Skip to main content

Full text of "Patrologiæ cursus completus [Series Græca] : ... omnium ss. patrum, doctorum, scriptorumque ecclasiasticorum sive Latinorum sive Græcorum ..."

See other formats 


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 


public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 





We also ask that you: 


Ἔ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual 
personal, non-commercial purposes. 





and we request that you use these files for 


Ὁ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


Ἢ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 






About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
a[nttp: //books . google. con/] 














inni 
5 












"^^ Y 





uu Clichy. — Ex typis PAUL DUPONT, 19, viá dictá Bac-d'Asniéres. 17.4.87. 


TRADITIO ὁ XTEOLICA:7: ἐπ 
SAECULUM XIII. ANNI 1903-1970. 


NIKHTA 


TOY XOQNIATOY 


TA EYPIZKOMENA IIANTA. 


NICET JE CHONIATE 


OPERA OMNIA, 


NEC NON FRATBRIS EJU5 


MICH. ACOMINATI CHONIAT/E 


ATHENIENSIS ARCHIEPISCOPI 


QUE .ETATEM TULERUNT SCRIPTA VEL SCRIPTORUM FRAGMENTA ; 
INSUNT PRLETEREA 


GEORGII ACROPOLIT/E ANNALES BYZANTINI 
ET 
ALEXANDRI PAP.E 1Y, THEODOR] DUC;E IMP. NIC.ENI, 
GERMAMNI II, NICEPHORI, ARSENII, CPOLITANORUM PATRIARCHARUM ; 
NICEPHORI CHUMNI, METHODII MONACHI 
OPUSCULA, DIPLOMATA, EPISTOLE ; 








ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE 4J.-P. MIGNE, 
BIBLIOTHEC.E CLERI UNIVERS/E, 
8IVE 


CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICAE RAMOS EDITORE. 


—————— "ÁÁÉÓumum-0).40-e i ——— —————— 
NICETAS TOMUS POSTERIOR. CAETERORUM TOMUS UNICUS. 
—————— "uuzm-9-9-0-«————— ——————— 


PARISIIS 


APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES, 
IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSÉE DU MAINE, 191. 


4887 


TRADITIO CATHOLICA. 


SAECULUM III. ANNI 1205-120. : 


ELENCGHUS 


AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXL CONTINENTUR 





NICETAS CHONIAT A. 
(OPERUM CONTINCUATIO,) 
NickTAZ CHONIATAR EX LIBRIS THESAURI ORTHODOXAE FIDEI. 


Ex libro VI. De Mactdonío. 9 
Ex libro VIII. De Nestorio. 33 
Ex libro IX. De Eutychete. 31 
Ex libro X. De quinta synodo. 61 61 
Ex libro XII. De ApMartodocetarum hareei. 13 
Ex libro XV. De sería synodo. 
Ex libro XVII. De haeresibus Armeniorum. 89 
Ex libro XX. De superstitione Agarenorum 105 
De receptione eorum qui αὖ Agarenis ad rectam 
Mem accedunt, 133 
Formula altera in Sylburgii notis. 125 
EX libro XXII. De erroribus Euwslralii, Niczni . 
metropolitz. 430 


Ex libro XXIV. Synodus Grecz Ecclesiz de dog- 
male circa illa verba : « Tu es qui offers et qui o[- 
fereria εἰ qui recipis, » quod ventilalum fuit sub Ma- 
πεῖς Comneno imp. contra Soterichum Antiochenum 
electum. Przit Solerichi de sua falsa doctrina dia- 
logus cum Philone, 131 
Ex libro XXV. Synodus hobila propter illud dic- 
tum : « Pater 'meus major. me est. » Pramillitur 


Kditoris Romani Monilum. 201 
Ex libro incerto. De Lísicinorum h:zeresi. 231 
Recensio codicis Medicei XXIV, Thesaurum Nice- 

ist continentia in libros XXVII digestum. 283 


CPOLITANI AD INNOCENTIUM III. 


Grecorum ad Innocentium III, Pontificem Roma- 
num, Epistola, scripta post captam a Latinis Cpolin, 
regnante Henrico (Eeipéew, sire llenry) impera- 293 
tore. 


MICHAEL ACOMINATUS CHONIATA, ATHENIENSIS ARCHIE- 
PISCOPUS, NICET/E FRATER. 


Michaelis Acominati vita, res geslz, ecripta, er D. 
Adolph. Ellisen, « Michael Akominalos von Ghonz, Eriz- 
bischof von Alhen. » — 4. Varia Athenarum medio ovo for- 
tuna. usque αὐ finem sxculi. XII. — 2. Michaelis efusque 
fratris pueritia Chonis et Cpoli acta. — 3. Michael Athe- 
narum archiepiscopus, Grzciz miserrimus status. — Y. Mi- 
ehael cum Leone Sgurro certamen imit, fratre ipsusi. Ni- 
ceta referente, 300. — 5. Quae Athenis post. Michaclis tem- 

ora acciderunl. — 0, Michaelis senectus. et. obitus. — 

. Scriptorum Michaelis catalogus in bibliotheca Florentina 
sccundum — Bandinium, | Prmittitur Anonymi αἱ eadem 
acripta Praefatio encomiaslica. — 999 

MICHAKLIS ACOMINATI SCRIPTA. 


Oratio habita in die festo Palmarum. 333 
Epistol& ad Eustathium  Thessalonicensem ar- 

chiepiscopum. . 339 
Monodia in eumdem defunctum. 331 
Monodia in funere fratris habita. 361 
Hypomnesticon ad imp. Alexium Comnenum. De 

flaci exactionibus. 371 
lambi de pristina urbis Athenarum dignitate. 383 
APPENDIX. Laudatio SS. archangelorum Michaelis 

et Gabrielis. 1331 

THEODORUS ALANLE EPISCOPUS. 

Alanicus, sive de itinere suo per Alaniam. 385 
Ejusdem ex inedito opusculo ad fratrem natu mi- 

norem. 413 

THEODORUS ANDIDENSIS EPISCOPUS, 
De divine Liturgie symbolis ac mysteriis. 4117 


MANUEL MAGNUS RHECTOR CPOLITANUS. 
De processione Spiritus Sancti. Disputatio cum fratre 


Francísco, ordinis Fratrum Praedicatorum. 461 
PANTALEO DIACONUS CP, 

Contra errores Grecorum. 483 

Marratio miraculorum Micbaelis archangeli. 573 


MANUEL CHARITOPULUS CP. PATRIARCHA., 


Solutiones quarumdam qumstionum de jure patronatus 
et de translatione episcoporum. 591 


GERMANUS II, CPOLITANUS PATRIARCHA. 


Notitia. duplez. 1. Er Oriente Christiano. 2. Er Biblio- 
theca. Fabricii. 593 
Epistole ad Gregorium IX papam et ad cardina- 
les de unione Ecclesiarum, cum Gregorii responso 
duplici; Definitio apocrisiariorum Pontificis quod 
Spiritus sanctus a Patre Filioque procedat &quali- 
ter, cum Germani responso; item Acta concilii 


Nymphae in Bithynia pro unione habiti. 604 
Epistola prima ad Cyprios. 604 
Epistola II ad eosdem. 613 
Homilize. 621 
Decreta synodalia. 191 

MICHAEL CHUMNUS, THESSALONICENSIS 
METROPOLITA. 
De gradibus cognationum 159 


ὲ 
THEODORUS DUCAS LASCARIS, 
Notitia ez Leomis Allatii Diatriba De Theedoris. 
THEODORI SCRIPTA. 


Do nominibus divinis, Pr:mmittitur Editoris Ro- 
mani Monitum. 1761 


Canon exhortatorius, ad SS. Deiparam. T1 


De communicatione naturali libij sex : Latine ox 
editione Basileensi, Gra»ce ex cod. mss. Gr. Paris. 1359 


METHODIUS MONACHUS. 


De schismate vitando. Premittitur Editoris Ro- 
mani Monitum. TT9 


NICEPHORUS CPOLITANUS PATRIARCHA. 
Contra eos qui dicunt mortuos sacro oleo ungen- 


dos esse. 805 
CONSTANTINUS ACROPOLITA. 

Sermo in S. Joannem Damascenum. 811 

Sermo in sanctam Theodosiam. 881 
ARSENIUS AUTORIANUS CPOLITANUS 

PATHIARCH A. 

Anacreonticon in Dominicam Resurrectionis. 935 
Privilegium pro monasterio SS. Deipare Macri- 

nitissee. 939 

Testamentum. 941 


GEORGIUS ACROPOLITA. 
Annales, ἃ capta anno 1201 a Latinis Cpoli usque 
ad eamdem anno 1261 a Michaele Paleologo recu- 
peratam. 969 


NICEPHORUS CHUMNUS, CANICLEO PI.EFECTUS, 
Post assumptum monachalem habitum, NATHANAEL 
MONACHUS 
Notitia ex Bibliotheca Fabricii ed. Harles. 1391 

Antitheticus adversus Plotinum De anima ex 
Fred. Creuzeri editione post Plotinum De pulchri- 
tudine. 4399 

Sermo consolatorius ad filiam suam imperatricem 
ob viduitatis ejus merorem cum decimum sextum 


&€vatis annum ageret. 1431 
De miraculo in Cana facto. 1454 
De petitione Elisei ad Eliam. 4455 
Testamentum. 44565 
be festo Dormitionis S. Mario: 1498 


(Omnia ez interpretalione mostra.) 


ALEXANDER PAPA IV. 
. Constitutio Cypria, que ecclesiastice hierarchie histo- 
ria medio evo in Orientis partibus obtinentie mire illus- 
tratur, 1541 


236446 





EX LIBRO VI "0. 


THESAURI ORTHODOX FIDEI — 7 


(Grece apud Maium, Spicil Rom. t. 1V.) 


Περὶ Μαχεδονίον. 


* 


χεδόνιον τῷ λόγῳ δοῦναι προθέμενος ἀρχὴν, ἀναγ- 
χαῖον χαὶ ταῦτα, προδιηγήσασθαι οἴομαι, ὡς Ιαξὶα 
τοῦ ἐπίστασθαι τοῖς φιλίστορσι, μηδὲ τοῖς ῥηθησο- 
μένοις ἐπίπαν ἀσυναφῆ. 'O γάρ Tot πολλὰ xal ἐν 
τοῖς ἔμπροσθεν δηλωθεὶς λόγοις Εὐσέδιος ὁ Νιχομὴ- 
δείας, πάντα τρόπον τοῖς ὀρθοδόξοις ἀντιτιθέμενος, 
πρῶτον μὲν ἐπεδούλευσεν, ὡς εἰρήχαμεν, Εὐσταθίῳ 
τῷ ᾿Αντιοχείας, καὶ xaÜsÜs τοῦτον ἐκ διαδολῆς" 
᾿Αλεξάνδρου δὲ τοῦ τῆς ᾿Αλιξανδρείας μετὰ μῆνας 
πῶτε τῆς ἐν Νιχαία συνόδου πρὸς Θεὸν ἐχδημή" 
σαντος, διεδέξατο τὰ ποοέδριά ᾿Αθανασιος. ᾿Επει- 
ράθησαν οὖν ὁ τοῦ Εὐσιδίου χορὸς δι᾿ ἐπιστολῶν 
χκείθειν αὐτὸν ἵν᾿ ἐς χοινωνιαν δέξηται τὸν "Aottoy" 
ὼς δ᾽ οὐχ εἴξε ταῖς παραχλήσεσι͵ τοιόνδε τι μηχά- 
ψῶνται. Μελίτιος ὁ τῆς Λύχων ἐπίσχοπος 0v ἐν 
Νικαίᾳ χατέχρινε σύνοδος, ἐχλείπων τὸν βίον, Ἰωάν-- 
vm» τινὰ τῶν αὐτῷ συνήθων ἀνθ᾽ ἑαυτοῦ κχατέστη- 
σεν ἐπίσκοπον παρὰ τὸ δόγμα τῶν ἐν Νιχαία. Τοὺς 
τοίνυν τὰ ᾿Ιωάννου φρονοῦντας ὑπελθόντες οἱ περὶ Ev- 
σέβιον, ἔπεισαν ᾿Αθανασίου χατηγοοη σαι" χαὶ χατηγό. 
ρησαν ὡς οὐ χανονιχῶς ἐχειροτονήθη, χαὶ ὡς χιτωνίων 
λινῶν φόρον Αὐγυπτίοις ἐπέδαλε, xxt. γύναιον ἔρθειρε, 
χαὶ τῷ χρατοῦντι ἐπιδονλεύων, Φιλουμένῳ τινὶ τῶν 
βασιλικῶν θεραπόντων ἔπεμψε λάρναχα χρυίου, 
xxi τὸν ἐξ Αἰγύπτον σιτοπομπίαν ἐχώλυσε, xci 
᾿Αρσενίου τινὸς ἐχτεμὼν τὸν χεῖρα γοητείας ἔνεχεν 
εἶχεν. 

B. Διὰ ταῦτα τοίνυν ἐν Καισαρείᾳ τῆς Παλαι- 
στίνης σύνοδον ὁ βασιλεὺς ἀθροισθᾷνχι προσέταξεν. 
᾿Αθανασίον δὲ ἀναδαλλομενου, διὰ τὸν Εὐσέθδιον τὸν 
Παμφῶον τῇδε ἐπισχοποῦντα φίλον εἶναι x«i ου- 
νερὸν Εὐσιδίῳ τῷ Νιχομηδείας, πάλιν οἱ Μελι- 
τιανοὶ χατηγόρησαν αὐτοῦ ὡς μυστιχὸν ποτήριον ἐν 
τῷ ΜΜαρεώτῃ συνέτριψε, xai ἐπισχοπιχὸν χαθεῖλε θρό- 
wow, χαὶ ἕτερά τινα εἰργάσατο τῶν ἀπειρημένων. 
Ἐπέτρεψε τοίνυν ὁ βασιλεὺς ἐν Τύρῳ γενέσθαι 
σύνοδον, χαὶ γενομένης αὐτῆς, ᾿Αθανάσιος ἐνίχησε 
xara χράτος. Οἱ δὲ τῆς ἀληθείας ἐχθροὶ ἐπίσχοποι 
μᾶλλον αὐτοῦ χατεψηφίσαντο' εἶτα χαὶ εἰς τὸν Μα- 
ρεώτην ἔπεψαν, χώραν τινὰ τῆς ᾿Αλεξανδρείας 
ἐπώνυμον Μαρείας τῆς λίμνης ἦσαν δὲ οἱ πεμ- 
φθέντες Θέογνις ὁ Νιχαίας, xci Μάρις ὁ Χαλχηδό- 
γος, Θεόδωρος Περίνθον ἤτοι ᾿Ἡραχλείας Νάρχισσος 
Νερωνιάδος, Οὐάλης Μούρσης, Οὐρσάχιος Σιγγηδό- 
ParRoL. ἀκ. CXL. 


α΄. Ἐντεῦθεν δὲ τὴν περὶ τὸν πνευματομάχον Ma- καὶ 


De Macedonio. 


1. Jam de Macedonio, Spiritus sancti impugna- 
tore,sermonem incipere statuens,necessarium puto 
hec prius edisserere, tanquam digna quee ab histo- 
ricis cognoscantur, nequeomnino ab iisque dicen- 
tur abhorrentia. Qui enim in prioribus sepius 
exhibitus est Eusebius Nicomedie episcopus, omni 
modo orthodoxis oppositus primo quidem insi. . 
diatus est, ut diximus, Eustathio Antiocheno, et 
eum calumniis depressit; Alexandro autem Ale- 
xandrie episcopo quinto post Nicenam synodum 
mense ad Deum profecto, primam sedem accepit 
Athanasius. Tentaveruntautem Eusebii assecle illi 
persuadere utArium in communionem acciperet; 
cumautem illorum precibus non annuisset, aliquid 
tale machinati sunt. Melitius Lyciorum urbisepisco- 
pus, quem Nicena synodus damnavit vitam relin- 
quens, Joannem quemdam ex suis familiaribus pro 
se episcopum constituit contra Niceena synodi de- 
cretum. Eos igitur qui pro Joanne stabant, circum- 
venientes Eusebiani, iis persuaserunt utaccusarent 
Athanasium, et revera eum accusaveruntquod non 
canonice ordinatus esset, quod .Egyptiis linearum 
tunicarum tributum imposuisset, quod muliercu- 
lam corrupisset, quod ad Philomenum quemdam 
ex regiis servis, imperatori insidiaturus, arcam 
auro refertam misisset, quod frumenti ex ZEgyptó 
transmissionem impedivisset, et Arsenii cujusdam 
manum magicis artibus resecuisset. 

2. Quamobrem Cesaream Palestine convenire : 
concilium jussit imperator. Cum autem renuisset 
Athanius eo quod Eusebius Pamphili hujus urbis 


C episcopus amicus et adjutor esset Eusebii Nicome* 


die, rursus Meletiani eum accusaverunt quod 
mysticum calicem Mareote contrivisset sedemque 
episcopalem evertisset et nonnullula alia facinora 
admisisset. Concessit igitur imperator synodum in 
urbe Tyro fieri, etea congregata, victoriam pre- 
stantissimam retulit Athanasius; inimiciautem veri- 
tatis episcopi eo magiseum damnavere; ac deinde 
Mareotam miserunt, in quamdam Alexandrie re- 
gionem que suum nomen a Marea palude duzit. 
Erant autem qui missi sunt Theognis Nice, Maris 
Chalcedonis, Theodorus Perinthi seu Heraclem, 
Narcissus Neroniadis, Vales Murse, Ursacius Sin- 
gedonis, Macedonius Mopsueste ; qui postasexn às 
EY 


1 


NICETE CHONIATE 


12 


sacro calice inquisierunt et de episogpalis sedis Α voc, Μαχεδόνιος Μοψουεστίας, οἵ xai ξητήσαντες τὰ 


eversione, vera quidem prtetergiseeutif, "falsa au- 
tem ipsi imaginati sunt, de ;Xdétertinfque, ut cre- 
debant, Athanasium; gus cb ipsum Arsenium 
accipientes. cujds.spoum amputatam esse dice- 
bant; qui prius Meletianorum superstitionis epis- 
copus fiui &apudipsos ut Hypseletorum urbis epis- 


: eopus tontra Athanasium subscripsit. 


3. Interea vero perfecto lIlierosolymis tcmplo 
prope eum calvarii locum qui magnum testimo- 
nium vocatur, jussit imperator episcopos qui Tyri 
aderant Hierosolymam venire et hoc templum con- 
secrare. Tunc autem occasionem invenientes Aria- 
norum fautores tentaverunt ut Hierosolymis sy- 
nodus fleret et communio Ario et Euzoio conce- 
deretur. Imperatori igitur illud per ipsius soro- 
rem Constantiam quemdamque hujus mulieris 
familiarem presbyterum arianum persuasere et 
curavere ut Arium Euzoiumque videret, quos 
postquam vidit censuitquefere ut Nicenos Patres 
credere, eos ad episcopos Hierosolymis congrega- 
tos misit, scribens ut de illis benignum ferretur 
suffragium, si recte credere viderentur. Occasio- 
nem igitur arripientes Ariani eos exceperunt, im- 
peratorique et universis episcopis scripsere eos 
orthodoxos esse. 

&, His ita actis, Athanasius Tyro fugiens Cons- 
tantinopolim venit ; cujus precibus annuens impe- 
rator dicentis se non juste damnatum esse, scripsit 
episcopis tunc Tyri congregatis ut ad ipsum de- 
scenderent, ut coram ipso Anathasii causa exami- 
naretur. Postquam igitur advenerunt, Eusebius 
Nicomedie contendebat justam in Athanasium 
latam esse sententiam ; testes prestitit Theognim 
et Marium et Theodorum et Valentem et Ursacium. 
Imperator autem sive crederet vera que dice- 
bantur, sive consentire suspicaretur  episco- 
pos ut e medio tolleretur Athanasius, mandavit 
ut is Treverim abduceretur, quae est urbs occiden- 
talium Gallorum ; abductusque est Athanasius ibi- 
que mansit usque ad mortem Constantini. 

5. Arius autem post habitam Hierosolymis sy- 
nodum in /£gyptum venit. Cum illo autem non 
communicante Alexandrinorum Ecclesia, rursum 
Constantinopolim rediit. Atque ita adimpletee sunt 
saneti Alexandri preces. Post hec autem manifeste 
coperunt innovare Eusebiani cirea episcoporum 
Nicse& congregatorum expositionem et scripto con- 
substantiale rejicere. Synodum igitur Constanti- 
nopolim convenire curarunt, deposueruntque etin 
exilium mitti studuerunt consubstantialis pre- 
cones, Ásclepium Gazse episcopum, Climatium 
Antaradi, alterum Climatium Palti, Ephrationem 
Balani Cyrum Berres, Domnionem Sirmii, Ella- 
neum Tripolis, Arium Petrarum Paleone, et Aste- 
rium Petraruin Arabie, Olympium /£ni, Theodulum 
Trajanopolis, Vincentium Capuc, Ephratam Agrip- 
pine,Eutropium Adrianopolis,cui successit Lucius, 


B 


περὶ τὰς τοὺ μυστιχοῦ ποτηρίου συντριθῆς, χαὶ τῆς 
καθαιρέσεως τοῦ ἐπίσχοπιχοῦ θρόνον, τὰ μὲν ἀληθῆ 
παρῆλθον, ἐπλάσαντο δὲ χαὶ αὐτοὶ τὰ ψενδῆ, xoi 
χαθήρησαν, ὡς ἐνόμισαν, ᾿Αθάνασιον, δεξώμενοι xoi 
αὐτὸν ᾿Αρσένιον, οὗ Ὦεγον ἐχχεχόφθαι τὴν χεῖμα" 
ὅς, πρότερον τῆς Μελιτιανῶν θρησχείας ἐπίσχοπος 
ὦν, τηνιχαῦτα παρ᾽ αὐτοῖς ὡς τῆς Ὑψηλετητῶν ἐπί- 
σχοπος πόλεως ὑπέγραψε χατὰ ᾿Αθανασίου. 

y. Ἔν τούτῳ δ᾽ ἐξεργασθέντος τοῦ ἐν Ἱεροσολύ 
pot; ναοῦ περὶ τὸν τοῦ χρανίον χῶρον ὅς μέγα 
προσαγορεύεται μαρτύριον, ἐχέλευσεν ὁ βασιλεὺς 
τοὺς ἐν Τύρῳ συνξιλεγμενους ἐπισχόπους χαταλα- 
δεῖν τὴ Ἱεροσόλυμα, χαὶ τὸν τοιοῦτον χαθιερῶσαι 
ναὸν, Τηνιχαῦτα δὲ χαιρὸν εὑρόντες οἱ ἀρειανόφρο- 
νες ἐσπούδασαν ἐν ᾿Ιεροσολύμοις γενέσθαι σύνοδον, 
x«i χοινωνίας μεταδοῦναι ᾿Αρείω χαὶ Εὐζωΐῳ πείσαν- 
τες τοίνυν τὸν βασιλεα διὰ τῆς ἑαντοῦ ἀδελφῆς 
Κωνσταντίας χαὶ τοῦ προσῳχειωμένου ταύτῃ πρε 
σδυτέρον ἀρειανοῦ, παρεσχεύασαν αὐτὸν θεάσασθαι 
"Apttoy xai Εὐζώξον, οὖς ἰδὼν xal ὑπολαδὼν παρα- 
πλησίως τοῖς ἐν Νιχαίᾳ δοξάξειν, ἔπεμψε πρὸς τοὺς 
ἐν Ἱεροσολύμοις συνελθόντας, γράψας φιλάνθρωπον 
ἐπ᾿ αὐτοῖς ἐνεχθῆναι ψῆφον, εἰ ὀρθῶς φανεῖεν δόξα- 
ξοντες" χαιροῦ τοίνυν δραξάμενοι οἱ ᾿Αρειανοὶὺ ἐδέξαν- 
το τούτους, xai αὐτῷ βασιλεῖ χαὶ τοῖς ἀπανταχοῦ 
ἐπισχόποις ἔγραψαν ὀρθοδόξους ὑπάρχειν αὐτούς. 

δ, Τούτων οὕτω πραττομένων, ᾿Αθανάσιος ἐχ 
Τύρον φυγὼν εὶς Κωνσταντινούπολιν ἦλθεν" οὗ τῆς 
δεήσεως ἀχούσας ὁ βασιλεὺς μὴ δικαίως χριθῶναι 
λέγοντος, ἔγραψε τοῖς ἐν Τύρῳ σνναθροισθεῖσι τή“ 
νιχαῦτα χαταλαδεῖν πρὸς αὐτὸν, ὡς ἄν ἐπ ὄψεσιν 
αὐτοῦ δοχιμασθείη τὰ χατὰ ᾿Αθανασίον, Καταλα- 
δόντων οὖν αὐτῶν, Εὐσέδιος ὁ Νιχομηδείας ἰσχυρί- 
ξετο διχαίαν và» ἐπὶ ᾿Αθανάσιον γενέσθαι ψῆφον, 
μάρτυρας παρῆγε Θέογνιν χαὶ Μαριν χαὶ Θεόδωρον 
καὶ Οὐάλεντα xci Οὐρσάχιον. Ὁ δὲ βασιλεὺς εἴτε 
ἀληθῆ πιστεύσας ἐΐναι τὰ λεγομενα, εἴτε ὁμονοήσειν 
ὑπονοήσας τοὺς ἑπισχόπους͵ ἵν᾽ ἐχποδὼν γένοιτο ᾿Αθα- 
νάσιος, προσέταττε ἀπηνεχθῆναι τοῦτον εἰς Τρίδεριν 
τῶν πρὸς δύσιν Γαλατῶν, καὶ ὁ μὲν ἀπήχθη, καὶ ἦν 
ἔχεϊ ἑως τῆς Κωνσταντίνου τελευτῆς. 

ἐ. Ὁ δέ "Apsto; μετὰ τὴν ἐν Ἱεροσολύμοις σύ- 
νοδον, ἦχεν εἰς Αἴγυπτον: μὴ κχοινωνούσης δὲ αὐτῷ 
τῆς ᾿Αλεξανδρέων Ἐχχλησίας, πὰλιν ἀνηλθεν εἰς Κων- 
σταντινούπολιν' xal ὀὕτως ἔργον ἐγένετο τῆς ᾿Αλε- 
ξάνδρου τοῦ ἱεροῦ προσευχῆς. Μετὰ δὲ τανταὰ νεωτε- 
ρίξειν φανερῶς οἱ περί Eucíótoy ἤρξαντο περὶ τὴν 
ἔχθεσιν τῶν ἐν Νικαίᾳ συνεληλυθότων, καὶ εἐχὔαλλειν 


ἐγγράφως τὸ ὁμοούσιον σύνοδον οὖν ἀθροισθῦναι 
παρασχευάσαντες ἐν Καωνσταντινουπόλει χαϑεΐλον 


xat πεμφθῦναι πρὸς ὑπερορίαν ἔσπενσαν τοὺς τοῦ 
ὁμοουσίου χήρνχας, ᾿Ασχληπᾶν ἐπίοχοπον Γάξης, 
xxi Κλιμάτιον ᾿Ανταράώδον, ἕτερον Κλιμάτιον Πολ- 
ou, ᾿Εφρατίωνα Βαλανέων, Κῦρον Βεῤῥοίας, Δομ- 
γίωνα Σέρμίου, Ἑλλάνεον Τριπόλεως, Ἄρειον Πετρῶν 
τῆς Παλαιόνης, x«i ᾿Αστέριον Πιετρῶν τῆς "Ap&- 
6íac, ᾿ολύμπιον Αἴνου, Θεόδουλον Τραϊζανονπόλεως, 
Βινχέντιν Καπύης, ᾿Εφράταν ᾿Αγριππίνής, Ἐὐ- 


43 THESAUBI LIB. VI. 44 
τρόπιον Α' δριανουπόλεως, οὗ διάδοχος, Λουχιος, xci Aet imprimis Marcellum Ancyre deposuerunt. 


ἐπὶ πᾶσι τὸν εἰρημένον Μάρχελλον τῆς ᾿Αγκύρας 
καθύρησαν " ὑπερφυῶς γὰρ ἐχαλέπαινον «uto, οἷα 
μήτε ἐν τῇ χατὰ Φοινίχην συνόδῳ τοῖς ὑπ᾽ αὐτῶν 
ὀρισθεῖσε κατὰ ᾿Αθανασίον συνθεμένῳ, μήτε τοῖς ἐν 
Ἱεροσολύμοις ἐπὶ ᾿Αρείῳ, μήτε τῆς χαθιερώσεως τοῦ 
μεγάλου μαρτυρίου μετασχόντι dc ἀποφυγὰὲν τῆς 
πρὸς αὐτοὺς κοινωνίας “ χαὶ ταῦτα μὲν ἔτι τοῦ 
μεγάλον περιόντος Κωνσταντένου. 

ς΄. Τελευτήσαντος δι ἐχείνον, xai τῆς ἀνὰ τὸν 
ἕω βασιλείας εἰς Κωνστάντιον περιστάσης, ἔσχε 
μᾶλλον ἐπίδοσιν τὰ τῶν ᾿Αρειανῶν " ὁ γὰρ τοι πρε- 
σθύτερος ἐκεῖνος ὃν ἀρειανόφρονα ὄντα Κωνσταν- 
τίνω συνέστησεν ἡ αὐτοῦ ἀδελφὴ, γέγονε xat Κων- 
σταντίῳω χεχαρισμένος οἷα τὰς τοῦ Κωνσταντένου 
διαθήχας ἀποδώσας αὑτω συνήθης οὖν ἐντεῦθεν 
καὶ τῇ βασιλίδι γενόμενος χαὶ τοῖς ἐν δυνάμει θα- 
λαμηπόλοις εὐνούχοις, ὧν Εὐσέθδιος ὁ ἐπαινέτης 
᾿Αρείον προειστήχει, σφόδρα συνεχρότει τούς ᾿Αρεία- 
νούς. Ἐν τούτῳ δὲ ᾿Αθανάσιος ἐκ τῶν Γαλλιῶν ἐπα- 
γῆλθεν εἰς ᾿Αλεξανδρεικν, ἐπιτρέψαντος αὐτῷ τὴν 
κάθοδον, x«i γράμματα δόντος πρὸς τοὺς ᾿Αλεξαν- 


Valde enim illi indignabantur, utpote qui neque 
in synodo apud Phoenices habita iis que contra 
Athanasium decrete sunt adheserit, neque iis 
que Hierosolymis de Ario, neque magni testimo- 
nii consecrationi se admoverit, propter eorum 
communionis detestationem. Et heec quidem vi- 
vente adhuc Constantino Magno. 


6. lllo autem mortuo, et Orienti imperio ad 
Constantium deveniente, res Arianorum incre- 
mentum accepere. llle enim presbyter quem Arii 
partes tenentem Constantino ipsius soror conci- 
liaverat, fuit et Constantio charus, utpote qui illi 
Constantini testamentum detulerit. Inde igitur 


p imperatrici familiaris factus et eunuchis regii cu- 


biculi potentissimis, quibus preeerat Eusebius, Arii 
fautor, Arianos fovebat. Interea vero Athanasius 
ex Galliis Alexandriam redierat, reditum illi per- 
mittente litterasque ad Alexandrinos dante Con- 
stantino Constantini Magni filio, qui ad occidentem 
Gallis imperabat. 


dpt; Κωνσταντίνου τοῦ ὁμωνύμου τῷ μεγάλῳ Κωνσταντίνῳ παιδὸς αὐτοῦ, ὃς wpyt τῶν πρὸς ἐσπέρον 


Γαλατῶν. 

6. Κατὰ δὲ τοῦτον τὸν χρόνον Εὐσεδίου τοῦ Παμ- 
φίλου τὸν βίον λιπόντος, διεδέξατο τὴν ἐν τῇ Και- 
σαρείᾳ τῆς Παλαιστένης ἐπισχόπήν ᾿Αχάκιος “ οὐχ 
εἰς μακρὰν δὲ xoi Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς, πόλε- 
μὸν ἐπαγαγὼν τῷ ἰδίῳ ἀδελφῷ Κώνσταντι, χτείνε- 
ται παρὰ τῶν ἐχείνον στρατηγῶν t» ᾿Αχυλίᾳ, Τότε 
δὲ χαὶ ᾿Αλεξανδρον τοῦ Κωνσταντινουπόλεως τελευ- 
τόσαντος, προεδλήθησὰν παρὰ μὲν τῶν ᾿Αρειανῶν 
Μαχεδόνιος, παρὰ δὲ τῶν ὀρθοδόξων Παῦλος, παρὰ 
νώμην τοῦ Νικομηδείας ἐπισχόπου Εὐσεθδίον, καὶ 
Θεοδώρον τοῦ τὴν ἐν Θράχῃ ᾿Ηραχλείας, οἷς ὡς 
γείτοσιν ἡ χειροτονία διέφερεν, Ἐπὶ τούτοις οὖν 
ὀργισθὰς Κωνστάντιος, παραγέγονεν εἰς Βυξάντιον, 
ἦν γὰρ ἀπόδυμος τηνιχάδε, x«l σύνοδον χαθίσας, 
παρέδωχεν Εὐσιδίῳ τῷ Νιχομηδείας τὸν Κωνσταν- 
τινουπόλεως θρόνον, δεντέραν ταύτην μετατεθέντι 
μετάθεσιν - ἐπὶ τούτον συνηθροίσθησαν εἰς ᾿Αντιό- 
χειαν τὴν μεγάλην ἐνενήχοντα χαὶ ἑπτὰ ἐπίσκοποι, 


- 


7. Hoc autem tempore Eusebio Pamphili e vita 
profecto, Cesares in Palestina episcopatum susce- 
pit Acacius. Nec longo post tempore Constantinus 
imperator qui proprio fratri Constanti bellum in- 


C dixerat, Aquileie ab ejus ducibus interficitur. 


Tunc autem et Alexandro Constantinopolitano 
mortuo, electi sunt ab Arianis Macedonius, ab or- 
thodoxis vero Paulus, contra mentem Nicomedie 
episcopi Eusebii, et Theodori Heraclee in Thracia 
episcopi, ad quos ut vicinos pertinebat ordinatio. 
ldeo iratus Constantius Byzantium venit (tuno 
enim aberat) ; et synodo convocata Eusebio Nico- 
medensi Constantinopolitanum thronum tradidit 
qui hane secundam translationem accepit. Interea 
Antiochiam magnam convenere nonaginta septem 
episcopi, convenerunt autem ut recenter edifica- 
tam ecclesiam consecraturi, quam edificare ince- 
perat Constantinus ; reipsa vero, ut eventus pro- 


ὧν εἶσι x«l oi φερόμενοι xavóvtc * ἠθροισθησαν δὲ D bavit, Niceena decreta mutaturi. 


προφάσει μὲν ἐπὶ χαθιερώσει τῆς ἐχεῖ νεουργηθείσης ἐχχλησίας ἣν ἤρξατο μὲν olxodoptiv Κωνσταντῖνος, 
ἐξειργάσατο δὲ Κωνστάντιος" ὡς δὲ τὸ ἀποδὰν ἔδειξεν ἐπὶ μεταποιήσει τῶν ἐν Νιχαίᾳ δοξάντων. 


w. 'Hyouvro δὲ τῆς συνόδου ταύτης Εὐσέδιος 
Κωνσταντινουπόλεως ὁ ἀπὸ Νικομηδείας μετατεθεὶς, 
᾿Δκάκιος Καισαρείας τῆς κατὰ Παλαιστίνην, Πα- 
τρόφιλος Σχυθοπόλεως, Θεόδωρος Πειρίνϑον, Εὐδό- 
ξιος Γερμανιχείας, Διαύσιος Καισαρείας Καππαδο- 
κίας, χαὶ Twy Λαοδιχείας τῆς παρὰ Σύρους" 
Μάξιμος δὲ ὁ μετὰ Μαχάριον Ἱεροσολύμων ἐπίσχο- 
πος γεγονὼς ἐπίτηδες ἀπο-φυγε ταύτην τὴν σύνοδον, 
μεταμελόμενος χαθότε ἀπατηθεὶς ἐγένετο σύμψηφος 
τοῖς ᾿Αθανάσιον χαθελοῦσιν ἐν Τύρῳ. Ὑπὸ τούτων 
οὖν τῶν ἐν ᾿Αντιοχείᾳ συνεληλυθότων πρὸς τῇ ϑια- 
στρογῇ τοῦ δόγματος ᾿Αθανασίου χαταψηφισαμένων, 
προιδλήθῳη ᾿Αλεξανδρειας ἱπίσχοπος Εὐσέδιος ὁ ἐξ 


8. Ducebant autem hanc synodum Eusebius 
Constantinopolitanus qui Nicomedia translatus 
fuerat, Acacius Ceesaree in Palestina, Patrophilus 
Scythopolis, Theodorus Perinthi, Eudoxius Ger- 
manicie, Diausius Cesarem in Cappadocia, et 
Georgius Laodicec apud Syros. Maximus qui post 
Macarium Hierosolyme episcopus factus erat, de 
industria synodum vitaverat; eum enim poenite- 
bat quod deceptus suffragium tulisset cum iis qui 
Tyri Anathasium deposuerant. Ab iis qui igitur 
Antiochie conversabantur et prieter dogmatis per- 
versionem Athanasium condemnaverant, electus 
est Alexandrie episcopus Eusebius, Edessa, 


15 


Osroenorum urbe oriundus, factus vero deinceps 
Emes: episcopus, qui partem astronornie augu- 
ralem dictan exercuisse arguebatur. Recusante 
vero Alexandriam Eusebio, suffectus est Grego- 
rius Tarbe episcopus, qua de re indignantes 
Alexandrini, ecclesiam Dionysii hujus urbis epi- 
scopi nomine dictam incenderunt ; et Athanasius 
quidem fugiens Romam venit. 


9. Paulo post mortuo Eusebio, contenderunt 
rursum de Constantinopoli Paulus et Macedonius. 
Quod ubi cognovit Constantius Antiochie, Hermo- 
geni exercitus duci qui in Thraciam missus erat, 
mandavit, ut iter pergeret ad expellendum Pau- 
lum ex ecclesia. Cum illuc advenisset, militarique 
manu uteretur, insurrexit populus, eumque ra- 
ptatum interfecerunt. De eo certior factus Con- 
stantius, Constantinopolim venit, et Paulum qui- 
dem expulit, urbem vero punivit, frumenti eam 
quod pater praestabat, quadraginta mensurarum 
millibus et ultra eam privavit. Octoginta enim 
millia prius dabantur civibus singulis annis ex 
tributis .Egyptiaco populo impositis. Macedonium 
autem non statim urbis episcopum fecit ; sed sivit 
illum adversus Paulum in predicta ecclesia con- 
cilium facere in qua et ordinatus est; atque ita 
ipse Antiochiarin reversus est; Paulus vero Romam 
descendit. 


10. Ea vero qu& Alexandrie facta sunt aliter 
narrat Theodoretus. Dicit enim Gregorium post 
Athanasii fugam episcopatum gessisse usque 
ad Sardice habitam synodum. Post hanc autem 
synodum Gregorium ab Alexandrinis depositum 
esse, rediisse tunc Athanasium in propriam se- 
dem per Constantis litteras, qui tunc Rome regna- 
bat. Postquam autem Constans mortuus fuit , 
rursum fugisse Athanasium, et electum esse ab 
Arianis Georgium Cappadocem, eumque sexcenta 
mala Athanasii fautoribus machinatum esse, in 
exsiliumque misisse nonnullos /Egypti Lybieque 
episcopos, Caium Paretonii, Agathum Phragonis 
et parlis Elearchie /Egypti, Ammonium Pachne- 
munis et relique Elearchie partis, Agathodemo- 
nem Schedee& et Menelaiti, Dracontium Hermopolis 
minoris, Adelphium Onuphis, Paphnutium Sais, 
cujus meminit magnus Athanasius in sua de ipsius 
fuga Apologia; et preter illos alterum Ammo- 
nium, Moium, Philonem, Hermem, Plinium, Psene- 
sirim, Agamphum, Marcum, Nilammonem, Mar- 
cum alterum, Athenodorum, et presbyteros Hiera- 
cem et Dioscorum. Atque ita quidem Theodoretus. 
Socrates autem et Sozomenus narrant Arianos sta- 
tim post Pauli expulsionem et reditum imperato- 
ris Antiochiam, deposuisse Gregorium tanquam 
Alexandrinis non gratum et negligeatem proprii 
dogmatis propugnationem ; cujus in locum Ge- 
orgium misere qui ex Cappadocia oriundus, 
sibi famam in Ariana supersalitione acquisiverat. 


NICET.E CHONIAT.E 


16 
Α Ἐδέσσης μὲν τὸς ᾿Οσροηνῶν ὑπάρχων, γενόμενος δὲ 
ὕστερον Ἐμέσες ἐπίσχοπος, ὃς χαὶ διεδάλλετο ἀσχεῖσ- 
θαι τῆς ἀστρονομίας τὸ ἀποτελεσματικὸν καλούμενον 
μέρος." παραίτησαμένου δὲ τοῦ Εὐσεδίου τὴν ᾿Αλε- 
βάνδρειαν, ἐπετράπη ὁ Γρηγόριος τῶν Ταρθασθηνῶν, 
ἐφ᾽ ὦ χαλεπήναντες οἱ ᾿Αλεξανδρεῖς, τὴν ὁμώνυμον 
Διονυσίον τοῦ τῇδε ἐπισχοπήσαντο, ἐχχλησίαν ἐνέπρη.- 
σαν " xai ᾿Αθανάσιος μὲν φυγὼν εἰς Ῥώμην ἀφίχετο. 
θ΄. Maz οὐ πολὺ δὲ τελευτήσαντος Εὐσεθίον, ἀντε- 
ποιήσαντο πάλιν τὴν Κωνσταντινουπόλεως Παῦλος 

xxi Μαχεδόνιοςς. Κωνστάντιος δὲ, τοῦτο μαθὼν ἐν 

᾿Αντιοχείᾳ, ἐπέτρεψεν Ἑρμογένει τῷ στατηλάτῃ 

πρὸς τὰ Θράχια πεμπομένῳ μέρη, ὁδοῦ πάρεργον 

ποιῆσαι τὸ ἐξωθῆσαι Παυλον τὸς ἐχχλησίας" oU πα- 

ραγενομένον xai στρατιωτιχῇ χειρὶ χρησαμένον, 
B ἐστασίασε τὸ πλῆθος, xai αὐτὸν σύραντες ἀπέχτει- 
ναν. Πυθόμενος δὲ τὸ γεγονὸς Κωνστάντιος, χατέ- 
λαθε τήν Κωνσταντινούπολιν χαὶ τὸν μὲν Παῦλον 
ἐξήλασε, τὴν δὲ πόλιν ἐξημίωσεν, ἀφελὼν τοῦ σιτη- 
ρεσίου τοῦ παρασχεθέντος ὑπὸ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ 
ὑπὶρ τὰς τέσσαρας μυριάδας" ὀχτὼ γὰρ ἐγγὺς pu- 
ριάδες ἐχορηγοῦντο πρότερον σίτον τοῖς πολίταις 
ἐχάστου ἔτους ix τῶν χομιξομένων ἀπ᾽ Αἰγύπτου 
τῷ δήμῳ φόρων, Μαχεδόνιον δὲ τῆς πόλεως τέως 
ἐπίσκοπον οὐχ ἐποίησεν, ἀλλ᾽ εἴασεν αὐτὸν ἐν τῇ 
λεγομένῃ ἐπὶ Παῦλον ἐχχλησίᾳ συνάγειν, ἐν $ καὶ 
ἐχειροτονήθη * x«i οὕτως αὐτὸς μὲν ἀνέξευξεν εἰς 
ἀντιόχειαν * Παῦλος δὲ τὴν 'Püuxzy χατέλαθεν. 

c. Περὶ δὲ τῶν xaT ᾿Αλεξαάνδρειαν συμθδεθηχότων 
Θεοδώριτος μὲν ἄλλως ἱστορεῖ. Φησὶ γὰρ μετὰ τὴν 
᾿Αθανασίον φυγὴν ἐπισχοπῆσαι Γρηγόριον ἄχρι τῆς ἐν 
Σαρδιχῇ συνόδον, μετὰ δὲ τὴν σύνοδον ταύτην, τὸν μὲν 
Γρηγόριον ἀναιρέθῆναι παρὰ τῶν ᾿Αλεξανδρίων, ἐπα- 
γελθεῖν δὲ πάλιν τὸν ᾿Αθανάσιον εἰς τὸν οἴχεῖον θρόνον 
διὰγραμμάτων Κώνσταντος τοῦ ἐν Ῥώμῃ βασιλεύον- 
τος. 'Enei δὲ Κώνστας ἐτελεύτησεν, αὖθις φυγεῖν 
᾿Αθανάσοιν, x«i προθδεθλῆσθαι παρὰ τῶν ᾿Δρειανῶν 
Γεώργιον τὸν Καππαδόχην, μυρία χαχὰ τοῖς τὰ 
᾿Αθανασίου φρονοῦσιν ἐνδείξασθαι, χαί τινας τῶν 
ἀπ’ Αἰγύπτον xai Λιδύης ἐπισχόπων ἐξορίσαι, Γάϊον 
Παραιτονίον, Αγαθον Φραγώνεως x«i μέρους 'EXap- 
χίας τῆς Αἰγύπτου, ᾿Αμμώνιον Παχνεμούνεως xol 
τοῦ λοιποῦ μέρους τῆς ᾿Ελεαρχίας, ᾿Αγαθοδαίμονα 
Σχεδέας χαὶ Μενελαΐτον, Apexóvrto» Ἑρμουπόλεως 
μιχρᾶς, ᾿Αδϑῆφιον ᾿Ονούφεως, Παφνούτιον Σάεως, 
ὧν x«i ὁ μέγας ᾿Αθανάσιος ἐν τῇ ὑπὲρ τῆς φυγῆς 
αὐτοῦ ἀπολογίᾳ μέμνηται χαὶ πρὸς τούτοις ᾿Αμ- 
μώνιον ἕτερον, Μώϊζον, Φίλωνα, Ἑρμῆν, Πληνιον, 
ψενέσιριν, Αγαμφον, Μάρχον, Νειλάμμωνα, Μάρ- 
xov ἕτερον, ᾿Αθηνόδωρον, καὶ πρεσδυτέρους Ἱέραχα 
x«i Διόσχορον. Οὕτως μὲν οὖν Θεοδώριτος - Σωχρά- 
τὴς δὲ x«i Σωξόμενός φασιν ὅτι εὐθὺς μετὰ τὸ 
ἐχόχῃθῆναι Παῦλον, x«i ἀναζεῦξαι Κωνσταντιον εἰς 
᾿Αντιόχειαν, οἱ ἀρειανέξοντες μετέστησαν ἐκ τῆς 
᾿Αλεξανδρειας Γρηγόρζον, ὡς οὔτε ᾿Αλεξανδρεῦσι 
καταθύμιον, χαὶ ὡς ἀμελῇ πρὸς σύστασιν τοῦ οἰκείον 
δόγματος" ἀντὶ δὲ τούτου, Γεώργιον ἔπεμψαν, ὃς 
ἐχ Καππαδοχίας μὲν ὡρμᾶτο, δόξαν δὲ περὶ τὴν 
ἀρειανὴν θρησχείαν ἐκέχτοτο. 


C 


41 THESAURI LIB. VI 18 


ια΄. Ἐν τούτῳ δὲ τὴν Ῥώμην, ὡς ἔφαμεν, χα- ἃ 


τήλαθον ᾿Αθανάσιος x«i Παῦλος, ἀλλὰ χαὶ Μάρχελ 
λος ὁ ᾿Αγχύρας, x«l ᾿Ασχληπᾶς ὁ Γάξης, ὅν oi 
᾿Αρειανοὶ, διαθαλόντες ὡς θυσιαστήριον χαταστρέ- 
ψαντα, καθεῖλον, καὶ ἀντ᾽ αὐτοῦ Κεντιανὸν ἐχειρο- 
τόνησαν * πρὸς δὲ χαὶ Λούχιος ὁ ᾿Αδριανουπόλεως 
ἐπ᾽ ἄλλω τινὶ χατηγορηθείς. 'O δὲ Ῥώμης ἐπίσχο- 
πος Ἰούλιος, ὁμονοοῦντας τούτους εὑρὼν τῇ ἐν Nt- 
χαίᾳ συνόδῷ, εἰς χοινωνίαν προσήχατο, xci τοῖς 
ἀνὰ τὸν "Ew πᾶσιν ἐπισχόποις ἔγραψεν ἀποδοῦναι 
μέν αὐτοῖς τοὺς ἰδέους θρόνους, πέμψαι δέ τινας 
εἰς ῥητὴν ἡμέραν τοὺς ἔλέγξοντας αὐτοὺς διχαίως 
ἐχϑεδλημένους. Τούτοις θαῤῥήσαντες τοῖς γοάυμα- 
σιν οἱ ἀωφὶ τὸν ᾿Αθανάσιον, ἔχαστος τὸν ἑαυτοῦ 
χατέλαδε θρόνον. Oi δὲ τὰς ἐπιστολὰς δεξάμενοι, 
χαλεπῶς ἥνεγχαν * xal συλλεγέντες, εἰς ᾿Αντιόχειαν, 
Ἰουλίῳ μὲν ἀντέγραψαν ὡς οὐ δεῖ χανονίξεσθαι 
παρ᾽ αὐτοῦ τοὺς τῆς ᾿Ανοτολῆς ἐπισχόπους, εἰ βού- 
λοιντὸ τινας ἐξελαύνειν τῶν ἐχχλησιῶν, ὅτι μηδὲ 
οἱ τῆς ᾿Ανατολῷς ἀντεῖπον, ὅτε Νανάτον ἐξήλασαν οἱ 
τῆς Δύσεως. Κωνστάντιον δὲ παρώτρυναν χατὰ 
᾿Αθανασίου xai Παύλου - x«i ὃς ἔγραψεν ἀπ᾿ ᾿Αν- 
τιοχείας τῷ ἐπάρχω Κωνσταντινουπόλεως Φιλίππῳ 
Παῦλον μὲν ἐξελάσαι τῆς πόλεως Μαχεδονίω δὲ 
παραδοῦναι τὴν ἐχχλησίαν * ὁ μὲν οὖν Παῦλος εὑ- 
09; ἐξηλάθη " Φῶιππος δ᾽ ἐπὶ τὴν ἐχχλησίαν ἡπεί- 
γετο, σύνθρονον ἐπὶ τοῦ ὀχήυατος ἔχων τὸν Μαχε- 
δόνιον - παρείπετο δὲ τούὐύτοῖς x«i χεὶρ στρατιωτιχὴ 
ξιφήρης “ πλήθους δὲ ποχλοῦ παρόντος, x«i τῷ 
ἐπάρχῳ χαὶ τῷ Μαχεδονίῳ παρόδου μὴ γινομένης, 
ὑπέλαθον oi στρατιῶται τοὺς ὄχλους ἀνθίστασθαι * 
καὶ λοιπὸν πολλοὺς μὲν αὐτοὶ τοῖς ξίφεσιν ἀνεῖλον, 
πολλοὲ δὲ χαὶ ὑπ᾽ ἀλλήλων συνεπατήθησαν - xoci 


11. Interea autem Romam, ut diximus, vene- 
rant Athanasius et Paulus,sed et Marcellus Ancyre, 
et Asclepius Gaze quem Ariani deposuerant, falso 
eum criminantes quod aram evertisset, et cujus 
loco Centianum ordinaverant ; ac preter illos Lu- 
cius Adrianopolis alio crimine accusatus. Rome 
vero episcopus Julius eos fidei Nicenee consen- 
tientes inveniens in suam communionem admisit, 
atque omnibus Orientis episcopis scripsit ut iis 
proprias sedes redderent, mitterentque dicta die 
quieos probarent juste depositos esse. His litteris 
confidentes Athanasii fautores receperunt singuli 
proprias sedes. Qui autem has litteras accepere, 
eegre tulerunt; convenientesque Antiochiam, Julio 
responderunt non oportere ab illo regi Orientis 
episcopos, si quos ex ecclesiis vellent expellere ; 
quia neque Orientis episcopi restiterint, quando 
Novatumexpulere Occidentisepiscopi.Constantium 
autem excitaverunt in Athanasium et Paulum ; 
isque Antiochia scripsit ad Constantinopolis pre- 
fectum Philippum, ut Paulum quidem ex urbe 
peleret, Macedonio autem traderet ecclesiam. 
Paulus igitur statim expulsus est. Philippus vero 
ad ecclesiam evectus est, consedentem in curru 
Macedonium habens; quos sequebatur militaris 
manus gladiis armata. Cum autem ingens adesset 
multitudo neque prefecto et Macedonio iter pre- 
berent, crediderunt milites velle turbam resistere ; 
multosque gladiis interfecerunt, multi autem alii 
ab aliis conculcati sunt. Mortui sunt, ut dicitur, 
quasi tria millia centum et quinquaginta. Tali 
igitur successu Macedonius a prefecto in episco- 
pali sede constitutus est. 


ἀπέθανον, ὡς λέγεται, περὶ τοὺς ἑχατὸν xai πεντήχοντα χαὶ τρισχιλίους, 'Eni τοιούτοις μὲν οὖν χατορ- 


θώμασι Μακχεδόνιος παρὰ τοῦ ἐπάρχου ἐνεθρονίσθη. 
ιβ΄. ᾿Αθανάσιος δὲ τὴν ἐπιδουλὴν Κωνσταντίου 
δείσας, θανάτῳ γὰρ ζημιοῦν αὐτὸν ἠπείλησεν, εἰς 
τὴν Ῥώμην ἀφίχετο" xai Παῦλος εἰς τὴν Θεσσα- 
λονέκχν ἀπενεχθεὶς, ὅθεν x«i τοὺς προγόνους ἔχειν 
ἐλέγετο, χαὶ τὴν μέν Ἕω φεύγειν ἐπιτραπεὶς, 'Dov- 
ριχῆς δὲ χαὶ τῆς ἐπέχεινα ἧς ἐπιδαίνειν οὐ χωλυ- 
θεὶς, ἀπαέρειν εἰς Κόρινθον mpoteaaícaro, xoi τὴν 
Ῥώμην χατείληφε x«t αὐτός, ᾿Αναδιδάξαντος οὖν 
Ἰουλίον τὸν βασιλέα Κώνσταντα τὰ περὶ αὐτῶν, 
ἔγραψεν ἐχεῖνος τῷ βασιλεῖ Κωνσταντίῳ πέμψαι 
τιὰς τῶν ἐπισχόπων ἀπολογησομένους περὶ τῆς 
τούτων χαθαιοέσεως. ᾿Ἐπέμφθησχν οὖν Νάρχισσος 
Εἰρηωουπόλεως, Θεόδωρος ὁ ὋἩραχλείας, Μάρις ὁ 
Χαλκηδόνος, xai Μάρχος ὁ “Αρεθούσης " οἵ τήν μὲν 
ἦν ᾿Αντιοχεία παρ αὐτῶν ἐχτεθεῖσαν ἀπέκρυψαν 
πίστιν, ἑτέραν d' ἐχάττυσαν ἀπάδουσαν ὅλως τῇ ἐν 
Νιχαίᾳ " χαὶ ταύτην τῷ βασιλεῖ Κώσταντι δεδωχό- 
τες, xxi περὶ ὧν ἐξούλοντο μηδὲν ἀνύσαντες, ὑπέ- 
στρεψαν ἄπρακτοι. Μετὰ δὲ τριετῇ χρόνον ἑτέραν οἱ 
τὸς "Em συντάξαντες πίστιν, ἦν x«i μαχρόστιχον 
ἔχθεσιν ὠνόμασαν, ἔπεμψαν τοῖς ἀνὰ τὴν Δύσιν δι᾽ 
Εὐδοξίον τοῦ Γερμανιχείας χαὶ Μακχεδονίον τοῦ 
Μογονεστίας, ἐν ἦ μνήμην μὲν οὐσίας οὐχ ἐποιή- 
σαντο Θεοῦ, ἀπεχήρυξαν δὲ τοὺς ἐξ οὐκ ὄντων λέ- 


12. Athanasius autem Constantii insidias formi- 
dans (eienim mortem minatuserat) Romam abiit.Et 
Paulus Thessalonicam delatus, unde proavi orti 
dicebantur, cum Orientem relinquendi permissio- 
nem accepisset, neque l!lyricum et que ultra est 
regionem petere prohiberetur, Corinthum se pro- 
ficisci pretexuit, Romamque et ipse venit. Cum 
autem Julius monuisset imperatorem Constantem 
de eorum conditione, scripsit ille ad imperatorem 
Constantium ut episcopos mitteret qui eorum de- 
positionem defenderent. Missi sunt igitur Narcis- 
sus ]renopolis, Theodorüs Heraclem, Maris Chalce- 
donis et Marcus Arethuse; qui quidem a seipsis 
Antiochie expositam fidem celavere,alteram autem 
struxeruntomnino Nicene repugnantem.Eamque 
postquam imperatori Constanti tradidere neque 
quidquam eorum que volebant perfecissent,reversi 
sunt nihil operati. Post autem tres annos,Orientis 
episcopi alteram composuerunt fidem quam μα- 
χρόστιχον ἔχθεσιν (longi ordinis expositionem) no- 
minavere, eamque ad Occidentis episcopos misere 
per Eudoxium Germanicie et Macedonium Mop- 
suestie;in qua quidem nullam de Dei essentia men- 
tionem faciebant, excommunicabant autem eos 


23 


et tyrannus alter, Silvanus nomine. Magna igitur 
securitate in veterem Romam profectus est Con- 
stantius jussitque synodum Mediolani fieri. 


17. Interea, ut narrat Sozomenus, cum Antio- 
chiam convenissent Narcissus Irenopolis, et Theo- 
"dorus Heraclez,et Eugenius qui Theognidi Niceno 
successerat et Petrophilus Scythopolis, et Meno- 
phantus Ephesi et alii prope triginta, universis 
episcopis contra Athanasium scripsere. Conve- 
nerunt autem Mediolanum pauci quidem ex 
Oriente, aliis preetexentibus, ut verisimile est, 
senectutem aut morbum aut itineris difficultatem ; 
ex Occidente autem congregati sunt ultra trecen- 
tos. Orientalibus igitur dignum existimantibus 
communem ferri contra Athanasium sententiam, 
restiterunt quidam ex oeccidentalibus qui et in ex- 
silium missi sunt, ut Liberius Rom:e, Paulinus 
Treveris in Galliis, Dionysius Albe in Italia, Eu- 
sebius Vercellensis in Liguria, Lucifer Carallarum 
in Sardinia, et Hilarius Pictaviensis in sécunda 
Aquitania. 

18. Soluta autem infecta re synodo, Eudoxius 
Germanicie cum didicisset mortuum esse Leon- 
tium Antiochie in Syria, postulavit ab imperatore 
ut redire posset Roma Germaniciam, qus ipsius 
reditum cupiebat. Quod cum obtinuisset, sortitus 
est Antiochiam, et Arianorum favore, presertim 
vero regiorum eunuchorum, sibi hujus urbis epi- 
scopatum assecutus est. Cseterum rediit ad Aetii 
doctrinam dissimilem Patri Filium docentem, 
una cum Acacii Cesaree, et Uranii Cyri episcopi 
fautoribus. Georgius autem Laodicese de hac Eu- 
doxii innovatione monuit Basilium Ancyrs, Ma- 
cedonium Mopsuestis, et Necropoum Nicomedis; 
qui, Eustathio Sebastr, et Eleusio Cyzici juncti 
ímperatori quod accidisset indicavere ; rogantes 
ut ea fides prevaleret que dicit Filium non con- 
substantialem, sed similem natura Patri, sive non 
consubstantialem; et ut ii qui consubstantialem di- 
cerent, deponerentur. His precibus annuens impe- 
rator, quas cseteroqui ab aliis episcopis laudatas 
reperiebat, nempe a Valente Murse, Ursacio Sigi- 
donis, Germano Sirmii, Auxentio Mediolani, De- 
mophilo Berrce& in Thracia, decrevit celebrandam 
esse Nicec synodum. Recusantibus autem iis qui 
imperatorem circumdabant,eo quod olim in eadem 
urbe de doctrina questiones agitatsm fuissent, 
placuit illam Nicomedie fieri. Cum autem terree 
motus eam vastavisset, rursum decretum est ut 
Nice fieret synodus. Imperator autem mutavit 
sententiam, et Seleucie in Isauria eam voluit 
congregari. 


19. Considerantes autem ii qui Eudoxii partes te- 
nebant fore ut non possent omnibus episcopis una 
congregatis persuadere ut dissimile acciperent, sy- 


NICET.E CHONIAT.E 
interfectus est qui Rome imperaverat Magnenlius, ἃ Φωτεινοῦ συνόδου γεγονυίας, 


C 


D 


24 
Ü σν tv τῷ μεταξὺ χαθηῃρέθη 
αρὰ τῶν αὐτοῦ στρατηγῶν ὁ τυραννήσας Ῥώμης Μαγ- 
MEVT106, χαὶ ἑτέρος τύραννος à Σιλδανὸς ὄνομα " xarà 
πολλὴν τοίνυν ἀδειαν ἐπὶ τὸν πρεσδυτέραν Ῥώμην ὁ 
Κωνστάντιος ὁρμήσας, ἐχέλευσεν là Μεδιολάνω γενέσθαι 
σύνοδον. 

(E. Ἐν τούτῳ, χαθά φησιν Σωξόμενος, εἰς "Ay- 
τιόχειαν συνελθόντες Νάρχισσος ὁ Εἰρηνονπόλεως, 
x«i Θεόδωρος Ἡρακλείας, χαὶ Εὐγένιος ὁ διάδοχος 
Θεόγνιδος τοῦ Νικαίας, x«i Πατρόφιλος Σχυθοπό- 
λεως, x«i Muvógavrog ὁ Ἐφέσον, xai ἄλλοι ἀμφὶ 
τριάχοντα, ἔγραψαν τοῖς πανταχοῦ ἐπισχόποις χατὰ 
᾿Αθανασίου * συνῆλθον δὲ εἰς τὸ Μεδιόλανον ὀλέγοι 
μὲν ἐκ τῆς Ἔω, τῶν ἄλλων, ὡς tixóq, προφασισα- 
μένων γῆρας $ νόσον ἣ ὁδοιπορίαν μαχράν " ἔχ δὲ 
τῶν Ἑσπερίων ὑπὶρ τοὺς τριαχοσίους, ᾿Αξιούντων 
οὖν τῶν ἀνατολιχῶν χοινὴν ἐχφέρεσθαι χατὰ ᾿Αθανασίον 
ψῆφον, ἀντέστησαν τινες τῶν ἑσπερίων οἵ χαὶ πρὸς 
ὑπερορίαν ἐπέμφθησαν, οἷον Λιδέριος ὁ Ῥώμης, Παυ- 
λῖνος ὁ Τριδέρεως τῆς ἐν Γαλλίαις, Διονύσιος ὁ ΓΑλόης 
τῆς ἔν ᾿Ιταλίᾳ, Εὐσέδιος ὁ Btoxé))ev τῆς Λιγονρίας, 
Λουχίφερ ὁ Καράλλων τῆς Σαρδανίας, x«i Ἱλάριος ὁ 
Πιχταύων ἢ Ποτάμων τῆς δεντέρας ᾿Ακυϊτανίας. 


παρὰ 


(ἡ. ᾿Απράχτον δὲ τῆς συνόδου ταύτης ϑιαλυθεί- 
σης, Εὐδόξιος ὁ Γερμανιχείας τελευτῆσαι μαθὼν 
Λεόντιον τὸν ᾿Αντιοχείας τῆς χατὰ Συρίαν, ἐδεήθη 
τοῦ βασιλέως ἐπανελθεῖν ἀπὸ Ῥώμης εἰς Γερμα- 
νιχείαν, ὡς χρῃζούσης αὐτοῦ τῆς τοιαύτης πόλεως " 
ἐπιτραπεὶς οὖν τοῦτο, χατέλαχε τὴν ᾿Αντιόχέιαν, 
x«i σπονδῇ τῶν ᾿Αρειανῶν, μάλιστα δὲ τῶν δασιλι- 
χῶν εὐνούχων, περιεποίησεν ἑαυτῷ τὴν ἐνθάδε ἐπι- 
σχοπήν * x«i λοιπὸν ἐπανύει τὸ ᾿Αετίου δόγμα τὸν 
Υἱὸν ἀνόμοιον τῷ Πατρὲ δοξάξον, ἅμα τοῖς ὀμόφροσιν 
᾿Αχαχίῳ τῷ Καισαρείας χαὶ Οὐρανίῳ τῷ Τύρου. 
Γεώργιος δὲ ὁ Λαοδιχείας ἐπέστειλε περὶ τῆς 
τοιαύτης Εὐδοξίον νεωτεροποιίας Βασιλείω τῷ 
᾿Αγχύρας, x«i Μαχεδονίῳ τῶ Μοψονεστίας, xol 
Νεχροποίῳ τῷ Νιχομηδείας * oi, προσλαδόντες Εὐ- 
στάθιον τὸν Σεδαστείας χαὶ ᾿Ελεύσιον τὸν Κυνξζέχον, 
τῷ βασιλεῖ τὸ γεγονὸς ἐδήλωσαν, αἰτοῦντες ἐχείνην 
χρατεῖν τὴν πίστιν ἣ λέγει τὸν Υἱὸν οὐχ ὁμοούσιον, 
ἀλλ᾽ ὅμοιον τῷ Πατρὶ xar' οὐσίαν εἴτε ἀνομοιούσιον * 
τοὺς δὲ λέγοντας ὁμοούσιον χαθαιρεῖσθαι. Δεξάμενος 
δὲ τὴν αἴτησιν τούτων ὁ βασιλεὺς, καὶ εὐοὼν ταύτην 
συνεπαινουμένην xal παρ’ ἑτέρων ἐπισχόπων, οἷον 
Οὐάλεντος Μούρτης, Οὐρσακίου Σιγηδόνος, Γερμι- 
νίου Σιρμίον, Αὐξεντίον Μεδιολάνων, Δημοφῶου Βεῤ- 
ῥοίας τῆς Θράχης, ἔχρινεν ἐπιτελέσαι σύνοδον ἐν Νι- 
χαίᾳα. Παραιτησαμένων δὲ τῶν ἀμφὶ τὸν βασιλέα διὰ 
τὸ xai πάλαι ἐνθάδε τὴν περὶ τοῦ δόγματος σύμθῆναι 
ξήτησιν, ἔδοξε ταύτην ἐν Νιχομηϑδεία γενέσθαι " σει- 
σμοῦ δὲ αὐτῇ ἐνσχήψαντος, πάλιν ἐχρίθη γενέσθαι 
τὴν σύνοδον ἐν Nixaia * μεταδουλευσάμενος δ᾽ ὁ βασι- 
λεὺς, ἐν Σελευχείᾳ τῆς Ἰσαυρίας αὐτὸν ἠθέλησεν ἀθροι- 
σθῆναι. 

ιθ΄, Λογισάμενοι δὲ οἱ περὶ Εὐδόξιον ὡς, ἁπάντων 
ὁμοῦ τῶν ἐπισχόπων ἀθροιζομένων, οὐχ ἂν αὐτοὺς 
δυνηθεῖεν πεῖσαι τὸ ἀνόμοϊον παραδέξασθαι, μερι. 


------- — υ.--- 





Wm cá v0 cem, mm om τα «ὦ 


σθείσης δὲ τῆς συνόδου ῥᾷον πείσουσι τοὺς ὀλίγους, Α 
παρεσχεύασαν, συμπραττόντων αὐτοῖς τῶν εὐνούχων, 
δύο γενέσθαι τὰς συνόδους, τῶν μὲν ἑσπερίων ἐπισχό- 
πὼν ἐν ᾿Αριμίνῳ τῆς ᾿Ιταλίας, τῶν δὲ ἑῴων ἐν Σελευ- 
χείᾳ τῆς ᾿Ισαυρίας - καὶ ἵνα τὰ πολλὰ συντέμνω, τοῦ 
τῆς μαχαρίας λήξεως Παύλου τὸν τῆς ὁμολογίας στέφα- 
voy εἰληφότος, ἀντεισάγεται Μαχεδόνιος, ὡς ἂν τις 
εἴπῃ σκότος ἡμέρας διάδοχον: Ἦν δὲ τὰ μὲν πρῶτα 
σνμφερόμενος τοῖς περὶ ᾿Αχάχιον τὸν Καισαρείας τῆς 
Παλαιστίνης, xai οὔτε ὁμοιούσιον τῷ Πατρὶ ἔλεγε τὸν 
Υἱὸν, ἀλλ᾽ ὅμοιον: μετὰ δὲ τὸ χαθαιρεθῆναι πρὸς 
ἐχείνων ἀποχοησαμένων τῇ xat' αὐτοῦ ὀργῇ τοῦ βασι- 
λέως Κωνσταντίου, οἷς τὸν νεχρὸν τοῦ πατρὸς αὐτοῦ 
Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλον παρεκένησε, χαὶ τῶν 
ἐντεῦθεν σφαγῶν ἀνεφάνη αἴτιος, περὶ δὲ τούτων εἰπεῖν 
ἔφθημεν, διέτριδε μὲν εἴς τι περὶ Πύλας τῆς Βιθυνίας B 
χωρίον, ἔνθα χαὶ ἐτελεύτησε" ποὸς δὲ τοὺς τοῦ ἑτέρον 
μέρους ἦτοι τοὺς Ἡμιαρείους, φημὶ δὲ τοὺς ἀμφὶ 
Γεώργιον τὸν Λαοδιχείας x«i BacÓstoy τὸν ᾿Αγχύ- 
ρας, ἀπέχλινε, xai τὸν Υἱὸν x«t' αὐτοὺς ἐδογμάτιξεν 
ὁμοιούσιον. 


x. Αἰἱρεσιάρχης δὲ φιλοτιμηθεὶς ἀναῤῥηθῆναι, και- 
νοτερὸν τι προσεπενόησε, χαὶ σφοδρότερον ἐλύττησε 
χατὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος" τοῦτο γὰρ xol οἱ τὸ 
ὁμοιούσιον εἰσάγοντες, xol οἱ τὸ ὄμοιον ληροῦντες τῆς 
οὐσίας χωρὶς, x«i ἁπλῶς οἱ ἀπὸ ᾿Αρειανῶν πάντες 
χτίσμα μὲν ἔλεγον χαὶ τοῦ Υἱοῦ χαταδεέστερον, ὅμως, 
δ' οὖν τῇ ἁγίᾳ Τριάδι συνηρίθμουν" οὗτος δὲ ὁ χατά- 
βατος εἰς τὴν Τριάδος αὐτὸ θεολογίαν συναναλαυθάνειν 
ἐξέκλινεν, ἄμοιρον εἶναι λέγων τῶν τοιούτων πρεσθδείων, 
διάχονόν τε x«i ὑπηρέτην χαλῶν, xai ὅσα πεοὶ ἀγγέλων 
τις λέγων οὐχ ἂν ἁμάρτοι" ὅθεν αὐτός τε χαὶ ἢ αὐτοῦ 
συμμορία πνευματομάχοι παρὰ τῶν ὀρθοδόξων ἐχλή- 
θησαν. Ηὔξησαν δὲ μάλιστα τὴν αἵρεσιν ταύτην 
Μαραθώνιος ὁ Νιχομηδείας, ἀφ᾽ οὖν χαὶ Μαραθω- 
νιανοὶ πρός τινων oi. Μαχεδονιανοὶ ὠνομάσθησαν, χαὶ 
Ἐλεύσιος ὁ Κυξίχου, Ἰουλιανοῦ δὲ βασιλεύσαντος, 
ἀδείας τῇ Κωνσταντίου τελευτῇ λαδόμενοι οἱ πνευ- 
ματομάχοι, ὧν ἦν Βασῶειος ὁ ᾿Αγχύρας, Σιλδανὸς 
ὁ Ταρσοῦ, Εὐστάθιος ὁ Σεθδαστείας, ᾿Ελεύσιος ὁ 
Κυζίχον, Παυσίνιχος ὁ Ζήλων, Λεόντιος ὁ Κωμά- 
νων, Καλλίστρατος ὁ Καλλιουπόλεως, Θεόφιλος ὁ Κασ- 
ταδάγων, Σωφρόνιος ὁ Πομπηϊζουπόλεως, χαὶ οἱ τού- 
των ὁμόφρονες, εἰς ἴδιον σύστημα διεχρίθησαν, xai 
Μαχιδονιανοὶ χαλεῖσθαι φανερῶς ἤρξαντο, συν- 
ὁδονς τέ τινας ποιησάμενοι, τοὺς ἀμφὶ ᾿Αχάχιον 
ἀπεκήουξαν. 


C 


xx. ἸΙοδιανοῦ δὲ τῆς βασιλείας ἐπιβατεύσαντος, 
βιδλίον αὐτῶ δεήσεως ἔδωχαν, ἀξιοῦντες ἐξωθεῖσθαι 
τῶν ἐχχλησιῶν τοὺς τὸ ἀνόμοιον δογματίέξοντας, 
ἀντεισάγεσθαι δὲ ἑαυτοὺς ὡς τὸ ὁμοούσιον χηρύτ- 
τουτας. Ὁ δὲ βασιλεὺς ἀναποχρίτους αὐτοὺς ἀπ- 
ἔπεμψε, μόνον τοῦτο ἐπιφθεγξάμενος͵, μισεῖν μὲν 
φιλονεικίαν, ἀγαπᾷν δὲ τοὺς τῇ ὁμονοίᾳ προστρέ- 
χοντας. Τηνιχαῦτα δὲ ὁ φιλόνειχος τρόπος τῶν περὶ 
᾿Αχάχιον ἐξηλέγχετο, xoà ὡς εἴησαν ἀεὶ πρὸς τοὺς 
κρατοῦντας ἀποχλένοντες. Συνελθόντες γὰρ ἐν 'Av- 


THESAURI LIB. VI. 


26 


nodo autem dissociata facilius fore ut paucis per- 
suaderent, curaverunt ex eunuchorum auctoritate 
ut due synodi fierent, occidentalium episcoporum 
Ariminii in Italia, orientalium autem Seleucie in 
Isauria. Atque ut brevissime dicam, beatze condi- 
tionis Paulo confessionis coronam adepto suffici- 
tur Macedonius, ut ita dicam, quasi post lucem 
tenebre. Erat autem primum  Acacii Cesare in 
Palestina asseclis consentiens neque Filium Patri 
in substantia similem esse dicebat, sed tantum si- 
milem ; postquam autem depositus est ab iis qui 
Constantis imperatoris ira abrtebantur in eum 
indignantis eo quod Constantini patris cadaver 
loco moverat et recentis ceedis causa fuerat (de his 
diximus antea), aliquandiu prope Pylas Bithyniee 
locum commoratus est, ubi et mortuus est. Ad 
eos vero qui alteram partem constituebant, Semia* 
rianos nempe, Georgii Laodicee, Basilii Ancyres 
fautores declinavit, et Filium, sicut et ipsi, in sub- 
stantia Patri similem esse docuit. 


20. Heresiarcha autem renuntiari peroptans 
novum aliquid excogitavit, et in quamdam violen- 
tiorem rabiem contra Spiritum sanctum incidit. 
Illum enim et qui Filium substantia similem finxe- 
rant et qui similem esse dicendo deliraverant, 
excepta substantia, utque uno verbo dicam, quot- 
quot Arianas partes tenebant, creaturam Spiritum 
dicebant, Filioque minorem, illum tamen in 
sancta Trinitate connumerabant, ille autem sce- 
lestus in Triadis theologia eum comprehendere 
renuit, talis dignitatis non participem esse dicens, 
ministrumque et servum eum vocans, iisque utens 
nominibus quibus ne angeli quidem nuncuparen- 
tur. Unde ipse et ejus consocii Spiritus sancti adver- 
sarii ab orthodoxis appellati sunt. Auxerunt autem 
hanc heresim Marathonius Nicomedie, a quo et 
Marathoniani a nonnullis Macedoniani nominati 
sunt,et Eleusius Cyzici. Juliano autem imperante, 
securitatem ex Constantii morte adepti pneumato- 
machi, ex quorum numero erant Basilius Ancyre, 
Silvanus Tarsi, Eustathius Sebastie, Eleusius Cy- 
zici, Pausinicus Zelarum, Leontius Comane, Cal- 
listratus  Calliopolis, Theophilus Castabali, So- 


D Phronius Pompeiopolis, eorumque assecle, in 


quoddam proprium collegium discreti sunt, et Ma- 
cedoniani vocari manifeste coeperunt, synodosque 
facientes, Acacii fautores excommunicavere. 

21. Joviano ad regiam dignitatem evecto, librum 
illi rogatorium dederunt, postulantes ut ab eccle- 
siis arcerentur qui Filium non similem esse doce- 
bant, ipsi vero introducerentur, ut consubstantia- 
lem proclamantes. Imperator autem illos absque 
sententia dimisit, illud tantum addens, se rixa- 
rum cupidos odisse, diligere vero eos qui ad con- 
cordiam properarent. Tum rizarum studium apud 
Acacii fautores reprehendebatur, simulque eis 
objurgabatur quod semper ad potentiores declina- 


21 


rent. Convenientes enim Antochisam Syrie, in col- 
loquium cum Meletio venere, qui consubstantiale 
docebat. Atque ita egerunt, postquam eum hono- 
ratum videre ab imperatore ibi tunc temporis de- 
gente. Communiigitur sententia concilium septem 
et viginti episcoporum convocavere, libelloque 
composito, consubstantiale confessi sunt ; et Ni- 
oenam fidem confirmantes illum imperatori tra- 
didere. Preerant huic synodo Meletius Antiochie, 
Kusebius Samosate, Acacius Cemsaretm, Pelagius 
Laodieerm in Syria, Athanasius Ancyre. 

22. Ubi autem Valentinianus et Valens imperare 
coeperunt, omnes Macedoniani deputarunt pro se 
legatum ad Valentinianum Hypatum Perinthi epi- 
scopum, rogantes ut sibi liceret convenire ad 
corrigendam doctrinam. Respondit autem Valen- 
tinianus « Mihi non licet in populi ordine posito 
talia agitare ; sacerdotes vero quibus de his rebus 
cura est, per seipsos quocunque voluerint, conve- 
niant. Statim igitur illi Lampsacum convenere, 
duosque meases deliberationem habuere, et de- 
creverunt irrita esse quee Antiochie ab ipsis facta 
fuerant et melius esse Filium Patri substantia si- 
milem esse opinari. His definitis, redeunti ex 
Thracia Valenti (cum fratre enim Romam pro- 
ficiscente aliquantum itineris fecerat), Heraclece 
occurrerunt. Qui quidem iis suasit ne ab Eudoxio 
dissentirent. Hic autem Macedonio successerat, 
Eunomioque et ejus fautoribus consentiebat. Cum 
autem renuissent, eos in exsilium ire jussit. Postea 
vero Eleusium reduxit, coegitque ut eum Eudoxio 
in fide consentiret. Ac principio ille restitit ; 
deinde vero exsilium et expulsionem reformidans, 
quod jussus erat, fecit; at statim eum poenituit. 
Cyzicum enim rediens peccatum suum in ecclesia 
confessus est, suosque hortatus est ut sibi alium 
episcopum ehgerent, eo quod ipse necessitate 
compulsus propriam doctrinam abnuisset. Cyzi- 
ceni autem suo erga eum amore victi illius here- 
sim non admisere, mansere vero postea sub illius 
gubernatione ; quo audito, Eudoxius Eunomium 
in Cyzici episcopatum proposuit 

43. Expulsi sunt ab Eudoxio Constantinopolis 
episcopo et Valente imperatore non modoqui con- 
substantialem Filium profitebantur, sed jam et 
ipsi Macedoniani; qui injuriam non ferentes, sta- 
tuerunt ad imperatoris fratrem et ad Liberium Ro- 
me episcopum confugere, eorum fidem amplecti 
quamcum Eudoxio communicare preeferentes. Mit- 
tuntigitur Eustathium Sebastia et Silvanum Tarsi, et 
Theophilum Castabali in Cilicia; qui postquam Li- 
berium adiere, Arium condemnant et similiter eos 
qui Ario consentiebant ejusque doctrinam doce- 
bant, rejiciunt autem omnem heeresin fidei Nice- 
ne contrariam ; et consubstantiale solummodo 
recipiunt, in eo sensu quod hec vox substantia 
similem significaret. Hanc eorum confessionem 
soriptam accipiens Liberius , cum illis causam 
egit; litterisque ab illo acceptis, in Siciliam navi- 


NICETE CHONIAT.E 


ἃ τιοχείᾳ τῆς Συρίας, εἰς λόγους ἔρχονται Μελετίῳ 
πρεσθεύοντι τὸ ὁμοούσιον" τοῦτο δὲ ἐποίησαν, ἐπειδὴ 
τιμώμενον ὑπὸ τοῦ βασιλέως ἑώρων ἐχεῖ τότε διά- 
γοντος " χοινῇ οὖν γνώμῃ σύνοδον ἀθροίσαντες ἐπισχό- 
Twv ἑπτὰ καὶ εἴχοσι, βιδλίον συντάττουσι, χαθομολο- 
γοῦσι τε τὸ ὁμοούσιον" χαὶ τὸν ἐν Nuxaíx χυρώσαντες 
πίστιν, τῷ βασιλεῖ τοῦτο δεδώκασι" ἡγοῦντο δὲ τῆς 
σννόδου τούτης Μελέτιος ᾿Αντιοχείας, Ἐὐσέδιος Σαμο- 
σάτων, ᾿Αχάκιος Καισαρείας, Πελάγιος Λαοδικείας τῆς 
κατὰ Συρίαν, ᾿Αθανάσιος ᾿Αγχύρας. 


xB'. Ἅμα δὲ τῷ βασιλεῦσαι Οὐαλεντιανὸν χαὶ 
Οὐάλεντα, πάντες οἱ Μαχεδονιανοὶ προεδάλοντο ὑπὲρ 
ἑαυτῶν πρέσδυν πρὸς Οὐαλεντιανὸν Ὑπάτιον τὸν Πει- 
ρένθου ἐπίσκοπον, ἀξιοῦντες ἐπιτραπῆναι συνελθεῖν ἐπὶ 
B διορθώσει τοῦ δόγματος. Ὁ δὲ Οὐαλεντιανὸς ἔφη " 
Ἑμοὶ οὐ θέμις μετὰ λαοῦ τεταγμένω τὰ τοιαῦτα πολν- 
πραγμονεῖν" οἱ δὲ ἱερεῖς οἷς τούτων μέλει, xaO, ἑαυτοὺς 
ὅπη βούλονται συνίτωσαν. Εὐθὺς οὖν ἐχεῖνοε συνῆλθον 
εἰς Λαμψαχὸν, χαὶ δύο βουλευσάμενοι μᾷνας, ἐψηφί- 
σαντο ἄχυρα εἶναι τὰ ἐν ᾿Αντιοχείᾳ παρ, αὐτῶν πεπραγ- 
μένα, καὶ χρατεῖν τὸ ὅμοιον δοξάξειν τῷ Πατρὶ τὸν Υἱὸν 
κατ᾽ οὐσίσν * ταῦτα ὁρίσαντες ἐπανιόντι τῷ Οὐάλεντι ἐκ 
τῆς Θράχης (ἦν γὰρ ἀποδημοῦντι τῷ ἀδελφῶ εἰς 
Ῥώμην μέχρι τινὸς συναπελθὼν)͵ ἐν ᾿Ηραχλείᾳ περιέ- 
τυχον. 'O δὲ ἐπέτρεψεν αὐτοῖς μὴ διαφέρεσθαι πρὸς 
Εὐδόξιον. ἦν δὲ οὗτος διαδεξάμενος Μαχεδόνιον χαὶ 
σύμφρων Εὐνομέῳ καὶ τοῖς χατὰ τοῦτον. ᾿Επεὶ δὲ ἀντει- 
πον, ἐχέλευσεν αὐτοὺς ὑπερορισθῆναι" μετέπειτα δὲ 
ἀγαγὼν ᾿Ελεύσιον ἐδιάζξετο χοινωνεῖν Εὐδοξίῳ τῶς 
πίστεως. Ὁ δὲ τὸ μέν πρῶτον ἀντέτεινεν" εἶτα ὑπερο- 
ρίας φυγὴν χαὶ δήμευσιν δειλιάσας, τὸ προσταχθὲν 
ἐποίει" χαὶ εὐθὺς μετεμέλετο, ἐπανελθὼν γὰρ εἰς Κύξικον, 
τὴν ἁμαρτίαν ἐπὶ τῆς ἐχχλησίκς ἐξόγγειλε, καὶ ζητεῖν 
ἑαυτοῖς ἕτερον ἐπίσχοπον ἐπέτρεπε, διότι αὐτὸς ἀνάγχῃ 
τὸ οἰκεῖον ἠρνήσατο δόγμα. Κνξιχηνοὶ δὲ, τῇ περὶ 
τοῦτον φιλοστοργίᾳ κχρατούμενοι, τῆς μὲν οἰχείας 
αἱρέσεως οὐ μετετίθεντο, ἔμενον δὲ ὅμως ὑπ᾽ αὐτῷ 
ταττόμενοι " ὅπερ μαθὼν Εὐδόξιος προεδάλετο Εὐνόμιον 
εἰς τὴν Κνξίχον ἐπισχοπήν. 


χ. ᾿Ηλαύνοντο δὲ παρὰ Εὐδοξίον τοῦ Κωνσταν- 
τινον πόλεως ἐπισκόπον χαὶ Οὐάλεντος τοῦ βασιλέως 
οὐχ οἱ τὸν ὁμοούσιον πρεσδεύοντες μόνον, ἀλλ᾽ fid 
x«i αὐτοὶ οἱ Μαχεδονιανοί" οἱ xal, μὴ φέροντες τὴν 
ἐπήρειαν, δεῖν ἔγνωσαν καταφυγεῖν ἐπὶ τὸν τοῦ βα- 
σιλέως ἀδιλφὸν, xci ἐπὶ Λιδέριον τὸν Ῥώμης ἐπί 
σχοπον, ἀσπάζεσθαι μᾶλλον ἑλόμενοι τὴν ἐχείνων 
πίστιν ἢ χοινωνεῖν τοῖς περὶ Εὐδόξιον - πέμπουσιν 
οὖν Εὐστάθιον τὸν Σεδαστείας, καὶ Σιλθανὸν τὸν 
Ταρσοῦ, καὶ Θεόφιλον τὸν Κασταθαάλων τῆς Κιλιχίας " 
oi x«l , πρὸς Λιθδέριον παραγεγονότες, κχαταγινώ- 
σχουσι μὲν ᾿Αρείον xal τῶν ὁμοίως αὐτῷ φρονούν- 
των χαὶ διδασχόντων " ἀποχηρύττουσι δὲ πᾶσαν 
αἵρεσιν ἐναντιουμένην τῇ πίστει τῆς ἐν Νικαίᾳ 
cuvódov* xal τὸ ὁμοούσιον μόνον δέχονται, ὡς tà 
ὁμοίῳ x«v' οὐσίαν ταυτὸν σημαῖνον. Ταύτην αὐτῶν 


τὴν ὁμολογίαν ἔγγραφον λαθὼν ὁ Λιδέριος, ἔχοι- 


29 THESAURI LIB. VI. 30 
νώνησεν αὐτοῖς" x«l γράμματα παρ᾽ αὐτοῦ J«6évrtc, Α gaverunt; synodoque ibi congregata, eadem de- 


ἔπλευσαν sig Σιχελέαν᾽ συνόδον δὲ χἀχεῖ συναχθεί- 
σης, χαὶ τὰ αὐτὰ ψηφισαμένων τῶν τῇδε ἐπισχόπων, 
ἐπανῆλθον. 

κ᾽, Kar' ἐχεῖνο δὲ χαιροῦ σύνοδον ἀγόντων ἐν Τυά- 
νοις Εὐσεδίου τοῦ Καισαρείας Καππαδοκίας, ᾿Αθανασίον 
᾿Αγχύρας, Πελαγίου Λαοδιχείας τῆς Συρίας, Ζήνωνος 
Τύρον, Παύλον ᾿Εμέσης, ᾽Οτρηΐου Μελιτηνῆς, Γρηγορίου 
Ναξιανζοῦ; xal πολλῶν ἄλλων, oizxei ἐν ᾿Αντιοχείᾳ τὸ 
ὁμοούσιον ἐψηφέσαντο ἐπὶ τῆς 'IoOuvoo βασιλείας, 
ἀνεγνώσθη τὰ Αἰθερίου καὶ τῶν ἀνὰ τὴν δύσιν γραμ- 
ματα" x«i περιχαρεῖς ἐπὶ τούτοις γενόμενοι, ἔγραψαν 
πάσαις ταῖς xarà τὴν ᾿Ασίαν ᾿Εχχλησίαις ἐντυχεῖν τοῖς 
τοιϑύτοις γράμμασι, χαὶ ἔτι ἦρος ὄντος, εἰς Ταρσὸν 
σννελθεῖν, "Hóu δὲ συνίστασθαι μελλούσης τῆς ἐν 


creverunt ac hujus insule episcopi, et reversi 
sunt. 


92&. Hoc autem tempore Tyani synodum agenti- 
bus Eusebio Cesarem in Cappadocia, Athanasio 
Ancyre, Pelagio Laodicee» in Syria, Zenone Tyri, 
Paulo Emese, Otrio Meletinze, Gregorio Nazianzi 
et multis aliis, qui et Antiochise consubstantialem 
Filium decreverant, Joviano imperante, lectee sunt 
Liberii et occidentalium litterte.Quibus letantes, ad 
omnes Asie Ecclesias scripserunt ut his litteris con- 
cordarent, et, dum adhuc ver esset, Tarsum con- 
venirent. Cum autem jam in eoessent ut synodum 
Tarsi haberent episcopi, quatuor et triginta asia- 


Ταρσῷ συνόδου, τριάκοντα χαὶ τέσσαρες “᾿Ασιανοὶ B tici episcopi Antiochie in Caria congregati ad 


ἐπίσχοποι, συνελθόντες ἐν ᾿Αντιοχεία τῆς Καρίας, 
τὴν μὲν ἐπὶ τῇ ὁμονοίᾳ τῶν ᾿Εχχλησιῶν σπουδὸν 
ἑπήνουν, παρητοῦντο δὲ τὸ τοῦ ὁμοουσίον' Οὐάλης δὲ ὁ 
Βασιλεὺς Εὐδοξίον σπουδῇ τὴν ἐν Κιλικίᾳ προσδοχω- 
μένην σύνοδον ἔλνσεν’ οἱ δὲ Μαχεδονιανοὶ ἀδιάφορον 
ἕως τινὸς χρόνου τὴν χοινωνίαν ἐποιοῦντο ἀνὰ ἐχχλησίας 
τὰς ἐν ἐχάστῃ πόλει, ἀλλήλοις τε ἐπιμιγνύμενοι x«l τοῖς 
ἐξ ἀρχῆς πρεσθεύουσι τὸ ὀμφούσιον. 

xf, Ἐπεὶ δὲ Οὐάλεντος τελευτήσαντος ᾿Γρατιανὸς 
ἐνομοθέτησε μετὰ ἀϑείας ἑχάστους θρησχεύειν ὡς 
βούλονται χαὶ ἐχχλησιάζειν, πλὴν Μανιχαίων χαὶ 
τῶν τὴ Φωτεινοῦ χαὶ Ἐῤνομίου φρονούντων, πάλιν 
ei πλείους ἐδογμάτισαν ἐχτρέπεσθαι τὴν τοῦ ὁμοου» 
σίον φωνήν. Ὁ δὲ Βασιλεὺς Θιοδόσιος ὁ Μέγας τοῦ 


Ecclesiarum concordiam ardorem laudavere, sed 
rejecere consubstantiale. Imperator autem Valens 
Eudoxii machinationibus synodum que in Cilicia 
fieri debebat, dissolvit. Macedoniani vero indiffe- 
renter cum aliis in singularum urbium ecclesiis 
aliquantum temporis communicabant, alii aliis 
immisti iisque qui ab initio cousubstantiale pro- 
fessi erant. 

25. Postquam autem, Valente mortuo, Gratianus 
legem tulit ex qua secure quisque ut vellet, Deum 
coleret et concionaretur, exceptis Manicheis iisque 
qui Photino et Eunomio consentiebant, rursum 
plerique docuerunt exstirpandam esse vocem 


."Consubstantialis . Imperator autem Theodosius 


ὁμοουσίου σπουδαστὴς ὧν, σύνοδον ἐπισκόπων ὁμο C Magnus, Consubstantialis fautor, synodum epis- 


δόξων ἑαυτῷ συνεχάλεσε βεδαιώσεως ἕνεχα τῶν ἐν 
Νιχαίᾳ δοξάντων ὑπολαδὼν δὲ δύνασθαι συντάξαι 
τῇ χαθόλου Ἐχχλησίᾳ τοὺς χαλουμένους Μαχεδονια- 
γοὺς, συνεχάλεσε xai τούτους συνῆλθον οὖν ἐν 
Κωνσταντινουπόλεε ἐχ τῶν ὁμοούσιον τὴν Τρίάϑδα 
δοξαξζόντων ἀμφὶ ἑχατὸν xal πεντήχοντα, ἐν οἷς ἦν 
Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ὁ Νύσσης Γρηγόριος (1), 
᾿Αμφιλόχιός τε x«i ἕτεροι τῶν ἐπισήμων τότε Πα- 
τέρων, οἱ δὴ πάντες ἐδέοντο τῶν Μαχεδονιανῶν 
ἐπιγνῶναι τὸ ὁμοούσιον, ἀναμιμνήσχοντες αὐτοῦς 
τῆς πρεσθδείας xci ὁμολογέας ἣν ἔθεντο πρὸς AtGfptoy 
τὸν Ῥώμης διὰ Εὐσταθίον xai Σιλδανοῦ x«i Θεοφῶν 
λον. Oi δὲ μηδέποτε ὁμοούσιον τῷ Πατρὶ τὸν Υἱον 
ἀναφανδὸν δοξάζειν εἰπόντες, εἰ xoi ἐναντία ταῖς 
πρὸς Λιδέριον ὁμολογίαις ἐροῦσιν, ἀπηλλάγησαν" οἱ 
δὲ τοῦ ἑτέρου μέρους ἐπιμείναντες xoi τὸ Πνεῦμα 
το ἅγιον, Ἑύριον χαὶ ζωοκοιὸν χαὶ £x τοῦ Πατρὸξ 
ἐχπορεύομενον xab τῷ Πατρὶ συμπροσχυνούμενον 
χαὶ συνδοξαξόμενον ϑογματίσαντες, ὡς χαὶ ἐν τῷ 
ϑείῳ συμβόλῳ ἔγκειται, χαὶ τὸν Μαχεδόνιον χαθυ- 
ποθαλόγτες ἀναθέματι, ὡσαύτως xxi τοὺς τὸ ὁμοιού- 
vie» xal ὅμοιον ἐπὶ τοῦ Υἱοῦ δοξάζοντας, xai μετὰ 
τὴν ἐν Νιχαίᾳ σύνοδον, δευτέραν ταύτην  sÜciÓg 
συστησάμενοι, ἀλλὰ xai κχανόνας ἐχθέμενοι πε 


(1) Hac fortasse occasioneS. Gregorius Nysse- 
Dus scripsit illos adversus Arium Macedonium- 


coporum sibi consentientium convocavit, ad con- 
firmanda ea que Nice decreta erant; possibile 
autem fore pulans catholice Ecclesie Macedonia- 
nos apponere, eos quoque convocavit. Convene- 
runt igitur Constentinopolim ex iis qui consub- 
stantialem Trinitatem confitebantur centum et 
quinquaginta circiter, in quibus erat Gregorius 
Theologus, et Gregorius Nyssenus, Amphilochi- 
usque et alii ex celeberimis hujus temporis Patri- 
bus,qui quidem omnes a Macedonianis petiere ut 
consubstantiale agnoscerent, in memoriam iis 
revocantes legationem et confessionem quas ad 
Liberium Rome per Eustathium et Silvanum et 
Theophilum miserant. lli autem se nunquam 


D Patri consubstantialem esse Filium aperte do- 


cuisse dicentes, etsi contrarium in sua ad Libe- 
rium confessione dixerint, dimissi sunt. Ceteri 
vero partium aliarum remanserunt, et postquam 
decreverunt Spiritum sanctum Dominum esse vi- 
vificantem et ex Patre procedere et cum Patre ado- 
rari et glorificari ut in divino symbolo scriptum 
est, Macedoniumque eosque qui Filium substantia 
similem vel simpliciter similem docebant anathe- 
mate percusserunt, eamque secundam piam sy- 


que tractatus, quos ego ex Vaticano codice edidi 
in Collectionis Vaticane tomo VIII. 


31 


nodum esse post Nicenam constituerunt, cano- 
nesque de diversis ecclesiasticis queestionibus com- 
posuere, deliberaüonem habuerunt, quem in sede 
Constantinopolitana statuerent. Imperator autem 
qui Gregorium Theologum admiratione proseque- 
batur, hoc episcopatu eum dignum esse decrevit ; 
consenserunt hujus synodi plerique. Ipse autem 
intelligens nonnullosobsistere presertimque /Egy- 
ptios, aliquanto post recusavit. Diodoro igitur 
teste, Nectarius Tarsensis, nondum baptizatus, eli- 
gitur et baptizatur, baptismalique adhuc veste in- 
dutus Constantinopolitanus episcopus ordinatur. 
20. Post hec autem convenientes Nectarius et 
alii Nicenam fidem confirmarunt et omnem here- 
sim excommunicaverunt, decreveruntque omnes 
ecclesias administrandas esse juxta veteres cano- 
nes, et episcopos in propriis ecclesiis manere de- 
bere: neque ad externas procedere neque non 
vocatos se peregrinis ordinationibus injicere, ut 
prius fiebat, et sepius accidebat, male habita 
eatholica Ecclesia ; ea autem quee acciderent apud 
uniuscujusque nationis concilium administranda, 
ut optime fieri posset. Post Rome episcopum, 
presidentiam habere Constantinopolis episcopum, 
quippe qui nove Rome thronum occuparet. Con- 
firmaveruntque rursum Nicenam fidem, et patri- 
archas constituerunt distribuentes provincias, ita 
ut episcopos ultra suam diccesim ad externas 
ecclesias non accederent. Sortitur vero imperato- 
riam urbem et Thraciam Nectarius ; patriarcha- 
tum autem Pontice diceceseos Helladius Ceesareee, 


et Gregorius Nyssee, et Otreius Melitense, Asiaticam 


sortiuntur Amphilochius Iconii et Optimus Antio- 
chie in Pisidia, /Egypti vero regiones Timotheo 
Alexandrie commisse sunt. Orientalium autem 
ecclesiarum administrationem Pelagio Laodicee, 
et Diodoro Tarsi tradidere, salva Antiochene ec- 
clesie dignitate, quam Meletio, qui aderat, dede- 
re. Definivit autem synodus provincie synodo, si 
opus esset, ea 48 per singulas provincias con- 
tingerent, curanda esse. Examini quoque subjecta 
sunt que& ad Maximum spectabant, quem Alexan- 
drinum genere, cynicumque ratione vivendi phi- 
losophum, ardentem vero Nicense doctrine fauto- 
rem clam /Egyptii tum congregati ordinaverant, 
episcopumque Constantinopolis constituerant , 
Gregorio Theologo hanc sedem adhuc tenente. Et 
decretum est nunquam illum fuisse episcopum, 
neque esse , neque clericos ab ipso ordinatos, sed 
manere irrita quee de illo et ab illo facta fuerant. 


NICETE CHONIATE 


32 


Α διαφόρων ἐχχλησιαστιχῶν ξητημάτων, ἐδουλεύσαντο 
τίνι δέοι τὴν ἐπισχοπὴν Κωνσταντινουπόλεως ἐπι- 
τρέψαι. 'O δὲ βασιλεὺς, θαυμάξων τὸν Γρηγόριον 
τὸν Θεολόγον, τῆς ἐπισχοπῆς ἄξιον ἐψηφίξετο ταύ- 
τῆς συνύνουν δὲ καὶ τὴς συνόδου οἱ πλείονες. 'A2' 
αὐτὸς, αἰσθόμενός τινας ἀνταίρειν, 
τοὺς 


χαὶ μάλιστα 
ἀπ᾿ Αἰγύπτου, παρῃτήσατο μετὰ καιρόν" 
Διοδώρον τοίνυν μαρτυρίᾳ Νεχτάριος συγχαλητιχὸς 
ὁ Ταρσεὺς ἀμύητος ὧν ψυφίξεται χαὶ μνεῖται, χαὶ 
τὴν μυστιχὴν ἔτι ἐσθῆτα ἠμφιεσωένος χειροτονεῖται 
Κωνσταντινουπόλεως ἐπίσχοπος. 
xc. Μετὰ δὲ ταῦτα συνελθόντες Νεχτάριος x«i οἱ 
ἄλλοι, τὸν ἐν Νιχαίᾳ πίστιν ἐχύρωσαν, xai πᾶσαν 
αἵρεσιν ἀπεχήρνξαν, x«i διοικεῖσθαι τὰς πανταχοῦ 
διέταξαν Ἐχχλυσίας χατὰ τοὺς πάλαι χανόνας, χαὶ 
τοὺς ἐπισχόπους ἐπὶ τῶν ἰδίων μένειν ᾿Εχχλησιῶν, 
x«i μὴ ταῖς ὑπερορίοις προθαίνειν, μήτε ἀχλήτονς 
χειροτονίαις ἀλλοτρίαις ἑαυτοὺς ἐπιδαάλλειν, χαθὰ 
πρότερον, ὡς ἔτυχε πολλάχις χαὶ συνέδη, διωχο- 
μένης τῆς χαθόλου Ἐχχλχσίας" τὰ δὲ παρ᾽ ἑχάστην 
συμθαίνοντα τὴν τοῦ ἔθνους σύνοδον, ὡς ἂν ἄριστα 
φανείη, διοιχεῖν: μετὰ δὲ τὸν Ῥώμης, τὸν Κων- 
σταντινουπόλέως ἐπισχοπὸν τὰ πρεσδεῖα ἔχειν, ὡς 
τὸν θρόνον ἐπισχοπεύοντα τῆς νέας Ῥώμης" ἐθε- 
βαίωσάν τε αὖθις τὴν ἐν Νιχαίᾳ πίστιν, x«l πα- 
τριάρχας χατέστησαν διανειμάμενοι τὰς ἐπαρχίας" 
ὥστε τοὺς ὑπὲρ διοίκησιν ἐπισχόπους ταῖς ὑπερο- 
ρίοις ᾿Εχχλῃσίαις μὴ προθαίνειν. Κληροῦται δὲ τὴν 
μὲν βασιλίδα πόλιν χαὶ τὴν Θράχην Νεχτάριος" τὴν 
δὲ τῆς Ποντιχῆς διοιχήσεως πατριαρχέαν ᾿Ελλάδεος 
( ὁ Καισαρείας, χαὶ Γρηγόριος ὁ Νύσσης, καὶ ᾿᾽Οτρήϊζος 
Ü Meuzovigc τὸν ᾿Ασιανὸν. δὲ λαγχάνουσιν ᾽Αμφι- 
λόχιος ὁ Ἶχονίον, xai Ὄπτιμος ὁ ᾿Αντιοχείας τῆς 
κατὰ Πισιδιαν' τὰ δὲ χατὰ τὴν Αἴγνπτον Γιμοθέῳ 
τῷ ᾿'Λλεξουδρείας, προσενεμήθη" τῶν δὲ xarà τὴν 
ἀνατολὴν Ἐχχλησιῶν διοίκησιν ἐπέτρεψαν Πελαγίῳ 
τῷ Λαοδικείας, καὶ Διοδώρῳ τῷ Ταρσοῦ, φυλάξαν- 
τες τὰ πρεσδεῖα τῆς ᾿Εχχλησίας τῶν ᾿Αντιοχέων, 
ἅπερ ἔδοσαν τῷ Μελετίῳ παρόντι. Ὥρισε δὲ ὥστε, 
εἰ χρεία χαλέσοι, τὰ x«Ü' ἑχάστην ἐπαρχίαν τὴν 
τῆς ἱἑπαρχίας σύνοδον διοιχεῖν, ᾿Εζητήθη δὲ xci τὰ 
χατὰ Μάξιμον, ὃν ᾿Αλεξανδρέα τὸ γένος ὄντα, χννι- 
xov τε φιλόσοφον τὸ ἐπιτήδευμα, σπουδαῖον δὲ περὶ 
τὸ δόγμα τῆς ἐν Νικαίᾳ συνόδου, χλέψαντες τὴν 
χειροτονίαν οἱ τότε ἐξ Αἰγύπτου συνεληλυθότες, 
ἢ ἐπίσχοπον Κωνσταντινουπόλεως χατέστησαν, ἔτι Γρηγο- 
βίον τοῦ Θεολόγον τὸν θρόνον τοῦτον διέποντος" χαὶ 
ᾧρίσθη μήτε γεγενῆσθαι τοῦτον μήτε εἶναι ἐπισχοπον 
μήτε χληριχοὺς τοὺς παρ᾽ αὐτού χειροτονηθέντας, ἀλλὰ 
μένειν ἄκυρα τὰ ἐπ᾽ αὐτῷ xai παρ᾽ αὐτοῦ πεπραγμένα. 


83 THESAURI LIB. VIII. 34 





NICET/E CHONIAT Δὲ 


EX LIBRO VIII 
THESAURI ORTHODOX/E FIDEI 


Περὶ Νεστορίον. 


α΄. Νεστόριος ὥρμητο μὲν ἐν Γερμανιχέων πολίχνης, 
ὀὐχ οἶδα ποταποῖς τὸ ἐξ ἀρχῆς ἐχτεθραμμένος ἐπιτη. 
ϑεύμασιν, ἄλλην δὲ ἐξ ἄλλης ἀμείόων χώραν, καθάπερ 
Αἰγνπτιαχή τις μάστιξ, τῇ μεγάλῃ τῶν ᾿Αντιοχέων 
ἐνέσχηψε πόλει. Ἐν ταύτῃ λόγων ἐλευθερίων μετρίως 
μετεσχηχῶς, φωνόν τε ὅτὶ χαλλίστην καὶ μεγίστην 
ἀσχήσας, τὴ Ἐχχλησία τοῦ Θεοῦ προσιῶν εἰσεφθάρη, 
καὶ τῷ καταλόγῳ τῶν πρεσδυτέρων ἐναρίθμιος γεγονὼς, 
τὸν τε τοῦ Θιοῦ λαὸν διδϑάσχειν πεπιστευμένος, ἔδειξεν 
εὐθὺς ἐν προοιμίοις οἷος παρὰ πάντα τὸν βίον γενήσεται" 
οὐ γὰρ τὸν εὐγενῇᾷ xol γόνιμον, καὶ ysopyücet ψνχὰς 
ἀνθρώπων δννάμενον ἐζήλωσε χαραχτῆοα τῶν λόγων, 
αλλὰ πρὸς τὸ δημοτερπὲς ἀποχλίνας, xai τῶν εἰς ἀέρα 


De Nestorio. 


1. Nestorius ortus erat ex Germanie oppido, 
nescio quibus ab initio disciplinis eruditus ; de 
loco autem in locum migrans, tanquam quoddam 
AKgyptiacum flagellum, in magnam Antiocheno- 
rum urbem irruit. Ibi mediocriter bonarum artium 
particeps effectus, vocemque pulcherrimam ac 
optimam exercitio adeptus, in Dei Ecclesiam ir- 
repsit et catalogo presbyterorum adscriptus, Dei- 
que populum docendi curam sortitus, ab initio 
exhibuit qualis per totam vitam futurus esset. 
Non enim ingeniosum et nobilem et animis exco- 
lendis aptum sectatus est orationum ecaracterem, 
sed ad populi adulationem proclivis plausuumque 


λυομένων κρότων θηρευτὴς ti x«i τις ἄλλος γενόμενος, τὸ B in aerem dissipatorum ut qui maxime amator, 


συρφετῶδες xal ἀστάθμητον πλῆθος πρὸς τὸν οἰχεῖον 
ἐξεκαλέσατο πόθον, φαιὸν περιδεθδλημένος ἱμάτιον; 
ἐστυγνακὼς βαδίξων, τοὺς ἀγοραίους ἐχκλίνων θορύβους, 
&ypórgrt σώματος τὸ δοχεῖν ἐγχρατεντὴς εἶναι θηρώ- 
μένος, οἴχφε τὰ πολλὰ βιδλίοις προσανέχων, xai καθ’ 
ἡσυχίαν ἐκυτῶ σνγγινόμενος, τοιούτοις σχήμασι χαὶ 
πλάσμασι τοὺς πολλοὺς δελεάζων, μέχρι πόῤῥω 
προῆλθε τῆς ὑἡλιχίας, τὸ δοχεῖν Χριστιάνὸς εἶναι πρὸ 
τοῦ εἶναι διώχων͵ καὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ δόξης τὴν ἑαυτοῦ 
προτιμῶν, 

β΄. Ἐπεὶ δὲ χατὰ τὸ εἰρημένον τῷ Δεσπότῃ, οὐδὲν 
χρυπτὸν ὃ οὐ γνωσθήσεται, οὐδὲ ἀπόχρυφον ὃ οὐ μὴ 
εἰς φανερὸν ἔλθῃ, xxi τὰ χαλὰ ἔργα πρόδηλά ἐστι, 
xai τὰ ἄλλως ἔχοντα χρυδῆναι οὐ δύναται, χατά 
τὴν ἀνεξιχνίαστον τῶν τοῦ Θεοῦ χριματων ἄδυσσον, 
χαὶ Νεστόριος ψήφῳ τῶν περὶ τὰ βασῶᾶεια καὶ τοὺς 
θρόνους, x«i αὐτοῦ τηνιχαῦτα τῆς οἰχουμένης τὰ 
σχῆπτρα διέποντος, τῆς χατὰ Κωνσταντινούπολιν 
τῶν ὀρθοδόξων χαθολιχῶς Ἐχχλησίας τὴν προστα- 
σίαν πιστεύτται, οὐδὲν δὲ ἧττον xai τῆς οἰκουμένης 
ἁπάσης. Ὡς δὲ τὸν μέγιστον ἐχεῖνον χατέλαθδε 
θρόνον, χαθχπερ τινὰ τυραννίδα τῆς ἀρχιερωσύνης 
τὸν προστασίαν ἁρπάσας, οὐχέτι κατέχειν ἐν ἑαυτῷ τὴν 
ὠδῖνα τῆς ἀσεδείας οἷός τ᾽ ἦν, ἀλλ’ ἀπὸ τῆς ἐξονσίας 
προτλαδὼν ἀμαθῇ παῤῥησίαν, εἰς μέσον ἄγει xoi προτί- 
θησιν ἅπασιν, ἣν πάλαι συνέλαθδε χατὰ τοῦ Μονογενοῦς 


vilem et instabilem plebeculam suo desiderio im- 
buebat, fusco indutus pallio, tristis incedens, fori 
tumultum evitans, corporis pallore temperans vi- 
deri cupiens, domi plerumque libris incumbens 
et per otium secum conversans, tali habitu et for- 
ma multitudinem captans, ad multam eetatem 
proeessit, Christianus videri potius quam esse 
peroptans, et Christi glorie propriam gloriam an- 
teponens. 


2. Cum autem, ut a Domino dictum est, nihil 
sit secretum quod non sciatur, nihil obscurum 


C quod non reveletur, et bona opera manifesta sint 


et mala nequeant occultari, juxta investigabilem 
judiciorum Dei abyssum, et Nestorius eorum suf- 
fragio qui regiis et thronis assident et ipsius qui 
tum temporis orbis universi scepira tenebat, or- 
thodoxorum catholice Constantinopolitane Eocle- 
sie preficitur, nec minus quam universo terra- 
rum orbi. Ubi autem in. maximam illam sedem 
ascendit rapuitque presidentiam tanquam tyran- 
nidem quamdam episcopatus, non jam in se cohi- 
bere valuit impietatis partum, sed ex sua potentia 
inauditam concipiens audaciam, in medium ad- 
ducit prefertque cunctis quam jam dudum imagi- 
natus esset in unigenitum blasphemiam, et bellum 


βλασφημίαν, καὶ πόλεμον ἄντιχρνς xarà τῶν ἀποστολι- p) palam adversus apostolica dogmata suscitat ; et 


χὼν αἱρεῖται δογματων" καὶ τῶν ἁγίων Πατέρων, ἀφ᾽ 
οὗ χατηγγῶ τό Ἐὐαγγέλιον τῆς τῶν ὀρθοδόξων χαθη- 


sanctorum Patrum, ex quo annuntiatum est Evan- 
gelium orthodoxorum ducum fidei,expellere cona- 


γησαμένων πίστεως, ix6d)tw πειρᾶται τοὺς λόγους, — tur voces, turbans quidem regie civitatis Eccle- 


35 NICETAE CHONIATAR | 36 
siam, turbans et orbem universum. Neque a divi- Α ταράττων μὲν τῆς Βασιλίδος πόλεως τὴν Ἐχχλησίαν͵ 


no Paulo clamante conversus : Qui vos turbat, ju- 
dicium feret, quicunque sit ; sed super candela- 
brum divine episcoporum cathedre non veritatis 
lumen, sed impietatis tenebras ponit. 


3. Fit autem illi primum innovationis tentamen 
non oportere sanctissimam Virginem Dei Verbi 
secundum carnem matrem Dei matrem oonfiteri, 
sed tantum Christi, dum contra vetustissieni Ec- 
clesie precones, secundum apostolicam traditio- 
nem, Dei Matrem eam nominandam esse docerent 
et Domini Matrem credendam. Age vero, et blas. 
phemam hanc verborum artem nemini prius no- 


tam observa: « Christi appellatio, inquit, duas na- p 


turas significat, Unigeniti nempe divinitatem et 
humanitatem ; Dei autem sejuncta vox simplicem 
et incorporalem Dei Verbi substantiam praebet ; 
vox autem Àomo solam humanam ostendit natu- 
ram : ideo Christi genitricem, inquit, non autem 
Dei, Virginem confiteri necesse est, ne forte no. 
bis accidat ut Dei Verbum principium exsistendi 
ex sancta Virgine acceperit ; atque ita prius geni- 
tam esse matrem quam ille qui ex ea natus est, 
confiteri cogamur. » 


&. Ne autem videamur vanis injuriis sic homi- 
nem persequi, eum ipsum per ea que dixit, pro- 
prie impietatis testem faciemus. Suis enim cogita- 


tionibus omnem apostolicarum doctrinarum me- ( 


moriam transgressus et cujuslibet sancti, in or- 
thodoxorum ecclesia multas istiusmodi proclama- 
vit voces : « Non peperit, o optime, Deum Maria, 
sed hominem peperit divinitatis instrumentum. 
Et in aliis rursum nugatoriis irreprehensibilem 
Matrem gentium diis assimilat. Judaicam enim 
sententiam amplexus, non Verbo carnem factum 
esse absolute dicebat, sed in quodam homine in- 
habitasse, ut in aliquo prophetarum et sibi hunc 
proprium peculiari amore fecisse; et esse quidem 
alium Filium, alium vero dici, neque esse genui- 
num Filium, sed adoptivum qui hoc nomine di- 
cebatur, Jesum Christum. Inde dictum esse duos 
esso Filios, neque unum tantum. Itaque synodali 


suffragio et regia voluntate episcopatu expellitur ; D 


et Oasim inhabitare jussus, future impiorum po- 
ne preludium accepit, sua propria dementia ab- 
sumptuset in seadimplensillud Apostoli oraculum: 
Quorumdam hominum culpa manifeste ducunt ad 
damnationem. Suscitavit enim in illum Deus spiri- 
tum Cyrilli Alexandrie patriarche ; qui ad ipsum 
Nestorium scripsit, eum in orthodoxorum fidem 
impellens et hortans ut Dei Matrem sanctissimam 


Mariam nominaret ac crederet. Cum autem preci- - 


bus non cederet, alteram rursus misit epistolam; 
conrtadicente autem illo, convocatur postea Ephe- 


ταράττων δὲ xal τὴν οἰχουμένην ἅπασαν" o)dt τοῦ θεσ- 
πεσίον Παύλον χεχραγότος ἐπιστρεφόμενος. Ὁ δὲ 
ταράσσων ὑμᾶς βαστάσει τὸ χρῖμα, ὅστις αν ir 
ἀλλ᾿ ἐπὶ τὴν λυχνίαν τοῦ θείου τῶν ἀρχιερέων βήματος 
οὐ τὸν λύχνόν τς ἀληθείας, ἀλλὰ ξόφον τίθησι τῆς 
ἀσεθδείας. 


* 


v. Γίνεται δὲ αὐτῷ πρῶτον τῆς καινοτομίας 
ἐγχείρημα τὸ μὴ δεῖν τὸν ἁγίαν Παρθένον τὴν τοῦ 
Θεοῦ Λόγον χατὰ σάρχα μητέρα Θεοτόχον ὁμολο- 
γεῖν Χριστοτόχον δὲ μόνον, τῶν πάλαι χαὶ τῶν προ 
πάλαι τῆς Ἐχχλησίας κορύχων, χατὰ τὴν ἀποστο- 
λικὴν παράδοσιν, Θεοτόχον δοξαζόντων ὀνομάζειν x«l 
πιστένειν τὴν τοῦ Κυρίον Μωτέρα. Φέρε μοι λοιπὸν 
καὶ τὴν βλάσφημον τεχνο)ογίαν παρατήρῃσον, οὐ- 
δενὶ πρότερον ἐγνωσμένην. Ἡ τοῦ Χριστοῦ προση- 
γορία, φησὶ, τῶν δύο φύσεων σημαντιχὴ, τῆς τε 
θεότητος τοῦ Μονογενοῦς χαὶ τῆς ἀνθρωπότητος" 
à δέ τοῦ Θεοῦ ἀπολύτως λεγομένη φωνὴ τὴν ἀπλᾷν 
x«i ἀσώματον τοῦ Θεοῦ Λόγου παρίστησιν οὐσίαν" 
à δὲ τοῦ ἄνθρωπος μόνην τὴν ἀνθρωπείαν ὑποδεί- 
xvuct φύσιν" διὰ τοῦτο Χριστοτόχον, φησὶν͵ ἀλλ᾽ 
οὐ Θεοτόχον τὸν Παρθένον ὁμολογεῖν ἀναγκαῖον, 
μύέποτε λάθωμεν pw» τοῦ εἶναι λέγοντες τὸν Θεὸν 
Λόγον ἐκ τῆς ἀγίας εἴληφότα Παρθένου" καὶ οὕτω 
προγενεστέραν τὴν μυτέρα τοῦ γέννηθέντος ἐξ 
«αὐτὸς, χατὰ τὸ ἀχόλουθον, ὁμολογεῖν βιασθῶ- 
μεν. 

δ, Ἵνα δὲ μὴ ϑόξωμεν λοιδορίαις χεναῖς ταῦτα 
τοῦ ἀνδρὸς χατηγορεῖν, αὐτὸν ἐχεῖνον olo εἶπε τῆς 
οἰκείας δυσσεβείας ποιάσομαι μάρτυρα. Ἰῶν γὰρ 
ἀποστολιχῶν διδαγμάτων xai παντὸς ἁγίον μνήμην 
τὰς ἑαυτοῦ διανοίας ὑπερορίσας, ἐν τῇ τῶν ὀρθοδό- 
be» ἐχχλησίᾳ πολλὰς τοιαύτας ἐξεδόησε φωνάς" 
« Οὐχ ἔτεχεν, ὦ βῶτιστε, Μαρία Θεὸν, ἀλλ᾽ ἔτεχεν 
ἄνθρωπον θεότητος ὄργανον. » Καὶ ἐν ἑτέροις πάλιν 
φληνάφοις ἀνέγχλητον μητέρα Ἑλλήνων θεοῖς ἐπει- 
σάγων. Ἰουδαϊκὸν γὰρ ἀναδεξάμενος φρόνημα, οὐ 
τὸν Λόγον σαρχα ἀτρέπτως γεγενῆσθαι ἔλεγεν, ἀλλ᾽ 
εἴ, τινὰ ἄνθρωπον ἑνοιχῆσαι, ὡς εἰς ἕνα τῶν προ- 
φητῶν, x«i ἰδιοποιεῖσθαι τοῦτον ἑξαιρέτῳ ἀγαπήσει" 
καὶ εἶναι μὲν ἄλλον vióv, ἄλλον δὲ λέγεσθαι μὲν, μὴ 
εἶναι δὲ γνήσιον, θετὸν δὲ υἱὸν τὸν λεγόμενον 'In- 
σοῦν Χριστόν" ἐντεῦθεν δύο Υἱοὺς, xal μὴ ἕνα, 
λέγεσθαι εἶναι. Ὅθεν τῆς ἀρχιερωσύνης ἐκθάλλεται 
ψήφῳ [σνυνοδικῇ) καὶ βασιλικῷ νεύματι" xol τὴν 
"“Ὅασιν χαταδιχασθεὶς οἰχεῖν τῆἧς μελλούσης τῶν 
ἀσιδῶν χολάσεως ἐδέξατο τὰ προοίμια, παρανά- 
λωμα τς οἰχείας φρενοδλαθείας γενόμενος, χαὶ 
ἐφ᾽ ἑαυτῷ πληρώσας τὸ ἀποστολιχὸν ἐχεῖνο λόγιον, 
ὅτι Τινῶν ἀνθρώπων αἱ ἁμαρτίαι πρόδηλοί εἰσι, 
προάγονσαι εἰς χρίσιν, Ἐξήγειρε γὰρ ὁ Θεὸς xar' 
αὐτοῦ τὸ πνεῦμα Κυρῶλου πατριάρχον ᾿Αλεξαν- 
δρείας, καὶ γράφει πρὸς αὐτὸν Νεστόριον, εἰς τὸν 
ὀρθόδοξον ἐμδιθάζων πίστιν, x«l Θεοτόχον τὴν ἀγέαν 
Μαρίαν παρακαλῶν ὀνομάζειν τε χαὶ φρονεῖν. Ὡς 
δὲ οὐχ ἐνεδίδον, ἕτερα πάλιν ἔπεμψε γράμματα" 
ἀντιλέγοντος δὲ αὐτοῦ, χαὶ πρὸς ταὐτὰ σύνοδος ἕν 
€ - 


81 THESAURI LIB. iX. 38 


Ἐφέσῳ — Guyxporsitat, 
Νεστόριος παρὰ τοῦ ἐπάρχον τῆς πόλεως χαὶ ἑτέρων 
πολλῶν, 

€. Θεοδόσιος δὲ ὁ νέος τὰς ἡνίας τότε τῆς βασι- 
λείας ἐνεχείριστο " χαὶ προήδρευεν ἐν ταύτῃ τῷ 
τρίτῃ συνόδῳ Κύριλλος ᾿Αλεξανδρείας, Κελεστῖνος 
Ῥώμης (1), ᾿ἸἸονδενάλιος Ἱεροσολύμων, ᾿Ακχάχιος 
Μιελιτηνῆς. Kol καθαιρεῖται μὲν Νεστόριος, χν- 
ροῦνται δὲ χαὶ ài προγενέττεραι δύο σύνοδοι, τέλειόν 
τε αὐτὸν χαὶ ἕνα Υἱὸν ἦν θεότητι, καὶ τέλειον ἐν 
ἀνθρωπότητι ὁμολογοῦσι, χαὶ ἕνα χαὶ οὐ δύο Υἱοὺς, 
ὡς δηλοῖ ὁ παρ᾽ αὐτῶν ἐχφωνηθεὶς ὄρος" xal οὕτως 
ἡ σύνοδος ἀπολύεται, ᾿Ιωάννον δὲ τοῦ τῷς ᾿Αντιο- 
χείας, xai Θεοδωρήτου Κύρου ἀνθισταμένων τῷ 
μακαρίῳ Ἀνρίλλῳ, χατὰ πρόφασιν τοῦ δοχεῖν χωρὶς 


καὶ παραπέμκιται ἐχεῖσε Α sum synodus et ad veniendum invitatur Nesto- 


rius ab civitatis achiepiscopo et multis aliis. 


5. Theodosius vero junior tune temporis impe- 
rii habenas tenebat ; et huic synodo preefuerunt 
Cyrillus Alexandrie, Colestinus Rome, Juvenalis 
Hierosolyme, Acacius Melitense. Et deponitur qui- 
dem Nestorius, confirmantur due priores synodi, 
perfectumque ipsum et unum Filium in divinitate 
et perfectum in humanitate conftentur, et unum 
neque vero duos Filios esse, ut manifestat procla- 
mata ab illis definitio. Atque ita solvitur synodus. 
Joannes vero Antiochie, et Theodoretus Cyri 
beato Cyrillo resistentes sub eo pretextu quod 
sine ipsis proclamata esset definitio, dum tamen 


αὐτῶν ixpwwgÜdvat τὸν ὄρον, καίτοι γε τοῦ μεγάλον p magnus Cyrillus eos per multos dies exspectas- 
Κυρῶλον éxi πολλὰς ἡμέρας ἐχϑδεξαμένον αὐτοὺς, δοῖ, reipsa vero contentiose nec recte erga illum 
τῷ δὲ ἀληθείᾳ ἐριστιχῶς πρὸς αὐτὸν χαὶ οὐχ ὀρθῶς 86 habentes, abierunt et ipsi discordes ad pro- 
διαχειμένων, μετέδαινον χαὶ αὐτοὶ ἀσύμφωνοι πρὸς — prios sensus, multum interea tumultum exoitane 
τὰ (dix, πολλὰ μεταξὺ θορυθδήσαντες' ὡς χαὶ Θεο- (es; ita ut Theodoretus contra duodecim Cyrilli 
δώρήτον κατὰ τῶν δώδεκα κεφαλαίων Κυρῶλον ἕτερα — capita alia duodecim capita composuerit, et rur- 
δωδεχα συντάξαι χεφάλαια" x«l παλιν αὐτὸν KópO- sus ipse Cyrillus ad ea se defenderit, commode- 
λον πρὸς ταῦτα dmoloyácacÓe:, xci δεόντως τὰ — que propria stabilierit capita. Postquam autem 
ἴδια συστῆσαι χεφάλαια, Θεοδοσίον δὲ βασιλέως imperator de his monitus est, in eos, presertim 
ταῦτα ἐπεγνωχότος, x«l χινηθέντος xxi x«0' ix«ré- — vero in sanctum Cyrillum iratus est. Quapropter 
po» μὲν, μάλιστα δὲ χατὰ Κυρῶλον τοῦ ἐν ἁγίοις, | ad eum missus est, Acacius Melitenee, vir pius ae 
πέμπεται ἐνταῦθα ᾿Αχάχιος ὁ Μελιτηνῆς ἀνὴρ θεο- — doctus, in summam provectus prudentiam, qui 
cxGhe καὶ λόγιος, εἰς ἄκρον ἐληλαχὼς εὐλαδείας, — acta synodi regi declaravit ejusque animum com- 
καὶ τὰ τῆς συνόδον ἐμφανίζει τῷ βασιλεῖ, x«l τὸν — posuit; et quse proclamata fuerant, vim acce- 
τούτου χαταστῶλει θυμόν: x«i τὰ ἐχφωνηθέντα τὸ — pere. Cyrillus vero in propriam rediit civitatem ; 
κῦρος λαμόανουσι * x«l Κύριδλος tt; τὴν ἰδίαν ἀπαί- οἱ qui discordabant unitatem recepere. 
0st πόλιν xal ἕνωσιν οἱ διεστῶτες δέχονται. C 


(1) Perversus ordo. 





NICET/E CHONIATZE 


EX LIBRO IX 
THESAURI ORTHODOX E FIDEI 


Ilt. Εὐτνχοῦς. D 

εἰ. Ἔν τῷ χρόνῳ τὺς D«cOs(a; Θεοδοσίον τοῦ 
νέου ἦν τις χατὰ rà)» βασιλίδα κόλιν ἀρχιμανδρίτης, 
ὀνομαξόμενος μὲν Εὐτυχὴς, ἡγούμενος δὲ μοναστη- 
βίου, ὃ πρώην μὲν ὑπὸ τὸν ὅρον τοῦ ἐδδόμον ὧν, 
χαὶ τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἔξω διέχειτο, xol τοῦ 
Ἰὼδ ἐκελέγετο, νῦν δὲ ἐντὸς αὐτῆς ὁρᾶται, xoi τῷ 
τοῦ ἁγίου Μωκχίου vt» Guvopopti: xol τιμῶνται ἐν 
αὐτῷ Φαῦστος xai Δαλμάτιος σὺν Ἰσαακίῳ, ὡς 
διξαμένης ἐς ὕστερον πλατυσμὸν τῆς Κωνσταντι- 
γουπόλεως παρὰ τοῦ αὐτοῦ Θιοδοσίον, ὑφ᾽ οὗ xai τὰ 
χιρσαῖα τείχῃ τῷς αὐτῆς φασιν πόλεως δι᾽ ὑμερῶν 


De Eutychete. 

1. Regnante Theodosio juniore, in urbe regia 
versabatur quidam archimandrita, Eutyches no- 
mine, monasterio autem prefectus, quod quidem 
prius in septimi finibus erat et extra Constantino- 
polim jacebat et de Jobi nomine dicebatur: nune 
autem intra urbem videtur et sancti Mocii tem- 
plo confine est; et honorantur in eo Faustus et 
Dalmatius cum Isaaco. Recepit enim postea ab 
ipso Theodosio extensionem Constantinopolis, & 
quo, ut aiunt, terrestria urbis hujus menia intra 
dies sexaginta erecta sunt. An vera sit hec fama 


39 


phemans dicebat se scire Dominum nostrum Je- 
sum Christum ex duabus constitisse naturis ante 
unionem, ex unica vero post unionem ; et sanc- 
tissimam quidem Virginem consubstantialem no- 
bis esse; qui autem ex ea carnem receperat, Deum 
Verbum non nobis esse consubstantialem. Corpus 
enim, inquit, Christi corpus dico, non jam est 
eorpus hominis. lllius amicus et familiaris Euse- 
bius Dorylese episcopus sepius illum hortatus est 
ut talia dogmata recte fidei contraria non diceret: 
cum autem illum immutabilem cerneret, Fla- 
viano tunc temporis Constantinopolis patriarche 
denuntiavit. 

2. Qui cum Eutychen ad se vocasset, et rem una 
oum ibi versante episcoporum synodo examinas- 
set, Eutyches se condemnatum videns, cuidam 
Nomo nomine, et tunc temporis consuli et Chrysa- 
pho cubiculario cognomento Zymbse ipsi consen- 
tientibus persuasit ut imperatorem de iis quee ad 
ipsum spectabant, certiorem facerent, a patriar- 
cha male haberi virum pium etjustum. Quo facto, 
Florentius patricius a consulibus et proconsulibus 
missus est sessurus in Flaviani synodo Eutychem- 
que injuria vexari non permissurus. Secundo 
igitur statuto examine, magis etiam quam prius 
male doctrine convictus est Eutyches et sacer- 
dotio depositus est. Sed Nomus et Chrysaphius, 
levi imperatoris animo abusis, eum adduxere ut 
synodum juberet fieri Ephesi et judicari sanctis- 
simum Flavianum cum Eutyche deposito, judi- 
cante Dioscoro Alexandrie cum Eutyche consen- 
tiente, presente et Barsumo presbytero et archi- 
mandrita cujusdam in Oriente monasterii, qui ut 
orthodoxus habebatur vitaque irreprehensibilis, 
cum tamen alius esset Eutyches quoad heresim ; 
preesse autem synodo Dioscorum Alexandrie, Ju- 
venalem Hierosolyme, Thalassium Cesars, Euse- 
bium Ancyre in Galatia, Basilium Seleucie in 
Isauria, Eustathium Beryti: omnemque auctori- 
tatem et dominationem Dioscorum habere; adesse 
et Flavianum Constantinopolis, et Eusebium Do- 
rylee, nihil eos agere tamen aut dicere, ut non 
habentes judicantium ordinem sed aliorum exs- 
pectantes suffragia, quoniam, inquit, ea que ab 
iis decisa sunt, uunc judicantur. 


NICETAE CHONIAT/E 
non accurate scio. Improbus igitur Eutyches blas- À ἀνεγερθῦναι ifüxovrar ii δὲ xai ἀληθὴς ὁ λόγος 


&0 


οὗτος, ἀχριδῶς οὐχ ἴσημι. Οὗτος οὖν ὁ δείλαιος 
Εὐτυχὴς βλασφημῶν ἔλεγεν εἰδέναι τὸν Κύριον 
ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἐκ δύο μὲν φύσεων πρὸ τῆς 
ἑνώσεως, μιᾶς δὲ μετα τὴν ἕνωσιν’ χαὶ τὴν μὲν 
ἀγίαν Θεοτόχον ὁμοούσιον ἡμῖν ὑπάρχουσαν, τὸν δὲ 
ἐξ αὐτῆς σαρκωθέντα Θεὸν Λόγον οὐχ ὁμοούσιον 
ἡμῖν. Σῶμα γὰρ, φησὶ, λέγω τὸ τοῦ Χριστοῦ σῶμα, 
οὐχέτι δὲ χαὶ σῶμα ἀνθρώπου. Τούτῳ Üec x«i 
γνώριμος ὧν Εὐσέδιος ὁ Δορυλαίον ἐπέσχοπος, πολ- 
λάκις παρύνεσς μὴ τοιαῦτα λέγειν ἀλλότρια τῆς 
ὀρθῆς δόγματα πίστεως" ὁρῶν δὲ ἀμεταθέτως ἔχοντα, 
Φλαδιανῷ προσήγγειλε τὸ τωνιχαῦτα πατριάρχῃ 
Κωνσταντινουπόλεως. 
β᾽. OÀ μεταχκαλεσαμένον τὸν Εὐτυχέα, x«i μετὰ 
B τὸς ἐνδημούσης τῶν ἐπισχόπων συνόδου τὸ πρᾶγμα 
ξητήσαντος, ἰδὼν Εὐτυχὴς χαταχρινόμενον ἑαντὸν, 
Νόμον τινὰ χαλούμενον χαὶ ὕπατον ὄντα x«t ἐχεῖνο 
χαιροῦ, πρὸς δὲ x«i Χρυσάφιον χουθδιχονλάριον τὸν 
ἐπίχλην ἸΤζούμθαν ὡς ὀμόφρονας, ἔπεισε τῷ βασιλεῖ 
γνωρίσαι τὰ χατ᾽ αὐτὸν, ἀδιχεῖσθαι παρὰ τοῦ πα- 
τριάρχου λέγοντας ἄνδρα θεοσεδῇ xoi δίκαιον" οὗ 
γεγονότος, ἐπετράπη Φλωρέντιος πατρίχιος ἀπὸ 
ὑπάτων τε χαὶ ἐπάρχων συνεδρεῦσαι τῇ χατὰ Φλα- 
διανὸν συνόδῳ, χαὶ μὴ περιιδεῖν ἀδιχούμενον Εὐτυ- 
χέα. Ζητήσεως τοιγαροῦν προδάσης δευτέρας, μᾶλ- 
λον à πρότερον Εὐτυχὴς ἠλέγχθη χαχφδοξῶν, χαὶ 
αὐτὸν Φλωρέντιον ἐσχηχὼς καταψηφιζόμενον, it- 
ἔπεσι τῆς ἱερωσύνης. 'A)) οἱ περὶ τὸν Νόμον καὶ 
τὸν Χρυσάφιον, ἀποχρησάμενοι τῇ τοῦ βασιλέως 
χουφότητι, χελεῦσαι παρεσχεύασαν αὐτὸν ἐν ᾿Εφέσῳ 
γενέσθαι σύνοδον, x«i χριθῦναι τὸν ἁγιώτατον Φλα- 
διανὸν μετ᾽ Εὐτυχοῦς τοῦ χαθῃρημένον, δικάζοντος 
Διοσχόρον τοῦ ᾿Αλεξανδρείας ὁμοδόξου τῷ Εὐτυχεῖ, 
παρόντος δὲ χαὶ Βαρσουμᾶ πρεσθυτέρον xal ἀρχι- 
μανδρίτον τινὸς τῶν χατὰ τὴν "Em μοναστηρίον, 
ὀρθοδόξον μὲν ὑπονοονμένον χαὶ ἀφεπιλήπτου τὸν 
βίον, ἄλλον δὲ τὴν αἵρεσιν Εὐτυχοῦς ὑπάρχοντος" 
προεδρεύοντας μὲν εἶναι τῆς συνόδου Διόσχορον τὸν 
᾿Αλεξανδρειας, ᾿Ιονδενάλιον τὸν Ἱεροσολύμων, Θα- 
λάσσιον τὸν Καισαρείας, Εὐσέδιον τὸν ᾿Αγχύρας TüG 
Γαλατίας, Βασίλειον τὸν Σελευχείας τὸς ᾿Ισαυρίας, 
Εὐστάθιον τὸν Βηρντοῦ" τὴν δὲ πᾶσαν αὐθεντέαν 
καὶ χυριότητα τὸν Διόσχορον ἔχειν παρεῖναι δὲ x«i 
Φλαξδίανὸν τὸν Καωνσταντινονπόλεως, χαὶ Εὐσέδιον 
D τὸν Δορυλαίον, ἡσυχάξειν μέντοι xol λέγειν μηδὲν, 


ὡς μὴ διχαστῶν ἐπέχοντας τάξιν, ἀλλὰ τὴν τῶν ἀλλῶν ἐχδεχομένους ψῆφον, ἐπειδὴ τὰ παρ΄ αὐτῶν φησι, 


χκεχριμένα νῦν δοχιμάξεται. 

3. Synodo igitur congregata, ingressus est Fla- 
vianus tanquam reus, et sedit quintus ; vicarii 
autem Leoniis sanctissimi Rome Pape, Julius 
episcopus et Hilarius diaconus, epistolam ejus 
dogmaticam ad synodum directam proferentes, ut 
ea legeretur petiere; Dioscorus id noluit concedere. 
Eutyche porro introducto, eum Dioscorus interro- 
gavit num synodo Nicene et synodo Ephesine 
adhereret ; qui ubi respondit se adherere, nihil 
amplius egit de heresi, sed ita locutus est: Quo- 
niam Eutyches dicit se Nicente etEphesine synodo 


y. Τῆς συνόδον τοίννν ἀθροισθείσης, εἰσῆλθε 
φλαδιανὸς ὡς χατάχριτος, χαὶ ἐχαθέσθῃ πέμπτος. 
Oi δὲ τοποτηρηταὶ Λέοντος τοῦ ἁγιωτάτον πάπα Ῥώ- 
μῆς, Ἰούλιος ἐπίσχοπος xci Ἱλάριος διάκονος, ἐπι- 
στολὴν ἀὐτοῦ δογματικὴν τῇ συνόδῳ πεμφθεῖσαν 
πρόφέροντες, ἠξίουν ἀναγνωσθῆναι ταύτην * ἄλλ᾽ οἱ 
περὶ Atóqxepov οὐ συνεχώρησαν. Εὐτυχοῦς δ᾽ εἰσα- 
χθέντος, ὁ Διόσχορος ἤρετο τοῦτον εἰ συντίθεται 
τῇ ἐν Νιχαίᾳ συνόδῳ καὶ τῇ ἐν Ἐφέσῳ σὺν ταύτῃ. 
Τοῦ δὲ εἰπόντος συντίθεσθαι, περὶ τὸς αἱρέσεως 
οὐδὲν ἐπολυπραγμόνησε πλέον, ἀλλὰ διελάλχσε 


Li THESAURI LIB. IX. E 
eer Ἐπειδὴ Εὐτυχὴς ἀκολουθεῖν φησι τ' ς ἐν "A obsequi, orthodoxum eum habemus et sacerdotio 


Nexaía καὶ τῇ᾽ dv Ἑφίσῳ συνόδῳ, δοθόδοξον αὐτὸν 
ὀγούμεθα, καὶ τῆς ἰἰῤωσύνης ἄξιον xai τῆς ἀρχὲς 
ἀαὶ τοῦ ἰδίου μοναστερίον. Ταῦτα διαλαλῆσας παρ- 
εσκεύασεν ὑπογρᾶψαι τῇ Εὐτυχοῦς ἀθωώσει πάντας 
καὶ αὐτὸν Jer ᾿ᾶτα ᾿ πάλιν ἐξερώνασεν" 
Ἐπειδὸ Pow b Νικαίᾳ σύνοδος xal ἢ dy 
πρώτῃ ἐτύπωταν “μεδεὴ ἐξᾶναι πίστιν ἐτέραν 
Quai, ἢ ξητεῖν, ἢ χαινουργεῖν ct, δ΄ ὅλοις ἀναχι- 
Egi ὑμῶν θρασκεῖας, φαίνονται 















ῥαχής, γεγονότος 
ἀλλοτρίους αὐτοὺς 








ταῖς 





ἀρόφασις 
παντὸς dg 
xogt? εἶναι, 7 
ἐπι ὁπους εἰς 
ὕστερον ὁΐαν 
Εὐσεδῖον ράφι 
μᾶς Φλαβιανοῦ δὶ εἰ 








παρέσχηκεν: 
4, αὐτὸν παρειλκρὼς 
ς Ἕω μέρη, κατὰ 

ἦναι ᾿παρισκεῦασι. Καθέϊε δὲ 

n x "διωδορέτον. Κύρου, s καὶ Ἴδα, τῆς 
, xxi ἑτέρους 













tla πρὸς Aere τὸν pel 
a» pd xxi ὕρεσεν ἀθροισθῆναι 
ἐν Κωνσταντινονπόλει. Τοίνυν καί συνᾷλθον ἐν τῷ 
κατὰ τόν Χρκεδόα emi 












un 


πατριχίος 


gen 
b τῶν συγελητμκῶν 

ep) 
ἁγίου, ϑυφιαδταρίοῦ ἔκ μὲν τοῦ εὐωνύμον μέρους 
ἐκάθισαν τοποτκρηταὶ τοῦ "P 













τικὲς καὶ ᾿Ασιανῆς καὶ ᾿θρφκικᾶς σεως dye 

τῶν Παλαιδτινων;: dx δὲ τῶν δεξιῶν A σχόρος ; 1 
"Ayifeodptin;, xoi ᾿Ἰουδινάλιος ὁ Ἱεροσολύμων, 
τυῦλος ποτχρῶν ᾿Αναστασίῳ τῷ Θισσαλονίχης 
Πέτρος à Κόρινθον, καὶ αἱ loimoi τὶ 
παὶ τοῦ ᾿Ἠλυραοῦ καὶ τῆς "αλαιστίνες, Ἴσσαν ϑὲ 
τιποτερηταὶ τοῦ Ῥώμὴς Πασχασῖνος καὶ Λονχίνσιος 
ἑκίσκοποι, xal. Βονιφάτιοξ πρισδύτερος. logis δὲ xil 


PaTROr, Uh, CXL, 

















* postrà sahcta religione; videntui 


pervess à ἀντὶ Δόμνο 


» σύνοδον C 


τρῦ D sederuni liomani papae yi 


/ Cesarem et Stephanus E egi, r 





propriique monastérii gübernatióüe dignas esie 
censemus. "Hiec" lóeutus c i orné: 





ynodus et 
qui prius n Dabilà erát déflnlerünt neminft 
licere aliam ,fidem exponere, aut querere et a 






Constantiriopolis et Eusebius Dorylee st 
barumque ecclesiis cau: &os omni &à& 
dotali etepiscopàli digoilà lejectos es ju 

mus. Posíquam sic locutus est coegit episcopos. hi 
ta chartà subieribere ; ac'deinde quátem 
























llii vero dicont Bet hitta. éu 
in exsilium ad  orientál ré 


Málei qui Oüirie$ 
aberant." Ordinavit &ulem* bi imnó'M zimüin, 
Eusebius "autem Doryfes, 
nit ad Leonem ji àn Tal 










X hao 
vita migrasset, Marcianus et Pulcherla ad sáüetis- 
simum Leonem scripsere ; et jussil synodum Con- 
staninopolim convocari. Tunc igitur Chalced. ἡ 
in venerandum sancte 
plum convenere ez illus 














Palladius pretorii prafectus, Tatianus urbi 
fectus, Vicomallus divinorum officiorum 
Marlialis magisler,S Sporadius domesticórum comes, 
et Genethlius privátorum comes: 
tem senaloribus Florentius pati 
et consülibus, senalór ex consu " 
Protogenes ex urbis pref. "is, iie e pra- 
fectis, Romanus e priepos i$, jd ygius ex 1liyri ic 
preefectis; lis igitur ,preteetis ,jenaforibüs, d 
medio anto sacri altaris canc. 16s, a sinistris quidem 














stanlinopolis et Maximus 


et Ponlice et Asiaticee et Thracicae dieces 
Palestini a dextris vero Dioscorus Ale: andria, 
Juvenalis ltierosofynies, ynlilius Anasfasil Thessa- 
pfo ei Diyrico et Paleeslina, ica) 1 ;autem. ian 
papse erant Pasci asinus el  Lucinids. fpi: 
Bonifacius presbyler.. Aderat et Theodoretus s GT. 
Ilic enim ut Nestoriapus habitus eo quod c conira, 
duodecim beali Cyrilli capita ki px. a Dio-. 
scoro depositus est ; eum bwin L.ehnem Roms 
papàm ádlisset ei propriam f enini e 









. 
. «v 


43 


peratorem Theodosium retulisset, episcopatum 
recepit; jussus est autem huic soli vacare. Sub 
Marciono vero preces obtulit eos accusans qui 
non recte eum ut heteredoxum excommunicave- 
rant. 

βασιλέα Θιοδόσιον, ἀπέλαδε τὴν ἐτισχοπήν᾽ ἐκε)εύσθε 


NICETE CHONIATAE 
thodoxus agnitus est; cumque ab eo litteras ad im- A Θεοδώρητος ὁ Κύρον - 


Δὲ 

οὗτος γάρ, ὡς Νεστοριανὸς 
λογιζόμενος διὰ τὸ γράψαι χατὰ τῶν τοῦ ἁγίον 
Κυρᾶλον i κεφαλαίων, καθῃρέθη παρὰ Διοσχόρον" 
προσελθὼν δὲ Λέοντι τῷ πάπᾳ Ῥώμης͵ xai τὴν ἰδίαν 
ἀπαγγείλας πίστιν, ἐπεγνωσθῃ ὀρθόδοξος. xai γραάμ-- 
pera χομισάμενος ἐκείνον πρὸς τὸν Βασιλέα Θεοϑδόσιον, 
δὲ μονῃ ταύτῃ σχολάζειν" ἐπὶ δὲ Μαρχιανοῦ δεήσεις 


ἐπιδέδωχε χατηγορῶν τῶν οὐχ εὐλόγως αὐτὸν ἀποχηρυξάντων ὡς ἑτερόδοξον, 


ὅ. Omnibus igitur, ut dictum est, congregatis, 
Romani pape vicarii, preloquentes, censuerunt 
synodo non considere debere Dioscorum. Cum 
autem prsefecti dixissent non oportere illum, ante- 
quam condemnaretur, a sessione expelli, Eusebius 
Doryles illum accusaturus assurgit; atque ita pra» 
fectisjubentibus, in medio constitutus est Dioscorus. 
Et flagitante Eusebio ut sua contra Dioscorum 
petitio regi tradita legeretur, preefecticensuerunt il- 
lum in medio statuendum, petitionemque legen- 
dam ; que exponebat quomodo non canonice de- 
posuisset Flavianum Dioscorus et ceeteros ortho- 
doxos, innocentem autem declaravisset hereticum 
Eutycbem. Deinde recitateesunt que ab imperatore 
Theodosio ad Dioscorum misse fuerant, littere. 
Ét cum mentionem facerent, de Theodoreto, sta- 
tuentes ipsi non ad secundam Ephesi habitam sy- 
nodum eundum esse, nisi omnibus convenientibus 
episcopis plazeret, dixerunt prefecti : Ingrediatur 
et Theodoretus consessurus cum synodo, quoniam 
restituit illi episcopatum sanctissimus Leo. 


6. Repugnantibus autem Dioscoro et ejus fau- 
toribus, preesides inter se collocuti sunt permise- 
runtque ut ingrederetur tantum ut accusator et 
statueretur in medio. Accusatus igitur est Diosco- 
rus a Romani pape vicariis, et Eusebio Dorylese 
episcopo, quod sanctissimi papse Leonis epistolam 
hon legisset, cum septies eam selecturum jurasset. 
Et inde damnatur, ut perjurus; et quod sanctum 
Flavianum statim ut damnatum retulisset, neque 
ut se defenderet permisisset, sed non dicta causa 
áum deposuisset. Dioscorus vero de his apologiam 
preestans, dixit: Non mihi soli judicium reliquit im- 
perator, sed et Juvenali et Thalassio et ceteris, 
hostreque sententie universa synodus consensit. 
Orientales vero episcopi exclamavere : Nemo con- 
sensit, vis adhibita est, depositionem nobis minati 
sunt, nobis instabant cum baculis et gladiis mili- 
tes, et ictibus pressi in charta non scripta sub- 
scripsimus. 

7. Cum Basilius Seleucie vehementius Dioscorum 
reprehenderet, et recte contra Eutychem opinare- 
tur, illum interrogaverunt preesides: quare nunc 
recte opinans, depositioni Flaviani subscripsisti ? 
Ille autem vim a Dioscoro adhibitam pretendit. 
Cum autem hic dixisset: Non oportebat te homines 
reformidare ita ut reprehensionem incurreres et 
caderes; respondit: Si ante presides stetissem, 

protestatus essem ; a te autem judicatus, ut a pa- 
ttejusto,non ausus süm, Filius enim, inquit, a pa- 


t. Πάντων οὖν, ὡς εἴρηται, συναθροισθέντων, οἱ 
τοποτυρηταὶ Ῥώμης, προλογίσαντες, ἠξίουν pà συνε- 
δριάσαι τῇ συνόδῳ Διόσχορον. Τῶν δὲ ἀρχόντων 
εἰπόντων ὡς οὐ δεῖ αὐτὸν πρὸ xaradixgg ἐξωθεῖσθαι 
τοῦ συνεδρίου, Εὐσέθιος ὁ Δορνλαίον κατηγορήσων 
αὐτοῦ ἀνέστη" x«i οὕτω κελευσάντων τῶν ἀρχὸόν- 
των, ἐχαθέσθῃ Διόσχορος ἐν τῷ μέσῳ. χαὶ τοῦ Εὐ- 
σεδίον αἱτήσαντος ἀναγνωσθῆναι τὴν παρ᾽ αὐτοῦ 

Β δοθεῖσαν τῷ βασιλεῖ χατὰ Διοσχόρον δέησιν, οἱ ἄρ- 

χοντες προσέταξαν αὐΤὸν uiv ἐν τῷ μέσῳ καθεσθῇ- 

ναι, τὸν δέησιν δὲ ἀναγνωσθῆναι: ἧς διαλαμθανού- 
σὴς ὡς οὐ χαονικῶς χαθεῖλε Διόσχορος Φλαδιανὸν 
καὶ τούς λοιποὺς ὀρθοδόξονς, ἠθώωσε δὲ τὸν «ipszc- 
xóv Εὐτυχίέα, χαθεξὴς ἀνεγνώσθη xal τό παρὰ τοῦ 
βασιλέως Θεοδοσιου πεμφθὲν πρὸς Διόσχορον γράμμα" 

x«l ἐπεὶ πρὸς τοῖς ἄλλοις ἐμέμνητο καὶ GOtodwpirov, 

διαλαμθάνον μὴ ἔλθεῖν αὐτὸν εἰς τὴν ἐν Ἐφέσω δευτέ- 

ραν σύνοδον, ἐὰν μὴ πᾶσι δοξῃ τοῖς συνελθοῦσιν, οἱ 
ἄρχοντες εἶπον, Εἰσίτω xat sod e o9ro, Χοινωνήσων τῇ 
συνόδω, ἐπεὶ χαὶ ἀποχατέστησεν αὐτὼ τὴν ἐπισχοπὴν 

ὁ ἁγιωτατος Λέων χαὶ ὁ θειότατος βασιλεὺς παρεῖναι 

τοῦτον ἐχὥευσεν. 
ς΄. ᾿Ενισταμένου δὲ Atogxópou xxl τῶν σὺν αὐτῷ, 

οἱ ἄρχοντες διελάλησαν εἰσελθεῖν τέως αὐτὸν ἐν τάξει 
χατηγόρου, x«i χαθεσθῆναι εἰς τὸ μέσον. Κατηγορεῖτο 
τοίνυν ὃ Διόσχορος παρὰ τε τὼν τοῦ Ῥώμης τοποτηρὴ- 

t&v», x«i Εὐσεδίου τοῦ ἐπίσχόπον Δορυλαίου, ὅτι, τὴν 

ἐπιστολὴν τοῦ ἁγιωτάτου πάπα Λέοντος ἑπτάχις ἐπί 

πάντων ὁμόσας ἀναγινώσχειν, οὐχ ἀνέγνω" xoi ἐντεῦ- 
θεν κρίνεται ὡς ἐπιορχος" καὶ ὅτι τὸν ἐν ἁγίοις Φλαδία- 
vóv, ὡς χατάχριτον εὐθὺς εἰσήγαγε, x«i οὐδ᾽ ἀπολο- 

γίας ξίωσεν ἀλλ᾽ ἀχρίτως οὕτω χαθεῖλεν αὐτόν. 'O 

δὲ Δίόσχορος ἀπολογούμενος ἐπὶ τούτοις ἔλεγεν: Οὐχ 

ἐμοὶ μόνῳ τὴν xpict) ὁ βασιλιὺς ἐπέτρεψεν, ἀλλὰ χαὶ 

Ἰουδεναλίῳ xai Θαλασσιω x«i τοῖς λοιποῖς, xai ἐπὶ 

τοῖς χεχριμένοις πᾶσα συνήνεσεν ἡ συνοδος" οἱ δὲ ἀνα- 

τολιχοὶ ἐπισχοποι ἐξδόεησαν: Οὐ τὶς συνῇνεσε, βια 
ἐγένετο, καθἀίρεσις ἡμῖν ὑπειλήθη, στρατιῶται μετὰ 

D βάκλων καὶ ξιφῶν ἐφίσταντο, χαὶ μετὰ πληγῶν εἷς 
ἄγραφον χάρτην ὑπεγράψαμεν. 


