virum divinum honorans, et velut apostolico
pastori (quippe etipse pastor bonus) gregem com-
mendans : additis quoque precibus, ut curam illius
habere, et quie optima essent, eum docere vellet.
In epistola δά Smyrnaos verbis quibusdam insi-
goibus de Christo utitur;que unde desumpse-
rit, non satis scio ; « Ego vero etiam post resurre-

935

NIGCEPHORI CALLISTI

ctionem in carne, inquit, eum vidi, eredoque eum A δὲ x«i τὸ μαρτύριον αὐτοῦ οἷδε, καὶ τῶο ἕπιστο

esse. Et cum ad Petrum et eos qui cum eo erant
venit, eisque dixit : Accipite, contrectate, et vi-
dete me non esse daemonium incorporeum ; statim
eum tetigerunt, et crediderunt. » Sed et Ipse fre-
neus martyrium ejue novit, οἱ epistolarum ejus
mentionem facit: « Quemadmodum no-trorum qui-
dara dixit, propter professionem atque testificatio-
nem de Deo ad bestias condemnatus : Frumentum
eum Dei, et per bestiarum dentes commolor, ut
purus sincerusque inveniar panie. » Polycarpus
autem, in epistola sua ad Philippenses, hisce verbis
ejus meminit: « Obsecro igitur vos omnes, ut obe-
diatis quibus debetis, etomnem patientiam exercea-
tis, quam ad oculum vidietia, non solum in beatis
viris Ignatio et IRhufo et Zosimo, sed etiam in aliis
nostre professionis hominibus, atque adeo in ipso
Paulo et reliquis apostolis, illud perauasum haben-
ses quod illi omnes non in vanum cucurrerint, sed
in fide et justitia, et quod in debito destinatoque eis
loco sint apud Dominum,cui etiam compasei aunt.
Nonenim presenscomplexi amaveruntsseculum,sed
eum qui pro nobis mortuus es!, et qui propter nos a
Deo est resuscitatus. » 2911 De epistolis ita seri-
bit : « Scripsistis mihi et vos, et Ignatius, ut cum
quis in Syriam ierit, litteras ad vos perferat : quod
quidem curabo, opportunum nactus tempus, vel ego
ipse, vel is quem mitto, quisit pro nobis nuntium
lllo perlaturus. Epistolas Ignatii ab eo ad nos mis.
883, el alias item, quas nobiscum habuimus, ita ut
jussistis, ad vos misimus; qua quidem litteris

nesce nostris sunt adjuncte, quibus multum adju- *

vari poteriis. Complectuntur enim fidem, et pa-
tientliam, et edificationem omnem, que ad Domi-
num nostrum refertur. » Roma porro cum prius
varia tormenta pertulisset, neque quidquam de
constanti decentique sua sententia remisisset
postremo in medio theatro duobus leonibus obje-

λῶν αὐτοῦ μνείαν ποιεῖται, γράφων οὕτως " « Ὡς
εἶπέ τις τῶν ἡμετέρων διὰ τὴν πρὸς Θεὸν μαρτυ-
ρίαν χαταχριθεὶς πρὸς θηοία * Ὅτι σῖτός stu: θεοῦ,
καὶ δι’ ὀδόντων θηρίων ἀλήθομαι, ἵνχ χαθαρὺς
ἄςτος εὑρεθῶ. » Μέμνηται δὲ αὐτοῦ καὶ Πολύχαρ-
πὸς ἐν τῇ πρὸς Φιλιππησίους τούτου ἐπιστολῇ, o»
ttg! πως διεξιών « Παραχαλῶ οὖν πάντας ὑμᾶς͵
πειθαρχεῖν xal ἀπτχεῖν πᾶσαν ὑπομονὴν Tw εἴδει
κατ᾽ ὀφθαλμοὺς, οὐ μόνον ἐν τοῖς μαχαρίοις, Ἴγν:-
tip xal Ῥούφῳ xai Ζωσίμῳ, ἀλλὰ καὶ ἐν ἄλλοις
τοῖς ἐξ ἡμῶν, χαὶ ἐν αὐτῷ Παύλῳ καὶ τοῖς λοιποῖς
ἀποστόλοις * πεπεισμένοι ὅτι οὔτοι πάντες οὐχ εἰς
χενὸν ἔδουμον, ἀλλ’ ἐν πίστει καὶ δικαιοσύνῃ ^ xx:
ὅτι εἷς τὸν ὀφειλόμενον αὐτοῖς τόπον εἰσὶ πη:1

B Κυρίῳ, ᾧ χαὶ συνέπαθον. Οὐ γὰρ τὸν νῦν dim

σαν αἰῶνα, ἀλλὰ τὸν ὑπὲρ ἡμῶν ἀποθανόντα, xai 2^
ἡμᾶς ὑπὸ τοῦ Θεοῦ ἀναστάντα. » Ἑξῆς δ᾽ ἐπιφέρει"
« Ἐγράψατέ μοι xal ὑμεῖς xxl Ἰγνάτιος, ἵνα in
τις ἀπέρχηται εἰς Συρίαν, καὶ τὰ παρ᾽ fuv ἀπο-
χομίσῃ γιάμματα - ὅπερ ποιήσω, ἐὰν λάδω καιρὸν
εὔθετον, εἴτε ἐγὼ, εἴτε ὃν πέμπω πρεσδεύσοντα,
xai [περὶ ὑμῶν. Τὰς ἐπιστολὰς ᾿Ιγνχτίου τὰς xiu
φθείσας ἡμῖν ἀπ᾽ αὐτοῦ, xai ἄλλας ἃς εἴχομεν πα:
ἡμῖν, ἐπέμψαμεν ὑμῖν, καθὼς ἐνετείλασθε" ate
ὑποτεταγμέναι εἰσὶ τῇ ἐπιστολῇ ταύτῃ ἐξ ὧν yu
γάλα ὠφεληθῆναι δυνήσεσθε" περιέχουσι qào πίστιν
καὶ ὑπομονὴν xal πᾶσαν οἰχοδομὴὲν τὴν εἰς τὸν
Κύριον ἡμῶν ἀνήκουσαν.» 'Ev δὲ Ῥώμῃ, γενόμε
νος, xai ποικίλαις βασάνοις ἐξετασθεὶς πρότερον,
xai μηδέν τι τοῦ προσήκοντος καθυφεὶς φρονήμε-
τος, τέλος ἐπὶ μέσου θεάτρου δυσὶ λέουσι παραδλι-
θεὶς, τέλει τοῦ μαρτυρίου ἐχρήσατο. Τῶν οὖν σε:-
x&v αὐτοῦ καὶ τῶν ἀπαλωτέρων ὀστέων κχαταῦ:ο»-
θέντων, ὅσα τῶν στεῤῥοτέρων ὑπελείφθη, χρόνῳ
πολλῷ ὕστερον ἐκ Ῥώμης εἰς ᾿Αντιόχειαν οἱ üx-
vou θιασῶται ἀνήγαγον. Τοιχῦτα καὶ τὰ χατὰ τὸν θεῖν
γνάτιον.

ctus, martyrio est defunotus: et carnes quidem ejus atque ossa tenoeriora bestie devorarunt: que
cupque autem firmiora reliqua fuere, multo deinceps tempore Roma Antiochiam ab sodalibus sectator

busque ejus sunt perlata. Hec deipso divino Ignatio.

CAPUT XX.

De Papia Hieropolila : et quz ab eo, przter. com-
munem opinionem, memoriz sint prodita.

Papias vero Hierapolitanus et ipse vita aposto-
lica clarus fuit, multaque Ecclesis soripta reliquit:
quorum quinque tantum, quae Dominicorum ser-
monum expositionem inscripsit, circumferuntur.
Eorum Ireneus quoque mentionem facit, ita in-
quiens : « De iis Papias, Joannis quidem auditor,
Polycarpi autem sodalis, vir priscus, scripto te-
slatur, inquarto voluminis sui libro. Quinqueenim
composuit. » Papias porro ipse, in Procmio acri-
ptorum suoruir, se oculis suis apostolos non vi-
disse, sed fidei professionem ab eis qui illis noti
atque fainiliares fuerunt, addidicisse, hisce verbis
innuit : « Non gravabor enim, inquit, quecunque
8 presbyteris reote didici, ac recte memorie mau-

ΚΕΦΑ AY e. κ΄.

Περὶ τοῦ Ἱεραπολίτου Παπία, xai τῶν παρα-
δόξως ἱστορηθέντων αὐτῷ.

Παπίας δ' ὁ Ἱεραπολίτης ἀποστολικῷ — xai οὗτος
διαπρέψας βίῳ, πολλὰ συγγράμματα τῇ Ἐχκλισίᾳ
κατέλιπε πέντε δ᾽ οὖν αὐτῷ μόνα ἐφέρετο, ἃ λ0
γίων Κυριαχῶν ἐπέγραψεν ἐξηγήσεως. Ὧν χαὶ E-
ρηναῖος μνείαν ποιεῖται, οὕτω φάσχων ^ « Ταῦτα xz.
Παπίας, ᾿Ιωάννου μὲν ἀκουστὴς, Πολυχέοπου ὃδὲ
ἑταῖρος γεγονὼς, ἀρχαΐος ἀνὴρ, ἐγγράφως ἐπιμ:;»
τύρεϊ ἐν τῇ τετάρτῃ τῶν Lauro) βιδλίων - ἔστι 12
αὐτῷ πέντε βιδλία συντεταγμένα. » Παπίας δὲ on
αὐτόπτην ἑχυτὸν ἐν τῷ προγιμίῳ τῆς βίδλου τῶν
ἀποστόλων λέγει" τὰ δὲ τῆς πίστεως εἰληφέναι 97
παρὰ τῶν ἐχείνοις γνωρίμων, δι᾽ ὧν ἐπισν, μαίνεται
λέξεων " « Οὐχ ὀχνήσω γάρ σοι, φησὶ, καὶ ὅσα ποτὲ
παρὰ τῶν πρεσδυτέρων καλῶς ἔμαθον xai χαλῶς

937

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. III.

938

ἐμνημόνευσα, συντάξαι, ταῖς ἑρμηνείαις διαδεθχιού. A. davi, veritatem eorum interpretatione confirmans,

μενος ὑπὲρ αὐτῶν ἀλήθειαν. Οὐ γὲρ τοῖς πολλὰ
λεγουσιν ἔχαιρον, ὥσπερ οἱ πολλοὶ, ἀλλὰ τοῖς τά-
ληθῇ διδάσχουσιν " οὐδὲ τοῖς τὰς ἀλλοτρίας ἐντολὰς
μνημονεύουσιν, ἀλλὰ τοῖς τὰς παρὰ τοῦ Κυρίου τῇ
πίστει δεδομένας, xal ma2' αὐτῆς παραγινομένοις
τῆς ἀληθείας. El δέ moo xal παρηχολουθηχώς τις
τοῖς πρεσδυτέροις ἔλθοι, τοὺς τῶν πρεσδυτέρων ἀνέ--
x21:v0v λόγους " τί 'Avópéac, ἢ τί Πέτρος εἶπεν, f τί
Θωμᾶς, fj Φίλιππος, fj τί Σίμων, fj Ἰάκωδος, fj τί
᾿Ιωΐννῃς, fj Ματθαῖος " ἢ τις ἕτερος τῶν τοῦ Κυρίου
μιθητῶν, d τε ᾿Αριστίων xal ὁ πρεσδύτερος Ἰωέν-
νης, τοῦ Κυρίου μαθηταὶ, λέγουτιν. Οὗ γὰρ τὰ ἐκ
τῶν βιδλίων τοσοῦτόν με ὠφελεῖν ὑπελάμθανον, ὅσον
τὰ παρὰ ζώσης φωνῆς καὶ μενούσης, » Ἐπιση μή-
νασθαι δὲ χρὴ, ὡς δὶς τὴν ᾿Ιωάννου ὁμωνυμίαν τῷ
συγγράμματι χαταλέγε! ^ ὧν τὴν μὲν τοῖς ἀποστό-
λοις συγχαταλέγει, ὡς ἐξὸν -ἶναι τὸν ἠγαπημένον
νοεῖν" τῇ δὲ προστίθησιν ᾿Δριστίωνα, xal πρεσδύ-
τερον ἀνομάζει " οὗ τινες ἀγνοήσαντες τὴν ὁμωνυ-
μίαν, τὰς μετὰ τὴν πρώτην δύο ᾿Βπιστολὰς ᾿Ιωάννου
καὶ τὴν ᾿Αποχάλυψιν εἶναι ἐνόμισαν " ἐν ᾿Ἐφέσῳψ γὰρ
χαὶ οὗτος ὁ πρεσδύτερος διατρίδων ἦν, ἔνθα xai δύο
μνήματα λόγος εἰσέτι σώζεσθαι ἀμφότερα Ἰωάννου
μνημεῖα ὁμωνύμως λεγόμενα. Ἐπεὶ δ᾽ ὁ εἰρημένος
Παπίας xai ἄλλα τινὰ παράδοξα ἱστορεῖ ταῖς ἑαυ-
τοῦ βίδλοις, ὡς ἐκ παραδύσεως τῶν πρὸ ἔχείνου εἷς
αὐτὸν ἐλθόντα, φέρε καὶ περὶ τούτων βραχέα διαλη-
φώμεθα. Αὐτίχα γὰρ τὸν κατὰ τὴν Ἱεράπολιν Φί-
λιππον, οὗ xal τὰς θυγατέρας προφήτιδας εἶναι ὃ
λόγος διείληφεν, ἕνα τῶν δώδεχά φησιν ἀποστόλων,
o5 τῶν ἑπτὰ διακόνων, ὡς Λουχᾶς ἐν Πράξεσιν ἷστο-
pet. “Ωμιληχέναι δὲ καὶ ταῖς ἐχείνου θυγατράσι λέ-
γει ^ παρ᾽ ὧν γνῶσαί φησι xal νεχροῦ ἀνάστασιν
χατ᾽ ἐκεῖνο γενομένην καιροῦ. Περὶ μὲν τοι Βαρ-
σαδᾶ, ὃς ἐπεχλήθη Ἰοῦστος, o5 αἱ ᾿Ιράξεις μνείαν
“πεποίηνται, λέγει, ὡς δηλητηρίου φαρμάκου ὑπέρ-
xt20; ὥφθη͵ δ'ὰ τὴν τοῦ Κυρίου χάριν πιών. Καὶ
ἄλλα δὲ πλεῖστα ὡς ἐκ παραδόσεως ἀγράφου παρα-
Gode τινας καὶ διδασχαλίας τοῦ Σωτῆρος, xal τινα
ἄλλα ὡς Bv μυθιχώτερον ἱστορεῖ. Καὶ χιλιάδα δ᾽’
ἐτῶν ἔσεσθαι μετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν τῆς
Χριστοῦ βασιλείας σωματιχώτερον ἐπὶ ταυτησὶ τῆς
γῆς ὁποστησομένης " ἃ οἶμαι ἀγνοήσαντα τὰ ἐν ixay-
Tec εἴρημένα μυστιχῶς, παχύτερον ἐχλᾳδέσθαι "

ὅτε δὴ καὶ τὸν νοῦν τοιοῦτος, ὡς ἐχ τῶν αὐτοῦ λό-

tibi exponere. Minime enim iis sum, ut vulgus
hominum solet, deletantus, qui multa dicerent, sed
qui vera docerent : neque qui aliena, sed qui a
Domino, et ab eis quibus cumipsa veritate consue-
tudo fuit, de fide tradita precepta commemorarens,
9.5 Quod si quando aliquis presbyterorum secta-
tor adveniret, eorum ipsorum requirebam sermo-
nes : quid scit:icet Andreas, quid Petrus dixisset :
quid Thomas, aut Philippus, aut Simon, aut Jaco-
bus : aut quid Joannes, aut Mattheus, aut. quid
alius quisquam Domini discipulorum : aut quid
etiam Aristion, et Joannes presbyter, et ipsi disci-
puli Domini dicant. Non enim tantum me libris
adjuvari, quantum viva et presenti voce, arbitra-
tus sum. » Notandum porro est, bis eum in scripto
hoc Joannis nomine ut.: primo quidem, ubi apo-
stolorum nomenclaturam instituit, ut dilectum
illum intelligere liceat : secundo autem loco,
Aristionem et Joannem adjicit, et presbyterum
vocat. Cujus quidam ignorentes commune cum
apostolo nomen, posteriores duas Joannis Epistolas
et Apocalypsim apostolo ipsi ascripserunt. Ephesi
namque presbyler quoque iste vixit, ubi etiam
nunc duoexstare dicuntur monumenta, que eodem
nomine Joannis feruntur. Quandoquidem autem
idem Papias alia quoque admiranda quedam in
libris suis refert, & decessoribus suis per manus
sibi tradita, agedum de eis quoque pauca dicamus.
Statim enim Philippum, eum qui Hierapoli fuit,
et filias prophetissas, ut antea dictum est, habuit,
unum ex duodecim apostolis, non ex septem illis
diaconis, quos in Actis recenset Lucas, fuisse me-
morat ; et secum filiabus ejus collocutum esse ait,
unde intellexerit etate ea mortuum quemdam re-
surrerisse. De Barsaba sape quidem, qui Justus
cognominatus est,et cujus in Actis fit mentio, illud
refert, quod, veneno pestifero hausto, nihil sen-
serit per Domini gratiam detrimenti. Sed et alia
plurima ex majorum sine scripto traditione accepta,
ut parabolas et doctrinas Servatoris quasdam, et
item alia fabulose quodam modo commemorat,
Mille quoque annorum post mortuorum resurre-
ctionem fore dicit Christi regnum, corporaliter
in hac terra producendum, quod illum, ignorantem
promissiones arcano quodam mysterio esse editas

γῶν τεχμηριώσασθαι ἔξεστι" πλήν πολλοὺς εἰς τὸν D ita crassius accepisse credo, quippe qui mente

ὅμοιον ζῆλον εἴλχυσε τὸ ápyoiov τοῦ ἀνδρὸς αἰδου--
μένους * ὥσπερ οὖν Εἰρηναῖος, καὶ εἴτις ἄλλος ἐχείνῳ
ἐπίσης φρονῶν ἐναπέφηνε. Καὶ ἄλλαι δὲ παραδόσεις
ix τῶν προδεδηλωμένων ᾿Αριστίωνος καὶ τοῦ πρεσ-
δυτέρου Ἰωάννου ἔχειν φησίν ^ ἐφ᾽ ἃς τοὺς φιλομα-
θεις παραπέμψαντες, ἀναγχαίως ἅ φησι περὶ Μάρ-
χοῦ χαὶ Ματθαίου τῶν εὐαγγελιστῶν διαλήψομαι.
A&pet δὲ οὕτω. « Καὶ τοῦθ᾽ ὁ πρεσδύτερος ἔλεγεν
᾿Ιωάννης" Μέάρχος μὲν ἑρμηνευτὴς Πέτρου γενόμε-
νος, ὅσα ἐμνημόνευσεν, ἀχριδῶς ἔγραψεν. Οὐ μέν-

acri non fuerit, id quod ex libris ejus conjicere
licet; multos tamen in eamdem emulationem, ve-
tustatem viri admiratos, pertraxit : $53 sicuti
Ireneus, et si quis preterea alius ejusdem cum
illo est sententie et opinionis (1), ostendit. Quin
alias etiam se, ab eis qui dicti sunt, Aristione et
presbytero Joanne, traditiones habere dicit : ad
quas studiosos rejiciens, que de Marco et Matthaso
evangelistis tradit, neceesariohic persequenda esse
putavi. Ita enim scribit: « Hoo quoque Joaunes

(4) Qui opiolonis et haresis ejus sunt, Χιλασταὶ, hoo est, Millenarii dicuntur.

Pavaon. Ga. CXLVY.

919 NICEPHORI CALLISTI 940

presbyter dixit. Marcus, quod Petri esset interpres, A xot τάξει τὰ ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ ἢ λεχθέντα ἢ mpa-
que memorie commendaverat, certo et diligenter χθέντα * οὔτε yàp ἤκουσε τοῦ Κυρίου, οὔτε παρηκο-
conscripsit, non tamen servto dictorum factorum- λούθησαν αὐτῷ ὕστερον δὲ, ὡς ἔφην, Πέτρῳ, ὃς
que Christi ordine. Non enim audivit, neque con- πρὸς τὰς χρείας ἐποιεῖτο διδασκαλίας * ἀλλ’ οὐχ
sectatus est Dominum, sed posterius,ut dixi, Petri ὥσπερ σύνταξιν τῶν Kuop:iaxüw ποιούμενος λογίων *
discipulus fuit ; qui quidem ex usu auditorum do- ὥστε οὐδὲν ἥμαρτε Mápxoc οὕτως ἔνια γράψας ὡς
ctrinam suam promulgavit, non ordine sermones ἀπεμνημόνευσεν *. ἑνὸς γὰρ ἐποιήσατο πρόνοιαν,
et oracula Domini commemoravit. Quapropter mi- τοῦ μηδὲν παραλιπεῖν ὧν ἤχουσεν, fj ψεύσασθαί τι
nime hallucinatus est Marcus, sic pleraque scribens ἐν αὐτοῖς, Ματθαῖος δ᾽ 'E6palót διαλέχτῳ τὰ λόγια
ut ea memoria fuerat consecutus. Unum enim hoo συνετάξατο’ ἡρμήνευσε δὲ αὐτὰ ὡς ἦν δυνατὸς ἔχα-
Bibi in scribendo proposuerat, ne quid eorum que στος. » Κέχρηται δὲ αὐτὸς μαρτυρίαις ἀπὸ τῆς
audisset, omitteret, neve ἃ veritate aberraret. Mat- — '[odvvoo προτέρας ᾿Επιστολῆς xal ἀπὸ τῆς liévpoo
theus vero sermone Hebraico librum suum com- ὁμοίως. Καὶ ἄλλην δὲ ἱστορίαν προτίθησι περὶ γυ-
posuit, quem deinde, ut quisque potuit, est inter- ναιχὸς ἐπὶ πολλαῖς ἁμαρτίαις διαδληθείσης ἐπὶ τοῦ
pretatus. » Utitur adem Papias testimoniis et Κυρίου. ᾿Αλλὰ xal τὰ τῷ Παπίᾳ συγγραφέντα τοῦ-
auctoritatibus ex priore Joannis, et itidem ex B «ov ἔχουτι τὸν τρόπον,

priore Petri Epistolis. Addit preterea bistoriam aliam, de muliere, que multis criminibus apud Dominum

sit deluta (4). Et Papie quidem scripta ad hunc se habent modum.

CAPUT XXI. KEQAA. Κα.

De Quadralo et Aristide, apostolicis plane viris, Περὶ Κοδῥάτου xal ' Αριστείδου, ἀποστολι -
qui pro de[ensione fidei nostre — Apologios scri- χῶν ἀνδρῶν, ὑπὲρ τῆς xa0' ἡ μᾶς πίστεως
pserunt. ἐγγράφως ἀπολογίας ποιησαμένων.

Floruit autem eo tempore divinus quoque Qua- Καὶ Κοδρᾶτος δὲ ὁ θεῖος τηνιχαῦτα διέπρεπε,

dratus : cui nihil eorum donorum, que&apostolicos κχατὰ μηδὲν ἐνδέων τῶν τῆς ἀποστολιχῆς διαδοχῆς
decent successores, defuit. lidem vero el Aristi- χαρισμάτων, Ὡσαύτως δὲ καὶ ᾿Αριστείδης, ἀνὴρ
des, vir eetate ea ingenti fidei nostre emulationeet τηνιχάδε τῷ ὑπὲρ τῆς καθ᾿ ἡμᾶς πίστεως ζήλῳ
ardore flagrans Ambo dootrina, fervore, et vite σπυρούμενος " παραπλήσιοι δὲ xal ἄμφω τόν τε λό-
Christiane moribus pares; ambo etiam orationes γον xa: ζῆλον, xal τῇ ἀσχήσει τῆς χατὰ Χριστὸν
δὰ /Elium Adrianum, qui Trajano in imperio suc- πολιτείας. ᾿Αμφότεροι δὲ λόγους τῷ μετὰ Tpata-
cessit, quibus Christianum dogma defendunt,com- νὸν Αἰλίῳ ᾿Αδριανῷ προσφωνοῦσιν ὑπὲρ τοῦ καθ᾽
posuerunt, cum improbi quidam homines Ecclesias ἡμᾶς δόγματος, τινῶν γε πονηρῶν τοῖς ἡμετέροις
urgere atque persequi aggrederentur. In quibus ἐπιτίθεσθαι πειρωμένων *. ἐν olg ἔύτι χατανοῆσαι
orationibus videre est non exiga eorum virorum (ἡ οὐ μικρά τινα τεχμήοια τῆς τῶν ἀνδρῶν λαμπρᾶς
Bplendidie mentis apostoliceque et rectae ἀοοίγίηϑ διανοίας χαὶ τῆς ἀποστολικῆς ὀρθοτομίας. Κοδρᾶ-
indicia. Quadratus quidem certe priscam sincerilà- τὸς μέντοι xal τὸ &pyatov αὐτοῦ σοφῶς mapaóti-
tem et fidem suam satis declarat iis ipsis qua se- χνυσιν, ἐξ ὧν φησιν αὐταὶς λέξεσι γράφων" « Τυῦ
quuntur verbis: «Servatoris autem nostri opera δὲ Σωτῆρος ἡμῶν τὰ ἔργα ἀεὶ παρῆν" ἀλτνθὴ γὰρ
semper praesto fuere, 254 quippe que vera eB- ἦν᾽ οἱ θεραπευθέντες, οἱ ἀνασταντες Ex νεχρῶν, οἵ
sent : qui sanati fuerant, qui a mortuis suscitati, οὐκ ὥφθησαν μόνον θεραπευόμενοι xal ἀνισνάμε-
non Solum cum curerentur et exsuscitarentur, sed νοι, ἀλλὰ xai παρόντες " οὐδὲ ἐπιδημοῦντος μόνον
postea etiam viventes continue apparuerunt: el τοῦ Σωτῆρος, ἀλλὰ xal ἀπαλλάγέντος, ἦσαν ἐπὶ
non tantum cum Salvator in terris versaretur, ve- χρόνον ixavóv * ὡς τε xal εἷς τοὺς ἡμετέρους χρόνους
rum post discessum quoque ejus longo vixerunt τινὲς ἀφίχοντο. 1

tempore, adco ut nonnulli etiam ad nostram dura-

verint etatem. »

CAPUT XXII. ΚΕΦΑΛ. KB',
Qua etiam sub Trajano Judsis acciderint clades. D Ὅσα xai ἐπὶ Τραϊανοῦ ᾿Ιουδαίοις ἐπισυνέδη
χαχά,.
Ac res quidem nostre ita florebant, quotidia- Τὰ μὲν οὖν ἡμέτερα οὕτως ἤνθει, xal xa0' δυέ-

numque incrementum capiebant, radicibus aposto- — pzxv εἰς ἐπίδοσιν ἤγοντο, ῥίζας βαθείας χαταδαλ-
licorum virorum, qui tum multi in vita erant, λόμενα ταῖς τε τῶν ἀποστολιχῶν ἀνδρῶν διδασχα-
doctrine alte actis,et sanctorum marlyrum san- λίαις (πολλοὶ δὲ ἦσαν τῷ βίῳ) xat τοῖς τῶν μαρτύ-
guine ubertim rigatis. Judeorum autem natio pwv αὔμασι πιαινόμενα " τὰ δὲ τῶν Ιουδαίων συχ-
frequentibus aliiaque super alias accumulatis ola- νοῖν χαὶ ἀλλεπαλλήλοις ἤχμαζε τοῖς xaxoic. “Ογδοον
dibus admodum accidebatur. Decimus octavus im- μὲν οὖν xai δέκατον ἔτος τῷ αὐτοχράτορι τούτῳ τῇ
erit Trajaniagebaturannus,cum Judeorum rursus ἀρχῇ διηνύετο, xai Ιουδαίων κίνησις αὖθις ἠγεί--:

(1) Eam Evangelium secundum Hebreos continet. (Euseb. lib. i, oap. ult.)

941

ECCLESIASTICJE HISTORLE LIB. III.

942

ρέτο, xxj τὸ περιλειφθὲν τοῦ πλήθους ἠφάνιζε, Δει- Àj excitatus est motus [(1) : qui quod relinquum ejus

νοῦ γὰρ xal στασιώδους πνεύματος ἐμπεσόντος
αὐτοῖς, xxl τὸν θυμὸν μᾶλλον ἀναῤῥιπίζοντος, πρὸς
ποὺς συνοίχους ἐστασίαζον Ἕλληνας, Καὶ τοῦτ᾽ ἐν
᾿Αλεξανδρείᾳ καὶ Αἰγύπτῳ χαὶ τῇ προσοίχῳ Κυ-
ρέάνῃ ἐπράττετο. Κατὰ μιχρὸν δὲ τὴν στάσιν αὐ-
ξέσαντες, τῷ μετ᾽ ἐχεῖνον ἐνιαυτῷ μέγιστον χατ᾽
ἀλλήλων συνῆψαν τὸν πόλεμον. Ἡγεῖτο δὲ τηνι-
κάδε Αοὔπο. Αἰγύπτου. Καὶ τὰ μὲν προῶτα τὰ τῶν
Ἰουδαίων ἐχράτει- οἱ δ᾽ Ἕλληνες φυγῇ ἀχόσμῳ
χρησάμενοι, τοῖς ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ ἀπροόπτως ἐπι-
θέμενοι Ἰουδαίοις, ζωγροῦσί τε αὐτίχα xal μαχαί--
ρας ἔργον ποιοῦνται. Συμμαχίας γοῦν οἱ ἐν Κυρήνῃ
τῆς ἐχείνων ἀποτυχόντες, χαταθέουσι τῆς Αἰγύπτου
πάσης ἔτι ἡγουμένου Λούπου" χαὶ ὃ δρᾷν χαχὸν
εἶχον, ἀδεῶς ἔπρασσον. Δείσας τοίνυν Τραϊανὸς,
πέμπει Μάρχιον Τούρδωνα μετ᾽ ἀξιομάχου δυνά-
μεέως, ὑπαντιάσαι χετὰ στόμα τοῖς Ἰουδαίοις. Σὺν
δὲ τῇ ναυτικῇ πεζική τε καὶ ἱππιχὴ παρείπετο δύ-
νᾶμις ὃς xal ἐν ἐλαχίστῳ χρόνῳ πολλαῖς τε xai
παντοίαις μάχαις τὸν πρὸς αὐτοὺς πόλεμον γενναίως
διενεγχὼν, πλείστας μυριάδας Ἰουδαίων οὐ τῶν
ἀπὸ Κυρήνης μόνον, ἀλλὰ xal τῶν ἀπ᾽ Αἰγύπτου
τῷ σφῶν βασιλεῖ συμμαχούντων, Λούκιος ἦν αὐτῷ
ὅνομα, ἀναιρεῖ. Ὑπόπτως δ᾽ ἔχων μὴ τοῖς ὁμοφύ-
λοις καὶ οἱ ἐν Μεσοποταμίᾳ ἐπίσῃς ἐπίθωνται,
Aooxip Κυέτῴ προσέταττε τῆς ὕπ᾽ αὐτὸν ἐπαρ-
χίας ὅσον τάχος ἐκκαθαίρειν αὐτούς. Καὶ ὃς χρύφα
στρατηγικὴν τὴν παράταξιν ποιησάμενος, ὑπάγει
τῷ ξίφει πλῆθος ἐκείνων, οὐ ῥᾳδίως ἀριθμῷ ὑπο-
κίπτον. Ob δὴ χάριν καὶ τῆς Ἰουδαίας ἡγεμονίᾳ 6

populi fuit, sustulit. Cum etenim gravis et seditio-
sus eos afflasset spiritus, qui iram vindictamque
vehementius commovit, tumultum adversus cives
suos Grecos in civitate Alexandrina, in /Egypto, et
vicina ei Cyrene conciverunt. Quo deinde paulatim
gliscente, qui proxime consecutus est, anno maxi-
mum eonflarunt bellum (2). Tenebat tum cum im-
perio provinciam /Egyplum Lupus. Et primum
quidem Judei superiores esse : Greci autem ex
turpi et foda fuga congregati, ex improviso Judseos
Alexandrie adoriri, et paetim ferro ctedere, partim
captivos abducere. Itaque qui Cyrene erant, sub-
sidio lali amisso, cunctam percurrunt Egyptum,
quam Lupus adhuo administrabat : et quam pos-
sunt, impune inferunt cladem. Ea re permotus
Trajanus Martium Turbonem eo cum valido mittit
exeroitu, qui cum Judeis cominus congrederetur
et classem maritimam peditum equitumque conse-
quuntor auxilia. Martius porro brevi multis variis-
que cerlaminibus commissis, belloque fortiter con-
fecto plurimas myriadas Judsaorum, non Cyrenai-
corum solum, verum [| JEgyptiorum quoque, qui
regi suo Lucio (ita enim dicebatur) auxiliaria
tulerant arma, contrucidat. 955 Veritus autem
Trajanus, ne illi quoque qui in Mesopotamia erant
pari modo popularibus sois bellum inferrent,
Lucio Quieto mandat, ut provinciam suam Judaeis
oppressis repurget. Quapropter ille occulte copiig
militaribus comparaiis, illos aggressus, tantam
eorum ferro concidit multitudinem, quanta non

αὐτοχράτω; τὸν AoÓxtow χαθιστᾷ ὡς xal οἱ ἔξω- C facile sub numerum cadere posait. Eamque ob

θεν ἀναγραφεῖς τῶν χρόνων ἱστόρησαν.

ΚΕΦΑΛ. ΚΓ͵Γ΄.

Περὶ τοῦ τρόπου Τραϊανοῦ, xal τῶν ἐπ᾽ ᾽Αν-
τιοχείας ἔργων αὐτοῦ" καὶ περὶ τῶν εἶ γυ-
ναιχῶν μαρτύρων.

Φασί γε μὴν τοσοῦτον εἶναι τοῦ δικαίου φίλον
Τραϊανὸν καὶ τὴν πονηρίαν μυσάττεσθαι, ὡς xal
ποτε ῥομφαίαν γυμνώσαντα, τῷ ἐπάρχῳ τῆς πό-
; λεὼς παῤῥησίᾳ πάντων ἐπιδόντα εἰπεῖν Δέξαι τὸ
ξίφος τουτί xai εἰ μὲν καλῶς ἄρχω, ὑπὲρ ἐμοῦ,
εἰ δὲ κακῶς, κατ᾿ ἐμοῦ τούτῳ χρῆσαι. Δάκας δὲ
πορθήσας, κατ᾽ αὐτῶν ἐθριάμδευσε. Περσῶν δ᾽ ἐπ᾽

ὁτοῦ τὴν ᾿Αντιόχου χαταδραμόντων, val ταύτην ἢ Perse ad Antiochiam usque excurrerant

λόγοις εἰρηναίοις καὶ σπονδαῖς εἰληφότων, ὥστε xal
φόρους ἑλέσθαι εἰσφέρειν αὐτοῖς, εὐθὺς αὐτοῖς ἐπι-
πτὰς͵ καὶ ἄγχι τῶν ὅρων γενόμενος, ἐν ἀποῤῥή-
τοις ἐμήνυε τοὺς εἰς φρουρὰν καταλειφθέντας τῆς

1) Judaei hic ducem habuerunt Andream.
(2) In. motu isto Judei cedibus contenti non
foerunt, sed humanis carniLus vesci ceperunt.
rii etiam ab eis nti clade, duce Judeorum
Artemione, sunt affecti. Judei conspiratione facta,
pessim ducentena et quad ta millia hominum
eontrucidarunt. (Dion., Oros.
(3) « Ego quidem ia. me, si;omnium utilitas ita

causam Lucium provincie Judes prefecit impera-

tor, sicuti id quoque profani Annalium scriptores

memorie prodidere.
CAPUT XXIII.

De trajani moribus δὲ operibus, siructurisque ejus,
quas Antiochiss fieri curavit :. et de qui :
tyribus feminis. ^ * qune mar
Tam studiosus autem fuisss fertur Trajanus juris

et justitie, οἱ tam ab improbitate alienus, ut ali-

quando ensem strictum prefecto urbi in conspectu
omnium dederit, atque dixerit : Cape ferrum hoc ;
et siquidem reote imperium gessero, pro me,
sin aliter, contra me hoc utere (3). Idem Dacos
vicit, et de eis triumpbavit (4). Sub eo quoque

: eique

urbi per pacis conditiones capte tributum simul

et presidium imposuerant. Continuo auxilium fert
imperator : et oum ad fines eorum venisset, per
notas illis scribens, clam significat, ut presidium

feros ep eliam prefecti manum armavi. » (Tra-
anus apud Plin. juniorem in Panegyrico.) Trajanus
quoque ad amicos dixit,talem se esse imperatorem
privatis et civibus, gualem sibi ipse imperatorem
privatus optasset. ldem fiscum lienem vocavit
quod eo crescente reliqui artus ta t.

(4) Decebalo eorum duei pacem dedit.

943

NICEPHORI CALLISTI

944

quod ibi Persarum rex reliquissel, necaren! : se Α πόλεως χτείνειν, οὖς ὁ Περσῶν χατέλιπε βασιλεύς -

ad auxilium eis ferendum, Persicumque melum
tollendum, presto adesse. Illi, quod jussi fuerant,
faciunt. Et ipse cum Persis prelio congressus,
rege eorum 6980, clarissimaque reportata victoria,
quem voluit eis regem dat. Et inde in eam urbem
victor ingressus, mulis esm edificiig exornat,
multos etiam Christianos interimit. In quibus et
quinque ,virgines fldem palam profitentes com-
burit, et ossibus earum ad summum cornbustis,
cineribusque «eri commistis, ahena quedam et
alia vasa fleri curat, eaque publico lavacro quod
ipse magniflcentissime construxerat, dicat. Verum
enimvero quicunque eo lavatum ingrediebantur,
quamprimum calidas atiigissent aquas, caligine
simul et vertigine correpti, cum impetu inde pro-
currebant et conciderant. Causa vero ejus mali
cognita. Trajanus ut alia ex ere puro vasa balneo
parentur mandat ; 256 priora autem illa in for-
nacibus conflata, in quinque transformat statuas,
eosque virginum combustarum forma et habitu
pro balneo collocat.

CAPUT XXIV.

De imperio “Εἰ Adriani, et de suprema sub eo Ju-
dorum ínternecione.

Undeviginti annis et mensibus sex Trajanus
imperium administravit, et moriens id Adriano
sororis sus (1) viro reliquit. Publica is statim civi-
tatibus remittit debita,et vectigalia m ulta Romanis

ἕτοιμον δ᾽ αὐτὸν ἐπιχουρεῖν elvat, xal τὸν Περσι-

κὸν φόδον περιαιρεῖν. Νύχτωρ δ᾽ ἐπιπεσόντες,

᾿Αντιοχεῖς ἀνήρουν. Ὃ δὲ χρατῶν εὐθὺς coi

Πέρσαις ἐπέθετο, xai ἀναιρεῖ τὸν ἐχείνων χατάρ--

χοντα. ᾿Ἐμφανῆ δὲ xav ἐχείνων τὴν νίχην ἀράμε-

μενος, ὃν αὐτὸς ἐδούλετο τοῖς Πέρσαις βασιλέα χα-
θίστη. Τροπαιοῦχος δ᾽ εἰσελάσας τὴν πόλιν͵ πολλοῖς
οἰκοδομήμασι κατεχόσμει. Πολλοὺς δὲ τῶν Χριστια-
νῶν ἀνήρει" ἐν otc xai πέντε παρθένους τὴν πίστιν
τρανῶς διακηυττούσας πυρὶ παραδέδωχε. Τὰ δ᾽ ὀστᾶ
τούτων σφοδρῶς xataxaócac, xai τὴν ix τούτων
σποδιὰν τῷ χαλχῷ συμμίξας, τήγχνά τε xai ἄλλα
σχεύη τῷ συμμίχτῳ ἐχείνῳ χαλχῷ τῳ δημοσίῳ
ἀνετίθει λουτρῷ, ὃ αὐτὸς μεγαλοπρεπῶς φκοδόμει.

Καὶ τοίνυν ὅσοιπερ εἰσήεσαν λούσασθαι, ἅμα τῷ

τῶν θερμῶν ὕδατων ἅψασθαι͵ σχότου καὶ δίνης

πλήρεις γινόμενοι, φοράδην ἐξήγοντο χαταπίπτου-
τες. Γνοὺς δὲ τὸ αἴτιον ὁ Τραϊανὸς, ἕτερα τῷ λου-
τρῷ σχεύη χαλκοῦ ἀμιγοῦς ηὐτρέπιζε * τὰ δ᾽ αὖ
πρότερα χωνείᾳ παραδιδοὺς εἰς στήλας διεμόρφωσε
πέντε, χαὶ πρὸ τοῦ βαλανείου ἄνίστα εἰς τὸ τῶν ὑπ᾽
αὐτοῦ χεχαυμένων σχῆμα τύπων.

ΚΕΦΑΛ. KA.

Περὶ τῆς βασιλείας Αἰλίου ᾿Αδοιανοῦ" xai
περὶ τῆς κατ᾽ αὐτὸν ὑστάτης τῶν Ἰουδαίων
πανωλεθρίας.

Εΐχοσι δ᾽ ἐπ’ ἐνιαυτοῖς μηνῶν δέουσιν ἐξ τὴν
ἀρχὴν κατεσγηχὼς ὃ Τοαϊανὸς, ᾿Αδοιανῷ τῷ Ἐπ᾿
ἀδελφῇ YapÓpip τὴν ἀρχὴν καταλείπε'". ᾿Ανίησ' δ’
εὐθὺς τὸς δημοσίας τῶν πόλεων ὀφει:λὰς, καὶ πολ-

donat, unde ei in urbe divini decreti sunt honores. C λοὺς δὲ φόρους τοῖς Ῥωμαίοις χαρίζεται - ὅθεν ἡ

Niceam et Nicomediam, 48 motu terre multum
detrimenti ceperant, firmo circuindat muro. Leges
quoque ad Draconis et Solonis Athenionsium legis-
latorum imitationem promulgat. Rebellasse etiam
sub ipso Judeos et templum Hierosolymis resti -
tuere voluisse dicunt. Qua de causa Adrianus
quinquaginta et octo myriadas eorum uno die in-
terfecit (2), et quecunque ex vetustis ediflciis re.
liqua adhuc fuerant, diruit prorsus, et solo ila
equavit (3, ut ne lapis quidem super lapide per-
maneret, et oraculum Servatoris, ad exitum suum
perductum, verborum ejus certitudinem corrobo-
raret : civitatisque potuis pomoriis plurimum con-
tractis, denuo cam suo sub nomine exoitavit, et

appellatione sua ei imposita, liam vocavit, atque ἢ

in ipso templi adyto statuam ipse suam collocavit.
Quam si quis non inepte abominationem desola-
tionis nominet, in loco sancto, juxia Servatoris
dictum, stantem, iwinime is judicio meo errarit.
Bolis autein Grecis incolendam eam dedit. Idem
Adrianus templum etiam Cyzici exstruxit, maxi-
mum et celeberrimum, et. item urbem eam, que
hodie quoque nomen ejus obtinet, Adrianopolim.
Quee vero et Ariston Pelleus de postrema Judeorum
t Neptis ex sorore sua. (Dion.)

Hoo est, quinquies centena et octuaginta
millia.

πόλις θεϊκὰς ἀφωσίου τούτῳ τιμάς. Νίκαιαν δὲ
xi! Νιχομηδείχν σεισμῷ παθούσας, ὀχυροῖς cti-
χεσιν αὐτὰς περιδάλλει. Καὶ νόμους δὲ συντίθη-
σιν, ἐκ τῶν mxo' ᾿Αθήνῃσι νομοθετῶν Δοάχοντός τε
χαὶ Σόλωνος τὰς ἀφορμὰς ἐσχηχώς. Στασιάσχι δ᾽
ἐπὶ τούτου xal τὸ Ἰούδαίων αὖθίς φασι. Πρὲς Sov.
λῆς δ᾽ ἦν ἐχείνοις xal τὸν ἐν Ἱεροσολύμοις νεὼν
ἀνιστᾷν. Μυριάδας δὲ τοῦτον ὀχτὼ xal πεντήχοντά
φασιν ἐπὶ μιᾶς ἡμέρας αὐτῶν ἀνελεῖν τῆς τοιαύτης
χάριν ἐπιχειρήσεως " ὅσα γε μὴν τῇ πόλει περίε-
λείφθη τῆς dx πάλαι οἰχοδομῆς λείψανα ἐρειπῶ-
σαι, καὶ παντάπασιν ἀφανίσαι" ἵνα μηδὲ τὸ μεῖναι
λίθον ἐπὶ λίθῳ, λόγιον τοῦ Σωτῆρος εἰς πέρας ἐλ-
θὸν, τἀσφαλὲς τῶν λόγων ἐξαχριδώσαιτο. Εἷς ἅπαν
δὲ τὴν πόλιν ἀπομειώοας ἐπὶ τῷ σφετέρῳ ὀνόματι
ταύτην ἐγείρει, χαὶ τὴν προσηγορίαν αὐτῇ δοὺς,
Αἰλίαν ὠνόμασεν. 'Ev αὐτῷ δὲ τῷ ἀδύτῳ τοῦ ἱεροῦ
καὶ τὸ ἑαυτοῦ ἀνίδρυσεν εἴδωλον ὃ ἂν τις mpoc.
φόρως βδέλυγμα ἐρημώσεως προσειπὼν ἐν τόπῳ
ἁγίῳ ἑστὼς, χατὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος φωνὴν, οὐκ ἂν
οἶμαι ἁμάρτοι. "ἕλλησι δὲ μόνοις τὴν πόλιν ἐδίδου,
καὶ χατοιχεῖν ἐπέτρεπεν. Οὗτος δὲ ὁ ᾿Αὐριανὸς xai
τὸν ἐν Κυζίχῳ νεὼν ἀνιστᾷ, μέγιστόν τινα xal πε-
ρἰφανέστατον᾽ xal τὴν ἐς δεῦρο τὸ αὐτοῦ χτησαμέ-

(3) Jul. Severus in Judeam missus ab Adriano,

arces 50 diruit, et vicos 980 ferro et igni vastavit.
(Dion., Oros. lib. vir, cap. 19.)

ECCLESIASTICAE BISTORLE LIB. 1I].

946

νὴν πόλιν ὄνομα τὴν ᾿Αδριανούπολιν. Οἵα ὃὲ xai A obsidione litteris prodiderit, commodum fuerit ex

᾿Αρίστων ὁ Πελλχῖος αὖθις περὶ τῆς ὑστάτης mo-
λιορκίας αὐτῶν ἱστορεῖ, χαλὸν αὐταῖς λέξεσιν ἐπα-
χοῦσαι. e Καὶ δῆτα τῆς Ἰουδαίων ἀποστασίας a3-
Ot εἰς μέγα xai πολὺ προελθούσης, 'ἹΡοῦτος ἔπαρ-
χος ὧν τῆς Ιουδαίας, στρατιωτικῆς αὐτῷ σύμμαχίας
bxó βασιλέως πεμφθείσης, ταῖς ἀπονοίαις αὐτῶν
χρώμενος σφοδρῶς ἐπεξήει, μυριάδας ἀθρόως dv-
δρῶν ὁμοῦ xal γυναιχῶν xal παίδων διαφθείρων,
πολέμου τε νόμῳ τὰς χώρας αὐτῶν ἐξανδραποδιζό-
μενος. ᾿ἔστρατήγει δὲ τότε Ιουδαίων Βαρχωχέθας,
ὃ δὴ ἀστέρα δηλοῖ, τὰ μὲν ἀλλα φονιχὸς xal λῃστρι-
xóc τις ἀνήρ" ἐπὶ δὲ τῇ προσηγορίᾳ οἷα ἐπ’ dv.
δραπόδων ὡς δὴ ἐξ οὐρανοῦ φωστὴρ αὐτοῖς κατελη-
λυθὼς, κχαχουμένοις τε ἐπιλάμψαι τερατευόμενος.
᾿Λχμᾶσαντος δὲ τοῦ πολέμου ἔτους ὀγδός. xai δε-
κάτου τῆς ἡγεμονίας ᾿Αδριανοῦ, χατὰ Βιθθηρὰ
πόλιν, ἥτις ἦν ὀχυρωτάτη, τῶν Ἱεροσολύμων οὐ
σφόδρα πόῤῥω διεστῶσα, τῆς τε ἔξωθεν πολιορχίας
χρονίου γενομένης. λιμῷ τε xai δίψει τῶν νεωτε-
ροποιῶν εἰς ἔσχατον ὀλέθρου περιελαθέντων, καὶ
τοῦ τῆς ἀπονοίας αὑτοῖς αἰτίου τὴν ἀξίαν ἐχτίσαν-
σαντος δίκην, τὸ πᾶν ἔθνος ἐξ ἐχείνου xal τῆς περὶ
τὰ Ἱεροσόλυμα γῆς πάμπαν ἐπιδαίνειν εἴργεται
νόμου δόγματι xal διατάξεσιν ᾿Αδρισνοῦ, ὡς ἄν
μηδὲ ἐξ ἀπόπτου θεωροῖεν τὸ πατρῷον ἔδαφος ἐγ-
χελευσαμένου. » Οὗτω δὲ τῆς πόλεως εἰς παντελῆ
φθορὰν τοῦ Ἰουδαίων ἔθνους τῶν πάλαι οἰχητόρων
ἐλθούσης, ἐξ ἀλλοφύλου τε γένους συνοικισθείσης,
$ μετέπειτα συστᾶσα Ῥωμαϊχὴ πόλις εἰς τὴν τοῦ
πρατοῦντος Αἰλίο» ᾿Αδριανοῦ τιμὴν Αἰλία προσα-
τορεύεται. Καὶ οὕτω μὲν ἸἸουδαῖοι καὶ ἐπὶ τοῦτου
τὴν ἐσχάτην τῆς κατὰ Χριστοῦ μανίας ἀπέτισαν δί-
πὴν " ἡμεῖς δὲ xai ἐπὶ τὴν διαδοχὴν τῶν θείων αὖθις
ἀνδρῶν χωρήσωμεν.

KE4AA. KE.

Τίνες χατὰ τούτους τοὺς χρόνους τῶν μεγά-
λων παροιχιῶν τῇ ἱερατιχῇ διέπρεπον λει-
τουργίᾳ.

τῳ ἔτει τῆς Τραϊανοῦ βασιλείας Εὐαρέ-
στοῦ ὄγδοον ἔτος ἐπὶ Ῥώμης ἱερατεύσαντος, ᾿Αλέ-
ξανδρος πέμπτην ἀπὸ Παύλου χαὶ Πέτρου χατάγων
διαδοχὴν, τὸν θρόνον λαμδάνει. Τρίτῳ δ᾽ ἔτει τῆς
ἀρχῆς Αἰλίου ᾿Αδριανοῦ δέχατον ἔτος ἐχπληρώσας
᾿Δλίξανδρος, Ξύστῳ ταύτης ἐξίσταται. Τῆς δ᾽
δγεμονίας ᾿Αδριανοῦ δωξέχατον ἐχούσης ἔτος, Ξύ-
στον δεχχετῆ διαγενόμενόν χρόνον τῇ τῆς Ῥώμης
ἐπκισχοπῇ ξόδομος ἀπὸ τῶν ἀποστόλων Τελέσφορος
διαδεχέτα:. Καὶ τούτου δ᾽ ἐνδεχάτῳ τῆς λειτουργίας
ἐνιαυτῷ τὸ βιοῦν μεταλλάξαντος τέλει μαρτυρίου,
ὥς φησιν Εἰρηναῖος, Ὑγῖνος τὸν χλῆοον τῆς ἔπι-
σκοπῆς ἐχληροῦτο, ἔτος πρῶτον ᾿Αντωνίνο» ὃς

Εὐσεδὴς ἐπεκέχλητο, ἔχοντος τῇ ἀρχῇ. ᾿Αλλὰ γὰρ

μετὰ τέταρτον τῆς ἐπισχοπῆς ἔτος ἀποδαλλομένου

(1) Barehochebas perduellis iste, Justino philo-
sopho et martyre teste, apud Euseb. lib. iv, cap. 8,
Christianos , Bisi Christum abnegassent, atque

verbis ejus cognoscere : s Porro rebellione atque
defectione Judeorum longius rursum progressa,
Rufus Judes prefectus, acceptis ab imperatore
militaribus copiis, et vecordi& eorum, pro occa-
sione bene gerendse rei, subinde usus, infestis
contra eos signis est progressus, 257 et plurima
passim millia virorum simul et feminarum, atque
etiam puerorum concidit, bellique jure loca eorum
direpta in potestatem suam redegit. Dux Judeorum
tum Barchochebas (1) erat, quod nomen sellam
significat : cetera vir sanguinarius et predator :
ex nomine autem suo perditis mancipiis prodigiose
persuaserat, ccelitus 86 lucem demissum esse, que
afflictos atque oppressos illustraret. Quam maxime
autem bello flagrante, decimo octavo imperii
Adriani anno, ad Bittheram civitatem munitisei-
mam, neo ita longe & Hierosolymis sitam, cum
diuturnirr obsidio instituta, rebellesque et rerum
novarum siudiosi fame ac siti ad extremum ezxi-
tium redacti essent, et qui eis tante vecordia
auctor fuisset, dignas per vindictam dedisset pc-
nas, gens tota ex eo tempore vicinam in circuitu
Hierosolymis regionem prorsus attingere probibita
est, idque sic constitutione et sanctione Adriani
factum : qui hoc sic jussit, ut illi ne aspicere qui-
dem ex loco quopiam editiore patrium solum pos-
sent. » Ad hunc modum urbs Hierosolyroorum Ju-
daicum populum, antiquissimos suos colonos, in-
.ternecione summa amisit, et postea ad advenis
culta atque inhabitata, ut Romana plane civitas,
in imperatoris /Elii Adriani honorem Elia est
appellats. Ac si quidem etiam sub hoc Judei
extremum contra Christum per furorem perpe-
trati piaculi luere supplicium. Nos autem rureum
ad divinorum virorum descendamus succes-
sionem.
CAPUT XXV.
Qui ea atate maximis quibusque ecclesiis episcopali
ministerio przfuerint,

Duodecimo imperantis Trajani anno, curn Eva-
restus pontificetum Romse octo annos gessisset,
Alexander quintus & Paulo et Pelro successor
ecclesiam regeodam suscepit. Qui tertio A iriani
imperii &nno, decennio in epis-opali funct:one

D expleto, Xysto eam concessit. Duodecimo purro
. Adriani anno, cum Xystus decennium itidem eccle-

sie prefuoisset, Telesphorus ei successit. Verum et
hoc, undecimo pontificalis ministerii sui anno,
$58 vita per martyrium defuncto, ut Ireneusg
inquit, Hyginus provinciam ejus est sortitus,
primo imperii Antonini, qui Pius est dictus, anno.
Hygino porro post quartum annum mortuo, Pius
successit (2). Atque huic rursum Anicetus, vice-
simo imperantis Pii anno. Anicetus autem undecim
blasphemiis incesserent, ad gravissima supplicia
trahi jussit.
(2) Pius annis 15 cathedram obtinuit.

941

NICEPHORI CALLISTI

annis Ecclesia Romana administrata, octavo impe- Α Ὑγίνου τὸ ζῆν, fioc τὴν τῆς Ῥώμης ἐπισκοπὴν

ratoris Veri anno, Soteri eam reliquit. Cui post
annos octo Eleutherusg est suffectus, duodecimus
& Petro successor, cum decimum septimum an-
num M. Antoninus (1) cum filio Romanum regeret
imperium. In Alexandrina ecclesia Primus quartus
ab apostolis episcopus fuit. Ei, cum duodecim
annos pontificale obiisset munus, Adriano tertium
imperante annum, Justus est surrogatus. Circiter
duodecimum autem ejusdem imperii annum, anno
preterea uno el mensibus aliquot intercedentibus,
ecclesie ejus administrationem Eumenes est sor -
titus, cum quidem Justus undecim ei preefuisset
annis. Eumenes vero tredecim annis episcopatum
tenuit. Cui Marcus succedens, decem annis curam
pastoralem gessit. Marco Celudion suffectus, qui
quatuordecim annis episcopatu functus, succes-
gorem habuit Agrippinum, nonum ecclesise ejus ab
&postoiis episcopum. Apud Antiochenos post He-
ronem ecclesiam rexit Cornelius. Huic quinto
apostolice successionis gradu Eros in episcopatu
snccessit : deinde sexlus Theophilus, et post hunc
septimus ab Apostolis Maximinus. Hierosolymita-
norum autom episcoporum tempora litteris man-
dat& non sunt, quos brevis admodum evi fuisse
constat, quindecim ex ordine, ut quidem memoria
sine scripto eet proditum, llebraici generis omnes,
recteque offlcio suo functos, quod Christi doctri-
nam et professionem probe tenuerint; que res
effecit, ut ad episcopatum eum ab ecclesia Hiero-
solymitana, que ab apostolorum tempore ex fide-
libus Judeis fere tota constabat, et usque ad extre-
mam obsidionem perdurabat, sint delecti. Eorum
itaque episcoporum qui ex circumcisione Christia-
nam professionem rite sunt complexi, et mutuis
Judeorum seditionibus atque vesianm fuerunt re-
liqui, catalogum a primordio exponere convenit.
459 Primus itaque fuit Jacobus, frater Domini
dictus ; secundus, Symeon ; tertius, Justus ; quar-
tus, Zacheus (2) ; quintus, Tobias ; sextus, Ben-
jamin ; septimus, Joannes; octavus, Matthias;
nonus, Philippus ; decimus, Seneca ; undecimus,
Justus ; Lebes (3), duodecimus ; Ephrem, tredeci-
mus; quartus decimus, Joseph ; et quindecimus,
Judas. Quibus, post eversionem urbis, ex gentibus
successit Marcus. Tot Hierosolymis ab ipsis usque

apostolis ad eum quem diximus Judam ex cir- D «oc Βενιαμίν. Ἰωάννης ζ΄. ὄγδοος Ματθίας" € *-
᾿λιππος" δέκατος Σεννέχας "

cumcisione fuerunt episcopi. Totidem, ul expo-
suimus, aliarum maximarum ecclesiarum guber-
natores.

τεχαιδέχχτος " οὺς ἐξ ἐθνῶν μετὰ τὴν ἄλωσιν δισδέχεται Mápxoc. Τοσοῦτοι μὲν ἀπὸ τῶν ἀποστέλιν
ἐς τὸν εἰρημένον ᾿Ιούδαν ἐπίσχοποι ix περιτομῆς ἐν Ἱεροσολύμοις γεγόνασιν. Ὡσαύτως δὲ xai οἱ τῶν 30v

μεγίστων παροιχιῶν.

(1) M. /Elius Antoninus Philosophus, et L. /Elius
Comnmodus Verus, Divi fratres, que jure impe-
rium administrarunt annis 11. .]. Antoni^us solus

annis 4, cum Commodo fllio itidem annis 4.

ἐγχειρίζεται * ὃν ᾿Ανίχητος διαδέχεται. "Ογδοον ?'

ἔτος Οὐήρου ἐλαύνοντος, ᾿Ανίκητον tvÓtxz τοῖς

πᾶσιν ἔτεσι διελθόντα διαδέχεται Σωτήρ 0v ix

ὄγδουν ἡγησάμενον ἕτος ᾿Ελεύθερος διαδέχεται, δω.

δέχατος ἀπὸ τῆς Πέτρου διαδοχῆς γνωριζόμενος,

Ἦρχε δ᾽ εἰσέτι ᾿Αντωνῖνος Οὐῆρος σὺν υἱῷ

πρὸς ἑδδόμῳ δέκατον. Καὶ Πρίμον δὲ τέταρτον ἐπ
τῶν ἀποστόλων τῆς ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ παροικίας τὸν |
θρόνον γεκληρωμένον, τρίτῳ τῆς ἦγεμονίας ἔτε
᾿λδριανοῦ, δωδεκάτῳ καὶ τῆς λειτουργίας αὐτῷ
ἰχπληρώταντα, διαδέχεται Ἰοῦστος. ᾿Αμφὶ δὲ τὸ
δωδέχατον τῆς αὐτοῦ ἀρχῆς ἔτος ἐνιαυτοῦ μετεξν
χαὶ μηνῶν τινων διαγενομένων τῆς ᾿Αλεξανδρίων
᾿βχχλησίας τὴν προστασίαν Εὐμενὴς κλήρῳ Due
χεται, ᾿Ιούστου ἐπὶ ἔτεσι δέκα πρὸς τῷ ἑνὶ διαρ-
χέσχντος. Καὶ τούτου δ' οὐχ ἧττον Pj δέχα πρὸς
τρισὶ τὴν λειτουργίαν ἀνύσαντος, Μάρχος ποιμὴν
τῆς ᾿Αλεξάνδρου ἀναχηρύττεται. Δεκάτῳ D ἔπ:
παραδοὺς τὴν λειτουργίαν Κελαδίωνι, ἐκμετρεῖ τὶ
βιώσιμον. ᾿Αλλὰ καὶ τούτου τετάρτῳ καὶ δεκάτῳ
ἔτει τὴν ζωὴν μεταλλάξαντος, τὴν διαδοχὴν "Aye
πῖνος ἐλάμδανεν, ἐννάτην ἄγων ἀπὸ τῶν ἀποστόλυι
διαδοχήν. Ἐν δ᾽ ᾿Αντιοχείᾳ μετὰ Ἤρωνα Κορνή-
λιος τὰς ἱερὰς ἡνίας διεχειρίζετο" πέμπτῳ δὲ urs
τοῦτον βαθμῷ τῆς ἀποςτολικὴς διαδόσεως Ἔρις
ἐπίσχοπος ἐγνωρίζετο. "Ex:og δ᾽ ἐπ᾽ ἐχείνῳ θεό-
φίλος διάδοχος ἦν. Τοῦτον δ᾽ ἔδδομος ἀπὸ τῶν i
στόλων διαδέχεται Μαξιμῖνος. Τῶν δ᾽ i» "em
λύμοις ἐπισκόπων τοὺς χρόνους ἤκιστα TorÀ
διχσώζεσθαι ἔγνωμεν " βραχυδίους Ὑὰρ αὐτοὺς Tt
γίσθαι λόγος ἔχει. Πεντεκαίδεκα μὲν οὖν αὐτοῖς
ἡ ἱστορία ἐξ ἀγρᾶφον παρέδωχεν, οὖς 'Ebprox
ὄντας, ἅπαντας τὸ χρεὼν λειτουργῆσαι, τὰ Χριστοῦ
γνησίως ἀσπασαμένους " χαὶ τοσοῦτον, ὡς xzitii
τῶν τηνιχάδε xa! εἰς τὴν τοσαύτη,ν ἐγκχριθῆναι τ΄
ριωπήν. Τὴν γὰρ πᾶσαν Εχχλησίαν σχεῖδι ü
πιστῶν Ἑδραίων ἀπὸ τῶν ἀποστόλων καθεστέιξ
ἱστόρηται, xxi. μέχρι δὲ τῆς δστάτης διαριε

πολιορκίας, Καὶ τοίνυν τῶν ἐκ περιτομῆς ἐπιλεὶ»

πότων ἀρχιερέων ταῖς πρὸς ἀλλήλους '"Loshr*
στάσεσι καὶ φρενοδλαθείαις, λοιπὸν ἄν εἶ, 8
κατὰ Χριστὸν δεξαμένους γνῶσιν, ἄνωθεν
Ext Πρῶτος τοίνυν ᾿Ιάχωδος ἦν ὁ τοῦ Κυρίοο λυ
psvoc ἀδελφός " μεθ’ μεθ᾽ ὃν ἦν δεύτερος Συμεῖν᾽
τρίτος Ἰοῦστος " Ζαχχαῖος δ' πέμπτος Τωδίας " Er

ἐνδέχκατος Ἰοῦστος ᾿
Λεδὴς δωδέκατος * ᾿Εφρὴς τρισκαιδέκατος ^ τεῦ:
ρεσχαιδέχατος Ἰωσήφ" ἐπὶ δὲ τούτοις Ἰούδας το

(2) Alii Zacharíam nominant.
(3) Alii Leví vocant.

951

NICEPHORI CALLISTI

etiam est Antinous, cujus sunt ludi agonales, An- Α ἀγωγῆς, xal τοῦ ὑπὲρ τῆς Ἔχχλησίας ζήλου, xti

tinoii dicti, et etate nostra acti. Urbem quippe
cognominem ei Adrianus condidit. » Temporibus
quoque eis, pari cum iis quos diximus vite inslti-
tuto, parique in ecclesiam ardore, Sardensis epi-
scopus Melito fuit : quem satis patet ea quoque
etate floruisse, Indicat id defensio ejus quam pro

Μελίτων τῆς ἐν Σάρδεσιν ἐκκλησίας ἐπίσχοπος ἦν.
Δῆλον δ᾽ αὐτὸς ἑαυτὸν καθίστησι κατ᾽ αὐτόν γέ τοῦ-
tov ἐνχχμάζων τὸν χρόνον ix. τῆς πρὸς Οὐῆρον ime
λογίας ὑπὲρ τοῦ καθ’ ἡμᾶς δόγματος " fj λαμπρότάτη
οὖσα, xal χρησίμως μάλα διέξεισι, τῷ ἀστείῳ zai
πιθανῷ τὸν ἀχροώμενον ἄγχουσα.

Christiano dogmate ad Verum scripsit, luculentam admodum et utilem, orationis urbanitate οἱ per
suadendi virtute auditorem maxime movens atque afficiens.

261 CAPUT XXVII.

Ut Adrianus edicto pro Christianis publice proposito
vetueril, ne in nos, indicla et non indicata causa,
szviretur.

Memorie mandavit sapientiasiinus Justinus,
Adrianum pro Christianis litteras a Graniano Sere-
nio ad se scriptas accepisse: periniquum esse,
quod illi vociferationi populi donarentur, nulloque
justo pretextu indicta causa necarentur. Quapro-
pter rescriptum is ad Minitium Fundanum Asie
proconsulem miserit, neminem de cetero occidi
jubens, nisi legitima justaque precessisset accu-
satio. Resciiptumque id in librum suum de verbo
ad verbum retulit, hec prefatus : « Possumus hoc
8 vobis ex rescripto maximi et illustrissimi Ceesa-
ris Adriani patris vestri, qui ita ut per supplicem
libellum rogavimus, judicia exerceri jussit, petere -
idque non tai quod ab Adriano mandetum sit,
quam quod justam esse petitionem nostram scia-
mus. Subjecimus autem epislola Adriani exem-
plum, ut hac quoque parte, veritate nos niti

ΚΕΦΑΛ. KZ'.
Ὡς ᾿Αδριανὸς ἐπιστολὴν ὑπὲρ Χριστιανῶν
ἔπεμπε, ὥστε μὴ ἀχρίτως f, μᾶς ἐλαύνειν.

Ἱστυρεῖ γε μὴν ὁ σοφώτατος ᾿Ιουστῖνος ὑπὲρ Χρι-
στιχνῶν γράμματα δεξάμενον τὸν ᾿Αδριανὸν, ὡς μὴ

B δίχαιον εἶναι βοῇ δήμου χαριζομένους, ἐπ᾽ οὐδεμιῇ

προφάσει ἀχρίτως χτείνειν αὐτούς. Γρανιανὸς δὲ Ze
ρΐννιος ὁ τὰ γράμματα διαπεμψάμενος ἦν, ἀντιγοέ-
Qa: Καίσαρα Μινουχίῳ Φουνδάνῳ τῆς ᾿Ασίας ἀν»
πατεύοντι, μηδένα χτείνειν ἐγχελευόμενον, εὐλόγου
μὴ προνγουμένης χατηγορίας. Kai αὐτὴν δ᾽ Gui:
τὴν ἐπιστολὴν, ὡς εἶχε λέξεως, προστίθησι τῷ συγ"
γδίμματι, ταῦτα προλέγων αὐτοῖς " « Kal ἐξ ἐπιστο-
λῆς δὲ ταῦτα τοῦ μεγίστου xal ἐπιφανεστάτου ka
σαρος ᾿Αδριανοῦ τοῦ πατρὸς ὑμῶν ἔχοντες ἀκειτεῖν
ὑμᾶς" καθὰ ἠξιώσαμεν χελεῦσαι τὰς κρίσεις [oi-
σθαι, τοῦτο οὐχ ὡς ὑπὸ ᾿Αδροιανοῦ κελευσθὲν μᾶλλον
ἠξιώσαμεν " ἀλλ᾽ ix. τοῦ ἐπίστασθαι δικαίαν dives
τὴν προσφώνησιν. Ὑπετάξαμεν δὲ καὶ τῆς ine
λῆς ᾿Αδριανοῦ τὸ ἀντίτυπον, ἵνα χὰν τούτῳ ἀλεβεόιν

cognoscatis. Qua» epistola ex Romana in Graecam ( ἡμᾶς γνωρίζητε. Καὶ αὕτη ix 'Ρωμαγχῆῇς εἷς τὶν

linguam translata, hanc complectitur sententiam :
Adrianus Cesar Minutio Fundano. Litteras a
Serenio Graniano, viro clarissimo, cui tu in pro-
vincia successisti, accepimus. Inquirenda nobis
res prorsus esse videtur, ne hoiwines innocentes
opprimaptur, neve calumnialoribus occasio gras-
saudi prebeatur. Quod si provinciales tui perse-
cutiones adversus Christianos suas processu legi-
timo pro tribunali probare possunt, unam eam
sequantur viam, neque solis petitionibus atque
vociferationibus utantur. In primis enini convenit,
8i qui ad accugandum accedere velint, te causam
legitime cognoscere. Itaque si quis eos detulerit,
atque probaverit contra leges quidquani commi-
Bisse, (ἃ pru delicti qualitate ita sententiam adver-
sus eo8 feres, ut mehercule, qui calumnis causa
crimen cuiquam intendisse compertus fuerit, pro
muteflcii gravitate in eum modis omnibus animad-
verlas. » Rescriptum Adriani pro nobis editum,
tale fuit.

262 CAPUT XXVIII.

De successore Adriani Antonino, ul el ipse preefectis
in Asia suis scripserit, el. persecutionem Christia -
norum prohibuerit.

Postquam vero is uno et viginti annis imperio
administrato nature debitum persolvit, Antoninus
Pius ei successit : ad quein et ad senatum Roma-
num Justinus memoratam Apologiam, Chrigtianos

Ἑλληνικὴν δύναμιν μεταληφθεῖσα * ᾿Αδριανὸς kai-
σχρ Μινουχίῳ Φουνδάνῳ - ἐπιστολὴν ἐνδεξάμτν γ::-
qtiziv μοι ἀπὸ Σερεννίου Γρανιανοῦ λαμπροτάτου
ἀνδρὸς, ὄντινα σὺ διεδέξω. Οὐ δοχεῖ μοι οὖν τὸ zi
γμα ἀζήτητον καταλιπεῖν, ἵνα μήτε οἱ ἄνθρωποι τ:
ράττωνται, xal τοῖς συχοφάνταις χορηγία καχου'
γίῶς μὴ παρχσχεθῇ. El γοῦν σαφῶς εἰς ταύτην τῷ
ἀξίωσιν ol ἐπαρχιῶται δύνανται διισχυρίζεσθαι xri
τῶν Χριστιανῶν, ὡς καὶ πρὸ βήματος ἀποκρίνασθε:
ἐπὶ τοῦτο μόνον τραπῶσιν, ἀλλ᾽ οὐκ ἀξιώσεσιν, οὰ
μόνον βοαῖς " πολλῷ γὲρ μᾶλλον προσῆκεν, εἰ τ΄
Χατηγορεῖν βούλοιτο, τοῦτό σε διαγινώσκειν. E! τις
οὖν χατηγορεῖ xai δείκνυσί τι παρὰ τοὺς νόμοκ
πράττοντας, οὕτως ὄὅριζε χατὰ τὴν δύναμιν τοῦ
ἁμαρτήματος " ὡς μὰ τὸν Ἡραχλέα εὖ τις συκοφεν"
tía; χάριν τοῦτο προτείνει, διαλάμδανε ὑπὲρ τῆς
δεινότητος" καὶ φρόντιζε οὕτως, ὅππως ἂν ἐκχδική-
σειᾶς. » Καὶ τὰ μὲν τῆς ὁπὲρ ἡμῶν γραφῆς ᾿Αδρι-
γοῦ τοιαῦτα.

ΚΕΦΑΛ. ΚΗ΄.

Περὶ τοῦ μετ᾽ ᾿Αδριανὸν ᾿Αντωνίνου, ὡς x5
αὐτὸς τοῖς ἐν ᾿Ασίᾳ ἐπέστελλε, τὸν χε
ἡμῶν διωγμὸν ἀναστέλλων.

Ἐπεὶ δ᾽ ἐκεῖνος μετὰ πρῶτον xal εἰχοστὸν τῆς
ἀρχῆς ἔτος τὸ χρεὼν ἐλειτούργησεν, ῬΑντωνῖνος ὁ
Iioc, ᾧ χαὶ Εὐσεδὴς ἐπίχλησις ἦν, τὴν ῬῬΡουμαίων
ἀρχὴν ὑποζώνννται, Πρὸς ὃν τὴν προειρημένην ὁ

Ἰουστῖνος χαὶ τῇ συγχλήτῳ γράφει
ἡμῶν. Ὑφ᾽ ἧς ὁ βασιλεὺς χινηθεὶς xal ὑφ᾽ ἑτέρων
ἄλλων πλείστων ἀδελφῶν τῶν ἐπὶ τῆς ᾿Ασίας ὑπὸ
τῶν ἐπιχωρίων δήμων, σκώμμασι xal ὕδρεσι διατω-
θαζομένων ὡς μάλιστα, τῷ χοινῷ τῆς ᾿Ασίας διεχά-
ραττε γράμματα ἃ δὴ xal αὐτὰ, ὡς εἶχε λέξεως,
τῇ συγγραφῇ παραθύήσομχι" . Αὐτοχράτωρ Kaicap
Μάρχος Αὐρήλιος ᾿Αντωνῖνος Σεδαστὸς, ᾿Αρμένοις,
ἀοχιερεὺς μέγιστος, δημαρχιχῆς ἐξουσίας τὸ πὲμ-
Tov xal τὸ δέχατον, ὕπατος τὸ τρίτον, τῷ χοινῷ
«£c ᾿Ασίας χαίρειν. ᾿Εγὼ μὲν οἵδ᾽ ὅτι xal τοῖς θεοῖς
ἐπιμελές ἐστι μὴ λανθάνειν τοὺς τοιούτους. Πολὺ
(32 μᾶλλον ἐχεῖνοι χολάσαιεν ἄν τοὺς μὴ βουλομέ-
νους αὐτοῖς προσκυνεῖν T) ὑμεῖς, οὖς εἰς ταραχὴν
ἐμδάλλετε, βεδαιοῦντες τὴν γνώμην αὐτῶν ἣνπερ
ἔχουσι περὶ ὑμῶν ὡς ἀθέων κατηγοροῦντες. Ely δ᾽
ἄν χἀχείνοις αἱρετὸν, τὸ δοχεῖν χατηγορουμένους,
τεθνάναι μᾶλλον, ἢ ζῆν, ὑπὲρ τοῦ οἰχείου Θεοῦ. “Ὅθε"
xal νιχῶσι προϊέμενοι τὰς ἑαυτῶν ψυχὰς, ἥπερ πει-
θόμενοι οἷς ἀξιοῦτε πράττειν αὐτοῖς. Περὶ δὲ τῶν
σεισμῶν τῶν γεγονότων xa! γινομένων οὐχ ἄτοπα;
ὁμᾶς ὑπομνῆσαι ἀθυμοῦντας ὅτανπερ ὦσι, παραῦαλ-
λοντας δὲ τὰ ἡμέτερα πρὸς τὰ ἐχείνων. Οἱ μὲν οὖν
εὐπαῤῥησιαστότεροι γίνονται πρὸς τὸν Θεόν * ὑμεῖς
δὲ παρὰ πάντα τὸν χρόνον xaÜ' ὃν ἀγνοεῖν Goxtice,
τῶν τε θεῶν xai τῶν ἄλλων ἀμελεῖτε, xal τῆς θρη-
σχείας τῆς περὶ τὸν ἀθάνατον, ὃν δὴ τοὺς Χριστια-
νοὺς θρησχεύοντας ἑλαύνετε xal διώχετε ἕως θανά-
τοῦ. Ὑπὲρ δὲ τῶν τοιούτων ἤδη xai πολλοὶ τῶν περὶ
τὰς ἐπαρχίας ἡγεμόνων καὶ τῷ θειοτάτῳ ἡμῶν ἔγρα-
ψαν πατρί οἷς xal ἀντέγραψε μηδὲν ἐνοχλεῖν τοῖς
τοιούτοις, εἰ μὴ ἐμφαίνοιντό τι περὶ τὴν Ρωμαίων
“γεμονίαν ἐγχειροῦντες. Καὶ ἐμοὶ δὲ περὶ τῶν τοιού-
τῶν πολλοὶ ἐσήμηναν " οἷς δὴ xal ἀντέγραψα xata-
χολουθῶν τῇ τοῦ πατρὸς γνώμῃ. Εἰ δέ τις ἐπιμένοι
τινὰ τῶν τοιούτων εἰς πράγματα φέρων, ὡς δὴ
τοιοῦτον, ἐχεῖνος ὁ χαταφεςόμενος ἀπολελύσθω τοῦ
ἐγχλήματος, καὶ ἐὰν φαίνηται τοιοῦτος ὦν * ὁ δὲ χα-
τιφέρων ἔνοχος ἔσται δίχης. Προσετέθη iv ᾿Εφέσῳ
ἐν τῷ χοινῷ τῆς 'Aclac, » Τοιαῦτα δὲ xal τὰ ᾿Αν»
τωνίνῳ δπὲρ ἡμῶν γεγραμμένα.

ΚΕΦΑΛ. Κθ'.

Περὶ τοῦ ἀγίου Εὐσταθίου, τοῦ xai Πλαχίδα"
xai τοῦ ἀγίου ᾿Ελευθερίου τοῦ ἐν Ιλλυριοΐϊῖς
ἐπισκόπου.

Πρὸ δὲ τῶν γραμμάτων τούτων πολλοὶ τῶν ὑπὲρ
Χριστοῦ ἀγῶνα διενεγχεῖν λέγονται *. ὧν εἷς ἐστ'
xai ὁ ἀξιόνιχος μάοτυς Εὐστάθιος " ᾧ ἐπὶ Toatia-
νοῦ τὴν τοῦ στρατηλάτου περιδεθλημένῳ ἀξίαν
Πλαχίδας ὄνομα ἦν, τῶν εὖ γεγονότων καὶ πλούτῳ
διάσημος ὦν. Νυρίοις δ᾽ ἐνωραϊζόμενος ἀγαθοῖς
καὶ τῆς ἄνωθεν κλήσεως χατηξίωται. Κατὰ γὰρ
τινα ἔρημον κυνηγίᾳ ἐσχολαχότι, ὁ Χριστὸς ἐλάφου
κέρασι καθήμενος ὦπτο ἀποῤῥήτου σοφίας βουλή-
ματι, καὶ πρὸς ἑαυτὸν ἕλχει, xai τὰ μέλλοντα
ἥχειν αὐτῷ προηγόρευσεν. Ἑπεὶ δὲ καὶ τοῦ θείου
μετέσχε λουτροῦ, πανοικεσίᾳ Χριστῷ πρόσεισιν.

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. 11].
ἀπολογίαν ὑπὲρ A defendens, conscripsit. Α quo ille, et simul ab aliis

984

quamplurimis fratribus, qui a provincialibus in
Asia conviciis et injuriis gravibus contumeliosis-
sime exagitabantur, permotus, litteras publice ad
Asie populos dedit, quas itidem ad verbum inse-
rere historie nostre est visum. « Imperator Cesar
Marcus Aurelius Antoninus Augustus, Armenicus,
pontifex maximus, tribun. potest. xv, cos. III,
communi Asie salutem. Equidem scio, diis quoque
ipsis cure esse, ne tales bomines lateant. Multo
enim magis illi vindicaverint eos qui cultum illis
tribuere nolint, quam vos, qui contra eos tumultum
commovelis : opinionem quoque eorum quam de
vobis conceperunt, ut atheos vos nullorumque
prorsus deorum criminentur, confirmantes. Qui-
bus prestabilius etiam est, dum accusari arguique
videntur, pro Deo 800 mori potius, quam in vite
manere. Proindeque victores evadunt, animas ipsi
suas citius projicientes, quam ut 8 vobis persuasi,
quod vos vultis, faciant. De terremotibus autem,
qui vel fuere, vel adhuc flunt, non importunum
fuerit, vos, qui ea de causa animos despondistis,
admonere, ut scilivet res vestras cum rebue illorum
conferatis. Atque illi quidem liberioribus majori-
busque erga Deum sunt animis : vos autem toto
hoc tempore, quo causas eorum ignorare videmini,
deos et res alius negligitis, et Christianos a cultu
immortalis Dei quem illi venerantur arcetis, et ad
mortem usque persequimini. Ceterum de iis antea
quoque multi provinciarum rectores divo patri
nostro scripserunt. Quibus ille rescripsit, nihil
molestie facessendum esse illis, preterquam si
quid contra imperium Romanum moliti esse de-
prehenderentur. Quin et ad me multi de eis litteras
dederunt : quibus de patris mei, quem mihi imi-
tandum esse duxi, sententia resoripsi. $68 Si vero
quiapiam perseveraverit cuiquam Christianorum,
quod talis sit, negotium exhibere, delatus quidem
crimine absolvetur, quamvis talis esse compertus
sit: delator autem ipse poenas dabit. Proposita est
hec epistola Ephesi, in conventu publico Asie. »
Hee sic et Antoninus pro Christianis rescripsit.

CAPUT XXIX.

De sancto Eustathio, qui et Placidas dictus fuit. Item
de sancto Eleutherio lllyrici episcopo.

Antequam autem ejusmodi ederentur littere,
permulti dicuntur egregie certamen pro Christo
pertulisse : quorum unus etiam fuit victoria clarus
marlyr Eustathius. [s sub Trajano ducis exercitus
gerens dignilatem, Placidas dicebatur, et.genere et
opibus illustris. Cum vero plurimis eniteret orna-
mentis, postremo celesti quoque vocatione est
cohonestatus. Etenim in solitudine quadam venanti
Christus cervi cornibus insidens apparuit, eumque
arcana sapientie consilio ad se pertraxit, et simul
qu& ei eventura essent predixit. Itaque baptizatus
cum tota domo sue, Christo se dedidit. Verum

NICEPHORI CALLISTI

956

enimvero occulta et arcana exploratione atquo À ᾿Αποῤῥήτῳ δὲ τῇ, δοκιμασίᾳ γυμνὸς εὐθὺς γενόμε-

ercussione rebus omnibus statim est nudatus. Nam
opibus honoribusque omnibus projectis, uxore
etiam et liberis longo tempore caruit. Atque ita
serumnis ferendis, veluti alter quidam Job factus,
postea, quemadmodum et ille, Servatoris disposi-
tione, una cum uxore et flliis Agapio et Theopisto,
&d pristinam restitutus est felicitatem et gloriam.
Multis deinde victoriis ab hostibus reportatis, qui-
bus magno terrori erat, cum Rome esset apud
Adrianum, qui de rebus multis eum est percun-
etatus, quod daemonibus sacriflcare recusaret, in
ereum taurum igne candentem una cum conjuge
et liberis conjectus, vitam ibi morte commutavit.
cum quidem illis sio martyrio defunctis, ne pilum
quidem ignis consumpserit, nec detrimentum aliud
attulerit. Ea ipsa etate prestanti virtute juvenis
Eleutherius in Illyrico erat. Rome is quoque or-
ius, matre Anthia, quam magnus ille Paulus ad
professionem Christianam perduxisse fertur. llla
vero fllium quoque religionis ejus heredem fecit,
el ÀÁniceto Romano episcopo tradidit : $644 a quo
sacras Litteras edoctus, sacro cleri numero inseri-
tur, el quinto decimo etatis anno diaconi gradum
consequitur : mox triennio posl presbyter crea-
tur : et deinde viginti natus annos Illyrici episco-
pus deligitur, vita priore signis miraculisque
ingentibus edendis transacta. Ubi vero quamplu-
rimis ad Christum perductis, ab Adriano accersi-
tus, fidem Christi constantissime defendit, primum
in lectum ferreum ignitum reponitur, deinde in
ahenum oleo et arvina ferventi plenum conjicitur,
&tque mox in foco igne conferto collocatur. Cum
autem his tormentis omnibus superior esset, in
fornacem igne ad summum calefactam, qui pri-
mum Ceraborem opificem ejus, quod Christi com-
plexus essel fidem, exceperat, protruditur. Porro
Eleutherius ex custodia deinceps extractus, indo-
mitisque equis alligatus, huc atque illuc trahitur :
et vi divina vinculis ejus solutis, montem quem-
dam conscendit, atque ibi aliquandiu versatur,
cum feris quas ciícures reddebat habitans. Atque
cum Dei precepta promulgasset, et quingentos ad
divinum perduxisset lavacrum, rursum in conspe-
ctum imperatoris pertractus, bestiis objicitur : et
cum ab iis quoque salvus conservaretur, ex mili-
tibus duo impetum in eum faciunt, alque occidunt.
Mater etiam filia vitam flnienti circumfusa, itidem
ut ille, martyrii coronam excepit.

CAPUT XXX.

Quadam de Polycarpo apostolico successore memorie
commendata.

Adhuc Anicetus Rome ecclesiam gubernabat,
eum Polycarpus, lrengeo referente, propter quam-
dam que de Paschate inciderat questionem, Ro-
mam venit, atque ibi cum Aniceto familiariter est
collocutus. Sed et alia Ireneus de Polycarpo com-

νος, χαὶ τὰ περιττὰ τοῦ πλούτου xai τῆς δόξες
ἀποδαλὼν, xxi γυναικὸς, καὶ παίδων ἀλλότριος ve
γονὼς χρόνῳ συχνῷ, χἀντεῦθεν xai δεύτερός τις
'&6 τοῖς ἐχεῖθεν πάθεσιν Expaveic, ἐς ὕστερον
xat' ἐχεῖνον xai οὗτος ταῖς τοῦ Σωτῆρος προμη-
θείαις, σύνλμα γυναιχὶ καὶ εἔχνοις,Ἠ ᾿Αγαπίῳ xai
Θεοπίστῳ, εἰς τὴν προτέραν εὐδαιμονίαν καὶ d
κλειὰν ἐπανῆλθεν. Τρόπαια δὲ πολλὰ συστησάμι-
νος, xai φοδερύός τις ἄγαν ἀναφανεὶς, ἐπεὶ ἐν Ῥώμῃ
γενόμενος ᾿Αδριανῷ συγγίνεται πλεῖστα δὴ ἐχζητί-
σαντι, xat θυσίας τοῖς δαίμοσιν ἀνενεγκεῖν ἀττ-
ξίου, ταύρῳ χαλχῷ πεπυραχτωμένῳψ ἐμᾷάλλεται
σύναμα γυδαικὶ xal τέχνοϊῖς " καὶ ἐν αὐτῷ τὸ τέλος
ἡνέγκατο οὐ μέντοι ἄχρι δὴ καὶ τριχὸς τοῦ πυρὸς
λυμηναμένου αὐτοῖς. Τῷ δ᾽ αὐτῷ χρόνῳ καὶ ὁ το-
λὺς τὴν ἀρετὴν χατὰ τὸ ᾿Ιλλυρικὸν διέτριδεν Ἐλευ-
θέριος, ἐκ Ρώμης μὲν xai οὗτος ὁρμώμενος, μη-
«οἱ δὲ ᾿Ανθίᾳ χρησάμενος" ἦ Παῦλος ὁ μέγας ὡμ-
ληκὼς, τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως ὀδιυ,γὸς χρηματί-
ζει, Ἢ δὲ τὸν παῖδα xal τῆς πίστεως κληρονόμον
ἐτίθει, xai ᾿Ανιχήτῳ τῷ Ῥώμης ἐπισχόπῳ αὐτὸ
ἀνατίθησι" παρ᾽ οὗ τὰ ἱερὰ γράμματα παιδευθεὶς,
τῷ καταλόγῳ τοῦ χλήρου ἐναρίθμιος γίνεται. Πέμ-
πτῳ δὲ xai δεχάτῳ τῆς αὐτοῦ ἡλικίας ἔτει τὸν τοῦ
διαχόνου βαθμὸν εἴσεισιν " ὀχτὼ δὲ πρὸς τοῖς Das
γενόμενος, τῷ πρεσδυτερείῳ ἐγχαταλέγεται " καὶ
τῷ εἰχοστῷ ἔτει τοῦ Ἰλλυριχοῦ ἐπίσκοπος προχε;-
ρίζεται, σημείοις πολλοῖς καὶ τέρασι τὸν βίον xx
τερον χαταχοσμήσας, Ἐπεὶ δὲ πολλοὺς ἐπισκώμι-
γος εἰς Χριστὸν, πρὸς ᾿Δδριανοῦ μετάκλητος γε-
γονὼς, τὴν χατὰ Χριστὸν πίστιν μάλιστα fbr
Tv, πρῶτα μὲν χλίνῃ σιδήρου πυρὶ τὴν μορεὶν
ὁμοίᾳ ἐπαναχλίνεται " μετὰ δὲ τοῦτο τηγάνῳ Üam
πλήρει χαὶ στέατος ἐχπυρωθέντων ἐμᾷάλλετα:"
ἐσχάρᾳ τε πυρὸς ἐπίσης ἐχούσῃ ἀπλοῦται. Ὡς ἃ
χαὶ τούτων ὑπέρτερος ἦν, κλιδάνῳ σφόδρα iu
χαέντι ἐχδίδοται, πρῶτον Κεράδορα τὸν χατασκιυν
σαντὰ ὑποδεξαμένῳ, τὴν εἰς Χοιστὸν — xatis
σάμενον πίστιν. ᾿βλευθέριος δὲ, μετὰ φρουροῦν
πώλοις ἀγρίοις δεθιὲς, ἕλχεται “ θείᾳ δὲ jen
λυθεὶς τῶν δεσμῶν, ὄρει προσεπιθδαίνει - bus
διαιτᾶται, ἃ καὶ ἥμερα ἐδείκνυ, Τὰ δὲ τοῦ θιῶ
διεξιῶν λόγια, ὡσεὶ πενταχοσίους τῷ θείῳ τ-
ἄγει λουτρῷ. Τῷ βασιλεῖ δὲ xal αὖθις εἰς ^
ἐλθὼν, θηρίοις βορὰ παρατίθεται. "Qe δὲ σῶος
διετηρεῖτο, δύο ἐπεισπεσόντων στρατιωτῶν ἂν::-
ρεῖται. Καὶ ἢ μήτηρ τῷ παιδὲ τελειουμένῳ περ»
θεῖσα, ἐπίσης ἐκείνῳ τὸν τοῦ μαρτυρίου ἀνεδήσαι"
στέφανον.

ΚΕΦΑΛ. A'.

Τὰ περὶ ολυχάρπου toU ἀποστολιχοῦ C:207
χου μνημονευόμενα,

Ἐπὶ δ' Ανικήτου τὰ τῆς Ῥώμης ἡνιοχοῦντος
πηδάλια Πολύκαρπον Εἰρηναῖος ἱστόρησεν περί τ
συμδὰν τοῦ Πάσγα τηνικάδε ζήτημα εἷς 'ῬῬώμν
τε ἀφικέσθαι, xal τῷ ᾿Ανιχήτῳ εἰς ὁμιλίαν Dh
Καὶ ἄλλὰ δὲ ὁ Εἰρηναῖος περὶ Πολυκάρπου Ote

951

σιν *
συνάπτειν, ὅσιον ἔγημαχι. ᾿Αμέλει ἐν τῷ τοίτῳ
τῶν Πρὸς τὰς αἱρέσεις, τάδε χατὰ ῥῆμα περὶ αὐ-
τοῦ διέξεισι “ « Καὶ Πολύχαρπος δὲ οὐ μόνον ὑπὸ
τῶν ἀποστόλων μαθητευθεὶς, xal συναναστραφεὶς
πολλοῖς τὸν Kóptov ἑωραχόσιν, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ ἀπο-
στόλων εἷς νὴν ᾿Ασίαν χατασταθεὶς, ἐν τῇ τῆς Σμύρ-
νης ἐχχλησίᾳ ἐπίσχοπος, ὃν xai ἡμεῖς ἑωράχαμεν
ἐν τῇ πρώτῃ ἡμῶν ἡλιχίᾳ, ἐπὶ πολὺ γὰρ παρέμεινε
xal πάνυ γηρχλέος ἦν, ἐνδόξως xal ἐπιφανέστατα
μαρτυρήσας ἐξῆλθε τοῦ βίου, ταῦτα διδάξας, ἀεὶ,
ἃ xa! παρὰ τῶν ἀποστόλων ἔμαθεν - ἃ xx! d'Ex-
χλησία παραδίδωσιν" ἃ xal μόνα ἐστὶν ἀληθῆ. Μαρ-
τυροῦσι τούτοις αἷ χατὰ τὴν ᾿Ασίαν ἐχχλησίαι πᾶ-
σαι. xal oi μέχρι νῦν διαδεδεγμένοι τὸν Πολυκάρ-
πον θρόνον, πολλῷ ἀξιοπιστότερον xai βεδχιότερον
ἀληθείας μάρτυρα ὄντα Οὐχλεντίνου xai Μαρχίω-
vog καὶ τῶν λοιπῶν χκαχοφρόνων " xal ἐπὶ ᾿Ανιχή-
του ἐπιδημήσας τῇ Ῥώμῃ, πολλοὺς ἀπὸ τῶν προει-
ρημένων αἱρετικῶν ἐπέστρεψεν ἐπὶ τὴν Ἐχχλη-
σίχν τοῦ Θεοῦ, μίαν xal μόνην ταύτην ἀλήθειαν
κηρόξας ὑπὸ τῶν ἀποστόλων παρειληφέναι τὴν
ὑπὸ τῆς ᾿Εχχλησίας παραδεδομένην. Καὶ εἰσὶν οἱ
ἀκούσαντες αὐτοῦ, ὅτι ᾿Ιωάννης ὃ τοῦ Κυρίου μα-
θητῆς, ἐν τῇ Ἐφέσῳ πορευθεὶς λούσασθαι, xal
ἰδὼν ἔσω Κήρινθον, ἐξήλατο τοῦ βαλανείου μὴ λου--
σάμενος, ἀλλ’ εἰπὼν, Φύγωμεν, μὴ xal τὸ βα-
λανεῖον συμπέσῃ, ἔνδον ὄντος Κηρίνθου τοῦ τῆς
ἀληθείας ἐχθροῦ. Καὶ αὐτὸς δὲ ὁ Πολύκαρπος
Μαρχίωνί ποτε εἰς ὄψιν αὐτῷ ἐλθόντι, καὶ φίσαντι,
Ἐπιγίνωσχε ἡμᾶς, ἀπεχρίθη * ᾿Επιγινώσχω τὸν
πρωτότοχον τοῦ Σατανᾶ, Τοσαύτην οἱ ἀπόστολοι
xai οἱ μαθηταὶ αὐτῶν εἶχον εὐλάδειαν, ὡς μηδὲ
μέχρι λόγων χοινωνεῖν τινι τῶν παρἀχαρασσόντων
τὴν ἀλύθειαν, ὡς xal Παῦλος ἔφησεν" Αἱρετικὸν
ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν
παραιτοῦ, εἰδὼς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος,
καὶ ἀμαρτάνει ὧν αὐτοχατάχριτος. Ἔστι δὲ xoi
ἐπιστολὴ Πολυκάρπου πρὸς Φιλιππησίους γεγραμ-
μέδη ἱχανωτάτη. ἐξ ἧς xal τὸν χαραχτῆρα τῆς
πίστεως αὐτοῦ xai τὸ χήρυγμα τῆς ἀληθείας οἱ
, ᾿βουλόμενοι xal φροντίζοντες τῆς ἑαατῶν σωτηρίας
δύνανται μαθεῖν, » Ταῦτα περὶ τούτου ὁ Εἰρηναῖος.
Πολλαῖς δὲ μαρτυρίαις ἀπὸ τῆς προτέρας Πέτρου
χρῆται ἐπιστολῇ.
ΚΕΦΑΔ, ΔΑ΄.
Περὶ τῆς διαδοχῆς τῶν τηνιχάδε αὐτοχρατό-
ρων χαὶ τῶν ἔγγων αὐτῶν.

*O Doc δὲ ᾿Αντωνῖνος, ὁ xai Εὐσεδὴς ὄνομα
σχὼν, ἐπὶ τρία χαὶ εἴχοσι τὴν ἀρχὴν διιθύνας,
Μάρχῳ Οὐΐήρῳ υἱῷ τῷ xai αὐτῷ ᾿Αντωνίνῳ ἐπι-
χληθέντι, σὺν Λουχίῳ τῷ ἀδελφῷ τὴν αὐνοχρατο-

9 Tit. 11, 10.

(1) T. Aurel. Antoninus Pius, Adriani gener, ab
eodem in filium adopt tus fuit, sicuti et ab hoc
M. Antoninus gener. L. autem Annius Antoninus
nepos Antonini Pii fuii. M- Antoninus,
Philosophus dictus, L. Annium Antoninum

ui et
erum

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. III.

ἃ καταλέγειν, xal τῇ παρούσῃ πραγματείᾳ À memorat, que referre et presenti operi adjun-

gere pium esse judico. In tertio enim Pontra harce-
ses libro, hec ita de eo refert : « Polycarpus vero
non modo ab apostolis institutus, cum multis
eorum vixit, qui Dominum ipsi viderunt, sed
etiam per apostolos, Smyrnensi Ecclesie in Asia
episcopus ordinatus est. Quem 265 et nos in
prima nostra etate vidimus: diutius enim vizit, el
in multa senectute cum magna gloria magnificen-
tissime martyrio obito, e vita excessit, ea semper
docens qus ab apostolis didicerat, et que Eoclesia
tradit, que videlicet sola sunt vera. Testantur hoo
ecclesi; Asians omnes, et qui ad huno usque
diem in Polycarpi successere locum, quod fidei
majoris certiorque veritatis testis fuerit, quam
Valentinus et Marcion, et item alii insanarum opi-
nionum auctores; qui cum Romam sub Aniceto
pervenisset, multis ex eis qui dicli sunt hereticis
persuasit, ut ad Ecclesiam Dei redirent, unam et
solam hanc veritatem, quam Eoolesia tradiderit,
86 ab apostolis accepisse predicans. Exstant adhuo
qui ex eo audiverint, Joannem Domini discipulum
Ephesi lavatum aliquando ivisse; ceterum cum
in balneis Cerinthum vidisset, illotum inde pro-
fugisse, atque dixisse : Fugiamus, obsecro, ne
balneum, in quo Cerinthus, veritatis inimicus, est,
concidat. Ipse quoque Polycarpus, cum ei Mar-
cion in conspectum veniret, et diceret, Nosce nos:
respondit, Nosco, inquiens, nosco primogenitum
Satane. Tanta apostoli οἱ discipuli eorum reli-
gione fuerunt, ut ne verba quidem communica-

C rent cum quopiam eorum, qui veritatem adulterant

atque depravant: ut Paulus etiam dixit : Hereti-
cum hominem post unam atque alteram admonitio-
nem devita, sciens quod subversus es! qui ejusmodi
est, et delinquit, proprio judicio suo condemnatus 9^,
Est autem et epistola Polycarpi longissima ad Phi-
lippenses scripta, ex qua, qui voluerint, quique
salutis suse curam gesserint, simul et specimen
fidei illius et doctrinam veritatis discere poterunt. »
Hec de eo lreneus. Multis autem testimoniis
prioris epistole Petri Polycarpus, in ea ipsa quam
modo diximus, epistola sua utitur.

Ἐπιστολῆς ὁ Πολύχαρπος iv τῇ εἰρημένη αὐτοῦ

466 CAPUT XXXI.
De successione ejus temporis imperatorum, rebusque
eorum gestis.

Antoninus, cui etiam Pii nomen fuit (1), viginti
tres imperavit annos, et imperium Romanum de-
cedens Marco /Elio filio, et ipsi Antonino dicto,
et Lucio fratri ejus reliquit. Pius porro iste

imperii socium sibi adscivit. Et tum primum Rom.
respub. duobus sequo jure imperantibus paruit.
cum antea aingulos semper habuisset Augustos.
Utrumque Hadriasi jussu Antoninus Pius ado-
P vit.

939

NICEPHORI CALLISTI.

Alexandrie, Antioohis, et in multis aliis celebri- Α ρίαν Ρωμαίων καταλιπὼν ᾧχετο. Οὗτος δὲ ὁ Πίος,

bus urbibus lavacra, aliaque plurima publicitus
edificia, Rome quoque Circum magnum constru-
xil. Atque abrogata veteri C. Julii Cesaris lege,
qua senatorio viro de bonis suis testari non per-
miserat, nisi dimidiam eorum partem, qui pro
tempore futurus esset, principi relinqueret, om-
nibus, per constitutionem, liberam dedit potesta-
tem de facultatibus suis, ita ut vellent, disponendi.
Marcus autem filius ejus justam illam legem tulit,
qua patri liberi ab intestato succedunt. Idemque

sanxit, ut fllio, qui in testamento preteritus, a :

parentibus debitam gratiam non retulisset, qua-
drans paterne hereditatis detur (1). Non diutius
autem quam undecim annis Lucius (2) in imperio
vixit, Antoninoque [Philosopho id reliquit, qui et
ipse octo prope annis imperavit : et cum unum et
sexaginta circiter setatis annos explevisset, ad
Vindobonam decessit (3). Iis imperantibus, multi
et apud Grecos preclari exstiterunt poete, ora-
tores quoque et medici, omnis denique philoso-
phie periti viri: in quibus Hermogenes rhetor,
et Aristides orator nobilis, Galenus, Oppianus
poeta, Alexandrinus Apollonius, ejusque filius
Herodianus, grammatice artis auctores, atque
item alii fuere, quos longum esset in presentia
enumerare. Illud scire convenit, Marcum Anto-
ninum (4) fllio suo institutionis imperialis librum a
se compositum reliquisse, omnis generis profano-
rum exemplorum et discipline plenum. Non apud
Grecos vero tantum insignes tum, verum etiam

D

ἐν ᾿Δλεξανδοείᾳ xal τῇ ᾿Αντιοχείᾳ xal ἄλλαις πολ-
λαῖς τῶν ἐπισήμων πόλεων λουτρὰ xai ἄλλα πλεῖ-
στα οἰχοδομήματα δημοσίᾳ χατασχκευάσας, xal τὸν
μέγαν ἐν Ρώμῃ ἀγῶνα ἐργασάμενος, τοὺς ix τα-
λαιοῦ τε γάρτας ἐμπρήσας, οἷς Γάϊος Ἰούλιος Kat
c10 ἐνομοθέτει, μὴ ἐξεῖναι συγχλητικὸν διατιθέμε-
vov ἄνδρα εἰς ἰδίους διατίθεσθαι, ἀλλὰ τὸ fum
ρος τῆς ὑπάρξεως τῷ χατὰ καιροὺς ἀνατίθεσθϑχι
βασιλεὶ, ἐχεῖνον δὴ χαταπαύσας τὸν νόμων, ixi-
ττῳ τῶν ἰδίων ἀπολαύειν, xal ὡς βουλομένῳ £^,
διατίθεσθα! ἐπὶ τοῖς σφετέροις ἐπέτρεπε πράγμασι,
Μάοχος δὲ ὁ τούτου υἱὸς τὸν δίκαιον τουτονὶ νόμον
xaüistp * τοῦ χαὶ ἐξ ἀδιαθέτου χληρονομεῖν τὶ
τέχνα τὸν πατέρα" xal τῷ ἀχαριστουμένῳ παιδὲ τὸ
τέταστον μέρος: τῆς πατρικῆς οὐσίας δίδοσθαι. Οὐ
πλείω δὲ xai Μάοχος τῶν ὀχτὼ ἐτῶν διχνύσας ἐν
τῇ ἀρχῆ. ᾿Αντωνίνῳ Οὐήρῳ τῷ αὐτοῦ υἱῷ καταλεί-
Tit τὸ χράτος. Δέχα δὲ τοὺς πάντας καὶ οὗτος ἂν:-
πλήσας ἐνιαυτοὺς, τὸ βιοῦν ἐξεμέτρησεν ἐν Πηυχ»-
νήσῳ σφαγεῖς, ὧν ὀλίγου δεῖν ἐτῶν τεσσαράκοντα.
Ἐπὶ δὴ τούτων τῶν Καισάρων, πολλοί τε χαὶ τῶν
παρ᾿ Ἔλλησιν εὐδοχίμων ἐφάνησαν ποιηταὶ, καὶ λό-
γῶν ἑητοριχῶν xal ἰατῥιχῶν, ἔτι δὲ xal πάσης
φιλοσοφίας ἔμπειροι " ὃ τε γὰρ ᾿Εἑρμογένης à ῥήτωρ,
καὶ ᾿᾽᾿Αριστείδης ὃ τὸ εὐγενὲς τῶν λόγων διαου-
λάξας. Γαληνός τε καὶ ᾿Οππιανὸς ὁ πνιητὴῆς, χαὶ ὁ
᾿Αλεξανδοεὺς ᾿Απολλώνιός, καὶ ὃ τούτου παῖς 'How
διανὸς, οἱ τῆς γραμματικῆς τέχννς στοιχειωτΖ:"
ὀὺς μαχρὸν ἂν εἴη καταλέγειν τῇ παρούσῃ σπουδῇ.
Πλήν γε εἰδέναι χρεὼν, ὡς ὁ Μάρκος ᾿Αντωνῖνος

in dogmate nostro plurimi maximique, de quibus C οὗτος καὶ βιδλίου παιδείας τῷ παιδὲ Μάρχῳ συν

in sequenti agemus historia, floruere viri.

τάττει, πάσης χοσμικῆς ἐμπειρίας — xal παιδεῖυς

μεστόν. Οὐ μένον δὲ παρ’ Ἕλλησι δόχιμοι ἄνδρες ἐδείχθησαν, ἀλλὰ καὶ τοῦ x20' ἣμᾶς δόγματος «
πλεῖστοι καὶ μέγιστοι " περὶ ὦν τῇ μετὰ ταύτην ἱστορία δ: ληψόμεθα.

4617 CAPUT XXXII.

Ut Justinus philosophus religione Christiana, el
scripto, et sine scripto, egregie defensa, martyrio
pro Christi nomine sit exornalus.

Eo tempore adhuc Justinus, cujus paulo ante
fecimus meniionem, enituit : et cuin, quos dixi-
mus prínclpibus aliam etiam pro dogmate nostro
defensionem obtulisset, et contra oppugnatores
Grecos et Judeos, in faciem eorum Christiane

ΚΕΦΑΛ. AB'.

Ὡς 6 φιλόσοφος Ἰουστῖνος ἐγγράφως xala
ράφως ἀπολογησάμενος ὑπὲρ τῆς πίστεως,
τῷ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρίῳ xacexocguitr.
Τέως γε μὴν κατ᾿ ἐχεῖνο καιροῦ ἀχμάζων ^

ἸΙουστῖνος, ὁ μιχρὸν πρόσθεν ἡμῖν δηλωθείς " τοῖς

γὰρ ἐϊρημένοις ἄρχουσιν xal ἕτερον βιδλίον iti

τοῦ χαθ' ἡμᾶς δόγματος ἀναδοὺς, xal aücozpor
ὦποις δὲ τοῖς ἐλέγχοις τοῦ Χριστιανῶν ἀνθιστάυ:»

professioni patrocinatus esset, atque etiam hereti- ἢ νος δόγματος, Ἕλληνάς τε xai Ἰουδαίους, πρὸς

corum vanam lingue loquacitatem, nocentemque
mentis insaniam luculentis orationibus retudisset,
fidem nostram firmis adamantinisque propugnans
rationibus, abundeque veritatem certitudinemque
ejus demonstrans, corona martyrii seipsum exor-
navit. Cui Crescens quidam philosophus, vita mo-
rumque &emulatione Cynicus, insidias struxit. Cum
eniag in multis sepe colloquii3 οἱ disputationibus
Crescentem, quod pleraque perperam faceret, fal-

(o) Hodie legitima dicitur.
2) L. Verus apoplexia interiit inter Atinum et
Concordiam, cum fratre in vehiculo sedens.

(3) M. Philosophu in Pu;.omniis obiit ad Vindo-
bonam, quam nonnulli Viehnam esse volunt.

δὲ xai τὴν τῶν αἱρετιῶν γλωσσαλγίαν καὶ φθεν.-
ὁλάδειαν τῷ περιόντι τῶν λόγων ἀποτρεκόμενος,
xii τὰ ἡμέτερα εὖ μάλα στεῤῥοῖς xai ἀδαμιντί-
νοις περιέπων συλλογισμοῖς, ἀποχρώντως tt ἀλυϑῆ
καὶ πίστεως ἀποδεικνὺς ἄξια, τῷ τοῦ μαρτυρίου
στεφάνῳ ἑαυτὸν χατεχόσμει, Κρήσχεντός τινος 9:
λοσόφου, τὸν χυνιχὸν xai βίον καὶ τρόπον ἐζηλυ"
χόοος, τὴν ἐπιδουλὴν αὐτῷ καταρτίσαντος " im:
τοί γ᾽ ἐν πολλοῖς καὶ πολλάχις διαλόγοις, εὐπρετῖ

(4) Magna hunc diligentia curaque educavit, at-
citis undique viris doctrina claris, maximaque pv-
posila mercede, uti mores pro se quisque filii in-
geniumque exoolerent. Herodianus.

961

ECGLESIASTICJE HISTORLE LiB. ΠῚ.

962

τὴν ἧτταν ἀπενεγκάμενος, ἐφ᾽ οἷς οὐ χαλῶς ἔπρατ- A soque in professionem nostram criminans inüvehe-

τε, xai λέγων διετώθαζε τὰ ἡμέτερα, διεφάνη.
Πονηροῖς γάρ τισι τῶν ἄρχειν λαχόντων μετὰ xai
ἄλλων συσχευὴν χατ' αὐτοῦ ποιησάμενος, βασάνοις
ὡς πλείσταις, xal τὸ τελεόταῖον ξίφεσι διαχόπτει,
ὡς τῷ ὄντι τὴν ἀληθῆ σοφίαν ῳιλήσαννα, καὶ πρὸς
τὸν ποθοῦμενον οὕτως ἐχώρει Χριστύν. ^A. δὲ πα-
θὲῖν ἔμελλεν, ἐν τῇ δηλωθείσῃ ἀπολογίᾳ φθάσας
προαγορεύει, οὕτω κατὰ ῥῆμα διεξιών * « Κἀγὼ
οὖν προσδοχῶ ὑπό τινος τῶν ὠνομασμένων ἐπι-
δουλευθῆναι, xal ξύλῳ ἐντιναγῆνσι . ἢ καὶ ὑπὸ
Κρήσχεντος τοῦ ἀφιλοσόφου xai φιλοχόμπου * οὐ γάρ
φιλόσοφον εἰπεῖν ἄξιον τὸν ἄνδρα, ὃς γε περὶ ὧν
pij ἐπίσταται δημοσίᾳ καταμαρτυρεῖ, ὡς ἀθέων xal
ἀσεδῶν Χριστιανῶν ὄντων, πρὸς χάριν καὶ ἡδονὴν
τῶν πεπλανημένων τοῦτο πράττων. Εἶτε γὰρ μὴ
ἐντυχὼλ τοῖς τοῦ Χριστοῦ διδάγμασι κχατατρέχει
ἡμῶν, παμπόνηοός ἐστι, xai ἰδιωτῶν πολὺ χείρων,
οἱ φυλάττονται πολλάχις περὶ ὧν οὐχ ἐπίστανται
διαλέγεσθαι χαὶ ψευδομαρτυρεῖν * ἢ εἰ ἐντυχὼν οὐ
συνῆχε τὸ ἐν αὐτοῖς μεγαλεῖον, ἢ συνιεὶς πρὸς τὸ
p3j ὑποπτεοθῆναι τοιοῦτος ταῦτα ποιεῖ, πολὺ μᾶλ-
λον ἀγεννὴς xal παμπόνηρος, ἰδιωτικῆς xal ἀλόγου
δόξης x«l φόδου οὐχ ἐλάττων ὦν. » Ταῦσα μὲν
Ἰουστῖνος * ὅτι δὲ κατὰ τὴν αὐτοῦ πρόῤῥησιν ὑπὸ
τούτου δὴ τοῦ Κρήσκεντος τὸ κατ᾿ αὐτοῦ συῤῥά-
καντος διαδούλιον τετελείωται, ἀπόχρη xal Τατια-
νῷ παριστᾶν, ἀνδρὶ τὸν μὲν πρῶτον αὐτοῦ βίον ἐν
τοῖς τῶν Ἑλλήνων μαθήμασι σοφιστεύσαντι, xai
βαθεῖαν ἐσχηχότι δόξαν ἐν τούτοις, οὐχ ἐλάχιστα δὲ
xai μνήμης ἄξια διὰ λόγων ἡμῖν χαταλελοιπότι.
Γράφει τοίνυν ἐν τῷ πρὸς "Ἕλληνας αὐτοῦ λόγῳ
obtoc* « Καὶ ὁ θαυμαςιώτατος ᾿Ιουστῖνος ὀρθῶς
ἐξεφώνησεν, ἐοιχέναι τοὺς προιερημένους λῃσταῖς. »
Εἶτα xai τινα ἄλλα περὶ τῶν φιλοσόσων εἰπὼν᾽
ἐπιφέρει - « Κρήσχης οὖν ἐννεοττεύσας τῇ μεγάλῃ
πόλει, παιδεραστίᾳ μὲν πάντας ὑπερήνεγχε, φιλαρ-
q9plq δὲ πάνυ προσεχὴς ἦν * θανάτου δὲ ὁ χατα-
φρονεῖν συμδουλεύων, οὕτως αὐτὸς ἐδεδίει τὸν
θάνατον, ὡς xal 'Iouctivov, καθάπερ μεγάλῳ καχῷ,
, ip θανάτῳ περιδαλεῖν πραγματεύσασθαι. Διότι x7-
X ρύττων τὴν ἀλήθειαν, λίχνους τοὺς φιλοσόφους
xal ἀπατεῶνας συνέλεχες, » Καὶ τοιαύτην μὲν
αἰτίαν ἔσχε τὸ κατά ᾿Ιουστῖνον μαρτύριον.

aliis mortis contemptum

retur, Justinus convicisset, oum improbis quibus-
dam qui magistratus gerebant, atque itidem cum
aliis ille conspiratione contra Justinum faota,
tormentis quamplurimis eum affecit, et postre,
mo gladiis etiam confecit, vere prorsua sa-
pientie sectatorum. Ita ille ad desideratum sibi
Christum transiit. Que autem passurus fuerat, ea
&ntea quoque in ea quam diximus, posteriore de-
fensione divinans praedixit, ad hunc modum scri-
bens : « Ego quidem insidias et fustaarium exspe
ctoa quopiam, qui aliqujus sit nominis, vel ab
ipso etiam Crescente insipiente, arrogantis quippe
magis quam sapientie amante. Indignus namque
est, qui philosophus el sapientie amator dicatur :
propterea quod publice de rebus quas ignorat, vi-
delicet quod Christiani athei prorsusque sine Deo
et impii sint, asseverat, ad gratiam et libidinem eo-
rum qui ab eo sunt in errorem seducti, id faciens.
Si enim doctrinam Christi, quam non attigit, re-
prehendendo proscindit, improbissimus est, idio-
tis atque indoctis hominibus multo deterior, 268
qui sepe de rebus quas ignorant, loqui et falso
testiflcari supersedent ; sed si Christianam professio-
nem didicit, aut amplitudinem ejus non intellezit,
aut certe intellexit, et neChristianus esse suspectus
flat, non criminatur : itàquo longe adhuc est impor-
tunior, nihilingenui et liberalis ingenii habens, ut-
pote inepta et absurda opinione vir, timorique sor-
dido obnoxius. » Heo Justinus. Quod autem juxta
suam ipsius predictionem ἃ Crescente, qui auctor
initae contra eum conjurationis fuit, sublatus sit,
Tatianus satis testatur, vir egregius, qui primam
elatem Grecorum disciplinis docendis consumpsit,
magnamque in eis laudem est consecutus, quique
non pauca memoria digna nobis etiam scripta re-
liquit. Is it&quein oratione sua ad Grecosita βογὶ-
bit : « Et Justinus admiretione omnium dignissi-
mus recte eos de quibus diximus persimiles esse
predonibus exclamavit. » Deinde aliis quibusdam,
de philosophis, rebus expositis, infert : « Itaque
Crescens cum in magna urbe domicilium oollocas-
get, lascivia quidem in pueros omnes exsupera-
bat. Avaritig autem valde deditus erat. Qui vero

suadebat, ita eam ipse metuebat, ut Justino mortem, veluti magnum

- aliquod malum, concinuaverit : propterea quod ille veritatem predicans, philosophos helluones aique
impostores esse coarguit. » Atque hiec quidem Justino martyrii causa fuit.

ΚΕΦΑΛ. AT".
Περὶ ἄλλων μαρτύπων, ὧν αὐτὸς "Iouzzivoq
ἐν ἰδίῳ ἐμνήσθη συγγράμματι.

ὋὉ δ' αὐτὸς χαὶ ἄλλων πρὸ αὐτοῦ μνημονεύει μαρ-
τύρων ἐν τῇ κατ᾽ αὐτὸν ᾿Απολογίᾳ, χρησίμως τῇ
ὑποθέσει καὶ ταῦτα παρατιθείς * ὡς γύναιον ἰταμὸν
ἀπὸ πείρας ἀκολάστῳ συνἀζύγη ἀνδρίι Ὡς δὲ τὸ
κατὰ Χριστὸν ποθεν ἔγνω μυστήριον, σώφρονά τε
βίον ἡσπάζετο, xal τὸν üvbpa οὕτω βιοῦν ἔπειθε, τό
τε μέλλον ὑποσημαίνουσα πῦρ τοῖς ἀχολασίᾳ χρω-
μένοις χαὶ ταῖς ἡδοναῖς φλεγομένοις, ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ

CAPUT XXXIII.

De aliis martyribus, quorum ipse Justinus in. singu-
lari quodam libello meminit.

Idem vero in Apologia sua aliorum quoque ante
se martyrum memiait ; et argumento proposito
percommode subserviens, illud etiam addit: mu-
lierculam rerum rmalerum usu temerariam, viro
itidem luxurioso junctam fuisse. Ut autem ea
mysticam Christi professionem alicunde perdidi.
cit, cum ipsam moderatam continentemque vitam
complexam esse, tum idem quoque marito sua-

963 NICEPHORI CALLISTI

964

sisse: propterea quod illi eternum illum ignem, A τὰ ἐν ἔπαγγελίαις ἐπιφέρουσα ἀγαθά. 'Oc δὲ πλεῖστα

qui impudiciset voluptuariis paratus sit, indica-
ret, et subinde promissiones quoque teternorum
bonorum proponeret. Sedenim cum multa sepe
dicendo, nihil apud eum efficeret, et ille in procaci
petulantia eua permaneret, mulierem improbis mo-
ribus suis a se alienavit. Illa enim impium esse
judicans, cum tali deinceps viro consuevisse, 269
qui preter nature leges modis omnibus per libi-
dines varias voluptatem consectaretur, secedere
ab eo constituit. Ut vero eam propinqui, pro aucto-
ritate sua, ab eo consilio sunt dehortati, spemque
ei facerunt, virum in melius mutatum aliquandoiri,
manere oum 60 est coacta. Postquam vero maritus
Alexandriam profectus, longe etiam deterior factus
esse dictus est, mulier verita, si de cetero eodem
cum illo lecto eademque mensa ulercher, ne im-
pietatis quoque ejus fieret particeps, misso illi re-
pudii libello, ab eo sejuncta est. llle porro cum
conjugis sue causa letari debuisset, que scilicet
priori sue vite nuntium remisisset, simulque
ebrietatem, lasciviam, et (ut uno verbo dicam)
improbitatem omnem, ut amplius cum servis aliis-
que turpis quzestus gratia impudicis non congre-
deretur, nec in libidinum ceno volutaretur, valere
jussisset, ipsi quoque ut meliora sequeretur sua-
sisset : tantum abest ut id fecerit, ut ab ipsa sta-
tim discessione, accusationis libellum, Christia-
nam eom esse, imperatori obtulerit. Mulier porro
eitata, supplici quoque libello principi dato, petiit
sibi permitti, ut rem familiarem suam primum
constituere, ac deinde accusationi ei respondere

"posset. Quod cum illa impetrasset, maritus accu-

satione abolita, illam quidem dimisit, ad Ptole-
meum autem quemdam, qui illam pietatis dogmata
docuisset, est conversus. Eum dolo aggressus, ut-
in vincula conjiceretur effecit. Centurioni enim
cuidam sibi amico persuasit, ut Ptolemeum ar-
reptum hoo tantum interrogaret, an Christianus
esset. Illum quippe veritatis amantem, minimeque
fraudulentum aut mendacem, statim se Chrietia-
num esse professurum. Itaque in vincula ille con-
jectus, longo tempore 8 centurione est tortus.
Postremo, ubi ad Urbicium judicem adductus, et
ab eo interrogatus est, propterea apud Christi do-
ctrinam consectatus, bene sibi esset conscius, di-
vinis virtutis doctrinam est professus. Quid enim
neget, vel quia professionem damnet, id faciat,
vel quia indignum se et alienum 8 re tanta esse
sciat, non profiteatur. Neutrum autem veri Chri-
stiani est, Urbicius igitur propter eam professio-
nem duci Ptolemeum jussit. $890 Lucius autem
quidam, et ipse Christianus, tum ibi astabat : qui
improbsato atque damnato iniquo Urbicii judicio.
Que, malum, ratio heo est? inquit. Num quid infa.
mis maleficii vir hic admisisse convictus est ? Án,
quod Christiani nomine tautum is gaudetet gloria-
tur propterea ad puniendum eum commotus es ?
Non hoo deoét imperatorum pium, non imperato-

λέγουσα ἤχιστα met viov εἶχεν, ἐχείνος ἐπιμένων
τῷ ἀσελγαίνειν, ἀλλοτρίαν διὰ τῶν πράξεων ἐποιεῖτο
τὴν γαμετήν. Ἢ γυνὴ δὲ τοῦ λοιποῦ ἀσεδὲς fjyou-
μένη ἀνδρὶ τοιούτῳ συγκατακλίνεσθαι, ἔξω φύσεως
νόμου παντί γὲ τρόπῳ πόρους ἠδονῶν πειρωμένῳ
ποιεῖσθαι, διαῤῥήγνυσθχι τούτου ἐδούλετο, Ὡς δὲ
τῶν σφετέρων δυσωπούντων xal ἐλπίδα προτεινόν--
των, εἰς ἐλπίδα μεταδολῆς ἤξοντός ποτε τοῦ ἀνδρὸς,
μένειν ἡνάγχαστο, ᾿Βπεὶ δ' ὁ ἀνὴρ xaxi τὴν ᾿᾽Αλε-
ξάνδρειαν ἰὼν πολλῷ χαλεπώτερα πράττειν [ἀγγέλ-
λετο, $ γυνὴ δεδοικυῖα μὴ χοινωνὸς εἴη τῶν ἀσεδη-
μάτων τανδρὶ, ὁμόχοιτος xal ὁμοδίαιτος αὐτῷ οὖσα,
βιόλίον ἀποστασίου πέμπουσα, ὃ ῥεπούδιον λέγεται,
διεζεύγνυτος Ὁ δὲ, δέον μᾶλλον χαίρειν ἐπὶ τῇ
γυναιχὶ, ὅτιπερ τὸν πρότερον βίον ἀπειπατο, χαί-
ρειν εἰποῦσα μέθαις χαὶ ἀσελγείαις xal πάσῃ συνε-
λόντα φάναι χαχίᾳ, χαὶ τῷ μετὰ τῶν ὑπηρετῶν χαὶ
μισθοφόρων χυλίεσθαι, καὶ αὐτῷ γε σύμδουλος τῶν
χρειττόνων καθίστατο“ ὁ δὲ αὐτίχα τῆς ἐχείνης
συναφείας ἀπαλλαγεὶς, τῷ αὐτοχράτορι βιδλίον χατ-
ηγορίας ἐδίδου, ὠς εἴη Χριστιανή. "Exsivr δὲ προσ-
χληθεῖσα, βιόλίον ἀναδοῦσα, ἤτει πρότερον συγχω-
ρηθῆναι τὰ xav! αὐτὴν διοιχήσασθαι ἔπειτα περὶ
ὧν χατηγόρητο, ἀπολογίαν ποιεῖσθαι, ᾿Επεὶ δὲ
ἀνεῖτο ἐκείνη d, αἴτησις, ὁ ἀνὴρ ἀπειπὼν ἐχείνην
μὲν εἴασε, πρός τινα δὲ Πτολεμαῖον διδάσχαλον
ἐχεῖνῃ τῶν zat! εὐσέδειαν ἰδογμάτων γεγενημένον
ἐτράρετο. Καὶ δὴ τέχνῃ μετελθὼν, δεσμὰ περι άλ-
λει τἀνδρί " πείθει xal γάρ τινα ἑκατόνταρχον φίλον
αὐτῷ ὅντα, λαδέσθαι τοῦ Πτολεμαίου, xxi τοῦτο
μόνον ἀνερωτᾷν εἰ Χριστιανός ἔστι " xai τὸν Πτολε-
μαῖον, φιλαλήθη γε ἄλλως, xal μηδ᾽ ἀπατηλόν τινα
Tj ψευδολόγον ὄντα, ῥᾷστα ὁμολογῆσαι xal Χριστια-
γὸν ἑαυτὸν ἀνειπεῖν. Ἐν δεσμοῖς τοίνυν γενομένῳ
ἐπὶ πολὺ χρόνου, ὁ ἑχατόνταρχος ἐχολάσατο. Ὡς δὲ
τὸ τελευταῖον Οὐρδικίῳ προσήχθη τῷ ἄρχοντι,
αὖθις ἠρωτᾶτο * xal ὡς τὰ χαλὰ συνεπιστάμενος
ἑαυτῷ, ταῖς Χριστοῦ κατακολουθῶν διδαχαΐς, τὸ
διδασχάλιον τῆς θείας ἀρετῆς ὡμολόγησεν, Ὁ γὰρ
ἀρνούμενος ὁτιοῦν, ἢ χαυεγνωχὼς, ἔξαρνος γίνεται,
ἢ ἑαυτὸν ἀνάξιον ἐπιστάμενος xal ἀλλότριον τοῦ
πράγματος, τὴν ὁμολογίαν φεύγει. Ὧν οὐδὲν τάλη-
θεῖ Χριστιανῷ πρόσεστιν. Ὁ μὲν οὖν Οὐρδίχιος
ἀπάγεσθαι τὸν Πτολεμαῖον διὰ τὴν ὁμολογίαν ἐχέ-
λευε. Λούχιος δέ τις, Χριστιανὸς δὲ καὶ αὐτὸς ὦν,
παρεστὼς, xal τὴν ἄλογον ταύτην χρίσιν Οὐρόιχίου
κατεγνωχὼς, ἔφη * Τινι λόγῳ μή τι τῶν ἐπιυῤύήτων
διελεγχθέντα πρᾶξαι τὸν ἄνδρα, ὅτι δὲ προσωνυμίαν
ἐπαυχεῖ τὴν Χριστιανὸς χολάζειν ἠρέθισαι : οὐ πρέ-
ποντά γε ταῦτα εὐσεῦδεῖ αὐτοχράτορι, οὐδὲ φιλοσόφῳ
Καίσαρος παιδὶ, οὐδὲ ἱερᾷ συγκλήτῳ χρίνεις, Οὐρ-
θίκιε. Καὶ ὃς, οὐδὲν ἄλλο εἰπὼν πρὸς τὸν Λούχιον [ἢ,]
Δοχεῖς μοι ἄρα καὶ σὺ τοιοῦντος ὧν ἐς δεῦρο λανθά-
νειν, τοῦ δὲ xai μάλιστα φήσαντος, xal αὐτὸν ἀπά-
γεῖιν ἐχέλευε *. Λούκιος δὲ xal χάριν εἰδέναι διωμο-
λόγει * πονηρῶν γὰρ ἀπαλλάττεσθαι δεσποτῶν, πρὸς
δ᾽ ἀγαθὸν θεὸν Πατέρα xai βασιλέα μεταχωρεῖν. Καὶ
τρίτος ἐπὶ τούτοις ἕτερος ἐπελθὼν, προσετιμήθη

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. III.

906

τὴν κόλασιν. Ταῦτ᾽ εἰπὼν, ἐπάγει ἅσπερ ἄνωθεν aj- A ris filium philosophum. Non ita, ut sacro senatui

τοῦ φωνὰς χατελέξαμεν * « Κἀγὼ οὖν προσδοχῶ ὑπὸ
τινος τῶν ὠνομασμένων ἐπιδουλευθῆναι. » xal τὰ
ἑξῆς. Πολλὰ δὲ xai οὐτος θείας xai πεπαιδευμένης
ὄντως ψυχῆς καταλέλοιπεν ὑπομνήματα, πάσης θεο-

convenit, judicas, Urbici. Et ille non aliud ad Lu-
cium dixit, quam eum quoque talem sibi, qui hac-
tenus latuisset, videri. Idque ille cum maxime
asseverasset, abduci eum simul precepit. Cui se

σοφίας xal ὑπερτέρας γνώσεως ἔμπλεω" περὶ ὧν — gratiam quoque ille debere professus est : 8 rnalis
ἐν τῷ μετὰ τοῦτον ἐγκαίρως τόμῳ διαληψόμεθα. quippe dominis se liberari, οἱ δὰ Deum Patrem et
regem optimum transire. Ad quos tertius alius itidem accessit, in quem supplcio quoque est anim-
adversum. His ita commemoratis, Justinis ea qut supra exposuimus, subjicit verba : « Ego quidem
insidias et fustuaium exspecto, » etc. Multa vero is quoque. divina probe instructus doctrina, edidit
scripta, colesti sapienta supremaque scientia referla. De quibus in eo qui sequitur tomo, com-

mode dicemus.
ΚΕΦΑΛ. AA'.
Περὶ τῶν £v 'Ac(q μαῤτυρησάντων.

Πολλοὺς δὲ xal ἄλλους μάρτυρας λόγος ἔχει χατὰ

CAPUT ΧΧΧΙΝ.
De aliis, qui in Asia martyrio sunt perfuncti.

M ultos vero et alios martyres in Asia fuisse con-

τὴν ᾿Ασίαν ἐνδιαπρέψαι, xai mpi, Mápxov Αὐρή- B stat, priusquam Marcus Aurelius Antoninus. Justini

λιον ᾿Αντῶνϊνον, ὑπὸ Ἰουστίνου χάΐ τινων ἄλλων
πορακληθέντα, τῷ κοινῷ τῆς ᾿Ασίας ἐπιστεῖλαι, ἕν
πρὸ βραχέος αὐτοῦ ἐπιστολὴν πϑρεθέμεθα, xal
159a: τὸν διωγμόν" ὅτε μεγίστων κινήσεως χατὰ
τὴν ᾿Ασίαν γεγενημένων, σὺν πολλῷ θυρύδῳ xai τὸν
ὁμιλητὴν τῶν ἀποστόλων Πολύχαρπον, τῷ μαοτυρίῳ
τελειωθῆναί φασιν * ὃς μετὰ τὸν θαυματουργὸν Βου-
κύλον τῆς Σμυρναίων ἐχχλησίας ἡγήσατο " xai εἰσέτι
δ’ ἐγγράφως τὸ μαρτύριον αὐτοῦ φέρεται " οὐ xa!
τινα τῇ παρούσῃ ἐντάξαι γραφῇ ἀναγχαῖον sivaí μοι
φαίνεται. 'H δὲ γραφὴ, ἐκ προσώπου ἧς αὐτὸς ἡγεῖτο
κατὰ τὴν ᾿Ασίαν ἐχχλνσίας ἐστὶ, ταῖς χατὰ Πόντον
παροιχίαις τὰ πρὸς τῷ τέλει τούτῳ γενόμενα ἔμ-
φανῇ χαθιστῶσα " λέγει δὲ οὕτως ’ 'H ἐχχλησία τοῦ
Θεοῦ 14 παροιχοῦσα Σμύρναν, τῇ Εχχλησίᾳ τοῦ
Θεοῦ τῇ παροιχούσῃ ἐν Φιλομνλίῳ, καὶ πάσαις ταῖς
χατὰ πάντα τόπον, ἁγίας χαθολιχῆς Ἐχχλγσίας
παροιχίαις, ἔλεος, εἰρήνη, καὶ ἀγάπη Θεοῦ Πατρὸς,
καὶ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πλνθυνθείη. ᾿Εγρά-
ᾧαμεν ὑμῖν, ἀδελφοί, τὰ χατὰ τοὺς μαρτυρήσαντας
καὶ τὸν μαχάριον Πολύκαρπον ^ ὅστις ὥσπερ ἐπι-
σφρτχίσας διὰ τῆς μαρτυοίας αὐτοῦ, χατέπαυσε
τὸν διωγμόν" xal ἄρχονταΐ γε εὐθὺς πρὸ τοῦ Πολυ-
κάρπου τῶν ἄλλων μαρτύρων θαυμάζοντες τοὺς
ἄθλους, ὅπως κατέπληξαν τοῖς ἄθλοις τοὺς θεωμέ-
νους. Τινὲς μὲν γὰρ αὐτῶν οὕτω ταῖς μάστιξι μέχρι
τῶν ἐνδοτάτων φλεόῶν τε xa! ἀρτηριῶν χατεξαί-
νοντο, ὡς χαὶ τὰ ἐν μυχοῖς ἀπόδόντα τοῦ σώματος
αὐτῶν μέλη καὶ σπλάγχνα γατοπτεύεσθαι * ἄλλοι
χήρυξι τοῖς ἀπὸ θαλάσσης xal ἄλλοις ὁδελίσχοις
ὀξέσι κατὰ γῆς στρωννυμένοις "
ἐπισύρεσθαι ^ εἴτα διὰ χαχώσεων πλείστων καὶ βα-
σένων παντοίων xal σερεδλώσεων ποοϊόντων, τέλος
θηρσὶν εἰς βορὰν ἀποῤῥίπτεσθαι. Φασί γε μὴν εὖ
μᾶλα τῷ μαρτυρίῳ διαπρέψαι: Γερμανικὸν, ὑπεόξων-
υὖντα σὺν θείᾳ χάριτι τὴν ἔμφυτον τοῦ σώματος
περὶ τὸν θάνατον δειλίαν. Τοῦ δ᾽ ἀνθυπάτου ὑπά-
Ὑέσθαι τοῦτον βουλομένου, xal τὸ χομ'δῇ τοῦ σώμα-
τος ἀχμτίον σὺν ὥρᾳ φειδώ τινα ἔχειν προδαλλουμέ-
νου, μὴ μελλῆσαι τὸν ἱερὸν νεανίαν, ἀλλὰ προθύμως
τὸ θηρίον εἰς ἑαυτὸν ἐπισπάσασθαι, μονονουχὶ βίαν
ἐπάγοντα καὶ παροξύνοντα, ὡς ἄν γε τάχιον τοῦ

aliorumque Christianorum libellis permotus, epi-
8tola, quam paulo ante retulimus, ad Asis populos
missa, persecutionem cohibuit : quo tempore in
maximis Asie motibus et ingenti tumultu, aposto-
lorum sectator Polycarpus martyrio est defunctus:
qui post Bucolum admirandorum operum effecto-
rem, Smyrneorum ecclesie prefuit. Martyrium
vero ejus, in scripto hodie quoque circumfertur,
quod in persona ejus quam in Asia rexit ecelesie,
&d ecclesie Ponti editum, extremum ejus vite
actum clare exponit. Unde aliqua nostro quoque
operi inserere placuit. Verba ejus hec sunt : Ec-
clesia Dei que Smyrnzs est, $718 Ecclesise Dei
aqud Philomelium, omnibusque ubique sancte ca-
tholice Ecclesie pareciis, misericordia, pax, et
charitas Dei Patris, et Dorrini nostri Jesu Christi
multiplicetur, Seripsimus vobis, fratres, de mar-
tyribus, οἱ beato Polycarpo : qui veluti signaculo
quodam impresso, per martyrium suum persecu-
tionem eohibuit. Et initium scribendi faciunt ante
Polycarpum, de martyribus aliis, quorum egregia
admirantur certamina, quibus alii &pud spectatores
stuporem ercitarunt. Quidam eoram ita flagris ad
interiores usque venas et arterias sunt cesi, ut in
abditis sinibus secreta corporis membra et ipsa vi-
gcera conspicerentur. Quidam humi testis marinis
allisque acutis spiculis constratis,super ea collocati,
alque hincet inderaptati sunt;et mox plurimisomnis
generis poenis, tormentis et cruciatibus afflicti, po-
stremo bestiis sunt objecti. In primis vero martyrio

xal αὐτοὺς ἄνωθεν ἢ enituisse dicunt Germanicum, qui divina adjutus

gratia, insitum corpori mortis metum superavit,
Cum enim proconsul subducere eum ex reliquoruin
martyrum numero vellet, parcendum esse eetali
florenti et form» excellenti suggerens, nihil mora-
tus est adolescens, sed magna animi cupiditate
bestiam in seipsum pertraxit, eam tantum non
per vim irritans atque concistans, ut scilicet quam
celerrime ab improbis impiorum hominum libera-
retur moribus. Tam fortiter certe et pulchre per
mortem propter Christum martyrium suum absol-
vit, ut eum multitudo demiraretur, et ad virtutem

967

NICEPHOR| CALLISTI

968

totius Christianorum gentis cum stupore conster- A ἀδίχου τῶν ἀσεδῶν ἀπαλλαγείη τρόπου. "Eni δια-

naretur. Requirebatur autem Polycarpus.

πρεπεῖ τοίνυν τῷ θανάτῳ ὑπὲρ Χριστοῦ ἀνδριχῶς

τελειωθέντος τοῦ μαρτυρίου, ὡς xal τὸ πλῆθος ὑπερθαυμάσαι, xal τὴν χαθόλου τοῦ ἔνθνους ἀρετὴν τῶν
Χριστιανῶν ἐν ἔχπλήξει ἀθρόᾳ ποιεῖσθαι, ἀνεχζητοῦτο Πολύχαρπος.

CAPUT XXXV.
De martyrio Polycarpi episcopi Smyrnzi.

Quod cum ille cognovisset, constantiam robur-
que animi retinens, manere in civilate sua et
exspectare eos qui illum abducturi erant, consti-
luit. Sedenim presbyterorum Ecclesi», quas mul-
tas pretendebant, precibus victus, in agrum quem-
dam non longe ab urbe situm concessit : atque in
eo oum paucis 85. habitans, continue jejuniis

ΚΕΦΑΛ. AE.
Ὡς ἐμάρτυρησε Πολύκαρπος ὁ τῆς Σμυρ-
ναιων ἐπίσχοπος γεγονώς.

Ὁ γνοὺς ἐκεῖνος, εὐσταθὲς καὶ πάγιον τὸ τῆς ψυ-
χῆς ἦθος διατηρῶν, ἔδούλετο μὲν ἀχίνητος μένειν
χατὰ τὴν ἐκείνου πόλιν, τοὺς ἀπάξοντας αὐτὸν ἔκδς.
χύμενος " ὑπό γε μὴν τοῦ πρεσδυτερίου τῆς ἔχχλη σίας
πολλὴν τὴν ἱχεσίαν προδεύλη μένων, εἴας, ἐν ἀγρῷ
τιν! οὐ πάνυ πόῤῥω διεστηχότι τῆς πόλεως ἐξεισιν "
ἐν d σὺν ὀλίγοις διατρίδων, νηστείαις xal nposso-

el orationibus incumbebat, pacem omnibus per B χαΐς διαχαρτερῶν ἦν, εἰρήνην ταῖς ἀνὰ πᾶσαν τὴν

orbem ecclesiis postulans : id quod ei alias quo-
que semper diu noctuque facere in more erat. Ibi
triduo antequam comprehenderetur, noclu som-
nium, seu potius visionem vidit : orante scilicet
eo, 'culeitram, quam capiti supponere solebet,
ignem derepente concipere, omnemque confla-
grare. Quo viso consternatus,e lecto surrexit, el
rem eis qui secum erant exposuit debere se;certo
per ignem, vita posita, ad Christum migrare, di-
cens. Magno autem sludioinqairebatur : et qui
cum eo erant, intima animi amorisque erga cum
affectione expugnati, in alium eum abducunt
agrum. Confestim vero etiam qui eum persequc-
bantur, ad mansionis ejus locum adsunt. Et jam

vespera erat, et ipsum superior dium locus habe- C

bat: unde facile in domum aliam transire, et iu-
'Sidias persecutorum effugere poterat. Sed id f.-
cere noluit, verbum illud usurpans : Fiat voluntas
Domini. Itaque leto hilarique prorsus vultu de-
scendit, suavique sermone, ac composito blando-
que more et gestu, liberaliter illos ad ccnam
invitat. Illi porro haud aliter quam si amici essent,
cibo copioso, somno deinde et quiete laxiore, ex
itineris labore fessi, se recreant. Ipse autem sine
timore omni, Christi gratia plenus, orationi inten-
tus erat : ita ut multi ex illis qui eum audiebant,
stupentes mirarentur, pconitentiaque afficerentur,
si auctores ipsi flerent, ut tam venerandus et pius
sener oosideretur. De quo id quod diximus scri-

ptum hao sic infert : « Postquam tandem preoatio- ἢ

nem f(inlit, in qua omnium qui aliquando secum
vixissent, humilium οἱ magnorum, clarorum et
obscurorum hominum, atque adeo totius Ecclesie
catholice per universum orbem terrarum disperse
fecit mentionem : cum jam proficiscendi adesset
hora, asino eum impositum, in civitatem duxerunt
cum quidem magnum esset Sabbatum. Processe-
runtautem si statim obviam, irenarcha (1) Hero-
des, et pater bujus Nicetes, qui in vehiculum
suum οἱ lranslato assidentes, ila suadebant :

(1) Εἰρηνάρχης, irenarcha. Hujus officium est,
tranquilitatem publicam servare, et viotorib us se-
curitatem presstare. L. munerum. ff. de muner. et

οἰχουμένην ἐχχλησίαις αἰτοόιλενος. Τοῦτο δ᾽ ἦν αὐτῷ
xaX! πάντοτε εἰωθὸς νύχτωρ xal μεθ᾽ ἡμέριν πράτ-
τειν, Οὕτω δ᾽ ἔχων πρὸ τριῶν ἡμερῶν τῆς συλλή-
ψεως, νυχτὸς ὄνα, ἰδεῖν, μᾶλλον δὲ ὀπτασίαν, εὐχό-
μῖνον, τὸ πρὸς τῇ χεφαλῇ αὐτοῦ στρῶμα ἀθρόον
ἐξανατθὲν, πυρὸς αὐτίχα δαπάνην γενέσθαι, Τῷ δ᾽
ἀθρόῳ χαταπλαγέντα τοῦ φάσματος, τῆς χλίννς ἐπὶ
τούτῳ ἐξεγερθῆνχι, xai τοῖς συνοῦσι τὴν ὀπτασίαν
διασαφεῖν * ὡς δέοι αὐτῷ διὰ πυρὸς τὴν ζωὴν μεταλ-
λάξαι πρὸς Χριστὸν διαῦάντι. Σπουδῇ δὲ τοῦτον
ἀναζητούντων, οἱ ἀμφ᾽ αὐτὸν στοργῇ καὶ διαθέσει
ἐχθιασάμενοι, ἐφ᾽ ἕτερον ἀγρὸν ἄγουσιν. Εὐθὺς δὲ
xa: οἱ ἐξελαύνοντες ἐφίσταντο τῇ χαταγωγῇ ^ ὀψὲ δὲ
τῆς ὥρας ἦν χἀχεῖνος μὲν ἐν τῷ μετεώρῳ ὥν ἔνθα
paótov ἦν ἐφ᾽ ἑτέραν οἰκίαν μεταχωρεῖν, xal τῆς
ξνέδρας σφῶν ἀπαλλάττεσθαι, οὐχ ἠύδούλετο τοῦτο
δρᾷν ἐπειπὼν, Τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου γενέσθώ.
Kc: 070' ὑποχαταδὰς φαιδρῷ xal γεγανωμένῳ μάλα
προσώπῳ, ἡδεῖ τε διαλεχθῆναι, καὶ μειλιχίῳ πάμ-
παν τῷ ἤθει καὶ εὐσταθεῖ, ἐπὶ δαψιλῇ ἐξεναγώγει
τὴν τράπεζαι. ᾿Εχεῖνοι μὲν οὖν oia φίλοι, ἀφθόνοις
τροφαῖς, ὕπνῳ τε xal ἀνέσει τὸν ἐχ τῆς ὁδοῦ κόπον
ἦσαν χουφίζοντες, 'Extivoc δὲ ἀδεῶς σύντονος ἦν τῇ
εὐχῇ, ἔμπλεως ὧν τῆς χάριτος τοῦ Χριατοῦ, ὡς καὶ
πολλοὺς ἐν ἐχπλήξει ποιεῖσθαϊ ἐχείνων ἀχροωμένους,
μεταμέλῳ τε πλήττεσθαι, εἰ τοιοῦτον σεμνὸν καὶ
θεοπρεπῆ πρεσδύτην αἴτιοι γένωνται ἀναιρεῖν. Τού-
τοῖς δὲ χατὰ λέξιν ἢ περὶ αὐτοῦ γραφὴ ἐπιφέρει "
« Ἐπειδή ποτε κατέπαυσε τὴν προσευχὴν, μνημο-
νεύσας ἀπάντων xal τῶν πώποτε συμδεδηχότων aj-
τῷ μιχρῶν τε χαὶ μεγάλων, ἐνδόξων τε xal ἀδόξων,
xal πάσης τῆς κατὰ τὴν οἰχουμένην χαθολικῆς "Ex.
χλησίας, τῆς ὥρας ἐλθούσης τοῦ ἐξεῖναι, ὄνῳ χκαθί-
σαντες αὐτὸν, ἦγον εἰς τὴν πόλιν, ὄντος Σαδδάτου
μεγάλου. Ὑπήντων δέ τινες εὐθὺς, ὃ τε εἰρήναρχος
Ἡρώδης, xai ὁ πρὸ αὐτοῦ Νιχήτας, Καὶ ἐπὶ τὸ
ὄχημα αὐτὸν μεταθέντες, ἔπειθον παρακαθεξόμενοι,
xal λέγοντες " Τί γὰρ xaxóv ἔστιν, Κύριε Καῖσαρ,
xal θῦσαι, σώζεσθαι; Ὃ δὲ τὰ μὲν πρῶτα οὐκ
ἀπεχρίνατο" ἔπιμενόντων δὲ Epr," Οὐ μέλλω moic-
hopor. Hi étlam delicta notoria,que ubique fierent,

presidibug-; denuntiabant. Tales in principum
ouríis cupigyl dicuntur. (C. De curios. et stationar.)

d
zn

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. III,

9i0

Tu» ὃ συμθευλεύετέ μοι, Οἱ δὲ ἀκοτυχόντες τοῦ A 4878 Quid rogo mali est, si dicas, Domine Cm-

πεῖσαι αὐτὸν, δεινὰ ῥήματα ἔλεγον, x«l μετὰ σπου-
δῆς χαθύρουν, ὡς κατιόντα ἀκὸ τοῦ ὀχήματος ὑπο-
σύραι τὸ ἀντιχνήμιον. Mud' ὅλως δ᾽ ἐπιστραφεὶς
εἰσώλαυνεν εἰς τὸ στάδιον. Εἰσελαύνοντα δ᾽ οὖν φωνὴν
οὐρανόθεν ῥαγᾷναι λέγεται" Ἴσχυε χαὶ ἀνδρίζου,
Πολύχαρπε. Ὁ μὲν οὖν εἰπὼν ἀθέατος ζ» " πολλοί γε
μὲν τῶν Ὁμετέρων ἑστῶτες ταύτης ὡς μάλα μετέ-
σχον. ᾿Ἐκεὶ δὲ xai εἰσῦλθεν, εἰ αὐτὸς εἴ Πολύχαρ-
πος, πρῶτον ἀνεκυνθάνετο. Tou δὲ συνθεμένου,
αἰδεσθᾶναι τὸν ἡλικίαν εἰσηγεῖτο, χαὶ τὸν Καίσαρος
ὀμνύειν» τύχην, μετανοεῖν τε τοῖς προγεγενημένοις,
καὶ μέγιστον ἀναχράζειν, Αἷρε τοὺς ἀθέους. Τοῦ δὲ
μηδ' ὅλως ἐπιστριφομένου, ἀνάγχην ἐπῆγε τὴν
Καίσαρος τύχην ἀναφέρειν, καὶ τὸν Χριστὸν oido.

sar, οἱ si sacrifices, salvusque ita maneas ? Ille
aulem primum eis non respondit. [nsistentibus
autem amplius, Non sum, inquit, facturus quod
suadetis. Tum illi, quod ei quee vellent non per-
suasissent, gravibus virum increparunt verbis, et
cum impetu ex vehiculo deturbarunt : quo casu in
tibia est graviter lesus. Nihil autem rebus omni-
bus commotus, aut commutatus, in stadium suum
est progressus : et progredientie ccelo vox into-
nuisse fertur: Fortis esto, et viriliter age, Poly-
carpe. Alque qui hanc edidit vocem, invisibilis
quidem ille fuit : sed plures ex hominibus nostris,
qui tum ibi aderant, eam exaudierunt. Ut autem
eo pervenit, an ipse Polycarpus esset, primum a

pet» * χαὶ τοῦτο δρῶντα, εὐθὺς ἀπαλλάττεσθαι, Πο- p proconsule est interrogatus : cumque fassus esset,

λύχαρπον δὲ πρὸς ταῦτα εἰπεῖν - ᾿Ογδούχοντα xoi
ἐξ ἔτη δουλεύω αὐτῶ, καὶ οὐδέν με ἐχάχισε " χαὶ πῶς
δύναμαι βλασφομῦσαι τὸν Βασιλέα τὸν σώσαντά με:
Ei δὲ σὺ προσποιῇ ἀγνοεῖν ὅστις εἰμὶ, ἴσθε δὴ ὅτι
Χριστιανός εἶμε * εἰ δέ σοι διὰ σπουδᾷς τὸν ἡμέτερον
ipe» μαθεῖν, χώραν δίδου χαιρῷ, x«l μάνθανε, Ὁ δ᾽
ἀνθύκατος, Πεῖσον, ipu, τὸν δᾶμον. Ὁ δὲ, Σὲ μὲν
μόλις λόγου χαταξιῶ. Διδασχάλιον γὰρ ἔχομεν,
ἀρχαῖς καὶ ἐξουσίαις ἀποχοῶσαν νέμειν τιμὴν, εἴ
)ε dà pà τῷ εὐσεδεῖν προσίσταται. Δόύμῳ δ᾽ ἀλο-
γίστῳ τίς κοινωνία ἐμοέ ; Καὶ ὃς θυρίων ὑπεῶει
ἀχμὰς͵ εἰ ὄχιστα ἐθῶλοι μετανοεῖν. Κάλει, φησὶν ὁ
Πολύχαρπος" οὐ γὰρ ἐμοί μετάνοια σαφῶς ὁρισθείη
ἦ ἀπὸ τῶν χρειττόνων ἐπὶ τὰ χείρω μετάθεσις, ἀλλ᾽
à ἐκ τῶν χαλεκῶν ἐπὶ τὰ δίχαια τε xoi ὅσια. [lup
ἐκὶ τούτοις ὁ δικάζων ὑπεῶλει. Ὃ δ᾽, ᾿Αγνοεῖν ἔοιχας
pie, ἔλεγε, πῦο ἐπιφέρων τὸ πρὸς ὥραν σθεννύ-
pev, τὸ ἃς ἀεὶ διαμένον ἐν γεέννῃ τοῖς ἀσεβεῖν
ápupévow τηρούμενον. Τούτων x«i ἄλλων εἰρυομέ-
ww» πλείστων, θάρσους εὐθὺς τὸν ἅγιον ὑποπίμ-
παλασθαι, ὡς καὶ τὸ φαιδρὸν αὐτοῦ χαὶ &rróQrov τὸν
δικαστὴν ἐχνοοῦντα σὺν θαύματι θάμδους εἶναι
μεστόν. Καὶ τρὶς rà χόρυχε ἱμδοᾷν τῷ δήμῳ, Πολύ-
παρπος παῤῥησίᾳ Χριστιανὸν ἑαυτὸν ὡμολόγησε"
Ἰότε πᾶν τὸ πλῆθος Ἑλλήνων, x«l μάλιστα Ἰου-
δαίων τῶν τὴν Σμύρνην οἰχούντων, εἰωθὸς ἔχον τοῖς
τοιούτοις εὖ μάλα κχαθυπουργεῖν, χραυγαῖς ἐδόων
ἀσήμοις * Ὁ πατὴρ τῶν Χριστιανῶν, ὁ τῶν ῥμετέρων
θεῶν χαθαιρέτος, ὁ μὲ θύειν μηδὲ προσχυνεῖν πᾶσι
τούτοις ἐγχελευόμενος, πυρὸς δαπάνῃ γενέσθω. Καὶ
τὸν ᾿Ασιάρχην ἱἐπέσπευδον Φίλιππον ἔδει γὰο αὐτῷ
προψητιχῶ γε ὄντι ἀνδρὶ μὴ τὸ ὁραθὲν ἐχείνῳ δια-
πεδεῖν * ἐνδοθέντος οὖν, τὸ ἔογον θᾶττον ἣ λόγος εἰς
πόρας εὐθὺς ἐξέδαινεν. Παραχρῆμα γὰρ τοῦ ὄχλον
ὅσιυ περιττὸν xal ἀνονητον xai τοῖς τοιούτοις μάλιστα
χαῖρον, irt δὲ χαὶ τὸ τὸν Σμύρναν οἰχοῦν 'Ιουδαϊχὸν
εἰωθὸς ἔχον τοῖς χατὰ Χριστιανῶν ὡς μάλα πρόδν-
μον εἶναι χαὶ τὰ ἔσχατα ὑπουργεῖν, ix. τῶν ἐργαστη-
piu» x«i βαλανείων ξύλα x«i φρύγανα, xal ὅσῃ
ἄλλῃ εὔπρηστος ὕλῃ, χαὶ ὡς μάλα πυρὶ προσφιλὰς
ϑιαρπάσοντες, θᾶττον ἀνῆπτον, ἔχαιον. ᾿Επεὶ δ᾽ ἡ
φλὸξ εἰς μέγα ἀνεῤῥιπίζετο, ἐπειράτο ὑπολύειν &xo-
θέμενος τὰ ἱμάτια, μὲ πρότερον τοῦτ᾽ ἐνεργῶν "
ParaoL. Ga. CXLV.

tum ille cohortatus est, ut etatis suse haberet ra-
tionem, per Cesaris fortunam juraret : ea quee ane
lea fecisset, per penitentiam aboleret : ac ingenti
voce exrclamaret, Tolle atheos deorumque con»
temptores. Cum autem ad ea verba non permove-
retur, necessitatem ei imponere proconsul perre-
xit, ut per Cesaris fortunam juraret, et Christum
conviciis incesseret. Quod si fecisset, statim eum
liberatum iri promisit. Tum ad ea Polycarpus
dixit : Octuaginta et sex annos ei inservio, neque
ulla ab eo sum affectus injuria; quomodo ergo
animum inducere possim, ut per blaphemiam ei
maledicam, qui me salvum fecit, Regem meum ἢ
quod si dissimulas me quis sim, nosse, Christia-
num me esse scito: atque si studio habes profes-
sionem nostram cognoscere, da locum et tempus
opportunum, eamque addisce. Hic proconsul :
Plebi hoc, inquit, persuade. Et rursus Polycarpus :
Te equidem, ait, egre veneratione aliqua dignor.
Preceptum enim habemus, magistratui et pote-
statibus debitum exhibendi honorem, si quidem
divine pietatis cultui non adversetur. Cum plebe
autem, que nulla ratione ducitur, que mihi est
communio ? Deinde proconsul, nisi resipiscere
vellet, bestiarum ei furentem impetum minatus
est. Ad quem ille: Accerse, inquit, eas : nunquam
enim resipiscentiam esse, mihi satis probabitur, a
melioribus ad deteriora transitum : sed eam quim
ἃ perniciosis ad justa et sancta opera fit, mutatio-
nem. Ibi rursum judex igne eum terruit. Et ille :
Qui mihi (inquit) ignem, qui hora una exstinguitur,
minabundus infers, prorsus ignorare videris, eum
qui in gehenna impietatis sectatoribus preparatus
est ignem sempiternum. 97 & His atque aliis quam
plurimis hinc atque inde prolatis dictis, fiducia
statim vir sanctus repletur, usque adeo ut judex
ipse stupescens letum illius vultum atque impa-
vidum animum admiraretur. Atque ille preconem
ter ad populum proclamare jussit, Polycarpum
magna cum libertate se Christianum protiteri. Tum
cuncta multitudo, Grecorum et Judeorum mazxi-
me, qui Smyrnam incolentes, in ejusmodi turbis
admodum tumultuantibus subservire consueve-

RE

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. Ill.

914

martyris earnem, preceperunt cuidam, ut ab exteriore parte cuspide virum sanctum confoderet :
quo facto, tanta vis sanguinis effluxit, ut ignis violentiam omnem ezxstingueret. Permultos sane stu-
por admirantes invasit, tantum interesse inter profanos et sanctos viros : quorum unus hic fuerit,
admiratione dignus, apostolicus plane et propheticus vir. llle porro qui bonis semper insidiatur,
eum tam celebre martyrium esse, et virum euin ab ineunte eelate irreprehensibili vivendi ratione vi-
tam transegisse, et postremo victorie coronam et brabium retulisse cerneret, quam potuit maximo
studio laboravit, ut sacro illius corpore nos excideremus. Quidam enim Nicetem Herodis patrem,
fratrem autem Darce (!), subornarunt, ui presidi persuaderet, ne ita martyris cadaver integrum
relinqueret : periculum esse dicentes, ne crucifixo illo relicto, isti hunc tandem colere inciperent.
Na suggestione Judeorum corpus igni traditar. Sectatores autem illius, colleotis ossium reliquiis,
auro quovis pretiosioribus, sibi eas, quo decuit atque oportuit loco, velut thesaurum conserva-
runt. Et ab eo tempore, cum exsultatione memoria ejus est celabrata. » EL res quidem cele-
berrimi Polycarpi talem habuere finem, una cum duodecim illis ex urbe Philadelphia martyri-
bus, qui sacrum itidem strenue complevere certamen.

ΚΕΦΑΛ. Ac.

Περὶ ἄλλων μαρτύρων χατὰ τὸν αὐτὴν τῶν
χρόνων περίοδον σύναμα Πολυκάρπῳ μαρ-
Tupucá» των.

Κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν τῶν χρόνων περίοδον ἐν τῇ
Σμυρναίων πόλει χαὶ ἄλλα μαρτύρια διάφορα γε-
νέσϑαι ἡ ἄνωθεν ἐδύλον γραφή " μεθ᾽ ὧν xci Mx-
τρῖὺδωρόν τινα τῆς χατὰ Μαρχίωνα πλάνης, πρε-
σδύτερος J' εἶναι ἐδόχει͵ ἀνηρᾷσθαι, προσωμιλη-
κότα πυρί. Ἐν οἷς καὶ ὁ πολὺς τὴν μαρτυρίαν Πιό-
νεὸς ὧν oU τὰς χατὰ μέρος ὁμολογίας, τήν τ᾽ ἐπὶ
μέσων δόμων παῤῥησίαν x«l ἀπολογίαν, ναὶ μὲν
παὶ τὰς ἐν χαιρῷ δεξιώσεις τῶν διωγμῶν, τοῖς πρὸς
αὐτὸν i» εἰρχτῇ ὄντα ἀφιχνουμένοις, χαὶ τὰς παρα-
Κυθίας, τάς τε βασάνους, χαθυηλώσεις τε, xxi τὰς
ἐν πυρὶ χαρτερίας, x«l δοχιμασίας τὰς ἐπὶ πᾶσί τε ἢ
παὶ ἀλγηδόνας, χαὶ τελευταῖον τὴν ἀείμονηστον τε-
λωυτὴν, τοὺς φιλομαθεῖς ἐπὶ τὸν αὐτὴν μαρτυρίαν
προπέμπομεν ^ οὐ γὰρ ἡμῖν σχολὴ χυχθ.» τὴν τῶν
δλων τῶν μαρτύρων θάλασσαν ἐχμετρεῖν. Τοῦ δ᾽
αὐτοῦ ἔτους χαὶ ἐν Περγάμῳ Κάρπον τε τὸν ἐπί-
χοπον, x«i Πάκυλον διάχονον, γυναῖχά t$ Αγαθο-
νκὸν ἐπεδόξῳ τῴλει χρόσασθαι μαρτυρίον μετὰ
πλείστας ὁ λόγος ἱστόρησεν.

A

276 CAPUT XXXVI.

De aliis martyribus, qui eodem ipso tempore una
cum Polycarpo, martyrio vitam finierunt.

Eadem hac &tate apud Smyrneoset alia diversa
martyria fuisse, epistola sepius allegata declarat :
in quibus οἱ Metrodorus quidam Marcionis er*
rorem secutus, presbyter autem esse judicatus,
vivus combustus est. Preterea insignis ille mar-
tyr Pionius, cujus quidem vel sigillatim habitas
confessiones, vel publicam in mediis populis di-
cendi libertatem, et fidei defensionem, preterea
tempore persecationum hospitalem benignamque
eorum qui ad se confugerent exceptionem,et cum
in carcere esset, pavidorum plenas consolationis
cohortationes, tormenta etiam, clavorum fixuras,
inter ignis cruciatus patientiam, omnisque generis
ponas et excarnificationes, denique sempiterna
memoria dignam mortem, qui cognoscere velunt,
eos ad eam que sepe dieta est. testificationem re-
mittimus. Non enim nobis vacat, cyatho uno cer-
taminum sanctorum martyrum mare metiri. Eo-
dem ipso anno et Pergami Carpum episcopum,
et Pabylum diaconum, et mulierem Agatho-

Bicem, morte pulchra post alias quam plurimas martyrio perfunctos esse, memorie proditum

est.
KEeAA. KZ. C
περὶ τῶν δύο Ἑδραίων τῶν ὑπὸ ἄμμον xal
ὑπὸ παίδων ὑπερφυῶς βαπτισθέντων.
Ἔτι δὲ Μάρχου Αὐρηλίον ᾿Αντωνίνον τὸν αὐτο-

“πράτοραι Ῥωμαίοις διοικοῦντος ἀρχὴν, καὶ τοῦτο δὴ

τὸ τηνεκώδε πραχθὲν οὐχ ἀνήσω τὸν χρόνον δοῦναι.

à

ewé. Ἑβραῖος ydp τις τῆς αὐτῆς ὁδοῦ ἐν ἐρῴωοις
πόσοις καὶ ἀνύδροις, τὸ ψαλμικὸν εἰπεῖν, χοινωνὸς
ὦ dnb. Ἐπεὶ δ' ἀῤῥωστίᾳ ἐπισκηψάσῃ ἀθρόον
. ése πλογεὶς, προσδόχιμος ἦν ἱρεύγεσθαι τὸ ψυ-
xdi, x«&» τοῖς ἀνύδροις τόποις ἐχείνοις ἀπολιμ-
πάνουϑαι, ἐπέχειτο πάνυ σφόδρα xai χατεδεῖτο λι-
Sepéc ἐπικείμενος τῶν συνοδιτῶν, μὴ οὕτω δὴ ἐᾷν
ἀπερίσκεκτον, ἀλλ᾽ ἀξιοῦν ἐχεῖνον τοῦ θείον λουτροῦ.

εἶτ᾽ ἀκιόντας ἐᾷν. Ὡς δ᾽ ἐχεῖνοι τὸ μήτε τὸν τελε-

ὅδατος ἐν αἰτίαις πεποίηνται, οἷς τὸ βάπτισμα ἔθος

(4) AL δαϊοῶ.

CAPUT XXXVII.
Deduobus Judzis, altero qui per arenam,altero qui
a pueris mirifice est baptizatus.

Adhuc autem M. Aurelio Antonino imperium
administrante, quod tum accidit, non preetereun-
dum est silentio, Judeus enim quidam in locis
desertis et inaquosis, ut cum Psalmista loquar,
nobiscum iter faciebat. Cum vero morbo repen-
tino ita affligeretur, ut crederetur moriturus, at-
que ibi in locis illis inaquosis permansurus esse,
magna contentione comitibus suis obsecrando in-
stitit, ne eum ita presidio omni destitutum relin-
querent, sed ut divini lavacri participem facerent,
ac deinde abirent. Ut autem illi, neque qui pre-
stare hoc posset (sacerdote enim opus erat), neque

στὰν εἶναι, ἱερέως γὰρ ἔδει, χαὶ τὸ ἐνδέον μάλα τοῦ ἢ aquae copiam adesse, qu& in baptismo perficiendo,

et consuetudine antiqua, et lege certa et inviolata

976

NICEPHORI CALLISTI

requirerentur, causati sunt, et proplerea in tan- Α ix παλαιοῦ καὶ νόμος οὗτος δεενεργεῖσθ

tarum rerum penuria petitioni ejus non annue-
runt : 4577 Judeus porro in sententia sua per-
mansit, et jurejurando eos, ut sibi satisfacerent,
adegit. Illi itaque detsactis homini vestibus, arena
que ibi erat, pro aqua usi, in nomine Patris et
Filii et Spiritus sancti, tertium arena in eum con-
jeota, baptizarunt. Per hano tam insolitam et
admirandam sacrorum mysteriorum initialionem,
imbecillitate omni tanquam vinculo quodam is so»
lutus, longe melius quam illi validus jam prorsus
iter fecit. Postquam autem domum sunt reversi,
rem eam ad Dionysium Alexandrie episcopum re-
tulerunt. llle vero admiratione stupens, ecclesiam
de ea consuluit. Cui visum est, aqua insuper ad
eum sodum initiatum, juxta Ecclesie traditionem
abluendum esse : ut ita, quod sacro ei deesset,
sarciretur. Simile quiddam accidisse etiam sub
Asthanasio Magno, historie tradant. Verum evo
etiam nostro idem factum esse novimus. Christía-
norum pueris Hebreus puer familiaris erat et :
cum eis ad mare colentibus natandi incessisset
cupiditas, consecutus est eos Judaeus. Hunc per
ludum pueri nudum ad mare stantem baptizarunt,
principio statim non invitum : posteaquam veroet
tertiam divini Numinis appellationem nominarunt,
etsimul tertiam mersionem peregerunt, extrema
linee vestis textura discissa. et qui circa heec fre-
quentatur, imaginario amictu facto,in capite ejus
arcanam mysticamque galeam adumbrarunt :
deinde pro cereo dextram ligno tenui armantes,
quee ejus sacri et ritus sunt, mysteria omnia ab-
solverunt: postramo et circum vicinum templum
psallentes obambularunt. Ut vero etiam templum
ingressi sunt, sanctum munus receperunt. ldem
porro ex &quo, qui ita baptismo initiatns erat,
fecit, Quam rem per diligentem inquisitionem
cognitam, qui ibisacris preefuit ad Eoclesiam Con-
stantinopolitanam renuntiavit. Eo puer etiam est
accitus : eum quidem Judei, ne id fieret, multa
molirentur. Alque ibi quoque decretum, ut etiam
in illo quod deesset, juxta mysterii exsecutionem
compleretur : atque id ita est factum. Qui puer,
ubi ad justum etatem pervenit, id sacerdotii ordi-
nem est allectus : et &edituus seu custos maximi
templi factus, etiamnum ibi vivit. Hoc loco finem
quoque tertio huic historiarum libro impono, qui
annos continet centum et duos : initium quippe
sumpsit ἃ Galbe et Othonis [et Vitellii] imperio :
2" & exitum autem ad Marci Veri, tilii Antonini
primi, imperii linem habet : cum a mundo condito
quinquies mille sexingenti et septuaginta sep-
tem (1), ἃ divina autem Domini incarnatione et
nativitate centum et septuaginta duo ami preeter-
lissent.

(4) Juxta recentiores chronicos 4149.

ταῦθ᾽ ὡς ἀμήχανα προδαλλόμενοι, |
τὴν αἴτῃσιν ἀπεσείοντο. ᾿Επιμένοντα
Ἑραῖον χαὶ ópxoig ἐχδιαξόμενον, οἱ
ἀμφίων ἐχεῖνον γυμνώσαντες, εἶτα ri
τῷ τόπῳ ἄμμῳ χρησάμενοι ἀντὶ ὅδατι
ματι τοῦ Πατρὸς χαὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοὶ
βατος τοῦτον βακτίζουσι, τρίτον τῆς
χιάμενοι. Τῷ δὲ παραδόξῳ μυστα
ἐχεῖνος οἷά τινος πέδης τῆς ἀῤῥωστίέι
χρεῖτον f buivot διήνυςε τὴν ὁδὸν ὑγ
φανείς. Ὡς δὲ οἴχαδε ἐπανᾷλθον, Aw
σχόπο τὰς ᾿Αλεξανδρέων ἀνέθεντο τὸ
δὲ μαθὼν χαὶ ἐν ἐχπλήξει τοῖς πεπρ,
μενος, τῇ ᾿Εχχλησία ἐχοινοῦτο τὴν
ταύτῃ ἐδόχει xal. τῷ ὕδατι ἐπικλύσαι i
τῆς ᾿Εχχλῃησίας παράδοσιν, τῷ λοιπὶ
ἀρχεσθεῖσαν. ἙἘπίσης δὲ γενέσθαε xa
σίου τοῦ μεγάλον ἱστόρηται. ᾿Αλλὰ χαὶ
ἡμᾶς χρόνοις τοιοῦτόν τι γενόμενον i
στιανῶν παισὶν Ἑδραίων παῖς συνόμιλο.
τῇ παραλέᾳ προσοικοῦντες χολυμθᾶν ἃ:
συνείπετο δὲ xoi ὁ ἐξ Ἑδραίων παῖ
παίζοντες οἱ xaide, γυμνὸν τῷ θαλ
ἐδάπτιξον, ἑκόντα πρότερον χαταθέμενο
τὴν τριττὴν ὡς ἔθος ἐπίχλησιν τῆν
τὴν ἴσην χατάδυσιν ἔπραξόν, τὸ ἐχῚ
ὕφασμα εἰς μέρῃ διελόμενοι, Guu65h
τὰ τοιαῦτα ἐποίουν ἀναδολξς * x«i ὑπὶ
μυστικὸν χράνος εὖ μάλα ἐτύπουν. Kir
τὴν δεξιὰν λιπτῷ ξύλῳ ὀπλίσαντες͵ τὰ
γωγίας ἅπαντα ἐπετέλουν. Τέλος χαὶ x
Ψψιθυροῦντα νεὼν ψάλλοντες ἐπορεύοντι
χαὶ εἰσύεσαν, τοῦ θείου μετελάμβανον
Ἔπραττε d' ἐπίσης x«i ὁ νεωστὶ D

&yvocÓn τῷ λειτουργοῦντι τὸ dodue |

ποιησαμένων, ἐπὶ τὴν Κωνσταντένον
ἀνήγετο, Καὶ ὁ παῖς μετεστέλλετο,
Ἑδραίων πειρωμένων ἀντέχεσθαι. — Ex

xai ἐπὶ τούτῳ τὸ ἐνδέον τῇ μυσταγαγὶ
ροῦν * xai εἰς πέρας τὸ χριθὲν ὅγετο "
εἰς ἡλικίαν ἥκων ἱερωσύνης ἐπέδαινε, 1
pos τοῦ μεγίστον ναοῦ ἔχρηῃμάτιζε" xai.
εἰσέτι τοῖς ζῶσι διατελεῖ. ᾿Ενταῦθα δὲ
καὶ τῇ τρίτῃ μοι ταύτῃ πέρας τῶν ἱστοριῶν
χρόνον περιεχούσῃ δεύτερον πρὸς τῷ ἃ

D ἀρξαμένη μὲν ἀπὸ τῆς &pyüc Γαλδα ud

ληξάσῃ δὲ ἄχρι dà χαὶ ὅλου τῆς &pyk P
xov Οὐήρου viou ᾿Αντωνένου τοῦ πρῶτο"
χόσμου μὲν ἔτος cx" ἔδδομόν τε xui Dh
ἀπὸ δὲ τῆς θείας τοῦ Κυρίου σαρχώσακ dt
νήσεως éxarogróv καὶ ἑδδομηχοσιὼ δειτι
βαίνετο.

τεαυτὰ Ψψευδολογᾷσαι τῷ Μινάνδρῳ φησί " τόν γε
pi» Βασιλείδον τερατώδεις ἀναπλάσαι μυθοποιίας-
᾿Αποῤῥητοτέρων δὲ σχηματιζόμενος μετασχεῖν, εἰς
τὸ ἄπειρον ἔτεινε τὸν ἐπίνοιαν. Πλείστων δ᾽ οὖν
κατ᾿ ἐχεῖνο χαιροῦ ἐχχλησιαστιχῶν ἀνδρῶν λογιχαῖς
ἀπαυτέσεσι τὸν ἀποστολιχὸν χοατυνόντων ὅρον εἰσίν.
Οἱ τούτων χαὶ προφυλαχτικὰς ἐφόδονς τῶν δυλωθει-
€x» αἱρέσεων συγγράμμασιν ἰδίοις χαταλελοίπασιν *
ἐν οἷς χαὶ Καστωρ ᾿Αγρίππας ὄνομα ἔλεγχον τῆς
Βασιλείδου δεινότετος χαταλείπει, τὸν ἐχείνον μὲν
γοητείαν ἐχφαίνων * τὰ δ᾽ ἀπόῤῥητα δειχνὺς τοῦ
ἀνδρὸς, εἰς μὲν τὸ Εὐαγγέλιον τέσσαρα xai εἴχοσι
φχσὶ τοῦτον βιδλία ἐκθέσθαι " Βαροχαδδᾶν δὲ xai
Βαρχῶφ, ἀνυπάρχτους δὴ τινας προφήτας, εἰς χα-

ECCLESHSTICAE RISTORLE LIB. IV.
ésomigeu,. Ὁ μὲν οὖν Εἰρηναῖος τὸν Σατορνῖνον A Menandrum, ementitum esse dicit :

Basilidem
autem portentosas confinxisse fabulas, et arcana-
rumineffabiliumque reruu pre se ferentem scien-
tiam, latentem earum sensum et inventionem ín
infinitum extendisse. Et cum eo tempore quam plu-
rimi ecclesiastici viri obviam illis, a recta ratione
petitis argumentis, euntes, apostolica obtinerent
decreta : fuere quoque inter eos, qui in libris suis
contra insidias talium heeresium preeservativa pre-
cepta reliquerint. In quibus et Castor Agrippa re-
prehensiouem Basilidis importunitatis edidit : pree-
stigiasque ejus et arcana proferens, in Evangelium
viginti et quatuor libros eum composuisse ait : Bar-
cabbamque et Barcoph prophetas, qui in rerum
natura nunquam fuerint, ad barbarorum hominum

τάπλᾳξιν τῶν βαρδάρων ἑαυτῷ ὑφιστᾷ. Πυθαγορι- B terrorem sibi constituisse, Pythagoricum silentium

xj» δὲ εἰσηγεῖτο xxi οὗτος σιωπὴν, ἀδιαφορεῖν τε
ἐδίδασκε" xai γε χαιροῦ χαλοῦντος, ἀπαοαφυλάχτως
ci» πέστιν ἐξόμνυσθαι, χαὶ τῶν ἐν εἰδωλείοις τεθυ-
μένω» ἀπογεύεσθαι, Καὶ πεοὶ Βασιλείδον δὲ παρα-
πλήσιακ ὁ Εἰρηναῖος εἰπὼν, τὸ τὸς ἐχείνον πλάνης
εἰοχρὸν εὐγενῶς χατεφγώοασε. Σύγχοονον δὲ τοῦτοις
zm Καρποχράτεν ἕτερον ἱστορεῖ γενέσθαι, ὃς τῶν
ἵνωστικῶν λεγομένων ἀοχηγὸς ἀνεφᾶνς " xai εἰς
προῦπτον τὰ τῆς μαγείας ὀξίου παοαδιδόναι ^ οὐχ
ὡς ὁ πατὸρ αὐτοῦ Σίμων χρύδδεν xxi δολεοῶς.
Ἐσεμνύνετο δ' oj» τοῖς χατὰ περιεργίαν ὑπ᾽ αὐτῷ
τελουμένοις φῶτροις, ὀνειροπομποῖς τισι x«i mapi-
δροις δαίμοσιν. Εἰσυηγεῖτό τε χρᾷξναι δρᾷν ἅπασαν
αἰσχρουργίαν τοὺς εἰς τὸ c(t» τῆς παρ᾽ αὐτοῖς
μυσταγωγίας βουλομένους ἀναδραμεῖν - ὡς μὴ ἐξὸν
σαι τοὺς παρ᾽ αὐτοῖς χαλουμένους ἄρχοντας δια-
δρᾶνακι, εἰ μὰ πᾶσι τὰ δι᾿ ἀῤῥητοποιίας ἀπονείμοιεν

χρέκ.

ΚΕΦΑΛ. I",
Περὶ Οὐάλεντένον, Κέρδωνος, Μαρχίωνος τέ
toU Ποντιχοῦ καὶ Mapxov.

Οὕτοι μὲν οὖν ἐπὶ τῆς ᾿Αδριανοῦ βασιλείας ἀχ-
μάσαι λέγονται“ ἐπὶ δὲ τοῦ Εὐσιβδοὺς χλκθέντος
᾿Ανταθένον, Ὑγίνου τὰς Ῥωμαίων Ἐχχλχσίας
ξγουμένου, ὃ αὐτὸς Εἰρκναῖος Οὐαλεντῖνον xai Κέο-
ϑωνα ἰδίας αἱρέσεως χατάοξαι φησίν " οὖς χαὶ ἀο-
χηγοὺς τὸς Μαρχίωνος πλάνος γενέσθαι. Ἐπὶ Ῥώ-

in luxisse, et res nullo in discrimine ponere do-
cuisse : perinde atque tempore exigente, absque
exceplione omni precise fidem abjurare, et gu-
stare qua idolis sint mactata, liceret. Atque equi-
dem de Basilide Ireneus similia narrans, 98 &-
pudendum errorem ejus pulchre in apertum produ-
xit. Cujus idem fuissecoevum refert Carpocratem,
eorum qui Gnostici (1) appellantur, auctorem et
ducem quein non puduitpropalam artem magicam
erercere, quam pater ejus Simon clam et subdole
professus fuerat. Gloriam is aucupabatur (2), et
sese efferebat artibus curiosis, per ea philtra ama-
toria quee conficiebat perdeemones qui somniorum
visiones immittebant, etillis assessores exsistebant.

C Docebat quoque, omnem eos oportere perpetrare

turpitudinem, qui ad perfectionem arcanorum sa-
crorum suorum pervenire vellent : neque fieri
posse, ut quispiam eos effugeret, qui mundi prin-
cipes apud eos appellarentur, nisi infandis feedita-
tibus omnibus satisfecisset.

CAPET ΠΙ.
De Valentino, GCerdone, Marcione Pontico et
Marco.

Atque ii quidem sub Adriani imperio exstitisse
dicuntur : sub Antonine autem, qui Pius est ap-
pellatus, Ecclesie Romane Hygino preesidente,idem
[reneus Valentinum (3) et Cerdonem hreresium
suarum auctores fuisse scribit : qui Marcionis quo-
que erroris duces erstiterint, et Romee uterque

puc δὲ χαὶ ἄμφω τὸ cEQ m)kvng θεομισὲς διδα- D scholam et gymnasium invisi Deo dogmatis consti-

ἀεαλεῖον συνέστεσαν. Γράψει γὰο οὕτως " « OJa-
λοτένος μὲν γὰρ ἦλθεν εἰς Pour? ἐπὶ Ὑγίνου.
ἔχμμαξε δὲ ἐπὶ Πίου ^ x«i παρέμεινεν ἕως "Avuxi-
Tw. Κέρδων δὲ πρὸ Μαοχίωνος χαὶ αὐτὸς ἐπὶ

(1) DeGnosticis Irensus, 110.1, cap. 94 Adversus
ireses. Alii ex ipsis signant : cauteriantes suos
diseipulos in superioribus partibus exstantie dex-
trw auris, ete. Gnosticos se autem vocant, elc.
(2) Idem Carpocrates unam dixit esse in supe-
rioribus virtutem principalem.ex hac prolatos an-
flos : Christum non ex Virgine, sed ex semine
ph hominem genitum, virtute et justitia aliis
presstantiorem : οἱ solam ejus animam in celum

tuerint. Scribitautem ad hunc modum: « Valentinus
enim venit Romam sub Hygino: viguit autem tem-
poribus Pii, duravique usque ad Ánicetum. Cerdon
vero, qui ante Marcionem fuit, et ipse sub Hygino,

receptam. (Tertullianus.)

(3) Valentinus, usque ad triginta onum fetus
tanquam .Eoniee scrofme examen divinitatis effudit:
et Christum in substantia corporis nostri fuisse
negavit. (Tertull.) Cerdon duo introduxit initia,
id est, duos deos : unum bonum, et alterum se-
vum, etc.Christum item verum hominem, et vere
passum esse negavit. (Idem.)

985

d' ἀπόστολον Παῦλον
διαδεῦλουσι" x«i τὸ τῶν ᾿Επιστολῶν αὐτοῦ βιθλίον
παντάκασιν ἀθετοῦσιν - ἐπίσης δὲ xoi τὴν βίδλον
τῶν Πράξεων. μέντοι Taruxvóc, συναγωγήν τινα
xeh συνάφειαν τῶν θείων Εὐαγγελίων πεποιημένος,
τὸν Διὰ τεσσάρων ἐχείνῳ προσηγορὶαν ἔδοτο * ὃ xai
ἐπκικολὺ προξγε τοῦ χρόνου * Φασὶ δὲ αὐτὸν καὶ τι-
ww; τοῦ ᾿Αποστόλου μεταφράσαι φωνὰς, ἐπιδιορ-
ϑούμενος δᾶθεν τὸ τῆς φράσεως ἀχαλλές. Πολὺ dí
τι πλῆθος συγγραμμάτων ὁ Τατιανὸς χαταλέλοιπεν *
ὧν ὁ μελιστα διαδόητος αὐτῷ λόγος ἐστὶν, ὃς πρὸς
“λληνας ἐπιγέγραπται “ ἐν ὦ τῶν ix παλαιοῦ χρό-
wes μεμνημένος, τῶν τε παρ᾽ Ἕλλησιν ἀρχαίων χαὶ
τῶν προφητῶν παλαιότερον τὸ Μωύσῆν ἀποδειί-
κνυσιν. "Oc dà λόγος, πάντων τὼν αὐτῷ συγγραφέν-

ECCLESIASTICAE HISTORL£E LIB. IV.
βλασφημοῦντες, σχώμμασι A sacras Scripturas accommodantes. Apostolum au-

986

tem Paulum maledictis et conviciis proscindentes,
Epistolarum ejus librum, et item apostolorum Acta
prorsus rejiciunt. Tatianus porro iste quatuor
Evangeliorum oonciliationem et concordantiam
fecit, eique libro nomen Διὰ τεσσάρων imposuit,
id est Unum Evangelium ex quatuor collectum, qui
longo etiam duravit tempore. Ferunt eum quoque
quasdam Apostoli transtulisse atque immutasse
voces, ut scilicet inelaboratam elocutionis expoli-
ret simplicitatem. Magnam preterea librorum vim
is reliquit : in quibus maxime celebratur, que ad
Grecos sive gentes scripta ab eo est oratio. In ea
veterum temporum memoriam ac priscos perse-
quens, omnium antiquorum apud Grecos et pro-

τῶν dexü χάλλιστος εἶναι καὶ ὠφελιμώτατος “ ὡς p phetarum vetustissimum fuisse Mosen ostendit :

x&pel ἀναγνῶναι ἐγένετο. Τοιαῦτα x«l τὰ χατὰ τοὺς
ἐκ Τατιανοῦ, εἰ δὲ βούλει, Σευγριανοῦ npoión.

ΚΕΦΑΛ. E'.

Ὅπως ὃ τοῦ Θεοῦ χάρις τὰ τῶν αἱρετιχῶν
διεσχέδασε, πολλὰ χαὶ ἄλλα προθαλλο-
ἐνη ἀναστήσασα δὲ xai ἄνδρας τῇ αν-
τοῦ Ἐχχλησέα " x«i χατάλογος τῶν ἐχχλη-
σικστιχῶν συγγραφέων.

Τούτων χατ᾽ ἐχείνους τοὺς χρόνους ἐπιφνέντων,
παὶ dv αὐτῶν, τὸν ἀρχαῖον τοῦ γένους πολέμιον,
τοὺς μὲν οἰχτρῶς οὕτως εἰς ἀπώλειαν ἐξανδοαποδί-
ξοντα * τοῖς d' ἔθνεσιν ἐντεῦθεν, ταῖς αὐτοῦ τερα-
τείαις x«l αἰσχρουργίαις, δυσφημίας ὅτι πλείστην
περιουσίαν xal διαδολὺὴν τὼ παντὶ Χριστιανῶν ἔθνει,
za τῷ ταύτος σωτηριώδει λόγῳ χαταχεομένην εἰσά-
γοντα - ὡς συμθαίνειν τοιαύτην δή τινα ὑπόνοιαν
ϑοσσεδῇ τοῖς μήπω πιστεύσασι χαθ᾽ ἡμῶν διαϑδί-
δοσθαι, οζάπερ ἀϑεμέτοις ἔργοις πρὸς μητέρας καὶ
ἀδελφὰς χρωμένων, ἀνοσίκις τε διαίταις xai πολι-
τείαις ἡμᾶς ἐνασχημονεῖν " οὐκ ἤνεγχεν ἐπιπλεῖον
παραμένειν αὐτοὺς ὁ τῆς ἡμῶν χηδόμενος σωτηρίας.
Ὅθεν x«i τὰ νόθα τῆς ᾿Ἐχχλησίας δόγματα χατα-
μιαρὸν διάττοντα, θᾶττον ἐσόέννυντο, xai ὑπ' αὐτῶν
ἀπηλέγχοντο, ἄλλων ἐπ᾿ ἄλλοις χαινοτομουμένων,
xa ἐπανισταμένων ἀλλή)οις, ὥσπερ ἐν χυμάτων
ἐπεναστάσεσιν * ὑποῤῥεόντων ἀεὶ xoi φθειρομένων
elg ποικῶλας τινὰς καὶ πολυτρόπους ἰδέας " xal τέλος
elg τὸ ἀνυπόστατον χαταληγύντων. Προὔθαινε δὲ τὰ
τῆς ἀληθείας, x«l ἐπὶ τὸ μᾶλλον προύήει, αὔξησίν
tow χαὶ μέγεθος συνεστὼς ποριζούσης ἐντεῦθεν *
bà γὰρ ὡσαύτως εἶχεν à τῆς χαθόλον ᾿Εχχλησίας
λαμκρότης τε x&i κατάστασις " τό τε σεμνὸν αὐτῆς
zal σῶφρον x«i ἐλευθέριον * χαὶ τὸ τῆς ἐνθέου πολι-
τείας αὐτῆς, χαὶ εἷλιχρινὲς τῆς φιλοσοφίας, Ἐλ-
λησί τε x«i βαρόαροις ἀποστῶδον μάλα καθεωρᾶτο.
Καὶ τοίνυν ἐχείνων eim δῆτ᾽ ανυποστάτων τῶ μαχρῷ
χρόνῳ διαῤῥνέντων, χαὶ ἡ τοῦ xa0' ἡμᾶς δόγματος
διαδολὴ συνεῤῥύῃ. Μόνη δ᾽ à x«9' ἧμας ἀνομολογου-
μένη διετέλει πίστις τε χαὶ διδασχαλία ἐπὶ σεμνῷ
τε x«l σώφρονι χαταστήματι, καὶ φιλοσοφία δογμά-
τῶν ἀχραιφνῶν ἐπιπρέκουσα * ὡς μηδενὶ τοῦ λοιποῦ

quiliber ejus omnium quos ille conscripsit, elegan-
tissimus videtur, sicuti et me legere memini. Hec
de secta Tatiani, seu mavis, Severiani, dicta suf-
ficiant.

CAPUT V.

Ut gratia Dei haereticorum conatus discusserit : cum
multa alias eisimpedimenta objiciens, (um viros
doctos, eloquentes et pios in. Ecclesia ezcitans.
Itemcatalogus ecclesiasticorum ejus temporis scri-
ptorum.

Ad hunc modum temporibus illis heereses sup-
pullularunt: et per eas vetus generis nostri ho-
stis heereticos quidem miserabiliter in jus suum
et perditionem pertraxit ; apud gentes autem, suis
ipse portentosis turpibusque fceditalibus, maxi-
mam contra Christianum nomen, et salutiferi ver-
bi doctrinam, gravissime infamicee calumniam in-
duxit: ut qui nondum ad fidei nostre professio-
nem essent pertracti, impiam admodum de nobis
conciperent suspicionem, quasi nefandis libidini-
bus,matribus sororibusque nostris commisceremur,
impuroque prorsus scelerate vite genere contami-
naremur. Sed non diu heeretieos tulit, qui salutis
nostre curam gerit, Deus. Nam adulterina Eccle-
sie dogmata, que paulatim emicuerant, brevi sunt
extincta, et a seipsis 487 inter se abolita, cum
alii super alios novis rebus studerent, atque inter
se conflictarentur : non aliter quam fluctuum
commotiones insurgentes subinde, atque deciden-
tes, in varias multiplicesque abeunt formas, et
postremo ut nihil eorum appareat evanescunt.
Contra, veritatis ipsius causa tum incrementa sua
capiebat, magisque in dies augebalur, accessionem
quamdam et robur certum ex hireticorum insul-
tu sumens. Semper enim sibi constabat Ecclesie
catholice splendor et satus : et castitas ejus, pu-
dicitia, libertas, divinus vitee morumque disciplina
ordo, doctrineque sinceritas, apud Graecos simul
et Barbaros mirifice relucere cernebatur. Atque
illis utpote que minime subsistant, temporis lon-
ginquitate diffluentibus, simul eliam coorta in
doctrinam nostram invidiosa calumnia diffluxit ;
solaque quam nos profitemur fides et doctrina,

ECCLESIASTICUE HISTORLE LIB. IV.

τος “ χαὶ σχόλιον δὲ συντάττει περὶ ψυχῆς " iv ᾧ À adversus quas rationes suas se aliquando produ"

διαφώρους πεύσει: τῶν παρ᾽ Ἕλλυσι φιλοσόφων ἐχ-
θέμενος, δόξας τινὰς παρατίθεται" αἷς δὲ χαὶ λογι-
πῶς ἀπαντῆσαι ἐπαγγέλλεται, ἐς ὕστερον xol τὴν
ἑαυτοῦ δόξαν ἔν ἑτέρω παραθεῖναι συγγράμματι.
Ἕτερον δὲ χαὶ χατὰ Μαρχίωνος τοῦ Ποντιχοῦ
συντττει βιθλέον, ἐν ὦ χαὶ ταῦτα διέξεισι " « Μαρχίωνα
δέ τινα Ποντιχὸν, ὃς x«i υὖν ἔτι διδϑάσχων τοὺς
πειθυμένους ἄλλον τινὰ εἶναι νομίζειν μείζονα τοῦ
δημιουργοῦ Θεοῦ " ὃς χαὶ χατὰ πᾶν γένος ἀνθρώκων
διὰ τῆς τῶν δαιμόνων συλλήψεως πολλοὺς ἕκεισε
βλάσφημα λέγειν, καὶ ἀρνεῖσθαι τὸν ποιητὸν τοῦϑε
τοῦ παντὸς Πατέρα εἶναι τοῦ Χριστοῦ * ἄλλον δέ τινα
ὡς ὅντα μείξονα παρὰ τοῦτον ὁμολογεῖν πεποιρχέ-
ναι, Καὶ πάντες οἱ ἀπὸ τούτων ὡρμημένοι, ὡς ἔφα-

eturum, sententamque suam alio commentario
expositurum pollicetur. Liber Contra Marcionem
Ponticum compositus, in quo, sicuti et in oratione
ad Antoninum imperatorem, hec quoque scribit :
« Marcion Ponticus hodie quoque sectatores suos
docet, alium quemdam majorem eo qui creavit
omnia, esse Deum : qui etiam per omne genus
hominum, demonum fretus auxilio, permultis
persuasit, ut blasphema dicerent, 989 et perne-
garent factorem totius hujus universi patrem esse
Christi, sed alium quemdam isto majorem huno
creasse profiterentur. Atque omnes qui ab iis pro-
venerunt, quemadmodum diximus, Christiani vo-
cantur : haud aliter quam, cum philosophis non

μεν, Χριστιανοὶ καλοῦνται : ὃν τρόπον χαὶ eU χϑινῶν p sint communia dogmata, quod tamen philoso-

ὄντων δογμάτων τοῖς φιλοσ ὀφοις, τὸ ἐπικαλούμενον
ὄνομα τῆς φιλοσοφίας χοινόν ἐστιν. » Οἷς ἑξᾷς ἐπάγει
λέγων "α Ἔστι δὲ ἡμῖν χαὶ σύνταγμα κατὰ πασῶν
τῶν γεγενημένων αἱρέσεων * à εἰ βούλεσθε ἐυτυχεῖν,
δώσομεν. - Καὶ διάλογον δὲ πρὸς 'Iovdaiou; ποιεῖται
ἃν τῇ Ἐφεσίων διατρίδων, πρὸς Τρύφωνα ἐπίσημον
zmp' 'EGs«iet; ἄνδρα προσφωνεῖ " i» à σαφῶς xa.
ριστᾷ, ὅκως ὃ τοῦ Θεοῦ χάρις ἐπὶ τὸν τῆς πίστεως
τοῦτον λόγον tDxuet» " ὅπως τε τοῖς φιλοσόφοις μα-
θήμασι τὸν σπκουδὲν χατανάλωσε - χαὶ ὡς ἐντεῦθεν
ἐκθύμως ἐπὶ τὸν τὸς ἀληθείας ἔδραμε ζξύτησιν.
Δέγει dt, ὡς xal ᾿Ιουδαῖοι συσχευὸν χατὰ τῆς Χρι-
στοῦ διϑασχαλέας συνεστήσαντο, τοιαῦτα Τρύφωνι
διεξιών" « Οὐ μόνον δὲ οὐ μετενοήσατε ἐφ᾽ οἷς ἐπρά-
ξατε χαχῶς, ἀλλὰ ἄνδρας ἐχλεχτοὺς ἐχλεξάμενοι
τότε, ἀπὸ Ἱερουσαλὸμ ἐξέπέμψατε εἰς πᾶσαν τὴν
Q9, λέγοντες αἵρεσιν ἄθεον πεφάνθαι Χριστιανῶν,
χαταλέγοντές τε ταῦτα, ἅπερ xaÓ' ἡμῶν οἱ ἀγνοοῦν-
τες ἡμᾶς ἅπαντες λέγουσιν * ὥστε οὐ μόνον ἀδεκέας
ἑαυτοῖς αἴτιοε ὑπέρχετε, ἀλλὰ x«i τοῖς ἄλλοις ἅπα-
σιν ἁπλῶς ἀνθρώποις. » Γράφει δὲ χαὶ ὅτι ἐπὶ τῶν
αὐτοῦ χρόνων χαρίσμανα προφητιχὰ ἐπὶ τῇ τοῦ
Θιοῦ Ἐχχλησία διέπρεκε. Παρίστησι δ᾽ iv τούτω
χαὶ τὸν ᾿Ακυχελυψιν ὁμολογουμένεν εἶναι τοῦ Ἰωάν-
νου. Ἔτε γε μὲν ἐνίσταται διελέγχων τὸν Τρύφωνα,
ὡς Ἰουδαῖοι πολλοὲ τινα τῶν προφητιχῶν ῥητῶν
περιεῦον διαῤῥήδην περὶ Χριστοῦ ἀναγγἕλοντα.
Καὶ ἄλλοι δὲ πλεῖστοι πόνοι ἐμφέρονται τοῦ ἀνδρός.
Οὕτω δ' ὅσαν διὰ σπουδᾷς τοῖς παλαιοῖς τὰ αὐτοῦ,
ὡς καὶ Εἰρηναῖον ἐν τετάρτω τῶν Πρὸς τὰς αἱρέ-
σεις χαί τινας αὐτοῦ μνημονεύειν φωνὰς, iv οἷς
λέγει " Καὶ χαλῶς Ἰουστῖνος ἐν τῷ Πρὸς Μαρχέωνα
σηατάγματὶ φησιν, ὅτε Αὐτῷ τῷ Κυρίῳ οὐχ ἂν
ἐπείσθην, ἄλλον Θεὸν χαταγγέλλοντε παρὰ τὸν δη-
Εινυργόν * » xal iv τῷ πέμπτῳ δὲ τῆς αὐτῆς ὑπο-
ϑέσοως πάλιν *« Καὶ χαλῶς ὁ Ἰουστῖνος ἔφη, ὅτι
πρὸ μὲν τῆς τοῦ Κυρίου παρουσίας εὐδέ ποτε ὁ
Σατανᾶς ἐτόλμησε βλασφυμῆσαι τὸν Θεόν" ἅτε μυ-
δέκω εἰδὼς αὑτοῦ τὸν χατάχρισιν. » Καὶ τὰ μὲν οὖν
Ἰουστίνου ἐν τούτοις.

phie dicitur, commune omnibus est nomen. »
Quibus verbis postea illud addit : Est autem
nobis contra omnes hereses volumen compo-
situm, quod vobis, si voletis, legendum dabi-
mus. » Edidit quoque ad Judrmos dialogum, quem
Ephesi cum esset, Tryphoni, celebri apud Hebreos
viro, quem etiam in eo secum disserentem introdu-
cit, dicavit. In eo clare profitetur, divina gratia se
ad fidei nostre professionem esse pertractum 3
proindeque cum multum studii in philosophorum
disciplinis consumpsisset, animo se percupido ad
verilatis inquisitionem decurrisse. Dicit quoque
multa Judeos contra Christi doctrinam insidiose
molitos esse, hujusmodi ad Tryphonem verbis
utens : « Non modo autem non egistis super eis
que male fecistis, poenitentiam : sed viros eximios
delectos Hierosolymis in omnes orbis partes mi-
sistis, qui Christianam sectam ut atheam et deos
abolentem, impietatisque manifestee compertam
esse dicerent ; eaque omnia de nobis, que qui nos
ignorant, loquuntur, recenserent. Quapropter non
vobis tantum ipsis, verum aliis etiam prorsus om-
nibus hominibus iniquitatis estis auctores. » Scribit
preeterea, etate sua dona prophetica in Eeclesia
Dei enituisse. Asserit eliam pro confesso haberi,
Apocalypsim Joannis esse. Redarguit denique Try-
phonem acriter, quod Judei multa prophelarum
dicta, manifeste de Christo vaticinantia, sustule-
rint. Ali quoque plures ejus exstiterunt lucubra-
tiones. Adeo autem scripta ejus veteribus in pretio

D fuere, ut Ireneus in quarto Adversus Àzreses libro

dicta quedam ejus referat, dicens : « Recte vero
Justinusinlibro Adversus Marcionem inquit : « Quin
Domino ipsi fidem non haberem, si alium quam
rerum conditorem Deum denuntiaret. » Rursus in
quinto ejusdem operis : « Recte Justinus dixit,
quod ante Domini adventum non ausus fuerit Sata-
nas blasphemare Deum, quippe qui nondum con-
demnationem suam sciret. » Justini scripta sic se
habent. »

-—

901
290 CAPUT VII.
De Hegesippo et scriptis ejus.

Eadem etate et Hegesippus viguit. Quinque is
libris integram et simplicem evangelice professio-
nis reliquit doctrinam : in quibus satis indicat,
multos se convenisse, cum Romam proficisceretur,
episcopos, a quibus unam eamdemque doctrinam
acceperit. Mentionem etiam facit Clementis ad
Corinthios epistole, cujus loca quedam recenset.
Commemorat quoque, ut in episcopi eorum Primi
colloquium pervenerit, atque inde Romam traje-
cerit, cum episcopatum ibi Anicetus teneret. Cujus
diaconum Eleutherum memorat, qui Soteri suc-
cessit, sicuti is Aniceto. In urbibus porro omnibus
sanam se testatur invenisse predicationem, quem-
admodum scilicet lex, prophete, et Dominus
ipse docuerit. Meminit itidem initiorum heresium
quarumdam,ita inquiens: « Posteaquam Jacobus
Justus martyrio est defunctus, sicuti et Dominus,
idem ob verbum : in locum ejus patrui ejus
Cleophe filius Symeon est suffectus, quem omnes
Domini fratrem consobrinum secundum esse retu-
lerunt. Propterea autem Ecclesiam vocaverunt
virginem, quod nondum esset inanibus et vanis
corrupta doctrinis. Primus eam depravare coepit,
quod in petitione episcopatus repulsam tulisset,
Thebutes (1), unus eorum numero qui ex septem
heeresibus in populo Judaico proseminatis, orie-
bantur : a quibus et Simon est, unde Simoniani
dicli : et Cleobius, unde Cleobiani : et Dositheus,

, unde Dositheani : et Gortheus, unde Gortheani :
Yet Masbotheus, unde Masbotheani. Ab iis autem et

Menandriani, et Marcioniste, et Carpocratiani, et
Valentiniani, et Basilidiani, et Saturniniani. Hi pro
se quisque proprias seorsim induxerunt opiniones.
Ab iis Pseudochristi, pseudoprophette, pseudapo-
stoli, qui unitatem Ecclesie diviserunt perniciosis
sermonibus adversus Deum et adversus Christum
ejus. Scribit vero de Jud&orum quoque heresibus,
dicens : « Fuerunt autem varie quoque in circum-
cisione inter filios Israel adversus tribum Juda et
Lhristum ipsum sententie et secte : videlicet
Hesseorum, Galileeorum, Hemerobaptistarum, Mas-
botheorum, Samaritanorum, Sadduceorum, Pha-
riseorum. » 4291 Scribit insuper alia plurima,
quorum partem antea suo queque loco adducentes
retulimus. Atque in iis quedam ex Hebreo et Sy-
riaco Evangelio, et de Hebraica lingua affert. Tum
autem satis indicat, a Judeeis se ad Christianismum
pervenisse.Mentionem quoque aliarum rerum facit
ex Judaica sine scripto traditione. Et virtute omni
refertam sapientiam Proverbia Solomonis vocat :
non ipse vero tantum, sed et Ireneus, et plerique

, . NICEPHORI CALLISTI

99:
ΚΕΦΑΛ. Z'.

Περὶ Ἡγησίππον x«l τῶν συγγραμμάτων

αὐτοῦ.

Ἡγήσιππος δὲ χαὶ αὐτὸς τοῖς αὐτοῖς ἀχμάζων
ἦν χρόνοις. Πέντε μὲν οὖν συγγράμμασιν οὗτος
πλήρη τε x«i ἁπλουστάτον τῆς εὐαγφελιχῶς ἄπο»
δείξεως χατῶιπε τὴν διδασχαλίαν * ἐν οἷς &ppevóc
ἐστιν ὡς πολλοῖς συνεγένετο τῶν ἐπισχόπων τὸν ἐς
Ῥώμην στελλόμενος, ἐξ ὧν μέαν τὲν διδασκαλίαν
παρειληφέναι φησί. Μέμνηται δὲ xai τῆς Ἐλύόμεντος
πρὸς Κορινθίους ἐπιστολῆς, μέοῃ τινὰ ταύτης διξ-
ιών * xal ὡς συμμέξεις Πρίμῳ τῷ ταύτης ἐπισχόκω *
ἀφιχέσθαι τε ἐχεῖθεν εἰς Ῥώμην, ᾿Ανιχήτου ἐπισχο-
ποῦντος * οὗ διάχονον τὸν ᾿Ελεύθερον λέγει, ὃς τὸν
Σωτῦρα διεδέξατο * οὗτος δὲ τὸν ᾿Ανέχητον. Καὶ ἐν
πάσαις δὲ ταῖς πόλεσιν ὑγιὲς εὑρηχέναι λέγει τὸ
χήρνγμα, ὡς ὁ νόμος χηρύττει x«l οἱ προφῦται καὶ
ὁ Κύριος. Μέμνηται δὲ xai οὗτος ἀρχὰς αἱρέσεὼν
τίνων, οὕτω διεξιών " « Καὶ μετὰ τὸ μαρτυρῆσαι
Ἶαχωόον τὸν Δίχαιον, ὡς χαὶ ὁ Κύριος ἐπὶ τῷ αὐτῷ
λόγῳ, πάλιν ὁ ἐκ θείου αὐτοῦ Συμεὼν ὁ τοῦ Κλοπκᾶ
χαθίσταται ἐπίσχοπος, ὃν προέθεντο καντες ἀνεψιὸν
εἶναι τοῦ Κυρίου δεύτερον. Διὰ τοῦτο γὰρ ἐχάλουν
τὴν ᾿Εχχλησίαν παρθένον * οὕπω γὰρ ἴφθαρτο ἀχοαῖς
ματαίαις. "Ἄρχεται δὲ ὁ Θεδουθὶς, διὰ τὸ μὲ γενέ-
σθαι αὐτὸν ἐπέσχοπον, ὑποφθείρειν * ἀπὸ τῶν ἑκτὰ
αἱρέσεων xal αὐτὸς ἦν ἐν τῷ λαῷ ^ ἀφ᾽ ὧν Σέμων ὅθεν
oi Σιμωνιανοί * xxt Ἀλεόδιος, ὅθεν Κλεοδιανοΐ " χαὶ Δο-
σίθεος, ὅθεν Δοσιθεανοί * xai Γορθαῖος, ὅθεν Γορθαια-
νοΐ * xai Μασδώθεος, ὅθεν Μασδωθεανοί, ᾿Απὸ τούτων
μὲν ᾿Αδριανισταὶ, xxi Μαρχιανισταὶ, καὶ Καρκοχρα-
τιανοὶ, χαὶ Οὐαλεντινιανοὶ, χαὶ Βασιλειδιανοὶ, xi Σα-
τορνινιανοί * ἕκαστος ἰδίως xat ἑτέρως ἰδέαν δόξαν πα-
ρειασήγαγον. ᾿Απὸ τούτων ψευδόχριστοι, ψευδοκροφξ-
ται, ψευδαπόστολοι "οἵτινες ἐμέρισαν τὴν ἕνωσιν τῆς
᾿Εχχλησίας φθοριμαίοις λόγοις χατὰ τοῦ Θεοῦ χαὶ χατὰ
τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ. » Ἱστρρεῖ δὲ xai περὶ τῶν &v 'Iov-
δαίᾳ αἱρέσεων, λέγων * « "Haas δὲ χαὶ γνῶμαε διάφοροι
ἐν τῇ περιτομῇ ἐν νἱοῖς Ἰσραὴλ τῶν χατὰ τῆς φυλὲς
Ἰούδα χαὶ τοῦ Χριστοῦ αὗται - ᾿σσαῖοι, Γαλιλαῖοι,
Ἡμεροθδαπτισταὶ, Μασθωθαῖοι. Σαμαρεῖταε, ᾿Σαδ-
douxaiot, Φαρισαῖοι. » Καὶ ἕτερα δὲ πλεῖστα γράφει,
ὧν ἐκ μέρους ἤδη πρότερον μνείαν ἐποιησάμεθα, ἐν
οἰκείοις χαιροῖς τὸ προσῆχον παρατιθέμενοι. Ἐν οἷς
ἕχ τε τοῦ χαθ᾽ 'E6paíou; Εὐαγγελίον, xai τοῦ Συ-
ριαχοῦ, καὶ ἰδίως ix τῆς Ἑδραΐδος διαλέχτον, τινὰ
τίθησιν, ἐμφαίνων ἐξ Ἑ ραίων Χριστῷ προσελθεῖν.
Μνείαν δὲ καὶ ἄλλων ποιεῖται ἐξ ᾿Ιουδαῖχῦς ἀγράφον
παραδόσεως. Πανάρετον δὲ σοφίαν καὶ τὰς Παροιμέας
Σολομῶντος xai * οὐ μόνος δὲ οὗτος, ἀλλὰ xod
Εἰρηναῖος, xai σχεδὸν πάντες οἱ ἀρχαιότητι διαφί-
ροντες. Διέξεισι δὲ xal περὶ τῶν λεγομένων "Ame
χρύφων, λέγων ἐπὶ τῆς χατ᾽ αὐτὸν γενεᾶς προς τινων
αἰρετιχῶν τινὰ τῶν ἐχεῖσέ πεπλασμένα παρεντεθᾷῶναι.

omnes qui vetustate sunt insignes. De iis autem libris qui Apocryphi dicuntur, dicit, etate sua ab
hereticis quibusdam, ea que sunt conficta, illis esse clam inserta.