0 


€. BacÜtlou δὲ τοῦ Σελευχειας σφοδρότερον ἔ)ἐγ- 
χοντὸς Διόσχορον, x«i ὀρθῶς χατὰ Εὐτυχοῦς δογμα- 
τίξοντος, ἡρώτήσαν αὐτὸν οἱ ἄρχοντες" Διά τί, νῦν 
ὀρθῶς δοξάξων, ὑπέγραψας τότε τῇ καθαιρέσάι 
φλαδιανοῦ ; Ὁ δὲ τὸν ἐχ Διοσχόρον προεθάλετο 
βίαν. Ἐχείνον δὲ εἰπόντος, Οὐχ ἔδει σε ἀνθρώπους 
ἐντραπῆναι εἰς χατάγνωσιν x«i εἰς πτῶσίν δον, 
ἀπεχρίνετο᾽ Εἰ πρὸς ἄρχοντας εἶχον, ἐμαρτύρησα 
ἄν. παρὰ σοῦ δὲ, χρινομενος, ὦ, παρὰ πατρὸς δι- 
καίου, eUx ἐχρώμην" Παῖς yap, φησί, πατρὶ διχαια 


ΤΊ THESAURI LIB. IX. "m 


φι 


λέγων τεθνάτω. Εὐσεδίυν δὲ τοῦ Δορυλαίου λέγον- Α tre justa reposcens, moriatur. Eusebius vero Do- 


τος ὅτι, Φλαδιανοῦ τοῦ χαθελόντος Εὐτυχῷ xptoui- 
νου, ἐγὼ ὁ κατηγορῶν Εὐτυχοῦς εἰσελθεῖν οὐ συν- 
εχωρήθην x«i τῶν ἀρχόντων αἰτιωμένων Διόσχορον 
ὡς τῶν κανόνων παραδατην, αὐτὸς ἔφη: Καὶ ὑμεῖς 
παραθαίνετε, Θεοδώρητον ἀφέντες εἰσελθεῖν εἰς τὴν 
σύνοδον. Oi δὲ εἶπον: Κατηγορήσων Sue» εἰσελή- 
Av0cv ὁ δὲ, Καὶ διὰ τί, ἔφη, χαθέξεται ὡς ἐπίσχο- 
πος ; Οἱ δὲ ἄρχοντες; Καλῶς, ἔρησαν,͵, ὡς Εὐσέδιος xol 
Θεηδώροητος ἐν τάξει κατηγόρων χαθέξονται, διότι xal 
ὑμεῖς ἐν τάξει χατηγορουμένων ὄντες χαθέξεσθε, 

η΄. Παντων δὲ ἐπὶ τούτοις ἀναγνωσθέντων τῶν τέ 
ἐν Κωνσταντινουπόλει παρά Φλαθιανοῦ πεπραγυέ- 
vor) εἰς τὴν Εὐτυχόὺῦς χαθαίρεσιν, xxl τῶν iv ᾿Εφέσω 
τὸ δεύτεονν παρὰ Διοσχόρου πρχαχήἶξνων ἐπὶ τῇ 


φλαδιανοὺῦ χαθαιρέσει, ξητουλένης τε τῆς ὀοθῆς χαὶ B 


ἀληθοῦς δόξης, χαὶ Φλαδιανοῦ μὲν εὑρεθέντος ὅτι 
ἐκ δύο φύσεων xai δύο φύτεις ἔλεγε τὸν Χριστὸν, 
Διοσχόρου δὲ φάσχοντο; ὅτι Τὸ ix δύο δέχομαι, τὸ 
δυὸ οὐ δέχομαι" μετά τὴν ἕνωσιν δύο φύσεις οὐχ εἰ- 
cív: οἱ ἄρχοντες xai à σύγκλητος εἶπον. Περὶ μὲν 
τῆς ὀρθῆς πίστεως ἀχριθεστέραν ἐξέτασιν τῇ ὑστι- 
ραιᾳ δεῖν γενέσθαι συνορῶμεν. ἐπεὶ δὲ Φλαδιονὸς 
χαὶ Εὐσέδιος ἔχ τὲ τῆς τῶν πεπραγμένων ἀναγνώ- 
σεως χαὶ τῆς φωνῆς τινῶν ἐξάοχων τῆς χαθαιρέσεως 
αὐτῶν δείχνυνται μηδὲν περὶ τὴν πίστίν σφαλέντες, 
&)à μάτην χαθαιρεθέντες, φαίνεται ἡμῖν χατὰ τὸ 
Θιῷ ἀρέσκον δίκαιον εἶναι, εἰ παρασταίημεν τῷ 
θειοτάτῳ ἡμῶν Bucüst Διόσχορον τὸν ᾿Αλεξα,δρείας, 
xai ἸΙουδενάλιον τὸν Ἰεροσολύμων, x«i Θαλάσσιον 
τὸν Καισαρείας, xxi Εὐσξδιον τὸν ᾿Αγχύρας, xxi 
Εὐστάθιον τὸν Βηριτοῦ, x«i βασίλειον τὸν Σελευ- 
χείας, τοὺς ἐξάρχοντας τῆς τότε συνοδον τῷ αὐτῷ 
ἐπιτιμίῳ ὑποπεσεῖν, χαὶ τοῦ ἐπισχοπιχοῦ ἀξιώμα- 
τὸς ἀλλοτριωθῆναι" Λέγιμους, λέγιωαους, τουτέστιν 
ἀνέγνωμεν. Ἰστέον γὰο ὅτι διαλαλιᾶς οἵας δήποτε 
ἡφνομένης ὑπὸ τῶν ἄρχόντων, x«i παρὰ τῶν ὑπη- 
ῥετουμένων νοταρίνων ἀπογραφομένης, ὑπέγραφὲ τις 
αὐτῶν τὸ ἀνέγνωμεν πρὸς τὸ εἶναι βεδαίαν τὴν δια- 
λαλιὰν, xxi μηδιμίαν ἐμπίπτει» ὑπόνοιαν, ὡς ixa- 
χουργηϑη τι παρὰ τῶν ὑκογραφέων. Καὶ τὰ μὲν τῆς 
πρώτης πράξεως τοιοῦτον ἔσχε τὸ τἕλος. 


Sequuntur in codice reliquarum actionum synodi summaria, qua& nos preatermittimus. 


9. Χρεὼν δὲ εἰδέναι ὡς, τῆς ἀγίας ταύτης συν- 
édou καθαιρέσει Διόσχσρον ὑποθαλούσης τὸν γενό- 
μενον ᾿Αλεξανδρείας ἔπίσχοπον, οἱ τούτον ἀντι- 
λαμβανόμενοι τῆς καθολικῆς ᾿Εχχλησίας ἀπέστη- 
σαν, καὶ διαχρινοπένους ὠνόμασαν ἑαυτοὺς ἐκ τοῦ 
μὴ συντίθεσύκι τοῖς δογματισθεῖσι παρὰ τῶν ἕν 
Χαλχυηδόνε συνελθόντων Πατέρων, χαὶ εἰς δώδεκα 
δεχοέθησαν τμήματα (4), ὧν οἱ pi» Εὐτυχιανισταὶ 
λεγόμενοι Εὐτυχύα καὶ Διόσχορον δέχονται, οἱ καὶ 
λέγουσι τὸν Δεσπότην Χριστὸν ὁμοούσιον μὲν τῷ 
Πατρὶ, οὐχέτε δὲ xoi ἡμῖν, διὰ τὸ μὴ χατατίθεσθαι 


4) .Antmeadverte duodecim sectas hereticorum 


tium ἃ concilio Chalcedonensi. Fuit enim. 


illad Orientalium schismatum fatale tempus. Vi- 


rylee dixit sibi, dum judicaretur Flavianus qui 
Eutychem deposuerat, non licuisse ut Eutychis 
accusatori in synodum intrare. Et preesidibus 
Dioscorum ut canonum transgressorem arguenti- 
bus: Et vos, inquit, canones transgredimini, 
Theodoretum sinentes in synodum intrare. Qui 
dixere, Vos accusaturus introivit: Et quare, inquit, 
sedet ut episcopus ? Et presides : Bene, inquiunt, 
Eusebius et Theodoretus in accusantium ordine 
sedent eo quod et vos in reorum ordine sedetis. 

8. Postquam deinde lecta sunt que Constanti- 
nopoli a Flaviano in Eutychis depositionem facta 
fuerant, et que Ephesi rursus a Dioscoro ad Fla- 
viani depositionem acta fuerant, cumque recta οἱ 
vera opinio quereretur, et Flavianus dixisse re- 
periretur Christum ex duabus natu:is et duas 
naturas esse, Dioscorus vero diceret se ex dua- 
bus naturis recipere, non autem duas naturas; 
duas naturas post unionem non esse, presides et 
concilium dixere : De recta fide accuratius exa- 
men postera die fieri oportere intelligitnus; cum 
autem Flavianus et Eusebius ex eorum quie 
áb iis acta sunt lectione, et quorumdam eorum 
depositionis auctorum voce, non ih fide erravisse 
exhibeantur, sed absque causa depositi sint, nobis 
videtur juxta Dei beneplacitum justum esse, si 
divinissimum imperatorem certiorem fecerimus 
Dioscorum Alexandrie, Juvenalem Hierosolyme, 
et Thalassium Ceesaree, et Eusebium Ancyre, et 


c Eustathium Beryti, οἱ Basilium Seleucie, illius 


synodi auctores eidem poene subjectos fuisse et a 
dignitate episcopali decidisse : Legimus, legimus. 
Sciendum enira est preesidum quemdam, ubi tan- 
dem sententia ab ipsis pronuntiata esset et a mini- 
strantibus notariis transcripta, subscribere solitos 
esse illud : legimus,ut firma esset sententia, neque 
quavis suspicio assurgeret quidquám ab amanuen- 
sibus adulteratum fuisse. Et talem quidem finem 
habuit prima actio. I 


9. Scire oportet, Dioscori fautores, postquata. 
heec sancta synodus eum Alexandrie factum epi- 


D scopum deposuit, ἃ catholica Ecclesia excessisse 


et seipsos disceptantes nominavisse ex eo quod iis 
qua a Patribus Chalcedone congregatis decretaves4 
rant, non adheesere, et in duodecim sectas diviso 
esse; quorum quidem ii qui Euthychiani dicuntar, 
Eutychem et Dioscorum aceipiunt, qui et Dorhi- 
num Christum Patri consubstantialem dieunt, 
non autem nobis, quia non credunt servari in 
Christo humane nature veritatem ; qui autem vo- 


desis etiam Ebediesum de ver. ch. rel. a Dobis edi- 
tum Coll. Vat. t. X, lib, πὶ, 4. Det 


** 
ν᾿ 


41] 


NICET£. CHRONIATE 


8 


cantur acephali non receperunt enoticum Zenonis à αὐτοὺς σώξεσθαι ἐν Χριστῷ τὸν ἀλήθειαγ τῆς e 


iiperatóris, "quia in illo mon anáttiéniitizatd? ' 
Chalcedoneüsis &ynodüs. Aéephall autem vocati 
sunt, eo quod noh haberent episcopos. Unde apud 
ipsos delicientibus episcopis, non faciünt bapti- 
sma juxta ecclesiasticum 'éàhohém, scd' sancte 
Epiphaniee festo aquas hauriünt, easque reservah- 
tes in iis baptizant; sed neque collatióneni faciunt: 
communioném vero babentes ex pristinis tempo- 
ribus custoditam, ex ea per festum Pasche tenuis: 
simas partes convenientibus porrigünt. 


10. Alii Julianiste, aut Cainite dicuntur qui 
Domini Christi corpus creatum quidem dicunt in- 


corruptible autem ex ipsa incorruptibili assum- B 
ptione. Alii autem dicunt ex illa assumptione " 


non modo incorruptlibile esse, sed et increatum ; 
utrigue Julianistee appellati sunt ex Juliano 
quodam, Halicarnasseo hujus doctrinre auctore ; 
Cainjte ἃ Cajno, eorum papa Alexandrie facto, et 
Juliani Auccessore ejusque. dogmatum., fautore ; 
quos sui,.adversarii Phanfasiaslas et, Aispichreps 
vocànt, , Bj, yero.. Ad versnrios. suos  Phitarto atras 
(corruptipuis. cpltorgs). 8, Clenolatras. (interfecü 
culigres) pominant ; Severiani et. Agnorts, qui di- 


ipsi. parsonalitér, hymanitatem. uif, idnorgre ; 
qui, quidem ex 3n3; dorfrina,Agnoeje Ab, adyersa- 
rjis nomigati gun; sunt autan et Severiani, € £onto- 
non autem per omnia simili iqualijate et eumdem 
Patrem. ΓΝ Filium, | et Spiri sapgtum. dicentes, 
qui. Contohahdilie nominati, sunt. A, Suis , adversa- 
riis, quia in ]is Constantingpolia parlibus quie Con- 
tobabdon. dicebatur , detesfandum. quoddam con- 
claya habebant eoque ii qui talia sentiebant, sole- 
rans "d Tero dicehinint ontobabdites 


episcopum recipientes. Anathemale auiem ab illo 
percussi, Agnoete quidem propter ignorantie doc- 
trinam, Contobabditeque eo quod non reciperer t 
de sancli "Tehitete ΒΕ ΣΙ ΙΒ db. psa 'Yeposititn, 

deingepsnon jam Thepdosiani yogantur a suis &d- 


C 


θρωλίνὴς φύσίως" et δὲ χαλούμένοι ᾿Ακέφαλοὶ οὐχ 
ἐδιεξαντὸ τὸ ἐνωτιχὸν τοῦ βασιλέως Ζυνῶνος, διὰ 
τὸ uà ἀναθεματισθῆναι ἐν αὐτῷ τήν iv Χαλχηδονὶ 
σύνοδον. ᾿Αχέφαλοι δὲ ἐκλέθεσαν. ix τοῦ μὴ ἔχεν 
ἐπισχόπου:" ὅθεν, ἐχλειπόντων τῶν m«o' αὐτοῖς ἱεοέων 
6201 βάπτισμα ποιοῦσι χἀτὰ τὸν ἐκκλησιαστικὸν 
χανόνα, ἄλλ᾽ ἐν τῇ ἑορτὴ : τῶν ὑφίων Θεοφανίων ἀρύον- 
ται ὕδατα, xal ταῦτα φυλάττοντες, ξβαπξίζουσιν ὃ ἕν 
αὐτοῖς" ἀλλ᾽ οὐδὲ προσχομιδὴν ποιοῦσιν" ἔχοντες δι 
χοινωνέαν ἔχ παλαιτέρων χρόνων πεφυλαγμένην, ἔξ 
«otis κατὰ τὴν ἑἐοοτὴν τοῦ Πάσχα σμιχροτάτας μερί- 
δας τοῖς συνιοῦσι διϑόασὼ. 

ε΄. "Αλλοι ᾿Ιουλιανισταὶ, ἤγουν Γαϊανίται , Myoy- 
ται, οἴτινες τὸ σῶμα τοῦ Δεσπότον Χριστοῦ λέγουσι 
χτιστὸν μὲν, ἄγθαρτον δὲ ἐξ αὐτῆς τῆς ἀφθόρον 
συλλή: jme ἕτεοοι ol “λέγοντες τὸ σῶμα τοῦ Χρισ- 
τοῦ οὐ μόνον ἄγθαοτον ἐξ αὐτῆς συλλήψεως. ἀλλὰ 
x«i ἄχτιστον' ἔχάτεοοι δὲ ᾿Ιουλιανισταὶ ἐχλχθησαγ 
ἀπὸ ᾿Ιονλιανοὺ τινος ᾿Αλικαρνασέως κατάρξαντος 
τοῦ δόγματος αὐτῶν' Γαῖΐανῖται δὲ ἀπὸ Γαξανοῦ τοῦ 
γενομένου αὐτῶν πάπα ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ, χαὶ διαδε- 
ξαμένον ᾿Ιουλιανὸν, xai τὰ δόγματα αὐτόὺ" οὖς αἱ 
ἐναντίοι αὐτῶν Φαντασιαστὰς χαὶ Μανίχαίους χα- 
)o9gt' χαὶ οὗτοι δὲ τοὺς ἐναντίους αὐτῶν φθαρτο- 
λάτρας καὶ χτηνολάτρας ὀνομάξονσι" Σεβορῖται di 
οἱ xai ᾿Αγνοῦται, οἱ λέγοντες μὲν τὸν Θεὰν Λόγον 
πάντα γινώσχειν, τὴν δὲ ἡἠνωμένην αὐτῷ χαθ᾽ ὑπό- 
στασιν ἀνθρωπότητα πολλὰ ἀγνοεῖν: οἴτινες ἀπὸ 
τοῦ δόγματος ᾿Αγνοῆται ὠνομάσθησαν ὑπὸ τῶν 
ἐναντίων αὐτοῖς" ἕτεροι δὲ. Σεδχοῖται, οἱ xal Kov- 


' τοθαδδῖται, οἱ λέγοντες ἕνα Θεὸν εἶναι τῷ ἀριθμῷ, 


καὶ οὐχὶ τῇ ἀπαραλλάκτῳ ἰσότητι, καὶ τὸν αὐτὸν 
Πατέρα καὶ Ytóv xoi ἄν εον Πνεῦμα φάσχοντες, εἷ- 
τινες Κοντοβαδδῖται ὠνομάσθησαν ὑπὸ τῶν ἔναν- 
τίων αὐτῶν, διὰ τὸ ἐν τοῖς λεγομένοις Κοντοθάδδον 
ἐν Κωνσταντιμουπόλει ἔχειν τι μυσαοὸν σνναχτή- 
ptov, xxii συνάγεσθαι τοὺς τὰ τοιαῦτα φοοναῦν- 
τας. Οὗτοι δὲ οἱ λεγόμενοι Κοντοδαδδῖται, οἱ xal 
χαλούμενὸοι ᾿Αγνοῆται, πρῶτον μὲν ἐχαλοῦντο Θεο- 
δοαιανοὶ, ὡς Θεοδόσιον δεχόμενοι τὸν γενόμενον 
πάπαν ᾿Αλιξανδρείας' ἀναθεματισθέντις δὲ παρ’ 
αὐτοῦ οἱ μὲν ᾿Αγνοῆται διὰ τὸ δόγμα τῆς ἀγνοίας, οἱ 
δὲ Κοντοβαθδιται διὰ τὸ μὴ δέξασθαι τὸν πεοὶ τὴς 
ἀγίας Τριάδος Λόγον τὸν ὑπ᾽ αὐτὸν ἐκτεθέντα, λοι» 


VBT6 anis, eX-.(quo., ner, reeipiunt..Theodosium,-ut ἢ πὸν oUxért Θεοδοσιανοὶ καλοῦντοα ὑπὸ τῶν ἐναντίων 


diotum ost. Sed alii ex doctrina sua Agnoete, alii 
eo loeco- ConJobab4Jite, Et; ceneamdant quidem. in 
suis de Patre et Filio ot. Spiritu.sancto.sermone.;ut 
unam, docteinam . tenentes, .discrepant : vero,..per 
ignoranti: doctrinam. Severumquo recipiunt utri- 
que, Antiochia; faetum. episoopum,  uspropur: ,et 
Severite nominalisunt.... .... 

Ei Ue e7t ta ΠΣ 

vir Lc AE: Severi; Theddowtent 'et-Páutiatistih; 
qui predictos Severum et Theodosianum accipiunt 
ef, cjm illis Paulum ;Melanum cognomina qui. in 
sua de Patre et Filio:et:Spirlt£ ssnetó .dootrina 
qum Contobabditis consentirent, discrepant autem 


L'EEY ' PRELPIPPS uM IL 


αὐτῶν, ἐπειδὴ οὐ δέχονται ἔτι Θεοδόσιον, ὡς silou- 
ται, ἀλλ᾽ οἱ μὲν ἐκ τοῦ δόγματος’ ᾿Αγνοῦται, οἱ δὲ 
ix τοὺ τόπον, Κοντοβαδδῖται" χαὶ συμφωνοῦσι μὲν 
ἀλλήλοι; ἐχάτεροι εἰς τὸν περὶ Πατρὸς x«i Υἱοῦ xel 
ἁγίου Πνεύματος λόγον, ὡς iv δόγμα ἔχοντες, δια- 
φωνοῦσι δὲ εἰς τὸ πεοὶ τῆς ἀγνοίας δόγμα" Σεδξρον δὲ 
δέχονται δὲ ἑκάτεροι τὸν γενόμενον ᾿Αντιοχείας 
ἐπίσχοπον' διὸ καὶ Σεδηρῖται ἀνομάσθησαν. 

«' "ADet Σεβηρῖται, οἱ xxi Θιοϑοσιανοὶὲ καὶ 
Παυλιανισταὶ, οἱ διχόμενοι Σεδῆρον xoi Θεοδόσιον 
τοὺς εἰρημένονς, xai σὺν αὐτοῖς Παῦλον τὸν ἐπίκλην 
Μελανὸν, οἵτινες ἐν μὲν τῷ περὶ Πατρὸς καὶ Υἱοῦ 
καὶ ἅγιον Πνεύματος - δόγματι" ᾿συμψωνοῦδι - τοῖς 






































ἐδέχοντο ᾿ 
καθολικῇ καὶ émocrolu 
φρῖται, ἤγουν Θιρϑοσιανοὶ, οἱ καὶ 


τὰ δόγματα ἑκατέρων * ὁμολογοῦσι γὰρ Θιὸν 
y χρὰ οὐσίαν, καὶ φύσιν, ἕκαστον xul" 
ἢ, τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸν καὶ 
τες, οὐκ loin, ἀλλὰ τῇ ἀπαραλλά, 
᾿Αγγδιανῖται (ita cod.) καὶ οἱ πὶ 
τας ὀνοβάξουσι" καὶ οὗτοι πάλιν ἐχείνους πο: 
αθιλλιαϑεστάς, ποτὲ δὲ Τετραδίτας * ἄλλοι Σεδηρῖ- 
“ουν θεοϑοσιανοὶ, οἱ καὶ Κονωνῖται, οἱ δεχόμενοι 
"tov καὶ Σεδέρον, χαὶ σὺν αὐτοῖς Κόνωνα ἐπισκο- 
tus καὶ αὐτοὶ ὁμολογοῦσι Θεὸν εἶναι κατὰ 
καὶ φύσιν, καὶ οὐσίαν ἔχαστον, τὸν llarion 
:ς καὶ τὸν Yübv, καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, ἔτι γε μήν 
τρᾷς ὑποστάσεις τὸν ἁγίαν Qu, καὶ τρία 
“παν τρεῖς dé τινας τῷ ἀριθμῷ οὐσίας καὶ φύσεις 
ὑπαραλλιίκτρως κατὰ ri» θεότχτα λέγοντες μίαν 
ταν, ἔγουν φύσιν, καὶ μίαν θεότητα, ἤγουν Θιὸν, 
[ims καὶ ὑμρούσιον Τριάδα ὁμολογοῦντες, οὐκ 
ᾧ, ἀλλὰ rj. ἀκαραλλάκτῳ θοότητι, πρὸς θεοὺς ἢ 
τας λόγειν φαρωιτοῦνται, 




















. Keleirer δὲ Σιδῆρον καὶ Θιοδόσιον δεχόμι- 
οὔτέ Δαμιανὸν, οὔτε Παῦλον, οὔτε τὸν ἔσχατον 
29» δέχονται. Καλοῦσι δὲ καὶ τούτους οἱ ἐκ Δα- 
“οὔ. παὶ Παύλον Τριθείτας, καὶ οὔτοι δὲ ἐκείνους 
μάξονσι ποτὰ μὶν Σαβιλλιανοὺς xai ᾿Αρτεμωνι- 
€ Serb δὲ Τιτραδίτας" διίστανται δὲ καὶ ἀπὸ 
᾿έηῶν τοῦ ἐσχάτου καί τῶν σὺν αὐτῷ " διότι ἐκεῖνοι 
ub$^zipereÜutvo τρεῖς λέγειν Θεοὺς, ἤγουν θεό- 
TTE ἐρεῖς, τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸν καὶ τὸ ἅγιον 
TIMER, παραίτοῦνται xal τὸ λέγειν τρεῖς τῷ ἂρι- 
We οὐσίας ἴσας καὶ ἀπαραλλάκτους * οὗτοι δὲ τὸ 
ὦ λέγει» τρεῖς Θιοὺς, ἤγουν θιότητας, παραιτοῦν- 
fir vel, δὲ τῷ ἀριθμῷ οὐσίας, ἤγουν φύσεις τινὰς 
Vni, ὁμολογοῦσιν * dt δ' ἀπὸ Κόνωνος πρότερον δὲ- 

















χλησίᾳ, καὶ δέξασθαι 





THESAURI LIB. IX. 50 
A τος, ipsi quidem recipientes Thco losium et Pau- 


Íum ut episcopos, Contobablitis vero, utrum [ue 
rejicientibus : alii Severitie, Theo losta 
lie et Damianiste , qui memurat, ] 
Theodosianum accipiunt, cum iis Damianum, qu! 
dicunt alum quidem esse Patrem, et alium Filium. 
et aiium Paracletum sanclum Spiritum , neque 
esse unumquemque eorum per se natura, sed 
habere communem Deum, nempe deitatem in 
ipsis contenlam, ejusque non separatim partici- 
pem sie esse quemque Deuin : vocant autem Pa- 
trem et Filium et spiritum sanciuin. unicam per- 
sonam ;communem autemeoruir Deum essentiam 
et naturam. Angelitie autem vocati sunt a suis ad- 






















versariis ex quodam loco Alexandrie sic victo, iu 
p quo conclave habentes qui prima inter ipsos teae- 

bant, convenire solebant. 
τύηπαν ἀπὸ Δγμιανι τῶν. Οὗτοι 





» δὲ ἀπιδίγηντο, διὰ τὸ χρινενὰ ταὶ 
v ἁγίαν ἐν Χαλχκϑόνι σύνοδον. 








12. Alii Severitie, nempe Theodosiani qui et Pe- 
tritee, accipientes ultimum Petrum ut episcopum, 
qui Theodosium et Severum et Petrum accipien- 
tes, Damianum non accipiunt neque Paulum, 
utriusque dogmata criminantes. Confitentur enim. 
Deum in veritate et essentia et natura, unum- 
quemque per seipsum, Patrem et Filium et Spiri- 
tum sanctum dicentes, non numero, sed per omnia 
simili natura; quos Angelianitie et Paulianistee T 
theites nominant, atque illi rursum eos nunc Sa- 
bellianistas, nunc Tetraditas. Alii Severite, nem- 
pe Theodosiani qui et Cononitie, recipientes Theo- 
dosium et Severum et cum iis Cononem episcopum. 
qui et ipsi contitentur Deum esse in veritate et 
natura etessentia unumqueinque, Patrem dicentes 
et Filium et Spiritum sanctum, adhuc dicunt et 
tres hypostases sanctam Trinilatem et tres perso- 
Das, tres vero numero essentias et naturas iequa- 
les et secundum divinitatem per omnia similes di- 
centes. Unam autem essentiam nempe naturam, 
et unam divinitatem, nempe Deum, sanctam et 
consubstantialem Trinatem confitentes, non nu- 
mero, sed simillima Divinitate, tres deos aut divi 
nitates dicere arguuntur. 

13. Atque ii Severum et Theodosium recipientes, 
neque Damianum neque Paulum, neque ultimum. 
Petrum recipiunt. Nuncupant autem eos Damiani 
et Pauli fautores Tritheitas ; atque illi eos nomi- 
nani nunc quidem Sabellianos et Artemonistas, 
nunc autem Tetraditas. In eo autem a Petro ulti- 
mo et ejus fautoribus dissentiunt, quod illi qui- 
dem renuentes dicere tres deos, nempe tres divi- 
nitates, Patrem et Filium et Spiritum sanctum, 
noluhtet dicere trés numero essentias equalos 86 
per omnia similes; ii autem tres deos dicere ; 
nempe divinitates abnuunt ; tres vero numero 
essentias, nempe naturas quasdam mquales con- 
fitentur, Qui a Conone dioti sunt, prius Joannis 








ΝΙΟΕΤΕΕ ΟΠΟΝΙΑΤΕ 


Alexandrini grammatici opera recipientes, cogno- À χόμενοι τὰ συγγάμματα Ἰωάᾶννον ᾿Αλεξανδρέως γραμ- 


mine Philoponi, in gentiles scripta cum aliis ejus- 
dem scriptis ipsumque demum rejecerunt, et ejus 
opera. Predictus enim grammaticus Joannes in 
suis ad Grecos libris etin aliis suis scriptis docu- 
erat hiec omnia corpora sensibilia secundum ma- 
teriam et formam ex nibilo ad exsistentiam ἃ Deo 
educta esse, corruptibiliaque hec esse facta et 
máàteria et forma corrumpi, ac pro his alia cor- 
pora his visibilibus meliora et incorruptibilia et 
eterna a Deo creanda esse ; consummationemque 
dicebat visibilis mundi transitum esse et novi 
rhundi generationem ; resurrectionem autem mor- 
tuorum definiebat esse rationalium animarum 
cum corruptibili corpore unionem indissolubi- 
lem. 


44, Conon igitur et ejus fautores, ut diximus, 
prius accipientes seripta in quibus hec docebat 
et ipsum Philoponum viventemqueet post mortem 
beatificantes, tandem ipsum illum et ejus scripta 
rejecerunt ; sermonesque scriptos ediderunt in 
quibus dicunt corpora hec sensibilia ac visibilia 
quoad materiam non corrumpi, sed manere ea- 
dem et visibilia perpetuo neque corrupta, quoad 
formam autem solum corrumpi et rursus refor- 
mari, eadem materia meliorem formam recipiente 
incorruptibilem ; venerationem enim visibilis mun- 
di quoad materiam et formam exstitisse dicunb 
illius autem corruptionem,transitum nempe,quoad 
solam formam. Materiam enim, ut diximus, sem- 


per permanere confitentur eamdem ; resurrectio- C 


nem autem mortuorum definiunt esse corporis 
hujus cum rationali anima secundam unionem in: 
dissolubilem. 


15. Alii Severitee, nempe Theodosiani, qui et 
Philoponiaci, qui aecipientes Severum et Theodo- 
sium ut episcopos, accipiunt etiam ut magistrum 
Philoponum Joannem et ejus scripta, eumque 
sequuntur non modo in ipsius de Trinitate sen- 
tentiis, sed etiam in ejus doctrina de visibilis 
mundi consummatione et visibilis ac futuri gene- 
ratione et mortuorum resurrectione. li vero neque 
Pemianum, neque Paulum neque ultimum Petrum 
accipiunt. Cumque prius Cononem accepissent, 
deinde eum rejecerunt, eo quod ipse Joannem 
Philoponum et ejus scripta rejecisset; et in suis 
de Trinitate sententiis cum Cononitis consentiunt, 
eb Tritheile nominantur ab Angelianistis el Pau- 
lianistis : quos et ipsi nominant nunc quidem Sa- 
bellianistas, nune vero Tetraditas. De visibilis 
anundi consummatione et mortuorum resurrectione 
manifeste iis opponuntur. Ipsi quidem Cononita 
Philoponiacos vocant Sadduceos et Simonianos 
et Gracos et Valentinianos et Marcionitas, et Ma- 
nicheeos et Hermogenistas. Εἰ Philoponiaci hec 
nomina Cononitis aptant, eo quod dicant sensibilis 
hujusmundi materiam incorruptibilem permanere. 
€ononite vero iisdem nominibus Philoponiacos 


ματιχοῦ, τοῦ ἐπίκλην Φιλοπόνον, τὰ χαθ᾽ Ἑλλάνων αὐτῷ 
γεγραμμένα μετὰ χαὶ ἄλλων αὐτοῦ συγγραμυάτων, 
αὐτὸν τε ἔσχατον ἀπεθαάλοντο, xai τὰ τούτου συγγράμ- 
ματα. 0 γὰρ εἰρημένος γραμυατιχὸς ᾿Ιωάννης ἕν τοὶς 
πρὸς τοὺς Ἕλλχνας βιδλίοις xai iv τοῖς ἄλλοις αὐτοὺ 
συγγράμμασιν ἐπέγαγε τὰ σώματα τὰ αἰσθητὰ ταῦτα 
πάντα χαὶ τὰ ὁρώμενα χατά τε ὕγ)ην χαὶ εἶδος ἐχ τοῦ 
μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παραχθᾷναι ὑπὸ τοῦ 8152, φθαρτα 
τε ταῦτα γενέσθαι χαὶ φθείρεσθαι κατά τε ὕλην χαὶ εἶδος, 
xai ἀντὶ τούτων ἕτερα σώματα χρείττω τούτων τῶν 
ὁρωμένων ἄφθαρτα x«i αἰώνια ὑπὸ τοῦ Θεγῦ δημιονο- 
γεῖσθαι * συντέλειχν τε ἔγη τοῦ ὁρωμένον χόσμου͵ 
ἤγουν παρέλευσιν καὶ καινοῦ χόσμου γένεσιν" ἀνάστασιν 
δὲ vxor» ὡρίσατο εἶναι τὴν τῶν λογιχῶν ψυχῶν πρὸς 
σῶμα φθαρτὸν ἕνωσιν ἀδιάλυτον. 


ιδ΄. Κόνων δὲ xxi oi σὺν αὐτῷ, ὡς εἴπομεν, mpó- 
τερον δεχόμενοι τὰ σνγηράμαατα ἐν oi; ταῦτα ἐδο- 
γαάτισε, καὶ αὐτὸν τὸν Φιλόπονον ζῶντά τε χαὶ 
μετὰ τελευτὸν μαχαοίξοντες, τελευταῖου αὐτὸν τε 
ἐχεῖνον xai τὰ συγγοΐμματα αὐτοῦ ἀπεδάλοντο * λό- 
γους ἐγγράφους ἐχδεδωχότες, ἐν οἷς λεγουσίν ὅτι τὰ 
σώματα τὰ αἰσθητὰ ταῦτα χαὶ ὁρώμενα χατὰ μὲν 
τὸν ὕλην οὐ φθείρεται, ἀλλὰ μένονσι τὰ αὐτὰ xol 
ὁρώμενα εἰσαεὶ xai μὴ φθειρόμενα, χατὰ δὲ τὸ εἶδος; 
μόνον φθείρεται, xai πάλιν ἀναωροφοῦται, τῆς αὖ- 
᾿ τῆς ὕλης χρεῖττον εἶδος δεχομένης ἄφθαρτον " γένεσιν 
μὲν γὰρ τοῦ ὁρωμένου κόσμον λέγουσι xarà τε ὕλην 
καὶ εἶδος͵ φθορὰν δὲ αὐτοῦ, ἤγουν παρέλευσιν, κατὰ 
μόνον τὸ εἶδος * τὴν γὰρ ὕλην, ὡ; εἴποιεν, ἀεὶ δεαμέ- 
νεῖν ὁμολογοῦσι τὸν αὐτήν " ἀνάστασιν δὲ νεχοῶν 
ὁρίζονται εἶναι τὴν τοῦ σώματος τούτου πρὸς τὴν 
λογιχὴν ψύχὴν δευτέραν ἕνωσιν ἀδιάλντον. 


εἰ. "AX Σεδηρῖται, ἤγουν Θεοδοσιανοὶ, οἱ χαὶ 
Φιλοπονιαχοὲὶ, οἱ χαὶ δεχόμενοι τὸν Σεδῆοον x«i Θεο- 
ϑόσιον ἐπισκόπους, δεχόμενοι δὲ εἰς διδάσκαλον καὶ 
τὸν Φιλόπονον Ἰωΐζννὴν «αἱ τὰ τούτου συγγράμωυατα, 
καὶ ἀχολουθοῦντες αὐτῶ οὐ μόνον ἐν τοῖς πεοὶ 
Τριάδος λόγοις, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς περὶ συντελείας τοῦ 
ὁρωμένου χόσμου x«i γενέσεως τοῦ τε ὁρωμένου x«l 
τοὺ μέλλοντος, x«l vexodm ἀναστώσεως. Οὗτοι δὲ 
οὔτε Δαμιανὸν, οὔτε Παῦλον, οὔτε Tov ἔσχατον Πέ- 
D τρὸν δέχονται" πρότερον δὲ δεχομῖνοι Κόνωνα, ὕστε- 
ρὸν αὐτὸν ἀπεδάλοντο, διὰ τὸ ἀποδάλλεσθαι ἐχεῖνον 
Ἰωάννην τὸν Φιλοπονον xol τὰ τούτου συγγράμματα" 
xai ἐν μὲν τοῖς πεοὶ Τριαδος λόγοις συνάδϑοναι τοῖς 
Κινωνίταις * καὶ Τριθεῖται ὀνομάζονται ὑπὸ τῶν 
᾿Αγγελιανιστῶν (ita. cod.) καὶ Παυλιανιστῶν " ὀνο- 
μάξουσι δὲ xai αὐτοὶ ἐχείνονς ποτὲ μὲν Σαδελλιανι- 
στὰς, ποτὶ δὲ Τιτραδίτας - ἐν δὲ τῷ περὶ συντελείας 
τοῦ ὁρωμένον χόσωον χαὶ νεχρῶν ἀναστάσεως ivay- 
τιοῦνται φανερὼς αὐτοῖς, Καὶ οὗτοι μὲν οἱ Κονωνῖ- 
ται τοὺς Φιλοπονιαχοὺς ἅπαντας καλοῦσι Xaddov 
χαίους, χαὶ Σιμωνιανοὺς, καὶ Ἕλληνας, x«i Οὐαλεν- 
τινιανοὺς, χαὶ Μαρχιωνισιτιὰς, xai Μανιχαίους. καὶ 
Ἐρμογενιαστὰς ἀποχαλοῦντες " x«i οἱ μὲν Φιλοπο- 
γιαχοὶ τὰ ὀνόματα ταῦτα τοῖς Κονωνίταις προσάπτον- 


53 


THESAURI LIB. IX 


54 


σι, διὰ τὸ λέγειν αὐτοὺς τὴν ὕλην τοῦ αἰσθητοῦ τού- À appellanteo quod horum corporum resurrectionem 


του xócpou διαμένειν ἀτελεύτητον * ei δὲ Kovovérat 
τὰ αὐτὰ ὀνόματα τῶν Φιλοπονιαχῶν χατηγοροῦσι, 
ϑιὰ τὸ μὴ λέγειν αὐτοὺς τῶν σωμάτων τούτων ἀνά- 
στασιν. Πρὸς τούτοις δὲ ἑκάτεροι, οἵ τε Φιλοπονια- 
xot xai οἱ Κονωνῖται, ᾿Ωριγενιαστὰς ἀλλήλους óvo- 
μάζουσιν" εὑρηχότες γὰρ ei Φιλοπονιαχοὶ τὸν "Qo: 
“ένην λέγοντα ὅτι αὕτη à ὕλη ἔν τῷ μέᾶλοντι αἰῶνι 
ἀναμορφοῦται, χαὶ διὰ τοῦτο τῶν αὐτῶν σωμάτων 
νεται ἢ ἀνάστασις, ἐχάλεσαν τοὺς ἵονωνίτας 
Ὡριγενιαστάς" πάλιν δὲ οἱ Κονωνῖται, εὑρόντες τὸν 
᾿Ωριγένην λέγοντα ἄλλων σωμάτων ἀνάστασιν, πα- 


non confiteantur. Preterea utrique et Philopo- 
niaci et Coconitie Origenistas se invicem appel- 
lant. Cum enim reperissent Philoponiaci Origenem 
dixisse ipsam materiamin futuro 5666 0}0 reformari, 
&c propterea eorumdem corporum fleri resurree- 
tionem, Cononitas vocavere Origenistas. Rursum 
cum Cononite reperissent Origenem aliorum cor- 
porum resurrectionem dixisse (inconstans enim 
erat vir ille), nominaverunt Philoponiacos Orige- 
nistas. Accipiunt autem ut episcopum quemdam 
nomine Origenem ac libros ab illo editos. 


λέμθολος yàp 6 ἀνὴρ, ὠνόμασαν τοὺς Φιλοπονιαχοὺς ᾿Ωριγενιαστὰς. Δέχονται δὲ οὗ Φιλοπονιαχοὶ ἐπίσχοπόν τινα 
ὮὨριγένην ὀνόματι xal τοὺς λόγους τοὺς ὑπ᾽ αὐτοῦ ἐχδοθέντας. 


tc. Ἄλλοι Σεδηρῖται, ἤγουν Θεοδοσιανοὶ. oi x«i B 
Νιοθῖται, οἵτινες Σεδῆρον xai Θεοδόσιον δεχόμενοι 
καὶ Στέφανον τὸν σοφιστὴν τὸν ἐπίχλην Νίοθδον * 
οὕτοι δὲ ἐν μὲν τοῖς περὶ τοῦ Πατρὸς xoi τοῦ Υἱοῦ 
xai τοῦ ἁγίου Πνεύματος λόγοις συμφωνοῦσι τοῖς 
Κοντοξαβδίταις χαὶ τοῖς ᾿Αγνοήταις, ἐν δὲ τοῖς λό- 
γοις τοῖς περὶ τῆς οἰκονομέας διαφωνοῦσιν οὐ μόνον 
πρὸς τούτους, ἀλλὰ xal πρὸς τοὺς ἄλλους ἅπαντας " 
πάντες γὰρ δύο φύσεις ἐπὶ τοῦ χατὰ Χριστὸν μνστη- 
ρίου μετὰ τὴν ἕνωσιν οὐδενὶ λόγῳ ἀνέχονται εἰπεῖν " 
τὴν μέντοι διαφορὰν τῶν φύσεων ὁμολογοῦσι χαὶ 
μετὰ τὴν ἕνωσιν " οὗτοι δὲ, δύο φύσεις μετὰ τὴν 
ἔνωσιν παραιτούμενοι ὁμολογεῖν, οὐδὲ τὴν διαφορὰν 
τῶν φύσιων μετὰ τὴν ἔνωσιν σώξεσθαι βούλονται 


λέγειν. 


ιξ΄ Τίνα μὲν οὖν τούτων τὰ σχίσματα, xol πόσα ( 


τυγχάνει, χαὶ τίνες τούτων ὀνομασίαι, χαὶ τί τὸ 
ἐχάστου σχίσματος δόγμα τῶν ἑαυτοὺς χαλούντων 
διαχρινομένους, διὰ τῶν εἰρημένων συντόμως idu- 
λώσαμεν" οὗτοι δὲ πάντες τὰ ἐπιτηδεύματα "Apstov 
τε xal τῶν ἐχείνου μαθητῶν ζηλώσαντες, ὁμοίως 
ἐχείνοις ἔξω τῶν ἐχχλησιαστιχῶν ἑαυτοὺς περιβόλων 
ἐποίησαν * χἀάχεῖνοι γὰρ μυρίας μηχανὰς ἐπεδεί- 
ἕαντο. ἰξωθῆσαι τῆς ᾿Ἐχχλησίας σπουδάσαντες τὸν 
ἀγέαν xal οἰχουμενιχὴν ἐν Νιχαία σύνοδον" xal 
οὗτοι δὲ ὁμοίως πολυτρόπους μαγγανείας χαὶ λογο- 
μαχέας ἐπετήδευσαν ἐξελάσαι τῆς Ἐχχλησίας προ- 
θυμούμενοι τὴν οἰχουμενιχὴν xai ἁγίαν ἐν Χαλχη- 
δόνι σύνοδον. ᾿Αλλ ὅπερ κατὰ τῶν ἁγίων Πατέρων 
ἐδουλεύσαντο, εἰς αὐτοὺς à θεία περιέστησε ψῆφος, 
ἔξω που τῶν ἐχχλησιαστικῶν αὐτοὺς χαταστήσασα 
πιριθδόλων - ἡχόνησαν γὰρ τὴν γλῶτταν αὐτῶν, 
χατὰ τὸ γεγραμμένον, ὡσεὶ ὄφεως - ἐνέτειναν τόξον 
αὐτῶν πρᾶγμα πιχρὸν τοῦ χατατοξεῦσαι ἐν ἀποχρύ- 
got; ἅμωμον, ἐκραταίωσαν αὐτοῖς λόγον πονηρὸν, 
διηγήσαντο τοῦ χρύψαι παγίδα' εἶπαν, Τίς ὄψεται 
αὐτούς ; ἐξχρεύνησαν ἀνομίας, ἐξέλιπον ἐξερευνῶν- 
τες ἐξιρευνήσεις" ἀλλὰ xarà τὸν θεῖον λόγον, Βέλος 
νχπίων ἐγενζθπσαν αἱ πληγαὶ αὐτῶν, χαὶ ἐξησθένη- 
σαν ἐπ᾽ αὐτοὺς αἱ γλῶσσαι αὐτῶν" χαὶ διεσχίσθη- 
σαν, x«i οὐ χατενύγησαν᾽" ηὐφράνθη δὲ ἢ τοῦ Θεοῦ 
Ἐχχλησία, τὴν τῶν ayiov Πατέρων ἐχδίκησιν θεω- 
βήσασα * xai ὑψώθη ὁ Θεὸς τῆς ἀληθείας, τῶν ἐχχλη- 


! Psal. ὑχ}}1, 8,9. 088]. xxxiv, 16. 


16. Alii Severite, nempe Theodosiani, qui et 
Niobite, qui Severum et Theodosium recipientes, 
recipiunt etiam Stephanum Sophistam, Niobum 
cognomine : ii vero in suis de Patre et Filio et 
Spiritu sancto sententiis concordant cum Conto- 
babditis et Agnoetis, in sua autem de Providentia 
doctrina dissentiunt non modo ab illis, sed et ab 
aliis omnibus ; omnes enim duas naturas in Chri- 
sti mysterio post unionem nulla ratione dicere 
volunt ; distinotionem tamen naturarum confiten- 
tur et post unionem; ii autem duas naturas post 
unionem confiteri nolentes, neque differentiam 
naturarum post unionem servari dieere volunt. 


17. Quenam sint igitur eorum secte et quot 
reperiantur, et que eorum cognomina et quod- 
nam uniuscujusque dogma eorum quí seipsos 
discrepantes nominant, iis breviter dictis indica- 
vimus. Illi autem omnes Arii ejusque discipulorum 
instituta eemulantes, quemadmodum et ii, seipsos 
extra ecclesiasticum sinum fecere. Atque illi sex- 
centa machinati sunt ut ex ecclesia repellere cona- 
rentur sanctam et ccumenicam Nicenam syno- 
dum; etii similiter multiplices preestigias etlogoma- 
chias adhibuere utab ecclesia ardenter repellerent 
ccumenicam et sanctam Chalcedonensem syno- 
dum.Sed quod in sanctos Patres machinati sunt,in 
illos divina convertit sententia, eos extra ecclesias- 
ticum gyrum constituens. Acuerunt enim linguam 
suam, ut dictum est, sicut serpentis ; intenderunt 
arcum suum, rem amaram, ut sagittarent in abs- 
conditis irreprehensibllem corroboraverunt sibi 
verbum malum, narraverunt ut absconderent ten- 
diculam, dixerunt: Quis aspieiet nos; perscru- 
tati sunt iniquitates, defecerunt perscrutantes 
perscrutationes ; sed juxta divinum sermonem : 
« Telum infantium facte sunt plage eorum et 
infirmate sunt contra eos lingue eorum! ; » di- 
visi sunt et non sunt compuncti?*. Letata est 
autem Dei Ecclesia, dum sanctorum Patrum.ul- 
tionem contemplaretur. Et glorificatus est Deus 
veritatis , dum ecclesiastica dogmata incommuta«- 


55 . , NICETE CHONIATEE 56 


bilem acciperent firmitalem ac soliditatem, San- À σιαατιχῶν δογμάτων ἀῤῥαγᾷ. 


cta igitur et Gecumenic& Chalcedone habita syno- 
Qus breviter eorum meminit que dicta sunt ab iis 
qui upam in Christo naturam compositam docent. 
Eam porro, ut ex multis pauca dicam. mentiem 
exhibent quce in proprii dogmatis defensionem 
impie proponupt. .. . i 


Rzpositio nonnullorum. capitum a Monophyeitis 
Bropósitoruwi. 


"48. "Utrum ex. , duarum. in . Christo, naturarum 


upiona. factum esi aliquid. unum, ànnon ? Si agitur. 
QE, giri τι ἐξ αὐτῶν dv, πῶς xai ἡνῶσθαι͵ ὅλως 
. αὐτὰς ἐροῦμεν; Τί γὰρ io ἐστὶ τὸ ᾿ῥνῶσθαι & τὸ 


non sit faclum aliquid unum, quomodo et unitas 
[uissp eas, , dicemus? Quid. enia est aliud uniri 
quam ynum fleri? Non enim per illuminationem, 
àt de, propi elis, unionem. contilemur. Si autem 
ex dugrum )naturatum unione unum aliquid factum 

est, quid, igitur. est Aliud unum 3, Utrum nomen 
yanum,anres? Si igitur nomen solummodo vanum 


qeset sinere, non essent; unjue Datura; quemadmo-, 


dum et Tijereus canjs ef. Aerrestris, per solum no- 
, men unitatem, sentes, non uniti sunt, per natu- 
TOS, RANA genjia t honos c qui inscriptus est: si igi- 
uy, nature in quantum, sunt upiuntur, et ideo ex 
earum uniene, nempe compositiope,. unum aliquid 
facis sunt, non id est. vanum nqmep, sed res.Siau- 
tem res, utrum id natura est, nempe essentia,esse 
aliquid ex substantie accidentibus? Igitur si per 


ipsum esse. nature unit gunt, et ideo. unum ali- 
quid ex, earum, unione. perfeitur, neque vanum 
nomen. est, peque 8j uhstantice quoddam accidens 
et consequens, onqjedetidum est. ilud esse. es- 
sentiam , αὐ. naturam; ;, supponimus | nunc . per 
utramque vogem idem, Bignificari, per essentiam 
nempe etnaluram, Si igitur unum illud ex duarum 
najurarum. periecium,. unione natura est, scilicet 
essenlia,, regle ergo unam esse naturam Domini 
Christi, poet unionem confitemur, quanquam non 

simplicem, sed, compositam. eam, esse dicigus. 
Nomen, anim, Christus non potest utriusque nature 
indigaljvum. esse, Si. enim nor esset aliquid unum, 
| quod. €. narum aiurarup. unione perficitur, 
impossibile:gsset. siye. de Anima el corpore unum 
hominig.nomen. appellari, sive de, Christi divini- 


tale et humanitate, nisi ex. iis unum quid factum, 


gil, i Cbristi nomen. utrique. dari. 
Alia Monóphysitarum propositio. 


᾿ 19. P Christi dature unite düe sunt vel, quod 
id6fn δῆ αἴ, esséntiu (esserítiie enim sunt divina et 


Humain&pro6ülüübio,ex quibus natürarum duplici- 


tdlis tóimeti Hrifectiti), utrum alterquam ejus uaturee 
Ch?isRISd8t, αὖ Tétti ad ejus tiaturée * Si igilur alter 
est «6 éjàs n&tiirfe' Christüs, quis est, ut aller esse 
poust ? Sed" 'hihfl'alferüln ést ác ejus natura aut 
esseifüiá; Si eniti hominis natura, essentiam díco, 
in eo consistit qucd est animal rationale mortalo 
(definitionesenim rerum earum essentias indicant), 
δὶ homo quid diversumsit a suaessentia, non pro- 


 Tíüe . τοῦ 


**10 


“λαθόντῳων. βεδρίωσίν τε 
καὶ παγιότητα. Ἢ ἁγία δ᾽ οὖν χαὶ -οἰχφνμενιχὴ σύν- 
odo; à. ἐν. Χαλχεδόνι συστᾶσα διὰ βραχέων ἐμνήαθῃ 
τῶν λεγομένων ὑπὸ τῶν βίαν ἐπὶ Χριστοῦ. δοξαξὸν- 
te» φύσίν σύνθετον * * εἰσὶ di, ὡς (x πολλῶν ὀλίγα 
εἰπεῖν, τοιαύτας. ἐννοίας ἐχόμενα, ἅπερ εἰς συνηγο- 
ρίαν τοῦ οἰχείον δόγματος ἀσεύῶς προτιθέασι, 


Ἔκθεσις τινῶν χεφαλαίων᾽ προδαλλομένων ἢ παρὰ τῶν 
un ᾿Μονοφυσιτῶν. 

(qq. Πότερον, ἐχ τὸς τῶν ἐπὶ Χριστοῦ, λεγομένων 

δύο φύσιων ἑνώσεως γέγονέ, τι ἕν, ἧ. οὔ; Εἰ μὲν οὖν 


ἐν γεγονέναι; οὐδὲ γὰρ κατ᾽ ἔλλαμψω, ὡ; ἐπὶ προ- 
gunt, ὁμολογοῦμεν τὴν ἕνωσιν " εἰ. δ᾽ ix τῆς (v- 
cte; τῶν δύο φύσεων ἕν τι “ἔγονε, τί most ἄρα 
τουτό ἐστι τὸ ἕν Πότερον, ὄνομα βόνον qv, à 
πρᾶγμα; Et in οὖγ ὄνομα. μόνον ψιλόν. εἴν πράγμα- 
τος χωρὶς, οὐχ Gy εἶεν αἱ χύσεις ἡγωμέναι * ὡς οὐδὲ 
ὁ ἀστρῷος χύων. x«i 9 κιβσαῖρς, χατὰ ψιλὸν “μόνον 
τοὔνομα : τὸ ἣν ἔχοντες, ἡνωμένοι χατὰ τὰς φύσεις 
τνγχῴνουσιν,. οὐδ᾽ ὁ ὑδιηθινὸς͵ ἄνθρωπος. x«i ὁ γε- 
γραμαένος.: οὐχοῦν si αἱ φύσεις καθὰ τὸ εἶναι ixev- 
gui ἐνώθῃσαν,. xai διὰ τοῦτο ὧν τῆς ἑνώσεως αὐτῶν, 
ἤγουν 'συγθέσιως, ἕν τι γέγονεν, οὐχ ἄρα ψιλὸν 
ὄναμᾳ τοῦτο ἐστιν, ἀλλὰ πρᾶγμα" εἰ δὲ πρᾶγμα, 
πότερον φύσις ἐστὶ τοῦτο, ἥγουν οὐσία, ὃ τῶν περὶ 
τὸν οὐσίαν τι συμδεδηκότων ; Οὐχοῦν εἰ x«r' αὐτὸ 
τὸ εἶναι φύσεις ὀγώθησαν, xai. διὰ τοῦτο τὸ iv τὸ ἐκ 
τῆς ἑνώσιως ἀμτῶν͵ ἀποτελεσθὲν οὔτε. ψιλόν ἔστιν 
ὄνομα, οἥτε συμδεθηχός τι χαὶ παραχολούθημα φύ- 
σεως, λείπεται ἐξ ἀνώγχης, οὐσίαν εἶναι τοῦτο, ὃ 
φύσιν * κείσθω γάρ vvv di ἑκατέρου ταυτὸν σημαί- 
γεσθαι, διὰ τς αὐσίας, -φημὶ, xal τὰς φύσεως " εἰ δὲ 
τὸ iv τὸ ἐκ τῷῶς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων ἀποτετε- 
λεσμένον φύσις ἐστὶν, ἤγουν οὐσία, χαλῶς ἄρα μίαν 
εἶναι τὸν φύσιν τοῦ Δεσπότον Χριστοῦ μετὰ τὴν 
ἕνωσιν ὁμολογοῦμεν, εἰ χαὶ μὰ ἀπλᾷξν, ἀλλὰ σώνθε- 
τὸν εἶναι ταύτην φαμέν " τὸ γὰρ Χριστὸς Ovoux τῶν 
φύσεων ἀμφοτέρων εἶναι διηλωτιχον͵ αὐ δύναται " εἰ 
Κρ μὰ εἴη τι [y τὸ ἐκ τῆς ἐνώσεως τῶν δύο ψύαεων 
ἀποτετελεσμένον, ἀδύνατον ὃ ἐπὶ ψυχῆς χαὶ σῶμα- 
τὸς 4v τὸ τοῦ ἀνθρώπου χατηγορεῖσθαι ὄνομα, ὃ Eri 
Χοιστοῦ ὑξότητός τε xai. ἀνθρωπότατος, 
μχϑενὸς ἐξ αὐτῶν νὸς γενομένου, τὴν Χριστοῦ λέγεσθαι 


D προσηγορίαν ἐπ᾿ ἀμφοῖν. 


"Ettoo» πρόδλημα τῶν Μονοφυσιτῶν. 

ιθ΄, Εἴπερ αἱ τοῦ Χριστοῦ φύσεις ἐνωθεῖσαι δύο 
τυθχάνουσι, ταυτὸν δὲ εἰπεῖν οὐσίαι, οὐσίαι γὰρ 
δήπουθεν ἢ τε Otix* χαὶ ἣ ἀνθοώπειος, iy! ὧν τὸ 
τῆς δυχδος τῶν φύσεων φίοουσιν ὄνομα, πότερον 
ἕτερος τυγχάνει τῶν ἐχυτοῦ φύσεων ὃ Χριστὸς, à 
ταυτὸν ἐστι ταῖς αὐτοῦ φύσισον ; Et μὲν οὖν ἕτεοός 
ἐστι τῶν αὐτοῦ φύστ:ων ὁ Xotrrós, τίς ὧν, ᾿ἕτιοος 
αὐτῶν τυγχάνει; ᾿᾽Αλλ᾽ οὐδιν τῶν ὄντων τῆς αὐτοῦ 
φύτεω: ἥ οὐσίας ἕτερόν ἐστιν * εἰ γὰο m τοῦ &y- 
θρώπου φύσις, frot οὐσία, τὸ ξῶον λογικὸν θνητὸν 
ἐστιν, οἱ γὰρ ὁρισμοὶ τῶν πραγμάτων τῆς οὐσίας 


. 
»* 


51 THESAURI LIB. IX. $8 
αὐτῶν εἰσι δηλωτιχοὶ, ἕτερον δὲ εἴη ὁ ἄνθρωπος τῆς Α inde esset animal rationale mortale. Homo nihil 


οὐσίας: αὐτοῦ, ἕτερος: ἄν εἶ τοῦ ζῶον λόγικοῦ. θνητοῦ. 
*'0 ἄνθρωπος οὐδὲν ἄλλῳ ἐστὶν à ζῶόν λογικὸν θνητόν" 
οὐχοῦν εἰ καὶ ὁ Χριστὸς τῶν αὐτοῦ φύσεων, ἤγουν 
οὐσιῶν, ὑπάρχει ἕτερος; τὸ θὲ εἶναι ἐχάστω Χχατὰ τὸν 
φύσιν ἤτοι οὐσίαν. αὐτοῦ ἐστιν, ὡς ᾿ἐδείξαμεν, ELT. 
ἄρα ἑαυτοῦ ὁ Χριστὸς ἕτερος ἔσται, ὅπερ πρὸς rà ἀταπῳ 
xat τὸ γελοῖον ἔχει" οὐκ ἄρα ἑτερὸς ἔστιν ὁ Χοιστὸς 
τῶν ἑαυτοῦ φύσεων" εἰ δὶ μὰ ἕτερος, ταυτὸν ἄρα 
Χριστὸν τε εἰπεῖν χαὶ τάς αὐτοῦ φύσεις' ἐπεὶ χαὶ οἱ 
τάναντία ὑμεῖς λέγοντες τῶν δύο goose» δηλωτικὸν εἶναί 
put 1 τὸ Χριστὸς ὄνου α εἰ dt ταυτὸν ὁ Χριστὸς ταῖς 
αὐτοῦ φύσεσιν, ὡς ἄνθρωπος τῇ ἀνθρῳπὸν φύσει ταυτὸν, 
τουτέστι τῷ ξώῳ λογιχῷ θνητῷ, δυὸ δὲ τυ γχάνουσιν 


αἱ τοῦ Χριστοῦ φύσεις χαὶ οὐ μία, δύο, ἄρα καὶ οἱ. 
D türas. Si igitur secundum veritatem Cliristus no- 


Χριστοὶ, ἔσονται, χἀθὼς Νιστορίῳ 'δοχεῖ, καὶ οὐχ εἴς 
κατὰ τὰς Γραγάς. Εἰ οὖν εἷς χατὰ po [ Χριστὸς 
ὀγόματί τε καὶ , πράγματι, xa xat ᾿ οὐδένα τρόξον 
ἐπὶ τῆς τὸν Κυρίου, ive promi ases δύο 4 λέγειν Χριστοὺς 
ἐνδέχεται, ταυτὸν δὲ ὁ Χριστὸς τῇ αὐτοῦ φύσει, i jy 
οὐσίᾳ, ἐπει xal τῶν ὄντων ἔχαστον, μία δηλονότι xal ἢ 
τοῦ Χριστοῦ φύσις ἐξ ἀνάγχής ἔσται. 


Ἕτερον πρόδλημα τῶν αὐτῶν, 


χ΄, Ὥσπερ εἰ xal πλείονες ἐν τῷ ἡλίῳ φυσιχῶν δυνά- 
μέων θεωῤδῦνται διαφοραὶ, οἷον φέρε εἰπεῖν τὸ φωτιστι 
xbv αὐτοῦ καὶ τὸ θερμαντιχόν, Ert δέ τὸ τριχῇ διαστα- 
τὸν, καὶ τὸ σφαιριχὸν, καὶ xux agopuxiv xài sl τι τυγ- 
χάνεε᾽ τοιοῦτον d))o, οὐχ 42a χαί πλείονας τὰς τοῦ 
ἁλίον φύσεις λέγειν ἀνάγχ" οὐδὲν γὰρ χαθ᾽ ἑαυτὸ τῶν 
τοιούτων ῥλέου φύσιν ἐργάζεται, ἀλλὰ τὸ ἐκ πάντων ἅμα 
τῶν εἰρημένων σύγχριμα, ἔν xai πλείονα τυγχάνον, ἕνα 
τὸν ἥλιον χαὶ μίαν αὐτοῦ τὴν φύσιν ἐργάζεται" οὕτω χαὶ 
ἐπί τοῦ θεανθρώπου Χριστοῦ. xav αἱ τῆς θεότητος ἐν 
αὐτῷ χαὶ ἀνθρωπότατος θεωρῶνται d ᾿ἰαψοραὶ οὐχ ανέ- 
ἔονται δύο λέγεω αὐτοῦ τὰς φύσεις οἱ χρίνειν ἁμὴ γέπη 
(Μα codices duo) τὸν τῶν πραγάτων ορθὼς φύσιν δυ- 
νάμενοι" οὐδὲν “ἀρ. ἐχείνων x«0' ixvró Χριστὸς ἂν εἴη, 
οὔτε τὸ θεῖον αὐτοῦ φημι, οὔτε τὸ ἀνθρώπινον' ἀλλὰ τὸ 
ἐξ ἀμφοῖν σύγχριμα, ἐν δήπουθεν rwy y ivo, xul οὐ δύο, 
χαὶ ἐν οὐδρὶ τῶν ὄντων ἀνθεωρούμενον ἑτέρῳ, ἕνα τὸν 
Χριστὸν, καὶ μίαν | αὐτοῦ τὴν φύσιν ὁμολογεῖν ὑμᾶς ix 
πάσης ἀνάγκης παρασχευάξει. 


Ἕτερον πρόδλη μα, 


καὶ. Ἐλ ἢ δυὰς τῆς ἐκ μονάδος πρώτας διασκέψεως 
ἔστι δηλωτιχὶ, 2 δὲ διαίοεσις ἀντιχειμένως ἔχει πρὸς 
τὸν ἕνωσιν», διὰ τοῦτο ἄμα τὸ αὐτὸ χατὰ τὸ αὐτὸ φνῶ- 
σύαέ τε xai διρρῆσθαι ἀμήχανον, οὐδεμία ἀρὰ δύας, 
χαθό ἐστι δυας, χατὰ τοῦτο λέλοιτ᾽ ἀν ἠνῶσθαι, 
διρρᾷσθαι δὲ μάλλον" xci ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ τοίνυν, εἰ 
δύο εἰσὶν αἱ τούτου φύσεις, χαὶ οὐχὶ μία, πᾶσα dt δυὰς, 
χαθὸ duds ἐστι, διχάς τις οὖσα διήρηται χατ᾽ ἐχεῖνο, 
χατ᾽ οὐχ ἕνωται, xai αἱ τοῦ Χοιστοῦ ἄρα δύο φύσεις 
χατ᾽ αὐτὸ τὸ εἶναι δύο φύσεις τυγχάνουσαι xai 027i 
ix, κατ᾽ αὐτὸ τοῦτο διηρημέναι ᾧν εἴν, χαὶ οὐχ yu 
μέναι, χαὶ Νεστοοίου τὸ δόγμα εἰσάγεται, 


aliud est quam animal rationale mortale ; si igitur 
Christus alter est ἃς ejus natures, essentias dico, 
et esse rei cuilibet per suas naturas, nempe essen- 
tias inest, ut ostendimus , ipse ἃ se diversus erit 
Christus, quod stolidum et ridiculum est. Non dif- 
fert igitur Christus & suis naturis, si porro non 
differt, idem igitur, ast, dicere Christum et ejus na- 
turas ; cum et vos qui nobis coníraria dicitis dua- 
fum esse naturarüm indicativum Chrisli nomen 
fateamini. Si autem Christus idem sit cum ejus na- 
turis, ut liomo idem est cum hominis nalura, id 
est anímalí rationali mortali, dueque sint Christi 
náiurse nec una tantum, düo igitur Christi erunt, 
ut Nestorio videtur, neque unus secundum Sérip- 


mine eli Te U unus est, neque üllo modo de Domini 
Incarnatione düós Christos dicere tas est, idem au- 
fem est Christus cum ejus Bàtura, néripe essentia, 
quemadmodum et áliorum ómnium, una etit: ne- 
cessario δὲ evidenter Christi naturá. ὁ 


, Alia eorumdem propositio. 


20. Quemadmodum quamvis plures in sole phy- 
sicte vires diversie animadvertantur, ut verbi gra- 
tia, lumen et calor, tres dimensiones, spheerica 
forma, motus circularis et alia hujusmodi ; nec 
tamen ideo necesse sit ut plures esse solis naturas 
dicatur (nihil enim per se horum solis naturam 
constituit, sed ex his omnibus coagulum, quod 
simul unum et plura est, unum solem ét unam 
ejus naturam constituit) ; ita et de Christo Deo ho- 
mine, etsi animadvertantur apud eum divinitatis 
et humanitatis. differentiee, non audebunt duas 
ejus. ἠδ γᾶς dicere, qui quodammodo rerum na- 
turam recte teslimare possunt (nihil enim horum 
pér se Christus esset, neque ejus divinitas, neque 
ejus humanitas) ; ; 'sed ex ambabus coagulum , 
un um scilicet, nec duo nec in "ullo alio à ániinadver- 
sum, unum Christum et unám ejus naruram con- 
fiteri omnino cogit. 


Alia ezpositio. 


21. Si dyas considerationis post. monadem pri- 
mam indicativa sit, divisio autem unita sjt oppo- 
sita, ob id ipsum simul uniri et dividi idem 80- 
oyndum se impossibile egt. Nulla igitnr dyas, in 
quan/um est dyas, secundum id potest dici | uniri» 
sed potjus dividj. Et de Christo igitur si dum sunt 
ejus Dnaturc, neque una, omnis autem dyas, prout 
es! dyas, duplex exsistens, secundum id diyidjtur, 
nec unitur, t:liristi igitur « dure nature, si secundum 
esse ipsum dude Sint et non una aptum, Sequn- 
dum, i id ipsum essent divise neque unite, qt Nes- 
torii doctrina inducitur. ) 


bn 
Alia propositio. 

23. Et de continuis ssepe numerum afferimus, 
ut, verbi gratia duobus cubitis longum esse quod- 
dam lignum dicimus. Sed potentia tantum duo 
unum esse dicimus, non re; eo quod divisionem 
subire potest et duo fieri, lignum illud duobus cu- 
bitis esse dicimus. 

A lia propositio. 

23. Si Cbristus unus est nomine et re, omnis 
autem definitio unam naturam indicat, nisi sit 
ambigua ; Christi numcrus igitur unius nature est 
indicativus ; si autem secundum nos dues Christi 
nature duas habent definitiones non idem signi- 
fieantes, et Christus igitur, cum unus sit, duas de- 
finitiones non idem significantes habebit. Si autem 
id impossibile est (omnis enim rei unius existentis 
unica est definitio), non igitur duas habebit defi- 
nitiones Christus. Si ita est, neque due erunt ejus 
nature ; singule enim definitiones unam naturam 
significant, sive simplices sive compositi. 


Alia. 


24. Si nomen Christus non substantise indicati- 
vum est, sed cujusdam naturse accidentium ex 
unione crtorum, naturarum qua due facte sunt, 
indicativum est. Hoc autem nihil aliad est quam 
naturarum relativus babitus. Duee autem nature 
vel unite remanent in Christo; secundum igitur 
vanum solummodo habitum naturarum alterius 
oum aliera facta est unio ; ut dicitur de cboro et 
domo, et urbe et lapidibus et lignis quibus cons- 
fat sedificium, quemadmodum et Nestorius docuis- 
se reperitur. 


A lia. 


25. Si quee uniuntur unum fiunt, que non fiunt 
. unum omnino non uniuntur ; si igitur due nec 
una sunt Christi nature, dyas autem, cum dupli- 
citas sit, divisionis indicativa est, si, que divisa 
sunt, non sunt unita, non igitur uniue sunt Ch'isti 
naturse; δὶ igitur. eo quod non immise sint, duas 
esse Christi naturas censent, necesse est, propter 
unionem, ut unam ejus naturam dicant. 


A lia. 


NICETAE CHONIATAE 


A 


C 


26. Non quot cujuscunque rei sunt proprietates, D 


tot et hujus sunt nature. Vel enim nihil eorum 
que propriam habent exsistentiam, unius erit na- 
ture, cum plures proprietates differentes in uno- 
quoque animadvertantur ; sed eorum omnium que 
suppositum constituunt eoagulum, natura est. 
Ignis enim lumen et levitas proprietates sunt, sed 
non lumen aut levitatem ignis esse naturam dici- 
mus, ut et aeris proprietates sunt caloris carentia 
et personatio ; ut et aliurum elementorum videre 
est alias proprietates, Sed nemo audebit dicere 
multis unumquodque naturis esse eo quod multas 
habeat proprietates ; si et de Christo divinitate et 


eo 
Ἕτερον πρόδλχμα. 

xD. Καὶ éxi τῶν συνεχῶν πολλάκις φέραμεν τὸν 
ἀριθμὸν δύο φέρε εἰπεῖν πήχεων τὸ ξύλον λέγοντες" 
ἀλλὰ δυνάμει δύο φαμὲν εἶναι τὸ dv, οὐκ ἐνεργείᾳ. 
τῷ δὲ δύνασθαι τομὸν ὑπομένειν, xai δύο γενέσθαι, 
ταύτῃ γαμὲν αὐτὸ δύο τινῶν πήχεων εἶναι, 


"E-tpov πρόδλημα. 


xy: Εἰ ὁ Χριστὸς εἷς ἐστιν ὀνόματί τε καί πράγματι, 
wüc δὲ ὁρισμὸς εἷς ὧν, εἰ μὰ ὁμώνυμος εἴη, μιᾶς 
φύσεως δηλωτιχός ἐστι" χαὶ ὁ τοῦ Χριστοῦ ἄρα ἀριθμὸς. 
μιᾶς τῆς αὐτοῦ φύσεως δηλωτιχός ἐστιν. Εἰ δὲ xaÜ ὑμᾶς 
αἱ τοῦ Χριστοῦ δύο φύσεις δύο ἔχουσιν ὁρισμοὺς, οὐ 
ταυτὸ δηλοῦντας, χαὶ ὁ Χριστὸς ἄρα, εἷς ὧν, δύο 
ὀρισμούς ἕξει οὐ ταυτὸ δηλοῦντας" εἰ δὲ τοῦτο κὄννατον 
(παντὸς γὸρ πράγματος ἑνὸς ὄντος εἷς ἐστι χαὶ ὁρισμὸς), 
οὐκ ἄρα δύο ἕξει x«l ὁρισμοὺς ὁ Χριστός" εἰ δὲ τοῦτο, 
αὐδὲ δύο ἔσονται αὐτοῦ αἱ φύσεις" ἕχαστος γὰρ ὁρισμὸς 
μιᾶς φύσεως ἐστι δηλωτιχὸς, εἴτε ἁπλοῦς, εἴτε σύνθετος. 


Ἕτερον. 


χδ', Εἰ τὸ Χριστὸς ὄνομα οὐχ οὐτίας δηλωτιχὸν, 
ἀλλὰ τῶν περὶ τὴν οὐσίαν τινὸς τῶν ἔχ τῆς ἐνώσεως, 
τῶν δύο φύσεων γενομένων δηλωτιχόν ἐστι τοῦτο δὲ 
οὐδὲν ἄλλο ἐστὶν ὃ ἡ τῶν φύσεων πρὸς ἀλλήλας σχέσις" 
δύο δὲ φύσεις καὶ ἐνωθεῖσαι μεμενύχασιν ἐν Χριστῷ" 
χατὰ μόνην ἄρα σχέσιν ψιλὴν & τῶν φύσεων πρὸς ἀλλύ- 
λας γέγονεν ἕνωσις ὡς ἐπὶ χοροῦ, x«i οἰκέας. καὶ 
πόλεως, xai λίθων, xai ξύλων ἐν οἷς τὸ οἰχοδομφύμενογ, 
καθὼς χαὶ Νεστόριος δογματίζων εὐρέσκεται. 


Ἕτερον, 


χε. Εἰ τὰ ἠνωμένα ἣν γίνεται, τὰ μὴ γενόμενα tv 
οὐχ verat ἐξ ἀνώγχης" εἰ οὖν δύο χαὶ οὐ μέα 
τυγχάνουσιν αἱ τοῦ Χριστοῦ φύσεις, ὃ δὲ δυὰς, διχάς 
τε οὖσα, διαιρέσεώς ἐστι δηλωτιχὴ, τὰ δὲ διῃρημένα 
οὐχ ἤνωται, οὐκ ἄρα ἡνωμέναι εἰσὶν αἱ τοῦ Χριστοῦ 
φύσεις" εἰ τοίνυν διὰ τὸ ἀσύγχυτον δύο εἶναι τὰς τοῦ 
Χριστοῦ φύσεις φύσεις ἀξιοῦσιν, ἀλλὰ διὰ τὴν ἕνωσιν 
μίαν αὐτοῦ τὴν φύσιν λέγειν ἀναγχασθήσονται. 

Ἕτερον. 

xQ(. Οὐχ ὅσαι πραγμάτος ἑκάστου ἰδιότητες To^4- 
αὗται καὶ φύσεις τούτον εἰσίν * ἢ γὰρ ἂν οὐδὲν τῶν 
ἐχόντων ἰδίαν ὕπαρξιν μιᾶς ἔσται φύσεως, πλειόνων 
ἰδιοτήτων rot διαφορῶν ἐν ἑχάστω θεωρουμένων, 
ἀλλὰ τὸ ἐχ πάντων σύγχριμα τῶν -συμπληρούντων, 
τὸ ὑποχείαενον φύσις ἐστί" πνρὸς μὲν γὰρ τὸ φωτι- 
στιχὸν. x«l τὸ χοῦφον ἴδιον " ἀλλ᾽ οὐ φύσιν πνοὸς 
τὸ φωτιστιχόν, ἢ τὸ χοῦφον εἶναί φαμεν’ ὥσπερ xai 
ἀέρος ἰδιότητες τὲ ἀχρωμάτιστον, τὸ διηχές" ὡς 
χαὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων στοιχείων ἐστιν ἰδεῖν ἑτέρας 
ἰδιότητας" ἀλλ᾽ οὐδεὶς τολμήσει διὰ τὸ πολλὰς ἔχα- 
στον τούτων ἰδιότητας ἔχειν, οὕτω χαὶ πολλῶν εἰπεῖν 
εἶναι φύσεων * οὕτω τοίνυν xai ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ 


εἰ THESAURI LIB. IX. «4 
συνεστῶτος ix θεότυοτος xal ἀνθρωπότητος, εἰ piv À humanitate constante, si dicerent duas esse ejua 


λέγοιεν δύο τὰς αὐτοῦ φύσεις, ἢ ἐν δύο φύσεσιν 
αὐτὸν θεωρεῖσθαι, ὥσπερ χαὶ τὸ ὅλον ἐν τοῖς μέρεσι 
θεωρεῖσθαι λέγομεν, & xai τοσάδε εἶναι τὰ τοῦ Àó- 
ον μέρ, τὸ ἕν τὸ ἐχ τῆς πάντων ἑνώσεως ἀπο- 
τετελεσμένον γινώσχοντες, ὡς εἰ χαὶ τὸ τρίγωνον ἐν 
τρισὶν εὐθείαις ὑφεστάναι λέγοι τις, αὐτοῦ τοῦ τρι- 
γώνου σχήματος ἑνὸς ὄντος τοῦ ix τς συναφῦς τῶν 
τριῶν εὐθειῶν ἀποτετελεσμένου, καὶ ἔτι τὸν οἰκίαν 
ἐν λίθο(ξ εἶναι χαὶ ξύλοις, ἑνὸς πάλιν τοῦ τς οἰκίας 
εἴδους ὑπώρχοντος, ὅπερ ἐκ τῆς ἐχείνων συνθέσεως 
γέγονεν, ἴσως ἄν τις σνυγχωρήσειε τῷ λάγῳ ^ εἰ γὰρ 
τὰ ἐξ ὧν ὁ Χριστὸς δύο, ἴσον ἄν εἴη τὸ τε ἐχ δύο 
φύσεων τὸν Χριστὸν εἶναι λέγειν, xai τὸ ἐν δύθ 
φύσισι͵ χαὶ τὸ τρίγωνον ἐν τρισὶν εὐθείαις, χαὶ ἐκ 


naturas, vel eum in duabus naturis videri, quem- 
admodum et totum in partibus videri dicimus, 
vel tot esse Verbi partes, unitatem ex om- 
nium unione perfectam agnoscentes, ut ef si trian- 
gulum tribus rectis lineis constare aliquis diceret, 
ipsius trianguli cum una sit forma ex trium linea- 
run reetarum conjunctione constituta ; et domum 
lapidibus et ligno constitui, cum una quoque sif 
domus species qua ex eorum compositione effecta 
est, forsitan huic rationi consentiretur. Si enim ea 
ex quibus Christus est duo sunt, in. idem recide- 
ret dicere Christum ex duabus naturis eise, et in 
duabus naturis, et triangulum in tribus rectis, ef 
ex tribus, et cetera quie diximus, ita ut sit diffe- 


τριῶν, καὶ τὸ λοιπὸν τῶν εἰρημένων ἕἔχαστον, ὡς B renlia in sola dictione, non autem in his qua ex 


πεοὶ μόνην τὴν λέξιν, x«i μὴ κερὶ τὸ ix τῆς λέξεως 
νοούμενον, τὰν διαφοοὰν εἶναι " ὡς ἐξεῖναι μίαν τὸν 
τοῦ συνθέτου φύσιν λέγειν, ἐν δύο ταῖς ἀπλαῖς τὸ 
εἶναι ἔχουσαν, ὥσπερ ἐν τοῖς μέϑετι πολλοῖς euet 
μίαν τὴν ὁλοτητα εἰνχί exutv. Ei δὲ μεδιαυοῦ μέαν 
τοῦ ὅλου τὴν φύσιν σύνθετον δηλονότι φασὶ, xci 
futi τὸν ἐν δύο φωνὴν ὑποπτεύσομεν διχαιότατα " 
x«i οὗτε διὰ τὸ ἔνα εἶναι τὸν Χοιστὸν ἀρνούμεθα 
τὰ ἐξ ὧν τὸ ἕν τοῦτο συνέστηχεν͵ οὐτ᾽ αὖ πάλιν διὰ 
τὸ δύο νωοίζειν τὰς εἰς ἕνωσιν τυνελθούσας φύτει:" 
τὸ ἕν τὸ ix τούτων ἀποτελετθὲν οὐχ ὁμολογήσομεν" 
ὅπερ εἴτε φύσιν μίαν χαλεῖν τινε φῶλον, εἴτε ὑποστα- 
Gt», εἶτε Χριστὸν ἕνα, οὐ διαφερόωμεθα * dt ἐχάστον 
γὰρ ἐξ ἀνάγχης xai τὰ λοιπὰ σννεισάγεται. 
᾿Αντίῤῥησις μία, οὐδ᾽ ἀποτάδην καὶ αὕτη ἐχτιθιῖσα, 

προς τὰς κχαταστρωθείσας ἄνωθεν δοξας τῶν 

Μονοφυσιτῶν, 

χζ΄. Τοιαῦτα μὲν οὖν, ὡς ἐχ βραχεων ἐςτὶ γνῶ- 
ναι, οἱ μέαν ἐπὶ Χριστοῦ φύσιν δοξάξοντες ἐπισφα- 
λῶς ἅ ἂν χαὶ τὸ ὅλον ἀνενδέχτως φασὶν, ix τῶν 
ἀνδρυπίνων xai χαθ᾽ ἡ μᾶς ἐπιχειρημάτων συνιστ ἂν 
πειρώμενοι τὰ θεοποιπῇ " ὃ δὲ καὶ mpórtoo» εἴοηχα, 
τοῦτο xai νῦν φημι ὡς διήοῃηται $ τοῦ Εὐτνχοὺῦς 
xai Διοσχόρου δοξα xoi τῶν συμφοόνων αὐτοῖς͵ 
odi μια τίς ἐστι καὶ σύντροχος * αὐτὸς μὲν γὰρ 
Εὐτυχὸς του σώματος ἠρνήθη τὴν πρόσληψιν. μηδὲν 
λέγων ἀνθρώπειον τὸν Θεὸν Λόγον ἐχ τῆς Παρθένον 
λαθεῖν, ἀλλὰ αὐτὸν ἀτρέπτως τραπέντα χαὶ σάρκα 
ψενόμενον τὴν πάροδον μόνην διὰ τῆς Παρθένον 
ποιήσασθαι * χαὶ τῷ σταυρῷ προσηλωθῆναι χαὶ 
προαπαιῆναι τὰν ἀπερίγραφον καὶ ἀπεριόριστον 
xai ἀχώρητον θεότητα τοῦ Μανογενοῦς, χαὶ ταύτην, 
τῷ Tg παραϑοθεῖσαν , τετυχηχέναι τῆς ἀναστάώ- 
σεως Ütyyüca, γὰρ πρὸς τὴν τῶν ἐναντίων σύν- 
odov , xai μὲ ἀποθαῤῥήσας ποὸς τὴν Guvgstav. 
προεληλυθέναι τὸν Λόγον ἀπὸ γεννήσεως ἐδογωάτισε 
x«i μὴ ἐν ἀληθείᾳ σῶμα ἐνδεδύσθαι, ἀλλὰ φαντά- 
σαι Tj» οἰχονομίαν ὡς; ἐντεῦθεν πλασματώδη πάντα 
τὰ σωματιχὰ ἔλέγχεσθαι τοῦ Θιοῦ, τὸν ἐκ τῆς μὴη- 
τριχῆς γαστρὸς προέλευσιν, τὴν Gmaoyzvecty , x«l 


dictione cogitamus ; ita ut liceat dicere unam 
composili naturam, in duabus simplicibus exsi- 
stentem, quemadinodum in multis parübus unum 
totum esse dicimus. Si vero unam totius naturam 
compositam dicere omnino nolint, nos merito 
quoque vocem in duabus suspicabimur. Et neque 
eo quod unus est Christus,negamus ea quibus illud 
unum. constat, neque eo quod duas agnoscinus, 
naturas in unum convenientes,ex iis unum aliquid 
perfectum esse non contitebimur ; quod sive 
quis unam naturam vocare velit, sive byposlasim, 
sive unu.p. Christum, non contendemus : per sin- 
gula enim et reliqua adducuntur. 


C Responsio unica, neque longius eadem ezyosita ad 
constratas supra Monophysilarum opiniones. 


27. Talia igitur sunt, ut ex paucis videre est, 
qu& unam in Christo naturam esse docentes, peri- 
culose nimis et intolerabiliter omnino dicunt, ex 
humanis et terrestribus experimeutis constituere 
tentantes divina : quod prius dixi, nunc et dico, 
neuipe divisam esse Eutychis et Dioscori opinionem 
et eorum qui jis consentiunt, neque una est el 
concurrens. lpse quidem Eutyches corporis as- 
sumptionem negabat, dicens nihil humani divinum 
Verbum ex Virgine accepisse, sed illud immutabi- 
liter mutatum et carnein factum solum transitum 
per Virginem fecisse ; et cruciaffixam esse, et alli- 

D gatamesseinecircumscriptam et infinitam etin com- 
prehensam divinitatem Unigeniti, eamque sepulcro 
traditam resurrectionem adeptam esse. Vertigine 
£d contrariorum viam pulsus. neque in eorum con- 
junctioneconfidens, prodiisse Verbum absque gene- 
ralionedocuitneque in veritate corpus induisse, sed 
sic rerumordinem disposuisse utindeomniaque ad 
corpus attinent flctitia esse cre luntur Dei esse, ex 
niatris ventre egressum, mamillarumtu:mmorem, et 
omnem providentie ordinem, et quasi umbram 
imaginemque nostri nature sibi univisse Verbum. 


ἀπλώς τὴν ὅλην τῆς οἰχονομέας περίοδον, καὶ οἷον σχιὰν χαὶ εἴδωλον τῆς ἡμετέρας φύσεω; ἑαυτῷ προατνῶποΣ 


τὸν Λόγον. 
x». Οἱ δὲ Μονοφυσῖται λεγόμενοι, ὥσπερ Εὐτυχὴς 


28. Qui vero Monophysiue ὄλοσυνας, σοδτονὰς 


e 


NICETUE CHONIAT;E 


64 


faodàtii Eutyches supposititio vultu et fictitio Vet- A ὑποδολεμαίῳ προστώπῳ καὶ φάδακτῶδει τὸν Ayo) 


Büm incárnationer simiufasse docuit, sic et illi alia 
Υἱὰ procedentes, unam naturam de Christo dicere 
ausi sunt. Uham quidem et post unionem perman- 
sisse personam dícünt, non autem conjunctus na- 
türás puras et inednfosas in suis proprietatibus 
sb?van(lem,séd post unionem ámbas unum aliquid 
factas esse,'confusasin sua immistione. Et aliud 
cónimune ex mistione apparuisse, quemadmodum 
élcorpor& ex quatuor elementis conimistionem 
Bortita, alíud quiddam: post mistionem sunt.Neque 
férum neqdue nostrum corpus aut ignis àut aer 
aut alíquid ex elementis pura sunt; sed ex eorum 
inistione formata sunt, et post mistionem aliquid 
áliud effedta sunt. Hic autem non res ita se habet. 


ὑποχοίνασθαι τὸν σαάοχωσιν ἐδογμάτιξεν, οὕτω δὴ xci 
οὗτοι, τὸν ἐναντίαν αὐτῷ τραπόμενοι, μίαν ψύσιν ἐπὶ 
Χριστοῦ τετολιεύκασι λέγει " ἕν uis γὰρ xài μετὰ 
τὸν ἕνωσιν μεαενηκέναε φασὶ ποόσωπον, oj vai ov 
δὲ τὰς συνελῃλυθυέας φύσεις χαθὰρὰς xdi ἀσνγχύ- 
τους ἕν τοῖς ἰδίοις ᾿ἐδιώμασω, ἀλλὰ μετὰ τὰν dvacu 
ἀμφοτέρας, ἕν τι γεγονέναι, σνγιχυθείσὰς ἐν cz παῤ᾽ 
ἀλλέλας ἀναχοάσει " χαΐτδι κοινοῦ ἕτερον τὰ τοῦ 
μέγματος pxvivmt, ὥσπεο καί τὰ σώματα dx τῶν 
τεσσάρων στοιχ ἐΐων cox χότα τὸν χρᾶσιν ἄλλο τι 
πακο᾿ ἱχεῖνὰ τυγχάνει * οὔτε μὴν ὁ σίδερος, οὔτέ 
τὸ ὑμέτερον caua, 6 πῦο ἐστι χαθαρὸν, ἢ ἀὴο, ἢ 
τὶ τῶν ἄλλων στοιχείων, ἀλλ᾽ ἐξ ἐχέένων μὲν 
συνταράθῃ., X))o δὲ τι μέτὰ τὴν σύγχρασιν γέγονε; 


Sed postquam divina formà,nempe nátura in una p Té δὶ οὐχ οὕτως ἔχον ἐστέν * ἀλλὰ τῆς θείας μορφῆς 


ex suis personis humane nature integre coón- 
juncta est, non aliud quiddain facta est ex ineffa- 
bili hac mistione et unione, sed post unionem na- 
tur& inconfuse permanent. 


i Ut autem ad exemplum quoddam vertamus 
ocülos,hominein individüum supponanrs; in eu- 
jusdam persoriam pervenere ejus corpus et anintà; 
sed honaliüd quiddam ultra est particularis homo. 
Hucusque modo stet exemplum. Si énim ulterius 
progrediatur, mnulíam inveníemus differentiam. 
De particulari enim homine, proprie corpus et 
anima dicuntur,neque anima corpus appellaretur, 
neque corpus anima nominaretur. De Dei autem 
inter nos persona,et Deum securé diceremus ho- 
minem, et'hominem Üeut,mutatis vicissim et vi- 
cissim datis nominibus, secundum ineffabilem co- 
hierentiam. Et particulbrium hominum communis 
ést species; üride $écinidüm h&ne individualitatem 
per 6Hinia similes di cuntur. Singulàtim enim ho- 
mibes, caracteriDus differentes, similitudinem om- 
niodám secundum speciem habent. Divinie autem 
illius naturarüta "hypostasis, non est aliquid com- 
mune nomen Christus appellatum, quemadmodum 
dé nobis vocabulum homo, quia non sunt multi 
Christi, sed unus Patris terminus et Verbum quod 
divinitate übxit humanitatem. 


30. 'Si Quisautem cum Eutyche consentiens oc- 
eyrrerit. et óbjécerit. hominerà duabus naturis con- 


εἴδατα, hünc aulem a Deo assumptum ésse, qui al- p 


tera ultra hominem natura est, ita ut ex tribus na- 
turis éfformaium esse Christum credere oporteat, 
duabus quidem hominis, anima nempe ac corpore, 
una àutem propria, hoc illi responderetur unita 
egge; aliquà. ex continuis dici,sed nonex distantibus. 
Cur ením jpse non dicis hominem ex, quinque 
componi, ve] quod verius esset, ex septem, üna 

uidem anima,quatüor autém corporis elementis, 
el &dhuc maleria et forma, quo longius sunt? Et 
nos igitur Christum duabus naturis constare di- 
centes, tanquam unam naturam hominem aécipi- 
mus, a ad coptipuum altendentes neque Ad naturas 
quibus ille constat. 


ὅτοι φύσεως iv μιᾷ τῶν αὐτῆς ὑποστάσεων t ἀν- 
θρωπίνη οὐσέα ἀτομωϑείσῃ συγὲληλυθνίας, οὐχ ἄλλο 
τι γέγονεν ἀπὸ τὴν ἀῤῥήτον ταύτης μίξεως τε χαὶ 
κράσεως, ᾿ ἀλλὰ qu?& τὰν ἕνωσιν wi φύσεις τὸ ἀσὺγ- 
d ἔχουσιν. 


Ἵνα δὲ χαὶ πῤός τὸ παράδειγμα βλίψωμο, 
ὸ sadixurrt ὑπόχείσθω ἄνθρωπος, εἰς οὔτινος ὑπό- 
στασιν σῶμα διιλήλυθε xoi ψυχὴ . ἀλλ᾽ οὐχ ἄλλο τι 
παοὰ ταῦτα ὁ ptpixéc ἄνθρωπος. Πλὴν μέχρι τούτον 
στήτω ἥαῖν τὸ παράδειγμα " προσωτέρω γὰρ xe- 
ροῦντες, rod τὰν διαφορὰν εὑρήσομεν " ἐπὶ μὲν 
γὸρ τοῦ μεριχὸῦ ἀνθρώπου, ἰδιαξόντως τὸ σῶμα χαὶ 
ἢ ψυχὴ λέγονται, xat ᾿οὔϑ᾽ à ψυχὴ σῶμα ἄν χληθείη 
ποτε, οὔτε τὸ σῶμα ψυχὲ 'προσαγορευθείῳ " ἐπὶ δὲ 
C τῆς τοῦ Θιοῦ χαϑ᾽ ἡμᾶς ὑποστάσεως, x«i TÓv Θεὸν 
δαῤῥούντως ἂν ἕποιμεν ἄνθρωπον, χαὶ τὸν ἄνθρω- 
που Θεὸν, μεταχωρούντων ἀλλήλοις τῶν ὀνομάτων 
xai ἀντιϑιδοιένων, xarà τὴν ἄῤῥιτον συμφνίαν. 
Καὶ τῶν piv μερυιῶν ἀνθρώπων. ἐστὶ τὸ χοινὸν 
εἶδος * διὸ ἀπαράλλάκτοι χατᾳ τοῦτο τὸ ᾿μεριχὸν 
λέγονται "οἱ γὰρ κἀτὰ μέρος ἄνθρωποι, τοῖς χαρα- 
χτῆρσι διιστηχότες, τὴν ἀπαραλλαξίαν χατὰ τὸ ci- 
δος ἔχουσι" τῆς δὲ θείας ἐχείνης τῶν φύσεων͵ ὑπο- 
στάσεως οὐχ ἔστι τι χοινὸν ὄνομα Χριστὸς ὄνομαζξό- 
μένον, ὥσπερ ἐφ’ ὑμῶν ἄνθρωπος, ὅτι udi πολλοὶ 
οὑτῶς Χριστοὶ, ἀλλ᾽ tig ὁ τοῦ ἸἸατρὸς ὄρος xai Aó- 
γος τῇ θεότητι χρίσας τ τὴν ἀνθρωπότητα, 
λ΄. Εἰ δέ τις T, Εὐτυχοῦς φρονῶν ἀπαντήσει καὶ 
, προθαλεῖται ὡς ὁ ἄνθρωπος ἐχ δύο συνίσταται 
φύσεων, τοῦτον δὲ ὁ Θεὸς προδελάδετο, ἑτέρα φύσις 
παρὰ τοῦτον τυγχάνων , ὥστε ἐχ τριῶν φύσεων 
δοξάξειν χρεὼν Tóv Χριστὸν, δύο μὲν τῶν τοὺ ἀν- 
θρῶπου, γυχᾶς λέγω καὶ σώματός, μιᾶς δὲ τῆς 
οἰχέϊας ἐχεῖνο πρὸς αὐτὸν λέγοιτο, ὅτι τὰ ἐνούμενα 
ἐκ τῶν T οσεχῶν ἐνοῦσθαι λέγεται, ἀλλ οὐχὶ τῶν 
πόῤῥω " ux τί γὰρ αὐτὸς μὴ τὸν ἄνθρωπον ἐχ πέντε 
λέγεϊ συγχεῖσθαι͵ $ τὸ γε ἀληθέστερον. ἐξ ἑπτὰ, μιὰς 
piv τᾶς ψυχῆς, τεσσάρων δὲ τῶν στοιχείων τοῦ σὼ- 
βάτος, χαὶ ἔτι ὕλης χαὶ εἴδους, τῶν ποῤῥωτέρω ; 
Καὶ ἡμεῖς γοῦν τὸν Χριστὸν ix δύο φύσεων δογμα- 
^ χίζοντες, ὡς μίαν ψύσιν τὸν ἄνθοωπον προσλαμδά- 
νομῖν, πρὸς τὸ προσεχὲς ἀφορῶντες, x«i οὐ πρὸϑ 
3&e φύσεις, ἐξ ὧν ἐχέϊνος συνέστηχεν. 


γαῖ, Εἰ δὲ καὶ πρὸς ταύτην lucri τὸν ἐπῶυσιν, χαὶ 
ἐπέραν προσθήσομεν. ὡς ὁ ἀνδρωπος ὃ μερικός ἐστιν 
ἢ καθόλου: pal, δὲ φαμῖν τὸν καθδλόυ ἄνθρωπον; 
τουτέστιν ἀνθρωϊκείαν φῦσιν, εἢυφέναι τὸν Κύρων, 
ἅτις δὴ καὶ ἀσύνθετὸς ἐστι, καὶ διὰ τόστο μία φύσις 
Ἐπεὶ γοῦν τόῦτον κοινὸν τῆς ἀνθρωπίνες 

ὁ ομώσας ἐν τῷ προσλήμματι, 














γύσιων " b δὲ πρόσωπόν χαὶ μιτὰ τὲν Ἰνῶσιν 
ὃ ϑὺ καὶ Θειὸς ἐστε καὶ ipiis τῶκως 


ταύταις p^ 

παρὰ ταύτας 

ἐστι, δύο pieni, Βιὸς τῶι 
γὰρ εἴ τι ἐξ ὧν 

ὧν ἐστιν" ix πυρὸς 


φύσίσι nipuxt, unes δὲ οὐδὲν ἫΝ 





ἐστὶν, ἀλλὰ τοῦτο aj 
καὶ ἄνθρωπος τέλειος: 













ἐκεῖνα, ὁ οὐρανὸς πέφυχεν- ὁ δὲ Χριστὸ 
νέστηκεν, ἐκεῖνα τυγχάνει, οὐκ ἄλλο st ποιησάσες τῆς 
μίξεως, "Ex δύο γοῦν φύσεων ὁ Xpt ὕ 
ταῖς φύσισιν. ᾿Αλλὰ καὶ del πὶ ράδεγματος, 
ἔστιν ὁ ἥλιος, φύσεις δὲ ἐν eic ἃ μὲν τοῦ φωτὸς, 
EJ ἡλιακοῦ σώματος" χαὶ ὁ Χριστὸς εἷς iet! 
φύσιις δὲ δύο, ἡ μὶ ἃ δὲ ὀμετέρα" ἐν 
γὰρ τῷ αὐτῷ καὶ 
σημασία δείκνυται, θιότετος λέγω καὶ ἀνθρωπότητος 
δὼ καὶ ἄνθρωπος λέγεται ὁ Χριστὸς, καὶ Θεὸς λέγεται. 
ὁ Χριστός Aha καὶ τοῦ σώματος τυππομένον παρὰ 
τοῦ ὑπηρέτον, ὡς αὐτὸς πάσχων ἔλεγε, Ti μὲ δαίρεις ; 
καὶ ἅψαυστο; ὧν τὴν φύσιν, ὅμως ἔλεγε, Τὸν νῶτόν 
μὸν ἔϑωχα ti; μάστεγας * ἃ γὰρ τὸ ἀνθρώπινον ἔκασχε 
τοῦ Λόγου, ταῦτα συνὼν αὐτῷ ὁ ᾿Λόγος εἰς ἑαυτὸν 

















erii καὶ ἐσκότισε τὸν p. 


λβ΄, Καὶ ὁ Θεολόγος Τρεγόριος οὕτω φῆσι" Τοῦτο ἡ 
κινωθεῖσα θεότης, τοῦτο ὁ προσλχφθεῖσα σὰρξ, οὐ τῇ 
πρὸς τὸν θεὸν Λόγον ἑνώσει κατὰ τὸν ἀνάχρασιν συγ- 
χυθιῖσα, καὶ εἰς μίαν οὐσίαν ἀποτιλευτήσασα, οὐ γὰρ 
gupuó» ἢ ἀνάώχυσιν. ὁ Λόγος πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα 
ἔπαθεν, ἃ μιτάστασιν τὰν εἰς ὅπιο οὐκ ἦν, Qd, 
σκηνώσας. ἐν ἡμῖν, οὐ μεθῆχε τὸ ἴδιον" βεμένηχε δὶ 
ὅπερ ἦν, καὶ καθ᾽ ἕνωσιν φυσικὸν νοιῖτάι ὡς ἕτερον ἐν 
τουτέστιν ἡ θεία φῦσις ἐν ἀνθρωπότατι, μὲ 
παθοῦσα κρᾶσιν ὁποίαν ἡ τῶν ὑγρῶν ἕνωσις εἰ γὰρ 
πέκραντοι αἱ φύσεις, εἰς μίαν μίξιν ἐτεροούσιαι τὺγ- 
χάνουσαι, οὐδ' ὁποτέρᾳ σώζεται, GV ἀμφότεραι 

συγχνυθεῖσαι ἐφανίσθησαν᾽ καὶ οὔτι 
ἀλλήλων, οὔτε. διαίρεσιν ᾿ἰπιδέχονται κεκραμέναι, 
Ἡνώθησαν δὲ ἀῤῥήτῳ καὶ ἀφράστῳ λόγῳ, καί τῶν 
ἁπλῶν ἑκάτερον ἐν τῷ συνθέτῳ τὸν τῆς ἰδίας φύσεως 
σύζει λογον " ἐπεὶ καὶ ὧν ὁ λόγος οὐχ εἰς τούτων οὐδὲ 
ἡ φύσις μία, πρὸς οὐδὲν. ὑπὸ τῆς πρὸς ἄλληλα we 
δρομξς καὶ ἐνώσιως μειουμένης αὐτῶν τῆς φνσιχῆς 

















? Joan. xtu, 23, * Isa. 1, 6." 


THESAURI Un. IX, 





[7 


À 5i Et si ad hane solutionem rabie " excandescat, 
et aliam addücéràns, Bénpe Hom iném eise vel ia. 
individuo, ΨΕΙ͂ ἰὼ univérso, Nos autém dici Ἢ 
hominem iá'universo, id. est humanain naturam 
Dominum assumpsisse, que certe εἴ, inéoinpo 
estet ideo unanatura dicitur. Qoniam i igitur h hai 
commüném huri: ae fiatüre ralionem asi 
eam non dividens iu illa as: juri] 
naturis consiare Christum! oceinds; Unam 8 autém 
personam et post'unioniem diéiius, que quidem 
est Deus et honio perfect Jb baneinsolilam com. 
munionem. Cum auléni hon adultera verit nalurás, 
en ex quibus etin quibus efe c est servát. Duabus 

nsfituitur, et est in his naturis] imo 


















ἐξ vero nihil aliud est extra éas, sed hoc ipsum "i 


B aue naturie, Deus perfecius e et homo. perfectus. 
Quid enim ex quibus esf, nón esl ea ex qbus 
est; igue enim et terra colum constat, juxta las 
tonem ; sed non quod ea sunt, ccelum est. Christus 
vero est illa quibusconstat, nihilaliud commistione 
efficiente ; ex duabüs igitur naturis Christus et in 
his dusbus naturis. Sed" et exempli gratia, unus 
quidem est sol, nature autem quee in illo sunt, 
dues, luminis quidemet solaris corporis. Et Christus 
unus est, nature autem due, una quidem supra 
nos, et nostra. In eodem enim et uno nomine, 
utríusque ref signilicatio" Oslenditur, divinitatis 
dico et humanitatis. Ideo et homo dicitur Christus, 
et Deus dicitur Christus. Nimirum et quando 
corpus ejus a servo verberatur, tanquam ipse 
C passus dicebat : « Quid me edis*? » Et cum na- 
tura tangi non posset, dicebat tamen : « Dorsum 
meum dedi percutientibus*. » Que enim huma- 
nitas Verbi patiebatur, hec cum ea conjunctum 
Verbum in se. referebat. Tdcijco lj pernens suum 
Crealorem in córpore | male , habito. sus 
radios coercuit et terrani tenebri contegi 
33. Et Gregorius Theologus sic loquitur : Hoc 
privata Divinilas, illud assumpta caro, non per 
suam cum Deo Verbo unionem permistione con- 
fusá,et in unam! sü 
enim mistiónem aut confusionem | Yerbum cum 
humanitate pássus est, aut in id quod non erat 
convérsionepi, sed haj lans in. s, non reliquit 
quod sibi proprium erat. Permansit autem q 
D δι, el secundum naturalem upionem.con: 
ulalterum in altero; id est. | divina; natura in. νὰ 
manitafe, non permistionem sustinens qualem 
quidorum unio. Si e permiste essent. nature, 
diss imilibus subslantiis. versalis, 
neutra seryatur, sed ambe confusie eyanyerunt, 
Et riéque .sepàralioi is, neque divisionis. capaces 
suni perinistze. Upitee sug effabili t. indjcibjli 
ratione, ὃ et simplici m utr mque ip. composito pro- 
at; quorum enim non 
torum non est.una natura, nihil 









































M MICETE CBONÍIATAE 


T 


imminuta, per aliorum cum aliis concursum et Α τελειότητος ὡς ἔστιν ἰδεῖν χαὶ ἐπὶ τῆς ἐνώσεως τοῦ 


unionem, eorum naturali perfectione ; ut videre 
est de unione aeris et luminis. Manifesta enim 
utrinque permansit naturalis proprietas, nihil per 
unionem lesa. Neque enim lumen aliquid sue na- 
turre amisit cum aere permistum, neque rursum 
aer in propria substantie sue ratione quidquam 
passus est, eo quod lumen acceperit. Unde et di- 
cimus passum esse Emmanuelem in ea natura quee 
pati poterat, et permansisse impassibilem in im- 
passibili Divinitatis substantia ; quia aliud et aliud 
sunt ea ex quibus Christus; et patitur quidem hu- 
mane proptercaraem, in quantum est homo; diviue 
autem est impassibilis.ut Deus. Non alius autem est 
et alius, ut volebat Nestorius, hucusque delirans : 


ἀέρος x«i τοῦ φωτός " εἰλιχρινὸς γὰρ ἡ ἑκατέρον φυσιχὴ 
μεμένηχεν ἰδιότης, μηδὲν ὑπὸ τὸς ἐνώσεως παρατρω- 
θεῖσα" οὔτε γὰρ τὸ φῶς ἀπήαμθλυνέ τι τῆς ἑαυτοῦ 
φύσεως τῷ ἀέρι μιχθὲν. οὔτε πάλιν ὁ ἀδὸ εἰς τὸν ἴδιον 
τῆς οὐσίας πέπονθε λόγον, χαθὸ ado ἧστι τὸ φῶς 
δεξάμενος" ὅθεν xol φαμὲν παθεῖν τὸν Ἐμμανουὺὴλ τῷ 
πιφυχότι πεκονθέναι, xxi μεωενηχέναι ἀπαθῇ τὼ κατ’ 
οὐσίαν ἀπαθεὶ τὸς θεότητος" ὅτι ἄλλο καὶ ἄλλο τὰ ἔξ ὧν ὃ 
Χριστὸς" χαὶ πάσχει μὲν ἀνθρωπίνως σαρχὶ, χαθὸ 
ἄνθρωπος" ἀπαθὴς dí ἐστι θεϊκῶς, ὡς Θεός, Οὐχ ἄ7λος 
δέ ἐστι x«i ἄλλος ὡς ἡδούλετο Νεστόριος, οὕτω λῃ- 
ρῶν ὁ μὲν παθεῖν πεφυχὼς ἔπαθεν, ὁ δὲ ἀπαθὲς οὐχ 
ἔπαθεν ὡς Θεός. 


qui ad patiendum natus erat, passus est; qui impassibilis erat, non passus est, ut Deus. 








NICET/E CHONIAT/E 


EX LIBRO X 


THESAURI ORTHODOX/E FIDEI. 


De quinta synodo, qux quartam synodum confir- C Περι τῆς πέμπτὴς συνόδον, ἧτις τὸν τετάρτην σύνοδον 


mavit et stabilivit, convocata sub imperio Justi- 

niani. 

1. De bisque evenerunt statim post Dioscori et 
Eutychis depositionem et post lectam in synodo 
et traditam sanctissimi pape Romani Leonis epi- 
stolam. Chalcedoneusis sacra et divina quarta 
synodus sancivit se ita credere et confiteri Do- 
minum nostrum Jesum Christum in Divinitate 
perfectum et in humanitate perfectum, in duabus 
naturis cognitum inconfuse et indivise, et unum 
eumdem Filium confiteri ut ante incarnationein, 
sic post incarnationem. Naturarum differentia 
minime post unionem sublata, servata autem po- 
tius et concurrente in unam personam et unam 
hypostasim; unde Patrum unusquisque multa 
precati imperatori Marciano in proprias provincias 
rediere. 

2. Classis autem que Alexandria Constantino- 
polim descendebat eum Dioscoro hujus urbis epi- 
scopo et chorepiscopis qui sub ejus potestateerant 
seditione excita multas operatur ceedes eorum 
qui sui episcopi Dioscori depositioni et exsilio 
consenserant, süis actibus confirmans violentio- 
rem igne esse navàlem inobedientiam. Sed et Pa- 
lestineis episcopis Constantinopoli commoranti- 
bus, monachi quidam Theodosium quemdam au- 
ctorem secuti, Ecclesie corpus scindere cceperunt, 
et indivisibilem ejus tunicam diffringere, et epis- 


ἐπεκύρωσε καὶ ἐχράτυνε, σνυγκροτηθεῖσα ἐπὶ τὺς 
βασιλείας Ἰουστινιανοῦ. 


α΄. Περὶ τῶν συμβάντων μετὰ τὸν καθαίρεσιν αὐτέχα 
τοῦ Atogxópeu χαὶ Εὐτυχοῦς χαὶ τὴν ἐπὶ ουνόδον 
ἀνάγνωσιν xai παράδοσιν τῆς ἐπιστολῆς τοῦ ἀγιωτάτου 
πάπα Ῥώμης Λέοντος. Ἢ μὶν οὖν ἐν Χαλχηδόνι ἱερὰ 
χαὶ θεία τετάρτη σύνοδος χεχύρωχεν οὔτω δοξάξειν 
x«i ὁμολογεῖν τὸν Κύριον ἡ μῶν Ἰησοῦν Χριστὸν iv 
θεότητι τἕλειον καὶ ἐν ἀνθρωπότητι τέλειον, ἐν δύο 
φύσεσι γνωριζόμενον ἀσυγχύτως καὶ ἀδιαιρέτως, x«i 
ἕνα τὸν αὐτὸν υἱὸν ὁμολογεῖν ὡς πρὸ τῆς ἱνανθρωπή- 
σεως xal μετὰ τὴν ἐνανθρώπησιν " τῆς τῶν φύσεων 
διαφορᾶς οὐδαμῶς ἀνῃρημένης μετὰ τὴν ἕνωσιν, Celo 
μένης δὲ μᾶλλον χαὶ συντοεχούσης εἰς ἐν πρόσωπον xal 
μίαν ὑπόστασιν " ὅθεν καὶ τῶν Πατέρων ἕκαστος πολλὰ 
τοῦ βασιλέως ὑπερενξάμενοι Μαρκιανοῦ, εἰς τὰς οἰκείας 
ἐπαρχίας ἀπέτρεχον. 

β΄. Τὸ δὲ & τῆς ᾿Αλεξανδρείας ναντιχὸν ὃ κατῶρεν 
εἰς Κωνσταντιτούπολιν ἅμα Διοσχόρῷ τῷ τῆς πό- 
λεως ταύτης ἐπισχόπῳ xal τοῖς ὑπὸ τὸν ἐπικρά-- 
τειαν αὐτοῦ χωρεπισχόποις στασιάσαν πολλοὺς ἐρ- 
γάξεται φόνους τῶν τῇ καθαιρέσει καὶ ἐξορίᾳ συν- 
αἰνεσάντων τοῦ ἱερέως σφῶν τοῦ Διοσχόρου, ἐχ τῶν 
ἔργων αὐτοῦ πιστούμενοι δραστικωτέραν εἶναι πυ- 
ρὸς ἀπαιδευσίαν τὴν ναυτικέν. ᾿Αλλὰ xmi τῶν 6X 
Παλαιστίνης ἱερέων ἐνδιατρίδόντων ἔτι τῇ Κων- 
σταυτινουπόλει, τινὲς τῶν μοναχῶν, ἔχοντές τινα 
Θεοδόσιον ἔξαρχον αὐτῶν, ἤρξαντο τὸ τῆς Ἔχχλῃς 


à 


THESAURI LIB. f. 


16 


σίας σῶμα διαστᾷν, καὶ ἄλντον αὑτᾷς χιτῶνα de. À scopos qui synodo adfuerant anathemalizare et 


αῤῥηγνύειν, καὶ τοὺς ἐν τῇ συνόδῳ ἐἑπισχόπους 
ἀναθεματίξειν, xai ἑτέρους χειροτονεῖν ἀντ᾽ αὐτῶν" 
φημίξοντες ὡς ὃ σύνοδος ἐχύρωσε χαὶ ἀνεχαίνισε 
τὸ Νεστορίον δόγμα, προφάσει TZ δυϊχῷς ovi 
τῶν φύσεων τοῦτο τερατευόμενοι - ὅθεν x&v) xov 
πᾶσαν τὶν Παλαιστίνην χαὶ Αἴγυπτον, χαὶ τὰ ἐν 
τῇ ἐρήμῳ μοναστήρια" x«l τὰ πλεῖστα τούτων πα- 
ρέπεισαν μὴ δέχεσθαι τὰ χυρωθέντα παρὰ τὴς τετάρ- 
τος συνόδου. 


y. Διώαμπε δὲ τοῖς ἐχεῖσε τότε μέρεσιν ὁ ἐπ- 
ὦνυμος ἐπ᾽ ἀρετῇ Πατὴο ἡμῶν Εὐθύμιος, ὃς χαὶ 
τῆς καχοδοξίας τὼν πλείστῶν ἀπέστη μετὰ xal 
τῶν σὺν αὐτῷ μοναχῶν δεξώμενος γὰρ τὸν ἐν τῇ 
συνόδω ἐχφωνηθέντα pov, συνεῖχεν αὐτοὺς x«i 
παντοίως ἐπεχείρει πείθειν ὡς ἔννομον ὃ σύνοδος 
xai ὀρθὴν ἐποιήσατο τὴν τῶν δύο φύσεων ixpuvu- 
σιν, καὶ πολλοὺς ἀπήλειφε x«i παρεσχεύαξεν οὕτω 
φρονεῖν. Ὡς δὲ τὸ χαχὸν πλέον ἐπενέμετο, χειρὶ 
τῆς βασιλίσσης Εὐδοχίας μάλιστα χρατυνόμενον 
ἐχεῖσε περὶ τοὺς ἀγίους τόπους διατοιδούσης, συν- 
ταξάμενος χαὶ παραγγείλας τοῖς ἑαντοῦ μοναχοῖς 
μὴ χοινωνῆσαι τῇ καχοδοξία Θεοδοσίον, ἀπεδήμη- 
σεν ἐν τῇ ἐρήμῳ. Μετ’ οὐ πολὺ δὲ γνωρέσαντος αὖ- 
τοῦ τῇ Ἑὐδοχία τὴν φανερωθεῖσαν αὐτῷ ix Θεοῦ 
μετάστασιν αὐτῆς ἔκ τοῦ σώματοφ, ἐχείνῃης τε 
ἀνιωμένης διὰ τὰ συμύάντα ἐν Ῥώμη δεινὰ τῶν 
αὐτῆς gutes) ἐκεῖσε αἰχμαλωτισθέντων, χαὶ ταῦτα 
λέγοντος αὐτοῦ διὰ τὴν αἱρέσεως χοινωνίαν ἐπεν- 
ἐχθῶναι αὐτῇ κατὰ θείαν συγχώρῃσιν, κἀχείνη τε 
τῆς τοιαύτης ἀπέστη αἱρέσεως, χαὶ τοῖς χυρωθεῖσιν 
ὑπὸ τῆς συνόδου ἐστοίχησε, xai τὰ τοῦ Θεοδοσίον 
ἀνεθεμάτισε δόγματα, μίαν φύσιν τοῦ Λόγον xai τῆς 
σαρχὸς δογματίξοντος, xoà τὴν ἐν Χαλχηϑόνι σύν- 
odov ἐξοστραχίξοντός" xai πολλοὶ τῶν ἀποσχριστῶν 
αὐτῇ ἐχοινώνησαν, χαὶ τὰ τῆς ὀρθοδοξίας ἠσπάσαντο 
δόγματα. 


δ΄. Ταράχον δὲ πάλιν οὐ τοῦ τυχόντος τὴν 'Ex- 
χλησίαν χατέχοντος͵ Λέων ᾧ τὸ ἐπώνυμον Maxáü- 
λης, μετὰ Μαρχιανὸν βασιλεύς ἀναχηρυχθεὶς, ἐδού- 
λετο μὲν xai αὐτὸς σύνοδον συγχροτῆσαι περὶ τού- 
των" γνοὺς δὲ ὡς οὐ πρὸ πολλοῦ ἢ ἐν Χαλχηδόνι 
συνήθροιστο, x«l μὴ θέλων αὖθις τοὺς ἐπισχόπους 
ταῖς συχναῖς ἀποδημίαις χαὶ μεταδιδάσεσι κατα- 


Β 


alios pro illis ordinare; divulgantes synodum 
confirmasse et renovasse Nestorii doctrinam, du- 
plieis naturarum vocis pretextu hoc fingente; 
unde astrinxere totam Palestiuam et Egyptum et 
quee in deserto erant monasteria ; et plerisque per- 
suaserunt ne reciperent ea 408 a quarta synodo 
sancita erant. 


3. Illluxit autem suis partibus vir qui ex sua 
virtute cognominatus est Euthymius, Pater no- 
ster, qui et ex hac mala doctrina cum suis mo- 
nachis declinavit. Postquata enim accepit decla- 
ratam a synodo definitionem, eos congregavit 
et omni modo illis persuadere tentavit synodum 
legitimam et rectam hanc definitionem pronun- 
tiasse, et multos premunivit induxitque ut 5:6 
crederent. Cum autem illud malum invalesceret, 
ab imperatrice Eudoxia preesertim roboratum tunc 
temporis illic prope loca sancta degente, prece- 
pit suis monachis eosque hortatus est ne male 
Theodosii doctrine communicarent, recessitque in 
desertum. Paulo post autem cum Eudoxie ex di- 
vina revelatione ipsius migrationem eo corpore, 
brevi futuram declarasset, illaque tristitia afficere- 
tur propter propinquorum mala qui Rome bello 
capti erant, diceretque ea propter ejus cum hesre- 
licis communionem, Deo permittente. accidisse, 
illaque ex hac heresi abstitit, et ad dogmata ἃ 
synodo confirmata rediit, et Theodosii dogmata 
anathematizavit, qui unicam Verbi et carnis na- 
turam docebat et Chalcedonensem synoduin pro- 
scribebat ; et multi ex schismaticis ipsi adhese- 
runt, et orthodoxorum dogmata amplexi sunt. 


4. Turbata autem valde Ecclesia rursum Leo cul 
cognomen Macelles, post Marcianum imperator 
electus, volebat quidem ipse synodum de his 
convocare. Cum autem didicisset Chalsedonensem 
non multo ante habitam esse, nolletque rursum 
episcopos continuis itineribus et translationibus 
vexare, singularum provinciarum episcopis misit 


τρύχεσθαι, τοῖς xaÜ' ἐχάστην ἐπαάχίαν ἐπισχόποις p mandata, quibus postulabat ut suam de Chalce- 


χιλεύσεις ἀπέστειλε, δηλώσας δι αὐτῶν, ποῖον 
ἔχουσι φρόνημα περὶ τῆς ἐκ Χαλχηδόνι συστάσης 
συνόδου, παραστῆσαέ οἱ διὰ τάχους" οὔ γεγονότος, 
πλείους $ vut ἐπίσχοποι ὑπέγραψαν χαὶ τὴν σύν- 
ὁδὸν ἐπικύρωσαν. Toà dt Λέοντος τὸν βίον μετ, 
λλαχότος, Ζήνωνός τε χαὶ ᾿Αναστασίον μετ᾽ ὀλίγον 
βασιλευσάντων, παῤῥήσίαν τοῦ λέγειν αὖθις χατὰ 
τῆς συνόδου οἱ δὲ ἐναντίας ἐλάμβανον, xai τὸ τῶν 
᾿Ιαχωδιτῶν — xot Θιοδοσιανῶν ἐχώμασε πλῆθος, 
μέαν φύσιν τοῦ Λόγον χαὶ τῆς σαρχὸς πρεσδευόν- 
Té», χαὶ τὴν σύνοδον ἀναθεχατιξόντων. Οἱ δ᾽ αὐτοὶ 


donensi synodo sententiam sibi quam citissime 
notatum facerent. Quibus acceptis mandatis, plu- 
res quam mille episcopi rescripserunt, synodum- 
que confirmarunt. Postquam autem mortuus est 
Leo, Zenoque et Anastasius paulo post regnum 
adepti sunt, rursus contra synodum adversarii lo- 
qui ausi sunt et Jacobitarum Theodosianorumque 
commiíssata est multitudo, unamque Verbi et car- 
nis naturam predicabant synodumque anathema- 
tizabant. lidem porro conabantur sancti psow 


Romani Leonis tomum evettete. $eà YxNodis 
tomum hunc explicavit, ostendW eom. teca, Vnte- 
dere nihilque oblüquam eX sb omhoóofa fàe 


ἐπειρῶντο χαὶ τὸν τόμον ἀνατρέψαι τοῦ ἐν ἁγίοις 
Aievrog πάπα Ῥώμης" ἀλλ᾽ Εὐλόγιος ὁ ἐν ἁγίοις 


" 


12 


. . . . 4 . . À . " “ 7oc^* PEE, 
alienum illo inferri omnibus dilucide monstravit. Α τόν τε τόμον ἐξηγέσατο (4), καὶ καλῶς ἔχειν τοῦτον 


Áttatibéti et'sí? dilütiua fn" oblivioteti incidit syhà: 
dus, et unusqüisque 'quoód 'sibi 'jucandüm ésset 
prineipium ' afriplit, á quoniàm' singüli ad sibi 
accéptatii fidém eohfugiebant, magna Tiiereticorum 
et schisrhatlcotum 'mültftudo' récrevit; Anastalius 
igitàüt, magüé Antiodhime "ántistes pro synodo in- 
stiti et dogmaticos canones' seripto deposuit; 
ipsamque synodum bene omnia definivisse con- 
tendit, et plena esse pietate ejus dogmata de- 
monstrat. 


πλήρη θεοσιδιείας εἶναι τὰ ταύτης συνίστησι δόγματα. 


τουϊὰ dé hic heresi edidit intoletabilia dire- 


sünt, 
sitatn hábentem"; sic étiam Christum putant duà- 
bus naturis constare; post unionem vero unam 
esse naturam compositam. 


/ Knife xe μῆδιεν σχολιόν x«i τῆς ὀρθοδόξου πίς 
δτεὼς ἀπέχον, ToUt ἐμφέρεσθαι διετοίνωσιν ἀπασὶ; 
ID» καὶ οὕτως ἢ τε σύνοδος ἐπὶ πολὺ ἀανη ἀόνευτὸς 
ἔμεινε, xai πᾶς τις τὴν ἐχείνῳ θυμήοη ἐπεσπᾶτο ἀῤχΈν, 
keb διὰ τὸ ὡς εἰπεῖν ἔχαστον 02; τὸν δοχοῦσαν ἑαντῷ 
πίστιν ἀποτρέχειν, πλῆῆὸς Ori πολὺ αἱρετιχὼν ἀνεφύ᾽ 
καὶ ἀποσχιστῶν. ᾿Αναστάσιος utv οὖν ὁ τῆς μεγαλὼὴς 
᾿Αντιοχείας πρόεδρος ὑπὲο τὰς συνόδον ἐνίσταται. xai 
δ ογματικοὺς χἀνόνας . ἐγγράφως ᾿ἐχτέθεται" αὐτὴν τὶ 
τὴν σύνοδον χαλῶς ἐπὶ πᾶσιν ὁρίται παρίστησι, "“χαὶ 


€. Oi δὲ πίοὶ Γαῖον, xoi "ómxopov, χαὶ Ἰάχω- 
wal Ww Φιλόπονὸν 


δ...» 


2-0 s n 


δὴ xai τὸν Χοιστὸν οἴονται dx δύο μὲν συνεστηχέναι φύσιων, μετὰ δὲ ἔνωτιν μίαν εἶναι φύσιν σύνθετον. 


6. Idcirco δὲ magnüs ia theologia Gregorius ez 

ego ue qa. UI! Pu Ru Nu, Σ᾽, A Dou WA c» cte* 
quibus, et in quibus Gibt οἱ qud de divinis nfturis 
sermonem habens. Illud enim, ez quibus posuit, ut 
ex divinilaté'unitatem doceret ; lllud autem in qui- 
bus, αἱ naturas servaret, etiam posl'unioneim ; ét 
ne egs per eàm ulriisque unionem 'confünideret ; 
illud Mtem, qua. ne quis putet alium factum esse 
Christum postnaturarum unionem, Ex examinanda 
est Qoetrina . accurata expositio. Ex quatuor éle- 
menlis esse nosiruin corpus in confesso, est fgne, 
aere, aqua, terra, et in his elementis consütutio- 


(1) Eulogii fragmenja multa .Jemesis apud nos 
ca Vat. VIL dlónidue aqui e e 
Euloffi ' ejosdenh'tiorriie:' fri Rátnos Palmarum 


Habuit Holstenius, teste'ipso in'epistolis, p. 209. - 

ial: De ibis. M Poen oni qu. 1038, 
| manibus habemus, ἈΠῸ DOS, locuturi Sumus, 

Pórfo qus in séqudllibut Gleraque partir i phe 


€. Διὰ ταῦτα χαὶ ὁ μέγας ἣν θεηλογίᾳ, ῥρηγόριος 
ἐξ ὧν, κἀὶ ἐν οἷς, φησὶ, χαὶ ἅπερ, περὶ τῶν tiov 
δογματίζων φύσεων" τὸ μὲν γὰρ ἐξ ὧν τέθειχε, ἵνα 
τὸν ἐχ θεότητος δογματίσῃ ἔνωσιν"" τὸ δὲ ἐν οἷς, 
ἵνὰ τηοήση τὰς φύσεις χαὶ μέτὰ τὴν ἕνωσιν" χαὶ 
ποι ΝΟ NAT. e 

μὴ συγχίῃ ταύτας διὰ τὸ ἑνωθῆναι αλλήλαϊς" τὸ δὲ 
&mto, iva μὴ οἰφθῇ τις ὅτι ἄλλος γέγονεν ὁ Χοιστόὸς 
μετὰ τὴν τῶν φύσεων ἕνῶσιν. ᾿ Καὶ σχοπητέον τὴν 
ἀκρίδειαν τοῦ δόγωατος" ἔκ τεσσάρων στοιχείων) τὰ 
δυέτεοον σῶμα ἀνωμο)όγηται, πυρὸς, ἀέρός, ὅϑα- 
τος, γῆς, καὶ ἐν τούτοις TOig στοιχείοις τὸν σύστα- 


NE 4. c.t wNIT or au Ins S64 vl κα 26 e S 
cedentibus) Nicetas noster de tof sectis Monophy- 
ed i bat ad decbuui edcibh NI. 
eephórus Callistus lib. vit, 45 et'seqq. qui prüs 
oentim post Nicetam annis historiam suam δέϊθ-. 


nis exuyijs auxit atque exornavit. ltaque nos ple- 


raque omisimus, 


————— ———— - -τ--- — 


73 


THESAURI LIB. X. 


74 


σιν ἔχει σώξεται γοῦν ἐν τῷ σώματι χαὶ τὸ, ἐξ Gv, x«l À nem habet, Servatur ergo in corpore et illud ez 


τὸ, ἐν οἷς, οὐ μὴν τὸ, ἅπερ " μετὰ τὴν ἔνωσιν τῶν GTOL- 
VAIO, τὸ ἡμέτερον σῶμα οὔτε χαθαοὺς ἔστι πῦο, οὔτε 
t. - * " (^osfi- £i - sta AN * 
εἰλικρινῶς ἀὴο, οὔτε ἀνόθευτος γῆ, ἀλλ᾽ ἕτερόν τι παοὰ 
ἔχαστον 
yop τῶν μερῶν τοῦ ἡμετέρου σώματος ἄλλο τι παρὰ τὰ 


τὰ τέσσαρα. Καὶ δῆλον ἀπὸ τῆς αἰσθήσεως " 


στοιχεῖα ἐστιν * ἐπὶ δὲ τῆς θείας ἐνώσεως οὐχ ἄλλο τι 
μετὰ τὴν συνδρομὴν τῶν δύο φύσεων γέγονεν * ἀλλ᾽ 
αὐτὸ τοῦτό ἐστε ὁ Χριστὸς, x«i Θεὸς xai ἄνθρω- 
πος. 


ξ΄, Ἡ δὲ τοιαύτη αἴἵρετις γέγονε παοὰ τὰς ἄλλας 
ὥσπερ ἀχριδεστέρα, διὰ τὸ σχεῖν προστάτας ἄνδρας 
σοφούς " ὁ γάρ τοι Ἰωάννης ὁ Φιλόπονος ὀνουστόμενος 
χατὰ μὲν τὴν ἰδέαν τοῦ λόγου οὐ τῶν πάνυ ἐπαινου ué- 
νων ἐστὶ, φιλόσοφος δὲ ἀχριδέστερος xai περὶ τὰς ἀπο- 
δείξεις θαυμασιώτατος * ὃς δὴ ὑπὸ Σεργίον τοῦ τηνι- 
χαῦτα πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως παραχληθεὶς τὴν 
τοιαυτὴν ἐν γράμμασι συστήσασθαι αἵρεσιν, συνεγρά- 
Ψψατο λόγον δεινότατον, ἐπιγράψας αὐτῷ Διαιτητὴν ὃ 
Περὶ ἐνώσεως, καὶ ἐν δέχα χεραλαίοις τὴν πᾶσαν τομὴν 
τῆς αἱρέσεως ἐξυφήνατο, πᾶσαν χινήσας πρὸς τοῦτο φι- 
λοσοφίαν, χαὶ πᾶσαν ἀπόδειξιν ἐξαχριθωσάμενος. Οὐ 
μέντοι xai τοὺς ἐλέγχους διεδρα παρὰ τῶν μετὰ ταῦτα 
λογίων xai πνευματιχῶν τῷ ὄντι ἀνδρῶν * πολλοὶ μὲν 
4*p ἄ))οι τοῖς δογματισθεῖσιν ἐχείνῳ ἀντέθεντο, μά- 
λεστα δὲ Λεόντιός τις μοναχὸς ἐν τριάχοντα χεφαλαίοις 
ἀνατρέψας τὴν αἵρεσιν, x«i τὴν xa0 ἡμᾶς εὐσέθειαν 
χοατυνάμενος - καὶ ὁ θαυμασιώτατος δὲ Γεώργιος o Πι- 
σίδης ἡλιχιώτης ὧν τῷ Φιλοπόνῳ, xat ὥσπερ εἰώθει ἐν 
μέτροις ἑαμδιχοῖς πρὸς τὴν αἵρεσιν ἀντιθὰς, εἶτα δὴ 
x«i παιδιὰν σπουδῇ χκεραννὺς, οὕτω πώς φυσι 


Ψήψιξε θᾶττον τὴν μίαν τε xal μίαν, 
Εἰ γὰρ μίαν τε xoi μίαν λέγεις μίαν. 
Γέλως τὸ λεχθὲν γίνεται χαὶ παιδίοις. 


η΄. Αὕτη δὲ ἡ συγχυσις χαὶ ἡ στάσις τῆς Ἐχχλησίας 
οὐδ᾽ ὅλως ὑπέληγε, χαὶ οἱ λαοὶ ποὺς τὴν χιγχλίδα τοῦ 
θυσιαστηρίου ἱστάμενοι παίειν καᾧὶὶὼ πεῆουν τοὺς ἱερεῖς χαὶ 
ἀτίμως ἐξωθήσειν τοῦ βήματος, εἰ μνείαν ποιήσαιντο 
τῆς ἐν χαλχηδόνι συνόδου, χαὶ χαταγραφὴν ἐν τοῖς 
διπτύχοις xoi ἐκφώνησιν τῶν ἐχθεμένων αὐτὴν Πατέ- 
ρων * καὶ ταῦτα ἐπεχράτουν μέχρι τῆς ᾿ἸΙουστινιχνοῦ 
ἀναῤῥήσεως. Αὐτοῦ δὲ τὰ τῆς βασιλείας ἀνειληφότος 
σχἥπτρα, οἱ τῆς αἱρέσεως ταύτης προστάται ὅσα χαὶ 
χνώδαλα, εἰς χηραμοὺς xci χαταδύσεις τὰς ἑαυτῶν 
ἔθεντο διατριβάς - σύνοδος γὰρ ἐν Κωνσταντινουπόλει 
συγχροτεῖται ρζε΄ ἁγίων Πατέρων, ἐν οἷς ἣν Εὐτύχιος 
Κωνσταντινουπόλεως, Βιγύλιος Ῥώμης, ᾿Απολλινάοιος, 
᾿Αλεξανδρείας, καὶ ἕτεροι, χαὶ χυροῦται ἡ ἐν Χαλχη- 
δόνι σύνοδος, τῶν αὐτῶν δογμάτων χαὶ ἐν αὐτῇ ἐχφω- 
νχηθέντων͵ xai τοῦ συμδόλον τῆς πίστεως ὁμοίως ὑπα- 
γορευθέντος. "Ἔτι γε μὴν χαθ᾽ ἑκατέραν φύσιν θελητιχόν 


quibus, et illud in quibus, non tamen illud qua. 
Post elementorum unionem nostrum corpus non 
pure est ignis, neque vere aer, neque vera et 
legitima terra, sed aliquid aliud ultra elementa, 
quod manifestum est ex sensibus. Unaqueque 
enim nostri corporis pars aliud est quam elemen- 
ta ; in divina unione nihil aliud effectum est post 
duarum naturarum concursum ; sed hoc ipsumfest 
Christus et Deus et homo. 


7. Talis autem heresis facta est aliis quasi 
accuratior eo quod homines sapientes duces 
habuit. Joannes enim Philoponus cognomine 
non quidem ob sui sermonis speciem inter insi- 
gnissimos numeratus, sed docüssimus philoso- 
phus et in demonstrationibus admirabilis certe 
est ; qui quidem a Sergio tunc temporis Constan- 
tinopolis patriarcha invitatus ut scripto heeresim 
componeret, librum  solertissime  conscripsil, 
quem Diztetem seu de unione inscripsit, et in de- 
cem capitibus omnes heresis sectiones contexuit, 
omnem ad hoc agitans philosophiam, omnemque 
adhibens demonstrationem. Non tamen objectio- 
nes vitavit hominum doctorum et vere spiritua- 
lium. Multi enim alii ejus dogmatibus adversa- 
bantur, presertim. vero Leontius monachus in 
triginta capitibus heresim confultavit, nostram- 
que piam doctrinam defendit; et tanta admira- 
tione dignus Georgius Pisides, qui eadem ac Phi- 
loponus etate erat, ut solebat, metris iambicis 


C heresim agressus est, ac deinde jocum rationi 


immiscens, sic loquitur : 


Saltem unamque et unam doce. 
Si enim unamque et unam dicis unam, 
Ha voces risum vel pueris movebunt, etc. 


uc apud. Nicephorum lib. XVIII, 48. 


8. Heec autem confusio et conturbatio Ecclesie 
non omnino cessavit, populique ad valvas 
sanctuarii stantes ictus sacerdotibus commina- 
bantur et e cathedris deturbationem, si Chalcedo- 
nensem synodum commemorarent, et si inscri- 
berent in diptychis et nominarent Patres qui 
hujus synodi fidem exposuerant. Et hsec inva- 


D luerunt, usque ad Justiniani decretum. Ubi enim 


ille regni sceptrum suscepit, hujus heresis duces, 
tanquam fers, in cavernis et latibulis suam se- 
dem statuerant. Synodus enim Constantinopolim 
convocatur centum quinque et sexaginta Pa- 
trum, in quibus erat Eutychius Constantinopolis, 
Virgilius Roms, Apollinariis Alexandrie et alii, 
et confirmatur Chalcedonensis synodus iisdem 
dogmatibus rursum proclamatis, et fidei symbolo 
similiter exposito. Adhuc tamen pro Wege 59s 


τε xxi ἐνεργητιχὸν τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν — tura voluntatem et operaonerm haXere Dowowt. 

τὸς ἡμῶν ἕνεχα σωτηρίας ὑπάρχειν ὁρίσαντες, ἀναθε- — nostrum Jesum Christum, seYus mostre C939. 

ματέξουσι τὰ vB Θεοδωρίτου κεφάλαια, καὶ τὴν τοῦ Ἴδα definierunt, anathemaüzaseruntque rie 

ἐπιστολὴν, τὴν πρὸς Μάριν συγγραρεῖσαν τὸν Πέρσην, — Theodoreti capita, et Ὅτ ορλλόλδχο. 9. ud . 
PATROL. GR. CAL. | 3 


75 NICET.E CHONIAT.E 76 
Persam conscriptam, et Origenis opera, adhuc A καὶ τὰ ᾿Ωριγένους συγγράμματα, ἔτι δὲ Θεόδωρον Mo- 


vero Theodorum Mopsuestie, et sic ad propria re- 
dierunt. 


9. Paulo post autem Acephalus Severus Eccle- 
siam turbare tentavit, unam esse naturam "Verbi 
et carnis docens. Neque satis illi fuit, sed et libros 
protulit, et scriptas interpretationes composuit, et 
perperam Scripturas exposuit. Fuit autem a 
Menna sanctissimo Constantinopoli episcopo con- 
demnatus, ejusque opera oblivioni tradita, auxi- 
liantibus Agapeto Rome, Petro Hierosolymze et 
Ephraim Antiochie, et simul Soterico Cappado- 
cie. Ac rursus jucunda et splendida et pacifica 
victoria ecclesiasticas res recreavit. 





ψονεστίας * καὶ οὕτως ἐπὶ τὰ οἰχεῖα μετέθαινον. 


θ΄, Μετ᾽ οὐ πολὺ δὲ πάλιν ὁ ἀχέφαλος Σεῦξρος τὴν 
᾿Εχχλησίαν χυχᾶν ἐπεδάλετο, μέαν φύσιν τοῦ Λόγον xai 
τῆς σαοχὸς δογματίξων * xai μηδ᾽ ἐν τούτω ἱστάμενος, 
ἀλλὰ χαὶ βίδλους προψέρων, xxi ἑρμηνείας γραφικὰς 
συντιθεὶς, χαὶ παρεξηγούμενος τὰς Γραφᾶς. Πλὴν χαὲ 
οὗτος ὑπὸ Μηνᾶ τοῦ ἀγιωτάτον πατριάρχου Kevatuv- 
τινουπόλεως χαταχρίνεται, χαὶ τὰ τούτου δόγματα ἀφα- 
νισμῷ παραδίδονται, συνεπαμυνόντων ᾿Αγαπητοῦ 
Popnu;, Πέτρου Ἱεροσολύμων, xci Ἑφραὶμ ᾿Αντιο- 
χείας, χαὶ πρὸς τούτοις Σωτηρέχον Καππαδοχίας " 
καὶ οὕτω πάλιν λευχή τις νίχη x«i φαιδρὰ xoi εἰρηναία 
κατάστασις τοῖς ἐχχλησιαστιχοῖς ἐπεμειδίασε πράγμα- 


B ew. 





NICET/E  CHONIATE. 


EX LIBRO XII THESAURI ORTHODOX.E FIDEI 


De Aphtartocetarum hazresi. Et hzc actio quinte 
synodo conjungitur. 


1. Theodatus, Gothorum dux, cum a proprio 
imperio decedere victus a Belisario periclitaretur, 
ad imperatorem Justinianum legatum mittit Aga- 
petum Romanum episcopum. Qui, postquam By- 
zantium pervenit Justinianumque adiit, primum 
de Deo et de recta in eum fide disserit, et Anthitui 
in nove Rome sedem electionem in causam ad- 
ducit, eo quod non canonice Trapezunte, que 
urbium in Polemoniaco Ponto sitarum metropolis 
est, Constantinopolim translatus esset, et perver- 
sie Severi doctrine parliceps fuisset. Imperator 
autem qui imperatricis Theodore studio Anthi- 
mum Constantinopolica sede dignum censuerat, 
proprio actui inheesit. Cum autem instaret adhuc 
divinus Agapetus, sepius ei minatus respondit se 
posse quod vellet, dicere et facere. Irridente vero 


minantem imperatorem seque vel mortem libenter ἢ 


subiturum dictitante, beatumque fore si tali fine 
dignus haberetur, hac hujus viri divina libertate 
obstupuitimperator, mentemque mutans de doctri- 
na examen haberi jussit, Anthimumque ex sede 
destituit, cum unum modo annum ea fruitus esset, 
ejusque in locum substituit Menam, Alexandria 
quidem in /Egyplo oriundum, patrem ex hujus 
urbis illustrissimis habentem, necnon eloquentie 
| peritum, divinzeque presertim. 

2. Postquam igitur sic episcopatum obtinuit di- 
vinus Menas, aut potius postquam illum episcopa- 
tus sortitus est, particularem synodum convocat 
una cum papa Agapeto, et anathemati subjicit 


Περὶ τῆς αἱρέσεως τῶν ᾿Αφθαρτοδοχητῶν. Καὶ ἢ πρᾶξις 
αὕτη τῇ πέμπτῃ συνῆπται συνόδω. 


, , . - . N ᾿ e ᾿ , 
α΄. Θευνδάτος ὁ τῶν Γότθων ἀρχηγὸς, ὑπὸ Βελισαρέου 


( τῆς οἰχείας ἀρχῆς τέλειον ἐχπεσεῖν χινδυτεύων, στέλλει 


τῷ βασιλεῖ Ἰουστινιανῷ πρεσδεντὴν ᾿Αγαπητὸν τὸν τῆς 
Ῥώμης ἀρχιεοέα. Ὃ δὲ, χαταλαδὼν τὸ Βυξάντιον, xai 
τῷ ᾿Ιουστινιανῷ ἐντυχὼν πρῶτον περὶ Θεοῦ xai τῆς εἰς 
αὐτὸν ὀοθῆς διαλέγεται πίστεως, χαὶ τὴν εἰς τὸν θρόνον 
τῆς νέας Ῥώμης ἀναγωγὴν τοῦ ᾿Ανθίμου ὑπ᾽ αἰτίαν ἐπε- 
ποίητο, ὅτι τε μὴ χανονιχῶς Ex Τραπεξοῦντος͵ Tj τῶν εἰς 
τὸν πολεμωνιαχὸν πόντον χειμένων πόλεων τυγχάνει 
μιτρόπολις, εἰς τὴν Κωνσταντίνου μετενήνεχτο, χαὶ ὅτι 
x«i τῆς Σεδήρου χαχοδοξίας μετέσχηχεν. Ὁ δὲ βασι- 
λεὺς, σπουδῇ τῆς βασιλίδος Θεοδώρας τὸν ΓἌνθιμον 
τῆς ἐν Κωνσταντινονπόλει χαθέδρας ἠξιωχὼς, τῆς oi- 
χείας ἀντείχετο πράξεως. ᾿Ενισταμένου δ᾽ ἔτι τοῦ θείου 
᾿Αγαπητοῦ, πολλάχις αὐτῷ ἠπείλησε χύριος εἶναι λέγειν 
χαὶ πράττειν ὃ βούλοιτο ὡς δ' ἐπεγέλα τῷ βασιλεῖ 
ἀπειλοῦντι χαὶ ἡδέως ἂν δέξασθαὶ xxt σφαγὴν ἀντε- 
πῆγε, x«i μαχάριος εἶναι ἔλεγεν, εἰ τοιούτον ré)ou; 
ἀξιωθείη, ἀδέσθη ὁ αὐτοχράτωρ τὴν τοῦ ἀνδρὸς χατὰ 
Θεὸν παῤῥησίαν, καὶ μεταδαλὼν, ὑπὸ ζήτησιν τὸ 
δόγμα καθίστησι, xxl τὸν “Ἄνθεμον τοῦ θρόνον μεθί- 
στησιν ἣν ἔτος αὐτοῦ ἀπολαύσαντα, ἀντεισήγαγε δὲ 
Μηνᾶν, αὐχοῦντα μὲν πατρίδα τὴν κατ΄ Αἴγυπτον ᾿Αλε- 
ξανδρειαν, ἐχφύντα δ᾽ ἑνὸς τῶν ἐν ταύτῃ ἐπιφανῶν, xal 
λόγων οὐχ ἀνομιλήτως ἔχοντα, μάλιστά γε τῶν θειοτέ- 
ρων. 

B'. Τῆς ἀρχιερωσύνης τοίνυν Μηνᾶς ὁ θεῖος τυχὼν, 
ἣ μᾶλλον αὐτῆς εὐτυχησάσης τοῦτον, μεριχὴν σνγ- 
χροτεῖ σύνοδον σὺν τῷ πάπᾳ τῷ ᾿Αγαπητῷ, xai 


ἀναθέματι χαθυκποδάλλει Σεδῆρον x«l Εὐτυχῆ, x«i 


Tl THESAURI LIB. XII. 18 


Πέτρον, τὸν ᾿Αλιχαρνάσέα ᾿Ιουλιανὸν, καὶ Ζώπυρον À Severum et Eutychem, et Petrum, Julianum Baly- 
[Ζωόραν], καὶ ᾿Ἄνθιμον, ὡς ἐκείνοις ὁμόφρονας" — carnasseum et Zopyrum et Anthimum, ul cum illis 
ἔτι δὲ ἐν τῷ Βυξαντίῳ διάγων ὁ ἱερύτατος ᾿Αγαπὴ- | concordes. Byzantii adhuc conversanssanctissimus 
τὸς, τὸν Div μετήλλαξεν. Agapetus supremum diem obiit, Menas tamen sex- 
δέχα καὶ iE χρόνους τὴν Ἐχχλησίαν ἰθύνας, τὴν — decim annos rexit Ecclesiam, et mortuus est. Tunc 
ξωὴν χατέλυσε, x«i ἀνήχθη εἰς τὴν ἀοχιερατιχὴν in episcopalem nove Rome sedem suffectus est 


Ὁ μέντοι Μηνᾶς, [ἐπὶ 


χαθέδραν τῆς νέας ᾽ Ῥώμης Εὐτύχιος, τοῦ μαχαρίου 
Μηνᾶ ἐκ θείας προειπόντος ἀποχαλύψεως ὡς 
εἴη ὁ τούτον διάδοχος" ἐφ᾽ οὗ xai ἡ πέμπτη συνὴή- 
θροιστο σύνοδος τῶν ρξεέ ἁγίων Πατέρων, ὡς εἰπεῖν 
ἔφθημεν, χατά τε τοῦ ᾿Ωριγένους xai τῶν ἀλλοχό- 
twv ἐχείνον δοξῶν χαὶ τῶν πρεσδευόντων τὰ ἑἐχεί- 
γον, Διδύμου x«i Εὐαγρίου, οἴτινες τῶν ψυχῶν ποο- 
ὕπαοξιν ἐδογωάτιξον, x«i τῶλος τῆς χολώσεως ἔλε- 
γον, xai τῶν δαιμόνων εἰς τὸ ἀογαῖον ἀποχατάστα- 


αὐτὸς 


Eutychius, ut divina revelatione beatus Menas 
predixerat. Quo episcopatum gerente, convocata 
est quinta synodus, ut prius diximus, centum sex 
el sexaginta Patrum, contra Origenem et absurdas 
ejus opiniones et eos qui ejus doctrinam docent, 
Didymum et Evagrium, qui animarum preersi- 
stentiam predicabant, et penarum finein, et de- 
monum in pristinum statum restitutionem, et 
multa alia ; sed et contra Theodorum Mopsueste 


σιν, χαὶ ἕτερα πλείονα" ἀλλὰ xai τὸν Μοψονεστίας B. Nestorii doctrinam sectantem, presente in synodo 


Θεόδωρον τὰ Νεστορίον φρονοῦντα - παρόντος iv τῇ 
συνόδῳ τοῦ βασιλέως Ἰουστινιανοῦ χαὶ συνευδο- 
χοῦντος οἷς οἱ θεῖοι Πατέρες θεοφιλῶς ἐδογμάτιζον, 

γ΄. ᾿Αλλ᾽ οὕπω συχνῶς παριππεύχει χαιρὸς, xal 
ὁ τῶν ξιξανίων σποοεὺς δαίμων, τὸν εὐστάθειαν 
xai χατάστασιν τῆς Ἐχχλησίας μηδαμῶς ὁρᾶν ἀνε- 
χόμενος͵ τοῖς σαϑθροῖς δόγμασιν . ὥσπερ τίσι μηχα- 
vat; διασαλεῦσαι ταύτην χαὶ χαταδαλεῖν πειρώμε- 
νος, βλασφημεῖν τινας ἀνέπεισεν ὡς ἐν προσχήματι 
εὐσεδείας, ὅτι ἢ ix τῆς ἁγίας Ἠαοθένου τῷ Χριστῶ 
προσληφθεῖσα σὰρξ πρὸ τοῦ πάθους ἄθαροτος ἦν" 
καὶ τοῦ βασύλέως τῷ ἀσεδείᾳ τοῦ δόγματος ὑπαχ. 
θέντος, χαθαιρειται του θρόνου χαὶ ἀπελαύνεται ὁ 
μέγας Εὐτύχιο;, τὸ δυσσεῦις τοῦ προδλήματος ἐξ- 


imperatore Justiniano et doctrinis favente, quas 
divini Patres secundum Deum docebant. 


3. Sed nondum multum effluxerat tempus, et 
zizaniarum seminator demon, felicem Ecclesie 
statum et tranquillitatem egre ferens, corruptis 
dogmatibus tanquam machinis eam perturbare et 
evertere conatus, nonnullis persuasit ut sub specie 
pietatis blasphemarent dicentes eam carnem quam 
ex sanctissima Virgine Christus assumpserat, ante 
passionem incorruptibilem fuisse. Et imperatore 
doctrina hac impia seducto, a sua sede deponitur 
et expellitur magnus Eutychius, qui hujus propo- 
sitionis impietatem reprehendebat. Amasiam in 


ἐλέγχων. Kai ὁ uiv ὑπερόριος γένεται εἰς 'Aud- qQ exsilium mittitur, ubi asceticam vitam transegit. 


σειαν, ἔνθα xai τῆς ἀσχητοῦ ἀγωγῆς εἴχετο * ἀντεισ- 
ἄγεται δὲ πατριάρχης ὁ ἀπὸ σχολαστιχῶν Ἰωάν- 
νης, ᾿Αντιοχείας ὧν ἀποχρισιάριος. 

δ΄. Λέγεται δὲ ᾿Ιονστινιανὸς παρὰ τῶν τὰ χατ' 
αὐτὸν συγγεγραφότων τοσοῦτον θεοφιλῆ ἔρον εἰς 
τὸν Ἀριστὸν τρέφειν, ὁπόσος οὐδενὶ τῶν πρὸ αὐτοῦ 
τε x&i μετ᾽ αὐτὸν βασιλεῖ μετὰ γε τὸν ἐν βασὰΔεῦσι 
τρισμέγιστον Κωνσταντῖνον ἐπιμαρτύρεται- ὥστε 
xai πολλὰ τῶν βιαίων dv αὐτὸν εἰργάώξετο" τούς τε 
γὰρ Σαμαρείτας τῆς οἰχείας αἰρέσεως μὴ ἀφιστα- 
μένους παντοίως ἐχώχωσε, χαὶ τοὺς Ἑδραίονς οὐ 
ξυνεχώρει τὸ ἴδιον Πάσχα πρὸ τῶν Χριστιανῶν ix- 
τελεῖν, καὶ τῇ τῶν ᾿Αφθαρτοδοχητῶν δόξῃ προσέσχε, 
μὴ ἐμδαθύνων τῷ δόγματι, τῇ δὲ σημασίᾳ τῆς λέ- 
ξεως ὄριμυσσόμενος, χαὶ μηδαμῶς ἀνεχόμενος 
τοιοῦτόν τε περὶ Χριστοῦ ἐνωτέζεσθαι. Δωϑέχατον. 
δὲ χρόνον ἐν τὸ ὑπερορίᾳ τελέσαντος Εὐτυχίου, γί- 
νεται μὲν ἐξ ἀνθρώπων ὁ βασιλεὺς ᾿Ιουστινιανὸς " 
καταλύει δὲ τὸν βίον x«i Ἰωάννης ὁ πατριάρχης. 
"lov8zívou δὲ xoi Τιδερίον ἐπὶ τὰ σχῆπτρα τῆς 
βασιλείας ἀναχθέντων, λαμπρῶς τῆς ἐπανόδου χαὶ 
δεξιώσεως παρὰ τε τῶν βασιλέων αὐτῶν χαὶ τῶν 
ἐν τῶι πάντων τυχὼν Εὐτύχιος ἀναθέματι χαθ- 


Ejus in loco sutficitur patriarcha quidam vir eru- 
ditissimus, Joannes, Antiochis apocrisiarius. 


4. Dicitur autem Justinianus ab iis qui de eo 
scripserunt amorem in Christum aluisse, qualis 
nulli ante eum et post eum imperatori, excepto 
tamen maximo inter imperatores Constantino, tri- 
buitur; ita ut multa inde violenter operatus sit. 
Multis modis Samaritanos a propria heresi non re- 
cedentes male hahuit, Hebreisque vetuit ne suum 
Pascha ante Christianos celebrarent; atque Aphar- 
todocetarum heresi adheesit, non dogma procul- 
cans, sed vocis significatione offensus, neque 
sustinens hujusmodi aliquid de Christo audire. 
Duodecimum jam annum exsulabat Eutychius,cum 
ex hominibus migravit imperator Justinianus. Ex- 
cessite vita et Joannes patriarcha. Postquam autem 
Justinus et Tiberius ad regiam dignitatem evecti 
sunt, splendide post reditum exceptus est ab im- 
peratoribus Eutychius, anathematique subjecit eos 
qui incorruptibile Domini corpus ante resurre- 
clionem esse dicebant, mortuusque depositus est 


in altari sanctorum magnorumque &yosNXooroxa , 
prope sanctissime mens: tondaxaenNoxo, oXÀ ΜΒ 
dree et Timothei et Luces sa&neue reque bes 


cent. à 
᾿Ανδρέου χαὶ Τιμοθέου xe δουνᾶ. τὰ uve 


ὑποβάλλει τοὺς ἄφθαρτον τὸ τοῦ Κυρίου σῶμα πρὸ 
τῆς ἀναστάσεως λέγοντας" χαὶ θανὼν χατετέθη ἐν 
τῷ θυσιαστηρίῳ τῶν ᾿Αγίων ᾿Αποστόλων τῶν με- 
γῶων κατὰ τὴν χρηπῖδα τῆς ἁγίας τραπέζης, ἔνθα 
κείται λεέψανα. 


79 


licarnasseo et Gaiano Alexandrino Julianite et 
Gaianite dicebantur; qui quidem in aliis dogmati- 
bus cum Severo conveniunt dicentes impossibile 
esse naturam per se subsistere quin in indivisibili 
quodam subjecto consideretur. Quomodo enim 
esset lapidis et ligni una hypostasis, id est unicum 
indivisibile subjectum ? Et, si nomen Christus non 
essentiam indicat, sed aliquid eorum que ex 
duarum naturarum unione facta sunt ; hoc autem 
nihil aliud est quam duarum naturarum inter se 
habitus, si autem et dui nature post unionem 
remanserunt, secundum igitur solum habitum 
facta est duarum naturarum inter se unio, ut dum 
agitur de choro et domo et urbe et lapidibus et 


NICETAE CHONIAT.E 
5. Erant autem Aphtartodocetee qui a JulianoHa- A 


80 


€. Ἦσαν δὲ ᾿Αφθαρτοδοχῆται οἱ ἀπὸ ᾿Ιουλιανοῦ 
τοῦ ᾿Αλιχαρνασίως xxi Γαϊανοῦ τοῦ ᾿Αλεξανδρέως 
λεγόμενοι ᾿Ιουλιανῖται χαὶ Γαϊανῖται, οἴτινες; ἐν μὲν 
τοῖς ἄλλοις δόγματι τῷ Σεδήρῳ συμφέρονται λέγον- 
τις ἀδύνατον εἶναι φύσιν ὑποστῆναι χαθ᾽ αὐτὲν μὰ 
ἐν ἀτόμω τινὶ θεωρουμένην * πῶς γὰρ ἂν εἴη λίθου 
x«i ξύλον μία ὑπόστασις, τουτέστιν ἄτομον ἔν - 
Καὶ εἰ τὸ Χριστὸς ὄνομα οὐχ οὐσίας δηλωτιχὸν, 
ἀλλὰ τῶν περὶ οὐσίαν τινὸς τῶν ix τῆς ἱνώτιως 
τῶν δύο φύσιων γενομένων δηλωτιχόν ἐστι τοῦτο 
δὲ οὐδὲν ἄλλο ἐστὶν ἢ ἡ τῶν φύσεων πρὸς ἀλλήλας 
σχέσις - εἰ δὲ δύο ἐν Χριστῷ φύσεις xai μετὰ τὴν 
ἕνωσιν μιεμενήχασι, χατὰ μόνην ἄρα σχέσιν ψιλὴν 
à τῶν φύσεων πρὸς ἀλλήλας γέγονεν ἔνωσις, ὡς ἐπὶ 
χοροῦ χαὶ οἰχίας χαὶ πόλεως χαὶ λίθων χαὶ ξύλων 


lignis quibus constat edificium, prout et Nesto- B ἐν οἷς τὸ οἰχοδομούμενον, χαθὼς χαὶ Νεστόριος 


rius docebat. 


6. Et rursum : Si que unita sunt, fiunt unum, 
qu& non facta sunt unum, non unita sunt, quod 
manifestum est. Siigitur due et una sunt Christi 
nature, dyas autem, cum duplex sit, divisionis sit 
indicativa, que divisa sunt, non sunt unita : non 
igitur unitee sunt Christi nature. Si autem, eo 
quod non sunt confuse, dignum est duas esse 
Christi naturas, sed propter unionem unam esse 
naturam dicere cogentur. Et rursum : Si dyas ex 
monade prime divisionis indicativa est, divisio au- 
tem unitati opponitur, nulla igitur dyas, in quan- 
ium est dyas, unita esse dicitur. Atque igitur 
Christi nature, secundum suum esse 5] duc essent 


ἐδογμάτιξεν. 


ς΄. Καὶ πάλιν - Et τὰ ἠνωμένα ἕν γίνεται, τὰ μὴ 
γενόμενα ἣν οὐχ ἥνωνται ἐξ ἀνάγχης" εἰ οὖν δύο 
καὶ μία τυγχάνουσιν αἱ τοῦ χριστοῦ φύσεις, ἡ δὲ 
duae, διχάς τις οὖσα, διαιρέσεώς ἐστι δηλωτιχὴ, τὰ 
διηρημένα οὐχ ἧνωνται, οὐκ ἄρα ἡνωμέναι εἰσὶν 
αἱ τοῦ Χριστοῦ φύσεις - εἰ δὲ διὰ τὸ ἀσύγχυτον, δύο 
εἶναι τὰς τοῦ Χοιστοῦ φύσεις ἄξιόν ἐστιν, ἀλλὰ JE 
διὰ τὴν ἕνωσιν μίαν αὐτοῦ τὴν φύσιν λέγειν &yay- 
χασθήσονται. Καὶ αὖθις Eínto ἡ δυὰς τῆς ix μο- 
γάδος πρώτης διαιοέσευς ἔστι δηλωτικὴ, ἡ διαίρι- 
σις ἀντικειμένως ἐχει πρὸς τὴν ἕνωσιν, οὐδεμία ἄρα 
δυὰς, χαθὸ ἐστι δυὰς, χατὰ τοῦτο λέγοιτ᾽ ἂν $vo- 
σῦαι" x«i αἱ Χριστοῦ τοίνυν φύσεις, xxr! αὐτὸ τὸ 


nec una tantum, secundum id divise essent nec C εἶναι δύο τυγχάνουσαι x«l οὐχὶ μία, κατ᾽ αὐτὸ τοῦτο 


unite ; quee Nestorii doctrina est. 