(1) Al. Thebulis.

ΚΕΦΑΛ. H'.

Περὶ Διονυσίον τοῦ Kop

t»Üiov ἐπισχόπον,
καὶ τῶν ἐπιστο

àv αὐτοῦ.

Μετὰ δὲ τοῦτον ἐπὶ τὸν Κορίνθίον Διονύσιον βα-
διστέον τῶ λόγω, δειχνύντες, ὅτε τε τῆς αὐτόθι πα-
ροικίας x«rüpys, xmi ὡς τῇ ἐνθέῳ φιλοσοφίᾳ οὐ
Βύνον τοῖς ὑπ᾽ αὐτὸν, ἀλλὰ χαὶ τοῖς ὑπ᾽ ἀλλοδαπῆς
δαψιλῶς ἐχορήγει, πᾶσιν ἑαυτὸν παρέχων, οἷς χαθο-
λικαῖς ταῖς ἐπιστολαῖς προσωμέλει - ὧν μία πρὸς
Λακεδαιμονίους ἐστὶ, χατόχησιν πεοιέχουσα ὁρθο-
δοξέας, περὶ εἰρόνης τε χαὶ ἑνώσεως ὑποτιθεμένη *
ϑευτέρα πρὸς ᾿Αθηναίους, πρὸς τὸν ἀχραιφνᾷ πίστιν
αὐτοὺς διεγείρουσα " ἔλεγχόν τε περιέχει ὡς ἂν ὁλι-
γώρως πρὸς ri» &xo(iGà τοῦ Εὐαγγελίον πολιτείαν
διακειμένους - ὡς x«i μιχροῦ δεῖν ἀποστῦναι τοῦ
πράγματος " ἀφ᾽ οὔ Πούπλιον τοῖς x«t' ἐχεῖνο χαιροοῦ
διωγμοῖς, ἐπισφραγῖσαι μαρτυρίῳ τὸν βίον συνέθη "
el; Κοδρᾶτον μετὰ Πούπλιον ἰστοοεὶ τῆς ᾿Εχχλῃησίας
ἡγεμονεῦσαι, οὔ ταῖς σπονδαῖς ἐπισυναχθῆναι πάλιν
αὐτούς φησι, χαὶ τὲν ἀναξωπύρησεν αὖθις γενέσθαι
τῆς πίστεως. Ἐν ᾧ ἐκιστολή δείχνυσιν, ὡς προτοο-
παῖς Παύλου χαὶ Διονύσιος ὁ ᾿Δρεοκαγίτης τὸς ἐν
Αθύνκις ἐχχλησίας προέστη. ᾿Αλλῃ δὲ αὐτῶ πρὸς
Νιχομηδεῖς ἐγράφη ἐπιστολή " i» ὅ τῇ Μαρχίωνος
αἰοέσει σφόδρα μαχόμενος, τῷ ἐχχλησιαστιχῶ χανόνι
στοιχεῖ. Καὶ ταῖς χατὰ Κρήτην δὲ χαὶ Γόρτυναν ἐχ-
πλησίαις ἄλλῃ ἐαφέρεται ^ ἐν d$ ἀποδοχᾷς καὶ τὸν
ἐκείνης ἐκίσχοπκον Φίλιππον ἀξιῶν, ὡς rà» 'Exx)n-
eia» λαμκρῶς ἀνδραγαθοῦσαν διέποντα " φυλάττεσθαξ
τε πρὸς τῷ τῷλει παραινεῖ χαὶ τὸ σχολιὸν καὶ διά-
δτροφον τῶν mipsruxé». ᾿Αμάστοιδι δὲ χαὶ ταῖς
τατὰ Πόντον ἐχχαλησίκις ἐπιστέλλων, Βαχχυλίδου χαὶ
Ἑλπίστον, ὡς προτρεψαμένων, μνείαν ποιεῖται τῶ
ηράμματι, Παλμᾶν τε ἐπίσχοπον ἐχείνοις παραση-
μαίνεται i$» d ἐπιστολῇ πολλῶν Γραφικῶν λύσεις
διασαφεῖ * εἰσῃγεῖται μὲν ὡς πλεῖστα roi τὲ ἀγνείας
καὶ γάμον. Προστάττει γε pi» xat τοὺς ἐξ οἱἰασδη-
ποτοῦν αἱρέσεως, πληρμμελείας, 8 ἀμαρτία: ἐπι-
στρέφοντας, ἀσμένως προσίεσθαι. Ταύταις δὲ xoi à
πρὸς Κνωσσίους ἐστὶν ὀρεξῦς ’ ἐν Ὁ τῷ ἐπισχόπῳ
αὐτῶν Πινυτῷ παραινεῖ, μὴ τὸ βαρὺ φορτίον τῆς
ἀγνοίας ὡς ἐπάναγκες ἐπιτιθέναι τοῖς ἀδελφοῖς " τῶς
δὶ τῶν πολλῶν ἀσθενείας χαταστοχάξεσθαι. Ποὸς ἣν
ἐκεῖνος ἀντιγράφων θειχζει τὸν ἄνδρα χαὶ ἀποδέχε-
ται" δεῖταί γε μὸν στεῤῥοτέροις γράμμασι τὸν
ἀμείνω καὶ τελείσν τροφὴν αὐτοῖς ἐπιχορηγεῖν" ὡς
ἂν μὴ τοῖς νοπιώδεσιν ἐντραφέντες, λάθωσι χατα-
qupésevte; τῇ διὰ γάλαχτος ἀγωγῇ “ δὲ ἔς
λῆς xei τὸ τοῦ Πινυτοῦ περὶ τὸν ὀρθόδοξον
ὃ τε λογος χαὶ ᾧ περὶ τὰ θεῖα σύνεσις xai τὸ τῶν
ὑκηχόων ὠφέλιμον δισδείκνυται. Καὶ Σωτῆρι δὲ τῷ
τῆς Ῥώμης ἐπισχόπω ἄλλην ὑπαγοοεύει ἐπιστολὸν,
ἐξ ἧς βραχέα παραθεῖναι δίχαιον ἥγημαι" ἐξ ὧν τὸ

ἐπιστο-
πίστιν,

(4) De onere οωϊδίαβ divi Ignatii exstant sen-
tentis : « Si quis potest in castitate manere, ob
carnis Dominice honorem, citragloriationem ma-
pert Decet autem et nubentes et nuptas de €
tentia episcopi conjugium instituere, ut nuptie
juxia Deum eo ,non umfoxiam,

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. IV.

A

D

994
CAPUT VIII.
De Dionysio Corinthiorum episcopo, et epistolis
ejus.

Ab hoc ad Dionysium Corinthium oratio con-
vertenda, qui ecclesie ejus loci prefuit : et non
solum pio et sancto labore eis qui cure ejus fue-
rant, commissi, sed etiam qui in longinquis essent
regionibus, plurimum profuit, omnibus seipsum
facilem prebens, et epistolas catholicas ad eos
scribens : quarum una ad Laced&monios est, ca-
techesim et institutionem orthodoxie rectiorisque
doctrine continens : cujus titulus est. De pace et
unitate. Secundam ad Athenienses dedit, qua eos
ad sinceram fidem complectendam excitat, cum
legiüima objurgatione : quod parum essent ad ac-
curatum evangelice doctrine et vites institutum
intenti ; quippe qui prorsus fere a professione
Christiana desciverint : ex quo in eorum tempo-
rum persecutione Publius episcopus eorum et vita
martyrio consignata excessit : cui Quadratum suc-
cessisse, ecclesia gubernanda, commemorans, stu-
dio diligentiaque ejus conventus fidelium denuo
agi cepisse, et fidei igniculos rursus excitatos
esse, dicit. In ea epistola quoque indicat, Pauli
cohortatione Dionysium Areopagitam episcopatum
ecclesie Atheniensium suscepisse. Scripsit aliam
quoque ad Nicomedie ecclesiam, in qua Marcionis
heeresim vehementer impuguans, ecclesiastico ca-
noni insistit atque innititur. Ad Gortynios etiam,
et reliquas per Cretam ecclesias alia circumfertur,
in qua, cum episcopum eorum Philippum, quod
ecclesiam suam fortitudinis et virtutis omnis laude
florentem rite gubernavit, commendat : 4949 tum
in fine eos hortatur, ut sibi a fraude et perversi-
tate hereticorum caveant. Amastridi porro et
Ponticis ecclesiis scribens, Bacchylidee, et Elpisti,
qui eum ad scribendum sint cohortati, et Palme
episcopi mentionem infert. In ea epistola multas
Scripturarum solutiones et declarationes exponit :
multa de castitate et conjugio refert. Jubet etiam
omnes qui a quacunque heeresi, delicto, et peccato
per poenitentiam convertantur ad Ecclesiam, be-
nigne recipi. Has consequitur, que ad Gnossios
est data epistola : in qua episcopum Pinytum ad-
monet, ne ceelibatus onus, tanquam necessarium
fratribus imponat (1), sed infirmitatis multorum
rationem habeat. Ad quam ille rescribens, cum
virum eum admiratur, laudat, et complectitur :
tum ab eo maturiores firmioresque petit. litteras,
quibus illis meliorem solidioremque cibum imper-
tiat, ne puerilibus innutriti alimentis, in lactis
nutricatione consenescant. Per quam epstolam,
non modo Pinytus orthodoxam rectamque fidem,

libidinem. Celibatus jugum nemini imposueris.
Est enim respericulosa, et custoditu, cum obtine-
tur, difficilis; quando ex necessitate servatur. Ju-
venibus nuptias permitte, pnusquam meretricis
amoribus corrumpaatur. (In Gaomologico Graco,
lib. 1, cap. 14. )

991 ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. 1V. 998
xíwvec ἐνίσταται, ἀλλὰ καὶ Φίλιππος, ὃν πρὸ βρα- ἃ gnavit : 294 sed et Philippus, quem paulo ante

χέος ἐκ Té» Διονυσίον φωνῶν τς ἔν Γορτύνῃ
παροιχίας ἐπίσχοπον ἔγνωμεν, σπουδαιότατον πάνυ
λόγον κατ᾽ ἐχείνου ἐξόνεγχε" ναὶ μὴν χαὶ Εἰρηναῖος
καὶ Módegrog : ὃς τῶν ἄλλων ὡς πλεῖστον τὸν τοῦ
ἀνδρός χαταφωράσας πλάνην, διαφερόντως ἐξήλεγξε.
Καὶ ἄλλοι δὲ πλείους ἀγῶνα x«r' αὐτοῦ ἐνεστη-
exyro - ὧν xai τὰ ὑπομνόύματα παρὰ τοῖς φιλομα»
θέσιν ἐς δεῦρο διακφυλάττονται.

ΚΕΦΑΛ. I.

Περὶ Μελίτωνος τοῦ Σάρδεων" x«l περὶ
ὧν ἔγραψε πραγματειῶν αὐτοῦ.

Κατὰ δὰ τοὺς χρόνους τούτους χαὶ Μελίτων τῆς

ἕν Σάρδεσιν ixx)ucíxe, ᾿Απολλινάριός τε τῆς lepa-

ex Dionysii verbis episcopum σογίγηδι fuisse didi-
cimus,luculentum adversuseumdem edidit liberum,
sicuti et Irenseus : et Modestus, qui pre ceeteris
maxime imposturas ejus et et deprehendit redar-
guit. Quin et plures alii certamen contra eum sus-
eeperunt: quorum monumenta ad hoc usque tem-
pus ἃ studiosis sunt conservata.

CAPUT X.
De Melitone Sardensi episcopo, et opusculis ejus.

Eisdem temporibus Melito quoque Sardensis, et
Appollinarius Hierapolitanorum ecclesie episcopi,

πολιτῶν ἐπίσχοποι ἐγνωρίζοντο, λόγοις τε διακρε- B eloquentia simul apostolicaque doctrina in primis

πῶς ἀχμάξοντες, καὶ τοῖς τῶν ἀποστόλων δόγμασιν
ἐπιπρέποντες ^ οἱ δὲ χαὶ ἄμφω. Μάρχῳ 'Avte»ivo
τῷ νέῳ λόγους ὑπὲρ τῆς ἡμῶν πίστεως ἰδία ἑκάτερος
ἀπολογίας ἔχοντας προσεφώνῃησαν. Ὁ μέντοι Μελίτων
παὶ διττοὺς Περὶ τοῦ Πάσχα λόγους συντίθησιν
ἂν οἷς ἐμφαίνει ἀρχόμενος, καθ᾽ ὃν χρόνον τὰ βιθλία
φυνέταττε, τούτοις τοῖς ῥήμασιν " « Ἑπὶ Σερονῶ-
jeu ἀνθυπάτου Παύλου τῆς ᾿Ασίας, o Σάγγαρις
παιρῷ ἐμαρτύρησεν, ἐγένετο ζήτησις πολλὴ iv Λαο-
δικεία περὶ τοῦ Πάσχα, ἱμκπκεσόντος χατὰ xaipóv
ἐν ἐχείναις ταῖς μέραις, χαὶ ἐγράφη ταῦτα. » Τού-
των δὲ τῶν λόγων χαὶ ὁ ᾿Αλεξανδρεὺς Κλύμης
μνείαν ποιεῖται ἐν τῶ σφετέρῳ Περὶ τοῦ Πάσχα
λόγω * ὃν διὰ Μελέτωνα συντάξαι ἱστορεῖ. Λόγος δ᾽
ἕτερος τοῦ Ἱδελίτωνος φέρεται, ὁ Περὶ πολιτείας
z«i προφητῶν" χαὶ ὁ Περὶ ᾿Εχχλησίας xai ὁ
Περὶ Κυριαχς ἔτι δὲ ὁ Περὶ πίστεως ἀνθρώ-
δον x«i πλάσ secti» ἐπιγραφὸν cOxgoc: xeió Περὶ
ὑπαχοῦς πίστεως" καὶ ὁ Περὶ αἰσθητηρέων, ἐπὶ
dà τούτοις ὁ Περὶ ψυχῆς αὐτῷ xai σώματος πε-
πονημένος ἐστίν. Ἔν οἷς καὶ Περὶ λουτροῦ χαὶ
ἀλυθείέας" καὶ ὁ Περὶ χτίσεως καὶ γενέσεως
Χριτοῦ * καὶ ἕτεροι δὲ αὐτῷ συνεταγησαν" ὁ Περὶ
προφιτείας χαὶ φελνξενίας" ἔτι δὲ Ἡ χλεῖς"
καὶ τὰ Περὶ τοῦ διαθόλονυν, καὶ τῆς ᾿Αποχαλύ-
φεως Ἰωάννου" χσὶ ὁ Περὶ ἐνσωμάτου Θεοῦ"
καὶ τὸ πρὸς ᾿Αντωνῖνον ἐπὶ πᾶσι βιδλίον " ἐν à καί τινα
τοικῦτα xxÜ' ἡμῶν τονιχάδε γινόμενα ἱστορεῖ * « τὸ
«γὰρ οὐ πώποτε γενόμενον, λέγων, νῦν διώκεται" τὸ τῶν

floruere : qui ambo seorsim Marco Antomino ju-
niori pro Christiane religionis defensione scriptos
libros dicarunt. Melito sane duos De Paschate com-
posuit libros, in quorum principio, quo tempore
eos conscripserit, ostendit hisce verbis : « Sub
Servilio Paulo Asie proconsule, quo tempore San-
garis martyrimu obiit, quaestio magna Laodiceem,
de Paschate, quod tempestive in eos incidit dies,
est exorta, heec quoque a me sunt perscripta. »
Istorum librorum Clemens quoque Alexandrinus
meminit in suo De Paschate opere, quod se pro-
pter Melitonem composuisse testatur. Preterea
Melitionis liber eireumfertur, De conversatione et
prophetis, item De Ecclesia, alius De die Dominico,
C alius De natura et creatione hominis inscriptus.
Item De obedientia fidei : De sensibus [eorumque
sedibus]. Alius preterea, De anima et corpore.
Rursus, De lavacro et veritate ; De fide, et de nati-
vitate Christi. Insuper De prophetia, et de hospita-
litate. ltem is qui dicitur Clavis : De diabolo, De
Apocalypsi Joannis, De deo corpore induto. Ad
hos accedit liber antonino oblatus, in quo contra
nos tum temporis patrata talia quedam memorat.
« Quod antea nunquam est factum, id nunc tandem
fit, ut eultores Dei affligantur, et novis edictis pro-
positis per Asiam proscribantur. 295 Impuden-
tissimi enim sycophanus, et qui alienis bonis ani-
mum per cupiditatem et avaritiam adjecere, occa-
sione ex principum constitutionibus arrepta, diu

Üeesfüv γένος, καινοῖς ἐλαυνόμενον δόγμασι κατὰ p noctuque propalam excutiunt et rapiunt eos qui

τὸν ᾿Ασίαν. Oi γὰρ ἀναιδεῖς συχοφάνται xal τῶν
&üerpie» ἐρασταὶ, τὸν ἐκ τῶν διαταγμάτων ἔχον-
τὰς ἀφορμὴν, φανερῶς λυῃστεύουσι νύχτωρ xai μεθ᾽
ἡμέραν δικρπάζοντες τοὺς μηδὲν ἀδικοῦντας. Καὶ
δὲ μὲν σοῦ χελεύσαντος τοῦτο πράττεται, ἔστω χα-
λῶς γενόμενον * δίκαιος γὰρ βασιλεὺς οὐκ ἂν ἀδίχως
βουλεύσαιτο πώποτε" χαὶ ὑμεῖς ἡδέως φέρομεν τοῦ
τοιούτον θανάτου τὸ γέρας. Ταύτην δέ σοι προσφέ-
pente δέησιν μόνην, ἵνα αὐτὸς πρότερον ἐπιγνοὺς
τοὺς τῆς τοιαύτης φιλονεικίας ἐργάτας δικαίως
κρίνειας, εἰ ἄξιοι θανάτου χαὶ τιμωρίας, ὃ σωτη-
ρίας καὶ ἡσυχίας εἰσίν. Εἰ δὲ χαὶ παρὰ σοῦ τὸ σῶμα
τῷ πυρὶ ἐκαφῇ, καὶ τὸ x&cióv τοῦτο διάταγμα,

nihil admisere mali. Ac si quidem hec jussu tuo
fiant, sit sane recte factum. Justus enim princeps
nihil injusti statuerit unquam : et nos equo li-
bentique animo cedium ejusmodi ferimus pree-
mium. Te vero illud modo rogamus, ut ipse prius
rem dispicias, auctoresque tanLe pertinacie inqui-
ras, atque ex equo et bono decernas, supplicione
et morte, an salute et quiete sint digni. Sin autem
te quoque minime sciente nova heec constitutio et
sanctio heec est promulgata, ut inusitato prorsus
more in nos seviatur, quod antea ne adversus
Barbaros quidem hostes fieri decuit : multo magis
éobsecrandus nobis es, ne nos in tam aperta et pu-

999

NICEPHORI CALLISTI

1000

blica violentia et direptione despicias. Posthec A μηδὲ χατὰ βαρθάρων πρέπει πρότερον πολεμίων,

etiam illarefert: «Philosophia nostra antea quidem
inter Barbaros viguit, et cum in Romani imperii
provinciis, ex majoribus tuis uno Augusto Cesare
rerum potiente, effloresceret, admodum imperio
tuo commodavit. Ex eo namque tempore in immen-
sum res Romana crevit: cujus tu, successor opta-
tus factus, diutissime imperium administrabis, si
una cum filio tuo, philosophiam istam, que cum
imperio quasi simul nutrita, et cum Augusto in-
crementa sua cepit, conservaveris. Ea quippe οἱ ἃ
majoribus tuis, pre ceeteris religionibus, est habita
in pretio. Professionem porro nostram reipublice
bono esse, illud in primis indicat, quod vigorem
suum habere coeperit vigente maxime imperio : et

quod in Augusti rerum administrationem nihil ad- p

versi inciderit, sed ediverso prospera omnia et
preclara ex arbitrio et voto omnium successerint.
Soli reperti sunt Neroet Domitianus, qui ab invidis
et male conciliatis quibusdam hominibus persuasi,
professionem nostram calumnie expositam esse
voluerunt. Α quibus, more iniquissimo, per illos
impudentis sycophantis profluxit mendacium. Sed
enim pii parentes tui imperitiam illorum correxe-
runt, multis sape rescriptis eos objurgantes, qui
de nobis preter leges et s&quitatem, quidquam
statuere aut tentare fuissent ausi. Inter quos avus
tuus Adrianus, cum ad alios plures, tum ad Fun-
danum proconsulem Asie prefectum, ea de re
scripsit. Pater quoque tuus, tecum imperii res ad-

ministrans, in edicto eo quod a civitates, 296 C

nominatim vero ad Larisseos, et Thessalonicenses,
et Graecos omnes, ne quid rerum novarum fieret,

a . dedit, de nobis scripsit. Te vero amplius etiam,

qui de religione nostra eamdem quam illi, imo vero
. humanitati et philosophie accomodatiorem ob-
tines sententiam, facturum esse persuasum habe-
mus, que pelimus, omnia. » Heoille in oratione ad
Antoninum. In eis autem, quas scripsit, Eclogis et
Scripturarum compendiis, statim a principio, One-
.siphoro cuidam eo opere inscripto, veteris instru-
menti extra controversiam positos libros recenset.
Eum autem virum laudibus vehit, quod et fide
. probata fuerit, et multum studii in Scripturis ad-
discendis posuerit. Hierosolyma autem se ea gratia
profectum esse aserit, uL certa ibi de libris eis
comperiret, Itaque numerum et nomenclaturam
eorum proferens: « Quinque, inquit, sunt Mosis
libri, Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deute-
.Yfonomium : Jesus Nave, Judicum, Ruth, Regum
quatuor, Paralipomenon duo, Psalmorum Davidis
liber; Salomonis Proverbia, sive Sapientia ; Ec-

πολλῷ μᾶλλον δεόμεθά σον μὴ περειδεῖν ἡμᾶς ἔν
τοιαύτῃ δηομώδει λεηλασίᾳ. » Τούτοις δ᾽ ἐπιφέρει
καὶ ταῦτα « Ἢ γὰρ χαθ᾽ ἡμᾶς φιλοσοφία πρότερον
μὲν ἐν βαρδάροις ἤχμασεν * ἐπανθήσασα δὲ τοῖς σοῖς
ἔθνεσι χατὰ τὴν Αὐγούστου τοῦ σοῦ προγόνου μεγά-
λὴν ἀρχὴν, ἐγενήθη μάλιστα τῇ σῇ βασιλείᾳ αἴσιον
ἀγαθόν * ἔχτοτε γὰρ εἰς μέγα καὶ λαμπρὸν τὸ "Pe-
μαίων ηὐξήθη χράτος * eU σὺ διάδοχος εὐχτσοῖος
γέγονάς τε x«i ἔσῃ, μετὰ τοῦ παιδὸς φυλάσσων τῆς
βασιλείας τὴν σύντροφον καὶ συναρξαμένον Αὐγού-
στῳ φιλοσοφίαν, "Hv καὶ οἱ πρόγονοί σον πρὸς ταῖς
ἄλλαις θρησχείαις ἐτίμησαν. Καὶ τοῦτο μέγιστον
τεχμήριον τοῦ πρὸς ἀγαθοῦ τὸν καθ᾽ ἡμᾶς wo»
συνοαχμάσαι τῇ χαλῶς ἀρξαμένῃ βασμείᾳ, ἐκ τοῦ
μηδὲν φαῦλον ἀπὸ τῆς Αὐγούστου ἀρχῆς ἀπαντῆσαι,
ἀλλὰ τοὐναντίον ἅπαντα λαμπρὰ xci ἔνδοξα κατὰ
τὰς πάντων εὐχάς. Μόνοι πάντων ἀναπεισθέντες
ὑπὸ τινων βασχάνων ἀνθρώπων, τὸν x«Ü' ἡμᾶς ἐν
διαδολῇ χαταστῆσαι λόγον ἠθέλησαν Νέρων καὶ Ae-
“μετιανός" ἀφ᾽ ὧν xal τὸ τῆς συχοφαντίας ἀλόγῳ
συνηθεία παρὰ τοὺς τοιούτους ῥνξζναι συμβέθδηνε
ψεῦδος. ᾿Αλλὰ τὸν ἐχείνων ἄγνοιαν oi cot εὐσεβεῖς
πατέρες ἐπηνωρθώσαντο, πολλάκις πολλοῖς ἐπεπλύ-
ξαντες ἐγγράφως, ὅσοι περὶ τούτων νεωτερέσαι ἐτόλ-
μησαν. "Ev οἷς ὁ μὲν πάππος σου ᾿Αδριανὸς πολλοῖς

“μὲν καὶ ἄλλοις, καὶ Φουνδάνῳ δὲ τῷ ἀνθυπάτῳ ὅγου-

μένῳ τῇς ᾿Ασίας γράφων φαίνεται " ὁ δὲ πατὴρ σου καὶ
σοῦ τὰ πάντα διοιχοῦντος ἐν τῷ ταῖς πόλεσι, περὶ τοῦ
μηδὲν νεωτερέζειν, περὶ ὑμῶν ἔγραψεν - ἐν οἷς xai
πρὸς Λαρισσαίονυς, xal πρὸς Θεσσαλονιχεῖς χαὶ πρὸς
πάντας Ἕλληνας. Σὲ δὲ μᾶλλον περὶ τούτων τὴν
αὐτὴν ἐχείνοις ἔχοντα γνώμην, χαὶ πολύ γε φιλαν-
θρωποτέραν xal φιλοσοφωτέραν, πεπείσμεθκ πάντα
πράσσειν ὅσα σοῦ δεόμεθα. » Ταῦτα μὲν ἐν τῷ πρὸς
᾿Αντωνῖνον * ἐν δὲ ταῖς γραφείσαὶς αὐτῷ ἐκχλογαῖς
εὐθὺς ἀρχόμενος, κατάλογον πρῶτον ποιεῖται τῶν
ὁμολογουμένων τῷ παλαιᾷ Γραφῇ βίδλων, 'Ovem-
φόρω τινὶ τὴν ἐχλογὴν προσφωνῶν " ὃν δι᾽ ἕἔκαίνου

«ποιεῖται, οἷα περὶ τὴν πίστιν δόχιμον, καὶ τὰ τῆς

Γραφᾷς εἰδέναι σπουδὴν τιθέμενον. Εἰς Ἱεροσῶν-

pa δὲ ἀφιχέσθαι λέγει, χαὶ ἠχριθωχέναε.. σπουδῇ.

Καὶ εὐθὺς ἀριθμῶν, χαταλέγει αὐτὰς οὕτως "α "fb
ἐστι τὰ ὀνόματα, Μωσέως πέντε. Γένεσις, Ἔξοϑος,
᾿Αριθμοὶ, Atuizuxóv, Δευτερονόμιον * ᾿Ιησοῦς Ναυῆ"

D κριταὶ, Ῥοὺθ, Βασιλειῶν δ', Παραλειπομένων — B',

ψαλμῶν, x«l Σολομῶνος Παροιμίαι, à x&i Σοφέα "
Ἐχχαλησιαστύς * Ασμα ἀσμάτων " Ἰὼδ " Προφυτῶν "
Ἡσαΐον, Ἱερεμίον, τῶν ειβ' iv μονοδέθλω * Δανεῤλ,
᾿πξζεκιὴλ, “Ἔσδρας. » Εἶτ᾽ ἐπιφέρει" « Ἐξ ὧν xai
τὰς ἐχλογὰς ἐποιησάμην εἰς ἔξ βιδλια διελῶν. » Τοι-
«utra δή τινα χαὶ τὰ τοῦ Μελίτωνος.

.elesiastes, Canticum canticorum ; Job ; Prophetarum, Isaie, Jeremie, et duodecim prophetarum
liber : Daniel, Ezechiel, Esdras. Deinde infert : « Ex quibus Eclogas selectasque sententias et doctri-
nas collegi, in sex, libros digestas. » Hec de Melitone. |

mni, Tt

1001

ΚΕΦΑΛ. IA'.

Περὶ ᾿Ακολλιναρίον τοῦ Ἱεραπολίτου" ἔτι δὲ
καὶ περὶ Μουσανοῦ, χαὶ Βαρδησάνου τοῦ
Σύρον, χαὶ τῶν σνγγραφέντων αὐτοῖς.

Tou δ' ᾿Λπολλιναρίου πολλὰ μὲν ἱστοροῦνται xoi
ἄλλὰ - μεθ’ ὧν χαὶ ταῦτα ὁ πρὸς 'Avtevivóv λόγος
ὑπὲρ τς πίστεως ^ καὶ ἕτερα πέντε συγγράμματα,
πρὸς Ἕλληνας ποιούμενα τὸν διάλογον ^ ἔτι δὲ xol
περὶ ἀληθείας πρῶτον χαὶ δεύτερον * ὡσαύτως δὲ
καὶ πρὸς Ἰουδαίους ἕτερα due * χαὶ ἃ χατὰ τῆς τῶν
Φρυγῶν αἱρέσεως συνετάξατο, μετ᾽ οὐ πολὺν χρόνον
παινοτομηθείσης, τότε δ᾽ οὖν ἄρτε πρώτως pipe
φύειν ἀρχομένης, τοῦ Μοντανοῦ ἅμα ταῖς αὐτοῦ
ψευδοτροφήτισι τὴν παρεχτροπὲν ἀρξαμένου. Ταῦτα
χαὶ περὶ τοῦ ᾿Ἱεραπόλεως ᾿Απολλιναρίον. Μουσανοῦ
δὲ, ὅν ὥνωθεν ὁ λόγος διέλαθε, χαὶ τούτον δὲ λόγος
καάλλεστος φέρεται, ᾿Αποτρεκτιχὸς, πρός τινας ἀ.
δελφοὺς αὐτῷ συντεθεὶς, ἐπὶ τὴν τῶν 'Eyxpartró»
αἴρεσι» ἀλογίστως ὑποχλιθέντας, καὶ ταύτην τοῖς
Tétt χρόνοις ἐπισπαρεῖσαν», ξένην τε χαὶ φθοριμαίαν
φψευδοδοξίαν τῷ κόσμῳ εἰσάγουσαν - ἧς ἀρχηγὸν γε"
πόσϑαε πρὸ μιχροῦ Ὁ ἱστορία τὸν Τατιανὸν rtg.
piro - ὃς καὶ τοῦ μάρτυρος ᾿Ιουστίνου ἀχροασά.
μῶρος ἦν. Ηὔξησε δὲ Σευῦρος αὐτὴν ὕστερον ^ περὶ
ὧν καὶ Εἰρηναῖος τάδε φησίν “ « ᾿Απὸ Σατορνένου
zwi Ἰδαρχίωνος oi χαλούμενοι ᾿Εγχρατεῖς ἀγαμέαν
ἀκόρυξαν͵ ἀθετοῦντες τὸν πρώτην πλάσιν τοῦ Θεοῦ,
zmi ἠρέμα κατηγοροῦντες τοῦ ἄρσεν χαὶ θῶλν εἰς
ἡνεσιν ἀνθρώπων πικοιῆχοτος ^ χαὶ τῶν λεγομένων
δαρ᾽ αὐτοῖς ἐμψύχων ἀποχὴν εἰσηγύσαντο, ἀχαρι-
σιτοῦντες τῶ πάντα πεκοιηχότι Θεῶ * ἀντιλέγουσέ τε
τῇ τοῦ πρωτοκλάστου σωτηρία. » Ἐν τούτοις dà
φοὰ δ Νουσανός. "Ext δὲ τῷ αὐτῶ τῆς τῶν Φρυγῶν
αἱρέσεως καὶ ἄλλων περὶ τὴν Μέσην πλεμμυρούσης
τῶν ποταμῶν͵ Βαρδησάνης ὁ Σύρος ἀνήρ, ἴδρις μὲν
παντοίων λόγως, τὸ δὲ Σύρων φωνῇ διαλεχτικώτα-
fec, χαὶ ἱκανὸς τοῖς τοιούτον ἀντεπεξάγεσθαι, πρός
τε Μαρχίωνα χαί τινας ἄλλους πέντε διαφόρων
Speicrauéveu; δογμάτων γενναίους συστησάμενος
διαλόγους, τῇ ἰδέα διαλέκτῳ ἐξέδωχε μετὰ χαὶ ἀλ-
ja» συγγραφέντων πλείστων αὐτῷ * οὖς οἱ τούτου
ἀχριασάμενοι, πολλοὲ δὲ ἦσαν, ἀνδρικῶς τῷ λόγῳ
προϊσταμένον, εἰς rà» Ἑλλάδα γλῶσσαν ix rüq Σύ-
ραν μετήνεγκαν ^ ἐν οἷς x«l ὁ πρὸς ᾿Αντωνῖνον περὶ
sipnapévuc αὐτῷ πκονηθεὶς ἱχανῶς τὸν Πατέρα τοῦ

Abjeu χαρακτυορίξων ἐστίν " ἀλλὰ δὴ xei τἄλλα ὅσα D

προφάσει ToU διωγμοῦ λόγος ἔχει τοῦτον Guyype-

qm. Τῆς Οὐαλεντίνου δ᾽ οὗτος ταπρῶτα διατριδῷς

ἄν, καταγνοὺς τούτον χαὶ χατὰ τς ἐχείνον μυθο-
πιΐως ἔλεγχον ἱκανὸν ἀναστήσας, δοχεῖ μὲν πὼς
αὐτὸς ἑκυτῷ πρὸς τὸ τέλειον ἀνελθεῖν τὸς ὀρθότητος "
οὐ μὴν παντάπασί γε χαὶ τὸν τῆς παλαιᾶς ἕξεως
pines ἐμφανῶς ἀπιξύσατο.

ΚΈΦΑΔ. IB'.

Περὶ Γαίου x«i Τερτυλλιανοῦ, οἷα γράφει ὡς
ἐπὶ Μάρχου dijo τῦς στρατιᾶς ἐν Γαλ-
λίαες κατεχομένης, ταῖς εὐχαῖς τῶν τμε-
τέρων ὁ Θεὸς ἄνωθεν σε, x«i κεραννῷ τοὺς
“πολεμίους διέφθειρε.

Καὶ ἄλλοι δὲ πολλοὶ τὴν ἴσην ἔχοντες γνῶμεν
ParmorL. Ga. CILY.

ECCLESIASTICA HISTORLE LIB. IV.

1003

CAPUT XI.

De Apollinari Hierapolita : item de Musanoet Bar-
desane Syro, εἰ de scriplis eorum.

Apollinaris autem, cum multa alia, tunc heec
quoque feruntur. Ad Antonium pro fide oratio.
Quinque libelli in quibus cum Grecis seu genti-
libus agit. De veritate liber unus et alter. Ad Ju-
deos item libri duo,et que preeterea contra Phry-
gum heresim composuit : quee non longe postres
novas in Ecclesiam induxit, tum primum autem
pullulare ccpit, ex quo Montanus cum pseudo-
prophetissis suis ἃ vera fidei via declinavit. De
Apollinari Hierapolitano tantum. Musani autem,
cujus antea meminimus, pulcherrimus exstat De-
hortatorius liber, ad quosdam fratresab eo compo-
situs, qui preter rationem ad sectam Encratita-
rum deflexerant : 9977 queeis quoque temporibus
exorla, novam perniciosamque heresim et opinio-
nem in urbemintulit. Ducem ejus et auctorem
fuisse, historia nostra antea Tatianum, Justini
martyris auditorem, propagatorem autem Seve-
rum, indicavit. De Encratitis Irenaeus quoque ita
scribit : « A Saturnino et Marcione Continentes
nominati,non contrahendum matrimonium docue-
runi, simulet primam Dei creationem rejicientes,
et tacite eum quid ad hominum propagationem ma-
sculum et femiuam creasset, accusantes. lidem
quoque abstinendum esse ab eis que ipsi animata
dicunt, instituerunt : malam referentes gratiain,

c dui cuncta creaxit, Deo. » Pernegant etiam primi

hominis salutem. Hec quoque de Musauo.Ea ipsa
tempestate, cum Phrygum aliorumque etiam here-
ses in Mesopotamia exundarent,Bardesanes Syrus,
eum linguarum aliarum, tum Syri sermonis peri-
tissimus, preeterea vero hereticis refellendis exer.
citatissimus, adversus Marcionem et alios quos-
dam,quinque varianlium inter se dogmatum aucto-
res, strenue cum eis congressus, Dialogos, et in-
super alia plurima scripta, sermone suo vernaculo
edidit : ques,quod fortiter fidei verbum propugna-
rent, plures eus auditores in Grecam transtulere
linguam. In iis liber est, quem ad Antoninum de
fato conscripsit, satis in eo Patrem Verbi expri-
mens. Sed et alia opuscula eum occasione ex per-
secutione accepta, edidisse terunt. Atque hic qui-
dem Valentini primum sectator fuit : quem cum
improbasset, fabulosasque ejus doctrinas et opi-
niones satis refellisset, ipse quidem sibi ad perfe-
ctionem et finem recte fidei pervenisse est visus :
non omnino tamen veteris opinionis sue, que in
habitum abierat, sordes abstersit.

CAPUT XII.

De Cajo et Tertulliano : qui scripsit, cum Marci
temporein Germania exercitus siti laboraret, Deum
precibusnostrorum militum exoratum pluisse,ho-
stesque fulmine concidisse.

Sed et alii plures e&&quali plane animo pro fidc
94

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IV.

1006

« Ilerexel οὖν oi ἄνομοι οὔτοι, οἵ x«Ó' ὑμῶν μόνον À satis idoneus et locuples ejus rei fuerit testis, qui

ἕπονται, ἀσεθδεῖς ἄδικοι, poi ; οὖς οὔτε Οὐεσπε-
σιανὸς ἐφύλαξε (5), χαΐίτοι γε 'lovdaios; νικήσας "
οὖς χαὶ Τραϊανὸς ἔχ μέρους ἐξονθένησε χωλύων
ἐκιξητεῖσθαι Χριστιανούς - οὖς οὔτε ᾿Αδριανὸς, καί-
τοι γε πάντων τὰ περίεργα πολυπραγμονῶν, οὔτε
é Εὐσεθὸς ἐπιχλχθεὶς ἐπεχύρωσε; » Tei; δὲ ἐπὶ
Σογυρίνου, διάλεξιν χατὰ Πρόχλου σπουϑαστοῦ
ἹΕοντανοῦ γράψας, σφόδρα μεγίστῆν ἔσχε τὸν δόξαν
εὐδύνων αὑτὸν προπετείας τῆς χαινᾷς προφητείας.
Kei τὰ μὲν περὶ τούτον ταῦτα,

scribit: « Marci prudentissimi imperatoris etiam
litteras exstitisse, 899 quibus illam Germanicam
sitim, cum jamjam aquarum penuria exercitus per-
iturus esset, Christianorum militum precationibus
impetrato imbri discussam contestatur. » Eum-
demque imperatorem capitis quoque pcenam, et
quidem tetriorem constituisse dicit Christianorum
accusatoribus. Ac peinceps subjungit : « Quales
ergo leges iste, quas adversus nos soli exrcent
impii, injusti, crudeles ? quas Vespasianus non

servarit (1), quamvis Judeorum victor ? quas Trajanus ex parte frustratus sit, vetando inquiri Chri-
slianos ? quas neque Adrianus, quanquam curiositatum omnium explorator, neque qui appellatus
est Piws confirmarit ? » Cajus autem sub Zephyrino, adversus Proclum Montani studiosum dia-
Jogo eomposito, in quo temerariam ejus audaciam tarat, quod novam induxeritprophetiam,maximam
est consecutus laudem et gloriam.
ΚΕΦΑΛ. Γ΄. Β
Περὶ Eipuvaíou τοῦ Λουγδούνων ἐπισχόπου"
ὡς xxi ἐπ᾿ αὐτοῦ παράδοξοι θεοσομεῖαι
ἐγένοντο.
Ἐϊρηναῖος δὲ ὁ τῆς Λουγδούνων παροιχίας yonuam-
τίσεις ἐπίσχοπος, ὃν Ῥοδανὸς παραῤῥεῖ, διαδεξέμε-
»ec Ποθεινὸν, ἐφ᾽ ὅλοις ἔτεσιν ἐννενήχοντα τῷ μαρ-
τυρίῳ σὺν τοῖς ἐν Γαλλία μάοτυσι τελειωθέντα, πεοὶ
d διαληψόμεθα ἐν βοαχεῖ, ἀχουστὰὴς ἐγένετο Πολυ-
zepxoeu xarà τὴν ἀπαλὺὴν αὐτοῦ ἡλικίαν. Καὶ οὗτος
δὶ πολλὰ x«i διάφορα μνήμης ἄξια χαταλέλοιπεν ὑπο-
κυήματα. Πέντε δ᾽ οὖν αὐτῷ μόνα νῦν φέρεται * ἃ καὶ
ἐπέγραψεν Ἔλεγχον x«i ἀνατρσπὴν τῆς ψευ δω-
γνύμου γνώσεως. Ἐν τοίνυν τῷ δευτέρω συντάγματι
εὐγενῶς παρίστησιν, ὡς χαὶ ix αὐτοῦ ἔτι ταῖς ἐχ-
Ἰλησίαις τῆς θείας x«l παραδοξοποιοῦ δυνάμεως (.
πλεῖστα σαν τὰ ὑποδείγματα. Λέγει γὰρ οὕτως "
« Τοσοῦτον ἀποδέουσι τοῦ νεχρὸν ἐγεῖραι, χαθὼς ὁ
Κύριος ἤγειρε, καὶ oi ἀπόστολοι διὰ προσευχῆς xal
ἐν τῇ ἀδελφότετι δὲ πολλάκις διὰ τὸ ἀναγκαῖον" τῆς
πατὰ τόπον ἐκχλησίας πάσης αἰτησαμένῃης, μετὰ
νοστοίρις ταὶ λιτανείας πολλῆς, ἐπέστρεψε τὸ πνεῦμα
τοῦ τετολαυξηπότος * χαὶ ἐχαρίσθῃ ὁ ἄνθρωπος ταῖς
εὐχαῖς τῶν pág » Καὶ αὖθις “ « Εἰ δὲ καὶ τὸν Κύ-
μὲν φιοτασινδῶρ τὰ τοιαῦτα πεποιυρχέναι φόσουσιν,
ἐπὶ τὰ προφυητεεὰ ἀνάφοντες αὐτοὺς, ἐξ αὐτῶν ἐπι-
δείξομεν πάντα οὕτως περὶ αὐτοῦ x«i ποοειρῦσθαι
καὶ γεγονέναι βεθαίως, xmk αὐτὸν μόνον εἶναι τὸν
Υἱὸν τοῦ Θεοῦ. Διὸ χαὶ ἐν τῷ ἐκείνου ὀνόματι οἱ
ἀληθῶς αὐτοῦ μαθυταὶ παρ᾽ αὐτοῦ λαθόντες τὸν χά-
po, ἐπιτελοῦσιν ἐπ᾽ εὐεογεσία τῇ τῶν λοιπῶν ἀν-
ϑρώπων, καθὼς εἷς ἕχαστος τὴν δωρεὰν εἴλοφε παρ᾽
αὐτοῦ. Oi ut» γὰρ δαίμονας ἐλαύνουσιν, οἱ δὲ xai
πρόγνωσιν ἔχουσι τῶν μελλόντων, χαὶ ὀπτασίας χαὶ
ῥήσεις προφητιχάς * ἄλλοι δὲ τοὺς χάμνοντας διὰ τῆς
τῶν χειρῶν ἐπκιθέσιως ἰῶνται, χαὶ ὑγεεῖς ἀποχαθι-
σεῶσιν. Ἤδη δὲ, ὡς ἔφαμεν, xxi νεχοοὶ ξγέρθησαν,
ποιὰ παρίμιοαν σὺν ὃμὶν ἔτεσιν ἰχανοῖς. Καὶ τί
ὰρ ; οὐκ ἔστιν ἀριθμὸν εἰπεῖν τῶν χαρισμάτων, ὧν
πατὰ παντὸς τοῦ χόσμου Q Ἐχκχλυσία παοὰ τοῦ Θεοῦ

CAPUT XIII.

DelIrenzo Lugdunensiepiscopo,ut ejus quoque aetate
pradictiones et vaticinia divinitus, quz prope
fidem excederent, sint. edita.

Ceterum Ireneeus, Lugdunensis civitatis, quam
Rhodanus preeterfluit, episcopus, Pothini, qui no-
naginta annos natus cum reliquis in Gallia marty-
ribus, de quibus paulo post agemus, vitam finiit,
successor : in tenera sua etate Polycarpi auditor
fuit, e( multa variaque memoria digna reliquit
monumenta. Sed quinque ejus exstant libri, qui-
bus titulum fecit, Confutatio et eversio falso nomi-
nalis scientia (2). In secundo porro libro diserte
astruit, adhue suo tempore tu ecclesiis plurima
exstitisse divine et miracula edentis virtutis indi-
cia. ]ta enim inquit: «Tantum abest ut exsusci-
tandorum mortuorum dono, per orationem, quem-
admodum ipse Dominus 300 οἱ apostoli fece-
runt, polleant, ut persepe, necessitate interve-
niente, inter fratres, ecclesia ejusloci omni orante,
et jejunio accedente ac supplicationibus multis.
spiritus in corpus defuncti reversus, homoque
precibus sanctorum donatus sit.» Εἰ rursum:
« Quod siperspectratantum, etquasifaco objecto,
hac Dominum fecisse dicent, ad prophetica illis
scripta deductis, ostendemus, omnia ista ita de eo
predicta, proindeque etiam certo facta esse, ip-
sumque solum Filium esse Dei. Quapropter in
ejus quoque nomine veri germanique ejus disci-
puli, accepta ab eo gratia, aliis hominibus benigne
facere, sicuti ab eo quisque donum est consecu-
tus, perseverant. Nam quidam demones profli-
gant, aliqui futura prenuntiant, visionesque et
responsa habent prophetica. Nonnulli egrotis sub-
veniunt, et manuum impositione eos restituunt.
Jam vero, sicuti diximus, mortui etiam resuscitati
sunt, qui satis diu inter nos fuerunt superstites.
Quid enim dicam ? cum numerum donorum Dei
inire non liceat, que per orbem terrarum omnem
Ecclesia a Deo accepta, in nomine Jesu Christi,

. (4) οὐκ ἐφύλαξε. Servari hic dictum, sicut apud Terentium, Me infensus servat.
: al Gaostieorum basrelioorum videlicet.

um
e

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IV.

1010

ὡς Θιοδοτίων ἡρμένευσεν ὁ ᾿Εφέσιος, xai ᾿Αχύλας A ambo verterunt : quos consectati Ebionite, ex

ὁ Ποντικὸς, ἀμφότεροι ᾿Ιουδαῖοι προσήλυτοι * οἷς χα-
τακολουθήσαντες οἱ Εβιωναῖοι, ἐξ Ἰωσὸφ αὐτὸν γε-
γεννῆσθαι φάσχουσι. » Τούτοις μετὰ βραχέα φησί.
« Πρὸ τοῦ γὰρ Ῥωμαίους χρατῦναι τὸν ἀρχὴν αὐὖ-
τῶν, ἔτι τῶν Μαχεδοόνων τὴν ᾿Ασίαν χατεχόντων,
Πτολεμαῖος ὁ Λάγον, φιλοτιμούμενος τὴν ὑπὲο αὖ-
τοῦ κατεσχευασμένην βιδλιοθηφχον ἐν ᾿Αλεξανδρεία
χοσμῆσαι τοῖς κάντων ἀνθρώπων συγγράμμασιν, ὅσα
γε σπουδαῖα ὑπῆρχεν jrüg«ro παρὰ τῶν Ἱεροοσολυ-
μιτῶν, εἰς τὸν Ἑλληνιχὴὺν διάλεκτον ἔχειν αὐτὸν
βεταδεθδλημένας τὰς Γραφάς. Οἱ δὲ, ὑπύόκουον γὰρ
ἔτι τοῖς Μαχεδόσι, τότε τοὺς παρ’ αὐτοῖς ἐμπειροτά-
τους τῶν Γραφῶν χαὶ ἀμφοτέρων τῶν διαλέχτων
ἑδδομέχοντα πρεσδυτέρους ἔπεμψαν Πτολεμαίῳ,

Josepho eum prognatum esse dicunt. » Et paulo
post inquit : « Priusquam Romani imperium in
Judsos haberent, et Macedones adhuc Asiam ob-
tinerent, Ptolemeeus Lagi bibliothecam, 309 quam
Alexandrie magnifice instruxerat, ingenti studio
omnis generis bonorum librorum copia exornare
conten lens, a Hierosolymitanis petiit, utsibi habere
liceret in Greecamlinguam eorum Scripturas trans-
latas. Tum illi, quod Macedonibus adhuc subjecti
essent, ex senioribus suis Scripturarum sacrarum
el utriusque sermonis peritissimos septuagiuta
viros ad euin miserunt, Deo hoc sic disponente, ut
volebat. Ptolemeeus autem eoruin seorsim pericu-
lum facere volens (1), simulque timens ne ex con-

ποιήσαντος τοῦ Θεοῦ ὅπερ ὑδούλετος. Ὁ δὲ, ἰδίαν p Ventione, per versionem suam, Scripturarum veri-

πεῖραν αὐτῶν λαθεῖν θελήσας, εὐλαδυηθεὶς μή πως
ἄρα συνθέμενοι ἀποχρύψωσι τῆν ἐν ταῖς Γραφαῖς
διὰ τῆς ἑρμηνείας ἀλήθειαν, χωρίσας αὐτοὺς ἀπ᾽
ἀλλήλων, ἐκέλευσε τοὺς πάντας τὸν αὐτὸν ἑρμηνείαν
γράφειν. Καὶ τοῦτ᾽ ἐπὶ πάντων τῶν βιβλίων ἐποέυσε.
Συνελθόντων δὲ αὐτῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ παρὰ τῷ Πτολε-
pile, καὶ σνναντιθαλλόντων ἐχάστου τὸν ἑαυτοῦ ἐρ-
μνείαν, ὁ μὲν Θειὸς ἐδοξάσθη - αἱ δὲ Γραφαὶ οὕτως
θεῖαι ἐγνώσθυσαν, τῶν παντων τὰ αὐτὰ ταῖς αὐταῖς
λέξεσι καὶ τοῖς αὐτοῖς ὀνόμασιν ἀναγορευσάντων &x'
ἀρχῆς μέχρε τἕλους * ὥστε x«i τὰ παρόντα ἔθνῃ
querat, ὅτι χατ'΄ ἐπίπνοιαν τοῦ Θεοῦ εἰσιν üppuvtv-
μέναι αἱ Γραφαὶ. Καὶ οὐδὲν θαυμαστὸν τὸν Θεὸν τοῦτ᾽
δρηργυηκχέναι " ὃς γε xxi ἐπὶ τῇ τοῦ Ναῤουχοδονόσορ

αἰχμαλωσίᾳ τοῦ λαοῦ διαφθαρεισῶν τῶν Γραφῶν, C

καὶ μετὰ o' ἔτη τῶν Ἰουδαίων ἀνελθόντων εἰς τὴν

χόραν αὐτῶν, ἔπειτα ἐν τοῖς χρόνοις ᾿Αρταξέρξον

τοῦ Περσῶν βασιλέως ἐνέπνευσεν Ἔσδρα rà ἱερεῖ
ἐκ τῆς φυλᾶς Δενὶ τόὺς προγεγονότας τῶν προφητῶν
πάντας ἀνατάξασθαι λόγους, χαὶ ἀποχαταστῆᾷσαι τῷ
lao τὸν διὰ Μωσέως νομοθεσίαν. » Καὶ περὶ μὲν
τῶν θείων ταῦτα λέγει Γραφῶν.

KE9AA. 1Ε΄.

Οἵα ὁ αὐτὸς περὶ τοῦ χαταλόγον τῶν τῆς
Pépuc ἐπισχόπων ἐστορεῖ" xat ὡς οἱ ἐν
Βεέννῃ θεοφιλεῖς μάρτνρες τῷ Ῥώμες
᾿Ἐλευθέρῳ Ecpuveatov παρατίθενται.

Ἐν δὲ τρίτῃ τῶν Πρὸς τὰς αἱρέσεις τῶν τῆς

Ῥώμης ἱπκισχόπκων τὸν χατοῦλογον ποιεῖται ἄχρι dà

Ἐλευθέρον, ὃς μετὰ τὸν Xorüpa ἱερατεύει. Δωϑδέκα-

latem celarent et supprimerent, sejunctos eos a se
invicem, eumdem librum omues vertere jussit.
Idque in omnibus libris fecit. Deinde cum illi apud
Ptolemeum in unum convenirent, et versiones
suas inter se conferrent, simul et Deus est glori-
ficatus, et Scripture eo modo ad notitiam et co-
gnitionem hominum pervenerunt. Evenit enim, ut
omnes omnium translationes a principio ad fiuem
usqueeisdem locutionibus et verbis sint conceptu ;
adeo, ut hodie quoque gentes omnes persuasum
habeant, de consilio Dei ipsus versas esse Scriptu-
ras. Neque mirandum est, Deum hoc ita ordi-
nasse, qui etiam Scripturis in populi captivitate
sub Nabuchodonosor amissis, cum post annos
septuaginta Judei in terram suam, Artaxerxis
Persarum regis temporibus, reversi essent, Esdrte
sacerdoti e tribu Levi inspiravit, ut omnes qui
interciderant prophetarum libros denuo compone-
ret, et leges Mosaicas populo restitueret. » Atque
hec quidem de divinis Scripturis dixit.

CAPUT XV.

Qua idem de catalogo Romanorum episcoporum
scripserit, et ut Deo dilecti Viunnenses martyres
Irenazum Eleuthero Romano episcopo commenda-
rint.

In tertio autem Adversus hazreses libro per cata-
logum episcopos Romanos recenset, usque ad

Eleutherum, qui Soteri successit. Eleutherum

te d' ix τῆς τῶν ἀποστόλων διαδοχῆς τὸν ᾿Ελεύθε- D porro duodecimum per successionem ab apostolis

pw παριστᾷ ^ x«i παρατίθεται τούτοις, ὡς xal ξωεῖς
b τῷ χαταλόγῳ πρότερον διεθέμεθα. "Eri δὲ Κλύή-
RBmrec, οὔ πολὺν λόγον πεποίηται, χαὶ τὸς ἐν Ko-
pies μέμνηται στάσεως, χαὶ τῆς Κλήμεντος ἔπιστο-
δῆς. « Ἱχανωτάτην γὰρ, φησὶ, γραφὴν τῇ ἐν Κο-
pi»0e ὃ ἐν Ῥώμῃ Ἐχχλησία ἀπέστειλεν, εἰς εἰρή-
vu» συμδιδάζουσαν αὐτοὺς, xxi ἀνανεοῦσαν τὸν πίστιν
αὐτῶν, χαὶ ὃν νεωστὶ καοὰ τῶν ἀποστόλων παραδο-
σιν sDáeu. » Ἕνα δὲ τῶν ἐπισχόπων μετὰ Κλή-
μέντα τὸν Τελεσφόρον καὶ ἐνζόξως φυσὶ μαρτυρῆσαι,

(y Βίογου, in preefatione in Pentateuchum, una
ilica interpretes LXX congregatos contulisse

facit. 3093 Enumerat autein eos, sicuti nos quo-
que prius in nomenclatura eorum recensuimus.
Ubi vero de Clemente pluribus agit, seditionis
etiam Corinthie et epistole Clementis meminit.
« Perlongam enim, inquit, ecclesie Corinthi epi-
stolam Ecclesia Romana scripsit, ad pacem et
concordiam dissidentes reducens, fidemque eorum,
et quam ab initio ab apostolis accepisset traditio-
nem renovans. » Unum porro, post Clementem,
ex Romanis episcopis Telesphorum, magna gloria

scribit, non prophetasse, Aristem el Josephi se-
cutus auctoritatem,

$013 ECCLESIASTICE HISTORLE LIB. IV. 2014

διδούς. 'H pi» οὖν χώρα χαθ᾽ i» τέως λαμπρὸν τὸ A admirandamque et omnem nature captum supe-
στάδιον συγκεκρότητο, Γαλλία ἦν" ὃς διαδόδητοι χεὶ rantem patientiam et fortitudinem eorum qui magis
πολὺ τῶν λοιπῶν προέχουσαι μητοοπόλεις εἰσὶ Aovy- pro pietate veroque Dei cultu, quam pro charissi-
ϑοῦνος καὶ Βιέννα " δι᾽ ὧν &ugoríoe» τὴν πᾶσαν mis sibi capitibus rem strenue gesserunt, tro-
χώρα» πολλῷ τῷ ῥεύματι περιόῤῥίων ὁ Ῥοδανὸς dui- peaque et victorias adversus invisibiles hostes
&Gt. Τὸν γοῦν τῶν μαρτύρων ἀναγοαφὴν αἱ ἔν ταῖς — partas,coronasque triumphales persequetur : atque
εἰρημεέναις πόλεσι διαφανεῖς ἐχχλησίαι τοῖς ἐν ᾿Ασία 68 omnia veluti in. columna, non eerea illa aut
«αὶ Φρυγία διαπέμπονται οὑτωσὶ προοιμιαξόμεναι *— mnarmorea, sed adamantina prorsus insculpet, ad
« Oi iv Burro χαὶ Λουγδούνω τὸς Γαλλίας r&pet- — memoriam posteritatis omnis sempiternam. Ezxi-
κοῦντες δοῦλοι τοῦ Χριστοῦ ταῖς χατὰ rà» ᾿Ασίαν — mium porro ea tempestate martyrii tanquam sta«
καὶ Φρυγίαν τὴν αὐτὸν τῆς ἀπολυτρώσεως ἡμῖν dium Gallia provincia erat : in qua preter ceteras
πίστιν καὶ ἐλπίδα ἔχουσιν ἀδελφοῖς εἰρήνῃ xai χάρις — celebres duce sunt metropolitane urbes, Lugdu-
καὶ δόξα ἀπὸ Θεοῦ πατρὸς x«l Kupíov Ἰησοῦ Xpv- — num et Vienna, quas reliqua eorum locorum
στοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν. » Εἶτα ἐπιδαλόντες τῷ — regione emensa, fluvius Rhodanus perstringit,
προοιμίῳ x«i ἕτερα, οὕτως χατάρχονται ^ « Té uiv Marlyriorum autemeorum commentarium, urbium
οὖν μέγεθος τῆς ἐνθάδε θλίψεως, x«i τὴν τοσαύτην p earum ecclesism illustres, ecclesiis quee in Asia et

τῶν ἐθνῶν εἰς τοὺς ἁγίους Opyàv, χαὶ ὅσα ὑπέμειναν
wt μαχέριοε μάρτυρες, ἐπ᾽ ἀχριόες οὔθ᾽ ἡμεῖς εἰ-
πεῖν ix«vol, οὔτε μὴν γραφῇ περιληφθῆναι δυνατόν.
Ἡαντὶ γὰρ σθένει ἐνέσχηψεν ὁ ἀντικείμενος, προοι-
μιαζόμενος ὅδη rà)» ἀδιῶς μῶλουσαν ἔσεσθαι παρ-
Φυσέοαν αὐτοῦ " χαὶ διὰ πάντων διῆλθεν ἐθέζων τοὺς
δαντοῦ, x«i προγυμνάξων κατὰ τῶν δούλων τοῦ Θεοῦ *
ὥστε μὲ μόνον οἰκιῶν xxi βαλανείων x«i ἀγορᾶς εἴρ-
γεσθαι, ἀλλὰ χαὶ τὸ χαθόλου φαένεσθαι ἡμῶν τινα αὐ-
τοῖς ἀπειρῆσθαι ἐν ὁποιωδύήποτε τόπῳ. ᾿Αντεστρα-
Téyit δὲ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ - xai τοὺς μὲν ἀσθενεῖς
ἐῤῥώννυτο’ ἀντιπαρετάσσετο δὲ στύλους ἑδραίους
δυναμένους διὰ τᾶς ὑπομονῆς πᾶσαν τὴν ὁρμὴν τοῦ
πονηροῦ εἰς ἑαυτοὺς ἑλχύσαι * οἱ καὶ ὁμόσε ἐχώρουν,
πᾶν εἶδος ὀνειδισμοῦ χαὶ χολάσεως ἀνεχόμενοι * oi
wü τὰ πολλὰ ὀλέγα ὀγούμενοι, ἔσπευδον πρὸς Χρι-
etw, ὄντως ἐπκιδειχνύμενοι, ὅτι οὐχ ἄξια τὰ ma0i-
ματα τοῦ νῦν χαιροῦ πρὸς τὴν μέλλουσαν δόξαν. Καὶ
πρῶτον μὲν σωρηδὸν πανδημεὶ τὰ ἐπιφερόμενα ἀπὸ
τοῦ ὄχλου ὑπέμενον “ ἐκιδοήσεις, xxi πληγὰς, x«l
δυρμοὺς, διαρπαγὰς χαὶ λίθων βολὰς xoi συγκλείσεις,
xai πανθ᾽ ὅσα γριωμένῳ πλώθεε ὡς πρὸς ἐχθροὺς
x«i πολεμέους φιλεῖ γίνεσθαι. »

Phrygia fuere, misere, tali preefatione use : « Qui
Vienne et Lugduni in Galliis habitant, servi
Christi, in Asia et Phrygia eamdem nobiscum re-
demptionis fidem et spem habentibus fratribus,
pax, et gratia, et gloria ἃ Deo Patre et Domino
Jesu Christo, Domino nostro. » Deinde prefationi
ejusmodi, aliis quibusdam verbis additis, tale scri-
bendi initium faciunt: « Afflictionum erumnarum-
que nostrarum magnitudinem, et tantam gentium
adversus sanctos iram, atque eas quas beati mar-
tyres sustinuerunt calamitates, neque nos dicendo
accurate exprimere, nec ullum scribendo posse
complecti putamus. 80 αὶ Omnibus enim suis co:
piis in nos irruit adversarius ; et in initio statim
ipso apparuit, nihil fore terrori nobis presentiam
ejus, quasi prolusione quadam suum adventum
audacter futurum prenuntians, et omne genus
persecutionis atque afflictionis adhibens assue-
fecit et exercuit suos adversus Dei ministros :
siquidem nonu edibus tantum, balneis et [oro
nobis, sed publico quoque prorsus,necubi nostrum
quisquam appareat, interdixerunt. Verum contra
eos pro nobis gratia Dei depugnans, infirmos qui-

dem confirmavit, stabiles autem eis opposuit columnas : eos videlicet homines, qui per tolerantiam
omnem mali illius impetum in seipsos pertraherent : quique conferre pedem, omne ocontumelite
οἱ supplicii genus sustinere, et quee plurima essent, perpauca et exigua esse ducere possent, et ita ad
Christum venire festinarent : rebus ipsis ostendentes *!, non esse condignas passiones temporis
hujus ad futuram gloriam. Primum quippe confertim universi, que eis ἃ multitudine iunferrentur,
pertulere, contumeliosas inclamationes, verbera, volutationes, rapinas, lapidationes et carceres :
omuia enique alia, que ferocienti multitudini contra inimicos et hostes facere in mentem venire

solent. »
KE9AA. IZ.
Περὶ Οὐετέον, Zéyxrev, Ποθεινοῦ, ᾿Αλεξάν-
ρον, Βιδλιάώάδον, xai Βλανδίνης, χαὶ ἐτέ-

p» ὡς τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ ἄθλον ἐν Γαλ-

ἕαις διῤόνεγχαν" xat ἐν τῷ ποταμὼ ὕστερον

ἀπεῤῥίφησαν.

Eir& διέξεισιν ἡ δεόγησις, ὡς « ὑπὸ τὸν χιλίαο-
Xe» ὄχθησαν, χαὶ ἀναχριθέντες χαθείρχθησαν - xci
τοα Οὐέτιον ᾿Επάγαθον, τῶ χρόνῳ νεαζοντα, xci
τῇ πίστει «b πλέον τοῖς πᾶσιν ἀγαθοῖς τῶν ἔργων
ἀπμείξοντα, τοῦ πλήθους ὑπεραγαναχτήσαντα, ἀπο-

- ,HM Bom. vr, 18.

CAPUT XVII.

De Vetio, Sancto, Pothino, Alexandro, Bibliade,

Blandina, et aliis : ut scilicet certamen pro Chri-
sto sustinuerint, el deinceps in fluvium sint ab-
jecti.

Deinde scriptum id exsequitur, « sanctos a tri-

buno militum abductos, atque interrogatos, in

carcerem conjeclos esse. Atque inter eos Vetium
quemdam Epagathum, cum retatis flore vigentem,
tum fide omnique bonorum operum genere pollen-

1019 " NICEPHORI

CALLISTI 1010

omni prorsus humano destituti auxilio. Fuerunt À μύρῳ τινὲ χεχρίσθαι, ὡς xxl τὰ δεσμὰ ϑοχεῖν xé-

etiam, qui licet tormentis antea cruciati non fuis
sent, simul atque in carcerem sunt conjecti, quod
gravem ejus squalorem non ferrent, decessere, Chri-
slo Jesu variis martyres modis glorificante. Pothi-
nus autem, cui Lugdunensis Ecclesie episcopatus
ministerium erat conereditum, vir imbecillus, ut
qui nonaginta supergressus esset annos, et natu-
rali quidem infirmitate egre corpori vitatem auram
suppeditaret, spiritu autem propter obeundi mar-
tyrii desiderium esset validissimus, ad tribunal est
pertractus, corpore tenui et soluto, perinde atque
yasculo quopiam animam vix retinens. Atque ibi
consistens, cum pulchram professus esset profes-
sionem, a tribuno, quisnam esset Christianorum
Deus, interrogatus : Si dignus, inquit, fueris,
scies. Quapropter violentius quoque statim acce-
ptus, plagas tulit. Qui enim propius ei astabant,
manibus pedibusque in eum insilientes, summa
contumelia canosejus affecerunt ; qui vero longius
remoti fuerant, quecunque locus subministrabat
tela, in eum conjecerunt. Omnes quidem certe
flagitium se et piaculum committere existimarunt,
si quid insolentie pervicacis et petulantie pro-
terre in eum intermitterent : eoque modo se
deos suos vindicare putaverunt. Deinde, cum
egre jam spiraret, in carcerem est conjectus : ubi
biduo post spiritum Deo decedens commendavit,
Porro qui Christum abnegaverant, ut malefici in
martyrum custodiam conjecti, quod viderent illos
quidem jucundius relucere ac letius florere, hila-
resque gloria et gratia abundantes, nec non suavi-
tatem odoris Christi redolentes, unguento scilicet

. quodam, sicuti nonnullis visum est, ita delibutos,

ut vincula eorum, quasi complorum sponsorum
ornatum decentem pre se ferrent : seipsos autem
deformes ac male olentes probrisque obsitos, vin-
dicemque intra se et carnificem conscientiam in
animis gerentes : qui videlicet ut illiberales pa.
rumque viriles, homicidii sibi ipsis crimen impin-
gentes, omnium preestantissimum nomen rejecis-
sent : ex martyrum conspectu confirmabantur,
seque ab eis recipi rogabant. Atque illi eos non
gravate, nullam prorsus suspicionem reliquam fa-
cientes, susceperunt. Ex eo tempore martyria
varie sunt divisa atque distincta. Ex multifor-
mibus namque et versicoloribus floribus coro-
nam illi texentes, Christo eam obtulerunt,
309 et maximum illud immortalitatis premium
receperunt. Maturus quidem et Sanctus, Blandina
et Attalus, id publicum produeti, et in amphithea-
tro bestiis objecti, eosdem sunt angores experti :
plurimisque tormentis superatis, tandem in sedillj
ferreo, cui ignis esset suppositus, sunt collocati,
ubi ex corporibus eorum adustis nidoringens red-
ditus, carnifices complevit. Qui tantum ex con-
stantia martyrum eoncepere dolorem, ut patien-
tiam illorum tanquam furtis agitati exsuperare
contenderent. Ac Sanctus quidem et Maturus.

σμὸν εὐπρεπῆ περικεῖσθαι, οἷα δή τινας νυμφίους
κεχοσμημένους * ἑαυτοὺς δὲ δυσειδεῖς τε χαὶ δεινὸν
ὄξοντας, ἀσχημοσύνης ἔμπλεως, τιμωρὸν τε συνει-
δὸς ἔχοντες x«i πλῆττον ὡς μάλιστα * ὡς ἀγεννεῖς
xai ἄνανδροι, ἀνδροφόνων μὲν ἔχλημα ἑαυτοῖς πε-
ριθέντες, τὴν παάντιμον δὲ προσηγορίαν ἀποθεῦλῃ-
χότες, ἐχ τῆς τῶν μαρτύρων θέας ἐστυρίξοντο, χαὶ
ἠξίουν προσίεσθαι, Οἱ δ᾽ ἐδέχοντο εὖ μάλα, uà τονος
ἐννοίας ἐφεπομένης. Τὸ δὲ μετὰ τοῦτο εἰς ποικέλον
τὰ μαρτύρια διρρεῖτο" ix πολυανθὼν γὰρ καὶ δια-
φόρων χρωμάτων ἕνα στέφανον πλέξαντες, τῷ Χρι-
στῷ προσῆγον * Qv ὧν τὸ uéya τῆς ὀφθαρσίας ἑκεῖ-
θεν ἐλάμδανον. Μαάτουρος μὲν οὖν xoi Σάγκτος,
Βλανδίνα xai Ἄτταλος τοῖς θηρίοις δημοσέα &vi-
B 7ovro * xxi τῷ ἀμφεθεάτρῳ ἀγόμενοι τῶν ice» δει-
νῶν καὶ αὖθις μετεῖχον. Καὶ δῆτα διὰ πλείστων D-
θόντες, χαὶ ἐπὶ τὴν σιδηρᾶν χαθέδραν ἀνήγοντο "
ὁφ᾽ ἧς τηγανιξόμενα τὰ σώματα, χνίσσῃς αὐτοὺς
ἐνεφόρει πολλῆς. Οἱ δὲ τοσοῦτον ἤλγουν, ὡς χαὶ we
x&v βούλεσθαι τὴν ὑπομονὴν οἷα μαινόμενοι. Ae
ἀγῶνος τοίνυν μεγάλον ἔλθόντές, Σάγχτες χαὶ Mé-
τουρος ἐπὶ τῆς ἡμέρας ἐχείνης ἐτύθησαν. Ἢ γε μὴν
Βλανδῶλα τῷ ξύλῳ διαταθεῖσα, βορὰ τοῖς θηρίοις
προὔχειτο * χαὶ τὸ σχῆμα τοῦ dv αὐτὸν στανρωθέν»»
τος τυποῦσα, πολλὴν τοῖς σνναγωνισταῖς παρεῖχε
τὴν προθυμίαν, διὰ τῆς ἀδελφῆς τὸ τοῦ ποθουμένου
σχῆμα βλέπουσιν " ἐν τκυτῷ δὲ πείθουσα, xai ὡς ὁ
ὑπὲρ τῆς Χριστοῦ δόξης παθὼν χοινωνεῖ τοῖς πώ-
θεσι τῷ ζῶντι Θεῷ. Τῶν οὖν θηρίων uà ἀψαμένων,
ο ἐἰς δευτέραν ἅμιλλαν ἐτηρεῖτο * ὡς ἄν διὰ πολλῶν
xal ποιχέλων τὸν σχολιὸν ἐχνιχήσασα ὄφιν, προ-
τροπῇ τοῖς ἀδελφοῖς εἴη à σμιχρά τε καὶ εὐτελὸς,
μέγαν xal ἀχαταγνιώστον ἀθλητὴν τὸν Χριστὸν χε-
κτημένη, διὰ πολλῶν χλήρων τὸν ἀντικείμενον ἐχ-
ὄιασασα͵ χαὶ dv ἀγῶνος μεγάλου τὸ τῆς ἀφθαρσίας
στέφος ἁρπάσασα * ἐπὶ δὲ ταύτῃ ὁ “Ἄτταλος ἤγετο
τῷ ἀμφιθεάτρῳ πένακος προηγουμένον, ταῦτα δὴ
λέγοντος, Οὗτός ἔστιν Ἄτταλος ὁ Χριστιανός. ὅν dt
τῶν ἐπισήμων ἀνὴρ, συνείδησίν τε ἐῤῥωμένην ἔχων,
χαὶ τοῖς χατὰ Χριστὸν ὡς μάλα τεγυμνασωένος xu
ἀεὶ μάρτυς ἀληθείας dw. Σφριγῶντος δ' ἐπ’ αὐτῷ
τοῦ δήμον, τοῦτον ὡς Ῥωμαῖον ὁ ἡγεμὼν τῷ εἰρχτῇ
συγχλείειν ἐχέλευσεν, ἕως οὗ τῷ Καίσαρι περέ τι
αὐτοῦ xxl τῶν λοιπῶν ἀνενέγχοι. "Ev τούτῳ δὲ οἱ
πρότερον τῇ ἀρνήσει νεχροὶ τὸ πνεῦμα τὸς ζωῆς
D ἀνελάμδανον * χαὶ oU; νεχροὺς ἐξέτρωσε, τούτον
ζῶντας ἡ μήτηρ ἐδέχετο" xol ἐγλυχαίνοντο ὑπὸ τοῦ
μὴ θέλοντος τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ * xi πρὸς
τὸ παθεῖν ἀνεῤῥώσθησαν. Καὶ γὰρ γρμκμμάτων ἔχ
τοῦ Καίσαρος χαταπεμφθέντων, ὅσοι σαν Ῥωμαῖοι,
τῇ διὰ ξίφους ὑπήγοντο τελευτῇ * οἱ δὲ θηρίοις καὶ
ἄλλοις τῶν δεινῶν παρεδάλλοντο. Πρῶτοι δὲ πάντων
οἱ μεταμέλῳ χρησάμενοι πρότερον ἀνητάζοντο, ἢ»
πίδος ὑποσαινούσης τούτους αὖθις ἑλεῖν. 'AXY οἱ
μὲν τῷ χλήρῳ τῶν μαρτύρων ἐτάττοντο " εἰσὶ δὲ οἱ
χαὶ τῆς ἀπωλείας κατόπιν xov * οἱ δὴ ἀνάξιοί τι
ἦσαν xal ἀστήριχτοε περὶ τὴν ὁδὸν ϑλασφήμωε
ἔχοντες. Τῷ δὲ καταλόγῳ τῶν παρτύρων xal ᾿Αλέ-

ECCLESIASTICZE HISTORLE LIB. IV.

1023

iro, ἰατριχῇῆς μὲν ἔμπειρος, τοῖς tv À certamine tanto obito, eo die cursumsuum absol-

σι χαταφανὴς, ἅτε δὴ πολλήν τε λό-
προδεδλημένος, x«t τῆς ἀποστολιχῆς
ἄριτος - παρεστὼς γὰρ τῷ βήματιν
᾿ς μάρτυρας παρορμῶν, δῆλος ἦν x«i
δίνων τοὺς ἄθλους * ἀμέλει τοι xai
περὶ τὸν διχαστὴν ἑστῶσι γενόμε-
ριθεὶς, σὺν ᾿Αττάλῳ περιήχθη θηρσὶν
ἦναι. Μηδενὸς οὖν δεινοῦ ἐντεῦθεν
μένοι, διὰ πολλῶν ἀγώνων ἥκοντες,
σαν x«i αὐτὸ (* ὁαμὲν ᾿Αλέξανδρος μὴ-
ἕλος δὲ, τῷ ἐπὶ τῆς σιδηρᾶς καθέδρας
αὐτοῦ χνίσσης ἀναφερομένης, τοῦτο
| φωνῇ ἐπειπὼν, ᾿Ιδοὺ τοῦτό ἐστιν
ἐειν, ὅπερ ὑμεῖς ποιεῖτε, Ἡμεῖς δὲ

ἐσθίομεν, οὔτε ἕτερόν τι πονηρὸν
γωτώμενος δὲ xai τί ὄνομα ἔχει
'O Θεὸς ὄνομα οὐχ ἔχει ὡς ἄνθρω-
τοις πᾶσι τῇ τῶν μονομαχιῶν ἐσχάτῃ
ντιχοῦ παιδαρίου ὡσεὶ ἐτῶν ιε΄ ἣ
X εἰσήγ sro. ᾿Επεὶ δ᾽ ὀμνύειν χατὰ
νώγχαστο, χαὶ ἀπειθεῖς ἦσαν, ἐξαγρι»
ὥν τὸ πλῆθος, χαὶ διῆγον πλείστοις
«ig ταῖς βασάνοις ἀπαγορεύων, ἀπε-
x* ἐσχάτη δὲ ἣ Βλανδίνα οἷα μήτηρ
ἥσασα, τέχνα x«l νιχηφόρους προ-
τὸς βασιλέα, ἀγαλλιωμένη ἐπέσπευδε
ἰόδῳ ὡς εἰς νυμφιχὸν δεῖπνον, οὐκ εἰς
ἡμένῃ βοράν" xoi μετὰ τὰς μάστι-
θυρία, μετὰ τὸ τήγανον, τέλος εἰς
Ἰεῖσα ταύρῳ δεινῷ μαρεδλήθη * xci
icm τῷ Qoo, ὕστερον δὴ χαὶ αὐτὴ
ατα, χαὶ τῶν ὠμοτάτων ἐχείνων εἰ-
ποτε παρ’ αὐτοῖς τοιαῦτα χαὶ τοσαῦτα
4 παθεῖν. Τούτων δὲ γενομένων, ἄλ-
ἂν ἡ τῶν ἀνόμων ὕδοις ἐπὶ τοῖς σώ-
τύρων ἐλάμθανε. Τὸ γὰρ ὑπ᾽ ἐχείνων-
jac μᾶλλον εἰς ὀργὴν ἀνῆπτε" xol
xai τοὺς Gee διαφόροις ἐξετασθέν-
κυσὶν ἐπιμελῶς φυλάττειν νύχτωρ
ν παρέδαλον, ἵνα μήτις λάχοι ταφῆς.
ot; xal ὅσα τὸ πῦρ παοέδραμε λεί-
τγμένα τε χαὶ ὀνθραχωμένα, καὶ τὰς
ζῆς αὐτῶν ἀποτμήμασιν, ép! ἡμέραις
ιωτιχῇ φάλαγγι ἐπιμελῶς ἐτήρουν.
᾽ς ὁδόντας ἔτριξον xar αὐτῶν " xal
μαίνοντο τοῖς λειψάνοις " οἱ δ᾽ ἐν γέ-
* οἱ δ᾽ ἐπιειχέστεροι δῆθεν, ποῦ ὁ
ἐπωνείδιξον * τέ δὲ τῆς θρησχείας
. τῶν ἰδίων ἔθεντο ψυχῶν ; 'Ev πέν-
αγμαὰ ἦν τῶν πιστῶν, τὸ μὴ δύνασθαι
. τῇ γῇ " οὔτε γὰρ ἡ νὺξ καθυπούρ-
)σίῳ μετελθεῖν ἦν. Πολλῷ γε μεῖον
' χέρδος γὰρ ἐχείνοις τὸ χράτιστον
] ταφῆς ἐχείνους τυχεῖν. » "Eri τού-
ῃ διήγησις ἔλεγε" « Τὰ μὲν οὖν σώ-
ἰων ἐχείνων, παντοίως παραδειγματι-
θριασθέντα ἐπὶ ἡμέρας ἐξ, μετέπειτα
ἰθαλωθέντα ὑπὸ τῶν ἀνόμων, χατεῤ-

verunt, οἱ gladio cesi, veluti victime Deo sunt
oblati. Blandina autem in stipite distenta, bestiis
esca est proposita : faciemque supplicii ejus qui
pro ea est crucifixus referens, magnam concertato-
ribus suis attulit animi alacritatem, in sorore sua
habitum et formam exoptati illius inspioientibus.
Quare illud quoque exhibebat, ac veluti persua-
debat, qui pro Christi gloria patiatur, eum pas-
sionibus parlicipem esse viventis Dei. Sed enim
cum bestie eam non attingerent, ad alium reser-
vata est agonem, ut simul et multis variisque col-
luctationibus devicto perplexo illo serpente, cer-
tum constantis fortitudinis exemplum fratribus
fieret, vilis ipsa et imbecillis, et invictum habens

B propugnatorem Christum,diversisque adversarium

certaminibus debellans, immortalitatis coronam
reportaret. Secundum hanc Attalus in theatrum
ducebatur, cui tabella preferebatur oum inscri-
ptione hujusmodi: Hic est Attalus Christianus.
Erat autem is ex clarorum virorum ordine, firmam
sanamque obtinens conscientiam, atque in certa-
minibus pro Christo susceptis probe exercitatus,
et constaus veritatis testis. Quo producto, cum
petulantius plebs tumultuaretur, preces eum, ut
civem Romanum, in custodia asservari jussit,
donec Cesaris de eo atque aliis explorasset senten-
tiam. lnterea qui antea negatione mortui fuerant,
spiritum vite resipiscentia receperunt : et quos
tanquam ab ortu exstinctos ejecerat, eos revivi-

C scentes mater est complexa, sj dulciore doctrina

accepta, ab eo qui non vult mortem peccatoris,
virtutem et robur ad perpetiendum assumpserunt.
Nam allato ἃ Csesare rescripto, quicunque ex Chri-
stianis Romani essent, gladio sunt cesi ; ceteri
bestiis sunt objecti, aut aliis gravibus suppliciis
affecti. Primiautem omnium, qui antea poenitentia
usi fuerant, inquirebantur. Spes quippe qusesito-
ribus erat, 310 eos denuo captum iri. Verum illi
partim martyrum aggregati sunt ordini, partim
perditionem secuti : illi nimirum, qui indigni
parumque firmi fuerant, et dereligione nostra mi-
nus recte senserant. Martyrum catalogo ascriptus
etiam est Alexander, artis medica peritus, et in
Galiis omnibus notus: erat enim multa dicendi
libertate preditus, et apostolice gratie non expers.
Etenim tribunali assistens, ac nutu martyres co-
hortans, deprehensus et ipse est veluti certamina
parturire. Itaque judici delatus, et capitis damna-
tus unà cum Attalo, bestiarum feritati est obje-
ctus. Sed cum nihil adversi ab eis sensissent, plu-
ribus defuncti certaminibus, postremo et ipsi ut
victimee sunt cesi : Alexander quidem, nihil pro-
locutus : Attalus autem, cum in ferreo sedili
ureretur, nidorque ab eo prodiret, illud tantum
Romana lingua prefatus : En hoc ipsum est hu-
mana vesci carne, quod vos facitis ; nos vero ne-
que homines voramus, neque presterea mali quid-
quam facimus. Interrogatus eiiam, quod Dei esset

1051

NICEPHORI CALLISTI

4033

gant. Ceterum cum jam tum primum apud A ταρεῖχον ὡς προφητεύουσι) - διαφωνίας τοίνυν περὶ

Phryges Montanus, et Alcibiades, et Theodotus,
prophetarum opinionem passim fama obtinuissent
(quod enim ea quoque tempestate varia dona Dei
in multis florerent ecclesiis, multis illi visi sunt
charismatum eorum participes esse, proindeque
prophetie fidem meruere), et sententie plurimo-
rum de eis variarent, qui in Gallia fuere fratres,
pium rectumque de eis judicium suum in scri-

τούτων o) μετρίας οὔσης, οἱ χατὰ τὴν Γαλλίαν ἀδελ-
gol τὴν εαυτῶν εὐλαδῇ x«t ὀρθόδοξον χρίσιν ὑποτάτ-
τουσι τῇ εἰρημένῃ γραφῇ, χαί τινας ἐχθέμενοι τῶν
διειλημμένων μαρτύρων ἐπιστολὰς, ἃς ἔμφρουροι
ὄντες τοῖς ἐπ’ ᾿Ασίας xal Φρυγίας ἀδελφοῖς διεπέμ-
ψαντο περέ τινων ἐχχλησιαστιχῶν συξοτήσεων, Καὶ
τὰ μὶν τῆς ἐξ Ἰταλίας ypapüc τοῖς ἐν ᾿Ασία χαὶ
Φρυγίᾳ ἐν τούτοις ἧσαν.

ptum, quod ssepe diximus, retulerunt, eidemque quasdam eorum qui commemorati sunt martyrum
epistolas inseruerunt, quas illi ex vinculis et carcere ad fratres in Asia et Phrygia de nonnullis
ecclesiasticis questionibus dederunt. Atque haec quidem hactenus.

314 CAPUT XIX.

ΚΕΦΑΛ. ΙΘ΄.

Qui tum temporis in excelsis episcopalis dignitatis B τίνες τοῖς ὑψηλοῖς τῶν ἱερῶν θρόνων Tuv

sedibus enituerint.

Antoninus (1) autem, Veri frater, septem annis
et quatuor mensibus Romano administrato impe-
rio, Commodo id reliquit. Cujus decimo anno
Eleutherus Soteris successor Rome episcopatum
tenuit.Cui deinde, cum tredecim prefuisset annos,
Vietor est subrogatus. Hic Ecclesiam ibi decem
gubernavit annis, el successorem Zephyrinum
habuit, nono imperii Severi anno. Zeph yrino, qui
decem et octo annis Ecclesiatn Romanam rexit,
Callistus est suffectus : qui eam quinque annis
administratam, Urbano successori reliquit. In
Alexandrina Ecclesia Agrippinus duodecim annos
episcopatum gessit. Ei Julianus successit : qui
decem annis munere sacro obeundo expletis, De-
metrium successorem recepit (2). Apud Antioche-
nos post Maximinum, qui undecim aunis Ecclesie
gubernator fuit, Serapion episcopus creatus est,
octavus ab apostolis successor. Qui satis diu cum
laude Ecclesie preefuit, et eam Asclepiadi regens
dam reliquit. Eisdem temporibus Hierosolymis,
in sancta Sion,adhuc admirandus ille Nareissus (3)
sacrosancto fungebatur munere,quindecimum obti-
nens successionis locum,a secunda,qu& sub Adriano
facta est,ejus urbis obsidione : ex quo, post eos qui
ex circumcisione ibi fuerunt, episcopos, Marcum
primum ex gentibus regende Ecclesie prefectum
esse, antea diximus. Cui Cassianus, sicuti suc-
cessiones ejus Ecclesi&e tradunt, est suffectus. Huic
autem Publius, Publio Maximus, Maximo Julia-
nus (4) ; eui ordine successerunt Cajus, Sym-
machus, Cajus alter, Julianus item alter, Capito,
Valens, Dolichianus, et ab apostolorum succes-
sione tricesimus celeberrimus Narcissus. Cesaret&e
porro Palestine episcopale munus tum habuit
Theophilus. 315 In Gr&cia autem Corinthi Bac-
chylus episcopus fuit, Ephesi vero Polycrates, et

(1) M. Antoninum 19 annis imperasse, scribit
Euseb. lib. v, cap. 9.

(2) Auno Comunodi t. (Euseb. lib. v, cap. 9.)

(3) In persecutione sub Severo Narcissus epi-
scopus Hierosolyinitanus annosaliquot in solis locis
latuit. Quo tempore interim ei ordine substituti
sunt Dius, Germanion, Gordius, ut infra libro
quinto, cap. 10, scribitur, ubi alia hujus secessus

C

D

χαῦτα διέπρεπον.

᾿Αντωνῖνος δὲ ὁ υἱὸς Μάρχου τέσσαρας μᾶνας
πρὸς δέχα διαγεγονὼς τῇ βασιλείᾳ ἐνιαυτοῖς, Κομό-
do τῆς ἀρχῆς ὑπεξίσταται * οὗ τῷ δεκάτῳ τῆς ἀρχῆς
ἔτει ᾿Ελεύθερος ὁ μετὰ Σωτῆρα τῆς Ῥώμης ἐπισχο-
πήσας, ἔτη δέχα πρὸς τρισὶ λελειτουργηχὼς, Βέχτωρι
χαταλιμπάνει τὸν θρόνον, Τούτον δὲ οὐχ ἧττον ὃ
δέκα ἔτεσιν ἡγησαμένον, Ζεφυρῖνος διάδοχος ἐγνω-
ρίξετο, Σενήρον τῆς βασιλείας ἔννατον ἄγοντος
ἔτος. Μετὰ δὲ τοῦτον “ἔτεσιν ιη΄ ὑπουργόσαντα τὸν
x)üpov τῆς λειτουργίας Καάλλιστος ἀνελάμδανε» *
ὃς ἔτεσι πέντε ἐπιδιώσας, Οὐρδανῷ τὴν λειτουργίαν
καταλείπει. Τῶν γε μὴν κατ᾽ ᾿Αλεξάνδρειαν παροι-
χιῶν Ἰουλιανὸς τὸν ἐπισχοπὴν ἐγχειρίζεται, 'Aypiz-
πίνου ἐπὶ δυοχαίδεχα ἔτεσι τὴν ζωὰν μεταλλάξαν-
τος. Καὶ τούτον δὲ δέκατον ἀποκπλήασαγτος ἔτος;, τῶν
ἐχεῖσε παροιχιῶν τὴν θείαν ὑπουργίαν δΔεμήτριος
ἀν δέχετο. Ἐν δ᾽ ᾿Αντιοχείᾳ μετὰ Μαξεμῖνον &xdé-

κατὸν ἡγησώμενον ἔτος, Σεραπίων τὸν τὸς δικπονέας͵

χλῆρον ἐλάμβανεν, ὀγδόην ἔχων ἀπὸ τῶν ἀποστόλων
διαδοχήν * xai τούτῳ δ' ἱκανῶς τῇ λειτουργία ἐμ-
πρέψαντι ᾿Ασχληπιάδης διάδοχος ἀνεδείανυτο. Κατὰ
δὲ τοὺς αὐτοὺς χρόνους τῆς iv Ἱερουσαλὴμ ἁγίας
Σιὼν εἰσέτι Νάρκισσος ὁ θκυμάσιος τὴν λειτουργίαν
εἶχε, πέμπτην xal δεκάτην ἄγων διαδοχὴν ἀπὸ τῆς
τῶν Ἰουδαίων χατὰ ᾿Αδριανὸν δευτέρας πολιορχίᾳς "
ἀφ᾽’ oU μετὰ τοὺς Ux περιτομῆς ἐπισκόπους τῶς αὖ»
τόθε ἐχχλησίας Μάρχον χαθηγήσασθαι πρῶτον E

ἐθνῶν ἐπίσχοπον ἐδηλώσαμεν. Μετὰ δὲ τοῦτον Καθ-

σιανὸν ἐγχειρισθῆναι τὴν λειτουργίαν ai τῶν αὐτόδι
διαϑοχαὶ περιέχονσι " Πούπλιον δὲ μετὰ τοῦτον"
εἶτα Μάξιμον" ἐπὶ δὲ τούτῳ Ἰουλιανὸν, ὃν διαϑέχε-
ται Γάϊος τοῦτον δὲ Σύμμαχος, οὗ Γάϊος ἕτερος "
τὸν d' αὖθις ἄλλος Ἰουλιανὸς * ἔπειτα Καπέτων *
χαὶ μετὰ Οὐάλεντα Δολιχιανός * ἐπὶ δὲ τούτοι πᾶσι
τριαχοστὸς ἀπὸ τῶν ἀποστόλων ἔχ διαϑοχῇς ὁ περι-
θόητος ἐγνωρίξετο Νάρκισσος. Κατὰ δὲ τὸν iv Και-

affertur causa. Alii auctores in hoc catalogo Sym-
machum et Cajum alterum non recensent. Eaque
ratione Narcissus, cum e solitudine reversus
episcopatum recepit, à Marco quindecimus, ab.
apostolis tricesimus fuerit Hierosolymis episco-

pus.
(4) Alii Julium habent.

. — atn m ἐδ.

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IV.

1030

σαρείᾳ Παλαιστίνην Geópülo; ὄν. Ka0' Ἑλλάδα dt τῆς À alibi alii, ut par erat, quam plurimi, Commodo ac

Κορίνθου Βάχχυλος ἐπίσχοπος $»* χαὶ τῆς ἐν 'Egé-
vw παροικίας Πολυχράτεης, xai ἄλλοι γε ὡς εἰκὸς
ἐπὶ τούτοις μυρίοι, Κομόδου x«i Σευήρον τὰ cxürrpa
διεπκόντων τῆς Ῥωμαίων ἀοχῆς. Καὶ πεοὶ μὲν τού-
τῶν οὕτως.

ΚΕΦΑΛ. K'.

Κατάλογος καὶ αὖθις τῶν μετὰ ταῦτα τῆς ψευ-
ϑωνύμου γνώσεως ἀρχηγῶν " x«i ὅσοι ἐχ-
ὩΔησιαστιχοὶ ἄνδρες τούτοις ἀντέστησαν.
Τῶν δ' εἰρημένων μιχρῷ πρόσθεν αἱρέσεων ἀρετῇ

χαὶ λόγῳ τῶν προειρημένων, θείων ἀνδρῶν ἐς τὸ

παντελὲς ἀποῤῥνεισῶν, ὁ τῶν ζιζανίων σπορεὺς
ἄλλας ἐκισπείρειν ἔσπευδε. Πολλαὶ δὲ xai παράφυά-
δὲς ἔτι ἐχείνων ἦσαν, τὸν χαθαρὸν τῆς Κριστοῦ

γεωργίας χλᾶρον συγχέουσαι. Πολλάχις δὲ xat αὐταὶ p. Christi sationi officientes

καθ’ ἱἑκυτὰς ἐμερίξοντο, εἰς διαφόρους διιστάμεναι
γνώμας. Πολλαὶ δ᾽ αἴφνης ὡς ἐξ ὑπαρχῆς λαμθάνου-
σαι rà» ἀρχὸν ἀνεδίδοντο. Πᾶσαι δ᾽ οὖν ὅμως τὰς
ἀρχὰς ἀπὸ Σίμωνος, Σατορνίνου τε χαὶ Κηρένθον
τῆς ἀτόπου γνώσεως tÜxov. ᾿Αρτέμων μὲν οὖν καὶ
ὦ Μοντανὸς ἄρτι τότε ἐφύοντο * χαὶ οξώ τινες ὄφεις
φρύνοε ὅλεθρον πνέοντες, ἰοδόλων δίχην ἑρπετῶν,
zagr& τὸν τὸς ᾿Ασίας Φρυγίαν εἴρπον. Μαρχίωνος
δὲ ἃ δόξα διύρητο. Καὶ ἄλλοι δὲ ἐπὶ Ῥώμης ἦσαν
ἀκμάζοντες * Φλωρῖνος οὗτοε xai βλάστος χατωνο-
μεΐζοντο, νεωτερέζοντες xci ἄμφω περὶ τὸν ἀληθὲ
τῆς ἀληθείας λόγον. Ὁ μὲν Φλωρῖνος, τοῦ τῆς Ex-
πλῃσίας πρεσδυτερίον ἀποπεσὼν * Β)άστος δὲ, πα-
μαπλησίῳ πτώματι συνισχόμενος * ἰδίᾳ δ᾽ ἕχαστος
τὸ τῆς ἀσεδέιας χαθιστάμενος ἐργαστηριον, πολλοὺς
τῶν τῆς Ἐχχλησίας πρὸς ἑαυτοὺς ἐπεσπῶντο,
᾿λμέλει χατὰ μὲν ᾿Αρτέμωνος xxi τοῦ αὐτοῦ διαδό-
ge Θεοδότου Βυζαντίου τοῦ σχυτέως &mi μᾶλλον τὰ
τούτου αὐξήσαντος ὁ μαχάριος Βίχτωρ ἀνθέστατο *
ἐλέγχει δὲ τὸν κατ᾽ αὐτοὺς ἀτοπίαν ὁ μιχρὸς slou-
Βένος Λαδύρινθος, ὅν φασι τινὲς ᾿Ωοιγένον συττάξαι.
'A22' ὁ χαραχτὴρ ἐλέγχει τοὺς λέγοντας. Μοντανῷ
δ' ἀχαταγώνιστον ὅπλον ἐπαφῆχε Θεὸς τὸν, ὃς τῆς
Ἱεραπολιτῶν ἡγεῖτο ᾿Απολλινάριος, ἀνὴρ πρὸς τῇ
ἡνώσει τῶν θείων χαὶ τὸν ἔξωθεν παιδείαν προσει-
ληφώς ^ Πρὸς τούτῳ δὲ x«i Μυτιάδης x«l ᾿Απολλώ-
νεὸς " xal Σεραπίων ὁ τῆς ᾿Αντιοχέων ἐχχλησίας ποι-
Μν" καὶ ἄλλοι πλεῖστοι. Κατὰ δὲ Πρόχλου tig αὖ-
τοῦ αἱρέσεως προστατεύοντος Γάϊος ὁ πρόσθεν ἡμῖν
εἰρημένος ἔγραψεν ^ τῷ δὲ Μαρχίωνος δόξῃ xai διαι-
piem ὁ σοφώτατος ἀνθίσταται Ῥόδων. Φλωρίνῳ δὲ
za Βλάστῳ τοῖς χατὰ Ῥώμην ἡγησαμένοις τοῦ
σχίσματος ὁ προῤῥηθεὶς Εἰρηναῖος παραινῶν γράφει,
τῶν πενολογιῶν ἀποστάντας, τῆς ἀποστολιχᾷς ἔχε-
σϑαι παραδόσιως. ᾿Εγὼ δὲ τὰ εἰχότα πράττων, ἐχθή-
eepat μὲν χαὶ τῶν εἰρημένων φλαύρων ἀνδρῶν τὰ
νόθα x«i παρέγγραπτα δόγματα " ὡς 0 ἐνὸν, τούτοις
αὖθις ἀντιστήσω τοὺς εἰρημένους ἄνδρας, τοῖς πε-
tpele τῶν θείων λόγων ἐλέγχοις τὰς ἐχείνων
περιττὰς ἐρεσχελίας ἀνδριχῶς καταῤῥάσσοντας.

deinde Severo Romanum imperium administranti-
bus. De iis nunc satis.

CAPUT XX.

Catalogus auctorum et ducum falso nominatz scien-
Liz, qui postea exstiterunt : et qui ecclesiastici
viri illis resliterint.

Heresibus autem, quas paulo ante diximus, di-
vinorum, quos retulimus, virorum virtute et do-
ctrina prorsus evulsis, zizaniorum sator alias insu-
per seminare non cessavit. Sed et priorum illorum
multi adhuc restabant surculi, pure agrorum
: sepenumero etiam
ipse inter se dividebantur, et in varias sententias
discindebantur ; multe etiam derepente tum pri-
mum initium sumentes producebantur. Omnes
tamen ἃ Simone et Saturnino, atque ab absurda
et importuna scientia Cerinthi ortum traxerunt.
Artemon et Monianus tum primum pullulabant,
et tanquam serpentes rubete interitum spirantes,
venenatorum reptilium more, per Phrygiam in
Asia provolvebantur. Marcionis autem secta dis-
secta atque divisa erat. Quidam etiam Rom: vi-
gebant, ut Florinus et Blastus, qui et ipsi novas
opiniones de vero veritatis Werbo induxerunt. Et
Florinus quidem, quod presbyteratus Ecclesie
gradu abdicatus esset ; Blastus autem, non ob dis-

c similem quoque lapsuin. Quilibet vero eorum of-

fieina seorsim contra veram pietatem instituta,
permultos ex Ecclesia in errorem suum pertrazit.
Sed enim contra Artemonem ejusque successorem
Theodotum Byzantium coriarium, qui illius erro-
rem multum provexit, beatus Victor depugnavit.
Redarguit quoque importunitatem eorum liber,
qui parvus Labyrinthus dicitur, quem nonnulli bo-
Origene compositum esse autumant : sed eos sty-
lus et elocutionis forma refellit. 316 Montano
porro tanquam inexpugnabile propugnaculum
Deus objecit Hierapolitane Ecclesie antistitem
Apollinarem, virum eximium, qui ad divine do-
ctrine cognitionem profanas etiam disciplinas ad-
jecerat. Adversus hunc quoque scripserunt Miltia-
des, Apollonius, Serapion Antiochense Eocclesice
episcopus, et alii complures : sicuti et contra
Proclum, ejusdem heereseos antesignanum, Cajus,
quem antea quoque nominavimus. Marcionis au-
tem opinioni, ejusque divisioni, sapientissimus
restitit Rhodon. Ad Florinum autem et Blastum,
qui Rome schismatis et dissidii duces fuere, sepe
nobis nominatus Irenaeus cohortationes scripsit :
ut nuntio vanis atque inanibus sermonibus et con-
cerlationibus remisso, apostolicis inhererent tra-
ditionibus. Enimvero recte me facturum esse puto,

sí perniciosorum eorum hominum illegitima et adulterina dogmata exposuero, et quantum licebit,
eis preclaros illos viros opposuero, qui validis atque invictis divinorum oraculorum argumentis
superfiusa et inutiles illorum nugas et deliramenta fortiter confutarunt.

1031
CAPUT XXI.

De Artemone et Theodoto sutore, qui docuerunt
Christum purum [uisse hominem, et ut ii primi
Scripturas corrumpere inceperint :etde Anatolio
confessore.

Arlemon igilur, qui et Artemas dictus est, ea-
dem que nos, de Deo universitatis hujus sensit,
conditorem eum esse rerum omnium dicens. Do-
minum autem nostrura Jesum Christum asseruit
merum esse hominem, ex virgine natum, et vir-
tute prophetis prestapntiorem. Atque eadem hec
apostolos quoque predicasse asseveravit,perperam
exponens atque depravans divinarum Litterarum
sensum. Successores autem eorum divinitatem
tribuisse Christo, cum antea Deus non fuerit,
dixit. Coriarius vero quidam Byzantius, Theodotus
nomine, disctpulus ejus, alterius secte princeps
exstitit, et inulto adhuc pejora est commentus.
Preclaram autem rem se facere existimavit, quod
auctoritatem divinitus inspiratis Litteris abrogavit,
eteas quas ipsemet recepit, corrupit. His Victor,
episcopus Romanus, veluti doctrinam fidei adul-
terantibus generose restitit, coriariumque ad Eccle-
sia proscripsit. Qui parvum Labyrinthum compo-
suit scriptor, hos redarguit, asserentes se ejusmodi
doctrinam ab apostolis et successoribus eorum
accipisse : 91 7 veritatemque asque ad Victoris
tempora, qui decimis tertius ἃ Petro Romane
urbis episcopus fuit, obtinuisse, et ἃ successore
ejus Zephyrino corruptam fuisse. Verba ejus sic

habent : « Et fortasse id quod illi docebant, ve- αὶ

risimile fuisset, nisi eis refragarentur primum di-
^. vine Soripture, deinde fratrum quorumdam Υἱ-
'etoris tempore presbyterorum libri, quos illi et ad
gentes et adversus hereses pro veritate scripse-
runt:Justini, inquam, et Miltiadis, Tatiani, Cle-
mentis, et aliorum complurium, in quibus omni-
bus divinitas Christo tribuitur : nam lrenei,
Melitonis, et reliquorum, quis ignorat soeripta
Christum Deum eumdemque hominem depredi-
care ? Psalmi etiam et carinina quecunque jam
inde ἃ principio a fidelibus sunt composita, Ver.
bum Dei Christum laudibus celebrantia, deitatem
ei tribuunt. Quomodo igitur ecclesiastico dogmate
ἃ tot annis depreedicato defendi potest, usque ad
Victoris tempora doctrinam hano, ut ipsi dicunt,
in ecclesiis obtinuisse? Quomodo etiam non eru.
bescunt, hec contra Victorem ementientes? cum
certo sciant, Theodotum coriarium, qui post
Artemonem pater et princeps hujus divinitatem
negantis defectionis fuit, et Christum primus pu-
rum hominem esse dixit, a Victore esse a commu-
nione repulsum? Si enim Victor eadem quee illi
sensisset (sicuti illorum docet blasphemia), quo-
modo is Theodotum heresis ejus inventorem re-
jecisset? » Ad hec illa adjicit: « Scripturas qui-
dam sacras absque timore et pudore omni adulte-
rarunt, antiquos fidei canones abrogarunt,Christum
ignorarunl. Nec illi quid divine Liltere dicant

NICEPHORI CALLISTI

103
KE9AA. ΚΑ΄.

Περι ᾿Αρτέμωνος xat Gaodétou τοῦ σχυτέως,
ψιλὸν ἄνθρωπον δογματιζόντων Χριστόν
χαὶ ὡς πρῶτοι τὰς Γραφὰς διαφθείρειν δρξ-
αντο᾿ xai περὶ ᾿Ανατολέου τοῦ ὁμολογητοῦ.

LY

᾿Αρτέμων μὲν οὖν, ὁ χαὶ ᾿Αρτεμᾶς, τὰ μὲ» κατὰ
τόν τῶν ὅλων Θεὸν παραπλησίως ἡμῖν üdoófasu,
εἰρηχὼς αὐτὸν εἶναι ποιητὴν τοῦ παντὸς καὶ δημίιουρ

γόν * τὸν δὲ Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἄνθρω-
mo» εἶπε ψιλὸν, ix παρθένον μὲν γεγεννημένον,

τῶν προφητῶν δὲ dv ἀρετὴν χρείττονα, Ταῦτα δὲ
χαὶ τοὺς ἀποστόλους χεχηρυχέναι ἔλεγε, παρερ-
μηνεύων τῶν θείων Γραφῶν τὴν διάνοιαν. Τοὺς δὲ
μετ΄ ἐχείνους ἔφασχε θεολογῆσαι τὸν Χριστὸν, οὐχ
ὄντα Θεὸν πρότερον. Σχυτεὺς δὲ τις Βυζάντιος, 6si-
B dero; ὄνομα, μαθητὴς ixtivou γενόμενος, φρατρίας
ἑτέρας χατήρξατο, χαὶ ἄλλα πολλῷ χεέρονα &xtw-
νοηχώς, ἰΙροὔργου δ᾽ ἐτίθετο τὰς θεοπνεύστονς Γρα-
φὰς ἀθετεῖν *. πσραφθείρειν δὲ xol ἃς αὐτὸς παρεϑδέ-
χετο. Τούτοις μὲν οὖν Βέχτωρ ὁ vàc Ῥώμης ἐπίσχοπος,
ἅτε δὴ τὰ τῆς πίστεως παραχαράττουσι δόγματα,
γενναίως ἀνθίστατο " τὸν δὲ σχυτέα χαὶ ἐχχέρυκτον
ἐπ᾽’ ἐχχλησίας ἐτίθει. Ὃ γε μὴν τὴν μιχρὰν Λαθβύ-
βινθον κατ᾽ αὐτῶν συστησάμενος ἀπελέγχει τούτους,
φάσχοντας ἀπὸ τῶν ἀποστόλων x«i χαθεξᾷς ταῦτα
παραλαθδεῖν * xai διατετηρῆσθαι τὸν ἀλώθειαν ἄχρι
δή x«i τῶν χρόνων Βέχτωρος, ὅς ὧν τρισκαιδέκατος
ἀπὸ Πέτρον ἐν Ῥώμῃ ἐπέσχοπος, ἀπὸ δὲ τοῦ διαδό-
Xov αὐτοῦ Ζεφυρίνου παραχεχαράχθαι τὴν ἀλύθειαν.
Λέγει δ᾽ ἐπὶ λέξεως οὕτως * « "Hy δ᾽ ἂν τυχὸν πιθα-
νὸν τὸ λεγόμενον, εἰ μὴ πρῶτον μὲν ἀντέ
αὐτοῖς αἱ θεῖαι Τραφαί " xai ἀδελφῶν δέ τινων ἔστι
γράμματα πρεσδυτέρων τῶν ἘΒίέχτωρος χρόνων " &
ἐχεῖνοι πρὸς ἔθνη ὑπὲρ τῆς ἀληθείας χαὶ πρὸς τὰς
τότε αἱρέσεις ἔγραψαν * λέγω δὲ Ἰουστίνον καὶ Mà-
τιάδον, Τατιανοῦ τε καὶ Κλύμεντος, καὶ ἑτέρων
πλειόνων, ἐν oí; ἅπασι θεολογεῖται ὁ Χριστός - τὰ
γὰρ Εἰρηναίου τε χαὶ Μελίτωνος, xal τῶν λφιπῶν,
τίς ἀγνοεῖ βιθδλία, Θεὸν καὶ ἄνθρωπον χαταγγέλλοντα
τὸν Χριστόν ; ψαλμοὶ δὲ ὅσοι καὶ δαὶ ἀϑελφῶν ἀκ’
ἀρχῆς ἀπὸ πιστῶν γραφεῖσαι, Λόγον τοῦ Θεοῦ tiw
Χριστὸν ὑμνοῦσι θεολογοῦντες. Πῶς οὖν τοσούτων
ἐτῶν καταγγελλομένου τοῦ ἐχχλησιαστιχοῦ φρονόμι»
τος, ἐνδέχεται τοὺς μέχρι Βίχτωρος χρόνους οὕτως,
ὡς οὗτοι λέγουσι, χεκήρυχέναι ; Πῶς δὲ οὐχ αἰδοῦν-
ται ταῦτα Βίχτωρος χαταψεύσασθαι, ἀχριδῶς εἰδό-
τες, ὅτι Βέχτωρ Θεόδοτον τὸν σχυτέα, τὸν μετ᾽ "Ap-
τέμωνα ἀρχηγὸν χαὶ πατέρα ταύτης ἀρνῳῃσιθέου
ἀποστασίας, ἀπεχήρυξε τῆς χοινωνέας, πρῶτον εἰ-
πόντα ψιλὸν ἄνθρωπον τὸν Χριστόν - Εἰ γὰρ Βίκτωρ
x&r' αὐτοὺς οὕτως ἐφρόνει, ὡς ὃ τούτων διδσχει
βλασφομία, πῶς ἂν ἀπέδαλε Θεόδοτον, τὸν τῆς αἷ-
βέσεως ταύτης εὑρετὴν ; « Πρὸς τούτοις x«l ταῦτα
ἐπάγει ^ « Γραφὰς μὲν θεὶας ἀφόδως ῥεραδιουργὲ-
κασι * πίστεως ἀρχαίας χανόνα ἠθετήχασι " Χριστὸν
ἡγνοήχασιν * o0 τί λέγουσιν αἱ θεῖαι Tpapel ζοτοῦν-
τες. Εὐχλείδης δὲ xal Γαλρνὸς ἴσως αὐτοῖς προσχυ-
νεῖται. » Καὶ μετ᾽ ὀλίγα *« Διὰ τοῦτο ταῖς θείαις

Γραφαῖς τὰς χιῖρας ἐκέδαλον, λέγοντες αὐτὰς διορ-

4033

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. 1V.

1034

θοῦν, πανουργία τὸν ἁπλῶν τῶν θείων Γραφῶν δύ- À querunt, sed Euclidem fortasse et Galenum ado-

wept» χαπηλεύοντες, σοφωτέρους ἑαυτοὺς τοῦ ἁγίου
Πινεύματος ἀκοφαίνοντες. » Λέγει δὲ μεδὲ τυῦτο αὐ-
τοὺς δεδρακέναι σναφώνως " ἀλλὰ ἄλλως μὲν τὸν
Θεόδοτον, ἑτέρως δὲ τὸν ᾿Ασχληπιόδοτον, xai 'Eouo-
go» ἄλλως, χαὶ τὸν ᾿Απολλωνέδχν ἐτέρως. Καὶ
τούτων δὲ ἔχαστων ἐπιδιόρθωσιν τῶν οἰχείων ποι -
σασθαι - ὥστε πολλὴν εἶναι τῶν παρ᾽ αὐτοῖς ἀντιγού-
qu» διαφωνίαν. Ἔνιοι δὲ αὐτῶν, φῃσὶν, 09 παραχα-
ράττειν ἠξίωσαν αὐτὰς, ἀλλ ἁπλῶς ἀρνησάμενοι τὸν
τε νόμον χαὶ τοὺς προφήτας, ἀνόμον χαὶ ἀθέου διδα-
σκαλίας προφάσει χαάοιτος εἰς ἔσχατον ἀπωλείας
χατώλισθον. Ὁ δὲ τὸ xar' αὐτῶν σύγγραμμα c-
στησάμενος, χαΐ τι περὶ τούτων διήγημα ἱστορεῖ, ὃ
τὸ παρούσῃ πραγματεία ἐχθέσθαι δίκαιον. Νατάλιον

rant. » Et paulo post : « Propter eam causam sci-
licet divinis Litteris manus injecerunt, emendare
se et castigare eas dicentes : et subdola improbitate
simplicem sacrarum Scripturarum vim et senten-
tiam depravarunt, sapientiores se ipso Spiritu
sancto jactantes. » Memorie etiam prodidit, non
uno consensu hoc eos fecisse. Aliter enim Theo-
dotum, aliter Asclepiodotum, aliter quoque Her-
mophilum, Apollonidem rursum aliter scripsisse.
Quemlibet etiam illorum castigationem propriorum
scriptorum edidisse : 9168 idque variantium et
dissidentium inter se exemplarium discordantiam
indicare. Quosdam etiam istorum refert, non de-
pravasse Scripturas ; sed lege et prophetis prorsus

γάρ τα φησὶ τῶν γενναίων ὁμολογητῶν ἕνα γεγε- p &bnegatis et abolitis, per iniquam et impiam plane

γημένον ὑπ᾿ ᾿Ασχληπιοδότον x«i Θεοδότου ἐτέοον
τινὸς τραπεζίτον ἐξαπατηῦξναι. Μαθηταὶ δ᾽ ἦσαν
Θεοδότου τοῦ μετ᾽ ᾿Αρτέμωνα τῆς τοιαύτης αἱρέσεως
ἀρχηγοῦ, ὥστε προστῆναι ἐπὶ μισθῷ τῆς φοατρίας
διὰ τὸ τὸς ὁμολογίας ἐπίσημον. Δηνάρια δὲ ἑχατὸν
zmi πεντήχουτα χαθ᾽ ἐχάστὴν (4) ὑπισχνοῦντο παοέ-
gu» αὐτῶ. Ὡς d' οὖν ἐγένετο μετ' αὐτων, δι᾽ ὀνείρων
πολλάχις ἐπιστὰς αὐτῶ Χοιστὸν 0 τῶν ψυχῶν ἰατρός,
τῆς πλάνης ἀπαλλάττεσθαι παρήνει. ᾿Απολέσθαι γὰρ
ἥκιστα ἤθελεν ἔξω ᾿Εχχλησίας χαθεστχχότα, uuo-
Tup& τῶν αὐτοῦ παθημάτων γενόμενον * προσετίθει
δὲ, ὡς οὐχ ὑπὲρ τούτων, ἀλλ᾽ ὑπὲο τῶν εὐαγγελιχῶν
ἐνηθληχέναι δογαάτων. Ἐπεὶ δὲ οὐχ εἴξε, τῷ τιμῇ
δεδου)ωμένος ὃν ἔχειν ὑπελάμθανε, τῶν ἐξηπατη-
Ββένην ἡγούμενος, ἴσως δὲ χαὶ τῷ χέρϑδει δελεαξό-
μένος, οἷάπερ ἄνθρωπος ὧν, νύχτωο αὖθις ἐπιστὰς
ὃ Σωτὴρ, χαλεπὰς αὐτῷ δι' ἀγγέλων ἐπήνεγχε μά-
στιγας * χαὶ τῇ πείρα μαθὼν ὅσον ἐστὶ χαχὸν τὸ ἂν-
τιτείνειν Θεῷ, σάχχον xxi σποδὸν πεοιθέμενος, ὅδον
τάχος ἅμα ἕῳ τῇ ἐχχλυσίᾳ ἀφίχετο " ποσὶ δὲ Ζερυ-
ρίνου τοῦ τὰς ᾿Εχχλησίας φγουμένον "Peuziwv
προχυλινδούμενος, πρεσθείαν ὑπὶρ αὐτου τῷ φιλαν-
Opere προσάγειν ἐδεῖτο Θεῶ, θριαμβεύων xoi τοὺς
μώλωπας ἐπὶ μέσον δήμου ὧν εἰλήφει πληγῶν.
Οὕτω δ᾽ ὀλοφυρόμενον ἐχεῖνον χαὶ ποτνεύαξνον
ὥχτειρεν ἐχεῖνος, x«i χεῖρα ὥρεξεν εἰς μετάνοιαν "
ὑγες δὲ xal χοινωνίας Σξίωσεν.
quantum malum sit, se Deo opponere, sacco

doctrinam, sub gratie obtentu, ad extremum
perditionis delapsos. Idem scriptor, qui librum
eum adversus illos edidit, de eis quiddam etiam
commemorat, quod huic operi inserere est visum.
Natalem euim quendam, ex generosis et intrepidis
confessoribus unum, dicit ab Asclepiodoto, et
Theodoto alio quodam trapezita, qui Theodoti
illius, post Artemonem secle ejus ducis, discipuli
fuere, deceptum persuasucmque esse, ut mercede
condicta (factum id propter confessionis ejus lau-
dem et celebritatem) sodalitati eorum preeesset,
eosque illi centum et quinquaginta denarios diur-
nos daturos pollicitos esse. Itaque cum in eorum
hreresi esset, in somnis ei aliquoties Christus,

c verus animarum medicus assistens, ut se a tali

errore et seductione alienaret, hominem est co-
hortatus. Minime enim illum, quod passionum
suarum testis et martyr fuisset, ab Ecclesia se-
gregatum perire voluit, illo quoque adjecto, non
illum pro istorum opinionibus, sed pro evangelicis
dogmatibus, streune decertasse. Minus tamen ille
visioni obsecutus est, honore eo, quem se. quod
deceptis atque seductis hominibus preiret, habere
credidit, caplus : et fortasse lucri quoque splen-
dore, ut homo, inescatus. Itaque noctu rursus ei
Salvator insistens, graves per angelos flagris in-
tulit plagas. Tum demum illeexperientia edoctus,
sumpto, et cinere conspersus, quam cellerime

eum ipso difuculo ad ecclesiam confugit, et ad Zephyrini Ecclesie Romane presidis pedes pro-
volutus, orationem atque deprecationem pro se ad Deum generis humani amatorem fieri rogavit, pu-
blicee in media plebe vibices, quas acceperat, plagarum ostentans. Eum vero ita ejulantem et qui-
ritantem miseratus ille, mauu porrecta ad poenitentiam facile quidem recepit, egre tamen ad

eommunionem admisit.

KEO9AA. KPB'. D

Περὶ 73; αἱρέσεως Μοντανοῦ" ὅτις αἵρεσις
χατὰ Φρύγας ὠνόμασται.

'O dt Μοντανὸς ἀπὸ χώμης ᾿Αοδαδὰ χαλουμένης
ὧν, τῆς κατὰ Φρύγας λεγομένης αἰοέσεως χαθηγή-
Φαῖο. Οἴστρῳ γὰρ φιλαρχέας, xai οἱήΐματι φιλοπρω-
τας σχεθεὶς, ἑαυτὸν (βαδαὶ τῆς ἀτόπου βλασφη-

319 CAPUT ΧΧΙΙ.

De heresi Montani, quz quidom haresis Cataphry-
gas, hoc est, Phrygum, seu secundum Phryges,
nominatur.

Montanus aulem, vico quodam cui nomen ast
Ardaba ortus, heresim que dicitur secundum
Phrygas invenit : et ambitione honoris atqne di-
gnitalis percitus, et arrogantia cupiditateque pri-

- (4) Καθ’ ἑκάστην Niceph. uavexi d'uysotx, hoc est, monstruos. (Euseb. lib. v, cap. ult.)

ParROL. Gn. CXLV.

4

1035 TD

nam blasphemiam !) Paracletum se et divinum
Spiritum nominavit. Muliereulas duas, conjuges
suas, Priscillam et Maximillam, prophetissas suas
vocavit, earumque scripta propheticos libros esse
dixit. Maligno autem spiritu plenus, sicuti et due
ille mulieres, nova qusedam et insolentia dicere
ccpit, insania aperte, et demonum intemperiis
actus. Ceterum ut adulterinus ille spiritus fidem
sibi pararet, quedam per illos, conjecturis ductus,
preedicebat et divinabat, seducens plerosque, et a
τοοία via avertens, promissionumque tumenti
magnitudine 1nflans, beatosque eos pronuntians,
qui de se quamvis absurde, magnifice tamen sen-
tirent. Non admodum tamen multi ex Phrygibus

NICEPHORI CALLISTI

matus transversim actus (o absurdam et importu- A μίας 1) Παράκλητον χαὶ

θεῖον Πνεῦμα ὠνόωασε"
Δύο δ᾽ ἔχων γυναῖχας, Πρισχέλλαν xai Μαξιμᾶλλαν
ὄνομα, τὰς ἑαυτοῦ γυναῖχας προφήτιδας ἑαντοῦ
προσηγόρευσε " x«i τὰ ἐχείνων συγγράμματα προ-
φητιχὰς βίδλους ἐχάλει. Πονηροῦ δὲ πλήρης γενό-
μενος πνεύματος, παραπλησίως δὲ χαὶ αἱ δύο γυ-
ναῖκες, ξένα τινὰ λέγειν χατήρχετο, ἐνθουσιῶν ἄν-
τιχρυς χαὶ διαμαινόμενος. "Iva δὲ τὸ νόθον ἐχεῖνο
πνεῦμα πιστὸν δοχῦ, χαί τινα προῦλεγε dv ἐχείνων
στοχαστιχῶς, ἐξαπατῶν χαὶ τῆς εὐθείας παρεχτρέ-
TOv ὁδοῦ, ἐπαγγελιῶν ὄγχῳ μαχαρίζον τοῦς ἐπ
αὐτῷ χαυνουμένους, xai φυσιοῦν * ὁλέγοι δὲ σαν
τῶν Φρυγῶν οἱ ἐξηπατημένοι. Τὴν δὲ χαθόλον χαὶ
πᾶσαν τὴν ὑπ᾽ οὐρανὸν ᾿Εχχλησίαν ἀπηρυθριασμέ-

νως διαδάλλειν τὸ ἀναιδὲς οὐχ ἐπαύετο πνεῦμα.

fuere, qui ab eo erant seducli. Lniversalem porro p Ταύτης δὲ διαθρυλληθείσης αἱρέσεως, oi κατὰ τὴν

et quee sub colo est Ecclesiam omnem, omni pu-
dore abjecto, impudentissimus ille demon calum-
niis proscindere non cessavit. Ea heeresi passim
vulgata, qui in Asia fuere fideles sepe multis in
locis regionis ejus conventus egere, recens exortam
peregrinamque inquirentes doctrinam : et tandem
sectam eam, ut impiam et exsecrandam damna-
tam, e catholica Ecclesia ejecerunt, atque a com-
munione propulerunt. ldem Montanus novorum
quoque jejuniorum, preter Ecclesie consuetudi-
nem, auctor fuit: et de solvendis dirimendisque
conjugiis legem tulit. De divina autem Trinitate,
et mundi creatione eadem nobiscum docuit. Non-
nulli tamen ex sectatoribus ejus postea tres divi-
Ditatis subsistentias unum esse sunt opinati :
eumdem esse Patrem, et Filium, et Spiritum
* sanctum, dicentes : unde etiam Sabellium Afrum
"principia heresis sue sumpsisse ferunt. Porro qui
Montani disciplinam secuti sunt, Montaniste ab eo
dicuntur. Vocatur quoque Cataphrygas, seu se-
cundum Phryges heresis, ab ipsa gente scilicet.
Appellantur etiam Pepuziani a vico quodam,
quem ille Jerusalem vocare solitus erat. 390
Priscille vero et Maximille prophetiam fide et

᾿Ασίαν πιστοὶ πολλάχις χαὶ πολλαχοῦ τῆς ᾿Ασιάτι-
δὸς γῆς συνῆλθον, τοὺς προσφάτους xai ξενοφονεῖς
ἱξετάζοντες λόγους, Τὴν γοῦν aiptat» ἀποδοχιμά-
σαντες, ὡς βέδηλον x«l μυσαρὰν, τῆς κχαθολιχῷς
᾿Ἐχχλησίας ἐξέωσαν, x«i τῆς χοινωνίας ἀπεῖρξαν.
Ὁ δ᾽ αὐτὸς Μοντανὸς χαὶ χαινοτέρων νηστειῶν παρὰ
τὸ τῆς ᾿Ἐχχλησίας ἔθος εἰσηγητὴς γέγονε * διαλύειν
τε τοὺς γάμους ἐνομοθέτει. Τὸν δὲ περὶ τῆς θείας
Τριάδος λόγον χαὶ τὰ περὶ τῆς τοῦ χόσμου ὃ ἡμιουρ-
γίας ἐπίσης ἡμῖν ἐδογμάτιζε, Τινὲς δὲ τῶν ἐξ αὐτοῦ
ἐς ὕστερον τὰς τρεῖς τῆς θεότητος ὑποστάσεις i»
εἶναι ἐδόξασαν, τὸν αὐτὸν λέγοντες εἶναι χαὶ Πατέοα
xai Υἱὸν χαὶ ἅγιον Πνεῦμα * ἐξ ὧν φασι xai τὸν
Λίδυν Σαδῶλιον τὰς τῆς αἱρέσεως ἀρχὰς ἐχπορίσα-

QC σθαι. Οἱ δὲ τῆς ἀπὸ τοῦ Μοντανοῦ διδασχαλίας ἐξηρ-
τημένοι χαλοῦνται μὲν ἀπὸ τούτου Μοντανισταί "
χαλοῦνται δὲ xal xarà Φρύγας αἵρεσις &xó τοῦ
ἔθνους * Πεπουζιανοὶ δὲ ἀπὸ τῆς χώμης, ὃν Ἱερου-
σαλὰμ ἐχεῖνος ὠνόμασεν. Αἱ δὲ τῆς Πρισχῶλης καὶ
Μαξιμῶλης προφητεῖαι ὑπὲρ τὸ θεῖον Εὐαγγῶλον
παρ᾽ αὐτοῖς τιμῶνται. Περέ γε μὴν τῶν ἐν αὐτοῖς
μνστηρίων τινὲς μὲν θρυλλοῦσί τινα * ἐχεῖνοι δὲ οὐ
συνομολογοῦσιν, ἀλλὰ συχοφαντεῖσθαι διισχυρίξον-
ται.

veneratione sacrosancto preferunt Evangelio. De quibusdam sane eorum mysteriis nonnulli non
pauca vulgarunt, que illi non agnoscunt, sycophantice ea adversus se excogitata esse affir

mantes.
CAPUT XXIII.

De Appollinari Hierapolita, queis contra ejusmodi
haresim scripserit.

Luculenter sane, id quod antea retulimus, con-
tra hanc sectam scripsit Apollinaris Hierapolita,
qui statim in principio scripture sue se adversus
eam argumentis quoque et confutationibus sine
scripto depugnasse ostendit. Librum autem ad
Abercium quemdam scripsit, talem exorsus preefa-
tionem : « Charissime Aberci Marcelle, mandato
& te, ut aliquid adversus Alcibiadis, fortasse au-
tem dicendum, Montani heresim, componerem,
aliquandiu deliberabundus et hesitans me conti-
nui: non equidem, quod minus mendacium re-
darguere, veritatique patrocinari possem ; sed

D KE9A A. KI".

Περὶ ᾿Απολλιναρίον τοῦ Ἱεραπολίτου " ὅσα
xarà τῆς τοιαύτης αἱρέσεὼς συνεγράψατο.

Λαμπρῶν γοῦν x«t' αὐτῆς ὁ Ἱεραπολίτος ἐνέστη
᾿Απολλινάριος, ὡς προείπομεν. Καὶ τοίνυν ἀρχόμε-
νος τῆς γραφῆς ἐμφαίνει, ὡς καὶ ἀγράφοις ἐλέγχοις
αὐτοῖς ἄντετάξατο. ᾿Αδερχίῳ δὲ τινι τὸ σύγγραμμα
προσφωνεῖ, οὑτωσὶ προοιμιαζόμενος * € ᾿Αγαπητὶ
᾿Αδέρχις Μάρχελλε, ἐπιταχθεὶς ὑπὸ σοῦ συγγράψαι
τινὰ λόγον εἰς τὴν τῶν χατὰ Μιλτιάδον, ἴσον d" εἰ.
πεῖν Μοντανὸν, αἀΐρεσιν, ἐφεχτιχώτερόν πως μέχρι
γῦν διεχείμην, οὐχ ἀπορίᾳ τοῦ δύνασθαι ἐλέγχειν
μὲν τὸ ψεῦδος, μαρτυρεῖν δὲ τῇ ἀληθείᾳ - δεδιὼς di
καὶ εὐλαδούμενος, μὴ Toc δόξω τισὶν ἐπισυγγράφειν
ἣ ἱπιδιατάσσεσθαι τῷ τὸς τοῦ Εὐαγγελίον καινῆς

1036

Vo amnem ..ὦ.

1037

bd

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IV.

1038

Διαθήχῃς λόγῳ * ὦ μήτε προσθεῖναι, μήτε ἀφελεῖν Α quod veritus sim et caverim,ne cui viderer scripto

δυνατὸν τῷ χατὰ τὸ Εὐαγγέλιον αὐτὸ πολιτεύεσθαι
προηϑὴ μένω * προσφάτως δὲ γενόμενος ἐν ᾿Αγχύρα
τῆς Γαλατίας, xat χαταλαδὼν τὴν χατὰ τόπον ἐχ-
πλῃσίαν, ὑπὸ τῆς νέας ταύτης, οὐχ ὡς αὐτοί φασι,
προγητείας, πολὺ δὲ μᾶλλον, ὡς δειχθήσεται, ψευ-
δοπροφητείας, διατεθρυλλημένης, χαθ᾽ ὅσον δυνατὸν,
τοῦ Κυρίου παρασχόντος, περὶ αὐτῶν τε τούτων χαὶ
τῶν προτεινομένων ὑπ᾽ αὐτῶν ἕχαστά τε διελέχθη-
μεὸ ὑμέραις πλείοσι τῇ ᾿Εχχλησία * xoi ἡσθῆναι
μὲν τὸν Ἐχχλησίαν, ἀντιχρουσθῆναι δὲ τοὺς ἐξ
ἐναντίας. » 'Eugaivet δὲ, ὡς τῶν ἐχεισε ἀξιωσαντων
τὸν γενόμενον τῷ τότε διά)ογον xol ἔγγραφον αὐτοῖς
ἐχθέεθαι, πρεσδυτέρου Ζωτιχοῦ τινος ᾿Οστρηνοῦ
μεμνημένος. Εἶτα ἐχτίθησι μιχῤῥὸν ὑποχατιὼν τὰ

et lucubratione mea aliquid ad Evangelii et Novi
Testamenti libros addere : quibus certe, qui sibi
ex prescripto Evangelii vitam degendam consti-
tuit, neque adjicit, neque adimit quidquam. Cum
autem nuper Ancyram Galatie, et in ecclesiam
ejus loci, que nove istius, non ut ipsi dicunt,
prophetis, sed potius, uti ostendetur, pseudopro-
phetie nomine est decantata, venissem, pro virili
mea, Domini gratia suppeditante, de eis ipsis, et
qu&ab eis objiciebantur omnibus, diebus pluri-
bus ecclesie, omnia disputans disserui. Quod qui-
dem, adversariis repugnantibus, : Ecclesie pergra-
tum accidit. » Ostendit preterea, quod rogatu
quorumdam, dialogum et dispulationem tum ibi

κατὰ Μοντανὸν, τίς ἦν, χἀὶ ὅθεν, χαὶ τί ἐλρρώδησε" p. habitam in scriptum retulerit, Zotici cujusdam

σχεδὸν ὥσπερ ἡμεῖς τὰ περὶ αὐτοῦ διεξήλθομεν. Καὶ
ἐν μὲν τῷ πρώτῳ λόγῳ ταῦτα διέξεισι, τῆς πλάνης
τὸν ἔλεγχον ἱστορῶν ^ ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ περὶ τῆς
αὐτῶν τελευτῆς ταῦτά φησιν * « Ἐπεὶ δὴ τοίνυν xai
προφητοφόντας ἡμᾶς ἀπεχάλουν, ὅτι μὴ τὰς ἄμε-
τροφώνους αὐτῶν προφητείας ἐξεδεξάμεθα, τούτους
γὰρ φασιν εἶναι, οὗς ἐπηγγείλατο τῷ λαῷ πέμψειν
& Κύριος * ἀποχρινάσθωσαν ἡμῖν πρὸς Θεοῦ - “Ἔστι
τις, ὦ βῶτιστοι, τούτων ἀπὸ Μοὐτανοῦ xal τῶν γυ-
γαιχῶν λαλεῖν ἀρξαμένων, ὅστις ὑπὸ ᾿Ιονδαίων ἐδιώ-
χϑῃ, καὶ ὑπὸ παρανόμων ἀπεχτάνθη ; 'AX) οὐδέ τις
αὐτῶν χρατηθεὶς ὑπὲρ τοῦ νόμόν ἀνεσταυρώθη "
οὐδὲ ἐν συναγωγαῖς ᾿Ιουδαίων ἐμαστιγώθη. "AX δὲ
θανάτω τελευτῆσαι Μοντανός τε xal Μαξιμῶλα.
Τούτους γὰρ ὑπό πνεύματος βλαψίφρονος ἑκατέρους
ὑποχινήσαντος λόγος ἀναρτῆσαι ἑαυτοὺς οὐχ ὁμοῦ "
καὶ οὕτω τελευτῷσαι, xal τὸν βίον χαταστρέψαι
Ἰούδα τοῦ προδότον δίχην * ὥσπεο δὴ x«i τὸν πρῶ-
τον ἐπίτροπον τῆς αὐτῶν προφητείας τὸν θαυμαστὸν
Θεόδοτον aipóutvó» ποτε χαὶ ἀναλαμδανόμενον εἰς
οσιὐρανοὺς, παρεκστῆναι δὲ xal χαταπιστεῦσαι íxv-
τὸν τῷ τῆς ἀπάτης πνεύματι, χαὶ δισχευθέντα, χα-
πῶς τελευτῆσαι. « Ἔν δὲ τῷ αὐτῷ παρίστησιν, ὡς
xxi ἱεροὶ ele ἄνδρες πεῖραν προσῆγον τὸ ἐν τῇ
Μαξιμῶλῃη πονηρὸν ἀπελέγχειν πνεῦμα " χωλύεσθαι
δὲ πρὸς ἑτέρων δηλαδὴ τῷ πνεύματι συνεργούντων.
Εἶτα x«i τοῦ χρόνον προΐζῶν, διελέγχει τὰς ψευδεῖς
αροφητείας Μαξιμῶλης, τρισχαιδέχατον ἔτος λέγων
ϑιιλθεῖν, χαὶ pudtv γενέσθαι ὧν προεφοίδασεν. Οὐδὲ
q*p μεριχὸς, οὐ χαθολιχὸς γέγονε πόλεμος " ἀλλὰ
καὶ Χριστιανοῖς μᾶλλον εἰρήνῃ ἐξ iov, Θεοῦ. "Ev
ys μὴν τῷ τρίτῳ διελέγχει τοὺς αὐχοῦντας, ὡς
πλείους παρ᾽ αὐτοῖς μάρτυρές εἶσιν * ὅπερ xal τέχ-
pápu» πιστὸν εἶναι ἔλεγον τοῦ παρ᾽ αὐτοῖς λεγο-
μένον προφητιχοῦ πνεύματος. « Τὸ δ᾽ ἐστὶν ἄοα ὡς
ἔοικε παντὸς μᾶλλον οὐχ ἀληθές. Καὶ γὰο τῶν ἄλλων
αἱρέσεων τινες πλείστους ὁσονὶ ἔχουσι μάρτυρας "
z&i οὐ παρὰ τοῦτο δήπου συγκαταθησόμεθα. Καὶ
πρῶτοί γε ἀπὸ τὴν Μαρχίωνος αἱρέσεως, Μαρχιω-

C

(4) Zoticus Ostrenus presbyter, et Julianus Apa-
menus, spiritum Maximille cohibere sunt agressi.
(Euseb. lib. v. cap. 16). mE

(3) Pseudopropheta, qui neque timore neque

Ostreni presbyteri (1) mentionem faciens. Deinde
post brevem digressionem, res Montani, qui fuerit,
unde prodierit, et quz delirans nugatus sit, expo-
nit: ad eum fere modum, sicuti nos de eo paulo
ante scripsimus. Atque hecquidem, fraudem se-
ductionemque ejus arguens, in primo;libro disserit.
In secundo autem de obitu ejus ita refert. 391
Quandoquidem vero propheticidas non vocant,quod
immensas prophetiarum eorum ambages non reci-
pimus (eos se namque jactant esse, quo populo
missurum se Dominus promisit), respondeant no-
bis, per immortalem Deum: Estne quispiam, o
viri boni, ex omnibus iis qui a Montano, ejusque
uxoribus provenientes docere ceperunt. qui per-
secutionem a Judeis passus, et a legis transgres-
soribus occisus sit ? Sed neque quisquem eorum
comprehensus, aut pro lege ipsa crucifixus, neque
ja Judeorum synagogis flagellis caesus est. Aliam
autem mortem obiisse Montanus et Maximilla
dicuntur. A spiritu namque vesano uterque agi-
tatus (2), seipaum seorsim suspendit, eoque modo
ad instar Judi proditoris vitam finiit. Sicuti etiam
primusprophetiarum eorum defensor, admirandus
ille Theodorus, cum se seductionis spiritui com-
mendasset, potestatique ejus permisisset, jactatus
atque sublatus in ccelum (3), ac rursum delapsus
pessime periit. » In eodem libro astruit, divinos
quosdam viros periculum fecisse, ut Maximille
spiritum | malignum redarguerent, vanitatisque
convincerent: sed ab aliis impeditos esse, qui
d&moni ei subservierunt. Progrediens deinceps,
ex ipso tempore prophetias ejusdem falsas fuisse
ostendit : Tredecimum, dicens, presterisse annum,
nihilque earum rerum que ipsa divinaverat, ac-
cidisse. Neque enim vel in universo orbe, vel in
regione aliqua bellum fuit: sed et Christianis ex.
misericordia et gratia Dei pax et tranquillitas
data. In tertio porro libro, gloriantes eos, quod
piures apud se sint martyres, idque certum esse

tremore ducitur, in consternatione animi sinistra,

ἃ non voluntaria incipit inscitia, et in voluntariam

desinit animee insaniam. (Euseb. lib. v, cap. 17.)
(3) Euseb. lib. v, cap. 15.

1039

NICEPHORI CALLISTI

1040

indicium prophetici, sicuti ab eis dicitur, spiritus, A νεσταὶ χαλούμενοι, πλείστους ἔχειν Χριστοῦ μαρτυ.

refellit. « Hoc vero ipsum longe omnium, inquit,
est falsissimum. Siquidem et aliarum heresum
nonnulle quamplurimos habent martyres, non
ideo tamen pedibus in illorum imus sententiam.
Ac primi statim a Marcionis secta Marcionistee
dicti plurimos habere martyres feruutur : verum-
tamen Christum ipsum juxta veritatem non pro-
fitentur. » Et paulo post :« Proinde cum Christiani
ex Ecclesia ad martyrium et professionem verte
fidei et pietatis,una cum eis martyribus qui Phry-
gum heresis dicti sunt, vocantur, seorsim, 392
nec assentientes eis, neque cum eis communican-

pes λέγουσιν. ᾿Αλλὰ τὸν Χριστὸν αὐτὸν xarà ἀλή-
θειαν οὐχ ὁμολογοῦσι. » Καὶ μετ᾽ ὀλίγα * « Ἔνθεν
τοι χαὶ ἐπειδὰν τὸ τῆς χατὰ ἀλήθειαν πέστεως μαρ-
τύριον χληθέντες ἀπὸ τῆς ᾿Εχχλησίας τύχωσι μετὰ
τινῶν τῶν ἀπὸ τῆς Φρνγῶν αἱρέσεως λεγομένων
μαρτύρων, διαφέρονται πρὸς αὐτοὺς, χαὶ μὴ χοινω-
νήσαντες αὐτοῖς, τελειοῦνται, διὰ τὸ μὴ βούλεσθαι
συγχαταθέσθαι τῷ διὰ Μοντανοῦ xai τῶν γυναικῶν
πνεύματι. Kot ὅτι τοῦτ᾽ ἀληθὲς xoà ἐν ἡμετέρῳ
χρόνω ἐν ᾿Απαμείᾳ τῇ πρὸς Μαιάνδρῳ τυγχώνει
γεγενημένον, ἐν τοῖς περὶ Γαΐον xai ᾿Αλέξανδρον
περὶ Εὐμενείας (1) μαρτυρήσασι πρόδηλον ».

ies, moriuntur, propterea quod nolint in Montani muliercularumque ejus spiritus sententiam con-
cedere. Id autem verum esse, quod nostro quoque νὰ Apamese, que ad Meandrum fluvium sita
est.accidil, exemplum declarat, in Caio et Alexandro Eumenis prognatis, qui martyrium subie-

runt. »
CAPUT XXIV.

Qua etiam Miltiades, vir. ecclesiasticus, adversus
eam scripserit.

Idem scriptum Miltiadis scriploris quoque me-
minit cujusdam, qui et ipse contra eamdem here-
sim docte scripserit, dicta quedam ejus ad hunc
prope modum citans : « Hec, cum in commentario
quodam (2) Miltiadis fratris, in quo asserit et pro
bat, prophetas non in exstasi et consternatione lo-
qui oportere, invenissem, in epitomen el compen-
dium redegi. Progrediens deindeoratione sua, Novi
Testamenti prophetas enumerat, in quibus etiam
Ammiam quamdam,et Quadratumrecenset. Talem
autem prophetam ex omnibus eis quivelin Veteri,
velin Novo Testamento, spiritu sunt acti, nullum
indicare poterunt: neque velAgabnm, vel Judam,
yel Silam, neque etiam Philippi filias, aut Phila-
delphensem Ammiam,aut Quadratum,aut quosdam
alios quidquam ad se pertinere gloriabuntur.Paulo
post deinde : Ac siquidem post Quadraturn et Am-
miam, sicuti jactitant, Montani mulieres donum
propheticum acceperunt, quinam alii post Monta-
num etejus uxores per successionem id accepe-
rint ostendant. Oportere enim charisma prophe-
ticum in omni Ecclesia esse usque ad supremum
Christi adventum, Apostolus arbitratus est. Sed
quem nobis indicent,non habent. Decimus quartus
namquejam agiturannus, ex quo Miximilla mortua
est. » Hecquidem is scriptor. Miltiades autem iste
alia etiam nobis studii diligentieque suse de rebus
sacris reliquit monumenta. Unum siquidem librum
ad Grecos, 399 3 alterum vero adJuda&os perquam
erudite composuit : sed et tertium scripsit ad prin-
cipes,defensionem pro ea quam complexus est phi-
losophia instituens.

CAPUT XXV.

Quod et Apollonius Romanus contra eam ipsam
haeresim pugnaverd.

Utrum enimvero et Apollonius, scriptor ecole-
siasticus, orationibus editis heresim secundum

ΚΕΦΑΛ. KA.
Ὅσα xai Μιλτιάδης ἐχχλησιαστιχὸς ἀνὰρ
κατ᾽ αὐτῆς ἔγραψεν.

Ἐν δὲ τῶ αὐτῷ συγγράμματι χαὶ Μαὰτιάδου
μνείαν ποιεῖται συγγραφέως τινὸς, ὡς καὶ αὐτοῦ
λογικῶς τῇ τοιαύτῃ αἱρέσει προσαπαντήσαντος. Καὶ
λέξεις δὲ τινας ἰχείνου παρατίθεται τῷ συγγράμ-
ματι οὕτω φάσχων " α Ταῦτα εὐρὼν ἔν τινε συγγράμ-
ματι Μιλτιάδον τοῦ ἀδελφοῦ, ἐν ᾧ ἀποδείχνυσι περὶ
τοῦ δεῖν προφήτας ἐν ἐχστάσει λαλεῖν, ἐπετεμόμην.
Προϊὼν δὲ τῷ λόγῳ, τοὺς κατὰ τὴν Καινὸν προφήτας
ἀπαριθμεῖ " ἐν οἷς xal “Αμμίαν τινὰ καὶ Κοδρᾶτον
καταλέγει. Τοῦτον δὲ τὸν τρόπον οὔτε τινὰ τῶν χατὰ
τὴν Παλαιὰν, οὔτε τῶν χατὰ τὴν Καινὴν πνευματο-
φορηθέντων, προφήτην δεῖξαι δυνήσονται ^ οὔτε
"Ay«vov, οὔτε Ἰούδαν, οὔτε Xa, οὔτε τὰς Φιλίπ-
πον θνγατέρας, οὔτε τὴν ἐν Φιλαδελφία ᾿Αμμίαν,
οὔτε Kodpárov, οὔτε τινὰς ἄλλους μηδὲν αὐτοῖς
προσήκοντας χαυχήσονται. » Καὶ μετ᾽ ó)iya* « Et
γὰρ μετὰ Κοδρᾶτον xai ᾿Αμμίαν, ὡς γὲ φασιν, αἱ
περὶ Μοντανὸν διοδέξαντο γυναῖχες τὸ προφητιχὸν
χάρισμα, τίνες ἄλλοι ἀπὸ Μοντανοῦ χαὶ τῶν γυναι-
χῶν διεδέξαντο, δειξάτωσαν. Δεῖν γὰρ εἶναι τὸ προ-
φητιχὸν χάρισμα ἐν πάσῃ ᾿Εχχλησίᾳ μέχρι τῷς τε-
λείας παρουσίας ὁ ᾿Απόστολος ἀξιοῖ, ᾿ΑΛλλ᾽ eüx ἂν
ἔχοιεν δεῖξαι * τεσσαρεσχαιϑέκατον γὰρ ἥϑδῃ τοῦτο
ἔτος ἀπὸ τς Μαξιμῶλης τελευτῆς,» Ταῦτα po
οὗτος" ὁ δὲ Μιλτιάδης οὗτος xci ἄλλας ἡμῖν τῆς
περὶ τὰ θεῖα σπουδῆς αὐτοῦ μνήμας χαταλέλοιπεν.
Εἷς μὲν γὰρ αὐτῷ λόγος πρὸς Ἕλλχνας, ἕτερος δὲ
πρὸς ᾿Ιουδαίους, εὖ μάλα x«i ἄμφω συντεθειμένοι -
χαὶ ἄλλος δὲ τρίτος αὐτῷ σννεγράφη πρὸς ἄρχοντας,
ἀπολογίαν διασχενάξων ὑπὲρ ὥς μετήει φιλοσο-

φιας͵

ΚΕΦΑΛ. ΚΕ΄.
Ὡς x«t ᾿Απολλώνιος ὁ Ῥωμαῖος κατὰ τῆς τοι-
αὐτῆς αἱρέσεως ἀντετάξατο.
Οὐ μὴν δὲ ἀλλὰ χαὶ ᾿Απολλώνιος͵ ἐκχλησιαστιχὸς

συγγραφεὺς, λόγοις ἐλέγχων βάλλει τὴν εἰρημένην

(1) Περέ Εὐμενείας μαρτυρήσασι, Niceph. ἀπὸ Ενμενεὶας. (Euseb. lib. v, cap. 16.)

(2) Euseb. lib. v, cap. 17.

4104

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IV.

1043

αἴρεσιν χατὰ Φρύγας τότε ἀχμάζξζουσαν, πρὸς λέξιν À Phrygastumvigentemoppugnavit,cum falsas eorum

μὲ» ἀνατρέκων τὰς ψευδεῖς αὐτῶν προφητείας,
ἐξελέγχων δι χαὶ τὸν βίον τῶν ἀοχηγῶν τῆς πλάνης
αὐτῶν, οἷς οὕτω διέξεισιν" « Οὗτός ἐστιν ὁ διδάξας
λύσεις γάμων, ὁ νηστείας νομοθετήσας, ὁ Πέπουξαν
χαὶ Τύμιον Ἱεοουσαλὺὸμ ὀνομάσας * πόλείς δ᾽ εἰσὶν
αὗται μιχραὶ τῆς Φρυγίας - τοὺς πανταχόθεν» ἐχεῖ
συνεισαγαγεῖν ἐθῶων * ὁ ποαχτξοας χοημάτων χα-
ταστήσας " ὁ ἐπ᾽ ὀνόματι ποοσφορῶν τὸν δωοοληψίαν
ἐπιτεχνώμενος * ὁ σαλάρια χορηγῶν toi; χηῃρύσσον-
σιν αὐτοῦ τὸν λόγον, iva διὰ τῆς γαστριμαργίας ὃ
διδασχαλία τοῦ λόγου χοατύνηται. » Περὶ μὲν οὖν
τοῦ Μοντανοῦ ταῦτα - οἷα δὲ xai πεοὶ τῶν αὐτοῦ
προφητίδων φησὶν, ἄχονε * « Δείχνυμεν οὖν αὐτὰς
πρώτας τὰς προφήτιδας, ἀφ᾽ οὗ τοῦ πνεύματος
ἐπληρώθησαν, τοὺς ἄνδρας λιπούσας. Πῶς οὖν ἐψεύ-
devro Πρίσχαν παρθένον ἀποχαλοῦντες ; » Εἶτα xoi
ταῦτα προστίθησιν * « Οὐ δοχεῖ σοι πᾶσα Γραφὴ
κωλύειν προφήτας λαμόάνειν δῶρα xci χρήματα -
Ὅταν οὖν ide τὸν προρῦτιν εληφνῖαν χαὶ χουσὸν
καὶ ἄργυρον xxi πολυτελεῖς ἐσθῦτας, πῶς αὐτὴν μὴ
παραιτήσωμαι; » Μιχρὸν δὲ χατιὼν περί τινων
x«t' αὐτοὺς ὁμολογητῶν ταῦτά φησιν ^ « Ἔτι δὲ
Θεομίσων ὁ τὴν ἀξιόπιστον πλεονεξίαν ἀμφιεσμένος,
ὁ pà βαστάσας rii; ὁμολογίας τὸ σημεῖον (1), ἀλλὰ
πλήθει χρημάτων ἀποθέμενος τὰ δεσμά" ἐπὶ δὲ
τούτῳ ταπεινοφρονεῖν ὡς μάρτυς χαυχώμενος, ἐτὸλ-
μὴσε μιμούμενο: τὸν ᾿Απόστολον, χαθολιχὴν συντα-
ξάμενος ἐπιστολὸν, χατοχεῖν μὲν τοὺς ἄμεινον πεπι-
στευχότας, συναγωνίζεσθαι δὲ τοῖς τῆς χενοφωνίας
λογοις, βλασφημὅσαι δὲ εἰς τὸν Κύριον x«i εἰς τοὺς
ἀποστόλους χαὶ τὸν «yix» ᾿Εχχλησίαν. » ᾿Ἐπὶ δὲ
τούτοις ἐξελέγχει τινὰ παρ᾽ αὐτοῖς μάρτυρα ᾿Αλέ-
ξανδρον, ὃν ὡς Xucrà» ἁλόντα, τῇ τοῦ χυρίου ἔπι-
κλήσει ἀπολυθῆναι, x«l συνεῖναι μὲν συνεστεώμενον
τῇ προφήτιδε καὶ χρηματιζόμενον " « OO, φησὶ, τὰς
λῃστείας xxl τὰ ἄλλα τολμήματα ἐφ᾽ οἷς χεχόλασται,
οὐχ ἡμᾶς δεῖ λέγειν * δδλλ᾽ ὁ ὀπισθόδομος ἔχει. Τίς
οὖν τίνι «4 τὰ ἁμαρτήματα ; πότερον à προ-
φῆτις τὰφ λῃστείας τῷ μάρτυοι, f$ ὁ μάρτυς τῇ προ-
φήτιδι τὰς πλεονεξίας ; » Καὶ πάλιν, περὶ ὧν αὐ-
“χοῦσι προφητῶν, ταῦτ᾽ ἐπιλέγει o « ᾿Εὰν ἀρνῶνται
δῶρα τοὺς προφήτας αὐτῶν εἰληφέναι, τοῦθ᾽ ὁμολο-
ἡησάτωσαν, ὅτε ἐὰν ἐλεγχθῶσιν εἰληφότες, οὐχ εἰσὶ
προφῦται " xai μυρίας ἀποδείξεις τούτων παραστή-
σομεν. ᾿Αναγχαῖον δὲ ἐστι πάντας χαρποὺς δοχιμά-
ζεσθαι προφήτου. Προφήτης, εἰπέ μοι, βάπτεται ;
προφήτης στιδίξεται ; προφήτης φιλοχοσμεῖ ; προ-
ψήτης ταύλαις χαὶ χύδοις παέξει ; προφήτης δανεί-
ζει ; » Πρὸς δὲ τούτοις x«t τοῦτ᾽ ᾿Απολλώνιος τῇ
αὐτοῦ πραγματεία δείχνυσιν, ὡς τεσσαραχοστὸν
ἔτος, ἐξ oU τῇ προσποιήτω x«i δαιμονιώδει προφη-
τεία ἐπέθαλε Μοντανὸς, ἐτύγχανε τῷ συγγράμματι.
"Iarepet de, ὡς χαὶ Ζωτιχὸς ὁ ᾿Οστρηνὸς, οὔ xai ὁ
πρὸ τούτου ἱστοριχὸς μνείαν πεποίηται, ἥδη Μαξι-
μῶλως τῷ προφητεύειν ἐπιχεχειρηχυίας, ἐπιστὰς,
διελέγχειν τὸ δαιμόνιον ἐπειρᾶτο. ᾿Εσχέθη δ᾽ οὖν

(1) Ὁμολογας cupsiov, hoc est, martyrium.

prophetias ad verbum refellens, tum vitam et mores
auctorum ejus erroris traducens his, qui sequun-
tur, verbis : « Hic illeest, qui matrimonia dirimere
docuit: hic, qui jejunia legibus latis sanxit : hic, qui
Pepuzam et Tymium, parvas Phrygiee civitates, ubi
quos undequaque ad se pertraxisset homines con-
trahere etcongregare voluit, Jerusalem nominavit:
hic, qui &ruscatores et pecuniarum exactores in-
stituit: qui sub pretextu et nomine oblationis
avaritiee sordes et munerum emunctiones arte qua-
dam invenit: quisalaria verbum ejus predicantibus
numeravit, ut per ventris curam doctrina ejus in-
valesceret atque confirmaretur. » Atque hec de
Montano : deinceps, que etiam de prophetissis
ejus dicat, audi : « Ostendimus igitur has ipsas pri-
marias prophetissas, ex quo spiritu sunt replette,
& viris suis profugisse : qui ergo fit, ut tam impu-
denter Priscam virginem appellantes,mentiantur?»
Deinde hiec quoque addit : « Non tibi videtur Scri-
ptura omnis prohibere, ne prophete numera et
pecunias accipiant ? cum itaque egregiam istam
prophetissam aurum, argentum, et vestem pretio-
sam accipere viderim, quomodo eam non detester
et abominer ? » Et paulo post, de quibusdam con-
fessoribus eorum heec dicit : « Preterea Theomison
inexplebilis avariti& sordibus obvolutus, qui quod
confessionis signum perferre non potuit, magna pe-
cuniee vi vincula sua redemit : quo ille nomine, cun-
submissius se gerere deberet, gloriosius pro martyre
venditavit. Ausus is etiam est ad imitationem Apo-
stoli, catholicam ad universos couscribere episto-
lam : in qua, si diis placet, eos docet, «qui melius
quam ipse de fide sunt persuasi : et vaniloquenties
verba defendit, simulque blasphema et impia in
Dominum etapostolos sanctamque Ecclesiam verba
effundit. 394 Sub hec quemdam apud eos mar-
tyrem Alexandrum redarguit, qui ut predo ca-
ptus, et domini appellatione solutus atque dimissus
familiariter eisdem . in edibus cum prophetissa
vixit, eique pecuniam ingentem qussivit : « Cujus,
inquit, preedas et latrocinia, aliaque audacia fau-
nora, propter que est excruciatus, non opus est
nos commemorare, cum ea in acta publica relata,
curia habeat. ltaqueistorum quis cui noxam remit-
tet ? utrum prophetissa martyri latrocinia, an mar-

D tyrprophetisseeavaritie lucra?» Rursum de prophe-

tis, quorum nomineipsisibi gloriantes placent, heec
infert : « Quod si negant prophetas suos munera ca-
pere, illud confiteantur, si convicti fuerint eos dona
recepisse, nonesse prophetas: etinnumerabilibus id
exemplis probabimus. Pernecessarium autem est
omnes prophete fructus explorare et excutere. Dic,
rogo, mihi,num propheta cerussa fucatur? propheta
stibiolinitur? propheta formam excolit? propheta ta-
bulis et talis ludit? propheta feenerat, et lucro stu-
det?» Ad haec idem Apollonius in opere suo illud in-

:4043

NICEPHORI CALLISTI

1044

dicat quod quadragesimo post anno scriptum id ὅμως παρὰ τῶν τὰ ica ἔχείνῃ φρονουντων. Καὶ μάρ-

condiderit, ex quo Montanus assimulatam οἱ ἀΘ-
moniacam prophetiam instituit. Memorie quoque
tradidit, Zoticum Ostrenum, cujus superior histori-
cus mentionem fecit, cum jam Maximilla prophetare
apud Pepuzam coepisset, demonium id convincere
instituisse ; prohibitum tamen ab eis esse, qui sectae
illius addicti fuere. Meminit quoque Thrasesm cu-
jusdam martyris. Preterea ex veterum traditione

τυρος δέ τινος Θρασέα μέμνηται * ἔχειν δὲ χαὶ ἐκ
παραδόσεως, ὡς ἄρα τοῖς ἀποστόλοις Χριστὸς ἐπὶ
ϑώδεχα ἔτη μὴ χωρίξεσθαι τῆς Ἱ!:ρουσαλὴμ ἐντεΐ-
λασθαι. Χρῆται δὲ ἐν πολλοῖς ἐς μαρτυρίαν τῶν λό-
yov ἀπὸ τὸς ᾿Αποχαλύψεως ᾿Ιωάννου, 0» φησι xai
νεχρὸν ἔγεϊῖραι χατὰ τὴν Ἔφεσον. Καὶ ἄλλα τινὰ
ἱστορεῖ, διευρύνων τὴν πλάνην τῆς προχειμένης αἱ-
ρέσεως.

se recepisse scripsit, Christum apostolis ργϑοθρίββθ, αἱ ne ante duodecimum annum Hierosolymis disce-
derent. Utitur quoque in multis locis testimoniis ex Apocalypsi Joannis petitis, quem etiam mortuum
exsuscitasse Ephesi dicit. Scribit insuper alia queedam, fraudem et errorem ejusmodi heresis expla-

nans.

CAPUT XXVI.

Hunc ipsum Apollonium Roma martyrium per-
. tulisse.

« Idem hic Apollonius (1), in omni genere doctrine
etsapientisee clarus, Romse martyrii perfecitcursum.
'Nam sub Commodo per universum orbem pax etl
tranquillitas religioni nostre data est, 395 et
salutiferum verbum omnem animam ex omni ge-
nere hominum ad verum Dei cultum perduxit ; et
"Rome tote domus et familie simul ad fidem sin-
ceram pervenerunt. Quomodo autem id ferret is,
qui pulchris sanctisque rebus semper insidiatur ?
Quapropter cum multáalia contra nos fraudulenter
excogitavit, tum scelestum quemdam ad suam
"ipsius fraudem propensum instigavit, ut Apollo-

nium ad tribunal protraheret, accusationemque C

contra eum constitueret. Is porro delator, quod
'mon legitime actionem intendisset, Perennio (2)

P . sententiam ferente, cruribus ejus fractis, debitasluit

cenas : ex consuetudine quadam, quee contra eos
Rome invaluit, qui res tales ad judices deferrent.
Ipse autem martyr, cum in senatu Romano, judice
ita statuente, rationem professionis fidei sue ora-
'tione luculenta reddidisset, de sententia senatus (3)
'capitali affectus supplicio, e vita migravit. Qui vero

ΚΕΦΑΛ. KC".
Ὅτι xat ἐν Ῥώμῃ ὁ αὐτὸς ᾿Απολλώνιος ἔμαρ-
τύρησεν.

Ὃ δ᾽ αὐτὸς οὗτος ᾿Απολλώνιος, xai. ἐν παιδεία xai
σοφία διαδόητος dw, ἐπὶ Ῥώμης x«l τὸν μαρτυρι-
χὸν διήνυσε δίαυλον. Ἐπὶ γὰο Κομόδον, πρὸς τὸ
πρᾶον τῆς περὶ ἡμᾶς εἰρήνης μεταδλωηθείσης xa6'
ὅλης τῆς οἰχουμένης, ὁ σωτήριος λόγος ἐπὶ τὸν
ἀληθῇ θρησχείαν πᾶσαν ψυχὴν τῶν ἐκ παντὸς
ὑπηγάγετο γένους. Ἐπὶ δὲ Ῥώμης χαὶ ὅλους οἴχους
παγγενεὶὲὶ ὁμόσε τῇ ἀχραιφνεῖ πίστει χωρεῖν παρ-
ἐσχεύαξε. Πῶς δ᾽ ἄν ἔμελλε τοῦτο οἰστὸν εἶναι τῶ
ἀεὶ τοῖς χαλοῖς ἐφεδροεύοντι ; θεν πολλὰ μὲν xai
ἄλλα ἐπιτεχνώμενος Tv, x«i τινα δ᾽ ἐναγῆ τῷ ᾿Απολ-
λωνίῳ * χαὶ εἰς διχαστήριον ἄγει. Καὶ ὁ μὲν μὲ
προσηχόντως τὴν δίχην ὑπελθὼν, τὰ σχέλη δεετέ-
θλαστο. Περεννίου τὴν δίκην ἐπαγαγόντος, xar& rt
ἔθος χρατῆσαν 'Popaixóv τοὺς τὰ τοιαῦτα χατα-
μηνύοντας πάσχειν. Ὁ δὲ μάρτυς λόγον αἰτήσαντος
τοῦ διχάζοντος ἐπὶ τῆς συγχλήτου βουλῆς, xai ταύ-
τὴν ἀξίως τοῦ σφετέρου λόγου ὑπὲρ τῆς πίστεως
παρασχὼν, τιμωρία χεφαλιχῇ δόγματι τῆς σνγκλύ-
του τοῦ βίου ἐξίστατο. Εἴ τις τοένυν ἐπ᾿ ἀχριδὲς τὰ
κατ᾽ αὐτὸν διαγνῶναε θελήσειε, τοῦτον τῷ ixtivov
μαρτυρίῳ ἐντυγχάνειν προτρέπομεν.

certius accuratiusque res ejus cognoscere velit, eum ad martyrium ejus, quod in litteras relatum

est, legendum cohortamur.
CAPUT XXVII.

Ut Serapion Antiochim episcopus Montanum
refellerit, et de libris ejus.

Scriptorum vero que Apollinaris contra heeresim
secundum Phryges composuit, etiam Serapion,
quem Antiochie ad Orontem Maximini in episcopatu
successorem fuisse indicavimus, meminit in episto-
la quadam ad Cariconem et Pontium (4), ita scri-
bens : « Ut vero intelligatis, que in toto orbe est
fraternitatem, detestari preestigias ordinis et sectae
ejus, qu& novte prophetis dicitur, litteras beatis-
simi Claudii Apollinaris Hierapolitani in Asia epi-

(4) Secundi huic nomen fuit. Hier. de viris
illust., qui Apollonium senatorem urbis Rome fuisse
scribit.

: (2) Perennius prefectus multos nobilium inter-
fecit. (Lamprid., Herodian.)

(3) Eo quod lex Rome esset, non debere absolvi

ΚΕΦΑΛ. ΚΖ.

Ὡς καὶ Σεραπίων ὁ ᾿Αντιοχείας τοὺς περὶ
Μοντανὸν ἀπελέγχει, χαὶ περὶ τῶν συγγ-
ραμμάτων αὐτοῦ.

Τῶν δ᾽ ᾿Απολλιναρίῳ πεποιημένων χατὰ rüg Φρὺυ-
γῶν αἱρέσεως χαὶ Σεραπίων ὃν ἐπὶ τῇ πρὸς ᾿Ορόντῃ
᾿Αντιοχεία μετὰ Μαξιμῖνον διάδοχον τῆς ἐπισχοπῆς
ἐδηλώσαμεν, μέμνηται ἕν τινε τῶν ἰδέων ἐπιστολῶν,
Καρίχωνι x«b Ποντίῳ πεμφθείσῃ, γράφων οὕτως "
« Ὅπως δὲ xai τοῦτο εἰδῆτε, ὅτι τῆς ψευδοῦς ταύτης
τάξεως τῆς ἐπιχαλουμένης νέας προφητείας ἐδ ὃ ἔλυ-
x:mi ἣ ἐνέργεια παρὰ πάσῃ τῇ ἔν τῷ χόσμῳ ἀδε)-
φότητι, πέπουφα ὑμῖν χαὶ KAavdíou ᾿Απολλιναρίον
hominem Chrislianurn, qui pro tribunali causam
dixisset, nisi propositum mutaret. (Eusebius,
lib. v, cap. 91).

. (&) Euseb. Caricum habet, lib. v, cap. 19;

item Ponticum. Alii etiam Carinum habent.

104b

τοῦ μαχαριωτάτουγ
Ασίας ἐπισκόπου, γράμματα. ᾽ν αὐτῷ δὲ τῇ τοῦ
Σεραπίωνος ἐπιστολῇ x«i ὑπὸόσημειώσεις φέρονται
διαφόρων ἐπισχοπων * ὧν ὁ μέν τις ὧδέ πὼς ὑπεσχ-
μόνατο * « Αὐρήλιός Κυρήνιος μάρτυς ἑὀῤῥῶσθαι
ὑμᾶς εὔχομαι. » Ὁ δέ τις τοῦτον τὸν τρόπον "
« Αἴλιος Πούπλιος Ἰούλιος, ἀπὸ τῆς Δεδελτῆς χολω-
νείας τῆς Θράχης ἐπίσχοπος Zi) ὁ Θεὸς ὁ ἔ» τοῖς
οὐρανοῖς, ὅτι Σώτας ὁ μαχάριος ὁ ἐν ᾿Αγχιάλῳ ἠθέ-
λησε τὸν δαίμονα τὸν Προισχῶλης ἐχθαλεῖν * xci οἱ
ὑποχριταὶ οὐχ ἀφῆχαν. » Καὶ ἄλλων πλειόνων τὸν
ἀριθμον ἐπισχόπων συμψήφων τούτοις ἕν τοῖς δηλω-
θεῖσι γράμμασιν αὐτόγραφοι φέρονται σημειώσεις.
T& μὲν οὔχ χατὶὲ Μουτανὸν xal τῆς χατὰ Φρύγας
αἱρέσεως ἐν τούτοις.
ΚΕΦΑΛ. KH'.
Ὡς x«i ὃ τοῦ Μαρχίωνος αἴρεσις εἰς πολλὰ
διῃρέθη, xai τίνα ἐτερατεύοντο.

Μαρχίων δὲ ὁ Ποντιχὸς, οὔ xai ἄνωθεν μνείαν πε-
ποίημαι, τὸ τοῦ Κέρδωνος ἀσεῦες ἐπιμᾶλλον αὐξή-
σας, τέσσαρας ἀγεννήτους οὐσίας τῷ λόγῳ διέπλα-
δὲν * ὧν τὸν μὲν ἀγαθὸν τε χαὶ ἄγνωστον προσηγό-
βευσεν, ὃ Πατέρα τοῦ Χριστοῦ λέγει - τὸν δὲ διχαιον
x«i δημιομργόν * τοῦτον δὲ πονηρὸν ὀνομάζει * xai
πρὸς τούτοις ὕλην χαχήν τε οὖσαν, xai ὑπ᾽ ἄλλῳ
τῷ xXx" συυτελοῦσαν. Τὸν γε μὴν δημιουργὸν περι-
γενόμενον τοῦ χαχοῦ τὴν ὕλην λαδεῖν xai δημιουρ-
γῆσαι τὰ σύμπαντα. Ἔχ μὲν τοῦ χαθαρωτάτου τὸν
οὐρανὸν χαὶ τὰ ἄλλα δεηθῶν λέγει δημιουογεῖν * ix
καχυτέρον δὲ τὸν rs παραδεισον, xai ἐχεῖθεν ix βώ-
leu τὸν ᾿Αδάμ * ἐχ τῆς οἰχείας δὲ οὐσίας δοῦναι αὐτῶ
τὴν ψυχήν * χἀντεῦθεν εἶναι τὴν διαμάχην τῆς Ψυ-
X5 καὶ τοῦ σώματος. ᾿Αγαθώτερον δὲ χαὶ τὸν ὄφιν
πλάττει τοῦ δυμιουργοῦ. Τιμᾷ δὲ αὐτὸς χαὶ τὸν ὅγι»
Βλασφυημεῖ δὲ χαὶ τοὺς πατριύρχας καὶ τοὺς ποο-
φήτας. Ἔχ μὲν οὖν τῶν Εὐαγγελίων τὸ κατὰ Λουχᾶν
μόνον δέχεται, τὸν svemheyla» περιαιοων. ᾿Ενυέα
δὲ μόνας τοῦ ᾿Απόστόλου προσίεται Ἐπιστολάς" xai
τούτων περιχόψας τὰ πλεῖστα. Τὸν δὲ παλαιὰν Δια-
ϑύχην χαὶ τοὺς Προφήτας ἀπελαύνει παντάπασιν,
ὡς ὑπὸ ἀλλοτρίον δεδομένην Θεοῦ“ Φαντασία δὲ xai
ἄνθρωωον τὸν Χριστὸν γενέσθαι. Ἐξάγει δὲ τοῦ βίου
παὶ τὸν ἀνάττασιν. Οὗτος τὸν μὲν Koi» xai τοὺς
Σοδομίτας λέγει σωτυρίας μετασχεῖν προσιόντας ἐν
iiy Χριστῶ - ἔτὸν "AG. δι, τὸν ᾿Ενὼχ xai νὸν Νῶε,
τοὺς τε πατριάρχας xai προφήτας xai διχαίους, μὴ
προσελθόντας ἰἐχείνω, τὸν ἄϑον οἰχεῖν. Καὶ ἀλλα
πλεῖστα κατὰ Θεοῦ ἔλύττοσεν " ὧν τὰ πλείω παρῆχα
σεγῇ. ᾿Α)λὰ x«i ξ τούτου φάλαγξ ὕστερον ti; πολ) ὰ
διρρέθη. ᾿Απέλλξς γὰο τις τοῖς ἐχείνου ἀγευνήτοις
τέσσαρσι xai ἕτερον ποοτέθεχε πύρινον. βιβλίον δέ
τε συνθεὶς Φιλουμένες προοφατείαν ὠνόμασε. Περι-
τέθειχε δὲ τῷ Χριστῷ καὶ σῶμα ojx ἀνθρώπινον,
ἀλλ' ἐκ τῆς τοῦ παρ᾽ αὐτοῖς χόσμου οὐσίας.

4) « Igitur de calcaria, dici solet in car-
x ἰδ a Marciono ad peli : hoc lest a

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IV.
ἐγ. Ἱεραπόλει, γενομένου τῆς À Β6ΟΡΙ ad vos misi. » In eadem Serapionis epistola

1046

adnotationes, sive subscriptiones plurium episcopo-
rum recensentur, quorum quidamita fere manu sua
ei subscripsit: «Aurelius Cyrenius martyr opto vos
valere.» Quidam hoc modo: « /Elius Publius Julius.
Debelti colonis Thracie episcopue : 3946 Vivit
Deus, qui in ccelis est, quod beatus Sotas, qui est
Anchiali, demonium Priscilla ejicere voluit: sed
hypocrite id non permisere. » Et alii complures
episcopi calculo et sententia sua litteras eas com-
probantes, suis ipsorum manibus eis subscripse-
runt. Et Montani quidem atque secundum Phryges
haeresis sic se habuit.

CAPUT XXVIII.

Ut Marcionis haeresis et secta in mullas sit dissecta
partes, el quam monstiruosas opiniones ea pro.
tulerit.

Marcion autem Ponticus, cujus antea quoque
meminimus, Cerdonis impietatem adauxit, etqua»
tuor substantias ingenitas verborum portentis con»
finxit.Ex quibusunum quidem bonum,eumdemque
incognitum appellat, et Patrem Christi dicit : se-
cundum vero justum et conditorem, pravum tamen
nominat. Preterea materiam malam dicit: et ab
alio malo perfectam atque absolutam. Et condito-
rem malo superiorem, materiam accepisse, et con-
didissse omnia : et quidem ex purissimo quoque
ecelum et alia excolantem fecisse refert ; ex cras-
siore autem parte paradisum, atque ex gleba ejus
Adam : cui ex propria substantia animam indide-
rit, unde perpetua illa pugna inter corpus et ani-
mam exstet. Meliorem vero etiam serpentem crea-
tore ipso fingit, ipsumque adeoserpentem honore
etíam prosequitur. Blasphemiis et impiis verbis
invehitur in patriarchaset prophetas. Ex Evangeliis
solum id quod seeundum Lucam est, rejecta tamen
Genealogia, recipit. Novemtantum Apostoli Episto-
Jas probat, atque in iis resecat loca quamplurima.
Vetus Testamentum et Prophetas abjicit omnino,
veluti ab alieno editos Deo : Christum phantasia
tantum et specie hominem fuisse nugatur. Tollit
eliam e vita resurrectionem. Idem, Cain et Sodo-
mitas salutem consecutos esse scribit, quod ad
Christum apud inferos accesserint : Abel autem,
Enoch, Noe, patriarchas, prophetas, et reliquos ju-
stos, quod ad illum non venerint, apud inferos
manere. Sed et aliu quamplurima contra Deum
per insaniam mentis elatravit : quorum pleraque
silentio cominendanda duximus. Sectatores autem
ejus in multas divisi sunt sectas. 397 Apelles
enim quidam (1) illius quatuor ingenitis alium
addiditigneum: et libroase composito, Philumenze
prophetia nomen indidit : Christo autem corpus
tribuit non humanum, sed ex ejus qui apud ipsos
est mundi substantia.

Dus. Prieceplore ad ejus discipulum. » (Tertullia-
nus.

1041

CAPUT XXIX.

De Rhodone, qua contra Murcionem conscripserit :
et de aliis ejusdem opusculis.

Contra hos, eornmque varias sectas, Rhodon
Asianus genere, Tatiani, de quo antea dictum est,
auditor, liberum composuit : cum impietatem eo-
rum refellens, tum auctores eorum dissectionis
accurate recensens. « Propterea, inquit, discordes
inter se sunt, quod sententiam que consistere at-
que exstare nequaquam potest, tuentur atque de-
fendunt. Ex cohorte enim eorum progressus Apel-
les, vita ipsa et senio venerationem quamdam
consecutus, unum principium profitetur : prophe-
tias autem ab adversario provenire spiritu dicit,
dictis atque responsis virginis a demonio agitate,
cui nomen Philumena fuit, persuasus. Alii autem,
eicut et ipse Marcion, duo principia inducuut : ex
quibus sunt Potimus et Basiliscus : Ponticum illum
lupum secuti, qui nudis verbis, ac sine omni de-
monstratione atque probatione, duo principia
eonstituit : Syneros vero tria posuit. Scribit ili-
dem Rhodon, se cum Apelle congressum atque
collocutum esse. Apellem namque provecta jam
etate, cum se nobis immiscuisset, multa perpe-
ram dixisse, atque etiam asseruisse, omnes ho-
mines in cruxifixum credentes (1) salvos fieri, si
modo bonis operibus explorati probatique sint. »
Deinde omnem ejus opinionem recensens, ita in-
fert : « Cum autem ei dicerem : Unde hanc habes
demonstrationem? aut quomodo unum principium
esse asserere potes ? Dic nobis ; tum ille : Pro-
phetie, inquit, que nihil prorsus vere dicant,
"seipsas refellunt, quippe dissidentes inter se, false,

et sibi ipsis adverse. Quomodo autem unum sit.

principium, nescire se, ac tantummodo sic moveri
et adduci, dixit. Deinceps juramento eum, ut ve-
rum diceret, adegi. Et ille juratus, vera se dicere
inquit:ignorare autem, quomodo sit unus ingeni-
tus Deus ; sed tamen se ita credere. Itaque eum
risi, et rejeci, 398 quod pro doctore se gercret,
et doctrinam suam confirmare et defendere non
posset. » Rhodonistein libro quem ad Callistionem
soripsit, Rome Tatiani se discipulum fuisse signi-
ficat. A quo opus editum esse commemorat, in
quo tectos et obscuros divinarum Litterarum locos
se illustraturum expositurumque pollicitus sit ;
ipseque Rhodon, proprio quodam scripto, se pro-
blematum et propositionum illius solutiones er-
planaturum promittit. Feruntur etiam varii ejus

NICEPHORI CALLISTI

1048

ΚΕΦΑΛ. ΚΘ',

Περὶ Ῥόδωνος " ὡς χατὰ Μαρχίωνος συνε-
γράψατο' x«i περὶ τῶν ἄλλων αὐτοῦ συγ-
γραμμάτων.

Κατὰ δὴ τούτου, χαὶ τὴν αὐτῶν διαίρεσιν, Ῥόδων
ϑΑσιανὸς γένος, τῷ προῤῥηθέντι φοιτήσας Τατιανῶ,
βιδλέον ἐξήνεγχε, τήν τε δυσσέδειαν αὐτῶν ἐξελέγ-
χων, xxi τοὺς τὴν διώστασιν ἐπ᾽ αὐτοῖς ἐνηργηχό-
τας πρὸς λεπτὸν ἀναγράφων ^ « Διὰ τοῦτο, λέγων,
χαὶ παρ᾽ ἑαυτοῖς ἀσύμφωνοι γεγόνασιν, ἀσυστάτον
γνώμης ἀντιποιούμενοι. ᾿Απὸ γὰρ τῆς τούτων ἀγέ-
λης ᾿Απελλῆς μὲν ὁ τὴν πολιτείαν σεμνυνόμενος xai
τὸ γῆρας μίαν ἀρχὴν ὁμολογεῖ " τὰς δὲ mxpopurtüm;
ἐξ ἀντιχειμένον λέγει πνεύματος, πειθόμενος ἀπο-
φθέγμασι δαιμονιώδους παρθένου ὄνομα Φιλουμένης,
B Ἕτεροι δὲ, χαθὼς καὶ αὐτὸς Μαρχίων, δύο ἀρχὰς
εἰσηγοῦνται * ἀφ᾽ ὧν εἰσι Ηοντιχὸς τε xat Βασιλιχὸς,
x«t οὗτοι τῷ Ποντιχῳ Λύχῳ χατἀχολονθύσαντες * ὃς
δύο ἀρχὰς ἀπεφήνατο ψιλῶς xai ἀναποδείχτως. Καὶ
Σύνερως δὲ τρεῖς εἰσηγήσατο. Γράφει δὲ ὡς τῷ
᾿Απελλεῖ εἰς λόγους ἦλθεν ὁ Ῥόδων * ὁ γὰρ γέρων
᾿Απελλῆς συμμίξας ἡμῖν, πολλὰ μὲν ἔλεγε χαχῶς’
ὑπετίθει δὲ χαὶ πάντας σώζεσθαι τοὺς τῷ ἐσταυρω-
μένω πιστεύσαντας, εἴγε μόνον ἔργοις ἀγαθοῖς ἐξει-
τάξοιντο.» Ἐπιφέρει δὲ xai πᾶσαν αὐτοὺ τὴν δόξαν,

Α

φάσχων οὕτως " ε Λέγοντος δὲ μουν πρὸς αὐτὸν, Πό-
θεν ἡ ἀπόδειξις αὕτη σοι; ἢ πῶς δύνασαι λέγειν μίαν
ἀρχήν ; Φράσον ἡμῖν - ἔφη, τὰς μὲν προφητείας
ἑαυτὰς ἐλέγχειν διὰ τὸ μὴδὲν ὅλως ἀληθῶς εἰρᾳεχέ-
ναι. 'Acóugovot γὰρ ὑπάρχουσι χαὶ ψευδεῖς, χαὶ
ἑαυτοῖς ἀντιχείμεναι. Τὸ δὲ πῶς ἔστι μία ἀρχὺ, μὴ
γινώσχειν ἔλεγεν * οὕὔνως δὲ χινεῖσθαι μόνον. Εἶτα
ἑἐπομόσαμένου μον τὰληθὲς εἰπεῖν, ὥμνυεν ἀληθεύειν
λέγων * μὴ ἐπίστασθαι δὲ, πῶς sig ἐστιν ἀγέννοτος
ὁ Θεὸς " τούτῳ δὲ πιστεύειν. ᾿Εγὼ δὲ γελάσας, χα--
ἔγνων αὐτοῦ, διότι διδάσχαλος εἶναι λέγων, οὐχ
ἤδει τὸ διδασχόμενον ὑπ᾽ αὐτοῦ χρατύνεϊν. » Ὃ δ᾽
αὐτὸς x«i ἐν τῷ πρὸς Καλλιστέωνα προσφωνήματι
ἐπὶ Ῥώμης μαθητευθῆναι λέγει Τατιανῷ, ᾧ καὶ
βιδλίον iaropst. ἑσπουδάσθαι " du οὗ τὸ χεχαλυμμένον
τῶν θείων Γραφῶν ὑπισχνούμενος εὔδηλον παριστᾷν,
ἐν ἰδίῳ συγγράμματι Ῥόδων οὗτος χαὶ τὰς τῶν rpo-
ὄλημάτων ἐχείνον λύσεις ἐχθήσεσθαι ἐπαγγῶλεται.
Καὶ εἰς τὸν ᾿Εξαήμερον δὲ αὐτοῦ λόγοι διάφοροι -
φέρονται. Πολλὰ δὲ ὁ εἰρημένος ᾿Απελλῆς χατὰ τοῦ
Μωσαϊχοὺ παρετάξατο νόμον, εἰς ἀνατροπὴν ἐχείνου
οὐκ ἐλαχίστην ἐνδειξάμενος τὴν σπουδὴν. Τοιαῦτα
χαὶ εἰς τὰ χατὰ τὴν διαίρεσιν τῆς Μαρχίωνος δόξης
συγγραφέντα τῷ Ῥόδωνι.

libri in Hexaemeron. Apelles autem, quem dixi-

C

mus, multa etiam contra Mosaicam legem composuit, plurimum studii ad eam evertendam collo-
cans. Hec Rhodon adversus divisionem Marcionis opinionis conscripsit.

(4) Euseb. lib. v, cap. 13, ἡλπικότας, hoc est,
sperantes. Idem Apelles dixit, prorsus opus non

esse rationem fidei inquirere, sed insua quemque
persuasione perseverare debere. (Id. ibidem.)

1049

ΚΕΦΑΑ. A'*.

Περὶ τοῦ χατὰ Βλάστον χαὶ Φλωρῖνον iv
Ῥώμῃ γενομένου σχίσματος" χαὶ ὅσα Εἰ-
pu»atog αὐτοὶς διελέχθη" xal πεοὶ τῶν
ἄλλων αὐτοῦ συγγραμμάτων.

Τοῖς δὲ περὶ Φλωοῖνον χαὶ βλάστον χατὰ 'Pouxv
εὶς ἀντιπάλους ποίρας διαχριθεῖσιν, οἷς χατά τι
σύμπτωμα τοῦ πρεσθυτερίον διαπεπτωχόσι, χαὶ
ταῖς Ναρχίωνος δόξαις διὰ ξιολοτυπίας ἔρωτα πεοι-
ειλουμένοις, χαὶ τὸν ἐχχλυσιαστιχὸν θεσμὸν πειδω-
μένοις παραχαράττειν, Εἰρηναῖος ἔτι περιῶν, καὶ
ἄμφω ἐπιστολὰς ἔπεμπε" τὰν μὲν πρὸς Βλάστον
ἐπηράψας Περὶ σχίσματος, rà» δὲ πρὸς Φλωρένον
Περὶ μοναρχίας, & περὶ τοῦ μὴ εἶναι τὸν Θεὸν ποιῃ-
τὸν χαχῶν. Προασπιστὴς γὰο οὗτος τῆς τοιαύτης
δόξης εἶναι ἐδόχει " δι᾽ ὃν αὖθις χαὶ ἔτε τῶ ἀσταθεῖ
τῆς γνώμης χαὶ εἰς τὴν Οὐαλεντένου δόξαν ὑποσυ-
pépsvo» x«i ἕτερον τῷ Eioz»mie σπουδάζεται σύγ-
ygpeupe, ὃ Περὶ τῆς ὀγδοάδος ἔχει ἐκεγραφὸν " ἦν
ὥπερ δείχνυσιν, ὡς τῆς ποώτῃς χαὶ οὗτος τῶν ἀπο-
στόλων μετειλέφει διαδοχῇῆς. Ἐν δὲ τῷ πέρατι τοῦ
συγγάμματος ἀστείαν τινὰ παρασημείωσιν τέθε-
ται, ἦν δὴ xai ἐχθεῖναι τοῖς λοιποῖς οὐχ ἀπᾷδον
ἔλογισάμην. Λέγει δὲ οὕτως * « Ὁρχέξω σε τὸν ut-
ταγραψάμενον τὸ βιθλίον τοῦτο χατὰ τοῦ Κυρίόν
ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, χαὶ χατὰ τῆς ἐνδόξον παρου-
σίας αὐτοῦ, ἧς ἔρχεται χρῖναι ζῶντας xai νεχροὺς,
ἵνα ἀντιδάλῃς ὃ μετεγράψω, καὶ κατορθώσῃης αὐτὸ
πρὸς τὸ ἀντίγραφον τοῦτο, ὅθεν μετεγράψω, ἐπιμε-
λῶς ' χαὶ τὸν ὄρχον τοῦτον ὁμοίως μεταγράψς, xoi
θῴσεις ἕν τῷ ἀντιγράφω. » Καὶ ταῦτ᾽ οὐ περιέργως
καρεέθέμην * αλλ' ἕνα εἰς ὑπόδειγμα ἔχωμεν τοὺς
íspo); ἐχείνους καὶ σπουδαίους ἀνδρας, ὅσων ἐποι-
οὔντο ἀσφάλειαν, διὰ τὸ μὴ παραχαράττεσθαι τὰ
τῶν ἀρχαίων συγγράμματα. Τῷ δὲ πρὸς Φλωρῖνον
τούτου ἐπιστολῇ χαὶ τῆς μετὰ Πολυχάρπον διατοι-
δῆς αὐτοῦ μέμνηται, τοῦτον ἱστορῶν τὸν τρόπον "
« Ταῦτα τὰ δογματα, Φλωρῖνε, ἵνα πεφεισμένως
εἴπω, οὐχ ἔστιν. υγιοῦς γνώμης. Ταῦτα τὰ δόγματα
ἀσύμφωνά (lorc τῇ Ἐχχλυσία, εἰς μεγίστην ἀσέθειαν
περιδάλλοντα, τοὺς πειθομένους. Ταῦτα τὰ δόγματα
οὐδὲ οἱ ἔξω τῆς Ἐχχλησίας αἱρετιχοὶ ἐτόλμησαν
ἀποφήνασθαί ποτε. Ταῦτα τὰ ϑοόγματα οἱ πρὸ ὑμῶν
πρεοθύτεροι, οἱ xai τοῖς ἀποστόλοις συμφοιτήσαν-
τος, οὐ παρέδωχάν σοι. Εἶδον γάρ σε παῖς ὧν ἔτι iv
τῇ χάτω ᾿Ασίᾳ παρὰ Πολυχάρπῳ λαμπρῶς πράσ-

ECCLESIASTIC/E HISTORL£E LIB. IV.

CAPUT XXX.

De schismate et dissidio Roms propter Blastum et
Florinum exorto, et qua ad eos lrencus seripserit,
et de aliis ejusdem libris.

Ceeterum adversus Florinum et Blastum, Rome
rei ecclesiasticre hostes judicatos, qui ob aliquem
lapsum presbyterii gradu abdicati, zelotypia qua-
dam et emulandi studio, Marcionis errori involuti,
et ecclesiasticas sanctiones depravare conati sunt;
lreneus adhuc superstes duas scripsit epistolas,
et alteram ad Blastum, de schismate et dissidio ;
alteram ad Florinum de monarchia, sive Deum
non esse auctorem malorum, inscripsit, quod is
propugnator ejus erroris fuisse sit visus. Qui de-
inde propter variantem sententie instabilitatem,
etiam in Valentini heresim protractus, causam
Ireneo prebuit, ut is aliud compoueret opus, cujus
titulus est, de Ogdoade seu octonario : in quo
opere se primam apostolorum successionem atti-
gisse ostendit. Ad finem vero ejus libri, adnota-
tionem sane quam scitam adjecit, quam hoc loco
referre non intempeslivum esse judicavi. Verba
ejus h&c sunt : « Adjuro te, qui hunc librum de-
scripsisti, per Dominum nostrum Jesum Christum,
et per gloriosum adventum ejus, quo venturus est
judicare vivos et mortuos, 849 ut conferas quod
transcripsisti, et castiges ad exemplar istud unde
descripsisti, accurate : et juramentum hoc, ut
itidem describas, et exemplo tuo apponas. » Non
otiose sane hoc sic adjecimus, ut scilicet exem-
plum propositum habeamus, qua cura et providen-
tia sacri illi et boni viri caverint, ne ve':erum
scripta depravarentur. In epistola vero ad Flori-
num conversationis sue cum Polycarpo meminit,
ad hunc scribens modum : «Hec dogmata, Florine,
ut parce et modeste dicam, non sunt sans senten-
tie. Hec dogmata dissona et diversa sunt ab Ec-
clesia, que eis obsequentes in maximam conji-
ciunt impietatem. Hec dogmata ne illi quidem,
qui ab Ecclesia sunt exclusi heeretici, unquam pro-
mulgare sunt ausi. Hec dogmata, qui ante nos
fuere, quique cum apostolis conversati sunt presby-
teri, tibi non tradidere. Vidi enim te, cum puer
adhuc in inferiore Asia apud Polycarpum essem»
splendidum habere locum in imperiali aula, et

cesta i» τὴ βασιλικῇ αὐλῇ, xai πειρμώενον εὐδοχι- D famam laudemque apud eum aucupantem. Melius

pst» παρ᾽ αὐτῷ. Μᾶλλον yàp τὰ τότε διαμνημονεύω
τῶν ἔναγχος γινομένων. Αἱ γὰρ ix παίδων μαθήσεις,
συναύξουσαι τῇ ψυχῇ, ἐνοῦνται αὐτῇ - ὥστε με δύ-
νασθαι εἰπεῖν χαὶ τὸν τόπον ἐν ὦ χαθεόςμενος διελέ-
γετο ὁ μαχάριος Πολύχαρπος, χαὶ τὰς προόδους αὖ-
τοῦ χαὶ τὰς εἰσόδους, χαὶ τὸν χαραχτῆρα τοῦ βίον.
χαὶ τὸν τοῦ σώματος ἰδέαν, χαὶ τὰς διαλέξεις ἃς
ἐποιεῖτο πρὸς τὸ πλῆθος, χαὶ τὴν μετα Ἰωαννον
ἀναστροφὴν ὡς ἀπήγγελλε, χαὶ τὴν μετὰ τῶν λοι-
πῶν τῶν ἑωραχότων τὸν Κύριον * x«i ὡς ἀπεμνη-
μόνευε τοὺς λόγους αὐτῶν" x«i περὶ τοῦ Κυρίου,
Tv ἦν ἃ παρ᾽ ἰχείνων ὑἡχηχόει " χαὶ περὶ τῶν du-

namque eas res, quam que proxime acciderunt,
memoria teneo : quod res quas a pueris didicimus,
cum anima coalescentes, eidem prorsus uniuntur.
Itaque dicere possum locum in quo considens
beatus Polycarpus disseruit : progressus quoque
el ingressus ejus, vitee modum, et corporis for-
mam ; orationes etiam quas ad multitudinem ha-
buit; presterea familiarem consuetudinem, sicuti
ipse narravit, que& ei cum Joanne et reliquis qui
Dominum oculis suis videre, intercessit ; quomodo
etiam dicta eorum, et item Domini ipsius, quee illi
ex eo audierant, recitarit; item, quee de virtutibus et

1051

NICEPHORI CALLISTI

1052

doctrinis ejus dixerit: ut denique Polycarpus omnia ἃ νώμεων αὐτοῦ * xai περὶ τῆς διδασχαλίας " ὡς παρὰ

ἃ spectatoribus ipsis vitee Verbi accepta, et Scri-
pturis consonantia memoriter referre solitus sit.
Hec tum per eam qus mihi concessa est Dei mi-
sericordiam, diligenter et studiose audivi, memo-
rie mandans non in charta, sed in corde meo;
qus etiamnum semper per gratiam Dei sincere in
intimo verso atque revolvo animo. Et profecto
affirmare et testari possum in conspectu Dei, quod
si quid tale audivisset beatus ille et apostolicus
presbyter, exclamans, et aures obturans, frequen-
tiusque usurpatum illud sibi verbum vociferans,
dixisset : 880 O bone Deus, in que tempora me
conservasti, ut hec sustineam ? ex eo etiam pro-
fugisset loco, ubi vel sedens, vel stans hujusmodi
audivissel sermonem. Sed et ex epistolis ejus, quas
vel ad vicinas ecclesias, eas confirmans, vel ad
fratres quosdam, eos instruens et docens, dedit,
puritas doctrin:e ejus colligi potest. » Heec de iis
qui Rome Ecclesiam oppugnarunt, ab ea segregati.
CAPUT XXXI.
De Hippolyto Portus urbis Roma episcopo, et de
scriptis ejusdem.

Temporibus Severi Hippolytus etiam Portus
Romani episcopus floruit : qui cum alia plurima
scripta prudenter et docte edidit, tum de Paschate
librum composuit, in quo descriptione temporum
et veluti Fastorum inita, et canone annorum se-
decim de Paschate proposito, rationem temporum
usque ad primum annum Alexandri deducit. Cata-
logus librorum ejus sic habet : Liber in Hexaeme-
ron ; et alter post Hexaemeron, refutatorius contra
Marcionem ; In Canticum canticorum, in partes
Ezechielis, de Paschate, opus Contra hzreses omnes
longe utilissimum, De adventu Antichristi, De re-
surrectione ; et alia plurima : In Zachariam, De
Psalmis, in Isaiam, in Danielem (1), De Apocalypsi,
De Proverbiis, De Saut et Pythone; De laudibus
Domini nostri Jesus Christi, de quibus preesente
Origene sermonem habuit. Quedam porro scripta
ejus cum reprehensione non careant, martyrio
postea pro Christi nomine absoluto, ignorantie
ejus maculam detrivit atque detersit. Unde Orige-
nem aiunt initium Commentariorum in sacras
Scripturas scribendorum sumpsisse. Hec de Hip-
polyto (2).

331 CAPUT XXXII.

De Pantamo Alexandrino philosopho, viro apostoli-
co, el. de divino prorsus sacrarum Litterarum
studio ejus.

Panlenus etiam sapientia clarus, sub Commodo,
divine apud Alexandriam preefuit schole, jam

Inde ab antiquo sacrarum ibi Litterarum studio

ftorenti ; quod sane ad multa etiam duravit tem-

pora, multis inter se in omni genere disciplina-

(1) Hippolytus in visiones Danielis Commenta-
rium scripsit, et in Proverbia Salomonis. (Suid.)

τῶν αὐτοπτῶν τῆς ζωῆς τοῦ Λόγον παρειληφὼς ὁ
Πολύχαρπος ἀπήγγειλε πάντα σύμφωνα ταῖς Γρα-
φαῖς. Ταῦτα καὶ τότε διὰ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ τὸ γεγο-
νὸς ἐπ’ ἐμοὶ σπουδαίως ἤχουον ὑποπνηματιζόμενος
αὐτὰ οὐχ ἐν χάρτῃ, ἀλλ᾽ ἐν τῇ ἐμὴ χαρδία " χαὶ ἀεὶ
ϑιὰ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ γνησίως αὐτὰ ἀναμαρυχῶ-
μαι. Καὶ δύναμαι διαμαρτύρασθαί ἔμπροσθεν τοῦ
Θεοῦ, ὅτι εἴ τι τοιοῦτον ἀχηχόει ἐχεῖνος ὁ μακάριος
xal ἀποστολιχὸς πρεσθύτερος, ἀναχράξας ἂν xai
ἐμφράξας τὰ ὦτα αὐτοῦ, xxi χατὰ τὸ σύνηθες αὐτῷ
εἰπὼν, Ὦ χαλὲ Ott, εἰς οἵους με χαιροὺς τετήρηχας,
ἴνα τούτων ἀνέχωμαι ; πεφεύγοι ἂν χαὶ τὸν τόκον
ἐν ὦ χαθεξόμενος ἢ ἑστὼς, τὸν τοιοῦτον ἀχηχόει
λόγον. Καὶ ix τῶν ἐπιστολῶν δὲ αὐτοῦ ὧν ἐπέστει-
às τοι ταῖς γειτνιώσαις ἐχχλυῃσίαις ἐπιστηρςίων
αὐτὰς, ἣ τῶν ἀδελφῶν τισι, νουθετῶν αὐτοὺς χαὶ
προτρεπόμενος, δύναται φανερωθῆναι. » ᾿Αλλὰ ταῦτα
pt» x«i περὶ τῶν ἐν Ῥώμῃ ἐξ ἐναντίας διάαφερο-
μένων.

Β

ΚΕΦΑΛ. AA'.

Περὶ Ἱππολύτου Πόρτον πόλεως Ῥώμης xai

τῶν συγγραμμάτων αὐτοῦ.

Τοῖς δὲ χατὰ Σευῆρον χοόνοις x«i Ἱππόλυτος ὁ
Πόρτου τῆς Ῥώμης ἐπίσχοπος γεγονὼς ἀχμάξων
ἣν. Καὶ δὲ πολλῶν ὑπομνημάτων συνετῶν αὐτῶ γε-
ραμμένων, xat τὸ περὶ τοῦ Πάσχα ἐχτέθεται σύγ-
ypzupa, ἐν ᾧ τῶν χρόνων ἀναγραφὴν ἔκχθέμενος,
καὶ τινα χανόνα ἐχχαιδεχαετηρίδος περὶ τοῦ Πέ-
σχα προθεὶς, ἐπὶ τὸ πρῶτον ἔτος ᾿Αλεξάνδρου περι-

Q γράφει τοὺς χρόνους. Τά γε μὴν αὐτοῦ σνγγράμ-
ματα ταῦτά εἰσι * Βιόλίον Εἰς τὸν Ἑξαόμερον"
ἕτερον Εἰς τὰ μετὰ Ἑξαΐύμερον" ἀντιῤῥοητιχὸς
πρὸς Μαρχίωνα.Εἰς τὸ Ἄσμα τῶν ἀσμάτων᾽ Ei
μέρη τοῦ ᾿Ιεζεχιήλ' Περὶ τοῦ Πάσχ a εὐνταγμα

Πρὸς πάσας τὰς αἱρέσεις βιωφελέστατον *. Περὶ

τῆς παρουσίας τοῦ ᾿Αντιχρέστον' Περὶ ἀνασ-

τάσεως" καὶ ἄλλα πλεῖστα * Εἰς Ζαχαρίαν" Περὶ
ψαλμῶν" Εἰς τὸν Ἡσαΐαν * Elc τὸν Δανεΐλ᾽

Περὶ ᾿Αποχαλύψεως" Περὶ Παροιμεῶν" Περὶ

Σαοὺλ χαὶ Πύθωνος " Περὶ ἐπαίνων τοῦ Κν-

ρίον ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ" ἐν οἷς παρόντος Ὧρι-

γένους Gpnct. Τινὰ δὲ τῶν συγγραμμάτων ἐπιλέψιμα
ἔχων, τῷ ὑπὶρ Χριστοῦ μαρτυρίῳ μετὰ ταῦτα τελειω- —
θεὶς, τὸν τῆς ἀγνοίας ἀπετρίψατο μῶμον. "EE ὧν φασι
xai ᾿Ωριγένην ἀρχὴν ἐσχηχέναι ταῖς θείαις ἐπιδάλλειν
Γραφαῖς. Τοσαῦτα δὲ καὶ τὰ Ἱππολύτου.
ΚΕΦΑΛ. ΛΒ΄.

Περὶ τοῦ ἐν ᾿Αλεξανδρεία Πανταίνου τοῦ φι-
λοσόφου, ἀποστολιχοῦ ἀνδρός" x«i tq
περὶ τοὺς λόγους ἐνθέου αὐτοῦ σπον δῆς.
Καὶ ὁ πολὺς δὲ τὸν σοίαν Πάνταινος ἐπὶ Κομό-

δον τῆς x«r' ᾿Αλεξαάνδρειαν θείας ἡγεῖτο διατριδᾷς,

ἔθει ἀρχαίῳ ἱεροῦ διδασκαλείου ἐχεῖσε δὴ cvvicre-
τὸς " ὃ xal ἐπὶ πολὺ τοῦ χρόνου προήνεγχε τὰς
πεοὶ τὸὺς λόγους σπουδῆς, πολλῶν ἐνταῦθα τιθεμέ-

(3) Hujus passionem hymno prolixiore prose-
cutus est Prudentius.

»
Ι

,

1053

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IV.

1054

νῶν τὴν ἄμιλλαν. Ἔν δὲ roig πώποτε xai τοῦτον dà À rum emulatione concertantibus. Inter veteres illos

σφόδρα διαθρυλληθῆναι λόγος, dz ix τῆς τῶν Iroi-
πῶν φιλοσόφον διατριδῆς ἐπὶ τοῦτ᾽ ἀποχλίναντα.
Τοσαύτην δέ φασι σπουδὴν εἰσενέγχασθαι τὸν θεῖον
ξἐπαυξᾷσαι λόγον, ὡς xal χήρυχα τοῖς ἐπ᾽ ἀνατολῆς
ἔθνεσι τοῦ Χριστοῦ χαταστῆναι, χαὶ τὴν μέχρις
᾿Ινδῶν στείλασθαι. Πολλοὶ γὰρ χαὶ τηνιχάδε διέπρε-
πὸν πρόθεσιν ὅτι μάλιστα γενναίαν προθδεδλυμένοι
ixi χαταδολῇ x«i αὐξήσει τοῦ 9είου χαὶ εὐαγγελιχοῦ
σπόρου. Ὧν εἰς xai ὁ νῦν ἡμῖν προχείμενος γεγο-
γὼς, καὶ μέχρις ᾿Ινδϑῶν γενέσθαι ἥχιστα ὥχνησεν.
Ἑὡρεῖν μέντοι ἐκεῖσε τὸ χατὰ Ματθαῖον ἱερὸν Εὐαγ-
yos ἱστορεῖ παρά τισι τῶν πιστῶν, ὑπὸ Βαρθολο-
pxiov "E6paidi διαλέχτῳ προσφωνηθέν " ὡς xai ἐς
uexpó» προελθεῖν τοῦ χρόνου τοῦ πρώτως γράψαν-

Pantenum hunc in primis celebrem fuisse ferunt,
qui scilicet ex Stoicorum philosophorum familia
ad nostram transierit professionem. Tam studiosus
autem propagandi divini verbi fuit, ut Christum
eliam Orientalibus populis preedicaverit, et ad
Indos usque pervenerit. Permulti sane eo tempore
exstiterunt viri generosis prorsus animis, qui cum
magna laude divino et evangelico semini ubique
terrarum serendo et amplificando incubuerunt. In
quibus et hic noster fuit, qui tam longam atque
difficilem profectionem etiam ad Indos usque non
detrectavit. Refert is, apud quosdam fideles Mat-
thei Evangelium ibi inventum esse, a Bartholo-
ma&o Hebraico sermoneexpositum: quod in multa

τος ἀχριθεῖς διασῶζον τοὺς χαραχτῆρας. Πολλοῖς de p tempora formas litterarum ejus, qui id primum

x«repÜcuaci: διαλάμψας ἄχρι dà χαὶ ἐς τῶρος, τῆς
xar' ᾿Αλεξάνδρειαν ἱερᾶς ἡγεῖτο διατριδᾷς, xai
Cem γλώσσῃ κχαὶ σοφοῖς ὑπομνήμασι τῶν θείων

δογμάτων τὰς Γραφὰς ἀνακτύσσων.

ΚΕΦΑΛ. ΔΙ΄.

Περὶ Κλήμεντος τοῦ Στρωματέως, xai τῶν
συγγραμμάτων αὐτοῦ" x«l ὅσα περὶ τῶν
θείων λέγει Γραφῶν.

T3 δ᾽ αὐτῇ τοῦ χρόνου φορᾷ xai Κλήμης πρεσθύ-
τερος, ὃς Στρωματέὺς ἐπεχλήθη, ἐπὶ τῆς ᾿Αλεξαν-
δρείας καὶ αὐτὸς συνασχούμενος ὧν τῳ Πανταίνῳ;,
xxi τὸν ἴσον δρόμον ἐχείνω xai τὴν σπουδὴν ἐπὶ
διαίτι, χαὶ τῇ διατριδᾷ χεχτημένος. Καὶ πατέρα δὲ

scripsit, illesas conservarit. Hic multis preclare
ad finem usque vite actis illustris, sacre Alexan-
drinse schole preiit, simulque οἱ viva voce et
doctiscommentariis divinorum dogmatum Scriptu-
ras explicuit.

CAPUT XXXIII.

DeClemente conteztore,et operibus ejus : et quae de
divinis Scripturis ille dixerit.

Eodem temporum curriculo et Clemens presby-
ter, qui Στρωματεὺς seu Contextor cognominatus
est, Alexandrie eidem studio cum Pantano incu-
buit, eumdemque cursum et vivendi instituto et
docendi consuetudine tenuit. Patrem certe libro-

τῶν λόγων ἔν ταῖς αὐτοῦ οὑτωσὶ γεγραμμέναις (, Tum suorum, in Díspositionibus quas vocat, suis,

Ὑκοτυκώσεσι τὸν Παάνταινον ἱστορεῖ ^ xoi ἔν TG
πρώτω dt τῶν Στρωματέων τοῦτον δοχεῖ μοι αἰνέτ-
τισθαι ὅτε τοὺς ἐμφανεῖς τῶν ἀποστόλων διαδόχους
ἁκαριθωεῖ, γράφων οὕτως * «δὴ δὲ οὐ γραφὴ εἷς
ἐπίδειξιν τετεχνασμένη, ἀλλά μοι ὑπομνήματα εἰς
γῶρας θησαυρίξεται, λήθης — pxouaxe», εἴδωλον
ἐναργῶς xal σκιαγραφία τἄν ἐναογῶν χαὶ ἐμψύχων
&xsivev, ὧν χατυξιώθην ἐκαχοῦται λόγων τε xai
ἀνδρῶν, μαχαρίων καὶ τῷ ὄντι ἀξιολόγων. Τούτων ὁ
μὲν ἐπὶ τῆς ᾿Ελλάδος ὁ ᾿ωνιχός, ὁ δὲ ἐπὶ τῆς μεγά-
λεο΄ Ἑλλάδος " τῆς Κοίλης θάτερος αὐτῶν Συρίας
ἦν ὁ δι ἀπ᾿ Αἐγύπτου - ἀλλοὶ δὲ ἀνὰ τὴν ἀνατολήν *
παὶ ταύτης ὁ μέν τις τῆς ᾿Ασσυρίων, ὁ δὲ ἐν τῇ
Yedeusrívo Ἑδραῖος ἀνέχαθεν. Ὑστάτῳ δὲ περι-
τυχῶν, δυνάμει δὲ ἄρα πρῶτος ἦν, ἀνεπαυσάμην ἐν
Αἰγύκτω, θηράσας λεληθότα. 'A) οἱ μὲν τὸν ἀλή-
Üne» τῆς θείας σώξοντες διδϑασχαλίας, παράδοτι»
εὐθὺς ἀπὸ Πέτρου χαὶ ᾿Ιαχώδου, ᾿]»ἄννου τε xci
Παύλου, τῶν ἀγίων ἀποστόλων, παῖς πατοῦν ἰχδεξά-
μενος, éltyor δὲ oi πατράτιν ὅμοιοι, ἦχον δὴ σὺν
Θεῶ xai εἰς ὑμᾶς, τὰ ποογινιχὰ ἐχεῖνα χαὶ ἀπο-
στολικὰ χαταθέμενοι σπέρματα, » Τὸν 5: Πανταινον
Κλήμης διαδεξάμενος, τῆς διατριδξς κχαθηγεῖτο “"
ὡς κατ᾽ ἐχεῖνο τοῦ χαιροῦ xai τὸν ᾿Ωριγέντν παῖδα
ὄντα παρ᾽ αὐτῷ φοιτῆσαι. Τῶν δε Στρωματέων τὸν
Bie» ἱστορῶν, τὸ πρῶτου σύγγραμμα εἰς τὴν Κο-
pédou τελευτὸν περιγράφει, ὡς ἂν χρονιχήν ἔστο-
ρίαν συγγράφων. ᾿Οχτὼ δὲ οἱ πάντες εἰσὶ Στρωμα-

Panteenum memorat. Etin primo libro Στρωματίου,
seu Conteztorum, obscure hunc mihidesignare vi-
detur, cum preclaros apostolorum successores
enumerat, sic scribens: « Libri porro qui ἃ me
scribuntur, non sunt ad ostentationem instituti,
3392 sed monumenta memoris gratia ad senectu-
tem composita, ut sint oblivionis remedium, simu-
lacrumque evidens, et adumbratio dilucide et vi-
vide illius doctrine, quam dignatione Dei audivi
et didici a beatis illis et prestantibus viris : quo-
rum quidem alius in Grecia Ionicus fuit, alius
autem in magna Grecia, alius rursum in Colesy-
ria, alius vero in Egypto, alii porro in Oriente ;
ibique alius in Assyria, alius in Palestina Judzeus
a majoribus suis. In ultimum deinde incidi, qui
reliquorum omnium vi atque virtute princeps fuit
in /Egypto, atque ibi, quee antea latuerant reper-
lis, alia inquirere desii. llli siquidem veritatem
divine doctrine conservarunt, et traditionem sta-
tim a Petro et Jacobo et Joanne et Paulo, sanctis
illis apostolis, velut filii a patribus successione per
manus acceperunt ; pauci autem suat patribus si-
miles, eamdemque Deo ducente, ad nos quoque
transmiserunt, apud nos itidem majorum suorum
ipsorumque apostolorum semina deponentes. »

Panteno Clemens succedens scholam rexit, quam
etiam eo tempore Origenes adhuc puer frequenta-

vit. In volumine Conteztorum primum librum us-

1055

NICEPHORI CALLISTI

1056

que ad Commodi obitum deducit, tanquam annales A τεῖς. Iospiüuot δὲ τούτοις xal οὖς Ὑποτυπώσεις

conscribens. Contextorum vero octo sunt libri :
totidem, quos Dispositionum, seu informationum
vocat, ubi magistri sui, sicuti dictum est, Panteni
mentionem facit, dictata quedam ejus et traditio-
nes recensens. Scripsit quoque ad Greeos sive
gentes librum exhortatorium, et tres alios libros,
quos P2dagogos nominat. Aliumitemlectu dignum,
et docte compositum, cujus titulus est : Quis dives
salvus fiat. Preterea scriptum aliud, in quo de
Paschate disserit. Item homilias de jejunio, de
obtrectatione. Rursum Cohortationem ad patien-
tiam. Alium quoque ad recens illuminatos. Insu-
per eum qui Ecclesiasticus canon ab eo est inscri-
ptus, et quem contra judaizantes ad Alezandrum

episcopum edidit. In Contextorum libris non solum p

pleraque ex divinis Litteris sternit atque con-
texit, verum etiam si quid apud Greéecos est scitu
dignum, affert ; et simul Grecorum atque Barba-
rorum dogmata, nec non falso nominate scientie
heeresiarcharum et philosophorum opiniones 333
explicans, multijugam omnis generis doctrine
exhibet institutionem. Quapropter ex varietate ma-
teri merito illi talem sortiti sunt inscriptionem.
Utitur in eis testimoniis Ecclesiastici Sirach, nec
non Barnabe, et Clementis epistole. Mentionem
etiam facit libri Tatiani ad Grecos, et Cassiani,
qui etipseannales temporumque rationes scripsit:
sicuti etiam Philonis, et Aristobuli, et Josephi et
Demetrii, et Eupolemi, Judaicorum scriptorum.
Ex quibus astruit et probat, Mosen antiquissimis
quibusque Graecorum vetustiorem esse. Omnes

, eerte libri viri ejus eruditione et doctrina utili

sunt referti. Indicat quoque in libro primo, se
proxime ad apostolorum successionem accessisse,
et simul Commentarios se in Genesim relicturum
pollicetur. In libro De Pasehate coactum se a qui-
busdam dicit, ut quas a senioribus presbyteris
acceperat historias et traditiones, ibi exponeret :
Helitonem nominans, Irneeum, et alios quosdam,
quorum etiam sententias quasdam sibi dictas pro-
ponit. In libris vero Dispositionum totius Scri-
pture testamentariorum sive canonicorum libro-
rum, ut breviter dicam, compendiosam instituit
enumeralionem : non pretermittens etiam, quibus
contradicitur, Scripturas ; ut Petri Apocalypsim, et
Barnabe epistolam. Epistolam sane ad Hebreos
Pauli esse censet, Hebrseis Hebraico sermone
scriptam : a Luca autem ambitiosa splendide ver-
sam lingua, Grecis esse expositam. Ac recte qui-
dem illum dicit, qui mos ei in aliis fuerat, Pauli
nomen epistole ei non prefixisse. Quod enim Ju-
dei tum 'presumptione quadam suspectum eum
haberent, ne statim in ipsa preefatione illorum a
lectione absterreret animos, prudenter fecisse, qui
nomen suum pretermiserit. Quapropter eumdem
esse inquit orationis ductum in Epistola ad He-
breos, et in apostolorum Actis. Alibi quoque sori-
bit : « Porro sicuti beatus dixit presbyter, quando

χαλεῖ λόγους αὐτοῦ. Ἔνθα δὴ ὡς εἴρηται x«i τοῦ
διδασχά)ου Πανταίνον μνείαν ποιεῖται, ἐχδοχάς τε
αὐτοῦ χαὶ παραδόσεις παρατιθέμενος, Καὶ πρὸς
Ἕλληνας δὲ αὐτῶ λόγος ἐγράφη προτρεπτιχος χαὶ
τρεῖς ἕτεροι, oU Παιδ αγωγοὺς ὀνομάξει. Ἕτερος
δὲ αὐτῷ σπουδῆς ἄξιος, Τίς ὁσωξόμενος πλούσιος,
ἐπιγραφὴν ἔχων ^ χαὶ σύγγραμμα τι περὶ τοῦ Πά-
σχα διεξιὸν * ὁμιλίαι τε περὶ νηστείας * ἔτι δὲ xal ὁ
περὶ χαταλαλιᾶς " χαὶ ὃς ὑπομονὴν προτρέπεται “ ὃ
πρὸς τοὺς νεωστὶ φωτισθέντας * πρὸς τούτοις, ὃς
Κανὼν ἐχχλησιαστιχὸς ἐπιγέγραπται * χαὶ ὁ πρὸς
ἸΙονδαΐζοντας, ὃν ᾿Αλεξάνϑρῳ τῷ ἐπισχόπω προσφω-
νεῖ. Ἔν μὲν οὖν τοῖς Στρωματεῦσιν οὐ μόνον τὰ
τῆς θείας Γραφῆς χαταστρωννυσιν, ἀλλὰ χαὶ εἶ τι
τοῖς Ἕλλησι περισπούδαστον, διεχτίθησι. Καὶ τοί-
γυν τῶν παρ᾽ Ἕλλησι χαὶ DapOapou δογμάτων,
xxi τῶν ix τῆς ψευδωνύμου γνώσεως αἱρεσιαρχῶν
καὶ φιλοσόφων ἀναπτύσσων, πολλήν τινα παιϑείας
ὑπόθεισιν παρέχει " εἰχότως δ᾽ ex τῆς ὑποθέσεως
x«t τῆς τοιαύτης ἔτυχον προγραφᾷς. Μαρτυρέαις dt
χρῆται ἔν τούτοις ἐχ τε τοῦ Σιρὰχ, xai τῆς Βαρνάδα
xxi Κλήμεντος ἐπιστολῆς. Μέμνηται δ᾽ ἔν τούτοις
τοῦ πρὸς Ἕλληνας Τατιανοῦ λόγον, χαὶ Κασσιανοῦ,
ὡς χρόνων xxi αὐτοῦ ἔπιστασίάς χαταλέγοντος '
πρὸς δὲ Φίλωνος xai ᾿Αριστοδούλονα, Ἰωσήπον τε
x«i Δυημητρίον x«i Εὐπολέμου, Ἰουδαέων συγγρα-
φέων * ἐξ ὧν παρίστησι Μωσέα πρεσθύτερον τς
παρ᾽ Ἕλλησιν ἀρχαιολογίας. Πολλῆς δὲ xpucropa-
θείας εἰσὶν oi τοῦ ἀνδρὸς λόγοι ἔμπλεῳ, Δηλοῖ γε
Quà. ἐν τῷ πρώτῳ ὡς ἔγγιστα τῆς ἀποστολιχῦς ἂν
διαδοχῆς. Ὑπισχνεῖται δὲ xai εἰς τὸν Γίώνμεσιν χατα-
λιπεῖν ὑπομνήματα, ᾿Εχδιασθῆναι δὲ 9ucc χαὶ ἐν τῶ
τοῦ Πάσχα λόγῳ παρά τινων, ἃς ἔτυχεν εἰδὼς παρὰ
τῶν πρεσθυτέρων ἱστορίας καὶ παραδόσεις ἐχθέσθαι.
Ἐν αὐτῷ μνείαν ποιεῖται Μελέτωνος x«i Εἰρηναίου,
χαί τινων ἑτέρων ὧν xai τὰ εἰρημένα αὐτῷ παρα-
τίθεται. Ἢ δὲ τῶν Ὑποτνπώσεων πρόθεσις τὸς
ἐνδιαθήχου πάσης Γραφῆς, ὡς ἐν συντόμῳ εἰπεῖν͵
εὐσύνοπτον ποιεῖται διήγησιν, μὴ παρατρέχων τεὶ
τὰς ἀντιλεγομένας τῶν Γραφῶν" οἷον τὸν Πέτρεν
᾿Αποχάλυψιν, χαὶ τὴν Βαρνάδα ἐπιστολήν. Καὶ τῷ
πρὸς Ἑδραίους δὲ Παύλον μὲν εἷναέ mot τοῖς ἔ,
Ἑθδραίοις 'E6paidt γεγράφθαι φωνῇ * φιλοτέμῳ à"
λώττῃ τὸν Λουχᾶν μεταγλωττίσαντα, ἐχθεῖναι τοῖς
Ἕλλησι. Καὶ εἰχότως δὲ λέγει, μηδὲ ὡς ἔθος τὴν
Παῦλος χλῆσιν προθεῖναι " χατ᾿ ἑἕχείνον γὰρ τοῖς
Ἰουδαίοις πρόληψιν ἔχουσιν, ὡς ὕποπτος ὧν, ἕνα
μὴ £x προοιμίων ἀποτρέψοι αὑτοὺς, συνετῶς ποιῶν,
παρῆχε τὴν χλῦσιν. Διό φησι χαὶ τὸν ἴσον χρῶτα
εἶναι τοῦ λόγον τῆς τε πρὸς ᾿Εδραίους Ἑπεστολξς
xxi τῶν Πράξεων. Καὶ ἄλλως δέ φησιν, « ^Hów δὲ
ὡς ὁ μακάριος ἔλεγε πρεσδύτιοος, ἐπεὶ ὁ Küput,
ἀπόστολος ὧν τοῦ παντοχράτορος, ἀπεστάλη πρὸς
'E6paíou;, διὰ μετριοτητα ὁ ΙΙαῦλος ὡς ἄν εἰς τὰ
ἔθνη ἀπεσταλμένος, οὐχ ἐγγράφει ἑαυτὸν 'Ἑδραίων
ἀπόστολον διά τε τὴν πρὸς τὸν Κύριον τιμὴν, διά
τε τὸ ἐκ περιουσίας xai τοῖς Ἑδραίοις ἐπιστέλλειν
ἐθνῶν χήρνχα x«i ἀπόστολον ὄντα. » Περὶ δὲ τῆς

mM,
,

1059 NICEPHORI CALLISTÍ 1060

CAPUT XXXV. |
De aliis multis ecclesiasticis scriptoribus, scilicet,
Juda, Heraclito, Maximo, Candido, Appione,
Sexto, Arabiano, et aliis.

Multorum preterea ecclesiasticorum virorum
coinmentarii, qui vetustate favile primas obtinue-
runt, egregium de fide et vita Christiana specimen
et studium complectentes, sunt celebrati, cum
aliorum quorumdam, tum ejus qui eo tempore cum
reliquis enituit, Jude historici, qui in hebdomadas
Danielis plurimum opere collocavit, et optimum
de eis opus ἃ se compositum reliquit. Siquidem
veluti historiam instituens, scripturam eam usque
ad decimum Severi annum producit. In eo libro
aperte pre se fert, in ea se fuisse sententia, ut de-
cantatum Antichristi adventum, temporibus eis in
exspectatione esse, et appropinquare crederet.
Auxit vero eam opinionem, multorumque mentes
ut rem tantam exspectarent conturbavit, acerrima
qu& tum mota est persecutio. Non pauca etiam
Heraclitus vir divinus composuit, qni primus
enarrationes sibi in Apostolum scribendas duxit.
Maximus autem super questione illa, que hereticis
in ore est, Unde sit malitia et vitiositas, et item
de eo quod materia creata sit, solutiones atque de-
cisiones irrefragabiles edidit. Sed et Candidus,
cum plurima alia elaboravit, tum in Hexaemeron
commentarios primus scripsil : in quo argumento
itidem Appion magno studio est versatus. Sextus
quoque resurrectionem scriptis suis cum magna
laude comprobavit : et Arabianus insuper in aliis
quibusdam sacris argumentis multum laboris et
opere posuit. Multorum preterea aliorum scripto-
rum plurima et maxima litterarum monumenta
sunt vulgata, quorum neque tempora, neque argu-
menta sigillatim (nam id instituto presenti, histo-
rieque nostre non admodum convenit) commemo-
randa duximus. 3936 Atque ii quidem ante Origi-
nem scriptores ecclesiastici, cum sacram historiam
doctrinamque ordine per successionem continua-
runt, tum in eos qui nugis ac deliramentis depra-
vare rectam fidei doctrinam in animum indurerant,

A ΚΕΦΑΛ. AE'.

Περὶ ἄλλων πλείστων ἐχχλυσιαστιχῶν Guy.
γραφέων" Ἰούδα, Hpaxisirou, Μαξέμου,
Κανδίδον, ᾿Απέωνος, Σέξτον, ᾿Αραθδιανοῦ,
χαὶ ἑτέρων.

Πολλῶν dt χαὶ ἄλλων ὑπομνήματα ἐχκλησιαστι-
x&v» ἀνδρῶν τῷ χρόνῳ τὸ πρεσδεῖον χληρωσαμένων
ϑιατεθρύλληται, σπουδὴν ἐναρέτον πολιτείας ἔμπερι-
χλείοντα * οἷον ὅσαπερ ἄλλοι xai ὁ συναχμάζων
τηνιχάδε Ἰούδας 0 συγγραφεὺς χαταλέλοιπεν * ὃς
x«i εἰς τὰς παρὰ τῷ Δανιὴλ ἐδδομάδας πολλὸν εἰσ-
ἐνεγχὼν τὴν σπουδὴν, ἔγγραφον ἀφῆχεν ἄοίστην
ὑπομνησιν. Ἱστορίαν γὰρ ὡς ἄν ἐχτιθεὶς, εἰς τὸ
δωδέκατον ἔτος Σευήρον τὴν γραφὴν ἴτησιν " ἐν i
diio, ἐστιν οἰόμενος τὴν πολυθρύλλητον παρουσίαν
τοῦ ᾿Αντιχρίστου ἐπὶ τοῖς τότε χρόνοις ἐγγίξειν».
᾿Αναρέθιζε δὲ τοῦτο χαὶ τὰς τῶν πολλῶν διανοίας
ἐχύμαινε τοιύατα χαροδοχεῖν ὁ τηνιχάδε χινηθεὶς
οφοδρότατος διωγμός, Ἔτι δὲ xat ὅσα xai "lHpd-
χλειτος θεῖος ἀνὴρ συνετίθει, ὅς xoi εἰς τὸν ᾿Από-
στόλον πρῶτος σπουδάζειν ἐπίδαλλε. Μάξιμος δὲ
τῷ ἀδομένῳ ζητήδατι τοῖς αἱρεσιωταις, Πόθεν ὃ
χαχία, χαὶ Περὶ τοῦ γεννητὴν ὑπάρχεϊΐν τὰν
ὕλην, λύσεις ἀναντιῤῥήτονς παρέσχε. Καὶ Κανϑδι-
δος δὲ πλεῖστὰ πονήσας, εἰς τὴν Ἑξαύήμερον λόγους
πρῶνος ἐχτίθησιν. Ὡσαύτως δὲ xai ᾿Απιὼων ἐπὶ τῇ
αὐτῇ πραγματείᾳ μάλα ἐσπόδασεν. ᾿Αλλὰ xo
Σέξτος τηνιχαῦτα τὰ περὶ ἀναστάσεως συνεχρότει "
xmi ᾿Αραδιανὸς ἐν ἄλλαις τῶν ἱερῶν ὑποθέσεων
πλείστην εἰσῆγε σπουδήν. Πολλῶν δὲ χαὶ ἀλλων
συγγραφέων πλιῖστα χαὶ μέλιστα ἐξενηνεγμένων
C σπουδάσματα ἐξετίθετο, ὧν διὰ τὸ μὴ συμβάλλεσθαι

τῷ παρούσῃ πραγματεία, οὔτε τοὺς χρόνους, οὔτε
τὰς αὐτῶν ἱστορίας μεριχῶς ἀναγράφομεν, Τοσοῦ-
τοι μὲν οἱ πρὸ τοῦ Ὠριγένους ἐχχλησιαστιχοὶ συγ-
ἡραφεῖς, ἱστορίαν τε ἔχ διαδοχῆς χαταλοντες ἱερὰν,
xai ἄλλως τοῖς ἐρεσχελεῖν ἡρημένοις οἱ τινα θεϊχὰ
βέλη χατὰ στόμα προσαπαντῶντες ἐφέροντο * οὕτω
τοῦ πάντων προνοουμένου Θεοῦ͵ μετὰ τοὺς ἃ ποστὸ-
λους καὶ τοὺς ἐξ ἐχείνων αὖθις. αἵμασι παρτύρων
χαὶ λόγῳ, βίον τε λαμπρότητι͵ τὰ χαθ᾽ ὡμᾶς du»
θύνοντος x«i στηρίξοντος ig ἀχράδαντον. Καὶ τὰ pb
περὶ τούτων οὕτως.

cominus atque in faciem illis congressi, quasi divina tela conjecerunt : ita rerum omnium Deo id
providentia sua disponente, ut post apostolos eorumdemque successores, rursum martyrum
sanguine et doctrina, nec non sanctioris vite splendere, res Christiane confirmarentur : et ad sum-

muni, ut immote et inexpugnabiles essent, stabilirentur. De iis satis.

CAPUT XXXVI.

De dissensione, qug tum de Paschate est exorta.De
eynodis propterea coactis, et ut omnes ad concor-
diam sinl redacti.

Enimvero circa finem imperii Commodi inter
Orientales et Occidentales ecclesias non parva in-
cidit questio. Ecclesie namque Asianee ex tradi-
tione vetusta, que ad eas usque ad id tempus
transmissa erat, quartum decimum diem lune
observandum esse necessario duxerunt, quando
et Judei ex prescripto legis agnum mactare, et
Pascha suum manducare soliti sunt : perinde atque

D KE9AA. AC".

Περὶ τὴν τότε γενομένης διαφωνιας περὶ τοῦ
Πάσχα" καὶ περὶ τῶν γενομένων συνόδων"
χαὶ ὡς ἅπαντες ὡμοφώνησαν.

Περὶ δὲ τὰ τέλη τῆς Κομόδον ἀρχᾷς ζήτησις οὐ
μιχρὰ τοῖς ἀνὰ τὴν 6€ xoi ἑσπέραν ἱερεῦσιν ἐγέ-
νετο. Αἱ μὲν γὰρ χατὰ τὴν ᾿Ασίας ἐκκλησίαι ὡς ἂν
ἐκ παραδόσεως ἀρχαίας μέχρι δὴ χαὶ εἰς αὐτοὺς ἔλ-
θούσης τὴν ιδ' τς σελήνης δεῖν διγοῦντο παρατη-
psiv * ὁπηνίχα xoà Ἰονδαίοις θύειν ἔδει τὸ πρόθδα-
τον, xai τὸ Πάσχα τὸ οἰχεῖον ἐσθίειν - ὡς ἐκ παντὸς

ἀναγκαῖον ὄν, ὁποία δ᾽ ἂν περιτύχοι τῆς ἑόδομάδος

1061
τῶν ἡμερῶν, xat! αὐτόν γ᾽ ἐχείνον xei τὰς ἐξ
ἔθους ἐπιλύεσθαι ἀσιτίας, xal συνόλως φάναι, σύναμα

Ἰουδαίοις καὶ αὐτὰς τὸ τοῦ ἑμετέρου Πάσχα nvarü-
βέον ἐχκληροῦν" αἱ δ᾽ ἀνὰ πᾶσαν τὸν ἄλλῃν i» χαὶ
ἑσπέραν ἐκχλησίαι μὴ ἐξὸν εἶναι διισχυρίξοντο οὕτω
πράσσει» " ἀποστολιχαῖς δὲ παραδόσεσιν ἄνωθεν
ἑπομένους, τὸ ἐς διῦρο χρατῆσαν ἔθος παραφυλάτ-
τεσθαι" μηδὲ γὰρ d» ἑτέρᾳ προσήχειν τῶν ἡμερῶν
τὸ Πάσχα ποιεῖν, τὴν νηστείαν ἀπωθουμένους, ἀλλ᾽
Ὦ x«r' αὐτήν γε τὴν χυριώνυμον ἡμέραν τῆς ἀνα-
στάσεως. ᾿Εντεῦθεν τοίνυν ἀμφιβολίας πλείστης
ὅσης ἐπιχρατούσης ταῖς ἐχχλησίαις, ὡς χαὶ εἰς
ἀντίπαλον διαχριθῦναι μοῖραν, ἐχάστων τὴν ἐξ
ἀρχαίον παράδοσιν πειρωμένων χρατύνειν, σύνοδοι
ἐπισχυκὼν χατὰ διαφόρους τόπους συνεχροτοῦντο.

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IV.

1062

necessitas prorsus quedam imposita eis esset, in
quemcunque diem hebdomadis incidisset, eo ipso
die stata. consuetaque solverentur jejunia, et (ut
semel dicam) una cum Judeeis, apud ipsas quoque
sacrum nostri Paschatis mysterium celebraretur.
Reliquae vero per Orientem, et item per Occidentem
ecclesie non licere id ita facere asseverabant : sed
potius obtinente tum, quam antiquitus ex aposto-
lorum traditionibus continuatam accepissent, con-
suetudine standum esse. Non enim decere alio
quam resurrectionis Dominico die, jejunio reje-
cto (1), Pascha celebrare. Hoc vero modo contro-
versia et dissodio multo maximo in ecclesiis usque
adeo exorto, ut inter sesibi, adversariorum partes,
utrinque antiquitus traditam consuetudinem obti-

Πάντες δ᾽ εἰς ταυτὸ τῆς γνώμης ἐλθόντες, ἐς ὕστε- pg nere debere contendentibus, sumerent, conventus

pe» καὶ ἔγγραφον δόγμα ταῖς ἁπανταχοῦ ἐχχλησίαις
δϑιετυποῦντο, ὡς ἄν μὴ τοῦ λοιποῦ ἐν ἄλλῃ τῶν ἧμε-
ρῶν, ὅὄλλ' ἐν αὐτὸ τῇ Κυριαχῇ τὸ φριχτὸν τῆς
ἀναστάσεως xai τοῦ Πάσχα τελοῖτο μυστήριον, ὡς
Tüc νῃστείας τηνιχάδε διαλύεσθαι ὀφειλούσης. Καὶ
ραφαὶ δὲ τῶν τηνιχάδε χατὰ τόπους γεγενημένων
συνόδων ἐμφέρονται * ὧν à μὲν ἐπὶ Ῥώμης Bá-
τωρα ὑῥγούμενον ἱστορεῖ" τῆς δ᾽ ἐν ᾿Ἱεροσολύωοις
Νάρχισσον * χαὶ τῆς ἐν Παλαιστίνῃ Καισαρεία.
Θεόφιλον * xai Κάσσιον τῆς Τυρίων παροιχίας " xal
τῶν ἐν Πτολεμαίδι Κλάρον. Τῆς δὲ xarà Ποντον
γεγενημένης Παλμᾶν τὸν ἀρχαιότατον προχαθῆσθαι
λέγει. Τῶν δὲ χατὰ Γαλλίαν τε x«i ἔτι '"Ocponviv
τὸν Εἰρνηναῖον ἱστορεῖ προτάττεσθαι " ἰδία δὲ Βαάχχυ-
lov, ὃν Κορινθίων ἐκίσχοπον ἱστορήσαμεν * xol
πλείστων ἄλλων οἱ μιᾷ ψήφω χατὰ τὸν χυριώνυμον
τὸ Πάσχα ἐκιτελεῖν ἐγγράφως ὡρίσαντο. Οἵ γε μὴν
ακτὰ Παλαιστένον Ναρκισσός τε χαὶ Κάσσιος ὁ
Ἰύρον, x«i ὁ Πτολεμαίδος KAdpo;, xoi ὅσοι δὴ
ἄλλοι ἃς τἀυτὸ συνῆλθον, μυρία ἄττα πρότερον
διελθόντες περὶ τῆς ἐξ ἀρχᾷς τῶν ἀποστόλων παρα-
ϑόσεως τοῦ Πάσχα, χαὶ ἐς αὐτοὺς ἐλθούσης, χατὰ
Té TÓC τῆς συνοδιχῆς γραφᾷς xai ταῦτα δὴ προσ-
τιθέασι" « Τῆς δὲ ἐπιστολῆς ἡμῶν πειράθητε xarà
πᾶσαν ἐχχλησίαν ἀντέγραψα διαπέαψασθαι, ὅπως
μὴ ἔνοχοι ὦμεν τοῖς ῥαδίως πλανῶσιν ἑαυτῶν τὰς
υχές. Δηλοῦμεν δὲ ὑμῖν, ὅτι τῇ αὐτῇ ἡμέρα χαὶ
ἂν ᾿Αλεξανδρείᾳ ἄγουσιν ὅπερ xol ὑμεῖς. Παρ᾽ ἡμῶν
γὰρ τὰ γράμματα χομίζεται αὐτοῖς, xai ἡμῖν παρ’
αὐτῶν, ὥὦστε συμφώνως κχαὶ ὁμοῦ ἄγειν ἡμᾶς τὸν
ἁγίαν ἡμέραν ».

ΚΕΦΑΛ. AZ.

Περὶ τῆς ἐν ᾿Ασίᾳ διαφωνίας τοῦ Πάσχα"
zai ὅσα ὁ ᾿Εφέσου Πολυχράτης Βέχτωρι τῷ
προέδρῳ τῆς Ῥώμης ἔγραψεν.

Πᾶσι pi» οὖν εἷς ὅρος ὁ ῥηθεὶς ἐξένήνεχται " οἱ
δ' ἐν ᾿Ασίᾳ καὶ itt διισχυρίζοντο, xxl xoàv«t μέ-
χρε τέλους ταῖς ἀποστολικαῖς ἀντέχειν παραδόσεσι
δεῖν ὥοντο. Τῆς δ' ἐπ᾽ ἐχείνοις δόξης προασπίζων
μιλιστα Πολυχράτῃς ὧν, ὁ τῆς ᾿Εφεσίων πόλεως

(4) Tum enim jejunare Christiani desinunt.

episcoporum variis in locis sunt acti. Ubi cum in
eamdem concessissent sententiam, postes omnibus
ubique ecclesiis decretum sive edictum scriptum
promulgaruut et proposuerunt, ut de cetero non
alio quam Dominico die tremendum resurrectionis
et Paschatis mysterium, jejunio tum solvendo,
celebraretur. 3377 Circumferuntnr etiam numce-
lebratarum eo tempore synodorum littere, que
variarum hiuc et inde ecclesiarum episcopos desi-
gnant : Romane scilicet Victorem, Hierolymitanee
Narcissum, Cesarem Palestine Theophilum, Ty-
riorum Cassium, Ptolemaidis Clarum. Eswdem |lit-
tere Ponti ecclesiis tum praefuisse indicant anti-
quissimum Palmam : Gallie autem atque etiam

C Osroene ecclesiarum Ireneum : Corinthi autem

Bacchylum : et provinciarum aliarum alios, qui
uno suffragio et sententia omnes Dominico die
Pascha celebrandum sanxerunt. Narcissus sane, et
Cassius, Palestini, et Clarus a Ptolemaide, et qui
preterea in eamdem convenere synodum, cum
primum quamplurima de traditione, quam initio
ab apostolis sumptam usque àd tempora sua con-
servarant, exposuissent, circa finem synodalis de-
ereti hec quoque addidere : « Epistole hujus
nostre facite ut ad ecclesias omnes exempla mit-
tantur : ne scilicet rei atque participes simus eo-
rum, qui facile animas suas decipiunt atque sedu-
cunt. Certiores antem vos facimus, eodem prorsus
die Alexandrie, quo apud vos, Pascha celebrari :
itteras namque ea de re ad illos dedimus, atque
jlli itidem ad nos scripsere, ita ut uno consensu
simul sanctum hunc peragamus diem. »

CAPUT XXXVII.

De dissensione Asianorum propter Pascha : et qug
eadere Polycrates Ephesiusepiscopus Victori Ro-
mano episcopo scripserit.

Ad omnes igitur unum hoc prescriptum et re-
gula estdivulgata. Asiani autem sententiam adhuc
suam retinebant, et se ad finem usque traditiones
apostolicas defendere oportere opinabantur. Sen-
lentie eorum primarius potissimum propugnalor

Pad

"-

1003

NICEPHORI CALLISTI

1064

erat Polycrates, ecclesie Ephesiorum antistes. Hic, Α τοὺς οἴαχας ἐγχεχειρισμένος. "Oc δῆτα, πολύς τις

magnus et apostolicus vir habitus, traditionem et
auctoritatem apostolicam ad tempora sua duran-
tem Victori episcopo et ecclesie urbis Romane
declarans, ad hunc modum scripsit : « Nos profecto
diem hunc intemeratum atque inviolatum, neque
addentes, neque auferentes quidquam, peragimus.
In Asia namque ingentia primordia dormiunt ac
conquiescunt, que quidem resurgent in adventus
338 Domini nostri die : quo die cum gloria e
cclis veniet, et exsuscitabit omnes sanctos : Phi-
lippus videlicet ex duodecim apostolis unus, qui
Hierapoli obdormivit : dusque filie ejus, ad de-
crepitam usque statem virgines : etalia preeterea
filia ejus, in Spiritu sancto cursu vite absoluto,

xal ἀποστολιχὸς εἶναι δοχῶν, τὴν ἀποστολιχὴν ma-
ράδοσιν x«i αὐθεντίαν ἄχρι δὲ χαὶ ἐς αὐτὸν ἐλθοῦ-
σαν Βίχτωρι xci τῇ χατὰ Ῥώμην ᾿Εχχλησία παρα-
ϑηλῶν, ἔγραφε τοιάδε - ε Ἡμεῖς οὖν ἀῤῥαδ ιούργη-
τον ἄγομεν τὴν ἡμέραν, μήτε προστιθέντες, μότε
ἀφαιρούμενοι. Καὶ γὰρ χατὰ τὴν ᾿Ασίαν μεγάλα
στοιχεῖα χεχοίμηται, ἅτινα ἀναστήσεται τῇ ἡμέρα
τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου, iv T$ ἔρχεται μετὰ
δόξης ἰξ οὐρανῶν, χαὶ ἀναστήσει πάντας τοὺς
ἁγίους " Φίλιππον τὸν τῶν δώδεχα ἀποστόλων ἕνα,
ὃς χεχοίμηται ἔν Ἱεραπόλει - χαὶ δύο θυγατέρες
αὐτοῦ γεγηραχνῖαι παρθένοι " x«i ἢ ἑτέρα αὐτοῦ
θυγάτῆρ, ἐν ἁγίω Πνεύματι πολιτευσαμένη, ἐν
᾿Εφέσω ἀναπαύεται. Ἔτι δὲ xol ᾿Ιωάννῃς ὁ ἐπὶ τὸ

Ephesi quiescit. Itidem et Joannes, qui supra pe- B στῆθος τοῦ Κυρίον ἀναπεσὼν" ὃς ἐγενήθη ἑερεὺς,

ctus Domini recubuit, quique sacerdos creatus
pontiticium insigne, petalum scilicet, sivelaminam,
martyr simul et doctor gestavit, Ephesi obiit,
Preterea PolycarpusSmyrenensis episcopus et mar-
tyr ; item Thraseas Eumenis episcopus, idemque
martyr, qui Smyrne mortuus est. Quid Sangarim
episcopum e martyrem dicam, qui Laodicee mor-
tuus est ἢ Preeterea beatus Papyrius, et Melito eu-
nuchus, qui per Spiritum sanctum vita peracta
Sardibus humatus est, visitationem e ccelis exspe-
ctans, in qua ἃ mortuis resurget. Isti omnes reti-
nuerunt et servarunt decimum quartum diem Pa-
schatis, juxta Evangelium, nihil transgredientes,
sed prescripto canoni fidei insistentes. Ego quidem

vestrum atque adeo omnium minimus Polycrates, C

juxta cognatorum meorum, ex quibus quosdam

sum consectatus (septem namque cognati mei epi-

gcopi fuere, ego octavus sum) traditionem ambulo.
Et cognati mei semper diem hunc, (1) quando
Judeorum populus azyma condiit, celebrarunt,
Ego, inquam, fratres, sexaginta et quinque annos
natus in Domino, qui cum totius orbis fratribus
hac de re contuli, et Seriptaram sanctam omnem
perlegi, níhll moveor aut perturbor minacibus de-
nuntiationibus et terroribus. Nam qui me longe
majores fuere, plus obediendum esse Deo quau
hominibus edixere. » In fine porro episcoporum
omnium qui sententie sue consentientes affuerunt,
meminit, sic scribens : «Possem quidem episcopo-

rum, qui mihi adsunt, edere nomina, quos ita ut D

voluistis, accersens evocavi: sed eorum nomina si
adscriberem, multitudo eorum in immensum ex-
cresceret. llli autem, tenuitatis mete probe conscii,

τὸ πέταλον πεφορεχὼς, xal μάρτυς xai διδάσχαλος.
Ἕτι δὲ χαὶ Πολύχαρπος ὁ ἐν Σμύρνῃ χαὶ ἐπέσχοπος
καὶ μάρτυς * xat Θρασέας, χαὶ ἐπίσχοπος, χαὶ μαᾶρ-
tug ὁ ἀπὸ Εὐμενειας, ὃς ἐν Σμύρνῃ χεχοίμηται. Τί
δὲ δεῖ λέγειν Σάγγαριν ἐπίσχοπον χαὶ μάρτυρα,
ὃς ἐν Λαοδιχείᾳ χεχοίμηται ; ἔτε δὲ xoi Παπύριον
τὸν μαχάριον, xai Μελίτωνα τὸν εὐνοῦχον, ἐν ἁγίω
Πνεύματι πάντα πολιτευσάμενον, ὅς κεῖται ἐν
Σάρδεσι περιμένων τὴν ἀπὸ τῶν οὐρανῶν ἐπισχο-
πὴν, ἐν 7 ἐχ νεχρῶν ἀναστήσεται - Οὗτοι πάντες
ἐτήρησαν τὴν ἡμέραν τῆς τεσσαρεσχαιδεχάτης τοῦ
Πασχα xarà τὸ Εὐαγγέλιον μηδὲν παρεχθαίνοντες,
ἀλλὰ χατὰ τὸν χανόνα τῆς πίστεως ἀχολουθοῦντες,
Ετι δὲ χἀγὼ ὁ μιχρότερος ὑμῶν χαὶ πάντων Πο-
λυχράτης, xarà παραδοσιν τῶν συγγενῶν μου, οἷς
χαὶ παρηχολούθησα τισὶν αὐτῶν (ἑπτὰ μὲν σαν
σνγγενεῖς μου ἐπίσκοποι, ἐγὼ δὲ ὄγδοος, χαὶ παν-
τοτε τὴν ἡμέραν ἤγαγον οἱ συγγενεῖς μοῦ, ὅτε τῶν
Ἰουδαίων ὁ λαὸς ὥὄρτυς τὴν ζύμην) " ἐγὼ γοῦν,
ἀδελφοὶ, ξε΄ ἔτῃ ἔχων ἐν Κυρίῳ, καὶ συμδεδληχὼς
τοὶς ἀπὸ τς οἰχονμένης ἀδελφοῖς, x«i πᾶσαν ἁγίαν
Γραφὴν διεληλυϑὼς, οὐ πτύρομαι ἐπὶ τοῖς χατα-
πλησσομένοις " oi γὰρ ἐμοὺ μείξονες εἰρύχασι,
Πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ὅ ἀνθρώποις. » "Exi δὲ
τῷ τέλει xai πάντων μέμνηται τῶν συμπαρόντων
καὶ ὁμοδοξούντων αὐτῶ ἐπισχόπων, ταῦτὰ λέγων
« Ἠδυνάμην δὲ τῶν ἐπισχόπων τῶν συμπαρόντων
μνημονεῦσαι, οὖς ὑμεῖς, ὑξιώσατε μεταχληθῦναι ὑπ᾽.
ἐμοῦ * xai μετεχαλεσάμην * ὧν τὰ ὀνόματα ἐὰν
γράφω, πολλὰ πλήθη εἰσίν. Οἱ δὲ εἰδότες τὸν μι-
xpóv μὸν ἄνθρωπον συνηυδόχησαν τῇ ἐπιστολῇ,
εἰδότες ὅτι εἰχῇ πολιὰς οὐχ ἕνεγχα, ἀλλ᾽ ἐν Χοιστῶ
Ἰησοῦ πάντοτε πεπολίτευμαι.

epistolam sententia su& comprobarunt : non ignorantes me non frustra canos cireumferre: tum au-

tem vitam me semper in Jesu Christo egisse sciunt.

(1) Euseb. lib. v, cap. 234. Ὅταν ὁ λαὸς $prvt
τὴν ζύμην, Niceph. addit, Ὁ λαὸς τῶν᾽ Ιουδαίων.
Legendum tamen ἄξναα, pro tà» ζύμην puto. Et
apud utrumque auctorem notarios τὸν ζύμην pro

—

ἄζυμα scripsisse credo, ad Grecorum sententiam
astruendam, quiin Eucharistia pane fermentato
utuntur.

1065
KE6AA. AH.

᾿ΩςΒίχτωρ χινηθεὶς, τὰς iv 'Aaía πόλεις, διὰ
τὸ Πέσχα, ἀποδιαιρεῖντῆς ἐχχλησιαστιχῆς
ἐνώσεως ἐπειρᾶτο.

Βίχτωρ nmi» οὖν τῶν τοιῶνδε γραωμάτων εἰς
χεῖρας ἔλθόντων ἐξ αὐτῆς τὰς τῆς ᾿Ασίας ᾿Εχχλη-
σίας, x«l τὸς ὁμόρους αὐταῖς παροιχίας ὡς trtoo-
déLou προϊσταμένας δόγωατος, ἀποδιαιρεῖν ἐπει-
ρᾶτο, x«i τῆς χαθολιχῆς ἑνώσεως εἴργειν. “Ἔνθεν
ret χαὶ γρώμματα ἐσχεδίαζε, στηλιτεύων ἐχείνους
καὶ ἀχοινωνησία πεοιδάλλων τοὺς ἐχεῖσε πάντας
ἀθρέον. Καὶ ὁ ut» οὕτως εἶχεν ὁρμῆς" οὐ αήν γε
χαὶ τοῖς περὶ αὐτὸν ἐπισχόποις ταῦτ᾿ ὅρεσχεν" ἀλλά
γε 9Üx τε χαὶ εἰρηνιχὰ φρονεῖν εἰσηγοῦντο τοῖς
ταυτὸ τῆς πίστεως δόγμα χερύττουσι " χαὶ μὴ οὕτως
ἀκραγματεύτως τὴν πλησίον παραιτεῖσθαι
ὠφέλειαν ^ ἡρέμα δὲ xai λόγῳ χαὶ χρόνω τοῦτ’
ἑξανύτειν. Καὶ πληοχτιχώτεοον δὲ προσεφέ ροντο τῆς
προτέρας ἐχομένω δόξης -“ μεθ᾽ ὧν xai Εἰρηναῖος
ἕν - ὡς ἀκὸ τῶν ὧν ἐξῆρχεν ἐν Γαλλίαις παροιχιῶν
Βέχτωρι γράφων φαίνεται. Παρίσταται uiv ὀὴ xai
οὗτος, ὡς δεῖν εἶναι χατὰ τὴν χυριώνυμον τὸ Πάσχα
ἐπιτελεῖν * ὕχιστα δ' ἰνδίδωσι Βίκτωρι τόσον πλῆθος
ἐκχλησιῶν τῆς ἐχχλησιαστιχῇς ἔνώσεως διαιρεῖν,
καὶ ταῦτ᾽ ἀρχαίον χαὶ ἀποστολιχοῦ ἔθους παοαφυ-
λαττούσας παράδοσιν. Πολλὰ οὖν ὡς εἰχὸς ὁ Εἰοη-
ναῖος περὶ εἰρήνης Βίχτωρι παραινῶν, ἐπιλέγει xoi
ταῦτα * χαλὸν γὰρ xxi αὐτὰς ἐχεένον παοαθεῖναι
τὰς συλλδαδὸς, περὶ ἀναγχαίων οὔσας τῇ ᾿Εχχλη-
gía, ὥσπερ δὴ x&v τοῖς Πολυχράτους ἐποέησα.
est, sicuti modo de Polycrate fecimus, verba
cere.

τῶν

ΚΕΦΑΑ. ΛΘ΄.

Ὡς ὀεὶςηνιχώτατος Εἰρηναῖος τὸ ἁἀστασιακστον
ταῖς ἐκχλησίαις καρέσχε, τὰ τῶν διαδοχων
τῶν ἀποστόλων διηγπσάμενος.

Γράφει οὖν * « Οὐ γὰρ μόνον περὶ τῆς ζμέρα ἢ
ἀμφισθήτηςις, ἀλλὰ χαὶ mpi τοῦ εἴδους αὐτοῦ τῆς
γῃστείας. Oi μὲν γὰρ οἴονται μίαν ἡμέραν δεῖν αὐ»
τοὺς νηστεύειν, οἱ δὲ δύο - οἱ δὲ xai πλείονας * οἱ δὲ
p Opa; ἡἧμερτνάς τε χαὶ νυχτεοινὰς συμμετροῦσι
τὰν ἡμέραν αὐτῶν. Καὶ τοιαύτη μὲν & ποιχιλία τῶν
ἐπετορούντων, οὐ νῦν ἐφ᾽ dux» γεγοννῖα, ἀλλὰ xci
πολὺ πρότερον ἐπὶ τῶν πρὸ ἡμῶν, τῶν περὶ τὸ
ἀκριδες ὡς εἰκὸς χρατούντων τὸν χαθ᾽ ἀπλότητα
παὶ ἰδιωτισμὸν συνήθειαν εἰς τὸ μετέπειτα πε-
ποιηχότων. Καὶ οὐδὲν ἔλαττον πάντες οὗτοι &ipiü-
γευσεῖν τε xci εἰρηνεύομεν πρὸς ἀλλήλους " χαὶ ἢ
διαφωνία τῆς νηστείας τὸν ὁμονοιαν τῆς πίστεως
συνίστεσι. » Ταῦτα λέγων, χαὶ ἱστορίαν ἐπι-
συνάέκτει, ἦν dà χαὶ ταύτεον προσθεῖναι δίκαιον *
φησὶ γὰρ « 'E» οἷς καὶ οἱ ποὸ Σωτῆρος πρεσθύ-
τέροι, οἱ προστάντες τῆς Ἐχχλχσίας, ἧς 02 νὺν
ἀφηγᾷ, ᾿Ανίχετον λέγομεν xxi [liov, Υγῖνον τε xai
Τελεσφόρον, xai Ξύστον " οὔτε αὐτοὶ ἐτήρησαν, οὔτε
τοῖς μετ᾽ αὐτοὺς ἐπέτοεπον * xai οὐδὲν ἔλαττον
αὐτοὶ μὸ τηροῦντες εἰρήνευον τοῖς ἀπὸ τῶν παοοι-
χεῶν, ἐν αἷς ἑτκοεῖτο ἐρχομένοις πρὸς αὐτούς * x&i-
τοι μᾶλλον ἐναυτίον ἦν τὸ τηρεῖν τοῖς [εὖ τιυποοῦσι *

Ρλτκος. Ga. CXLV.

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IV.

1066

339 CAPUT XXXVII.

Ut Victor permotusfuerit,civitates Asiaticas,propter
festum Pascha, ab unitate ecclesiastica segre-
gare.

Victor verolitterisejuscemodi acceptis, extemplo
Asite, eiquefinitimasecclesias, velutialienum atque
diversum dogma propugnantes, rejicere,etab uni-
tate catholica arcere, in animo habebat. Quam ob
causam et subito litteras conscripsit, quibus illos
publice notabat, omnesque simul a communione
prohibebat. Atque ille quidem ejuscemodi sumpse-
rat consilium. Verum id alis, qui cum eo erant,
episcopis minus placuit. Itaque illum sunt adhor-
tati, ut benignius per consilia pacata de eis qui
fidei predicarent dogma, statueret: neque tam
facile, re intentata, proximorum abjiceret et post-

B haberet utilitatem : sensim id et doctrina et tem-

pore aliquando corrigi ac perfici posse. Et acrius
severiusque cum illo, qui priori sententie adhe-
reret, egerunt : inter quos et lrens&us erat, ut
quidam ex eo scripto, quod Gallicarum ecclesia-
rum, quas regebat, nomine ad Victorem dedit, ap-
paret. Astruit quippe et ipse, debere quidem om-
nino Dominico die Pascha peragi : nequaquam
tamen Victori permittit, ut tantam eeclesiarum
multiruditeuu. ab ecclesiastica unitate segreget,
idque, cum vetuste et apostolice consuetudinis
obser vent traditionem. Multa same preeclare. et ut
par fuit, Ireneus de pace et unitate ad Victorem
scribens, heec quoque refert. Opere pretium enim

ejus perutilia et necessaria ecclesie futura addu-

CAPUT XXAXIX.

Ut pacis studiosissimus [renzus ecclesiis tranquilti-
tatem et concordiam restituerit,exempla successo-
rum sanctorum apostolorum commemorans.
Ireneus ita scribit: « Non modo enim de die,

verum etiam de jejunii specie controversia et

quaslio est. Quidam namque existimant, unum
ipsos oportere diem jejunare, quidam duos, alii
etiam plures, nonnulli autem quadraginta,et horis
diurnis et nocturnis numeratis diem suum metiun-
tur. Atqui varietas heec observationum non etate
nostra exorta est, sed longe antea apud majores
nostros exstitit: qui ita ul decuit accurate con-
servatam 340 per simplicem sinceritatem con-
suedinem, ad posteros transmisere. Nihilominus
tamen isti omnes pacem tenuere, atque etiamnum
pacem inter nos retinemus, et jejunii dissensio
fidei consensum commendat. » His verbis histo-
riam adnectit, dignum profecto qua hic quoque
inseratur. « Enimvero qui Soterem praecesserunt
presbyteri, et ecclesiam quam tu nunc gubernas
administrarunt, Anicelum dico, Pium, Hygi-
num, Telesphorum, et Xystum : neque ipsi ita

Pascha et jejunium observarunt,squue eos qui cum

illis fuere, observare permiserunt.Sed nihilominus

ipsi non observantes, pacem tenuerunt adversus
ccs qui ad se ΕΣ e.cclesiis, qne&. ita ob«e-cant -
34

1067 NICEPHORI CALLISTI 1068

venerunt. Atque equidem maximopere inter se À x«i οὐδέ ποτε διὰ τὸ εἶδός τοῦτο ἀπεδλήθησαν τινες *

ista, observare scilicet, et non observare, disside-
bant. Nunquam tamen eam ob rem aliqui sunt
reject. Quia ipsi non observantes, qui ante te
fuerunt presbyteri, advenientibus ex ecclesiis ob-
servantibus Eucharistiam (1) miserunt. Ác cum
beatus Polycarpus peregre Romam sub Aniceto
venisset,et aliquantulum illi inter se de rebus nou
magnis dissiderent, eis statim compositis, deinceps
nihil quidquam contreversie inter se de hoccapite
moverunt. Neque enim Anicetus Polycarpo per-
suadere potuit, ut non ita observaret, quippe qui
id post Joannem Domini nostri discipulum, et re-
liquos apostolos cum quibus vixerat, semper ob-
servassel : neque Polycarpus Anicetum, ut obser-
varet, inducit, consuetudinem eorum qui nos
preecesserunt presbyterorum retinendam esse alle-
gantem. Que cum itase haberent, communionem
inter se celebrarunt. Et in ipsa ecclesia Anicetus
Eucharistie ministerium Polycapo honoris ergo
permisit. Atque ita in pace per discessum sunt
sejuncti : pacem quoque ecclesiis,sive observarent
sive non observarent, retinentibus. » Quapropter
egregius, ut aptissimo nomini suo responderet,
pacificator Ireneus fuit (2), qui sic intercissione
sua pacem Ecclesie conciliarit, et non inodo cum
Victore,sed etiam cumaliis permultis Ecclesiarum
antistitibus, congruentia convenientiaque eis que
diximus, de proposita questione afferendo, egerit.
Quod vero sermo non persuasit, id dies postea

perfecit. Nam hac in re Ásia vix tandem cessit : et C

. ubique terrarum in orbe decretum est,utnon cum

Qudmis, 341 sed ipso Dominico die mysterium
Paschee peragatur. Quamvis adhuc in Asia reliquie
quedam maneant, consuetndinem eam in paucis
prorsus inviolatam retinentes. Unde etiam Qua-
tuordecimani cognominati sunt, éonsuetudinem
eam, et alia quedam ex illegitimis et ab Ecclesia
rejectis libris decerpta servantes, et nominibus
quorumdam magnorum apostolorum ea in re abu-
tentes. Porro de Paschate questio ita est decisa,
cum qua et nos finem quarto huic libro afferimus :
exquo Commodusquidem posttredecimum imperii
annum vitam finiit, Severus vero post Pertinacem
nondum prorsus menses sex in administratione
ejus transegit. Continet vero hic liber annorum

ἀλλ᾽ αὐτοὶ μὴ τηροῦντες oi πρὸ σοῦ πρεσθύτεροι,
τοῖς ἀπὸ τῶν παροιχιῶν τηροῦσιν ἕπεμπον Εὐχα-
ριστίαν. Καὶ τοῦ μαχαρίου δὲ Πολυχάρπου ἐπιδὺ-
μήσαντος ἐν Ῥώμῃ ἐπὶ ᾿Ανιχήτου, χαὶ περὶ ἄλλων
τινῶν μιχρὰ ἔχοντες πρὸς ἀλλήλους, εἰρήνευσαν
εὐθὺς περὶ τουτον τοῦ χεφαλαίον, μὴ φιλεριστύ-
σαντες πρὸς ἑαυτούς. Οὔτε γὰρ ὁ ᾿Ανίχητος τὸν
Πολύχαοπον πεῖσαι ἐδύνατο μὴ τηρεῖν, ἅτε μετὰ
᾿ἸΙωάννον τοῦ μαθητοῦ τοῦ Κυρίον ἡμῶν xci τῶν
λοιπῶν ἀποστόλων οἷς συνδιέτριψεν ἀεὶ τετηρηχότα,
οὔτε ὁ Πολύχαρπος τὸν ' Ανέχῃτον ἔπεισε τηρεῖν͵
λέγοντα τὴν συνήθειαν τῶν πρὸ ἡμῶν πρεσθυτέρων
ὀφείλειν χατέχειν. Καὶ τούτων οὕτως ἐχόντων,
ἐχοινώνησαν ἑαυτοῖς, Καὶ ἐν τῇ ἐχχλησία παρει-

B χώρησεν ὁ ᾿Ανέκητος τὴν Εὐχαριστίαυ τῷ Πολυ-

κάρπῳ, χατ᾽ ἐντροπὴν δηλονότι. Καὶ μετ᾽ εἰρήνης
ἀπ᾿’ ἀλλήλων ἀπηλλάγησαν πάσης τῆἧς ἐἔχχλῃ σίας
εἰρήνην ἐχόντων, τῶν τηρούντων xal μὴ τηρούν-
των. » Φερωνύμως τοίνυν ὁ Εἰρηναῖος εἰρηνοποιός
τις ὦν, τὴν εἰρήνην ταῖς ἐχχ)ησίαις ἐπρέσδευεν "
οὐ τῷ Βιχτωρι μόνον, ἀλλὰ χαὶ διαφόροις ἄλλοις
ἰχχλησιῶν ἡγεμόσι χαταλλήλως τοῖς εἰρημένοις
περὶ τοῦ προχειμένου ζητήματος διωμιλεῖτο. Καὶ ὃ
λόγος οὐχ ἔπεισε, τοῦτο χρόνος ἐς ὕστερον ἔδρασε "
χαὶ εἶξέ γε ἡ ' Ασία μόγις * χαὶ ἁπανταχοῦ τῆς oi-
χουμένης μὴ μετὰ τῶν ᾿Ιονδαίων, ἀλλ᾽ ἐν τῇ χυ-
ριωνύμῳ τὸ τοῦ Πάσχα μυστήριον τελεῖσθαι διέ-
γνωστο * x&y ἔτι ἐν τῇ ᾿ Ασίᾳ τὰ λείψανα διαμένοι,
ἀπαράτρωτον τὸ ἔθος διαμεμενηχὸς ἐν ὀλίγοις
πάντη, oi xai Τεσσαρεσχαιδεχατῖται προσωνυμίαν
ἔσχον * ταύτην τηροῦντες x«i ἄλλα τὼν νόθων xai
ἀποδλήτων τῇ ' Ἐκχλησίᾳ βίδλων, ὀνόμασι δ᾽ οὖν
τινῶν τῶν μεγάλων ἀποστόλων προσχρώμενοι. Τὰ
μὲν σὺν ἀμφὶ τοῦ Πάσχα ζῳτήματος τοιοῦτον εἴληφε
πέρας, ἐν ᾧ xat ἡμεῖς τέλος τῇ τετάρτῃ ἐπάγουεν
τῶν Ἰστοριῶν, Κομόδον μὲν ἐπὶ δέχα xal τρισὶν
ἔτεσι τὸ βιοῦν χαταλύσαντος, Σενήρον δὲ μετὰ Περ-
τίναχα οὐδ᾽ ὅλοις ἔξ μησὶ διαγενόμενον ἐπὶ τὲν
ἀρχὴν καταστάντος. Περιέχει δὲ χαὶ ἡ τετάρτη
μοι αὕτη βίδλος τῶν συγγραφῶν χρόνον ἐτῶν δ᾽ xe
εἰκοστὸν, ὀλέγονυ δέοντα, ἀρξαμένη μὲν ἀπὸ τῆς
ἀρχῆς ' Αντωνέίνον υἱοῦ Μάρχον, χαταλήξασα δὲ ἐφ
ὅλῃ τῇ ἀρχῇ Κομόδου τε χαὶ Περτίναχος - ὀκχνίχα
κόσμου μὲν ἕτος e ᾧ α᾽᾽ ἀπὸ δὲ τῆς τοῦ Κυρίον
θείας γεννήσεως ἑχατοστὸν ἔχτον χαὶ ἐνενηχοστὸν

non integrorum,;viginti quatuor tempus, initium- [) ἐπεραένετο,
que habuit ab Antonino Veri fratre (3), finem autem cum ipso Commodi et Pertinacis imperio :

(1) Eucharistie communis participatio, commu-
nionis, charitatis et unitatis Ecclesie certissinum

symbolum.

2) Concedere Roma

Debuit, aiebat, potius quam rumpere pacem ;
Humani qua juris erant, modo salva maneret
Le.c divina, fides Christi, doctrina, Senatus
Quam primus tulit oresuo, quia traditaabipso
Christo erat humana doctore et lumine vita.
Nec curandus erat morem consensus in unum
Usque adeo. dixit, etc.

Baptista Mantuan. lib. 1, Fastor. de S. Hilario. Et

heec certissima est de Adiaphoris omnibus la.

(3) Hoc est, abeo tempore, quo defunetoL. Vero,
M. Antoninus Philosophus solus imperare ccepit,
Isti autem divi fratres equa simul potestate impe-
rium administrarunt annis 14. L Vero mortuo,
M. Antoninus solus 4, cum filio Commodo 5. Ita
ut unperii M. Antonini tempus 19 prope annos
complectatur. Nicephorus autemin ea fuiLsenten-
tia, ut crediderit, L. Verum tantum 6 annis cum
Marco imperasse, et postea Marcum annis 10, et
aliquotinsuper mensibus.Sed nos aliorum scripto-
ram auctoritatem versione nostra secuti sumus
Sed enim post cedem Commodi, Pertinax imperii

1089

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. V.

1070

cum a mundo eondito quinquies millesimus septingentesimus et primus (1), a divina autem nativitate
centesimus nonagesimus sextus (2) expletus esset annus.

mense 9, die 35, Didius autem Julianus mense 3,
die 3, sunt interempti. Et L. Septimius Severus
adversus Pescrenniu Nigrum,abexercitumSyriaco
Antiochis imperatorem creatum,copias suas duxit.

Hoc sic propterea adnotatum est, ut Nicephoro
numerus et ratio anhorum constet.
1) Secundum neotericos chronologos, 4173.
Ἢ Quintus potius.

ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ͂ KAAAIXTOY

TOY XSANGOIIOYAOY

EKKAHEXIAZTIKHX IZTOPIAXZ

ΤΟΜΟΣ

E'.

NICEPHORI CALLISTI

XANTHOPULI

ECCLESIASTICJE HISTORLE
TOMUS V

ΚΕΦΑΑ. Α΄.
Διήγησις ἐν ἐπκιτόμω τῶν ἄνωθεν εἰρημένων,
χαὶ μελλόντων τῷ τόμῳ ῥηθήσεσθαι.

Φέρε δὴ τοῖς εἰρημένοις xmi τὰ λείποντα παραθεῖ-
ναι σπουδάσωμεν, ὡς ὧν γε χαθ᾿ εἰρμὸν Spi» ὁ
λόγος προίς, ἄρτιον τὸ σῶμα τῆς ἱερᾶς ἐξυφαίνου-
σιν ἱστορίας. Τὰ μὲν οὖν πρῶτα τῆς συγγραφᾶς,
προσόχοντά γε οἷκαι δρῶντες, τῇ περκλῇ παντων
Χριστῷ ἀνεθέμεθα. Τά γε μὴν δεύτερα, τοῖς ἐχείνω
φοιτήσασι, τοῖς ἱεροῖς μῶν χαθηγεμόσιν ὄμοια
ποιοῦντες ἀφωσιώσαμεν. Tov dt τρίτον τόμον οἱ
τὰ τῆς πρώτης ἐκείνων διαδοχῷς ἐχληρώσαντο.
Ἵν γε μὲν τῷ τετάρτῳ, ὅσοι δὲ μαρτυριχοῖς ἀγῶσι
παὶ λόγοις τὰ τῆς πλάνος ὀχυρώματα χαὶ τὸν ψευ-
δώνυμον γνῶσιν πχατέσεισαν, διεξήλομεν - ὅσοι τε

3&4 CAPUT I.
Succincla eorum qua ante dicta sunt repetitio, et
dicendorum isto tomo erpositio.

Agedum 40 reliqua sunt, his adjungere perga-
mus, ut serie sua oratio nostra progrediatur, inte-
gruinque sacre historie corpus contexatur. Ac pri-
mum quidem librum voluininis hujus recte sane, et
ut par fuit, capiti omnium Christo dedicavimus. Se-
cundumseetatoribus ejus,sacris auctoribus,ducibus-
que nostris, itidem merito consecravimus. Tertium
primieorum successores sortiti sunt.In quarto autem
eos cormmemoravimus,qui vel certaminibus egregiis
martyres, vel eruditis scriptis doctores, erroris mu-
nilones atque falso nominatam scientiam expugna-
runt; qui etiam ecclesiastici fuerint scriptores, qui-

ἀκαλησιαστιχοὶ συγγραφεῖς " xmi τίνα δὴ καταλέλοι- B busve illi post se relictis commentariis deces-

πότες συγγράμματα ἀκηλλέγησαν " ἔτι δὲ xoi ὅσα
ἐκισυνέδη τῷ τοῦ Πάσχα ζξοτήματι. Ὁ δὲ πέμπτος
αὗτος, τὰ κατὰ τὸν πολυμαθέστατον ᾿Ὡοιγένην, τὸν
καὶ ᾿Αϑαμαυτιον, εἰς λεπτὸν διελθεῖν ὑπισχνεῖται "
xmi τοῖς περὶ αὐτὸν καὶ αὐτῷ πονηθεῖσιν ὑπὲρ εὖ-
συδείας - οἷός τε γέγονε χαὶ ὅπως ᾿ ὅσην τε εἰσενεγ-
πὼν xii τὰ θεῖα σπονδὴν, πολλοὺς εἰς τὸν ὑπέο
Χριστοῦ ἀγῶνα ὑρέθισε - καὶ πολλοὺς ἐραστὰς τε
zmà σπουδαστὰ; τῆς αὐτοῦ φιλοσοφίας διττῆς, ἔσχε "
zmi οἷα ἐπιχεχείρχε τόλμῃ παρθενίαν ἀσχεῖν βου-
λώμειος " x«i ὡς τέλος τῆς εὐθείας ἀποοφαλεὶς,

ἀματηλῶ δαίμονι πειθαρχέσας, τοῦ ὑγιοῦς ἐξιτοάπη.

serint : tum autem, que&eaam de questione Pascha-
tis acta atque decreta sint. Quintus porro liber iste,
res eruditiasimi Origenis, qui et Adamantius dictus
est, plenissime expediet : quos ilie pro vera pietate
adierit labores; unde, et qui fuerit : et ut quam
plurium studii ad res divinas conferens, permul-
tos ad certamen pro Christo obeundum ezxcitaverit :
quam item inultos amatores atque sectatores $345
studiosos duplicis philosophie suse habuerit : quae
in seipso ausus sit, ccelibatum atque virginitatem
conservare voleus : ut denique ad postremum se-
ductori demoni obsecutus, et a recta via aberrarit,

1071 NICEPHORI CALLISTI

1012-

et a sana doctrina exciderit. Complectetur preeterea À φρονήματος. Διαλόψεταί γε μὴν xal ἀλλὰ ἣ ἑστορία -

alia quoque : gravem videlicet illam sub Decio per-
secutionem, ecclesiarumque sacrarum antistites,
et que in eis acciderint res inopinatee et admiran-
de. Initium autem inde sumendum.

CAPUT II.

De persecutione sub Severo, in qua Leonides pater
Origenis, propter Christum mortem subüt.

Commodo imperium administrante, res Chris-
tiane pacate& tranquilleeque fuere (1). Postquam
autem ille ex insidiis c:sus est, et Pertinax brevi
admodum tempore imperavit, atque huic (sicuti
diximus) Severus successit, tum quoque satis bono
loco res nostree fuere, indiesque fidei professio
augmenta sua cepit, eorum quos recensuimus ec-
clesiasticorum doctorum scriptis atque dqctrinis
illam provehentibus, idque in maximis quibusque
potissimum urbibus, nimirum Alexandrie, et in
ea urbe que ab Antiocho est condita, Elie, et per
Palestinam omnem, Ephesi, Cesaree, et occiden-
tem versus Thessalonicae, Athenis, Corinthi : in
Galliis, et Rome maxime. Integri enim populiet
domus tote ad fidem aecedebant, quidvis facere
et pati parate, quam ut quidquam contra religio-
nem nostram agerent, aut novarent. Quod ubi
Severo minime tolerandum est visum, insignem
statim contra Ecclesiam omnem movit persecutio-
nem. Et subito per omnem terrarum orbem eximia
instituta sunt martyria, maxime vero in /Egyplo et

Lubya atque Thebaide. Alexandrie porro veluti C
ἐτοῖν stadium vers pietatis constitutum, ubi fortissimi

quique et optimi delecti martyres, variis atque
exquisitis tormentorum generibus mirificisque im-
pressionibus exceptis, a Deo, cui chari fuere, pre-
mia et coronas acceperunt. Quo tempore et Leoni-
dem, Origenis patrem, obito pro Christi nomine
martyrio, e vita excessisse tradunt, gladio vide-
licet ceesum, cum filium admodum adhuc puerum
relinqueret. 3446 Quantus autem Origenes fuerit,
et quo studio animique destinatione in sacras Lit-
teras incubuerit, citra invidiam exponi posse puto:
non solum quod celebris is vir apud nos sit, verum
etiam quod ingentem, vita sua, quamvis ad finem
non integram prorsus, famam et gloriam post se
reliquerit. Verum enimvero singulari otio opus
esset, ad vitam ejus omnem litteris memorie man-
dandam. Sed nos e multis que de eo sunt tradita,
plurima resecantes, aliqua tantum Historie huic

τά TE περὶ τοῦ χατὰ Δέχιον πιχροῦ διωγμοῦ, τούς
τε τῶν ἐχχλησιῶν ἡγεμόνας, x«i τὰ ἐπ’ ἐχείνοις
παράδοξα. ᾿Αρχτέον δὲ ὀὕτω.

ΚΕΦΑΛΔ. Β΄.

Περὶ τοῦ xarà Σενῆρον διωγμοῦ, ἐφ᾽ ὦ
ΛΔεωνίδης ὁ πατὴρ ᾿Ωριγένονς τὸ διὰ Χρεσ-
τὸν τέλος ἔσχε.

Εἰρήνης μὲν ἦσαν μεστὰ τὰ ἡμέτερα, Κομόδου
τὴν ἀρχὴν διιθύνοντος * ἐπεὶ δ᾽ ἐχεῖνον ἐξ ἐπιδουλῆς
σφαγέντα Περτίναξ χρονον ἐπίδραχυν, x«i τοῦτον
Σεδῆρος, ὡς εἴρηται, διεδέχετο, ἦσαν μὲν δὴ χὰν
τούτῳ ἠρέμα πως ἔχοντα τὰ ἡμέτερα, x«t τὰ τῆς
πίστεως ἤχμαζε χαθημέραν, λόγοις rt χαὶ διδασχα-

B λίαις τοῖς προειρημένοις τῶν ἐχχλησιῶν διδασχάλοις
ἐπιδιδόντα, xai μᾶλλον ἐν ταῖς μεγίσταις τῶν πό-
λεων. Αὗται d' ἦσαν ᾿Αλεξάνδρειώ τε χαὶ ἢ τὸν
᾿Αντίοχον ἔσχε δομήτορα, τώ τε περὶ τὴν Αἑλίαν
πᾶσαν καὶ Παλαιστίνην, Ἔφεσόν τε xoi Καισάρειαν,
καὶ τὰ περὶ τὴν ἑσπέραν, Θεσσαλονίχη x«i ᾿Αθῆναι
x«i Κόρινθος αὗται" xai τὰ περὶ Γαλλίας, xoi τὸ
πλέον ἐπὶ Ῥώμην αὐτήν * ὡς x«l αὕτανδμα πλήθη
x«i οἴχους ὄλους προσιέναι τῇ πισττι, χαὶ πάντα
δρᾷν ἐν ἑτοίμῳ ἔχειν ἥ τι νεωτερίσαι χατὰ τῆς mi-
στεως. ᾿Επεὶ δὲ Xwüpo ἥχιστα φορητὸν ἔδοχει,
λαμπρὸν αὐτέίχα τὸν διωγμὸν xarà πάσης '"Exx)g-
σίας ἀνεγεὶρεὶν diro. δεῖν. Καὶ γενναῖα μὲν ἀπαν-
ταχοῦ τῆς γῆς ἐσχεδιάξιτο τα μαρτύρια * μάλιστα
δ᾽ ἐν Αἰγύπτῳ xai Λιβύῃ x«l Θηδαΐδι, xai xar' αὐ-
τήν γε τὴν ᾿Αλεξάνδρειαν συνίστατο ὑπὲρ τς εὖσε-
θείας τὸ στάδιον, ἀριστένδην ὥσπερ ἐξειλεγμένων
ταῖς ποιχῆαις xxl φιλοτέμοις τῶν βασάνων ἰδέαις
χαὶ ταῖς ὑπερφυέσιν ἐνστάσεσι, πρὸς Θεοῦ τὰ γέρα
τῶν θεοφιλῶν μαρτύρων ἀναδουμένων * ὅτε δή φασι
καὶ Λεωνέδην τὸν ᾿Ωριγένους πατέρα τῷ ὑπὲρ Χρι-
στοῦ μαρτυρίῳ. τελειῶσαι τὸν βίον, ξίφει τὴν ζωὸν
χαταλύσαντα, νέον χομιδᾷ τὸν παῖϑα λιπόντα. Ὁ-
ποῖος μὲν οὖν οὗτος ἐγένετο, oim τε σπουδῇ καὶ προ-
αιρέσει περὶ τὸν ἱερὸν λόγον ἐχρήσατο, οὐ φθόνος ἂν
γένοιτο διελθεῖν * οὐ μόνον ὅτι τῶν χαθ’ ἡμᾶς καὶ
πιριθόητος ἀνὴρ, ἀλλὰ xai τῷ πολλὴν δόξαν τὸν
περὶ αὐτοῦ ἐπαφεῖναι τῷ βέῳ, x&v οὐχ ὑγιᾶ τέως.
Καί γε σχολῆς ἰδίας ἡ χατὰ τὸν βίον αὐτοῦ auw-
ταξις δέοιτ᾽ ἄν. ᾿Αλλ᾽ ἡμεῖς ix. πολλῶν τῶν κερὶ αὐὖ-
τοῦ εἰρημένων ἐπιτεμόντες τὰ πλεῖστα παραδῶμεν
τῇ Ἱστορίᾳ * ἵνα τοῖς φιλομαθέσι μηδὲ τὰ τούτου
ἄγνωστα εἴη. Τὰ γὰρ τοῦ ἀνδρὸς, χαὶ τὰ ἐξ αὐτῶν
σπαργάνων ἄξια μνήμης λελόγισται.

inseremus, ut res tanti viri studiosis incognitee non sint : que& sane judicio multorum digne vise sunt,
ut vel ab ipsis incunabulis repetite, memorie traderentur.

CAPUT Ill.

De Origenis a puero studiis atque exercitiis, et ut

etiamnum adolescens sermonem veritatis pro-
fessus fuerit, et ut sese ad certamen pro Christo
subeundum praparavent.

Statim namque ab initio, tenera exaota etate a

patre divinis imbutus est Litteris. Cui illa prima

KE9A A. Γ΄.

Περὶ tác ix παιδὸς ἀσχήσεως Ὠριγένους"
ὡς ἔτινέος ὧν, τὸν ἀληθῆ λόγον ἐπρέσδ ευε'
καὶ ὡς εἰς τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ ἀγῶνα παρεσο
χενάζετο.

Εὐθὺς μὲν γὰρ ἐξ ἀρχᾷς τὴν ἀπαλὴν ἀποθέμενος
ἡλικίαν, παρὰ τοῦ πατρὸς ταῖς θείαις ἐνᾳῃσχεῖτο

(4) Propter Divorum scilicet fratrum rescriptum.

1073

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. V.

1074

᾿ Γραψαῖς͵ τοῦ πατρὸς αὐτῶ πρὸς τῇ τῶν ἐγχυχλέων À cura fuit, ut filius non succisiva, sed justa opera

παιδεία οὐ παοέργως δὴ xai τὸν ἐχείνων πόιουμένου
φροντίδα - dore δὴ xai πρὸ τῆς ἐχείνων μελέτης
ταύταις ἐνασχολεῖσθαι, ἐχάστης ἡμέρας, μεοιχὰς
ἀχεῖθεν ἐχμαθήσεις xai ἀπαλγελίας εἰσπραττόμενον.
. Οὐ μόν γε xai ἀπὸ προαιοέσεως τῷ παιδὶ ταῦτα
Ege». Ὑπερφυεῖ δέ τινι mooÜuuix περὶ ταῦτα μᾶλ-
λον ἥπεο περὶ τὸν "EX))nva λόγον ἐπόνει, ὡς μηδὲ
τὸ ἁπλοῦν αὐτῷ τῶν ἱερῶν λόγων x«i πρόχειοον εἰς
μάθησιν ἐξαρχεῖν, ἀλλὰ χαὶ πο)υπραγαονεῖν aiosi-
σθαι, χαὶ τὸ ἐγχείμενον αὐταῖς βάθος ἀνιχνεύειν
πιιρᾶσθαι, χαὶ πράγματα τῷ πατρὶ παοέχειν, ἀνα-
πυνθανόμενον, τὶ ἂν ἄρα θούλοιτο τὸ γράμμα νοεῖν.
Té δὲ πατρὶ θαυμάζειν μὲν εἰσὴει χαὶ xa0' ἐσυτὸν
χαταπλήτεσθαι, γεγηθότι ὅτι Θεὸς τοιούτον δὴ

una cum cyclicis disciplinis eas addisceret. Qua-
propterante earum disciplinarum exercitium quoti-
die ab eo, ex sacris Scripturis promissiones et certa
loca, qua memoriter didicerat, requirebat : que
res minime preter judicium et voluntatem puer
fuit. Mirifica enim cupiditate magis in heec studia
quam in Greecorum artes ferebatur : usque adeo,
ut non contentus esset ex sacris oraculis, que sim-
plicia et non ita difficilia sunt, discere : sed curio-
sitate uteretur, et abditos eorum sensus scrutari
conaretur, subindeque quidnam arcani sensus
in littera lateret, perunctando, patri negotium
facesseret. Is porro apud seipsum ea de causa cum
admiratione stupebat, et valde gaudebat, quod

πατέρα παιδὸς γενέσθαι ἠξίου " ἰδία γε uà» πλήτ- p Deus se patrem tali dignatus esset filio. Et quan-

Tw» ἦν τὸ δοχεῖν μηδὲν παρ᾽ ἡλιχίαν xai περαιτέρω
τὸς ἀτελοῦς διανοίας ζητεῖν εἰσηγούμενος. Τόσοῦτόν
Ὑε μήν φασιν ἔχθαμθον εἶναι xai τῶ δοτῆοι τῶν
ἀγαθῶν Θεῶ τὴν χάριν ὁμολογεῖν, ὡς ἐπιστῆναι μὲν
πολλοίκις εὔδοντι τῷ παιδὶ, ἀπογυμνοῦντα δὲ τὸ
στέρνον, σεδασμίως μάλα χαταφιλεῖν, old τινος
ἔνδον θείου Πνεύματος évcxqvouvro;, χαὶ τῆς εὐτε-
χνίας μαχάριον ἑαυτὸν ἡγεῖσθαι. Κἀντεῦθεν οὐ cut-
πρὰς ἀφορμὰς ὁ παῖς τῶν τῆς πίστεως χαὶ θείων
λόγων χαταδαλλόμενος, εὖ μάλα χοσωαίως ἀνήγετο,
τῷ αὐτῷ πατρέ τε xci διδϑασχάλω χοώμενος, καὶ
μεγάλα οἷς παριδείχνν δράσειν ὑπισχνούμενος.
Ταῦτα χαὶ τοιαῦτα δὴ τινα írtom συγγενῆ τούτοις
τὰ τῆς παιδιχῆς ἡλικίαις ᾿Ωριγένους ὠνημονευόμενα,
᾿Επεὶ δὲ Σενήρῳ δέχατον μὲν τῆς ἀοχῆς ἔτος ἠνύε-
το, Λαῖτος δὲ ἡγεμὼν Αἰγύπτου. xai ᾿Αλεξανδοείος
καθίστατο, Δημητρίῳ δὲ μετὰ ᾿Ιουλιανὸν ἄοτι mpo-
(o; ὁ τῆς ᾿Αλεξανϑρείας θρόνος ἐνεχειοίζετο, ὁ δὲ
τῶν ἐχχλησιῶν διωγμὸς εἰς μέγα ἀνεῤῥιπίξετο, καὶ
πολλοὶ γενναίως παραταττόμενοι τοῖς ἄθλοις τοὺς
στεφάνους διήρκαζον * τοσοῦτόν φασιν ἔρωτα μαρτυ-
péíou γενέσθαι καὶ ᾿Ωοιγένει, ἀκαλὴν χοαιδῆ τὴν ἡλι-
κέαν περιχειμένω, ὡς σχιρτᾷν ἥδη, xot ὁρωῆ τινι
ἀσχέτω ὁὀυόσε τοῖς ὑπὲρ Χοιστοῦ χινδύνοις χωρεῖν.
Καί γ᾽ ἀκηλλάτεετο μαοτυρίῳ τοῦ ζῇν, εἰ μὴ Θεὸς
ἑτέρῳ προνοίας λόγω τῆἧς πολλῶν ὠρελείας χάοιν
ἐμποδὼν ràv μητέρα ἐχείνω χαθίστα. Εἰσιοῦσα γὰρ
exsivou τὸν θάλαμον, φειδὼ τινα λαυιθάνειν τῆς περὶ
αὐτὸν μητρικῆς διαθέσεως χαθιχέτευε, xal μὴ οὔ-
τως τὴν μητέρα χαταλιπεῖν, x«i θρήνοις ἀχατασχέ-
τοις περιδάλλειν πειοᾶσθαι. Ὡς δὲ ἑάλω αὐτῷ ὁ
πατὴρ, xci δισαωτηρίῳ κχαθεῖρχτο, ἔτι μᾶλλον ὁ
ἔρως αὐτῷ ἐπετείνετο, χαὶ δριμύτερος εἰσέῤῥει
πόθος τοῦ μαρτυρέου, x«i χαθεχάστην, ὡς εἰπεῖν,
τοῦτον ἀνέφλεγ: πυρπολῶν. Οὕτω δ᾽ ὁομῆς ἔχοντα
À μότηρ τὸν ᾿Ὠριγένην ὁὀοῶντα, τὴν ἐσθῆτα πᾶταν
ἐχείνον ἀπέχρυπτε, xai oixot μένειν δι’ ἀνάγχης
ἐποίει. ᾿Επεὶ δ᾽ ἄλλο πράττειν οὐχ εἶχεν, ἀλείπτης
ἐγένετο τῷ mano: χαὶ τὰ ποοτρεπτιχὰ συντάττων
ἀπέστελλε, χαὶ ταῦτα χατὰ λέξιν διεξιών - Ἔπεχε
μὰ δι’ ἡμᾶς ἄλλο τι φρονήσῃης. Τοῦτο δὲ πρῶτον
ἔστω δεῖγμα σαφέστατον τῆς ἐκ πρώτης, ὅ φασι,

doque privatim simulabat seeum acrius objurgare,
ne quid supra &latem suam et simplicem sensum
scrutaretur admonens. Tantopere vero admiratione
ejus et consternatus, maximas se datori bonorum
Deo gratias debere professus, ut sepenumero dor-
mienti assisteret puero, pectusque ejus nudatum
cum veneratione multa deoscularetur, perinde at-
que in eo divinus Spiritus domicilium suum ha-
beret, beatumque prorsus se tam felici prolifica-
tione judicabat. Qure res magnam prebuit causam
et occasionem, ut puer fledem sacrasque litteras ab
ineunte etate assequeretur : 8.4.7 et recte admo-
dum educaretur, eumdem et patrem et precepto-
rem habens, magnamque de seprebens exspecta-
tionem. Hec atque item alia his similia de puerili
etate Origenis sunt prodita. Postquam vero decimo
Severi imperantis anno, Letus /Egypto et Alexan-
dris prsfectus est, et Demetrius Juliano in epi-
scopatu Alexandrino successit, ecclesiarumque per-
secutio admodum invaluit, ac mulli certaminibus
magno animoo bviam euntes, coronas reportarunt:
tantam dicunt martyrii cupiditatem.Origeni inces-
sisse, cum in juvenili admodum adhuc etate esset,
ut exsultans jam ardore quodam incredibili, peri-
cula pro Christo toleranda adiret. Kt finivisset ille
jam tum martyrio vitam, nisi alia divine Provi-
dentie ratione, utilitatis multorum gratia, mater
ejus intercessisset. Illa enim in eubiculum ejus
ingressa, supplex ei fuit, ul ne, materno suo erga
eum animo et amori parcens, egram se ita relin-

D queret, et intolerabili luctui et morori objicere

perseveraret. Ubi vero paler ejus captus et in
vincula conjectus est, majoreum etiam amor, acri-
usque martyrii desiderium invasit, indies id (ut ita
dicam) ardore et igne novo excitante atque accen-
dente. Quapropter cum ita animatum Origenem
esse mater videret, omnem ejus vestem recondi-
dit, necessitatemque ei domi manendi imposuit.
Hic cum aliud facere non posset, alipten et uncto-
rem certaminis se patri prebuit, et frequenter co-
hortatorias ad illum litteras scripsit, inter alia ver-
ba ista usurpans : Sustine, et ne quid alterius sen-

1015

NICEPHORI CALLISTI

1076

tentie autconsilii nostra causa capias vide. Atque A βαλόϊδος περὶ Θεὸν αὐτοῦ γνησίας πίστεώς tt xal
hoo primum sit evidentissimum, a primis (quod διαθέσεως.

dicitur) carceribus, germane fidei, sincerique ejus
erga Deum animi, specimen atque indicium.

CAPUT IV.

De institutione et educatione et eorum qui ejus
consuetudine οἱ doctrina usi sint. Et ut decem
et octo natusannos, Alexandrie fidelium prafue-
rit schole, clari prorsus nominis adolescens.

Patre ejus, sicuti diximus, vita per martyrium
pro Christo defunoto,nondum prorsus septemdecim
annos natus,cum apud matrem cum aliis sex natu
minoribus liberis esset, et quod patrimonium ejus
omne imperiali fisco illatum fuerat, una cum suis
&erumnosein magnarerum necessariarum angustia
348 et penuria viveret, divino ei succurrente
Numine, incredibile consecutus est auxilium. Si-
quidem mulier quedam ingentibus divitiis et co-
piis clara, et aliter quoque Alexandrie celebris,
magninominis virum Antiochenum genere, et inter
heereticos Alexandrinos primarium, consectans
atque complectens, adoptato sibi filii loco Origene,
cum maximi eum fecit, tum ei suisque omnibus ad
quotidianum usum liberaliter etcopiose omnia sup-
peditavit. Familiariterergo cum Paulo (1) (hoc enim
nomen maritiejus mulieris erat) vivens, nunquam 8
consucta sibi deflexit precatione,communicare pre-
.cescumPaulo heeretico nolens,ecclesiasticasque san-
etiones accuratissime servans: cum quidem ad Pau-
lum permulti frequentarent, non solum quiex Gree-
corum essent superstitione, sed etiam nostri homi-
nes. Grecorum porro disciplinis jampridem a patre
imbutus, magis etiam in Pauli schola proficiebat,
Proinde postea ex earum doctrinarum disciplina,
cui preibat, abunde res familiaris ei suppetebat,
:Posteaquam autem persecutionis timore omnibus ex-
pulsis,nullus Alexandrie sacrorum oraculorum enar.
rator fuit, multi ex gentibus ad Origenem accedentes,
verbum Dei suntprofessi: multique illorum patria
sacra detestati, partim ut familiariter cum eo vive-
rent, partim ut semperei adessent, preerebusomni-
bus studio sibi habuerunt. Ex iis primus esse perbi-
betur Plutarchus, cum vitesanctitate, tum martyrii
corona clarus. Alter ab hoc Heraclas recensetur,
Plutarchi ipsius frater : qui tantum de se verioris
philosophie studii specimen prebuit, ut postea in
ecclesia Alexandrina Demetrio successor sit sub-
rogatus. Porro decimum octavum agens annum
Origenes, schole catechistes in urbe Alexandrina
est. prefectus. Etcum ibidem sub Aquila prefecto.
persecutio maxime exundans incrudesceret, ma-
gnum consecutus est nomen apud eos qui Christi
nomine censentur : quod et notos sibi et ignotos
familiariter excipiens complecteretur : et qui in
vinculis erant, sedulo visitaret, alacritatem eorum

B

KE9AA. A'.

Περὶ τῆς xat' αὐτὸν παιδείας x«t ἀγωγῆς"
χαὶ τῶν αὐτῷ φοιτησάντων, Καὶ ὡς oxte-
χαίδεχα ὧν ἐτῶν, τῆς iv ᾿Αλεξαν δρεία tà»
πιστῶν ἡγεῖτο διατριθᾷς, vrapcGegre,
ἀθρόον γενόμενος.

Τοὺ δὲ πατρὸς αὐτοῦ, ὡς εἴρηται, τὸ βέοῦν τῷ

ὑπὲρ Χριστοῦ μεταλλάξαντος μαρτυρίω, οὐ iW
τι πλήρης ὧν ἐτῶν ἐπταχαίδεχα, παρὰ τῷ ματρὶ
μεθ᾽ ἑτέρων ἔξ βραχντέρων παίδων ταλαιπωρῶ»»

τῆς πατρικῆς οὐσίας τοῖς βασιλιχοῖς ταμείοις χατα-
λεγείσης, ἔν πλείστῃ σπάνει τῶν ἀναιγκαέων γειό-
μῆνος μετὰ τῶν πρὸς γένος, τῆς θείας ἀντιλαμάα.
νομένης ῥοπῆς, τῆς ἐχεῖθεν ἀῤῥήτου κατετύγχεικ
ϑεξιώσεως. Γυνὴ γάρ τις, πλούτῳ μὲν χομῶσε
βαθεῖ, περιφανὴς δὲ ἄλλως τῶν ἐπ᾽ ᾿Αλεξανδρείας,
χαΐ τινα περιδόητον ἄνδρα, ᾿Αντιοχέα γε pi» τὸ
γένος, τῶν δ᾽ ἐπ’ ᾿Αλεξανδρείας αἱρεσιωτῶν κπρὼ-
τιστον περιέπουσα, θετὸν υἱὸν τὸν ᾿Ωρεγένην ἐκντῇ
εἰσῳκίξετο " xai ἐν τοῖς μᾶλιστα χατατάξασα afe
vé τε xxi δαψιλῇ τὰ πρὸς τὴν χρείαν αὐτῳ τι χαὶ
voi, οἰχείοις imápxst: συνὼν δὲ τῷ Παύλῳ (τοῦτ
γὰρ ἦν ὄνομα τῷ συζύγῳ τῆς γυναέκος), οὐδὲ ze
ποτε τῆς συνήθους εὐχῆς παρετραάπη,, τοὺς ixl
σιαστιχοὺς θεσμοὺς ἐς Gxpóv διατηρῶν, χαὶ ταῦτα
πολλῶν δῆτα τῷ Παύλῳ φοιτώντων,
Ἑλλήνων θρησχείας, οὔχ ἐλαχέστων μέντοι κεὶ
ἡμετέρων. Τοῖς δὲ τῶν Ἑλλήνων μαθώμασι rw
λεσθεὶς ἐχ τοῦ πατρὸς Ωριγένης, ἐπὶ pae di
δωχε τῇ Παύλου σχολάζων διατριδῷ - zkrobg
χαὶ δαψιλῶς τῶν ἀναγχαίων τούτῳ μετῆν, χεὶ ἃ
τοῦ χαθηγεῖσθαι τὸ λοιπὸν τοῖς μαθόμασιν. Ὡς d
πάντων τῷ δέει τοῦ διωγμοῦ ἀπεληλαμένων, i
᾿Αλεξανδρείας οὐδεὶς τὼν ἱερῶν ἐξηγητὴς ἦν, πολλὰ
xui τῶν ἐξ ἐθνῶν τούτῳ δὴ προσιόντες τῷ Ὡριγῶε,
τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ χατηγγώλοντφ * πολλοὶ ἢ ὃ
ἐκείνων χαὶ τὰ πάτρια βδελνσσόμενοε, συνεῖναι τ
dpi, καὶ ἄλλοι δὲ φοιτὰν icut σπουδᾷς xeu
ἐτέθουν ὑπέρτερον. Τούτων δὲ πρῶτον οὗτος ix
σημαίνεταί Πλούταρχον -“ ὅς προσήκοντα τὸν Dim.
παρεσχηχὼς, xal μαρτυρικῷ κατεκοσμύθῃ στερά-
νῳ * δεύτερον δέ μετὰ τοῦτον Ἡρακλᾶν ἱστορεῖ"
τοῦ προειρημένου δὲ Πλουτάρχου ἀδελφὸς ἐτύγχα-
wy ὧν - ὡς δὴ καὶ αὐτῷ πολλὴν φιλοσόψον ἀσχύ-
σεως εἰσενηνεγμένῳ ἀπόδειξιν, ὁ τῆς ᾿Αλιξανδρέων
θρόνος μετὰ Δημήτριον ἐχληροῦτο. "Oydem δὲ πρὸς
δεκάτῳ ἔτος τῆς ἡλικίας ἦν '"Docy£ort, ἡνίκα τοῦ
xaT ᾿Αλεξαάνδρειαν προΐστη διδασκαλεῖον τῆς xa
χήσειως * ὅτε χαὶ τῶν xar' ᾿Αχύλαν διωγμῶν ὃ
᾿Αλεξανδρεία σφόδρα πλημμνρηῃσάντων, μέγα χεὶ
περιδόητον οὗτος ἔχτήσατο ὄνομα, οἷς dà τὸ Χριστοῦ
ἐνῆν ὄνομα. Πᾶσι γὰρ x«i γνωρίμοις καὶ μὲ moi

τῶν τε τὸς

(1) Apud Eusebium, lib. γι, cap. 8, est, Paulum istum afemina adoptatum, et Origenem cumeo apud

illam versatum fuisse.

1077

ἐχρῆτο T) δεξιότητι "
πῆς ἀξιῶν, καὶ ὑπεγείρων τὸ πρόθυμον * ἤδη δὲ xai
τὴν ἐπὶ θάνατον ἀπαγομένοις, θαρσαλέως σὺν πολλῇ
παῤῥησίᾳ προάγειν χαὶ φιλήματι χατασπάξεσθαι "
ὡς χαὶ πολλάχις τῶν ἐθνῶν τὸν δῆμον ἐπιμαινόμε-
γον καταλεύειν πειρᾶσθαι, xiv παρὰ δόξαν τῆς
ἄνωθεν δεξιᾶς προασπιξούσης, βοηθοῦ χατετύγχανεν "
ὥσπερ δὴ xal ἐπὶ πολλὰ xci πολλάχις τῷ προθύμῳ
τῆς περὶ τὸν θεῖον λόγον σπουδῆς τε x«l παῤῥησίας
ἐπιβθουλευόμενον, ἀνώτερον διετήρει. Τοσοῦτον δὲ
τὸν πόλεμον αὐτῷ χαθεστάναι, ὡς μετ᾽ οὐχ ἀγεν-
νοῦς φάλαγγος τῇ oixix ἐν ᾧ κατέμενεν ἐνδημεῖν,
τῶν παρ αὐτῷ χατηχουμένων τὴν ἱερὰν παίδευσιν
τὸ πλῆθος ὑφορωμένων. Καὶ τοσοῦτος ὁ xa«t' αὐτοῦ
διωγμὸς ἀνῆπτο, ὡς ἀνὰ πᾶσαν αὐτὸν τὴν πόλιν
κρύφα κεριιέναι, οἰκίαν ἐξ οἰχίας ἀμείδοντα, τοῦ
στίφους χάριν τῶν δι’ αὐτοῦ τῇ θείᾳ προσιόντων
ἀσκήσει τῶν λόγων * ἐπεί τοί γε οὐ λόγους μόνον,
ἀλλὰ x«i τὸ παο᾿ ἐχείνῳ πραττόμενον γνησιωτάτης
φιλοσοφίας ἐτύγχανεν ἔνδειξις. Σύμφωνος δ΄ ἦν εὖ
μόλα καὶ ὁ λόγος τῷ ἔργῳ, xci ἔμπαλιν. Ἔνθεν τοι
καὶ τῆς ἄνωθεν συναιρομένης δυνάμεως πολλοὺς
εἷλκε, xai ζολωτὰς ἐπεσπᾶτο μυρίους.

KE6AA Ε΄.

Ὡς τελεωτέρας φιλοσόφον 3i
x«l τὸν εὐαγγελιχὸν εἰς ἀχρί
λαττεν ὄρον.

Ὡς δὲ πλείους ἐχείνῳ ἐγένοντο φοιτηταὶ τῆς δια-
τριδῆς τοῦ κχατηχεῖν ἐπιτετραμμένης ἐχείνῳ ἐχ
Δημητρίον, ἀσύμφωνον ὡς εἰχὸς λογισάμενος τὴν C
τῶν ἴξωθεν λόγων παιδείαν τοῖς ἱεροῖς χαταμίγνυ-
σθαι, ἀφίσταται μὲν ἐκείνης εὐθὺς τῆς διατριθῆς,
ὡς ἥχιστα τοσοῦτον ὠφελεῖν δυναμένης, τἀναντία δὲ
καὶ τοῖς ἱεροῖς εἰσηγουμένης τῶν λόγων. “Ἔπειτα
γενναίῳ χαὶ ἀνδρώδει, χαὶ τὸ πλεῖον φάναι φιλο-
σόφω τῷ λογισμῷ, ἵνα μὴ ἀλλοτρίας ἐπιχουρίας
ἐνδεὴς ὁρῶτο, ὅσα γε αὐτῷ ἦσαν τῶν βιθδλίων ἐς
περιττὸν τῆς φιλοχαλίας ἑσπουδασμένα λόγων "EM
ληνιχῶν ἐπὶ ὠνῇ τῷ βουλομένῳ προθεὶς, τέσσαρσιν
ὁδολοῖς ἑκάστης ὁμέρας πρὸς τοῦ ἐωνημένον ἐχ-
ποριζόμενος, ἐπὶ πλεῖστον χρόνον οὕτω φιλοσοφῶν
ϑιετέλει, πᾶσαν νεωτερίξζουσαν Xov x«i ἐπιθυμίαν
οὐ προσήχονσαν ἐξ ἑαυτοῦ ἀπωθούμενος, Ἡμέρας
μὲν οὖν ἐνιδρῶν ὡς πλεῖστον, νύχτωρ πλείοσιν ἐπε-
ϑίϑου πόνοις, τὸ πλεῖον μέρος τῇ τῶν θείων Γραφῶν D
ἐχϑακανῶν. Εἰ δὲ που καὶ ὕπνου παραγεύεσθαι ἔδει.
ἐπὶ ψιλοῦ χκαταχείμενος τοῦ ἐδάφους, οὐκ ἐπὶ στρω-
μνᾶς μεταλαμβάνειν ἐδόχει, ὀλιγίστω πάντη χαὶ
μεμετρομένῳ τούτῳ προσχρώμενος, τῷ πλεῖστον
μὲν ἀσιτεῖν, x«i ἄλλαις φιλοσόφοις γυμνασίαις ἔγ-
καρτερεῖν γενναιότατα * τῶν δὲ τοῦ Σωτῆρος φωνῶν,
ἐχείνας μᾶλλον φυλάττειν δεῖν toro, ὅσαι μὴ δύο
χιτῶνας, μηδ᾽ ὑποδήματα περιχεῖσθαι, μήτε μὴν
ταῖς εἰσέπειτα φροντίσιν ἐχδαπανᾶσθαι διαχελεύον-

ωγῆς ἥψατο,
ειαν πὰρ ἐφύ-

(1) Οἷον γοῦν τὸν λόγον, τοιόνδε φασὶ τὸν τρόπον "
καὶ οἷον τὸν τρόπον, τοιόνδε χαὶ τὸν λόγον ἐπεδεί-
κνντο, Itaque illequalemorgtionem, talem quoque

ECCLESIASTICAE HISTORL& LIB. V.
ἔν τε δεσμοῖς οὖσιν, ἐπισχο- A excitans et adangens : tumautem eos qui ad mor-

1078

tem raperentur, 949 cum multa fiducia et liber-
fate produceret atque exoscularetur. Quapropter
sepe est factum, ut ex gentibus plebes furore cor-
repta Japidibus eum obruere contenderit. Sed
illum preter exspectationem, coelitus dextra Dei
presenti ope est tutata : quemadmodum etiam
sepe alias, propter summam alacritatem liberta-
temque divini verbi docendi, insidiis expetitum
conservavit. Tantus porro adversus hominem ex-
stitit motus, ut plebe ethnica procurante, non
contemnenda militum manus, in ea ubi habitabat
domo versaretur, et turbam eorum qui ab illo in
sacris disciplinis instituerentur, servaret. Denique
usque eo persecutio adversus eum invaluit, ut per

p urbemomneirmn, domum domo mutans, clam circui

ret, multitudinis ejus gratia, que doctrina ejus
adducta ad divinam accesserat professionem. Si-
quidem non verba solum, sed facta etiam ejus
certissimum germanissime philosophie ejus fuere
indicium (1). Prorsus namque, orationi vita con-
gruens respondebat. Quam ob causam etiam vi
et ope divina auxiliante, multos ad se pertraxit,
innumerosque habuit imitatores.

CAPUT V.

Ut vitam attigerit philosopho perfectiorem, et pra-
scripta evangelica accuratissime servarit.

Enimvero ubi quamplurimos ad se discipulos
confluere, munere catechiste una cum schola ea
ἃ Demetrio sibi commissa, vidit : absurdum (ita
ut par erat, arbitratus, profanarum litterarum
eruditionem sacre commiscere doctrine, illico
externarum artium studium posthabuit ; quippe
que& tantopere utiles esse non possent, et diversa
& sacris oraculis afferre solerent. Deinde generoso
et virili, planeque (ut amplius quiddam dieam)
philosopho animo, ne externo quopiam subsidio
indigere videretur, quecunque ei erant, Greecorum
librorum summa elegantia et venustate concinnata
volumina, venalia proposuit, et quatuor obolorum
in diem quemvis pretium sibi ab emptore penden-
dorum est stipulatus. Unde plurimo tempore ad
eum modum philosophari perseverabat, 350
causam et materiam omnem, que allicere eum ad
res novaset illicitas posset, atque concupiscentiam
indecentem longe a se propellens. Et die sudo-
ribus ut plurimum peracto, noctu etiam multo
incumbebatlabori, maximam ejustemporis partem
meditatione divinarum Scripturarum consumens.
Si quando etiam somnus obiter degustandus esset,
non in strato aliquo, sed in nuda huino jacens, eo
parcissime utebatur, jejuniis plurimum aliisque
philosophicis exercitiis constantissime semper in-
tentus. Ex Servatoris presceptis illa maxime ser-

vitam : et qualem vitam, talem etiam orationem
exhibuisse dicitur. Euseb. lib vi, cap. 3.

1079

NICEPHORI CALLISTI

1080

vanda essejudicabat, quee prohiberentduas habere A ται. Καί γ᾽ ἐφύλαττε διαφερόντως αὐτὰ ἐν ψύχει

tunicas, aut calceamentis uti, aut animum futura-
rum rerum cura et sollicitudine macerare veta-
rent. Eaque ipsa servavit accurate, in frigore et
nuditate, etiam preter etatem, vitam exigens.
Illis quoque rebus animi sui promptitudinem et
ardorem satis declaravit, quod regiones multas
temporibus multis peragrans, nullis usus sit cal-
ceis : vinoque prorsus, aliisque rebus, extra neces-
sarium alimentum, abstinuerit : usque adeo, ut
periculum et perniciem corpori suo conciliarit.

x«i γυμνότητι διαχαρτερῶν χαὶ παρ᾽ ἡλικέαν " xai
ἐν ταύταις ἐπιδεδειγμένος τὸ πρόθυμον ὡς x«i γῶν
πολλὴν χρόνοις μαχροῖς διερχόμενον, μηδαμῶς ὑπο-
ϑήμασι χρήσασθαι οἴνου τε πάμπαν ἀποσχέσθαι
xai τῶν ἄλλων πλὴν τῆς ἀναγχαίας τροφῆς" ὡς καὶ
χίνδυνον χαὶ διαφθορὰν τῷ σώματι npobtvücat,
Οὕτω δὲ βιῶν, xal τῷ χαθ᾽ ἑαυτὸν ὑποδείγματι τὸν
ἄριστον εἰχονίζων βίον, χατέπληττε μὲν ἅπαντας *
εἰσφέρειν δὲ χαὶ χοινωνεῖν αὐτῷ τοὺς οἴχοι βουλο-
μένους ἀπέτρεπε.

Atque hoc modo vivens, exemploque suo optimum vivendi institutum ostendens, in admirationem
quidem sui extulit omnes. Eos autem qui dare aut communicare quidquam cum eo volebant, fami-

liares suos, aversatus est.
CAPUT VI.

Qui ab eo ducti el edocqi, martyrii coronis sint

ezornati.

Complures sane ex sectatoribus suis, atque
etiam ex eis qui adullerine erant doctrine, ad
eumdem philosophandi amorem excitavit. In quo-
rum intimis animis ita divinum fidei verbum inse-
vit, ut maturum uberemque deinceps caperet
fructum : in tantum, ut ex eis quidam, persecu-
tionum temporibus, maryrii coronis sint illu-
stratit. Primus quidem, quem diximus, Plutarchus
fuit : qui cum ad supplicium duceretur, parum
abfuit quin Origenes quoque ab illius occideretur
civibus, ut qui auctor necis illius dictus esset.
Idque factum profecto esset, nisi eum rursum

KE9AA. C".
Τίνες ὑπ' αὐτῷ χαθοδυηγηθέντες, μαρτυρι-
χοῖς στεφάνοις χατεχοσμήθησαν.

Πολλούς γε μὴν χαὶ τῶν φοιτητῶν ἐπὶ τὸν ὅμοιον
τῆς φιλοσοφίας αὐτῷ ἀνηρέθισεν ἔρωτα, χαὶ τῶν
ἀπὸ τῆς νόθου διδϑασχαλίας * οἷς δῆτα χαὶ χατὰ βα-
θους ψυχῆς τὸν θεῖον τῆς πίστεως λόγον ἐγχατα-
σπείρων, οὕτως ὥριμον ἐδρέψατο τὸν χαρπὸν, ὡς
χαὶ τινας αὐτῶν τῷ τῶν διωγμῶν χαιρῷ μαρτυρίου
στεφάνοις ἰνδιαπρέψαι. Πρῶτος τοίνυν, ὃν εἰρήχαμεν,
Πλούταρχος ἦν" ou ἀπὰάγομένου τὴν ἐπὶ θάνατον,
μιχροῦ χαὶ ᾿Ωριγένης πρὸς τῶν ἔχείνου ἀνύρητο
πολιτῶν, ὡς αἴτιος αὐτῷ τῆς τοῦ βίον χρηματίσας
ἀπαλλαγῆς, εἰ μὴ τοῦτον αὖθις ἣ τὰ χατ᾽ αὐτὸν διεξ-
ἄγουσα θεία πρόνοια ὑπέρτερον διετήρει. Σερῆνος

(que res ejus omnes dirigebat) divina Providentia C δὲ μετὰ τοῦτον μάρτυς ἐδείκνυτο, τῆς διατριδὲς

custodivisset. Secundus ab hoc martyr fuit Sere-
nus, qui ex schola illius profectus, spectatam fidei
constantiam in igne aperte exhibuit. Heraclides

porro tertium obtinuit locum, 3551 cum adhuc

in sacra institueretur doctrina, utpote catechume-
nus. Quartus Heron symbola (1) adhuc et signa
divine lucis circumferens (2) : utrique ii gladio
sunt percussi. Quintus ordine, schole illius alum-
nus, priori illi cognominis, Serenus alter, post
quamplurima tormentorum discrimina, per capitis
resectionem, pro vere pietatis premio, divinam
glorie suscepit coronam. Sextus deinde Basilides,
qui decantatam illam Potamienam, ex commisera-
tione ab impudicorum multorum petulanti injuria
vindicavit.
CAPUT VII.
De discipula ejus Potlamiena martyre.

Ex feminis autem septima est Rais, que adhuc
do fide et sacris nostris instituebatur, et baptismo
(sicuti alicubi ipse dicit) per ignem suscepto,
martyrium complevit. Octava porro Potamiena,
cujus adhue celebris est apud populares suos
fama : ut scilicet pluriina, contra amatores, pro
pudicitia et virginitate sua tuenda, subierit certa-
mina (accedebat enim in ea florentis anime
ulehritudinem, etiam forma,et vigor vultus in-

(1) In sacro baptismo suscepta.

ἐχείνου τυγχάνων * τὸ δόχιμον τῆς πίστεως Ev rupi
χαταφανὶς ὑποδείξας. Ἐπὶ δὴ roóro τρίτος i»
Ἡραχλείδης, ἔτι τὸν ἱερὸν χατηχούωενος λόγον. Καὶ
ἄλλος τέταρτος" Πρων ὧν αὐτῶ ὄνομα " ἔτι τὰ σύμ-
ὄολα τοῦ θείον φωτὸς περιχείμενος. Καὶ ἄμφω δὲ
ξίφει τὸν βίον μετήλλαξαν, Ἕτερος δὲ Σερῶνος, τῷ
πρώτῳ ὁμώνυμος, πέμπτος οὗτος τῆς ἐχείνον σχο-
λῆς, ἄθλον εὐσεδείας μετὰ πλείστον ὅσην πεῖοαν
δεινῶν, xai χεφαλῆς ἐχτομὴν, τὸν θεῖον τῆς ϑόξης
περιέθετο στέφανον. "Exro; ἐπ᾽ ἐχείνῳ Βασειλείδῃς.
ὁ τὴν περιθδόητον Ποταμίαιναν τῆς τῶν πολλῶν ἀχο-
λάστου ὕθρεως ἀπείρξας, io τῷ περὶ αὐτὴν x^
σάμενος.

ΚΕΦΑΛ. Ζ΄.
Περὶ r£ μαθοτρίας αὐτοῦ Ποταμιάΐνῃης τῆς
μάρτυρος.
᾿Απὸ δέ τῶν γυναιχῶν ἑδδόμῃ μέν ἐστιν ὁ Ῥαῖς,
ἔτι χατηχουμένη τὸ βάπτισμα, ὡς πού φησιν αὐτὸς.
τὸ διὰ πυρὸς λαδοῦσα. Καὶ ἐπὶ τούτοις ὀγδόη ἢ
Ποταμίαινα, ἧς δὴ πολύς τις λόγος παρὰ τοῖς ἐπι-
χωρίοις ἔτι χρατεῖ * ὡς πλεῖστα δῆτ᾽ ἀγωνισαμένῃς
Urto τῆς ἐνούτης αὐτῇ παρθενίας πρὸς ἔραστας.
Ἐπήνθει xai γὰρ αὐτῇ πρὸς τῷ τῆς ψυχῆς Gpeie
xai τὸ τῆς ὄψεως εὐφυὲς, x«l ἀχμαῖον ταμαλίστα,.
Πολὺ γοῦν τὸ γενναῖον ἐνδειξαμένης μετ᾽ ἀφορύτους

(2) Neophytus videlicet.

1083

NICEPHORI CALLISTI

1084

tem et stabilitatem satis declarantem. Quoniam A χῦς, πίστεως δ᾽ οὖν χαὶ σώφρονος βίου καθυπογρά-

enim adhuc juvenis, non solum viris, sed et mulie-
ribus docendo salutare predicabat verbum, volens
calumniam omnem fede suspicionis precidere, et
simplicius dicto illo Salvatoris intellecto : Sunt
eunuchig αὶ 3quidam,qui seipsos castrarunt propter
regnum calorum **, adimplere id reipsa in animo
habens, seipsum castravit : summa cura et dili-
gentia familiares suos id factum celare studens,
quod tamen difficile factu erat. Permultis enim ea
res innotuit. Quam ubi etiam loci ejus episcopus
Demetrius rescivit, cum facinus tale est admiratus,
tum fervorem tante fidei non improbandum esse
ducens, bono eum esse animo, nihilque eam ob
rein metuere jussit. Atque tum quidem tali erga

gov arsppórnra. "Επείδ γὰρ οὐ μόνον &vd pda, ἀλλὰ
καὶ γυναιξὶ νέος ὧν ἔτι τὸν σωτήριον ὡμέλεε λόγον,
πᾶσαν αἰσχρᾶς ὑπονοίας περιαιρεῖν ἐθέλων δικδολὲν
τοῖς ἀπίστοις, ἀπλούστερον ἐχλαδόμενος τὴν σωτύριω
ixsivgy φωνὴν, τὸ, Εἰσὶν εὐνοῦχοι οἷ τινὲς εὖ-
νούχισαν ἑαυτοὺς διὰ τὴν βασιλεέαν τῶν
οὐρανῶν, xe τὸν dvro)hh» ἐχπλωρῶσαι a
x«l ἔργοις, ἀπέτεμεν ἑαυτὸν " ὅτι μάλιστα διὰ exw-
δῆς φροντίσας τοὺς περὶ αὐτὸν γνωρέμους διαλεδῶν -
τὸ δ᾽ ἄρα ἥκιστα ἦν εὑχερές " xci πολλοῖς μὲν p
ἔγνωστο. ᾿Επεὶ δὲ xai ὁ τῆς παροικίας mper
Δημήτριος ἔγνω, τῆς μὲν τόλμης ἐθαύμασεν " ἀε-
dox3c δὲ τὸ ζέον τῆς περὶ αὐτὸν πίστεως ἀξιῶν,
θαῤῥεῖν τε ἐχέλενε, xai τοῦ ἔργον μᾶλλον ἀδεὼς

-eum animo fuit episcopus. Procedente vero dein- p ἔχεσθαι προύτρέπετο. Καὶ τότε μὲν οὕτω γνῶμχι

ceps tempore, cum hominem ubique celebrari lau-
darique videret, humano quodam affectu seductus,
ad episcopos scribens, premere atque obscurare
famam est conatus, cetumque hujusmodi absur-
dum in litteris suis exposuit. Ceterum cum in
Palestina, Hierosolymorum et Cesarec episcopi,
gloria et dignitate ceeteris preestabiliores, Origenem
majore dignum duxissent honore, eaque de causa
per manuum impositionem in presbyterorum ordi-
nem cooptassent, ex eo tempore gloria ejus cre-
scente, nomineque et laude virtutis atque sapien-
tie apud omnes fere homines maxime invale-
scente : Demetrius, quia non haberet, quod in
tanto viro reprehenderet, id quod ille aliquando

per juvenilem imperitiam fecerat, ad gravem traxit C

calumniam : et aliquantum etiam eos qui illum
dignitate presbyteri ornaverant, notavit. Verum
serius hec Demetrius est exorsus ; ille enim impi:
gre cum omnibus, qui ad se venirent, doctrinam
eommunicabat, tempus omne et studium discipulis
suis impertiens. Interea Severus decem et octo
annis imperio flagitiose administrato, Anto-
ninum Caracallam filium suum successorem ha-
buit.

CAPUT IX.

De admirandis Narcissi Hierosolymorum episcopi
miraculis.

Ea tempestate Alexander, ex illis unus qui plu-
rima in persecutione sub Severo pro vera pietate
sustinuerant, a Deo servatus, administrationem
ecclesie Hierosolymitanse suscepit : Naroisso, qui
ibi munus id gesserat, adhuc superstite. De quo
Narcisso ejus loci homines cum multa alia admi-
randa opera memorant, tum hoc etiam in litteras
relatum tradunt. Dicunt enim, ad 354 vesperam
Pasche oleum ad usum lucernarum defecisse :
quod cum populus segre ferret, Narcissum man-
dasse, ut ejus rei ministri ex propinquo puteo
aquam haurirent, atque ad se afferrent. Hoc sic
facto, illum precatum esse, aque benedixisse, et
germana certaque fide, ut in lucernas infunde-

533 Matth. xix, 12.

εἶχε περὶ αὐτὸν ὁ ἐπίέσχοπος " χρόνῳ di προϊόντι
ὁρῶν αὐτὸν ἀπανταχοῦ ὡς λαμπρόν τε xai péyo
ἐπιδοώμενον, πάσχει τι x«l αὐτὸς ἀνθρώπινον, ταὶ
τοῖς ἐπισχόποις γράφων, τὴν περὶ αὐτοῦ δόξω
ἀμαυροῦν ἐπειρᾶτο, τὸ ἄτοπον τοῦ ἐγχειρήματος
καταλέγων τοῖς γράμμασιν. ᾿Επεί τοί γε οἱ dé
xci τιμῇ κχατὰ Παλαιστίνην ἑπέσχοποι Καισαρείας
καὶ Ἱεροσολύμων, ἄξιον ὑπερτέρας τιμᾷς δοχιμά.
σαντες, χεῖράς τε ἐπέθηχαν, χαὶ τῶν τοῦ πρεσῦυ»
τερίον πρεσδείων ὑξίουν * ἐκ τοίνυν τούτου, &
μέγα δόξης προήχοντα, ὄνομά τε χαὶ κλέος ἀρετῆς
καὶ σοφίας παρὰ πᾶσι σχεδὸν ἀνθρώποις μέγισται
κεχτημένον ἥχιστα Δημήτριος ἄλλο τε ἔχων κατηγε
ρεῖν τοῦ ἀνδρος, τοῦ πρόπαλαι τολμῃθέντος τῇ we
νιχῇ ἡλίκίᾳ δεινὴν ἐποιεῖτο διαδολὼν, ἠρέμα ck
ἐπὶ τὸ πρεσόντέριον χαλοῦντοις συμπεριλακῖένιν
ταῖς μέμψεσιν. 'AX ὀψέ ποτε ταῦτα - τότε γε μὲν
ἀόχνως πᾶσι τοῖς προσιοῦσι τὸ τῆς Quieres
ἐπέῤῥει νᾶμα, τὴν πᾶσαν σχολὼν τοῖς ὡς αὐτὼ
φοιτῶσιν ἐνδιατρίδων. "Ev τούτῳ δὲ Σευᾶρος x
πρὸς δέκα ἔτεσι μοχθηρῶς τῇ ἐξουσέᾳ χρηδέμενι,
τῷ παιδὶ ᾿Αντωνίνῳ αὐτὴν χαταλείπει, ὃς dà x
Καράχολλός ἐπεκλήθη.

ΚΕΦΑΛ. Θ΄.

Περὶ τῶν χατὰ Νάρχισσον παραδόξων fav

μάτων, ὃς Ἱεροσολύμων ἐπέσχο πος is.

Κατ' ἐχεῖνο τοίνυν χαιροῦ ᾿Αλέξανδρος εἷς ὧν τε
ὑπὲρ εὐσεδείας πλεῖστα παθόντων τῷ κατὰ Lwisw
ϑιωγμῷ, πρὸς Θεοῦ δὲ τηρηθεὶς, τς Ἱεροσολύμων
Ἐχχλησίας τοὺς οἴαχας ἐγχειρίξεται, ἕτι Ναρχίσσου,
ὃς ἦν ἐκεῖ πρότερον, περιόντος τῷ βέῳ “ ὑπὲρ οὔ
πολλὰ μὲν oi ἐχεῖσε μνήμης ἔργα παράδεξε διασὼ-
ξουσιν, ἐν οἷς xai τοῦτο προσιστοροῦσι. Φασὶ καὶ
γὰρ ὡς xarà τὴν ἑσπέραν τοῦ Πάσχα ἔλαίού τὸ
πρὸς χρείαν τῶν θρναλλίδων ἐπιλιπεῖν * ἐν δεινῷ di
τοῦτο ποιουμένον τοῦ πλήθονς, χελεῦσαι τὸν Né
χισσον, ix τοῦ παραχειμένον φρέατος ἀπαντλῆσει
τοῖς περὶ ταῦτα διαχονουμένοις ὕδωρ, καὶ ὡς αὐτὸ
ἀγαγεῖν. ᾿Επεὶ δὲ τοῦτο παραχρῆμα ἐγίνετο, ixt-
ξασθαι μὲν x«i εὐλογῆσαι τὸ ὕδωρ - εἶτα πίστει

1085

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. V.

1086

ἡνησία χελεῦσαι κατὰ τῶν λύχνων ἐγχέειν. Kai ὡς À retur, jussisse. Quare ut jusserat peracia, divina

kx()sus δεδραχότων, θεία δυνάμει τὸ ὕδωρ εἰς ἐλαίου
φύσιν αὐτίχα μεταστοιχειωθῦναι χαὶ χρώματι xai
ποιότητι " ὡς x«i τῷ πυρὲ παρέχειν χαινὰν τινὰ
φωταύγειαν &xo)Euxt». Ἐξ οὔ xei πολλοῖς εἰς
θαύματος χάοιν ἄχρι dà πολλοῦ ἐφυλάττετο. Πολλὰ
' da xei ἄλλα πεοὶ τῆς τοῦ βίου ἀγωγξς αὐτοῦ ἄξια
κνέμες διαθρυλλοῦσιν ^ ὧν ἐπίσεμον xai τόδε ἐμ-
φέρεται - ἀνθρώπκι᾽ ἄττα φαῦλα, σύντροφα μὲν
ἀπώσῃ μοχθηρίᾳ, χαχοῖς δὲ μυοίοις τὸ ξὺν διαν-
τλοῦντα͵ τὸ τοῦ ἀνδρὸς εἰδότες ἀνένδοτον, δεδοιχότες
pà die; ἁλόντες οἷς αἰσχροῖς ἔπραττον ἀποτίσωσι,
ῥαδιουργίαν τινὰ συσχϊυάσαντες, δεινὴν ἐποίουν
αὐτῷ τὸν διαδολόν. Τὰ πιστὰ δὲ λέγειν παρέχοντες
ἔννοιαν, ὄρχοις τὸν συχοφαντίαν ὡς ἀληθὸς sim

vi et efficacia aqua derepente in olei naturam co-
lore et qualitate versa, igni novam quamdam cla-
rioremque lucem prebuit. Ex quo tempore id
oleum a multis miraculi gratia diutissime est ser-
vatum. Plura preeterea de vite ejus instituto me-
moratu digna referunt, in quibus et illud precla-
rum est. Hotwines quidam mali, qui per flagitia
omnia et scelera innumera vitam exregerant, con-
stantiam et severitatem viri noverant. ltaque ju-
dicium ejus timentes, ne in foedo deprehensi faci-
nore, quas meriti essent, luerent poenas, fallaciam
quamdam antevertentes comminiscuntur, et gra-
vem ei impingunt calumniam. Atque utopinionem
se vera dicere apud homines consequerentur,syco-

πατησφαλίζοντο. Καὶ ὁ μὲν D μὴν πυρὸς δαπάνημα p phantiam perjurio confirmant :diris quoque sese,

γένοιτο ^. ὁ δὲ παλαμναία νόσῳ διαφθαρείῃ * ὁ δὲ
τρίτος, ᾧ μὴν τὰς ὄψεις πηρώσει ἀποβαλεῖν ὥμνυον.
Καίπερ δ᾽ οὕτως τὰἀσφαλὲς τοῖς ὄοχοις ὑπισχνουμέ-
νοις οὐδενὶ προσέχειν ἦν, ἀχριδῶς εἰδότες τὸ τε σῶ-
epo» τάνδρὸς, χαὶ rà» ὡς ἐπίπαν λάμπουσαν ἀρε-
τὰν τοῦ Ναρχίσσον. 'Exsivo; δ᾽ οὖν τὴν τῶν ἀν-
δρῶν μοχθηρίαν μὴ οἷός τε ὧν φέρειν, ἄλλως δῖ χαὶ
τὸν ἔσυχον x«l ἀπράγμονα βίαν μεταδιώχων, φιλο-
σόφως τε ζῆν ἐρημένος, τὸ πλῆθος ἅπαν παραλογι-
σείμενος διαδρὰς, ἐπὶ πολλοῖς ἔτεσιν ἀφανὴς iv.
Καχεῖνος μὲν οὕτως εἶχε χαὶ διατριθᾷς x«i διαίτος.
"O γε μὴν μέγας τῆς δίκης ὀφθαλμὸς οὐδαμῶς ἡρέ-
μδι " τοὺς δ᾽ ἀλάστορας ἐκείνους μέτεισιν ὅσον τά-
χος" καὶ οἷς ἑάλωσαν ἐπιορχοῦντες, ἱχανῶς χατε-
δέσμει. Ὁ μὲν éu» πρῶτος, ἐξ οὐδεμιᾶς προφάσεως
ἑνὸς σπινθῶρος τοῦ λύχνον ἀκοσχιοτέσαντος, τὸς
οἰκίας ὑφαφθείσος αὐτῷ, παγγενεὶὲ χαταφλέγεται
πυρὸς δακάνη παρὰ δόξαν σὺν περιουσία πάσῃ xoi
τοῖς κατὰ γένος αὐτῷ xpegüxeuct γεγονὼς " ὁ d
ἀθρόον δεινῇ νόσῳ ἐνσχηψάσῃ x«0' ἅπαντος σώμα-
τος βάλλεται " ὁ δὲ τρίτος, τὴν ἔκόασιν τῶν δεινῶν
ἐν ἐχείνοις σχοπήσας, χαὶ τὸ ταχύπουν τὸς θείας
díxg; τοῦ πάντων ἐφόρον Θεοῦ, τὰ χοινῇ σφίσιν
τἀνδρὶ ἐσχαιωρημένα εὐδὺς ὡμολόγει. Οἰμωγαῖς δὲ
καὶ δάκρυσιν οὐ διέλιπεν, ἕως οὔ τὸ φῶς τῶν ὀὁμ-
μάτων ἀποῤῥνεν ἔγνω. Καὶ οἱ μὲν οὕτω τῆς χατὰ
τοῦ ἀνδρὸς ἀπώναντο ψευδορχίας.

si fallerent, devoventes : primus quidem, ut igni
conflagraret ; secuddus, ut sontico detestabilique
morbo periret ; terius vero, ut oculis privaretur.
Et quamvisilli calumniam juramenti et exsecra-
tionis obtentu contexissent, nemo tamen eis fidem
habebat:quippe omnibus Narcissi castitas et vir-
tus spectata erat. Ille autem, cum improbitatem
tantam hominum eorum ferre nequiret, aliterque
& negotiis semotam, quietam, philosophicamque
vitam persequeretur, multitudine, arte quadam
decepta, profugit, atque annis multis non compa-
ruit. Et ille quidem ila vitam, ac deinde disces-
sionem instituerat. Ceterum magnus ille vindicte
oculus nequaqum cunctabatur, sed quam celer-

c rime pestiferos et. perniciosos illos homines com-

prehensos, malis eis quibus seipsos juramento
interposito obstrinxerant, maxime devinxit. Pri-
mus igitur nulla prope de causa, scintilla unica ἃ
lucerna prosiliente domo succensa, una cum omni-
bus genere sibi propinquis, atque etiam cum sub-
stantiaomni,miserabiliter preeteropinionem omnem
comburitur. 3555 Secundus morbo gravissimo, qui
totum ejus corpus invasit, corripitur. Tertius
porro, cum tam gravem etdurumin illis exitum rei
videret, et celeritatem omnia speculantis divine
vindictse consideraret, que communiter inter se,
per dolum et malitiam, contra virum optimum

eonfinxissent, statim est professus : neque luctus lacrymarumque prius modum fecit, quam una
eum illis oculorum vim et aciem diffluere sensit. Sic illi dignum perjurii tulere pretium.

ΚΕΦΑΔ. I.

Ως ᾿Αλέξανδρος Καισαρείας ἐπίσχοπος x pu.
σμῶ θείῳ εἰς τὸν Ἱεροσολύμων μετετέθκ
καθέδραν, ἔτι ξῶντος τοῦ ποὸ αὐτοῦ Ναο-
κέσσου" καὶ δύο ἅμα ὄντες, τὰ τῆς Ἔχχλῃη-
σίας διεῖπον " χαὶ περὶ τῶν ᾿Αλεξανδρον
σνγγραμμάτων.

Tou δὲ Ναρχίσσονυ δρασμῷ χρησαμένου, xoi ἐς
πολὺ τοῦ χρόνον ἐν τῷ ἀφανεῖ χαθεστῶτος, τοῖς τῶν
ἐκχλησιῶν ἡγουμένοις δόξαν οὕτω, ἐπὶ χειροτονίαν
ἑτέρου ἐτράποντο * χαὶ Δί» τινὶ τὸν χλῦσιν τὴν τς
᾿Εχχλησίας Ἱεροσολύμων ἐπιστασίαν ἐπέτρεπον "
οὔ μετ᾽ ὀλίγον ἀπειπαμένου τὸ Lj» διάδοχος ΓΙρ-
pe&víu» ὄνομα ἦν. Καὶ τούτου τρέτος πάλιν ἕτερος

ὄνομα Γόρδιος * ἐφ᾽ ou ὡς Éx τινός ποθεν ἀναθδιώ-

CAPUT X

Ut Alexander Czesarez episcopus, oraculo divino ad
Hierosolymorum episcopatum sil traductus, vi-
vente adhuc decessore ejus Narcisso : utque duo
simul epsicopi ecclesiam ibi rexzerint : et de Ale-
zandri scriptis.

Cum vero Narcissus profugus longo tempore
non appareret, ecclesiarum antistitibus visum est,
alium episcopum ordinare. Ita illi Dium quemdam
Hierosolymorum pre&ficiunt Ecelesiw : cui, quod
non multo post decessit, Germanion successor
sufficitur, atque huic rursum terlius succedit
Gordius. Sub quo Hierosolymis subito, veluti ex
quadam reviviscentia presto adest Narcissus, epi-

1087 .

NICEPHORI CALLISTI

1088

scopatumque Ecclesism ibi, fratribus plurimum co- A ste; φανεὶς Νάρχισσος, τῶν ἀδελφῶν ὡς πλεῖστε

gentibus, recipit. Multum porro venerationis ei
accesserat, ex philosophico illo secessu : et prop-
ter alia plurima bona, etiam ex vindicta illa ne-
fariorum hominum, qua eum etiam absentem
Deus fuerat dignatus. Quandoquidem autem prop-
ter etatem decrepitam (jam enim centum et sex
annos vixerat) ministerium suum obire nequibat :
Alexandrum, quem diximus, alterius provincie
episcopum, una cum Narcisso, providentia et dis-
positio divina Hierosolymitane Ecclesie preeficit,
noctu per visionem ei designans omnia. Quaetiam
ille, veluti divinum aliquod oraculum perficiens.
ex ipsa Cappadocia, ubi episcopatum gerebat, ex-
citus, Hierosolymitanam profectionem precationis
ergo, atque ut res ibi peractas cognosceret, sus-
cepit. Itaque f(íratres Hierosolymis, affectione
amica et pia, Alexandrum domum redire passi
.Don sunt : ex alia videlicet, qu& eis noctu fuerat
oblata, et idem bonis ibi omnibus denuntiaverat,
revelatione. Acceperant etiam, cum extra portas
obviam ei honoris ego progressi fuissent, coelitus
vocem, dicentem : Quem vobis gratia divina mi-
sit, eam ultro suscipite episcopum. 356 Hoc ubi
sic factum est, finitimis episcopis etiam, qui cir-
cumcirca ecclesias regebant, designationi ei ac-
quiescendum esse visum est. Quamobrem cogen-
tes, ut ibi maneret, ei necessitatem imposuerunt,
annuente etiam ipso Narcisso. Ejusmodi commu-
nis cum Narcisso episcopatus administrationis,
Alexander quoque ipse in epistola ad Antinoi-
tas (1) ab ipso scripta, eirca finem hisce verbis
meminit : « Salutat vos Narcissus, qui ante me
locum episcopatus hujus tenuit : et nunc ad cen-
tum et sedecim annos vita extracta, orationibus
mecum incumbit, cohortans vos mecum, ut con-
sentientes idem sapiatis. » Mentionem etiam
Alexander Asclepiadz facit, qui Antioehim Sera-
pioni suecessit,cujus paulo ante quoque in heeresi
secundum Phryges meminimus. Verba ejus sic
habent: « Alexanderservus et vinctus Jesu Christi,
beate Antiochenorum ecclesie in Domino salutem.
Facilia mihi et levia Dominus, custodie mese
tempore, vincula effecit, cum intellexissem, sancte
vestre Antiochene ecclesie episcopatum, divina
providentia, Asclepiade propter eximiam fidem
maxime idoneo, demandatum esse. » Eam episto-
lam per Clementem, quem etigm commendat, se
ad eos mittere, hisce verbis indicat : « Litteras
hasce, domini fratresque mei, ad vos misi, cum
Clemente presbytero beatissimo, insigni spectata-
que virtute predito viro, quem vos novistis, atque
etiam amplius cognoscetis. Is cum hic esset, per
providentiam et visitationem Domini, confirmavit
alque auxit Ecclesiam Dei. » Idem Clementis quo-
que et Panteni, ut familiarium sibi virorum, in

(1) Antinous, ᾿Αντίνοος, Egypti urbs, in honorem Antinoi, ut supra dictum est, ab Adriano impe.

condita. Vocatur etiam Antinoia, et Adrianopolis.

C

βιασαμένων ἐπὶ τὴν τῆς ᾿Εχχλησέας προστασίαν
ἀνέδαινεν. ᾿Επιμᾶλλόν τε ἦν αἰδέσιμος τῶς τ᾽ ἀνε:
χωρήσεως xal φιλοσοφίας, xxi πρὸς ἄλλοις xis
στοις χρηστοῖς, οἷς χαὶ πρὸς Θεοῦ ἐπὶ τοῖς Gur
ρίοις ἐχείνοις τοιαύτης δίχης ἠξίωτο, καὶ ταῦτα δὲ
μὴ παρών. ᾿Επεὶ δὲ χρόνῳ διὰ λιπαρὸν γᾷρας (c
γὰρ 'πρὸς τοῖς ἑχατὸν ἔτη διέξησεν), οὐχ οἷός τε ἦν
λειτουργεῖν, τὸν εἰρημένον ᾿Αλέξανδρον iie;
ἐπαρχίας ἐπίσχοπον ὄντα, θεία τις οἰχονομέε és
Ναρχίσσῳ ἐπὶ τὸν τὸς Ἐχχληοσέας Ἱερονοῶὰδμ
εἶλχεν ἐπιστασίαν, νύχτωρ αὐτῷ πάντα χαταμῃ.
νύονσα. Ταύτῃ Tot x«l ὡς τινα θεῖον χρεσμὸν hb
τελῶν, ἐκ τῆς Καππαδόχων ἀπάρας, ἐν ᾧ καὶ τῷ
ἐπισχοπὴν εἶχε, τῆς ἐπὶ τὰ Ἱεροσόλυμα εὐχᾷς χὲ
pt» χαὶ ἱστορίας τῶν ἐχεῖσε ἑερῶς πεκραγμένω
ἥπτετο. Οἱ τοίνυν ἐχεῖσε ἀδελφοὶ φελοφρόνως dure
θέντες, οὐχέτει χαὶ τῆς οἴχαδε παλιν» ἐκέτρισν
ἅπτεσθαι, χαθ’ ἑτέραν δηλαδὴ ἀποκάλυψιν, νύκτῳ
δὴ xai αὐτοῖς ὀφθεῖσαν. xci ταυτὸ πᾶσι τοῖς ium
σπουδαίοις χρήσασαν * ἔλεγε δὲ ἢ ὄψις, ἔξω yon
vou, πυλῶν, τὸν, ὃν ἡ χάρις ἐπέσχοπον «vn
ἔπεμπεν, ὑποδέχεσθαι. Τοῦτο γενόμενον, καὶ T;
ὁμόροις τῶν ἐπισχόπων οἱ τὰς πέριξ διεῖπον ixl
σίας, δεῖν στέργειν λελόγιστο. Καὶ προσῆγον o
xgv, x«i παρ᾽ αὐτοῖς μένειν κατεδιεαῖσαντο, cvi»
νεύοντος αὐτοῖς xai Ναρχίσσον. ὙΤῶς δὲ reum
σύναμα Ναρχίσσῳ προεδρίας καὶ αὐτὸς ποὺ gm-
μονεύει ᾿Αλέξανδρος ἐν τῇ πρὸς ᾿Αντινοῖτας r$
γραφείσῃ ἐπιστολῇ, πρὸς τῶ τέλει τοῦ γράμμετις
τάδε xarà ῥῆμα διεξιών - « ᾿Ασπάξεται ipi; M
κισσος ὁ πρὸ ἐμοῦ διέπων τὸν τόπον τῆς Dk
ἐπισχοπῆς, χαὶ νῦν συνεξεταξζόμενός μοι διὰ τῶν
εὐχῶν, ἑχατὸν δέχα ἐξ ἔτη ὠνυχώς - rum»
ὑμᾶς ὁμοίως ἐμοὶ ὁμοφρονῆσαι. » Μέμνηται δι τεὶ
᾿Ασχλυπιάδου ᾿Αλέξανδρος ὅς ἔν "'Avrtoywi Ig»
πίωνα διεδέξατο, οὗ μιχρῷ προσϑεν i» rj τεὶ
Φρύγας αἱρέσει μνείαν πεποίημαε, γράφων οὔ κπ'
« ᾿Αλέξανδρος ὁ δοῦλος χαὶ δέσμιος "Ince Xpnrs
τῇ μαχαρίᾳ ᾿Αντιοχέων ᾿Εχχλησέᾳ ἐν Κυρίῳ yem-
*Elegpá μοι xai χοῦφα τὰ ϑεσμὰ ὁ κύριος ἐπιὰβ
χατὰ τὸν χαιρὸν τῆς εἰρχτᾷς, πυθομένῳ τῆς ἐγία
ὑμῶν τῶν ᾿Αντιοθχέων ἘΕχχλησίας χατὰ vp de
πρόνοιαν, ᾿Ασχληπιάδην τὸν ἐπιτυοδειότατο
ἀξίαν τῆς πίστεως τὸν ἐπισχοπὸν ἐγκχεχειρισμένον »
Ταύτην δὲ xai διὰ Κλήμεντος πέμπειν ἐκισηδαί-
νεται, ὅν xal συνίστησι, ταῦτα λέγων" « Ὑμῦ,
χύριοίέ μου ἀδελφοὶ, τὰ γράμματα ἀκέστειλα διὰ
Κλύήμεντος τοῦ μαχαριωτάτον πρεσβυτέρεν, ἀνδρὸς
ἐναρέτου x«i δοχίμον * ὃν ἴστε καὶ ὑμιὸς καὶ imt
γνώσεσθε * ὅς χαὶ ἐνθάδε παρὼν, κατὰ τὴν πρόνοιω
χαί ἐπισχοπὴν τοῦ δισπότου, ἐπεστέριξέ τε mi
ηὔξησε τὴν τοῦ Θιοῦ Ἐχχλησίαν. » Ὁ δ᾽ αὐτὰ
xai Κλόμεντος καὶ Πανταινου ἔν τινε πρὸς "Opn*
νὴν ἐπιστολῇ μνημονεύει ὡς γνωρέμων αὐτῷ τῷ
ἀνδρῶν, λέγων " « Τοῦτο γὰρ θέλημα Θεοῦ, ὡς Ὁ

|

dac, γέγονεν, ἵνα ἡ ἀπὸ mooyóvo» ἡμῖν φιλία μένῃ
ὥἄσυλος, μᾶλλον δὲ θερμοτέρα 5» xoi βεβαιοτέρα -
πατέρας γὰρ ἴσμεν τοὺς μαχαρίους τοὺς προσδεύ-
σαντας " πρὸς οὖὗς μετ᾽ ὀλέγον ἐσόμεθα - Πάνταινον
τὸν μαχάριον ὡς ἀληθῶς χαὶ χύριον " χαὶ τὸν ἱερὸν
Ἐλήμεντα, κύριόν μου γενόμενον xai ὠφελήσαντά
ps^ xei εἶ τις ἕτερος τοιοῦτος. Δι’ ὧν σε ἔγνωοισα
τὸν χατὰ πάντα ἄριστον χαὶ χύριόν pou χαὶ ἀδε)-
φόν. » Γράφει δὲ χαὶ πρὸς ᾿Αντιοχεῖς ἑτέραν ἐπι-
στολόν - οὐ μὸν ἀλλὰ χαὶ πρὸς 'Opryévxv xoi ὑπὲρ
"Dotyívéuc χατὰ Δημητρίου * ὅτι προσμαουροῦντος
Δημητρίου πρεσθύτερον αὐτὸν ἐχειροτόνησεν. Καὶ
ἄλλαι dt αὐτοῦ πρὸς διαφόρους ἐπιστολαὶ φέρονται.
Té 4 «6dopo Δεχίον διωγμῷ αὖθις τοῖς ἡγεμονι-
κοῖς παραστὰς διχαστερίοις, ᾿Αλέξανδρος στνεδρίου

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. V.

1090

epistola ad Origenem meminit, ita scribens : « Hec
enim voluntas Dei, ut scis, fuit, ut que a majori-
bus nostris ad nos pervenit amicilia, sarta tecta,

seu potius ferventior firmiorque esset. Patres si-

quidem agnoscimus beatos illos, qui noe preces-
serunt, viros : cum quibus nos brevi futuri sumus.
Panteenum dico, illum vere beatum et dominum :
et sacrum Clementem dominum meum, et bene
de me meritum : et si quis preterea fuit ejusce-
modi, per quos te omnibus modis optimum do-

minum et fratrem meum cognovi. » Scripsit

quoque aliam ad Antiochenos epistolam, aliam

itidem ad Origenem, et rursum aliam contra De-

metrium pro Origene; 3.57 quod videlicet Ori-

genem, Demetrio bonum ei perhibente testimo-

πεῖρυται, σεμνῷ γήρᾳ x«t λιπαρῷ διαπρέπων, :(hium, presbyterum crearit. Sed et alie ejus ad

ἀχϑεὶς sic Καισάρειαν " ἔνθα. χρόνιος χαθειρχϑεὶς τὸν
ϑιὰ μαρτυρίου στέφανον ἀπηνέγκατο.

alios cireumferuntur epistole. In persecutione
autem septima sub Decio, Alexander rursum ad

presidis productus tribunal, causam dicendo judicii periculum subiit, gravi et prope decrepita sene-
etute venerandus : Cesareamque ductus, atque ibi aliquandiu in carcere servatus, coronam martyrii

reportavit,
KE6AA. ΙΑ΄.
Περὶ τῆς ᾿Ωριγένους εἰς τὰς Γραφὰς ἐπι δό-

σεως" χαὶ περὶ τῶν Ἑξαπλῶν παρ᾽ αὐτῷ
λεγομένων ἐχδόσεων.

Tà δ᾽ ᾿Ωριγένει ἔρως ἰνσχήπτει, Ζεφυρένον τῆς
᾿Εχχλησίας wyovuívovs, τὸν Ῥωμαίων πολιν idtiv.
Γενόμενος δὲ καὶ οὐ πολὺ χρόνου ἐχεῖσε μεμενηχὼς͵
ἐς τὸν ᾿Αλεξάνδρου αὖθις ἐπάνεισι, xoi τοῦ
κατηχήσεως λόγου ἱξῆρχε, Δημητρίου ἀντιθολοῦν-
τος τοῦ ἔργου σπουδαιότερον ἔχεσθαι. Ἐχεῖνος ὃ»
ἱκυτὸν ὁρῶν τῆς τε βαθυτέρας διανοίας τῶν νοημά-
των Γραφᾷς ἀπασχολούμενον, μηδὲ πνέειν ἐώντων
τῶν ὁσημέραι παρ᾽ αὐτῷ φοιτώντων ἐξ ἐἑωθινοῦ
ἄχρι dà καὶ ἑσπέρας αὐτῆς, τί ποιεῖ ; Διανέμει τὰ
πλήθη " καὶ Ἡραχλᾷ μὲν τῷ τῶν φοιτητῶν ἐχχρίτω,
ὡς ἀνδρί τε λογιωτάτῳ xai περὶ τὰ θεῖα οὐκ ἔλαχί-
τὴν εἰσενηνοχότι σπουδὴν, xal τῶ φιλοσοφεῖν λαμ-
πρῶς ἐπιθάλλοντι, συνεργῷ ἐχρῆτο τῆς χατηχήσεως "
καὶ du τὰ μὲν εἰσαγωγικὰ τῶν ἄοτι στοιχειουμένων
τῇ πίστει ἐκείνῳ ἐνῆχεν " ἑαυτῷ δὲ τῶν ἐν ἕξει τὸν
ἀκρόκσιν ἰφυλάξατο. Ἐπὶ τόσον δ᾽' ἡ τῶν θείων
λόγων αὐτῷ ἱξέτασις ἀπηχρίδωτος, ὡς xcl riv
Ἑβραίων γλῶτταν ἀσχῆσαι, χαὶ τὰς πρωτοτύπους
παρ᾽ αὐτοῖς βέδλους ἙἭ ραϊχοῖς χτήσασθαι γράμμα-
σι»" ἀνιχνεῦσαί γε μὴν x«i πάσας τὰς ἐχδόσεις τῶν
παρὰ τοὺς Ἑβδομήχοντα τὰς ἱερὰς ἡρμηνευχότων
Γραφὰς, χαί τινας ἑτέρας παρὰ τὰς χατημαξευμέ-
νας ἑρμηνείας ἐναλλαττούσας, τὰς ᾿Αχύλα x«l Συμ-
μάχου καὶ Θεοδοτίωνος ἐχδόσεις, εὑρεῖν, ἔχ τινων
ἀποῤῥήτων γῆς μυχῶν τὸν ἔκπαλαι διαδιδρασχούσας
χρόνον, sic φῶς ἀγαγόντα. Δι’ ὧν καὶ rà» τῶν ξ-
απλῶν παρ᾽ αὐτῷ λεγομένων σπουδὴν ἐτεχνάσατο.
τίς δὲ & τούτων δύνσμις, ἐντεῦθεν γνωσόμεθα.
Συναγαγὼν γὰρ τὰς ἐχδόσεις τῆς ἱερᾶς Γραφῆς,
ὅσαι γεγόνασι, πρῶτον μὲν τῶν ο᾽, εἶτα καὶ τῶν
μετὰ Χριστὸν γενομένων, Gv τὴν μὲν ἸΙουδαζὸς τις
"Ακύλας ὄνομα πρὸς τὸ Ἑλληνιχὸν μετεῤῥύθμιδε,

τῆς C

CAPIT XI.

De Ouigenisin sacris Litteris profectu, et desextupla
ab eo dicta Scripturarum (rans(atione.

Origeni autem Romane urbis visendz, cum ibi
Zephyrinus Ecclesiam regeret, cupido incessit.
Ubi cum non ita diu mansisset, et inde Alexan-
driam rediisset, doctrine atque institutioni, ut
catechumenorum magister, ibi prefuit, Demetrii
rogatu adductus, ut eo majore studio operi ei in-
cumberet. Cum vero animadverteret, abstrusiori
se Scripture sensui scrutando atque eruendo, ita
ut volebat, vacare non posse, quod ne respirare
quidem liberius ei liceret, per eos qui quotidie a
sole orto ad vesperam usque scholam ejus fre-
quentabant ; faciendum sibi putavit, ut tantam
multitudinem divideret, et Heraclam, ex sectato-
ribus suis preecipuum, virum doctissimum, qui in
disciplinis philosophicis et sacrarum Litterarum
eruditione plurimum collocaverat studii, sibi in
instituendo socium et adjutorem ascisceret. Ita
factum, ut primum laborem eorum docendorum,
qui fidei elementa nuper assecuti essent, illi de-
mandaret : sibi ipsi vero provinciam eos insti-
tuendi qui perfectiores essent, divinamque doctri-
nam veluti in habitum deduxissent, reservaret.
Usque eo autem accuratam sacrorum oraculorum
inquisitionem et studium produzit, ut Hebraicam
etiam addisceret linguam, et Hebraicos libros ad
prima exemplaria descriptos conquiret : insuper
etiam omnes translationes diversas eorum qui post
Septuaginta Scripturas verterant, ac preter eas
que in usu erant, Aquile scilicet, Symmachi, et
Theodotionis editiones, alias inveniret et ex oc-
cultis abstrusisque terre recessibus, ubi longissi-
mo latueranttempore, in lucem proferret. 356 Ex
quibus omnibus opus quod ab eo Hexaplum sive,

1001

NICEPHORI CALLISTI

1092

Sextuplum inscriptum est, composuit : cujus À x«l μετ᾽ αὐτὸν Σύμμάχος ' dig» δὲ Θεοδοτίων, καὶ

operis 408 vis et ratio sit, ex sequentibus intelli-
getur verbis. Translationes sacre Scripture, que-
cunque exstarent, collegit. Primam quidem Septua-
ginta interpretum, deinde eorum qui post Christum
natum fuere, Aquile Judei cujusdam, qui eam
Grece vertit, post hunc Symmachi, aliam rursus
Theodotionis, et aliam deinceps innominati atque
incerti cujuspiam auctoris : qui sane omnes He-
braici et Greci sermonis egregie periti fuere.
Quarum translationum quamdam se Nicopoli (1),
qu& ad Actium sita est, atque aliam alio tali quo-
dam loco invenisse scribit. In Psalmorum autem
Hexaplis, post quatuor celebriores editiones non
quintam solum, sed et sextam, atque adeo septi-
mam translationem se apposuisse ostendit, Je-
richunte in dolio, temporibus Antonini Severi
filii, repertas. Hasce igitur interpretationes atque
editiones veterum inter se compositas, atque in

ἕτερός τις ἀνώνυμος ἐχδεδώχασι, σοφοί “γε xci xa
ἄμφω δὴ τὰς παιδεύσεις ὄντες, τὴν "EGpaido τε καὶ
τὴν Ἕλληνα * ὧν αὐτὸς τὴν μέν φησιν εὑρεῖν τῇ
πρὸς ᾿Αχτίω Νιχοπόλει, τὴν δ᾽ ἔν ἑτέρῳ oui
τόπῳ. Ἐν δὲ τοῖς Ἑξαπλοῖς τῶν ψαλμῶν μετὰ τὰς
τέσσαρας ἐπισήμους ἐχδόσεις οὐ πέμπτην μόνον͵
ἀλλὰ χαὶ ἔχτην χαὶ ἐδδόμην παραθεὶς ἐρμηνίω»
ἐπισημαίνεται, ὡς ἐν Ἱεριχοῖ εὑρημένας ἐν εἰν
χατὰ τοὺς χρόνους ᾿Αντωνίνον υἱοῦ Σευΐώρον. Tk,
τοίνυν τοιαύτας πάσα; ἐχδόσεις εἴτουν ἑρμηνάες
τῶν παλαιῶν, ἀντιπαραθεὶς ἀλλήλαις, καὶ δεελὼν Ὁ
μιᾷ ἑχάστῃ σελίδε μετὰ x«i τῆς "E6patxüc παρκει-
μειώσεως, χἀντεῦθεν τὴν &xpi62. τς Γραφᾷς b
γοιαν, x«i τὴν πρὸς αὐτὴν τῶν ἑρμηνέων διαφωνία
à συμφωνέαν ἀσφαλισάμενος, τὰ τῶν ᾿Ἑξαπλῶν ἑμῖν
ἀντίγραφα κχαταλέλοιπεν " ἰδίως τὸν ᾿Αχύλα καὶ
Συμμάχον xat Θεοδοτίωνος ἔχδοσιν μα τοῖς € à
τοῖς Τετρασσοῖς ὀνομασθεῖσιν αὐτῷ κατεσκευακχώς.

unaquaque pagina unacum Hebraici exemplaris adnotatione digestas, proposuit. Unde certus Seri
pture sensus, translationumque consensus vel dissensus certo intelligi queat. Et sic ille nobi
hexapla, sive sextupla reliquit exemplaria: cum quidem antea seorsim Aquile, Symmachi, Theo-
dotionis, et Septuaginta interpretum translationem in volumine quod Tetrassum, sive quadruplum

nominavit, composuisset.
CAPUT XII.
De Symmacho interprete, et discipulis Origenis.

Sciendum porro, Symmachuminterpretem Ebio-
nitarum secte fuisse, que (sicuti in superioribus
exposuimus) inopes quasdam et mendicas opinio-
nes de Christo induxit ; illum scilicet purum esse
hominem, et ex Joseph et Maria principium et
ortum sumpsisse, legemque Judaico more obser-
vari oportere confirmans. Edidit quoque Symma-
chus in sacrum Matthei Evangelium commentaria,
ex quo heresim suam astruere et stabilire vide-
tur. Ea vero 859 commentaria Symmachi una
cum ejusdem Seripturarum versione, Origenes
scripsit se a quadam femina Juliana recepisse :
que quidem femina eos libros ab ipso auclore ao-
ceptos, apud se reservaverit. Interea et Ambrosius
quidam heresi Valentini admodum infectus, ab
Origene convictus, veritatisque luce mentem illu-
stratus, ad sinceram fidei doctrinam transiit. Et
alii vero permulti, quorum aures oratione doctri-

naque sua Origenes permulserat, undiquaque ad D

eum conveniebant, periculum de perfecta ejus
doctrina facturi. Atque in iis non pauci quoque
ex hereticis, plerique vero etiam ex viris preecla-
ris et illustribus, qui utramque philosophiam pure
addidicissent, magno studio ad eum confluebant.
Et quos ille idoneos esse ad philosophicas disci-
plinas percipiendas videbat, eos ad geometriam,
urithaeticam, aliasque liberales artes producebat.
Insuper autem et ad philosophorum sectas co-
gnoscendas instruebat, dogmata eorum illis expo-

(1) Euseb. lib. vi, cap. 17. Est ad Actium pro-
montorium ab Augusto Cesare exstructa Nicopo-

ΚΕΦΑΛ. IB.
Περὶ Σνμμάχου τοῦ ἑρμηνέως καὶ τῶν pet
τῶν ᾿Ωριγένους.

Εἰδέναι μέντοι χρεὼν, ὡς τῶν ἑρμωνευτῶν ὁ 1
μαχος τῆς Ἐδιωναίων αἰρέσεως ἦν - ὃ dà, ὡς ὅν
θεν διελάδομεν, πτωχά τινα χαὶ εὐτελῷ περὶ Xparw
δόξαάξονσα ἦν - ψιλὸν γὰρ ἄνθρωπον τὸν lur
ἔλεγεν εἶναι * χαὶ ἐξ Ἰωσὴφ χαὶ Μαρέοις τὴν ἀρχὲν
ἐσχηκέναι * οἵ x«i τὸν νόμον ᾿Ιουδ᾽ αξχώτερον φυλάτ-
τειν χρῆναι ἀπισχυρίξοντο. ᾿Εξέδοτο δὲ ὁ Σύμακχι;
ὑπομνάματα x«i εἰς τὸ χατὰ Ματθαΐξον ἱερὸν Ex
γέλιον, ἀφ' οὗ x«i τὸν αὐτοῦ αἵρεσιν συνιστῷ πὰ
κρατύνειν δοχεῖ. Tà δὲ τοιαῦτα ὑπομνύματα pri
τῶν ἄλλων ἑρμηνειῶν Συμμάχον εἰς τὰς Tj
Ὠριγένης ἰστόρῃσε παρᾶ τινος ᾿Ιουλιανᾷς γυνεῖ
εἰληφέναι ^ iti, πάλιν ἐχείνας ἐξ αὐτοῦ τοῦ σνγρε
ψαμένον διαδεξαμένη, εἶχε παρ᾽ ἑαυτῷ καὶ ἐψνλεῖ-
t&v. Ἔν δὲ τούτῳ χαὶ 'AuGpogtóg τες τὰ ré; Οὐδὲν
τίνον μάλα νοσῶν αἱρέσεως, πρὸς ᾿Ωριγένους €
λεγχθεὶς, χαὶ τῷ τὰς ἀλῳθείας φωτὶ περιλαμφϑέϊςξ
τὴν διάνοιαν, τῷ ἀχραιφνεῖ τῆς πίστεοςς λόγω πρὸθ-
tct. Πολλοὲ δὲ χαὶ ἄλλοι τῇ τῶν λόγων παιδείᾳ "Opi-
γένους τὰ ὦτα χαταχροτούμενοι, ἀπανταχόθεν épei-
των, πεῖράν τινα τῆς περὶ λόγονς αὐτοῦ τελειότητος
κατιδεῖν" οὐχ ὀλίγοι μέντοι χαὶ τῶν ἐξ αἱρέσεως
eQogópov, xai ἄλλοι δὲ τῶν ἐπιφανῶν μετὰ σὅπὸν
δῆς, ἔῤῥεον * xoi ἄμφω τὰς φιλοσοφίας καθαρᾶς
ἐξασχούμενοι. Ὅσους γε μὴν πρὸς ἀναλέψεις φιλοσὶ
eov μαθημάτων δεξιῶς ἔχοντας ἑώρα, καὶ ἐκὶ qur
μετρίαν xai ἀριθημτικὸν, καὶ τἄλλα τᾷς eds
πρσῆγε τὰ ἔργα ἔτι δὲ καὶ εἰς τὰς κατὰ φιλοσύφονι
αἱρέσεις ἐῤῥύθμίξε, καὶ τὰ ἐκείνων ἱστόρει ixdm

|

lis. Est item non longe ab Euxino sita ejusdem
nominis civitas.

1093
γούμενος, ὑπομνήματα εἷς ἔχαστα χαταλείπων * oc À
μέγαν εἶναι τὸν ἄνδρα χαὶ παρ᾽ ixsívot;. Τῶν dt
ἰδιωτικῶς ExyOvtev τινὰς χαὶ ἐπὶ τὰ τῶν ἐγχυχλίων
sicüye μαθέματα, οὐκ ὀλέγην ἐντεῦθεν φάσχων συν»
ἄγειν ἐπκιτοδειότητα πρὸς τὴν τῶν ἱερῶν μαθημάτων
παρασχευήν. Ὅθεν xmi μάλιστα x«i ἑαυτὸν ἐξ ἀναγ-
«πκέου εἰς τὸν τῶν χοσμιχῶν μαθημάτων ἄσχησιν,
διὰ τοῦτο ἐνῆχε. Καὶ μαρτυροῦσιν οἱ τότε τῶν φι-
λοσόφων αὐτῷ συναχμάσαντες. Οἷς à τοῦ ἀνδρὸς
prépa πολλὺ τοῖς συγγράμμασι, ποτὲ μὲν προσφω-
νοῦσιν αὐτῷ τοὺς σφετέρους λόγους, ἔστι δ᾽ ὅτε χαὶ
εἰς ἐκίχρισιν ἀναφέρονσι.
ΚΕΦΑΛ. II".

οἵα περὶ τῆς ἔς λόγους

Περὶ Πορφνρίέίου,
, Pip: δὲ x«i

σκουδὲς 'Qotyiívov dott ^ οἷα
αὐτὸς πρὶ δε εἰς Sa Ri

περὶ αὐτοῦ ἱστορεῖ.

Καὶ τέ δεῖ τῶν ἄλλων ; ὅπου γε χαὶ ὁ ἐχ Σιχελέας
Πορφύριος πλείστον ὅσην» xaÜ' ἡμῶν ἐντείνας σπου-
δὲν, x«i τὰς θείας Γραφὰς ὡς μηδὲν οὔσας ἀκελέγ-
ye καὶ ἀνατρέπειν βουλόμενος, μνείαν τε τῶν ἐπὶ
ταύταις ἐσχολαχότων, χαὶ τῶν εἰς βάθος ἐξηγησα-
μένων ποιούμενος, ἐπεὶ μηδὲν εἶχε τοῖς δογμασιν
ἐγκαλεῖν, ἀπορία λόγων, ἐπὶ τὸ λοιδορεῖν τρέπεται,
χαὶ τοῖς ἐξηγηταῖς ἐπάγει τὰς μέμψεις " ἐν οἷς χαὶ
τὸν ᾿Ωριγένον xarà τὸν ἀπαλὴν ὁλιχίαν ἰδὼν, πει-
ρᾶται μὲν ὕδρεσι πλύνειν “ λέληθε δ᾽ ὅμως παρέχων
ἐκείνω τὴν σύστασιν, πῇ μὲν διεξιὼν ἀληθῷ, ὅπου
λέγειν ἄλλως οὐχ ἦν ἐγχωροῦν " οἷς δὲ λαθεῖν cero,
χαὶ μάλα ψευδόμενος. Ὡς μὲν γὰρ Χριστιανοῦ,
χατηγορίαν ἐνίσταται " ὡς δὲ φιλοσόφως ζῶντα, δια- C
Ἡμίφων ἐν τῷ θαυμάζειν. Οἷα γοῦν περὶ αὐτοῦ
διέξεισιν, αὐτοῦ λέγοντος ἀχούειν χρεῶν " « Τῆς δὲ
μοχθηρίας τῶν Ἰουϑαϊχῶν Γραφῶν οὐχ ἀπόστασιν,
λύσιν δέ τινες εὑρεῖν προθυμῃηθέντες, ἐπ᾽ ἐξηγήσεις

ἐτράποντο, ἀσυγκαλώστους x«i ἀναρμόστονς τοῖς
γεγραμμένοις, οὔκ ἀπολογίαν μᾶλλον ὑπὶρ τῶν

ὀθνείων, καροχὰὸὴν δὲ xal ἔπαινον τοῖς οἰχείοις φε-
ρἐϑύσας. Αἰνέγματα γὰρ τὰ φανερῶς παρὰ Μωυσεῖ
λεγόμενα εἶναι χομπάσαντες, χαὶ ἐπιθειάσαντες ὡς
ϑεσπίσματα πλύρῳ χρυφίων μυστηρίων, διά τε τοῦ
τύφου τὸ χριτιχὸν τῆς ψυχῆς κχαταγορτεύσαντες,
ἐκάγουσιν ἰξηγήσεις. » Εἶτα μετ᾽ ὀλίγα " « Ὁ δὲ
τρόπος τῆς ἀτοπίας ἐξ ἀνδρὸς, ᾧ χἀγὼ χομιδᾷ νέος
ὧν ἔτε ἐντετύχηκα, σφόδρα εὐδοχιμύσαντος χαὶ ἔτι

ECCLESIASTIC.E HISTORLE LIB. V.

»vix& ἀσχύσεως B — quxipse

109t

nens, et commentarios in res quasvis edens : ila
ut apud philosophos quoque magnus haberetur.
Quod si qui essent paulo rudiores, eos artes cy-
clicas docebat, magnam inde utilitatem comparari
ad sacrarum disciplinarum doctrinam perhibens.
Proindeque et seipsum necessitate quadam ad
profanas litteras discendas descendisse testatus
est. Confirmant hoc qui eo tempore cum eo eni-
tuere philosophi, in quorum libris multa ejus in-
venitur mentio. Quandoque etiam illi libros ei suos
dedicarunt, nonnunquam autem eos judicio ejus
submiserunt.

CAPUT XIII.

Qua Porphyrius de singulari Origenis in eloquentie
el omnis generis artium doctrina sludio scribat :

t uoque Origenes de suis in Grecorum lit-
teris studtts commemoret.

Et quid opus est aliis? quando et Porphyrius et
Sicilia progressus, qui plurimum studii ad id
contulit, ut in Christianos inveheretur, et litteras
divinas perinde atque nihil essent, reprehenderet
et aboleret, mentionem inferens eorum qui in eis
elaborarunt, earumque secretiorem sensum expo-
suerunt, cum nihil argumenti et verborum inopia
haberet, quod contra nostra dogmata criminando
afferret, ad convicia se convertens, et enarratores
eorum carpens, 3960 inter eos Origenem, quem
in tenera etate viderat, proscindere conatur. Qua
tamen in re commendationem illiuslegitimam vel
ingratiis affert, nunc quidem vera memorando,
cum scilicet aliud quidquam dicere non posset :
nunc vero mendacia confingendo, ubi se latere et
fallere posse speraret. Siquidem eum ut Christia-
num criminatur : rursum vero, cum philosophice
viventem describit, admiratur. Verum que de eo
commemoret, rectius ex ipsius verbis intelligen-
tur : « Flagitiose improbitatis Judaicarum littera-
rum non abrogationem, sed solutionem quidam se
inventuros sperantes, magna animorum alacritate
ad expositiones et enarrationes se contulerunt,
male coherentes, ineptas et Scripturis ipsis mi-
nime congruentes, et non tam defensionem pere-
grine discipline, quam questum et laudem au-
etoribus ipsis afferentes. Magno enim fastu, apud
Mosen, pleraque obscure dicta, atque sniginata

δὲ ὧν καταλέλοιπε συγγραμμάτων εὐδοκιμοῦντος, p, prorsus esse, pre se ferentes : et divinorum ora-

πιραοιλήφθω, ᾿Ωριγένους * οὔ χλέος παρὰ τοῖς διδα-
σκεῖλοις τούτων τῶν λόγων διαδέδοται, ᾿Αχροατὴς
Ἰὰρ οὗτος ᾿Αμμωνέου τοῦ πλείστην ἐν τοῖς xaO"
ἡμᾶς χρόνοις ἐπίδοσιν ἐσχηχότος γεγονὼς, εἰς μὲν
τὴν τῶν λόγων ἐμπειρίαν πολλὴν παρὰ τοῦ διδασχά-
jew τὴν ὠφέλειαν ἐχτήσατο" εἰς δὲ τὴν ὀρθὴν τοῦ
Die» προαίρεσιν τὴν ἐναντίαν ὑκείνῳ πορείαν ἐποιή-
σατο. ᾿Αμμώνιος μὲν γὰρ, Χριστιανὸς t» Χριστιανοῖς
ἀνατραφεὶς τοῖς γονεῦσιν, ὅτε τοῦ φρονεῖν x«l τῆς
φιλοσοφίας ἧψατο, εὐθὺς πρὸς τὴν x«r& νόμους πο-
λετοίαν μετεθάλετο' ᾿Ωριγένης δὲ Ἕλλην ἐν Ἕλλησι
παιδευθεὶς λόγοις, πρὸς τὸ βάρθαρον ἐξώχειλε τόλ-
pape ᾧ dà φόρων κύτον τό καὶ τὴν ἐν τοῖς λόγοις

culorum, quee arcanorum sensuum et mysteriorum
sint plena, auctoritatem eis tribuentes, judicio
eorum arrogantie prestigiis fascinato, enarratio-
nes ejuscemodi instituunt. » Et paulo post : « Hujus
absurditatis exemplum ab Origene sumatur (in
quem ego adolescentulus admodum incidi), magna
tum gloria viro : sicuti etiamnum magnum ejus
est, propter ea qua post se reliquit librorum mo-
numeniía, apud eos precipue qui talia docent ho-
mines, nomen. Cum enim Ammonii, qui etate
nostra in maximo fuit pretio, auditor esset, plu-
rimum in eloquentia et disciplinis omnibus apud
eum magistrum est progressus; vivendi autem

1095

NICEPHORI CALLISTI

1096

instituto, contrariam illi secutus est viam. Ammo- A ἐξιν ἐχαπήλευσε, χατὰ μὲν τὸν νόμον Χριστιανῶς

nius namque Christianus, οἱ ἃ Christianis paren-
tibus educatus, postquam sapere coepit, philoso-
phiamque attigit, illico ad legitimam vivendi ra-
tionem se contulit. Origenes autem Grecus, et
Grecis eruditus disciplinis, animum ad barbaram
appulit temeritatem, in qua seipsum et maturita-
tem, quam in politiore doctrina adeptus erat, ad
quaestum exposuit : Christiane quidem ille et in-
juste atque impie vivens, in persuasione autem re-
ligionis atque in studiis lucubrationibusque suis
Grecos conseclaus, et Grecorum dogmata pere-
grinis subjiciens fabulis. Semper enim versatus est
jn Platone, Numenio, Cronio, Apollophane, Lon-
gino, Moderato, Nicomacho. Plurimum etiam ope-
re in eorum libris posuit, qui inter ythagoricos
excellunt. Usus 361 quoque est Cheremonis
Stoici et Cornuti libris, ex quibus allegoricuin eo-
rum qu& apud Grecos sunt mysteriorum enar-
randi morem didicit, et Scripturis Judaicis accom-
modavit. » Hec Porphyrius, in tertio eorum quos
contra Christianos scripsit librorum, refert. in
quibus ea quidem que de multijuga viri eruditione
commemoravit, vera sunt ; alia vero apertissime
mentitur. Quid enim ille, more sycophante, non
comminisceretur, qui contra Christianos ita est
debacchatus ? Ausus quippe est, Origenem affir-
mare ἃ Grecorum superstitione transfugisse ;
Ammonium vero contra a vere pietatis instituto
ad peregrinam religionem transiisse : cum Origeni
Christiana professio patria prorsus fuerit, sicut
de eo statim a principio retulimus : Ammonius
autem ad extremum usque spiritum constanter
persuasionem fidei in Christum retinuerit, quem-
admodum id lucubrationes ejus, quibus magnam
laudem et gloriam est consecutus, manifesto testan-
tur, pr&cipue vero commentarius ejus, qui de
Mosis et Jesu consonantia inscriptus est ; ac dein.
de alii, qui ejusdem generis apud studiosos asser-
vantur. Atque hec propterea adduxi, ut simul et
sycophantiam calumniatoris refellerem, et quantus
in externis disciplinis Origenes fuerit ostenderem.
Quo noinine, quod scilicet nimium in eas opere
et studii collocaret, cum a nonnullis reprehensus
esset, talibus ad eos in quadam epistola usus est
verbis : « Posteaquam totus divinarum Litterarum

doctrine incubui, famaque de judicio &c studio D ἐχείνων τῶν λόγων * δι᾽ ὄνχαὶ πρότερον xzeué ἐσϑὲ

meo increbuit, proindeque frequenter ad me ad-
venerunt, nunc quidem heretici, nune autem
Grecarum litterarum studiosi, et philosophi in
primis : visum mihi est, et hereticorum dogmata
et philosophorum, que se de veritate afferre pol.

licentur, placita perscrutari. Qua in re imitati sumus, qui nos precedens multis plurimum alit
lit utilitatis, Pantenum, non parum artibus profanis instructum : et qui nunc in ordine est Aleras
drinorum presbyterorum, Heraclam, quem ego operam talibus litteris navantem apud philosophis
magistrum reperi, cum quidem quinque annis ille prius sectator philosophi ejus fuisset, quit
ego disciplinis talibus vacare inciperem. Quam ob causam cum antea communi vestitu usus fuir
set, eo deposito, postea philosophi habitum sumpsit, quem etiam ad hunc usque diem gerit, neque
libros gentilium ejiamnum 3694 evolvere pro viribus desistit. « Hec de studio gentilium disciplina:

rum suo Origenes reíert.

ζῶν καὶ παρανόμως, χατὰ δὲ τὰς περὶ τῶν πραγμέ-
των x«i τοῦ θείου δόξας Ἑλληνέζων τε, χαὶ rà EX
λήνων τοῖς ὀθνείοις ὑποδαλλόμενος μύθοις. Xvvàv τε
γὰρ ἀεὶ τῷ Πλάτωνι" τοῖς τε Νουμηνέου χαὶ Κρο-
νίουν͵ ᾿Απολλοφάνους τε x«i Λογγίνου x«i Μοϑερά-
τον, Νιχομάχον τε χαὶ τῶν ἐν τοῖς Πυθαγορείοις
᾿ιλογίμων ἀνδρῶν, ὡμῶει συγγράμμασιν. ᾿'Ἔχρξτο
δὲ χαὶ Χαιρήμονος τοῦ Στωϊχοῦ, Κορνούτου τε ταῖς
βίδλοις * παρ᾽ ὧν τὸν μεταληπτιχὸν τῶν παρ᾽ Ἔ-
λησι μυστηρίων τρόπον γνοὺς, ταῖς ᾿Ιουϑαϊκεὶς
προσῆψε Γραφαῖς. » Ταῦτ᾽ ἐν τῷ τρέτῳ τοῖς κετὰ
Χριστιανῶν γραφεῖσι Πορφύριος εἴρηκεν * ἀληϑῇ μὲν
περὶ τῆς πολυμαθέας εἰπὼν τοὺ ἀνδρὸς, ἐν δὲ τοῖς
ἄλλοις ψευδόμενος ἐμφανῶς, Καὶ τί γὰρ cuxepe-
τεῖν οὐχ ἔμελλεν ὁ χατὰ Χριστιανῶν οὕτω κινούμι.
νος ; ὅπον γε τὸν μὲν ἐξ Ἑλλήνων μετατεθεῖσθει
διατείνεται ^ τὸν δ᾽ ᾿Αμμώνιον ἔμπαλεν ἐχ τοῦ ϑω-
σεθοὺς βίου ἐπὶ τὸν ὀθνεῖον μεταπεσεῖν. Τῷ τε y
᾿Ωριγένει πάτριον τὸ σέδας ἦν, ὡς τὰ περὶ αὐτοὶ
χαταρχόμενοι ὑπεδείχνυμεν * ᾿Αμμωνέῳ δ᾽ ἕως ἡ
ζῇν ἐχείνῳ παρῆν, ἀδιάπτωτος ἡ χατὰ Χριστὸν ire
ρήθη πίστις" ὡς xal oi αὐτῷ συγγραφέντες πίνει
ἀριδήλως ἔχονσι παριστᾷν, ἐν τοῖς μάλιστα πολὺ n
εὐδόχιμον ἐπαγόμενοι " ὥσπεο οὖν xai ὁ κερὶ tk
Μωσέως xai Ἰησοῦ συμφωνίας τὸν ἐπιγραφὴν xe
ρωσάμενος, x«i ὅσοι ἄλλοι τῆς αὐτῷῶς σπουδῆς τοῖς
φιλοχάλοις διατετήρηνται. Καὶ ταῦτα διῆλθον τῆς
συχοφαντίας χάριν τοῦ ψευδηγόρου - ἅμα dtu

᾿Ωριγένην παριστῶν, ὁποῖός τις ἐμπειρίας ἔχιν

χαὶ περὶ τὴν τῶν ἔξω μαθημάτων ἀνάλῃψο' ip

C gc καὶ μᾶλλον πρὸς τινας ἐν αἰτέαες τεθεμῶνες civ:

ἐκείνου περὶ τὰ τοιαῦτα σπουδὴν, rode xxk ῥῆρε
διέξεισιν ἐπιστῶλων " « Ἐπεὶ δὲ ἀναχεικένω μοὶ
τῷ λόγῳ τῆς φήμης διατρεχούσης περὶ τὲς iiw
ἡμῶν προσύήεσαν ὁτὲ μὲν aipsruxot, ὁτὲ δὲ καὶ κὶ
ἀπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ " ἔδοξεν ἐξετάσαι τά τὶ ὦ
Ἑλληνιχῶν μαθημάτων, χαὶ μάλιστα τῶν κἰρεταῖν
δόγματα, xai τὰ ὑπὸ τῶν φιλοσόφων περὶ alic
λέγειν ἐπαγγελλόμενα. Τοῦτον γὰρ πεποιξκχεα,
μιμησάμενοι τὸν τε πρὸ ἡμῶν πολλοὺς ὠφελήσει
Πάνταινον, οὐχ ὀλέγην ἐν ἐκείνοις ἐσχηκότα Σαρα
σκευὴν, xal τὸν νῦν ἐν τῷ πρεσδυτερέῳ καδεξέμο
νον ᾿Αλεξανδρέων Ἡραχλᾶν, óvrtv& εὗρον παρὰ ξ
διϑασχάλω τῶν φιλοσόφων, ὃ δη πέντε ἔτεσω αὐτὸν
προσχαρτερήσαντα, πρὶν ἐμὲ ἄρξασθαι ἀκούισ

χρώμενος, ἀποδνσάμενος, xxi φελόσοφον &
σχῆμα, μέχρι τοῦ δεῦρο τηρεῖ, βεκλία τε τὰ Ἑλλά-
vev χατὰ δύναμιν οὐ παύεται φελολογῶν. » Ταῦτα
περὶ τῆς Ἑλληνιχζς αὐτοῦ ἀσχῴσιως ἱστορὼ

λέγει.

1097

ΚΕΦΑΛ. IA.

Ὡς χἀὶ ἐν ᾽Αραθίᾳ ὗχεν ᾿Ωριγένης" xai ὡς ἐν
Καισαρείᾳ, μήπω πρεσθύτερος ὧν, τὰς Γρα-
φὰς ἐπὶ χοινοῦ τῆς Ἐχχλῃσίας ἡῤμήνενε.
Ἐντεῦθεν δ᾽ ἐξ ᾿Αραδίας ἤχοντα γράμματα, ὡς

ποινωνήσῃ λόγων τῷ τηνικάδ᾽ ἐχείνης ἡγουμένῳ,

προπεμφθεὶς, ἐπὶ τὴν ᾿Αράδθων ἐστέλλετο. Οὐ πολὺν
δ᾽ ἐχεῖ παραμείνας χρόνον, εἰς ᾿Αλεξάνδρειαν αὖθις
ἐκάνεισι. Κἀχεῖθεν πάλιν διὰ τὸν ἐπαναστάντα πό-
λεμον ἐξιὼν, χαὶ τὴν Αἴγυπτον ὡς σφαλερὰν ὑπο-
πτεύων, ἐπὶ Παλαιστίνην ἐχώρει " χαὶ ἐν Καισαρείᾳ
τὰς διατριδὰς ἐποιεῖτο - διαλέγεσθαε τε xai ἐπὶ
πουοῦ τὸς ἐχχλυσίας τὰς θείας ἑρμηνεύσειν Γρα-
φὰς, καίπερ μηδέπω τῆς τοῦ πρεσδυτερίου ἠξιωμέ-
γον τιμῆς, οἱ τῇδε ἐπίσχοποι σὺν πρεσδείᾳ παραχω-

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. IV.

1098
CAPUT XIV.

Quod in Arabiam Origenes quoque venerit, el quod,
Czsarez nondum presbyter sacras Litteras pu-
blice in ecclesia exponendo tractarit.

Porro cum ex Arabia littere venirent, ut verbi
doctrinam cum preside regionis ejus communica-
ret, profectus est eo, ea ipsa de causa. Sed non
diu ibi moratus, Alexandriam rediit. Atque inde
rursus propter motus bellicos secedens, Jgyptum-
que itidem propter armorum discrimen suspectam
habens, in Palestinam se recepit. Ibi cum Cresa-
ree degeret, episcopi Palestini legatione quoque
ad eum missa, ei permisere, ut de sacris Litteris
dissereret, et publice eas in ecclesia interpretare-
tur, quamvis nondum presbyteri honorem esset

ροῦντες ὅσαν. Καὶ τοῦτο παρίσταται ἐξ ὧν τοῦ Δη- B consecutus. Id quod comprobatur ex scriptis eis,

μητρίου xarà ᾿Ωριγένους χεχινημένου, ὡς μιχρὸν
ἄνωθεν διελάδομεν, x«i τοῖς ἐν Παλαιστίνῃ γράγον-
τος σὺν ἄλλοις, ὅτι Τοῦτο οὐδέποτε ἠχούσθη, οὐδὲ
μέχρι νῦν γεγένηται, τὸ, παρόντων ἐπισχόπων,
λαϊχοὺς ὁμιλεῖν. ᾿Εχεῖνοε ἀπόλογον ὑπὲρ τούτον τι-
θέντες, ὃ τε Ἱεροσολύμων ᾿Αλέξανδρος, χαὶ ὁ Και-
φαρείας Θεόχτιστος, οὐχ ἀληθῆ λέγειν ἐχεῖνον διισχυ-
βέξονται. « Ὅπου γοῦν, φασὶν, εὑρίσχονται οἱ ἐπι-
τήδειοι πρὸς τὸ ὠφελεῖν τοὺς ἀδελφοὺς, καὶ παρακα-
λοῦνται r& λαῷ ὑπὸ τῶν ἁγίων ἐπισχόπων, τοῦτο οὐ
πρόσχομμα" ὥσπερ ἐν Λαράνδοις ἘΕὔελπις ὑπὸ
Νέωνος, xsà ἐν 'Ixovíe Πανλῖνος ὑπὸ Κέλσου, xol
ἐν Σύνάδοις Θεόδωρος ὑπὸ 'ArttxoU, τῶν μαχαρίων
ἀδελφῶν. Εἰχὸς δὲ καὶ iv ἄλλοις τόποις τοῦτο γίνε-
σθαι, ὑμᾶς δὲ μὰ εἰδέναι τοῦτο. » Τοιαύτῃ τις ἦν τῷ
Ὠριγένει οὐ παρὰ τῶν ἐπιχωρίων μόνον ἑἐπισχόπων,
ἄλλά γε dà καὶ τῶν ἐπὶ ξένης τιμή. ᾿Αλλὰ παλιν
Δημητρίου γράψαντος, εἰς ᾿Αλεξαάνδρειαν χει " xod
τῶν σννήθων ἔσχετο ἔργων. 'Ec τοῦτο δὲ τοῦ χρόνου
καὶ μυρίοι ἄλλοε περὶ λόγους ἔσαν ἀχμάξοντες " ὧν
καὶ συγγράμματα καὶ ἐπιστολὰς ἐν τῇ χατ᾽ Aa»
βεδλιοθήχῃ εἰσέτε τότε. - παραφνλάττεσθαι Εὐσέθιος
6 Παμφῶον igsópucts * ἐξ ἧς ἐχείνῳ xal τὰς ὕλας
Té» ἐχχλησικστικῶν ὑποθέσεων πορισθῆναί φησι.
Tà» δὲ βιδλιοθήόχην ἐπισχευάσασθαι λέγει ’᾿Αλέξαν-
δρον τὸν σύν Ναρκισσῳ τὰ τὸς ἐπισχοπῆς χατὰ θεῖον
χρεσμὸν διεξάγοντα.

gumentum et materiam ecclesiastice historie

que Demetrius male erga Origenem affectus, ut
paulo ante meminimus, episcopis Paleestinis misit ;
in quibus scriptis, preter alia, illud erat: Nun-
quam ante auditum, nunquam factum esse, ut
presentibus episcopis laici concionarentur. Qua-
propter illi, et potissimum Alexander Hierosolymi-
tanus et Theoctistus Cesariensis antistites, defen-
sionem ejus rei ad eum scripserunt, non vera illum
dicere asseverantes : « Ubi enim, inquiunt, repe-
riuntur idonei homines, qui doctrina sua prodesse
fratribus possint, si illi sanctorum episcoporum
jussu et permissione per cohortationes ad populum
verba faciant, id offendiculo non est : sicuti apud
Larandos Evelpis a Neone, Iconii Paulinus ἃ Celso,

C Synade Theodorus ab Attico, omnibus illi beatis

fratribus invitati fecerunt. Verisimile autem est in
aliis quoque locis, quod nos ignoramus, itidem
esse factum. » Tanto in honore Origenes non so-
lum apud cives et provinciales suos, sed etiam
apud externos episcopos fuit. Ceterum cum ei
aliquando Demetrius.scripsisset, Alexandriam re-
versus, docendi ibi munus laboremque solitum
obivit. Sed enim ad ea usque tempora quam plu-
rimi alii eloquentia et doctrina elari viri floruere,
quorum scripta et epistolas in bibliotheca apud
Jliam ad etatem suam conservatas esse, Euse-
bius Pamphili memorice prodidit : unde sibi ar-

componende suppeditatam esse ait. 3683 Eam

bibliothecam idem refert instructam esse ab Alexandro, ibi qui una cum Narcisso, ex divino

responso, episcopalem administravit provinciam.

ΚΕΦΑΛ. IE.
ύλλον τοῦ Bóc-pov: xal 'Au6po-
eee eal ὅσα Ὠριγένης ix ᾿Αλεξαυδ.
ρείας ἐξηγήσατο.

Πολλῶν οὖν περὶ λόγους ἀχμαζότων, xal πολλὰ
τῇ Ἐχχλησίᾳ συνταττόντων βιδλία, xai χατὰ τῶν
αἱρέσεων διαγωνιζομένων τὰ μάλιστα, ἐν οἷς ὅ τε
τῆς χατὰ Βόστραν ᾿Αράδων ἦν Βήρυλλος, φιλοχάλου
σπουδῆς συγγράμματα καταλείψας ᾿ Ἱππόλυτός τε
ὁ ΠἌόρτου Ῥώμης ἐπίσχοπος, x«l Γαῖος, éxx)gcta-
στικοὶ συγγραφεῖς, περὶ ὧν ἡ προλαδοῦσά μοι διε-

CAPUT XV.

De Beryllo Bostrensi ; de Ambrosio, et qua Orige-
nes scripta sacrarum Litterarum Alezandris
exposuerit.

Verum enim vero cum permulti eloquentie et
eruditionis laude florerent, plurimaque Ecclesie
componerent monumenta, in quibus contra here-
ses maxime decertarunt: inter quos etiam Beryl-
lus Bostrensis Arabs, qui elegantia utiliaque scripta
post se reliquit, et Hippolytus Portus Romani
episcopus (1), et Caius, scriptores ecclesiastici

(4) ᾿Ιππόλυτος ἑτέρας που xal ἀὐτὸς ἐπίσχοπος παροιχίας. (Euseb. lib. v, cap. 21.)

PATROL. Gn. CXLV.

80

-Φ

1099

NICEPHORI CALLISTI

1100

fuere, quorum antea quoque nobis facta est men- Α £íe γραφή ^ ἐπιθάλλει χαὶ ᾿Ωριγένης ταῖς εἰς τὴν

tio: Origenes etiam ipse ad enarrationes Scripture
componendas animum contulit, Ambrosio quodam
eum ad id studii et ]aboris excitante: qui sane
non udmonitionibus verborum et cohortationibus
tantum est usus, sed liberaliter etiam sumptus
congruentesque impensas ei suppeditavit. Septem
etenim ei attribuit celeres notarios, qui certis de-
signatis horis in scribendi opera sibi invicem
succedebant. Ad hos totidem addidit alios, qui
dictata illius formis pulchrioribus in libris accu-
rate describerent. Aderant etiam puelle in scri-
bendo probe exercitate. Quibus omnibus Ambro-
sius ex facultatibus suis quotidie abunde sumptus
prebuit. Quin etiam aliis pluribus modis ille ala-

Γραφὴν ἐξηγήσεσιν, ᾿Αμύροσίου τινὸς εἰς τοῦτο τὸν
φιλόσοφον ἐρεθίξοντος, οὐ μόνον προτροπαῖς λόγων
x«i παοαχλήσεσιν, ἀλλὰ xai χειρὶ ἐλευθέρᾳ χορη-
γούσῃ τὰ ἐπιτηδεια. Ἑπτὰ μὲν γὰρ αὐτῷ ταχυγρά-
φους ἐχμετρεῖ ἐκ διαδοχῆς χαιροῖς ὡρισμένοις ἀλ-
λήλους ἀμείδοντας. ᾿Επὶ δὲ τούτοις, οὐχ ἐλάττους
σαν οἱ εἰς χάλλος ταῦτα ἐγγράφοντες. Καὶ χόραι δὲ
παρῆσαν, τὰς χεῖρας πρὸς τὸ γράφειν εὖ ἡσχημέ-
ναι. Οἷς ἅπασι δαπάνην ἀφθονωτάτην 'Apbpoctos
£x τῆς οἰχίας περιστήσας, ἑκάστης ἡμέρας παρεῖχεν» "
οὐχ αὐτὸ δὲ μόνον, ἀλλὰ χαὶ πολλὴν ἐνεποίει χαὶ
ἀλλοτρόπως τἀνδρὶ προθυμίαν τῆς περὶ τὰ θεῖα
σπουδῆς " ἦ x«i μᾶλλον αὐτὸν παρέθηγε χαὶ ἐπὶ
τὴν τῶν ὑπομνημάτων αὐτοῦ σύνταξιν. Καλὸν δὲ

critatem viri in tali divinarum Litterarum studio B εἶναι νομίέξω xai ἃ χατέλιπε σπουδῆς ὑπομνήματα,

sedulo auxit, ut libentius prolixiusque, sic invita-
tus, in editionem commentariorum suorum in-
cumberet. /Equum autem esse puto, que stu-
diorum suorum monumenta reliquerit, in pre-
sentia recensere. Alexandriequidem conscripsisse
dicitur in Evangelium Joannis libros sex. In totum
Evangelium libros viginti duos (1). In nono au-
tem eorum quos in Genesim scripsit libro (duode-
cim autem edidit) eos qui nonum precesserunt,
Alexandrie etiam commentatum se esse dicit,
sicuti et expositiones in viginti quinque primos
Psalmos. Preterea in Threnos tomos novem : in
quibus duorum librorum de resurrectione mentio-
neni facit. Libros itidem de principiis, priusquam

τῇ παρούσῃ ἐντάξαι γραφῇ. 'Ex' ᾿Αλεξανδρείας μὲν
οὖν λόγος ἔχει τοῦτον συντάξαι εἰς τὸ χατὰ ᾿Γωάαννὸν
μὲν βιδλία ἐξ * τὰ δὲ λοιπὰ, δύο δὲ x«i εἴχοσιν ὅσαν,
tig ὅλον τὸ Εὐαγγέλιον, Ἕν μέντοι τῷ εἰς τὴν Γένε-
σιν ἐνάτω (δώδεχα δ᾽ ἐστὶ τὰ πάντα) τὰ πρὸ τοῦ θ΄
ἐπ’ ᾿Αλεξανδρείας ὑπομνηματίσαι φησί " καὶ εἰς
τοὺς πέντε δὲ xai εἴχοσι πρώτους ψαλμοὺς " ἔτι τε
τὰ εἰς τοὺς Θρήνους, ὧν εἰσι τόμοι θ' " ἐν οἷς pi-
μνηται xai τῶν περὶ ἀναστάσεως * δύο δέ εἰσι ταῦτα.
Οὐ μὴν δὲ ἀλλὰ χαὶ τὰ περὶ ἀρχῶν πρὸ τοῦ τῆς
᾿Αλεξανδρείας ἀποιχῆσαι γράφει. ᾿Αλλὰ χαὶ οἱ ἐπι-
γεγραμμένοι αὐτῷ Στρωματεῖς, δέχα δ᾽ εἰσὶν, ἔτι
τὰς διατριδὰς ἐχεῖσε ποιουμένῳ, ἱστόρηνται. Τῶ δὲ

πρώτω Ῥαλμῷ τὴν ἐξήγησιν ἐπιθάλλων, χατάλογον

Alexandriam demigraret, 364 et quos inscripsit ( ποιεῖται τῶν ἱερῶν τῆς παλαιᾶς Διαθήκης βιθλίων,

Στρωματεῖς seu contexta (sunt autem decem),

Testamenti hisce verbis recenset :
CAPUT XVI.

Quomodo ipse testamentariarum sive canonicarum
Veteris et Novi Testamenti Scripturarum memi-
nen.

« Scire peropus est, testamentarios libros, ut
Hebrei tradiderunt, esse viginti duos, ila ut is
numerus cum elementis litterarum eorum conve-
niat. » Deinde infert : « Sunt autem apud Hebreos
viginti duo libri isti. Qui apud nos inscriptus est
Genesis, apud eos ἃ principio titulum habet, Be-
resith, quod est, In principio. Exodus, Vellesemoth :
hoc est, Hzc nomina. Levitious, Vaicra : hoc est,
Et vocavit. Numeri, Vatedaber : hoc est, Locutus
est. Deuteronomium, £llehaddebarim : hoc est,
Hac sunt verba. Jesus filius Nave, Jehosua Ben
Nun : hocest, Jesus filius Nun. Judicum, Ruth,
apud ipsos in unum librum concluditur, JosapAa-
tim. Regum, primus et secundus, apud ipsos unus
est, et dicitur Samuel : hoc est, a Deo vocatus.
Regum, tertius et quartus, in unolibro uterque,
Vammelech David, seu Regnum David. Paralipome-

(1) Εἰς τὸ πᾶν Εὐαγγέλιον, Suid. Ei; τὸ πᾶν
Εὐαγγέλιον αὐτὸ δὴ τοῦτο. Euseb. lib. vi, cap. 24.

Ubi in sexto in Joannem commentario, quinque
Alexandrie eum edidisse, qui sextum preecesse-

οὕτω χατὰ λέξιν λέγων *

- Alexandrie quoque composuit. In enarratione autem primi Paalmi numerums acrorum librorum Veteris

ΚΕΦΑΛ. IC".

Ὅπως τῶν ἐνδιαθήχων xat οὗτος μνημονεύει
Γραφῶν τῆς Παλαιᾶς xat τῆς Νέας.

« OUx ἀγνοητέον δὲ εἶναι τὰς ἐνδιαθήχους βέδλους,
ὡς Ἑόραῖοε παραδιδόασι, δύο καὶ x', ὅσος ἀριθμὸς
τῶν παρ᾽ αὐτοῖς στοιχείων ἐστί. » Καὶ μετὰ τοε
ἐπιφέρει λέγων * « Εἰσὶ δὲ αἱ. εἴχοσι δύο βέδλοι καϑ'
'E6ópaíoug αἶδε" 5 παρ’ ἡμῖν Γένεσις ἐπιγεγραμ-
μένη, παρ᾽ ᾽'Εδραίοις δὲ ἀπὸ τῆς Gpyüc τῶς βέδλον

D Βρησὶδ, ὅπερ ἐστὶν, Ἐν ἀρχῇ " Ἔξοδος, Οὐελλέ-
σμὼθ, ὅπερ ἐστὶ, Ταῦτα τὰ ὀνόματα. Δευξτιχὸν,
Οὐϊχρὰ, Καὶ ἐκάλεσεν * ᾿Αριθμοὶ, ᾿Αμεσφεχχω-
δέμ " Δευτερονόμιον, ᾿Ἐλλεαδ αθαρὶν, Οὗτοι oi λό-
γόι" Ἰησοῦς υἱὸς Nav2, Ἰησοῦ "EG svvo Uy" Κριταί"
'Po)0, παρ᾽ αὐτοῖς ἕν, 'locagatip * Βασιλειῶν
πρώτη, δευτέρα, παρ᾽ αὐτοῖς ἕν͵ Σαμου ἡλ, Ὁ
Θεόχλητος" Βασιλειῶν τρίτη, τετάρτη, ἐν ἑνὶ,
Οὐαμμελέλχ Aavid, ὅπερ ἐστὶ βασιλεία Δαυΐδ᾽
Παραλειπομένων α΄, β΄, ἐν ἑνὶ, Διαθριεαμέν - ὅπερ

P d

ἐστὶ, λόγοι ἡμερῶν. Ἔσδρας o, β' ἕν bi Ἔξ ρα'

runt, etin totum Joannis Evangelium tantum-
modo: 22 tomos in manus hominum pervenisse
citur.

110:

ὅπερ ἐστὲ Βονυθός * ito;
λέμ * Σολομῶνος Παροιμίαι, Μεσλὼθ" Ἐχχλη-
σιαστὴς, Κωέλεθ" " Acpa ἀσμάτων * οὐ γὰρ, ὡς
ὑπολάμθαάνουσί τινες, “Ασματα ἀσμάτων * Σιρὰχ,
Σιρέμ * Ἡσαΐας, Ἱεζία * Ἱερεμέας σὺν Θρήνοις x«i
τῇ ἐπιστολῇ, ἐν Ἱερεμία * Δανιὴλ, Δανεήλ" "Iese-
zc, Ἰεξεχιήλ᾽ Ἰὼδ, Ἰώδ- ᾿Εσθὴρ, ᾿Εσθήρ. Ἔξω
δὲ τούτων ἐστὶ τὰ Μαχχαδαϊχὰ, ἅπερ ἐπιγέγραπται
Z«p6à0 Σαδαναΐελ. » Ταῦτα μὲν ἐν τῷ προειρημένῳ
συγγράμματι τίθησιν *. ἐν δὲ τῷ πρώτῳ τῶν εἰς τὸ
χατὰ Ματθαῖον, τὸν ἐχχλησιαστιχὸν φυλάττων χα-
γόνα, μόνα τέσσαρα Ἐὐαγγέλια εἰδέναι μαρτύρεται
dí πως γράφων * « Ὡς ἐν παραδόσει μαθὼν περὶ
τῶν τεσσάρων Ἐυαγγελίων, ἃ χαὶ μόνα ἀναντίῤῥητά
ἔστιν ἐν τῇ ὑπὸ τὸν οὐρανὸν Ἐχχλησία τοῦ Θεοῦ "
ὅτε πρῶτον μὲν γέγραπται τὸ χατὰ τὸν ποτὲ τελώ-
γὴν, ὕστερον δὲ ἀπόστολον Ἰοσὺῦ Χριστοῦ, Mar-
ϑαῖον, ἰκϑιδωχότα αὐτὸ τοῖς ἀπὸ του ᾿Ιουδαϊσμοῦ
πιστεύσασι, γράμμασιν "EOpmixoig συντεταγμένον ^
ϑεύτερον δὲ τὸ χατὰ Μάρχον ὡς Πέτρος ὑφηγήσατο
αὐτῶ ποιήσαντι, ὅν χαὶ υἱὸν ἐν τῇ Καθολιχῇ 'Em-
στολῇ διὰ τούτων ὡμολόγησε φάσχων * ᾽᾿Ασπάζεται
ὑμᾶς ἡ ἐν Βαθυλῶνι ἐχλεχτὴ, xat Μάρχος ὁ υἱός
pov * xai τρέτον τὸ xarà Λουχᾶν, τὸ ὑπὸ τοῦ Παύλον
ἐπαινούμενον Εὐαγγέλιον τοῖς ἀπὸ τῶν ἐθνῶν πε-
ποιηχότος * ἐπὶ πάσι τὸ χατὰ ᾿ Ἰωάννην. » Καὶ ἐν τῷ
πέμπτῷ δὲ τῶν εἰς τὸ xarà ᾿Ιωάννην ᾿Εξηγητιχῶν
ὁ αὐτὸς ταῦτα xal περὶ τῶν ' Ἐπιστολῶν τῶν ἀπο-
στόλων φῃσέν " ε Ὁ δὲ ἱχανωθεὶς διάχονος γενέσθαι
τῆς καινῆς Διαθύχης, οὐ γράμματος, ἀλλὰ πνεύμα-

τος, Παῦλος ὁ πεπληρωχὼς τὸ Ἐὐαγγέλιον ἀπὸ Ἵε- C

μυνσαλὴμ χαὶ κύχλῳ μέχρι τοῦ ' Ιλλυριχοῦ, οὐδὲ πά-
est, ἔγραψεν αἷς ἐδίδαξεν ἐκχλησίαις - ἀλλὰ xa

αἷς ἔγραψεν, ὄλέγους στίχους ἐπέστειλε. Πέτρος

de, ἐφ᾿ à οἰχοδϑομεῖται à Χριστοῦ ᾿Εχχλησία, ἧς πύ-
λαι ἄδου οὐ χατισχύσουσι, μίαν ᾿Επιστολὴν ὁμολο-
γουμένην χαταλέλοιπεν. Ἔστω δὲ xai δευτέρα - ἀμ-
φιδαλλεταί γε. Τί δεῖ περὶ τοῦ ἀναπεσόντος ἐπὶ τὸ
“τᾷθος λέγειν τοῦ Ἰχσοῦ, Ἰωάννου ; Ὅς Εὐαγγέλιον
i» χαταλέλοιπεν, ὁμολογῶν ϑύνασθαι τοσαῦτα ποιή-
σειν, ὦ οὐδ᾽ ὁ χόσμος χωρῆσαι ἐδύνατο. Ἔγραψε δὲ
xol rà» ' Αποχάλυψιν, χελευσθεὶς σιωπῆσαι, καὶ μὴ
gpébet τὰς τῶν ἑπτὰ βροντῶν φωνάς. Καταλέλοιπε
καὶ ᾿ Ἐπιστολὴν πάνν ὀλίγων στίχων * ἔστω δὲ χαὶ
ϑευτέραν χαὶ τρίτον ^ ἱπεὶ οὐ πάντες φασί γνησίας
οἶναι ταύτας " π)ὶν οὐχ εἰσὶ στίχων ἀμφότερα ἔχα-
Tév. » Ἔτι πρὸς τούτοις περὶ τῆς πρὸς 'EOpaíoug
᾿Επιστολῆς ἐν ταῖς εἰς τὴν αὐτὴν ὁμιλίαις ταῦτα
διαλαμβάνει " «* Ort ὁ χαραχτὸρ τῆς λέξεως τῆς πρὸς
Ἑδραίους ἐπιγεγραμμένης ᾿Επιστολῆς οὐκ ἔχει τὸ
ἐν λόγῳ ἰδιωτιχόν, τοῦ ἀποστόλου ὁμολογήσαντος
ὑκυτὸν ἰδιώτην εἶναι τῷ λόγῳ, τουτέστι τῇ φράσει.
᾿Αλλ᾽ ἔστιν ὃ ᾿ ἘΕπιστολὴ συνθέσει τῆς λέξεως Ἑλλη-
νιχωτέρα. Πᾶς ὁ ἐπιστάμενος χρίνειν φράσεων δια-
φορὰς ὁμολογήσαι ἄν. Πάλιν τε αὖ, ὅτι τὰ νοήματα
τῆς ᾿Εκιστολῦς θαυμάσιά ἐστι, χαὶ οὐ δευτέρα τῶν
ἀποστολικῶν ὁμολογουμένων γραμμάτων * καὶ τοῦτο

(4) Euseb. lib. τι, cap. 25.

ECCLESIASTIC/E HISTORL£E LIB. V.
ψαλμῶν, Σφαρθε- À non primus et secundus, unus dicitur, Dibrz

1102

haiamin : hoc est, Sermones dierum.Esdre primus
et secundus, Esdras, qui unus est, et inscribitur
Esra : hoc est, Auziliator. Liber Psalmorum,
Sphartelim. Proverbia Solomonis, Mesiot. Eccle-
siastes, Coheleth. Canticum canticorum, non au-
tem (ut quidam putant) Cantica canticorum, Sir-
hasirim. Isaias, Jeremias cum Threnis et Epistola,
uno nomineJeremia. Daniel, Fzechiel. Job, Esther,
Preeter hos sunt libri Machabeorum, qui apud eos
inscribuntur, Sarbeth Sabanaiel. » Atque heecin eo
quem diximus commentario exponit. In primo au-
tem in. Evangelium secundum Mattheum libro.
ecclesiasticum servans canonem, quatuortantum-
modo Evangelia se nosse, sic quodammodo testa-

p tur : « Ut quidem ex traditione didici de quataor

Evangeliis, 965 sola ea sunt certe auctoritatis,
et irrefragabilia in Ecclesia Dei que est sub colo.
Primum scriptum est ab olim publicano, postea
vero apostolo Jesu Christi, Mattheo, et fidelibus
Judeeis. sermone Hebraico traditum. Secundum a
Marco, sicuti a Petro illi est dictatum, quem isin
Catholica Epistola su& eam ob causam filium
agnoscit, inquiens : Salutatvos in Babylone electa.
et Marcus filius meus. Tertium, secundum Lucam,
a Paulo laudatum est Evangelium, quod is genti-
bus scribi curavit. His accessit,id quod secundum
Joannnem est. » In. quinto porro in Evangelium
Joannis Enarrationum libro hec etiam de Epistolis
apostolicis refert : « Qui vero dignus judicatus est
minisler fieri novi Testamenü, non littere, sed
spiritus, Paulus, qui cursum Evangelii ab Jerusa-
lem et cireumcirca usque ad Illyricum absolvit,
non ad omnes quas docuit, etiam scripsit eccle-
sjas. Ad quas autem scripsit, perpaucis unus est
versibus. Αἱ Petrus (1), super quo eedificatur
Christi Ecclesia, adversus quam neque inferorum
porte prevalebunt, unam citra controversiam re-
liquit Epistolam. Verum sit ejus etiam aitera, que
tamen in dubium vocatur. Quid vero de eo dicen-
dum, qui supra pectus Jesu recubuit, Joanne ?
qui Evangelium unum ad posteros transmisit, tot
se edere posse professus, quot universus non ca-
peret mundus. Scripsit quoque Apocalypsim, jus-
sus tacereet non scribere septem tonitruum voces.
Reliquit idem admodum paucorum versuum Epi-
stolam : sed sit ejus et secunda, atque etiam tertia,
quas non omnes germanas esse putant, et utraque
centum versus non excedit. « Ad haee de Epistola
ad Hebreos in ejusdem homiliis h&c refert :
« Stylus et elocutio Epistole ad Hebreos inscriptee
non redolet genuinum et rudiorem Apostoli duc-
tum :qui seipsum rudem esse professus est ser-
mone, hoc est, elocutione. At Epistola ea verbo-
rum compositione majorem habet Graeci sermonis
venustatem. Id sane, quicunque de elocutionum
differentiis judicare potest, profitebitur. Rursum.

PS

^"
*

1103

NICEPHORI CALLISTI

1104

quod sententie ejusdem Epistole admirandte pror- A ἂν συμφήσαι εἶναι ἀληθὲς πᾶς ὁ προσέχων τῇ &va-

sussint, et a scriptis eis qute ex professo aposto-
lica habentur, minime secunde, 366 οἱ id qui
attente in apostolica lectione est versatus, non
negabit. » Deinde illa subjungit: « Ego quidem
judicium meum declarans dixerim, sententias
prorsus Apostoli esse : elocutionem autem et con-
textum, alicujus qui apostolica dicta memorie

gratia in scriptum retulerit, et verba magistri in

commentarium adnotans redegerit. Itaque si que
ecclesia Epistolam eam pro Paulina habet, merito
ea isto nomine bene audiat. Non frustra enim ve-
teres eam Paulo ascripsere. Qui vero auctor ejus
scripti sil, solus id certo novit Deus. At enim que
ad nos pervenit memoria rerum, partim a Cle-
mente Romano episcopo, partim a Luca qui Evan-
gelium et apostolorum Acta scripsit, editam esse

γνώσει τῇ ἀποστολιχῇ. » Ἔπειτα ἐπιφέρει λέγων "
« Ἐγὼ δὲ ἀποφαινόμενος, εἴποιμ᾽ ἂν ὅτε τὰ μὲν
νοήματα τοῦ ᾿Αποστόλου ἐστίν * ἡ δὲ φράσις χαὶ ὃ
σύνθεσις ἀπομνημονεύσαντος τινος τὰ ἀποστολιχὰ,
χαὶ ὡσπερεὶ σχολιογραφήσαντος τὰ εἰρημένα ὑπὸ
ToU διϑασχάλον, El τις οὖν ἐχχλησία ἔχει ταύτην τὸν
Ἐπιστολὴν ὡς Παύλου, αὕτη εὐδοχιμείτω χαὶ ἐπὶ
τούτῳ. Οὐ γὰρ εἰχῇ οἱ ἀρχαῖοι ἄνδρες ὡς Παύλου
αὐτὴν παραδεδώχασι. Τίς δὲ ὁ γράψας τὴν Ἐκιστο-
λὴν, τὸ μὲν ἀληθὲς Θεὸς οἶδεν * ἡ δὲ εἰς ἡμᾶς φθώ-
σασα ἱστορία ὑπὸ τινων μὲν λεγόντων ὅτι Κλήμης ὁ
γενόμενος ἐπίσχοπος Ῥωμᾶίων ἔγραψε τὴν ᾿Επιστο-
λὼν, ὑπό τινων δὲ, ὅτι Λουχᾶς ὁ γράψας τὸ Εὐαγγέ-
λιον χαὶ τὰς Πράξεις. » Ταῦτα μὲν ἐπ᾽ ᾿Αλεξανδρείας
ἐξηγήσατο" ἃ δ᾽ ἐν Παλαιστίνῃ διατρίδων x«i ἀλλα-
χοῦ, μιχρὸν ὕστερον ἰροῦμεν.

tradit. » Atque hec quidem Origenes Alexandrie composuit. Que vero in Palestina, at alibi
versatus, lucubrans ediderit, paulo post recensebimus.

CAPUT XVII.
De Mammaa imperatoris Alexandri matre.

Post Antoninum (4), quiannos septem et menses
sex Romane rei prefuit, Macrinus (2) eam admi-
nistravit: qui nondum integro exacto anno er-
stinctus, alteri Antonino imperiisummam quatuor
tantum annos retinendam reliquit. Cujus successor
imperator Alexander fuit. Hujus Alexaadri mater
Mammeea nomine, celebritate fame Origenis per-
mota, explorare atque cognoscere in divinis rebus
ab omnibus laudatam scientiam et prudentiam

-.-. ejus (pie enim divina colebat, moribusque, si que

ialia, et ipsa maxime castis et modestis erat) cu-
piens,cum Antiochie esset, virum eo ad se honesto

militaris manus satellitio et comitatu accersivit. (;

Ibi ille satis diu mansit. Cumque eam doctrifa sua,
ita ut par erat, ad divini verbi Christianeeque di-
sciplinae amorem excitasset, eidemque Deiin rebus
omnibus sibi concessam gratiam exhibuisset, ad
consuetum sibi inde scholae sue laborem est re-
Versus.
367 CAPUT XVIII.

Ut in Palzsta Origenes ad presbyteri honorem sit
evectus, et qui successores ejus in schala Alexan-
drina fuerint.

Hujus imperatoris temporibus, ecclesiasticis qui-
busdam laboribus flagitantibus,in Greciam trans-
missurus Origenes (3) Palestinam adiit: eccle-
siasticoqueibi presbyterii honore, per impositionem
manuum ejus loci episcoporum, Alexandro auctore,
Cesarem Philippi ornatur. Verum quie simultas ea
de causa inter ecclesiarum antistites sitexorta, et
quantum opere atque laboris ipse vivida adhuc
etate in sacras Litteras collocaveriti quod alterius
sint historie atque lucubrationis, ex aliis ea scri-

(1) Antoninus Caracalla a vesie talari Gallica,

uam militi et populo dedit, sic dictus, fratrem
(etam Cesarem in sinu matris occidit. et nover-
cam Juliam uxorem duxit.

ΚΕΦΑΛ. IZ'.
Περὶ Map aíaq τῆς τοῦ βασιλέως ’᾿Αλεξάνδρον
μητρός.