1. Et Severus talia, ut ex multis pauca excer- 
pam, syllogistice proponebat, unam scilicet hypo- 
stasim et unam in Christo naturam post unionem 
factam esse. Julianitee vero et Caianitee distinctio- 
nem naturarum in Christo post unionem docentes, 
incorruptibile Christi corpus ex ipsa plasmatione 
esse dicebant ; et passiones quidem Christum sub- 
ire, famem dico, et sitim et fatigationem et cetera, 
sed ea pati non eodem modo quam nos. Nosenim 
ex necessitate naturalhter heec patimur ; Christus 
autem voluntarie omnia subibat ; non enim naturt&e 


legibus subditus erat. 


8. Quibus respondemus neque nos dicere invo- 
Juntarias esse Christi passiones, sed ipsum volun- 
tarie legibus nature tanquam nos subjectum esse. 
Beatus enim Athanasius interpretans illud Nunc 
anima mea turbata est, dicit hanc vocem nunc si- 
gnificare: quando volebat. Non enim quod non est, 
ut presens, nominabat, quasi opinione tantum 
dicta fierent; natura enim ac veritate omnia facta 

sunt. Theologus autem Gregorius rursum dicil 
Christum nature dedisse occasionem, quando vo- 
. lebat, propria operandi. Admirandus vero Cyrillus 
dixit ipsum carni permisisse ut leges nature se- 


διηρημέναι ἂν εἶεν xal οὐχ ἡἠνωμέναι " x«i Νέστο- 
ρίου τὸ δόγμα εἰσάγει, 

ζ΄. Καὶ Σεῤῦρος μὲν τοιαῦτα ὡς ἐκ πολλῶν ὀλίγα 
εἰπεῖν συλλογιστιχῶς προῦεορε, μίαν ὑπόστασιν, 
ἔτι δὲ χαὶ μίαν φύσιν ἐπὶ Χριστοῦ γεγονέναι φά- 
σχων μετὰ τὴν ἕνωσιν. Ot δὲ Ἰουλιανῖται xat Γαΐα- 
νῖται, διαφορὰν φύσεων ἐπὶ Χριστοῦ μετὰ τὴν ἔνω- 
σιν δογματίξοντες, ἄφθαρτον τὸ τοῦ Κυρίον σῶμα 
ἐξ αὐτῆς διαπλάσεως ἔλεγον γεγονέναι " xoi τὰ μὲν 
πάθη τὸν Κριστὸν ὑπομεῖναι, πεῖναν φημι xoi δί- 
ψαν x«i χόπον χαὶ τὰ ἑξῆς, οὐ τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον 
ἡμῖν ταῦτα πεπονθέναι" ἡμεῖς γὰρ ἐξ ἀνάγχης φυ- 
σιχῶς ταῦτα πάσχομεν, ὁ δὲ Χριστὸς ἐχουσίως 
πάντα ὑπέμεινεν " οὐ γὰρ ἐδούλευε τοῖς νόμοις τῆς 


φύσεως. 
Li 4 e - * V * * . 9 $ 
η΄. Πρὸς οὕς φαμεν ὅτι οὐδὲ αὐτοὶ λέγομεν ἀχού- 
“ - LJ , ? 4 - . , », s 
cix τοῦ Χριστοῦ τὰ πάθη, ἀλλ᾽ ὅτι ἐχουσίως ἐδού- 


)tut τοῖς νόμοις τῆς φύσεως ἐπίσης ἡμῖν " ὁ μὲν y 
μαχάριος ᾿Αθανάσιος, ἑομηνεύων τὸ, Νῦν ἢ ψυχὴ 
μὸν τετάώραχται, φησὶν ὅτι τὸ νῦν, τοῦτό ἔστιν ὅτι 
ἤθελεν - οὐ γὰρ τὸ μὴ ὃν ὡς παρὸν ὠνόμαξεν ὡς 
δοχήσει γινομένων λεγομένων - φύσει γὰρ χαὶ ἀλη- 
θεία τὰ πάντα ἐγένετο. 'O δὲ Θεολόγος Γρηγόριος 
πάλιν, ὅτι ἐδίδου τῇ φύσει καιρὸν, ὅτε ἐδούλετο ἐν- 
ἐργεῖν τὰ ἴδια. Κύριλλος δὲ ὁ θαυμάσιος εἴρηκεν 
ἐφίέναι αὐτὸν τῇ σαρχὶ διὰ τῶν τῆς φύσεως ἐέναι 
νόμων " χαὶ αὖθις ἑτέρωθι ἔλεγεν ὡς ἐπιτρέπει τῷ 


81 THESAURI LIB. XV. 82 


σώματι x«i τῇ ἀνθρωπότητι τὰ τῇ φύσει προσόντα À queretur, et rursum ex altera parte concessisse 
πάθη tig ἀπόδειξιν τοῦ xar! ἀλήθειαν φορέσαι σάορχα — corpori et humanitati adjacentes naturre dolores, 
xui ἄνθρωπον γενητὸν χατὰ τὰς Γραφάς. Ei τοίνυν αἱ ostenderet se veram carnem induisse et genui- 
χατὰ τὸν σχοτὸν τῶν θεοφόρων Πατέρων τὸν αὐτὸν num hominem secundum Scripturas. Si igitur e 
ἡμῖν τρόπον ἔπασχεν, εἰ χαὶ ἐχουσίως x«i ὅτε ἤθελε, divinorum Patrum mente eodem modo ac nos pas- 
πῶς δυνάμεθα τὸ πάσχον σῶμα ἄφθαρτον εἰπεῖν καὶ — Sus est, et si libenter et quando volebat, quomodo 


μὴ φθαρτὸν τῇ φύσει ὥσπερ xal τὸ ἡμέτερον ; possumus patiens corpus incorruptibile dicere, 
neque natura corruptibile sicut et nostrum est? 
θ᾽. ᾿Ανταποχρίνονται ὃὲ πάλιν ὅτι Ὅν τρόπον 9. Respondent autem iterum : Quemadmodum 


μετὰ τὴν ἀνάστασιν ἄφθαρτον λέγοντες τὸ σῶμα —incorruptibile post resurrectionem Christi corpus 
Χριστοῦ ὁμοούσιον αὐτὸ λέγετε εἶναι ἡμῖν, τὸν — dicentesconsubstantiale illud nobis esse dicitis, sic 
αὐτὸν τρόπον xoi ἡμεῖς, πρὸ τῆς ἀναστάτεως et nosillud ante resurrectionem incorruptibile di- 
ἄφθαρτον λέγοντες, ὁμοούσιον αὐτὸ ὁμολογοῦμεν centes consubstantiale tamen confitemur. Nos au- 
εἶναι. Ἡμεῖς Oz λέγομεν ὅτι, εἰ xoi ἄφθακοτον αὐτὸ — tem dicimus illud, etsi incorruptibile post resur- 
ὁμολογοῦμεν μετὰ τὴν ἀνάστασιν, οὐ τῇ φύσει — rectionem confitemur, non esse incorruptibile na- 
λέγομεν τὸ ἄφθαρτον, τῇ χάριτι δέ. Ei δὲ εἴποιεν p tura, sed gratia. Si vero dicerent illud et ante re- 
ὅτι χαὶ πρὸ τῆς ἀναστάσεως χάοιτι ἄφθαρτον, )é-  surrectionem gralia incorruptible esse, dicimus 
ομεν ὅτι οὐ συγχωρεῖ τοῦτο τὰ πεοὶ Χοιστοῦ hoc noncum eis quie de Christo dicuntur conve- 
λεγόμενα, πρὸ μὲν γὰρ τῆς ἀναστάσεως xci πει- — nire. Ante resurrectionem enim et esurire dicitur 
νῆσαι λέγεται xoi διψῆσαι xoi τᾶλλα παθεῖν, x«i — etsitire et alia pati. Et quomodo quod illa patitur, 
πῶς ἂν εἴη τὸ ταῦτα πεπονθὸς ἄφθαοτον ; Μετὰ δὲ — incorruptibile esset ? Post resurrectionem autem, 
τὴν ἀνάστασιν οὐδὲν τούτων ἔπαθε. . nihil horum passus est. 

(. Καὶ δῆλον ὅτι πρὸ μὲν τῆς ἀναστάσεως φθαρ- 10.Ft patet ante resurrectionem quidem corrup- 
τὸν ἦν τὸ σῶμα, μετὰ δὲ τὴν ἀνάστατιν ἄφθαρτον: — libilefuisse corpus, postresurrectionem vero incor- 
εἰ 40 xxi λέγεται φαγεῖν μετὰ τὴν ἀνάστασιν, — TUplibile. Sienim et dicitur post resurrectionem 
τοῦτο δι οἰχονομίαν ἐποίησεν" οὐχ ὡς τῷ ὄντε mtt- — Vero incorruptibile. Si enim et dicitur post resur- 
νῶν, ἀλλ᾽ ἵνα δείξη τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ ὅτι αὐτός  rectionem comedisse, id per providentiam egit, 
ἔστιν ὃ ἀναστὰς Ex νεχρῶν * ὃν τρόπον xai τοὺς  nontanquam reipsa comedens, sed ut discipulis 
τύπους λέγεται ἐπιδεῖξαι αὐτοῖς: χαίτοι ἡμεῖς οὐ  Ostenderet ipsum esse qui ex mortuis surrexerat, 
dt» τῶν πρὸ τῆς ἀναστάσεως παθῶν ἀνιστάμεθα — quemadmodum dicitur iis monstrasse corporis 
ἔχοντες ' ἀπαρχὴ δὲ τῆς ἐχ νεχοῶν ἡμῶν ἀναστά- « formas. Et nos resurgemus nihil eorum patientes 
σεως ὁ Χριστὸς" χαὶ δαως αὐτὸς εὑρέθη ἔχων. 'Og — qui ante resurrectionem. Primitie autem nostre 
δῆλον ὅτι δι᾿ οἰχονομίαν τοῦτο γέγονεν" ἀμέλει οὐδὲ — ex mortuis resurrectionis Christus ; et similiter 
λέγει ἡ Γραφὴ ὅτι ἐπείνησεν, ἀλλ΄ ὅτι ἔραγε. Δέον — ipse inventus est. Ita ut manifestum sit id per pro- 
δὲ ἐπιστῆσαι ὅτι παραφέρουσι χρήσεις τινὰς ἀπὸ —videntiam factum esse. Nempe non dicit Scriptura 
τῶν Πατέρων, ἀρθαρτὸν τὸ σῶμα τοῦ Χοιστοῦ λε- ipsum esurivisse, sed comedisse. Oportet autem 
ques ὥσπερ καὶ ἀπὸ τοῦ μαχαρίον Κυρῶλον animadvertere eos quedam Patrum oracula cir- 
εἰπόντος ὅτι οὐχ ὑπεδέξατο φθορὰν à τοῦ Λόγου cumferre quz corpus Christi incorruptibile dicunt; 
ados. Ora» δὲ τὰς τοιαύτας παράγωσι χοήτεις, — utbeati Cyrilli dicentis non corruptionem subiisse 
Ap σχοπῆσαι τὸ τῆς λέξεως σημαινόμενον * τὸ γὰρ | carnem Christi. Quando vero tales voces exhibent, 
τῆς φθορᾶς ὄνομα δύο σημαίνειν οἶδε, χατὰ Ó3 τι-  examinandum est quid per has significatum sit ; 
νας xat τρίᾶ. solet enim corruptionis vox duo significare, et 

juxta nonnullos etiam tria. 





NICETJE CHONIAT/E 


EX LIBRO XV THESAURI ORTHODOXJE FIDEI 


Περὶ τῆς ἔχτης συνόδου. D De sexta synodo. 

α. Αὐτὴ συνέστη ἐπὶ Κωνστάντινου βασιλέως 1, Heec synodus Constantino Pogonato impe- 
τοῦ Πωγωνάτου διὰ τὴν αἵρεσιν τῶν Μονοθελητῶν, rante habita est, propter Monothelitarum here- 
αρχθεῖσαν ἀπὸ Ἡρακλείου βασιλέως, καὶ διαρχέ-  sim,que sub imperatore Heraclio coepta erat, du- 
σασᾶν μέχρι χαὶ αὐτοῦ τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου — ravitque ad usque imperatorem Constantinum Po- 
τοῦ Πωγωνάτον δισεγγόνου ὄντος τῷ βασιλεῖ Ἡρα- gonatum, imperatoris Heraclii Qronepowr, Cum 
χλείῳ, τούτῳ γὰρ τῷ βασιλεῖ τὰ Ῥωμαίων σχῆ- enim ille Nomanum imperium vegerex, WosXoedv- 
πτρα διέποντι x«l τὰς χατὰ Περσῶν λαμπροτάτας masque de Persis victorias peragere, que We. 


98 


annos continuate sunt, Jacobitarum catholicus in 
eorum regionem pergenti ei occurrit. Quem videns 
imperator reprehendit quod Chalcedonensi synodo 
non adhereret ; hortatusque eum est ut a Mono- 
physitarum opinione recederet, proclamaretque de 
Christo, quemadmodum orthodoxi sentiunt, duas 
naturas inconfuse inter se unitas, id est, divinita- 
tem et humanitatem, si vellet ab ipso Antiochie 
partriarcha designari. Catholicus autem sedis ma- 
gnitudine captus se ex heresi recessurum pollicitus 
est duasque in Christo naturas crediturum affir- 
mavit, de voluntatibus autem dicebat se nescire 
num eas quoque duas opinari oporteret, et ea de 
rea Sergio Constantinopolis patriarcba consilium 
petiit. Sciebat enim eum docere in Christo uni- 
cam esse voluntatem et operationem. Scribit im- 
perator ad Sergium de hac queestione. Hic autem 
qui palam Monothelitarum doctrinam profitebatur, 
imperatori respondet dicitque oportere unam ope- 
ralionem et unam voluntatem docere. Postea vero 
Heraclius, cum in urbem venisset, Cyrumque Pha- 
S&idis qui eum adierat, de hac doctrina interro- 
gasset reperissetque eum cum Sergio concordem, 
lutosa hujus cpinionis persuasione ab hic mer- 
cenariis, minime autem pastoribus imbuitur, et 
Monothelitarum heresi adheret. 


2. Quo audito, Sophronius Hierosolyme, in 
magnificam Constantini urbem advenit, cumque 
Sergium adiisset, eum corrigere tentavit, dicens 
in idem recidere unicam in Christo naturam 
docere et unicam voluntatem operatioremque pro- 
fiteri, atque ita renovari Monophysitarum hesre- 
sim, quam Chalcedonensis synodum rejiciendam 
decrevit. Hortatusque est Sergium ut Ecclesiam 
non rursus in certamina injiceret. Cum autem So- 
phronius Constantinopoli recessisset, lleraclius et 
Sergius sibi consentientem Joannem habentes qui 
tunc temporis anlique Rome presidebat, unicam 
esse Verbi et carnis voluntatem docuere, litteras- 
quede hac re quocunque terrarum mittentes Ec- 
clesias discidere. 

3. Postquam autem Heraclius e vita migravittri- 
cesimo ferme imperii sui anno, et Sergius mortuus 
fuit, sedem illam successor accepit Pyrrhus, qui 


(1) Die Honorium, cujus cause tractandee non 
est hic locus ; quanquam Sophronii in longissima 
synodica epistola silentium de Honorio, ubi tot 
hereticos etiam viventes appellat, Honorii inno- 
centiam denotare videtur. Cerle Joannem papam 
(quartam) cum orthodoxis potius connumeravit 
Jaudavitque noster Sophronius, teste S. Maximi 
biographo in codice Vat. 353, p. 139 b, his verbis : 
Ἐπεὶ δὲ τὸ xat ἐχεῖνο χαιροῦ Σωφρόνιος τὸν ἔν 
Ἱεροσολύμοις θρόνον ἐνεχειοίσθη, ἀνὴρ εὐσεδείᾳ Mp- 
πὼν καὶ ἀρετῇ, συναθροίζονται περὶ τοῦτον ὅσον 
ἀρχιερατιχὸν xai ὀοθόδοξον, διαθάλλον μὲν σὺν αὐτῷ 
xai ἀναθέματι πεοιθάλλον τοὺς μέαν ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ 
φυσικὴν ἐνέργειαν, χαὶ ἕν δοξάξοντας θέλη «, εὐφη- 
μοῦν δὲ x«i ἀνακῃρύττον τοὺς πρὸς ταῖς OUO φύσισι 


NIGETE CHONIAT.E 


δά 
Α νέκας ἀνύοντι, ἐφ’ αἷς x«i χρόνος ἑπταετὴς ἐχμε- 
μέτρηται, ὁ τῶν Ἰαχωδιτῶν πρόσεισι χαθολιχὸς 
περί που τὴν ἐχείνων χώραν ἀφιχομένῳ" ὃν idw ὁ 
βασιλεὺς ἡτιάσατο, μὲ τὴν ἐν Χαλχηδόνι mpocu- 
μένον σύνοδον" χαὶ παρήνει τῆς τῶν Μονοφνσιτῶν 
ἀφιστάναι δόξης, χαὶ χηρύττειν ἐπὶ Χριστοῦ ἐπί- 
σὴς τῷ ὀρθοδόξων συστήματι δύο φύσεις ἀσυγχύ- 
τως ἡνωμένας ἀλλήλαις, τουτέστι θεότητα χαὶ ἀν- 
θρωπότητα, εἴγε βούλοιτο πατριάρχης ᾿Ἀντιοχείας 
ὑπ᾽ αὐτοῦ mpoGln0Zvo: Ὁ δὲ χαθολιχὸς τῷ μεγα- 
λείω τοῦ θρόνον ἐνηδυνθεὶς τὴν ψυχήν ἐξ αὐτῆς τὴν 
μεταδολὴν τῆς αἱοέσεως ἐπηγγεῶατο, χαὶ δύο ἐκὶ 
Χριστοῦ δοξάζειν φύσεις χατέθετο" περὶ δὲ τῶν 
θελημάώ των ἀγνοεῖν ἔλεγεν, εἰ χρεὼν χαὶ ταῦτα δο- 
Puts διττὰ, xai τὴν ix Σεργίον τοῦ πατριάρχον 
Κωνσταντινουπόλεως διδαχὴν ἐξητεῖτο. ἤϑει γὰρ 
τοῦτον δοξχξοντα τὸν Χοιστὸν μονοθέλητόν τε χαὶ 
μονενέργητον, Γράφει τοίνυν ὁ βασιλεὺς τῷ  Xsoyio 
περὶ τοῦδε τοῦ ῥήματος" ὁ δὲ τὰ τῶν Μονοθελητῶν 
πάλαι πρεσθεύων, ἀντεπιστέλλει τῷ βασιλεῖ, xai 
χρῆναι λέγει μίαν ἐνέργειαν χαὶ μέαν θέλησιν ἐπὶ 
Χριστοῦ δογματίξζειν. Ἐς ὕστερον δὲ Ἡράχλειος, 
τὴν πόλιν χαταλαδὼν, x«i Κῦρον τὸν Φάσιδος εἰς 
ὄψιν αὐτῷ ἐλθόντα πεοὶ τούτον τοῦ δόγματὸς ἐοω- 
τήσας, χαὶ τῷ Σεογίῳ εὐοὼν ὁμογνώμονα, τὴν θο- 
λερὰν τῆς δόξης ταύτης ἀνατροπὴν ποτίξετχι xol 
αὐτὸς παρὰ τῶν μισθωτῶν ἐχείνων χαὶ μὴ mot- 
μένων, xai τῇ τῶν Μονοθελητῶν αἱρέσει συντίθεται. 
β΄. Τοῦτο δ᾽ εἰς ὦτα δεξάμενος ὁ Ἱεροσολύμων 

C Σωφόνιος, εἰς τὴν Κωνσταντίνου χαλλίπολιν παρα- 
γίνεται, χαὶ Σεργίῳ συγγενόμενος, πειρᾶται τοῦτον 
ἐπανορθοῦν, λέθων μηδὲν τι διενηνοχέναι τοῦ μέαν 
φύσιν λέγειν ἐπὶ Χριστοῦ τὸ δογματίζειν ἦν θέλημα 
χαὶ μίαν ἐνέργειαν, χαὶ ὡς οὕτω παλίν ἡ τῶν Μο- 
νοφυσιτῶν αἴρεσις ἐπεισάγεται, ἣν ἡ ἐν Χαλχηδόνι 
σύνοδος ἀπόδλητον ἔχοινε. Καὶ παρεχάλει τὸν Σέο- 
qi», μὴ καὶ αὖθις τὴν ᾿Εχχλησίαν εἰς ἀγῶνας ἐω- 
βαλεῖν. Σωφρονίον δὲ τῆς Κωνσταντίνου ἀπάραντος, 
χαὶ σύμψηφον ἔχοντες xai 
Ἰωάννην ([) τὸν παλαιτέρας Ῥώμης τηνι- 
καῦτα προεδρον, iv θέλημα τοῦ Λόγου xci τῆς σαρ- 
χὸς ἐδογμάτισαν, x«t γράμματα περὶ τούτου παν- 
ταχοῦ διεχπέμψαντες, τὰς Ἐχχλησίας διέσπασαν. 
γ. Ἡραχλείον δὲ τὸν βι ἀπολιπόντος xarà τὸν 
τοιαχοστὸν πρῶτον χρόνον τῆς βασιλείας αὐτοῦ, 
xai Σεργίον τὸ ξᾷν χαταστρέψαντος, ὁ μὲν Πύῤῥος 


Ἤράχλειος Σέργιος 


* δ» 


χαὶ τὰς διττὰς ἐνεργείας μετὰ τῶν ἴσων θελημάτων 
ὁμολογοῦντας xai περιέποντας, Βουλόμενος δ᾽ ὁ ἑερὸς 
οὗτος ἀνὴρ x«l μειζόνως διατρανῶσαι τὰ ἐχτεθέντα, 
δηλοῖ ἀνὰ μέρος πεοὶ αὐτῶν χαὶ Ἰωάννῃ τῷ Ῥώμης, 
οὕτῶ γὰρ ἐχαλεῖτο εχεῖνος, x«i Σεργίῳ τῷ Κωνσταν- 
τινουπόλεως, ἀλλὰ μὴν χαὶ Κύρω TO Αλεξανδρείας, 
τοὺς μὲν χαχίξων xai πολλα φαυλίξων τοῦ δὸγ- 
ματος, τὸν δ᾽ ὡς εἰκὸς ἐπαινῶν τὸν Ἰωάννην χαὶ 
μυρίοις χαταστέφων τοῖς ἐγχωμίοις. Hoc ego erho- 
norificum non de Joanne papa solum. sedetiam 
de Sophronio, testimonium libenter hic recitavi. 
Adde sis Theophanem ed. Paris, p. 274, et 
lege qu: scribit eopiose Binius Concil, Labb. t. 
V, p. 1756-7. 


" ταῦθα" o amm . 


85 


THESAURI LIB. XV. 


τὸν τῆς ἱερωσύνης διαδέχεται θρόνον, ὁμόδοξος ὧν A eademaoc Sergiusprofitebatur,imperium vero sorti- 


τῷ Σεργίῳ, τὴν δὲ βασελείαν Κωνσταντῖνος ὁ παῖς 
Ἡραχλείον χληροῦται. Τούτου δὲ qepuxXxo τὴν 
ξωὴν χαταλύσαντος μετὰ χρόνον ἕνα τῆς μοναρχίας, 
εἰς Μαρτῖναν xxi τὸν ᾿Ηραχλεωνᾶν τὸν ἐξ αὐτῆς 
Ἡρακλείῳ ἀποτεχθέντα ἢ βατιλεία μεταχωρεῖ * 
μισηθέντες δὲ ὑπὸ πάντων, διὰ τὸν τοῦ Κωνσταν- 
τίνον θάνατον, τῆς αὐταρχίας ἐχπίπτουσιν. ᾿Εχθαλ- 
λεται δὲ xoi Πύῤῥος τῆς Ἐχχλησίας, x«l φυγὴν ἐς 
μέρη τὰ εἐπτπέρια χαταχρίνεται, ὡς σνμμέτοχος 
Ἡραχλεωνᾷ χαὶ Μαρτίνῃ τῆς τοῦ βασιλέως Κων- 
σταντίνον δολοφρονήσεως " xci tig μὲν τὸν βασίλειον 
θοόνον ὁ τοῦ Κωνσταντίνου vióg Κώνστας ἀνάγεται, εἰς 
Πύῤῥῳ. 

δ΄. Ἐπὶ τούτον βθχσιλέως ὁ 
ἀσηχρῆτις ὧν χαὶ παρὰ βασιλεῦσι τετιμημένος τὰ 
μέγιστα, πάντα παρεὶς, τὸ ἐν τῇ Χρουσοπόλει χατα- 
)αμόανει μοναστήριον, xci τὴν χοσαιχὴν ἀποτί- 
θεται τρίχα, μὴ φέρων τὴν τῶν Μονοθελητῶν aipt- 
σιν παῤῥησιαξομένην ὁρᾶν, μηδ᾽ ἀνεχόμενος συν- 
δεάγειν, xai χοινωνεῖν ὀαιλίας βασιλεῖ x«i πατριχοχῃ 
ἔχθεσμον τοιαύτην ἐπιχρατύνουσιν αἵρεσιν - ἔπειτα 
xxi εἰς Ῥώμην τὴν μεγαλώνυμον ἄπεισιν, ἔνθα xat 
τῷ Πύῤῥω sig διάλεξιν ἦλθεν ἐχεῖσε παραγενομένῳ 
μετὰ τὴν χαθαΐίρεσιν, xxi πείθει τὸν ἁγιώτατον 
τότε πάπαν Μαρτῖνον τοπιχὴν ἀθροῖσαι σύνοδον, 
χαὶ δοῦναι τῷ ἀναθέματι τοὺς ἐπὶ Χριστοῦ μίαν 
δογματίζοντας θέλησιν * ὃ xai γέγονε, συνελθόντων 
ἐπισχοπων σὺν πέντε xoi εἴχοσιν. "Ex δὲ 
τῆς Ῥώμης ἐπανελθὼν Μάξιμος uttà τῶν δύο 
᾿Αναστασέων τῶν αὐτοῦ μαθητῶν, ὑπὸ τῆς συν χλή- 
τὴν Θράχην φρουρᾷ παρα- 


trato» 


Tou εὐθύνεται, xai χατὰ 
δίδοται, εἶτα x«i τὴν χεῖρα xai τὸν γλῶτταν ἐχτέ- 
μνεται μετὰ χαὶ τῶν αὐτοῦ μαθητῶν * ἀλλὰ xci 
Μαρτῖνος ὁ ἁγιώτατος ἐχσφενδονᾶται τοῦ θρόνου 
x«i ὑπερορίᾳ χαταδιχάξεται, ἐν ἦ xai τὸν βίον ἀπέ- 
λιπε. 

£. Τοῦ δὲ Κώνσταντος τελευτήσαντος ὁ τούτον 
παῖ; Κωνσταντῖνος, ὃς ἐπεχέχλητο Πωγωνάτος, τὴν 
βασιλείαν παρτίληφε" xc οὗτος ὀρθόδοξος ὧν ἐν 
Κωνσταντινουπολεε σύνοδον συνεχρότησεν, ἑνῶσαι 
τὰς Ἐχχλησίας γλιχόμενος, ἧς ἡγοῦντο τοποτηρὴ- 
ταὶ τοῦ πάπα Ῥώμης ᾿Αγάθωνος, Γεώργιος Κων- 
σταντινονπόλεως, Θεοφάνης ᾿Αντιοχείας - ᾿Αλεξαν- 
δρείας δὲ οὐχ ἦν πατριάρχης, οὔτε μὴν Ἱεροσολύ- 
pe» " 
ται χατείχοντο * χαὶ χυροῦται τὸ δύο θελησεις xci 
δύο ἐνεργείας emi τοῦ ἑνὸς Χριστοῦ χαὶ λέγε- 
σθαι xo πιστεύεσθαι. Καθυπεύλήθησαν δὲ ἀνα- 
θέματε οἱ προστάται τῆς τῶν Μονοθελητῶν αἷ- 
ρέσεως, εἰ χαὶ τὸ ξῇν προχατέλυσαν, Ὁνώριος 
Ῥώμης, Κῦρος ᾿Αλεξανδρείας, Σέργιος χαὶ Πύβῤ- 
£^s, Παῦλός τε χαὶ Πέτρος Κωνσταντινουπόλεως, 
Maxaotos ᾿Αντιοχείας, χαὶ ὁ τούτου φοιτητὴς 
Στέφανος, χαὶ ὁ νηπιόφοων Πολυχρόνιος 'oXyovi- 
94770 Ot χατὰ ταύτην τὴν σύνοδον μάλιστα ὑπὲρ τοῦ 
σεθοῦς δόγματος, Στέφανος ᾿Πραχλείας Πόντου 
ἐπίσχοπος, ἀνὴρ λόγιος χαὶ μικροῦ πᾶσαν τὴν θείαν 
Γραγὴν ἐπὶ στόμχτος φέοων, καὶ Ἰωάννης ᾿Αθηνῶν, 


φιλόσοφος Μαξιμος͵ ; 


ὑπὸ $70 τῶν Σαῤῥαχηνῶν αἱ πόλεις αὖ- D 


tus est Constantius Heraclii filius.Quo per venenum 
post unum imperii annum absumpto,ad Martinam 
et Heracleonem, quem ex ea genuerat Heraclius 
imperium devenit. Cum autem omnibus ob Con- 
stantini mortem odio essent, a summa decidunt 
potestate. Expellitur et Pyrrhus ab ecclesia, et in 
occidentales partesinexsiliumire jubetur,tanquam 
perfide Constantini cedis cum Heracleone et Mar- 
tina particeps, et in regiam sedem Constantini 
filius Constans invehitur, in episcopali vero insti- 
tuitur Paulus Sergii ét Pyrrhi opiniones fovens. 

dt τὸν ἀοχιερατικὸν Παῦλος ὁμογνωμονῶν Σεργίω xd 


4. Quo imperante, Maximus philosophus qui erat 
& secretis et maximo honore ab imperatoribus 
colebatur, cunctis rebus abdicatis, Chrysopolim 
in monasterium quoddam se contulit, capitisque 
ornamentum comam deposuit, non sustinens Mo- 
nothelitarum beresim tanta audacia fretam vide- 
re, neque valens conversari et colloqui cum impe- 
ratore ac patriarcha hanc perversam heresim de- 
fendentibus. Deinde in insignem urbem Romam 
proficiscitur, et cum Pyrrho qui illuc post suam de- 
positionem descenderat, in colloquium venit, per- 
suasitque sanctissimo Pape Martino ut localem 
synodum convocaret anathematique subjiceret eos 
qui unicam in Christo voluntatem esse docebant. 
Qua convocata est, conveneruntque episcopi cen- 
tum quinque et viginti. Postquam vero Roma re- 
diit Maximus cum duobus Athanasiis ejus disci- 
pulis, a senatu reprehenditur, etin Thraciam re- 
legatus custodiendus traditur, deinde et manus et 
lingua ipsius et ejus discipulorum amputantur. 
Sed et sanctissimus Martinus ἃ sua sede deponi- 
tur, et ad exsilium damnatur, in quo et e vita mi- 
gravit. 

5. Constante mortuo, ejus filius Constantinus 
qui Pogonatus cognominabatur,regiam dignitatem 
accepit. Qui cum orthodoxus esset, Constantino- 
polim synodum coegit,ecclesias adunare cupiens, 
cui preerant Romani pape Agathonis vicarii, 
Georgius Constantinopolis, Theophanes Antiochie. 
Alexandria vero non habebat patriarcham neque 
Hierosolyma ; a Sarracenis enim he urbes occu- 
pate erant; decerniturque duas voluntates et 
duas operationes in Christo esse dicendum et cre- 
dendum.Subjecti autem sunt anathemati Monothe- 
litarum heresis principes, etsi jam vivere desie- 
rant, Honorius Rome, Cyrus Alexandrie, Sergius 
et Pyrrhus, Paulusque et Petrus Constantinopolis, 
Macarius Antiochie, et Stephanus,ejus discipulus, 
et insanus Polychronius. Pugnavere in hac synodo 
pro pio dogmate imprimis Stephanus Ileraclec in 
Ponto episcopus, vir disertus et fere omnem divi- 
nam Seripturam in labiis ferens,et Joannes Athe- 
narum. 


» 


87 NICE1/£ CHONIAT/E 88 


Justiniani piissimi imperatoris ez epistola dogma- À ᾿Ιουστινιανοῦ τοῦ εὐσεδεστάτου βασιλέως ἐχ τῆς πρὸς 


tica αὐ Zoilum Alerandrie sanctissimum pa- 

triarcham 

Unus estergo Christus, non sublata naturarum 
differentia per ineffabilem unionem, Verbum cre- 
ditus homoque visus. Nec autem unio commi- 
stionem exclusit, nec differentia substantiarum in 
eo scissionem aut divisionem admittit. Miracula 
enim Christi videntes, illius divinitatem predica- 
mus, infirmitates vero inspicientes, humanitatem 
ejus non diffitemur; nec miracula sine carne, nec 
absquedivinitateinfirmitates. Verum autem non est 
dicere ipsum esse passum et non passum ; passus 
est quidem,quia proprium ejus corpus patiebatur, 
atque in corpore ejus inerat qui non pateretur, 
scilicet qui natura Deus erat, nam Verbum erat 
impassibile. Erat incorporeus in corpore passibili, 
corpusque ejus in semetipso habebat impassibile 
Verbum, infirmitates ipsius corporis auferens ; 
unumquodque enim altero comitante operatur, 
juxta quod proprium habuerit; Verbo quod est 
Verbi, corpore vero quod est corporis perficiente. 
Sic enira docet sanctus Cyrillus, in tricesimo se- 
cundo sermone Thesauri, in Epistolam ad Roma- 
nos: Neutiquam unam esse operationem naturalem 
Dei et creature dicemus, ita ut nec quod faclum 
est ad substantiam divinam referamus, nec quod 
divine nature peculiare est in locum proprium 
genitis, deprimamus. Idem sanctus Pater, in his 
quae ad Theodosium,nos eadem docet: Totum toti 
unitum fuisse nostre humanitati Verbum de Deo 
dicimus : non enim forsitan, quod melius est in 
nobis, id est animam, nullo verbo judicasset di- 
gnum soli carni quam inhabitabat verba tradens. 
Istis ambabus bene mysterium economie imple- 
bat; carne ut instrumento utebatur ad opera carnis, 
infirmitates scilicet ac quecumque abessent a cul- 
pa; anima vero ad humana innoxiasque passiones; 
dicitur enim esuriisse, ex longis itineribus fati- 
gationes sustinuisse, timorem, terrorem, tristitiam, 
agoniam atque in cruce mortem. Namque, ne- 
mine cogente,animam suam pro nobis a seipso po- 
suit, ut vivorum atque mortuorum dominetur 5, 
carnemquesuam omnium carni reddens equale do- 
num, animam pro anima pretium omnium faciens. 
Si autem iterum vita revocata fuerit, eo quod esset 
Deus, resurrexit ; non enim certe justum esset di- 


cere carnem,olim Verbo unitam,corruptione posse - 


detineri,animamque divinam ipsius inferni porta- 
rum fieri captivam : Non derelictus est in inferno", 
juxta quod dicit sanctus Petrus. Non autem di. 
cendum est naturam ejus incomprehensam indis- 
solutamque omnino fuisse morte, sed divinitatem 
Unigeniti in sinum terre translatam etiam fuisse 
dicemus ; non enim est mirabile, si in inferno 


5 Rom. xiv, 9. ὅ" Act. i1, 27. 


(1) Citat hoc scriptum suum Justinianus ín alio 
suo opusculo à nobis edito Coll. Vat. t. VII, p. 309. 


7Ζωΐδον τὸν ἁγιώτατον πατριάρχην ᾿Αλεξανδρείας 

δογματικῆς ἐπιστολῆς (1). 

Q. Εἷς οὖν ἐστιν ὁ Χριστὸς, οὐχ ἀνημένης 
τῆς τῶν φύσεων διαφορᾶς διὰ τὴν ἄφραστον ἕνωσιν͵ 
Δόγος νοούμενος χαὶ ἀνύρωπος θεωρούμενος " οὔτε 
4*0. ἣ ἔνωσις σύγχυσιν ἀπειογάσατο, οὔτε ὃ 
διαφορὰ τῶν i» αὐτῷ οὐσιῶν τομὴν εἴτουν δεαί- 
przy ἐπιδέχεται, ἘΒλέποντες ydp τοῦ Χριστοῦ τὰ 
θαύματα, χηρύττομεν αὐτοῦ τὴν θεότητα * ὁρῶντες 
αὐτοῦ τὰ πάθη, οὐχ ἀρνούμεθα αὐτοῦ τὴν ἀνθρω- 
πότητα * οὐδὲ τὰ θαύματα δίχα σαρχὸς, οὐδὲ τὺ 
πάθη χωρὶς τῆς θεότητος. Καὶ ἔστι παοάδοξὸν ὅτι 
αὐτὸς ἣν ὁ πάσχων, χαὶ μὴ πάσχων" πάσχων μὲν, ὅτι 
τὸ ἴδιον αὐτοῦ ἔπασχε σῶμα " χαὶ ἐν αὐτῷ τῷ σώματι 
ἦν ui πάσχων ὁ τῇ φύσει Θεὸς ὧν, ὁ Λόγος ἀπαθὴς 
ἦν, Καὶ αὐτὸς ut» ὁ ἀσώματος ἦν ἐν τῷ παθητῷ 
σώματι " τὸ δὲ σῶμα εἶχεν ἐν ἑαυτῶ τὸν ἀπαθᾷ 
Λόγον, ἀφανίζοντα τὰς ἀσθενείας αὐτοῦ τοῦ σώμα- 
τος " ἐνεογεῖ γὰρ ἑκατέρα μορφὴ μετὰ τῆς θατέρον 
χοινωνίας, ὅπερ ἴδιον ἔσχηχε, τοῦ μὲν Λόγου χατερ- 
γαξομένον τοῦτο ὅπερ ἐστὶ τοῦ Λόγου, τοῦ δὲ σὼ- 
μᾶτος ἐχτελοῦντος ἅπερ ἐστὶ τοῦ σώματος. Τοῦτο 
γὰρ χαὶ ὁ ἐν ἁγίοις Κύοιλλος ἐν τῷ λβ΄ λόγῳ τοῦ 
θησαυοοῦ διδάσχει τὴν πρὸς Ῥωμαίους £0 UT, VEU 
᾿Επιστολήν * Οὐ δήπον μίαν εἶναι φυσιχὴν τὴν ἐνέο- 
γειαν δώσομεν Θεοῦ χαὶ ποιήματος, ἵνα μήτε τὸ 
ποιηθὲν εἰς τὴν θείαν ἀναγάγωμεν οὐσίαν, μήτι 
μὴν τῆς θείας φύσεως τὸ ἐξαίρετον εἰς τὸν τοῖς γεν- 
νητοῖς πρέποντα χαταγάγωμεν τόπον, Ὃ αὐτὸς δὲ 
ἅγιος Πατὴρ x«i ἐν τοῖς πρὸς Θεοδόσιον τὰ αὐτὰ 
ἡμᾶς ἐχδιδάσχει λέγων * « Ὅλον ὅλῃ σννηνῶσθαϊ 
φαμὲν τῇ χαθ᾽ ἡμᾶς ἀνθρωπότητι τὸν ἐκ Θεοῦ Aó- 
yov * οὐ γάρ πὸν τὸ ἄμεινον ἐν ἡμῖν, τοντέστι ψυ- 
χὴν, οὐδενὸς ἂν ἠξίωτσε λόγον μόνῃ δωρούμενος τῇ 
σαρχὶ τῆς ἐπιδηυίας τοὺς λόγους. ᾿Επράττετο δὲ 
δι’ ἀμφοῖν χαλῶς τῆς οἰχονομίας τὸ μυστήριον " 
προτεχρήσατο χαθάπερ ὀργάνῳ τῇ ἰδία σαρχὶ πρὸς 
τὰ σαρχὸς ἔργα τε χαὶ ἀῤῥωστήματα φυσιχὰ καὶ ὅσα 
μώμον μαχράν - ψυχῇ d' αὐτῇ ἰδίᾳ πρὸς τὰ ἀνθρὼ- 
mik τε καὶ ἀννπαίτια πάθη " πεινῆσαι γὰρ At. 
ται, πόνους τε ὑπενεγχεῖν τοὺς ἐκ μαχρῶν ὁδοιπο- 
ριῶν, πτοήσεις τε χαὶ φόθους x«l λύπην χαὲ ἀγω- 
νίαν χαὶ τὸν ἐπὶ τῷ σταυρῷ θάνατον. ᾿Επαναγχάς 
ξοντος γὰρ οὐδενὸς ἔθηχεν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ τὴν ἰδίαν ψυ- 
χὴν ὑπὲρ mua, ἵνα xxi νεχρῶν xxi ξώντων χυ- 
οἰεύσῃ ' σάρχα μὲν τὴν ἰδίαν τῆς ἀπάντων σαρχὸς 
ἀποτιννὺς ἀληθῶς δῶρον ἀντάξιον " ψυχὴν δ᾽ ἀντὶ 
ψυχῆς ἀντῶυτρον τῶν ἀπάντων ποιούμενος " εἰ χαὶ 
ἀνεθίω πάλιν ξωὴ χατὰ φύσιν ὑπάρχων ὡς Θεός " 
οὐ ydp τοι θέμις εἰπεῖν φθορᾷ μὲν δύνασθαι χρα- 
τεῖσθαί ποτε ἐνωθεῖσαν τῷ Λόγῳ σάοχα, χάτοχον δὲ 
αὐταῖς ἄδου πύλαις τὴν θείαν γενέσθαι ψυχὴν - Οὐκ 
ἐγχατελείφθη γὰρ εἰς ἄδον, χαθὰ χαὶ ὁ θεσπέ- 
σίος (pn Πέτρος. Οὐ γὰρ ἔστιν εἰπεῖν ὡς τὴν ἅλη- 


Citat rursus Agatho papa in epistola ad ἱπιρϑῦᾶ- 
ratores Concil. Labb. t. VI, p. 663 b. 


νυ 





- -——-—--a.- - .πν [T y 


89 THESAURI LIB. XVII. 90 


mco» παντελῶς χαὶ ἀνάλωτον τῷ θανάτῳ φύσιν, τουτέστι Α habitaverit de Deo Verbum, cum deitatis virtute 
ac natura, mirabiliter ac supra id quod dici po- 
test, omnia impleat, atque in nobis omnibus 
inhabitet. Deinde pergens, hec iterum dicit : 
« Humana infirmitas est mors, virtus vero divina 
resurrectio ; » ostendens quod his ambabus 
agnoscitur, scilicet inter nos esse simul et supra 
nos ut Deum. Videsne quomodo hic venerabilis 
Pater duarum naturarum virtutes in una hyposta- 
si seu una persona Christi Dei nostri demonstrat? 
Et paulo post : Deinde, propter nos homo factus, 
visibilis tractabilisque factus est. Cuinque divinis 
atque humanis virtutibus in divinitate ac huma- 
nitate esse apparuisset, nobis cognoscendum de- 
dit se ex ipsis subsistere quibus patefactus est. 
Sic ergo sancti Patres hasambas voces confitentes, 
unam scilicet de deitate atque alteram de huma- 
nitate, ex utraque inconcretam atque individuam 
cconomiam magni Dei nostri Salvatoris Jesu 
Christi tradunt. 


τὴν θεότητα τοῦ Μονογενοῦς ὑπὸ χθόνα μυχῶν ἀναχε- 
χομέσθαι φήσομεν * οὐ γὰρ ἂν ἠξιώθη τὸ χρῆμα θαύμα- 
τος, εἰ μεμένηχεν εἰς τὸν ἄδην ὁ ix Θεοὺ Λόγος, τῇ τῆς 
θεότητος ἐνεργείᾳ τε χαὶ φύσει παραδόξως τε χαὶ ὑπὲρ 
λόγον πληρῶν τὰ πάντα x«i τοῖς πᾶσιν ἐπιδημῶν. » 
Εἶτα προξὼν τῷ λόγῳ ταῦτα πάλιν φησίν " « ᾿Ανθρώπι- 
yo) μὲν τὸ τεθνάναι πάθος, ἐνέργημα δὲ θεϊκὸν τὸ ἀνα- 
Θιῶναι * » δειχνὺς ἃ δι᾽ ἀμφοῖν γνωρίζεται xaO ἡμᾶς 
τε ἅμα xat ὑπὲρ ἡμᾶς ὡς Θεός. Ὁρᾷς ὅπως ὁ σεῤάσωιος 
ojro; Πατὴρ τὰς τῶν δύο φύσεων ἐνεργείας ἐπὶ τῆς 
μιᾶς ὑποστάσεως ftot τοῦ ἑνὸς προτώπον Χριστοῦ τοῦ 
Θεοῦ ἡμῶν παραδίδωσι; Καὶ μετ᾽ ὀλίγα - Εἶτα δι 
ἡμᾶς ἄνθοωπος γενόμενος, ὁρατὸς χαὶ ψηλαφητὸς 
γονξ * χαὶ διὰ τῶν θείων τε καὶ ἀνθρωπίνων ἐνεργειῶν 
φανηρωθεὶς ὑπάρχειν ἐν θεότητε xat. ἀνθρωπότητι, δέ- Β 
δωχεν ἡμῖν γινώσχειν ὅτι ἐν οἷς ἐγνώσθη, ἐξ αὐτῶν συ- 
νίσταται * οὕτω γὰρ καὶ οἱ ἅγιοι Πατέρες ἀμφοτέρας τὰς 
φωνὰς ὁμολολοῦντες, τουτέστι χαὶ τὴν ἐχ θεότητος xoci 
ἀνθοωπότητος δι᾿ ἑκατέρας αὐτῶν τὸ ἀσύγχυτόν τε xal 
ἀδιαίρετον τῆς οἰχονομέας τοῦ μεγάλου Θεοῦ xxi Σωτῆ- 
ρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ παραδιδόασιν. 








NICET/E  CHONIAT/E 
EX LIBRO XVII THESAURI ORTHODOX.E FIDEI (a) 


IIsoi αἱρέσεων τῶν ᾿Αρμενίων (1). θ De haresibus Armeniorum. 


α΄, Τὴν μίαν ἐπὶ Χριστοῦ φύσιν χαὶ μίαν ἐνέργείαν 
οὕτω πειρῶνται ᾿Αρμένιοι χρατύνειν " εἰ δύο φασὶν ἐνερ- 
γείας ἐπὶ Χριστοῦ δοίημεν, συνέψονται πάντως ταύταις 
x«i δύο θελήματα - εἰ δὲ τοῦτο, ἐξ ἀνάγχης χαὶ δυὸ συ- 
νεισαχθήσονται πρόσωπα. 
Πρὸς δὲ ταῦτα οὕτως αὐτοῖς ἀντέπεσον οἱ θεοφόροι 
Πατέρες ἡμῶν. 


Τὸ φυσιχὸν θέλημα οὐδὲν ἄλλο ἐστὶν ἣ δύναμις 
τοῦ χατὰ φύσιν ὄντος ὁρεχτιχὴ, x«i τῶν ἐδιωμάτων 
συνεχτιχὴ τῶν τῇ φύσει προσόντων οὐσιωδῶς, καθ᾽ 
ἣν ἀεὶ τῷ φύσει θελητικῷ τὸ πεφυχέναι θᾶλειν 
ἐμπέφυχεν * οὐ ταυτὸν Ót τὸ πεφυχέναι θέλειν xoi 
θέλειν ἐστίν - ὥσπερ οὐδὲ τὸ πεφυχέναι λαλεῖν χαὶ 
λαλεῖν * πέρυχε μὲν γὰρ ἀεὶ τὸ λαλητιχὸν λαλεῖν, 
λαλεῖ δὲ οὐχ ἀεί - ἐπειδὴ τὸ μὲν οὐσίας ἐστὶ λόγῳ 
φύσιως συνεχόμενον, τὸ δὲ βουλῆς, τῇ τοῦ λα- 
λοῦντος γνώμῃ τυπούμενον * ὥστε φύσεως μὲν ἀεὶ 


(1) Contra varias hareses Armeniorum non 
pauca alia preecedunt in codice, que idcirco nos 
omisimus quia ea pene ad litteram edita repe- 
rimus apud Nicephorum Callistum hist. lib. 
Wxxu, 33. Sed quia inter alios schismaticorum 
Armeniorum illaudabiles ritus sacra quoque ca- 
daverum per oleum unctio recensetur, qua su- 
er re quemdam Macarii Hierosol. incertum et 
ortasse spurium canonem citant (videsis Col- 


(a) Hoc libro continebatur etiam secunda Disputatio Theoriani cum Nerseie, quexa λον Get? 


Theoriani edidimus, tom. CXXXIII, Epi. PATR. 


4. Unam in Christo naturam et unam operandi 
facultatem Armeni hoc modoconfirmare student : 
Si duas Christo operandi facultates attribuimus, 
dus necessario voluntates stabiliende sunt ; quod 
8i conceditur, due persone emanent necesse erit. 

Ad hoc autem sic illis divini Patres nostri 
responderunt. 


Naturalis voluntas nihil aliud est quam vis hu- 
jus quod secundum naturam est appetitum mo- 
vens proprietatesque complectens quae naturte 
essentialiter insunt, ex qua semper voluntatem ha- 
benti posse velle inest. Non autem idem est posse 
velle et velle, quemadmodum nec idem est posse 
loqui, et loqui. Quod enim facultatem loquendi 
habet, potest semper loqui, non autem semper lo- 
quitur ; ut enim possit, in ratione nature compre- 
henditur ; ut autem velit, loquentis mente determi- 


lect. Vat., t. X, fin., p. 271 etpr. p. xxu), aio me 
vidisse idoneam hujusrei ms. refutationem Nice- 
phori patriarche Constantinopolitani hoc titulo : 
Περὶ τῶν λεγόντων ὅτι χρὴ xai μετὰ τὸν θάνατον εὐχέ- 
λαιον ποιεῖν, Incipit : Οὐχ οἶδα ποίαν xai ἀτασθαλέας 
μεστήν - Nescio quam amentiz plenam. Videsis ta- 
men etiam Greca apud Cangium contraria excer- 
pta voc. "EXatov ἅγιον. 


ΝΙΟΕΤΕ ΟΒΟΝΙΑΤΕ 


92 


minatur ita ut nature quidem sit posse semper Α τὸ πεφυχέναι λαλεῖν, ὡσπερ xal τὸ πεφυχέναι θέλειν - 


loqui, ut et posse velle. Si autem posse velle et 
quomodocunque velle non sunt idem, sel poste- 
rius ex volentis deliberatione procedit, habebat 
igitur posse velle incarnatum Verbum, ut homo, 
sua divina voluntate motum et efformatum. Ejus 
euim voluntas, nihil Deo opposita, omnino deiti- 
cata erat. Si autem deificabatur, patet eam deifi- 
cantis coheerentia deificatam esse. Deificum vero 
et deificatum duo certe sunt; sed non unum et 
idem natura ; si quidem eorum, qua sunt ad ali- 
quid, deificans et deificatum sunt, ea vero quse 
sunt ad aliquid possunt inter se uniri, alterumque 
per alterum concipi. Habebat igitur naturalem vo- 
luntatem, ut homo, Salvator sua divina voluntate 
efformatam et unificatam et non contrariam. 
Quod enim appetitivo in potentia motu caret, caret 
simul omni vitali potestate ; quod autern ex natu- 
ra non habet vitalem potestatem, omnino neque 
animam habet. 


Ad eos qui dicunt se nescire alteram et alteram in 
Christo voluntatem, sed unam et hanc divinam, 
eo quod deificata fuerit caro 


2. Nisi altera et altera sit secundum naturam di- 
vina et humana voluntas, manifestum est eam 
esse unam et eamdem natura. Si ita est, natura 
ipsa necessaria una et eadem erit. Ubi enim non 
est diversitas naturalis voluntatum, neque substan- 
ti: et naturee illic aderit varietas. Si autem natura 
altera et altera voluntates sint, omnino inter se 
differunt. Porro si differunt, quomodo earum nu- 
merum confiteri non necesse est el. quot sint in- 
quirere ? Quomodo enim possibile est esse volun- 
tates easque non numerari ? Quod enim deificata 
est sua cum Deo unione caro, non ideo in sua 
essentiali entitate, quatenus natura rationalem et 
mente preditam animam habet, corrumpitur. 
Quemadmodum neque ferrum corrumpitin propria 
natura summa et perfecta cum igue commistio et 
unio ; sed proprietates ignis contrahit, si quidem 
ignis per unionem factum est ; simulautem grave 
est natura et secat, quia non proprie nature ja- 
cturam passum est, neque naturalem vim omnino 
amisit, etsi cum igne exsistat secundum unam et 
eamdem hypostasim,atque simul operetur ea qua 
secundum propriam naturam sunt, sectionem di- 
co, rursusque ea qus ex unione procedunt, nempe 
adustionem ; ipsius autein est, quemadmodum et 
ignis, secandi actio propter summam inutuamque 
circumincessionem et communionem. 


Et rursus circa idem. 


3. Si omnia que natures sunt nobiscum habuit 
Christus communia, Patris benevolentia et Spiritus 
sancti cooperatione propter nostram salutem, 
quomodo etiam naturalem non participabat vo- 
luntatem ? Peccatum enim solum non participavit 
Verbum incarnatum, quia neque id naturz est, 
sed deflexio et lapsus mentis ultra nature ra- 


B 


σ 


D 


εἰ δὲ τὸ πεφυχέναι θέλειν χαὶ τὸ πῶς θέλειν οὐχ ἔστι 
ταντὸν, τὸ δὲ τῆς τοῦ θέλοντος ὑπάρχει βουλῆς, 
εἶχεν ἄρα τὸ πεφυχέναι θέλειν ὁ σαρχωθεὶς Λόγος, 
ὡς ἀνθρωπος, τῷ αὐτοῦ θεϊχῶ βουλύίματι χινούμενον 
xai τυπούμενον * τὸ γὰρ ἐχείνου θέλειν οὐδὲν ὑπε- 
ναντίον Θεῶ, θεωθὲν ὅλον - εἰ δὲ τεθέωτο, c3 τοῦ 

θεοῦντος δηλονότι συμψνΐία τεθέωτο. Τὸ δὲ θιοῦν xai 

θεούμενον δύο πάντως, ἀλλ᾽ οὐχ ἕν xai φύσει ταυτὸν, 

εἴπερ τῶν προς Tt τὸ θεοῦν xai τὸ θεούμενον, τὰ δὲ 
πρὸς τι πάντως ἀλλήλοις συνεισάγεσθαι πέφυχε, χαὶ 
θατέρῳ συνεπινοεῖσθαι θάτερον. Εἶχεν οὔχ θέλημα 
φυσιχὸν ὡς ἄνθρωπος ὁ Σωτὴρ τῷ αὐτοῦ θεϊχῷ 
θελήματι συντυπούμενον x«l ἑνούμενον xai οὐχ ἐναν- 
τιούμενον * τὸ γὰο χατ᾽ ἔφεσιν ὁρεχτιχῆς ἐστερημένον 
χενήσεως xai πᾶσης ζωτιχῆς δυνάμεως ἄμοιρον - τὸ 
δὲ ζωτιχὴν οὐχ ἔχον ἐχ φυσεως δύναμιν πάντως οὐδὲ 


ψυχήν. 


Πρὸς τοὺς λέγοντας μὴ ἄλλο χαὶ ἄλλο ἐπὶ Χριστοῦ 
εἰδέναι θῶδλημα, ἀλλ᾽ ὃ) χαὶ τοῦτο Üsixóv, διὰ τὸ τὴν 
σάρχα θεωθῆναι. 
8΄. Ei ὧλλο xai ἄλλο χατὰ φύσιν οὐχ ἔστι τὸ θεῖον 

xat τὸ ἀνθοώπινον θέλημα, δῆλον ὡς t» φύσει xoi 

ταυτὸν * xai εἰ τοῦτο, xai ἡ φύσις ἐξ ἀνάγχης μία 
χαὶ ἀπαράλλακτος ἔσται - οὔ γὰρ ἑτερότη: υσιχὴ 
θελημώτων οὐχ ἔστιν, οὐδὲ οὐσίας x«l φύσεως τὸ 
παράπαν ἐχεῖσε παραλλαγή. Ei δὲ ἄλλο φύσει καὶ 
ἄλλο, διάφορα πάντως * χαὶ εἰ διάφορα, πῶς τὸν 
ἐν ποσῷ τούτων ἀριθμὸν οὐχ ὁμολογῆσαι χρίων ; 
4 ᾿ iJ ^o, * , 
Πῶς γὰρ δυνατὸν εἶναι τὰ θελήματα, xai μὴ ἀριθ- 
μεῖσθαι; Τὸ γὰρ θεωθῆναι τῇ πρὸς τὸν Θεὸν ἔνω- 
* * - 3 
ctt, χαθὰ xai τὴν φύσιν αὐτὴν τῆς λογιχῶς T6 X«L 
- *. H . - 4 δὰ , 
νοερῶς ἐψυχωμένης σαρχὸς, τῆς x«t οὐσίαν οντὸ- 
Ν , - ΕῚ ἢ , . » 
τητος οὐχ ἐξίστησιν, ὥσπερ οὐδὲ τῆς οἰκείας τὸν 
σίδηρον φύσεως ἡ ἄκρα x«i διόλον πρὸς τὸ πῦρ 
ἀνάχρασίς τε xxl ἕνωσις - ἀλλὰ πάσχει μὲν τὰ 
πυρὸς, ἐπειδὴ πῦρ τῇ ἑνώσει γεγένηται - βρίθει δὲ 
πάλιν χατὰ φύσιν χαὶ τέμνει, ὅτι μὴ τῆς οἰχείας 
φύσεως λωῤην πέπονθεν, ὃ τῆς φνσιχῆς ἐνεργεῖας 
ἐξέστη τὸ σύνολον, χαίτοι μετὰ πυρὸς ὑπάρχων 
4 Li * * 1 » . . PY 3 s 
x«r& τὴν αὐτὴν xci μίαν ὑπόστασιν, χαὶ ἀδιαστά- 
- - " » LR 

τως δρῶν ἰδίαν, λέγω δὴ τὴν 

τομὴν, χαὶ τὰ χαθ᾽ ἕνωσιν αὖθις ὃπερ ἐστὶν ἢ χαῦ- 

σις " αὐτοῦ yxp ἐστι, χαθάπερ x«i τοῦ πυρὸς m 

τομὴ, διὰ τὴν ἄχραν εἰς ἄλληλα περιχώρησιν xai 

ἀντίδοσιν. 


τὰ τε χατὰ φύσιν 


Καὶ αὖθις πεοὶ τοῦ αὐτοῦ. 

y. Ei πάντων τῶν τῆς φύσεως ἐπίσης χεχοῖι- 
γώνηχεν ἡμῖν ὁ Χριστὸς εὐδοχία Πατρὸς χαὶ συν- 
ἐργείᾳ Πνεύματος ἁγίον διὰ τὴν σωτηρίαν ἡ μῶν, 
τῆς φυσιχῆς μετεῖχε θελήσε.ς: ; 
[i - e 4 , Ne * , . 3 
Αμαρτίας γὰρ μόνης οὐχὶ μετέσχεν ὁ σαρχωθεὶς 
Λόγος, ὅτε μηδὲ τῆς φύσεως αὕτη ἐστὶν, ἀλλὰ παρ- 
ἐχτροπὴ καὶ ὀλέσθημα γνώμης χεχινημένης παοὰ 


ὅπως οὐχὶ xal 


'" FEET" ὁ 


93 THESAURI LIB. XVII. 94 
τὸν λόγον τῆς φύσεως" διαστἕλεται γὰρ τὸ φυσιχον À tionem commotee; distinguuntur enimnaturalis vo- 


θέληαα xai τὸ weutxóv τὸ μὲν γὰρ φυσιχὸν dU- 
ναμις ὑπάρχει τοῦ χατὰ φύσιν ὄντος ὀρεχτιχή" τὸ 
δὲ γνωμιχὸν αὐθαέρετος ὁομὴ χαὶ ζήτησις πεοὶ τοῦ 
ἀγνοουμένου, xxi χθέσις καὶ διάθεσις πεοὶ τὸ χριθέν" 
χαὶ οὐ φύστως γαραχτηριστιχὸν, ὄλλὰ τοῦ προσώ- 
που χυρίως οὔ ἐστι x«l τῆς ὑποστάσεως, ὥσπερ 
χαὶ τὸ πῶς θέλειν καὶ τὸ πῶς ὁρᾷν οὐ τῆς νύσεως, 
ἀλλὰ τῆς Ὡωυετέρας γνώμης" x«0' ὃν λόγον xci ὁ 
ἀνθρωπολάτρης Νεστόρίος γνωμῶν ἕνωσιν ἀσεθῶς 
ἐδογμάτισεν͵, ἵν᾿ ἑχατέραν δι έχατερας χυρώση ὑπό- 
στασιν, xai ὁ ψιλος ἄνθρωπος αὐτῷ τηρηθὴῆ γνώμῃ 
τινὲ χαὶ αὐθαιρέτῳ χινήσει πρὸς τὸν Θεὸν Λόγον, 
χαὶ αὐτὸς, φησὶ, τὴν ἔνωσιν 'ποιησάμενος. Ὥς ἂν τοί- 
YU» τὸ ἐντελὲς ἀχοιθωθῇ τῆς φύσεως ἐπὶ τοῦ σαρ- 
χωθέντος Θεοῦ, xai τὸ ἀντιχείμενον διαὀῥιφῇ τὸ 
μὲν φυσιχὸν θέλημα ὡρίσθη ἐπὶ Χριστοῦ, τὸ δὲ 
γνωμιχὸν οὐ χυρίως ἐῤῥέθη, ὡς μήτε τῇ διαιρέσει 
χώρα δοθῇ τῷ στασιάξειν ἐν τούτῳ, μήτε τῇ φαντα- 
σίᾳ παρείσδυσις τῷ μὴ ὑπάρχειν ἐχεῖνο. 


Ἕτερον προύλημα τῶν ᾿Αρμενίων. 


δ΄. Εἰ ἐπὸ τοῦ ἑνὶς Χριστοῦ δύο θελήματα xoi δύο 
ἐνεογείας δῶμεν, πάντως ἀλλήλοις ἐναντία ἔσονται 
ταῦ θείου διαμαχομένον τῷ ἀνθρωπίνῳ, xai ὁ αὑτὸς 
x«i εἷς Χριστός, $ διαστασιάζων ἑαυτῷ εὑρεθήσε- 
τάι, ἥ αἱ φύσεις διαιρεθήσουται xoi ἐδιούπόστατοι, 
καὶ τὸ τοῦ Κεστορίου δόγμα παῤῥησιάσεται, 


᾿Αντέθεσις πρὸς τοῦτο τῶν εὐσιθῶν. 


t. Ei μὲν τὰ δύο θελήματα, τό τε θεῖον χαὶ τὸ 
ἀνθρώπινον, χατ᾽ οὐσίαν dart διάφορα, εὐσεβεῖτε 
εἰ δὲ ἀντιχείμενα, ψευδὴς ὁ λόγος" ἄλλο γὰρ θεό- 
τητος χαὶ ἄλλο ἀνθρωπότητος θέλημα" ἀντιχείμενα 
δὲ οὐδαμῶς, ὡς τοῦ ἀνθρωπίνου θελήματος τῷ 
θεϊχῷ ἑπομένου, xat συντυπουμένου: οὗτε γὰρ εἶ 
Tt διάφορον, πάντως τοῦτο καὶ ἀντιχείμενον: δια- 
φορὰ γὰρ οὐσιώδης" σύστασίς ἐστι τῶν ἐν τῇ φύ- 
σει πραγμάτων, οὐ μὴν ἐναντίωσις πρὸς τὴν τούτων 
διάλυσιν. ᾿Απαραίτητασν δὲ τὸν σαρχωθέντα Λόγον 
φυσιχῶς ἔχειν χαὶ τὸ ἀνθρώπινον θέλημα πρὸς πί- 
στωσιν τῆς νοερᾶς αὐτοῦ χαὶ λογικῶς ἐψυχωμένης 
σαρχὸς - εἴπερ τέλειος ἄνθρωπος γέγονε μηδενὸς 
τῶν ἡμετέρων λειπόμενος, πόλὴν μόνης τῆς ἁμαρ- 
τίας πάντα γὰρ ἔχων ὅσα ἡμεὶς ἀπαραλείπτως 
τὰ χατὰ φύσιν συστατιχὰ τῆς ἡμετέρας οὐσίας, 
604 καὶ ἐνήργει ἐν ἑχατέρᾳ μορφῇ μετὰ τῆς θα- 
τέρον χοινωνίας: ὧν μὲν γὰρ ἡ αὐτὴ, τούτων χαὶ 
n θέλησις χαὶ ἡ ἐνέργεια ἡ αὐτή" ὧν δὲ διάφορος 
$ οὐσία, τούτων d ιάφοοος χαὶ ἡ θέλησις χαὶ ἡ ἐνέρ- 
yu. Kai τὸ ἀνάπαλιν, ὧν ἡ θέλησις xai ἡ ἐνέργεια 
X αὐτῇ, τούνων χαὶ 3 οὐσία ἣ αὐτή. ὧν δὲ διώγορος 
ἢ θέλησις καὶ ἐνέργεια, τούτων χαὶ ἢ οὐσία διάφορος - 
d ἐπὶ μὲν Πατρὸς χαὶ Υἱοῦ xai ἁγίον Πνεύματος 
ἔχ τῆς ταυτότητος τῆς ἐνεογείας xxi ToU θελήμα- 
Tog χαὶ τὴν ταυτότητα τῆς φύσεως γινωσχομεν'" 
ἐπὶ δὲ τῆς θείας οἰχονομίας, 6x τῆς διαφορᾶς τῶν 
ἐνεργειῶν χαὶ τῶν θελημάτων χαὶ τὴν τῆς φύσεως 


juntas et mentalis ; naturalis quidem est vis ap- 
petitum movens hujus quod secundum naturam 
est; mentalis vero liber impetus et inquisitio circa 
aliquid ignoti, et circa id quod decretum est ju- 
dicium et dispositio; neque nature est character, 
sed proprie person: cuiinest ethypostaseos, quem- 
admodum aliquo modo velle et aliquo modo vi- 
dere non ad naturam perlüinet, sed ad mentem 
nostram ; unde et anthropolatra Nestorius men- 
tium unionem impie docuit, ut alteram per alte- 
ram confirmaret hypostasim, et servaretur merus 
homo aliqua mente et libero ad Deum Verbum 
motu, et ipse, inquit, homo hanc unionem perfi- 
ciens. Utigitur nature summa in incarnato Deo 


ὃ p assignaretur, oppositumque rejiceretur, naturalis 


quidem voluntas definita est de Christo, mentalis 
vero non proprie dicta est, ut neque divisioni lo- 
cus daretur, dissensionis in hoc gratia ; neque 
phantasie introitus, tanquam non sit illa. 


Altera Armeniorum propositio. 


4. Si in Christo duas esse voluntates et operatio- 
nes concedamus, omnino inter se contrarie erunt, 
divina voluntate adversus humanam repugnante ; 
&c idem et junus Christus,vel a seipso dissentiens, 
invenietur, vel nature dividentur et singulae pro- 
priam habebunt hypostasim ; et Nestorii doctrina 
manifeste predicabitur. 


C Ad hec responsio orthodoxorum. 


ὅ. Si quidem duas voluntates, divinam ethuma- 
nam, secundum essentiam differre dicitis, pie di- 
citis; si autem oppositas esse, mendaces estis. 
Altera enim est divinitatis et altera humanitatis 
voluntas;interse tamen minime oppositeie, cum hu- 
mana voluntas divinam voluntatem sequatur et ab 
illa efformetur. Nonenim si quid differt, ideo oppo- 
nitur; differentia enim est essenticee : eorum qua 
in natura sunt collatio est eorum sejunctionis 
loco, non sane oppositio. Inevitabile autem incar- 
natum Verbum naturaliter humanam voluntatem 
habere, ut ejus intelligenti etrationali carnisanime 
fidessit, si quidem perfectus homo factus est, nihil 

p quod nostrum sit non sibi suscipiens, excepto pec- 
cato. Omnia enim que et nos habens, nihil non 
suscipiens eorum que secundum naturam nostre 
essentire constituta sunt, in utraque forma vole- 
bat operabaturque cum alterius communione. 
Quoruin autem differens est essentia, eorum quo- 
que differens est et voluntas et operatio; quorum 
vero differensest voluntaset operatio, eorum quo- 
que differens est essentia. Ideo el in Patre et 
Filio et Spiritu sancto ex voluntatis et operationis 
identitate, et nature identitatem agnoscimus. In 
divina autem incarrationis ceconomia ex opera- 
tionum et voluntatum differentia, ex neXovie QM 
ferentiam confitemur. Duas porro. xoWnWees δ 
lurarum esse dicimus, non personses, Beds we- 


^ 


95 


NICET/E CHRONIAT/E 


96 


parationem iaducimus naturarum, sed eamdem, A διαφορὰν evvouoloyó2utr: τὰ μέντοι δύο θελήματα 


etin hac unione naturarum ostendimus conser- 
vationem, 


6. Hoc eliam dicunt quod solo passionis tem- 
pore, quando quod nostri est perfecte in se refe- 
rebat Christus et mori recusabat ut homo, duas 
voluntates habere visus est. Quod est inconse- 
quens : si enim tunc habebat, et ab initio habebat 
ex quo factus est homo, neque id ex tempore ha- 
buit. Si autem ab initio non habebat, neque tem- 
pore passionis habuit, sed horrurem tantum simu- 
lavit, et pariter juxta illos caetera per quie sal- 
valisumus,lacrymas nempe, orationes, merorem, 
agoniam, crucem, mortem et sepulturam. Figura- 
bat enim in seipso perfecte quod nostri est per 
naturalem secundum nos agoniam, ut et abilla nos 
liberaret, et proprie carnis nature fidem faceret, 
el economiam ab omni phantasia,alienam effice- 
rel; quemadmodum sue humans voluntatis cum 
propria sui ipsius Patrisque voluntate coheren- 
tiam et unionem, id statuens et dicens: Non mea 
voluntas, sed tua fiat 5. » 


Alia Armeniorum propositio. 
7. Si indivisibilis est Christus, indivisibilium 
vero una estoperatio et voluntas, quomodo non 


etde Christo unam operationem in voluntatem 
dicemus ὃ 


Responsio. 


Nihil naturalium, in quantum est indivisibile 
certe, sed pro hujus indivisibilis natura et essentia 
differentiam habet. Naturis enim non exsisten- 
tibus, evanescit quoque omnino quod naturis 
constat, compositam hypostasim dico. Si autem 
compositam Christi hypostasim confitemur ad 
quam attollitur, et contrariorum et oppositorum 
capax erit: mortalis enim et immortalis, visibilis 
el invisibilis, finita et infinita, initio carens et 
initium habens. Duplex quoque eorum, ut decet, 
erit operatio; et aliter utra natura absque opera- 
tione esset, vel extra naturalem suam operatio- 
nem ἢ Quomodo autem possibile est ut naturalis 
secundum carnem virtutis expers Verbum incar- 
natum hominem perfectum ac simpliciterhominem 
seipsum nominet ? Non enim est absque naturali 
operatione homo. Ad hoc, neque indivisibilis pro- 
prie dicitur in Christo composita persona. Nullam 
enim relationem habet ad eam divisionem que ex 
remotissimo genere per genera inter se subjecta 
ad propinquissimam speciem pervenit in eaque 
proprium progressum circumscribit 

8. Ideo juxta sapientissimum Cyrillum nomen 
Christus non vim definitionis habet. Non enim 
est species de multis numero diversis preedicata, 
neque aliquam alicujus essentiam ostendit: non 
enim aliquid indivisibile est ad speciem aut genus 


* Luc. xxii £2. 


B 


φυσικά φαμεν, οὐχ ὑποστατιχᾶ" 


εἰσχγομεν τῶν φύσεων, ἀλλὰ τὴν 


οὐδὲ διαίρεσω 
αὐτὴν, xà» τῇ 
ἑνώσει δηλοῦμεν φυσιχὴν συντήρησιν. 

ς. Ἔτι τοῦτό φασίν, ὡς ἐν τῷ χαιρῷ μόνω τοῦ 
πάθους, ἡνίχα τὸ ἡμέτερον ἐτύπον πραγματιχῶς i» 
ἑαυτῷ ὁ Χοιστὸς xai παοητεῖτο τὸν θανατον ὡς 
ἄνθρωπος, δύο θελήματα ἔχων ἐδεέίχνυτο. Τοῦτο δὲ 
ἄτοπον" εἰ μὲν γὰρ εἶχε τότε, xal ἀπ᾽ ἀρχὲς εἶγεν 
ἐξ οὗ γέγονεν ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ οὐχ ὕστερον ἐσχεδίασειν. 
εἰ δὲ ἀπ᾿ ἀρχῆς οὐχ εἶχεν, οὐδὲ χατὰ τον χαιρὸν 
εἶχε τοῦ πάθους, ἀλλὰ μόνον ἐφάντασε τὴν παραί- 
τησιν" χατ᾽ αὐτοὺς δὲ x«i τὰ λοιπὰ δι’ ὧν σεσὼ- 
σμεθα, οἵον τὸ δάχονον, τὴν εὐχὴν, τὴν λύπην, τὴν 
ἀγωνίαν, τὸν σταυρὸν, τὸν θάνατον, ζαὶ τὴν ταφήν" 
ἐτύπον γὰρ ἐν ἑαυτῶ πραγματιχῶς τὸ ἡμέτερον 
διὰ τῆς φυσικῆς πρὸς ἡμᾶς ἀγωνίας, ἵνα xai 
ταύτης ἡμᾶς ἐλευθερώσῃ, χαὶ τῆς οἰχείας σαρχὸς 
τὴν φύσιν πιστώσηται, χαὶ τὴν oixovouix) χαθαρᾶν 
ὥσπερ τὴν «pay 
τοῦ χατ᾽ αὐτὸν ἀνθρωπιχοῦ πρὸς τὸ οἰχεῖον αὐτοῦ 
0x p 
ἐπιχρίνειν τοῦτο χαὶ gucxtty' 


πάσης φαντασίας ἐργάσηται" 


χαὶ πατριχὸν συμφυΐαν χαὶ ἕνωσιν, τῷ 
Μὴ τὸ ἐμὸν, ἀλλὰ 
τὸ σὸν γενέσθω θέλημα. 
Ἕτερον πρόδλημα τῶν ᾿Αρμενίων, 
ξζ΄. Ei ἄτομος ὁ Χριστὸς, τῶν δὲ ἀτόμων μία 
ἐνέργεια χαὶ θέλησις, πῶς οὐχὶ χαὶ ἐπὶ Χριστοῦ 
μίαν ἐνέργειαν χαὶ θέλησιν εἴπωμεν ; 


᾿Αντίθεσις. 


Οὐδὲν τῶν φυσιχῶν εἰς τὸ ἄτομον προηγουμένως, 
οὐσίαν ἔχει τὸν 
διαφοράν: φύσεων γὰρ οὐχ οὐσῶν, χαὶ τὸ ἐξ αὐτῶν 
πάντως, ἢ σύνθετος, λέγω, ὑπόστασις. 
Εἰ δὲ σύνθετος ἡ ὑπόστασις ὡμολόγηται τοῦ Χριστοῦ 
πρὸς ἣν ἀναφέρεται, χαὶ δεχτιχὴ τῶν ἐναντίων χαὶ 
ἀντικειμένων θνητὴ γὰρ xai ἀθάνατος, ὁρατὴ καὶ 
ἀόρατος, περιγραπτὴ χαὶ ἀπερίγραπτος, ἀναρχος 
xai ὑπ᾽ ἀρχήν' διπλῆ τούτων χατὰ τὸ εἰχὸς καὶ 
ἢ ἐνέργεια ἔσται: xxi ὥλως δὲ τίς φύσις ἀνενέρ- 
Ἵῆτος, ἢ φυσιχῆς ἐνεργείας ἐχτὸς; Πῶς δὲ χαὶ 
δυνατὸς ἀμοιροῦντα φυσικῆς δυνάμεως χατὰ σάρχα 
τὸν ἐνανθρωπήσαντα Λόγον ἄνθρωπον τέλειον ὃ ὅλως 
ἄνθρωπον χρηματίρειν; Οὐδὲ γὰρ δέχα φνσιχῆς 
ἐνεργείας ὁ ἄνθρωπος" πρὸς δὲ τούτοις, οὐδὲ ἅτομον 
χυρίως λέγεται τὸ χατα Χριστὸν σύνθετον πρόσ- 
exzov' 02 γὰρ σχέσιν ἔχει πρὸς τὴν ἐχ τοῦ γενιχῶ- 
τάτου γένους διὰ τῶν ὑπ᾽ ἄλληλα χαθιεμένων γενῶν 
πρὸς τὸ εἰδικώτατον εἶδος διαίρεσιν χαὶ ἐν αὐτῷ τὰν 
οἰχείαν πρόοδον περιγράφονσαν. 


» 4 5" * , . * 
ἀλλ᾽ εἰς τὴν τούτον φύσιν χαὶ 


ἀφανίξεται 


Y». Διὰ τοῦτο, χατὰ τὸν Κύριλλον, 
τὸ Χριστὸς ὄνομα οὗτε ὅρου δύναμιν ἔχει" οὐ γὰρ 
εἶδός ἐστι πολλῶν ἀριθμῷ διαφερόντων χατηγορού- 


σοφώτατον 


μενον, οὔτε οὐσίαν δηλοῖ" οὐ γὰο 
ἄτομον πρὸς εἶδος Ἢ γένος ἀγόμενον ἢ χατ᾽ οὐσίαν 


μὴν τὴν τινος 


97 THESAURI LIB. XVII. 98 


ὑπὸ τούτων περιγραφόμενον, ἀλλ᾽ ὑπόστασις σύν»- Α reductum aut secundum essentiam sub illis cir- 
θετος τὴν φυσιχὴν τῶν ἄχρων διαίρεσιν ἐν ἐαντῇ — cumscriptum, sed hypostasis composita naturalem 
χατάχοας ταυτίζουσα, xai εἰς ἕν ἄγουσα τῇ τῶν — extremorum divisionem in se commiscens et 
οἰκείων ἑνώσει μερῶν * ἐπεὶ οὐδὲ ἑτέρωθεν τὸν identificans, et in unum agens propriarum par- 
αὐτὸν φύσει Θεὸν ὄντα xxi ἄνθρωπον διχγινώσχομεν, — tium adunatione, quoniam nec aliunde eumdem 
ἤ ix τῶν θεϊκῶς ἅμα xxi ἀνθρωπιχῶς χαραχτὴρι- — natura Deum et hominem agnoscimus quam ex iis 
ξόντων αὐτὸν ἐμφύτων ἰδιωμάτων τῆς τε θείας que divine et humane simul eum signant, inna- 
θελήσεως xai ἐνεογείας, γαὶ τῆς ἀνθρωπιχῆς τοῦ [18 proprietatibus divine voluntatis operationis- 
αὐτοῦ θελήσεως " αἷς xci dv ὧν ὅ ἦν καὶ ὃ γέγονεν, 46 et humane ejus voluntatis. Quibus et per 
ἐπεσφράγιξε " θαυματουρηῶν μὲν ὑπὲρ ἡμᾶς ὡς 6088 quod eratet quod factus est signavit ; mira- 
Θεὸς, πάσχων δὲ δι' ἡμᾶς ὁ αὑτὸς ἐχουσίως ὡς cula quidem supra nos operans ut Deus, patiens 
ἄνθρωπος * χαὶ νῦν μὲν φθεγγόμενος πρὸς τὸν autem propter nos voluntarie ut homo. Et nunc 
Φῶιππον * Οὐ πιστεύεις ὅτι ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ quidem Philippo dicens: « Non credis quia ego in 
xci ὁ Πατὴρ ἐν ἐμοί; xai, Ὁ ἑωραχὼς ἐμὲ Patre et Pater in me?? » Et : « Qui videt me, videt 
ἑώραχε τὸν ll«típa* xal, Ἐγὼ xci ὁ Πατὴρ ἕν Patrem *;et,« Ego et Pater unum sumus?:» 
ἐσμεν. Νὺν dé τέ ξητεῖτέ με ἀποχτεῖναι, ἄνθρωπον B nunc vero: « Quid queeritis me interficere, ho- 


ὃς τὴν ἀλήθειαν Je) xa ὑμῖν ; minem qui veritatem locutus sum vobis 197 » 
Ἑτέρα ἀντίθεσις ᾿Αομενίων. Alia Armeniorum objectio. 

0. Πᾶν ἑτεροχίνητον ἀνενέργητον " ἢ τοῦ Κυρίον 9. Quod ab alio movetur, absque operatione 
τοίνυν σὰρξ ὑπὸ τοῦ ἐνωθέντος αὐτῇ Λόγον χινουμένη Sl: Domini igitur caro qu& ἃ Verbo sibi unito 
ἀνενέργητος ἦν. movetur, absque operatione est. 

᾿Αντίθεσις x«i ἀπολογία πρὸς τοῦτο, Responsio οἱ hujus objectionis confutatio. 
Καὶ λοιπὸν οὐ διέφερε τῶν ἄλλω, ἀγίων ἡ τοῦ Ceterum non ab aliorum sanctorum carne dif- 


Κυρίου σάρξ νεύματι Θεοῦ ἐχινοῦντο xat Μωῦσῆς  [erebat Christi caro. Spiritu Dei movebantur et 
x«i Δαδὶδ, χαὶ ὅσοι ἄλλοι τῆς θείας ἐνεργείας χω-ς — Moyses et David et quicunque alii divine opera- 
ρητιχοέ * τοῦτο δὲ dromov ,'A))' ἐπεὶ ὁ τῶν ὅλων tionis capaces fuere. Quod ad eos spectat, ridi- 
Θειὸς ἀτρέπτως τέγονεν &vÜonrzo; , x«i ὡς Θεὸς cula essetobjectio : sed postquam omnium Deus 
χαταλλήδως τῇ αὐτοῦ θεότητι ἤθελέ τε χαὶ ἐνήργει, — absque mutatione factus est homo, et ut Deus pro 
χαὶ ὡς ἄνθρωπος χαταλλήλως τῇ αὐτοῦ ἀνθρωπότητι, 588 deitate volebat et operabatur,et ut homo pro 
τοῦ ἀνήρωπείου θελήματος οἷα xci θεωθέντος, τῷ ( sua humanitate,humana voluntate quasi deificata, 
θεϊκῷ βουλήματι χινουμένου χαὶ τυπουμένον. χαὶ 6t per divinam voluntatem mota et efformata. 
μαρτυροῦσι τοῦτο τὰ εὐαγγελιλὰὰ ῥήματα ἃ φασιν — Atque id testantur evangelica verba que sic se 
οὑτωσί" « Τῇ ἐπαύριον ἠθέλησεν ὁ Ἰησοῦς εἰσελ- habent; « Crastina die voluit Jesus intrare in 
θεῖν εἰς τὸν Γαλιλαίαν" » xat md)w* « Θῶω ἵνα  Galileam !! ; » et rursus : « Volo ut ibi sum ego, 
ὅπου εἰμὲ ἐγὼ, x«l αὐτοὶ wGt* » xai αὖ" « Οὐ yàp  etilli sint !*; et rursus : « Non enim volebat in 
ἤθελεν b -5 Ἰουδαίᾳ περιπατεῖν, ὅτι itírov»  Judma ambulare, qui quaerebant eum Judei 
αὐτὸν oi Ἰουδαῖοι ἀποχτεῖναι, » xoi ἑτέρωθι " « Kà- — interficere !5. » Et alibi: « Et inde egressi per- 
χεῖθεν ἐξελθόντες ἐπορεύοντο διὰ τῆς Γαλιλαίας -  ambulabant Galileam ; et nolebat ut quis eum 
x«l οὐχ fc» ἵνα τις γνῷ * » χαὶ ἀλλαχον * « Kol agnosceret !^ ; » et alibi : « Et accesserunt ad eum 
προσῆλθον αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ λέγοντες αὐτῶ * discipuli ejus dicentes. Ubi vis paremus tibi 
Ποῦ θέλεις ἀπελθόντες ἑτοιμάσωμέν σοι φαγεῖν τὸ — manducare Pascha !5?» δα enim omnia,ut homo, 
Πάσχα; » Ταῦτα γὰρ πάντα χαθὸ ὁ Κύριος ἄνθρω- Dominus loquebatur, non autem ut Deus. Et 
Tog ἐφθέγγετο χαὶ οὐ xa0ó Θεός. Καὶ ἄλλως δὲτὸ — aliunde quod non habet operationem et motum 
μὴ ἔχον ἐνέργειαν χαὶ χίνησιν φυσικὴν νεχρὸν x«i naturalem , mortuum est et inanime. Domini 
ἄψυχον" ἡ δὲ τοῦ Κυρίου σὰρξ ἔννους xai ἔμψνχος. p &utem caro mente et anima predita erat. 


Ἕτερον πρόδλημα ᾿Αρμενίων. Alia Armeniorum propositio. 


; t. ὥσπερ ἐπὶ Χριστοῦ τὴν τῶν δύο φύσεων συν- 10. Quemadmodum de Christo duarum natura- 
pop» σύνθετόν φατε ὑπόστασιν, οὕτω χρεὼν xxi — rum concursum compositam hypostasim dicitis,sic 
μέαν σύνθετον λέγειν ἐνέργειαν. dicendumest unam compositam operationem esse, 


᾿Αντίθεσις. Ν Responsio. 


Ei τὸν Χριστὸν iv δύο φύσεσι θεωρούμενον μίαν Si Christum in duabus naturis consideratum con- 
δῶμεν σύνθενον ἔχειν ἐνέργειαν, ἡ τοιαύτη πάντως  Codamusunicamhabere operationem,talisoperatio 
ἐνέργεια ἢ τῶν αὐτοῦ μιρῶν ἐσεῖται, $ αὐτοῦ ὡς vel ejus partium erit, vel ipsius est compositi. Etsi 

quidem ejus partium sit, dividetur ὦ τότ 


? Joan. xrv, 10. * Ibid. 9. 9 Joan. x, 30. 19 . u Ww io)n. ττὸς 9h. 
* Joan. vm, 4. "5 Ibid, !* Matth. xx», £7, Joan, vi,20. δὲ joum,. n, ka, "io ᾿ 


99 


NICET.E CHONIAT.E 


100 


que scissa el solvetur, et simul ea qu& per ipsam A ὅλου * xai εἰ utv τῶν αὐτοῦ μερῶν, μερισθήσεται 


uniuntur solvet. Si vero compositi, ipsa erit ut 
contrariorum capax mortalis et immortalis,creata 
et increata, finita et infinita. Si quis hoc conces- 
serit, erit Christus propriam habens operationem, 
exsislentem et non exsistentem,secundum posses- 
sionem et secundum privationem. Idem autem et 
de voluntate dicendum est. Dicunt Armenii, quem- 
admodum organi et illud moventis eadem est 
operatio, sic et divinitatis et humanitatis unam 
esse operationem. Si igitur inducunt organum ve| 
coexistens, ut sunt corpus et anima, omnino juxta 
illos dicendum erit creaturam esse divinam natu. 
ram vel corpus increatum. Si vero artis cujusdam 
organum dicunt, illud anima carebit, nec semper 
movebitur, sed quando operanti videbitur. Cete. 
rum Apollinario et Ario consentiunt, quorum 
prior absque anima, Apollinarius autem absque 
mente esse carnem Christi dicebat. 


11. Si dicant Armenii Christum et post inearna- 
tionem unum esse Filium et sancte Trinitatis 
unuin ; sanctam autem Trinitatem unicam volun- 
tatem et unicam operationem habere, atque inde 
Christum unicam habuisse operationem et unicam 
voluntatem, sic respondendum erit : Pater non 
ut Pater vult,sed ut Deus; et quoniam Deus est 
Filius, et Deus est Spiritus Sanctus, sccundum id 
divina Trinitas unam voluntatem habet et unam 
operationem, Fiiius vero , nobiscum hominibus 
communicans carnis assumptione, duplicem quo. 
que voluntatem et operationem habuit; unam 
quidem ut Deo et Patri consubstantialis, alteram 
autem ut nobis consubstantüialis. Attamen non 
separatas dicimus operationes, neque naturas 
separatim operari; sed utramque una cum 
alterius communione operari id quod proprium 
habuit. Neque enim humana humane operatus 
est ; non enim simplex homo erst ; neque divina 
secundum Deum tantum ; non enim solummodo 
erat Deus. Sed du& nature sunt unus Christus, et 
unus Christus est due nature. Εἰ aliter : Si 
unam voluntatem dixerimus de Christo ut de 
sancta Trinitate, erit omnino una et eadem 
voluntas Patris οἱ Verbi et carnis. Ad haec que 
diximus, id forte adjicient qui ratiocinio uti 
volent : Non est natura absque hypostasi seu 
' persona ; siigitur, inquiunt duas naturas in 
Christo dixerimus, duas quoque hypostases indu- 
cemus ; atque ita cum Nestorio sentiemus qui 
duas hypostases in Christo esse docuit. 


Ad id respondendum est. 


19. Pia Ecclesia, quemadmodum Sabellii synee- 
resim repudians tres personas et unam naturam 
sanctissims&e Trinitatis confitetur, et Arii in tres 
dissimiles hypostases divisionem respuens,unicam 
naturam diving Trinitatis docet, sic et Monophy- 
sitas impugnat dictitantes unam esse naturam in 
Christo et unam esse hypostasim. Quod preten- 


B 


D 


πρὸς ἀμφότερα τεμνομένη xai λυθήσεται , xai 
συνδιαλύσει τὰ x«T αὐτὴν ἡνωμένα * εἰ δὲ τοῦ ὅλου, 
ἧσται ἡ αὐτή ὡς δεχτιχὴ τῶν ἐναντέων θνητή χαὶ 
ἀθάνατος, χτιστὰ χαὶ ἄχτιστος, περιγραπτὴ xai 
ἀπερίγραπτος * xal εἰ τοῦτο δώσει τις, ἔσται ὃ 
Χριστὸς τὴν οἰχείαν ἔχων ἐνέργειαν͵ οὖσαν χα μεὴ 
οὖσαν, χατὰ ἧξιν x«i στέρησιν. Τὸ αὐτὸ δὲ ταὶ περὶ 
θελήματος ἔστιν εἰπεῖν. Αέγονσιν οἱ ᾿Αρμένιοι ὅτι, 
ὥσπερ ὀργάνου xat τοῦ χινοῦντος αὐτὸ μέα ἐνέργεια, 
οὕτω χαὶ θεότητος χαὶ ἀνθρωπότητος μία ἐνέργεια, 
Ei τοίνυν εἰσάγουσι τὸ ὄργανον xai σύγχρονον ὥσκερ 
σῶμα χαὶ ψυχὴ, πάντως ἔσται xat? αὐτοὺς ἥ χτέσμα 
τὴν θείαν φύσιν λέγειν X τὸ σῶμα ἄχτιστον " εἰ δὲ 
τεχνιχὸν τὸ ὄργανον λέγουσιν, ἄψνχον τοῦτο χαὶ οὐχ 
ἀτὶ χινούμενον, ἀλλ᾽ ὃτς τῷ ἐργαζομένῳ δόξει * xal 
λοιπὸν συμφρονοῦσιν ᾿Απολλιναρίῳ τε καὶ ᾿Αρείῳ, 
ὧν ὁ μὲν ἄψυχον, '᾿Λπολλινάριος δὲ ἄνουν τὴν σάρχα 
τοῦ Χριστοῦ ἔλεγεν. 

ια΄, Εἴπερ φήσουσιν οἱ ᾿Αρμένιοι ὡς ὁ Χριστὸς 
χαὶ μετὰ τὴν σαρχωσὶν εἷς ἦν Υἱὸς χαὶ εἷς τῆς 
ἁγίας Τριάδος, ἡ δὲ ἁγία Τριὰς μίαν θέλησιν χαὶ 
μίαν ἐνέργειαν ἔχει, xai χατὰ τοῦτο xai ὁ Χριστὸς 
μίαν εἶχεν ἐνέργειαν χαὶ μίαν θέλησιν, ῥητέον οὐ, 
τως * ὡς ὁ Πατὴρ οὐ χαθὸ Πατὴρ θῶει, ἀλλὰ χαθὸ 
Θεὸς * x«i ἐπεὶ Θεὸς ὁ Υἱὸς, Θεὸς xai τὸ Πνεῦμα τὸ 
&yto» , χατὰ τοῦτο μὲν τρισυπόστατος Θεότης μίαν 
θέλησιν ἔχει xal μίαν ἐνέργειαν * ὁ ὃὲ γιὸς, ἐπε- 
χοινωνῶν χαὶ τοῖς ἀνθρώποις ἡμῖν τῇ τῆς σαρχὸς 
πμοσλήψει, διπλῆν χαὶ τὴν θέλησιν εἶχε καὶ τὰν 
ἐνέργειαν . τὴν μὲν ὡς ὁμοούσιος ὧν τῷ θεῷ 
x«i Πατρὶ, τὴν δὲ ὡς ὁμοούσιος ὧν ἡμῖν. Πλὴν οὐ 
διῃρημένας φαμὲν τὰς ἐνεογείας, οὐδὲ τὰς φύσεις 
ἐνεργουμένας χεχωρισμένως, ἀλλ' ἡνωμένως ἴχά- 
στὴν μετὰ τῆς θατέρον χοινωνίας ἐνεογοῦσαν τοῦθ᾽ 
ὅπερ ἴδιον ἔσχηχεν “ οὔτε γὰρ τὰ ἀνθρώπινα &v- 
θρωπίνως ἐνήργηχεν͵, οὐ γὰρ ψιλὸς ἣν ἄνθρωπος" 
οὔτε τὰ θεῖα χατὰ Θεὸν μόνον, οὐ γὰρ ἣν μόνον 
Θεὸς * ἀλλ᾽ αἱ δύο φύσεις εἷς ἐστι Χριστὸς, xai ὁ εἷς 
Χριστὸς δύο φύσεις ἐστί. Καὶ ἄλλως " Εἰ μέαν θέ- 
λησιν εἴπωμεν ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ ὥς ἐπὶ τῆς ἁγίας 
Τριάδος, ἧσται πάντως μία χαὶ ἢ αὐτὴ θέλησις τοῦ 
Πατρὸς x«i τοῦ Λόγου x«i τῆς c«pxóc. Ποὸς οἷς 
εἰρήχαμεν ἔτι χαὶ τοῦτο ἴσως προσθήσουσι δια- 
σχευάξοντες σνλλογιστιχῶς * Οὐχ ἔστι φύσις ἀνυπό- 
στατος ἤτοι ἀπρόσωπος " εἰ οὖν δύο, φασὶ, φύσεις 
ἐπί Χριστοῦ εἴπωμεν, δύο x«í ὑποστάσεις συνεισ- 
ἐνέγχωμεν * χαέ οὕτω συμφρονοῦντες ἐσόμεθα Νεστορίῳ 
δύο ὑποστάσεις ἐπί Χριστοῦ δογματίξοντι, 


Ῥητέον δὲ πρὸς τοῦτο. 


(6, Ὡς ἣ εὐσεδὴς Ἐχχλησία, ὥσπερ τὴν Σαδελλίον 
συναίρεσιν  &momspmopévn , τρεῖς ὑποστάσεις χαί 
μίαν φύσιν ἐπί τῆς ἀγίας Τριάδος ὁμολογεῖ, xai 
τὴν ᾿Αρείον εἰς ἑτερογενεῖς τρεῖς ὑποστάσεις ἀπο- 
σχυδαλίζουσα διαίρεσιν, μίαν φύσιν τρισυποστάτου 
Θεότητος ϑοξάξει, οὕτω xaí τοῖς Μονοφυσίταις ἀπο- 
μάχεταί, φάσχονσι μίαν φύσιν ἐπί Χριστοῦ διὰ τὸ 


101 THESAURI LIt&. XVII. 102 


xai τὴν ὑπόστασιν εἶναι μίαν. Καὶ κχατασχευά- À dunt dicendo non esse naturam sine hypostasi 


ξουσι τοῦτο £x τοῦ λέγειν μὴ εἶναι φύσιν ἀνυπόστα- 
τον ftot ἀπρόσωπον " οὐδὲ γὰο ἡ ἐν Χριστῷ ἀνθρω- 
πίνη φύσις ἀνυπόστατος οἷα τῷ Λόγῳ ἐνυποστᾶσα. 
Προσεπάγειν δὲ χαὶ ταῦτα χρεὼν πρὸς τὰ παρ᾽ Ap- 
μενίων συλλογιστιχῶς προτεινόμενα. Ὥσπερ αι do 
γεννήσεις Χριστοῦ, τουτέστιν ἢ πρὸ αἰώνων 6X 
Πατρὸς χατὰ τὴν θεότητα, χαὶ à ἐπ᾽ ἐσχάτων τῶν 
χρόνων ἐκ Παρθένον χατὰ τὴν ἀνθρωπότητα, iv τῇ 
μ'ᾷ τοῦ Θεοῦ Λόγου ὑποστάσει γενόμεναι, οὐχ ἐποί- 
σαν προσθήχην ὑποστάσεως " οὕτως οὐδ᾽ ἐχ τῶν 
δύο xaÜ' ὑπόστασιν ἡνωμένων φύσεων προσθήχη 
προσώπου ἐγένετο. Πρὸς γοῦν τούς λέγοντας μὴ 
εἶναι φύσιν ἀνυπόστατον, ῥητέον ὡς οὐδὲ τόχος 
ἐστὶν ἀπρόσωπος. ᾿Ιστέον δὲ ὡς οἱ μίαν ἐπὶ Χριστοῦ 
φύσιν δοξάξοντες $ τὴν θεότητα τραπῆναι εἷς σάρχα 
δοξάζουσιν, ἢ τὴν σάρχα ὁμοούσιον τῇ θεότητι γε- 
νέσθαι, ἅπερ τῶν ἀμηχάνων καὶ ἀδυνάτων ἐστίν " 
εἰ δὲ μηδέτερον τούτων, ἑτέρα πάντως xat ἑτέρα φύσις 
ἐν Χριστῷ. 


ty. Ἔτι εἰ χατὰ ἀριθμὸν τῶν φύσιων διδάσχου- 
σιν εἶναι καὶ, τὰ πρόσωπα xxl τὸ ἔμπαλιν, καὶ τρεῖς 
ἄρα φύσεις ἐπὶ τῆς ἁγίας Τριάδος εἰσενέγχωσι τρισ- 
υποστάτου οὔσης * ἢ τὸ ἀνάπαλιν μίαν ὑπόστασιν 
εἴπωσι διὰ τὸ ἑναδιχὸν τῆς φύσεως. Δεῖ δὲ χαὶ τοῦτο 
εἰδέναι ὡς οἱ "laxoGicat χαὶ οἱ ᾿Αρμένιοι πρὸ μὲν 
τῆς ἑνώσεως δύο φύσεις ἐπὶ Χριστοῦ ὁμολογοῦσι " 
μετὰ δὲ τὴν ἕνωσιν μίαν σύνθετον συγχέοντες ἀμ- 
φοτέρας τήν τε θείαν χαὶ τὴν ἀνθρωπίνην, καὶ διὰ 
τοῦτο χαὶ μέαν φύσιν ὀνομάζουσιν * ὅθεν xoci διχαιο- 


λογούμενοι πρὸς τοὺς λέγοντας εὐσεδῶς δύο φύσεις C 


ἐπὶ Χριστοῦ, λέγουσι μὴ εἶναι φύσιν ἀνυπόστατον 
ἤτοι ἀπρόσωπον * χαὶ ὡς οἱ φάσχοντες δύο φύσεις 
ἐπὶ Χριστοῦ χαὶ δύο ὑποστάσεις εἰσάγουσι χατὰ τὸν 
Νεστόριον, χαὶ οὐκέτι τρία πρόσωπα ἦτοι τρεῖς ὑπο- 
στάσεις εὑρίσχονται λέγοντες ἐπὶ τῆς ἁγίας Τριά- 
δος, ἀλλὰ xat τέσσαρας. Καὶ χατὰ τοῦτο τὴν ἐν Χαλ- 
χηδόνε σύνοδον ἀναθεωατίξουσιν, ὡς δῆθεν δύο ὑπο- 
στάσεις ἐπὶ Χοιστοῦ χυρώσασαν " οὕτω γὰρ χατὰ 
τὴν αὐτῶν δόξαν τὰς φύσεις φασί. Τῷ δὲ ἁγίῳ Kupi- 
λῳ συνεργῷ τῆς αὐτῶν αἱρέσεως χρῶνται ἐν οἷς φησι 
μίαν φύσιν τοῦ Λόγου σεσαρχωμένην, τὴν τοιαύτην 
ῥᾷσιν οὐχ ὡς ἐκεῖνος ἔφησεν ἐχλαμδάνοντες, ἀλλ᾽ εἰς 
ὧν αὐτοί φασι φύσιν ἐπὶ Χριστοῦ συγχεχυμένην μετὰ 
τὴν ἕνωσιν, ἡ μᾶλλον μεταδληθεῖσαν εἰς θεότητα, 


t). Wu οἱ αὐτοὶ εὐσεθῶς νοοῦντες τὴν τοῦ 
εὐαγγελιστοῦ ᾿Ιωᾶάννον φωνὴν, ἧτις φησὶ " Καὶ 
ὃ Αόγος σὰρξ ἐγένετο, παράγοντες δὲ χαὶ ῥῆσιν 
τοῦ ἁγίου ᾿Αθανασίου οὕτω λέγουσαν * « Ὁ Λόγος 
σὰρξ ἐγένετο, ἵνα xai ἢ σὰρξ γένηται Λόγος" » 
ἀλλὰ χαὶ Γρηγόριον τὸν Θεολόγον φάσχοντα. Καὶ 
θαῤῥῶ λέγειν ὁμόθεον, καὶ γεγονὸς ὅπερ τὸ χρίσαν " 
ἔτι δὲ xoi τὸν Ννσσαέων Γρηγόριον οὑτωσὶ διεξ- 
ἰόντα " Καθάπει σταγὼν ὄξους βληθεῖσα ἐν τῷ 
πάγει τῆς θαλάσσης οὐχ ἔτι ἐστὶν ἐν τοῖς 
ἰδίοις τοῦ ὄξους ἐδιώμασιν, ἀλλὰ μετεποιήθη 
xoi συνεκράθη ἐς τὸ τοῦ πελάγους τῶν ὑδάτων 


seu persona. Non enim que in Christo est 
humana natura, sine hypostasi est, cum Verbo 
supponatur. Hec et opponi oportet ad ea que 
syllogistice dicunt Armenii : Quemadmodum due 
Christi generationes, id est, esterna ex Patre 
generatio secundum divinitatem, et in fine tempo- 
rum ex Virgine generatio secundum humanitatem 
in una Dei Verbi hypostasi habita: non hypostasis 
additionem effecere; ilà neque ex duabus per 
hypostasim unitis naturis persone facta est ad- 
ditio. Ad eos igitur qui dicunt non esse natu- 
ram absque hypostasi, dicendum est, neque 
Christi generationem absque persona esse. Scien- 
dum vero eos qui unicam esse in Christo naturam 
opinantur, aut opinari divinitatem in carnem 
esse conversam,aut carnem divinitati consubstan- 
tialem factam esse, qu& absurda et impossibilia 
sunt; si porro neutrum ex his, altera omnino et 
altera in Christo natura. 


13. Preterea si ex naturarum numero docent 
esse et personas ac vice versa, et tres igitur na- 
turas sancte Trinitatis inducant, cum sit tribus 
personis constans ; vel rursum unicam hyposta- 
sim dicant, cum unica sit hujus natura. ld autem 
sciendum est Jacobitas quoque et Armenios ante 
unionem quidem duas naturas in Christo confiteri; 
post unionem vero unam compositam,ambas con- 
fundentes, divinam et humanam, etideo unam 
naturam appellare, Unde sui defendendi causa iis 
qui pie dicunt duas esse in Christo naturas re- 
spondent non esse naturam absque hypostasi seu 
persona. Et eos qui duas esse in Christo naturas 
opinantur et duas hypostases, ut Nestorium, in- 
ducere, et non tres personas seu tres hypostases in 
sancta Trinitate dicentes reperiri, sed et quatuor. 
Etinde Chalcedonensem synodum anathematizant, 
utpote qu& duas in Christo hypostases esse de- 
creverit : ita enim secundum suam doctrinam ap- 


pellant naturas. Sancto autem Cyrillo ut sue 


haereseos complice utuntur, eo quod dixerit uni- 
cam esse naturam Verbi incarnatam, hanc vocem 
non in eodem sensu quam ille usurpantes, sed 
hanc naturam esse contendunt eam quam post 
unionen confusam esse dicunt, imo in divinita- 


D tem conversam. 


14. Rursus iidem impie hanc evangeliste 
Joannis vocem adhibentes : Et Verbum caro 
factum est ; invocantesque has beati Athanasii 
voces : « Verbum caro factum est, ut et caro fiat 
Verbum ; » sed et Gregorium Theologum dicen- 
tem : « Audeo dicere Deo similem et factum quod 
est Verbum inungens; » et ad hec Gregorium 
Nysseum sic eloquentem: « Quemadmodum aceti 
gutta in maris pelago immersa non jam aceti 
proprietates retinet, sed conversa eX coxa, 
est in maris aquarum proprievaWes ᾿ς Y. «ene eX 
sanclissimum illud corpus cornuieVvaro ἀν λα, 


408 


ΝΙΟΕΤΖ ΟΒΟΝΙΑΤΕ. 


104 


non jam carnis proprietates retinet. » Atque sic Α ἰδίωμα * οὕτω δὴ xai τὸ πανάγιον ἐχεῖνο σῶμα 


ratiocinantur : « Cum caro Verbum factum sit et 
Deo consubstantialis, et Verbo commista sit et in 
illud conversa, quomodo possunt dici duce natu- 
re, non autem unica, 408 est divinitatis ? » 


18. At que est respondendum : Creata et finita 
natura rursum et post unionem in suis naturalibus 
proprietatibus permansit, non omnino conversa in 
increatum et infinitum et in Patri coreternum. Per 
naturam autem invicem accessionem carnem 
deificatam esse, Deum hominem factum esse di- 
cimus. Nisi enim id concedamus, juxta illos Verbi 
nature erit, non autem humane in Christo na* 
ture, incrementum, lactatio, tactus, fames, sitis, 
fatigatio, agonia, sputum, crucifixio, sepultura, 
mors. Id ita Patribus videri, quorum oracula pro- 
ferunt, testantur caetera eorum scripta, naturas in 
Christo non confundi docentia neque conversam 
esse carnem in divinitatem ; sed et verba Christi 
discipulis de Lazaro dicentis : Mortuus est, et 
gaudeo propter vos, quoniam non eram ibi.Utrius 
reputanda est hec vox : « Non eram ibi !*€?» Divini- 
tatis? Et quomodo loco circumscriptus est qui 
ubique adest et super omnia est? Si vero carnis, 
quo modo non sunt due in Christo nature? Et 
lacryme Lazari gratia effuse, carnis omnino 
erant, neque divinitatis; quemadmodum homini 
convenit illud : « Ubi posuistis eum ? » 


16. Quod si id addiderint, nos, si duas naturas 
distinctas habuerit Christus, humanam nempe et 
divinam, creaturam adorare, quippe qui ante 
creatam naturam procidamus ; vel si minius,esse 
idem et unus Christus adoratus et non adoratus, 
Sic respondendum. Filium Dei cum Patre et 
sancto Spiritu adoramus, sine corpore ante incar- 
nalionem existentem ; nunc autem eumdem in- 
carnatum et citra deitatem factum hominem. 
Et sicut lignum tenue tactui non est inaccessi- 
bile, tamen, igne addito, inaccessibile fit, non 
quidem per se, sed quia ignis accessit. Non enim 
ligni natura inaccessibilis est, sed carbo, i. e. li- 
gnum adustum ; sic caro quoque pro natura sua 
non est adoranda, in Verbo tamen incarnato ado- 
ratur; nec dicimus nos carnem nudam adorare, 
sed carnem Dei, i. e. Deum incarnatum. Sed hoc 
quidem in promptu et per compendium. Vir au- 
tem otio fruens multa e Scripturis sacris exempla 
Armeniorum hereses aut destruentia aut repro- 
bantia in medium proferre potuerit. 


16 Joan. Xl, 15. 


σνναναχραῦεν τῇ θεότητι, οὐχέτι ἐστὶν ἐν τοῖς 
τῆς σαρχὸς ἰδιώμασι. Καὶ συλλογίξονται οὕτως " 
ὡς Ἐπεὶ ἡ σάρξ γέγονε Λόγος χαὶ διωόθεος, συνανε- 
xoXÜn τῷ Λόγῳ χαὶ μετεποιήθη, πῶς δυνατὸν δύο 
λέγειν φύσεις χαὶ οὐχὶ μίαν x«i ταύτην Tac θεό- 
τητος; 
t£. Πρὸς ἅπερ ἀποχρίνασθαι δεῖ ὡς à χτιστὴ xoi 
περιγραπτὴ φύσις πάλιν χαὶ μετὰ τὴν ἔνωσω tmi 
τῶν ἐδίων μεμένηχε φυσικῶν ἰδιωμάτων, οὐδ᾽ ὅλως 
μεταδληθεῖσα εἰς τὸ ἄχτιστον, χαὶ ἀσχημάτεστον xai 
συναΐδιον τῷ Πατρί" διὰ δὲ τὸν τῶν φύσεων εἰς 
ἄλληλα περιχώρησιν, τὴν σάρχα θεωθῆναι " τὸν δὲ 
Θεὸν ἐνανθρωπῆσαΐ φαμεν * εἰ γὰρ μὴ τοῦτο δοίν- 
μὲν, ἔσται ἂν τῆς τοῦ Λόγον φύσεως χατ᾽ αὐτοὺς, 
B xai οὐχὶ τῆς ἐν Χριστῷ ἀνθρωπίνης φύσεως, à αὖ- 
ξησις, ἡ σπαργάνωσις, ἣ ψηλάφησις, ἡ πεῖνα, ὃ 
δίψα, ὁ χόπος, ἡ ἀγωνία, τὸ πτύσμα, ἣ ἐπὶ σταυροῦ 
πῆξις, ἡ ταφὴ, χαὶ ὁ θάνατος. "Ort δὲ xo τοῖς 
Πατράσιν οὕτω δοκεῖ, ὧν τὰς χρήσεις παράγουσι, 
μαρτυροῦσι τὰ λοιπὰ τοντωνὶ συγγράμματα, pi 
συγχεχύσθαι τὰς ὲν Χριστῷ φύσεις διδάσχοντα, pct 
μὴν μεταποιηθῆναι τὴν σάρχα εἰς θεότητα.᾽ A)) χαὶ τοῦ 
Χριστοῦ προς τοὺς μαθητὰς πεοὶ τοῦ Λαξάρον λέγον». 
τος ὅτι « ᾿Απέθανε, xai χαίρω dv ὑμᾶς ὅτι οὐχ ἥμην 
ἐχεῖ. « Τίνος νοητέον τὸ ῥῆμα τὸ « οὐχ ἤμην ἐχεῖ; 
Τῆς θεότητος ; Καὶ πῶς τόπῳ περιγραπτὸς ὁ πανταχοῦ 
παρὼν χαὶ ὑπὲρ τὸ πᾶν ὧν; Ei δὲ τῆς σαροχὸς͵ κῶς 
οὐχὶ δὺο φύσεις ἐπὶ Χριστοῦ ; Kai τὸ ἐπὶ Λαξάρον 
δὲ δάχρυνον τῆς σαρχὸς πάντως ἦν, xai οὐχὲ ric Óró- 


Q τῆτος " ὥσπερ ἀνθρωποπρεπὲς x«i τὸ ἐρωτᾷν α Ποῦ 


τεθείχατε αὐτὸν ; 
tg. ᾿Εὰν δὲ χαὶ τοῦτο προσθήσουσιν ὡς, εἰ δὺο 
φύσεις εἶχεν ὁ Χριστὸς ἀσυγχὺύτους, ἀνθρωπένην xal 
θεϊκὴν, ἄρα τῇ χτίσει λατρεύομεν, ὡς κτιστῇ προσ- 
χανοῦντες φύσει " ἣ εἰ μὴ τοῦτο, εἴη ἂν ὁ αὐτὸς 
x«i εἷς Χριστὸς προσχυνητὸς τε x«l ἀπροσχύνητος * 
οὑτωσὶ Aextéov * Τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ σὺν τῷ Πατρὶ 
x«i τῷ ἁγίῳ Πνεύματι προσχυνοῦμεν, ἀσώματον μὲν 
πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως, νῦν» δὲ τὸν αὐτὸν σεσαρχω- 
μένον xoi γενόμενον ἄνθρωπον μετὰ τοῦ εἶναι Θεόν " 
x«i ὥσπερ ξύλον ψιλὸν οὐχ ἔστίν ἀπρόσιτον τῇ ἀφῇ, 
πυρὶ δὲ προσομιλῆσαν, ἀπρόσίτον γίνεται οὐ δὲ 
ἑαυτὸ, ἀλλὰ διὰ τὸ συνημμένον αὐτῷ πῦρ " x«l οὔχ 
ἡ τοῦ ξύλθυ φύσις ὑπάρχει ἀπρόσιτος, ἀλλ᾽ ὁ ἄν" 
D θραξ, ἤτοι τὸ φεπυρωμένον ξύλον * οὕτως xai d σὰρξ 
χατὰ μὲν viv ἑαυτῆς φὺῦσιν οὐχ ἔστι προσχυνοητή " 
προσχυνεῖται δὲ ἐν τῷ σεσαρχωμένῳ Λόγῳ " καὶ οὐ 
φαμὲν ὅτι σάρχα προσχυνοῦμεν ψιλὴν, ἀλλὰ σώμα 
Θεοῦ, ἤτοι σεσαρχωμένον Θεόν. Ταῦτα ὡς dx πῇ 
χείρου χαὶ ἐν ἐπιτόμῳ " εὐχαιρία δέ τις χρώμενος, 
x«i ἕτερα ἂν πλείω ix τῶν ἱερῶν Βιδλίων ἐπεσυν- 
αγάγῃ, τὰς τῶν ᾿Αρμενίων αἱρέσεις χαταστρέφοντα, 
χαὶ τὰς ἀντιθέσεες αὐτῶν διελέγχοντα. 


405 


THESAURI LIB. XX: 


106 





ON ICET E CHONIAT E 


EX.LIBRO XX 


THESAURI ORTHODOX.E FIDBI. 


(Mai, Biblioth. 


ΠΕΡῚ ΤΗ͂Σ GPHZIKEIAZ TON ATAPHNAON. À 


α΄. Ἔστι δὲ χαὶ ἡ μέζοι τοῦ νῦν χρατοῦσα λαοπλοῖ- 
νος θρησχέϊα τῶν ᾿Ισασηλιτῶν πρόδοομός τις τοῦ 770-7 
χρίστου. Κατάγονται δὲ ἀπὸ τοῦ Ἰσμαὴλ τοῦ ἔκ τῆς 
"Αγαρ τεχθέντος τῷ Αδοαάμ * διόπεο ᾿Αγαρηνοὶ χαὶ 
Ἰσμαηλῖται : προταγορεύονται. Σαῤδακηνοὺς δὲ αὐτοὺς 
καλοῦσιν ὡς EX τῆς" Σάῤῥας᾽ χενοὺς (1), διὰ τὸ εἰρῆσθαι 
ὑπὸ τῆς “Αγ7αο τῷ ἀγγέλω, ὅτι Ἢ Σὰόδα χενόν με ἀπέ- 
λυσεν. Οὗτοι μὲν οὖν, εἰδωλολατοήσαντες καὶ πρσσχὺυ- 
νήσαντες τῷ ἑῶωσφόσην ἄστρῳ τῇ ᾿Αφροδίτῃ, ἣν δὴ καὶ 
Χαμὲρ (2) τῇ ἑαυτῶ» ἐπωνόμασαν γλώσσῃ, Oto ση- 
μαίνει μεγάλην, éco μὲ) τῶν Ἡοαχλεέου χρόνων πῤο- 
quovis εἰδωλολάτρουν * &nó δὲ ᾿Ἡραχλείοῦ χαὶ ϑεῦρο 
ψευδοπροφήτης αὐτοῖς ἀϑεφύη Ἱαωάμεδ΄ ὁγομαξόμενος, 
ὃς πεοιτυχὼν Ἑδραίοις xat Χοιστιανοῖς δῆθεν ᾽᾿Αρειανοῖς 
χαὶ Νιστοριανοῖς͵ ἁπανταχόθεν ἀουσάμενος ἐξ Ἰοὺ δαέων 
μὲν μοναρχίαν, VE ᾿Αρειανῶν δὲ Δόγσυ χαὶ Πνεῦμα χει- 
στὰ, ἀπὸ δὲ Νιστξοῤιανῶν ἀνθρωπολατοιῖαν, τὴν τε Ya. ' 
λαιὰν xoi Καινὴν Διάθήχην ἐπελθὼν, χαὶ τινι ᾿Αρειαγῷ 
προσομιλή σας μονάξοντε, ἰδίαν συνέστησεν αἴοεσι» " χαὶ 
προγάσει δῆθεν θέοσεδείας τὸ ἔθνος ὑποποιήδας, ἐξ οὐ- 
ρανῶν γραψήν ὑπὸ τοῦ" Gib χατενεχθῆναι παρ᾽ αὐτὸν 
διεθρύλλησε * τοὰ δὲ συγγράμματα ἐν τῷ τοιούτῳ Br- 
6M δϑιαχαράξας γθωτὸς ἄξια, τὸ σέβας᾽ αὐτοῖς πα- 
pida, 


β΄. Λέγει ἕνα Θεὸν. ποιητὰ τῶν ὅλων εἶναι μῆτε γεν- 
γηθέντα μήτε γεγεννηχότα "λέγει τὸν Χριατὸν Υἱὸν et- 
ναι τοῦ Θεοῦ, χαὶ πνεῦμα αὐτοῦ, χτιστὸν d£ χαὶ δόῦλον " 
καί ὅτι £x Μαρίας τῆς ἀδελφῆς Μωυσέως xai ᾿Λαρὼν 
ἄνεν σπορᾶς ἐτέχθη. Ὁ γὰρ Λόγος, φησὶ, τοῦ Θεοῦ καὶ 
τὸ Πνεῦμα εἰσῆλθεν lé τὴν Μαρίαν (3);. καί ἐχένγησε C 
τὸν Ἰησοῦν, προφήτην τα χαὶ δοῦλον τοῦ Οεοῦ. 
Ἰουδαῖοι δὲ παρανομήσαντες ἠθώνησαν αὐτὸν σταυ- 
pocas, xai χρατήσαντες ἐσταύρωσαν αὐτοῦ τὴν σχιάν. 
Αὐτὸς δὲ ὁ Χριστὸς οὐχ ἐσταυρώθη, φησὶν, οὐδὲ ἀπὲ- 
θανεν “ ὁ γὰρ Θεὸς ἔλαδεν αὐτὸν εἰς τὸν οὐρανὰν διὰ τὸ 
φιλεῖν αὐτὸν. Καὶ τοῦτο δὲ λέγει, ὅτι, τοῦ Χριστοῦ ἀνε- 
λθόντος εἰς τοὺς οὐρανοὺς, ἐπερώτησεν αὐτὸν ὁ Θεὸς λέ- 
yw Ὦ Ἰησοῦ, σὺ εἴπας τὸν λόγον τοῦτον, ὅτι Υἱός 
εἰμι τοῦ Θεοῦ xat θεὸς; ; Amafiin ; ynaiv, :ὸ ἴσους * 


(!) Seribéndiri htt pàtioe'é esset pu" 
enim inepta videtur hzc etymologia. 
2) Ita codex. :Cjeterum mepdum est m pro b, 
nam Arabice varié elfertur, chabar, cabar- cho» 
bar, cubar. 


PATROL, GR. CXL. 


nov., t. IV.) 


DE SUPERSTITIONE AGARENORUM 


1. Perseverat usque ad hodierh&am díem popu» 
lorum deceptrix religio Ismuhelitarum quasi Anti- 
christi quidam prerecursor. Hi génus ducunt ab 
Ismahele, quam Agar Abrahamo péperit:?: Sarra- 
cenos aulem eosdem appellant, quasi a Sarra va- 
cuos, propterea quod' Agar dixerit angelo, se a 
Sarra vacuam dimissam. Hi ergo cuitur idolola- 
trico addicti, et luciferum astrum Veneris adoran- 
tes, quam Chamar sud lingua nominant, quod st- 
gnificat magnam; usque ad Hetaclit tempora sine 


dubio ethnici fuerant. Heraclio autem regnante et 
deinceps. pseudopropheta exortus est ipsis Moha- 


medes nomine, qui conversans cum MHehrrels, et 
mox cum Christianis Arianis ac Nestoriarris, un- 


B dique hauriens, a Jüdeis quidem Dei unitatem, 


ab Arianis Verbum et Spiritum creatu*as discens, 
a Neslorianis anthropolattíam, et vetus novumque 
testamentum percurrens, et famili&ri usus Ariano 
monacho, propriam conflavit hueftesim.' Moxque 
religionis preetextu, subordinato populo, de celis 
ad. se dimissam à Deo seripturam dictitavit :''et 
capitulis aliquot in eo libro - exaratis risu dignis, 
religiosum cultum asseclis trádidit: 


2. Dicit unum rerum omnium factorem, neque 
genitum neque gignentem. Dicit Ghristum..filiuua 
esse Dei, spiritumqyue ejus, sed. creatum .ac .sere- 
vum; etex Maria Moysis atque Aaronia;sprore 
absque semine natum. Nam. Yerbum, inquit, Dei 
80 spiritus introiit in Mariam, pezerilque.illa Jesum 
prophetam seryumque.Dej. At Judei eontra.[as 
voluerunt illum cruciflgere, £Oque potiti nonnisi 
umbram ejus eruciüxerunt ;. nam. Deus illum.in 
coelum sustulit, qui eum diligebat. Hooc.:ctidm.di- 
cit, quod Christum. in. ecelos delaüjm..interroga- 
verit Deus dicens : O, Jesu, tune dixist, filium 
Dei te esse ac. Deum ? Οὐ respondit, Propitius 
esto mibi, Domine, tu scis. ae; hoc. non,. dáxisse, 
neque superbe id milii sdrogare, qui. servus t tuus 

8) Dicit hóc diserte Méhantiedei* ΕἸ ΧΑ," "91. 1n 
Mariam qua munitam servavit vulva^n suat x«- 


sufftayimus de spiritu ποδί) δ, Seuws). Et 
$uimus eum et filium ejus. A dt Vn Ne dou 
seculis, Idem repetitur sut. LRNY, A3. 


ἃ 


107 


NICET/E CHONIATAE 


c 


sum. At enim homines transgressores dixerunt me À "Duos μοι, Κύριε * σὺ οἶδας ὅτι οὐχ εἶπον, οὐδὲ Uxtpa- 


ita locutum, et me calumniati sunt, hique in er- 
rore versantur. Responditque, inquit, illi Deus : 
Scio te hunc sermonem non esse locutum. Alia- 
que multa monstrorum similia. risuque digna in 
eo libro scribens, hrec a Deo ad se demissa glo- 
riatur. 


J. Nobis vero rogantibus, Quodnam est testimo- 
nium date ipsi a Deo scripture ? vel quis proplie- 
ta hunc surreeturum prophetam priedixit? insu- 
perque dicentibus, Moysem in Sina rmnonte, uni- 
verso spectante populo, in nube, igne, tenebris 
procellaque apparente Deo, legem recepisse ; pro- 
phetasque omnes a Moyse et deinceps de Christi 


adventu vaticinatos, fore scilicet ut. Deus Deique B 


Filius incarnatus adveniret, crucifigeretur, more- 
retur atque resurgeret, eumque judicem esse vi- 
vorum ac mortuorum ; mox adhue nobis dicere 
pergentibus : Cur non ita propheta vester advenit, 
ut eeeteri de eo testati antea fiissent ? sed. nec 
omnibus vobis cernentibus, ut Moysi, populo 
cuncto spectante, et fumante monte legem Deus 
dedit, Mohamedi quoque vestram hanc scripturam 
contraditam, ut vos quoque fundamento aliquo 
niteremini ? Nobis, inquam, ita dicentibus Agareni 
respondent, quecumque vult, Deum facere. ἢθ- 
plicantibus nobis: Equidem id probe scimus, 
quarimus tamen quomodo scriptura ad prophe- 
tam vestrum venerit? respondent, eo dormiente 


scripturam desuper ei traditam. Atqui hoc ridicu- C 


lum est, respondemus ; et quia dormiens scriptu- 
ram recepit, neque ejus rei sensum habuit, popula- 
rein eoproverbium completum fuit. Cumque denuo 
ab iis sciscitamur, Cur Mohamede vobis mandante 
in haoc vestra scriptura, nequid faciatis aut admitta- 
tis absque testibus, cur, inquam, non ei dixistis : At 
tu prior testibus approba te esse prophetam, et a 
Deo venire ὃ et quenam scriptura de te testetur ? 
tunc pudore suffusi silent. Nos autem jure merito- 
que illis dicimus : Quoniam uxorem ducere haud 
licet absque testibus, neque mercari, neque eme- 
re, et ne asinum quidem aut predium sine testibus 
adquiritis ; sed uxores, et predia, et asinos, et re- 
liqua, presentibus testibus mancipi habetis, male 


φανῶ εἶναι δοῦλος σου * ἀλλ᾽ ot ἄνθρωποι οἱ παοαθδάται 
ἔγραψαν ὅτι εἶπον τὸν λόγον τοῦτον, x«l ἐψεύσαντο χατ' 
ἑμοῦ, xal εἰσι πεπλανημένοι, Καὶ ἀπεχρίθῃ, φησὶν, αὐτῶ 
ὁ Θεός * Οἶδα ὅτι σὺ οὐκ (A) ἔλεγες τὸν λόγον τοῦτον. 
Καὶ ἄλλα πολλὰ τερατολογῶν ἐν τῇ τοιαύτῃ συγγραφῇ 
γέλωτος ἄξια, ταῦτα παρὰ τοῦ Θεοῦ ἐπ᾽ αὐτὸν χατενε- 
χϑθῆναι φονάττεται. 

"γ΄. Ἡμῶν δὲ λεγόντων, Καὶ τίς ἐστιν ὁ μαρτυρῶν 
ὅτι αὐτῷ γραφὴν δέδωχεν ὁ Θεός ; ἢ τίς τῶν προ- 
φητῶν προεῖπεν ὅτι τοιοῦτος ἀνίσταται προφήτας ; χαὶ 
τούτοις αὖθις ἐπιφεούντων ὅτι ὁ Μωῦσῆς χατὰ τὸ 
Σινᾶ ὅοος ἐπ᾽ ὄψει παντὸς τοῦ λαοὺ ἐν νεφέλῃ xal 
πυοὶ χαὶ γνόφῳ xat θυέλλῃ φανέντος τοῦ Θεοῦ ἐδέ- 
ja-o τὸν νόμον, χαὶ ὅτι πάντες οἱ προφῆται ἀπὸ 
λιωυσέως x«i χαθεξῆῇς ἀρξάμενοι μερὶ τῆς τοῦ Χρι- 
στοῦ παρουσίας προηγόρευσαν ὡς Θεὸς ὧν χαὶ Θεοῦ 
Υιὸς σαοχούμενος ἥξει, χαὶ σταυρωθήσεται χαὶ θα- 
νατωθήσεται xai ἀναστήσεται, καὶ ὅτι χριτὴς οὗτος 
ξώντων x«i νεχρῶν ἐστιν * εἴτα προστιθέντων ὅτι 
Πῶς οὐχ οὕτως ἦλθεν ὁ προφήτης ὑμῶν, ἄλλων μαο- 
τυρούντων περὶ αὐτοῦ ; ἀλλ' οὐδὲ πάντων ὑμῶν ὁρών 
τῶν ὁ Θεὸς, ὡς τῷ Movcts βλέποντος παντὸς τοῦ 
λαοὺ καὶ χαπνιξομένον τοῦ ὄρους δέδωχε τὸν νόμον, 
χαχείνῳ τὴν γραφὴν ἥν φατε παρέσχεν, ἵνα xd 
ὑμεῖς τὸ βέδαιον ἔχητε ; ἀποχρίνονται ὅτι ὁ Θεὸς 
ὅσα θέλει ποιεῖ. Δεγόντων δὲ ἡμῶν ὅτι Τοῦτο χαὶ 
ἡμεῖς οἴδαμεν, ἀποχρίνονται ὅτι ἐν ὅσῳ ἔχοιμᾶϊν, 
χατέθη $ γραφὴ ἐπάνω αὐτοῦ - x«i Τὸ γελοιῶϑις, 
λέγομεν ἡμεῖς πρὸς αὐτοὺς, ὅτι, ἐπειδὴ χοιμώμενος 
ἐδέξατο τὴν γραφὴν, χαὶ οὐχ ἤσθετο τῷς ἐνεργείας, 
εἰς αὐτὸν ἐπληρώθη τὸ τῆς δημώδους παβφιμίας. 
Πάλιν ἡμῶν ἐρωτώντων, ΙΙῶς αὐτοῦ ἐντειλαμένου 
ὑμῖν ἐν τῇ γραφῇ ὑμῶν μηδὲν ποιεῖν ὃ δέχεσθαι ἄνευ 
μαρτύρων, οὐκ εἴπατε αὐτῷ ὅτι Πρῶτος αὐτὸς &mé- 
δειξον διὰ μαρτύρων ὡς προφήτης εἶ, καὶ ἀπὸ Θεοῦ 
ἐξῆλθες, χαὶ ποία γραψὴ μαρτυρεῖ περὶ σοῦ , σιὼ- 
πῶσιν αἰδούμενοι. Πρὸς οὖς εὐλόγως quuxs, ᾿Ἐπειδ 
γυναῖχα γῆμαι οὐκ ἔξεστιν ἄνευ μαρτύρων, οὐδὲ 
ἀγοράζειν, οὐδὲ χρᾶσθαι, οὔτε δὲ ὑμεῖς αὐτοὶ χατα- 
δέχεσθε ὄνον ἣ χτῆμα ἀμάρτυρον ὄντα, ἀλλὰ καὶ 
γυναῖχας χαὶ χτήματα x«i ὄνους x«i τὰ λοιπὰ διὰ 
μαρτύρων χτᾶσθε͵ χαχῶς ἄρα ἀόνην τὴν πίστιν καὶ 
τὴν γραφὴν ἀμάρτυρον ἔχετε - ὁ γὰρ ταύτην ὑμὴν 
παραδοὺς οὐδαμόθεν ἔχει τὸ βέδαιον - οὐδὲ τις προ- 


profecto solam fidem atque scripturam intestatam Ὁ μάρτυς αὐτοῦ γνωρέζεται, ἀλλὰ χοιμώμενος ἐδέξατο 


tenetis: nam qui hanc vobis tradidit, nusquam 
habet firmitatem : neque ullus testis precessit, 
sed librum dormiens Mohamedes recepit. 

&. Appellant vero nos associantes, quia Deo, ut 
aiunt, socium adjungimus, dum Christum dici- 
mus Dei Filium ac Deum. Quibus respondemus, id 
scilicet a Scriptura sacra prophetisque traditum : 
vosque ipsi, ut certe affirmatis, prophetarum 
auctoritatem admittitis. Si ergo prave dicimus 
Christum Dei Filium, prave utique illi docuerunt 


ταύτην. 


δ΄, Καλοῦσι δὲ ἐμᾶς ἑταιριαστὰς, ὅτι, φασὶν, iru 
ρὸν τῷ Θεῷ παρεισάγομεν, λέγοντες εἶναι τὸν 
στὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ χαὶ Θεόν. Πρὸς οὖς qoas», 
Τοῦτο ἡ ραφὴ xoi οἱ προφῆται παραδεδώκασω " 
ὑμεῖς δὲ, ὡς διισχυρίξεσθε, τοὺς προφήτας δέχεσθε, 
Ei οὖν χαχῶς λέγομεν τὸν Χριστὸν Υἱὸν Θεοῦ, χαχῶς 
ἄρα ἐκεῖνοι ἐδίδαξαν xoi παρέδωχαν ἡμῖν. Καί τοὺς 


(4) Ita Choniate codex denuo a me inspectus. At inSpicil. et retro p. 349, n. 4, mendose fuerat omis- 


sa particula negativa οὐκ. 


, 





THESAURI LIB. XX 


tolelca SALAM AEDMAT στα τ στον ποσοῖς Ive any 


Sul «.: ue ΡΝ rs tun oT Rs 


facet: 


N- Ei-hC E DE . φ΄Ὗ 


110 


τῶν φασιν, ὅτι Ὑμεῖς οἱ Χριστιανοὶ τοὺς mpo- À id, nobisque tradiderunt. Nonnulli etiam illorum 


ἀχληγορήσαντες τὰ τοιαῦτα προτεθείχατε " 
'z, ὅτι Οἱ Ἑδραῖοι μισοῦντες ὑμᾶς ἐπλάνησαν, 
τὸ τῶν προφητῶν γράψαντες, ἵνα καὶ ἡμεῖς 
μεθα. Πάλιν δὲ φαμὲν πρὸς αὐτούς Ὑμεῖς, 
ἐς ὅτι ὁ Χριστὸς Λόγος ἐστὶ τοῦ Θεοῦ χαὶ 
x αὐτοῦ, πῶς λοιδορεῖτε ἡμᾶς ὡς ἑταιριαστάς ; 
ὃ Δόγος xoi τὸ πνεῦμα ἀχώριστώ ἔστι τοῦ ἐν 
uxt» εἰ οὖν ἐπὶ τῷ Oto ἐστιν ὁ Δόγος αὐτοῦ, 
ὅτε xal Θεὸς ἐστιν - εἰ δὲ ἐχτὸς τοῦ Θεοῦ ὁ Λὸ- 
αϑ᾽ ὑμᾶς, ὁ Θεὸς xai ἄπνους" οὐχοῦν ψεύγον- 
αιριάξειν τὸν Θεὸν, ἐχοψατε αὐτὸν. Κρεῖσσον 
ὑμᾶς λέγειν ὅτι ἑταῖρον ἔχει, ὦ χόπτειν αὐτὸν, 
| λέθον à ξύλον τι τῶν ἀναισθήτων παοεισά- 
Ὥστε ὑμεῖς μὲν ἡμᾶς ψευδηγοροῦντες ἐται- 
cg χαλεῖτε- ἡμεῖς δὲ ἀληθεύομεν χόπτας 
γορεύοντες τοῦ Θεοῦ. 


ὑμᾶς 


Διαθάλλουσιν ἡμᾶς εἰδωλολάτρας προσχυνοῦν- 
,» σταυρὸν xai τὴν εἰχόνα τοῦ Χριστοῦ χαὶ τῶν 
, ἃ ἐχεῖνοι βδελύττονται " χαί φαμεν πρὸς αὖὐ- 
Πῶς ὑμεῖς λίθῳ προστρίδεσθε χατὰ τὸν Γαδα. 
μῶν, x«i φιλεῖτε τὸν λίθον τοῦτον ἄσμίνοι ; 
vig μὲν αὐτῶν φασιν ὅτι ἐπάνω τούτου ᾿Αδραὰα 
σίασε τῇ "Ayao . ἄλλοι δὲ, ὅτι αὐτοῦ προσέδησε 
εάμηλον μέλλων θύειν τὸν ᾿Ισαάχ. Καὶ πρὸς 
ς ἀποχρινόμεθα" Tác Γραφῆς λεγούσης ὅτι 
ἂν ἀλσῶδες, χαὶ ξύλα ἀφ’ ὧν εἰς τὴν ὁλοχάρ- 
ν σχίσας ᾿Αὔραὰμ ἐπέθηχε τῷ Ἰσαὰκ, καὶ ὅτι 
τῶν παίδων τὴν ὄνον χατέλιπε, πόθεν ὑμῖν τὸ 
'$ οὔτε γὰρ éxsi ξύλα δρυμώδη χεῖνται, οὔτε 
διοδεύουσιν * αἰδοῦνται οὖν. Ὅμως φασὶν εἶναι 
(0o» τοῦ 'AGpaxu, χαὶ ἐπ᾽ αὐτοῦ συνουσιάώσαι 
t, χαὶ ὅτε τὴν χάμηλον αὐτοῦ προσέδησεν. 
οὐχ αἰδεῖσθε, ἀλλ᾽ ἡμᾶς εὐθύνετε ὅτι τὸν σταυ- 
ὦ Χριστοῦ προσχυνοῦμεν xai τὴν εἰχόνα, δι᾿ ὧν 
νῶν ἰσχὺς καὶ διχδάλου χαταλύεται πλάνη ; 
ς δὲ ὅν φασι λίθον, χεφαλὴ τῆς ᾿Αφροδίτης ἐστὶν 
σεχύνουν, ἣν δὴ Χαμὰρ προσηγόοτυον * ὑφ᾽ οὗ 
ppt νῦν ἐν γλυφίδος ἀποσχίασμα ταύτης τοῖς 
ὥς χατανοοῦσι φαίνεται. 


Οὗτος τοίνυν ὁ Μωχμεδ πολλὰς, ὡς εἴρηται, 


(ag συντάξας, ἐχάστῃ τούτων προσηγορίας D 


κεν (5), οἷον ἡ γραφὴ τῆς γυναικὸς, Ἕν ταύτῃ 
| λεγομένῃ ραφῇ τῆς γυναιχὸς τέσσαρας γυ- 
ς προγανῶς λαμθάνειν νομοθετεῖ, χαὶ παλλα- 
ἐάν τις δύνηται, χιλίας, ἢ ὅσας ἢ χεὶρ αὐτοῦ 
ὄχῃ, ὑποχειμένας ταῖς τέσσαρσι γυναιξίν" ἣν 
» βονληθῇ ἀπολύειν, χαὶ χομίξεσθαι ἄλλην ἣν ἂν 
, ἔχ τῆς τοιαύτης αἰτίας ἐνομοθέτησι. Σύμπο- 
; ἔσχε Ζεὶδ προσαγορευόμενον - οὗτος γυναῖχα 
m εἶχεν, ἧς αὐτὸς ἠράσθη" χαθημένων οὖν 
y φησὶ πρὸς αὐτὸν * Ζεὶδ, ὁ Θεὸς ἐνετείλατό pot 


Intellige Corani suras, quas singillatim re- 
i£ refutavitque in opere suo, a n. 26 ad 


aiunt : Vos quidem Christiani prophetas allegorice 
interpretando, hanc doctrinam intulistis. Alii di- 
cunt: Hebrei hostes vestri vos deceperunt, talia 
tanquam prophetica scribentes, ut nos quoque 
vobiscum decipiamur. Vicissim illis nos dicimus : 
Quum vos Christum Verbum Dei spiritumque ejus 
dicatis, cur nobis conviciamini tanquam adsocian- 
tibus? Verbum quippe ac spiritus separarinequeunt 
ab eo cui naturaliter herent. Si ergo in Deo est 
Verbum ejus, Verbum quoque Deus est. Quod si 
extra Deum est, ut vos pulatis, Deus certe spiritu 
caret. [gitur dum adsociare Deum devitatis, ipsum 
mutilatis. Preestat autem socium et illi adtribuere, 
quam eundem imminuere, et ceu lapidem vel li- 
gnum aut aliud quodvis insensatum inducere. 
Mentimini itaque cum nos adsociantes vocatis : 
nos contra vere dicimus, cum vos Dei ctesores 
appellamus. 

5. Traducuntnos tanquam idololatras, quia cru- 
cem adoramus, Christique et sanctorum imagines, 
ἃ quibus ipsi abhorrent. Nos vero respondemus : 
Cur autem vos lapidi advolvimini in vestro Ga- 
batha, atque illum tam libenter osculamini ? At- 
que eorum alii dicunt, supra hune lapidem Abra- 
hamum cum Agare concubuisse: alii camelum ad 
hunc alligasse cum Isaacum esset immolaturus. 
Quibus respondemus: Quoniam Scriptura dicit 
montem illum fuisse nemorosum,scissisque lignis 
ad sacrificium Abrahamum illic imposuisse Isaa- 
cum, et commendatam pueris reliquisse asinam ; 
undenam iste vobis nuge ? neque enim vestro in 
loco sunt ligna silvestria, neque transitus asino- 
rum. Ad hec sane pudefiunt; pergunt tamen di- 
cere, lapi iem illum Abrahami esse, ibique cum 
femina rem habuisse, et camelum illic alligasse. 
Age vero vos non pudet, sed objurgatis nos qui 
Christi crucem atque imaginem veneramur, qui- 
bus demonum potentia diabolique fraus proster- 
nitur? Hic autem, quem dicunt, lapis caput est 
Veneris, quam colunt, quamque etiam Chamar 
appellant: ex quo lapide usque ad hunc diem 
plastico opere expressa adumbratio acute obser- 
vantibus cernitur. 

6. Hic igitur Mohamedes multa, uti dictum fuit, 
contumeliosa capitula consarcinans, horum sin- 
gulis titulos apposuit, veluti est capitulum 
de muliere. Porro in hoc quod diximus de 
muliere capitulo, quatuor uxores palam duci 
lege statuit, et concubinas si quis poterit etiam 
mille vel quotquot cujusque manus adquisiverit, 
quatuor uxoribus subditas : ex quibus siquam di- 
mittere voluerit, atque aliam ducere, hanc ob cau- 
sam legem tulit. Ministerii socium habebat Zei- 
dum quemdam nomine, cui cum pulchra uxor 
esset, Mohamedes in hujus amorem lapsus est 


82, Nicetas 


gamus (tom. C Y). 


Dyzantinus, δὰ quem YeceXores weXÀe- 


111 


NICET& CHONIAT/£ 


Sedentibus ergo illis, ait Mohamedes: Zeide, À ἵνα ἀπολύσῃς τὸν γυναῖχί σον, Ὁ δὲ ἀκῶνδε. xd 


Deus mandavit mihi, ut uxorem tuam dimittas. 
At ille protinus dimisit. Post paucos vero dies, 
rursus ait Mohamedes : Deus mandavit mihi, ut 
uxorem, quam tu dimisisti, mihi accipiam. Re- 
spondit ille : Legatus es, quicquid tibi mandavit 
Deus, confice. Tunc illa ducta Mohamedes, et 
moaechatus, hanc postea legem tulit: nempe ut quis- 
quis voluerit, uxorem suam dimittat. Quod si 
illa post repudium, ad virum reverti voluerit, 
ducat alius quispiam : neque enim ἃ priore viro 
recipi eam licet, nisi prius alteri nupserit. Quod 
si frater quispiam repudiet, ducat eam frater 
ilius si voluerit. In eodem autem capitulo heec 


μεθ᾽ ξυέοας τινάς φησιν" Ὃ Θεὸς ἐνετεξατὸ ps 
τὴν γυνγαῖχα ἣν σὺ ἀπῶνυσας λαβεῖν. Ὁ di ἔφη" 
᾿Απόστολος εἶ ποίησον ὅσα ὁ Θειὸς ἐνετεῶλατο, Eira 
λαβὼν x«i μοιχεύσας αὐτὴν, τοιοῦτον ἔθηχε véuor- 
Ὃ βουλόμενο; ἀπολυέτω τὴν γυναῖχα αὐτοῦ ο΄ ἐὰν 
δὲ μετὰ τὸ ἀπολυθῆναι, πρὸς αὐτὸν ἀναστρεύγ, vm- 
μείτω αὐτὸν ἕτερός τις " οὐ γὰρ ἔξεστι Ἰαδεῖν αὐτὴν, 
εἰ αὐ γαμηθῇ ὑφ᾽ ἑτέοον. Ἐὰν δὲ x«i ἀδφοὸς uxw- 
λύσῃ, γαμείτω αὐτὴν ὁ ἀδιλφὸς αὐτοῦ ὁ βουλόμενος * 
Ἕν αὐτῇ δὲ τῇ ἡραρῇ τοιαῦτα παραγγέλλει " "Ee- 
γασαι τὴν yá» ἣν ἔθηχέ σοι ὁ Osóg, xol φιλοκαλη» 
σον αὐτὴν, x«i τόδε ποίησον, χαὶ τοιῶσδε" ἕἵνᾳ εἰ 
πάντα λέγω, ὡς ἐχεῖνος͵ αἰσχροὶ, 


quoque suadet : operare terram quam tibi Deus dedit, et deliciare in ea, et hoc ac tali modo age, 


Nolo enim cetera turpia, ut ille, loqui. 


17. Rursus aliud capitulum inscribitur de camelo B 


Dei; in quodixit, exstitissea Deo camelum feminam 
que integrum ebibit flumen, transiitque inter 
duos montes,ne comprehenderetur. Populos vero, 
inquit, in loco erat, qui priore die aquam bibit, 
postera autem camelus: que aqua potata populum 
aluit, lac pro aqua praebens. Sed enim consur- 
gentes viri illi improbi, camelum occiderunt. Erat 
autem hujus pullus, parva camelus, quee matre 
interempta, ad Deum vocem extulit, qui illam ad 
se recepit. Nos itaque Agarenis dicimus: Unde- 
nam camelus illa ? Dicunt: A Deo. Pergimus di- 
cere : Num alterius cameli societate usa est ? 
Negant. Quomodo igitur, inquimus, peperit ? vi- 
demus enim hanc camelum vestram sino patre, 
sine matre,sine genealogia. Sed postquam peperit, 
male passa est, neque apparet quis ei vim intu- 
lJerit. At parva camela sublata fuit. Vester itaque 
propheta,cui Deus,ut dicitis, est locutus, cur nescivil 
ubinam parva camela pascatur ? et quinam lac 
ejus mulgentes nutriantur ? et an ipsa etiam, eque 
ac mater, malo aliquo casu intercepta perierit ? 
vel potius in paradisum vobis precurrens intro- 
ierit? exquo lactis lumen vobis manaturum nuga- 
mini. Tria quippe flumina in capitulo vestro, quod 
inscribitur de paradiso, fluere dicitis aqua, vino: 
et lacte. Si ergo extra paradisum est prrecursoria 
vestra camelus, ea quidem fame ac siti periit, vel 
ali lacte ejus fruuntur. Frustraque propheta 
vester gloriatur cum Deo colloqui, quandoquidem 


cameli mysterium non fuit ei revelatum. Quod si D 


forte in paradiso est, rursus aquam bibit, vosque 
aque penuria arescitis in medio deliciarum para- 
disi, οἱ aquam ex non transeunte cupilis potare; 
bibit enim totam camelus. Ergo merum bibentes 
vonas inflammabitis, ebrietati et sommo indulge- 
bitis : gravedine autem laborantes, rursusque post 
somnum crapulantes vino, paradisi voluptatum ob- 
liviscemini. Cur itaque propheta vester non ante 
cogitavit, ne quid hujusmodi in deliciarum para- 


e. Πάλιν ἄλλη γραφὴ ἡ τῆς χαυήλου τοῦ Θεοῦ, 
£y Ἢ λέγει ὁπι ἣν χάμηλος ᾿ἐχ Θιοῦ, x«i ἔπινεν ὅλον 
τὸν ποταμὸν, xci διέρχετο μιταξὺ δύο ὁρέων (δ) διὰ 
τὸ μὴ χωροεῖσθαι. Λαὸς δὲ, φησὶν, ἦν ἐν τῷ τόκῳ, 
χαὶ πὴν μίαν ἡμέραν αὐτὸς ἔπινε τὸ ὕδωρ " ἡ δὲ χά. 
μῆλος τῇ ἐξῆς " πίνονσα δὲ τὸ ὕδωρ, ἔτρεφεν αὐτοὺς, 
λα παρεχομένη ἀντὶ τοῦ ὕδατος, ᾿Ανέστησαν ei 
οἱ ἄνδρες ἐχεῖνοι πονηροὶ ὄντες, καὶ ἀπέχτειναν τὴν 
κάμηλον. Τῆς δὲ víwrux ὑπῆρχε μιχοὰ χάμηλος, 
ὅτις, φησὶ, τῆς μητρὸς ἀναιριθείσης ἐδόησε πρὸς 
τὸν Θεὸν " xxi ἔλαθεν αὐτὸν πρὸς ἑαντὸν. Πρὸς ek 
φαμεν - Πόθεν ἡ χἄωηλος ἐχείνη ; Καὶ λέγουσιν Wt 
ἐκ τοῦ Θεοῦ, Καὶ φαιῖν" Συνεδιδάσθη αὐτῇ dia 
χάμηλος ; Καὶ λέγουσιν, Οὔ. Πόθεν οὖν͵ gaul», ἐγέν- 
νησῖν ; ὁρῶμεν γὰρ ταύτην τὴν χάμηλον ὑμῶν ἀπο» 
τορα, ἀωμήτορα, ἀγενεαλόγητον, Ἰεννήσαφα δὲ, χαχὸν 
ἔπαθε, χαὶ οὐδὲ ὁ βιασάμενος φαίνεται. Ἢ δὲ μιχρὰ 
χάμηλος ἀνελήφθη, Ὃ οὖν προφέτης ὑμῶν, «, 
χαθὼς )έγετε, λησεν ὁ Θεὸς, διὰ τί περὶ τῆς μι- 
χρᾶς χαμήλου οὐχ ἔμαθε ποῦ βόσχεται, καὶ τένες τῷ 
γάλαχτι τρέφονται αὐτὴν ἀυνῶχγοντες ἢ καὶ αὐτὸ 
μήποτε τοῖς χαχοῖς ὡς ἢ μῆτχο περιτυχοῦσα ἀνῃ- 
ρέθη ; à ἐν τῷ πχοσδείσῳ πρόδρομος ὑμῶν εἰσῆλθεν ; 
&»' ἧς ὁ ποταμὸς ὑμῖν ἔσται τοῦ γάλαχτο ; ὃν λη- 
ρεῖτε " τρεῖς γὰρ ποταμοὶ ἐν τῇ γραφῇ ὑμῶν, τῇ 
περὶ τοῦ παραδείσου, φατὲ ῥίειν ὕδατος, οἵνον, χαὶ 
γάλαχτος, Ei ut» οὖν ἐχτός ἐστι τοῦ παραδείσου ἡ 
πρόδρομος ὑμῶν χάμηλος, ἐξηράνθη πείνῃ x«l δίψῃ, 
ἢ ἄλλοι τοῦ γάλαχτος αὐτοῦ ἀπολαύουσι. Καὶ μάτην 
ὁ ποορήτης ὑμῶν φρυάττεται ὡς ὁμιλήσας Θεῷ - οὐ 
γὰο τὸ μνστήριον αὐτῷ ἀπεχαλύφθη τῆς καμήλου. 
Εὶ δὲ ἐν τῷ παραδείσῳ ἐστὶ, πάλιν πίνει τὸ ὕδωρ' 
καὶ ὑμεῖς ἀνυδρία ξηραίνεσθε ἐν μέσῳ τῆς τρυφᾷς 
τοῦ παραδείσον, xci ὕδωρ ix τοῦ μὴ παροδεύοντες 
ἐπιθυμήσετε ποτοῦν " ἀπέπιε γὰρ ὅλον ἢ A^dumMq 
ἄκρατον οὖν πίνοντες, μέλετε ἐχχαίεσθαι χαὶ μέθαις 
παραπέμπεσθαι, x«i χαθεύδειν - καρηθαροῦντες δὶ 
x«t μεθ᾽ ὕπνον χεχραιπαληλότες εξ οἴνον, τῶν ἡϑέων 
τοῦ παραδείσον ἐπιλανθάνεσθε. Πῶς οὖν ὁ προφήτης 
ὑμῶν οὐχ ἐνινοήθῃ ταῦτα, μήποτέ τι συμδᾷ ἐν τῷ 


(6) Male itaque Barth. Edessenus in opusculo contra Mobamedem alibi ἃ nobis eitato eit p. 445 : 


Μέσον δύο ὡρῶν, spatio circiter duarum horarum. 


"NE ur - c—-, 





THESAURI LIB. XX. 114 


βείσῳ τῆς rpupic; οὐδὲ περὶ τῆς xaui)os πε- À diso accideret ? neque de camelo sollicitus fuit, 
ut», ὅπως νῦν διάγει ; ἀλλ’ οὐδὲ ὑμεῖς 5ow:íà- ubinam degat? nec vos denique eum interrogastis, 

αὐτὸν, ὡς ὑμῖν περὶ τῶν τριῶν διηγόρευσεν αἱ aliquid de trium fluminum fabula vobis nar- 
γπολούμενος ποταμῶν ; ᾿Αλλ᾽ ἡμεῖς σαφῶς τὴν  raret? Ceteroqui nos sineulla ambage praeclaram 
αστὴν ὑμῶν χάμηλον si; πόας δον, ὅπου x«i hanc camelum vestram ad inferni herbas, ubi vos 

μῶλιτε διάγειν, ὡς xrxvédt, προδραμοῦσαν — quoque incoletis, preecurrisse vobis nuntiamus. 
érayq4020pt0n. ᾿Ἐχεῖσε δὲ σχότος ἐστὶν ἐξώ- Ibi vero tenebre exteriores, prena incessabilis, 
, δαὶ χόλασις ἀτελεύτητος, πῦρ χοῦν, σχώληξ gnis stridens, vermis vigil, deemonesque tartarei. 
tq410;, xai τάροταϑοι δαίμονες. 

'Evavrà δὲ E ἡραφῇ τῇ περὶ τοῦ παοαδείσου λέ- 8. In eodem de paradiso capitulo ait Mohame- 
Μωάμεδ ἑαυτὸν εἶναι χλειδοῦχον τοῦ παραδείσου, — des se esse paradisi ostiarium, ibique fore Moysem 
 παραστέσεται Μωῦσᾷς σὺν τοῖς Ἰσραηλίταις. cum Israelitis : legis autem transgressores sup- 
i$ παραῆάται τοῦ νόμου τῇ χολάσει τοῦ πυρὸς  plicio ignis traditum iri. Christianos pariter, ceu 
ἐφόνται * οἱ dt Χοιστιανοὶ, ὡς τὸν Χοιστὸν Υἱὸν — qui Christum Dei Filium Deumque appellaverint, 

xai Θεὸν ἀποκαλέσαντες, x«i σισχρχωμένον, et incarnatum crucifixumque affirmaverint (ipse 
ἰσταυρωμένον αὐτὸν δογματίσαντες (φεσὶ y&o p enim ait ἃ Judeis umbram tantum illius cruci- 

σχιὰ αὐτοῦ ἐσταυρώθη ὑπὸ τῶν Ιουδαίων), τῇίῪῃ fixam), gehenne ignem experturos. Deinde ait se 
νρὸς γεξννῃ παραδοθέσονται. Εἶτα ἑαυτὸν φησιν 8ἃ Deo vocatum, atque ut apprime religiosum, et 
MoU χεχλᾷξσθαι, x«i ὡς μάλα θεοσεβᾷ χαὶ παντὶ universe genti sue religionis factum auctorem, 
ἡτῶν ἔθνει αἴτιον θεοσεβείας ὑπάρξαντα ἐπαι- laude ornatum ; et eapropter paradisi factum 

&, χαὶ τούτου χάριν χλειδοῦχον y0nuacicaw* — Osliarium, missumque ad aperiendum ; et illuc 
ἰπεστάλθαι τοῦ ἀνοῖξαι, x«i συνεισελεύσεσθαι — secum ingressuros absque obice et sine ulla con- 
ἀντιῤῥήτως λόγου χωρὶς x«i διαχοίσιως £&do- — tradictione aut judicio homines sepluaginta mille. 
τα χιλιάδα:. Καὶ τοὺς λοιποὺς χοιθήσετθαι De reliquis judicatum iri ait; et justos quidem 
M, xxt τοὺς μὲν διχαίους ἀναμφιδόλως τῆ; τρυ- — sine dubio deliciis potituros ; eos autem qui in- 
ἀπολαῦσαι, τοὺς δὲ εὑρισχοωαένους ἁμαρτωλοὺς  Venli fuerint peccatores, libellos gestaturos collo 
κια φορέσαι ἐν τοῖς τραχήλοις διδεμένα, xci — üppensos ; nihilominus paradisum ingressuros, et 
ὃν παράδεισον εἰσελθεῖν, xal τούτους ἐπονομά- — Deilibertos ae Moliamedis vocatum iri. Mulieres 
t ἀπελενθέρους τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ Μωάμιδ - ck, quoque cum illis futuras sine menstruis, eisdeni 
γαῖχας συνεῖναι μὲν αὐτοῖς ἀπαθῶς, xai θερα- — ministraturas, et capillos eis ornaturas, Sed etiam 
αὐτοὺς, x«l φιλοχαλεῖν αὐτῶν τὰς χόμας, Kai c Samaritauos paradisum dicit ingressuros, uon ad 
Σαμαρείτας fu εἰσέρχεσθαι ἐν τῷ παραδείσῳ — fruendum, sed ad illorum stercora paradiso expor- 
ὃς τὸ ἀπολαῦσαι, ἀλλ' ἵνα τὰ ἐχφόρια xai r$» — tanda, ne forte paradisus fueteat. Uniumqueinque 
' αὐτῶν τοῦ παραδείσου ἐχδζλλωσιν, ὅπως X» vero, prout in hae vita dives fueri*, aut pauper, 
οξέσειεν ὁ παράδεισο; * ἔχαστον δὲ ὡς ἂν ἐνταῦ- — ita illic futurum. Postremo Judaeos atque Christia- 
ὥσειεν εἶτε ἐν πλούτῳ, εἴτε ἐν πενία, οὕτω x«i — nos ait fore tanquam ligna igni deputata, qui in 
ἡ διάγειν. Τοὺς δι᾽ ἰουϑαίους καὶ τοὺς Χριστιανοὺς — illum projicientur. 
ξύλα πυρὸς γενομένους βληθήσεσθαι εἰς «316. 

Παλεν ἄλλη "pai ἢ περὶ τῆς τραπέζης, ὅτι 9. Rursus aliud capitulum de mensa inscribitur ; 
το ὁ Χριστὸς τράπεζαν παρὰ τοῦ Θεοῦ μετὰτὸ quia neinpe postulaverit Christus a Deo mensam, 
»0pZGUL αὐτὸν, ὅτι οὐχ εἶπεν ἑαυτὸν υἱὸν postquam ei persuaserat, se filii Dei nomen non 

x«i παρέσχεν αὐτῷ εἰπὼν οὕτως - Δέδωχά cot — usurpasse. Hanc illi Deus pr:ebuit dicens : Dedi 
xw ἄφθαρτον, ἵνα εὐφραίνῃ. Καὶ πάλιν ἄλλῃ tibi mensam perpetuam, ut ca fruaris. Adhuc aliud 

& Tipi τοῦ Deidíeu, ἐν ᾧ λέγει τινὰ ῥήματα — Capitulum est de bucula, in quo verba quada 
€ ἄξικ, ἃ διὰ τὸ πλῆθος παραδραμεῖν οἴομαι — dicit risu digna, quie, ne sim prolixus, omittenda. 
Πεοιτέανεσθαι δὲ αὐτοὺς νομοθετήσας, xai p judico. Cumque suis circumcisionis legem statue- 
σαθθατίξειν, μήτε βαπτίξισθαι προστάξας" — rit, neque sabbatum neque baptismum imperavit. 
ἂν μὲν τῷ νόμῳ ἀπηγορευμένων ἐσθίειν, τῶᾶὦὨἩΤ ltem vetilis a lege vetere partim vesci, partim 
ἔχεσθαι παραδοὺς, οἰνοποσίαν παντελῶς ἀπὴη- abstinere docens, vini potu prorsus interdixit iun 
M» ὁ πλάνος οὔτος, Πρὸς τούτοις παντὸς &yx-  postor hic. Insuper dogma sanxit boni omnis ac 
ἃ πονχροῦ αἴτιον ὑπάρχειν τὸν Θεὸν ἐδογμά- — mali causam Deum esse ; et quidquid ex hostis 
d πᾶν ὁ ὅπερ ἐπέλθῃ ἐξ ἐπηρεάσεως τοῦ πονὴ- maligni dolo nobis accidit, id a Deo esse prodi. 
κντίου, ix Θεοῦ εἶναι ἑτερατεύετο - καὶ τοὺς — giosa impietate dicit. Et si oculis occurrant Jatro- 

x«t ψαρμαχοὺς xai ὅσους ἄν ἐπ’ ἀπηγορεν. nes, venefici, et quilibet vetitorum facinorlii 

πράγμασιν ἁλόντας xal ἀναιρουμένους ἴδοι rei, atque ob ea interempti, ita, inquit, Deug 

"6, xao, ἔγραψεν ὁ Θεὸς γενέσθαι͵ χαὶ o2- scripserat, et sic eos mori voluit ; quo « di to dfpr- 
θανεῖν ηὐουλήθη, τύχην διορισάμενος εἶναι — tune numen ac fatum constituit ; : efe δὰ Wet- 
ἱπρμένην, xai Glove πλείστονς λήρους * οἷς ras plurimas ; quibus infelices - ἐν μόσυνα AE ΟΝ 
ϑληθέντες οἱ ἄθλιοι τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν ὡς δδίοΓΩΐδ gaudiis ut blaspherm) ir τω 





ΑΝ "wt v^ ER weed 


415 


NICET.E CHONIATAE 


tur. Orta est autem hec Ismaelitarum heresis À ἀσεβεῖς x«l βλάσφεημοι «παλλοτριοῦνται. "Ávtpóm di 


Heraclii imperantis etate, ad quem ab orbe con- 
dilo anni fluxerunt VI M CXLV. 


10. Ut autem preedictis adjiciamus, quod nihil 
veri Mohamedes dicat, age hec recitemus ex ejus- 
dem libro excerpta. Christi mentionem faciens 
alque Evangelii, ait veluti ex persona Dei : Misi- 
mus postremum prophetarum omnium Jesum Ma- 
rie filium, ut que ante eum fuerant, rata faceret, 
atque ad eum demisimus Evangelium, in quo est 
directio ac justitia, secundum virtutem prece- 
dentis ei legis. Atqui si hec omnia Jesu ejusque 
Evangelio concessa fuerunt, quid tibi reliquum fe- 
cisti, o Mohamede, quod hominibus conferres ἢ 


Nihil aliud prorsus quam errorem, et verorum B 


dogmatum perversionem. Rursus tanquam ex Dei 
persona ait: Cum regionem aliquam pessumdare 
voluimus, incolis ejus mandavimus, ut ibi luxu- 
riose agerent : atque ita justa evasit sententia de 
illorum perditione, et de illato illis decreto : 
damnisqueeosdamnificavimus inultosque pessum 
dedimus. Atqui non luxurie, inquam, neque ho- 
ininum exitio gaudet Deus, sed is potius qui luxu- 
riari mandat diabolus. 

11. Solem ac lunam equitare dicit, ignorans 
miser lieeo utpote inanimata haud posse equitare. 
Quomodo item equi, caruncula corruptibili induti, 
currus ignei vicem prestare poterunt ? Etenim 
illi Helie ignei equi, haud tales natura erant, sed 


ἢ τοιαύτη τῶν ᾿Ισμαηλιτῶν αἵρεσις iml τῶν χρόνων 
Ἡραχλείον τοῦ βασδέως, ὡς εἶναι μέχοις αὐτοῦ 
ἀπὸ χτίσεως χόσμου ἔτη cous (2). 

(. Ἵνα δὲ προσθῶμεν τοῖς εἰρημένοες τὸ χατὰ 
μηδὲν τὸν Μωάμεδ ἀληθὲς λέγειν, εἰρήσεταε καὶ 
ταῦτα ἐχ τῆς αὐτοῦ βίθλον παοεχθλᾳηθέντα, ᾿Ἐπι- 
μνησθεὶς τοῦ Χριστοῦ xai τοῦ Εὐαγγελίου, quac ὡς 
ἐχ προσώπου Θιοῦ ᾿ ᾿Απεστείλαμεν ἀχόλουθον τῶν 
προφητῶν πάντων Ἰησοῦν, τὸν vio» Μαρίας, sig τὸ 
ἀγαθοποιῆσαι τὰ πρὸ αὐτοῦ, χαταγαγόντες πρὸς 
αὐτὸν τὸ Εὐαγγέλιον, ἐν ᾧ ἐστιν ὁδήγησις, φησὶ, καὶ 
διχαιοσύνη χατὰ τὸν δύναμιν τοῦ πρὸ αὐτοῦ νόμον. 
Ei γοῦν ταῦτα πάντα τῶ Ἰησοῦ καὶ τῷ Εὐαγγελίῳ 
αὐτοῦ δέδοται, σοὶ τέ λῶοιπας, ὦ Μωάμεδ', συνεισε- 
νεγχεῖν τοῖς ἀνθρώποις ; Οὐδὲν ἕτερον πάντως ὃ 
πλάνην, χαὶ τῶν ἀληθῶν δογμάτων διαφθοράν. IIelo 
λέγει ὡς ix προσώπου τοῦ Oto): Ὅταν ζθέἕλομιν 
ἀπολέσαι χωοίον, ἐχελεύομεν τοῖς ἑστῶσιν ἐν αὐτῷ, 
x«i ἡσώτευον ὦ; αὐτῷ * χαὶ ἐδιχαιοῦτο ἐπάνω αὐτῶν 
ὁ λόγος ὁ τῆς ἀπωλείας αὐτῶν, χαὶ τῆς χατ᾽ αὐτῶν 
ἀποφάσεως " χαὶ ἐδαμάσαμεν αὐτοὺς δαμάσεσι, καὶ 
πολλοὺς ἀπωλέσαμεν. Οὐχ ἀσωτίαις χαὶ ὀλέθροις 
ἀνθρώπων χαίρει Θεὸς, ἀλλ᾽ ὁ χελεύων ἀσωτεύεν 
διαδολος. 

ux, Τὸν ἥλιον xci 
φησιν " οὐχ εἰδὼς ὁ 


τὴν σελήνην ἐφ᾽ ἵππους d 
ἄθλιος ὡς ἄψνχα ταῦτα ὅδιτᾶ, 
ἱππεύειν οὐ δύναται, Πῶς δὲ χαὶ ἵπποι, σαρχίον 
φθαρτὸν περιχείμενοι, ὄχημα πυρὸς εἶναι Umesrd- 
σονται ; Oi δὲ xarà τὸν λίαν ἔαπνροι ἕκποι οὐ 


equorum tantummodo speciem pre se ferebant. ( φύσιν. ἀλλὰ σχῆμα μόνον ἵππων πέῤιδκειντο, "Ex 


Ex hirudine genitum dicit hominem. Animalibus 
omnibus vesci hortatur, preterquam sue. Come- 
dite, inquit, ex iis que in terra sunt: etenim 
munda sunt ac bona, nec Satane vestigia sequa- 
mini ; Satanam scilicet appellans Deum, qui 
munda etimmunda designavit. Jam si Satanas est, 
o delire, qui veterem legem tulit, cur eum alibi 
Deum nominas ? De jejunio legem scribens ait : 
Sufficit vobis nox jejunii ad uxorum vestrarum co- 
pulam : hee quippe sunt vobis operimentum, No- 
verat enim Deus, vos animas vestras fraudaturos in 
jejunio, fuitque vobis indulgens : misceamini illis 
ad solatium, et comedite vespere ac bibite, donec 
quod in nocte nigrum est, interdiu album appa- 


τῆς βδῶλας φησὶ γενέσθαι τὸν ἄνθρωπον (8)* καὶ 
πάντα τὰ ξῶα βιθδρώσχειν ποοτρέπεται, wn)» τοῦ 
χοίρου * Φάγιτε γὰρ, φησὶν, ix τῶν ὄντων ἦν τῇ γῇ, 
χαθϑαρὰ γὰο x«i χαλὰ, xai p ἐξακολουθειτε τοῖς 
ἴχνεσι τοῦ Σατανᾶ" Σατανᾶν τὸν Θεὸν ἀποκαλῶν, 
τὸν τὰ μὲν καθαρὰ, τὰ δὲ ἀκάθαρτα προσηγορευχότα. 
Καί εἰ Σατανᾶς, ὦ λῆρε, ὁ τὸν παλαιὰν νόμον θέμε. 
γος, πὼς ἐν ἄλλοις Θεὸν αὐτὸν ὀνομάξεις ; Περί νῃ- 
στείας νομοθετῶν οὕτω φησίν * Ἔξιστιν ὑμῖν ἢ γὺξ 
τῆς νηστείας εἰς μίξιν τῶν γνναιχῶν ὑμῶν - αὗται 
γὰρ ὑμῶν εἰσι σχεπάσωατα " ἔγνω γὰρ ὁ Θεὸς ὅτι 
παραθουλεύεσθε ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν ἐν νηστεία, καί 
Duce ὑμῖν γίνεται - μίχθητε αὐταῖς εἰς παράκλῃσσ, 
χαί φάγετε ἑσπέρας καί πίετε, ἕως τὸ τῆς νυκτὸς 


reat. Quodnam genus jejunii est, o impure ac μέλαν φανῇ λευκὸν διὰ τῆς ἡμέρας, Ποία vuersim, 


flagitiose, vel queenam Dei lex, tota nocte epulari 
et libidinari ? Tum de temperantia cum illis lo- 
quens, ait : Uxores vestre ager vester sunt: ingre- 
dimini in agrum vestrum cum volueritis, et ani- 
mabus vestris favete; id est omnem animarum 
vestrarum cupiditatem explete: atque ulamini 

xoribus vestris utrinque, Quid, oro, his verbis 
libidinosius et exsecrabilius ? 


m CE Do4 ε 4. L L] 
4 42. Asseclas suos ad bellum contra nos acuens 


«Ὁ. 1la 'eodex Choniatre. Reapse tamen hegiree 
imitiusiafuió;gnne :anundi 6122, Christi 621, Hera- 
clii imperantis undecimo. 


βδελυρὲ χαί ἀκάθαρτε͵ ἢ ποῖος νόμος Θεοῦ τὸ d 
ὅλης νυχτὸς ἐσθίειν xxi ὀσελγαίνειν; litol. gest 
σύνης αὐτοῖς διαλεγόμενος, φησίν" Αἱ γυναῖκ 
ὑμῶν» wt«róg ὑμῶν tigí)Urrs εἰς τοὺς νεατοὺς ὑμῶν 
ὅταν βούλεσθε, xai συνῶθετε ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν" 
τουτέστι, πᾶσαν ἐπιθυωίαν τῶν ψυχῶν ὑμῶν πλερώ- 
σατε" χαί χρήσασθε ταῖς γυναιξὶν ὑμῶν ἀμφοτέρω" 
θεν. Τί τῶν ῥημάτων τούτων ἀσε)λγέστερόν τε καὶ 
μιαρώτερον ; 

ιβ΄. Εἰς τὸν xa0' ἡμῶν πόλεμον ἐπεγείρων τοὺς 

(8) Reeole de his et aliis hujusmodi ques diota 


sunt vel emendata in nostris ad Bysanunum 
adnotationibus, 


— — Hán € 





THESAURI LIB, XX. 


αὐτοῦ, 
»tt αὐτοῖς. Οὐ ταῦτα δὲ μόνον φησὶν, ἀλλὰ 
t τῷ Θεῷ μισθαποδοσίαν χεῖσθαι τοῖς χατα- 
ἐν αὐτοὺς τοῖς τῶν Χριστιανῶν αἵμασιν. 


xi τὴν πέμπτην μοῖραν τῶν αἰχμαλώτων 
ἄλλων σκύλων ἀνατίθεσθαι τῷ Θεῷ ὑποτί- 
ἃ τῷ προφήτῃ Μωαμεδ, Παραινεῖ δὲ xoi 
σθαι τοῖς Χριστιανοῖς, εἰ τὴν τῶν Σαῤῥα- 
Ιρῃσχείαν ἐπανέλωνται" χαὶ εἰς ἀδελφοὺς 
ἀραδέχεσθαι, ἐχ τῆς ἄχρας ἀπηνείας τὸ 
ν τῆς ἀγάπης ἐπαναιρούμενος. Ἔστι δὲ τὸ 
" μηχάνημα ἐξόμνυσθαι τοὺς ἀφελεστέρους 
Χριστιανῶν ὄρχια, σαινομένονς τῷ περιόντι 
λφότητος. Παραινεῖ τοῖς ἰδίοις λέγων" Μὴ 
ἀντιλήπτορες Ιουδαίων χαὶ Χριστιανῶν * 
) ὑπερασπίζεται αὐτῶν ἐξ ὑμῶν, 
, ὑπάρχει. Καὶ πάλιν ταλανέξων Χριστια- 
Ἰουδαίους λέγει. Οὐαὶ ὑμῖν, oixsiot Γρα- 
Je) ἔσται ὑμῖν, ἕως ἂν ἱἐξαχολονθῆτε τῷ 
; τῷ Εὐαγγελίῳ. Καὶ χατὰ μὲν Χριστιανῶν 
θεγγόμενος, οὐδέν τι κχαινὸν διαπράττεται 
ἐιἰσῶν αὐτοῦς χατὰ χράτος * ᾿Ιονδαίους δὲ, ὧν 
τομὴν ἀσπάξεται, χαὶ πολλὰ τῶν ἐθέμων 
αραδίδωσι, xaÜ' ὄντινα λόγον ἐπεμδριμᾶται 


Ua; 


ἰᾶλιν ἑαντῶ χατασχενάζξων τὸ ἀξιόπιστον 
ὃν Θεὸν μαρτυροῦντα περὶ αὐτοῦ, xai ὁμνύ- 
«u λέγοντα" Μὰ τὸ ἄστρον τὸ δυόμενον, οὐχ 
! ὁ ἑταῖρος ὑμῶν, οὐδὲ ἡἠνόμησε, χαὶ oux 
) ἐχ θελήματος" ἀλλὰ χαὶ Ἰησοῦν, τὸν τῆς 
Υἱὸν, προφητεῦσαι περὶ 
στολός εἰμι τοῦ Θεοῦ πρὸς ὑμᾶς, ἀληθο- 
ἵμποοσθέν μὸν τὰ τοῦ νόμον, εὐαγγελιζὸ 


ὄστολον ἐρχόμενον μετ᾽ ἐμὲ, ὄνομα αὐτῷ 
Καὶ ποὺ τοῦτο προεφήτευσεν ὁ Χριστὸς, 


. ηραφῇ εἴρεχεν; Ἐν οὐδεμιᾷ πάντως " ὥστε 
o; x«i ἀπατεὼν ὁ. Μωάμεδ, μαρτυρίας 
οὸς ἑαυτὸν τοῦ Χριστοῦ, ἃς οὐδεὶς τῶν 
μὼν ἐπίσταται. Λέγουσιν οἱ Σαῤῥαχηνοὶ 
ι τὸ τὴν παρθένον τεχιῖν, χαὶ τὸ πλασθῆναι 
t ἀπὸ τοῦ χοός. Φαμὲν δὲ ἡμεῖς, ὡς ὁ Χρι- 
Ἰαοθένην “γεγέννηται, διὰ τὸ εἶναι Θεὸς χαι- 

ἐχ ταύτης πρόοδον - ὁ δὲ ᾽᾿λδὰω, πλάσμα 

γενόμενος, χαὶ μὴ ἐχ προγενεστέοας δια- 
| γένεσιν χων, ἐκ πηλοῦ διήρτισται" πολὺ 
Ὃν Θεοὺ γεννήσεως χαὶ ἀνθρώπον πλάσεως. 


ἰσὲν οἱ Σαῤῥαχηνοὶ ὡς ὁ Μωχμεδ ἐστὶν ὁ δη- 
Γ τῷ Δανιὴλ ἄνευ χειρὸς ἐξ ὅρους τιληθῇ- 
ἀχούουσι δὲ, 


ὡς Τίς μετουσία τῷ Δανιὴλ 
Μωάμεδ, ὥστε περὶ αὐτοῦ τὸν προφήτην 
ἔγειν, 
tv δὲ xoi εἰχόνα ὁ Mou: ἐπάταξε xai 
ὡς ὁ Χριστὸς τὴν πολυθεΐαν, ὃς xui ἐγέ- 
ος μέγα, 
γυσι, τί ὠφέλοιξν ἡμᾶς 0 Υιὸς 
Καὶ 
ἀπεχαλύφθη, 
| χόσμω παντί" 


χαχολογοῦντος ΜΙωσέα χαὶ τὸν vo- 


χαὶ ἐπλήοωσε πᾶταν τὴν γῆν; 
τοῦ Θεοὺ 
Τοιζδος 
χαὶ ἐπεηνώσθη, x«t ἐπι- 


ἡ δὲ τῆς Ἑλληνιχῆς ἀπα- 


φαμεν ἡμεῖς ὡς τὸ τῆς 


φυσὶ" Φονεύσατε αὐτοὺς ὅπου ἂν À dicit : 


» - 1. , 
αὐτὸν εἰπόντα * ς 


118 


Occidite illos, ubicunque iis occurreritis. 
Neque id solum dicit, sed etiam propositam esse 
a Deo mercedem his qui se Christianorum san- 
guine impiaverint. Quintam vero captivorum alia- 
rumque manubiarum partem Deo offerri constituit 
ac Mohamedi prophete. Hortatur etiam ut recon- 
cilientur Christianis, si Sarracenorum religionem 
susceperint, atque in fratrum loco habeant; a 
summa crudelitate ad eximiam charitatem trans- 
iens. Est autem hoc quoque artificium, ut simpli- 
ciores sacra Christianorum federa abjurent, fra- 
ternitatis prerogativa illecti. Cemteroqui suos 
monet, ne sint Judeorum et Chrístiaporum de- 
fensores. Quisquis enim, inquit, vestrum illos 
protegit, hic perinde ac unus illorum est. Deinde 


ὃ τοιοῦτος B Jud&os atque Christianos veluti deplorans ait : 


Vee vobis Scripturarum asseclis! nihil emolumenti 
vobis exstabit, quandiu legem sequemini aut 
Evangelium. Sane hec de Christianis clamitans, 
nihil novum agit, quia illos toto animo odit. Ju- 
deis autem, quorum circumcisionem retinet, et 
legalia multa observari precipit, cur per sermones 
singulos gravissime interminatur ? 


13. Item sibi fidem concilians, Deum inducit de 
ipso testantem, jurantemque ac dicentem : Per 
sidus occiduum, non erravit sodalis vester, neque 
a norma discessit, neque propria voluntate locutus 
est. Sed et Jesum Marie Filium de ipso vatici- 
nantem facit, atque dicentem : Ego sum Deilegatus 
ad vos, vera esse demonstrans que ante me exsti- 
terunt inlege, nuutians insuper legatum post me 
venturum, cui nomen Mohamedes. Atqui ubinam 
hoc Jesus vaticinatus est, vel quanam in Scriptura 
hoc dixit? Plane in nulla. Quamobrem falsidicus 
impostorque Mohamedes, qui Christi testimonia 
ad se trahit, que nemo Christianorum novit. 
Aiunt Sarraceni perinde esse virginem parere, ac 
Adamum formari de pulvere. Nos autem dicimus 
Christum de Virgine natum, quia utpote Deus in- 
solitum sibi confecit de illa progressum. At vero 
Adamus Dei factura, neque ex anteriore serie 
ortum trahens, de luto fuit conformatus. Multum 
itaque interest inter Dei nativitatem et hominis 


D formationem. 


1&. Dicunt Sarraceni, Mohamedem esse illum 
a Danieleostensum, absque manus opera ex monta 
divulsum lapidem. Sed a nobis audiunt: Quenam 
est participatio Danielis cum Mohamede, ita ut 
ille de hoc talia dicat, qui Moysi maledicit ac le- 
gi? Quamnam statuam Mohamedes percussit atque 
comminuit, sicuti polytheismum Christus, qui et 
in montem magnum excrevit, atque universam 
terram implevit? Adhuc rogant, quà noo vto- 
fuerit Dei Filius incarnatus Ὁ Nos. vero vesponáe- 
Inus, sic revelatum fuisse et cogniXoro eX ὃ. wo 


verso orbe creditum Troes raysenewm - 


419 NICETAE ΟΒΟΝΙΑΤΕ 190 
eihnicum vero polytheismi errorem sublaium, A τὰς πολυθεία ἀφάνισται, μαντεία, x«i φαρμαχεία, 


divinauonem ilem, et magiam, et diabolicas pre- 
stigias procul submo: as. Baptismus vero quo ado- 
piionem consequimur, οἱ redemptio, atque cha- 
rismajum d.ribitio eunctis credentibus patuerunt; 
ἃ sol's ortu usque ad occasum Evaugelium diffu- 
sym; medius macerio paries antiqui cum, Deo 
jnimictigs destruetus, reconeiliato nobis Deo per 
ejus Filii intercessionem ; regnum co'lorum paie- 
facium, aliaque multa data hominibus dona sunt, 
qu: sigillalim commemorare omillimus. 

15. Item niunt : Vel volens Christus crucifixus 
fuit, vel nolens: si volens, insontes sunt cruci- 
fixores ; si vero nolens, id ei ipfirmiiatem atque 
jmpoientiam 3mputat. Parro nos respondemus, et 


xat δαιμονιώδης peg qoin &x; ποδὼν Sero " νίοθε 
σίας ds βάπτισμα, χαὶ ἀπολύτρωσις, καί διανομαί 
rA did ^. πᾶσι τοῖς πιττεύσασιν “ἐξηπλώθησαν. 
ἀπὸ ἀνατολῶν ἡλίου μέχοι δυσμῶν διεδόθας τὸ Εὐαγ- 
“ἴλιον" τὸ τοῦ φραγμοῦ τῆς παλαιᾶς ἔχθρας Θιοῦ 
χαί ἀνθηύπων μεσότοιχῳ διαλέλυται, x&-a) λαγέν 
τος ἡμῖν 702 Θεοῦ τῇ ἰδίου Υἱαῦ μεσιτείᾳ᾽ καὶ ἢ τῶν 
οὐρανῶν βασι εία ἀνέωχται, χαί ἄλλα ἀγαθὰ τοῖς 
ἀνθρώποις χεχάρισται, ὧν ᾿χατὰ μέρος μυνεμονγεύειν 
παρέχαμευ. 
uw. Ἔτι φασίν ὡς θῶων ὁ Χριστὸς ἱστανρώθῃ, ὃ 

μὴ θῶων" xai ti μὲν θέλων, ἀνεύθυνοι οἱ σταυρώ- 
σαντες" εἰ δὲ μὴ θέλων, ἀσθένειαν αὐτῷ τοῦτο xai 
ἀδυναμίαν περιάπτει.͵ ᾿Αποχρινόμεθα οὖν ὅτι καί 


volentem , Chrisium crucifixum-.fuisse, et tamen Β θέλων ἐσταύρωται ὁ Χριστὸς, καί τῆς ἐσχάτης χατα- 


.exiremadamnationedignos esse crucifixores, Quod 
$pon.e 51 passus, ostendit ipse dum ante passio- 
nem ail; Po:es aiem habeo. deponendi -onimain 
meam, οἱ po'estalem abeo ilerum sumendi eam ; 
et uemo eam a me.tol.t, sed égo depono eam a me 
Apso!. Sed et siepenumero cum in eum manus 
jnjicere Judo: vellent; non tamen injecerunt, qu:a 
protinitum pessionis tempus nondum aderat. Pati 
&uem voluit ut mortem desh'uerei, viamque ad 
resurrectionem ex morluis mun;ret. Cur. autem 
rei sunt. cràc;lixores ? Qu'a eum legem ac pro- 
püelas legerent, qui tempus adventus cjus nun- 
[i2?b2nt, non solum nou agnoveruni ipsum esse 
qui ob cominunem saluiem venerat, sed et mul- 
torum beneüciorum auctorem in ci ucem sublotum C 
exstinxerunt. 


16. Item aunt : Si maledictus ect omnis qui pen- 
dei in ligro*, ,ublo:us eu:em in crucem Christus 
quoque [υ]», |o perite" moledictus est. Quomodo 
zülem a maledisto beaed:clio dabitur? Sed.au- 
diuni a nohis : quod Deus quem osset, factus est 
propter nos bomo, ei jufi  aiaies nosu as portavit, 
et languores perta**, et. mortem gustavit, ut nos 
mo;ti ec maledic'o sublrohoet. Nom sententia, 
Quo dia c«mdeiilis, morte moriemini? ; et, Male- 
dicla ter, a ia ope. ibus (uds *, heec humani nosiri 
generis pua ^o est. Sic eliom maledic;io Christus 
G:cius ruit, eL;iumea a. legis moledictione nos re- 
dem't. Εἰ sicut in Adamo omnes mortui sumus, 
sic in Chr'sto omues vivemus. Licet eiiam exem- p 
plo hoc demonsir,re. In deserío serpentes morde- 
b.nt llebreeos : serpentis autem, qui olim mole- 
d'ctus fuerat, fuciu. nea imagine Moyses, ligno 
eam suspendit, dixitque : Qui a serpente qorsus 
fuerit, ad. hunc serpentem. respiciat, et. salvus 
fiet *. Erat autem is serpens Christi figura. 


17. Insuper illi aiunt : Vos, Christiani, ita cru- 
cem honora: s quemadmodum Chiisio ipsi hono- 
rem defe, tis. Aqui, nos inquimus, calumnia heec 
manifesta est. Nam Cbristus a nobis honoratur ut 


χοίσεως oi σταυρωταὶ ἄξιοι, . Oct, δὲ ἐχουσίως ἔπα- 
θεν, αὐτὸς ἔδειξε πρὸ τοῦ παθεῖν εἰρηχώς" ἜἜζον- 


,σίαν ἔχω θεῖναι τὴν ψυχήν μήν, καὶ ἐξουσίαν 


ἔχω πάλιν λαδεῖν αὐτήν" xai οὐδείς αἴοτι αὐτὲν 
xz" ἐμοῦ, ἀλλ' ἐγὼ viaa αὐτὴν €. ἐμαυτοῦ. 
᾿Αλλὰ x«i πολλάκις Boa bis y; αὐτῷ χεῖρας ἐπιθε.- 
λεῖν Ἰουδαῖοι, οὐχ ἐπέδεολον, διὰ τὸ μὴπ τὸν προ- 


ωρισμξνον τοῦ πάθους ἐλολυθέναι χαιοόν, 'HüDxqet 


δὲ naÜz:i) ἵνα χαταργάσῃ τὸν θάνατον, x«i ὁδοποιήσῃ 
τὴν i yzz 0^9 ἀνάστασι,. Πὺς ὃς χατηγοροῦνται σὲ 
σταυρωται: Ὅτι, νόμον xai προφήτας ἀνα: coto gat" 
τες, τὸν χαιοὸ» τῆς αὐτοῦ παοουσίος προχαταγγῶ- 
λοῦυτας, οὐ μόνον οὐχ ἔγνωσαν αὐτὸν εἶναι τὸν εἰς 
χοινὴν σωτηρίαν ἐρχόμενον, ἀλλὰ χαὲ πολλὰς εὐερ- 
qiias ἐπιδειξάμ 320. ἀνεῖλον σταυρώσαντες. 


Uu. nau λέγουσω" Εἰ ἐπικατάρατος πᾶς ὁ xot- 
μάμωος ἐπὶ ξϑλου, ἐνηρτήθη δὲ x«i ὁ Χριστὸς ἐπὶ 
ξύλου, ἐπικατάρατος ἄρα xui οὗτος ἐστι, Καί πῶς 
ἀπὸ τοῦ ἐπιχα 407-0 £2)o yia δοθήσεται. ᾽᾿Αχούουσι 
δὲ ἐξ hys, ὅτι Ὥστεο ὁ Θεὸς ὧν γέγονε δε duos 
ἄνθοωπος, καὶ τὰς ἀσθεντίας ἡμῶν ἦρε, καί τὰς 
vorou; ἐδάστασε, αἱ θανάτου ἐχεύοαιο, ν᾽ ἡμᾶς 
χαί τοῦ Üuwó:eu xvi τῆς χκατύρος ἐιευθιρώσῃ" τὸ 
γὰρ, Ἢ δ᾽ ὧν ψνέγα φάγητε, θανάτῳ ἀποθανεῖ- 
σθε, χαὶ τὸ, ἙΤιχατίραῖος ἢ γὙἢ ἐν τοῖς ἔργοις 
σου, τῶν ἀνθρώπων ἡμῶν ἐπιτέμιον " οὕτω χαί κα- 
τάρα ἤχουσε, xvi τῆς ix τοῦ νόλου χατερας ὁμᾶς 
ἐξ, ὁρασε" xai ὥσπιο ἐν τῶ ᾿Αϑὲα πάντες ἀπεθαά- 
vous, οὕτως ἐν τῷ Νριστῳ πάντὃς φήσομεν, "Ἔξεστι 
δὲ x«i ἀτὸ παροθτίωματος παοιστῆσαι τοῦτο" D 
Th ἐοήμῳ οἱ ὄφεις τοὺς δον ίους ἔδαχνον" εἰκόνα 
δὲ A EH XV $9295, ὃς ἐπιχοτεοτος ἥχουσε, ποιέσαϊ 
Μωυσῆ, ἀνετταύρωτέ τε τουτονί, χαί εἶπεν * Ὁ δα" 
χνόμενος ὑπὸ ὄφεως προτεέτω τούτω τῷ ὄφει, καί 
σωθήσεται. Ἣν δὲ ὁῦγις οὗτος ἀντίτνπος τοῦ Κριστοῦ. 


εξ΄. Πρὸς τούτοις λέγουσιν ὡς Ὑμεῖς οἱ Χριστιανοί 
οὕτω τιμᾶτε τὸν σταυοῦν, χαθὼς vow vai τὸν Χρι- 
σιν τιμᾶτε, Τοῦτο δὲ ἔστι συκοφαν ία πρόδηλος " 
ὁ μὲν γὰρ Χριστὸς τιμᾶναι παρ᾽ ἡμῶν ὡς Θειὸς, ὁ δὲ 


8. Joan. x, 18, 19. 3 Deut. xxi, 33; Galat. 11, 13. * Gen. 11, 17. * Gen, ui, 17, * Num, xxi, 8. 


421 


σταυρωθῆναι χαταδεςά,κενον, ἀφ’ οὔ δὴ καὶ ἐνέρ- 
γῆχε, χαὶ χαθεχάστην ἐν: spyti πολλὰ θαύματα" διὰ 
τοῦτο x«i τιμητέος ἡμῖν ὁ σταυρὸς, οὐχ ὡς ξύλο", 
ἀλλ᾽ ὅτι τῷ πάθει τοῦ Χοιστοῦ χεχαρίτωται. Ἐπεὶ 
x«i σὺ ἐν tà Μέχχε παραγινόμενος, χάχεῖσε RE 
τὰ δοχοῦντά σοι ὄρχια, οὐχὶ τοῖς λίθοις xal «eie τοί-. 
χοις ἀπονέμεις τὸ σέζας, ἀλλὰ τῷ τιμωμένῳ E) τῷ 
ἐχεῖσε οἴχω. ᾿Αχούομεν δὲ xo ὡς ἀψάμενὸς τις τῆς 
νομιχῆς χιθωτοῦ τετιμώρηται " ἦν δὲ χἀχείνη ix 
ξύλων χατεσχευασυξ * πλὴν διὰ τὴν χάριν τῶ 

ἀποχειμένων ἐν αὐτῇ πολὺ τὸ σεβάσμιον εἴχεν ἀπὸ 


Θιο». ἘΝ 


ιη΄, Πρὸς. οἷς. scopo. ᾿ἐξεγκαλοῦσιν; ; ἡμῖν τῶγ... 


ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ παράδασιν, xay ἀντὶ καχοῦ 


THESAURI LIB. XX. 


σταυρὸς ὡς θείας χάριτος μετασχὼν διὰ τὸν ἐν αὐτῷ Α Deus, crux autem ceu divine gratie particeps est, 


122 


propter eum qui in ea configi sustinuit; per quam 
eliam prodigia inulta effecit et quotidie efficit. 
Propterea nobis venerabilis est crux, non quate- 


' hus lignum est, sed quia Christi passioni inservi- 


vit. Namgue et tu Meccam profectus, ibique sa- 
. eris. ritibus pro Apo lihito celebratis, nequaquam 
saxis murisque cullum impendis, sed ei qui in 
illo colitur cdificio. Audimus autem hominem 
quoque illum, qui legalem arcam atligit, puni- 


fum ; cum tamen et: illa lignis essel compacta ; 


sed propter rerum in ea contentarum gratiam, 
multum ei religionis Deus. contulerat. 

. 18. Praeter hnotepus dicta, imputant nobis man- 
datorum Christi transgressionem, quia malum pro 


ἀποδιδοῦσι, xxi μεοιρνῶσι περὶ τροφῆς καὶ δήμα- ἢ palo zeddimus, eL.da-esca 8ὸ vestimento solliciti 


τος " φαμὲν οὖν ὡς Οὐ παραθαίνομεν, τὸν 702 Χρ: - 
στοῦ νόμον, τοὺς ἐχθοοὺς μῶν χαὶ ταῦτα τοὺς ἀπί- 
στους ἀμυνόμενοι, ἀλλὰ μῶλλον πληροῦμεν τὸ δί- 
xutoy* “πάσαιϑῇ jp ὁ y γόνος Ἰοῖς iat "kutate Eta. ' 
0Uct: συγχωρεῖ, "ποὺς δ' ἀδυφουμύ,ος ἐπκοιιύνεν. 
Ἐοῦτο δὲ καὶ ὁ Θεὰς͵ «ποίησε, χα-ατιουτίσας Φαρνὼ 
τὸν τοῖς Ἔ οαΐοις - πολέμεον * καὶ γὰρ 6 &a6i0; Nt- 
Vase; φησὶν, ὧὦ κπΐματσι “ἀρ εσίολοδ᾽ s ἀλλαχαὺ 
was. χε ἀνταπίδωγα τοῖς ἀντακοθιδοῦσι͵ μοι 
χαχὰ,. ἐποτίδοιμε ἀπὸ τῶν. ἐχθρῶν μὸν χενός. 
7EPxsto. τοῦ. ξχου. ξυδειξες ὃ. ᾿ἐμπύρευμα "ἦν ᾿πατὰ 
τὸν zoe n τοῖς χουνδ)εδέσι rociicu τοῦτο "di 
τῶν ἐχ:έιῳ προστιταιδντων συγχώρήσ'ς" ταὶ ἄλλος 
δὲ. εἰπε Ὃ μὲν πκοζάρχων πολέμου καὶ ἐδιεχίας 
καὶ νόμον τασαδαΐτι, xc: τὴν wóet Φθιτεῖ ὁ δὲ 
πατὰ τοῦ 70:0 του ᾿ὀτλιξομενὸς vci τὸν oct» iz: 
x«l χατὰ πὸ δυνατὸν Φἱομοιοῦται Θεῷ, “δίδεσθε 
πτωχὸν. χαὶ- πρῆτα, λέγοντι, ἔκ... χειοὸς ἀ“ ψοτω- 
λοῦ᾽ ῥύσασθε αὐτοῦ. Τὸ 3e, Μὴ prourvieatt τρο- 
φῆς χαὶ εὐδυ;αος, τοῖς ἄποσ. ἕλοις διατέτακται, 
ὡς ὅν Wc τὺ pryzie αὖτε ἐν μιχρῷ χατογινώ- 
σχων.σὲ" DÀ" “ἀρ τὸ ὅλας μωρανθῇ, φησιν, ὃν 
τῶε αλισύῃστιαι; Tj οὐδ: τὴν osa) ἀ-τ70- 
prot, ἀλὶὰ τὰ “πιόιττὰ t το): ὃ ot τῶν πάλαι Χσι" 
GT7(02 3», X0 τῶν cappor Ot οὐκ ὀλίγοι, γεγόνασιν 
xci εἰσί τῶν ὑψυλῶν τουτων xci μεγάλων ἐντολῶν 


φύλαχεξ. ^ — C d D. 


5 Psal. nvi, 40. ? Psal. vir, 5. 


- Christi legem transgredi, 


3 Psal. rix, 4. 


sumus. At enim respondemus, nequaquam nos 
dum hostes nostros et 
precipue infideles ulciscimur. Monet enim lex, ut 
ifs qui. nobis eupplices: funt parcamus; injuste 
üutem oppressis opem feramus. Hoe etiam Deus 
'egit,.cüt Pharaonem Hebr$orum hostem mari 
submersit. Tam etiam David : Lavabor, inquit, 
1 sang mne peccatoris δι Kt tamen alibi psallens: 
Sitetribvi, inquit, retfibuentibus mihi mala, deci- 
Uam u'ique ab inimicis meis inanis?. Illic zeli de- 
monstra!ioet ardor erat adversus eos qui noxiis 
Tél publice aetibus deleciantur : hio autem erga 
4.0] suppliéss tndulgentia.'Aliter qnoque hoc ex- 
planare licet. Nimirum qui bolli et. injuriarum 


c initium facit, Pic legem transgreditur, et naturam 


vbolet : qui autem. adwersus huno arma sumit, 
nature fert opem, et pro viribus Deo exequatur 
dicenU : Eripite pauperem οἱ egenum ; de manu 
peccatoris eruite tilt *. Jam illud : Ne de esca 
aut de vestimento sollici i sitis ?, apostolis manda- 
tum fuit, ut neque in gravibus neque in minimis 
condemnareniur. Nam δὲ sal, inquit, imfatuetur, 
in quo salielur :*? Ceterum haud usum velat, sed 
superfluitàtem. Multi autem Christiani veteres, 
neque pauci etiam hodie, celsorum hujusmodi ac 
magnorum prieceptorum observantes fuerunt, 


? [uc. xri, 92. 10 Matth, v, 13. 





NICET/E CHONIATAE 


124 





TOY NIKHTA 


TAZIZ lINOMENH ἘΠῚ ΤΟΙ͂Σ ATIO ZAPAKHNON EIIIZTPEeOYZI ΠΡῸΣ ΤῊΝ KAGAPAN 
ΚΑΊ AAHOGH IITZTIN HMON TON XPIZTIANON (1). 


NICET/E 


ORDO QUI OBSERVATUR SUPER IIS QUI A SARACENIS AD NOSTRAM 
CHRISTIANORUM PURAM VERAMQUE FIDEM SE CONVERTUN?. 


(Ex Sylburgii Saracenicis, in-l?. Colonie Agrippinee 1595.) 


Primum is qui ad rectam fidem aecedit, jeju- A προηγουμένως μὲν ὁ προσιὼν τῇ ὀρθῇ πίστει ve- 


nat ad duas septimanas, doceturque nobis a Do- 
mino nostro Jesu Christo in divinis sanctisque 
evangeliis traditam precationem, et sacrum fidei 
symbolum.Deinde sacerdos sacerdotalem sibi sto- 
lam circumponens, in baptisterium, presentibus 
etiam aliis fidelibus, quotquot adesse voluerint, 
arcessit ilum : et ante sanctam piscinam eum 
retecto capite statuens, ad ipsum ait: Tu ille qui 
ἃ Saracenis hodie ad Christianorum fidem accedis, 
non vi aliqua vel necessitate, neque dolo aut si- 
mulatione, sed toto animo, corde puro ac sedulo, 
Christum Christique fidem amante: [dic, ] Re- 
nuntio toti Saracenorum religioni, anathemeti- 
zoque Moamedem, qui et Muchumet dicitur; quem 


στεύει ἐπὶ ἐδδομάδας δύο, xai διδάσχεται τὸν ἐν 
τοῖς θείοις χαὶ ἁγίοις Εὐαγγελίοις παραδοθεῖσαν 
ἡμῖν ὑπὸ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ προσευ- 
χὴν, χαὶ τὸ ἱρὸν τῆς πίστεως σύμδολον" εἶτα περι- 
τιθέμενος τὴν ἱερατιχὴν στολὴν ὁ ἱερεὺς, ἐν τῷ 
βαπτιστηρίῳ, σνμπαρόντων χαὶ ἑτέρων πιστῶν ὅσοι 
βούλονται, μετακαλεῖται τοῦτον καὶ ἱστῶν πρὸ τῆς 
ἁγίας χολυμδήθρας ἀπεριχάλυπτον ἔχουτα τὴν χι» 
quw, φησὶ πρὸς αὐτόν Ὃ δεῖνα ὁ ἀπὸ Σαραχυηνῶν 
σήμερον προσερχόμεος τῷ πίστει τῶν Χριστιανῶν 
οὐκ ἔχ τινος βίας ἦ ἀνάγκης, οὐδὲ ἀπὸ δόλον ὃ ὑπο" 
χρίσεως, ἀλλ᾽ ἐξ ὅλης ψυχῆς καὶ χαρδίας καθαρᾶς 
x«i ἀδόλου, τὸν Χριστὸν ἀγαπώσης χαὶ τὲν αὐτοῦ 
πίστιν (2). ᾿Αποτάσσομαι πάσῃ τῇ τῶν lepexuvér) 


Saraceni ut Dei apostolum et prophetam honorant. p θρηοχείᾳ, καὶ ἀναθεματίξω Meocusd τὸν καὶ Mov- 


llloque assentiente, eademque verba dicente, vel 
per se, vel per interpretem, si ipse Grtce loqui 
nesciat, vel per susceptorem suum, si est puer: 
rursum sacerdos infert sequentia: iterumque flt 
responsio ad eundem modum. Totoque anathe- 
matismo completo, diaconus ait, À Domino peta- 
mus : et populus, Domine, miserere, et que se- 
quntur, Et post Amen, eum signans dimittit ; et 
die insequente annumeratur catechumenis. 


(4) Catechesis ista Saracenorum ad Christianam 
fidem accedentium, 6 ms. Palatine bibliothecae 
libro satis vetere desumpta est: in quo multe 
sunt ejusmodi constitutiones sive ordinationes, su- 
per iis qoi ab heeresi aliqua, gentilismo, Judaismo, 
et similibus, ad Christianam religionem sese ag- 
gregant: quam et Nicelie Choniate temporibus 
sub Manuelis Comneni imperio in usu fuisse, 
infra docebitur. D. 

(2) Post πίστιν subaudiendum λέγε, vel simile 
quid ; sacerdos enim hic baptizando verba solemni 
more preeit. M 

(3)In Constitutionibus illis que S. Apostolorum 
esse perhibentur, p. 133. similis formula est. Εὔξα- 
σθε, oi χατηχούμενοι' x«l πάντες οἱ πιστοί xarà 
διάνοιαν ὑπὶρ αὐτῶν προσενχέσθωσαν, λέγοντες, Κνριε, 


χούμετ, ὃν οἱ Σαρακηνοὶ τιμῶσιν ὡς ἀπόστολον 
Θεοῦ χαὶ προφήτην. Καἀκείνου συντιθεμένου. χαὶ 
λέγοντος τὰ αὐτὰ ῥήματα ἢ δι᾽ ἑαυτοῦ ἢ δι' ἐρμη» 
νέως, ἐὰν αὐτὸς μὴ Γραιχίξῃ, à διὰ τοῦ ἀναδόχου 
αὐτοῦ, εἰ παιδίον ἐστὶ, πάλιν ὁ ἱερεὺς ἐπιφέρει τὰ 
ἀκόλονθα" xai αὖθις γίνεται ἣ ἀπόχρισις κατὰ τὸν 
αὐτὸν τρόπον. Καὶ τοῦ ἀναθεματισμοῦ παντὸς Tue 
ρουμένον, φησὶν ὁ διάχονος, Τοῦ Kupíou δερθῶμεν᾽ 
χαί ὁ λαὸς, Κύριε, ἐλέησον" χαί τὰ ἑξῆς. Μετὰ δὲ 
τὸ ᾿Αμὴν σφραγίξων αὐτὸν ἀπολύει" χαί τῇ ἑξῆς 
ἡμέρᾳ συναριθμεῖται τοῖς χατηχουμένοις (3). 


ἐλέησον. ld est, Orate catechumeni, omnesque fi- 
deles animo ac mente sua pro eis precentur, di- 
centes, Domine, miserere. Et rursum, 134, b, Εὖ- 
C ξασθε, οἱ φωτίξόμενοι : ἐχτενῶς οἱ πιστοί πάντες ὑπὲρ 
αὐτῶν ποραχαλέσωμεν " ὅπως ὁ Κύριος χαταξιώσῃ 
αὐτοὺς, μωυηθέντας εἰς τὸν τοῦ Χριστον θάνατον, 
συναναστῆναι αὐτῷ͵ χαί μετόχους γενέσθαι τῆς βασι- 
λείας αὐτοῦ" x«i χοινωνγὺς τῶν μυστηρίων αὐτοῦ, 
ἐνώσῃ x«i συγχαταλέξῃη αὐτοὺς μετὰ τῶν σωξομένων 
ἐν τῇ ἁγία αὐτοῦ 'Exx)ucia. Σῶσον x«i ἀνάστησον 
αὐτοὺς ἐν τῇ σῇ χάριτι. ld est. Orate, illuminandi 
(h. e. bsptizandi): enire omnes fideles pro ets 
obsecremus, ut Dominus eos in. Christi mortem 
initiatos, cum eodem resurgere, regnique ipsius 
participes fieridignetur; elin communionem mys- 
teriorum ipsius receptos, uniat atque annumeret 


125 THESAURI LIB. XX. 126 
Ἔστι dt ὁ ἀναθεματισμὸς τῶν Xepaxxvéw τοιοῦ- À Ἐπί autem anathematizatio Saracenorum, talis : 


τος. Ὃ δεῖνα ὁ ἀπὸ Σαραχηνῶν σήμερον προσερχό- 
μενος τῇ πίστει τῶν Χριστιανῶν, οὐκ ἔχ τινος βίας 


iis qui in sancta ipsius Ecclesia servantur. Serva 
et suscita eos | Domine] in gratia tua. Additurque 
hic epilogus, χασασφραγισάμενοε τῶ Θεῷ διὰ τοῦ 
Χριστοῦ αὐτοῦ, κλίναντες εὐλογείσθωσαν παρὰ τοῦ ἐπι- 
σχόπου. Wloc est. Obsignati Deo per Christum ip- 
sius, flexis genibus et cervicibus ab episcopo be- 
nedicantur. Additur et εὐλογίας formula quam 
episcopus eis imprecari debeat. Multum etiam 
lucis huc affert caput illud quodin eodem nostro 
ms. inscribitur. Πῶς χρὴ δέχεσθαι τοὺς ἀπὸ «iot 
σέων τῇ ἁγία Ἐχχλησία προσερχομένους. Quamobrem 
illud cum Latina versione hic subjungere pla- 
cuit : Ilpoxgoupévo * μέντοι χρὴ, ἡνίκα μέλλουσι xpo- 
σάγεσθαι τὴ ὀρθῇ πίστει, νηστεύειν αὐτοὺς ἡμέρας μὲν 


καὶ δείλης, μανθάνοντας ψαλμοὺς, ὡς χατηχουμένους " 
καὶ τότε ἀξιοῦσθαι τῆς ὀρθοδήξον πίστεως. Ἴστησι δὲ 
ἕχαστον αὐτῶν ὁ ἱερεὺς ἔμπροσθεν τῆς ἀγέας χολυμδύ- 
θρας * xai λέγει αὐτῶ ταῦτα * Εἶπε, ᾿λνάθεμα rà δεῖνι, 
καὶ τοῖς δόγμασιν αὐτοῦ, χαὶ τοῖς συνευδοχοῦσιν αὐτω, 
καὶ τοῖς φοονοῦσι τὰ αὐτοῦ - ἀποτάσσομαι γὰρ αὐτῶ, 
καὶ παντὶ αἰοετιχω δόγματι " xai πιστεύω εἰς τὴν ἁγίαν 
xai ὑμοούσιον Τριζάδο, χατὰ rà» ἔχθεσιν τῶν ἀγίω 
Πατέρων, τῶν ὀρθοτομησάντων τὸν λόγον τῆς ἀληθείας " 
καὶ ἀποχρίνεται πρὸς ἔχαστα ὁ μετεοχόμενος. Καὶ λοι- 
πὸν ἔρωτα αὐτὸν τοῦτον ὁ ἱερεὺς, Πιστεύεις εἰς τὴν ἀγέαν 
καὶ ὁμοούσιον Τριάδα ; Καὶ ἀποχρένεται., Πιστεύω * xai 
ἐπιχλίναντος τοῦ ἐπερχομένον τὴν χεφραλὴν ποιεῖ ὁ ἱεοτὺς 
εὐχὴν, λέγων οὕτως * Ο Θεὸς ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, ὁ Bovió 
μενος πάντας «piov; σωθῆναι, x«i εἰς ἐπίγνωσιν ἀλη- 
θείας ἐλθεῖν πρόσδεξαι τὸν δοῦλόν σου τόνδε, τὸν μόλις 
ἀνανήψαντα ἐκ τῆς πλάνης, καὶ ἐπιποθήσαντα εἰς τὴν 
ἐπίγνωσιν ἐλθεῖν τὰς ἀλχθείας, Σὺ (0 εἶπας, Κύριε" 
Καὶ ἄλλα πρόδατα ἔχω, ἃ οὐχ ἔστιν εχ τῆς αὐλῆς ταύ- 
τῆς " χἀχεῖνά με δεῖ «γαγεῖν - χαὶ τῆς φωνῇ ; μον ἀχού- 
σουσι" xai γενήσεται μία ποίμνη, εἷς ποιμήν. Ποίμανον 
τοίνυν αὐτὸν ἐν τῇ δοξῃ σου εἰς ἐπίγνωσιν τῆς ἀλεθείας 
χατὰ τὴν ἔχθεσιν τῶν ἁγίων σὸν ἐνδοξων ἀποστόλων " 
x«i χαταξέωσον αὐτὸν τῆς σφραγῖδος τοῦ ἀγίου μύρον 
χαὶ τῆς μεταληψεως τοῦ τιμίον σου αἴματος * xxi ἀνά- 
δεῖξον αὐτὸν τέλειον δοῦλόν σον " ἵνα τῇ ποίμνη σου συγ- 
χαταριθμεθᾷ καὶ αὐτὸς εἰς δόξαν χαὶ ἔπαινον τῆς μεα- 
λωσύνως σου. Ὅτι σοὺ ἔστιν ἢ βασιλεία χαὶ ἢ δύνααις 
χαὶ ἡ δόξα, τοῦ Πατρὸς καὶ τού Υἱοῦ χαὶ τοῦ ἁγίου 
Πνεύματος, νῦν χαὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς [αἰῶνας τῶν αἰώνων, 
᾿Αμήν.] Καὶ χρίει αὐτὸν τῷ μύρῳ. χαθὰ xai τοὺς vto- 
φωτίστους, τὴν αὐτὴν ἐπίῤῥησιν xai ἐπ᾽ αὐτῷ ποιούαε- 
vos * xai μετὰ τοῦτο πάλιν εὔχεται. λέγων οὕτως" Κύοιε 
9 Θ:ιὸς ἡμῶν, ὁ χαταξιώσας τέλειον ἀναδεῖξαι τὸν δου- 
λὸν σου τονδε, διὰ τῆς εἰς σὲ ὀρθοδόξου πίστεως, xai 
τῆς σφραγῖδος τοῦ μύρου τοῦ ἁγίου σον " σὺ, Δέσποτα 
τῶν ἀπαντῶν, τὸν εἰς ck πίστιν ἀληθᾷ ἐν αὐτῷ διατή- 
pao», αὔξων αὐτὸν ἐν ὃ ἐχαιοσύνῃ, x«t πᾶσι τοῖς παρὰ 
σοῦ γαρίσμασι χαταχοσμῶν. Εἶθ᾽ οὕτω χοινωνεῖ, καὶ 
kauf vtt παραγγελίαν ταῖς ἑπτὰ ἡμέραις ἐχείναις χοέα 
μὴ φαγεῖν, μηδὲ νέψασθαι τὴν ὄψιν " ἀλλὰ, χαθὼς οἱ 
απτιτομενοι, οὕτω διατελεῖν ^ xai τῇ ὀγδόη ἡμέρα 
ἀπολούεται. ld est, primo tamen oportel eos, cum 
ad rectam fidem adducendi sunt, Jejunare dies 
decem aut quindecim ; et vacare precibus, mane 
ac vesperi, dicentes psalmos, tanquam catechu- 
?REROS , aC lum demum dignos haberi orthodoxa 
fide. Statuit autem unumquemlibet eorum sacer- 
dos ante sanctam piscinam, et dicit ei hc: Dic 
anathema illi N. et dogmatibus ejus, et illis qui 
, tum approbant, et idem cum eo sentiunt: re- 
Dunlio enim illi, et omni heretico dogmati ; et 
credo in sanctam coessentialemque Trinitatem. 
secundum expositionem sanctorum Patrum qui 
recle nobis secuerunt verbum veritatis. Et ad 


δέκα, € δικαπέντε" καὶ σχολάτειν ταῖς εὐχαῖς, πρωΐας - 


Ego ille qui ἃ Saracenis hodie ad Christianorum 
fidem accedo, non vi aliqua vel necessitate, neque 


singula respondet is qui accedit. Deinde illum 
ipsum interrogat sacerdos : Credis in sanciam 
coessentialemque Trinitatem? et respondet, Credo. 
Tum eo qui accedit. caput inelinante, sacerdos 
preces facit. in hec verba : Deus Servator noster, 
qui vis omnes homines servari, et ad veritatis co- 
gnitionem venire, accepta istunc servum tuum, 
qui vix tandem ex errore resipuit, et ad veritatis 
cognitionem venire desideravit. Tu enim dixisti, 
Domine. Et alias oves habeo qux non sunt ez cau- 
la istac ; etiam illas me adducere oportet : vocem- 

ue meam audient ; et fiel unus grex, unus pastor. 
Pasce igitur eum iu gloria tua ad cognitionem ve- 
ritatis, secundum expositionem sanctorum glorio- 
sorumque apostolorum tuorum: et dignare eum 
signaculo sancti unguenti sumptioneque pretiosi 
sanguinis tui : et redde ipsum perfectum servum 
tuum, ut ei ipse gregituo adnumeretur, ad glo- 
riam laudemque majestatis tuse. Quia tuum est 
regum et potentia et gloria, Patris, Filii οἱ Spiri- 
tus sancti, nunc et semper, et in. omnia secula. 
Amen. Et ungit eum unguento, quemadmodum et 
recens illuminatos [id est baptizatos] : et eamdem 
etiam super ipso aádit verborum [ormutam. Post 
hxc rursum precatur, in haic verba . Domine Deus 
noster, qui dignatus es perfectum reddere istunc 
servum tuum, per orthodoxam in te fidem, et si- 
gnaculum unguenti sancti tui : tu, Domine omnium, 
veram in te fidem in eo conserva, augens eum in 
justitia, et omnibus eum gratie ture dotibus exor- 
nans. Átque ita deinde communicat, et przceptum 
accipit, ne seplem illis diebus carnes comedat, nec 
faciem lavet, sed. quemadmodum ii qui baplizan- 
C (ur, ita perseveret : et die octava se abluit. In 

eamdem sententiam quedam leguntur etiam in 

supradictis Constitutionibus Apostolorum nomine 

vulgatis, 113. b, nam et ibi episcopis el presbyte- 

ris hoc baptizandi preceptum datur, Χοίσεις δὲ 

πρῶτον EAabio Gia * ἔπειτα βαπτίσεις ὕδατι" xod τελευ- 


ταῖον σψοαγίσεις μύθῳ * ἵνα τὸ ut» ,οίσυα μετοχὴ n τοῦ 
ἀγίον Πνεύωατος, τὸ δὲ ὕδωρ σύμύολον του θανάτου " τὸ 
δὲ μύρον, σγραχὶς τῶν συνθηχῶν. Εἰ δὲ μήτε ἕλαιον T, 
μήτε μύρον, ἀρχεῖ ὑδὼρ χαὶ πρὸς χοίσιν χαὶ πρὸς σφρα- 
εἶδα, καὶ ποὸς ὁμολογίαν τοῦ ἀποθανόντος ἤτοι συναπο- 
θνήσχοντος. Ποὺ δὲ του βαπτίσματος νηστευσάτω ὁ Be. 
πτιξόμενος. Kai yao x«t ὁ Κύριος Tmo*zov βαπτισθεὶς 
ὑπὸ 'lmdvvou, xat εἰς τὴν ἔογμον αὐλισθεὶς, μετέπειτα 
ἐνήστευσεν, ld est, Primum vero unges oleo sancto - 
deinde baptizabis aqua : et postremo signabis un- 
guento : ut olei quidem  inunctio sit pcrticipatio 
Spiritus sancti : aqua vero, signum mortis : et 
unguentum,signaculum federis. Si vero nec oleum 
D nec unguentum suppetat, aqua sufficit et ad inun- 
ctionem et ad obsignationem confessionemque mor- 
tis, mortis inquam [a Christo jam] obita, et nobis 
cum [eodem] obeundz. Ante Baptiss*num vero je- 
junel is qui baptizandus venit, nam οἱ Dominus 
primum a Joanne baptizatus atque in deserium 
subductus. postea jejunavit. Institutionis hujus ra- 
tio redditur etiam in queestionibus et responsioni- 
bus ad Orthodoxos, Justini nomen preeferentibus, 
cap 137 ; in Apologia tamen Justini, simplicior 
haptismi expositio est, absque ulla olei unguenti- 
que mentione, 73, 33 Mystice Paulus 1I Ccrinth. 1, 
Ὁ δὲ βεδαιῶν ἡμᾶς σὺν ὑμῖν εἰς Χριστὸν, καὶ χρίσας 
ἡμᾶς. Θεὸς ὁ xai σφροαγισζαμενος tus, xai δοὺς τὸν ἀῤ- 
ῥαθῶνα τοῦ Πνεύματος ἐν ταῖς χαδοίαις ἡμῶν. De quo 
τῆς σφοαγῖδος mysterio et Clemens noster 919, 13: 
Apud quem etiam aurium obsignatio per iguecm 
facta, 346, 49. Diabolum quoque in «us wy were 


127 


ac sedulo, Christum Christique fidem amante : re- 
nuntio toti Saracenorum religioni, anathematizo- 
que Moaniedem, qul et Muchumet dicitur ; quem 
Saraceni ut Dei apostolum et prophetam bono- 
rant. Anathematizo Alim, Moamedis generum : et 
Chasanen Chusenenque, filios ejus; item Apupi- 
ker, qui et Cubiker dicitur : et Umar, et Talchar, et 
Apupacren Paducen: item Mevie, et Zupeer, et 
Adellan, et Zeit et Izit, et Saitem et Uthman, et ΓΘ» 
liquos omnes summystas adjutoresque ac succes- 
sores Moamedis. Anathemalizo Zadoze et  Aise, et 
Zetheinep et Omkelthim, primas ceterisque scele- 
stiores Mcamedis uxores, et Phatman filiam ejus. 
Anathematizo cum qui Coran dicitur; summam vi- 


| NICET£ CHONIATAE | 
dolo aut simulatione, sed toto animo, corde puro ἃ ὃ ἀνάγκης, οὐδὲ ἀπὸ δόλου ὃ ὑποχμίσεως, ἀλλ᾽ ἐξ 


“νὰ ou 


ὅλος ψυχᾷς, x«t χαρδίας χαθαρᾶς xal ἀϑόλου, τὸν 
Χριστὸν ἀγαπώσης x«i τὴν αὐτοῦ πίστιν - ἀποτάσσο- 
μαι macr τῇ τῶν Σαραχηνῶν θρησχιεία - χαὶ ἀνα- 
θεματίξω Μωάμε τὸν χαὶ Μουχούμετ - ὃν ei Xapa- 
χχνοὶ τιμῶσιν ὡς ἀπόστολον Θεοῦ x«i προφήτην. 
᾿Αγαθεματίξω ᾿Αλεὶμ τὸν ἐπὶ θυγατοὶ γαμθοὸν τῷ 
Μῳάμεδ᾽ " χαὶ Χασώνην xal Χουσένεν, τοὺς υέοὺς 
αὐτοῦ * x«i 'Azmevxinto (4) τὸν χαὶ KovGixsa * καὶ 
Οὕμαρ, καὶ Τάλχαρο, xci ᾿Απουπέχρην τὸν Παδού- 
χὴν (5) * x«i. Μαενΐε, χαί Ζουπέερ χαί ᾿Αδίλᾶν, καί 
Zi; καί ἸΙζίτ, xmi Σαΐτην χαί Οὐθμᾶν, x«i τοὺς 
λφιποὺς πάντας σνμμύστας xai συνεργοὺς x«i δια- 
ϑόχονς τοῦ Mosiutd. ᾿Αναϑεματίξω Ζαϑόζε καί "Alex 
χαί Ζιθεῖνεπ χαί Ὁμχελθείμ, τὰς πρώτας wi paa- 


delicet seu scripturam Moamedis : quam fingit si- B ρωτέρας τῶν γυναικῶν τοῦ. Medpsd - χαί Φάτμω 


bi per arehangelum Gabrielem (calitus] delatam 
esse : omnemque doctrinam ac legum instituta, 
narrationes apocrypbas,mysteria, et traditiones ac 
blasphemias ejus. Anathemalizo paradisum Moa- 
medis, in quo dicit quatuor esse fluvios, ex aqua 
turbàári nescià, lacte nátivam dulcedinem non mu- 
lante, vino suavi, et melle defeecato: et venturo illo 
die,quem quingentis annorum millibus circumscri- 
bit, Saracenos cum mulieribussuisineo vilam actu- 
ros, carnique et affectibus suis indulturos : et sub 
umbra quarumdam arborum que vocantur Sedre 
et Falech, comesturos carnes avium quas concu- 
piscunt, omnisque generis fructus autumnales; 
ac bibitüros e fonte caphura, ete fonte zingi- 
ber, cui nomen Salsabila: vinumque potaturos 
cujus crama seu inislura hausta sit e fonte 
Thesnim : eorumque staturas colum procerilate 
sua lacturas, virorum pariter et mulierum : mem- 
bra [genitalia] quadragenum cubitorum fore : et 
absque salietalis tt&dio coituros in conspectu Dei : 
proplerea (inquit) quia Deus pudore non affici- 
tur (a). Anathematizo eos qui à Moamede nomi- 


hos ritus imitatum esse, sc-ibit Tertullianus libro 
De prescriptionibus hzereticorum, ubi de diabo!'o 
inter alia dicit, Zinguit e! ipse quoscam utique cre- 
denles el fideles suos ; et sc adhuc iniLiat Mitra 
signat illie in frontle milites suos. Celebiat et panis 
obintionem, et imaginem resurreclionis inducit. 
(&) Qui 'Arovríxso et Kevotzzo hic dicitur, is (oni- 
no") esi, qui supra 33, 3 (P). ct ja. Joannis Siculi 
Chronico ms. Βονύχοχας " jafra 'A6ouGzz coo; 101, 3: 
(itemque 92. 9 : 96, 5, 96 : 100, 3, 20: necnon 'n Ce- 
dreui Annalibus passirm, ni et in Constantini Tae- 
metüibus a Bonaven!ura Vulcaa;o editis, 2€, 22) et 
Βουδέχεο 97, 5, 2& : 101. 4, 21: primus nempe Moa- 
inethi successor : ut OZu«o qui sequitur, tertius ἃ 
Moametho princeps statuitur 402, 13. Unde et [0], 
22, pro ὁ Λμαρος legendum videatur OJu«oo; seu 
O34400;. Sed in sequentium serie dissentit Theo- 
phanes : quippe apud quem Umari successor est 
O20uzv * Uthmani, Μανίας Mavire, ᾿Ιζέδ, tilius ejus: 
]zidi, ᾿Αὐδελᾶς, filius Zuber: Abdelwm. Μαρούας" 
post quem ᾿λδιμέλεχ, et deinceps alii, ità ut Tal 
char et Apupacres$ ex symmystarum, non ex suc- 
cessorum numero esse videri queant, quod et de 


C 


D 


τὸν Üwyeríox αὐτοῦ. ᾿Δναθεματίζω τὸν λεγόμενον 
Keup&», τὸν ὅλην ὅτοὶ γραφὴν τοῦ Mewturd - ἣν 
πλάττεται διὰ τοῦ ἀρχαγγῶον Ta6pul) χατενεχϑῇ- 
ναι αὐτῷ " χαί πᾶσαν τὸν διδασκαλίαν καί τὰς νομό- 
θεσίας, χαί τὰς ἀποχρύφους διηγήσεις, x«i Tk μν- 
στήοια χαΐ τὰς παραδόσεις, x«l τὰς βλασφημίας 
αὐτοῦ. ᾿Αναθεματίζω τὸν παράδεισον τοῦ Mudptd * 
ἐν & λέγει τέσσαρας εἶναι ποταμοὺς, ἐξ ὕδατος ἀθο- 
λώτου, καί γάλακτος μὴ ἀλλκσσοντος τὸν νόστον αὖ- 
τοῦ, καί οἴνου ἡδέος, x«i μέλιτος ὑλιστοῦ * xai χατὰ 
τὴν μΐλλονταν ἡμέραν, ἣν περιορίξει εἰς πεντήχοντα 
μνριάδας ἑτῶν, διώγειν ἐν αὐτῷ τοὺς Σαοαχονοὺς 
μετὰ τῶν ἰδίων γυναιχῶν, σαρχιχῶς χαί ἐμπαθῶς 
ζῶντας ' χαί ὑπὸ σχιόν τινων δένδοων, ἃ χαλεῖται 
Xídon x«i Τώλεχ, χρέα τρώγοντας ὀρνέων ὧν émt- 
θνμοῦσι (0), xui ὀπώραν παντοίαν * πίὶνοντὰς Tt ἀπὸ 
χαφουρὰ πηγῆς, xxi ἀπὸ ξιγγίδεο πογξς, ὦνομα- 
σμένης Σαλσάδῶκχ" x«i οἶνον ποοσφεοομένους οὖ τὸ 
χέρατμα ix πηγῆς Θεσνεία c ὧν αἱ ἡλικίαι οὐρανο- 
μέχεις, ἀῤῥένων τε xui θηλειῶν " xai τὰ μόρια τεσ- 
σαράχοντα πήχεις (7) ᾿ συνουσιαζόντων ἀκοοέστως 
ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ * διότι Θιὸς (φησίν) οὖχ αἰσχύνε- 
Zcite ac Saite sentireliceat; cum eorum men- 
tio in principatus successoribus non inveniatur. 

(3) Té» Il«oooxxc» incertum est sitne gentile, an 
cognomen quodpiam. . 

(0) Respicere videtur ad azoaram 62, in qua 
est, J)e fructibus omnimodis.vobis datis, oplimo- 
que viclu comedite atque bibite: et mox, Super 
vestiéum stramenta formosissima pro modo vesíro 
discumbite ducturi virgines decestissimas, cum 
oculis immensis atque pudibundis, nusquam ni 
tantum ad maritos suos flectendis, et rursum, 
lllis fructus et carnes pro sui voti modo muilti- 
plicaturi. De sequentibus fontibus, azoara 36, 
Ez vase camphora condito, et er aperto fonte 
homines Dei potabunt. Et paulo post, Ibidem 
cum vasis vitreis et argenteis opt mz composi- 
tionis, illis potus, velut zinziber saponfer, ez 
fonte Zelsebil administrabitur. 

(1) Congrentis τεσσαραχονταπήχεα, vel contracte 
τεσσαοακονταπήχῃ, ut non ad homines, sed ad 
merabra eorum referatur ; sic enim et preeceden- 
tium et sequentium aptior erit. cohaerentia. Ibi- 
dem mox in ms. est συνθυσεαζξόντων, nilül ad rem. 


(a) Locum hunc, qui legitur in sure ll, vers. 95, male intellexit Nicetas. Vide tom. CV, eol, 711, 


not. 26. EpiT. 


(δ) Ια est apud Euthymium Contra Agarenos. Yide tóm, CXXX. 


"29 THESAURI LiB. XX. 


430 


ται. ᾿Αναθεματίξω τοὺς ὀνομαξομένους καρὰ τοῦ À nantur angeli, Aroth et Maroth, Tzapha οἱ Marua : 


Μωάμεδ ἀγγᾶλονς, τὸν τε ᾿Αρὼθ χαὶ τὸν Μαρὼθ, 
καὶ τὸν Τζάφα xci τὸν Μαοούα" οὺς ἐκ τῶν σεδα- 
σμίων εἶναι τοῦ Θεοῦ τερατεύεται * πρὸς τούτοις δὲ 
x«i τοὺς ανθευοικένους ὑπ᾽ αὐτοῦ ποοτῴτας xai 
ἀποστόλους, εἴτουν τὸν Χοὺδ xai Τταλετ à Σάλεχ (8), 
καὶ τὸν Συναϊπ χαὶ τὸν Εδρῆς, xai τὸν Δοναλχιφὶλ 
xxi. τὸν Aokuxw. ᾿λναθεματίζω πάσας τὰς μαρτν- 
pim, τοῦ Μωκμεδ, ὅσας ἐκ τῆς παλαιᾶς δῆθεν L'oa- 
φᾷς (9), διαστρέφων αὐτὴν χαὶ νοθεύων, χαὶ μυρία 
καταψευδόπενος τοῦ Nos x«i ᾿Αϑοαὰμ, χαὶ ᾿Ισαὰχ 
καὶ Ἰαχὼῤ, x«i Ἰωσὴφ x«i ᾿Ιὼβ, xxi Μωσέως καὶ 
Ἀαρὼν, x«i Δαδὶδ χαὶ Σολομλῶντης, χαὶ ᾿ἢλίκ xel 
Ἰωνᾶ, x«i Ζαχαρίου τοῦ πατρὰς Ἰώΐννον. Ἔτι ἄνα- 
θεματίξω ὅσα φυσιολογεῖ βϑαρθάρως xai ἀμαθῶς περὶ 


quos in venerabilibus Deo esse prodigiose fabula- 
tur. Adhec etiam eos qui fabulose ab illo predi- 
cantur prophete atque aposioli, nempe Chud 
el Tzalet sive Salech, item Synaip et Hedres, 
Dualkiphil et Locman. Anathemalizo omnia Moa- 
medis testimonia, quotquot e veleris Testamenti 


Scriptura citat, perverlens eara atque adulterans, 
et innumera spargens mendacia de Noe, Abra- 


hamo, Isaaco, Jacobo, Josepho, Jobo, Mose, Aa- 
rone, Davide, Solomonpe, Elia, Jona, εἰ Zacharia 
Joannis patre. Anathematizo etium omnia que 
barbara inscitaque physiologia et de ceeteris Dei 


creaturis et de sole ac luna fabulatur, cabaljarios 
eos esse dicens. Anathemaüzo apocrypham illam 


τε τῶν ἄλλων τοῦ Θιοῦ ποιημάτων, xai περὶ τοῦ p apud Saracenos docirinam et promissionem Moa- 


Ὡλίον χαὶ τῆς σελήνης, λέγων. αὐτοὺς χαβαλλαρίους 
εἶναι. ᾿Αναθεματίζω τὰν παοὰ τοῖς Σαραχηνοῖς ἀπό- 
zovpo» διδασχαλίαν xxi ὑπότχεσιν τοῦ Μωάμεδ ^ 
ἥτις φησὶ χλειδοῦχον, αὐτὸν γενήσεσθαι τοῦ παρα- 
δείσον, καὶ εἰσάξειν μὲν ἐν τούτῳ ἑβδοωαύχοντα χι- 
λιζδας Σαραχηνῶν δικαίων, τοὺς δὲ ἀωυαρτωλοὺς 
χοιθήσεσθαι παρὰ τοῦ Θιοῦ * xai πιτταχίων εἰς τοὺς 
τραχήλους αὐτῶν περιτιθεμένων, οὕτως εἰσελεύσε. 
σθαι xai τούτους εἰς τὸν παράδεισον, ὀνομαξομένους 
ἀπελευθέρομς Μωΐμεδ. ᾿Αναθεματέξω. (10) τὰς νο- 
μοθεσίας τοῦ Μωάμεδ, τὰς περὶ γάμων χαὶ λύσεως 
ἄμμους. χαὶ χαθαρισμοὺ μοεχευομένων γυναιχῶν, 
x«t ἀριθμοῦ γυναικὼν xui παλλακίδων" καὶ πάντα 
τὰ πεοὶ τοιούτων ἀχάθαρτα διδάγματα. ᾿Αναϑεκατί- 
ζω τὴν τοῦ λίωαμεδ' βλασφημέαν τὴν. λέγουσαν. ὅτι 
ὁ Θεὸς, ὃν θέλει, πλανᾷ * xai ὃν (ht, ὁδηγεῖ εἰς 
ἀγαθόν - καὶ ὅτι ó Θεὸς ἔθελεν, οὐχ ἂν ἐπολέμουν 
ἀλλήλοις ei duÜporrot* ἀλλ᾽ αὐτὸς ποιεὶ orsp βού- 
)tt&t * x«l παντὸς ἀγαθοὶ xai πονηροὺ αἴτιος αὐτός 
iat χαὶ τύχῃ x«i εἱμαρμένῃ πάντων χρατεῖ, Ava- 
θεματίζω τὴν. τοῦ Μωΐμεδ' φλναρίαν, τὴν “λέγουσαν 
ὅτι ὁ Κύριος χαὶ Θεὸς ᾿Ιχσοῦς ὁ Χριστὸς ἀπὸ Μα- 
ρίας τῆς ἀδελφᾷς τοῦ Mecéw; xai ᾿Ααρὼν ἐγεν- 
v40n ἄνευ σπορᾶς ix τοῦ Λόγον τοῦ Θεοῦ χαὶ τοῦ 
Πνεύμοτος * χαὶ ἔτε νύπιος ὧν, πετεινὰ dx πηλοῦ 
ἐπλαστούογει." καὶ ἐμφυφῶὼν, ἐποίξι αὐτὰ ζα " -καὶ 
τυφλοὺς ὑᾶτο, xai νεχοοὺς ἥγειοε * xai ὅτι ἐχ πα- 
ραχλήσεως τῶν ἀποστόλων ἡτήσατο τὸν Θεὸν, xci 
κατήνεγκεν ἐχ τοῦ οὐρανοῦ τράπεζαν, γκὶ ἐξέθοεψεν 
αὐτούς " αὶ 6TL Ojft ἐσταυρώθη, "οὔτε χατὰ ᾿ ἀλή- 
ϑειαν ἀπέθανεν ὡς ἀνθοωπος * ἀλλὰ χατὰ φαντασίαν 
μὸνη» ταῦτα παρὰ τῶν Ἑθραίων ὑπέστη". xoi ὅτι 
ἐρωτηθεὶς παρὰ τοῦ Θεοῦ, εἰ ὠνόμασεν ἑαυτὸν Θεὸν 
ἐν τῷ κόσμῳ, ᾿δονῆσατο, λέγων ὅτε Σὺ πάντα "ι- 
νῶσχεις x&i ὀΐδας οὐχ δὃτ-ι οὐχ' ὠγόμασα. ἑαυτὸν Θεὸν 
Ὁ Yów gov * δοῦλος γώρ σού εἶμι, xai οὐχ ὑπερ- 
πφανεύομαι τοῦτο καλεῖσθαι, ᾿Αυγαθεματίζω τὴν 
διδαχὴν coa -Μωάμεδ, τὴν “λέγουσαν qr eye τὸν 
Χριστὸν Ὑἱὸν c6 Θιοῦ, ἀλλ᾽ ἀπόστολον xoi προφό- 
ΤῊ" χαθότι (φησὶν) ὁ Θεὸς χοινωνὸν φύχ- ἔχει * xoi 


mE De prophetis istis et apostolis vide Eathy- 
(9) Post Γραφῆς desideratur προφέρεται, δυὶ aliud 


medis: que dicit eum futurum esse paradisi 
elavigerum, et in eum introducturum 6556 scp- 
tuaginta millia Saracenorum justorum : at pecca- 
tores a Deo judicatum iri; appensisque ad colla 
eorum pittaciis, [18 el ipsos in paradisum intra- 
turos esse, ac Moamedis libertos nominatuin iri. 
Anathematizolegesa Moamedelatas de inatrimoniis 
et matrimoniorum solutione, de mechantiura 1nu- 
lierum puriticatione, de uxorum et pellicum nu- 
mero, omnemque de talibus impuram ejus do- 
ctrinam. Anathemaltizo Moamedis blasphemiam 
que dicit Deum, quem vult, in errorem impellere, 
et quem vult, in bonam viam deducere ; et, si Deus 
vellet, non inter se bellaturos esse homines, sed 
ipsum facere quod vult, omnisque boni pariter et 
mali auctorem ipsum esse, tum fortunam et fa- 
tum obtinere in omnibus.Anathematizo Moamedis 
futilitatem qua dicit Dominuu Deumque nostrum 
Jesum Christum, et Maria Mosis et Aaronis sorore 
absque semine natum esse, [conceptum] de Verbo 
ac Spiritu Dei: et cum adhuc infans esset, volucres 
e luto finxisse, inflatuque suo animantes eas red- 
didisse, sed et ctecos sanasse, niortuos excilasse, 
apostolorumque rogatu a Deo petiisse, et. mensa 
e ccelis deducta eos aluisse, neque crucifixum aut 


' Tevera mortuum esse ut hominem,sed imaginarie 


solummodo liec ab. Hebrieis passum esse : et in- 
terrogalum a Deo an se Deum in mundo nominarit, 
negasse, ac dixisse : Tu omnia nosli, et scis quod 
non nominarim me Deum aut Filium tum. Sum 
enim seruus tuus,nec ita superbus sum ut sic voeári 
detrectem.Analhemalizo Moamedis doctrinam quae 
dicit Christum non esse Filium Dei, sed apostolum 
et prophetam :- quoniam (inquit) Deus eommu- 
nionis socium non habet: ét omnes qui Chri 
stum ei communionis socium dicunt, in gebenna 
ignis punientur. Anathematizo Moamedis fabulam 
itr que dieit üeo dómum prevationis ab Abrehemo 
et Ispiaele $tPuctam esse'im Bacehe sivo Make 
aut Makech : quam nomirat adoratorium obser. 


hujusmodi verbum. 
(10).Plenius apud Euthymium. 


13i 


NiGETAE CHONIATE 


132 


vationis ; imperatque ut ubicunque sint sic pre- ἃ κάντες οἱ λέγοντες αὐτῷ χοινωνὸν τόν Χριστὸν μῶ- 


centur, facies suas ad illam partem convertant. 
Anathematizo etiam ipsam illam precationis do: 
mum in Make: ... in cujus medio jacere aiunt 
lapidem magnum, Veneris effigiem in se habentem: 
honorari autem istum lapidem, quasi Abraham 
super eo cum Agare coierit ; aut camelum ei alli- 
gaverit, cum Isaacum sacrificaturus erat. Eos 
autem qui precatum illuc eunt, alteram manum 
ad lapilem extendere, altera vero aurem suam 
tenere, atque ita in orbem sese circeumagere donec 
e vertigine offusis tenebris concidant. Anathema- 
tizo etiam ipsum Meke, et totum ejus ambitum, 
et qui a Saracenis ibi contra Christianos jactan- 
tur septem lapides; omnemque ipsorum preca- 


λουσι χολάξισθαι εἰς τὸν γένδναν τοῦ πυρός, 'Ava- 
θεματίξω τὴν μυθοποιίαν τοῦ Μωάμεδ ἐν B φυσι 
γενήσισθαι (11) τῷ Θεῷ oixev προσευχῆς παρά τοῦ 
᾿Αδραὰμ καὶ τοῦ Ἰσμαὴλ εἰς τὸ Βάχχε ὅτοι τὸ Meixc 
ὃ Μάχεχ * ὃν ὀνομάξει προσχυνητήριον τοῦ παρατη- 
ρήματος * xai προστάσσει (13), ὅπου ἂν ὦσι xai df 
χωνται, στρέφωσι τὰ πρόσωπα αὐτῶν πρὸς τὸ μέροι 
ἐχεῖνο. ᾿Αναθεματίξω χαὶ αὐτὸν τὸν εἰς τὸ Μαχε 
οἶχον τὸς εὐχῆς". .. (13) ἐν à φασι χεῖσθαι μέσον 
λίθον μέγαν, ἐχτύπωμα τῆς ᾿Αφροδίτης ἔχοντα * τι- 
μᾶσθσοι δὲ τοῦτον. ὡς ἐπάνωθεν αὐτοῦ τῇ "Ayap óut- 
λήσαντος τοῦ A6padu * ὃ ὡς αὐτῷ τὴν χάμηλον 
προσδήσαντος, ὅτε τὸν ᾿Ισαὰχ ἔμελλε θύειν. Τοὺς δὲ 
εἰς εὐχὴν ἐχεῖ ἀπιόντας τὴν piv μἱαν ἑαυτῶν χεῖρα 


tionem, cultum ac rituum solemnia. Anathema- B πρὸς τὸν λίθον ἐχτείνειν, τῇ δὲ ἑτέρα τὸ οὗς κατέχειν 


tizo Moamedis doctrinam de camelo femina; quam, 
cum Deo sacra esset, ab ejus temporis hominibus, 
occisam fuisse dicit, et Deum propterea illos ul- 
tum esse. Anathematizo eos qui matutinum sidus, 
sive Luciferum et Venerem adorant : quam Ara- 
bum lingua Chabar, id est Magnam nominant. 
Anathematizo omnia Moamedis instituta,in quibus 
probra Christianis dicens, negatores, communica- 
tores, et sodalitiarios eos nominant ; ac Saracenos 
ad eos truculenter jugulandos concitat, bellum 
contra Christianos viam Dei nominans; et Sara- 
cenos qui in tali bello moriuntur, Dei filios et pa- 
radiso dignos vocans. Anathematizo scelestum et 
impurum institutum Moamedis de precibus, in 
quo et hoc apponit ut, si non in promptu inve- 
niapnt aquam, tenuem humum capiant, eaque ma- 
nus &c facies suas fricent.Anathematizo Moamedis 
doctrinam de fictura hominis, in qua dicit homi- 
nem ex humo, stilla, sanguisugis et materia man- 
ducata fictum esse : et cum homo fictus esset, 
ceeteros quidem angelos omnes Dei jussu eum ado- 
rasse ; at solum Belialem non obedisse ut eum 
adoraret. Et preter hec omnia, anathematizo 
Deum Moamedis, de quo dicit eum esse unum 
Deum solidum, qui nec genuerit nec genitus sit, 
nec quempiam ei similem exstitisse. 


τὸ ἴδιον * χαί οὕτω χυχλοτερῶς ἑαυτοὺς περιφέρειν, 
ἕως ἄν πέσωσι σχοτοδινιάσαντες. ᾿Αναθεματίξω δὲ 
χαί αὐτὸ τὸ Μέχε, xai τὴν περιοχὴ» αὐτοῦ πᾶσαν " 
χαέ τοὺς παρὰ τῶν Σαραχηνῶν ἐχεῖ ῥιπτομένους 
ἑπτὰ λίθους xarà τῶν Χοιστιανῶν " χαΐ πᾶσαν τὰν 
προσευχὴν x«i τὴν λατρείαν, xal τὰ ἔθιμα αὐτῶν. 
᾿Αναθεματίξω τὴν διδαχὴν τοῦ Modutd τὴν περί 
τῆς χαμήλου θηλείας, ἣν λέγει, τοῦ Θεοῦ ἱερὰν 07- 
σαν, φονευθῆναι παρὰ τῶν τηνιχαῦτα ἀνθρώπων " 
καί διὰ τοῦτο ἀμύνασθαι αὐτοὺς τὸν Θεόν. "Avaft- 
ματίζω τοὺς τῷ πρωϊνῷ προσχυνοῦντας ἄστοῳ, ἤγουν 
τῷ ἐωσφόρῳ xxi τῇ ᾿Αροδίτῃη (14) " ἣν χατὰ τὴν 
᾿Αράδων γλῶσσαν Χαδὰρ ὀνομάξουσι, τουτέστι με- 
γάλην" ᾿Αναθεματίξω πάσας τὰς διατάξεις τοῦ Μωά- 
μεδι ἐν αἷς τοὺς Χριστιανοὺς ὀνειδίξων ἀρνχτὰς (15) 
ὀνομάξει χαί χοινωνητὰς χαέ ἑταιρειαστάς -“ καί δεε- 
γείρει τοὺς Σαραχηνοὺς πρὸς τοῦτο τὸ μύσος xai 
τὴν σφαγὴν, ὁδὸν Θεοῦ ὀνομάξων χαί τὸν χατὰ τῶν 
Χριστιανῶν πόλεμον * χαί τοὺς ἐν τῷ τοιούτῳ πολέμῳ 
ἀποθνήσχοντας Σαραχηνοὺς υἱοὺς Θιοῦ xxi ἀξίους 
τοῦ παραδείσον χαλῶν. ᾿Αναθεματέξω τὰς περέ τῶν 
εὐχῶν διατάξεις μιαρὰς χαί ἀχαθάρτους τοῦ Μωά- 
μεδ, ἐν αἷς xal τοῦτο προστίθησιν, ἵνα, ἐὰν μὴ εὑρί- 
σχωσιν ἐξ ἑτοίμου ὕδωρ, λαμδάνωσι χοῦν λεπτὸν (16), 
καί μετ᾽ αὐτοῦ τρίδωσιν αὐτῶν τὰς χεῖρας x«i τὰς 
ὄψεις. ᾿Αναθεματίξω τὴν περί τῆς πλάσεως τοῦ ἀν- 


θρώπον διϑασχαλίαν τοῦ Μωάμεδ (17), ἐν f$ φησιν ὅτι ἐπλάσθῃ ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ χώματος x«l σταγόνος, 


(11) Pro futuro γενήσεσθαι requiritur preteritum D signioribusque sacerdotii proceribus, 108, 2], 
Ό 


γεγενῆσθαι aut γενέσθαι, ut apud Euthymium. — 

(12) Post προστάσσει subaudiendum tva, vel simi- 
lis particula. 

(13) In archetypo est spatium vacum, duodecim 
circiter litterarum capax; narratio eadem apud 
Euthymium. 

( ul De Lucifero et Venere vide Euthym. 

(15) ᾿Αρνητὰς Christianos appellare videtur,vel ob 
Petri negationem, vel ob negationem Christi, at 
κοινωνητὰς et. ἑταιρειαστὰς, quod Christum Deo com- 
munionis socium credant, partim etiam quod 
sanctorum et inter se, et cum Christo capite suo, 
communionem profitentur. Vide Euthymium. 

(46) De purificatione per humum et de fictura 
hominis vide Euthym. 

(17) Relle huc faciunt que ἃ Niceta Choniate 
narrantur de Manuele Commeno imperatore Con- 


stantinopolitano, et Theodosio patriarcha, in- 


Εγκειται τῶ χατηχητιχῶ πυχτίῳ μεθ᾽ ἑτέρων 
ἀφορισμῶν χαί τὸ ἀναθεμα τῷ Θεῷ τῷ τοῦ Μωάμετ" 
περί οὗ λέγει ὡς οὔτε ἐγέννησεν οὔτε ἐγεννήθη, χαέ 
ὅτι ὁλόσφυρός ἐστι. Τὸν τοιοῦτον τοίνυν ἀναθεματι- 
σμὸν ἀπαλεῖψαι τῶν ὅλων χατηχητηρίων βέθλων 
προέθετο, ἀπ᾿ αὐτῆς τῆς ἐν τῷ Μεγάλῃ ἐχχλησίᾳ 
πυχτίδος ἀρξώμενος. Καί ἢ πρόφασις ὡς μάλα εὖ» 
πρόσωπος. Ἔφασκε γὰρ ὡς εἰς σχανδαλον πρόχειται 
τῶν μετατιθεμένων ᾿Αγαρηνῶν εἰς τὸν χαθ᾽ ἡμᾶς 
θεοσεθῇ πέστιν: τὸ βλασφημεῖσθαι ὅλως Θεὸν. Οὐχοῦν 
μετάχλητον τίθησι τὸν μέγιστον Θεοδόσιον, ὃς 
διεῖπε καί ἐχόσμει τηνιχαῦτα θρόνον τὸν πρώτιστον, 
χαί τῶν χατὰ τὴν πόλιν ἐνδημούντων ἀρχιερέων 
τοὺς λόγῳ x«i ἀρετῇ διαπρέποντας * καί χοινοῦται 
τούτοις τὸ σχέμμα μετ᾽ ὀγχηρων προεισοδέων τῆς 
ὑποθέσεως. ᾿ἀνανεύοντας δὲ πάντας εὗρε, καί μηϑ' 
ἄκροις παραδεχομένους ὡσί τὰ εἰσηγονμένα, ὡς 
ἀποφημα, καί τῆς εἰς Θεὸν SRL a δόξης 


Wm ox Edu dibihee M απ ee n - 


133 THESAURI LIB. XX. 135 


καὶ βδελλῶν καί μασσήματος" καί ὅτι, τοῦ ἀνθοώπου πλασθέντος, οἱ μὲν ἄλλοι πάντες ἄγγελοι Θεοῦ προστάξει mpe- 
σεχύνησαν αὐτῷ᾽ μάνος δὲ ὁ Βελίαρ οὐχ ἐπείσθη προσχυνᾶσαι, Καί ἐπί πᾶσι τούτοις ἀναϑεματίξω τὸν Θεὸν τοῦ Μωάμιδ, 
περὶ οὗ λέγει ὅτι αὐτὸς ἐστι Θεὸς εἷς ὁλόσφυρος [ὃς] οὐκ ἐγέννησεν οὐδ t ἐγωνήθη, οὐδὲ ἐγένετο ὁμοῖος αὐτῷ τις, 

τὰ εἰρημένα τοίνυν ἅπαντα, χαὶ αὐτὸν τὸν Mo4- A  Predicta igitur omnia, ipsumque Moamedem, 


pid, xoi τὸν σφυρήλατον αὐτοῦ Θεὸν ἀναθεματίξων, 
χαὶ ἀποτασσόμενος αὐτοῖς, συντάσσομαι τῷ μονῷ 
ἀληθινῷ Θεὼ τῷ Χριστῷ (18) χαὶ πιστεύω εἰς Πα- 
τέρα xxi Υἱὸν ved ἄγιον Πνεῦμα, τὴν ἁγίαν xal 
ὁμοούσιον καὶ ἀχώριστον Τριάδα" χαὶ τὴν ἔνσαρχον 
οἰκονομίαν xxi πρὸς ἀνθοωπους ἐπιδημίαν ὁμολογῶν 
τοῦ τῆς ἁγίας Τοιάδο: ἑνὸς τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ xai 
Λόγου τοὺ Θιοὺ, τοῦ ix τοῦ Πατρὸς πρὸ πάντων τῶν 
αἰώνων γεννηθέντος, δι᾿ οὔ τὰ πάντα ἐγένετο" γενέ- 
σθαι τοῦτον πληροφοροῦμαι χατὰ ἀλάθειαν ἀνθρω- 
πον, μὴ ἐχστάντα τῆς οἰχείας θεότητος  χαὶ εἶναι 
τὸν αὐτὸν Θεὸν ἀληθῶς x«i ἄνθρωπον ἀληθῶς ἀσνγ- 
χύτως, ἀτρέπτως xai ἀναλλοιώτως, ἐν ὑποστάσει 
χαὶ δυσὶ φύσισιν" ἐχουσίως τε πάντα παθεῖν χαὶ 
σταυρωθῆναι σαρχὶ, τῆς θεότητος ἀπαθοῦς μεινά- 
σης xat ταφῆναι, x«i τριήμερον ἀναστῆναι, xmi 
εἰς οὐρανοὺς ἀναληφθῆναι " x«i ἥξειν ἐν δοξη, μῶ- 
λοντα χρῖναι ζῶντας xai νεχρούς (19). Καὶ τὴν χατὰ 
σάρχα τοῦτον τεχοῦσαν Παρθένον, ἀγίαν Μαρίαν 
Παρθένον, καὶ μείνασαν μετὰ τόχον παρθένον, χυ- 
ρίως χαὶ ἀληθῶς Θεοτόσχον xai πιστεύω χαὲὶ λέγω, 
γαὶ ὡς χατὰ ἀλήθειαν Μητέρα Θεοῦ ἐναυθοωπήσαν- 
Tog" χαὶ διὰ τοῦτο χυρίαν καὶ δέσποιναν ἔν χάριτι 
γεγενημένην πάσης τῆς χτίσεως ποοσχυνῶ χαὶ τιμῶ. 
Καὶ τὸν παρὰ τοῖς Χριστιανοῖς μυστιχῶς ἱερουργού- 
μῆνον ἄρτον χαὶ civ οἶνον, ὧν ἐν ταϊῳθείαις τελεταῖς 
μεταλαυθάνουσι, πείθομαι χαὶ ὁμολογῶ xai πιστεύω 
σῶμα xal αἷμα κατὰ ἀλήθειαν εἶναι τοῦ Κυρίου 
Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεταδαλλόμενα τΈῥ ἐχείνου θεϊχῇ 


ἀπάγοντα" ἐξηγουμένους δὲ θεοφιλῶς τὸ εἰς σχάνδαλον 
δὴθεν xai πρόσχοωμα χείμενον" xai διασαφοῦντας μὴ 
ὅλως Θεὸν οὐρανοῦ xai γῆς ποιητὴν χαϑυπδάχλεούαι 
ἀναθέματι, ἀλλὰ τὸν παρὰ τῷ λήρῳ καί δαιμονώδει 
Μωάμες ἀναπλαττόμενον ὀλοσφυοον Θιὸν, καέ Bát γεν- 
νηθῶτα μότε ἡεννήσαντα, Παρὰ Χριστιανοῖς μὲν γὰρ 
θοξάζεσθαι Πατερὰ Θεὸν᾽ αὐτὰ δὲ τὰ ἀπόδλητα τοῦ 
Μωαμετ ληρήματα, τοῦτο ἀπαγορεύειν' ὄλωςχαέ ἄλλως δὲ 
7 συνιέναι ἀχριθῶς ὁποῖον (tati τὸ ὀλόσψυρον. ld est, 
ieronymo Volfio interprete, Ezstat inter czte- 
ras catechetica tLaóulo sanctiones, anathema in 
Moameti deum ; quem nec genuisse,nec genitum, 
sed holosphyron esse affirmat. Id anathema ex 
omnibus catecheticis libellis aboleri voluit, ab 
ipsa Magna ecclesi» tabula auspicatus; idque 
ratione probabili scilicet. Aiebat enim blasphe- 
müs in Deum qualibuscumque offendi Agarenos, 
wi ad piam nostram religionem deficerent. 
proinde accersito maximo Theodosio, qui tunc 
principem sedem curabat atque ornabat, et pri- 
marus sacerdotibus qui tum tin urbe erant, elo- 
μεμα et tir(ute przstantes, questionem cum 
umido exordio propomt. Sed omnes refraga- 
éantur, nec ullo modo illa admittebant, ut ab- 
surda et avera de Deo sententia abducentia : at- 
que anathema illud offensionis scilicet plenum, pie 
ezplicabant. Necenim Deum celi et terre condito- 
rem ullomodo anathemate nolari; sed holosphy- 
ron ilium Deum,quem delirus et furiosus Moame- 
(us nec genitum nec gignentem confingeret. Nam 
Christianos Deum Patrem celebrari; quod 
tandis Moameti nugamentisplane prohibea- 


et solidum ejus Deum, anathematizo, ab eoque me 
abjungo, et conjungo me cum solo vero Deo 
Christo, et credo in Patrem, Filium, et Spiritum 
sanctum, sanctam coessentialemque et inseparabi- 
lemTrinitatem: ete divina dispensatione profectam 
incarnationeun, atque ad homines adventum unici 
unigenitique sancte Trinitatis Filii et Verbi Dei ; 
qui e Patre ante omnia smcula genitus est, et per 
quem omnia facta sunt : certoque persuasum bha- 
beo, hunc vere hominem factum esse, non depo- 
sita tamen divinitate sua : eumdemque vere Deum 
esse, et vere bominem, absque ulla confusione, 
mutatione, alteratione, in una persona, et duabus 
naturis: voluntarie quoque omnia passum esse 
et crucifixum carne; ita tamen ut divinitas pas- 
sionis expers manserit: sepultum etiam esse ac 
tertia die resurrexisse, atque sursum in caelos 
assumptum esse : et rediturum esse in gloria ad 
judicandum vivos et mortuos. Ac Virginem illam 
quae secundum carnem eum peperit, [nempe] san- 
ctam Mariam Virginem, quee et post partum virgo 
mansit, proprie vereque Deiparam et credo et 
dico, vereque Matrem Dei inter homines in hu- 
mana natura versati : et propterea per [Dei] 
gratiam omnis creature dominam heramque fa- 
ctam adoro et honoro. Quieque apud Christianos 
mystice sacrificantur, panem ac vinum; que etiam 
in divini ritus peractione [ab eis] sumuntur : 
persuasum habeo, credo, et confiteor, revera Do- 


tur. Deinde se non satis intelligere quid sit illud 
holosphyron. Ubi etiam nota libellum hunc appel- 
lari χατηχητιχὸν πυχτίον͵ Seu χατηχητήριον βίώλον, 
nempe Catechesin eorum qui ἃ Saracenisino ad 
Christianam fidem sese agregant, eumdemque su- 
perioribus duobus tempore non inferiorem, sed 
equalem aut etiam antiquiorem esse. Quippe 
quod Euthymii Panoplia sub Alexio Comneno 
Scripta sit; hec vero Catechesis, etiam Manuelis 
Comneni temporibus in usu fuerit : quadraginta 
circiter annis post Alexium, ut patet ex Constanti- 
nopolitianorum imperatorum catalogo, editionis 
nostre 897, 29. Ceeterum imperator in eo sacri or- 
dinis responso non acquievit, sed suapte auctori- 
tate codicillum edidit, in quo superiores impe- 
ratores atque antistites taxavit, ut qui minus consi- 
derate permisissent verum Deum anathemati 
subjici ; ut fusius ibidem Nicetas refert. 

(18) Mallet forte aliquis Θεῷ τῶν Χριστιανῶν" 
sed locutio illa, Θεῷ τῷ Χριστῷ, repetitur in ar- 
chetypo nostro etiam aliquanto post, folio 105, in 
catechesi eorum qui & Judaismo ad Christianam 
fidem sese conferunt; ubi et sequentia eisdem 
verbis exstant. 

19) In. predicta illa Judeorum catechesi et 
Judaismi anathematizatione, eodem folio 105, 
altera facie, aversa scilicet, brevius est, x«i τὴν 
κατὰ σάρχα τοῦτον τεχοῦσαν ἀγίαν Παρθένον Μαρίαν, 
xaí μείνασαν μετά τόχον παρθένον, Et sanctam 
Virginem Mariam, qua hunc secundum carnem 
peperit, et post partum virgo mansit. 


135 


NICETA CHÓNIATAE 


. 1360 


mini Jesu Christi corpus ac sanguinem esse, trans- A δυγάμει. νοερῶς τε xei ἀοράτως, ὑπὲρ κᾶσαν φυσι- 


mutaa [videlicet] divina illius potentia : 
mente et non oculis perceptibili, omnemque na- 
turalem cogitationem superante modo, quem ipse 
solus novit : atque ita et ego me illa cum ceteris 
sumplurum assentior, ul quée vere caro et sanguis 
ejussint,etadanimm corporisque sanctificationem, 
vitam ewlernam, regnique celestis hereditatem 
adipiscendam sumantur, ab jllis qui ea in perfecta 
lide participant. Sanctumque Christi baptisma, 
puro seduloque animo et corde, ac fide sincera, 
accipere desidero; cerio ac vere persuasum ha- 
bens, illud miente perceplibilem purificationem 
esse, animique pariter et corporis regenerationem. 
Sed et venerdbilem crucem ejusdem veri Christi 
Deique nostri, ul que non amplius. corruptionis 
et exsecralionis, sed libertatis et vitre elerne in- 
strumentum, viclorieeque ádversus diabolum ac 
mortem signum sit : 
imagines, et [salutifer»e] illius Dei Verbi apud 
homines in carne apparitionis, et ejus quz inef- 
fabiliter istud peperit caste Virginis Deique Ma- 
tris, divinorumque angelorum, et sanctorum om- 
nium, ul prinitivorum symbola, et accepto, et 
honoro atque exosculor. Sed οἱ ipsos sacros an- 
gelos, sanetosque omnes, qui bene Deo placuere, 
ut servos illius, fidosque ministros, propter ho- 
norem illi habitüm, honoro et veneror : atque ita 
toto animo et corde, veroque animi proposito, ad 
Chris&anorum fidem accedo. Si vero cum simu- 


prelerea et venerabiles 


idque . 


D 


“τοῖς αὐτῶν ἐν πίστει 


ζητῶ δέξασθαι, 


χὴν ἔννοιαν, ὡς οἶδε μόνος αὐτός" καὶ οὕτω χἀγὼ 
μιταλήψεσθαι τούτων συντίθεμαι, ὡς χατὰ ἀλήθειαν 


ὄντων σαρχὸς τε χαὶ αἵματος αὑτοῦ, χαὶ εἰς ἀγια- 
σμὸν ψυχῆς τε χαὶ σώματος, χαὶ Ξωὰν αἰώνιον, καὶ 


βασιλείας οὐρανῶν χλρονομίαν.. UTE αλαμθανομένων, 
τελείᾳ μετέχουσι. Καὶ τὸ ἄγων 
τοῦ Χριστοῦ βάπτισμα μετὰ χαθαοᾶς καὶ ἀςδόλφι 
ψυχῆς καὶ καρδίας, xal πίστεως εἰλιχοινοῦς, ἐπε- 
πληροφορούμενος ἀληθῶς κάθαρσιν 
αὐτὸ νοητὴν εἶναι, χαὶ ἀναγέννησιν γυχᾶς τε χαὶ 
σώματος, Καὶ τὸν σεδάσμιον δὲ στανοὸν τοῦ αὐτοῦ 
ἀληθινοῦ Χοιστου xxi Θεοῦ ἡμῶν, ὡς ᾿οὐκέτι φθορᾶς 
x«i ἀρᾶς ὄργανον, ἀλλ᾽ ἐλευθερίας καὶ Sez αἰωνίον, 
χαί σημεῖον τῆς χατὰ τοῦ θιαύολον χαί θανᾶτου γί- 
χης. Ἔτι di x«i τὰς σιῤατμίους εἰκόνας τῆς τι 
χατὰ σάώρχα ποὸς ἀνθρώπους ἐπιφανείας τοῦ p» 
Λόγον, χαί τῆς ἀφράστως αὐτὸν τεχούσης ἀγνῆς 
Παρθένον καί Θεομήτορος, x«i τῶν θεοειδὼν ἀγγέ- 
λων, XXí τῶν ἀγίων ἀπάντων, ὡς σύμβολα τῶν πρω- 


Terum, καὶ ϑέχομαι xat τιμῶ καί ἀσπάξομαι. 


Καί αὐτοὺς δὲ τοὺς ἱεροὺς GÀ ovs, x«i τοὺς ἀγίους 
ἅπαντας, τοὺς τῷ Θεῷ εὐαοιστήσαντας, ὡς δούλους 
θεοάποντας, τιμῶ χαί σέθομαι 
xai οὕτως ἐξ ὅλης jv- 


ἐχείνου χαὶ πιστοὺς 
διὰ τὴν πρὸς ἐχεῖνου τιμὴν" 


Xue χαΐί χαρδίας, xai προαιρέσεως ἀληθοῦς, προσέρ- 


χομαι τῇ πέατει τῶν Χοιστιανῶν, Ei δὲ μεθ᾽ ὑπο- 
χρίσεως χαί θόλου ταῦτάώ φημι, xai οὐχ EX πίσσιως 


ὁλοψύχον xai x200 (uc τὸν Χριστὸν ἀπαπώσης, εἴη 


μαι ἀνάθεμα καί χατάθεμα, vui ἢ Ψυχὴ μὸν ταχθεὶς 


Jatione ac dolo hec dico, et non ex solida totius C μετὰ τοῦ Σατανᾶ x«i τῶν δαιμόνων. 
aniui fide, Christumque amanti corde, sit mihi anathema et catathema, animaque mea collocetur 


cum Satana et diemonibus. 





NICETE- CHONIAT/E 


THESAURI ORTHODOXJE FIDEI - 


(Ap. LeQuien Qriens Christianus 1, 640, in Eustratio Nice metropolita.) 


Aliquanto tempore elapso, disoipulusilius Joan- Χρόνον τινὸς διαγενόμένου, τούτου ("Incyyov: τοῦ 


nis Itali monachi novie alterius doctrinm δυισίου δ. 
᾿ πόλεως Νικαίας ἀρχιερατιχῶς προύδρενε, πολλάκες 


Eustratius, qui Nicere Bithynire metropolis ponti- 
fex erat, cum sepe coram imperatoris triburiali 
cum Latinis disputasset. de azymis et de Spiritu 
sancto, mandare scriptis volens quiae batinis attu- 
lerat, qureque ab'eis inter disputandum audiérat, 
non accurate, ne Jdüdabilliér $uos sensus 'eüun- 
tiavit. Quin etiam. cüm. Philippopoli In.audientía 
imperatoriscum Atmenioquodam de duabus Chri- 
sti. naturis éofloqueretur?- "nonWüla de:Deo non 
consulta prorsus injecit, ' ét'hulló putare éifutfit, 
jam olim nuncque assumptam a Verbo naturam 


Ἰτάλου). μαθητὴς Εὐστράτιος, ὃς τῆς τῶν Βιθυνῶν 


ἐπί βασιλιχοῦ βήματος μετὰ Λατίνων εἰς λόγους 


ἐλθὼν περί τε ἀζύμων χαί τοῦ ϑείον Πνεύματαξ, 
καί θελήσας γραφῇ παραδοῦναι ὅσα εἴρηκε . πρὸς: τοὺς 
λατίνους, χαὶ οἷα. παρ’ ἐχείνων ἐν “τῷ διαλέγεσθαι 
ἄχηχόξι,, o οὐχ ἀσφαλῶς, οὐδὲ ἐπαινετῶς TOUS περί 
ToU Ive). ato λόγονς ἐξήνεγχε,, Ἑνίοτε ΕΝ κατὰ 
Φιλιππούπολιν ἐπ᾿ ἀκροίσει τοῦ . βασιλέως ἐκ. "Ap- 
βινίον «τινὸς κερξ τῶν δύο To “Χυοιστοῦ͵. -ψύσιων 
Φοιούμενος τὴν διάλεξιν; οὐδέποτε καθ ρβδντοὺς τὸ 
θεηγορίᾳ ἐπέδαλεν, ἀλλ᾽ ἀναιδῷς “ἐφθέγξατο, χαέ 


131 


THESAURI LIB. XXIV. 


138 


πρότερον καὶ νῦν τῷ Πατρὶ λατρεύειν τοῦ Κυῤίον À Deo Patri servilem prestare cultum, vocis hujus 


τὸ πρόσλημμα" οὐχ οἶδ᾽ ὁπόθεν τὸν ἐχθέσιμον ταύ- 
τὴν τὴν φωνὴν πορισάμενος. [Πρὸς δὲ τὴν ἄτοπον 
ταύτην, x«i παντάπασιν ἀσυνήθη ῥῆσιν ἐχπλαγεὶς 
Ἀρμένιος, ὕδοεσι τὸν Εὐστράτιον ἔπλυνε, τζνάχλην 
καλέσας. Aulo δὲ ἡ λέξις παρὰ ᾿Αρμενίοις τὸν 
κτηνοδατούμενον" ἀλλὰ xai οἱ ἑστῶτες τοῦ βασι- 
λέως λόγιμόι ἄνδρες τῆς λέξεως ἐπιλαδόμενοι, ὡς 
αἰρετίζοντι τῷ Εὐστρατίῳ émímintrow Μιχρῷ δὲ 
ὕστερον χαὶ τῆς ἀρχιερωσύνης Εὐστράτιος χαθαιρεῖ 
ται, ὡς γεννήτωρ νέας αἱρέσεως. 


expositionem nescio quo auctore subjiciens. Qua 
absona voce, ejusque insulsa explicatione audita 
attonitus Armenius probris Eustratium aspersit, 
Tzyaclen eum appellans, quod Armeniorum lin- 
gua hominem belluino more gradientem significat. 
Sed etiam qui imperatori astabant viri prudentes 
et eruditi, improbato dicto, Eustratium tanquam 
hereticum increpabant. Paulo post vero Eustra- 
tius tanquam nove heresis parens pontificatu 
amovetur. 





NICET/E  CHONIAT/E 


EX LIBRO XXIV 


THESAURI ORTHODOX/E FDEI 


ΣΥΝΟΔΟΣ | 
EKKAHXIAX EAAHNIKHE 0 


JEPI TOY AOYTMATOl « ZY O ΠΡΟΣΦΕΡΩΝ ΚΑΙ IIPOZSEPOMENOZ ΚΑΙ IIPOXAEXOMENOS, » 
AAAHGENTOZ ἘΠῚ TOY BAZIAEQZ KYPOY MANOYIIA KOMNIINOY. 


SYNODUS 
GRJECJE ECCLESL/E 


DE DOGMATE CIRCA ILLA VERBA, « TU ES QUI OFFERS, ET QUI OFFERERIS, 
ET QUI RECIPIS, » QUOD VENTILATUM FUIT SUB IMP. DOMINO MANUELE 
COMNENO CONTRA SOTERICHUM PATRIARCHAM ANTIOCIIENUM ELECTUM. 


Preeit Soterichi de sua falsa doctrina dialogus cum Philone. 


(Mai, Spicil. Rom, t. X.) 


Βασιλεύοντος Μανονὴλ, ὃς προπάτορα μὲν τὸν βα- B Regnante Manuele, qui avum habuit imperato- 


cOÓé&« ἔσχεν ᾿Αλέξιον, τοχέα δὲ ᾿Ιωάννην τὸν ἐν 
ἄναξι περιώνυμον, ἐχινήθη δόγμὰ περί τοῦ, « Σὺ ὁ 
προσφέρων xaí προσφερόμενος xai προσδεχόμενος" » 
x«í οἱ μὲν μόνῳ τῷ Πατρί xai τῷ Πνεύματι τὴν 
ἐπὶ τοῦ σταυροῦ θυσίαν προσηνέχθαι ἔφασχον, οὐ 
pi» καὶ αὐτῶ τῷ προσενέγχαντι Λόγῳ, φάσχοντες 
ὡς, εἰ τοῦτο δοίη τις, εἰς δύο πρόσωπα πάντως ὃ 
εἷς τοῦ Θεοῦ Υἱὸς διαστήσεται, ὁποῖα ὁ λῆρος παρ- 
εἰσῆγε Νεστόριος " οἱ δὲ xoi αὐτῷ τῷ Υἱῷ γενέσθαι 
τὴν προσφορὰν ἰσχυρίξοντο, ὡς ἑνέχαί ἀχωρίστῳ τῆς 
ὑπκερκρχίου ὄντι Τριάδος" οἱ γοῦν τότε λογιότητι 
χαίροντες τῇ προτέρᾳ προσεφύησαν δόξῃ * σαν δὲ 
PArnoL. Gn. CXL. 


rem Alexium, patrem vero Joannem inter reges 
celeberrimum, comota est questio de dogmate, 
« Tu es qui offers, el qui offereris, et qui recipis. » 
Atque alii quidem Patri tantummodo ac Spiritui 
sacrificium crucis oblatum aiebant, non tamen )psi 
quoque oblatori Verbo : dicebant enim, quod si id 
concederetur, in duas omnino personas unicus Dei 
Filius divisus abiret, que fuit nugacis sententia 
Nestorii. Alii contra affirmabant ipsi quoque Filio 
factam esse oblationem, utpote uni et indiviso Tri. 
nitatis summe consorti. Qui tunc igitur eloquentim 
gloria gaudebant, priori sententies edbhsxeobwe. 


Ὁ 


ΝΊΟΕΤΕΣ CHONIAT/£ 


140 


Er&ant autem hi : Soterichus Panteugenus, patriar- A οὗτοι * Σωτήριχος (1) ὁ Παντεύγενος ὑποψήφιος ὧν 


oha designatus Antiochie Syriace, ejus videlicet 
quam Orontes alluit, et Zephyrus ventus perflat: 
Eustathius Dyrrachi episcopus, Basilaces, atque 
Nicephorus, et Thessalonice episcopus Michael, 
qui omnes gradu suo modi fuerunt. Atque ex his 
partim quidem secreto mussabant, partim vero 
fidenter ac manifeste sententias suas enuntiabant, 
&o multitudinis auribus occinebant. Demum Sote- 
richus Panteugenus dogma suum scripto tradidit, 
et cuique volenti noscendum obtulit, in quam vi- 
delicet ipse sententiam flecteret; ac Platonis imi- 
tatus dialogos, hujusmodi disputationem instituit. 

PHILO. Compertum mihi est, nuper duos in sy- 
nodo diaconos de quodam dogmate inter se con- 
tendisse ; atque horum utrique favisse aliquos ex 
his qui apud nos doctrine primatum tenent. Ve- 
rumtamen cupienti mihi sermonum argumenta 
cognoscere, nondum licuit. Sed num tu, vene- 
rande amice, num tu, inquam, intereras? 

SOTERICHUS. Equidem interfui, mi jucundis- 
sime, et amborum orationem perquam attente au- 
scultavi : neque tamen his delectatus sum, quia 
plus contentionis quam considerationis habebant : 
imo hujus seditionis auctoribus subirascebar, quia 
cum res divine silentio potius transmittende sint, 
prout illarum abstrusa natura postulat, et Patrum 
monita suadent, hi jamdiu definita preetergrediun- 
tur, et silentio ἃ veteribus pressa suscitant; ne- 
que preceptum sapientis cujusdam viri in mentem 
revocant, qui soli el igni res divinas comparans, 
monebat, ne rectum contra solem visum intenda- 
mus, connivere enim atque hebescere oculos ne- 
cesse est: non idcirco tamen ab hoc pulcherrimo 
aspectu abstinendum, sed eo caute fruendum, 
quantum licet : item igni non esse admodum pro- 
ximandum, ne comburamur, nihilominus haud 
nimis procul consistendum, si certe calore frui 
volumus. 

PHIL. Quam bene, o charum caput, de divinis 
judicas! Prorsus enim in his religiose agendum 
est, et curiosius studium omittendum. Quin adeo 
medicorum servanda est de hellebori usu preescri- 
ptio, quem crasso frusto sumptum purgationem 
facere aiunt; comminutum autem, utentem suffo- 
care, Sed enim illorum audaciam accusare jam 
desinamus, qui juvenili impetu mediam lineam, 
ut laconice cum ipsis loquar, preetervecti sunt. Tu 
vero praedictorum orationem mihi narra. 

SOT. Oratio, ut paucis dicam, erat hujusmodi : 
quod videlicet adsumpta a Verbo natura, sangui- 
nem suum non soli Patri, verum etiam Unigeniti 


(4) Soterichus dicitar adhuc diaconus in hac 
ipsa quam vulgamus synodo. Porro in catalogo 
ms. codicum Sfortanorum (cod. Vat. reg. 2099) 
legi ego notitiam etiam alterius operis hujus viri, 

a libenter lectores impertior, nempe : Sotericht 

iacon$. Constantinopolitani tractatus de genera- 
tione aeterna. Filis Dei, et. pro defensione vocabuli 
quo «sus est. beatus Basilius, qui. carnem Domini 


τῆς χατὰ Συρίαν ᾿Αντιοχείας, ὧν ᾿Ορόντης ποτίζει 
xai ζέφυοος χαταπνεῖ ἄνεμος. ὁ Δυῤῥαχίον Εὐστώ- 
θιος, ὁ βασιλάκης, χαὶ Νιχηψόοος, χαὶ ὁ Θεσσαλο- 
νίκης Μιχαὴλ (2), ot xxi χαθήοηνται πάντες, Τούτων 
δὲ oi μὲν ἄλλοι ὑπ᾽ ὀδόντα ἔανσσον, οὐδὲ παῤῥησίᾳ 
xxi διαῤῥήδην τὰς ἕαυτὼν ἐξέφερον γνώμας, πὲ 
τοῖς τῶν πολλῶν ἐνήχουν ὠσίν" ὁ δὲ Σωτήριχος ἃ 
Παντεύγενος λογογραφεῖ τὸ δόγμα, χαὶ παρίστησι 
τοῖς βουλομένοις ὁποία τῶν δοξῶν προσνένευχε, Tl) 
τωνίξων τὴ! διαλέξει, xai οὕτω τὰ γραφέντα συνθὲ- 
μενος. 


ΦΙΛΩΝ. Ἐπυθόμην ὡς ἐν συνόδῳ διαχόνω δὴ co 
περὶ δόγματος διεφερέσθην, χαὶ ὡς ἐχατέροιν τού- 
B τοιν συνέστησαν ἄνδρες ἐπ᾿ ἄχρον τῆς x«0' ἡμᾶς 
παιδείας ἐλάσαντες. Προθυμουμένῳ δέ μοι μαθεῖν 
τοὺς λόγους οὐχ ἐξεγένετο" παρῆς οὖν αὐτὸς, ἱερὰ 
φιλότης, τότε παρῆς; 


ΣΩΤΗΡΙΧΟΣ. Παρῆν, ὦ μαχάριε, xoi τῶν ἐχά: 
στοις λεγομένων ὡς ἐπιμελέστατα ἤχονον . οὐ σὺν 
ἡδονῷ μὲν τοὺς λόγους ἀποδεχόμενος φιλονείχως 
ἔχοντας μᾶλλον ἣ ἐσχεμμένως, ἀχθόμενος δὲ xai 
τοῖς αἰτίοις ταύτης τῆς στάσεως, ὅτι δέον παριέναι 
σιωπῇ τὰ ὕεῖα " τοῦτο γὰρ ἢ τε φύσις αὐτῶν ὡς 
ϑυσχατάληπτος ἀπαιτεῖ, x«i à πάτοιος παραίνεσις 
ὑποτίθεται: οἱ δὲ τὰ ἐσχεμμένα τε ὑπερθαίνουση 
xai τὰ χαλῶς σεσιγήημενα τοῖς παλαιοῖς διαχαίουσι, 
μηδὲ τῆς ἀνδρός τινος σοφοῦ μεμνημένοι παραγγε- 
img, ὃς ἡλίω παρείχαξε xai πυρὶ τὰ θεῖα, παρῇνει 
δὲ μήτε ἀντωπεῖν ἡλίῳ * σχαρδαμύττενν γὰρ xai 
ἀμαυρούσθαι τὰ ὄμματα “ μήτε ἀπολείπεσθαι τοῦ 
καλλίστου τούτου θεάματος, ἀλλ᾽ ἀπολαύειν αὐτοῦ 
παοατημοῦντας ὡς οἷόν τε" τῷ τε πυρὶ μὴ πᾶνν 
τι προσεγγίζειν' χαίεσθαι γάρ" ἀλλὰ μηδ᾽ ἀπωτάτω 
ἀφίστασθαι, τῆς θερμότητος βουλομένους μεταλαγ- 


χώνειν. 


C 


ΦΙΔ. Ὡς εὖ γε, ὦ φῇη pot χεφαλὴ, περί τῶν 
. θείων διανοῇ ! πάνν γὰρ ἐπι τούτοις εὐλαδεῖσθαι 
δεῖ, τὴν λεπτολόγον παραιτουμένους ἀχρίδειαν * xal 
τὴν ἐφ᾽ ἕλλεθόρῳ τῶν ἱατρῶν x&v τούτοις διαφυλάτ- 
τειν διάταξιν, ὦ κχαθαίρεσθαί φασι παρειλημμένῳ 
παχυμερῶς, εἰς δὲ λεπτότατα τεμνομένῳ τὸν χρὴ" 
σάμενον ἀποπνίγεσθαι. ᾿Αλλὰ τὸ μὲν ἐχείνοις τῆς 
τόλμης ἐγχαλεῖν ἀφείσθω, νεανιχῇ προθυμίᾳ τὸν 
μέσην [x«l χατ᾽ αὐτοὺς, λαχωνιχῶς “εἰπεῖν, ὑπερ» 
βαίνονσι" σὺ δέ μοι τὸν λόγον διέξιθι, 
XOT. Ὁ μὲν λόγος, ὡς εἰπεῖν συλλήθδην, ἀπέ’ 
φαίνετο τὴν προσληφθεῖσαν τῷ Λογῳ φύσιν μέτε 
τῷ Πατρὶ προσενηνοχέναι μόνῳ, ἀλλὰ xol τῇ 0Osé- 





vocavit θεοφόρον, αὐ Michaelem patriarchain. Mi- 
chaelem intellige secundum, qui sedem Constan- 
tinopolitanam abdicavit anno Christi MCKLVI, id 
est decennio onte hanc synodum quee vit 
Soterichum. 

(2) Quatuor hi, cum nonnullis diac 
Sotericho dicuntur etiam in Greco 
Nicetee Chonjate codici appingitur. 


favisse 
quod 





THESAURI LIB. XXIV. 
| Μονογενοῦς τὸ οἰκεῖον αἷμα. Τοῦτο ῥηθὲν À deitati obtulerit. Diclum hoc, cum alios multos 


τε ἄλλους, xai dà καὶ ἄνδρας ἀρετῇ καὶ 
χποεπεῖς τεθοούδηχεν, ὡς μὴ μόνον ἂν ταῖς 
dg ἀρχαῖς ἀνακόλουθον, ἀλλὰ xvi τὸν χατὰ 
» εἰσάγον διαίρεσιν ^ εἰ γὰρ δὴ τῶν φύ- 
" τὸ τὴν μὲν προσάγειν, τὴν δὲ ποοσίεσθαι, 
νγκὴ καὶ τὴν προσάγουσαν ὡς Goyupé 
Ἂν λέγειν ὑπόστασιν, χαὶ τὴν προσιεμένην 
» τὰ περὶ τὸν θυσίαν ὁμοίως ὑπόστασιν. 
δὲ τὸ τοῦ Νεστορίου θανατῶδες ἀμάοτημα. 


Ὡς δεινόν τι λέγεις εἶναι τὸ τοῦ εἰπόντος ; 


Οὐχ οἶδα εἰπεῖν εἴτ᾽ ἀγνόημα εἴτε παρά- 
εἰ yxp οὕτως εἶπεν ὡς ὁ Θεὸς Λόγος γενόμε- 


142 


tum etiam aliquot virtute et doctrina pollentes vi- 
ros turbavit, quia non solum religiosis nostratium 
rudimentis alienum erat, verum etiam quia Nesto- 
rianam divisionem inveliebat. Si enim ex his na- 
turis altera offert, altera vero excipit, prorsus ne- 
cesse est et illam qua offert, sacerdotis et sacrificuli 
instar, appellari a nobis personam : rursusque il- 
lam naturam, que uti Deus victimam excipit, 
personam pariter nominari. Hoc autem est morti- 
ferum Nestorii crimen. 

PHIL. Quam periculose hoc existimas ab eo 
dictum ? 

SOT. Utrum inscitiam appellem an errorem, 
nescio. Si enim dixisset, quod Deus Verbum, factus 


ρωπος αὐτὸς ὡς θύτης xarà τὴν προσληψεν B homo, ipse quidem tanquam saverdos, ratione hu- 


voxte, αὐτὸς ὡς Üupa x«r& τὴν σάρχα προσ- 
, αὐτὸς ὡς Θεὸς προσήχατο τὸ τνθὲν, καὶ 
)Ὡ τὴν ὑπόστασιν χατὰ τὰς ἐνεργείας τῶν 
παρελαμδάνον, ἦν μὲν x«i οὕτως ὁ λόγος, 
δέω λέγειν, οὐχ ἀσγαλής" τὸ δὲ τὰς φύσεις 
τα λέγειν καθ᾽ ἑαυτὰς ἐνεργεῖν μηδαμῇ 
καένης τῆς ὑποστάσεως, βαθαὶ χινδυνῶδες 
μκῶς ἔστι χαλεπὸν. ᾿Αλλ᾽ εὐξαίμην ἂν μήτε 
" δοξὴ συνίσταναι ταύτῃ, μήτε τοὺς πέριι 
Jue αὐτὸν" ὅθεν ὡς αὐτόθεν ἄτοπον χαὶ μὴ 
τολλῶν δεδεημένον εἰς ἔλεγχον διὰ τὴν ἀτο- 
trou, χαίρειν ἐάσθω. Ὑποχειωένον δὲ τοῦ 
» προσληφθεῖσαν φύσιν, ἀλλ᾿ αὐτὸν τὸν ὕεών- 
Σωτῆρα Χριστὸν τὴν σωτήριον. θυσίαν προσ- 
, σχεπτέον εἰ xai τῇ αὐτοῦ θεοτητι προσ- 
τὸ τυθέν. 


᾿Αλλὰ πρότερον αὐτὸς εἰπὲ τέ ἦδ'᾽ ὅσον, ὁ 
μενος τίς αὐτῷ, xoi πόθεν Q τοῦ λόγου τούὐ- 
'᾿ασχενὴ " ᾿ 
, Πολλὰ ἅττα συνείρων, τὸν ἑαυτοῦ σννίστησι 
Ἐγὼ δὲ ὁπόσα pou τὴν μνήμην ἐπέρχεται, 
ἐρῶ. Ἐπεὶ, φησὶν, ὁ Θεὸς Λόγος θυσίαν πᾶ- 
ιάζει χαὶ τελειοῖ, πῶς οὐχὶ χαὶ τὴν τῆς Oi- 
ἀρχὸς θυσίαν ἡγίαχέ τε αὐτὸς x«i τετελείω- 
Ux ἂν δὲ ἄλλως ἡγίασεν, εἰ μὴ τῇ ἑαυτοῦ 
προσενήνεχτο. 

Πρὸς οὖν τοῦτο πῶς ποτε ἡμᾶς διατίθεσθαι 
Ἰότερον εἰρημένον εὖ ἀποδέχεσθαι τουτονὶ τὸν 


. QOUx, ὦ ἀγαθέ" δόξειε γὰρ οὗτος ὁ λόγος οὐχ 
" καὶ πρὸς τοῦτον ἡμεῖς ἐχεῖνό φαμέν ἂν 
εἰδὺ ὁ Λόγος τῇ σαρχὶ xaÜ' ὑπόστασιν £ww- 
"ἰαχέ τε χαὶ τετελείωχεν αὐτὴν εὐθὺς, τὶ ποτε 
| πρὸς τὴν αὐτοῦ θεότητα προσαγωγῇ ταύτην 
ἀγιάξισθαι; Τί δὲ τελειοῦν τὴν ἀνωτέρω pu- 
Wy» πάσης ἁμαρτίας προαιρετιχῆς τε x«i τῆς 
μαῖος φυσιχᾷς; Μόνης οὖν ἐδεῖτο τῆς πρὸς 
ἐρα διὰ θυσίας προσαγωγῆς, ὃν ἁγιασμὸν 
ν ὃ Σωτήρ" πρὸς γὰρ τῷ πάθει γενόμενος 
“Ἐγὼ ἁγιάξω ἐμαυτὸν ὑπὶρ αὐτῶν - ὡς 
λον διττὸν εἶναι τὸν ἀγιασμόν" τὸν μὲν οὔ 


D 


manitatis assuinptee, sacrificium obtulerit ; idem- 
que ipse tanquarn victima secundum carnem obla- 
tus fuerit; atque idem denique tanquam Deus rem 
oblatam exceperit, servata ubique persona actio- 
nibus naturarum accouummoda ; hoo etiam pacto 
pene dixerim, minime tutum esse sermonem hu- 
jusmodi: verum enimvero distinctas naturas dicere 
unamquamque per se operari, seposita velut per- 
sona, id demum periculosum est, et «difücultate 
summa laborans. Utinam vero neque is qui dice- 
bat, neque ejus auditores sententiam hanc animo 
imbibant ! Quamobrem utpote absurdam, neque 
prolixa refutatione egentem, multum eam valere 
jubeamus. Verum ai affirmetur, haud quidem ab 
assumpta aatura, sed ab ipso theandrico Servatore 
Christo salutarem hostiam fuisse oblatam, dispi- 
ciendum superest, utrum is suce quoque ipsius 
divinitati sacrificium fecerit. 

PHIL. Tu vero apprime dic mihi, quid ille, et 
quamdiu dixerit, quis ei sit abversatus, quenamn 
arguarenti hujus demonstratio fuerit. 

SOT. Multis ille verbis sermonem suum exorna- 
vit, quee ego quantum memini referam. Quoniam, 
aiebat, Deus Verbum sacrificium quodvis sanctificat 
atque perficit, quidni proprie quoque carnis sacri- 
ficium sanctificasse credendus sit ? Haud porro ali- 
ter sanctificavit, quam proprie deitati offerendo. 


PHIL. Quid ergo hac super re sentiendum nobis 
est ? Utrum dictis auscultaudum, necne ? 


SOT. Minime gentium,o bone ; neque enim vera 
hec videtur oratio. Etenim nos ita potius disseri- 
mus: quandoquidem Verbum carni hypostatice 
unitum, ipsam sanctificavit perfecitque, cur opus 
erat ut per oblationem sus ipsius deitati facien- 
dam, illam sanctificaret ? Cur eamdem perficeret, 
qua superne omni immunis fiebat vel voluntario 
peccato, vel ex origine naturali contracto ? Hoc ei 
igitur tantummodo deerat, ut Patri ceu sacrificium 
offerretur ; quam rem Servator sanctificationis no- 
mine expressit, cum passioni proximus aiebat : 
Ego sanctifico me ipsum propter eos. Patek eren 


143 


duplicem esse sanctificationem, alteram quam 
ipse carni contulit cum ei hypostatice unitus est, 
alleram vero quam per sacrificium operatus est 
quod Patri obtulit. 

PIIL. Atqui si carnem, dicet aliquis, unione 
sua jam sanctificaverat, cur altera sanctificalione 
vel perfectione opus fuit ? 

SOT. Longius a proposito meo, optime Philo, 
aberrare me dicendo cogis ; attamen tui causa 
hunc laborem suscipiam. lis qui invicem reconci- 
liantur mos est mutui aliquid muneris, quasi con- 
glutinate amicilie arrham,impertiri. Quoniam ita- 
que et nos, post Dei offensam, reconciliari eidem 
oportebat,is quidem morem sue bonitatis minime 
omittens, primus ipse Deus Verbum, qui ab initio 
subsistebat,substantia nostrasuscepta,peccatorum 
remissionem nobis largitus est, atque ex antiqua 
fraude eripuit, multis mirisque collatis beneficiis. 
Sed quia etiam Patrem,qui adoptione nos dignaba- 
tur, aliquid a nobis accipere ceequum erat, nobisau- 
tem nihil purum aderat, aut Dei majestate dignum, 
peccato omnia commaculante,idcirco ipsum thean- 
dricum Verbum, paupertatem nostram ceu media- 
tor supplens, humanitatis forma indutus, suum 
obtulit sanguinem, victimam immaculatam, saluta- 
rem hostiam, ad nos cum Patre conciliandos ef(ica- 
cissimam. Quam rem sepe declarat divus Paulus: 
Justificati enim, ait in, sanguine Filii, per ipsum 
salvi erinus !. Et rursus: Qui inimici eramus, ve- 
conciliati sumus per sanguinem Filii ejus?. Quidni 
ergo valde sit absurdum dicere, sacrificium hoc 
Deo Verbo fuisse oblatum ? Quid enim ipsum ne: 
cesse erat reconciliari nobis, qui jam inde ab eo 
tempore, quo se carni conjunxit, nobis erat recon- 
ciliatus ? Cur rursus non sit insanum, per hujus- 
modi sacrificium sibimetipsum essereconciliatum ? 
Aut naturam quidemejus exnobissumptam,pacem 
haberenobiscum ; ejusdem vero deitatem humani- 
tati unitam, oportere nobis per sacrificium recon- 
ciliari ? Quasi cum Paulo dicamus : Num divisus 
est Christus ? ita ut pars ejus, amica, pars vero 
alia, adversaria sit ? 

PHIL. At enim, si quod Petri offertur, per Deum 
Verbum offertur : Nemo enim, uti scriptum est, ad 
Pairem venit nisi per me? ; quornodo fieri poterat 
ut hoc sacrificium offerretur, nisi antea ipsius 
Unigeniti deitati fuisset oblatum ? 


SOT. Non Verbi deitas, o sodes, namque ad ip- 
sum orationem meam converto, sed theandricum 
ipsummet Verbum, ceu in assumpta natura ponti- 
fex, et tunc proprium sanguinem obtulit, et nunc 
salvatos Patri offert, ut gratia sua deificet : hic 
quippe est oblationis finis. Intelliges autem quod 
dicimus vel ex illo quod in figura fiebat sacrificio, 
Nam quatuor in figurali illo spectabantur, oblatio, 
consecratio, elevatio, expiatio. Offerebatur enim 
3. Ibid. 10. 


! Rom. v, 9. 5 Joan. xiv, 0. 


NICETAE CHONIAT/E 


1d 

Α τῇ σαρχὶ μετέδωχεν αὐτὸς ἐνωθεὶς, τὸν δὲ δεύτερον 
ὃν εἰργάσατο διὰ θυσίαν, εἰς τὸν Πατέρα ταύταν 
ἀνεν:γχῶν. 


ΦΙΛ. 'AJÀ εἵἴπεο ἐξ αὐτῆς ἡγίακε ταύτην ἐνώ- 
σεως, φαΐη τις ἄν, τί δεῖ ποτε xai ἑτέρου δευτέμν 
ἁγιασμοῦ ; ποίας δὲ τελειώσεως ; 

XOT. Μαχρότιοα μὲ xxi τοῦ λόγον, ἄριστε Φῶων, 


ἀναγχάζεις λέγειν * πλὴν xat τοῦτο σὴν εἴρηται χά- 
βιν. Ἔθος τοῖς χαταλλαττομένοις ἐστί λαμδάνειν τι 


παρ᾽ ἀλλήλων τῆς ἐμπεδωθησομένης φιλίας ἐχὲγ- 

νον " ἐπείπερ οὖν xxi ἡμᾶς δι᾽ ἔχθρας γεγονότας 

Θεῷ ἐχρᾷν χαταλλάττεσθαι, τῆς θείας οὐχ ἀνασχό- 

μενος ἀφεστάναι διαπαντὸς ἀγαθότητος, πρότερον 

αὐτὸς ὁ xai τὸν ἀρχὴν ὑποστήσας Λόγος τὴν ὄμε- 
B δαπὴν εἰληφὼς οὐσίαν ἀντέδωχεν ἡμῖν ἀμαρτημᾷ- 
τῶν ἄφισιν, τὴν 6x τῆς πλάνης ἀπαλλαγὴν, τὰς 
πολλὰς ἐχεῖνα: ἐνηργηχὼς εὐεργεσίας xci θαναα- 
στάς" ἐπεὶ δὲ xoi τὸν Πατέρα ἐχρῆν λαθόντα τι 
παρ᾽ ἡμῶν τὴν νἱοθεσίαν ἀντιχαρίσασθαι, προσῆν 
δὲ ἡμῖν οὐδὲν χαθαρὸν, οὐδὲ τῆς αὐτοῦ μεγαλειότη- 
τος ἄξιον, τῆς ἁμαρτίας πάντα ἐπιθολούσης, αὐτὸς 
ὁ θεανθρωπος Λόγος, τὸ τῆς ἡμεδαπῆς ἀπορίας 
ἀναπληρῶν ἅτε μεσίτης, ἐν προσώπῳ τῆς ἀνθρω- 
πότητος τὸ αὐτοῦ προσενήνοχεν αἷμα, ἄχραντον 
θῦμα, σωτήριον χαλλιέρημα, τῆς πρὸς τὸν Πατῴα 
χαταλλαγῆς fui» αἰτιώτατον - ὃ πολλαχοῦ xoi ὃν 
σπέσιος ἀποφαίνεται Παῦλος " Διχαιωθέντες γὰρ, 
φησὶ, ἐν τῷ αἴωατι τοῦ Υἱοῦ σωθησόμεθα — dc 
αὐτοῦ" χαὶ αὖθις" Ἐχθροὶ ὄντες χατηλλάγημεν 
τῷ Θεῷ διὰ τοῦ αἴωατος τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ. Πῶς οὖν 
οὐκ ἐπιειχῶς ἐστιν ἄτοπον ταύτην προσινεχῦζναι 
τὴν θυσίαν λέγειν τῷ Θεῷ Λόγῳ; Τῶος γὰρ ἡμῖν 
πρὸς τοῦτο ἔδει χαταλλαγῆς, ὃς ἐξ αὐτῆς üpi» κα- 
τήλλαττεν τῆς ἑνώσεως : Πῶς δὲ οὐχ ἀνόητον λέ- 
gt» διὰ τῆς θυσίας ταύτης αὐτὸν ἑαντῷ καταλλατ- 
τεσῦαι; ἣ τὴν μὲν ἐξ ἡμῶν προσληφθεῖσαν φύσω 
ἔχειν πρὸς ἡμᾶς οἰχείως, τὴν δ᾽ ἐνωθεῖσαν αὐτῇ 
θεότητα δεῖσθαι τῆς πρὸς ἡμᾶς διλθυσίας χαταλλα- 
γῆς ; Ἢ κχατὰ Παῦλον εἰπεῖν" Μεμέρισται ὁ Χρι- 
στὸς ; ὡς εἶναι τὸ μὲν φῶον αὐτῷ, τὸ δὲ ἀντίθε- 
τον. 

ΦΙΛ. 'AXA εἴπερ, φησὶ, τὸ τῷ Πατρὶ προσαγόμε- 
νον διὰ τοῦ Θεοῦ Δόγον προσάγεται" Οὐδεὶς γὰρ, 
φησὶ, πρὸς τὸν Πατέρα ἔρχεται εἰ μὴ δι᾽ ἐμοῦ, 
πῶς ἐνῆν προσενηνέχθαι τὴν θνσίαν ταύτῷν, μὴ 
πρότερον τῇ τοῦ Μονογενοῦς προσενεχθεῖσαν ϑεό- 
τητι; 

XOT. Οὐχ f τοῦ Λόγον θεότης, ὦ οὗτος, πρὸς 
γὰρ ἐκεῖνον στρέφω τὸν λόγον, ἐν ταῖς πρὸς τὸν Πα- 
τέρα προσαγωγαῖς ἐμεσίτευσεν, ἀλλ᾽ αὐτὸς ὁ εἰἶν- 
6poro; Λόγος χρηματίσας χατὰ τὴν  mwÀnpopopu- 
θεῖσαν φύσιν ἀρχιερεὺς, χαὶ τότε τὸ οἰχεῖον αἷμα 
προσαγαγὼν, χαὶ νῦν τοὺς σωζομένους δι’ αὐτοῦ 
προσάγων τῷ Πατρὶ, ἵνα θεώσῃ τῷ χάριτι" τοῦτο 
γὰρ τὴς προσαγωγῆς τὸ τέλος. Μάθοις d' ἂν καὶ ἐκ 
τῆς κατὰ τύπον θυσίας ὃ λέγομεν" τέσσαρα τινα 


C 


145 


THESAURI LIB. XXIV. 


146 


περὶ τὴν i» τύπῳ θυσίαν ἐθεωρεῖτο, προσαγωγὰὴ, À agnus consecrandus, consecratus autern ejus san- 


καθιέρωσις, ἀναγῶγὴ, ἀροσίωσις" προσήγιτο μὲν» 
γάρ ὁ ἀμνὸς χαθιερωθῃσόμενος: χαθιεοωμένον δέ 
et τὸ alum εἰς τά τῶν ἀγίων ἀνῴγετο ᾿Αγια᾽ ἀνηγ- 
μένον δὲ xai προσενεχθὲν, ἀφωσίωτο. Ὥσπερ οὖν 
οὐχ ἔστι λέγειν προσάγεσθαι τὸν ξἀφωσιωμένον ἢ δη 
καὶ γνωμένον, οὕτως οὐδὲ τὸ τοῦ Σωτῆρος αἷμα, 
τὰς αὐτοῦ θεότητος ἀχώριστον ὅν, ἔνεστι λέγειν τῇ 
X«t' ἄχρας φνωμένῃ φύσει προσάγεσθαι. 

ΦΙΛ. ᾿Αλλ᾽ εἰ πῇ θεότητί, exci, τοῦ Πατρὸς, ἢ 
θυσίά προσήγετο, à αὐτὴ δὲ θιότης xk» τῶ Μονο- 
γενεῖ, τί χωλύει xci τῇ τοῦ Μονογενοῦς θεότετι λέ- 
γειν ταύτην τότε προσάγεσθαι; 

LOT. Ἢ αὐτὸ μὲν, ὦ τὰν, θεότης ἀωιρίστως 
ἐνθεωρεῖσθαι ταῖς τριτταῖς ὑποστάσεσιν ὡμολόγη- 
ται’ πλὴν ὅ πολλάχις εἴρηται, x«i νῦν οὐχ ὀχνοῦμεν 
λέγειν, ὡς οὐχὶ τῷ φύσει τοῦ llazpóc, τῇ δὲ τοῦ 
Πατρὸς ὑποστάσει προσήγετο ὡς καὶ τὸν προσώ- 
γοντα προσάγειν ὑποστατιχῶς, χαὶ τὸν δεχόμενον 
ὑποστατιχῶς ὑποδέχεσθαι. Διὸ μοι διττῶς ἐξαμαρ- 
Távtty δοχεῖς, ἀπομερίξων μὲν τὸ εἰς σέ γε ἧκον 
τὴν ἀμέριστον φύσιν, παρέχων δὲ καὶ ταῖς φύσεσι 
τὰ τῶν ὑποστάσιων ἰδιώματα, Πρὸς δὲ τούτοις, εἰ 
τῷ εἶναι xot)» Υἱῶ χαὶ τῷ Πατρὶ τὴν φύσιν, διὰ 
ταῦτα συμβαίνει χοινὴν εἶνχι χαὶ τὸν τῆς θυσίας 
ὑποδοχὴν, ἀνάγκη εἶναι λέγειν χοινὴν καὶ τὴν σάο- 
χωσιν ἀμφοῖν" εἰ γὰρ ἢ νοῦ Λόγον θεότης ciGdo- 
*wrwt, à αὐτὴ δὲ ἐστι θεότης xoi ἔν Πατρι χαὶ ἐν 
Πνεύματι, ἀνάγκη καὶ τὸν Πατέρα χαὶ τὸ [{νεῦμα 
σεσαρχώσθαι λέγειν, Ορᾷς οἷά σοι τοῦ λόγου παρ᾽ 
ἡμῶν ὑποτιθέντος συνάγεται; 

9IA. ᾿Αλλὰ Βατίλειος ὁ θεῖος τοῖς παο᾿ ἡμῶν, 
φησὲ, Atyouévot; mooTuaotupi xarà γὰρ τὴν θείαν 
μυσταγωγίαν ὑποφωνεῖ τῷ Σωτῆρι Χριστῷ μυ- 
στικώτερον, Σὺ εἶ, λέγων, ὁ προσγέρων καὶ προτ- 
φερόμενος xai προσδεχόμενος. 

IOT. Εἰ μὴν τὸν Σωτῷρα λέγεις, ὦ οὗτος, προσ- 
φέρειν μὲν τῷ Πατρὶ τοὺς δι’ αὐτοῦ σωξομένους, 
προσφέρετθαι δὲ τὸν αὐτὸν διὰ τῆς ἀναιμάκτου θυ- 
σίας τῆς εἰς ἀνάωνησιν αὐτοῦ γενομένης, ποοτδέχε- 
σθαι δὲ αὐτὸν τὰ παρ᾽ ἡμῶν ὡς Θεὸν συνευδοχοῦ- 
μὲν τῷ λόγῳ xx συντιθέμεθα' εἶ δὲ τὰς ἀντιχειμί- 
νας ταύτας λέξεις συναπομεοίξεις ταῖς φύσεσι, 
παρασιωπὼῶν τὴν ὑπόστασιν, χαὶ λέγεις προσφέρειν 
μὲν τὴν προσληφθεῖσαν φύσιν τὰ τῆς σαοχὸς, προσ- 
φέρετθαι δὲ τὴν τῆ; σαρχὸς θυσίαν, προσδέχεσθαι 
δὲ τὸν θεότητα, σύ μὲν τὸ ἐξ ἄμμον σχοινίον πλέ- 
κῶν σεαυτὸν λανθάνεις. 

ΦΙΔ. μεῖς δὲ μιτὰ τῆς αὐτῆς ἀντιστησόμεθα 
γρῶμες, χαὶ ὁμόσε χωρήσομεν, οὐχ ἐφιέντες τῶ 
λόγῳ ὡς παραχεχαραγμένω, x«i τῆς τοῦ Νεστορίον 
φρενούλαδείας ἐξηρτοημένῳ. 

LOT. Χωρὶς δὲ τούτων τίς τῶν εὐσεβούντων 
προσοῖτο &» τὸ προσέρειν ἐπὶ τῆς χατὰ τὸ πάθος 
γενομένης θυσίας προσδέχεσθαι : τοῦ ἀποστόλου 
πιχραγότος Παύλον: Ἅπαξ Χριστὸς ὑπέρ Qu» 
ἀπέθανε: xai παλιν’ Τοῦτο γὰρ ἐποίησεν ἐγάπαξ 


^ Hebr, νι 28. ! Hebr. x, 10, 


guis ad Saneta sanctorum elevabatur, elevatum 
denique expiabatur. Sicut ergo dici nequit, quod 
offeratur id quod jam expiatum fuerit et Deo uni- 
lum, ita ne Servatoris quidem sanguis, utpote 
ab ejus deitate indivisus, dici potest quod nature 
ipsimet arclissime unite offeratur. 


PHIL. At si Patris deitati sacrificium offertur, 
eadem autem Unigeniti quoque est deitas, quid 
qurieso obstat, quominus idem Unigeniti quoque 
deitati offerri dicatur. 

SOT. Sane eamdem, o bone, deitatem indivisam 
in tribus personis fatemur. Attamen, quod siepe 
diximus, et nunc quoque repetere nos haud piget, 
non nature, sed persone Patris facta est oblatio , 
ita ut et offerens personaliter obtulerit; pariler- 
que recipiensnonnisi personaliter acceperit. Quam- 
obrem mihi dupliciter peccare videris, dum et 
indivisam naturam, quantum in te est, dividis ; et 
dum naturis ea qua sunt personarum propria at- 
tribuis. Preeterea, si quia communis est Filio Pa- 
lIrique natura, idecireo communem quoque contin- 
gitesssereceptionem, necessario sequitur, ut incar- 
natio quoque ambobus fuerit communis. Nam si 
Verbi deitas est incarnata, eadem autem deitas in 
Patre Spirituque est, prorsus oportet ut Patrem 
quoque et Spiritum incarnatos esse dicamus. 
Viden ad quam te absurditatem sermo a nobis 
expositus perducat? 

PIHIL. Interim tamen divus Basilius sententie 
mere suffragatur. Etenim in sacrosancta liturgia 
Chrislo Servatori pientissime succlamat; Tu es 
qui offers, et qui offereris, et qui recipis. 


SOT. Siquidem Servatorem dicis offerre Patri 
homines qui per eum salvi fiunt, ipsummet vero 
offerri per incruentum sacrificium, quod in ejus 
commemorationem fit, denique ipsum utpote Deum 
recipere quc offeruntur a nobis, assentimur ser- 
moni tuo, et pedibus in sententiam imus. Sin vero 
has locutiones de naturis predicas, omissa per- 
sona, aisque assumptam quidem naturam offerre 
quee carnis sunt, offerri autem carnis sacrificium, 
ob ipsa vero divinitate hanc recipi, incaute igno- 


D ras te funiculum ex arena contexere. 


PHIL. Nos tamen in eadem sententia manebi- 
mus, et tibi adversabimur, neque sermoni tuo seu 
adulterino cedemus, quia de Nestorii insana sen- 
tentia manat. 

SOT. Atqui velhis omissis, quis sano dogmate 
inbutus oblationem intelligat de sacrificio illo in 
passione peracto? cum Paulus apostolus clamet: Se- 
mel Chrislus mortuus est pronobis*. Etrursus: Zoc 
enim fecil. semel se ipsum offerendo ?. Denique 


147 


NICET/E CHONIAT/E 


alibi: Unica enim oblatione consummavit eos, qui A ἑαυτὸν ἀνενέγχας" xoi ἀλλαχοῦ" Μιὰ γὰρ mpes- 


certant, in perpetuum δ. Cum ergo Apostolus dicat, 
semel et unicam fuisse ejus oblationem, tu eum 
semet offerre quotidie aftirmas ὃ 


PHIL. 8e ipsum quidem semel obtulit, offert 
tamen et nunc, ut diximus, eos qui per ipsum 
salvi fiunt. Offertur denique perhostiam mire con- 
versam in ejus vivificum et salutare corpus ac 
sanguinem. Nonne enim sacerdotesaudis in singu- 
lis missis dicentes: « Immolatur Agnus ? 


SOT. Preclare quidem hoc ab ipsis dicitur, 
dum veterem illam passionem tanquam preesentem 
exprimunt. Quasi enim presentia ac nova peragit 
Imaginando, vel potius reprresentando ea que olim 
patrata fuere, ritusille commemorandi, quem nos 
observare Servator jussit. More scilicet panegyri- 
earum orationum, quibus preeterita tanquam pre 
sentia habentur, quocunque demum die solemni- 
tas flat. Hinc illas locutiones, Christus nascitur, 
vel baptizatur, oratorie usurpamus. Sic de pas- 
sione quoque Dominica loqui solemus. Hzc, o re- 
verende mihi ac dulcissime, viro illi refer. Et si 
tibi salus ejus cordi est, ut a suo dogmate recedat, 
suade. 

PHIL. Omitte hanc, *o bone curam; etenim ne 
illum quidem diutius adversaturum opinor, sed 
palinodia potius cantata sententiam mutaturum, 
Quapropter illi ignoscendum a nobis existimo, et 
in gratiam redeundum. 

SOT. Ego quoque tibi, clarissime, indulgeo, et 
resipiscenti dexteram porrigo: presertim quia 
hec nequaquam ex premeditato dici solent, sed 
quasi ex abrupto loquentibus excidunt. 


SYNODUS. 


Commentarius super queestione que proposita 
fuit in aula patriarchali, congregatis ibi multis 
episcopis, et ex senatu non paucis, qui omnes in 
hac orthodoxa sententia uno ore consenserunt, 
quod non Patri solum. verum etiam Filio ac Spi- 
ritui sancto, uni scilicet Deitati, pretiosus Unigoe- 
niti sanguis fuerit oblatus. 

Mensis Januarii die vicesima sexta, indictione 


τοὺς 
τοῦ 


eopà τετελείωχε ἀγωνιξομένους εἷς τὸ 
διχνεχές. Οὕτω 'Aroc-ólou λέγοντος, ἅπαξ 
καὶ μίαν εἶναι τὸν ἑαυτοῦ προσφορὰν, σὺ προσφέ- 
pst» ἑαυτὸν χαθ' ἑκάστην λέγεις ; 


ΦΙΑ, ᾿Αλλὰ προσήνεγχε μὲν ἑαυτὸν ἐφάκαξ, 
προσφέοει δὲ xal νῦν τοὺς δι’ αὐτοῦ σωξομένσες, 


ὡς ἔφημεν. Προσφέρεται δὲ διὰ τῆς εἰς τὸ αὐτοῦ 
ζωοποιὸν χαὶ σωτήριον σῶμα xxi αἷμα μεταδαλλο- 
μένης ὑπερφυῶς θυσίας" ᾿Αλλὰ τῶν ἱεοουργούντων, 
φησίν, οὐκ ἑἐπαΐεις χαθ᾽ ἐχάστην ἱερουργέαν λεγόν- 
των" « Θύεται ὁ ἀμνός ; » 

ΣΩΤ, Λέγεται μὲν παρ᾽ αὐτοῖς γε τοῦτο xxl iw 
καλῶς, τὸ τότε γενόμενον σωτήριον πῦδος τελοῦσυ 
ὡς ἐνειστώς. Ὡς ἐνεστῶτα γὰρ τὰ πάλαι γεγενη- 

B μένα χαινέζει φανταστιχῶς, ὅ μᾶλλον εἰπεῖν εἶκο- 
γιχῶς, ἢ ἀνάωνησις, ἣν ποιεῖν ἡμᾶς ἐπέταξεν ὁ 
Σωτήρ᾽ x«i xaÜcrto ὁ πανηγνριχὸς ἔχει νόμος τὰ 
παρωχημένα λέγειν ὡς ἐνεστῶτα, χαθ᾿ ἦν ἂν ποῖς 
τελῆται ἡμέραν. Διὸ καὶ, ὁ Χριστὸς γεννᾶται, xai 
βαπτίξεται, κανηγυρικῶς λέγομεν. Τοῦτο dà καὶ 
ἐπὶ τοῦ σωτηρίου πάθους τελεῖν εἰωθός ἐστι. Ταῦτα, 
ὦ χρῆμα ἱερὸν xci φίλον ἐμοι, τῷ ἀνδρὲ ἐχεένω 
διάγγελλε, χαὶ εἰ τί σοι μέλει τούτου, ὑφεῖναε πεῖθι 
τοῦ δόγματος. 

ΦΙΛ. ᾿Αμέλησον, ὦ γενναῖε’ χαχείνῳ γὰρ ei 
oiuct μένειν εἰς ἔτι τὰ τῆς ἐνστάσεως, ἀλλὰ παλο- 
ῳδίαν ἄσειν καὶ μεθαομόσασθαι: Διὸ xol συγγνῶναί 
οἱ δεῖν ἡγοῦμαι x«i σπείσασθαι. 


ΣΩΤ. Συγγνώμων, ὦ φιλότης, χαὶ αὐτὸς ἐγώ σοι, 
x«l μεταμελομένῳ δίδωμι διεξιών" καὶ μᾶλλον ἂν 
ἀμελετήτου γνωμὴς εἴοηται ταῦτα' πολλὰ δὲ τοιαῦτα 
συμθαίνειν τοῖς σχεδιάξουτιν εἴωθεν. 


ΣΥΝΟΔΟΣ. 