Τὸν δ᾽ ᾿Αντωνῖνον, ἐπ᾽ ἔτη ξ' χαὶ μῆνας ἐξ τὴν
Ῥωμαίων ἡνιοχήσαντα βασιλείαν, Μαχρῖνος αὐτὸν
διαδέχεται - ὃς οὐδ᾽ ἐπ᾽ ἐνιαυτὸν διαγεγονὼς, αὖθις
ἑτέρῳ ᾿Αντωνένῳ καταλείπει τὸ χράτος * οὗ διάδοχος
Ῥωμαίων αὐτοχράτωρ ᾿Αλέξανδρος ἀναδεέχνυταε,
᾿Αντωνένον τέσσαρα ἔτη μόνα τὴν ἡγεμονίαν χατ-
ἐσχηχότος. Τούτου δὴ τοῦ ᾿Αλεξάνδρον μάτηρ, Ma-
μαὶα ὄνομα, χατὰ φήμην ᾿Ωριγένους τὸν ψυχὰν δια-
θερμανθεῖσα, πεῖραν ὕτει λαθεῖν τὸς διὰ πάντων
ἐπιδοωμένης τούτον περὶ τὰ θεῖα συνέσιως. "Hv
γὰρ * γυνὴ θεοσεδὴς μᾶλλον x«i τόν τρόπον εἴπερ
τις μάλιστα εὐλαδής. 'En' ᾿Αντιοχείας τοιγαροῦν δια-
τρίδουσα, δορυφορίᾳ πολλῇ τὸν ἄνδρα ἔχεξ μετα-
στέλλεται. Ἔν ἦ καὶ διατρίψας χρόνον συχνὸν, πολλὰ
τε ὅσα ἦν εἰχὸς ἐχείνην ἐπὶ τὸν θεῖον λόγον xal τῆς
ἐν ἀρετῇ διδασχαλίας πὰρὸρμήσας, καὶ τὰν ἐνοῦσαν
ἐφ᾽ ἅπασι χάριν ἐπιδειξάμενος, ἐπὶ τὴν ἐξ ἔϑονς
πάλιν ἐπανήει διατρεθήν. |

ΚΕΦΑΛ. IH'.

Ὡς ἔν Παλαιστένῃ Ὠριγένης τς ToU πρεσθν-
τερίον ἠξιώθη τιμῆς. Καὶ τίνες διάδοχοι
τῆς ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ σχολῆς.

Κατὰ δὴ τὸν χρόνον τούτου τοῦ αὐτοχράτορος,
ἐχχλησιαστιχῶν δή τινων χατεπειγόντων πραγμά-
τῶν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα στελλόμενος, διὰ Παλαιστίνης
ἰὼν, x«i τοῦ ἐχχλησιαστιχοῦ χαταξιοῦται πρεσδείου
Ωριγένῃης, τῶν τῇδ᾽ ἐπισχόπων ἐν Καισαρεία, τῆς
Φιλίππου ἐπιθεμένων τὰς χεῖρας αὐτῷ, ᾿Αλεξάνδρου
κατάρξαντος. 'A))' ὅσα μὲν ἐπὶ τούτῳ διὰ ταῦτα
γεγένηται, xol ὅπως οἱ τῶν ἐχχλησιῶν ἡγεμόνες
χατέστησαν εἰς διαφορὰν, ὅσα τε ἄλλα ἔτι ἀχμαῖος
ὧν ἐπὶ τὴν τῶν θείων λόγων σπουδὴν χατετείνετο,

(2) Opilius Macrinus, Antoninus Heliogabalus,

Aurel. Alexander Severus, imperatores Homani.
(3) Convincendorum hereticorum gratia.(Rufin.)

1106

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. V.

1106

ἄλλης πραγματείας ὄντα τε xel συντάξεως, ἐν ἄλλοι A ptoribus cognoscere volentibus petere permittimus.

ξητεῖν ἐπιτρέπομεν. Ἤδη δ᾽ &naipov ᾿Αλεξανδρείας
ixi τὴν Παλαιστίνην, δωδέχατον δ᾽ ἔτος Qv. τηνιχάδε
τὰς ἀρχῆς ᾿Αλεξάνδρῳ τῷ βασιλεῖ, ’᾿Ωριγένης 'Hpa-
πλᾶν διάδοχον τῆς ToU θείου λόγου διατριδῇῆς χατα-
λείπει. Οὐχ εἰς μαχρὰν μέντοι τὴν διατριδὸὴν rj
ϑδιϑασχαλίᾳα πεποίητο" βραχὺ γάρ τοι μετ’ ὀλέγον
Awputpíou τοῦ ἐπισχόπου τῆς ᾿Αλεξανδρέων, μετὰ
τρία καὶ τεσσαράχοντα ἔτη τῷ λειτονργίᾳ ἐνδιαπρέ-
ψαντος, χατ᾽ ἐχεῖνο δὲ χαιροῦ τὸ βιοῦν μεταλλάξαν-
τος, ὁ μὲν Ἡραχλᾶς τὸν θρόνον ἄνεισι τῆς ἐπισχο-
πᾶς ' Διονύσιος δὲ ὁ μετὰ τοῦτον τὴν λειτουργίαν
ἐγχειρισθεὶς, τέως ἀντὶ Ἡραχλᾶ rüq τῶν χατηχή-
σεὼν διατριθῆς διάδοχος ἦν, πέμπτον ἀπὸ Πανταί-
νου χατάγων διαδοχήν. Πάνταινος μὲν yào πρῶτος "

Cum autem Alexandria discedens, in Palestinam
se conferret Origenes, duodecimo imperii Alexan-
dri anno (1), Heraclam schole su&, in qua divinum
docuerat verbum, successorem reliquit. Qui non
diu sacre ibi doctrines preefuit. Brevi enim Deme-
trius episcopus Alexandrinus, cum quadraginta
tribus annis munus ecclesiasticum rite admini-
strasset, decessit : cujus locum in episcopatu eo
Heraclas recepit. Dionysius autem, qui postea
Heracle in episcopali dignitate successit, tum
quoque pro eo schole sacre Catechistes est crea-
tus. quinto ab ipso Pantano, successionis ordine
loco, Pantenus enim primus fuerat : post eum
Clemens presbyter, contextor ille, secundus : Ori-

καὶ μετ᾽ ἐχεῖνον Κλήμης ὧν πρεσδύτερος ὁ Στρωμα- B genes, tertius : Heraclas, quartus : quintus, Dio-

τεύς * τρίτος ὧν Ὠριγένης" Ἡραχλᾶς τέταρτος *

καὶ πέμπτος ὁ Διονύσιος " μετὰ δ᾽ ἐχεῖνον ἔχτος ὧν

᾿Αθηνόδωρος * περὶ οὗ μιχρὸν ὕστερον ἐροῦμεν.
ΚΕΦΑΛ. I8'.

Ὅσα χαὶ ἐπὶ Παλαιστίνης ὧν ἐξηγήσατο"
καὶ περὶ τῶν ἄλλων σνγγραμμάτων αὐτοῦ,

Ἐν δὲ Παλαιστίνῃ ᾿Ωριγένης ποιούμενς τὰς εἰς,
τὸν Ἡσαΐαν xai ᾿Ιεξεχιὴλ συνετάξατο" ὧν εἰς μὲν
τὸ τρίτον μέρος ἄχρι τῆς ὁράσεως τῶν τετραπόδων
τῶν iv τῇ ἐρήμῳ ἐν τριάχοντα τόμοις ἐπέραινεν -
εἰς μέντοι τὸν Ἰεζεκιὴλ πέντε δὴ πρὸς x' * εἰς δὲ τὸ
"Acpa τῶν ἀσμάτων πρόεισι" ἄχρι δὴ xai τοῦ πέμ-
πτου συγγράμματος * δέχα δέ εἰσι xai ταῦτα τὸν
ἀριθμόν. Τῆς δὲ πίστεως τοῦ καθ᾽ ἡμᾶς λόγου αὔξην
λαμδανούσης, οἷα εἰκὸς, καὶ ἐπίδοσιν, ὑπὲρ ξ' ἔτη τὸν
Ὠριγένην ἦδη γενόμενον, ἕξιν τε μεγίστην ix τῆς
μαχρᾶς παρασχενῇᾷς συλλεξάμενον, τῆς τοῦ λέγειν
&cáxpow» ἐπιδούσης δυνάμεως τὰς εἰς μέσον διδα-
«xam; ταχνγράφοις ἐπέτρεπεν ἐχλαμθαγνειν, οὐ
πρότερον τοῦτο συγχεχωρηχώς. Κατ᾽ ἐκεῖνο τοίνυν
τοῦ χρόνου xal τὰ χατὰ Κίλσου τοῦ ᾿Επιχουρείου
κατὰ τῶν θείων λόγων ἐντειναμένου πλείστον σπου-
dà» τῷ ᾿Ωοεγένει ὀχτὼ γενναῖα συντάγματα τίθεται.
Πέντε δὲ ἕτερα βιθλία εἰς τὸ xarà Ματθαῖον Εὐαγς-
quo» αὐτῷ ἐσπουδάσθη" τά τε εἰς τοὺς (D Προφή-
τας πολλὰ ὄντα, Φέρεταί γε μὴν αὐτοῦ χαὶ εἰς τὸν
βασιδέα Φίλιππον ἐπιστολή ^ xoi ἄλλῃ πρὸς Σευήραν
τὸν ἐχείνον γαμετὴν ἰἐχπειμφθεῖσα * xoi ἄλλαι διά-
φοροι πρός τινας. Γράφει δὲ χαὶ τῷ χατὰ Ῥώμην
ἐπισκόπῳ Φαδιανῶ, χαὶ ἄλλοις πολλοῖς ἄρχουσι x«i
ἡγεμόσιν ἐχχλησιῶν. Περὶ δὲ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως
πᾶσαι διαγορεύουσιν. ᾿Εν δὲ τῷ χατὰ Μαξιμῖνον τὸν
Καίσαρα διωγμῷ, πολὺν γὰρ οὗτος xarà xórow τοῦ
πρὸ αὐτοῦ ᾿Αλεξάνδρου προσχειμένου μάλα Χριστια-
γοῖς, χαὶ σχεδὸν ἐξ ἡμῶν τὸν ἐχείνου συνεστῶτα
eixov, ἐξήγειρε τάραχον " xal μᾶλλον τοῖς ἄρχουσι
τῶν ἐχχλησιῶν ἐπεμαίνετο, αἰτίοις οὖσι τῆς x«t

(1) Imperator iste Aurelius Alexander Severus
doctissimosintegerrimosque viros, Papiniani viri
sanctissimidiscipulos, a consiliis habuit, eosque
plurimos. Lamprid. Eorum responsis libri Pande-
etarum juris civilis referti sunt. Tutorem habuit

nysius : et post eum sextus Athenodorus : de quo
paulo post dicemus.

CAPUT XIX.

Quos sacra Scriplurz libros in Palestina sit inter-
pretalus : et de aliis ejusdem libris.

Porro in Palestina cum Origenes esset, lucun-
brationes in Isaiam et Ezechielem composuit.
Quas in partem tertiam Isaise, usque ad visionem
quadrupedum in solitudine, scrips:t, 868 triginta
tomis absolvit. In Ezechielem autem, quinque et
viginti. Porro in Canticum canticorum ad quintum
usque tum progressus est commentarium : qui

c quidem omnes decem sunt numero. Professioue

autem fidei nostre magis ac magis, ita ut conve-
niebat, incrementa sua capiente, cum jam sexage-
simum Origenes egressus esset annum, maximam-
que sibi et expeditissimam ex diutina meditatione
et assuetudine comparasset eruditionem, doceudi
atque disserendi virtute ad summum progressa,
qu& in medium proferebat precepta et documenta,
quod antea non permiserat, celeribus notariis
excipienda dictavit. Quo tempore etiam contra
Celsum Epicureum, qui maxiino studio in divinam
doctrinam invectus fuerat, octo preeclaros illos
conscripsit libros. Quinque vero alios in Evange-
lium secundum Mattheum, alios item plures in
duodecim prophetas. Est etiam inmanibus homi-
num ad imperatorem Philippum epistola : et
preterea ad Severam conjugem ejus data altera :
et ad alios quosdam alim. Scripsit etiam ad Fabia-
num Ecclesie Romane episcopum, et ad multos
alios aliarum ecclesiarum autistites : que omnia
rectam fidei professionem docent. In persecutione
autem sub Maximino Cesare, maximum enim is,
odio ejus qui eum pricesserat, Alexandri impera-
toris, qui magna fuit in Christianos benevolen-

Domitium Ulpianum jurisconsultum. Bello autem
Germanico in tumultu militari una cum matre
Mammsea, non longe a Moguntia, ad oppidum
Viceliam, sive Vesaviam (Vesalia hodie dicitur)
cesus est ; ubiquoque mater ejus jacet sepulta.

nibo"

1101 NICEPHORI CALLISTI

1108

tia (1), omnesque fere in aula sua nostre profes- A ré Εὐαγγέλιον διδαχῆς, οἷς dà x«i θάνατον μόνοις

sionis familiares et ministros habuit, contra nos
excitavittumultum : potissimumque in ecclesiarum

rectores, veluti doctrine evangelicse auctores, in

quos solos capitalibus suppliciis sevire jussit,
est debacchatus. Eo itaque tempore praeclaram
illam orationem, qua ad martyrium cohortatur,
composuit, eamque Ambrosio et Protocteto Cesa-
riensibus presbyteris inscripsit : magna enim eis
sollicitudo et anxietas propter persecutionis ejus
vehementiam incesserat. In qua oratione ambo illi
rationes explicatas habuerunt, ut fortiter iu marty-
rii stadio certatem pro Christo sustinerent atque
perferrent. Sed quid opus est certum scriptorum
ejus viri numerum inire (2), cum ea res peculiari
indigeat otio et labore? Atque Eusebius Pamphili,
Pamphilum ipsum mariyrem dignis prosequens
laudibus, summumque ejus in rebus divinis stu-
dium celebrans, nomenclaturam et tabellas eum
369 Origenis aliorumque ecclesiasticorum scri-
ptorum monumentorum in bibliotheca sua reposi -
torum, sex libellis explicuisse scribit, in quo scri-
pto de epistolis quoque ejus Eusebius heec refert :
« Quarum, inquit, quascunque apud plures variis
in locis sparsim servatas conquirere potui, sigilla-
tim in tomos suos digestas, ut ne interciderent,

ἐπάγειν ἐχέλευεν ^ ἐν τοίνυν τῷ τότε χαιρῶ τὸν προ-
τρεπτιχὸν εἰς μαρτύριον γενναῖον λόγον συντάττει,
᾿Αμθροσίῳ χαὶ Πρωτοχτήτῳ τῆς ἐν Καισαρείᾳ παρ-
οἰκίας τὸ σύγγραμμα προσφωνῶν. Eicótt γὰρ ἐχεί-
νοις οὐ μετρία τις ἀγωνία τῇ τοῦ διωγμοῦ ἐκείνον
σφοδρότητι " ἣν ᾧ x«l ἄμφω λόγον ἔχειν, τὸν ὑπὲρ
Χριστοῦ ἄθλον λαμπρῶς ἀγωνίσασθαι. Καὶ τί δεῖ
πάντων τῶν τοῦ ἀνδρὸς συγγραμμάτων xpi
ποιεῖσθαι χατάλογον ; ἰδίας γὰρ δεῖται σχολῆς ὃ
πρὸς λεπτὸν τῶν συγγραφέντων χατάληψις τὼ ἀν-
δρί. Περὶ μέντοι τούτων ὁ Παμφίλου Εὐσέθιος, ἐγκω-
μιάζων τὸν μάρτυρα Πάμφιλον, χαὶ τὴν περὶ τὰ
θεῖα σπουδὴν ἐχείνον ὁπόση τις ἦν χαταγράφων té
λόγῳ, τοὺς πίναχας τῶν συναχθέντων ἐχείνου Dé

B ὅλων, τοῦ τε ᾿Ωριγένους χαὶ τῶν ἄλλων ἔχχλησια-

στιχῶν συγγραφέων τῇ βιδλιοθήχῃ αὐτοῦ, ἐν ἕξ
λόγοις παρέθετο ἕκαστα ἐπιλέγων * ἐν οἷς καὶ περὶ
τῶν αὐτοῦ ἐπιστολῶν τάδε φησὶν ὁ Εὐσέδιος - « Ὧν
ὁπόσας σποράδην παρὰ διαφόροις σωθείσας συναγα-
γεῖν διδυνήμεθα, ἐν ἰδίαις τόμων περιγραφαῖς, ὡς
ἄν μὴ διαῤῥίπτοιντο, χατελέξαμεν ἑχατὸν τὸν ἀριθ-
μὸν ὑπερθαινούσας. Ἔχεις x«i τούτων τὰς ἀποδεί-
ξεις ἐν ἔχτῳ τῆς γραφείσης ἡμῖν περὶ τοῦ ἀνδρὸς
ἀπολογίας.

supra centum collegi. Reperias quoque horum

argumenta in sexto libro ejus, quam pro viro eo scripsimus, Apologies.

CAPUT XX.

KE9AA. Κ΄.

Cum de aliis ejus discipulis, tum de Gregoris mira- C Περὶ τῶν ἄλλων αὐτοῦ μαθητῶν, x«i l'onyo-

culis edendis claro : et quanto in pretio Origenes
apud magnos ea lempestate episcopos fuerit.

Multos voro etiam Ceesarese Palestine docens

τς Origenes habuit discipnlos, non eorum modo qui
vicinas regiones incolebant, sed advenarum quo-

que, qui patrie dulcedinem, doctrine consuetu-
dinique ejus viri posthabuuere. Inter quos preecla-
riores fuere : Theodorus (3), qui in Palestina cum
magna gloria sacerdotio est funetus : et Atheno-
dorus : atque hujus frater Theodorus, qui etiam
Gregorius, atqne insuper mirificus est cognomiua-
tus (4) De quo loco suos dicemus ; nam postea
episcopatum Neocsesarem in Ponto gessit. His
Grecarum et Latinarum diciplinarum maxime
studiosis, omnemque in eis operam ponentibus,
cum Origenes verioris philosophie venustatem ac
pulehritudiuem ostendisset, facile persuasit, ut

(1) « Alexander Severus Christiauos esse passus
est. Christo templum facere voluit, eumque inter
deos recipere. Quod et Adrianus cogitasse fertur,
qui templa in omnibus civitatibus sine simulacris
jusserat fieri, quee hodie idcirco, quia non habent
numina, dicuntur Adriaui, que ille ad hoc pa-
rasse dicebatur. Sed prohibitns est ab his, qui
consulentes sacra, repererant omnes Christiauos
futuros, si id optato evenisset, et templa reliqua
deserenda. Alex. Severus sententiam illam Chri-
stianam. Quod tibi non vis, alteri ne feceris,
usque adeo dilexit, ut et in palatio, et in publicis
perscribi juberet. Nomina eorum qnos publicis
preficiebal muniis, proponebat, hortans populumi
ul si quis quid haberet criminis, bropaeret mar-
festis verbis : non probasset, poenam capitulis,

píou τοῦ Θαυματουργοῦ. Καὶ ὅσης τιμῆς
παρὰ τῶν τότε μεγάλων ἱερέων ἠξιοῦτο.

Πολλοὲ δὲ x«i ἐν Καισαρεία τῆς Παλαιστένης δια-
τρίδοντι τῷ ᾿Ωριγένει προσήεσαν φοιτηταὶ, οὐ τῶν
ἐχεῖσε μόνον περιοίκων, ἀλλὰ xai τῷν πόῤῥω τὰς
πατρίδας ἐχόντων * ἃς ὡς οὐδὲν λογιξόμενοι, ἐχείνω
συνδιατρίθειν πρώτην ἐποιοῦντο σπουδήν. Διαφανέ-
στεροι μέντοι τῶν ἄλλων ἦσαν ΘεόδὝδωρός τε ὁ ἐν
Παλαιστίνῃ σὺν λαμπρᾷ τῷ φήμῃ ἱερατεύσας * χαὶ
᾿Αθηνόδωρος * πρὸς δὲ xai ὁ ἀδελφὸς Θεόδρος * ὅς
καὶ Γοηγόριος μετεκλήθη, xal πρὸς τούτῳ χαὶ ri»
Θαυματουργὸς ἐπίχλησιν ἔσχε" περὶ οὔ κατὰ χώραν
λελέξεται. Τῆς xarà Πόντον δ᾽ οὗτος Νεοχαισαρείας
ἐπίσχοπος ἐχρημάτισε. Τούτους περὶ τὸν τῶν Ἑλλυ-
νιχῶν x«i Ῥωμαϊχῶν μαθημάτων δεινῶς ἑπτοημέ-
νους, χαὶ πᾶσαν τὴν σπουδὴν τούτοις ἐχδαπανῶντας,
τὴς ἀληθους φιλοσοφίας παρανοίξας τὸ χαλλος,
subiret. Dicebatque graveesse, cum id Christiani
facerent in preedicandis sacerdotibus qui ordi-
nandi sunt, non fieri in provinciarum rectoribus
quibus et fortune hominum committerentur, et
capita. » (.£l. Lampridius.) — Alexander in lara-
rio, hocestdomestico sacello, Abrahami et Christi
Salvatoris statuas habuit.

(2) Apud Suid. scriptum est.Origenem propterea
quod tam multos composuerit libros, συνταχτι-
κὸν VOCatum esse, quasi dicas compositorem :
que ei res causa hallucinandi, ut. magnopere
erraret, fuit.

(3) Theodorus Palestinus apud Eusebium non
recensetur.
| (4) Euseb. lib. vi, cap. 30.

-

4409 ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. V. 1110
ἀμείψασθαι τὴν σπουδὴν ὅλῳ πόθῳ περὶ αὐτὴν παρ- K cum ingenti desiderio priora studia sua meliore

ἐσχεύασεν. Οὐ πλείω δὲ $ πέντε παραμεμενηχότες
ἔτη αὐτῷ, τοσοῦτον ἐπέδωχανπρὸς τὸ βῶτιον, ὡς
κὰν νέᾳ τῇ ἡλικίᾳ τῶν χατὰ Πόντον ἐχχλησιῶν x«i
ἄμφω τὴν προστασίαν ἐμπιστευθῆναι. Τούτοις δ᾽
ἅμα καὶ Διονύσιος ἦν, ὅς τὴν ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ τῆς
ϑιδασχαλίας σχολὴν, οὐ μόνον δὲ, ἀλλὰ χαὶ τὴν ἐπι -
σχοπὴν διεδέξατο, Τοσαύτη τις ἦν τῷ ὈὨριγένει
περὶ τὴν ἀνάληψιν τῶν μαθημάτων φιλοχαλία, καὶ
οὕτως ἡ φήμη πάντας εἶχε χατὰ θέαν τῆς αὐτοῦ
σοφίας x«i γνώσεως " οὐδὲ γὰρ οἱ παιδείας λόγων
ἐρῶντες παρ᾽ αὐτὸν ἐφοίτων μόνον, ἀλλὰ x«l οἵ τῶν
τηνικαῦτα διαδόητοι ἐτύγχανον ὄντες. Τοσαύτην
καὶ γὰρ x«i Φιρμιλιανὸς ἐχεῖνος περὶ τὸν Ὡριγένην
ἐδείχνυ σπουδὴν, τῆς δ᾽ ἐν Καισαρείᾳ Καππαδοχίας
οὗτος τὰς ἱερᾳς ἡνίας διεχειρίξετο, ὡς ποτὲ μὲν
αὐτὸν ἐχεῖνον τὸν Ὠριγένην πρεσθείαν πέμπων,
πρὸς τὰς χατ᾽ ἐχεῖνον χλίματα εἰς ἐπίδοσιν τῶν ἐχ-
xigctov μετεστῶλετο" ἄλλοτε δὲ αὐτὸν προφάσεις
πλαττόμενον, ἐπὶ τὰ τῆς ᾿Ιουδαίας ἔρχεσθαι μέρη "
καὶ χρόνον οὐχ ἐλάχιστον συνδιαγενόμενον, περὶ τὰ
θεῖα ὡς νάλιστα βελτιοῦσθαι, χαὶ οὕτως οἴκαδε
ἑκανήχειν. Οὐ μὴν δὲ ἀλλὰ καὶ ὁ τῶν Ἱεροσολύμων
᾿Αλέξανδρος, x«i Θεόχτιστος ὁ τῆς Παλαιστίνης
Καισαρείας ἐπίσχόπος, σχεδὸν τὸν πάντα χρόνον
αὐτῷ συνῆσαν, οἷα διδασχάλω, χαί τινι χρείττονι
ὥπερ τῆς xa0' ἡμᾶς φύσιως προσανέχοντες " ἀνέδην
τε παραχωροῦντες ἧσαν αὐτῷ, ὅσα δὴ τοῦ ἐχχλησια-
στιχοῦ λόγου, x«i μᾶλλον ὅσα τῇ τῶν θείων épum-
νείᾳ προσῆχε Γραφῶν.
ΚΕΦΑΛ. KA'.
Περὶ τοῦ συγγραφέως Ἰουλίου ᾿Αφριχανοῦ,
χαὶ τῶν συγλραμμάτων αὐτοῦ.

Συγχρονον δὲ εἶναι τῷ ᾿Ωριγένει xoi τὸν Ἰούλιον
᾿Αφριχανὸν ὁ τῆς ἱστορίας δίδωσι λόγος " xai τῶν
σπουδαστῶν ἕνα xai αὐτὸν γενέσθαι * ὅς συγγραφεὺς
ἀχριδοῦς τῶν χρόνων ἀναγραφῆς ἐχρημάτισεν, ἐν
πέντε σπουδάσμασι ταῦτα καταλιπὼν * ἐν οἷς ἰστο-
ρεῖ χαὶ χατὰ μαχρὰν φήμην τοῦ Ἡραχλᾶ πορείαν
ἐπ᾿ ᾿Αλεξανδρείᾳ στείλασθαι. ᾿οὗτος δὲ, xal τῶν ἐπι-
ραγομένων χεστῶν λόγων συγγραφεὺς ὧν, ἐπιστο-

,Jüi» σχεδιάσας ἔπεμπεν ᾿Ωριγένει " τὴν xarà Σωσά-
ψαν χατὰ τὸ Δανιὴλ ἱστορίαν ὡς ἄν νόθον τῆς Γρα-
. üc ἀποσειόμενος σύγγραμμα. Πρὸς ἣν ᾿Ωριγένης

ἀντιγράφων, δείχνυσι μὴ νόθον εἶναι, ἀλλὰ χαὶ μᾶλ-
λον γνήσιον τῇ Γραφῇ, x«i πληρεστάτην πραγμα-
τευόμενον λυσιτῶλειαν. Καὶ πρὸς ᾿Αριστείδην ἄλλην
ἐπιστολὴ φέρεται τοῦ ᾿Αφριχανοῦ περὶ τῆς δοχού-
σῆς μὲν, ἥχιστα δὲ οὔσης διαφωνίας ἐν τῇ γενεαλο-
γίᾳ Χριστοῦ παρὰ τῷ Ματθαίῳ τε χαὶ Λουχᾷ " ἐν ἡ
ϑείχνυσιν ἔχ τινος ἱστορίας εἰς αὐτὸν ἄνωθεν χατελ-
ϑθούσης συμφωνεῖν τοῦ εὑὐαγγελιστὰς μᾶλλον, ἀλλὰ
μὸ διαφωνεῖν. Ἣν ἐν τῇ μετὰ χεῖρας πραγματείᾳ
ἐν τῷ πρώτῳ τόμῳ προσηχόντως xaréraba. Τοιαύτη
μὲν δόξα παρὰ πᾶσι τῷ ᾿Ωριγένει * «org τῆς πεοὶ
τα ἱερὰ μαθήματα αὐτῷ ἢ σπόυδή " οὕτως ὑπὸ τῶν

ἯΙ Forte hic pro Heracle legendum Origenis.
2

doctrina commutarent : ii quinquennio solo opera
in sacris Litteris apud eum navata, tantum profe-
cerunt, ut eis ambolus adhuc juvenibus regenda-
rumin Pontoecclesiarum cura recte demandaretur.
Una cum his etiam Dionysius, fuit, qui Alexan-
drie non solum divinam scholam catechistes.
470) sed etiam ecclesiam episcopus rexit. Tanta
scilicet Origeni disciplinis tradendis inerat facili-
tas et elegantia, tantumque celebris ejus fama
plerosque ad spectandam doctrinam et sapientiam
ejus pertrahebat. Nec tantum qui studiosi essent
dicendi, aliarumque artium, verum etiam qui pre.
clarum jam in eis nomen erant consecuti, ad eum
veniebant. Firmilianus quoque Ceesaresee Cappado-

£$ cum episcopus tanli hominem fecit, ut aliquando

internuntium ad eum miserit, per quem eum ad
se ecelesiarum suarum emolumenti causa invita-
ret. Ceelerum cum ille morarum subinde causas
necteret, ipse in Judeam profectus, atque ibi ali-
quandiu cum illo versatus : tandem multo quam
antea fuerat sacrarum Litterarum peritior ad suos
rediit. Sed et Alexander Hierosolymorum et Theo-
ctistus Cesarem Palestine episcopi semper fere
ibi cum eo ut magistro, qui in sacris doctrinis
major quam humana natura fert, esset, fuere,
operam ei navantes : et propalam, que vel ad
ecclesiasticam doctrinam, vel ad sacrarum Littera-
rum interpretationem pertinerent, ei conceden-
tes.
CAPUT XXI.

De scriptore Julio Africano, librisque ejusdem.

Eodem tempore cum Origene etiam Julium
A[ricanum vixisse, historie tradunt : qui et
illius fuerit sectator, et diligens annalium scriptor
quos libris quinque est complexus. In eis porro,
scribit, se preclara fama Heracle (1) excitum,
profectionem Alexandrinam suscepisse. Africa-
nus iste librorum eorum quiinscribuntur Cesti (2),
auctor perhibetur. Dedit is quoque ad Origenem
epistolam, in qua historiam Susanne, veluti adul-
terinum scriptum, ex Daniele rejicit. Ad quem
rescribens Origenes, eam non illegitimam, sed
germanam potius esse Scripturam, quee scilicet

D plurimum afferat utilitatis, ostendit. Cireumfertur

et alia Africani ad Aristidem epistola, de ea que
videtur esse, cum non sit, dissonantia genealogic
Christi apud 37 1 Mattheum et Lucam: in qua,
ex historia quadam, quam a veteribus acceperat,
evangelistas magis inter se consentire, quam dis-
sonantiam aliquam apud eos esse probat. Eam
volumini huic nostro, loco suo, in primo tomo
inseruimus. Atque hec quidem Origenis gloria
apud omnes fuit, hoc ipsius in sacris disciplinis
studium : in hac quoque episcoporum fuit admi-

De Cestorum libris Suidas in dictione ᾿Αφριχανός.

“πο

1111

NICEPHORI CALLISTI

1112

ratione, quibus eisdem etiam usus est discipulis. ἃ ἐπισχόπων διὰ θαύματος ἦν * καὶ τοιούτοις typi-

Quantus autem eisdem fuerit ardor, contra eos qui
perversa et peregrina induxerunt dogmata, dein-
ceps ostendere pergemus.

CAPUT XXII.
De Berylli errore et resipiscentia.

Beryllus, quem paulo ante Bostrensemin Arabia
diximus fuisse episcopum, novas quasdam, et ab
ecclesiastico canone alienas protulit opiniones. As-
seruitnamque Dominumnostrum Jesum Christum
non prius propriam essentiee subsistentiam habuisse,
quam ad nos venerit : neque propriam obtinuisse
divinitatem, solam autem paternam subsistentiam
et Deitatem in eo apud nos versante exstitisse. De
novo hoc et maligno dogmate, multi cum homine
ecclesiarum antistites per disputationes congressi,
avertere ab eo tam impiam sententiam suntconati,
Verum ille quam semel concepisset, pertinaciter
retinuit opinionem. Posteaquam autem a multis
excitatus, ad eum clarissimus pervenit Origenes,
primum sermone cum eo collato, quenam haberet,
quave doceret dogmata, ab eo quesivit. Ut vero
rem omnem satis cognovit, firmis atqueirrefraga-
bilibusargumentis eum non recte sentire convicit :
et vix tandem demonstrationibus certis persuasum,
sensim et humaniter cum eo agens, ad sinceram
veritatis reduxit doctrinam, pristinumque ei sane
sententie restituit habitum. Monumenta synodi
episcoporum propter Beryllum coacte, longo tem-

pore sunt asservata, que ipsius atque Origenis C

queestiones simul et solutiones ordine continent.
Hec de Berylli resipiscentia.

379 CAPUT XXIII.

De haeresi in Arabia exorta eorum qui animas mor-
tales esse asseverant.

Quatempestatealii quoque in Arabia exstiterunt,
qui adulterinis opinionibus Ecclesiam turbarunt,
animam hominis ipsam una cum corpore in pre-
sentia mori atque interire, et aliquando tandem in
resurrectione futura una cum corpore suo revi-
cturam esse, ac de ceetero adimmortalitatem con-
servatum iri arbitrantes. Hec cum illisic per inani-
loquentiam jactarent, conventus episcoporum sunt
acti: ia quibus, cumefficere nihil possent, Origenes
est evocatus, Atque ille nulla interposita mora
affuit. Et verbis hinc et inde factis, questioneque
in medium proposita, ita ibi vir ille disseruit, eaque
ex Scripturis in consessu illo attulit argumenta,
ut adversarii deinde quod contra proferrent, non
haberent. Itaque statim ita sunt conversi, ut se
ipsos erroris condemnarent, peenasque a se ipsi
exigerent.

CAPUT XXIV.
De haresi Helcesaitarum.

Post has alia illis longe perniciosior, Helcesae
quodam auctore, exorta est heeresis : quee priusest

e

σατο σπουδασταῖς. Ὁποία δὲ αὐτῷ à θερμότης καὶ
πρὸς τοὺς ἐνδιάστροφα καὶ ὀθνεῖα εἰσάγοντας δό-
ματα, ἐντεῦθεν δὴ σαφῶς γνωριοῦμεν.
ΚΕΦΑΛ. KB.
Περὶ τῆς Βηρύλλον παρατροπῆς
διοορθώσξως.
Βήρυλλες, ὃν μικρὸν πρόσθεν Βόστρων τς 'Apdies
ἐπίσχοπον ἱστορήσαμεν, ξένα τινὰ καὶ ἀλλόχειε τῷ
ἐχχλησιαστιχῶ χανόνε δόγματα εἰσοξγων προσῇσ"
(ys χαὶ γὰρ τὸν Κύριον ἡμῶν ᾿Ιῃσοῦν Χρικὼ
μὴ τινα ὑπόστατιν οὐσίας ἰδίαν χεχτᾷσθαι, xpi
τοῖς xxÜ' ἡμᾶς ἐνδημεῖν " ἀλλ᾽ οὐδὲ θεότῆτα Ulp
ἔχειν " μόνην δὲ Πατριχὶν ὑπόστοισιν xal θούτητα ὃ
τούτῳ ἐπιδημήσασαν πολιτεύσασθαι. "Emi δὰ τούτω
τῷ χαχοήθει χαὶ χαίνῷ δόγματε πολλοὶ μὲν τῶ
ἐχχλησιῶν ποιμένες διαλόγους ἐχείνῳ ποιούμενοι,
ἀποτρέπειν τῆς δνσσεδοῦς ἐπινοίας ἑσπούδαξον" i
δὲ τῶν χαθάπαξ δεδογμένων οὕχουν ἐξέστατο. Ἐκὲ
δὲ παρὰ πολλῶν παραχληθεὶς ἧχε χαὶ ὁ wspibéwty
οὑτοσὶν ᾿Ωριγένης, πρῶτα μὲν εἰς λόγους ἐχείω
ἥχων, τίνα νοῦν ἔχοι χἀὶ τίνα λέγοι &xextipün
ὡς δὲ καταμάθοι σαφῶς ἅπαν, λόγοις ἀναντιῤῥέται
μὴ ὀρθὰ φρονοῦντα διήλεγχε. Μόλις δὲ πείσας cul;
σφοδραῖς ἀποδείξεσι τῷ ἀχραιφνεῖ Tpogüyt τίς
ἀληθείας δόγματι " ἠρέμα τε xai ὑἡπέως Trpoc»
κτώμενος, ἐπὶ τὸν προτέραν ibtv μετήγαγεν ὑγώ,
Τῆς δὲ διὰ Βήρυ)λον ἀθροισθείσης τῶν ἐπισχόκιν
συνόδου τὰ ὑπομνήματα χρόνῳ πολλῷ διεσώξωπ,
αὐτοῦ t' ἐχείνου xal ᾿Ωριγένους τὰς τε ζιητέπι
ἐχείνου χαὶ τὰς λύσεις αὖθις τούτον χερίος
ἐπάγοντος. Καὶ τὰ μὲν χατὰ Βήρυλλον moo

τούτοις,

tt καὶ

ΚΕΦΑΛ. ΚΓ΄.
Περὶ τῆς ἐν "Apa6GiQ ἐπιφυνεέσος κὶρέεικ
τῶν θνητοψυχιτῶν.

Κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον x«i ἄλλοι δύ rw?
Apa6(a ἐπιφύονται, νόθοις ϑόγμασι τήν "Eum
σίαν ταράττοντες * οἵ δὴ εἰσηγοῦντο τὸν ἀνθρωτὸὴν
ψυχὴν σύναμα τῷ σώματι, καὶ αὐτὸν πρὸς τὸ τὸ
ρὸν ἀποθνήσχειν, καὶ σὺν ἐχείνῳ ὑφέστασθει τῷ
φθοράν - ὀψὲ δέ ποτε τῆς ἀναστάσεως ἐσορένες,
ἀναδιώσχειν, αὖθις χἀχείνας σὺν τοῖς σφετέροις σύ».
μασι, καὶ τοῦ λοιποῦ ἐς ἀφθαρσίαν διὰτηρεϊσθεῖ,
Τοιαῦτα τούτων κχενολογούντων, σύνοδοι ἐπκισχόκων
συνεχροτοῦντος Ὡς δέ τι πράττειν ὕχιστα εἶχον,
τὸν ᾿Ωριγένην x«l αὐτοὶ μετεστέλλοντο" χαὶ ὅς
παρῆν οὐδὲν ἀναδυείς. Λόγων δ᾽ ἑκατέρωθεν χινε-
θέντων ἐκ χοινῶ τοῦ προχειμένου ξητάματος, οὕτω
φιλοσοφῆσαι τὸν ἄνδρα, x«l τοιαῦτα τῷ σννεδρίω
παραγαγεῖν ἐχ Γραφῶν, ὡς τοὺς δι ἑνωτίας p
δὲν ἔχοντας τοῦ λοιποῦ ἀντιλέγειν, θᾶττον μεταῦν
δλῆσθαι, καὶ τῆς ἐσφαλμένης διανοίας σφίσιν εὐθύ
νας αἰτεῖν,

ΚΕΦΑΛ. KA'.
Περὶ τῆς τῶν Ἑλχεσαϊτῶν αἕρέσεως.

Μιτὰ δὲ ταύτας χαὶ ἄλλῃ χείρων τῶν προειρῃμέ-
γῶν ἀνέχυψεν, Ἑλχεσαέ τινος ταύτης πρώτως χα-

1115

NICEPHORI CALLISTI

1116

dinis, continuis studiis suis, in certiore atqueabso- À ἡγησαμένων τῆς τε βασιλείας xal τῶν μεγίστων ἐχ-

lutiore philosophia processit, a recta quoque via
per errorem esse digressum, perversisque involu-
tum dogmatibus,presentem simul et futuram con-
taminasse gloriam.Sed non in presentia. Ubi enim,
tum eorum qui imperio, tum eorum quoque qui

χλησιῶν πρότερον ἀναγράψας, εἶτα τὰ ἐνδιάστροφα
τῶν δογμάτων αὐτοῦ, χαὶ τὴν ἀνοσίαν τελευτὴν ἔπι-
θήσω. 'Ev ταυτῷ δὲ xal πέρας xal τῷ πέμπῳ μοι
τῶν ἱερῶν δὴ τούτων τόμων, ὡς ἐνὸν, ἐπιγράψω.
Ἤδη δὲ περὶ τῶν βασιλειῶν δέειμι.

maximis quibusqueecclesiis preefuerunt,catalogum prius texuero, 37 & deindeinsanaquoque dogm ata,
et mortem ejus impiam persequar : etsic finem quoque quinto huic libro, ut putero, faciam. Nunc

ergo de imperiis dicam.
CAPUT XXV.

Catalogus imperatorum Romanorum, ut alius alü
ordine successeril : el ut primus imperatorum
Philippus Christianus sit factus.

Severo, qui decem et octo imperavit annis, An-
toninus filius successit.Huic, septem annis el men-

ΚΕΦΑΛ. ΚΕ΄.

Κατάλογος τῶν χαθεξῆς τῆς Ῥωμαίων βασι-
λείας διαδεξαμένων τὰ σχἥπτρα" καὶ ὡς
πρῶτος Χριστιανὸς βασιλέων Φίλιππος
γέηονεν.

Σευῆρον ἔτη ιη΄ ἡγησάμενον ᾿Αντωνῖνος παῖς

διαδέχεται. ᾿Αντωνῖνον δὲ τὸν Σευήρου παῖδα, ἔτη ζ'

sibus sex rerum potito, Macrinus. Macrino au- p βασιλεύσαντα πρὸς μησὶν ἔξ, διαδέχεται Μαχρῖνος.

tem, ante integrum annum in imperio exactum,
defuncto, Antoninus id alter, Heliogabalus cogno-
. minatus, obtinuit : quod is quatuor annis admini-
stratum, ad Alexandrum Mammee filium trans-
misit : quam feminam religionis divineque pietatis
perquam studiosam fuisse, antea diximus.Alexan-
der autem tredecim annos in imperio exegit, atque
in ejus locum Maximinus Cesar successit. Quem
Alexandri odio, quod inejus domo plurimi fuerint
fideles, ecclesiarum antistites solos ceedere jussisse
scripsimus. Post Maximinum (1), qui tribus annis
imperium gessit, Gordianus imperator factus : cui
non totis sex annis republica ab eo administrata,
Philippus una cum Philippo filio est subrogatus.
Hunc primum aiunt ex imperatoribus ad Christi

τος fidem accessisse : eumque ultimo Paschatis pervi-

gilio, de reliquiis orationum in ecclesia partici-
pare voluisse : non prius tamen in conventum fide-
lium accedere, intercessione et impedimento ejus
qui tum ecclesie prefuit episcopi (2), permissum
esse, quam confiteretur, et peenitentium numero,
qui ordine et loco suo segregati, disciplina certa
explorabantur, aggregaretur : quod non aliterlicere
ille diceret, nisi hoc fecisset, propter multas ejus
noxas, cum ecclesie multitudine, conventus ejus
festi participem fieri. Eum vero, rebus ipsis timo-
rem divini numinis religionemque debitam rite
atque sincere declarantem, obsecutum illi esse fe-
runt (3). Philippi, qui septem imperavit annis (4),

Τούτου δ' ἐπ᾽’ ἐνιαυτὸν διαγενομένον, ἕτερος 'Àv-
τωνῖνος ὃς Γαάθδαλος ἐπεχλήθη, τὴν Ῥωμαίων ἥγε-
μονίαν παραλαμθάνει, ὥς μοι προείρηχαι " καὶ τού-
τον δ᾽ ἐπὶ τέσσαρα ἔτη ἡγησαμένου, ᾿Αλέξανδρος
ὁ Μαμαίας υἱὸς διάδοχος ὧν" οὔ τὴν μητέρα θεο-
σεδῆ τε xci εὐλαδείας ἀντιποιουμένην μιχρῷ πρό-
σθεν ἀνεῖπον. Καὶ τοῦτον δὲ τὸν ᾿Αλέξανδρον δέκα
πρὸς τρισὶν ἔτεσι διανύσαντα, ὁ Καῖσαρ Μαξιμῖνος
ἐπὶ τῶν σχήπτρων χαθέστατο" οὗ, ὡς εἴρηται,
χατὰ μῆνιν ᾿Αλεξάνδρου, ὅτιπερ ὁ οἶχος αὐτοῦ ix
πλειόνων συνειστήχει πιστῶν, τοὺς τῶν ἐχχλησιῶν
ἡγεμόνας μόνους ἀναιρεῖσθαι προσέταττε. Τοῦ Μα-
ξιμένου δὲ τὸν βίον κατὰ τριετῇ χρόνον χαταλιπόν-
τος, Γορδιανὸς ἐπὶ τοὺς ἄξονας τῆς ἀρχῆς ἐγνωρί-
ξετο. Οὐδ᾽ ὅλοις ἔτεσιν ἔξ τὴν ἡγεμονίαν ἀνύσαντος
Φίλιππος ἅμα παιδὶ Φιλίππῳ τῶν σχήπτρων ἐγκρα-
τὴς ἦν. Τοῦτον φασι πρῶτον ἐχ τῆς ἡγεμονιχῆς
ἀξίας Χριστῷ προσελθεῖν * τῇ δ' ὑστάτῃ τοῦ Πάσχα
παννυχέδι τῶν ἐπὶ τῆς ἐχχλησίας εὐχῶν τῷ λοιπῷ
συμμετασχεῖν θελῆσαι" μὴ μέντοι πρότερον τυχεῖν
τῆς ἐφέσεως πρὸς τοῦ τηνιχάδε τῶν ἱερῶν ἐξηγου-
μένον, ἐμποδὼν ἐχείνῳ χαθισταμένον, πρινὴ ἐξο-
μολογήσασθαι, xci τῇ τῶν μετανοούντων x«i στάσει
καὶ χώρᾳ ἐξεταξομένων ἐαντὸν χαταλέξῃη * μηδὲ γὰρ
ἄν ἄλλως ἐξὸν εἶναι ἔλεγε μὴ τοῦτο δὴ δρα-
σαντα, συμμετασχεῖν τῷ πλήθει τῆς πανηγύρεως
διὰ πολλὰς αἰτίας τῶν xar! αὐτὸν Τὸν δὲ πειθαρ-
xti» ἑλέσθαι λόγος, ἔργοις τὸ περὶ τὰ θεῖα δέος καὶ
τὴν χαθήχουσαν εὐλαδειαν γνησίως ἐμφαίνοντα "

Decius Christi persecutor successor fuit. 87 αὶ D x«i Φίλιππον δ᾽ οὐχ ἧττον à ἑπτὰ βασιλεύσαντα ἔτη

Atque is biennio inimperii culmine transacto,Gallo
rerum summam annum et menses octo obtinen-
dam reliquit.
CAPUT XXVI.
Qui tum magnarum urbium episcopi ftoruerint.

Qui vero sub his imperatoribus ecclesiis preefue-
runt, ii sunt. Romse Alexandro imperante, Urba-

(4) Maximinus cum filio apud Aquileiam occi-
sus. Mox quoque Maximus Pupienus et Balbinus
impp. lecti, militari tumultu jugulati, et. Gordia-
nus junior solus imperavit.

(2) Episcopalis libertatis exemplum, Fabianus

ὁ χατὰ Χριστοῦ μανεὶς διαδέχεται Δέκιος ^. ὅς δύο
ἔτη ἐπιδιοὺς, τοῖς περὶ Γάλλον ἔτος ἕν x«i μῆνας
ὀχτὼ διαγενομένοις τὴν ἀρχὴν χατελίμπανεν.
ΚΕΦΑΛ. KC" .
Ὅσοι τῶν μεγάλων πόλεων τῷ ἱερωσύνῃ διέ-
πρέπον.

Oi δὲ τῶν ἐχχλησιῶν κατὰ τούτους ἡγησάμενοι
οὗτοι ἄν sity. Τὸν μὲν ἐν Ῥώμῃ θρόνον, ᾿Αλεξαν-
Rom. antistes. ΝΞ

(8) Exemplum principis, ecclesiasticre disci-
pline sese submittentis, Philippus imperator.

(4) Eutropius quinque annos habet.

1119

NICEPHORI CALLISTI

1129

Christo fortiter decertavit. Alius hic Babylas est À Νιχομήδους * ἄλλος οὗτος Βάδύλας παρὰ τὸν ἐν ᾽Α»-

&b eo, qui Antiochie sub Numeriano pulchram
professus est professionem. Hierosolymis post
Alexandrum episcopus fuit Mazabbanes, cui longo
post tempore Hymenteus successit, quem multis
annis narrant Ecclesie prefuisse. Hiec de eorum
temporum profane simul et sacre ditionis succes-
sionibus. Nunc denuo ad historiam nostram rever-
tendum.

9377 CAPUT XXVII.

Depersecutionesub Decio : et ut Cyprianus epucopus
Carthaginensis martyrio sit affectus.

Decius ad imperialem evectus dignitatem, prop-
ter Philippi (1) odium, qui Christianismum fuerat
complexus, gravissimam contra Christianos perse-
cutionem excitavit. In qua multi quidem sacrum
pro Christo obiere certamen ; in primis tamen ec-
clesiarum preesides, et quicunque alios apud nos
eloquentia et sapientia antecellerent, infanda cru-
deliaque tormenta tolerantes vitam reliquerunt.
Sicuti Roms Fabianus, in Palestina Hierosolymis
Alexander, Ántiochie autem Babylas (cujus in
episcopatu Fabius successor fuit) bonum certa-
men decertantes, episcopalem stolam sanguine
multo imbuerunt. Accessit ad hos Carthagine in
sapientia clarus Cyprianus, qui olim magicis libris
incubuerat (2). Cum vero animum per amorem ad
Justinam, eximiaforme pulchritudine prestantem
puellam, adjecisset, cupidinemque suam demoni
cuidam carnali et libidinoso et amores illicitos
conciliandos industrio credidisset, neque tamen
optstis amoribus perfrui posset, quod puella vir-
ginitatem suam ante Deo consecrasset, et tum (ita
ut par erat) jejuniis, precationibus atque aliis fidei
armis castitatem tueretur : errorem suum agno-
vit et propalavit, fraudemque et seductionem diu-
tinam, libris magicis in ignem conjectis, Vulcano
dicavit : et per eam virginem Christo pulcherríme
desponsatus, sacraque Christianorum complexus,
mox in presbyterorum ordinem templi custos
cooptatus, ac tandem toti Africe sacrorum anti-
stes prefectus est. In qua functione sermonibus
scriptisque suis cohortatoriis permultos ad certa-

B μενον,

τιοχείᾳ ἐπὶ Νονμεριανοῦ τὴν καλὴν ὁμολογέαν ὁμο-
λογήσαντά. Τὸν δὲ θεῖον τῶν Ἱεροσολύμων ᾿Αλέξα»-
δρόν διαδέχεται Μαζξαδδανης " τὸν δ᾽ ὉὙμέναιος
πό)λῷ ὕστερον χληροῦχος érev πολλῶν ἐἑστορούμε-
νος. Καὶ τὰ μὲν τῆς χατὰ χρόνον διαϑοχῶς τῆς χο-
σμιχῆς τε χαὶ ipic ἀρχῆς ἐν τούτοις * μεῖς δὲ πῶσ
ἐπὶ τὰ ἑξῆᾷς τῆς ἱστορίας προΐωμεν.

ΚΕΦΑΛ. ΚΖ'.

Περὶ τοῦ κατὰ Δέκιον διωγμοῦ" x«i ὡς ἔμεν.
τύρῃησε Κυπριανὸς τῆς Ἄφρων Καρθαγένες
ἐπίσχοπος.

Δέχιος δὲ εἰς τὸν ἀρχὴν παρελθὼν, τῇ πρὸς rh
Φίλιππον ἀπεχθεία, οἷα δὴ τὰ Χριστιανῶν ἀσκαεί-
διωγμὸν χατὰ Χριστιανῶν ὡς μέγισται
ἤγειρεν. Ἔνθα δὴ moll μὲν τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ
ἀγῶνα διήνεγχαν ^ οἱ δὲ τῶν ἐχκλῃσεῶν uw
καὶ ὅσοι τοῦ χαθ᾽ ἡμᾶς tv λόγῳ xal σοφέαᾳ προΐσταντο,
ἐκεῖνοι μᾶλλον τὰ ἀνήχεστα πάσχοντες, τοῦ Dim
ἐξίσταντος Ἔνθεν τοι x«i ἐπὶ μὲν Ῥώμης Φαδαια.
νὸς, ἐπὶ δὲ Παλαιστίνης ὁ Ἱεροσολύμων ᾿Αλέξεν
δρος, xal ἐν ᾿Αντίοχείᾳ δὲ Βαδύλας, οὔ διάδοχει
Φάδιος, τὸν xa)óv ἀγῶνα ἀγωνισάμενοι, τὴν ἐερα-
τικὴν στολὴν εἰς βάθος χατέχρωσαν. Πρὸς di
τούτοις εἰς Καρθαγέναν ὁ τὴν σοφέαν περιδθητει
Κυπριανὸς. ὃς πάλαι βίδλοις ταῖς μαγικαῖς ἐντρε-
φεὶς, ἐπεὶ καὶ Ἰουστίνη προσέδαλλεν, ἀἄφατόν τἰ
χρῆμα κάλλος ἔχειν μαρτυρουμένῃ, Θεῷ δὲ i
παρθενίας ἀναχειμένή, χαὶ τὸν ἔρωτα δαίμονὶ τα

C φιλοσάρχῳ χαὶ δεξιῷ περὶ τὰ τοιαῦτα πιστοῦνε,

ὡς ἥχιστ᾽ ἀμύνειν εἶχε τῷ ἔρωτι, τῶς παρϑόον ἐν
χαῖς τε xal νηστείκις ὡς χρξὼν φραξαμίνς, κεὶ
τοῖς ἄλλοις ὅπλοις τῆς πίστεως, στηλετεύει τῶν ἘΝ’
νην, xal τὴν μακρὰν ἀπάτην πυρὶ δαπανᾷ, τὰ
γοητικὰς βίδλους φλογὶ παραδούς - καὶ τῷ X
διὰ τῆς παρθένου χαλῶς μνηστευθεὶς, τελεῖται »
τὰ Χριστιανῶν - χαὶ νεωχόρος γενόμενος͵ ὕστον
πάσῆς καϑηγεῖται τῆς ᾿Αφριχῆς. Τοῖς γε μὲν
λόγων προτρεπτικοῖς πολλοὺς τῷ κατὰ Χρεστὸν ejt
ἑδράσας, τέλος xal αὐτὸς, σύναμα τῷ θαυμαστῇ γυνῖν
χῶν Ἰουστίνῃ τῷ κατὰ Aéxtov δεωγμῶ πολλαῖς κρὸ»
τερον βασάνοις ἐξετασθεὶς, τῷ διὰ ξέφους pépe riv)
ἱερωσύνην ἐχόσμει. 'Eg' ὦ xei Χρεστοφόρος ὁ μέρτυς

men pro Christo fortiter perferendum confirmavit : D καὶ oi ἐν ᾿Εφέσῳ παῖδες, καὶ ἄλλοε σχεδὸν pd ipi

atque ad postremum ipse quoque una cum ad-

ὑποπίπτοντες, τοῖς ὑπερ Χριστοῦ ἀγῶσι daxpryo

miranda illa Justina, in Deciana persecutione, multis prius exploratus cruciatibus, digmilatem
episcopalem capitali supplicio cohonestavit. Quo tempore etiam Christophorus martyr, οἱ Ephe-
sii pueri, et alii prope innumerabiles, certaminibus pro Christo peractis, cum magna laude

innotuere.
378 CAPUT XXVIII.
Qua Dionysio Alezandriz episcopo in ea persecu-
tione sub Decio acciderint.
Ejusdem persecutionis tempestate, cum Alexan-
drie etiam in Christianos maxime seeviretur, mar-
tyrium ibi quoque obibat Ecclesie antistes Diony-

(1) Sub Philippo, millesimus Romane urbis
annus ingenti ludorum apparatu celebratus est.

KE6AA. KH'.
Περὶ τῶν συμθάντων Διονυ σίῳ τῷ ᾿Αλεξαν-
δρείας iv tà κατὰ Δέκιον διωγμῷ.
Κατὰ δ᾽ ἰχεῖνο χαιρόῦ, τὸῦ διωγμοῦ xmi τοῖς b
᾿Αλεξανδρείᾳ δεινὸν ἐπακμάσαντος, ὧν μὲν συν»
χμάζων τηνιχάδε τῷ ὑπὲρ Χριστοῦ μαοτυρίῳ καὶ ὁ
(2) Cyprianum Carthaginensem cum Αηϊο-
chene confundit.

i

1123

NICEPHORI CALLISTI

1124

ciatibus et tormentis toleratis, suppliciis, que A τινες ἦσαν xai ὅλον εἰσοιχισάμενοῖ τὸν Χριστὸν.

subsecutura erant, fracti deficiebant. Qui vero
firmi stabilesque erant, totumque Christum in
pectoribus suis gerebant, ab eo confirmati, et
condignum inexpugnabilis fidei et constantiee sue
robur consecuti, preclaros atque illustres se regni
ejus exhibuerunt testes et martyres. Sed enim in
presentia omnes eos qui tum pro Christo martyrio
vitam finierunt, recensere, ac tempus, locum, et
modum tam insignium certaminum exponere, tam
id fieri non potest, quam arenam maris numerare
non est. Itaque perpaucas tantum, memorie gra-
tia, quas a majoribus nobis traditas accepimus,
martyrum 1nctas hoc loco recte exsequemur: que
fortasse non eam fidem et opinionem in Ecclesia,

ὑπ᾽ ἐχείνου χραταιωθέντες, xal τῆς iv αὐτοῖς &xa-
ταγωνίστου πίστεως ἀξίαν τῆς καρτερίας λαθόντες
ἰσχὺν, περιφανεῖς τῆς ἰχείνου βασιλείας ἀνεφάνη-
σαν μάρτυρες. ᾿Αλλὰ τόγε νῦν ἔχον πάντας τοὺς
τηνιχάδε τῷ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρίῳ τελειωθέντας
καθ᾽ ἅπαντα τὸν χαιρὸν xal τόπον xal τρόπον ἐξ-
ἀριθμεῖσθαι πολὺ μᾶλλον ἀδύνατον ἡμῖν ἢ cà»
παρὰ τῇ θαλάσσῃ ψάμμον ἀναμετρεῖν. 'OXiya δ᾽
ov» ὑπομνήματος χάριν, ὅσα παρ᾽ αὐτῶν πρεσθυ-
τέρων εἰς ἡμᾶς ἀφῖχται, οὐ φθόνος τῷ παρόντι δια-
λαδεῖν τῶν μαρτυριχῶν ἄθλων * οἱ τυχὸν ἴσως οὐδὲ
δόξης τῆς παρὰ τῆς Ἐχχλησίας ὡς ἡ παράδοσις
ἔτυχον. Καὶ ταῦτ᾽ ἐπιτόμῳ λόγῳ ῥηθήσεται. Ὅσα
δ᾽ οὖν xal τὴν ἡμετέραν διαπέφευγε μνόμην, τῶ

quam traditio tulit, sunt consecuture. Εἰ facie- B βυθῷ τῆς θεαρχιχῆς γνώσεως ἐπαφῶμεν εἰδέναι καὶ

mus id breviter, et compendiose. Qus autem me-
moriam nostram subterfugere, eas secreto divine

δοξάζειν ὡς βούλοισο. Ἡμεῖς δ' ὅσον μέτριον ὑπο-
μτήσαντες, πρὸς τὰ ἑξῆς βαδιούμεθα.

scienti et opinionis relinquimus. Et sic agonibus hujuscemodi paucis commemoratis, ad ea quz

supersunt progrediemur.

3680 CAPUT XXX.

De iis qui tum martyrium pertulerunt, Metra sene,
Quinta femina, Apollonia virgine, Ser&mone, Jw-
liano, Besa, Macare, et aliis.

Sed primus omnium admirandus ille senex de-
predicetur Metras (1), quem bellue ille crude-
lissime raptum, ea dicere cogebant, que ad sum-
mam injuriam, contumeliam, et blasphemiam in
Christum nihil facerent reliqui. Ut autem ille mi-
nus eis est obsecutus, totum corpus ejus stevissime
fustibus diverberarunt, faciem arundine acuta
consciderunt, oculos confoderunt, interiora quo-
que et latentia corporis loca laniarunt: atque ad
ultimum, immanitati sue quasi renuntiantes, in-
genti vi lapidum eum obruerunt. Quintam vero,
feminam quamdam, ad simulacrum adductam,
adorare illud jusserunt. Quod quia illa facere de-
trectabat, alligatis atque suspensis ex pedibus ejus
funibus, per inediam eam distraxere Alexandriam.
Deinde durioribus atque acclivibus locisraptatam,
tandem in eumdem, quo paulo ante Metram, lo-
cum perductam, itidem ut illum, lapidibus allisam
corona martyrii decorarunt. Post hanc admiranda
adducitur Apollonia, virgo senectute jam venera-
bilis, esca bestiis asservata : que cum lapidum
ictibus simul et maxillas et dentes omnes amisis-
set, quod ad aram sacrificare prorsus nollet, in
pyram, que idolis parata fuerat maxima, accen-
sam ingenti alacritate prosiluit ; longe preestantis-
simum esse ducens, ut sic ipsa Deo victima offer-
retur. His accessit Serapion, patria Ephesius :
cujus cum membra omnia magna flagrorum vi
concidissent, articulosque corporis locis sedibus-
que suis dimovissent, postea prrecipitem eum ex
superiore loco dejectum enecarunt. Tum quoque
Julianus, ita pedibus eger, ut neque ambulare ne-

que movere se posset, cum duobus aliis, qui eum

(1) Alii hunc martyrem Metrdnum nominant.

ΚΕΦΑΛ. Δ΄.

Περὶ τῶν τότε μαρτυρησάντων, Μητρᾶ, Κοΐν-
τας, ᾿Ἀπολλωνίας, Σεραπίωνος, 'IovAtavoo,
Bucà, Μάχαρος, καὶ ἑτέρων.

Ἰοῶνν χαὶ πρῶτος ἡμῖν ἐχχείσθω τῷ λόγω ὁ
θανμάσιος πρέαδύμης Μητρᾶς ᾿" ὃν οἱ θῆρες ἐκεῖνοι
x«i ὠμότατει σαντες, ἐχεῖνα λέγειν ἀκνέπει-
θον, ὅσα μηδὲν δλλείπειν εἰς παροινίαν x«i ὕδρω
xxi βλασφημέαν Χριστοῦ ᾧοντο. Ὡς δ᾽ οὐδαμῶς

C πειθήνιος ὧν, ξύλοις ὅλον τὸ αὥμα παίοντες ἀφει-

δῶς, καλάμοις ὀξέσι τὸ πρόσωπον ἧκιζον * xal τοὺς
ὀφθαλμοὺς κατεκέντουνν, τὴν ἔνδον πλάσως ἀμύσ-
σοντες" ἐς ὕστερον δ' ἀπειπόντες, λίθοις ἀφϑίροις
βάλλοντες ἔφθειραν. Κοῖνταν δέ τινα γυναῖκα ἐπὲ
τὸ εἴδωλον ἀγαγόντες, rà» προσχύνησιν ἀφοσιοῦν
&xt(vo προσέταττον. Ἐπεὶ δ' ἀπηγόρευε πράττει,
σχοίνους τῶν ποδὼν ἐξάρτήσαντες, διὰ μέσος d
xov πρῶτον τῆς ᾿Αλεξανδρείας * ἔπειτα τοῖς ἀναν-
τεσι χαὶ τραχυτέροις τῶν τόπων προσῶγον. Καὶ
τέλος εἰς τόπον ἐφ᾽ ᾧ καὶ τὸν προειρημένον ἀγα-
γόντες Μητρᾶν, τὸν ἴσον χαὶ αὐτῇ διὰ τῶν λίθων
περιθάλλουσι στέφανον. ᾿Επὶ δὴ ταύτη χαὶ ἃ Omv-
p«crà x«i ἀειπάρθενος ᾿Απολλωνὶα, πρέσθῦτις,
εἰσήγετο, θηρίοις διατηρουμένη βορά. Λίέθων δ' οὖν

D ὅμως βολαῖς τὰς σιαγόνας συντρίδεῖσα, καὶ τοὺς

ὀδόντας σύμπαντας ἐχχρουσθεῖσα, ἐπεὶ τὸ τελευ-
ταῖον οὐδαμῶς ἐπιθύειν τῷ βωμῷ ἤθελε, τῇ παρα-
χειμένῃ ἐχείνοις μεγίστῃ ἀναφθείσῃ πυρᾷ πρόθυμος
ἥλατο, θνσία μᾶλλον αὐτὴ προσαχθῆναι mipovuévm
Θεῷ. Πρὸς δὲ xal Σεραπίων Ἐφέσιος γένος εἰσ-
$ytro * οὗ τὰ μέλη ταῖς σφοδραῖς τῶν μαστίγων
ἐπιθέσεσε διαχλάσαντες, τάς τε τῶν ἄρθρων ἁρμο-
γίας τῆς κατὰ φύσιν ἔδρας ἐχστήσαντες, εἶτα xal
πρηνῆ ἐξ ὑ περῴου χαταδαλόντες, βίον τοῦ ἐξέστι
σαν. Τότε dà καὶ ᾿Ιουλιανὸς ἀλγῶν μὲν τοὺς πόϑας
&vàp, χινεῖσθαι δὲ à βαδίζειν οὐχ aloc τε ὧν, ἄγετει
ϑυσὶ τοῖς, oi αὐτὸν ἀνεῖχον μετέωρον * à» ὁ pe

1125

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. V.

1126

προς τὸ μέγεθος ἐπειπὼν τῶν δεινῶν, ἐξώμνυτο μὲν À sublimem sustinebant adducitur. Quorum alter

εὐθὺς τὴν πίστιν, χαὶ ἀπελύετο" ἅτερος δὲ, ᾧ
Ἰσχυρίων μὲν ὄνομα, Εὔνους δὲ τὸ ἐπώνυμον, μηδ᾽
ἄν εἴ τι καὶ γένοιτο προέσθαι τὸν χαλὴν ὁμολογίαν,
εἰ χαὶ μυριάχις δέοι θανεῖν, ἰσχυρῶς ἐνιστάμενος,
σὺν Ἰουλιανῷ τὸν ἴσον ἐγχειμένῳ τρόπον, ἔποχοι
καμήλοις γεγενημένοι, χαὶ μετέωροι μαστιγούμενοι,
διὰ μέσος τῆς πόλεως ὥγοντο. Εἶτα τοῦ δήμου
ἄγριον αὐτοῖς χαταιγίσαντος, τῶ πνρὶ χατεχάησαν.
᾿Αλλὰ xai Βυσᾶς ἐχεῖ τὴν χλζσιν, χαλλένιχος ὁπλο-
μίχος Χριστοῦ τῷ λόγῳ τῆς εὐσεδείας ἀριστεὺς
ϑόχιμος ἐχφανεὶς, τὸν τῆς χεφαλῆς ὑφέστατο ἐχτο-
μέν. Καὶ ὁ φερώνυμος δὲ Μάχαρ, Λίδνς τὰ πάτρια,
πολλῆς αὐτῷ δεδομένης προτροπᾷς εἰς ἄρνησιν,
ἐπεὶ ἀνένδοτος ἦν, ξῶν πύρὶ χατεπίμπρατο, Ναὶ μὴν
καὶ Ἐπίμαχος, χαὶ ᾿Αλέξανδρος, δεσμὰ, χάθειρξιν,
τἄλλα, χαὶ ξυστῆρας σιδήρῳ τεθηγμένονς διενεγ-
χκόντες, τῴλος τιτάνω προσριφέντες ζξεούσῃ, δεινῶς
κατεφλέγοντο.

terea Epimachus οἱ Alexander,

statim ad tantam malorum immanitatem animum
despondit, fidem abjuravit, et liber dimissus est ;
alter autem, cui Ischyrionis nomen, Euni autem
cognomen fuit, reipsa satis eas appellationes com-
probans, et persecutoribus fortiter repugnans :
quippe sexcenties potius mori, quam quidquam de
bona professione remittere paratus ; ipseque Julia-
nus, qui in eadem causa erat ; camelis sublimes
impositi, atque ita per mediam urbem vecti, fla-
gris cs&&si sunt, donec a plebe ferocius insultante
in ignem conjecti conflagrarunt. 381 Sed et Besas
ibi hoplomachus, seu armatus miles, et victor ope
Christi egregius, quod se in vere pietatis profes.
sione bellatorem spectatum pre&buerit, capitis re-
seclionem sustinuit. Macarius quoque, verum hoc
obtinens nomen, in Libya ortus, cum plurimis
esset ad negationem allectus modis, ipse autem
immotus permaneret, vivus est combustus. Pree-

posteaquam carcerem, vincula, et super alia novaculas

ferro acuminatas pertulissent, postremo in calcem ardentem projecti, gravissime sunt exusti.

ΚΕΦΑΛ. ΛΑ΄.
Περὶ ἄλλων μαρτύρων ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳα καὶ
Παλαιστίνῃ μαρτυρησάντων.

᾿Αλλ᾽ οὐδὲ γυναῖχες τοῦ καλοῦ ἐχείνου ἀπελεί-
ποντὸ μαρτυρίον. ᾿Αῤῥενωθεῖσαι δὲ καὶ αὖται τὸ
φρόνημα, ἀνδριχῶς ἠγωνίζοντο. Ὧν πρώτη ᾿Αμμω-
ναρία ἦν. ᾿Απήγετο γὰρ τὸν ἐπαγγελίαν ἀψευδὴ
τηροῦσα" ἅτε δὴ μηδὲν ὧν δικαστὴς χελεύοι φιλο-
νειχῶν ταῖς βασάνοις νιχᾷν, ἀποχριναμένη. ᾿Επὶ δὲ
ταύτῃ χαὶ $ θαυμαστὴ γυναιχῶν Μερχουρία, xai
πολύπαις μὲν, τὸ δὲ πλέον φιλόθεος Διονυσία, τοῦ
διχάξοντος ἐν αἰδοῖ ποιόυμένου, re ἄμετρα βασανί-
Ge», οὕτως ὑπὸ γυναιχῶν χαρτερίας ἡττᾶσθαι, σι-
düpe τεθνᾶσιν. "Exi δὲ τούτοις ρων xal ᾿Αστὸρν
Ισίδωρος x«i Διόσχορος, οὔπω πέμπτον xai déxa-
τὸν ἔτος ἐξηνυχώς * Αἰγύπτῳ δὲ προσοικοῦντες ἦσαν.
Πυρὶ μὲν τοὺς ἄλλους ἐκίμπρα" τὸν δὶ νέον, ἄτο-
T» τι οἱῃθεὶς περὶ αὐτοῦ, ὡς μὴ ἐῤῥωμένον δῆθεν
x«i ἀνδρώδῃ ἐξαπατῆσαι, παρῆχε μὲν, ὑπέρθεσιν
φήσας τῷ νέῳ ἐπιμετρεῖν τοῦ τῆς ἡλιχίας ἀώρου.
Ἕτερος, Νεμεσίων ὄνομα, Αἰγύπτιος δ᾽ ἣν xai αὖ-
τὸς, συνοιχίαις δῦθεν ληστῶν ἐντραφεὶς, ὑπὸ Jüxwy
ἤγετο. Ὡς δὲ τοῦ ἐγκλήματος τὸν μῶμον προσακε-
τρίδετο, ὡς Χριστιανὸς λοιπὸν δέσμιος εἴχετο. Ὁ
δὲ ἀδίχως, x«i usiQov ὃ τοὺς λῃστὰς λυμηνάμενος,
μέσον ἐχείνων πυρὸς δακάνηα ἐποίει τὸν μάρτυρα.
Σύνταγμα δ᾽ ἐν τούτῳ στρατιωτῶν, ᾿Αμὼν, Ζήνων,
Πτολεμαῖος, Ἰγγένης, xaí τις πρεσθδύτης Θεόφιλος
πρὸ τοῦ δϑιχαστηρίου ἑστῶτες, χαὶ χαταθροῦντες,
τοὺς ἀγωνιζομένους, ἐπειδή τινα πρὸς ἄρνησιν ῥέ-
κοντα ἑώρων, ἀσχάλλοντες μὲν ἦσαν καὶ διεπρίοντο,
καὶ πῇ μὲν ἀνένευον, πῇ ὅτ xal τείνοντες ἦσαν τὰς
χεῖρας, τὸ σῶμα πρὸς τὸ δοκοῦν διατιθέμενοι εὐφυῶς.
ἐπεὶ δὲ ταῦτα πράττοντες ἐφωράθησαν, ἐπὶ τὸ διχα-
στιχὸν ἀνήγοντο. βῆμα. Καὶ θαρσαλέως μὲν ὡμολό-
γουν" ἐς τοσοῦτον, ὡς τὸν δγεόμνα xmi τοὺς περὶ
αὐτὸν μᾶλλον θροεῖσθαι, ἐχείνους δὲ θάρσονς πίμ-
πλασθαι- xal τοὺς μὲν δικαστὰς εἰς δέος ἄῤῥητον

CAPUT XXXI.

De aliis martyribus, qui certamen suum obierunt
Alezandris et in Palzstina.

Mulieres quoque & tam pulchro certamine non
aberant, que virilem habentes animum, sane
quam fortiter depugnarunt. Quarum prima fuit
Ammonaria; abducta enim est, promissionem suam
constanter conservans : qua se nihil facturam re-
ceperat, quod judex variis tormentorum generibus
cum ea contendens, eamque expugnare studens,
jussisset. Post hanc et admiranda illa Mercuria :
nec non multorum liberorum mater, et quod ma-
jus est, Dei amans Dionysia, cum quidem queesito-
rem ipsum jam puderet, quod in immensis carni-
ficinis suis ἃ mulierum constantia vinceretur, ferro
sunt necate. Deinde Heron, et Aster, et lsidorus,
et Dioscorus, qui nondum decimum quintum ex-
pleverat annum, Egypti omnes, producti; et ce-
teri quidem igni sunt combusti, adolescentulum
autem judex dimisit, absurda quadam de eo con-
cepta opinione, quod illum nondum satis firmum,
necdum virum, fraudi et seductioni idoneum esse
putaret; moramque et tempus in eo completurum
diceret, quod «tati deesset. Hos consecutus est

D Nemesion, gyptius et ipse, atque inter preedones

educatus, quo nomine in judicium fuerat pertra-
ctus : postquam autem, causa dieta, crimen id a se
est amolitus, deinceps ut Christianus in vinculis est
detentus. Queesitor porro iniquissimus, magis etiam
in hunc quam in illos seviens, martyrem inter
predones medium igni exussit. Turma deinde suc-
cedit militum : Amon videlicet, Zeno, Ptolemeus,
Ingenuus, et quidam affecta etate Theophilus, pro
tribunali apparentes : qui agonem decertantium
martyrum spectantes, si quem viderent ad abnega-
tionem propensum, 382 indignationem pre se
ferentes, ringebantur, et aliquando quidem illis
innuebant : quandoque vero manus suas exten-

τις

1121

NICEPHORI CALLISTI

1128

dentes, corpus suum pro arbitrio variis gestibus A ἴσχεσθαι * τοὺς δ᾽ ἐν ἀποῤρητῳ ἀγαλλιωμένους ὃ. δε-

inclinabant. Quod cum ita facere in flagranti facto
deprehensi essent, illicet ad queesitoris tribunal
sunt abrepti; ubi tanta fiducia Christianismum
sunt professi, ut prefectus ipse et assessores ejus
vehementer eonturbarentur, et incredibili timore
corriperentur, cum illi contra fortitudine animi
magis implerentur, majoreque quam que verbis
explicari possit, exsultarent letitia, et tam magni-
fico triumpho victorie susciperent coronas. Nec
minus interea in pagis et villis plurimi ab infide-
libus sunt male accepti. In quibus et Ischyrion
ille fuit, cui a claro quodam ejus loci viro, domus
procuratio mandata fuerat. Eum dominus sacri-
ficare ad aram deorum jussit. Et cum id ille re-

σθαι, ἐπὶ χαλὼ τῷ θριάμθῳ ἀναδουμένους τὸν στέ-
φανον. Πλεῖστοι δὲ καὶ ἄλλοι τῶν ἀπὸ χώμῃς ὑπὸ
τῶν ἐθνῶν διεσπῶντο * ὧν εἰς x«l Ἰσχυρίων ἐχεῖνος
tj», ὃς τῶν χατ᾽ οἶχον εἶχε τὴν ἐπιτροπὴν τῶν ἐπι-
σήμων τυονιχάδε τινός 7. ὃν ὁ τῆς οἰχίας δεσπότης
ἐπιθύειν ἐχέλενε τῷ βωμῷ, xal μὴ πειθόμενον ὕδρι-
ξεν * εἶτα ἔλοιδορεῖτοΓ, Ὡς δὲ καὶ ἔτι ἐνίστατο,
βαχτηρίαν μεγίστην λαδὼν, διὰ τῶν ἐντέρων χαὶ
τῶν σπλάγχνων duck, πἀέχτεινε. Καὶ τί δεῖ τὸ
πλῆθος κχαταριθμεῖν, ὅσοι ἐρήμοις ὄρεσι πλασυεθέν-
Tt; οἱ μὲν λιμῷ, ἄλλοι δὲ δίψει, χαὶ τῷ σφοδρῷ
χρύει, νόσῳ τε χαὶ λῃσταῖς, πρὸς δὲ καὶ θηρίοις
ἁλόντες ἐφθάρησαν : Ὧν οἱ περιγενόμενοι τῆς ἐκχεί-
νων εἰσὶν ἀξιόκιστοε μάρτυρες. ὧν ἣν ἔργον εἰς

cusaret, contumeliis primum, deinde etiam con- B δήλωσιν παραθεῖναι δεῖν οἴομαι. Χαιρήμων ὧν τῆς

viciis in eum est invectus. Sed enim cum adhuc in
sententia Ischyrion persisteret, scipione maximo
comprehenso, per interiora eum ille viscera trans-
fossum occidit. Sed quid opus est turbam eorum
recensere, qui in solis locis et montibus oberran-
tes, partim fame, partim siti, quidam acriore fri-
gore aut morbo, nonnulli etiam ἃ predonibus
oppressi, aut a bestiis discerpti interiere? Quorum
omnium, qui ex eis superstites fuere, idonei exsti-
tere testes. De iis ex pluribus unum saltem exem-
plum referre necessarium esse duxi. Cheremon
erat, ejus urbis, que Nilus dicitur, episcopus, vir

NeOou χαλουμένῃης ἐπίσχοπος πόλεως, ἀνὴρ βαθεῖ
γήρᾳ μάλιστα διαπρέπων. Οὗτος σύναμα τῷ ἑαυτοῦ
συμθίῳ, περὶ τὸ, ὃ ᾿Αράδιον ὄρος χαλεῖται φυγὼν,
οὐκ ἑἐπανῆχεν αὖθις " οὐδὲ τις ἐχείνων ἰδεῖν τοῦ
λοιποῦ ἐδυνήθῃ αὐτούς * ἀλλ᾽ οὐδὲ τὰ σώματα ixsi-
ww» ὅπου γῆς εἰσι, τῷ εἰσέπειτα χρόνῳ πον ὥφθη.
Πολλοὶ δὲ xci ἄλλοι χατὰ τὸ εἰρημένον ὅρος ᾿Αρά-
6v» ὑπὸ τῶν ἐχεῖνο προσοιχούντων βαρδάρων ἐά-
λωσᾶν * οἱ μὲν τῷ περιουσίᾳ τῶν χρμάτων λυθέν-
τες " πολλοὶ δὲ x«i τῷ ἀπορεῖν χαχῶς παραπώλοντο.
Ἰαῦτα μὲν ἐπ’ Αἴγυπτον xal ᾿Αλεξανδρειαν ἐπράτ.
Tovro τὰ δεινά " ἐπὶ δὲ Παλαιστινῃὴς οὐ μείους οἱ

multa senectute admodum venerandus : is un& ἄθλοι x«i τὰ παλαίσματα. Ὧν oi πλεῖστοι τοῖς προ-
cum conjuge sua, cum in montem, qui Arabicus C τρεπτιχοῖς τῶν ᾿Ωριγένους λόγων ἀνδρικῶς τὸν
dicitur, profugisset, nunquam inde est reversus, ἀγῶνα διέφερον.

neque cuiquam eorum postea apparuit; sed neque quonam corpora eorum pervenerint, cuiquam est
deinceps cognitum. Quin multi quoque allii in Arabico eo monte, ab eis qui illum incolunt bar-

"W5baris capti, vel pecunia ab eis sunt redempti, vel propter eris inopiam misere ibi perierunt. Atque

hec quidem Alexandrie et in Zgypto acciderunt adversa. Ceterum non minores lucte et certamina

in Palestina fuere. Sic passim plurimi martyres cohortatoriis Origenis orationibus viriliter agones

pertulerunt. 2
383 CAPUT XXXI.
Ut Origenesad tribunal martyrii consistens, pietate
Christiana abjurata, a seipso degenerarit.

Et ille quidem permultos fecit martyres; sed
cum omnibus suis copiis hostiliter Satanas bellum
ei moveret, omnique viet conatu adversus eum
duceret, et acrius ei tum quam aliorum alicui, in-
festiusque immineret, perfecta et absoluta virtute

est destitutus ; nimirum qui virtutum omnium pa- D

rente submissione et humilitate, et que per illam
provenit immobili et recta animi constitutione
atque indolentia excidisset. Aiunt enim, Deciana
persecutione et ipsum comprehensum esse, et vin-
culis constrictum. Primum itaque tormentis gravi-
bus corpore toto afflictus, mox deinde in acerbis-
simum demissus est carcerem. Ibi ingentis ponde-
ris ferramentum eum distringebat, et insuper sup-
plicium ignis eiintendebatur : aliaque mala partim
jam tum inferebantur, partim paulo post immine-
bant, ac diebus pluribus quatuor vinculorum ca-
tasta pedes ejus distinebantur (1). Que omnia ge-
(1) Euseb. lib. v1, cap. 29.

KE9AA. AB.

Ὡς x«t ᾿Ωριγένης τῷ μαρτυριχῷ παραστὰς
βήματι, τὸ σέδας ἐξομοσώμενος διεφθάρῃ.

᾿Αλλ᾽ οὗτος μὲν πολλοὺς ἐποίει τοὺς μάρτυρας.
αὐτῷ δὲ πανστρατὶ ἐφαμίλως τοῦ leta» παρατα-
ξαμένον, πάσῃ τε μηχανῇ χαὶ δυνάμει κατ᾽ αὐτοῦ
στρατηγήσαντος, χαὶ διαφερόντως παρὰ τοὺς tg»t-
κάδε ποθεμηθῶτας ἀγρίως αὐτῷ ἐπισχήψαντος, τοῦ
κατ᾽ ἀρετὴν ἀποτυγχάνει τελείου, ἅτε δὲ xol τῶν
ἀρετῶν μητρὸς τῆς ταπεινοφροσύνης, xol τῷῶς dU
αὐτὴν ἀπαθείας ἀποπεσών. Καὶ γὰρ, φασὶ, τῶ
κατὰ Δέχιον διωγμῶ συλλῃφθέντα καὶ τοῦτον φρῶ-
τα μὲν δεσμὰ διελάμδανον * βασάνοις δὲ καθ’ ἅπαν-
τος τοῦ σώματος αἰχισθεὶς, πικροτάτῃ ἐπεῤῥίπτετο
Tj φρουρᾷ. Κλοιὸς ἐπὶ τούτοις σιδήρεος κιέζων ἦν *
πῦρ τε ἠπεῖλιτο, Καὶ ἄλλα τὰ μὲν ἐκήγετο, τὰ δὲ
ἔμελλε. Πολλαῖς δ' ἐν ἡμέραις ὑπὸ τέσσαρσι ξύλου
δεσμοῖς τοὺς πόδας ἐντεινόμενος, γενναίως ἤνεγκεν.
Ἑχεῖνος μὲν οὖν θανεῖν ἔτοιμος ἦν * τῷ δὲ δικαστῇ
φιλονειχια πάλιν ἑτέρωθεν τῆς ἐφέσεως ἀποστῆνει
παρασχευάσαι, χαὶ ξιφει χολάζειν ὕχιστα ὥθελε ^

1129

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. V.

1130

δεινοῖς d' ἄλλοις xxr! ὀλίγον ὑπεξάγειν τοῦ βιοῦν À neroso et forti animo pertulit. Et ille quidem mor-

ἐπειρᾶτο. Te; ὡς ἀπεῖκε χολάέξων͵ δαιμονίῳ ἐπι-
6400s: τῷ ἐπινοία. Γνοὺς γὰρ τὸ φιλόσοφον χαὶ
ἀγνὸν τοῦ ἀνδρὸς, τούτω καταστρατυγεῖν τὍούλετο.
Καὶ τῶν δεσμῶν μὲν &vígci, τῷ δὲ βωμῷ ἀσελγῷ
παραστέάσας Αἰθίοπα, θύειν παρεκελεύετο ᾿Ωριγένον,
καὶ χατὰ τοῦ βωμοῦ τὸ λιδανω τὸν ἐπιδαλλειν " ὃ μὴ
τοῦθ’ αἱρούμενον, ταῖς μυσαραῖς ὁμιλίαις πρὸς τοῦ
ἀσελγοῦς ἐχείνον τὸ σῶμα κχαταμιαίνεσθαι. Καὶ ὁ
μὲ» ταῦτ᾽ ἔλεγεν - ὁ δ᾽ ἐχλογᾷ καὶ ἐπιχρίσει τοῦ
Χχεΐίρονος ἐξομόσασθαι μᾶλλον sQsro, τὸν νοῦν ἀχρείως
κηλιϑωθεὶς, $ τι χαταῤῥυπᾶναι τοῦ σώματός. 'E»-
τεῦθεν x«i τῆς θείας δόξος ἀπολισθύσας χαὶ χάρι-
τος, δόξας ἀλλοχότους, τοῦ Σατὰν ἐνσπείροντος, ἐξεισ-
φέρει - δι ὧν x«i πολλοὺς τὸς ὑγιοῦς δόξης παρα.

tem obire puratus erat. Qussitori autem conten-
tiosa quadam crudelitate aliter visum est, homi-
nem a sententia desiderioque suo abducere. Ac
gladio quidem in ipsum animadvertere noluit,
aliis vero erumnis paulatim vita eum privare con-
stituit. Ad postremum, cum se tormentis victum
ab illo intelligeret, ad diabolicum prorsus consi-
lium animum adjecit. Quod enim philosophicum
plane animum csstitatemque viri nosset, ea parie
oppugnare eum decrevit. Itaque e vinculis quidem
eum dimisit, sed ad aram, spud quam obscenum
impudicumque Jthioperm collocarat (1), sacrifi-
care, et thura in aram injicere jussit : quod nisi,
ut faceret, animum induceret, fore minatus est,

γαγῶν, χρόνω πολλῶ ὕστερον ixxüpuxro; τῆς 'Ex- p ut re detestanda dirisque omnibus exsecranda,

κλοσίας ἐγεγόνει Χοιστοῦ. « Ὁποίας Jt, φησὶν
Εὐσέξιος, μετὰ ταῦτα χαταλείπεει φωνὰς, xxl αὐτὰς
πλάρεις τοῖς ἀναλέψεως δεομένοις ὠφελείας, πλεῖ-
creat ὅσαι τοῦ ἀνδρὸς ἐπιστολαὶ τἀλχθὲς ὁμοῦ καὶ
&xpiÓt, περιέχουσιν. » ᾿Εγὼ δὲ πάλιν οὔκ ὀχνέσω
καὶ αὐτὰς ἐχείνου τὰς φωνὰς παραθεῖναι, δύ ὧν
ἐλέγχεται προδόλως, μὴ τοῖς ἀποστολιχοῖς ὅροις
στοιχῶν " ἵνα γὰρ τὰς ἄλλας ἀτόπους παρύσω δόξας
χαὶ βλασφυομίας, τούτων μόνων μνοσϑύσομαι. Tpaz-
etu γὰρ ὧδέ πως *

corpus ejus ab impudico illo contaminaretur. Et
jlle quidem hrec ei intentavit.Origenes vero, optio-
ne atque electione rei deterioris, abjurare fidem
maluit, animo preeter utilitatem omnem conspur-
cato, quam sordes aliquas corpore excipere.Atque
inde a divina sententia et gratia delapsus, alienasopi-
a saniore sententia seductis longo posttempore ab
niones, Satana instigante,induxit ; perquas multis
Ecclesia Christi per excommunicationem est pro-
scriptus (2). « Quales autem, Eusebius inquit (3),

postea reliquerit voces, easque plures, ad eos qui auxilio et utilitate indigerent receptionis in gra-
tiam, quam plurimss ejus testantur epistole, 3&4 veritatem ipsam certo satis complectentes. Ego
vero non gravate faciam, et verba ejus apponam, per qui manifeste arguitur, eum finibus et consti-
tutionibus apostolicis non perstitisse. Atque ut alias ejus absurdas opiniones et blasphemias omit-

tam, harum tantum verbis ipsius meminero. 516 enim scribit :

KESAA. AT".
Περὶ τῶν ᾿Ωριγένους βλασφμιῶν" x«l ὡς
ixi Γάλλον τὸ βιοῦν ἐξεμέτρη σεν.

« Né&, φυσὶν, σαν ἀπ᾽ ἀρχῆς δίχα παντὸς &pi-
θμοῦ καὶ ὀνόματός ὡς ἐνάδα ἀρχὴν πεῖντων εἶναι
τῶν λογικῶν τῇ ταυτότητι τὸς οὐσίας καὶ ἐνεργείας
καὶ Tj δυνάμει. Καὶ ὡς xépe» λαδόντων αὐτῶν τῆς
θείας ἀγάώπος xmi θεωρίας, κατ᾽ ἀναλογίαν τῆς ἐκά-
ατου ἐπὶ τὸ χεῖρον rpexüc, λεκτομερέστερα ὕ πα-
χυμερέστερα ἀμφιάσασθαι σώματα, χαὶ ὀνόματα
* χάντεῦθεν τὰς οὐρανίας xai λειτουρ-
qu. ὑποστῦναι δυνάμεις, ἀλλὰ ui» xxi pius» χαὶ
exire» καὶ τοὺς ἀστέρας, χαὶ αὐτὰ τὸς αὐτὸς τῶν
λογεκῶν ἑνάδος, ἐκ τῆς ἐπκὶ τὰ χείρω τροπῶς τοῦτο
“γεγονέναι. Τὰ δὲ ἐπὶ πλεῖον τῆς θείας &y&xu; ἀπο-

CAPUT XIII.
De Origenis erroribus et blasphemiis,et utsub Gallo
citam finierit.

« Mentes, inquit, a principio erant, absque omni
numero et nomine, ex unitate principium ducenti-
bus,etrationalibus exsistentibus omnibus,substan-
tia,efficacia.et virtute eadem. Lt autem eas satietas
cepit divine charitatis et contemplationis, juxta
proportionem cujusque propensionis in deterius,
vel tenuiora vel erassiora sumpsere corpora et
nomina. Unde coelestes etiam et ministrantes sub-
stitere virtutes : ipse quoque sol et luna et stelle
omnes ab unitate illa rationalium, ex propensione
in deterius, sub facis. Ea vero rationalia, quae
magis ἃ divina charitate refrixerant, anime sunt

ψυγέντα λογικὰ ψυχὰς ὀνομασθῶναι, χαὶ σώμασι D appellatse. et in crassiora corpora nostra conjectz.

παχντέροις τοῖς χαϑ᾽ ὑμᾶς ἐμδλοδδναι * τὰ δὲ ixi τὸ
A&xpe» τῆς καχίας ἔληλυθότα, ψυχροῖς xai ζοφεροῖς
ἐνδεθῆναι σώμασι" xxi δαίμονα: γεγονέναι χαὶ ὄνο-
μασθᾶναι. » “Ἔτι xai ταῦτα )χρωδεῖ - « Ὅτι ἐξ &-
ἡΔιχῆς μὲν καταστάσεως ψυχιχὰ γίνεται χατάστα-
σις, ἐκ δε ψυχιχῆς δαιμονιώδης χαὶ ἀνθρωπίνῃ - ἕνα
δὲ μόνον νοῦν ix πέσῃς τῆς ἑἐνάδος τῶν λογικῶν

4) Eadem deOrigene Suidas. Contra est Halloix
NOU ad Vitam Orig., fol. 39, item. fol. 35, 36, 37.
(2) « Origenis nonnulla opuseula, qus vir bea-

jeronymusnon repudiat,legenda suscipimus.

ParngoL. Ga, CXLV.,

Quse vero ad summam malitise et vitiositatis fue-
rant progressa, frigidis et caliginosis inclusa cor-
poribus, deemones et facti et nominati sunt. » Ad
heec illa quoque nugatur : « Quod ex angelicaqui-
dem constitutione animata facta est constitutio,
ex animata autem,demoniaca est humana. Unam
porro mentem ex universa rationalium unitate,

Reliqua autem omnia cum auctore suo dicimus
esse renuenda. » (Dist. 15, Sancta Rom. Ecctesia.)
(3) Eusebius Pamphili, sicuti et alii multi Pa-
tres, benignius de Origene senserunt.
36

4133 ECCLESIASTICAE HISTORL£E LIB. VI. 113&

óxq»ixm xocpou μὲν ἔτος "cjby', ἀπὸ δὲ τὸς τοῦ A Severi anno incepit, finis autem in Valeriani et

Κυρίου θείας γεννήσεως διαχοσιοστὸν πεντυχοστὸν — Galieni imperium incidit: anno a mundo condito

ὄγδοον ἐκεραίνετο. quinquies millesimo septingentesimo sexagesimo
tertio (1), a nativitate vero Christi ducentesimo
quinquagesimo octavo.

NIKH$OPOY KAAAIXTOY

TOY SANGOIIOYAOY

EKKAHXZXIAXZTIKHSPX IXETOPIAX
ΤΟΜΟΣ ς΄.

NICEPHORI CALLISTI
XANTHOPULI
EOCLESIASTICUE HISTORLE

TOMUS VI

RERAA. A'. B 389 CAPUT I.
Iipodiáyugt; τοῦ τόμου ἀφηγουμένη ἅ δια- Praefatio tomi dicenda exponens.
χέψεται,

Ὁ μὲν δὲ πέμπτος ἡμῖν τόμων, ὧε τῶν ᾽Ωριγέ- Quintus liber res Origenis, et alias preeterea quee
νους xal τοῖς περὶ αὐτὸν γενομένοις τῷ amr! ἐχεῖ- — mlate ejus accidere, complexus, una cum morte
wo» χρόνῳ τὰς ὕλας tüc ἱστορίας ἱχανὰς παρασχὼν, ejus finem quoque suum accepit. Sextus autem,
ré ἐχείνου τέλει x«i αὐεὸς καταλήγει ^ τὸν δ᾽ i — qui nobis est in manibus, argumentum habebit
tov uot δὲ τοῦτον, ὁ μέγας τῆς ᾿Αλεξανδρείας ἐπί. — magnum Alexandrie episcopum Dionysium, scri-
σκοπὸς Διονύσιος, dt ὧν χαταλέώλοιπε συγγραμμά- — ptis ejus que post se reliquit, per proprias ejus
των, ὕλας ἀκοχρώσας τῇ μετὰ χεῖρας πραγματεία — voces, materie satis suppeditantibus. Exponemus
δαψιλῶς χορηγούσας, ταῖς ἰδίαις συνεκπονέσει 9»- — quoque in eo, que post Severi, Maximini et Decii
sale. Δώσει τοιγαροῦν τὰ μετὰ τὸν διωμγὸν Le$- — persecutiones, in Ecclesia sint acta. Unde etiam
pev, Μαξιμένου τε xel Δεκίου γεγενημένα " ὅθεν το Novatus progressus, seipsumnovee heeresis Catha-
παὶ Ναυᾶτος ἀρξάμενος, καινῆς αἱρέσεως τῶν Καθα. — rorum sivePurorum ducem promulgarit. Preterea
ρῶν ἀρχεγὸν ἐκυτὸν ἀνεῖπε. Καὶ ἔτι ὡς ἀπελήλα- — quomodo is rejectus sit, et illi potius qui in per-
Tm, καὶ οἱ ἐν τῷ διωγμῷ παραπεσόντες, μᾶλλον C secutione lapsi fuerant, in Ecclesiam recepti. Item
wepedoyüc üCluyre:. Ἔτι δὲ καὶ περὶ τοῦ μετὰ τὸν — de divino lavacro, quod nonnulli post persecutio-
ϑιονγμὸν θείου λουτροῦ * τῶν ct ἄλλων αἱρέσεων. nem inducebant, et de illis heresibus. ltem de
Περί τε τῶν x«t Αἴγυπτον χαὶ Παλαιστίνην αὖθις tyrannorum Egypti et Palesstinee actis. Mentionem
τοῖς εἰσόπειτα διαπεπραγμένων τυράννοις. Καί τι. quoque faciemus quorumdam prodigiorum ; item
νων δὲ τεράτων ἐπιμνησθήσεται ^ τῶν τε Διονυσίον — Dionysii epistolarum: adheec. Nepotis, Pauli Samo-
ἐκιστολῶν. Πρὸς dà τούτοις περί τε Νέπωτος, xai —sateni, et perverse Manicheeorum opinionis. 390
τοῦ ix Σαμοσάτων Παύλον, x«i τῶς ἑτεροδόξου τῶν — Postremo divinos recensebimus viros, qui ea tem-
ἹΕανιχαίων διαστροφῆς. Καὶ τέλος περὶ τῶν τῆν. — pestateusqueadDiocletianum et Maximianum, qui
καῦτα δϑιακρεψάντων θείων ἀνδρῶν διαλήψεται, οἱ — quidem acerbissime ecclesias oppugnarunt, eni-

τῆς κατὰ Διοχλητιανὸν x«i Μαξιμιανὸν τῶν — tuere. Initium autem inde sumendum,
hb» πολιορχίας παρέμειναν. Ἄρξομαι δὲ ἐντεῦθεν.

(1) Secundum chronicos nostros 4236,

1135

CAPUT 1].

Ut episcopi, qui tum ecclesiis prefuerunt, eos qui
sub Decio in persecutione lapsi [uerant, post
justam panitentiam in Ecclesiam receperint.

In persecutionibus, quas recensuimus, multi
Christianorum fortiter per martyria cum hostibus
congressi, debitum victorie premium reportarunt.
Plurimi etam propter animorum imbecilitatem,
obviam quidem illi periculis sunt progressi, sed
cum ea perferre non possent, simuletidolis sacri-
ficarunt, et vere pietatis cultum abjurarunt. li
vero, persecutionis motu et erumna conquiescente,
cum in animis secum ipsi suis quonam miserie
calamitatis pervenissent, perpenderent, graviter
afflictis vehemens incessit dolor et poniltentia.
Itaque ad ecclesiarum ejus temporis antistiles se
contulerunt, peenitere se atque resipiscere, para-
tosque esse quidquid illis imperatum esse facere,
clementiam Dei imitati, non gravale eos suscepe-
runt et complexi sunt, et cum legitima atque
competenti poenitentia invitatos in Ecclesiam pro-
duxerunt, tum tempore quoque suo stationem et
locumeis inter fideles (1), intervenientesolummodo
oratione, unacum manuum impositione, dederunt:
id quod ita ex consuetudine longa in Ecclesia
observabatur. Quam consuetudinem primus Cy-

NICEPHORI CALLISTI

1136

KESAA. Β΄.

Ὡς οἱ τότε τῶν ἐχχλησίῶΩν ἡγεμόνες τοὺς ἔν
τῷ κατὰ Δέχιον δεωγμῷ παραπεσόντας μετ᾽
ἀξιολόγον μετανοίας προσέεντο. .
Πολλῶν ἐν τοῖς προλαδοῦσιν διγωμοῖς, τῶν μὲν

γεννικῶς παραταξαμένων, χαὶ τὸ τῆς νίχης βρα-
θεῖον χληρωσαμένων, τῶν δὲ χαὶ πλείστων τῷ ἀγεν--
wt τῆς ψνχῷς ὁμόσε μὲν τοῖς χινδύνοις χωρούν-
των, οὐχ εἰσάπαν δὲ φέρειν οἵων τε ὄντων, χαὶ διὰ
τοῦτο ἐπιθυόντων, x«l τὸ θεῖον σέδας ἐξομνυμένων,
λωφήσαντος τοῦ δεινοῦ, οὗ χαχοῦ γένοιντο διαγνόν-
τες, δεινῶς τε ἐπλήττοντο, xal πολλῷ ἐχρῶντο τῷ
μεταμέλῳ. Ἔνθεν τοι xai τοῖς τηνιχάδὲ tov ἐχχλῃ-
σιῶν ἡγεμόσι προσιόντες, μετανοεῖν ἔλεγον, χαὶ πᾶν
ὁτιοῦν πράττειν ἐν ἑτοίμῳ ἔχειν ἀνύσαι. Οἱ μὲν οὖν
Θεοῦ φιλανθρωπίαν μιμούμενοι, xal γνησίως μαλα
προσέεντο x«l ἡσπάζοντο ^ x«l ἀναλόγῳω τῷ μετα-
νοίᾳ εἰσεχαλοῦντο" xai χατὰ τὸν προσέχοντα χρὸ-
vov x«l τς μετὰ τῶν πιστῶν στάσιως χκατυξίουν
τῇ διὰ χειρὸς μονῃ εὐχῇ. Ἔθος τοῦθ᾽ ix μαχροῦ τῇ
Ἐχχλησίᾳ μεμενηκὸς, ó dà πρῶτος Κυπριανὸς ὁ
τῆς Καρχηδονίων ποιμὴν ἐναλλάττειν daro δεῖν"
καὶ μηδ᾽ ἄλλως ὃ διὰ λουτροῦ τὴν πλάνην ἀποχα-
θαιρομένους, χαὶ τοὺς ἐξ ὁποιασδηποτοῦν αἱρέσεως
προσιόντας εἰσδέχεσθαι. Καὶ οἱ μὲν οὕτως εἶχον - καὶ
χαθεχάστην ἀδεῶς τοὺς ὀθενδήποτε προσιοντας
ἀσμένως ἐδέχοντο.

prianus Carthaginensis pastor mutandam esse censuit (2), non aliter et lapsos, quam per lavacrum
exipiandos, et quoscunque ex qualicunque heresi resipiscentes, admittendos esse arbitratus. Atque
ecclesiarum quidem episcopi ita se gerebant, et quotidie propalam perlibenter quoscunque rever-

tentes suscipiebant.

391 CAPUT ΠΙ.

De impuro Novato, rebusque ejus narratio, et quas
ejus fuerit doctrina.

Rome autem eis temporibus presbyter erat No-
vatus nomine. Is fastu et jactantia inani sublatus,
omnem (ut in proverbio est) moverat lapidem, ut
Romane Eocolesie gubernationem consequeretur.
Ubi autem omnia expertus, nihil egit (erat enim
tumore, ambitione, et glorie cupiditate immensa
correptus), in desperationem incidit : et tandem
aliud quod faceret non habens, ab Ecclesia se-
ipsum segregans, proprios coetus cogere, etnovam
quamdam heresim per defectionem instituere cc-
pit : secessionis sue obtentum illum pretexens.
quod episcopi eos qui Deciana persecutione diis

ΚΕΦΑΔ. Γ΄.

Περὶ Νανάτου τοῦ ἀχαθάρτον, xal τῶν χατ᾽
αὐτὸν διήγησις ^ xai τί ἐδογμάτιζξε.
"Hv δέ τις x«r' buivo χαιροῦ tj Ῥώμῃ διατρέ-

Gov πρεσθύτερος. Νανᾶτος ὄνομα τῷ ἀνδρί * οὗτος

rov» τύφῳ καὶ διαχένῳ φρυάγματι ἐπαρθεὶς,

πάντα κάλων, τὸ τοῦ λόγον, ἐχίνει τῆς χατὰ Ῥώ-
μὴν Ἐχχλησίας ὁγήσασθαι. Ἐπεὶ δὲ πάντα πράτ-
τῶν τοῦ σχοποῦ διημάρτανε, τύφῳ γὰρ καὶ φιλοδο-
ξίας ἔρωτι ἀμέτρῳ χατάσχετος ὧν, εἰς x&tuyvecu
προὔχειτο" Té)og μΆό τι πράττειν ἔχων, τῆς '"Ex-
χλησίας ἑαυτὸν ἀποῤῥήξας, ἰδίᾳ ἐχκλησίαν evviyt,

xxi χαινήν τινα ἐπιχαινονργεῖν αἵρεσιν ἤθελε, xpó-

ὄχημα ÓüOc ἔχων rüc διαστώσεως, ὄτιπερ τοὺς

ἐπιθύσαντας ἐν τῷ xarà Δέκιον διωγμῷ διὰ μετα-

sacrificassent, per condignam poenitentiam in gra- D νοίας ἀξιολόγου προσίεντο. "Ev ὀλέγῳ δὲ καϊρῷ πολ-

tiam recepissent. Brevi sane tempore permultis
seductis, suum sibi constituit conventiculum : et
eorum qui propter sordes Catbari sive puri (3)
nominantur, ducem se fecit. Cum autem eum epi-

(4) Exomologesi peracta scilicet.

(2) Placuit hoc etiam plerisque omnibus Africe,
Numidis, Mauritanieque epicopis. Ipsum etiam
beatum Hilarium aliquando hujus sententie fuisse,
ut ab Arianis baptizatos non reciperet, nisi rursus
ab orthodoxis baptizarentur, palam scribit Hiero
nymus. Ab hoc dogmate hodie dissentit Ecclesia,
et iterationem baptismi prohibent imperiales con-
stitutiones. Nec satis esset tutum eam aperire de

λοὺς ἀπατήσας, ὑφ' ἑαυτὸν συνίστῃ συνέδριον x«i
τῶν διὰ ῥυπαρίαν Καθαρῶν ὀνομασθώντων καθί-
στατο ἀρχηγός. Ἑπεὶ δὲ x«i τῆς ἔκ πολλοῦ exc
ἱερωσύνης αὐτῷ μετέχειν ἐχρῆν, δύο τῶν τινας ἑαυ-

sacris ceremoniis fenestram, ut sacerdos impius
nihil agere credatur. Quam opinionem obtinuere
Donatiste, sed enim in Polonia nunc quoque epi-
scopi, homines ab Orientalibus sacerdotibus qua-
les sunt in Moscovia et Russia omni baptizatos
denuo tingunt, illis adjectis verbis, Si som es
$aptizatus. Adfui ipse ablutioni hujusmodi sus-
ceptor. — ΝΕ
(3) Per δ ἰρηνασίη videlicet.

1137 ECCLESIASTICAE HISTORUE LiB. VI. 1133
τοῦ ἀποστεῦαις πάμπαν τῆς ἑαυτῶν σωτηρίας &x- À scopali dignitate, quam tantopere dudum adama-
εγνωχότας, τρεῖς ἐξ Ἰταλίας ἀφανεῖς ἀετεστώλετο — verat,potiri oporteret, per duosquosdam seetz suse

ἐπισχόπους εἰς Ῥώμην, &x)actouc πταντῃ x&i &ypot-
xí& συξῶντας : x«i ἃ πρόφασις εὔλογος, ὡς ἄν γε,
φῃσὶ, rà» μεταξὺ ἐχείνου xxi τῶν ἐπισχόπων ἔχ
παλαιοῦ διαλύσωσιν ἔχθραν μεσῖται γενόμενοι. Καὶ
οἱ μὲν ἦχον ἀπλότετι γνώμες μὴ τι τῶν τοῦ πλάτ-
ματος ἐν νῶ θέμενοι. Ἐγαλεισθεῖσιν οὖν βίαν ixà-
όν τίνες τῆς ἐχείνου συμμορίας, μέθᾳ xmi χραι-
we κχεχαρωμένοι, χειρῶν εἰχονινᾷ ἐκιθέσει ἔπκι-
σκοπᾷς ἐχείνω παρέχειν ἀξίωμα. Ot μὲν οὖν χαὶ
ἄχοντες σφόδρα ἐχἝεδιασμένοι, τὰς χεῖρας ἐχείνω
ἐπέθεντο - τὴν χάριν δ᾽ οὗτος ὡς ἐδόκει ἀνοσίως
λαδῶν, ἀντεποιεῖτο ταύτης, χαὶ διεχδιχεῖν ἐπειοᾶτο ^
ἄνθρωπος, ᾧ χαὶ τὸ εἰς Χριστὸν πιστεῦσαι πρόφα-

homines, qui salutam suam prorsus jam despera-
rant, tres ad se Romam obseuri nominis ex Italia
episcopos, eosque simplicibus atque adeo rusticis
moribus, ad simulandum etdissimulandum scilicet
minime idoneos, pertrahit : illo splendido prze-
textu usus, ut ipsi, partibus suis interpositis, me-
diatores inter se et episcopos, veteres simultates
et inimicitias componerent. llli porro, propter ani-
morum simplicitatem nihil tale veriti, ad eum ve-
nere. [δὲ οἷς in conclavi conclusis quidam ex ejus
sodalitate, per animorum crapule et ebrietatis gra-
vedinem, vim afferunt, et imaginaria manuum im-
positione episcopalem dignitatem homini conferre

σις ὁ Σατανᾶς ζν ἐνσχηνώσας αὐτῷ. Κατηχούμενος p cogunt. Quod sane illi, vel inviti, vi atque neces-

γὰρ ὑκὸ τῶν ixopxiGtér νόσῳ περιέπεσε χαλεπῇ ᾿
ὥστ᾽ ἀποθανεῖσθαι προσδόχιμον ὄντα͵ τὸ ὕδωρ «i-
τῦσαι λαδεῖν ^ ὃ χαὶ ἐν αὐτῇ τῇ χλέν ᾧ ἔχειτο x
ριχυθεν, δᾷθεν ἐδάπκτιξεν ^ εἶγε χρὰ τὸ τοιοῦτον
βάκτισμα ὀνομάσαι ^ ὃ γε οὐδὲ τῶν λοικῶν τῆς
᾿Ἐχχλησίας συμδόλων ἀξέωτο, ὧν χρεὼν τοὺς τοιού-
τους μεταλαμθαάνειν χατὰ τὸν τῆς Ἐχχλησίας θεσ.
μόν. ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ ὑπὸ ἐπισκόπων, τὴν νόσον διαφυγὼν,
ἐσφραγίσθη ἐς ὕστερον. Τούτων δὲ τῶν μυστιχῶν
pà τυχὼν, πῶς ἄν ἁγίου Πνεύματος ἔτυχεν; ᾿Αλλὰ
κἂν τῷ χαιρῷῶ τοῦ διωγμοῦ δειλία σχεϑεὶς, ἐξώμνυτο
τὴν τοῦ πρεσθυτέρου τιμήν. '"Txó γὰρ τῶν διαχό-
νων ἀξιούμενος, ὅσα θέμις ἱερεῖ βοκθεῖν ἀδελφοῖς,
ἐν χαιρῷ τῷ τῶν διωγμῶν ἑκιχουρίας μάλιστα
χρήξουσι, τοσοῦτον &xícys πειθαρχξεαι, ὡς xoi
χαλεπαίνοντα ἀπαλλάττεσθαι, xal pà τοῦ λοιποῦ
πκρεσδύτερον ἐθέῶλειν εἶναι, ἑτέρα φιλοσοφία τὰ χατ'
αὐτὸν ἐπιτρέψαντα, Καὶ d) δὲ τι ἀκᾷδον παντά-
πασι διεκράττετο. Ποιῶν γὰρ προσφορὰς, ὡς ἔϑος
ἱερεῦσι ποιεῖν, εἶτα πρὸς τὴν τοῦ ἄοτου μετάδοσιν
“ινόμενος, ἐπιδιδοὺς ἑκάστῳ τὸ μέοος, ὀμνύειν τοὺς
ταλαιπώρους ὀνώγχαξεν, ἀντὶ τοῦ μετ᾿ εὐχαριστίας
λαμθαάνειν " χατέχων γὰρ καὶ dupye τὰς χεῖρας τοῦ
λαδόντος, οὐ πρύτερον ἀνέει ἴως ταῦτα ὀαόσαιεν "
χρήσομαι γὰρ τοῖς ἐκείνου ῥήμασιν“ ᾿Οιιοσὸν uot
κατὰ τοῦ αἵματος xai τοῦ σώματος τοῦ Κυρίου
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, px δέκοτέ με καταλιπεῖν χαὶ
ἐπιστρέψαι xpéc Κορνήλιον - Ῥώμης δ᾽ οὗτος ἐκί-
σχοπος. Oi δὲ ἄθλιοι ἐχεῖνοι, οὐ πρότερον ἀπε-
γεύοντο, εἰ uà πρότερον ἐκείνω δέχατηρῶντο - χαὶ
ἀντὶ τοῦ Ap» εἰπεῖν, τὸ αὐ ἐκανόχειν ἔλεγον.
Τούτου τὴν χαχίαν χαὶ τὸ χαχόηθες τῆς αἰδέσεως,
Μάξιμος πκρεσδύτερος χαὶ OópGe»é;, δὶς τὸν Χρι-
στὸν παῤῥησιασάμενοι, δόξαν τε οὐχ ἔλαχίστεν ἐκ
τοῦ ὁμολογῦσαι χαρκωσάπενοι, ἔτι de Σιδωνιὸς τε
zai Κελερῖνος χαὶ αὐτοὶ τὸν ἴσον ἀγῶνα διαδοα-
μόντεςκ, πρῶτοι φωράσαντε:, πρῶτοι προσιόντες,
ἐς θρίαμδον ixi μέσου τῆς ἐχχλχσίας προὐτίθουν.
"té» di χειροτονησάντων αὐτὰ si; οὐκ εἰς μαχοὰν
Tales olim Cliniei dieti.
Euseb. lib. vi, cap. 43.

1
] B Confirmationem hoc nunc vocamus.
(4) Τούτου δὲ uà τυχὼν, πῶς ἅν τοῦ ἀγίου Πνεύ-

C

sitate adducti, fecere. Et Novatue honorem eum,
quem tam scelerate, ut videbatur, consecutus
fuerat,usurpabat, eumdemque contra obtrectatores
defendere parabat : homo, in quo Satanas domi-
cilium habens, Christi nomen et fidem ad preter-
tum, saltem uteretur (1). Cum enim ab exorcistis
de fide institueretur, morbo est correptus gravi :
cumque jam in exspectatione mortis esset, aquam
petiit,qua in ipso lecto, ita ut decumbebat, perfu-
sus, baptizatus scilicet est: si quidem tinctionem
hujusmodi baptismum vocarelicet. 399 Sedenim
ille postea reliquis Ecclesie symbolis atque czre-
moniis (2), quibus ad eum modum tincti juxta Ec-
clesit sanctiones uti solent, minime dignus est
habitus : neque cum convaluisset, signaculum ab
episcopo deinde recepit (3). Porro cum mystica
hujusmodi symbola non sit sortitus (4), quomodo
Spiritum sanctum est assecutus ἢ Sed et persecu-
tionis temporibus, per timiditatem, presbyteri ho-
norem abjuravit.Postquam enim à diaconis rogatus
est, ut periclitantibus fratribus, in tormentorum
discrimine maxime auxilio indigentibus, ita ut sa-
cerdotem deceret, preesto adesset : tantum abest
ut illis sit obsecutus, ut cum indignatione magna
se subduxerit, etde cetero presbyter esse nolu-
erit,aliud seilicet philosophiee genus secutus.Aliam
quoque absurdam admodum rem in se admisit.
Cum enim oblationes offerret, qui mos sacerdotibus
est, et jam ad distributionem panis pervenisset.
data cuilibet parte sua, pro eo quod eum gratia-
rum eam actione percipere debebant, jurare mise-
roscoegil : utramque enim percipientium manum
comprimens (5), non prius eas remisit, quam
juratum ab eis esset (utar autem verbis ejus con-
ceptis):Adjura mihi per sanguinem etcorpus Domini
nostri Jesu Christi,nunquam tea me discessurum.
et ad Cornelium (Romanus hic fuit episcopus)
rediturum esse. Miseri autem illi non prius quod
acceperant, degustarunt, quam se illi devoverunt:

€ ἔτυχεν ; Eusebius.
(9) Ea tempestale laicis etiam eucharistia in
manus dabatur : quod postea in Ecclesia est mu-
tatum.

4443
CAPUT VI.
De Dionysii epistolis de ponitentia : et nova narratio
de quodam Serapione, qui in penitentia sacro-
sancta mysteria, extremum spiritum. agens, per-
— cepit.

Ad Fabium eum (1), in Novati sectam aliquan-
tulum inclinantem, quem modo diximus, divinus
vir Dionysius scribens, plurima de poenitentia
disserit : et martyrum cerlamina jam inde ab ini-
tio discernens, sicuti et nos exposuimus, atque
alia multa afferens, admiratione quiddam dignum
memorat, quod hoc quoque loco tempestive refe-
rendum duxi. « Unumtibi, inquit, exemplum quod
apud nos evenit, exponam. Serapion quidam no-
biscum fuit senex fidelis, et qui sine crimine ad

NICEPHORI CALLISTI
Α

ε44
ΚΕΦΑΛ. ς΄.

Περὶ τῶν ἐπιστολῶν Διοννσίον τῶν περὶ μετα-
νοίας" xat ξένον διήγημα περί τινὸς Σερα-
πέωνος. μετανοήἡσαντοςχαὶ μετασχόντος τῶν
θείων ἀγιασμάτωνἐντελευταίαις ἀναπνοαῖς.
Τούτῳ δὲ αὐτῷ τῷ Φαδίῳ ἠρέμα κως ὑποχατα-

χλινομένῳ τῷ Νανάτου σχέσματι χαὶ ὁ νῦν sipupá-

νος θεῖος ἀνὴρ Διονύσιος ἐπιστἕλων, πλεῖστα περὶ
μετανοίας διέρχεται " τούς τε τῶν μαρτύρων ἀγῶνας
ἄνωθεν διαιρῶν, ὡς xai ἡμεῖς διελάδομεν xei ἀλλ᾽
ἅττα ἐπάγων " ἦν οἷς xai τι θαύματος ἄξιον ἱστορεῖ,

ὃ χαὶ τῇ παρούσῃ πραγματεία συντάττειν οὐχ ἄχαι-

pov ἧγημαι. Δέγει δὲ οὕτως * « Ἕν δέ cot καὶ τοῦτο

παράδειγμα παρ᾽ ἡμῖν συμδεδηχὸς ἐχθήσομαι.

Σεραπίων τις ἦν ἐν ἡμῖν πιστὸς γέρων, ἄμεμπτος

multum vixisset tempus, persecutionis autem tem- p μὲν τὸν πολὺν διαδιώσας χρόνον, ἐν δὲ τῷ πειρασμῷ

pestate lapsus esset. Is sepe quidem ut recipere-
tur obtestatus fuerat, sed nemo illi advertit ani-
mum. lIdolis enim sacrificaverat. Morbo vero
deinde oppressus, tres continuos dies sine voce et
sensu jacuit : paululum vero viribus recuperatis,
quarto die nepotem ex filia ad se vocavit, et,
Quandiu me tandem, inquit, o filii, distinetis ?
accelerate, queso, et me quamprimum absolvite,
presbyterorumque aliquem tu ad iue voca. His
dictis, rursum obmutuit. Puer cursu ad presbyte-
rum contendit : erat autem nor, et ille eger de-
cumbebat. Quapropter cum ad senem venire non
posset, mandatumque a me haberet, ut e vita de-
cessuri (2), si opus esset, οἱ maxime si antehac
suppliciter precibus id tlagitassent, ut scilicet eo
meliore spe fatis concederent, absolverentur :
paululum puero Eucharistie dedit (3), infundere
atque instillareid in os seni jubens. Puer redit :
896 cum non longe abesset, priusquam ad illum
ingrederetur, erigens se rursum Serapion. Ve-
nisti, inquit, fili ? Presbyler quidem venire ad me
non potuit : attu celeriter, quod jussus es perfice,
et me dimitte. Instillavit ei puer Eucharistiam, et
simulatque oriejus infudit, atque ille paululum id
glutiendo demisit, confestim reddidit spiritum. An
non aperte conservatus eo usque in vita perman-
sit, donec absolveretur, peecatisque per multa qua
egit bona opera exstinctis, confiteri posset ἢ» Haec
de Serapione. Idem porro Dionysius epistolam
aliam de penitentia ad /Egyptios scripsit, in qua
judicium suum de lapsis, ordines eorum et discri-
mina persequens, exponit. Aliamrursum, eamdem
inscriptionem de poenitentia habentem, ad Cono-
nem episcopum Hermopolitam. Aliam preterea
cohortatoriam ad gregem suum Alexandrinum. Est
item ejus alia epistola ad Originem, de martyrio :
alia ad Laodicenses, quorum episcopus fuit The-
l]ymidris : sicuti alia etiam de poenitentia, ad Ar-
menios, quorum ecclesie prefuit Merdazanes.

1) Alii Fabianum nominant.
2) Olim morituris quoque Eucharistiae communio
ermissa.
(3) Audio quod dicant, mysticam benedictionem,
si ex ea remanserint in sequentem diem reliquie,

C

πεσών. Οὗτος πολλάχις ἐδεῖτο * xai οὐδεὶς xpoc-
εἶχεν αὐτῷ " χαὶ γὰρ ἐτεθύχει. ᾿Εν νόσῳ δὲ γενό-
μενος, τριῶν ἑξᾷς ὁμερῶν, ἄφωνος x«i ἀναίσθητος
διετῶεσε. Βραχὺ δὲ ἀνασφήλας͵ τῇ τετάρτῃ προσ-
σνεχαλέσατο τὸν θυγατριδοῦν * xci, Μέχρι με τίνος,
φησὶν, ὦ τέχνον, χατέχετε ; Δέομαι, σπεύσατε, καί
με θᾶττον ἀπολύσατε. Ἰῶν πρεσδυτέρων τινὰ
χάλεσον. Καὶ ταῦτα εἰπὼν, πάλιν ἦν ἄφωνος.
Ἔδραμεν ὁ παῖς ἐπὶ τὸν πρεσδύτερον. Νὺξ δὲ ἦν "
χἀχεῖνος ἠσθένει ἀφιχέσθαι μὲν οὖν οὐχ idu-
γνήθη " ἐντολῆς δὲ ὑπ᾽ ἐμοῦ δεδομένης τοὺς ἀπαλλατ-
τομένονυς τοῦ βίον, εἰ δέοιντο, χἀὶ μάλιστα si xxi
πρότερον ἱκετεύσαντες τύχοιεν, ἀφίεσθαι * ἵνα εὐῶ-
πίδες ἀπαλλάττωνται, βραχὺ τῆς Εὐχαριστίας
ἔδωχε τῷ παιδαρίῳ, ἀποθρέξαι χελεύσας, χαὶ τῷ
πρεσδύτῃη xarà τοῦ στόματος ἐπιστάξαι. Ἔκανῆχεν
ὁ παῖς φέρων " ἐγγὺς δὲ γενομένον πρὶν εἰσελθεῖν,
ἀνενέγχας πάλιν ὁ Σεραπίων, " Ηχες, ἔφη, τέκνον ;
x«i ὁ μὲ» πρεσδύτερος ἐλθεῖν οὐχ ἠδυνήθη " σὺ
δὲ ποίησον ταχέως τὸ προσταχθὲν, καὶ ἀπαλλαττέ
με. ᾿Απέδρεξεν ὁ παῖς * xal ἅμα τε ἐνέχεε τῷ στὸ"
ματι * χαὶ μιχρὸν ἐχεῖνος χαταδροχθίσας, εὐθέως
ἔδωκε τὸ πνεῦμα. ρ' οὐχ ἐναργῶς διετηρώήθῃη, χαὶ
παρέμεινεν ἕως λυθῇ, χαὶ τὴς ἁμαρτίας ἐξαλει-
φθείσης ἐπὶ πολλοῖς οἷς ἔπραξε καλοῖς, ὁμολογηθῆναι
δυνηθῇ ; » Ταῦτα μὲν περὶ τούτου - ὁ δ' αὐτὸς Διο.
γύσιος καὶ τοῖς xat' Αἴγυπτον ἄλλην περὶ μετανοίας
ηράφει, ἐν à τά οἱ ϑοχοῦντα περὶ τῶν παραπεκτω-
κότων ἐχτίθεται, τάξεις αὐτῶν χαὶ διαιρέσεις ὑπο-
τυπῶν. Καὶ τῷ τς Ἑρμονπολιτῶν Κόνωνε ἄλλην
στῶλει, Περὲ μετανοίας xai αὐτὴ τὸν ἐπιγραφὴν
ἔχουσα * προτρεπτικὴ δ᾽ ἑτέρα πρὸς τὸν κατ᾽ 'Ale-
ξάνδρειαν ποίμνην αὐτοῦ. "Exi δὲ τούτοις καὶ ἡ πρὸς
᾿Ωριγένην γραφεῖσά ἔστι περὶ μαρτυρίου * χαὶ τοῖς
κατὰ Λαοδέκειαν, ὧν ποιμὴν Θηλύμιδρις ἐκίσκοπος
ἐγνωρίζετο " ὡς δὲ xmi τοῖς xar ᾿Αρμενέαν περὶ
μετανοίας * dv ἦρχεν ἱερῶς Μεροναξάνης ὄνομα.
Καὶ Κορνηλίῳ δὲ τῷ χατὰ Ῥώμην γράφει δεξώμε---
γος τὸν χατὰ Νανάτου ἐχείνον ἐπιστολήν * ὦ χαδε.--

ad sanctificationem inutilem esse. Sed insaniuam—

heec dicentes. Non enim alius fit Christus, neqe—-—
sanctum ejuscorpusimmutabitur,sed benedictio——
nis virtus et vivifica gratia perpetua manet inillo——
Cyrillus ad Calosyrium episcopum.

1147

NICEPHORI CALLISTI

1148

baptismo epistolam idem dedit, Stephani et reli- A πρότερον x«i περὶ Ἑλένου xal Φιρμιλιανοῦ, x«t

quorum judicium in ea ostendens. Seripserat
namque Stephanus prius de Heleno et Firmiliano.
omnibusqne finitimis populis, $98 se cum illis
non communicaturum, eam ipsam ob causam,
quod hereticos rebaptizarent. « Et considera, in-
quit, magnitudinem rei. Certum enim est, de ea
tn maximis episcoporum conventibus, ut audio,
decreta esse facta, videlicet, ut qui ex hereticis
per poenitentiam convertuntur, primum de recta
fide percatechesim instituantur, deinde abluantur,
veteris et impuri fermenti deponentes sordes. »
Et paulo post : « Quin et dilectis nostris compres-
byteris Dionysio et Philemoni, qui antehac suffra-
gatores Stephani fuere, cum ad me de hisce rebus
scripsissent, prius quidem paucis, nune autem
pluribus respondi. » Et de baptismo nunc hacte-
nus. De heresi autem Sabelli (1), que tum emer-
gebat, mentionem faciens, « De dogmate, inquit,
quod Ptolemaide, que una ex quinque civitatibus
est, recens orto, impio prorsus, quippe quod mul-
tam blasphemiam in omnipotentem Deum, Patrem
Domini nostri Jesu Christi, multam infidelitatem
in unigenitum ejus Filium, primogenitum omnis
creature, inhumanatum Verbum, insensibilitatem
autem Spiritus sancti continet, cum utrinque ad
me pervenissent et decreta, et fratres disputaturi,
qua&dam scripsi pro virili mea, Deo suppeditante,
explanatius exponens omnia. »

CAPUT VIII.
De visione quz Dionysio apparuit.

In tertia epistola de baptismo, quam ad Phile-
nmionem presbyterum Romanum scripsit hec re-
fert: « Ego vero etiam in scriptis, et traditionibus
hereticorum lectione versatus sum, opinionibus
eorum impurissimis aliquantum animum meum
polluens, utilitatem autem illam ab eis capiens,
ut facilius eos apud me ipsum refellam atque re-
pudiem, magisque etiam exsecrer ac delester. At-
que equidem frater quidam presbyter ab eis le-
gendis me arcebat, quod vereretur, ne in ceno
malitiae una cum illis involverer, neve anima mea
novam et perniciem contraheret. Eumque cum
vera dicere sentirem, 399 visio quaedam divi-
nitus exhibita et vox me confirmavit. Diserte
namqueetclare mandavit, dicens : Omnes versato,
quos:in manus acceperis, libros : disquirere enim,
castigare et explorare omnia potes, quee tibi etiam
ab initio fidei complectende causa fuit. Visionem
eam accepi apostolice voci congruentem, que fir-
mioribus dicit : Estote spectati atque probati tra-
pezite (2). » Deinde cum quedam de heresibus
omnibus dixisset, talia infert.

(4) Negavit is, Christum Filium Dei et primo-
genitum omnis creature esse : simulque Spiritus
sancti intellectum ademit.

B

D

πάντων τῶν ὁμορούντων ἐθνῶν, ὡς οὐδὲ ἐχείνοις
χοινωνήσων διὰ τὴν αὐτὴν ταύτην αἰτίαν ^ ἐπειδὴ
τοὺς αἱρετιχοὺς, φησὶν, ἀναδαπτίζουσι. « Καὶ σχό-
Ttt τὸ μέγεθος τοῦ πράγματος, Ὄντως γὰρ δόγματα
περὶ τούτον γέγονεν ἐν ταῖς μεγίσταις τῶν ἐπι-
σχόπων συνόδοις, ὡς πυνθάνομαι - ὥστε τοὺς προσ-
ἰόντας ἀπὸ αἱρέσεων προχατηχηθέντας, εἶτ᾽ ἀπο-
λούεσθαι x«i ἀναχαθαίρεσθαι τὸν τῆς παλαιᾶς χαὶ
ἀχαθάρτου ζύμης ῥύπον. » Καὶ μετ᾽ ὀλίγα " « Καὶ
τοῖς ἀγαπητοῖς δὲ ἡμῶν xci συμπρεσθυτέροις Διο-
νυσίῳ x«i Φιλήμονι, συμψήφοις πρότερον Στεφάνῳ
γενομένοις, χαὶ περὶ τῶν αὐτῶν pot γράφουσι,
πρότερον μὲν ὀλίγα, νῦν δὲ x«l διὰ πλειόνων ἐπέ-
στειλα. » Καὶ περὶ μὲν τοῦ βαπτίσματος ταῦτα "
ἐμφαίνων δὲ, ὡς τηνιχαῦτα χαὶ ἣ κατὰ Σαδέλλιον
αἵρεσις ἐπιπολάρξονσα ἦν, ταῦτώ φησι" « Περὶ γὰρ
τοῦ νῦν χινηθέντος ἐν τῇ Πτολεμαΐδι τῆς Πενταπό-
λεως δόγματος, ἀσεδοῦς ὄντος x«i βλασφημίαν πολ-
Àà» περιέχοντος περὶ τοῦ παντοχράτορος Θεοῦ τοῦ
Πατρὸς τοῦ Κυρίον ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ἀπιστίαν
τε πολλὴν περὶ τοῦ μονογενοῦς Παιδὸς αὐτοῦ τοῦ
πρωτοτόχον πάσης χτίσεως, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος
Λόγον, ἀναισθησίαν δὲ τοῦ ἁγίον Πνεύματος, ἐλ-
θόντων ἑχατέρωθεν πρὸς ἐμὲ xai προγραμμάτων,
xal τῶν διαλεξομένων ἀδελφῶν, ἐπέστειλε τινα ὡς
ἠδυνήθην παρασχόντος τοῦ Oto) διδασχαλικώτερον
ὑφηγούμενος. »

ΚΕΦΑΛ. H.
Περὶ τῆς ὀράσεως ἣν εἶδεν ὁ Διονύσιος.

Καὶ ἐν rj τρέτῃ τῶν περὶ βαπτίσματος, ἣν Φιλὴ-
pow τῷ χατὰ Ῥώμην πρεσδυτέρῳ ἐχτίθησι, ταῦτά
φησιν" « Ἐγὼ δὲ χαὶ τοῖς συντάγμασι χαὶ ταῖς
παραδόσεσι τῶν αἱρετιχῶν ἐνέτυχον, χραένων μὲν
μου πρὸς ὀλίγον τὴν ψυχὴν ταῖς ποαμμιάροις αὐτῶν
ἐνθυμήσεσιν, ὄνησιν δ' οὖν ἀπ᾿ αὐτῶν ταύτην λαμ-
δάνων, τὸ ἐξελέγχειν αὐτοὺς παρ᾽ ἐμαντῶ, καὶ
πολὺ πλέον βδελύττεσθαι. Καὶ δή τινος ἀδελφοῦ
τῶν πρεσθυτέρων με ἀπείργοντος xai δεδεττομένου
συμφέρεσθαι τῷ τῆς πονηρίας αὐτῶν βορθόρῳ, λυ-
μανεῖσθαι γὰρ τὴν ψυχὴν τὴν ἱμαντοῦ, χαὲ ἀληθῇ
γε λέγοντος ὡς ἡσθόμην * ὅραμα θεόπεμπτον xpoc-
ελθὸν ἐπέῤῥωσέ με" καὶ λόγος πρὸς με γενόμενος,
προσέταξε διαῤῥήδην λέγων " Πᾶσιν ἐντύγχανε, οἷς
χεῖρας λάδοις. Διευθύνειν γὰρ ἔχαστα xai δοχιμά-
Cuv ἰχανὸς εἶ, Καὶ σοὶ γέγονε τοῦτο ἐξαρχῷᾷς καὶ
τῆς πίστεως αἴτιον. ᾿Απιδεξάμην τὸ ὅραμα ὡς
ἀποστολιχῇ φωνῇ συντρέχον, τῇ λεγούσῃ πρὸς τοὺς
δυνατωτέρους, Γίνεσθε δόχιμοι τραπεξῖται.»
Εἴτα, τινὰ περὶ πασῶν εἰπὼν τῶν αἱρέσεων, ἐπιφέρει

λέγων "

(2) Euseb. lib. vit, cap. 7: «Omnia legite, quee
bona sunt tenele. » Rufin. : Utile est heeretico-
rum nosse opiniones.

4140
ΚΈΦΑΛ. 9’.

Περὶ τὸς παμμιάρου τῶν αἱρετιχῶν κλάνης ^
ἔτι δὲ καὶ περὶ τοῦ ἀθέον αὐτῶν βαπτίσμα-
τος" x&i ὅσας ἐπιστολὰς ὑπὲρ τούτου
ἐγραΐ εν.

« Τοῦτον ἐγὼ τὸν χανόνα χαὶ τὸν τύπον παρὰ
τοῦ μαχαρίου ἡμῶν xdx« ᾿Ηραχλᾶ καρέλαθον" τοὺς
γὰρ προσιόντας ἀπὸ τῶν αἱρέσεων, καίτοι ταῖς
ἐκχλησίαις ἀκοστάντας, μᾶλλον δὲ οὐδὲ ἀποστάντας,
ἀλλὰ συνάγεσθαι μὲν δοχοῦντας, χαταμηνυθέντας
δὲ ὡς προσφοιτῶντάς τινε τῶν ἑτεροδιϑασχαλούντων
ἀπελάσας τῆς Ἐχχλησίας, δίομένους οὐ προσήχατο,
ἕως ϑημοσίᾳ πάντα ὅσα ἀχηχόασι παρὰ τοῖς ἀντι-
διατιθεμένοις ἐξέφρασαν. Καὶ τότε συνήγαγεν αὖ-
τοὺς, οὐ δεηθεὶς ἐπ᾽ αὐτῶν ἑτέρον βαπτίσματος.
Tou γὰρ ἁγίου πρότερον παρ᾽ αὐτοῦ τετυχήχεσαν. »
Καὶ ἱκανῶς γυμνάσας τὸ πρόδλῃμα, ἐπιφέρει λε-
ων" « Μιμάθηχα xai τοῦτο, ὅτε μὴ νῦν οἱ ἐν ᾽Αφρι-
xj μόνον τοῦτο παρεισόγαγον, ἀλλὰ χαὶ οἱ πρὸ
πολλοῦ χατὰ τοὺς πρὸ ἡμῶν ἐπισχόπκους ἐν ταῖς
πολυανθρωποτάταις ἐχχλησίαις χαὶ ταῖς συνόδοις
τῶν ἀδελφῶν, i» ᾿Ιχονίῳ x«i Συνάδοις, xci πσοὰ
πο)λοῖς τοῦτο ἔδοξεν “" ὧν τὰς βουλὰς ἀνατρέπων,
εἰς ἔριν χαὶ φιλονειχίαν αὐτοὺς ἐμδάλλειν οὐχ ὑπο-
μένω. Οὐ γὰρ μεταχινήσεις, φησὶν, δρια τοῦ
πλησίον σου ἃ ἔθεντο οἱ κατέρες σον. » Ἡ δὲν
πρώτῃ αὐτοῦ περὶ τοῦ βαπτίσματος τῶ χατὰ Ῥω-
μὴν Διονουσίῳ ἐστάλῃ, ἔτι τότε τοῖς πρεσθυτέροις
κατειλεγμένω. Ὅτι δὲ λόγιός τε xai θαυμάσιος
χαάχεῖνος, τεχμήρασθαι ἕξεστιν ἐξ ὧν οὗτος γράφει.
Ἐν δὲ τῇ πρὸς ἐκεῖνον ἐπιστολῇ χαὶ Ναυάτον μέ-
pyn:at οὕτω λέγων « Ναυατιανῶ μὲν γὰρ εὐλόγως
ἀπεχθανόμεθα, διαχόψαντι τὴν Ἐχχλησίαν, χαί
Ta; τῶν ἀδελφῶν εἰς ἀσιδείας xoi βλασφομίας
ἑλχύσαντι, καὶ περὶ Θεοῦ διδασχαλίαν ἀνοσιωτάτην
ἐπεισχυχλήόσαντι * χαὶ τὸν χρηστότατον Κύριον
ἡμῶν 'Igcou» Χριστὸν ὡς ἀνελεῦ συχοφαντοῦντι ᾿
χαὶ ἐπὶ πᾶσι τούτοις τὸ λοῦτρον ἀθετοῦντι τὸ
ἅγιον, χαὶ τήν τε πρὸς αὐτοῦ κίστιν χαὶ ὁμολογίαν
ἀνατρέποντι ^ τὸ τε Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐξ αὐτῶν, xai
τις X» ἔλπις τοῦ παραμεῖναι ὃ καὶ ἐπκανελθεῖν
πρὸς αὐτοὺς, παντελῶς φυγαδεύοντε. » Ἢ γε μὴν
πέμπτῃ αὐτῷ πρὸς τὸν Ῥώμης Ξύστον ἐγράφη “ iv
$ πολλὰ xarà τῶν αἱρετικῶν εἰπὼν, xal τοιοῦτόν
τι γεγονὸς ἐχτίθεται xat! αὐτὸν, λέγων * « Καὶ
γὰρ ὄντως, ἀδελφὲ, χαὶ συμβουλῆς déoupt- καὶ
γνώμην αἰτῶ παρὰ σοῦ, τοιούτου τινὸς προσελθόν-
τὸς pot πράγματος, δεδιὼς μὸ ἄρα σφάλλωμαι͵
Τῶν συναγομένων γὰρ ἀδελφῶν τις πιστὸς νομιζό-
μενος ἀρχαῖος, χαὶ πρὸ τῆς ἐμᾷς χειροτονίας,
οἶμαι δὲ x«i πρὸ τῆς τοῦ μαχαρίου Ἡραχλᾶ κα-
ταστάσιως, τῆς συναγωγᾷς μετασχὼν, τοῖς ὑπό-
γυον βακτιζομένοις παρατυχὼν, xai τῶν ἐρωτή-
σεων xal τῶν ἀποχρίσεων ἐπκάχούσας, ποοσῆλθέ
μοι χλαίων xci χαταθρηνῶν ἑαυτὸν, xal πίπτων
πρὸ τῶν ποδῶν μον, ἐξομολογούμενος μὲν χαὶ ἐξο-

33 Prov. xxi, 28.

(1) Inde est, quod hucusque resipiscentes ab
hzeresi propalam in ecclesia per recantationem,

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VI.

1150

CAPUT ΙΧ.

De improbo hzreticorum errore et seductione : item
de impio eorum baptismo, et quas epistolas ea de
re Dionysius scripserit.

Hanc ego regulam et formam a beato nostro
papa Heracla accepi. Ille siquidem quosdam ab
heresibus revertentes, quod ab Ecclesia defecis-
sent, seu potius non defecissent, sed quod con-
venire et communicare quidem nobiscum vide-
rentur, inducati autem fuerant quemdam aliena
docentem consectari, qua de causa ab Ecclesia
erant repudiati, obtestantes eos non prius admisit,
quam publiee que ab adversariis audivissent,
omnia exposuissent (1). Et tum primum ad Eccle-
siam eos perduzit, nihil prorsus in eis opus esse
baptismo alio judicans : sanctum enim Spiritum
antehac ab eo obtinuerant. Ac questione hac
pluribus tractata, ita infert : « Didici illud quoque,
non solum nunc Africanos hoc perperam induxisse,
sed et ab eis qui dudum ante nos episcopi in fre-
quentissimis ecclesiis fuere, in conventibus fra-
trum, Iconii et Synadis, et preterea apud multos
ita decretum fuisse. Quorum consilium rejiciens,
in contentionem et rixandi studium eos conjicere
supersedeo. Non enim movebis, inquit, terminos
proximi tui, quos constituerunt patres tui δ. »
Quartam autem quam ad Dionysium Romanum de
baptismo deditepistolam, cum adhuc is in presby-
terorum ordine esset, scripsit: quem Dionysium
Romanum eximium et admirandum quoque fuisse,
satis ex nostri istius Dionysii scriptis colligitur.
Porro in epistola quam ad eum dedit, sic etiam
Novati meminit : « Novatum justis profecto de
causis odimus, qui Ecclesiam discidit, fratresque
quosdam ad impietatem et blasphemias pertraxit,
et impurissimas de Deo doctrinas invexit. 400
Nam benignissimum Dominum nostrum Jesum
Christum, ut immisericordem, more sycophante
traducit. Ad heec sacrum abolet lavacrum, fidem
Christianam οἱ confessionem evertit, et Spiritum
sanctum ex hominum cordibus, si qua spes esset
ut vel in eis maneret, vel ad eos reverteretur,
prorsus propellit. » In quinta vero epistola ad
Xystum Romanum data, dum multa contra here-
ticos scribit, ejuscemodi quiddam sibi accidisse
hisce verbis refert : « Sededim, frater, consilia
indigeo, et sententiam judiciumque tuum requiro,
posteaquam hujusmodiquedam apud nosres acci-
dit: vereor enim, ne halluciner. Fratribus quippe
congregatis, fidelis quidam jamdudum ante meam
etiam, imo quoque (ut opinor) ante beati Heracla
ordinationem habitus, cum in ccetum nostrum ve-
nisset, et eos qui tum baptizarentur videret, inter-
rogationesque et responsiones eorum audiret, ac-
cessit ad me flens, seipsumque complorans, atque

sive revocationem, errorem suum confitentes ex-
ponunt.

1151 NICEPHORI CALLISTI 1152

ad pedes meos provolutus, confitens quidem et Α μνύμενος τὸ βάπτισμα, ὃ παρὰ τοῖς αἱρετιχοῖς
abjurans baptismum, quem ab hereticis suscepe- βεδάπτιστο, μὴ τοιοῦτον εἶναι, μηδὲ ὅλως ἔχεϊν
rat, non talem eum esse prorsus,neque quidquam τινὰ πρὸς τοῦτο χοινωνίαν " ἀσεδείας γὰρ ἐχεῖνο xal
cum hoc habere communionis dixit, quin etiam βλασφημιῶν πεπληρῶσθαι - λέγων δὲ πάνυ τι τὸν
blasphemiis illum refertum esse asseveravit. Ani- ψυχὴν χατανενύχθαι, xal μηδὲ παῤῥυσίαν ἔχειν
mam verosuamadmodum compunctamesse,seque ἐπᾶραι τοὺς ὀφθαλμούς μου πρὸς τὸν Θεόν, ἀπὸ
non audere oculos suos δὰ Deum, propter nefa- τῶν ἀνοσίων ἐχείνων ῥημάτων χαὶ πραγμάτων
riam impuritatem scilicet dictorum factorumque ὁρμώμενος, χαὶ διὰ τοῦτο δεόμενος τῆς εἵλεκρινε-
illorum quibus initiatus esset, tollere dicens, ob- στάτης ταύτης χαθάρσεως x«i παραδοχῆς χαὶ χά-
testabatur ut reciperetur, et ad purissimum bap- ριτος τυχεῖν. Ὅπερ ἐγὼ μὲν οὐχ ἐτόλμησα πκοιῶ-
tismi nostri lavacrum gratiamque admitteretur. σαι, φύσας αὐτάρχῃ τὸν πολυχρόνιον αὐτῷ χοινω-
Quod sane ego facere non ausus, dixi sufficere οἱ νέαν εἰς τοῦτο γεγονέναι. Εὐχαριστίας γὰρ ἔπαχοὺ-
tam diuturnam nobiscum communionem, quigra- σαντα x«i συνεπιφθεγξάμενον τὸ ᾿Αμὴν, χαὶ τρα-
tiarum actione exaudita, simu] nobiseoum Amen πέξζῃ πκαραστάντα, x«i χεῖρας εἰς ὑποδοχὸν τῷς
accinuerit, quique mense assistens manus ad ἁγίας τροφῷᾷς προτείναντα, x«l ταύτης χαταδεξά-
exceplionem sancti alimenti porrererit (1), et id B μενον, χαὶ τοῦ σώματος x«i τοῦ αἵματος τοῦ Κυ-
susceperit, corporisque et sanguinis Domini no- ρίον ἡμῶν 'Igco0 μετασχόντα ἱχανῷ χρόνῳ, οὐχ
stri Jesu satis longo tempore particeps fuerit. Pro- ἀν ἐξ ὑπαρχᾷς ἀνασχευάζειν ἔτι τολμήσαιαι.
indeque minime faciendum putavi, ut hec denuo Θαρσεῖν δὲ ἐχέλευον xai μετὰ βεδαίας πέστεως
ἃ principio retexerem atque renovarem. Bono . x«i &ya08c συνειδήσεως τῇ μετοχῇ τῶν ἁγίων
autem animo eun esse jussi, et confidere, finrmaque προσιέναι. 'O δὲ οὔτε πενθῶν πέπαυται, πέφριχέ
fide et conscientia bona ad communionem sancto- τε rj τραπέξ᾽ προσιέναι ^ xal μόλις παρακάλούμε-
rum mysteriorum accedere. llle autem neque νος, συνεστάναι ταῖς προσευχὰὶς ἀνέχεται. » Καὶ
luctui modum fecit, neque pre timore et tremore ἄλλῃ δὲ Ξύστῳ ἐπιστολὴ φέρεται, iv j περὶ τούτον
ad mensam accessit. Atque egre tandem eo est πολὺν παρατείνει λόγον. Ὁμοίως x«i dO))q περὶ
cohortationibus perductus, ut orationibus assi- λουχιανοῦ περὶ τοῦ τοιούτου ζητύματος, Διονυσίῳ
stere sustineat. » 401 Alia quoque exstatad Xys- τῷ Ῥώμῳς προσπεφωνημένῃ. Καὶ περὶ μὲν τῶν
tum epistola, in qua multa de hac qusstione ἐπιστολῶν Διονυσίον τῶν περὶ τοῦ βαπτίσματος
verba facit. Itidem et alia de Luciano, et de ταῦτα.

questione eadem ad Dionysium Romanum episcopum data. De Dionysii epistolis in causa bapti-
smi, satis.

CAPUT X. C ΚΕΦΑΛ. I.
De persecutione Valeriani : et qum tum Dionysius Περὶ τοῦ χατὰ Οὐαλλεριανὸν διωγμοῦ" x«i
| Alezandrinus episcopus passus sit. ὃσα ἐν ἐχείνῳ ὁ τῆς Α᾽λεξανδρέων ἔκαθε
Δεονύσιος.

Valerianus, post Gallum imperio suscepto, pri- Οὐαλερεανὸς δὲ τῶν περὶ Γάλλον ἐχποδὼν γεγε-
mum clemens et bonus visus est, atque erga ho- γνημένων, ἐπὶ τὴν ἀρχὴν παρελθὼν, τὰ μὲν πρῶτα
mines Dei benevolus atque benignus. Neque enim ὅπιός τις ἐδόχει καὶ ἀγαθὸς, τοῖς περὶ Θεὸν ἀνθρώ-
alius quisquam, qui ante eum fuerant imperato- ποις φίλα φρονῶν. Οὐδὲ γὰρ ἄλλος τις οὕτω τῶν
rum, in illos propensior humaniorque fuit, ne illi πρὸ αὐτοῦ βασιλέων εὐμενῶς καὶ δεξιῶς πρὸς
quidem qui manifesto Christianismuum erant com- αὐτοὺς ἔσχεν, οὐδὲ οἱ προῦπτον τὸν Χριστιανισμὸν
plexit : adeo se ab initio mitem et placidum nobis ἀσπασάμενοι, ὡς ἐχεῖνος προσφιλῶς τὸ καταρχὰς
prebuit. Tota namque domus ejus divini numinis διετέθη. Πᾶς γὰρ ὁ οἶκος αὐτοῦ θεοσεδῶν ἔμπλεως
cultoribus plena erat, eaque prorsus nihil aliud ὅν" καὶ ἄντικρυς ἐχχλησίᾳ ἐῴχει Θεοῦ. ᾿Αλλὰ τῶν
quam Dei ecclesia esse videbatur. Sedenim ma- ἀπ᾿’ Αὐγύπτου Μάγων ὁ ἀρχισυνάγωγο:, διδάσχαλός
gorum JEgyptiorum synagoge princeps et doctor, γε ὧν τῆς μαγγανείας xmi τερατείας, πείθει τοὺς
imposturas et preesstigias magicas docens, ei per- p μὲν ὁσίους ἄνδρας μὴ μόνον τῆς οἱκίας ἐξελαύνειν,
suadet, ut sanctos viros non tantum domo sua χαὶ ὡς πορῥωτάτω ποιεῖν, ἀλλὰ χαὶ φόνῳ ὑπάγειν,
exigat, et quam longissime repellat, sed ferro ὡς ἐμποδὼν καθισταμένους ταῖς ἐχείνων μαγγα-
quoque tollat, ut qui artibus incantationibusque νείαις τε καὶ ἐπαοιδίαις " χαὶ γάρ που wipuiaay
illorum obstarent et resisterent. Restabant enim ἔτι, οὗ χαὶ μόνον ὀρώμενοι καὶ φθεγγόμενοι τὰς
adhuo, qui perniciosorum pestiferorumque deemo- τῶν παλαμναίων δαιμόνων πράξεις ἀνέστελλον.
num actiones solo aspectu suo ac voce missa re- Τούτοις γοῦν συμδούλοις προσχρώμενος, τοὺς μὲν
primerent. Talibus igitur consultoribus usus, τὸν Χριστὸν ὁμολογοῦντας ἀπηνῶς ἐξεδίωκε " θυ-
Christum confitentes crudelissime persecutus est, σίαις δ᾽ ἐξαγίστοις ἐπέκειτο, xal ἀνάγνονς ἐπετῶλει
οἱ ad sceleratissima sacra animum adjiciens, im- ἱερουργίας, παῖδας ἀθλίους ἀποσφάττων, καὶ τέχνα
pias obtulit victimas, pueros miseros occidens, πατέρων dücróvov ἀφειδῶς χαταθύων, νεογνά τι

(4) In manus olim communicantibus Eucharistia data.

1153

ECCLESJASTICJE BISTORLE LIB. VI.

1154

duupé» σπλάγχνα, xai τὰ τοῦ Θεοῦ πλάσματα Α infelicium parentum liberos inhumanissime sacri-

ἐς λεπτὸν διακόπτων, αἰόμενος ἐντεῦθεν εὐδαιμο-
γόσειν. Διὸ xxi τῆς ub» ᾿Εχχλησίας πολέμιος γέ-
γονε μαχρὰν dé που ἑαυτὸν χαὶ τῆς ix Θεοῦ φι-
λανθρωκίας ἐποίει. Τοίνυν μέγαν χαὶ οὗτος ἀνε-
γεῖρει τὸν διωγμόν. Καὶ ὅσοι τηνικαῦτα δεινοὶς
συνηλίθεσαν, ὥλῃς &» ἱστορίας προσδέοιτο, dl τις
x&r& λεπτὸν ἐκλέγεσθαι βούλοιτο. Τέως x«i Διο-
νύσιος ὁ ῥηθεὶς, τοῦ χαχοῦ ἐπαχμάξοντος, τοῖς
δικαστικοῖς παραστὰς θύήμασιν, ἐξετάζετο, Αἰμυ-
λιανοῦ rà» χατ᾿ Αἴγυπτον ἡγεμονίαν διέποντος"
Zuvü» δὲ αὐτῶ χαὶ ὁ πρεσδύτερος Μάξιμος ^ διά-
xevei τε δύο, Φαῦστός τε xai Εὐσέδιος - x«l σὺν
Χαιρήμονε ἕτερος" χαὶ ἐπκειδὺ σύναμα τῶ üpdpyy
θύειν διεχελεύοντο, ἀντέλεγον τὰ πρῶτα" Χριστια-
γοὺς δὲ σφᾶς εἶναι ὁμολογοῦντες, μὴ δυνατὸν εἶναι
ἑτέρω Θεῷ σέδας νέμειν * μήτ᾽ αὖ δεδιέναι ἕτερον.
Τοῦτον γὰρ εἶναι οὐρανοῦ τε χαὶ γᾷς δημιουργόν͵
χαὶ βασιλεῦσιν ὡρισμένοις ἔτεσιν ἐπὶ γὰς παρέ-
χοντα τὸ χρατεῖν. Ὦς οὖν χαὶ ἄλλα ἐπισυνείρων
πλεῖστα, ἀκεῖπε τὸ πείθειν, μηδὲν ὑπερθέμενος,
καίπερ νόσῳ κχατάσχετον ὄντα τὸν Διονύσιον, ἐπί
τινα τῆς Διδύης τόπον ἔρημον χαὶ ἀπανθρωκπον
ἐφυγάδευε»ν. Ἑνύα δὲ πολλοὲ τῶν ἔχ τὸς πόλεως,
οὐχ ἐλάχιστοι δὲ χαὶ τῶν ἀπ’ Αἰγύπτον ἐξιόντες,
τῶ τῆς xar αὐτὸν πίστεως λόγῳ οἰχοδομούμενοι
διετέλουν. Εἶτα ἐχεῖθεν εἰς μείζονα χαὶ χαλεπκω-
τέραν δίαιταν ὑπερόριον κατὰ τὴν Κεφρῷ λεγομέ-
wg» ἀπήγετο. Κολύθιον ἦν ὄνομα rà τόπω. Ὁ di
μαχάριος Διονύσιος πάντα γενναίως
φέρων. Οὐχ ὅττον δ᾽ ἦσαν καὶ τῶν ἀδελφῶν τινες-
τῇ συνεχεῖ ἐπιδϑυμια τὸ σκλερὸν τοῦ τόπου λεαί,
νοντες, χαὶ παρακλήσοως ἐμπιπλῶντες τὸν ὅσιον.
Ὦ δὲ βουλόμένῳ ἐστὶ μαθεῖν ὅσα τοῖς χατ᾽ ixsivo
χαιροῦ πέπονθε διωγμοῖς, οὐχ αὐτὸς δὲ «μόνος,
ἀλλὰ καὶ dixi ἀριθμοῦ κρείττους ἐντυγχάνειν
προτρέκομεν αἷς αὐτὸς φωναῖς χεχρημένος, πρός
τινα τῶν x&t' αὐτὸν ἐπίσχόπων, ᾧ ὄνομα Γερμα-
γὸς, xaxéc wetóv ἀγορεύειν βουλόμενον, ἀποτεί-
νεται, φάσχων οὑτωσὶ χαταρχάς" « El; ἀφροσύνην
κενδυνεύω πολλὴν καὶ ἀναισθησίαν ὄντως πεσεῖν,
εἰς ἀνάγκον ἐμβιθαζξόμενος διηγεῖσθαι τὸν θαυμα-
στὴν περὶ ἡμᾶς οἰχονομίαν τοῦ Θεοῦ. "AXI ἐπεὶ

ficans, recens edita viscera dividens, et creaturas
Dei in minutissimas partes concidens. Atque his
rebus felicem se et beatum fore est opinatus. Qua-
propter et Ecclesie hostis factus est, et indignum
se benignitate Dei effecit. Ita scilicet magnam is
quoque concitavit persecutionem. Et qui tempori-
bus eis, certaminibus obeundis sunt conflictati, si
ad plenum omnes referri deberent, peculiari illi
indigerent historia. Tum sane et Dionysius, quem
diximus, malo eo invalescente, cum J/E£milianus
preefectus Egyptum provinciam teneret, pro tri-
bunali causam dixit, 4. et cum eo Maximus
presbyter : preeterea duo diaconi, Faustus et Euse-
bius, et cum Cheremone alter quidam. Et cum

Bii una cum hierarcha suo sacrificare jussi essent,

renuerunt id primum, deinde Christianos se esse,
fierique omnino non posse ut Deum alium vel ti-
merent vel colerent, professi sunt. Hanc namque
esse qui ccelum et terram condiderit : et qui prin-
cipibus, designatis certisque temporibus, in terris
potestatem et imperium concedat. Hec atque alia
cum ab eis afferrentur plurima, Amilianus in
sententia perstitit, et cum se hoc illis persuadere
non posse videret, nulla interposita mora. Diony-
sium, quantumvis morbo correptum, in solos
quosdam et a frequentia hominum longe dissitos
locos in Libyam relegavit. Ad quem permulti ex
urbe, non paucissimi vero etiam ex /Egypto con-

διεκαρτέρει C. Yenerunt, atque ibi cum eo doctrinam fidei ejus

addiscentes manserunt. Deinde vero ad longe du-
riorem gravioremque erumnam, in regionem cui
nomen est Cephro, et locum Colythium dictum,
exsul est deportatus. Porro beatus Dionysius ad-
versa omnia magno fortique pertulit animo. Nec
minus etíratres quidam continua consuetudine
sua loci asperitatem lenierunt, consolationisque
pietatem ei preestiterunt. Qui vero accuratius co-
gnoscere volunt, que ea persecutionis tempesta-
te non ipse tantum Dionysius, sed alii etiam
innumeri fratres adversa pertulerint, ii legere po-
terunt, que ipse ad temporis sui episcopum quem-
dam, nomine Germanum, obtrectatorem ejus,

μυστήριον, φησὶ, βασιλέως χρύπτειν καλὸν, τὰ δὲ D scripsit, ita exorsus (2): « Stultus sane atque in-

ἔργα τοῦ Θεοῦ ἀναχερύττειν ἔνδοξον, ὁμόσε yopi-
vv τῇ διηγόσει" » xai τὰ ἐξῶς.

sanus fuerim, si necessitatem eam mihi imponam,
ut admirandam de nobis Dei curam atque dispo-

sitionem scriptis persequar. Sedenim cum (sicuti Scriptura ait 55) arcanum regis celare pulchrum
sit, opera autem Dei depredicare gloriosum, ad narrationem rerum propius accedam, » et ce-

tera.
KE9AA. IA.
Περὶ τῶν iv Καισαρείᾳ vrüc Παλαιστίνος
μαρτυρησάντων.

Té δὶ χατὰ Οὐαλλεριανὸν διωγμῷ πολλοὶ μὲν
καὶ ἄλλοι τὸν τοῦ μαρτυρίον στέφανον é&vedücavro:
dv δὲ τῇ x«rà Παλαιστίνην Καισαρείᾳ, τρεῖς γεν-

55 Tob. xi, 7.

ῳ Omnis potestas a Deo est.
2

CAPUT XI.
De martyribus Cxsarem Palzstina.
Valeriana autem persecutione plurimi quidem

ali martyrii coronam tulerunt. Cesaree autem
03 Palestine, tres fortiter cum laude magna

Reperitur hoc scriptum apud Euseb. lib. vi, cap. 2,

1155

confessionem Christi perferentes, in divino decur-
rere stadio, ad bestias damnati. Nomina eorum
sunt: Priscus, Malchus, et Alexander. li dicuntur
in agro habitantes, seipsos ut segnes et ignavos
in re omnium pulcherrima accusasse: quod sci-
licet divinis propositis premiis, per socordiam ea
arripere negligerent, martyrii coronam designan-
tes. Itaque re sic pulchre deliberata, confestim
festinabundi Ceesaream contenderunt, et apud ju-
dicem de professione Christi, que opus erant, dixe-
runt: ac mox bestiis objecti, felicem sunt conse-
cuti finem. In eadem urbe femina etiam quedam
Marcionis secuta heresim, ut fertur, eodem est
certamine defuncta.

CAPUT XII.
De pace sub Galieno : et epistola ejus quam pro
Christianis edidit, et qualis is fuerit.
Valerianus (1) autem ad eum modum transver-

sim raptus, non diu persecutionem continuavit. ἡ

A Barbaris enim captus (2), et in servitutem re-
dactus, imperium ad filium Galienum (3) transmi-
sit. Qui pro humanitate sua statim edictis promul-
gatis, Christianorum persecutionem inhibuit,
liberiusque verbi antistitibus stata solitaque offi-
cia sua peragere permisit. Littere ejus in hec
fere verba sunt concepte: «Imperator Cesar,
Publius Licinius Galienus, Felix, Pius, Augustus,
Dionysio, Pinne, et Demetrio episcopis. Officium
et benignitatem liberalitatis me: per terrarum or-
.bem omnem produci imperavi, ut ex locis omni-
bus, in quibus pie divina coluntur, decedatur.
Q&apropter et vos rescripti mei exemplo uti po-
testis, ut ne quisquam vobis sit gravis et mole-
stus: et id quoad ejus fieri potest, ἃ vobis adim-
pleatur, quod a me düdum est permissum. Itaque
Aurelius Cyrenius summi ordinis prefectus (4),
constitutionem a me promulgatam servabit. » Cir-
cumfertur etiam alia ejus constitutio ad episcopos
alios data, per quam, ut Christiani loco ccmete-
riorum suorum reeiperent, permisit. Talis quidem
Galienus fuit. De quo Dionysius hec quoque re-
fert: « Atque (3) ille eorum qui ante se fuerunt
imperatorum, hunc quidem deserens (6) atque de-
stituens, illum vero (7) cum impetu invadens,
. eum omni genere suo funditus statim disperiit.

(4) Valerianus in Rheetia a militibus, Galienus
ejus filius Rome a senatu, Augusti creati, equa
potestate imperium obtinuerunt.

(2) Valerianus in Mesopotamia a Persarum rege
superatus, mox etiam captus, apud Parthos in
servitute consenuit. El quamdiu vixit, rex ejus
provincie, cerviri ejus insistens, equum conscen-
dere solitus est. (Eutrop.) Idem Tamerlanes Scy-
tha in Bajazethe Turca fecit.

(3) Galienus imperavit annos sex cum patre
Valeriano, novem solus. Éo tempore multi in di-
versis provinciis per seditionem creatiimperatores :
in quibus Macrinus fuit, qui in Illyrico una cum
filio est interfectus. Odenatum autem ipse Galienus

NICEPHORI CALLISTI

1156

À ναίως τῇ x«td Χριστὸν ὁμολογίᾳ ἐνδιαπρέψαντες
τὸ θεῖον διήνυσαν στάδιον, θυρίων δαπάνῃ γενόμε
νοι" Πρίσχος x«i Μάλχος καὶ ᾿Αλέξανδρος σαν
αὐτοῖς τὰ ὀνόματα, Τούτοις φασὶ xcv' ἀγρὸν οἷ-
χοῦντας ὡς ἀνειμένως περὶ τὸ χαλὸν ἔχοντας, ὑπ
αἰτίας ἑαυτοὺς ἄγειν’ ὡς d βραδείων οὐρανίων
περιχειμένων, ὀλιγωροῖεν οὗτοι ῥᾳθύμῶς ἔχοντες
διαρπάζειν, τὸν τοῦ μαρτυρίου δηλαδὴ στέφανον.
Ταῦτα δὲ χαλῶς διαγνόντας, εὐθὺς ἐπὶ Καισάρειαν
ὁρμῆσαι λέγεται" χαὶ ἐπὶ τὸν διχαστὸν γενομέ-
νους, χαὶ τὸ εἰχὸς παρασχομένους ταῖς ὑπὲρ Χρι-
στοῦ ἀποχρίσεσι, τοῦ μαχαρίον τἕλους τυχεῖν,
θηρίων γενομένους βοράν. Ναὶ μὴν χαὶ γννή τις
χατὰ τὴν αὐτὴν πόλιν τὸν ἴσον ἀγῶνα δεέδραμε " τὰ
Mapxíevog δ᾽ ἦν, ὡς λόγος, xai αἱρονμένῃ τε καὶ

Β φρονοῦσα.

ΚΕΦΑΔΛ, IB'.

Περὶ τῆς χατὰ Γαλιῆνον εἰρήνῃς, x«i τῦς

ὑπερ ὑμῶν ἐπιστολῆς αὐτοῦ, χαε ofoc ὅν.
Τοιαῦτα Οὐαλλεριανὸξςᾷ μεταστραφεὶς διετέλει.

Οὐχ εἰς μαχρὰν δὲ, δουλείεα, καρὰ βαρδάροις ox

νεγχὼν͵ μονάρχην ἀφίησι τὰν viov Γιλιΐνον᾽ ὃς σω-

φρονέστερον διατεθεὶς, γράμμασε μὲν εὐθὺς ἀνέ-
στειλε τὸν xa0' ἡμῶν διωγμόν. ᾿Ελευθερέως δὲ τοῦ
τοῦ λόγου προεστῶσι τὰ εἰωθότα πράττειν ἀφίῃᾳσι.

Τὰ δὲ γράμματα οὕτω πὼς ἐπὶ λέξεως εἶχεν"

« Αὐτοχράτωρ Καῖσαρ Πούπλιος Διχέννιος Γαλιῶῦνος,

εὐτυχὴς, εὐσεδὴς, σεύαστὸς, Διονυσίῳ χαὶ Πινᾶ

καὶ Δημητρίῳ ἐπισχόποις. Τὸν εὐεργεσίαν τῆς ἐμῆς
δωρεᾶς διὰ παντὸς τοῦ xocpov ἐχδιδασθῆναι προῦ-
ἑταξα, ὅπως ἀπὸ τῶν τόπων τῶν θρησχενσίμων
ἀποχωρήσωσι. Καὶ διὰ τοῦτο xai ὑμεῖς τῆς ἄντι-
γραφῆς τῆς ἐμᾷς τῶ τύπῳ χρῷσθαι δύνασθε, ὥστε
μηδένα ὑμῖν ἐνοχλεῖν' χαὶ τοῦτο ὅπερ χατὰ τὸ ἐξὸν
ϑύναται ὑφ΄’ ὑμῶν ἀναπληροῦσθαι: ὃ δὲ ὑπ᾽ ἐμοῦ
πρὸ πολλοῦ σνγχεχώρηται. Καὶ διὰ τοῦτο Αὐρήλεος

Κυρήνιος ὁ τοῦ μεγίστον τάγματος (4) προστα-

τεύων τὸν τύπον τὸν ὑπ' ἐμοῦ δοθέντα διαφυλάξει. »

Φέρεται δὲ καὶ ἄλλῃ αὐτοῦ διάταξις ἄλλοις ἐπισχό-

ποις ἐχδεδομένη, ἐφιεῖσα τὰ χωρία τῶν παρ᾽ ἐχεὶ-

νοις χοιμητηρίων ἀπολαδεῖν. Τοιοῦτος μὲν οὖν ὁ

Γαλιῆνος ὄν" ὑπὲρ οὗ xal Διονύσιός ταῦτα διέξεισιν"

« ᾿Εχεῖνος μὲν τῶν πρὸ αὐτὸῦ βασιλέων, τὸν μεν

προέμενος, τῷ δὲ ἐπιθέμενος, παγγενεὶ ταχέως καὶ

πρόῤῥιζος ἰξηφανίσθη. ᾿Ανεδείχθη δὲ χαὶ συνανω-

D μολογήθη παρὰ πάντων ὁ Γαλιῆνος παλαιὸς ἅμα
βασιλεὺς x«i νέος, πρῶτος ὧν, xai μετ᾽ ἐχείνους

C

consortem imperii fecit, etc.

(4) Πράγματος, Euseb. lib. vn, cap. 13.

(5) Macrinum sive Macrianum designat. Macria-
nus, Galieno negligentiusrempub. administrante,
imperium in Oriente arripuit : deinde in Illyrico
cum Aureolo, qui et ipse contra Galienum impe-
rium sumpserat, duce Domitiano manum conse-
ruit. Sed victus cum fllio Macrianoest, et exercitus
omnis Aureolo deditus. Uterque etiam et pateret
filius ceesus, sicuti et alter filiorum ejus ab Ode-
nato in Oriente est interemptus. (Jul. Capitol. in
Galieno. 20

6) Galienum.

1) Aureolum.

1157

ECCLESIASTICJE HISTORLE LIB. VI.

1158

παρών. Κατὰ δὲ τὸ ῥηθεν πρὸς τὸς xpopíruv À 4.)}Ά, Declaratusautem, communibusque suflragiis

᾿σαΐαν, Τὰ ἀπ᾿ ἀρχῆς ideo üxact, καὶ καινὰ ἃ
νῦν ἀνατελεῖ. “Ὥσπερ γὰρ νέφος τὰς ἡλιαχὰς ἀχτῖ-
νας ὑποδραμόν, χαὶ πρὸς ὀλέγον ἐπηλυγάσαν ἐσχία-
σεν αὐτὸν, x«l ἀντ᾽ αὐτοῦ προεφάνῃ ^ εἶτα παρελθον-
τος ὃ διαταχέντος τοῦ νέφους, ἐξεγάνη xd) ἐπα-
νατεΐλας $ προανατείλας ὁ ὅλιος “ οὕτω προστὰς xai
προσπελίίσας ἑκυτὸν ὁ Μακχρῖνος τῆς ἐφεστώσης
Γαλιόνου βασιλείας, ὁ μὲν οὐχ ἔστιν, ἐπεὶ pads ὅν"
ὁ δὲ ἔστιν ὁμοίως ὥσπερ ὄν. Καὶ olov ἀποθεμένη τὸ
γῆρας à βασιλεία, x«l τὴν προσοῦσαν ἅμα χαθηρα-
μένῃ χαχίαν, ἀκμαιότερον νῦν ἑπανθει * x«l woppo-
τερον ὁρᾶται x«l ἀχούεται χαὶ διαφοιτᾷ παν-
ταχοῦ. » Τοιαῦτα χαὶ περὶ τούτου ἱστορεῖ Διονύ-
σιος.

ab omnibus renuntiatus est Galienus, vetus simul
et novus imperator. Cum enim ante eos fuisset,
post eos quoque exsistit. Jnxta id quod ad prophe-
tam Isaiam est dictum : Qua a principio fuere,
ecce veniunt, et nova sunt qua nunc ezorientur **,
Quemadmodum enim nubes radios solis subiens,
et ad breve tempus eum umbra objects obscurat,
et ejus loco apparet, deinde vel pretereunte vel
evanescente nube, sol sive subortus seu preortus
resplendet : ita Macrinus imperium Galieni, cui
prefectus fuerat, per tyrannidem invasit. Atque
ille quidem nunc non exstat, quandoquidem nibil
erat ; hic autem itidem, ut antea fuit, constat,
et imperium ejus, perinde atque senium depo.

suisset, et adherens sibi vitinm repurgasset, floridius etiain nunc viget, longiusque multo ubique
spectatur, auditur, frequentatur. » Heec de illo narrat Dionysius.

ΚΕΦΑΛ. IT'.

Περὶ τοῦ ἐνΚαισαρεία Mapívou τοῦ μάρτυρος.

Twwxe«ürm δὲ εἰρόνης οὔσης ἀκανταχοῦ, τῇ χατὰ
Καισάρειαν Παλαιστίνῃ, Μαρῖνός τις τῶν ἔν ἀξιὼ-
ματι, πλούτω τε χαὶ γένει περιφανῶν, διὰ Χριστὸν
τὸν χεφαλὴὲν ἀπετμήθη, αἰτίαν τοιαύτην παρεσχῃ-
πώς. Ἐχάλει μὲν γὰρ αὐτὸν à τοῦ βαθμοῦ τάξες
ἐπί τινά, χατὰ τὸ ἔθος Ῥωμαίοις, ἀξιώματος προ-
κοπήν xÀüg& τοῦτο ἐχάλουν, ἑχατοντάρχου τόπον
ἐπέχον. Καὶ δῆτα μέλλοντος ὅδη ἔχεσθαι τὰς τιμῆς,
ἕτερος ξύλῳ φερόμενος παριὼν ἐπὶ τὸ βῦμα, μὴ-
δαμῶς ἐξεῖναι αὐτῷ, Χριστιανῷ γε ὄντι, καὶ μὴ βα-
σιλεῦσι θύοντι, τῆς ἐχ Ῥωμαίων τυγχάνειν ἀξίας,
χατηγόρει " αὐτῷ δὲ μᾶλλον προσόχειν τοῦ ἀξιώμα-
Toc διετείνετο καὶ τὸν διχαστὸν (ὅν δ΄ ᾿Αχαῖος

CAPUT XIII.
De Marino Caesariensi martyre.

Eo tempore, cum pax ubique esset, Cesarem
Palestine» Marinus quidam, opibus, genereet digni -
tate clarus, pro Christo capite plexus est, per ta-
lem causam. Vocabat eum disciplins militaris
ordo ad honorem, Romanorum more, majorem,
gradumque dignitatis altiorem (vitem "voca-
bant (4), et eam qui consequebantur. centuriones
fiebant. Et jam honorem talem recepturus erat,
cum alius emulationis studio ad tribunal procedit,
minimeque convenire criminando asserit, ut is
Romanam digaitatem consequatur, qui Christianus
sit, et imperatoribus non sacrificet : proindeque
ordinem eum sibi potius deberi contendit. £05

ὄνομα), δυσχεράναντα, Μαρένῳ εἰς λόγους ἔλθεῖν. C Ibi judex (Acheus huic nomen fuit) id inique tu-

εἰ τῇ γνώμῃ ἐμμένειν mipoiro. Ἐπεὶ δὲ τὸ ἀμετά-
θετον τοῦ ἀνδρὸς ἑώρα τῆς κρὸς Χριστὸν διαθέσεως
τρεῖς ὥρας τολοιπὸν ἰδίδον τὸν αἵρεσιν διασχέψα-
σθαι, ἔξω τοῦ διχαστηρῖου γενόμενον. Ὃν ἐξιόντα
Θεότεχνος ὁ. τὸς ἐχεῖσε παροιχίας ἐπίσχοπος, τῆς
χειρὸς λαβόμενος, ἐπὶ τὸν ἐχχλησίαν sihxs, τὰ εἰκότα
διομιλούμενος. Εἴσω δὲ ἀγαγὼν χαὶ παρὰ τῷ ἁγιά-
epart στήσας, τὸν χιτωνίσχον παραναστείλας, τὸ
προσηρτημένον αὐτῶ ξίφος ἐδείχνν. Ὁμοῦ δὲ χαὶ τὸ
ἱερὸν καραχαγὼν Εὐαγγέλιον, iv pice προύτίθει,
εἰκὼν ὀπότερον τῶν δύο ἑλέσθαι βούλοιτο. Ὡς δ'
εὐθὺς τὸν δεξιὰν προτείνας, τὸν βίθλόν ἰϑέχετο,
ἐξῆγεν εὐχαῖς χαθοπλίσας τὸν μάρτυρα, ἐπὶ μᾶλλον
ἔχεσθαι παρεγγνησάμενος τοῦ Θεοῦ " τυχεῖν γὰρ

lit, Mariaumque an in sententia perseverare per-
geret, interrogavit. Atque ubi constantem ejus in
Christum animum firmamque affectionem vidit,
tres ei ad deliberan bum ertra judicium concessit
horas. Atque eum sic exeuntem, Theotecnus ejus
loci episcopus manu apprehensum, in ecclesiam
deducit, sermonesque cum eo, quos opus erat,
confert : mox etiam in sacratiorem templi locum
admittit, tunicaque ejus didueta, ensem quo ac-
cinetus erat, ei demonstrat, simulque sacrum
Evangelii librum productum in medio proponit,
optionemque ei, ut utrum vellet acciperet, per-
mittit. Porro, postquam ille statim dextram ad li-
brum ipsum accipiendum extendit, precatione

: εἶναι γένοιτο πρὸς ἐχείνου ῥωννύμενον τῶν D martyrem armatum producit, eumque ut magis

κατ᾽ ἔφεσιν ^ καὶ μετ᾽ εἰρόνης übüytw. ᾿Επεὶ δὲ xai
ὁ τὰς προθεσμίας ἐχάλει χαιρὸς, ὁ χᾷρυξ αὖθις
μετεκαλεῖτο τὸν μάρτυρα. Παραστὰς οὖν καὶ μεί-
ξζονα τὸν προθυμίαν ἣ πρότερον ὑπὲρ Χριστοῦ ἐν-
δειξάμενος, εὐθὺς ἐχεῖθεν τὲν ἐπὶ θάνατον ἤγετο,
καὶ Lí9st τὸν χεφαλὸὴν ἀφυρεῖτο.

Deo obtemperando quam hominibus δα δογογοί,
cohortatur. Facile enim eum ab illo confortatum,
que maxime desideraret, consecuturuin esse. 1]-
lumque sic cum pace dimittit. Atque ubi con-
stitulum vocaret tempus, el preco maltyrem
rursum citarel, assistens ille, majoremque quam

antea pro Christo alacritatem ostendens, extemplo iode ad mortem est abductus, et capite truncatus.

56 Isa. xiu, 19.

(1) Tigà τίς ἐστι παρὰ Ῥωμαίοις τὸ χλῆμα, οὗ
τοὺς τυχόντας φασὶν ἑἐχατοντάρχους γίνεσθαι, τόπον

σχολάζοντος. Euseb. hb. vu, cap. 19. Spartianus
in Adriano vitem pro centurionatu accipit.

1199 NICEPBORJ CALLISTI 1160

CAPUT XIV. A KE9AA. IA'.
DeAsterio, et admiranda fidemqueomnem excedente Περὶ ’᾿Αστερίον x«l τῆς χατ’ αὐτὸν παοαδό-
rei per eum gesta historia. ξου ἱστορίας.
Verumenimvero Asterius, vir apprime Deia mans, ᾿Αστέριος δὲ θεοφιλὴς ἀνὴρ ἐς τὰ μάλιστα, συγο-

senator Romanus, claro loco natus, copiosus, et χλύτον τε βουλᾷς ἐπὶ Ῥώμῃς μετέχων, διαφανής τε
magno ab imperatoribus in pretio habitus, proin- πλούτῳ χαὶ" γένει περίδλεπτος, βασιλεῦσέ τε διαφε-
deque propter nobilitatem et opes nemini ignotus, ρόντως τιμώμενος, εὐγενείας τε χαὶ περιουσίας εἷ-
morti martyris affuit : et mox pretiosis allatis νεχα μηδενὶ ἁγνοούμενος, παρὼν τῇ τελειώσει τοῦ
vestibus, martyris corpus in humeros sublatum, μάρτυρος, ic8üraq πολυτελεῖς ἀγαγὼν, τὸ μαρτυρι-
et (sicuti decebat) involutum, sane quam splen- xóv ἐκεῖνο σχῶνος μετέωρον ἐπ’ ὥμων ἄρας, λαμ-
dida et magnifica dignatus est sepultura. Hujus πρᾶς τινος x«i προσυχούσης L6(ow ταφᾷς, ὡς χρεὼν
viri alia quoque plura sunt memoratu digna faci- περιστεῆῦας. Τοῦ δ᾽ ᾿Αστερίου τούτου πολλὰ xai
nora. Quod vero is Cesarem Philippi, quam Pho- ἀλλα μνήμης ἄξια φέρεται, “Ὃ δὲ αὐτῷ πρᾶξαι avv-
nices Paneadem vocant, fecit, referre in historiam — (6n ἐπὶ rà» Φιλίππον Καισάρειαν, ἣν Φοίνικες
nostram non intempestivum est visum. Propin- πΠανεάδα προσαγορεύουσιν, οὐχ ἄχαιρον Xy εἴη xci
quum ei urbi montem esse ferunt, qui Panius di- B τῇ τῆς ἱστορίας παραδοῦναι γραφῇ. ᾿Αγχίέθυρον μὲν
citur : 206 ad radices ejus fontes sunt uberiores, γὰρ τῇ πόλει φασὶ τὸ ὅρος εἶναι ὃ Πάνιον χέχληται,
unde etiam Jordanem profluere dicunt. In eos πρὸς δὲ ταῖς ὑπωρείαις τοὐτόὸυ τοῦ ὄρους πηγὰς με-
fontes, patrio quodam more accola celebri festo- γίστας ἀναδείχνυσθαι " xai ᾿Ιορδάνῃ λόγος τὸ ῥεῦμα
que die congregati, victimam demoni nescio cui προχεῖσθαι. Ἐν δὴ ταῖς πηγαῖς ταύταις, χατὰ τι
projicere solebant : que quod mirifice derepente πάτριον ἔθος, &oprüc ἡμέρᾳ οἱ περίοιχοι ἀθροιξό-
vi et operae fficacis illius daemonis disparebat, pro μενοι, σφάγιον δαέμονέ τινι χαθ’ ὕδατος ἀπεῤῥί-
miraculo ingenti ubique ea res est celebrata. Et — wrovv. Ὃ δὴ παρὰ δόξαν &pevk ὧν τῇ δυνάμει τοῦ
cum aliquando ibi adesset Asterius, simulque id ἐνεργοῦντος. Καὶ θαῦμα περιβόητον ἁπανταχοῦ τὸ
quod füebat videret, hominesque eo consternari γινόμενον ἐχρρύττετος Ἐπεὶ δέ ποτε παρὼν xoi
animadverteret, miseratus primum errorem eo- ᾿Αστέριος, τό τε γινόμενον εἶδε, xai τοὺς ἐπὶ τούτω
rum, deinde, sublatis in celum manibus, eum qui dà κχαταπλωηττομένους διέγνω, dxrtpé τε τῆς κλά-
est super omnia Deus, invocat, ut cum seduclo- νης * εἶτα xal χεῖρας εἰς οὐρανοὺς ἀνασχὼν, τὸν ixi
rem populi demonem illum aquis innatantem dis- πάντων ἐχάλει Θεόν, τόν τε λαοπλάνον deupoy τῷ
pelleret, tum fraude et errore tanto miseros illos ὕϑατι ἐπινηχόμενον ἀπελᾷν, χἀχείνονυς τῷῶς ἀκάτης
liberaret. Et ille quidem sic orabat ; confestim vero (; ἐλευθεροῦν. Καὶ ὁ μὲν ηὔχετο " ἀθρόως δὲ τὸ ἑερεῖον
hostia illa supernatans emersit. Ita miraculum id ἐπεπόλαξζε ταῖς πηγαῖς, ὥσπερ διανηχόμενον. Καὶ
hominumque de eo portentosa opinio, adeo est τὸ θαῦμα x«l τὸ ἐπὶ τούτῳ παράδοξον διελύετο, ὡς
sublata, ut deinceps nihil quidquam ejusmodi in μηδὲ τοῦ λοιποῦ τοιοῦτόν Tc γεγενόσθαι περὶ τὸν

eo loco sit factum. τόπον.
CAPUT XV. ΚΕΦΑΛ. IE.
De statua Domini nostri Jesu Christi in Paneade, et Περὶ τῆς ἐν Πανεώόδι στήλῃς τοῦ Κυρίον
ea quz ad hanc statuam crevit herba. ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, χαϊτῆς ἐκεῖσε oue-
μένος βοτάνες.
Quandoquidem autem Paneadis meminimus, nec Ἐπεὶ δὲ τῆς Πανεάδος ἐμνήσθην, οὐχ ἄξιον οἶμαι

aliam quamdam historiam preetermittendam esse παραδραμεῖν xaí τινα ἑτέραν διήγησιν, πᾶσι διὰ
duximus, dignam illam que sit in ore omnibus. στόμστος φέρεσθαι οὖσαν ἀξίαν. 'Ex γάρ cw rii
Ex hac enim urbe fama fert ortam fuisse mulierem πόλεως ταύτης λόγος ἔχει τὴν αἱμόῤῥουν ἔχείνῃην
illam (1), quam sanguinis profluvio laborantem ὀρμᾶσθαι - ὃν Χριστοῦ χρασπέδῳ συλῆσαι rà» ἴασιν ᾿
fimbrie Christi attractu sanationem rapuissedivi- à τῶν θείων Εὐαγγελίων διδάσχει ypepé. Καὶ γ᾽
norum Evangeliorum testatur Scriptura. Ibi do- D ἀπ᾽ αὐτῆς εἰσέτι χαὶ τὸν οἶκον ἐχείνῃ περιφανᾷ ϑεί-
mus quoque ejus magnifica adhuc Υἱβᾶ est, simul- χνυσθαι" καὶ τῆς ἐπ’ αὐτῇ τοῦ Σωτῆρος εὐεργεσίας
que admirandum tropeum οἱ monumentum collati θαυμαστὰ τρόπαια παραμένειν. Πρὸς yàp dà ταῖς
in eam beneficii Servatoris permansit. Pro foribus πύλαις τοῦ oixov ταύτης ἐπί τινος xiovoc μετεώρους
namque domusejus in columna quadam erem due στήλας ἑστάναι δύο, πεποιημένας χαλχοῦ * ὧν ἀτιρα
statue stabant sublimes : quarum altera, genibus μὲν ἐπὶ γόνυ χεχλιμένη ἐστὶν, εἰς τοὔμπροσθεν τει-
flexis, manibusque protensis, femine habitu, sup- νουσα χεῖρας, χαὶ ὡς olov εἰπεῖν ἐχετεύουσα. Γυνέ-

plicantis faciem pree se tulit: altera autem ex ad- Ἀ xó; δὲ εἶναι τὸ ἔχτυπον à γλνφὴ δίδωσιν. 'H &

verso collocata, directo viri statu, diploide cum ἄλλη x«ravtuxpoó ἑστῶσα ἐς ὄρθιον ἀνδρὸς σχῆμα,

decenti quadam gravitate amicti, manum inclinate διπλοΐδα χοσμίως περιδεδλημένη, χεῖρα ἔοιχε rd

»

femine porrigere visa est. Ad hujus pedes in sta- γνυναιχὶ προτείνειν χλουούσῃ. Τούτου δ᾽ ἐν τοῖς κ᾿

1) Mulier sanguinis profluvio laboransin Evan- — tuam Christo Ceesares pro edium suarum ἰδ
gelio, Cesariensis fuit. Ea monumentum et sta- — bus erexit.

4161 , ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. VI. 1162

σὶν ἐπὶ τοῦ ὕπεοθεν τῆς στήγης βάθρου βοτάντν A tum ipsius basi herba excrescere (4), que cum ad

ἔχει λόγος ἐχφύεσθαι- ἦν δὴ ἄχρι τοὺ χρασπέδου
τῆς τοῦ χαλχοῦ διπλοίδος ἀνιοῦσαν, ἕχιστα περαι-
τέρω προδαίνειν. Ταύτην δ’ ἅτε τοῦ ἱεροῦ ἐχείνου
κρασπέδον ἡμμένην, ἀλεξιφάρμαχον παντοίων νο-
σημάτων χαθίστασθαι. Τὸν δ᾽ ἀνδριάντα τοῦτον εἰς
Χριστοῦ σχῆμα διαχυθῆναι παρὰ τῆς αἱμοῤῥοούσης,
ἀληθὴς χατιοῦσα ἐς ἡμᾶς ἱστορία παρέδωχεν, ἡ δὴ
xat μέχρι τῶν χρόνων παοέμεινεν ᾿Ιουλιανοῦ. Καὶ
καινὸν οὐδὲν τοὺς πάλαι πρὸς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν
ἀγαθοῦ τινος μετασχόντας τοιαῦτα τῷ Σωτῦρι ἁἀμεί-
ψασθαι.

ΚΕΦΑΛ. IG".

Περὶ τῶν μορφῶν τῶν ἁγίων ἀποστόλων, χαὶ
τοῦ θρόνον Ἰαχώθδου τοῦ ἀδελφοθέον.
Ὅπου γε xal τῶν ἱξρῶν αὐτοῦ μαθητῶν Πέτρου

καὶ Παύλον τὰς εἰχόνας, ἔτι δὲ xai αὐτοῦ Χριστοῦ

καὶ τῆς αὐτὸν τεχούσης ὑπερφνῶς, ἐν γραφῇ χρω-
μάτων εἰς δεῦρο σωζξομένας πλείστας ἀνέγνωμεν,

Λουχᾶ μὲν τοῦ ἀποστόλου πρώτως αὐτὰς ἀχριδῶς

εἰδυίαις γράφειν χερσὶν ἱστορήσαντος, καὶ τοῦ ἔργου

χατάρξαντος " ἔπειτα δὲ χαὶ τῶν ἄλλων ἀοχαίων ἀν-
δρῶν ὡς εἰχὸς οἷα σωτξρας, ἐθνικῇ τινε τάχα συνη-
θείᾳ δουλευόντων, χαὶ τοῦτον δὴ τὸν τοόπον τιμᾷν
εἰωθότων * xai ἀπαραφυλάχτως (2) διενεργεῖν τοῦτ᾽
αὐτὸ παραδεδωχότων - ὅπερ ἡ Ἐχχλησία ἐκεῖθεν
λαθοῦσα, εἰς μέγα τε ηὔξησε χαὶ ἐπέδωχε, Θεοῦ τὸ
ἔργον οἰχονομόσαντος * οὐ μορφὰς δε μόνον χαὶ στή-
λας, ἀλλὰ xai πέπλα χαὶ ῥάδδους xat σχίωαποδας
τῶν ἁγίων ἐχείνων ἀνδοὼν εἰς μνήμην δῆτ᾽ ἐχείνον
ἄληστον διασώξουσα " χαθὰ δὲ x«i τὸν ᾿Ιαχώδον θοό-

"ον ἐπιπολὺ τοῦ χοόνου περυλαγμένον ἀνέγνωμεν "

ὃν ἀδελφὸν μὲν τοῦ Κυοίου εἶναι, πρῶτον δὲ τῶν

Ἱεροσολύμων ἐπίσχοπον, πρὸς αὐτοῦ “Χριστοῦ χαὶ

τῶν ἀποστόλων χρηματίσαι οἱ θεῖοι λόγοι παραδι-

δόασι. Περιεῖπον γὰρ oi mtv ἐχείνους ἐχείνου διά-
δοχοι, ταῦτα σαφῶς ἐπκιδεδειγμένοι, οἷον περὶ τοὺς
θεοφιλεῖς ἄνδρας ἀξιόχρεων τὸ σέθας ἀπέσωζον "
ὥσπεο δὴ xxi ἐς ἡωᾶς τοῦτο μάλα πρεσθεύεται
μνήμης ἕνεχα πολλῶν τῶν Ta0' ἡαῖν σωζομένων.
Ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων οὕτως.

ΚΕΦΑΑ. 1Ζ΄.

fimbriam reres diploidis pertigisset, non altius
progrediebatur : eamque veluti sacram fimbriam
tangens illa, presens adversus omne genus mor-
borum auxilium habuisse dicta est. &()7 Statuam
porro istam a muliere illa sanguinis profluvio la-
borante, ad Christi formam et habitum conflatam
esse, vera certaque, que ad nos pervenit, historia
tradidit. Atque ea ad Juliani usque tempora per-
duravit. Neque adeo mirum videri debet, qui ali-
quid beneficii olim ἃ Servatore nostro accepere,
eos per ejusmodi monumenta gratierga eum animi
memoriam reliquisse.

CAPUT XVI.
De figura et forma sanctorum apostolorum, et de

B throno Jacobi fratris Domini.

Cum etiam sanctorum apostolorum Petri et
Pauli, ipsiusque adeo Christi, et que eum supra
nalure captum mirifice genuit Virginis matris,
coloribus adumbratas imagines, plurimas ad hunc
usque diem conservatas esse norimus. Ac Lucas
quidem apostolus primus ipsas accurate, opus id
exorsus, manibus suis depinxit ; deinde vero ex
veteribus alii quoque viri, pro eo atque par erat
veluti servatores suos in signis et picturis ser-
vantes, idem fecere : ethnica quidem illi fortasse
consuetudine ducti, et morem eum colere soliti,
absque tamen necessaria observatione obtinere id
tradiderunt. Sed Ecclesia inde acceptum magis ae
magis adauxit (providentia Dei curante atque

C disponente), non modo effigies et statuas, verum
eliam vestes, baculos, et lectos sanctorum illorum
virorum conservans, ad memoriam eorum sempie-
ternam. Sicuti et Jacobi thronum ad multa tem-
pora servatum esse scimus, quem fratrem ipsum
Domini, primum Hierosolymorum episcopum, ab
ipso Christo et apostolis creatum esse, sacra mo-
numenta tradidere. Venerati sunt enim hunc suc-
cessores ejus, asservalum : satis aperte declaran-
tes, quo cultu et studio Deo dilectos viros sint
prosecuti. Quemadmodum id ad nos quoque est
transmissum, apud quos multa etiam memorice
gratia asservantur. Verum de his heec dicta suffi-
ciant.

408 CAPUT XVII.

Περὶ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου to? περιδοήτου D De sancto Gregorio miraculis claro, ut ea zlate

£v» θαύμασιν, ὡς τοῖς xat ἐχεῖνο xatpo»

χρόνοις ἤχμαξζξιε.

Τοῖς δὲ xarà Γαλιηνὸν χρόνοις ἤχμαξζε x«i λόγοις
χαὶ παραδόξων τέρασιν ἔργων Γρηγόριος ὁ τῶν χατὰ
Πόντον ἐχχλησιῶν σὺν ᾿Αθηνοδώοῳω τῷ adt)po X7a-
σάμενος, τῆς Νεοχαισαρέω᾽ων μὲν τὴν ἐπισχοπὴν
ἔχων, τὴν γε μὲν τῶν χατοοθωμπάτων ἐνέργειαν
íxevuulx» ὡς εἰχὸς χληρωσάμενος “ ὃς Ἑλλήνων
μὲν φὺς πατέρων, τὸ σέβας μετέθετο, xai ἐπὶ αἄλ-
λον τὰ τῆς πίστεως αὐτῷ ηὔξησεν. ᾿Ωριγένει γὰο

ftoruerit.

Galieni temporibus simul et doctrina et mira-
culis ingentibus floruit Gregorius, cum fratre
Athenodoro ecclesias in Ponto gubernans. lpsi
autem Neocesariensis obtigerat episcopatus, et ab
efficacia miraculorum edendorum cognomen Miri-
fici. Gentilibus autem genitus parentibus religio:
nei) mutavit, et in fide maxime profecit : et
Alexandrie Origeni operam dans, sacras atque

(4) Sub ea statua. herba ἀδεξιράομαχος excrevit. (Euseb. lib. vu, cap 14.)

(2) ᾿Απαραλλάχτω:, Eusebius, ut supra.
ParRor. Ga. CXLV.

1103 . ΝΙΟΕΡΗΟΒΙ CALLISTI 1164

profanas litteras summe addidicit. Ubi meretri- Α ἐπ’ ᾿Αλεξανδρείᾳ φοιτήσας, τα τῆς θείας Γραφᾷς
cula, qua calumnise causa ad eum venerat, ἃ χαὶ τὰ τὸς ἔξω εἰς ἄχρον ἡσχήθῃ. Ἔνθα δὴ ἑταιρι-
de&mone correpta, per orationem ejus sanationem — xóv γύναιον ἐπὶ διαδολῇ αὐτῷ προσελθὸν, δαίμονι
est consecuta : ecclesie autem prefectus (1), cum ληφθὲν, διὰ προσευχῆς τὴν ἴασιν ἔσχεν. "Eri δὲ τῆς
Pledimus ei Amasenus episcopus manus impo- Ἐχχλῳσίας τεθεὶς, Φαιδίμον αὐτῷ τὰς χεῖρας ἐπι-
suisset, rupem ingentem collis instar, oum ad ὄαλόντος, ὅς ᾿Αμασείας ἐπίσχοπος ὧν, ἐπεὶ πρὸς
eam esset perductus, oratione sola movit, et in αὐτὸν ἤγετο, λέθον μέγαν βουνῷ παραπλήσιον εὐχῇ
alium transtulit locum. Deinde sacerdotem profa- μόνῃ χινήσας, εἰς ἕτερον μετήγαγε τόπον. Ἔνθα δὴ
num templi custodem, ejecto atque recepto de- x«i τὸν νεωχόρον τῇ τῶν δαιμόνων ἐχθολῇ τε xal
mone (2), ad Christi fidem pertraxit. Et lacum εἰσδολῇ πρὸς τὴν χατὰ Χριστὸν πίστιν (uut " xal
quemdam, de quo fratres duo ingenti contentione τινα λίμνην διαφερομένον δυσὶν ἀδελφοῖς ξηρὰν xat
decertabant, siccum aridumque reddidit. Preterea ἀνιχμον ἐδείκνυ. ᾿Αλλὰ xal τοῦ ποταμοῦ Λύχου τὸ
Lyci fluminis undas perniciosas repressit,scipione βλαπτιχώτατον ῥεῖθρον, τῷ τὴν οἰκείαν χαταπῇῆξαι
suo defixo, qui hucusque in ingentem excrevit βαχητρίαν, ἀνέστειλεν. Ἵτις δὴ xai ig δεῦρο, ἐς
arborem, et a viatoribus ibi cernitur. Judeum μέγα δένδρον διήχουσα, τοῖς προσπελάζουσι gaive-
quemdam, qui mortuum se esse simulaverat, p rat. Καὶ τὸν νεχροῦ σχἔμα πλασάμενον 'EGpaiov
revera mortuum effecit. Et cum eum aliquando ἔργῳ νεχρὸν χαθιστᾷ. Καὶ τοῖς δειώχουσι τοῦτον,
quidam persequerentur, in arborem transforma- εἰς δένδρον μετασχηματισθεὶς, ἑστὼς ἐν προσευχῇ
tus, ita orationi intendens constitit, ut ἃ nemine ἀθέατος ἔμεινε. Καὶ λοιμὸν δὲ ἀπίστοις προύξένησε,
videretur. Pestilentiam infidelibus conciliavit : et — xat τῇ πίστει προσελθούσῃ τοῦ μόρον ἀπήλλαττεν.
feminam quamdam, 408 ad fidem accesserat, à — 'Eyypagov dt τὸς θεογοθίας τὴν πίστιν ἡ τοῦ Θεοῦ
morte liberavit. Huic Dei mater apparens, per gürxp διὰ τοῦ εὐαγγελιστοῦ ᾿Ιωάννον φανεῖσα
Joannem evangelistam, professionem fidei nostre, τούτῳ παρέχει. Εἰς δὲ βαθὺ γῆρας Zxov, ἄχρι xci
quantum ad theologiam (3) et divinitatisrationem δΔιοχλητιανοῦ παρατείνας, εὐχαριστίας mpo£x& φω-
pertinet scriptam exhibuit. Ad multam auteni wdg- ὅτεπερ τὴν ἐπὶ τόσον πλήθουσαν ἀπιστίας πὸ-
pervenit senectutem, et ad Diocletiani usque tem- λιν πολυναθρωποτάτην οὖσαν ἐπὶ τῆς ἐναντίας xa-
pora duravit (4), gratiarum actionis voces edere ταλέλοιπε τάξεως. Ὅσους x«i γὰρ ἐλθὼν εὗρε rà»
solitus. quod urbem frequentissimam, et infideli- πέστιν πρὸ αὐτοῦ παραδιδεγμένους τοσούτους -t-
tatis plenissimam,ad contrarium professionis fidei λευτῶν τῇ ἀπιστία παραμεμενηχότας χαταλῶοιπε,
redegisset statum.Quantum enim ibi eorum adve- C Τοσαῦτα ὡς ἐν συντόμῳ εἰπεῖν χαὶ τὰ περὶ τοῦ
niens repererat, qui ante se fidem receperant, θαυμαστοῦ Γρηγορίον.

tantum eorum qui in infidelitate perseverarent, moriens numerum reliquit. Heec breviter et com-
pendiose de admirando Gregorio sint dicta.

M &09 CAPUT xvill. ΚΕΦΑΛ. IH"
De Dionysii festís epistolis. "^o Περὶ τῶν ἑορταστιχῶν 'Atovugiou ἐπεστολῶ».
Dionysius autem Alexandrinus, nondum pace Διονύσιος δὲ ὁ τῆς ᾿Αλεξανδρείας, μόπω TG κατὰ

ecclesiis a Galieno reddita, ad eas quas diximus Γαλιηνὸν ἐπιλαδούσης εἰρώνης, πρὸς ταῖς εἰρημέ-
de poenitentia et baptismo, alias quoque de Pa- — vet, τῆς μετανοίας xai τοῦ βαπτίσματος x«i τὰς
schate festas composuit epistolas. Quarum unam περὶ τοῦ Πάσχα ἑορτσατιχὰς συνατττει ἐπιστολάς
quidem ad Flavianum (5) dedit : aliam ad Didy- ὧν μίαν μὲν 4Aa6wwé προσφωνεῖ, ἄλλην δὲ Διϑδύ-
mum et Domitium, in qua etiam octo annorum μῳ x«l Δομετίῳ. ᾿Εν f xai ὀχταετηρίδος κανόνα
canonem exponit, nonaliasquam equinoctio verno ἐχτίθεται, μὴ δεῖν ἄλλοτε mid» τῆς εἰαρινᾷς ἐσομε-
Pascha celebrari oportere astruens. Aliam rursus ρίας τὸ Πάσχα ἐπιτελεῖν παριστώμενος. Τοῖς δ᾽ ἐν
ad presbyteros Alexandrinos, atque diversas alias D ᾿Αλεξανδρείᾳ πρεσδυτέροις ἄλλην συντάττει, καὶ
ad alios scripsit. Pace porro exoria, ab exsilio διαφόρους ἄλλοις. Τῶς δ᾽ εἰρήνης διαλαμψάσος, ἐκ
Alexandriam rediit. lbi seditione et tumultu civili τῆς ὑπερορίας ἐπανῆχεν εἰς ᾿Αλεξάνδρειαν. Στάσεως
excitato, quoniam episcopali munere suo fungi δ᾽ ἐχεῖσε χαὶ πολέμου ἐπισυμδάντος, ἐπεὶ μὴ τὰ
non potuit, fratribus scilicet in alterutram partem τῆς ἐπισχοπῆς διέπειν οἷός τε ἦν͵ dre δὴ τῶν ἀϑελ.-
factionis inclinatis, ipsis Pasche feriis ex ipsa φῶν εἰς ἑχάτερον τῆς στάσεως μέρος διαχρινομέ-
Alexaudria veluti exsul per litteras cum eis est νων, ἐν τῇ τοῦ Πάσχα ἑορτῇ ἐξ αὐτῆς ᾽Αλεξαν δρείας,
collocutus. Dedit quoque ad Hieracem /gyptium καθά τις ὑπερόριος διατελῶν, cust αὐτοῖς. Πρὸς

. (4) Cum ecclesia in quodam loco arctissimo (3) Theologia hec reperitur apud Rufinum, Ec -

inter montem et fluvium posito construi deberet, cles. hist. Eusebii lib. vii, cap. 25.

et spatium sufficiens non essel, ipso sancto in (4) Imo alia etiam ejus miracula sub Constanm.-

orationibus pernoctante, mane facto, inventa est — tino Magno referuntur infra lib. vir, cap. 33.

rupes tanto spatio loco cessisse, quantum erat (5) Euseb. Flavium habet, libro vu, cap. 9 9m.
" competens pro ipsa ecclesia fabricanda. Hier. De — Item, post equinoctium vernum, μετὰ τὴν £o o cra

viris illust. ἐσημερίαν, Ibid.

(2) Euseb. lib. vii, cap. 25, Rufino interprete.
Y
(424 QAD ἰώ δῖ νι

1165

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. VI.

1166

δὲ x«i 'lépaxt τῷ κατ᾽ Αἴγυπτον ἐπισχόπῳ ἑἕορτα- A episcopum alteram festam sive Paschalem episto-

στιχὴν ἑτέραν ἐχάραττεν, ἐν 7 xol τῷς xar ᾽Αλε-
ξάνδρειαν στάσεως μνείαν ποιούμενος, τοῦτον ὑπα-
γορεύει τὸν τρόπον *

ΚΕΦΑΔ. 1Θ΄.

Περὶ τῆς ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ γενομένης στάσεως
τοῦ λαοῦ.

« Ἐμοὶ δὲ τί θαυμαστὸν, εἰ πρὸς τοὺς ποῤῥωτέρω
χατοιχοῦντας χαλεπὸν τὸ x&v dv ἐπιστολῶν ὁμιλεῖν ;
ὅτε xal τῷ πρὸς ἐμαντὸν αὐτῷ μοι διαλέγεσθαι, καὶ
τῇ ἰδίᾳ ψυχῇ σνμθουλεύεσθαι, χαθέστηχεν ἄπορον ;
Πρὸς γοῦν τὰ ἐμαυτοῦ σπλάγχνα, τοὺς ὁμοσχήνους
καὶ συμψύχους ἀδελφοὺς, χαὶ τῆς αὐτοῦ πολιτείας
κἀὶ Ἐχχλησίας, ἐπιστολαίων δέομαι γραμωάτων.
Καὶ ταῦθ᾽ ὅπως ἂν διαπειμψαίμην, ἀμήχανον φαίένε-
ται. Ῥᾷον γὰρ ἄν τις οὐχ ὅπος εἰς τὴν ὑπερόριον,
ἀλλὰ x«i ἀπ᾿ ᾿Ανατολῶν ἐπι Δυσμὰς περαιωθείη, ἣ
τὴν ᾿Αλεξάνδρειαν ἀπ᾿ αὐτῆς τῆς ᾿Αλεξανδρείας
ἐπᾶλθοι. Τῆς γὰρ ἐρήμου τῆς πολλῆς καὶ ἀτριδοῦς
ἐχείνης, ἣν ἐν δυσὶ γενεαῖς διώδευσεν ὁ ᾿Ισραὴλ,
ἄπορος μᾶλλον χαὶ ἀδατοός ἐστιν ἡ μεσαιτάτη τῆς
πόλεως ὁδὸς χαὶ θαλάσσης " ἣν ἐχεῖνοι ῥαγεῖσαν
xxi διατειχισθεῖσαν ἔσχον ἱππήλατον ^ xoi ὧν ἐν τῇ
λεωφόρω χατεποντίσθησαν Αἰγύπτιοι, οἱ γαληνοὶ
xai ἀχύμαντοι λιμένες γεγόνασιν, εἰχὼν πολλάκις
φανέντες ἀπὸ τῶν ἐν αὐτοῖς φόνων, οἷον ἐρυθρὰ
θάλασσα. 'O δ᾽ ἐπιῤῥέων ποταμὸς τὴν πόλιν ποτὲ
μὲν ἐρήμον τῆς ἀνύδρου ξηρότερος ὥφθη, καὶ μᾶλ-
λον αὐχμώδης ἐχείνης, 2v διαπορευόμενος ὁ ᾿Ισραὴλ

οὕτως ἐδίψησεν, ὡς Μωσῆ μὲν χαταδοᾷν - ῥυῆναι C

δὲ αὐτοῖς παρὰ τοῦ θαυμάσια ποιοῦντος μόνον ix
πέτρας ἀχροτόμον ποτόν. Ποτὲ δὲ τοσοῦτος ἐπλήμ-
μυρεν, ὡς πᾶσαν τὴν περίχωρον τὰς τε ὁδοὺς καὶ
τοὺς ἀγροὺς ἐπιχλύσαντα, τῆς ἱπὶ Νῶε γενομένης
τοῦ ὕδατος φορᾶς ἐπαγαγεῖν ἀπειλήν. *Ad δὲ αἷμα-
τι χαὶ φόνοις χαὶ χαταποντισμοῖς κάτεισι μεμιασμέ-
vog* οἷος ὑπὸ Μωσὺὴ γέγονε τῷ Φαραὼ μεταδαλὼν
εἰς αἷμα καὶ ἐποξέσας. Καὶ ποῖον γένοιτ᾽ ἂν τοῦ
πάντα xaÜaipovroc ὕδατος ὕδωρ ἄλλο χαθάρσιον ;
Πῶς ἂν ὁ πολὺς xai ἀπέραυτος ἄνθρώποις ᾿Ωχεανὸς
ἐπιχνθεὶς, τὴν πιχρὰν ταύτην ἀποσμήξειε θάλασσαν ;
Ἢ πῶς ἂν ὁ μέγας ποταμὸς ὁ ἐχπορευόμενος i
'Edig, ἐπὶ τὰς τέσσαρας ἀοχὰς εἰς ἃς ἀφορίξεται,
μετοχετεύσας εἰς μίαν τοῦ Γαιὼν ἀποπλύναι τὸ λύ-
θρον ; Ἢ πότε ó τεθολωμένος ὑπὸ τῶν πονηρῶν
πανταχόθεν ἀναθυμιάσεων ἀὴρ εἰλιχρινὴς γένοιτο ;
Τοιοῦτοι γὰρ ἀπὸ τῆς γῆς ἀτμοὶ xai ἀπὸ θαλάσσης
ἄνεμοι, ποταμῶν τε αὖραι xal λιμένων ἀνειλήσεις
ἀποπνέουσιν, ὡς σηπομένων ἐν πᾶσι τοῖς ὑποχει-
μένοις στοιχείοις νεκρῶν, ἰχῶρα εἶναι τὰς δρόσους.
Εἶτα θαυμάζουσι x«i διαποροῦσι πόθεν οἱ συνεχεῖς
λοιμοί - πόθεν αἱ χαλεπαὶ νόσοι " πόθεν αἱ παντοδα-
mat φθοραί * πόθεν ὁ ποιχίλος χαὶ πολὺς τῶν ἀνθρώ-
πων ὄλεθρος ; διὰ τί μηχέτι τοσοῦτο πλῆθος οἰχητό-
pov ἢ μεγίστη πόλις ἐν αὐτῇ φέρει, ἀπὸ νηπίων
ἀρξαμένη παίδων μέχρι τῶν εἰς ἄχρον γεγηραχότων "
ὅσους ὠμογέροντας οὖὗς ἐχάλει πρότερον ὄντας, ἕτρε-

et» ; ἊἋΑλλοι τεσσαραχοντοῦται xal μέχρι τῶν οἵ

lam, in qua seditionis Alexandrine mentionem
faciens, ad hunc modum scribit :

CAPUT XIX.
De seditione populi Alezandrini.