Σωμείωμα ἐπὶ τῇ ῥηθείσῃ ὑποθέσει γεγονὸς ἐν 
τῷ πατριαρχείῳ πολλῶν συνεληλνθότων ἀρχιερέων, 
xat ix τῆς συγχλήτου οὐχ ὀλέγων, x«i πάντων 6p- 
θοδόξως ὁμοφωνησάντων, ὅτε οὐ μόνον τῷ Πατρὶ, 
ἀλλὰ δὴ x«i τῷ Υἱῷ χαὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, τὸ μιᾷ 
Θεότητι, τὸ Μονογενοῦς προσηνέχθη τίμιον αἷπας 


Μηνέ Ἰανοναρίω, xz ἡμέρᾳ, ἱνδιχτιῶνε δ΄, προ- 


quarta, presidente sanctissimo domino nostro et ἢ χαθημένου τοῦ ἁγιωτάτου ἡμῶν δεσπότου χαὶ eixeu- 


cecumenico patriarcha Constantinopoleos in ede 
divo Thom sacra, suffragium una ferente Nicolao 
sacratissimo Hierosolymorum patriarcha, presen- 
tibus pansebasto sebasto et magno drungario do- 
mino Stephano, gloriosissimo et magno logothela 
domino Joanne, illustrissimo a secretis domino 
Nicolao Zonara, illustrissimo nomophylace et do- 
mesticis preposito domino Theodoro Pantechne ; 
considentibusetiam sacratissimis episcopis Ephesi, 
Heraclew, Ancyrte, Cyzici, Sardium, Claudiopo- 
leos, Antiochie in Pisidia, Athenarum, Mocesi, 
Trapezuntis, Larisse, Rhodi, Dyrrachii, Euchai- 


* Hebr. x, 14. 


μενιχοῦ πατριάρχον Κωνσταντινουπόλεως ἐν τῷ 
Θωμαΐῖτη, συνδιαγνωμονοῦντος αὐτῷ Νικολάφυ τοῦ 
ἰεξρωτάτσν πατριώρχου Ἱεροσυλύμων, ἐπὲ παρουσία 
τοὺ πανσεθάστου σεθάστοῦ x«i μεγάλον δοουγγαρίον 
χυροὺ Στεφάνου, τοῦ μεγαδοξότάτον xai μεγεῶον 
Ἰωάννου, τοῦ μεγαεπιφανεστά- 
του ἀσηχρῆτις χυροῦ Πιχο)άον τοῦ Ζωναρᾶ, τοῦ 
μεγαεπιφανεστάτου vouopülaxog xai ἐπέ τῶν οἰχεια- 
χῶν χυροῦ Θεοδώρου τοῦ Παντεχνοῦς" συνεδριαζόν- 
των χαί ἱερωτάτων ἀρχιερέων τοῦ Ἐφέσον, τοῦ 
Ἡραχλείας, τοῦ ᾿Αγχύρας, τοῦ Kutíxoy, τοῦ Σάρ- 
δεων, τοῦ Κλανδιοπόλεως, τοῦ ᾿Αντιοχείας Πισι- 


)oy«o ιαστοῦ χύροῦ 


140 


THESAURI LIB. XXIV. 


δίας, τοῦ ᾿Αθηνῶν, τοῶ Μωχησοῦ, τοῦ Τραπεξοῦντος, À tarum, Russis, Eni, Apamee, Methymnee, Paro- 


ToU Λαρίσσης, τοῦ Ῥόδου τοῦ Δυῤῥαχίον, τοῦ Εὐχαῖ- 
te, τοῦ Ρωσίας͵ τοῦ Afvou, τοῦ ᾿Απαμείας͵ τοῦ Μεθύμ- 
vnc, τοῦ Παροναξίας͵ τοῦ Μισημθρίας, τοῦ Βρυσέως, τοῦ 
Γοτθίας καί τοῦ ᾿Ηραχλέος, παρισταμένων χαὶ θεοφιλε- 
στάτων δεσποτῶν, ἀρχόντων, καί ἐτέρων οὐχ ὀλίγων. 

Te) μακαρίον ἀποστόλον Παῦλον μεμνημένθι 
λέγοντος. Ἕχοντες ἀρχιερέα μέγαν διεληλυθότα 
τοὺς οὐρανοὺς, Ἰησοῦν τὸν  Yióv τοῦ Θεοῦ, 
πρατῶμεν τῆς ὀμολογίας " ὀφείλομεν πάντως χαὶ 
ἐμεῖς, οἱ τοῦ μεγάλου xx πρώτον ἀρχιερέως ἐερουρ- 
γοὶ κατ᾽ ἴχνος, τῆς ἀποστολικῆς ταύτης παραγγελίας 
σννεπεσθαι, x«i ἐπι πᾶσι μὲν τοῖς ἄλλοις ἑεροῖς τὲ 
καὶ θείοις δόγμασιν, οὐχ ἥχιστα χαὶ ἐπ᾿ αὐτῇ τῇ 
τῆς ἱερουργίας φοιχώδει χαί σεπτῇ τελετῇ, ὥ xe 
πρώτιστον, ἔργον τῶν τὰ θεῖα μυσταγωγούντιν Β 
ἐγνώρισται. Ἑπεί οὖν οὕτω μὲν ταῦτα προσέχει, 
λόγος δὲ τις παρεμπέπτωχεν, ὅν δὲ xai εἰς τὰς 
ἀκάντων σχεδὸν ἀχοὰς διατεθρυλλῆσθαι 3dm συμέε- 
Éqxs», ὡς ἄρα ἡ ἐπί τοῦ σωτηριου πάθους ἐκτελε- 
σθεῖσα παρά τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Λόγον θύυσια, 
τοῦ Δεσποτιχοῦ φαμὲν σώματος xxi αἵματος, προσ- 
επί τούτοις δὲ χαὶ € χαθ΄ ἡμέραν παρά τῶν íspoup- 
γούντων ἐνεργουμένη μυστηριώδης ἁγιστὶα πρός 
τὴν ἐχείνου ἀνάμνησιν, οὐ χαὶ τῷ Υἱῶ προσηνέχθη τεχαί 
προσάγεται, αλλά γε μόνω τῷ Πατρί. 

Μέλλων δὲ ἐπὶ τούτοις x«i ὁ ἱερώτατος μητρο- 
πολίτης ' Ῥωσίας μαχροτέραν ἀποδημίαν τὴν πρὸς τὸν 
λαχοῦσαν αὐτὸν στείλασθαι, τὴν μὲν οἰχείαν γνώμην 
ἀρεδιηλοτέραν ἡμῖν χαί ἄλλοτε παρέστησεν, ὡς pope 
κατωτέρω περί ταύτην ῥηθήσεται, οὐ μὲν δὲ ἀλλὰ χαί (C 
τὴν τῆς ἀδελφότητος περί τούτου δόξαν ὅπως ἔχει μα- 
θεῖν διαφόρως ἐξήτασε, χαί ἦν ἀναγχαῖον διὰ ταῦτα μὴ 
ἐν παρέργῳ θέσθαι τοῦτο τὸ σπούδασμα, δεῖν ἔγνωσται 
τῇ ἡμῶν μετριότητι μὴ μόνον τοὺς ἐνδημοῦντας τὸ τέως 
ἐνταῦθα συλλειτουργοὺς αὐτῆς συγχαλέσασθαι ἀπαξ 
πάντας, ἀλλ t» πρώτοις μὲν χαί αὐτόν τὸν ἀγιώτατον 
ἀδελφὸν αὐτῆς xai συλλειτουργὸν πατριάρχην Ἵεροσο- 
λύμων Νιχόλαον, πρὸς δὲ χαί τοὺς ἐν τὴ βασιλίδι ταύ- 
τῇ πόλει παρατυχόντας τό γε νὺν ἔχον μέγα ὑπερόχους 
ἄνδρας τῷ ὄντι χαί ἔλλογιμωτέρους τῶν τῆς συγχλητι- 
χῆς βουλῆς. 

Καί δὴ γενομένον χαί πλήρους καταστάντος τοῦ 
συνεδρίου τὴν σημερον ἔχ τε τῆς τοῦ ἁγιωτάτου 
πατριάρχου, ὡς εἴρηται, συνελεύσεως͵ των τε τῆς 
συγχλήότον, λογάδων x«i τῆς ιἐραρχιχῆς ὁμηγύ- p 
βέως, ὥς δι:ίληπται, ὁ διαληφθείς ἱερώτατος μη- 
τροπολίτης Ῥωσιας ταῦτα χαὶ πάλιν 
ἄκρϑασιν ἀπετείνατο, μὲν οὕτω πρε- 
σύεύει, εἰ xai ἀραρότως ἔχει, περί τῆς ξωοποιοῦ 
θυσιας, ui ἀρχῆθεν, ὅτε παρὰ τοῦ Σωτῆρος Χρι- 
στοῦ διλονότι τετέλεστο, μήτ αὖθις τὸ m ἐχείνον 
μέχρι καὶ σήμερον, μόνῳ τῷ ἀνάρχω τοῦ Movo- 
γενοῦς Πατρί ταῦτα προσῆχθαι χαί προσάγεσθαι, 
αλλὰ xxi αὐτῷ τῷ ἐνανθρωπήσαντι Λόγῳ * ναι μὴν 
μεδὲ τὸ ἅγιον Πνεῦμα τῆς τοιαύτης θεοπρεποῦς 
τιμὸς ἀπολείπεσθαι ^ χαί ἀπαξαπλῶς πρὸς τὴν ἐν 


δὶς χοινὴν 


ὡς αὑτὸς 


? Hebr. x, 23, 


naxie, Mesembriea, Bryseos, Gothic et Heraclidis, 
astantibus etiam Deo charissimis despotis, prinei- 
pibus, aliisque non paucis. 


Memores beati apostoli Pauli dieentis : Zabentes 
pontificem magnum, qui in c&lum conscendit, Je- 
sum Dei Filium, teneamus fidei, confessionem ' ; 
nos quoque emnino debemus, cum sub magno 
primoque pontifice sacerdotes simus, apostolicum 
hoc preceptum presse sequi, cum in aliisomnibug 
sacris divinisque dogmatibus, tum haud segnius 
in ipso tremendo venerandoque misse sacrificio, 
quod sacerdotum munus constatesse preecipuum. 
Quandoquidem igitur hé&c, itase habere necesse est, 
et sermoquidem commotus fuit, quem ad cuncto- 
rum prope aures pervenisse jam conmtigit quod 
nempe peractum in salutari passione ab incarnato 
Verbo sacrificium, Dominici, inquam, corporis 
sanguinisque ; et quod insuper quotidiana sacere 
dotum mystica res divina, quee in illius comme- 
morationem fit, haudquaquam Filio oblata fuerit 
vel nunc offeratur, sed Patri tantummodo. 


Cum preterea deberetsacratissimus Russie mes 
tropolita longum iter ad provinciam propriam sus- 
cipere, qui suam utique sententiam alias jam 
aperte nobis exposuerat, nunc autem fratrum 
quoque suorum hac super re mentem cognoscere 
magnopere postulabat, sane oportuit non perfun- 
ctorio opere studio huic occurrere, visumque est 
mediocritati nostre non hujus tantuminodo regio- 
nis consacerdotes omnes nunc esse convocan- 
dos, sed jn primis consacerdotem nostrum ac 
fratrem sanctissimum Hierosolymorum patriar- 
cham Nicolaum : atque insuper quotquot sunt in 
hac regia urbe sublimiores ex ordine senatorio at- 
que doctiores. 


Quod cum factum fuerit, plenusque sit hodier- 
nus consessus tum propter sanctissimi patriarche, 
ut dictum est, adventum, tum etiam aliorum ex 
senatu, ut diximus precipuorum, nec non er hie- 
rarchico cceetu, memoratus antea Russie metropo- 
lita, hoc rursus cunctis audientibus pronuntiavit, 
se quidem ita censere, quod reapse evidenter ita 
se habet, nempe vivificum sacrificium neque initio 
cum a Servatore Christo peractum fuit, neque de- 
nuo posthinc usque ad hodiernum diem, uni 
eeterno Unigeniti Patri oblatum fuisse vel offerri, 
verum etiam ipsiquoque Verbo incarnato : imo ne 
sanctum quidem Spiritum hujus divinse oblationis 
non esse participem ; ita utomnino Deitati, quam 
in Trinitate personarum conjunctam et unicex 


NICETAS CHONIATJE 


i" 


atque unius ejusdemque nature simulque immor- A Tpgid« προσώπων ἑἐνιζομένην xxi μέαν queste. 


talem esse cognoscimus, heec mysteriorum oblatio 
et olim facta fuerit et nune fiat, atque a Trinitatis 
potestate omni tempore perficiatur. Hoc ille aiebat 
se indubitanter sentire, hoc firmiter a divinis 
comprobari Scripturis, pro hoc demum dogmate 
paratum se mori. 


lta quidem confidenti animo Russus loquebatur. 
Cum autem res posceret, ut episcoporum quoque 
consessus suum singillatim ferret suffragium, sa- 
cratissimus metropolitaneecclesis Ephesi archie- 
piscopus, haud diutius divinisui zeli impetum con- 
tinere sustinens, se cum Russo primus sentire ex- 
elamavit,atquein hacconfessione moriturum confi- 
denter admodum affirmabat. Parem sententiam re- 
liquusetiam episcoporum cetus protulit,qui pariter 
consentientes concordesque nacti sunt quotquot 
erant in eo consessu ex senatu vel aliunde convo- 
cali ; ante omnes vero sanctissimum patriarcham 
Hierosolymorum Nicolaum ; quibus accedebant 
quotquot predicto dogmatidefiniteastipulabantur 
et adherebant. 


Oportet autem et ipsorum nomina sigillatim 
perscribere. Ex senatu quidem hi : pansebastus 
sebastus magnus drungarius dominus Stephanus 
Comnenus,Gloriosissimus protonotarius et magnus 
logotheta dominusJoannes. Illustrissimusa secretis 
dominus Nicolaus Zonaras. lltustrissimus nomo- 
phylax, et domesticorum prepositus Theodorus 
Pantechnes. Ex veneranda autem Deo chararum 
dignitatum caterva, reliquoque sacro senatu, ma- 
gnus archidiaconus, magnus cconcmus, charto- 
phylax, sacellarius, protonotarius, canistrarius, 
referendarius, ab actis, primus ostiarius, magister 
Evangeliorum, suggestor, primus Ecclesiarum 
prepositus, ἃ supplicibus libellis, secundus ostia- 
rius, secundus Ecclesiarum prepositus, doctis- 
simi patriarchales notarii, secundus diaconus,alii- 
que ; item non modica pars qui astant patriarchali 
tbrono doctissimorum atque piissimorum diaco- 
norum qui firmojudicio proposite circa vivifici 
sacrificii oblationem sententie adco favebant 
ut ne questionem quidem ullam cum iis habi- 
turi essent, qui huic dogmati prorsus adhererent. 
νοις δεδσογμένοις προσχείσθαι ξύμπαντες διετείναντο, 
προσέχειν ὅλως ἐθέλουσιν». 

Post hos Deo cahrissimus primus defensor Mi- 
cehael Thessalonicensis suam pariter sententiam 
proferre rogatus, ait se quamvis antea de hac re 
dubitasset, posthinc tamen sententie synodice, 
que jam dicebatur, omnino non adversaturum, 
imo eam secuturum spondebat. 

Dyrrachiensis autem, cum et ab ipso postulare- 
tur ut sensum suum aperiret, primo quidem hanc 
ad verbum sententiam protulit : Domine mi sancte, 
vosque domini mel atque consacerdotes, magnis 


μένην θεότητα συμφυ τε χαί συναΐδιον τὸν τῶν 
μυστηρίων προσαγωγὴν γεγενᾷσθαί τε χαι γῶνε- 
σθαι, τελειουμένην διὰ τῆς τελειοποιοῦ Τριάδος 
ἑχάστοτε. Τοῦτο ἀνενδοιάστως φρονεῖν, τοῦτο βι» 
θαίως x«i ἀπὸ τῶν θείων πεπληροφορῦσθαι Dpe- 
φῶν, τούτῳ x«t συναποθνήσχειν ἑτοίμως ἔχειν τὼ 
δόγματι. 

'O μέν Ῥωσίας ταῦτα πεπαῤῥησιασμένῳ φρο. 
νόματι ἐξελάλει. Ὡς δὲ ἀπύτει τὸ πρᾶγμα, x«i τὸ 
τὸς κοινῆς τῶν ἀρχιερίων ἀποχαλύπτεσθαε σύν- 
θέμα, ὁ ἱερώτατος ἀρχιεπίσχοπος τῆς μητροκο- 
λεως ᾿Ἐφέσον πρῶτος αὑτίχα τὸν ὠδῖνα pà στέ 
qu» ἔτι οἷός τε ὧν τοῦ ἐνόντος τούτῳ ἐνθέον Quies, 
ὁμοφρόνως τῷ Ῥωσίας φρονεῖν ἀνεχήρνξε, συν 


p “ποθανεῖν χαί αὐτὸς τῇ τοιαύτή ὁμολογία μᾶλα 


θαῤῥούντως ἰσχυριξόμενος " τὰ αὐτὰ δὲ τούτοις 
πρεσδεύειν — xai λοιπὴ τῶν ἀρχιερέων ὁχήγνρις 
συγκχατέθετο, σύμφρονας ἐπι τούτοις εὑροῦσα xai 
ὁμογνώμονας ὅσον τὲ τοῦ συλλόγου μέρος ἐκ τῆς 
συγχλήτον συήνδρενε, καὶ ὃς ἄλλοθεν παριστηχὼς 
ἐγνωρίζετο * πρὸ δὲ τούτων ἁπάντων αὐτὸν τὸν 
ἁγιώτατον πατριάρχην ᾿Ϊεροσολύμων Νιχόλαον' 
μεθ᾽ ὧν ἧσαν oi τῷ ῥηθέντι δόγματι xarà {τάντα 
ατοιχοῦντές τε xai ἐμμένοντες. 

Δεῖ γὰρ κἀνταῦθα τούτων ἐπιμνησθῆναι xat 
ὅνουα. 'Ex μὲν τῆς συγχλήτον βουλῆς οἶδε" ὁ 
πανσέθαστος σεδαστὸς xal μέγας δρονγγάριος κῦρος 
Στέφανος ὁ Κομνηνός * ὁ μεγαδοξότατος πρωτο- 
νοτάριος χαὶ μῖγας λογαριαστὴς χῦρος Ἰωάννης * 
ὁ μεγαεπιφανέστατος ἀσηχρῆτις χῦρος Νιχόλαος 
ὁ Ζωναρᾶς " xai ὁ μεγαεπιφανέστατος νομοφύλαὶς 
χαὶ ἐπὶ τῶν οἰχειαχῶν χῦρος Θεόδωρος ὃ Παντε- 
χνής " ἐχ δὲ τῆς ἐντιμοτέρας τῶν τε θεοφιλιστάτων 
ἀρχόντων πληθύος xat τῆς ἄλλης ἱερᾶς γερουσίας 
οὗτοι" ὁ μέγας Gpytdukxovos, x«i ὁ μέγας obxovo- 
μος, ὁ χαρτοφύλαξ, ὁ σαχελλάριος, ὁ πρωτονοτά- 
pus, ὁ κανστρίσιος, ὁ ῥαιφερενδάρίος, ὁ ὑπομνη- 
ματογράφος, ὁ πρῶτος ὁπτιάριος, ὁ διδάσκαλος τῶν 
Εὐαγγελίων, ὁ ὑπομιμνήσχων, ὁ πρῶτος ἄρχων 
τῶν ᾿Εχχλησιῶν, ὁ ἐπὶ τῶν δεήσεων, ὁ δεύτερος 
ὀστιάριος, ὁ δεύτερος ἄρχων τῶν ᾿Εχχλησιῶν, οἱ 
λογιώτατοι πατριαρχιχοὶ νοτάριοι, ὁ δευτερεύων 
τῶν διαχόνων, x«i ἕτεροι " οὐχ ὀλίγη τε τῶν περὶ 
τὸ βῆμα ἐλλογιμωτέρων εὐλαδεστάτων διακόνων 
ἀπόμοιρα, οἵ γε x«i ἀδιστάνγτῳ γνωμὲὰ τοῖς περὶ 
τῆς προσαγωγῆς τῆς ζωοποιοῦ θυσίας διειλομμέ- 
ὡς μηδὲ συξήτησιν οἰανδήτινα ἔχουσι παρὰ τοῖς 


Ἐφ' oic ὁ θεοφιλέστατος πρωτέχδιχος Μιχαΐῤλ ὁ 
τοῦ Θεσσαλονίχης, ὅπως ἔχει xai οὗτος φρονοματῖος 
περὶ τούτον διεοωτώμενος, ti xai ἀπορητῶς, ἔφησε, 
περὶ τούτου διέκειτο πρότερον, ἀλλὰ τὸ ἀπὸ τοῦδε 
μὴ ἀντιτείνειν μηδ᾽ ὅλως roic, δόξασιν ἤδη συνοδιχῶς, 
ἕπεσθαι δὲ τούτοις xai αὐτὸς χατετιθετο. 

Ὅ μέντοι Δυῤῥαχίον, τὸν οἰκεῖον σχοπὸν καὶ οὖ- 
τος εἰπεῖν ἀπαιτούμενος, πρῶτα μὲν γνώμην δέ- 
Qexs xard ῥῆμα ταῦτα διαλαμθάνονσιν. δΔέσποτά 


μὸν &yu, καὶ ὑμεῖς δεσπόται μὸν καὶ σθλλειτονβ- 


153 THESAURI 
gei, περὶ μεγάλων πραγμάτων ῥαδίως οὐ ϑύναμαι À 


᾿ ᾿ἀποφαίνεσθαι. Διὰ τοιοῦτο, ὅπερ x«i ἄλλοτε πολ- 
λάκις πρὸς τὴν ὑμετέραν εἶπον ἀγιωσύση, χαὶ νῦν 
διὰ τῆς παρούσης λέγω γραφῇᾷς μον. ᾿Αξιῶ τὴν 
ὑμῶν ἀφιωσύνην δοῦναί μοι ἐγγράφως τὰ χινούμενα 
ξητήματα, x«i τίνα ἡ ὑμῶν ἁγιωσύνη περὶ τούτων 
φρονεῖ, ὡς ἄν [ἀχριδῶς ταῦτα διασχεψάμενος, xci 
τοῖς τῶν ἁγίων συγχρούσας λόγοις, εἰ μὲν ούὐμφωνα 
νοήσω, ἁπαλλήχω ἐμαυτὸν ἀπορίας. x«l σύμφρων 
(γενόμενος, εἰ ἔτι) dara to, ἐρωτῶ πάλιν xai μαν- 
θάνω. Οὐ γὰρ αἰσχύνομαι τοῦτο’ ἐπεὶ xxi ὁ τῆς 
θεολογίας ἐπώνυμος ὁ μέγας Γρηγόρισς λέγει, 
Βούλο μαι διὰ βίου παῖς εἶναι καὶ μαθητής. Καί 
τις τῶν ἔξω σοφῶν, ᾿Αγαθὸν ὅτω x&v ἐν γήρα σοφία 
xal φρόνησις πρόσεστιν. ᾿Εγχωρεῖται γὰρ ἡμὶν 
καρὰ τῶν ἁγίων χαὶ ἀπὸ τούτων ὠφελεῖσθαι. Ἢ Β 
ἀγία ὑμῶνὴ εὐχ χαρισθῇ μοι! Ὃ εὐτελὴς μητροπο- 
λίτης Δυῤῥαχίον. 


Ὡς δὲ ταῦτα περιεῖχε τὸ παρ᾽ αὐτοῦ δεδομένον 
δελτάριον, xai ἥχουσε μετὰ τὸ ἀναγνωσθῆναι αὐτὸ 
διαφόρων χρημάτων γραφιχῶν ἐν τῷ μέσω προχο- 
μιξομένων εἰς συγχροτισμὸν x«i παράστασιν ἐναργῆ 
τοῦ ἀμφιδαλλομένον αὐτῷ, τοῦ συνεδρίον αὐτίέχα 
ἐξαναστὰς, ἐπιστὰς ἐπὶ τοῦ μέσον, Εἰ καιρὸν ἔφθην 
ἰξαιτήσασθαι διασχέψεως, ἔφησεν, ἐξ ὧν γνωμοδο- 
τήσας γέγραφα οἷα δεϊλαινόμενος, ἵνα μὴ λέγω καὶ 
εὐλαδούμενος, ἑτοιμότατα περὶ τῶν τοιούτων ἀπό- 
χρισιν τίθεσθαι" ἀλλὰ γὰρ ᾿πεπεισμένος λοιπὸν ἀφ᾽ C 
ὧν ἐπὶ τοῦ παρόντος ἀχήχοα μαρτυριῶν πολλῶν 
γραφιχῶν, σχέψεως μέν ἁπάσης τὸ ἐντεῦθεν ἀργί- 
σταμαι" χατατίθεμαι δὲ συμφρονεῖν ἐπὶ τῇ πα- 
ρούσῃ ὑποθέσει xarà πάντα τῇ ἐμῇ ἀδελφότητι" ὅθεν 
καὶ διατόρῳ στόματι ἀναχηρύττω τε χαὶ ὁμολογῶ 
πιστεύειν ἀληθῶς μὴ τῷ Πατοὶ μόνω, ἀλλὰ δὴ xoi 
τῷ Υἱῷ χαὶ τῶ παναγίᾳ Τριάδι, τὸ ζωοποιὸν αἷμα 
χαὶ σῶμα τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ χαὶ πρώτως ἐπὶ τοῦ 
Δεσποτιχοῦ πάθους ποοσενεχθῆναι, χαὶ ἔχτοτε τὰς 
ὁσημέραι τελουμένας ἐν ταῖς ἱεραῖς τελεταῖς μυστι- 
χὰς ἁγιστείας τῇ τρισυποστάτῶ πάντως Θεότητι 
παρὰ τῶν ταύτας ἱερουργούντων προσάγεσθαι" 


Ταῦτα μὲν x«i ὁ Δυῤῥαχίον: ὡς δὲ ζήλῳ θείῳ 
χεχίνηντο ξύμπαντες ἱερώτατοι ἀρχιερεῖς ἅμα τῇ 
ἡμῶν συμπνευσάση μετριότητι, xol τῶ προδιαλη- 
φθέντι ἀγιωτάτῳ πατριάρχῃ Ἱεροσολύμων, τοὺς τῆς 
χαχοδόξου ταύτης θρησχείας γευνήτορας, εἶ τινες 
Gy xci tu», εἰ μὲν ἐμμένόιεν τῇ σφιτέρα xoi ἔτι 
αἱρέσει, ἀναθέματι κχαθυπέγραφον' μετανοοῦντας 
δι οὐχ ἄλλως ἐδέχοντο, ἥ καθὼς ol τε θεῖοι χαί üpol 
χανόνες τὰ περέ τούτων διαχελεύονται, χαί τῶν 
Πατέρων «it παραδόσεις" ταῦτα παρεχθληθέντα τῶν 
ἡμετέρων σχεδαρίων τῶν συνοδιχῶν παρασημειώ- 
σέων, x«i τῇ ὑπογραφῇ xxi σφραγῖδι βεδαιωθέντα 
Ἰωάννον θοεφιλεστάτον χαρτοφύλαχος τοῦ Παν- 
τεχνοῦς, ἐπεδόθη μηνί χαί ἰνιχδτιῶνι τοῖς προγε- 
γραμμένοις, ἔτει cXZA* ἡ ὑπογραφή' ὁ xapto- 
φύλαξ "Iekvve Παντεχνή (. 


D 


LIB. XXIV. 156 


ego derebus haud facile judicium meum pronun- 
tio. Idcircirco, velutietalias siepe coram vestra san- 
etitate dixi, nunc etiam preesenti meo scripto aio. 
Rogo videlicet sanctitatem vestram, ut mihi per- 
scripta: tradantur quenunc moventur questiones, 
et vestre sanctitatis de his judicium ; ut his sedulo 
consideratis, et cum sanctorum doctrina scripta 
collatis siquidem heec consona agnovero, memet- 
ipsum dubio expediam, vobisque sine ulla heesita- 
tione assentiar: et post consensum, siquid 
insuper dubitavero, vos iterum interrogem et eru- 
diar. Neque enim id erubesco ; quandoquidem 
magnus etiam ille Gregorius, qui Theologi nomen 
sortitus est, ait velle per universam vitam tan- 
quam puerum se gerere et discipulum. Itemque 
ex ethnicis quidam: Rec!e est,si cuipiam vel in se» 
nectute sapientia ac prudentia obtingat. Sancti 
enim homines ab ethnicis quaque nos discere si- 
nunt. Sancte vestrae preces mihi faveant! Humi- 
lis metropolita Dyrrachii. 


Post ablatum hujusmodi ab eo libellum, cum 
eo lecto audivisset recitari publice de scriptis va- 
rias auctoritates quee favebant lucideque id con- 
firmabant quod ab eo dubitabatur, statim in con- 
sessu surgens et in medium progressus, Si antea 
postulavi, inquit, tempus ad considerandum, ut 
scripto meo dixi, timidiid fuit ne dicam scrupulosi 
animi, hac super re nolentis ex abrupto respon- 
dere. Verumtamen iis jam convictus, quie recitari 
audivi hujus dogmatis testimoniis, omnem post- 
hinc dubitationem abjicio; aioque me prorsus 
subscribere vestre [fraternitatis sentenliee; ideo- 
que rotundo ore predico atque confiteor sincere 
me credere, quod non Patri soli, sed etiam Filio, 
totique sanctissime Trinitati, vivificus sanguis et 
corpus Servatoris Christi, et tunc primum in Do- 
minica passione oblatum fuerit: οἱ deinceps 
quotidianas,que fiunt in sacris mysteriis mysticas 
oblationes, Deitati in tribus personis subsistenti, 
ab iis qui sacris operantur offerri. 


Hactenus Dyrrachiensis. Tunc vero universi 
sacratissimi antistites, suffragante mea quoque 
mediocritate, [preedictoque sanctissimo Mieroso- 
]ymorum patriarcha, divino zelo commotisunt, ut 
insane hujus doctrinc auctores, si qui essent, 
atque in sua adhuc heresi perseverarent, anathe- 
mati subjicerent : quod si forte resipiscerent, non 
aliter eos esse recipiendos quam divini sacrique 
canones Patrumque traditiones jubent. Hec ex 
Commentariis Actorum synodicorum excerpta, 
subscriptione et sigillo Joannis Deo charissimi 
chartophylacis Pantechnis firmata, edita sunt 
mense et indiclione predictis, «nno VIMD XIV. 
(Christi 1456.) Subscriptio: Joannes Pentecbous 
chartophylax. 


PATRUM AUCTORITATES. 

Quod singulis diebus immolatur Agnus Dei, 
Patris Filius, qui tollit peccata mundi; sicuti et 
illi, qui mysticum quotidie sacrificium peragunt, 
apud se submissa voce se ita agere affirmant. 


Andrea Cretensis ez sermone de ramis Palmarum. 


Si igitur ita currimus, nos quoque poterimus 
pro nobis omnino sine eruore immolatum (etenim 
in symbolicis speciebus sacrificatur) totum ipsum 
intra nos recipere, et substantialiter introducere, 
manducatum quidem ceu panem, mente tamen 
uti revera agnum intellectum. 


DominiLeonis Bulgariz qui primus promotus fuit 
a beato Calaphate imperatore, ez ejus epistola 
De azymis. 


Sicuti Israel, transmisso Erythreo, Pascha cele- 
bravit, immolans agnum et comedens ; et paulo 
posl : sic et nos ad terram immortalitatis per di- 
vinum baptisma pergentes, immolavimuset adhuc 
immolamus, cum Patris beneplacito, rationalem 
agnum Dominum nostrum Jesum Christum. 
Theodoreti ex vicesimo quarto capitulo interpre- 

tationum in obscuriores Exodi locos, cujus est 


initium: Cur fugientibus mandavit Pascha fes- 
tum celebrare? 


Mandavit, accepto hyssopi fasciculo. et sanguine 
immolatee ovis tincto, postes ac limen inungi ; ut 
cum exterminator ad percutiendos /£gyptiorum 
primogenitos veniret, viso sanguine, Hebreorum 
domos preterveheretur : non quod hujusmodi 
signis incorporea natura indigeret; sed quia per 
hoc symbolum opertebat et illos Dei providentiam, 
et nos quoque qui immaculatum Agnum immola- 
mus,typumjamdiudescriptum agnoscere. Et paulo 
post : Hisautem omnibus mysteria nostra portende- 
bantur. Nam et nos quoque ungimus Agni nostri 
immolati sanguinenon tantum linien, verum etiam 
utrumque postem, linguam videlicet ac labra pur- 
gantes et sanctificantes. Porro intelligitur in li- 
mine quidem rationalis facultas,in duobus autem 
postibus iracundia et concupiscentia. 


Magni Basilii, ex commentariis in Isaiam 
prophetam 


Quiecunque de victimis et holocaustis dicuntur, 
ea referri videntur ad misericordie et charitatis 
rationem, quia lex quoque aniversa hoc precepto 
comprehenditur: Diliges proximum tuum sicut te 


(3) Edit. Combefis. p. 81. 

(4) Audeo corrigere Καλαφάτον 
Calaphates regnavit Constantinopoli anno 1041 ; 
Leo £utem dicitur electus anno 1040, apud Cole- 
tum I/lyr. sacr. t. Vlll, P: 198, col. 2. Vix igitur 
tempora variant. Catalogus vero episcoporum 
Achridensium apud Lequinium Or. Chr. t. il, 
p. 292, dicit hunc primum ex Byzantino clero 


βασιλέως. Nam 
LU 


NICETJE CHONIAT.E 
Α 


C 


ΠΑΤΕΡΩΝ XPHZEIT. 

Περί τοῦ ὅτι ἐχάστης ἡμέρας θύεται ὁ ᾿Αμνὸς 
τοῦ Θιοῦ ὁ Υἱός τοῦ Πατρός ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν 
τοῦ χόσμου, χαθὼς χαί οἱ τὴν μνστιχὴν ἐπιτε- 
λοῦντες χαθ' ἐχάστην θυσίαν καθ᾽ ἑαντοὺς ὑποφω- 
νοῦσιν αὐτῷ ταῦτα ἐπιτελεῖν. 

'Avdpíou Κρήτος ἀπὸ τοῦ λόγου τοῦ εἐς τὰν 

Batogópov, 

Ei τοίνυν οὕτω τρέχομεν, δυνησόμεθα καί αὐτοί 
τὸν διὰ παντὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἀθύτως θνόμενον (θύεται 
γὰρ ἐν ἀντιτύποις ὑπὲρ ἡμῶν συμθόλοις ἱεροθετού- 
μενος) ὅλον αὐτὸν ἐν ἡμῖν ὑποδέξασθαι χαέ οὐσιῳ» 
δῶς εἰσοιχίσασθαι, ὡς ἄρτον μὲν ἐσθιόμενον, ὡς 
ἀμνὸν δὲ νοούμενον (3). 


Too χυροῦ Λέοντος τοῦ Βουλγαρίας τοῦ xpere- 
προδλήτον παρὰ τοῦ μαχαρίτον χαλοφὼ ἥἥτοι 
Βασιλείον (4) ix τῆς Περί τῶν ἀζύμων ἐπι- 


στολῆς αὐτοῦ. 


Ὥσπερ ὁ Ἰσραὴλ διαδὰς τὴν Ἐρυθρὰν ἐτῶεσι 
τὸ Πάσχα θύσας x«i φαγὼν τὸν ἀμνόν" χαί μεῖ- 
ὀλίγα: οὕτω xai ἡμεῖς ἐπί τὴν γῆν τῆς ἀπαθείας 
τῷ θείῳ διαδάντες βαπτίσματι, ἐθύσαμεν χαί ἔτι 
θύομεν εὐδοχία τοῦ Πατρὸς τὸν νοητὸν ἀμνὸν τὸν 
Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. 
θεοδωρήτον ix τοῦ xÓ' χεφ. τῶν εἰς τὸ ἀπόῤῥῃ- 

τον τῆς Ἑξόδου ἑομηνειῶν, οὗ ὃ ἀρχή" Διὰ τί 

διαφεύγουσιν ἐπιτελέσαι προσέταξε τοῦ Πέ- 

σχα τὴν ἑορτήν (5); 


Παρεχελεύσατο γὰρ δέσμην ὑσσὼπον λαθεῖν, καί 
τῷ αἷματι τοῦ θνομένονυ προδάτου ἐμδάψαντας, 
τούς σταθμοὺς ἐπιχρίσαι x«l τὴν φλιάν" ἕνα, ὅταν 
εἰσέλθη ὁ ὁλοθρεύων πατάξαι τὰ πρωτότοχα τῶν 
Αἰγυπτίων, ἰδὼν τὸ alum, ὑπερδᾷ τῶν Ἑδραίων 
τὰς οἰχίας" οὐχ ἐπειδὴ τοιούτων ἐδεῖτο σεμείων ἢ 
ἀσώματος φύσις, ἀλλ᾽ ὅτε διὰ τοῦ συυδόλου τούτου 
χἀχείνους ἔδει μαθεῖν τὴν τοῦ Θεοῦ χηδεμονίαν, 
καὶ ἡμᾶς τοὺς τὸν ἅμωμον ᾿Αμνὸν θύοντας γνῶναι 
προδιαγραφέντα τὸν τύπον. Kal μετ᾽ ó)tya: Ταῦτα 
δὲ πάντα τῶν ἡμετέρων ἐστί μνστηρίων αἰνέγματα". 
χρίομεν γὰρ χαί ἡμεῖς τῷ αἱματὶ τοῦ ἡμετέρου 
᾿Αμνοῦ θνομένον οὐ μόνον τὴν φλιὰν ἀλλὰ καί τοὺς 
δύο σταθυοὺς, τὴν γλῶσσαν xai τὰ χείλη καθαί- 
ροντὲς τε xai ἁγιάζοντες" χατὰ δὲ τὸ νοούμενον, 
ἄντ μὲν φ)ιᾶς τὸ λογιχὸν, ἀντὶ δὲ δύο σταθμῶν τὸ 
θυμοειδὲς xat τὸ ἐπιθυμητιχόν. 


D Τοῦ μεγάλον Βασιλείου ix τῆς εἰς τὸν προφτον 


H'caiav ἐξηγήσεως (6). 

Kai ἔοιχεν ὁ πᾶς περὶ θυσιῶν xxi ὁλοχαυτωμά- 
των λύγος τῷ πεοὶ ἐλέους xai ἀγάπης ἐυωπεριέχε- 
σθαι λόγω" ἐπεί xal ὅλος ὁ νόωος ἄνα χεφαλαιοῦται 
ἐν τῷ, ᾿Αγαπήσεις τὸν πλησίον coU ὡς ἑαυτόν. 


fuisse electum. Porro hujus epistola de azymis 
exstat ms. in variis codicibus. Ceterum apud 
Bandinium quoque Aer. Gracar. t. ll, p. 14, le- 
gitur Βασιλείον. 

(5) Edit. Sirmond. t. I. p. 90. 

(6) Edit. Garner. t. 1, p. 401, ubi perperam 
ἑορτῶν τόπος pro λόγος. 


457 


THESAURI LIB. XXIV. 


καὶ ὁ περὶ τῶν ἑορτῶν δὲ λόγος τῷ αὐτῷ εἴδει τῆς Α ipsum*. Festorum quoque institutum eidem inter- 


ἐξηγήσευς ὑπαχθήσεται * ὥστε x«l τὸ Πάσχα μὴ 
ἑορτάώξειν ἡμᾶς ἐν ξύμῃ καχίας καὶ πονυρίας, ἀλλ᾽ 
ἐν ἀξύμοις εἰλικρινείας καὶ ἀληθείας, θνομένου πρὸς 
ἑσπέραν, τοντέστιν ἐπὶ συντελεία τοῦ αἰῶνος, τοῦ 
ἀληθινοῦ ποοδάτον Χριστοῦ, οὗ ἢ σὰρξ ἀληθής ἐστι 
βρῶσις. 

Tou Δαμασχηνοῦ ἐχ τοῦ Περὶ τῶν ἀγίων xai ἀχράντων 

τοῦ Κυρίου μυστυρίων, xtp. tq (1). 


Οὐχ ἔστι τύπος ὁ ἄρτος καὶ ὁ otvog τοῦ σώματος 
καὶ αἴματος τοῦ Χριστοῦ * μὴ γένοιτο! ἀλλ᾽ αὐτὸ τὸ 
σῶμα τοῦ Κυρίου τεθεωμένον * αὐτοῦ τοῦ Κυρίου 
εἰπόντος * Τοῦτό μού ἐστιν, οὐχ ὁ τύπος TOU σώ- 
ματος, ἀλλὰ τὸ σῶμα καὶ οὐχ ὁ τύπος τοῦ αἵματος, 


pretationi obnoxium erit : ita ut Pascha celebre- 
mus non in fermento malitie et improbitatis, sed 
jn azymis sinceritatis et veritatis ; immolata ve- 
spere, id est in seculi fine, vera ove Christo,cujus 
caro verus est cibus. 


Damasceni er capitulo LXXVI De sanctis atque 
purissimi Domini mysteriis. 

Panis vinumque haud sunt typi corporis et san- 
guinis Christi, absit; sed ipsum Christi corpus 
est quod oculis objicitur, ipso Domino dicente : 
Jloc est, non corporis typus, sed corpus ; neque 
sanguinis lypus, sed sanguis *. 110 et antea Ju- 


ἀλλὰ τὸ αἶμα - xa) πρὸ τούτον τοῖς ᾿Ιουδαίοις, ὅτι Εἰ B dmis dixerat: Nisi manducaveritis carnem Fili! 


μὴ φάγητε τὴν σάρχα τοῦ Υἱμοῦ τοῦ ἀνθρώπου, 
οὐχ ἕἔξετε ζωὴν αἰώνιον. Q γὰρ σάρξ μον ἀλοθής 
ἐστι βρῶσις " καὶ τὸ αἴμώ μου ἀλῆθής ἐστι πόσις" 
xai πάλιν - O τρώγων με ζήσεται. — Καὶ μετ᾽ ὄλέίγα" 
Αὕτη ἐστὶν à χαθαρὰ θυσία δηλαδὴ καὶ ἀναίμαχτος, 
ὧν ἀπὸ ἀνατολῶν ἡλίον μέχρι δυσμῶν αὐτῷ προσ- 
φέρεσθαι διὰ τοῦ προφήτον ὁ Κύριος ἔφησε" καὶ 
μετ᾽ ὀλίγα * Εἰ δὲ x«i τινες ἀγτίτυπα τοῦ σώματος 
χαὶ τοῦ αἴματος τοῦ Κυρίου τὸν ἄρτον χαὶ τὸν οἶνον 
ἐχάλεσαν, ὡς ὁ θεοφόοος ἔφη Βασῶειος, οὐ μετὰ τὸ 
ἀπιασθῆναι εἶπον, ἀλλὰ πρὶν ἁγιασθᾶναι αὐτὴν τὴν 
προσγοοῖν οὕτω χα)έσαντες. 


Τοῦ Χρυσοστόμον ix τοῦ τρίτου λόγου τοῦ Περὶ 
ἑερωσύνῃς (8). 


Ὅταν γὰρ idee τὸν Κύριον τεθυμένον xci xsius- 
vov, xxi τὸν ἀρχιεοέα ἐφεστῶτα τῷ θύματι xoi ἐπευ- 
χόμενον, xai πάντας ἐχείνωῳ τῷ θείῳ φοινισσομέ- 
νους αἵματι, ἄρα ἔτει μετὰ τῶν ἀνθρώπων εἶναι 
νομίζεις xxi ἐπὶ γῆς ἐστάναι, ἀλλ᾽ οὐχ εὐθέως ἐπὶ 
τοὺς οὐρανοὺς μετανίστασαι, xal πᾶσαν σαρχιχὴν 
διάνοιαν τῆς ψυχῆς ἐχθαλὼν, γυμνῇ τῳ ψυχῇ καὶ 
χαθαρῷ τῷ νῷ περιβλέπεις τὰ ἐν οὐρανοῖς - Ὦ τοῦ 
θαύματος Ω τῆς τοῦ Θεοῦ φιλαυθρωπίας ἴ᾽Ὸ μετὰ 
τοῦ Πατρὸς ἄνω χαθήμενος, κατὰ τὴν ὥραν ἐχείνην 
ταῖς ἀπάντων χατέχεται χεοσὶ, καὶ δίδωσιν αὐτὸν 
τοῖς βονλομένοις περιπτύξασθαι χαὶ περιλαδεῖν xai 
χατατουφῆσαι δ' ἔστηχεν ὁ ἱερεὺς, οὐ πὺρ χατα- 
φέρων χατὰ τὸν Ἡλιοὺ, ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον" 
xxt τὴν ἱχετηρίαν ἐπὶ πολὺ ποιεῖται, οὐχ iX τις 
λαμπὰς ἄνωθεν ἀφθεῖσα b χαταναλώσῃ τὰ προχεί- 
μενα, ἀλλ’ tx ἢ χάρις ἐπιπεσοῦσα τῇ θυσίᾳ, δι’ 
ἐχείνχς τὰς ἀπάντων ἀνάψῃ ψυχὰς, χαὶ ἀργυρίου 
λαμπροτέρας ἀποδείξῃ πεπυρωμένον. Ταύτης οὖν 
τῆς φριχωδεστάτης τελετῆς τίς μὴ μαινόμενος μηδὲ 
diris ὑπερφρονῆσαι δυνήσεται ; Ἢ ἀγνοεῖς ὅτι 
οὐχ ἄν χοτε ἀνθρωπεία ψυχὴ τὸ πῦρ éxtivo τῆς 
θυσίας ἐβάστασεν, ἀλλὰ ἄρδην ἅπαντες ἀφανίσθη- 


C 


n 


hominis,non habebitis vitam aeternam '*. Caro 
enim mea veruselcibus, est sanguis meus verus est 
potus "". Ft rursus : Qui me manducat, vivet '*. Et 
paucis interjectis : Heec est pura victima atque 
incruenta, quam ab ortu solis usque ad occasum 
ipsimet oblatum iri ait per prophetam Dominus'. 
Et paulo post : Quod si qui antitypa corporis et 
sanguinis Domini panem et vinum appellaverunt, 
sicuti divus Basilius, haud post, sed ante sanctifi- 
cationem, ita de oblatione locuti sunt. 


Chrysostomi ez tertio libro De sacerdotio. 


Cum videris immolatum Dominum et in mensa 
positum,sacerdotemque hostie assistentem atque 
orantem,cunctosque divinoillo sanguine delibutos; 
num adhuc te existimas inter homines atque in 
hac terrestri regione versari, et non potius te pro- 
tinus in ecelos transferri, omnique carnali cogita- 
tioneex animoabjecta, nudo spiritu puraquemente 
coelestia regna spectare! O miraculum! O Dei erga 
homines charitatem ! Qui cum Patre superne se- 
det, hora illa omnium manibus tenetur, seque tra- 
dit amplecti, teneri, et frui volentibus. Stat sacer- 
dos, haud ignem sicut Elias ferens sed sanctum 
Spiritum ; precesque diu protrahit, non ut flam- 
ma desuper accensa propositam oblationem absu- 
mat,sed ut gratia in victimam decidens, per ipsam 
omnium animos inflammet,ignitoque argento luci- 
diores efficiat. Quis hoc ergo tremendum mysteri- 
um, nisi plane insanit ac furit, despicere poterit ? 
An nescis,nullam humanam animam ignem hujus 
sacrificii fore toleraturam, imo omnes destructum 
iri,nisi validum divine gratis adesset prresidium ? 
Si quis enim cogitet quanti negotii sil hominem 
earne adhuc et sanguine implicitum, ad beatam 


! Levit. xix ; Matth. xxii, 39. ? Matth. xxvi, 26, 27. !? Joan. vi, 54. !! ibid. 56. 15 Malach. r, 11. 


* Deest χατατρυφῆσαι in edit. Ρ Edit. ἀφεθεῖσα, 


(7) Edit. Lequinii, t. I, p. 271, 273. 


(8) Edit. Montt.,t. 1, p. 382. 


159 


illam et incorruptam naturam proxime accedere, 
tuno preeclare iptelliget,quantum sacerdotibus ho- 
norem sancti Spiritus gratia largita sit.Per hanc enim 
et hiec et alia etiam his haud inferiora efficiuntur. 


NICETE CHONIATE 100 


σαν, εἰ μὴ πολλὴ τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος Ev. ὃ Boi- 
Üta ; Ei yáp τις évvoigtuv ὅσον ἐστὶν ἄνθρωκον 
ὄντα x«i ἔτι σαρχὶ xoi αἵματι πεπλεγμέώωον τῆς 
μαχαοίας x«i ἀχηράτου φύσεως ἐχείνης ἐγγὺς δὺυ- 


vnÜZvat γενέσθαι͵, τότε εἴσεται χαλῶς ὅσης τοὺς Uosiq τιμῆς κα τοῦ ἀγίον Πνεύματος ἠξίωσε χάρις" dv ἐχεένος y2? 


χαὶ ταῦτα τελειοῦται, χαὶ ἐτᾷξρα τούτων οὐδὲν ἀποδέοντα, 


Ejusdem ez sexto de sacerdotio libro. 


Cum autem et sanctum Spiritum invocat, et 
tremendum mysterium perficit, et communem 
continuo Dominum contigerit, quidam, oro, de 
sacerdote existimabimus? quantam in eo purita- 
tem, quantam pietatem exigeinus ? Cogita enim 
quales esse debeant, que talia tractant manus; 
qualis lingua, que illa verba effundit; quidni 
purissima et sanctissima anima, quee tantum Spi- 
ritum recipit. Tune. et angeli sacerdoti astant, 
et calestibus virtutibus totum sanctuarium atque 
omnis circa altare locus impletur, ob eum hono- 
randum qui illic jacet. Quod quidem facile nobis 
persuadere potest ipsa mysteriorum,quee ibi fiunt, 
dignitas. Ego vero etiam quemdam narrantem au- 
dire memini, se a sene viro admirabili, et revela. 
tiones videre solito intellexisse, quod is nimirum 
visionis hujusmodi beneficio fruitus esset, ut per 
illud tempus multitudinem angelorum aspiceret, 
quantum homini liceret, vestibus indutam splen- 
didis, circa altare diffusam, demissis humi oculis, 
ceu milites videre est qui regi preesenti astant. 
Cui prorsus ego narrationi assentior. 


Ejusdem ex libro adversus Judaos. 


Portendens Deus legalis sacerdotii dissolutio- 
nem, ait per Davidem : Tu es sacerdos in eternum 
secundum ordinem Melchisedec '*,qui nequaquam 
legales victimas offerebat,sed preces panemque et 
vinum, ut sacra historia tredit. Constat autem le- 
gulem quoque politiam simul eum Aaronis sacer- 
dotio cessasse, Melchisedeci vero sacerdotium cum 
conveniente sibi politia successisse. 


Ejusdem ez interpretatione Evangelii secundum 
Mattheum. 

Et sicuti prisca lex oves vitulosque habuit, ita 

h«c nova Dominicum sanguinem : 77oc facite, in- 

quit, àà meam commemorationem '*, Viden ut ab- 


ducit a Judaicis ritibus et abstrahit ? Sicut illud. 


faciebatis, inquit, ob commemorationem /Egyp- 
tiacorum miraculorum, ita et hoc inquit, ob me- 
moriam mei. lllud ob primogenitorum salutem 
effusum fuit, hoc in remissionem peccatorum uni- 
versi orbis. Quid ergo ? Num etiam antiquum illud, 
ait, sacrificium est ? Nego enimvero. Propterea 
enim dixit Z7oc facite, ut ab illo abstraheret. Nam 
si hoc remissionem peccatorum, ut reapso fit, 
operatur, superest ut illud jam sit inutile. 


15 Pasa]. cix. 4. !* Luc, xxu, 19. 


(9) Edit, p. 424. 


Τοῦ αὐτοῦ ix τοῦ ἔχτον περὶ ἱερωσύνης 
λόγου (9). 

Ὅταν δὲ x«i τὸ Πνευμα τὸ ἅγιον χαλῇ, χαὶ riv 
φριχωδεστάτην ἐπιτελῆ θυσίαν, xoci τοῦ χοινοῦ 
πάντων συνεχῶς ἐφάπτοται Δεσπότον, ποῦ τάξοιυξη 
εἰπὲ μοι; Πόσην δὲ αὐτὸν ἀπαιτήσομεν καθαρότητα, 
xai πόσον εὐλαθειαν ; ᾿ξννόησον γὰρ ὁποίας τὰς 
ταῦτα διαχονουμένας χεῖρας εἶναι χρὴ " ὁποέαν ti» 
γλῶσσαν τὴν ἐκεῖνα προχέουσαν τά ῥήματα * τένος 
δὲ οὐ χαθαρωτέραν x«i ἁγιωτέραν τὴν τοσοῦτον 
πνεῦμα ὑποδιξομένην ψυχήν. Τότε χαὶ ἄγγεδι 
παρεττήχασι τῶ toti, xal οὐρανίων δυνάμεων ὦπαν 
τὸ βῆμα, xai ὁ περὶ τὸ θυσιαστήριον πληροῦταε τό» 
πὸς εἰς τιμὴν τοῦ χειμένον. Καὶ τοῦτο ἐχανὸν μ᾽ 
πεισθῆναι χαὶ ἐξ αὐτῶν τῶν ἐπιτελουμένων τότε" 
ἐγὼ δὲ x«l τινος ἤχουσα διηγουμένου ποτὶ ὅτι 
αὐτῷ τις προισθύτης θαυμαστὸς ἀνὴο xxi ἀποχαλύ- 
ψεις ὁρᾷν εἰωθὼς ἔλεγεν Gto: ἐξιῶσθαι τοιαύτῃ; 
ποτὶ, χαὶ χατὰ τὸν χαιοὸν ἐχεῖνον ἄφνω πλξθος &j- 
yf)» ἰδεῖν, ὡς αὐτῶ δυνατὸν ἦν, στολὰς ἀναξδεθὶς- 
μένων λαμπρὰς, χαὶ τὸ θυσιαστήριον χυχλούντων, 
x«i χάτω νευόντων, ὡς ἄν εἴ τις στρατιώτας βασιλέως 
παρόντος ἑστηχότας ἴδοι * ὃ ἔγω πείθομαι. 


Τοῦ αὑτοῦ ix τῆς χατὰ Ἰουδαίων βέδλον (10). 

Προμηνύων ὁ Θεὸς τὴν χατάλνσιν τὸς νομιχᾷς 
ἱερωτύνης, εἴοηχε διὰ τοῦ Δαδίδ᾽" Σὺ wi ἱερεὺς εἰς 
τὸν αἰῶνα χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδικ, ὃς οὐ 
θυσίας νομιχὰς ἱέρενεν, ἀλλ᾽ εὐχὰς χαὶ ἄρτον καὶ 
οἶνον, ὡς ἢ ἱστοοία διδάσχει. Πρόδηλον δὲ ὡς τῇ 
μὲν ἐεοωσύνῃ τοῦ ᾿Ααρὼν συνανηρέθη x«i ᾧ von 
πολιτεία τῇ δὲ τοῦ Μελχισεδὲκ συναντεισήχθη πολιτεία 
προσήχονσα. 

To) αὐτοῦ ix τῆ: εἰς τὸ χατὰ Ματθαῖον 
ἑρμηνείας. 

Καὶ ὥσπερ ἣ Παλαιὰ πρόδατα xai μόσχους εἶχεν, 
οὕτως αὕτη ἢ Καινὴ τὸ «iua τὸ Δεσπότικόν " Τοῦτο 
ποιεῖτε, φησὶν, εἰς iuà» ἀνάμνησιν. Ἐἶδες 
πῶς ἐξάγει τῶν ἸἸουδαϊχῶν ἐθῶν χαὶ ἀφέστησι ; 
Καθάπερ ἐχεῖνο ἐποιεῖτε, φησὶν, εἰς ἀνάμνησιν 
τῶν ἐν Αἰγύπτῳ θαυμάτων, οὕτω xai τοῦτο εἰς τὲν 
ἐμήν. Ἐκεῖνο ἐξεχύθη εἰς σωτηρίαν τῶν πρωτοτόχων, 
τοῦτο εἰς ἄφεσιν ἀμαοτιῶν τῆς οἰχονμένης ἀπάσῃς, 
τί οὖν; Χρὴ ποιεῖν χαχεῖνο τὸ παλαιὸν ; 9usiv. 
Οὐδαμῶς " διὰ γὰο τοῦτο εἶπε, Τοῦτο ποιεῖτε, ἵνα 
ἐχείνον ἀπαγὰγῃ "τὶ γὰρ τοῦτο ἄφεσιν ἁμαρτιῶν 
ἐργάζεται, ὥσπερ οὖν x«i ἐργάξεται, περιττὸν 
ἐχεῖνο λοιπόν. . 


τὴν 


(10) Confer orat. VII adversus Judaeos. 


τ 401 


Teo αὐτοῦ ix τῆς ἑρμηνείας τῆς πρὸς Ἑόθραίους Α 
Ἐπιστολῆς. 

Op« γάρ * ἄνο; ἔχομεν τὸν ἱερέα, ἄνω τὴν θυσέαν " 
τοιαύτας ἀναφέοομεν θυσίας τὰς ἐν ἐχείνῳ δυναμένας 
προσφέρεσθαι θνσιαστηρίῳ. 

Τοῦ αντοῦ εἰς τὸν ἀπόττολον Θωμᾶν. 

Οἶδα τὸν Χοιστὸν τὸν Υἱὸν τοῦ Θιοῦ χαὶ Πατρὸς 
ὡς Θεὸν * οἶδα τὸν Χοιστὸν τῆς δούλης αὐτοῦ xai 
μητρὸ; ὡς νἱὸν φεοόμενον " οἶδα τὸν Χριστὸν ὁμο- 
ούσιον τῷ Θεῷ xci Tlarpí* οἶδα τὸν Χριστὸν 'óuo- 
οὐσιον τοῖς ἀνθρώποις, ὡς ἄνθοωπον ἐξ ἀνθρώπου " 
οἶδα τὸν Χριστὸν ἐπουράνιον χαὶ ἐπίγειον, ἀόρατον 
καὶ ὁρώμενον * ὀΐδα τὸν Χοιστὸν ἀψηλάφητον, καὶ 
παρὰ τοῦ Θωμα ψηλαφώμενον * οἶδα τὸν Χριστὸν 
χιλιάδας ῥήματι θρέψαντα, xal νεχροὺς ἀναστῇ - 
σαντα, χαὶ μυρία ποιήσαντα θαύματα τῇ δυνάμει 
τῆς οἰκείας θεότητος * οἶδα τὸν Χριστὸν πεινάσαντα 
καὶ διψήσαντα x«i ἀγωνιάσαντα καὶ χοπιάσαντα xoi 
ἱδρύσαντα τῇ φύσει τῆς ἀνθρωπότητος " οἶδα τὸν 
Χριστὸν ἀποθανόντα σαρχέ " γνωρίζων τῶν δύο φύ- 
σέων αὐτοῦ τὸ διάφορον, οὐ μερίξζω τὸν ἕνα Υἱὸν εἰς 
δύο υἱούς (11). 

Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὰ φῶτα (12). 

Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱὸς μου ὁ ἀγαπητὸς ἐν ὦ κπὐ- 
δόχησα " Υἱὸς δμοούσιος, οὐχ ἑτεροούσιος * ὁμοούσιος 
ἐμοὶ χατὰ τὸ ἀόρατον, χαὶ ὁμοούσιος ὑμῖν χατὰ τὸ 
δοίομενον, χωρὶς ἁμαρτίας * οὐχ αλλος ἐστὶν ὁ Υἱὸς 
μου, καὶ ἄλλος ὁ Μαρίας vic. Μὴ διέλετε τὴν ἀν- 
θρωπότητα αὐτοῦ ἀπὸ τῆς θεότητος αὐτοῦ * ἀχώριστα 
7*p- 

ToU αὐτοῦ ἐχ τῆς tig τὸ χατὰ Ἰωαγνὴν Εὐαγηλιον 
ἐρμηνείας. 

"Hwixa προσέρχῃ τῷ θυσιαστηρίῳ, x«i μεταλαμδά- 
νεις τὸ αἷμα Χριστοῦ ἐκ τοῦ ποτηρίου, οὕτω νόμιζε ὅτι 
τὸ στόμα σου τῇ πλευρᾷ Χριστοῦ προσέθηχας, xai ἐχ 
τῆς πλευοᾶς αὐτοὺ πίνεις. 


σ 


Τοῦ αὐτοῦ ἐχ τῆς αὐτῆς ἑομηνείας. 

Ὥσπερ γὰρ ᾿ονδαῖοι περιτέμνονται, ἡμεῖς δὲ 
βαπτιζόμεθα * x«i ὥσπερ ἐκεῖνοι τὸν Πατέρα μόνον 
Θεὸν ὁμολογοῦσιν, ἡμεῖς δὲ σὺν τῷ [Ιατρὶ τὸν Υἱὸν 
x«i τὸ ἅγιον Πνεῦμα * ὥσπεο τε ἔθυον ἐχεῖνοι πρό- 
G«rov, ὧν δὲ τύπος τοῦ Χοιστοῦ, ἡμεῖς οὐχέτι τὸν 
τύπον θύομεν πρόδατον, ἀλλὰ τὸν Χριστὸν αὐτὴν τὴν 
ἀλήθειαν. 

Τοῦ Θεολόγου ἐχ τοῦ λόγον τοῦ « περὶ θεολογίας χαὶ D 
χαταστάσεως ἐπισχόπων, » 


Κείμενον, « τοῦ μεγάλον Θεοῦ xci θύματος καὶ 
ἀρχιερέως. » “Ἑομηνεία τοῦ δϑαχίστον (13! Βασι- 
λείον " Μεγάλου μὲν Θεοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ 


15 Math, ni, 17. 


(11) Conferantur hec cum edit. t. VIII, ubi de 
S. Thoma, sed aliter. 

(12) De hoc argumento non semel concionatus 
est Chrysostomus, ut constat ex editis ejus ser- 

onibus. 


(12) Cod. μέγαλου, certo errore amanuensis de 


THESAURI LIB. XXIV. 


102 
Ejusdem ez interpretatione Epistole ad Hebraeos. 


Specta enim : superne sacerdotem habemus, 
superne victimam. Tales nos adducimus victimas, 
quee in illo queunt altari offerri. 


Ejusdem ez sermone de Thoma apostolo. 


Scio Christum Dei Patris Filium tanquam Deum. 
Scio Christum Matris ancille suce tanquam Filium 
manibus gestatum. Scio Christum Deo Patri con- 
substantialem. Scio Christum hominibus consub- 
stantialem, uti hominem ex hominibus. Scio Chri- 
stum coelestem et terrenum, invisibilem et visibi- 
lem. Scio Christum impalpabilem, et a Thoma 
palpatum. Scio Christum phalangem verbo pro- 
sternentem, eumdemque mortuos suscitantem, et 
plurima efficientem miracula sue divinitatis vir- 
tute. Scio Christum esurientem, sitientem, agoni- 
zantem, laborantem, sudantem in humana natura. 
Scio Christum in carne mortuum. Et quanquam 
naturarum ejus differentiam agnosco, unicum Fi- 
lium in duos filios non divido. 


Ejusdem in sancta lumina. 


Hic est Filius meus dilectus ín quo mihi compla- 
cui**. Filius consubstantialis non alius substantie ; 
consubstantialis mihi quatenus invisibilis, consub- 
stantialis vobis quatenus visibilis, sed sine peccato. 
Non est alius Filius meus, et alius Marire filius, Ne 
separetis humanitatem ejus ab ejusdem divinitate; 
sunt enim indivisibiles. 


Ejusdem ez interpretatione Evangelii secundum 
Joannem. 


Cum ad altare accedis, et Christi sanguinem ex 
calice bauris, existima te ad Christi latus os appo- 
nere, atque inde potare. 


Ejusdem ez eadem interpretatione. 


Sicuti enim Judei circeumciduntur, ita et nos 
baptizamur. Sicuti illi unum Deum Patrem confi- 
tentur, sic nos cum Patre Filium quoque et Spiri- 
tum sanctum. Sicut illi ovem maetabant que Chri- 
sli typus erat, sic nos haud amplius ovem 
typum immolamus, sed ipsam veritatem Chri- 
stum. 


Theologi ez oratione de theologia et episcoporum 
constituttone. 


Textus. « Magni Dei et hostie et pontificis. » 
Basilii minimi interpretatio. Magnum quidom 
Deum, Dominum nostrum Jesum Christum dicit, 


magno Basilio cogitare soliti. Atqui non magni, 
sed minimi Basilii habentur manuscripti commen- 
tarii ad Nazianzeni orationes, a me quoque obser- 
vati in codd. De his loquitur Bandinius cod. gr. 
Laurent, t. I., p. 536. 


ΝΙΟΕΤΑ CHONtATAR 


16 


non tamen nunc Patrem. Hoc adnotamus adversus A Χριστοῦ λέγει, ἀλλ᾽ οὐχὶ τοῦ Πατρὸς νυν. Τοῦτο 


illos qui vocabulum magnum Patri tantum ascri- 
bunt, Filio autem partes secundas dant. Hostiam 
porro et pontificem appellant, illud quidem ob 
passionem et pro nostra salute oblationem ; alterum 
autem, quia non ab alio, sed propria voluntate 
immolatus fuit, et ad voluntariam mortem ac- 
cessit. 
Sancti Maximi. 

Dei Verbum semel in carne natum, his quidem 
qui volunt, sponte ob suam erga homines charita- 
tem semper renascitur. Fitque infans, se ipsum 
virtutibus corporaliter in illis effingens, tantum- 
que se demontrans quantum continere valet ille 
qui capit ; haud sane invidia aliqua sue magnitu- 
dinis speciem minuens, sed quia trutina veluti 
examinat illorum qui se videre cupiunt virtutem. 
Sic igitur semper apparens, pro recipientium me- 
rito Dei Verbum, semper manet per mysterii ex- 
cellentiam invisibile. Unde sapienter divus apo- 
stolus mysierii virtutem discernens, ait : Jesus 
Christus heri et hodie, idemque in. &ternum 15. 
Sciens semper novum esse mysterium et nulla 
mentis comprehensione veterascens, 


Photii patriarche ex sermone de sancti Spiritus 
mystagogia. 

idcirco paulo post addit : Ille me glorificabit 11, 
ubique scilicet consubstantialitatem, οἱ unitatem 
nature, parisque honoris dignitatem incolumem 
servans.Tanquam si quis diceret, supersubstantiali 
et gloriosissime Trinitati commune esse, ut se in- 
vicem ineffabili oratione dilaudent. Et paucis in- 
terjectis : Est illis communis dominatio, virtus, 
potentia : sic rursus et gloria, non ea solum quise 
ἃ nobis attribuitur, verum etiam illa mutua quam 
inter se invicem accipiunt. 
Magni Athanasii ez sermone de Incarnatione. 


Primo quidem suum a mortuis suscitavit corpus 
Dominus, secumque exaltavit. Deinde membra 
quoque corporis sui suscitabit, ut omnia illis lar- 
giatur utpote Deus, quecunque ipse suscepit ut 
homo. Ipse igitur 'sibi impertitur vitam, ipse se 
sanctificat, ipse se exaltat. Cum ergo ait quod 
Pater ipsum sanctificavit, et resuscitavit, sibique 
nomen super omne nomen largitus est, vitamque 
donavit, satis constat, quod per ipsum omnia Pa- 
ter operatur. Per ipsum itaque eumdem suscitat, 
peripsum eumdem sanctificat,per ipsum eumdem- 
met exaltat. EL cum spiritum suum in Patris ma- 
nus uti homo commendat, sibi ipsi commendat ut 
Deo, ut homines Deo commendet. !pse enim Dei 
manus est. 


16 Hebr. χα, 8. 17 Joan. xvi, 16. 


D 


σηυειούμεθα ποὸς τοὺς τὸ μεγάλον τῶ Πατοὶ 
μόνῳ περιγράφοντας, τῷ δ᾽ γίῷ τὰ δευτερεῖα δι. 
δοντας * θύματος δὲ καὶ ἀρχιερέως τὸ μὲν ὡς σφα- 
γιασθέντος, xai vrtp τῆς Ὁμετέρας προσενεχθὲν 
Tog σωτηρίας " τὸ δὲ ὡς οὐχ ὑπ᾽ ἄλλου, ὑφ᾽ ἑαυτοῦ 
δὲ ἑαυτὸν τεθυχότος, xai εἰς σφαγὴν ἐχούσιον προτι 
θειχκότος. 
Τοῦ ἁγίου Μαξίμου (44). 

'O τοῦ Θεοῦ Λόγος, ἐφάπαξ χατὰ σάρχα γεννᾳθεὶς, 
ἀεὶ γεννᾶται, θέλων χατὰ πνεῦμα διὰ φιλανθρωπέαν τοῖς 
θέλουσι * χαὶ γένεται βρέφος ἐαντὸν ἐν ἐκείνοις 
σωματικῶς διακλάττων ταῖς ἀρεταῖς, χαὶ τοσοῦτον 
φαινόμενος ὅσον χωρεῖν ἐπίσταται τὸν δεχόμενον, 
οὐ φθονῳ σμιχρύνων τοῦ οἰχείου μεγέθονς τὸν, ἔχ- 
φανσιν, ἀλλὰ μέτρῳ σταθμίζων “ὧν ὁρᾷν [ocod. 
ἐρᾷν) ποθούντων τὴν δύναμιν * οὕτως ἀεὶ φαινόμενος τοῖς 
τρόποις τῶν μετόχων ὁ 700 Θεοῦ Λόγος, ἀεὶ διαμένει 
κατὰ τὴν ὑπερθολὺὴν τοῦ μνστηρίον τοῖς πᾶσιν ἀθέατος" 
ὅθεν σοφῶς τοῦ μυστηρίου ὁ θεῖος ἀπόστολος rà» 
δύναμιν διασχοκήσας φησὶν " Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς 
xai σήμερον ὁ αὐτὸς χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας " εἰδὼς ἀεὶ 
μυστήριον, χαὶ μηδέποτε περιλήψει νοὸς 
παλαιούμενον, 


χαινὸν 


Φωτίου πατριάρχου ix τοῦ λογόυ τοῦ περὶ τῆς τοῦ 
ἀγίου Πνεύματος μυσταγωγίας. 

Διὰ τοῦτο μετ’ ὀλέγον ἐπιψέρει, ὅτι 'Exsivo ipi 
dob«ctt ^ πανταχοῦ τὸ ὁμοούσιον καὶ ὁμοφνὲς, xal 
τὸ τῆς ὁμοτιμέας ἀξίωμα, ἀχηρατον συντηρῶν " ὡς 
ἄν τις εἴπη, Κοινόν ἐστι τὸ τῆς ὑπερουσίου καὶ 
ὑπερδεδοξασμένης Τριάδος τὸ παρ᾽ ἀλλήλων ἀῤῥήτῳ 
λόγῳ δοξάζεσθαι. Καὶ μετ᾽ ὀλίγα - Καὶ ἔστιν αὐτῶν 
ὥσπερ χοινὸν ἢ βασιλεία, xoi ἡ δύναμις, χαὶ τὸ 
χράτος " οὕτω xal ἡ δόξα, οὐ μόνον à wap ἡμῶν 


ἀναφερομένη, ἀλλὰ x«i ἣν αὐτοὶ δέχονται map 
ἑαυτῶν. 
Τοῦ μεγάλον ᾿Αθανασίον ix τοῦ περι τῆς ἐνανθρωπήσεως 


λόγου. 

Πρῶτον οὖν τὸ ἴδιον σῶμα ἤγειρεν ἐχ νεχρῶν ὁ 
Κύριος χαὶ συνύψωσεν ἑαυτῷ * μετὰ Tavra ἐγερεῖ 
χαὶ τὰ μέλη τον σώματος αὐτου, ἵνα χαρίσηται 
αὐτοῖς τὰ πάντα ὡς Θεὸς, ὅσα αὐτὸς ὡς ἄνθρωπος 
ἕλαδεν, Αὐτὸς οὖν ἑαυτῷ χαρίζεται ζωὴν, xai αὐτὸς 
ἑαυτὸν ἁγιάξει, χαὶ αὐτὸς ἑαυτὸν ὑψοῖ * ὅτε οὖν 
λέγει ὅτι ὁ Πατὴρ ἡγίασεν αὐτὸν, καὶ ἤγειρεν αὐτὸν, 
χαὶ ἐχαρίσατο αὐτῷ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα, καὶ 
ἔδωχεν αὐτῷ Qoàv, δῆλον ὅτι δι αὐτου τὰ πάντα 
ποιεῖ ὁ Πατήρ * dv αὐτοῦ οὖν αὐτὸν ἐγείρει, καὶ dU 
αὐτου αὐτὸν ἁγιάζει, x«l δι᾿ αὐτον αὐτὸν ὑψοῖ, καὶ 
δι᾿ αὐτον τὸν ζωὸν αὐτῷ δίϑωσιν * x«i ὅτε παρατί- 
θεται τὸ πνευμὰα αὐτὸν ὡς ἄνθρωπος εἰς χεῖρας τὸν 
Πατρὸς, ἑαυτῷ παρατίθεται ὡς Θεῶ, ἵνα πάντας 
ἀνθρώπους παράθηται τῶ O:9 * αὐτὸς γάρ ἐστιν à 
χεὶρ τοῦ Θεοῦ. 


(44) In capitulis theologicis ed. Combefis. t. I, p. 512. 


165 
Τοῦ αὐτοῦ tx τοῦ αλτηρίου ἑομηνείας εἰς τὸ, 
« Γενέσθω ἡ χείρ σου σῶσαί με. » 

Ζητῶ χεῖρα τοῦ Θεοῦ περὶ ἧς εὔχεται ταῦτα λέγων" 
Ἐν χειρὶ κραταιᾷ ἐξήγαγεν ὁ Θεὸς τὸν ᾿ἸΙσραὺὴλ ἐξ 
Αἰγύπτου" Τίς δὲ αὕτη ; Χριστὸς ᾿Ιησοῦς" οὗτος γάρ 
ἐστι χαὶ χεὶο καὶ δεξιὰ τοῦ Θεοῦ" Γενέσθω οὖν. φησὶ, 
à χείρ σου τοῦ Güc«li pt τάχα x«i τὸ γενέσθω 
δηλοῖ τοιοῦτόν τι, οἷον, Εἰς, γένεσιν ἔλθέτω Ὁ χείρ 
σον, χαὶ γενέσθω ἐπὶ τοῦ σῶσαί ut 


Teu ayiov Κυρῶλου ἐκ τῶν χατὰ Πνευματομάχων 
ἀητιῤῥητιχῶν λόγων (15). 

Δάκτυλον Θεοῦ χαλεῖν οἷδε Γραφὴ τὸ Πνευμα τὸ 
ἅγιον, καθὼς χαὶ ὁ Χριστὸς sipuxtw Ei δὲ ἐν τῷ 
δαχτύλω Θεου ἐχθάλλω τὰ δαιμόνια’ ὅπερ ἄλλος 
εὐαγγελιστὴς ἐν Πνεύματι Θεου εἶπεν - ὁμοίως δὲ 
προσανομάξει δεξιάν καὶ βραχίονα τὸν Υἱὸν, ὡς τὸ, 
Ἔσωσεν αὐτὸν Q δεξιὰ αὐτοῦ, καὶ ὁ βραχίων ὁ ἅγιος 
αὐτου" ὥσπερ, οὖν ὁ βραχίων ὁμοοὺσιὸς ἐστιν 
οὗ ἐστι βραχίων, οὕτως ὁ δάκτνλος οὗ ἐστι δαχτυλος" 
ὁμοούσιον ἄρά τῷ Πατρι x«i τῷ Υἱἥῷ τὸ ἤνευμα τὸ 
ἅγιον. 

Περὶ τον, Ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ προσφέρων χαὶ προσφε- 
ρόμενος x«i χροσδεχόμενος, ὡς ἀρχιερεὺς, καὶ θυμα, 
καὶ Θεὸς, ἧτοι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῶς Χριστός. 


Ἔχ τῆς εὐχᾷς του μεγάλου Βασιλείον, ἧς ἢ ἀρχή" 
« Oudtü« ἀξιος. » 

᾿Αξίωσον προσενεχθῶναί σοι ὑπὲρ ἐμου τὸν ἅμαο- 
τωλου xeí ἀναξίον δούλου σον τὰ δῶρα tavta - σὺ 
γὰρ εἴ ὁ προσφέρων καί προσφερόμενος xai προσδεχό- 
μένος χαί διαδιδόμενος ὁ Θεὸς ὑμῶν. 

Tou ἁγίου Κυρῶλου ᾿Αλεξανδρείας εἰς τὸν μυστιχὸν 
δεῖπνον. 

Πίνωμεν αὐτοῦ τὸ αἷμα τὸ ἅγιον εἰς λασμὸν τὼν 
ἡμετέρων παραπτωμάτων, χαί μέθεξιν τῆς ἐν αὐτῶ 
ἀθανασίας" κιστεύοντες ἅμα ὅτι περ αὐτὸς ἱερεὺς xa 
θνσία, αὐτὸς ὁ προσφέρων xxí προσφερόμενος xai 
προσδεχόμενος χαί διαδιδόμενος" μὴ διαιρουντες εἰς 
δύο προσωπα τήν θείαν xai ἀδιάσπαστον xoci πρός γε 


THESAURI LIB. XXIV 
À Ejusdem ez interpretatione Psalterii ad ea verba: 


166 


« Fiat manus tua ad salvandum me. » 

Quaero quenam sit Dei manus pro qua sic obse- 
erat dicens: In manu fort eduxit Israelem Deus 
ex /Egypto. Queenam hec est? Christus Jesus. Hic 
enim est manus et dextera Dei. Fiat ígitur, ait, 
manus tua ad salvandum me '*. Fortasse et verbum 
fat ita significat: Veniat manus tua ad nativitatem, 
ut salvet me. 


Sancti Cyrilli ez antirrheticis sermonibus contra 
pneumatomachos. 

Digitum Dei solet Scriptura apellare Spiritum 
sanctum, sicuti Christus dixit: Si ego in digito Dei 
ejicio de&monia 15, id quod alius evangelista in Spi- 
ritu Dei?" dicit. Sic item dexteram brachiumque 
Filium appellat, ut est illud: Servavit eum dextera 
ejus, et brachium sanctum suum *!. Sicuti ergo 
brachium consubstantiale est ei cujus est brachium, 
sic digitus ei cujus est digitus. Ergo patri Filioque 
consubstantialis est Spiritus sanctus. 


Quod idem unusque est qui offert et qui offertur 
et qui recipit, uti pontifex, hostia, Deus, nempe 
Dominus noster Jesus Christus. 


Ez precatione magni Basilii, cujus initium : 
« Nemo dignus. » 
Dignare, ut tibi offerantur pro me peccatore et 
indigno servo tuo hec dona. Tu enim es offerens, 
et oblatus, et receptor, et distributor Deus noster. 


Sancti Cyrilli Alexandrini án mysticam cenam, 


Bibamus sanctum ejus sanguinem, ad peccato- 
rum nostrorum remissionem, et immortalitatis 
cum ipso participationem ; credentes simul, ipsum 
esse sacerdotem et hostiam, ipsum qui offert, et 
qui offertur, et qui recipit, et qui distribuit. Ne- 
que idcirco in duas personas dividimus divinam 


τούτων ἀσύγχντον ἔνωσιν του ἑνὸς C τῆς παντίμον Ὁ et inseparabilem atque inconfusam unionem unius 


Τριάδος (16). - 
Tov ἀγίου Κυρῶλοῦ Ἱεροσολύμων ἀπὸ του εἰς τὴν 
Ὑπαπαντὸὴν λόγον, οὗ à ἀρχὴ, « Χαῖρε σφόδρα. » 


Ἰρέφος βλέπω, νομιχὴν θυσίαν προσάγοντα ἐπί 
γᾶς " ἀλλ᾽ αὐτὸν τὰς πάντων εὐσεξεῖς θυσίας δεχὸό- 
μενον ἐν οὐρανοῖς, αὐτὸν ἐν θρόνῳ χερουδιχῷ θεο- 
πκρεπῶς, αὐτὸν προσφερόμενον χαί ἀγνιζόμενον, 
αὐτὸν τὰ πάντα ἀἁγιάζοντα χαί χαταίροντα' αὐτὸς 
τό δῶρον, αὐτὸς ὁ ἀρχιερεὺς, αυτὸς τὸ θυσιαστήριον, 
αὐτὰς Té ücrüptow, αὐτός ὁ προσφέρων, αὐτός 
€ ὑπὲρ χόσμον θυσία προσφερόμενος, αὐτὸς τὸ πυρ 


de venerabili Trinitate. 

Sancti Cyrilli Hierosolymitani ex sermone in festo 
de occursu Domini, cujus est initium: « Gaude 
magnopere. » 

Infantem video, qui legalem in terris hostiam 
offert ; sed hunc ipsum omnium pias oblationes in 
colis recipientem, eumdem in cherubico throno 
magnifice residentem, eumdem oblatum et sancti- 
ficatum, eumdem omnia sanctificantem et purgan- 
tem. Ipse donum est, ipse pontifex, ipse propitia- 
torium, ipse offerens, ipse victima pro mundo 
oblata, ipse ignis, ipse holocaustum, ipse lignum 


!! Psal, cxvin, 1712. !? Luc xi, 80. 1? Matth. x11. 38. ?! Psal. 1xxxxvii, 4. 


ὁ Deest in edit. τὸν ἐνός. 


(15 De hujus operis titulo alibi, ut puto, dicturi sumus, 


(16). Edit. Auberti, t, V, part. II, p. 378. 


161] 


NICET/E ΟΒΟΝΙΑΤΑΞ 


168 


vitse et scientie, ipse agnus, ipse gladius Spiritus, Α ὑπάρχων, αὐτὸς ὁλοχαύτωσις, αὐτός τὰ ξύλα τῆς ξωξς 


ipse pastor, ipse agniculus, ipse sacrificator, ipse 
lex, ipse denique legem implens. 


Sancti Cyrilli Alexandrini ez duodecim capitulis 
adversus Theodoretum. 

Cum autem factus est homo, sacerdotis quoque 
gessit officium, haud sane ut Deo tanquam majori 
rem sacrom faceret, sed ut et sibi et Patri nostre 
fidei confessionem exhiberet. Pudet te audientem, 
quod sacerdos fuerit quatenus bomo ? Cur deinde 
non miraris, quod non ceterorum sacerdotum 
more sacrificat, sed sibi ipsi potius ac Patri? 


Ejusdem ez sermone ad reginas. 


Ipse igitur fuit sacerdos quatenus horno, quan- 
quam omnium excipiebat sacrificia quatenus Deus. 
Ipse hostia secundum carnem, idemque peccata 
nostra condonans pro deitatis sue potestate. 


Ejusdem ex loco ubi de obedientia Christi. 


Animadverte quomodo sacerdotium gerit uti ho- 
mo, fitque mediator Dei et hominum. Cujusvis 
enim sacerdotis est intereedere. Verumtamen sa- 
crificium haud illa ratione, qua ceteri sacerdotes, 
id est serviliter offert ; ita ut nihil ex sacrificio ad 


ipsum redundet: sed sibi operatur, et per se C 


ipsum, atque in sese Deo et Patri. Et paucis in- 
terjectis : gitur etiamsi sacrificare secundum hu- 
manam naturam dicitur, nihilo tamen minus ho- 
stiam ipsemet suscipit quatenus Deus ; idem scili- 
cet Deus simul atque homo. 

Ez tetraevangelio, interpretatio archiepiscopi 

Bulgaria. 

Lucas autem ait, id quoque dixisse Domi- 
num: oc facite in meam commemorationem ?*, 
Hoc, inquit, est novum mysterium ; illud vero 
vetus. Et illud quidem ob memoriam fiebat 
servatorum in /£gypto Ilebraicorum primogenito- 
rum, et illius quam Judei adepti sunt libertatis ; 


hoc autem in domini commemorationem fit. Per D 


hoc enim sacrificium in memoriam nobis revoca- 
mus, quod is suum corpus morti tradiderit, suum- 
que sanguinem fuderit ; perpetuoque hoc ritu me- 
moriam rei renovamus. Viden' quomodo a vetere 
sacrificio ad novum transtulit ? Cur enim diutius 
opus erat imagine his qui prototypum jam tene- 
bant? Porro ait Chrysostomus, Christum ipsum 
initium fecisse parlicipandi ei mysterio, ut ita im- 
pelleret quominus a vescendo carne et sanguine 
propter rei insolentiam non abhorrerent. Id quod 
ejus dicto satis demonstratur; Dico enim vobis, 
non bibam ulterius ex hoc genimine vitis, usque ad 
diem illam cum illud novum vobiscum bibam in re- 


1? Luc. xxi, 19. 


xaí τῆς γνώσεως, αὐτὸς ὁ ἀμνός, αὐτὸς ἡ μάχαιρα TOV 
Πνεύματος, αὐτός ὁ ποιμὴν, αὐτὸς τὸ ἀρνίον, αὐτὸς 6 
θύτης, αὐτός ὁ νόμος, χαί αὐτὸς ὁ τὸν νόμον πλχρῶν. 


Ἰοὺ ἀγίον Κυρῶλον ᾿Αλεξανδρείας ix τῶν «8 wp, 
τῶν χατὰ Θεοδωρήτου. 

Ἐπεὶ δὲ γέγονεν ἄνθοωπος, χεχρημάτιχε xot ἱερεὺς, 
οὐχ ὡς μείζονι Θεῷ προσχομίξων τὴν ἱερουργίαν, ἀλλ' 
ἑαυτῷ τε xai τῷ llazpi, τῆς πίστεως ἡμῶν τὴν ὁμολο- 
(Ux πραγματενόμενος. “Ερνθριᾷς δὲ ἀχούων ὅτι χεχρῃ- 
μάτιχεν ἱερεὺς διὰ τὸ ἀνθρώπινον ; Εἶτα πῶς οὐ τεθαύμα- 
χας ὅτι μὴ χατὰ τὸ τῶν ἱερέων ἔθος ἑτέρων ποιεῖται τῆς 
ἱερονργίας τὸν τροπον, ἑαυτῷ δὲ μᾶλλον x«i τῷ Πατρὶ; 


Ἰοὺ αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ ποὸς Βασιλίσσας λόγον. 
Αὐτὸς οὖν ἄρα γέγονεν ἀρχιξοεὺς χατά γε τὸ ἀν- 
θρώπινον, καίτοι παρὰ πάντων θυσιας δεχόμενος 
θεϊχῶς - αὐτὸς τὸ θῦμα χατὰ τὴν σάρχα" αὐτὸς ὁ 
ταῖς ἁμαρτίαις ἰλασχόμενος ἡμῶν χατὰ γε τὴν τῆς 
θεότητος ἐξουσίαν. 


Τοῦ αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ περὶ ὑπαχοῆς τοῦ Χριστοῦ (17). 


ΓἌθρει δὲ ὅπως ἰἱερατεύει μὲν ἀνθρωπίνως, xel 
μεσίτης τέθειται Θεοῦ xai ἀνθρώπων " μεσιτεύει γὰρ 
πᾶς ἱερεύς " τὸν δέ τῆς θυσίας τρόπον οὐκέτι χαϑ' 
ἕνα τῶν καθ᾽ ἡμᾶς ἱερέων προσχομιξει δουλοπρεκῶς, 
μηδὲν αὐτὸς ἐπιχοινωνῶν τῶν εἰς τὸ λαθεῖν αὐτὴν" 
ἀλλ᾽ ἑαυτῷ πραγματεύεται xal dU αὐτοῦ x«i ἐν αὐτῷ 
τῷ Θιεῷ x«i Πατρί. Καὶ μετ᾽ ὀλίγα, Οὐχοῦν x&v ἐερα- 
τεύειν ἀνθρωπίνως λέγεται, ἀλλὰ δέχεται τὴν θυσίαν 
αὐτὸς θεϊχὼς ὁ αὐτὸς ὧν ὁμοῦ x«i Θεὸς καὶ ἄνθρωπος. 


Ἔχ τοῦ τετραευαγγέλον ἑομηνεία τοῦ Βυλγαρίας. 


Λουχᾶς δὲ λέγει x«l τοντὸ εἴπεῖν τότε τὸν Κύριον, 
ὅτι Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀναμνησιν" 
τοῦτο, φησὶ, τὸ καινὸν μυστήσιον " καί μὲν 
ἐχεῖνο τὸ παλαιὸν " ἐχεῖνο μὲν γὰρ τὸ θυσιασμα εἰς 
ἀνάμνησιν ἐγένετο τῆς ἐν Αἰγύπτῳ σωτηρίας 
τῶν 'EÓpaixàw πρωτοτόχων, καὶ τῆς τῶν ᾿Ιουδαίων 
ἐλευθερίας " τοῦτο δὲ tig ἀνάμνησιν τοῦ Δεσπότου" 
διὰ τῆς τοιαύτης γὰρ θυσίας ἀναμιμνησχόμεθα ὅτι 
τὸ σῶμα αὐτοῦ παρέδωχεν εἰς θάνατον, x«l τὸ αἴωα 
αὐτοῦ ἐξέχεε: xai τῇ συνεχείᾳ τὴν μνήμην ἄναγε- 
οὐμεθα. Εἶδες πῶς μετέθηχε τοὺς μαθητὰς ἀπὸ 
τῆς παλαιᾶς θυσίας ἐπὶ τὴν χαινήν ; Ποία γὰρ si- 
χόνος ἔτι χρεία τοῖς ἤδη τὸ ποωτότυπον ἔχουσι; 
Φησὶ δὲ χαὶ ὁ Χρυσόστομος ὅτι x«l ὁ Χριστὸς πρῶ" 
τος τότε μετέσχε τοῦ μνστηρίου, ἵνα μὴ ἀηδισθῶδι 


σαρχὸς χαὶ αἵματος μεταλαδεῖν ἐπιτρεπόμενος " 
χαὶ τούτον δὲ τεχμήριον τοῦ εἰπεῖν αὐτόν" 


Λέγω δὲ ὅτι οὐ μὴ πίω ἀπάρτι ix Tov γεννύμα- 
τὸς τῆς ἀμπῶου ἕως τῆς ἡυέρας ἐχείνης, ὅταν 
αὐτὸ πίνω μεθ’ ὑμῶν χαινὸν ἐν τῇ βασιλείᾳ τὸν 


(17) Particula est hec ejusdem sermonis Cyrilliani ad reginas. . 


--" 


169 
Πατρός μου" 


&o« xu τοῦ ἄοτου. 
Τοῦ αὐτοῦ εἰς ῥητὸν τῆς πρὸς Κολασσαεῖς Ἐπιστολῆς 
2s, φ" * , . * » e "n 
τοῦ μεγάλου Παύλου, τὸ φάσχον" « Καὶ δι αὐτοῦ 
- * - ΠῚ [2 * 3 . 
ἀποχαταλλᾶξσι τὰ πάντα εἰς αὐτόν. P 
AU αὐτοῦ, τουτέστιν αὐτὸς ὁ ἐνεργήσας τὴν σωτὴ- 
» » a" e. e Φ * . . ^ 
ρίαν, ταύτην tui» περιεποιήσατο. [νὰ δὲ μὴ νομίσῃς 
ὅτι ὑπηρέτου τάξιν ἔλαδε, φησὶν εἰς αὐτὸν, τουτέστιν 
αὐτὸς ἑαυτῷ τοὺς ἀνθρώπους χατήλλαξε. Καὶ μὴν 
- ^ - - , sap * 
ἀλλαχοῦ εἶπεν ὅτι τῷ Θεῷ χατήλλαξεν᾽ ἄρα οὖν χοινα 
x«i Υἱοῦ τὰ τοῦ Πατοός " οὐχ εἶπε δὲ χαταλλάξαει, ἀλλὰ 
ἀποχαταλλάξαι, τουτέστιν ἀποδοῦναι ὡς ὀφειλὴν τινα 
πάλαι χεχρεωστημένην. 
Ἰοὺ ἀγίου ᾿Αθανασίου ix τὸς ἐομηνείας τῆς εἰς τὸ 
SacÜ.sto» ἱεράτευμα. 


THESAURI LIB. XXIV. 


εἰ δὲ τοῦ ποτηρίου μετέσχε, μετέλασεν À gno Patris πιοὶ 38. Quod si calicem gustavit, utique 


170 


et panem. 


Ejusdem de dicto illo Epistolz ad Colossenses ma- 
gni Pauli : « Et per ipsum omnia reconciliare in 
se ipsum ?*. » 

Per ipsum, il est ipse qui salutem operatus esf, 
hanc nobis contulit. Ne autem forte existimes eum 
famuli crdinem suscepisse, dicit de se ipso, quod 
ipse sibi homines reconciliaverit, cum alibi di- 
xisset Deo eosdem reconciliasse. Est ergo id com- 
mune Filio Patrique. Haud porro dixit conciliasse, 
sed reconciliasse, hoc est ceu debitum quoddam 
jamdiu solvendum reddidisse. 


Sancti Athanasii ex interpretatione quid sit regale 
sacerdotium. 


Μελχισεδέκ τις βασιλεὺς Σαλήα, Δύναται δὲ τοῦτο B Melchisedech quidam rex Salem. Postremum 


* e. . a ^d e . » RU LN . . ^ » , 
εἰρήνης, τύπος Χοιστοῦ γενόμενος, οὐ ἀαόνον ὡς ἀπάτωρ 
τεχαὶ ἀμήτωο, ἀλλὰ χαὶ ὡς ὃ αὐτὸς τὰ τῶν βασιλέων 
τε χαὶ ἱερέων ποιῶν, χαὶ τὴν ἀναίμαχτον θυσίαν τυπῶν 
dui τε ἄοτου καὶ οἴνου (18) * x«i οὗτος γοῦν τὸ βασί- 
λειον χατέδειξεν ἱεράτευμα. Κατὰ δὲ τὴν νῦν πολιτείαν 
αὐτὸς Χοιστὸς ὁ ἀληθινὸς ἡμῖν Μελχισεδὲχ, ὡς 
4 4 2. , ^ , , 4 - A . * * » Δ 
ἐπ᾿ ἀληθείας ἀπάτωρ τε χαὶ ἀμήτωρ" τὸ μὲν τὸ 
πρότερον, τὸ δὲ τὸ δεύτερον " xai ἄρχων εἰρήνης " 
βασιλεὺς μὲν ὡς Θεὸς, χαὶ ἱερεὺς δὲ ὡς ἑαυτοῦ 
θύτης τε χαὶ ποηταγωηεύς" ὁ χὰο αὐτὸς χαὶ ἱερεὺς Xa 

f ger(tus ὁ Jo 
ἱεοεῖον. 


Κοσμᾶ ᾿Ινδιχοπλεύστον t τοῦ εἰς τὸν Ψαλτῆρα ποοοι- 
- , . . * . Μ , 4 
μέου ἐξηγουμένον ὡς ἐν παρόδῳ τὸ «᾿γάπησας 


δικαιοσύνην xxi ἐαίσησας ἀνομίαν, » xci τὰ C 


ἑξῆς (19). 

Περὶ τῆς ἀνθρωπότητος αὐτοῦ φησι" ᾿Πγάπησας 
διχαιοσύνην, καὶ ἐμίσησας ἀνομίαν" διὰ τοῦτο ἔχοιτὲ τε 
0 Θεὸς, ὁ Θεὸς σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παοὰ τοὺς utzó- 
χους τοὺ" οὐ γὰρ à θεότης διὰτὸ ἀγαπῆσαι δικαιοσύνην 
χαὶ μισῆσαι ἀδικίαν χρίεται ᾿ οὔτε γὰρ ὅλως χοίεται, 

οὔτε Θεὸν ἔχει, αὐτὸ γὰρ τὸ χροισμα Θεὸς ἐστιν " 60)? 
ἡ ἀνθοωπότης αὐτοῦ χοίεται ἔλαιον ἀγαλλιάσεως, ἵνα 
εἴπη τῷ Πνεύματι τῷ ἁγίω παρὰ τοὺς μετόχους αὐτῆς, 
τουτέστι παρὰ πάντας τοὺς Χοιστούς ἡ 720 θεότης 
μετόχους ἄλλους οὐχ ἔχει" εἷς γὰο ἔστι Θεὸς, 6 τε 
Πατὴρ x«t ὁ Yig χαὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον" ἢ δὲ 
ἀνθοωπότης τοῦ Χοιστοὺ παρὰ πάντας τοὺς ἀνθρώπους, 


hoc vocabulum pacem significat, erat quippe hic 
homo Christi typus, non solum quia sine patre ac 
matre, sed quia et regum et sacerdotum officio 
fungebatur, et incruentum sacrificium pane ac 
vino portendebat. Hic ergo exhibuit in se regale 
sacerdotium 55, Secundum autem presentem poli- 
tiara Christus nobis verus est Melchisedech, utpote 
qui vere est sine patre et sine matre ; hoc quidem 
antea, illud vero postea ; et princeps pacis*. Rex 
quidem ul Deus, sacerdos vero utpote sui ipsius 
sacrificator et oblator. Ipse enim et sacerdos et 
victima est. 

Cosma Indicopleust ez ejus proamio ad psalte- 
rium, dum enarrat tanquam in transitu verba 
ilia, « Dileristi justitiam et odisti iniquitatem, » 
et reliqua. 

De sua humanitate dicit : Dileristi justitiam et 
odisti iniquitalem ; propterea unrit te Deus, Deus 
tuus, oleo lelitie prz consortibus tuis". Non 
enim deilas, propter justitie amorem et iniquitatis 
odium ungitur : neque hec ungitur, neque Deum 
supra se habet, ipsa enim unctio Deus est; sed 
utique humanitas ejus ungitur oleo (ztitiz, vide- 
licet sancto Spiritu, Pra consortibus ejus, id. est 
pre omnibus unctis. Deitas enim consortem non 
habet ; unus est enim Deus, Pater, Filius, et Spi- 
ritus sanctus. Christi autem humanitas, pre cun- 
ctis hominibus, priecipue chrismate delibutos ha- 


μάλιστα τοὺς χριστοὺς ἔχει μετόχους διὰ τοῦτο γὰρ. bet consortes. Propterea dixit, Christi humanitatem 
εἶπεν ὅὁτέ παρὰ πάντας ἐχοίσθη ἢ ἀνθοωπότης τοῦ p Pre cunctis unctam fuisse sancto Spiritu et vir- 


Χριστοῦ, χρισθεῖσα [{νεύματι Gio χαὶ δυνάζωτι" ὅπερ 
οὐθενὶ τῶν ἄκμων Χριστῶν ὑπῆρξεν οὕτως ἐξειπεῖν παρὰ 
πάντας τοὺς μετόχους σου" ὅλον δὲ αὐτὸν ψαλμὸν 
πεοὶ τοῦ Χοιστοῦ xui τῆς ᾿Εχχλησίας ὡς ἐπὶ βασιλέως 


"9! Matth. xxvi, 99. !* Coloss. i, 20. 


(18) Melehiselici sacrificium incruentum ex 
pane vinoque, portendisse SS. Eucharistiam, 
satis communis et recta Patrum sententia est. 
Quod vero quidam Armenii heterodoxi hinc su- 
munt argumentum pro vini meri oblatione, ut 
|psi faciunt, aque admistione exclusa, mera 
hec vanitas est. Namque utrum proprie mera- 

ParRoL. Gn. CXL. 


*5 | Petr. n, 9. 


tute ; quod nullialiorum unctorum sic dicere con- 
tigit. Prae cunctis participibus, tuis. Universum 
vero psalmum de Christo et Ecclesia, tanquam de 
rege et regali sponsa dixit ad finem usque David. 


36 158. 1x, 0. 57 Peel. xiv, 8. 


cum Melchisedecus ipse obtulerit, incertum est ; 
ab evangelico autem vocabulo χεοάσας, TRiSCens, 


atque ab Eeclesiarum traditione, aque mistio 
perspicue suadetur vel potius preecipitur. 


(19) Exstat in Cosmae T'opographia Christiana, 


ed. Montf. p. 226-228. 


171 


Similiter el quinquagesimum nonum psalmum de 
eodera recitavit. Quam rem testatur ipse Dominus 
Judseis dicens : Quomodo ergo David in Spiritu 
sancto vocat eum Dominum his verbis : δέκ Do- 
minus Domino meo : Sede a der(ris meis?*? Si 
Filius ejus est, quomodo Dominus ejusdem est? 
Ergo verbis, Dominus ejus, Deum manifeste ap- 
pellat. Tum verba, Sede a deriris meis, perspicue 
humanitati conveniunt ; nam vocabulum, sede, de 
nondum sedente dicitur. Atqui deitas in sua bea- 
titudine, honore gloriaque fundata sedet, quin ab 
aliquo majore ad id vocetur aut compellatur : sed 
ulique Christi humanitas ab unita sibi inseparabi- 
liter deitate invitatur dum audit, Sede a dertris 
meis, id est veluti in honoris mei parilate. Neque 
enim vel dextram vel sinistram Deus habet, utpote 
non circumscriptus. Dicit ergo : Sede in honore 
meo, tanquam mea persona, utpote imago Dei 
universo mundo ostentata. Quippe ita Daniel quo- 
que ait : Et ipsi datum est. regnum, honor, po- 
testas**, et reliqua. Quin adeo ipse Dominus dixit : 
Data est miki omnis potestas iu ccelo et in terra?^, 
Mox vero in ejusdem psalmi progressu ail de di- 
vinitate : Er utero ante luciferum genui te?! ; 
tanquam si Pater ad Filium ratione divinitatis 
dicat : Ante omnem creaturam ex utero, hoc vo- 
cabulo consubstantialitatem denotare volens ; non 
postea assumens, sed in me ipso te habens sine 
principio vel fine : tanquam ex utero ex nostra 
substantia te genui conjunctum mihi et coexsisten- 
tem. Deinde rursus illicoque de humanitate pre- 
dicat : Jurcvit Dominus, et non panitebit eum, 
tu es sacerdos in elernum secundum ordinem 
Melchisedech?* : non enim deitas sacrificat, sed 
potius colitur et hostias recipit. Meminit hujus te- 
stimonii Paulus quoque apostolus in Epistola ad 
Hebreos sic : Sicuti Aaron, sic et Christus nequa- 
quam sibi sacerdotii honorem vindicavit, sed qui 
dixit ei: Filius meus es tu, ego hodie penui te. Si- 
cut et alibi ait : T'u es sacerdos in. eternum secun- 
dum ordinem Melchisedech 38 ; videlicet omnia de 
humanitate intelligens. 


Syllogismus magni drungarii domini Stephani. 


Num universam deitatem, que deitas scilicet in 
tribus spectatur personis, Patre Filio et Spiritu 
sancto, offendimus nos precepti transgressione, 
an potius solum Patrem? Si Patrem tantummodo 
offendimus, utique huic soli, juxta hos blaterones, 
reconciliati sumus per Filii ejus incarnati sangui- 
nem. Quod si totam Trinitatem offendimus, uti- 
que toti Trinitati oblatus fuit unigeniti Filii Dei 
sanguis. Sicut enim in uno eodemquve Christo, qui 
in unica persona subsistit, agnoscitur corruptibi- 
litas et incorruptibilitas, mortalitas et immorta- 


1* Matth. xxi, 43, 44, 39 Dan. vir, 14. 
v, 4-6 


NICET/E GHONIAT.E 


80 Matth. 


1" 


À νυμφίου χαὶ νύμφες βασιλίδος ἐξειπὼν ἐτέλεσεν. Ὁμοίως 
δὲ χαὶ τὸν pÜ ψαλμὸν tig αὐτὸν εἴρηκε" καὶ ααρτυρεῖ 
αὐτὸς ὁ Κύριος λέγων πρὸς ᾿Ιονδαίους" Πῶς οὖν Δαδὶδ΄ ᾿ 
ἐν Πνεύματι ἁγίῳ Κύριον αὐτὸν χαλεῖ λέγων " Ἐξῖπεν ὁ 
Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, Κάθου ἐκ δεξιῶν uev; Εἰ Υἱὸς 
αὐτοῦ ἐστιν, πῶς Κύριος αὐτοῦ ἔστι; τὸ μὲν Kec 
αὐτοὺ ὡς Θεὸν σαφῶς προειπών τὸ δὲ Καθον ἃ 
διξιῶν μον σαφὼς τῇ ἀνθρωπότητι ἁρμόζει" τὸ γὰμ 
x4Üou τῷ μὴ χαθεζομένῳ λέγει. Ἢ δὲ θεότος ἵδρυνται 
εἰς τὴν οἰχείαν μαχαριότητα τιμήν τε χαὶ δόξαν, παρ' 
ἑτέρον μείζονος μὴ ἱπιτοεπομένῃ δ᾽ προτρεπομένηῃ εἰς 
τοῦτο " ἀλλ᾽ ἢ ἀνθρωπότης τοῦ Χριστοῦ ὑπὸ rác Qvepf 
γῆς αὐτῇ ἀχωρίστως θεότητος ἐπιτρέπεται ἀχκούονδι, 
Κάθου ix δεξιῶν μου, ὡσανεὶ ἐν τῇ ἐμῇ τιμῇ " οὔτε γὰ 
δεςιὰ οὔτε ἀριστερὰ ἔχει ὁ Θεὸς ἀπερίγραπτος ὑπέρ- 

B χων" ἀλλὰ τοῦτο αὐτὸ λέγει, ὅτε Κάθου ἔν τὸ ἐμῇ 
τιμῇ, ὡσανεὶ εἰς πρόσωπον ἐμὸν, ὡς εἰχὼν Θεοῦ καντὶ 
τῷ χόσμῳ δειχνυ μένῃ * οὕτω γὰρ xal Δανεὴλ λέγει" Καὶ 
αὐτῷ ἐδόθη à» βασιλεία καὶ ἡ τιμὴ καὶ ἡ ἐξουσία, καὶ 
τὰ λοιπά, ᾿Αλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ Κύριός φησιν " 'Edofa μοι 
πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ x«i ἐπὶ γῆς. Παραχατιὼν di 
λέγει πῶϑδεν ἐν τῷ αὐτῷ ψαλμῷ περὶ τῆς Ütózuroc* ἘΣ 
ἡαστρὸς πρὸ ἑωσφόρου ἐγέννησά σε" ὡσανεὶ τοῦ Πατρὸς 
πρὸς τὸν Υἱὸν χατὰ τὴν θεότητα λέγοντος ort Πρὸ πάσες 
χτίσεως ἀπὸ γαστρός " τὸ ὁμοούσιον θέλων συμᾶναι" 
οὐχ ὕστερον προσ)αδὼν͵, ἀλλ' ἐν ἐμαυτῷ σε ἔχων 
ἀνάρχως χαὶ ἀπεράντως ᾿ ὡς απὸ γαστρὸς ix τὸς ἐμ" 
τέρας οὐσίας σὲ ἐγέννησα συνόντα χαὶ συνυπάρχοντα. 
Εἶτα πάλιν εὐθέως καὶ περὶ τῆς ἀνθρωπότητος δηλῶν 
φησίν: Ὥμοσε Κύριος, xxi οὐ μεταμελγθέσεται, σὺ 

Q ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ * οὐ 
γὰρ ἢ θεότης ἱερατεύει, ἀλλὰ μᾶλλον λατρεύεταε, καὶ τὰ 
ἱερεῖα προσδέχεται. Μέμνηται δὲ καὶ τῆς χρόσεως o 
ἀπόστολος Παῦλος ἐν τῇ πρὸς Ἑδραίονς Ἐπιστολῇ 
λέγων οὕτως " Καθάπερ ὁ ᾿Ααρὼν, οὕτως χαὶ ὁ Χριστὸς 
οὐχ ἑαντὸν ἐδόξασε γενέσθαι ἀρχιερεὺς, ἀλλ᾽ ὁλαλήσας 
πρὸς αὐτὸν, Υἱὸς pou ti σὺ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηχά 
σε" χαθὰ xci ἐν ἔτέρῳ λέγει " Σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα 
χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ" πάντα περὶ τὴς ἀνθρω» 
πότητος ἐχλαδῶν. 


Συλλογισμὸς τοῦ μεγάλου δρονγγαρίοὐ χυροῦ Στεφάνον. 
Ὅλη τῇ θεότητε προσχεχρούχαμεν μεῖς διὰ τῆς 
D παραδάσεως͵, τῇ ἐν ταῖς τρισὶν ὑποστάσεσε ϑεωρβον- 
μένῃ, Πατρὸς, Υἱοῦ, x«i ἀγίον Πνεύματος, ὃ μόνω 
τῷ Πατρί; Ei μὲν μόνῳ τῷ Πατρί, χαέ αὐτῷ μόνῳ 
χατὰ τοὺς φληναψοῦντας χατηλλάγημεν διὰ τοῦ αἵ» 
ματος τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ αὐτοῦ" si δὲ ὅλη 
τῇ Τριάδι, ὅλη τῇ Τριάδε προσηνέχθη x«i τὸ τοῦ 
μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ αἷμα. Ὥσπερ γὰρ ἐν τῷ 
ἐν xai τῷ αὐτῷ Χοιστῷ, ἤτοι τῇ μιᾷ τούτου ὑπὸο- 
στάσει, θεωρεῖται τὸ φθαρτὸν χαί τὸ ἄφθαρτον, τὸ 
θνητὸν x«i τὸ ἀθάνατον " οὔτ. x«i τὸ προσάγον xe τὸ 


xxvii, 48. ?! Psal cix, 3. 5 ibid. &. 53 Heb. 


173 THESAURI LIB. XXIV. 415 


προσδεχόμενον" ὃ αὐτὸς γὰρ ὡς ἄνθρωπος προσή- À litas, sic etiam oblatio et receptio. Idem enim 


WP" γ)γαγε, καὶ ὡς Θιὸς προσεδέξατο. quatenus homo obtulit, quatenus Deus recepit. 
Εὐστρατίου τοῦ Νιχαίας lx τοῦ δευτέρου Περὶ τῶν Eustratii Niczni ex secundo De azymis sermone. 
ἀξύμων λόγου (20). 
᾿Αλλὰ xe ὅτε χαριστήριον τοῦ σωτηρίου πάθους Revera et cum salutaris passionis sacrificium, 


τῷ ὑπὲρ ἡμῶν παθόντι προσφέρεται, xal ὅτε orto — ei qui pro nobis esl passus offertur, sive pro no- 
ξωῆς ἡμῶν τῆς t» σώματι, x«t ὅτε ἕνα ἀφεθῇ ταῖς — stra corporali vita, sive pro animabus nostris ut 
ψυχαῖς Ὡμῶν ἃ ζῶντες ἐνταῦθα προσχεχρούχαμεν, — remittantur ea que in vita peccavimus, sive pro 
xai ὅτε ὑπὲρ τῶν ἐντεῦθεν οἰχομένων πιστῶν, ἀναγ- [118 qui hinc migraverunt, necesse est panem illum 
x«l» ξυμῶ τὸν ἄρτον εἶναι τὸν προσφερόμενον, Qui offertur esse fermentatum, quia fermentum 
τὸν ψυχῆς ἔχοντα σύμθο)ον (21) τὸ τε γὰρ δι᾽ ἡμᾶς — animre symbolum est. Namet Christi in passione 
κεπονθὸς σῶμα τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ξῶν τε χαὶ corpus vivum erat et animatum ; et nostra simi- 
ἔμψυχον, τά τε ἡμέτερα ὡσαύτως, xxi τὰ ὑπὲρ &pí- liter sacrificia, pro remissione peccatorum, sive 
σεως σφαλμάτων, εἴτε τὸ ἐν τῇ παοούσῃ ἔτι ἐνδη- — adhuc viventium fidelium sive" defunctorum, pro 
μούντων ξωῇ, εἴτε tà» ix ταύτης ἤδη ἀπολυθέντων — animabus offeruntur. Nihil vero prorsus officit, 
πιστῶν, ὑπὲρ ψυχῶν ἐστι προσφερόμενα. Οὐδὲν δέ B quod aliquando ob gratiarum actionem pro cor- 
τι πάντως προσίσταται, εἰ χαοιστήριόν ποτε τὸς — porali nostra vita, panem offerimus : sicuti enim 
ξωῆς ἡμῶν τῆς ἐν σώματι τὸν ἄρτον ποοσφέρομεν" — corpus nostrum Dominus per incarnationem fecit 
ὡς γὰρ τὸ ὑμέτερον ὁ Σωτὴρ ἑαυτῷ διὰ τῆς προσλή- 5001), ἰἰὰ panem quem pro se quisque offert, sibi 
ψεως φκχειώσατο, οὕτως x«i τὸ ὑπὲρ ἑαυτοῦ προσ- —vindicans suum corpus efficit, nobisque retri- 
φερόμενον ἑαυτῷ οἰχειούμενος ἑαυτοῦ σῶμα ποιεῖται, —buit. 

καὶ ἡμῖν αὐτοῦ μεταδίδωσι. 

Φωτίου πατριάρχου ix τοῦ λόγον, οὔ ἡ ἀρχή. « Πῶς Photii patriarcha; ex sermone, cujus initium est Ὁ 


θελητός τε x«t ἀθέλητος tà [[ατρὶ ὁ θάνατος λέγοιτ᾽ « Quomodo et voluntaria simul et involuntaria 
ἂν εἶναι τοῦ Χριστοῦ ; Καὶ πῶς πάλιν ὁ αὐτὸς l'atri mors Christi dici queat. Et quomodo rur- 
συνέλθοι τῶ πονηρῷ θελητὸς τε ἅμα εἶναι χαὶ Sus accidat ut eadem mors diabolo voluntaria 
ἀθέλητος (29). simulque involontaria fuerit. » 

"Egi τὸ λύτρον πρὸς δύο τινα τὴν ἀναψνορὰν ὡς Redemptionis pretium duplici sub notione ge- 


ἐπίπαν ἔχει, ῥύσιόν τε τῶν χατεχομένων εἶναι, xoi — Deratim consideratur, nimirum ut captivorum 
düro» ὁρᾶσθαι τῷ κχατέχοντι " ὡς μὲν ῥύσιον τῶν  Tedimie, atque ut captivorum domino donum 
χατεχομένων λύτρον ἄν εἴη τὸ σωτήριον αἷμα" ὡς δὲ (, oblatum. Christisanguis, quatenusredimiarum vice 
δῶρον τοῦ χατέχοντος οὐδαμῶς " ἐπεὶ καὶ πολλὰ ἄλλα — fungitur, sane pretium redemptionis dici potest: 
τῷ χυρίως λεγομένῳ προσόντα λύτρῳ, τῇ ἀφράσττῳ Verumtamen quatenus donum mangoni est, illo 
ταύτῃ χαὶ ὑπὲρ λόγον οὐ προσεστιν οἰχονομίᾳ - x«i — DOmine uli nequit. Et quidem alia multa redem- 
γὰρ ὁ μὲν τὸ λύτρον διδοὺς, οὐχέτε δυνάμενος x)- — plionis proprie dicto pretio insunt, quie arcana 
ptg εἶναι ὧν παρέσχε, τὴν ξημίαν ἔχει χατὰ τὸ — huic et incnarrabili oeconomis non congruunt. 
ἀπαραίτητον ἀχολουθοῦσαν " χεοδαίνει δ᾽ ὁ λαβὼν, Siquidem qui pretium dedit, quia rei ejus dein- 
καὶ χαθέσταται δεσπότης ὧν πρότερον τὴν ἐξουσίαν  Ceps dominus esse non potest, detrimentum ne- 
οὐχ εἶχεν - ἐνταῦϑα δὲ τοὐναντίον ἅπαν" ὁ μὲν xa-  Cessarium patitur: contra qui accipit, lucro au- 
ταθέμενος τὸ λύτρον (χαὶ γὰρ πάντα ἐν τῇ xup,  Betur,fitque rei dominus qua in ejus potestate 
αὐτοῦ, χαὶ οὐδὲ τὸ τοῦ ΓΑὔελ αἷμα, οὐδὲ μὲν τῶν antea non erat. Nunc omne contra est. Qui pre- 
μαρτύρων, ἔξω τῆς αὐτοῦ χαθέστηχε προνοίας χαὶ [πὶ obtulit (quandoquidem omnia in Dei pote- 
χειρὸς) οὐδὲν μὲν δηλονότι ἐζημίωται " τίς γὰρ ἂν State sunt, neque ipsius Abelis neque martyrum 
ὅλως εἰπεῖν ἐννοήσοι ὥς μὲν τῶν θεραπόντων αὖ- sanguis ab ejus providentia dominioque abfuit), 
ToU, xai ὧν ἐχενώθησαν αἰμάτων, ἔστι λόγος αὐτῷ, hic, inquam, nullum cepit detrimentum. Nam 
xai μετὰ θάνατον ὧς ἀθανάτων βοώντων ἀχούει- τὸ p guis omnino existimare velit, ab eo qui famulorum 
δὲ σωτήριον xaí ξωοποιὸν αἷμα τοῦ χόσμου οὐχ i» suorum, et quorum sanguis exhaustus fuit, cu- 
τοῖς ἀθανάτοις τῆς αὐτοῦ προνοίας ταμείοις συνέχει — ram gerit, quique mortuorum tanquam viventium 
ἀνώλεθρον αὐτῷ, xai φθορᾶς σωμάτων ἀνέπαφον clamores audit; quis, inquam, putet, salutarem 
συντηρούμενον ; Οὐχ ἐξημίωται τοίνυν οὐ μὲν οὖν et qui orbem vivificat sanguinem, in thesauris 
$ τὸ λύτρον χαταθέμενος, ἀλλὰ xai τον γένους  providentiwc sue ab eo non fuisse incolumem con- 
ὑμῶν παντὸς ὁ φιλάνθρωπος προσιχέρδησε τὴν σω- servatum, atque ab omni corporea corruptione 
τχρίαν. defensum ? Non igitur damnum passus est qui 
| pretium contulit, imo universi generis nostri clemens Jesus salutem lucratus est. 


(20) Non exstant hi de azymis sermones Eu-  Greeus Gennadius, qui concludit utrumque ri- 


strati. tum sive Latinum sive Grecum recte se habere, 
e )Levem oppidobhanc objectionem Graecorum (22) Est hoc Photii questio Amphilochiana 26. 
judicat Ciampinius in suo dé Azymo opusculo quam nos edidimus Scrip., vet. t. 1. Fragmentum 


cp. 1. Tum cap. 3, apud eumdem dissolvit eam — hoc legitur ibi, p. 79. 


17$ 


Damascen:. 

Un'versorum Deus et Pater vultne quatenus Pa- 
ter est, an quatenus Deus? Si quatenus Pater, alia 
erit voluntas ejus quam Filii; neque enim Pater 
idem est qui Filius. Sin vult quatenus Deus, Deus 
autem eque est Filius et sanctus Spiritus, utique 
voluntas naturee est, id est naturalis. Ergo tu quo- 
que similiter syllogismum instrue : Universorum 
Deus et Pater, num quatenus Pater est, sanguinem 
Unigeniti excepit, an quatenus Deus? Si quatenus 
Pater, alia erit ejus virtus et operatio quam Filii ; 
non enim idem Pater ac Filius. Sin quatenus Deus 
est excepit, Deus autem eque est Filius et Spiri- 
tus sanctus, sequitur ut Unigeniti sanguinem, id 
est, unius de sapcta Trinitate, eadem sancta Tri- 
nitas, quatenus Deus est, exceperit. 


Ez libro synodico qui in Magna Ecclesia legitur. 


lis qui dicunt, quod Dominus et Servator no- 
ster Jesus Christus, tempore salutaris sus passio- 
nis, pretiosi sui corporis sanguinisque sacrificium, 
tanquam pontifex in humana pro nobis assumpta 
natura, quia et sacrificator est et victima, ut ma- 
gnus ait theologus Gregorius, obtulerit quidem 
Deo Patri, non tamen ipse Unigenitus exceperit 
quatenus Deus, itemque Spiritus sanctus ; ita ut 
hac affirmatione excludant ipsum Dei Verbum, nec 
non consubstantialem et congloriosum Spiritum 
Paracletum, a divini honoris puritate ac dignitate, 
anathema. 


lis qui peractum quotidie sacrificium a Christi 
sacerdotibus divina mysteria tractantibus non 
concedunt sancte Trinitati offerri, contradicentes 
sanctis divinisque Patribus Basilio et Chrysostomo, 
quibuscum consentiunt et reliqui pleni Deo Patres 
in suis sermonibus atque scriptis : anathema. 


lis qui cum audiunt Servatorem in instituto a 
se divinorum mysteriorum sacrificio dicentem : 
Hoc facite in meam commemorationem?*, haud 
recte intelligunt vocabulum commemorationem,sed 
dicere audent quod sacerdotes phantastice et ima- 
ginarie renovant peractum a Servalore nostro 
in pretiosa cruce sacrificium sui corporis atque 
sanguinis ob communem humane nature redem- 
ptionem ac propitiationem, dum quotidianam ho- 
stiam offerunt eo ritu quem Servator Dominusque 
noster tradidit ; ideoque diversum esse hoc sacri- 
ficium astruunt ab illo quod Servator noster olim 
peregit, ad idemque nonnisi phantastice et ima- 
ginarie referri ; his, inquam, tanquan evacuanti- 
bus tremendi divinique sacrificii mysterium, per 


δὲ Luc. xxit, 19. 


NICET/AE CHONIATAE 


176 

Τοῦ Δαμασχηνοῦ. u 
ὋὉ τῶν ὅλων Θεὸς xai Ilaràp χαθ᾽ ὃ Πατὺρ, θᾶει, 
& x«0' ὃ Θιός ; ᾿Αλλ᾽ εἰ μὲν x«6' ὃ Πατὼρ, ἄλλο τὸ 
αὑτοῦ ἔσται παρὰ τὸ τοῦ Υἱοῦ 0 ru οὐ “ὰρ Πα- 


TZo ὃ Υἱός " εἰ δὲ χαθ᾽ ὃ Θεὸς,, Θεὸς δὲ xai ὁ Υἱός. 


χαί τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, &om τὸ θῶμα φύστως, 
ἤγουν φυσιχὸν͵ Καί σὺ γοὺν χατὰ τοῦτον culme 
σάμενος £onTnGov* 'O τῶν ὅλων Θεὸς καί Πατὰ 
x«0' ὃ Πατὴρ προσεδέξατο τὸ τοῦ Μονογενοῦς alum, 
καθ᾽ ὃ Θεὸς : ᾿Αλλ᾽ εἰ μὲν χαθ᾽ ὃ Πατὴρ, ἄλλῃ αὐτοῦ 
ἔσται παρὰ τὴν τοῦ Υἱοῦ δύναμίς τε χαΐ ἐνέργεια" 
οὐ γὰρ Πατὴρ ὁ Υἱός " εἰ δὲ χαθ᾽ ὃ Θεὸς, Θεὸς ἃ 
καί ὁ Υἱὸς xai τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἄρα τὸ τῷ 
Μονογενοῦς αἴμα τοῦ ἑνὸς τῆς ἁγίας Τριάδος, & αὐτὰ 
ἁγία Τριὰς χαθ᾽ ὃ Θεὸς προσεδεξατο. 


Ἐχ τοῦ συνοδιχοῦ τοῦ αναγινωσχομένον ἐν 
Ἐχχλησίᾳ (33). 7 Mee 

Toi; λέγουσιν ὅτι τὴν ἐν τῷ χαιοῷ TOU χοσμοδω- 
τηρίον τοῦ Κυρίον χαί Θεοῦ xai Σωτῆοος Qum ἴ5- 
σοῦ Χριστοῦ προσαχθεῖσαν ὑπὲρ τῆς ἡμῶν σωτηρέας 
παρ᾽ αὐτοῦ θυσίαν τοῦ τιμίον αὐτοῦ σώματός τε 
χαί αἵματος, ὡς ἀρχιερέως χατὰ τὸ ἀνθρώπινον δὺ 
ἡμᾶς χρηματίσαντος, ὄτιπερ ὁ αὐτὸς χαί Üücgc χαὶ 
θῦμα χατὰ τὸν πολὺν ἐν θεολογία Γρηγόριον, προσ- 
ἤγαγε μὲν αὐτὸς τῷ Θεῷ χαί Πατρί, οὐ προσειν- 
Paro δὲ ὡς Θεὸς μετὰ 762 Πατρὸς αὐτός τε ὁ Μεω- 
γενῆῆς χαὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον " ὡς διὰ τούτων 
ἀποξενοῦσιν αὐτόν τε τὸν Θεὸν Λόγον x«í τὸ ὁμοού- 
σιον χαὶ ὁμόδοξον τούτου Παράχλητον Πνεῦμα τῆς 
θεοπρεποῦς ὁμοτιμίας τε xai ἀξίας, ἀνάθεμα. 

Toi; τὴν «αθ᾽ ἐχάστην προσαγομένην ϑυσίαν ὑπὲρ 
τῶν παραλαδόντων ἀπὸ Χριστοῦ τῶν θείων μυστη- 
ρίων ἱεοονογίαν, μὴ δεχομένοις τῇ ἀγία Τριάδι προσ- 
ἄγεσθαι, ὡς ἀντίφθεγγοιένοις ἐντεῦθεν τοῖς ἱεροῖς 
καί θείοις Πατρώσι Βασιλείῳ τε x«i τῷ Χρυσοῤῥύ- 
povt, οἷς συμφωνοῦσι καί oi λοιποί θεοφόροι Πατέ- 
ptc ἐν Toig οἰκείοις λόγοις τε xci συγγράμμασιν, 
ἀνάθεμα. 

Τοῖς ἀχούουσι μὲν τοῦ Σωτῆρος περί τῆς παρ᾽ 
αὐτοῦ παραδοθείσης τῶν θείων μνστηρίων ερουρ- 
γίας, λέγοντος: Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνά- 
μνησιν, μὴ ἐχλαμδανομένοις δὲ ὀρθῶς τὴν ἀνά- 
μνησιν, ἀλλὰ τολαῶσι λέγειν ὅτι χαινίξει φανταστι- 
χῶς xai εἰχονιχῶς τὴν ἐπί τοῦ τιμίου σταυροῦ παρὰ 
τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν πραχθεῖσαν θυσίαν τοῦ ἰδίου 
σώματός τε χαὶ αἴματος εἰς χοινὸν τῆς ἀνθρωκίνης 
φύσεως λύτρον τε xai ἐξῇασυα à καθ᾽ ἐχώστην προῦ- 
ἀγομένη θυσία παρὰ τῶν τὰ θεῖα ἑἱερουργούντων 
μνστήρια, καθὼς ὁ Σωτὴρ ἡμῶν x«i Δεσπότης τῶν 
ὅλων mepídext: x«i διὰ τοῦτο ἄλλην εἶναε ταύταν 
παρὰ τὴ» ἐξ ἀοχῆς τῷ Σωτῆρι τετελεσμένην εἰφά- 
ϑυσι, καί πρὸς ἐχείνην ψανταστιχῶς καί εἰκονεκῶς 
ἀναφερομένην" ὡς χενοῦσι τὸ τῆς φριχτῶς xmi θείας 


(23) Libri synodici Magne, id est Constantinopolitane Ecclesite bonas particulas, nos recitavimus 


ex cod. Vat. Spicileg. t. Vll, in Prefatione. 


— — — nnl — 5 


411 


THESAURI LIB. XXIV. 


178 


P üpoupyixs υυστήριον, δὲ οὔ τὸν τὸς μελλούσης A quod future vile arrham accipimus; preeserlim 


tig ἀῤῥαβῶνα λαμβάνομεν " χαὶ ταῦτα τοῦ θείου 
Πατρὸς Ἰωάννου τοῦ πανσόφου χαὶ χρυσοῤῥήμονος 
διατοανοῦντος τὸς θυσίας τὸ ἀπαοάλλαχτον, xci 
μίαν xoi τὸν αὐτὸν εἶναι φάσχοντος ἐν πολλαῖς τῶν 
τοῦ μεγαλου Παύλον ῥητῶν ἐξηγάσεσιν, ἀνά- 
θευα. 

Tei; χρονικὰς διαστάσεις ἐπὶ τῆς χαταλλαγῶς τῆς 
ἀνθρωπίνης φύσεω: πρὸς τὴν θείαν χαὶ μαχαρίαν 
φύσιν τὸς ζωαρχιχῆς χαὶ παναχηράτου Τριάδος 
ἐπινοοῦσι x«i παοεισάγουσι * χαὶ ποότερον μὲν Te 
μονογενεῖ Δόγῳ νομοθετοῦσιν ἐξ αὐτῆς χατηλλά- 
χθαι ἡμᾶς τῆς προσλήνεως, ὕστερον δὲ τῷ Θεῷ xoi 
Πατρὶ χατὰ τὸ σωτήριον πάθος τοῦ Δεσπότον Xot- 
στοῦ, χαὶ διαιροῦσι τὰ ἀδιαίοετα, τῶν θείων καὶ 
μαχαρίων Πατέρων διὰ τοῦ τῆς οἰχονομίας μυστη- 
ρίον παντὸς, καταλλάξαι ἡμᾶς ἑαυτῷ τὸν Μονογενῷ 
διδασκόντων, χαὶ δι ἑαυτοῦ τε x«l αὐτῷ τῷ Θεῷ 
χαὶ Πατρὶ, ἀχολούθως δὲ πάντως xoi τῷ παναγίω 
καὶ ζωοποιῶ Πνεύματι, ὡς χαινῶν ζητημάτων χαὶ 
ἐχγρύλων ἐφευρεταῖς, ἀνάθεμα. 

TO ΕΠῚ ΤΩ ΑΝΑΦΥΕΝΤῚ ΛΟΓΜΑΤΙ 
ΠΑΡΑ TOY IIANTEYTENOY ΣΩΤΗ͂ΡΙΧΟΥ 
TETONOZ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. 

Mxvi Μαΐῳ, ιβ΄ ἡμέρα, ἱνὸ s. Προχαθημένον τοῦ 

θεοστέπτου ἡμῶν βασιλέως αὐτοχράτορος χυροῦ 


Μανονὴλ τοῦ Κομνηνοῦ ἐν τῷ παλατίω τῶν Βλα- 
χερνῶν, παρισταμένων τῇ ἁγία αὐτοῦ βασιλεία τῶν 


cum divus Pater et sapientissimus Joannes Chry- 
sostomus perspicue docuerit nullam esse utriusque 
sacrificii differentiam, unumque et i-lem affirma- 
verit in multis magni Pauli interj;"etationibus : 
anathema. 


lis qui temporum dislantias in conciliatione hu- 
mane nature cum divina beataque vivilicrie san- 
etissimeeque Trinita!isexcogitant atque invehunt ; 
el primo quidem statuunt nos fuisse conciliatos 
unigenito Verbo vi assumpti ab ipso humanita- 
tis, postea vero conciliatos quoque Deo Patri tem- 
pore salutaris passionis Christi Domini ; atque ita 
dividunt indivisibilia ; cum contra divi beatique 


p Patres per universum simul incarnationis nm.yste- 


rium sibi nos conciliatos ab Unigenito doceant, 
et per ipsum Deo Patri, consequenterque oim- 
nino etiam sanctissimo et vivifico Spiritui : his, 
inquam, tanquam novarum questionum et .pere- 
grinarum auctoribus, anathema. 


ACTA SYNODICA 
DE DOGMATE CLJUS AUCTOR FUIT 
PANTEUGENUS SOTERICHUS. 
Mensis Maii die duodecima, indictione quinta. 
Presidente a Deo coronato imperatore potentis- 


simo domino Manuele Comneno, in Blachernarum 
palatio, assistentibus sanctie majestati ejus valde 


περιποθήτων ἀνεψιῶν αὐτοῦ xai νἱῶν, τοῦ ἀοιδίαου (, amabilibus ejusdem consobrinis, filiis illustris se- 


σεθαστοχράτορος χυροῦ 'Avdpovíxou τοῦ πρατοσε- 
δαστοῦ - 

Καὶ πρωτοδεστιαρίον χυροῦ ᾿ἸΙωζννον τοῦ Kou- 
γηνοῦ, χαὶ τοῦ αὐταδῶφου αὐτοῦ χυροῦ ᾿Αλεξίου " 

To3 περιποθήτου ἀνεψιοῦ τῆς χραταιᾶς xci ἀγίας 
αὐτοῦ βασῶείας, κυροῦ ᾿Αλεξίον τοῦ Κοντοστερά- 
707 * 

Τοῦ πανσεθάστου σεβαστοῦ x«i γαμδροῦ τοῦ xoc- 
ταιοῦ χαὶ ἀγίον ἡμῶν βασιλέως χυροῦ Ἰωάννου τοῦ 
Κανταχουζηνοῦ " 

Τοῦ πανσεδάστου σεβαστοῦ xoi γαμύρον τῆς μα- 
χαριοτάτης πορφυρογεννῆτον χαὶ περιποθήτου αὐ- 
ταδέλφης του χραταιου χαὶ ἁγίου ἡμῶν βασιλέως 
χυρᾶς Οεοδώρας, xupov Ἰωάννου ᾿Αγγῶλν " 

Του πανσεξάστου σεθαστου χυρον ᾿Ιωάννον τὸν 
Κοντοστεφάνου " 

Tou πανσεβάστου σεύθαστον xupou Κωνσταντίνου 
του Παλαιολόγου - 

Tou πανσιόχστου σιεξαστου xupou ᾿Αλεξέου τον 
Ἰιαλαιολόγου * 

"eo πενσεδάστου σεδαστου χαὶ 
᾿Ανδρονίχου τοῦ Καματηρου * 

Του μεγαδοξοτάτου μεγάλου λογαριαστου 
σεθαστον xal πρωτονοταρίου χυρου 'Indvyoy * 

Tov μεγαδοξοτάτον πρωτονοταρίον x«l ἐπὶ του 
Κανιχλείον χυρου Θεωδώρου του Στυπειώτου - 

Τον μεγαδοξοτάτουν 
του Bop6Gvov - 


ἐπάρχον xupou 


TOU 


μυστιχου  xvpou Νιχηφόρου 


bastocratoris domini Andronici protosebasti ; 


Protovestiario domino Joanne Comneno. ejus- 
que fratre domino Alexio ; 

Valde amabili consobrino potentis sanctique 
imperatoris domino Alexio Contostephano ; 


Pansebasto sebasto genero potentis sanctique 
nostri imperatoris domino Joanne Cantacuzeno ; 


Pansebasto sebasto genero beatissimm porphy- 
rogenite valdeque amabilis sororis potentis san- 
ctique nostri imperatoris, domine Theodoree, do- 
mino Joanne Angelo ; 

Pansebasto sebasto domino Joanne Contostc- 
phano ; 

Pansebasto sebasto domino Constantino Palreo- 
logo ; 

Pansebasto sebasto domino Alexio Palrologo ; 


Pansebasto sebasto et eparcho domino Andro- 
nico Camatero ; 

Gloriosissimo magno logariasta sebasto et pro- 
tonotario domino Joanne ; 

Gloriosissimo protonotario, et Caniclei prepo- 
sito, domino Theodoro Stypiota ; 

Gloriosissimo mystico domino Nicephoro Woreno, 


179 


Gloriosissimo magno drungario domino Joanne 
Macrembolita ; 


Magno perillustri protoasecretis domino Nico- 
lao Zonara ; 

Magno perillustri protocuratore et a suppli- 
cibus libellis domino Michaele Camatero ; 


Magno perillustri protocuratore nomophylace, 
et domesticis rebus preposito Theodoro Pante- 
chne ; 

Magno perillustri protocuratore et custode do- 
mino Elia Burteo ; 

Presente senalu, et considentibus negotiumque 
simul agentibus ; 

Constantinopoleos patriarcha Constantino ; 

Hierosolymorum patriarcha monacho Joanne ; 

Considente nobiscum electo quoque magne Dei 
urbis Antiochiee Sotericho Panteugeno ; 


Rem propositam simul urgentibus : 
Archiepiscopo totius Bulgarie monacho Joanne ; 


Archiepiscopo Cypri monacho Joanne ; 

Pariter simul censentibus nobis episcopis Ce- 
sareie Stephano, Cyzici Joanne, Nicomedie Theo- 
phylacto, Sidi Joanne, Thessalonice Basilio, Neo- 
ceesaree tonstantino,Laodicee Calo,Corinthi Theo- 
doro, Athenarum Georgio, Mocesi Leone, Naupacti 
Basilio, Philippopoleos Theodoro, Adrianopoleos 
Leone, Apames& Georgio, Corcyre Constantino, 
Atalia Nicolao, Paronaxie Joanne, Mesembrie 
Theodoro Arcadiopoleos Constantino, Parii Niceta, 
Selybrie Joanne, Arabizyse Gregorio, Lemni Mi- 
chaele, lleracliadis monacho Acacio ; 


NICETAE CHONIAT.£ 


A Tov μεγαδοξοτάτου μεγάλου δρουγγαρίου 
"Iecvyou του Μαχρεμθολίτου * 
Tou μεγάλον ἐπιφανεστάτου πρωτασηχρῆτις χυ- 
βου Νιχολάον του Ζωναοᾶ " 
Τὸν μεγάλου ἐπιφανεστάτου πρωτοχουράτωρος 
καὶ ἐπὶ τῶν δεήσεων χυρου Μιχαὶὴ) του  Kegers- 
ρου" 





Teu μεγάλον ἐπιφανεστάτου πρωτοκουράτωρος νο- 
μοφύλαχος xai ἐπὶ τῶν οἰχειαχῶν xupou Θεοδὼρον 
του Παντεχνους * 

Τοῦ μεγάλον ἐπιφανεστάτον πρωτοχουράτωροι 
χαὶ φύλαχος xupou ᾿Ηλία rou Bouprtou * 

Συμπαρισταμένης xai τῆς Gcuyxhótou, x«l ew 
εδριαξόντων αὐτῇ χαὶ συνδιαιτώντων τῇ ὑποθέσα" 

Tou Κωνσταντινουπόλεως Κωνσταντίνου * 

B Tov Ἱεροσολύμων μοναχου Ἰωάννον " 

Συνεδριάξοντος ἡμῖν xal τὸν ὑποψηφίον Θεὸν πό- 
Asoc μεγάλης ᾿Αντιοχείας Σωτηρίχον του llevrw 
γένου * 

Συνδιαιτώντων ὡσαύτως τῇ ὑποθέσει xol ἡμῶν" 

Του ἀρχιεπισχόπου πάσης Βουλγαρίας μοναχῶν 
᾿Ιωάννον * 

Καὶ του Κύπρου μοναχον ᾿Ιωάννου * 

Καὶ συνδιαγνωμονούντων χαὶ ἡμῶν τῶν ἀρχιερέων, 
τον Καισαρείας Στεφάνου, τὸν Κυζίχον ἸΙωώννον, τὸν 
Νιχομηδείας Θεοφυλάχτου, τον Σίδης Ἰωάννου, τον Θεσ- 
σαλονίχης Βασιλείον, rou Νεοχαισαρείας Κωνσταντί- 
νου, του Λαοδιχείας Καλου, του Κορίνθου Θεοϑώρον, 
του ᾿Αθηνῶν Γεωργίου, rou Μωχησον Afovrog, τοὺ 
Ναυπάχτου Βασιλείου, τον Φιλιππουπόλεως Θεοδώρου, 
του ᾿Αδριανουπόλεως Δέοντος, του ᾿Απαμείας Γεωρ- 
γίου, του Κερχύρας Κωνσταντίνον, τον ᾿Ατταλείας 
Νιχολάου, tou ΙΙαροναξίας 'Iwewvov, τὸν ᾿Μεσημ- 
ὑρέας Θεοδώρου, του Βιζύης Θεοδϑώρον, τὸν "Apxa- 


διουπόλεως Κωνσταντίνου, τοῦ Παρίου Νιχήτα, τοῦ Σηλυδρίας ᾿Ιωάννου, τοῦ ᾿Αραδιξύης Τρηγορίον, τοῦ 


Λήμνου Μιχαὴλ, τοῦ τῆς Πραχλέος μοναχοῦ ᾿Αχαχίου " 
Itemque aliis qui versabantur in urbe Deo cha- 
rissimis episcopis : 
Patrarum Georgio, Trachale.... Hyrcanie Dio- 
nysio, Dalisandorum Constantino, Argorum Leone, 
Demetriadis Joanne, Arte Basilio. Antandri... 


Presentibus eliam Deo charissimis ecclesiasticis 
prepositis : 

Quod pii regis cor in manu Dei sit, ut ait Scri- 
ptura ; et quod non procul a divina voluntate con- 
silia ejus recedant, manifeste nobis actibus ipsis 
coronatus a Deo imperator nunc ostendit; quem 
mente Christi factum divitem dicere possumus, 
ut divi magnique apostoli verba usurpemus. Et- 
enim qui animam suam corpusque divine guber- 
nationi commisit, fieri nequit ut ab officio disce- 
dat. Itaque reliquas nunc quidem enumerare ejus- 
dem virtutes, sive quie exterius regem sistunt su- 
pra humanam conditionem magnificum, sive que 
interius οἱ recondite demonstrant eum divine pul- 
chritudinisarchetypum egregie conformatum ; has, 
inquam, recensere supervacuum fortasse videretur 
atque importunum. 


Καὶ τῶν παρευρεθέντων ἐν τῇ πόλει θεοφίλεστά- 
τῶν ἐπισχόπων " 

Tou Πατρῶν Γιωργίον, τὸν Τραχάλης.... τὸν 
Ὑρχανίας Διονυσίον, rou Δαλισάνδων Κωνσταντί- 
νου, TOU "Apyous Λέοντος, TOU Δημητριάδος '"Iecv- 
νου, τὸν "Aprne Βασιλείον, Tou 'Avrévdpov..... 

Συμπαρισταμένων καὶ θεοφιλεστάτων ἐχ- 
χλησιαστιχῶν ἀρχόντων " . 

Ὅτι χαρδία βασιλέως εὐσεόδους ἐν χειρὶ Gov, ὡς 

p γέγραπται, καὶ ὅτε μὴ πόῤῥω θείας βουλᾷς τὸ κατ᾽ 
αὐτὸν περαίνεται διαδούλιον, ἀτεχνῶς αὐτοῖς ἔργοις 
ὁ θεοστιφὴς ἡμῶν αὐτοχράτωρ x«i ἄρτι παρέδειξεν" 
ὃν xai Χριστου vouy εἰπὼν τις πεπλοντηχέναε φάς 
ναι xarà τὸν θεῖον χαὶ μέγαν ἀπόστολον" ὅτε δὲ 
xci ψυχὴν x«i σῶμα τῇ θείᾳ χυδερνήσει pecu 
θέμενον, οὐχ ἂν ἁμάρτοι τὸν πρέποντος " τόλλα 
μὲν οὖν ἐπὶ τὸν παρόντος ἀπαριθμεῖσθαι τούτον 
πλεονεχτήματα, ὅσα τε τὸν ixróg καὶ φαινόμενον 
βασιλέα μεγαλουργὸν παρίστησιν ὑπὲρ ἄνθρωπον * 
x«t ὃ γε τὸν ἐντὸς x«l χρυπτόμενον διαδείιννσιν 
ἐμφανέστατα πρὸς τὸ τὸν ϑείου" χαλλους ἀρχέτν- 
mov ἀκριδῶς ἐξειχονιζόμενον, περιττὸν ἴσως δόξει 
xal ἀχαιρον. ᾿ 


τῶν 


181 THESAURI LiB. XXIV 189 
Πλὸν ἀλλὰ ταῦτα μόνα ῥητέον, ἐφ᾽ ol; ἄρα τὸν A — Nunc itaque illud solum dicemus, cur preesen- 


παρόντα συγχεχρότηχε σήμερον σύλλογον" ὡς γὰρ 
ἀπόφημα τινα καὶ τῆς ὀρθοτόμον ϑόξης ἀλλότρια 
περί τε τῆς παρὰ τοῦ Κυρίον xai Θεοῦ χαὶ Σωτῆ- 
ρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἕν χαιρῷ τοῦ πάθους 
γενομένης Ὡαστηρίον τῶν ἡμετέρων ἁμαρτημάτων 
προσαγωγῆς τοῦ ἰδίου σώματός τε x«t αἵματος, ναὶ 
δὴ xci τῆς ὁσημέραι παρὰ τῶν θεῖα μεταχειριζομέ- 
www ἱεροτελεστῶν γινομένης ἔν ταῖς ἱεραῖς &yt- 
στείκις τῶν ξωοποιῶν μνστηρίων, ὡς αὐτὸς ἐν τῷ 
μὐστιχῷ δείπνῳ χατήρξατο, ὡς ἱστοροῦσι τὰ ἱερὰ 
καὶ θεόπνευστα Εὐαγγῶλια, φρονεῖν τε xoà δογματι- 
ξεῖν τῶν τινας ἱερωμένων ἐπύθετο * ἀλλὰ χαὶ εἰς 
ἑτέρους ἤδη τὴν νόσον τἀύτην ὑφέρπουσαν χατεμάᾶν- 
θανεν. à» δυσέριδές τινες xai φιλόνεικοι ἄνθρωποι 
οὐχ ἴσμεν ὅπως φρενοθλαδῶς νενοσήχασιν, ἔνθεον 
ξῆλον ἀναλαθὼν ὁποῖος οὗτος τὰ πρὸς εὐσέθδειαν 
ξηλωτὴς τῷ ὄντὶ διάπυρος * xai πάσαις ἄλλαις 
εἰπὼν ἐῤῥῶσθαι τέως κχατεπειγούσαις χοσμιχαῖς 
ὑποθέσεσιν, ὁπόσα τούτου τὸ ἔνθεον χράτος ἀλλεπ- 
αλλήλως περιστοιχίξουσι * τοῦτο ἐχεῖνο τὸ ἐν Εὐαγ- 
γελίοις εὖ ποιῶν xal αὐτὸς εὐσιδέστατα συνεπρά- 
ἕατο * ἐξαπέστειλε τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ συγκαλέ- 
σασθαι τοὺς συλλέξοντας ἐχ τοῦ μέσον ταῦτα δήπον 
τὰ σκάνδαλα xal τοὺς ποιοῦντας τὴν ἀνομίαν * διότι 
νόντες τὸν Θιὸν, οὐχ ὡς Θεὸν ἐδόξασαν, ἀλλ’ 
ἐματαιώθησαν ἐν τοῖς διαλογισμοῖς αὐτῶν, εἴτ᾽ οὖν 
συλλογισμοῖς * χαὶ ἐσχοτίσθη ἡ ἀσύνετος αὐτῶν 
χαρδία, xol φάσκοντες εἶναι σοφοὶ ἐμωράνθησαν. 
Ἔνθεν τοι καὶ ἐν ἁγίῳ συναθροισθέντες ἅπαντες 
πνεύματι ὁπόσοι τῇ βασιλίδι τῶν πόλεων ix τῶν 
ἐγγιστά τε χαὶ πόῤῥω ταύτης ἐπαρχιῶν ἐπιδεδημή- 
χαμὲν βουλῇ x«l γνώμῃ τοῦ θεοχυθδερνήτον ἡμῶν 
αὐτοχράτορος " προχαθημένον μὲν τοῦ ἐνθέου xpá- 
τους αὐτοῦ, παρισταμένης δὲ τῆς συγχλήτον͵ ἀλλὰ 
x«l ἡμῶν τῶν πατριαρχῶν τὸν Κωνσταντινουπόλεως, 
xeX τοῦ ᾿ἱεροσολύμων τὰ τῆς ὑποθέσεως τῷ χράτει 
τούτου συνδιαιτώντων, xal τοῦ ὑποψηφίου Θεουπό- 
λεως ᾿Αντιοχείας συνεδριάξοντος, οὐ μὴν οὐδὲ ἡμῶν 
τῶν ἀρχιεπισχόπων, τοῦ Βουλγαρίας, χαὶ τοῦ Κύ- 
προν, τῆς τοιαύτης ἀπολιμπανομένων συνδιαιτήσεως, 
αὐτὰ ἐχεῖνα x«l νῦν ὁμοφρονοῦντες ἐπιχρατύνομεν 
ἃ x&» τῷ γινομένῳ συνοδιχῷ σημειώματι χατὰ 
τὸν xc τοῦ ᾿Ιανουαρίου μηνὸς τῆς ἤδη παρελθούσης 
τετάρτης ἐπινεμήσεως τοῦ ςχξδ᾽ rove, οἱ τότε 
συνελθόντες ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ Μεγάλῃ ἐχχλησίᾳ 


tem synodum congregandam judicaverit. Statim 
ac enim intellexit, sacerdotes quosdam fovere 
animo ac verbis pronuntiare absurda quedam 
dogmata et a recta fide abhorrentia circa illud 
quod Dominus Deus ac Servator noster Jesus 
Christus sue passionis tempore pro peccatorum 
nostrorum propitiatione obtulit sacrificium proprii 
corporis sanguinisque, nec non circa illud quod 
fit quotidie in sacra vivificorum mysteriorum litur- 
già ἃ sacerdotibus, cujus rei initium fecit ipse 
Jesus in sacra ccena, ut sancta et a Deo inspirata 
Evangelia narrant ; cumque ad alios quoque ma- 
nare sensim morbum hunc cognovisset, quo mo- 
rosi quidam contentiosique homines temere labo- 

B rabant; divino statimzelo correptus, pro suo recte 
fidei inflammato amore ; sepositis interim quie in- 
stabant mundanis curis; his enim sanctus ejus 
thronus sine intermissione pulsatur; evangelicum 
illud exemplum recte ac religiosissime secutus 
est, videlicet ut angelos suos mitteret ad tollenda 
de medio hec scandala, et eos qui operantur ini- 
quitatem : qui agnoscentes quidem Deum, non ta- 
men uti Deum glorificabant, sed in cogitationibus 
suis syllogismisque evanuerant, quorum insipiens 
cor obscuratum erat ; et dum sapientes se dietita- 
bant, facti sunt stulti. 


Quamobrem in sancto congregati Spiritu omnes 
c quotquot in' hac regia urbe et in proximis longin- 
quisque provinciis versamur, sic volente ac cen- 
sente a Deo gubernato imperatore nostro ; presi- 
dente sancta majestate ejus, astante senatu nobis- 
que patriarchis Constantinopoleos,et Hierosolymo- 
rum, negotium hoc cum majestate ejus gerenti- 
bus;; nec non nobis Bulgarie et Cypri archiepisco- 
pis cooperantibus, eademque sentientibus et fir- 
mantibus quie et in Actis synodicis die 26 Janua- 
rii, quarta jam preterita indictione, anno vipcLxiur 
(Christi 1156) quotquot tunc convenerunt in san- 
ctissima magna Ecclesia episcopi reliquique ho- 
mines (quibuscum et nonnulli ex nobis fuerunt) 
ad propositam a sanctissimo confratre nostro Rus- 
sie metropolitano Constantino questionem ortho- 
doxe responderunt. 


ἱερώτατοι ἀρχιερεῖς xai λοιποὶ, οἷς xaí τινες ἐξ ἡμῶν τῷ τότε συμπαρελήφθησαν, ὡς πρὸς ἐρώτησιν εἰσαχθεῖσαν 
τὸ τηνιχαῦτα παρὰ τοῦ ἱερωτάτον συναδῶφον ἡμῶν xol μητροπολίτου Ῥωσίας Κωνσταντίνον, εὐσεδῶς ἀπεχρί- 


γαντο. 


Εἰ γὰρ χαὶ πολλαχοῦ τῆς Τραφῆς τὸν ἐν μιᾷ τῇ D — Etsi enim sepé in Scriptura affirmatur et in 


ὑποστάσει νοούμενον Θεόν τε χαὶ ἄνθρωπον, Υἱὸν 
μὰ Λόγον τοῦ συναϊδίον τούτον Πατρὸς, τὰ τῆς 
δμετέρας σωτηρίας οἰχονομήσαντα, ὡς μέγαν χαὶ 
πρῶτον byyupéx προσαγαγεῖν ἑαυτὸν τῷ Πατρὶ 
θυσίαν ξωοποιὸν χαὶ χοσμοσωτήριον διείληπται 
x«l ὡμολέγηται, ἀλλ΄ οὐχ ὥς τινές φασιν, οὐδὲν 
ἐπιχεχοινώνηχεν εἰς τὸ ταύτην λαθεῖν, οὔτ᾽ αὐτὸς 
ὁ ὑπὶρ ἡμῶν ἑαυτὸν προσαγαγὼν ἄμωμον ἱερεῖον 
ὁ μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ οὔτε μὴν τὸ ὁμοούσιον 


confesso est, eeterni hujus Patris Verbum Filium- 
que, quem Deum simul et hominem in una persona 
intelligimus, quo tempore nostram salutem ope- 
rabatur, ceu magnum primumque pontificem ob- 
tulisse semet Patri hostiam vivificam et mundo sa- 
lutarem ; nequaquam tamen, .ut certe nonnulli 
aiunt, hosti particeps vel ipse unigenitus Dei YY- 
lius fuit qui pro nobis se vicmaaxn Wama eos Nexa. 
sistebat, vel etiam consubston Seals eYXàern NYeauS 


183 


nobis ex ejus instituto hostiam Patri, Filius et 
Spiritus recipiunt. Quanquam igitur de illa obla- 
lione sic siepe priedicto modo locuta est Scriptura, 
ut constat; nusquam tamen in eadem divina Scri- 
ptura traditum quis inveniet, quod hypostatice 
Verbum se obtulerit, id est quod natura divina 
ipsa per se Patri obtulerit, ut isti nugantur, sal- 
vificam illam nostri generis victimam ; neque 
quod illam Filius simul cum sancto Spiritu non 
receperit. 


Ut autem scripta quoque testimonia sislamus, 
qua dogmatis hujus veritatem evidenter demon- 
strant, age testes procedant irrefutabiles divi Pa- 


tres, qui diserlis verbis rem hanc ad liquidum p 


deduxerunt. Atque in primis magnus et in divinis 
valde versatus Basilius, cujus vocem haud secus 
quam Dei vocem auscultamus, in composite ab eo 
Mystagogise precibus sic manifeste scribit,ubi Ser- 
vatorem Christum alloquitur: Dignare, ut ἃ me 
peccatore et indigno hec tibi dona offerantur. Tu 
enim es qui ofters, et qui offerris, et qui recipis, 
et qui distribuis, Christe Deus noster. Que verba 
Chrysostomus in precibus a se edite liturgice ad- 
mtttens nullo modo immutavit. Quin etiam mira- 
culis celeberrimus divus Gregorius in edito a se 
sermone super evangelico dicto : Hic est Filius 
meus dileetus **, ad litteram ita ait : Hic est Filius 
meus et agnus, idem sacerdos ac victima, idem 


offerens et oblatus, idem immolans et immolatus, C 


jdem hostia factus idemque hostiam recipiens. 


NICETAE CHONIATE 
auctorsanctus Spiritus : neque item oblatam a A ξωαρχιχὸν τε xci 


18) 
θεῖον Πνεῦμα * οὔτε δὲ τὴν παρ᾽ 
ξωοποιὸν θυτίαν ποοσαγομένεν 
χατ᾽ αὐτὸν τῷ Πατρὶ, ὁ Υἱὸς x«i τὸ Πνεῦμα οὐ 
συμπροσδέχονται. Εἰ γοῦν χαὶ οὕτω τὰ περὶ τῆς 
εἰρημένης πρώτης προσαγωγῆς πο)λαχῶς, ὡς διεδύ- 
λωται, γέγραπται, ἀλλ᾿ οὐχὶ χαὶ ὑποστατικῶς αὐ» 
τὸν, 


ἣ μὼν Ti)o) μένην 


ὡς χαὶ χαδ᾽ εαυτὴν τῆς θείας προσαγούσπις, 
φύσεως χατὰ τὴν αὐτῶν ληρωδίαν προσαγαγεῖν τῷ 
Πατρὶ τὴν σωτήριον ἐχείνην τοῦ ἡμετέρου νους 
θυσίαν, ὅπου δήποτε τῆς θεοπνεύστου Τραφῆς πα- 
ραδεδομένην ἐφεύροι τις, οὐδ᾽ ὅτι μὴ ταύτην συμ- 
προσεδέξατο χαὶ ὁ Υἱὸς χαὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. 

Ἵνα δὲ χαὶ χοήσεων γραφιχῶν φανότατα τὸ τῶ 
δόγματος ἀληθὲς παραστήσαιμεν, ἄγε χαὶ μαάρτυ- 
ptc παο’ ἡμῶν παραγέσθωσαν ἀπαράγραπτοι Üm- 
φόροι Πατέρες, οἱ χαὶ ῥητῶς ἤδη τὰ περὶ τούτου 
διατρανώσαντες " χαὶ πρῶτον ὁ πολὺς τὰ θεῖα χαὶ 
μΐγας BacOuto;, ον xci τὴν φωνὴν ὡς Θεοῦ wy» 
χατέχομεν ἀντιχρυς ἐν ταῖς τῆς παρ᾽ αὐτοῦ ἔχ" 
τεθείσης Μυσταγωγίας εὐχαῖς, οὕτω γρώφων σαφῶς, 
ἡνίχα πρὸς τὸν Σωτῆρα Χριστὸν ἀναφέρει τὸν λδλό- 
γον * ᾿Αξίωσον ὑπ᾽ ἐμοῦ τοῦ ἀμαρτωλοῦ x«i ἀναξίον 
δούλον σον προσενεχθῆναι σοι τὰ δῶρα ταῦτα. Σὺ 
γὰρ εἴ ὁ προσφέρων, χαὶ προσφερόμενος, χαὶ προῦ- 
δεχόμενος, xxi διαδιδόμενος, Χριστὲ ὁ Θεός ἡμῶν᾽ 
ὃ δῆτα χαὶ ὁ χρυσοὺς τὴν γλῶσσαν ἐν ταῖς εὐχαῖς 
τῆς παρ᾽ αὐτοῦ ἐχτεθείσης ἱεροτελεστίας δ εξάμονος 
οὐχ ἠλλοίωσεν. ᾿Αλλὰ x«i ὁ ἐν θαύμασι περιδόητος 
θεῖος Γρηγόριος ἐν τῷ παρ’ αὐτοῦ ἐχτεθέντε λόγῳ 
εἰς τὸ εὐαγγελιχὸν ῥητὸν, τὸ, Οὐτός ἔστιν ὁ ΥἹός 
pou ὁ ἀγαπητὸς, χατὰ ῥῆμα οὕτω διεξιὼν, Οὗτός 
ἐστιν ὁ Υἱὸς pov χαὶ ἀωνὸς, ὁ αὐτὸς ἱερεὺς xat 


ἱερίῖον, ὁ αὐτὸς προσφέρων xal προτψέρομενος, ὁ αὐτὸς ἱεοουργῶν x«i ἱερουργουμῖνος, ὁ αὐτὸς θυσία γενόμενος xot 


αὐτὸς τόν θυσίαν δεχόμενος (34). 

Consona his Ecclesie quoque Hierosolymitanrme 
lampas Cyrillus in eo quem de occursu Domini 
scripsit sermone: ldem, inquit, est sacrificator, 
idemque viclim: receptor. Insuper et maximus ac 
divus Cyrillus Alexandrie luminare in suo de 
mystica ccena et lotione sermone, diserte sic ait : 
Bibamus, etc. «sque ad de venerabili Trinitate (ut 
col. 166). Idem in suo pariter ad reginas sermone 
sacerdotio Christi sepe commemorato, sic prose- 


quitur : Animadverte quomodo, etc. usque ad ἢ 


Deus simul et homo (ut col. 167). Preeterea sapiens 
Theodoretus apostolicum locum enarrans ubi dici- 
tur : Qui non habet necessitatem quotidie prius pro 
suis delictis hostiam offerre, deinde pro populi?*, 
hic addit: Hic autem suummet obtulit corpus ; 
idem sacerdos et victima ; et quatenus Deus, cum 
Patre et Spiritu donum recipiens. Enarrans autem 
Davidicum textum: Zu es sacerdos in. 2ternum 
secundum ordinem Melchisedech 851, sicinterpreta- 
tur: Sacrificat nunc quoque Christus de Juda se- 
cundum carnem natus, etsi nihil is offert,sed offe- 


35 Matth. in, 47; 17, 5. 36 Hebr. vir, 27. 
(24) Hic S. Gregorii Thaumaturgi locus exci- 


disse videtur ex calce sermonis ab eo dicti de 


Συνῳδϑὰ τούτοις x«i ὁ τῆς Ἱεροσολύμων "Exx)n- 
σίας λαμπτὴρ ἐφθέγξατο Κύριλλος ἐν τῷ εἰς τὴν 


θείαν Ὑπαπαντὴν πονηθέντι παρ᾽ αὐτοῦ λόγῳ * 
Αὐτὸς ὁ θύτης, εἰπὼν, xal αὐτὸς ὁ τὴν θυσίαν 


δεχόμενος. Ἔτι δὲ x«i ὁ πάμμεγας καὶ ϑθεσπέσιος 
Κύριλλος ὁ τῆς ᾿Αλεξανδρέων φωστὴρ ἔν τῷ εἰς τὸν 
μυστικὸν δεῖπνον καὶ νιπτῆρα λόγῳ αὐτοῦ, διαὸῤῥή- 
δὴν οὕτως ἀποφαινόμενος * Πίνωμεν αὐτοῦ τὸ αἷμᾳ 
elc., usque ad παντίμωμον Τριάδος. Ὃς καὶ ἐν τῷ 
εἰς τὰς βασιλίσσας λογῳ αὐτοῦ, πολλαχοῦ τῆς χατὰ 
Χριστὸν ἱξοωσύνης μεμνημένος, οὕτω διέξεισι " 
"A0pz δὲ ὅπως elc., usque ad ὁμοῦ Θεὸς καὶ ἀν- 
θρωπος’ ᾿Αλλὰ χαὶ ὁ σοφὸς Θεοδώρητος τὸ ἀποστολι- 
χὸν ῥητὸν διηγούμενος τὸ λέγον, Ὃς οὐκ ἔχει καθ᾽ 
ἡμέραν ἀνάγκην πρότερον ὑπὲρ τῶν ἰδίων ἀμαρ- 
τιῶν θυσίαν ἀναφέρειν, ἔπειτα τοῦ λαοῦ, 
οὕτως ἑτάγει * Καὶ ἐχεῖνοι μὲν ἕτερα προσέφερον 
θύματα, οὗτος δὲ ἑαυτοῦ προσενήνοχε σῶμα" αὐτὸς 
ἱερεὺς x«l ἱερεῖον γενόμενος" χαὶ ὡς Θεὸς, μετὰ 
Πατρὸς x«i Πνεύματος τὸ δῶρον δεχόμενος. ᾿Εξω- 
ἡούμενος δὲ χαὶ τὸ Δαυϊτιχὸν ῥητὸν, τὸ Σὺ εἴ 


τῶν 


81 Psa]. cix, 4. 


Christi baptismo, ubi optime hec verba quidem 
quadrant, minime tamen nunc leguntut. 


185 


THESAURI LIB. XXIV. 


186 


ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδὲχ, Α rentium caput est. Corpus enim suum Eeclesiam 


^mi τῆς καθ΄ ἡμέραν γινομένης ἱεροτελεστίας οὔ- 
τως φομήνευσεν: ᾿ἱερατεύει δὲ χαὶ νῦν ὁ εξ Ἰούδα 


appellat. Et sacrificat quidem ut homo, hostiam 
vero recipit ut Deus. 


χατὰ Gáoxx βλαστήσας Χριστὸς, x«irot αηδὲν αὐτὸς ποοσνίέοων, ἀλλὰ τῶν ποοτφεοόντων χεγαλὴ ΧχφῺ" 
ματίξων - σῶμα γὰρ ἑαυτοῦ τὴν Ἐχχλησίαν χαλεῖ x«i ἱιρατεύει ut» ὡς ἀἄνθοωπο:, δέχεται δὲ τὰ 
. 4 hd 


προσφερόμενα ὡς Θεός. 

Ταῦτα uiv οὖν ἐχ πολλῶν ολίγκ παυὰ τῶν θείων 
Πατέρων ἐοανισάμενοι ποὸς ἐναογξ τῆς ἀληθείας 
παρούσῃ ἡοσγῇ ἐνετάξαμεν, τὸ 
uxo; ἐχφεύγοντες. Ἔξεστι δὲ τοῖς 
βουλομένοις φιλοπονεῖν, xui ἐξ ἄλλων μυρίων συνά- 


παοάστασιν, τῇ 
τοῦ λόγου 


Ju» τοῦ θείου δόγαλχτος τὴν ἀχρίδείαν" Τῶν οὖν 
θεοφόοων Πατέοων οὕτως ὁμοφρόγως εἰρηχότων τὰ 
περὶ τούτου, εὐδη)ον ὡς, ὁπηνίχα χαὶ ὁ Δεσπότης 
Χοιστὸς ἑαυτὸν ἐχουσίως ἱέοευσε, πϑοσήψαγε μὲν 
ἑαυτὸν χατὰ τὸ ἀνθρώπινον, ὡς Oi Θεὸς καὶ αὐτὸς 
συνάμα τῷ Πατρὶ χαὶ Πντύαατι τὸν θυσίαν ἀνεδὲ- 
πὰ τῆς ὑποθέσιος tp 7 
χαὶ ποώτως συνήλθομεν " x«i οὕτω δεῖ φοονεῖν τοὺς 
τῆς Ἐχχλησίας τροοφίμους ὡς τῆς Τοιάδος προσαυ- 
νητάς᾽ χαὶ x«7 ἀοχὴν ἐπὶ τοῦ Δισποτιχοῦ πάθους 


ἕατο. ᾽᾿ΔᾺ t» τούτοις μὲν 


τὸν θεζνθρωπον Λόγον τὸ σωτήριον θῦμα προσιν- 
εγχιῖν τῷ Πατοί τε χαὶ ἑαυτῶ ὡς Θεῷ χαὶ τῷ 
μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι 
x«i προτέπταισε 
διὰ τοῦ πάθους 
χαὶ 97) ὡσαύτως 


Πνεύματε " παρ᾽ ὧν κὰχ τοῦ 
παοὴχθη ὁ ἄνθρωπος" οἷς 
ἐντολῶν παοαῦάς - οἷς xx τοῦ 
Χρ’στοῦ χαταλλάγημα" ἀλλὰ τὰς 
ὑναιμλτους θυσίας τῇ παντελείῳ xxl τελειοποιῷ 
Τριάδι προσάγεσθαι, «ok ταύτην ταύτας ποοσαπο- 
δέχεσθαι. 
Ἐπεὶ δὲ οὐχ ἐν τοῦ βασιλέως μειαλονοίας, οὐ 
᾿ μὴν οὐδὲ τῆς xaÜ' ἡμᾶς ἀδελφικῆς συμπνοῆς καὶ 
ὁμονοίας, τὸ μὴ xai τοὺς σποοίας τῶν τιξανίων 
σπεῦσαι πάντα τρόπον ἐφευρεθῆναί xal ἐλεγχθῆναι, 
τὸ φαῦλον τοῦτο χαὶ ἀχαυδῶδες σπέομα τῷ χαθαοῷ 
τῆς εὐσιδείας σίτῳ ἐγχαταμίξαντας, χαὶ λόγοις 
ὐλοχότοις ἐπιχειροῦντας χατασχευάξειν ὅτι τῆς 
Νεστοοίον λύσσης ἔστι παραπλήρωμα τὸ παρὸ τὴς 
Ἐχχλησίας ὀρθοδόξως δογματιζόμενον, ὡς εἰς 
Χοιστοὺς, βαδαὶ τῆς ἀπονοίας 1 οἱομένους 
διαιοεῖσθαι τὸν θεάνθρωπον Κύριον, ἐφ᾽ οἷς 


τὴν 


δύο 
ἐντεῦθεν 
ὁ μονο- 
794; Υἱὸς x«i Λόγος τοῦ Θεοῦ παρ᾽ ἡμῶν χαταγ- 
ὥλεται προσφέρειν μὲν ὡς ἀνθρωπος, ὡς δὲ Θεὸς 
xxi προσδεχεσθαι: ἐδέησε λοιπὸν διὰ ταῦτα χαὶ 
ὑμῶν τοῦ χαθ᾽ ἕνα πυθέσθαι, ὅπως ἔχαστος ἔχει 
περὶ τούτου φρονήματος" ναὶ δὴ χαὶ τούτων ὁπόσοι 
τοῦ συλλόγου μέρος ὄντες, χαὶ οὔτοι τὸ τίμιον ἐν 
διχχόνοις συνεξεταζόνται. ᾿Αλλὰ τῶν μὲν ἄλλων 
ἁπάντων ἔυτίμων διαχόνων ὅσοι τῷ βασιλείῳ τούτῳ 
xat ἐερῷ παρίστανται βήματι μιᾷ ψυχῇ χαὶ γλώττῃ 
συμφρονούντων χαὶ συνομολογούντων τὰ δεδογμένα, 
& τῶν ἀποστόλων διδάσχαλος Νικηφόρος ὁ Βασιλά- 
τὰς Q3), αὐτίκα xar ἀρχὰς τῆς ἡμῶν συνελεύσεως 
εἰς μέσον τήμερον ἑαυτὸν ἐμθαλὼν, πολὺν ἀρχῆθεν 
“ποιέσατο τὸν χατάλογον, ἐν ὑπηχόῳ πάντων ὑφὴη- 
ἡγησάμενος τὸ συμπεσὸν αὐτῷ αἴτιον τῆς περὶ δόγ- 


(25) Basilacis hujus ethopoias seu declama- 
ones aliquot edidit Leo Allatius in suis rheto- 


Pauca hec de multis ex divis Patribus decer- 
pentes ad evidentem veritatis demonstrationem, 
in hunc commentarium inseruimus, prolixitatem 
verborum vitantes. Licebit autem lucubrare vo- 
lentibus, ex aliis quoque permultis locis colligere 
sacri dogmatis demonstrationes. Cum igitur pleni 
Deo Patres tam concorditer de hac re loquantur, 
palam est quod cum Christus Dominus se ipsum 
sponte sacrificio obtulit, quatenus quidem homo 
erat,se obtulit; qualenus vero Deus, ipse quo- 
que cum Patre et Spiritu hostiam recepit. Atque - 
in hoc proposita quaestio vertitur, cjus causa su- 
periore quoque tempore congregati fuimus. Sic 
autem omnino credere oportet Ecclesie alumnos 
et Trinitatis cultores : nempe et olim in Passione 
Dominica Verbum theanthropum salutarem ho- 
stiam exhibuisse tum Patri, tum ipsi sibi uti Deo 
nec non Spiritui : a quibus ex nihilo ad existen- 
dum productus est homo; quos ipse transgres- 
sione sua offendit; quibus denique per Christi 
passionem reconciliatus fuit. Imo nunc quoque 
incruentas hostias creatrici rerum omnium et 
auctrici Trinitati reapse offerri, easque ab eadem 
recipi. 

Quoniam vero fieri non poterat quin magnani- 
mus imperator, itemque nostra concors ac fra- 
terna caterva, horum zizaniorum satores omni 
studio detegere atque arguere curaret, qui nempe 
malum hoc spinosumque semen orthodoxie fru- 
mento immiscuerunt ; absurdisque sermonibus 
ausi sunt dicere, quod rectum Ecclesie dogma 
Nestoriane vesanice additamentum sit; quia vide- 
licet putant, quasi in duos Christos (hem vesa- 
niam !) isto modo dividi theantropum hominem, 
dum unigenitus Filius et Verbum Deia nobis dici- 
tur offerre quidem ut homo, recipere vero qua- 
tenus Deus; quocirca optavit imperator, ut sin- 
guli vestrum rogarentur de hac re sententiam, 
necnon quicunque hujus concilii participes sunt, 
si modo sint honore diaconatus prediti, interro- 


D gentur. Tum quidem cum reliqui omnes honora- 


bilesdiaconi, quotquot regali huie sacroque throno 
astant, uno animo ac voce dogma id confiteren- 
tur eique consentirent, Nicolaus Basilaces aposto- 
licearum lectionum magister, statim initio nostri 
congressus, et hodie etiam in medium prosiliens, 
longum abs rei initio verborum ambitum orsus, 
cunctis audientibus rationes exposuit quarum 
causa de hoc dogmate dubitabat ; omnino his 
que dixit significans, se principem ejus disoidii 


rum Excerptis. Manu sceriptes ego wWà Yn cod. 
Vat. 1409. 


187 


fuisse : ideoque id dogma a se novum enzistima- 
tum, prorsus nolle admittere. 


Jam vero cum nos duo patriarche in hoc do- 
gmate consentiremus, necnon et nos archiepiscopi 
Bulgarie et Cypri, ceterique omnes in synodo 
episcopi unanimem sententiam nemine discre- 
pante teneremus, necesse fuit etiam electum civi- 
tatis Dei Antiochie magne patriarcham Soteri- 
chum, qui nobiscum considebat, propriam senten- 
tiam rogare. Tum vero, quod querebatur, mani- 
feste compertum est. Is enim modo tempus pos- 
cebat considerandi ante responsum, quasi vero 
tanta temporis intercapedo post hujus adversus 
Christum blasphemie initium, ipsi haud suffecis- 
set ad sani dogmatis cognitionem ; modo autem 
alia atque alia parum sibi constantia respondebat. 
Ergo hodie interrogatus a nobis, utrum existima- 
ret beate Trinitati sacrificium et olim fuisse ob- 
latum et nune etiam offerri, ut superior nostra 
explicavit oratio, an potius soli Patri fuisse obla- 
tum ; neque soli Patri respondit offerri, neque 
non soli. Interdum ad absurdas sententias diver- 
tebat ; nam vocabule offerre, hypostaticam 
Filio tribuere proprietatem aiebat, nescio unde 
hano doctrinam expiscatus. Reoipere autem, pa- 
terne persone propriam quamdam affirmabat 
esse qualitatem, seque ac ingenili attributum, 
quod unicum peculiare Patris esse attributum Ec- 
clesia ἃ vetere traditione accepit. Deinde niteba- 
tur nos quoque in suam sententiam contrariis 
syllogismis pertrahere. Si enim, ut ipse aiebat, 
haud proprium paternz persone "esset recipere, 
sed divine potius, ut nos dicimus, nature, absur- 
dum quid consequeretur : esset enim Deus modo 
nequaquam. Non enim est sempiterna oblatio, 
sed et sumpta humanitate posterior, et res creata 
est : proptereaque receptio quoque in quodam 
temporis spatio fit. Hec ille aiebat ; quasi vero 
nos statueremus recipere instar esse cujusdam 
definitionis atque rationis (sive pertinere ad es- 
sentiam) incomprehensibilis et supersubstantialis 
deitatis ; et non potius banc proprietatem a divina 
dignitate arceremus. Hec fuit Antiocheni electi 
summa orationis, ne singula ab eo dicta percur- 
rentes, diutius hunc sermonem protrahamus. 

Sed enim ante nos omnes sapientissimus et au- 
gusta prudentia plenus, et eque ac Salomon divi- 
nitus doctam mentem gerens, potentissimus et 
sanctus noster imperator, non detrectavit usque ad 
dialecticos sermones cum Sothericho descendere, 
verbisque adhortatoriis eumdem diu nitebatur a 
sua sententia retrahere; argumentis etiam urgens 
pro sua ingenita regali scientia, et modo huo modo 
illuc adversarium contortis epichirematibus ver- 
sens. Inter cetera amanterilli in mentem revocabat 
Pauli verba ad Corinthios, ut id ipsum videlicet 


NICET/E CHONIAT.E 


188 

Α ματος τούτου Gpgiboliag * xci διὰ πᾶν των ἐξ’ ὧν. 
εἶπε δειχνὺς ὅτε πρῶτος αὐτὸς ἐπὶ τούτῳ ἡ γάνά- 
χτῆσεν, ὡς ἔφησε' τῶ τοι χαὶ ὡς καινοφανὲς αὐτὸ 
λογιξόμενος, ὅλως τοῦτο οὐχ 
σθαι. 

Ἐπεὶ δὲ τῶν δύο πατριαρχῶν Buev ὄμοφωινς 
γνωμοδοτούντων τὰ περὶ τούτον, ἀλλὰ x«i pin 
τῶν ἀρχιεπισχόπων, τοῦ τε Βουλγαρίας χαὶ τοῦ 
Κύπρου, xxl τῆς λοιπῆς ἡμῶν τῶν ἀρχιερέων ὃμη- 
γύρεως εἰς μίαν γνώμην συνερχομένων, χαὶ κατὰ 
μηδὲν τι περὶ τδύτον διαφερομένων πρὸς ἀλλήλους, 
ἔδει xol τὸν ὑποψήφιον πατριάρχην Θεουπόλιως 
μεγάλης ᾿Αντιοχείας Σωτήριχον ὡς συνεδριάξοντε 
χαὶ τοῦτον ἐρωτηθῆναι" ἐνταῦθα μᾶλλον ἦν idw 
τὸ ζητούμενον εὑρισχόμενον * νῦν μὲν γὰρ καιρὸν 

B ἐξζέτει διασχέψεως πρὸς ἀπόχρισιν, ὡς οὐ τοσούτου 
καιροῦ ἐξ οὗ παρεισεφθάρη τοῦτο τὸ δυσσεδῶς κατὰ 
Χριστοῦ βλασφημούμενον μὴ ἀρχοῦντος χαὶ τούτῳ 
εἰς διασχόπησιν τοῦ τῆς ὑγιαινούσης δόξης gpevé- 
ματος, νῦν δὲ a))' ἄττα καὶ οὐ συμβαίνοντα ἑαυτῶ 
ἀπεχρίνατος Ἐρωτώμενος οὖν καὶ αὐτὸς παρὶ 
ἡμῶν τήμερον, πότερον τῇ μαχαρίᾳ Τριάδι λέγει 
τὴν θυσιαν προσῆχθαί τε xol προσάγεσθαι, ὡς 
ὁ λόγος φθάσας διετράνωσεν ἄνωθεν, ἣ τῶ Πατρὶ 
μόνῳ, οὔτε μόνῳ ἔλεγε τούτῳ προσάγεσθαι, οὔτε οὗ 
μόνῳ. Ποτὲ δὲ χαὶ εἰς ἀλλοχότους δόξας ἔπιπτε " τὸ 
μὲν γὰρ προσάγειν ὑποστατιχὴν ἀπένεμε τῷ 
ἰδιότητα, οὐχ ἴσμεν ταύτην πόθεν εὑρὼν * τὸ 
προσδέχεσθαι τῆς πατριχῆς ὑποστάσεως ἴδιόν τε χα 
τοῦτο ἐτίθετο γνώρισμα μετὰ τῆς ἀγεννησίας, ἣν 

Q ἰδιότητα μόνον τοῦ προανάρχον Πατρὸς $ Ἐχχλησία 
παρέλαδεν ἔχπαλαι' Εἴτα δὴ χαὶ ἐντεῦθεν ἡμᾶς 
πρὸς τὸ δοχοῦν αὐτῷ χατεσυλλογέξετο * εἰ γὰρ pà, 
χαθὼς αὐτός φησιν, ἰδιαίτατον εἴη τῆς πατρικῆς 
ὑποστάσεως τὸ προσδέχεσθαι, ἀλλὰ τῆς θείας, ὡς 
ἡμεῖς φαμεν, φύσεως, ἄτοπόν τι τάχα συμθδήσεται" 
ἔσται xa0' ἡμᾶς ὁ Θεὸς ποτὲ μὲν Θεὸς, ποτὲ δὲ οὔ " 
οὐ γὰρ ἀΐδιος, φησὶν, προσαγωγὸ, ἀλλὰ μετὰ τὴν 
ἐνανθρώπησιν χαὶ γεγενημένη * διὰ δὲ τοῦτο πάντώς 
ἕν τινι χρόνῳ xal τὸ προσδϑέχεσθαι᾽ ὥσπερ ἂν εἰ τῆς 
ἀχαταλήπτου καὶ ὑπερουσίον θεότητος ópov τινὰ 
χαὶ λόγον ἡμεῖς τὸ προσδέχεσθαι" ἐτιθέμεθα, ἀλλὰ 
μὴ τῷ θεϊχῷ ταύτην ἀφοσιοῦντες ἦμεν τοῦτ᾽ αὐτὸ 
δὲ ἀξιώματι, Ταῦτα μὲν ὁ ᾿'Αντιοχείας, ἵνα μὴ, τὸ 
xaÜ ἔχαστον τῶν παρ’ αὐτόῦ λεχθέντων ἐπιξιόντες, 
ἐπὶ πολὺ τὸν λόγον ἐχτείνωμεν. 


ὅθελε παραδέχε- 


Ὡς δὲ πρὸ πάντων ἡμῶν ὁ πολὺς τῇ φρονήσει καὶ 
γεραρὸς τῷ νοεῖν, ὁ θεοδίδαχτον ὄντως φέρων κατὰ 
τὸν Σολομῶντα διάνοιαν, χράτιστος χαὶ ἅγιος ἡμῶν 
βασιλεὺς, καὶ ἐς λόγους αὐτῷ συνελθεῖν διαλεχκτιχῶς 
οὐχ ἀπώχνησε, x«l ῥήμασι παραινετηρίοις ὕπαγα- 
γέσθαι σπεύδων αὐτὸν οὐ ϑιέλιπε, xal τοῖς ἐλέγχοις 
βάλλων αὐτοφυῶς ὁ μεγαλοφνὴς χαὶ ἐπιστημονάρ- 
xn οὐχ ἐνάρχησε, καὶ νῦν μὲν τοῦτο, νῦν δὲ ἐκεῖνο 
ποιῶν ἀγχιστρόφοις ἐπιχειρήμασιν οὐκ ἀπέκαμεν" 
ἦν οἷς ἐκεῖνα παραχαλῶν αὐτὸν ἐφιλανθρωπενετο, 
ἅττα ϑήπον xol Κορινθίοις ἐπιστῶλων ὁ μέγας 


189 


κθλος προέγραψεν, ἵνα τὸ αὐτὸ δηλονότι λέγωμεν À 
πάντες, xal μὴ 5 ἐν ἡμῖν σχίσματα" ὁ μὲν δὲ κατηρτισ- 
μένος ἐν τῷ αὐτῷ νοὶ χαὶ ἐν τῇ αὐτῇ γνώμῃ, εἶτ᾽ οὖν ὁ 
ταράσσων τὸν Ἐχχλησίαν, αὐτὸς βαστᾶζει τὸ χρῖμα. 
Ὡς οὖν οὕτω ταῦτα, ὁ δὲ καὶ ἔτι τῆς οἰκείας ἐνστάσεως 
οὐ μεθίστατο, χαὶ τοιοῦτόν τί φησι πρὸς αὐτὸν ὁ σοφὸς 
τὰ θεῖα τῷ ὄντι πραταιὸς καὶ ἅγιος ἡμῶν βασὰεύς " 
Ποῖος φόθος ἐπήρτηται σχοπητέον τῷ λέγοντι τὴν ὁμοού- 
cio» χαὶ ἀδιαίρετον Τριάδα τὴν ὑπὶρ ἡμῶν θυσιάν 
προσδέχεσθαι. xoi τίνι τῶν τριῶν ὑποστάσεων τὸν χατ' 
αὐτοῦ ἀγανάχτησιν ἐπενδείξασθαι οἴεται. Πότερον ὁ 
Πατὴρ τῷ τοιούτῳ ἀνθρώπῳ ἀγαναχτήσει ὅτι τὸν Υἱὸν 
ἰσότιμον τίϑησιν ; ἄπαγε. ᾿Αλλ᾽ ὁ Υἱὸς ἐν τούτῳ δυσχέ- 
ρανεῖ ὅτι τῷ ἰδίῳ Πατρὶ παρ᾽ ἡμῶν σννδοξάξε:αι; Καὶ 
μὴν αὐτὸς τῆς δόξης τῆς πατριχᾷς ὧν ἀπαύγασμα» 
ἐν Εὐαγγελίοις εἶπεν * 'O μὲ τιμῶν τὸν Υἱόν οὐδὲ p 
τὸν Πατέρα τιμᾷ " xat ὅτι Ἐγὼ xoi ὁ Πατὴρ ἕν ἐσμεν. 
᾿Αλλὰ τὸ Πνεῦμα, ὃν συναίδιόν ἐστι τούτοις καὶ σύνθρο- 
' wo» ; Οὐ μὲν οὖν * οὐδὲ γὰρ οὐδὲν τῆς Τριάδος χαθέσ- 
τῆχέν ἄτιμον. Ὡς παράλογος ἄρα ὁ περὶ τούτον φόθος, 
ἵνα μὴ λέγω πάντη xoi ἀλογώτατος. 

Τοῖς γοῦν τοιοῖσδε λόγοις πολὺ μὲν ἔχουσι τὸ σοφὸν, 
οὐχ ἧττον δὲ τούτου xal τὸ ἀναγχαστιχὸν πρὸς πειθώ 
τε x«l συγχατάϑεσιν, τὸ σχληρὸν τῆς τούτον ἐνστάσεως 
καὶ ἀνένδοτον χαταμαλάξας ὀψὲ ποτε μόλις αὐτὸ, μετα- 
pe χρησάμενον μεταθδουλεύσασθαι πέπεικεν * ἐφ᾽ οἷς 
ὁμοφρονεῖν ἡμῖν xal αὐτὸς συγχατέθετο τοσοῦτον, ὥστε, 
τὴν οἰκείαν “νώμην ἐγγράφως ἐχθέμενος, ἀναθέματι 

καθυποθαλεῖν τοὺς μὴ οὕτω φρονοῦντας, μηδὲ πιστεύοντας 
ὡς τῇ ᾿Εχχλχῃσίᾳ δοκεῖ" ἣν δὲ γνώμην ἐν μέσῳ τοῦ βα- 
σιλείου τοῦδε xal ἑεροῦ συνεδρίον αὐτὸς ἀναστὰς ὑπα- 
νέγνωσεν, τὰδε πρὸς ἔπος διαλαμθάνουσαν. Ὁμοφρονῶ 
τῇ ἱερᾷ χαὶ ἀγίᾳ συνόδῳ ἐπὶ τῷ τὴν θυσίαν χαὶ τὴν νῦν 
προσαγομένην, xal τότε προσαχθεῖσαν παρα τοῦ μονο- 
γενοῦς xal ἀνθρωπήσαντος Λόγου, x«l τότε προσαχθεῖ- 
σαν, χαὶ νῦν πάλιν προσάγεσθαι, ὡς τὴν αὐτὴν οὖσαν 
*9X μίαν - παὶ τῷ μὲν οὕτω φρονοῦντε ἀνάθεμα * x&v τι 
πρὸς &varpemiv εὐρίσχηται γεγραμμένον, ἀναθέματι 
χαθυποθδαλλῳ" 'H ὑπογραφή" Σωτήριχας Παντεύγενος. 

Τούτων οὖν συνενεχθέντων, ἔδοξεν ἡμὶν δέον εἶναι 
τὸ χατασχοπξσαὲε λοιπὸν χακὶ τὰ περὶ τῆς αὐτοῦ 
χαταστάσεως., εἰ ἄρα χρὴ τοῦτον ἐν ἱερατιχῆ 
καταστάσει μένειν τὸ ἀπὸ τοῦδε, εἴτε χαὶ εἰς ἀρ- 
χιιρέα προβιδασθῇ " αὐτίχα οὖν ὁ χράτιστος χαὶ 
ἅγιος ἡμῶν βασιλεὺς, τὴν περὶ τούτου ξήτησιν μὴ 
ἀνήχειν τῷ μεγίστῳ χράτει αὐτοῦ ἐπειπὼν, κατὰ 
τὸ δοχοῦν ἡμῖν ἐνδεχόμενον χανονιχῶς τὰ περὶ 
τούτον ἐπέτρεψε διαπράξασθαι " ἐν πᾶσι γὰρ τὴν 
τῶν θείων χαὶ ἱερῶν χανόνων ἀχριδεστάτην συντή- 
puctv ἀποδεχτέαν λογίζεται. Συνδιασχεψαμένοις 
οὖν ἡμῖν ἐν χοινῷ περὶ τούτον, ἀπεντεῦθεν πάσης 
ἰμρατικῦς ἀξιας ἀνάξιος χέχριται ὁ ὑποψήφιος 
᾿Αντιοχείας Θεουπόλεως Σωτήριχος ὁ Παντεύγενος " 
ἑπτὰ τοίνυν ἐξ ἡμῶν τῶν κατωτέρω ῥηθησομένῶν 


** Ί(ΟΣ. 1, 10, 38 Joan. v, 23, 39 Joan. x, 30, 


THESAURI LIB. XXIV. 


190 


omnes dicamus, et in nobis non sint schismata**; 
qui autem in suo proposito sententiaque perseve- 
rat, id est Ecclesiam conturbat, ipse judicium por- 
tabit. His auditis, cum ille nihilominus resistendo 
non desisteret, hec divina doctrina instructus 
vere potens et sanctus imperator noster addidit : 
Age videamus quisnam timor impendeat dicenti, 
quod consubstantialis et invidua Trinitas hostiam 
pro nobis oblatam recipiat ; et cujusnam ex tribus 
personis indignationem formidare queat. Num 
Pater indignabitur huie homini, qui Filium eque 
secum honorandum statuit ? apage. Num Filius 
egre feret se cum suo Patre conglorificatum ? At- 
qui ipse cum sit paterne glorie splendor, in Evan- 
gelio ait: Qui Filium non honorat, ne Patrem qui- 
dem honorat ?** . et : Egoac Pater unum sumus 8, 
Num denique irascetur sanctus Spiritus, qui cum 
his sempiternus est et in eodem residens throno ? 
Minime gentium. Nihil enim in Trinitate caret ho- 
nore. Stultus igitur hac super re timor, ac pene 
dixerim, stultissimus. 

Hisce igitur valde doctis sermonibus persuaden- 
tibus eque et ad assensum compellentibus, conten- 
tionis suc duritiem ac pertinaciam sero vix mol- 
liens, persuaderi sibi contrarium tandem est pas- 
sus ; 80 per propriam sententiam scripto traditam, 
aliter sentientes neque Ecclesie doctrinam amplec- 
tentes anathemati subjecit: quam suam sententiam 
in medium progressus hujus regii sacrique syne- 
drii stans legit, que ita ad litteram se habebat : As- 
sentio sacre sancteque synodo in hoc dogmate, 
quod sacrificium tam quod nunc offertur, quam 
illud ab unigenito olim incarnato Verbo oblatum, 
et tunc oblatum fuerit et nunc offeratur, tanquam 
unum idemque. Et qui minime sic censet, eum 
anathematizo ; et si quid contrarium reperiatur 
scriptum, id pariter anathematizo. Soterichus Pan- 
teugenus subscripsi. 


His ita compositis, visum est nobis dispiciendum 
quoque fore de hujus ordinatione, nempe utrum 
oporteret hunc deinceps in ecclesiastico statu ma- 
nere, vel ad ipsum pontificatum promoveri. Sta- 
tim igitur potentissimus sanctusque noster impe- 
rator, hanc quoque qurestionem minime esse dif- 
ferendam sua maxima auctoritate annuens, quid- 
quid nobis canonice facere placuisset concessit. 
Putat enim sacrorum divinorumque canonum 
exactam observantiam in cunctis tenendam. Ergo 
communi consilio deliberantibus, omni in poste- 
rum sacerdotali dignitate indignus judicatus est 
Soterichus Panteugenus Antiochie Dei civitatis 
electus patriarcha. Cum vero septem ex nobis infra 
nominandi postulassent, ut primo accuratius de 


191 NICITZE CHONIAT/E 


192 


hac re dispiceremus, deinde in alia sessione sen- A αἰτεσαμένων χατασχένασθαι πρότερον περὶ roUTSU. τὸ 


tentiam quisque suam proferrent. 


Ego quidem Constantinopolitanus, non admit- 
tendum ad sacerdotium aio hunc, quia jam bien- 
n:o non clam neque in angulis, sed manifeste recto 
dogmati contradicit, seque publicum prave do- 
ctrine fautorem defensoremque profitetur. 

Ego Hierosolymitanus idem censeo quod sanctis- 
simus dominus meus et consacerdos Constantino- 
politanus de hoc proposito pie et secundum Dei 
voluntatem statuit. 

Ego Bulgarus aio fieri non posse ut hic sacerdo- 
tium retinere sinatur, quia tantum contra Dei Ec- 
clesiam scandalum suscitavit, et qui complures 


huic esse asseclas puto, nescimusque utrum ad ve- p 


ritatem sincero judicio reversuri aliquando sint. 
Quod si juxta effatum Dominicum, homini qui mi- 
nimum aliquem Christo credentem scandalizaverit, 
expedit ut lapide molario in ejus collum immisso 
precipitetur, etin maris profunditatem'jaciatur *5; 
qui multos circa dogma scandalizavit, quante erit 
pone obnoxius ? Insuper ex diversis divinis cano- 
nibus satis cognoscitur, hunc ad sacerdotium mi- 
nime admitti posse, imo deponendum. 


Ego quoque Cyprius aio, me utpote extraneum 
antea quidem non satis cognovisse quas iste vomit 
blasphemias adversus rectum Ecclesie dogma.Sed 
enim ex his que hodie ipsum audivi dicentem 
ante regium et ecclesiasticum thronum, non pon- 
tificatui tantummodo cum prorsus ineptum judico, 
verum etiam diaconali gradu, quem hactenus te- 
nuisse videtur, indignum, ita ut ex hoc etiam eji- 
ciendus videatur. 

Ego Casariensis hunc, utpote sepe orthodoxie 
adversatum, ad sacerdotium non admitto. 

Ego Corinthius judico hunc omni sacerdotio in- 
dignum, utpote irreligiosum et blasphemias non 
solum mente foventem, verum etiam loquentem. 
Quamvis enim illis nunc anathema dixit, nihilo- 
minus sacerdotio et clero excluditur juxta magnum 
Athanasium Alexandrinum in Epistola ad Rufinia- 
num episcopum, juxtaque alios divinos canones. 
Certe synodica sexti concilii definitio ita partim se 
habet : « His itaque cum omni diligentia curaque 
eximia a nobis constitutis, definimus nemini li- 
cere aliam fidem proferre seu conscribere, vel 
componere, neque aliud symbolum exponere aut 
docere vel tradere. » Et paucis interpositis : « Vel 
novum loquendi genus, seu vocabulorum inven- 
tionem invehere, ad dogmatum que definivimus 
subversionem. Quod si id faciant episcopi aut 
clerici, episcopatu et clericatu extorres flant ; si 


^9 Matth. xvii, 6, 


τελεώτερον, x«i iv ἑτέρα συνελεύσει τὸ δοχοῦν αὐτοῖς 
ἀπογήνασθαι, 

Ἐγὼ μὲν ὁ Κωνσταντινούπολεως ἀπαράδεχτον εἰς 
ἱερωσύνην τοῦτὸν φημι εἶναι, ὡς ἐπὶ δύο ἤδη χρονοὺς 
οὐ χούφα οὐδ᾽ ἐν γωνίᾳ, ἀλλὰ φανερῶς χατὰ τοῦ ὀρθεῦ 
παὸῤρησιαξόμενον δόγματος, καὶ συνήγορον ὄντα Aer: oin 
τῆς ἀσεδείας xxi πρόμαχον. 

Ἐγὼ δὲ ὁ Ἱεροσολύμων αὐτὰ ταῦτα χαὶ αὐτὸς 
ἡνωμχτεύω ἅπερ ὁ ἁγιώτατος ἐμοῦ δεσπότης xo 
συλλειτουρηὸς ὁ Κωνσταντινουπόλεως ἐπὶ τῇ τοιαυτῃ 
ὑποθέσει θεαρέστως ἄγαν xai εὐσεδῶς ἀπεφήνατο, 

, Ἐγὼ δὲ ὁ Βουλγαρίας λέγω ἀδύνατον εἶναι τὸ 
παραδεχθῆναι τοῦτον ἔχειν ἱερωσύνην, ὅτε τε 
τοιοῦτον σχάνδαλον χατὰ τῆς Ἐχχλησίας ἐξήγειρε, 
x«i ὅτι xai διάφοροι τούτῳ οἶμαι συνηχολούθησαν, 
x«i ἀγνοοῦμεν εἰ πρὸς ἀλήθειαν μετὰ 00900 gpovi- 
ματος xal τότε ἐπιστραφήσονται * xai εἴπεο χατὰ 
τα Κυριαχὰ λόγια τῷ ἕνα τινὰ τῶν μιχρῶν σχανδα- 
λίσαντι των πιστευόντων εἰς τὸν Χριστὸν συμφέρον 
ἐστὶν ἵνα λίθος μυλωνιχὸς εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ 
χριμασθῇ, χκαὶ εἰς βυθὸν θαλάσσης ἀποῤῥιφῷ, ὁ 
πολλοὺς σχανδα)ίσας ἐπὶ τῷ δόγματι, ὁπφίᾳ ἔσται 
τιμωρίᾳ ὑπόδιχος ; ᾿Αλλὰ x«l ix διαφόρων θείων 
κανόνων τὸ ἀπαράδεχτον πρὸς ἱερωσύνην καὶ χαθηρημέ- 
γον τοῦτον εἶναϊ διαγινώσχεται. 

᾿Αλλὰ χἀγὼ ὁ Κύπρον τοῦτό φημι, ὡς τὰ μὴν 
ἄλλα τοῦ ἀνδρὸς ἀπόδημος ὧν, τὸ πρότερον οὐ σύν- 
οἰδα ἀχριδῶς ὅσα x«i βλασφημῆσαι λέγεται κατὰ 
τοῦ ὀρθοῦ δόγματος τῆς Ἐχχλησίας " ἀφ᾽ ὧν δὲ 
σήμερον ἐνώπιον τοῦ βασιλικου καὶ ἱερατιχου βέματος 
τουδὲ ἠχροασάμην λέγοντος τούτον, οὐ μόνον εἰς 
ἀρχιερωσύνην ἀπαράδεκτον εἶναι παντάπασιν ἀποφαί- 
νομαι αὐτὸν, ἀλλὰ x«l αὐτου του διαχόνου βαθμου ὃν 
δοχεῖ τέως ἔχειν, ἀνάξιος πάντη χκαθέττηχεν, ὡς ἀφαιρε- 
τέου χαὶ τούτου τυγχάνοντος ἐξ αὐτου. 

Ἐγὼ δὲ ὁ Καισαρείας ὡς πολλάκις κατὰ τῆς ὀρθοδοξίας 
αὐτὸν ἐνσταντα εἰς ἱερωσύνην οὐ παραδέχομαι. 

Ἐγὼ δὲ ὁ Κορίνθον χρίνω τουτὸν πάσης ἱερωσύ - 
ym ἀνάξιον, ὡς ἀσεδῆ τε x«i βλάσφημα φρονήσαντα 
xai λαλήσαντα * εἰ γὰρ xci ἀναθέματι νυν χαθυπ- 
ἐόαλεν, ἀλλὰ τῆς ἱερωσύνης x«i τον χλήρον ἐχδέ- 
ὄληται, χατὰ τὸν ᾿Αλεξανδρείας μέγαν ᾿Αθανάσιον 
πρὸς Ῥουφινιανὸν ἐπισχοπον γράψαντα, xci xa 
ἑτέρους θείους χανόνας * ὁ μέν τοι συνοδιχὸς ὅρος 
τῆς ἁγίας ἔχτης συνόδου οὕτως ἐν μέρει διέξεισι " 
« Τούτων τοίνυν μετὰ πάσης ἀχριθείας τε x«i 
ἐμμελείας πανταχόθεν παρ' ἡμῶν διατυπωθέντων, 
ὁρίζομεν ἑτέραν πίστιν μηδενὶ εξεῖναι προφέρειν, 
ἤγονν συγγράφειν ἢ συντιθέναι πίστιν ἑτέραν, ὃ 
προχομίζειν 3 διδάσχειν ἢ παραδιδόναι ἕτερον σύμ- 
Golov. » Καὶ μετά τινα * » "H χαινοφωνίαν ἤτοι λέ- 
ξεων ἐφεύρεσιν πρὸς ἀνατροπὴν εἰσάγειν τῶν νυν 
παρ᾽ ἡμῶν διορισθέντων, ἐπισχόπους μὲν ὄντας ἣ 
χληριχοὺς, ἀλλοτρίους εἶναι τῆς ἐπισχοπῆῇῆς χαὶ TOU 


193 


THESAURI LIB. XXIV. 


195 


 .XXápeu.: μονάξοντας de ὃ λαϊχούς,, ἀναθεματίξε- À monachi aut laici, anathemate feriantur. » Canoni 


σθαι. » To$to συμφθέγγονται χαὶ ὁ τῆς ἐν Νιχαία τὸ 
δεύτεοον ἀγίας συνόδου ὅρος, xoi ἕτερος θεσμὸς τῶν 
ἀγίων καὶ θεοφόρων Πατέρων. 
. ᾿Εγὼ δὲ ὁ ᾿Αθηνῶν ὀψέ φημι xat μόλις μεταμαθόντα 
αὐτὸν τὴν ἀσέδειαν, xci ταῦτα ὑποψήφιον ὄντα 
πατριάρχην, εἰς ἱερωσύνην οὐκ ἄν ποτε παραδέξωμαι" 
ἀλλὰ χἂν τινες παραδέξωνται, ἑαυτὸν ἐξ αὐτῶν 
ἀποῤῥήγνυμι, 

᾿Εγὼ δὲὸ Λαρίσσης, τῷ ᾿Αθηνῶν ἐς τὰ λοιπὸν συμφρο- 
γῶν, ἀπὸ τῆς τοῦ μεγάλου μᾶλλον ᾿Αθανασίου ἐπιστολῆς 
ἀποχηρύττω τοῦτον τοῦ ἑερατιχοῦ παντὸς ἀξιώμα- 
τος. 

Ἐγὼ δὲ ὁ ᾿Λδριανουπόλεως τοῦτο λέγω, ὅτι, ἐὰν 
ἀπὸ τῶν θείων xci ἀχράντων εὐαγγελιστῶν, καὶ τῶν 


huic consona secunde quoque Nicere synodi 
definitio, atque alise etiam sanctorum atque a Deo 
afflatorum Patrum auctoritates. 

Ego Atheniensis hunc vix seroque ἃ sua impie- 
tate recedentem, et quidem cum jam esset pa- 
triarcha electus, ad sacerdotium nunquam admit- 
tam. Quin si qui eum admiserint, me ab his 
segrego. 

Ego  Larisseus cum Atheniensi ce&teroqui 
consenliens, fretus magni presertim Athanasii 
epistola, huic homini omnem ecclesiasticam 
dignitatem abjudico. 

Ego Adrianopolitanus aio, quod si jubentibus 
divis incorruplisque evangelistis, sacrisque et 


ἱερῶν xoi θείων χανόνων͵ οὐ δύναται τῆς ἱερωσύνος p divis canonibus, haud licet sacerdotium assequi 


(τυγχάνειν) xX» ἅπαξ ἐἔλεγχθῇ ἑαλωκὼς ἐπί Tot 
ἀμαρτήμακι, οἵοις δὴ περιπέπτομεν ἄνθρωποι ὄντες, 
χαὶ τὸν πηλὸν τοῦτον χαὶ σαρχεχὸν περιχείμενοι, 
πῶς ἔστι δυνατὸν εἰς ἱερωσύνην προδιδασθῆνσι τὸν 
ὑποψήφιον ᾿Αντιοχείας, ἄνθρωπον ὑπὲρ τὰ ἑξήχοντα 
ἔτη γενόμενον͵, δοχοῦντά τε λόγοις Φοφοῖς ἐνευδοχι- 
μεῖν, x«i εἰς πατριαρχιχὸν θρόνον προδεθλημένον, 
χαὶ vü» φάντα οὐ μόνον λόγους τῆς ὀρθοδόξου ἀλλο- 
-ριύφρονας πίστεως, ἀλλὰ χαὶ λόγον συγγραψάμενον 
πλήρη βλασφημιῶν x«t ἀποφημιῶν δυσσεθῶν, x«i 
μόλις ποτὲ μεταπειτθέντα xoi μεταμαθόντα τὸ εὐὖσε- 
ὅες καὶ τὸ ὀρθόδοξον ; Διὰ τοῦτο τοίνυν οὐδὲ αὐτὸς 
ἄξιον ἱερωσύνης τὸν τοιοῦτον λογίξομαι. 

Καὶ εἰς ἀνασχοπὴν συνελθόντες οἱ αὐτίχα τὴν 
x«r' αὐτὸν ψῆφον ἐχθέμενοι, ἀποφαινόμεθα τοῦτον 
ἱερωσύνης πάσης ἀνάξιον, οὐ διὰ τὰ σήμερον μόνον 
παρ᾽ αὐτοῦ λαληθέντα μετὰ πολλῆς τῆς ἐνστάσεως, 
ἀλλ᾽ ὅτε περ ἐξ ὅτου τὸ βλάσφημον τοῦτο διεθουλ- 
λήθη δόγμα, καὶ λόγος ἐξέθετο τῆς χαινοφανοῦς 
ταύτης αἱρέσεως συνήγορος * χαὶ οὐ μόνον προστοί- 
τὴς ἐγγράφως χαὶ πρόμαχος τῆς τοιαύτης ἀσεθείας 
ἐδείκνυτο, ἀλλὰ χαὶ ἀγράφως πλειστάχις διαλεγό- 
μενος πρὸς τε ἄλλους πολλοὺς x«i τινας ἐξ ἡμῶν, 
οὕτως ἀναφανδὸν ἐκύρον τὴν τοιαύτην ἀσέδειαν, xci 
τὰς τῶν Χριστιανῶν ψυχὰς ἐσχανδάλιξε. Καὶ ἡμῖν uiv 
οὕτω τὴν σήμερον τοῖς πλείοσι τοῦ συλλόγου τὰ xaT 
αὐτοῦ ἀποπέφαντσι, ἐν T xci ἢ τῶν ἐν Νιχαία συνα- 
θροισθέντων θειων Πατέρων ὁμήγυρις ἐπὶ τῇ τοὺ 
ματαιόφρονος "Apsieu χαθαιρέσει, τῇ Ἐχχλησία εὖ 
ποιοῦσα συνέδραμε" τισὶ δὲ ἐξ ἡμῶν, ἥγουν τῷ 
Ἡοαχλείας, τῷ Κυξίχου, τῷ Σίδης, τῷ Θεσσαλονίχης, 
τῷ Καισαρείας, τῷ Φιλίππων, xxi τῷ Λαοδικείας, οὐχ 
ἀπεντεῦθεν γνωμοδοτῆσαι περὶ τούτου δεῖν ἔδοξεν ἀλλὰ 
σχοπῆσαι, xxi οὕτω τὸ δόξαν ἀποφήνασθαι. 


My Μαΐῳ, vy ἡμέρᾳ, β΄ ἱνδιχτιῶνι, προχαθη- 
μένου τοῦ θεοστέπτου βασιλέως ἡμῶν χαὶ αὐτοχρά- 
τορος Ἐμῶν Μανουὴλ τοῦ Κομνηνοῦ ἐν τῷ παλατιω 
τῶν Βλαχερνῶν, παρισταμένων τῇ ἁγία βασιλείᾳ 
αὐτοῦ πάντων ἀναγεγραυυένων, ἄνεν τοῦ 
πρωτονοταρίου, μεγάλον δροουγγαρίον, τοῦ 
πρωτασεχρῆτις͵ χαὶ τοῦ νομοφύλαχος, συνεδριαξόν- 
των αὐτῷ ἄνεν τοῦ ᾿Αντιοχείας Quy τῶν χαὶ διαι- 


“ὧν 
τοῦ 


σ 


homini illi qui vel semel alicujus peccati convic- 
tus fuerit, cujusmodi accidunt hominibus hoc limo 
et carne circumdatis, qui liceat ad sacerdotium 
provehere hunc electum Antiochenum, hominem 
sexagenariam etatem pretervectum, litteratura 
clarum, patriarchali sedi destinatum, nunc autem 
non modo sermonibus utentem ab orthoxa fide 
abhorrentibus, verum etiam libelli auctorem, qui 
blasphemiis impiisque absurditatibus scatet, vix- 
que demum resipiscentem, et ad pietatem ortho- 
doxiamque redeuntem ? Que cum ita se habeant, 
ego quoque a sacerdotio hunc repello. 


Ergo ad scrutinium convenientes, qui modo 
sententiam contra illum diximus, declaramus eum 
omni sacerdotio indignum,non ob ea tantummodo 
que is hodie multa cum pertinacia locutus est,sed 
quia ab ipso blasphemum hoc dogmadivulgatum 
est,et libellus etiam persceriptus nove hujus he- 
reseos assertor. Neque solum antesignamus atque 
defensor scripto suo hujusce impietatis exstitit, 
verum eliam absque scripto sepe colloquens modo 
cum aliis multis, modo etiam cum nostrum non- 
nullis, sic manifeste impium hune errorem san- 
ciebat, et Christianorum animabus scandalo erat. 
Et nosergo synodi hujus pars major in hunc ho- 
minem hoc die sententiam dicimus, quo collectum 
quoque Nicese sanctorum Patrum concilium ad 
vesani Arii damnationem, similiter Ecclesie 
laboranti justas suppetias tulit.Attamen nonnullis 
nostrum nimirum Heracleensi, Cyziceno, Sidensi, 
Thessalonicensi, Cesariensi, Philippensi, Laodi- 
ceno, haud visum est in presenti de hoc decer- 
nere,sed adhuc considerandum,et tum demum 
sententiam ferendam. 

Mensis Maii die tertia decima, indictione se- 
cunda, presidente a Deo coronato imperatore 
nostro et domino Manuele Comneno, in Blacher- 
narum palatio, assistentibus sancte majestati ejus 
cunctis predictis, exceptis protonotario, magno 
drungario protoaseeretis, et nomophyWees , consy- 
dentibus nobis patriarchis, absque hwocheno, eX 
de hac re judicantibus ; socio judice nos Bx 


198 


NICETA CHONIATJAE 


190 


garo, absque Cyprio qui non interfuit, nobis in- À tévrev τῷ ὑποθέσει πατριαρχῶν, συνδικιτῶγτος — 


quam, suprascriptis episcopis astipulantibus. 


Quandoquidem hesterna acta que propter tem- 
poris augustias lecta. non fuere,hodie demum le- 
genda erant, neque aderat magne Dei civitatis 
Antiochie electus olim patriarcha Soterichus Pan- 
teugenus, etsi is a regia divaque cireumspectione 
sine dilatione comparere hodie jussus fuerat; id- 
circo necesse fuit illi iterum intimare notitiam, ut 
actorum lectioni interesset ; quod si forte nollet 
nihilominus actorum lectionem fieri oportere. De- 
legati sunt igitur ad ipsum e nostris presulibus 
Corinthi Theodorus, Adrianopoleos Leo, Parii 


Nicolaus ; quibuscum missus fuit etiam judex veli B 


Thomas Hapluchres. Hi vero rem significantes, 
scriptam denuntiationem apud eum reliquerunt 
comparendi, uti dictum est. Scheda autem tradita 
ita ad litteram se habebat: 


Mensis Maii die tertia decima, indictione se- 
cunda, presentibus diacono Magne Ecclesie Be- 
lissariota Theodoro, Georgio lectore Antiochise 
modestie prseposito, Georgio Scutariota lectore 
Adrianropolitano ; regali divoque et venerando 
jussu, licet non seripta, nos episcopi auctoritate 
demandata a sanctissimo domino et cecumenico 
patriarcha, et a sanctissimo Hierosolymorum pa- 
triarcha monacho domino Joanne, insuper etiam 
ἃ sanctissimo archiepiscopo totius Bulgarie, cha- 
rissimo patruo potentis sanctique nostri impera- 
toris,monacho inquam, domino Joanne Comneno; 
nec non ad ea que in Blachernarum palatio con- 
venit sancta divaque synodo; pervenimus ad vene- 
randum Hodegorum conobium,atque in conspe- 
ctum admissi electi olim patriarche Dei urbis 
Antiochie magne domini Soterichi Panteugeni, 
nuntiavimus ei que in mandatis habuimus, his 
verbis : Potentissimus et sanctus imperator noster 
jussit heri, ut dieta sancta synodus tuque etiam 
hodie conveniatis ad lectionem audiendam com- 
mentarii de rebus disputatis et actis, te audiente, 
hesterna die que fuit presentis mensis duodecima 
coram regali throno, sanctaque et divina synodo. 
Quoniam vero dicti sanctissimi patriarchee ceeteri- 
que antistites convenerunt in Blachernarum pala- 
tio,ac jam presidente a Deo coronato imperatore, 
et synodi pleno numero, tu non adfuisti, missi 
nos fuimus, uli dictum est, ad te invitandum, ut 
sine mora adsis hodie lectioni actorum hesterno- 
rum. Scito enim, quod si minime id facias, vel te 
absente acta nihilominus legentur. Coactus enim 
ἃ Deo electus sanctissimus noster imperator 


(26) Περιωπὴ, Latine. circumspectio, vocabulum 
honoris quo utitur erga cardinales Adrianus 
VI. PP, apud nos Spicileg. t. II, Preef. p. XIII. 


ὁμοίως xxi ἐμοῦ Βονλγαρίας, ἄνεν τοῦ Κύπρον uà 
συμπαρονσιάξοντος, συνδιαγνωμονούντων ἡμῶν τῶν 
προαναγεγραμμένων πάντων ἀρχιερέων. 

Ἐπεὶ τὸ χατὰ τὸν χθὲς γεγονὸς σημείωμα pà 
φθάσαν ἀναγνωσθῆναι διὰ τὸ στενὸν τοῦ χαιριζ 
ἔμελλεν ἀναγνωσθῆναι τὸν σήμερον, οὐ παρὸν dii 
φθάσας πατριάρχης Θεουπόλεως ey) ᾿Αντιθ- 
χείας Σωτήριχος ὁ Παντεύγενος, x«i ταῦτα κπκαρ- - 
αγγελθεὶς παρὰ τῆς βασιλείον καὶ θείας περι- 
ὠπᾶς (26) παρονσιάσαι ἀννπερθέτως τὴν σήμερον' 
ἐδέησε διὰ ταῦτα χαὶ πάλιν δοθῆναι αὐτῷ εἴδησιν 
ὡς ἄν παρουσιάσῃ ἐπὶ τῇ ἀναγνώσει τοῦ τοιούτων 
σημειώματος " εἰ μὴ βούλοιτο, xai ἀπόντος αὐτοῦ τὴν 
τούτον γενέσθαι ἀνάγνωσιν. ᾿Απεστάλησαν οὖν πρὸς 
αὐτὸν ἀπὸ μὲν τῶν ἀρχιερέων ἡμῶν ὁ Κορενθὸν 
Θεόδωρος, ὁ ᾿Αδριανουπόλεως Λέων ὁ Παρίου 
Νιχόλαος " συνδιεστάλη δὲ τούτοις ὁ χριτὴς τοῦ βήλου 
Θωμᾶς ᾿Απλούχρης * καὶ διεμηνύσαντο τούτων. 
παραγγελίαν ἔγγραφον θέμενοι πρὸς αὐτὸν, ἕνα 
παρουσιάσῃ, ὡς εἴρηται. Ἔσχεν τὸ παρ᾽ αὐτῶν ἐκ- 
τεθὲν σημείωμα ῥητῶς οὑτωσί. 

Mx» Male, cvy ἡμέρᾳ, ἰνδιχτιῶνι β΄, παρονσίᾳ 
ϑιάκόνον Θεοδϑώρον τῆς Μεγάλης ᾿Ἐχχλησίας τοῦ 
Βελισσαριώτον, Γεωργίου ἀναγνώστου ᾿Αντιοχεέας τοῦ 
ἐπὶ τῆς εὐταξίας, Γεωργίου ἀναγνώστον ᾿Αδρω»- 
γουπόλεως τοῦ Σχουταριώτον, Νιχολάον ἀναγνώστον 
τοῦ ᾿Αττιχοῦ, xxi Λέοντος τοῦ ᾿Αδριανουπολίτον᾽ 
ἀπὸ βασιλικᾷς καὶ θείας προσχυνῆτης ἀγράφου 
προστάξεως, ἡμεῖς οἱ ἀρχιερεῖς ἐξ ἐπιτροπῆς τοῦ τε 
C ἁγιωτάτου ϑέσποτου xal οἰχουμενιχοῦ πατριάρχου, 

καὶ τοῦ ἀγιωτάτον πατριάρχου Ἱεροσολύμων μονα- 

χοῦ χυροῦ Ἰωάννου, ἔτι δὲ xai τοῦ ἀγεωτάτου 
ἀρχιεπισχόπου πάσης Βουλγαρίας χαὶ περιποθήτον 
θείον τοῦ χρατίστον xai ἁγίον ἡμῶν βασίλέως μο- 
ναχοῦ χυροῦ Ἰωάννον τοῦ Κομνηνοῦ, ἀλλὰ χαὶ τῆς 
ἐν τῷ παλατίῳ τῶν Βλαχερβρνῶν συνδραμούσης τὴν 
σήμερον ἱερᾶς xci θείας cuvódeu , παρεδάλομεν τῇ 
σεδασμίᾳ μονῇ τῶν Ὁδηγῶν, χαὶ tic ὄψεν ἔλθόντες 
τῷ φθάσαντι προθδληθῆναι πατριάρχῃ Θεονυπόλεως 
μεγάλης ᾿Αντιοχείας χυρῷ Σωτηρέχῳ τῷ Παντεὺυ- 
γένῳ, ἀνηγγείλαμεν αὐτῷ τὰ ἐνταλθέντα univ, εἰ- 
πόντες ὡς Ὁ χράτιστος καὶ ἅγιος ἡμῶν βασιλεὺς 
ὥρισε χατὰ τὴν χθὲς συνελθεῖ) χατὰ τὴν σώμερον 
τὴν ῥηθεῖσαν ἀγίαν σύνοδον xoci σὲ ἐπὶ τῷ ἀναγνω- 
σθῆναι τὰ σημειωθέντα ἐπὶ τοῖς λαληθεῖσι καὶ πρα- 
χθεῖσιν ἐπ’ ἀχροάώσει cov χατὰ τὴν χθὲς ιβ΄ τοῦ 
παρόντος μηνὸς ἐπὶ τοῦ βασιλιχοῦ βήματος καὶ τῆς 
ἱερᾶς χαὶ θείας συνόδον. ᾿Επεὶ δὲ οἱ μὲν ῥηθέντες 
ἀγιώτατοι πατριάρχαι x«i οἱ λοιποὶ ἀρχιερεῖς συν- 
ἦλθον εἰς τὸ ἐν Βλαχέρναις παλάτιον, x«t προχαθί- 
σαντος τοῦ θεοστεφοῦς ἡμῶν αὐτοχράτορος x«l τοῦ 
συλλόγου παντὸς πλήρους ὄντος, σὺ οὐχ ἐνεδήμησας" 
ἀπεστάλημεν ἡμεῖς, ὡς δεδήλωται, μεταχαλέσασθαί 
σε, i9 ᾧ ἀνυπερθέτως παρουσιᾶσαι τὴν σήμερον 
ἐπὶ τῇ ἀναγνώσει τῶν σημιωθέντων χατὰ τὸν 


ture exem- 


Equidem absque hoc synodalis scri : 
I. nu m il reecis hujus- 


plo, nunquam putassem Latinos à 
modi titulum sumpsisse. 


497 


THESAURI LIB. XXIV. 


498 


χθές ὀφεῦαντα εἰδέναι ὡς, εἰμὴ τοῦτο ποιήσαις, À procedere ad paratam Deo favente militarem 


xai σοῦ μὴ ἐνδημήσαντος ἀναγνωσθήσεται τὸ 
τοιοῦτον: χατεπειγόμενος γὰρ ὁ θεοπρόδλητος xol 
χράτιστος ἡμῶν αὐτοχράτωρ ἐξελθεῖν εἰς τὴν mpe- 
χειμένην εὐτυχῶς σὺν Θεῶ ἐχστρατείαν, διά τάς 
ἐπιχειμένας χοσμιχὰς ἀναγχαίας φροντίδεοις οὐχ 
ἔχει πλέον ἀναρτᾷν τὴν ἐξέλευσιν’ χαὶ διὰ τοῦτο 


expeditionem, ipropter instantes necessariasque 
imperii curas, haud diutius discessum suum  po- 
test differre. Proptereaque heri mandavit, ut 
cuncti hodie convenirent; et nunc tota die sedet 
in solio tuum preestolans adventum. 


χθές τε «pice συνελθεῖν πάντας xarà τὴν σήμερον, 


x«i νῦν προχάθηται πανημὲριος τὴν σὴν ἀναμένων ἐπιδημίαν. 


'O $t πρὸς ταῦτα ἀντιφθέγξατο μὴ δύνασθαι 
παρουσιάσαι μήτε τήμερον μήτε «upiv διὰ τὸ πυ- 


pírrtv, ὡς ἔλεγεν: ἐπὶ χλένης γὰρ ἀνέκειτο, χαὶ 
ἀγνοεῖν εἰ ἐπιταθῦ αὐτῷ τὰ τῆς νόσου" προσθέ͵ 


μενος ὅτι, Ἐμοῦ ἀπόντος, ὃ αἱροῦνται ποιησάτω- 
σαν, Ἡμεῖς δὲ καὶ αὖθις διελαλέσαμεν πρὸς αὐτὸν 
ὡς εἰ μὴ παρουσιάσει ἄρτι, ἀναγνωσθήσεται τὸ ὃ ux 
ληφθὲν σήμερον, καὶ πᾶσα θύρα δικαιολογίας τούτῳ 
ἀποχλεισθήσεται. 
λικοῦ βήματος: χαὶ δρωτήθημεν οἱ παρουσιάσαντες 
πατριάρχαι, χἀγὼ ὁ Βουλγαρίας, x«i οἱ ἀρχιερεῖς 
ἡμεῖς, εἰ δεῖ λοιπὸν τὴν ἀναγνωσιν γενέσθαι τοῦ 
ἐχτεθέντος χατὰ τὴν χθὲς, ὡς δεδήλωται, συμειώμα- 
τος xai ὡς οὐδεὶς ἐξ ἡμῶν ἀμφιβάλλων πρὸς τὸ 
ἀναγνωσθῆναι τοῦτο ἐτύγχανεν, ἀνεγνώσθη αὐτό. 
Ἐπεὶ οὖν συμκαρᾶμεν χαὶ οἱ χατά τὴν χθὲς ζητή- 
σαντις ἀρχιερεῖς σχέψασθαι Tipi τοῦ εἰ δεῖ ἐν ἱερᾷ 
χαταστάσει τε εἶναι, εἴτε χαὶ εἷς ἀρχιερέα προθιθα- 
σθῆναι τὸν δηλωθέντα Παντεύγενον εἴτε xal μὴ, τῶν 
ἄλλων ἀπάντων εἰκόντων ἀνάξιον αὐτὸν πάσης ἱερα- 
τικῆς παταστάσιως εἶναι, εἴπομεν xai ἡμεῖς, ὅ 
Ἡραχλείας δηλονότι, ὁ Κυζίκου, ὁ Σίδης, ὁ Θεσσα- 
λονέχης, ὁ Νεοχαισαρείας, ὁ Φιλίππων, ὁ Λαοδιχείας, 
τὰ αὐτὰ, χαὶ περὶ τούτον φρονεῖν xci λέγειν τοῖς C 
λοιποῖς συλλειτουργοῖς ἡμῶν, xal μηδὲν ἔχειν ἀμ- 
φίθολον. 

'O ταπεινὸς μοναχὸς Λονχᾶς xai £)é» Θεοῦ ἀρχι- 
ἐπίσχοπος νέας Ρώμης τοῖς ἐν τῷ παρόντι τόμῳ 
ἡτιραμυένοις Exi τοῦ πρὸ ἡμῶν μαχαοιωτάτου πα- 
τριάρχου χυροῦ Κωνσταντίνον στοιχήσας χαὶ αὐτὸς 
καὶ ὁρέσας ὑπέγραψα. 

Ὁ ταπεινὸς μοναχὸς ᾿Ιωΐζννης x«i ἐλέω Θεοῦ πα- 
τριάρχης τῆς μητρὸς πασῶν τῶν ᾿Εχχλησιῶν ἀγίας 
Σιὼν πόλεως Ἱερουσαλὴμ ὁρίσας ὑπέγραψα. 

Ὁ ταπεινός μοναχὸς ᾿Ιωάννης x«i ἐλέῳ Θεοῦ ἀρ- 
χιεπέσχοπος πρώτης Ἰουστινιανοῦ χαὶ πάσης Βουλ- 
γαρίας ὁ Κομνηνὸς ὁὀρίσας ὑπέγμαψα. 

Εἰ x«i μετὰ τὸν μαχαοιώτατον ἀρχιεπίσχυπον 
τῆς ἐχχλησιαστιχῇς, ὑποθέσεως, ἀλλ᾽ οὖν οὐδὲν ἐχ 
τούτου τῷ θρόνῳ τῆς Σόπρου γενήσεται πρόχριμα 
ix τῆς ἐμῆς ὑπογραφῆς, τὸν ἄνω τόπον, ὡς ἐγὼ 
λέγω, ἐκ διαφόρων διχαίων ἔχοντι: διὸ στοιχῶν xa 
αὐτὸς τοῖς ἐν τῷ τόμῳ ὁρισθεῖσι, φυλάττω χαὶ ἐμαυ- 
τῷ τὸ τοῦ θρόνου δίχαιον. ᾿Ασπάξομαι δὲ χαὶ τὰ 
γεγραμμένα, χαὶ ταύταις ταῖς ἐννοίαις χαὶ πίστεσι 
συναποθανεῖν εὔχομαι' Ὃ μοναχὸς ἐλάχιστος xol 
ἐλέῳ Θεοῦ ἀρχιεπίσχοπος Κύπρον Ἰωάννης. 

Ὃ εὐτελὴς ἀρχιεπίσχοπος τῆς μητροπόλεως Και- 
σαρείας Καππαδοχίας Στέφανος ὀρίσας ὑπέγραψα. 


᾿Ανεγνώσθη τοίνυν αὐτὸ ἐπὶ βασι- Β 


Ad heec respondit Soterichus, haud se posse vel 
hodie vel cras adesse, propter febrim qua se cor- 
reptum dicebat ; nam et in lecto jacebat, et igna- 
rum senum morbus augeretur aiebat. Addidit 
tamen, ut se quoque absente, quod placitum foret 
decernerent, Tum nos rursus ipsi signiflcavimus, 
quod nisi statim compareret, hodie legenda esset 
res predicla, atque omni deinceps defensioni 
fores precludende. Lectum fuit igitur synodale 
decretum coram regali throno ;moxque fuimus in- 
terrogati nos patriarche ibi presentes, et ego Bul- 
garus,ceeteriquenos episcopi, num reapse facienda 
lectio hesternorum, uti dictum est, actorum. 
Postquam vero nemo ex nobis quominus ea Jege- 
rentur ambiguum se demonstravit, lecta fuerunt. 
Cum autem adessemus etiam nos alii episcopi, 
qui adhuc deliberandum hericensebamus, num vel 
in ecclesiastico statu retinendus esset vel etiam ad 
patriarchatum promovendus predictus Panteuge- 
nus, necne; ceteris omnibus omni ecclesiastico 
statu indignum affirmantibus, nos quoque, Hera- 
cleensis scilicet, Cyzicenus, Sidensis, Thessaloni- 
censis. Neocesariensis, Philippensis, Laodicenus, 
pedibus in sententiam ivimus, neque eadem et 
sentire etloqui cum reliquis consacerdotibus nos- 
tris absque ulla dubitatione edidimus. 

Humilis monachus Lucas, Dei miseratione ar- 
chiepiscopus novre Rome, actis in presenti tomo 
scriptis sub precessore nostro beatissimo patri- 
archa domino Constantino consentiens ego quo- 
que et definiens subscripsi. 

Humililis monachus Joannes, Dei miseratione 
patriarcha matris omnium Ecclesiarum sanete 
Sion urbis Jerusalem, definiens subscripsi. 

Humilis monachus Joannes Comnenus, Dei tni- 
seratione archiepiscopus prime  Jusliniane et 


totius Bulgari:, definiens subscripsi. 
Quanquam ego post beatissimum Bulgarie ar- 


Βουλγαρίας ὑπέγραψα διὰ τὸ θεῖον xoi ἀναγχαῖον I) chiepiscopum subscripsi, coactus sacra ecclesias- 


tici argumenti necessitate, nullum hine sedi Cy- 
prie fiet prejudicium ; quippe qui affirmo me 
multos ob titulos superiorem tenere locum. Qua- 
mobrem et ipse consentiens definitis in tomo, at- 
tamen jus sedis mee mihi vindico. Ceteroquin 
scripta amplector, atque in hac sententia fideque 
mori opto. Monachus minimus, et Dei miseratione 
archiepiscopus Cypri Joannes, 


. Vilis archiepiscopus Cae»sarea metropoleos Ca 
padocie Stephanus definiens subscripsi. 


Vilis metropolita Heraclee Petrus 
subscripsi. 

Vilis metropolita Ancyree Stephanus definiens 
subscripsi. 

Vilis metropolita Cyzici Jounnes definiens sub- 
scripsi. 

Vilis metropolita Nicomedic Theophylactus de- 
finiens suscripsi. 

Metropolita Nicess Leo, quanquam huic que- 
stioni ventilandse non interfui, de qua in pre- 
senti commentario agitur, nihilominus consentiens 
presenti actioni et ipse subscripsi. 

Vilis metrupolita Chalcedonis, etsi indignus, 
Constantinus consentiens et ipse pariter sub- 
scripsi. 

Vilis metropolita Sides Joannes ipse quoque de- 
finiens subscripsi. 

Vilis archiepiscopus metropoleos Thessalonice 
Calus, ita semper per Dei gratiam sensi et sen- 
tio, docui et doceo ; et sic usque ad vitse mese 
miserande terminum sentire et docere spondens, 
uti in preesenti tomo continetur, secutus c*etero- 
rum exemplum ipse quoque definiens subscripsi. 

Vilis metropolita Claudiopoleos Gregorius defi- 
niens snbscripsi. 

Humilis episcopus sanctissime  melropoleos 
Neocesarese definiens subscripsi. 

Vilis  metropolita Laodicee Calus definiens 
subscripsi. 

Vilis archiepiscopus metropoleos Corinthi defi- 
niens subscripsi. 

Vilis episcopus metropoleos Athenarum Geor- 
gius definiens subscripsi. 

Vilis metropolita Amastridis Joannes definiens 
subscripsi. 

Vilis metropolita Mocesorum Leo definiens 
subscripsi. 

Vilis metropolita Patrarumn Constantinus, etsi 
hujus questionis examini nequaquam interfui, 
tamen consentiens presenti actioni et ipse sub- 
scripsi. 

Vilis metropolita Larisse Georgius et ipse defi- 
niens subscripsi. 

Vilis episcopus Nicopolitane sanclae Dei Eccle- 
sie Basilius et ipse subscripsi. 

Theodorus vilis metropolita Philipporum defi- 
niens subscripsi. 

Georgius vilis metropolita 'Apamee detfiniens 
subscripsi. 

Vilis metropolita Corcyre Constantinus defi- 
niens subscripsi. 

Vilis metropolita Methymue Michael consen- 
tiens definiensque subscripsi. 

Joannes vilis metropolita Paronaxie et ipse de- 
finiens subscripsi. 

Nicolaus vilis metropolita Attali definiens sub- 
scripsi. 

Vilis metropolita Acardiopoleos Constantinus 
definiens subscripsi. 


NICETAE CHONIATJE 
definiens A Ὁ «273; μητροπολίτης Ἡραχλείας TH 





ὑπέγραψα. 

Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης ᾿Αγχύρας Στέφανος ὁρίσας 
ὑπίγοαψα. 

Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Κυξίχον ᾿Ιωᾶννης ὁρίσας 
ὑπέγοαψα. 

Ὁ s970X4 μητροπολίτης Νιχομηδείας Θεοφύλαχιν, 
δοίσας ὑπέγραψα. 

Ὃ μετροπολίτης Νιχαίας Λέων, εἰ χαὶ μὴ παρ- 
ὅμιν ἐπὶ τῇ ζητήσει τῆς παοούσης ὑποθέσεως, ἐφ' 
$ x«i τὸ παοὸν σημείωμα γέγονεν, ἀλλὰ στοιχῶν τῇ 
παοοίσι πράξει ὑπέγραψα x«i αὐτὸς. 

'O εὐτελὴς μοτροπολίτης Χαλχηδόνος, εἰ xoi ἀνά- 


ξιος, Κωνσταντῖνος στοιχήσας x«i αὐτὸς ὁμοίως 
ὑπέγραψα. 
B Ὁ εὐτελὴς μητοοπολίτης Σίδης Ἰωζννης χαὶ αὐτὸς. 


ὁοίσας ὑπέγραψα. 

Ὃ εὐτελὴς ἀοχιεπίσχοπος τῆς μητροπόλεως Ors- 
σαλονίχης Καλος, οὕτω Θεοῦ χάραιτι φρονήσας τε χαὶ 
φρονῶ, διδάσκων τε xoi διδάξας, χαὶ ἄχρι τῶους 
τῆς ἐλεεινῆς μου ξωῆς φρονεῖν τε xai διδάσκειν χα- 
τατιθέμενος, ὡς ἐν τῷ παρόντι τόμῳ διείληπται, 
ἀχολούθως τοῖς ἄλλοις χαὶ αὐτὸς ὀρίσας ὑπέγραψα. 

Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Ἀλαυδιονπόλεως Γρῃγό- 
ριὸς ὁρίσας ὑπέγραψα, 

Ὃ ταπεινὴς ἐπίσχοπος τῆς ἀγιωτάτης μητροκό- 
λεως Νεοχαισαρείας ὁρίσας ὑπέγοαψα. 

Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Λαοδιχείας Καλος ὀρέσας 
ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς ἀρχιεπίσχοπός τς μητροπόλεως Κο- 

C ρίνθον ὁρίσας ὑπέγραψα. 

Ὁ εὐτελὴς ἐπίσχοπο: τῆς μητοοπόλως ᾿Αθγνῶν Γεώο- 
γιρς ópiaas ὑπέγραψα: 

Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης ᾿Αμάστοιδος Ἰωάννης 


ὁρίσας ὑπέγραψα. 
'O εὐτελὴς μητροπολίτης Μωχησῶν Λέων ὁοίσα; 
ὑπέγραψα. 


Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Πατρῶν Κωνσταντῖνος, 
εἰ xai μὲ παρῆμεν ἐπὶ τῇ ζητήσει τῆς παρούσης 
ὑποθέσεως, ἀλ)ὴ στοιχῶν τῇ πάρούσῃ πράξέι χαὶ 
αὐτὸς ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς μητροπολίτης Λαρίσοης Γεώργιος xoi 
αὐτὸς ὁὀρίσας ὑπέγραψα. 

Ὁ εὐτελὴς ἐπίσχοπος τῆς ἔν Νιχοπολεε ἁγίας τοῦ 
Θεοῦ ἐχχλησίας Βασίλειος καὶ αὐτὸς ὑπέγραψα. 

D Θεόδωρος ὁ εὐτελὴς μητοοπολίτης Φιλίππων ὁρίσας 
ὑπέγραψα 

Γεώργιος ὁ εὐτελὴς κἡτοοπολίτης ᾿Απαμείας ὁρίσα; 
ὑπέγραψα. 

Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Κεοχύρας Κωνσταντῖ, νος 
ὁρίσας ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς μητοοπολίτης 
στοιχῆσας xai ὀρίσας ὑπίγοαψα. 

Ἰωάννης ὁ εὐτελής μητροπολίτης Παροναξίας χαὶ 
αὐτὸς ὁὀρίσας ὑπέγραψα. 

Νιχόλαος ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης ᾿Ατταλείας ὀρίσας 
ὕπέγραψα. 

'O εὐτελὴς ᾿Αρχαδιουπόλεως Κωνσταντῖνος ὁρίσας 


ὑπέγραψα. 


Μηθύμνης Μιχαὴλ 


20] THESAURI LIB. XXV. $a 
Μιχαὴλ ὁ εὐτελὴς ἐπίσκοπος Αὐμνον ὁὀρίσας ὑπο — Michael vilis episcopus Létüni definiens sub- 


σϑραψα. scripsi. 
Ὁ εὐτελὴς ἀρχιεκίσκοπος τῆς Ἡρακλέος ᾿Αχάχιος Vilis archiepiscopus Heraclee Acacius mona- 
μοναχὸς ὁρίσας ὑπέγραψα. chus definiens subscripsi. 
Ὁ εὐτελὴς ἀρχιεπέσχοπος Ὑρχανίας Διονύσιος ὁρίσας Vilis archiepiscopus Ἡγγοδηὶ Dyonisius defi- 
ὑπέγραψα, niens subseripsi, 


᾿Αρχιερέων νείατος εἰνὶ [í(a cod.) λόγῳ δὲ τιμῇ Antistitum ultimus et sermone et honore, igno- 
σκεπτὸὴρ νωνύμων Δαλισανδῶν Κωνσταντῖνος ἰσοθριθᾷ: σ bilium  Dalisandorum  exceubitor, mentis mes 
μοι τὰ ξυγὰ τοῦ νοῦ φέρω τῷ ϑεσπότη μου Σχκουταριώτη  lancem gero parem domino meo Scutarioism 


Σίδης. Sidensi. 
Ὁ εὐτελὴς ἐπίσχοπος Πατάώρων Γεώργιος épices Vilis epicopus Patarorum Georgius definiens 
ὑπκέγραψα.. subscripsi. 





EX LIBRO XXV 


LECTORI BENIVOLO ANGELUS MAIUS, 


(Script. vet. tom. IV.) 


4. Ineditam ΟΥδι 85 Ecclesie synodum, dogmatis gravitate vénerabilern, patriarcharum et meltopo- 
litanorum numero insignem, Manuelis gloriosissimi Ceesaris preesentia et actibus cohonestatam, ex 
autographo vetere, in ipsisque synodi penetralibus confecto codice, Deo favente, vulgamus. Est is 
codex Grecus Vaticanus 1176, membraneus, in-4, litteris paulo grandioribus summaque sedulitate 
et calligraphia scriptus; quem quidem olim vidit Leo Allatius(1), sed ubinam is latitaret, nequaquam 
indicavit, nunc autem in Vaticanee bibliothece pluteis querenti mihi facile occurit. Codicem esse 
autographum, docent ipse episcorum postreme subscriptiones, charactere proprio singulorum satis 
vario et difficili exaratee. Insuper hanc synodici codicis αὐθεντίαν demonstrant Manuelis imper. ejusque 
conjugis Marise, in fronte codicis auro et variis eoloribus picte imagines, que nounisi viventium 
principum fieri potuerunt: mortuo quippe Manuele, rerum statim publicarum summa conversio 
facta est, tyranno oborto Andronico, qui Mariam Augustam illico occidit, pauloque post Alexium 
puerum, Manuelis heredem, pari scelere exstinxit. Eadem synodus exstat etiam in recentioribus Vati- 
cane bibliothecsm codicibus, nempe Vat. 680, Reg. 67, Separatim vero dogmaticum Manuelis imp. 
edictum scribitur in Ottob. 309. Jam synodi hujus historicam notitiam apud Cinnamum (2), neo non 
apud Choniatam (3), atque Ephremium (&)legere licet:czetera vero cum ex ipsa lectione synodi, quam 
ego Latinam feci, perquam lucide appareant, nolui hac super re verbosius prefari. 


(1) De consens. lib. v, 12. (2) Hist. vin, 5. 
(3) Hist. vi, 2. (4) Vit. Cesar. v. 4146 sqq. 





LYNOAOZ 


ΠΕΡῚ TOY PHTOY, OTI, O IIATIIP ΜΕΊΖΩΝ ΜΟΥ EZTIN. 


SYNODUS 
HABITA PROPTER ILLUD DICTUM, QUIA, PATER MEUS MAJOR ME EST. 


Ἔχθισις τῶν πραχθέντων imi τῇ ξητήσιι τῆς B — Expositio eorum quee gesta sunt ob controver- 

ἐξκγήσεως τον ἐν τῷ ἀγίῳ Εὐαγγελίῳ ἐμφερομένον — siam interpretatione sententis, que in Evangelio 

puteo τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ xai Xorüpe; ἡμῶν ᾿Ιησοῦ — prolata legitur a vero Deo et Servatore nostro Jesu 
PATROL. GR. CXL, 1 


tatur autem quidquid antea dictum fuit ab iis qui 
varie sententiam illam interpretati sunt : atque in 
medium afferuntur sanctorum Patrum auetorita- 
tes: tum ea 48 deinde decreta fuerunt ; nec non 
illa que postverarm interpretationem decreto cons- 
titutam, acciderunt. Postremo potenüis sanctique 
regis nostri Porphyrogeniti, Romanorum impera- 
toris, domini Manuelis Comneni, religiosissimum 
edictum ponitur. 


ACTIO PRIMA. 


4. Tertio jam οἱ vicesimo anno imperii sceptrum 
tenente Manuele Comneno, quem in ipso partu 
purpura excepit, sapientia ad vitalelumen protra- 


xit, fortitudo aluit, fides verie rcligionis ad perfe- B 


ctam etatem perduxit; quem ut Davidem Deus 
elegit,quia eque mansuetissimum esse cognovit, et 
ad paterni diadematisobtinendam hereditatem ma- 
joribusnatu fratribus aptetulit, atque ab orientali- 
bus plagis usque ad occasum relatis de hoste tro- 
peis condecoravit; hoc, inquam, anno queestio 
per Ecclesiam coorta est, que vel uti ignea favilla 
tenui nata principio, augentibus hinc inde contra- 
riarum partium spiritibus, in excelsam facem eva- 
sit; neque solum episcopales sedes corripuit, ve- 
rum etiam monasticos coetus invasit; neque hos 
tantummodo, sed etiam magistratus et aulicos, 
senatum simul et omnes qui regio in palatio versa- 
bantur. Cuncti videlicet mira pertinacia et fervore 
ardentissimo ad veritatis rapiebantur vestigatio- 
nem.Neque hactenus contentionis flamma substitit, 
sed ad popularem quoque turbam plebisque fecem 
devenit.Initium questionis fuit ex dicto veri Deiet 
Servatoris nostri Jesu Christi, quem in Passionis 
nocte discipulos alloquentem apud evangelistam 
Joannem theologum hac dicere comperimus : Si 
diligeretis me, gauderetis utiqne, quod dixi vobis 
me ire ad Patrem ; quia Pater meus major me 683. 
Ambigebatur itaque, quanam ratione quove sensu 
major Christo pater appellaretur. 


NICETE CHONAT/E 
Christo, videlicet Pater meus major me est *. Reci- A Χριστο 9 zo», Ὁ Πατῴο ue» μείξων μού ἐστι, 






Διλοῦσα καὶ τὰ ποότερον μὲν λαλρθέντα παρὰ τῶν 


. * - E 
τὸ τοιουτῶν οὐτῶν οιαγυρως εομηνευόντωυ͵, ἃς 


ποοχομισθείτας τε χοήσῖις τῶν αγίων Πατέοων, 


τουτὸ χυοωρήξντα,, ἀλλὰ xxi τὰ ub 


xxi τὰ ut-7 
τὴν χύρωτιν τῆς ἀληύους εἑοληνείας συνενεχ, " Übrs. 
Καὶ ἐπὶ τούτοις τὸ τοὺ χοαταιοῦ χαὶ ἀγίου ru 
βαπιλεως αὐτοχόάτηοος Ῥω» 


μαίων, χυροῦ Μανουὴλ τοῦ Kouvnvoo εὐσεδέστατιν 


Πορφυρογεννήτου xai 


ἴδιχτον. 
ΠΡΑΞῚΣ Α΄. 


α΄. Ἤδη τὸν ἐπὶ τῷ εἰχοστῷ τῆς αὐτοχοατοδῖς 
τοίτον χοονον ἀνύονυτος Μανουὴλ τοῦ ἔχ Kouvpsn 
τὰ τὺς βασιλείας σχξπτοα διέποντος, ὃν ποοφύοα 
μὲν &x μιτοιχῶν ὠδίνων παοξλαῦε, φρόνησι; dt 
ἐμαιεύσατο, χαὶ ἀνδοία ἐτιθηνέσατο, xai πίστις | 
εὐσεδείας ἐνδοωσατο " ὃν xarà τὸν Δαβίδ Θεὸς ü- - 
(jaro, ὡς xac! ἐχεῖνον ποαύτατον χατὰ τὴν ἕαν- 
του χαοδίαν εὐοαμενος, χαὶ ποὸς τὴν τοῦ πατοιχοῦ 
στέψους διαδοχὴν τῶν ἐν αὐταδέλφοις πρωτογεννζ- 
τῶν προέχοινε ([), χαὶ ἀπὸ ἀνατολῶν ἡλίου μέχοι 
δυτωὼν τοῖς χατ᾽ ἐχήοων τροπαίοις ἐσέμνυνε * τοῖέ 
δὴ τότε ζήτημα τι ποὸς μέσην ᾿Εχχλησίαν ἐνέπε- 
σεν" ὃ χαὶ, χατὰ τοὺς τοὺ πυρὸς σπινθῆρας ex» 
βραχέων ἀρχάμενον τοῖς τῶν ἔξ ἑτέρας πρὸς ἑτέραν 
ἀντιθύέσεων πνεύμασιν, ἐπὶ πυρσὸν χατέληξεν ἐν» 
ἀέριον, xai οὐκέτι [10/09 περὶ τοὺς ἀοχεερατικοὺς 
σταθμοὺς ὑπανήπτετο, ἀλλ ἤδη καὶ τὸν τῶν ispe- 
μένων χατάλογον ἐπενέμετο * χαὶ οὐ τοῦτον μόνον, 
ἀλλὰ χαὶ ὅσους τῶν ἐντελῶν αὐχεῖ τὰ βασίλεια, 
σύγχλητὸν τε ἄμα, χαὶ τοὺς ἄλλως τὰ λαμπρὰ 
περιπολουντας ἀνάκτορα, εἰ xai μὴ πάντας εἶχεν 
ἐχτεγρουμένους χαὶ λνομένους ; ἀνθοακιζομένους 
δέ τινας μᾶλλον τῷ τον τῆς ἀληθείας ἴοωτος ἕω- 
πυρεύματι. Οὐ μέχρι δὲ τούτου τὰ τὸς φλογὸς πεέρι- 
ἰστατο, ἀλλά γε χαὶ τὸν ἀγελαῖον ὄχλον χαὶ σύβ- 
φαχα τῆς ἑαυτον πυρκαϊᾶς ἐτίθετο παρέογον. Τὸ 
δὲ ζήτημα πεοὶ τῆς τον ἀληθινοῦ Θεοῦ χαὶ Σωτᾷς 
ρος ἡμῶν Ἴωη σοῦ Χριστοῦ φωνῆς ἀρχῆς ἐκ πρώτας 
προυδεθλητο * ἣν τῇ τοῦ πάθους νυχτὶ τοῖς μαθὴ- 


ταῖς ὁμιλῶν παρὰ τῷ εὐαγγελιστῇ ᾿Ιωάννῃ x«i θξολογῳ λέγων εὐοίσχεται ^ Et ηγαπαάτέ pity xonTE GV, οτι εἴπου, 
Πορεύομαι πρὸς τὸν [Ιατέρα " ὅτι ὁ Πατήρ uoo μείζων μὸν ἐστι. llog ov» xxi χατὰ τινὰ τρόπον x«i οἷαν τὸν 


ἐχϑδοχὴν μείξων αὐτὸν ὁ [Πατὴρ ὠνόμασται, διηπόρητο (2). 


2. Alii quidem pertinacissime verba hsec pro- 
nuntiata affirmabant, quatenus Pater causa fuit 
eterna et absque principio et venerande Filii di. 
vinitatis in prima nativitate : et aliquem ex sanctis 
Patribus pro se proferebant, qui id dictum 516 
fuerat interpretatus : neque ferendum omnino ju- 
dicabant, sicuti aliquot ecclesiastici doctores intel- 
lexerant,Christum nempe, etiam ob suam huma- 


1 Joan. xiv, 28. * ibid. 


(4) Manuelem, inter Joannis 1l Comneni imp. 
filios natu minimum , propter majores regias 
dotes, prelatum fuisse testamento patris ut im- 

erium adipisceretur, dicit preter alios historicos 
Ephremius y. 4048. collect. vat. T. Ill. part. I. 
p. 100, 


β΄. Oi μὲν οὖν ἐνστατιχωτατα ταύτην ρᾳθᾷναι 
τὴν ἐγνωμάτευνον, χατὰ μόνην αἰτίαν τῆς 
ἀχρόνου xai ἀϊδίον xai ἀξίας τῆς αὐτοῦ θεότυτος, 
πρώτης γεννήσεως, καὶ τόνδὲ τινὰ τῶν θεοφόρων 


φωνὴν 


ἀΐων εἰς μέσον παρῆγον οὔτω ταύτην τὴν φωνὰν 


ἐχλαδόμενον χαὶ οὐχ ἀνεχτὸν ὅλως ἥγηντο, καὶ 
κατὰ τὸ ἐν Χριστῷ ἀνθρώπινον μείζονα παρ᾽ αὐτοῦ 


τὸν ΙΙατέρα ῥηθῆναι, ὡς ἀνθρώπον τελείον ὄντος 


(2) Hane questionem propositam fuisse ab 
ipso Manueleimp., ait Ephremius v. 4763, quem 
auctorem legesis narrantem de concilio hoc ipso 
ob eam rem coacto. Adi preterea Nicetam CGho- 
niatam Hist. vu, 5. 


2005 THESAURI 


LIB. XXV. 206 


μετὰ τῆς τελείας θεότητος, χαϑὼς τισι τῶν ἁγίων À nitatem, majorem appellavisse Patrem, quando- 


τᾶς Ῥλχλησίας διδϑασχάλων ἐξείληπται. Τοῖς δὲ, 
xai κατὰ τοῦτο δὴ τὸ ἀνθρώπινον λεχθῆναι τὸ. 'O 
Πατήο μου μείζων μού ἐστιν, ἔδοχει ἐφεομηνεῦε- 
σθαι" ἀλλ᾽ ὅτε ut) χατὰ τὸ αἴτιον μόνον εἰρῆσθαι 
ταύτην ἐμάνθανον, οἱ διδόντες τὸ, χαὶ χατὰ τὸ ἐν 
αὐτῷ ἀνθρώπινον λέγεσθαι, πολλὰ χατὰ τῶν οὕτω 
φρονούντων συνῆγον ἐντεῦθεν τὰ ἄτοπα" καὶ ἐξ. 
ἐλέγχειν τούτους ἐπεχείρουν, ὡς οὐχὶ xoi ἄνθρωπον 
τέλειον τὸν αὐτὸν Χριστὸν δογωατίξοντας " ὥσπερ 
δὲ καὶ πρὸς μίαν ἀναχοαθέντα φύσιν, καὶ διὰ τοῦτο 
τοῖς αυνοφυσίταις οἷον συμπνέοντας. Ὅτε δὲ xai 
χατὰ τὸ ἐν τούτῳ ἀνθρώπινον λέγεσθαι τοῖς τῷ 
τοιῷδε λόγω προστιθεμένοις, ἐχεῖνοε πάλιν χατ- 
ἥχονον, διαιρεῖν αὐτοὺς τὸν ἕνα Χοιστὸν ἐπεβοῶντο, 
xai τὰ Νεστορίου φοονεῖν, x«i εἰς δύο τέμνειν 
υἱοὺς τὸν ἕνα χαὶ ἀδιαίοετον. Καὶ τοιούτοις λόγοις 
x«i ἀντιθέσεσι τὸ τῆς αγνῆς Ἐχχλησίας tv σῶμα 
καὶ αδιάσπαστον διχῆ διαιοεθεν ἐσχίζετο, αἰχροῦ 
δὲ διίστατο, Τῷ δὲ συναπέῤῥωγε xai τὼ πεοὶ τὴν 
σύγχλητον χαὶ τὸν πολὺν πάντα δῆμον, τῶν μὲν 
τούτοις, τῶν δ᾽ ἐχείνοις συωφρονούντων, χαὶ συν- 
ὡϑὰ φθεγγομένων x«i ἀντιχρινομένων τοῖς ἕτεοα 
λέγουσιν " ἀγυιαὶ ταῦτα εἶχον χαὶ λεωφόροι καὶ 
στενωποὶ χαὶ οἶχοι, περιλαλούμενα. δὲ οἷς 
x«i ἄλλως τὸ ῥητὸν ἐφτρωήνευτο, ὡς τοῦ Σωτῆρος 
olo» ὑποδυομῶνου τὸ τς χοινῆς τῶν ἀνθοώπων 
φύσεως πρότωπον (3) ἀλλὰ δὴ χαὶ χατὰ μόνον τὸν 
τῆς χενώσεως τρόπον εἴτονν συγχαταδάσεως " οὐ 
μὴν δὲ ἀλλὰ xai ὅτε $ τοῦ Κυρίου σὰρξ x«0' ἑαυ- 
τὴν νοεῖται οὕτως, ὥσπερ 


Ἔστι 


εἰ μηδὲ τῇ ὕεότητ 
Q»ero* χαὶ αλλ' ἅττα προθδαλλομένοις, mto δὴ 


quidem Christus perfectus simul homo Deusque 
est. Alii contra seeundum humanam quoqae natu- 
ram intelligenda putabant verba: Pater meus major 
me est, verumtamen iidem hi, qui etiam secundum 
humanam naturam dictum illud fuisse putabant, 
multa absurda de iis diffamabant, qui tantummodo 
propter vim paternam Filii causativam,sic locutum 
Christum docebant : eosque accusabant, ceu si 
Christum perfectum hominem non agnoscerent, 
velex una concretum natura crederent, ideoque 
cum Monophysitis conspirarent. Vicissim autem 
ii, qui verba illa etiam de homine intelligebant, 
redargui se cernebant, tanquam si unicum Chri- 
stum dividerent, atque, ut Nestorio placuit, duos 


p Blios introducerent, cum unus reapse sit atque 


individuus. Atque his sermonibus et contradictio- 
nibus unum atque individuum caste Ecclesim 
corpus bifariam scindebant: resque jam parui a 
manifesto schismate aberat. Nainque inter se dis- 
sidebat senatus, plebisque multitudo, dum alii 
alis adhererent; et cum his conspirarunt, illis 
contradicerent: atque ita fora, vie, vici, edes, va- 
riis sermonibus personabant. Nonnulli etiam ali- 
ter dictum illud interpretabantur, ceu si Servator 
quodammodo gereret nature nostre humane 
personam ; solumque intelligebant extenuationis 
humilitatisque modum : carnem denique solam 
per se spectabant, ceu si ne divinitati quidem esset 
cunjuncta, aliaquehujusmodieffutiebant, quee post 
veram rei controverse cognitionem Ecclesieque 
concordiam revocatam, anathemate perculsa sunt. 


ταῦτα μετὰ τὴν ἀληθῇ τοῦ ξητουμένονυ γνῶσιν xai τὴν τῆς 'Exx)ncíag; ἕνωσιν χαθνυπεδλήθησαη ἀνα- 


θέματι. 

Ὑ. Οὕτω δὴ τῆς Ἐχχλησίας χυμαινομένης ταῖς 
ποῦ πονηροῦ πνεύματος αὔραις, φιλο“ειχοῦντος 
ἔχρῆζξαι τὰ τῆς πέστεως πείσματα, τῆς ἀχρογώνου 
πέτρας Χριστοὺ τοῦ τὰ διεστῶτα συνάψαντος, οὐκ 
ἡμέλησεν ὁ τῆς χοσυιχῆς μεγάλης ὁλκάδος χυύεο- 


νήτης προδεδλημένος ἡμέτερος βασιλεύς " οὐδ᾽ 
4 , T . “ . H 
ἐπενύσταξεν οὗτος ὁ φυλάσσων τὸν νεόλεχτον 


Ἰσραὴλ τὸν χαὶ Θεὸν ὁρῶντα τῷ τῆς σαρχὸς προ- 
ἔλήματι σκχιαζόμενον, xai τῷ αὐτῷ Θεῷ κχαθορώμε- 
νον χαὶ σωξζξόμενον " ἀλλ᾽ ὡς βασιλεὺς τῆς εἰρήνης 
χαὶ τῶν ἐχχλησιαστιχῶν ἐπιστημονάρχης ἐθῶν τε 
xai πράξεων (4), φιλοπονώτερον περὶ ταῦτα x«l D 
φροντιστιχώτερον διατίθεται. Οὐδὲν μὲν ζττον xol 
τῶν ὁσημέραι παρεμπιπτουσῶν χατὰ τὰς ὁμόρι- 
μαίας σταγόνας χοσμικῶν φροντίδων ἀντιποιούμε- 
Ὡς ὅλον δὲ ὅμως ἑαυτὸν συντείνας, ἐφ᾽ ᾧ τὸ μὲν 
συν ὑγιῶσαι, χαὶ τὸ διαῤῥαγὲν ἀρτιῶσαι xal 
πρὸς μίαν αὖθις τὰ πάντα συναγαγεῖν ὁλομέλειαν. 
Ἐντεῦθεν xm ὅσα παρὰ διαφόρων θεοφορουμένων 


(3) Hinc Victorinus Comm. in epist. ad Galat. 
Cap. iv, v. 4. (Collect. Vat. t. HI, part. , 
Ρ. 48) ait: Catholicum Christus corpus ad om- 
n€ hominem habuit: omne quod passus est 
corAoticum, fecit, id est ut omnis caro in ilio 

ἃ sit. 


3. Cum hac tempestate jactaretur Ecclesia mali 
spiritus flabris perflantibus, nitentibusque fidei 
firmamentum dissolvere, id est angularem lapidem 
Christum qui distantia conjungit; haud socordem 
se preestitit rex noster mundani magni navigii dele- 
ctus gubernato7; neque darmitavit hic custos novi 
Israelis qui Deum humana carne contectum vidit, 
atque ab ipso Deo visitatus servatusque fuit : ve« 
rum tanquam rex pacis, et ecclesiastice discipline 
actionumque sapiens moderator, magno labore 
studioque ad id negotium incubuit. Et quanquam 
orbis universi curas, imbrium instar,in se quotidie 
ruentes sustineret, nihilo tamen minus toto animo 
dedit operam ut egra sanaret, disjecta sarciret, 
atque ad unitatem cuncta rursus membra redu- 
ceret. Quamobrem sententias etiam complurium 
inspiratorum theologorumque hominum super hoc 
proposito scriptas colligi ordinatimque in libro 
disponi curavit: atque has divorum auctoritates 


(&) Mallem id reservatum pontificibus et episco- 
pis; quorum istud sacrum officium et potestas est. 

t quidem Grecus Ephremius haud unum dilau- 
dat Byzantinum imperatorem, propterea quod 
nihil in ecclesiastica disciplina novaexerentM, 


90: NICETJE CHONIAT.E 


singulis sanctissimis patriarchis jussit, itemque A καὶ θεολόγων ἀνδρῶν περὶ τοῦ πῤῪόχέιμένου 
aliw delectis. per id tempus congregatisque in συνεγράφκσαν, συλλεγῆναι καὶ συνεγγραφῆναι Grete 
divina sacraque synodo viris, perque hos ipsos —»dó» διετάξατο * x«i δὴ χαὶ τὰς τοιαύτας τῶν ἁγίων 
universo deinceps Ecclesie populo: Patrum igi- τούτων χρήσεις ἑκάστῳ τῶν τε ἀγιωτάτων πατοιαρ- 
tur sententie erant hee. χὼν ἐχδοθῆναι διεκελεύσατο, ναὶ μὴν x«i τοῖς cww- 
καῦτα συνειλεγμένοις λογάσι τῆς θείας καὶ ἰεορᾶς φυνόδον, καὶ δι᾿ αὐτῶν παντὶ τὼ τῆς Ἐχχλησίας πλη om * 
ἃ καὶ χατὰ ὀκτὸν οὕτως ἔχουσι. ἷ 





Sancti Joannis Damasceni. Τοῦ ἀγέον Ἰωάννον τοῦ Δαμασχηνοῦ (5). 


*. Eorum, qua humano more de Servatore δ΄. Τῶν ἀνθρωποπρεπῶς imi τοῦ Χριστοῦ λεγο- 
Christo predicantur, sive dicta, sive gesta fuerint, μένων εἴτε ἐν ῥύωαασιν εἴτε ἐν πράγμασι τρόποι 
sex imodi sunt. Quedam enim ex illis naturaliter εἰσὶν ἐξ, Τὰ μὲν γὰρ αὐτῶν χατὰ φύσιν oixmek 
ratione carnis assumpti facta dictaque sunt, velut — xà; πέποαχταί τε καὶ λέγεται " οἷον ὁ ἐκ Παρϑέν 
partus ex Virgine, atque «tatis incrementum et τόχος, ἡ xa0' ὑλικίαν αὐξησίς τε καὶ ποοχοκὲ, i 
profectus, fames, sitis, defatigatio, lacrymee, som- πεῖνχ, à δέψα, ὁ xómo; ὁ ὕπνος, τὸ δάκονον, i 
nus, clavorum fixura, mors aliaque similia, que Β τῶν ἔλων τρῆσις, ὁ θάνατος, xai τὰ τοιαῦτα, ὅσα 
naturales et inculpatee passiones sunt. In his enim φυσιχὰ χαὶ ἀδιάδλητα πάθη τυγχάνουσιν. ᾿Εν τοῦ: 
omnibus manet quidem divinse nature cum humana τοῖς γὰρ ἅπασι μίξις μέν ἐστι τοῦ θείου πρὸς τὸ 
conjunclio, corporis tamen ea vere esse credun- ἀνθρώπινον" πλὲν τοῦ σώματος ἀληθῶς εἶναι κε 
tur: quippe cum divinitas nihil horum pertulerit, στεύεται, οὐδὲν τούτων τοῦ θείον πάσχοντος, δὲ 
sed per ea salutem nobis procurarit. Quedam αὐτῶν δὲ τὴν ἡμῶν οἰἱκονομοῦντος σωτηοίαν. Τὰ fi 
dissimulandi modo, ut cum de Lazaro quaerit: Ubi κατὰ προσποίησιν, τὸ ἐοωτᾶν Ποῦ τεθείκατε A 
posuistis eum?? Cum orat,et cum se subducit. His — $aoov, ἢ προσευχὴ, τὸ ὑπαναχωρεῖν, Τούτων Ju 
enim neque ut Deus neque uthomo opus habebat: οὔτε ὡς Θεὸς, οὔτε ὡς ἀνθρωπος ἔχρῇᾷξε" πλὲν 
verum humano more illud pretexebat,quod neces ἀνθρωποπρεπῶς ἐσχηματίξετο ποὸς ὅπερ ὃ χοεία 
sitas atque utilitas exposcebat. Nimirum idcirco, χαὶ τὸ λυσιτελὲς ἀπύήτει. Οἷον τὴν προσευχὲν, διὰ 
puta, precabatur, ut se 1ninime Deo adversari os- τὸ δεῖξαι ὡς οὐκ ἔστιν ἀντίθετος" xol ὡς «ftw 
tenderet ; utque Patrem, velut sui causam, honore αὐτοῦ τιμῶν τὸν Πατέρα. Τὸ ioc Tw, οὐχ ἀγνοῶν, 
afficeret. Interrogabat, non quod ignarus esset; ἀλλ᾽ ἵνα δείξῃ ὡς χατὰ ἀλήθειάν ἔστιν ἄνθρωπος 
sed ut se, quanquam Deus manebat, hominem μετὰ τοῦ εἶναι Θεός ᾿ τὸ ὑπαναχωρεῖν, ἵνα διδάξῃ 
quoque vere esse demonstraret. Hzc denique ipsi C μὴ προπετεύεσθαι μηδὲ ἑαυτοὺς προδιδόναι. Τὰ δὲ 
causa secedendi erat, ut nos doceret pericula te- — xaz' οἰχείωσιν * ὡς τὸ, Θεέ μον, Θεέ μὸν, ἑνατὲ 
mere non adire, nec nos ipsos ultro prodere. Qua- μ᾽ ἐγχατέλιπες" χαὶ τὸ, Αὐτὸς ὁ Υἱὸς ὑποταγή- 
dam rursus dicuntur per assumptionem ut, illud: σεται τῷ ΠΙατοί. Οὔτε γὰρ ὡς Ot οὔτε ὡς ἄν- 
Deus meus, Deus meus, ut quid me dereliquisti* } θοωπὸς ἐγχατελείφθη ποτὲ ὑπὸ τοῦ͵ Πατρὸς " οὔτε 
ltem: Ipse Filius Patri subjicietur*. Nec enim qua- ἀμαρτία, οὔτε χατάρα γέγονεν, οὔτε ὑποταὴ ἦναι 
lenus Deus nec quatenus homo, ἃ Patre unquam χρήξει τῷ Πατρί. Καθὸ μὲν γὰρ Θεὸς ἴσος ἐστὶ τῷ 
derelictus fuit: nec peccatum, nec maledictum fa- Πατρὶ, x«t οὐδὲ ἐναντίος οὐδὲ ὑποτεταγμένος" καθὸ 
ctus est, nee Patri subjici opus habet. Etenim quale δὲ ἀνθοωπος οὐδέποτε ἀνήχοος γέγονε τοῦ Γεννή- 
nus, Deus est, equalis est Patri, non antem adversa- τορος. Τὸ ἡμέτερον τοίνυν οἰκειούμενος πρόσωπον, 
rius, nec subjectus: quatenus autem homo, nun- x«t μεῦ᾽ ἡμῶν τάσσων ἑαυτὸν, ταῦτα ἔλεγε. Τὰ 
quam adversus Patrem contumax fuit. Ex quo sequi- δὲ διὰ τὴν x«' ἐπίνοιαν διαίρεσιν. ᾿Ἐὰν γὰρ τῇ 
tur, eum, nostri assumpta persona, partes nostras ἐπινοίᾳ διέλῃς τὰ τῇ ἀληθείᾳ ἀχώριστα, ἤγουν τὸν 
suspiciendo, his verbis usum esse. Quredam autem σάρχο ἐν τοῦ Δόγον, ἡ σὰοξ δούλη Xv χαὶ ἀγνο- 
per excogitatam mente precisionem dicuntur. Nam οὖσα" ἀλλὰ διὰ τὴν πρὸς τὸν Θεὸν Λό, ον χαθ᾽ ὑπό- 
8i ea quee revera disjungi nequeunt, hoc est carnem D στάσιν ἕνωσιν οὔτε δονλὴ ἦν, οὔτε ἠγνόει. Οὕτω xai 
ἃ Verbo, cogitando sejunxeris, caro serva erat et Θεὸν ἑαυτοῦ τὸν Πατέρα ἐχάλεσε" τὰ δὲ διὰ viv 
ignara: verum eadem ob hypostaticam cum Deo πρὸς ἡμᾶς φανέρωσίν τε xxi πίστιν, Ὡς τὸ, Πά- 
Verbo conjunctionem id habuit, αἱ nec serva esset — rto, δόξασόν ps τῇ δόξῃ f$ εἶχον πρὸ τοῦ τὸν 
nec ignara. Eadem de causa Patrem Deum suum — χόσμον εἶναι παρὰ σοί. Αὐτὸς γὰο δεδοξασμένος 
vocavit. Quidam vero aiebat, ul se nobis manife- ὅν τε xei ἐστίν" ἀλλ' ἡμῖν οὐχ iv» φανερωθεῖσα 
staret, nostramque firmaret fidem, veluti cum di- χαὶ πιστωθεῖσα ἢ δόξα αὐτοῦ" τὰ δὲ, κατὰ τὰν τὸν 
xit: Pater,clarifica me claritate quam habui, prius ᾿Ιουδαϊχοῦ προσώπου οἰχείωσιν. Καὶ μετὰ τῶν 
guam mundus esset, apud te*. Etenim ipse quidem Ἰουδαίων ἀοιθμῶν ἑαυτόν " ὡς πρὸς τὴν Σαμαορεῖτίν 
et tunc clarificatus erat, et nune clarificatur: ne- φησιν * Ὑμεῖς προσχευνεῖτε ὃ οὐχ οἴδατε ζωεῖς 


5 Joan. xi, 34... * Matth, xxvi, &6.. * I Cor. xv, 28. $ joan. 17, 9. 


(5) De fide orthodoxa, lib, v, cap. 18, edit, Lequienii, t. I, p. 286. Carptim tamen 96 desumi 
excerptorum auctor, 


.. THESAURI LIB. XXV. 410 


^ προσαννοῦμον ὃ οἴδαμεν * ὅτι ἡ σωτηρία ἐκ τῶν Ἰου- A quaquam tamen nobis claritas ejus patefacta com- 
probataque erat. Postremo interdum ita loqueba- 


-— ooo, Ὁ 
ϑαίων ἐστίν. 


tur, tanquam Judeorum personam adscivisset, se in eorum numerum ascribendo; ut cum Samarita- 
ns» ait: Vos adoratis quod nescitis; nos adoramus quod scimus : quia salus ex Judasis est". 


(Tou ἁγίου Γρηγοριου τον Θεολόγον ix τοῦ δευτέρον 
λόγου τοῦ περὶ Υἱοῦ (θ). 

&. Τὸ vy&p δὴ λέγειν ὅτι τον χατὰ τὸν ἄνθρωπον 
νοουμένου μείζων, ἀληθὲς μὲν, οὐ μέγα δέ. Τί γὰρ 
τὸ θαυμαστὸν, εἰ μείξων ἀνθρώπου Θεός ; 

Τοῦ ἁγίου ᾿Αθανασίον, ix τοῦ διαλεχτιχοῦ λόγον, ὃν 
ἐποιζσατο ἐν τῇ χατὰ Νίχαιαν ἁγίᾳ πρώτῃ μεγάλῃ 

συνόδῳ πρὸς τὸν "Apttov (T). 


Q- ᾿Αθανάσιος εἶπε" Τίνες οὖν χοπιῶσιν, ἄνθρω- B 


ποι ἣ ἄγγελοι; ΓἌρειος εἶπεν" "Ayyt)ot ἀσώματοι 
τνηχάνουσι, πρὸς τὸ διακονοῦντας αὐτοὺς χαμάτον 
πεῖραν μὴ λαθεῖν: ἀνθρώπον δὲ τὸ χάμνειν ἴδιον διὰ 
τὴν τοῦ σώματος βαρεῖαν ὀλχήν. ᾿Αθανάσιος εἶπεν * 
'O οὖν Κύριος πῶς ἐχοπίασε; Τέγραπται γὰρ " 
Ἰήσους δὲ κχεχοπιαχὼς ix τῆς ὁδοιπορίας, ἐχαθέξετο, 
ΓΑρειος εἶπεν * Συνήγαγές με, ὡς ἀθέλησας, ἐχ 
του παραδείγματος τῶν ἀγγέλων χαὶ τῶν ἀνθρώπων, 
ὅτε οὐχ ὡς Θεὸς Λόγος ἐχοπίασεν, ἀλλ᾽ ἵνα φανῇ ὅτι 
σάρχα, ὧν οὐχ εἶχε πρότερον ὁ Λόγος καί Θεὸς, 
ταύτην ἀνῶαδεν * διά τοῦτο τῇ σαρχὶ συνεχώρησε 
πάσχειν và ἴδια, ἵνα φανῇ ὅτι σὰρξ ἐστιν. Αθανάσιος 
εἶπε- Μέμνησο ὅτι προωμολόγηται ὅτι παντάχου πά- 
ρέστιν ὃ Λόγος καὶ Θεός, Ἄρειος εἶπεν " ᾿Αοαρότως, 
᾿Αθανάσιος εἶπεν" Εἶ οὖν πανταχου πάρεστι, τίνος ἕνεχεν 
ἔφασχεν, Ὃ Πατήρ μον ὁ πέμψας με μείζων ἐστιν; 
"Apttos εἶπεν. Παραχαλῶ σε, μὴ ὀχνήσῃς ἀποκαλύψαι τὸ 
κάλυμμα ἀπὸ τον γράμματος ἐν τάχει. Λίαν γὰο ἀνιῶ- 
μαι. ᾿Αθανάσιος εἶπεν" Τίς ἐστιν ὁ χεχοπιαχὼς, ἀνθρωπος, 
ἢ ὁ Θεὸς Λόγος; ΓΑρειος εἶπεν * “Ανύρωπος. ᾿Αθα- 
νάσιος εἴπεν' Οὐχουν σὸν ἐστι τὸ νοῆσαι λοιπόν, Ἄρειος 
εἶπεν " Κατελαδόμην σου τὸν νοῦν ἐν τῷ λόγω τούτῳ. 
6:1, τοῦ Θιοῦ Λόγου πανταχου παρόντος, δῆλον ὅτι 
διὰ τὴν σάρχα εἶπεν, Ὃ Πατήρ μου ὁ πέωψας με 
μείζων ἐστὶν, τὴν βαδίζουσαν καὶ χοπιώσαν, χαὶ 
ἀπὸ τόπον ti; τόπον ἕτερον πορενομένην . ᾿Αληθὼς 
ὀρθῶς ἔχϑι τοῦτο, 


Τοῦ ἀγίον ᾿Αμφιλοχίου ἐχ του χατὰ ᾿Αρειανῶν 
λόγον (8).: 


ζ΄. Διὰ rovto γὰρ πῆ μὲν ἀνηγμένους, πὴ δὲ τα- 
πεινοὺς φθέγγομαι λόγους - ἵνα διὰ μὲν τῶν ὑφηλῶν 
Tou τυοιχουντος λόγου ἀποδείξω τὴν εὐγένειαν, διὰ 
δὲ τῶν ταπεινῶν τῆς ἐνοιχουμένης σαρχὸς γνωρίσω 
τὰ ἀσθενῆ. Καὶ πάλιν: Πῷ μὲν ἑμαυτὸν ἴσον λέγω 
τῷ Πατρὶ, πῆ δὲ μείζονα τὸν Πατέρα" οὐ μαχόμε- 


Τἰοδη. ιν, 22. * ibid. 6. 


(6) Edit. Maurin. t. I,orat. 30, $ 7. 

(7) Edit. Maurin. t. 1l, p.' 210. Porro vides 
Graecam seculi xii synodum agnovisse ut genui- 
num Athanasii opus, quod postea Maurini aliique 


critici inter Spuria Athanasiana confidenter col- 
locaverunt. 


C 


Sancti Gregorii Theologi ex oratione secunda de 
Filio, 

5. Dicere autem, quod Pater major Christo sit, 
quatenus hie modo intelligitur ; verum id quidem 
est, haud tamen magnum. Quid enim mirum, si 
Deus homine major est? 


S. Athanasii ex disputatione quam habuit. in 
sancta prina Nicana magna synodo adversus 
Arium. 


6. Athanasius dixit: Quinam igitur fatigantur; 
hominesne, an angeli? Arius dixit: Angeli incor- 
porei sunt, ut cum ipsi ministrant, nullum lassitu- 
dinis experimentum percipiant. At hominis pro- 
prium est fatigari, propter gravem nempe corpo- 
ris molem. Athanasius dixit : Quomodo ergo fati- 
gatus est Dominus? Scriptum enim est: Jesus vero 
fatigatus ex itinere, sedebat?*. Arius dixit : Ut ve- 
luisti, eo me, angelorum hominumque exemplo, ad- 
duxisti, ut fatear Verbum non ut Deum fatigatum 
esse, sed ut appareret carnem hanc, quam antea 
Verbum et Deus non habebat, assumpsisse idcirco 
carni que sibi erant propria pati permisit, ut car- 
nem esse evidens fieret. Athanasius dixit : Memor 
sis, concessum jam esse Verbum et Deum ubique 
exsistere. Arius dixit. Recte adinodum. Athanasius 
dixit: Si igitur ubique presens est, quanam de 
causa ait: Paler meus, qui misit me, major me 
est ? Arius dixit: Obsecro te, ne graveris velum 
a littera quam cito detrahere. Valde enim angor 
animo. Athanasius dixit : Quis fatigatus est, homo- 
ne, an Deus Verbum ? Arius dixit: Homo. Athana- 
sius dixit: Tuum igitur jam est intelligere. Arius 
dixit; Percipio quid tuo hoc responso intelligas, 
rempe cum Deus Verbum ubique adsit, prorsus 
constare ipsum propter carnem dixisse: Pater 
meus qui misit me,major me est. Caro enim gradie- 
batur et fatigabatur, et a loco in locum migrabat. 


D Certe id recte se habet. 


S. Amphilochii ez sermone adversus Arianos. |. 


7. Ideirceo nunc sublimi, nunc humili oratione 
utor ; nempe ut sublimi, inhabitantis Verbi nobi- 
litatem demonstrem ; humili autem, comitantis 
carnis infirmitatem significem. Et iterum: Modo 
me Patri :equalem, modo Patrem majorem dico : 
neque ipse mihi repugno, sed me Deum homi- 


(8) In S. Amphilochii reliquiis apud Combefisium 
p. 149 citatur idem hic titulus; sermo vero ipse 
perit: ita tamen ut particula quedam Vaticani 

ujus fragmenti occurrat etiam apud predictum 
Combefisium, p. 146, cum titulo : In iliud, « Pater 
major me est. » 


211 


bhominem,humilitate. Neque tamen cor vestrum tur- 
betur, quia dixi vobis: Pater meus major me est; 

major enim est illo qui ad eum vadit,non illo qui in 
ipso est; nam quatenus Deus sum, in Patre sum; 
quatenus autem homo, ad Patrem vado. lllo igitur 
major Pater est, qui ad ipsum vaditl ; non illo qui 
semper in ipso est. Atque ut verba ad compendium 
conferam, major simul est atque equalis: major 
sciscitante :Quot panes habetis*? eequalis populum 
universum quinque panibus saturanti: major in- 
terrogante: Ubinam Lazarum posuistis !* ἢ :qua- 
lis Lazarum jussu suscitanti: major dicente: Quis 
me tetigit !!? equalis perpetuum haemorrhoisse 
fluxum sistenti: major dormiente in puppe, equa- 
lis mari increpanti : major eo quem damnavit Pi- 
latus; tequalis ei qui mundum damnatione liberat: 
major eo qui alapam crucemque sustinuit cum la- 
tronibus; tequalis ei qui latronem gratis justifica- 
vit: major eo qui veste nudatus fuit, equalis ei 
qui animam ornat: major eo cui propinatur ace- 
tum ; equalis ei qui proprium sanguinem ex vino 
facit: major eo qui dissolutionem terpli (id est 
corporis sui) passus est; sequalis ei qui suum tem- 
plum (id est corpus) suscitavit ; illo, inquam, ma- 
Jor, huic equalis. Et iterum. Haud pluribus verhis 
vos morabor, Cernis, heeretice, quonam major sit 
Pater, eo nimirum qui ait: Jam plura vobiscum 
non loquar !* ; non eo qui dicit: Non relinquam 


NICETAE CHONIATAE. 
nemque demonatro; Deum, sublimitate sermonis ; À νος ἐμαυτῷ, ἀλλὰ δειχνὺς ὡς Θεός εἶμε καὶ és0pa- 






πος" Θεὸς μὲν iz τῶν ὑψηλῶν, ἄγβρῳπος.. ὶ 
ταπεινῶν. ᾿Αλλὰ μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ὃ παρδία, 
ὅτι εἶπον ὑμῖν, Ὁ Πατήρ pov μείξον μού ἐστι" 
μείζων γάρ ἔστι τοῦ πορευομένου πρὸς αὐτὸν, οὐ 
τοῦ ὄντος ἕν αὐτῷ " ὡς γὰρ Οεὸς εἰμι ἐν τῷ Πατρί" 
ὥστε ὡς ἄνθρωπος πορεύομαι πρὸς τὸν Πατέρε. 
᾿Εχείνον οὖν μείξων ὁ Πατὴο, τοῦ πορενομένου TK 
αὐτὸν, OU TOU ἀεὶ ὄντος ἐν αὐτῷ * X9 ἵνα GUyTÓAM, 
εἴπω, μείξων ἐστὶ xai icoc* ἴσος τοῦ Ex πέντε &o- 
τῶν ÓZuov ὁλόχληοον χορεννύντος " μείξων τοῦ ἐρω» 
τῶντος, Ποῦ τὸν Λάξαρον τεθείχατε ; ἴσος τὸν ré» 
Λάξαρον ἀνιστῶντος λόγῳ " λέγωτις, 
Τίς uou irja-o; ἴσο: του τὰς ἀχενώτους πηγὰς τὰς 
αἰμοῤῥοούσης ξηοάναντος pis) τοῦ χαθεύϑοντος 
B ἐπὶ τῇ πρύμνῃ " ἴσος τοῦ ἐπιτιμῶντος τῇ θαλάσσφ' 
μείξων τὸν χρινομένου ἐπί Πιλάτου - ἴσος τοῦ ποί- 
σεως μείξων τοῦ pez 
ζομένον μείζων τοῦ συσταυρουμένον λῃσταῖς " ἴσος 
“οὔ τὴν ληστὴν διχαιουντος δωρεάν" μείχων τοῦ 
ἡνμνονυένου τὴν ἐσθῆτα " ἴσος τοὺ στολέξζοντος rà» 
ψνχὴν - μείξων τοῦ ποτιζομένου ὅξος" ἔσος τοῦ τὸ 
eíxsiov οἰνοχοοῦντος «tux (9)  μείξων τοῦ λνομένου 
νκὸν " ἴσος τοῦ xci μετὰ τὴν λύσιν τὸν οἴχεῖον ἐγεΐ- 
ράντος ναόν" ἐχείνου μείξων, τούτου ἴσος. Καὶ me- 
λιν Οὐχέτι πολλὰ λαλήσω μεθ᾽ ὑμῶν. Ὁρᾷς, ei- 
ρετιχὲ, τίνος μείζων ἐστιν ὁ Πατὴρ, τοὺ λέγοντος " 
Οὐχέτε πολλὰ λαλήσω μεθ' ὑμῶν" οὐ τοῦ λέγον- 
τος. Οὐχ ἀφήσω ὑμᾶς ὑρφανούς - μεθ’ ὑμῶν qiio 


μείξων τοὺ 


ἐλευτεοοῦντος τὸν κόσωον" 


vos orphanos!* ; etenim vobiscum sum cunctis die- (. εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας. — 


bus usque ad seculi consummationem 1". — Venit 
princeps hujus mundi, neque in me quidquam in- 
venit 18. Cornis quonam sit major ; ille scilicet qui 
coram principibus damnatus fuit, non eo qui mun- 
dum fecit. Surgite eamus hinc !*. Quonam major 
est Pater ? nempe dicente: Eamus ; non dicente, 
Habitabo vobiscum et inambulabo '-1*, —. Ego sum 
vitis vera 13: cernis quonam major sit Pater nimi- 
rum dicente : Ego sum itis ; non dicente: Ego 
veram vitem plantavi. 


S. Cyrilli ez homilia in Ramos Palmarum. 


8. Sed quamvis rationalis natura nostra persona- 
liter Verho unita fuit, non tamen est equata. Qui 
enim fieri potest, ut temporale exeiquetur reterno ; 
id quod habuit initium, ei quod sine initio est ? Et 
paulo post , Quomodo inquit : Ego et Pater, unum 
sumus ἢ ob coelestem scilicet ante secula nativita- 
tem. Quomodo Pater meus major me est ? ob ter- 
renum ex Virgine ortum, 

Ejusdem ez sermone ad reginas. 

9. At quomodo is angelis minor evasit, qui ab 

illis adoratur, unaque cum Patre regni solium ob- 


? Matth. xv. 34. 
153 Joan. xiv, 30. 


19 Joan, xi. 34. 
20. 16 ibid. 31. 


(9) Notemus de eucharistica transsubstantia 
tione testimonium catholicum ecclesiastici Patris 
valde nobilis, qui seculo quarto post Christum 


!! Marc. v, 9]. 
17-15 [ evit, xxvi, 12. 


Ἔρχεται ὁ ἄοχων τοῦ χόσμου χαὶ ἐν ἐμοὶ εὑρή- 
σει οὐδέν. Ὁρᾷς τίνος ἐστὶ μείξων, τοῦ χρινομέ- 


γον ἐπ᾽ ὄψεσιν ἀρχόντων, οὐ τοῦ ποιήσαντος τὴν 
οἰκουμένην" ᾿Εγείρεσθε, ἄγωμεν ἐντενθεν “ ὁρᾶς 


τίνος ἐστὶ μείζων ὁ ἸΙατὴρ, τοὺ λέγοντος ΓΑγωμεν * 
οὐ τοῦ λέγοντος * Ἐνοιχήσω ἐν ὑμῖν χαὶ ἔμπε- 
ριπατήσω" Ἐγὼ εἰμε ἢ ἄμπκϑλος à ἀληθινή" 
Ορᾶς τίνος ἐστὶ μείξων ὁ Πατὴρ, τοῦ λέγοντος * Ἐγώ 
εἰμι ἢ ἄμπελος - οὐ τοῦ λέγοντος, ᾿Εγὼ ἐφύτευσα 
ἄμπελον ἀληθινήν. 


Τοῦ ἀγίοῦ Κυρΐἕλλου ἐχ τοῦ εἰς τὰ Baia λόγου (10). 


ἴθωως, ti xal ἡνώθη x«0' ὑπόστασιν τῷ Λόγῳ 

D^ λογικὴ ἡμῶν φύσις, ἀλλ᾽ οὐχ ἰσώθη - Πῶς γὰρ 

ἰσωθήσεται τῷ προαιωνίω τὸ πρόσφατον ; ὃ πῶς 

ὁμοιωθήσεται τῷ ἀνάοχῳ τὸ ἔναρχον ; Καὶ μετ᾽ ὀλέγα" 

Πὼς φησίν" Ἐγὺ x«i ὁ Ilaráo ἔν ἐσμεν; τῇ ἄνω 

πρὰ αἰώνων γεννήσει, Πῶς, 'O Πατήρ pou μείζων pov 
ἐστι; τῇ χάτω ix Παρθένου γεννήσει. 


Tou aurov ix του εἰς τὰς βασιλίσσας λόγον (11). 
0. Πῶς οὖν παρὰ τοὺς ἀγγέλους 
ὁ πρὸς αὐτῶν φροσχυνούμενος, ὁ σύνεδρος Πατρί ; 


13 jbid. 18. 


ἡλάττωτσαι 


13 Joan xiv, 30. !* Matth. xxvin, 


9 Joan. xv, 1. 


florebat. 
Thi Edit. Paris, t. V, part. it, p. 497, 498. 


(11) Edit. cit. t. v, part. τι, p. 133. 


THESAURI LIB. XXV. 


216 


στι σαφὴς à πρόφασις" xaÜixrzo γὰρ ἐν τοῖς τῆς À tinet? In promptu est responsio: Nam corpore, 


τότωτος μέτροις, xai τὸ ἀποθνήσκειν πεφυχὸς 
λαβὼν, Ἰδιὸν τε αὐτὸ ποιησάμενος, ἔν αὑτῷ πέ- 
ἐχὼν, χαὶ ταῖς ἀνωτάτω δόξαις στεφανοῦται διὰ 
log, ὡς Qt αὐτοῦ καταργήσας τὸν θάνατον, xai 
τον ἀποφήνας τὴν φθοοάν" ἅτε δὴ καὶ ὑπαοχων 
χία xxi ξωή. Ὅταν οὖν Ἰχσοῦν ὀνομάξη, xci 
σθαι λέ 5 παρὰ τοὺς ἀγγῶλονς αὐτὸν, οὐχ 
τον ἀνὰ μέρος xai ἰδικῶς, αλλ αὐτὸν νοοῦμεν 
γνογενξ, παοραχωροῦντα τοὺ προύχειν οἰχονοκιχῶς 
(ots ἀγγέλοις " ὅτι Gn sia γέγονεν ἀνήρωπος ὁ 
νων ὑπεροχᾷς ἡττώμενος" τὰ δὲ τῆς ὑπεοοχῆς 
(otc ἀγγέλοις, ὅτι χαὶ ἔξω σαοχὸς, χαὶ τοῦ τεθνά- 
ἔττους εἰσ" τεγονότος ἐν τούτοις τοῦ Υἱοῦ διὰ 
οὕσιον χένωσιν. 'AXA 6 fou παο, ἀγγέλους 
μένος, διὰ *J€ τὸ τῆς ἀνθρωπότητος μέτοον, ἂν 
ἢ εότητος ὧν, ποοσχυνεῖται παρ᾽ αὐτῶν, χαὶ 
Xt θώχοις, οὕς πεοιιστᾶσιν ἐχεῖνοι δοξολογοῦντες 
ἃ τῶν δυνάμεων αὐτὸν ὀνομάξουντε: Κύριον. 


Β 


quod mori posset, assumpto, ad humane nature 
intirmitates se ipsum demisit, in eoque veluti pro- 
prio spontaneam mortem sustinuit. Ob eam porro 
mortem et passionem, summee glorie coronam 
promeruit ; quippe qui ipsa vita et incorruptio est, 
et mortem abolevit, et corruptionem omni vi spo- 
liavit. Cum Jesum ergo nominat, et angelis mjino- 
rem predicat, non simpliciter nos hominem, seor- 
sumque ac per se positum , mente concipere 
oportet; sed ipsummet Lnigenitum propter in- 
carnationis ordinem potiores partes angelis defe- 
rentem. Nam qui excellenti& illorum cedere pre- 
dicatur, is vere homo faetus dignoscitur. llla 
autem sanctorum angelorum eminentia in hoc 
precipue posita est, et quod carne sunt immunes, 
et quod morti non sunt obnoxii : his autem infir- 
mitatibus propter voluntariam exinanitionem sub- 
jectus fuit Filius. Verum enimvero, qui propter 


nze nature conditionem paululum infra angelos minoratus dicitur 39, is in deitatis excellentia 
ns, ab illis adoratur. considetque in iis majestatis thronis, quos illi venerabundi undequaque 
it, indefesso laudum prieconio illum extollentes, ac virtutum Dominum appellantes. 


?u Ἰωάννου τοῦ Χουσοστόμου χατὰ 'Aosiou, xei 
» Εὐχγγελισμὸν, 02 ἢ ἀρχὴ, « TP προτέρᾳ Κυ- 
i » (12;. 

ἃν εἶπτ "Eye ἐν τῷ Πατοὶ, xai ὁ Πατὴο ἂν 
ὑτοῦ ἀχούετε" ἐὰν εἴπῃ ^ Ὃ ἐωρακὸς Eus ἐωραχεξ 
πῖρα, αὐτοῦ ἀχούετε᾽ οὐ γὰο δὴ ψεύδεται ἢ 
ια΄ ἐὰν εἴπη" Ὃ πέμψας us Πατὴο μείζων ον 
6270 μὴ θροζσητε" οὐ ὰρ θεότητα ποὸς θεότητα 
'"4À' ὅτι Ügo7z; τῶ; ἀνθρωπότητος μείζων" πρὸς 
99 τὸ ἔλαττον ἀρμόξεται, 


02 EX. τῶν ἑἐομηνειῶν τῆς πρὸς Ἑδοαίους Ἐπιστο- 
λῆς (13). 

* LU s, - t^ LY ΄ 
Τὸν ὃς βραχύ τι παρ᾽ ἀγγέλους ἡλαττωμένον, 
ὁλέπομεν ἴηπουν διὰ τὸ παύω τοῦ θανάτου, 
017:x πάλιν, Δόξῃ xai τιμῇ ἐστερανωμένον, 
πῶς αὐτῷ πάντα ἥραοσε; Τὸ ὰο βυχχὺ τίνι ἂν 

αρκόσεις μᾶλλον τῷ πτοεῖς ζωατοας εν 100 7:- 
4994, XA οὐχ ἡμῖν τοῖς ἐπιπολὺ φῳῦὔειοοιέ- 
τὰ πάλιν παοαχατιὼν λέγει" Εἰ γὰρ ὁ προσχυ- 

[| 4 
' j , ' e ,€ *. "m -. - ^ -- fa ΄ ^ - s , 
"wm «pis, φησὶν, γνέσχετο 0x49 τι πὰρ 
ἔχει QUE σὲ, πολλωμᾶλλον σὺ, ὁ τῶν ἀγγέλων 
, πάντα φέοειν ὀφεῦεις. 


C 


D 


S. Joannis Chrysostomi contra Arium, et in An- 
nuntiationem  Deiparz, homilia qua incipit ς 
Precedente Dominica. » 


10. Si dixerit: Ego et Pater unum sumus, ipsum 
audite. Si dixerit : Ego in Patre et Pater in me 
est, ipsum audite. Si dixerit : Qui vidit me, vidit 
Patrem, ipsum audite; Veritas enim non menti- 
tur. Si dixerit : Qui misit me Pater, major me est, 
id vos ne terreat : neque enim divinitatem divini- 
tati opponit; sed ait divinitatem majorem huma- 
nitate ; res minor ad majorem refertur. 


Ejusdem ez interpretatione Epistolz ad Hebrzxos. 


11. Aliquantulum infra angelos minoratum υἱ- 
demus, inquit, Jesum propter mortis passionem?!, 
Deinde rursus bona adjecit : Gloria et honore co- 
ronatum?*. Viden' ut cuncta ad hominem accom- 
modavit? Nam illud aliquantulum, cuinam magis 
quam ei congruerit qui tres tantummodo dies in 
inferis mansit ? Certe nobis haudquaquam qui ad 
longum tempus eorrumpimur. Deinde progrediens 
ait: Nam si is qui adoratur, inquit, ab angelis, 
sustinuitquiddam minus habere quam angeli prop- 


nulto magis tu qui es minor angelis, debesomnia propter ipsum perferre. 


E ^, - . , N , , , 
μίας τοῦ uisu ᾿Ααφιλοχίου ἐπισχόπου 
ὧν τις τοῦ « O ἁποττείλας us Πατὴρ μείζων 


στι » ((4). 


πὶ χατὰ ποῖον λόγον λέγεις τὸν Πατέρα πείξονα 


br.iu, 9. ?' ibid. 55 ibid. 


Hanc ho:niliam inter Spurias collocat 
conius, t. ΧΙ, p. 858. At Grieci certe sub 
Comneno genuinam existimabant. 
dit. Montf. t. XII, homil. iv, p. 41 A. 
tulus hicexstatapud Combetisium, p. 143. 


Er homilia sancti Amphilochii episcopi Iconien- 
sis in illud : « Qui misit me Pater, major me 
est. » 


12. Die mihi quonam sensu ais Patrem Filio 


Verum ipsa materia codicis Vaticani est inedita. 
Imo veroidem sermo videtur, qui supra dicitur 
contra Arianos. Etenim locus apud nos (col. 209) 
citatus dicitur apud Combefisium ex sermone in 
illud : Pater major me est. 


credo. Ipsemet enim ait : Qui misit me Pater, ma- 
jor me est. Si dicenti credis, jam tu a contentione 
desiste, et ego quoque linguam cohibebo, ipsique 
Filio permittamus proprii sermonis interpretatio- 
nem. Ain ergo, Domine, cur modo dicis : Ego et 
Pater unum sumus; modo autem : Qui misit me 
Pater, major me est ? Si major, quomodo equalis? 
si equalis, quomodo major? Ego, inquit, utrum- 
que affirmo : nam et major me est, et mihi equa- 
lis : nempe secundum divinitatem, equalis; se- 
cundum incarnationem, major. Ego equalis illi 
sum, quatenus ab eo genitus : major ille me est, 
quatenus ego ex Virgine natus sum. 
Ez epistola S. Leonis pape Romani, ques dicitur 
columna recta fidei. 

13. Ita non ejusdem nature est dicere : Ego et 
Pater unum sumus; et dicere : Pater major me est. 
Quamvis enim in Domino Jesu Christo Dei et ho- 
minis una persona sit; aliud tamen est, unde in 
utroque communis est contumelia, aliud unde 
communis est gloria. De nostro enim illi est minor 
Patre humanitas; de Patre illi est equalis cum 
Patre divinitas. 


S. Anastasii capitulum septimum ez sexdecim ad- 
versus Monophysitas. 

14, Qui philosophice vel potiusinsipienter aiunt 
carnem factam esse divinam equatamque Dei 
Verbo, dicant nobis utrum haud contrectabilis 
quoque, invisibilis, et incireumscripta post con- 
junctionem cum Dei Verbo caro evaserit. Quod si 
ita est, incarnatio quidem nihil aliud nisi phanta- 
sia spectrumque est. Sin vero has qualitates non 
habet, quoinodo equata est incireumsoripto atque 
invisibili ? 

S. Gregorii Nysseni ez sermone de divinitate Filii 
sanctique Spiritus, et de Abrahamo. 


15. Cum igitur Verbum dicit, se non posse fa- 


NICETAR CHONIATAE " 
majorem? Haud ego, inquit, dico, sed dicenti Α τοῦ Υἱοῦ ; Οὐκ ἐγὼ, φησὶ, λέγω, ἀλλα τω 


σ 


cere, perspicuum est non deitati unigeniti Filii - 


impotentiam attribuere; sed imbecillitatem nostre 
nature impotentem esse testari. Infirma autem 
caro est, quemadmodum scriptum est : Spiritus 


quidem promptus est, curo autem infirma **. Ergo D 


per utraque verum dicit divina Scriptura, dum et 
majorem Patrem confitetur, et. &qualem Filium 
non negat; nam ubi Verbum humanam spectat 
naturam, eum qui non cernitur, majorem eo dicit 
esse qui per carnem cernebatur : sed ubi mentem 
ad divinitatem ducit, desinit heec majoris et mino- 
ris comparatio: proque his unitas preedicatur : 
Ego et Pater unum sumus. At ea que per ing- 
qualitatem variant, unum esse non possunt. 


1*5 Matth. xxvi, €1. 


45) Edit. Ballerin, t. I, p. 823. 
(io) Bis sepe similia sunt in Hodego apud Ana- 








O48 
λέγοντι πεῖ 
θομαι" οὗτος γὰρ ἐστιν ὁ εἰπών" Ὁ ἀποστεῶλας ps ἸΙατὸρ 
μείξων μού ἐστιν. Ei τῷ λέγοντι πείθῃ, καῦσον xoi vi 
τὴν μάχην κἀγὼ συστελῶ τὴν γλῶσσαν xe δῶμν 
τῷ Υἱῷ τὸν οἰχεῖον λόγον ἑρμηνεῦσαι, Εἰπὲ γοῦν, Mr- 
κοτα, διατί ποτὲ μὲν λέγεις" Ἐγὼ καὶ ὁ Πατὸρμῦ 
ἐσμεν, ποτὲ δὲ, Ὁ ἀποστείλας με Πατὴρ μείξων μὰ 
ἐστιν ; Εἰ μείξων, πῶς ἔσος ; εἰ ἴσος, πῶς μείζων: Τὰ 
ϑύο λέγω * ἐπειδὴ xai μείζων μου ἐστὶ χαὶ ἴσος - χατὰ 
τὴν θεότητα (coc, χατὰ τὲν οἰχονομίαν μεέζξων, Ἴσος 
αὐτοῦ εἰμι, ἐπείδὴ ἐξ αὑτοῦ ἐγεννήθην - μείξω μὲν 
ἐστὶν, ἐπειδὴ ἐκ τῆς Παρθένον ἐγεννζ θῆν. 


᾿Απὸ τῆς ἐπιστολῆς τοῦ ἀγίου Λέοντος πάππα Ῥώμης 
τῆς λεγομένης στήλης ὀρθοδοξίας (45). 

cy. Οὕτως οὐ τῆς αὐτῆς ἐστι φύσεως τὸ λέγειν " Ἐγὼ 
καὶ ὁ Πατὴρ ἔν ἐσμεν" χαὶ τὸ λέγειν" Ὁ Πατὴρ μὲν 
μείξων μὸν ἐστιν" εἰ xoi τὰ μάλιστα γὰρ ἐν τῶ Mt- 
πότῃ Ἰησοῦ Χριστῷ, τοῦ Θεοῦ x«i τοῦ ἀνθρώπον ἔν 
ἐστι πρόσωπον, ὅμως ἕτερόν ἐστιν ἐχεῖνο ἐξ οὖ ἢ 
ἑκατέρῳ χοινὸν ἐστι τὸ τῆς ὕδρεως" καὶ ἕτερον, ἐξ εὖ 
χοινὸν τὸ τῆς δόξης χαθέστηχεν" ἐξ ἡ μῶν μὲν γὰρ ἕστο 
αὐτῷ ἡ ἐλάσσων τον Πατρὸς ἀνθρωπότης " ἀπὸ δὲ τον 
Πατρός ἐστιν αὐτῷ Q μετὰ τοῦ Πατρὸς ἴση θεότης. 


'Ex τῶν δεχαὶξ χεφαλαίων τῶν χατὰ τῶν M 
του ἁγίου ᾿Αναστασίου τὸ ἔδδομον. 
ιδ΄, Oi φιλοσόφως, μᾶλλον δὲ ἀσόφως λέγοντες ὅτι 
ἀπεθεώθη χαὶ ἰσώθη ἡ σὰρξ τῷ Θεου Λόγῳ, εἴπωσιν 
ἡμῖν εἰ ἄρα x«i ἀψληλάφητος xal ἀόρατος xal ἀπερέγ- 
ρᾶπτος μετὰ τὴν ἕνωσιν ἡ σὰρξ τῷ Θεῷ Λογῳ. Ei δὲ 
τοῦτο, φαντασία πάντως καὶ δόκησις ἃ οἰκονομία " 
εἰ δ᾽ οὐ ταυτα ἔσχεν ἡ σὰρξ, πῶς ἰσώθη τῷ ἀπεριγ- 
ράπτῳ (10); 


ψιτῶν 


Τοῦ ἀγίου Γρηγορίου τοῦ Νύσσης ix τοῦ λόγου αὐτοῦ 
τοῦ περὶ θεότητος Υἱοῦ x«i αγίου Πνεύματος x«t εἰς 
τὸν ᾿Αθραάμ (11). 
uw. Ὅταν οὖν ἀποφαίνηται ὁ λόγος ὅτι οὐ δύναται 

ποιεῖν, δῆλον ὅτι οὐχὶ τῇ θεότητι τοῦ Μονογενοῦς τὲν 
ἀδυναμίαν προστίθησιν, ἀλλὰ τῇ ἀσθενεία τὴς ἡμετέρας 
φύσιως προσμαρτυρεῖ τὸ ἀδύνατον. ᾿Ασθενὴς δὲ ἃ σὰρξ, 
χαθὼς γέγραπται, ὅτι " Τὸ μὲν πνεῦμα πρόθυμον, ἢ δὲ 
σὰοξ ἀσθενής ᾿ οὐχοῦν δι᾽ ἀμφοτέρων ἀληθεύει ἢ θεία 
Γραγὴ, καὶ τὸ μεῖξον ὁμολογουσα, x«i τὸ ἔσον μὴ 
ἀρνουμένη " ὅταν γὰρ πρὸς τὸ ἀνθρώπινον ὃ λόγος 
βλέπῃ, μείξονα ὁμολογεῖ τοῦ διὰ σαρκὸς ὁρωμένου τὸν 
μὲ ὁρώμενον " ὅταν δὲ πρὸς τὸ θεῖον χειραγωγᾷ τὴν 
διάνοιαν, ἀργεῖ τοῦ μείζονος καὶ τοῦ ἐλάττονος m συν)" 
χριτικὴ αὕτη ἀντιπαοάθεσις" χαὶ ἀντὶ τούτον ἐνότης 
χηρύττεται" Ἐγὼ x«i ὁ Πατὴρ ἕν ἐσμεν. Τὰ δὲ παρ’ 
ἡλλαγμένα κατὰ τὸ ἄνισον, 6v εἶναι οὐ δύναται. 


13. 


stasium, preesertim oap. 
n γῇ p. 471 C. 


(17) Edit. Paris, t. I 


219 


nativitatem ; Filium autem secundum primam 
magisque incumprehensibilem ? 


S. Joannis Damasceni ad eos qui rogant, sitne 
Christi persona creata, an increata. 


22. Dei Verbi persona, ante carnem assumptam 
simplex erat, nec composita. corpore expers, et 
incoreata. Ex quo autem carnem suscepit, carni 
quoque persona facta est, compositaque evasit ex 
divinitate, quam nunquam non habuit,etex carne 
quam assumpsit : geritque adeo duplicis nature 
proprietates, utpote que in duabus naturis nosci- 
tur. Quo fit ut una eademque persona et divinita- 
tis ratione increata sit, et creata ratione humani- 
tatis ; visibilis simul et invisibilis. Nam alioqui in 
eas angustias adducemur, ut vel unum eumdem- 
que Christum dividamus, duas personas asse- 
rendo; vel naturarum distinctionem inflciantes, 
conversionem aut confusionem inducamus. 


Rjusdem capitulum CVI, de naturarum proprie- 
tatibus. 


23. Eumdem porro Dominum nostrum Jesum 
Christum, et perfectum Deum, et perfectum homi 
nem predicantes, hoc profitemur, eumdem et 
omnia habere, que pater habet, excepta ingeniti 
proprietate ; ei omnia item, qui primus Adam, 
excepto solo peccato, hoc est, corpus et animam 
ratione et intelligentia preditam : quin habere 
etiam eum, uti duabus naturis consentaneum est, 
duplices naturarum duarum naturales proprieta- 
tes ; hoc est, duas naturales voluntates, divinam 
et humanam : duas item naturales operationes, 
divinam et humanam ; duas naturales arbitrii li- 
bertates, divinam et humanam: ac denique sapien- 
tiam et scientiam duplicem, divinam et humanam. 
Nam cum ejusdem ac Pater substantie sit, libere 
vult et agit ut Deus : rursus cum consubstantialis 
sit nobis, libere item vultet agit, ut homo. Ipsius 
enim miracula sunt, ipsius quoque passiones. 


Ez secunda S. Leonis pape Romani ad Leonem 
wmnperatorem epistola, cujus est inscriptio: « Glo- 
riosissimo οἱ tranquillissimo filio Augusto Leoni, 
Leo episcopus. » 

24. In vero Dei atque hominis Filio, Verbiet carnis 


una persona est, que inseparabiliter atque indivise 


communes habet actiones. Intelligende tamen sunt D 


ipsorum operum qualitates, et sincerre fidei con- 
templalione cernendum est, ad quie provehatur 
humilitas carnis, et ad que inclinetur altitudo dei- 
tatis : quid sit quod caro sine Verbo non agit, et 
quid sit quod Verbum sine carne non efficit ? Sine 
Verbi enim potentia nec conciperet Virgo nec pa- 
reret ; et sine veritate carnis obvoluta pannis in- 
fantia non jaceret. Sine Verbi potentia non ad- 
orarent Magi puerum, stella indice declaratum; et 


(22) Edit. Lequien. De fid. "orth, lib. iv, cap. 5. 
(23) Oper. cit. lib, 1, cap. 13. 


NICET/E CHONITATJE 
ram Sapientiam dicamus secundum terrestrem À rà» Σοφίαν χατὰ τὴν χάτω γέννησιν, 


χατὰ τὴν πρώτην χαὶ πλέον ἄληπτον ; 


Τοῦ ἀγίον Ἰωάννου τοῦ Δαμασχηνοῦ πρὸς τοὺς λέγον- 
τας, ἢ ὑπόστασις τοῦ Χοιστοῦ χτιστὴ, ἣ ἄχτιστος * 
Ksy. px& (22). 
xB. Ἢ ὑπόστασις τοῦ Θεοῦ Λόγου ποὸς 72; σαο- 
» . ^ . * * , * * . * 

χωσέίως αἀπλὴ Ὧν xxi ἀσύνθετος xdi ἀσώματος xci 

ἄχτιστος, Σαρχωθεῖσα δὲ αὕτη γέγονε καὶ τῇ σαρχὲ 
ὑπόστασις " xxi γέγονε σύνθετος ἐχ θεότητος, ὃς 

- * o. 4 Ψ $^ L * , 

εἰχεν Gti, χαὶ ἐξ ἧς προσείληφε σαρχός " καὶ φέρει 

m4. LA 4 -— * - - * . ^ e. » “ 
τῶν δύο φύσεων τὰ ἰδιώματα, ἐν δυσὶ γνωριξοιὸξ 
ταῖς φύσεσιν, Ὥστε x«i αὐτὴ μία ὑπόστασις, Gurt 
στὸς τέ ἐστι τῇ θεότητι, xal χτιστὴ τῇ ἀνθοωπότττι, 
ὁρατή τε xui ἀόρατος. Ἐπεῖ ἀναγχαξζόμεθα διαιρεῖν τὸν 
ἔνα Χοιστὸν, δύο τὰς ὑποστάσεις λέγοντες, ἢ τὸν τῶν 
φύσεων ἀρνεῖσθαι διαφοράν " χαὶ τροπὴν εἰσάγειν χαὶ 
σύγχυσιν. 


Τοῦ αὐτοῦ χεφάλαιον pc πεοὶ τῶν ἰδιωμάτων τῶν 
φύσεων (23). 
xy. Ttov δὲ Θεὸν ὁμολογοῦντες τὸν αὐτὸν 


Κύριον ἡμῶν ᾿χσοῦν Χριστὸν, xoi τέλειον ἄνθρω- 
πον, φαμὲν τὸν αὐτὸν πάντα ἔχειν ὅσα ὁ Πατὴο, 
πλὴν ἀγεννησίας * x«i πάντα ἔχειν ὅσα ὁ ᾿Αϑὰμ ὁ 
πρῶτος δίχα μόνης τῆς ἁμαρτίας " ἀτινώ ἐστι σῶμα 
x«i ψυχὴ λογιχή τε χαὶ νοερώ * ἔχειν ὃς αὐτὸν χατ- 

αλλήλως ταῖς δυσὶ φύσεσι διπ)ᾶ τὰ τῶν δύο ούσιων 
φυσιχὰ ἰδιωματα - δύο θελήσεις φυσικὰς, Üsixy Tt 
χαὶ ἀνθοωπίνην * χαὶ ἐνεογείας δύο φυσιχὰς, τῶν τε 
θείαν xal τὴν ἀνθρωπίνην * xai αὐτεξούσια δύο φυσεκχὰ, 

θεῖόν τε x«l ἀνθρώπινον * χαὶ σοφίαν χαὶ γνῶσιν, θείαν 

τε χαὶ ἀνθρωπίνην. ᾿Ομοούσιος “ἂο ὧν τῶ Θεῷ χαὶ Πα- 

Tol, αὐτεξουσίως θέλει καὶ ἐνεργεῖ ὡς Θεός " ὁμηούσιος 
δὲ xai ἡαῖν, αὐτεξουσίως θέλει xoi ἐνεογεῖ ὡς ἄνθρω- 
πος ὁ αὐτός. Αὐτου γὰρ τὰ θαύματα, αὐτον χαὶ τὰ 
παθήματα. 


'Ex τῆς δευτέρας ἐπιστολῆς τοῦ ἀγίον Λέοντος 
πάππα Ῥώμης πρὸς Λέοντα τὸν βασιλέα, ἧς ἢ 
ἐπιγραφὴ, « To ὑπερενδοξοτατῷ zai γαληνοτάτῳ υἱῷ 
Αὐγούστω Λέοντι, Λέων ἐπίσχοπος (24). » 
χδ, Τῷ ἀληθεῖ τοῦ Θεοῦ x«i ἀνθρώπου Υἱῷ τοῦ 

τε Λόγον χαὶ τῆς σαοχὸς ἂν ὑπάρχει πρόσωπον, 

τὰς 
τὰς 
πι- 


ὅπεο ἀχωοίστως χαὶ ἀδιαιοέτως χοινὰς ἔχει 
πράξεις. Δεῖ νοεῖν ὅδαως αὐτῶν τῶν ἔργων 
ποιότητας " χαὶ τῇ χατανοήσει τῆς εἰλικρινονς 
σττως δεῖ χαθοοᾶν, ἐπὶ ποῖχ μὲν ἡ τῆς δαρχὲς 
προάγεται ταπεινότης, ἐπὶ ποῖα δὲ τὸ ὕψος τῆς θεότη- 
τος ἐπιχλίνεται- xai τί μὲν ἐστὶν, ὅπεο σὰρξ οὗ 
πράττει δίχα τοῦ Λόγον " τί δὲ εἴη ὅπερ ὁ Λόγος 
χωρὶς τῆς σαρχὸς οὐχ ἐογάξεται, Δίχα μὲν γὰρ τῆς 
τοῦ Λόγον δυνάμεως οὐδ᾽ ἂν à Παρθένος συνέλαθεν, 
οὐδὲ ἔτιχεν: δίχα δὲ τῆς ἀληθείας τῆς σαρχὸς οὐχ 


(34) Edit. Ballerin. t. I, p. 1260. 


220 
γέννημα δὲ 


"- 


221 THESAURI LIB. XXV 222 


' ἂν χιχαλυμμένη τοῖς ῥάχεσιν ἔχειτο νυηπιότης. Καὶ Α sine veritate carnis non juberentur in /Egyptum 
δίχα μὲν τῆς τοῦ Αόγον δυνάμεως οὐχ ἂν προσεκύ- — transferri puer, et ab Herodis persecutione sub- 

"' γησαν οἱ Μάγοι τὸ παιδίον, τὸ ὑπὸ τοῦ μηνύον- duci. Sine Verbi potentia non diceret vox Patris 
τος ἀστέρος δηλούμενον * δίχα δὲ τὴς ἀληθείας τὸς — missa de carlo: Hic est Filius meus dilectus, in quo 
σαρχὸς οὐχ ἂν ἐχελεύετο τὸ παιδίον sig Αἴγυπτον mihi bene complacui** ;'et sine veritate carnis non 
μεταφέρεσθαι, xai τοῦ κατὰ τὸν Ἡρώδην ὑπεξ-  protestaretur Joannes : Ecce .(jnus Dei, ecce qui 
ἄγεσθαι διωγμοῦ. Καὶ δίχα μὲν τὸς τοῦ Λόγον dv- tollit peccata mundi 35. Sine Verbi potentia non 
vüptes; οὐχ Xv ἴλεγεν à φωνὴ τοῦ Πατρὸς, ἐξ fieret redintegratio debilium, ét'viVificatió mor- 
οὐρανῶν ἀφεθεῖσα, Οὗτὸς ἐστιν ὁ Υἱός pov ὁ tuorum; et sine veritate carnis nec cibus 70) πο. 
ἀγαπητὸς, i» ᾧ χύδόχησα- δίχα δὲ τῆς ἀληθείας mec somnus esset necessarius fatigato. Post:eum 
τοῦ σώματος οὐκ ἂν προσεμαρτύοατο ὁ Ἰωάννης" — sine Verbi potentia non se Dominus Patri profi- 
Ἴδε ὁ ἀυνὸς τοῦ 109, ὁ aiowv rà» ἀωαοτίαν  teretur equalem ; et sine veritate carnis non idem 
τοῦ χόσωον. Καὶ δίχα μὲν τῆς τοῦ Λόγου Gv»d- diceret Patrem se esse majorem : cum catholica 
μέως οὐχ ἂν ἐγένετο τῶν τε ἀσθενούντων ἢ ῥῶτις fides utrumque suscipiat, utrumque defendat,que 
xai τῶν τεθνεώτων ὃ ζωοποίρσις * δέχα δὲ τῆς ἀλή- — secundum confessionem beati apostoli Petrij.unum 
θείας τῆς σαρχὸς οὔτε τροφὴ τῷ νηστεύοντι, οὔτε B Christum Dei vivi Filium, et hominem credit οἱ 
μὴν ὕπνος ἀναγχαῖος ὑπῆρχεν τῷ χοπιάσαντι. Καὶ — Verbum. Quamvis itaque ab illo initio, quo in 
τὸ δὴ πέρας δίχα μὲν τῆς τοῦ Λόγου δυνάμεως οὐχ — utero virginis Verbum caro factum est, nihil un- 
ἂν ἑαυτὸν ὁ Κύριος ἴσον τῷ [Ιατρὶ τυγχάνοντα — quam inter utramque formam divisionis exstiterit, 
ὡμολόγει " δίχα δὲ τῆς ἀληθείας τοῦ σώματος οὐχ οἷ per omnia incrementa corporea unius personre 
ἄν ὁ ἑαυτὸς ἔλεγε u&íyovx εἶναι ἑαυτοῦ τὸν Πατέρα * — fuerint totius temporis actiones; ea ipsa tamen, 
ὁπότε xai ἡ χαθολιχὴ πέστις ἑκάτερον δέχεται, x«i — que inseparabiliter facta sunt, nulla permistione 
ἐχάτερον ἐχδιχεῖ, ἥτις χατὰ τὴν ὁμολογίαν τοῦ pa- — confundimus; sed cujus forms sil, ex operum 
χαρίου ἀποστόλου Πέτρου, ἕνα Χοιστὸν τὸν Υἱὸν τοῦ qualitate sentimus. 