« Quid ego admirer difficile esse, cum eis qui
magna locorum intercapedine a nobis sunt dissiti,
per epistolas agere ? Cum in dubium venerim,
quomodo ipse mecum colloquar, et ipse anime
mes consulam? Ad ipsa enim viscera mea, hoc
est, ad fratres qui ejusdem sunt contubernii, ejus-
dem animi, ejusdem vite instituti, et ejusdem

p Ecclesie, epistolis opus est: easque quomodo

perferri curem, durum et prope impossibile est.
Facilius namque aliquis non dico in longinquum
exsilii locum, sed ab Oriente ad Occidentem trans-
jerit, quam Alexandriam ex ipsa Alexandria per-
agret. Longe quippe solitudine illa deserta atque
invia, quam duabus statibus seu generationibus
filii Israel pertransierunt, periculosior 410 et
impeditior est media civitatis via: et mari item
illo, quod illi divisum et in parietum formam re-
dactum late habuerunt pervium, et quieti tran-
quillique partus, eorum fluctuum in quorum tra-
jectu JEgyptii sunt submersi, speciem pre se
tulerunt, dum frequenter propter cedes in illis
faclitatas similes Rubri maris apparuerunt. Qui
vero per urbem ipsam profluit amnis, aliquando
quidem solis ilis et inaquosis locis, per quos
Israel incedens usque adeo siti est pressus, ut"
adversus Mosem vociferaretur, et ab eo qui solus
admiranda facit, ex altissima et durissima rupe
unda proflueret, visus est multo aridior siccior-
que. Aliquando autem in tantum exundavit, ut
vicinam regionem universam, viasque et agros
omnes diluvio obruerit, eamque que sub Noe
fuit, seaque inundalionem adducturum esse mina-
tus sit. Semper equidem cruore, cedibus civium-
que submersorum suffocationibus infectus fuit et
contaminatus : qualis ille Pharaonis per Mosen in
sanguinem conversus, eli sanguinem olens fuit.
Que vero fluminis ejus quod repurgat omnia,
reperietur expialrix unda ? Quomodo etiam im-

D mensus et hominibus impermeabilis Oceanus, huic

superfusus, amarum hoc deleret atque abolebit
pelagus ? Aut quomodo ingens ille fluvius qui ex
Edem egreditur, si quatuor capita, in que dividi-
tur, in unum caput, nempe iu alveum Geon deri-
vet, cruentam abluet saniem ? Quomodo denique
aer, ἃ cladium ubique tantarum impurissimis
exhalationibusinfectus atque pollutus,purgabitur ?
Tanti a terra vapores, a mari venti, a fluviis aure,
ἃ portubus crassiores nebulw feruntur, ut tabe-
scentibus ac diffluentibus, in omnibus subjectis
elementis, cadaveribus, cruore roret. Et admiran-
tur adhuc et dubitant, unde continue proveniant

rw

1161

NICEPHORI CALLISTI

1168

pestilenti, unde graves morbi, unde omnis gene- A ἐτῶν τοσοῦτον πλείονες τότε͵ ὥστε μὴ συμπληροῦ-

ris calamitates, unde tot et tam varii hominum
interitus ? Quid ita tam ampla civitas, non tam
frequentes jam habeat incolas, si eos ab infantibus
ipsis usque ad senes decrepitos recenseas omnes :
quam antea eorum tantum, quos crude senectutis
vocabat, fovit? Aliorum porroa quadragenariis
usque ad septuagenarios tanta antehacfuit multi-
tudo, ut illorum numerum nunc non suppleant,

σθαι νῦν τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν προσεγγραφέντων χαὶ
συγχταλεγέντων εἰς τὸ δημόσιον στηρέσιον τῶν
ἀπὸ τεσσαρεσχαίδεκα ἐτῶν μέχρι τῶν ὀγδοήχοντα *
χαὶ γεγόνασιν οἷον ἡλιχιῶται τῶν πάλαι γεραιτά-
των οἱ ὄψει νεώτατοι. Καὶ οὕτω μειούμενον ἀεὶ χαὶ
δαπανώμενον ὁρῶντες τὸ ἐπὶ γῆς ἀνθρώπων γένος,
οὐ τρέμονσιν αὐξομένου χαὶ προχόπτοντος τοῦ παν-
τελοῦς αὐτῶν ἀφανισμοῦ. »

cum eis accenseantur οἱ attribuantur, ad publicam percipiendam annonam, qui quatuordecim anno-
rum sunt, usque ad octogenarios. Á&11 Sie qui vultu sunt maxime juvernili, eorum nunc quasi
equales sunt facti, qui olim erant senes maxime. Et cum in terris semper diminui atque consumi
genus hominum conspiciant, internecione omnium indies gliscente atque grassante non contremi-

scunt. »
CAPUT XX.

KE9AA. K'.

De pestilentia sevissima, qum Alezandrim est pg Περὶ τοῦ ἐνσχήψαντος iv αὐτῇ ἀπλήστου

grassata.
Post seditionem autem pestilentia admodum in

urbe smviil. Et cum paschalis dies pro foribus

esset, ad fratres scripto verba faciens, contagiosi
morbi erumnas hujusmodi ornavit verbis : «Aliis
equidem hominibus, ut nunc se res habent, non
videatur esse festi diei celebrandi tempus. Neque
adeo illis est vel tale, vel aliud quodpiam, non lu-
ctuosum dico, sed quod et sit et videatur maxime
letum. Nune sane lugent omnia, morent omnes, et
resonant per urbem ejulatus, propter tantam mor-
tuorum et quotidie morientium multitudinem. Sic-
uti enim de primogenitis Agyptiorum scriptum
est, sic nunc quoque ingens est clamor. Non enim
est domus, in qua non reperiatur inortuus. Atque

^, utinam non reperiretur ; nain et eis qua heec pre-
"cesserunt temporibus, permultaset graves perpessi

sumus calamitates. Et cum soli nos ab omnibus
affligeremur et necaremur, nihilominustamen tum
quoque festos egimus dies: et omnis cujuslibet
cladis locus, conventus agendi nobis prebuit
commoditatem : ager, solitudo, navigium, publi-
cum diversorium, carcer. Omnium autem letissi-
mum Pascha egerunt perfecti, qui in eco convi-
vantur, martyres. Post eas clades bellum et pesti-
lentia irruit, que una cum gentibus pertulimus
mala. Et soli nos quidem, qu& nobis sunt illata
delrimenta sustiuimus ; una cum illis autem,
que invicem ipsi inter se vel fecerunt, vel perpessi
sunt, per tumultum scilicet, toleravimus dispen-
dia: sed Christi rursum exhilarati sumus pace,
quam solis nobis concessit. Cum vero paululum
admodum et nobis etipsis datum esset, ut respira-
remus, eontagiosa hec lues urbem invasit : res
metu omni illis horribilior, et erumna quavis ca-
lamitosior : et, ut quidam eoruin dixit historicus,
clades una opinione et spe omnium major (!):
nobis vero haudquaquam talis (2), sed non minus

(4) Πρᾶγμα μόνον δὴ τῆς πάντων ilmidog xpsitrov
γενόμενον. (Thucyd.)

(2) « Pestis ista et lues, qui horribilis et feralis
videlur, explorat justitias siugulorum, et mentes

6 τῆς x«0 ἑχάστου

λοιμοῦ.

Μετὰ δὲ τὸν στάσιν λιμώδης νόσος τὴν πόλιν
ἰδόσχετο. Καὶ τῆς ἑορτῆς ἐπὶ θύραις οὐσης, τοῖς
ἀδελφοῖς ὁμιλῶν, τὰ τῆς νόσου πάθη διὰ τούτων
ὑπεσημαίνετο" « Τοῖς μὲν ἄλλοις ἀνθρώποις οὐχ
ἂν δοξειε καιρὸς ἑορτᾷς εἶναι τὰ παρόντα. Οὐδ᾽
ἔστιν αὐνοῖς οὔτε οὗτος, οὔτε τις ἕτερος, οὐχ ὅπως
τὼν ἐπιλοίπων, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ εἴ τις περιχαρὴς ὧν, oix-
θείη μάλιστα. Νῦν μέν γε θρῆνοι πάντα ^ x«i πεν-
θοῦσι πάντες * x«i περιηχοῦσιν οἰμωγαὶ τὴν πολιν
διὰ τὸ πλῆθος τῶν τεθνηχότων xai τῶν &moÜvuocxóy-
To» ὁσημέραι. Ὡς γὰρ ἐπὶ τῶν πρωτοτόχων τῶν
Αἰγυπτίων γέγραπται, οὕτω καὶ νῦν ἐγενήθη xpav-
γὴ μεγάλη. Οὔ γάρ ἔστιν οἰκία, iv ἢ οὐκ ἔστιν ἐν
αὐτῇ τεθνηχώς x«i ὄφελόν γε" εἰς πολλὰ μὲν γὰρ
xxi δεινὰ, xai τὰ πρὸ τούτων συμθεδηχότα πρῶτον
ἡμᾶς ἤλασαν * χαὶ μόνοι πρὸς πάντων ὃ ιωχόμενοι
χαὶ θανατούμενοι, ἑωρτάσαμεν χαὶ τότε. Καὶ πᾶς
θλίψεως τόπος πανηγυρικὸν
ἡμῖν γέγονε χωρίον" ἀγρὸς, üonuím, ναῦς, πανδο-
χεῖον, δεσμωτήριον. Φαιδροτάτην δὲ πασῶν ἤγαγον
ἑορτὴν οἱ τέλειοι μάρτυρες εὐωχχέντες ἐν οὐρανῷ.
Μιτὰ δὲ ταῦτα πόλεμος xal λοιμὸς ἐπέλαδεν- ἃ
τοῖς ἔύνεσι συνδιηνέγχαμεν, μόνοι μὲν ὑποατᾶντες
ὅσα Qui» ἐλυμήναντο, παραπολαύσαντες δὲ χαὶ ὧν
ἀλλήλους εἰργάσαντό τε χαὶ πεπόνθασι. Καὶ τῇ
Χριστοῦ πάλιν ἐνηυφράνθημεν εἰρήνῃ, ἣν μόνοις
ἡμῖν ἔδωχε. Βραχντάτης δὲ ἡμῶν τε χαὶ αὐτῶν
τυχόντων ἀναπνῆς, ἐπιχοτέσχηψεν ἡ νόσος αὕτῃ,
πρᾶγμα φόδον τε παντὸς φοβερώτερον ἐχείνοις,
x«l συμφορᾶς ἧς τινος οὖν σχετλιώτερον * xai ὡς

ἰδιός τις αὐτῶν ἀπήγγειλε συγγραφεὺς, πρᾶγμα

μόνον δὴ τῆς πάντων ἔλπίδος χρεῖττον γενόμενον -
ἡμῖν δὲ οὐ τοιοῦτον μὲν, γυμνάσιον δὲ xoà δοκίμιον,
οὐδενὸς τῶν ἄλλων ἔλαττον * ἀπέσχετο μὲν γὰρ
οὐδὲ ἡμῶν " πολλὴ δὲ ἐξῆλθεν εἰς τὰ ἔθνη. » Εἶτα ἑξῆς
ἐπιφέρει καὶ ταῦτα " « Οἱ γοῦν πλεῖστοι τῶν ἀδελφῶν
ἡμῶν, δι’ ὑπερδάλλουσαν ἀγάπην xoi φιλαδελφίαν,

humani generis examinat, an infirmis serviant
sani,an propinqui cognatos pie diligant, an mise-
reaniur servorum languentium domini, an depre-
cantes &gros non deserant medici: an feroces

114

NICEPHORI CALLISTI

1113

Et quod is ex Apocalypsi Joannis opinionem suam Α χιλιοστὴν Quá; τινα ὠρισμένην. Καὶ τοίνυν οὗτος

se confirmaturum esse opinaretur, librum compo-
suit, cui titulum Confutationis eorum, qui allego-
rias componunt, indidit. Cui Dionysius, in eis quos
diximus libris respondens, in priore quidem sen-
tentiam suam de illius dogmate exponit, in poste-
riore autem de Apocalypsi Joannis agit pluribus.
« Quandoquidem, inquit, seriptum quoddam pro-
ferunt Nepotis, quo valde nituntur, veluti certo et
irrefragabiliter ostendente atque probante, regnum
Christi in terris futurum : in aliis quidem multis
Nepotem recipio et complector, propter fidem,
tolerantiam laboris, Scripturarum lectionem, et
frequentes psalmodias, quibus hucusque mulli
delectantur fratres, hominemque ipsum observo. »
Deinde progressus infert : « Sedenim si quid recte
dictum sit, laudare id convenit. Rursum vero si
quid secundum sanam doctrinam non sit scriptum,
id castigare oportet. Ac si quidem ipse adesset,
satis esset rationum in colloquio, per interrogalio-
nem et responsionem, ad persuasionem et conci-
liationem eorum que inter se opponuntur. Cum
autem scriptum ejus satis ad persuadendum com-
positum, in hominum sit manibus, quo scripto legi
et prophetis conviciatur, Evangelia nihil esse du-
cit, et apostolicos libros tanquam nullius pretii
elevat; ipsum autem perinde atque occultum et
arcanum mysterium celebratur, & 1 4 simpliciorum
fratrum animos, nihil permittens magnum et su-
blime de certa, vera et gloriosa apparitione Christi,
aut de nostra a mortuis resurrectione, atque ad

ἡ ipsum aggregatioue et assimilatione, sed humilia
quedam et eaduca, qualia preesentis vite sunt,

sapere et sentire : perquam est necessarium, ut
veluti cum preesente fratre nostro Nepote disseren-
tes agamus. » Deinde commemorat, se in Arse-
noite (1) fuisse, ubi hujusmodi emersit heresis :
ibique omnibus ecclesiasticis atque aliis item viris
presentibus, tribus continuis diebus de Nepotis
doctrina, libro ejus proposito, disseruisse. Fra-
trumque stabilem ac decentem morem admira-
tur (2), qui rite atque ordine responsionibus assen-
siones approbationesque suas accommodarint ; ne-
que contentiose defendere perseverarint, que seme|
apud se constituissent : neque objectiones legitimas

ἐχ τῆς ᾿Αποχαλύψεως — 'Imdvvou χρατύνειν τὴν
αἴρεσιν οἰηθεὶς, βίδλον συντάξας, ἔλεγχον τῶν ἀλλη-
γοριστῶν ταὐτὴν ἐπέγραψεν. Πρὸς ὃν Διονύσιος τοῖς
εἰρημένοις τούτου σνγγράμμασιν ἀντιλέγων, ἔν μὲν
τῷ προτέρῳ τὸ δόξαν περὶ τοῦ δόγματος ἐχτίθησιν,
t» δὲ τῶ δευτέρῳ περὶ τῆς ᾿Αποχαλύψεως Ἰωάννου
διαλαμόάνει πλατύτερον, οὕτω διεξιών * « ᾿Επειδὴ
σύνταγμά τι προχομέζουσι Νέπωτος, ᾧ λίαν ἐπερεί-
δονται, ὡς ἀναντιῤῥήτως ἐπιδειχνύντι τὴν τοῦ
Χριστοῦ βασιλείαν ἐπὶ γῆς ἔσεσθαι, ἐν ἄλλοις μὲν
πολλοῖς ἀποδέχομαι χαὶ ἀγαπῶ Νέπωτα τῆς τε πί-
στεως, χαὶ τῆς φιλοπονίας, καὶ τῆς ἐν ταῖς Γραφαῖς
διατριδῆς, καὶ τῷς πολλῆς ψαλμῳδίας, $ μέχρι νῦν
πολλοὶ τῶν ἀδελφῶν ἐνθυμοῦνται * xai πάνυ δι αἱ-
B ϑοῦς ἄγω τὸν ἄνθρωπον αὐτόν. » Εἶτα προϊὼν, ἔπι-
φέοει * « Ὡς εἴ τι μὲν ὀρθῶς λέγοιτο, ἐπαινεῖν χρή "
διευθύνειν δ᾽ αὖθις εἴ τι μὲ ὑγιῶς ἔστι γεγραμμέ-
νον. Καὶ εἰ μὲν παρῆν ὁ ἀνὴρ, αὐτάρχης ἦν λόγος
πρὸς ἐρώτησιν χαὶ ἀπόχρισιν, πείθων χαὶ συμξιδώ-
ζων τὸ ἀνθιστάμενον γραφῆς δ᾽ ἐχείνου πιθανωτά-
τὴς προχειμένης, d γραφῷᾷ νόμον piv xai προφήτας
διαλοιδορεῖται, εὐαγγέλια δὲ τὸ μηδὲν ἥγηται " τὰ
δὲ τῶν ἀποστόλων συγγράμματα ἐχφαυλέξεται " αὐ-
τὴ δὲ old τι χεχρυμμένον μυστήριον περιάδεται "
τὰς τῶν ἀπλουστέρων ἀδελφῶν ψυχὰς οὐδὲν ἐώντων
ὑψηλὸν χαὶ μέγα φρονεῖν περί τε τῆς ἀληθοὺς xai
ἐνδόξου ἐπιφανείας Χριστοῦ, ἀλλ᾽ οὐδὲ περὶ τῆς
ἡμῶν ix νεχρῶν ἀναστάσεως, x«i τῆς πρὸς αὐτὸν
ἐπισυναγωγῆς τε xol ὁμοιώσεως. ᾿Αλλὰ μιχρὰ xai
C θνητὰ οἷα τὰ νῦν, ἀναγχαῖον x«l ἡμᾶς, ὡς πρὸς
παρόντα διαλεχθῆναι τὸν ἀδελφὸν ἡμῶν Νέπωτα. »
Εἶτα διηγεῖται ὡς ἐν τῷ ᾿Αρσενοΐτῃ γενόμενος, ἔνθα
τὸ τοιοῦτον ἐπεπόλαξε σχίσμα, πάντων σχεδὸν παρ-
ὄντων τῶν ἱερατιχῶν ἀνδρῶν χαὶ τῶν ἄλλως ἐχόν-
των, τρισὶν ἑξᾷς ἡμέραις τὸν περὶ Νέπωτος ἀνεχέ-
νει λόγον͵ τοῦ βιθλίον προδεδλημένον. “Ἔνθα δὴ xci
τὸ εὐσταθὲς τῶν ἀδελφῶν θαυμάξει, ἐπιεικῶς τὰς
σνγχαταθέσεις πεποιημένων ταῖς ἀποχρίασεσι, μήτε
φιλονείκως περιεχομένων ἅπαξ αἱρεθέντων
αὐτοῖς, μήτε δὲ τὰς ἀντιλογίας ὑποστελλομένων,
μήτε, εἰ γνοῖεν τάληθες, αἰδοῖ χρατηθέντες μὴ συνο-
μολογεῖν᾽ ἀγαθῇ δὲ συνειδήσει τὰ ταῖς θείαις Γρα-
φαῖς παριστάμενα ὑποχρίσιως δίχα πρὸς Θεὸν
ἡπλωμέναις χαρδίαις χαταδέχεσθαι. ᾿Ἐπιφέρει δὲ

τῶν

intermiserint, veritatem illi cognitam (quod pudore Ὁ χαὶ ὡς ὁ παρ᾽ ἐχείνοις διδάσχαλος, Κοραχέων ix

quodam aliqui, eum convincuntur, non faciunt)
profitentes : bonaque conscientia, qus auctoritate
divinarum Litterarum probata essent, citra simu.
lationem et dissimulationem cordibus ad Deum
simpliciter compositis, suscipientes. Addit pre-
terea, ut elian) ejus loci doctor Coracion dictus,

ἐχείνῳ ὄνομα, ταῖς τῶν ἀντιλεγόντων Tpupévog φω-
ναῖς, πάντων παρόντων, συνέθετο μὴ τοῦ λοιποῦ
προσέξειν ἐχείνῳ, μηδ᾽ εἰς μνείαν ἐλθεῖν, μηδὲ
ϑιϑάξειν, ὡς ἱκανῶς τάληθὲς διαγνούς. Καὶ τοὺς
ἄλλους ἀδελφούς φησι χαίρειν τοῖς λόγοις καὶ τῇ
πρὸς ἅπαντας συγχαταθάσει xxi συνδιαθέσει.

vocibus eis que contra illius opinionem prolate fuerant persuasus, presentibus omnibus receperit,
veritate jam abunde satis perspecta, sibi de cetero nihil futurum cum Nepote negotii, neque mentio,

(1) Auctore Plin. lib. v, cap. 9, inter reliquas
muitas /Egypti prefecturas, quas nomos vocant,
Arsenoites nominatur : ab Arsinoe oppido sie
dittus, quod Ptolemeus Philadelphus sub nomine
sororis sue, qua ita nominabatur, condidit. Idem,

amnem qui Arsinoen preeterffnit, Ptolemeum
appellavit. (Plin. lib. vi, cap. 29.)

(9) Ἔνθα xat τὸ ἔνσταθες x«l φιλάληθες xai τὸ
εὐπαραχολούθητον χαὶ συνετὸν ὑπερηγάσθην τῶν

ἀδελφῶν, Euseb. lib. viz, cap. 24.

LH

LI
Ir

1173

ECCLESIASTIC/E HISTORUE LIB. VI.

1114

nem se ejus facturum, neque doctrinam promulgaturum. Alios quoque fratres dicit letatos delecta-
tosque esse dissertationibus eis, atque communi omnium conciliatione et consensu.

ΚΕΦΑΛ. KB.

Οἷα Διονύσιος ὁ᾿Αλεξανδρείας περὶ τῆς Amo-
χαλύψεως Ἰωάννου ἐστορεῖ.

Ἑξῆς δὲ περὶ τῆς ᾿Αποχαλύψεως τοῦ Ἰωάννου
ταῦτά φησιν ἃ δὴ πάντα χατὰ ῥῆμα, εἰ x«i διὰ μα-
Ἑεροῦ, ὅμως ἀναγχαῖά γε ὄντα, ἐχθήσομαι. « Τινὲς
μὲν οὖν͵ φησὶ, τῶν πρὸ ἡμῶν ἠθέτησαν καὶ ἀνε-
σχεύασαν πάντη τὸ βιδλέον “ καὶ χαθ᾽ ἕχαστον χεφά-
Juuov διευθύναντες, ἀγνωστὸν γε χαὶ ἀσυλλόγιστον
ἀποφαίνουσι, ψεύδεσθαί τε τὴν ἐπιγραφήν - Ἰωάννην
“γὰρ οὐχ εἶναι λέγουσιν * ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ᾿Αποχάλυψιν εἶναι,
τὴν σφόδρα χαὶ παχεῖ χεχαλυμμένην τῷ τῆς ἀγνω-
σίας παραπετάσματι * x«l οὐχ ὅπως τῶν ἀποστόλων
τινὰ, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὅλως τῶν ἁγίων, ἣ τῶν ἀπὸ τῆς
᾿Ἐχχλησίας, τούτον γεγονέναι ποιητὴν τοῦ Guy-
γράμματος. Κήρινθον δὲ τὸν χαὶ τὴν ἀπ᾽ ἐχείνου
πεληθεῖσαν Κηρινθιανὴν σνυστησάμενον αἵρεσιν, ἀξιό-
σιστον ἐπιφημίσαι θελήσαντα τῷ ἑαυτοῦ πράγματι
ὄνομα ᾿ τοῦτο γὰρ εἶναι τῆς διδασχαλίας αὐτοῦ τὸ
δόγμα, ἐπίγειον ἔσεσθαι τὴν τοῦ Χριστοῦ βασιλείαν *
x«l ὧν αὐτὸς ὠρέγετο, φιλοσώματος ὧν χαὶ πᾶνυ
σαρχιχὸς, ἐν τούτοις ὀνειροπολεῖν ἔσεσθαι '" γαστρὸς
x«l) τῶν ὑπὸ γαστέρα πλησμονῆς, τουτέστι σιτίοις
καὶ ποτοῖς καὶ γάμοις, x«i δι᾿ ὧν εὐφημότερον ταῦτα
ᾧὡήθη ποιεῖσθαι, ἑοοταῖς x«l θυτίαις χαὶ ἱερείων
σφαηαῖς. ᾿Εγὼ δὲ ἀθετῆσαι μὲν οὐχ ἂν τολμήσαιμι
τὸ βιδλίον, πολλῶν αὐτὸ διὰ σπουδῆς ἐχόντων ἀδελ-
φῶν. Μείξονα δὲ τῆς ἐμαυτοῦ φρονήσεως τὴν ὑπό-
ληψιν τὸν περὶ αὐτοῦ λαμδάνω. Καὶ γὰρ εἰ μὴ
συνίημι, ἀλλ’ ὑπονοῶ γε νοῦν τινα βαθύτερον ἐγκεῖ-
σθαι τοῖς ῥήμασιν * οὐχ ἰδίῳ ταῦτα μετρῶν xal χρί-
νὼν λογισμῷ, πίστει δὲ τὸ πλέον νέμων, ὑψηλοτέ-

px» ἢ ὑπ᾽ ἐμοῦ κχαταληφθῆναι νενόμιχα. Καὶ οὐχ

ἀποδοχιμάζω ταῦτα, ἃ μὴ συνεώραχα : θαυμάξω δὲ
μᾶλλον ὅτι μὴ συνεῖδον. ᾿Επὶ τούτοις τὴν ὅλην
τῆς ἀποχαλύψεως βασανίσας γραφὴν, ἀδύνατον δὲ
αὐτὴν χατὰ τὴν πρόχειρον ἀποδείξας διάνοιαν νοεῖ-
σθαι, ἐπιφέρει λέγων" « Συντελέσας δὲ πᾶσαν ὡς
εἰπεῖν τὴν προφητείαν, μαχαρίξζει ὅ προφήτης τούς

στε φυλάσσοντας αὐτὴν, καὶ δὴ xal ἑαντόν. Μαχάριος

“γὰρ, φησὶν, ὁ τηρῶν τοὺς λόγους τῆς προφητείας
τοῦ βιθλίου τούτου * χἀγὼ ᾿Ιωάννης ὁ βλέπων xai
ἀχούων ταῦτα. Ἐαλεῖσθαέ μὲν οὖν Ἰωάννην αὐτὸν,
καὶ εἶναι τὴν γραφὴν ᾿Ιωάννου ταύτην, οὐχ ἀντερῶ,
“Αγίου μὲν γὰρ εἶναί τινος καὶ θεοπνεύστου συναινῶ *
οὐ μὴν ῥᾳδίως ἂν συνθείμην τοῦτον εἶναι τὸν ἀπο-
στολον, τὸν νἱὸν Ζεδεδαίον, τὸν ἀδελφὸν ᾿Ιαχώθου,
οὔ τὸ Εὐαγγέλιον τὸ χατὰ ᾿Ιωάννην ἐπιγεγραμμέ-
νον, xal ἡ ἐπιστολὴ ἣ Καθολιχή. Τεχμαίρομαι γὰρ
Éx τι τοῦ ἤθους ἑχατέορων, xal τοῦ τῶν λόγων ci.
δους, χαὶ τῆς τοῦ βιδλίον διεξαγωγῆς λεγομένης,
μὴ τὸν αὐτὸν εἶναι. Ὁ μὲν γὰρ εὐαγγελιστὴς οὐ-
δαμου τὸ ὄνομα αὐτοῦ παρεγράφει, οὐδὲ χηρύσσει
ἑαυτὸν οὔτε διὰ τοῦ Εὐαγγελίου, οὔτε διὰ τῆς ἐπι-
στολῆς. » Καὶ μιχρὸν ὑποχαταδὰς πάλιν λέγει "
« ᾿Ιωώννης δὲ οὐδαμοῦ, οὐδ᾽ ὡς περὶ ἑτέρου, οὐδ᾽

CAPUT XXII.
Quid Dionysius Alexandrinus de ApocalypsiJoannis

scriptum reliquerit.

Deinde de Apocalypsi Joannis sententiam suam
profert : qu& omnia quamvis sint longiora, tamen
necessario verbiscommemoranda putavi. « Nonnulli
eorum, inquit, qui eos precesserunt, aboleverunt,
et plane irritum fecerunt librum ipsum, atque eum
percapitaomniacoarguentes,in eam formam redege-
runt, utcognosci non posset, et nulla ratione com-
positus esse videretur. Falsam quoque £1 5 inscri-
ptionem habere dixerunt: neque enim Joannis esse,
neque revelationem ullam habere, qui tam magno
el crasso obscuritatis velo coopertus esset; et non
modo non ab apostolo quopiam, sed ne a sancto

B quidem ullo aut ecclesiastioo viro editum esse. Ce-

rinthum autem, qui ejus que&ab eo Cerinthiana di-
citur heeresis auctor est, voluissecelebri nomine fide
dignam auctoritatem figmento suo parare. Hoc eniro
esse professionis sue dogma, regnum Christi terre-
num futurum ;et quas ipse corporalis admodum et
carnalis concupiverat res, in eis somniasse illud
futurum, in ventris scilicet et eorum quee sub ventre
sunt libidine et ubertate : hoc est, cibo, potu, con-
nubio, et (ut absurditatem tantam speciosis ornaret
verbis) diebus festis, sacrificiis, et victimarum ma-
ctationibus. Ego vero abrogare librum eum, quem
fratres multi studiose legunt, non ausim ; majorem
autem quam pro tenuitate mea decet, de eo concepi
opinionem. Nam etsi non intelligo, suspicor tamen

C altiorem secretioremque in verbis ejus latere sen-

sum, eumque longe sublimiorem, quam ut a me
percepi queat. Id quod nonarbitrio meo judico, sed
fidei magis tribuo, Non rejicio quidem que non
perspicio, magis autem admiror quod non intelli-
gam. « Posthec scriptura revelationis omnidiligen-
tius etexquisitius perpensa, intelligi non posse de-
monstrat, si eum sensum spectes, qui in promptu
positus videtur ; &e deinde refert: « Absoluta vero,
ut ita dicam, prophetia universa, beatos propheta
renuntiat, qui eam servaverint, seque adeo ipsum
Beatus enim, inquit, qui servat verba prophetie.
libri hujus ; et ego Joannes, qui et vidi et audivi.
Vocari quidem Joannem eum, et Joannis esse sori-
ptumid, non repugno. Et sancti alicujus ao divinitus

D afflati viri esse assentior ; non facile tamen apostoli

esse concesserim, filii Zebedeei, fratris Jacobi, cujus
Evangelium estquod secunduin Joannem inscriptum
est, etepistola catholica. Conjecturam enim facio, ex
utrorumque scriptorum moreet indole, ex verborum
forma, et ex ipsius libri ductu, illius non esse. 416
AcEvaungelistaquidem nusquam nomen suum aseri-
bit : neque seipsum vel in Evangelio, vel in epi-
stola depreedicat. » Et paululum progressus rursum
inquit : « Joannesquidem nusquam, nequetanquam
de alio, neque tanquam de seipso ; qui vero Apo-

^U".

4115

NICEPHORI CALLISTI

1176

calypsim scripsit, statim a principio seipsum pre- ἃ ὡς περὶ ἑαυτοῦ, ὁ δὲ rà» ᾿Αποχάλυψιν γράψας εὖ

ponit : Apocalypsis Jesu Christi, quam dedit illi;
Deus, palam facere servis suis celeriter, et significavit
mittens per. angelum suum servo suo Joanni, qui
testimonium perhibuit verbo Dei ,et testimonium ejus
quecunque vidit. Deinde etiam epistolam scribit.
Joannes septem ecclesiis in Asia, gratia vobis et
paz ". Evangelista, autem neque in catholica epi-
stola nomen suum premisit, verum ineffabili quo*
dam modo ab ipso statim arcano mysterio divi-
nee revelationis est exorsus : Quod fuit ab initio,
quod audivimus, quod vidimus oculis nostris **. Cu-
jus revelationis nomine etam Dominus beatum
depreedicavit Petrum, inquiens : Beatus es tu, Si-
mon Bariona, quoniam caro el sanguis non revela-
vit tibi, sed Pater meus calestis 5. Quin neque in
secunda, que fertur, neque in tertia Joannis,
quantumvis brevibus epistolis, Joannes nominatim
preeponitur ; sed, sine adjectione nominis, presby-
ter scribitur. [ste porro non satis habuit, ut se-
mel nomine suo edito, consequentia exponeret :
sed id repetit identidem : Ego Joannes qui vidi et
audivi ista 50, « Deinceps indicat, Joannis quidem
esse scriptaram eam, illi cognominis, sed non di-
Jecti illius ; et per conjecturam esse arbitratur
Asiatici Joannis, qui cognominatus est presbyter,
de quo prius diximus, videlicet quod duo monu-
menta, idem Joannis nomen habentia, Ephesi mon-
strentur. « Multi enim, inquit, propter suam in
apotolos propensionem et affectionem, nomina
eorum liberis suis imponebant. »

CAPUT XXIII.

Quibus rationibus idem asserat, Apocal
Joannis evangeliste,sedalterius cuj
esse.

sim non
am Joannis

Ostendit quoque ex compositione diclionis, sen-
tentiis, et verbis ipsis, alium esse, quam Joannem
evangelistam, ejus libri auctorem, ita scribens :
«Consonaenim sibi ipsissunt Evangelium etEpi-
stola, 4.177 et simile habent initium. Illud enim
dicit, In principio erat Verbum : htec aulem eadem
pauxillum mutata : Quod audivimus, quod vidimus
oculis nostris, el manus nostrae contrectarunt de
Verbo vitz, et vita manifestata est *!. Hec enim
verba veluti preludens premittit, contra eos con-

θύς τε ἐν ἀρχῇ ἑαυτὸν προτάσσει" ᾽᾿Αποχάλυψις
Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἣν ἔδθωχέν αὐτῷ δεῖξαι τοῖς-
δούλοις αὐτοῦ ἐν τάχει’ xat ἰσήμανεν ἀποσ-
τείλας διὰ τοῦ ἀγγέλον αὐτοῦ τῷ δούλῳ αὐτοῦ
Ἰωάννῃ, ὃς ἐμαρτύρησε τὸν Λόγον τοῦ Θεοῦ,
χαὶ τὴν μαρτυρίαν αὐτοῦ ὅσα εἶδεν » Εἶτα χαὶ
ἐπιστολὴν γράφει' « Ἰωάννης ταῖς ἑπτὰ ἐχχλη-
σίαις ταῖς ἐν τῇ "'Acía. Χάρις ὑμῖν xal εἰρή-
νῺ.» Ὁ δέγ᾽ εὐαγγε)ιστὴς οὐδ᾽ ἐν τῇ Καθολικῇ ἐπιστολῇ
προέγραψεν ἑαυτοῦ τὸ ὄνομα, ἀλλὰ ἀποῤῥήτως ἀπ᾿
αὐτοῦ τοῦ μυστηρίου τῆς θείας ἀποχαλύψεως ἤρξατο"
Ὅ ἦν ἀπ’ ἀρχῆς, 0 ἀχηχόαμεν, ὃ ἑωράχαμεν
τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν. ᾿Επὶ ταύτῃ γὰρ τῇ ἀποχα-
λύψει x«i ὁ Κύριος ἐμαχάρισε τὸν Πέτρον, εἰπῶν "

B Μακάριος εἶ σὺ, Σίμων Βὰρ Ἰωνᾶ,ὁτι σὰρξ χαὶ

«iua οὐχ ἀπεχάλυψέ σοι, ἀλλ’ ὁ Πατὴρ μον ὁ
οὐράνιος. ᾿Αλλ οὐδὲ ἐν τῇ δευτέρα φερομένῃ xai
τρίτῃ ᾿Ιωάννου, χαΐτοε βραχείαις οὔσαις ἐπιστολαῖς,
Ἰωάννης ὀνομαστὶ πρόχειται" ἀλλ' ἀνωτύμως ὁ
πρισδύτερος γέγραπται. Οὗτος δέ γε οὐδὲ αὕὔταρχες
ἐνόμισεν εἰσώπαξ ἑαυτὸν ὀνομάσας διηγεῖσθαι τὰ
ἑξῆς, ἀλλὰ πάλιν ἀναλαμδάνει " Ἐγὼ Ἰωάννης ὁ
βλέπων καὶ ἀχούων ταῦτα. » Εἶθ᾽ εξῆς δείκνυσιν,
Ἰωάννου μὲν εἶναι τὴν γραφὴν ὁμωτύμον ἐχείνω,
οὐ μὴν τοῦ ἠγαπημένον. Αἰνίττεται δὲ εἶναι τοῦ ἐν
τῇ ᾿Ασίᾳ 'Iodvvou, ὃς ἱπεχλήθη πρεσθύτερος, περὶ
DU χαὶ πρότερον εἴπομεν, ὅτι xxt δύο μνήματα ὁμω-
γυμίαν ἔχοντα ᾿Εφέσω δείκνυνται.
« Πολλοὶ γὰο, φησὶ, διὰ τὴν πρὸς τοὺς ἀποστόλους
σχέσιν τὰς χλήσεις τοῖς ἑαντῶν ἐτίθουν παισί. »

KE$AA- KI".

Ἐξ otov τρόπων μὴ εἶναι ToU εὐαγγελιστοῦ
Ἰωάννου τὴν ᾿Αποχάλυψεν, ἀλλ᾽ ἑτέρον τι-
νὸς Ἰωάννου παρίστησι.

᾿Ιωάννον, ἐν

Δείχνυσι δὲ χαὶ ἀπὸ τῆς συνθήχης τοὺ λόγον, xai
ἀπὸ τῶν νοημάτων χαὶ τῶν ῥημάτων ἕτερον εἶναι
τὸν συγγραφέα παρὰ τὸν Εὐαγγελιστήν * ὥδὲήἠ πως
γράφων "« Συνάδουσι μὲν γὰρ ἀλλήλοες τὸ Εὐαγγέ-
λιον xai ἢ ἐπιστολή" ὁμοίως τε γὰρ ἄρχονται. Καὶ
τὸ μέν φησιν, Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Δόγος" ἡ δὲ τὰ αὐτὰ
μιχρῷ παρηλλαγμένα" Ὃ ἀχηχόαμεν, 0 ἐωράχα μεν
τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, xai αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψη-
λάφησαν περὶ τοῦ Δόγον τῆς ζωῆς xat ἢ ζωὴ
ἐφανερώθη. Taura γὰρ προαναχρούεται διατεινὸ-

tendens, sicuti in sequentibus ostendit, qui dice- D μενος, ὡς ἐν τοῖς ἑξῆς ἐδήλωσε, πρὸς τοὺς οὐχ i»

bant, Dominum in carne non venisse. Quapropter
accurate et apposite connexuit, Et quod vidimus et
annuntiamus vobis *! ; ex seipso nimirum continue
dependens, et ἃ proposito non digrediens. EL sic,
per eadem rerum capita et nomina, omnia perse-
quitur : quorum aliqua nos compendiose comme-
morabimus. Qui vero attente ea legel, in utrisque
inveniet mullam vitam, multam lucem, detesta-
tionem tenebrarum, perpetuam veritatem, ara-
tiam, gaudium, carnem et sanguinem Domini,
judicium, remissionem peocatorum, Dei in nos

5?! Apoc. 1, 2. ** [Joan. 1, 4.

9 Matth. xvi, 17. 49 Joan. xxi, 8.

capxi φάσχοντας ἐληλυθέναι τὸν Κύριον * δι’ ἃ xci
συνῆψεν ἐπιμελῶς" Καὶ ὃ ἑωράχαμεν, xai ἀπαγ-
γέλλομεν ὑμῖν, ἔχεται ἑαυτοῦ " xxt τῶν προθέσεων
οὐχ ἀφίσταται. Διὰ τῶν αὐτῶν χεφαλαίων χαὶ ὀνο-
μάτων πάντα διεξέρχεται. "Qv τινα ἡμεῖς μὲν συυ-
τόμως ὑπομνηματίσομεν * ὁ δὲ προσεχῶς ἐντυγχά-
νων εὑρήσει ἐν ἑχατέρῳ πολλὴν τὴν Qui», πολὺ τὸ
φῶς, ἀποτροπὴν τοῦ σχότους, συνεχῇ τὴν ἀλήθειαν,
τὴν χάριν, τὴν χαρὰν, τὴν σάρχα xai τὸ αἷμα τοῦ
Κυρίου, τὴν χοίσιν, τὴν ἄνεσιν τῶν ἁμαρτιῶν, τὴν
πρὸς nud; ἀγάπην τοῦ Θεοῦ, τῆς ποὸς ἀλλήλους
41 [ Joan. 1, 1. ** [bid.

11TI

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VI.

1178

ὁμᾶς ἀγάπες ἐντολήν * ὡς πάσας δεῖ φυλάσσει» τὰς À dilectionem, fraterne inter nos charitatis manda-

ἐντολάς. O ἔλεγχος τοῦ χόσμον, τοῦ διαθόλου, τοῦ
᾿Αντιχρέίστου ^ & ἐπαγγελία τοῦ ἀγίου Πνεύματος *
$ υἱοθεσία τοῦ Θεοῦ - ἡ δι᾿ ὅλου πίστις ἡμῶν ἀπαι-
τυυμένη * ὃ Πατὴρ χαὶ ὁ Υἱὸς πανταχοῦ " x«i ὅλως
διὰ πάντων χαραχτηρίζοντας, ἕνα xai τὸν
συνορᾶν, τοῦ Ἐὐαγγελέον χαὶ τῆς ἐπιστολῆς χοῶτα
πρόχειται. ᾿Αλλοιοτάτη δὲ καὶ ξένη παρὰ ταῦτα d
᾿Αποχάλυψις ^ μήτε ἐφαπτομένη, μήτε γειτνιῶσα
τούτων μηδενὶ σχεδὸν ὡς εἰπεῖν, μηδὲ συλλαθὴν
πρὸς αὐτὰ χοινὴν ἔχουσα. ἀλλ᾽ οὐδὲ μνήμην τινὰ
οὐδὲ ἔννοιαν, οὔτε ἡ ἐπιστολὴ τῆς ᾿Αποχαλύψεως
ἔχει (ἰὼ γὰρ τὸ Εὐαγγέιον), οὔτε τῶς ἐπιστολς
X ᾿Αποχάλυψις * Παύλου χαὶ διὰ τῶν ἐπιστολῶν,
ἀποφήναντός τι χαὶ πεοὶ τῶν ἀποχαλύψεων αὐτοῦ,
ἃς οὐχ ἀνέγραψε xa0' αὑτάς. " ἔτι δὲ xai τῆς φρά-
σεως τὸν διαφοοὰν ἔστι τεχμήρασθαι τοῦ Εὐαγγε-
λίον xai τῆς ἐπιστολῦς πρὸς τὴν ᾿Αποχάλυψιν. Τὰ
μὲν γὰρ οὐ μόνον ἀπταίστως χατὰ τὴν Ἑλλήνων
φωνὸν, ἀλλὰ χαὶ λογιωτάταις λέξεσι, τοῖς συλλο-
“γισμοῖς, ταῖς συντάξεσι, ταῖς ἑρμηνείαις, γέγραπται.
Πολλοῦ γε δεῖ, βαρθαρὸν τινα φθόγγον, ἣ σολοι-
κιτμὸν, ὃ ὅλως ἰδιωτισμὸν ἔν αὐτοῖς εὑρεθῆναι.
"Exdrtoo» γὰρ εἶχεν, ὡς ἔοιχε, τὸν λόγον, τὴν γνῶ"
σιν, ἀμφότερα αὐτῷ χαρισαμένον τοῦ Κυρίου, τον
τε τῆς σοφίας, xai τὸν τῆς γνώσεως. Τοῦτον δὲ
ἀποχαλύψεις μὲν ἑωοαχέναι, χαὶ γνώσιν εἰληφέναι
x«i προφητείαν, οὐχ ἀντερῶ * διαάλεχτον μέντοι xai
λῶσσαν ὀὐχ ἀχριδῶς ἔλλυηνέξουσαν αὐτοῦ ὑλέπω,
ἀλλ’ ἰδιώμασι βαρθαριχοῖς χρώμενον, χαί που σο-
λοιχέξοντα. Ἅπερ οὐχ ἀναγχαῖον νῦν λέγειν “ οὐδὲ
ὰρ ἐπισχώπτων, μό τις νομίσῃ, ταῦτα εἶπον, ἀλλὰ
μόνον τὴν ἀνομοιότητα διευθύνων τούτων τῶν γρα-
φῶν. » Ταῦτα ἐν τῇ δευτέρα τῶν ἐπαγγελιῶν Διονύ.-
σιος χαὶ περὶ τῆς Ἰωάννου ' Αποχαλύψεως πρὸς Νέ-
πωτα ἐνιστάμενος εἴρηχε. ᾿

3 *
αὐτὸν

tum, preceptorum omnium observationem,redar-
gutionem mundi, diaboli, Antichristi, promissio-
nem Spiritus sancti, adoptionem filiorum Dei,
fidem que per omnia a nobis exigitur. Et quod
Pater et Filius ubique designentur, quodque, ut
summatim dicam, si omnes Evangelii et epistole
quasi dicendi formas notar» lubeat, vim utriusque
tanquam filum orationis animadvertere in proclivi
erit. Peregrina autem et aliena prorsus ab his est
Apocalypsis, neque illis cohierens, neque proxime
ad ea accedens, ex aliqua parte ; quippequee, pene
dixerim, ne syllabam quidem communem cum eis
habeat. Sed neque mentionem ullam, neque sen-
tentiam, vel epistola Apocalypsis (omitto enim

B Evangelium) vel Apocalypsis epistole habet : cum

quidem Paulus, aliquid etiam in epistolis suis de
revelationibus suis ostendat, quas tamen ipsas in
scriptum peculiare non retulit. Preterea discri-
men elocutionis Evangelii et epistole ad ipsius
Apocalypsis ductum colligere et notare licet. Hsc
enim non solum non vitiosis, juxta Griecorum ser-
monem, sed eliam exquisitis et egregiis verbis, syl-
logismis, compositionibus, et interpretationibus
scripta sunt. Tantum scilicet abest,ut barbarum in
eis vocem aliquam, aut solecismum, aut. omnino
rusticitatem reperias : utrumque enim, ut videtur,
habuit donuin οἱ sermonis et intelligentiae ; utra-
que ei a Domino et sapisntie et cognitionis con-
cessa gratia. 41 8 Hunc autem revelationes qui-

C dem vidisse, scientiamque et prophetiam accepisse,

non eo inficias : ceterum in oratione sua eum ser-
monem Graecum accurate servare non video. Nam
et rusticis barbarismis, et solcecismis alicubi uti-
tur, quos quidem in preesentia adnotare non est
necesse. Nec quisquam hec dixisse me existimet

Conviciandi et reprehendendi animo, sed ut dissimilitudinem tantum scripturarum istarum indica-
rem atque expedirem. » Atque hzc in posteriore libro Promissionum, eum Nepote congressus, de

Joannis Apocalpysi Dionysius scripsit.
KE9AA. KA.
Περὶ τῶν ἄλλων ἐπιστολῶν τοῦ Διονυσίου,
χαὶ τῶν συγγραμμάτων αὐτοῦ.

Πολλαὶ δὲ χαὶ ἄλλαι πλεῖσται τοῦ εἰοημένου θείου
ἀνδρὸς ἐπιστολαὶ φέοονται ^ αὖ τε χατὰ Σαβελλίου
πρὸς ' Αμμωνᾶν, τὴν Βεοονιχέων ἐπισχοπὴν διέ-
ποντα * ἔτι δὲ ἢ ποὸς Τελεσφόοον χαὶ x00; Εὐφοά-
veoz* χαὶ πάλιν πρός ᾿Ααπωνᾶν τε χαὶ Εὕποοον.
Πρφὶ δι xai ἕτερα τίσσαοα
ὑπομνήματα γοάφει, τῷ
αὐτῶ ἐπισχόπω προσφωνῶν. Ἔτι δὲ χαὶ παρὰ ταύ-
τας ἄλλαι πλείους εἰτὶν ἐπιστολαί ^ λόγοι τε πολύστι-
ἐπιστολῶν χαραχτῆοι πυγχεεροτημένοι *

τὸ, αὐτῆς ὑποθέσεως,

χατὰ Ῥώμην uw

χοι, ἐν
ὥσπερ οὖς Τιμοθέω τῷ παιδὶ συντάττει Πεοὶ φύσεως
τὸν ἐπιγραφὴν ἔχοντας ^ xai ὁ Περὶ πειρασμῶν
Εὐφράνορι προσπεφωνημένος * xai ποὸς Βασιλείδην
δὲ γράφων τῶν χατὰ Πεντάπολιν ἐπίσχοπον παροι-
χιῶν, χαταρχὰς δείχνυσιν ἑαυτὸν ὑποωνζματα᾽ εἰς
τὸν Ἐχχλησιαστὴν γεγραφότα. Διζφοροι dt xat πρὸς
αὐτὸν εἰσι σταλεῖσαι ἐπιστολαί. Γέγοαφε Jt xai χατὰ

CAPUT XXIV.
De aliis Dionysii epistolis, scriptisque ejusdem.

Suutet alie plurimee divini ejus viri epistole :
ut contra Sabellium, ad Ammonem Beronicensem
episcopum, item quee ad Telesphorum et ad Eu-
phranorem, et rursum qua» ad Ammonem et Eupo-
rum est scripta. Composuit preterea in. eodem
argumento libros quatuor, ad cognominem sibi
Romanum episcopum. Insuper aliw plures sunt
epistole, et orationes prolixs inter epistolas con-
numerate : sicutiquas Timotheo puero conscripsit.
inscriptionem habentes, De natura. Sicuti etiam
est ea quam ad Euphranorem composuit, De ten-
tationibus. Ad Basilidem autem ecclesiarum Pen-
tapolitanarum episcopum scribens. ab initio com-
mentarios se composuisse indicat in Ecclesiastem.
Diverse etiam ad ipsum date epistolis. Scripsit
itidem contra Paulum Samosateuum et Manetem.
qui eo lempore exsüterunt. De eis autem postea

4119

NICEPHORI CALLISTI

1180

dicemus. Cum autem ad multam pervenisset se- ἃ Παύλου τοῦ Σαμοσᾶτέως x«i Μαάνυτος x&r' ixsivo

nectutem, duodecimo imperii Galieni anno mor-
tuus est, quo tempore contra Paulum Samosate-
num Antiochie synodus est coacta.

CAPUT XXV.

Qua de Dionysio Alexandrino in quadam epistola
scribat magnus Basilius.

Que vero de Dionysii libris Basilius Magnus ad
Maximum philosophum scribat, addendum hisce
putavi. « Qu&& inquiris, inquit, Dionysii scripta,
plurima ad nos pervenere. Quod autem librorum
eorum copia 419 nobis non est propterea ad te
non misimus. De quibus sic nostra est sententia.
Non omnia ejus viri laudamus opera. Sunt etiam
nonnulla qu& prorsus abrogamus. Fere enini im-
pietatis istius, que nunc passim divulgatur, eam
dico que x«t& τὸ ἀνόμοιον, sive de inequalitate
est, quantum ego scio, ipse primus seminarium
prebuit : non ille quidem improbitate mentis et
sententie, sed quod vehementius acriusque oppu-
gnare Sabellium voluerit. Quem ego comparare so-
litus sum plantatori, qui cum incurvum tenelle
arboris statum sedulo corrigere studeat, deinde
immodica attractione peccet, a medio aberret,
plantamque ipsam in contrariam diversamque de-
ducat formam. Simile quiddam enim et in hoc viro
factum esse deprehendimus. llle enim acrius im-
pietati Libyci heretici congressus, non sensit, ni-

mio contentionis studiose in contrarium ferri ma- C

lum. Cui satis fuerat ostendere, non idem esse
subjectoipso Patrem et Filium, et per hoc victorice
laudem a blasphemo illo reportare. Ipse autem ut
aperte admodum et prolixe illum convinceret,non
tantum diversitatem subsistentiarum, verum etiam
subsantie differentiam, et potestatis veluti remis-
sionem, et glori mutationem affert. lta ut eum
perhoc contigerit malum ipsum malo alio com-
mutare, et ἃ recta doctrina aberrare. Itaque in
scriplis suis varius est. Nonnunquam enim τὸ ópo-
o9ctov sive consubstantiale tollit per ea quibus ad
subsistentias abrogandas male utitur. Aliquando
autem id admittit, in eis scilicet, que pro defen-
sioneejus ad sibi cognominem composuit scriptis,
Tum autem de Spiritu etiam saucto voces emisit,

χαιροῦ φανέντων * περὶ ὧν ἐροῦμεν. Εἰς βαθὺ δὲ
γῆρας ἔληλαχὼς, τελευτᾷ xarà τὸ δωδέκατον ἔτος
τῆς Γαλιηνοῦ ἀρχᾷς, ὁπηνίχα ἢ χατὰ τοῦ Σαμοσα-
τέως Παύλου ἔν ' Αντιοχείᾳ συνίστατο σύνοδος.

ΚΕΦΑΛ. KE'.

Οἷα ὁ μέγας Βασίλειος περὶ τοῦ ᾿Αλεξαν-
ϑρείας Διονυσίου iv τινι τῶν ἐπιστολῶν
«αὐτοῦ γράφει.

Περὶ δὲ τῶν Διονυσίου συγγραμμάτων, οἷα ὁ to-
λὺς x«i μέγας Βασίλειος πρὸς Μαξίμον τὸν φιλόσο-
gov γράφει, χαλὸν ἐν τῷ παρόντι παραθεῖναι συγ-
ἡράμματι. « "A δὲ ἐπιζητεῖς, φησὶ, τοῦ Διονυσίου
συγγράμματα, ἦλθε πρὸς ἡμᾶς, καὶ πᾶνν πολλά,
Οὐ παάρεστέ γε μὴν τὰ βιδλία * διόπερ οὐχ ἀπεστεῖ-
λαμεν. Ἔχομεν δὲ γνώμης οὕτως. Οὐ πάντα θαυμά-
ζομεν τοῦ ἀνδρός * ἔστι δὲ ἃ xai πάντελῶς διαγρά-
goptv * σχεδὸν yàp περὶ τῆς νῦν ταυτησὶ θρυλλου-
μένης ἀσεδείας, τῆς κατὰ τὸ ἀνόμοιον λέγω, οὐτός
ἐστιν, ὅσα γε ἡμεῖς ἴσμεν, ὁ πρῶτος τὰ σπέρματα
παρασχών. Αἴτιον δὲ οἶμαι οὐ πονηρία γνώμυς,
ἀλλὰ τὸ σφόδρα βούλεσθαι ἀντιτείνειν τῷε Σαδελλίῳ.
Εἴωθα γοῦν ἀπειχάξειν ἐγὼ φυτοχόμω νέαροῦ φυτοῦ
ϑιαστροφὴν ἀπευθύνοντι, εἶτα τῇ ἀμετρίᾳ τῆς ἀν-
θολχᾷς διαμαρτόντι τοῦ μέσου, xxl πρὸς τὸ ive
τιον ἀπαγαγόντι τὸ βλάστημα. Τοιοῦτόν Tt χαὶ περὶ
τὸν ἄνδρα τοῦτον γεγενημένον εὕρομεν " ἀντιθαίνων
γὰρ σφόδρα τῇ ἀσιεδείᾳ τοῦ Λίδυος, ἔλαθεν ἑαυτὸν
εἰς τὸ ἐναντίον χαχὸν ὑπὸ τῆς GyX» φιλονειχίας
ὑπενεχθείς * à γε τοσοῦτον ἐξαρχοῦν δεῖξαι, ὅτιοῦ
ταυτὸν τῷ ὑποχειμένῳ Πατὴρ xai Υἱὸς, xai ταύτῃ
ἔχειν xarà τοῦ βλασφημοῦντος τὰ νιχητύήρια. Ὁ δὲ
ἵνα πάνν ἐναργῶς tx τοῦ περιόντος χαταχρατᾷ, οὐχ
ἑτερότητα μόνον τῶν ὑποστάσεων τίθεται, ἀλλὰ καὶ
οὐσίας διαφορὰν χαὶ δυνάμεως ὕφεσιν, χαὶ δόξῃς
παραλλαγήν. Ὥστ᾽ ἐχ τούτου συνέθη χαχοῦ ui
αὐτὸν χαχὸν διαμεῖψαι, τῆς δὲ ὀοθότητος τοῦ λόγου
διαμαρτεῖν. Ταύτῃ τοι χαὶ παντοδαπός ἔστιν ἐν τοῖς
συγγράμμασι, νῦν μὲν ἀναιρῶν τὸ ὁμοούσιον διὰ
τῶν ἐπ᾽ ἀθετήσει τῶν ὑποστάσεων χαχῶς αὐτῷ xt
χρημένων, νῦν δὲ προσιέμενος ἐν ol; ἀπολογεῖται
πρὸς τὸν ὁμώνυμον. Πρὸς δὲ τούτοις xol περὶ τοῦ
Πνεύματος ἀφῆχε φωνὰς, ὄχιστα πρεπούσας τῷ
Πνεύματι, τῆς προσχυνουμένης αὐτὸ θεότητος ἔξο-
ρίξζων, xai xara πον τῷ χτιστῇ καὶ λειτουργῷ φύ-
σει συναριθμῶν. Καὶ ὁ μὲν ἀνὴρ τοιοῦτος. »

Spiritui minime congruentes,ab ea que adoratur, eum divinitate proscribens,et veluti in infimum or-
dinem create et ministre nature redigens. Ac talis hic quidem vir fuit. »

CAPUT XXVI.
De Sabellio, et ejus haresi, et quod ea «tate flo-
ruerit.

Sabellii autem paulo antememinimus.Nunc vero
et quis fuerit, et que ejus fuerint blasphemism,
clare exponam. Et ille quidem Libycus generefuit,
Pentapoli ejus regionis ortus. Docuit autem,unam
subsistentiam esse Patrem et Filium et Spiritum
sanctum,unamque trinominem personam.Et 4290
id Veteri quidem Testamento, veluti Patrem legem

KE9AA. KC".

Περὶ Za6s)) iov. xat τῆς xat! αὐτὸν αἱρέσεως,
xai ὅτι ἐν ἐχείνοις τοῖς χρόνοις üxp als.
Tou δὲ Σαῤδελλίον πρὸ βραχέος μνείαν πέποιηαέ-

νος, νῦν τὶς τε ἦγ, καὶ τί ἐδλασφήμησε, διαῤῥήδον

ἐχύήσομαι. Οὗτος Λίδυς μὲν τὸ γένος ἦν, τῆς ἐχεῖ-
ϑεν ὁρμώμενος Πενματόλεως * μίαν δὲ ὑπότασιν
ἐδογμάτιξεν εἶναι τὸν Πατέρα xal τὸν Υἱὸν xai ἄγων

Πνεῦμα, χαὶ ἔν τριώνυμον πρόσωπον " χαὶ τὸν αὐτὸν

ποτὲ piv ὡς Πατῖρα χαλεῖν τὴν Γραφὴν, ποτὲ δὲ

ECCLESIASTICAE HISTORIE LIB. VI.

4188

πότε δὲ ὡς ἅγιον Πνεῦμα - καὶ ἐν μὲν ct À dedisse, in Novo autem quasi Filium hominem

ς Πατέρα νομοθετῦσαι, ἐν δὲ τὰ Καινῇ
ἱνανθρωπῦῆσαι, ὡς δὲ Πνεῦμα ἅγιον τοῖς
. ἐπιφοιτῆσαι. Πρὸς τοῦτον δὰ Διονύσιος,
"e Πατρὶ βασιλείω διεΐπται, ἀνθιστα-
; τὸ ἐναντίον περιέστο δεινόν. Τοσαῦτα
αδελλίου ὡς ἐν βραχεῖ φάναι.

ΚΈΦΑΛ. KZ.

«ἱρέσέῶς Παύλον τοῦ Σαποσατέως"
νἐ τῆς ππρώτυος x&t' αὐτὸν συνόδον.
τα δὲ τοῦ χατ᾽ ᾿Αντιόχειαν ἐπισχοπον Δη-

το βιοῦν μεταλλαξαντος, Παῦλος ὁ dx
, t& ϑθρονω ἀντικαθέσταται, Ζονοδία: γὰο
ον τὸν χαιρὸν τοπαρχούσος " Πέρσαι γὰρ
γενιχγχοτες, ἐχεὶνς τὸν τὸς Συρίας χαὶ
ξγεμονίαν παρέδοσαν Παῦλος οὗτος τὰ
πείαν ἐχείνῃ θώων ποιεῖν τὰ Ἰουδαίων
, καὶ ὑεραπεύειν ὡς; πλεῖστον πειρώμενος,
λρτέαωνος ἐξωχειλεν αἴδεσιν. Καὶ γὰρ τα-
καὶ χαμερπξ περὶ Χριστοῦ ἐδογματιζεν "

ἄνθρωπος ὧν τὸν ψύσιν, μηδὲν τι πλέον

μῶν * ἄμοιρος δὲ θείας οὐσίας, ἐνοικξσαι
» ὡς ἐν προφύτῃ τὸν Θεοῦ Υἱόν, xmi πάλιν
t" χαὶ τοιαῦτα τινα παραπλχσια παρὰ τὸν
τεικὲν ἐνομοθέτει διδασχαλίαν. Τοῦτο μα-
κνιχάδε τῶν ἐχχλοσιῶν ποιμένες, οὐχ ὑπεο-
ὑτὴν ἔοπουσαν νόσον ἐδοχέμασαν δεῖν “ καὶ
Mpy)» τοῦ μέσους χαὶ τοσαύτην μεγέστον
ρωσαμένῃην. Καὶ ὁ μὲν τς ᾿Αλεξανδρείας
ἐπίσεμος ὧν ἀνὴρ, διὰ γῆρας ἀνεθάλλετο
μίαν, καὶ δι’ ἀσθένειαν χατεπειγουσαν "
δὲ κχἀχείνω παρήνεσε τὰ προσέχοντα,
συνδοαμοντας εἰς τὸν ὕπεο εὑὐσεδείας πα:
ξῇλον, χαὶ τὸν σφετέραν γνώμξν ἦν ἔχει
προχειμένου ζυτύώωατος ἔπεμπεν, Oi γε
δὲ τῶν ἐχχλησιῶν ὑγεμόνες, ὡς iri θῦοα
νά τινα, ἀπανταχύβεν ἐπὶ τὸν ᾿Αντιόχειαν
ους ὑθροίξοντο, φάσγανα χαὶ δόρατα λαμ-
στῶξοντα͵ τολοθᾷ τῆς Ἐχχλυησίας δογματα
utyot. Τούτων δ᾽ οἵ μάλιστα τὰ πρῶτα
καὶ ὡς περιφανεῖς ἀστέρες διέπρεπον,
; ἦν ὁ μέγας, ὁ ἐν θαύμασι περιδόχτος, καὶ
20ς. ταδελφὰ ἐχείνω χαὶ φρονῶν χαὶ λέγων
των, ἡγούμενος τῶν χατὰ Πόντον Ξαροι-
ρμιλιανὸς τε 0 τῆς Καππαδόχων Καισαρείας
περιφανὴς ἀνὼρ, χαὶ ἑχατέρας γνώσεως
νας ἔχων τὰς ἕξεις - ἐπὶ τούτοις Ἕλενος
ἡΔίκων ἰθύνας μεοτρόπολιν ἐν Ἰαρσὼ " Νι-
; 0 τῆς Ἰχονιέων χαταχοσμύήσας τὸν θρόνον "
αλαιστίνης ὁ τὸν Ἱεροσολύμων ἐπισχοπύσας

" τῆς τε ὁμόρον ταύτῃ, Καισαρείας θεο-

Μαξιμός τε πρὸς τούτοις, ὃς τῶν χατὰ
ἀδελφῶν προεῖχεν * Θεῤφιλός τε x«i Πρό-
n Oriente Odenatus Persas vicit, Syriam
;, Mesopotamiam recepit, usque ad Ctesi-
a pervenit. Deinde vero cum filio Herode,
victo (fuit autem Palmyrenorum princeps

15, et ἃ Galieno in societatem imperii
ἢ) insidiis consobrini sui occisus est. Cujus

factum esse, ut Spiritum sanctum vero ad aposto-
los advenisse. Huic Dionysius, sicuti ἃ magno illo
Patre Basilio dictum est, resistens, in contrarium
delapsus est malum. Hec de Sabellio paucis.

CAPUT XXVII.

De heresi Pauli Samosateni : et de prima contra
eam coacta synodo.

Eo tempore, Demetriano episcopo Antiochiee de-
functo, Panlus Samosatenus thronum ejus accepit,
cum Zenobia ejus loci regnum obtineret (1). Perse
enim, Romanis victis, administrationem ei Syrie οἱ

p Phosnicie tradiderant. Paulus porro iste, curare

eam inreligione Judaizantem volens, plurimumque
operse et cure in ea recle instituenda atque conver-
tenda ponens, in Artemonis heresim impegit. Ni-
mis enim humilia atque humi serpentia de Christo
docuit. Communem quippe hominem natura fuisse
neque quidquam preecipuum pre nobis habuisse,
etdivinsesubstantie expertem exstitisse, atque in eo
perindeatquein propheta Filium Dei inhabitasse, et
rursum abeo discessisse: nonnullaque hisce similia
contra ecclesiasticam doctrinam censuit. Quod ubi
tum ecclesiarum pastores cognoverunt, non despi-
ciendam serpentem jam tantam contagionem judica-
runt, precipue cum piaculum id domicilium et tan-
quam adjutricem tam magnam nactum esset urbem.
AtqueDionysius quidem Alexandrinus, vir celebris,
propter aetatem affectam, et gravem imbecilitatem,
proficisci eo distulit. Litteris autem et ipsum ad
officium est cohortatus, eteos qui ad eum conflue-
bant, ad ardorem et temulationem verte pietatis ex-
acüil, judiciumque suum et sententiam de prope-
sita quaestione ad eos misit. Reliqui vero ecclesit-
rum antistites, veluti ad vastantem et perniciosam
feram conficiendam, Antiochiam undequaque alius
post alium congregabuntur, resplendentes enses et
cuspides, vera Eeclesie dogmata, pre se ferentes.
Eorum primi nominis et maxime celebres sicuti
stelle radiantes preefulgebant : Gregorius magnus
ille, miraculis edendis decantatus: et Athenodorus,
sententiis, verbis et factis, fraterne &$1 illi con-
junctus : Ponticarum ecclesiarum episcopi, Firmi-

D lianus Ceesareee Cappadocum antistes, vir preecla-

rus, et utriusque generislitteratura summe dootus :
Helenus metropolis Tarsi Cilicum episcopus : pre»
terea Nicomas Iconii, Hymeneeus Hierosolymorum,
et Cesaree Palestine his finitime Theotecnus,
episcopi. Maximus insuper, qui fratribus Bostre
prefuit: Theophilus, 'Proclus, Elelianus, Paulus,
Babylianus (2), Protogenes, Hierax, Eutychius,
uxor Zenobia cum Herenniano et Timolao filiis
regnum obtinuit. Eam Aurelianus nou longe ab
Antiochia, magis prelii terrore, quam preelio,
cepit: qu& currum ejus triumphantis Rom. pree-

cessit. » (Eutrop.)
(2) Alii, Bolanus.

Destin

1183 " NICEPHORI CALLISTI 4184
Theodorus, Malchion, et Lucius, diversarum eccle- Α xoc * ᾿Ελελιανὸός, Παῦλος χαὶ Βαδυλιανός ^ Ilocre-

siarum prefecti. Hi omnes, et alii quamplurimi,
una cum presbyteris et diaconis, in eam quamdi-
ximus civitatem convenerunt. Cum igitur in unum
congregati essent, sepe multumque sermones con.
ferebantur,etinquolibetconcessu questiones plures
proponebantur. ibi paulus obumbrare, et quantum
posset, heresim suain tegere et occultare labora-
bat. Illis autem illud maxime studio fuit, αἱ illa
proferretur, et tanta in Christum blasphemia omni-
bus propalam nota fieret. Quapropter suadendo
primum et consulendo conati sunt Paulum a con-
cepta opinione abducere, et in contrariam senten-
tiam pertrahere. At cum ille, juramento interpo-
sito, aperte errori ei renuntiaret, neque se quid-

γένης, Ἱέραξ, Εὐτύχιος καὶ Θεόδωρος xai Mx io»,
x«l Λούχιος, διαφόρων ἡγεμόνες ποιμνίων - χαὶ d
Àot μυρίοι σύνααμα πρεσθυτέοοις x«i διαχόνοις ἐκὶ
τὸν εἰρημένην πόλιν συνέῤῥέον. Πάντων γοῦν ἔς
ταυτὸ συνιόντων, πολλάκις εἰς λόγους ἦλθον * καὶ
χαθ᾽ ἐχάστην σύνοδον ζητήσεις οὐχ ἐλάχισται προῦ-
x£tyro, Oi μὲν οὖν περὶ τὸν Ηαῦλον συσχιάξειν
ἐπειρῶντο, χαὶ τὸν aipsgty ὥς γ᾽ ἐνῆν ἐπιχρύκτειν "
τοῖς δὲ διὰ σπουδᾷς ἐγίνετο μάλιστα τὴν αἴρεσιν
ἀναφαίνειν, καὶ τὸν εἰς Χριστὸν βλασφημίαν πᾶσιν
ἔχδηλον χαθιστᾷν. Εἰσηγήσεσι μὲν γὰρ τὰ πρῶτα
χαὶ συμθουλαῖς μεταθεῖναι διεπειρῶντο τὸν Παῦλον,
x«i τοῦ ἐναντίον φρονήματος ἀφιστᾶν " ὡς δ' εἰς
μέγα διομνύμενος προφανῶς ἀπέλεγε μηδὲν τοιοῦτον

quam ejusmodi sentire, sed apostolicis decretis οἱ p, φρονεῖνε, τοῖς δ᾽ ἀποστολιχοῖς ὅροις x«i δόγμασιν

doctrinis adherere, eisque insistere confirmaret ;
tum quidem illi, communem Servatorem Deum de
ecclesiarum consensu et concordia cum laudibus
concelebrassent, synodum solverunt, et pro se
quisque ad greges suos redierunt.

CAPUT XXVIII.

Ut in secundo conventu confutatus Paulus a Mal-
chione sophisia ez synodo sit ejectus.

Sedenim temporis processu, cum rursum ubi-
que fama spargeretur de Paulo, qui ita a verte
fidei professione degenerans descivisset, celeber-
rimi illi viri ne tum quidem statim ad illum de-
turbandum sunt progressi, sed litteris scriptis
vulnus ejus curare sunt conati, lethalem se eo
modo doctrinam oppressuros esse opinati. Diony-
sius equidem epistolam dedit, 99 auctorem
erroris ejus ne allocutione quidem dignans, sed
populum ecclesie Antiochene instruens tantum et
confirmans. Firmilianus autem Cappadox Antio-
chiam venit: sed stalim dolo ab eo repulsus,
resipiscentiam et conversionem denuo pollicente,
inde decessit. Postea vero cum rursus cum eo
congressurus esset, ut qui toties Deum negantis
pravitatis ejus pericnlum fecisset, e vita excessit :
quo tempore etiam Dionysius Alexandrinus est
mortuus, duodecimo, ut dictum est, Galieni im-
perantis anno, cum quidem decem et septem annis
rem ecclesiasticam administrasset. Atque hujus
successor Alexandrie Maximinus fuit. Ceterum
cum Galienus quindecim jam annis rerum potitus
esset, Claudius ei successit, qui biennum tantum
imperio administrato, Aureliano id reliquit : sub
quo ultimus est coutra Samosatenum, quamplu-
rimis episcopis confluentibus, conventus peractus.
Postquam enim illi multa admonendo, cohorta-
tiones adhibendo, et priorum promissionum atque
conventorum pacta in memoriam revocando, in
inficiatione eum perstitere viderunt, et accusa-
tores eum confutaturi institerunt, concilium est
coactum. Hic Malchion quidam qui prius Antiochic
sophistice schole Graecarum disciplinarum pree-
rat, et postea propter egregiam ejus in Christum

ippévtiv, x«i τούτοις Groysiv, τότε μὲν τὸν xou
σωτῆρα Θεὸν ἐπὶ τῇ τῶν ἐχχλησιῶν συμφωνία ὑμνὲ-
σαντες, διελύοντο, χαὶ ἐπὶ τὰ σφέτερα ἕκαστος
ἐπορεύοντο ποίμνια.

ΚΕΦΑΛ. KH'.

Ὡς ἐν δευτέρᾳ συνελεύσει ἐξελεγχθεὶς ὁ
Παῦλος ὑ πὸ Μαλχίωνος σοφιστόῦ παρὰτὲς
συνόδου ἐχθέδληται.

Χρόνου δὲ διελθόντος, ἡ φήμῃ αὖθις πανταχόαι
διέῤῥεί τὴν ἐχτροπὴν τοῦ Παύλου μρνύονσα. Oi δὲ
πανεύφημοι ἐχεῖνοι οὐδ᾽ οὕτως εἰς τὴν ἐχείνου εὖ
θὺς ἐχώρησαν ἐχτροπήν ^ ἀλλὰ γράμμασι πρότερον
τὸ τραυμὰα θεραπεύειν ἐπειρωντο, τὴν θανατηφόρον

C διδασχαλίαν φθείρειν οἱόμενοι. Διονύσιος μὲν γὰρ
ἔπεμπε γράμματα, τὸν μὲν ἡγεμόνα τὰς πλάνης,
μηδὲ προσρήσεων ἀξιῶν, τὸν δὲ γε λαὸν rüc ἐχεῖσε
παροιχίας ἐγκαθιστῶν. Φιομιλιανὸς δὲ ὁ Kexe
δοχίας μετὰ χαὶ ἄλλων παρᾶν. ἰΙαραχρουσθεὶς δ᾽
ὑπ᾽ ἐκεῖνον πάλιν ὡς τὴν μετάθεσιν ἐπαγγελλομέ-
νον, ἀνεχώρει. Πάλιν δὲ μέλλων ἰχείνῳ ἐφίστασθει,
ἅτε δὴ πεῖραν τῆς ἀρνησιθέου ἐκείνου xexim; εἰ-
λοφὼς, τέλος ἔσχε τοῦ βίου " ὅτε δὴ καὶ Δεονύσιοι

ὁ ᾿Αλεξανδρείας ἐτελεύτα χατὰ τὸ ϑωδέχατον ἔτι

τὸς Γαλιηνοῦ βασιλείας, ὥς εἴρηται, ἐτεσιν ἑπτο

χαίδεκα τὸς Ἐχχλησίας προστάς - οὔ Μαξιαῖκ
ἐγεγόνει διάδοχος. Καὶ Γαλιηνοῦ δὲ τηνικαῦτε
πέντε πρὸς τοῖς δέχα ἔτεσιν ἄρξαντος, Κλαύδιος
κατέστη διάδοχος. Οὐ πλείω δὲ καὶ οὗτος τῶν δύο

p ἐτῶν ὑγυσάμενος, Αὐρηλιανῷ τῆς ἀρχᾷς ὑπεξίστα"

ται. Οὔ διέποντος τὴν ἀρχὴν, ὑστάτη καὶ τελευταία
χατὰ τοῦ Σαμοσατέως σύνοδος Guyxtxpétgre, πλεῖ-
στῶν ὅσων συνδραμόντων ποιμένων. Ἐπειδὴ γὰρ
μετὰ πολλὰ παραινοῦντες, παράκλησιν ἐπάγοντες,
τῶν ποογεγενημένων ὑπομιμνήσχοντες συνθυχῶν,
εἶθ᾽ ἑώρων τὸν μὲν ἐξαονούμενος, ἐνισταμένους δὲ
τοὺς χατηγόρους, χαὶ διελέγχειν πειρωμένους,
συνῆλθον εἰς τὸ συνέδριον. ᾿Ενταῦθα Μαλχίων τι,
πρότερον μὲν σοφιστιχᾷς διατριόξς ἐπὶ τῆς ᾿λ».
τιόχον τῶν xaÜ Ἕλληνας λόγων προστὰς, καὶ
πρεσδυτερίον δὲ, διὰ τὴν εἰς Χριστὸν πέστιν, ταὶ
τὴν ἰδίαν ἀρετὴν μετα ταῦτα ὑῥξιωμένος " οὗτος εἰς
λόγους ἐχείνω παῤῥησια ἔλθὼν, ταχνγράφων τὰ

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. VI.
ἐξήλεγξέ τε x«i A fidem singularemque virtutem, ad dignitatem

ταις σημειουμένων,
ἐχείνου χαὶ ἀπάτης γέμον φωράσαι
oug πεποίηχε. Καὶ τοίνυν ἐτερόδοξος
ἀρχηρὸς τῆς αἰρέσεως, τῆς ὑπὸ τὸν
μχς ᾿Ἐχχλησίας ἐχχήρυχτος γίνεται,
pou μὲν ἐξάγεται τῶν πιστῶν ^ οὐ
χαὶ τῆς ᾿Ἐχχλησίας ἐχρίπτεται. Καὶ
ὑτοῦ τῆς ᾿Αντιόχον τοὺς οἴαχας ἔγχε-

1ι86

presbyterii evectus fuerat, cum eo in publico
colloquio congressus, celeribus notariis, qui verba
omnia chartis exciperent, dispositis, illum con-
vicit : et tectum latentemque ejus sensum fraudu-
lenta seductione plenum ita in lucem protulit,
ut eum alii quoque manifesto deprehcenderent.
Itaque aliena opinari atque docere convictus, et ut
heeresis dux et auctor, a catholica et universali,

'tantes, cum magna animorum letitia libentissime supremam excipiebant sententiam "
ut cum gratiarum aclione ad finem usque perquam decenter hymnos laudesque Deo

ΚΕΦΑΛ. ΚΘ'.

λεὺς Αὐρηλιανὸς περὶ τῆς Gvvo- B

gou εἶπε' xai ὡς καθ᾽ ἡμῶν xt-
εαὶ οὗτος, ἄνωθεν ἐπεσχέθη.

Μτιτείνων ὁ Παῦλος, χαὶ ἔτι παραχα-
ἧς ἙἘχχλησίας ἐπιστασίαν ἡἠδούλετο,
γνόδῳ δόξαν στέργειν αἱρούμενος, ἐπὶ
ηνιχαῦτα τῆς ἀρχῆς τὴν ἡγεμονίαν
θρασύτητα τοῦ Παύλον ἀνέφερον. Ὁ
περὶ τοῦ πραχτέου διεΐληφεν " ἐχεί-
θρόνον ἔγχειρισθῆναι χελεύων, οἷς ἂν
ng ἐπίσκοποι ἐπιστέλλοντες εὐδοχή-
| καὶ τῇ ϑαιμόνων θεραπεία χατάσχετος
ις τέως ἔχρινε τὸν τῇ τῶν ὁμοπίστων
$e» τῆς ἐχείνων συμμορίας ἀποτμὴη"
μὲν οὕτως ἐχεῖθεν οὐ μόνον παρὰ τῆς
ἀλλὰ x«i παρὰ τῆς χοσμιχῆς αἰσχρῶς
ἰαὶ τότε μὲν τοιοῦτος ἦν περὶ ἡμᾶς
χρόνῳ δὲ προχόπτων ἐν τῇ ἀρχῇ,
ρρονεῖν παρά τινων ἀνεπείθετο. Καὶ
τος διωγμὸν xaÜ' ἡμῶν ἐγείρειν ὑπη-

λόγος οὐχ ἐλάχιστος τοῦ διωγμοῦ

ἁπανταχοῦ. "Enti δὲ μόλις εἴξας,
παρασημειοῦσθαι τὰ χατὰ τῆς εὖσε.
γρώμματα, θεία μετήει dix, ἐξ αὐτῶν
πονηροῦ “ἡῥαφέως τὰς χεῖρας ἐπέ-
voUge τε πᾶσιν, ὡς οὐχ ἄν ποτε τοῖς
κινουμένοις ἐν ῥᾳστώνη γένοιτο πράτ-
τάμενον ταῖς αὐτοῦ ἐχχλησίαις, si μὴ
« xai ἐπιστροφῆς " χαθ᾽ οὕς ἂν ἐχείνη
μάξουσα, ἀῤῥήτῳ χρίσει συγχωρεῖν
δ᾽ ὁ Σαμοσατεὺς μετ᾽ αἰσχύνης ἀπήλ-
ταυτὸ συνδραμόντες ποιμένες, κοινὴν
χαράξαντες, εἰς πρόσωπον τοῦ Ῥω-
rou Διονυσίον, χαὶ τοῦ ᾿Αλεξανδρείας
πανταχοῦ τῆς γῆς διαπέμπονται πρὸς
ς συνόδου ἐχδιηγούμενοι ᾿ τήν τε αὐτῶν
. tt τοῦ Παύλου δυστροπίαν, τς τε
ἐπὶ χοινοῦ, καὶ τοὺς ἐλέγχους * xol
ἣν x«i τὴν ἀχόλαστον ixsívou δίαιταν
lib. vii, eap. 30.
anus et ipse persecutionem contra
molitur : « Primus hic apud Romanos
iti innexult, gemmisque et omni au-
uod ad id tempus Romanis moribus
fuil, usus est. » (Eutr.)

anus cum persecutionem adversus
nonus a Nerone decerneret, fulmen

CAPUT XXIX.

Qua imperator Aurelianus de suffragio et sententia
synodali dixerit : et ut idem quoque contra Chri-
s(ianos persecutionem moliens, celitus sit pre-
peditus.

Sedenim cum Paulus contra niteretur, Eccle-
sieque administrationem retinere conaretur, et in
synodi decreto acquiescere nollet, audacia ejus ad
Aurelianum tum imperantem A49 ἃ est delata. Is
sanctissime de ea re constituil, eis scilicet episco-
patum mandari jubens, quos ltalici et Romani
episcopi litteris suis comprobassent (1). Etiamsi
enim demonum cultui deditus esset, tum tamen
quod justnm esset judicavit, ut qui in fidei pro-
fessione consentientibus responsaret, decretumque
eorum contemneret, ab ilorum sodalitate et col-
legio resecaretur. Ita Paulus ab Ecclesia, non tan-

C tum ἃ sacra et ecclesiastica, verum etiam a pro-

fana et mundana potestate turpiter est pulsus.
Aurelianus autem tum quidem tam equum se
erga nos prebuit. Procedente vero, una cum tem-
pore, imperio ejus, ut alio in nos esset animo, a
quibusdam persuadebatur : paulatimque ut et ipse
persecutionem adversus Christianos moveret (2),
incitabatur. Et jam non minimus rumor de ea pas-
sim increbescebat. Cumque vix tandem suaden-
tibus cederet, et subscribere litteris eis, que
contra veram pietatem edite fuerant, deberet,
derepente divina adfuit vindicta (3), quee una cum
ipso cubito improbi scribe manus inhibuit, om-
nibus satis declarans, non semper eis qui in nos
commoventur, facile esse adversus ecclesias ejus

p quod constituerint perficere : nisi illa. arcano

occultoque judicio, quo ei visum est tempore,
explorationis, castigationis et conversionis nostre
gratia, id permiserit. Porro Samosateno ad eum
modumrejecto, ecclesiarum pastores con venientes,
ad Dionysium Romanum et Maximinum Alexan-
drinum episcopos communem conscripserunt epi-
stolam, eamque ad omnia terre loca miserunt: in
qua plenissime synodi acta, videlicet eximium
ante eum magno circumstantium pavore ruit. Ac
non multo post inter Constantinopolim et Hera-
cleam, Mnesthei notariisui fraude, quiad quosdam
militares amicos ejus, nomina eorum aduotata
pertulit, falso manum illius imitatus, perinde at-
que Aurelianus eos interficere constituisset, occi-

sus est. (Eutrop. Fl. Vopiscus).

4181

NICEPHORI CALLISTI

1188

studiam suum, et Pauli morum improbitatem, À τε x«i βιοτήν * ἐξ ἧς ὁλέγα παραθεῖναι τῷ παρόντι

disputationesque et confutationes publieas, atque
impuram impudicamque hominis vitam exposue-
runt. Unde pauca quedam huc afferre placuit.

448. CAPUT XXX.

Epistolasynodi Antiochenz, immoderatam et luxu-
riosam Samosateni vitam exponens.

Et alia quidem preetermittam : quee vero mores
ejus, veluti in columnam incisa, declarant, per-
curram. Ea sic habent: « Postquam a canone et
regula sincere doctrintee digressus, ad illegitima
et adulterina dogmata descivit, nihil opus est
actiones ejus extra Ecclesiam recensere : neque,
cum prius pauper fuerit et mendicus, quippe
qui neque a parentibus patrimonium aliquod ac-
cepisset, neque arte aut studio quopiam quidquam
parasset, quod ad immensas opes per fraudes ini-
quissimas et sacrilegia pervenerit: neque etiam
qu& fratres excutiens exegerit, premia ab eis
quos injuria affecit capiens, et mercede se eis
opem laturum pollicens, quos tamen ipsos fefellit :
frustraque uberes fructus percipiens, ex propen-
sione et promptitudine eorum qui negotiis impli-
citi eo nomine illi dederunt, ut molestia litium
defungerentur, proventum atque vectigal Dei cul-
tum esse ducens : neque ut ille superbierit, subla-
tusque fuerit mundanis dignitatibus, ducenarius (1)
potius quam episcopus vocari volens: neque ut
per forum superbe incesserit, simulque et epistolas
legerit et dictaverit, cum stallitio publicitus in-
grediens, magno numero his precedentibus, illis
sequentibus : adeo ut, propter fastum et arrogan-

τς fiam cordis ejus, fides nostra gravem invidiam

odiumque permagnum subierit. Non etiam in eccle-
siaslicis conventibus monstrosam ejus superbiam,
qam aucupatione fame οἱ glorise, et oculorum
prestigiis, fucorumque meditatione est molitus :
quibus rebus simpliciorum animas conterruit, et
consternatione implevit, tribunal quidem et thro-
num altiorem sibi construens, non ut Christi disci-
pulus, secretum vero sicuti mundi principes et ha-
bens et nominans (2): subindeque femur manu
pulsans, et suggestum pedibus quatiens. Quod si
qui hec non laudarent, et quod in theatris fieri
solet, orariorum et fasciarum tenuium jactatione
et concussione non applauderent, quive non accla-
marent, atque itidem ut qui circa ipsum stabant
factionis ejus exsilirent, ab eis sibi injuriam fieri
putabat. Sic enim et viri et mulieres concionantem
indecore admodum audiebant. 495 Atque in eos
qui, ut in domo Dei, statu corporis ad gravem de-
centemque habitum composito sederent, acerbius

() Duceparius princeps officii fuit, vel apud
praefectum Augustalem, vel apud comitem Orien-
tis, vel etiam apud alios provinciarum praefectos,
ascitus ex schola agentium in rebus, qui adorata
clementia principali cum insignibus exibat. Is sub
se habebat Cornicularium, Adjutorem, Commen-
tariensem, Ab actis, Numerarios, Exceptores, etc.

δίκαιον ἥγημαι.

ΚΕΦΑΛ. ΛΔ΄.

Ἐπιστολὴ τῆς ἐν ᾿Αντιοχείᾳ συνόδον, τὴν τοῦ
Σαμοσατέως διηγουμένῃ ἀχόλαστον ϑέίαιαν.
Τὰ μὲν οὖν ἄλλα παρήσω. ὅσα δ᾽ ἂν τὸν Exsívou
ὡς ἐν στήγῃ βίον διαγορεύουσιν, ἐπιδραμοῦμαι,
τοῦτον ὑφηγούμενα τὸν τρόπον * « Ὅπου γε ἀξοστὰς
τοῦ κανόνος, ἐπὶ χίδδηλα x«i νόθα διδάγματα μεῖ-
ἐλήλυθεν, οὐδὲν δεῖ τοῦ ἔξω ὄντος τὰς πράξεις
χρίνειν" οὐδ᾽ ὅτι πρότερον πένης ὧν χαὶ πτωχὸς,
μήτ᾽ ix πατέρων παραλαδὼν μηδεμίαν εὐπορίαν,
Β μήτε ἐκ τέχνης ἦ τινος ἐπιτηδεύματος χτησάμενος,
νῦν εἰς ὑπερδάλλοντα πλοῦτον ἐλήλαχεν ἐξ ἀνόμιῶν
x«i ἱεροσυλιῶν * καὶ ὧν ἀπαιτεῖ χαὶ διασεέει τοὺς
ἀδελφοὺς, χαταδραδεύων τοὺς ἀδιχουμένους, καὶ
ὑπισχνούμενος βοηθήσειν μισθοῦ " ψευδόμενος δὲ
xai τόύτους, xai μάτην χαρπούμενος τὴν τῶν b
πράγμασιν ὄντων ἑτοιμότητα πρὸς τὸ διδόναι, ὑξὶρ
ἀπαλλαγῆς τῶν ἐνοχλούντων, πορισμὸν ἡγούμενος
τὴν θεοσέδειαν - xal οὔτε ὡς ὑψηλὰ φρονεῖ χαὶ
ὑπερῆρται χοσμιχὰ ἀξιώματα ὑποδυόμενος, χαὶ
ϑουχινάριος μᾶλλον ἣ ἐπίσχοπος θέλων καλεῖσθαι͵
xai σοθῶν χατὰ τῆς ἀγορᾶς, καὶ ἐπιστολὰς G»zyt-
νώσχων xai ὑπαγορεύων ἅμα, βαδίξων δημοσία καὶ
δορυφορούμενος, τῶν μὲν προπορευομένων, τῶν di
ἐφεπομένων πολλῶν τὸν ἀριθμόν. ὡς καὶ τὸν κί-
στιν φθονεῖσθαι χαὶ μισεῖσθαι διὰ τὸν ὄγκον αὐτοῦ
x«l τὴν ὑπερηφανίαν τῆς χαρδίας " οὔτε τὴν ἔν ταῖς
ἐχχλησιαστιχαῖς συνόδοις τερατείαν, ὃν μηχανᾶται
ϑοξοχοπῶν xdi φαντασιοχοπῶν, χαὶ τάς τῶ» ἄχι-

“Μαιοτέρων ψυχὰς τοῖς τοιούτοις ἐχπλώττων, Düur -—

μὲν χαὶ θρόνον ὑψηλὸν ἑαυτῷ κχατασχευασάμενο,,
οὐχ ὡς Χριστοῦ μαθητὴς, σίχρητον δὲ ὥσπερ οἱ
τοῦ χόσμον ἄρχοντες ἔχων τε xal ὀνομάζων " παίων
τε τῇ χειρὶ τὸν μηρὸν, χαὶ τὸ βᾷμα ἀράσσων τεῖς
ποσί - xal τοῖς μὴ ἐπαινοῦσι μηδὲ ὥσπερ ἐν τεῖς
θεάτροις χατὰ σείουσι ταῖς ὀθόναις, μηδὲ £xGoasí τι
χαὶ ἀναπηδῶσι xarà τὰ αὐτὰ τοῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν στε»
σιώταις “ ἀνδράσι τε χαὶ γνναίοις ἀκόσμως οὗτωι
ἀχροωμένοις * τοῖς δ᾽ οὖν ὡς ἐν οἴκῳ Θεοῦ Cte
προσώπως χαὶ εὐτάχως ἀχούονυσιν ἐπιτιμῶν χαὶ
ἐνυθρίζων, xai εἰς τοὺς ἀπελθόντας ἐκ τοῦ Dio
τούτον παροινῶν ἐξηγητὰς τοῦ λόγον, φορτικῶς D
τῷ χοινῷ, x«i μεγαλοῤῥημονῶν περὶ ἑαυτοῦ ' χαθά-

περ οὐχ ἐπίσχοπος, ἀλλὰ σοφιστὴς χαὶ γόης * je :

μούς τε τοὺς μὲν εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν ᾿[ησοῦν
παύσας, ὡς δὴ νεωτέρους χαὶ νεωτέρων ἀνδρῶν
συγγράμματα, εἰς ἑαυτὸν δὲ, ἐν μέσῃ τῇ ἐχχλησίε
τῇ μεγάλη τοῦ Πάσχα ἡμέρᾳ ψαλμωδεῖν γυναῖχες
Scotus deinsignibus magistratuum.Ducenariorum
mentio fit in L. Matriculam, de agent. in reb. i2,

lib. Cod. Temporibus nostris, Ducenariis pares
esse videntur apud reges et principes, Cemcel-

rii.
(2) Zéxputov. Unde secretarii, et ἃ secretis di-
cuntur.

-— V" — —Á— — 8.8

1189

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VI.

1190

καρασχευάξων, ὧν χαὶ ἀχούσας d» τις φρίξειεν * À cum contumelia invehebatur. Doctores etiam et

οἵα καὶ τοὺς θωπεύοντας αὐτὸν ἐπισχόπους τῶν
ὁμόρων ἀγρῶν τε χαὶ πόλεων, χαὶ πρεσδυτέοους, ἐν
ταῖς πρὸς τὸν λαὸν ὁμιλίαις χαθέησι διαλέγεσθαι.
Tó» μὲν γὰο Υἱὸν τοῦ Θεοῦ οὐ βούλεται συνομο-
λογεῖν ἐξ οὐρανοῦ κχατεληλυϑέναε ἵνα τι προλα-
δόντες τῶν μελλόντων γροαφήσισθαι θῶμεν. Καὶ
τοῦτο οὐ λόγῳ ψιλῶ ῥηθήσεται " ἀλλ᾽ ἐξ ὧν ἔπέμ-
φαμεν ὑπομνημάτων, δείχνυται πανταχόθεν. Οὐχ
ὕχιστα δέ που λέγει ᾿Ιησοῦν Χριστὸν χάτωθεν - οἱ
δὲ ti; αὐτὸν ψάλλοντες χαὶ ἐγχωμιάξοντες ἐν τῷ
λαὸ ἄγγελον τὸν ἀσεδᾷ διδάσχαλον αὐτῶν ἐξ οὐρα-
γοῦ χατεληλυθέναι λέγουσι. Καὶ ταῦτα οὐ πχωλύει,
é))o xai λεγοαένοις πάρεστιν ὁ ὑπεούφανος. Τὰς
δὲ συνεισάχτους αὐτοῦ γυναῖχας, ὡς ᾿"Αντιοχεῖς

enarralores verbi, qui ex hac vita migrassent,
petulanter proscindebat. Gravis et molestus in pu-
blico, οἱ magnifica de seipso presdicans, non ut
episcopus, sed sophista et impostor.Psalmis porro
de Domino nostro Jesu abrogatis, tanquam recen-
tibus, et & recentioribus compositis, in media
ecclesia, magno die Pasche de seipso mulierculas
laudes cantare instiiuebat,quas nemo sine horrore
&udiverit. Quemadmodum etiam, ut de se pro
concione ad populum dicerent, ex finitimis agris
et oppidis, per assentationem sibi adulantes epi-
scopos et presbyteros summisit atque disposuit.
Filium quidem Dei,non vult nobiscum profiteri, e
eclo descendisse : ut aliquid earum rerum quee

ὀνομάζουσι, xai τῶν πεοὶ αὐτὸν πρεσδυτέρων xei p posteascribentur, preoccupantes afferamus : idque

διαχόνων" οἷς xai τοῦτο xai rà ἄλλα ἁμαρτήματα
ἀνέατα ὄντα συγχούπτει, συνειδὼς χαὶ ἐλέγξας
ὅπως αὐτοὺς ὑπόχοεως ἔχῃ" πεοὶ ὧν λόγοις χαὶ
ἔργοις ἀδικεῖ, μὲ τολωαῶντας χατηγορεῖν τῶ xaO
ἑαυτοὺς 900e ἀλλὰ χαὶ πλουσίους ἀπέφηνεν ^ ἐφ᾽
ὦ πρὸς τῶν τὰ τοιαῦτα ζηλούντων φιλεῖται xai
θαυμάξεθαι " τί ἂν ταῦτα γράφοιμεν ; ᾿Επιστάμεθα
δὲ, ἀγαηκτοὶ τὸν ἱἐπίσχοπον χαὶ τὸ ἱερατεῖον
ἅπαν παοάδειγμα εἶναι δεῖ τῷ πλήθει πάντων χα-
λῶν ἔργων. Καὶ οὐδὲ ἐχεῖνο ἀγνοοῦμεν - ὅσοι ὑπὸ
τοῦ συνεισάγειν ἑαυτοῖς γυναῖχας ἐξέπεσον ^ οἱ d
ὑπωπτεύθησαν. Ὥστε εἰ xai δοίᾳ τις αὐτὼ τὸ μη-
δὲν ἀσελγὲς ποιεῖν, ἀλλὰ γε ὑπόνοιαν τῶν ix τοῦ
τοιούτου πράγματος φυομένην éypü» εὐλαδηθᾶναι,

μό τινα σχανδαλίσῃ, τοὺς δὲ χαὶ μιμεῖσθαι mpo- C

τρέψῃ. Πῶς yàp ἐπκιπλέξειεν ὃ νουθετήσειεν ἕτερον,
μὴ σχγκχαταθαίνειν ἐπιπλέον εἰς ταυτὸν γυναιχὶ μὴ
ὀλισθῷ φυλαττόμενον, ὡς γέγρπκαται ὅστις, μίαν

μὲν ἀπέστησεν ὅδη, δύο δὲ ἀχααξούσας xai εὖ-.

πρεκεῖς τὴν ὄψιν ἔχει μεθ᾽ ἑαυτοῦ ^ χᾷρ ἀπίῃ που,
συνεκιφέρει χαὶ ταύτας, τρυφῶν xal ὑκπερεμκιπκλά-
μενος; Ὧν ἕνεχα στιενάζουσι μὲν xal ὀδύρονται
πάντες xxÜ' ἑαυτοὺς " οὕτω δὲ τὴν τυραννίδα xei
δυναστείαν αὐτοῦ πεφόδηνται, ὥστε χατηγορεῖν μὰ
τολμᾶν ἀλλὰ ταῦτα μὲν, ὡς εἰοέχαμεν, εὔθυνεν
ἄν τις τὸν ἄνδρα, τὸ γοῦν φρονκαα καθολιχὸν
ἔχοντα xxi συγχαταριθμούμενος ξεῖν " τὸν δὲ ἐξορ-
χεσάμενον τὸν μυστήριον xol ἐμπομπεύσαντα τῇ
μικρᾷ αἱρέσει τοῦ ᾿Αρτεμᾶ (τί γὰρ οὐ χρὰ μόλις

τὸν πατέρα αὐτό δηλῶσαι :) οὐδὲν δεῖν ἡγούμεθα D

τούτων τοὺς λογισμοὺς ἁκαιτεῖν. Εἶτα ἐπὶ τέλει
τῆς ἑἐκίστολῆς χαὶ ταῦτ᾽ ἐπιλέγουσιν. «e 'H»eyxa-
σθημῆν οὖν ἀντιτασσόμενον αὐτὸν τῷ Θεῷ, χαὶ μὴ

(3) Συνεέσαχτοι, hoc est, subintroductee, neque
uxores, neque concubine, sed tertii cujusdam
generis mulieres sunt, quas secum presbyteri, etc.
non creaBde sobolis, neque libidinis gralia,
sed pietatis studio, aut certe pietatis preetextu
fovebant. Dequibus preeclara exstat Chrysostomi
bomilia. Rufinus in canonibus Niczenee synodi in
Eecles. hist. lib. x, cap. 6, exíraneas mulieres
vertit. Sicuti etiam ztranez dicuntur » L. Eum

j, C. de episc. etcler. Vid. Gregorius Theologus
ad virgines Deo dicatas, contra subintroductas.

non nudis ἃ nobis dicetur verbis,sed ex commen-
tariis, quos ad vos misimus, omnino probabitur.
Non minus vero etiam alicubi dicit, Jesum Chris-
stum e terra ortum habuisse.Qui autem in populo
psalmis et laudibus impium hunc hominem cele-
brant, angelum eum et magistrum ad se e ccelo
descendisse canunt.Et heec ille superbissimus non
prohibet, sed ea canentibus adest. Quid autem
mulieres ejus subintroductas (3), ut Antiocheni
nominant: quid ejus presbyteros et diaconos :
quibus et hoc delictum, et alia immeeicabilia pee-
cata permittit, eaque cum illis celat. conscius sibi
eorum, et simul illos de eis arguens, ut sibi ob-
noxios habeat, dicamus ? Quibus in rebus, verbis
simul et factis eis est injurius, quod accusare
eum, sibi ipsis timentes, non audeant. Sed eos
ille quoque collocupletavit. Quapropter ab eis qui
talia consectantur,amatur, et in admiratione habe-

tur. Qaid heec,inquam, seribamus ἢ Scimus autem,

dileeti, episcopum et saeerdotalem ordinem om-
nem multitudini exemplo esse debere bonorum
operum omnium. Ne illad quidem ignoramus,
perquam multos, qui sibi mulieres subintroduxis-
sent, graviter lapsos esse : multos in feedam suspi-
cionem pervenisse. Atque ut concedamus, unum
aliquem in lali re nihil turpe atque impudicum
committere : suspicionem tamen, 408 ex ejusmodi
convictu nascitnr, vitare oporte* (4, ne quem
offendat, aut ad imitationem male consuetudinis
incitet. 4,948 Quomodo namque alium objurgabit,
vel instituet, ut videat ne frequenter cum muliere
conveniens labatur, sicuti scriptum est, qui unam
quidem jam repudiarit, duas autem eetate floren-

(4) Cap. 3 Niceni concilii : « Interdixit per om-
nia sancta synodus, non episcopo,non presbytero,
non diacono, non subdiacono, non alicui omnino
qui in clero est, licere subintroductam habere
mulierem, nisi forte aut matrem, aut sororem,aut
amitam, aut etiam eas idoneas personas quee fu-
giant suspiciones.» (Distinct.32.) » Nullus missam
audiat presbyteri, quem scit concubinam indubi-
(Ibid) ,aul subintroductam mulierem. »

1191 NICEPHORI CALLISTI 11992

tes et forma prestantes apud se foveat, atque Α εἴκοντα ἐχχηρύξαντες, ἕτερον ἀντ᾽ αὐτοῦ τῇ χαθο-
eliam, si quopiam eat, secum ducat, lasciviens λιχῦ 'ExxÀncim χαταστῷσαι Θεοῦ προνοία, ὡς mt-
atque deliciis diffluens ? Cujus rei gratia pii omnes πείσμεθα - τὸν τοῦ paxapíou Δημητριανοῦ καὶ
secum graviter suspirant et lugent. Adeo autem ἐπιφανῶς προστάντος πρὸ τούτου τῆς αὐτῆς παρ-
impotentem ejus tyrannidem reformidaruni, ut οιχίας viov, Δόμνον, ἅπασι τοῖς πρέπουσιν ἔπκι-
nullus accusare eui) auderet. Atquehec quidem, σχόπω χαλοῖς κχεχοσμημένον. ᾿Εϑδηλῶσαμέν τε
sicuti diximus, quisquam emendaveritin viro qui ὑμῖν, ὅπως τούτῳ γράφητε, x&i παρὰ τούτον τὰ
catholice esset sententie, et ordini nostro connu — xowevux& δέχησθε γράμματα. Τῷ δὲ ᾿Αρτεμᾷ
meraretur. In eo vero qui tacenda enuntiaverit. οὗτος ἐπιστελλέτω xai oi τὰ ᾿Αρτεμᾶ φρονοῦντες
mysteriumque prodiderit, et detestandam heresim τούτῳ χοινωνείτωσαν. » Καί τὰ μὲν xarà τὸν Σα-
Artemonis (1) (cur enim tandem parentem ejus μοσατέα Παῦλον τοῦτον ἔσχε τὸν τρόπον.

non ostendimus?) producendo jactarit, non oportet rationem talium delictorum requirere. » Deinde
in fine epistole, epilogi loco, hec adjiciunt : « Quapropter cum is tantopere Deo repugnaret, nec ce-
dere vellet, ea nobis est imposita necessitas. ut, homine isto excomuunicato, alium pro eo, non
sine Dei, sicuti persuasum habemus, providentia, Ecclesie catholice preficeremus : beati Deme-
triani, qui Ecclesiam eam ante hunc preclare administravit, filium, Domnum, omnibus episco-
palibus donis ornatum.Hoc ideo vobis scripsimus, ut ad eum communionis litteras detis, et rursum
ab eo accipialis. Samosatenus autem ad Artemonem epistolas scribat, et cum eo etiam,qui Artemonis
sententiam probant, communicent. »Res Samosateni sic se habuerunt.

ἅ. 7 CAPUT XXXI. B ΚΕΦΑΛ. ΛΑ΄.
De Manete hieresiarcha, a que Manichaicognomen Περὶ Μάνεντος τοῦ αἱρεσιάρχου, ἀφ᾽ οὔ xaioi
acceperunt : et de haresi ejus. Μανιχαῖοι τὴν ἐπωνυμίαν εἶχον" x&i τῇς
αἱρέσεως αὐτῶν.
Nondum ea procella satis sedata fuerit, cum Tou δὲ xat' αὐτὸν χλύδωνος οὕπω χαλῶς ἀρυ-

rursus alia, priore multo s&vior, coorta irruit, in- ὄρίσαντος, ἕτερος αὖθις ἐπεισρεῖ πολλῷ τοῦ προ-
gentes fluctus secum trahens, atque acrius insul- τέρου τραχύτερος, &xov μέγα χῦμα xai σφοδοῦτε-
tans. Is Manes (2) erat, mente prorsus captus δὲ ρὸν ἐπαιγίζων. Μάνης οὗτος ἦν, ὁ τὰς φοΐνας
insaniens : qui pro depravate mentis perversitate, μανείς * ὃς χαὶ τῇ παρατροπῇ τοῦ λογισμοῦ τὴν
linguaetiam armata,verbisdiabolice haeresis vene. γλῶσσαν χαθοπλισθεὶς, τοῖς τῆς δαιμονεώδους aisi-
natis,sein multorum animosadeorum perniciemin- σεως ῥήμασιν, ἐπὶ λύμῃ τῶν πολλῶν εἰσεφθαρς.
sinuavit. Fuit antem Persa genere, jugumque ser- — Híponc δὲ ὧν τὸ γένος, τὸν τῆς δουλεέας ζυγὸν ixi
vitutis longo traxit tempore. Ac cum derepente he- πλεῖστον εὔχυσε χρόνον * xci δή ποτε ἐξαπίνης χλυ-

^- , reesuteex testamento hereditatem adisset,non con- ρονόμος τῆς δεσποίνης γενόμενος, οὐχ ἡγάκα μένειν

tentus fuit molliore et affluentiore, qui ei preler τρυφῶν παρ᾽ ἔλπέδα, τῷ χορηγῷ τῶν τοιούτων εἰ,
spem obtigerat, vita : et gratiam eau largitorita- C dàc χάριν * ἀλλ᾽ ὄργανον ἐντελὲς τοῦ τῆς ἀληθείας
lium se bebere sciens, instrumentum se, quantus ἐχθροῦ γεγονὼς, εἰς δυσσεδῇ μυθολογίαν ἐτράκετο.
quantus esset, veritatisinimioó preedns,ad impias Καὶ δύο μὲν ἀγέννητα ἔλεγεν εἶναι, Θεὸν καὶ ὕλχν᾽
fabulas divertit. Et duo ingenita esse dixit, Deum ὧν τὸ μὲν φῶς, τὴν δὲ ὕλην σχότος ἐχαλει. Καὶ τὸ
et materiam : quorum illum lucem, hanc tenebras μὲν φὼς ἀγαθὸν, τὸ δὲ σχότος xaxóv. Καὶ δένδμ
appellavit : et lucem quidem bonam, tenebras ἄμφω ὠνόμαζε, συμόὄαίνοντας βλασταίνοντα tex
malas : utrumque autem arbores nominavit, con- χαρπούς. Πόῤῥωτέρω δ᾽ ἐΐναι Θεὸν τὴς ὕλῃς, xai rb
gruentes ferentes fructus. Deum longe abesse ἃ ὕλην αὖθις ποῤῥωτέρω Θεοῦ, Καὶ τὸν μὲν Θεὸν τὰ
materia, et materiam rursuslongiusa Deo. Deum ἑῷα μέρη ἔχειν, τὴν ἑσπέραν χαὶ τὰ ἀρχτῷα, τὸν
etiam orientalem, septentrionalem,et occidentalem δὲ ὕλην τὰ νότια, Αἰῶσι δὲ πολλοῖς ὕστερον διαστα-
obtinere plagam : materiam, australem. Et multis σιάσαι τὴν ὕλην πρὸς τοὺς ἑαυτῷς καρπούς. Καὶ
postea seculis materiam seditionem movisseadver- συῤῥαγέντος πολέμου, τοὺς μὲν διώχειν, τοὺς δὲ
sus fructus suos, commissoque prelio, hos qui- διώχεσθαι ^ xai ἄχρι τοῦ φωτὸς φθάσαι τὰν diuo.
dem fugasse, illos autem fugisse: eamqueconten- Καὶ oppácat τὴν ὕλην χατὰ ToU φωτὸς φησι prr
tionem et persecutionem usque ad lucem perve- τῶν δαιμόνων x«i τοῦ πυρὸς xai τοῦ ὕϑατος " rb
(1) Artemonis qui ab Eusebio Artemas dicitur, ἢ reliqua hereditate Urbicus, qui se Manetem postea
lib. vii, cap. 30, heresim Samosatenusrenovavit. — nominavit, ab eafemiua consecutus est, et pro suis
(2) « Manes, qui et Scythianusdictus est, Brach- — venditavit : que femina Buddam foverat, οἱ Urbi-
man fuit genere,et preceptorem habuit Buddam, — cumsoeptemannos natum eere etlibza emit, liber-
antea Terebinthum nominatum. Buddas in Grecis tateque deinde donatum heredem instituerat »
disciplinis Empedoclis heresim est secutus. qui — (Suidas.) «Manetem hunc quidem etiam Manicben
duo principia inter se contraria esse dixit, Conten- — dixere, undeManichei dicti, quod verbum Greci. |
tionem et Amicitiam. la Perside Buddas e virgine — quodammodo signiticat insaniam fundente.
se genitum,et in montibus educatum mentitus est, — veroipsi Manicheinomen fugientes, Mannich*
quatrorque composuit libros, quibus nomina indi- — sese vocitarunt, quasi mana fundentes, ut wl
it, Mysteriorum, Evangelii, Thesauri,Capitulorum. — lenocinio rudiores ad se homines pertraherest »
A demone autem tortus interiit. Ejus libros cuu

1193

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VI.

4194

δ’ ἀθρόαν στρατείαν ὀῤῥωδήσαντα τὸν Θεὸν, μὴ Α nisse. Et materiam cum deemonibus etf igne et

ἔχειν ὃ τι χρήσασθαι εἰς ἄμυναν. " Οθεν μοῖραν &p-
πάσπαντα τοῦ φωτὸς, οἷόν τι δέλεαο καταπέμψαι τῇ
ὕλῃ. Ὑρωθεῖσα δ᾽ ἐχείνη xai χαταπιοῦσα ἐχίσσησεν͵
᾿Αναγχατθέντα δὲ τὸν Θεόν, δημιουργῆσαι τὸν χόσ
pov * ὥστε διχλῦσαι αὐτῆς τὴν σύστασιν, x«l εἰς
. δἰρήνην ἀγαγεῖν τὰ μαχόμενα ^ χαὶ τὸ ἀναχραθὲν
᾿ τῇ ὕλῃ φῶς xarà βραχὺ ἐλευθερῶσαι. Τὸν δὲ ἄν-
. ϑθρῶωπὸν οὐχ ὑπὸ Θεοῦ, ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῦ ὑλάρχου Σεύκχλα
' φᾳλασθῆναι " xxi τὴν Εὔαν ὡσαύτως, πλὴν ἄψυχον
πλασθῆναι xal ἀχένητον * τὸν δὲ ᾿Αδὰμ θηριόμορ-
^ eo» " χαὶ ἄλλα παρόμοια ληρῶν συνετίθει. Τὸν δὲ
ὅλιον χαὶ τὴν σελήνην θεῖα ἐνόμιξε. Καὶ περὶ τού-
Tom δὲ πολλὰ σιγῆς ἄξια πλεῖστα ἐτερατεύετο. Τὸν
δὲ διάδολον ποτὲ μὲν ὕλην, ποτὲ δὲ ἄρχοντα τῆς
ὕλης ἐκάλει ^ τὸν δὲ γάμον τοῦ διαδόλου νομοθεσέαν
᾿ ὅλεγε. Τὸν δὲ Κύριον οὔτε ψυχὴν ἀνειληφέναι, οὔτε
σῶμά φησιν, ἀλλ᾽ ὡς ἄνθρωπον φανῆναι μηδὲν ἀν-
θρώπινον ἔχοντα * φαντασίᾳ δὲ xai τὰ πάθη αὐτῷ
γενέσθαι. Τὸν δ᾽ ἀνάστασιν τῶν σωμάτων ὡς μῦθον
ἀπωθεῖτο᾽ οὐδὲν γὰρ τῆς ὕλης μόριον ἄξιον σωτη-
Η ρίας ἔλεγε. ψυχῶν δὲ μετενσωματώσεις ἐδόξαξε,
τ, καὶ εἰς πτηνῶν χαὶ χτηνῶν χαὶ θηρίων σώματα,
^ Ὅλα δὲ xal αὐτὰ τὰ στοιχεῖα ἔμψνχα εἶναι νομίξου-
. δὲν oi περὶ αὐτόν. Γοητείαις δὲ διαφόροις χέχρηνται,
καὶ ὠνστήρια δυσαγῆ ἐχτελοῦσι. Διὸ xci δυσέχνιπτος
ἡ ἰἐχείνων διδασχαλία, ταῖς τῶν δαιμόνων" ἐπῳδαῖς
τὰς ψυχὰς χαταδεσμοῦσα τῶν τελουμένων.

aqua impetum fecisse in lucem dicit : Deum autem
tam repentina exercitus ejus impressione conterri-
tum non habuisse, quotantam vim vindicaret. 498
Itaque illum partem lucis arreptam, veluti quam-
dam inescationem, contra materiam misisse. Hanc
vero vulneratam, parteque ea lucis absorpta gra-
vidam esse factam. Qua re adactum Deum, mune
dum condidisse, ut concertationem talem solveret,
et ad pacem, ea que inler se pugnarent, reduceret,
lucemque materie mistam paulatim in libertatem
redigeret. Hominem porro non a Deo, sed a principe
materie Sencla fictum esse : et Evam similiter, sed
inanimatam creatam, et immobilem : Adam vero
forma fers, aliaque hisce similia nugatus est. So-

p lem et lunam divinum quiddam esse putavit, ac de

eis multa silentio digna portentose confinxit. Diabo-
lum nunc materiam, nunc materie principem vo-
cavit. Conjugium diaboli legem et constitutionem
esse dixit, Dominum autem neque animam neque
corpus recepisse, sed hominem tantum visum esse,
nihil humani habentem, asseveravit, perpessiones
vero ei per speciem tantum et fucum accidisse (1).
Resurrectionem corporum veluti fabulam repudia-
vit nullam enim materie particulam dignam salute
judicavit. Animarum autem transitiones e corpore
in corpus, et quidem etiam in volucrum et pecorum
et ferarum corpora, docuit. Cujus sectatores etiam

elementa omnia animata esse arbitrantur. Utuntur variis imposturis ac preestigiis, nefariaque et exse-
cranda peragunt mysteria (2). Quapropter doctrina eorum ineluibilis habetur : demonum incantationi-
bus animas hominum, qui ea sunt initiali, obstrictas tenentibus.

ΚΕΦΑΛ. AB'.

Ὡς ὁ Μάνης τὴν δορὰν τοῦ σώματος ἀφαιρε-
θεὶς, χυσὶ παρεδόθη βορά.

᾿ Τρεῖς δ᾽ ὁ Μάνης χτησάμενος φοιτατὰς, Αδδαν

x«l Θωμᾶν xal Ἑρμᾶν, τὸν μὲν ᾿Αὖδαν Σύροις ἀπέ-
στεῖλε χήρυχα * Ἰνδοῖς δὲ τὸν Θωμᾶν. ᾿Επεὶ δ᾽ ἐπα-
νῆλθον πολλὰ λέγοντες δεινὰ παθεῖν, μηδενὸς ἄνε-
"χόμένου τὸν Μαάνητα διδάσχαλον δέξάσθαι, ἐτόλμησεν
ὃ παμπόνηρος χαὶ Χριστὸν ἑαυτὸν ὀνομάσαι, x«i
^ Πνεῦμα ἅγιον, x«i ἄλλον Παράκλητον ἀπεστάλθαι.
καὶ δυοχαίδεκα δὲ μαθητὰς ἐπαγόμενος, εἰς τὴν
" Mio» τῶν ποταμῶν ἀφίχετο, τὴν τῶν Περσῶν βασι-
|" ϑείαν διαδιδράσχων. Θεραπεύειν γὰρ νεανιευόμενος
: πὸ τοῦ βασιλέως παῖδα, μείζοσι χαχοῖς περιέδαλεν.
fig δ᾽ ἰχεῖθεν οἷα προφανὴς ἀντίθεος ἐξηλάθη, καὶ

ἅ., 9 CAPUT XXXII.

Ut Manes, detracta totius corporis pelle, canibus

esca objectus sit.

" Manes autem cum tres haberet sectatores, Ad-
dam, Thomam et Herman, ex iis Addam ad Syros,
ad Indos autem Thomam misit precones. Qui re-
"versi cum se dicerent multa dura passos esse,
neque quemquam doctrinam ejusrecipere voluisse,
ausus est omnium hominum importunissimus,
seipsum Christum nominare, et Spiritum sanctum
aliumque Paracletum missum esse dicere. Et duo-
decim secum ducens discipulos, in Mesopotamiam
pervenit, Persarumque regnum peragravit, ac te-
merario impotentique animo regis ibi filium se
curaturum est pollicitus, sed ipsum majoribus op.

αὖθις τὴν Περσίδα χατέλαδε͵ συλληφθεὶς ὑπὸ τοῦ D pressit malis. Posteaquam autem iude est, ut mani-

] Basüfec, τὸν Πιρσιχὴν ὑφίσταται χόλασιν. Τῆς γὰρ
Y «δορᾶς γυμνωθεὶς, κυσὶν ἐδόθη βορά. Τοιοῦτον τῷ
'δυσσεδεῖ τὸ τῶοος. Εἰ γάρ τις τὸν φλήναφον ἐχείγου

(1) « Sic et Basilides ab abraxa Christum in
"pbantasmate carnis missum esse blateravit. »(Ter-
tull.) — Ita enitn sibi heeretici monstrosa contigunt
vocabula.

p « Ἐναγεῖς χαὶ νυχτερινὰς xal παρανόμους
μέξεις, καὶ ἀῤῥητοποιίας * hoc est, exsecrandos, no-
eturnos etillegitimos concubitus,et flagitiainfanda.»
(Suidas.)

Qu Persarum rex eum vivum excoriari jussit,
ut filiisuinecis auctorem. /Egrum namque illum,

PATROL. GR. CXLV.

festus Dei contemptor, repulsus, cum eo rediisset,
a rege comprehensus Persicum sustinuit suppli-
cium (3). Detracta enim cute, ita nudus canibus

citra omnem omnium medicorum opem et operam
se sanaturum curaturumque esse pollicitus est.
Cum itaque medici, in quorum cura regius puer
erat, dimissi fuissent, brevi ille mortuus est. Vetus
Testamentum, perinde atque non boni Dei esset,
Manes quoque rejecit; οἱ Novum, tanquam boni
approbavit Christum autem opinione tantum et
phantasia apparuisse, omniaque per fucum ges-
sisse, asseruil. » (Idein Suidas.) '

38

4195

NICEPHORI CALLISTI

1196

esca est objectus. Atque talem impius ille conse- À λέγειν θελήσειε, παμπόλλων ἄν δεηθείη βιθλίων,

cutus est finem. Quod si quis nugamenta ejus per-
sequi velit, compluribus is opus habeat libris. Et
falsa hecetimpiadogmataexinnumerisjamdudum
exstinctis heresibus congessit atque accumulavit,
eaque ex Perside inorbem nostrum veluti quoddam
morüferum venenum evomuil. Tales doctrinas
hominum animis versutissimus inspiravit serpens,
talibusque antesignanis ordinumque ductoribus
aciem contra veritatem struens usus est. Verum
enimvero facile Dominus mendacium coarguit, et
cohortem patronorum ejus, sicuti arane telam,
solvit. Adversus hanc heresim strenue libris com-
positis depugnarunt Titus Bostre, et Diodorus me-
tropolis Cilicie, episcopi. Scripsit etiam contra
eam Georgius Laodicensis, vir qui heresim quidem
Arianam defenderit, sed philosophicis disciplinis
ab ineunte etate apprime eruditus fuerit. Preterea
Phoenix Eusebius. Hec de heresi Manentis (1), ἃ
quo multis adhuc nomen Manicheorum adheret.
Ego porro ad reliqua istius historie descendam.
Imperatorum enim, rnagnarumque ecclesiarum
antistitum successionibus recensilis, mox etiam
quee monumenta tum ecclesiastici &3Q scripto:
res ediderint, et qui ex eis usque ad impiorum
tyrannorum persecutionem ecclesiarumque oppu-
gnationem vitam produxerint, exponam.

CAPUT XXXIII.
De successione Romanorum imperatorum.

Post Decium Gallus duobus imperavit annis. Ab C

hoc ad Valerianum et Galienum imperium pervenit,
Valerianus autem bello contra Persas moto, cum
ad Edessam exercitus ejus fame magis quam ferro
occideretur, Perse aciem contra eum struxerunt.
Cujus ille gentis impetum quod se sustinere non
posse vereretur, conflicturum se cum hostibus assi-
mulans, ad 606 transfugit, pacem cum eis pactu-
Fus, exercitumque suum proditurus. Quod Romani
quia animadverterunt, fuga sibi, non paucis amis-
sisconsuluerunt. Ibiergo apud Barbaroset Saporem
regem servitutem serviit, et tandem jugulatus (2)
imperium ad Galienum filium transmisit. Ii quin-
decim annos imperatores fuere, et Claudium suc-
cessorem habuere. Et hic annum unum et menses
decem rerum summa administrata (3), potestatem
eam Aureliano reliquit. Cum autem is per insidias
in novo quodain castello fraudulenter ctesus fuis-
set (4), imperiumque annos sex tenuisset, Tacitus ei
successit, qui sex tantum menses in imperiali subli-
mitate transegit. Sub eo magnum illum Charitonem
confessionem suam peregisse ferunt. Post Tacitum
Florianus imperator factus, menses tres rem Ro-

(1) Μάνης, Manes, genitivum facit Manetis. Sed
quia is prorsus insaniit, affluitate vocis Nicephorus
lusit; μανεὶς enim insaniens, μανέντος genitivum
habet ; et μανέντα, Manentem, hoc est, insanientem,

ixi.
(2) Alii historici non cesum esse, sed in feda

Καὶ ταῦτα δὲ τὰ ψευδῆ τε xoi ἄθεα δόγματα, ix
μυρίων τῶν πρόπαλαι ἀπεσδηχνιῶν αἱρέσεων συμ-
πεφυρμένως ἀθροίσας, ἐκ τῆς Περσῶν ἐπὶ τὸν χαθ'
ἡμᾶς οἰκουμένην ὥσπερ τινὰ θανατηφόρον ἰὸν ἐξή-
μεσε. Τοιαῦτα ταῖς τῶν ἀνθρώπων ψυχαῖς ὁ παμπὸό-
vnpog ἐνήχησε δράχων * τοιούτοις λοχαγοῖς χαὶ τα-
ξιάρχαις ἐχρήσατο χατὰ τῆς ἀληθείας παραταττὸ-
μενος. ᾿ ᾿Αλλὰ ῥᾷστον ὁ Δεσπότης τὸ ψεῦδος ἀπήλεγξε,
καὶ τὴν συυμορίαν τῶν τούτου σννηγόοων ὡς ἱστὸν
ἀράχνης du)uas. Κατὰ δὲ ταύτης τῆς αἱρέσεως γ»-
γαίως παρετάξαντο λόγοις Τῖτός τε χαὶ Διόδωρος, ὁ
μὲν τὴν Βωστρηνῶν, Διόδωρος δὲ τὴν Κιλίχων ἐθύ-
νας μητρόπολιν. Συνέγραψε δὲ x«i Γεώργιος ὁ Δαο-
διχεὺς, ἀνὴρ, τῆς μὲν αἱρέσεως προστατῶν ᾿Αρείον,

B τοῖς δὲ φιλοσόφοις μαθήμασιν ἐντραφείς ^ πρὸς di
τούτοις xxi ὁ Φοΐνιξ Εὐσέδιος. 'Ev τούτοις μὲν καὶ
τὰ χατὰ τὴν δυσσεδᾷ τοῦ Μάνεντος αἵρεσιν * ἀφ'
οὗ δὴ χαὶ τὸ Μανιχαίων ὄνομα toi, πολλοῖς εἰσέτι
ἐπιπολάξει. ᾿Εγὼ δὲ ἐπὶ τὰ ἑξῆς τῆς ἱστορίας προ-
δήσομαι. ᾿Επειπὼν γὰρ τὰς τῶν βασιλέων διαδοχὰς,
x«i τὰς τῶν μεγάλων παροιχιῶν τῶν ἱερέων ἀμοι-
Cà, εἶτα καὶ ὅσοι τηνιχάδε ἄνδρες ἐχχλησιαστιχοὶ
διέπρεπον συγγραφεῖς * ἔπειτα χαὶ ὅσοι τούτων ἄχρι
τῆς τῶν ἐχχλησιῶν πολιορχίας ἐπὶ τῶν δυσσεβὼν
τυράννων παρέμειναν, διηγήσομαι.

ΚΕΦΑΛ. AI",
Περὶ τῆς διαδοχ

ἧς τῶν ἐν Ῥώμῃ τὴν βασί-
λειον

ἐθυνόντων ἀρχήν.

Μιτὸ Δέχιον οὐδὲ δύο ἔτη τοῖς περὶ Γαλλον ἔγε-
μονεύσασι, τὰ Ῥωμαίων σχῆπτρα πρὸς Οὐαλλι-
ριανὸν χαὶ Γαλιηνὸν μετέδαινε. Κατὰ Περσῶν δὲ
χινούμενος Οὐαλλεριανὸς, ἐπεὶ ἐν ᾿Εδέσῃ γενόμενον
τὸν στρατὸν λιμὸς τὸ πλέον ἥ ξίφος τοῦτον ἐθέρι-
ξεν, ἐπ᾿ αὐτὸν συνίσταντο. Τὴν δὲ τοῦ λαοῦ ἐχεῖνος
ὑποπτεύσας ὁρμὴν, συμπλέχεσθαι Πέρσαις σχημα-
τισάμενος, αὐτόμολος ἐχείνοις προσούεται συνθέμι-
νος χαὶ τὸ πλῆθος προδοῦναι, Ὅ Ῥωμαῖοι αἰσθό-
μένοι, θᾶττον ἔφευγον, οὐκ ὀλέγων ἀνρρῃμένων.
Ἐκεῖσε γοῦν παρὰ βαρδάροις καὶ Σαπώριδε — dov-
λείαν ὑπενεγχὼν, xai τελευταῖον σφαγεὶς, μόναρχον
τὸν νἱὸν Γαλιηνὸν ἐδείχνν. Οὔτοι δ᾽ ἐν πεντεχαίδεκα
ἔτεσι τὴν Ῥωμαίων ἀρχὴν διιθύναντες. Κλαύδιον
ἴσχον διάδοχον. "Oc δὴ ἔτος dv xoi μῆνας dixe
προσδιαρχέσας, Αὐρηλιανῷ τοῦ κράτους τῆς ἀρχῆς
μετεδίδου. Συσχευῆς δὲ κατ᾽ αὐτοῦ γενομένης, xci
ἐν χαινῷ φρουρίῳ φόνῳ δολίῳ τὸ βιοῦν ἐχμετρὴ-
σαντος, ἐτελεύτα, ἐπὶ ἔξ ἔτη τῇ ἀρχῇ d ιαγεγονώς.
Ἐπὶ δὲ τούτῳ Τάχιτος ἦρχεν, ἔξ μῆνας διαβιώσας:
ἐφ᾽ οὗ φασι χαὶ τὸν μέγαν ὁμολογῆσαι Χαρίτωνα'
ὅν Φλωριανὸς, οὐδὲ τρεῖς μῆνας διηνυχὼς, διεδέ-
χεῖο. Καὶ ἄμφω δὲ οὗτοι μαχαίρας ἔργον γεγόνα-
servitute consenuisse Valerianum scribunt.

(3) Post Fl. Claudii mortem, Quentilius frater
ejus a militibus imperator lectus, et 17 imperiidie
jugulatus est. (Eutrop.)

4) Castelli nomen est Cenophrurium.

1197

σιν. Ἐπὶ δὲ Πρόδον à βασιλεία μετεχυθεύετό. Τέσ- A
capa γοῦν μῆνας x«i οὗτος πέντε σὺν ἵτεσὶ διανύσας,
ἀναιρεῖται μὲν ἐν Σερμίῳ * Κάρῳ δὲ xai τοῖς ἐκεί-
νου παισὶ, Καρίνῳ xai Νουμεριανῷ, τὸ χράτος
παρέπεμπε. Καὶ τούτων δὲ οὐδ᾽ ὅλοις τρισὶ διαγε-
νομένων ἐνιαυτοῖς, μέτεισι τὰ τῆς ἡγεμονίας ἔπὶ
Διοχλητιανον. Τῷ δὲ τοῦ Κάρου νἱῷ Νουμεριανῷ,
᾿Αντιοχεία προσδάλλοντι τῇ πρὸς Ὀρόντην, λόγος
αὐτὸν χαὶ tri τὴν τῶν Χριστιανῶν ἐχχλησίαν ἐλ-
θεῖν- ἡρημένον δὲ κχαὶ τοῖς ἐχείνων μυστηρίοις
ἀδιῶς παραχύπτειν, τὸν τῆς πόλεως ἐπέσχοπον Βα-
βύλαν, ἐπέχειν εἰς πρόσωπον ἀντιθαίνοντα γενναιό-
τερον " οὐχ ἐξὸν εἶναι φάσχοντα τοῖς ix τῶν εἰδω-
Juxàv θυσιῶν λύθροις μεμιασμένον, τὸν τοῦ Θεοῦ
οἶχον εἰύελασνειν ἀθρόον, xai τὰ θέϊα μυστήρια Be-
βήλοις ὄμμασι χαταθρεῖν. 'Eg' οἷς ἀγαναχτήσαντα B
Νουμεριανόν, χολάσαι τοῦτον βατάνοις xai ἀποχτεῖ-
ναι. Ὃ μὲν οὖν Κάρος, σχηπτοῦ τῇ ἐχείνον σχηνῇ
ἐνσχήψαντος, σὺν αὐτῇ χαταφλέγεται. Νουμεριανὸς
δὲ ὑπὸ τοῦ ἰδίον πενθεροῦ ἀναιρεῖται. ᾿Αλλὰ xal
Καρῖνος αἰσχρῶς τῇ ἀρχῇ χεχρημένος παρὰ τοῦ
λαοῦ σφάττεται. Οὕτω δὲ τούτων γεγενημένων,
Αιοχλητιανὸς τὸ γένος Δαλμάτης ὧν, συγχλήτου τε
βουλὴς ἐκ πολλοὺ μετασχὼν xai ὑπατείας τῆς πρώ-
τῆς ἠξιωμένος, x«i ἔργα δὲ χειρὸς πλεῖστα tmi
δειξώμενος, ἕν τε πολέμοις χαὶ βουλαῖς ἄριστος
εἶναι χρινόμενος, βασιλεὺς Ρωμαίων παντὶ ἐχρίνετο
τῷ στρατῷ.
ΚΕΦΑΛ. ΛΔ΄.

Ὅσοι τῶν μεγίστων πόλεων τὴν ποιμαντιχὴν
ἐχληροῦντο, χαὶ ἄχρι τῆς τῶν ἐχχλησιῶν
πολιορχιᾶας διέμειναν.

C

Ἐπεὶ δὲ tà» χοσμιχὴν ἀρχὴν ὡς ivóv διελάδομεν,
φίρε x«i τῶν ἐπὶ τούτοις τὰς ἱερὰς ἡνίας ἐγχεέχει-
ρισμένων τῶν μεγίστων παροιχιῶν τὰς κλήσεις.
διαληψόμεθα. Ἐν μὲν οὖν Ῥώμη μετὰ τὸν πολὺν
Κορνήλιον, τὸν Ναυᾶτον ἰχανῶς στηλιτεύσαντα,
ἔτεσι τρισὶν ἡγησάμενον, Λούχιος τὴν ἐπισχοπὴν
διεδέχετο " ὃς οὐδ’ ὅλοις μησὶν ὀχτὼ παραμείνας, τῇ
λειτουργίᾳ, Στεφάνῳ τελευτῶν χαταλείπει τὸν κλῆ-
pov. Καὶ οὗτος δ' ἐπι δυσὶν ἔτεσιν ἱερατεύσας, Ξύ-
στον ἴσχε διάδοχον. Οὗτοι μὲν ἐπι Οὐαλλεριανοῦ.
"cjui δὲ Γαλιηνοῦ, Ξύστου ἔτεσι δέχα πρὸς τῷ ἑνὶ
'δϑιαχονησαμένου, Διονύσιος τὸν θρόνον ἐλάμβανε τῆς
ἐκισχοπῆς. "Erst δ' ἐννέα χληρωσάμενον χαὶ τοῦ-
τὸν τὴν λειτουργίαν, Φῆλιξ ἐπὶ τῶν ἱερῶν οἰάχων
ἀνήγετο. Καὶ τοῦτον δ᾽ ἐπὶ ἐννέα ἐνιαυτοῖς τῆς 'Ex-
πλησίας προστάντα, Εὐμνχιανὸς διεδέχετο. Οὐδ᾽ ὅλοις
δὲ μησὶν ὀχτὼ οὗτος διαγενόμενος, Γαΐῳ μετεδίδου
τῆς ἱερατείας τὸν χλῆρον. Καὶ τούτῳ δὲ πεντεχαί-
δεχα ἴτη ἱερουργήσαντι, Μαρχελλῖνος ἐπὶ τοῦ θρό-
νου χαθίστατο" ὃν x«i ὁ διωγμὸς τῶνἐχχλησιῶν
κατειλήφει. ᾿Επὶ δὲ τῆς ᾿Αλεξανδρον Διονύσιον τὸν
πολὺν, ἔτεσιν ἑπταχαίδεχα τῷ ἐπισκοπῇ μετὰ 'Πρα-
χαλᾶν διαμείναντα, δωδεκάτῳ τῆς Γαλιηνοῦ ἀρχῇς

(1) Sic γορίβο., Oros. ; sed Eutropius Tacitum
intra ducentesimum imperii diem, apud Tarsum
febre interiisse : Florianum inci$is ἃ semetipso
venis obiisse, dicit.

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VI.

1198

manam administravit. Utrique ii ferro trucidati
sunt (1), et eeede eorum imperium ad Probum
translatum est. Hic annis sex et mensibus quatuor
eo potitus, atque in Sirmio occisus, Caro ejusdem-
que filiis Carinoet Numeriano potestatemsummam
reliquit. Sed et ii non totis tribus annis imperium
tenuerunt, et ab iis reruin summa ad Diocletanum
pervenit. Enimvero cum Cari filius Numerianus
4&3 1 Antiochiam, quead Orontem est, venisset, in
ecclesiam Christianorum ingressus esse dicitur : et
cum ibilibere quasi per transennam inspicere
arcana eorum mysteria vellet, Babylas episcopus
magno animo in faciem ei consistens, id prohibuit,
non licere dicens, eum cruore ex idolorum sacrifi-
ciis pollutum, in domum Dei tam precipitanter
ingredi, et divina mysteria contaminatis oculis spe-
etare. Qua re Numerianus offensus, excruciatum
ilum necavit. Et Carus quidem, cum tentorium
ejus fulmine ictum esset, una cum eo conflagravit :
Numerianus autema soceroipsesuo (2) interemptus
est. Carinus etiam, quod turpiter se in imperio
gereret, a populo est cesus (3). His ita sublatis,
Diocletianus, genere Dalmata, jamdudum senator,
et primo consulatu gesto clarus, quique plurima
manu egregia fecerat facinora, et bello strenuus,
et consilio promptus, ab exercitu imperator Roma.
norum est renuntiatus.

CAPUT XXXIV.

Qui mazimis quibusque urbibus episcopi przgfue-
rint, οἱ usque ad ecclesiarum oppugnationem
manserint.

Hec de mundano imperio. Nunc etiam nomina
eorum qui maximas quasque ecclesias sacra ad-
ministratione gubernarunt, recenseamus, Et Rome
quidem post Cornelium, qui Novatum proscripsil
etsuis scriptis con(utavit, actribusannis Ecclesiam
rexit, Lucius episcopus creatus est. Lucius, non
integris octo mensibus ministerio ecclesiastico
obito, sortem locumque suum Stephano reliquit.
Et hic duobus annis episcopatu gesto, Xystum ha-
buit successorem. Atque ii sub Valeriano fuere.
Galieno autem imperante, Xystus episcopale mu-
nus undecim annis tenuit : eique Dionysius suc-
cessit, qui episcopatu annis octo est functus. Felix
autem successor ejus, 499 annisquinque Ecclesise
Romane prefuit,eeamque Eutychiano gubernandam
reliquit. Is vix octo mensibus episcopali munere
funetus, Caium successorem habuit. Et hic annis
quindecim sacram potestatem tenuit, et Marcellino
eam reliquit, in quem ecoelesiarum persecutio in-
cidit. Alexandrie porro, Dionysio illi magno. qui
post Heraclam decem et septem annis Ecclesiam
gubernavit, duodecimo Galieni anno, Maximi-
nus (4) successit. Post hunc, cum decem et octo

3) Apro scilicet.

5) Tribuni ejus dextra, cujus conjugem pollue-
rat. (Eutrop.)

(4) Alii Maximum vocant.

1199

NICEPHORI CALLISTI

1200

annos ecclesise preefuisset, Theonas eam regendam A ἔτει Μαξιμῖνος χατέστη διάδοχός " ὃν μετὰ τὴν Διο-

suscepit. Hic decem et novem annis episcopus
fuit, et Petrum successorem habuit. Qui quidem
duodecim annis optime munere suo est functus.
Nam tribus, ante persecutionem, faciliorem, reli-
quis autem duriorem vitam per gravia certamina
exegit, communem ecclesiarum utilitatem quam
maxime procurans. Et nono tandem persecutionis
anno capiteplexus, magnifice martyrii coronam est
consecutus. Verum in Ecetesia Antiochena, episco-
patu gerendo, Fabio Demetrianus, atque huic
Paulus Samosatenus successit. Post eum loco suo
pulsum, Domnus Demetriani filius ministerio eo
est functus. Hic Timieum, atque is rursum Cyril-
lum, Cyrillus Tyrannum successorem habuit ; quo
tempore maximus ille adversus ecclesias exortus
est motus. Hierosolymis autein in Ecclesia sacram
functionem post Hymeneum Zabdas (4) obiit : qui
quidem post annos plures, somno eo qui justos
decetobdormivit, et Ecclesie clarum gubernandum
ad Hermonem (2) transmisit : atque hic ecclesiam
eam, vita in annos multos producta, egregie apo-
stolicam fidem tutatus, usque ad persecutionem
administravit. li sunt qui usque ad maximam illam
Diocletiani οἱ Maximiani persecutionem, primi
nominis ecclesias ordine per successiones guber-
narunt.

vugíou τελευτὴν ὀχτωχαίδεκα ἔτη ἱερασάμενον,͵
Θεωνας τὸν τῆς διαχονίας ἐχείνον &xXqoouro βαθ-
μόν. Καὶ τοῦτον δ᾽ αὖ ἐννεαχαίδεκα ἔτεσιν ἐξυπηρι-
τησάμενον, τῶν ἐπ᾽ ᾿Αλεξανδρείας Πέτρος τὴν ἔξι-
σχοπὴν ἀνελάμθανεγ, ἀρίστως διαπρέψας τῷ Xe
τουργίᾳ ἐφ᾽ ὅλοις δυοχαίδεχα τοῖς ἐνιαυτοῖς * πρὸ
τοῦ διωγμοῦ χρόνοις ἐν τρισὶ τῆς λειτουργέας" τὸ δι
τῆς ζωῆς λεῖπον ἀγῶσιν ἀσχήσεως ἐμέζοσιν Exi
δου, tig χοινῆς λυσιτελείας τῶν ἐχχλησεῶν ὡς m
στον ἐπιμελούμενος. Ἔν δ᾽ ἐνάτῳ τοῦ διωγμοῦ χαι-
ρῷ ξίφει τῆς χεφαλὴν ἐχτμηθεὶς, τῷ τοῦ μαρτυρίο
στεφάνῳ λαμπρῶς χατεστέφθη. Τῆς δ᾽ 'Αντιόχου,
μετὰ Φαθδιον Δημητριανὸς τῆς ᾿Εχχλησίας nyücar.
ὃν Παῦλος ὁ Σαμοσατεὺς διεδέξατο. ἘΠτ᾿ ἐχεῖνον
ἐξελαθέντα, Δόμνος ὁ τοῦ Δημητριανοῦ παῖς rip
λειτουργίαν ἐλάμδανε. Τὸν δὲ δὴ Δόμνον τοῦτον Ti-
pato; διεδέχετο. Μετὰ δὲ τοῦτον Κύριλλος τοὺς u-
ροὺς τῆς ᾿Αντιοχείας διεχειρίξετο οἴακας. Κυρῶλου
δὲ τὴν ἐωισχοπὴν μετὰ ταῦτα Τύραννος ἐχλῃροῦτο"
xa0' ὃν ὁ πολὺς τῶν ἐχχλησιῶν διωγμὸς ἀνεῤῥίπιστο.
Τῆς δ᾽ ἐν Ἱεροσολύμοις Ἐχχλησίας ὁ μετὰ Ὑμέναιον
Ζαδδᾶς τὴν ἱεοωσύνην οἱἰαχίξων ἦν. Τούτου δ΄ iz
χρόνοις τισὶ τὸν πρέποντα δικαίοις ὕπνον ἀναπαυσα.
μένου, Ἕρμων ἐπιπλεῖστον τῇ τῆς ἑερωσύνῃς lm
τουργίᾳ παραμεμενηχὼς, ἄχρι δὴ χαὶ τοῦ διωγμοῦ
τὸν ἀποστολιχὸν ἐχεῖσε pov εὐγενῶς διιτύρεσο.

Οὔτοι μὲν οὖν ἐπὶ τῶν μεγάλων πόλεων ἄχρι xai τοῦ μεγίστου διωγμοῦ ἐπὶ Διοχλητεανοῦ χαὶ Malt

μιανοῦ x«0' εἱρμὸν τὴν ἱερωσύνην ἧσαν χατάγοντες,

435 CAPUT XXXV.

De aliis ejus statis ecclesiasticis viris eloquentia
et doctrina praestantibus.

Cum vero in aliis quoque paroeciis sapientes et
magnanimi viri fuerint, de eis etiam quam fieri
potest brevissime dicamus. Ac de Gregorio illo
miraculis claro, et de Athenodoro, ejus fratre ;
preterea de Firmiliano, qui Cappadocum Ecclesiis
prefuit, atque etiam de Theotecno, Ceesaree Pa-
Ιωβ. episcopo, qu& opus fuit, antea retulimus.
Dorotheus autem eo tempore Antiochie, Ty-
ranno (3) ibi episcopatum gerente, presbyter, in
omni genere artium liberalium apprime eruditus,
floruit. Qui adeo studiosus pietatis fuit, ut divina-
rum Litterarum gratia Hebraicam linguam egregie

ΚΕΦΑΛ. AE'.

Περὶ ἄλλων vruvixdde ἐκχχλησια στιεκχῶν ἀν δρῦν

ἐν λόγοις xai διδασχαλίαες d tampeyssv.
- Ἐπεὶ δὲ xo) ἐν ἄλλαις τῶν παροιχιῶν OUr DP
γεῖς ἄνδρες, ἀλλὰ xal σοφοὶ διεγένοντο, som
περὶ τούτων ὡς ἐνὸν ἐπιδραμοῦμαε τῷ λόγι δεὶ
μὲν Γρηγορίον τοῦ περιθοήτον ἐν θαύμαει, τὰ
᾿Αθηνοδώρου τοῦ ἀδωφοῦ, x«i Φεραιλιανοῦ τοῦ ^K
Καππαδοχῶν προεδρεύσαντος, ἔτι δὲ xai Gwine
τοῦ τὴν ἐν Παλαιστίνῃ Καισάρειαν δειθύναντε,
φθάνομεν τὰ δέοντα περὶ αὐτῶν εἰρηκότες, hw |
0to; δὲ ἐπὶ τῆς 'Avrtóyov, Τυράννου rà» ise
πὴν χληρουμένον, ἀνὴρ παντοίων λόγων καὶ wx;
ἐλευθερίον εἰς χόρον μετεσχηχὼς, xoi πρεσθωο»
ρίον ἠξιωμένος, τηνιχαῦτα διέπρεπε. Φελόχαλος δ᾽

perdidicerit. Fuit is natura ex ipsa nativitale D ἐς τοσοῦτον ἦν ὁ ἀνὴρ, ὡς καὶ τὴν ἙἭδραΐϑα pé

eunuchus. Quam ob rem illum etiam imperator,
ut novumetinsolitum quiddam habentem, in suam
familiam ascivit, et honorem ei detulit, ut Tyri
uingende purpurea preeesset.Docuitautem populum
Tes sacras pro concione, ejusque auditorem se fuisse
dicit Eusebius Pamphili. Alexandrie vero clarus
fuit et celebris Pierus presbyter dignitate, et cum
divitiarum contemptu, philosophieque et Greeca-
rum disciplinarum scientia, tum sacrarum Litte-
farum studio et peritia, publicisque Scriptures
enarrationibus et dispulationibus admirationem

(1) Alii Labdas.
(2) Alii Thermonem legunt.

σαν τῆς περὶ τὰ θεῖα σπουδῆς εἴνεχα εἰς ἄχροι
ἀσχῆσαι, χαὶ μετ᾽ ἐπιστήμης ἀκριβοῦς ἐντυγχώνω
αὐτῇ, Εὐνοῦχος δ᾽ ἦν τὴν φύσιν 8E αὐτὸς δῆτα γι-
νέσεως * xal διὰ τοῦτο χαὶ βασιλέα ὥς τι Dile
αὐτὸν εἰσῳχίσασθαι, χαὶ τιμὴν αὐτῷ παρασχεῖν,
τήν iv Τύρῳ βαφὴν ἀλουργὸν διέπειν - ὃς ἐπ᾽ od
χλησίας τὸν θεῖον λόγον τῷ πλήθει διωμιλεῖτο - οὖ
nat αὐτὸς, ἀχουστὴν γενέσθαι τὸν Παμφίλου Ej
σέδιον. ᾿Επὶ δὲ τῆς ᾿Αλεξάνδρου Πιέριος ἐπίσεμεις
ἦν, πρεσδύτερος μὲν τὴν ἀξίαν, ἀκτησίᾳ δὲ βὼν
καὶ τῇ x«0' Ἕλληνας παιδεία καὶ φιλοσοφίᾳ δεδο

(3) Euseb. lib. vi cap. 32 Cyrillo.

1201

χιμασμένος "
ταῖς ἐν χοινῷ διαλέξεσι χαὶ ἐξηγήσεσιν, ὑπερφνῶς
θαυμαζόμενος * Θεωνὰ δὲ τῇ ἐπισχοπῇ d ἰαπρέπον-
τος ᾿Αλεξάνδρου, xarà ταυτὸν Πιερίῳ iv χαθέδρα
πρεσδυτέρων χαὶ ᾿Αχιλλᾶς γνωριζόμενος ἦν, τὴν
τῆς διδασχαλίας ἔχων ἐπιτροπὴν τῆς ἱερᾶς ἐπιστή-
μῆς, φιλοσοφίας ἠχριδωμένης τὸ ἔργον, x«i τῆς
χατὰ τὸ Εὐαγγέλιον πολιτείας τὸ γνήσιον, ἐναργέ-
στατα ἐπιδεδειγμένος. Μέλίτιος δὲ ἔν τοῖς xarà
Ποντον ἰὲἐγνωρέξετο μέρεσιν " ὃν οἱ τῆς Ἑλλήνων
σοφίας ἀντιποιούμενοι τὸ μῶι τῆς ᾿Αττιχῆς ἐχά-
λουν αὐτόν. Τοσοῦτον δὲ περὶ αὐτὸῦ εἰπεῖν αναγ-
καῖον, ὡς εἴ τις τῶν ἐν λόγοις τελεώτατον διαγρά-
φειν ἐζήτει, ἰδὼν ἀρχεσθῆναι " ῥητορικὴ
μὲν γὰρ ἡ φύσις αὐτῷ * ὥστ᾽ εἰ χατὰ τοῦτο θαυμά-

ἐχεῖνον

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VI.
ταῖς γε μὴν περὶ τὰ θεῖα σπουδαῖς, καὶ À omnium meritus. Episcopatum ibi tum admini-

1203

stravit Theonas. Et una cum Pierio Achillas quo-
que in presbyterorum cathedra laudem magnam
est consecutus, sacrarum Seripturarum doetrine
prepositus : qua provincia recte obeunda multum
ei profuit philosophis studium, que sincera Evan-
gelii dogmata et instituta clarissime in apertum
protulit. In Ponti autem regionibus Melitius magni
nominis fuit : quem, qui Grecam consectantur
sapientiam, mel Atticee cognominarunt. De eo illud
nobis necessario dicendum est, ut si quis in om-
nibus preclaris studiis perfectissimum aliquem
homiaem describere velit, ei tanquam absolutum
exemplar Melitius sufficiat. Ars enim oratoria nativa
in eo est visa. Ac si eum eo tantum nomine admira-

ξοιμεν, τὸ προσῆχον οὐχ X» εἴποιμεν. Τῆς γε piv B remur, minus ei quam meritus sit, tribueremus,

ἄλλης αὐτοῦ πολυπειρίας x«i φιλομαθείας οὐδ᾽ ἐν-
νοῆσαί τι πλέον ἐχείνον γένοιτο. Τὸν γὰρ ἐφ᾽ ἐχάστῃ
ἐπιστήμη τελεώτατον ἐχείνῳ συμμίξαντα, εἴποις
dw μόνην εἰληφέναι πεῖραν, οὗ τὸ χρᾶτος ἔχειν νε-
νόμιστο πρότερον. Τὰ δὲ τῆς ἀρετῆς οὐ póvov ἧσαν
ἐφάμιλλα, ἀλλὰ εἰ μηδὲν ἐχείνῳ προσῆν, ἀρχεῖν ἐν-
τεῦθεν μηδενὸς τῶν περὶ ταῦτ᾽ εὐδοχίμων κατ᾽ οὐδὲν
ócó» γε πρὸς δόξαν λείπεσθαι. Ὃν δῆτα τοῖς τοῦ
διῶγμοῦ χαιροῖς τῆς Παλαιστίνης μέρεσι διατρί-
ὄοντα ἔτη παραμεῖναι ἔπτὰ λόγος ἔχει.

ἄ.8 8, In aliis sutem omnis generis studiis atque
doctrinis amplius quidquam, quam ille assecutus
sit, neminiin mentem venire potest. Quod si enim
indisciplina quaqueabsolutissimus quisquam cum
illo de ea verba contulisset, in ea sola eum erudi-
tum atque exercitatum fuisse dixisses ; et rursus
de alia arte si quis cum eo egisset, in ea quoque
eum longius excellere, pre eo studio iu quo prius
primas habere visus esset, judicasses. Virtutes
porro non solum cum tam varia eruditione in eo

certabant, verum etiam si nihil prorsus doctrinarum habuissent, he satis illi fuissent. Adeo in eis
ad summam laudem et gloriam nihil fecerat reliqui. Hic in ipsa gravi persecutione, septem annos

in Palestine partibus mansisse dicitur.
KE9AA. KS".

Περὶ τῶν ἐν A«odixtía ἱερατιχῶς ἡγησαμ ἐ-
νων, ἐπὶ σοφία διαθοήτων ἀν δρῶν.

Τῆς δ' ἐν Λαοδιχεία παροικίας, μετὰ Σωχράτην
Εὐσέθιος τὸ ἱερᾶσθαι λαχὼν, χαθηγεῖτο. Τῆς. γὰρ
᾿Αλεξάνδρου ὁρμήσας (αἰτία δ᾽ ἦν Παῦλος ὁ ἔκ Σα-
μοσάτων ἐξεταζόμενος), τῇ Συρίᾳ προσδάλλει. Πρὸς
δὲ τῶν ἐχεῖσε περὶ τὰ θεῖα ἐσπουδαχότων οἴχαδε
ἀναστρέφεῳ. εἴργεται, ἀχροθίνιόν τι τῷ τηνιχαάδε
χρόνῳ τῆς περὶ Θεὸν πέστεως γνωριζόμενος. Τοῦτον
δὲ ᾿Ανατόλιος, διεδέξατο, ἀραθὸς ἀρίστου διάδοχος,
τὰν ᾿Αλιξάνδρειαν μὲν χαὶ οὗτος αὐχῶν marpdía,
τὰ πρῶτα δ᾽ dj τῇ ibo σορίᾳ καὶ χαθ' ἡμᾶς, καὶ
τῶν λίαν ἐπισήμων ἁπάσαις ψήφοις χεχληρωμένος
ἅτε δὴ εἰς ἄχρον, ὅση περὶ γεωμετρίαν, χαὶ ἀριθμῶν
ἀναλογίαν, x«i ἀστρονομίαν, διαλεχτιχὴν τε xai D
φυσικὴν χαὶ θεολογικὴν φιλοσοφίαν, πρὸς δὲ χαὶ
τῶν ἐν ῥητορείᾳ μαθημάτων ἔλασας. Οὐδενὶ γὰρ τὸ
ido» ἔχεϊῖν παρῆχεν αὐτῷ * ὃν λόγος ἔχει xci τῆς
xat' ᾿Αριστοτέλην διατριδῆς πρῶτον ἀξιωθέντα συ-
στήσασθαι τὴν σχολήν. Ἔργα piv οὖν ἄριστα τοῦτον
διαπράξασθαι χατ᾽ ᾿Αλεξάνδρειαν ἐν τῇ τοῦ Βρου-
χίου πολιορχίᾳ ἱστόρηται. Καὶ περὶ τῆς ἰσημερίας
τοῦ Ἠάσχα ἀχριδεστάτους ὄρους ὑπέδειξε. xai εἰ-
σαγωγὰς δὲ ἀριθμητιχκὰς ἐν δέχα συγγράμμασι χα-
ταλέλοιπε, χαὶ ἄλλα πλεῖστα, ἔνδειξιν οὐχ ἐλαχίστην
τῆς περὶ τὰ χαλὰ σπουδῆς αὐτοῦ παριστάνοντα.

(4) Euseb. ut supra, πυρουχεῖον, publiee auno-
.ne et tritici quod πνρὸς Grece dicitur, recepta.

C

CAPUT XXXVI.
De Laodicensibus episcopis sapientia illustribus viris, —

Laodicensis Ecclesie sacrum munus gessit post
Socratem Eusebius. Is, Alexandria profectus,
propter Paulum Samosatenum, in quem tum in»
quirebatur, ip-&yriam venit. Unde ab iis qui ibi
divinarum rerum studiosi eraat, in patciam redire
est impeditus : quod maximum religionis atque in
Deum fidei presidium et columen illis temporibus
censcretur. Ejus deinde locum Anatolius obtinuit,
optimi decessoris bonus successor. Huic Alexandria
patria fuit. Praecipua certe laus ei in profana simul
et sacra philosophia, omnibus omnium preeclaro-
rum virorum calculis est tributa : ut ei, qui ad
summam peritiam geometric, proportionis nume-
rorum, astronomie, dialectice, physice, ipsiusque
adeo (heologice sapientie, artiumque dicendi om-
nium pervenerit, neminemque sibi parem essa
passus sit. Quem faina etiam est dignum esse ju-
dicatum, qui primns Aristotelicam institueret
scholam. Multaque is Alexandrie Bruchii (1) obsi-
dionis tempore in civili dissensione et famis discri-
mine, propter annone angustiam, optime fecisse
civibusque consuluisse traditur. Et rationes fines-
que certos, Pascha equinoctiali tempore celebran-
dum esse ostendit : Arithmeticas Institutiones de-

fium alque foanarium. Refertur hoo ad Euseb,

. VIl 3 Cap.

1203

NICEPHORI CALLISTI

1204

cem libellis composuit, aliaque plurimalitterarum À Χεῖρας δὲ τούτῳ πρῶτος ὁ τῆς Παλὰιστινῶν Και-

monumenta, que eximii ejus in bonestis et libe-
ralibus artibus studii satis magno sunt documento.
Primus ei Cesarem Palestine episcopus Theotec-
nus manum injecit, episcopumque creavit, 435
Ecclesie sus successorem eum designans atque
destinans. Sed ambo non ita diu Ecclesie ei pre-
fuerunt. Nam cum et hunc synodus contra Paulum
coacla evocasset, et ipse per Laodiceam iter face-
ret, nuperque admodum ibi pietatis nomen refe-
rens episcopus Eusebius e vita migrasset, a fratri-
bus detentus, ecclesis ei est prefectus. Anatolio
huic, cum post annos complures decessisset, po-
stremus ibi fidelium episcopus, ante persecutionis
tempora, suffectus est Stephanus : satis ille quidem

profanis artibus instructus, sed non itidem ut de- B

cessores ejus, in divinis Litteris institutus. Decla-
ravit id persecutionis tempus, quod virum hunc
meticulosum, ad simulationemque et dissimulatio-
nem compositum, alienum esse etiam a philosophia
indicavit. Quod si talis ille fuit, nonne existiman-
dum fuit ecclesiam quoque ejus postea a recta fidei
professione decessuram ? Sedenim, Deo opitulante,
se illa erexit atque confirmavit. Theodotus namque
post illum episcopale munus sortitus, nomini suo
factis ipsis respondit : et operibus qualem esse
oporteat episcopum ostendit, animabus simul et
corporibus recte curandis nemini secundus, huma-

capta, Θιεότεχνος ἐπιθαλὼν, χαθίστα ἐπίσχοπον,
διάδοχον τῷῶς x«t! αὐτὸν παροιχίας προωνώμενος *
xai ἄμφω τοίνυν ἐπ᾽ ὀλέγον τῆς ἐχεῖσε δῆτ᾽ "Exx)n-
σίας προέστησαν. Τῆς δὲ χατὰ Παῦλον συνόδου xal
τοῦτον χαλούσης, ἐπεὶ ὁδοιπορῶν διὰ τῆς Λαοδιχέων
παρύήει, ἄρτι τοῦ τῆς εὐσεδείας φερωνύμον μεταθε-
μένου τὸ ξῇν, πρὸς τῶν ἐχεῖσε βιασθεὶς ἀδελρῶν,
τῆς ᾿Εχχλησίας προέστη. ᾿Αλλὰ χαὶ τούτου δὴ τοῦ
᾿Ανατολίου μετὰ χρόνους ἱχανοὺς τὸ βιοῦν μεταλ-
λάξαντος, τελευταῖος τῶν ἐχεῖσε πιστῶν ποὸ τοῦ
διωγμοῦ χαθίσταται Στέφανος, χαὶ οὗτος ἀρχούντως
μὲν λόγου xai παιδεία τῆς ἔξω μετειληφὼς, οὔχουν
δ᾽ ἐπίσης xai παιδείας τὴν θείαν λατρείαν ἔχων τοῖς si-
ρημένοις " ἔλεγχος γὰρ αὐτῷ κατέστη ὁ τοῦ διωγμοῦ
χαιρὸς * μάλιστα γὰρ δειλίας χαὶ εἴοωνείας ἀνώ-
πλεων, χαὶ φιλοσοφίας ὡς ποῤῥωτάτω τοῦτον ἀπέ-
δειξεν. Εἰ δ᾽ ἐχεῖνος τοιοῦτος, οὐχὶ χαὶ τὰ τῆς
Ἐχχλησίας εἰς τούναντίον, μεταχωρεῖν ἔμελλε;
Θεοῦ δὲ χεῖρα ὑπερτιθέντος, ἀνίστατό τε xai ἀνεῤ-
ῥώννυτο, Θεόδοτος γὰρ μετ᾽ ἐχεῖνον τὸν θρόνον δια-
δεξάμενος, τὴν e χλῆσιν ἐπαληθεύουσαν ἔσχε" xal
πράγμασιν αὐτοῖς ὁποῖον εἶναι χρὴ τὸν ἐπέσχοπον
ἔδειξε. Καὶ γὰρ ἀμφότερα, χαὶ τῶν ψυχῶν χαὶ τῶν
σωμάτων τὴν θεραπείαν, οὐδενὸς ἐφέοετο δεύτερα *
φιλάνθρωπος δ' εἴπερ τις ὧν, συμπαθείᾳ τὴν σπου-
dà» ἐμέγνυ, τὴν ὠφέλειαν τῶν προσιόντων, ὁποτί-
ραν βούλει, σὺν ἐπιστήμῃ πραγματευόμενος.

nitateque siagulari,si quisquam alius, οἱ ipse preeditus. Sicille attectionum accommodatione et condolen-
tia, studium officiumque pastorale temperavit : atque utilitatem eorum qui se consuluere, in hac
vel in illa meditatione diligenter et fideliter procuravit.

CAPUT XXXVII.

De -episcopis Casares Palzstine, et de Eusebio
Pamphili.
" In Eoclesia Ceesariensi Palestine post Theo-
tecnum, Agapius magnopere est laudatus : quem
bonum fidelemque episcopum fuisse, doctrina
simul et vita ipsa declaravit. Recte enim pieque
populo suo pre&iit, et munifica liberalique manu
benigne egentibus facultates suas impertiit. Eodem
tempore, eruditione juxta et vite instituto philo-
sophum Christianum, et: presbyteri dignitate au-
ctum, divinum Pamphilum floruisse scimus. Cujus
vitam et actiones omnes, celebrem etiam quam
ibi instituit profane divineque philosophie scho-
lam, 436 preterea constantem in variis perse-
cutionibus confessionem, et certamina egregium-
que pro Christi nomine martyrium, Eusebius
sororis ejus filius, eidemque adeo charus ut ab eo
cognomen acceperit, copiose peculiari scripto est
prosecutus : ad quem eos qui accuratius hsec co-
gnoscere voluerint, rejicio. Eusebius iste, disci-
plinis omnibus perceptis, sacrarum maxime Litte-
farum, in quibus conquievit, scientia enituit : et
δὰ Constantii usque tempora vixit. Et cum Chri-
Btianses "professionis studiosissimus esset, egre-
giamque pro Christi honore &mulationem spira-
ret, quindecim tomis evangelicam Preparationem,

ΚΕΦΑΛ. ΑΖ’.

Περὶ τῶν £v Καισαρείᾳ τῆς Παλαιστίνης &p-
χιερέων" xal περὶ Ευσεδίου τοῦ Παμφίλου.

Τῆς δὲ χατὰ Παλοιστίνην Καισαρείας μετὰ Θειό-
Tixvoy ᾿Αγάπιος ἐχρρύττετο: ὃν σπουδαῖον μὲν εἷ-
γαι ἣ τε πρᾶξις x«i ὁ λόγος ἐγνώρισε" γνησίως τε
προΐστατασθαι τοῦ λαοῦ, xoci δαψιλείᾳ χειοὸς τοῖς
δεομένοις τὸ προσῆχον ἐπάρδοντα. 'Eg' οὔ 26075 xai
φιλοσόφῳ βίῳ διαξῶντα, xxi τοῦ αὐτόθι πρεσϑείου
ἠξίωμένον͵ τὸν θεῖον Πάμφιγον ἔγνωμεν * οὗ τὸν βέον
xai τὰ χαθ᾽ ἔχαστον αὐτῶ πεπραγμένα, ἔτι δὲ xoi
Tipi ἧς συνιίστήσατο ἐχεῖσε λόγων θείων xat φιλο-
σόφων διατριόδι, πρὸς δὴ τούτοις χαὶ τὴν ὑπερ £-
σεδείας τούτου ἐν διαφόοοις διωγμοῖς ὁμολογίαν, τούς
τε ἀγῶνας αὐτοῦ, χαὶ τὸ τελευταῖον ὡς τὸν τοῦ μαοτυ-

D plou ἀνεδήσατο στέφανον, Εὐσέδιος ὁ τούτον ἀδελφι-

ϑοῦς, x«i τοσοῦτον ἐχείνῳ φιλούμενον ὡς xal τὴν ἐχεί-
vou χλῆσιν ἐπίθετον σχεῖν, εἰς λεπτὸν ἐν ἰδίῳ συντάγ-
ματι πεοιέλαδε " xal τοῖς ἀχριδῶς βουλομένοις τὰ
ἐχείνου εἰδέναι, αὐτῷ παραπέαπομεχ. "Oc δῆτα Εὐσέ-
ὄιος διὰ πάντων ἐλθὼν, μάλιστα τῇ πεοὶ τὰ θεῖα
σπουδῇ ἐναχμάξει " ἄχρι δὲ x«i. Κωνσταντίου τὸν τῆς
ξωᾷξς παρεΐλχυσε χρόνον. Χοιστιανὸς δὲ τὰ μάλιστα
ὦν, x«i πολὺν τὸν ζῆλον ὑπὲρ Χοιστοῦ πνέων, ἐν
δϑεχαπέντε τόμοις τὴν εὐαγγελιχὴν συγγράφει Ποοπά-
ρασχενήν * xai ἐν δέχα πάλιν τὴν εὐαγγελικὴν ᾿Α πό-
debo. Καὶ πρῶτος οὗτος τῇ μετὰ χεῖρας ὑποθέσει

1205

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII.

1206

ἐπέδαλεν, ᾿Εχχλησιαστικὴν ἱστορίαν πρῶτος óvopd- Α et decem aliis evangelicam demonstrationem est

σας τὴν βίδλον. Δέχα δ᾽ ἐν τόομοις χαὶ τοῦτο τὸ σύν-
T&ypa περιχλείεται Καὶ ἄλλη δὲ αὐτοῦ ioc
ἐμφέρεται, ἣν Κανόνα ἐπέγραψε, τὰς τῶν χρόνων
ἀχριδουμένη γραφάς. Καὶ εἰς τὸν βίον δὲ Κωνσταν-
Tívou, πέντε λόγους ἐξέδωχε" x«i ἕτερον δὲ πρὸς
αὐτὸν, ὃν Τριαχονταετηριχὸν ἐπιγράφει. Καὶ Στε-
φάνῳ περὶ τῶν ἐν τοῖς ἱεροῖς Εὐαγγελίοις ἀπορου-
μένων ἕτερον ἀνατίθησι. Καὶ ἄλλα διάφορα συφ-
γράμματα χαταλέλοιπε, πολλὴν ὄνησιν τῇ ᾿Εχκλησίᾳ
εἰσφέροντα. Πλὴν τοιοῦτος ὧν, ἐν πολλοῖς φαίνεται
τὰ ᾿Αρείου πρεσδεύων, ἅτε δὴ χτίσμα τὸν Υἱὸν, ἐξ
ὧν συνάγειν ἔστι, χαλῶν * x&v» Σωχράτης ὁ £x Ναυ-
etou τὰ ἐχχλησιαστιχὰ χαὶ αὐτὸς συντάττων, ἐν
Té δευτέρω τῶν τόμων ἔνστασιν οὐχ ἐλαχίστην πε-

complexus. Et primus ipse manum preesenti argu-
mento admovit, primusque libros eos ecolesiasti-
cam Historiam appellavit, decemque eam tomis
absolvit. Est et aliud ejus volumen, in quo tem-

porum certam accuratamque rationem digessit, et

quem Canonem appellavit. Scripsit quoque de
Constantini Vita libros quinque. Edidit et alium
ad eumdem, quem Tricennalem inscripsit. Ad
Stephanum item alium de iis que in Evangeliis in
dubium seu disputationem vocantur. Sed et alia
varia reliquit scripta, que multum Ecclesise affe-
runt utilitatis. Verum enimvero etiamsi talis fue-
rit, in multis tamen eum apparet Arii sententiam
comprobasse, ut qui Filium (sicuti id ex ejus

ποίηται, ὀρθὰ φρονεῖν ἀναπείθων τὸν ἄνδρα, x«i p scriptis colligere licet) creaturam vocet. Quamvis

σνχοφαντίαν ὑφίστασθαι γενναίως διατεινόμενος,
pct té τινας ἐκείνον τῇ ἀπολογίᾳ χαταστρωννὺς,
τὸ ἀναμφίθολον δῆθεν ἐχούσας " x«l τῷ τῇ πρώτῃ
συνόδῳ παρεῖναι * χαὶ σύμψηφον χαθεστάναι τοῖς
τὸ ὁμοούσιον μάλα πρεσδεύσασιν. ᾿Εγὼ δ᾽ εἰ μὲν
ἀγράφως τὴν ὀρθὴν ἠσπάσατο δόξαν, συντίθεμαι "
: δὲ δ᾽ i5 ὧν ἐχείνου ἀνέγνων, πολλοῦ δέω ὑγιαίνου-
σαν xxi ἀχίδδηλον τὴν ἐχείνον γνώμην περὶ τὴν
πίστιν ὑπολαδεῖν. ᾿Αλλὰ x«i περὶ τούτου ἐνταῦθά
μοι χείσθω. Περιέχει δὲ xai $ παροῦσα ἔχτη μοι
τῶν ἱστοριῶν χρόνον ἐτῶν τριάχοντα x«i δύο, ἀρ-
ξαμένη μὲν ἀπὸ τοῦ πρώτου ἔτους Οναλλεριανοῦ,
χαταλήέξασα δὲ ἄχρι τῆς ἀρχῆς Διοχλητιανοῦ * ὁπὴ-
νίχα χόσμον μὲν ἔτος tia, ἀπὸ δὲ τῆς θείας τοῦ

Socrates, qui οἵ ipse ex Novatianis res ecclesiasti-
cas scripsit, in secundo tomo maximopere persua-
dere contendit, recte eum virum sentire, eum-
demque sycophantice eonomineanonnuliis impeti.
Atque utid magno animo certius comprobet, in
defensione sua, dicta illius quedam, ambiguitatem
tamen complectentia, contexit: eumdemque primes
synodo affuisse, atque una cum aliis suffragio suo
et calculo εἰς τὸ ὁμοούσιον, sive in consubstantiale
consensisse refert. Ego vero, si ille quidem sine
scrripto rectam complexus est opinionem, Socrati
non refragor ; sin autem ex scriptis illius, ques
legi, res sit dijudicanda, multum abest ut sanam
sinceramque ejus de fide sententiam fuisse pu-

Κυρίον ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ γεννήσεως διαχοσιο- C tem. Verum dehoc eliam heec satis sint. Et continet

στὸν xal ἐνενηχοστὸν ἐπεραίνετο.

hic quoque hujus historie liber annorum triginta

duorum tempus : 4377 qui initiumsumpsit a primo Valeriani anno, finem autem accipit, ineunte Dio-
cletiani imperio : a mundo condito quinquies millesimo septingentesimo nonagesimo quinto (1), &
divina autem Domini nostri Jesu Christi nadivitate ducentesimo nonagesimo anno (2).

(1) Secundum neotericos chronoJogós, 4265.

Fr

(3) AL. 987.

/— ' NIKHéOPOY KAAAIZTOY

" ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΥ

ἘΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣΊΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΤΟΜΟΣ Z.

NICEPHORI CALLISTI

XANTHOPULI
ECCLESIASTICUE HISTORLE
TOMUS VII

ΚΕΦΑΛ. Α΄.
Περιοχὴ τῶν μελλόντων ῥηθήσεσθαι.

Ῥάστη μὲν οὖν μέχρι τοῦδε χαὶ διὰ λείας τῆς

ὁδοῦ φερομένῃ

ἡ τὸς ἱερᾶς ἡμῖν ἱστορίας ὑπόθεσις

CAPUT I.
ἄδι᾽ Expositio dicendorum.
Facilis hucusque nobis fuit labor, levique et
plana via sacra decurrit historia. Quamvis enim

J
Á

PL

1201

antea quoque graviter adversus nos malignus spi-
raverit spiritus, simplex tamen et uniformis ea fuit
calamitas. Deinceps vero horret progredi stylus.
laterrumpitur namque, et quodammodo ingenti et
violento variarum cladium impetu inhibetur : at-
queeiinundationesanguinis martyrum, pelagi pror-
sus instar fluentis, cursum tenere non permittitur.
Sed enim qui semel operi huic manus admovert
mus, procedendum nobis est necessario. Itaque qui,
ut potuimus, priora exposuimus, in hoc libro etiam
res sub Diocletiano, eisque quos ille sibi in impe-
rio adoptione ascivit, gestas persequemur. Sub
iis enim maxima omnium persecutio est excitata.
Et non ità multis, que certis in locis accidere
calamitates, attingemus. Quasdam etiam singilla-
tim memorabimus. Tum autem, quomodo tyranni
sevissimi, qui supra modum crudelitate in nos
exercuerunt, ad palinodiam et tyrannidis sue ΓΘ"
cantationem sint redacti, postremoque interne-
cione interierint. Preterea, ut maximus ille
Constantinus, Deo annuente, salutari instructus
armatura, invicteeque crucis signo armatus, regio-
nes etterras omnes a prredonibus repurgarit 441
tyrannis, superstitionemque Grecorum nefandam
exstirparit, οἱ res nostras oppido quam inclina-
tas, ruinamque jam minantes, auxiliari adhibita

manu restituerit, atque in perpetuum divini numinis nutu permansuras confirmarit,

Et res sic habet.

CAPUT Il.

Ut res Christianorum, qua antea pulchre steterant,
intestina. dissensione atque contentione a divina
visitationeezciderint. Quz quidemad tempus per-
missione divina sic accidere.

* Erat aliquando tempus, cum Christiana profes-
sio pulchre staret, gloriaque sua et libertate clara
haberetur : Grecis juxta et Barbaris, quod divini
verbi presdicatio ubique terrarum vigeret, grata
et accepta. Hujus rei certa documenta sunt, cum
magnorum principum erga homines nostros egregia
benevolentia et humanitas, ac gentes quedam.
quarum provincie Christianis administrande date
sunt : tum imperatores ipsi Romani, et maximi
quique magistratus, qui res aulicas et domesticas
suas nostris curandas commiserunt. Eos quippe
propter egregiam spectatamque fidem preesse
aliis, atque honore dignitateque precellere opor-
tere judicarunt. Satis id declaravit Dorotheus ille,
qui neminem honore ex magistratibus et prrefectis
omnibus, propter bone mentis integritatem etfidem
habuit parem : et preclarus Gorgonius, atque alii
eis pares : qui etiam ad supremum honorem sunt
assumpti, propter fidei sinceritatem. Ac per ejus-
cemodi viros in locis passim quibusque Ecclesia-
rum antistihbbus non parum accidit opis et conso-
lationis. Ostenduntid quoque plurimorum millium
hominum in oratoriis domibus cetus et conventus
habiti : que oratoria, cum propter angustiam,
confluentem tantam multitudinem non caperent,
cernere erat, ex parvis initiis et fundamentis, in

NICEPHORI CALLISTI

1208

A ἦν, δεινὸν μὲν x&» τοῖς ἄνωθεν πνέοντος τοῦ πονὴ-
poo xaÜ' ἡμῶν πνεύματος, πλὴν ἁπλῶς xxt povott-
δῶς " vU» δὲ τοῖς ἐξᾷς ὀχνεῖ προθαΐνειν * ἄναστο-
μοῦται δ᾽ οἷον xai ὥσπεο ἀναχαιτίξεται, τῇ πολλῇ
μὲν καὶ βιαία φορᾷ τοῦ πολυπλόχου χαχοῦ, xci
τοῖς τῶν μαρτύρων δ᾽ οὐχ ὅττον αἵμασι xarà θα-
λάσσας ἀτεχνῶς ῥέουσιν, ἐπιχλυξομένη, xai τοῦ
πρόσω βαένειν ἀνειργομένη. Λέγειν δ᾽ ἀνάγχῃ χα-
θάπαξ χεῖρα τῷ ἔργῳ ἐπιδαλοντι. Καὶ τοίνυν τὰ
προλαθόντα ὡς ἐνὸν διελθόντες, ἐν τῷ παρόντι τὰ
ἐπὶ Διοχλητιανοῦ xai τῶν μετ᾽ αὐτὸν εἰσποιρθέν-
των ἐπέλθωμεν. 'Eyp' ὧν xai ὁ μέγιστος ἀνεχινξθῃ
τῶν διωγμῶν. Μετρίως δὲ χαὶ τῶν χατὰ τόκους
δεινῶν ἐφαψόμεθα - xai μνήμην δὲ ἰδίως τινῶν ὁ
λόγος ἡμῖν διαλήψεται " ὅπως τε τοῖς τὰ μῶν τυ-

B ραννήσασι παλινῳδίαν ἄδειν ἐγένετο ^ τὸν τε τρό-
TOv τῆς αὐτῶν ὑστάτης πανωλεθρίας " ἔτι δὲ xai
ὡς 0 πολὺς x«i μέγιστος Κωνσταντῖνος, θείω νεύ-
ματι τῷ σωτηριώδει ὅπλῳ χαθοπλισθεὶς τὼ ἀνικύτω
σταυρῷ, τήν τε χώραν ἅπασαν τῶν τυοάννων ἐχ-
χαθαίρει λῃστῶν, x«i τὴν τῶν Ἑλλήνων ἀπελαύ-
γει θρησχείαν * τὰ τε ἡμέτερα, εἰς γόνυ χλένοντα
χαὶ χαταπεσεῖν ἐπειγόμενα, ἀποχρῷσαν παρασχὼν
χεῖρα, ἀνωρθωσέ τε, xai εἰσαεὶ ἐν βεδαίῳ ἐσταΐναι
τὰς θείας ὡἀγουμένης ῥοπῆς, στεῤῥῶς παρεσχεύα-
σεν. Ἔχει δὲ οὕτως.

referemus.

C KEOAA'. B.

Ὅπως τὰ ἡμέτερα πρότερον καλῶς ἔχοντα, τῇ
πρὸς ἀλλ ἥλους ἔριδι καὶ φιλονειχέᾳ ἅμοιρα
τῆς θείας ἐπισχοπὴς ἐγένοντο οἰχονομιχῶς
πρὸς καιρὸν.

"Hv ὅτε τὰ ἡμέτερα εἶχε χαλῶς, δόξη χαὶ παὸ-
ῥησία ἐνσεμνυνόμενα, τοῦ θείου λόγου ἁπανταχοῦ
τῆς γᾶς διμόντος, Ἕλλησί τε xci βαρθάροις παρα-
ϑόξως εἰσδεχόμενα xxi τιμώμενα. Καὶ οὐχ ἄγεννῷ
τεχμήρια ἦσαν ἢ τε τῶν χρατούντων δεξίωσις, χαὶ
ἔθνη τινὰ, ὧν τὴν ἡγεμονία" ἡμῖν ἐνεχείρεξον, τά τι
βασίλεια, x«l ὅσοι ἐπὶ τῶν ἀρχῶν ἦσαν, τὰ xe
οἴχους τοῖς ἡμετέροις ἐπιτρέποντες. οὖς δεὰ τὸν
τῆς πίστεως περιφανέιαν ἐξόχους τε χαὶ τῶν xz
αὐτοὺς ὑπερέχειν ἔχρινον δεῖν. “Ἔδειξε τοῦτο Δωρό-

D 99: ἐχεῖνος, ὁ μηδενὶ τὸ ἴσον ἐάσας ἔχειν αὐτῷ τῆς
τιμῆς τοῖς ἐν ταῖς ἀοχαῖς ἡγεμόσιν εὐνοίας χαάοιν

x«i πίστεως * ὅ τε περιδόητος Γοργόνιος, xat ἄλλοι

ἐπίσης αὐτοῖς ἔχοντες, χαὶ τῆἧς ἀνωτάτω ἠξιωαένοι

τιμῆς διὰ τὸ τῆς πίστεως γνήσιον. Δι᾿ οὖς xai οἱ
χατὰ χώρας τῶν ἐχχλησιὼν ἡγεμόνες οὐχ ἐλαχίστης
θεραπείας ἠξίωντο. Ποὸς δὴ τούτοις ἐναργῶς ἐδεῖχνν
x«i ἡ μυρίανδρος ἐχείνη τῶν προσευχτηρίων οἴχων
συναγωγή ' ὧν στινοχωρουμένων διὰ τὸ πλῆθος,
εὐρείας ἦν ἐξ αὐτῶν ἰδεῖν χοηπίδων, εἰς πλάτος
ἅμα χαὶ μέγεθος χατὰ πάσας χώρας ἐχχλησίας ἀγει-
ρομένας" ἃ δὴ καὶ τῷ χρόνῳ προσήχοντι εἷς αὔξη-
σιν χαὶ αὐτὰ ἐπεδίδον, οὐδενὸς τολμῶντος εἔργειν,
x&i φθόνῳ βασχαΐνοντι ἀφανίζειν, τῆς θείας χαὶ
οὐρανίου χειρὸς φρουρούσης, χαὶ τῶν ἐπιθσυλῶν
ἄνω τιθείσης αὐτά, ᾿Επεὶ δὲ τῷ πολλῷ τῷς ἐλευθε-

1209

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII.

1210

pu; ixi τὸ χαῦνόν τε xal νωθρὸν τὰ xa0' zuz; πε- À augusta, amplitudine et magnitudine admiranda,

τεπλάττετο. Due» αὐτῶν xar ἀλλήέλων τοῖς φθόνοις
Ox)toufvem, xxi δόρασι τοῖς λόγοις ποοσχρώμκενοι,
ἀγεννῶς οὕτως ἐστασιαξοωμεν, ὑπόχρισις δέ τις χαὶ
εἰρωνεία εἰς ὅσον ὧν ἐγχωροῦν ἐν iui» αὐτοῖς εἰσ-
ἐφθάρη, xxi ᾧ χαχία (xi μεῖζον προὐχώρει, τὸ
μὲν θεῖον ὅμαα, ὥσκεο ἔθος αὐτῷ πιφεισαένω: τε
ὁμῶν ὕπτετο, χαὶ μετρίως τὰ τῆς διετέρας ἐποι-
εἶτο ἐπισχοπᾷς. Καὶ ποῶτα μὲν τὰ δεινὰ ἐπεχώρει
ἀπὸ τῶν ἐν ταῖς στρατείαις δαῶν ἀδελφῶν - ὡς δὲ
καὶ ἔτε πόῤῥω ὅμεν αἰσθήσεως, χαὶ οὐχ ὅπως
ὥλεύσασθαι τὴν xaD' ὑμῶν Goyü» ἐσχοποῦμεν ^ τοῦὐ-
γαντίον δακαν xai χαχίας ἄλλας moocsxtio(óous» *
ὥσκερ εἰ μηδ᾽ Z» ὁ ἐπισχοκῶν xai πρὸς λόγους
ἕχαστα διευθύνων - οἵ τε δοχοῦντες t» δμῖν τῆς θρη-
σχείας στερῶματα, xai κποιμενικῶς ἐξογούωενοι,
τοὺς θείους θεσωοὺς παρωσάμενοι, φιλονειχεῖν
ἡροῦντο, xmi πρὸς ἀλλήλους ἀναφλεγόμενοι, ἐξ ἔοι»
δος si; ἔριν τὸ xar' ἀλλήλων μῖσος ἐπὶ μέγιστον
᾿ὔξησαν, τὸ φιλαοχεῖν διεχδικοῦντες τυραυνιχῶτε-
po» * τηνιχαῦτα τὰ τὸς Γραφᾷς ἐκεῖνα ἦν ὁρᾶν"
᾿Εγνόφωσεν iv ὀργῇ αὐτοῦ Κύριος τὴν θυγα-
τέρα Σιών’ χαὶ χατέῤῥιψεν ἐξ οὐρανοῦ εἰς γῆν
τὴν δόξαν τοῦ 'Icpaá). Καθεῖλε πάντας τοὺς
φραγμοὺς αὐτοῦ, xai κατέστρεψε τὴν διαθ -
χὴν τοῦ δούλον αὐτοῦ" x«i ἐδεδέλωσεν εἰς
γᾶν, διὰ τῆς τῶν ἐχχλυσιῶν χαθαιρέσεως, τὸ ἀγία-
σμα αὐτοῦ, χαὶ ὅσα ἐξᾷς. Νεὼ γὰρ ἐξ αὐτῶν ἀνασκώ-
μενοι τῶν xouxidem εἰς ἔδαφος χατηῤῥάσσοντο" τὰ τε
ἱερὰ γράμματα ἐπὶ μέσες ἀγορᾶς προκείμενα, πυρὸς ὃν
δαπάνη " οἱ δὲ προὔχοντες ἔν δμῖν, ὦδε χἀχεῖσε δια-
διδοάσχοντες, φυγῇ τὸν σωτηοία» ἐκραγματεύοντο.
ΓΑλλοε δὲ καὶ ζωγρούμενοι, αἰσχρόν τι παίγνιον
ἦσαν τοῖς ἡμῶν ἐπηρεασταῖς ^ ὅτε xxi xar ἄλλον

δῆτα προφήτην, Ἐξεχύθῃ ἐξουδένωσις ἐπ᾿ ἄρχ-

οντας " xai ἐπλάνησεν αὐτοὺς ἐν ἀδώτω xai
οὐχ ὁδῶ. ᾿Αλλὰ τὸ μὲν τοιαῦτα ἰατοοδῖν οὐχ ἡμέτερον"
πλὴν ὅσον ἐνδείξασθαι τὴν θείαν χρὶσιν, xai d
χκαιώσασθαι a«rà λόγον mooryutvQ» tp Grac.
᾿Αλλά τούτων τέως ἀφέμενοι, ἐπὶ τοὺς ἱεροὺς ἴωμεν
τῶν μαφτύρων ἄθλους ἐν ἐπιτόμω τὰ χατ᾽ αὐτοὺς
δαρχόμενοι. Πρῶτον ὀῦν ὅπως εἶχε τὰ τῆς ἀρχῆς
: δεηγῃσομαι.

in locis omnibus excitari atque construi templa.
Qus ipsa temporis processu deinde incrementa
quoque ampliora cepere, cum qui ea eedificari
atque augeri prohiberet, aut per fascinantem in-
vidiam aboleret, nemo esset. Siceaccalestis manus
custodivit, atque extra insidiarum omnium aleam
posita esse voluit. Posteaquam autem per multam
liberiatem nostram, in mollitiem et languorem pro-
fessionem fidei convertimus, atque invidia stimu-
lati, armari ipsi contra nos ce»pimus, orationibus-
que et scriptis pro hastis et spiculis usi, turpiter
faedas seditiones excitavimus: &449 proindeque
simulatio quedam et dissimulatio quam petuit
maxime in Ecclesiam involavit, et malitia vires

Β majores accepit, oculus Dei more suo benigne nos

castigando visitavit, et paterne coercuit. Ac pri-
mum quidem erumne a fratribus castra et mili-
tiam sectantibus incepere. A quarum sensu cum
adhuc longius abessemus, tantum abest ut de
placanda justa Dei in nos ira cogitaremus, ut etiam
insuper oinne genus malitie et peccatorum alio-
rum, ad pristina delicta aecumularemus: perinde
atque non esset qui hsc consideraret atque spe-
cularetur, quive rationem istorum omnium flagi-
taret. Ceterum qui sibi religionis nostre columne
esse videbantur, et munus pastorale gerebant,
divinis sanctionibus et legibus abjectis, ad cou-
tentionis studiam prolapsi, et vehementius inter
se ardore quodam concitati, dissidium ex dissidio
severe, ac mutua odia magis ac magis adauxere,
ambitionem et cupiditatem dominandi vindicantes,
et tyrannorum more contentiose ad se pertrahen- .
tes. Tum scilicet evenire ea, que Scriptura refert,
vidimus: Obscuravit in ira sua. Dominus filiam
Sion, el disjecit e callo in terram gloriam Israel.
Destruzil omnes atueerias ejus. et everti faedusser vi
sui. Et profanando prostravet in terram, per eccle-
siarum vastationem, sanctificationem ejus, » et ques
sequuntur. Templa namque, ex ipsis revulsa fun-
damentis, solo eequata sunt, et sacrosancta scripta
in medio foro conflagrarunt. Qui vero honore in-
ter nos excellebant, hine et inde cursitantes, fuga

saluti suce consuluerunt. Alii porro in fuga excepti, ludibrium fuere eorum qui nobis insultant. Cum
etiam, juxta alium prophetam, effusus est contemptus in principes, et errare fecit eos in invio, et non
via. Yerum hec persequi oratione nostrum non est, preterquam ut divinum judicium indicemus.
eique justitie laudem tribuamus, quod videlicet certa et equa ratione procedit in omnes. Sed his
a nunc omissis, ad sacra martyrum certamina, breviter ea exposituri, procedemus. Primum autem
quomodo se Romani imperii res habuerint, dicemus.

ΚΕΦΑΑ. Γ΄.

ῶς Διοχλητιανὸς Μαξιμιανὸν τὸν ΕἙοχούλλιον
συνάρχειν εἴλετο" χαὶ ὡς τὸν χαθ᾽ ἡμῶν
. ἐκένυσε διωγμόν.

Διοχλητιανὸς, ὥσπεο εἴρηται, τὴν βασιλείαν πα-
ραλαδὼν, ἐπεὶ xarà Χοίστοῦ μάχην xcti» τῶν mO-
ποτε μνημονευομένων χαλεπωτατην πρέθιστο, τὴν
τοῦ Χριστοῦ μαρτύρων γενναίαν ἔνστασιν εἰδὼς χαὶ
ἀντιπαράταξιν * ἐπεὶ πρὸς τοιούτους χαὶ τοσούτους

4.8.3 CAPUT ΠΙ.

Ut Diocletianus Marimianum Herculium socium
sibi imperii allegerit, etu t is persecutionem con-
tra nos instituerit.

Diocletianus, uti dictum est, imperio accepto,
cum contra Christum quantum antea nunquam
fuisset, bellum movere constituisset, martyrum
Christi magnitudinem animi, robur,et fortitudi-
nem satis perspectam habens, quod cum tam

1244 NICEPHORI CALLISTI 1212

eximiis bellatoribus sibi certamen fore videret, A ἦν αὐτῷ ὁ ἀγὼν, ἔγνω δεῖν πρῶτον ἐπιῤῥῶσαι αὖ-
in primis curandum sibi putavit, ut seipsum τὸν. x«t οὕτω τὸν ἀγῶνα χαταδῦναι * θαῤῥῆσαι xai
confirmaret, atque ita demum confidentius pre- δὴ ἄνδρα εὑρὼν ὅμοιον αὐτῷ xci τρόπον χαὶ τὰν
lium iniret: homine pari secum ingenio et cru- ὠμότητα, τούτῳ συνδιαφέρειν τὰ τῆς ἀρχῆς ἐπιτρέ-
delitate Maximiano (1) Herculio reperto, eum sibi πει. Μαξιμιανὸς ὁ Ἑ ρχούλλιος οὗτος ἦν * οἷς ζεῦγος
ut &qua potestate imperium administraret, ἃ8- ἄριστον ὁ τῆς πέστεως ἡμῶν τύραννος προσφνές τε
civit. Quo tam eximio tyrannorum pari, accom- x«i οἰκεῖον μᾶλα χρησάμενος, τὴν ὑπ᾽ οὐρανὸν
modato sibi prorsus et proprio, maxime. usus fidei πτηνός τις διέθει, πάντας εἴσω θέσθαι χειρῶν, xoi
nostrie hostis, tanquam volucris supra eam 4.8 τὴν Χριστοῦ χλῆσιν ἐξ αὐτῶν, 0 φασι, κρηπίδων
sub colo est terram volitavit, omnes in potestatem ἀνασπάσαι πειρώμενος. Καὶ dà τὰ μὲν πρῶτα οὐχ
suam redigere, et Christi nomen ex ipsis, quod di- ἀθρόως τῷ xaÜ' ἡμῶν ἐπέδαλε διωγμῷ. ᾿Επιδούλως
citur, fundamentis erueresatagens. Atqueequidem δὲ καὶ χρύδδην. ὡς d» τις φαίη. Εὐθὺς μὲν οὖν τοῦ
primum non uno statim impetu persecutionem στρατοπέδου ἀποπειρώμενος ἦν. Ὥετο γάρ οἱ &x
contra nos, sed insidiose, atque, ut ita dicam, τοῦ ῥάστον προχωρήσειν αὐτῷ τὸ ἀγώνισμα, εἰ τοὐ-
clandestine est aggressus. A principio igitur Chri- —Tev ἠοέμα πως x«i τεχνιχῶς περιγένοιτο. Πολλοὶ
stianis affligendis, consilii sui in exercitu et castris Β μὲν οὖν ἐχείνων τῆς περὶ τὸ θεῖον χάριν στοργῆς
periculum fecit. Facile enim ex sententia ceptum τὸν ἐδιώτην βίον ἠσπάξοντο. ᾿Επεὶ γὰρ ὁ φυλοχρι-
sibi successurum putavit, siillos sensim quodam- νῶν x«t δῆθεν ἀναχαθαίρων τὸ στρατόπεδον αὐτὸς
modo et arte cireumventos vicisset. Et multi sane ἦν ἐγχειρῶν, ὡς ἄν τις εἴποι, τῷ διωγμῷ, eiptais
ex ordine militari, propter insignem erga divinum τε παρεῖχεν ἣ μετέϊναι αὐτοῖς τῆς τιμῆς πειθομέ-
numen pietatatem,vitam privatamhonoribusquibus- νοις, ἣ τοις βασιλιχοῖς θεσπίσμασιν ἀντιφερομένοις
cunque preetulerunt. Postquam enim lustrator οἱ ἀπολείπειν τὴν τάξιν ^ τηνικαῦτα πολὺ πλείους Χρι-
repurgatorexercitus,idemque persecutionisauctor, στοῦ στρατιῶται τὴν νομιζομένην εὐπραγίαν παρω-
optionem militibus Christianis illam obtulit, ut σάμενοι ἀνεδείχνυντο, οὐ τὴν ἀξίαν μόνον, ἀλλὰ x&
γ6] ipsi obsequentes ordinibus ducendis honori- θάνατον αὐτὸν τῆς ἐνστάσεως ἀμειδόμενοι. Eig mov
busque gerendis cum aliis participes fierent, vel μὲν xai δύο καταρχάς * χαὶ γὰρ σπανίως 0 τὴν ixt-
constitutionum imperialum auctoritate contempta ὄδουλὴν ἐνεργῶν ἐπετόλμα. Καὶ μέχρις αἵματος τῷ
militiam relinquerent : quamplurimi tum Christi πλήθει διαγωνίξεσθαι τῶν πιστῶν, ὁμοῦ τε χατὰ
milites eam que videbatur esse felicitatem abjece- πάντων τὸν πόλεμον ἐφορμᾷν, ἀποχναέων ὧν ἔτι καὶ
runt, parati non dignitatem et honorem tantum ὥσπερ ἀναδυόμενος. Ὡς δὲ παρεγύμνον ἑαυτὸν, xai
deponere, sed etiam mortem, si adversarius illis (, ὅλος τῆς ἐγχειράσεως ἦν, οὐδὲ λόγῳ ῥάδεον, ὅσοι
acrius instaret, obire. Id quod a principio in uno καὶ οἷοι χατὰ πάσας σχεδὸν x«i πόλεις χαὶ χώρας
atque in altero est perspectum. Rarius enim id in- Χριστοῦ μάρτυρες ἀνεδείχθησαν. ᾿Απανταχοῦ μιν
áidiosi ccepti auctor est ausus. Certamen namque οὖν πρότερον γράμματα διεφοίτα βασιλεχὰ νεὼς
coptum usque ad sanguinis fidelium effusionem μὲν. εἰς ἔδαφος καταδάλλειν, Γραφὰς δὲ θείας &pe-
producere, simulquebellum contra omnes excitare, νεῖς πυρὲ χκθιστᾷν * τοὺς δ᾽ ἐν τιμαῖς ἐν ἀτίμῳ εἷ-
adhue quadam quasi desidia distulit. Ut autem sei- ναι, χαὶ τοὺς οἰχέτας ἐξομνυμένους ἐλευθερία τι-
psum nudayit, totusquein persecutionem incubuil, μᾶν. Τοιαῦτα μὲν dj πρώτῇ. περιεῖχε γραφή * οὐ πῶν
oratione nulla explicari potest, quanta ubique per δὲ διαλιπὼν, χαὶ δέυτερα χατέπεμπε γράμματα,
omnia fere loca et oppida fortissimorum Christi τοὺς τῶν ἐχχλησιῶν ἡγεμόνας, ὅπῊῺ ποτὲ γᾷς sim,
martyrum multitudo sit exhibita. Primum quidem δεσμοῖς περιδάλλεσθαι ^ εἴτ᾽ ἀνάγχην ὅτι ἡλείστην
ubiquecircumferebanturetproponebanturimperia- ἐπάγειν, xai δαίμοσιν ἐπιθύειν».

lia edicta (3), uttempla solo &quarentur, divine Scripture 44/44 comburerentur, magistratus et honores
gerentes cum ignominia in ordinem redigerentur, servi Christianismum abjurantes libertate donaren-
tur. Atque hec quidem prima scripta complectebantur : deinde vero parvo intervallo alia sunt
edicta proposita, quibus imperabatur, ut ecclesiarum pressides, ubicunque locorum essent, vinciren-
tur: utque eisdem, quibuscunque fieri posset modis, necessitas daemonibus sacrificandi impo-
neretur.

CAPUT IV. D ΚΕΦΑΛ. Δ΄,

De moribus sanctorum, qui in ea persecutione for- Περὶ τοῦ τρόπου τῶν xarà τὸν διωγμὸν &ye-
titer decertarunt. νισαμένων.

Ibi tum videre erat, multos ex eo numero incre- Τηνιχαῦτα ἦν ἰδεῖν πολλοὺς τῶν τοιούτων &w-

dibiles tormentorum cruciatus constantissime per- ὀ θητόν τινα βασάνων πεῖραν χαρτερῶς διαφέροντας.
ferre. Erant etiam qui animorum torpedine infir- ἼὍΗσαν δὲ ot x&x πρώτης νάρχῃ ψυχῆς ἀσθενήσαν»»
mores, ad primum cederent terrorem. Et varia τες, ὑπεχώρουν, Διάφορα δὲ xolagtupiev εἴδη προ»
sane penarum proponebantur genera. Hic enim ὄέδληντο, Ὁ μὲν γὰρ μάστιγας x«0' ὅλον τοῦ €

1) Al. Maximinianum vocant.
2) Ut hoc eodem tempore feriis Paschalibus ubique fieret, institutum mandatumque fuerat.

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII.

1914

ἴρεν * ὁ δ' ἐστρεδλοῦτο, xai τοῖς ξεσμοῖς ἐς Α flagella corporetota perferebat, ille autem conastri-

ιἰήχουσιν ἐχαρτέρει. Ἐν οἷς ἧσαν oi xxi τὸ
| πέρας ἐλάμθανον, Αλλοι δ᾽ ἄλλως διηγω-
'O μὲν γάρ τις βίᾳ συνωθούμενος, ταῖς
θυσίαις προσήγετο, x«i μὴ θύσας, ὡς
ἀπήλλαχτο " ἄλλος μηδὲ τὰ ἐναγῆ κατιδὼν,
ἄλλος εἴρηχε τεθυχέναῖ, σιγῇ τὴν συχο-
φέοων ἀπήει " ὃ δ᾽ ἀπαίρων ἔτι, ὡς τεθνη-
τώπαν ἐῤῥίπτετο᾽ ἄλλοι δ' ἰχεῖνον τοῖν πο-
οντες, εἴλχον, ὡς χἀχεῖνον συμπαραλαθόντες
ασιν. A) μέγα χράξων, τὴν συχοφαν-
τρίδετο, μὴ θῦσαι διατεινόμενος. Τῷ δὲ,
óc εἶμι, μέγα βοᾶν, χόσωος ἦν. ΓΑλλος, ὡς,
ἕν, οὐδέ γε θύσειν πώποτε στεῤῥῶς διετεί-
λ’ οὐδὲ οὗτοι ἀπείρατοι δεινῶν ἦσαν " στρα-
M χειρὶ χατὰ στόμα παιόμενοι, πύξ τε πα-
d πρόσωπα ἐντεινόμενοι, ἐξηλαύνοντο ἔπι-
X τὴν σιγήν. Οὕτως οὐ μόνον τὸ πρᾶξαι,
δόξαι ἀνυσαι περὶ πλείστον πεποίηντο οἱ
, ΑΑλλ᾽ οὐ χατὰ τῶν ἀληθῶν τῆς εὖσε-
υνιστῶν χώραν εἶχε ταῦτα xal παῤῥησίαν *
ἀχριδῇ κατὰ μέρος διήγησιν ποῖος ἂν ἀρ-
γιστᾶν λόγος;

ctus torquebatur, et ungulas alte penetrantes tole-
rabat.Cui supplicio quidam etiam immoriebantur,
et alii aliter cum cruciatibus luctabantur. Quidam
etiam per violentiam protracti, et ad impura sacri-
ficia adducti, cum uon sacrificassent, sed tamen
veluti sacrificassent, liberi dimittebantur. Invenie-
bantur quoque, qui ezsecranda sacra ne conspezxis-
sent quidem : sed quodab aliis sacrificasse jam di-
cerentur, silentio fraudem eam et sycophantiam
tegenles abibant.Aliquis adhuc spirans et decedens-
tanquam jam mortuus omnino projiciebatur : at-
que cum ipsum alii pedibus tractum,perinde atque
cum aliis sacrificaturum corripiebant. Aliquis rur-
sumingenti clamore vociferans, dolumque et syco-

B phantiam a se amoliens, minime se sacrificasse

affirmare perseverabat. Nonnulli ornamento erat,
quod Christianum se esse acclamare pergebat. Alius
se neque sacrificasse, neque unquam sacrificatu-
rum esse, constanter contendebat. Verum ne illi
quidem malorum expertes erant : milites enim)pu-
gnis os, maxillas et facies eorum diverbeantes,
pulsabant, atqueeos silere jussos repellebant.Adeo

im si quod volebant perfecissent, sed etiamsi id perfecisse viderentur,pestes ille plurimi du-
ied heec adversus veros et germanos pietatis propugnatores atque decertatores locum non
t : quorum constantis et fortitudinis accuratam plenamque commemorationem nulla pro-

est exsequi oratio.

KE9AA. E.
)ῦ τὸ δνυσσεδὲς πρόσταγμα διαῤῥή-
ς ἐν Νιχομηδεία, x«i τῶν ἀπὸ τῆς ba
ἧς οἰχίας μαρτυρησάντων.
; τοίνυν τῶν ἐπισήμων ἀνήρ τις, χαὶ τῶν
ὧν ἐν ὑπερεχούσαις ἀρχαῖς διαπρέψαι,
τὴν γραφὴν χατὰ τῆς εὐσεδείας ἀναγινώ-

C

κατὰ Νιχομήδειαν, ξήλῳ θείῳ ῥωσθεὶς, χαὶ

αν πυρποληθεὶς, ὡς ἐναγῆ τε xel ἐξάγι-
μέσου δὴ προχειμένην λαθὼν, εἰς λεπτὰ
| ἑσπαραττε " xot ταῦτα χαὶ τῶν δύο βασι-
πόλει ἐκιδημούντων. Τοῦτο τοίννν δράσας,
πὶ μεγίστῳ ro)ufuatt οἷα ἦν εἰχὸς, παθὼν͵
χαὶ εἰς ἔσχατον αναπνοῆς τὸ γενναῖον πρώ-
χαοτεριχὸν ἔν τε παῤῥησίᾳ χαὶ ἄθλων ἀλ-
ἱπιφοραῖς λαμπρῶς ἀνεδείξατο. Μετὰ δὲ
κατὰ τοὺς βασιλιχοὺς οἴχους, οἱ πεοὶ Πέ-
i x«i Δωρόθεον, Μυγδόνιόν τε καὶ Γοργό-
πώποτε μνημονενομένων ἔν τε Dap6zpou
(ctv ἐπ᾽ ἀνδρίο. γεγόνασι διαδόητοι. Δόξης
ύντως τοῖς δεσπόταις ἠξιωμένοι, ὡς μηδὲν
ἦν γνησίων παέδων ὅσον τὰ ἐς διάθεσιν, ἐν
ὕτα x«i τὴν ἄλλην τοῦ βίου σχηνὴν ἔλογί-
ὡς τὸ ὑπὲρ Χοιστοῦ παθεῖν ἑλέσθαι, καὶ
χαινὰ τῶν βασάνων χαινὴν ἐπιδείκνυσθαι
προθυμίαν. Ὡς γὰρ ἐφωράθη Πέτρος, εἴλ-
μέσης τῆς Νιχομηδείας. ᾿Επεὶ δ᾽ ἀπηγό-
ν, γυμνὸς μετάοσιος αἴρεται, καὶ ἀφειδῶς
το" ἵνα χἂν ἄχων ἐχδιασθεὶς, ὅ ἀπηγόρευε
Ὡς δὲ xai ἔτι ἀνθίστατο γενναιότερον τῶν

D

A55 CAPUT V.

De eo Christiano, qui Nicomediz impium imperato-
ris edictum concerpsit : et de eis qui exipsiusim-
peratoris aula martyrio sunt perfuncti.

Ex celebrioribus viris quidam,magnis defunctus
honoribus, ubi Nicomedia edictum contra pietatem
legi audisset, ardore divino confirmatus, atque
emulatione vehementi in animo suo incensus, scri-
ptum id, ut dirum et exsecrandum, sicuti publice
propositum erat, arripuit, atque jn minutissimas
partes conscidit, cum quidem ea in urbe uterque
imperator adesset.Quo commisso facinore,perinde
atqueinaudacissimo atque maximo crimine,gravis-
simas quales verisimile erat eum subiturum penas
pendens(1),ad extremum usque spiritum,propalam
in summis exquisitissimisque cruciatuum tormen-
tis, liberum illum quem prius habuerat, gene-
rosumque et constantem animum maguificeosten-
dit. Secundum hune, imperatorum domestici et
familiares, Petrus, Dorotheus, Mygdonius et Gorgo-
nius, omnium qui unquam apud Grecos et Barba-
ros celebrati sunt, fortitudinis laude maxime
prestantes, cum abunde gratia et existimatione
apud heros suos ita pollerent, ut illis non minus
quam germani filii chari essent, pro nibilo tamen
ea omnia reliquamque vite hujus scenam duxere,
pre eo ut pro Christo paterentur, et ad novos car-
nificum cruciatus novam etiam animorum afferrent
prompltitudinem et alacritatem. Petrus namque
comprehensus,per mediam Nicomediam esttractus :

üra οἷα xat εἰκὸς ἦν ὑπομείνας. Euseb. lib. vut, cap. 5.

1215

NICEPHORI CALLISTI

4216

.-Atque ubi simulacris sacra offerre renuit, denuda- A ὀστέων διαφαινομένων ἧδη αὐτῷ, ófoQ σὺν ἄλατι

tus, atque in sublime suspensus, crudelissime est
diverberatus, ut vel invitus, et tantis tormentis
adactus, quod recusaverat, facere cogeretur. Sed
enim cum etiam tum fortiter in sententia persiste-
ret, et jam ossa flagrorum fustiumque ictibus nu-
data apparerent, salem aceto mistum tortores in
membra diffluentia infuderunt atque intriverunt.
Sed et hoo tormentum cum ille superasset, ignis
est constratus, et craticula posita : super hanc ille
collocatus : sic carnes ipsius, aliarum edulium car-
nium instar, paulatim igni toste atque frixee sunt.
Et carnifices non prius se remissuros quidquam de
tantis suppliciis, quam ille imperata fecisset, con-
firmabant. Ille autem cum totus in eo esset, far-
titer illis resisteret, in ipsis tantis cruciatibus vi-
ctorie& corona ornatus decessit. Ac ille quidem

μέξαντες, xarà τῶν διασαπέντων μελῶν βαλόντες
ἀνέτριθον. Ὡς δὲ xai τούτων ὑπέρτερος ἦν, ὑπί-
στρωτὸ πῦρ, x«l ἐσχάρα rw πυρὶ ἐπετίθετο. Ὁ δὲ
ἄνωθεν ἥπλωτο * x«i τῷ πυρὶ κατὰ βραχὺ αἰσάρχε;
δίκην ἐδωδίμων χρεῶν ἀποτηγανιξόμεναι διελύοντό
Oi δὲ xal μετὰ τοσαῦτα οὐ πρὶν ἀνεῖναι διετεένοντο
μέχρις ἂν τὸ προσταχθὲν ἐχτελέσειε. Kat γ᾽ ἐχεῖνος
ὅλος τῆς ἐνστάσεως ὧν, ἐπ᾽ αὐταῖς βασάνοις στεφα-
νίτης ἀνέδραμε. Τοιοῦτον μὲν οὖν τούτω τὸ τῶος "
οὗ μεῖον δ᾽ ἴσως xal τοῖς λοιποῖς - ἃ λόγου συμμε-
τρίας φειδόμενοι παραλείψομεν, τοῦτο μονον sixüv-
τες ὡς ἐχεῖνοι μετὰ πολλὰς xal ἀφορήτους Dese.
vov, βρόχῳ τοῦ ξῇν ἀπηλλάγησαν. Ot δὴ πάντες τῆς
προσηχούσης ὁσίας τυχόντες, ἔπειτ᾽ ἀνορυχθέντες,
μυχοῖς θαλλατέοις ἐναποῤῥίπτονται * ὡς ἂν γε, φασὶ,
μὴ ἐν μνήμασι χείμενοι, θεοὶ νομισθεῖεν.

martyrio ita est defunctus. Reliqui autem non minus fortasse tormentorum pertulere, que brevitatis
causa peeetermittimus : etillud duntaxat adjicimus eos post multos insustentabilesque cruciatus po-
stremo laqueo vint finiisse. 4/56 Qui oinnes exsequiarum quidem et sepulture justa consecuti,
deinde vero effossi, in mare sunt conjeeti : ut ne, siculi dicebatur, in sepulcris positi, dii esse judi-

carentur.

CAPUT VI.

De beaio obitu viginti millium in Nicomedia mar-
tyrum : et de Inde eunucho, et Domna, marty-
ribus.

Post hoc Domna virgo, et Indes eunuchorum fi-
delissimus, in judicium sunt producti. Postquam
enim Anthimi Nicomedie episcopi institutione et

opera divinam consecuti fuerant gratiam,quidquid C

habuerantin imperiali aula favoris,id omne foven-
dis curandisque pauperibns insumpserant.Et cum
. Diocletianus expeditionem bellicam adversus (4)
"A&thiopes suscepisset, prefectus eunuchorum, cui
civitatis cura mandata fuerat, cognita in Christum
fidei professione Inde et Domns, qua in aula prin-
cipum sacerdos idolorum fuerat, in carcerem eos
demisit, fbi Domna vultu in speciem distorto, a
demoniose correptam esse assimulavit : et ob eam
causam Anthimoepiscopo,cujuseximia erat ingen-
tis adversus demones potestatis fama, tradita est.
Reversus eo imperator, ubi eam rem cognovit,eu-
nuchum statim securi percuti jussit : furoremque
suum omnem contra asceteria emisit,et persecutio-
nem ab omni humanitate alienissimam in nos con-
citavit. Quo tempore puelle multe, que ibi piis
studiis virginitatem conservare studebant, in mar-
Ltyrii stadio constantissime decurrerunt. Cum qui-
bus et Glycerius, inter presbyteros primas tenens,
cum varia tormenta egregie vicisset, totoque cor-
pore nervis bubulis concisus fuisset, igni tandem
est exustus. Permulti quoque senatores, et qui
mllitaribus ordinibus allecti fuerant, preeclari viri,
sunt jugulati : quibus omnibus non aliud quam
vere pietatis crimen est objectum. Verum enim
vero cum natalis Christi festus adesset dies,

KESAA. C".

Περὶ τοῦ paxapíou τέλους τῶν ἁγέων δυσαυ-
piov τῶν ἐν Νιχομηδείᾳ " x«i περὶ Ἰνδὸν
χαὶ Δόμνας.

e

Πρὸς τούτοις ὁ παρθένος Δόμνα χαὶ Ἴνδες, ὁ
τῶν ἐὐνούχων πιστότατος, διχαστηρίῳ παρίσταντο.
Πρὸς γὰρ ᾿Ανθίμον τοῦ τῆς Νιχομηδεέας ποιμένος
ἀξιωθέντες τῆς χάριτος, τῇ τῶν πτωχῶν ἐκιμελεία,
ὅσα δὴ βασιλικῆς χάριτος ἧσαν αὐτοῖς, ἀνήλισχον.
Μαξιμιανοῦ δὲ κατ᾽ Αἰθιόπων στρατεύοντος, ὁ ἀρ-
χιευνοῦχος τὴν ἐπιτροπὴν τῆς πόλεως ἔχων, μαθὼν
τὰ xarà τὸν Ἴνδην xai Δόμναν, ἱέρειαν οὖσαν τῶν

x«v' οἶχον τῷ βασιλεῖ θεῶν, εἰρχταῖς περιεῖργεν. 'l

δὲ Δόμνα i» ὑποχρίσει διαστρέφουσα τὸ πρόσωκεν,
δαιμονᾷν ὑπεκρίνετο - xai διὰ τοῦτο τῷ ἐπεσχόκωυ,
ΓΑνθιμος δ᾽ οὗτος ἦν, ἀπαλλάττειν ἐδέδοτο, pepme |
ρούμενος χατὰ τούτων δὴ πολλὴν κεχτῆσθαι ἐσχύν,
Ὡς δ᾽ ἐπανήχων ὁ βασιλεὺς μάθοι τὰ κατ᾽ αὐτοὺς,
τὸν μὲν ἀρχιευνοῦχον εὐθὺς ἔργον émouire μαχαΐ-
pac " τὴν δὲ μανίαν ὅλην χατὰ τῶν ἀσχητηρίων ἐν
σχήπτει. Καὶ διωγμὸν ἀπάνθρωπον χαθ᾽ ἡμῶν $
pt», ὅτι δὴ χαὶ πολλαὲ τῶν παρθενέαν ὑρημένων
ἀσκεῖν τὸ τοῦ μαῤτυρίου στάδιον γενναίως διόνεγκῶω.
Μεθ' ὧν καὶ Γλυχέριος ὁ τοῦ πρεσθυτερίου τὰ πρῶ»
τα φέρων * ὃν μετὰ πολὺν ἔλεγχον, βοῶν νεύροις
σύμπαν χαταξανθέντα τὸ σῶμα, ἔπειτα πῦρ ὑπεδ
χετο. Πολλοὶ δὲ χαὶ τῶν τῆς συγχλήτον καὶ ἄλλοι
τῶν στρατεία χατειλεγμένων ἐφθείροντο * οἷς ἔγελῃ
μα à εὑσέθεια. ᾿Επεὶ δὲ ἡ τῶν Χριστοῦ γενεθλέων
ἐνίστατο ἑοοτὴ, xai σύμπαν τὸ Χοιστώνυμον πλῆθος
ix πάσης ἡλικίας τῷ ἐχεῖσε νεῷ ἥθοοιστο πανηγν»
ρίξοντες τὰ γενέθλια, ἁρπάσας ἐχεῖνος ὡς ἕρμαιον τὸν
χαιρὸν, ὥστε τὴν ἑαυτοῦ μανίαν ἐχπλᾷσαι, πέμψα
συνέχλειε, x«i περιχύχλῳ πῦρ ἀνῆπτεν εὐθὺς. Ὁ ἢ

(4) Fortasse legendum, /Egyptios. bgyptum enim invasit Diocletianus, et Achilleum incubatoremim-

perii Alexandrie vicit.

1211 ECCLESIASTICAE HISTORLE LiB. VII. 1218

xüpub τρανότερον éeexüput-t» * "Q Q3» αἱρετὸν, ἐξιέ- A οἱ multitudo estatis omnis, que Christi nomine
τω χαὶ τῷ παραχειμένῳ βωμὼ τοῦ Διὸς, ἐπαφιέτω — censetur, in templo natalem eum celebratura con-
λιδανωτόν" εἰ d' οὖν, σὺν τῷ οἴχῳ τούτῳ rà πυρὶ de- — venisset, tyrannus veluti opportunum tempus et
wu» γενήσεται. Τότε δή τις τῶν ἔνδον στόμα τῷ — lucrosam occasionem nactus, per quam vesaniam
πλήθει γενόμενος, σὺν παῤῥησία λαμπρὰν ἀφῦχε elfurorem suum adimpleret, misiteo qui templum
φωνήν Χριστιανοὶ παντες ἡμεῖς “ ἕνα μόνον Θεὸν —clauderent, et ignem circumcirca accenderent. Ad-
xei βασιλέα πιστεύομεν τὸν Χοιστόν" xai γε αὐτῷ — erat ibi preeco, qui voce clariore promulgabat, ut
θύεσθαι, καὶ τῷ Πατρὶ αὐτοῦ, xai τῷ παναγίῳ Πνεύ- qui vivere vellet, ex templo exiret, et in proxima
ματι ὁλοχαοποῦσθαι εὐχερῶς ἔχομεν. "Aux δὲ τῷ — Jovis ara thura adoleret, alioqui nisi hoc fecisset,
λόγω καὶ τὸ xüp ἀνήπτετο. Κύκλῳ δὲ πεοιδραξαμε- — una cum domo ipsa conflagraturus. Tum vero in
νὸν τὸν νεῶν, ἅπαντας ἔν axept χατηθάλωσεν, templo ipsoquidam pro multitudine ea omni, cum
ὡσεὶ δισμυρίους ὄντας τὸν ἀριθμόν. Ἔπειτα δὲ à — libertate insigni propalam respondit, et pulcherri-
μακαρία Aóu»& πολλοὶς ἐγχαρτερήσασα τοῖς δεινοῖς, — mam jllam edidit vocem : 447 Omnes nos Chri-
ξίφει τὴν χεφαλὴν ἀφαιρεῖται. Καὶ !Ανθιμος δὲ ὁ — stianisumus, unum eumque solum Deum et regem
θεσπέσιος πρῶτον μὲν ἀπηνῶς ξαίνεται “ τοὺς ÓJ' credimus esse Christum : el ipsi, Patrique ejus, et
ἀστραγάλους σούδλαις πυρὸς μεσταῖς διαπερονᾶται. , Spiritui sancto sacrificare, atque nos omnes una
Eir' ἐπ’ ὁστράχοις ἥπλωτο, βάχλοις τε συντριδεῖς, — Offerre facile parati sumus. Vix heec ille dixerat,
χρηπῖδας χαλχοῦ πεκοιημένας, πυρὶ συνηωμμένας el ignis est accensus, qui in temporis veluti mo-
ὑποδέδεται ^ τροχὸν ὑφίσταται ^ λαμκάσι χατάφλε- — mento ecclesiam ompem complexus, illos omnes
xtoc γένεται * x«i πέρας τοῦ βίου σέδηρος ὃν éx- circiter viginti millium numerum explentes, in
τέμνων τὴν χεφαλήν. cinerem redegit. Deinde etiam beate Domne, post
supplicia multa fortiter tolerata, gladio caput resecatur. Divinus autem Anthimus primum quidem
crudelissime csditur, subulis igne candeatibus talos perforatur, snper íraclis testis reponitur,
baculis converberatur, crepidas sreas ignitas induitur, fidiculis aliisque tormentorum instru-

mentis excruciatur, facibus aduritur, et ad postremum securi percutitur.

ΚΕΦΑΛ. Z'.
Περὶ τῶν ἐν Μελιτινῦ, Αἰγύπτῳ τε xal Τύρῳ
x«i Φοινέχῃ μαρτυρησάντων.

Τοιαῦτα μὲν χατὰ Νιχομύήδειαν ἐν ταῖς ἀρχαῖς
ἐπράχθη τοῦ διωγμοῦ. Καὶ ἐν Μελιτινῇ δὲ τῇ πόλει
οὐχ ἔλαττον διεπράττοντο. Καὶ ἐν Συρίᾳ πάλιν τὰ
ἴσα ἣν" γράμματα γὰρ ἐφοίτα βασιλικὰ, εἰρχταῖς
τοὺς τῶν ἐχχλῃσιῶν ποιμένας χαταχλείειν. Καὶ ὧν

ἁπανταχοῦ συρομένων xai σπαρασσομένων. Καὶ τὰ
. πρὶν ἀνδροφόνοις καὶ τυμβωρύχοις χατεσχευασμένα
χορὸς ἐπλάρου πρεσδυτέρωγ καὶ διακόνων, χαὶ ὅσοι
dà τοῦ τοιούτον συντάγματος " ὡς μηδ᾽ ἐνεῖναι χώ-
S pe» χαὶ τοῖς ἄλλως χαταχρίτοις à χαὶ λῃσταῖς. Οὐχ
εἰς μαχρὰν δ’ ἕτερα χατέφθανον γράμματα, τοὺς ἐν
εἰρχταῖς θύσαντας ἐλευθεοία: χαταξιοῦν - ἢ μὴ βου-
λοβένους, σύμπαν ἐπιτρίδειν τούτοις δεινόν. ᾿Αλλὰ
» φᾶς αν τις, τούτων ἀνεγνωσμένῶν, τὸ πλόος τῶν
σ-ιὦμαρτύρων καταριθμήσειεν ; οἱ δὴ xarà wc» ἐπαρ-
Ele» διηγωνίζοντο" μάλιστα δὲ χατ᾽ "Agpoxiy xai τὸ
᾿Εαύρων ἔθνος" ἔτι δὲ χατὰ Θηθαΐδα τε καὶ τὸν Ai-
* àp' ἧς χαὶ εἰς ἑτέρας μετελθόντες πόλεις,
τὴν ὑπὲρ Χριστοῦ ἔνστασιν ἐπεδείξαντο. Οὐς
τίς ἂν ἰδὼν, οὐχ ἂν τὴν ἔνστασιν κατεπλάγη μᾶλ-
ον, καὶ τὰς ἀριθμοῦ χροείττους μάστιγας, ὅσον τὸν
μετὰ ταῦτα πρὸς θῆρας ἀγρίους ἀγῶνα; Παρϑδά-
λσες γὰρ χαὶ ἄρχτοι, σύες τε ἄγριοι, xai ταῦροι δό
ξενες πυρὶ x«i σιδήρῳ κεχαντηριασμένοι, δεινῶς
δπαψίεντο ^ ὧν ἑκάστῳ θαυμασίαν ἐνῆν βλέπειν τῶν
γενναίων μαρτύρων τὴν καρτερίαν. Ἦν δῖ χαὶ θαῦ-
μα tet, πῶς λιμῶ τὰ ἀνθρωποδόρα ἐχεῖνα πιεζὸ-
) Χώρᾳ, regione. Euseb.
(2) Quad Qusedam istorum martyriorum in Palestina

ἢ ἢ θέα τῶν γινομένων μάλα δεινὴ, μυρίων, ὡς εἰπεῖ»ς ..

CAPUT VII.
De Melitinensibus /Egyptüs, Tyriis, et Phanicibus
martyribus.

Hiec sic apud Nieomediam in initio persecutio-
nis gerebantur. Non minus autem in Melitina urbe
(1) tyrannis grassabatur. Idem in Syria fiebat. Cir-
cumferebantur enim imperialia scripta, quae eccle-
siarum pastores carcere includi jubebant. Et erat
ubique miseranda et gravis rerum facies, quod
plerima millia passim traherentur atque raptaren-
tur. Et que antea ussoribus, homicidis et se-
pulcrorum violatoribus erant preparatze custodie,
hee presbyterorum, diaconorum aliorumque ejus
ordinis sanctorum virorum choro replebantar: ut
jam maleficis, preedonibus aliisque condemnatis
hominibus locus in*carcere non esset. Nec longe
post alie superveniunt littere : ut qui in custodiis
diis sacriticarent, liberi abirent; qui id facere
recusarent, omni malorum genere affligerentur.
Sed enim quis tandem, qui talia legat, tantam
martyrum turbam dinumeret ? qui per provincias
omnes strenuedecertarunt, maxime autemin Afri-
ca et Mauritania : item Thebaide et in Egypto :
unde nonnuli eliam in alias divertentes urbes, ibi
fortitudinem suam pro Christo et constantiam ex-
hibuerunt. Quorum quis non, si videat, cum stu-
pore admiretur alacritatem, suppliciaque numero
longe superiora (2), potissimum autem, post heec
omnia, cum agrestibus feris colluctationem ? Par-
di namque,ursi,apri, 4448 ettaurisilvestres,ferro et
igni ad feritatem excitati, gravissime in eos im-
et Tyri in Phoenice vidit ipse Eusebius. (lib. vui,
cap. 7

1219 NICEPHORI CALLISTI 1220

mittebantur. In quibus omnibus admirandum spe- Α μενα, ἐπὶ πολὺ διεχαρτέρουν pi τοῖς μαρτυριχόϊς
etaculum erat, tanta generosorum et nobilium σώαμασςι θέγειν ἐπιτολμῶντα - ἀλλ᾽ ἐπὶ μὲν τοὺς ἀλ-
martyrum constantia et fortitudo. Verum et illud λους οἱ δῆτ᾽ ἔξωθεν ἑστῶτες ἐχεῖνα χατὰ τῶν θεο-
maximo fuerit miraculo, quod fere ille carnibus φιλῶν ἠρέθιζον, ῥοίζῳ πολλῷ μάλα ἐφέροντο * τῶν
humanis vesci solitze, et longa fame efferate, ab δὲ ἱερῶν ἀθλητῶν, καίπεο yuuvo τῷ σώματι éctq-
illis. abstinuerunt, neque martyrum corpora altin- — xórev, ἐπὶ σφᾶς τε ἀὐτοὺς ἐπισπώντων Xipau,
gere ause fueruut : sed in alios, eos videlicet qui — 2x«' ἐπέτρεχον. Εἰ δέ που xai ὥρμησαν, ὅσον ἔγ-
extra arenam stantes, illas contra pios Deoque γιστα γενέσθαι" εἶτα ὥσπερ ὑπό τινος δυνάμεως
charos homines provocabant et concitabant, stri- — &vexpoóovro, xai εἰς τοὐπίσω αὖθις ἐχώρουν. Ὃ x«i
dore et impetu multo irrueruut, sacrosanciosath- γινόμενον εἰς ἔχπληξιν ἦγεν ^ ὡς x«l πολλάχις ἑνὶ
letas, nudis consistentes corporibus easque mani- ἐχείνων, x«i διάφορα τῶν ξώων ἀφίεσθαι, ἀπράχτων
bus in se attrahentes, minime ledentes. Quod si ἀπαλλαττομένων τῶν προηγησαμένων θηρίων. Οὐχ
alique etiam incurrere in eos ccoperant, cum ἧττον δ᾽ ἔχπληξιν ἐνεποίει τὸ νῶν γενναίων ἔχείνων
quam proxime ad eos accessissent, derepente ibi ἀπτόητον, xai τὴν iv ἀτελεῖ ἡλιχίᾳ γηραλέαν ἔνστα-
tanquam vi quadam repuls&, retrocedebant. Quod σιν. Καί γε εἶδες ἄν νέον ἄνδρα οὐδ᾽ ὅλα εἶχοσιν ἔτη
sane factum, consternatione homines implevit. p διατελέσαντα δεσμῶν ἄνεν ἄνω τὰς χεῖρας ἁπλοῦντα
Quippe cum in unum martyrem sepius multe im- χατὰ σχῆμα σταυροῦ, xai ἀτρέπτῳ χαρδία ταῖς
mitterentur;bellua, infectis tamen ab eis rebus fe- πρὸς Θεὸν λιταῖς ἠρέμα ἐνασχολούμενον * μὴ κινού»
rarum ductores abirent. Non minorem admiratio- μενον, μηδὲ μετοχλάξοντα, τῶν θηρίων θυμὸν πνεῦν-
nem movil strenuorum illorum martyrum animus τῶν x«t δεινὸν ἐπωρυομένων αὐτῷ, ἐν xod! τε ὥσπερ
infractus, et quorumdam in imperfecta adhuc τῶν θείων ἐχείνων γινομένων σαρχῶν " θείῳ dé τινι
δοϊδίθ senilis constantia .Vidisses enim ibi juvenem χαλινῷ φροαττοωένων τὸ στόμα, xai ἀνασειραζομένων
nondum viginti totis expletis annis, vinculis libe- τοῖς ὄπισθεν. Εἶδες δ᾽ ἂν ἕτερον παράδλημα ταύρῳ
rum,manibusrecto βἰ δῖα incrucisspeciemextentes, προχείμενον * ὃν τοὺς μὲν ἄλλους τοῖς χέραςιν εἰς
intrepido, immotoque corde tacile precibus ad ἀἄξρα ῥίπτων ἀνέσπα, τὸ πλεῖον τῆς ζωῆς ταῖς xis
Deum vacantem, neque velse moventem, vel genua γαῖς παρασπῶν * ἀπειλῇ δὲ xoi θυμῷ πλησιάζων τῷ
inclinantem : cum quidem circaeum fere crudeli- μάρτυρι, ψαύειν οὐδ᾽ ὅλως οἷός τε ἦν - χηούττων δὲ
tatem spirarent, graviterque rugirent, et jam pene ὠρέμα xai τῇ γλώσσῃ τὰ περὶ τοὺς πόδας προτχρώ-
divinas illius carnes invaderent et laniarent: cce- μενος, εὐλαδῶς οἷον ἀπήλλαχτο * xai πολλῶν ἀφιι-
lestibus autem frenis ora earum obturarentur, et μένων χαὶ τὰ ὅμοια διαπεπραγμένων, τέλος &uxya-
veluti catenis in eos qui post illos stabant retrahe- νοῦντας τοὺς δημίους, μετὰ πολλὴν αἰχέαν καὶ ἄλλον
rentur. Vidisses alium tauro objectum, qui aliis C &cuóv τῶν δεινῶν ξίφεσιν ἀπηνῶς χατασφάττειν
quidein, ex spectatoribus infidelibus, cornibus in πάντας, x«l τάφον αὐτοῖς σχεδιώζειν τὴν θάλατταν.
sublime jactalis, cum eos ictibus suis percussos ᾿Αλλὰ τοιαῦτα μὲν xai τὰ ἔν Τύρῳ τῶν γεναίων
samimortuos reliquisset, minacius autem οἱ fero- ἀθλητῶν ἀγῶνίσματα.

cius martyri appropinquans, ne stringere quidem eum posset, sed sensim tantummodo cornu peteret,
linguaque pedes lamberet, etreligione quodammodo discederet. Et cum ad eum modum multe bestip
in martyres immisso essent, idemque omnibus accidisset, postremo carnifices ipsi animos despon-
dentes, post plurima supplicia, aliamque gravium tormentorum vim illis illatam, ferro crudeliter
omnes jugulabant, et in profundum mare dejiciebant. Atque hec quidem sunt nobilissimorum
AEgyptiorum athletarum, que Tyri decertarunt certamina.

449 CAPUT VIII. KE9AA. H'.
De martyriis in Thebaide toleratis, et variis vario- Περὶ τῶν κατὰ Θηδαΐδα γεγενομένων" xai ^
rum suppliciorum modis. τοῦ τρόπου τῶν διαφόρων χολάσεων.

Qui vero in patria sua martyrium obiere, quis D Τοὺς δ΄ ἐπὶ τῆς οἰχείας γῆς μαρτυρήσαντας πῶς
vel eorum numerum inire, vel tot et tam varia ἄν τις τὸ πλῆθος διέλθοι, xai τὸ ποικίλον τῶν βασά-
tormentorum genera explicare queat ? Quandoqui- νὼν χαὶ πολνειδές ; oi σὺν γυναιξὶ xal τέχνοις διὰ
dem quamplurimi una cum conjugibus et liberis Χριστὸν τὸ $i» ὑπερεῖδον, διάφορον ὑπενεγχόντες
propter Christum vitam ipsam prodidere, variasque τὸν θάνατον, Ὧν oi μὲν μετὰ ξεσμοὺς χαὶ στρεθλώ-
mortis species adiere. Quorum aliqui post ungulas, σεις, καὶ νιφάδας μαστίγων, καὶ ἄλλας φρέχης μάνον
flagella,et fidiculas, aliosque cruciatus, adquorum καὶ ἀχοῦσαι μεστὰς βασάνους γενναίῳ ψνχῷς παρα-
mentionem solam animus exhorrescit, fortiter στήματι διανύσαντες, τὸ ὕστατον πυρὶ χατεφλέχθῃ-
presenti robore toleratos, tandein igni sunt con- σαν" οἱ δὲ πλῆθος μυρίον ἐπὶ σχάφαις τοῖς θαλαι-
sumpti. Alii, et quidem innumerabiles, scaphis τίοις βυθοῖς ἀπεῤῥίφησαν. A))ot δὲ ἀνδρείως τοῖς
impositi, in alto submersi pelago. Nonnulli etiam τέμνειν θέλουσι τὰς χεφαλὰς προὔτεινον. Ot δὲ xsi
resecare volentibus caput, magno animo jugulum λιμῷ διεφθάρησαν * ἀνεσχολοπίσθησαν δ᾽ ἕτεροι, οἱ
prebuerunt. Multi fame enecti sunt, plures in μὲν ἴσον χαχούργοις λαμβάνοντες θάνατον, οἱ δὲ
crucem acli : et alii quidem eodem quo malefici τοὔμπαλιν χύμδαχοι προσηλῶθέντες, τὸ Qa» due

1221

ECCLESIASTICA HISTORLZE LIB. VII.

1222

ἔφερον " ἄχρις oU σχήματος οὕτως ἔχοντες, λιμοῦ yt- À modo, supplicio affecti : alii autem inversi, pedi-

γόνασι παρανάλωμα. 'ÀA δ᾽ oi χατὰ Θιδαΐδα διή-
νεγχαν μάρτυρες, οὐδὲ λόγω ἂν γένοιτο ῥάδιον διη-
γεῖσθαι. Σώματα γὰρ ὅλα ὀστράχοις ἀντὶ ὀνύχων
ἐξαένοντο, ἕως οὔ παρέμενε τούτοις τὸ ζῇν. Καὶ γύ-
ναια δὲ τινα μηχαναῖς τισιν εἰς ὕψος μετέωρα ἀναρ-
τώμενα, ἐξ ἑνὸς τοῖν ποδοῖν χατὰ χεφαλὴν οἷώ τινα
ἱερεῖα ποοσαπῃώρητο᾽ μηδὲ τῆς ἐπ᾽ αἰδὼ σχέπῃς
μεταλαγχάνοντα, πᾶσαν ὠμότητα x«i ἀπανθοωπέας
ὑπερθδολὴν τοῖς ὁρῶσι παρεῖχον. Δένδρων δὲ χλάδοις
ἕτεροι ἐνδεσμούμενοι, ἔθνηοσχον. Oi γὰρ σρεῤῥότεροι
τῶν πρέμνων, τέχνη δή τινε ἐς ταυτὸ συνιόντες, τὰ
τῶν μαρτύρων σχέλῃ διατεινόμενα συνεδέσμουν " εἶτα
ἀφιεμένων ἐχείνων εἰς τὴν χατὰ φύσιν πορείαν,
ἀθρόον τὰ μέλη διεσπῶντο, καθ᾽ ὧν ἐγχειροῦντες
σαν τὸν σύνδεσμον. Ταῦτα δὲ πάντα οὐχ ἐπὶ βρα-
χὺν ἐνηργεῖτο χρόνον, ἀλλ᾽ εἰς ἔτῃ πλείω διαγέγονςε
τὸ δεινόν * ἄχρι μὲν γὰρ δεκάδος xai τρις δέχα, καὶ
δὶς τοσαῦτα, xai ἑἐχατὸν ἄλλοτε ἄνδρες ἀνήρητο.
Νέοι τε χομιδῇ xoi γυναῖχες ἐνηλλαγμέναις τιμω-
ρέαις χαθεχάστην ἐχτείνοντο, ἀθρόα πληγῇ τὴν üx-
τομὴν ὑφιστάμενοι * ὡς xai αὐτὸν τὸν σίδηρον &u-
δλύνεσθαι τῇ τῶν αἱμάτων βαφῇ, καὶ χαταθλᾶσθαι
ἀπαγορεύοντα, τούς γε μὴν χτείνοντας ἐξασθενοῦν-
τας, συνεχῶς μεταμείδειν ἀλλήλους. Συνορᾷν δ᾽ ὧν
καὶ τὸ πρόθυμον τῆς εἰς Χριστὸν πέστεως * οὐχ ἔφθα-
νον γὰρ οἱ προλαδόντες τὴν ἀπόφασιν εἴλοφότες,
καὶ ἄλλοι ἄλλοθεν εἰσπροδῶντες, σφᾶς ἑαυτοὺς Χρι-
στιανοὺς ὡμολόγουν, πρὸ τοῦ διχαστιχοῦ ἀλλόμενοι
βήματος, μήτε πρὸς τὸ πιχρὸν τῶν βασάνων ὁρῶν-
τες " ἀχαταπλήκτῳ δὲ παῤῥησίᾳ ὑπὲρ Χριστοῦ δια-
γωνιξόμενοι, σὺν θυμηδίᾳ πολλῇ τὴν ὑστάτην ψῆφον
προσίοντο * χαὶ τοσοῦτον ὡς μετ᾽ εὐχαρίστου γλώσ-
σης ἄχρε τέλους ὕμνους ἐξυφαίνοντας εὐρύθμως &va-
πέμπειν Θεῷ.

bus videlicet in snblime sublatis, vitam diu gravi-
terque traxerunt, donec in cruce ipsa ita suffixi
fame perierunt. Per Thebaidem porro qus sancti
martyres pertulerint, oratione persequi facile non
est Corpora enim eorum testis ungularum vice
tantisper dum vita illis superesset, tortores dilania-
bant. Et machinis quibusdam mulierculas in sub-
lime pede uno, capite dependente, tractas, victima-
rum more suspendebant, neque ea que nativus
pudor occulta esse voluit contegentes, et omnibus
summe inhumanitatis et crudelitatis prebentes
spectacula. Quidam arborum ramis alligati, mise-
rabiliter excarnificabantur. Rami enim robustiores
vi et arte quadam contracti, martyrum crura di-
B ducta vinculis distringebant : ac deinde illis in
naturalem statum suum redire permissis, subito
membra, ut cuique erant alligata, ssevissime dis-
cerpebant. Atque hec omnia non brevi tempore
sunt patrata, sed annis pluribus malum hoc dura-
vit. Ad decem namque, et triginta, et bis totidem,
atque etiam quandoque ad centum quotidie viri
juvenesque admodum et mulieres suppliciis variis
occidebantur, confertim veluti una plaga interne-
cionem sustinentes : ita ut ferri quoque acies con-
tinua sanguinis tinctura hebetior fieret, et scindere
amplius non valeret : carnificesque defatigati, infir-
mioresque facti, successores alios acciperent. 450
Animadvertere vero erat in hominibus nostris ala-
critatem, et fideiin Christum ardorem vividum : cum
C enim vix contra priores sententia condemnationis
ἃ judice prolata esset, alii aliunde confluentes,
Christianos se esse confitebantur, pro tribunali
ipso exsultantes, neque tormentorum acerbitatem
. respicientes : sed interrita prorsus libertate pro

Christo decertantes, cum megda animortm letitia libentissime supremam excipiebant sententiam ;

usque adeo, ut cum gratiarum acüone ad finem
canerent.

-'-,
-

KEeAA. Θ΄.

Περὶ τῶν περιφανῶν μαρτύρων, Φιλορώμον xal
Φιλαίον᾽ χαὶ τῶν xat! ᾿Αλεξανδρειαν ὑπὸ τῶν
δυσσεθῶν γεγενημένων κατὰ Χριστιανῶν.
Καὶ πάντες μὲν οὖν θαύματος ἄξιοι οἱ τῆς εὐὖσε-

δείας ὑπέρμαχοι " πολλῷ δ΄ ὑπερφέροντες, οἱ πλούτῳ

καὶ γένει, δόξῃ τε xai λόγῳ σοφίας ro περιφανὲς xt-
πτημένοι, εἶτα τῷ περὶ Χριστοῦ πόθῳ δεύτερα
ἔθεντο. Ofoc ἐχεῖνος Φιλόρωμος τὴν πρώτην ix βασι-

λέως ἐγχεχειρισμένος ἀξίαν κατὰ τὴν ᾿Αλεξανδρειαν *

, ὃς μετὰ τῆς ἐκ Ῥωμαίων τιμῆς δορυφόρους τε στρα-

" κιώτας ἔχων, ip ἐχάστης ἡμέρας διχαστηρίῳ παρ-

ἔστατο. Πρὸς δὲ xai Φιλαίας ἕτερος τὸς Θμουϊτῶν

ἐκκλησίας ἐπίσκοπος " ὃς ἐν λειτουργίαις ταῖς xarà

«ὴν πολιτείαν ἀνηχούσαις μάλιστα διαπρέπων, ἐν

φιλοσόφοις λόγοις μᾶλλον εἶχε τὸ χράτος. Πολλῶν

τοίνυν τῶν τε πρὸς γένος φίλων τε ἄλλως x«l συν-
ἤθων x«i τῶν ἐπ᾽ ἀξίαις ὄντων αὐτῶ, ἔτι δὲ καὶ αὖ-
τοῦ τοῦ διχαστοῦ σὺν ἱκεσίᾳ δεομένων, φειδὼ τινα
ἁκυτοῦ xai παίδων χαὶ γνναιχὸς οἶχτον σχεῖν, οὐδ᾽

ὅλως τὸ φιλόξωον εζλετο, χαὶ τὸ κατὰ Χριστὸν ἐξο-

- £4

usque perquam decenter hymnos laudesque Deo

CAPUT IX.

De Philoromo et Philzo, illustribus martyribus:
et qua Alezandris impii contra Christianos
perpetraverint.

Et omnes quidem eximii vere pietatis propu-
gnatores digni sunt admiratione : multo tamen
excellentiores, qui divitiis, genere, gloria et sa-
pientie studiis, presclaram consecuti famam, om-
nia ea Christi desiderio posthabuere. Qualis Philo-
romus ille fuit, qui primariam dignitatemab
imperatore apud Alexandrinos consecutus, cum
splendido militum satellitio, pro dignitate sua,
Romano more, quotidie tribunali, causam dicens,
astabat. Et Phileas, Thmuitarum ecclesie episco-
pus, qui cum muneribus civilibus rite et decenter
obeundis clarus fuit, tum maxime philosophicis
artibus excelluit. Cum igitur propinqui, amici, et
familiares, et alii magnas gerentes dignitates,
ipse quoque judex, eos obtestarentur, ut sibi ipsis
parcerent, conjugumque et liberorum per mise-
ricordiam rationem haberent, nullo modo adduci

4323

NICEPHORI CALLISTI

1224

potuere, ut vite suc consulerent, et cultum Chri- A μόσασθαι σέδας. ᾿Αλλ' ἄμφω οὗτοι, φιλοσόφῳ, μᾶλ-

sti abjurarent. Itaque illi, ambo constanti sapien-
tie, seu potius Dei amantis anime robore injurias
tormentaque a judice eis illata, et postremo gene-
rose admodum et fortiter etiam capitale suppli-
cium sustinuere. Quandoquidem autem Phileeam
paulo ante diximus eloquentiee vi longe alios an-
tecelluisse, ipsemet prodeat, simulque et Alexan-
drina martyria exponat, et ipse sibi verbis suis
certum prebeat testimonium : 4189 verba ipse ex
vinculis prius ad ecclesie sus& plebem scripsit,
quam extrema in eum est et capitalis lata sententia.
451 Cum enim prolixe martyres deegregia eorum
in Deum emulatione et Christi imitatione lau.
dasset, heec deinceps infert : Itaque e&mulantes

majora illa dona Christiani martyres, labores B

omnes et omnigenas poenarum species non semel,
sed aliqui etiam bis pertulerunt. Et omne genus
minarum, cum quidem militares satellites cum
ilis ambitiosa ferocitate contendentes, eas non
verbis modo, sed etiam factis intentarent, de
concepta eos sententia minime deterruit, pro-
pterea quod charitas perfecta timorem ejiceret.
Quorum virtutem, et in cruciatibus omnibus con-
stantiam, quaenam valeat commemorare oratio :
Siquidem omnibus qui eos conviciis injuriisque
afficere vellent, potestate permissa, quidam fusti-
bus verberabantur, aliqui virgis, nonnulli flagel-
lis, alii loris, alii rursum funibus. Et tormentorum
varium spectaculum plurimum laboris et &erumna
habuit. Hi namque manibus post terga ligatis e
ligno suspendebantur, et machinis quibusdam
. membra eorum omnia distrahebantur : deinde in
eorpora ad hune modum distenta carnifices ex
jédicis prescripto atque mandato, non quemad-
£nodum adversus homicidas fieri solet, in latera
solum, sed etiam in ventrem ÍIpsum, in suras et
maxillas tormenta varie et crudeliter ingerebant.
llli vero ex fornice manu una alligati pendebant,
quibus eruciatu omni gravior erat articulorum
membrorumque omnium distensio. Alii porro ad
columnas, vultu ad eas verso, ita alligati erant,
ut pedibus non insisterent. Unde fiebat, ut corpo-
rum mole deorsum vergente, vincula quoque ipsa
magis constringerentur,gravioremque illis afferrent

dolorem. Átque hec non tantum, cum verba cum D

eis conferrentur, aut preses ipsis instaret, sed
tantum non diebus integris sustinebant. Cum enim
ille ad alios progrederetur, apud priores cum po-
testate sua alios relinquebat, qui eis vicem suam
adessent, sicubi aliquis tormentis victus de sen-
tentia decedere videretur. Jubebat ille quoque
vinculis eos acriter constringere, ac deinde anima
defectos, atque in terram repositos, hinc et inde
trahere. Neque enim de nobis vel minima cura in
eorum animis resedit : sed ea tormenta excogita-
runt et adhibuerunt, ut nequaquam hec secundas
ferrent partes, pre eis 4118 aliquando quidam
crudelissima adversus hostes invenissent. Fuerunt

λον δὲ φιλοθέῳω ψυχᾷς παραστήματι πρὸς τὰς ἐπαγο-
μένας €x διχαστοῦ ὕδρεις στάντες, ἐπὶ τῆλει xai τὴν
διὰ ξίφους γενναίως ἥνεγχαν τελευτήν. 'Επεὶ δὲ xai
λόγων περιουσίᾳ τῶν πολλῶν προέχειν τὸν Φιλαέαν ὁ
λόγος ἀνέγραψε πρότερον, αὐτὸς παρίτω " ὁμοῦ μὲν
xai τὰ xat' ᾿Αλεξάνδρειαν γενόμενα μαρτύρια δι-
γείσθω, ἅμα δὲ καὶ ἐπ᾽ ἀχριδις μάρτυς ἑαυτοῦ διὰ
τῶν οἰχείων λόγων γινέσθω, οὖς ἔγραφεν ἔτι δεσμώ-
τὴς ὧν, πρὶν ἣ τελευταίαν ἀπόφασιν δέξασθαι, τοῖς
ὑπ᾽ αὐτῷ τελοῦσι λαοῖς. ᾿Επαινέσας γὰρ ἀρχούντως
τοὺς μάρτυρας τῷ πρὸς Θεὸν ξήλῳ xai οἷς μιμεῖσθαι
εἶχον Χριστὸν, ἐπάγει xai ταῦτα " Διὸ xai ξζολώσαν-
τες τὰ μείζονα χαρίσματα οἱ Χριστοφόροι μάρτυρες,
πάντα μὲν πόνον χαὶ παντοίας ἐπινοίας αἰκισωῶν,
οὐχ εἰσάπαξ, ἀλλ’ ἤδη x«t δίς τινες ὑπέμειναν * πά-
σας δὲ ἀπειλὰς, οὐ λόγοις, ἀλλὰ xai ἔργοις τῶν do-
ρνφόρων xar' αὐτῶν φιλοτιμουμένων, οὐχ ἐνεδίδου
τὴν γνώμην, διὰ τὸ τὴν τελείαν ἀγάπην ἕξω βαλλειν
τὸν φόθον, Ὧν χαταλέγειν τὴν ἀρετὴν χαὶ τὸν ig
ἐχάστω βασάνω ἀνδρίαν τίς ἂν ἀρχέσοι λόγος ; ᾿Αν-
ἐσεως γὰρ οὔσης ἅπασι τοῖς βουλομένοις ξνυδρίξειν,
οἱ μὲν ξύλοις ἔπαιον, οἱ δὲ ῥάδδοις, ἄλλοι δὲ μάστι-
ξιν, ἕτεροι δὲ πάλιν ἱμᾶσιν, ἄλλοι δὲ σχοινίοις. Καὶ
ἦν ἡ θέα τῶν αἰχισμῶν ἐνηλλαγμένη x«i πολλὲν
χαχέαν ἔχουσα " οἱ μὲν γὰρ ὀπίσω τὼ χεῖρε δεθὲν-
τες, περὶ τῷ ξύλῳ ἐξήρτηντο, χαὶ μαγγάνοις τισὶ
διέτειναν πᾶν μέλος * εἶθ᾽ οὕτως διὰ παντὸς τοῦ ow.
ματος ἐπῆγον ἔχ χελεύσεως οἱ βασανισταὶ, οὐ χαθά
περ τοῖς φονεῦσιν ἐπὶ τῶν πλευρῶν μόνον, ἀλλὰ χαὶ
C TÉ. γαστρὸς xai τῶν χημῶν xxi παρειῶν τοῖς ἀμυν-
τηρίοις τὰς χολάσεις. Ἕτεροι δὲ, ἀπὸ τῆς στοᾶς μιᾶς
χειρὸς ἐξηρτημένοι, φώρηντο, πάσης ἀλγηδόνος du-
νοτέραν τὴν ἀπὸ τῶν ἄρθρων χαὶ μελῶν τάσιν ἔχον-
τες, ΓἽΛλλοι δὲ πρὸ τοῖς χίοσιν ἀντι πρόσωποι ἔδοῦντο,
οὐ βεδηχότες τοῖς ποσὶ, τῷ δὲ βάρει τοῦ σώματος
βιαζομένων, μετὰ τάσεως ἀνελχομένων τῶν δεσμῶν».
Καὶ τοῦθ᾽ ὑπέμενον, οὐχ ἐφ᾽ ὅσον προσὰιελέγοντο,
οὐδ᾽ αὐτοῖς ἐσχόλαζεν ὁ ἡγεμὼν, ἀλλὰ μονονουχὶ δὲ
ὅλης τῆς ἡμέρας. Ὅτε γὰρ xai ἐφ’ ἑτέρους διέδασι,
τοῖς προτέροις χατελίμπανε τοὺς τῇ ἐξουσία αὐτοὶ
ὑπηρετουμένους, εἴπου τις ἡττηθεὶς τῶν βασάνων,
ἐνδιδόναι ἐδόχει " ἀφειδῶς δὲ χελεύων χαὶ τοῖς dae
pote προσιέναι * χαὶ μετὰ ταῦτα, ψυχοὀῥαγοῦντας αὐ»
τοὺς, χατατιθεμένους εἰς τὴν γῆν. ἔλχχεσθαι. Οὐ γὰρ
εἶναι xà» μέρος φροντίδα αὐτοῖς περὶ ἡμῶν" ἀλλ
οὕτω καὶ διανοεῖσθαι xai πράττειν, ὡς μηχέτ᾽ óv
τῶν ταύτην δευτέραν βάσανον ἐπὶ ταῖς πλιεγαῖς τῶν
ὑπεναντίων ἐφενρόντων. Ἦσαν δὲ oi xai μετὰ τοὺς
αἰχισμοὺς ἐπὶ τοῦ ξύλου χείμενοι διὰ τῶν τεσσάρων
ὀπῶν ἀντιτεταγμένοι ἄμφω τῷ πόδε, ὡς κατὰ
ἀναγχὴν αὐτοὺς ἐπὶ τοὺ ξύλου ὑπτίους εἶναι, μὲ dv
ναυμένους διὰ τὸ ἔνουλα τὰ τραύματα ἀπὸ τῶν xit
γῶν χαθ᾽ ὅλου τοῦ σώματος ἔχειν. Ἕτεροι δὲ εἰς
τοὔδαφος ῥιφέντες, ἔχειντο ὑπὸ τῆς βασάνων ἀϑρίες
προσθολῆς, δεινοτέραν τὴν ὄψιν τῆς ἐνεογείας τοῦ
ὁρῶσι παρέχοντες, ποικέλας χαὶ διαφόρους ἂν n
σώμασι φέροντες τὰς τῶν βασάνων ἐπινοίας. Τούτων
οὕτῶς ἐχόντων, οἱ μὲν ἐναπέθνῃσχον ταῖς βανίνοις

4925

ECCLESIASTIC.E HISTORIE LIB. VII.

1226

τῇ χαρτερία χαταισχύναντες τὸν ἀντίπαλον * oi δὲ À qui post cruciatus in catasta per quatuor foramina

ὁμιθνῆτες ἐν τῷ δεσιιωττοίῳ συγκλειομενοι, us
οὐ πολλὰς ξιέρας ταῖς ἀλγκδοσε συνέχοκενοι, ἔτε-
λειοῦντο. Ot δὲ λοιξοὶ, rZ; ἀπὸ τὸἧς ἀναχτζσεως 9ε-
ραπείας τυχόντες, τῶ χούνω χαὶ τὸ τῆς φυλαχξ: δια-
τρεδῇ, θαρσαλεώτεροι ἐγένοντο. Οὕτω γοῦν ἐνίχα
προσετέταχτο αἰοΐσεως χεικένς:, X ἔφαψάμενον τὸς
ἐναγοῦς θυσίας ἀνενόχλχτον εἴνπι, τῆς: παρ᾽ αὐτοὶ
ἐλευθεοίας παο αὐτῶν τυχόντα, bt μὲὴ θύοντα, τὲν
ἐπὶ θανάτω dixg» ἐχδέχεσθαι, οὐδὲ μελξσαντες,
ἀσμένως ἐπὶ τὸν θάνατον ἐχώρουν. Ηδεσαν y&o τὰ
ἀπὸ τῶν ἱερὼν Qui» Γραφῶν προοοισθέῶντα. O γὰρ
θυσιάξων, φεσὶ, θεοῖς ἑτέροις ἐξολοθοευθ ὅ-
σεται" χαὶ ὅτι Οὐχ ἔσονταΐέ cot θεοὶ ἕτεροι
xÀà» £p oU. » Τοιαῦτα Φιλαίας ὁ οὐχ ἧττον φιλόθεος ὃ

pedibus utrisque distenderentur, 4.5 et neces-
sario supini jacere in cataste ligno cogerentur :
cum toto corpore a tot plagis recentia adhuc habe-
rent et intima vulnera, nec substratas sibi testas
ferre possent. Alii vero in solum ab omnis generis
tormentorum vi projecti, jacebant, gravioremque
etiam cruciatibus ipsis spectantibus speciem prze-
bebant, varia quippe et multiplicia penarum
genera corporibus pree se ferentes. Ft cum crude-
litas ipsa ad hunc modum seviret, quidam inter
ipsa tormenta decedebant, constantia sua adver-
sariis pudorem incutientes : quidam semineces in
carcere inclusi, post dies paucos doloribus con-
strict einoriebantur. Nonnulli vero a tormentis

φιλόσοφος παρατίθεσι, τῆς θεοσεδεία: ἀποὶξ παοορ:εῶν p medicorum cura restituti, diutiusque in custodiis

T3» Ur αὑτὸν παροιχίαν.

detenti, animosiores etiam fiebant. Itaque cum

imperatum esset, optione proposita, ut vel contactis diris illis sacrificiis molestia omni carerent,
libertatemque quam a seipsis habebant, ab illis consequerentur, vel si non sacrificarent, capita-
lem sententiam exciperent : illi nihil morati, perlibentes ad supplicium ibant. Sciebant etenim,
que nobis in divinis Litteris sunt proposita atque prescripta oracula ; nam, Qui, inquit, diis aliis sa-
erificat, exterminabitur. Et rursum : « Non erunt tibi dü αἰϊὲ preter me. » Hzc Phileas, non minus
Dei quam sapientie amalor, sie recenset, ecclesiam suam, ut veram pietatem tenacissime reti-

neret, cohortans.
ΚΕΦΑΛ. I'.

Περὶ τῆς i» Φουγέα πόλεως dod» μαρτυρη-
σάσης" καὶ περὶ ᾿ δαύχου᾽ τοῦ μάρτυρος.
᾿Αλλὰ τέ χρὴ τὰς xa0' ἕκαστον τῶν θεοφιλῶν μαρτύ-

pe» ἀνδραγαθίας, καὶ τὰς χαινοτέραςαὐτων ἀθλήσείς
τῶν κατὰ πᾶσαν οἰχουμένην παρατιθέναι, ἐνὸν ἕτερα
λέγειν, δὲ ὧν ἄν τι; παραστέσοι ὕᾶττον τήν τε τῶν
τυράννων ϑεριωδίαν, χαὶ τῆς πρὸς Χριστὸν σχέσεως
τῶν χαλλινέχων μαρτύρων τὸ ἀδιήγετον ; Οὐ yao ἔνα
χαὶ δύο, ὃ καὶ χατὰ συστήματα, ἀλλὰ χαὶ πόλιν μέαν
περὶ που τὴν Φρυγίαν, αὕτανδοον, σύναμα γυναιξὶ
χαὶ νηπίοις ἀθρόαν ὁπλῖται πιοιλαδόντες, χαὶ χύχλῳ
πῦρ ὑφάψαντες, πυρὸς ἢ ἀκοίουν. Ἔγχλημα d'
X» ὅτι χαὶ στρατηγὸς ταὶ οἱ ἐν τέλει, xai ὅλος δὅ-
μος, Xpurü»p^émaÉOw», χαὶ πάμπαν ἀπειθεῖς ὅσαν
τοῖς προστάττουσιν εἰδωλολατρεῖν. Καί τις ἀνὴρ
" AJauxo; διὰ πάσης ἔλθων τιαξς, ἕν ἐπισήμω γενει
τῶν παρ᾽ ᾿Ιταλοῖς ἀξιούμενος, χοινᾶς τε τῶν διοχή-
σεων ἐπὶ πλεῖστον ἀρχὰς διοιχήσας, ὡς χαὶ εἰς μα-
γίστρων ἀξίωμα ἀνελθεῖν, ἐπὶ δὲ τῇ πρὸς Θεὸν εὐὑ-
σεδεία xai ὁμολογία πάντας παρενεγχῶν, ix' αὐτῆς
τῆς ἀξίας τὸν τοῦ μαρτυρίου ἀνεδήσατο στέφανον.

ΚΕΦΑΛ. IA'.

Περὶ ἄλλων πλείστων μαρτύρων διαφόρως
ἀγωνισαμένων.

᾿Αλλὰ τέ δεῖ τοῖς χατὰ μέοος ἐπεξιέναι, ὃ τυχὸν

τὸ πλῆθος ἀναμετρεῖν, ξωγραφεῖν τε τῷ λόγω τὰ

πολυειδῇ χολαστήρια ; Τῶν μὲν χοπέσιν ἀνγρημένων,

οἵα ἐν 'Apa6ía πέπόνθασι, τῶν δὲ συννθλωμένων τὰ

σχόλη, ὥσπεο δὴ τοῖς ἐν Καππαδοχιᾳα συνήντησεν *

ἄγλων μὲν θατέοου τοῖν ποδοῖν χατὰ χάραν ἀνηρτηῃ-"

μαλθαχοῦ πυρὸς χάτωθεν ὑποχαιομένου, xui

ParRoL. Ga, CXLV.

μένων,

CAPUT X.

De civitate quadam Phrygisz, quz tota martyrium
subi : et de Adauco martyre.

Sed quid opus est sigillatim Deo dilectorum
martyrum fortiter facla et nova certamina, que
per orbem omnem obiere, referre, cum alia afferre
liceat, per que facilius cum ipsorum tyrannorum
efferatam crudelitatem, tum egregiorum victorum
incredibilem erga Christum affectionem et pieta-
tem probare possimus ? Non enim unum et alte-
rum, aut etiam plures catervatim. sed oppidum
totum Phrygie quoddam, cives scilicet una cum
conjugibus et liberis universos, milites armati
circumvallantes, igne injeeto exusserunt. Crimen
erat, quod et prefectus magistratusque et pcpulus
ejus omnis Christum invoearent, eisque qui ido!a
colere eos jussissent, minus obsequentes essent.
Vir etiam quidam Adaucus nomine, omnibus ho-
noribus functus, illustrique apud Italos loco natus,
quique per magistratus et dignitates, quas pluri-
mas gesserat, 453 ad sublimitatem magistri offi-
ciorum pervenerat, pietate autem et confessione

D pei facile omnes anlecellebat, in eo ipso munere

martyrii coronam accepit.
CAPUT XI.

Dealüsquamplurimis martyribus, plurifaritm mar-
tyrio affectis.

Sed quid attinet sigillaüim martyres ipsos re-

censere, aut etiam numerum eorum inquirere,

suppliciorum denique tam varias species stilo

persequi ? cum eorum plerique securi percussi,

quod eis in Arabia accidit : nonnullis crura fracta,

'sicuti in Cappadocia factum : aliqui pede altero

in sublime sublati, capite in terram demisso, moi-
39

1221

liore igne supposito, fumo ex materia viridiore
proveniente s:ut suffocati, quod in Mesopotamia
evenisse legi::us. Quibusdam nares, labia, aures,
manus eliam et pedes amputati, et ipsi veluti quee-
dam victime in carnes dissecti : quod Alexandria
vidit. Quis vero Antiochena supplicia memoret ?
ubi ignes et craticule fiebant, non confestim mor-
tem accelerantes, sed sensim martyrum corpora
torrentes, suppliciaque et poenas in longum ertra-
hentes. Fuerunt ibi etiam, qui dextras cilius igni
ardenti comburendas immitlerent, quam exse-
cranda sacra et sacrificia attingerent. Reperti
quoque sunt, qui prius se ex locis superioribus
precipites darent, quam periculum tormentorum
adirent : mortem potius citam obire, quam ut im-
piorum laqueis caperentur, properantes. Horrenda
vera prorsus sunt et auditu intolerabilia, que in
Ponto martyres sunt passi. Quibusdam enim in
summis digitis preacutis calamis ungues perfo-
diebantur. Alii vero plumbum igne liquefactum,
picemque bullientem scapulis et dorso excipie-
bant. Nonnulli partibus eis qua honeste non nomi-
nantur, cruciatus fcedos silentioque tegendos per-
ferebant : quos nobiles illi et fortes viri philosopho
plane animo et pia quadam ambitione sibi contra
recens inventa tormenta, exuberantem abundan-
tiam constantie esse ostenderunt, generosam
quamdam contentionem novis premiis adversus
spurca et inhonesta supplicia instituentes: Post-
quam vero victi immanium tormentorum novi

artifices cedibusque fatigati sunt, adimpleti jam (

ad satietatem usque torrentium instar, profluente
martyrum sanguine, tandem ad adumbratam et
fücatam bonitatem sunt conversi, ut scilicet. am.
plius tam inhumaniter atque crudeliter nobiscum
agere non viderentur. 544 Non enim popularium
cruore civitates contaminari, neque inhumanitate
imperatorum- benignitatem calumniis objici de-
bere, sed potius imperialis potestatis benevolen-
tiam atque clementiam in universos extendendam
esse dicebant. Quapropter edicto cautum est, ne
Christiani neci dederentur: quod perinde id
esset, atque si poenis suppliciisque modus finisque
imponeretur. Imperatum vero, ut oculi hominibus
nostris effoderentur, et pedum alter abscindere-

tur. Ita enim fore, ut inhumanitas ipsa humanior D

et ad vindictam lenior esse videretur. Factum
sane per ejuscemodi humanam inhumanitatem
impiorum hominum, ui jam verbis complecti non
sit, quanta multitudo eorum quibus dextri primum

NICEPHORI CALLISTI

1228

À χαταπνιγομένων τῷ ἄναῤῥέοντι τῆς ὕλης χαπνῷ "
οἷα ἐν τῇ Μέσῃ τῶν ποταμῶν πεπρᾶχθαι ἀνέγνωμεν -
ἄλλων ῥῖνας χαὶ χείλη χαὶ ὦτα, ἔτε δὲ χαὶ χεῖρας
χαὶ πόδας περιαιρουμένων, χαὶ χαθά τινα σφάγια
χρεανομουμένων * ὁποῖα εἶδεν & ' Αλεξανδρεια. Πῶς
di τῶν χατ᾽ ' Αντιόχειαν ὁ λόγος ὑπομνησθείη ; 'Ecx&-
pat πυρὸς ἐχεῖ, οὐχ ἀθοόον τὸν μόρον ἐπάγουσαι,
ρέμα δ᾽ ἐξοπτῶσαι τὸ χαταδραχὺ μαχρὰν ἐπάγειν
τὴν τιμωρίαν, xai δεξιαὶ δ᾽ ἐχεῖσε ἢ θᾶττον σφοδρῶ
πυρὶ καθιέμεναι, ἢ τῶν ἐναγῶν θυσιῶν χαθαπτομε-
ναι. " Ὧν δύ τινες pud εἰς πεῖοαν ἥχειν ἐθέλοντες,
ἄνωθεν ἐξ ὑπερῴων ἑαυτοὺς χατηχόντισαν, τοῦ μὸό-
ρου θᾶττον τυχεῖν ἐφιέμενοι, πρινὴ τῶν δυσσεθδὼν
ἁλῶναι ταῖς πάγαις. Φριχώδη δὲ xai ἀχοαῖς ἥκιστα
φορητὰ χατὰ Πόντον ἔπασχον ἕτεροι " ὦν. οἱ μὲν χα»

B λάμοις χατὰ τῶν ἄχρων δαχτύλων τοὺς ὄνυχας διε.
πείροντο * ἦσαν δ᾽ οἱ μόλιόδον διαταχέντα πνοὶ, πίσ-
σαν τε χαχλάξουσαν τοῖς μεταφρένοις ἐδέχοντο, " Αλ-
λοι τοῖς ἀποῤῥήτοις τῶν μελῶν αἰσχοώς τινας χαὶ
ἥκιστα λόγῳ ῥητὰς συμφορὰς διαφέροντες ἧσαν * ἃς
οἱ γενναῖοι διαιτηταὶ φιλοσόφω φιλοτιμία κατὰ τῶν
χαινοτέρων χολάσεων περιουσίαν τινὰ καρτερίας
ἐπεδείχνυντο, ἅμιλλαν οὐχ ἀγεννῆ συνιστάντες τοῖς
χαινοῖς βραθδείοις τῶν ἀτίμων τιμωριῶν. Ὡς δὲ μο-
λις ἀπειρηχότές ἦσαν δὲ χαινοὶ τῶν χολάσεων σπου-
δϑασταὶ, χτείνοντές τε ἀπέχαμον, ὑπερεπίμπλαντὸό τε
εἰς χόρον τοῖς ἐχρέουσιν ὀχετοῖς τῶν αἱμάτων, ἐπὶ
χρηστότητα δῆθεν χεχρωσμένην ἐχώρουν - ὡς ἂν μὲ
δοχοῖεν ἔτι χαθ' ἡμῶν τὰ δεινὰ πράττειν “ μὴ δεῖν
γὰρ εἶναι ὁμοφύλων αἵμασι μιαίνειν τὰς πόλεις ἔλε-
γον, μηδ᾽ ἀπανθρωπίᾳ τὴν τῶν χρατούντων εὐμέ-
νειαν διαδαλλέξιν * τὸ δὲ πρᾶον χαὶ φιλάνθρωπον τῆς
βασιλικῆς ἐξουσίας ἐπὶ πάντας ἐχτείνεσθαι δεῖν.
Ὅθεν ἐχέλευνον μὴ θανάτῳ λύειν ἡμᾶς * ἴσον p
εἶναι χαὶ τοῦ τιμωρεῖσθαι πεπαῦσθαι. "Ἔνθεν τοι xai
ἐξορύττεσθαι μὲν ὀφθαλμοὺς, θάτερον δὲ πόδα npos-
ἀφαιρεῖσθαι προσέταττον. Οὕτω γὰρ εἶναι αὐτοῖς
ἀπανθρωπον τὸ φιλάνθρωπον χαὶ πρὸς τιμωρίαν
πραότερον, Ὡς συμθαίνειν διὰ ταύτων τὰν ἀπάνθρωπον
φιλανθρωπίαν τῶν ἀσεδῶν μηχέτ᾽ οἷόν τα εἶναι λόγον
διαλαδεῖς, ὅσοι μὲν τοὺς τῶν ὀφθαλμῶν δεξιοὺς ξίφει
πρότερον ἔχχοπέντες, ἔπειτα πῦρ κατὰ τῆς τομῆς
εἰσδεξάμενον, πλανώμενοι περιήεσαν * χαὶ ὅσοι δὴ τῶν
ποδῶν τοὺς λοιοὺς χαυτῆρι βιαίῳ χρησάμενοι, ὡς
ἄχθος ἑτώσιον ἧσαν, τούτοις ἐπισυρόμενοι * εἶτα xal
τοῖς χατ᾿ ἐπαρχίαν μετάλλοις οὐ χρείας ἔἕνεχε τόσον,
ὡς δὴ χαχώσεως χαὶ ταλαιπωρίας, χατεδικάξοντο
ἀπηνέστερον " ἄλλοι δὲ ἄλλως διεχαρτέρουν * ἃ μηδὲ
λέγειν ῥάδιον * νιχῶσι γὰρ πάντα λογον τὰ ἐχείνων
παλαίσματα.

oculi ferro excisi sunt, deinde ignis in vulnus ipsum injectus, veluti errabunda hino inde cir-
cumierit : aut quanta vis fuerit eorum qui sinistros pedes ignito ferro violentius adusti, eos post
se trahebant, quasi telluris inutile pondus facti : preterea eorum, qui inhumanissime per provincias
ad metalla, non illi quidem necessitatis aut usus alicujus gratia, sed ut ibi summis erumnis vexa-
rentur, sunt damnati. Alii porro aliter afflicti perdurarunt : quos referre, quia lucte certa-
tionesque eorum omnem superant orationém, perquam est difficile.

pe

4229
ΚΕΦΑΛ. IB'. À

Πεοὶ τῶν xat' ᾿Αὐτιόχειαν σωφρόνως τὸ
μαρτύριον διελθονσῶν ὡραίων παρθένων.
Ovx ἀνδοες δὲ μόνον, ἀλλὰ xal πολλῷ πλέον γυναῖ-
χες ἀνδρίξοντο. Οἵα ἐχείνῃ ἐπὶ τῆς ᾿Αντιόχον, διὰ τε
τὸν ἀρετὴν καὶ TX))a παρὰ πᾶσι διαδόντος οὖσα - f
ξεῦγος παρθένων ὥρα xai ἡλιχίας ἀχωαῇ διαποῖπον
ἔχουσα, ἐπειδὲ τῷ πολλῶ φθονω λανθάνουσα ἦν ἐπ᾽
ἀλλοδαπῆς πεποιηαένη τὴν διατριδὴν, ἐχάλει δὲ
μόλις αὐτὴν ἡ πατοὶς, στρατιωτῶν δικτύοις ἡλίσκετο,
Mi); δ᾽ ἐν ἀμῃχάνω ἑαυτὴν x«i παῖδας χατεθεᾶτο, d
τε χαραδοχεῖν ἔδει τῶν δεινῶν, ἀνεκόλει τῷ νῶ, καὶ
τὸ τῆς πορνείας δέος τοῖς βιαστοῖς ἀνεσείετο * οἵα
μηδ᾽ ἄχροις ὠσὶν ἀνεχτὸν οἱομένῃη, ὑπετίθει ταῖς
κόραις φυλάττειν μὲν ἀθιγᾷ τὸν παρθενίαν εἰς τέ-
λος᾽ πάσης δὲ xai φθορᾶς ἐκέχεινα xai θανάτον
χείρω τὴν τῶν εἰδώλων λατοείαν εἶναι πάλιν ἐπεισ-
Ὡγεῖτο ὅθεν καὶ μίαν λύσιν εἶναι τούτων, τὴν ἐπὶ
τὸν Κύριον πάντως χαταφυγὴν, σοφῶς ὑπετίθει. Καὶ
dà μιᾶς ἄμφω γνώμης γενόμεναι, χοσμίως τε τὰ σώ-
ματα περιστείλασαι, οἷς ὁ καιρὸς ἐσχεδίαξε πεοιδλή-
μασι, χατὰ μέσον γενόμεναι τῆς οδοῦ, μικοόν τι
ἀναχωρήσασαι, καὶ τὴν τῶν φνλάχων ὄψιν παοακρου-
σάαμεναι, ἐπὶ τὸν íxsigé πον παραῤῥέοντα ποταμὸν
ἐχυτὰς χατυηχόντισαν. Καὶ ἄλλη δ’ ἀδελφῶν ξυνωρὶς
ἐπὶ τῆς αὐτῷς πόλεως, καὶ οὐχ ὅττον ἥ ἐχεῖναι χαὶ
παρθένοι καὶ ἀϊελφὰ τῶ ὄντι φοονοῦσαι, πλούτῳ τε
χαὶ δόξῃ οὐδενὸς τὰ δεύτερα φέρονσαι, ἐπίσης τὶ
τὰς ὄψεις ὡραῖαι καὶ τὴν ψυχὴν ευγενεῖς * ἐφάμιλ-
λαι δὲ οὐχ ὅττον χαὶ τὴν σπουδὲν ἐπὶ τοῖς ἴσοις τὸν
ἀγῶνα διαπονούμεναι, ὡς ἄν μὴ rác γῆς χωρούσῃς (c
τὰ τοσαῦτα χαρὰ, θαλώττης κόλποις ἐῤῥέπτοντο.
Οὕτω γὰρ ἐχέλευον oi τὴν χαχίαν ἀνείχαστοι. ᾿Εγὼ
δὲ x«i ἄλλο ἔργον παρθένον σεμνᾷς ἀστεῖον εἰς διή.
σιν παραθύόσομαι.
menta, in sinum maris seipsas preeipitarunt. Hoc

B

ECCLESIASTIC/E HISTORL£E LIB. VII.

1930
CAPUT XII.

De virginibus Antiochenis forma excellentibus,quo-
modo martyrii stadium pudice decurrerint.

Nec viri tantum, sed multo etiam magis mulie-
res virilibus animis preclare se gesserunt. Qualis
Antiochena illa fuit, propter virtutem aliaque exi-
mia ornamenta apud omnes admodum celebris.
Que filias duas virgines forma et etatis flore
excellentes habens, cum ad evitandam invidiam
clam in longinqua terra latens aliquandiu mansis-
set, et in patriam revocata esset, a militum manu
una cum illis capta est. Atque ut de seipsa οἱ
puellis itidem spem omnem abjecit, queque ex-
spectande essent serumnee atque calamitates secum
ipsa in animo consideravit, et ab improbis illis
violentisque hominibus de fornicationis periculo
ea que& nec summis auribus ferenda esse videren-
tur audivit, cum filias ad virginitatem usque ad
vitee finem inviolatam conservandam estadhortata,
tum vero idolorum cultum quovis interitu ac
morte deteriorem esse illis persuasit : unum esse
utriusque mali effugium sapienter asserens, si ad
Dominum perfugerent. 455 Puelle porro cum
ambe in matris sententiam discederent, corpo-
ribus suis rite &tque decenter eo habitu quem
tum tempus suppeditabat amictis, quia in imnedio
erant itinere, paululum a via digresse, custodibus
deceptis, in fluvium qui tibi preeterfluebat se con-
jecere (1). Aliud quoque in eadem urbesororum
par, non minus quam ille virginitatis dote, una-
nimi consensu, pulchritudine vultus, animorum
generositate clare, divitiis quoque et preeclari no-
minis fama illis non inferiores, studio etiam ef
sewmulatione pares, eodem decurrentes stadio, ut
tamem non sola terra ejuscemodi obtineret orna-
enim ita eas facere, quorum incomparabilis esset

improbitas, persecutores simul et impudici homines cogebant. Addam quoque aliud gravis et pu.
dice virginis, sanctum quidem illud, sed festivum etiam atque facetum factum.

ΚΕΦΑΛ. Γ΄.
Περὶ ἄλλων παρθένων καὶ ἀσκητῶν, ἐπὶ σω-
φροσύνῳ x«i μαοτυρίοις κιριθδοήτων.

“Αλλὴ δὲ τις πάγκαλόν τε χρῆμα xxt ἄσυλον ἀνά-
θημα παρθενίας εἶναι μαρτυρουμένη, ἔπεὶ συλλῃ-
φθεῖσα τὸ θύειν ὡς δεινὸν ἐξετρέπετο, ἀχολάστοις
ἀνδράσι πρὸς αἱσχοουρηίαν ἐδίδοτο. Ὡς δ᾽ ἀπήγετο,
καθ᾽ ὁδὸν οὕτω συμὄὰν, ἐντυγχάνει τῷ προέδρῳ τῆς
πόλεως * !Ἄνθιμος ὁ τῆς Νιχοαζδονς τὴν ποιμαντιχὴν
τηνιχάδε διαχειρίξων ἦν * xat προσιὼν, ἐπυνθάνετο,
ὁπότερον ἕλοιτο μάλιστα δρᾷν, ὁμοίως ὄντων ἄμφω
καχῶν. Τὸν δὲ, Καλὸν εἶναι, φάναι λόγος, τέχνον E»-
πολλῷ
ἐπιί τοί γε
πολλῷ χρεῖττον διαρπαγᾶναι τὸ
πέπλον ἧπερ αὐτὸ τὸ σῶμα χὰν τοῖς παροῦσι δὲ
πειρασμοῖς, τὸ ἴσον χρῆναι διασκοπεῖσθαι. Εἰ μὴ
ἀμφότερα διατηρεῖν ἔστιν ἐφιχτόν, τὴν ψυχὴν ἀμί-
«»to» τέως διατηοεῖν αἰοετώτερον ἔγημαι" xai τοί-

(1) Euseb. lib. vin, cap. 12.

φοασία, xxi τὸ τῆς ἀγνείοας χάλλιστον δῶρον "
LI

γε μὲν βῶτιον ἡ τῆς πίστεως ἐντολή "
χὰν περιστάσει

CAPUT XIII.
De aliis virginibus et monachis, pudicitia simul et
martyrio claris.

Alia quedam puella,perpulchrum et inviolatum
testimonio omnium virginitatis ornamentum, quia

D comprehensa deorum cultum ut summum malum

aversata fuerat, 1mpotentibus et impudicis viris
ad ludibrium et turpem libidinem tradita est. Et
illa jam ita abducebatur, cum ei casu quodam
inter eundum antistes ecclesie Nicomediensis An-
thimusobvius fit. Ibiqueabillainterrogatus, utrum
sibi e duobus equalibus malis magis eligendum
videretur, respondens ille : Filia, inquit, Euphra-
sia, pulcherrunum quidem est caste virginitatis
donum,sed majus prestantiusque fidei preceptum.
Quandoquidem enim, si casus aliquis aut neces-
sitas ita ferret, multo magis pallam ipsam presta-
ret quam corpus diripientibus dare, in preesenti-
bus quoque malis et tentationibus eodem modo

13231

NICEPHORI CALLISTI

1332

rem dispicere convenit. Et si permissum non est A νυν τὸν νοῦν παριστάνουσα ἐῤῥωμένον τῇ πίστει,

ut utrumque retineas, ut saltem animam inconta-
minatam conserves, faciendum tibi esse duco, ut
scilicet mente ipsa per fidem confirmata, carnem
injuriis et contumeliis improborum permittas.
Consilio viri ejus cognito, animo etiamnum £56
in utramque partem fluctuante, tandemque se
ut utrumque salvum retineretcontfirmante, quo ab-
ducebatur sequitur. Atque ubi jam in eodem est
conclavi eum improbo juvene clausa, techna qua.
dam illum circumvenit (1). Veneficam se essepro-
fitetur, mercedemque ingentem conservate pudi-
citie pollicetur, quae eum a morte conservet :
pharmacum scilicet, quo ille perunctus, in bello-
rum certaminibus et preliis nullo prorsus telo aut

τὴν cdpx« ὑθριξομένην ἐᾷν. ᾿Ἐπεὶ οὖν ἔγνω τὸ
εἰρημένον, ἀμφίῤῥοπος οὖσα τὸν νοῦν, τὴν προχει-
μένην ἰδάδιζεν, ὁπότερον ἔλέσθαι διισχυριξομένῃ.
Ὡς οὖν εἰς ταῦτὸ συνεχλείσθῃ τῶ ὑδριστῇ, τέχνη
dü τινε τοῦτον χατασοφίξεται * φαρμαχὶς γὰρ εἶναι
διωμολόγει - x«i μισθὸν τῆς ἀσυλίας φάρμαχον ἐχείνω
παρασχεῖν ὑπισχνεῖτο, τὸ μὴ θνήσχειν ποτὲ προξε-
γοῦν " ᾧ χρισάμενοεν ἐν ταῖς τῶν πολέμων audet,
ἀνάλωτον πᾶραμεῖναι σιδήρω. Ei δέ ys xci πέξραν,
φησὶ, τοῦ λεγομένου χατιδέσθαι βούλει, αὐτίχα dà
σοι παρέξω μάλα λαμπράν. Καὶ ὃς αὐτίχα ἐπέτρεπε
σχευάζειν τὸ φάρμαχον. δὲ σοφὴ τῶ ὄντι ἐχείνῃ,
κηρὸν ἐλαίῳ συντήξασα, ταῖς χερσὶ χατεμάλασσεν "
εἶτα χαὶ τὸν αὐχένα ἐχείνης περιχύχλῳ ὄλειφε χα-

ferro violari aut confici posset. Quod si de tali p ταχρίονσα. Ὡς δὲ πέρας εἶχεν αὐτῇ ἡ ἐπίνοία, πα-

remedio, inquit, periculum facere vis, illico id
tibi manifesto exhibebo. Ille id statim parari per-
mittit. Tum illa vere sapiens, ceram oleo liquefa-
ctam, manibusque subactam collo suo cireumcirca
inungens illinit: quod ubi perfecit, petere eum
jugulum suum ense quibus posset viribus adacto,
remediique ejus vim et efficaciam experiri jubet.
Atque ille quam potuit validissime ensem in eam
demisit, ae beatum illius caput ictu uno resecuit.
Consimiliter huic virgo alia libidinosis ad turpem
concubitum data, ad eam venientibus, putridum
contagiosumque ulcus se in tectis membris occul-
tisque locis habere dixit : eosdemque, ut sibi ipsis
parcerent, ne scilicet consuetudine venerea se
quoque eo malo contaminarent, rogavit ;dilato
fedicongressus tempore, quam primum integram
yaletudinem recuperasset, se in potestate eorum
futuram pollicita. Ad hunc modum insanis ama-
teribus deceptis, Deus pudicitiam ejus tali arte
conservavit, et se illa ab illis absolvit. Alius enim
juvenis quidam, sub libidinis et petulantie pre-
textu. meretricularum curatorem lenonem acce-
dens, noctem puelle ejus quinque nummis aureis
mercatus, et ad eam ingressus, tunicam quidem
ipse suam ei injecit, eamque ut agnosci non pos-
set, probe contectam exire jussit ; ipse aulem ve-
stibus illius amictus, et deprehensus, capitis pce-
nam dedit.Eodem tempore ascetes quidam, casti-
tatem et virtutes alias piisstudiis sedulo meditans,
equali decertavit agone.I[s cum expugnari omnino
non potuisset,nullamqueadversariis vincendispem
reliquisset,post innumera tormenta in lecto vincu-
lis ligatus reponitur ; et mulier impudica ad eum
imumittitur,qua illum complectens,exosculans ma-
nusque petulanter ad membra secreta adhibens,
procacissime ad rem illicitam, nihil prorsus lasci-
vie et illecebrarum preetermittens, concitat. 457

τάσσειν ὡς εἶχε τῷ ξίφει τὸν ἐχείνης αὐχένα ἐπέ-
ταττεν ὅσω δύναμις, χαὶ τὴν ἰσχὺν ἐντεῦθεν τοῦ
gappáxoo πειρᾶσθαι. Ὁ δὲ χειρῶν ὡς εἶχεν ἐῤῥω-
μένως μάλα τὸ ξίφος χατενεγχὼν, τὴν μαχαρίαν
ἐκείνης ἀπέτεμε χεφαλήν. Ἐπίσης δὲ αὐτῇ καὶ
ἄλλῃ παρθένος πρὸς αἰσχρὰν μίξιν ἐχδοθεῖσα τοῖς
ἀχολάστοις, τοῖς εἰσιοῦσιν ἔλεγε σηπεδόνα ἔἕλχους
ἐνεῖναί oi τοῖς τῶν μελῶν ἀποῤῥήτοις * χαί γε gtí-
δεσθαι, μὴ τὸ συνουσίᾳ τῆς νόσον μετάσχοιεν " ἐν
μετεώρῳ δὲ θεμένη τὴν μέξιν, μετὰ τὴν ἐντελξ ἕξιν
τὸ πρὸς βουλῆς ὡς τάχος ἀνύσειν, Οὕτω δ᾽ οὖν τοῖς
λόγοις τοὺς παράφρονας ἑραστὰς &mo6ouxo)ncaca,
ἀηλλάττετο, τοῦ Θεοῦ τὴν σωφροσύνην τέχνῃ δια-
τηρήσαντος, Καὶ γὰρ τις νεάανισχος ἕτερος ἄχολα-
σίαν σχηματισάμενος, τῷ τῶν πορνῶν ἐπιστάτῃ
προσιὼν, πέντε χρυσίνοις τὴν ἑσπέραν ὠνεῖτο συγκχα-
θευδῆσαι τῇ χόρῃ " x«i τῆς εἰσόδου τυχὼν, περι-
θάλλει μὲν ἐχείνῃ τὸν χιτωνίσχον, x«i εὐφυῶς ὡς
μὴ φαίνοιτο συγχαλύψας, ἐπέτρεπεν ἐξιέναε “ αὐτὸς
δὲ τὰ ἐκείνης ἀμφιασάμενος, ἐπεὶ διέγνωστο, τὴν
χεφαλὴν ἀφηρεῖτο. Καὶ ἀσχητὴν δὲ τινα τὸν ἴσον
ἀγῶνα διενεγχεῖν τηνιχάδε ὁ λόγος ἐστόρῃσεν. ᾿Επεὶ
γὰρ ἀπώμοτος ἦν, μετὰ πολλὴν χαὶ ἀκείριτον βάσα-
νον ἐπὶ χλίνης ἥπλωτο δέσμιος. Γυνὴ δὲ αὐτῷ ἀναι-
δὴς ἐπαφίετο * ὃ φιλοῦσα, x«i τὰς χεῖρας ἀναΐδον
τοῖς τῶν μελῶν ἀποῤῥήτοις προσάγονσα, ποὸς τὴν
πονηρὰν ἢ ἀναιδὴς πρᾶξιν ἐξεδιάώξετο, οὐδὲν τι τῶν
ἀτόπων πράττειν παραλιμπάνουσα. Ὁ δὲ ux τι ἄλλο
δρᾷν ἔχων, τὴν ἰδίαν ἐχδαχὼν γλῶσσαν, καὶ τῶ
ἰσχυρῷ τοῦ δήγματος ἐχτεμὼν, x«i ἰχανῶς αὐτὸν
διαμασσησάμενος, χατὰ τοῦ προσώπον τᾷς μαχ)ά-
δος προσέπτυσε. Καὶ οὕτως ἑαυτῷ μὲν πόνους δοι-
μεῖς ἀντὶ ἡδονῆς, τὸ ἀσελγεῖ δ᾽ ἐχείνη, αἰσχύνην
x«t ἔχπληξιν σὺν ἀηδίᾳ παρασχενάσας, τῆς σο-
dpás ἐχείνης ἐπηρείας ὑπέρτερος διαγέγονε. Ταύτης
δ᾽ ἀνώτερος γεγονὼς, μαρτυρίῳ τὸν βέον μετὰ βραχὺ
ἐπεσφράγιξεν.

Ille aliud quod faceret non habens, linguam ipse suam morsu concisam, dentibusque comminutam,
in faciem meretricis exspuit. Qua re sibi ipse quidem pro voluptate acres dolore, impudicre autem

(1) « Nam et proxime δὰ lenonem damnando
Christianam potius quam ad leonem, confessi estis
labem pudicitie apud nos atrociorem omni poena

etomni morte reputari : necquidquam tamen pro
fuit. (Tertull. 9.)

1233

ECCLESIASTICAE HISTORUE LIB. VII.

1234

illi probrum atque stuporem cum acerbitate, tam vehementibus illis illecebrarum insultationibus
superior, conciliavit. Et siculi in certamine pudicitie adversus eam victor fuit, ita paulo post vi-

tam martyrii sigillo contirmavit.
KE9A A. IA.

Περὶ τοῦ &yíou Παντελεήμονος xat τοῦ ἁγίου
Εὐστρατίον, xai τῆς συνοδίας αὐτοῦ xal
ἑτέρων μεγάλων μαρτύρων.

Ἕτεσι δ᾽ ἱχείνοις xoi Παντολέων, ὁ xci Ilavre-
λεήμων, ἀνεγνωρίζετο, λόγοις χαὶ ἔργοις x«i θαύ-
μασι τεράτων τὸν Χριστὸν ἀνυψῶν " ἔργοις μὲν οἷς
ἀντέσχε χολάσεις, σιδήρῳ τέμ-
νοῦτι χαὶ μολίδδῳ ζξέοντι, τροχῷ τε διαθλῶντι μέλη,
γεννιχῶς ἀπεμάχετο * ἐποχούμενος τε νώτοις θαλάτ-
τὴς, τὸν μυλιαῖον λέθον, χοῦφον πτερὸν
ἐπεσύοιτο * τοῦ πιλάγους, ὡς ἐπὶ
ξηροὺ τοῦ ἰἐδάψους ὑπεραλλομενο: * θηρῶν τε xci
ξιφῶν ὑπέρτερος ἦν σύναμα ᾿Εομολάῳ τῷ ipti,
'Epuínro τε xoi 'Eouoxpártt ^ χαὶ οὕτω τοῦ σώμα-
τος λυόμενοις, τῶ πνεύματι ἤνωτο᾽" λόγοις δὲ, οἷς
θεηγορῶν χατήσχυνε τὸν ἀντίπαλον. Τοῦ δ᾽ αὐτοῦ
ἔτους χαὶ Κλήμης ᾿Αγχυρανῶν ἔπίσχοπος σὺν 'Aya-
θαγγέλω τοῦ ὑπερφυοῦς μαρτυρίου χατήρχετο. 'Ev
εἴχοσι γὰο καὶ ὀχτὼ ἔτετι τὸ διὰ Χριστὸν ὑπέρλαμ-
ποὸν διήνυσε στάδιον. Τῶν γὰρ ἐξ αἰῶνος ἀπάντων
τὴν ὑπὲρ Χοιστοῦ ἄθλησιν ἐσχηχότων πνοί τε xai
σιδήοω, λίθοις τε καὶ ξύλοις, ποὸς δὲ, θηρσὶν ἀγρί-
oi; δεσμοῖς πολυχρονίοις
ποιχῆως τε ἀγωνισαμένων, γῇ χαὶ δέρι xai ὕδατι
καὶ χρυμνοῖς x«i χαύσισιν ἐχδεδαπανημένων, καὶ
ἄλλαις μηχαναῖς τισιν ἀπολελοιπότων τὸ ζῇν " πών-
τῶν τούτων χατά γε τὸν ἐμὸν λόγον ὁ ἱερὸς οὑτοσὶ
Ηλήμης ὑπερέσχε, καὶ ὁ σὺν αὐτῷ ᾿Αγαθάγγελος "
ποῶτα μὲν ἐπὶ Ῥώμης, ἔπειτα δὲ χατὰ Νιχομή-
δειαν, ἐκ διαδοχῆς πολλὼν ὠμότητι διαφερόντων
πρησπαλαίσαντες ὡς ἐπιλιπεῖν πᾶσαν. χολαττηοίων
ἐπίνοιαν * ξίγει δὲ τὸ τελευταῖον ἀποτμηθέντες, τὴν
ἀγήρω ξωὴν ἀντηλλάξαντο, Πῶς dt doa Εὐστρατίον
xai τῆς αὐτοῦ συνοδίας ἐπιλαθέσθαι δυνήσομαι ; ὃς
ὥρυητο μὲν ᾿Αραθοάχων * προσοιχος δὲ ᾿Αρμενίοις
à χώρα " φιλοσοφίᾳ δὲ τῆς χαθ᾽ Ἕλληνας παιδείας
οὐδενὸς εἶχε τὰ δεύτερα ^ χαὶ φιλοσοφῶν τὰ ἡμέτεοα

ποὺς ἀνυποίστους

ν.
Otx τι

χαὶ χχτωοχεῖτο
4 w

xat ταλαιπωρησάντων,

" mih ἐν τῷ λεληθότι, iuoawog Λυσίᾳ τῷ τῆς ἕω

' &ytuów ὑπηρετεῖτο, ὃς τὰς τῶν εὐσεθῶν σφαγὰς
πρὸς τῶν χρατούντων ἀσεδῶς ἐγχεχείριστο, Οὗτος
τοίνυν συρινιάριος, εἴτουν ἀπογραφεὺς τῆς δουχιχῆς
τάξεως πεφηνὼς, τὴν τῶν μαρτύρων γενναίαν ἔνστα-
σιν διορῶν, ξήγῳ τὴν χαρδίαν πληγεὶς οὐκ ἄλλων
ἐδεῖτο τῶν χατηγήρων, ἀλλ᾽ αὐτὸς ἐχυτὸν χαταγγέλ-
λων ἦν. Ὅθεν x«i τὴν ἄνοιαν xai τὸ μάταιον τῶν
δυσσεθῶν διελέγχον, διαέοιος ἐχταθεὶς, σφοδρῶς
κατεχόπτετο, πυοέ τε τὰ τπλάγχνχ ἐχχίετο" ἁλσὶ δὲ
xal ὄξει χαταχεόμενος, πρὸς δὲ καὶ ὀστράχοις δια-
τριβόμενος, ὅλος ἀθρόον τραῦμα ἐδείχνυτο. "Pom
δὲ θιία τοῦ ἀδελφορικοῦ σώματος ὡσεὶ λεπίδων
ἀποῤῥνεισῶν, xai ὡς πρότεοον ὑγιὲς τὸ σῶμα φανὲν,
τῷ σταδίω x«i ὁ ὀμόφρων Εὐγένιος πρόσεισι. Πρὸς
Νιχόπολιν δὲ ἀπαίροντι τῷ Λυσίᾳ, ἕλχυσμοῖς βιαίοις
συμπεριάγονται͵ Ἔνθα δὴ x«i Μαρϑάριος ἤγετο "

CAPUT XIV.

De sancto Panteleemone, et sancto Eustratio, comi-
tratuque ejusdem, et de aliis magnis martyribus.

Eadem tempestate et Pantaleon, qui et Pante-
leemon dictus est, enituit, verbisque et faclis mi-
raculorumque prodigiis Christum exaltans magni-
ficavit : factis quidem, quibus ille intolerabilibus
cruciatibus fortiter restitit : depugnavit enim cum
ferro secante, plumbo fervente, et rota membra
comminuente ; atque in equore maris innatans,
lapidem moralem perinde atque levem pennam
secum traxit, in mediis undis non aliter atque in
sicco pavimento subsiliens : bestiis quoque et gla-
diis una cum Hermolao episcopo, lerinippo et

B Hermocrate superior fuit ; et ita corpore solutus,

spiritu conjunctus, compactus atque unitus est ;
verbis aufem, quibus Dei mysteria et virtutem
depredicans, adversarium ipsum pudefecit. Hoc
ipso auno et Clemens, Ancyranus episcopus, cum
Agathangelo excellentissimum martyrium suum
est exorsus. Viginti octo namque annis pro Christo
splendidissimum absolvit cursum. Siquidem post
mundum conditum quicunque pro Christo certa-
men igne, ferro, lapidibus, lignis obierunt, quive
cum bestiis depugnarunt, et diuturnis vinculis
afflicti sunt ; preterea qui diversis modis in terra,
in aere, in aquis, cum suppliciis sunt collucati ;
tum autem qui vel frigore vel calore nimio sunt
consumpti, aut qui aliis quibuscunque ponis et

C tormentis vitam amiserunt, eos omnes meo qui-

dem judicio sanctus ille Clemens, et cum ipso
Agatbangelus longe superavit : primum quidem
Romee, deinde Nicomedie, cum feritate et erude-
litate aliis presstantestortores, eis excruciandis,
vices per successionem mutantes, ab omni jam
termentorum excogitatorum specie destituerentur;
ad postremum autem gladio percussi, vitam hanc
immortali illa commutarunt. Quomodo vero Eustra-
tium comitesque ejus preteream ? 4568 qui ex
Arabracis regione Armeniis fiuitima ortus, in Gree-
carum quidem disciplinarum scientia nemini erat
secundus, professionem autem nostram occulte
discens, propalam Lysie Orientis praefecto inser-
vivit, qui ibi impiorum imperatorum jussu credes

D piorum hominum patrabat. Enimvero Eustratius

scriniarius, sive ducalis ordinis scriba factus eum
mirificam nobilium martyrum constantiam vidis-
set, emulationemque eorum in animo concepisset,
non alios exspectat accusatores, sed seipsum ipse
defert. Nam impiorum amentiam et vanitatem co-
arguens, in sublime extensus, acriter verberatur,
igne viscera ejus aduruntur, sale et aceto perfun-
ditur : ad hec fragmentis testarum ita obteritur.
ut totus ipse unum videretur esse vulnus. Ut au.

4335

NICEPHORI CALLISTI

1236

tem divino nutu, corpus fortissimi martyris veluti A ὅπου δὴ Αὐξέντιον μὲν ἐχτμηθῆναι, Μαρδάριον di,

squamisabeo delapsis, ad pristinum forme statum
est reversum ; idem stadium ejusdem cum eo animi
Eugenius ingreditur, et item Auxentius. Lysia au-
tem Nicopolim proficiscente, martyres crudelem in
modum tracti atque raptati sunt, Ibi etiam Marda-
rius est productus. Et Auxentius quidem capile est
plexus : Mardarius autem per talos in sublime
suspensus, subulisque ignitis perforatus atque dis-
punctus, et facibus insuper exustus, vitam finiit.
Ceterum Eugenius, quod in impietatem invectus
esset, lingua abscissa, deinde manibus atque pedi-
bus ejus fractis, decessit. Sapiens vero Eustratius,
cum Oresse ad Agricolaum Sebastiam abductus,
per ignem uterque holocaustum Domino sunt
oblati. Multiplices quoque et varie torture Eu-
lampii et Eulampisee in urbe Nicomediensi: Anasta-
sie etiam, que Roms membris est mutilata ; alte-
riusque ei cognominis, quam post supplicia alia
tolerata ignis tandem consumpsit. Insuper Agape,
Irene et Chionie nobilissima martyria silentio

τῶν ἀστραγάλων ἠωρημένον, σούδλαις τε πῦο ἀπο-
στη δούσαις ἐχχεντούμενον χαὶ διαφλεγόμενον, τὸν
βίαν ἀπολιπεῖν. Ὃ δ᾽ Εὐγένιος τὴν ἀσέδειαν διελέγ-
χων, τὴν γλῶσσαν ἀφήρηται. Εἶτα χαὶ χεῖρας χαὶ
πόδας θλασθείς, ἀπιδίω, Ὁ σοφὸς μέντοι Εὐστρά-
τιος, ἄμα Ὀρέστῃ εἰς Σεδάστειαν ἀπαχθεὶς τῷ
᾿Αγροιχολάῳ, διὰ πυρὸς ὁλοχαύτωμα τῷ Κυρίω
γεγόνασι. Τὰς δὲ πολνειδεῖς χαὶ ποιχῶας χολάσεις
Εὐλαμπίον x«i Εὐλαμπίας ἐν τῷ Νιχομηδέων πόλει,
ἔτι δὲ καὶ ἐπὶ Ῥώμης ᾿Αναστασίας τὰς ἐχχοπὰς τῶν
μελῶν, πρὸς δὲ x«i τῆς ὁμωνύμου ταύτῃ τάς τε
λοιπὰς τιμωρίας, χαὶ τὴν διὰ πυρὸς τελείωσιν
᾿Αγάπης τε χαὶ Εἰοήνης xai Χιονοίας, ποῦ δέκαιον
σιωπᾶν τοῦ ὑπερφυοῦς μαρτυρίου ; Ποῦ δὲ θῴσεις
Σεογίον x«i Βάχχου τῶν xe)hwixov μαοτύρων τὴν
ἄχρι τέλους ἔνστασιν ἀνδριχήν ; τοῦ μὲν βαῦδων
χαιρέίαις βολαῖς ἀποψύξαντος, τοῦ δὲ χαιρέαν ἔνεγ-
χοόντος xarà τοῦ τένοντος. Τὰ δὲ τῶν ἄλλων xat
ἀριθαὸν νιχώντων, τίς ἱκανὸς ἢ τὰς χλήσεις ἐχεΐνων,

ἢ τοὺς τοόπους τοῦ μαρτυρίου ἀπαοιθμήσασθαι :

Β

pretereunda non sunt. Sicuti neque Sergii οἱ Bacchii egregiorum sane victorum ad finem usque
conservata fortitudo; quorum alter fustium lethalibus verberibus, altea gladio interemptus est.
Aliorum vero innumerabilium, quis vel saltem ipsa nomina, vel martyriorum genera recensere

queat ?

4.59 CAPUT XV.

De celeberrimis martyribus, Georgio, Procopio et
Demetrio Myroblyta.

Eisdem quoque temporibus Georgius ille, ma- (.

gni inter certatores istos nominis et agminis
martyrum corypheus, laborum pro Christo tole-
ratorum veros percepit fructus. Hic in Cappado-
eia adhuc adolescens forma priestanti, etqui non-
dum primam produxisset lanuginem, fortissime
certaminibus pro Christo perferendis martyrium
obiit. Captus enim, quod in ds&ones acriter in-
veclus esset, imperatorumque impetatem deri-
sissel, supra nàture captum perquam acerbos
sustinuit eruciatus. Namque post carcerem etl
vincula, ungul& acute eum excepere : mox calice
ardenti est adustus, fidiculisque rursum distra-
ctus, mucronibus membratim dissectus, pluri-
misque aliis poenarum tormentorumque macbinis
attritus, generosam animi sui constantiam, fir-
mumque mentis sue robur satis declaravit. Ad
hec Glycerii impostoris bovem evertit ac sustu-
lit, Alexandramque reginam jamdudum defunctam
oratione sola ab inferis revocavit : tandemque ut
virum decet, gladio percussus, ex hac vita mi-
gravit. Nobilis quoque revera ille Procopius,
Cmsaresm Palestine natus, inter martyres eodem
tempore illustris maxime fuit, cui Diocletianus
ducalem quidem Orientis dignitatem dedit, Chri-
stus autem eum e colo ad se veluti Paulum vo-
cavit. Et is quidem illa accepta, inexpugnabili
vero crucis armatura perinde atque generosus et
fortis miles armatus, primum adversus eos qui
sensu percipiuntur, deinde etiam in eos qui mente

ΚΕΦΑΛ. IE'.

Περὶ τῶν ἀοιδίμων μαρτύρων, Γεωρη (ov, Too-
χοπίου xat Δημητρίον τοῦ Μυροδλύτου.
Τούτοις δὴ τοῖς χρόνοις χαὶ Γεώργιος, τὸ μέγα

τῶν ἀθλητῶν ὄνομα, χαὶ τοῦ χοροῦ τῶν μαρτύρων

ὁ χορυφαῖος, τοῖς ὑπὲρ Χριστοῦ πόνοις, γνησίους

ἐθέριζε τοὺς χαρπούς. 'Ex Καππαδοχίας γὰο ὧν,

νεανίας ἔτι, χαὶ ἀγαλματίας τὴν ὄψιν, καὶ οὕπω
ἰούλοις πεοιστέφων τὸν πώγωνα, γενναίως τοῖς ὑπὲο

Χριστοῦ ἄθλοις διεμαρτύρει. ᾿Επεὶ γὰο συσχεθεὶς

δϑιεχεοτόμει μὲν δαίμονας, τὸ δὲ χρατούντων

διέπαιξεν ἀσεῦες, πιχράς τινας x«i ὑπερφυεῖς xo-
λάσεις ὑφίστατο * ξυστῆοες μὲν γὸρ αὐτὸν ust
δεσμὰ χαὶ φυλαχὴν διελάμδανον" εἶτα τιτάνῳ πυρὸς
χατεφλέγετο, τροχῶ κχατετείνετο, ξίφεσι πελκ δὸν
ἐχτεμνόμενος" πο)λαῖς δὲ ἄλλαις μηχαναῖς συντοι-
θόμενος, τὸ εὐγενὲς αὐτοῦ παράστημα τῆς ψνχᾷς
xai τὸ τῆς συννοίας ἀνεσταλμένον ἱκανῶς ἀνεδείχνυ.

Ἐπὶ τούτοις τὸν τοῦ γόητος Γλυχερίον βοῦν ἀνίστα,

xxi τὴν βασιλίδα ᾿Αλεξάνδραν πρόπαλαι τὸν βίον

ἀπολιποῦσαν εὐχῇ μόνη

ἐξῆγε. Καὶ τέλος ἀνδριχῶς
μὴν καὶ ὁ γενναῖος ταῖς

76»

τῶν ἄδου πυθμένων
ἐτελεύτα τῷ Lion. Ναὶ
ἁληθείαις Προχόπιος τῆς
ἐν Καισαρείᾳ Παλαιστίνης ὁρωώμενος, χατ᾽ ἐχεῖνο
χαιροῦ ἐγνωρίζετο" ᾧ Διοχλητιανὸς δουχιχὴν μὲν
ἀξίαν τῆς ἀνατολῆς ἐνεχείριξε, Χριστὸς δὲ οὐρανόθεν
ὥσπερ Παῦλον ἐχάλει * xal τὴν [μεν] Ilooxorto; ἀντε-
λάμθανε, σταυρῷ δὲ ἀπροσμάχῳ ὅπλω old τις γεν-
ναῖος χαθοπλισθεὶς, πρὸς τοὺς αἰσθητοὺς UE» T0470»
πολέμους, εἶτα x«l ποὸς τοὺς νοητοὺς ἀντετάσσετο᾽
τοὺς γὰρ EX χρουσοῦ χαὶ ἀργύρου πεποιημένους αὐὖ-
τῷ θεοὺς διαθλάσας, καὶ πένησιν ἐπιμερίσας, ἔπειτα
τοῖς τῶν χιδδήλων ὑπερωαχοῦσι συνεῤῥαγη ποὺς

4231

ECCLESIASTIC.É RISTORLE LIB. VII.

1238

pXyu». Kai τὴν μὲν ixsiow) στολιτεύων ἀσθένειαν, ἃ sola perspiciuntur hostes depugnavit. Aurei

τὸ δ᾽ ὑπεοφυὶς τῆς Ἰςσοῦ δυναστείας ἐχθειάτων,
ποίας αἰχίας οὐ στεῤὀῥῶς ἤνεγκε ; τίνες στρεῦλωσεις
τοῦτον παρέλιπον ; τίσι δὲ τῶν ὀνύχων οὐ χατέ-
ξάνθη τὸ δέρας ; φλὸξ δὲ ποία ἀπείοατος τῶν ἐχείνω
ὥφθῃη μελῶν ; cidüpe» Oi xai ξιφῶν τίνων ἐχείνῳ
αχμαὶ οὐ προσθαλοῦσαι θᾶττον διβ)ύνηησαν ; Ἔχ
τοίνυν τούτων χαὶ τῶν τοιούτων πλείστους ὅσους
xai τῶν τῆς πρώτης βουλᾷς μάρτυρας παοαπέμψας
Θεῷ, to; χαὶ αὐτὸς r&v διὰ ξίφους πληγὸν ἔνε)-
χῶὼν, σὺν εὐφοοσύνρ ποὸς τὸν ποθούμενον ἔχθει
Χριστόν. Ἑρχουλλίου δὲ διὰ τῆς Θεσσαλονίχως ió»-
τος, Δημήτριος ὁ τοῦ Χριστοῦ μάρτυς, τῶν τῆς
πόλεως τὰ πρῶτα φέρων, xxi τὴν τῆς ἀοχᾷς αὐτῷς
ἐξουσίαν ἀνεξωσμένος, ὡς tiq Χριστὸν ὀαολογῶν
du6GiGlr-e * xxxiivov» uk» εὐθὺς φοουρὰ διελάμδανε
τῇ δὲ πόλει xxi tà Ódüue ἱππικὸν ἀγῶνα χαθίστα.
Καί τινὰ δὲ παλαιστὴὲν xb πυγμάχον γενναῖον χαὶ
ἀπαράμιλλον, peur T€ χρατοῦντα, xai τὸν ἀλχὰν
ἀνυπόστατον, προτῆγεν εἰς μέσον, οἴλπερ ἀνδριχὸν
τὰ πολέμια * Λναῖος ὄνομα τῶ ἀνδοΐ * ἐφ᾽ ᾧ xci μέγα
ἐγρόνει Μαξιμιανὸς, "Exit γοῦν ἐν μέσω τῷ ἀγῶνι
γευόμενος, οὐχ εἶχε τὸν συμπκλαχῆναι τῷ γεγυαχέῳ
ἐχείω τολαζσοντα, νεανίας τις ἐχεῖθεν uks τὸν
γένεσιν ἕχων, ὡοαῖος δὲ ἄλλως ἰδεῖν, καὶ τὸ ἔθος
οὐχ ἄχαρις, 9Qo; ἐς τὰ μάλιστα Δημητρίῳ τῷ
μάοτυοι * Νέστωρ δὲ ἐχαλεῖτο- οὗτος δρομαίως τ
μάοτυοι προτελθῶν, εὐχῇ τε νευνοωθᾷναι ἔτει, xai
ἐπιτετοάφθαι οἱ τὴν xag» ἐδεῖτο. Δημζτριος δ᾽
εὐλγγῶν. Καὶ τὸν Αναῖον, ἔφη, νιχύσεις, xai ὑπερ

namque et argenteis, quos sibi fieri curaverat, diis
comminutis, eorumque pretio in pauperes expen-
80, mox etiam cum eis qui frivolos adulterinos-
que deos propugnabant, bello congressus, illorum-
que infirmitate per infamiam notata, ipsius vero Je-
su Christiimmensa naturamque supergressa poten-
tia magnifice laudata, quas non ille penas fortiter
toleravit? qua illum fidicule et torture preter-
tere? quibus ungulis cutis ejus concisa non est ?
quos ignes quasve faces membra ejus expería non
sunt ? quorum ferramentorum mucronumque cor-
pori ejus intentatorum acies hebetatee non sunt ?
Per quz atque his similia tormenta, quam plurimis
ex primis senatoribus martyrio coronatis ad Deua

B premissis, postremo et ipse gladio percussus, cum

&60 incredibili letitia ad dudum sibi desideratum
Christum concessit. Herculius autem, cum Thes-
salonicam venisset, Demetrium quidem, Christi
martiyrem, primarium ejus loci viram, civitatis-
que adeo ipsius prefectum, quod ei Christum
profiteri delatus esset, custodiri jubet. Civitati
autem certamina et ludos equestres exhibet.
Atque in iis luctatorem et pugilem nobilem atque
invictum, roboreque et viribus corporis incom-
parabilem, artis militaris et bellicae. peritem, cu-
jus fortitudine Maximianus gloriari etiam solitus
fuerat, nomen illi erat Lyco, in arenam producit.
Cum itaque is in medium processisset, neque
quisquam esset qui cum illo congredi auderet,

Χριστοῦ μαρτυρήσεις. Kai ἐπὶ τὸν ἀγῶνα ἰὼν, τοῖς . Juvenis quidam Thessalonicensis civis, aspectu

ἀπῃωρημένοις χάτωθεν χαὶ ἐμπεππγόσι ξίφεσιν
émis, τὸν Αναῖον, ἔχτεινεν. ᾿Εχτείνετο δὲ xm;
αὐτὸς, τοῦ βασιλέως ὑπερξέσαντος τῷ θυμῷ. ᾿Εντεῦ-
θεν xai Δηαύτριος ὡς ἐχεῖνον εὐχαῖς χαϑθοπλέσας,
λόγχαις κατὰ πλευρῶν ἀθρόαις ἐχχενταθεὶς, τὸ βιοῦν
μεταλλάττει. Τῷ δὲ xapmxstuíva ὀιφεὶς φοέχτι, ἐς
δεῦρο τὰς ἀχενώτους τῶω μύρων ἀγαδλύτει πηγᾶς.
Τὰ uiv δὴ τῶν ἐπισήμων ἀαοτύοων ἦσαν ἐν τοῦ.
τοις τὸ δὲ πλῆθος τῶν ἄλλων Εὐσεδίῳ τῷ Παμ-
φίλον Μαρτύρων συναγωγῆς ὑιδλέον συνταξαμένῳ
ἐκεῖνο τοὺς ουλομένους 59:5» xal ἐντυγχάνειν
γουνεχῶς ἐπιτρέπομεν, ἐν ὦ τῆς ἀποῤῥάτον Χρι-
στοῦ δυνάμεως τὰ ἐμφανῆ τεχμήροια διαδείχννται.

pulcher, moribus autem humanus et gratiosus,
ac martyri Demetrio maxime charus, Nestor no-
mine, celeriter ad Demetrium currit, ab eoque
petit, ut cum ei cum pugile illo congredi perrit-
tet, tum oratione sua robur viresque augeat. De-
metrius ei bene]:cit, et, Lyeum (iuquit) vinces,
simulque pro Christo martyrium sustinebis. Ille
in certamen progressus, Lajeum in mucrones
qui in terra sursum versum defixi fuerant, pro-
stratum occidit. Sed et ipse illico imperatoris
jussu, qui ira contra eum ezarserat, occiditur.
Deinde quoque Demetrius, quod illum precatione
confirmasset, hastis per latera pluribus confossus,

e vita excessit : et in proximum conjectus puteum, ad hunc usque diem jugem unguentorum
profert fontem. Haec de celebribus illustribusque martyribus. Qui vero reliquorum multitudinem
cognoscere vult, is diligenter Eusebii Pamphili volumen legat, quod De ce&tu martyrum compo-
suit, in quo ineffabilis Christi virtutis et potestatis clarissima indicia atque testimonia ostenduntur.

ΚΕΦΑΛ. IC".
Πεοὶ τῶν τῆς Ἐχχλχησίας ποοέδοων, δσοί δια-
, . . . *. Φ
φόροις ἐν τόποις τὸ χατὰ Χοιστὸν δεήνυ-
σαν στάδιον, χαὶ περὶ τῆς ἐπὶ τὸ χοεῖττον
τῶν πραγμάτων» μεταῤολῆς"
᾿Αλλὰ τὸ μὲν ἕκαστον πρὸς ὄνομα μνείαν ποιεῖ-
σθαι οὐ μόνον τῶν δυσχερῶν iuoi, ἀλλὰ xal τῶν
λίαν ἀδυνάτων λελόγισται c ὡς X) 0& TOT τοὺς ἔπι-
- - - . , .* LÀ »
σήμους διαλαβεῖν, πρῶτος ὡς t» στήλῃ εὐσεθείας
ἀναγοοευΐσθω ὁ τῆς Νιχομήϑους ἐπίσκοπος “Αν9ι-
[]
* - o. * L * * L] - 9, . D. ,
pos τὴν χεφαλὴν ἐχταχθείς. En! ἀπὸ τῆς ᾿Αντιόχου

CAPUT XVI.
De Ecclesiarum episcopis, qui variis in locis curri-
culum Christistrenuepercurrerant, et ut res Chri-
stiana in melius sit cominutata.,

Nam unumquemque eorum nominalim recense-
re, non modo difficile mihi esse, sed neque omnino
fieri posse videtur. Lt autem simplicius precla-
rissimos quosque referamus, primus veluti in pu-
blica vere pietatis columna illustrique loco propo-
natur, Nicoinedie episcopus Antlhimus, capitis

EF?

sett

1239

NICEPHORI CALLISTI

1240

supplicio defunctus. 46 1 Secundus sit, qui vitam. A τὸν πάντα βίον ἄριστα διελθὼν, x«i πρεσθύτεοος

omnem sanctissime peregit Antiochenus Lucianus,
ecelesie urbis ejus presbyter : qui verbis juxta
et factis Nicomedie in presentia imperatoris
bonam professionem cosummavit. Tulit quoque
Phanicia spectatos martyres, rationalisque gregis
Christi preeclaros pastores, ecclesie Tyri episco-
pum Tyrannionem, et Sidonis presbyterum Zeno-
bium. Sylvanus autem, Emesene ecclesiee antistes
optimus, cum quibusdam aliis, bestiis objectus,
inter martyres celestibus perfruitur gaudiis. An-
tiochi& porro duo precipui, fortissime mortem
perferentes, Deo victimam seipsos obtulerunt,
alter in undas maris projectus, alter (erat is Ze-
nobius, medicorum optimus) laterum tormentis
immortuus. In Palestina apud Gazam Sylvanus
episcopus, eum aliis undequadraginta, ad Phe-
no (1) eris metalla gladio est confectus. Peleus
autem et Nilus, Egypti episcopi, cum quibusdam
aliis non paucis, igne sunt combusti. Hic accen-
seatur magnus ille et admirandus Ceesariensis
Pamphilus, cujus fllius (sicuti fertur : ut autem
alii putant, sororis ejus filius) fuit Eusebius, eccle-
siasticus historicus. Alexandrie vero et in Egypto
omni atque etiam Thebaide, primas fert episcopus
Alexandrinus Petrus, certissimus episcopalis fun-
ctionis canon et regula. Cum quo eodem stadio
decurrerunt Faustus, Didymus et Ammonius. Pre-
terea autem Phileas, Hesychius, Pachomius et
Theodorus, /Egyptii episcopi : et innumerabiles
insuper alii satis celebres, qui in litterarum monu-
menta non relati, ab eis, apud quos martyrio sunt
, defuncti hominibus, magnis ornantur laudibus.

Eorum vero labores et certamina historie huic
inserere, quod preter institutum nostrum sit,
visum non est. Restat nunc, ut palinodiam et
recantationem perpetrata, in nee.crudelitatis atte-
xamus,. Fuere quidem antea nobis a Romanis
imperatoribus res quiete et tranquille, quo tem-
pore professio Christiana omnibus modis quam
maxime floruit : ita ut totis decem atque etiam
viginti annis, splendida 4689 pacataque serenitate
plurimum fulgente, frequentissimos ageremus
conventus, jucunditatibus ac deliciis frueremur, et
pace secura quasi difflueremus, libertate nostra
magis ac magis gliscente, atque incrementa sua
in dies capiente. Ecce autem de improviso im.
peratores sententia mutata, citra clarigationem
atrox illud et irreconciliabile contra nos bellum
movent, quod prope perpetuum duravit bien-
nium (2). Cum vero novum insolitumque quiddam
auctori et duci importunitatis ejus et malitim ac-
cidisset, rursum id mutavit omnia, et ad statum
jiuopinatum adduxit, rebus imperii in duas partes
divisis : quod ante id tempus ad eum modum

τῆς αὐτόθι παροιχίας, δεύτερος ἔστω Λουχιανὸς,
ἐν Νιχομηδεία χαὶ αὐτὸς λόγοις χαὶ ἔργοις ἐπὶ πα-
ρουσίᾳ τοῦ βασιλέως τὴν καλὴν ὁμολογέαν διηνυχώς.
Ἥνεγχε δὲ χαὶ Φοινέχῃη διαφανεῖς μάρτυρας, καὶ
τῶν λογιχῶν θρεμμάτῶν Χριστοῦ ποιμένας ἐπισύή-
μους ^ τὸν τῆς Τυρίων ἐχχλησίας ἡγησάμενον Tu-
ραννίωνα * χαὶ ἐν τοῖς χατὰ Σιδῶνα Ζηνόθδιος πρε-
σδύτερος ἦν. Σιλδανὸς δ᾽ ἔν ᾿Ευέσῃη τῆς ἐχχλησίας
ἄριστος ἐπίσχοπος ἐχρημάτισεν. ᾿Αλλ’ οὗτος μὲν
σὺν ἑτέροις, θηρσὶ βορὰ προσληφθεὶς, ταῖς ἄνω τῶν
μαρτύρων νομαῖς ἐπευφοαίνεται * ἐπὶ δὲ τῆς ᾿Αν-
τιόχον δύο ταῖς μέχρι θανάτου χαρτερέαις Θεῶ θυ-
σίαν ποοσήνεγχαν ἑαυτοὺς, ὁ μὲν θαλαττίοις ἀποῤ-
ῥιφεὶς ὕδασι, Ζηνόδιος δὲ ἰατρῶν ἄριστος, ταῖς κατὰ
B πλευρῶν βασάνοις τὸ πνεῦμα λιπών. ᾿Επὶ δὲ [[α-
λαιστίνΗς ἀμφὶ Γάζαν Σιλύανὸς ἐπίσχοπος σὺν ἐτέ-
ροις ἑνὸς δίουσι τὸν ἀριθμὸν μ' xarà τὰ i» Φαίνς
χαλχοῦ μέταλλα ξίφει τοῦ ζῇν ὑπεξάγονται. Αἰγύ-
πτιοι δ᾽ ἕτεροι Πηλεὺς χαὶ Νεῖλος ἐπίσχοποι μεθ᾽
ἑτέρων οὐχ ὀλίγων τὴν διὰ πυρὸς ἐδέξαντο ὁλοχάρ-
πωσιν. Ἐν δὲ τούτοις χαὶ τὸ τῶν Καισαρέων θαῦμα
ὃ πολὺς x«i μέγας Πάμφιλος ἀριθμείσθω * οὗ παῖς,
ὡς λόγος, ὡς δ΄ ἑτέροις ἀδελφιδοῦς, ὁ συγγραφεὺς
Εὐσέδιος. Τῶν δ᾽ ἐπ᾽ ᾿Αλεξανδρείας, ἔτε δὲ πάσες
Αἰγύπτου x«i Θηδαΐδος, πρῶτος Πέτρος ὁ τῆς ᾿Αλε-
ξανδρείας ἐπίσχοπος, ὄντως ἱερωσύνης χανὼν, ἔστο-
ρείσθω - ἔτι δὲ xal oi σὺν αὐτῷ τὸν ἴσον δρόμον
ἐτῶεσαν, Φαῦστος, Δίδυμος χαὶ ᾿Αμωαώνιος, Ποὸς
δὴ τούτοις Φιλέας τε χαὶ Ἡσύχιος, χαὶ Παχώμιος
C "αὶ Θεόδωρος xar' Αἰγνπτέους ἐπίσχοποι * μυρίοι
τε ἐπὶ τούτοις ἄλλοι διαφανεῖς * oi δὴ πρὸς τῶν
χατὰ τόπον ἀνδρῶν ἀνάγραπτοι μνημονεύονται "
τοὺς ἄθλους καὶ τὰ παλαίσματα γραφῷ νῦν παραδι-
ϑόναι οὐ τῆς παρούσης πραγματείας ἐστί * τοῦ }οι-
ποῦ δὲ τὴν παλινῳδίαν τῶν πεοὶ ἡμᾶς εἰργασμένων
ἐπισυνάπτειν χρεὼν - ἦσαν μὲν οὖν γε προτεδον
φίλα xai εἰρηναῖα τὰ τῶν ἀοχόντων τῆς Ῥωμαίων
ἡγεμονίας ἡμῖν * ἐν à μεγίστης εὐπορίας x«i εὖε-
τηρίας ἡξίωντο τὰ ἡμέτερα - ὡς xai δεχαετηρίϑδας
χαὶ εἰχοσαετηρίδας ἐχπλήσαντας, ἡμᾶς ἐν Ànumpa
xxi σταθερᾷ τῇ γαλήνῃ πανηγύρεις ἄγειν, θαλείαις
τε χαὶ τρυφαῖς ἐνδιαιτᾶσθαι, xai εἰοήνης ἀπολαύειν
βαθείας * x«i ἐπὶ μέγα τὰ τῆς ἐξουσίας ηὔξετο,
καθεχάστην ἐπιδιδόντα, xoi αὔξην οὐ μετρίαν λαα-
D 6kvovyra. Ἐξάώπινα δ᾽ οὖν ἡμὶν μεταθέμενοι, &xn-
ρυκτεὶ τὸν ἄσπονδος ἐχεῖνον xa0' ἡμῶν ἐγείοουσι
πόλεμον. Καὶ δεύτερόν που ἔτος τῆς τοιᾶσδε χινήσεως
ἀδιεχὲς ἦν. "Ἔπειτα νεώτερόν τι γεγονὸς τῷ ἀρχηγὼ
τῆς χαχίας, τὰ πάντα μετέστρεφε ^ χαὶ εἰς ἀλλοέω-
σιν ξένην μετήγαγε, διχῇ τῶν πραγμάτων διαιρου-
μένων * ὃ μήποτε γεγονὸς ἱστορεῖται. ᾽γὼ δὲ ὡς
ἔσχε τὰ τῆς μεταδολᾷς, ὡς ἐνὸν, ἀοχῆῇθεν ἀναλαδὼν
διηγήσομαι.
factum esse non legitur. Ego vero mutationem

-
ΩΥ

eam altius ab ipso initio repetens, quantum potero, exponam.

» 'Ev Φαινοῖ, Euseb.
2) Diocletianus et Herculius biennio toto conti-
nenter Christianos afflixerunt. Persecutionem au-

tem reliquam annis octo tyranni successores sunt
exsecuti. Infra cap. 22.

4244 ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII. 42412

ΚΕΦΑΛ. IZ.

Ὡς ὁ μὲν Διοχλητιανὸς γαμθρὸν μὲν Μαξιμῖ-
γον τὸν Γαλλέριον ἔσχε: Μαξιμιανὸς δὲ ὁ
Ἑρκχούλλιος Κώνσταντα τὸν Χλωρὸν βασι:
λικοῦ χαταγόμενον αἵματος, ὡς χαὶ πατὴρ
τοῦ μεγάλον Κωνσταντίνου ἐγένετο.
Διοχλητιανὸς εἴχοσιν ἔτῃ τὰ πάντα ἡγεμονεύσας͵

τῶ τετάρτῳ τῆς ἀρχῆς ἔτει, Μαξιμιανὸν τὸν Ἑρ-

πούλλιον συμδασιλεύειν αἱρεῖται. Τούτων ὁ μὲν Διο-
χλητιανὸς, γαμθρὸν ἐπὶ θυγατρὶ Γαλλερὶα, Μαξι-
μῖνον ὃς xat Γαλλέριος ἐπεχλήθη, λαμδάνει ^ ὁ δ᾽
αὖ Μαξιμιανὸς ὁ Ἑρχούλλιος ἐπὶ Θεοδώρα τῇ ἰδία
θυγατρὶ Κώνσταντα ἔσχεν, ᾧ Πανύπερτος x«i Χλω-
ρὸς ἐπίχλησις ἦν, τὴν ἀξίαν τηνιχαῦτα τὴν τριθού-
vou διέποντα. ᾿Ανεψίὸός δὲ Κλαυδίου ὁ Κώνστας ἐτύγ-
χανεν ὧν, τοῦ πρὸ Αὐρηλιανοῦ καὶ Διοχλητιανοῦ βα-
σιλεύσαντος. Εἰδέναι μέντοι χρεὼν, ὡς xal ἄμφω
γαμετὰς ἔχουτες τῷ πρὸς νοὺς θασιλεῖς στοργῇ ταύ-
τας &né)urov. Τῇ δὲ Θεοδώρα Μαξέντιος ἦν ἀδελ-
φὸς, ὁ κατὰ τὴν Φουλδίαν γέφυραν, ὡς ἐξῷς ἐροῦ-
μεν, διαφθαρείς. "EZ ἧς Θεοδώρας δύο ἔσχεν ὁ Κὼν-
στας υἱούς * Κωνσταντῖον, ὃς ᾿Ιουλιανοῦ τοῦ δυσσε-
δοῦς καὶ Γάλλον πατὴρ ἦν καὶ ᾿Αναδαλῖνον τὸν καὶ

Δαλμάτιον, πατέρα Δαλματίου τοῦ νέου * χαὶ θυγα-

τέρα Κωνσταντίαν, ἣν Λιχίνιος ἔγημε, Καῖσαρ ὕσ-

τερον ἀναγορευθείς. Γαλλέριος δὲ Μαξιμῖνος, ὁ

Διοχλητιανοῦ γαμθρὸς, καὶ αὐτὸς δύο ἔσχεν υἱούς "

Μαξιμῖνον τὸν χατὰ τὴν ἕω, ἐφ᾽ οὗ xi οἱ πρὸς πα-

τρὸς τῷ μεγάλῳ Βασιλείῳ πατέρες διὰ τὸν αὐτοῦ

διωγμὸν ἐν ἀδάτοις διέτριθον ὄρεσι * χαὶ Σενῆρον
ἕτερον χατὰ τὴν Ῥώμην Καίσαρα ἀναγορευθέντα "
οὔ τελευτήσαντος, Αἰχινίῳ τὸν ἐχείνου τόπον Ῥω»
μαῖοι ἀπένειμαν, χαριξόμενοι Κωνσταντίνῳ cw τῆς
γαμετῆς ἀδελφῶ, τωηνιχαῦτα ἐν Γαλλέαις χαὶ Βρε-

τανίαις δὴ βασιλεύοντι. Ὁ δὲ εἰρημένος Κώνστας ὁ

Χλωρὸς καὶ ἕτερον παῖδα ἐκ τῆς μαχαρέοας ᾿Ελένης

τὸν Κωνσταντῖνον γεννᾷ ᾿" ὦ χαὶ τὸ χρᾶτος τῆς ἀρ-

χῆς παρῆχεν, ὡς τὰ Χριστιανῶν καλῶς ἔλομένῳ,
παρωσάμενος τοὺς ix τῶν γνησίων σπεομάτων τῆς

Θεοδώρας γεγενημένους αὐτῷ. Ὃ γε pi» τρόπος τῆς

τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου γεννήσεως οὗτος ἦν.

ΚΕΦΑΛ. IH.

Περὶ τῆς γεννήσεως χαὶ διαίτης χαὶ ἀγωγῆς
τοῦ μεγάλον Κωνσταντίου xai ἰσαποστόλου.
Τῶν εἰρημένων τυράννων τὴν χατὰ Χριστοῦ μα-

νίαν ἄσπονδον ἐπιδεδειγμένων, εὐθὺς τὴν Ῥωμαίων

γῆν παντοδαπαὶ τινες ὀργαὶ θεήλατοι διελάαύανον "

Πέρσαι καὶ Πάρθοι, πρὸς δὲ καὶ Σαρμάται χαὶ ἄλλα

πρόσοιχα ἔθνη ὑπὸ Οὐαράχου στρατηγούμενα, τὴν

Ῥωμαίων χατεληΐξοντο * ὃν εἰοηναῖα φρονεῖν xai

ὑπόσπονδον χαταστῆναι οἱ τηνιχάδε

βουλόμενοι, ἐκ "Pouugc πρέσδυν τὸν Κώνσταντα
ἔπεμπον, χαταστῆσαί τε τὴν εἰρήνην, χαὶ δώροις
ὡς; ἑνὸν ἐτησίοις τὸ βάρδαρον ὑπελθεῖν. "Exi dt τὴν
ἑσπέραν διελθὼν πρὸς τὴς ἕω ἐχώρει, xat περὶ τὸν,
ὃς καλεῖται Δρέπανον τόπος, ἐπήγνυτο τὴν σχηνήν "
περὶ δὲ τὸν χόλπον τῆς Νιχομηδείας τὸ Δρέπανον,

χοατοῦντες

1) Nonnulli Maximianum vocant.
t Constantem alii Constantium vocant.

CAPUT XVII.

Ut Diocletianusgenerum sibi Maximinum Gallerium,
Mazimianus Herculius autem Constantem CAlo-
rum imperatorüsanguinis generum delegeril, qui
Constans pater magni Constantini fuil.

Diocletianus ipse viginti duobus omnino annis
imperium tenuit: et quarto imperii sui anno,
cum &qua potestate, Maximianum Herculium sibi
ascivit. Horum Diocletianus generum sibi in filia
Galleria legit Maximinum (!), qui etiam Gallerius
est cognominatus ; Maximianus Herculius autem
Theodoram privignam Constanti (2), cui etiam
Proceri et Chlori cognomen fuit, Claudii, qui ante,
Aurelianum imperavit, amitino (3), tribunitiam
tum obtinenti dignitatem, in matrimonium loca-
vit. Generi porro isti ambo uxores antea habe-
bant, sed eas in imperatorum gratiam repudia-
runt. Theodore porro frater erat Maxentius, qui,
sicuti deinceps dicemus, in Milvio ponte interiit.
Ex ea Constans duos suscepit filios : Constan-
tium, qui impii Juliani et Galli pater fuit, et An-
nibalinum, qui Dalmatius quoque dictus est, ju-
nioris Dalmatii patrem : et filiam Constantiam,
quie Licinio, postea Cesari renuntiato, nupsit.
Gallerius Maximinus, Diocletiani gener, duos
quoque habuit filios : Maximinum, qui Orientale
tenuit imperium, sub quo Basilii magni paterni
parentes, propter ejus sevissimam persecutio-
nem, 463. in desertis et inaccessis habitarunt
montibus : et Severum, Rome Cesarem declara-
tum : cujus in locum deinde Romani suffecerunt
Licinium, Constantino gratificati, conjugis illius
fratri, qui tum in Galliis et Britannia cum imperio
fuit. Constans enim Chlorus alium quoque ex
beata Helena sustulit filium Constantinum : cui
etiam imperium, «uod Christianam rite suscepis-
set fidem, reliquit, reliquis, quos ei Theodora
genuit, legitimis filiis (propter segnitiem) abdica-
tis. Constantini ejus ortus sic habet.

CAPUT XVIII.

De nativitate, educatione et institutione magni et
aequalis apostolis Constanstini.

Tyranni, quos diximus, cum irreconciliabilem
prorsus furorem in Christum suum satis ostendis-

D sent, continuo varie gravesque divina vindicta

plage imperium Romanumobruerunt. Nam Perse,
Parthi, Sarmate quoque, et plerique alii finitimi
populi, Varacho duce, Romanam ditionem vasta-
runt. Ad quem per fcdera pacta placandum, qui
tum rerum potiebantur imperatores, Constantem
Roma legatuin misere, ut cum pacem cum eo
componeret, tum annua ei dona, redimendi sci-
licet belli gratia, polliceretur. Is ab Occidente
Orientem versus navigans, ad locum qui Drepa-
num (4) dicitur, applicat. Situm autem est Dre-

3) Per filiam nepoti. (Eutrop.)

" Ab aliis Drepana nominatur.

,

᾿4448

NICEPHORI CALLISTI

1244

panum ad Nicomedie sinum, in altum mare lon- Α ἐπιπογὺ τῆς θαλάσσης προῆχον ἐς τὸ ὀξύτατον *

gius prominens. Ibi Constanti desiderium concu-
bitus incessit. Quod ubi cognovit hospes ejus,
magnificentia et splendore cohortis ejus regio per-
motus, filiam ei suam (4), venusta forma eetatisque
flore jam nubilem puellam, conciliat. Ille cum ea
rem habet, concubitusque mercedem peplum ei
A64 $ purpura intextum donat. Nocte ea Constanti
mirifica visio est oblata, que eum timore quodam
perculit. Quapropter et puelle patrem est cohor-
tatus, ut filiam, 408 insigne quoddam donarium
gereret, impollutam diligentius asservaret, et quod
ex ea natum esset, accuratius educaret. Vidisse
quippe se, ea qua dictum est nocte, aiebat, in
tabernaculo suo, preter naturam ab occidentali

Oceano orientem solem. Ceterum legatione recte B

obita. Constans alio itinere Romam reversus, una
cum Gallerio Maximino Czesar est creatus : nec ita
longe post, uterque Augustus factus. Et Diocletia-
nus Herculio imperatore Romee relicto, ipse Nico-
mediam se recepit. Accidit deinceps, ut oratores
alii ad Parthos mitterentur, qui et ipse Drepanum
diverterunt. Et qui Constanti ex hospitis filia
Helena progenitus erat infantulus, puerilem ludens
ludum, a quodam ex oratorum comitum numero
offensus, admodum ei succensuit, et objurgationes
illius indignissime tulit. [δὲ tum mater, Constantis
eum puerum esse indicavit : eamque rem, peplum
illud purpura exornatum proferens, confirmavit,
et facies ipsa indolesque generosa filiumillius esse
satis testabatur. Ea re Constans ex legatorum
sermone cognita, postea comitatu regio puerum
unacum matre Romam adduci curavit. Veritus
autem, ne illis absurdi quidquam a Theodora legi-
tima (9) uxore sua per zelotypiam et conjugalem
emulationem accideret, Coustantinum filium Nico-
mediam ad Diocletianum, qui ibi eum Gallerio
Maximino genero erat, misit. Atqueibi ille benigne
susceptus, in palatio apud imperatorem vixit : et
domesticus scholarum (3) electus, Grecas disci-
plinas addidicit, simulque Christianismum estcom-
plexus.

ἐνταῦθ᾽ o Κώνστας γενόμενος εἰς ἔρωτα συνουσίας
ἧἦχεν. ᾿Επεὶ οὖν τὸν λόγον ὁ ξεναγὸς διέγνω, ἐφ᾽ οὗ
χαταλύων 0 Κώνστας ἐτύγχανεν, ὑποθδάλλεει αὐτῶ τὸ
θυγάτριον, τὴν περὶ αὐτὸν βασιλικὴν Φδορυφορίαν
ἰδὼν, ὥραν ἤδη γάμου ἔχον, xci ἀχμαῖον μάλα τὸ
εἶδος προδεδλημένον. Ὡς δ᾽ ἐχείνῳ τὰ τοῦ γάμου
τετῇεστο͵ μισθὸν τῆς συνουσίας, ἔπιπλόν τι ποιχί-
λον πορφύρᾳ διειλημμένον τῇ γυναιχὶ ἐχαρίζετο.
Παράδοξον δέ τι χατὰ τὴν νύχτα ἐχείνην τῷ Κώνστα
cuvíón ὁδοᾶν, ὃ xai εἰς δέος εἰσῆγε" xat τὴν γυ-
»xixx παραφυλάττειν ἄχραντον, ὡς χειμήλεόν τι
φέρουσαν, tà ταύτης παρηγγύα πατρὶ, x«t τὸ Ex
ταύτης τεχθὲν ἀσφαλῶς φυλάττειν * ὁρᾶν γὰρ ἔλεγε
χατ᾽ ἐχείνην τὴν νύχτα τὸν φωσφόρον ἔνδον τῆς
σχηγῆς ἀνατέλλοντα παρὰ φύσιν ἔμπαλιν ἐκ τῆς παρ᾽
ὠχεανῷ ἑσπερίας εὐνῆς. Ὃ μὲν οὖν τὰ τῆς πρεσδείας
χαλῶς διαθέμενος᾽ dv ἄλλης ὁδοῦ πρὸς τὴν Ῥώωτν
ἀνήγετο. Καὶ Καῖσαρ σύναμα Μαξιμίνῳ τὼ Γαλλε-
ρίω χατὰ Ῥώμην ἀναγορεύεται. Ἔν οὐ πολλῦ δὲ
μέσῳ χοόνῳ xai Ajyucrot ἐφημίξοντο, Τὸν γὰρ "Eo-
χούλλιον βασιλέα ἐν 'Poug χαταστήσας Διοχλητια-
νὸς, αὐτὸς διέθαινε πρὸς τὴν Νιχομήδειαν, Ὡς δὲ
χρόνῳ προήχοντι πρεσδεία πάλιν ἐπὶ Παάοθους
ἐστέλλετο, ἐπὶ τὸ Δοέπανον οἱ πρέσδεις αὖθις δια-
νεπαύοντο. Ὃ δὲ τῷ Κώνσταντι γεννηθεὶς ἐκ x6 τοῦ
ξεναγοῦ θυγατρὸς Ελένης παῖς Κωνσταντῖνος, μει-
ἀθύρμασί τε παιδιχοῖς διατρίβων, ποὺς
ξενωθέτων παροξυνθεὶς, οὐ μετρίωϊ
ἀχαθέχτως εἶχε ταῖς ἐπιπλῴξεσιν " X δι
C μήτηρ ὡς εἴη παῖς Κώνσταντος διεσάφει, παρε-
ϑείχνυν τε τὸ πέπλον, πορφύρᾳ διεσχευασμένον,
ἐξχγουσα. Ἢ δὲ τῆς μορφᾷς ὄψις οὐχ ἀγεννὲς ση-
μεῖον ὡς εἴη παῖς ἐχείνον σαφῶς χατεμένυεν, Ὡς δ᾽
ἔγνω Κώνστας ἔχαστα διηγουμένων τῶν πρέσθεων,
χοόνῳ ὕστερον θασιλιχᾷ δορυφορία τὸν τε παῖδα σὺν
τῷ υητρὶ ἐς Ῥώπην ἀνῆγε. Δεδοιχώς γε pi» μὲ τι
ἐχ ζωλοτυπίας τῆς ἐχ νόμων γυναιχὸς Θεοδώοας
&zor9» τι τῇ Ἑλένῃ xai τῷ παιδὶ ἐπιγένχται, τὸν
ut» Κωνσταντῖνον ἐς Διοχλητιανὸν χατὰ τὸν Νιχο-
μήδειαν διατοίδοντα σύναυμα τῶ γαμθοῦ τῶ ΓΑαλλε-
pé» Μαξιμίνω ἀνέπεωπεν " xai ὃς, φιλοφοόνως ὕὑπο-

ράχιον ὧν,
τινος
ἐχόλα, xci

τῶν

δεχθεὶς i» τῷ παλατίῳ ϑιξγε, δομέστιχος προχειρισθεὶς τῶν σχολῶν * xai παιδείας τῆς τῶν ἝἙλλζνων

μετεῖχε τὰ Χοιστιανῶν ἀσπαξόμενος.
Δ CAPUT XIX.
Ut magnus Constantinusdivinitus paternum adeptus
sit. imperium, et qualis fuerit.

Cum autem videret illos Christiano gaudere
sanguine, abhorrere ab eorum consuetudine et
contubernio ccpit. Illi porro deorum supersti-
tioni, ut nulli alii. quam maxime dediti, auguribus
auspicibusque consultis, occulte cognoverunt,
Constantinum nou modo toto Romanorum imperio
potiturum, verum etiam Grrecorum idololatriee

(1) De Helena Constantini matre histori» va-
riant. Greci eam nationi 5118 arrogant, Latini
Pritonum . regis filiam fuisse. scribunt. Pater
quippe Constantini Constans Gallie et Britanniz

D

KE€A 4. ΙΘ΄.

Ὅπως ὁ μέγας Κωνσταντῖνος θεόθεν cà» πα-
τριχὴν βασιλείαν περιεζώσατο, x«t οἷος ἕν.
“Οοῶν δ᾽ ἐχείνους τοῖς τῶν Χοιστιανῶν αἵμασι

χαίροντας, διὰ μίσους ἐποιεῖτο τὸν συνφθικέαν. ᾿Εχεῖ-

wot δὲ δεισιδαίκονε; εἴπεο τινὲς γεγονότες, Φέωνι-
ξόμενοί τε καὶ ὑπατοσχοποῦντες, ἔγνωταν &xooDQ-
τως τὸν Ἀωνσταντίνον οὐ μόνον Gümxw» τὸ χράτος

Ux αὐτὸν, ἀλλὰ xzi τὸῆς Ἑλλζξνων πλάνῃς χαθαι-

βέτην τε χαὶ ἀφχυιστήν ^ Χριστοῦ δὲ χαὶ Χριστια"

imperavit.

(2) Posteriori potius.

(3) Domestici scholarum, quales etiamnum ia
principum aulis aluntur regii pueri.

1345

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. VII.

1946

»&» διάπυρον épacrà» ἔσεσθαι. ᾿Αμέλει τοι καὶ i» Α eversorem, ac Christi et Christianorum eximium

᾿Αλεξανδοεία μὲν Διοχλητιχνὸς, χαίπεο γενναίας
ἔογα χειρὸς δράσαντα ἐν τῇ χατὰ τὸν ᾿Αχιλλέα τῆς
Αἰγύπτου ἐκαναστάσει, τὸν Κωνσταντῖνον ἀνελεῖν
ἐπεχείρει * Γαλλέοιος δὲ ἐν Παλαιστίνη τῆς ἐπιθου-
λῆς ὅπτετο. Τὸν γοῦν λεληθότα δόλον τῶν χρατούν-
τῶν διεγνωχὼς, Θεοῦ δὲ ἦν ἄοα τοῦ πάντα σὺν λόγω
διέποντος, dom; ix τῆς Νιχομήδους, ἐπὶ τὰς Γαλλίας
πρὸς τὸν πατέοα μετέβαινεν, οὐχ ὅττον χἀχεῖνον
τὸν παῖδα ἐπιχαλούαενον, οἷα dà τὰ Χριστιανῶν
πρεσδεύοντα, χαὶ ἐν τελευταίαις τῆς διαθήχης ὄντα
ἀναπνοαῖς. Ὁ δὲ χαὶ αὐλα ἡσθεὶς τῇ τοῦ παιδὸς
παρουσία, χαὶ τοὺς ἄλλους ἅπαντας παοωσάμενος,
τὰς κλίνης ἀναχαθίσας, τῆς τε συγχλήτον xal τῶν
παίδων xai τοῦ πλύθους παντὸς, καὶ τῶν ἐξ ἀλλο-
δαπῆς παρόντων, τὰ τῆς βασιλείας σύμδολα καὶ τὸν
χρυσοῦν στέφανον αὐτῷ πεοιέθετο, αὐτὸς xüovL τοῦ
παιδὸς πρῶτος ἀναφανεὶς, χαὶ ποὸς τὴν σύγχλητον
καὶ 70» παῖδα ταῦτ᾽ ἀνειπὼν “ Nu» ὁ θανατὸς μοι
τῆς ζωῆς ἡδίων χαθίσταται ^ γῦν uot χατὰ γνώμην
ὦ τελευτὴ ἐπέστη. “Ἔχω γὰο μου τὸ μέγιστον ἐπι-
τάφιον τὸν υἱόν. Τὸ γὰρ χαταλιπεῖν ἐπὶ γῆς βασιλέα
τὰ Χριστιανῶν δάχουα σὺν θεία ῥοπῇ δυνάμενον
ἀπομόοξασθαι, χαὶ δίχην λήψεσθαι τῶν τοῖς ἀθέοις
τυράννοις τέτολμυυένων, τοῦτό uot τὸ τῆς μαχα-
ριότητος ἔσχατον. '"Eica πρὸς τὸ πλῆθος ἐπιστραφεὶς,
θχοσεῖν τε ἐχέλευε τοῖς αἡ μεταθεχένοις τὸ πρὸς
Χοιστὸν σέδας- ὁπλέζεσθοι xai γὰο ἐχεῖνον μετὰ
Κωνσταντίνου λοιπόν. Ἧν γὰρ ὁ Κώνστας ἐν πολλῇ
τῆς ἀθεΐας χραιπαλη νήφειν ἑλόμενος, xci τὰ Χρι-
στοῦ χρατύνειν πλείστην ἐποιεῖτο σπουδὴν, τῶ
πολλῷ τε τῆς ἀσεβείας χαταχλυσμῶ, σπινθήρ τι
ἄσδεστος διαμέίνας. Πολλοῦ γὰο μιάσματος, ἐμρυ-
λίον τε φόνον τὸν οἰκουμένην χατέχοντος, αἱ ὑπ᾽
ἐχείνου πόλεις ἄσπϑοι τῶν δεινῶν ἦσαν. Αιμὴν γάρ
τις ἥν ἄχλυστος Ὧὃ ἐχείνου ἀοχὴ τῇ τῶν εὐσεθῶν
πολιτείᾳ * χαὶ ὡς εἰς ἄχλυστον γὰρ λιμένα οἱ χατὰ
Χοιστὸν διωχόμενοι, ἐχεῖσε δὴ πεφευγότες, διατε-
τέρηντο, Καὶ ὁ μὲν τὸν Κωντταντῖνον ἀνειπὼν βα-
σιλέα, χατὰ τὸν πρῶτον ἱνιαυτὸν τῆς σα 'Ouv)-
πιάδος μαχαρίως ἀπήλλαχτο, 52 μὲν χαὶ πεντήχοντα
τοὺς πάντας διαξήσας ἐνιαυτοὺς, τρίχα δ᾽ ix τούτων
καὶ εἴχοσιν ἐπιδόξως xxi oix θεὸς
*x0' αὐτοῖς ἀναγορευθείς. "Hztog γᾶο ἦν xai πρᾶος

φγειονεύτας,

εἴπερ τις. Μηδὲν οὖν τι χαθ᾽ μῶν ἐνεογήσα:, μᾶλ-
λον ut» οὖν ἡμᾶς xxt δίχτηοήσας, ὡς εἴρηται, ἄξιον
χαὶ τὸ τέλος τῆς πολιτεῖας ἀπείληφεν, ἐπὶ διαδόχω

(1) Achilles incubator imperii, Alexandrie per
menses aliquotobsessus,el in potestatem redactus,
feris a Diocletiano objectus. Achilleum alii hunc
vocant.

(2) Coustantinus, parta ex Sarmatis egregia vi-
etoria, veritus ex ea laude gliscentem invidiam,
ad patrem transfugit. (Bapt. Egnatius.)

(3) «Constans natura mitissimus,ltaliee et Africze
imperium suscipere recusavit, Britannia et Gal-
lia contentus. » (Pomp. Leetus).

(&) De Constante isto Eusebius lib. 1 De Vita
Constantini memorat, percharum eum civibus et
subditis suis fuisse, quosnullis exactionibus gra-
varit ; et cum aliquando sive Diocletianus, sive

amatorem futurum. [taque Diocletianus illum
Alexandrie in JEgyptia Achilis rebellione (4),
quamvis egregia manu edentem facinora, interfi-
cere est conatus : et Gallerius in Palwstina ei
insidias struxit. Quibus ille compertis, nutu Dei,
qui omnia recte et sapienter dirigit, Nicomedia
solvens, ad patrem in Gallias trajecit (2) : qui
illum etiam, Christianorum sacra pie colens, et
propediem testamento jam condito moriturus, ad
secommodumevocaverat: quo majore etiam animi
voluptate et letitia advenientem eum ezrcepit.
Assurgens igitur in lecto, aliis abdicatis, cum ei
ipsi liberi, senatus populusque universus, et ad-
vene quoque permulti adessent, insignia impera-

p foria et coronam auream Constantino imposuit,

preconis munus ipse pater in filio adimplens.
Heec enim ad senatum et filium ipsum estlocutus :
Nuno mihi mors vita ipsa dulcior est futura : nunc
optatus adest obitus. Teneo siquidem maximum
epitaphium, sepulcraleque monumentum, meum
filium. Et quod in terris imperatorem relinquo,
qui Deo bene juvante, Christianorum lacrymas
abstersurus, et patratam ab impiis tyrannis cru-
delitatem vindicaturus est, id ego summe mihi
felicitatis loco esse duco. Deinde ad multitudinem
conversus, bono animo esse omnes jussit, qui a
vera in Christum pietate non descivissent, quem
deinceps eum Constantino in armis fore dicebat.
Constans namque in crapula illa impietatis sobrie-

( latem conservaverat, et Christi religionem obti-

nere plurimum studuerat, atque in ingenti illa
iniquitatis eluvione igniculus inexstinctus perman-
serat. 466 Cum etenim plurimum esset ubique
piaculorum, et cedes civiles per orbem universum
grassarentur, quecunque sub ejus ditione erant
urbes, immunes 8D. ea contaminatione et elade-
erant. Et imperium ejus veluti tutissimus portus
erat pietatis Christianse (3), in quem, quiconque
propter Christum affligerentur, rectissime perfu-
giebant, ibique conservabantur. Constans (4),
Constantino imperatore facto, primo anno ducen-
tesims» prime Olympiadis feliciter decessit (5),
eetalis quinquagesimo sexto, cum annos viginti
tres imperasset, tanta certe cum gloria, ut a Ro-
manis quodammodo in deorum numerum refer-
retur. Natura namque fuit maxime leni et cle-

Maximianus per legatos pecunise ei penuriam obji-
ceret, illum opulentissimos quosque, ut se pecunia
ad necessarios ususpreebenda adjuvarent.evocasse:
hi vero magna animi alacritate ingentem vim auri
et argenti, de occasione principi suo gratificandi,
sibi gratulantes, ad illum eis qui dicti sunt legatis
presentibus attulerunt. Tum Constans ad legatos
conversus, nunc demum sibi dixit repreesentatum
thesaurum esse, qui dudum apud cives suos serva-
tus fuisset : legati renuntiare hoc Augusto jussi,
cum admiratione discessere. Et Constans civibus
suis pecuniam eam omnem restituit.

(5) Apud alios reperitur olympias 272, et hoc
rectius.

4941

NICEPHORI ΟΑΠΠ15Τὶ

1248

menti, nec unquam quidquam contra nos egit : A εὐσεδεῖ παιχὶ σώφρονε χαὶ εὐσεδεστάτω τετελευτα-

imo nos ille semper fovit et servavit, sicuti est
dictum. Quapropter dignam etiam tali vita est
conseculus mortem, tam moderato et pio filio
successore et imitatore absolutissimo sibi consti-

xoc* ὃν xai ξηλωτὴν αὐτοῦ χατέλιπε τελεώτατον.
Ἰοιαῦτα μὲν τὰ χατὰ Κωνσταντῖνον, χαὶ οὕτως τὸ
βασῶλιον ἐκ Θεοῦ ἀνεζώσατο χράτος ὡς, τοῖς ἔπειτα
παριστᾶν ἔχομεν.

tuto, defunctus. Hec de Constantino, qui ita divini Numinis providentia ad imperatoriam subli-
mitatem est evectus (1), satis sint. Nam hac de re deinceps quoque dicemus. .

CAPUT XX.

De Diocletiano et Mazimiano, ut imperio deposito
interierint, el qui eorum fuerint successores.

Non multum intercessit temporis, et Diocle-
tianus (2) ana cum imperii sui consorte Herculio
Maximiano ex constituto Salone convenere: ibique

inter se constituere, ut die uno ambo imperiali p

potestate deposita, privatorum vestem sumerent :
ut quidem Eusebius Palestinus ait, quod mente
capti desipere coeperint: 4677 ut reliqui vero
scriptores referunt, quod Grecorum philoso-
phorum vitam sibi degendam legerint. Cum etenim
sitis diu imperio gerendo summa potestale usi,
et deliciis affluxissent, et gloriam magnam sibi
comparasse visi essent, generos eliam suos in
locum suum surrogassent, ad philosophandum se
etiam per excellentem et superbam ambitionem
contulerunt : ut scilicet, quod se imperi 1m optime
administrasse existimarent, ex philosophica quo-
que vita gloriam aliquam apud posteros conseque-
reutur. Atque Herculius quidem fune suffocatus,
vitam finiit. Diocletianus cum ad extremam prope
pervenisset senectam (3), misere quoque periit (4).
Gallerius Maximinus autem divinis expetitus plagis,
toto primum corpore tumorem ingentem concepit :
"quo deinde varie disrupto, lente ita emarcuit, ut
blasphema ejus et impia lingua, que iniquitatem
in altum evomuerat, intra fauces ipsas vermium
vim proferret, qui ex ore illiu$ prorepentes feetore
pessimo locum. habitationis omnem replebant.
Postremo autem, more canis quam maxime latrans,
sceleratam et nefariam cum quadam violentia ex-
halavit animam (5). Gelasius porro, Cesarem
Cappadocum episcopus, litteris memorie man-
davit, eos imperio deposilo postea Ppoenitenti
ductos, id recuperare voluisse, sed senatuscon-
sulto necalos esse. Sunt qui dicunt, par furorem
et insaniam adversus Christum eos imperium ab-
jecisse : quod propter viriles nobilium et genero-
sorum martyrum et constantes animos, illius no-
men exslirpare et tollere non potuissent. Verum
enimvero illis ad eum modum exstinctis, et Con-
stante Constantini patre in Domino defuncto, in
Orientalibus partibus Nicomedise Gallerius Maxi-
(t) « Eroci, Alamaunorum regis, precipue ope et
opera Constantinus imperium arripuit. » (Eutrop.)
(2) « Diocletianus Nicomedic, Maximianus Me-
diolani purpuram eodem die posuere.
(3) « Diocletianus post triumphum de Persis
actum, adorari voluit. Et fratrem se solis et lune

vocari, pedesque sibi osculari, auro et gemmis
calceamenta exornans, precepit. » (Pomp.).

ΚΕΦΑΛ. K'.

Περὶ Διοχλητιανοῦ x«t Μαξιμιανοῦ, ὡς τὰν
βασέλειον ἀρχὸν ἀποθέμενοι διεφθάρησαν"
χαὶ τινες οἱ τούτους διαδεξάμενοι.

Οὐ γὰρ πολὺ τὸ ἔν μέσῳ διεῤῥυηχὸς τοῦ χρόνου,
xài Διοχλητιανὸς σύναμα τῷ τὴν χοινὴν συνδιοι-
χοῦντι ἀρχὴν, τῷ Ἑοχουλλίῳ φηαὶ Μαξιμεανῶ, ix
συμφῶνον ἐν Σάλωνι τῆς Δαλματίας γενόμόνοι, ἐν
ἡμέρα μιᾷ xai ἄμφω τὴν ἀρχὴν ἀποθέμενοι, ἰδιω-
τιχὴν ἐσθῆτα περιεδάλλοντο * ὡς μὲν ὁ Παλαιστινὸς
φησιν Εὐσέδιος, ἐκεῖ νόσου ἐπισχηψάσης παρχφρο-
νήσαντες, χαὶ τοῦ προσέχοντος λογισυοῦ ἔχτρα-
πέντες, ὡς; δ᾽ ἕτεροι, τῶν map Ἕλλησι φιλοσόφων
τὸν βίον ἐζολωχότες " ἐπεὶ τοί γε ἀποχρώντως
ἐχείνοις ἢ xarà τὴν βασιλείαν δυναστεία xai τρυφὴ
xai δόξα διεσπουδάσθη. Καὶ τοένυν τοῖς γαμθοοὶῖς
τὴν ἀρχὴν χαταλείψαντες, αὐτοὶ τὸ φιλοσοφεῖν ἐξ
ὑπερδαλλούσης x«i ὑπερηφάνου φιλοτιμίας ἐπέδα-
λον - ἅτε δῆτα οἱόμενοι ἄριστα διωχηχέναι τὰ τῆς
ἀρχῆς, χἀντεῦθεν xai τῆς τοῦ φιλοσοφῆσαι δόξης
συμμετασχεῖν ταῖς εἰσέπειτα γενεαῖς. Καὶ ὃ μὲν
ῬΕρχούλλιος ἀγχόνῃ μεταλλάττει τὸν βίον" Διο-
κλητιανὸς δὲ, θεηλάτοις περιελαθεὶς μάστιξε, x«t τὸ
σῶμα ἐξογχωθεὶς, εἴτα εἰς πολλὰ Ódupoxyn χατα-
μαρανθείς " ὡς χαὶ τὴν βλάσφημον xai ἀδιχέίαν εἰς
τὸ ὕψος λαλήσασαν αὐτοῦ γλῶσσαν χατασαπεῖσαν
ἔνδον τοῦ φάρυγγος σχωλήχων ἀναδλύζειν ἐσωὸν,
ot. χατὰ τοῦ στόματος ἐχείνου ἀνέοποντες, δυσωδίας
ὅτι πλείστης ἀνεπλήρουν τὸν χῶρον, Καὶ τέλος, ota
χύων μέγιστον ὑλαχτήσας, τὴν μυσαρὰν ἐχείνεν
ξξεῤῥήγνν ψυχήν. ἴελάτιος δ᾽ ὁ τῆς Καππαδοχῶν
Καισαρείας ἐπίσχοπος μετὰ rà» τῆς βασιλείας ἀπό-
θεσιν ἐς ὕστερον μετααδδω χρήσασθαι ἱστοοεῖ, xai
τὴν ἀρχὴν ἀναλαμθανειν αὖθις πειρᾶσθαι - xowü di
τῆς σνγχλήτον Ψψήγω χαὶ ἄμφω ἀναιρεθᾷῦναι. Εἰσὶ
δ᾽ οἵ λέγουσι τῇ χατὰ Χριστοῦ ἀμανέα τὸν ρχὸν
ἀποῤῥίψαι μὴ δϑυνηθέντας τὴν ἐκχείνον
κλῆσιν ix τοῦ μέσον ποιεῖν ταῖς γενναίαις τῶν

* *
αὐτοὺς.

μαρτύρων x«i ἀνδριχαῖς παραστάσεσιν. Οὕτω δὲ
τούτων ix τοῦ μέσου γεγενημένων, χαὶ Κώνσταντος
τοῦ πατρὸς Κωνσταντίνου πρὸς Θεὸν ἀναλύσαντοςι
ἐν μὲν τῇ 69 χατὰ Νιχομήδειαν Μαξιμῖνος o Γαλ-
λέριος ἐδασίλευεν, ἐν δὲ ταῖς πρὸς ἑτπέραν Γαλ
λίαις, Κωνσταντῖνος εἶχε τὸ χράτος, Πεοσῶν τὰ
σχἥπτρα Σαδωοίον διέποντος" ὁπηνίχα χατὰ Tiv

(4) De morte Diocletiani Egnatius scribit : « Obiit
duodeoctoginta natusannos, vel alienatione mentis,
vel veneno hausto, veritus Licinium ac Constan-
tinum, qui illum tamquam Maxentii fautorem
graviter increpuerapt. »

(3) Genitalibus putrescentibus, vite tredio vim
sibi gladio intulit. » (Egnat.).

4949

ECCLESIASTIC.E HISTORL£ LIB. VII.

1250

Ῥώμην τοὺς οἴαχας τῆς ἐπισχοπῆς μετὰ τὸν Mo- A minus imperium tenuit, in Occidente autem in

τιάδην XüÓtc:poc εἶχεν " à» δὲ Ῥώμῃ ὑπὸ τῶν
στρατιωτῶν Μαξέντιος ὁ τοῦ ᾿Εοχουλλίον υἱὸς
ἀνογόρευτο * ὁ δὲ Γαλλέριος χαὶ τοῖς δυσὶ παισὶν
σὐτοῦ Μαξιμίνῳ τε χαὶ Σευήρῳ τῆς τοῦ Καίσαρος
μετεδίδου τιμῆς - τὸν μὲν xarà τὴν ἑώαν, τὸν δὲ
Σενῆρον ἐν Ἰταλίᾳ. Καὶ ἄμφω δὲ οὔτοι χατὰ T&v-
τὸν διεφθάρησαν * ὁ μὲν Σευῆρος νόσον γενόμενος
παοανάδωμα, Μαξιμῖνος δὲ xarà Κιλιχέαν αἰσχρῶς
τὸ βιοῦν μεταλλάξας, ἅτε δὲ τὴν πατρικὴν ἀρχὰν
πρὸς ἑαυτὸν ἐπιχειρῶν μεταστρέφει». Λιχίνιος δὲ
γαυδρὸς Κωνσταντίνον ἐπ᾿ ἀδελφῇ Κωνσταντία ἀντὶ
Σενήοου πρὸς Μαξεντίου χαὶ τοῦ θείου χαὶ ἱεροῦ
Κωνσταντίνον Καῖσαρ χαθίστατο. Τοῦτο δὲ δεινῶς
ἔλύπησε Μαξιμιανὸν τὸν Ἑρχούλλιον, εἰσέτι τότε

Galliis Constantinus summam rerum administravit.
Apud Persas tum Saborius regnavit (1), et Rome
post Miltiadem Sylvester Ecclesie preefuit. Eo tem-
pore Rome militibus Maxentius, Herculii filius,
Augustus renuntiatus est. Gallerius autem duos
filios suos, Maximinum et Severum, Ceesares dixe-
rat, atque illi Orientis, huic Italie imperium
destinaverat. Uterque vero eodem periit tempore :
Severus morbo exstinctus (2), Maximinus in Cili-
cia cum paternam ad se ditionem pertrahere co-
natus esset, turpiter 468 vita defunctus (3).
Quare Licinius Constantie sororis Constantini
maritus, a Maxentio et sacro divinoque Constan-
tino Cesar est factus. Id vero pessime Herculium

μόνον Καίσαρα χρηματίζοντα - τυραννιχὸς γὰρ ὧν. p Maximianum habuit, qui tum adhuc tantum Cesar

τὸν ἀξίαν παραρπάσας, Σεθαστὸς ἦν αὐτὸς ὑφ᾽
ἑκυτοῦ γεγονὼς ὕστερον. Καὶ τοίνυν μετὰ τὴν ἀπὸό-
θεσιν, τὸν ἀρχὴν αὖθις ἀναλαμδάνων, τὴν μὲν xarà
τοῦ νἰίοῦ Μαξεντίον ἐπιδουλὴν ἀνῦσαι πρὸς τῶν ἐν
Ῥώμῃ στρατιωτῶν εἴργετο. ᾿Απειπὼν οὖν ἐχεῖθεν,
ἐπὶ Κωνσταντῖνον τὸν γαμόρὸν μετεχώρει, χαὶ
μηχανὴν θανάτου ἐχείνω συῤῥάπτων ἦν. Y πὸ Φαύ-
στας δὲ τῆς θυγατρὸς φωραθεὶς, ἢ ποὸς λέχος τῷ
Κωνσταντίνω συνήοχετο, χοινῇ ψήφγω τὸς Ῥωμαίων
συγχλήτον ἀνήρηται, αἰσχρῶς τὸν βίον ἀπολιπών.
Ai γε μὸν εἰχόνες τούτου καὶ ἀνδριάντες, ὡς ἀνό-
giat, ὁπουδήποτε σαν. χαθήρηνται. Ἵνα οὖν αὖθις
ἐπαναλάδω τὸν λόγον, ἐχποδὼν τῶν τυράννων γε-
γενημένων͵ Κωνσταντῖνος μὲν τῶν Γαλλιῶν ἦρχε
x«i Βρετανίας, τὴν πατρῴαν διέπων ἀρχὴν" Μαξι-
μῖνος δὲ ὁ Γαλλέριος τῆς Ἑῴας χατὰ rà» Νιπομύ-
δους ἐκράτει * Μαξέντιος δὲ ὁ τοῦ Ἑρχουλλίου υἱὸς,
Ῥώμης τε αὐτῶς, xai τὰ περὶ αὐτήν ἐτυράννει ^
συνῆν δὲ αὐτῷ xol Καῖσαρ Λιχίνιος. εἰς

--

KE9AA. KA'.

Περὶ τῶν αἰσχρῶν ἔργων Μαξεντίου τοῦ ἐν
Ῥώμῃ, καὶ Μαξιμιανοῦ τοῦ Ἑρχουλλίου tv
Νιχομηϑεία.

Ὃς δῆτα Μαξώτιος, τὰ μὲν πρῶτα τὸν τῶν
Ῥωμαίων ὑπαγόμενος δῆμον τῇ χολαχεία, εὑσεθεῖν
vmexpivtzo * xxi τὸν xarà Χριστοῦ διωγμὸν ἀνεῖναι
τοῖς ὑπὸ χεῖρα ἱἑπέταττε ^ τὸ πιστὸν περιχρωννὺς
ἑαυτῶ, ὡς ἄν γε πολὺ τοὺς πρὸ αὐτοῦ ὑπερἔαλη-
ται * ἀλλ᾽ οὐ τοιοῦτος τοὶς ἔργοις ἐδείχθη, οἷον
ἑαυτὸν ἰσχήματισε. Καὶ γὰρ εἰς ἀνοσίας ἐξοχεῶλας
πράξεις, οὐδὲν ὃ τι τῶν ἀτόπων εἰς αἰσχρουργέαν
wxapíhurs. Δυναστεια γὰο χρώμενος, τὰς χατὰ νό-
μους γαμετὰς τῶν συνεύνων διαξευγνὺς, xai ϑια-
φθείρων, αὖθι; τοὶς ἀνδράσιν ἀνέπεμπε * xal ταῦτα
τοῖς πρώτοις x«i βουλῆς ἐχείνῳ μετεσχηχόσι xci
ὑπερέχουσιν ἑνυθρίζων * ὅθεν ἅπασι xoi δήμῳ

4) Al. Sapores.

2) «Severus a Maxentio fusus, Ravenne captus
et ceesus est ». (Oros.) « Ad Tres Tabernas exstin-
ctus est. » (Entrop.) « A factione Maxentii Rome
intra Tabernas oppressus. » (Egnat).

(3) Maximinus a Licinio superatus, Tarsi visce-

dicebatur. Quod namque natura tyrannicus esset,
dignitate imperatoria arrepta, seipsum postea
Augustum creavit: et potestatem, quam antea
deposuerat, vindicare sibi rursum volens, insidias
quas filio Maxentio struxerat, perficere, militibus
qui Rome erant impedientibus, non potuit. Qua
re desperata, ad Constantinum generum insidiis et
ipsum cireumveniendum atque tollendum se con-
vertit. Sed consilio ejus a filia Fausta, Constantini
conjuge, deprehenso, ex Romani senatus communi
decreto est interemptus. Mortem ejus foedam (4)
mox ignominia alia est subsecuta. Imagines enim
ejus et statue in locis omnibus omnes, tanquam
impi:e et piaculares, everse atque abolite suut.
Atque ut eo unde digressus sum redeam, tyrannis
illis sublatis, Constantinus ditionem paternam in
Gallia et Britannia tenuit; Gallerio Maximino Ni-
comedia et Oriens paruit. Maxentius (3) Herculü
filius Romam atque ltaliam ipsam cum imperio
habuit : et cum eo Cesar Licinius.

-CGAPUT XXI.

De fadissimis factis Maxentii Roms, et Maximiani
Herculi Nicomediz.

Maxentius ut se primum populo Romano arte
quadam per assentationem insinuaret, pietatem
assimulavit : et apud eos qui ejus imperio erant
subjecti, Christianorum persecutionem edictis
propositis inhibuit : fidemque et religionem pret se
ideo tulit, ut sub eo obtentu decessores suos mul-
timodis flagitiis superaret. Nequaquam enim talem
se rebus ipsis exhibuit, qualem esse finxit. 469
Et ad impura atque impia scelera delapsus, ad
summam turpitudinem et fa«ditatem nihil reliqui
fecit. Nam potestate sua abutens, uxores ἃ maritis
suis per divortium segregatas corrupit, et corru-
ptas rursus illis remisit : talibusque injuriis viros

rum internorum morbo periit. (Euseb.)

(4) « In Illyrico, ulcere inguinibus innato, et
vermibus undique erumpentibus. » (Egnat.)

(5) « Maximiani Herculii conjux Eutropia fuit,
unde Maxentium et Faustum suscepit. » (Eutrop.)

4251

NICEPHORI CALLISTI

1252

prime dignitatis, qui in consilio ejus erant, affe- A παντὶ, δέος καὶ μῖσος εἰσήει ἀφόρητον, τρυχομένοις

cit. Quam ob causam omnium bonorum universi-
que populi, una cum metu, ingens in eum est
concitatum odium. Gravissime enim crudelissima
tyrannide vexabantur, neque spes quaepiam, ut
fidem aliquando sevitia tanta caperet, reliqua
erat. Per quamvis siquidem occasionem satellites
suos in populos immittens, maximam vim homi-
num jugulabat. Et jam cesorum ea erat multitudo,
ut numerus eorum iniri non posset. In iis non
pauci fuere senatorii, quorum bonis insidie strue-
bantur. Malorum vero talium coronis tandem in
magicas imposturas et incantationes evasit. Ali-
quando namque mulieres gravide sunt discisse.
Nonnunquam tenellorum infantium viscera per-
quisita. Leones insuper mactati. In bellis quedam
evocaliones et expiationes demonum peraocte,
quibus ille victoriam sibi conciliari est arbitratus.
Et Maxentius quidem talis fuit, tyrannorum cru-
delitatlem longe supergressus. Sub quo Rome tanta
rerum necessariarum fuit penuria, quanta nun-
quam antea fuisse memorie prodittum est. Maxi-
minus autem tyrannus Orientis, eadem faciens,
contentione quadam illius feedissima scelera vin-
cere, primasque in flagitiis ferre studuit : apud
quem magi, et id genus prestigiatores, precipuos
tulere honores. Et cum superstitionis esset quam
maxime studiosus, atque in idolorum cultu et
errore prorsus immersus, nullam rem unquam vel
minimam facere est aggressus, quin vates et au-
spices consuleret. Ita scilicet est factum, ut per-
secutionem adversus nos susceperit multo acer-
rimam, ac templa deorum passim construxerit,
sacerdotesque per oppida et loca omnia constitue-
rit, et per provinciam quamlibet pontificem eis
preposuerit, celebrem quempiam et preclarum
virum, qui se satellitio milita? venditaret atque
circumferret. Praestigiatoribus aliisque nominibus
impiis hominibus, veluti deorum amicis, idem
maximas quasbne concessit dignitates. Exactiones
pecuniarum innumerabilium instituit. Populos
subjectos gravissimis oppressit et antea inauditis
oneribus. £7 Locupletum domos vel minima de
causa et pretextu undecunque petito conpilavit,
bonaque eorum adulatoribus et mimis suis est
largitus. Vino autem multo deditus, ad summam
contumeliam, petulantiam et crudelitatem, quae
ex ebrietate proveniunt, nihil fecit reliqui. Qua-
propter per sobrietatis tempus, gravi de flagitiis
per vinolentiam admissis, sepe poenitentia est
actus : et quod prolixissime crapula se ingurgita-
ret, nihil sceleris intentatum reliquit, familiari-
busque suis omnibus turpitudinis magister fuit.
Disciplina militari soluta, auctor fuit, ut exercitus
ad deliciarum et rapinarum studia delaberetur.
Ordinum militarium duces, et provinciarum re-
clores, perinde atque tyrannidis ejus socii, avari-
tie arlibus se collocupletarunt. Feditates porro
quas libidine incitatus perpetravit, stupraque et

B

οὕτω tj δεινῇῦ τυραννίδι. Οὐδὲ γὰρ ἀπαλλαγή τις
προσεδοχᾶτο τῆς τοῦ τυράννον ὁμότητος. "Emi
σμιχρᾷ γὰρ προφάσει τοὺς ὑπ᾽ αὐτὸν δορυφόρους
τοῖς δήμοις ἀνεὶς, μυρίον πλῆθος ἐθέριζεν * ὡς ὑπὲρ
ἀριθμὸν καθεστάναι τοὺς πέπτοντας * χαὶ συγχλῃ-
τικῶν δ' οὐχ ὀλίγοι πίπτοντες ἦσαν, τὰς οὐσίας
ἱἐπιδουλενόμενοι. Ἢ δὲ χορωνὶς εἰς

τῶν χαχῶν

᾿γοητείας x«i μαγγανείας προὐχώρει * ὡς ποτὲ μὲν

γυναῖχας ἐγχύμονας ἀνασχίξειν, ποτὲ δὲ νεκρῶν
βρεφῶν σπλάγχνα διερευνᾶσθαι, χαὶ λέοντας ἔπι-
σφάττειν * καί τινας προχλήσεις χαὶ δαιμόνων ἀπο-
τροπιασμοὺς τοῖς πολέμοις ἐπιτελεῖν, οἷς ὥετο τὰ
τῆς νίκης αὐτῷ ἐπιγίνεσθαι, Τοιοῦτος μὲν ὁ Μαξὲν-
τιος, τυράννων πᾶσαν ὡμότητα εἰς ἄκρον ὑπερδαλ-
λόμενος, ὡς καὶ σπάνιν ἐπὶ Ῥώμης τῶν ἀναγχαίων
καταστῆναι, οἷαν μηδέποτε γενέσθαι λόγος ἔχει. Ὁ
δ᾽ ἐπ᾽ ἀνατολῆς τύραννος Μαξιμῖνος, τὰ ἴσα xai αὐ-
τὸς πράττων, νιχῦσαι μᾶλλον ἐφιλονείχει τοῦτον
ταῖς αἰσχρουργίαις, x«i τὸ πρῶτον ἐν χαχοῖς ἀπε-
νέγκχασθαι. Ot τε γὰρ μάγοι x«i ὅσοι περὶ γόητας
τὰ πρῶτα παρ᾽ αὐτῷ τῆς τιμὺς ἀπεφέροντο * δεισι-
δαίμων τε εἶπερ τις ὧν, καὶ περὶ τὴν τῶν εἰδώλων
πλάνην σφόδρα ἑπτοημένος, οὐδὲ τι τῶν ἐλαχίστων
οἷός τ’ ἐνεργεῖν ἦν μαντειῶν ἄνευ xoi τερατείας,
Διὸ χαὶ τῷ χαθ᾽ ἡμῶν διωγμῷ σφοδρότερον ἐπεῤ-
ῥάγη, νεὼς τε ἀνιστῶν, ἱεοεῖς τε χατὰ πᾶσαν πόλιν
καὶ χώραν, xxi ἐπὶ τούτοις ἀρχιερέα ἐφ᾽ ἐχάστος
ἐπαρχίας τιθεὶς, πεοιφανὴ τινα x«l ἐπέσημον, στρα-
τιωτιχῇ δορυφορίᾳ ἐμπρέπειν ἐχέλενε. l'ocae δὲ χαὶ
ἀσεδέσι τὰς μεγίστας τῶν ἀρχῶν οἷα δὴ φίλοις θεῶν
ἐδωρεῖτο. Ἐντεῦθεν χρημάτων ἀμυθήτων εἴσπραξις
ἦν * βαρντάταις δ᾽ ἐπινοίαις τὸ ὑπήχοον ἐξετρίδετο -
xxi τὰς τῶν εὐπόρων οἰκίας ἐπὶ σμεχρᾷ προφάσει
ἀθρόον ἀντλῶν, τὰς οὐσίας τοῖς περὶ αὐτὸν μέμοις
χαὶ κχόλαξιν ἐδωρεῖτο. 'Ec τοσοῦτσν δὲ τῶ οἴνω
ἡττᾶσθαι χαὶ παροινίας οὐδὲν ἐλλείπειν φασὶν, ὡς
μετὰ νῆψιν μεταμέλῳ χρᾶσθαι τοῖς πραττομένοις
πολλῷ * χραιπαλῶν δ᾽ ἀσώτως ὡς μηδὲν ἐᾷν ἀνεξέρ-
γαστον * τῷλος τοῖς περὶ αὐτὸν ἅπασι διδάσχαλον
καθεστάναι αἰσχρότητος * ἔχλυτον δὲ ταῖς τρυφαῖς
εἶναι τὸ στρατιωτιχὸν πείθων, χαὶ ταῖς ἀναγώχγοις
μελέταις. Στρατηγοὶ δὲ χαὶ διοιχταὶ ὡσανεὶ συν-
τυραννοῦντες ἦσαν αὐτῷ, διὰ πάσης ὕχοντες πλεο-
γεξίας xai ἁρπαγῆς. Τὰς δ᾽ ἐμπαθεῖς ἐργασίας καὶ
τὸν ἀριθμὸν τῶν παλλαχευομένων αὐτῷ πῶς ἄν τι;
xxi διεξέλθοι ; Πόλιν γὰρ οὐδεμίαν ὧν παρελθεῖν, μὴ
φθορὰς χαὶ ἁρπαγὰς γυναιχῶν εἰργασμένον. Οὐ
xaÜ' ὑμῶν δὲ μόνων, ἀλλὰ xci xarà πάντων τῶν
ὑπηχόων ἔδρα τὰ πάνδεινα. Ἡμῖν γὰρ οὐχ οἱ ἄνδρες
πρὸς πῦρ x«i σίδηρον, καὶ βυθοὺς θαλάσσς:, χαὶ
λιμὸν χαὶ ψῦχος διηγγωνίξοντο, χαὶ Üüp«; ἀργίους
καὶ μελῶν ἐχτομὰς ὑσὲρ τῆς εἰς Θεὸν εὑὐσεθδείας,
ἀλλὰ χαὶ γυιαῖχες τὰ ἴσα πρὸς τοῦ θείου λογον
ἠῤῥενωμέναι πάσχουσαι διεκαρτέρουν * χαὶ ἐπὶ
φθορὰν ἀγόμεναι, θᾶττον ἂν τὴν ψυχὴν $ τὸ σῶμα
προὔύδωχαν * ὡς ἐδειξὲν ἡ xor ᾿Αλεξαν δρειαν ἐκί
σημος ἰχείνῃ x«i διαδόητος ἐπὶ σωφροσύνῃ γυνὴ,
πλούτῳ x«l παιδεία καὶ δόξῃ ϑιαφανὴς, rà» ἀχόλκ-

1253 ECCLESIASTICAE HISTORLAE LIB. VII. 1254
στον ἐχείνον ψυχὰν» χατὰ χράτος νιχόώσασα * ἦν δὴ A adulteria ejur, quis queso exponere possit ? Civi-

χτεῖναι δεομένην, ὃ τὸν σωφρονα λογισμὸν moo-
δοῦναι, τῆς ἐπιθυμία: μᾶλλον ἡ τοὺ θυμοὺ τυραν-
νούσης, xxi ταῖς ἐϊλπίσι μετεωριζούσης, οὐ χατὴη-
ξίωσεν. ᾿Αειφυγίᾳ δὲ ζημιώσας, χύριον ἑαυτὸν τῆς
περιουσίας καθίστα. Πολλαὶ μὲν οὖν χαὶ ἄλλαι χατὰ
τόπους μηδ' ἄχροις ὠσὶν ἀνασχόμεναι πορνευθᾷῶναι,
πάντα παθεῖν ἄχρι δὴ θανάτου ἠνέσχοντο, Καί γε
θαυμάώσιαι μὲν ἐχεῖναι, πολλῷ δὲ ὑπερδάλλουσα τῷ
μέσῳ ἃ ἐπὶ Ῥώμης ἐχείνη εὐγενὴς τῷ ὄντι ψυχή "
τὰ γὰρ ὁμοια Opa» ἐθελων Μαξιμίνῳω Μαξέντιος, οἷα
τὰ συγγενᾷ xxi ἀδελφὰ ip ἅπασι xai φρονῶν x«i
πράττων ἐχείνν, ἐπείπερ ἐχείνη τοὺς τῆς πράξεως
ὑπονογοὺς τῷ σφετέρῳ οἴκῳ ἐπιστάντας ἔγνω, x«i
ταῦτα τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς τὴν τοῦ ἐπάρχον ἀξίαν
διαχειρέξοντος, χατασεισθέντος τῷ δέει χαὶ ἀπάγειν
κελεύοντος, ἐπεὶ ἐξιοῦσα οὐ πάνυ πολὺ mpobtt TOV
oixou, ὑποπαραιτησαμένη δᾷθεν τοὺς ἄγοντας ὡς Xy
πρὸς εὐσχημότερον διάθοιτο ἑαυτήν * μονωθεῖσα δὲ,
τὴν μάχαιραν xarà τῶν ἐἔγχάτων ἤλαυνε * τὸν μὲν
αὐτῆς νεχρὸν ἐχείνοις λιποῦσα, ἔργοις δὲ αὐτοῖς
παραδειχνῦσα, ὅτι μόνον χρημάτων ἁπάντων ἀνώ-
λεθρον xai ἀήττητον ἡ παρὰ Χραιστιανοῖς πέφυχεν
ἀρετὴ, καὶ οὐδὲν ἐῤῥωμένον λογισμοῦ βιαιότερον.
Τοσαύτη χαχίας φορὰ ὑπὸ τὸν αὐτὸν x«i ἕνα χρόνον
τὴν τε ἕω xai ἑσπέραν διείλοφεν ὑπὸ τῶν δύο τού-
των τυράννων ἀδελφὰ φρονούντων ἔφ᾽ ἅπασιν " ᾧστε
ἀδιστάχτως ἀποφηναμένῳ εἰπεῖν ἔξεστιν αἴτιον τς
αὐτῶν τοσαύτης ἐγχαταλείψεως μετ᾽ ὀλίγον μηδὲν
ἄλλο γε εἶναι ἢ τὸν χαθ᾽ ἡμῶν διωγμόν * ὃς δὴ xci
στάσιν εἴλήχει, ἡμῶν τὴν συνήθη παῤοησίαν αὖθις
ἀπολαδόντων.

tatem preterire potuit nullam, quiu pleraeque
mulieres vitiarentur atque raperentur. Nec in nos
solos, sed iu omnes etiam subditos suos res tam
graves erercuil. Apud nos quidem in Oriente
juxta el Occidente, non viri tantum propter veram
in Deum pietatem, adversus ignem, ferrum, gla-
dios, maris undas, fame, estum et algorem, et
contra bestia , membrorumque concisiones depu-
gnarunt : sed et muliercule divino confortate
verbo, eadem hec perferre sustinuerunt : que
curn ad corruptionem, stuprum et pudicitiae con-
taminationem ducerentur, vitam citius quam cor-
pus prodiderunt. ld quod egregie ostendit Alexan-
drina illamulier (1), opibus, vite instituto, virtute
et in primis castitatis gloria celebris, qus libidi-
nosum ejus animum fortissime superavit. Cum
namque eum illa obtestaretur, ut vitamsibi potius
quam pudicitiam adimeret, quod cupiditate magis,
que eum in magnam spem voto suo potiendi sus-
tulerat, quam ira grassaretur, precibus ejus non
acquievit, sed ejus in perpetuum acta exsilium
substantiam omnem involavit, sibique vindicavit.
Multae preterea alie in plerisque locis, ne summis
quidem auribus de stupro se compellari patientes
durissima queequead morlem usque pertulere ma-
la. Que quidem admirande sunt omnes, illa ta-
men preclara maxime nobilissima in urbe Romana
anima. Maxentius namque, qui libidine Maximi-

c num emulari in animum induxerat, eadem in re-

bus omnibus que ille, veluti propinquus atque
frater et sentiens et faciens, in edes ejus femine

administros stupri miserat (2) : 47 1 inaritusque ejus preefecturam urbis gerens, timore perculsus,
abduci eam jusserat. Ipsa autem domo egressa (3), cum paululum admodum processisset, dolosis
blanditiis ἃ productoribus suis impetravit, ut sibi in edes ad habitum vestitumque cultiorem su-
mendum redire liceret. Atque ibi cum.sola essel, euliro seipsam coníodit. Sie illa cadaver eis suum
reliquit : facto autem tali satis declaravit, rerum omnium mazime jnvictam alque inexpugnabilem
Christianorum virtutem, nihilque esse animo firmo et constanti violentus. Tantus vitiorum flagitio-
rumque omnium ung eodemque tempore per Orientem, Occidentemque simul, simul sub duobus
hisce tyrannis, germanos in sceleribus omnibus animos obtinentibus, proventus fuit. Affirmare
mediustidius certe possum, quod illi brevi postea in tantum sunt conjecti discrimen, nihil aliud in
causa fuisse, quam eam, quie contra nos excitata est, persecutionem. Ea vero vigorem statumque
suum firmiorem est consecuta, cum nos consuetam libertatem et constantiam nostram rece-

pimus.

ΚΕΦΑΛ. KB'. D CAPUT XXII.

Περὶ τῶν ἐπισχηψάντων δεινῶν, xai τῆς τῶν
χρατούντων παλινῳδίας.

Χρόνου γὰρ δεκάτου ἐξήχοντος τῷ ϑιωγμῶ, οὐδὲν
ὅ τι τῶν εἰς ἐπιδουλὴν χαὶ πόλεμον xai αὐτοῖς
παραλέλειπτο " μάχης γὰρ ἐν τῷ μεταξὺ τοῖν δυοῖν
τυράννοιν γεγενημένης, ἄπλωτος μὲν ἡ θάλαττα ἦν"
εἰ δὲ που χαὶ πλοῦς ἦν, στρέδλαι xai ξέσεις, Da.
GXvol τε παντοῖαι τῶν ἐχατέρωθεν ἀλισχομένων

(1) Rufinus eam Dorotheam nominat.

(2) Sophroniam Rutinus vocat.

(3) De Sophronie hujus casu Prudentius scri-
psisse videtur:

Decladibusqua persecutionem hanc sunt subsecuta,
et de imperatorum palinodia, seu recantatione et

panitentia.

Cum jam decimus persecutionis ageretur annus,
nihil illi quoque quod vel ad occultas insidias,
vel ad apertum inter se bellum pertineret, omise-
runt. Bellum enim inter duos istos tyrannos ge-
sium est, et mare infestum atque innavigabile
fuit. Quod si id a quopiam navigaretur, eum quod

t Aut si nupta torum regis conscendere jussa,
Caperat mpurum domini oblectare furorem,
Morte maritalis dabat indignatio panas.

1235

NICEPHORI CALLISTI

1256

utrinque alios alii captos abducerent, fidicule, A προύδαινον * ἀνασχολοπισμός τε xxl $ διὰ πυρὸς τὸ

flagra, tormenta varia, cruces, et postremo ignis
supplicium manebant. Apparabantur ubique tho-
races, cuspides et haste : preterea triremes,
classes et instrumenta belli omnia in promptu
erant, temporeque eo toto in locis et provinciis
omnibus nihil aliud vel audiebatur vel exspecta-
batur, quam hostiles incursiones, cedes, rapinee.
Quibus cum malis fames quoque irrupit et pesti-
lentia, de qua suo loco dicemus. Hie tot et tante
clades circiter decimuin persecutionis anaum, Deo
opitulante, prorsusconquieverunt, finemquesuum
habuerunt, 4479 cum quidem post octavum ces-
sare cepissent. Quod namque divina visitatio pro
clementia et benignitate sua nos viseret atque
respiceret, seu potius respicere inciperet, qui
tum rerum summan obtinebant sententia sua
mutata, palinodiam et recantationem cecinerunt,
et perquam humanis litteris excitatum quam ma-
ime contra nos incendium persecutionis exstin-
xerunt. Que res profecto sic non humano consilio
evenit. Qui enim ab hominibus provenire potuit,
qui, cum quotidie propemodum crudeli quadam
ambitione ducti, nova adversus nos tormenta in-
venirent, sibi ipsis tamen non satisfaciebant ?
Manifestum porro est, opem eam a divina bonitate
nobis accidisse, quee populum ipsa suum clemen-
ter respexil, auctoremque malorum perculit, ac
vehementiorem, et, ut ita dicam, meraciorein
iram suam duci persecutionis gravissime exhi-
buit. Quod si hoc etiam ut tantopere in nos sevi-
retur, judicio et dispositione atque adeo permis-
sione divina factum esse concedamus, divinum
tamen oraculum, V2, inquit, ei per quem scanda-
lum et offendiculum venit. Confestim siquidem in
eum Dei irruit vindicta, a carne quidem illa inci-
piens, sed que demonum intemperiis agitatam
animam ejus.-quoque perlingeret. Qualis autem ea
vindicta fuerit, Eusebium commemorantem audia-
mus : « Circa media enim tectorum occultorum-
que corporis membrorum loca, abscessus et sup-
puratio repente exstitit, que mox deinde in
fistulosum alte radicibus actis ulcus evasit. Id in-
curabili et proserpente contagione, interiora etiam
viscera depascebatur. Inde incredibilis vermium
vis scaturiens, lethalem fotorem a tota corporis
mole excitavit : qua moles ex nimia edacitate
illius, etiam ante ipsum morbum, ad summum
usque multa arvina obducta fuerat: eaque tum
marcescendo diffluens, horrendum maxime et in-
tolerandum accedentibus prebuit spectaculum. Et
medici partim cum ne sustinere quidem summam
tam fceedi odoris gravitatem possent, necati sunt :
partim quod tam corpulenta moles inagis etiam
intumesceret, spe salutis omni abjecta, cum nihil
auxilii, exploratis rebus omnibus, aflerre possent,
crudelem in modum sunt interfecti. llle porro
eum tantis contlictans malis, aliquando tandem
nefariam suam erga pios homines temeritatem

B λαχόντες μεταδαλλόμενοι

ὕστατον χαταδίχη " θώραχές τε xai ἀσπίδες καὶ
ϑόρατα παρεσχεύαστο, Ἐπὶ δὲ τούτοις τρεήρεις
x«i ναυμαχίαι χαὶ ἣ πᾶσα τοῦ πολέμου παράταξις
ἐν ἑτοίμῳ. Καὶ δὴ χατὰ πάντα τόπον χαὶ χρόνον
x«i xaÜ' ἐχάστην ἐπαρχίαν οὐχ ἦν ἄλλο ἀκούειν
x«i προσδοχᾷ $ πολεμίων ἔφοδον x«i φόνους x«i
ἁρπαγάς. Ἐπὶ δὲ τούτοις λιμός τε ἐπέσχηπτε χαὶ
λοιμὸς, περὶ οὔ χατὰ χαιρὸν ἱστορήσομεν. Τοιάῦτα
δεινὰ ἀμφὶ τῶ ϑεχάτῳ ἔτει τοῦ διωγμοῦ ἐπεισφρή -
σαντα, σὺν ἀρωγῇ θείᾳ παντάπασι πέπαυται, χαὶ
εἰς τῆλος διέῤῥευσαν. ᾿Ελώφα γε μὴν μετ᾽ ὄγδοον
ἀρξάμενα ἔτος. Ἵλεων γὰρ ἄνωθεν x«i εὐμενὲς τῆς
θείας ἐνορώσης ἐπισχοπῆς ἡμῖν, μᾶλλον δὲ ἤδη
ἐπιθαλλούσης ὁρᾷν, τηνιχαῦτα χαὶ οἱ τὸ ἄρχειν
Ti» γνώμην, παλινῳδίαν
ἧδον͵ ἡμέροις δή τισι γράμμασι, τὴν εἰς μέγα καθ᾽
ἡμῶν, ἐπαρθεῖσαν φλόγα τοῦ διωγμοῦ σδεννύντες.
Πάντως δ᾽ οὐχ ἐξ ἀνθρώπων τοῦτο τις οληθείη. lloü
γὰρ οἵ γε χαθ᾽ ἑἐχάστην, ὡς εἰπεῖν, χαινότερα xaÜ'
ἡμῶν φιλοτιμούμενοι χαὶ εὐρίσχοντες, ἥχιστ᾽
ἀρκεῖν ἤγηντο; Τῆς θείας δὲ προφανῶς φιλανθοω-
πίας ἀντίληψις ἦν, τῷ οἰκείῳ μὲν εὐμενὲς ὁρώσης
λαῷ, τῷ δ᾽ αὐθέντῃ τῶν χαχῶν ἐπεξιούσης, χαὶ τῷ
ἀρχηγῷ τῆς χαχίας τοῦ διωγμοῦ, ἄχρατον ἐπαφιεί-
σὴς τὸν χόλον, Εἰ γὰρ x«i χατὰ θείαν σρίσιν, zi
δῆτα x«i οἰκονομίαν xdi παραχώρησιν δοίωημεν, ἀλλ᾽
Οὐαὶ, φησὶν ὁ θεῖος χρησμὸς, dv οὗ τὸ σχάνδαλον
ἔρχεται. Ἑπειστρέχει γὰρ εὐθὺς δίκη θεηλατος,
ἀπὸ σαρχὸς μὲν ἀρξαμένη, ἀψαμένη δὲ x«i αὐτῆς

c 7*5 δαιμονιώδους ἐχείνου ψυχῆς. Οἵα δὲ à dix,

Εὐσεδίου λέγοντος διαχούσωμεν " « ᾿Αθρόα μὲν γὰρ
περὶ τὰ μέσα τῶν ἀποῤῥήτων τοῦ σώματος ἀπόστα-
σις γίνεται αὐτῷ " εἶθ᾽ Oxo; ἐν βάθει συριγγιῶδες,
xai τούτων ἀνίατος νομὴ χατὰ τῶν ἐνδοτάτων
σπλάγχνων ““ ἀφ᾽ ὧν ἀλεχτόν τι πλῆθος σχωλῴχων
βρύειν θανατωδὴ τε ὀδμὴν ἀποπνέειν τοῦ παντὸς
ὄγκον τῶν σωμάτων ix πολυτροφίας αὐτῷ, χαὶ πρὸ
τῆς νόσον εἰς ὑπερδολὴν πλῶθες πιμελὴς μεταὄε-
δληκότος ἣν τότε χατασαπεῖσαν, ἀφόρητον xai
φριχτοτάτην τοῖς πλησιάξουσι παρεῖχε τὸν θέαν.
Ἰατρῶν δ᾽ οὖν οἱ μὲν οὐδ᾽ ὁλως ὑπομεῖναι τὴν τοῦ
δυσώδους ὑπερέάλλουσαν ἀτοπίαν οἷοί τε χατεσφάτ-
τοντὸ * οἱ δὲ διωδηκότος τοῦ παντὸς Óyxou, xci εἰς
ἀνέλπιστον σωτηρίαν ἀποπεπτωχότος, μηδὲν ἐπι-
χουρεῖν δυνάμενοι, ἀνηλεῶς ἐχτείνοντο. Καὶ δὴ
τοσούτοις παλαίων χαχοῖς, συναίσθησιν τῶν χατὰ
τῶν θεοσεθῶν τετολμημένων ἴσχει. Συνάγων γουν
εἰς ἑαυτὸν τὴν διάνοιαν, πρῶτον μὲν ἀνθομο) ογεῖ-
ται τῷ τῶν ὅδων Θεῷ " εἶτα τοὺς ἀμφ᾽ αὐτὸν ἅμα
καλέσας, μηδὲν ὑπερθεμένους, τὸν xarà Χριστια-
νῶν ἀποπαῦσαι διωγμὸν παρηγγύα, νόμῳ τε χαὶ
δόγματι βασιλικῷ τὰς ἐχχλδύίας αὐτῶν οἰχοδομεῖν "
ἐπισπέρχειν τὲ χαὶ τὰς συνήθεις διαπράττεσθαι
εὐχὰς ὑπὲρ τοῦ βασιλέως ποιουμένους προστάττει"
xai τοῦ ἔργου θᾶττον τῷ λογῳ παοηχολουθηχότος,
ἁπανταχοῦ χατὰ πόλεις, βασιλιὰ διατάγματα
ἥπλωτο, ἃ παλινῳδίαν τῶν xaÜ' ἡμῶν διωγαῶν
περιεῖχον, τοῦτον ὑφηγούμενα τὸν τρόπον * »

1451

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII.

1358

atque sevitiam agnoscit, ac re secum ipse deliberata, primum rerum omnium Deo flagitia sua con-
fitetur : mox praefectos familiaresque suos ad se vocat : quibus celeriter advenientibus suadet,
A73 ut Christianorum persecutione tandem supersedeatur, constitutioneque et edicto imperiali
nobis permittatur, ecclesias construere. Addit preterea mandatum, ut statas solitasque pro im-
peratore preces ad Deum funderemus. Talibus jussis illico ad rem collatis, per urbes passim om-
nes imperialia mandata proposita sunt, que palinodiam patrate in nos persecutionis ejuscemodi

verbis continebant. »

KE9AA. KI",
Περὶ τῶν ὑπὲρ ἡμῶν ψΨηφισθέντων ἐγγράφως
τοῖς βασιλεῦσι.

« Αὐτοχράτωο Καΐῖσαο Γαλλέριος Μαξιαῖνος 'Awi-
xqro;, Σεδαστὸς, ᾿Αρχιερεὺς Μέγιστος, Θηθαϊξχὸς
Μέγιστος, Σαορματιχὸς Μέγιστος πένταχις, Περσῶν
Μέγισσος, Γεομανιχὸς Μέγιστος, Αἰγυπτιαχὸς Μέ-
δὶς, Καοπῶν Μέγιστος ἐἔξάχις, ᾿Αομενέων
Μέγιστος, Μήδων Μέγιστος, ᾿Αδιαδθηνῶν Μέγιστος,

γιστος

δομχοχικῆς ἐξουσίας τὸ εἰκοστὸν, Αὐτοχοάτωο τὸ
ιθ΄, Ὕπατος τὸ ὄγδον, Πατὴρ πατρίδος, ᾿Ανθύπα-
τος, xai Αὐτοχοάτωο Καῖσαρ Φλαύξος Οὐαλλέριος
Κωυσταντῖνος Εὐσεδὴς, Εὐτυχής ^ Δημαοχιχῆς ἐξου-
σίας τὸ πέμπτον " χαὶ Αὐτοχράτωρ Καῖσαο Οὐαλ-
)έοιος Λιχένιος, Δυμαρχιχῆς ἐξουσίας τὸ τέταρτον
Αὐτοχράτωο, τὸ τρίτον Ὕπατος, Πατὴρ πατρίδος,
᾿Ανθύπατος, ἐπαοχιώταις ἰδίοις Μεταξὺ
χρησμοῦ χαὶ πολυτελοῦς
τοῖς δημοσίοις διατυπούμεθα, ἡμεῖς μὲν βεθουλεύ-

χαίρειν.
τῶν λοιπῶν ἃ πεοὶ τοῦ
μεθα πρότερον χατὰ τοὺς ἀρχαίους νόμους xai τὴν
δημοσίαν ἐπιστήμην τὴν τῶν Ῥωμαίων, ἅπαντας
ἐπανοοθώσασθαι, xat τούτου πρόνοιαν ποιήσασθαι "
ἵνα xai οἱ Χριστιανοὶ οἵτινες τῶν γονέων τῶν ἑαὺυ-
τῶν χαταλελοίπασι τὴν αἵρεσιν, εἰς ἀγαθὴν πρόθε-
ἐπανέλθοιεν - ἐπείπερ τινὶ λογισμῷ
αὐτοὺς πλεονεξία χατεσχήχει, χαὶ ἄνοια χατειλήφει,

σιν τοσαύτη
ὡς μὴ ἕπεσθαι τοῖς ὑπὸ τῶν πάλαι χαταδειχθεῖσιν,
ἅπερ ἴσως πρότερον x«i οἱ γονεῖς αὐτῶν ἦσαν χατᾶ».
στήσαντες " ἀλλὰ χατὰ τὴν αὐτῶν πρόθεσιν xai ὡς
ἔχαστος ἐθούλετο, οὕτως ἑαυτοῖς χαὶ νόμους ποιζ-
σαι, χαὶ τούτους παραφυλάττειν, χαὶ ἐν ὃ ιαφόοοις (
διάφορα πλήθη συνάγειν. Τοιγαροῦν τοιούτου ἡμῶν
προστάγματος παραχολουθήσαντος, ὥστε ἐπὶ τὰ
τῶν ἀρχαίων χατασταθέντα ἑαντοὺς μεταστήσειαν,
πλεῖστοι μὲν χινδύνω ὑποδληθέντες, πλεῖστοι δε
ταραχθέντες, ' ὑπέφερον. Καὶ
ἐπειδὴ, τῶν πολλῶν tij αὐτῇ ἀπονοίᾳ διαμενόντων,

παντοίους θανάτους
ἑωρῶμεν μήτε τοῖς θεοῖς τοῖς ἐπουρανίοις τὴν ὀφει-
λομένην θροησχείαν προτάγειν αὐτοὺς, μήτε τῇ τῶν
Χριστίανῶν ποοσέχειν * ἀφορῶντες εἰς τὴν ἡμετέραν
φιλανθρωπίαν χαὶ τὴν διηνεχὴ σννήθειαν, δι’ ἧς
εἰώθαμεν πᾶσιν
προθυμότατα, χαὶ ἐν τούτῳ τὴν συγχώρησιν τὴν
ἡμετέραν δεῖν
ὥσι Χριστιανοὶ, χαὶ τοὺς οἴχους ἐν οἷς συνήγοντο

ἀνθρώποις συγγνώμην ἀπονέμειν

ἐπεχτεῖναι ἐνομίσαμεν, ἵνα αὖθις
συνήθως οὕτως ὦττε. μηδὲν ὑπεναυτίον τῆς ἐπιστή-
μὴς αὐτοὺς πράττειν. Av ἑτέρας δὲ ἐπιστολῆς τοῖς
διχασταῖς δηλώσομεν, τέ αὐτοὺς παραφυλάξασθαι
(1) Aliter hec reperiuntur apud Euseb. lib.
vint, cap. 17, ubi Licinius non additur. — —
(2) Edicto hoc promulgato, Galler. Maxiininus

PATROL. GR. CXLV.

A

CAPUT XXIII.
De eorumdem edictis in scriplo pro Christianis
editis.

Imperator Cesar Gallerius Maximinus, Invictus,
Augustus, Pontifex Maximus, Thebaicus Maximus,
Sarmaticus Maximus v, Persarum Maximus, Ger-
manicus Maximus, /Egyptiacus Maximus ui, Carpo-
rum Maximus vi, Armeniorum Maximus, Medorum
Maxiinus, Adiabenorum Maximus, Trib. pot. xx,
imperator xix, Cos. viij, Pater patrie, Proconsul ;
et imperator Cresar Flavius Valerius Constantinus,
Pius, Felix, Trib. pot. v, et Imperator Ces. Vale-
rius Licinius (1) Trib. pot. iv, imperator, ui Cos.
Pater patrie, Proconsul, provincialibus suis salu-
tem. Inter alia que ex usu et utilitate reipublicze

B promulgavimus, consilium quoque illud antea ce-

pimus, ut secundum veteres leges et publicam Ro-
manorum disciplinam rite omnia corngerentur, et
providentia curaque susciperetur, ut Christiani
qui à majorum suorum institutis descivissent,
mentem meliorem reciperent. Tanta namque con-
silia nescio quo eos cupiditas invaserat, et tanta
dementia ceperat, ut ea que dudum ἃ majoribus
promulgata et fortasse prius etiam a patribus eo-
rum instituta sunt, rejicerent, et ex sententia sua,
prout cuique visum esset, leges ipsi sibi conderent,.
easdem servarent, et variis in locis varios cogerent
eenventus. Et cum edictum ejusmodi (2) a nobis
esset propositum, ut ad instituta majorum colenda
se transferrent, quam-plurimi eorum extremo adito
periculo, &rumnisque et cruciatibus toleratis, om-
nis generis supplicia pertulere. 4'74& Nos vero,
quod multos videamus in concepta dementia persi-
stentes, neque calestibus diis debitum prestare
honorem, neque etiam ipsa Christianorum sacra
colere, humanitatem nobis perpetuamque consue-
tudinem nostram conservandam esse duximus, per
quam ignoscere veniamque concedere omnibus
hominibuslibentissime solemus.Itaque gratiam eam
nostram ad id genus hominum quoque extendere
est visum, ut scilicet rursum Christiani sint, et in
domibus suis conventus solitos ita agant, ut nihil
contra disciplinam publicam committant. Per alias
autem litteras judicibus, quid eos observare opor-
teat, indicabimus. Quapropter cum hoc illis per-
mittamus, merito illi Deo suo supplicare debent
pro nostra, reipublice et sua ipsorum salute, ut
modis omnibus et publice res incolumes sint, et

misere diem clausit extremum. (Eutr., Oros.,
Pomp.)

40

4889

NIOEPHORI CALLISTI

1260

psi in domibus suis citra sollicitam curam et À δεύσει " ΄Οθεν xar! αὐτὴν τὸν συγχώρησιν τὸν hyse-

anxletatem vivere possint. » Et palinodia quidem

sie se habuit, littereque imperatorie per Asiam
vulgabantur, et passim in provinciis et urbibus

legebantur.
ἑαυτῶν ἐστίᾳ δυνηθῶσι. » Τὰ μὲν
ἥπλωτο " xai ἐπαρχίαι xai πόλεις αὐτὰ ἀνεγίνωσχον.

CAPUT XXIV.

De simulata et fucata Maximini pro C hristsanis sine
scripto promulgatione.

Maximinus vero, Orientis tyrannus, qui pres aliis
superstitioni deorumque oultui deditus, bellum
cum rerum omnium Deo perpetuum gerere consti-
tuerat, scriptum ejusmodi non approbavit. Itaque
prefectos familiaresque suos verbis tantummodo
reprimere jussit susceptum contra nos bellum. Et
quod sententisee eorum, qui potestate et opibus eum
antecellerent, repugnare non posset, in ditione
sua litteras eas ne lectione quidem et recitatione
dignatus, edicto sine scripto promulgato, dolose
persecutionem Inhibuit. Sabinus (1) vero summum
apud eum prefecture magistratum gerens, populo-
rum preefectis principis sui voluntatem publice per
litteras insinuavit : jamdudum constitutum decre-
tumque esse, ut qui peregrinas consuetudines con-
sectari viderentur, diis cultum suum prueestarent :
et pertinaciam quorumdam multum excitasse discri-
minis. 47 3 Quamobrem principibus visum esse,
s] quis Christianorum gentis sut& sacra colere com.
periretur, ut sí extra periculum esset, eamque ob
causam tormentis non subJiceretur. Longo j&m eos
tempore ea de se documenta preebuisse, ut a desti-
Bata sua constantia non declinent. Scriptum id
Sabini aliis quoque magistratibus demandabat si-
gnificari, non debere amplius eos deChristianis esse
sollicitos : qui sane jussa ea vejitate niti arbitrati,
per epistolas publice principis sententiam omnibus
declararuntf. Et non verbis tantum litterisque hao
ata, verum etiam ipsi statim quos in custodiis
propter divinum verbum clausos habebant, in pu-
blicum productos liberos dimiserunt, et ad metalla
damnatos absolverunt, Quod cum ita facerent,
gratificari se imperatori suo existimarunt. Sed ea
in re admodum sunt falsi. Hec rerum facies cum
sic exhibita esset, statim ex altissimis ingentem
lucem exortam esse homines viderunt. Ecclesie
frequentabantur, conventus numerosissimi coge-

óptÜougt τὸν ἑαυτῶν Θεὸν ἱχετεύειν περὶ
τῆς σωτηρίας τῆς ἡμετέρας, καὶ τῶν Ouuosiowv
χαὶ τῶν ἑαυτῶν ^ ἵνα κατὰ πάντα τρόπον xoi τὰ

δημόσια παρασχεθῇ ὑγιῆ, καὶ ἀμέριμνοι ζῇν ἔν 13

τέραν

οὖν τῆς παλινῳδίας ταῦτα ' xai τὰ γράμματα χατὰ τῆς ᾿Ασίας

KEe€AÀA. KA'.,
Περὶ τς ἐπιπλάστον Μαξιμένον ὑπὲρ ὑμῶν
ἀγράφον διαταγῆς.