Θεοῦ τοῦ ξῶντος, xai ἄνθοωπον πιστεύει xxi Λόγον. Εἰ χαὶ τὰ ἀάλιστα τοίνυν ἐξ ἐκείνης τῆς ἀοχῆς, ἀγ᾽ ἧς ἐν τῇ 


Ἰαστοὶ τῆς Παρθένου ὁ Λόγος γέγνε σὰρξ, τουτ᾽ ἔστι σάοχα ἔλαθεν, 02d ὅτι οὖν ἦν διαιοέτεως μεταξὺ τῆς ἔχα- 
τέρας μοοφῆς " x«i δι ἀπάσχς αὐξήσεως σωματιχῆς. ἐνὸς ποοτώπου αἱ του παντὸς χοῦνην moxiüg “εγονασιν * 
ὅμως αὐτὰ -wurm, ἅπερ ἀχωρίστως γεγένηται, χατ᾽ οὐδεμίαν ἐπιμιξίαν συγχέομεν " ἀλλὰ ποίας εἴη uoopas, tx τῆς 
τῶν ἔοηίων ποιότητος αἰσθανόμεθα. 
᾿Αθανασίονυ ἐπισχόπον ᾿Αλεξαρδοείας τοῦ óuokoqu- S. Athanasii episcopi Alexandrini confessoris, 
του (35). C 

xt. "Ocot τοίνυν ταπειναὶ λέξεις xci ἔογα, εἰς 25. Cuuctas igitur humiles dictiones de Filii cor- 
τὸ σῶμα τοῦ Υἱοῦ γεγραμμένα νόει * ὅσα δὲ ἔνδοξα pore scriptas existima : gloriosas autem dictiones 
γράμματα, εἰς τὴν τοῦ Λόγον θεότητα, Ὅταν πεινᾷ — ad Verbi divinitatem refer. Cum esurit post jeju- 
μετὰ νὸ νχστεῦσαι, τοῦ σώματος ἐλάττωμα " Zvixx nium, corporis est infirmitas; cum autem quin- 
δὲ ix πέντε ἄρτων τοὺς πεντάχις χιλίους G»dow, — que panibus virorum quinque millia, absque pue- 
χωρὶς παιδίων χαὶ τυναιχὼν τρέψει, χαὶ δώδεκα — ris mulieribusque, saturat, et duodecim cophinos 
κοφίνους τρεῖς χλασμάτων περισσεύει, τῆς 0:- — fragmentis implet, hoc a Verbi divinitate procedit. 
*4:0$ τοῦ Λόγου τὸ ἔργον. ᾿Πνέχα δὲ ἐπὶ τὸ προσ- — Cum in navi capite reclinato dormit, id corpora- 
χέράλαιον ἐν τῶ πλοίῳ χοιμᾶται, ἀναπαύσεω; σὼ-. [ἴ5 requiei proprium est : cum autem ambulans 
ματικῆς ἔργον * ὅταν πεοιπατὼν ἐπὶ τῆς θαλάσσης — supra mare fluctibus ventisque imperans ait : Si/e, 
ἀπειλῇ τοῖς χυμασι x&i τοῖς ἀνέμοις, Σιώπα, πεφϑί- — obmutesce, statim audit navis socios eum | sacra- 
μωσο, εὐθὺς ἀχούει παρὰ τῶν ἐν τῷ πλοίῳ μεθ- mento affirmantes: Vere Filius Dei 6535. Cum se- 
ὄρχων δαοληγούντων, ᾿Αληθῶς Θιοῦ Υἱὸς εἴ, Ὅταν pulero Lazari astans lacrymatur ; et cum passioni 
ἱστὼς πρὸς τῷ μνόματι Λαξάρον δαχρύῃ, xci — proximus dicit: Tristis est. anima mea usque ad 
ὁπηνίκα πάσχειν ἔχελλε, λέγη ^ Περίλυπός ἐστιν ἢ D mortem atque (zdiat; et divinitatis quidem spiri- 
ὑνχή μον ἕως θανάτου, καὶ ἀδημονῇ * x«i τὸ μὲν tum ad omneopus incarnationis paratum ait,car- 
πνεῦμα τῆς θεότητος πρόθυμον εἰς πᾶσαν οἰχονουΐαν λέ- nem autem infirmam ; hec est videlicet corporis 
T6, τὴν δὲ σάώρχα ἀσθενῇ, τοῦ σώματος ἀσθένεια, τὸα infirmitas, quse tristatur atque tiediat; cum vero 
λυπεῖσθαι χαὶ ἀδημονεῖν * ὅταν χελευστιχῶς Mq», imperative dicit : Lazare, veni foras, surgitque 
λάξαρε, δεῦρο ἕξω, xai ἀνέστη ζῶν ὁ νεχρὸς τετραή- τραϊνίνυβ qui quatriduanus jam fetebat (ου}5-. 
gtoos dy λελνωένος (ὃ οὐχ ἐγένετο ἀπ᾽ ἀρχῆς τῆς x-(- — modi res aborbe condito nunquam acciderat), heec 
πων, τῆς θεότητος τὸ σημεῖον. divinitatis demonstratio est. 


* Matth, m, 17 ; xvin, ὅ. 35 Joan. I, 29. 346 Marc. iv, 39. 


.(35)Sequentibus similia legebam etiam in spu- — Item paria habet Nicetas Aquileiensis in opusculo 
ΠΟ, ut dicitur, opere S. Athanasii de fide sua, 226 ratione fidei a me divulgato. 
quod exstat Latine in edit. Maurin. t. II, p. 629. 


S. Cyrilli ez libro nono operis de adoratione in 
spiritu. 
26, Non igitur square poterit "divinitatis excel- 
lentiam humana naturs ; ». il enita fleri minime po- 
test. Itaque, ut qui. nosti Similis factus esset, talis- 
que intelligeseüy,-djcebat : Pater major me est, 
eum tágen-jdem ex natura divinitatis equalis sit, 
ah mlhilc jnferior excellentia Genitoris. 


S. Cyrilli. 


. ?1. Nonne de ipso scriptum est inferiorem esse, 
quod ad humanitatem attinet, prestante angelo- 
rum natura ; infraque horum gloriam paulo mino- 
ratum ? lta est. Dixit enim Paulus : Eum autem 
qui modico quam angeli minoratus est,videmus Je- 
sum, propler passionem mortis, gloria et honore 
coronatum. At quid cause sit, cur licet prestan- 
tiorem naturam nacti superne civitatis incole, et 
certissima atque indubitata prorsus Dei cognitione 
priediti, illum qui natura inferior est, et ipsorum 
glorie cedit, adorandum fecerint, expone, queso. 
Equidem tum jam sunt he partes. Igitur, si est 
ldem et inferior simul, et incomparabiliter excel- 
lens, facile tribuemus humanitati id quod inferius 
est, quod in eam congrue cadit (multum euim di- 
stat ab angelis natura hominis): deitati vero om- 
nia superanti, supereminere et attolli supra res 
creatas,et ultra omnem rationalem substantiam et 
omne nomen quod nominatur, substantialiter ex- 
cedere concedemus. Sin autem etiam absque car- 
ne,et nondum humanitati velut insertum Verbum- 
ipsis quoque angelis inferius esse censeatur, mir 
nus quidem erit ipsum suis creaturis, ac preeterea 
adorator ; nec ei jam succurret aut patrocinabitur 
demum nostra defensio. Quod si hec dicere ac 
sentire impium est simul ac fallacissimum, minor 
autem est, quoniam et homo est ; utique sequetur 
id esse cogitandum, scilicet adoratorem esse, qua- 
tenus liomo est. 


Ejusdem. 


28. Cum autem apostolico dieto insultlent, per- 
inde ac si ad vulgarem aliquam hominem referre- 
tur,age totam sententiam ab initio repetamus,qua- 
tenus ad institutum sermonem pertinet. Scriptum 
itaque est : Eum autem qui modico quam angeli 
minoratus est, videmus Jesum propter. passionem 
mortis gloria et honore corenatum.Et paulo infra. 
Ecce enim, et quidem apertissime cum dicat mi- 
noratum infra angelos propter passionem mortis, 
atque ob id coronatum esse gloria et honore, ma. 
nifesteillum ostendit de quo verba fecit, nimirum 
Unigenitum : participem enim ail factum esse car- 
nis et sanguinis perinde ac nos. 


(96) Edit.cit. t. I, p. 317 D. 
o) De Trinitate, dialog. iv, t. V, part. 1, p. 
024 


NICETE CHONIATE 


294 


À Te) ἁγίον Κυρῶλον ἀπὸ τοῦ ἐννάτον ᾿ τοῦ 


τῆς iv πνεύματι λατοείας. Κεφ. β΄ (26). 

xt. Οὐχοὺν οὐχ ἰσοστατήσει τῆς θεότητος ὑπεροχαῖς 
τὸ ἀνθρώπινον * πολλοῦ γε χαὶ Qui. Τοιγάώρτοι καὶ 
ἔφασχεν ὡς χαθ᾽ ὑμᾶς γεγονὼς xai νοϑύμενος " Ὁ Πατύρ 
μου μείξων μού ἐστι, χαίτοι χατὰ φύσιν θεότητος ἰσο- 
μέτρως ἔχων, καὶ τῆς τοῦ τέχοντος ὑπεροχᾶς οὐχ dt 
τώμενος. 

Τοῦ ἀγίον Κυρᾶλον (9). 

χζ΄, Ἢ γὰο οὐχὶ γέγραπται περὶ αὐτον ὡς Upri- 
σειν ἂν χατά γε τὸ ἀνθοώπινον xai τὴν ἀμεόω 
φύσιν, τουτέστι τὸν εὐαγγελικὴν, χαὶ τῆς sw 
εὐχλείας νοοῖτ᾽ ἂν ἡττᾶσθαι βραχύ; ᾿Αληθές. "Em 
γὰρ ὁ ἸΙαυλος " Τὸν δὲ βραχύ τι παρ᾽ éeyyüsw 
ἡλαττωμένον βλέπομέν Ἰησουνν διὰ τὸ πάθημα 
τοῦ δόξη χαὶ τιμῇ ἐστεφανωμένον. 
Εἴτα τὲ παθόντες, εἰπέ μόι, xaítot τὴν ἀμείνω φύ- 
σιν λαχόντες οἱ τὴν ἄνω τρίδοντες πόλιν, καὶ ἀπλα- 
vH πον πάντως χαὶ ἀπαραλόγιστον τὴν ἐπὶ Θιῷ 
νῶσιν πεπλουτηχότες, τὸν ἐν μείονε φύσει x 
χατόπιν ἤχοντα τῆς ἐνούσης εὐχλείας αὐτοῖς, ἐποι- 
οὔντο προσχυνητὸν, φράσαις ἄν, ὦ ἑταῖρε. Καὶ μὲν 
xai τουτὸ γέ ἐστιν ἤδη σόν. Οὐχουν, εἴπεο ἐστὶν ὁ 
αὐτὸς ἐλάττων τε ἅμα x«l ἐν τοῖς ἀσυγχρίτως ὑπερ- 
χειμένοις, ἀπονεμοῦμεν εὐχρινῶς τῇ μὲν ἀνθρωκό- 
τὴτι τὸ χωροῦν ἐπ᾿ αὐτῇ πρεπόντως, τὸ ἔλαττον 
(παρὰ πολὺ γὰρ ἀγγῶων ἀνθρώπου φύσις) " rj δὲ 
ὑπὲο πᾶνπα θεότητι τὸ ὑπερχεῖσθαι τε x«i ὑπεραῦ 
dv τὰ γενητὰ καὶ πάσης ἐπέχεινα λογικᾷς οὐσίας 
χαὶ παντὸς ὀνόματος διάττειν οὐσιωδῶς. Ei δὲ dà 
χαὶ δίχα σαρχὸς, καὶ οὕπω τοῖς x«0' ἡμὰς οἷον συμ- 
πλαχεὶς ὁ Λόγός, τὸ 7ε ἂν ἐλάττοσι χεῖσθαι χαὶ 
αὐτῶν ἀνειχότως ἀποφέροιτο τῶν ἀγγΐλων, μειων 
μὲν ἐστι τῶν ἰδίων χτισμάτων, καὶ πρὸς γε τούτω 
πρηοσκυνητὴς, οὐδὲν ἱἐπαμύνοντος T) ὑπιρδικοῦντος 
ἔτι rou m&p' Gui» λόγον. Ei δὲ δὴ ταντὶ gévet tt 
xat φρονεῖν ducciÓt; τε ἄμα xai σφαλερώτατον " 
(cca mou πάντως 


B 


θανάτον, 


μείων δὲ, ὅτι χαὶ ἄνθρωπος " 

ἐχεῖνο νοεῖν * προσχυνητὴς γάρ ἔστι, ὅτι x«l ἄν 

θρωπος. 

Τοῦ αὐτοῦ (28). 

δὲ τὴν ἀποστολικὴν κατεξανι 

ῥῆσιν, ὡς ἐπ᾽ ἀνθρώπου χοινοῦ πρθενενε- 
ἡμένην, φέρε λέγωμεν ἔλόντες ἄπ᾽ ἀρχᾷς τῶν 

D γεγραμμένων μέχρι χαταλήξεως τῆς ἀποχρώσοι 
τῷ λόχῳ. Γέγραπται τοίνυν * Τὸν δὲ βραχύ τι παρ' 
ἀγγῶους βλέπομεν Ἰησοῦν διὰ τὸ 
πάθημα rou θανάτου δόξη xci τιμῇ ἐστεφανωμένον. — 
Καὶ μετ᾽ ὀλίγα " Ἰδοὺ γὰο, ἰδοὺ x«i μάλα σαφῶς 
ἡλαττῶσθαι λέγων αὐτὸν παρὰ τοὺς ἀγγέῶονς διὰ τὸ 
πάθημα τοῦ θανάτου, χατεστέφθαι γε μὴν dc αὐτὸ 
τιμῇ τε xai δόξῃ, χαθίστησιν ἐμφανῆ τὸν ἐφ᾽ ᾧ ποιεῖ- 
τάι τοὺς λόγους * δῆλοη δὲ ὅτι τὸν Μονογενῇ " putt 
σχηχέναι γὰρ φησιν αὐτὸν αἵματος xxl σαρχὸς παρα" 
πλησίως ἡμῖν. 


χη. "Enti 


etae 


ἡ λαττωμένον 


(98) Dialog. Quod unus est Christus, t. V, part. 
1, p. 7063 B. 


-—U 


THESAURI 
A 


425 

Τοῦ Χρυσοστόμον (29). 
χϑ΄. ᾿Αλλὰ καὶ περιφέρων τὴν σάρχα, ἀφίησιν 
αὐτὴν τὰ τῆς φύσιως ἐλαττώματα ὑπομεῖναι, x«l 
διψῆσαι, χαὶ καθεσθῶναι, xci χοπιάσαι " τέλος δὲ 
xai ἐπὶ τὸν σταυρὸν ἐρχόμενος, ἀφίησιν αὐτὴν τὰ 
τῆς σαρχὸς παθεῖν * διὰ τοῦτο x«i χρουνοὶ ἱδρώτων 
χατεφέροντο ἐξ αὐτῆς" καὶ ἄγγελος ηὐοέσχετο 
αὐτὴν διαχρατῶν * χαὶ λυπεῖται, χαὶ ἀδημονεῖ " xai 
yàp ποινὴ ταῦτα εἰπεῖν, φησὶν, Ἢ ψυχή uou τετάοαχ- 
ται " χαὶ, Πεοίξυπὸς ἐστιν ἢ ψυχή μον ἕως θανά- 
του. 

Τοῦ αὐτοῦ. 

X.'O δὲ Χριστὸς σῶμα καθαρὸν ἁμαρτημάτων εἶχεν, 
οὐ φυσιχῶν ἀναγκῶν ἀπηλλαγμένον " ἐπεὶ οὐδὲ σῶμα 
£v. 

Toà ἀγίον ᾿Αμδοοσίον (30). 

λα. Ὡς ἄνθοωπος οὖν ἐνδοιάζει, ὡς ἄνθρωπος 
ἐχταοάττεται " οὐ ταράττεται γὰρ ἡ δύναμις οὐδὲ ὃ 
θεότης αὐτοῦ, ἀλλ’ ἡ ψυχὴ ταοάττεται χαὶ σπαράτ- 
τεται χατὰ τὴν τῆς ἀνθρωπίνης σαθρότητος πρό- 
ληψιν. 

Τοῦ αὐτοῦ (31). 

16.'O οὖν ἴσος ἐν τῇ Θιοῦ μορφῇ ἔλάσσων ἐν τῇ 
προσλήψει τῆς σαοχὸς, xal τῷ πάθει τοῦ ἀνθοώπον " 
πῶς γὰρ ἀδύνατο ἢ αὐτὴ φύσις ἐλάττων εἶναι xal ἴσῃ ; 
τιῶς ὅς, i» ἐλάττων ἐστὶ, τὰ αὐτὰ ποιεῖ ὁμοίως ἅπερ ὁ 
Il«ràp ποιεῖ; Καὶ γὰρ τίνα τρόπον ἢ αὐτὴ ἐνέργεια 
διαφόρου ἐστὶ δυνάμεως; Μή τι οὕτως δύναται ivto- 
γεῖν ὁ ὅττων, χαθ᾽ ὃν τρόπον ὁ μείζων ; ἣ μία ἐνέργεια 
δύναται εἶναι, ὅπου διάφορος οὐσία ἐστί ; Τοίνυν λάθε C 
τὸν Χριστὸν χατὰ τὴν θεότητα μὴ δύνασθαι ἐλάττονα 
λέγεσθαι. 

ToU ἀγίου ᾿Αγάθωνος (32). 

λγ΄. Καὶ ἐν ὅσω δείχνυσιν ὁ μέγας ᾿Λωθοόσιος μὴ 
δύνασθαι διαφόρου δνναμεως μίαν ἐνέογειαν ὑπάο- 
xU», μηδὲ τὴν ἐλάσσονα δύνασθαι ἐνεργεῖν τὰ τῆς 
μεέξονος, οὔτε ὅπον διάφορος οὐσία ἐστὶ, μίαν 
δύνασθαι νοεῖσθαι τὴν ἐνέργειαν, ἀποδείχνυσι φα- 
νεροῖς μηνύμασι τὸ μὴ δύνασθαι μίαν φυσικὴν 
ἐνέργειαν ἔχειν τὰν θεύτητα xci τὴν ἀνθρωπότητα 
τοῦ Χοιστοῦ " εἰ x«i ἑνὸς προσώπου εἶναι γινώσχο- 
μεν, χαὶ μετὰ τῆς ἀλλήλων χοινωνίας ἐνεργεῖν 
θεωροῦνται’ Ὅπον τοίνυν μείων xal ἐλάττων ἐνέο- 
γεια λέγεται, οὐ πεοὶ αιᾶς, ἀλλὰ περὶ δύο φυσιχῶν 
τοῦ ἑνὸς Χριστοῦ ἐνεργειῶν φανεροῦται (33). --- Καὶ 
ταῦτα μὲν εἶπεν ἐπιχυροῦσα ἣ ἔχτη σύνοδος τὰ παρὰ 
τοῦ ἀγίον ᾿λαδοοσίον γραφέντα * à δὲ “ες πέμπτη 
σύνοδος ταῦτα ἐξεφώνησε περὶ αὐτῆς χαὶ τῶν λοι- 
πῶν ἀγίων τῶν τότε συνελθοντων, ὅτι Δεχόμεθα 
κάστα τὰ παο᾽ αὐτῶν περὶ τῆς ὀρθῆς πίστεως εἰς 
Χατάκρισιν τῶν ἐκτεθέντα " Καὶ μετά 
τῦα" Καὶ εἴ τις ἑαυτὸν τῆς ἐν αὐτοῖς χοινωνίας 


αἰοετιχῶν 


(29) Sequentium apud Chrysostomum verborum 
sedem vestigandam per otium eruditis permitto. 
30) Ex oper De fide, lib. u, cap. 7, n. ὅθ. 
31 Lib. cit. cap. 8, n. 10, 


LIB. XXv. 426 


Chrysostomi. 


29. Sed carne assumpta, sinit eam nature in- 
firmitates perferre, videlicet et sitire, et requie- 
scere, et laborare : denique ad crucem deveniens, 
sinit carnem qure sunt propria ejusdem perpeti. 
Proptereaque et sudoris rivi ex ea defluebant, et 
angelus apparuit illam confortans ; et tristatur et 
mosia est. Nam et antequam heec diceret : Ani- 
ma, inquit, mea turbata est, liem : Tristis est ani- 
ma mea usque ad mortem. 


Ejusdem. 


30. Christo autem corpus erat peccatis purum, 
non tamen naturalibus necessitatibus alienum. 


B Alioqui corpus non fuisset. 


Sancti Ambrosii. 


31. Ut homo ergo dubitat, ut homo turbatur. 
Non turbatur ejus virtus, non turbatur ejus divi- 
nitas; sed turbatur anima : turbatur secundum 
humane fragilitatis assumptionem. 


Ejusdem. 


32, /Equalis ergo in Dei forma, minor in susce- 
ptione carnis et hominis passione. Nam quomodo 
eadem posset minor esse equalisque natura? Quo- 
modo autem si minor est, eadem similiter facit 
que& Pater facit? Nam quemadmoduin eadem ope- 
ralio diverse esset potestatis ? Numquid sic poe 
test minor, quemadmodum major operari ? aut 
una operatio polest esse, ubi diversa substantia 
est? Itaque accipe Christum secundum divinita- 
tem, minorem non posse dici. 


Sancti Agalhonis. 


33. Et dum ostendit magnus Ambrosius, non 
posse diverse potestatis unam operationem existe- 
re,nec minorem posse operari quod magnam ; nec 
ubi diversa substantia est, unam posse operatio- 
nem intelligi, demonstrat manifestis indiciis, quod 
non possit unam naturalem operationem habere 
divinitas et humanitas Christi, licet unius persond 
esse noscantur, et alterum cum alterius commues- 
nione operari cernantur. Ubi itaque major et mi- 
nor dicitur operatio, non de una sed de duabus 
naturalibus unius Christi operationibus intima- 
tur. — Atque hec quidem sexta synodus decreto 
firmavit,que videlioet sanetus Ambrosius scripse- 
rat. Quinta vero synodus tum huic sententie tum 
reliquis sanctorum Patrum congregatorum sic 
acclamaverat : Recipimus cuncta, qu& ab ipsis 
circa rectam fidem prolata sunt ad hereticorum 
condemnationem. Et paulo post. Et si quis ab ho- 
rum consensu semet abstrahit, contraria sentiens, 


(32) Ex concil. ur Constantinop., ed. Coleti, 
t. Vill, p. 686 D. 

. (33) Hactenus exstat textus apud citatum con- 
cilium. 


227 


NICET.E CHONIAT.E 


458 


hic quoniam recta fide se abalienat hewreticisque A χωρίσει τὰ ἐναντία φοονῶν, ὁ τοιουτος, ἑαυτὸν ἄλλο- 


connumerat, merito a sancta Dei Ecclesia damna- 
tur atque anathemati subjicitur. 


Er synodicis quie Romam misit. sanctus. Pater 
noster Sophronius patriarcha Hierosolymorum, 
de dominica incarnatione, et quod sit unus ex 
Trinitate Jesus Christus Filius Dei et Dominus 
noster. 
3$. Nos unum Christum et Filium incarnatum, 

nempe Verbum, asserimus ; et unicam ejus sub- 

stantiam compositam dicimus, et duas ejus confi- 
temur naturas,voluntates atque operationes. Duas 
quoque ejusdem Verbi Dei nativitates credimus, 
unam quidem ex Deo Patre quam intemporalem et 
sempiternam scimus ; ex Deipara matre alteram, 
quam et nuperam et temporalem cognoscimus. Ft 
naturarum proprietates servari dicimus, duas 
nempe physicas voluntates, et duas physicas ope- 
rationes. Et quatenus Deus est, consubstantialem 
ipsum Patri affirmamus : Matri autem nobisque 
consubstantialein,quatenus homo est,eumdem pro- 
nuntiamus ; visibilem puriter et invisibilem, crea- 
tum et increatum, corporeum et ineorporeum, 
contrectabilem et incontrectabilem, circumscri- 
ptum et incireumscriptum, terrenum et colestem, 

carne cum rationali anima preditum et simul divi- 

nitate, nuperum et sempiternum, humilem et ex- 

celsum, et quicumque duplicis inseparabiliter re- 
periuntur nature. Et sublimia quidem is semper 
habuit, utpote sempiterna natura preditus; humi- 
lia vero propter nos extremis temporibus immuta- 
biliter ascivit, propter assumptam humanam na- 
turam.Quare unus simul esse deprehenditur atque 
duo: unus quidem secundum subsistentiam atque 
personam, duo vero secundum ipsas naturas ac 
naturales earum proprietates, videlicet voluntatis 
et operationis. Utraque enim forma cum mutua 
communione operatur quod proprium sui est : ita 
ut Verbum operetur quod Verbi proprium est cum 
corporis communione ; corpus autem que sunt 
propria peragit, non sine Verbi cooperatione.Porro 
ex his unum prodigiis coruscat, alterum contume- 
lias perpetitur. 

S. Basilüi in illud : « Ego sum vitis. » 


35. Hic me invadunt heretici, aiuntque : Si vitis 
est Servalor, nos palmites, agricola autem Pater; 
rursus si palmites ejusdem nature sunt,cujus vitis, 
vitis autem non est agricole consubstantialis; Filius 
quidem ejusdem est nature cujus nos sumusque 
nos ipsius pars: non autem Filius ejusdem est 
nature cujus Pater, sed omnino alienus. Quibus 
respondebimus,vocatos nos esse non deitatis illius 
palmites, sed carnis; secundum eum qui dixit ; 
Nos enim sumus corpus Christi et membra ez 


34) Ex concil. cit. t. VII, p. 897-899. 


B 


D 


τριῶν καὶ τῆς 0005 πίστεως xai τοῖς αἱρετικοῖς συνα- 
ριθμων, δικαίως ὑπὸ τῆς ἁγίας τοῦ Θεοῦ ᾿Εχχλησίας 
χαταχοίψεται xai ἀναθεματίζεται (34). 

᾿Απὸ τῶν συνοδιχῶν ὧν ἔπεωαψεν ἐν Ῥώμη ὁ ἐν ἁγίοις 

Πατὴο ἢ μῶν Σωφούνιος πατιαοχὸς Ἱεροσολύμων περὶ 

τῆς ἐνσαοχου οἰχονομίας τὸν ἐνὸς τῆς ἀγίας Ὑρυάδος 

lugo? Χριστοῦ τοῦ Υιοῦ τοῦ Otov xat Wupioy 
ἡμῶν, 

Ad. Ἡμεῖς ἕνα Χοιστὸν xoi Yióv τὸν ewamm- 
θέντα Λόγον πρεσθεύομεν " xai uíxv αὐτου τὰν Vt 
στασιν λέγομεν σύνθετον " χαὶ ἐν Oui» αὐτὸν out 
γουμῖν ταῖς φύσεσι, θεδήυασί τε xai ἐνεργείαις " 
xxi δύο τοῦ αὐτοῦ Θεοῦ Λόγου γεννήσεις πιστεύο- 
μὲν * μίαν μὲν τὴν £x Θεὸν xci Πατρὸς, ὃν ἄχρονον 
ἐχ τῆς 
Θιοτόχου μητρὸς, ἣν χαὶ προόσφατον χαὶ χρονιχὲν 
ἐπιστάμεθα - xai τὰ τῶν φύσεων φάσχομεν Guli- 
σθαι ἴδια " τουτέστι δύο φυσιχὰ θελήματα, καὶ δύο 
φυσιχὰς ἐνεογείας * ὡς Θεὸν τῷ 
Πατοὶ τὸν αὐτὸν ἀναγράφομεν * χαὶ ὁμοούσιον τῇ 


χαὶ οΐδιον οἴδαμεν" xat δευτέοαν τὴν 


χαὶ ὁμοούσιον 
μητρὶ x«i ἡμῖν τὸν αὐτὸν ὡς ἄνθοωπον φάσχομεν " 
ὁρατὸν αὐτὸν χαὶ ἀόρατον " χτιστὸν τὸν αὐτὸν ὡσ- 
αὐτως xai ἄχτιστον * σῶμα τὸν αὐτὸν χαὶ ἀσώμα- 
τον " ἁπτὸν τὸν αὐτὸν χαὶ ἀνέπαφον : περιγραπτὸν 
τὸν αὐτὸν χαὶ ἀπεοίγραπτον * ἐπίγειον τὸν αὐτὸν καὶ 
οὐράνιον * σάρχα τὸν αὐτὸν ἐψυχωμένην λογικῶς 
x«t θεότητα * πρόσψατον τὸν αὐτὸν xci ἀΐδιον ^ 
ταπεινὸν τὸν αὐτὸν χαὶ ὑπέρτατον - χαὶ ὅσα δεττᾶς 
ἀμερίστως εὑρίσχεται φύσεως. Καὶ τὰ μὲν ὑψηλὰ 
ὑπῆρχεν ἀεὶ, ὡς ψύσιν ἔχων αἴδιον * τὰ δέ ταπεινὰ 
δ ἡμᾶς ὃν χρόνῳ ἐσχάτῳ ἀτρέπτως ἐγένετο, ὡς 
φύσιν προσλαδὼν τὴν ἀνθρώπειον. Καὶ ἔστιν ἔν 
xai δύο ὁ αὐτὸς γνωριζόμενος * ἕν μὲν χατὰ τὴν 
ὑπόστασιν xai τὸ πρόσωπον, δύο δὲ κατὰ τὰς φύσεις 
αὐτὰς χαὶ τὰς φυσιχὰς αὐτῶν ἰδιότητας, λέγω δὲ 
θελήματος καὶ ἐνεῤγείας " ἐνεργούσης ἑκατέρας πορ- 
φῆς μετὰ τῆς θατέρου χοινωνίας, ὅπερ ἴδιον ἔσχηχε" 
του μὲν Λόγου χατεργαξομένου rovU' ὅπερ ἐστὶ τοῦ 
Λόγον μετα τῆς κοινωνίας τοῦ σώματος, τὸν δὲ σώμα- 
τὸς ἐχετελοῦντος ἅπερ ἐστὶ τοῦ σώματος, χοιγωνοντος 
αὐτῷ του Λόγον τῆς πράξεως. Καὶ τὸ μὲν αὐτῶν 
διαλάμπει τοῖς θαύμασι, τὸ δὲ ταῖς ϑόρεσιν ὑποπέ- 
TTOXE, 
Τοῦ &yiov Βασιλείον εἰς τὸ, « Ἐγώ εἶμε Q$ 
ἄμπελος (35). » 

λέ, ᾿Ενταυθάώ μοι ἐπισχήπτουσιν οἱ α-ρετιχοὶ καὶ 
φασιν " Εἰ ἄμπελος μὲν ὁ Σωτὴρ, κλήματα δὲ ὁμεῖς, 
γεωργὸς δὲ ὁ Πατὴρ, τὰ δὲ χλήματα ὁμοφυὴῆ τῇ 
ἀμπῶλῳ, ἡ δὲ ἄμπελος οὐχ ὁμοφνὴς τῷ γεωργῷ " 
ὁμοφυὴς ἄρα ἡμῖν ὁ Υἱὸς, xal μέρος ἡμεῖς «vtov " 
οὐχ ὁμοφυὴς δὲ τῷ Πατρὶ ὁ Υἱὸς, ἀλλὰ χατὰ πάντα 
ἀλλότριος. Πρὸς οὖς ἔἐρουμεν * Οὐ τῆς θεοτητος 
αὐτοῦ, ἀλλὰ τῆς σαρχὸς εἴρηχεν ἡμᾶς ὁ Χριστὸς 
κλήματα " χατὰ τὸν εἰπόντα ^ Ἡμεῖς γὰρ ἐσμεν τὸ 
σῶμα τοῦ Χριστοῦ χαὶ μέλη ἐκ μέρους. Καὶ κα- 


35) Adversus Eunomium, lib. 1v ed. Garnerii, t, I, p. 291. 





THESAURI LIB. XXV. 


jx οἴδατε ὅτι τὰ σώματα ἡμῶν μέλη Χριστοῦ A parte?!, Εἰ rursum: Nescitis quod corpora vestra, 


-- 


Οὐχ tig τὴν θεότητα οὖν τοῦ Λόγου, αλλ' εἰς 
"θρωπίνην αὐτοῦ παοουσίαν ἀναγέρω τὸ, "Eyes ἢ 
ὃς" ἡμεῖς γὰο χατὰ τὸ σῶμα τοῦ Κυοίου συγγ8- 
"fy" χαὶ αὐτὸς διὰ τοῦτο εἶπεν " ᾿Απαγγελῶ τὸ 
σου τοῖς ἀδελφοῖς uou- xxi ὥσπεο ἐστὶ τὰ 
τα ὀυοούσια τῆς ἀυπέλου χαὶ ἐξ αὐτῆς, οὕτω 
λεῖς, ouoytyz τὰ σωματὰ ἔχοντες τῷ σώματι 702 
V, £x τοῦ πληρώματος αὐτοῦ λαμδανομεν" χἀχεῖνο 
ἔχομεν εἰς τὴν ἀνάστασιν χαὶ τὴν σωτηοίαν, 
Tlazzo εἴοηται ὁ γευογὸς " αὐτὸς γὰο εἰογάσατο 
) Λόγου τὴν ἄμπελον, ὅτις ἐστὶ τὸ ἀνθρώπινον 
"τῆρος" xxi αὐτὸς δι’ αὐτοῦ τος Λόγου τὴν εἰς 
ίαν ἡμῖν ὁδὸν ἡτοίμασεν. 
Χρυσοστόμου ὁμιλία χξ εἰς τὸ χατὰ Ιωαννην 
ἄγιον Εὐαγγέλιον (36). 
τὰ ἐπίγεια εἶπον ὑμῖν, χαὶ οὐ πιστεύ- 
ἐὰν εἴπω ὑμῖν τὰ ἐπουράνια, πιστεύ- 
Ovdz; ἀναδέδηχεν εἰς 


““ 
$, 
Καὶ, 


0 


τὸν ουρανὸν, 
ἐχ τοῦ οὐοανοῦ χαταύὰς, ὁ Υἱὸς τοῦ 
που ὁ ὧν £v τῷ οὐρανῷ. Υἱὸν δὲ ἀνθρώπου 
α τὴν σάρχα ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς 
γος οὐσίας ὅλον οὕτως 


οὐ ἐχαλεσευ, 


ἑαυτὸν, iv εἴπω, 


430 


membra Christi sunt?* ? Non igitur ad Verbi divi- 
nitatem, sed ad humanum ejus adventum verba 
refero: Ego sum vitis?*. Nosenim secundum corpus 
cognati sumus Domini. Et ipse propterea dixit , 
Nuntiabo nomen tuum fratribus meis??, Et sicuti 
palmites consubstantiales sunt viti ex eaque pro- 
cedunt, sic et nos homogenea corpora habentes 
corpori Christi, ex ejus plenitudine accipimus ; 
idque hubemus veluti radicem resurrectionis atque 
salutis. Pater vero dicitur agricola ; ipse enim 
per Verbum excoluit vitem, quie est ipsius Serva- 
toris humanitas ; ipse demum per idem Verbum 
viam nobis ad regnum munit. 


Chrysostomi ex homilia 2; in sanctum Joannis 
Evangelium. 


36. Si trerrena dizi vobis, et non creditis; quomodo 
si direro vobis caelestia, credetis?'? Nemo ascendit 
in celum, nisi qui de celo descendit. Filius homi- 
nis qui est in colo?*, Filium hominis hic non car- 
nem vocavit, sed a minore substantia se totuin, ut 
ita dicam, nominavit. Solet enim sepe a divini- 
tate, siepe item ab humanitate se totum vocare. 


- L] ᾿ - - 4 - ^or * - * LP ^. * " - . » 
'σε νῦν“ χαὶ γὰρ τοῦτο ἔθος αὐτῷ, πολλάχις μὲν ἀπὸ τῆς ὕετοτητος, πολλώχις O& ἀπὸ τῆς ἀνθοωπότητος 


ἣν χαλεῖν. 
'Ep' ixxvó» δὲ τῆς τῶν τοιούτων χούή σέων 
νης χατιξιτάσεως, χαὶ 


πρότεοον μὲν πολ- 
; ὃ φιλοθεώτατος οὗτος ἡμὼν βασιλεὺς συν- 
πεῖτο περὶ τοῦ πράγματος" ὁτὲ ué) τισι 


^on ^» hd ΄ ^ , ΟΣ D * 
w, ὁτὲ σ᾽ ἐχείνων, διοωιλούμενος - ἔστι δ᾽ οὐ 


χοινῇ τῶν τινας περὶ τούτων σιαγεροιένων 
αλούμενος, καὶ τῆς ὀοθοτομουμένης χαὶ c2- 
ς ἑρμηνείας ἀντιποιούμενος, ἣν ἐκ qe E) 
Ἔγχεν αὐτίχα τοῖς λεγομένοις οὕτως En X) 
οὦτὴς τῆς τοῦ ζξητηματος ἀχροάσεως - ὥστε 
καὶ τοιῷδε τῷ ἐπιχειρήματι “χοήσασθαι. ᾿Επεὶ 
τισιν ἔδόχει χατὰ τὸ τῆς 


ς χοινῆς τῶν ἀνθρώπων 


ως προσωπὸν τὴν τοιαύτην φωνὴν ἐχγ)αμθά- 
, τότε δὴ οὗτος ὁ θεόσογος ὀατιλεὺς τῷ 
wo x«t θεολογιχωτάτῳ ᾿Αθανασίῳ προευτυχὼν 
Joué» ποὸς “Ἄρειον, χαὶ 02:07 


ἀνατρέπειν 
δάξοντι, εἰς 


ἀνίσονς 


φύσεις τὴν ὁμοούσιον 
^ - , 
! σιαιρούντα Τριάδα, 


χαὶ δευτερεύοντα τοῦ 
ὡς τὸν μονογενγῇ Υἱὸν εἶναι λέγοντα, χαὶ ταύτῃ 
ἢ φωνῇ πρὸς παράστασιν τῆς οἰχείας αἰοξέσεως 


4 
ρώμενον, τὰς ἐχείνου συλλαφὰς εἰς μέσον 
8, ποὸς ΓΑρξιον λέγοντος (37) " « Τίς ὁ 
πιαχωξ , ἀνόρωπος ἢ Θεὸς λογος ; 


Ἄρειος 
'* Αὐδρωπος. ᾿Αὐανάσιος εἶπεν € 


Οὐχοὺν σὸν 
τὸ νοῆσαι λοιπόν. “Λοξιος εἶπε" Κατελαῤόμην 
τὸν γοῦν ἐν τῷ λόγῳ τούτῳ" ὅτι, τοῦ Θεοῦ 
υ πωταχοῦ παρόντος, δῆλον ὅτι διὰ τὴν σάρχα 
", Ὁ Πατὴρ ὁ πέμψας μείζων μὸν ἔστι, 
βα]ίῴουσαν χαὶ χοπιῶσαν χαὶ ἀπὸ τόπου εἰς 


ΠῚ Cor. xu, 27. 


381 Cor. vr, 15. 
jid. 13. 


6) Edit. Montfauc. t. VIII, p. 153, 154. 


C 


D 


?? Joan. xv, 5. 


37. Postquam satis hee Patrum auctoritates per- 
pense fuerunt, in primis quidem ac siepenumero 
Deo dilectissimus noster rex hoc negotium cum 
ceteris expendebat, modo hos inodo illos allo- 
quens. Interdum vero et gregatim aliquot qui sen- 
tentiis dissidebant convocans, rectam religiosam- 
que interpretationem defendebat; quam ipse ore 
suo statim illis significabat, quia vix audito contro- 
versia inilio, sic rem ipse sibi persuaserat. Quare 
aliquando sic eliam argumentatus est. Cum enim 
nonnullis videretur ad generalem hominum natu- 
ram trahenda esse evangelici dicli interpretatio, 
Cesar autem superno lumine instructus in magni 
summique theologi Athanasii dialogum cum Ario 
habitum incidit, ob illum coarguendum qui san- 
ctam consubstantialemque Trinitatem in naturas 
impares dividebat, inferioremque Patri unigeni- 
tum Filium dicebat, atque hoc ipso evangelico 
dicto ad su: haereseos propugnationem abuteba- 
tur. Athanasii ergo ipsa verba Cesar in medium 
attulit, adversus Arium disputantis ; « Qui fati- 
gatus est, homone an Deus Verbum? Arius 
dixit. Homo. Athanasius dixit: Tuum igitur jam 
est intelligere. Arius, inquit: Percipio quid tuo 
hoc responso intelligas ; nempe, cum Deus 
Verbum ubique adsit, palam esse ipsum propter 
carnem dixisse : Pater meus, qui misit me, major 
me est. Hec enim gradiebatur et fatigabatur, et a 
loco in Jocum migrabat. Certe id recte se habet. » 


80 Psal. xxi, 23. ?! Joan, an, 12. 


(37) Recole supra not. 7. 


231 
Atque ita Athanasius interpretabatur, non secun- 
dum divinam substantiam heo Christum passum 
fuisse, sed seeundum quam induerat carnem natu- 
ralibus sine peccato obnoxiam passionibus. Ha- 
buitque in his consentientem Arium, conceden- 
temque majorem dici Patrem Christo quatenus 
homo est. Aque hinc valide invicteque conclu- 
debat Cesar, nequaquam ad generalem hominum 
naturam retulisse magnum Athanasium Christi 
dictum : Pater major est. Qui enim fieri poterat, 
ut adversariuse Arius in his rebus acutissimus, et 
in sermonibus ventilandis solertissimus, pateretur 
magnum hunc virum de alio individuo loqui, 
eoque Patrem dicere majorem : dum ipse de 
Christo quireret, atque hoc Unigenito diceret se- 
cundum suam naturam Patrem majorem? Tunc 
enim idem evenisset ac si illi, qui falces petunt, 
audiuntque sibi ligones denegari, minime id weegre 
ferrent. Sed neque aliter Nicreenee prime synodi 
Patres, Arii hujus adversus unigenitum Verbum 
heresim, que ab eo nomen contraxit, refutassent 
(is enim Verbo secundum divinam ejus substan- 
tiam accommodabat dictiones : Creavit me, et 
Fidelem ei qui se fecit, et Apostolum ac pontifi- 
cem confessionis nostre); nisi ejusmodi locutio- 
nes ad Christi humanitatein retulissent. Nam de 
divina natura scriptum pronuntiarunt : In prin- 
cipio erat Verbtun ; et: Ego et Pater unum 
sumus, et qua his sunt similia. 


NiCETAR CHONLAT£E 


41 ᾿ 
ἃ τόπον ἕτερον πορενομένην, ᾿Αληϑῶς ὀρθῶς. ἔχ 
τοῦτο, Καὶ οὕτω μὴ χατὸ τὴν θείαν ὀύσίαν ταῦτα 
παθεῖν τὸν Χριστὸν ἑρμηνεύοντος͵ ἀλλὰ χαθ᾽ ὃν 
ἐφόρεσε σάρχα τοῖς φυσιχοῖς χαὶ ἀδιαδλήτοις ὑπο- 
κειμένην πάθεσι, x«i τοῦτον δὴ τὸν !Αρειον συν» 
ἱέντα τῶν λεγομένων ἔχοντος, x«i τὸ μείζονα 
λέγεσθαι τὸν Πατέρα ὡς ἀνθρώκου τοῦ ἑνὸς Χριστῷ 
συντιθέμενον - χἀντεῦθεν ἀνααφιλέκτως χαὶ ἐσιγυ- 
ρῶς ἐπιπέραινε μὴ xarà τὴν χοινὴν φύσιν τῶν 
ἀνθρώπων λέγειν τὸν μέγαν ᾿Αθανάσιον εἰοῦσϑαι 
παρὰ τοῦ Χριστοῦ τὸν Πατέρα μεΐξονοι" πῶς γὰρ 
ἂν xxl ὁ ἀντιχαθιστάμενος "Aotto; τῶν περὶ ταῦτα 
τε τυγχάνων δεινῶν, xxi ἀχοιβδολογεῖν εἰδὰς τὰ 
λεγόμενα, τὸν μέγαν τοῦτον ἄνδοα ἐδέξατο mui 
ἑτέρου ἀτόμου διαλεγόμενον, χἀκείνον λέγοντα τὸν 
Β Πατέρα μείζονα, ὁ περὶ Χοιστοῦ σνξητῶν - wü 
τούτου ὡς μονογενοῦς Yioj χατὰ τὴν φύσιν λέγων 
εἶναι τὸν Πατέρα ακέίξονα ; Ταυτὸν γὰρ & u 
τοῖς χατὰ τὴν παοοιμίαν ἄμας μὲν ἐχξζητοῦσοω, 
ἀπαονουμένας δὲ σχάφας μανθάνουσι (38), 
καὶ μὴ πρὸς τὴν ἀπόχρισιν δυσχεραίνουσιν * οὐ 
μὴν ἀλλ᾽ οὐδὲ ἄλλως oi τῆς ἐν Νιχαέᾳ πρώτης 
συνόδου τῷ Ἀρείῳ τούτῳ τὴν ἐπωνύμως χατὰ 
τοῦ μονογενοῦς Λόγον μανίαν ἐναπεχρούσαντο (τῇ 
τούτου ὑποστάσει χατὰ τὴν θείαν οὐσίαν προσ- 
ἄπτοντος τὴν τοῦ, Ἔχτισέ με, φωνὴν, χαὶ tri» 
τοῦ, Πιστὸν τῷ ποιήσαντι αὐτὸν, καὶ τὸν rej 
Τὸν ἀπόστολον χαὶ ἀρχιερέα cá» ὀπολογίας Ayin* 
εἰ μὴ τὰς τοιαύτας φωνὰς τῷ τοῦ Χριστοῦ ἀνθοωπῶω 


τὸς 


ἀπένειααν * πιοὶ γὰρ τῆς θείας φύσεως τὸ, Ἐν ἀρχῇ Y» ὁ Λόγος, παρήγαγον" χαὶ τὸ, ᾿Εγὼ καὶ ὁ IIarào t» 


£Cuf» * x«l ὅσα τούτοις παούόμοια, 

38. Huic optimo ac tantopere demonstrativo 
argumento. aliam quoque adjecit mirificus Cresar 
confirmationem, restringendo scilicet ac subtiliter 
explicandu sanctorum dicta, ut opportune, prout 
par erat intelligerentur. Sic enim aiebat. Cum aliqui 
occurrunt Ecclesie defensores Patres dictum illud 
explicantes secundum quod Pater causa est ciele- 
stis nativitatis, hi tunc de unigeniti Filii Dei per- 
sona theologice id dicunt, ut adversariorum ora 
oecludant, qui differentiam in unam eamdemque 
naturam invehunt; ipsi autem Patres affirmant 
haud differre a paterna Filii naturam ; neque in 
gradu majore Patrem versari, quasi substantie seu 
nature habeat differentiam. Sed quamvis Pater 
dicatur major a Filio, id tamen dictum sempiter- 
nam orginem causamque, id est ad ineffabilem 
inexplicabilemque generationem, referunt, veluti 
de unigenito Filio Dei personaliter eloquentes ; et 
sic unice tunc intelligendam dictionem aiunt. Cum 
autem unigeniti Verbi incarnationem spectant, 
atque ad conjunctas inconfuse naturas sermonem 
convertunt, earumque differentiam definire volunt, 
tunc Christi quoque humanitati hanc locutionem 
accommodant. Magnus igitur theologus Gregorius 
hic in medium proferebatur, qui post priorem 
interpretationem secundum causam divin gene- 
rationis, hanc quoque adjecit : Nam dicere quod 


(33) Zenob. proverb. 1, 88, 


C λῃη. Ἐπί δὲ τῷ τοιούτῳ ἀρίστῷ καὶ ἀποδειχτίιχῳ 
τοῦ λόγον ἐπιχειρήωματι x«i ταύτην ὁ θειότατος 
ἐπήγαγε βασιλεὺς τὴν ἐπὶ τοῖς προχειμένοις συγ- 
χοότησιν" χαταλεπτύνων οἷον x«i ἰσχνολογῶν τὰς 
τῶν ἀγίων φωνὰς ὅπος χατὰ χαιοὸν ὡς ἔδει παρ- 
ελαμόχνοντο. "Oct, γὰο, ἔφασχεν, εὑρίσχονται τινες 
τὼν τῆς ᾿Εχχλησίας ὑπιολάχων Πατέρων τὴν τοι- 
αὐτὴν φωνὴν χατὰ τὸ αἴτιον τῆς ἀνωτάτω γεννήσεως 
ἐξηγούμενοι, τότε δὴ περὶ τῆς τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ 
τοῦ Θεοῦ ὑποστάσεως θεολογοῦντες τοῦτο διδάσχουσι, 
τοὺς ἑτεοοδοξοῦντας ἐπιστομίξοντες, διαφορὰν ἐκὶ 
-ἧς μιᾶς αὐτῆς εἰσάγοντας φύσεως" xxl ἀποδεῖξαι 
βονλόμενοι μηδέν τι χατὰ φύσιν τοῦ ἸΙατρὸς διέστα- 
σθαι τὸν Υἱὸν, μηδὲ τὸν μείζονα χλῆοον ἐπέχειν τὸν 
ἸΙατέοα διὰ τὸ τῆς οὐσίας εἴτουν φύσεως ἐν τούτοις 
ϑιάφοοον. 'AXM εἰ x«l ἑαυτοῦ μείζων εἴρηται παρὰ 
τοῦ Υἱοῦ ὁ Πατὴρ, πρὸς ἄναρχον ἀοχὴν χαὶ αἰτίαν, 
τουτέστι τὴν ἄῤῥητον γέννησιν, τὸ τοιοῦτο ῥυτὸν 
ἀναφέρουσιν, ὡς πεοὶ τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ Θιοῦ 
ὑποστατιχῶς τὸν λόγον ἐχφέροντες * οὐ μέντοι δὲ 
x«l χατὰ ταύτην μόνην ἐπάγονσιν αὐτὴν ἐχλαμθά- 
γεσῦαι. Ὅτε δὲ τὸν μονογενῆ Λόγον σεσαοχωμένον 
θεωρεῖν ἔχουσι χαὶ πρὸς τὰς ἐν αὐτῳ ἡνωμένας 
ἀσυγχύτως φύσεις χειραγωγεῖν τὸν λόγον ἐπιχεεῖ" 
ροῦσι xxi διευχρινεῖν τὸ ἐν ταύταις δεάφορον, τότε 
χαὶ τῇ ἐν τῷ Χοιστῷ ἀνθρωπότητι τὴν τοιαύτην 


φωνὴν προσαρμόξονσιν. Ὁ μέγας, οὖν ἐν ϑεολογέᾳ 


D 


THESAURI LIB. XXV. 


234 


Γρηγόριος, ἐντεῦθεχ εἰς μέσον παρήγετο μετὰ τὴν ποοτέ- Α Christo, quatenus homo intelligitur, pater major 


px» κατὰ τὸ alztov τὸς θείας γεννήτευς ἑομηνείαν, ἐπα- 
γῶν xai ταῦτα * « Τὸ γὰρ δὺ λέγειν ὅτι τοῦ χατὰ τὸν 
ἄνθρωπον νοουμένου μείζων ἀλχθὲς μὲν, οὐ μέγα δέ. τί 
γὰρ τὸ θαυμαστὸν, εἰ μείξων ἀνθοώπου Θεός; » Ἐργεξὴῆς 
δὲ χαὶ ὁ τῆς παλαιτέρας Ῥώμης ἀγιώτατος πάππα: Λέων, 
τάδε διαλαμθάνων * « Δίχα μὲν τῆς τοῦ Λόγου δυνα- 
μεως οὐχ ἂν ἔλεγεν ἢ φωνὴ τοῦ Πατρὸς ἐξ οὐρανῶν ἀφε- 
θεῖσα Οὗτὸς ἐστι» ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητὸς, ἐν e 1206- 
xnc« * δίχα δὲ τῆς ἀληθείας τοῦ σώματος οὐχ ἂν προε- 
μαρτύρετο ᾿Ιωάννῃς, Ἴδε ó Αμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν 
ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου " χαὶ αὖθις ἔχαστος τῶν ἀνωτέρω 
χαταγεγραμωένων Πατέρων, ὡς οἵα τοῦ βασιλέως ἐπὶ 
ἡλώσσης ὥσπερ ἐγγεγραμμένα τὰ ρήματα φέοοντος. 
λθ΄, Οὐχ Ὡρχεῖτο τούτοις ὁ ἀχίμας xai σῶαα χαὶ νοῦν 
βασιλεὺς, ἀλλὰ xui ἕτεοόν τι ποριξόμενος ἐπενθύμηιυα, 
τοῖς ποολαδοῦσιν ἐπῆγε διατρανοῦν τῶν ἐν τῷ Χοιστῶ 
ἡνωμένων φύσεων τὸ ἀδιαιοέτω ὑποστάσει σεσωσμένων 
διάφορον. Τὸ 20 καταπλουτῆσαι τὴν ἀγίαν τοῦ Κνοίον 
acoxa τὰ τῆς ποοσλαδούσης αὐτὴν θεότητος: αὐχήματα 
προσλαιμθανομένων τινῶν, καὶ ταύτη ποοσχόπτειν χινδυ- 
νευόντων, ὡς χαὶ πεοὶ τὰ φυσικὰ xxt ἀδιάθλητα πάθη 
χαιοτομεῖν τοὺς λόγους, xxi ἀποττέλλετθαι )έγειν πα- 
ϑητὴν tivat τὴν ποοσληφθεῖσαυ τῷ Κυοίῳ TZOXX X4: 
Th» τῶν σαρχῶν φύσιν, χαὶ τῷ ἐχηυσίως τὸν Χοιττὸν 
παδεῖν ὑπὶο Ὡμῶν ποὺς τοῦτο ἀποχοωμένων, χαὶ ἀπο- 
διιστώντων αὐτὴν τοῦ χατὰ φύσιν πάθους χαὶ τῆς νε- 
πγώσεως οὗτος χαὶ τὴν λεχθητσοιμένην ἐπαγωγὴν τῆς 
ἐννοίας προῆνεγαι  πιοὶ jào ἐδιωχάτων χαὶ αὐχὶαά- 
τῶν φιλοσοφήτας xxi τῷ ὃ ιαιοετιχῷ τῶν ὑποχειμίνων 
λόγω χρησόμενος τένχ μὲν τὰ (dvouaza, τῶα δὲ τὰ 
αὐχήωατα διετοχνυωσε΄ τὰ μὲν οὖν (QUDUXTA φύσεως 
εἶναι, τῶν ὁυολογουκένων ἐτίθετο. Καὶ γοῦν τῆς Uti; 
xxi μαχαοίας ἣν τῇ μοναοχιχῇ Τοιάδι φύστως ἰγυύμα- 
τα τὸ ἀπεοίγοκπτον ἔλεγε, τὸ ἄχτιστον, τὸ αὐόνιον, χαὶ 
τἄλλα δὴ τὰ τούτοις ὀλοστοιχα αὐγήωχτα δὲ ταύτης, 
τοῖς ἀππριθμημένοις ἐδεύματσι παοετόμενα, τὸ παντο- 
δυνάμον, τὸ ξωοποιὸν, χαὶ ὅσα ταύτης τῆς τάξεως. 
Ἔντευθεν χαὶ πφοσιπῆγε τὲν τοῦ Κυρίου σάονα τῶν μὲν 
αὐχημάτων πάντως μετατγχεῖν τοῦ ποουλχἠομένου ταύ- 
TW? μονογενοῦς Θεοῦ, ἅτε χαὶ ξωοποιὸν τὸ χαὶ παντο- 
δύναμον, οὐ μέντοι γε τῶν ἰδιωμχτων τῆς θείας αὐτοῦ 
φύσεως * 0201 γὰο ἀπειοίγοαπτὸς ἐστιν, 0208 ἄχτιττος, 
οὐδὲ ἄχοονος διὰ τὰ αὐχήματα. Οὐχοῦν, ἐπείπεο ἐγχα- 
τίοα τῶν φύσιων ἐπὶ τῶν οἰχείων PETUNT, 41242105 
ἔμεινε, τί ἀξῖξον παγὰ 
τούτοις ἐνθεωοεῖν - xai τοῖ: τῆς θείας φύττως idvouzat 


τὸ 7097127401909 ἐντεῦθεν τὸ 


τὸ ὑπεοέχον ἀπονέατιν, τῇ ποὺς τὰς τῆς 74275; ἰδιότη- 
τας παοαθέ εἰ ἐπόμενον. 


E. Ταῦτα : ut) οὖν τοῦ βατιλιχοῦ νοὸς, ἣ 
fi, τοῦ τῶγ «sf oto) γόων Do" 


ux))^» εἰ- 
πορίσλατα 
χαὶ γροηζαματα, καὶ τῆς ὑπεοχούσου "ATTE γλ) πίω 
2íAt70; ἀπαγγέλματα. "Ez δὲ πολλὰς uk» νύχτας ἀύ- 
ἄνους, πολλὰς δ' ἡμέρας ἐμφούντιδας ἐξετέλεσε, xxi 
δέον ἔχρινε τὸ εὐσεδες διατρανωθῆναι τῆς ἐξηγήσεως, 


PATROL. G5, CXL. 


B 


C 


D 


est ; verum id quidem, sed non magnum. Quid 
enim mirum, si major homine Deus est? PPrieterea 
senioris quoque Rome sanctissimus papa Leo de 
hoc dicto edisserens : Sine Verbi, inquit, potentia 
non diceret vox Patris missa de culo. Aic est. Fi- 
lius meus dilectus in quo inihi bene complacui Et 
sine veritate carnis non protesltaretur Joaunes : 
Ecce Agnus Dei qui tollit peccatum mundi... Et 
sic ex ordine unusquisque Patrum. quorum aucto- 
ritates supra sunt perscriptie, in ore Cresaris erat, 
tanquam si impressa verba eorum mente la- 
beret. 


39. Neque tamen hic substitit indefessus corpore 
ac mente (ΡΞ, sed alium quoque protulit cogi- 
latum suum, quo explicaret naturarum in Christo 
conjunctarum, salva unica individua persona dif- 
ferentiam. Nain quia sancta Domini caro, μονῖ- 
quam assumpsit eam divinitas, gloriosis «dotibus 
instructa fuit; ea re nonnulli non sine periculo 
erroris utebantur ; ita ut de naturalibus sine pec- 
cato passionibus Domini novos sererent sermones; 
miniimeq::e auderent affirmare paseibilein fuisse 
assuimptatn ἃ Cliristo carnem secundum carnium 
ipsam naiuram ; abuterenturque ad d argumento 
illo, quod Christus sponte pro nobis passus est ; 
ita ut ipsum naturali passione ac mortalitate exi- 
merent; his, inquam, Cesar excogitatam a se 
sententiam, quarn jam dicem:is, opposuit. Nam de 
idiomatibus et de ;'loriosis dotibus disputans, at- 
que utramque rem accurate distinzuens,quaenam 
sint idiomata,quienam iten gloriosi dotes,perspi- 
cue enucleabat. Et idiomata quidem propria esse 
naturee, extra dubitationem ponebat. Ac divinie et 
beatie, in monarchica Trinitate, nature idiomata 
esse dicebat, ut infinita sit, increata, sempiterna 
aliisque hujusmodi proprietatibus predita : dotes 
autem gloriosas priedieta idiomata comitantes, 
omnipotentiam, vivificandi virtutem, atque alia 
ornamenta ejusmodi. Deinde concludebat, Domini 
carnem omnino preditam fuisse gloriosis dotibus 
divini Unigeniti a quo est assumpta, virtute scili- 
cet vivificandi et omnipotentia; non tamen divi- 
nie naturcie idiomatibus. Nam etiamsi habet glo- 
riosas dotes, non idcirco tamen infinita est caro, 
vel increata, vel ante tempora. Igitur quoniam 
utraque natura in propriis idiomatibus ineonfusa 
manet ; hine cognoscere, inquit, licet quonam per- 
tineat illud epithetum major, de quo nunc contro- 
versia fit : oportetque divine naturie idiomatibus 
gradum  sublimiorem attribuere, consentaneum 
comparalioni cum carnis proprietatibus. 

40. H:e igitur regalis mentis, vel potius huma- 
narum mentium regis, propositiones ataue con- 
clusiones erant, linguzeque aurez dulciora melle 
effata. l'osiquam autem complures noctes in- 
somnes multosque dies in harum rerum medita- 
tione consumpsit, existimans oportereorthodoxam 


8 


dicti evangelici interpretationem ad liquidum de- 
duci ; ne ob ejus ambiguitatem corda infirmiorum 
perturbarentur: ad extremum sanctissimos pa- 
triarchas sacramque et divinam congregavit syno- 
dum, ad quam senatores quoque convenerunt, 
presentibus etiam illustrissimorum omnium mo- 
nasteriorum abbatibus. Et Csesar quidem reside- 
bat in regio throno, qui est in conclavi mare ver- 
sus magni palatii nuper ab ipso Caesare exstructi, 
quod occidentali urbis muro imminet, habetque 
id conclave ad ipso Manuele nomen : quo in loco 
innumerabiles imperatoris victorias brevi gyro 
comprehensas ars pictoria, aureis lapillis varios 
interserens colores, prout fieri potuit, descripsit. 
Hic fuit consistorii locus ; ibique definita sunt qua 


infra ponemus, consentientibus inter se sanctissi- B 


mis patriarchis, sacratissimisque archiepiscopis, 
reliquoque sacerdotali ceetu, et senatoribus uni- 
versis; sic favente pacis Deo, necnon religiosi 
nostri a Deo coronati imperatoris zelo. De his au- 
tem tomus quoque conscriptus fuit, in quo ad lit- 
teram sequentia continentur. 


ACTIO 1I. 


Mensis Martii die secunda, indictionis XIV die 
quarta. 
1. Presidente ἃ Deo coronato sancto nostro 


rege et imperatore domino Manuelo Comneno, in 
tropico conclavi meridiem versus, nempe in ma- 


gni palatii porphyromanuelico triclinio ; astanti- C 


bus sancte majestati ejus, amabilibus consobri- 
nis, filiis inclyti sebastocratoris domini Andro- 
nici,scilicet protosebasto et protovestiario domino 
Joanne Comneno, ejusque fratre domino Alexio 
Comneno ; amabili consobrino potentis sanctique 
nostri regis, domino Andronico Comneno, filio 
pansebasti celsissimi domini Theodori Batatze ; 
fratre ejus et amabili consobrino potentis sancti- 
que nostri regis domino Alexio Comneno, amabili 
patruele potentis sanctique nostri regis, nato ex 
amabili patruo potentis sanctique nostri regis, 
pansebasto celsissimo domino Constantino An- 
gelo, domino, inquam, Joanne Duca ; fratre ejus- 
dem, amabili nepote potentis et sancti nostri re- 
gis, domino Andronico Duca ; genero potentis et 
sancti nostri regis sebasto domino Joanne Canta- 
cuzeno; genero potentis et sancti nostri regis do- 
mino Constantino Duca ; sebasto domino Gudelio 
Tzicandile ; sebasto et magno heteriarcha domi- 
no Georgio Paleologo; sebasto domino Joanne 
Duca ; sebasto et domestico vestiario potentis et 
sancti nostri regis domino Alexio Petralipha ; 
sebasto et domestico vestiario potentis et sancli 
nostri regis domno 1saacio Duca; sebasto et do 
mestico vestiario potentis et sancti nostri regis 
domino Alexio Rogerio ; sebasto et domestico 
vestiario potentis et sancli nostri regis et ch r- 
tulario domino Andronico Lombardo ; proto- 


NICET.E CHONIAT.E 






ἵνα μὴ rà ἀδύλῳ ταύτης «i τῶν ἀπαγεστέρων παρϑίαι 
διαταράττοιντο " τέλος τοὺς ἀγιωτάτους πατριάρχας ἢ 
τὸν ἱεοὰν x«i θείαν συνήθροισε σύνοδον " ἀλλ᾽ οὐδὲ οἱ 
τῆς συγχλήτον βουλῆς ἀπελείποντο - παρῦσαν δὲ καὶ οἱ 
τῶν ἐπισημοτάτων πασῶν μονῶν χαθηγούμενοι * x«i τὸν 
μὲν ὁ βασιλιχὸς εἶχε ὕρόνος ἐν τῷ πρὸς θάλατταν vx 
po τοῦ ἐν τῷ μεγάλῳ παλατίῳ νεουργοθέντος οἔχου τὸ 
βασιλεῖ τοὺ δυτικωτέρου τείχους ἐφύπερθεν, φερώνυμα 
τὴν χλῆσιν ix τῆς τοὺ Μανουὴλ προσρήσεως φέροντος" 
ἔν à χαὶ τῶν δυσαοιθμέτων χατορθωμάτων τοὺ αὐτὸ. 
χράτορος βραχέ᾽ ἄττα παραλαδοῦσα ἡ ξωγράψος τέχνῃ 
ix χαταχρύσων ψηφίδων ποικιλοχρόοες ἐτέριας ἐκεμε- 
γνυμένων, ὡς εἶχεν, ἐνδιεγράψατο " ἐνταῦθα μὲν δὴ τὰ 
τῆς συνελεύσεως ᾿ χυοοῦνται δέ τὰ ὑποτεταγμένα, t 
γνωμονησάντων ἀλλήλοις, τῶν τε ἁγιωτάτων πατριαο- 
X», τῶν ἱερωτάτων ἀρχιερέων, 709 ἱερατικοῦ λοιποῦ 
χαταλόγον, x«i ξυμπάντων τῶν τῆς συγχλῃτικῶς quU | 
σίας, εὐδοχία τοῦ τῆς εἰρήνης Θεοῦ xai δειαπύρῳ Cie 
τοῦ εὐσεθοῦς ἡμῶν x«i θεοστεφοὺς αὐτοχράτορος" ἐπὶ 
δὲ τούτοις xai τόμος ἐχτέθεται, τάδε xarà ῥὁᾷμα δὲ 
ξιών. 


ΠΡΑΞῚΣ Β. 


Μηνὶ Μαρτίῳ δευτέρα, ἡμέρᾳ τετάρτη ἱνδιχτιῶνος i. 


α΄. Προχαθημένου τοῦ θεοστέπτου ἁγίου ὃ μῶν Ut 
λέως x«i αὐτοχράτορος κυοοῦ Μανουὴλ τοῦ Κομνᾳνοὺ, bv 
τῷ ὑπερῴᾳ τροπιχῇ τῇ πρὸς μεσημόρίαν τοῦ ἐν τῷ Mir 
γάώλῳ παλατίῳ πορφυρομανονηλάτον τριχλένου, zeocara- 
μένων τῷ ἁγίᾳ βασιλεία αὐτοῦ τῶν περιποθάτων ἀἄνε- 
ψιῶν αὐτοῦ xai υἱῶν τοῦ ἀοιδέμον σεδαστοχοάτορος χυ- 
poU ᾿Ανδρονέχου, τοῦ πρωτοσεδαστοῦ xai πρωτοθδεστια- 
piov χυροῦ ᾿Ιωάννου τοῦ Κομνηνου, x«t τοῦ αὐταδῷ φον 
αὐτοῦ χυροῦ ᾿Αλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ * τοῦ περιποθότον 
ἀνεψιοῦ τοῦ χραταιοῦ χαὶ ἀγίου ἡμῶν βασιλέως, χυροὺ 
Avdpovixou νοῦ Kouvqvou τοῦ νἱοῦ τοῦ πανσεδαστοῦ 
πιρτάτου χυροῦ Θεοδώρου τοῦ Βατάτζου - τοῦ αὐτα. 
δέλφου αὐτοῦ xai περιποθήτου ἀνεψιοῦ τοῦ χραταιοῦ vk 
&yiou ἡμῶν βασιλέως, κυροῦ ᾿Αλεξίου τοῦ Κομνκνοῦ" 
τοῦ περιποθήτου ἐξαδέλφον τοῦ χραταιοῦ χαὲ ἀγέου μῶν 
βασιλέως, τοῦ vto) τοῦ περιποθήτον θείου τοῦ χραταιοῦ 
x«i ἀἁγίον ἡμῶν βασιλέως, τοῦ πανσεθαστουπερτάτον 
χυροῦ Κωνσταντίνον τοῦ ᾿Αγγέλον, χυροῦ ᾿Ιωάννου τοῦ 
Δούχα * τοῦ αὐταδέλφου αὐτοῦ͵, τοῦ περιποθῆτον ἐξα- 


D δέλφου τοῦ xpaz«to2 x«i &yíow ἡμῶν βασιλέως, κυροῦ 


᾿Ανδρονίχου τοῦ Δούχα ᾿ τοῦ γαμύρου τοῦ χραταιοῦ χαὶ 
ἀγίου ἡμῶν βασιλέως, τοῦ σεδαστοῦ χυροῦ ᾿Ιωοΐίννου τοῦ 
Κανταχουξηνοῦ * τοῦ γαμόροὺ τοῦ χραταιοῦ xal ayiov 
ἡυῶν βασιλέω:, κυροῦ Κωνσταντένου τοῦ Δούχα " τοῦ 
σεθαστοῦ χυρού Γουδελίου τοῦ Τξιχανδίλη" τοῦ σεῦδα- 
στοῦ x«l μεγάλον ἐταιρειάο ον xupoo Γεωργίον τοῦ Πα- 
λαιολόγονυ " τοῦ σεβαστοῦ χυροῦ 'lwdvvou τοῦ Δούχα" 
toU σεδαστοῦ x«i οἰκείου βεστιαρίτον τοῦ κραταιοῦ xei 
ἁγίον ἡμῶν βασιλέως, χυροῦ ᾿Αλεξέον τοῦ Πετραλέφα . 
τοῦ σεδαστοῦ xai οἰχείον βεστιαοέτον τοῦ χραταιοῦ καὶ 
ἀγίον ἡμῶν βασιλέως, χυροῦ ᾿Ισααχίον τοῦ Δούκα " τοῦ 
σιθαστοῦ xai οἰχείου βεστιαρίτόν τοῦ apeteteU καὶ 





THESAURI LIB. XXV. 


we βασιλέως, χυροῦ ᾿Αλεξέου τοῦ Ῥογέρη" τοῦ À nobilissimo et eparcho Basilio Camatero ; proto- 


| καὶ oixtíou Βεστιαοίτου τοῦ χοαταιοῦ xol 
9» βασιλέως, χαὶ χαοτουλαρίου κυοοῦΑνδρο 
39 Λαμπαρδὰ" τοῦ πρωτονωδελισσίμου χαὶ 
) βασιλείου τοῦ Καματηροῦ" τοῦ πρωτονωῦε- 
ὦ Ἰσααχέου τοῦ 'Axoloj0ou- τοῦ νωδελισσίμον 
—uuxroío) τῶν βαρδαριωτῶν Βασιλείου τοῦ 
'Ou* xai ἑτέρων οὐχ Oye. 


Συνεδριαξόντων τῶν ἀγιωτάτων πατοιαοχῶν, 
πωτατου χαὶ οἰχουμενιχοῦ πατριάοχου χνροὺ 
* τοῦ ἀγιωτάτου πατριάρχον Θεουπολεως 
€ ᾿Αντιοχείας χυροῦ ᾿Αθανασίου: xai τον 
ἄον πατριάρχου Ἱεροσολύμων χυροῦ Nixn- 
παρισταμένων χαὶ ἑερωτάτων ἀρχιερέων, 
Ιραχλείας Μιχαζλ, τοῦ ᾿Αὐμχσείας Νιχήτα, 
ἐλιτηνξς Νιχήτα, τοὺ Voeyyo*w Ἰωάννου, τοῦ 
Χριστοφψόρον' τοῦ Κορένθον Θεοδώρου, τοῦ 
» Νιχολάου, τοῦ ωχησοῦ Λουχᾶ, τοῦ Κούτης 
νυ, τοῦ Τραπεζοῦντος Μιχαὴλ, τοῦ Λαρίσσης 
ν, τοῦ Φιλιππουπολεως Βατιλειον. τοῦ Ῥόδον 
e, του Φιλέππων ᾿Ιωαννου, τοῦ ᾿Αδριανουπό- 
οντος, τοῦ ᾿Ιεοαπόλεως Γεωργίου, τον Μιτυλὴ- 
Ιου, τοῦ νέων Πατρῶν Εὐθυμίου, rov Εὐχαίτων 
ὠτένου, τοῦ "Audazoudos Ἴωάννον, τοῦ Θηδῶν 
υ, τοῦ Σεὸρῶν Θεοδώρου, του Αἴνου Ἰωάννου, 
ἰστρᾶας Λέοντος, τοῦ Κερχύρας 
dou Μιχαὴλ, τσοὺ Μηθύμνης Νικολίου, τοῦ 
αἰμλονίας 'Διχξτα, τοῦ λιεση μὐρίας Θεοδώρου, 
[ἐλήτου Νιχήτα, τοῦ Μαρωνείας Χιχκήτα, τοῦ 
διουπόλεως Κωνσταντίνου, τοὺ Παρίον Νιχο- 


Κωνσταντίνου. 


nobilissimo Isaacio Acolutho ; nobilissimo et pri- 
micerio bardariotarum Basilio Tripsycho et non 
paucis aliis, 


2. Considentibus sanctissimis patriarchis,nempe 
sanctissimo et cecumenico patriarcha domino Luca, 
sanclissimo patriarcha urbis Dei magnie Antiochiee 
domino Athanasio, et sanctissimo patriarcha Hie- 
rosolvmitano Domino Nicephero: presentibus 
etiam sacratissimis episcopis, Heracles Michaele, 
Cyzici Basilio, Nicomedie Michaele, Amasee Ni- 
ceta, Melitenes Niceta, Gangrorum Joanne, Myro- 
rum Christophoro, Corinthi Theodoro, Athenarum 
Nicolao, Mocesi Luca, Crete Joanne, Trapezuntis 
Michaele, Larisse Joanne, Philippopoleos Basilio, 
Rhodi Leone, Philipporum Joanne, Hadrianopo- 
leos Leone, Hierapoleos Georgio, Mitylenes Potho, 
Neopatrarum Euthymio,Euchaitarum Constantino, 
Amastridis Joanne, Theborum iJoanne, Serrarum 
Theodoro, Ani Joanne, Dristre Leone, Corcyrie 
Constantino, Abydi Michaele, Methymn«a: Nicolao, 
lLacedemonise Niceta, Arcadiopoleos Constantino, 
Parii Nicolao, Preeconnesi Isaacio, Selybrie Theo- 
dulo, Derci Joanne, Anchiali Stephano : astan- 
tibus etiam Dei amantissimis ecclesiasticis pree- 
positis. 


tou Προιχουνήσον Ἰσααχίου, τοῦ Σελυθοίας Θεοδούλου, τοῦ Afoxou Ἰωάννου, xai τοῦ ᾿Αγγιάλον Στεφάνου * 
γισταμένων χσὶ τῶν θιοφιλεστάτων ἐχχλησιαστιχῶν ἀρχόντων. 


Ἐπεὶ πρὸ 
παρα τινων περὶ τοῦ ὅπως νοεῖται τὸ, Ὁ 
pou μείζων μού ἐστι, συνῆλθον προστάξει 
&gisix; μον σήμερον οἱ ἐνδημοῦντες τῇ 
πόλει ἀρχιερεῖς, xat ἠρωτήθησαν ὅπως voti- 
) τοιοῦτον εὐαγγελιχὸν ῥητον. Ποῶτος τοίνυν 
ἰχλείας ἐοωτηθεὶς εἰ τὸ Ὃ Πατήρ uou μείξων 
τιν. εἴρηται παρὰ τοῦ Κυοίου xai Θεοῦ xai 
ς μῶν Ἰησοῦ Χοιστοῦ, χαὶ χατὰ τὴν ty 
τιστὴν φύσιν χαθ᾿ ἣν x«i πέπονθε, δέδωχε 
τρὶ xxi χατὰ τοῦτο τὸ μείξων" χαὶ τὰς λοιπὰς 
7:0 τῶν ἁγίων Πατέρων ἰξηγήσεις 
ἔσθαι. 'O Κυξίχου τῆς αὐτῆς 
ὦ 'Hpaz/síug. Ὁ Nixourótia; 
x χαὶ ἀδιαίρετον τὸν Χριστὸν, 
Ὃν σάρχωσιν ἐν 


τινων ἡμερῶν 


εἰπὼν 
εἶπε γνώυης 
ἐφὴ ὡς, ᾿Επεὶ 
χαὶ μετα τὴν 
ὃνσὶ φύσετι 
καὶ ἀτυγχύτοις, αχτίστῳ τε χαὶ 


θεωρῶ ἀτρέ- 
χτιστῇ, ἀπα- 
xxi παθητῇ, ἐχλαλθάνομαι τὸ εὐα ηελιχὸν 
τὸ, Ὁ Πατὴρ μου αείξων μοῦ ἐστι, χαὶ 
δὲν ἐν αὐτῷ χτιστήν τὲ χαὶ παθητὴν φύτιν" 
χόμενο: χαὶ τὰς ἄλλας περὶ 709 τοιουτον ῥητοῦ 
£C, ἃς οἱ τῆς Ἐχχ)ησίας 
τὰ ἀπαραλλάχτως λέγειν τῷ Νιχομηδείας καὶ 
ἰασείχς ἐφθέγξατο, ^O Με)λιτηνῆς εἶπεν ὅτι 
κς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ λέγοντος 
Εὐαγγελίοις O Πατήρ μον μείξων μού ἐστι, 
οὔτο εἰρηχέναι αὐτὸν χαὶ χατὰ τὴν ἐν αὐτῷ 


φωπτῆρες εἰρηχασι. 


ἔφθασε λαληθᾶναι C 


3. Quoniam ante aliquoi dies sermo a nonnullis 
commotus fuit, quomodo intelligenda sint verba 
Pater meus major me est, convenerunt jussu ma- 
jestatis mes hodie,qui erant in magna urbe ponti- 
fices, rogatiquesunt quinam sensus sit evangelici 
hujus dicti. Primus ergo Heracliensis rogatus sen- 
tentiam, an verba Pater meus major me est, dicta 
fuerint ἃ Domino et Deo et Servatore nostro Jesu 
Christo etiam secundum suam creatam naturam 
in qua ei passus est; concessit Patri epithetum 
major ; et cieleras quoque effati hujus sanctorum 
Patrum interpretationes se admittere dixit. Cyzi- 
cenus ja eadem sententia se esse dixit, quam He- 
racliensis protulerat Nicomediensis dixit: Ego de 
unius et individui Christi, etiam post ineffabilem 
incarnationem, duabus naturis inconvertibilibus 
et inconfusis, increata scilicet et creata, impassi- 
bili et passibili. intelligo evangelicum dictum, Pa- 
ter meus major me est ; nempe etiam ad creatam 
ipsius passibilemque naturam id refero: recipio- 
que simul alias quoque hujusce dicti interpretatio- 
nes, quas Ecclesie illuminatores pronuntiaverunt. 
In Nicomediensis sententiam pedibus se ire Ama- 
senus dixit. Melitensis ait: Ego audiens Dominum 
nostrum Jesum Christum in Evangeliis dicentem : 
Pater meus major me est, aio hoc dici etiam de 
creata ejusdem natura. Gangrensis dixit : Ego au- 


430 


diens Dominum dicentem : Pater meus major me 
est, aio id ab eo dici etiam secundum assumptam 
humanam naturam. Myrensisdixit : Ut interpretan- 
tur sanctus Basilius, et theologus Gregorius, et 
Chrysostomus, sic et ego hoc effatum interpretor et 
accipio: et quoniam alii quoque complures sancli 
dixerunt, ceconomice id a Christo dictum, quate- 
nus nempe homo est, ne his quidem contradico. 


&. Corinthius ait : Majorem Patrem Christus di 
xit, etiam quatenus exinanivit se, et usque ad cor- 
pus se demisit sponte qui erat altissimus, susti- 
nuitque carnem suscipere inconfuse, inconvertibi- 
liter, indivisibiliter, ejusdemquerecipit eeconomice 
passiones sine peccato ; mortem denique nobis sa- 
lutarem et causam nostre resurrectionis, cujus 
antea spe carebamus. Atheniensis dixit: Servator 
noster Deus, ineffabili misericordia factus etiam 
perfectus homo, quandoquidem theanthropum 
Verbum est, una hypostasis, unaque persona, 
propter summam duarum naturarum conjunctio- 
nem ; ego quidem a sanctis disco, quod quatenus 
est hypostasis, neque Patri coheret neque Spiritui, 
neque matri vel nobis. Secundum igitur humani- 
tatem, qua matri nobisque communicat, existimo 
ipsum dixisse Patrem majorem. Amplector autem 
sanctorum quoque de hoc dicto sententias. Moce- 
sinus dixit: Majorem Patrem appellat Christus. 
sicuti sancte synodi sanctusque affirmat Aposto- 
lus. Aio igitur majorem dixisse Patrem, quatenus 
Filius carnem nostre similem sibi ascivit ac. san- 
guinem, et quatenus creatam naturam habet, in 
qua etiam passus est. Cretensis dixit: Ego cun- 
ctas sanctorum sententias super effato: Pater mets 
major me est recipiens, ne illam quidem repudio 
que id intelligitdictum secundum humanitatem 
id est, secundum Christi creatam naturam, inqua 
etiam passus est: consentioque et suffragor con- 
fratri meo Heracliensi, et synodorum sententias 
amplector. Secundum verba Cretensis dixit sen- 
tentiam etiam Trapezuntius. Larisseeus dixit : Verba 
Pater mens major me est, deprehendimus a sanctis 
theologo Gregorio, magno Basilio, et ἃ Chryso- 
stomo intellecta secundum qualitatem causativam 
honoremque patris, et quasi ob discipulorum so- 


NICET/E CHONIAT.E 


latium [dicta fuerint. Sed quia "novi a nonnullis p 


sanctis affirmari, sic locutum fuisse Dominum 
etiam propter humanitatem, ad quam se demisit, 
atque ut humane sue nature fidem faceret, hanc 
ego quoque amplector sententiam. 


9. Rhodiensis dixit: Quoniam scio theanthro- 
pum Verbum secundum cconomiam multa di- 
xisse, veluti illud de die autem illa atque hora 
nemo scit, neque angeli neque Filius; aio ipsum 
dixisse item Pater major me est ceconomice, id est 
secundum creatam suam naturam : accedoque 
sanctorum etiam hujus dicti interpretationibus, 






χτιστὴν φύσιν: Ὁ Γαγηρῶν εἶπεν ὅτι, ᾿Αχούσας 
Κυρίου λέγοντος, Ὃ Πατήρ μὸν μείξων μού & 
λέγω τοῦτο εἰογχέναι αὐτὸν χαὶ χατὰ τὰν &vÜpwzi- 
νὴν φύσιν τὴν παρ᾽ αὐτοῦ προσληφθεῖσαν. 'O Müpwo 
εἶπεν ὡς, Καθὼς ἐρμηνεύει τοῦτο ὁ ἄγιος Βασίλειος 
χαὶ ὁ Θεολόγος Γρηγόριος xci ὁ Χρυσόστομος, &- 
αγνεήω τοῦτο XXyG xui δέχομαι" ἐπεὶ δὲ xoi Eu 
πολλοὶ τῶν ἀγίων εἶπον οἰκονομιχῶς τοῦτο )syWe 
αὐτοῦ Χοιστοῦ χαθὸ γέγονεν àv oc ree | 
οὐδὲ τούτοις; ἐναντιοῦμαι. 

δ΄. Ὃ Κορίνθου εἶπεν ὅτι Δείξονα τὸν Πατέοα 
εἴρηχε, xxi χαθότον ἐχένωσεν ἑἐσχυτὸν, χαὶ χατζλδε 
μῖχοι x«i σώματος ἐχὼν ὁ Ὕψιστος, χαὶ ἐνέσχε:ο 
σάρχα προσλαθεῖν ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιοῖ- 
τως χαὶ τὰ τοιχῦτα ἀδιχόλητα παθῺ χατεδέξατο 
σωτήριον Qui» x«i ἄνα- 
στάσεως πρόξενον͵ ἧς οὐχ εἴχομεν ἐλπέδα πρότερω. 
Ὁ ᾿Αθηνῶν εἶπεν Ὁ Σωτὴο ἡμῶν Θεὸς, ἡῆνομι- 
vo; dv ἄφατον ἔλεον x«i ἄνθρωπος τέλειος, ἐπειδὲ 
θίχνθοωπος ὧν Λόγος μία ὑπόστασίς ἔστε χαὶ ὃ 
πρόσωπον διὰ τὴν ἄχραν ἕνωσιν τῶν δύο φύσιων 
μανθάνω ἀπὸ ὅτι, ὡς μὲν ὑπόστεαει: 
οὔτε τῷ Πατρὶ συνάπτεται χαὶ τῷ Πνεύματι, οὔτε 
τῇ μητοὶ xci dui τὴν ἀνθρωπότητε 
χαθ᾽ ἣν ἐπιχοινωνεῖ τῇ ux-0à x«i ἡαῖν νομέξζω εἰ 
ρηχέναι αὐτὸν μείξονα Πατέρα" 


vat Tx 


οἰχονομιχῶς χαὶ θάνατον 


τῶν jio» 


χατὰ γοῦν 





τὸν ἀσπάξφοααι δὲ 
x«t τὰ πιοὶ 702 τοιούτου ῥητοῦ τῶν ἁγίων piens. 
'O Mox 20J εἶπεν ὅτι Μείξονα ἑαυτοῦ τὸν [ατίρ5 
χαλεῖ, χαθὼς αἱ ἄγειχι σύνοδοι χαὶ ὁ ἅγιος ᾿Απόστο- 
λος εἶπον. Λέγω οὖν μείζονα εἰρηκέναι αὐτὸν τὰν 
Πατέρα γχαθὸ χεχοινώνηχε παραπλησίως Z:tv σαρ- 
x0; x«i αἴωατος, x«i χατὰ τὴν ἐν αὐτῷ χτιστὴν 
φύσιν χαθ᾿ ἣν x»i Ὃ Κρήτης 
Ἔνγωγε πάσας τὰς ῥήσεις τῶν ἁγίων τὰς περὲ τοῦ, 
O Πατήο μου μείζων p^) ἔστιν, ἀποδεχόμενος 
οὐδὲ τὸ χατὰ τὰ ἀυθρώπινον εἶναι μεέξονα ἀποξέμ- 
τοι χατὰ τὴν ἐν αὐτῷ τῷ Χοιστῶ κπτιστὴν 
συυφοονὼν *NÀ GUK- 


, - 
πέπονθεν. Ett" 


πομαι, 
φύσιν, χαθ᾽ ἦν xw πέπονθε" 
φθεγγόμενος τῷ συναδῆλφῳ μὸν τῷ ᾿Ηρακλεέας" wei 
τὰ λεχθέντα παρὰ τῶν συνόδων χατασπαζόμενος. Τὰ 
αὐτὰ τῷ Κοήτης εἶπε λέγειν xci ὁ Τραπεζοῦντος. 
Ὁ Λαρίσσης εἶπε' Τὸ, Ὃ Πατὴρ μου μείζων gw) 
ἐστιν, εὑρίσχομεν ἀπὸ τῶν ἀγίων, τοῦ τε Θεολόγον 
Ιρηγορίου, τοῦ μεγάλου Βασιλείον x«i τοῦ Xpugo 
στόμον, χαὶ χατὰ τὸ αἴτιον χαὶ διὰ τὴν τιμὴν, καὶ 
πρὸς παρηγορίαν τῶν μαθητῶν ἔχλααδανόμενον. 
Ἐπεὶ δὲ εὑρίσκω τινὰς τῶν ἁγίων λέγονταις sipt- 
χέναι τοῦτο τὸν Κύριον xal xarà τὸ ἀνθρώπενον, 
χαθὸ ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν ὡς θέλων πιστώσασθαι 
τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν τὴν ἐν αὐτῷ, ἀσπάζομαι 
τοῦτο χαὶ αὐτός. 

ἐ: 'O Ῥόδου εἶπεν: ᾿Επεὶ εὐρίσχω τὸν ϑεέν- 
θρωπὸν Λόγον οἰχονομιχῶς λέγοντα πολλὰ, ἐξ ὧν 
ἐστι xoi τὸ, Περὶ τῆς ἡμέρας ἐχείνης ᾿χαὶ τῆς 
ὥρας οὐδεὶς οἶδεν οὐδὲν, οὐδὲ οἱ ἄγγελοι οὐδὲ ὁ 
Υἱὸς, λέγω εἰοηχέναι αὐτὸν x«i τὸ, Ὃ Πατήρ 
μὸν μειξζων μού ἐστιν, οἰχονομιχῶς, τουτέστι κατὰ 
τὴν χτιστὴν φύσιν τὴν ἐν αὐτῶ" προστιθέμενος χαὶ 


243 


equalem censeo. Sed quoniam dixit : Pater meus 
major me esl, propositumque pridie fuit αἱ disqui- 
reretur quanam hao de re nonnullorum sanctorum 
mens fuisset ; censeo id dictum fuisse a Christo 
etiam secundum humanitatem et humiliationem 
miramquedemissionem ad humanam quain assum- 
psit naturam, in qua non secus atque nos carni et 
sanguini parlicipavit. Serrensis dixit : Quoniam 
evangelicum hoc dictum : Pater meus major me est, 
sancti Patres alii aliter interpretati sunt ; et quo- 
niam horum nonnulli etiam secundum humanita- 
tem hoc fuisse prolatum affirmarunt, recipio am- 
plectorque cunctas sanctorum Patrum locutiones, 
unaque hanc que dictum refert ad humanitatem. 
Porro humanitatem intelligo creatam in Christo 
naturam, in qua eque ac nos carni et sanguini 
communicavit. 

7. /£nensis dixit : Domini et Dei et Servatoris 
nostri Jesu Christi sermones, modo humanitatem 
spectant, modo sententiam ad divinitatem diri- 
gunt. Cum igitur humanitatem respiciebart, tunc 
Servator majorem Patrem confitebatur, ut verse 
incarnationis fidem faceret. Hoc autem sic affirmo, 
ut ceteras non respuam sanctorum opiniones. 
Dristrensis primo quidem dixerat se cum Athe- 
niensi metropolita consentire : deinde audita reve- 
rendissimi et magni c&&conomi sententia, ait se ab 
Atheniensis mente discedere, atque ad reverendis- 
simi sententiam accedere eamque sequi. Corcy- 
rensis dixit : Comperimus in evangeliis a Doraino 
Patrem majorem dlci,et Deum quoque suum, cuin 
ait: Deum meum et Deum vestrum ?*. Existimo au- 
tem utriusque dictionis parem esse vim. Quoniam 
vero Damascenus, ait, humanitus cuim mentali 
distinctione Deum suum dictum esse Patrem a 
Domino ; eadem ratione censeo, majorem quoque 
appellatum fuisse. Et simul recipio cunctas hac 
super re sanctorum Patrum sententias, qui dietum 
id etiam ad humanitatem retulerunt. Abydenus 
dixit: £go hanc Domini dictionem sciens a san- 
ctis Patribus et Ecclesie doctoribus varie explica- 
tam, aio sic dixisse Christum etiam ut hominem, 
quatenus &que ac nos carni et sanguini commu- 
nicavit. Sequor autem Heracliensis quoque et Ni- 
comediensis sententiam. Methymneus dixerat, 
sequi se Corcyrensis sententiam : postea tamen, 
auditis patriareharum judiciis, mutata mente ait 
86 discedere a Corcyrensis sententia, atque illis 
sanctissimorum patriarcharum adherere. 


NICET& CHONIATE 
ipsum Pater fecit et secula ; idcirco Filium Patri À ἔχω τοῦτον τῷ Πατρί. Ἐπεὶ δ᾽ εἶπεν 






μου μείζων μού ἔστι, xxi ἐτυπώθη προτεραίᾳ 
χατεξειτασθῆναι πῶς τινες τῶν ἀγέων προσέθεντο" 
xai χατὰ τὸ ἀνθοώπινον vod τοῦτο εἰρῆσθαι παρ' 
αὐτοῦ διὰ τὴν ταπείνωσιν χαὶ τὴν ἄχραν Gcuyu- 
τάθασιν πρὸς τὴν φύσιν τὴν ἀνθρωπίνην ἣν προ 
λάδετο, χαθ᾿ ἣν παραπλησίως Ὡμῖν σαοχὸς χαὶ d 
ματος χεχοινώνηχεν., Ὃ Σεῤῥῶν εἶπεν ὅτι Τὸ εὐας 
γελιχὸν τοῦτο ῥητὸν τὸ, 'O Πατήρ pou μείζων μοὶ 
ἐστι, διάφοροι τῶν ἀγίων Πατέρων διαφόρως εὑ- 
οῴέχατιν * ἐπιὶ δὲ τινες τούτων xal χατὰ τὸ ἀνδρω- 
πινοὸν εἶπον εἰρῆσθαι, ἀποδέχομαι μὲν xe ἀφκέ- 
Πατέρων uris, 
τὸ ἀνθρώκονη δὲ 
τὴν ἐν αὐτῷ Té 
παραπ)ῃσίως ἐμὲν 


ξζομαι πάσας τὰς τῶν ἁγίων 
ἀλλὰ δὴ x«t ταύτην τὴν χατὰ 
ἡουσαν. δὲ λέγω 
Χριστῷ χτιστὴν φύσιν, χαθ᾽ ἣν 


σαρχὸς x«i αἵματος χεχοινώνηχεν. 


᾿Ανθρώπινον 


$. Ὁ Atívou εἴπεν " 
Σωτῆρος Ἰησοῦ 
πρὸς τὸ ἀνθρωπινον ἀφεώρων, ποτὲ δὲ πρὸς τὸ 
θεῖον ἐχειραγώγουν τὸν διάνοιαν. Ὅτε γοῦν πρὸς τὸ 
ἀπετείνοντο, τότε ὁ Σωτὴρ ὡμολόγα ! 
τὸν Πατέρα μείξονα ἑαυτοῦ, πιστούμενος τὰν φἰχθ. 
νομίαν. Λέγω δὲ τοῦτο μετὰ τῶν ἄλλων ὧν οἱ ἅγιοι 


Oc τοῦ Κυρίον xat Θεοῦ x 


ἡ μῶν Χριοτού λόγοι ποτὲ gp 


ἀνθ οὠπινον 


λέγουσιν. Ὃ Δοίστρας πρῶτα αὲν εἶπεν ὁμοφρονως 
φρονεῖν τῷ μιτρυπολίτῃ ᾿Αθηνῶν - ἐπεὶ δὲ vet 
ρὸν ἥχρούσατο τῆς γνωμὴς τοῦ ὑπερτέμου χαὶ μὲ 
γάλον οἰκονώμου, μεταβαλὼν εἶπεν, ἀφίστασθαι uit 
τῆς τοῦ ᾿Αθηνῶν «uni, προστίθεσθαι dé TD τοῦ 
ὑπερτίμον γνώμη, χαὶ ταύτῃ στοιχεῖν. Ὁ Κερχύρων | 
εἶπεν - Εὐρίσχεται ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις ὁ Κύριος 
x«i μείζονα ἑαυτοῦ τὸν Πατέρα λέγων, χαὶ 
Θεὸν αὐτοῦ ἐν τῷ λέγειν xai Θεὸν μὸν χαὶ Θεὰν 
ὑμῶν, Ἢ γοῦμαι δὲ ἀμψότερα τὰ ὀνόματα ἰσοδύναμα 
εἶναι " ἐπεὶ γοῦν φησιν ὁ Δαμασχηνὸς ἀνθρωποκρε- 
πὼς διὰ τὴν x&r' ἐπίνοιαν διαίρεσιν Θεὸν αὐτοῦ 
εἰρηχέναι τὸν Πατέρα, τὸν Κύριόν  qupt * καὶ 
μείξονα ἐχυτοῦ οὕτως ἐξεῖπεν ^ ἀποδεχόμενος καὶ 
πάσας τὰς περὶ τούτων τῶν ἁγίων Πατέρων φωνὰς 
χαὶ χατὰ τὸ ἀνθρώπινον εἰρῆσθαι τοῦτο λεγόν» 
'O ᾿Αδύδον εἶπεν - Ἐγὼ, τὴν τοῦ Κυρέον ταὺῦ- 
φωνὴν τὴν λέγουσιν, ὅτι Ὃ Πατήρ μὸν μείξων 
ἐστιν, εἰδὼς τοὺς ἁγίους Πατέρας xat διδασκά- 
τῆς Ἐχχλησίας χατὰ διαφόρους ἐξηγησαμέ- 
νους ἐπιβολὰς, λέγω εἰρηκέναι τὸν Κύριον x«l ὡς 
ἄνθοωπον, χαθ᾿ ὃ παραπλησίως ἡμῖν σᾳρχὸς χαὶ 
αἵματος χιεχοινώνηχε * στοιχῶ δὲ xoci τῇ γνώμῃ 
τοῦ τε Ἡραχλείας xai τοῦ Νιχομηδείας. Ὁ 
Μηθύμνης εἶπε μὲν στοιχεῖν τῇ τοῦ Κερχύρων 


τῶν 
των. 
τὴν 
μού 


λους 


΄ . ΄ D * - - “- E 4 - » » 
ἡνώμῃ * ἀχοοασάμενος δὲ μετὰ ταῦτα τῶν πατριαρχιχῶν γνωμῶν, μεταδαλὼν εἶπεν ἀφίστασθαε μὰν 
τῆς τοῦ Κερχύρων γνώμης, στοιχεῖν δὲ ταῖς τῶν ἀγιωτάτων πατριαρχῶν. 


8. [(Δορἀφιλοπίαϑ dixit: Verborum Pater meus 
major 1e est interpretationes SS. Patrum Gregorii 
theologi, Basilii Magni, et Chrysostomi veneror 
recipioque : aio insuper carnem ratione et anima 
preditam susceptam a Domino nostre salutis causa 


3* Joan. xx. 17. 


η΄. 'O Λαχεδαιμονίας εἶπεν ὅτι Τὰς πέρὶ τοῦ Ὁ 
Πατήρ μου μείζων μού ἐστιν ἑρμηνείας τῶν 
ἁγίων Πατέρων, ἤγουν Γρηγορίον τοῦ θεολόγον, 
Bacüsíoy τοὺ μεγάλον, xal τοῦ Χρυσοστόμον, 
mpocxuva xal ἀποδέχομαι - λέγω δὲ σάρχα ἕννουν 


«c3 ἐμψυχον ἀνειληφέναι τὸν Κύριον διὰ τὸν üpe- À fuisse: et propterhanoe, dictum ab eo Patrem ma- 





^45 THESAURI LIB. XXV 418 


τέοραν σωτηρίαυ * χαὶ χατὰ ταύτην λέγειν ἑαυτοῦ 
μείζονα τὸν Πατέρα. Ὁ Μεισωημύρίας εἶπε τῇ τοῦ 
Ἡραχλειας φνώμῃ στοιχεῖν. O Μιλήτου εἶπε Τὸ, 
'O Πατέρ μὸν μείξων μού ἔστιν, οὕτω νοῶ καὶ 
xarà τὸ ἐν τῷ Χοιστῷ ἀνθρώπινον ἐχλαμθανεσθαι, 
αὐ κχατὰ δόξαν, οὐ χατὰ τιμὴν, οὐ χατὰ ἀξίαν, οὐ 
xata δίναιιν, οὐ χατὰ ἐξουσίαν, οὐ xard τι ἕτερον, 
ὅσα τῆς θείας δοξης τε χαὶ μεγαλειότητος ^ ἀλλὰ 
χατὰ τὸ i» αὐτῷ χτιστον, χαθὸ χαὶ πέπονθεν. 
Ἐπεὶ δὲ καὶ τῆς γνώμης τοῦ συναδέλφον pou τοῦ 
Νικομηδείας ὑχροασάμην, ὡς χαλῶς ἐχούσῃ x«i 
ταυτὸ ἕἔποιαι χατὰ πάντα. 'O ΜΜαρωνείας εἶπεν " 
Ἐπεὶ εὑρίσχω τὸν μέγαν Βασίλειον, τὸν Θεολόγον 
Γρηγόριον, τὸν Χρυσόστομον, χαὶ τὸν ἅγιον 'lci- 


jorem. Mesembriensis dixit se Heracliensis judicio 
subscribere. Milesius dixit: Verba Pater meus ma- 
Jor me est dicta intelligo etiam secundum Christi 
humanitatem : non secundum gloriam, honorem, 
dignitatem, virtutem, potestatem, vel aliud quodvis 
divine glorie et magnitudinis ornamentum ; sed 
secundum naturam ejus creatam in qua passus 
est. Attaman postquam et confratris mei Nicome- 
diensis sententiam intellexi recte se habentem, 
huic etiam prorsus subscribo. Maroniensis dixit : 
Quoniam comperio magnum Basilium, theologum 
Gregorium, Chrysostomnm: et sanctum Isidorum 
retulisse verba illa, alium quidem ad bonorem, 
alium ad qualitatem causativam, alium ad disci- 


depow λέγοντας, τὸν μὲν διὰ τιμὴν, τὸν δὲ χατὰ τὸ p pulorum solatium, recipio hos atque approbo. 


αἴτιον, τὸν δὲ διὰ παραμυθίαν τῶν μαθυτῶν. δέχο- 
μαι τούτους χαὶ ἀσπάζομαι " ναὶ μὴν ἀλλὰ καὶ τοὺς 
εἰπόντας εἰρῆσθαι τοῦτο παρὰ ro) Κυρίου οἰχονομι- 
χῶς, ὅτοι χατὰ τὸ ἀνθρώπινον, δηλονότι χατὰ τὴν 
ἐν αὐτῷ Χριστῷ παθητὸν καὶ χτιστὴν φύσιν, χαθ᾽ ἦν 
χαὶ πέπονθεν. 

60. 'O ᾿Αρχαδιουπόλεως εἶπεν * Ὅπως μὲν εἶπε 
τὸ, Ὁ Πατήρ pou μείζων μού ἐστιν, ὁ Κύριος 
καὶ Θεὸ: μῶν Ἰησοῦς χοιστὸς, ἐχεῖνος οἶδεν αὐτός 
é γιγώσχων ταὶ πῶς ἐνηνθρώπησε " χαθόσόν δὲ x«l 
τῶν θεοπνεύστων ἁγίων Πατέρων ἐχαάστω χάρις 
ἐπεμετρήθο eure, τὸ ῥητὸν θεοχινήτως ὅρμή- 
γευσε ' xci χαθ᾽ ὅσους ἂν τρόπους ἡρμήνευσαν, 
οὐδένα τούτων xar' οὐδένα λόγον ἀποδάλλομαι " 
ἀλλὰ πάντες σχεδὸν καὶ χατὰ τὸ ἀνθρώπινον αὐτοῦ 
εἰοηχέναι τοῦτο εἶπον τὸν Κύριον * xal ἀσπάξομαι 
χαὶ τοῦτο χαὶ ἀποδέχομαι. Ἐπεὶ δέ βλέπω αὐτὸν 
ἕνα «αἱ τὸν αὐτὸν ὄντα χατὰ τὴν ὑπόστατιν͵ δύο δὲ 
κατὰ τὸν εἐτερότητα ἐν αὐτῷ δύο φύσεων, χατανοῶ 
εἰπεῖν τὸν Κύριον μείξονα αὐτοῦ τον Πατέρα κατὰ 
τὴν ἐν αὐτῷ xw» τῆς σαρκὸς φύσιν, x«Ü' ἣν χαὶ 
πέπονθεν. Ὃ Παρίου εἶπεν * ᾿Επεὶ εὑρίσχω τινὰς 
τῶν διδασχόλων τῆς ἙἘχχλησίας ἑομηνεύοντας τὸ, 
O Πατήρ μου μεέξων μού ἐστι, χατὰ διαφόρους 
τρόπους, vel ui» χαὶ χατὰ τὸ ἀνθρώπινον, ἀσπά- 
ζομαε πάντας * λέγω δὲ ἀνθρώπινον τὴν ἐν αὐτῷ 
σώρχα ὃν ἐξ μῶν προσελάδετο. Ὁ Προιχοννήσου 
εἶπε μὲν στοιχεῖν τῇ γνώμη τοῦ ᾿Αθηνῶν * ἀχροα- 
“έμενος δὲ τῶν γνωμῶν τῶν ἀγιωτάτων πατριαρχῶν 
μεταδαλὼν εἶπεν ἀφίστασθαι piv τῆς γνώμης τοῦ 
᾿Αθπνῶν, στοιχεῖν δὲ ταῖς γνώμαις τῶν ἁγιωτάτων 
πατριαρχῶν. 'O Σηλνύρίας εἶπεν " ᾿Εντυγχάνων τῇ 
εἰς τὸ, 'O Πατήρ pou μείξων μού ἐστιν, ἑομηνείᾳ 
τοῦ Gio) Κυρῶλου, χαὶ εὑρίσχων αὐτὸν τοῦτο 

. “ Πῶς φυσι, Ἐγὼ χαὶ ὁ Πατὴρ ἕν ἐσμεν - 
7$ d». πρὸ αἰώνων γεννήσει * πῶς Ὁ Πατήρ μου 
μείζων me) ἐστι ; τῇ χάτω ἐκ Παρθένου γεννήσει, 
σ:οιχῶ τῇ τοῦ ἀγίου διδασχαλία " ἀποδεχόμενος χαὶ 
τὰς τῶν ἑτέρων ἁγίων φωνάς * ὡς ix τοὺ αὐτοῦ 
καὶ ἑνὸς πνεύματος ἐχφωνηθείσας “ νοῶν ἐξ αὐτῶν 

χαὶ πατὰ τὸ ἐν τῷ Χριστῷ ἀνθρώπινον, ἤγουν τὴν 


!5 Joan. xx, 30. 


Insuper et eos qui censent, dictum id ἃ Christo 
fuisse rPconomiee, id est, humanitus, ut significa- 
ret passibilem creatamque naturam suam, in qua 
reapse passus est. 


9. Arcadiopolitanus ait : Quonam sensu dixerit, 
Pater meus major me est, Dominus et Deus noster 
Jesus Christus, ipse scit, qui etiam quomodo 
factus sit homo,novit. Sancti autem Patres, prout 
unicuique gratia superne data fuit, ita hoc dictum 
interpretati sunt : quarum ergo explicationum 
nullam excludo. Verumtamen plerique omnes 
etiam secundum humanitatem sic locutum Domi- 
num affirmavarunt, quam et ego sententiam probo 
recipioque. Quoniam vero video Christum esse 
unum secundum personam, duplicem autem se- 
sundum duarum in eo naturarum diversitatem, 
existimo dictum a Domino Patrem majorom se- 
cundum creatam suam naturam, in qua etiam 
passus est. Parius dixit :Quia comperio nonnullos 
Ecclesie doctores interpretatos esse verba : Pater 
meus major me est alio alios modo, et quidem 
etiam secundum humanitatem, ego omnes laudo 
sententias: dico autem humanitatem, carnem ejus 
quam ex nobis ascivit. Preeconnesius dixerat sec- 
tari se Atheniensis sententiam * verum auditis 
sanctissimorum patriarcharum judiciis, resipiscens 
ait recedere se ab Atheniensi, sequi vero sanctis- 
simos patriarchas. Selybriensis dixit : Cum verbo- 
rum Pater meus major me est interpretationem 
legerim sancti Cyrili, compererimque ipsum 
dicentem : Quomodo ait. Ego et Pater unum su- 
mus!5? videlicet secundum eternam nativitatem. 
Quomodo ait. Pater meus major me est ἢ scilicet 
secundum terrestrem ex Virgine nativitatem : se- 
quor sancti viri doctrinam ; ita tamen ut ceetero- 
rum locutiones probem, tanquam ex eodem uno- 
que spiritu profectas ; ex his cognoscens, etiam 
secundum humanitatem, id est creatam Christi 
naturam, in qua et passus pro nobis est, dictum 


347 


ire se pedibus in sententiam Cretensis. Similiter 
eliam Anchialensis dixit se prorsus eum suffragio 
Cretensis conspirare. 


10, Reverendissimus et magnus «conomus ait : 
Multa quidem dicere haberem, quamobrem existi- 
mem dictum a Domino Patrem majorem ob suam 
eliam humanitatem ; contentus lamen ero apo- 
stolico brevitatis causa effalo er uno omnes. tum 
q'&4 sanctificat, tum sancUfficati ; utque hac verbi 
uno interpretatione, quod nempe communis om- 
nium Pater est Deus, ut factor atque creator ; et 
quidem ctiam ipsius Christi, quatenus liomo est. 
Nihilque absonum, si secundum hauc rationem 
majorem Patrem se homine dixit. Magnus Seevo- 
phylax dixit:j Nondum in apostolis plena firmaque 
erat de Servatore fides ; proptereaque majorem 
curam postulabat horurm infirmitas, quam divina: 
glorie magnitudinisque demonstratio. Quare cum 
Judicis parem Deo se facere. visus est, lapides δὰ" 
versus eum sustulerunt. Jgitur ut paritatem cum 
Deo subiraheret, exilitatemm svam demissionem. 
que et humilitatem aperte asserens, humanita- 
tisque modulum non indignans, congruentesque 
extenuationi locutiones non repudians, opportuno 
tempore majorem Patrem appellavit, quatenus ipse 
servi formam acceperat. Magnus sacellarius dixit : 
Unigenitum Verbum Dei et Patris, prosper nostram 
salutem exinanituui, atque ad incarnationem 
usque demissum, ait in Evangeliis, Pater meus ma- 
Jor me est, videlicet etiam propter incarnationem, 
ac naturam humanam quam comileipn habebat 
passibilem creatamque, qu: reapse passa est, 
Chartophylax dixit : Quoniam unigenitus Filius 
Dei. Patri consubstantialis honoreque par, perfe- 
ctus Deus, homo quoque perfectus propter nostram 
salutem [factus est, eque ac uos carnis sangui- 
nisque parlicipans, idcirco majorem Patrem ap- 
pellavit, etiam secundum creatam naturam suam, 
in qua et passus est. Canstrisius dixit : Ego quo- 
que scio, inter exegeticas sanctorum Patrum ex- 
plicationes effati hujus, nonnullos affirmare,dictum 
id fuisse eliam de humanitate : humani!atem 
autem intelligo quatenus homo factus, est. Imo 
eliam dictum intelligo secundum substantialem 


physicamque rationem humanilalis 4185 in ipso D 


est, cujus creatam substantiam hypostalice increa- 
(6: substcntiee unitam et deificatam ob summam 
conjunclionem, non inconfuse solum et inconver- 


NICET/E CHONIAT.E 
fuisse Pater meus major me est. Dercensis dixit, A ἐν αὐτῷ χτιστὴν φύσιν, x&5' £v χαὶ πέπονθε dv ἡμᾶς, 






—-—7 .-. 


ἱμοῆσῦαι τὸ Ὁ Πατὴρ poo μείξων μού ἔστιν, Ὁ 
Δέοχου εἶπεν ἕπεσθαι τῇ γνώμη τοῦ Κρήτης ἐν ümegw 
ὁμοίως δὲ καί ὁ ᾿λγχιάλου εἶπε τῷ τοῦ Κρύήτης γνώμῃ 
£9 7470 στοιεῖν. 


, 


(, Ὃ ὑπέρτιμος x& μέγας οἰκονόμος  simw ! 
Εἴχον uiv πολλὰ εἰπεῖν ὅπως νοῶ εἰρηχένχε τὼ 
Κύριον μείζονα τὸν Πατέρα χαὶ χατὰ τὸ ἀνθρώπι 
νον * ἀρχοῦμαι δὲ τῷ ἀποστολιχῷ ῥητῷ διὰ βραχν- 
λογίαν τὼ οὕτως λέγοντι, ὡς ἘΞ ἑνὸς παντες, ὃ 
Ti ἁγιάζων χαὶ οἱ ἀἁγιαξόμενοι * xai τῷ ἐρμχνεύον- 
τι τὸ ἐξ ἐνὸς, ὅτι χοινὸς παᾶντων πατὰὸρ ἵετο ὁ 
Θειὸς, ὡς χτίστης χαὶ δημιουργὸς, xmi αὐτοῦ δὴ 
τοῦ Χοιστοῦ διὰ τὸ ἀνθρώπινον αὐτοῦ. Καὶ eo 
ἀπειχος εἰ xarà τὸν λόγον τοῦτον μείξονα τὸν Πα- 
τέρα εἴρηχε xai ὡς ἄνθρωπος. Ὃ μέγας σχευοφύλαξ 
εἶπεν ^ Οὕπω τὰ τῆς πληροψορίας τῆς περὶ c)! 
Σωτῆρος τοῖς ἀποστόλοις ἦν βέδαια ^ xai διὰ τοῦτ 
πλείονος φοοντίδος ἠξιοῦτο ἢ τούτων ἀσθένεια, i 
ἢ τῆς θείας δόξης xoi μεγαλειότητος ἀνάδειξις. ! 
Ὅτε γοῦν ἰσόθεὸν αὐτὸν οἱ 'loud«iot ὅλως ἐνόμισεν | 
λέγεσθαι, λίθους ἦραν ἐπ᾽ αὐτὸν * διὸ τὸ ἀνθρωκό- . 
τῆτος οὐχ ἀτιμάξων μέτοο), τοὺς τῇ χενώσει πρί- 
ποντας οὐχ ἀποπεμπόμενος λόγους, ἐν τῷ πρέποντι 
xxt μείζονα εἶπε τὸν ἸΙατέρα, ἅτε μορφὴν δούλου 
λαύων. 'O μέγας σαχελλάριος εἶπεν 'O μονογενὴς 
Λόγος τοῦ Θεοῦ χαὶ Πατρὸς χαὶ διὰ τὴν ἡμετέρων 
σωτηρίαν χενωθεὶς χαὶ ὑπὸ σύνθεσιν ἐλθὼν, εἶπεν 
ἐν Εὐαγγελίοις, 'O Πατήρ μὸν μείξων μού ἐστι, 
χαὶ διὰ τὴν σύνθεσιν, ἤγουν διὰ τὸ φορέσαε τὰν 
ἀνθρωπίνην φύσιν τὴν παθητὸν χαὶ χτιστὴν, ἧτις 
καὶ πέπονθεν. 'O χαοτοφύλαξ simt. Ἐπεὶ ὁ μο- 
νογξνῆής Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ὁ ὁμοούσιος τῷ ἸΙατρὶ καὶ 
ὁμοτιμος, Θεὸς τέλειος ὧν, x«i ἄνθρωπος “γέγονε 
τέλειος, Già τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν παραπλησίως 
ἡμῖν μετασχὼν αἴματος καὶ σαρχὸς, μείξονα τὸν 
Πατέρα εἶπεν ἑαυτοῦ xai χατὰ τὴν ἐν αὐτῷ χτιστὴν 
φύσιν, x«D' ἣν xai πέπονθεν. Ο χανστρίσιος εἶπεν * 
Οἶδα μὲν xai αὐτὸς ἐν ταῖς περὶ τοῦ τοιούτου puto) 
ἐξηγητιχαῖς ὑπαγορεύσεισι τῶν ἀγίων Πατέρων, καὶ 
ὡς ἄνθοωπον εἰρηχέναι τοῦτο τὸν Κύριον λέγοντάς 
τινας * οὕτω δὲ νοῶ τὸ, ὡς ἄνθρωπον. χαθὸ γέγονεν 
ἄνθρωπος οὐ μὴν ἀλλὰ χαὶ χατὰ τὸν οὐσιώδη x«i 
φυσικὸν δηλονοτι λόγον τῆς ἐν αὐτῷ ἀνθρωπότητος, 
ἧς τὸ κχτιστὸν ὑποστατιχῶς ἐνωθὲν τῷ ἀχτίστῳ καὶ 
θεωθδὲν ἐξ ἄχρας ἐνωσεως, οὐχ ἀσυγχύτως μόνον 
xai ἀμεταῤλήτως, ἀλλὰ δὴ x«i ἀδιαστάτως, μιᾷ 
προσχυνήσιι προσχυνεῖται ἐν τῷ ἀχτίστω  Aóye ᾿ 
χαὶ Θεὸς τέλειος μετα τῆς οἰχείας ἀτρεψίας vx 
φυῶς ἐστί τε xai ὀνομάξεται, 


tibiliter, verum etiam immobiliter, unica admiratione veneramur et colimus in increato Verbo : 
Deusque perfectus in propria inconvertibilitate mirabiliter est et nominatur. 


41. Referendarius dixit: Cum diu super evan- 
gelico dicto Pa/!er meus major me cst quastio agi- 
taretur, utrum eliam secundum Domini divinita- 
tem a sanctis sacerdotibus nostris divisque PaltrlI- 
bus illud intellectum fuerit ; cumque cjus effati 
sensum considerassem, prout dc co pronuntiatum 
est: deque eodein collocutus non semel fuissein 


ια΄. 'O ῥαιφερενδάριος εἶπεν " 'E» καιρῷ ἰχανῷ 
τῆς περὶ τοὺ εὐαγγελιχοῦ ῥήητου ToU. Ὃ Πατὲρ 
μὸν μείζων μού ἔστι, γινομένης ζοτχσέως εἰ καὶ 
χοτὰ τὸ ἐν τῷ Κυρίῳ ἀνθρώπινον παρὰ τοῖς ἁγίοις 
μυσταγωγοῖς ἡμῶν καὶ θεοφόροις Πατράσιν ἐξείλῃη- 
πται, καὶ τὴν περὶ τούτον ἔννοιαν ἀναλογιζόμενος, 
ὅπως ἔψησαν περὶ τούτον, χαὶ διομιλῃ σάμενος Jw- 


349 
xà πατοιάρχῃ, χατιλαδόμην τὸν ἀεγάλην ἁγιωσὺ- 
γὴν αὐτοῦ ἀχολούθως τοῖς ἀγίοις llazpzctw GuouL- 
νεύουταν τὸ ῥχτὸν * xci Suuivw τῇ τῆς αεγάλης 
ἀγιυυτύνης αὐτοῦ γνῶμη. Ὁ ὑπουνηματογούνος 
εἶπεν ὅτι ᾿Αχοροασάμενος τῶν γνωμῶν τῶν ἀγιωτά- 
τῶν πατριαρχῶν, Vroust ταῦταις. OO ἱερομνήμων 
εἶπεν - "Exropat xai αὐτὸς ταῖς γνώμαις τῶν ἀγιω- 
τάτων πατριαρχῶν. Ὃ ἐπὶ τῶν γονάτων εἶπε xul 
αὐτὸ; τὰ αὐτὰ λέγειν. 'O διδάσχαλος εἶπεν " Et; 
ζεῶν ἔστι διδάσχαλος xai χαθηγητὰς ὁ Χοιστός " 
τούτου μαθητὸν ὀοθόνρρονα γωυώσχων τὸν ἀπ εώτατον 
ἡμῶν δισπότεν χαὶ οἰχουμενιχὸν πατοιχοχὴν, στοι- 
X^ τῇ τούτον γνώμῃ. 'O ὑπομιωανζσχων εἶπεν ὡς 
Εἰδὼς Χριστοῦ χάριτι τὸν ἀγεώτατον ἡμῶν δεσπό- 
τὴν ὀρθῶς φοονοῦντα, xal χατὰ τὰς παραδόσείς τῶν 
θείων Πατέρων, ἔπουααι x«i αὐτὸς τοῖς παρ᾽ αὐτοῦ 
λαληθεῖσιν. Τὰ αὐτὰ τούτῳ εἶπε xal ὁ ποῶτος ἀἄρ- 
Xe» τῶν ἐχχλησιῶν. 'O μαΐστωρ τῶν ῥητόοων 
εἶπε * Ἰὸ χατὰ τὸ ἀνθρώπινον εἰρημένον παρὰ 
τῶν ἁγίων xxi θεοφόρων Πατέρων, οὕτω μοι 
νοεῖσθαι χατεΐληπται * ἐνὶ μὲν λόγῳ, ὅτι ὁ Πατὴρ 
ἔμεινεν ἐν οἷς Xv ἀεί " ὁ δὲ Υἱὸς τὴν ἐχούσιον ὑπο- 
μείνας χένωσιν ἐν τῇ τοῦ δούλον μοοφῇ χατέῤη " 
ἑτέρω δ᾽ αὖ χατὰ τὸν ὅρον χαὶ λόγον τῆς npoc- 
ληφθείσης αὐτῷ ἀνθρωπίνης χτιστῆς χαὶ vnlg 
φύσεως. Ὁ δεύτερος ὀστιΐριος εἶπε ταῖς γνώμαις 
τῶν σγιωτάτων κατριαρχῶν G7OL7 εἶν. 
tB. Ὃ ἁγιώτατος ἡμῶν δεσπότης x«i oixovutwt- 
χὸς πατριάρχος εἶπεν ὅτι Ἐμοὶ δοχοῦσιν ὅσοι εἶπον 
τῶν ἀρχιερέων xai τῶν ἀοχόντων κατὰ τὸ ἐν τῷ 
Χριστῷ ἀνθροπινον εἰρᾷῆσθαι τὸ, 'O Παρτήρ μου 
μεέξων μοῦ ἐστιν ^ ἤγουν χατὰ τὴν ἐν αὐτῷ ἀνθρω- 
πίνην χτιστὴν φύσιν, χαθ᾿ ὧν χαὶ πέπονθεν, ὀοθῶς 
χαὶ ἀπροσχόπτως x«i πρὸς τὴν ἔρωτησιν ἀποχοί- 
νεσθαι * ot. δὲ ἄλλως εἰοηχότες, ἀσαφῆ ποιησάμενοι 
τὴν ἀπόχρισιν, xai μᾶλλον πρὸς ἀλλήλους uà συμ- 
ρωγίσαντες, οὐδὲ ποὸς τὴν ἐρώτησιν δοχοῦσί uot 
ἀχοχρίνασθαι, Ὃ ἁγιώτατος πατριάρχης Θεουπόλεως 
μεγάλης ᾿Αντιοχείας εἶπεν εἰρῆσθαι τὸ, Ὁ Πατήο 
μου μείζων μού ἐστι͵ παρὰ τοῦ Χριστοῦ χαὶ χατὰ 
τὴν ἐνανθρώπησιν, χαὶ τὸ ἐν αὐτῷ τῷ Χριστῷ 
χτιστὸν τε χαὶ παθητόν. 'O ἀγιώτατος πατριάρχης 
Ἱεροσολύμων εἶπεν: Ἔφθασε τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον 
τὸ O Πατύρ μου μείξων μού ἐστιν, ἑρμηνεῦσαι διὰ 
τῶν ἁγίων xci μεγάλων φωστήρων τῆς ᾿Εχχλησίας 
χαὶ τῶν ἁγίων χαὶ ἱερῶν συνόδων " δέχομαι γοῦν 
πάσας τὰς ἐχδοχὰς x«0' ἃς ἡρμήνευσαν αὐτό " ἐπει- 
δὴ tipzxactw ὅτι ὡς Θεὸς τῶειος χαὶ ὡς ἄνθρωπος 
τῶξειος εἴρηχεου ὁ αὐτὸς Χριστὸς τὸ τοιοῦτον ῥητὸν, 
ἤγουν ὡς ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὴν χτιστὴν φύσιν xal 
ταῆγτὴν, xaÓ' ἣν χαὶ πέπονθε, λέγω xai αὐτὸς τὰ 
αὐτὰ καὶ οὐ δύναμαι ἀρνείσθαι. 

tj. Ἰούτων “νωματευθέντων παρὰ τῶν 
ἁγιωτάτων πατριαρχῶν, ἡἠὠρωτήθησαν οἱ ἀσαφῶς 
“Ῥωματεύσαντες εἰπεῖν, εἰ ταῖς τῶν ἅἄγιωτάτων 
Ψατριαρχὼν ηνώμαις στοιχοῦσιν͵ εἴτε xal μή. Καὶ 
αὐτέχα ὁ Μύρων εἶπε ταύταις στοιχεῖν. Ὁ Κορένθον 
εἶπε χαὶ αὐτὸς ταύταις στοιχεῖν, μηδὲ ἐν τῇ γνώμῃ 


οὕτω 


THESAURI LIB. XXV. 


φόρως τῷ jute ἡμῶν δεσπότῃ καὶ οἰχουμενι- À cum sanctissimo Domino et ceeumenico nostro pa- 


250 


triarcha : cognovi, magnam sanctitatem ejus haud 
aliter quam sanctos Patres id eflatum interpretari. 
Maneo igitur in maznie sanctitatis ejus sententia. 
Qui est a commentariis dixil : Sequor quas audivi 
sententias sanctissimorum patriarcharum. Hie- 
romnemon dixit: Sequor el ego sanctissimorum 
patriarcharum sententias. Minister a genibus dixit, 
se quoque in id conspirare. l'receptor dixit : 
Unus est preceptor noster et antecessor Christus ; 
cujus cum noverim orthodoxum esse discipulum 
sanctissimum nostrum dominum et eecumenicum 
patriarcham, ad hujus sententiam accedo.Monitor 
dixit: Quoniam favente Deo sanctissimum no- 
strum Dominum recte senltientem novi, retinen- 


B temque divorum Patrum traditiones. sequor et 


ipse doctrinam ejus. laem dixitetiam primus pre- 
positus ecclesiarum. Magister rhetorum dixit : 
Quod sancti divique Patres dictum illud ad huma- 
nitatem retulerunt, id mihi sic intelligendum vide- 
tur; partim quidem quia Pater in suis dotibus 
semper permansit; at Fiiius voluntariam subiens 
exinanitioneim ad servi forinam descendit : par- 
tim vero secundum circuinscriptionem rationem- 
que assumpt:e ab eo humanir creatie mortalisque 
nature. Secundus Ostiarius dixit sancti-simorum 
patriarcharum sententiis sese adherere. 


12. Sanctissimus noster dominus et eecumenicus 
patriarcha dixit: Mihi videtur quotquot episcopi 


( ac prepositi de Christi humanitate dicta affirma- 


runt verba: Paler meus major me est, id est se- 
cundum ejus creatam humanam naturam in qua 
et passus est, recte et inoffense atque ad propo- 
siium respondisse: qui autem aliter dixerunt, 
obscure respondisse videntur, imo inler se dis- 
cordes neque ad propositum collineantes. Sanc- 
tissimus patriarcha urbis Dei magne Antiochie 
ait,dictum fuisse Pater meus major me est a Christo 
etiam secundum incarnationem creatamque ejus 
naturam ac passibilem. Sanctissimus patriarcha 
Hierosolymitanus dixit: Jam sanctus Spiritus verba 
Pater meus major me est explicavit persanctos ma- 
gnosque illuminatores Ecclesiw, sacrosanctasque 
synodos. Recipio igitur cunctas traditiones secun- 


p dum quas illa verba intellecta sunt. Quoniam vero 


affirmarunt Patres, dictum hoc a Christo fuisse 
tum quatenus verus Deus est, tum etiam quatenus 
verus homo, qui nempe creatam passibilemque 
naturam habet, in qua etiam passus est ; aio id 
ipsum ego quoque, neque inficias ire queo. 


13. Postquam ha sententie. a sanclissimis pa- 
triarchis diete fuerunt, interrogati sunt ii qui 
subobscure sententiam dixerant, utrum ad sanc- 
tissimorum judicia accederent, necne. Primusque 
Myrensis dixit consentire. Corinthius dixit se 
quoquehis suffragari,neque contrariumquidquam 


Christum passiones sine peccato cconomice, id 
esl vere, recepisse. Atheniensis dixit se quoque 
sanctissimorum patriarcharum sententias sequi. 
Similiter Larissensis, Rhodiensis, Philippensis, 
easdem sectari confirmarunt. Neopatrensis autem 
dixit postremo sententiie suce vocabulo addere se, 
assumpta carne creaia passibilique. in qua et pas- 
susest. nensis dixit: se quoque post sententie sue 
verba, ut incarnationis fidem faceret; itemque ante 
verba. hoc autem sic affirmo ut ceteras non res- 
puam sanctorum opiniones, supperaddere senten- 
tie sue, utpote qui carnem assumpserat snorta- 
lem passibilemque, in qua videlicet el passus. est. 
Cocyreus dixit recedere se prorsus a sententia 


sua, atque ad illas patriarcharum accedere. Ma- B θνητὸν χαὶ παθητὴν, ma0' 


gnus scevophylax interrogatus et ipse, utrum san- 
ctissimorum patriarcharum sententiis assentiretur, 
ait se ad postremam sententie sue dictionem, 
quatenus ipse servi formam acceperat, adjicere 
verba carnemque visibilem contrectabilem creatam 
circumscriptam et passibilem assumpserat ,in qua 
reapse et passus est.Subdiditque se patriarcharum 
quoque sententiis adhserere. Magnus item 88- 
cellarius ait sequi se sanctissimorum patriar- 
eharum sententias. Canstrisius dixit se pariter pa- 
triarcharum judiciis acquiescere. Denique etiam 
magister rhetorum cum iisdem conspirare se ait. 
Cum ergo omnes consensissent, neo quisquam 
ambiguus jam superesset, facta est a cunotis 


fausta acclamatio, mense et indictione supras- e 


criptis, anno 6674. 


ACTIO TERTIA 
Mensis Martii die sexta indictionis Xl V, die prima. 


1. Presidente a Deo coronato potentissimo san- 
ctoque nostro rege et imperatore domino Ma- 
nuele Comneno in eodem tropico conclavi; assi- 
dentibus sublimi majestati ejus, despota amabili 
genero sancte majestatis ejus domino Alexio,san- 
ctissimo et cecumenico patriarcha domino Luca ; 
sanctissimo patriarcha urbis Dei magne  Antio- 
chie& domino Athanasio ; sanctissimo patriarcha 


Hierosolymorum domino Nicephoro ; astantibus D 


potenti sanctoque nostro regi amabilibus nepo- 
tibus ejus, filiis inclyti fratris majestatis sus, por- 
phyrogeniti et sebastocratis domini Andronici, id 
est protovestiaro domino Joanne,et domino Alexio 
Comnenis; amabili patruele potentis sanctique no- 
striregis domino Joanne Duca,fllio inclyti Porphy- 
rogeniti et sebastocratoris domini Andronici,ama- 
bilis patrui sancte» majestatis ejus; amabili conso- 
brino potentis et sancti nostri regis domino Andro- 
nico, Cesaris fllio ; amabilibus consobrinis sancti 


39) Pag. 44. 
Pag. 4l. 


NICET CRONIAT/E 


in sua sententia protulisse; quippe qui dixerat À αὐτοῦ αὐταῖς ἐναντιωθείς * ὡς εἰπὼν ἐν αὐτῇ τὰ 


v 
€ -—-- car 


πάθη τὰ ἀδιχδλητα οἰκονομιχῶς, εἴτουν ἀληθῶς, 
τὸν Χριστὸν καταδέξασθαι. Ὁ ᾿Αθηνῶν x«l αὐτὸς 
ταῖς γνώμαις ἀγιωτάτων πατριαρχῶν εἶπε 
στοιχεῖν. Ὁ Λαρίσσης εἶπε χαὶ αὐτὸς ἔπεσθαε ταύὺ- 
ταις’ Ὁμοίως xxi ὁ Ῥόδον ταύταις εἶπε στοιχεῖν. 
Καὶ ὁ Φιλίππων xci αὐτὸς εἶπε ταύταις ἕπεσθαι. 
Ὁ δὲ Νέων Πατρῶν προστιθέναι εἶπε τῷ τιὐλευταίῳ 
ῥήματι τῆς γνώμης αὐτοῦ (39), σάρχα λαβὼν 
χτιστὴν χαὶ χαθητὴν, xa0' ὃν χαὶ πέπονθε. 
Καὶ ὁ Αἴνον δὲ χαὶ αὐτὸς μετὰ τὸ ἐν τῇ “νώμῃ 
αὐτοῦ γεγραμμένον (40), τὸ, πιστούμενος Tiv 
οἰχονομέαν * x«i πρὸ τοῦ, Λέγω δὲ τοῦτο μετὰ 
x«i τῶν ἄλλων ὧν οἱ ἅγιοι λέγουσι, προστιθέναι 
εἶπε τῇ γνώμῃ αὐτοῦ To, ὡς χαὶ σάρκα λαθὼν 
ἣν δῆτα xe πέπον- 
θεν. Ὁ δέ γε Κερχύρων εἶπεν ἀφίστασθαε χαθόλον 
τῶν παρ᾽ αὐτοῦ γνωματενθέντων * ἕπεσθαι δὲ ταῖς 
γνώμαις τῶν πατριαρχῶν. Ὁ μέγας σχευοφύλαξ, 
ἐρωτηθεὶς χαὶ αὐτὸς εἰ ταῖς γνώμαις τῶν ἁγιωτά- 
των πατριαρχῶν ἕπεται, εἶπε προστιθέναι μὲν xal 
τῷ τελευταίῳ ῥήματι τῆς γνώμης αὐτοῦ (hi) μορ- 
φὴν δούλου λαδὼν, τὸ, χαὶ σάρχα ὁρατὴν καὶ 
ἁπτὴν χαὶ χτιστὴν χαὶ πιεριγραπτὴν χαὶ παθῃ- 
τὴν, xaÜ ἣν δῆτα x«i πίπονθεν. Εἶπε δὲ καὶ 
ταῖς τῶν πατριαρχῶν γνώμαις στοιχεῖν. Καὶ ὁ 
μέγας σαχελλάριος χαὶ αὐτός εἶπεν ἔπεσθαι ταῖς 
γνώμαις τῶν ἁγιωτάτων πατριαρχῶν, Ο κανστρί- 
σιος εἶπε xxi αὐτὸς στοιχεῖν ταῖς γνώμαῖς τῶν πα- 
τριαρχῶν, Καὶ ὁ μαΐστωρ δὲ τῶν ῥυτόρων x«i «ὐ-- 
τὸς ταύταις στοιχεῖν εἴρηκεν. Ὡς οὖν ἅπαντες 
ὡμοφώνησαν χαὶ οὐδεὶς ὑπελείφθη διχονοῶν, -yé- 
ye» xat παρὰ πάντων ἡ εὐφημία μηνὶ x«i ἰνδεκ- 
τιῶνε τοῖς προφεγραμμένοις ἔτους axe. 


τῶν 


IIPASIZ Γ΄. 
Μηνὶ Μαρτίῳ ἔχτῃ, ἡμέρᾳ πρώτῃ ἰνδιχτιῶνος di^ 


α΄. Προχαθημένου τοῦ θεοστέπτον χρατίστον καὶ 
ἀγίου ἡμῶν βασιλέως x«t αὐτοχράτορος κυροῦ Μανονὴλ 
τοῦ Κομνηνοῦ ἐν τῇ αὐτῇ ὑπερῴα τροπικῇ * συνεδρια- 
ζόντων τῷ ἐνθέῳ χράτει αὐτοῦ τοῦ δεσπότον x«i περι- 
ποθήτον γαμθροῦ τῆς ἁγίας αὐτοῦ βασιλείας κυροῦ 
᾽᾿Αλεξίον * τοῦ ἁγιωτάτου xal οἰχουμενικοῦ πατριώρχον 
χυροῦ Λουχᾶ * τοῦ ἀγιωτάτον πατριάρχον Θεονπόλεως 
μεγάλης ᾿Αντιοχείας κυροῦ ᾿Αθανασίου * χαὶ τοῦ ἀγιω- 
τάτου πατριάρχον Ἱεροσολύμων χυροῦ Νιχηφόρου" παρι- 
σταμένων τῷ χραταιῷ xal ἁγίῳ ἡμῶν βασιλεῖ τῶν 
περιποθήτων ἀνεψιῶν αὐτοῦ, τῶν vi&v τοῦ ἀοιδέμον 
αὐταδῶφου τῆς ἁγίας αὐτοῦ βασιλείας πορφυρογεν- 
νήτου χαὶ σεθαστοχράτορος χυροῦ ᾿Ανδρονίκον, 
τοῦ τε πρωτοσεθαστοῦ xai πρωτοδεστιαρίου xupou 
Ἰωάννου, καὶ τοῦ κυροῦ ᾿Αλεξίον τῶν Κομνηνῶν " 
τοῦ περιποθήτου ἐξαδέλφον τοῦ χραταιοῦ x«l ἁγίου 
ἡμῶν βασιλέως κυροῦ ᾿Ιωάννον τοῦ Δούχα, τοῦ 
υἱοῦ τοῦ ἀοιδίμον πορφυρογεννήτον καὶ σεθαστο- 
χράτορος κυροῦ ᾿Ανδρονέχον τοῦ περιποθήτον θείον 


(1) Pag. 49. 


THESAUNI! LiB. XXV. 


254 


τς ἁγίας αὐτοῦ βασιλείας * τοῦ πεοιποθήτον ἀνεψιοῦ À nostri regis Contostephanis, domino Joanne et do- 


ToU χραταιοῦ x«l ἁγίου ἡμῶν βασιλέως xupou ᾿Ανδρο- - 
víxou TOU υἱοῦ τοῦ Καίσαρος" τῶν περιποθύτων ἀνεψιῶν 
τοῦ βασιδέως ἡμῶν τοῦ ἀγίου, τῶν Κοντοστεφάνων, τοῦ 
τὸ κυρίου ᾿Ιωδννου xal τοῦ χυροῦ ᾿Αλεξίου * τῶν περι- 
ποθήτων ἀνεψιῶν τοῦ βασιλέως ἡμῶν rou ἁγίον, τὼν 
νἱῶν τοῦ μακαρίτου περικοθήτου yap6poo τῆς ἀγίας 
αὐτοῦ βαειλείας τοῦ πανσεδαστουπερτάτου xvpo) Θεο- 
δώρου τοῦ Βατάτζου, τοῦ τε χυροὺ ᾿Ανδροονίχου x«i τοῦ 
χυροῦ ᾿Αλεξίου " τοῦ περιπκοθήτου ἐξαδέλφον τοῦ βασι- 
λέως ἡμῶν τοῦ ἁγίον, χυροῦ Ἰωάννου τοῦ Δούχα τοῦ 
υἱοῦ τοῦ ἀοιδέμου Καίσαρος τοῦ Βρυεννίου " τοῦ περε- 
ποθήτου ἐξαδέλφου τοῦ βασιλέως ἡμῶν τού ἁγίου, 
κυροῦ ᾿Αλεξίου τοῦ Κομηνοὺῦ τοῦ υἱοῦ τοῦ πανυπερσε- 
Gdarou* τῶν περιποθήτων ἐξαδώφων τοῦ βασιλέως 


mino Alexio; atabilibus consobrinis sancti 
nostri regis, filiis beati et amabilis generi sancte 
majestatis ejus, pansebasto celsissimo domino 
Theodoro Vatatze , et domino Andronico, et 
domino Alexio; amabili patruele sancti nostri 
regis domino Joanne Duca filio inclyti Caesaris 
Bryennii ; amabili patruele sancti nostri regis, 
domino Alexio Comneno filio pansebasti celsissi- 
mi ; amabilibus patruelibus sancti nostri re- 
gis, filiis amabilis patrui sancte majestatis ejus, 
pansebasti celsissimi domini Constantini Angeli, 
domino Joanne, domino Alexio, domino An- 
dronico, et domino [saacio ; pansebasto sebasto 
et genero potentis sanctique nostri regis domino 


ἡμῶν τοῦ ἀγίον, τῶν υἱῶν περιποθήτου θείου τῆς ἁγίας B Joanne Cantacuzeno ; pansebasto sebasto et ge- 


αὐτοῦ βασιλείας τοῦ πανσεδαστοῦπερτάτον χυροῦ Κων- 
σταάντένον τοῦ ᾿Αγγέλου, τοῦ τε κυροῦ Ἰωαννον, τοῦ 
χυροῦ ᾿Αλεξίον, τοῦ xupou 'Avdpovixou, xai τοῦ κυροῦ 
Ἰσααχίου " τοῦ παυσεθάστον σεδαστοῦ x«i γαμθροῦ τοῦ 
χραταιοῦ χαὶ ἁγίου ἡμῶν βασιλέως χυροῦ Ἰωάννου τοῦ 
Κανταχουξηνοῦ" τοῦ πανσεδάστου σεβαστοῦ xol γαμ- 
6pou τοῦ βαδιλέως ἑμῶν τοῦ ἁγίου χυροῦ Κωνσταν- 
tívou τοῦ Δούχα " τοῦ πανσεθάστου σεδαστοῦ xal γαμ- 
6po9 τοῦ χραταιοῦ x«i ἀγέου ἡμῶν βασιλέως͵ χυοοῦ 
ἸἸωσὸρ τοῦ Βρυεννέου- τοῦ πανσεβδάστου σεβαστοῦ xai 
᾿αμόροῦ τοῦ βασιλέως ἡμῶν τοῦ ἁγίου χυροὺ Ἰωάννου 
τοῦ 'Ἀρβδαντωνῦ- τοῦ πανσιξάστου σεβαστοῦ χυροῦ 
Αέοντος τοῦ Καμύτερος" τοῦ παυσεβάστου χυροῦ ᾽Αλε- 
ξίον τοῦ Βρανᾶ" τοῦ παυσίβάστον σεβαττοῦ χυροὺ 
Γουδελίου τοῦ Τζιχανδίλη - τοῦ πανσεξάστου σεβαστοῦ 
χυροῦ ᾿Αλεξίον τοῦ Κομνηνοῦ" τοῦ πανσεθάστου σε- 
θαστοῦ χαὶ μεγάλου ἐταιρειώρχον χυροῦ Γιωργίου τοὺ 
Παλαιολόγου- τοῦ πανσεύάστου σεδαστοῦ χαὶ αὐτα- 
δϑῶφον αὐτοῦ χυροῦ Κωνσταντίνου * τοὺ πανσεβάστου 
σεξαστοῦ κυροῦ ᾿Αλεξίου τοῦ Παλαιολόγου " τοῦ πανσε 
βάστου σιδαστοῦ x«i μεγάλου δρουγγαρίου χυροῦ 
᾿Ανδρονίχον τοῦ Καματηροῦ " τοὺ πανσιβάστου Gt- 
θαστοῦ χυροῦ ᾿Ιωάννου τοῦ Κοντοστεψάνου * τοῦ πανσε- 
βάστον σεδαστοῦ x«l πρωτονοταρίου κυροῦ Βασιλείου 
τοῦ Καματηροῦ" τοῦ πρωτονωδελισσιμουπερτάτου χυροῦ 
Μιχαὴλ τοῦ ᾿Αγγέλον - τοῦ ποωτονωδελισσιμουπερτάτοῦ 
λογοθέτου τοῦ δρόμου x«i ὀρφανοτρόφου χυροῦ Μιχαὴλ 
τοῦ ᾿Αγιοθεοδωρίτου - τοῦ ποωτονωδελισσιμούπερτάτον 
ἐπὶ τοῦ Κανιχλείου χυροῦ ᾿Ιωάννου τοῦ Καματηροῦ. τοῦ 
μεγαλεπιφανεστάτου πρωτφασηχρῆτις τοῦ Μαχρεμθολι- 
του" τῶν πρωτονωβελισσίμον χαὶ ἐπάρχου Βασιλείου 
τοῦ Καματηροῦ" τοῦ πρωτονωδελισσίμου ἐπὶ τῶν δεή- 
ct» χαὶ φύλαχος Μιχαὴλ 49 Καματηρον" τοῦ πρωτο- 
νωξελισσίμου Ἰσαακίου τοῦ ᾿Αχολούθου" τοῦ νωθελισ- 
σίμου xci πριμιχηρίου τῶν βαρδαριωτῶν Βασιλείου τοῦ 
Ἰμψύχου " τοῦ νωδελλισσίμον xol χφιαίστωρος Γεωρ- 
yi» τοῦ Μαγγάνη" τοῦ μεγαλεπιφανεστάτου διχαιοδό- 


nero sancli regis nostri domino Constantino 
Duca; pansebasto sebasto et genero potentis 
regis nostri domino Josepho Bryennio; panse- 
basto sebasto et genero sancti regis nostri do- 
mino Joanne Arbantino; pansebasto sebasto 
domino Leone Camytere; pansebasto sebasto 
domino Alexio Brana ; pansebasto sebasto do- 
mino Nicephoro Bryennio ; pan:ebasto sebasto 
domino Gu«delio Tzicandile ; pansebasto sebasto 
domino Alexio Comneno : pansebasto sebasto 
et magno het»riarcha domino Georgio Paleo- 
logo ; pausebasto sebasto fratre ejus germano 
domino Constantino ; pansebasto sebasto domino 
Alexio Palieologo ; pansebasto sebasto et magno 


c druugario domino Andronico Camatero ; pan- 


sebasto sebasto domino Joanue Contostephano ; 
pansebastoe sebasto et protonotario domino Ba- 
silio Camatero ; protonobilissimo celsissimo do- 
mino Michaele Angelo ; protonobilissimo celcissi- 
mo logotheta cursus et orphanotropho demino 
Michaele Hagiotheodorita ; protonobilissimo cel- 
sissimo Caniclei preside domino Joanne Cama- 
tero ; magno et illustrissimo protoasecretis Ma- 
crembolita ; protonobilissimo et eparcho Basilio 
Camatero; protonobilissimo a supplicibus li- 
bellis ei custode Michaele Camatero ; protono- 
bilissimo Isaacio Acolutho; nobilissimo et pri- 
micerio bardariotarum Basilio Tripsycho ; no- 
bilissimo et quaestore Georgio Mangane ; magno 


D et illustrissimo diceodota rerum domesticarum 


Theodoro Pantechne; protocuropalata Georgio 
ΒΟΥ ΖΘ ; protocuropalata et judiciorum pre- 
side Joanne Carianita ; curopalatis et judicibus 
Beli et hippodromi presidibus Georgio Splenia- 
rio et Constantino Mesarita ; judicibus Beli et 
hippodromi presidibus Thoma Hapluchire et 
Leone Monasteriota. 


του xe) ἐπὶ τῶν οἰχειαχῶν Θεοδώρου τοῦ Παντεχνῇ " τοῦ πρωτοχουροπαλάτου Γεωργίον τοῦ Σχυ- 


M-t9* τοῦ πρωτοχουροπαλάτον χαὶ ἐπὶ τῶν 


χρίσεων '"Ie«vvou τοῦ 


Καριανέτον * τῶν χουροπαλατῶν 


χαὶ χριτῶν τοῦ Βήλου x«l ἐπὶ tou ἱπποδρόμου Γεωργίου τοῦ Σπληνιαρίον, καὶ Κωνσταντίνου τοῦ Μεσαρι- 


του * 
τηριώτου. 


τῶν χριτῶν τοῦ Βήλου καὶ ἐπὶ τοῦ ἱπποδρόμον Θωμᾶ τοῦ ᾿Απλούχειρος χαὶ Λέοντος τοῦ Μονασ- 


255 NICET/E CHONIAT.E 956 


inllbodan LE 
- 


—À 


2. Astantibus etiam sacratissimis episcopis, À β΄, Περισταμενων χαὶ ἱερωτάώτων ἀρχιερέων, τοῦ N 
Heraclee Michaele, Cyzici Basilio,  Nicomedite . Ἡραχλείας Μιχαὴλ, τοῦ Κυζίκου Βασιλείου, τοῦ Nuxo- 
Michaele, Atmasec Niceta, Melitenes Niceta, Gan- μηδεία: Mtzai), 702 ᾿Αμασείας Νικύήτα, τοῦ Μελιτενξς 
grorum Joanne, Myrorum Christophoro, Co- Niza, τοῦ Γαγγοῶν ᾿Ιωᾶννον, τοῦ Μύρων Χριστοφό- 
rinthi Theodoro , Athenarum Nicolao, Mocesi ρου, τοῦ Κοοίνθον Θεοδώρου, τοῦ ᾿Αθηνῶν Νικολάου, 
Luca, Creue Joanne, Trapezuntis Michaele, La- τοῦ Μωχῃσοῦ Λουχᾶ, τοῦ Κρύότης Ἰωάννου, τοῦ Toart- 
risst& Joanne, Philippopoleos Basilio , Rhodi ἔξοῦντος Μιχαὴλ, τοῦ Λαρίσσης ᾿Ἰωάννον, τοῦ Φιλιπ.- 
Leone, Philipporum Joanne, Hadrianopoleos Geor- πουπόλεως Βασιλείον, τοῦ Ῥόδου Λέοντος, τοῦ φιλίππων 
gio, Mitylenes Potlio, Neopatrarum Euthymio, Ἰωάννον, τοῦ ᾿Αδριανουπόλεως Λέοντος, τοῦ Itperó)sog 
Euchaitarum Constantino, Amastridis Joanne, Γεωργίου, τοῦ Μιτυλένης Πόθου, τοῦ Νέων Πατρῶν 
Thebarum Joanne, Serrarum Theodoro , Ani Εὐθυμίου, τοῦ Εὐχαΐτων Κωνσταντίνου, τοῦ ᾿Ἀμάπτρι- 
Joanne, Dristre Leone, Corcyre Constantino, δος Ἰωάννου, τοῦ Δοίστρας Λέοντος, τοῦ Κερκύρας 
Abydi Michaele, Methymne Nicolao, Lacedemo- Κωνσταντίνον, τοῦ ᾿Αδύδον Μιχαὴλ, τοῦ Μεθύμνης Νι- 
nie Niceta, Mileti Niceta. Maronec Nicela, Arca- χολάᾶον, τοῦ Λαχεδαιμονίας Νιχήτα, τοῦ Μιλότου Ne 
diopoleos Constantino, Parii Nicolao, Preeconnesi χήτα, τοῦ Μαρωνεΐας Νικήτα, τοῦ ᾿Αρκαδιουπόλεως 
Isaacio, Selybrire Theodulo, Derci Joanne, Anchiali Β Κωνσταντίνον, τοῦ Παρίου Νικολάου, τοῦ Προιχοννύή- 
Stephano. σον ᾿Ισααχίον, τοῦ Σηλυύρίας Θεοδούλον, τοῦ Aépxov 

Ἰωάννου, x«i τοῦ ᾿Αγχιάλον Στεφάνου. 


3. Astantibus etiam Dei amanlissimis dominis y. Συμπαρισταμένων xai τῶν θεοφωεστάτων δεσπο- 
prepositis, reverendissimo et magno cconomo τιχῶν ἀρχόντων, τοῦ ὑπερτίμον καὶ μεγάλον οἰχονόμου 
Alexio, magno scevophylace Joanne, magno sa- ᾿Αλεξίον, τοῦ μεγάλον σχευοφύλαχος 'Imcvyou, τοῦ με- 
cellario Stephano, chartophylace Joanne, canstri- γάλου σακελλαρίου Στεφάνου, τοῦ χαρτοφύλακος Ἰωάν- 
sio Samuele, referendario Michaele, ἃ commen!a- γου, τοῦ χανστρισίου Σαμονὴλ, τοῶ ῥαιφερενδαρίόν 
riis Constantiio, hieromnemone Gcorgio, ministro Μιχαὴλ, τοῦ ὑπομνηματογράφου Κωνσταντίνου, τοῦ 
ἃ genibus Con:tantino, magistro sanctorum Evan- ἰἱεροωνήμονος Γεωργίου, τοῦ ἐπὶ τῶν γονάτων Κωνσταν- 
geliorum Nicolao, monitore Constantino, prolo- τίνου, τοὺ διδασκάλου τῶν ἁγίων Εὐαγγελίων Νιχρλκον, 
preposito ecclesiarum Theodoro, magistro Dasi- τοῦ ὑπομιμνήσχοντος Κωνσταντίνον, τοῦ πρώτου ἄρ- 


lio, et secundo ostiario Myrone. χοντος τῶν ἐχχλησιῶν Θεοδώρου τοῦ μαΐστώρος τῶν 
ῥητόρων Βασιλείου, καὶ τοὺ δευτέρου ὀστιαριον Μύ- 
&. Majestas mea subscriptura die secunda pre- δ΄ Ἡ βασιλεία μου, μέλλουσα ὑπογράψαι ἕν τῷ xazà 


sentis Martii decreto condito οἱ lecto circa inter- τὴν δευτέραν τοῦ παρόντος Μαρτίον μηνὸς γεγονότι xal 
pretationem evangelici dicti : Pater meus major ἀναγνωσθέντι σημειώματι ἐπὶ τῇ ἑρμηνεια τοῦ εὐαγγε- 
me est, voluit subscriptionem suam non sine ad- λιχοῦ ῥητοῦ τοῦ, 'O Πατὲρ pov μείξων po) ἐστιν, 
ditamento peragere, quod palam lectum fuit,  $60xes μετὰ προσθήκης ποιήσασθαι τὴν οἰκείων 
atque ita ad litteram se habet. Sequor sententias ὑπογραφὴν, & xe ἀνεγνώσθη εἰς ἐπήχοον, ἔχουσα ἐπὶ 
sanctissimorum patriarcharum sacreque et dive λέξεων οὕτως" Στοιχῶ ταῖς γνώμαις τῶν ἁγιωτάτων 
synodi, aioque ipsam Domini carnem, vi conjun- πατριαρχῶν καὶ τῆς ἱερᾶς καὶ θείας συνόδον, καὶ λέγω, 
ctionis ipsius exaltatam, supraque omnem hono- ὅτι αὕτη ἣ σὰρξ τοῦ Κυρίον ἐξ αὐτῆς ἐνώσεως ὑπερυ- 
rem collocatam (ita ut hoc eximio nexu deificata ψωθεῖσα xal ἀνωτάτω πάσης τιυῆς ὑπερχβιμένη, ὡς ἐξ 
sit) immutabiliter, invariabiliter, inconfuse, incon- ἄχρας ἐνώσεως ὁμόθετος γενομένη, ἀμεταδλήτως, ἀναλ- 
vertibiliter, hypostaticee conjunctionis gratia inse- λοιώτως, ἀσυγχύτως καὶ ἀτρέπτως διὰ τὴν xa0' ὑπόσ- 
parabilem indivisibilemque manentem,simul eum τασιν ἕνωσιν, xai ἀχώριστος καὶ ἀδιάσπαστος μένονσα 
assumente ipsam Deo Verbo, pari honore coli et τῷ προσλαθομένῳ αὐτὴν Θεῷ Λόγῳ, ἰσοχλεῶς αὐτῷ tt- 
adorari, unica adoratione, regioque et divino in D μᾶται καὶ προσχυνεῖται μιᾷ προσκυνήσει" χαὶ τοῖς βα- 
solio ad Patris dexteram residere; utpote que glo- σιλιχοῖς x«l θείοις ἐγχαθίδρνται θώχοις Ex δεξιῶν τοῦ 
riosas divinitatis dotes adepta est salvis natura- πατρὸς, ὡς τὰ τῆς θεότητος αὐχήματα χκαταπλουτύή- 


rum proprietatibus. σάσα, σωζομένων τῶν ἰδιοτήτων τῶν φύσεων. 
$. Postquam igitur probabile sanctissimis pa- €. Ὡς οὖν ἀρεστὴ τοῖς τε ἁγιωτάτοις πατριάρχαις xat 


triarchis sacreque et dive synodo visum est hoc τῷ ἱερᾷ xoi θείᾳ συνόδῳ ἔδοξεν, ὡς οὕτω καὶ αὐτοῖς 
additamentum, cui et ipsi consonabant, prout φρονοῦσι, χαθὼς καὶ ἀπὸ τῶν γνωμῶν αὐτῶν ἐμφαίνεται, 
ipsemet sententie demonstrant que in decreto τῶν ἐν τῷ δηλωθέντι σημειώματι ἀναγεγραμμένων (χάν 
scripte sunt (etsi non ita late in iis hac super re μὴ πλατύτερον τὰ περὶ τούτου ἐν αὐταῖς ἐγράφη, διὰ τὸ 
perscriptum est, quia de ea minime sermo fuit), μηδὲ τοιοῦτον λόγον εἰσαχθῆναι), ἀπεγράφη παρὰ τῆς 
subscripsit majestas mea cum hoc additamento. βασιλείας pou μετὰ xol τῆς τοιαύτης προσθήχχς᾽" εἶχε 
Erat autem rubricatis litteris sic. δὲ καὶ δι᾽ ἐρυθρῶν γραμμάτων. 