Ὁ δ᾽ ἐπ᾽ ᾿Ανατολῆς τύραννος Μαξιμῖνος, ἅτε dà
τῶν ἄλλων δεισιδαιμονέστερος, χαὶ τῷ τῶν ὅλων
Θεῶ ἀεὶ διὰ μάχης ἱέναι ἐθέλων, οὐδαμῶς τοῖς
γραφεῖσιν ἡρκεῖτο, ἀλλὰ χαὶ τοῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν λό-
y9'c ἐκέλευε μόνοις τὸν καθ’ ἡμῶν πόλεμον ἄνα-
στέλλειν. Τῇ γὰρ τῶν χρειττόνων ψήφῳ χαὶ αὐτὸν
οὐχ ἦν εἰς τὸ φανεοὸν ἀντιλέγειν * ἐν τῷ χατ᾽ αὐτὸν
μηδ' ἀναγνώσεως ἀξιώσας τὸ γρώμμα, ἀγράφω
προστάγματι δολίως τὸν διωγμὸν ἐπεῖχε - καὶ Σ:-
Givog μὲν ὁ παο᾽ αὐτῶ ἐξοχώτατος τοῖς x«r' ἔθνχ
ἡγουμένοις, τὴν βασιλέως γνώμην ἐμφαν d χαθιστῶν
ἔγραφεν" ὡς πάλαι ὥρισται τοὺς χαὶ ἀλλοτρία
συνηθείᾳ δοκοῦντας ἀκολουθεῖν τοῖς θεοῖς τὰς θρῃ-
σκείας ἐπιτελεῖν. Ἔνστασις δέ τινων πολὺν ἐπύγειοε
χίνδυνον. Ὅθεν δόξαν ἐχείνοις, ἵν᾽ εἴ τις τῶν Χϑι-
στιανὼν τοῦ ἰδίον ἔθνους τὴν θρησχείαν μετιὼν
εὑρεθείη, ἀφίστηται μὲν τοῦ κινδύνου ^ χαὶ μὴ τινα
£x τῆς τοιαύτης αἰτίας χολάώξειν, ἐπείπερ πολλὼ
χρόνω πεῖραν ἔδοσαν, μὴ τῶν σφετέρων ἐνστάςεων
ἀνώχωρεῖν. Γράφειν τε καὶ τοῖς ἄλλοις ἐχέλενεν ἢ
γραφὴ, μὴ προσῆχον ἐκείνοις περαιτέρω φροντίδα
περὶ Χριστιανῶν ποιεῖσθαι" οἵ δὴ xoi ἐπαλῃθεύειν

C νομίσαντες τὴν προκίρεσιν, διὰ γραμμάτων ἅπασι

τὴν γνώμην ἐμφάών τοῦ χρατοῦντος ἐποίουν, Καὶ
οὐ λέγοις χαὶ γράμμασι ταῦτα πρρύχώρει ἀλλὰ
x«l αὐτοὶ πρότερον, οὕς καθειβγμένους εἰχὸν διὰ
τὸν θεῖον λόγον, dP ἑπυτῶν ἐπὶ μέσοῦ προΐγοντες
ἡλευθέρουν * x«i τοὺς ἐν μετίλλοις ἀνίεσαν. 'Hz&-
τηνται δὲ ἄρα βασιλεῖ δοχοῦντες χατὰ γνώμην
πρτατεῖν πάντως. Τούτων δ' ἐπιπολασθέντων, αὐτίχα
ἦν ὁρᾶν ἐχ βαθντάτου σχότους φῶς ἀθρόον ἔχλαμ-
πον * ἐχχλησίαι τε συνεχροτοῦντο, x«l σύνοδοι συμν
πληθεῖς ἠθροίζοντο * xal πᾶς τις τῶν ἐθνῶν ὀρῶν
ἔνπλήκτος ἦν, τὸ τῆς μεταδολῆς ἑτοίμον ὑπερφνῶς
θαυμάζων, καὶ μέγαν μόνον εἶναι Θεὸν τῶν Xov
στιανῶν ἐκδοῶν. Ἡμῶν δ᾽ ὅσοι τὸν ἀγῶνα γενναίως
διήνεγκαν, μετὰ παῤῥησίας διέπρεπον " οἷς δὲ νο-

bantur, et ex gentibus heec quisque cernens obstu- D σῆσαι συνέθη χατὰ ψυχὴν tj τῶν δεινῶν προσθολῇ,

pescebat, mirificamque rerum mutationem admi-
rabatur, solum Christianorum Deum magnum esse
acclamans. Nostrorum autem hominum quicunque
generose et fortiter agonem pertulissent, publice
cum ingenti libertate in veneratione erant. At qui
per animorum imbecillitatem infirmiores in malo-
rum colluctatione fuissent, lapsus suos per poni-
tentiam sarcireet curare festinabant, dextras eorum
quifidemsalvam conservassent prensantes,eosdem-

(1) Euseb. lib. 1x, cap. 1.

τὰ σφῶν θεραπεύειν ἠπείγοντο, δεξιὰν αἰτοῦντες
παρ᾽ ὧν τὰ τῆς πίστεως ἑῤῥωτο. ᾿Ελιπάρουν τε Θεὸν
ἱκετεύειν Daov αὐτοῖς ἐνιδεῖν μετὰ κατηφοῦς xai
συντετριμμένον τοῦ σχήματος, Οἱ δ᾽ ἐν μεταΐῦλοις
λυθέντες φαιδροίέ τινες χαὶ γεγάνωμένον ὀθῶντες
καὶ παῤῥησίας πλήρεις ἐπὶ τὰς πατρίδας ἧσαν,
ἀῤῥήτου τε εὐφροσύνης, ἦν οὐϑὲ λόγω καοιστᾶν
ῥάδιον, ἔμπλεῳ. Ὁδοὲ δὲ x«i λεωφόρο παιάνων χαὶ
ἀσμάτων ἦσαν μεσταὶ τῶν ὁδοιπόρων, Θεὸν δοξε-

4364

ECCLESIASTICAE HISTORIE

LIB. VII. 1283

ξόντων τῇ παρὰ δόξαν ἐλευθερίᾳ * xat τοὺς ὀλίγῳ Α que submisso et sordidato habitu et spiritu con-

πρότερον σφοδρῶς τῶν πατρίδων ἐληλαμένους εἶδες
ἂν φαιδρῷ προσώπῳ τὰς ἐστίσς ἀπολαμθάνοντας "
ὥστε χαὶ τοὺς πρὶν καθ᾽ ἡμῶν ὠρνομένους τοῖς
παρ᾽ ἐλπίδα πραττομένοις ὁρῶντας ὡμῖν ἐπαγάλλε-
σθαι.

trito, utDeum precibus suis propitium sibi redde-
rent orantes. Ad metallum damnati liberabantur:
letique atque hilares cum libertate multa, incredi-
bili atque ineffabili gaudio pleni, in patriam suam
redibant. lüinera publiceeque vie triumphalibus

hymnis et carminibus, viatoribus Deum de inopinata libertate glorificantibus, resonabant. Et qui
paulo ante violenter patria sua exacti erant, eos vultu jucundo ad focos penatesque suos reverti
vidisses : et qui antehac contranos rugierant, insperatam rerum mutationem cernentes, nobiscum con-

gratulantes exsultabant.

ΚΕΦΑΛ. KE'.

Περὶ τοῦ χατ ᾿Αντιόχειαν νεοπαγοῦς ξοάνου,
ὃ Θεότεχνος εχαινούργησε.

Ταῦτα δ᾽ iv và θαλὼν Μαξιμῖνος ὁ τῆς Ἕῳας
οὐδ᾽

τύραννος, ἐπ᾿ ἐνιαυτοῦ τό LUtGU χαοτερῶν

A76 CAPUT XXV.

DestatuanovaAntiochiz, quam Theotecnus recens
erexit.

In hac porro sententia Maximinus Orientis tyran-
nus non bene sex menses perduravit. Quomodo

διαγέγονε. Πῶς γὰρ φέρειν εἶχεν, οὕτω τὴν τοῦ Χρι- B enim ille qui honestatis omnis inimicus, seevus et

στοῦ ποίμνην πληθυνομένην ὁρῶν, μισόχαλος ὧν ὃ
ϑυσμενὴς χαὶ μισόχοιστος ; 'Au£)st τοι xai τὴν δο-
χοῦσαν εἰρήνην τέως διασπᾶν iU», πρῶτον μὲν
τὰς ἐν τοῖς χοιμτηρίοις ἡμῶν συνόδους ἀπέλεγεν "
εἶτα τέχνῃ δή τινι αὐτὸς εαυτῷ τοῖς τῦς ᾿Αντιόχου
πολίταις διεπρεσθεύετο, μή τινα τῶν Χριστιανῶν
ζητῶν τὴν ᾿Αντιόχου οἰχεῖν ἐπιτρέψαι " ἔν μεγίστῃ
δὲ χάριτος μοίρᾳ σφᾶς τοῦτ᾽ οἴεσθαι δράσαντας
ἔχειν. Καὶ ἄλ)οις δ᾽ ὑπέθαλλε τὰ ἴσα διενεργεῖν - ὧν
πρῶτος Θεότεχνος ἦν, ἀνὴρ γόης χαὶ πονηρότατος,
xat οὐδαμῶς τῆς προσωνυμίας μετέχων " λογιστεύειν
δ᾽ {ἐδόχει κατ’ ἐχεῖνον δῆτα τὸν χῶρον. Πάμπολλα
δὲ χαθ' ἡμῶν στρατηγήσας οὗτος, xai σφοδρῶς τῇ
xaÜ' ἡμῶν συχοφαντίᾳ μάλα χρησάμενος, οἷά τινας
φῶρας ἀπελαύνειν ἡμᾶς σπουδὴν ἐποιεῖτο * ὅθεν xai
τῶος εἰδωλόν
τι Διὸς φιλίον ἐπαοιδίαις χαὶ γοητείαις ἀνήγειρε,
θυσίας τε xai μυήσεις, xai ἄλλ᾽ ἀττα ἐξάγιστα χαὶ

πολλοῖς θανάτου διάχονος γεγονὼς,

ἀχαθάρτους δή τινας χαθάροεις ἐπινοῶν, ἄχοι δὴ
x«i ἐς βασιλέα τὰς τῶν χρηστῶν τεραταίοις διέσωξε.

Κατὰ σχοπὸν δὲ τοῦ χρατοῦντος ὥρημενος πράτ-
τειν, xal ἀγεννᾷ τχολακείαν ἐπιδεδειγμένος, χατὰ
Χριστιανῶν éxiugt τὸ ξόανον * ἔλεγε γὰρ τὸν Θεὸν
ἀσχαάλλοντα χελεύειν ἔξω πυλῶν ἐλαύνειν ᾿χαὶ τῶν
περιοίκων ἀγρῶν ὡς ποῤῥωτέρω ποιεῖν, οἷά
ἀσπήγδους ἐχθροὺς τοὺς Χριστιανούς. ᾿Επεὶ δὲ ταῦτα
χαὶ κατὰ γνώμην ὥσαν τῷ βασιλεῖ, κεχαδισμένα καὶ
οἱ λοιποὶ τῶν πόλεων ἀοχηγοὶ δρᾷν ἐθέλοντες, τὰ
ἴσα xa60' ἐψηργίζοντο, x«i τοῖς ὑπ’
χόοις διήγγελλον. Ἔν οὐ πολλῷ δὲ x«i αὐτοῦ Gu»-
ἐπιψχφισαμένου τοῦ τυράννου, αὖθις ὁ καθ᾽ ἡμῶν
ἀνεῤῥιπίζετο διωγμός. Καὶ ἱερεῖς pti χατὰ πόλεις,
οἱ τῶν ἀνθρώπων ngo) διώσεμοι, ἀρχιερεῖς τε ποὸς
τούτοις, οἵ δόξης πρότερον χχον εἰ; τὸ ἀχρότατον *
οἷς dà xai πολλὴ τις ἦν ἢ σπουδὴ περὶ τὴν θοη-
σκείαν. Καὶ
δαιμονία τοὺς ὑπ᾽

τινας

αὐτοὺς ὑπὴη-

τοίνυν τ ἐς ἄκρον τοῦ GO χοντος δειτι-

αὑτὸν ἅπαντας, ἀτε δῆτ᾽ ἐχείνῳ
θῶοντας χώριν ἀγοσιοῦν, xa5' ἡμῶν ἐχίνει τὰ μηδὲ
λόγῳ πρώττειν ῥητὰ, μεγέστων οἰόμενοι Tao
νον χατατυγχανειν χοῃστῶν, εἴ yb xa) ἡμῶν
χαινοτέρων χαχοηδειῶν ἐφγευρεταὶ xat πορισταῖ γέ-
γοῖντο.

(1) L. Curator. C. De mod. mulet.

£xti-

adversarius Christi esset, tantopere augeri leetari-
que Christi gregem pateretur? Illicet que tum esse
videbatur pacem dissoluturus, primum quidem
conventus nostros in cemeteriis prohibuit : deinde
vero techna quadam ipse ad seipsum Antiocheno-
rum nomine per cives eorum legationem misit, id
agens, ut ne cui Christianorum eam urbem incolere
permitteretur : maximamque illosasegratiam ini-
turosillis significavit, si hoc ipsi adversus Chri-
stianos per assimulationem facere viderentur. Sed
alis quoque item ut facerent, suggessit. Quorum
precipuus Theotecnus erat, vir impostor, et inge-
nio depravatissimo preeditus, nomineque suo indi-
gnissimus, logiste sive curatoris (1) et rationalis
munus eain regione gerens. Multa autem veluti
dux quidam contra nos molitus, sycophantiisque
plurimum usus, id studio habuit, ut nos tanquam
fures et preedones abigeret. Quapropter cum mul-
tis auctor et minister cedis fuisset, postremo si-
"mülacrumguoddam Jovis qui amicitiis contraliendis
preeest, incantatfum et imposturarum ergo ere-
xit, et sacrificia, initiatiónes aliaque detestanda, et
impuras impiasque expiationes et purificationes
instituit. Quee res una cum ejus idoli responsis ad
principemetiam ipsum pervenit. Theotecnus porro
per illiberalem feedamque assentationem veluti
speculatorem imperatoris constituere volens, simu-
lacrum ipsum adversus Christianos concitavit.
Dixit enim, eum Deum iratum, Christianos perinde

p aique perpetuos et irreconciliabiles hostes ex urbe

et agris circumjacentibus quam longissime expelli
jubere. Posteaquam hec imperatori perplacuere,
aliarum quoque urbium duces et prefecti gratifi-
cari illi studentes, eadem contra nosconstituerunt,
populisque et civibus suis denuntiarunt. Nec ita
multum temporis intercessit, et tyrannus ipse cal-
culum et sententiam quoque suam ad decretum
hujusmodi adjecit. Itaque acris adversus nos exci-
tata est persecutio. Et sacerdotes aliis hominibus
celebriores per urbes passim, pontifices preterea,
qui existimationem et gloriam summam consecuti
fuerant, deorumque cultui maxime studebant, Ma-

4443 NICEPHORI CALLISTI

ximinus constituit : 77 atqueinsuper summaipsius superstitio subditos suos populos omn
gratificari illi contendebant, ita contra nos commovit, ut seviliam eorum quam in nos exerc
verbis persequi non liceat. Maximas quippe se ab eo utilitates consecuturos arbitrabantur,si n
contra nos rerum insolentiumque injuriarum inventores exstitissent et administri. Quo mt
ligentia in id studium, ut nobis incommodarent, incubuere.

CAPUT XXVI. Α ΚΕΦΑΛ. KC".
De confictis et falsis adversus Christum commen- Περὶ τῶν χατὰ Χριστοῦ ἐπιπλάστι
tariis. μνημάτων.

Compositis sane quidem et confictis, qui rerum
talium architecto et auctori non displicerent,
blasphemiam et maledicentiam omnem exsupe-
rantibus commentariis, interrogationes scilicet
Pilati et Servatoris nostri continentibus, in ditio-
nes eos suas miserunt : epistola «quadam, ut
scriptum id omnibus publicaretur, prefixa :
mandatum etiam additum, ut litteratores librum
talem pueris omnibus, in quo primis rudimentis
se exercerent, teneramque memoriam veneno tali
imbuerent, legendum proponerent. Hec cum ita

fierent, alius quidam quem Romani ducem vocare B

solent, circa Damascum Phonicie, mulierculis qui-
busdam circumforaneiset flagitiosis comprehensis
vim afferens, plagas minitatus est, nisi testimonio
scripto confiterentur, se aliquando Christianorum
sacris iniliatas conscias esse obsco»na quedam sce-
lera committi ab iis qui prime sunt intereos digni-
tatis, nefariaque flagitiain sacris sedibus fieri solita.
Atque item alia plura hisce similia, quibus doctri-
nam professioneraque nostram calumniarentur, ex-
cogitarunt. Voces etiam ejuscemodi in scriptum
relatas ille ad principem, misit, que deinde de
consilio ejus in civitatibus et locis omnibus pu-
blice sunt propositee. At non multo interveniente
tetn pore, calumniarum talium artifex dux ille, di-

gna ibjuriarum Christocontumelioseillatarum, sibi (; vet. περιδόξων τε xai λαμπρῶν

ipsi m&nus afferendo, premia tylij. Nobis vero sub
eo par&te persecutiones, fugce populorumque insul-

Οἵα δ᾽ αὐτῶν xai τὰ ἐπιτηδεύματα - Unc
γὰρ τινα πλασάμενοι οὐχ ἅπο γνώμης τοῦ τὸ
τεχταίνοντός πάσης βλασφημίας ἐπέχεινα,
σεις δῆθεν Πιλάτου x«i τοῦ Σωτῆρος Quo»
ἐπὶ τὴν ὑπὸ χεῖρα σφῶν διαπέμπονται. K
προγραμμάτων προηγουμένων, ἔχδηλι
χαθιστᾶν ἅπασι, x«i παισὶ πᾶσι, προχεῖσθ
εἰς μελέτην τοῖς γραμματισταῖς πρόσταγμα
πρὸ πᾶσῆς μνημῆς ταῦτα χατέχειν. Τούτων
γενομένων, ἕτερὸς τις ὅν δοῦκα προσαγορεὺ
μαίοις ἔθιμον, πεορὶ Δαμασχὸν τῆς Φοινέχξ
τινα ἀγοραῖα xat ἐπίτριπτα gu)AaÓov, zx)
λει πολλὰς ἐπιθεῖναι βίαν ἐπάγων, ἐγγοάς
λογεῖν, ὡς τὰ Χριστιανῶν μὲν πάλαι ἀσπο
ἀχόλαστα δὲ τινα συνεγνωχέναει τοὺς ἐν τι
τοις αὐτοῖς τεταγμένους, χαὶ
xoi; ἐνεργεῖν " xai ἀλλ᾽ ἅττα συγγενῆ τοῖς
νοις, ὡς ἄν γε τὸ χαθ᾽ ἡμᾶς διαδελλειν de;
δὴ τοιαύτας φωνὰς χαὶ αὐτὸς γράμμασιν ἐν:
ἀνέπεμπε βασιλεῖ " ἃ δὴ xa ϑουλαῖς ἐκεῖνο
πᾶσαν πόλιν xot χώραν δημοσία προύτίθῃ
πολὺ τὸ iv μέσῳ, xal ὁ μὲν τῶν τοιούτων
γὸς ἄξια τῶν xarà Χριστοῦ ὕδρεων τὰ 7i
ζεται, αὐτόχειρ γενόμενος ἑαυτοῦ * χαθ’ i
διωγμοὶ, καὶ φυγαὶ, x«i δήμων ἐπαναστις:
ὅσα τοῖς προτέροις ἐφάμιλλα * ὡς χαΐ τὸς τὰ

ὥστ᾽

, " -
ἀθέμετα To

εἴσω 95
χειρῶν, ἀπαραιτήτως ὑποσχεῖν ἐσχώτεν nu

τὸν θανατον.

tationes, et alla. prioríbus illis consentanea, adeo ut nonnulli claro loco geniti Thagni viri cap.
recusationem non gravale ultima mortis pertulerint supplicia.

478 CAPUT XXVII.

Deejus temporis martyribus, et edictis in zreis co-
liumnis contra nos promulgatis.

Tum quidem (1) Emese, que Phonicie civitas
est, tres Christum profitentes bestiis sunt objecti :
quorum unus Sylvanus episcopus fnit, jam decre-
pitus, ut qui quadraginta annos pastorale munus
obiisset. Eodem tempore et Petrus Alexandrinus
antistes, divinum prorsus episcopalis functionis ex-
emplar, virtutis causa, et quod ab ineunte etate in
divinorum oraculorum litteris exercitatus fuerat,

ΚΕΦΑΛ. KZ.

Περὶ τῶν τότε μαρτυρησάντων, χαὶ τὰ
στήλαις χαλχαῖς χαθ’ ἡμῶν προσταγπᾶ
Καὶ δή τινες i 'Euécn, τῆς Φοινέχῃης δ'

πόλις, τρεῖς τὸν Χριστὸν ὁμολογήσαντε:, ὃ

ἀπεῤῥίφησαν * ὧν εἰς ἐπέσχοπος Σιλξανὸς !

ἦν, ἐς βαθὺ γήοως ἐληλαχὼς, ὡς xai μ τ

λειτουργήματι διανύσαι. "Exi δὴ τούτω τῷ )

χαὶ Πέτρος ὁ τῆς ᾿Αλεξανδρείας ποιμὴν ἐν ix

ποις θεῖον ὄντως ἀρχέτυπον “ἀρετῆς τε yupo

τῆς τῶν θείων λόγων ix νέον ἀσκυ σεως, GyzoRi

correptus, nulla ei justa objecta causa (nam id Ma-
ximinus ita statuerat)capitis supplicium subiit : et
cum eo alii preterea AEgyptii episcopi multi. Lu-
cianus quoque presbyter, qui propter vite conti-
nentiam, etsacrarum Litterarum peritiam, Nicome-
diam ductus fuerat. Ibi ille, prout presente impe-

qWyovo;, μὴ τινος εὐλόγου προ Ἰγχσαμένς α
τοῦτο δὴ Μαξιμένον προστάξαντος͵ ξίφει τὸν
λὴν ἀποτέμνεται" σὺν αὐτῶ δὲ xai ἄλλοι τῶν
Αἴγυπτον ἐπισχόπων T0))0(^ χαὶ ΔΛουχιανὸς
σθύτερος ἔν ἐγχρατεῖ βίῳ καὶ λόγων ἱεοῶν ἱπισ

ἐπὶ τὴν Νικομήδους ἀχθεὶς, χαὶ βασιλέως Rap
(1) Cf. supra cap. 16.

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII.

1266

ἥχουσαν ὑπὲρ ἧς ἡγωνίξετο πίστεως ἀπολο- À ratore conveniebat, fidem pro qua decertabat, mira

αοασχὼν, ἔπειτα δεσμωτηρίῳ σχεθεὶς χτέννυ-
γαῦτα ἐξάπινα τῷ δυσσεόεῖ Μαξιμίνω καθ᾿
Ἰιεπρώχθη " ὡς χαὶ δοχεῖν τοῦ προτέρου διω-
(εἰρονα τοῦτον ἡμῖν ἐπεγείρεσθαι, Τοσαύτη
] μανία, ὡς ὅπεο οὐδ᾽ ἀλλοτέ ποτε γεγονὸς
ὕεται, τότε ποαχθῆναι" ψηφίσματα γὰρ
x«i βασιλικῶν ἀντίγοαφα διατάξεων, χαλ-΄
σι στήλαις ἐγχαραττόμενα χατὰ μέσας τὰς
εἰς ἡμέτερον ἐξανίστα δέος. Τοῖς δ᾽ ἐς διδα-
φοιτῶσιν ἅπασιν ἀνὰ πᾶσαν ἡμέραν οὐχ
ἦν διὰ στόματος ἥ Πιλᾶτος χαὶ ᾿Ιησοῦς, χαὶ
ὕθοιν ἡμῶν νεονργηθέντα πλάσματα * δι᾿’ ὧν
ἱἰσὲς χαὶ ὑπέροφου τῆς Μαξιμίνου μιαρᾶς
ἔξεστι διαγνῶναι, χαὶ τὴν ἱερὰν ἐχπλαγῆναι
ἔγουπνον οὖσαν ταῖς τῶν ἀσεδῶν πονηρίαις,
k πόδας ἐπεξιοῦσαν " ὑφ᾽ ἧς ἐλαυνόμενος, οὐ
τόῤῥω xai αὐτὸς τἀναντία ἔγφοζφω νόμῳ
ιῶν ἐθουλεύετο, Ἐγὼ δὲ εἰς ἔνδειξιν χαί τι
ὧν ἐν στήλαις ἐχείνω γεγραωμένων ἐνθήσω
Εἴχε δὲ οὕτως. «“Ηδὴ ποτὲ ἡ ἀσθενὴς
διανοίας ἴσχυσε πᾶσαν
ἀποστησαυένη

οἷα.
ς τῆς ἀνθρωπίνης
ἀμαυοότητα χαὶ ὀμίχλην
"χεδάσαι * ἥτις πρὸ τούτου οὐ τοσοῦτον τῶν
ὅσον τῶν ἀθλίων ἀνθοώπων τὰς αἰσθήσεις
ἀγνοίας σχότω ἐνειληθείσας ἐπολιόρχει ἐπι-
ὥστε τῶν ἀθανάτων θεῶν φιλαγάθῳ προ-
σταθεοοποιεῖται ὅπεο γράμμα
ὅπως χεχαοισμένον, ὅπως τε

ἐκχεῖται χαὶ

ἐστιν εἰπεῖν ᾿
xai προσφιλὲς ἡμῖν γέγονεν * ὡς μέγιστον
τἧς θεοφῇοῦς ἡμῶν προαιρέσεως δεδηλωχέ-
ou τε χαὶ πρὸ τούτου οὐδενὶ ἄγνωστον Tv
παρατηρήσεως χαὶ θεοσεξείας πρὸς τοὺς
)ς ἐτυγχάνετε ὄντες " οὖς οὐ ψιλῶν χαὶ ὑπο-

ἰαμάτων πίστις, ἀλλὰ xxi συνεχῇ xci παρών

γων ἐπισήμων γνωρίξεται. Διόπορ ἐπαξίως
)x πολὶις θεῶν ἀθανάτων φόδον iOpuuz τε
τήοιον ἐπιχαλᾳῖσο.- Πολλοῖς γοῦν παραδείγ-
ταφαίναταν, τῇ τῶν οὐρανίων θεῶν αὐτὴν
ἀνθεῖν. ᾿Ιδοὺ ἢ ὑμετέρα πόλις,
τῶν ἰδίκ διαφερόντων αὐτῆς ἀμελήσασα,
πρότεοον τῶν ὑπὲρ αὐτῆς πραγμάτων δεή-
γιδοῦσα, ὅτε πάλιν ἥσθετο τῆς τοῦ ἑπαράτου
ἔοχεσθαι, χαὶ

«οἷνυν

γεγονότας ἕρπειν xal
χεχοιμημένην αὔραν ἀνα-
πυρσῶν, μεγίστην πυρχαϊὰν
εὐθέως πρὸς τὴν ἡμετέοαν εὑσέ-
ὕσπερ ποὸς μητρόπολιν χαὶ
ἰλήσεως τινος χαχέφυγεν, πασῶν θεοσεδειῶν,
ἀπαιτοῦτα * » χαὶ τὰ εἐξῆς τῆς ὁμοίας δυσ-
ἐχόμενα. πολλὴν χαταδρομὴν ἧσαν λέγοντα "
Quz τὸ θεῖον δυσμενῶς i70», πᾶν εἴ τε δει-
ot χαὶ γῇ xai ὕδασιν ἐμποιεῖ,

τος
«αεληθεῖσαν x«i
ἕν τῶν
29247,

ἱασίν τινα

Β

cum libertate defendit, in carcerem conjectus atque
necatus est. Tam gravia in nos impius Maximinus
facinora edidit, ut visus sit majorem etiam priore
persecutione contra nos concitusse motum. Cujus
etiam tanta fuit mentis vecordia, quanta nunquam
antea exstitisse memorie prodita est. Decreta enim
urbium, et imperialium constitutionum rescripta
sereis insculpta columnis, terrendorum Christiano-
rum causa in mediis urbibus publicata : et pueris
in ludum litterarium ad magistros euntibus, nihil
aliud toto die in ore erat quam Pilatus et Jesus,
aliaque ejus generis ad contumeliam nostram tum
primum conficta et excogitata : per quce omnia
summum Maximini in Deum odium, arrogantissi-
mumque scelerose ejus anime supercilium perspi-
cere licuit, et divinam mirari vindictam, que ex-
cubare continua quadam vigilia super impiorum
malitia, eosdemque in vestigio consequi solet. Ab
hac ille perculsus, non multo post lege scripta,
priori pacificationi contrarium prorsus de nobis
statuit. Ut autem impietas ejus manifesto probetur,
partem quamdam constitutionis ejus quam in co-
lumnam incidi curavit, historie huic inserere est
visum. Res sic se habet, « Jam tandem imbecilla
humane mentis audacia seductionis errorisque ob-
scuritatem atque caliginem depulit et discussit: qui
quidem antehac perniciosis ignorantie tenebris, ita
non tam impiorum quam miserandorum hominum
sensus involvit, 479 ut rem veritatemque ipsam
cognoscere non potuerint. Sed singulari benigna-
que deorum immortalium providentia, infidum at-
que iniquum (ut ita dicam) libre momentum, ad
justam rectamque stateram est reductum, ut rea
omnes nobis grate, suaves et jucunde eveniant;
et ut jam maximum certissimumque nostre de diis
ipsis opinionis ad pielatis exstet indicium. Sed ne-
que antehac cuiquam ignotum. fuit, quibus cere-
moniis et sacris dii immortales a vobis sint culti,
quos non nudis atque inanibus fidei verbis, verum
admirandis preelarisque operibus perpetuo vene-
rari et magnificare convenit. Recte profecto civitas
vestra deorum immortalium, propter cultum timo-
remque eorum, sacrarium et domicilium vocari
queat : et multis indiciis satis constat, eam cole-
stium deorum presentia florere. Itaque urbs vestra
cum rebus omnibus illi peculiariter conducibilibus
posthabitis, tum etiam et petitionibus quibus pro
&uo ipsius statu prius uti solebat, omissis, quam
primum rursus homines exseorande vanitati dedi-
tos late serpere et propagari, ac veluti neglectam
atque sopitam auram facibus vim ignemque suum
per eam recipientibus, vastum incendium differre

ire sensit, nulla interposita mora confestim ad pielatem nostram, perinde atque ad sacrorum
ue deorum omnis metropolim urbemque principem confugit, opem et auxilium implorans. »
rà que sequuntur, consimilis impietatis plena, professionemque nostram perstringentia (1) :
n divinum Numen propter nos iratum, quidquid est in aere, in terra et in aquis mali, hominibus

t.

isebius lib. 1x, eap. 7, qui scriptum hoo Tyri propositum vidit.

bet Ὁ.

4261

CAPUT XXVIII. .
De sava, qua eo tempore grassata est, fame et
pestilentia.

Ejuscemodi litteris contra nos publicatis, spes
rerum meliorum omnis, quantum in nobis situm
est, preecludebatur : et electi quoque inter nos, ut
est in saoro oraculo, non in mediocre delabebantur
scandalum et offendiculum. Verum enimvero omni-
bus tam inexspectata 4&8 rerum mutatione con-
sternatis, oum adhuc passim in iteneribus deoreta
ea essent, et ad multas urbes nondum perlata fuis-
sent, qui omnia solo nutu et voluntate sua facit et
mutat Dominus, gloriosam tyranni superbiam ve-
luti strangulans, derepente auxilium coelitus tulit.
Statim enim solite pluvies hiberno etiam tempore
in nubibus ipsis vinctze sunt et retente : fames
mox oonseouta, et deinde pestilentia. Accessit ad
eas clades, qui propter colorem igneum carbuncu-
Jus vocatur, ulcus odoris pessimi membra corporis
admodum oontrahens, etquod latius serpens ingens
crearet periculum, occupatisque oculorum angulis
viros simul et mulieres quas occupasset luminibus
orbaret. Bellum insuper Maximino ab Armeniis
illatum, qui antea socii Romanorum fuerant. Belli
causa erat Christiana fides et religio. Quod enim
homines inducere atque persuadere illis voluit, ut
quem Christo preestabant, idolis offerrent cultum,
ex amicis hostes eos habuit. Que mala omnia eo*
dem tempore coacervata, tyranni audaciam furo-
remque contra divinum Numen conceptum, satis
coarguerunt. Et cum per jactantiam gloriose eo
quod Christianos persequeretur, atque idolorum
cultum propagare studeret, sibi polliceretur, non
famem, non pestem, non bellum imperii sui ditio-
ne6m invasurum esse : clades ete confertim cumu-
late, cum ineptam jactantiam et audaciam ejus
represserunt, tum eversionemr fateritümque ejus
jamjam adfuturum certo satís indicarunt. Et ipse
quidem expeditione bellica cum copiis suis contra
hostes suscepta, quotidie viribus amissis inferior
abibat. In urbibus autem et locis imperii sui reli-
quis pestis fami implicata sevissime grassabatur.
Tanta porro annone erat et rerum necessarium
penuria, ut medimnus unus tritici bis mille et
quingentis drachmis Atticis compararetur. Permulti
sane etiam in urbibus cadebant. Rusticorum autem
qui in agris mortui sunt, multitudo numerari non
poterat. Et fere eos omnes seva consumpserat
pestis. Nonnulli res sibi charissimas locupletiori-
bus parvo panis frustro divendebant. Alii possessio-
nibus suis apud creditores depositis, ad summam
inopiam redigebantur. Erant qui feni rejectamena
ruminantes, etqperniciosas herbas adjicientes emo-
riebantur. 48 1 Mulieres honesto loco nate, inopia
rerum omnium ad inverecundam redactae necessi-
tatem, in foro obambulantes stipem mendicabant,
pudore quodam et vestitu mundiore pristinam de-
liciarum affluentiam et libertatem tacite quodam-
modo pre se ferentes. Quidam pallidi et summe

NICEPHORI CALLISTI
A ΚΕΦΑΛ. κη΄.

4205

Περὶ τοῦ τονιχαῦτα χατασκήψαντος ἀγρίον
λιμοῦ χαὶ λοιμοῦ.

Ἰοιούτων δὲ γραμμάτων καθ᾽ ἡμῶν πεμπομένων,
πᾶσᾳ μὲν ἐλπὶς ὅσον τὸ ἐφ᾽ ἡμῖν ἀπεχέχλειστο ἀγα-
θῶν, xai oi ἐκλεχτοὶ δὲ ἡμῶν, χατὰ τὸ ἱερὸν λόγιδν,
ἐν οὐ μετρίῳ ἦσαν σχανδάλῳ. Καὶ δὴ πάντων τοῖς
ἀπροσδοκήτοις ἀποψνχόντων, ἔτι τῶν καθ᾽ μῶν
ψυφισμάτων ἐνοδίων ὄντων χὰν πολλαῖς δὲ τῶν xó-
λέων μήπω πεφοιτηκότων, ὁ πάντα ποιῶν χαὶ με-
τασχενάζων μόνῳ τῷ βούλεσθαι Κύριος, τὸ τοῦ τυ-
pévvou μεγάλαυχον ὥσπερ ἄγχων, ἀθρόαν ἐπῆγεν
οὐρανόθεν τὴν ἀρωγήν. Αὐτίχα γὰρ οἱ μὲν συνέθεις
éuÓpot, καίπερ χειμερίου τῆς ὥρας οὔσης, συνεδε-
σμοῦντο τοῖς νέφεσιν * ἐπέσχηπτε δὲ λιμὸς, xal λοι-

B μὸς ἐπὶ τούτοις ἐφείπετο. Νόσημα δέ τι ἄρθες ἦχο-
λούθει - ἄνθραξ τῷ πυρώϑδει τοῦ χρώματος ὠνομάξετο "
(xo; δυσῶδες ἐπισυρόμενον * ó χαὶ τῶν σωμάτων
καθέρπον, σφὰαλεροὺς ἀθρόον ἕνεποίει κινδύνους.
Ἔπειτα τοῖς χανθοῖς τῶν ὀφθαλμῶν εἐπισχπτου,
πηροὺς χαθ᾽ ὧν ἐπήει ἀνδρας τε xal γυναῖχας εἰρ-
γάζετο. ᾿Επὶ δὴ τούτοις xai μάχῃ αὐτῷ πρὸς ᾿Αρ-
μενίους ἡγείρετο, συυμάχονς χαθεστῶτας Ῥωμαίοις
ἄνωθεν. Καὶ ἡ πρόφασις τὸ πρὸς Χριστὸν σέθας
ἐκείνοις ἦν. Πεῖραν γὰρ ἐπάγων εἰδώλοις τὸ ción;
νέμειν ἀντὶ Χριστοῦ, πολεμίους ἐχτήσατο. 'A di
πάντα xarà ταυτὸ συῤῥυέντα, τὸ τοῦ τυρῶννον θρά-
σος, χαὶ τὴν πρὸς τὸ θεῖον μανίαν διήλεγχεν. ᾿Επεί
τοί γε οἵς xaÜ' ἡμῶν χεχίνητο, χαὶ τῆς περὶ τὰ ti-
do)a θεραπείας χάριν, μὴ λιμὸν d$ λοιμὸν f μάχεν

C συῤῥαγῆναί ποτε ἐπὶ τῆς τοιαύτης ἀρχᾷς ibpr-
θύετο. Ταῦθ᾽ ὁμοῦ πάντα συῤῥεύσαντα ἑπεστόμιζε
μὲν ἐχείνω τὸ θράσος * οὐχ ἧττον δ᾽ ἐμέννε xai τὴν
ὅσον οὕπω ἐσομένην τούτω χαταστροφήν, Καὶ αὐτὸς
μὲν ἄρας ὅλαις ἡνίαις σὺν τοῖς ὑπ᾽ αὐτὸν στρατοτέ-
δοις χαθ᾽. ἡμέραν ἡττᾶτο - τοὺς δ᾽ ἐν ταῖς λοιπαῖς
αὐτοῦ χώραις xi πόλεσι δεινῶς ὁ λοιμὸς συμπλεκὸ-
psv, τὼ λιμῶ, χατύσθιεν ἀπκχνέστερον. Καὶ τοσοῦτον
ἐν σπάνει τῶν ἀναγχαίων ἧσαν, ὡς πυροῦ μέδιμνον
δυσὶ χιλιάσι x«i πενταχοσίων ἀττιχῶν ἀντιχαταὶ-
λάσσεσθαι * πολλοὶ μὲν οὖν xal χατὰ πόλεις ἦσαν οἱ
πίπτοντες " οἱ δ᾽ ἀγοόται καὶ χατὰ χώμας x«l ἀριθ-
μοῦ χρείττους, Ὃς πάντας σχεδὸν τοῖς δγρίοις διε»
φθάρθαι λοιμοῖς. Οἱ μὲν οὖν τοῖς δῆθεν εὐποοωτέροις
τὰ ἑαυτῶν φίλτατα, βραχυτάτον τρύφους διέπρασσον *
οἱ δὲ τὰς χτήσεις παρατιθέμενοι, ἀπορίας εἰς τοῦ-
σχατοῆν λαυνον. Ἦσαν δ᾽ oi xal χόρτου σπαράγματά
τινα διαμασσώμενοι, χαὶ πόας ὀλεθρίους προσφέοον-
τες, διεφθείροντο. Ὅσαι δὲ τῶν εὖ γένους ὅσαν γυ-
ναῖχες͵ τῷ ἀπορεῖν εἰς ἀναίσχυντον ἀνάγκην ἐλαθεῖ-
σαι, ἀνὰ τὰς ἀγορὰς ἰοῦσαι, προήγοντο μεταιτεῖν *
αἰδοῖ τινι xal τῷ περὶ τὴν ἀναδολὴν χοσμίῳ ἠρέμα
πως τὸ πάλαι τῆς τρυφῆς ἐλευθέριον σχιαγραφοῦσαι.
Καὶ οἱ μὲν ὠχροὶ x«i εἰς ἄκρον ἀπεσχληχότες͵ ὥσπεο
εἴδωλά τινα τῷ ἀπορεῖν ἔνθεν χἀχεῖθεν ἐνσειόμενοι
καὶ διολισθαίνοντες, πρηνεῖς ἐπὶ τῶν ἀμφόδων χα-
τέπιπτον, πάσης ἔρημοι βοηθείας " πρὸς ἔν μὸνν
ἀαυδρῶς εὐσθενοῦντες, ὡς βοᾷν ἐξεῖναι μόνον πει-

ἦν " καὶ ὀδυνηρᾷ τῇ φωνῇ τρύφος τροφᾷς Opi

4269

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII.

4510

χκαταδεῖσθαι τοὺς παριόντας. Ὅσοι γε μὴν εἶχον δῆ- Α maollenti, perinde atque simulacra quedam, re-

θεν εὐπόρως πρὸς τὸ πλῆθος ἀπαγορεύοντες, τῷ
πολλὰ παρασχεῖν, ὕστερον x«i αὐτοὶ εἰς ἀπηνῆ λι-
μὸν ἐχώρουν, τὰ ἴσα πάσχοντες * χαὶ ἀπανθρώπως
διέχειντο, ὡς xai πλείσταις ἐφ’ ἡμέραις ἁπανταχοῦ
νεχρὰ xal γυμνὰ σώματα ἐῤῥιμμένα οἱχτροτάτην
ϑέαν τοῖς ἔτι ζῶσι παρέχειν. "Ηδὴ dé τινες καὶ χυσὶ
τράπεζα προὔχειντο * οὗ χάριν χαὶ τῶν χυνῶν πολύς
τις ἦν φόνος, δέει τοῦ μὴ λυσσήσαντας ἀνθρωποφα-
yix» ἐργάσασθαι. 'O δὲ λοιμὸς xar! οἴχους χορεύων,
ποῖντας ἐδοσχετο * μάλιστα δὲ τῶν εὐπόρων ἥπτετο "
μὴ γὰρ τῷ ἑτέρῳ λιμῷ ἐκχτριβόμενοι, ὀξέως ὑπὸ
θατέρου μᾶλλον διώλλυντο, Οἰμωγῆς γοῦν ἦσαν πάντα
μεστὰ, καὶ οἶκοι xai πλατεῖαι xal ἀγοραί. Θρῆνός τε
ἁπανταχοὺ xal οὐαὶ μετὰ τῶν συνήθων «uev τε καὶ
κτύπων ἠχούετο. Τοῖς δὲ δυσὶ τούτοις ὅπλοις τῷ
λιμῷ τε ἅμα xol τῷ λοιμῷ στρατεύσας ὁ θάνατος,
πᾶσαν ἄρδην τὴν τότε γενεὰν ξξεθέρισεν. 'O; ἐν
ταυτῷ σώματα πλεῖστα ἐχφέρεσθαι, xal μυρέα τού-
τῶν χαθεχάστην εἶναι τὰ πολυάνδρια. Τοιαῦτα τῆς
μεγαλαύχου ψυχῆς Μαξιμίνου τῶν χαθ' ἡμῶν γραμ-
μάτων εἴπετο τὰ ἐπίχειρα. Τηνιχαῦτα δὲ καὶ τῆς
ἡμῶν θεοσιδείας πολλοὶ παρέδειξαν τὰ τεχμήρια.
Τὸν γὰρ φιλάνθρωπον τρόπον ἐπιδειχνύμενοι, τοὺς
μὲν ἀτάφους ἐῤῥιμμένους, μυρίοι δὲ ἧσαν, ἐπιμελῶς
ἔθαπτον * οἱ δὲ τοὺς τοῦ λιμοῦ τραυματίας ὑφ᾽ ἔν
ἀθροίζοντες, ἄρτους δή τινας χαὶ τροφὴν ἑτέραν
ἐπεχοοήγουν, ὡς ἡ χεὶρ εὔπορος ἦν. Κἀντεῦθεν πολ-
λήν τινα χαὶ μαχρὰν τὴν φήμην διαδραμεῖν, ὡς χαὶ

μόνους θεοσεδεῖς ἡμᾶς τῶν ἄλλων ὁμολογεῖν, καὶ τὸν C

ἔφορον τῶν Χριστιανῶν δοξάξειν Χριστὸν, Ὧν δῆτ᾽
ἐπιτελουμένων, ὁ τῶν σωτηρίων Θεὸς ὁ ὑπέρμαχος
xal ἡμέτερος χηδεμὼν, οἷς εἰς αὐτὸν πεπαρῳνήχε-
σαν, διὰ τῆς πρὸς ἡμᾶς ἔχθρας, τὴν οἰχείαν ἀγανώ-
κτησιν παραδείξας ταῖς τῶν ϑηλωθέντων δεινῶγ
ἀθρόαις ἐπαγωγαῖς, αὖθις φαιδρὸν οἷον ἡμῖν ἐπέ-
λαμπε ταῖς οἰχείαις προνοίαις, ὥς ἐξ ἀρεγγοὺς
σχότους, φῶς ἄῤῥητον. “εἰρηνιχῆς χαταστασέως πα-
ρασχέσθαι, καὶ ἐμφανῆ ys πᾶσι καθίστασθαι Θεὸν
αὐτὸν ἰσκεὶ x«i ἐπόπτην εἶναι τῶν xaÜ' ἡμᾶς πραγ-
μάτων, μάστιγι χρώμενον ἐν χαιρῷ περιστοίσεων

€' τῶν οἰκείων ἐπιστροφῆς ἕνεχα * μετά γε μὴν
ἊΝ ἀποχρῶσαν παιδείαν ἴλεων ἐνορῶντα xal πατρι-
wtó», oi; πρὸς αὐτὸν τὰ τῆς ἐλπίδος ἐστήριχται.
“Ὅπως δὲ τοῦτο σοφῶς διῳωχήσατο, ἔνθεν ἐρῶ.

rum omnium egeni, hino et inde oberrantes atque
lapsantes, proni in triviis ipsis conoidebant, sub-
sidii omnis expertes : et ad hoc unum «egre firmi,
ut fame se premi testarentur, miserandaque vooe
ἃ prelereuntibus clbi frustum sibi preberi sup-
pliciter peterent. Loceupletiores porro propter men-
dicantlum multitudinem desperantes, cum multa
els largiti essent, tandem et ipsi in seevam famis
indigentiam pervehiebant, et cum eadem que in-
digentes paterentur, non satis humaniter eam sor-
tem ferebant. Plurimis ergo diebus nuda cadavera
passim jacentia, miserrimum adhuo viventibus
prebnere spectaculum. Jam nonnulli etiam cant-
bus esca eraut : cujus rei gratia frequens canum
ceedes flebat, quod metus esset, ne illi in. rabiem
acti, humane carnis cibo assueflerent. Pestilentia
vero domos ipsas peragrans,omnes carpebat,atque
in primis ditiores conficlebat. Et quos fames non
enecaverat, eos contagiosa pestis lues tollebat.
Itaque gemitibus omnia plena esse, domus, platee,
fora, luctus ubique, et v& ! oum solitis doloris vo-
ciferationibus et planctibus exaudlebatur. Et dua-
bus hisce quasi armaturis, fame et peste, mors
ipsa depugnans, generationem et populum ejus
temporis fere omnem sustulit. Eademque die
quam plurima efferebantur cadavera, et innumera
quotidie flebant sepulera. H«c auctoramenta et
premia, edicta contra nos proposita gloriosi et
arrogantis Maximini sunt consecuta. Qua tempe-
state multi nostrorum hominum egregia verte
pietatis suse edidere documenta. Humanitatem
enim suam declarantes, cadavera que passim in-
sepulta jacebant (erantea quam plurima) cum cura
sepeliebant: quos vero fames vexasset, eis oón-
gregatis panes alimentaque alia prebebant, pro
facultatum sciliefitqopia. Unde longe lateque fama
celebris de nobis vulgata, 482 que ex omnibus
alis hominibus vere pietatis cultusque divini
laudem nobis tribuit, et Christianorum inspeoto-
rem curatoremque Christum magnifice laudavit.
Cladibus istis peractis, salutis Deus, tutor et pro
pugnator noster, ostensa satis et exhibita ira et
indignatione sua, per easquascumulate immíserat
calamitates, propter pertulantem temerariamque

ei illatam injuriam, susceptasque adversus nos Inimicitias, providentia sua letiora nobis affulgere
tempora fecit, et post densas tenebras lucem ineffabilem pacate tranquillitatis prebuit. Eo profecto
tempore certo declaratum est, Deum ipsum spectatorem et moderatorem esse rerum nostrarum,
qui quidem flagello in afflictionibus, conversionis castigationisque suorum gratia, utitur : coercitione
autem et quasi disclplina, pro eo atque decet et expedit, peracta, perhumaniter et paterne eos
respicit, qui spem salutis flrmam in eo collocatam habent. Quemadmodum autem id sapienter
prorsus disposuerit, et fecerit, dicere deinceps constitui.

ΚΕΦΑΛ. ΚΘ΄.

"Dc ὁμέγας Κωνσταντῖνος τὸν ἐν Ῥώμῃ τυραν-
νοῦντα Μιαξέντιον ἐτροπώσατο" ὁπηνίχα
x«t τὸν θεῖον σταυοὸὺὸν χατηστερισμένον ἐν
οὐρανῷ ἐθεάώσατο.

Εἶχε μὲν ἐπὶ Ῥώμης τὸ ὑπήχοον ἐχτρίδων αἷς
μικρῷ πρόσθεν εἰοήχαμεν αἰσχρονυργίαις Μαξέντιος,

CAPUT XXIX.

Ut magnus Constantinus de Mazentio, qui Roma
tyrannidem exercuit, triumpharit, cum eliam
signum sanctz crucis stellis coruscum in colo

dit.
Rome cives suos fepissimis, qu& diximus, faci-
noribus atlerebat Maxentius, Herculii filius. Quod

4274

NICEPHORI CALLISTI

1212

ubiConstantinus (frequentes namquead eum Roma A ὁ τοῦ Ἑρχουλλίον vioq. "^A. δῆτ᾽ ἀχούων ὁ Κωνσταν-

veniebant oratores, ne urbem eam imperatorum
matrem despiceret, neve ita ἃ sevissima fera
vastari pateretur, orantes) cognovit, admodum
est ira commotus, graviterque tante indignitatis
famam tulit. Nam qui ex prescripto οἱ voluntate
Dei vivunt, aliis illatara suam esse reputant inju-
riam. Ac primum per litteras admonere et persua-
dere Maxentio, ut a tam nefariis sceleribus se abs-
tineret, cepit. Ut autem ea re nihil egit, arma
sibi sumenda esse, et injuriam afflictorum quoad
posset vindicandam judicavit. Itaque exercitu
parato, in Italiam contendit : non tam apparatu
belli quam omnigena Dei armatura instructus. ld
ubi Maxentius intellexit, nefandis magicarum ar-

tium imposturis magis quam civium benevolentia B

confisus, ne extra urbem quidem progredi primum
est ausus .Insidiis antem collocatis, locisque im-
perii plerisque cireumcirea armatorum hominum
presidio imposito, copias alias adversus Constan-
tinum misit. 483 llle porro uno atque altero
prelio contra iyranni exercitum vietor, in Italiam
longissime progressus, ad urbem Romam propius
accedit. Ne autem unius Maxentii causa cum Ro-
manis omnibus bellum gerere necesse haberet,
inenarrabili quadam potentia Deus tyrannum lon-
gius extra urbis portas produxit. Ille namque
ponte ex navibus super eo flumine quod urbem
preterfluit, in quo etiam alius pons qui Milvius
dicitur constructus est, arte quadam et fallacia
confecto, exercitum eduxit, et cum magno impetu
adversus Constantinum est progressus. Constanti-
nus porro de eventu belli sollicite cogitabat, et
quemnam sibi adjutorem advocaret considerabat.
Heec. illi meditanti in mentem venit, Diocletianum
quidem, qui Grecorum superstitione diis plurimis
Íretus fuerit, nihil adjutum esee : patrem vero
suum Constantem longe felicius vitam egisse, qui
mature Grecorum religione nuntium remiserit.
Quapropter paternum Deum, quicunque tandem
esset, ut se respiceret, dextramque sibi in pericu-
lis imminentibus porrigeret, ex intimo animi
affectus humillime invocavit : id quod ad rem sta-
tim est collatum. Meridiano enim tempore iter ei
cum exercitu suo facienti, sole jam occidentem
versus vergente, miraculum majus quam dici pos-
sit, oblatum est : ignea scilicet columna, et lucis
fulgor in aere crucis formam referens, quee stellis
aequalibus in Latinarum litterarum figuram expres-
sis, Constantino clare In hoc vinceostendebat. Qua-
re consternatus, quod de visione ea secum ipse
ambigeret, amicos qui secum erant, an ipsi quoque
idem viderent, percunctatus est : quod illi cum
affirmassent, nocte proxima Christus ei una cum
horrendo illo signo apparens (1), tale quiddam eum
facere, atque im preliis preeferre jussit; foreenim,
ut per id omnes vinceret hostes. Et quamprimum

(1) Euseb. lib. 1. De Vita Constant.

C

τῖνος, πυχνῶν ἐχεῖθεν πρέσδεων ὡς αὐτὸν Gptxvov-
μένων, καὶ μὴ τὴν τῶν βασιλέων μητέρα Ῥώμην
περιιδεῖν ὑπὸ τοῦ θηρὸς οὕτω λυμαινομένην txt-
τενόντων, σφόδρα ἦν ἀσχάλλων, xvi ἐν δεινῷ ποιού-
μενος durs τὴν φήμην" τοῖς γὰρ ζῶσι χατὰ
Θεὸν οἰχεία ἢ τῶν χαχὼς πασχόντων ἀδιχία λελόγι-
σται. Πρῶτα μὲν οὖν γράμματα στέλλων, ἐπανάγειν
ἐπειρᾶτο, xal τῶν φαύλων ἔργων ἐχποδὼν ἴστασθαι
παρηγγύα " ὡς δ᾽ ἧττον ἥνυεν, ὅπλων ἅπτεσθαι δεῖν
ἐλογίξετο, χαὶ τοῖς πάσχουσιν ὡς ἐγχωροῦν ἐπαμύ-
νειν. Καὶ δὴ στρατὸν ἀθροίσας τῇ ᾿Ιταλέᾳ ἐφέστατο,
οὐ τόσον ὅπλοις, ὅσον τῇ £x Θεοῦ παντευχέᾳ χαθω-
πλισμένος. Ὃ μαθὼν ὁ Μαξέντιος, ταῖς ἐπεῤῥίτοις
μαγγανείαις xat γοητείαις πλέον ἢ τῇ τῶν ὑπηχόων
οὐδ᾽ ὅσον τοῦ ἄστεος ποοελθεῖν
ἐτόλμα. Ὁπλέταις δὲ μυρίοις, λόχοις τε καὶ στρατῷ
τῶν περιχύχλῳ πάσης ἀρχῆς πεφραγμένος, T092-
πήντα t9 Κωνσταντίνῳ. Ὁ δὲ τὴν πρώτην xxi δευ-
τέραν παράταξιν τροπωσάμενος τοῦ τυράννου, ἐπι-
πλεῖστον ὅσον τῆς ᾿Ιταλίας ἐπέδη, xai ἄγχιστα τῆς
Ῥώμης ἐγένετο. Ei) ὡς μὴ τοῦ τυῤάννονυ χάοιν
Ῥωμαίοις πολεμεῖν, Θεὸς
τινὶ δυναστεία ἐχεῖνον ποῤῥωτάτω πυλῶν ἐξεῖλχε.

εὐνοίᾳ θαοβῶν,

ἀναγχάξοιτο ἀποὸδήτω
Ναυσὲ γὰρ γεφυρώσας τὸν παραῤῥέοντά τῇ πόλει
ποταμὸν, ἐν c xai ἡ Φουλθίέα λεγομένη ἐστὶ γέφυρα,
ὑπεξάγει μὲν τὸν στρατὸν, χαὶ ὅλαις ὁρμαῖς τῷ βα-
σιλεῖ &vrtpéotzo * Κωνσταυτῖνος δι᾽ ἐν φοοντίδι χα-
θίστατο, πῶς τὰ τῆς μόχης ἀποβαίη, χαὶ τίς βοηθὸς
αὐτῷ γένοιτο. Καὶ δῆτ᾽ ἀνελάμόανεν, ὡς οὐδὲν 1:
οἱ περὶ Διοχλητιανὸν ὥναντο τοῖς Ἑλλήνων ttÜaoon-
χότες θεοῖς“ ὁ δὲ πατὴρ αὐτοῦ Κώνστας εὐδαιμονέ-
στερον τὸν βίον διήνεγχε τὰ τῶν Ἑλλήνων θρη-
εὐθὺς παρωσάμενος. Ἔνθεν
πατρῷον Θεὸν ὅστις ποτὲ ἦν, λιπαρῶς ἐποτνιᾶτο

σχεύειν τοι xai τὸν
μὴ ^ ΄ . * * - .

ἐποφθῆυχί οἱ, x«i δεξιὰν ταῖς mpoxeuuévatg περι-
στάσεσι παρασχεῖν. "O δῆτα xai ποὸς ἔργον εὐθὺς
ἐξέύαινε, Περὶ γὰρ μεσημόρίαν ὁδεύοντι σύναμα τῇ
περὶ αὐτὸν στρατιᾷ, τοῦ ἡλίου πρὸς δυσμὰς χλένον-
τος, θαῦμα τι χαὶ χρεῖττον ἢ λέγειν τεθέται. Πυ-
ρὸς γὰο στῦλος x«i φωτὸς αἴγλη διαέοιος εἰς G7xv-
ροῦ τύπον σχηματισθεῖσα γράμμασι "Poucixoig, δι᾽
3 , - * - », . -
ἀστέοων ἴτων ἐντυπωθεῖσιν, Ἐν τούτω víxm, τῷ
Κωνσταντίνῳ σαφῶς διηγόρευνε. Τεθηπότε δ᾽ οὖν
x«t διαπιστοῦντι τοῖς ὁρωμένοις, οἱ συμπαρόντες
ἀνεπυνθάνοντο, εἰ xai αὐτοὶ τῆς ἴσης θέα: ἐπαπο-
λαύουσιν. Ὡς δὲ χἀχεῖνοι συνέθεντο, νυχτὸς ἐπιγε-
νομένης, ἐπιφανεὶς ὁ Χριστὸς σύναμα τῷ φοιχτὼ
ἐχείνῳ σημείω, τοιοῦτόν τι δοᾶσαι ἀνεχελεύετο, χαὶ
τούτῳ χατὰ τὴν μάχην ποοηγουμένῳω χρῆσθαι, δι᾽ οὗ
ἐσεῖται πάντας χειροῦσθαι. "Aux δὲ ἡμέοα nstÜout-
γος to χρήσμῳ, τοιοῦτον τι £x χρονσοῦ χατεσχεύαξεν "
ὃ x«i μέχοι νῦν τοῖς βασιλείοις τὸν χρόνον ὑπεοτε-
ρῆσαν, παραφυλάττεται. Ὃ διαγοάψασθαι χαὶ λόγω
δίχαιον ἥγημαι, ὙΨψηλὸν δόον χουσῷ χατεσχευασωΐ-
γον χέρας εἶχεν ἐγχάρσιον, εἰς σταυροῦ σχξωα δια-
τυπούμενον. "Av δὲ πρὸς τῷ τοῦ παντὸς ἄχοῳ στί-

1213

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII.

1274

φανος μέσον συστέλλων τὸ ῥῶ χιαζόμενον, διὰ τῶν À dies est exorta, visioni ei obsequens, ex auro si-

T0079) στοιχείων τὸ τοῦ Χριστοῦ ὄνομα ὑπῃωνίσ-
σετο. Τοῦ γε μὴν πλαγίου χέρατος τοῦ χατὰ τὸ δόον
ἐωμπεπαρμένου οθόνῃη ἔχχρειμὴς χουσόπαστο: ἀπηώῶ-
px-o, αὐτοῦ τε θεοφιλοῦς βασιλέως εἰχόνα χουσῶν
μέχρι στέρνων xai τῶν αὐτοῦ παίδων εὐφυῶς ὑπο-
γράφουσα. Τοιοῦτον τοίνυν σχεδιασθὲν τῷ καιοῶ
ποοηγεῖσθαι τοῦ πολέμου ἐθέσπιξε. Καὶ τούτῳ χοώ-
μένος, πρόθυμος εὖ μάλα ἐχώρει πρὸς τὴν παρατα-
Dv. Καὶ δὲ συῤῥαγέντων τῶν στρατευμάτων ψττᾶ-
ται χαταχοάτος Μαξέντιος. Καὶ τῶν μὲν ὑπεναντίων
οἱ πλεῖστοι ξίψους ἔργον ἔγένοντο τῇ τοὺ σταυροῦ
πανοπλία - Μαξέντιος δὲ ὑπὸ τοῦ βασιλέως ἐχϑιωχό-
μῖνος, ταῖς οἰχείαις πάγαις ἀλίσχεται " τῆς γάρ γε-
φύρας θείᾳ δυνάμει διαῤῥαγείσης, xai τοῦ ποταμοῦ
ζεύγματος διαλυθέντος, ὑφιξάνει ut» ἡ διάώδασις "
χωρεῖ δ᾽ εὐθέως αὕτανδρα χατὰ τοῦ βυθοῦ τὰ σχάφῃ.
Αὐτὸς δὲ πρῶτος ὁ δείλαιος σὺν τοῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν
ὑπασπισταῖς τοῖς ποταμίοις ῥιφεὶς ὥδασι χαταπνί-
γεται, ὥσπερ ὁ πάλαι Φαραὼ πανστρατέ ^ ὡς τὸν
ποταμὸν ἐχεῖνον xai τὴν χαλουμένην Φουλείαν γέ-
φυραν ἵππων σὺν ἀναδάταις ἔωαπλεων δείχνυσθαι *
xxi ἦν ἰδεῖν τὰ πάλαι ἀδόμενα εἰς ὄψιν δῆτ᾽ ἔνεο-
γούμενα -Ἄρματα Φαραὼ xai τὴν δύναμιν αὖ-
τοῦ ἔῤῥιψεν εἰς θάλασσαν - ἐπιλέχτους ἀνα-
δάτας τριστάτας ἐν ᾿ἘΟουθρᾷ θαλάσσῃ χατε-
πόντισε' χαὶ ἔδνσαν ὡσεὶ μόλιθδος ἐν ὑδατι
σφοδρῶ. Ὥστε δίκαιον ἄν εἴη χατὰ τοὺς &ugi τὸν μέ.
αν θεράποντα Μωύσέα, τοὺς τὴν víxm» £x Θεοῦ ἀοαμέ-
τοῦ ϑυσσεθοὺῦς ἐπιγαννυ-
μένους, ἐχθοῶντας ὑμνεῖν. Ἄσωμεν τῷ Κυρίῳ"
ἐνδόξως ὰρ δεδόξασται. Ἵππον χαὶ ἄνε-
δάτην ἔῤῥιψεν εἰς θάλασσαν. θοηθὸς χαὶ axi-
παστὴς ἐγένετό μοι εἰς σωτηρίαν. Οὗτός μου
Θεὸς, χαὶ δοξάσω αὐτόν. Θεὸς τοῦ πατρὸς
μου, χαὶ ὑψώσω αὐτόν. Καὶ, Τίς ὅκοιὸς σοὶ ἕν
Θεοῖς, Κύριε; τές ὅμοιος σοι; Δεδοξασμένος ἔν
ἀγίοις " θαυμαστὸς ἐν δόξαις, ποιῶν τέρατα.

νους, τὰ ἴσα ἐχείνω χατὰ

Β

C

gnum tale fieri curavit, quod ad hunc usque diem
in imperatorio et aulico instrumento a tot ssculis
asservatur. Id paucis describere non fuerit in-
tempestivum. Hasta longa ex auro elaborata,
cornuobliquum habet, in crucis formam compacta ;
in cujus summitate corona mediam Graecam litte-
ram P decussatam cohibens, primariis litteris
Christi nomen obscure refert. &8/& Ex obliquo
autem cornu, quod per hastam est impactum, ve-
lum aureum sublime dependet, in quoimago aurea
pectore tenus pii imperatoris liberorumque ejus
pulchre est expressa. Hujusmodi quiddam pro.
tempore tum repente factum sanxit ut in bello
preferretur. Quo etiam fretus, alacriter ad confli-
ctum processit. Caeterum pr&lio commisso, Maxen-
tius magna vi est devictus, et ex hostibus quam
plurimi per crucis armaturam ferro cesi. Maxen-
tius vero, quem Constantinus imperator fugientem
persequebatur, suoipsius (quod dicitur ) laqueo est
captus. Ponte enim divina virtute rupto, navibus-
quequibus flumen constratum fuerat solutis, trans-
itus ipse pessumüiit, et scaphre subito cum homi-
nibus omnibus in undis subsedere, ipseque miser
primuscum propugnatoribus suisin flumine mersus
et suffocatus est, sicuti olim cum universo exercitu
Pharao : ita ut fluvius ille, ad eum qui Milvius
dicitur pontem, equiset ascensoribus refertus visus
sit. Tum vero eaquse olim cantata fuerant, ad
oculum representata videre licuit: Currus Pha-
raonis et exercitum ejus projecit in mare : electos
ascensores satellitesquesubmersit in mari Rubro. De-
scenderunt in profundum quasi plumbum, in aquis
vehementibus. /Equum sane fuerit, ad exemplum
magni illius servi Dei Mose, qui victoriam Deo
"acceptam tulit, itidem ut ille fecit, nos quoque
Jpetos eontra impium istum tyrannum hymnum
concinere : Cantemus Demnino, glorjose enim magni-

ficatus est. Equum el ascensorem conjecit in mare : auziliator et protector factus est mihi in salutem.
Iste Deus meus, et glorificabo eum : Deus patris mei, et ezaltabo eum. Quis similis tibi in. diis, Domine ὃ
quis similis tibi ἢ Glorificatus in sanctis, admirandus in gloria, faciens mirabilia.

ΚΕΦΑΛ. Λ΄.

Οἵχ τὴν Ῥώμην χατασχὼν Κωνσταντῖνος,
θεοφιλῆ διεπράττετο ἔργα.

485 CAPUT XXX.

Ut Constantinus, Romarecepta, Deo grata facinora
fecerit.

Ταῦτα δὴ καὶ τὰ συγγενῆ τούτοις Κωνσταντῖνος D — Htec porro, atque his similia, Constantinus tam

Tí τὴν νίχην παρὰ δόξαν πιποαγχότι Θεῶ tógnux.
σας, τὴν Ῥώμην εἰσήλαυνε, τὸ ἐπινίχιον ἀλαλώξων
τοανότερον πώγτων, ola σωτῆοα xai λυτρωτὴν μετὰ
φαιδρότητος ὅτι πλείστης, τῆς χαρδίας cx» προ-
πηδώσης, σὺν χοότοις xai εὐφηυίαις ποοπεμποόντων
τε xai εἰσδεχομένων, τὸ τῆς νίχης διαχατέχοντα
τρόπαιον, στεφάνοις πρότερον τὴν πολιν πᾶταν διει-
λημμένων. Ὁ δὲ τὸ πρὸς Θεὸν εὐσεδεῖν οἷον ἔαφυ-
τόν ἔχων, χαὶ μηδ᾽ ὅλως τοῖς χοότοις ἐν μηδενὶ σα-
λευόμενος τὴν £x Θεοῦ σύναοτιν ἐγνωχὼς, εὐθὺς τὸ
τοῦ σταυροῦ σημεῖον ἐφ᾽ ὕψους ἀνασττηλοῦσθαι ποοσ-
τάττει - χαὶ ἅμα τῷ λόγῳ ἀνδριὰς εἰς ὄψιν αὐτοῦ
ἐχαλχεύετο * οὗ κατὰ τὴν δεξιὰν χεῖοα τῆς ἴσης

mirificam consecutus victoriam, Deum celebrando
canens, et voce clariore triumphando jubilans,
utbem Romanum est ingressus ; civibus omnibus
hilaritate et letitia summa animis eorum exsul-
tantibus, camplausu felicique omine et acclama-
tione eum tanquam servatorem et liberatorem
suum, victorie tropeum ferentem, cum quidem
prius urbem totam coronis obsedissent, producen-
tibus atque excipientibus. Constantinus autem ve-
ram erga Deum pietatem a natura sibi quodam-
modo insitam habens, nequaquam applausu tali
commotus, ut qui a Deo secundum rerum suarum
successum provenisse sciret, statim crucis signum

14275

In sublimi loco statui jussit. Nec mora ulla inter- A

posita est, et statua ad formam similitadinemque
ejusex sre fabrefacta est, que dextra manu ex
eadem materia crucis signum elaboratum teneret.
Eamstatuam, crucem ita magnificoleetoque habitu
tenentem, Rome in loco maxime celebri firmis
innixam fundamentis collocari precepit, cum hu-
jusmodi Latina inscriptione : Hoc salutifero signo,
et vero fortitudinisindicio, urbem vestram jugo ty-
ranni solutam liberavi : senatumque et populum
Romanumin libertatem vindicans,antiquo splendori
et amplitudini restitui. Romana urbe in potestatein
suam redacia primum omnium ut sanctorum reli-
quie collecte, juste sepulture mandarentur, con-
stituit. Deinde illud curavit, ut ab exsilio proscri-

pti revocarentur. Edictum denique proposuit, ut p

ne quis Christianos persequeretur, ut captivi et
vineti solverentur, ut bona publicata legitimis
possessoribus suis restituerentur. Adheoc in primis
maturavitecclesias Dei restaurare, easque donariis
exornare: simulacrorum vero aras exipsis prorsus
eruere fundamentis, atque igni comburere ac si
quosille habuissent proventus, eos divinis con-
secrare templis. Que omnia mira celeritate sunt
confecta. Totis autem septem diebus civitas Ro-
mana celebrem ob victoriam eam egit conventum,
simul et auctorem illius Deum, triumphalemque
crucis armaturam, et vicloremipsum Constantinum
laudans, honoribusque dignis prosequens.Septimus
tum a morte patris imperii Constantini agebatur
annus. 86 Et cum ille una cum Licinio, qui
nondum insanire atque furere contra Deum ccpe-
rat, debitum Deo prestitisset cultum, ambo con-
sentientibus sententiis constitutionem optimam pro
Christianis edidere. Preeterea qu& ἃ Deo ei preeter
spem et opinionem oinnium accidissen, res mirifi-
cas, et ut Maxentius devictus esset, tum autem et
constitulionepmaóam ad Maximinum Orientis tyran-
num, amicitiam adhuc erga eos prie se ferentem,
verbisamplissimis perscripserunt. Ille porro factum
id graviter ferens, ut arte quapiam, ne illis obno-
xius esse videretur, effugeret (nam edictum ad se
missum rejicere, quod illos ut potentiores et ma-
jores metueret, non facile ei erat), quidnam exco-

NICEPHORI CALLISTI

1216

ὕλης τὸ τοῦ σταυροῦ σημεῖον ἀνεστηλοῦτο * Ó καὶ
χατέχων ἐν σοδαρῷ x«l φαιδροτέρῳ τῷ σχήματι, ἐν
τῷ χατὰ Ῥώμην μάλιστα δεδημοσιευμένῳ τόπῳ
ἐχίλενεν ἀσφαλῶς ἀνιστᾷν. Ταῦτα δὴ τῇ Ῥωμαίων
φωνῇ τῷ ἀνδριάντι προσεπιγράψας" Τούτῳ τῷ σω-
τηριώδει σημείῳ, τῷ ἀληθινῷ ἐλέγχῳ τῆς
ἀνδρίας, τὴν πόλιν ὑμῶν ἀπὸ ξυγοῦ τοῦ τυ-
ράννον διασωθεῖσαν ἡλευθέρωσα. Ἔτι μὸν χαὶ
τὴν σύγχλητον xai τὸν δῆμον Ῥωμαΐων 7$ ἀρ-
χαίᾳ ἐπιφαντείᾳ καὶ λαμπρότητι ἐλευ θερὼώ-
σας ἀποχατέστησα. Τῆς δὲ Ῥώμης ἐγκρατὴς γεγο-
γὼς, πρῶτον πάντων, τὰ τῶν ἁγίων συλλέγειν ἐχέλευε
λείψανα, xal ὁσία παραδοῦναι ταρῇ " εἶτα σπούδα-
cux ἐτίθει τοὺς iv ἐξορίαις ἀναχαλεῖσθαι. Ἔπειτα
δόγμα ἐξῆγε Χριστιανοὺς μὴ διώχεσθαι, ἀνίεσθαι τε
τοὺς ἐν δεσμοῖς, xai τοῖς Φημοσιευθεῖσι τὰς οὐσίας
ἀποχαθίστασθαι" ἀνανεοῦν δὲ xai τὰς τοῦ Θεοῦ üx-
χλησίας μάλα ἐπέσπευδε xai τιμᾷν ἀναθήμασί * τοὺς
δὲ τῶν εἰδώλων βωμοὺς ἐξ αὐτῶν ἀνασπᾶσθαι xpu-
πίδων, καὶ πυρὶ χαταφλέγεσθαι. Ὅσα δ᾽ ἐκείνοις
ἦσαν ἐν προσόδοις, τοῖς θείοις ἀφιεροῦσθαι ναοῖς.
A' καὶ θᾶττον ὅ λόγος ἠνύετο. ᾿Επτὰ δ᾽ ἐφ᾽ ἡμέραις
ἐπινίκιον ἢ πόλις ἦγε πανήγυριν" dua μὲν τὸν τῆς
νίχης αἴτιον Θεὸν xal τὸ νιχοποιὸν ὅπλον, ὁμοῦ di
χαὶ τὸν ἄξιον γιχητὴν γεραέρουσα.
*E6douo» δ᾽ τηνικαῦτα τῷ Κωνσταντῶν
μετὰ τὸν θάνατον τοῦ πατρὸς τῇ ἀρχῇ " &moyow»-
τως οὖν Κωνσταντῖνός τε x«l ὁ μετ᾽ αὐτοῦ Διχίνιος
οὕπω τότε εἰς τὴν χατὰ Θεοῦ ἐκτραπεὶς μανία», τὰ
εἰκότα Θεῶ ἀναθέμενοι, ἄμφω ἐπὶ μιᾶς γενόμενοι
γνώμης, ὑπὲρ ἡμῶν νόμον ἔγγραφον διαρχέστατον
ἐχτιθέασιν. Οὐ μὴν δὲ ἀλλὰ xai τότε γεγενημένα
Θεῶ τούτοις παράδοξα, χαὶ ὡς ἡττήθη Μαξέντιος,
ἔτι δὲ xai αὐτὸν ἐχεῖνον τὸν νόμον, Μαξιμίνω τῶ ἐπ᾽

Κωνσταντῖνον
ἣν ἔτος

C

᾿Ανατολῆς τυράννῳ trt φιλίαν ὑποχρινομένῳω τὴν
πρὸς αὐτοὺς, λαμπρότατα διαπέμπονται. Ὁ δὲ δει-
γῶς τὸ πραχθὲν ἐνεγκὼν, ὑπὸ χεῖρώῴ τε εἶναι δόξαι
τέχνῃ δή τινι μάλιστα διαφεύγων, παραιτεῖσθαι δὲ
χαὶ τὸν πεμγθέντα νόμον τῷ τῶν μειξόνων δέει μὴ
εὐχεοῶς ἔχων, τί διανοεῖται ; πλασάμενος δῆθεν οἷ-
χοθεν χεχινῆσθαι, τοῖς ὑπὸ χεῖοα ὑπὲρ Χριστιανῶν
γράμματα διεχάραττεν ^ ἃ μήποτ᾽ αὐτὸς ἀφ᾽ ἑαυτοῦ
διεπράξατο. ᾿Απατᾷ» δὲ αὐτὸν ἡρημένος, ἐψεύϑετο.
Ἃ δ᾽ ἔγραφεν, ἦσαν ταῦτα.

gilavit? Simulavit scilicet et finxit, se consilio proprio motum, de Christianis benignius statuisse;
et ad populos sibi subditos pro eis litteras, res nonnullas commemorans quas nunquam fecerat,
dedit. Itaque consulto seipsum fallens atque decipiens, mentitus est. Quse autem scripsit, erant

hujusmodi.

CAPUT XXXI.

De edicto Ma.cimini Gallerii, quod in scripto pro
Christianis volens nolens proposuit.

Jovius Maximinus Augustus Sabino. Et forlitu-
dini tue, et hominibus omnibus notum esse, per-
suasum habeo, dominos nostros et parentes Dio-
cletianum et Maximium, cum viderent mortales
pene omnes, deorum relicto cultu, se Christiano-
rum genti adjungere, recte constituisse, ut omnes
qui ἃ deorum immortaliumreligione descivissent,

D ΚΕΦΑΛ. ΛΑ΄.

Περὶ τῆς ἐχουσιαχουσίου ὑπὲρ ἡμῶν γραφᾷς
Μαξιμίνου τοῦ Γαλλερίου.

« Ἰόδιος Μαξιμῖνος Σεθαστὸς Σαδίνῳ. Καὶ παρὸ
τῇ σῇ στιθαοότητι χαὶ παρὰ πᾶσιν ἀνθρῶποις φανε-
ρὸν εἶναι πέπουθα, τοὺς δεσπότας ἡμῶν, Διοχλητια-
νὸν xxi Μαξιμιανὸν τοὺς ἡμετέρους πατέρας, ὡνίχα
συνεῖδον σχεδὸν ἅπαντας ἀνθρώπους, χαταλειφθεῖ-
σης τῆς τῶν θεῶν θρησχείας, τῷ ἔθνει τῶν Χρι-
στιανῶν ἑαυτοὺς συμμεωιχότας ὀρθῶς διατεταχϑει,

1571

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII.

4278

πάντας ἀνθρώπους, τοὺς ἀπὸ τῆς τῶν θεῶν αὐτῶν Α coercitione et vindicta publica ad eorumdem deo-

τῶν ἀθανάτων θρησχείας ἀναχωρήσαντας, προδήλῳ
χολάσει xai τιμωρίᾳ εἰς τὴν θοησχείαν τῶν θεῶν
ἀνακληθῆναι. ᾿Αλλ᾽ ὅτε ἐγὼ τὸ πρῶτον εὐτυχῶς εἰς
τὸν ᾿Ανατολὴν παρεγενμὴν, καὶ ἔγνων εἰς τίνας τό-
πους πλείστους τῶν ἀνθρώπων, τὰ δημόσια ὠφελεῖν
δυναμένους, ὑπὸ τῶν δικαστῶν διὰ τὸν προειρημέ-
νὴν αἰτίαν ἐξορίξεσθαι, ἑκάστῳ τῶν δικαστῶν ἔντο-
λὰς δέδωχα, ὥστε μηδένα τούτων τοῦ λοιποῦ προσ-
φέρεσθαι τοῖς ἐπαρχιώταις ἀπηνῶς " ἀλλὰ μᾶλλον
χολαχεία χαὶ προτροπῇ τὴν τῶν θεῶν θρησχείαν
αὐτοὺς ἀναχαλεῖν. Τηνιχαῦτα οὖν ὅτε ἀχολούθως τῇ
χελεύσει τῇ ἐμῇ ὑπὸ τῶν διχαστῶν ἐφυλάττετο τὰ
προστεταγμένα, συνέθδαινε μηδένα ἐκ τῶν τῆς ᾿Ανα-
τολῆῶς μερῶν μήτε ἐξόριστον, μήτε ἐξύδοιστον γε-
γέσθαι - ἀλλὰ μᾶλλον ix τοῦ μὴ βαρέως κατ᾽ αὐτῶν B
γενέσθαι τι, εἰς τὴν τῶν θεῶν θρησχείαν ἀναχεχλῇ-
σθαι. Μετὰ δὲ ταῦτα ὅτε τῶ παοελθοόντι ἐνιαυτῶ
εὐτυχῶς ἐπέθην εἰς τὴν Νιχομήδειαν, x&x:i διετέ-
λουν, παρεγένοντο πολῖται τῆς αὐτῆς πόλεως πρός
ps ἄυα μιτὰ τῶν ξοζνων τῶν θεῶν, μειξόνως δεό-
μενοι, ἕνα παντὶ τρόπῳ τὸ τοιοῦτον ἔθνος μηδαμῶς
ἐπιτρέποιτο ἐν τῇ αὐτῶν πατρίδι oixtiv. ᾿Αλλ᾽ ὅτε
ἔγνων πλείστους τῆς αὐτῆς θρησχείας ἄνδρας ἐν αὐ-
τοῖς τοῖς μέοετιν οἰχεῖν, οὕτως αὐτοῖς τὰς ἀποχρί-
σεις ἀπένειμον, ὅτι τῇ μὲν αἰτήσει αὐτῶν ἀσμένως
χάριν ἔσχηχα, ἀλλ᾽ οὐ παρὰ πάντων τοῦτο αἱτηθὲν
χατεῖχον. Ei μὲν οὖν τινες εἴεν τῇ αὐτῶν δεισιδαιμο-
via διαμένοντες, οὕτως ἕνα ἕἔχαστον ἐν τῇ ἰδία
προαιρέσει τὴν βούλησιν ἔχειν " χαὶ εἰ βούλοιντο, τὴν
τῶν θεῶν θοησχείαν ἐπιγινώσχειν. Ὅμως χαὶ τοῖς (C
τῆς αὐτῆς πόλεως Νιχομηδεῦσι, χαὶ ταῖς λοιπαῖς
πόλεσιν, ci xai αὐταὶ εἰς τοσοῦτον τὴν ὁμοίαν αἴτη-
σιν περισπουδάστως πρὸς με πεποιήχασι, δηλονότι,
ἕνα μηδεὶς τῶν Χοιστιανῶν ταῖς πόλεσιν ἐνοιχοέη,
ἀνάγχην ἔσχον προσγιλῶς ἀποχοίνάσθαι." ὅτι δὴ
αὐτὸ τοῦτο x«i οἱ ἀοχαῖοι αὐτοχοάζζορες πάντες διε-
φύλαξαν * χαὶ αὐτοῖς τοῖς θεοῖς dv οὖς πάντες ἄν-
θρωποι x«i αὕτη ἢ τῶν δηυοσίων διοίχησις συνί-
σταταῖ, ἤοεσεν, ὦστε τὴν τοσαύτην αἴτησιν ἣν ὑπὲρ
θρησχείας τοῦ θείου αὐτῶν ἀναφέρουσι βεδαιῶσαί
με. Τοιγαοοῦν εἰ xai τὰ μάλιστα τῇ σῇ καθοσιώσει
- πρὸ τούτου τοῦ χρόνου διὰ γραμμάτων ἐπέσταλται,
χαὶ δύ ἐντολῶν ὑμοίως χεχέλευσται, ἵνα μὴ xarà
των ἐπαοχιωτῶν τῶν τὸ τοιοῦτον ἔθνος Emtutin-
θέντων διαφυλάξαι μηδὲν τοαχέως, ἀλλὰ ἀνεξιχάχως ἢ
xai συμωυέτρως συμπεροιφέοοιντο αὐτοῖς * ὅμως ἵνα
μήτε ὑπὸ τῶν βενεφικιαλίων, μήτε ὑπ᾽ ἄλλων τῶν
τυχόντων ὕδρεις μήτε σεισαοὺς ὑποιένοιεν * ἀχόλον-
θον ἐνόμισα χαὶ τούτοις τοῖς γράμμασι τὴν σὴν στι-
δαρότητα ὑπομνῆσαι * ὅπως xai ταῖς χολαχείαις
χαὶ ταῖς προτροπαῖς μᾶλλον τὴν τῶν θεῶν ἐπιμέ-
λειαν τοὺς ἡωετέοους ἐπαρχιώτας ποιήσειας ἐπιγι-
νώσχειν. Ὅθεν εἴ τις τῇ αὐτοῦ προαιρέσει τὴν θρη-
σχείαν τῶν θεῶν ἐπιγνωστέαν ποοσλάθδοι, τοῦτον
ὑποδέξασθαι προσήχει. Εἰ δὲ τινες τῇ ἰδίᾳ θοησχεία
ἀχολουθεῖν βούλοιντο, ἐν τῇ αὐτῶν ἐξουσία χαταλεί-
πειν. Διόπερ ἣ σὴ χαθοσίωσι: τὸ ἐπιτραπὲν σοι δια-
φυλάττειν ὀφείλει, χἂν μηδενὶ ἐξουσία δοθῇ - ὥστε

rum ceremonias redire cogerentur. Posteaquam
vero ego primum feliciter et auspicato in Orientem
perveni, atque cognovi, in qui loca quam plurimi
homines, qui reipublice commodi et utiles esse
potuissent, a judicibus et praefectis, ob eam quam
dixi causam, in exsilium acti fuissent : judicibus
eis omnibus mandavi, ne quisquam eorum posthac
erudelius quidquam de provincialibus statueret,
sed potius blandiore cohortatione eos ad deorum
sacra revocaret. Quapropter oum ita judices ut
par erat, jussis meis obsequerentur, evenit, ut
nemo prorsus in Orientalibus partibus 487 vel
jn exsilium mitteretur, vel injuria atque contu-
melia afficeretur. Et plerique, quod nihil gravius
duriusque in eos constitueretur, ad deorum reli-
gionem rediere. Postea vero cum anno proximo
Nicomediam feliciter ingressus essem, ibique ma-
nerem, venerunt ad me ejus urbis cives cum deo-
rum simulacris, et me magnopere rogarunt, ut
modis omnibus curarem, ne genti ei in patria
eorum domicilium habere permitteretur. Quibus
respondi, me quidem eorum petitioni perlibenter
gratificari velle, sed non ab omnibus ex equo
preces eas apud me fieri. Quod si qui in super-
stitione eorum perseverarent, liberum id eis pro
uniuscujusque arbitrio et voluntate esse : neque
tamen eos, si ad deorum religionem agnoscendam
redire vellent, prohiberi. Sed enim et Nicome-
diensibus et aliarum urbium oivibus, que et ipse
eamdem petitionem, videlicet ut ne quis Christia-
norum civitates inooleret, magno studio et con-
tentioneapud me interposuere, necessitate quadam
benigne respondi, me quoque, quoniam id ipsum
etiam antiqui imperatores omnes servassent, et
dlis ipsis, per quos omnes homines cum ipsa re-
rumpublicàrum gubernatione constitunt, placuis-
set, petitionem ejusmodi, quae de- divinorum nu-
minum cultu causam ad me referret, confirmare.
Proinde etiamsi antehac devotioni tu& polissimum
per litteras significatum, et per jussiones itidem
mandatüm est, ut ne quid cum provincialibus
preefecti, quibus tot tantorumque populorum cura
est injuncta, dirius severiusve agant, sed clemen-
ter, moderate et patienter eos ferant : nuno tamen
visum quoque est scripto isto fortitudinem tuam
admonere, ut illi neque a beneficialibus, neque ab
aliis quibuscunque injuriis afficiantur, vexentur,
excutiantur, sed potius ut humanis benignisque
exhortationibusdeorum curam etcultum agnoscere
persuadeantur. Itaque si quis judicio ipse suo deo-
rum religionem suscipiendam duxerit, eum com-
plecti decet : si qui vero ceremonias suas sejun-
ctim sequi malunt, arbitrio potestatique su&
relinquendi sunt. 488 Dabit ergo devotio tua
operam, ut quod mandatum ei est, servetur, et
ut nemini posthac provincialium nostrorum ἃ re-
ligione sua revocandorum facultas permittatur.
Porro ut jussa heec nostra ad notitiam subditorum

"

4219 NICEPHORI CALLISTI 4280

nostrorum perveniant, constitutione & te publici- Α τοὺς ὁμετέρους

tus proposita curare debebis.

CAPUT XXXII.

De praecipiti perversitate et motu Maximini contra
Constantinum Magnum.

Hec cum ita non ex sententia, sed magna
necessitate adductus mandasset, minime visus est
vera dicere, eis qui in animis suis considerabant,
paulo eum ante per judicii suiinconstantiam longe
alia ac diversa constituisse. Quapropter nemo pu-
blice conventus cogere, nemo libere que legitim-
cultus nostri sunt peragere audebat. Neque id re-
scriptum ipsum volebat, quod securitatem tantuni
nobis ab injuriis et contumeliis concedebat : mi-
nime autem coauventus agere, divinas domos ex-
struere, et alia qua solita consuetaque nobis sunt
facere permittebat : cum quidem ea omnia vere
pietatis pacisque uostre dux et auctor imperator
Constantinus, una cum Licinio, litteris suis ad
eum omnesque ditioni et imperio eorum subjectos
populos datis, permisisset. Caeterum impio illi heec
displicuere, quamvis postea divina vindicta coa-
ctus, vel invitus eadem quee illi constituerant,
sancire necesse habuerit. Precipua autem ejus
vecordie causa erat, quod magnitudinem imperii
quod ei obtigerat, ferre atque sustinere non pos-
set : quamobrem cogitationibus et consiliis stultis
actus, inepte et perperam res gerebat. Jam et
inani in animo suo infflatus arrogantia, per teme,
ritatem et confidentiam opponere se ausus esi
imperatoribus, qui eum multis atque incompara-
bilibus modis longe antecellebant genere, educa-
tione, institutione, prudentia, dignitate, vera erga
Deum pietate, atque in rebus. emanibus officiosa,
decenti et moderata animi constitutione : que
virtutes in eis ut precipue et maxime illustres
pre aliis mirifice elucebant. Ac primum quidem
in solitis que publice fiebant acclamationibus et
votis, primo loco se renuntiari curavit : deinde
autem amentiam in insaniam vertens, feedera cum
Licinio antea pacta rupit. Et cum in animo secum
ipse reputaret, qua per vim et efficaciam crucis
Maxentio aecederant, 489 non solum contra im-
peratores, verum etiam adversus crucifixum Chri-

ἐπαρχιώτας ποοσήχει ἀναχαλεῖν.
Ἵνα δὲ αὕτη ἡμῶν $ χόλευσις εἰς γνῶσιν τῶν ἐπαρ-
χιωτῶν ἠωετέοων ἔλθῃ, διατάγματι ὑπὸ σοῦ προτι-
θέντι τὸ χεχελευσμένον ogtQ.st δηλῶσαι. »

ΚΕΦΑΛ. ΛΒ΄.

Πεοὶ τῆς εἰς προῦπτον διαστροφῆς xai ἐπα-
ναστάσεως Μαξιμίνον xara Κωνσταντίνον
τοῦ Μεγάλον.

Ταῦτ᾽ οὐ κατὰ γνωμὴν, ἀλλὰ καὶ σφόδρα Qwyxa-
σμένως διαχελευόμενος, οὐδαμῶς τἀληθές λέγειν
ἐῴχει, τὸ πρὸ βραχέος αὐτοῦ ἐννοονμένοις παλίμ-
ὄολον τὸς γνώμης xci ἄστατον. Τοίνυν οὐχ ἐν τῷ
φανερῷ τις ἐθάῤδει συνάγειν, χαί τι τῶν ἀνηχόντων
τῇ θρησκεία ἐλευθεοίως ποιεῖν * ἐπεὶ τοί γε οὐδὲ τὸ
γράμμα rauz' $054. Τὸ δὲ ἀνεπηρέχστον ἡμῶν ἐπε-
τρέπον δῆθεν παοεχελεύετο * οὐ μὲν x«i συνόδους
συγχροτεῖν, θείους τε οἴχους ἐγείρειν * χαὶ τάλλα
ὅσα ιμῖν εἰωθότα ἧσαν ' xai ταῦτα τοῦ τῆς εὐσεδείας
xai εἰοήνης nui» ἀοχηγοῦ βασιλέως σύναμα z^ At-
χινίῳ τὰ τοιχῦτ᾽ ἐπιτρέποντος τοῖς χαταπὲαωφθεῖσι
μάλιττα γοΐωμασιν αὐτῷ τε καὶ πᾶσιν οἷς ὑπὸ χεῖ-
p« γέγονεν εἶναι. Οὐ uáv γε τῷ δυσσεδεῖ ταῦτ᾽ ἤοε-
0xt* χἂὰν i; ὕπτεοον τῇ θεία συνελαυνόμενος dixx,
xxt ἄχων τὰ 0uot& χαὶ αὐτὸς τοῖς χρατοῦσε νομοῦε-
τεῖν ἠναγχάξετο, ᾿ἸΕχπεοιῆλδε δὲ αὐτῷ αἰτία μὲν
πρώτη, ὄτιπεο οὐχ οἷος τε ἦν φέρειν τὸ μέγεθος i;
ἐπετράπη ἀοχῆς " ἥχιστα δὲ σώφρονι ἀγόμενος }ὸο-
γισμῶ, ἀπειροχάλως ἐνεχείοει τοῖς ποάώγμαςι. Φυ-
σήυατι δὲ διχχένω τὴν ψυχὴν ἀρθεὶς, ἤδη xoci χατὰ
τῶν χρατούντων xxi ἀσυγχοίτοις μέτροις; ὑπεοεχὸν»-
τῶν, γένει, ἀνατοογῇ, παιδεία, συνέσει χαὶ ἀξι»-
ματι, καὶ τῇ πρὸς Θεὸν εὐσεύεία, x«i τῷ ἐφ᾽ ἅπασι
σώφρονι χαὶ χατεσταλλίνῳ τῆς Ψψυχῆς παραστύ-
ματι. *A dà τινα xol ὡς χορυφαῖα τούτοις χαὶ ἐξκί-
σημα, τῶν ἄλλων ὅσαν ὑπερῳφνὼς διαλάμποντα, εἰς
τόλαην x«i θοάσος ἀνηροεθέξετο. Καὶ πρῶτον μὲν
ἐπιθάλλει ταῖς ἐξ ἔγους δημοσίαις φήμαις ποῶτι-
στος ἀναγορεύεσθαι * τὸν δ᾽ ἀπόνοιαν εἰς μανίαν
ἐπιτείνας, τὰς συνθήχας διέλυεν, ἃς μετὰ Λιχενίου
πεποίηται πρότεοον. Ἕν νῷ δὲ βάλλων xai τὸ χατὰ
Μαξώτιον γενόμενον διὰ τῆς τοῦ σταυροῦ ἐνεργείας,
οὐ μόνον μετὰ τῶν βασιλέων, ἀλλά ys δὴ καὶ χατ᾽
αὐτοῦ ὠπλέξετο τοῦ σταυρωθέντος Χοιστοῦ. Καὶ εἰς
φόδον συνελαθεὶς, τὸν xarà Χοιστιανῶν καὶ ρῦϑις
ἠρέμα ἀνίησι διωγμὸν. ᾿Οπηνίχα πολλοὲ μὲν x«i
ἄλλοι περιδόητοι, θαυμαστοί τε καὶ γενναῖοι ἄνδοες
τὸ τοῦ μαοτυοίον διήνυσαν στάδιον.

stum arma sumpsit. Et terrore correptus, paulatim rursus persecutionem in Christianos permisit.
Quo tempore multi sane admirandi et fortes viri in imnartyrii stadio strenue cursum peregere.

CAPUT XXXIII.
Magnum Constantinum Roma a Sylvestro sacro-
sancto baptismo initialum esse.

Hec cum divus imperator Constantinus audi-
visset, atque in primis cognovisset, ut ille apertam
adversus Christianos persecutionem renovarit,
quod a puero malitiam et flagitia omnia odisset,
animum despondit, seque ipsum curis maceravit,
sedulo cogitans quomodo hunc quoque e medio
tollere posset. Atque eum talia meditantem, cum

ΚΕΦΑΛ. AI".
Ὅτι ἐν Pour ὁ μέγας Κωνσταντῖνος παρα τοῦ
ἀγίου ἐθαπτίσθη Σιλδέστοου.
T«29' ὁ θειότατος βασιλεὺς Κωνσταντῖνος ἐνωτι-
ξόμενος, xai μάλιστα ὡς εἰς προῦπτον ἀνεχίνει τὸν
* " ^4 ^ * . LI *
διωγαὸν, νισοπόνηοος ὧν ix παιδὸς, ἀπελέγετο τὰν
ψυχὰν, καὶ ἑαυτὸν χατεδαπάνα φοοντίσιν, ὅπως x«i
τοῦτον ix μέσου ποιήσειεν, Οὕτω δ᾽ ἔχοντι xai οὕπω
τοῦ θείου ἠξιωμένῳ βαπτίσματος, νόσος τις αἴφνε;
-- , - ». .

αὐτῷ ἀχρατῶς ἐπεισφοήσασα, πληγὴν οὐ σμιχρῶ,

1981

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII.

1282

δεινῶς καθ᾽ ὅλου τοῦ σώματος ὑφεοπύσασαν, χαὶ Α nondum sacro tinctus fuisset lavacro, ex impro-

ὅλον ἄντιχρυς τραῦμα ἐδείκνυ, καὶ τέρας οἷον Op^r-
μῆνον ^ πυχνὸν τε ἀνέτξα τὸ πνεῦμα χαὶ συνεχὲς,
οὐχ ἄνευ πονων χατασπεοχόμενον ^ χαὶ μετ᾽ ὀλίγον
λέπρα βαθεῖα χατὰ παντὸς ἐξζνθει τοῦ σώματος.
Ἐπὶ dà τῷ ταύτες θεραπεία πολλοὶ μὲν μάγοι xai
ἐπαοιδοὶ, x«i ἐχ Πεοσίδος δὲ οὐχ ἐλάχιστοι γόκτες
παρεγένοντο, χαὶ τοσοῦτον ὥνχταν, ὅσω χαὶ μᾶλλον
τὸν νόσον ηὔξησαν. Ἐπὶ δὲ τούτοις Ἕλλῃνες ὥχον,
oi τῇ τοῦ χοατοῦντος μεταθέτει ἀχθόμενοι, τὴν νό-
ποὺς εαυτοὺς μετάγειν
τῷ Καπεῖω-

GO» εὐοηχότε ἐπίέχγυοον,
ἐπειρῶτο τοῖς μαγγανεύμασι " xxi ἐν
λίω χολυμόξθραν χοῦναι γενέσθαι ἐτεοατεύουτο, ὃν
dà ἀφθόρων παίδων αἴπατι πλκοωθεῖσαν, τὸν βασι-
λέα λουσάμενον ἔν v1xo xmi ἔτι αταΐέτοντι, ἐκ τοῦ

viso gravissime &egritudo quedam occupat, plaga
certe ingens et prodigiosa, qua per corpus totuin
serpens, atqueidipsum exulcerans,ac veluti unum
vulnus efficiens, anhelitum ejus quem acerbe et
graviter ducebat, frequenter atque adeo continue
rumpebat, et paulo post in lepram radicibus alte
actis corpore toto evadit. Ad quam curandam
multi magi etincantatores, multi etiam ex Perside
aderant impostores, Hi tantum abest ut quidquam
ei profuerint, ut morbum etiam ipsum adauxerint.
His etiam superveniunt Greeci, qui imperatoris in
religione mutationem egre ferentes, per morbum
eum, tanquam opportunum quoddam auxilium
oblatum, illum imposturis suis ad partes suas

piso προχωοέσειν τὴν χάθαρσιν" ἄλλως dt, mà p pertrahere conantur : et monstrose ostendunt, in

οἷὸν τε εἴναι ἀποξέειν τὰν AED». Οὐτο τῷ xut»
τοῦ ποάγαατος ἀκατήσαντε:, τὰ ut» βοέφῃ ἔχ τοῦ
σχεδὸν εὐθέως συνήθοοιττο ἄπειοα -“ ὡς δ᾽ ὁ χαερὸς
ἐνέστη, χαὶ οἱ δόαιοι χατὰ τῶν Dotow» ὠπλίσοντο,
παοῖν di x«i ὁ βασιλεὺς, αἱ τῶν καίδων αὐτέοες λύ-
σασαι τὰς χόχας χαὶ μαξοὺ: εὐχόσαως παουκοφαί-
γουσαι στυοχωοουκίθυς 79 γάλαχτι, δαολυγαῖς τε
χαὶ oJuouoi; τὸν «iom ἐνεπίξλων. Tü» «iix» δὲ
τῶν θρόνων διεγνωχὼῶς ὁ χοατῶν, τῷ συκπκαθεῖ τὸς
νώμςς ἕττων γωθάενος ὁ φιλασουκότατος, »0-
cit» μᾶλλον ζοεῖτο, 4 ὑγιαίνων τοσοῦτον αὑσος io-
ἡἄπασθαι. Καὶ δαχούων ἕωπλεως γεγονὼς, Tic
Ῥωααίων, 9r7i, βατιλείας Ὁ ἀξία πηγὰ» χαὶ oiy«»
τὰν εὐσέδειαν χέχταται. |» οὖν ἐξ αὐτῆς με τεχθέν»-
τα πᾶσιν ἀποδείξω, τὰν ὑγείαν ἐν δευτέρω ποιοῦ-
μαι τῆς τῶν ἀχαχων παίων ξωξς.» Ταῦτ᾽ εἰχῶν,
εἰς τὴν euxix» αὖϑις ἀνέτρεχεν, «doa δόσει τὸ πι-
χοῦν τῶν αητέοων πεοιαιορήσας. Καὶ dà νυχτὸς ἐπι-
γενομένςς, τὸν ἴοανον τῆς χοηστοτητος δοέκεσαι.
Ὠέτοος 7&o xai Παῦλος ot χοουφαῖοι τῶν ἀποστόλων
αὐτῷ ἐκι:ταίνονται οὑτωσὶ φάσχραςτ:- τ Κωνσταντῖνε,
ἡμεῖς ἐσαεν Πέτοο: καὲ Παῦλος ot riupDiv-
τες καοὰ τοῦ ὀεσκότου Θεοῦ, doo»ai τοι σω-
τηοίας τὸ σύαθολον. Εἶτα παρκγγυῶντο, τὸν ἱεοέα
TES πόλεως Σῶδιστοον ἀνεχνεῦει», Ξαρ᾽ ὦ xokoubb-
θραν ἐνεῖναι, ξ λουσάμενον, θάττουν ἀπκοτρέφοι τὰν
^»ógo»* oi;x25600t; παισὶ 75 Lj» ἐχαρίτατο. Ὡς d'
ἀνξχε ὁ αὐτὸν, ἐπιπαρόντα τὸν ἱατοῦν ὡς
ποῤοωτάτω ἐξήλαυνε, u& τίν αγθοωξίνην τουλοιπκοῦ
τέχνην ἢ ἐπιχουοίαν ἐνδεῖν αὐτὸ γων, χειρὶ δ᾽
Ὑψίστου τὸ τυνχοζηγο» i2£pigÓat, Καὶ ὁ ut» ἐξή-
4€79 * ἐπεὶ δὲ xui σῶώβεστοος μετεττέλλετο, χαὶ τῷ
ποοσηχούση παήξπτο τιαΐξ, εἰ 5:02; εἶχε Πέτοον
xai Παῦλον τὰς χλέτεις ἀχοιβέστεοον digon:7. XÓ-
θεστρος. 5 Ha, Li Barir 903 πολλοὶ Du^t,
XÀA d Πέτοος 7ε o» φᾷς
χαὶ Παῦλος θεοὶ nt» οὕχουν, po" de O2 xai
ἀπόστολοι ^ ot δὲ εὐάρέττοι διαφεούτως xai πίστει
χαὶ πόθ. jt5utot, τὴν τῆς ἀγιωσύσες ἀχοόξπηλι
χατειλήγατι" χαὶ ποῶῦτοι τῶν ἀγίώω» εἶσιν οἱ δὴ
πρῶτοι χαὶ πᾶσι τῇ» τοῦ Κυπίου μῶν Ἰηποῦ Xov

(1) « Actus beati Sylvestriapostolicze sedis pree-
sulis, licet ejus qui scripsit nomen ignoremus, a

--
2725;

Capitolio lacum sive piscinam fieri oportere, in
qua innocentium puerorum sanguine, eoque re-
centi adhuc et vaporante repleta, si imperator
avaret, facile eum curatum, corpusque ejus pur-
gatum iri. Aliter vero, ut a tali lepra mundetur,
fieri non posse. Ea re tam nova cum ilii homines
decepissent, derepente infantes plurimi congre-
gantur. Et jam tempus adest, carnificesque se ad
illorum ezedem expediunt. Adest jam et imperator
ipse. Ecee autem matres puerorum adveniunt,
capillis passis, mammulias decenter quodammodo
subostendentes, lactis copia angustiam et dolorem
illis parientes. Hae ululatu et planctu ccelum com-
plent. Porro imperator causa ἰδῆ luctus cognita,
misericordia commotus, mulierculis condolet, et
pro humanitate sua summa sententiam mutat :
potiusque zger esse vult, quam per tam abomi-
nandum scelus convalescere. 499 Itaque prolixe -

. illacrymans : « Romani, inquit, imperii diguitas et

amplitudo. fontem atque radicem veram habet
pietatem. Ut ígifüràg ea me provenisse omnibus
liquido ostendam, valetüdinemmenmoinnocentium
puerorum vite posthabeo. » His verbis dictis,
solida prorsus beneficentia acerbissimum matrum
dolorem solatur et aufert, simulque domum rever-
ütur. Enimvero nocte proxima bonitatis ejas
fructum percipit. amplissimum. Peirus enim et
Paulus apostolorum principes ei apparent et di-
cunt : Constantine, nos sumus Petrus et Paulus a
Domino Deo ad te missi, ut sigmum tibiet indicium
salutis exhibeamus. Deinde eum hortan'ur, ut an-
tistitem sacrorum ejus urbis Sylvestrem inquirat,
apud quem piscina sit, in qua si lavaret, celeriter
morbum omnem cessurum : idqueea gratia, quod
innocentibus etincorrupis infantibus vitam donas-
set. Porro ut. eum somnus reliquit, medicum
astantem longissime a se repellit, non jam arte
aut ope humana se indigere dicens, auxilium dein-
ceps et salutem ab Altissimi mann adven:uram.
[taque medicus ab eo discedit. Ut autein. Syl-
vester (1) accitus adfuit, et ea qua decuit obser-

multis tamen in urbe Rom. Catbolicis legi cogno-
vimus, et pro antiquo usu mulie boc imitantur

1983 . NICEPHORI CALLISTI 1984

vantia et veneratione considere jussus est, habe- A στοῦ θεότητα διεκήρυξαν ἔθνεσι, xol ἐξ αὐτῶν πᾶσα

retne deos Petri et Pauli appellatione, diligenter
eum Constantinus est percunciatus. Ibi Sylvester,
Nobis, inquit, o imperator, dii multi non sunt. sed
unus, eujus opus est universum hoc. Petrus vero
et Paulus, quos dixisti, dii proreusnonsunt, verum
servi et apostoli Dei : qui quod precipue propter
egregiam fidem, charitatisque ardorem et deside-
rium Deo chari gratique fuere, sanctitatis arcem
occuparunt, primum inter sanctos locum obti-
nentes. Primi quippe ipsi gentibus omnibus divi-
nitatem Domini nostri Jesu Christi annuntiarunt,
atque &b ipsis eoclesi& omnes initia sua sumpse-
runt. Atque illi, opere et cursu suo completo, per
martyrium ex hao vita migrarunt, et nuno amici

Ἐχχλησία τὴν ἀρχὴν ἔσχε. Kai τὸ ἔργον τελέσαν-
τες, μαρτυρίῳ ὑπεξῆλθον τὸν βίον, χαὶ νῦν εἰσι φῶλοι
τοῦ παντοκράτορος. Ὥς δὲ χαὶ τὰ θεῖα τούτων εἰ-
χάσματα ἀνεξήτει, χαὶ ὁ ἱερώρης ἐξάγων ἐδεέκνυε,
τηνιχαῦτα διαγνοὺς ἀχριδέστερον, αὐτοὺς εἶναε τοὺς
ὀφθέντας διεδεθαίον. "Ev ἑπτὰ οὖν ἡμέραις σάχκον
περιθέμενος ἀντὶ τῆς ἀλουργίδος, νηστείᾳ τε σχολά-
σας χαὶ προσευχῇ, χλείσας τε τοὺς εἰδώλων ναοὺς,
x«i τὰ δεσμωτήρια διανοίξας, πολὺν τε τὸν ἕλεον
χαὶ δαψιλῆ τὴν χορηγίαν ἅπασι παοασχὼν, ἐπὶ τὸ
ὕδωρ ἐχώρει, εὐχᾷς ἐχτενοῦς ὑπὸ πάσης γινομένης
τῆς ἐχχλησίας, τοῦ Σιλύέστρον προσταξαντος. Καὶ
πρὸς τὸ ὕδωρ ὁ ἱερεὺς ἀπιδὼν, Τοῦτο, ἔλεγε, βασι-
λεῦ, τῇ ἐπιχλήσει τὸς ξωαρχικᾷς Τριάδος θείας με-

sunt Omnipotentis. Ubi vero sacras quoque illorum g τεσχηκὸς δυνάμεως, ὥσπερ τὰ ἐχτὸς τοῦ σώματος

effigies requisivit, et hierarcha eas illi exhibuit :
tum re certius cognita, eos ipsos esse quos vidis-
set, confirmavit. Itaque pro purpura saccum sumit
diebus septem, acjejunio et orationi vacat, idolo-
rum templa claudit, carceres aperit, pec miseri-
eordiam multam liberaliter omnes muneratur, et
tandem ad sacras undas procedit. &91 Vehemens
autem etintensa ab ecclesia omni, ita ut Sylvester
jusserat, oratio fiebat. Antistes porro ad aquam
baptismi respiciens, Heo, inquit, imperator, aqua
divina virtute per invooationem vivifice Trinitatis
concepla, siculi extra corpus hominis abluit, ita
etiam animam intra ἃ sorde et inquinatione omni
mundificans, eplendidiorem radiis solaribus efficit.
Et jam oleounctus lavacrum ille ingreditur, atque
more recepto sanotissime& Trinitatis fit invocatio.

καθαίρειν οἶδεν, οὕτω καὶ ψυχὴν κηλίδος πάσης ἀπο-
καθαῖρον, λαμπροτέραν τῶν ἡλιακῶν ἀκτίνων δεύ-
χνυσι. Καὶ τοίνυν τῷ ἐλαίῳ χρισθεὶς, εἴσεισι τὸν
λουτῷρα. Ἐπέὶ δὲ καὶ ἢ τς ἁγίας Τριάδος ὡς ἔθος
ἐπίκλησις εἴρητο, ἀθρόον αἴγλη φωτὸς ἀποῤῥύτον
ποθὲν ἐκπηδήσασα, τὸν χῶρον χατήστραπτε. Καὶ
ἦχος δέ τις ἐξαίσιος ὑπεψάλλετο, ὡς ἐκ παναρμο-
νίον λύρας ἀναχροτούμενος. Καὶ ἐξῆλθεν ὁ πανᾶρι-
στος βασιλεὺς, ὅλος τοῦ ὑγιοῦς μετέχων, οἷά τινα
καινὴν σάρχα ἠμφιεσμένος, ὡσανεί τινας ἐχθύων )a-
πίδας τῷ ὕδατι ἐπαφείς. Ἔλεγε δὲ χαὶ τοῦτο πρὸς
τὸν μακάριον Σίλδεστρον * ὡς értkco ἔτε διατρίδων
τοῖς ὕδασι, χειρὸς τινος ἐπαφὴν ὡς X» ἐχ τοῦ οὖρα»
γοῦ πεωφθείσης αἰσθέσθαι. ᾿Σὺν αὐτῷ δὲ χαὶ Κρί-
σπὸς ὁ αὐτοῦ vióg τοῦ θείον μεταλαμθάνεει λουτροῦ "
xai ἄμφω δὲ στολὴν λευχὴν, ἐνεδύσαντο.

Eteccelucis inenarrabilis splendor alicunde emicans, locum eum illustrat, et sonus quidam admi-
rendus veluti psalterii et lyre absoluta harmonia et concentu redditus exauditur. Egreditur deinde
mpevator optimus e lavacro, totus salvus et incolumis, perinde atque oarne recenti indutus, qui-

busdam quasi piscium squammis in unda relietis.

Atque ibi beato quoque Sylvestro dixit, se cum

adhuo in sacris esset undis, - abus cujusdam veluti e ccelo misse a&Hactum sensisse. Una cum
ipso autem Crispus etiam filius ejus divinum participavit lavacrum, et ambo eandidam vester ip-

duerunt.
CAPUT XXXIV.
Qua post baptismum Constantinus Magnus recte
constituerit.

Mox deinceps legem primuin fert, ut qui posthac
per blasphemiam Christo maledicere, aut quem-
quam qui ejus censentur nomine, injuria afficere
auderet, dimidiam bonorum suorum partem amit-
teret. Et manibus ipse suis ligone accepto, in
palatio suo quod Lateranense dicitur, primus ter-
ram fodere, et ecclesie formam in nomen Domini
nostri Jesu Christi describere ccpit. Deinde pro-
mulgavit, quicunque egerent, et Christianorum
sacra colenda susciperent, eis sumptus et vestitum
ex imperiali erario prebitum iri. Et multi, quibus
hoc pii et religiosi viri testarentur, gratiam eam
et munus consequebantur. Anno eo supra duode-

Ecclesie. Sed cum hujusmodi scripta ad Catholi-
eorum manus Darvenerino beati Pauli apostoli
sententia precedat : Omnia probate, quod bonum

KE9AA'. AA.
Περὶ φῶν μετὰ τὸ βάπτισμα ὁ μέγας durée
Faro Κωνσταντῖνος.

Καὶ δῆτ᾽ ἐξ αὐτῆς νόμον πρῶτον ἐχτέθησιν, ὥστε
τὸν τοῦ λοιποῦ τολμῶντα βλασφημὅσαι Χριστὸν, $
τινα τῶν ἐχείνον τιμωμένων ὀνόματι ἀδιχᾷσαι, τὸ
τῆς περιουσίας fjutgu προσαπολλειν. Χερσὶ δ’ οἷ-
χείαις ἑξῆς ἀναλαδὼν δίχελλαν, ἐν τῷ παλατίω aj-
τοῦ ὅ Λατερνήσιον λέγεται, πρῶτος τῆς ὁρυγῆς ἕρ-
χετο. χαὶ ἐχχλησίας τύπον διέγραφεν εἰς ὄνομα
τοῦ Κυρίον ἡμῶν Ἰησοῦ Χοιστοῦ. Ἔπειτα ἐψτφί-
ξετο, πάντα τινὰ μὴ εὐπόρως ἔχοντα τὰ Χριστιανῶν
ἔλόμενον, τὰ τε ἀναλώματα x«i τὰς ἐσθῆτας Éx τῷν
βασιλικῶν ταμιείων πορίξεσθαι. Καὶ μαρτυρούμενοι
ὑπὸ εὐλαδῶν ἀνδρῶν, τῆς χάριτος ἠξιοῦντο * χαΐ γε
τῷ ἐνιαυτῷ ὑπὲρ χιλιαδας δώδεκα, πλὴν γυναιχῶν

est tenete. » Gelasius papa dist. 15, Sancta Rom.
Ecclesia.

1385

ECCLESIASTICJE HISTORL£E LIB. VII.

1386

xai παιδίων, τῶν βαπτισθέντων ὁ ἀριθμὸς ἐλογίζετο. À cim millia, qui baptizati sunt, virorum, extra

Ἢ μὲν οὖν τοῦ Χριστοῦ ποίμνη χαθημέραν ὡς ti-
πεῖν ἐπεδίδου * τὰ δὲ τῶν εἰδώλων ὑπέῤῥει χατ᾽ ὁλέ-
γον καὶ ἠφανίζετο. Καὶ δὴ τὴν σύγχλητον προσχαλε-
σάμενος κατὰ τὴν βασιλικὴν λεγομένην Οὐλπίαν,
ἐθέσπιζεν εἰλιχρινεῖ διανοίᾳ, θεοὺς τοῦ λοιποῦ μήτε
λέγεσθαι, μήτε πιστεύεσθαι “ μηδὲ γὰρ εἶναι ἀν-
θρώπων θεούς " ἀνθρώπους δὲ μᾶλλον θεοὺς ἐχείνων
εἶναι * χἀχεῖνον δ᾽ ἐναργὲς ὑπόδειγμα ἔχοντας, προσ-
χυνεῖν χαὶ σέδειν τὸν Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν ὡς
ἀληθινὸν Θεὸν, χαὶ ἐν οὐρανοῖς βασιλεύοντα, Καὶ
τεχμάριον τοῦ μήτι τῆς παλαιᾶς ἐπισύρεσθαι πλώ-
νὴς τὸν ἐν τῷ παλατίῳ ἐδείκνυ νεῶν. Ὁ δὲ δῦμος
ἐπεχρότει τοῖς εἰρημένοις τῷ βασιλεῖ - xai τετράχις
díxa, Ὁ τῶν Χριστιανῶν Θεὸς ἀληθινὸς Θεός ἐστιν,
ἐπεθόων. ᾿Επὶ τούτοις ἐχύρον ἐχούσιον εἶναι xai
μὰ κατηναγχασμένον τὸ βάπτισμα " xat μὴ ἀνθρω-
πίνῳ φόδῳ τῇ λατρείᾳ προσιέναι * ἀλλὰ σώφρονι λο-
γισμῷ τῷ θείῳ χαταλόγῳ σνζεύγννσθαι τὸν αἰἱρού-
μεῖνον. Χαρὰ οὖν ἄῤῥητος εἰσέῤῥει τὰ πλήθη, τοιού-
του νόμου διαφοιτήσαντος, μηδένα ἄχοντα ἐφ’ ἐτέ-
ραν ἥκειν θρησκείαν. Ἑχοσμοῦντο μὲν οὖν σὺν ταῖς
ἐχχλησίαις τὰ τῶν ἁγίων μνημεῖα * xai τὰ θνμήρη
ἐδραδεύοντο τοῖς ἔν ἐξορίᾳ * καὶ πᾶς τις Χπιστὸν ὁμο-
λογῶν go τῷ χρατοῦντι ἀνεχηρύττετο.

mulieres et pueros, in rationem regenerationis sunt
relata. Et grex quidem Christi quotidie propemo-
dum incrementa sua oapiebat : simulaororum au-
tem cultus 499 paulatim ditfluxit ac disparuit.
Porro senatu in basilicam que Ulpia dicitur con-
vocato, sincera mente sanxit, ne de cetero dii
esse vel dicerentur, vel crederentur : non deos
hominum esse, sed potius homines deos illorum
esse dictitans : et cum se ipsum ea in re apertum
manifestumque haberent exemplum, ut Dominum
nostrum Jesum Christum ut Deum verum certum-
que in colis regnantem adorarent et oolerent. Et
ne quis aliquid veteris erroris apud se herere

B suspicari posset, sinceritatis sue indicium tem-

plum in Palatio suum ostendit. Populus porro
hujusmodi imperatoris dictis applaudens, quadra-
gesies Christianorum Deum verum Deum esse ex-
clamavit. Constituit preterea, voluntarium et non
coactum baptismum esse : neque metu humano
ad Christianorum oultum quemquam accedere,
verum volentem, casto maturoque consilio, sacro
illorum numero aggregari debere. Itaque incredi-
bilis in populo fuit letitia, lege e& publicata; quod
nemo contra animi sui sententiam ad aliam reli.

gionem pertraheretur. Cum ecclesiis ipsis monumenta sanctorum exornabantur, grataque δὲ ac-

cepta in exsilium actis premia constituebantur
peratoris esse promulgabatur.

ΚΕΦΑΛ. AE.

: et quicunque Christum profiteretur, is amious im-

CAPUT XXXV.

ῬΑντίῤῥησις πρὸς τοὺς λέγοντας ὕστερον iv (; Fefutalio eorum qui dixerunt, postea Constantinum

Νιχομηδεία βεδαπτίσθαι τὸν μέγαν Kov-
σταντῖνον ὑπὸ ᾿Αρειανῶν" ἑλέσθαι δὲ χαὶ
τὰ Χριστιανῶν διὰ τὸν φόνον τοῦ υἱοῦ

. Κρίσπον.
: Oct γε μὴν ἐπὶ Ῥώμης ὑπὸ Σιλδέστρῳ τῷ θείῳ
- ὁ ἱερὸς Κωνσταντῖνος βαπτίξεται μετὰ τὴν Μαξεν.
J τίου χατάλυσιν τῷ σταυρικῷ σημείῳ ἄναχράτος νε-
t νιχημένου, δείκνυσι xal ὁ βαπτιστὴρ ἐπὶ Ῥώμην ἐς
δεῦρο παραμένων τοῦ ΄ χρόνον, εἰς μαρτυρίαν ἀχρι-
δέστατον * ὡς ἄνδρῶν πρεσθυτέρων ἔστιν ἀχούειν
περὶ πολλοῦ ποιουμένων ἀλήθειαν, Mudwi δὲ διὰ
θαύματος ἔστω, εἰ πρὸ τοῦ βαπτίσματος τοιαύτης
μοίρησεν ὁ πανεύφημος χάριτος, ὡς φωνῆς μὲν
δείας ἐν μεθέξει γενέσθαι, xai τὸν τίμιον τοῦ σταὺ-
p τύπον iv οὐρανῷ χατιδεῖν, τῶν τε θείων x«l
ὧῶν ἀποστόλων Πέτρου χαὶ Παύλον τοὺς σεπτοὺς
χαραχτῆρας θεάσασθαι * χαὶ γὰρ ἄνωθεν τὸν τρόπον
Χριστιανὸς ἦν, χαὶ ἐν τοῖς οὐρανοὶς τὸ ὄνομα ἐνε-
γράφη. Καὶ τὰ σημεῖα οὐ τοῖς ἀπίστοις μονον, ἀλλὰ
| καὶ τοῖς πιστεύουσι διαδείχνυται. Οἵ γε μὴν χατὰ
* χὴν "Eo τὰ 'Aptiou πάλαι φρονήσαντες ἐν Νιχομηδείᾳ
τοῦτον ἱστόρησαν ὑπὸ ἙΕὐσεύίον τοῦ Νικομηδείας
πρὸς θάνατον γεγονότα τὸ βάπτισμα δέξασθαι. 'Avt-
Gero γὰρ, φησὶ, τὸ βάπτισμα ἐν τῷ ᾿Ιορδάνῃ ra-
ταμῷ διαπράξασθαι. Τοῦτο δὲ αὐτόθεν ἔχει τὸν
ἔλεγχον " τὸ γὰρ ἀχριδὲς iv Ῥώμῃ ὑπὸ Σιλδέστρου
αὐτὸν βαπτισθῆναι ἢ ᾿Εκκλησίοι χηρύττει, Καὶ πᾶσι

»
π
i
j
᾿

4

᾿ (4) « De ejus baptismate uti variant auctores,

. gic constanti fide, que de imperii donatione cir-

Nicomedix ab Arianis esse baptizatum, et quod
propter filii Crispi cedem Christianismum as-
sumpserit. .

Quod autem Rome a Sylvestro sacratus et divus
Constantinus baptizatus sit, post Maxentii oppres-
sionem, qui fortiflime sub signo crucis est devi-
ctus, salis ostendit baptisiterium,qued ad hoe usque
tempus ejus rei gratia in testimonium certissimum
Rome asservatur : siculi hoc de viris natu gran-
dioribus, qui vertitalem maximi faciunt, auditur.
Nemini vero mirum videri debet, quod ante ba-
ptismum laudatissimus princepstanta gratia dignus
judicatus sit, ut divinam vocem ad se delatam au-
diret, ut venerandam crucis formam in colo vide-

p ret, utque honorandas divorum et sacrorum apo-
stolorum Petri et Pauli imagines spectaret. Dudum
enim antea moribus Christianus fuerat, et nomen
ejus in ccelis scriptum erat. Et non infidelibus
tantum, sed et credentibus signa exhibentur. Qui
A93 in Oriente olim Ariane secte fuere, Con-
stantinum Nicomedie ab Eusebio ejus urbis epi-
scopo jam moriturum baptismum suscepisse, pro-
dideruut (1) : propterea eum saorum lavacrum
distulisse dicentes, quod id in Jordane fluvio per-
ficere voluerit. ld vero ex eo facile refellitur, quod
Eoclesia & Sylvestro eum Romee baptizatum esse

oumferuntur, uli minus similia veri, non probant. »
Egnat.

1281

NICEPHORI CALLISTI

1288

certo praedicat. Quapropter testatum omnibus esse Α διαμαρτύρομαι τοῦτ᾽ ἀσφαλὲς xal οἴεσθαι xoi πι-

volo, ut hoc sic etiam ipsi tuto et opinentur et
credant. Ariani enim male sentientes, animo et
consilio diabolico hoc cofinxerunt, non Romae
baptizatum eum esse asserentes, aut fortasse
eadem cum illis sensisse astruentes, perinde atque
ab ipsis propterea baptismi gratiam susceperit :
quod absurditatis et mendacii plenum est. Quod
si enim nondum sacri lavacri particeps fuit, con-
sequitur eum neque in Nieena synodo cum Pa-
tribus congressum esse, et cum eis divina mysteria
non participasse. Quomodo vero aliter benedic-
tione eorum dignus reputatus esset, et communis
mense particeps fuisset ? sicuti historia tradit.
Verum Ariani quidem hec sic ludant, nos vero
ad historiam revertamur. Neque sane ignoro, que&
etiam gentiles per sycophantiam et calumniam
crimina Constantino impingant. Dicunt enim illi,
Constantinum, quod quosdam sibi propinquitate
et sanguine junctos interemisset, et Crispum
filium suum manu sua occidisset, quem Fausta
noverca, quasiillam de incesto stupro compel-
lasset, apud patrem detulerit, poenitentia ductum,
cum Sopatro philosopho, qui tum Plotini schole
preeerat, de lustralibus purgationibus contulisse ;
illumque respondisse, neminem prorsus tantarum
inquinationum reliquisse expiationem. Cumque ea
de causa in maxima esset sollicitudine et anxie-
tate, in Christianorum episcopos eum incidisse,
qui illi polliciti sint, per baptismum se non ea
tantum, sed multo etiam grandiora piacula pur-
gare posse. Itaque quod voli sui compos factus

-. esset, vehementer eum lietatum, Christianorumque

acra admiratum esse : datoque Christo nomine,
subditis suis eam ncessitatem imposuisse, ut
gentilium religionem abjurarent. Verum hec ma-
nifesta sunt figmenta, quibus €firistianorum fidem
et pietatem velut per comcdiam traducere stu-
duerunt. 5944 Crispus (1) enim vicesimo imperii
ejus anno decessit, propter quem illi expiatione
eum opus habuisse dicunt. Is quoque multas pro
Christianis superstes adhuc cum patre leges tulit,
ut qui secundum in imperio locum haberet, et
Cesar esset: sicuti hoc hodie quoque tempora
legibus ipsis subjecta satis indicant, Ubi vero
Sopater in Constantini colloquium venit, qui soli

ei ore qua ad Oceanum et ad Rhenum est, impe- D

rabat ? Cum autem adversus Maxentium belluin
gereret, et in Italia ageret, rebus Romanorum tum
dissidentibus, non facile erat se Gallis et Britannis
immiscere, apud quos constat Constantinum Chri-
stianorumreligionem suscepisse, prius etiam quam
contra Maxentium pugnaverit, et Romam atque in
ipsam Italiam venerit : id quod etiam et tempora
et leges quas pro nobis sanxit, certo testificantur.

(4) « Crispus Constanlini filius, et Licinius ju-
nior Constantini ex Constantia sorore nepos, Li-
cinii senioris filius, plurimique nobiles et prieclari
viri, 20 Constantini imperii anno, Faust& Constan-

B

στεύειν. Οἱ γὰρ ἐξ "Apsiou χαχῶς διαχείμενοι, τοιαῦ-
τὰ ix χαχοδαίμονος διανοίας ἀνέπλασαν, ἀθάπτιστον
αὐτὸν ἀποφαίνοντες, ἥ ἴσως τὰ ἴσα φρονεῖν ἐχείνοις
αὐτὸν μνηστευόμενοι, ὡς ἐξ ἐχεένων τὴν χάριν τοῦ
βαπτέσματος εἰληφότα. Ὅπερ ἀτοπίας χαὶ ψεύδους
ἀνάμεστον. Ei γὰρ οὕπω τοῦ θείον μετέσχε λούτρου,
συνάγεται μηδ' ἔν τῇ χατὰ Νίκαιαν συνόδω συνέρ-
χεσθαι τοῖς Πατράσι, xai τῶν θείων μυστηρίων
αὐτοῖς χοινωνεῖν. Πῶς δὲ εὐλογίας ἐχείνοις xatu-
ξιοῦτο χαὶ χοινῆς μετεῖχε τραπέζης, ὡς ἡ ἑστορία
παρέδωχε ; 'A))' "Apttavot μὲν ταῦτα παιξέτωσαν "
ἡμεῖς δὲ τῆς ἱστορίας ἐχώμεθα. Οὐχ ἀγνοῶ γε μὴν
xai & συχοφαντοῦσι τὸν Κωνσταντῖνον Ἕλληνες. Καὶ
γὰρ x«i οὗτοέ φασιν, ὡς τὸν Κωνσταντῖνον, τινὰς
τῷ γένει προσήχοντας ἀνελόντα, Ἀρίσπῳ τε τῷ Ui
αὐτόχειρα τὸν φόνον διαπεπραγμένον, Φαύστης τῆς
μητρυιᾶς διαδεθληχνίας, ὡς εἴη αὐτὴν πρὸς ἀτόπους
ὁαιλίας ὑπερεθίξων, μετάμελον εἶναι " χαὶ Σωπά-
τρῳ φιλοσόφῳ τηνιχαῦτα τῆς Πλωτίνον διατριδῶς
προεστῶτι πεοὶ χαθαρσίων χοινώσασθαι. Τὸν δ᾽ ἀνει-
πεῖν, μηδένα τῶν τοσούτων μολυσμάτων καταλείπε-
σθαι χαθαρμὸν, Ἐν ἀδημονίχ δὲ πολλᾷ γεγονότα,
Χριστιανῶν ἐπισχόποις περιτυχεῖν, οἵ χαὶ ὑπισχνοῦν-
to βαπίτσματι οὐ ταῦτα μόνον, ἀλλὰ καὶ πολλῶ χεί-
ρονα δυνατοὺς εἶναι διαχαθαίρειν * xal τοῖς χατὰ
σχοπὸν ἐντυχόντα, μέγα τε Ὡσθῆναι, θαυμάσαι τε
τὰ ἐχείνων, x«i Χριστιανὸν γενέσθαι *. βέαν τε τοῖς
ἀρχομένοις ἐπάγοντα, τὸν Ἑλλωηνισμὸν ἐξομόσασθαι.
Καὶ ταῦτα δὲ προφανῆ πλάσματα, οἷς τὴν Χριστια-
và) πολιτείαν διαχωμῳδεῖν ἔστι σπουδή. Κρίσπος
μὲν γὰρ τῷ x' ἔτει τῆς αὐτοῦ ἡγεμονίας τὸν θέον
ἀπέλιπε" δι’ ὅν, ὥς φασι, τῆς καθάρσεως ἔδει ἐχεί-
νῳ " ὃς δὴ Κρίσπος πολλοὺς ὑπὲρ Χριστιανῶν νὸ-
μους, ἔτι περιὼν, σὺν τῶ πατρὶ ἔθετο, ἅτε δὴ τὰ
δεύτερα τῆς ἀοχῆς ἔχων, Καῖσαρ ὧν ' ὡς εἰσέτι νῦν
οἱ τοῖς νόμοις ὑποτεταγμένοι χρόνοι μηνύουσε, Ποῦ
δὲ χαὶ Σώπατρος εἰς ὁμιλέαν. ἧχε τῷ Κωνσταντίνω,
μόνης τῆς πρὸς ᾿Ωχεανῷ xai τῷ Ῥάνῳ μοέρας ἡγου-
μένω ; Τῇ γὰρ πρὸς Μαξέντιον διαφορᾷ ἐπὶ τῆς lra-
λίας διάγων, τῶν Ῥωμαϊχῶν πραγμάτων στασια-
ζόντων, οὐ πρόχειρον ἦν Γαλάταις συμμέγνναθᾳει
χαὶ Βρεταννοῖς, παρ’ οἷς ὡμολόγηται Κωνσταντῖνον
τῆς Χριστιανῶν θρησχείας μετασχεῖν ; xol πρὶν à
στρατεῦσαι, ἐπὶ Μαξέντιον xai. ἐπὶ Ῥώμην xai Ἶτα-
λίαν ἐλθεῖν - xui τούτον πάλιν οἱ χρόνοι χαὶ oi vó-
μοι τάσφαλες μαρτυροῦσιν, οὖς ὑπὲρ ἡμῶν ἔθετο.
Ei δὲ x«i ῥᾶστον ἐντυχεῖν τῷ Σωπάτρῳ δοίΐχμεν, ἢ
δι’ ἐπιστολῆς πυθέσθαι, οὕπω πάλιν πιθανὸν) εἶναι
φαίνεται τὸν φιλόσοφον ἀγνοεῖν, ὡς ὁ
Ἡραχλῆς τὴν τεχνοχτονίαν τοῖς μνστὩριοις
τῆς Δήμητρος ἐν ᾿Αθήναις ἐχαθάρθη - καὶ μετὰ τὸν
φόνον ᾿Ιφίτου, ὃν ἑταῖρον ὄντα χαὶ ξένον ἀνεῖλεν.
᾿Απόχρη ut» οὖν χαὶ ταῦτα * ὡς καὶ χαθαρμοὺς "EX
ληνες τῶν ἀτόπων πλημμελημάτων χαθυπισχνοῦντο *

τοσοῦτον
μετὰ

tini conjugis dolo interfecti sunt. » Pomp. Oros.
« Constantinus imperii sui 22 anno Faustam ir-
terfecit in balneas ardentes conjectam. » Eutr.

1289 ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. VII. 1290

xai χατήγοροε Σωπάτοου μᾶλλον χαθέστανται, τοιαῦ- À Etut concedamus, Sopatrum facile eum illo colio-
τα διαποαττόμενοι " οὐ γὰρ πω ποοχχθείην τὸν ἐπὶ — qui, aut per epistolam agere potuisse, non tamen
credibile videatur, j.hilosophum tantum ignorasse,
Ταύτα μὲν οὕτως. quod Hercules post liberorum suorum necem, et
Iphiti amici et hospitis cedem, Athenis mysteriis Cereris expiatus atque purgatus sit. Satis porro
fuerit ostendisse, gentiles etiam ipsos fcedorum flagitiorum lustrales expiationes promittere solitos .
eosque qui ista confinxere, Sopatri magis aceusatores esse. Non enim persuarderi possum, tam

cooíz πεοίδλεπτον ΣΏπατρον ταῦτα πγνοηχέναι.

clarum in sapientia virum talia ignorasse. De his satis.

ΚΕΦΑΛ. AG".

Περὶ τῆς ἀγίας Ἑλένης ὡς εἰς Ῥώμην ἔχε"
χαὶ περὶ τοῦ διαλόγου τῶν 'EGoxiov μετὰ
τοῦ ἁγίον Σιλδέστρου.

Tz;

Βιθυνῶν

δὲ τοῦ βασιλέως μητρὸς Ἑλένης χατὰ τὴν
ἑπαοχίαν διατοιδούσης, Ἑδοαῖοι τὸ τῆς
βασιλέως

Β

μεταδολῆξς ἀθοόον τοῦ ὕπολογισάμενοι,
ἀναπείθουσπι τὴν μητέοα ἡράφειν
τῶ υἱῷ, χαλὸν μὲν ποᾶξαι τῆς εἰδωλιχζς ἀποστάντι
θοησχείας " οὐ χαλὸν μέντοι ποιῆσαι τῇ νεοπαγεῖ
τοῦ Ναξωραΐίου θρησχείᾳ πεοιελθεῖν. Καὶ ἢ μὲν
ἐποίει τὰ εἰσηγούωενα - Κωνσταντῖνος δὲ τὰ τῆς μὴ-

χαι παρ γον

700; δεχόμενος γράμωατα, τὸ εἰκὸς ὑπετίθει ^ xai
τῶν Ἰουδαίων τινὰς μετεστέλλετο, ὥστε τοῖς Xpt-
στιανῶν ποεσθυτέροις εἰς λόγους ἐλθεῖν * xal ὦ τῶν
μεοῶν τὰ χρείττω ἐχλογισθείη, τούτῳ ἐξ ἀναγχαίονυ
ἐφέπεσθαι. Και δὴ τὸ τέταρτον ἡγουμένου Κων-
σταντίνου, σύνοδος ἐν τῇ χατὰ Ῥώμην πόλει γθοοέ-
ζετο, ἐν ὦ Ῥωμαίων μὲν ἑἐπίσχοποι δ' μὲν πρὸς
τοῖς εἴχοσιν ἧσαν, Ἰουδαίων δὲ ἱεοεῖς πρὸς τοῖς si-
χοσιν ἐχατὸν * ὧν ἔξαρχοι δώδιχα ἧσαν. Σέλδεστρος C
δὲ τῆς συνόδου χαὶ τοῦ διαλόγου ἡγεῖτο. Παοῦν δὲ
xxi ὁ βασιλεὺς x«i ἢ θασιδὶς Ἑλένη, ἑχατέρων
μετὰ συνέσεως ἀχροώμενοι. ᾿Επεὶ δ᾽ ὁ ἱερώτατος
Σῶθεστρος δυνάμει λόγων πολλῷ
ἄνεγχεν, ὡς ἀχανεῖς τοὺς ἐγαρίτους ἐκχείνων δεί-
πειθανάγχῃ τῶν ἀποχρίσεων "

τῷ μέτρῳ παο-
χνυσθαι, ἀγχομένους τῇ
τέλος ἐπεὶ xai τὸν παρὰ τοῦ φαομάχος πεφονευμέ-
γον ταῦρον Χριστοῦ τῇ χλήσει πωμίστα, πάντες προσ-
ἐόντες, τοῖς ποσὶν ἐχείφου χατέπιπτον “ xai τὸ σφέ-
τερον διαπτύουτες ᾿σέδας, τὰ ἴσα Σιλδέστρῳ xai
αὐτοὶ φοονὲϊν ἠναγχάξοντο * xxi ελεῖν ποοηγμένοι,
μᾶλλον ἑάλωσαν. Τοῦτο γενόμενον, x«i τὴν μαχα-
ρίαν Ἑλένην ἔπειθε, χρείττονά τινα περὶ τῷ υἱῷ
οἴεσθαι. Ὅθεν xai τὸ πάτριον x«i αὐτὴ σέδας ἀπο-
θεωμένη, I06éíc-po ποοσέπιπτε " xai ἐτελεῖτο τὰ
μυστικά " xai μήτηρ εἶναι τοῦ τοσούτου τὴν ἀρετὴν
ἄριστα ἔφαινεν, ἐπίσης ἐχείνῳ xai τὸν ζῆλον χαὶ
τὴν πρὸς Χριστὸν πίστιν διαχειμένη.

D

KE9AA. AZ'.

Περὶ τῆς αάχης Κωνσταντίνον xai Μαξι-
ivou* διήγησις περὶ τῶν τὸ σημεῖον

ἐπιφερομένων τὸ σταυριχόν.
ταῦτ᾽ οὐχ ἦν, ὡς εἴρηται, ἀνεχτῶς ἔχειν μανθά-
»ov:x Μαξιωῖνον τὸν ἐπ᾽ ᾿Ανατολῆς τύραννον. Ὅθεν
καὶ πόλεμον ἄσπονδον ἀνεχίνει * χαὶ ἔν βραχεῖ τὸ
πᾶν συνεχύχα * χαὶ στρατόπεδα ἥθροιζε, χαὶ μυρί-

(1) Pactis violatis quee cum Licinio inierat. Euseb. .

ParRoL. Gg. CXLV.

CAPUT XXXVI.

De sancta Helena, ut ea Romam venerit, et de collo-
quio Judzorum cum sancto Sylvestro.

Imperatoris mater Helena in provincia tum Bi-
thynia agebat. Ibi Judei imperatoris mutationem
secum ipsi reputantes, matri ejus suadent, ut ad
filium scribat eumque admoneat : recte quidem
fecisse, quod ab idolorum cultu discesserit, non
recte autem, quod Nazarei nuper exortam religio-
nem sit complexus. Quod illa ita fecit. 495 Con-
stantinus vero acceptis a matre litteris, ei id quod
decebat rescripsit : et ex Judeis quosdam Romam
evocavit, ut. cum presbyteris Christianorum ser-
mones per colloquium conferrent, et quae pars me-
liora afferre reputaretur, ut ea necessario pars
alteram sequeretur. Et jam quartum, curante ac
preeunte Constantino, conventus in Roimnana urbe
cogebatur, inquo Romanorum quidem episcoporum
viginti quatuor erant : Judeeorum vero sacerdotes
centum et viginti, in. quibus duodecim reliquis
preibant. In conventu et colloquio eo Sylvester
princeps erat. Aderat in eo et imperator ipse, et
mater ejus Helena, attente et diligenter utrosque
audientes. Cum autem sacratissimusSylvester elo-
quentie vi multis modis illos ita superaret, ut
eum magna cum admiratione delecti illi Jadei
hianti ore 'stupentes audirent, efficaci responsio-
num ejus persuasiohe consternati : cumque po-
stremo taurum ille veneno enecatum, iuvocato
Christi nomine, restitueret, omnes ad pedes ejus
sunt provoluti, cultuque suo projecto, idem de
religione cum Sylvestro senserunt : ita ut qui eo
animo venerant ut alios caperent, ipsimet sint
capti. Boc factum etiam beate Helene, ut de filio
melius jam sentiret, persuasit. Quinet ipsa patrie
religionis cultu relicto, ad Sylvestri procidit pe-
des : ab eoque sacra fidei nostre mysteria edocta,
vera tandem tot tantisque virtutibus prediti filii
mater esse apparuit, eodem cum illo ardore et fide
in Christum concepto.

CAPUT XXXVII.

De conflictu Constantini et Maximini. et de eis qui
signum crucis in ezercitu tulerunt vezlliferis.

Hec cum cognovisset Maximinus, Orientis ty-
raunus, non potuit nonimpatienter ferre. Quamob-
rem bellum irreconciliabili odio maximum mo-
vit (1), brevique res omnes miscuit et turbavit.

Al

Υ

1491

copias contraxit, et ad pugnam se quam maxime
potuit instruxit, spe et fiducia demonutn, nec non
armatorum pluríma turba seductus. Itaque etiam
imperator celeberrimus, una cum Licinio Cesare,
Roma terra marique Orientem versus est pro-
fectus, cum exercitu forti et robusto : 496 quo
tamen ille non tantum, quantum ipsius crucis
armatura, confidebat. ELposteaquam in Bithyniam
ad locum, qui Astacus dicitur, ventum est, contra
sceleratum hostem signa infesta jam inferentem,
maxima cum fiducia acie instructa progreditur.
Jusserat autem Constantinus Magnuscrucis signum
preferri, quod a Romanis antea Labarum diceba-
tur, signis militaribus aliis longe prestantius,
quodid a militibus preferri et adorari lege cautum
fuerit. Quam ob causam etiam Constantinum puto
celeberrimum Romani imperii vexillum in Christi
signum mutasse, ut frequenti ejus spectaculo et
cultu subditi in desuetudinem pristine supersti-
tionis venirent, eumque solum Deum esse arbitra-
rentur, quem imperator et duces ejus colentes,
propugnatore adversus hostes uterentur. Hoc igi-
tur signum preferri, et laborantibus periclitanti-
busque cohortibus adesse, atque a satellitibus per
vices in humeris gestari, ordinesque cum eo cir-
cuire jusserat. Salutifera heec armatura cum sic
Constantini aciem preiret, Maximinus suis pre-
cepit, αἱ quicunque collimare certoque jaculari
possent, in signum id tela conjicerent, atque in
ipsum confertim cum impetuferrentur. Quapropter
is quiid ferebat(dicitur autem Greece superstitionis
fuisse), metu perculsus, alii portandum tradere

festinavit. Atque ibi alter quidam patre martyre

prognatus, alacriteradmodum prosiluit, thoracem
et galeam longe a se abjecit, solaque tunica tectus
signum crucis arripuit. Porró ille quai sibi a telo-
rum ictibus eaverat, lethali vulnere accepto con-
cidit. Qui vero sacratum crucis signuin ferebat,
quamvis dense nivis instar tela in eum conjice-
rentur, a nullo tamen est vulneratus. Nam preter
opinionem omnem divina quadam virtute tela ab
hostibus emissa, haste signi illisa atque impacta,
ab eo qui id ferebat in medio armorum discri-
mine versante avolabant. Dicitur preterea, atque
a Dei amantibus viris creditur, nec alio unquam
tempore qui signum id tulerit, in sinistrum aliquem
decidisse casum, aut vulneratum captumve esse.
A97 Sed enim prelio commisso, tyrannus, qui
detestandia magorum imposturis fretus fuerat, in-
teriore quoque tunica abjecta, militarique habitu
sumpto, cum paucisadmodum qui ei bene volebant
evadens, quam celerrime quo eum pedes ferebant
profugit, et vicum alium alio mutans, vix se ex
hostium manibus subduxit : reipsa verum esse
ostendens divinum illud oraculum, quod dicit :
Non salvatur rez per mullas copias suas, el gigas
non salvabitur in mulliludine virlulis sug 1 : et
! Psal. xxx, 106,

Ld

NICEPHORI CALLISTI

exercitum collegit, ingentes innumere multitudinis À «vdpx cvuvexpórtt στίφη * xmi εἰς μεχην

B

1292

ὐτρέ-
πιστο, δαιμόνων ἔὥπίσι xai ὁπλιτῶν αυριάσιν ἡπα-
τημένος. Διά τοι ταῦτα χαὶ ὁ πανεύφημος Βασιλεὺς
τῆς Ῥώμης ἀπάρας, συνείπετο δὲ οἱ αὐτῶ x«i At-
χένιος Καῖσαρ σὺν οὐκ ἀγεννεῖ τῷ στρατῷ xe«i διὰ
γῆς χαὶ θαλάσσης, κατὰ τῆς ἕω ἐφέρετο, οὐ αἄλλον
τούτοις ὃ τοῦ σταυροῦ πανοπλία τὸ θαῤῥεῖν ἔχων.
Ἐπεὶ δὲ χαὶ εἰς βιθυνέαν ἧχε, περί πον τὸν, ὃς
ΓἌσταχος καλεῖται χῶρος, συωδώλει πρὸς μάχην
τῷ παλαμναίῳ ἐχθρῶ, tL ἐναντίας
ὅσης ἄν τις εἴποι θρασύτητος. Ὁ δὲ μέγας: Κων-
σταντῖνος τὸ τοῦ σταυροῦ σημεῖον προηγεῖσθαι
προσέταττεν * ὃ πορὰ Ῥωμαίοις πρότερον Λαξωρον
ὠνομάζετο. Καὶ τῶν ἄλλων σημείων πολεμιχῶτε-
ρον X»- ὅτιωερ ἐχεῖνο χαθηγεῖσθαι χαὶ προσχυ-
νεῖσθαι τοῖς στρατιώταις νενόμιστο. Καὶ διὰ τοῦτο,
ὥς γε οἴομαι, xxi Κωνσταντῖνον τὸ παρὰ Ῥωμαίοις
ἐπισημότατον σύμθολον τῆς ἀρχῆς tig Χριστοῦ
σημεῖον μεταδαλεῖν " ὡς ἂν τῇ συνήθει θέᾳ καὶ
θεραπείᾳ πόῤῥω τοῦ συνήθους τοὺς ἀρχομένους ἂλ-
θεῖν. Τοῦτον δὲ μόνον ἡγεῖσθαι Θεὸν, ὃν δῆτα χαὶ
βασιλεὺς χαὶ ἡγεμόνες τιμῶντες, ἀμυντηρίῳ χρῶὼν-
ται κατὰ τῶν πολεμίων. Τοῦτο γοῦν προγγεῖσθαι
ἐπέταττε, χαὶ

ἐχέλευε᾽ xai γε

ἥχοντε, μεθ᾽

ταῖς χαμνούσαις φάλαγξι
δορυφόρους ἀμοιθαδὸν ἐπὶ
φέρειν ἐπέταξε͵ χαὶ τὰς τάξεις πε-

βιιέναι. Tou τοίνυν σωτηρίου ὅπλον mpoxyovutvos,

παρεῖναι
TUY
ὥμων ταῦτα
πάντας τοὺς εὔστοχον ἀφιέντας, χατ᾽ ἐκείνου πὲμ-
πεῖν τὰ βέλη Μαξιμῖνος ἐχέλευε, xoi χατ᾽ αὐτοῦ
ἐπιέναι ἀθορον * εἰς δέος τοίνυν περιελθοντα τὸν
τοῦτο φέροντα, ὧν δ᾽ ὡς λόγος τὰ Ἑλλζνων goo-
νῶν, ἐτέρῳ παραδοῦναι ἐσπούδαζεν. ΓΑλλος dé τις
μάρτυρα σχὼν πατέρα, προθυμότατα προπηδήσας,
τὸν τε θώραχα x«i τὸ xp&vog ὡς ποῤῥωτέρω βα-
λὼν, ἐνὶ χαὶ μόνῳ χιτωνίῳ σχεπομενος͵ τὸ σταυρι-
χὸν συμεῖον χαθήρπαζε. Καὶ ὁ μὲν τῶν Qoo
ἔξω γενόμενος, χαιρίαν πληγεὶς ἔχειτο * ὁ di τὸ
σημεῖον ἐπιφέρων τὸ σταυριχὸν, χαΐίπερ χατὸ νι-
φάδας αὐτῷ τῶν βελῶν ἐπιχεομένων, ἄτρωτος ἵν.
Παρὰ δόξαν γὰρ πως ὑπὸ θείας δυνάμεως τὰ τῶν
πολεμίων ἐπαφιέμενα βέλη τῷ ξύλῳ τοῦ σημείου
προσπήγνυσθαι " ἀγίπτασθαί γε μὴν παντάπαν τοῦ
φέροντος, xai ταῦτα μέσῳ τῷ χινδύνῳ ἐνειλφααύ-
νου. Λέγεται μέντοι xai ἀχοαῖς φιλοθέων πιστεύε-
ται, μηδὲ ἄλλοτέ ποτε τὸν τὸ σημεῖον τοῦτο ἐπιφε-
ρόμενον σχαιᾷ τινι περιπεσεῖν συμφορᾷ, ἀλλ᾽ οὐδὲ
τραυματίαν ἥ ἀπαχθῆναί ποτε, TÉ;
γενομένης, ὁ τάϊς μυσαρκαῖς -ou-
xxi τὴν toxa:U
στρατιωτιχὸν περιθέωτνος

αἰχμάλωτον
γοῦν συμθολῆς
τείαις ἐπερειδόμενος τύραννος,
ἐσθῆτα ἀποθαλὼν, χαὶ
σχῆμα, μετ᾽ ὁλέγων πᾶνν τὸ εὔνουν φυλαττόντων
αὐτῷ διαδρὰς οἴ ποδῶν εἶχεν ἔφευγε. Κύμην δ᾽ lx
χώμης ἀμείδων, μόλις τὰς τῶν πολεμίων χεῖρας
διέξεισιν * ἔργῳ δείξας ἐπαληθεύοντα τὸν θεῖον
xpxcuóv: Οὐ σώξεται βασιλεὺς διὰ πολλὰν δύ-
ναμιν, φάσχοντα᾽ χαὶ γίγας οὐ σωθήσεται i
πλήθει ἰσχύος αὐτοῦ" καὶ ὅσα ἑξῆς τοῦ Values.
Αἰσχοῶς δ᾽ οὕτως ἐπὶ τὸν οἰχεῖον χῶρον ἔλθὼν, τὸν

T7 T

4493

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. VII.

1294

θυμὸν ὅλον ἐνσχήπτει xarà τῶν αὐτοῦ ἱερέων καὶ À que in Psalmo sequuntur. Postquam vero ex turpi

προρητῶν" ὧν ταῖς μαγγανείαις ἀναῤῥιπισθεὶς,
τὸν τοσοῦτον ὥρατο πόλεμον. Καὶ μάλιστα
διαδεδοημένους ἐν τούτοις ἀθροίσας, οἷα γόητας x«i
ἀπατεῶνα: χατέσφαττε. Toà δὲ τῶν Χοιστιανῶν
ἐφόρῳω Θεῷ νόμον ὑπὲρ αὐτοῦ, οὐχ οἷον τοῖς πρότε-
pov, ἀλλ᾽ ἐντελῆ ἐψηφίξετο. ᾿Ολίγου δὲ χοόνον διαῤ-
putres, ἀπροθέσμως οὕτως αἰσχίστω αὔρῳ τὸν βέον
κατέστερεφεν. Ἐγυ δὲ xai τὸν νόμον, ὡς εἶχεν

ἐγγράψω τῇ συγγραφῇ.

τοὺς

KE9$AA. ΛΗ΄.
Περὶ ὧν διαδρὰς τὸν χίνδυνον Μαξιμῖνος
καλῶς ἔγραφε.

Αὐτοχράτωρ Καῖσαρ Tui Οὐαλλέριος Μαξιμὲ-
voc, Γερμανιχὸς, εὐτυχὴς, 8204616,
ἀνίχητος, σεθαστός. Κατὰ παντα τρόπον ὑμᾶς
διηνεκῶς τῶν ἐπαρχιωτῶν τῶν ἡμετέρων τοῦ χρη-
ταῦτα αὐτοῖς βούλεσθαι

Σαρυατιχὸς,

gíuou προνοεῖσθαι * χαὶ
παρέχειν, οἷς τὰ λυσιτελῷ πάντων μάλιστα χατοο-
τῆς λυσιτελείας xai χροησιμότωητός
αὐτῶν " καὶ ὁποῖα πρὸς τὴν δηυο-
&ouóltt, x«i ταῖς ἐχάστων δια-

θοῦται, xai ὅσα
ἔστι τῆς χοινῆς
σίαν λυσιτέλειαν
vom προσφιλῆ τυγχάνει, οὐδὲν ἀγνοεῖν, ἀλλ᾽

ἔχαστον ἀνατρέχειν ἐπ᾿ αὐτὸ τὸ γινόμενον, γινώ-
Oxtt» τε ἔχαστον τῶν ἀνθοώπων, χαὶ ἔχειν ἦν

ἑαυτῷ, δᾷῇλον εἶναι πιστεύομεν, Ὁπότε τοίνυν πρὸ
τούτου δῆλον γέγονε τῷ γνώτει τῇ ἡμετέρα ἐκ ταύ-
τῆς τς προφάσεως, ἐξ ἧς χεχελευσμένον ἦν, ὑπὸ
θειοτάτων
γονέων τῶν Ὠυετέρων τὰς συνόδους τῶν Χοιστια-
νῶν ἐξορῆῇσθαι, σεισμοὺς xxl ἀποστιρή-
σεις ὑπὸ τῶν βιενεφριχιαλίων γεγενῆσθαι * χαὶ εἰς
τοὐπιὸν ὧδε τοῦτο προχωρεῖν χατὰ τῶν ἐπαρχιωτῶν

-- - Φ ν» - -
^T. Διοχλητιανοῦ x«t Μαξιμιανοῦ τῶν

πολλοὺς

Ὡμετέρων, ὧν μάλιστα πρόνοιαν τὴν ποοσήχου αν
σπουδάξομεν, τῶν οὐσιῶν τῶν ἰδέων αὐτῶν χατατρι-
βομένων, δοθέντων γοχμωάτων πρὸς τοὺς ἡγεμόνας
ἑχάστης ἐπαρχίας τῷ παρελθόντι ἐνιαυτῷ &vouo-
θετήσαιεν " ἵν᾽ sl τις βούλοιτο τῷ τοιούτῳ ἔθει, ἢ
τῇ τοιαύτη φυλαχῇ τῆς αὑτῆς θρησχείας ἔπεσθαι,
τοῦτον ἀνεαποδίστως ἔχεσθαι τῆς ποοθέσεως τῆς
ἑαυτοῦ, xat ὑπὸ μηδενὸς ἐμποδίξεσθαι μηδὲ χωλύε-
Get, xai εἶναι αὐτοῖς εὐχερειαν, ἄνεν τινὸς φόθου xal
ὑποψίας τοῦθ᾽ orto ἐχάστῳ ἀρέσχει ποιεῖν, Πλὴν
οὐδε νῦν λανθάνειν ἡμᾶς ἠδυνήθη, ὅτε τινὲς τῶν δι-
χαιστῶν παοενεδυμοῦντο τὰς Lusríoxg χελεύσεις "
χαὶ διστάξειν τοὺς ἡμετέρους ἀνθρώπους πεοὶ τὰ
προστάγματα τὰ ἡμέτερα παρεσχεύσσαν " xai οχνὴ-

" , - * ΄σ
ρότερον προσιέναι ταύταις ταῖς θρησχείαις, αἷς
ὧν ἀρεστὸν αὑτοῖς ἐποίησαν, Ἵνα τοίνυν εἰς: τὸ

ἑξᾷς πᾶσα ὑποψία τοῦ φόξιν xut ἀμφιβολία πεοιχι-
ρεθῷ, τοῦτο τὸ διάταγμα προτεθῆναι ἐνομοθετήσα-
pr» ^ κα πᾶσι δῆλου γένηται, ἐξεῖναι τούτοις, οἵ-
τινες ταύτην τὴν αἴοεσιν χαὶ τὴν θοησχείχν μετιέ-
v&t βούλονται, ἐχ ταύτης τῆς δωοεᾶς τῆς ἡμετέοσς,
χαθὼς ἔχαστος βούλεται, ἢ Q0) αὐτῷ ἔστιν, οὕτω

προσιέναι τῇ θοησχείᾳ ταύτῃ, ἣν ἐξ ἔθους θρη-

fuga in ditionem suam pervenit, iram furoremque
omnem in sacerdotes et vates suos emisit, quorum
magicis inoantationibus et imposturis adductus,
tantum susceperat bellum : collectosque ex iis cla-
rissimos quosque, veluti prestigiatores ac sedu-
ctores jugulavit. Christianorum autem tutelari Deo,
non qualem antea, sed perfectam jam integramque
pro eis constitutionem proposuit : nec ita longo
post tempore, preter fatum feda morte vitam
finiit. Constitutionem eam his adnectandam censui.

CAPUT XXXVIII.

De edictis que Maziminus periculo evitato recte
proposuit.
« Imperator Cesar Cajus Valerius (1) Maximinus,

B Germanicus, Sarmaticus, Felix, Pius, Invictus,

Augustus. Omnibus nos modis continue provincia-
lium nostrorum commoditati providere, eaque eis
prestare velle, que omnium maxime fructuosa
sint, et que ad usum utilitatemque omnium com-
munem faciant, reique publics conveniant, atque
animis omnium chara grataque accidant, nemi-
nem ignorare, sed unumquemque hominum, ad
rem ipsam recurrentem, nosse persuasuinque ha-
bere credimus. Quandoquidem autem manifestum
antea vobis est, propterea quod a divis parentibus
nostris Diocletiano etMaximiano preceptum fuerat,
conventus Christianorum tollendos esse, permul-
tos ab officialibus excussos spoliatosque esse bonis
suis: 2.9 8 id quodin futurum quoquesiccontra sub-

C ditosnostros,quorum nos,quod ita facultateseorum

et possessiones diriperentur, curam maxime genere
decuit, procedere debuerat : datis proximo anno
ad cujusque provincie prefectos litteris constityi-
inus, si quis consuetudini tali aut observationi
cultus ejuséemodi adherere vellet, ut is nullo in-
terposito impedimentà propositum suum teneret,
neque a quopiam, quominus facile absque timore
et superstitione omni, quod cuique placuisset face-
ret, prohiberetur. Caeterum ne nunc quidem latere
nos potuit, judices quosdam jussiones nostras non
recle accepisse : quapropter factum, ut de eis ho-
mines nostri dissentire cceperint, lentiusque ad
religiones eas quas ipsi probassent, accesserint.
Sed enim ut deinceps omnis metus, suspicio et du-

D bitatio precidatur, constitutionem presentem pro-

poni voluimus,ut omnibus sit notum ac manifestum,
quicunque sectam religionemque istam complecti
volunt, licere id eis, ut ad numinis cultum hunc
quem sibi moribus sequendum sumpserunt, se
conferant, ex liberalitate et gratia legis hujus fa-
cere. Quin et dominica atque templa sua eis ex-
struere conceditur. Ut autem major sit liberalitas
hec nostra, illud quoque sanciendum esse duzxi-
mus : Si que sunt domus et predia, que antea
juris Christianorum fuerint, et parentum nostro-
rum jussionibus in jus fisci cesserint, aut a civita-

(1) Rufinus habet, Galerius, Idem supra Jovius nominatus.

4295 NICEPHORI CALLISTI 1296

te aliqua tencantur, sive venditio seu donatio A σχεύειν «sro. Καὶ τὰ χυριαχὰ δὲ rà οἰχεῖα ὅπως
aliqua intercesserit, ut ea omnia in anliquum χατασχευάξοιεν, συγχεχώρηται. ἵνα — ufvrot xei
Christianorum jus revertantur, ut in eo quoque μείξων γένηται à ἡμετέρα δωρεὰ, xai τοῦτο νο-
pietatem et providentiam nostram omnes animad- μοθετῆσαι χατηξιώσαμεν ^ iv! εἴ τινες οἰκέαε xai
vertant. » Hec ille postea scripsit, fortasse etiam χωρία τοῦ δικαίου τῶν Χριστιανὼν πρὸ τούτου ἐτύγ-
ut Constantinum mitiorem sibi redderet. Edictum χανὸν ὄντα * ix. δὲ τῆς χελεύσεως τῶν γονέων τῶν
porroistud propositum estnondum integro exacto ἡμετέρων tig τὸ δίχαιον μετέπεσε τοῦ φέσχου, ἢ
anno, ex quo jussionesejusadversus ΠΟΒ5 columnis ὑπὸ τινος χατελήφθῃ πόλεως - εἴτε διάπρασις τού-
incise fuerant. Et quibus antehac apud cum non τῶν γεγένηται, εἴτε εἰς χάρισμα δίδοταί τινι, ταῦτα
dico regionem aliquam, sed ne solitudinem qui- πάντα εἰς τὸ ἀοχαῖον δίκαιον τῶν Χοιστιανῶν ἀνα-
dem incedere permissum fuerat, 499 verum ut χληθῆναι ἐχελεύσαμεν " ἵνα xai ἐν τούτῳ τὸς nut-
impii Deoque prorsus carentes, ex locis omnibus τέρας εὐσεδείας χαὶ τῆς προνοίας αἴσθησιν πάντες
ejecti, omnibusque malis expositi, atque ferro, ^ A«6wctv.» Τοιαῦτα ἔγραφεν ὕστερον, ἴσως xai τὸν
igni, bestiis et innumeris suppliciorum mortisque Κωνσταντῖνον ἐχμειλισσόμενος. Ὕστερον δὲ Zo»
generibus objecti, tormenta et cruciatus oinnes τῶν ἐν στήλαις xaÜ' ἡμῶν γραφέντων ταῦτα, οὐ
sustinuerant : ii tandem religionem suam babere p πᾶάνν τελείον ἐνιαυτοῦ ἐξήχοντος. Καὶ ot πρόσθεν
et edes sacras construere jubentur, juribusque παρ᾽ αὐτῷ μήτοι γε χώραν, ἀλλ᾽ o20" ἔρημον icut
suis illis frui permittitur. vot χατοιχεῖν, ἀλλ᾿ ὡς δυσσεθδεὶς x«i ἄθεοι παντα-
χόθεν ἐξελαυνόμενοι, πᾶσέ τε προχείμενοι τοῖς δεινοῖς, xai σιδήρῳ χαὶ πυρὶ χαὶ θηρσὶ xoi μυοίοις
θανάτοις προθεδλημένοι, x«i πᾶν εἶδος χολάσεως ὑφιστάμενοι - οὗτοι δὲ x«i θρησχείαν ἔχειν, καὶ oi-
χους tux npiouc ἐγείρειν χελεύονται, καὶ τῶν προσόντων σφίσι διχαίων ἐπαπολαύειν ὑφέεντο.

CAPUT XXXIX. ΚΕΦΑΔ. AG'.
De interitu Mazimini, qui vindicta divina accidit: Περὶ τῆς évdíxou φθορᾶς Μαξιμιανοῦ, xai
et de extrema internecione veritatis inimicorum. τῆς ἐσχάτης ἀπωλείας τῶν τῆς ἀλοθείας
ἐχθρῶν.
Atque hec post fugam (1), quasi insigni quopiam Ταῦτα δ᾽ ὡς διαδοὰς, xai τινος ὄῷθεν εὐεογεσίας

beneficio in ea affectus, et aliquid nostra causa, τυχὼν, x«t παθὼν μὲν οὐχ ἅπερ ἐχρῶν dt Qut,
quamvis non ita ut commeruerat, passus, perinde ὥσπερ ἀνθομολογησάμενος ἔγραφε * δευτέοα δὲ
atqueid propalam confiteretur, scripsit. Cum autem παρατάξει προσδαλὼν ἡμῖν, τὸ βιοῦν καταστρέρει "
secundo nobiscum conflictu congrederetur, vitam πλὴν οὐχ ὡς χρεὼν διαγωνιζόμενος, xxi μετὰ dé-
amisit: sed non ita ut decuerat decertans, neque — x4 ἀνδριχῶς πίπτων ^ ἀλλ᾽ ἡ μὲν παράταξις χατὰ
cum laude et gloria fortiter cadens. Namque acies C τόὐ πεδίου συνίστατο : αὐτὸς δὲ oixot μένων χαὶ τὰ
quidem ejus in loco plano structa constitit. Ipse βέλη διαδιδϑράσχων, oix τις Θεῷ χεῖρας ἀνταίρων,
autem domi se continens, et tela effugiens, veluti ὀεηλάτῳ xa0' ὅλου τοῦ σώματος πλήττεται μα-
qni manus adversus Deum sustolleret, divino in στιγι. ᾿Αλγηδόνι μὲν γὰρ εὐθὺς περιωδυνία σχεθεὶς,
toto corpore suo affligitur flagello. Confestim siqui- ἐκχυλίετο, λιμῷ συντηχόμενος " πῦρ δὲ xarà τῶν
dem dolore ex anxietate surmfif& correptus, inlecto ἐγχάτων ἔνδοθεν ἀνχπτόμενον, dus cà» πλάσιν
volvebatur, et inedia tabescebat. Incensio autem πᾶσαν, x«i τὸ προσὸν εἶδος τῆς poopüg ἐξηφάνι-
intra viscera exorta, habitum et formam omnem ζεν- ὡς μετὰ βραχὺ ὀστέον τι ξηρὸν εἰδώλῳ παρ-
corrumpebat : extrinsecus etiam specimen ejus εοιχὸς ἐναπολειφθῦναι ’ χαὶ δέος ἐμποιεῖν τοῖς
deformabat, ita ut brevi nihil in eo esset reliqui, ὁρῶσι, x«i τάφον ὥσπερ τῆς ψυχῆς ὃ δύλαχον iwi
quam os ariduin, simulacro persimile, quod hor- οἱ τὸ σῶμα, ὡς ἐν βάθει δή τινι τὸν jvxi» χατο-
rorem tiimoremque spectantibus incuteret, οἱ ρωρυγμένην ἔχον. Σφόδρα δὲ τὸν μυελον χαταφλε-
ut corpus ejus tanquam anime sepulorum, autcu- γόμενον, τοὺς μὲν τῶν ὀμμάτων βολβοὺς τῆς oi-
leus quidam altius eam in se defossam continens, χείας ἔδρας ἐξίστασθαι, xoi ἀποπλανᾶσθαι τῆς λή-
esse videretur. Et cum medulle omnes exustme ξεως, πηρὸν χαταλείποντας, τὸν δ᾽ ἐπὶ τούτοις τῷ
essent, oculorum orbes loco suo moti exciderunt [) σφοδρῷ τῶν πόνων ἐχδιαζόμενον, ἀνθομολογεῖσθαι
eumqueexcecarunt.lpse porro doloribus maximis Θεὼ xal τὸν θάνατον ἐπισπέρχειν * τὸ δὲ παᾶντων
excruciatus, Deoque confessus, mortem sibi acce- ἔσχατον, ἀξίαν τὴν δίχην διδόναι οἷς xarà Χοιστου
lerari oravit: postremoque omnium condignas se παροινήσειεν, ἐπειπὼν, οὕτω ÓOüra τὴν μυσαραν
penas pro flagitiis ac contumeliis, quibus proter- ἐχείνην ἀφῆχε ψυχήν. Τοῦτον δὲ τὸν τρόπον xe
ve et petulanter Christum esset persecutus, dare τούτου ἐχποδὼν χαταστάντος, ὃς τῶν ἄλλων rupt-
testatus, exsecrandam tandem illam egit ani- νων πιχρότερος ἦν, τὰ piv τῶν ἐκχλησιῶν εὖθυς ἐξ
mam (2). Verum enimvero hoc quoque ad hunc αὐτῶν χρηπίϑων ηγείροντο, χαὶ ὁ τῆς πέστξως λόγος
modum, qui tyrannorum omnium acerbissimus μεῖζον ὃ πρότερον ἐπαῤῥησιάζετο * τὰ δὲ τὸς εἰδω-
fuerat, e medio sublato, ecclesie statim ex ipsis λομανίας εἰς τοὐπίσω ἐχώρει χαὶ ἀτιμέας ixür
fundamentis excitantur, fidei verbum liberius πλατο" χαὶ δῆτα πρῶτος αὐτὸς Μαξιμῖνος ὡς β»»

(1) Euseb. lib. ix, cap. 10. per Orientem fuit. Diac. Tyrauno hoc sublato,
(2) Hic Cesar quadriennio, Augustus triennio — Christianismus in Oriente reflorescit.

1291 ECCLESIASTICA HISTORLE LIB. VII. 1298
μισὴς xxi τύραννος, γράμμασιν ἀπανταχοῦ ἀνηγό- À quam antea praedicatur, $00 idolorum furor po-

ρευτο, δηποσία στηλιτευόμενος. Στῦλαι δὲ αὐτοῦ
καὶ γοαφαὶ ὅσαι χατὰ πόλεις εἰς τιαὴν ἐχείνω
ἀνεῖυτο, αὐ uiv ἀφ᾽ ὕψους ῥιπτόμεναι, εἰς λεπτὰ
σωνετρίθοντο * αἱ δὲ ἀσθολῃ τὰ πρόσωπα x«i σχο-
-εινῶ χοώματι ἐμελαίνοντο, παίϊγνιὸόν τε xxi παιδιὰ
τοῖς παίζειν ἐθέλουτε ποούχξιντο. Τιμαὶ δὲ ἄλλαι
τῶν τῆς ἀληθείας ἀντιπαλων 20102970. Ὅσοι γε
uà» ἦσαν τὰ ἐχείνου φοονοῦντες, x«i σοδαοώτεοον
ἑμπαοοινοῦντες τοῖς Ὀμετέοοις, τὸν ἀξίαν παρεῖχον
δίχην. Ὁποῖος ἐχεῖνος Πευχέντιος, αἰδοῖος μὲν
ἐχείνω xxi τῶν ψίλων πάντων ὁ γνῃσιώτατος, δισ-
ύπατος XXL τρισύπατος, χαὶ ἄλλων ἀοχῶν ἐπιδὰς
μειζονων ' Λουχιανός τί ἐπισὴς ἀπάσῃ τιαῦῇ καὶ
ἐξουσία διαφεοόντως τιμπωκξνος, xxi τοῖς αἴωασι
τῶν x&t' Αἴγυπτον Χριττιανῶν ὠνούμενος τὰς ἀο-
güs^ πλεῖστοι δὲ xai ἄλλοι, Qv ὧν τὸ κράτος ἐπο-
οέξετο Μαξιωῖνος. xci φοδεοὸς ἐδόχει τοῖς ἅπασιν.
ἝἜφθανε δὲ xai Θεοτεχνον 5 δίχηῃ uxdiv ατλλήσασα
ἐφ᾽ οἵ; χατὰ Χοιστιχνῶν ἐσχαιώοει. Ἐπὶ γὰο τῷ
γεοπαγεῖ ξοχυω χαὶ τοῖς πεοὶ αὐτὸ χαδ᾽ Quo»
πλάσαασι ctu; ποριζοιενος, ἐπέδῃ xai ἀξιώπμα-
τος. Ἐπεὶ δὲ Λιχίνιος τὲν ᾿Αντεόχον εἰσάξει χαὶ τὸ
γοήτων πλῶθος εἰς διαφθορὰν ὅπειγε, παρῆσαν δὲ
x«i οἱ τοῦ νεοπαγοὺς ἱερεῖς ξοάνου, ψχίξοντο T4»
αἰτίαν τῆς ἀπάτες λέγειν ἐχδιαξόμενοι, ot δὲ τὸν
τοῦ Θεοτέχνον τέχνην ποούδαλλοντο ^ ποῶτον ὑξν
Θεότεχυον ἔχτεινε. coi; δὲ γόησιν ἐχείγνοις τὴν
ἀξίαν ἐσχεδίαξε δίκην. Ἐπὶ τούτοις ot παῖδες Μαξιμέ-
γου χαὶ οἱ χατὰ γένος χαὶ φιλίαν ἔχείνω ποοσήχοντες
ποοσετέθεντο, xat τῆς (304 ἀτιμίας χαι τιμωρίας uszi-

χοντες διεφθείροντο - "Oct γε uà ἐδέξαντο παι-
δείαν, ατὸὖξτ συνῆχαν μὲ πεποιθέναι ἐπ᾽
ἄρχοντας, ἐπὶ υἱοὺς αυθοώπων, otc; osx ἔστι
σωτηρία. Ἕν ixtivu τῷ φιαέρα ἀπολοῦνται
πάντες οἱ διαλογιταοὶ αὐτῶν.

Β

tius quam cultus ignominiose intercedit. Et ipse
Maximinus primum ut Deo invisus et tyrannus,
litteris ubique propositis, publicisque invectivis
declaratur. Statua ejus et imagines, qurecunque in
urbibus in illius honorem erect fuerant, ille qui-
dem ex locis editioribus dejectee comminuuntur :
he autem in facie fuligine coloreque atro oblinun-
tur, Indusque et ludicrum illudere ei voleotibus
proponuntur. Et honores alii veritatis inimicorum
abolentur, Deinde etiam qui eadem cum illo sense-
rant, partesque ejus secuti fuerant, et superbius
sacris nostris illuserant, amici et familiares ejus.
justas ferunt poenas. Qualis Peucetius ille fuit, in
mnagna apud illum veneratione habitus, et amico-
rum omnium intimus, iterum ac tertium consul
creatus aliisque etiam honoribus gestis clarus.
Lucianus (1) quoque, omni itidem dignitate ac po-
testate precipue ab eo exornatus, qui sanguine
AEgyptiorum Christianorum honores sibi et magi-
stratus paraverat. Plurimi preterea alii, per quos
potestatem Maximinus summam, ut omnibus terri-
bilis videretur, consecutus fuerat. Comprehendit
quoque Theotecnum vindicta non diu morata,
propter scelera ea que adversus Christianos com-
mentus fuerat. Quod enim propter novum illud
simulacrum et figmenta contra nos excitata hono-
re auctus fuerat, ad dignitates quoque primarias
est evectus. Et postquam Licinius Antiochiam per-
vebnit, et magorum atque impostorum turbam ad
interitum adegit adfuere ibi recentis illius simula-
cri sacerdotes, tormentisque affecti causam impc-
sture suee edere sunt coacti. Atque illi ubi Theo-
tecni fraudem prodidere, primum Licinius Theo-
tecnum occidit, deinde impostoribus illis dignam
inflixit penam. Ad hoe Maximini liberi, et qui vel

genere vel amicitia ei conjuncti erant, adjecti, parique contumelia 9t- poena affecti, caesi sunt :
Quoniam non susceperunt disciplinam, neque intellezerunt ut non confiderent in principibus, in filiis
hominum in quibus non est salus. In die ergo illa perierunt omnes cogitationes illorum.

ΚΕΦΑΛ. Μ΄.
Περὶ τῆς πρυτανευθείσῃς Quiv ἐχ Θεοῦ tt-
οὐνης χαὶ τῶν χατὰ τόπον ἐγχαινέων.

Τῶν δὲ δεοαισων τυράννων οὕτως Ux τοῦ μέσου
,εγενημένων, τὰ τὸς ὠχτιλείας GT:00X τὲ καὶ ἀϑιά-
σειστα u0v0!; χατελείπετο Κωνσταντίνῳ χαὶ Αιἰχινίῳ "
οἱ τῶν χαχίστων tx τοῦ Οἷον διχοῤνέντων, αὐτοὶ ἅτε
τὸς ϑιιχῆς ἀοωγχῆς εἰς αχοιξῷ πεῖραν ὥχοντες, τὸ
, τῆς αὐτῶν πίττεως εὐγενὲς χαὶ πρὸς ἅκασαν ἀρε-
τὸν δεξιὸν, διὰ τοῦ ὑπὲο Χοιττιχνὼν πᾶντα χινεῖν
χαὶ ἰογάτεσθχ', χαὶ γοποὺυς ὑπὶο αὐτῶν ἀσφαλεῖς
xut», ἀοχούντος ὑπέδειξαν. Kot dà φαιδρὰ μεν
φαέοα xai dur; οὐδενὸς εἐπιποοσδοῦντος νέφους
ἐπέλααπε xx5x/422" xai θεία τις αἴγλς ὑπεοψνὴς
ταῖς ἀνὰ τὴν οἰχουμένην ἐχχλκσίαις χατζτστραπτεν.
Ἔν ἀγθονω δὲ ποούχειντο τὰ ἡμέτερα ^ χαὶ πᾶς τες
ἐκ πεοιουσίας μετεῖχε τῆς ix Θεοῦ πουτανευθείσης

1 Psal. cxLv, &.

D

501 CAPUT XL.
De pace, beneficio Dei Christianis parta et conciliata,
et celebratis passim enczniis.

Tyrannis Deo invisis ita sublatis, res imperii
totius firme atque inconcusse ad solos Constanü-
num et Licinium pervenere : qui pessimis illis
oppressis, satis certo vim divini auxilii experti,
fidei sue generositatem, et ad virtutem omnem
propensionem, pro Christianis omnia movendo at-
que agendo, et leges pro eorum salute et securi-
tate promulgando, abunde ostenderunt. Itaque leta
admodum et serena prorsus, nulla interveniente
nube, ubique illuxit dies, et divinus quidam miri-
ficusque ecclesias per orbem omnes splendor illu-
minavit, et res nostre tute atque extra invidiam
omnem positze fuerunt. Abunde quilibet ejus quae
a Deo immissa factaque fuerat, pacis particeps

(1) Eusebius Cwlchianum, Rufinus Quintianum habet.

uta
*

1390 NICEPHORI CALLISTI | 4300
factus est ; et dominatione injusta depulsa, libera- Α εἰρήνης * καὶ τῆς δυναστείας. διαῤῥαγείσης, ἐλεύθε-

lem unusquisque conspexit solem, solum verum
Deum piorum propugnatorem laudibus vehens.
Omnibusque ingens incessit letitia, res omnes
quasi reviviscentes cernentibus, que dudum pesti-
fera clade et calamitate interierant. Itaque magni-
fica templa amplitudine et sublimitate ingenti, et
longe quam antea venustate et splendore majore
constructa ; et quod omnium nobis est optatissi-
mum, festi dies enceniorum novarumque dedica-
tionum splendide acti, sacre edes recens fundate,
episcoporutu undique convenientium conventus
celebrati ;et Christi membra amanter aliud aliunde
confluentia, rursus ad unam harmoniam corporis-
que constitutionem decenter compacta ; atque, ut
cum propheta dicam, os ad os, et junctura ad jun-
cturam contracta ; et quae preterea per oraculum
divinum preedixit verbum, impleta ea sunt. Una
divini Spiritus vis per omnes peragrare cognita
est, omnium una anima, et idem studium : omni-
bus in ore fuit, et ab omnibus exauditus est hym-
nus unus, divinitatem verbi Dei concentu pulcher-
rimo celebrans, cultusque Numinis purus, et sin-
cerum sacrificium, sanctiones et constitutiones
ecclesiarum, psalmorum cantus, frequentati. Ad
hec, divini verbi predieatio, atque arcana mysti-
caque ministeria pie sancteque peracta, et saluti-
fere passionis inenarrabilia symbola et signa sum-
pta. 509 /£tas quoque omnis, et omnis generis
homines, orationi et graciaruin actioni incumben-
tes, conciliatorem et auctorem tam subitorum
bonorum laudarunt. Conciones orationesque ad
populum, pro eo atque tempus derepente argu-
mentum suppeditabat, in conventibus habite. At-
que aliquis in tam frequenti ecclesie concione hu-
manus atque modestus piusque vir, in plurimo-
rum hominum et aliquorum,episcoporum presen-
tia,decenteretplacideauresprebentium,orationem
domi compositam in medium produxit (1). Qualis
illa fuit, quam Paulino Tyri episcopo quidam opti-
me dedicavit. Paulinus porro iste apud Phonices

pov πᾶς τις ἑώρα τὸν ἥλιον, μόνον ἀληθινὸν Θεὸν τὸν
τῶν εὐσεδῶν ὑπέρμαχον ἀννωνῶν. Καὶ πολλή τις
ἐπεσχίοτα πᾶσι χαρά * ὥσπερ ἀναδιώσχοντα βλέπουσι
πράγματα, τὰ πάλαι τῇ φθοροποιῷ λύμῃ dupÜao-
μένα. Καὶ δὴ μεγαλοπτεπεῖς νεὼς ἀνηγείροντο, εἰς
ὕψος μέγα xal πλάώτος αἱρόμενοι, πολλῷ δὲ χρείττονα
xai τὴν ἀγλαΐαν παρὰ τὴν προτέραν ἀπολαμθανον-
τες. Καὶ τὸ πάντων ἡμῖν εὐχταιότατον, ἑορταὶ χατὰ
πόλεις ἐγχαινίων λαμπρότερον ἐτιμῶντο * νεοπαγῶν
τε νεῶν χαθιλρύσεις, ἐπισχόπων τε πάντοθεν ἁλι-
ξομένων συνεχροτοῦντο συνέδρια * x«i τὰ Χριστοῦ
μέλη φιλοφρόνως ἄλλοθεν ἄλλα ἧχοντα, εἰ; μίαν
αὖθις ἀομονίαν &Gpuólovro * x«i προφητιχῶς εἰπεῖν,
ὀστέον πρὸς ὀστέον, καὶ ἁρμονία πρὸς «ppo-

B νέαν συνήγετο" xai ὅσα θεσπίξων ὁ θεῖος προετοί-
Gate λόγος " μία τε θείου Πνεύματος δύναμις διὰ παν-
των χωροῦσα διεγινώσχετο * ἀπήντων τε μία ψνχὰ καὶ
σπουδὴ $ αὐτή - ὕωνος τε πᾶσιν εἴς ἐξηχούετο ὃ παν-
«puóvto, θεολογία, ἀγνή τε θρησχεία χαὶ ἑερουργία
ἀχραιφνὴς, θεσμοί τε ἐχχλησιῶν χαὶ διατάξεις,
Ψαλμωδίαι δ᾽ ἐπὶ τούτων χαὶ θείων λόγων ἀχρόα-
σις, μυστικαί τε διαχονίαι ἑεοῶς τελούμεναι, aai τὰ
τοῦ σωτηρίου παθονς ἀπόῤῥητα σύμδολα. Πλιχία
δὲ πᾶσα x«i γένος ἅπαν, εὐχῇ καὶ εὐχαοιστία σγο-
λώξον, τὸν τῶν ἀγαθῶν ἐξάπινα πρύτανεν γεοαίρον-
τες ἦσαν * λόγοι τε προὔχειντο πανηγυριχοὶ, ὡς ὁ
χαιρὸς σχεδιάξων ἐδίδου. Καὶ τις ἐν τοσούτω ixxiu-
σίας συστήματι ἐπιεικής τις ἄγαν καὶ μέτριος,
πλείστων δὴ παρόντων, ἔν χόσμῳ τε χαὶ ἡσύχως τὸν

Ο ἀκρόασιν πεποιημένων, λόγους συνθέμενος, ἐπὶ μέ-
σὴς προῆγεν " ὥσπερ ὃν Παυλίνῳ τῆς Τυρίων ἐκὶ
σχόπῳ προσφωνῶν τις, ἄριστα διεξῆλθεν * ὃς ἀυφὶ
τὸ Φοινίκων ἔθνος διαπρέπων, πολλοὺς ἐν Τύρω
νεὼς φιλοτίμως ἐπεσχευάσατο. Ταῦτα μὲν οὖν 6p
ρᾶτο τῇδε. "Euol δ᾽ οὐχ Oxvmoóv ἐσεῖταε μὴ xai a
τὰς ἐχείνας ἀς ὑπὲο ἡμῶν ἔγραφε διατάξεις ὁ θε-
φιλὴς βασιλεὺς παρενεῖραι τῷ παρόντι συγγοάμαατι"
xxi πρώτὴ γέ μοι ἔσται, ἣν χοινῶς ἅμα Αιχινίω
οὕπω λελυττηχότι ὑπὲρ τῶν Χριστιανῶν ἀνηχόντων
ἐγράφη, ὧδέ πως διαγορεύουσα"

clarus, multa magnifice Tyri templa construxit. Atque haec quidem sic tum agebantur. Mihi vero
minus molestum erit, constitutiones eas quas Deo charus imperator pro nobis publicavit, in opus hoc

referre. Primo autem loco eam ponam, quam is

actus fuerat, pro rebus Christianorum conscripsit ;

CAPUT XLI.

Constitutio scripta Cons(antini Magni imperatoris,
ut Christianis loca et res sua restituantur.

« Cum jampridem re probe deliberata, liberta-
tem religionisnon denegandam, sed uniuscujusque
arbitrio et voluntati, ut pro suo quisque judicio
sacra coleret, permittendam esse existimaremus :
eum alios singulos, tum Christianos quoque pro-
fessionis sue sectam, cultumque divinum servare
jussimus. Quandoquidem autem multe ac diversae
opiniones, in eo ipso rescripto, in quo eis talis est

communiter cum Licinio, qui nondum in rabiem -
qu& sic habet :

D KE9AA. MA.

Διάταξις ἔγγραφος ὑπὲρ τῶν Χριστιανοῖς
προσηχόντων Κωνσταντίνον τοῦ μεγάλον
βασιλέως.

« Ἤδη μὲν πάλαι σχοποῦντες τὴν ἐλευθερέαν τῆς
θρησχείας οὐκ ἀρνητέαν εἶναι, ἀλλ᾽ ἑνὸς ἑχάστου τῷ
διανοίᾳ χαὶ τῷ βουλήσει ἐξουσιαστέαν τοῦ τὰ θεά
πράγματα τημελεῖν xarà τὴν αὐτοῦ προαίρισυ
ἔχαστον χεχελεύχαμεν, τούς τε Χριστιανοὺς τῆς Wi
ρέσεως x«i τῆς θρησχείας τῆς ἑαυτῶν τὴν miro
φυλάττειν * ἀλλ᾽ ἐπειδὴ πολλαὶ χαὶ διαφόροι «ipit;
ἐν ἐκείνῃ τῇ ἀντιγραφῇ, ἐν T) τοῖς αὐτοῖς Guw[V

(4) Exstat hec oratio apud Eusebium lib. x, cap. 4.

4801 ECCLESIASTICAE HISTORL£E LIB. VII. 13023
ρήθη ὃ τοιαύτῃ ἐξουσία, ἐδόχουν προστεθεῖσθαι À permissa potestas, verbis disertisadditmesse vide-

σαφῶς, τυχὸν ἔσως τινὲς αὐτῶν μετ᾽ ὀλίγον ἀπὸ τὸς
τοιαύτης παραφυγαάξεως ἀνεχρούοντο" ὁπότε ἔγὼ
εὐτυχῶς Κωνσταντῖνος Αὔγουστος, χάγω Λιχένιος
Αὔγουστος ἐν τῶ Μεδιολάνῳ ἔληλύθειμεν " xal πάντα
ὅσα πρὸς τὸ λυσιτελὲς xai πρὸς τὸ χρέσιμον τῷ
χοινῶ διέφερεν ἐν ξωτύώσει ἔσχομεν" ταῦτα μεταξὺ
τῶν λοιπῶν, ἅτινα ἐδόχει ἔν πολλοῖς ἅπασιν ἐπω-
φελῇ εἶναι * μᾶ)λον δὲ ἐν πρώτοις διατάξαι ἐδογμα-
τέσαμεν, οἷς ἣ πρὸς τὸ Θεῖον αἰδὼς τε xai τὸ σέδας
ἐνείχετο" τουτέστιν ὅπως deus» xxi τοῖς Χριστια-
νοῖς x«i πᾶσαν ἐλευθέραν αἵρεσιν τοῦ ἀχολουθεῖν τῷ
θρησχεία ἦ d' ἂν βουληθῶσιν * ὅπως ὃ τέ ποτέ ἐστι
θειοτάτου x«i οὐρανίον ποάγματος, ἡμῖν χαὶ πᾶσι
τοῖς ὑπὸ τὴν φμετέραν ἐξουσίαν διάγουσιν εὐμενὲς
εἶναι δυνχθῇ. Τοίνυν ταὐύτηὴν τὸν ἡμετέραν βούλῃ-
σιν ὑγιεινὼ χαὶ ὀρθοτάτῳ λογισμῷ ἐδογματίσαμεν,
ὅπως μηδενὶ παντελῶς ἐξουσία ἀνεῖται, ἢ τοῦ ἀχο-
λουθεῖν χαὶ αἰοεῖσθαι τὴν τῶν Χριστιανῶν mapagu-
λάξει θοησχείαν ἐχάστοτε ἐξουσία δοθείη * τοῦ διδὸ-
ναι αὐτῶ τὴν διάνοιαν ἔν ἐκείνῃ τῇ θρησχεία ἣν
αὐτὸς ἑαυτῷ ἀομόξειν νομίζει * ὅπως ἡμῖν δυνηθῇ
τὸ θεῖον ἐν πάσι τὴν ἔθιμον σπουδὴν χαὶ χαλοχαγα-
θέαν παρέχειν * ἅτινα οὕτως ἀρέσχειν ἡμῖν ἄντι-
γρώψαι ἀκόλουθον ἦν ἴνα φανερωθεισῶν παντελῶς
τῶν αἰοέσεων, αἵτινες τοῖς ποοτέροις ἡμῶν γράμ-
μασι τοῖς πρὸς τὴν σὴν χαθοσίωσιν ἀποασταλεῖσι
πεοὶ τῶν Χριστιανῶν πεοιείχοντο, xal artvx πάντη
σχαιὰ x«i τῆς ἡμετέρας πραότητος ἀλλότρια εἶναι
ἐδόχει, ταῦτα ὑφαιρεθῆ . χαὶ νῦν ἐλευθέρως xal
ἁπλῶς ἔχαστος αὐτῶν τῶν τὴν αὐτὴν ποοαίοεσιν
ἐσχοχότων τοῦ φυλάττειν τὴν τῶν Χριστιανῶν θρη-
σχείαν ἄνευ τινὸς ὀχλήσεως, τοῦτο αὐτὸ παραφυ-
λάττοι. "Artva τῇ σῇ ἐπιμελείᾳ πληρέστατα δηλῶ-
σαι ἐδογματίσαμεν ^ ὅπως εἰδείης ἡμᾶς, ἐλευθέραν
x«i ἀπολελυμένην ἐξουσίαν τοῦ τημε)εῖν τὴν ἑαυτῶν
θρησχείαν τοῖς αὐτοῖς Χριστιανοῖς δεδελωχέναι.
Ὅπερ ἐπειδὴ ἀπολελυμένως αὐτοῖς ὑφ᾽ ἡμῶν δεδω-
ρῆσθαι θεωοεῖ ἡ σὴ χαθοσίωσις, xui ἑτέροις ἐξου-
σίαν τοῖς βουλομένοις τοῦ μετέρχεσθαι τὴν raparü-
pnct» xci θρησχείαν ἑαυτῶν " ὅπερ ἀχολούθως τῇ
ἡσυχία τῶν ἡμετέρων χαιοῶν “σίνεσθαι φανερὸν
ἐστιν, ὅπως ἐξουσίαν ἔχαστος ἔχῃ τοῦ αἱρεῖσθαι χαὶ
τημελεῖν ὁποίως δ᾽ ἂν βούληται τὸ Θεῖον. Τοῦτο δὲ
ὑφ᾽ ἡ μῶν ἡέγονεν, ὅπως μηδεμιᾷ τιμῇ μηδὲ fon*
σχεία τινὶ μεμειῶσθαί τι ὑφ᾽ ἡμῶν δοχοίῃ. Kai τοῦτο
δὲ ποὸς τοῖς λοιποῖς εἰς τὸ πρόσωπον τῶν Χριστια-
γῶν δογωατίζομεν * ἵνα τοὺς τόπους αὐτῶν, εἰς OUQ
τοπρότεοον συνέοχεσθαι ἔθος ἦν αὐτοῖς “ περὶ ὧν
καὶ toig ποότεοον δοθεῖσι ποὸς τὴν σὴν χαθοσίωσιν
ράωμασι τύπος ἕτερος ἦν ὡρισμένος τῷ ἑτέοῳ
χρόνῳ " ἵνα si τινες ἢ παρὰ τοῦ ταμείου τοῦ ἡμε-
τέρου, ἢ παρὰ τινος ἐτέοου φαίνοιντο ἡγοραχότες,
πούτους τοῖς αὐτοῖς Χοιστιανοῖς ἄνεν ἀογυοίον, χαὶ
ἄνευ τιτὸς ἀπατήσεως τῆς τιωῆῇς ὑπερτεθείσης,
δίχα πάσης ἀμελείας χαὶ ἀμφιδολέας ἀποχαταστή-
σωσι" χαὶ εἴ τινὲς χατὰ δῶρον τυγχάνουσι» εἰλη-
φότες τοὺς αὐτοὺς τόπους " fj οἱ χατὰ δωρεὰν tiÀm-
φότες οὑτωσὶ παρὰ τῆς ἡωετέρας κχαλοχαγαθίας,

bantur, factum fortasseest, ut quidam paulo postab
hujuscemodi observatione religionis complectenda
resilirent. Cum igitur ego Constantinus Augustus,
et ego Licinius Augustus, feliciter Mediolanum ve-
nissemus, atqueibiin consilioque ad usumetutili-
tatem reipublice precipue pertinerent, inquirere-
mus : inter aliaplura, que commoda esseomnibus,
seu prima potius visa sunt, constituenda atque ordi-
nanda esse duximus, ea videlicet, quibus honor et
cultus divini Numinis continetur ; hoc est, ut etiam
Christianis liberum $03 prorsus concedamus ar-
bitrium, religione quam velint consectandi. Ut
quidquid tandem est divini et ccelestis Numinis,
id nobis et qui sub potestate et ditione nostra de-
B gunt, omnibus propitium benignumque esse pos-
set. Itaque sententiam hano nostram sana atque
recta deliberatione in edictum retulimus, ut ne-
mini prorsus potestas preecideretur, quovis tem-
pore Christianorum observationem et religionem
complectendi ; et quem animo suo commodum
congruentemque esse crederet oultum, sequendi,
ut divinum Numen in rebus omnibus propensum.
atque benignum nobis esset. &quum sane fuit,
ut hoc sio nobis placere rescripto isto nostro nunc
significaremus : ut heresibus omnino sublatis,
408 in prioribus ad devotionem tuam datis litteris
nostris de Christianis continebantur, si quee essent
insuper sinistra prorsus et a clementia nostr&
aliena, ea inducerentur. Proinde quilibet libere et
C aperte, qui Christianas eseremonias observandas
sibi esse duxerit, eas sine perturbatione et peri-
culo omni tuto observet. Quod ita solenti& tue
plenissime indicatum voluimus, ut scias nos libe-
ram absolutamque potestatem Christianis religio-
nis 8.8 colende decrevisse. Et cum devotig tua
animad veriat, ta:p absolutam ipsis esse datam fa-
cultatem, aliis quoque ad sacra ea et ceremonias
transire volentibus id facere seiat esse permissum.
Id quod tranquillitati temporum nostrorum con-
venire manifestum est, ut potestas unicuique sit,
pro eo aique velit, divinum colendi Numen. Fa-
ctum id a nobis, ne cui divino honori aut cultui
quidquam per nos diminutum esse videatur. Ita-
que et hocin personam Christianorum decernentes
statuimus, ut loca eorum in quibus antea conve-
nire soliti fuerant (de quibus prioribus etiam lit-
teris nostris alio tempore ad devotionem tuam da-
tis, formam et modum alium constitueramus), si
ea aliqui vel a fisco nostro, vel a quopiam alio,
emptione interveniente comparaverint, ipsis Chri-
stianis absque pecunia et absque repetitione ulla
pretii dati, citra omnem 50/4 cunctationem et
deliberationem restituant. Quod si qui talia loca
dono a quopiam acceperint, aut etiam ex libera-
litate et munificentia nostra consecuti fuerint, ii
ad praefectum cujusque loci judicis locum obtinen-
tem adeant, ut ipsorum per benignitatem nostram
ratio habeatur. Atque ea loca omnia, nulla inter-

*
*

1303

NICEPHORI CALLISTI

4

4304

posita mora, corpori Christianorum omnino reddi A προσώθωσι rà ἐπὶ τόπων ἐπάρχῳ διχάξοντι, ὅπως

curabis. Et quoniam Christianos ipsos non solum
ea in quibus conventus agere soliti sunt, sed et
alia loca habuisse constat, non privatim ad quem-
quam illorum, sed ad jus corporis eorum, hoc est,
Christianorum pertinentia, ea quoque omnia qua
diximus lege citra ambiguitatem omnem Christia-
nisipsis, hoc est, corpori ipsorum, et cuilibet eo-
rum conventui restituenda jubebis : eo quem dixi-
mus servalo modo, ut videlicet qui ea absque resti-
tutione pretii, sicuti dictum est, reddiderent, in-
demnitati eorum a benignitate nostra provideatur.
Quibus in rebus omnibus Christianorum, quod
diximus, corpori operam studiuimquetuum, quoad
poteris, prestare debebis, ut jussa nostra primo
quoque tempore impleantur ; et ut per bonitatem
liberalitatemque nostram communi et publice
quieti consulatur. Ita enim futurum est, quemad-
modum prediximus, ut divina erga nos gratia et
benignitas, quam multis jam in rebus sumus ex-
perti, perpetua nobis firmaque maneat. Ceterum
ut ejuscemodi liberalitatis et constitutionis nostre
sententia ad notitiam omnium perferri queat, con-
sequens est, ut litteris tuis preefixis, decretum hoc
nostrum passim in locis omnibus proponas, et in
notitiam omnium deducas, ne quempiam munifi-
centie nostre lex latere possit. »

B

xai αὐτῶν dix τὸς ἡμετέρας χρηστότητος πρόνοια
γίνηται. ἍἌτινα πάντα τῶ σώματι τῶν Χριστιανῶν
παραυτὰ διὰ τῆς σῆς σπουδὴς ἄνεν τινὸς παρολχῷς
παραδεδόσθαι δεήσει. Καὶ ἐπειδὴ οἱ αὐτοὶ Χρεστια-
νοὶ οὐ μόνον ἐχείνους εἰς οὖς συνέρχεσθαι ἔθος εἶχον,
ἀλλὰ xai ἑτέρους τόπους ἐσχηχέναι γινώσχονται
διαφέροντας, οὐ πρὸς ἔχαστον αὐτῶν, ἀλλὰ πρὸς τὸ
δίκαιον τοὺ αὐτῶν σώματος, τολτέστι τῶν Χριστια-
προειρήχκαμευ,
ἀμφισθητήσεως τοῖς αὐτοῖς
Χριστιανοῖς, τουτέστι τῶ σώματι αὐτῶν χαὶ τῇ συν-

γῶν * ταῦτα πᾶντα ἐπὶ τῶ νόμω ὃν
δέχα παντελοῦς τινος

ὁδῳ ἐχάστον αὐτῶν ἀποχαταστῆναι χελεύσεες, τοῦ
προειοημένου λογισμοῦ δηλαδὴ φυλαχθέντος " ὅπως
αὐτοὶ οἵτινες τοὺς αὐτοὺς ἄνεν τιμῆς, καθὼς προ-
εἰρήχαμεν, ἀζήμιον τὸ ἐἑχυτῶν
παρὰ τῆς ἡμετέρας χαλοχαγαθίας ἐλπίέξοιεν. ᾿Εν οἷς
πᾶσι τῷ ποοειρημένω σώματι τῶν Χριστιανῶν τὸν
σπουδὴν δυνατώτατα παρασχεῖν ὀφείλεις, ὅπως τὸ

ἀποχαταστῶσι, τὸ

ἡμέτεοον χέλευσμα τὴν ταχίστην πληρωθῇ * ὅπως
ἐν τούτω διὰ τῆς ἡμετέρας χοηστότητος πρόνοια
γένηται τῆς χοινῆς χαὶ δημοσίας ἡσυχίας. Τούτω
γὰρ τῷ λογισμῶ, χαθὼς χαὶ προεέορηται, Ὁ θεία
σπουδὴ περὶ ἡυᾶς, οἷς ἔν πολλοῖς ἤδη πράγμασιν
ἐπειράθημεν, διὰ παντὸς τοῦ χοόνον βεδαίως διαμε-
νεῖ. Ἴνα δὲ τάἀύτης τῆς ἡμετέοας νομοθεσίας χαὶ

τῆς χαλοχαγαθίας ὅρος ποὸς τὴν γνῶσιν πάντων

ἐνεχθῆναι δυνηθῇ, προταχθέντα τοῦ σοῦ προγράμματος ταῦτα τὰ ὑφ᾽ ἡμῶν γραφέντα, πανταχοῦ προθεῖ-
ναι, χαὶ εἰς γνῶσιν πάντων ἀγαγεῖν, ἀχόλουθόν ἐστιν " ὅπως ταύτης τῆς ἡμετέρας καλοχαγαθίας X νομο-

θεσία μηδένα λαθεῖν δυνηθῇ.

CAPUT XLII.

Aliz dua constitutiones, pecunias, dona et immu-
nitatem ecclesiis concedentes.

Secundam verohancque sequitur constitutionem

promulgarunt, in solam catholicam Ecclesiam libe-

ralit&atem talem collatam esse significantes (1) :
« Salve, Anuline, plurimum nobis honore&nde.Libe-
ralitatis benignitatisque nostre modus hic est, ut
qui alieni juris sunt, non solum non violenter
involari, $055 verum etiam restitui velimus, Anu-
linereverendissime. Quapropter priecipimus, quam
primum littere henostre ad te perlate fuerint,
ut quecunque bona ad Ecclesiam catholicam Chri-
stianorum, velinurbibus, vel in locis aliis pertinen-
tia, sive ἃ civibus, seu a quopiam alio occupata
detineantur, confestim ecclesiis ipsis restituantur.
Prorsus enim constitutum nobis est, ut quas antea
ecclesi& habuerunt possessiones, in jus earum re-
deant. Cumitaque devotiotua mandati hujus nostri
jussionem clariorem perspiciat, operam dare debes,
sive horti, sive ades, seu quidlibet aliud ad jus
ecclesiarum pertinuit, ut hec omnia eis quam pri-
mum reddantur, ut videlicet te jussionibus hisce
nostriscum cura etfideparuisse intelligamus. Vale,
Anuline, nobis admodum honorande. » Aliam quo-
que constitutionem ad eumdem scripserunt (2), in

(4) Haeretici non gaudent catholicorum privi-

legiis Constantini. L. Privilegia C. De heret. et
Man.

C

KE$AA. ΜΒ΄.

Ἕτεραι δύο διατάξεις xai ἄνεσιν δωρούμε-
ναι ταῖς τοῦ Θεοῦ ἐχχ)ησίαις xai χρήματα.

Δευτέραν δὲ ταύτην διάταξιν ἔστελλον τῷ χαθολιχῇ
Εχχλησία μόνῃ τὴν δωρεὰν δεδόσθαι παρεγγυώμε-
»oL* « Χαῖρε, ᾿Ανυλῖνε, τιμιώτατε Quis. "Ecco ὁ

,

τρόπος οὗτος τῆς χαλοχαγαθίας τῆς ἡμετέρας, ὥστε
ἐχεῖνα ἅπερ διχαίω ὀμλοτρίῳ προσήχει, μὴ μόνον
μὴ ἐνοχλεῖσθαι, ἀλλὰ x«i ἀποχολιστᾷν βούλεσθαι
ἡμᾶς, ᾿Ανυλῖνε τιμιώτατε. Ὅθεν βουλόμεθα, ἔνα
ὅποταν ταῦτα τὰ γράμματα χομισθῇ, εἴ τινα ἐχ
τούτων τῶν τῇ 'Exxincüx χαθολιχῇ τῶν Χριστιανὼν
ἐν ἐχάσταις πολεσιν ἢ χαὶ ἄλλοις τόποις διέφερον,
χαὶ χατέχοιντο vuv fj ὑπὸ πολιτῶν, ἢ ὑπὸ Ttwwy 4λ-
λων, ταῦτα ἀποχατασταθῆναι παραχρῇᾷμα ταῖς αὐ-

ταῖς ἐχχλησίαις ποιήσειας " ἐπειδήπερ ποοηοήαεθα
ἅπερ αἱ ἐκχλησίαι ἐσχήχεσαν πρότεοον, TQ διχαίω
αὐτῶν ἀποχατασταθῆναι. Ὁπότε τοίνυν συνορᾷ ἢ
χαθοσίωσις ἢ σὴ ταύτης ἡμῶν χελεύσεως σαφέστεοον
εἶναι τὸ ποοσταγακ, σπούδασον, εἴτε οἰκέαι, εἴτε χξ-
TOt, εἴτε ὁτιουνδήποτε τῶ διχαίω τῶν αὐτῶν ἐχχλη σιῶν
διέφερον, σύμπαντα αὐταῖς ἀποχατασταθῆναι ὡς
τάχιστα " ὅπως τούτῳ ἡμῶν τῷ προστάγματέ ἐπι-
μελεστάτην σε πειθάοχησιν παρεσχηχέναι xaraud-
θοιμεν. "Eoow30, ᾿Ανυλῖνξ τιμιώτατε Quiv. ν Καὶ
ἄλλην δὲ διάταξιν νόμων αὐτῷ ποοσφωνοῦσι, δε f;

(2) Coustitutio de immunitate clericorum. L.
Juzia sanctionem. C. De episcop. et cler.

1305

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. VII.

1306

τοὺς τῶν ἐχχλησιῶν ὑπηρέτρς x«i ἡγεμόνας τῆς À qua ecclesiarum ministros et preesides a civilibus

τῶν ποριτιχῶν λειτουργίας ἐλευθέρους εἶναι διαχε-
λεύονται, γράφοντες οὕτως " « Χαῖρε, ᾿Ανυλῖνε τι-
μιώτατε ἡμῖν. ᾿Επειδὴ dx πλειόνων πραγμάτων
φαίνεται παρεξονθενηθεῖσαν τὴν θρησχείαν ἐν m ἢ
χορυφαία τῆς ἁγιωτάτης ἐπουρανίου αἰδὼς φυλατ-
τεται, μεγάλους χινδύνους ἐνηνοχέναι τοῖς δημοσίοις
πράγμασιν * αὐτήν τε ταύτην ἐνθέσμως ἀναληφθεῖ-
σαν χαὶ φυλαττομένην μεγίστην εὐτυχίαν τῷ Ῥω-
μαϊχῶ ὀνόματι, x«i σύμπασι τοῖς τῶν ἀνθοώπων
πράγαασιν ἐξαίρετον εὐεργεσίαν παρεσχηχέναι, τῶν
θείων εὐεργεσιῶν τοῦτο παρεχουσῶν * ἔδοξεν ἐχεί-
νους τοὺς ἄνδρας τοὺς τῇ ὀφειλομένῃη ἀγιότητι, χαὶ
τῇ τοῦ vóuou τούτου προεδρείᾳ τὰς ὑπηοεσίας ὑπ᾽
αὐτῶν τῇ τῆς θείας θρησχείος θεραπείᾳ maoéyov-
τας, τῶν χαμάτων τῶν ἰδίων τὰ ἐπαθλα χομίσασθαι.
Διόπερ ἐχείνους τοὺς
πεπιστευμένης ἔν τῇ
λιανὸς ἐφέστηχε, τὴν

εἴσω τῆς ἐπαρχίας τῆς σοι
χαθολικῇ ᾿Εχχλησίᾳ 7 Κεχι-
ἐξ αὐτῶν ὑπηρεσίαν τῇ ἀγιω-
τάτῃ θρησχείᾳ παρέχοντας, οὕσπερ χληριχοὺς ἐπο-
γομάξειν εἰώθασιν, ἀπὸ πασῶν ἀπαξαπλῶς τῶν
λειτουργιῶν βούλομαι, ἀλειτουργήτους διαφυλαχθῆ-
ναι, ὅπως μὴ ὑπό τινος πλάνης ἢ ἐξολισθήσεως
ἱεροτύλου ἀπὸ τῆς θεραπείας τῆς τῇ θειοτάτῃ ὀφεί-
λομένης ἀφέλχωνται. ᾿Αλλὰ μᾶλλον ἄνευ τιν 4
ἐνοχλήσεως τῷ ἰδίῳ νόμῳ ἐξυπηρετῶνται * ὦνπεο
μεγίστην λατοείαν περὶ τὸ θεῖον ποιονωένων, πλεῖ-
στον ὅσον τοῖς χοινοῖς πράγυασι συνοίσειν δοχεῖ.
Ἕρῥωσο, ᾿Ανυλῖνε τιμιώτατε χαὶ ποθεινότατε ἡμῖν. »
Ἕτι xoi τετάρτην διάταξιν γράφει, δι’ ἧς χρήματα
ταῖς ἐχχλησίαις δωρεῖται, Κιχιλιανῶ ἐπισχόπῳ
Καρθαγένης οὑτωσὶ ἐπιστήλων “ « Κωνσταντῖνος
Αὔγουστος " ᾿ΕἘπειδήπερ ἥρεσε χατὰ πάσας ἐπαρχίας,
τὰς τε ᾿Αφριχὰς καὶ τὰς Νουμιδίας xxi τὰς Μαυ-
ριτανίας, ῥητοῖς τισι τῶν ὑπηρενῶν τῆς ἐνθέσμον
χαὶ ἀγιωτάτης χαθολιχῆς θρησχείας εἰς ἀναλώματα
ἐπιχορηγηθῆναί τι, ἔδωκα γράωαματα “πρὸς Οὗὔρσον
καθολιχὸν τῆς ᾿Αριχῆς΄ x«t ἐδήλωσα αὐτῷ ὅπως
τρισχιλίους φόλλεις “τῇ σῇ στιῤῥότητι ἀπαριθμῆσαι
φροντίσῃ. Σὺ τοίνυν ἡνίχα τὴν ποοδεδηλωμένην mo-
σότητα τῶν χρημάτων ὑποδεχθῆναι ποιήσει, ἅπασι
τοὶς προειρημένοις χατὰ τὸ ὠρεούϊον πρὸς σὲ περὶ
Ὁσίον ἀποσταλὲν, ταῦτα τὰ χρήματα διαδοθῆναι
κέλευσον. Ei δ᾽ ἄρα πρὸς τὸ σνωαπληρωθῆναί μον
τὴν siq τοῦτο περὶ ἅπαντας αὐτοὺς προαίρεσιν ἐν-
δεῖν τι χαταμάθοις, παρὰ ᾿Ηραχλείδου τοῦ ἐπιτοό-
που τῶν ἡμετέρων χρημάτων ἀναμφιλέχτως ὅπερ
ἀναγχαῖον εἶναι χαταμάθοις, αἰτῆσαι ὀφείλεις. Καὶ
γὰρ παρόντι αὐτῷ προσέταξα, ἵνα εἴ τι ἄν “ρημά-
τῶν παρ’ αὐτοῦ ἡ σὴ στεῤῥότης αἰτήσῃ, ἄνεν δι-
σταγωοῦ τινος ἀπαριθμῆσαι φροντίση. Καὶ ἐπειδὴ
ἐπυθόμην τινὰς αἡ χαθεστώσης διανοίας τυγχάνου-
τας ἀνθρώπους, τὸν λαὸν τῆς ἀγιωτάτης x«i χαθο-
λικῆς ᾿Εχχλησίας φαύλῃ τινὶ ὑπονοθεύσει βούλεσθαι
διαστρέφειν, γινωσχέ μὲ ᾿Ανυλίνῳ ἀνθυπάτω, ἀλλὰ
μὲν καὶ Πατριχίῳ τῷ Ouixaoío τῶν ἐπάρχων παο-
oUct, τιοαύτας ἐντολὰς δεδωχέναι ᾿ ἵνα ἐν τοῖς λοι-

muneribus liberos et immunes esse jubent, in hunc
modum : Salve, Anuline reverendissime. Postea-
quam rebus multis constat, neglectam contem-
ptamque religionem, per quam summa sanctissimi
ccelestis Numinis observantia et reverentia conser-
vatur, ingentia rebus publicis intulisse pericula :
eamdemque ipsam legitime atque sancte receptam
et cultam, maximam Romano nomini felicitatem,
plurimaque omnibus hominibus beneficia, divina
benignitate suppeditante, conciliasse : placitum
nobis est, viros eos qui debita sanctitate et preeci-
pua talium sacrorum cura ministeriis suis per
egregium sacre religionis cultum funguntur, labo-
rum suorum digna referre premia. Quam ob cau-

p sam qui intra provinciam tibi creditam in Ecclesia

catholica sunt, cui Cecilianus preest, functionem-
queetoperam suam sanctissime religioni preesstant,
quos clericos nominare solent, eos ab omnibus
prorsus muneribus immunes conservari volumus,
ut ne errore aliquo aut lapsu sacrilego, ἃ cultu
qui summo Numini debetur, abstrahantur : 506
sed potius citra omnem perturbationem religioni
sacrisque suis inserviant. Qui sane si cultum suum,
qui longe maximus est, Deo rite exhibeant, pluri-
mum rebus publicis videntur afferre commodi et
emolumenti. Vale, Anuline, plurimum nobis et
honorate et desiderate. » Edidit preterea Constan-
tinus quartam quoque constitutionem, in qua ec-
clesiis pecunias donat, ad Cecilianum episcopum

C Carthaginensem ita scribens : « Constantinus Au-

gustus Ceciliano episcopo Carthaginis : Quando-
quidem visum nobis est, per provincias omnes
Αἰγίου, Numidiee et Mauritanie certis quibusdam, -
ministris legitimae et sacrosancte catholice reli-
gionis aliquid ad suinptus tolerandos largdri, lit-
teras ad^ Ursug catholicum Africee dedi, eique si-
gnificavi, ut ter mille folles (3) dinumerandos tibi
curaret. Quapropter ubi quam diximus pecuniz
summam recipiendam mandaveris, omnibus eis,
qui in brevi ad te ab Hosio misso designati sunt,
distribui eam jubeto. Ac siquidem deesse quidquam
compereris ei summi, quo minus liberalitas quam
erga omnes eos prestandam statuimus, impleatur:
ab Heraclide possessionum nostraru:m curatore,
nulla iatervenienle dubitatione, quod opus esse
videris, petere debebis. Ei enim, cum mecum esset,
injunxi, si quid pecunie ab eo exigeres, ut id abs-
que ambiguitate omni tibi numerandum curaret.
Et quoniam audivi, quosdam non satis composite
autsanw mentis homines populum sanctissime ca-
tholiee Eeclesie, prava quadam et subadulteriua
fraude pervertere velle : scito me Anulino procon-
suli, atque etiam Patricio vicario preffectorum,
cum uterque praesens adesset, ejuscemodi mandata
dedisse, ut inter alia omnia, ad hanc quoque rein,
quam par est maxime, conferant curam : neque si

(3) De folli Alciat. De pratorib. et honor. prefur. lib. C. 12.

1807

NICEPHORI CALLISTI

1308

tale quidquam aecidat, negligendum sibi putent. A xoig ἅπασι x«i τοῦτφ μάλιστα τὸν προσύχουσαν

Itaque si aliquos ejuscemodi homines in ea ipsa
vesania perseverare videris, sine omni procrasti-
nalione ad eos qui dicti sunt judices acoedes, et
rein ipsam eis propones, ut illos quemadmodum
presentibus eis preecepi, castigent et coerceant.
Divinitas magui Dei te in multos conservet annos. »

507 CAPUT XLIII.

Dus insuper constitutiones, synodos de ecclesiis con-
cordandis haberi sancientes.

Insuper quintam etiam composuit constituti-
onem, conventum episcoporum agi preecipiens, ut
concordia fieret, consensusque unus ecclesiarum,
ad hunc modum scribens: « ConstantinusAugustus
Mlitiadi episcopo Romanorum, et Marco, etc. Quan-
doquidem plures libelli a clarissimo viro Anulino
proconsule Africe ad me sunt missi, in quibus
refertur, Cecilianum Carthaginensis urbis episco-
pum a quibusdam ejus collegis, qui in Africa sunt,
de rebus multis argui et accusari : mihique id grave
et molestum accidit, in provinciis scilicet istis,
quas devotioni mee divina providentia suo ipsius
arbitrio suaque sponte mandavit, et in quibus
frequens est populi multitudo, non modo turbam
ad deteriora deflectere et dissidiis distrahi, sed
etiam episcopos discordiam inter se exercere : pla-
cuit mihi, ipsum Cecilianum una cum decem epi-
scopis, qui eurn reum agere videntur, et alios pree-
terea decem, quos ipse sibi ad causam suam diju-
dicandam necessarios esse arbitratur, Romam in
navim impositos mittere, ut ibi vobis, et item Re-
ticio, Materno et Marino, collegis vestris presen-
tibus, quos ejus rei gratia Romam properare jussi,
possit audiri, βίου tsanctissima Deilex, ati nostis;
postulat. Atque ut plenissime de re hac omni cer-
tiores fleri possitis, exempla scriptorum Anulini ad
me datorum litteris meis adjuncta, ad eos quos
dixi collegas vestros misi : quibus firmitas vestra
perlectis cognoscet, quomodo ea quie dicta est
causariteatque ordinesit decidenda, atque ex equo
et bono finienda. Neque enim sedulitatem diligen-
tiamque vestram latet, ea me veneratione sanctam
catholicam Ecclesiam prosequi, ut nullum prorsus
dissidium aut seditionem in loco aliquo relictam
velim. Divinitas magni Dei vos plures annos con-
servet, honoratissimi. » Aliam itidem constituti-
onem vulgavit, ut alter quoque conventus cogere-
tur, in quo dissidium omne ex sacro presbyterorum
ordine tolleretur. Ejus verba hec sunt : « Constan-
tinus Augustus Chresto episcopo Syracusano. 508
Jampridem antea, cum nonnulli prave et perverse
ἃ sancta religione virtuteque coelesti et catholica
secta secessionem facerent, precidere volentes
ejuscemodi eorum contentionem et rixandi stu-
dium, constitueramus, ut accitis quibusdam ex
Gallia episcopis, evocatisque ex Africa iis qui inter

φροντίδα ποιήσωνται, x«i μὰ ἀνάσχωνται περιορᾷν

τοιοῦτο γινόμενον. Διόπερ εἴ τινας τοιούτους ἀνθρω-

πους ἔν αὐτῇ τῷ μανίᾳ ἐπιμένειν χατίδοις, ἄνευ
τινὸς ἀμφιδολίας τοῖς προειρημένοις δικασταῖς πρὸσ-
ελθε" xai αὐτὸ τοῦτο προσενέγκαι, ὅπως αὐτοὺς
ἐχείνους, χαθάπερ αὐτοῖς παροῦσιν ἐχέλενσα, ἐπι-
στρέψωσιν. Ἢ θειότης τοῦ μεγάλον Θεοῦ σε δια-
φυλάξοι ἐπὶ πολλοῖς ἔτεσι. »

ΚΕΦΑΛ ΜΙ".

Ὡσαύτως x«t δύο διατάξεις συνόδους ἐπὶ
τῇ τῶν ἐχχλησιῶν ὁμονοίᾳ γενέσθαι δια-
χελευόμεναι.

Πρὸς δὴ ταὶς εἰρημέναις xal πέμπτην ἐπιστέλλει
ὀιάταξιν, σύνοδον ἐπισχόπων γενέσθαι προστάσσων,

Β ὡς ἄν γε ἕνωσις χαὶ ὁμόνοια μία εἴη ταῖς ἐχχλη-

σίαις, τοῦτον ὑφηγούμενος τὸν τροπὸν "^ « Κωνσταν-
τῖνος σεδαστὸς Μιλτιάδη ἐπισχόπῳ Ῥωμαίων xai
Μάρχω. ᾿Επειδὴ τοιαῦται χάρται περὲ ᾿Ανυλένον
τοὺ λαμπροτάτον ἀνθυπάτου τῆς ᾿Αφρικῆς πρὸς με
πλείους ἀπεστάλησαν, iv οἷς ἐμφέρεται Κεχιλιανὸν
τὸν ἐπίσχοπον τῆς Καρθαγενησίων πόλεως παρά
τινων χολλήγων αὐτοῦ τῶν χατὰ τὴν ᾿Αφριχὲὴν
καθεστώτων ἐν πολλοῖς πράγμασιν εὐθύνεσθαι - xai
τοῦτό μοι βαρὺ σφόδρα δοχεῖ, τὸ ἐν ταύταις ταῖς
ἐπαοχίαις ἃς τῇ ἐμῇ κχαθοσιώσει αὐθαίρετος ἢ θεία
ποονοια ἐνεχείρισε, κἀχεῖσε πολὺ πλῆθος τοῦ λαοῦ,
ὄχλον ἐπὶ τὸ φανλότεοον ἐπιμένοντα, εὑρέσχεσθαι
ὡσανεὶ διχοστατοῦντα, χαὶ μεταξὺ ἐπισχόπων δια-
φορὰν ἔχειν ἔδοξέ μοι αὐτὸν τὸν Κεχιλιανὸν μετὰ
C δέχα ἱπισχόπων τῶν αὐτὸν εὐθύνειν δοχούντων * χαὶ
díxa ἑτέρων, οὺς αὐτὸς τῇ ἑαντοῦ δίκη ἀναγκαίους
ὑπολάθοι, εἰς τὴν Ῥώμην πλῷ ἀπιέναι " ἵν᾽ ἐχεῖσε,
ὑμῶν παρόντων, ἀλλά μὴν x«i Ῥετιχέου, xal Μα-
τέρνου, χαὶ Μαρίνον τῶν χολλήγων ὑμῶν, οὖς τού-
του ἕνεκα εἰς τὴν Ῥώμην προσέταξα, ἐπισπεῦσαι
δυνηθῇ ἀκονσθῶναι " ὡς ἂν χαταμάθητε τῶ σεθασ-
μιωτάτῳ νόμω ἄἅρμόττειν. ἵνα μέντοι xai παρὰ
πάντων αὐτῶν τούτων πληρεστάτην δυνηθῆτε ἔχειν
γνῶσιν, τὰ ἀντίτυπα τῶν ἐγγράφων τῶν πρὸς με
παρὰ ᾿Ανυλίνου ἀποσταλέντων γράμμασιν ἐμοῖς
ὑποτάξας, πρὸς τοὺς προειρημένους χόλληγας ὑμῶν
ἐξέπεαψα * οἷς ἐντυχοῦσα à ὑμετέοα στεῤῥότες,
διχιμάσει ὄντινὰ χρὴ τρόπον, τὴν προειρημένεν
δίκην ἐπιμελέστατα διευχρινῆσαι, x«i χατὰ τὸ di-
D *«v τερματίσαι * ὁπότε μηδὲ τὴν ὑμετέραν ἐπιμέ-
λειαν λανθάνει τοσαύτην με αἰδὼ τῇ ἐνθέσμῳ xa-
θολιχῇῆ ᾿Ἐχχλησίᾳ ἀπονέμειν, ὡς μηδὲν καθόλον
σχίσμα ἣ διχοστασίαν ἔν τινε τόπῳ βούλεσθαι ἡμᾶς
χαταλιπεῖν. Ἢ θειότης ὑμᾶς τοῦ μεγάλον Θεοῦ
διαφυλάξαι πολλοῖς ἔτεσι, τιμιώτατοι, » ᾿Επίσης di
χαὶ ἄλλην ἐχτέθειται διάταξιν, χαὶ δευτέραν γενέ-
σθαι σύνοδον *
χαταλήγον περιαιοεθῆναι * ἣν δὴ οὕτως ἐχτίθησι"
« Κωνσταντῖνος σεδαστὸς Χοήστω ἐπισχόπῳ Συ-
ραχουσίων. Ἤδη uiv πρότεοον, ὅτε φαύλως xai ἐν-
θρησχείας τῆς ἁγίας
xai ἐπουρανίου δυνάμεως, χαὶ τῆς αἱρέσεως τί;
χαθολιχῆς ἀποδιίστασθαι ἤρξαντο, ἐπιτεμέσθαί Der

ὥστε πᾶσαν διχοστασίαν τοῦ ἱεροῦ

ϑιαστρόφως τινὲς πεοὶ τῆς

1309

ECCLESIASTICAE HISTORL£E LIB. VT.

1310

ληθεὶς τὰς τοιαύτας αὐτῶν φιλονεικίας, οὕτω διατε- À sé hostilem in modum pervicaciter et obstinate

τῆς Γαλατίας
τινῶν ἐπισχόπων, ἀλλὰ μὴν x«t τῶν χληθέντων ἀπὸ
τῆς ᾿Αφριχῆς τῶν ἐξ ἐναντέας μοίρας χαταλλήλως,
ἐνστατιχῶς χαὶ ἐπιμόνως διαγωνιξομένων, παρὸν-
τος τε χαὶ τοῦ τῆς Ῥώμης ἐπισχόπου, τοῦτο ὅπερ
ἐδόκει χεχινῆσθαι, δυνηθῇ ὑπὸ τῆς παρουσίας αὐ-
τῶν μετὰ πάσης ἐπιμελοῦς διαχρίσεως χατορθώσεως
τυχεῖν * ἀλλ᾽’ ἐπειδὴ, ὡς συμθαίνει, ἐπιλαθόμενοί
τινες, χαὶ τῆς σωτηρίας τῆς ἰδίας xal τοῦ σείασ-
ματος τοῦ ὀφειλομένον τῇ ἀγιωτάτη αἱρέσει. ἔτι
χαὶ νῦν τῆς ἰδίας ἔχθρας παρατείνειν οὐ παύονται,
μὰ βουλόμενοι τῇ ἥδη ἐξενεχθείσῃ κρίσει συντίθε-
σθαι, x«i διοριξόμενοι ὅτι δὴ ἄρα ὀλίγοι τινὲς τὰς
γνώμας χαὶ τὰς ἀποφάσεις αὐτῶν ἐξήνεγχαν, εἰ χαὶ
μὲ πρότερον ἀπάντων τῶν ὀφειλόντων ζητηθῆναι,
ἀχριθὼς ἐξετασθέντων πρὸς τὸ τὴν χρίσιν ἐξενέγ-
x«t πάνυ ταχέως x«i ὀξέως, ἔσπευσαν * ἔχ τε τού-
των ἀπάντων ἐχεῖνα συμὔαίνει γενέσθαι " τὸ χαὶ
τούτους αὐτοὺς, ἀδελφικὴν xat ὁμόφρονα ὀφεΐλοντας
ἔχειν ὁμοψυχίαν, αἰσχρῶς, μᾶλλον δὲ μυσαρῶς ἀλ-
λήλων ἀποδιάστῆναι * x«i τοῖν ἀνθρώποις τοῖς τὰς
ἀλλοτρίας ἔχουσι ψυχὰς ἀπὸ τῆς ἀγιωτάτης θρη-
σχείας ταύτης, πρόφασιν χλεύης διδόναι. Ὅθεν προ-
γοητέον μοι ἐγένετο, ὅπως τοῦτο ὅπερ ἐχρῆν μετὰ
τὴν ἐξενεχθεῖσαν ἡδὴ χρίσιν αὐθαιρέτω συγχαταθέσει
πιπαῦσθάι, xdv νῦν ποτε δυνηθῇ πολλῶν παρόντων
τέλους τυχεῖν. ᾿Επειδὴ τοίνυν πλείστους £x διαφό-
po» χαὶ ἀμυθήτων τόπων ἐπισχόπους εἰς τὴν 'Ápt-
λατησίων πόλιν tico χαλανδῶν Αὐγούστων συνελθεῖν
ἐχελεύσαμεν, xai σοι γράψαι ἐνομίσαμεν * ἵνα λα-
6ov παρὰ τοῦ λαμπροτάτου Λατρωνιανοῦ τοῦ χεν-
τίχτωρος Σεχελίας δημόσιον ὄχημα, συζξεύξας ἑαυτῷ
x«i δύο γέ τινας τῶν ἐκ τοῦ δευτέρον θρόνον, οὖς
ἂν σὺ αὐτὸς ἐπιλέξασθαι χρίνοις " ἀλλὰ μὴν καὶ
τρεῖς παῖδας τοὺς δυνησομένους ὑμῖν χατὰ τὴν ὁδὸν
ὑπηρετεῖσθαι παραλαδὼν, εἴσω τῆς αὐτῆς ἡμέρας
ἐπὶ τῷ προειρημένῳ τόπῳ ἀπαντησον" ὡς ἄν διά τε
τῆς σῆς στεῤῥότητος χαὶ διὰ τῆς λοιπῆς τῶν συν-
ὁμοψύχον καὶ ὀμόφρονος συνέσεως,
τοῦτο ὅπερ ἄχρι τοῦ δεῦρο φαύλως δι’ αἰσχράς τινας
ξυγομαχίας παραμεμένηχεν, πάντων

τυπώχειν, ὥστε ἀποσταλέντων ἀπὸ

ἰόντων χαὶ

ἀχονασθέντων

τῶν μελλόντων λεχθήσεσθαι παρὰ τῶν νῦν ἡμῖν ἀπ᾽ ἀλλήλων διεστώτων,
λεύσαμεν, δυνηθείη τὴν ὀφειλομένην θρησχείαν χαὶ πιστιν, ἀδελφικήν τε ὁμονοιαν,

p

contenderent atque certarent, presente quoque
Romano episcopo, id quod in controversiam et
concertationem venisset, in presentia eorum dili-
genti cura et judicio decidi componique posset.
Quandoquidem vero, sicutifierisolet, quidam salu-
tissue,cultusque et observantis;, que sanctissime
religioni debetur, obliti, odia atque inimicitias am-
plius exercere non desinunt, neque rei judicate
acquiescere volunt, per exceptionem objicientes,
perpaucos quosdam sententiam tulisse, qui etiam
prius ad decisionem celeriter et cupide ferendam
accelerarint, quam omnia que inquiri opus fuit,
diligenter etaccurate excussissent. Quibus ex rebus
omnibus illud evenit, utsimul et illi quos fraternam
concordiam et unanitatem obtinere docuit, turpi
quodam, seu potius detestando more, per secessio-
nem inter se dissideant : et hominibus qui a san-
clissima religione alieno sunt animo, occasio ri-
dendi atque obtrectandi sit prebita. Itaque pro-
videndum mihi est, quod dudum post sententiam
latam spontanea transactione compositum oportuit,
ut id nunc tandem multis preesentibus finem debi-
tum consequatur. Posteaquam igitur ex diversis
plurimisque locis episcopos in Arelatensem civita-
tem intra Calendas Augusti convenire jussimus,
tibi quoque scribendum esse censuimus, ut acce-
pta viro clarissimo, Latroniano conductore Sicilie,
publice vecture tessera : duobusque aliis ex se«
eundo ordine, quos ipse eligendos putaveris, tibi
adjunctis, et pueris tribus qui in itinere vobis in-
serviant assumptis, intra eam diem in eum quem
diximus locum pervenias. Ut per gravitatem tuam,
reliquorumque qui ibi convenient, unanimem et:
consentientem prudentiam, controversia que huc-
usque non recte per foedam intestini dissfdii con-
tentienem dyravit, 509 omnibus que hinc et
inde ab iis dicentur, qui inter se dissident, quos
abesse ibietiam precepimus, auditis, vel nunc tan-
dem ad debitum cultum, professionem concordi-
&mque fraternam reduci queat. Incolumem te
Deus omnipotens in multos annos conoservet. »

οὔσπερ ὁμοίως παρεῖναι ἐχε-
xd» βραδέως ἀνα-

χληθῆναι. Ὑγιαίνοντώ σε ὁ Θεὸς ὁ παντοχράτωρ διαφυλάξοι ἐπὶ πολλοῖς ἔτεσι ἡ.

ΚΕΦΑΛ. ΜΔ.

Περὶ τῆς τοῦ δυσσεδοὺς Λιχινίου διαστρο-
φῆς, xai τῶν ἐπ᾽ αὐτοῦ μαρτυρησάντων,
Ταῦτα τό γε νῦν ἔχον νομοθετῶν διετέλει, ἀφθό-

you πρυτανευομένης ἡμῖν £x Θεοῦ τῆς εἰρήνης, xai

τῆς οὐρανίου χάριτος οὕτω δωρονμένης τὸ ἐλευθέ-
ριον. Ταῦτα δὲ φέρειν οὐκ ὧν ἀνεχτὰ τῷ ἀρχαίῳ
τοῦ γένους
ὑποδύεται"

ἡμῶν πολεμίῳ. Αὐτίχα γὰρ Λικχένιον
χαὶ τοῦ σώφρονος αὐτὸν ὑπεξαγαγὼν
λογισμοὺ, πρὸς διαφορὰν ἐχίνει τῷ Κωνσταντίνῳ .
ὃν αὐτὸς, ἅτε δὴ τοῖς xarà Μαξιμῖνον πολέμοις εὖ-
δοχιμώτατον γεγονότα, βασιλείας τε ὀνόματι ἐπε.
φήαιζε" χαὶ Νιχομήδειαν, χαὶ τὴν περὶ Θράχην

D

CAPUT XLIV.
De impii Licinii perversitate, et qui sub eo passi
sint martyribus.

Hujuscemodi ille tum leges constitutionesque
ferebat, cum uberrime nobis Deus pacem ceele-
stisque gratia libertatem prolixissime dedisset. Ce-
terum id ferre non potuit antiquus ille generis
nostri hostis. Continuo enim Licinium occupavit,
eumque a recla sententia abductum, ad inimicitias
adversus Constantinum suscipiendas permovit :
quem ille, quod magnam in bello contra Maximi-
num gesto gloriam consecutus fuerat, cum itmpe-
ratoris nomine decoravit, tum ei Nicomedie, He-

4311

NICEPHORI CALLISTI

1312

raclese (4!) que ad Thraciam est, atque Orientis A Ἡράχλειαν, x«i τὸν "Em ὑπὸ χεῖρα ἐποίει. Καὶ rot-

ditionem permisit. Licinius autem, cum ea
qua& prioribus tyrannis acciderant, nosset (que
quidem eum Ὁ] saniora sequeretur consilia,
abunde satis admonere poterant), et cum sororis

νυν μὴ τὰ τοῖς ποόσθεν τυράννοις συμθάντα γνοὺς,
αὐτάρχη γὰο ἐκεῖνα πάντως σώφρονα συνάγειν τὸν
λογισμὸν, y«u6póq τε ὧν Κωνσταντίνῳ, χαὶ τιμῇ
καὶ dobn τὰ δεύτερα ἐχείνῳ φέρων, τοῦτον ἀφεὶς

Constantini maritus esset, digaitateque et gloria
ab ilJo secundas obtineret, imitatione ejus abjecta,
tyrannos, quorum eversionem atque interitum, si
quis alius, et ipse maxime viderat, δι δὶ ma-
luit. Quapropter cum alia omnia parvipendit, tum
affinitatem etiam et feedera jurejurando confirmata

μιμεῖσθαι, τὰ τῶν τυράννων μᾶλλον ἐξήλον, ὧν τὴν
καταστροφὴν lixv-2
τοίνυν θέμενος ἐν δευτέρω, xai συγγένειαν x«t δο-
χους μετετίθετο * xai δόλους ἦν παντοίους αὐτῷ
σχαιωορῶν, ἀυείψασθαι

εἴπεο τις μάλιστα ἐθεάσατο.

κακοῖς ἀγαθῶν ἀφθνίαις

μηχανώμενος. Καὶ πρῶτα piv τὴν συσχευὴν Um

contempsit, varios adversus Constantinum dolos
struens, et benefacta mala gratia compensare stu-
dens. Ac primum quidem insidias occultans, et
amicitiam simulans, sepe fraudibus illum aggres-
sus, nihil tamen egit. Inexpugnabili enim vi, utpote
Deo charus, munitus erat: et quie hostis ipse in
cordis latebris alia super alia struebat, facillime
ipse iu lucem producta coarguebat atque opprime-
bat. Tam presens illi divini cultus et pietatis ar-
matura auxilium ad salutem attulit. Atque ipse
quidem, qui in tanta apud Deum esset gratia, oc-
cultos illius conatus ad hunc modum eftugit. Ille

autem quod insidie clandestinee ei minus ex sen-

tentia succederent, Deo illas in apertum pertra-
hente, citra dissimulationem propalam se adversus
Constantinum, fortasse autem dicere licet, etiam
adversus rerum omnium Deum, quem ab eo coli
sciebal, armavit. $10 Primum igitur paulatim
Christianos, qui sub ditione ejus erant, premere
atque oppugnare est aggressus : deinde mente ab
insita sibi insania captus, manifestam contra ec-
. clesias commovit persecutionem : futurum ratus,

uL Constantinus religione periclitan, summo
afficeretur mncrore. Neque eum latebat, ecclesias
pro illo: orare, atque studere ut sub illius essent

imperio. In primis vero delectu institute, Chri-

slianos omnes e domo familjaque sua exegit (2),
militesque qui. desmonibus sacrificare nollent, ho-
nore dignitateque spoliatos exauctoravit. Mox
leges illegitimas et iuiquas tulit, in custodiis con-
clusis misericordiam omnem claudens, et Chri-
stianis deprehensis easdem quas maleficis poenas
decernens. Quid ego nunc dicam, que ille prius
inaudita de conjugiis statuerit? que novoquodam
modo in defunctos admiserit ἢ quantam auri et
argenti vim a civibus exegerit ? ut novas agrorum
mentiones instituerit, aliasque ad inventiones exco-
gitarit ? etdelationesillustri loconatorum etmagna

(1) Hiec antea Perinthus dieta.

e Confessio Auxentii ex Suida. Erat hic in
palatio Licinii inter subseribas, quos Latini nota-
rios vocant, illustri loco. In imperiali autem qua-
dam domo fons aque fuit et super eo fonte Bac-
chi simulaerum : tum autem vitis ampla, quie
locum eum omnein tegens, mulia cum amoenitate
obumbrabat. Huccum Licinius veluti deambulans,

Auxentio et multis preterea aliis eum officii gratia
comitantibus, venisset, et botrum ingentem et

maturum e palmite pendentem conspexisset,

Auxenlio ut eum decerperet mandavit. Auxentius

B

χρύπτων, φιλίαν τε ὑπεχοίνετο ^ xai πολλάχις δόλῳ
ἐπιθέμενος, ἦννυε ut» οὐδέν * ἀμάχῳ γὰρ ἐκεῖνος
δυνάμει, οἷα δὲ φῶος ὧν Θεῶ, διαπέφοαχτο, καὶ
τὰ ἐν αυχῶ χαρδίας ἐσχαιωρημένα ῥᾷστα εἰς φὼς
διήλεγχε. ᾿Επὶ τόσον ἐχείνω τὸ μέγα τῆς
εὐσεδείας ὅπλου πρὸς ἄμυναν ἦν ἰσχυρὸν διασώξειν.
Καὶ ὁ μὲν οὕτω Θεῷ χεχαρισμένος, τὰς ἐνάδρας
αὐτοῦ διεδίδρασχεν" ἐπεὶ δὲ τὸ λαῦραϊον τῷς ἐπι-
βουλῆς ἥχιστα τοῖς χατὰ γνώμην συνέτρεχε χατά-
φωρα Θεοῦ ποιοῦντος τὰ μελετώμενα, εἰς τὴν ποο-
Κωνσταντίνω * ἴσον δ᾽ ὧν

ἄγων

φανῆ μάχην ὡπλίζετο
εἰπεῖν χαὶ χατὰ Θεοῦ τῶν ὅλων, ὃν ἐχεῖνον σέδειν
ἠπίστατο. Καὶ ἡσυχῇ μὲν τὰ πρῶτα τοὺς ὑπ᾽ αὐτῷ
Χοιστὸν ἐπέδαλεν. — Enrscca
τὸς φρένας ὑπὸ τῆς ἐωφύτον μανίας διασεισθεὶς,

τιαῶντας πολιορχεῖν
διαῤῥήδην χατὰ τῆς Ἐχχλησίας ἀνεχένεει τὸν διωγ-
μὸν, οἰόμενος ταῖς δυσποαγίαις τῆς θρησχείας τὸν
Κωνσταντῖνον λυπεῖν" ἄλλως τε xai ὑπολακμδανων
ταύτας ὑπὲρ ἐχείνον εὔχεσθαι, x«i σπουδάζειν ὑπ᾽
ἐχείνῳ δὴ βασιλεύεσθαι. Πρώτιστα μὲν οὖν φυλο-
χριυήσας, πάντα Χριστιανὸν τῆς οἰχίας ἐξήλαυνς *
τοὺς δὲ στρατιῶτας, εἰ μὴ τοῖς δαίμοσι θύειν ἕλοιν-
το, τὸ τῆς τιμῆς κχαταθεμένους ἀξίωμα, ἀπαλλάτ-
τεσθαι ^ ἔπειτα νόμους ἀνόμους ἐτίθει, τοῖς ἐν gu-

ἀποχλείων τὸν ἔλεον, χαὶ τὸν

τοῖς

λαχῇ χαταχλείστοις

φωραθέντα τῶν ἴσων χαχούργοις μετέχειν.
Τί δὲ δεῖ μὲ λέγειν ὅσα περὶ γάμων ἐχαινοτομη-
σεν, ὅσους τε νεωτερισμοὺς τοῖς ἀπαλλαττομένοις
τοῦ βίου ἐνεωτέρισεν ; δὲ τούτοις χουσοὺ,
χαὶ ἀογύρον εἰσποάξεις, γῆς ἀναμετρήσεις "

xai ἄλλας ἐπινοίχς τε xai ἀπαγωγὰς τῶν εὖ τῆς

ἐπὶ
χαὶ
πατοίδος ἐχόντων, xai λόγου ἠξιωμένων : ὧν τὰς
ἀλόγους διαξευγνὺς, ἀχολάστοις πρὸς ὕθοιν tdídov,
Τί δὲ χοὴ λέγειν ὅσαις αὐτὸς ἐχεῖνος, χαΐπεο εἰς
ἔσχατον γήους χων, παρθένοις τε xai ὑπὸ ζυγὸν
οὔσαις χαθεκάστην ἑωπαοοινῶν, χόρον, τῆς ἀχολώ-
᾿Αλλὰ τὰ γε ἑξῆς τῆς
ποάώξιως σμιχρὰ τε χαὶ ὡς οὐδὲν ἐλέγχει τὰ πρὸό-

στου πράξεως οὐ χατέλαδεν ;

nihil prorsus subesse doli suspicatus, pugione
quein ex femore suspensum gestabat stricto, bo-
trum resecuit. Tum Licinius ad eum, Ad petes Dio-
Dysii uvas depone, dixit. Auxentius vero : Minime
geutium, inquit, imperator ; Christianus enim
sum, Licinius rursum : Itaque ex aula, ait, con-
festim abibis, dignitate posita. Alterum tibi duo-
rum istorum necessario faciendum. Enimvero
Auxentius, nulla interposita mora, cingulum per
quam libenter solutum posuit, et aula discedens
vale dixit. Hunc aliquanto post episcopi Mop-
suestie antistitem legerunt.

4313
τερα. Τέλος, τῇ
τοῖς ἐπισκόποις ἐπέσχηπτεν, ὡς dy γε τούτοις

Θεοῦ θεράποντας εἶναι εἰδώς * λάθρα δὲ xai δολίως
τοὺς δοχιμωτάτους τούτων ἀνύήρει. Καὶ ὁ τοόπος δὲ
τοῦ φόνον ξένος τις ἦν x«l ἀήθης. Τὰ γοῦν πεοὶ
τὸν Πόντον αὐτοῦ χαὶ ταῖς πέριξ τῆς ᾿Αμασείας
πόλεσιν αὐτῷ πεπραγμένα πασῖν ὠμότητος ὑπερ-
Gold» τίθησιν ἐν δευτέρῳ. Ἐχχλησίαι μὲν γὰρ ἐχ-
ῥῥιξῶν ἀπεσπῶντο xxi χατηφείποντο * ἄλ)αι δὲ παν-
τάπασιν ἀπεχλείοντο, Ot δὲ ἱερεῖς ἀφροντίστως οἷά
τινες χαχοῦργοι, x«i χείοονα ij ἀνδροφόνοι μυρίαις
αἰχίαις ἀγόμενοι, τέλος ξίφει πρὸς λε-
τοῖς θαλαττίοις ὕδασιν ἀπεῤῥί-

πρότερον
τεμνόμενοι,
πτοντο, ἐχθύτι πελαγίοις βοράώ. Τῶν δὲ ἄλλως θεοσε-
69v» τὰς σφαγὰς τις ἀπαριθμήσαιτο ;
Ἑσοημίαι γὰρ x«i ὄρη, εἰς πόλεις μιετεσχευάξοντο,
Οὕτω δ᾽ χων γνώμης, ἐπηει ληΐξων πάντα xat
ἀφανίζων * ὁποηνίχα χαὶ ὁ στρατηλάτης Θεόδωρο
πολὺς τις ὧν ἐπ᾽ ἀνδρίᾳ, κατὰ τὴν τοῦ Πόντον
διατρίδθων Ἡράχλειαν, τοῦ Μαρνανδηνῶν
ἡγεῖτο. Μετασταλεὶς δ᾽ ἐπὶ μὴ ἧχε, Λιχίνιον tice é,
X510" οὗ τοὺς θεοὺς εἰς λεπτὰ διαχόψας, ἐδίδου
πίνησιν' ὃν κχαϊΐπερ πλεῖστα φιλῶν, πολλαῖς βα-
σάνοις ὑπῆγε" προσήλουν t& στανοῷ, χαὶ χατὰ τοῦ
χρυφίον πόρον σούδλας εἰσώθει, χαὶ τέλος ξίφει
τὴν χεφαλὴν ἀφῃηοεῖτο * οὗ εἰς Εὐχάϊτα τὴν ἰδίαν
πατρίδα τὸ σῶμα ὕστερον μεγαλοπρεπῶς χατετέθη,
ἀξίῷ τιμηθὲν xat νεὼ, Αλλος οὗτος παρὰ τὸν τή-
ρωνα Βοίγγᾳ τῷ ἡγεμόνι Μαξιμιανοῦ τὴν διὰ πυρὸς

πτὸν

πῶς ἃἂν

ἔθνους

ECCLESIASTIC/E HISTORLE LIB. VII.

1314

τῆς μανίας ὑπερθολῇ ἀπειπὼν, À gloria virorum receperit ? quorum uxores per re-

pudium ab eis separatas, impotentibus atque im-
pudicis ad ludibrium dedit. Quid etiam dicam,
quibus ipsemet in extrema etiam senecta vel vir-
ginibus vel conjugibus quotidie libidinosissime
Alludens, exsatiare tamen inipotentem suam petu-
lantiam non potuerit ? Sed enim que sequuntur
flagitia ejus, parva heec et nihili que diximus esse
coarguunt. Postremo namque furori suo longe
maximo quasi viclus cedens, vim omnern in epi-
scopos eonvertit, quos minis ros Dei esse sciebat.
Horum preeclarissimos quosque clam fraudulenter
enecavit, eedisque novus plane et insolitus modus
fuit. Ac que in Ponto et in urbibus circum Ama-
seam is peregit, sevitiam atque crudelitatem om-

p nem longe superant. Ecclesie namque partim a

radicibus ipsis evulse et solo equate, partim
clause prorsum sunt. Sacerdotes autem magno
cum contemptu, perinde atque malefici quidam,
graviora etiam quam homicide, propter innume-
ros eis illatos cruciatus passi, tandem ferro in
minutas partes dissecli, in mare ut piscibus esca
fierent, projecti sunt. Nam aliorum piorum cedes
quis enumerare queat ? Solitudines etiam tum et
montes inculti pro urbibus frequentabantur. 511
Atque ad eum modum cum animatus esset, quo-
cunque se conferret, diripiebat omnia et vasta-
bat. Quo tempore etiam exercitus dux Theodorus
martyrio est defunctus, spectata fortitudine vir,

ὁλοχώρπωσιν ἀνδρείως διενεγχόντα ἐν ᾿Αμασίων τῇ (, qui Heraclem in Ponto habitans, Mariandynorum

πόλει" ὥσπερ δῆτα xai ὁ iv Πέργῃ τῆς Παμφυ-
λιας ἕτερος σταυριχῶ τῷ τέλει χρησάμενος * x&v
ἔν cGpx χαὶ πάντες ἔν πνεῦμα ἐν Χοιστῷ δια-
γεγόνασιν ἔχοντες. ᾿Επὶ δὲ τούτου xai Βασιλεὺς, ὁ
τῆς ᾿Αμασέων ἐπίσχοπος μετ᾽ ἀφορήτους Οοἰχίας τὸν
διὰ ξιφους ὑφιστάτο θάνατον. Σεδάώττεια δὲ ἢ πολες
χατὰ τὴν αὐτῆς λίμνην τοὺς μ᾽, θεοφόρους ἐθεάσατο
ἄνδρας διὰ χρύους παραδόξως ὁλοχαρπουωένους
Θεῷ, Λυσίου xai ᾿Αγρικολάου τῶν ἐχείνον ὑπασπι-
στῶν ἔτι περιόντων, χαὶ ταῖς χατὰ τῶν μαρτύρων
καινοτέραις ἐπινοίας ἐλλαμπρυνομένων *
συζύγους μ’ χαὶ αὐτὰς οὔσας, λόγος ἔχει ἐν ᾽Ποα-
κλείᾳ τῆς Θράχης ἀπαχθείσας σύν ᾿Αμὼν τινι
διαχόνῳ, διὰ ξίφους χαλλιερηθῆναι ταῖς χαλαῖς
ὁμολογίαις, οὐδ᾽
ἔχοι, ὑποστάσας γενναίως.

, *
ὧν τὰς

αἰχισμοὺ, ὅσους ἄν τις εἰπεῖν

genti preerat : et quod evocatus ad Licinium non
venisset, hospitem ipsum habuit, ejusque deos
comminutos egentibus dedit.
etiamsi egregie charum habuerit, multis tamen
alTecit cruciatibus. Nam et in cerucem eum,egrt, et
.$ubulas in meatus secreliores corporis ejus im-
misit, poetreuwue capite truncavit. Cujus corpus
postea in patriam" ejus-Euchbaitem maguifice de-
portatum, et ibi insigni templo cohonestatum est.
Alius hic est a tyrone illo, qui in Amasea civitate
sub Bringe Maximiani prefecto holocaustum fa-
ctus, supplicium ignis fortiter pertulit. Sicuti et ille,
qui Perge in Pamphylia cruxifixus, vitam hanc
finiit. Quamvis omnes ii corpus unutm et spiritus
unus in Christo fuerint. Post Theodorum et
Basileus, Amasenus episcopus,cum prius intolera-

bilia tormenta esset perpessus, capitale subiit supplicium. Sebastia quoque urbs in stagno suo
quadraginta illos egregios et divinos viros per frigus et undam miriflce Deo totos holocausti
instar oblatos vidit, cum Lysias adhue et Agricolaus satellites propugnatoresque ejus superstites
essent, inveniendisque adversus martyres novis cruciatibus apprime pollerent. Illorum porro con-
juges, que et ipse quadraginta numero fuere, Heracleam Thracie abduete esse feruntur : atque
ibi cum Amone quodem diacono tormentis, que quisquam exprimere possit maximis, generose et
fortiter toleratis, cum pulchra professione per gladium victimee Deo sunt oblatee.

KE$AA. ME'.
Ὡς Διχένιος ὁ duaatGz c ἁλοὺς ἐξέῤῥηξε τὴν
ψυ χήν.
Οὕτω δ᾽ εἰς ἔσχατον ἀπονοίαν, ἐλαύνων ὁ ἐναγέ-
στατος, ἐχύρει πρόσω, x«i εἰς τοὐμφανες τὴν ἀπο-

51 CAPUT XLV.
Ul impius Licinius captus, violenter vitam $1.
nierit.
Ad extremam ergo dementiam ruens, ita ut
ceperat, defectionem suam a fide in apertam

Hune .Licinius.-

E

436 NICEPHORI CALLISTI 1316

proferre perrexit : et ad manifestam idololatriam A στασέαν ἐῤῥίπιξεν. Εἰς ἐμφανῆ δὲ τὸν ᾿Ελληνισμὸν
conversus, sacrificiis et victimis mactatis, se faci- μεταστραφεὶς, θύμασι xal ἑερείων σφαγαῖς εὐμα-
lius rectiusque bellum eo modo expediturum arbi- ρίσαι αὐτῷ τὰ τῆς μάχης ἀπεκαλεῖτο τοὺς δαίμο-
tratus, demones evocavit. Diountquoqueseductum νας. Ὑπαχθεὶς δὲ τισι χρατήσειν ὑπισχνουμένοις,
eum a quibusdam qui victoriam ei pollicebantur, φασὶν αὐτὸν τοῦ ἐν Μιλήτῳ μαντείου ἀποπειράσα-
Mileti oraculum Apollinis Didymesi consuluisse : σθαι τοῦ Διδυμαίου ᾿Απόλλωνος * x«l γ᾽ ἐρομένω
eique de belli eventu percunctanti, a demonio re- περὶ τῆς μάχης, τὸ δαιμόνιον τούσδε χρῆσαι to);

sponsum esse versibus hisce : στίχους *
Te, grandave pater, juvenum vis fervida vexat, Ὦ γέρον, ἡμάλα δή σενέοι τείρουσι μαχηταί"
El tua fracta jacet senio graviore potestas. Σἡ τεβίηλέλυται, χαλεπόν δε σε γῆρας ἱκάνει.
Constantinus porro, imperator Deo charissimus, Κωνσταντῖνος δὲ ὁ θεοφιλέστατος βασιλεῦς, αἰδή-

verecundia quadam singularique humanitate et μὼν τις ὦν, xal φιλανθρωπία συγχεχραμένος,
modestia preditus, talia cum de eo audiret, sei- τέως μὲν ἀχούων ἀνεῖχε, τὸν οὐ συμπαθείας ἄξιον
psum primum continuit, vicemque ejus qui jn- ἐλεῶν " ἐπεὶ δὲ τούτων γινομένων οὐδὲν ἐγένετο
dignus erat cui quispiam condoleret, admodum πλέον, προύχώρει δὲ x«i ἡ xarà Χριστοῦ λύττα,
est miseratus. Postquam vero se ita se gerendo B τὸν σώφρονα, ὡς ἔθος, συναγαγὼν λογισμὸν, xai τὸ
nihil proficere vidit, cum rabies contra Christum δίκαιον τῷ φιλανθρώπῳ συμμίξας, ἐπαμύνειν τοῖς
suscepta magis magisque procederet, moderatam οὕτω λυμαινομένοις ἡρεῖτο * x«i ταῦτ' εἰδὼς ἀχρι-
pro consuetudine sua liquantum contrahens men- — 6íc, ὡς χαρπὸς ἐχείνῳ τῆς εὐσεθείας ἢ χατὰ τῶν
tem, et humanitatem justitia temperans, subve- ἐχθρῶν ἄνωθεν ὠρίξετο vixq. Καὶ τοίνυν τῷ φιλα-
niendum eis esse qui ab illo tam erudeliter vexa- γάθῳ μίξας τὸ μισοπόνηρον, σύναμα παιδὶ θεοφιλεῖ
rentur, statuit : illud certum compertumque Κρίσπῳ, πολὺ προηγῷ x«i σναμάχῳ τῷ σωτυρίῳ
habens, fruetum pietati sue, victoriam, celitus χρώμενος ὅπλω" Kat δῆτ᾽ ἄμφω τὴν παράταξιν
contra hosi^s suos propositum esse. Quam ob cau- διελόμενοι, xar& Χρυσόπολιν τὴν ἐν Βιθυνία συνε-
sam honestatis virtutisque amori malitire vitiorutn- χρότουν τὸν móÀtuov. Καὶ πάντων χαλῶς ἐξευμα-
que odio inisto, una cum pio filio Crispo contra ρισθέντων αὐτοῖς, ἀναχράτος τὴν νίχην ἧραντο,
Licinium salutari armatura duce et auxiliatrice ἐχείνον τὸ πεζὸν xai τὸ ναυτιχὸν ἀθρόως ἀφαιρε-
processit. Et tandem ambo acie structa, ad Chry- θέντος. Μήτι δὲ δρᾷν Éy xv, χαταπροδίδωσεν ἑαυτὸν,
sopolim Bithynie urbem cum illo prelium com- ὁ χθὲς xai πρώην ἀπειλὴν πνέων, xci πάντα ὑπὸ
misere : omnibusque rebus eis rite atque feliciler χείρα θέσθαι διατεινόμενος. Ὁ δὲ βασιλεὺς rà συν-
cedentibus, victoriam ab hoste fortissime retulere, c ἦθει τρόπῳ χρησάμενος, ἐχαρίξετο μὲν αὐτῷ τὸν
peditatu illius omni navalique subsidio in fugam — Cv: ὑπὸ φρουρὰν δ᾽ ἐτίθει τῇ Θετταλῶν συγ-

7yerso. Ille, porro cum quid faceret non videret, χλείων. ᾿Επεὶ δὲ τοῦ συνήθους οὐχ ἀπείχετο τρόπου,
séipsum victoribus dedidit : ille, inquam, 401 συσχευὰς γὰρ ποιῶν, x«l βάοθαρον συνάγων χεῖρα
pauló&nte minas ferociter spiraverat, atque omnia μισθῷ, νεωτερίζειν πεφώραται, τὴν ἧτταν ἀναμα-
potestati 8085 subjicere contenderat. Imperator χέσασθαι προθυμούμενος, προσταγῇ τοῦ χρατοῦν-
sane more suo solito usus, vitam quidem illi do- τος " ξίφει χατασίρέφει τὸν βίον, ταντὰ τοῖς προαπ-
navit, eumque sub custodia esse Thessalonice ελθοῦσι τυράννοις παθών, ἐπεί τοί γε μὴ τοῖς τοῦ
mandavit. Ubi vero ille ἃ moribus suis consuetis πέλας ἐσωφρονίσθη xaxoi;* τὴν ἔσων δὲ τῆς ἀσε-
non discessit, et fraudulenter insidiosa consilia ^ 6síag ἑλόμενος, x«i τοῖς αὐτοῖς αἰσχροῖς περιέπεσε,
captans. Barbarorumque multitudinem mercede στήλας xai ὅση τις ἦν ἐν τοίχοις ἐχείνῳ γραφὴ ἀχ-
conducens, ut bello restaurato cladem acceptam ρειούμενος καὶ ἐδαφιξόμενος. Καὶ ὁ μὲν οὕτως ἔκειτο.
sarciret, ad res novas rursum spectare deprehensus est : imperatoris jussu vitam ferro cmsus
amisit, 513 idem scilicet quod priores tyranni passus. Quandoquidem enim illorum malis e
adversis rebus edoctus ad frugem et officium non rediit, eamdemque quain illi impietatem secutus
est, non iminerito in easdem quoque fcdas calamitates decidit. Statue quoque, et quecunque
imagines ejus in muris posite atque inserte fuerant, everse, erutie atque abolite sunt. Atque ille
quidem ita victus occubuit (1).

CAPUT XLVI. D ΚΕΦΑΛ. MC"
De legibus et constitutionibus Constantini, et qua Περὶ τῶν νομοθεσιῶν Κωνσταντένον * καὶ óca
benigne Christianorum religioni fecerit. (puoi τῇ Χριστιανῶν πολιτείᾳ διεπρά-
ατο.
Totus autem Oriens simul οἱ Occidens sub Con- Πάσης δ᾽ ^Ew χαὶ Ἑσπέρας τὸ χράτος μόνος ἄνε-

stantini imperium pervenit : quas ille regiones, ἔξώννυτο Κωνσταντῖνος, πᾶσαν τε αὐτὴν καὶ τὴν
omnesque circumcirca provincias, neenon seplem- περιχύχλῳ ἄρχτον τε x«i μεχημδρίχν τῆς οἰχείας
tionales atque australes oras, tranquilla pace, ἐωπιπλῶν εἰρήνης, Πᾶν δὲ δέος ἐξύῴρητο. Λαμπραὶ

(4) « Licinius litteris adeo infectus fuit, ut virus — Illudin eononreprehendendum, quod spadonum

ac pestem publicam 588 appellaret, illarum tam — aulicorumque insolentiam mire compescuit. »
Bxpers, nt ne decretis quidem subscribere posset, —Egnat.

1311

ECCLESIASTICAE HISTORLE LIB. VII.

1318

δὲ πανηγύρεις ἀνεχροτοῦντο, φαιδροῖς ὄμμασι πάν- À metu omni depulso, replevit. Itaque magnific!

τῶν ἐνορώντων ἀλλήλους χαὶ χαπυρὸν ὑπομειδιών-
των. Φωτὸς δὲ πλήρη τὰ πάντα ἦσαν͵ τοῦ ποὶν
χατηφοῦς ἐξόεληλαμένου. Κατὰ πόλεις δὲ xal χώ-
ρᾶς παιᾶνες χαὶ ὕμνοι τῷ ὅλων Θεῷ πρῶτα, εἶτα
xai τῶ τῶν ἀγαθῶν χορηγῷ nyovro. ᾿Αμνήστία δὲ
χαχῶν xat λήθη τῆς δυσσεθείας ἦν * τῶν δὲ νῦν ἐς
χόρον ἀπόλαυσις ἀγαθῶν. Μείξων δὲ χαὶ ἡ ἐλπὶς
τῶν προσδοχωμένων ἦν. Νόμοι δὲ χαὶ διατάξεις
φιλανθρωπίας πλήρεις * xai ἄλλ᾽ ἅττα τῶν ἀγα-
θῶν ἐπαῤῥησιάξοντο * δωρεαί τε βάθος εὐσιδείας
ὑποδειχνῦσαι " ὧν χαταλέγειν τὸ πλῆθος, τίς ἀπο-
χρῶν γένοιτο λόγος ; Τὸ μὲν γὰρ ὄντως Θεῖον Opn-
σχεύειν πρὸ παντὸς ὑπηγόρευε" περὶ ὅ σπουδὴν
τιθεμένους, ἔν ἀφθόνοις εἶναι πάντως * καί γ᾽ ἀπαν-
τᾶν ἅπαντα μετὰ χρηστῶν τῶν ἐλπίδων οἷς ἂν ἐγ-
χειρὲῖν γένοιτο ἔλεγεν * ἁμαρτάνουσι δ᾽ ἔν ἐχείνῳ,
ἕν τ᾽ εἰρήνῃ xal πολέμω τά δυσχερῇ προσδοχᾷν.
Οὐ χόμπον δ' ἄλλως λέγων, ἀλλὰ χάριν ὁμολογῶν
ἰσχυρίζετο * ὡς προσήχοντά γε ὑπηρέτην Θεῷ αὐτὸν
ἐχλεξάμενος, πᾶσαν ὑπὸ χεῖρα ἐτίθει τὴν γῆν, ὡς
& τῶν Χριστιανῶν αὐξηθείη θρησχεία, χαὶ οἱ ἐν
ταύτῃ χαρτεριχοὶ ἐπιφανέστεροι γένοιντο ταῖς τι-
μαῖς. Οὕὔττω ἔχων, ἄχυρα ἐτίθει πάντα τὰ καθ᾽
ἡμῶν ἐξ ἀρχῆς ψηφισθέντα * τοὺς ἐν ἐξορίαις τε
μετεστῶλετο, x«l γερῶν μετεδίδου * καὶ τὸ προσὸν
ἐχάστῳ ἀπένειμεν, εἴτε τιμή τις ἦν στρατιωτιχὴ,
$ καὶ χτῆμα ἴσως ἀφαιρεθέν. ᾿Εχχλησίας τε ἐχμε-
μηχισμένας δημοσίοις ἀνίστα τοῖς χρήμασι, xai
ἀτέλείαν τοῖς τοῦ Θεοῦ λειτουργοῖς ἐπεχήρυττε "
συνόδους τε συγχροτεῖν ἀνῆχε, xal τἄλλα πράττειν
ὅσα τῇ Χριστιανῶν θρησχείᾳ προσήχοντα. ᾿Επεὶ δὲ
πᾶντας εἰς τὴν προτέραν ἐλευθερίαν ἀνεχαλέσατο,
χαὶ τὰς συνήθεις τιμὰς χαὶ τὰς οὐσίας τούτοις
ἀπέδωχεν. El που τινὲς χαταδιχασθέντες θανάτω,
τὸν βίον ἐξέλιπον, τοὺς ἐγγυτέρῳ γένους χληβονο-
μεῖν τἀχείνων ἐχέλευεν. Εἰ δ᾽ οὐκ ἦδαν, τὴν ἐπι-
χώριον ἐχχλησίαν τὸν λῆρον ἔχειν ἐνομοθέτει,
χᾶν τε ἰδιωτιχὸν ἦν, xd» τε δημόσιον. Καὶ ταῦτα
μὲν καλῶς ἰδόχει τῶ βασιλεῖ, x«i vóno χεχύρωτο,
Τί τὸ ἐπὶ τούτοις ; Χριστιανοῖς ἐπέτρεπε πάσας
τὰς “κοσμιχὰς ἀρχὰς διοικεῖν. 'Βορταὶ δ᾽ Ἑλλήνων,
f^"Éodvo» τε θυσίαι x«i ὄργια, μαγγανεῖαίέ τε χαὶ
τελιταὰὶ δαιμόνων, ἀπείρηται, πολλὰ δὲ xoci τῶν
ἀρχαίων ἐθῶν μετεδάλλοντο. Ὁ μὲν γὰρ mao Αἰ-
ἡυπτίοις πῆχυς οὐχέτ᾽ εἰς Ἑλλήνων τεμένη,
εἰς ἱεροὺς ἡμῶν ἀνετίθετο οἴχους * ὦ Y ἐπίδοσις τῆς
τοῦ Νεῖλον φορᾶς xaÜicraro γνώριμος. Ἢ δὲ τῶν
μονομάχων ἐξ ἰχείνου Ῥωμαίοις θέα χεχώλνται.
Φοίνιχες δὲ, οἱ τὸν Λίδανον παρὰ τὴν ἩἩλιούπολιν
ὥχουν, ἐπαύσαντο πρὸ τοῦ νομίμου γάμου εἰωθὸς
ὃν ix νόμου τὴν τῶν παρθένων πράττειν φθοραν.
Νεὼ δὲ εἰς ἐπίδοσιν ὕψους χαὶ πλάτους ἀνέτρεχον,
Ὅσοι δ᾽ ἀρχούντως εἶχον, ἐπεσχευάξοντο * ἧσαν d'
οἱ x«i ix χρηπίδων ἀνίσταντο. Βασιλεὺς Ó' αὐτοῖς
ἐπεχορήγει δαψῶὲς τὸ ἀνάλωμα, τῶν ἐπισχόπων
χορηγεῖν κχιεκελευσμένων,

ἐπιστατούντων, πάντα

(4 πῆχυς, cubitus Nili. Plin. lib. v, cap. 9.

C

ubique conventus celebrari, letis alius alium ocu-
lis respicere atque hilarius subridere, moerore
pristino tristitiaque ejecta, nova luce loca omnia
relucere : in urbibus et vicis omnibus peanes et
hymni, primum quidem in rerum omnium Deum,
deinde etiam in tantee prosperitatis subministrato-
rem cani, memoria malorum aboleri, oblivio im.
pietatis induci, omnes presentibus bonis ubertim
uti frui, major etiain rneliorque rerum futurarum
spes esse, legum videlicet et constitutionum hu-
manitatis plenissimarum,bonorumquealiorum qu&
tum libere et propalam jactabantur, donationum
quoque amplitudinem pietatis declarantium : qua-
rum multitudinem quenam oratio enümerare
queat? Siquidem publicitus omnes imperator ipse
cohortatus est, ut in primis divinum Numen pie
colerent. Nam qui in eo diligenter colendo stu-
dium ponerent, futurum, ut omuia eis abunde
prorsus suppetant, omniaque coepta cum spe opti-
ma feliciter cedant : sin a pietate tali et veri Dei
religione aberrarent, nihil eos et pace et bello
quam res adversas exspectare debere confirmans.
Atque hec quidem non per jactantiam gloriabun-
dus, sed gratiam Dei agnoscens et profitens pro-
tulit. Ita ille commodum se Deo ministrum pra-
bens, terras omnes ditioni sue subjecit, ut Chri-
stianorum religio quam maxime augeretur : et qui
in ea colenda constanter perseverarent, illustres
maxime dignitatibus et honoribus fierent. 514
Talibus igitur consiliis fretus, quecunque jam
ihde ab initio contra nos decreta fuerant, abroga-

vit, exsules revocavit, honores illis et bona sua, . -

sive militaris dignitas, seu possessio forte cuiquam
adempta fuerat, restituens. Ecclesias amptiores

' wublica pecunia construxit, immunitatem mihistris

ἀλλ᾽ D

Dei cóncéssit,."Beayentus fieri permisit, aliaque
peragere jussit, qu&etihque ad-€bristianum porti-
nent cultum. Postquam ad hunc modum omnes in
pristinam revocavit libertatem, eisque honores
solitos bonaque sua restituit, si qui sententim ca-
pitali damnati vitam finivissent, genere proximos,
si qui essent, adire illorum hereditates jussit ;
si non essent, loci ejus ecclesiam in bona eorum,
sive privata seu publica essent, succedere lege lata
precepit. Atque hec quidem si imperator recte
constituit legitimeque confirmavit : preterea vero
Christianis omnes profanos magistratus gerere
permisit. Festos antem gentilium dies, simulacro-
rum viclimas, et orgia, incantationes el sacra
demonum prorsus prohibuit et interdixit. Multa
ctiam ex prisca cousuetudine in melius ab eo mu-
tata. Apud Egyptios enim cubitus (1) non amplius
in gentilium delubra, sed in sacras nostras smdes
deportatus, atque ibi dedicatus est, quo incremen-
tum exundantis Nili mensum dignoscebatur. Spe-
claculum singulari certamine concertantium (2)

(2) L. unic. C. De glad. lib. it.

[a

B"

A

'.-. divina mysteria participare deberet, edibus sacris

1319 NICEPHORI CALLISTI 4320

gladiatorum Rom: frequentari solitum, ex eo À τῶν τὰς xotàg διοιχήσεις ἐχόντων. ᾿Εντεῦθεν Zav-

tempore prohibitum. Phoenices, qui Libanum mon-
tem ap Heliopolim incolebant, virgines suas ante
legitimas nuptias ad stuprum prostituere desierunt,
quod lege antea apud eos fieri receptum erat.
Templa altitudine et latitudine ampla exstructa.
Que vero antehac jam &dificata fuerant, instru-
mento ecclesiastico et donariis exornata. Nonnulla
etiam exipsis fundamenlisexcitatasunt.Ab 408 om-
nia imperator liberaliter impensas contulit, epi-
scopiseam rem curantibus, magistratibusquejussu
illius pecuniam ex publico prebentibus. Sauro-
mate quoque et nationes Istrum accolentes, im-
perio ejus subditee, que gentium aliarum victrices,
solos Romanos qui eis resisterent, habuerunt. Eas
Constantinus miraculorum nocturnorumque in-
somniorum denuntiationibus devicit. Quoscunque
autem populos bello 515 superavit, perinde
atque cum Christo de gloria contenderet, gratiam
in se collatam, propagande religionis studio re-
pendit. Omnes namque homines ad hanc solam
colendam excitavit, et in omnibus provinciis par-
tem aliquam publicorum vectigalium ecclesiis tri-
buit, donationemque eam ratam esse temporibus
seculisque omnibus sanxit. Atque ut memoria
continua milites Christum colere assuefacerent,
arma eorum signo crucis exornavit. Et cum, sicuti
dictum est, in imperiali palatio suo templum con-
struxit, tum portatilem ecclesiam aliam fieri sibi
curavit, que ubicunque locorum esset, et inaxime
in bello cireumferri posset ut ne in solitudine
quidem agens, ubi opus esset Deumque colere et

"wareret: ad quam veluti ad tabernaculum semper
presto fuere sacerdotes et diaconi, sine intermis-
sione ministeria divina, juxta statas Ecclesie cee-
remoBias, obuentes. Diem eum^(1) quem judeei
primum numerarunt, et Greci soli dicarunt, Do-
minicum (2) appellavit, eumque festum et feriatum
esse omnibus lege lata statuit: similiter et eum
qui Sabbatum precedit, ut in iis precationibus
vacaremus, supplicationibusque Deum exorare-
inus : alterum quidem, quod in eo Christus resur-
rexit : alterum autem propter crucem, a qua
plurimum sibi bonorum provenisse variis modis
expertus fuerat. Quam etiam ob causam eam sum-
mopere in veueratione habens, in nummis suis et
imaginibus omnibus insculpi inscribique fecit. Te-
stantur hoc imagines ejus habitu eo et forma pro-
posite. Supplicium crucis, quod Romanis ex lege
frequens maxime et usitatum fuil, ex judiciis sui,
sustulit. Et cum divini cultus augendi studiosus
fuit, tum ferendis etiam legibus laudem et gloriam
est consecutus. Nam impudiocos illieitosque concu-
bitus, quos ante eum nemo inhibuerat, ipse coer-
cuit, sicuti hoc ex constitutionibus ejus legibusque

(14) L. Omnes Judices. C. De feri.

(2) « Noc illud omiserim, mutata dierum isto-
rum nomina in qus nunc a Christianis usurpautur,

B

C

βομάται μὲν αὑτῷ xmi τὰ Παρίστρια ἔθνη ὑπὸ χεῖρα
ἦσαν, οἱ τῶν ἄλλων βαοδάαρων χρατοῦντες, μόνους
Ῥωμαίους ἀνταγωνιστὰς εἶχον" νιχᾶν δὲ ταῦτα τὸν
Κωνσταντῖνον σημείων xai ὀνειράτων ἐπιδείξεσι.
Τῶν δὲ πεοιχύχλῳ πολέμῳ χρατῶν, ὥσπερ ἄν τι
φιλοτιμούμενος τὸν Χριστὸν, ἠμείδετο τῇ περὶ τὴν
θρησχείαν σπουδῇ, πᾶσι Óà προτρέπων ταύτην μό-
νὴν τιμᾶν. Καί τι δὲ δημόσιον καθ’ ἑἐχάστην ἐπαο-
χίαν ἀφελόμενος, ταῖς ἐχχλησίαις ἀπένειμε, xài γε
τὸ χῦρος ἔχειν τὸν δωρεὰν ἐς τὸν ἅπαντα χρόνον
ἐνομοθέτει. Τῇ συνεχεῖ δὲ μνήμη προσεθίξων σέ-
ὄειν στρατιώτας Χριστόν, τὰ τούτων ὅπλα τῷ συμ-
δόλῳ τοῦ σταυροῦ χατεσήμαινεν. ᾿Ἐχχλησίαν δ᾽ ὡς
εἴρηται τοῖς ἀναχτόροις οἰκοδομήσας, χαὶ μετα-
φορητὴν ἑτέραν ἐχχλησίαν ἐπετεχνᾶ o * iv ὅπη
ποτὲ γῆἧῆς εἴη, x&v τοῖς πολέμοις μάλιστα,, περιφέ-
pot * ὥστε μηδ᾽ ἐν ἐρήμῳ διάγοντα, oixou θείου
ἄμοιρον εἶναι, ἔνθα χρεία γένοιτο Θεὸν γεραίρειν,
xai μυστηρίων θείων ἐπαπολαύειν. Παρῶσαν δέ γε
x«i ἱερεῖς x«i διώχονοι προσεδρεύοντες τῇ σχηνῷ,
χαὶ ἀπαραλείπτως τὴν τῆς ἐχχλησίας πᾶσαν τάξιν
διαχονούμενοι. Ἢν δ᾽ 'Eópaiot πρώτην εἶχον ὥμέ-
ραν, Ἕλληνες δ᾽ ἡλίῳ ἀνέθεντο, Κυριαχὴν χατω-
νόλασε, xai xat' αὐτὴν δὲ πάντας σχολάξειν ἔνο-
μοθέτησεν * ὡσαύτως xai τὴν πρὸ Σαδδάτου - εὐχαῖς
δὲ σχολάζειν καὶ λιταῖς τὸ Θεῖον ἐξιλεοῦν * τὸν μὲν,

ózt ἐν ταύτῃ ἀνέσνη, τὴν δὲ διὰ τὸν σταυρὸν οὗ τῆς
πείρας τῶν ἀγαθὼν πο)λαπλῶς ἤσθετο. “Ον διαφε-
ρόντως τιμων, χὰν τοῖς χέρμασι χαὶ πάσαις εἰχὸ-
σιν ἐγχαράττεσθαι διετύπον. Μάρτυρες αἱ εἰχόνες
αὐτοῦ, ἐν τούτῳ οὖσαι τοῦ σχήματος. Τὴν δὲ διὰ
σταυροῦ τιμωρίαν Ῥωμαίοις μάλιστα τιμωμένην
ἐχ νόμου τῶν διχαστηρίων ἐξέωσε. Καὶ θεραπεύειν
μὲν τὸ θεῖον ἀεὶ ἐσπούδαξεν, οἷς δὲ μάλιστα νομο-
θετῶν διεφαίνετο. Τὰς γοῦν ἀχολάστους καΐξεις,
μή τινος ἐμποδὼν χαθισταμένονυ πρότερον, αὐτὸς
ἐπανώρθωσεν, ὡς ix τῶν χειμένων νόμων συνιδεῖν
ἔξεστι. Καὶ τὸν παρὰ Ῥωμαίρις ἄτοπον vouo,
μὴ τῶν ἴσων μετέχειν ἐν χλύρῳ τοῖς. ἂν γάμω τὸν
ἄγαμον, καὶ τοὺς μὴ ἔγγιστα γένους piri χερϑαί-
v&vy ἐχ διαθήχης, ἔτι δὲ xai τὸ τοὺς ἀπαιδας ζη-
pio)» τῆς περιουσίας, τὸ ἥμισν παραχελευόμενιν
περιεῖδεν * ἵνα μὴ παρὰ τοῦτο χεῖρον πράττοντες

οἱ τὸν ἄξυγα μετιόντες βίον τῆς χατὰ Θεὸν ἀσχύ-

σεως ἀμελεῖεν * μᾶλλον δὲ χαὶ πλέον ἔχειν ἔνομο-

θέτησε τοὺς ἐγχρατεία xmi παρθενίᾳ διαδιοῦντας.
Πᾶσι δ᾽ οὖν τοῖς τοιούτοις, x«i εἰ ἄνηθοι εἶεν, δια-
τίθεσθαι τὸ δόξαν ἐνομοθέτει παρὰ τὸ ἔχπολαι
χρατῆσαν ἔθος Ῥωμαίοις, οἱ τούτους τοὺς νόμους
πρόπαλαι ἔθεντο, πολυάνθρωπον τὴν πόλιν αὐτῶν
εἶναι πραγματενόμενοι, στάσεσι χαὶ πολέμοις ἐμ-
φυλίοις πρὸ τοῦ νόμου τὰ πλήθη ἀποθαλόντει:.
Τιχμηριῶσαι δὲ χἀχεῖνο τῆς τοῦ βασιλέως xti
τὴν πίστιν αἰδοῦς ἱκανὸν, ὅτιπερ χληριχοὺς νόμου

θέσει πάντας ἀτελεῖς εἴασε. Τὴν δὲ περὶ αὐτοὺς

auctore Constantino principe, sicut in illios

Greca laudatione meminit Nicephorus. » Anges.
Politian. Miscell. cap. 8.

1321 ECCLESIASTICAE BISTORIZE LIB. VII. 1338

δίκην τοῖς ἐπισχόποις ἐπέτρεψεν " εἴγε βούλοιντο À latis patet. Absurdas etiam illas apud Romanos
παραιτεῖσθκι τοὺς τὰ πολιτιχὰ χρίνοντας. Τὴν γε leges, ne celibes in adeunda hereditate conjugi-
μὴν ἐχεῖθεν ψῆφον τὸ χῦρος τῶν ἄλλων πάντων — bus equarentur, neve preterquam genere propin-
φέρειν ἐνομοθέτει, ἀωετάτρεπτα δὲ εἶναι xai τὰ τῇ — quiquidquam ex testamento lucrarentur : preeterea
συνόδῳ διωρισμένα * τώ ys μὴν ἐχείνους χρινόμεα ut qni liberos non procreassent, dimidia bonorum
εἰς ἔργον ἄγειν xai χαθιστᾷν τοὺς τὰ xoà Ótot- parle multarentur, abrogavit, ne scilicet, quai
χοῦὔῦντας ἄρχοντας σὺν τοῖς ὑπὸ χεῖοα στρατιώταις — celibatum complecterentur, quo deteriore maritis
αὐτοῖς. Καὶ τὴν ἐλευθερίαν δὲ νόμῳ τῇ Ἐχχλησίᾳ 5&1G essent conditione, minus eam sectarentur
κατεχαρίξετο * xai τοῖς γ᾽ ἐλευθερουμένοις ὑπὸ μάρ- — vitam, que se in studiis Deo placitis sedulo exer-
τυσι τοῖς ἱερεῦσι τῇ πολιτείᾳ Ῥωμαίων ἔγγρώ- cet. Quin ut ii qui per continentiam in ceslibatu
φεσθαι. Τούτων δὲ πάντων xal ὁ χρόνος ἐς δεῦρο vitam degunt, precipuum quiddam pre illis habe-
φέρει τὸν ἔλεγχον, ἀεὶ τοῦ ἔθους ὡς χαλῶς ἔχοντος, — rent, sanxit : ut ceelibes scilicet omnes, etiam
ὑπερτεροῦντος τοῦ χρόνου xal ἐνισχύοντος. Καὶ ὁ impuberes, pro eo atque eis visum esset, testari
pt» τοιαῦτα σπουδάξων ἐνομοθέτει, ἔργοις ἀεὲ τὸ — possent : contra consuetudinem que olim apud
θεῖον θερραπεύειν αἱρούμενος Ἄλλως τε δὲ à θρη- Romauos obtinuerat, qui leges tales tulerant, ut
σχεία καὶ καθ᾽ ἑαυτὴν ἀχμάξουσα jv, διὰ τὴν &pr- p urbem seditionibus bellisque civilibus ante ejus-
τὸν τὼν τότε μετιόντων αὐτήν, Kal γάρ πως πολλλοὲ modi sanctionem exhaustam, civibusque orbatam,
περιῆσαν ἔτι τῶν ὁμολογητῶν τοῦ διωγμοῦ λήξαν. — matrimoniisliberorumque procrealione frequentio-
τος. Καὶ ἄλλως δὲ ἀγαθοὶ x«i ἀποστολιχοὶ διεφαί-. — rem redderent. Qua vero imperator Constantinus
vovro ἄνδρες, ἔργοις x«i λόγοις τὴν πίστιν σεμνύ- —Observantia erga professionem fidei nostre fuerit,
νοντες, περὶ ὧν τῷ προσήχοντι τόπῳ διαληψόμεθα, — abunde illud quoque testatur, quod clericos omnes
constitutione lata imtinunes liberosque esse permisit : judiciumque et jurisdictionem in eos epi-
scopis, siquidem civilium judicum cognitionem declinare vellent, mandavit : et quod episcopi
judicassent, id robur et auctoritatem sententie omnem habere debere decrevit. Firma quoque et
immutabilia esse voluit que in synodis consiitula essent. Et que ab episcopis judicata forent, ut ea
a magistratibus respublicas administrantibus militarique quee sub eis essel manu exsecutioni man-
darentur, atque ad rem collata perficerentur, conslituit. Libertatem quoque Ecclesie lege lata (1)
concessit, et ut libertate sacerdotibus testibus donati civium Romanorum numero ascriberentur.
Que omnia tempns quoque ipsum ad hunc usque diem, consuetudine probata plurirnmorum annorum
prevalente, confirinat. Atque ille quidem magno studio leges ejusmodi condidit, rebus autem ipsis
cultum divinum sedulo propagavit. Sed et ipsa religio per seipsam admodum viguit, propter eorum
qui eam colebant virtutem : quod multi adhue persecutione sopita superessent confessores. Et

preeter eos alii quoque tum exstitere magna gloria boni apostolicique viri, operibus simul et doctrinis . " |

fidem maxime exornantes, de quibus loco suo dicetur.

-—-4

ΚΕΦΑΛ. MZ'. C. 517 CAPUT XLVII.

Ὅπως Κωνσταντῖνος τὸ Βυξάντεον διὰ μά- — Ut Constantinus, Byzantio bello capto, Byzantios
χῆς tà», Βυξαντέονς ἀπέχτεινε. oc ne occiderd.

Ὡς δὲ τὰ τῶν πολέμων xai τὰ κατὰ τὴν θρησχεί- Postquam vero et belli et religionis res οἱ feli-

αν χαλῶς ἐκείνῳ προύχώρει, x«t τὰ τς ἑῴας xci — citer successerunt, Orientis simul et Occidentis
ἑσπερίου λήξεως ὑπὸ χεῖρα τούτῳ γεγένηνται, μόνος — regiones in ditionem ejus pervenerunt, et ipse
τε αὐτοχράτωο Ῥωμαίων ἀνηγορεύετο. ὁ ut» solus Romanorum imperator factus est, Christia-
««Χριστιανισμὸς ηὔξανε καθημέραν * βαθεῖα δὲ εἰρήνη — nismus in dies magis ac magis propagatus est, et
ταῖς Ῥωμαϊχαῖς πολιτείαις ἐπεχωρίαζε. Θνήσχει pax tranquilla per omne Romanum imperium fuit.
μὲν ὁ τῶν υἱέων πρώτιστος αὐτῷ Kpícroc* αὐτὸς Εἰ tum quidem Crispus, maximus natu filius ejus,
δὲ Καίσαρας τοὺς ἰδίους παῖδας χαταστησάμενος, — diem suum ohiit. Ipse vero reliquis filiis Cesaribus
χκοὶ τὸν πρῶτον Κώνσταντα παραπέμψας τῇ Ῥώμη, dictis, et Constantino natu tum majore Homam
&ri τοὺς Βυζαντίους ἐχώρει. Βύξας γάρ τις Ἕλλην — misso, contra Byzantios (2) est profectus. Byzas
ἂν ταῖς ἡμέραις Μανασσῆ τοῦ τῆς ᾿Ισυδαίας x«rdp- namque quidam genere Grecus, temporibus Ma-
χοντος μιχρὰν πολιν ἐπὶ τῷ οἰχείῳ ὀνόματι Gveys(- — nasse Judeeorum regis urbem parvam sub nomine
ρει" ἣν ἔχπαλαι βάρθαροι ἄνδρες xatoxup£vot, D suo construxit, quam antiquitus homines barbari
αὐτονομίᾳ xai ἀγριότητι χρώμενοι, ὑπὸ χεῖρα ytvé- incolentes, proplerea quod suis libere uterentur
σθαι Ῥωμαίοις παντάπασιν ἀπηγόρευον. Καὶ τοί. legibus, et agrestiores essent, Romanorum imperio
γυν μετὰ τὸν Βιθυνιαχὸν χατὰ Λιχινέου πόλεμον, subjicere se prorsus renuerunt. Itaque post bellum
τῆς Νιχομηδείας ἀπάρας ὁ Κωνσταντῖνος, ἐκείνους in Bithynia contra Licinium gestuu), Nicomedia
ἐφίστατο. 'Enrct δ᾽ οἱ Βυζάντιοι μὴ τὸν αὐχένα xM- — solvens Constautinus, bellum eis intulit. Byzantii

: !) L. ! et 2, C. De his qui in eccles. manum. ΝΞ
4) Oppidum Byzantium libere conditionis, ἃ :1:a Lygos dictum. Plin. lib. iv, cap. 11.

ParROL. Ga. CXLV. 42

1323

NICEPHORI CALLISTI

1324

porro cum cervicem ei submittere et tributum Α νεῖν x«i. φόρους τελεῖν ἤθελον, μάλιστα δὲ x«l τὸν

pendere nollent, pertinaciterque Romane servi-
tutis jugum excuterent, res ad manus pervenit :
ac prelio commisso, sex millia primo in Constan-
tini exercitu, deinde conflictu altero tria rursum
millia hominum sunt cesa. Quo fortune successu
Byzantii sublati, ut copias Romanorum omnes
conciderent, dispiciebant. Pauci namque eo tem-
pore cum imperatore milites erant, omnibus fere,
exiguo excepto numero, ad presidium Romane
ditionis, quod de Persarum expeditione et incur-
sione renuntiatum esset, missis. Vespera diei erat,
et imperator languidus et moestus inopia consilii
continue oculos in ccelum intendit : atque ibi
rursum, itidem ut Rome cum contra Maxentium
bellum gereret, scripturam stellarum ordine atque
distinctione conformatam vidit, hoc sic significan-
tem : Invoca me in die tribulationis tux, et libe-
rabo te, et glorificabis me. Stupore igitur percitus,
rursum oculos in colum sustulit atque iterum
crucem stellis sicuti antea effigiatam in colo, et
inscriptionem circum eam conspexit, cujus hec
verba erant : In hoc ipso signo hostes omnes vinces.
Et confestim in memoriam ei que antea accide-
rant, venere. 5168 Postridie ergo classicum ca-
nere jussit, preliumque rursus cum Byzantiis
commisit : et quod tropeum et signum crucis
preferri in acie mandasset, fortiter illos vicit,

'"Pouaixóv τῆς δουλείας ζυγὸν ἀπεσείοντο, εἰς τὸν
πρὸς ἀλλήλους ἀνεῤῥιπίζοντο πόλεμον * καὶ συῤῥα-
γέντων εἰς μάχην, ἐξ χιλιάδες τῷ Κωνσταντίνω
ἔπιπτον * σνμδολὴ δευτέρα, χαὶ τρεῖς αὖθις ἔπιπτον
χιλιάδες. Ἐντεῦθεν ἀναθαρσήσαντες οἱ Βυζάντιοι,
σύμπαν ὑπὸ χεῖρα θέσθαι τὸ Ῥωμαίων ὁπλιτιχὸν
διεσχόπουν. ᾽Ολίγοι γὰρ τηνιχάδε παρῆσαν τῷ βασι-
λεῖ, πάντων πλὴν ὀλίγων ἐπὶ παραφυλαχῇ τῇς
Ῥώμης ἀπεσταλμένων, ἰφόδον Περτῶν ἀγγελθεί-:
σης " Ὡς Ó' ἱσπέρα χατελάμόανε, ἦν μὲν ἀλύων ὁ
βασιλεὺς, χαὶ τὸ ὄμμα ἀθρόον ἐχπετάσας εἰς οὐὖρα-
νὸν, ἐπίσης χαὶ αὖθις ὥσπερ ἐν Ῥώμῃ χατὰ Μα-
ξεντίον στρατεύων, γραφὴν δ᾽ ἀστέρων op& λέγου-
σαν" ᾿ΕἘπιχάλεσαί με ἐν ἡμέρᾳ θλέψεως σον,

Β χαὶ ἐξελοῦμαὶ σε, xai δοξάσεις us. Θαμθει
τοίνυν σχεθεὶς, πάλιν εἰς οὐρανοὺς ἀνεῖχε τὰς ὄψεις. Καὶ
σταυρὸς πάλιν ὦπτο ἄστρασιν ἐστηριγμένος ἐν οὐ-
ρανῷ, χαὶ γραφὴ περιχύχλῳ ταῦτα διαγορεύουσα *
Ἐν τούτῳ τῷ σημείω πάντας νιχήσεις τοὺς
πολεμίους. Εὐθὺς δὲ χαὶ μνήμη τῶν προηγησαμένων
εἰσέῤῥει. Καὶ τῇ ἐπιούσῃ τὸ ἐνυάλιον ἐνηχύήσας,
συῤῥήγνυται Βυζαντίοις, τὸ σταυριχὸν τροπαῖον
ἡγεῖσθαι ἐγχελευσάμενος. Καὶ χαταχρᾶτος μὲν Bu- ᾿
ξαντίους ἐνίχα * x«i αὐτὸ δὲ τεῖχος εἰστρέχων
ἐλάμδανεν. Ἣν δὲ τὸ τρόπαιον εἰργασμένος τῆς vi-
x06, ἔνθα νῦν ὁ πορφυροῦς αὑτῷ χίων μέγας urya-
λωστὶ ἀνατρέχει.

simulque urbem ipsam cepit. Victorie autem ejus tropeum et signum eo loco statuit, ubi nunc por-
phyretica ejus columna in magnam altitudinem ampliter excurrit.

CAPUT XLVIII.

Ut cognominem sibi urbem, Contantinopolim scilicet
magnificentissime construzerit.

Ad tantam sublimitatem cum imperium ejus
maximum pertigisset, urbem aliam Romane ho-
nore et magnitudine e&equalem €onstruere, suum
que ei nomen imponere statuit. Erat tum juxta
Hellespontum planities sub Ilio, ad Ajacis sepul-
crum ubi olim Achei, bellum cum Trojanis geren-
tes, stationem navalem habuisse dicuntur : ibi
urbis forma quei ci videbatur descripta, quibus
locis portas exstrueret, circumspiciebat. Hoc sic
eum in animo agitantem, noctu apparens Deus
oraculo admonuit, exadversum Chalcedoni circum
Byzantium quod constituisset opus eum perficere
debere. Ille porro jussis obsecundans, locum eum
omnem circumiens occupat, sylvam repurgat, ci-
vibus benignitatem gratiamque solitam atque de-
centem exhibet : naturaque regionis et coli tem-
perata clementia et situ loci sublimioris maximo-
pere delectatus (1), maximis eum moenibus cicum-
dat, et de nomine suo Constantinopolim vocat :
regiam magnifice ad mare, variis omnigenisque
ornamentis ex Oriente omni decoratam, construit.

(1) Ad reliquam felicitatem accedit, quod mare
Constantinopolim pulchriorem situ reddit, circa
eam se iusinuans quam maxime, et in pelagus
vastum exundans, admodum eam exornat, et tran-
quillos portüs nautis prestat. Dao namque maria,

KE9AA. ΜΗ΄.

Ὅπως τὴν ἐπώνυμον αὐτῷ πόλιν Κωνσταντι»
νούπολιν μεγαλοπρεπῶς φχοδόμησε.

C

Οὕτω δὲ μέγεθος ἀρχῆς μέγιστον περιδεδλυμένος,
ἔγνω χαὶ πόλιν ὁμότιμον τῇ Ῥώμῃ οἰχίσαι, χαὶ τὴν
σφετέραν χλῆσιν αὐτῇ ἐπαφεῖναι. Καὶ δὲ ἀνὰ τὸν
Ἑλλήσποντον ἐν τῷ πρὸ τοῦ Ἰλίου πεδίῳ ὑπὲρ τὸν
Αἴαντος τάφον γενόμενος, oU δὴ λόγος τοὺς ixi
Τροίαν στρατεύσαντας ᾿Αχαιοὺς τὸ γαύσταθμον
ἐσχηχέναι " xci χαταγράψας τὴν πόλιν ὅσῃ αὐτῶ
ἐδόχει, καὶ πύλας ἐν περιωπῇ κατεσχεύασεν. Οὕτω
δ᾽ ἐχείνω περὶ τὸ ἔργον διαπονουμένῳ, νύχτωρ ἐπε-
φανεὶς ἔχρα Θεὸς, ἀντιχρὺ Χαλχηδόνος περὶ τὸ Βυ-
ξάντιον τὸ σπουδαξόμενον ἐχτελεῖν. Καὶ ὃς πεισθεὶς,
τὸν τόπον ἐχπεριελθὼν, χαὶ τῆς ὕλης ἀποκαθάρας,
xxi τὴν προσήχουσαν ἡμερότητα χαρισάμενος,
ἡσθεὶς ἐπιμᾶλλον τῷ χώρῳ, τῇ τ᾽ εὐχρασία, καὶ τῷ
ἄλλως ἀπόπτῳ τοῦ τόπου, τείχεσι μεγίστοῖς περιδα-
λὼν, ἐπὶ τῷ ἰδίῳ ὀνόματι Κωνσταντινούπολεν προτ-
ἡγόρεύσεν * ἀνάχτορόν τε περιφανὲς πρὸς θάλασ-
σαν ὡχοδόμει, ποιχίλοις τε xal παντοίοις κατηγλαῖ-
σμένον χαλοῖς ἐν τοῖς πρὸς ἀνίσχοντα ἥλιον. “ γγιστα
δὲ x«i τὸ Ἱππικὸν χατεσχεύαξε, xai δύο ἐμβόλους
ὁπτῇ πλίνθῳ πεποιημένους, εἰς σχέπην εἶναι τῶν

D

AKgeum et Euxinum, ea parte qua ad Orientem
urbs spectat, confluunt, fluctuumque mutat
collisione commoditatem et amenitatem pluri
mam ex parte omni illi afferunt. (Procop.)

1395

ECCLESIASTICJÉ HISTORL£ LIB. VII.

1326

ὁδοιπόρων. Kal ἄλλα πλεῖστα φιλοτέμῳ x«i χειρὶ Α Juxta hanc ἱππιχὸν seu Circum equestrem instituit,

xai γνώμῃ περιῳχοδόμει * λοῦτρά τε xal χρήνας
ἀφθόνου χαὶ διειδοῦς νάματος. ᾿Ἐπεὶ δὲ τοὺς αὐτό-
χθονας οὐχ íxavoóg εἶναι τῷ μεγέθει τῆς πόλεως
ἔχρινε, μεγίστας οἰχίας ἀνὰ τὰς ἀγνιὰς τῆς πόλεως
σποράδην ἐγείρας, ἄνδρας λόγῳ x«i πλούτῳ διχφα-
νεῖς, δεσπότας ἐχείνων χαταστήσας, χατῴχισε, τοὺς
μὲν ἀπὸ τῆς πρεσθυτέρας Ῥώμης, τοὺς δὲ x«i ἐξ
ἄλλων ἐθνῶν. Καὶ φόρους τοὺς μὲν εἰς οἰχοδομὴν
τῶν πολιτῶν, τοὺς δὲ εἰς διατροφὴν τῶν οἰχητόρων,
ἅπασιν ἀγαλοῖς εὐθηνεῖσθαι ταύτον διέθετο " μέγα
τε βουλευτήριον ἤγειρεν, ὅ σύγχλητον ὀνομάζεται "
xai νέαν Ῥώμην χαὶ βασιλεύουσαν χατὰ μηδὲν
ἐχείνης διαφέρουσαν ἀπεχάλει. Καὶ ἐπιπολύ γε ἐπέ-
δωχε τῇ τε θεοφιλείᾳ τοῦ οἰχιστοῦ χαὶ τῇ τῶν οἰχὴ-

el porticus duas coclili latere in usum viatorum,
ut sub eis ambularent, projicit : aliaque insuper
multa edificia animo simul et manu liberali ambi-
tiose circumcirca excitat. Addit lavacra, et fontes
copiosarum et pellucidarum aquarum. Et cum
indigenas loci ejus, magnitudini tante urbis minus
sufficere videret; edes maximasper plateas passim
exstruit, virisque et opibus et fama celebribus
incolendas attribuit, quos vel ex veteri Roma, vel
aliis ex gentibus eo pertraxerat. Tributaque et ad
structuram civibus, et in alimenta conolis, ut
copiis omnibus urbs ea abundaret atque cresceret,
designat. Amplam quoque curiam senatui edificat.
519 urbemque ipsam novam Romam, et impe-

τόρων εὐσεδείᾳ, χαὶ τῇ περὶ τὸ χρηστεύεσθαι xci B rialem, nulla re ab altera illa differentem, nomi-

ἐλεεῖν συμπαθείᾳ. Καὶ τοσοῦτον ἐπαγωγὸς ἔστιν εἰς
Χριστὸν, ὡς σχεδὸν πάντας πείθειν ἱκανὴν εἶναι xoi
Ἰουδαίους χαὶ Ἕλληνας τὴν χατὰ Χριστὸν ἀσπάξε-
σθαι πολιτείαν. Καὶ δῆτ᾽ ἀρξαμένη τὸ εὐσεδεῖν, εἰ-
δώλων ἢ βωμῶν τε x«i θυσιῶν οὐδαμῶς ἐπειράθη,
πλὴν ἐπὶ τοῦ δυσσεθοῦς ᾿ἸἸουλιανοῦ * ὅπερ οὐδ᾽ ἐπὶ
βραχὺ mpoióv, &rícÓn καὶ διεῤῥύηχεν.

nat. Et maxima profecto illa cepit incrementa, tum
conditoris pietate atque insigni erga Deum amore,
tum civium ipsorum religione, singularique ad
benignitatem et commiserationem propensione.
Tanta certe quidem ei inest da persuadendum, et
ad Christi fidem pertrahendum, vis et illecebra, ut
omnes fere et Jud:weos et Gentiles ad complectendum

Christiane vitee institutum alliciat. Et ex quo veram pietatem semel colere ccpit, nunquam aras,

sacrificia et cultum simulacrorum est experta, preterquam sub impio Juliano :

que tamen

macula pauxillulum progressa, statim restincta diffluxit.

ΚΕΦΑΛ. M8.
Περὶ τῶν ἔργων, ναῶν οἰχοδομημάτων xai
στηλῶν χαὶ οἴχων ἄλλων, ἃ ἐν τῇ πόλει
ἔνδον ἀνήγειρε.

CAPUT XLIX.

De operibus, templis, structuris, statuis et zdificiis
als qua intra urbem ezstruzit.

Ὡς δὲ viorayf, πόλιν πολλοῖς piv x«i ἄλλοις ταύ. C Urbem porro recens conditam, cum multis aliis

τὴν γεραίρων ἦν Κωνσταντῖνος, ἀγάλμασί τε διαφό-
pow ^ ἃ τοὺς Ἑλλήνων νεὼς καθαιρῶν ὡς ἀμνη-
στίαν ἰχείνοις τῆς πλάνης ποιῶν, ἐνταῦθα μετετίθει
τὰ ξδχνα * λίθους δὲ τῶν διαφανῶν xal ὁρόφους χαὶ
παστάδας xal χίονας, x«i ἄλλ' ἅττα θέας ἡἠξιωμένα,
καὶ ἔργα τέχνη τὴν φύσιν μιμοόμενα, τοῖς ἐνταῦθα
γινομένοις ἀνῆχε. Tlo)wi δὲ x«i τῶν πόλεων τῷ βα-
σῶεῖ χαριξόμεναι, τῇ τῆς θρησχείας μεταδολῇ, χα-
θαιροῦσαι ἀνέπεμπον. Ἐν δὲ τῷ ἐπιλεγομένῳ ἐς
δεῦρο Κωνσταντινείῳ φόρῳ xai τὸν πορφυροῦν μέγι-
re» κίονα ἀναστήσας, ὃν ix Ῥώμης ἠγάγετο, ἐπὶ
τούτῳ τὸν ἑαυτοῦ ἀνδριάντα ἀνέστα πεποιημέ-
.-φὰν χαλχοῦ * ἦν ᾧ xxi χρύσειον μῆλον μέγιστον
ἐᾷ δεξιᾷ χατέχων χειρὶ, ἐπάνω τὸν τίμιον χατεπήγνυ
σταῦρὸν, ἐπιγράψας ταῦτα * Σοὶ, Χριστὲ ὁ Θεὸς;
παρατίθημι τὴν πόλιν ταύτην. Αψίσι δὲ στεῤ-
Δδαὶς τέσσαρσι τὴν τοῦ στύλου περικύχλῳ βάσιν ἐδρά-
e, ὑποχάτω τῆς τοῦ στύλον βάσεως, τοὺς (Q' κοφίέ-
γους χαὶ τὰς ζ' σπυρίδας, ἔτι δὲ xai τοὺς ζ΄ ἄρτους,
OU εὐλογίας χαταξιώσας Χριστὸς τὰ πλήθη διέθρεψεν.
“Ἔτι δὲ xai τὴν τοῦ Nos ἀξένην, P τὸν κιδωτὸν
ἐτεχτήνατο, αὐτὸς ἰδίαίς Χερσὶν ὁ βασιλεὺς τῷ σφρα-
eyiatüp. σημάνας, κατέθετο * x«i vuv ἐς ipt τῇ πό-
λει ἄσνλος θησαυρὸς παραμένουσι. Tóv γε μὴν πο-
ταμὸν ἽἼστρον, ὃς Δάνουδις προσηγόρευται ξιύξας
. (Π) ϑυῃῖ auctores qui propter malum istud au-

yeum a Turcis Constantinopolitanam urbem Au-
ι *yeum malum dici putant.

decoravit ornamentis, tum precipue varii generis
simulacris et statuis : quas ex Gentilium templis
ideo solo equatis, ut oblivionem erroris illis ine
duceret, huc transtulit. His adjecit lapides Íuca-
lentos, tectorum fastigia, porticus, columnas, alia-
que quecunque $pectaculo digna essent. Multa
preterea opera arte naturum ipsam semulantia, ad
ea que ibi flebant, aliunde eo misit. Multee etiam
urbes religione mutata, templisque deorum dire-
plis, simulacra, ut imperatori gralificarentur.
Constantinopolim perferenda curarunt. In foro
autem, quod nunc quoque Constantini dicitur,
porphyreticam et maximam illam columnam Roma
advectam stajuit, in qua statuam suam ex ere

D factam collocavit, que dextra manu ingensaureum

malum continet (1) : atque ipsi malo veneranda
crux ab eo infixa, cum tali inscriptione : Tibi,
Christe Deus. urbem hanc commendo. Quatuor
autem solidis firmisque absidis (2) pulchre circum-
circa basi column fundata, sub ea ipsa basi duo-
decim cophiaos el septem sportas, nec non reli-
quias septem panum, quibus benedictione conse-
cratis Christus multitudinem pavit; $9 preterea
dolabram Noe, qua ille arcam construxit, manibus
ipse suis imperator, sigillo suo ea omnia obsi-

(2) « In futuro Christi judicio nec absid -
date, nec cathedre velate adhibebuntur. » Au-

gustin.)

1321

NICEPHORI CALLISTI

1398

gnata, reposuit. Que ad nostra usque tempora À λιθίνῃ γεφύρα, xoi διαδὰς ἐχεῖθεν, τὸ ἐπ᾽ ἐχείνῃ

etiamnum urbi ipsi intactus inviolatusque the-
saurus permanent. Istrum fluvium, qui Danubius
quoque dicitur, ponte saxeo junxit : eoque trans-
ito, Scythicam gentem, qus ultra id flumen coluit,
sibi subjugavit. Quo tempore ei denuo in colo
salutifera illa armatura apparuit, victoriamque,
eam, sicuti et antea conciliavit. Templa porro
qu& ubique terrarum sedificavit, quid attinet enu-
merare? Primum quidem manibus ipse suis, quem-
admodum diximus, Rome in Lateranensi palatio
describendo conformavit. Quod sane palatium ipse
quoque ingentibus impensis magnifice construxit,
et Christo saeravit. In urbe Nicomediensi, loco
illustri, cui Brachie&e nomen fuit, templum viginti

millium martyrum splendidum excitavit. Sicuti ἢ

etiam Antiochie Κυριαχὸν seu Dominicum octogo-
num Drepani item (1), ubi genitum est, in hono-
rem Lnciani martyris delubrum aliud exstruxit :
eamque urbem, matri honorem deferens, Heleno-
polium cognominavit. Tria quoque Constantinopoli
maxima templa Servatori Christo constructa dedi-
cavit: sancte Sophie sive Sapientie, sancti Pacis,
et sancte Virtutis. Insuper celeberrimis Apostolis

Σχυθιχὸν ὑποτάσσει, τοῦ σωτηρίον ὅπλου πάλιν
φανέντος ἐν οὐρανῷ, καὶ τὴν νίχην μνηστευσαμένου,
χαθὰ χαὶ τὸ πρότερον. Ναοὺς δὲ τέ χρὴ καὶ λέγειν,
ὅσους ἁπανταχοῦ γῆς ἀνήγειρε; Πρῶτος μὲν οὖν
αὐτῷ οἰχείαις, ὥς γε ἔφημεν, διεγράφη χερσὶν, ὁ ἐν
τῷ Λατερνησίῳ, εἴτουν Παλλατίω τῆς Ῥώμης“ ὃ
dà Λατερνήσιον xci αὐτὸ ὁ αὐτὸς πολντελῶς τε χαὲ
φιλοτίμως ἀνήγειρε, τῷ Χριστῷ ἀναθεὶς αὐτὸ, "Eni
δὲ τούτῳ τῷ πόλει Νιχομηδέων ἐν περιφανεῖ τόπῳ,
ὃς Βραχίαι χλῆσιν ἔσχε, τῶν ἁγίων δισμυρίων τὸν
νεὼν, μεγαλοπρεπῶς ἴδρυσεν. Ὡσαύτως χαὶ τὸ ἐν
᾿Αντιοχείᾳ τῇ πόλει ὀχτάγωνον χυριαχόν. Ναὶ μὲν
χαὶ τῷ Δρεπάνῳ ἐν ᾧ xal γεγέννηται, εἰς τιμὴν τοῦ
Λουχιανοῦ τοῦ μάρτυρος, ᾧχοδόμει νεὼν ἕτερον.
Τὴν δὲ πόλιν τὸ Δρέπανον Ἑλενόπολιν, τὴν μητέρα
τιμῶν, προσηγόρενε. Νεὼς δὲ τρεῖς μεγίστους τῶ
Σωτῆρι Χριστῷ ἀνετίθει ^ τὸν τῆς ἁγίας Σοφίας,
τὸν τῆς ἁγίας Εἰρήνης, χαὶ τὸν τῆς ἁγίας Δυνάμεως.
Ἔτι δὲ χαὶ τοῖς πανευφήμοις ᾿Αποστόλοις ἕτερον
ἀνίστα * οἱ δὴ ἐσύστερον πρὸς τῶν ἔπειτα θασιλέων
φιλοτίμως μετεσχεύασθησαν. Καὶ τῷ θείῳ δὲ Mo-
xío, x«i ᾿Αχαχίῳ, xat ᾿Αγαθονίχῳ τε, xxi Μηνᾷ
τοῖς μάρτυσι, φιλότιμα μαρτύρια διεσχεύασεν.

templum quoque suum condidit. Eaque omnia deinceps etiam ἃ successoribus imperatoribus ma-
gnitice sunt instructa atque ornata. Divo itidem Mocio, et Acacio, et Agathonico, et Mene, mar-
tyribus, splendida martyria seu delubra edificavit.

CAPUT L.

De structuris in trajectu ab eo constructis : et de eo
loco, qui Sosthenium dicitur, historia.

Sed et trajectu, et in loco eo qui Sosthe.
nium (2) vocatur, ecclesias duas archangelo Mi-
- ehaeli exstruxit (3) : in quibus splendide exornan-
dis, ad imperialem magnificentiam nihil omisit.
Mihi vero molestum uon fuerit, historie huic
inserere earum structurarum causam, et unde loco
ei Sosthenii nomen sit impositum. Memorie nam-
que proditum est, Argonautas Grecorum cum ab
eum quoque locum pervenissent, $91 predari
atque diripere regionem eam copisse : et ad
Auyco, qui ibi rerum tuin potiebatur, in fugam
versos, palantes in quemdam nemorosnm et in-
cultum, propter densitatem arborum, locum profu-
gisse : ibique eis latitantibus, virtutem coelitus
advenisse, viri specie, alas veluti aquile in hume-
ris habentis, victoriamque adversus Amycum ora-
culo denuntiasse. lllos porro id secutos, cum illo
conflixisse, victoriam reportasse, ipsum una cum
copiis suis concidisse. Atque ut gratiam visioni ei
referrent, fanum eos et statuam, ea que eis appa-
ruerat forma, in loco eo excitasse : nomenque

( Drepanum, seu Drepana, Helenopolis dicta.

(2) Sosthenium, locus trajeclui Constantinopoli-
tano, qui dicitur, e regione oppositus.

(3) De duobus hisce sancti Mtchaelis templis,
Procopius Caesariensis sic scribit : « Littus utrui-
que ad Constantinopolim siuügulari pulchritudine
exornavit Justinianus. Teinpla duo archangelo

Michaeli, allerum ex adverso alteri, ad fretum
constructa fuere. Alterum in regione quie dicitur

C

D

KEQOA A. N'.

Περὶ τῶν iv tà ἀνάπλῳ διαπεπραγμένων αὐὖ-
τῷ ᾿ καὶ περὶ τῆς κατὰ τὸ Σωσθένιον ἱστορὲας.

᾿Αλλὰ καὶ ἐν τῷ ἀνάπλῳ δὲ, x«l ὃ Σωσθένιον ὁ
χῶρος χλῆσιν οὐμοίρησεν, τῷ ἀρχαγγέλῳ Μιχαὴλ
ἑτέρους δύο περιφανεῖς νεὼς ἤγειρε, χατ᾽ οὐδὲν τῶν
ὅσα εἰς φιλοτιμέαν ἤχει βασιλικὴν λειπομένους. ᾿Εγὼ
δὲ οὐχ ὀχνήσω μὴ τῇ ἱστορίᾳ ἐνθεῖναι xal τὸ τῆς
οἰχοδομῆς αἴτιον τοῦ νεὼ, χαὶ ὅπως Σωσθένιον τὴν
χλῆσιν αὐχεῖ, Ἱστόρηται γὰρ ὡς οἱ παρ᾽ “Ελλῃσιν
᾿Αργοναῦται, xal ἐπὶ τὸν ἀνάπλουν διαπεραιούμενοι,
ληϊζεσθαιε xoi ταύτην τὴν χώραν ἐπέβαλον. ᾿Αμύχον
δὲ τηνιχαῦτα χρατοῦντος, δείσαντες, ἔν τινι χαταλ-
σῇ χαὶ ἀγρίῳ πάνυ ix τού τῆς ὕλῃ᾽ς ἀμφιλαγοὺς
καταφεύγουσι τόπῳ * ὅπου δὴ χρυμτομένοις, dove.
pie οὐρανόθεν προσπτᾶσα, εἰς εἰχασίαν ἀνεσταλμέ-
νῺῊ ἀνδρὸς, πτέρυγας δὲ οἵάώπερ ἀετὸς τοῖς ὥμοις
περιεδέδλητο, τὴν xarà τοῦ ᾿Αμύχου νέχην £x px-
σιν * οἱ δὰ x«i χαταχολουθήσαντες τῷ χρησμῷ,
συμόρλοντες ἐχείνῳ, τὴν νίχην ἥραντο, σὺν τῷ
σαρατῷ xai τὸν 'Apuxov διαφθείραντες, Χάριν δὲ
τῇ ὄψει ἀποτιννύντες, ἱερὸν χαὶ ἀνδριάντα τὼ τόπῳ,
οἷόσπερ ὃ φανεὶς ὥφθη, ἐξανιστᾶσι, Σωσθένιον τὸν
χῶρον κχατονομάσαντες,, ὄτιπερ σθένος λαθόντες
᾿Ανάπλους, hoc est, transitus, sive trajectus, in
partedextra Euxinum pontum navigare incipient,
Alterum aulem in littore huic opposito quem lo-
cum veteres προόχθυς, hoc est, promontorium,
propterea opinior quod longius a littore in fretum
procurrit, appellarunt. Haec ipsa templa impere

tor Justinianus vi temporis deformata denuo ex
ipsis fundamentis restituit, stractura admiranés.

9

y,

1329

ECCLESIASTIC/E HISTOHLE LIB. VII.

4930

ἱκεῖ διεσώθησαν. Ὅ δῆτα ἐχτύπωμα χατά τινα À regioni Sosthenium indidisse, quod scilicet robore

χρείαν ὁ πανευφῆμος Κωνσταντῖνος duy θεασάμε-

νος, τοῖς περὶ αὐτὸν τὰ τῆς εἰχόνος διήγγελλε. 'Ex-
πλαγεὶς δὲ τὸν χῶρον, τῷ τόπῳ παρέμεινεν. ᾿Επεὶ
δὲ xai ὕπνον ἐχάλει χαιρὸς, ἐπιστᾶσα ὀψις εἰς ἐμφὲ-
prex» τοῦ ἀγάλματος, Ἐγώ εἰμι, ἔλεγεν, οὑτωσὶ
Μιχαὴλ ὁ ἀρχιστράτηγος Κυρίον Σαδαὼθ
τῶν δυνάμεων, ὁ τῆς Χριστιανῶν πίστεως
ἔφορος" ὁ xxi σοὶ συνασπίσας χατὰ τῶν δυσ-
σεθῶν τυράννων ἀνισταμένῳ, οἷα δὴ πιστῷ
χαὶ γνησίῳ ἐχείνον θεράποντι. Διεγερθεὶς τοίνυν,
τὸν χῶρον πρὸς τὸ εὐσχημότερον μετεῤῥύθμισε, πρὸς
ἕω θυσιαστήριον πήξας βασιλιχῇ καὶ φιλοτέμῳ χειρὶ,
ἐπισημότατον δὴ μάλιστα χαὶ ἀστοῖς χαὶ ξένοις ἀπο-
φήνας τὸ τέμενος. Πεποέηχε δὲ αὐτὸ μάλιστα ἐχφα-
νέστατον ταῖς ἑαντοῦ ἐπιφανείαις ὁ ἀρχιστράτηγος.
Οὐδεὶς γὰρ περιπετεία δεινῇῆ, ἢ ἀφύχτῳ κινδύνῳ,
$ πάθει ἀγνώστῳ, ἣ x«i ἀνιάτοις νόσοις περιπεσὼν,
ἐνταῦθα εὐξάμενος τῷ Θεῷ, οὐχ ἐκ τοῦ ῥάστον τὴν
ἀπαλλαγὴν εὕρατο. ᾿Αχριδῶς χαὶ γὰρ πεπίστευται
ἐνθάδε ἐπιφαίνεσθαι Μιχαὴλ τὸν θεῖον ἀρχάγγελον,
x«t ἰάσιμον τὸν χῶρον ποιεῖν. OS χάοιν xol Μιχαή-
λιον ὁ τόπος τοῖς ἀρχαίοις ὠνόμαστο. Ὃ δ᾽ ἐπυθό-
μὴν ἐγὼ ἐχ παλαιοῦ Προδιανῷ γεγενῆσθαι τῷ ἐν-
ταὐθαχώρῳ, ἰατρὸς δ᾽ ἦν οὗτος τῶν ἐν τοῖς βασιλείοις
στρατενομένων, ἐρῶ. Πάθει γὰρ οὗτος ἁλοὺς χαλε-
πῷ ποδῶν ὀδυνωμένων αὐτῷ, τῷ διεστράφθαι τὰς
ἁρμονίας χρόνω πολλῷ, ἐνταῦθα δὴ γενόμενος, θεία
ὄψει τοῦ πάθους θᾶττον ἀπήλλαχται. ᾿Επεὶ δ᾽ ἔὥλη-
νίζων τὰ ἡμέτερα χατησπάξετο, τὰ μὲν ἄλλα τῆς
θρησκείας, ἔλεγεν, ἀμωσγέπως πιθανά γε εἶναι δο-
κεῖ. ἀπηξίου γέ μὴν πάμπαν προσίεσθαι αἴτιον
σωτηρίας γενέσθαι τὸν θεῖον σταυρόν. Οὕτω δὲ
γνώμης ἔχοντι σφαλερῶς, ἐπιστᾶσα ὄψις σημεῖόν τι
στανοιχὸν ἐπεδείχνυν, τῆς ἐχείνης ἐχχλησίας τῷ
ἑερῷ θυσιαστηρίῳ ἀναχείμενον " διαῤῥήδην τε ἀπε-
φαίνετο, ἀφ᾽ οὐ Χριστὸν σταυρωθῆναι, τῶν ὅσα εἰς
ὄνησιν τοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους, κοινῇ τε xai ἰδίᾳ
ἐγένετο, μηδὲν τι τέλος αἴσιον σχεῖν δίχα τῆς τοῦ
σεδασμίου ξύλον τούτον δυνάμεως μήτ᾽ ἐν ἀγγέλοις,
μήτ᾽ ἐν τοῖς χαλοῖς τε χαὶ ἀγαθοῖς, χαὶ ὅσοις τῶν
ἀνδρῶν τὸ θεοφιλὲς μεμαρτύρηται. O δὲ πειθόμε-
νος μετεδέδλητο, Ταῦτα μὲν οὕτως " χεῖται δ᾽ ὁ
χῶρος οὗτος ἐν διξιᾷ ἐχ Πόντου εἰς Κωνσταντινού-
πολιν χαταπλέοντι, διεστὼς τῷ πλωτῆρι ἀμφὶ λ'
στάδια xai € * ἐδδομήχοντα δὲ χαὶ πρὸς χύχλῳ πε-
ριοδεύοντι τὸν διὰ μέσον πορθμόν. Τῆς ἴσης δὲ
χέριτος μετέχει χαὶ ὁ ἐν τῷ ἀνάπλῳ τοῦ ἀρχαγγέ-
λου νεώς. Ot δ᾽ ᾿Αργοναῦται τῷ Εὐξείνῳ προσδαλόν-
τες, τὸν Αἰήτην φεύγοντες διὰ τὸ χρυσόμαλλον
δέρας, οὐ τὸν αὐτὸν ἐπανιόντες πεποίηνται ^ τὴν δὲ
ὑπὲρ Σχύθας περαιωθέντες θάλασσαν, διὰ
τῆδε ποταμῶν, εἰς τὰ ᾿Ιτχλῶν ὅρια παρεγένοντο.
“Ἔνθα παραχεχειμαχότες, "Hpov λεγομένην πόλιν
ἀνέστησαν. Θέρους δὲ ἐπιγενομένου, σνωπραξάντων
τῶν ἐπιχωρίων, μηχαναῖς τισιν ἔλχοντες τὴν ᾿Αργὼ
διὰ γῆς, ἀμφὶ τετραχόσια στάδια ἐπὶ τὸν ποταμὸν,
ὃς ΓΑχυλις ἔσχεν ὄνομα, ἥγαγον " ὃς τῷ Ἡριδανῷ

τῶν

ἡ συμθάλλει. Ὃ δ᾽ ᾿Ηριϑανὸς εἰς τὴν χατὰ ᾿Ἰταλοὺς

ibi accepto salvi evasissent. Eam statuam lJauda-
lissimus princeps Constantinus, cum in eam oram
necessaria de causa divertens vidisset, familiari-
bus comitibusque suis rem talem exposuit : regio-
nemque eam cum stupore admiratus, ibi mansit.
Somni porro capiendi tempore assistens illi visio
statue ejus similitudine : Ego, inquit, sic sum
Michael magister militie Domini Sabaoth virtutum,
Christianorum fidei tutor ; qui tibi contra impios
tyrannos belligeranti, fideli et dilecto illius mint-
stro, auziliaria arma contuli. Itaque e somnoezxci-
tatus, regioneni eam pulcherrime excoluit, et ara
imperiali, magniflcaque manu et liberalitate in
parte Orientali constructa, celeberrimum id tem-

Β plum civibus simul et advenis reddidit. Maxime

tamen sacram eam edem apparitionibus suis illu-
stravit archangelus. Nullus enim gravi quopiam
casu, aut ineluctabili periculo, aut egritudine in-
cognita, morbo denique incurabili circumventus,
qui ibi Deum orans imploraverit, non facile opem
et auxilium iuvenit. Et certo satis creditur, divum
Michaelem archangelum apparere ibi solitum, salu-
tiferum eum efficere locum : cujus rei gratia, ab
antiquis etiam Michaelium est vocatus. Sed enim
quod antiquitus eo loco Probiano accidisse, qui
medicus in imperatoria cohorte militavit, audivi,
dicam. Gravi is correptus erat morbo, ex pedibus
admodum laborans, juncturis connexionibusque
eorum longo tempore distortis. Ceterum egritu-
dine tali, visione divina in eo templo prorsus est
liberatus. Hic porro, quod Greca superstitione
imbutus, ad Christianam pietatem transierat, alia
quidem religionis nostra quodammodo credibilia
atque probabilia esse dicebat : $9.9 Crucem au»
tem divinam salutis causam esse, omnino non
admittebat. Atque in hac illi sententia perictlose
satis perseveranti, archangeli visio assistens, cru-
cis signum, quod in sacro ecclesite ejus altari col-
locatum fuerat, exhibuit : disertisque verbis osten-
dit, ex quo lempore Christus sit crucifixus, nullam
esse rem qua opitulari generi humano privatim et
publie, finemque debitum et effectum consequi,
absque venerandi hujus ligni virtute possit, neque
apud angelos, neque apud pios sanctosque, qui-
cunque veri in Deum amoris testimonium obtine-
rent, homines. Qua persuasione saniorem ille
mentem recepit. Hc hactenus. Ora autem hec,
ad dextram partem, ex Ponto Constantinopolim
naviganti, consistit, circiter stadia triginta duin-
qne ab ea, maritimo itinere : septuaginta vero
insuper pedibus fretum, quod 1n medio est, cir-
cumeunti distans. Eamdem vim et gratiam quoque
habet archangeli delubrum, quod in ipso, quem
diximus, trajectu est. Verumenimvero Argonaute,
ut in Pontum Euxinum pervenere, OEtem propter
vellus aureum direptum fugientes, non eadem qua
prius usi erant navigatione, in Greeciam rediere :
sed mari quod supra Scythas est transmisso, per

1331

NICEPHORI CALLISTI

4333

flumina queibi sunt ad Italie fines appulere:atque Α θάλασσαν τὰς ἐχδολὰς ἔχει. Ταῦτα μὲν οὕτως. Μυ-

ibi hybernantes, Eruum (1!) oppidum condiderunt.
JEstate deinde proxima, adjuvantibus ejus regionis
incolis, machinis quibusdam Argo navem ad qua-
dringenta stadia terra trahentes, ad fluvium cui
Acylis nomen erat, Eridanum influentem, per-
duxerunt. Eridanus vero ipse in mare, quod
Italiam alluit, provolvitur. De his autem satis.
Quamplurima sane alia quoque templa ubique
Constantinus construxit (2), aliaque omnis gene-
ris vere pietatis opera perfecit : illud maxime
studio habens, ut Christiane religionis professio
per terras omnes quas sol illustrat, propagaretur.
Id quod ei ex sententia succedere perspectum est.
Pax certe optata Christianorum rebus, scandalis

impedimentisque omnibus celerrime sublatis, af- p

fulsit. Sed jam tempus est, ut suus quoque septimo
huic libro historiarum imponatur (inis, viginti
et sex complectenti annos : quorum sane viginti
Diocletianus et Maximianus Herculius in imperio
peregerunt (3), reliquis sex Gallerius Maximinus,
Maxentius, et Licinius tyrannidem exercuerunt.
593 Quibus etiam magnus Constantinus in Gal-
liis nondum Augustus salutatus, et ia urbe Roma
rerum summe priafuit. Quos annos nonnulli Dio-
cletiano tyranno contribuunt : alii vero potius divo
Constantino, sicuti el nos, adscribunt. Atque iis

ρίους δὲ καὶ ἄλλους ἁπανταχοῦ ἐγείρων ὁ Κωνσταν-
τῖνος νεὼς, καὶ ἀλλ’ ἅττα θεοφιλείας ἔργα διαπρατ-
τόμενος, σπουδὴν ὅτι πλείστην μάλιστα τὸ κχατὰ
Χριστὸν αὐξάνεσθαι δόγμα xal εἰς ὅσην γῶν ὁ ὕλιος
ἐφορᾷ, διατρέχειν ἐτίθει. Ὃ δὲ xai xarà σχοπὸν
ἐχείνῳ ἐχόαῖνον χαθεωρᾶτο. Βαθεῖά τε εἰρήνῃ τοῖς
Χριστιανῶν ἐπεχόρευνε πράγμασι, τῶν σχανδάλων
πάντων ἐχποδὼν ὡς τάχος γεγενημένων. 'Eyo δὲ
ἤδη x«i τῇ ἐὐδόμῃ τῶν ἱστοριῶν ἐπιθήσω τὸ τέλος,
χρόνον ἑτῶν περιεχούσῃ ἔχτον τε χαὶ εἰχοστόν " ὧν
τὰ μὲν εἴχοσι Διοχλητιανὸς xat Μαξιμιανὸς ὁ Ἕρ-
χούλλιος ὧρξαν " τὰ δὲ ἐπὶ τούτοις ἐξ οἱ περὶ Μα-
ξιμῖνον τὸν Γαλλέριον, Μαξέντιόν τε χαὶ ΛΔιχίνιον
ἐτυράννησαν. ᾿Εν οἷς ἔτεσι xat ὁ μέγας μὲν ἐδασἕλευε
Κωνσταντῖνος περί τε τὰς Γα)λίας χαὶ Ῥωμῶν,
οὕπω μόναρχος ἀναγορευθείς. ^A δὲ ἔξ ἔτη τινὲς
τοῖς περὶ Διοχλητιανὸν τυραυνοις ἀνατιθέασι " τινὲς
δὲ χαὶ μᾶλλον τῷ θείῳ περιγράφουσι Κωνσταντίνῳ,
ὥσπερ δὴ xai ἡμεῖς" "Qv χαὶ ὑφαιρουμένων, συμ-
δαίνει xz! εἶναι τὰ ἔτη αὐτοῦ * ἐν οἷς χαθαρῶὼς μετὰ
τὴν τῶν τυράννων χατάλυσιν μόναρχος ὩρθῸ xai
τὴν Ἑσπέραν λιπὼν, εἰς τὴν "Em μετεχώρει χατὰ τὰ
ἐν Νιχομυηδεία ἀνάκτορα " εἶτα διὰ μελέτης αὐτῷ
χαὶ τὴν ἐπώνυμον πόλιν ἐγείρειν ἐγένετο ^ ὁπηνέχα
χόσμου μὲν ἔτος͵ εωι΄, ἀπὸ δὲ τῆς θείας τοῦ Κυρέου
Ἡδνήσεως τριαχοσιοστὸν xai δέχατον ἐπεραΐνετο.

subtractis, reliqui fiunt viginti sex anni ejus (4), quibus post tyrannorum eversionem solus ipse et
unus princeps sincere ac rite imperium administravit. Et Occidente relicto, in Orientis, quod
Nicomedie fuit, imperiale palatium est profectus, et deinceps magno etiam studio urbein sibi cogno-
minem condidit. Quo tempore a coudito orbe fuit annus quinquies millesimus octingentesimus de-
cimus quintus (Ὁ), ἃ Christi nativitate trecentesimus decimus.

(1) Plinius libro tertio, cap. 18 : « Argo navis C quentibus latro, decem novissimis pupillus, ob

flumine in mare Adriaticum descendit, nec procul
Tergeste. Nec jain constat quo flumine. Humeris
trajeetam Alpes, diligentiores tradunt. Subiisse
autem Istro, dein Sao, dein Nauporto, cui nomen
ex ea causa est, inter /Emonam Alpesque exo-
rienti. .

(ἢ « Utcunque Constantinus optimus princeps
et Christianissimus fuerit, de eo tamen ἃ quibus-
dam sic memorie proditum, ut decem primos
annos prestantissimus diceretur, duodecim se-

immodicas largitiones. » (Egnat).

(2 Secundum alios, viginti duos.

4) Licinio postremum oppresso, Constantinus

solus imperavit annis26,cum Licinioet Maximino
Maxentium omitto) circiter annos 6. Ante hos

onstans Chlorus, Coastantini pater, et Gallerius
Maximinus, postquam Diocletianuset Maximianus
purpuram posuere, annos fere &; quo isti si-
mul 6, Diocletianus solus annos 4.

($) Secundum neotericos, 4291.

1333

INDEX IN MATTH. BLASTAREN.

3M

——————————————— ————————ÉÁÍÀ''BÁPYPPGme Y À m» ÁÀ € Ua
INDEX RERUM ET VERDORUM

NOTATU DIGNIORUM QUAE IN MATTH/EL BLASTAHIS SYNTAGMATE CONTINENTUR.
Revocatur Lector ad numeros typis grandioribus in textu Lálino ezpressos,

A
AÁbscessu (in) quid, 34.
Accumbo idem est quod &vaxízto,18.
Acephbali qui dicantur, 11.
Adfinitas quid, 45.
Adfinitate (de), 47.
Administratione (de sancta), 171.
Adoptio quid, 45.
Adoptione (de), 52.
Adrianus imp. .Elius appellatus, 414.
Adscendentibus (de) gradibus et de-
scendentibus, 46.
/£Flia antiquitus Solyma et Jebus ap-
pellata. 114.
JEquinoctio (de verno, 215.
4Equinocuum quando accidit tem-
ore Nabonassari, 201. Tempore
hilippi Aridzi, ibid. Anno quo
Christus passus est, ibid.
4Etate (de) eorumqui clerici ordinan-
di sunt, 144,
Agapascelebrare quomodo deceat, 17.
Agaps in ecclesiis minime faciende,
120, 145.
᾿Αχούμδιτα, 18.
᾿Αλάστορες qui, 174.
Aleis (de) vacantibus, 167.
Alexii Comneni itnperatoris Novella,
619. De sponsalibus altera, 76.
Aliena furtim surripientibus, 172.
Altare (quod ad sacrum: ingredi sa-
cratis solis. permittitur ; ingrediun-
tur vero imp., etc., 144.
Altare (ad'ingredi mulieres non opor-
et, 85.
Amuletis (de), 173.
Anagninorum ecclesie, 274.
Anathemate (de), 20.
Anchiali (Michaelis) declaratio, 166,
Anconitarum ecclesia, 284.
Andreas religiosissimus monachus,

Andronicus Paleologus imp.,156,
Anima (n ) tria consideranda, 3.
Animalibus sutfocatis vesci non licet,
Anna Constantini uxor, 50.
Anno (de) bissextili, vel intercalari, 59.
Anomais (de), 13.
᾿Ανυτιμώσια͵ 145.
Apollinaristis (de), 9.
Arianis (de), 8.
Armeniis (de), 152.
Arsenii patriarchze decretum, 41.
Avaritia (de», 290,
Auguriis (de), 199,
Azymis (de), 145.

B

B pro D accipiunt Latine voces, 59.

Balueis (de lavautibus in) una cum fe-
minis, 84

Baptismo (de sacro), 38.

Baptizantur (de iis qui ex Judeis), 43.

Βαθέως ὄοθρου, 218.

Bestias (de) ineuntibus, 440.

Bianore (de) presbytero, an propter
jusjurandum sit inclerum suscipien-
dus, 134.

Bog quid significat, 12.

Bogomilus lingua Mysorum quid dici-
tur, ibid.

Bogomilis (de), ibid.

Bona (de) aliena furtim surripienti-
bus, 29,

Bruliside babentibus commercium
cum, 19.
Bulgaria (de), 116.

C

Cedibus (de) in bello, $55.

Cesaree Stratonis nomine dicta, 114,
Canonibus (de) ecclesiasticis, 149,
Canonico (de), 150,

Carnisprivium quomodo reperiatur,

Catechumenorum duo ordines, 154.
Catechumenis (de) lapsis, fidem ne-

gantibus, 6.

Catechumenis (de), 154.

Celestio (de), 15.

Chliarenus patriarcha Constantino-
polis, 172.

Chorepiscopis (de), 132.

Christiapisino (de), 270.

Chumnus Thessalonicensis antistes,
48

Cibis (de) impuris vescentibus, 182.

Clerum (quod in) ordioari oportet eos
qui etiam ad genus sacerdotale non
referuntur, si digni sunt, 158.

Clericos transponi non oportet, 158.

Clericis (de) in taberna comedentibus,
200

Clericum in c&uponam ingredi non
licet, 150,

Clericorum (dej sponsalibus, 76.

Clericorum (de ordine), 235.

Clericis (de) incestas contrabentibus
nuptias, 67.

Clericis (de) extraneas mulieres alen-
tibus, 229.

Clericis (de) preter episcopi senten-
tiam altaria statuentibus, 143.

Clericorum (de) filiis, 235,

Clericis (de) ob crimina sua judicatis,
99

Clericus ex quo in aliquod peccatum
inciderit, de onitur, non autem
segregatur, .

Clericos decet hospites meritorio acci-
pere, 199.

Glerici qui in altiorem gradum ascen-
dere nolunt, eo quem nunc habent
excidunt, 159.

Clericis verberare quempi&m non per-
mittitur, 248

Clericis (de iis
confitentur,

Clericis (de: propter metum fidem
negantibus, 4.

Clericos seculares curas suscipere
non decet, 165.

Clericis indigentibus ex Ecclesie fa-
cultatibus suppeditare oportet, 158,

Clericis (de: uxores religionis prewe-
textu ejicientibus, 79.

Clericos ecclesiarum et monasterio-
rum sub episcopi potestalem esse
oportet, 159.

Clerici absolute non ordinentur, 159.

Clericis interdiclum usuras accipere,

Codicillo (de), 169.

Cognatorum (de: nuptiis nefariis, 67.

Coynalionis divisio, 45.

Coininunionis (divine) gratia nihil
accipere oportet, 161.

Communionem dare mortuorum cor-
poribus non oportet, 101.

p delicta eorum) non

Communicat (quando) somnio pollug

us, 163.

Communicantibus (de non) sine haesit.
talione sacris sacerdotum qui ha.
bent uxores, 165,

Communicantibus (de non), 16.

Communicaturus (non oportet eum
qui est) cum uxoro consuctudinem
habere, 162.

Confitentes (erga) 80 gerere quomodo
oportet patres spirituales, £20.

Consangu nitatis (de) gradu septimo,

Constantinopolis (de privilegiis san-
ctissime Ecclesie), 114.

Constantinopolis patriarcha ordinatus
&b eo qui est pro tempore Hera&cied
metropolitanus, 114 ;

Consuetudinibus (de) Ecclesie non
scriptis, 110.

Contractibus (de), 228.

Conviviis (de), 229.

Cornelio (sub) papa synodus habita, 9.

Creditoribus (de), 90.

Crucem in pavimento scribere non
oportet, 228.

Curatoribus (de) minorum, 136.

Cyclo (de) solis inveniendo, 206.

Cyclus lune (quomodo reperitur), 206.

on (quare) lunares sint numero xIz,

Cycli (quare) solis sint xxvirrt, 205.

Cycli (quare) lun» et fundamenta ἃ
mense Januario incipiunt, 205.

Cycli quare) solis Octobri inci-
piunt, 205.

Cynici unde dicti, 14.

Cypro (de), 116.

D

Dalmaticus episcopus, 279.

Damnatis (de) qui in carcere servan-
tur, 258

Daniel Ancryranus metropolita, 286.

Deipare (de sanctissime) puerperio,

Διαδατήρια quid aunt, 201.

Diaconissis (de) et viduis, 70.

Diei (de) spatio, 141,

Digamis (de), 94.

Dionysius δὰ Novatum epistola, 234.

Dioscoro (de) et Eutychete, 11.

Diiscessio quid, 22.

Distrum quid, 200.

Dominico (in) populum docere opor-
tet, 168.

Dominico (die)
non oportet, 16

Donatione (de) ante nuptias, 251.

Donationibus (de), 108.

Donatisu» quomodo admittendi, 14.

Dotali (de re), 226.

Ducas (Michael) imp., 166.

E

Ebrietatibus (de) vacantibus, 167.
Ecciosiam (de 1is qui in) confugiunt,

jpinnere. vel, etc.,

Ecclesiis (in duarum civitatum) unum
esse clericum non oportet, 1920,

Ecclesie bona inalienabilia esse opot-
tet, 121.

Ecclesie (magna) officia, 279.

Ecclesiarum 29) ediflcatione et con-
secralione, 118,

» ᾿ -

1335

Ecclesie (quenam) propriis privile-
giis gaudent, 113.

Electionibus (de) ordinandorum, epi-
scoporum, 259.

Electione (de* episcoporum, 115.

Klias patriarcha et legatus, 280.

klocatione (de), 182.

᾿μιόλια quid supt, 245.
mptione (de) ac venditione, 18.
cratitis (de), 7.

Ἑπινεμέσεως ritus, 207.

Episcopus Romanus patriarchicarum
sedium caput, 117.

Episcopus nec in parva civitate, nec
in pago constituendus, 131.

Episcopum Ecclesie negotia admini-
strare oportet, 126.

Episcoporum (de peregrinatione) et
clericorum, 20.

Episcopis (de) a laicis factis, 170.

Episcopi (de) renuntiatione, 154.

Episcoporum (de) et clericorum accu-
salione, 154.

Episcopum apud se ceconomum
bere oportet, 199.

Episcopis (de) qui ecclesias per prin-
cipum potentiam consecuti sunt, 124.

Episcopi (quinam debent rerum) he-
redes constitui, 154.

Episcopus ox bonis Ecclesie indigen-
tipos clericis suppeditare debet,

Episcopus mon&chorum more deton-
sus sacerdotio excidit, 434.

Episcoporum (de) electione et ordi-
natione, 115.

Episcopo (de) qui ordinatus est, etc.,

ha-

Episcopo moriente ἃ clericis illius

E bona n non 0 ortet, 129.
iscopi (de) δὰ presbyteri dignitatem

Feduetione, 129 , ui

Episcoporum (qua ratione) ordinando-
rum fiant electiones, 259.

Episcopis (de depositis) et clericis, et
8 quot episcopis deponuntur, 146.
Episcopis «de) in contubernio mulie-

res extraneas alentibus, 83.

Episcopum non oportet monasterium
edificare in ecclesie sue bonorum
damnum, 128.

Episcopos oportet episcopatus et mo-
nasteria revocare, si communia fa-
cta sint diversoria, 126,

Episcopis (de) etc., in.laici ordinem
venientibus, 171.

Episcopi ab uxoribus suis separari
debent, 81

Episcopis pomnitentium confessiones
&ccipere conceditur, 181.

Episcopi (de privatis) bonis, 126.

Episcopis (de) ob crimina sua judica-

Episcopi qual let qui
iscopi quales esse eos oportet qui:
ordinandi sunt, 261. Ρ 1

Episcopum, etc., ordinari non opor-
tet, priusquam omnes suos dome-
sticos Christianos fecerit, 262.

Episcopis (de) qui ecclesias ad se mi-
nime pertinentes rapiunt, 29.

Episcopo non permittitur alius pro-
vincie clericum ordinare, 264.

Episcopo non licet ordinationes facere
in districtu ipsi non subjecto, 264,

Episcopis quibusdam concessum est
alienos clericos recipere, et ordi.
nare in suis ecclesiis, 264.

Episcopos |de tempore intra quod)
ordinari oportet, 260.

Episcopali (de) audientia, 200.

Episcopatum non aliter in sublimio-
rem thronum erigendum quam si

ui tunc est imp., etc., 126.

Episcopatus οἱ monasteria revocare,

INDEX IN MATTH. BLASTAREM.

si, etc. episcopos oportet, 126.
Episcopatibus (de) que fiunt inetro
poles, 125.
Eudozrio (de), 13. .
Eunoinius Galata, Cyzici episcopus,9.
Eunomianis (de). 8, 9.
Eunuchus (quando ordinetur) episco-
pus, etc.. 263.
Eunuchis (do), 137.
Eustathius Pamphylitre episcopus, 130.
Euthymius Syncellus patriarcha fa-
ctus, 64.
Eutychete (de), 11.
Exarchis (de), 220.
Excommunicatione (de), 34, 96.
Excommunicato (cum) communicare
non oportet, 161.
Exorcistis (de), 140.
F
Falcidia quid, 252.
Feminis (de) votum castitatis susci-
pientibus, 200.
Ferie (de) quarte jejunio, 245.
Fidejussionibus (de) clericorum, 109.
Fide (de) orthodoxa 4.
Fidem (de) negantibus, 3, 4, 5, 6.
Fornicatione (dv), 222,
Fornicantibus (de) irrationabiliter, 19.
Fraternitate (de) per adoptionem fa-
cta, 45.
Fraternitates (de) struentibus. 234.
Fructibus (de) in templa offerendis,

G
Gesticulationibus (de) thymelicis, 199.
Gradibus (de) in matrimonio, 45

H

Hereditate (de), et exhwredibus filiis
&ut parentibus, 154.

Hireses (inter). schismata et para-
synagogas differentia, 7

Hereticis (de), et quomodo qui ex
herresibus convertuntur, admittendi
sunt, 7.

Hereticis (de) leges civiles, 17.

Hydroparastatis (de), 8, 152.

Hymno (de) trisagio, 138.

Hypodiaconis (de), 254.

Ibas Edesse episcopus. 15. Ejusdem
epistola, ibid.

Iberia (de), 116.

Idibus (de), 196.

Imago dicitur, eo quod imitetur, 109.

Imaginibus (in) prototyporum forme
ostenduntur : in idolis vero nequa-
quam, 111.

Imperialibus (de) privilegiis, 125.

Impuberibus (de), 34.

Incantatores qui dicantur, 174.

Incantationibus (de), 173.

Incendio (de), 111.

[ndictio quomodo invenitur, 207.

Infamem eum non esse qui pro osten-
tanda virtute cum bestiis pugnave-
rit, 115.

Infantibus (de Agarenorum baptiza-
is, 42.

Injuriis (dev, 250.

Innovationibus (de), 147.

Institutio (quid 169.

Invasio quid, 22.

Jejunio (de), 196.

JejJunio (de) in Parasceve et aliis, 900.

Joannes Nesteutes, 33.

Joannis patriarche declaratio, 166.

Judei Christi paearricide, 74.

Judmis (de), et quod non oportet fide-
los cum iis communionem habere,

Juciciis (de iis qui in) accusant, 1014.

Judiciis (de), 95, 167.

1336

Juramentis (de), 199,

jusjurandum omne non est prohibi-
tum, 87.

Jure (de), 198.

Justiniane archiepiscopus quos epi-
5c0pos habet sub sua jurisdictione,

Justiniani Novella, 131.

Justitia (de), 95.

Καταδοαθεύειν, 14.

Laicis (de) fidem neganlibus ; δὰ se-
cundas nuptias transeuntibus, 62.
lucestas contrahentibus nuptias, 68.

Laicis (de) uxores ejicientibus, 39.

Latinis (de). 174.

Latrones (de) interficientibus, 171, 255.

Lector nemo fiat nisi qui sit XviiI an-
nos natus, 20.

Lectoribus (de), 20, 62.

Lege :de) Falcidia, 252.

Libros s&cros conscindere non opor-
tet, 58. uu

Libris (de) sacre Scripture genuinis
et spuriis, 56

Litteris (de) commendatitiis, 25. Di-
missoriis, 26. P'acificis, 26. uu

Litteris. (de) commendartitiis, dimis-
tsoriis et pacificis, que clericis pe-
tregrinantibus ab episcopis dantur,

25.

Liturgia (dc), quare tertia hora pera-
gitur, 236

Locis (de) peenitentie, 177.

Longino (de), 133.

Loruu quid significat, 117.

Lunie fundamentum quomodo inveni-
tur, 206.

Maccedonianis (de, 8.

Magis qui dicantur, 174.

Mayis (de), 173.

Magistratus boni tres characteres, 39.

Magistratibus (de), 33.

Manichaei qui sint, 11.

Manicheeus si in Joco Romano depre-
hensus fuerit, decolletur, 17.

Manicheis (de). 11.

Manuel Heraclese sacerdos, 42.

Manuelis principis sanctio, 49,

Marcellianis (de), 13.

Martius primus mensium, 201.

Mater peperit tenebrosum | (hom.), 47.

Mathematici qui dicantur, 174.

Matrimonio (de) ox tribus diversis ge-
neribus, 49.

Meicis (de). 166.

Meretrices (de) alentibus, 225.

Metrophanes cur ab Ecclesia separa-
tus, 295

Michael archiepiscopus Alexandrinus,
279

Mimi prohibiti, 182.

Mollitie (de). 163.

Monachis (de), 186.

Monachos seculares curas suscipere
non decet, 165,

Monschis (de) et monialibus lapsis,
99

Monasteriis (de), 186.

Monasteria revocare quando oportet,

Monasterium edificare in Ecclesie
8: damnum episcopum non opor-
tet, 128.

Monasticum (de) habitum induenti-
bus, 188.

Monialibus (de), 194.

Montanistis (de), 10.

Montanistee Phryges, 10.

Moribus (deY politicis, 106. Et Gre-
canicis, 111.

1331

Mortuorum corporibus Eucharistia non
detur, nequo baptismus, 162, 235.

Mose (de) sacerdotibus innixo in pre-
lio contra Amalech, 31

Mulieribus (de non lavando cum), 84.

Mulieribus (de) desponsatis, 73.

Mulier ab episcopo separata, tonderi
debet, 81.

Muliere (de) felum negligente, 87.

Muliere (dej ad secundas nuptias
transire volente, 63.

Mulieribus (de) in abscessu, 33.

Mulieribus (de) secundas nuptias con-
trahentibus, 63.

Mulieres presidentes fleri non opor-
tet, 85. Nec cum viris comimnercium
habere, ibid.

N

Nabonassarus, 201.

Neces situdine (de) per sanguinem, 46.

Nesteutes, 33.

Nestorio (de), 15.

Nicetas Smyram episcopus, 295.

Nisan, quid, 204.

Nonis (des, 59.

Novatus, de eo plura, 8.

Nuptiis (de) concessis et prohibitis, 60.

Nuptiis (de) prohibitis citr& cognatio-
nem, $3,

Nuptias (de) plures contrahentibus, 62.

Nuptias (de) legitimas &bominantibus,
54,

Nuptias cum hereticis contrahere non
oportet, 74.

Nurus quie dicatur, 47.

0

OEconoimum (episcopus) habere de-
bet, 127.

Officia magnae Ecclesie, 272.

Ordinationibus (de), 239, 260.

Ordinaltione (de) patriarche, 277.

P

' Pactis (de), 228,

Pedicatione (de), 33,

Pagani qui dicantur, 74.

Panarion, liber Epiphanii, 44.

Pape legatus Thessalonicensis epi-
scopus, quare, 115.

Paphnutio (de) episcopo, 60.

Pascha legale ante equinoctium non
esse celebrandum, 201.

Paschate (de) Christiano &dinvenien-
do, 308.

Patrarum episcopi, 415.

Patriarcha (de), 219.

Patriarcha in metropolitani provin-
ciam Btauropegia mittat, 115.

,JQatriarche ordinatio Heracleensi epi-

" » Scopo cur tribuitur, 114.

Paulianistis (de), 10.

* Pauliciani i, q. Paulianiste, 10.

Pentecoste (de), 110.

Pepuza Hierosolyma nuncupata, 10.

Pepuzeni heretici, 10.

Περίαπτα que, 173.

Perjurio (de», 133.

INDEX IN MATTH. BLASTAREM.

Phamenoth primus /Egyptiorum men-
sis, 200.

Philalethe, inscriptio libri, 44.

Philippus Andeus, 90.

Photinus hereticus, Sirmio ortus, 48.

$v)ax:4, qui dicantur, 176.

$^, 203.

Picturis (de), 1&0.

Pignoribus (de), 443.

Pleniluniuin (de auctorum dissensu
circa). 214. |

Poenis (de), 221.

Ponitentes non oportet rejici, 176.

Ponitentes instante morte sancta
communione participare debent, 180.

Pomitentium confessiones accipere
episcopis conceditur, 181.

Polychronius, 279

Porphyrii aliorumque hereticorum |]li-
bri comburantur,. 58.

Possessione (de), 198.

Prefecti qui dicantur, 33.

Preefectis (de), 144.

Prestigiis (de), 173.

Precum (de) ordine, 138.

Presbyterorum (de) jure, 226.

Presbylerorum (de) et laicorum or-
dine in communione, 165.

Privilegiis (de) que habent ecclesie
et episc.. 113.

Proclus archiepiscopus, 138.

Procopius Cesarem Cappadocise epi-
scopus, 278.

Proditoribus (de), 226.

Profluvio (de) involuntario laboran-
tibus, 228.

Promensalibus (de), 20.

Ptolemais urbs Pentapolis, 10.

Puerpera ad stata je unia observanda
non tenetur. 83.

Puerperium quid, 153.

Puerperio (de) S. Deipare, 153.

Quadragesima (de sacra). 236.
Quadragesimam (quare ante) defua-
ctorum memoria celebratur, 240.
Quadragesima (in) nuptie non cele-

brande, 240.
Queesitis (de vulgo), 47.
R

Rapina (de), 220.

Ravenne episcopi, 115,

Rege (de), 43.

Regi quando liceat intra septum alta-
ris ingredi, 44.

Regem contumelia non afficiendum
esse, 44.

Reordinationes fieri non oportet, 265.

Sabbatianis (de), 9.

Sabellius et Sabelliana heresis, 10.

Sacerdotes ab uxoribus suis abstinere
debent, cum sacra tractaturi sunt, 82.

Sacerdotibus (de) spiritualibus, 132.

Sacrilegio (de*, 144.

Scenicus, quis, 53.

Scenicis (de), 182.

Schismata, 7.

1338

Schismaticis (de), 232.

Sepulcrorun (de) violatoribus, 347.
Sepultura (de), 335,

Servi, quando ordinantur, 265.
Severiani, Acephali dicli, 14.

Servero (de), ibid,

Silentiumn mulierum ornamentum, 85.
Simulacris (de) tollendis, 129,
Sinistris (de), 9.

Sisinnii tomus, 48.

Sobrinas duas ducere prohibitum est,

Socrus que dicatur, 47,
Bomulo pollutus quando communicat,

Sponsalibus (de), 77.

aponsalibus (de) clericorum, 76.
Stauropegia, 115.

Stupa patriarcha, 50.

Busceptione (de) ex sacro baptismate,

Sylvestro (de), 447.
Synaxes (de) sacras vitantibus, 229.
Synodis (de) quotannis habendis, 230.

T

Tabula indicans plenilunium juxta
Pascha legale. 211.

Templi (intra) ambitus convivia fleri,
etc., non oportet, 196.

Templorum (de) &ditficatione et con-
secratione, 196

Testamento (de), 91.

Testibus (de) ad tribunal, 154.

Theatris (de), 142

Theodorus Balsamon, 36.

Theodotus patriarcha, 27.

Theophaniis 'de sanctis), 143.

Tondentur (de modo quo accipi de-
bent qui», 187.

Trigamis, (de) 63.

Trinitatem (qui non credit sanctam),
in una Deitate potentiam, nec Chri-
stiauus dicitur, 17.

Tutor, vel curator, vel procurator or-
phani rem emere nequeunt, 19.

Tutore (de) et minoribus, 53.

Tutoribus (de) et curatoribus, 136.

Tyane metropolis, 125

U

Unguento (de sancto), 195.
Unionis (de: tomo, 64

" Uxorem (de eo qui) demone obses-

88m babet, 86.
Uxores (de) suas ejicientibus, 97.
V
Vatibus (de), 173.
Venditione (de) et emptione, 18.
Veneficiis (de), 173.
Vestibus (de) δὰ sacros perinenti-
bus, 112.
Vi (de) et potentia, 56.
Viduis (del et diaconissis, 70.
Viros cum mulieribus lavare non
oportet, 173.
Virgines (de) stuprautibus, 87.
Virgo (s&ncla) uxor Joseph appellata,

Index in Nicephorum Callistum exstat ad calcem ejus Historie.

ORDO RERUM
QU/E IN HOC TOMO CONTINENTUR.

MATTH/EUS BLASTARES.
SYNTAGMA CANONUM. (Continuatio.)
INITIUM LITTERJE M. 9
Car. I. — De magis, mathematicis, et vatibus, ut et

aatrologis, incantatoribus, prestigiis, veneficiis et amv)
etis.

Lex civilis M. 14

Gregorii Nysseni canon 2. 14

Leges civiles. 15

Car. II. — De mollitie. 15
(Consulas 28 cap. littere K.)

Car. III. — De ebriis. 15

(Queras 35 cap. littere K.)

Car. IV. — De transpositione et translatione episco-
porum et clericorum, 48

(Queras 9 cap. littere A.)

Ca». V. — Quod poenitentes non debent rejici. 18

Car. VI. — De ponitentie locis. 18

Car. VII. — Quod juxia ponnitentium dispositionem
episcopo poenas illis vel remittere vel extendere Ἢ
ceat.

Car. VIII. — Quod oportet poenitentiam &dhuc agen-
tes, instante morte, sancta communione participare ; si
convaluerint, illa rursum abstinere. 26

"4. Car. IX. — Quod ponitentium confessiones accipere,
et solvere, et ligare peccatores episcopis conceditur :
illorum vero consensu etiam presbyteris, 26

Quod civilibus postea legibus humanioribus visum sup.
pliciis uti. 1

Car. X. — De iis qui impuris cibis vescuntur. 31
Car. XI. — De mimis οἱ scenicis. 30
Car. XII. — De elocatione. 30
Leges civiles. 30
Ca». XIII. — De sponsalibus. 30
Lex civilis. 30
Cap. XIV. — De adulterio. 30
Leges civiles. 34
Ca». XV. — De monasteriis et monachis. 38

De modo quo accipi debent illi qui tonderi volunt, 39
De iis qui &bsque precibus monasticum habitum in-

duunt. 42
De eremitis, 46
De tr&nsitu e monasterio ad aliud. 17
De monialibus . 50
De monachis ac monialibus lapsis. 51
Leges civiles. δῦ
CAP, XVI. — De sancto unguento. 59
INITIUM LITTERE N. 59
Car. I. — De templorum «edificatione et consecra-

tione. 59

(Quere 12 caput littere E.)

Ca». II. — Quod non oportet intra templi ambitus con.
vivia fieri, vel cauponas esse, vel aliquid venum exponi,
vel jumentum absque necessitate introduci, vel aliquem
cum muliere permanere. 59

(Quere 15 caput littere Γ.)

Car. III, — De infantibus expositis vel de quibus

dubitatur an baptizati fuerint. 59

(Quere 29 caput littere Γ, et insecundo capite littere B.)

Car. IV. — De jejunio, 59

CA». V. — Quod non deceat in Sabbatis aut Dominicis

jejunare. 63
(Quere cap. 37 littere K.)

Cap. VI. — Quod jejunantes ἃ cibis abstinere debent,
haud tamen quasi in se execrabilibus, 63

(Vide 9 cap. littere B, et eliam in 8 cap. littere E
canonem 33 magni Basilii.)

Car. VII. — De lege. 63
Car. VIII. — De possessione. 63
Leges civiles. 63
INITIUM LITTER.E 5.

Car. I. — De tollendis simulacris. 63

Car. II. — Quod clericorum deceat hospites hospitio
excipere, 66

(Vide cap. 9 littere A.)
INITIUM LITTERE O. 66

Car. I. — Quod episcopus ac prefectus oeconomum
apud se habere debeat. 66

(Queere cap. 24 littere E.)

Car. II, — De auguriis. 66
(Vide caput 3 littere E.)
Ca». IIl. — De iis qui se noctu polluunt. 66
(Consule caput 38 littere K.)
Car. IV, — De juramentis. 66
(Vide caput 32 littere E.)
INITIUM LITTERE Il. 66
Car. I. — De ludis scenicis. 66

(Quare caput 1 littere O, et in cap. 15 littere M synodi
septime canonem 27 synodi 7 et caputo littere I'.)

Ca». 11. — De clericis in tabern& comedentibus. 66
(Vide cap. 7 littere K.)

Car. III. — De episcopali audientia. 66
(Quere caput 38 littere E.)

Car. IV. — De feminis que votum castitatis suscope-

runt.
(Vide cap. 15 littere M.)
Car. V. — De jejunio in Parasceve. 66
(Consule cap. & littere N.)
Car. VI. — De deposito sive fideicommisso. 66
Car. VII, —De sacro Paschate. 66
Quare cycli lunares sint numero 19. 15
Quare cycli solis sint XXVIII. "ὃ

Quare lunz cycli et fundamenta ἃ mense Januar&
incipiant. Ἵ
Quam ob causam cycli solis &b Octobri incipiant. 18

1841
Quomodo reperitur cyclus lune. 19
Quomodo invenitur fundamentum lune. 19
De cyclo solis inveniendo. T9
Quomodo invenitur indictio. 82
Quomodo reperitur Pascha legale. 82
De Paschate Christiano adinveniendo. 83
Quonam pacto reperiatur Carnisprivium. 86
Tabula paschalis. 87
De Paschate legali et auctorum dissensu circ& pleni-
]unium. 95
De equinoctio verno. 99
Lex civilis. 107
Car. VIIT, — De patriarcha. 107
Ca». IX. — De visitatombus, sive exarchis. 110
(Quere in capite 30 littere E canonem synodi Laodi-
cene 5T
Cap. X. — De fide orthodoxa. 110
(Vide cap. Prefationis, que immediate praecedit, litt. A.)
Car. XI. — De avaritia et rapinsg. 110

(Consule cap. 12 litt, A.)

Car. XII. — Quonam modo oporteat patres spirituales
se gerere erga confitentes. 110
(Vide litt. M cap. 5, 6, 7, 8 et 9.)

C4». XIII. — Quod animalibus suffocatis vesci haud

liceat. 414
Lex civilis. 111
Ca». XIV. — Do ponis. 441

(Quere in 12 capite litt. 8 canonem 5 synodi Antio-

chene.)
Leges civiles. 111
Car, XV. — Deo fornicatione. “κι

(Quere in 144 cap. litt. M οδηοηθ 4 magni Gregorii
Nysseni, qui in novennium fornicatores castigari jubet.)
Leges civiles. 414

Ca». XVI, — De illo qui fornicari cupit, nec tamen
actu fornicatur. 118

Lex civilis, 222
CA». XVII, — De iis qui meretrices alunt. 129
Leges civiles. 222

Car, XVIII. — De privilegiis et immunitatibus prela-
torum ac ecclesiarum, atque etiam de provinciis isto-
rum. 122

(Quare cap. 11 littere E.)

Car. XIX. — De jure presbyterorum. 192
(Vide caput 9 littere M.)
Car. XX, — De re dotali. 122
Leges civiles, 132
Ca». XXI. — De proditoribus. 123
Leges civiles. 123
INITIUM LITTERLE P. 126
Ca», 1l. — De viris ac mulieribus, qui iovoluntario
ofluvio laborant.
R (Vide caput 16 litt. A, et cap. 28 litt. K.)
»* "INITIUM LITTERJE 8. 126

ZH Ὧω». [. — Quod in Sabbatis minime jejunare opor-
126

(Consule in 37 cap. litt, K canonem sanctorum apostolo-
zum 66, et synodi vi, can. 55, et in 35 cap. E littere syn.
Leodicene canonem 10, et in 5 cap. T littere canonem
$5 1v synodi.) 126

Ca». II. — De ludis scenicis, 126

(Queere in cap. 11litt. 6 canonem primum synodi sexte,
οἱ in 7 cap. litt. M canonem ἐδ synodi Carthaginensis.

: Quiere et cap. 11 litt, M.) 126

Ca». III. — Quod non oportet in pavimento crucem

describere, sed et ita expressas delere, 126

Lex civilis. 196
Car. IV. — De pactis et contractibus, 126
Lex civilis, 126

* Car. V, — De conviviis, 126
,

ORDO RERUM QUE IN HOC TOMO CONTINENTUR.

1842

Car. VI. — De iis qui sacras synaxes vitant. 121

(Consule in cap. 9 litt. B can. quintum et sextum sy-
nodi Gangrensis.)

Car. VII. — De clericis qui extraneas mulieres alunt:

(Quere caput 9 litt. T.)

Car. VIII. — De iis qui aliis conscii sunt, nec t&men
delicta illorum clericis confitentur. 121

Lex civilis. 127
Ca». IX. — De synodis quotannis habendis. 121
Lex civiles. 431
CaPr. X. — De litteris commendatitiis, 434

(Quiere caput 9 litt. A.)
Cap, XI. — Deo iis qui copjurationes et fraternitates,
&ut seditiones struunt. 134

Leges civiles. 181
Cap. XII. — De schismaticis, 134
Epistola Dionysii adNovatu m presbyterum Romanum.
INITIUM LITTERE T. 138
Car. I. — De ordine clericorum, 138
(Quere cap. 5 litt. A.)
Car. lI. — De sepultura. 139
Leges civiles. 139

Car. IIl. — Quod mortuos baptizare minime liceat,
neque eorum cadaveribus sacra mysteria prebere. 189

(Quere cap. 26 litt. K.)

Car. IV. — De clericorum filiis, 139
Leges civiles. 139

Car. V. — Do sacra Quadragesima, et ritibus qui in
ea observantur. 139

(Queere cap. & litt. N.)

Quam ob causam ut plurimum tertia hora diei sacra
liturgia peragatur : nonnunquam tamen, in maximis put&
festis, tempore vespertino. 142

Quanam ratione Quadragesima decime pars totius anni
appellatur, et quas ob causas ea peraguntur, que in pat
observari solent, 40

Quod non celebranda sit defunctorum memoria in
tempore Quadragesimali. nisi diebus Sabbatinis. — 150

Quod nuptie et alie istiusmodi solemnitates in Qua-
dragesima minime celebrande sint. 159

De miraculo frumenti cocti per S. Theodorum. 180

Quamobrem &nte Quadragesimam memoriam celebra-
mus omnium in fide defunctorum, et sanctorum Pa-

trum. ΜΝ , 454
Quare rursus posb. Pentecosten sanctorum omnium
memoria celebratur. 154
Leges civiles. 162
Car. VI. — De jejunio ferie quarte. 162

(Quiere in cap. 37 litt. Καὶ canonem 15 S. Petri Alexan-
ürin, δ in 4 cap. litt. N canonem 69 sanctorum aposto-
orum.

Car, VII. — Quod interdictum sit clericis usuras acci-

pere, et de usuris. 162
Leges civiles. 466
Car. VHI, — De hymno trisagio. 468

(Quere in 35 cap. litt. E canonem 81 synodi βοχίδ.)

Car, IX. — Quod capillos capitis delicatius ornare
haud liceat, 166

Cap. X. — De sepulcrorum violatoribus. 167
Leges civiles. 161
Car. XI. — Quod clericis verberare quempiam non
permittitur. 470
Leges civiles. 17A
INITIUM LITTERE Y. 404
Car. I. — De injuriis. 1!"
(Queere cap. 7 litt. B.)
Leges civiles. 471
Car. II. — De Hydroparastatis hereticis, 414
(Queere in cap. 2 litt. A. οἵ ἰὼ cap. 8litt, K canonem 32
synodi sexte.)

1343 ORDO RERUM 1344
Ca». III, — De adoptione. 114 Car. XV. — De episcopo ordinato qui ad ecclesiam
suam abire recusat. 198

(Vide in cap. 8 litt. B.)
Ca». IV. — De ministris sive hypodiaconis. 174

Car. V. — De donatione ante nuptias. 114

INITIUM LITTERE 4. 174

Ca». I. — De lege Falcidia. 414

Ca». II. — De venefilcis et magis. 115
(Quere cap. 4 litt. M.)

Car. [II. — De stupro. 115

(Queere in cap. 15 litt, M canonem 18 et 60 magni Basilii ;
et cap. 13 litt. A ; οἱ cap. 8 et 30 litt. T.)

Car. IV. — De avaritia.
(Vide cap. 11 litt. II.)
Car. V. — De homicidio voluntario et involuntario 175
Ca». VI. — De suicidis. 179
(Vide 12 cap. litt. B.)
CA». VII. — De cedibus bellicis, et latronum inter-
fectoribus. 119
Car. VIII. — De mulieribus quie? medicamentis fetus
δ. ο8 enecant. 186
Leges civiles. 187

CAP. IX. — Quod phylacteria facere minime oportet.

151

(Consule cap. 1 litt. M.)

Ca», X. — De damnatis qui in carcere servantur, 190
Lex civilis. 190

INITIUM LITTER.E X. 190

Car. I. — Quanam ratione ordin&sndorum episcoporum
flant electiones, et de litibus que circa illas oboriuntur,
190

Lex civilis. 191
Car. Il. — Quod minime oporteat ordinandorum ele:
ctiones vel a magistratu, vel & populo fieri. 194

(Quaere cap. 19 litt. E.)

Car. III. — De tempore intra quod episcopos ordinari
oportet. 194

Car, 1V, — Quales esse eos oportet qui episcopi ordi-
nandi sunt, et quinam pre ceeteris scire debeant, 194

Car. V. — Quot episcopi ad ordinationem episcopi et
reliquorum clericorum requiruntur, 195

Ca». VI. — Quod eum qui in episcopu:n ordinandus
en, oporteat ab uxore sua separadi, 195
(Qusere cap. 17 litt. P.)

Car. VII. — De «tate ordinandorum., 195

(Quere cap. 2 litt. B.)

Ca». VIII. — Quod non oporteat episcopum morien-
tem alium in locum suum sufficere ac ordinare. 195

Cap. IX. — Quod episcopum aut presbyterum aut dia-
conum ordinari non oporteat, priusquam omnes suos
domesticos Christianos fecerit. 195

Car. X. — Quod non oporteat laicum statim episcopum
creari, neque illum qui nuperrime baptizatus fuit : et
quibus de causis clericus sacerdotio excidit. 198

(Quere cap. 1 litt. A.)

Car. Xl, — Quando ordinetur eunuchus episcopus auj
clericus, aut aliter corpore mancus. 198
(θυ ΓΘ cap. 34 litt. E.)

Car, XII. —Quod episcopum in eccllesia, cujus episco-
pus adhuc in vivis est, non ordinari oporteat. 98
(Queere in cap. 9 litt. A canonem 16 prime et secunde

synodi.)

Car. XIII. — Quod non oporteat episcopum civitate
parva aut vico ordinari, 198

(Vide cap. 30 litt, E.)

Car. XIV. — De ordinatione chorepiscoporum. 198
(Consule cap. 13 litt. E.)

(Vide cap. 20 litt. E.)
Cap, XVI. — Quod non licet episcopo ordinationes
facere in districtu ipsi non subjecto. 198
Car. XVII. — Quod non permittitur episcopo clericum
alius provincie ordinare. 199
Car, XVIII. — Quod quibusdam episcopis concessum
est alienos clericos recipere, et ordinare in suis eccle-
siis. 199
(Vide in cap. 9, litt. A. canonem 55 synodi Carthagi-

nensis.)
Car. XIX. — Quod ordinatur clericus, etiam ille qui
non est ex genere sacerdotali. 199
(Quere 13 cap. litt. K.)
CAP. XX. — Quando ordinantur et servi. 199
(Consule cap. 12 litt. A.)
Car. XXI, — De ordinatione lectorum, 499
(Quere cap. 6 litt. A.
Lex civilis. P ) 499
Car. XXII. — Quod clerici non ordinabantur simpli-
citer. 199

(Vide cap. 49 litt. K.)

Car. XXIII. — Quando ordinetur catechumenus qu
ante baptismum immolavit.

(Queere in cap. 4 litt. A canonem 12 synodi Ancyrane.)
Car. XXIV. — Quod reordinationes fleri minime
oporteat. 202
Cap. XXV. — Deillo quicrimini alicui obnoxius ordi-
natur tamen. 202

Ca». XXV]. — Quod is non debet ordinari, qui egro-
tus baptizabatur. 1 202

(Quaere in cap. 1 litt. B can. 12 synodi Neocesariensis.)

Cap, XXVII, — De iis qui jurant se s&cros ordines
nondum suscepisse. 202

(Quere in cap. 32 litt. sini nonem decimum magni
ilii.

Car. XXVIII. — De iis qui propter pecuniam ordipan-

tur. 202

Leges civiles. 210

Car. XXIX, — De Viduis. 210
(Vide cap. 4 litt. T.)

Cap. XXX. — De his qui infirmitate aliqua corporali
laborantes derident. 1 T "POPMO

(Quere cap. 1 litt, Y.)

Car. XXXI. — De sacro chrismate: et quinam ex he-
reticis, qui ad Ecclesiam revertuntur, per solam unctio-
nem recipiuntur. 310
(Consule in cap. 9 litt. M canonem sextum syaodi Car-

tbaginensis, et in cap. 1 litt. B canonem 48 concilü

Laodiceni, et in cap. 2 litt. A canonem 7 synodi se-

cunde.) 210

Car. XXXII. — De Christianismo. 211

Car. — XXXIII. — De chorepiscopis. 210
(Quare cap. 3 litt. E.)

INITIUM LITTERJE Y. 211

Car. 1. — Quomodo psallere et orare oportet, 81
(Vide 35 cap. litt. E.)

Car. Il. — De cantoribus et lectoribus. 211

(Vide io cap. 9 litt. E canonem 23 synodi Laodicene.)

Car. lI. — Quod hereticorum pseudomartyres segui

non licet. u

(Quere in 2 cap. litt. A canonem 9 et 34 synodi Laodi-
cene.)
CAP, IV. — Quomodo in ordinationibus flant suffr-
gia. "T
(Quiere in litt. X, cap. 4 et 2j.

τὸν ὦ

ζ

)

t nt :

k

᾿ et de divinate atque eternitate Filii ; et ut ante

1345

INITIUM LITTERE 4). 211

Ca». I. — Quibusnam licet horarium gestare. 211
(Vide in nono capite litt. E canones 22 et 23 concilii
Laodiceoi.)

C CARMINA DUO DE OFFICIIS ECCLESLE ET ΑἹ.
P.

(Exstant in notis Goari ad Codinum.)

THEODULUS | MONACHUS SIVE . THOMAS
MAGISTER

Notitia. 213

Laudatio 8. Gregorii Theologi. 215

Or&tio pro Chandreno. 353

Oratio gratulatoria ad magnum Stratopedarcham An-

um. 3173
Oratio gratulatoria Magno Logothete Metochite. 381
Oratio gratulatoria 85. patriarche Niphoni. 389
Laudatio regis Cypri. 397

THEODULI EPISTOLAE. 403
1. Magno Logothete, Metochite. 403
If. Eidem. 4
III. Tricane, erarii minoris queestori. 411
IV. Eidem. 415
V. Magno Logothete. 419
V]. Eidem. 423

VII. Sapientissimi viri, Nicephori Gregore epistola δὰ
Magistrum. 426
VIII. Magistri epistola responsoria. 430
IX. Angelis &quali Patri et philosopho Josepho. De
Catalanorum et Turcorum per Macedoniam et Thessaliam
incursione. 431
Theoduli Magistri oratio de regis officiis ad Andronicum
Il Paleologum. p

Oratio ejusdem de subditorum officiis.
NICEPHORUS | CALLISTUS |. XANTHOPULUS.
Notitia ex Fabricio. 549

HISTORL ECCLESIASTICAE LIBRIXVIII. 549

Sebastiani etGabrielis Cramoisy Épistola dedicatoria ad
cardinalem de Hichelieu. 551
Nicephori Allocutio encomiastica ad Andronieum

:Paleologum.

HISTORLE —ECCLESIASTICE |. LIBER. PRIMUS.

Car. I. — Procmium auctoris, consilium quo ad opus
presens conscribendum aniinum adjecenit, preterea bre-
viter totius voluminis argumentum perstringit. 603

Car. II. — De vetustate nostre Christiane religionis,
egem,

et post legem latam, sanctis et piis viris mysterium de
divinitate Christi perspectum fuerit. 619
Ca». I1I.— Quam ob causam non olim Servator Christus,
sed in postrema temporum tetate, hominem assumpserit :
£ de perpetuo et sempiterno ejus regno. 623

Car. IV, — Quod nomina Dei, ejusdemque hominis

"Werbi, Christus scilicet et Jesus, longe antea &b ipso usque

se symbolice, et sub certis indiciis in honore et pretio
propterea οἱ sacerdotes ipsi, et reges, et pro-
gets, Christi, per adumbrationem quamdam sunt t

Qa». V. — Quod Christi doctrina, et vita ex prescripto
RÉvengelii Christiana,cum ipso hominum genere exstiterit,
et quod ea antiquitus in sanctis et Deo dilectis homini-
bus efficax fuerit : quod ipsum et Abraham declaravit,tde
justificatus ante circumcisionem. 634

Car. VÍ. — Historia brevis succincte res Hebraicas
exponens usque ad Herodem advenam, seu alienigenam,
iJ udeorum regnum obtinuit : que historia prophetiam
am declarat : « Non deserit princeps ex Juda, et dux
ex femore ejus, donec veniat cui repositum est, et ipo
ést exspectatio gentium. 38

Car. VII. — De sanctis Joachimo et Anna, et de nati-
vitate atque educatione sanctissime Dei Genetricis in

- templo, et ut desponsata Joseplio fuerit. 6514

y

Car. VII. — De annuntietione sanctissime Dei

Οὔ IN HOC TOMO CONTINENTUR.

4840

Genitricis ; de sancta Elisabeth, ejusque uteri gestatione
et de conturbatione sponsi Joseph, propter divinam et
supernaturalem Jesu conceptionem. 654

Car. [X. — De genere Antipatri et Herodis, et de
Hyrcano et Aristobulo pontificibus; et ut ἃ Cesare
Augusto Herodes Judeorum rex creatus, propterea quod
advena esset, tribus Jude&orum ab Esdr& conscriptas
igni combusserit, atque Pontificatum venalem emere
volentibus proposuerit. 05b

Car. X. — De ea quae ab Augusto Caesare, Cyrenio
preside, facta est descriptione, et que de Cyrenio Jose-
phus scribat, item de Juda Galileo. 659

Car. XI. — lpistola Julii Africani historici δὰ Aristi-
dem, de ea quas videtur esse in genealogia Christi disso-
nantia apud Mattheum et Lucam evangelistas.

Car. Xll. — De admiranda et divina nativitate
Domini nostri Jesu Christi : item de ejusdem circumci-
sione, et obviatione, que ei honoris causa in templo
f&cta est. ltem commemoratio de Simeone, qui eum
ulnis suis excepit. 666

Ca». Xlll. — Do stella, que prieter omnem opinionem
de Oriente ad nativitatem Christi apparuit : et de mune-
ratoribus Magis, et de Herodis dolo. 610

Car. XIV. — De fuga Servatoris in Egyptum, et cede
infantum, quam Herodes in Bethleem fecit; de Precur-
sore Joanne, et de doctrina Servatoris in templo, cum
duodecim esset annorum. 614

CaAr. XV. — Ut Herodes primus immissa divinitus
plaga, violentar mortuus sit; historia ex decimo septimo
ibro Antiquitatum Josephi excerpta. 878

Car. XVI. — De tetrarchia filiorum Herodis : et ut
Archelao ex Hierosolymorum retrarchia & Cesare deje-
cto, Pontius Pilatus duodecimo anno imperii Tiberii
successor in illius tetrarchia factus sit. 682

Car. XVII. — De obitu Augusti Cesaris, et que sub
eo acciderint; et de Tiberio qui ei successit, rerumque
sub Tiberio actarum ex parte quadam commemora& το,

6

Car. XVIII. — De preconio et doctrina Joannis Bapti-
βίο, et de testificatione Joannis.

Car. XIX. — Ut Joannes Herodem in faciem arguerit
propter Herodia&dem; et ut is in convivio capite trun-
catus, ad inferos, predicaturus ibi, processerit. 690

Car. XX. — De turpissima filie Herodiadis morte, et
Herodis obitu, et que de eo Josephus commemoret, et
ut idem Baptistam magnis ornet laudibus, 691

Car. XXI. — De tentatione Servatoris, et de electioné

.duodecim et item septuaginta discipulorum, et de Evan-
695

gelii predicatione.

Car. XXII. — Quis finis sit preceptorum evangelicae
doctrine, 408 parabolarum vis, quod scilicet per opera
et conteniplationem ad divinam et per(ectam ducamur
charitatem, Deo similes facti, et coheredes Christi.

698

CA». XXIII. — Quaenam opera in Evangelio descripta,
Christum perfectum hominem, qu& item perfectum Deum
esse declarent. 103

Ca». XXIV. — Brevis commemoratio admirandorum et
supernaturalium miraculorum Domini nostri Jesu Chri-
sti, in quatuor Evangeliis expressorum, que quidem
miracula certissimum divinitati ejus perhibent testimo-
nium. 103

Car. XXV. — De divina transfiguratione Servatoris, et
de mirifico miraculo in amico Lazaro exhibito. 101

Ca». XXVI. — Parabolarun omnium Servatoris com-
memoratio. 107

Car. XXVII. — Ut trioginta tribus annis expletis. Ser-
v&lor Bethaniam venerit; et de muliere meretrice, et
de palmarum ramis, item de arefacta ficu. 1411

Car. XXVIII. — De inystica coena, de sacra pelvi, et
de Christi precatione. 115

Car. XXIX. — De Anna et Caipha pontificibus, et de
tempore doctrina Servatoris. 718

Car. XXX. — Do proditione Jude, de divinis cruciali-
bus Christi Jesu, el salutari cruce ejusdem. 719

Car. XXXI. — Ex divinis passionibus quasnam Christo
ut Deo eidemque homini, et quasnam ut Deo ascribere
conveniat; et de Christi, quo&d animam, descensu ad

x

1341

inferos : quando et quomodo eos quoque qui apud infe-
ros vincti fuerant, solutos liberaverit. 123

Car. XXXII. — Demonstratio clara, ex eis qua accide-
runt supernaturalibus mira&culis, quod Dominus ex
mortuis resurrexit. 126

Car. XXXIII. — De sanclis mulieribus unguentum
ferentibus, quoties ad vivificum Christi sepulcrum
&ccesserint. 130

Car. XXXIV. — Quoties et quibus ex discipulis appa-
ruerit : ut primum scilicet Luce et Cleops, deinde
vesperit undecim apostolis clausis januis videndum se
prebuerit, et ut post dies octo ab apostolo Thoma sit
contrectatus. 135

Car. XXXV. — Ut posthac ad mare Tiberiadis Petro,
Thome et Nathanaeli apparuerit, in captura piscium :
ubi etjam cibum curn eis cepit. 738

Car, XXXVI. — Ut postremo in Galilea sit visus : et
cum in montem Olivarum conscendisset, receptus in
colum ad dextram Dei consederit, 142

Car. XXXVII. — Qua ratione triduana Domini fuerit
resurrectio, qua item quadragesimo post die in colos
ascenderit. 148

Car. XXXVIII. — Quali ratione quinquagesima quidem
post Resurrectionem, decima autem post Ascensionem
die, Paracletus, divinus videlicet Spiritus, substantialiter
&d apostolos venerit. 746

Car. XXXIX. — Quod et ipse Josephus Servatoris no-
stri Jesu Christi in decimo octavo libro Historiarum su&-
rum mentionem fecerit, et quibus de eo verbis sit usus;

14

Car. XL. — De divina humanaque oris corporisque
figura et forma Servatoris nostri Jesu Christi. 47

LIBER SECUNDUS 751.

Car. I. — Ut post ascensionem Domini Matthias pro

Juda in numerum duodecim apostolorum sit cooptatus
7 151

Car. ἢ]. — De Spiritus sancti ipso die Pentecostes
subito adventu, et miraculis per Apostolos editis. De
fidelium unanimitate et vita, et de septem diacunorum
seu ministrorum electione. 154

Car. III. — De ordinatione Jacobi fratris Dei, et
expositio de genere Josephi, sponsi Marie et Joannis
Baptiste, nec non sanctissime Dei Genetricis : ex scriptis
Cleinentis collectoris, Evodii, et Hippolyti, qui &postolo-
Fum successores fuerunt, decerpta.

Ca». IV. — De pontificibus Hebreis, qui ab ipso
Aaron&d Jacobum primum Hierosolymitanum episcopum
et ipsam captivitatem Hierosolymorum usque ordino
successerunt, 762

Car. V. — De Stephano primo martyre, et Paulo vase
electionis. 166

Car. VI. — De Philippo uno ex septem diaconis, et
de Simone Mago. Item de Candace dynasta regine
ZEthiopum. Item de miraculis divi Petri. Preterea de
Cornelio centurione, et eis qui ex ethnicis animum ap-
plicuerint Christo. Et ut Anliochie Barnabas et Paulus
primi flideles ipsos Christianos cognominaverint. 161

Car. VII. — F& quie ab Abgaro, in civitate Edessa
per apostolum Thaddeum sunt acta : et de imagine

ervatoris Christi, nulla manu interveniente, picta, 771

Car. VIII, — Ut Tiberius Cesar, rebns Servatoris
Christi ex litteris Pilati cognitis, sit permotus : et qua
de eo Tertullianus memorie commendarit, T5

Car. IX. — Ut Caius Tiberio successerit, et de Philo-
nis ad eum legatione, et que de Caio Philon et Josephus
memorent, et ut inde Romanorum in Judieos furor et
rabies coorta sit. TI8

Car. X. — Quo mala Judeis conciliaverit atque intu-
lerit Pilatus, et ut is illata sibi ipsi manu interierit. 779

Car. XI. — De imperio Claudii Cesaris, qui Caio suc-
cessit : et de fame, que sub ipso invaluit, et de Theuda
prestigiatore. 183

Car. XIl, — Martyrium Jacobi apostoli, filii Zebedsi ;
ejusdemque fratris Joannis Theologi. 183

Ca». XIII. — Ut Agrippa, qui et Herodes dictus est,
persecutione in apostolos cepta, divinam statim vindi-

Sit expertus, T86

ORDO RERUM

1348

Car. XIV. — De Simone Mago, ejusque heresi, et ut
ei resliterit in primis Rome divus apostolus Petrus. 787
, Car. XV. — De Evangelio secundum Marcum, et ut
in Zzypto et Alexandria ab eo primum monachorum
vita sit institula. 191

Car. XVI. — Qualia sapientissimus Philon memoria
prodiderit, de eis qui primum in Egypto Christi pbilo-
sophiam professi sint et exercuerint. 191

Car. XVII. — De Philonis scriptis, et de moribus

ejusdem. 798
,Car. XVIII. — De Josephi veritatis consectatoris
libris, et quales ejus quoque mores fuerint. 199

Car. XIX. — Ut Paulus gentes ad professionem fidei
Christiane perduxerit - et de questione mota de lege
Mosaica a gentibus servanda : et quid Hierosolymis
congregati apostoli de ea per Epistolam decreve-
rint, 803

Car. XX. — De sacrosacri preconis Pauli in Macedonia
rebus gestis : et de Dyonysio Areopagita, librisque
ejusdem. E

Car. XXI. — Ut ipsa Dei Genitrix naturse lege mortua,
δὲ coelestia tabernacula corporaliter sit translata. 810

Car. XXII. — Ex Dionysio Areopagita, ut divi a
stoli, cum ipsius filio, ad producendum Dei Genitncis
funus, ex ultimis terre finibus universi convenerint :«t
de Judeo, cui manus exarescens decidit, (quod loculos
Son itr iram dive Virginis impie et irreverenter coptre-
ctari δι}

Car. XXIII, — Qualia etiam Juvenalis Hierosolyvmitanus
de sacrosancta assumptione purissimes Dei Genitricis
memorel : et de ejusdem forma moribusque. 815

Car. XXIV. — Ut divus Paulus ex Oriente in Ocriden
tem transierit : et inde rursus, in Orientem misereri
divinum et angelicum annuntians sermonem : δὲ u
Epheso mari in Syriam vadens, Hierosolymam pervenerit.

818

Car. XXV. — Ut idem Paulus Ephesi sub preside Hie-
ronymo ad belluas damnatus, cum eisdem depugnarerit,
8:3

et divino auxilio victor evaserit.

Car. XXVI. — De seditione Hierosolymis sub Claudio
orta. et de impudenti audacia sacerdotum sub Nerone et
elice : et de predonibus sicariis, nec n
pheta /Egyptio. m pauio
Car. XXVII. — De Petri apostoli miraculis, et item
Simonis Magi prestigiis : et ut utrumque Nero Roma
expulerit, 836
Car. XXVIII, — Ut Paulus Hierosolymis eum esset,
sese tempori et loco prudenter accommodarit, in eo quod
lbi juxta veterem legis ritum vixit : et ut gravi
dinctus ἃ tribuno conücionabundus, quee ei acciderint
visseruerit, Item ut Cresaream ad prresidem Felicem sit
deductus, in custodiamque conjectus. 4
Car. XXIX, — Ut Paulus cum eis qui Hi :
venerant, se defendens disputarit. De' Felice e e
item de Festo, qui Felici successit, apud quem libere
causa dicta, appellavit Czsarem, 831
CAP, XXX. — De Agrippa et Berenice : et de cóacione,
quam apud eos Paulus habuit. με.
Car. XXXI. — De trajectione Pauli in Italiam, οἱ de
naufragio ejusdem. "us
Car. XXXII. — Ut in insulta Melits manum Pauli
morsu violarit : de Publio, aliisque Pauli miraculis. $39

Car. XXIII. — Ut inde Paulus navi Alexandrina, per
Syracusas Romam venerit, et cum primariis ibi Judmis
sermones disputando contulerit. Εἴ αἰ apud Neronem 89
steterit, et tum quidem absolutus fuerit : bienniumque
Roma permanens, regnum Christi, citra impedimentum,
cum inulta libertate predicarit. 839

Cap. XXXIV. — Ut postea Roma excedens, rursus ad
predicandi munus ierit; et denuo Romam venerit, marty-
ruinque subierit ; et de divinis ejus epistolis. eli

Cap. XXXV. — De peregrinationibus Petri apostoli :
et de sacro Clemente, et genere ejus : et ut ipse quoque
postea Romam venerit. Au

Car. XXXVI. — De miraculis apostolorum Rome cditis.
De interitu Antichrisli Simonis : et ut Petrus et Paulw
Rome martyrii cert&men absolverint. ΓῚ

Car, XXXVII, — De crudelitate οἱ turpitudi
hi$ : qualia quid&m ex ecefesiasticis weri M be

1349

de eo, deque sacro obitu sanctorum apostolorum memo-
rie prodiderint ; et de divina eorum vultus facieique
figura. 51
Car. XXXVIII, — Quomodo frater Domini Jacobus
certamen pro Christo peregerit. 855
Car. XXXIX. — De Andrea et Bartholomeo sacrosan*
ctis apostolis, quomodo martyrio pro Christo sint coho-
nestali. 859
Car. XL. — De Thoma Jacobo Alphei, Simone Zelote,
Juda, qui et Lebbceus est dictus ; et de Matthia, qui in
loeum proditoris est subrogatus. 862
Car. XLI. — De sancto apostolo et evangelista Mat-
theo. 866
Car. XLII. — De sancto apostolo et evangelista Joanne»
et de divina ejus translatione, 870
Car. XLII[. — De sanctis apostolis et evangelistis
Marco et Luca, qui ex numero septuaginta discipulorum
fuerunt. ' 875
Car. XLIV. — Qui sint duodecim Christi discipuli et
apostoli, et qui ex eis matrimonium contraxerint. 878
Car. XLV. — Qui ex apostolis testamentarios sive
c&nonicos reliquerint libros : et de sacrosanctis quatuor
Evangeliis, ex quibus causis sint scripta, atque de eorum
ordine. Item de apostolorum Actis, catholicisque et aliis
sanctorum apostolorum Epistolis. 879
Car. XLVI. — De testamentariis libris quibusdam in
dubium vocatis, ut postea robur et auctoritatem obti-
nuerint. Item de spuriis et adulterinis, omninoque repro-
bandis scriptis. 886

LIBER TERTIUS.
Car. I. — Qui primi sanctorum apostolorum fuerint
successores. 890
Ca». II. — De iis quipost &postolos Rome, Alexandrie.
Antiocbie et Hierosolymis preefuerint Ecclesie, aliisque
item viris apostolicis pollentibus donis. 94
Ca». III. — Que cauaa Romanis fuerit Judiis belli
inferendi. Quanto tempore Juds&i post Christum bello
impetiti non sint. Et ut fideles homines per revelationem
admoniti Hierosolyma reliquerint, et Pollam inigrarint.
Et quanto tempore alienigene ex Herode progeniti apud
Judios regnum obtinuerint. 895
Car. IV, — Utante bellum Judaicum maxima septem
prodigia divinitus cladem Hierosolymitanam portende-
rint. | 898
Car. V. — Ut post Neronem Galba et Otho et Vitellius,
et deinde Vespasianus Romanis imperarit : et particularis
commemoraüo calamitatum, que sub Vespasiano Hiero-
solymis acciderunt, 902
Car. VI. — Ex quinta historia Josephi de captivitate
Judaica expositio, ut fames Judeeos afflixerit. 903
Car. VII. — De muliere Judea, que suum sibi puerum
devoravit in obsidione Hierosolymitana. 907
Car. VIII. — De verbis Cbristi, quibus Hierosolymis
exitium preedixit : et de historia Josephi. 911
Ca», IX, — Ut post Hierosolyma capta, Simeon Cleo-
fllius episcopus ibi creatus sit. De Domitiani crude-
te : et de cognatis Servatoris nostri secundum car-
Hem. 914
"Car. X. — Ex Hegesippo, quod ad id usque tempus,
οἱ familie et generis David fuere, inquisiti sint et 9t

Qi». XI. — Obitus Vespasiani, Titi, Domitiani, et
Nerve, et de imperatore Trajano. 918
Ca». XII. — De Menandro, secundo ἃ Simone Mago

heeresiarcha.
Car. XIII. — De heresi Ebionitarum, 992
Car. XIV. — De Cerintho heresiarcha. 923

Car. XV. — De heresi eoruin, qui Nicolaitze dicuntur,
ut ea ἃ Nicolao, uno ex septem diaconis, ort& ersti-
terit. 926

Car. XVI. — Ut Simeon Cleophe martyrium subierit :
et unde hereses ἃ principio in Ecclesiam Christi invase-
rint. 926

Car. XVII. — De persecutione sub Trajano, et quale
edictum is contra Christianos promulgaverit. 930

., Car. XVIII. — Martyrium sanct Clementis Roma-
mà et de libris ejus. 930

QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR.

1350

Car. XIX, — Ut divinus Ignatius ex Antiochia Romam
delatus, propter Christum bestiis devorandus objectus
sit: et de epistolis ejus. 931

Car. XX. — De Papia Hierapolita: et quee ab eo, pree-
ter cominunem opinionem, memorie sint prodita. 935

Car. XXI. — De Quadrato et Aristide, apostolicis plane
viris, qui pro defensione fidei nostre Apologias scripse-
runt, 939

, Car. XXII. — Quee etiam sub Trajano Judeis accide-
rint clades. . 939

Car. XXIII. — De Trajani moribus et operibus, stru-
cturisque ejus, quas Àntiochirm fieri curavit : οἱ de quin-
que martyribus feminis. 942

Car, XXIV. — De imperio JElii Adriani, et de suprema
sub eo Judiorum internecione. 943

, Car. XXV, — Qui ea etate maximis quibusque eccle-
siis episcopali ministerio prefuerint. 946

Car. XXVI. — De Justino philosopho, eodemque mar-
tyre, et deApologetico ejusdem Antonino exhibito. Pre-
terea de Hegesippo et Melitone. 950

Car. XXVII. — Ut Adrianus edicto pro Christianis

ublice proposito vetuerit, ne in nos, indicta et non
jndicata causa, sieviretur. 954
, Car. XXVIII. — De successore Adriani Antonino, utet
ipse prefectis in Asia suis scripserit, et persecutionem

bristianorum prohibuerit. 954

Car. XXIX. — De sancto Eustathio, qui et Placidas
dictus fuit. Item de sancto Eleutherio Illyrici epi-
8COpo. 954

Car. XXX. — Quedam de Polycarpo apostolico succes-
sore memorict commendata. 955

Car, XXXI. — De successione ejus temporis imperato-
rum, rebusque eorum gestis. 958

Car. XXXII, — Ut Justinus philosophus religione
Christiana, οἱ scripto, et sine scripto, egregie defensa,
martyrio pro Christi nomine sit exornatus, 959

Car. XXXIII. — De aliis martyribus, quorum ipse
Justinus in singulari quodam libello meminit,

Car. XXXIV. — Dealiis, qui in Asia martyrio sunt
perfuncti. 966

Car. XXXV, — De martyrio Polycarpi episcopi Smyr-
neei. 67

Ca». XXXVI. — Dealiis martyribus quieodemipsotem-"
pore una cum Polycarpo martyrio vitam finierunt. 974

Car. XXXVII. — De duobus Judeis, altero qui per
arenam, altero qui & pueris mirifice est baptizatus. 974

LIBER QUARTUS.,

Car. I, — Prefatio libri; de quibus rebus et antea
dixerit et deinceps in quarto hoc libro sit dicturus. 978
Car. lI. — De heresiarchis qui eo tempore se in Ec-
clesiam Christi intulerunt, Saturino et Basilide. 979
Ca». III. — De Valentino, Cerdone, Marcione Pontico
et Marco. 982
Car. IV, — De Tatiano et Severo et de heresi Encra-
titarum. 983
Cap. V. — Ut gratiam Dei hereticorum conatus dis-
cusseriL: cum multa alias eis impedimenta objiciens tum
viros doctos eloquentes et pios in Ecclesia excita&ans,
Item catalogus ecclesiasticorum ejus temporis scripto-
rum, 986
Ca». VI. — De libris, quod Justinus inter martyres
philosophus composuit. 981
Cap. VII. — De Hegesippo et scriptis ejus, 991
Car. VIII. — De Dionysio Corinthiorum episcopo et
epistolis ejus. 994
CAP. IX. — De Theophilo Antiochie episcopo, et de
Modesto, eorumque scriptis. 995
, Cap, X. — De Melitone Sardensi episcopo et opusculis
ejus. 998
Car. XI. — De Apollinari Hierapolita : item de Musa-
no et Bardesane Syro, et descripiis eorutn. 1002
CAP. XII, — De Cajo et Tertulliano : qui scripsit cum
Marci tempore in Germania exercitus siti laboraret. Deum
procibus uostrorum militum exoratum pluisse nost
ine concidisse. 4

1351

Ca». XIII. — Do Ireneo Lugdunensi episcopo ut ejus
quoque :etate predictiones et vaticinia divinitus que
prope fidem excederent, sint edita. 1006

CAP, XIV. — Ut Ireneus Scripturarum divinitus in-
spiratarum meminerit : et de Apocalypsi Joannis et de
Septuaginta interpretum translatione. 1007

CAP. XV. — Que idem de catalogo Romanorum epi-
8coporum scripserit, et ut Deo dilecti Viennenses mnarty-
res Ireneum Eleuthero Romano episcopo commendarimt.

Ü

Car. XVI. — De sanctorum martyrur in Gallia litteris
et de maxima qua ibi aff.icti sunt persecutione. 1011
Car. XVII. — De Vetio, Sancto, Pothino, Alexandro,
Billiade, Blandina et aliis, ut scilicet cert&men pro Chris-
to sustinuerint et deinceps in fluvium sint abjecti. 1014
Car. XVIII. — Qualis visio Attalo martyri apparue-
rit propter alium martyrem qui duram nimis et auste-
δι vitam degebat, et ut Christi martyres facile lapsis
gratiam fecerint, veniamque concesserint. 1023
Ca». XIX, — Qui tum temporis in excelsis episcopatis
dignitatis sedibus enituerint. 1027
Car. XX, — Caiologus auctorum et ducum falso nomi-
nate scientie qui postea exstiterunt et qui ecclesiastici
viri illis restiterint. 1030
Car. XXI. — De Artemone et Theodoto sutore, qui
docuerunt Christum purum fuisse hominem, et ut ii pri-
mi Scripturas corrumpere inceperint et de Anatolio con-
fessore. 1034
Car. XXII. — De heresi Montani, quie quidem here-
sis Cataphrygas, hoc est Phrygam, seu secundum Phry-
ges, nominatur. 1034
Car. XXlIl. — Do Apollinari Hierapolita, que is con-
tra ejusmodi heresim scripserit. 1035
Cap. XXIV. — Qum etiam Miltiades, vir ecclesiasticus
adversus eam scripserit. 1039
CAP. XXV. — Quod et Apollonius Romanus contra
eam ipsam heresim pugnaverit. 1039
Car. XXVI. — Hunc ipsum Appollonium Rome mar-
tyrium pertulisse. 1045
Cap. XXVII. — Ut Serapion Antiochie episcopus
Montanum refellerit et de libris ejus 1045
Car. XXVIII, — Ut Marcionis heresis et secta in
multas sit dissecta partes et quam montruosas opiniones
protulerit. 4
C4». XXIX, — De Rhodone, qure contra Marcionem
conscripserit, et de aliis ejusdem opusculis. 4047
Cap. XXX, -- De schismate et dissidio Rome propter
Blastum et Florinum exorto, et quie ad eos Irenaeus scrip-
serit et de aliis ejusdem libris. 1050
Cap, XXXI, — De Hippolyto Portus urbis Rome epi-
scopo et de scriptis ejusdem. 1051
Car. XXXIT, — De Panteno Alexandrino philosopho,
viro apostolico, et de divino prorsus s&crarum Littera-
rum studio ejus. 1054
Cap. XXXIII, — De Clemente contextore et operibus
ejus et qui de divinis Scripturis ille dixerit. 1054
Car. XXXIV. — Rursus de Tertuliano et Caio eccle-
siasticis scriptoribus. 1058
Cap. XXXV. — De aliis multis ecclesiasticis scripto-
ribus, scilicet Juda, Heraclito, Maximo, Candido, Appio-
ne, Sexto, Arabiano et aliis. 1059
Cap», XXXVI. — De dissensione, que tum de Pascha-
te est exorta. De synodis propterea coactis et ut om-
nes ad concordiam sint redacti, 1039
Car. XXXVII, — De dissensione Asianorum propter
Pascha, et que ea de re l'olycrates Ephesius episcopus
Victori Romano episcopo scripserit. 1062
Cap, XXXVIII, — Ut Victor permotus fuerit, civitates
Asiasticas propter festum Paschie, &b unitate ecclesias-
tica segregare. 1066
Car. XXXIX. — Ut pacis studiosissimus Irenseuseccle-
siistranquillit&tem et concordiam restituerit,exemplasuc-
cessorum sanctorum apostolorum commeinorens, 1066

LIBER QUINTUS.

Ca». I. — Succincta earum quee ante dicta sunt repe-
tio, et dicendorum isto tomo expositio. 4010

ORDO RERUM

1352

Car. II, — De persecutione sub Severo, in qua Leoni-
des, pater Origenis propter Christum mortem subiit. 1071
Car. ΠῚ. — De Origenis ἃ puero studiis atque ererci-
tiis, et ut etiaannum adolescens sermonem veritatis pro-
fessus luerit, etut sese ad certamen pro Christo subeun-
dum preeparaverit, 1071
Car. IV, — De institutione et educatione ejus, et
eorum qui ejus consuetudine et doctrina usi sint, Et ut
decem et octo natus annos, Alexandrie fidelium prezfue-
rit schola, clari prorsus nominis adolescens, 1075
Cap. V. — Ut vitam attigerit philosopho perfectiorem,
et prescripta evangelica accurutissiune servarit. — 1078
. Car, VI. -- Ουἱ 80 eo ducti et edocti, martyrii coronis
sint exornati. 19079
Cap. VII. —De discipula ejus Potamizena martvre.107
Cap, VIII. — Origenem sustinuisse, ut seipsum castra-
ret, ut scilicet ceelibem peragere posset vitam, 105
C.P. IX. — De admirandis Narcissi Hierosolymorum
episcopi miraculis, 1084
Car, X. — Ut Alexander, Cesarec episcopus, oraculo
divino ad Hierosolymorum episcopatum sit traductus,
vivente adhuc decessore ejus Narcisso : utque duo simul
episcopi ecclesiam ibi rexerint : et de Alexandri scriptis.
1086
Car. XI, — DeOrigenis in sacris Litteris profectu, et
de sextupla ab eo diclata Scripturarum transiatione.109
Car. XII. — De Symmacho interprete, et discipulis
Origenis. 1091
Cap. XIII, — Que Porpbyrius de singulari Origenis in
eloquentie et omnis generis artium doctrina studio scri
bat : qui ipse quoque Origenes de suis in Greecorum ht.
teris studiis comtmuemoret. 109i
, Car. XIV. — Quod in Arabiam Origenes quoque vene
rit, et quod Ciesaree nondum presbyter sacras Litleras
publice in ecclesia exponendo tractarit. 109
Car, XV. — De Beryllo Bostrensi ; de Ambrosio, &
συ Origenes scripta sacrarum Litterarum Alexandri?
exposuerit, 103
Ca». XVI. — Quomodo ipse testamentariaruu ire
canonicarum Veteris et Novi Testamenti Scripturarum
meminerit. 1099
Car, XVII. — De Mammea imperatoris Alerasdri
matre. “8
Car. XVIII — Ut in Palestina Origenes ad presbrteri
honorerm sit evectus, et qui Suecessores cda cil

Alexandrina fuerint. un
. Cap. XIX. — Quos sacre Scripturs libros in Palesiti
sit interpretatus : et de aliis ejusdem libris. uud

Car, XX. — Cum dealiis ejus discipulis, tum deGre
gorio miraculis edeudis claro : et quanto in pretio θῆ-
genes apud magnos ea tempestate episcopos fuerit. ΠΗ

Ca». XXI. — De scriptore Julio Africano, librisque
ejusdem. mi

Car, XXII. — Deo Berylli errore et resipiscentis. {Π|

Car. XXIII, — De ligresi in Arabia exorta eorum qvi
animas mortales esse asseverant,

Car, XXIV, — De heresi Helcesaitacum. HH

| Car. XXV. — Catalogus imper&torum Romano δὲ -
alius alii ordine successerit : et ut pri imperalarom
Philippus Christianus sit factus, primus im us

Cap. XXVI, — Qui tum magnaru i episc i
floruerint. ^8 m urbium u

CaP, XXVII. — De porsecutione sub Decio: οἱ εἰ
Cyprianus episcopus Carthaginensis martyrio sit affe

1

ctus.
C4». XXVIII, — Que Dionysio Alexandri A"
in ea persecutione sub Decio acciderint. δΦ uu"
CAP. XXIX. — Deiis quitormentis victi sub Deci.
Christi religionem abjurarunt. 12
Car. XXX... — De iis quitum martyrium pertoleront
Metra sene, Quinta femina, Apollonia virgi i
Juliano, Beza, Macare, -οἱ aliis. ^ virgine, MineT"
Car. XXXI, — Dealiismartyribus, «qui certamen sus
obierunt Alexandrie et in Palesting ^. eo u y
Car. XXXII. — Ut origenes δὰ tribunal martvri δ᾽

sistens pietate Christiana abjurata, a. seipso degere
ri

1393
Car. XXXIII. — De Origenis erroribus et blasphe-
miis, et sub Gallo vitam finierit. 1130
LIBER SEXTUS. 4134
Ca». I. — Prefatiotomi dicenda exponens. 1134

Car. 11. — Ut episcopi, qui tum ecclesiis preefuerunt,
eos qui sub Decio in persecutione lapsi fueraut, post
justam poenitentiam in Ecclesiam receperint. 35

Ca». III. — De impuro Novato, rebusque ejus narra-
tio, que ejus fuerit doctrina. 1135

Car. 1V. — Quorinodo Dionysius lapsorum suaserit
receptum, et epistola ejus ad Novatum. 1139

Car. V. — De synodis Rome et in Africa coactis 1s
heresim Novati damnarunt. 142

Car. VI. — De Dionysii epistolis de poenitentia : et
nova narratio de quodam Serapione, qui in ponitentía
sacrosancta mysteria, extremum spiritum agens, |n
cepit. 143

Car. VII. — De questione tum temporis de divino
baptismate agitata, et ut tum Sabellius sit coortus, 1146

Car. VIII. — De visione que Dionysio apperuit, 1147

Car. IX. — De improbo hereticorum errore et sedu-
ctione : item de impio eorum baptismo, et quas episto-
las ea de re Dionysius scripserit. 1150

Car. X. — De persecutione Valeriani : et que tum
Dionysius Alexandrinus episcopus passus sit. 1154

Car. XI. — De martyribus Cesarem Palestine, 1154

Car. XII. — De pace sub Galieno : et epistola ejus
quam pro Christianis edidit, et qualis is fuerit. $

Car. XIIl. — De Marino Ceesariensi martyre, — 1158

Car. XIV. — De Asterio, etadmir&nda fidemque omnem
excedente rei per eum geste historia. 1159

Car. XV. — De statua Domini nostri Jesus Christi in
Paneade, et ea que ad hanc statuam crevit herba. 1156

Car. XVI. — De figura et forma sanctorum apostolo,

rum, et de throno Jucobi fratris Domini.
Ca». XVII. — De sancto Gregorio miraculis claro, ut
ea cate floruerit. 1162
Car. XVIII. — De Dionysii festis epistolis 1163
Car. XIX. — De seditione populi Alexandrini. 1166
Car. XX. — De pestilentia swevissima, qua Alexandrie
est grassata. 1167
Ca». XXI. — De Nepote et heresi ejus. 1170
Car. XXII. — Quid Dionysius Alexandrinus de ne^
calypsi Joannis scriptum reliquerit. 4174
Car. XXIII. — Quibus rationibus idem assorat, Apo-
calypsim non Joannis evangelista, sed alterius cujusdam
Joannis esse. 11715
Car. XXIV. — Do aliis Dionysii epistolis, scriptisque
ejusdem, 1178
Car. XXV. — Que de Dionysio Alexandrino in quadam
epistola scribat magnus Besilius. 1179
Car. XXVI. — De Sabellio, et ejus hsresi, et quod ea
ietate floruerit. 1179
Cap. XXVII. — De hieresi Pauli Samosateni :
prima contra eam coacta synodo.
Cap. XXVIII. — Ut in secundo conventu confutatus
Paulus & Malchione sophista ex synodo sit ejectus. 1183
Car. XXIX, — Οὐδ imperator Aurelianus de suffragio
et sententia synodali dixerit : et utLidem quoque contra
Christianos persecutionem moliens, coelitus sit pepe,
ditus. 4186
Ca», XXX. — Epistola synodi Antiochene, immodera-
tam et luxuriosam Samosateni vitam exponens. 1187
CAP. XXXI. — DeManete heresiarcha,a quo Manichaei
cognomen &cceperunt : et de lueresi ejus. 1194
Cap. XXXII. — Ut Manes, detracta totius corporis
pelle, canibus esca objectus sit. 1194
Car. XXXIII. — De successione Romanorum impera-
torum. 1195
Car. XXXIV. — Qui maximis quibusque urbibus epi-
scopi praefuerint, et usque δὰ ecclesiarum oppugnationem
manserint. 1198

et de
1182

Cap. XXXV. — De aliis ejus etatis ecclesiasticis viris
eloquentia et doctrina prestantibus. 1199

ParTRoL. Gn. CXLV.

Οὔ IN HOC TOMO CONTINENTUR.

1366

Car. XXXVI. — De Laodicensibus episcopis, sapientia
illustribus viris. 1202

Cap, XXXVlI.— De episcopis Cesarem Palestine, et
de Eusebio Pamphili. 12063

LIBER SEPTIMUS. 1206

Ca». I. — Expositio dicendorum. 19206

Car. II. — Ut res Christianornm, que antea pulchre
steterant,intestina dissensione atque contentione a divina
visitatione exciderint. Que quidem ad tempus permis-
sione divina sic accidere. 1201

CAP. IiI. — Ut Diocletianus Mazimianum Herculium
socium sibi imperii allegerit, et ut is persecutionem
contra nos instituerit, 1340

Car. IV. — De moribus sanctorum, qui in 6& perse-
cutione fortiter decertarunt, 1211

CAP. V. — De eo Christiano, qui Nicomedie impium
imperatoris edictum concerpsit : et de eis qui ex ipsius
imperatoris aull& martyrio sunt perfuncti. 1944

Car. VI. — De beato obitu viginti millium in Nico-
media martyrum: et de Inde ennucho, et Domna, mar-
tyribus. 4945

Car. VII. — De Melitinensibus, /£gyptiis, Tyriis. et
Phonicibus martyribus. 13218

Car. VIII. — De martyriis in Thebaide toleratis, et
variis variornm suppliciorum modis. 1219

CAP. IX, — De Philoromo et Philo, illustribus mar-
iyribus : et que Alexandrie impii contra Christianos
perpetraverint. 1222

CAP. X. — De civitate quadam Phrygie, que tota
martyrium subiit : et de Adauco inartyre. 1226
Ca». XI. — De aliis quamplurimis martyribus, ρ] αν,»
feriam martyrio affectis. 1226
Car. XII. — De virginibus Antiochenis forma excel-
lentibus, quomodo martyrii stadium pudice de
rint.

Car. XIII. — De aliis virginibus et monachis, Padi

citia simul et martyrio claris.

Car. XIV. — De sancto Panteleemone, et sancto Eu-
stratio, camitatuque ejusdem, et de aliis magnis many
ribus. 12

Car. XV. — De celeberrimis martyribus, Georgio, .
Procopio et Demetrio Myroblita. 1235 '

Car. XVI. — De Ecclesiarum episcopis, qni variis in
locis curriculum Christi strenue percurrerant, et ut res
Christiana in melius sit commutata. 1238

Car. XVII. — Ut Diocletianus generuin sibi Maximi-
num Gallerium, Maximianus Herculius autem Constan-
tem Chloruim imperatorii sanguinis pyenerum delegerit.
qui Constans pator mnagni Constantini fuit. 1242

Car. XVIII. — Denativitate, educatione et institutione
magni et &qualis apostolis Constantini. 1242

Car. XIX. — Ut magnus Constantinus divinitus pater-
num adeptus sit imperium, et qualis fuerit. 1243

Cae. XX. — De Diocletiano et Maximiano, ut imperio
deposito interierint, et qui eorum fuerint successore

Cap. XXI. — De fedissimis factis Maxentii Rome. et
Maxuniani Herculii Nicomedia. 1250
Car. XXII, — De cladibus qu& persecutionem hanc
sunt subsecuta, et de imperatorum palinodia, seu re-
cantatione et poenitentia. 1254
Ca». XXIII. — De eorumdem ediclis in scripto pro
Christianis editis. 1258
Car. XXIV. — De simulata et fucata Maximini pro
Christianis sine scripto promulgatione. 1259
Cap. XXV. — De statua nova Antiochiz, quam Theo-
tecnus recens ererit. 1203
Cap. XXV1 — De confictis et falsisadversus Christum
commentariis. 1263
Ca». XXVII. — De ejus temporis martyribus, et edictis
in ereis columnis contra nos prormulgatis, 4268
Car. XXVIII. — De seva, quie eo temporo grassata
est, fame et pestilentia. 1261
Car. XXIX. — Ut magnus Constantinus de Maxentio,
ui Romz tyrannidem exercuit, triumpharit, cum etiam
signum sanciae crucis stellis coruscum in colo vidit. 1270

43

4895

Cap. XXX. — Ut Constantinus, Roma recepta, Deo
greta facinors fecerit. 1214

Car. XXXI. — De edicto Maximini Galleri, quod in
scripto pro Christianis volens nolens proposuit. — 1275

Ca», XXXII. — De precipiti perversitate οἱ motu
Maximini contra Constantinum Magaum., 1279

CA». XXXIII. — Magnum Constantinum Rome ἃ Sy.
vestro sacro sancto baptismo initiatum esse. 1279
Car. XXXIV. — Que post baptismum Constantinus
Magnus recie constituerit. 1283
Car. XXXV. — Refutatio eorum qui dixerunt, postea
Constantinum Nicomedie &b Arianis esse baptizatum, et
quod propter fllii Crispi cedem Christianismum assum-
pserit 128

Car. XXXVI. — De sancta Helena, ut ea Romam ve-
nerit, et de colloquio Jude&orum cum sancto Bylvestro:

Ca». XXXVII. — De conflictu Constantiniet Maximini,
et de eis qui signum crucis in exercitu tulerunt vezilli-
feris.

Car. XXX VIII, — Deedictis quee Maximinus periculo
evitato recte proposuit, 1294

Car. XXXIX. — Do interitu Maximini, qui vindicta

divina accidit : et de extrema internecione veritatis ini-
micorum. 1995

ORDO RERUM QU/E IN HOC TOMO CONTINENTUR.

1356

Car. XL. — De pace, beneficio Dei Christianis parta
et conciliata, et celebratis passim enceniis, 1298

Car. XLI. — Constitutio scripta Constantini Magni
imperatoris, ut Christianis loca et res suce restituantur.

Ca». XLII. — Alie due constitutiones, pecunias, dona
et immunitatem ecclesiis concedentes.

Ca». XLIII.— Duce insuper constitutiones, synodos
de ecclesiis concordandis haberi sancientes. 1307

Car. XLIV. — De impii Licinii perversitate, et qui
sub eo passi sint martyribus. 1310

Car. XLV. — Ut impius Licinius captus, violenter
vitam finierit, 1

CAP. XLVI. —Delegibus et constitutionibus Constan-
tini, et que benigne Christianorum religionifecerit, 1315
Car. XLVII. — Ut Constantinus, Byzantio bello capto,
Byzantios occidione occiderit. 33
Car. XLVIII. — Ut Cognominem sibi urbem, Constan-
tinopolim scilicet magnificentissime construxerit, 4393
Car. XLIX. — Doe operibus, templis, structuris, sta-
tuis et edificiis aliis que intrá urbem exstruxit. 1336
CaP. L. —. De structnris in trajectu ab eo constructis:

et de eo loco qui Sosthenium dicitur, historia. 1327
Index in Mattheum Blastarem. 1333

FINMS TOMI CENTESIMI QUADRAGESIMI QUINTI.

Ex typis. — Valleguidonensis L. BAmRNÉOoUD ἃ Οἱ

3a