251 


ὥ- Μανουὴλ ἐν Χοιστῷ τῷ Θεῷ πιστὸς βασιλεὺς À 


᾿Πορφυρογέννετος xai αὐτοχράτωρ Ῥωμαίων ὁ Ko- 
μνηνὸς στοιχῶ ταῖς γνώμαις τῶν ἀγιωτάτων πατρι- 
αρχῶν χαὶ τῆς θείας ἱερᾶς συγόδον, χαὶ λέγω ὅτι 
αὕτη ἢ σὰοξ τοῦ Κυρίου ἐξ αὐτῆς ἐνώσεως UTD 
υψωθεῖσα, χαὶ ἀνωτάτω πάσης τιμᾷς ὑπερχειμένη, 
ὡς ἐξ ἄχρας ἑνώσεως ὁμόθεος γενομένη, ἀμεπαύλή- 
τω;, ἀναλλοιωτὼς, χαὶ ἀτρέπτως, διὰ rà» x«0' ὑπὸ- 
στασιν ἔνωσιν, χαὶ αἀἰχώριστος, καὶ ἀδιάσπαστος ni- 
γουσα τῷ ποοσλαδομένῳ αὐτὴν Θεῶ Λόγῳ, ἰσοχλεῶς 
αὐτῷ τιμᾶται χαὶ προσχυνεῖται μιᾷ ποοσκυνήσει " 
x«i τοῖς βασιλικοῖς χαὶ θείοις ἐγχαθίδρυται θώχοις 
ἐκ δεξιῶν» τοῦ Πατρὸς, ὡς τὰ τῆς θεότητος aug uaa 
χαταπλουτήσασα, σωξομένων ἱλιοτήτων τῶν φὺύ- 
σιὼ, 
Αἱ ὑπογραφαὶ τῶν πατριαρχῶν. 


ζ΄. Ὃ ταπεινὸς μοναχὸς Λουχᾶς xot ἔλέ»» Θεοῦ ἀρχιε 
πίσχοπος Κωνσταντινουπόλεως νέας Ῥώμης ὀοίσας ὑπέ- 
ἡραψα. 

᾿Αθανάσιος ἐλέῳ Θεοῦ πατριάρχης Θεουπόλιως utyá 
λης ᾿Αντεοχείας ὄρισας ὑπέγραψα. 

Νιχηψόρος Do Θιοῦ πατριάρχης τῆς αγτρὸς πασῶν 
τῶν ἐχχλησιῶν ἀγίας Σιὼν πόλεως Ἱεοουσαλὴμ ὑρίπας 
ὑπεγραψα. 


Αἱ ὑπογραφαὶ τῶν μητροπολιτῶν, 


y. Στέφανος ἔλέῳ Θεοῦ ἀρχιεπίσχοπος τῆς μητροπό- 
"(vas ϑμαιταοιίας Καππαδοχίας ὀοίσας ὑπέγοαψα. 


Μιχαὴλ unzpenolizac Ἡοαχλείας ὁοίσας ὑπέγοχψα, 


'O εὐτελὴς μητροπολίτος Κυξίχου Βασίλειος ὁρίσας 
ὑπέγραψα. 
'O εὐτελὰς μπκτροπολίτης Νιχομηδείας Μιχαὴλ ὁοί- 
σας ὑπέγραψα. 
Ὃ εὐτελὴς μητροπολίτης Νιχαίας Γεώργιος ὁρίσας 
ὑπειραψα. 
'O οὑτέλχς μητροπολίτης Χαλχηδόνος Κωνσταντῖνος 
ὁρίσας ὑπέγοαψα. 
'O ταπεινὸς, εἰ xal ἀνάξιος, εὐτελὴς αἡτοοπολίτης 
᾿Αμασείας Νικήτας ὀοίσας ὑπέγραψα. 
Ὃ εὐτελὴς μητροπολίτης Μελιτηνῆς Νιχήτας ὀρίσας 
ὑπέγραψα. 
Ὃ εὐτελὴς μυτροπολίτης Γαγγρῶν Ion optaaq 
ὑπέγαρψα. 
Ὁ ταπεινὸς μετροπολίτης ΜἩύρων Χοιστοφόρος ὁοΐσοις 
ὑπέγοαψα. 
Ὃ εὐτελὴς πητροπολίτης Καρίας Λέων ὀρίσας ὑπέ- 
“ῦχψα. 
Ὁ εὐξελὸς ἀρχιεπίσχοπος Κορίνθου Θεόδωρος ὀριτας 
ὑπξέγοαψα. 
Ὁ ταπεωὸς ἐπίσχοπος ᾿Αθηνῶν Νιχόλαος ὁοίτας ὑπέ- 
Toyo. 
Ὃ ὠτελὴς μητοοπολίτης Μωχησοῦ Λουχᾶς ὁρίσας 
ὑπέγραψα. 
Ὁ ἀοχιεπίσχοπος τῆς μητοοπόλεως Κρήτης 
y; ὀρίσας ὑπέγραψα. 
'O εὐτελής μητροπολίτης Τραπεξοῦντος Μιχαὴλ ὀρι- 
σας ὑπέγραψα. 


Ἰωάν- 


THELAURI LIB. XXV. 


258 


6. Manuel in Christo Deo fidelis rex Porphyro- 
genitus et Romanorum imperator Comnenus, se- 
quor sententias sanclissimorum patriarcharum sa- 
ercieque et dive synodi, aioque ipsam Domini car- 
nem vi conjunctionis ipsius exaltatam, supraque 
omnem honorem collocatam (ita ut hoc eximio 
nexu deificata sit) immultahiliter, invariabiliter, in- 
confuse, inconvertibiliter, hypostaticce conjunctio- 
nis gratia inseparabilem indivisibilemque inanen- 
tem, simul cum assumente ipsam Deo Verbo, pari 
honore coli et adorari, unica adoratione, regioque 
et divino in solio ad Patris dexteram residere, ut- 
pote que gloriosas divinitatis dotes adepta est, 
salvis naturarum proprietatibus, 


Subscriptiones patriarcharum. 


7. Humilis monachus Lucas et divina misera- 
tione archiepiscopus Constantinopoleos novis Ro- 
mee deliniens subscripsi. 

Athanasius divina miseratione patriarcha urbis 
Dei magne Antiochie detiniens subscripsi. 

Nicephorus divina miseratione patriarcha matris 
omnium Ecclesiarum Sionis urbi Jerusalem defi- 
niens subscripsi. 


Subscripiiones metropolitarum. 


8. Stephanus miseratione Dei archiepiscopus 
metropoleos Cesaree  Cappadocim definiens sub- 
scripsi, 

Michael metropolita Heraclee definiens sub- 
scripsi. 

Humilis metropolita Cyzici Basilius deflniens 
subscripsi. 

Humilis metropolita Nicomedir Michael defi- 
niens subscripsi. 

Humilis metropolita Nice Georgius deflniens 
subscripsi. 

Humilis metropolita Chalcedonis Constantinus 
definiens subscripsi. 

Humilis et indignus et vilis metropolita Amasete 
Nicetas definiens subscripsi. 

Humilis metropolita Melitenes Nic»tas definiens 
subscripsi. 

Humilis metropolita Gangrorum Joannes defi- 
niens subscripsi. 


D Humilis metropolita Myrorum Christophorus de- 


fiaiens subscripsi. 

Humilis metropolita Carir Leo definiens sub- 
cripsi. 

Humilis archiepiscopus Corinthi Theodorus de- 
finiens subscripsi. 

Humilis episcopus Athenarum Nicolaus definiens 
subscripsi. 

Humilis metropolita Mocesi Lucas definiens sub- 
cripsi. 

Archiepiscopus metropoleos Crete Joannes de- 
finiens subscripsi. 

lfumilis metropolita Trapezuntis Michael defi- 
niens subscripsi. 


NICETE ΟΒΟΝΊΑΤΑΣ 


Humilis metropolita Larisse Joannes definiens A — 'O εὐτελὴς μητροπολίτης Δαρέψσης. Ἐοάννον.δρίσας 


subscripsi. 

Humilis metropolita Philippopoleos Basilius 
maximus definiens subscripsi. 

Humilis metropolita Rhodi Leo definiens sub- 
scripsi. 

Ilumilis metropolita Philipporum Joannes defi- 
niens subscripsi. 

Minimus archiepiscopus Hadrianopoleos Leo de- 
finiens subscripsi. 

Humilis metropolita Hierapoleos Georgius defi- 
niens subscripsi. 

Humilis metropolita Dyrrachii Michael definiens 
subscripsi. 

Constantinus humilis metropolita Smyrne defi- 
niens subscripsi. 

Humilis metropolita Mitylenes Pothus definiens 
subscripsi. 

Humilis episcopus metropoleos Neopatrarum 
Euthymius definiens subscripsi. 

Constantinus humilis metropolita Euchaitarum 
definiens subscripsi. 

Humilis metropolita Amastridis Joannes defi- 
niens subscripsi. 

Humilis metropolita Thebarum Joannes definiens 
subscripsi. 

Humilis episcopus metropoleos Serrarum Theo- 
dorus definiens subscripsi. 

Indignus servus Christi et Dei mei Leo metropo 
lita Dristre| definiens subscripsi. 

Humilis metropolita Ani Joannes definiens sub- 
scripsi. 

Humilis metropolita Corcyre Constantinus de- 
finiens subscripsi. 

Humilis metropolita Abydi Michael definiens 
subscripsi. 

Humilis metropolita Methymne Nicolaus defi- 
niens subscripsi. 

Humilis metropolita Lacedemonie Nicetas defi- 
niens subscripsi. 

Humilis metropolita Paronaxie Constantinus 
definiens subscripsi. 

Humilis metropolita Mileti Nicetas d efiniens sub- 
scripsi, 

Humilis archiepiscopus Bizye Theodorus defi- 
niens subscripsi. 

Humilis archiepiscopus Maronee Nicetas defi- 
niens subscripsi. 

Humilis archiepiscopus Arcadiopoleos Constan- 
tinus definiens subscripsi. 

Humilis archiepiscopus Parii Nicolaus definiens 
subscripsi. . 

Humilis archiepiscopus Preeconnesi Isaacius de 
finiens subscripsi. 

Humilis archiepiscopus Selybrie Theodulus de- 
finiens subscripsi. 

Humilis archiepiscopus Nice Demetrius defi- 
niens subscripsi. 


ὑπέγραψα. ^N 

Ὁ εὐτελὲς μητροπολίτης Φιλεππονπόλεως Βασίλειος ὁ 
μέγιστος ὁὀρίσας ὑπέγραψα. 

Ὃ εὐτελὴς μητροπολίτης Ῥόδου Λέων ὁρίσας ὑπέ- 
γραψα. 

Ὁ εὐτελὴς μητροπόλίτης Φιλίκπων Ἰωάννης ὁρέσας 
ὑπέγραψα. 

'O ἐλάχιστος ἐπίσκοπος ᾿Αδριανονπόλεως Λέων ópi- 
σας ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς μητροπολίτης Ἰεραπόλεως Γεώργιος ὀρέσας 
ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς μετροπολίτης Δνῤῥαχίον Μιχαὴλ ἀρίφες 
ὑπέγραψα. 

Κωνσταντῖνος ὁ εὐτελὴς μητροπολέτης Σμύρνης épt- 
σας ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς μητροπολίτης Μιτυλήνης Πόθος ὁρίσας 
ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς ἐωέσχοπος τῆς μητροπόλεως Νέων Πατρῶν 
Εὐθύμιος ὀρίσας ὑπέγραψα. 

Κωνσταντῖνος ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Εὐχαΐτων ópí- 
σας ὑπέγραψα. 

Ὃ εὐτελὴς μητροπολίτης ᾿Αμάστριδος ᾿Ιωάννης ὁρί- 
σας ὑπέγραψα. 

Ὀ εὐτελὴς μητροπολίτης Θηδῶν ᾿ξωάννης ὁρέσας ὑπέ- 
γραψα. 

'O εὐτελὴς ἐπίσχοπος τῆς μητροπόλεως Σεῤῥῶν Gse- 
ϑωρος ὀρίσας ὑπέγραψα. 

'O ἀνάξιος δούλος τοῦ Χριστοῦ x«i Θεοῦ μου Λέων 
μητροπολίτης Δρίστρας όρισας ὑπέγραψα. 

Ὄ εὐτελὴς μητροπολιτὴς Αἴνου ᾿Ιωάννης ὀρέσας ὑπέ- 
γραψα. 

'O εὐτελὴς μητροπολίτης Κορχύρων Κωνσταντῖ ιος 
ὁρίσας ὑπέγραψα. 

'O εὐτέλης μετροπολίτης ᾿Αὐύδον Μιχαὴλ ὀρέσας 
ὑπέγραψα. 

Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Μηθύμνης Νιχό) αος ὀρίσας 
ὑπέγραψα. 

Ὀ εὐτελὴς μητροπολίτης Λαχεδαιμονίας Νιχῦτας ὁρί- 
σας ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς μητροπολίτης Παροναξιας Κωνσταντῖνος 
ópíces ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς μετροπολίτης Μιλήτον Νιχήτας ὀὁρέσας 
ὑπέγραγα. 

'O εὐτελὴς ἀρχιεπίσχοπος Βιζύης Θεόδωρος ὁρίσας 
ὑπέγραψα. 

Ὄ εὐτελὴς ἀρχιεπίσχοπος Μαρωνείας Νιχήτας ὀρίσας 
ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς ἀρχιεπίσχοπος ᾿Αρκαφιονπόλεως Κωνσταν- 
τίνος ὁρίσας ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς ἀρχιεπίσχοποσ Παρίον Νικόλαος ὀρίσας 
ὑπέγραψα. 

'O ταπεινὸς ἀρχιεπίσκόπος Προιχοννήσον ᾿σαάχιος 
ὁρίσας ὑπέγραψα. 

'O ταπεινὸς ἀρχιεπίσχοπος Σηλυδρίας Θεόδουλος ὁρί- 
σας ὑπέγραψα. 

Ὁ εὐτελὴς ἀρχιεπίσχοπος Νίχης Δημήτριος ὀρίσας 
ὑπέγραψα. 


C 


THESAURI LIB. XXV. 


Ὃ εὐτελὴς ἀρχιοπέσχοπος Aípxou ᾿Ιωάννης ópi- A — Humilis archiepiscopus Derci Joannes definiens 


' σᾶς ὑπέγραψα. 

'O εὐτιλὴς ἀρχιεπίσχοπος Γοτθίας Ἰωάννης ὀρί- 
σας ὑπέγραψα. 

Ὁ «ote ἀρχιεπίσκοπος ᾿Αγχιδλου Στέφανος ὁρί- 
σας ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς μητοοπολέτης Νεοχαισαρείας Βασίέ- 
λειος, ἀπαιτούμενος ἀπὸ τοῦ προσόντος διχαίον τῇ 
λαγοὺσῃ με ἁγιωτάτῃ Ἐχχλησίκα ἄνωθεν τοῦ Μύρων 
ὑπογραψαι, διὰ τὸ συντελεσθῆναι χαὶ ὑπογραφῆναι 
τὸν θειότατον τοῦτον τόμον πρὸ τοῦ χειροτονηθῆναί 
με, ὀρίσας ἐνταῦθα ὑπέγραψα. 

'O εὐτελὴς μητροπολίτης Ἰχονίου ᾿Ιωΐννης ἀπαι- 
τούμενος ἀπὸ τοῦ προσαντος δικαίου τῇ λαχούσῃ με 
ἁγιωτάτῃ Ἐχχλησία ἄνωθεν τοῦ Κορίνθον ὑπογροί- 
ψαι, διὰ τὸ συντελεσθῆναι χαὶ ὑπογραφῆναε τὸν 
θειότατον τοῦτον τόμον πρὸ τοῦ χειροτονηθῆναί με, 


ὁρέδας ἐνταῦθα ὑπέγραψα. 
ΠΡΑΞΙΣ Δ. 


«΄. Ἐγγὺς δὲ τῇ Κυριωνύμου πταρεισελαυνούσης 
ἡμέρας, xx0' ὃν τὰ περὶ τῆς τῶν ἁγίων εἰχόνων 
ἀναστηλώσεως ἐπ᾿ Ἐχκχλησίας συνοδικὰ διαλαλεῖται 
cvyyodupara, καὶ τὰ τῆς ὀρθοδοξίας ἀνακηρύττε- 
ται, ἐχτέθενται μὲν κεφάλαια τέτταρα, τῷ δὲ συν- 
οδιχῷ βιδλίῳ ἐγχαταγράφονται" xal αὐτοῦ δὲ βασι- 
λέως τὸ αὑτοκρατοριχὸν περιθεμένον διάδημα, καὶ 
τοῖς ἀγεωτάτοις πατριάρχαις x«i τοῦ ἱερωτάτων 
πάντων ἀῤχιερίων χοροῦ τὰς ἱερὰς συνεισελθότος 
χιγχλέδας, ὁ συντεθειμένος τόμος, ὡς εἴοηται, τῇ 
ἀπροσμοίγω τούτον καλάμῃ φερόμενος, παοὰ τὴν 
μυστικὴν x«i οὐρανίαν ἀνατίθεται τράπεξαν" χαὶ τὰ 
συντεθέντα πχεφάλαια τοῖς προλαδόντως ἐγγεγραι- 
μένοις συνεχφωνοῦνται͵ x«l τοῖς συνελθοῦσι γνωρί- 
ξονται" ἃ καὶ ἐπὶ λέξεων οὕτω διαλαμθανουσι. 

Α΄. — β΄. Τοῖς μὴ ὀρθῶς τὰς τῶν ἁγίων διδατχά- 
λων τῆς τοῦ Θεοῦ ᾿Εχχλησίας θείας φωνὰς ἐχλαμ- 
βανομένοις, x«i τὰ σαφῶς xxt ἀριδήλως ἐν αὐταῖς 
διὰ τῆς τοῦ ἁγίου Πνεύματος χάριτος εἰοημένα 
παρερμηνεύειν τε χαὶ πεοιστρέφειν πειρωμένοις, ἀνά- 
θεμαι. 

B.— γ. Τῶν παραδεχομένων τὴν τοῦ ἀληθινοῦ 
Θιοῦ x«i Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοὺ Χριστοῦ φωνὴν τὴν, 
'O Πατύώρ μον μείζων μού ἐστι, λέγεσθαι σὺν ταῖς 
λοιπαῖς ἑρμηνείαις τῶν ἁγίων. Πατέρων, x«t χατὰ 
τὴν ἐν αὐτῷ ἀνθρωπότητα χαθ᾽ ἣν χαὶ πέπονθε, 
καθὼς διαῤῥήδην ἐν πολλοῖς τῶν θεοπνεύστων λόγων 
αὐτῶν οἱ ἅγιοι Πατέρες ἀναχηρύττουσιν" ἔτι δὲ χαὶ 
λεγόντων τὸν αὐτὸν Χριστὸν χατὰ τὴν ἑαυτοῦ σάοχα 
παθεῖν αἰωνία μνήμη. 

I.— δ΄. Τοῖς νοοῦσι x«i φθεγγομένοις τὴν θέω- 
ev τοῦ προσλήμματος μετάμειψιν τῆς ἀνθοωπίνης 
vec εἰς θεότητα x«i μὴ φρονοῦσι ἐξ αὐτῆς 

ἐνώριως, θείας μὲν ἀξίας χαὶ μεγαλειότητος μετα- 
σχεῖν τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου, καὶ προσχυνεῖσθαι μιᾷ 
ποοσχυγέσει ἐν τῷ ποοσλαθδομένῳ αὐτὸ Θεῷ Λόγῳ, 
χαὶ εἶναι ὁμότιμον, ὁμόδοξον, ξωοποιὸν, ἱἰσοχλεὲς τῷ 
Θεῷ χαὶ Πατρὶ xai τῷ παναγίῳ {᾿νεύματι, χαὶ ὁμό- 
ὄρονον" μὴ μέντοι γε γενέσθαι ὁμοούσιον τῷ Θεῷ’ 


subscripsi. 

Humilis archiepiscopus Gothie Joannes defi- 
niens subscripsi. 

Humilis archiepiscopus Anchiali Stephanus de- 
finiens subscripsi. 

Humilis metropolita Neocesarem Basilius, exi- 
gente jure sanctissime Ecclesie mes, ut supe- 
rius ante Myrensem subscriberem, quia hic vene- 
rabilis tomus absolutus fuit eique subscriptum, 
ante quam ego consecrarer episcopus, idcirco 
hic definiens subscripsi. 

Humilis metropolita Iconii Joannes, exigente 
jure sanctissimee Ecclesi& mem, ut superius ante 
Corinthium subscriberem, quia hic venerabilis 


B tomus absolutus fuit eique subscriptum. ante- 


quam ego consecrarer episcopus, idcirco hic de- 
finiens subscripsi. 


ACTIO QUARTA. 


1. Appropinquante Dominica die, qua recitan- 
tur decreta synodica predicaturque orthodoxa 
sententia de restaurato sanctarum imaginum 
cultu, proposita fuerunt capitula quatuor syno- 
dicoque in libro prescripta : ipsoque rege impera- 
toria redimito corona, et sanctissimis patriarchis 
sacratissimoque omnium episcoporum coetu intra 
sacros cancellos se recipieutibus ; compositus, 
uti dietum est. tomus invicta regis manu delatus, 
super mystica ceelestique ponitur mensa: et con- 


c cinnata capitula cum preecedentibus scriptis ap- 


probantur congregatoque coetui 


preleguntur, 
que adamussim hec erant. " 


I. — 2. Iis qui haud recte sanctorum doctorum 
Ecclesie Dei venerabiles locutiones excipiunt ; 
queque aperte manifesteque ibi per sancti Spiri- 
tus gratiam dicta sunt, perversa interpretatione 
pessumdare nituntur, anathema sil. 


II. — 3. Eorum qui veri Dei et Servatoris nostri 
Jesu Cnristi dictionem Pater meus major me est 
intelligant, cum reliquis SS. Patrum interpretatio- 
nibus, etiam de Christi humanitate, in. qua et 


p P553 s est, sicuti diserle in multis a Deo inspiratis 


sermonibus suis sancti Patres depreedicant ; in- 
super eorum qui affirmant eumdem Christum in 
sua carne revera fuisse passum ; eterna memoria 
sit. 

Ill. — 4. lis qui incarnationis deificationem 
existimant aiuntque esse humane nature in divi- 
nitatem conversionem ; neque credunt ob ipsam 
conjunctionem corpus quidem Domini divina di- 
gnitate et honorificentia frui, unicaque adoratione 
adorari in assumente illud Deo Verbo ; adeoque 
esse simul honorabile, gloriosum, vivificum, paris 
cum Deo Patre sanctissimoque Spiritu honoris, in 
eodemque throno sedere; non tamen consub- 


stantiale Deo, ita αἱ physicas rei create proprie- 
tatres amittat, nempe circumscriptionem, et ce- 
tera qu& in Christi humana natura cernuntur ; sed 
putant humanitatem conversam fuisse in divinita- 
tis substantiam; ita ut hinc concludant vel phan- 
tasticam fuisse atque haud veram Domini incar- 
nationem et passionem, vel Unigeniti divinitatem 
passam fuisse ; anathema sit. 

]V. — 5. Eorum qui dicunt, carnem Domini vi 
conjunctionis ipsius exaltatam, supraque omnem 
honorem collocatam (ita ut hoc eximio nexu dei- 
ficata sit) immutabiliter, invariabiliter, inconfuse, 
inconvertibiliter, hypostatice& conjunctionis gratia 
inseparabilem, indivisibilemque manentem simul 
cum assumente ipsam Deo Verbo, pari honore 
coli et adorari, unica adoratione, regioque et 
divino in solio ad Patris dexteram residere ; utpote 
que Divinitatis dotes gloriosas adepta est, salvis 
naturarum proprietatibus : sic dicentium, inquam, 
&terna memoria sit. 

6. Hec quotannis eadem die Dominica cum 
antea dictis esse profitenda decretum est. Imo 
vero, cum per id tempus ordinaandus esset Neocte- 
sareme episcopus, ad csetera que ob explorandam 
mentis orthodoxiam descripta erant, hoc etiam 
tunc imperatum est recitari his adamussim verbis. 


7. Etiam amplector et profiteor ea que de 
effato Dominico in sanctis Evangeliis : Pater meus 
major me est tradita sunt a sanctis Patribus, de- 
clarata autem in religioso tomo, qui compositus 
est nutu divinitus inspirati potentis sanctique 
nostri regis Porphyrogeniti et imperatoris domini 
Manuelis Comneni : nempe quod locutionem hanc 
protulit Dominus et Deus noster Jesus Christus 
etiam secundum suam creatam circumscviptam- 
que naturam in qua et passus est. Recipio autem 
de locutione hac esteras quoque sanctorum Pa- 
trum interpretationes. Atque hec a cunctis con- 
secrandis deinceps episcopis profitenda esse cons- 
titutum est. 

8. His actis, unius Dei Ecclesia in unum corpus 
rediit et unita est; exclamavitque, cum magno 
Paulo : Christus est paz nostra, qui fecit utraque 
unum 55' ; et eum, qui eque ac Salomon sapientia 
infusa preditus erat, apprime pacificum et vere 
unctum Domini regem magnificavit. 


ACTIO QUINTA. 


1. Neque tamen interim dormitabat is qui ziza- 
nium in religionis tritico serere molitur; neque 
porro demoratus est, neque malitiam diu distulit. 
sed rumores ilerum insonuerunt, qui persanatuin 
nuper Christianitatis corpus exulcerare tentabant: 
denuoque obloquebantur quidam, conditum to- 


85᾽ Ephes. 11, 14. 


NICET.E CHONIAT&. 


200 

À ὡς ἐχστῆναι τῶν φυσιχῶν ἐδιοτήότων. τοῦ πτεστοῦ, 
τοῦ περιγοαπτοῦ, x«i τῶν λοιπῶν τῶν ἐν τῇ ἀνθρω- 
πεία φύσει τοῦ Χριστοῦ θεωρουμένων " μεταμει- 
φθῆναι δὲ εἰς τὴν θειότητος οὐσίαν, ὡς dx τούτου 
εἰσάγειν ἢ φαντασία χαὶ οὐχ ἀλχθεία γεγονέναι τὲν 
ἐνανθρωπησιν τοῦ Κυρίου xai τὰ πάθη, ὃ τὴν τοῦ 
Μονογενοῦς θεότητα παθεῖν, ἀνάθεμα. 


Δ΄. -- ἐ. Τῶν λεγόντων ὅτι à σὰρξ τοῦ Κυρίου E 
αὐτῆς ἐνώσεως ὑπερυψωθεῖσα, xai ἀνωτάτων πάσης 
τιμᾷς ὑπερχειμένη, ὡς ἐξ ἄχρας ἑνώσεως ὁμόθεος 
γενομένη, ἀμεταδλήτως, ἀναλλοιώτως, ἀενγχύτως 
xai ἀτρέπτως, διὰ τὴν χαθ᾽ ὑπόστασιν ἕνωσιν, ται 
ἀχώοιστος xai ἀδιάσπαστος μένουσα τῷ πρφαλεῦο. 
μένῳ αὐτὴν Θεῶ Λόγῳ, ἰσοχλεῶς αὐτῷ τιμᾶται ταὶ 

B προσχυνεῖται μιᾷ προσχυνήσει, x«l τοῖς βασιλικοῖς 
x«i θείοις ἐγχαθίδρυται θώχοις £x δεξεῶν τοῦ Πα- 
τρὸς, ὡς τὰ τῆς θεότητος αὐχήματα xe«rem)evri- 
σασα, σωξομένων τῶν ἰδιοτήτων τῶν φύσεων, αἰωνια 
ἡ μνήμη. 

€. Ταῦτα dà x«i ἐτυσίως χατὰ ταύτην τὸν χυ- 
ρβιώνυμον συνεχφωνεῖσθαι τοῖς προγραφεῖσε χεχύ- 
perat οὐ μόνον δὲ ἀλλὰ xci παρὰ τοῦ τηνικαῦτα 
τότε χειροτονηθῆναι μέλλοντος ἀρχιερέως τῆς Νιο-. 
χαισαρέων πόλεως, τοῖς παρὸ τοῦ πρότερον πρὸς 
ἀσφάλειαν τοῦ ἑαυτῶν φρονήματος γραφομένοις καὶ 
ταῦτα συνεξησφάλισται πρὸς ἔπος οὕτω διαλαμθά» 
νοντα" 

ζ΄. Ἔτι χατασπάξομαι καὶ ὁμολογῶ τὰ περὶ τῆς 
ἐν τοῖς ἁγίοις Εὐαγγελίοις Δεσποτιχῇς φωνᾷς τῆς, 

C Ὁ Πατήο pou μείξων μού ἐστι, παρὰ TÀv ἁγίων 
Πατέρων παραδοθέντα x«i διατρανωθεντα, ὑπὸ τοῦ 
εὐσεδοὺς τόμου τοῦ ἐχτεθέντος θεοχινήτῳ νεύματι 
τοῦ χραταιοῦ xai ἁγίου ἡμῶν βασιλέως Πορφυρογεν- 
ήτου xai αὐτοχράτορος χυροῦ Μανουὴλ τοῦ Κομνῃ- 
νοῦ" ἤγουν ὅτι τὴν φωνὴν ταύτην εἴοηται ὁ Κύριος 
x«i Θεὸς ἡμῶν Ἰησοὺς Χοιστὸς, χαὶ xarà rd» ἔν 
αὐτῷ χτιστὴν xai περιγραπτὴν φύσιν, χαθ᾽ ὃν we 
πέπονθε. Δέχομαι δὲ xai τὰς περὶ τοῦ τοιούτου ῥητοῦ 
ἑτέρας ἑρμηνείας τῶν ἁγίων Πατέρων. Ἄπερ xel 
ἐφεξῆς οἱ χειροτονεῖσθαι μέλλοντες πάντες ἀρχιεοοῖς 
ὡρίσθησαν ἀσφαλίξεσθαι. 

η΄. Γέγονε ταῦτα - x«i ἡ τοῦ ἑνὸς Θεοῦ Ἐχκλησία 
πρὸς ἂν συνήγετο xal συνήνωτο: χαὶ χατὰ τὸν ἔγαν 
Παῦλον: Χριστός ἐστιν ἢ εἰοήνη ἡμῶν ὁ ποιήσας 
τὰ ἀμφότερα iv, ἀναχέχραγε" xxi τὸν χατὰ Σολο- 
μῶντα τὸ τῆς φοονήσεως χύμα πλουτήσαντα xai 
εἰρηνιχώτατον ἀληθῶς τὸν Χριστὸν Κυρίον βασιλέα 
προσεμεγάλυνεν. 


IIPASIX E. 


α΄. ᾿Αλλὰ γὰρ οὐχ ἦν ἀμελεῖν τὸν ἄγρυπν i 
. ἃ γὰρ οὐκ X» ἀμελεῖν τὸν ἄγρυπνον τῶν 
ξιξανίων σπορέα τῷ τῆς εὐσεύθείας σίτῳ ἐπιδουλεύον- 
τα" οὔχουν οὐδ᾽ ἀνιεδάλετο, οὐδὲ τὴν καχίαν ἐπὶ μα- 
χοὸν ὑπερέθετο " ἀλλ᾽ ὑποτονθορυσμοί τινες πάλιν 
ἐπανηχοῦντο, τὸ συνουλωθὲν ἤδη τοῦ τῶν Χριστω- 
νύμων σώματος ἀναξαίγειν ἀποπειρώμενοι " καὶ 








THESAURI LIB. XXV. 


Ἂν ; b ruga Sap inpr UET ^. t 7 c. — -" T 9 


λιν τὸν ἐχτεθέντα τόμον τῆς ἀσαφείας ἀπαι- A mum synodicum obseurilatis insimulantes, scri- 


t, καὶ παρερμηνεύειν τὰς ἐγκαταγεγραμμένας 
ἐπιχειροῦντες, xat ἀναστατοῦν τινας βιαζξόμενοι" 
ν καὶ συνοδικὸς γενομένης χατεξετάσεως, 
ἐκοέθῃ xxi τὸ περὶ τούτων λυθῶναι περι- 
γύμενον " χαὶ γοῦν ἔγγραφον συνετέθη χαὶ 
λείας συνόδον μέσον ἐξελαλῴθη, τοιᾶσδέ τινος ὅν 
ἰγεως. 
Στοιχῶ τῇ γνώμῃ τοῦ χρατέστου καὶ θεοστέ- 
ἀγίου ἡμῶν βασιλέως xai αὐτοχράτορος, χαὶ 
γιωτάτον μου δεσπότου x«i οἰχουμενιχοῦ πᾶ- 
ον, χαὶ τῶν ἑτέρων ἁγιωτάτων πατριαρχῶν, 
£ Θιεουπόλεως μεγάλης ᾿Αντιοχείας, xai τοῦ 
λύμων, καὶ τῆς ἱερᾶς x«i θείας σννόδου" xci 
τὸν μὴ ταύταις ἀμεταθέτως χαὶ μετὰ καθαρᾶς 
θήσαντα συνειδήσεως͵ ἦ ἐναντία φρονέσαντα, 
τὸ κῦρος αἱ τοιαῦται γνῶμαι εἰλξέρασιν, Àj 
Meu φρονήσαντα, ἀναθέματι χαϑυποῦχλλυ, χαὶ 
ὃν δὲ, εἰ μὴ οὕτως ἔχω. Ἐπεὶ δὲ σχάνδαλον 
"», ὅτε τινὲς μὲν τὰς τοικύτας γνώμας πκοῖρ-- 
γωυσε, λέγοντες μὴ νοεῖσθαι rà» τοῦ ἀλροθινοῦ 
ἰκὲ Σωτῶρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ φωνὴν tiv, 
τρ μον μείξων ἐστὶ, χαθύσπεο xarà διαρὸ- 
ξηγήσεις παρὰ τῶν θεοφόρων ἁγίων Πατέοων 
εὖθη, καὶ xat' αὐτὴν τὸν ἐν τῷ αὐτῷ Χοιστῷ 
mivg» χτιστὴν χαὶ περιγραπτὴν φύσιν, χαθ ἣν 
ὧν τότε ουὐσαν x«l πέπονθε, uóvm δὲ τῇ χενώ- 
We τοισῦτιν qevü» προσαρμόξουσι * τινὲς δὲ 
ἢ χατὰ ψιλὴν ἐπίνοιαν διαιρέσει τὴν τοιχύτην 
Κυρίου φωνὴν ἀπονέμουσι, λέγοντε; ποοταρμό- 
γαύταν, ὁπότε $ τοῦ Κυρίου σὰρξ νοεῖται χαθ᾽ 
, κεχωρισμένη τῆς θεότητο:, ὥσπερ εἰ μηδὲ 
* χαθ᾽ ὅν τρόπον χαὶ δούλη x«i ἀγνοοῦσα λέ- 
' X&i διὰ τοῦτο χατὰ τὴν χατὰ Ψιλὴν ἐπίνοιαν 
τιν, ὡς εἴρηται, λέγουσι τὴν φωνὴν ταύτην 
Xt, ἦν ὁ αὐτὸς Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν εἴοηχε 
τὴν €» αὐτῷ ἀνθρωπίνην χτιστὴν χαὶ πέοι- 
ὃν φύσιν, χαθ᾽ ἣν xci πέπονθεν " ἢ xai ὅτι τὸ 
iC; φύσεως ὑποδυόμενος ποόσωπον τοῦτὸ 
χαθ' ὃν τρόπον λέγεται χαὶ ἡ ἐγχατάλειψις, 
ἐστὶ τοῖς θεηγόροις Πατράσι πτοσώπῳ τῆς 
τῶν ἀνθρώπων φύσεως £x)«ubzvouiyn * xci 
πούτους καθυποδάλλω τῷ ἀναθέματι. 


λέ μέντοι γνῶμαι " ἤγουν ἡ μὲν τοῦ χρατίστου 
ττοὸν αγίου ὑμῶν αὐτοχράτορο: ἔχει οὕτως" 
Ὁ ταῖς γνώμαις τῶν ἁγιωτάτων πατριαρχῶν 
ς θείας χαὶ ἑερᾶς συνόδον " xai λέγω ὅτι αὕτη 
$ τοῦ Κυρίου, ἐξ αὐτῆς ἐνωσεως ὑπερυψω- 
χαὶ ἀνωτάτω πάσης τιμῆς ὑπερχειμένη, ὡς 
MG ἐνώσιως ὁμόθεος γενομένη, ἀμεταύλήτως, 
Meteo, ἀσυγχύτως χαὶ ἀτρέπτως, δια τὴν χαθ᾽ 
"St? ἕνωσιν, χαὶ ἀχώριστος x«i ἀδιάσπαστος 
TK τῷ προσλαδομένῳ αὐτὴν Θεῷ Λόγω, ἰσο- 
«αὐτῷ τιμᾶται καὶ προσχυνεῖται μιᾷ προσχυ- 
καὶ τοῖς βασιλιχοῖς χαὶ θείοις ἐγχαθίδρυται 
ἐχ διξιῶν τοῦ Πατρὸς, ὡς τὰ τῆς θεότητος 


P^TAOL. Gh. CXL. 


ptarum ibi sententiarum sensum perverlentes, 
sectamque sibi conflare conantes. Quam rem cum 
synodus considerasset, necessarium esse judicavit 
rumores hujusmodi ecmprimere.Quatnobrem for- 
mula composita mediaque in synodo recitata fuit, 
cujus continentia hec. 


2. Sequor sententiam potentissimi ἃ Deo coro- 
nal sancti nostri regis et imperatoris, nec non 
sanctissimi mei domini et cecumenici patriarche. 
et aliorum sanctissimorum patriarcharum, nempe 
urbis Dei magne Antiochie,ac Hierosolymorum, 
sacreeque et divinse synodi. Et quicunque his fir- 
miter et cum pura conscientia non adheeserit, vel. 
contraria senserit, postquam hee doctrines definite 
fuerunt vel in posterum sentiet, eum ego anathe- 
mati subjicio, meque adeo ipsum, nisi sic credi- 
dero. Quoniam vero scandalum incidit, propterea 
quod nonnulli has sententias prava interpretatione 
pessumdant, dicentes non intelligi veri Dei et Ser- 
vatoris nostri Jesu Christi locutionem Pater meus 
major me est, sicuti juxta diversas sanctorum et 
inspiratorum Patrum interpretationes explicata 
fuit, etiam secundum humanam Christi creatam 
circeumscriptamque naturam, in qua tum passibill 
reapse passus est : sed uni exinanitioni hujusmodi 
dictionem ipsi accommodant : quidam vero etiam 
secundum unicam ac simplicem distinctionem 
mentalem hec verba intelligunt; dicentes recte 
se habere locutionem, si per mentis precisionem 
caro Domini ipsa per se et absque divinitate cogi- 
tetur, tanquam ne unita quidem esset; juxta quam 
rationem et serva et inscia dicitur; proptereaque 
secundum simplicem mentis distinctionem verba 
hrec prolata affirmant, que reapse idem Christus 
Deus noster dixit secundum suam liumanam crea- 
tam circumscriptamque naturam, in qua eliam 
passus est: veletiam dicunt Christum sic locutum, 
quatenus communis nature personam represen- 
tabat; secundum quam rationem dicitur etiam 
derelictio in cruce, quam Deo inspirati Patres de 
communis hominum nature persona arcipiunt ; 
hos etiam, inquam, sic opinantes anathemati 
subjicio. 

3. En autem ipsas sententias. Et quidem poten- 
tissimi a Deo coronati sancti nostri imperatoris sen- 
tentia ita se habet.Sequor sententias sanctissimo- 
rum patriarcharum et divine sancteque synodi, 
aioque ipsam Domini carnem conjunctione cum 
Verbo exaltatam,supraque omnem honorem collo- 
calam, (ita ut hoc eximio nexu deificata sit) immu- 
tabiliter, invariabiliter, inconfuse, inconvertibili- 
ter,hypostatice conjunctionis gratia inseparabilem 
indivisibilemque manentem,cum assumenteipsam 
Deo Verbo, pari honore coli et adorari, unica ad- 
oratione, regioque et divino in solio ad Patris 
dexteram residere, utpote que Divinitatis dotes 


9 


107 


gloriosas adepta est, salvis naturarum proprietati- 
bus. 

4. Sanctissimi autem nostri domini ccumenici 
patriarche sententia talis fuit. Mihi videntur quot- 
quot episcopi ac preepositi de Christi humanitate 
dicta affirmarunt verba: Pater meus major me est, 
id est secundum ejus creatam humanam naturam 
in qua et passus est, recte et inoffense atque ad 
propositum respondisse : qui autem aliter dixe- 
runt, obscure respondisse videntur, imo inter se 
discordes neque ad propositum collineantes. San- 
etissimi autem urbis Dei magne Antiochie pa- 
triarchee, hec fuit. Sanctissimus patriarcha urbis 
Dei magne Antiochie ait, dictum fuisse a Christo : 
Pater meus major me est, etiain secundum incar- 
nationem creatamque suam naturam acpassibilem. 
Sanctissimi denique Hierosolymorum patriarche 
ejusmodi sententia fuit.Sanctissimus Hierosolymo- 
rum patriarcha dixit: Jam sanctus Spiritus verba, 
Pater meus major me est, explicavit per sanctos 
magnosque illuminatores Ecclesie, sacrosanctas- 
que synodos. Recipio igitur cunctas traditiones, 
secundum quas illa verba intellecta sunt. Quoniam 
vero affirmarunt Paíres, dictum hoc ἃ Christo 
fuisse tum quatenus verus Deus est, tum etiam 
quatenus verus homo, qui nempe creatam passi- 
bilemque naturam habet,in qua etiam passus est, 
aio id ipsum ego quoque, neque inficias ire queo. 
His autem sententiis sigillatim subscriptum fuit; 
ec que lecti sunt audiente sanctissimo cecumenico 
Patriarcha divinaque et sacra synodo, per Dei 
amantissimum magnum scevophylacem Joannem 
pantechnem.Denique adjectum est decretum syno- 
dicum, cujus continentiam in consequentibus 
damus. 

ACTIO SEXTA. 
Mensis Martii die vicesima, indictionis decimas 
quarto, die prima. 

1. Priesidente sanctissimo nostro domino ccu- 
menico patriarcha domino Luca in occidentali 
catechumeneo ; considentibus Cesariensi, Nicome- 
diensi,Melitenensi, Gangrensi, Larissensi, Cretensi, 
Philippopolitano, Euchaitensi, Philippensi, Hiera- 
politano, Serrensi, Abydeno, Paronaxio, Milesio, 
Arcadiopolitano, Pario, Preeconnesio, Selybriensi, 
Anchialensi ; astantibus dominis prepositis ; Dei 
amantissimus magnus scevophylax Joannes Pan- 
technes, ut se omni suspicione purgaret, sicuti pa- 
lam fit ex progredientibus synodi decretis, sistens 
se hodie legit ex libello continentiam ejus. Post- 
quam igitur hec lecta sunt publice coram nostra 
mediocritate sacraque synodo, in hac schedula 
nomen suum subscripsit, seque omni suspicione 
purgavit, ita ut superiora synodi decreta nihil ad 
ipsum jam attinerent. Deinde exaratum in eadem 
schedula scriptum hujusmodi,eique per complures 
dies subscripserunt alii quoque episcopi, quia non- 


(42) Vide col. 250. 


NICETARS CHONIATAE 


À αὐχήματα καταπλνυτύσασα, σωξομένων τῶν 
τῶν φύσεων. 
ὅδ. Ἢ δὲ τοῦ ἁγιωτάτον ἡμῶν δεσπότου xw ei 
χουμενιχοῦ πατριάρχου οὕτως (43) ὅτε Ἐμοὶ de 
χοῦσιν ὅσοι εἶπον τῶν ἀρχιερέων xai τῶν ἀρχόντων 
χατὰ τὸ ἐν τῷ Χριστῷ ἀνθρώπινον εἰρῆσθαι τὸ, Ὁ 
Πατήρ μον μειζων μού ἐστιν, ἤγουν χατὰ τὸν ἦν 
αὐτῷ ἀνθρωπίνην χτιστὴν φύσιν, x«0' ἣν x«i gi 
πονθεν, ὀρθῶς καὶ ἀπροσχόπτως xci πρὸς τὸν ἐρὼ- 
τῆσιν ἀποχρίνασθαι * oi δὲ ἄλλως εἰρηκότες, ἀσαφῇ 
ποιησάμενοι τὴν ἀπόχρισιν, x«t μᾶλλον πρὸς ἀλλύ- 
λους μὴ συνμφωνήσαντες͵ οὐδὲ πρὸς τὴν ἐρώτησιν 
ϑοχοῦσι μοι ἀποχρένασθαι. Ἡ δὲ τοῦ ἀγιωτάτου 
πατριάρχον Θεουπόλεως μεγάλης ᾿Αντιοχεέας εὗτως. 
Ὃ ἁγιώτατος πατριάρχης Θεόυπόλεως μεγάλης 
B ᾿Αντιοχείας εἶπεν εἰρῆσθαι τό " Ὁ Πατὴρ μου psi- 
Qo» μου παρὰ τοῦ Χριστοῦ, xci χατὰ τὴν ἐνανθρω- 
πησιν χαὶ τὸ ἐν αὐτῷ τῷ Χριστῷ χτιστὸν τε καὶ 
παθητόν. Ἡ δὲ τοῦ ἁγιωτάτου πατριάρχου Ἵεροσν- 
λύμων οὕτως " Ὃ ἁγιώτατος πατριάρχης Ἱεροσολύ- 
μων εἶπεν - Ἔφθασε τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον τὸ " Ὁ 
Πατήρ μον μείζων μού ἔστιν, ἑρμηνεῦσαι διὰ τῶν 
ἀγίων x«i μεγάλων φωστήρων τῆς Ἐχχλησέας xa 
τῶν ἁγίων x«i ἱερὼν συνόδων * δέχομαι γοῦν κάσας 
τὰς ἐχδοχὰς xa0' ἃς ἡρμήνευσαν αὐτό, Ἐπεὶ δὲ 
εἰρήχασιν OTt χαὶ ὡς Θεὸς τέλειος, xal ὡς ἄνθρωπος 
τῶξειος εἴρηχεν ὁ αὐτὸς Χριστὸς τὸ τοιοῦτον ῥγτόν, 
ἤγουν ὡς ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὴν χτιστὴν φύσιν ταὶ καθ» 
τὴν x«Ü' ἣν x«i πέπονθε * λέγω xai αὐτὸς τὰ αὐτὰ χαὶ 
οὐ δύναμαι ἀρνεῖσθαι * ὃ καὶ ὑπεγράφῃ, ὑναγνωσθὲν 





C ἐν ἐπηχόῳ τοῦ ἀγιωτάτου χαὶ οἰχουμενεχοῦ πατρι. 


ἄρχον χαὶ τῆς θείας xoi ἑερᾶς συνόδον παρὰ τοῦ 
θεοφιλεστάτου μεγάλου σἐενοφύλαχος ᾿Ιωάννου rej 
Παντεχνῆ. Ἐπὶ δὲ τούτῳ x«i σημείωμα συνοδεκὸν 
ἐξετέθη, ταῦτα xai αὐτὸ ῥητῶς διηγούμενον. 
IIPAZIZ ς΄. 
Μηνὶ Μαρτίῳ x', ἡμέρᾳ πρώτῃ ἱἐνδιχτιῶνος ιδ΄. 


α΄. Προχαθημένου τοῦ ἁγιωτάτου ἡμῶν δεσπότον 
καὶ οἰχουμενέχοῦ πατριάρχου χυροῦ Λουχᾶ ἔν τοῖς 
δυτιχοῖς κχατηχουμενείοις “ συνεδριαζόντων͵, τοῦ 
Καισαρείας, τοῦ Νιχομηδείας, τοῦ Μελιτηνῆς, τοῦ 
Γαγγρῶν, τοῦ Λαρίσσης, τοὺ Κρήτης, τοῦ Φιλεππου- 
πόλεως, τοῦ Εὐχαΐτων, τοῦ Φιλίππων, τοῦ Ἱεραπό- 
λεως, τοῦ Σεῤῥῶν, τοῦ 'A6udov, τοῦ Παροναξίας, 
τοῦ Μιλήτον, τοῦ ᾿Αρχαδιουπόλεως, τοῦ Παρίον, 
τοῦ Προιχοννήσον, τοῦ Σηλυύρίας, x«i τοῦ 'Ayyui- 
λον * παρισταμένων xai δεσποτιχῶν ἀρχόντων " Ó 
θεοφιλέστατος μέγας σχευοφύλαξ ᾿Ιωάννης ὁ Παντε- 
χνής, ἑαυτὸν ἀπαλλάττων πάσης ὑποψίας, χαϑὰ δη- 
λοῦται τοῖς προδᾶσι συνοδιχοῖς σημειώμασι, παρα- 
στὰς τὴν σήμερον, ἀνέγνω ἀπὸ εἰληταρίου τὰ ὑποτε- 
ταγμένα * ὡς οὖν ἀνέγνω ταῦτα ἐπὶ χοινοῦ x«i ἐν- 
ὦπιον τῆς ἡμῶν μετριότητος x«i τῆς ἱερᾶς συνόδου, 
ἐν τῷ τοιούτῳ χαρτίῳ ὑπέγραψεν, ἑαυτὸν πάσης 
ὑποψίας ἀπήλλαξεν, ἀπραχτεῖν ὀφειλόντων ὅσον ἐπ᾽ 
αὐτῷ xat τῶν προγεγονότων συνοδιχῶν σημειωμά- 


| 


r 269 


THESAURI LIB. XXIV. 


270 


V τῶν (43) Era. ἐγκατεστρωμένον ἦν ἐν αὐτῷ τὸ τοιοῦτον A nulli scandalum de aliis sumpserant; qui nolue- 


ἔγγραφον" ἐπὶ δὲ τῷ προγραφέντι ἐγγράψῳ, χατὰ 
διαφόρους δωέρας ὑπέγραψαν χαὶ ἕτεροι ἀρχιερεῖς 
διὰ τὸ σχανδαλισϑῆναί τινας τῶν ἀρχιερέων xci ἐπ᾿ 
αὐτοῖς" καὶ θέλειν χαὶ τοὐύτόυς ηδὲν ὑποψίας ἔνδαλμα 
κατ᾿ αὐτῶν, παρ᾽ οἰωδήτινε σώζεσθαι. οἱ καὶ ἦσαν" 
ὃ Μύρων Xptazopóooc, ὁ Λαρίσσης ᾿Ιωάννης, ὁ "Podov 
Αέων, o ᾿Αδριανουπόλεως Δέων, ὃ Νέων Πατρῶν 


runt ullam suspicionis speciem de se apud quem- 
libet superesse. Erant autem hi: Myrorum Chri- 
stophorus, Larisse Joannes, Rhodi Leo, Hadriano- 
poleos Leo, Neopatrarum Euthymius, Thebarum 
Joannes, Maronem Nicetas: de quorum singulo- 
rum subscriptionibus condita sunt decreta syno- 
dica tenoris ejusdem. 


Εὐθύκιος, ὁ Oz6Gv Ἰωάννης, καὶ ὁ Μαρωνείας Νιχήτας" Gv ἐφ᾽ ἐχάστου ὑπογραφῆ xui σεμείωματα, συνοδιχά 


ἐξετίϑεντο, τῆς αὐτῆς ὄντα δυνάμεως. 
β΄ Μετὰ δὲ ταῦτα καὶ ἕτερον προέθῃ συνοδικὸν ση- 
μείωμαι, αὐτολεὶ οὑτωσὶ περιέχον, 
Μηνὶ ᾿Απριλλίῳ c &pépa d' ἱνδικτιῶνος εδ΄. 
Προοχαθημένου Λουχᾶ τοῦ ἀγιωτάτον ἡμῶν δεσπό- 
του καὶ οἰχουμενικοῦ πατριάρχον ἐν τοῖς δεξιοῖς 
ἀδλεξιακοῖς κατηχουμενεῖοις. συνιδριζόντων τῇ με- 


449 ὁπγιωσύνῃ αὐτοῦ ἱερωτάτων ἀρχιερέων, τοῦ Β 


Καισαρείας, τοῦ Νικομηδεία;, τοῦ Νικαίος, τοῦ Mt- 
λιτηνᾷς, τοῦ Γαγγρῶν, τοῦ Καοίας, τοῦ 'Ixowiov, 
τοῦ Κορένθον, τοῦ Μωχησοῦ, τοῦ Κρήτης, 7-00 Τρα- 
πεξζοῦντος, TOU Φιλίππων, τοῦ Ἰεραπόλεως, τοῦ Μι- 
τυλήνης, τοῦ Θηθῶν, τοῦ Σεῤῥῶν, τοῦ Δρίστοας, 
τοῦ Κερκύρας, τοῦ ᾿Αθύδου, τοῦ Μιλήτου, τοῦ Μα- 
pweties, τοῦ Παρίου, τοῦ Σηλυδρίας, τοῦ Νίκης, 
x&h τοῦ 'Ayyuihou- παριτταμένων x«i θεοφιλεστά- 
tw δεσκοτισῶν ἀοχοντων ὁ θεοφιλέστατος διάχο- 
νος καὶ χανστρίσιος τῆς ἀγιωτάτης τοῦ Θεοῦ μεγα- 
Aoc ἐχχλησίας Σαμονῆὴλ, πάσης ὑποψίας εαυτὸν 
«ἀπαλλάττων, χατὰ τὸν τετάρτην 70) παρόντος ᾿Απριὰ- 
λέον μηνὸς ἐπὶ τοῦ μέσου στὰς, xxi τὸ διαφόρως 
παρά τινων ἱἑερωτάτων ἀρχιερέων χαὶ θεοφλεστά- 
των ἀρχόντων ἀναγνωσθὲν χαὶ ὑπογραφῖν εἰἴλη- 
Tdoto» ἀνὰ χεῖοας λαδὼν, εἰς ἐπήχοον τοῦ ἱεροῦ 
συνεδοίου ἀνέγνω τὰ ἐν αὐτῶ γεγοαμμένα μετὰ χαὶ 


2. Post hsec aliud quoque prodiit synodicum de- 
cretum hisce verbis. 

Mensis Aprilis die sexta, quarta indictionis de- 
cima quartis. 

Presidente Luca sanctissimo nostro domino et 
ccumenico patriarcha in dextro alexiano catechu 
meneo ; considentibus cum magna sanctitate ejus 
sacratissimis episcopis, Ceesariensi, Nicomediensi, 
Niceeno, Melitenensi, Gangrensi, Cario, lIconiensi, 
Corinthio, Mocesino, Cretensi, Trapezuntio, Phi- 
lippensi, Hierapolitano, Mitylenzo, Thebano, Ser- 
rensi, Dristrensi, Corcyreo, Abydeno, Milesio, Ma- 
roneensi, Pario, Selybriensi, Nicensi, Anchialensi ; 
astantibus Dei amantissimis dominis prepositis ; 
Dei amantissimus diaconus et canstrisius sanctis- 
simw Dei magne Ecelesie. Samuel, omni suspi- 
cione semet liberans, quarta die presentis Aprilis 
in medio consistens, et jam multipliciter a nonnul- 
lis sacratissimis episcopis Deique amantissimis 
prepositis lectum οἱ subscriptum libellum pre 
manibus tenens, audiente sacro synedrio legit 
conlinentiam ejus, itemque additamentum ipsi 
subnexum. Causa ejus rei fuerat, quod inventa 
charta fuerat ea continens quie in additamento 
perscribebantur, his videlicet verbis. 


ποοσδήχης, προστεθείσης αὐτῷ, διὰ τὸ εὐρεθῆναι χάρτη, τοιαῦτα διαλαμθάνοντα οἷα ἡ προσθήχη περιεῖχεν" ἢ καὶ 


εἶπιν ἐπὶ λέξεων οὕτω. 

7. Ἐπεὶ δὲ καὶ χαρτίον ἐνεφανίσθη ἔχον οὕτως ἐν 
χαταρχαῖς. Ἐχεῖ ἐδειλίασαν φόβδον οὗ οὐχ ἦν 
φόδος, ἐν προσήταις Προφήτης ἅμα χαὶ βασιλεὺς, 
ἰφησὲ πον Ψάλλων ἐν πνεύματι, παρατούμενον δὲ 
χατὰ τὸ τέλος ἐν τούτοις εἰ γοῦν ἀπερέχειν φασίν 
αἱ Γραφαὶ τοῦ Χριστοῦ τὸν ΤΙατέρα (44), χαθὸ τέως 
οὗτος οὐχ ἐνηνθρώπησεν, οὐδὲν χαινὸν εἰ x«i τὸ 
μεῖον ἔχειν τοῦ ἐν αὐτῷ ἀνθρωπίνου διανοητικῶς 
φαντασθήσεταί τισι xoi ῥηθήσεται, Ὥστε δὲ xai τοῖς 
παρὰ τῶν yi» ῥηθεῖσιν ὁμοφώνως ἔχοντα δεῖξαι 
καῦτα τὰ διδογμένα, ἡμῖν λεγέτωσαν οὔτοι, 
Ἐμεῖς σιωπήσομεν" ἐν δὲ τῷ τοιούτω χάρτῃ μετά 
"E ἄλλων τινῶν ἀπεμφαινόντων ἀπαδόντων 
πρὶς τὰ τὺς ἁγίας τοῦ Θεοῦ χαθολιχῆς χαὶ ἀποστο- 
Vk Ἐχχλησίας ὀρθότατα δόγματα, x«i ταῦτα 

PrxMebysrer* ἐῶμεν γὰρ λέγειν ᾿Ααφιλοχίου χαὶ 


χαὶ 


χαὶ 


86 Psal. xin, 5. 


(43) Vide col. 262. 
(44) Nimirum, ut nonnulli explicant, quatenus 
auctor est Filii Pater,ut in precedentibus dictum 


3. Quoniam schedula apparuit, cujus initium est 
hoc : Ibi expaverunt timore ubi non erat timor 85, 
Propheta summus idemque rex inspiratus dixit in 
Psalmo, id quod modo ad exitum deductum est. 
Etenim si Patrem extollunt supra Christum Scri- 
pturie, quo tempore nondum venerat ad incarna- 
tionem, nil profecto novi est, quod majorem Pa- 
tremhumanitate Christi quidam nunc imaginantur 
atque affirmant. Verumtamen isti si certe nobis 
demonstrabunt dicta sua cum sanctorum quoque 
sententiis conspirare, tum demumn silentium nobis 
imponent. In eadem autem schedula, preeter alia 
quedam abhorrentia et dissona a sancte Dei ca- 
tholic& et apostolice Ecclesise rectissimis dogma- 
tibus, hec quoque continebantur. Mitto enim Am- 
philochium, Ambrosium, aliosque haud paucos in- 


fuit; que tamen res nihilFilio detrahit, neque in- 
feriorem Patri constituit. 






311 
spiratos viros, quorum alii audacter de hoc do- A 'Ap6posíou x«i ἑτέρων οὐκ ὀλέγων πνευματοφόρων 
gimate locuti sunt, quantum certe ipsa verba so- ἀνδρῶν: ὧν οἱ uiv τολμηρὰ περὶ τοῦ τοιούτου dé- 
nant : alii ipsum aperte pree se tulerunt. Et infra: — 4u«rog ἀπεφθέγξαντο, ὁσον κατὰ τὸ τῶν λέξεων 
Mente quidem Christum, prout homo est, separa- πρόχειρον" οἱ dt xoi ἑἐνέφηναν τοῦτο, Καὶ κατωτέρω" 
tim imaginari ; atqueita majorem ipso Patrem co- — Σχιαγραγεῖν μέντοι τῷ νῷ τὸ χατὰ Χριστὸν ἀνθρώ- 
Bitare; atque hanc schedulam, quatenus scilicet πινον, xai οὕτω μείζονα τὸν Πατέρα διανοεῖσθαν 
preter orthodoxam pietatem loquitur; et hec ipsa χαὶ τὸν τοιοῦτον χάρτην, χαθόσα δηλαδὴ παρὰ τῷ 
sanctis Patribus nostris verba injuriosa;et conlin- ὀρθὸν τῆς εὐσεδείας διέξεισι Xoyov, xoà αὐτὰ δὴ 
gere sibi distinctam veluti Christi humanitatem ; ταῦτα τὰ περὶ τῶν ἁγίων Πατέρων ἡμῶν ἀπόφημαᾳ 
atque ita majorem ipso Patrem judicare ; hrec, ῥήματα, xai τὸ σχιαγραφεῖσθαι τὸ χατὰ τὸν Χρε- 
inquam, manifesto subjicio anathemati; itemque στὸν ἀνθοωπινον, x«i οὕτω μείζονα τὸν Πατέρα 
eum qui sic credat vel scribat, vel scripturus sit τόύτον διανοεῖσθαι) λαμπρῶ χαθυποδάλλω τῷ ἀνα- 
aut crediturus, quisquis sit, sive ego sive alius θέματι (&5): x«i τὸν ταῦτα φρονοῦντα xci γράφοντα, 
quispiam. εἴτε ποτὲ γράψοντα $ φρονήσοντα, ἁποῖος ἂν χαὶ εἶς, 
εἴτε ἐγὼ εἴτε ἕτερος. 

δ᾽. Ὡς οὖν ἀνέγνω ταῦτα xol ἐπ’ ὄψει τῆς ἡμῶν 
μετριότητος χαὶ τῆς συνεδριαζούσης ἱερᾶς ἀδελφό- 
τητος ἐν τῷ τοιούτῳ εἰλοταρίῳ ὑπέγραψεν, ὡρέσθῃ 
τὴν σήμερον αὐτὸν μὲν ἀχολούθως προχόπτειν xml 
προοδεύειν ἐπὶ τὰ ἔμπροσθεν ὥσπερ xai τοὺς λοι» 
ποὺς τοὺς ἐν τοῖς ἑτέροις εἰληταρίοις ὑπογράψαντας" 
xai τῇ ἡμῶν συνέρχεσθαι xai συλλειτουργεῖν με- 
τριότητι, mal τῇ ἱερᾷ χαὶ θείᾳ συνόδῳ" mpogrsüg- 


ΝΙΟΕΤΑ͂Σ CHONÍATJE | δὴ 


-"*.. νὰ ποςᾳ 
. 


4. Postquam igitur hsc legit, et coram nostra 
mediocritate, sacraque considente fraternitate , 
huie libello subscripsit ; decretum est hodie qui- 
dem ipsum, his peractis, pergere porro et ulterius 
prrgredi, sicuti et alios qui ceteris libellis subs- 
cripserant, versarique nobiscum et officio fungi 
cum nostra mediocritate et cu a sancta divinaque 
synodo. Visum insuper est, preeter capitula, nuper 


constituta, synodico tomo, qui in orthodoxis festo 
die legendus esset, hec esse adjicienda. — lis qui 
respuunt sanctorum Patrum locutiones, qux ad 
rectorum Ecclesie Dei dogmatum confirmationem 
dicte sunt, Athanasii, Cyrilli, Ambrosii, Amphilo- 
chii, inspirati a Deo Leonis Pape veteris Romee, 
aliorumque ; nec non repudiantibus cecumenica- 
rum synodorum actus, quare, inquam, et sexte 
anathema sit. 


5. His omnibus, tanquam domui super petram 
fundate, pulcherrimum tectum accessit, quam pe- 
tram esse Christum magnus Paulus docuit?' ; et 
tanquam fonti orthodoxiam aquam funienti sigil- 
lum sacrum et genuinum; denique tanquam horto 


lignum vit: habenti porta inexpugnabilis accessit 
potentissimi sanctique nostri regis edictum, quod 


ita se habet. 


6. Manuel in Christo Deo fidelis rex Porphyroge- 


nitus, etc. 


ναι δὲ xai τόϊς ἔναγχος ἐντεθεῖσι χεφαλαίφις τῷ 
χατὰ τὴν ἑορτὴν τῆς ὀρθοδοξίας ἀναγνωσχομένῳ 
συνοδικῷ χαὶ ταῦτα, — Τοῖς ἀποδαλλομένοις τὰς 
τῶν «yie» Πατέρων φωνὰς, τὴς ἐπὶ cugréeu τῶν 
ὀρθῶν τῆς τοῦ Θεοῦ ἘΕχχλησίας δογμάτων ἐχφωνῃ- 
θείσας, ᾿Αθανασίόν, Κυρῶλου, ᾿Αμόροσίον, ᾿Αμφῖ- 
λοχίον, τοῦ θεηγόρον Λένοτος πάππκα τῆς πρεσθδυτέ» 
ρᾶς Ῥώμης, καὶ τῶν λοιπῶν' ἔτι δὲ χαὶ τά τῶν 
οἰχουμενικῶν συνόδων πραχτιχὰ, τῆς τετάρτης τέ 
φημι x«k τῆς ἔχτης μὴ χατασπαξομένοις, ἀνάθεμα. 

€. Τούτων ἀπάντων, ὡς μὲν οἰχίας ἐπὶ τὸν πέ- 
tuy τεθεμελιωμένης περιχα)λέστατος ὄροφος, ἣν πέτραν 
εἶναι τὸν Χριστὸν ὁ μέγας Παῦλος ἐδίδαξον" ὡς δὲ 
πηγῆς τὸ τῆς εὐσεδείας ὕδωρ ἀναδιδούσης, σφραγίς 
üpX x«i ἀνόθευτος" ὡς δὲ χήπου τὸ τῆς ζωῆς ξύλον 
ἔχοντος πύλη ἀχαταμάχητος, τὸ τοῦ πρατιστον 
ἡμῶν καὶ ἁγίον βασιλέως γέγονεν ἴδιχτον, οὕτως ἐπ᾽ 
αὐτῶν διαξαμθάνον τῶν λέξεων. 

b. Μανουὴλ ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ πιστὸς βασιλεὺς x. 
τ. ). 


(Manuelis edictum jam edidimus in tomo nostro ΟΧΧΑΧΙ͂Ι, cum aliis ejusdem imperatoris consti- 
tutionibus ecclesiasticis). 


Erat autem hoc religiosissimum edictum subsi- 


^ Hy δὲ τὸ τοιοῦτον εὐσεβέστατον ἴδιχτον ὑποσεση- 


gnatum rubris litteris manu propria potentissimi D μασμένον τῇ αὐτοχείρω ἐρνυθρογράφῳ ὑπογραφᾷ τοῦ 


et sancti nostri imperatoris, mense Aprili, indi- 


ctione XIV ; sigilloque aureo munitum. 


ACTIO SEPTIMA. 


1. Post hoc lectum venerabile edictum regium, 


prodiit synodicum decretum verbis his : 


81 1 Cor, x, 4. 


(45) Videlicet ob metum Nestoriani erroris. 


χρατίστου x«t ἁγίον ἡμῶν αὐτοχράτορος χατὰ μᾶνα 
᾿Απριλλίου ἱνδικτιῶνα iO", xal χρυσῆ σφραγῖδα ἕκι- 
φερόμενον. 
ΠΡΑΞΙΣ Z. 
α΄. Τοῦ δὲ τοιούτον βασιλικοῦ χαὶ θείον ἐδέχτου 
ἀναγνωσθέντος, σημείωμα mpoíón συνοδικὸν, τάδε χατὰ 
ῥῆμα διεῦξιόν" 


"m THESAURI LIB. XXV. 414 


! ἰνδιχτιῶνος ιδ΄, Mensis Aprilis die quarta, indictionis decime 
Wu μερδλίῳ P, ἡμέραι δευτέρα : λ P quarts die secunda. 

Προβαδημένον τοῦ  Aouvxd Στοῦ ἁγιωτάτου ἡμῶν Presidente Luca sanctissimo nostro domino οἷ 
δισκότοῦ καὶ οἰχουμενεκοῦ πατριάρχου ἐν τοῖς δὲ- —(Pcumenico patriarcha in dextero alexiano cate- 
ξιοῖς ἀλέξιακεῖς χατο χουμενείοις " συνεδοιαξόντων τῇ chumeneo; assidentibus magne sanctitati ejus sa- 
μεγάλη ἀγωσύνᾷ αὐτοῦ ἑερωτάτων ἀρχιερέων, τοῦ cratissimis episcopis, Cyziceno, Nicomediensi, Ni- 
Κυξίχου, τοῦ Ναομηδείας, τοῦ Νιχαίας, τοῦ Μῶ:-ὀ ceno, Melitenensi, Gangrensi, Neociesariensi, 
vod τοῦ Ταγγοῶν, τοῷ Νεοχαισαρείας, τοῦ Μύ- — Myrensi, Cario, Iconiensi, Corinthio, Mocesino, 
ρων, τοῦ Καρίας τοῦ ᾿Ικονέον, τοῦ Κορίνθον, τοῦΈᾳ — Atheniensi, P'hilippensi, Hadrianopolitano, Smyr- 
Μωχεσοῦ, τοῦ ᾿Αθηνῶν, τοῦ Φιλίππων, τοῦ 'Adpwx- πρηβϑὶ, Neopatrensi, Euchaitensi, Amastridensi, 
γουκόλεως, τοῦ Σμύρνης, τοῦ Ευὐχαΐτων, τοῦ ᾿Αμάστρι-.  Thebano, /Enensi, Corcyrensi, Abydeno, Paro- 
dec, τοῦ Θχθῶν, τοῦ Atvou, τοῦ Κερχύρων, τοῦ 'A69- — naxio, Milesio, Maronensi. Arcadiopolitano, Pario, 
deu, τοῦ ἸΙαροναξίας, τοῦ Μελήτου, τοῦ Μαρωνείας,  Proconnesio, Salybriensi, Nicensi ; astantibus 
τοῦ ᾿Αρχαδιουπόλεως, τοῦ Παρίον, τοῦ Προιχοννήσου, etiam Dei amantissimis dominis prepositis. 
τοῦ Σηλυδρίας καὶ τοῦ Níxmg* παρισταμένων xol θεο- 
φιλεστάτων δεσποτικῶν ἀρχόντων. Β 

β΄. Ὁδοὶ ζωῆς, διανόημα τῶ» σννετῶν " xci ἐν 2. Υἱῷ "ite, eogitatio prudentium ; οἱ in corde 
χαρδίᾳ ἀνδρὸς ἀγαθῦ σοφῖα Otou * ταῦτά φησί mou — bono viri, sapientia Dei *. Hoc ait in proverbiis 
t» Παροιμίαις ὁ Σολομῶν * αὐτοῖς δὲ πράγμασιν ὁ — Salomon; re autem vera, a Deo doctus noster impe- 
θεοδέδαχτος ἡμῶν αὐτοχράτωρ ἐφ᾽ ἑαυτῷ TttÜ:cué- — ralorin se perfectum demonstravit dum ad veram 
γα ὑπέδειξε, τὰς εἰς τὸν ἀληθῆ ζωὴν xal ἀνώλεθοον — immortalemque vitam ducentes seiiitas suis a Deo 
ἀπαγούσας ὁδοὺς τοῖς αὐτοῦ θεοχυδεονήτοις διανοή- — rectis cogitatibus et consiliis, suisque a Deo mota 
pact x«i νοήμασι, xai τοῖς τῆς θεοχινήτον γλώττης — lingue verbiscunctishominibuspreparavit: quippe 
αὐτοῦ ῥήμασι πᾶσιν ἑτοιμασάμενος * ἅτε μὴ μόνον — qui non solum impedimenta de medio sustulit et 
τὰ ἐν μέσῳ σχῶλα περιαιρὼν xol προσχόμωματα, —Offendicula, verum etiam ea quie multis ardua 
λα ταὶ τὰ τοῖς πολλοῖς προσάντη x«i δυσνόητα — erantatque aspera et intellectu difficilia explanavit, 
ἐξοκαλέξων, καὶ εὐθέα τοῖς συνιοῦσι x«i εὐρίσχουσι — faciliaque reddidit iis qui inveniunt comprehen- 
[Vac ἀπισιαζόμενος " x«i γὰρ τὰ κατὰ τὴν δὲν. — duntque eruditionem. ktenim ea, quie die secunda 
τέραν τοῦ προσεχῶς παρελθόντος Μαρτίον μηνὸς proxime preteriti Martii mensis peracta fuerant, e 
πραχθέντα, χαὶ τηνχαῦτα piv τὸ χύρος τῇ tt τῆξ, — tunc confirmationem a nostra mediocritate atque 
ὑμῶν μετοιότχτος χαὶ ταῖς τῶν ἐτέοων ἁγιωτάτων (C &coterorum sanctissimorum patriarcharum sacrie- 
πατριαοχῶν χαὶ τῆς ἱερᾶς συνόδον γνώμαις δεξά- — quesynodi suffragiis acceperant ; sancti vero ejus- 
μενα, χατὰ δὲ τὸν ἔχτην τοῦ αὐτοῦ μηνὸς, x«i τῇ — dem mensis die imperatori sanctip manus rubris 
αὐτοχρατοοιχῃ ἁγίᾳ χειρὶ ἐρνυθρογραφέντα, τοῖς &v& litteris subscripta fuerant ; cum omnibus urbibus, 
πᾶσαν πόλιν x«i χώραν xoi νῆσον χαὶ ἥπειρον δῆλα — regionibus, insulis, continenti, palam fleri vellet, 
ἡνέσθαι βουλόμενος, ἵνα πάντες x«i χατὰ τὴν 7ot- — ut cunctis homines secundum hanc dogmaticam 
erc» δογματικὴν κύρωσιν ὀρθοδοξεῖν ἔχωσι" xc) — definitionem recta fide uterentur. neque in errores 
μὴ ταῖς τῆς πλάνης ἀνοδίαις συμπεριφέοωνται,  impervios deferrentur, divinum venerandumque 
βεῖον προσχυνητὸν ἐξέθετο ἴδικτον, χαὶ ποὺς τὴν — proposuit edictum, atque ad nostram mediocrita- 
ἡμῶν μετριότητα, χαὶ τὴν ἱεοὰν χαὶ θείαν ἐξαπέστειλε — tem sacramque et divinam misit synodum ; quod 
σύνοδον - ὃ xai ἀπεγνώσθη ἐπὶ κοινοῦ, ἔχον ἐπὶ λέξεων — etcoram omnibus lectum fuit, atque ita se habet? 
οὕτω" 

y. Mavovi) ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ πιστὸς βασιλεὺς, 3. Manuel in Christo Deo fidelis rex Porphyro- 
Πορφυρογέννητος, Ῥωμαίων αὐτοχράτωρ, εὐσεδέ- — genitus, Romanorum imperator, piissimus, semper 
στατος, ἀεισέθαστος, Αὔγουστος, ἸΙσαυριχὸς, Κιλιχι- sebastus, Augustus, Isauricus, Cilicicus, Armenia- 
xé, ᾽Δρμενιχός, Δαλματιχὸς, Οὐγγριχὸς,  BocÜvc p cus, Dalmaticus, Ungaricus, Bosthnicus, Chrova- 
zóc, Χοοδατικὸς, Λαξιχὸς, Ἰδηδιχός, Βουλγαριχὸς,Ἠ — ticus, lazicus, Ibericus, Bulgaricus, Servicus, Zec- 
Σερθικὸς, Ζοιχιχός, Χαζξαριχὸς, Γοτθιχὸς, θεοχυ-. chicus, Chazaricus, Gothicus, a Deo directus, hae- 
βέρνητος, χλχηρονόμος τοῦ στέμματος τοῦ μεγάλον —rescorone magni Constantini, animo gestans cun- 
Κωνσταντίνου, x«i ψυχῇ νεμόμενος πάντα τὰ τούτου cla hujusjura, quanquam nonnulli a nostro impe- 
Sumu* ὡς τινων ἀποστατησάντων τοῦ κράτους rijodefecerunt; universo nostro philochristo populo 

Apàe, τοῖς τοῦ φιλοχρίστου ἡμῶν παντὸς λαοῦ τῆς  regim nostre a Deo custodite urbis, cunctisque 

Wewixro) ἡμῶν βασιλίδος πόλεως, ἔτι δὲ xai — imperio nostro subjectisterrestrium maritimarum- 

πᾶσι τοῖς τῶν ὑπὸ τὴν τῆς ἡμετέρας βασιλείας ἐξουν- — que regionum incolis. 

σιᾶν γωρὼν ἡπειρωτιχῶν τε χαὶ θαλαττίων οἰχήτορ- 
et», 


9. Εἰ μαχαρίζει Πέτρον Χριστὸς τὸν ἐν ἀποστό- &. Si beatum praedicat Petrum Christus aposto- 


** Prov. vi, 23 ; xiv, 33. 


275 


preecessit fervore amoris, etipsum testatus fuit esse 
Christum, Dei viventis Filium ; utpote a Deo Patre 
mysterium de illo edoctus; quidnam aliud beatius 
erit. — Sequebatur deinde universum supra a no- 
bis scriptum edictum. Postremo hec addebantur 
verba.— Postquam igitur palam venerandum hoc 
edictum lectum fuit, consueta ab omnibus facta 
est acclamatio, inviclsee majestati ejus stabilitatem 
vitam incolumitatemque diutinam comprecanti- 
bus. 

5. Hec igitur ita gesta sunt atque absoluta. Ve- 
rumtamen non cessavit tentator, quominus Eccle- 
5185 moliretur perturbationem ; neque se victum, 
quamvis per supra dicta gesta fugatus, fassus est : 
verum quibusactibus'primitivam ipse gloriam ami- 
sit,iisdem maxime adversus homines struere solet 
insidias : leva quidem semper parte hostiliter 
aggrediens ; dextere& autem simulatione fraudem 
obtegens, esca scillicet hamum, mortiferas herbas 
mellis perunctione. Sie ergo iste sacratissimum 
quoque Nicese metropolitam parum abfuit quin in 
fatale projiceret periculum, ita ut ne sacram qui- 
dem personam stationemve huic reliquam faceret, 
profundis aquis merso, unde prorsus enatare non 
posset. Is enim gloriosum sibi existimavit si pre- 
fracte in divinis rebus resisteret ; ignorans videli- 
cet zelum, qui secundum scientiam non est, divina 
Scriptura teste, ab Ecclesia esse respuendum.Quod 
autem hec ita se habeant, decretum synodi jussu 
conditum palam faciet, quod est hujusmodi. 


ACTIO OCTAVA. 
Mensis Maii die sexta, indictionis decimz quarta 
die sexta. 

1. Presidente Luca sanctissimo nostro domino 
et ecumenico patriarcha in dextero alexiano ca- 
techumeneo; assidentibus magne sanctitati ejus 
sacratissimis episcopis Cesariensi, Heracliensi, 
Cyziceno, Nicomediensi, Melitenensi, Gangrensi, 
Cario, Mocesino, Cretensi, Trapezuntio, Philip- 
pensi, Mitylenensi, Neopatrensi, Euchaitensi, Ama- 
stridensi, Serrensi, Thebano, /Enensi, Apameen- 
8j, Abydeno, Lacediemonio, Paronaxio, Arcadiopo- 
litano, Pario, Selybriensi, Nicensi, Drysensi, Der- 
censi ; astanlibus etiam Dei amantissimis dominis 
prepositis. 


2. Tempus tacendi et tempus loquendi, sapiens 
Ecclesiastes dicit?*?; his verbis sobrium cordatum- 
queauditorem admonens ne quid inconsulte loqua- 
tur neque intemperanter labiis effutiat , verum ut 
antea exploret discernatque quod mente revolvit, 
seduloque consideret, ne vitiosus sermo ex ore 
nostro procedat, sed contra si quis est bonus et 
salutaris, atque aliene cwdificationi idoneus. Hec 


$9 Eco, lion, 7. 


NICETAE GHONIAT.E 
lorum summum apicem, propterea quod omnes Δ Jot; χορυφαιότατον, ἐπφέ προψϑάνει πάντας -τῷ. 


B 


C 







πείρῳ τῆς ἀγαπήσεως, x«i τοῦτον εἶναι τὸν Χριστὸν 
διατείνεται τὸν τοῦ Θεοῶ τοὺ ξῶντος Yióv, ἅτε παρὰ 
τοῦ Πατρὸς ἀποχαλυφθεὶς τὸ χατ᾽ ἐχεῖνον μυστύριον, τι 
δύποτ᾽ ἂν εἴη μαχαριστότερον ; — Καὶ ἐφεξῆς περιεῖχε 
χατὰ ῥῆμα τὸ προγραφὲν ἅπαν iduxrov" xai μετὰ τοῦτο͵ 
ταῦτα ῥητῶς. — Ὡς οὖν εἰς ἐπήχοον τὸ τοιοῦτον κμ- 
σχυνητὸν ἴδιχτον ἀνεγνώσθη, Ὁ συνήθης παρὼ πάντωι 
γέγονεν εὐφημία, συμφώνως ἐπευξαμένων τῷ ἀηττήτῳ 
χράτει αὐτοῦ διαμονὴν χαὶ ζωὴν x«i ὑγείαν μαχ- 
ραίωνα. 
€. Ταῦτα μὲν οὖν οὕτως ἧνυστο x«i τετέλεστο" 
Αλλὰ γὰρ οὐδὲ πάλιν ἀπέστη ὁ πειραστὰς, τὸν ἐκ- 
χλησιαστιχὸν διαμελετώμενος τάραχον " οὐδὲ εἰς τὰ 
ὀπίσω πεμφθεὶς, ἀπὸ τῶν προλαδόντων τὸν ὅττον 
προσωμολόγησεν * ἀλλ᾽ οἷς αὐτὸς τῆς πρωτοδότου 
δόξης ἔχπτωσιν χαταχέχριται, τούτοις x«l μᾶλλον 
τὴν χατὰ τῶν ἀνθρώπων ἐπιδουλὴν συγκατεσχευά- 
ζεται o (x τῶν ἀριστερῶν μὲν πάντη τε xol πάγτως 
προσδάλλων - τῇ δὲ τῶν διξιῶν φαντασίᾳ περιχοὼν- 
πτων τὸ σχαιωρούμενον * ὡς dé fcrt φάναι τὸ epu- 
στρον, ὯὮ τὰς θανασίμους πόας τῇ περιχρέσεις τοῦ 
μέλιτος * οὕτω γοῦν οὕτω χαὶ τὸν ἱερώτατον μὴτρῳ- 
πολίτην Νιχαίας, μιχροῦ δεῖν, εἷς ἀνυπεξάλυχτον 
χατήνεγχεν χίνδυνον, ὡς μηδὲ ὑπόστασιν τούτῳ 
περιλειφθῆναι, βαθέων μέχρις ὑδάτων χατενεχθέντι, 
καὶ ἀνανήξασθαι τῶος οὐχ ἔχοντι * ἅτε δὴ νομέξοντε 
κάλλιστον εἶναι τὴν ἐπὶ τοῖς θείοις οὐχ φὐένδότον 
ἔνστασιν " ἀγνοοῦντι δὲ ὅμως ὡς ὁ μὴ χατ᾽ ἐπίγνω 
σιν ζῆλος παρὰ τῇ θείᾳ Γραφῇ, τῆς ᾿Εχχλησίας 
ἀπόδλητος. Ὅτι δὲ ταῦτα τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον, τὸ 
συνοδιχῶς ἐχτεθὲν παραδηλώσει σημείωμα " ἔχει γὰρ 
οὕτω. 
ΠΡΑΞΙΣ H. 
Μηνὶ Μαΐῳ ς΄, ἡμέρᾳ Q ἱνδικτιῶνος d. 


α΄. Προχαθημένου Λουχᾶ τοῦ ἀγιωτάτου ἡμῶν 
δεσπότου χαὶ οἰχουμενιχοῦ πατριάρχου ἐν τοῖς Ó- 
ξιοῖς ἀλεξιαχοῖς χατηχουμενείοις " συνεδριαζόντων 
τῇ μεγάλῃ ἁγιωσύνῃ αὐτοῦ ἱερωτάτων ἀρχιερέων 
τοῦ Καισαρείας. τοῦ  Hpaxàs(a;, τοῦ Καρίας, τοῦ 
Μωχησοῦ, τοῦ Κρήτης, τοῦ Τοαπεξοῦντος, τοῦ Φι- 
λίππων. τοῦ Μιτυλήνης, τοῦ Νέων larg, τοῦ 
Εὐχαίτων, τοῦ ᾿Αμάστριδος, τοῦ Σεῤῥῶν, τοῦ Gm- 
Càv, τοῦ Αἴνονυ, τοῦ ᾿Απαμείας, τοῦ ᾿Αδύδον, τοῦ Λαχε- 
δαιμονίας, τοὺ Παροναξίας, τοῦ ᾿Αρχαδιουπόλεως, τοῦ 
Παρίου, τοῦ Σηλυθρίας, τοῦ Νίκης, τοῦ βρύσεως, τοῦ 
Aípxou * παρισταμένων καὶ θεοφιλεστάτων δεσποτιχῶν 
ἀρχόντων. 

β΄. Καιρὸς τοῦ σιγᾶν καὶ χαιρὸς τοῦ λαλεῖν, 
ὁ σοφὸς Ἐχχλησιαστὴς ἀναφθέγγεται " διὰ τῶν 
ῥημάτων τούτων παιδεύων ἀκροατὴν τὸν νηφάλιον 
x«i ἀοτίφρονα, μὴ ἀδασανίστως τι φθέγγεσθαι, μδ᾽ 
ἀσυντηρήτως τῶν χειλέων προφέρειν ἐκτὸς, ἀλλὰ 
δοχιμάξειν χαὶ χρίνειν πρῶτα τὸ διανοούμενον iyde- 
0s» ἐν ψυχῇ xci συνορᾶν ἱμμερίμνως, ἵνα μὴ σα- 
πρὸς λόγος ἐκ τοῦ στόματοῦ ἡμῶν ἐχποοεύηται, 


ES πα. -Τ τον «᾽ς 


THESAURI LIB. XXV. 


ὩΣ. εἴ σα. ^" M sub. aulc-me-a mr - 5 


2-1 —Co- 0 «P aer. Q9 n 


τἰς γαθὸς χαὶ σωτύριος x«i πρὸς οἰχοδομὴν A Ecclesi&ste dicta minime secum reputans sacra- 


) καὶ ἐπιστύριξιν Ταῦτα τοῦ Ἐχχλοσιαστοῦ τὰ 
t μὴ κατὰ vou» θέμενος ὁ ἱερώτατος μητροπολίτης 
tc Γεώργιος, μηδὲ τοῦ Σιρὰχ λόγον ἐνωτισάμενος, 
Ἱέμενον τὸν μὲν εἰδότα λαλεῖν xai παῤῥησιάζεσθαι" 
; μὰ εἰδότα τιθέναι τὴν χεῖοα ἐπὶ στόματι, ἀνοίξας 
bue οὐχ εὔλχχυσε πρῶτα πνεῦμα xxi οὕτω μετὰ 
πόματος, ἠἡρεύξατο τὰ τοὺ πνεύματος, ἀλλ᾽ ἀσυν- 
ὡς Epojvtyxs; χαθὼς δηλοῖ τὸ κατὰ τὴν ἔχτην 
τρελθόντος ᾿Απριλλίον μηνὸς τῆς ἐνεστώσης τεσσα- 
δεκάτης ἐπινεμήσεως ἐχτεθὲν συνοδικὸν σημείω- 
ἕλει 70t χαὶ χατὰ τὸ τοιοῦτον συνοδικὸν σημείωμα 
ταδίχῃ ἐνομίσθη εἶναι ὑπεύθυνος. 


Οθεν xai πρὸς τὸν ἀνεξαντλητόν τοῦ ἔλέους πὴ- 


ἕλλον δὲ θαῤῥούντως εἰπεῖν, τῆς συμπαθείας τὰν ἢ 


y», τὸν θεοστεφῇ χραταιότατον ἅγιον ἡμῶν αὐτο- 
X καταπέφευγε * καὶ θερμοῖς τὸν φίλοιχτον αὐτοῦ 
Lev ψυχὴν πρὸς οἶκτον ἐξεκαλέσατο δάχρυσιν * ὡς 
jvujux θεῖον προσχυνητὸν ἐχεῖθεν πρὸς τὸν ἡμῶν 
τῆτα καὶ τὴν ἱερὰν χαταπεμφθῆναι σύνοδον, διὰ 
ναλεπεφανεστάτου πρωτοχουροπαλάτου τοῦ βασι- 
ραμματιχοῦ χυροῦ Γεωρφίου τοῦ Σχυλέτζῃ " χα- 
κατὰ τὴν ι΄ τοῦ παραδραμόντος ᾿Ἀπρῶλίον 
ἃς τεσσαρεσχαιδεχάτης ἱνδιχτειῶνος ἐχτεθὲν ἐπὶ 
τοιοῦτον βασιλιχοῦ x«i θείου μηνύματος πρὸς 
διακορθιεύσει συνοδιχὸν σημείωμα παριστὰ. 
νὰν καὶ σήμερον πάλιν διὰ τοῦ αὐτοῦ βασιλίχοῦ 
αατιχοὺ Gre TÉ ἡμῶν μετριότητι χαὶ τῇ ἱερὰ 
εἰα συνόδῳ ὡς οὐ προσταχτιχῦς, ἀλλ᾽ ὡς ἐν εἴδει 
ζς ὁ χράτιστος à μὼν ἅγιος βατιλεὺς φιλανθοω- 
ν διατεθζναι πεοὶ τὸν Νιχαέας ἡμῖν ὑποτίθησι, 
τῶν χανόνων σωξομένων, ἢ μετριότης ἡμῶν συ- 
Ἃ ἱεοᾷὰ ἀδελφότητι, ἀναγνωσθέντος τοὺ χατὰ τὴν 
παρελθόντος ᾿Απριλλίου μηνὸς τῆς ἐνεστώσης ιδ΄ 
ὥνος γεγονότος συνοδιχοῦὺ σημειώματος, ἐν ᾧ 
χταδίχῃ ὑπελύυνης ὁ Νιχαίας εἶναι ἐνομίσθη, 
θζναι δεῖν ἔγνω, ὁποία τις τῷ Νικαίας Ex τῶν 
"y χαταδίχκη ἐπάγεται" τούτο γὰρ ἦν τὸ ἔτι λειπό- 
τὸ χαὶ τὴν ποιότητα τῆς ἐπαολένης αὐτῷ χατα- 
λιαηνωσθῆναι" ὅτι γοὺν 02 xaÜuiotaus εἶναι due- 
| τούτω τὸ ἐπιτίαιον, ἀγορισαῷ τοῦτον ἀλειτουο- 
ἐπὶ διετία ὑπέδαλλε, ποὸς τὸ νιλαυ)ρωπότερον 
σασα. Ὅτι δὲ πολλοῖς ἐπὶ πολλαῖς ταῖς ὥραις ὁ 
iG, κατὰ γῆς ἰαυτὸν ῥίψας, τὸ ἱεοὸν τοῖς δάχουσι 
εχεὲν ἔδαφος, xai σχενα μοὺς ix. βάθους ἀνέπεμ- 
ς χαὶ σύμπαν εἰς οἴχτον τὸ ἱερὸν συνέδοιον ποο-- 
ισθαι, xci συγχινῆσαι πάντας εἰς δάχονα, ὡς 
ἔστον ἐχείνου παρακαλεῖν εἰς ἔλεον τὴν ἡμῶν με- 
τα, X μετριότης hue» συνάμα τῇ ἱερᾷ ἀδελφότητι 
xml μόνον ἐνιαυτὸν τὰ τῆς ἀλειτουργησίας αὐτῷ 
το, ἐπὶ 70907709 αὐτῷ χαὶ τὴν ἐπὶ ταῖς ψήγοις 
σι» ἀποχλείσασα. “Ὡς οὖν οὐ μόνον χανονιχὴ, 
tab φιλάνθρωπος ἢ τοιχύτη πᾶσιν ἔδοξεν ἐπιτί- 
i, ἐξεδόθη, αὐτῷ αἰτήσαντι χαὶ τὸ παρὰ διαφόρων 


[] — - . . . L] iy e. ! ᾿ Ah * 
3/9 tL.0,7 «pto? X«XL JUTri700c9& XUL αὐτὸ3 EV 


celi. v, 14. 


tissimus Nicresee metropolita Georgius ; et ne Sira- 
cidis quidem audito monito, suadenlis ut sapiens 
loqui audeat, insipiens autem super os ponat ma- 
num suam *^; is igitur, resoluto ore, haud antea 
contraxit spiritum ; atque ita cum spiritu eructa- 
vit que erant spiritus, sed inconsiderate profu- 
dit ; sicuti palam fit in synodico decreto sexta die 
preeteriti Aprilis mensis condito presentis indio- 
tionis quarue decime ; quo synodi decreto reus 
ponneque obnoxius judicatus est. 


3. Quamobrem ad inexhaustum inisericordiss 
fontem, imo ut confidentius dicam, ad clementim 
abyssum, id est ad coronatum a Deo fortissimum 
sanctumque nostrum imperatorem confugit; fer- 
vidisque mitem ejus divumque animum ad mise- 
ricordiam commovit lacrymis : ita ut divum quo- 
que venerandum rescriptum ad nostram medio- 
critatem inde 1nissum fueritsacramque synodum, 
per magnum atque illustrissimum protocuropala- 
tam regium scribam dominum Georgium Scy- 
litzen ; sicuti narratur in synodico decreto, quod 
die 14 preeteriti Aprilis mensis, presentis decime 
quartie indictionis, ob hujus regii diique rescripti 
ad nos missionem conditum fuit. Quia vero hodie 
quoque per eumdem regium scribam denuo si- 
gnilicavit mediocritati nostri sacreque et divi 
synodo, non imperative quidem sed quasi sua- 


C dens, prestantissimus noster sanctusque rex, ut 


clementius erga Niceenum nosmet geramus, salvis 
tamen canonibus, mediocritas nostra cum sacra 
fraternitate, post lectum synodicum diei sexte 
preeteriti Aprilis mensis priesentis decimre quarte 
indictionis, decretum quo pens obnoxius judica- 
tus Nicenus fuit ; quseerendum censuit, quamnam 
canonicam mereretur Nicienus ponam; id enim 
definiendum supererat, nempe ut de infligendee 
peenee qualitate judicium ferretur. Cumque poena 
canonica non esset comperta depositio, Niceno 
per biennium ministerio interdixit, clementie ra- 
tione habita. Cum autem ad complures horas Ni- 
ceenus humi stratus sacrum permultis lacrymis 
pavimentum rigaret, suspiria profundo pectore 
mittens, ita ut ad misericordiam synedrium uni- 
versum cieret, laerymasque cunctis eliceret ; 
nostramque adeo mediocritatem ad clementiam 
&que commoveret ; nostra, inquam, mediocritas 
cum sacra fraternitate uno tantummodo anno Ni- 
cenum ministerio prohibuit, itemque suffragiis 
conventiciis. Quse cum poa non solum cano- 
nica verum etiam mitis omnibus visa esset ; 
traditus ipsi quoque petenti libellus fuit ἃ com 
pluribus jam subscriptus, eidemque et ipse 
suscripsit. 


suit; sic magna Ecclesie tempestas sedata est ; 
sic regii sceptri dignus moderator, ab universali 
gubernatore Deo impulsus atque directus, tradi- 
tos sibi subditos custodivit, nemoque omnino, 
periit, nemo in profundum heretici cordis mare 
projeetus fuit ; imo lucente velut speculari face 
ducti ad recte fidei portum cuncti pervenerent. 
Sic nunc etiam Dei sapientia, novellum alterum 
sibi habitaculum in hoc rege &dificavit, septem- 
plici divini Spiritus munere exornatum : cumque 
Patre adveniens, mansioneni sibi in eo effecit, ut 
in Evangelio promittitur: et scientie poculo eidem 
tradito, cunctis inde haurire insatiabiliter conces- 
sjt ; qua gratia reapse repleti, verte vitis palmites 


NICETAE CHONIAT.E 
&. Hunc Deus finem supraseriptis rebus impo- A δὅ΄. Τοιοῦτον Θεὸς τὸ κέρας τοῖς προτιϑῶσω, 





κεν * οὕτως ἡ μεγάλῃ ξάλῃ τῆς ᾿Εχχλησίας ἐγκατεστό- 
βέσται" οὕτως ὁ τῶν βασιλιχῶν σχύπτρων οἰαχοστρόφες 
ἐπάξιος, τῷ τοῦ παντὸς χυδερνήτῃ Θεῷ χινούμενος χαὶ ᾿ 
οἰχονομούμενος, τοὺς αὐτῷ δεδομένους xai ἀρχομένους 
ἐγύλαξε͵ xat οὐδεὶς τῶν πάντων ἀπώλετο * οὐδὲ εἰς Bets 
καρδίας ἑτεροδόξου θαλάσσῃς ἀπέῤῥιπται - ἀλλ᾽ ὡς κόρ 
ye φρυχτωροῦντι τούτῳ χαθοδιηγούμενοι τοῖς τῆς ὀρθο- 
σεδείας λιμέσι πάντες ἐγκαθωρμίσθησαν " οὕτω χαὶ νῦν 
ἡ τοῦ Θεοῦ σοφία καινότερον ἕτερον τρόπον eixov avri 
τὸν βασιλέα τοῦτον ἀνωχοδόμησε " τοῖς ἑπταδικοῖς τοῦ 
θείον Πνεύματος πεπυχασμένον χαρίσμασι" ww μετὰ 
τοῦ Πατρὸς ἐλθοῦσα τὴν μονὴν ἐν αὐτῷ ποιέξται, τατὰ 
τὸν ἐν Ἐὐαγγελίοις ὑπόσχεσιν * x«i τὸν τῆς γνώσεως 
χρατῇρα τούτῳ χειρίσασα͵ πᾶσιν ἀπαντλεῖν ἀκένωτα 


cuncti evaserunt, in hac videlicet manentes et B δίδωσιν " οὗ x«i χάριτος χλήματα τῆς ἀληθινᾷς ἀμπέ- 


fructificantes, vinumque propinantes quod ortho- 
doxa corda letificat. Heec est nimirum preeterito- 
rum imperatoris meritorum coronis ; hoc est in- 
comparabilium tropeorum ejus culmen ; ha:c est 
futurorum ejusdem maximorum facinorum arrha. 
Sic Deus imitatorem suum regem, ut cum magno 
Jeremia loquamur, quasi munitam urbem in 
omne tempus statuit, et quasi columen cuncti re- 
gnatoribus terre atque potentibus, et sacerdoti- 
bus, atque populo orbis. Quare etiam ea quee se- 
quuntur ibi, confidenter predicare licet ; nun- 
quam scilicet fore ut adversus eum quivis hostis 
prevaleat, quia Dominus cum ipso est. Huic igi- 
tur maximo imperatori nostro (qui in eo quoque 


similitudinem cum Deo servat, quod aliud nullum c 


ex usitatis nomen est, prerogativis ejus mentis, 
animi, manus, atque prudentire convenientius) 
nemo prorsus debitas referre gratias poterit. Atta- 
men effusis ex imo corde precibus cuncti huic 
favemus atque plaudimus: et cum rege Davide 
canimus, Ponat Deus thronum ejus sicut dies cc- 
li, atque in sempiternum preparet semen ejus, 
omnesque cordis ejus petitiones compleat; cunctee 
gentes serviant ei ; et ejusdem fructus supra Liba- 
num exaltetur, et rex nunquam appellari desi- 
nat: donec ex hoc terrestri, post longos solis 
anfractus, ad celeste immortale regnum com- 


migret. 


λου πάντες εὑρέθησαν, ἐν ταύτῃ μείναντα χαρποδοτύ- 
σαντα, χαὶ τὸν τὰς ὀρθοδόξους καρδίας εὐφραένοντα τῆς 
εὐσιδείας οἶνον πηγάξοντα " τοῦτο τῶν προλαβόντων χα- 
τορθωμάτων τοῦ αὐτοχράτορος ἄριστον ἀχροθέίνιον " 
τοῦτο τῶν ἀπαραμίλλων αὐτοῦ τροπαίων μέλιστον 
ἐγχαλλώπισμα " τοῦτο μελλόντων μειξόνων μεγαλουργε- 
μάτων ἐχέγγνον * οὕτω Θεὸς τὸν αὐτοῦ μιμῃ τὴν βασι- 
λέα, χατὰ τὸν μέγαν Ἱερεμίαν εἰπεῖν, ὡς T) ty ὀχυρὰν 
ἐν παντὶ χαιρῷ τέθειχε * xal ὡς στῦλον ἄπασι τοῖς χρα- 
τοῦσι τῆς γῆς, χαὶ τοῖς ἄρχουσι, xci τοῖς ἱερεῦσι χαὶ 
τῷ λαῷ τῆς γῆς " ὡς ἐντεῦθεν θαῤῥούντως καὶ τὰ “δῆς 

ἀναφθέγγεσθαι * οὐ μὴ δύνωνται πρὸς αὐτὸν πάντες οἱ 

ἀντιχείμενοι " διότι Κύριος μετ᾽ αὐτοῦ ἐστιν. Τοῦτον δὴ 
τὸν μέγιστον ἡμῶν αὐτοχράτορα τὸν x&v τούτῳ τὴν 
πρὸς Θεὸν ἐμφέρειαν σώξοντα, ὅτι μηδέν ἔστε χοινόν τι 
προσαρμοξόμενον ὄνομα (46) τοῖς χατὰ νοῦν χαὶ ψυχὲν 
καὶ χεῖρα x«i σύνεσιν αὐτοῦ προτερήμασιν, ἑτέρῳ μὲν 
οὐδενὶ πάντως ἀμείδεσθαι τρόπῳ τῶν τις ἁπάντων du- 
νήσεται * εὐχαῖς δὲ ξύμπαντες ἐγχαρδίοις xat. υτγγλι- 
χόμεθα xai συνδεξιούμεθα " μετὰ τοίνυν τοῦ βασιλέως 
Δαδὶδ, Θείη Κύριος, ἄδομεν, τὸν θρόνον αὐτοῦ ὡς τὰς 
ἡμέρας τοῦ οὐρανοῦ * xai εἰς αἰῶνα ἑτοιμάσαι τὸ σπέρ- 
μᾶ αὐτοῦ " καὶ πληρῶσαι πάντα τὰ τῆς αὐτοῦ χαρδέας 
αἰτήματα - καὶ πάντα τὰ ἔθνη δονλεύσουσιν αὐτῷ " καὶ 
0 χαρπὸς αὐτοῦ ὑπεραρθεξη ὑπὲρ τὸν Λέῤανον * xai τέλος 
τῆς βασιλιχῆς προσωνυμίας τούτῳ μὴ γένοιτο * ἐχ τῆς 
ἐπιγείον ταύτης μετὰ μαχροὺς ἡλίου χύχλους, ἐπὶ τὸν 
ἐν οὐρανοις ἀχατάλυτον βασιλείαν μεταχωρήσαντι. 


Sequuntur subscriptiones autographo. 


Humilis monachus Lucas miseratione Dei ar- D Ὁ ταπεινὸς μόναχὸς Λουχᾶς καὶ ἐλέῳ Θεοῦ ἀρχεεπίσ- 


chiepiscopus Constantinopoleos nove ΒΟΠ18. 

Humilis archiepiscopus metropoleos Coesaree 
Cappadocie Stephanus. 

Sanctissime metropoleos Ephesi archiepiscopus 
humilis Nilus. 

Humilis metropolita Heraclee Michael. 

Humilis metropolita Cizici Basilius. 

Humilis metropolita Nicomedie Michael. 

Humilis metropolita Nice Georgius. 


xomoc Κωνσταντινονπόλεως νέας Ῥώμης. 
Ὁ εὐτελὴς ἀρχιεπίσχοπος τῆς μητροπόλεως Καισα- 


ρείας Καππαδοχίας Στέφανος. 


Ὁ τῆς ἁγιωτάτης μητροπόλεως ᾿Εφέσου ἀρχιεπέσχο- 


πος ταπεινὸς Νῦλος. 


'O εὐτελὴς μητροπολίτης Ἡραχλείας Μιχαήλ. 
Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Κυξίκου βασἕλειος. 
Ὁ εὐτελὺς μητῥοπολίτης Νιχομηδείας Mte. 
Ὁ εὐτελὴς μετροπολίτης Νικαίας Γεώργιος. 


(46) Emmanuel significare Deus nobiscum nemo ignorat. 


^^ Ὁ μητροκολίτης ᾿Αμασείας Λέων (K7). 
Ὁ εὐτελὴς μητρυπολέτης Γαγγρῶν Ἰωάννης. 
'O εὐτελής μυτροπολέτης Κλαυδιονπόλεως Ἰωάννες. 
Ὃ εὐτελὴς μυτροπολίτης Μωχησοῦ Λουχᾶς" 
'O ἀρχειπκίσχοπος τῆς μαητροπόλεως Κρήτης Ἰωάννης. 
'O εὐτελὸς μητροπολίτης ἰατρῶν Θέων. 
Ὃ ετελὴς μητροπολίτης Φιλίππων Ἐπιφάνιος (48). 
Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Ἱεραπόλεως Γεώργιος. 
Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Δυῤῥαχίου Μιχαῤλ.- 
Ὁ εὐτελὲς μητροπολίτης Atvou ᾿[ωάννης, 
Ὁ eot) μυτροπολίτης ᾿Απαμείας Ἰσαάκιος. 
'O εὐτελὰς μετροπολίτενς Ναζξιανζοῦ, εἰ x«t ανάξιος. 
Νιχηφόρος. 
ὋὉ εὐτελὴς μυτροπολίτης ᾿Αδύδου Μιχαήλ. 
Ὃ εὐτελὴς μητροπολίτης Μηθύμνης Νικόλαος. 
Ὁ εὐτελὴς μητροπολίτης Λαχεδαιμονίας Νιχύότας. 
ὋὉ εὐτῶλς μετροπολέτης Μιλήτου Νιχέτας. 
"O εὐτῶηὴς ἀρχιεπίσχοπος Παοίοτ Νιχόλαος. 
Ὃ ταπεινὸς ἀρχιεπίσχοπος [Ἰδοιχοννήσου ᾿Ισαάχιος, 
Ὁ ταπεινὺς ἀρχιεπίσχοπος Xc)vÓput; Θιόδου)ος. 
'O εὐτελὲς ἀρχιεπίσχοπος Κίου Μιχαάλ. 
Ὅ εὐτελὴς ἀρχιεπίσχοτος "Am. . .. (40). 
'O ταπεινὸς ἀοχιεπίσχοπος Κυψέλλων Ἰωάννης. 
Ὁ εὐτελὺς ἀρχιεπέσχοπος Βρύσεως Κωνσταντῖνος. 
Ὃ εὐτελὴς ἀρχιεπέσχοπος Γοτθίας Κωνσταντῖνος (50). 
— (Reliqua subscriptiones desunt propter extre- 
tna folia e codice abcisssa). 


. (47) Atqui in precedentibus, Amases metropo- 
lita dicitur Nicetas ; et sic alia quoque in his au- 
tographis subscriplionibus nonnula nomina ἃ 
suprascriptis differunt. Videtur igitur concilii a- 
menuensis mendose interdum scripsisse; neque 
enim psi episcopi nomina propria ingnorabant; 

m brevi synodi intervallo mutatos epis- 
copos reor. 

(48). Retro Joannes. 


EX THESAURI LIBRO INCERTO 


Α 


Humilis metropolita Amasees Leo. 

Humilis metropolita Gangrorum Joannes. 

Humilis metropolita Claudiopoleos Joannes. 

Humilis metropolita Mocesi Lucas. 

Archiepiscopus metropoleos Crete Joannes. 

llumilis metropolita Patrarum Theon. 

Humilis metropolita Philipporum Epiphanius. 

Humilis metropolita Hierapoleos Georgius. 

Humilis metropolita Dyrrachii Michael. 

Humilis metropolita .£ni Joannes. 

Humilis metropolita Apamese 1saacius. 

Humilis metropolita Nazianzi, quanquam indi- 
gnus. Nicephorus. 

Humilis metropolita Abydi Michael. 

Humilis metropolita Methymne Nicolaus. 

Humilis metropolita Lacedemonie Nicetas. 

Humilis metropolita Mileti Nicetas. 

Humilis archiepiscopus Parii Nicolaus. 

Humilis archiepiscopus Preeconnesi Isaacius. 

Humilis archiepiscopus Selybrire Theodulus, 

Humilis archiepiscopus Cii Michael. 

Humilis archiepiscopus. . . . 

liumilis archiepiscopus Cypsellorum Joannes. 

Humilis archiepiscopus Bryseos Constantinus. 

Humilis archiepiscopus Gothic Constantinus. 


(&9) Urbis hujus episcopique nomina ex tachy- 
graphica nota informi ac perdifficili explicare ne- 
queo. legebam (amen 'Az... cum leni spiritu ac- 
centuque in prima syllaba acuto. 

(80) Retro in codice nostro est Joannes. Sed 
tameu Constantinus Gothie episcopus sub Ma- 
nuele Comneno occurrit etiam apud Allatium de 
Consens. p. 085. 





NICET/E CHONIAT/E 


EX LIBRO INCERTO 


THESAURI ORTHODOX/E FIDEI 


(Mai Spicil. Rom. t. IV, 498). 


litt τῆς x«t7090»00; αἰοέσεως τῶν Λιξιχιανῶν. 
ὲ [1 


Ἰστίον ὅτι, χαθά φησι Γρηγόριος ἀοχιεπίσχοπος 
Σιχλίας͵ ὁ τὸν βίον τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Με- 
θοδίου πατριώρχον Κωνσταντινουπόλεως συγγραψάμε- 
νὸς, ἐπὶ τῆς βασιλείας Μιχαὴλ xai Θεοδώρας τῆς 
αὐτοῦ μητρὸς ἦν τις ἀσηχρῆτις, ᾧ τὸ ἑπώννμον 


D 


De recenti Lizicinorum herzsi. 


Notandum, secundum quod dicit Gregorius, ar- 
chiepiscopus Sicilie, qui vitam sancti Patris Me- 
thodii, patriarche CP., conscripsit, sub regno Mi- 
chaelis et Theodore matris ipsius virum quem- 
dam ἃ secretis, cui nomen Licix, exstitisse. Hic 


383 CODICIS MEDICEI XXIV. 29i 


Manichteorum haeresim amplexus,crucem venera- A Λίξιξ, ὅς, τὰ Μανιχαίων φρονόσας, τὸν προσφυνητὸν--, 
bilem stultitiam arbitratus est esse, Deum et Do- σταυρὸν μωριαν &ysrto, καὶ τὸν Κύριον xai Θεὸν ἡμῶν 
minuni nostrum Jesum Christum creaturam nomi- — [ησοῦν Χριστὸν ὀνομάξων χτίσμα, τὸν πάναγνον αὐτοῦ 
nando etsanctissimam ejus matrem Deiparam esse μετέρα Θεοτόχον οὐχ (yw ἐγέλα δὲ πρός τούτοις 
negando. Idem mysteriorum tremendorum com- καί τὸν τῶν φρικτῶν χαί θείων μυστηρίων ρετάληψιν. 
munionem irrisit, et cum asseclas invenisset non []ολλῶν δὲ αὐτῷ χαί ἄλλων ἀχολουϑησάντων, ἐντεῦθεν 
paucos, Lizicinorum secta originem inde íraxit. ἢ τῶν λεγομένων Λιζξιχιανῶν αἵρεσις συνέστη, Τοῦτον 
Hunc virum sanctus Methodius ad fidem orthodo- τοίνυν ὁ ἅγιος Μεθόδιος πείσας μεταθέσθαι πρὸς τὴν 
xam cum reduxisset, id effecit ut alii quoque ejus ὀρθόδοξον πίστιν, συνέπεισε δὲ αὐτοῦ χαι τοὺς a 
exeinplum sequerentur. Hos die aliquo festo 80- λους " χαι παρασχενάσας ἐν ἐπισήμῳ ἡμέρᾳ θριαμδεῦ-- 
lemniter sacro unguente delibutos et candidis ves- σαι τὴν οἴκείαν αἵρεσιν, χρίσας τε μύρῳ ép, καὶ 
tibus ornatos postquam faces in eorum manibus λευχοὶς χοσμήσας ἐμφωτείοις, λαμπάδας κατέχῳτας 
posuisset, orthodoxorum choro immiscuit. τοῖς ὀρθοδόξοις συνέστησεν. 





RECENSIO CODICIS MEDICEI XXIV, 
PLUT. IX. 


(Ex Ang. Marice Bandinii fasciculo rerum Greecarum. Florentie 1703). 


Continet hic codex Nicetee Choniate Thesaurum orthodoxe Fidei, in libros XXvII digestum, quem 
ipse in gratiam amici, qui capta a Latinis Constantinopoli, solum vertere secum coactus fuerat, in ex- 
silio conscripsit, ubi post expositam salutarem doctrinam, omne genus heresum seetarumque ad suam 
usque &tatem persequitur, et testimoniis veterum Ecclesie doctorum, vel propriis argumentis refel- 
lit. Cum vero totum hoc opus propter molem hactenus lucem, quam meretur, haud viderit, quoniam 
duo facile volumina in folio compleret, librorum argumenta, quorum index precurrit, ac primas 
duas codicis paginas occupat, subjicere animus erat ; sed cum jam prolata fuerint, eta Fabric. B. G. 
t. VI, p. 420 seqq. et a Montefalconio Paiaogr. Grac. p. 327 seqq., nos iis omissis, que cum diolis 
editionibus concordare comperimus, argumentum tantummodo libri IV, quod aliquantum ab iis dif- 
fert, proferimus, quod ita habet : 

Τόμος véraoroc. Ev τούτῳ κεῖνται πᾶσαι αἱ παλαιαὶ αἰοέσεις αἱ ἀναφανεῖσαι μέχρι τῆς ᾿Αρείον αἱρέσεως. 
'Eypéen δὲ πρώτη ἡ τοῦ Σίμωνος, x«i ἡ ἐπ᾽ αὐτῶ ἀντέρῥησις, iv f$ δηλοῦται καὶ ὅπως ὁ Σίμων χακῶς ἐξέῤῥηξε 
τὴν ψυχήν * δευτέρα ἢ τῶν Νιχολαϊτῶν - τρίτη ἢ τῶν Καρποχράτηνῶν * τετάρτη ἢ τοῦ Βαλεντίνου, ἐν f; εἰρήκαμεν 
xai περὶ τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως" πέμπτη & τοῦ Πτολεμαίου * ἔχτῊ ἡ τοῦ Μάρχον * ἐδδόμη ἡ τῶν ᾿Ασχοδρούγων 
ἔνθα x«i περὶ τῆς σχηνῆς τοῦ μαρτυρίου x«l ἄλλα τινὰ τοῦ παλαιοῦ γόμου ἐῤῥέθησαν " ὀγδόη ἡ τοῦ Καλοδαρ- 
σον * ἐννάτη fj τῶν ᾿Οφιτῶν, ἐν ἡ χαὶ περὶ τοῦ, πῶς ἐχλήθη φρόνιμος ὁ ὄφις, καὶ περὶ αἰώνων, καί περὶ τοῦ φυτοῦ 
τῆς γνώσεως, xxl τῆς ἀπὸ τοῦ παραδείσου ἐχθολᾷς τοῦ ᾿Αδάμ * δεχάτη ἡ τοῦ ἸΠροδίχου͵ ὃς χοινὰς εἶναι τὰς γυναῖχας 
παρεδίδου ἀχολούθως τῷ Πλάτωνι. Ἐνδεχάτη ἢ τῶν Καϊνῶν - δωδεχάτη ἢ τῶν Σηθιανῶν * τρισχαδεχάτῃ ἡ τῶν 
᾿Αρχοντιχῶν * τεσσαρεσχαιδεχάτη ἡ τοῦ Κέροωνος xai Μαρχίωνος, ἐν T, xai περὶ τῆς U)xs. ΠΠεντεχαιδεχάτη ἡ τοῦ 
Λουχιανοῦ " ἐξχαιδεχάτη ἡ τοῦ ᾿Απελλῇ * ἑἐπταχαιδϑεχάτῃ ἡ τοῦ Σεδηριανοῦ * ὠχτάχαιδεχάτη ἡ τοῦ Τατιανοῦ * ἐννα- 
χαιδεχάτη ἡ τῶν Ἐγχρατητῶν᾽" tixogih ἡ τῶν ᾿Ασχοδρουγιτῶν " εἰχοστὴ πρώτη ἡ τῶν Κυντιλιανῶν xat Ipuxdt- 
ανῶν χαί ΠΙΠπουξιτῶν, xai ᾿Αρτοτυριτῶν ^ εἰχοστὴ d ευτέρα ἡ τῶν Τισσαρεσχαιδ ἐχατιτῶν, ἐν 7 χαί περὶ τῶν θεέων 
μυστηρίων" εἰχοστὴ τρίτη ἡ τῶν ᾿Αλόγων᾽ εἰχοστὴ τετάρτη 3 τῶν Αδαμιανῶν εἰχοστὴ πέμπτη ἡ τῶν Σαμψαίων καὶ 
Ἑλχεσαίων, ἐν ἦ χαὶ περὶ τῆς σαρχώσεως τοῦ Λόγον * εἰχοστὴ ἔχτη ἡ τῶν Θεοδοτιανῶν, ἐν ἦ καί τὸ, πῶς νοεῖται, τῷ 
δὲ εἰς τὸ Πνεῦμα βλασφημήσαντι οὐχ ἀφεθήσεται ^ εἰχοστή ἐδόμη ἡ τοὺ Νοήτου χαί τοῦ Ναδάτον " εἰχοστὴ 
ὀγδόη ἡ τοῦ Σαθδελλίου * εἰχοστὴ ἐννάτη ἡ τοῦ Μαρχέλλον. τριχχοστὴ ὦ τῶν Οὐαλησίων " τριαχοστὴ πρώτη ἡ τοῦ 
Ὡριγένους, ἐν fj χαί διάφοροι δόξαι '᾿Ελληνιχαΐ tol ψνχῆς, xai ἑρμηνεία τοῦ ἀποστολιχοῦ ῥητοῦ, ὃ φησιν, Ἔχασ- 
tou τὸ ἔργον ὁποῖόν ἐστι τὸ πῦρ δοχιμάσει.» Τριαχόστὴ δευτέρα ἡ Παύλου τοῦ Σαμοσατέως - τριαχοστὴ τριτὴ καὶ 
τῶν Μανιχαίων xai Κουδρίκων, ἐν f χαί ἐξήγησις τοῦ ἀποστολιχοῦ ῥητοῦ λέγοντος, « Ἕν ὁμοιώματι ἀνθρώπου 
φανῆναι τὸν Κύριον, χαί σχήματι εὑρεθῆναι ὡς ἄνθρωπον - » τριαχοστὴ τετάρτῃ à τῶν “Ἱερατιχῶν " τριαχοφτή 
πέμπτη ἡ τῶν Κὀλλυριδ ιανῶν " τριακοστή ἔχτη ἢ τῶν Μασσαλιανῶν, ἐν ᾧ γχαὶ τὰ χεφάλαια τῆς αἱρέσεως 
αὐτῶν ἀνατάττονται, χαί διάφοροι χατ᾽ οὐτῶν ἀντιῤῥήσεις - τριακοστὴ ἐδδόμη ἧ. τῶν Κυρινθιανῶν * τριᾶ- 


255 RECENSIO. $86 


xogrà ὀγδόφ à τῶν 'Ixtróm τριᾳχοστὴ ἐννάτη ἢ τῶν Dlweciudyow* τεσσαραχοστὴ X τῶν GOvu-ojoyer " 
»" τισσαρασχοστὴ πρώτῃ ἢ τῶν Χριστολυτῶν - τεσσαραχηοστὴ δευτέρα ἢ τῶν 'Eüvoppovev, ἐν E xui διαψορα 
πεοὶ ἀστρονομίας" τεσσαραχοστὴ τρίτῃ ἡ τῶν ΠΙαρερμηνευτῶν * τεσσαραχησσὰ τετάρτη Ὁ τῶν Μελιτιανων. 
Ex argumento vero libri XXV desunt in nostro codice ultima verba, Ἡμεῖς γὰρ ταῦτα, x. à. 

Indicem argumentorum sequitur inscriptio tolius operis, hoc pacto: Συϑλογὴ τῶν ὅλων σχεθὸν 
δοξῶν xal αἱρέσεων, xai ἱστορία τῶν ἀποτεχόντων αὐτὰς ἀνδοὼν " ἔτι δὲ xoci ἀφτιῤόξσεις ἐπ᾽ ἐνίαις τούτων, 
χαὶ μιεῆιστα ταῖς παλαιτέραις * xai ἕτερα τινα χρήσιμα τοῖς εὐσεῤέσι, πονηθέντα παοὰ τοῦ σιΐαστοῦ 
Wexzra τοῦ Χωνιάτου, τοῦ δὲ γεγονότος χριτοῦ τοῦ Βήλου, ἐπὶ τῶν χρίσεων ἐγόοου, γενιχοὺ ἐπὶ τοῦ βασιλιχοῦ 
χοιτῶνος (1), ἔπειτα δὲ xal μεγάλον λογοθέτου τῶν σεχοετῶν. Collectio omnium fere opinionum οί hzre- 
seum, et historia hominum qui illas instituerunt ; insuper contradictiones adversus quasdam earum, 
ef mazime antiquiores; et alia quzdam piis hominibus utilia, elaborata a venerabili Niceta Cho- 
niata, electo judice Beli, judiciorum ephoro, ac generali imperialis fisci praefecto. deinde vero etiam 
magno secretorum logotheta (2). Deinde Procemium, cujus initium, p. 3: G«9 xai θεογώέσιν ἀνδοάσι 
τις ἂν ἀξία προσαγωγὴ γένοιτο; Ὁ μὲν γὰο τὸ ἀχροτατον ὧν ἁπάντων τῶν ἐφετῶν οὐδενὸς τῶν ὄντων ἐφίεται. 
Finis: Ὅπως μίαν ἀνελίττων βίδλον τῷ πολυειδεῖ τοῦ συγηοάμματος καίοῃς, χάκ τούτου ἑοανίξῃ παναχειαν 
τοῖς ὀλεθρίοις ἀντίμαχον δόγμασεν " ἔνθεν rot xoi τοῦ λέγειν, ἐνθένδε ἀοξομαι. Tum liber primus pag. 3 b. 
inc. ᾿Αϑὰμ πρῶτος πλασθεὶς ἀπὸ yüc ὑπὸ Θεοῦ, χαὶ λαθὼν τὸ ξωογόνον ἐμφύσυμα ἔσχεν ix uia; τῶν αὑτοῦ 
πλευρῶν Eja» ἑαυτῷ ὁμοίαν - βιώσας δὲ ᾿Αδὰμ ἔτη ἐνναχόσια τριάχοντα, γεγέννηχε Καὶν μετὰ παραΐασιν τῆς 
ἐντολῆς, xat τὴν ix. τοῦ παραδείσου ἀπόπεμψεν. Liber ultimus des. "A δὴ πανταὰ ἑμώρανεν ἡ τῆς αἱὰς δεοτητος 
ἐν τρισὶν ὑποστάσεσι δύναμις τῷ χάριτι καὶ ἀπλότητι τοῦ εὐα γελικοῦ χχρύγματος. 

lI, p. 362, b, Nicetae Thesaurum excipit pars posterior Historiarum ejus. in libros duos divisa, 
quae cum ab editionibus non modo quoad librorum distinctionem, sed etiam in phrasi, et in ipsis 
quoque rebus, libro prsesertim posteriore, discrepet, digna profecto esset quee, si nova pararetur 
hujus scriptoris editio, cum editis conferretur. Precedit titulus: 'Evzau6a 5 ἅλωσις τῆς πόλεως, xai τινα 
τῶν μετὰ ταῦτα gvubivrov. Hic captivitas urbis, el quedam ez iis que postea acciderunt. Liber primus 
incipit à cap. 8 lib. τὶ Alexii Comneni, edit. Paris. pag. 345, Genev. p. 582, a verbis: ᾿Αλλὰ μέχρι 
pt» δὰ τούτων εὔδρομος ἡωῖν ὁ λόγος, καὶ διὰ λείας φέρων 9352. Des. τῶν d' ἠὐπιχότων ἐπὶ Κύριον τῇ md £a 
σύνδροαος ἢ παράχλησίς τε xxi ἐπανάχλησις, Liber secundus pag. 372 incipit a verbis capitis primi lib. 

de Constannopolis statu edit. Paris. pag. 377. Genev. pag. 63, nimirum : Εἶχε μὲν οὕτω ταῦτα, x«t ἢ 
Κωνσταντίνον χαλλίπολις τὸ χοινὸν ἀπάντων ἐθνῶν ἐνυούφημα T€ χαὶ περιλάλημα, X. ). Des. "Oc xai δίκαιον ἐπ᾽ 
ἀσπέδα xai βασιλίφειν δείχνυσιν ἐπιβαίνοντα, xai λέοντα χαταπατουντα x«i δράχοντα. Ubi notandum ex hoc 
posteriore libro fragmentum satis longum, in quo de urbis direptione, et de status ac monumentis 
post captam per Latinos CPolim eversis et conflatis agilur, utpote quod in impressis desideratur, a 
Fabricio referri loc. cit. a pag. 4035 ad p. 418. 

Tandem pro recensionis hujus coronide, cum Fabricius l. c. pag. 435. Indicem scriptorum, a 
Niceta Choniata in Historia Byzantina laudatorum exhibeat, nos quoque illius exemplum secuti, 
alium SS. Patrum et aliorum auctorum catalogum, quorum in ejusdem Nicetie Thesauro referuntur 
Yoca atque sententie, in medium proferre voluimus, qui sequens est: 

Agatho, p. 343. 

Ambrosius Mediol. pag. 233, b. 343. 'Ex τοῦ λόγου τοῦ χατὰ᾽ Λπολλιναρίουν, p. 178 b. 'Ex τῇ 055 
Γρατιανὸν τὸν βασιλέα. Ibid. 

Amphilochius lconiensis 'Ex τῆς πρὸς Σελεύχιον ἐπιστολῆς, p. 178 b. Ἔχ τοῦ χατὰ ᾿Αδειανῶν λόγου, pag. 
340. Ἐχ τῆς ὁμιλίας εἰς τὸ, « 'O ἀποστεῖλας με Πατὴο μείξων μοὺ ἐστιν. » Pag. ead. b. 

Anastasius Sinaita ἐν τῆς δίώλου τῆς λεγϑμένης 091702, p. 177 b, 178, 188 b, 233 b. 'Ex τῶν t χεφαλαίων 
τῶν χατὰ Μουοφνσιτὼν τὸ ζ΄, p. 341 b. 

Andreas Cretensis ix τοῦ λόγου τοῦ εἰς τὴν Βαϊοφόρον, p. 330. 

Athanasius pag. 342 b, 34; b. Εἰς τὸ, « Οὐχ ἀεὶ zv Yi, » pag. 103 b. Κατὰ τῶν εἰσαγόντων τὸ 
ὁμοιούσιον, Dag. 107 b. 'Ex τοὺ περὶ πίστεως λόγον, pag. 178 b. Χρήσεις xarà Θεοπασχιτῶν, pag. 187 b. 
Πρὸς τοὺς λέγοντας, Ἔπαθεν ὁ Θεὸς ὡς ἤθελεν, pag. 188. "Ex τοῦ περὶ τῆς ἐνανθρωπήσεως λόγου, pag. 332. 
'"Ex τῆς ἑρμηνίας τῆς εἰς τὸ βασιλικὸν ἱεράτευμα, pag. 333. Ἐχ τοῦ διαλεχτιχοῦ λόγον, ὃν ἐποιήσατο πρὸς τὸν 
"Apttov, pag. 340. 

Augustinus, p. 341 b. (3). 

Basilius Magnus, pag. 104 b, 107 b, 108, 439, 190. "Ex τῆς πρὸς Γρηγόριον τὸν ἀδελφὸν ἐπιστολῆς, 
Wu. 11 b, 240. Εἰς τὸ, « 'Aet ὁ Θεὸς Πατήρ, pag. 104. b. 'Ex τῆς ποὸς Σωξοπολίτας ἐπιστολῆς, pag. 178 b. 


(f) Xovcó» apud Grecos medii et infimi sevi, Baluziana, ut videre est in Palrmograph. Grec. 
pro fisco, seu. domo terarii imperialis aceipitur. Montisfalconii loc. cit. 
(2) Duo ejusdem operis exemplaria habentur (3) A multis retro seculis non pauca S. Au- 
Regis Christianiss. et aliud in Biblioth. gustini opera Greca fuere versa. 


in Biblioth. 


287 CODICIS MEDICEI XXIV 1M 


'Ex τοῦ πρὸς Εὐνόμιον πρώτον λόγον, pag. 234. 'Ex τοῦ κατὰ 'Apsiou λόγου, ibid. ᾿Ἀπὸ τῶν πρὸς "Ἃ 
τὸν ᾿Ιχονίον τριάχοντα χεφαλαίων, pag. 345 b. 'Ex cic εἰς τὸν προφήτην Ἡσαΐαν ἐξυγήσεως, pag. 330 b. 'Ex 
τῆς εὐχῆς, ἧς ἡ ἀρχὴ, Οὐδεὶς ἄξιος, x. 3., pag. 332. Εἰς τὸ, « ᾿Εγώ εἰμι à ἄμπελος, » pag. 344. » 

Cosmas Indopleustes ix τοῦ εἰς τὸν ψαλτῆρα προιμίον ἐξηγουμένου ὡς ἐν παρόδῳ τὸ, « Ηγάπωησας διχαιοσύνεν, 
καὶ ἐμίσησας ἀνομίαν, » xat τὰ ἐξᾷς, pag. 333. 

Cyrillus Alexandrinus, pag. 105, 106 a, 106 b, 107 a, 107 b, 109 b, 1&7 b, 190 b. 'Ex τοῦ λόγον, εὖ 
ἢ ἐπιγραφὴ, ᾿Απόδειξις διὰ τῶν ἀρχῆθεν γεγενομένων θείων χρησμῶν τοῖς θεσπεσίοις πατριάρχαις xt 
τῆς ἀμείψεως καὶ μεταθίσεως τῶν ᾿Ιουδαίων x«i τῶν ἐθνῶν, pag. 18. Πρὸς τοὺς λέγοντας, ὅτι Eie τρεῖς 
θεοὺς πιστεύομεν. P. ead. b. Κατὰ τῶν εἰσαγόντων τὸ ἔλαττον τῷ Υἱῷ ἐκ τοῦ τὸν Χριστὸν λέγειν ἐν 
Εὐαγγελίοις, « Ὁ Πατήρ μον μείξων μού ἐστιν,» pag. 108. Περὶ τὸς προχοπῆς τοῦ Χριστοῦ, Dag. 111 b. 
'Ex τῶν χατὰ τῶν Πνευματομάχων ἀντιῤῥητιχῶν λόγων, pag. 123 b, 484, 125, 126. Ὅτι à Wevoytric 
Υἱὸς τοῦ Θιοῦ ἐνανθρωπήσας ψυχὴν μετὰ σώματος ἀνέλαδεν, » pag. 131 b. Κατὰ Νεστοριανῶν ix τῶν 
σχολίων τῶν περὶ ἑνώσεως τῶν δύο φύσιων τοῦ Χριστοῦ, pag. 133 b. Ἔχ τὸς πρὸς ᾿Αχάχιον ἐπιστολῆς, 
pag. 134, 135 b. 'Ex τῆς ὁμιλίας τῆς περὶ ἑνὸς Υἱοῦ, pag. 84 b, 135. 'Ex τοῦ περὶ ἐνανθρωπήσεως 
λόγον, p. 135 b. 'Ex τοῦ χατὰ πεῦσιν χαὶ ἀπόχρισιν λόγου, pag. 136, 137 b, 138 b. 'Ex τς πρώτης 
ὁμιλίας rdc, Ὅτι οὐ χρὴ λέγειν ἄνθρωπον θεοφόρον, ἀλλὰ Θεὸν ἐνανθρωπήσαντα, pag. 140 b. 'Ex τῆς 
πρὸς Νιστόριον ἐπιστολῆς, pag. 44]. 'Ex τῷς ὁμιλίας τῆς, Ott εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, pag. i&i b. 
'Ex τοῦ πρὸς tà» εὐσιδιστάτην βασιλίδα προσφωνητιχοῦ, pag. 14i b. 'Ex τοῦ λόγον τοῦ πρὸς τοὺς 
πρεσθυτέρους, x«l διακόνους, xai μοναχοὺς, pag. 143, 143, 146 b. 'Ex τοῦ εἰς τὰς δεσποίνας προσφω- 
νητιχοῦ, pag. 143. 'Ex rou ἔχτου ἀναθεματισμὸν, ibid. 'Ex τὸν iGdópou αναθεματισμου, ibid. 'Ex τῆς 
πρὸς Σούχενσον ἐπιστολῆς, pag. 179. 'Ex rou πρὸς ᾿Αλεξανδρεῖς προσφωνήητιχου λόγον, ibid. 'Ex ri 
ἑρμηνείας τῆς πρὸς "Expaioug ἐπιστολῆς, ibid. 'Ex τῶν κατὰ Νεστορίον, pag. 188 b. 'Ex row χατὰ ^ Aptta- 
γῶν τετάρτου λόγου, pag. 204, 'Ex rov τρίτου βιδλέον τῶν κατὰ ᾿Ιουλιανου δογμάτων, ibid. 'Ex τῆς épuu- 
νείας βιδλίον ὀγδόον, pag. ead. b. Πρὸς ᾿Ερμείαν περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος xarà πευσιν xai ἀπόχρισιν, pag. 233. 
'Ex τῆς πρὸς ᾿Επίχτητον ἐπιστολῆς, pag. 234. 'Ex τὸν πρὸς Θεοδόσιον προσφωνητιχον, ibid. Εἰς τὸ μυστικὸν 
δεῖπνον, pag. 332 b. 'Ex τῶν ιβ΄ χεφαλαίων τῶν xarà Θεοδωρήτον, ibid. ᾿Απὸ τον πρὸς βασιλίδας λόγον, ibid. 
et pag. 349 b. ᾿Απὸ τῶν περὶ ὑπαχοῦς τον Χριστου, pag. 332 b. 'Ex rov εἰς τὰ Baia λόγον, pag. 340 b. "Ex 
του αἱ βιδλίου τῶν Θησαυρῶν, ἐν του ια΄ χεφαλαίον, pag. 942. ᾿Απὸ του θ᾽ λόγου τῆς ἐν πνεύματι λατρείας δύο 
pag. ead: b. 

Cyrillus Hierosolymitanus ἀπὸ Tou εἰς τὴν Ὑπαπαντὴν λόγον, οὗ ἡ ἀρχὴ, Χαῖρε σφόδρα, x. ). 
pag. 322 b. 

Dionysius Areopagita ix rov δευτέρου χεφαλαίου του περὶ ἡνωμένου xci διαχεχριμένον, pag. 11. "Ex του cy 
κεψαλαίον Tov περὶ του τελείου x«i ἑνὸς, pag. ead. b. Περὶ 8:0», pag. 15. 'Ex rou πρώτου χεφαλαίου τῷς περὶ 
θείων ὀνομάτων, pag. 59 b. 'Ex τῆς πρὸς Γάϊον τὸν θεραπευτὴν ἐπιστολῆς, ibid. "Ex τῶν θεολογιχῶν atoty cuncto» 
του ἁγίου ᾿Ιεροθέου, pag. 40. 

Του ἁγίου ᾿Εφραὶμ ἀρχιεπισχόπου ᾿Αντιοχείας, ἐξ ἧς ποιήσατο ἀπολογίας ὑπὲρ τῆς ἐν Χαλχηδό « συνόδον, 
καὶ του τόμον του ἁγίου Λέοντος, pag. 207 b. 

Eustratius metropolita Nicenus ἀπὸ τον λόγον του πρὸς Γροσολάνον ἐπίσχοπον Μεδιολόνων περι τῆς 
του ἀγίον Πνεύματος ἐχπορεύσεως, pag. 266. Ἔχ τόν αὐτον πρὸς αὐτὸν ἐπίσχοπον Μεδιολάνων δευτέρου λόγον, 
pag. 268 b. "Ex τὸν αὐτον ἑτέρον λόγου, pag. 273 b. Τὸν αὐτου χιφάλαια ἐπιστημονιχὰ δ ὧν δείκνυται 
ἀδύνατον εἶναι ix τον Πατρὸς x«i τον Yiou τὸ Πνευμα τὸ ἅγιον ἐχπορεύεσθαι, pag. 275. 'Ex rov δεντἔρον περὶ 
τῶν ᾿Αξύμων λόγον, pag. 333 b. 

Εὐθυμίοῦ μοναχοῦ Ζιγαθηνοῦ χατὰ τῶν τῆς παλαιᾶς Ῥώμος, ἤτοι Ἰταλῶν, χεφάλαια εβ΄ δηλουντα, ὡς οὐκ ix 
τοῦ Yiou ἐχπορεύεται τὸ Πνευμα τὸ ἅγιον, pag. 296. 

Gregorius Nazianzenus ἐχ rou περὶ Υἱον πρώτου λόγον, pag. 12, 105, 108 b, 109, 342. 'Ex τοῦ περὶ Υἱοῦ 
δευτέρου λόγον, pag. 40 b, 106 b, 109 b, 110, 178 b, 190, 340. 'Ex του λόγου rov περὶ δόγματος καὶ χαταστά- 
σεως ἐπισχόπων, pag. 12. 'Ex τὸν λόγον rou πρὸς 'AptuxvoUc, xci εἰς ἑαυτὸν, pag. 12 b. 'Ex rov μεγάλον 
ἀπολογητιχοῦ, pag. 16. "Ex τὸν λόγου rou εἰς τὰ γενέθλια, pag. 40. "Ex tov εἰς τὰ Φῶτα λόγον, pag. ead. b. 
"Ex rev πρὸς Κληδόνιον δευτέρον λόγον, ibid. 'Ex του εἰς τὸ Πάσχα δευτέρον λόγου, ibid. 'Ex τὸν λογον τὸν 
προτρεπτιχου εἰς τὸ βάπτισμα, ibid. 'Ex tou λόγοῦ του εἰς τήν τῶν py ἐπισχόπων παρουσίαν, pag. 107. "Ex rou 
λογον Tov περὶ ἀκαταλήπτου γεννόσεως του Υἱὸν καὶ Θεοῦ, pag. 108. Περὶ τον ἀγίον Πνεύματος, pag. 121, 193, 
123. 'Ex του πρὸς Κληδόνιον πρώτου λόγου, pag. 127 b. 138. 

Gregorius Nyssenus, pag. 105 b. Περὶ τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως ix rou χατηχητιχου λόγου, pag. 40 b. 
940. 'Ex tou λόγον tov πρὸς Θιόφιλον ᾿Αλεξανδρείας, pag. 129. 'Ex vou πρὸς ᾿Απολλινάριον ἀντιῤῥητικον λόγον, 
pag. ead. b. 130, 131, 179. 'Ex rou λόγον tou περὶ θεότητος Yiou xol ἀγίον Πνεύματος, xai εἰς τὸν ᾿Αθραὰμ, 
pag. 341 b. 

Ηίστις ἀποχαλνφθεῖσα τῷ ἁγίῳ Γρηγορίῳω τῷ Θαυματονργῷ, ὡς iv διδαχῆς τῆς ὑπεραγίας Θεοτόχον. 


289 u RECENSIO. 290 
xmi τοῦ &ylou ἀποστόλου ᾿Ιωάννου τοῦ Εὐαγγελιστοῦ, pag. 28. ToU αὐτοῦ ix τῆς x&t& μέρος πίστεως ῥήσεις 
περὶ τῶν δύο τοῦ Χριστοῦ φύσεων, pag. 178 b. 

Ignatius S. apostolus, episcopus Antiochenus, pag. 188 b. 

Joannes Chrysostomus, pag. 343. 'Ex τῆς ῥβιόλου τῆς περὶ ἀχαταλήπτον, p. 16 b. "Ex τῆς πρὸς 'Ax«- 
xtov ἐπιστολῆς, p. 179. 'Ex τὸς ξεέ ὁμιλίας τῶν ἐομηνειὼν τοῦ χατὰ Ἰωάννην Εὐαγγελίου, p. 204. Ἐχ 
τῆς ζ΄ ὁμιλίας τῆς πρὸς ᾿Εφεσίους ἐπιστολῆς, pag. 333 b. Ἔχ τοῦ χατὰ ᾿Δοείου, χαὶ εἰς τὸν Εὐαγγελισμὸν 
ὁμιλίας, ib. et p. 340 b. 'Ex τοῦ τρέτου λόγου τοῦ περὶ ἱερωσύνης, p. 330 b. 'Ex τῆς χατὰ Ἰουδαίων βίδλου, 
p. 331. 'Ex τῆς εἰς τὸ χατὰ Ματθαῖον ἑρμηνείας, ibid. 'Ex τὸς ἑρμχνείας τῆς ποὸς Ἑ δραίους ἐπιστολᾷς, pag. 

331 b, 340 b. Εἰς τὸν ἀπόστολον Θωμᾶν, pag. 331 b. 'Ex τοὺ εἰς τὰ Φῶτα, ibid. Ἔχ τὸς xy ὀαιλίας εἰς τὸ 
χατὰ Ἰωάννην ἅγιον Εὐαγγέλιον, pag. 341. 

Joannes Damascenus, pag. 106, 107 b, 109 b, 112, 1&6 b, 1&7 b, 173 b, 175 b, 113, 180 b, 201 b, 
909, 334, 339 b. Ἔχ τοῦ πεοὶ Πατρὸς xat Υἱοῦ x«i ἀγίον Πνεύματος διαχεχριμένη dua καὶ δνωμένη θεολογία, 
pag. 13. Τοῦ αὐτοῦ tx διαφόρων Πατέρων, pag. ead. b. Περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος, pag. 19 b. Περὶ 7i; 
συχλήψεως τοῦ Χριστοῦ, pag. 34 b. Περὶ τοῦ τρόπου τῆς ἀντιδόσιως, pag. 42. Ὅτι πᾶσα à θεία φύσις ἐν 
μιᾶ τῶν ἑαυτοῦ ὑποστάσεων Ὡνῶθῃ τῷ ἀνθρωπίνῃ φύσει, χαὶ οὐ μέρος μέρει, pag. ead. b. Περὶ τῇς ἐν εἴδει 
xai ἀτόμῳ θεωρουμένης ὑποστάσεως καὶ διαφορᾶς ἐνώσιως χαὶ σαρχώσεως, pug. 43. Περὶ φυσιχῶν καὶ 
ἀδιαδλήτων παθῶν, pag. ead. b. Περὶ τοῦ Τρισαγίον, pag. 189. Πεοὶ τῆς θεαυδριχῆς ἐνεργείας, pag. 202 b. 
Πρὸς τοὺς λέγοντας, εἰ δύο φύσεων xal ἐνεργειῶν ὁ ἄνθρωπος, ἀναγχη ἐπὶ Χριστοῦ τρεῖς φύσεις λέγειν, 
xat τοσαύτας ἐνεργείας, pag. 235. 'Ex τοῦ περὶ τῶν ἀγίων xai ἀχράντων τοῦ Κυρίου μυστηρίων χιφαλαίου πε΄, 
p. 330 b. Πρὸς τοὺς λέγοντας, Ἡ ὑπόστασις τοῦ Χριστοῦ χτιστὴ, ὃ ἄχτιστος, χέφαλ, px pag. 342. Περὶ τῶν 
ἰδιωμάτων τῶν φύσεων, xtpi. put. [dem. 

ἸΙωάννου Ἱεροσολύμων ἐπιστολὴ χαὶ τῶν ὑπ᾽ αὐτὸν ἐπισχόπων ποὸς ᾿Ιωζννην τὸν Κωνσταντινουπόλεως, ἐπιχυροῦσα 
τὰ κατὰ Σεδύρου πραχθέντα, pag. 167. b. 

Isidorus Pelusiota ἐκ τὸς πρὸς θεωνᾶν ἐπιστολῆς, p. 236. 

λους Bome, p. 188 b. 

Jusünianus imperalor ἐκ τῆς πρὸς ZweÜow τὸν ἁγιώτατον πατριάοχὴν ᾿Αλεξανδρείας δογματιχῆς ἐπισ- 
πολῶς, pag. 308. Διάταξις χατὰ ᾿Ανθέμον, Σεῤήρον, Πέτρον, x«i Ζωόρα, pag. 160. 'Ex τοῦ ἰδίκτου, οὗ 
μέμνηται kon ᾿λγάθων ὁ ἁγιώτατος πάπας Ῥώμης ἐν τῇ παρ᾽ αὐτοῦ σταλείσῃ ἐπιστολῇ πρὸς τοὺς 
ἀοιδέωους Dmcüsi Ἡράχλειον x«i Τιβέριον, τῇ xai χειμένῃ ἐν τοῖς πραχτιχοῖς τῆς ἔχτης συνόδου, 
pag. 396. 

Justinus philosophus et martyr ἐκ τοῦ περὶ πίστεως λόγου pag. 178 b. 

Leo papa ἐχ τῆς ἐπιστολῆς τῆς λεγομένης στήλης ὀρθοδοξίας, pag. 341 b. 'Ex τῆς δευτέρα: ἐπιστολῆς 
πρὸς Aéorr& βασιλέα, ἧς ἢ ἐπιγραφὴ, Τῷ ὑπερενδοξοτάτῳ xmi γαληνοτάτῳ vim αὐτοῦ Λέων ἐπίσχο- 
πος, pag. 3&2. 

Tou xupíou Λέοντος τοῦ Βουλγαρίας τοῦ πρώτως mpofÀn..... παρὰ τοῦ μακαρίτου βασιλέως χυρίουν Βασιλείου 
lx τῆς πεοὶ τῶν ’Αξύμων ἐπιστολῆς αὐτοῦ, pag. 330 b. 

Ἔχ τῶν χεραλαίων Λεοντίου τῶν χατὰ Σεδήρον, pag. 180, 181. 

Γράμμα τοῦ βασιλέως xvptov Μανουὴλ πρὸς τὸν χαθολιχὸν τῆς ᾿Αρμενίας, pag. 216 b. 

Maximus, pag. 168, 169, 170, 19$, 19€ b, 197, 199, 331 b. Περὶ Πατρὸς καὶ Υἱοῦ xoi ἁγίον Πνεύματος 
διαχεκοιμένη ἅμα καὶ ἡνωμένη θεολογία, p. 13. Περὶ Θεόῦ χοίνῶς, pag. 16. Περὶ τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως ἀπὸ 
τῆς ἐχθέσεως τοῦ περί τῆς ὁμολογίας λόγου, pag. &1 b. 'Ex τοῦ λόγον τοῦ, ὅτι ὁ ἀριθμὸς οὔτε διαιρεῖ, 
οὔτε διαιρεῖται, pag. 108 b. Ὅτι οὐχ, ὡς ἔλεγεν ὁ Πύῤῥος, νεύματι τοῦ ἐνωθέντος Λόγον ἡ σὰρξ 
ἐχινεῖτο, pag. 199 b. 'Ex τῆς πρὸς Πύῤῥον διαλέξεως, pag. ead. et 200 et 205 b. 'Ex τῆς πρὸς Νίκανδρον 
ἐπιστολῆς, pag. 201. Πρὸς τοὺς λέγοντας, ὅτι μίαν Χριστοῦ χοὴ λέγειν τὴν ἰνέργειαν κατ᾽ ἐπιχράτειαν, ibid. Πρὸς 
τοὺς λέγοντας ὅτι ὥσπερ ὀργάνου x«i τοῦ κινοῦντος μία ἐνέργεια, οὕτω x«i θεότητος x«i ἀνθρωπότητος μία 
ἐνέργεια, ibid. Πρὸς τοὺς λέγοντας μίαν σύνθετον ἐπὶ Χριστοῦ ἐνέργειαν, p. ead. b. Ἔχ τοῦ πρὸς ᾿Απολλινάριον 
τὸν αἰοετιχὸν ἀντιῤῥητιχοῦ λόγου, pag. 188 b. 

Melito Sardensis, pag. 188 b. 

Nicephorus patriarcha CPolitanus. Vide infra in voce Photius. 

Nicolaus Methonensis episcopus, p. 307. 'Ex τοῦ χατὰ Λατίνων ὑπὲρ τοῦ Πνεύματος λόγον, pag. 262, 
Κιραλαιώδεις ἔλεγχοι τοῦ παρὰ Λατίνοις χκαινοφανοῦς δόγματος, ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ix τοῦ Πατρὸς 
vol τοῦ Υἱοῦ ἐχπορεύεται, συνοψισθέντες map αὐτοῦ ix τῶν διὰ πλάτους ἐν διαφόροις λόγοις γεγραμμένων, pag. 

794 b. 

Photius patriarcha CPolitanus ix τῆς περὶ τοῦ Πνεύματος ἐγχυχλίον ἐπιστολῆς, ἐν ἢ αἰτιᾶται τοὺς Λατίνους, 
ὡς χαὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ τὸ Πνεῦμα ἐχποοεύεσθαι λέγοντας, pag. 288. 'Ex τοῦ λόγου τοῦ περὶ τῆς τοῦ ἁγίον Πνεύματος 
μυσταγωγίας, pag. 332. 'Ex τοῦ λόγον, o5 ἡ ἀρχὴ, Πῶς θελητὸς τῷ Πατρὶ ὁ θάνατος λέγοιτ᾽ ἂν εἶναι τοῦ Χριστοῦ, 
xz, ), pag. 334. Χρήσεις κατὰ Εἰχονομάχων £x τῶν σνυγγραμάτων, Νιχηφόρου x«l Φωτίου τῶν πατριαρχῶ 
Κωνσταντινονπόλεως, xat Θεοδώρου τοῦ Στονδίτον, pag. 210. 


4} CODICÍS MEDICEI XXIY RECENSIO. 


Πρόχλου χρήσεις, pag. 235 b. 


- " PEEL el nb dM RN i 
— — 


TM 


Sophronius patriarcha Hierosolymitanus ix τῆς συνοδικῦς ἐπιστολῆς, p. 206 b, 343 b. 

Συλλογισμὸς τοῦ μεγάλου δρουγγαρίου χυρίον Στεφάνον, pag. 333 b. 

'Ex του συνοδιχοῦ τοῦ ἀναγινωσχομένου ἐν τῇ μεγολη Ἐχχλησία, pag. 334. 

Ἔκθεσις Σωτηρίχον τοῦ καντευγενεστάτον παριστῶσα, ὅπως ἐφρόνει περὶ τοὺ δόγματος, ὅ φησι, Σὺ εἶ ὁ προσφέ- 
ρων, x«i προσφερόμενος, pag. 327 b. Τὸ ἐπὶ τῷ ἀναφυέντι δόγματι χατὰ τοῦ παντευγενεστάτου Σωτηρέχου γεγο- 


γὸς σημείωμα, pag. 334 b. 


Theodoretus 'Ex τοῦ xd' χεφαλαίον τῶν εἰς τὰ ἀπόῤῥητα τῆς ᾿Ἐξόδου ἑρμήνειῶν, οὗ à ἀρχὴ, Διατὲ φεύγουσιν 
ἐπιτελέσαι προσέταξε τοῦ Πάσχα τὴν ἑορτὴν, pag. 330 b. 


'Ex τοῦ περὶ τῶν ᾿Ατύμων x«i rou [Πνεύματος λόγον tov. 


493 Ὁ. 


Theodorus Studita. Vide supra tn voce Photius. 


.xupov Θεοδώρου Σμνρναίου, pag. 


Theophylactus archiepiscopus Bulgaris ix τῶν περὶ rov Πνεύματος, pag. 275. "Ex τῆς rov Tecposomy- 
76v ἑρμηνείας, pag. 332 b. Εἰς τὸ ῥητὸν τὸς πρὸς Κολοσσαεῖς ᾿Επιστολῆς rou μεγάλον Παύλου τὸ φάσκον, «Καὶ 
δι’ αὐτου ἀποχαταλλάξαι τὰ κάντα εἰς αὐτὸν, » pag. 333. 


Ex synodis afferuntur, prima generalis pag. 178 b. Synodus rv Chalcedonensis pag. 153 b, et syno- 


dus sexta pag. 193. 


111. In ultima tandem pagina iambici quidam versus leguntur, quibus instar tituli heec preecedunt: 
Tou Θεσσαλονιχον Μεσοποταμίέτον τινὸς διελθόντος τὸν βίθδλον ἑτοίμου στιχηρὸν προσφώνημα ὡς ἐν εἴδει 


ἐπιγράμματο. . . . 


acclamatio instar epigrammatis. 


Iambici vero versus ita habent : 
Εὐαγγελικὸς ἄλλος οἰκοδεσπότης 
Θυωσανροφνλάκιον ἠνοίχθη στόμα" 
Εξάγεται δὲ καὶ παλαιὰ καὶ νέα, 
᾿Αρχαϊκὰ δόγματα καὶ χαινοὶ λόγοε. 

'H βιδλιαχὴ σύνθετος διαρτία 
᾿Ανθρωπιχὸν σύγχριμα μιχτὸν δεικνύει, 
Ψυχὴ δοχεῖ xai σῶμα, γνῶσις καὶ φθίσις, 
Κἂν οὐρανός πρὸς ὕψος, ἂν δὲ γᾷ κάτω, 
Κόσμον μίμημα δᾶχτος ἡ προχειμένῃ, 
Τὰ θεῖα πρῶτον, ὕστερον τὰ πρακτέα. 
Καὶ μετρικὸν μὲν γρώμμα τὰν Ἰλιάδα 
Σμαραγϑδογλυφὴς ἐνθαλαμεύει θέθη" 
᾿Αλιξάνδρον x«i τουτὸ τῆς εὐψνχίας, 
Βασιλικῆς γνώρισμα φιλοδωρίας, 
᾿Αναχτορικῆς δεῖγμα λαμπρᾶς καρδίας, 
Χλωρὰ λίθος, βλάστημα λειμῶχως λόγου, 
Σαφὴς διόπτρα του πρὸς Ὅμηρον πόθου, 
Ὕλη δέ τις καλύπτρα ταύτης πυχτέδος" 
Τὰς χαρδιαχὰς πτύχας ἐξανοιχτέον, 

Καὶ τὸν μεταξύ χώραν ὑφαπλωτέον, 
Κλένην Σολομώντειον εὐτυχὴ σάτω" 
Τοιουτος οἶχος ἄξιος ταύτης τόπος, 

Ζωῆς ἔμαθον βίδλον, ἀλλ᾽ ἰδοὺ βλεπω, 
τὰ ζωτιχὰ ῥήματα γράμματα φέρει, 
Κἂν θνητὰ, μιχτὰ τοῖς ἀθανάτοις λόγοις, 
Προφητικᾶς πλήρωμα ϑεσπιῳϑδίας, 

Τῆς ἐπτάδος μέρισμα καὶ τῆς ὀχτάδος, 
Εἰ μή τις ἄλλην ἄλλος ἑπτάδα λέγει 

Τὴν ἑπτάχαυλον συνοδικὴν λυχνίαν, 
τις ἀνῆψεν ὦδε σωστιχὸν σέλας. 


. . (4). Του φελοπονήσαντος τὴν συνθήχην τῆς βίδλον προχειμένης, δεπκλῆν 
πραγματείαν, τήν τε προταχθεῖσαν ἐχχλησιαστιχὴν ἱστορίαν, χαὶ τὴν πρὸς τὸ τέλος. 

. . .Thessalonici Mesopotamia cujusdam in librum, quem legerat, ezxtemporanea ez iambis 
in qua studuit hujusce libri compositionem, duplicemque 
tractationis scopum exprimere,videlicet pra positam historiam ecclesiasticam, et qua in fine. 


Evangelicus alter paterfamilias 
Os adaperuit thesaurum continens ; 
Proferuntur autem nova et vetera, 


Antiqua dogmata, et nova oracula. 


Heec libri bene digesta compositio 

Humanam representat mixtam fabricam, 
Anima videtur et corpus, eognitio, et corruptio, 
Ac si ccelum sursum, terra vero deorsum, 
Vera mundi imago est presens libellus, 

In quo divina primum, et deinde humana. 
Àc metricum quidem illud opus Iliados 
Recubuit in arcula smaragdina : 

Quod Alexandri ostendit animi prestantiam, 
Et regie fuit munificentie& indicium, 

Regalis et vere splendidi cordis testimonium, 
Vivens lapis, germen prati, ut est sermo, 
Lucida dioptra in Homerum affectus. 

Sed quaedam abscondita materies est hujus libri; 
Cordisque sunt evolvende pagine, 

Totusque medius explicandus locus. 

Bene ei lectus Salomonis convenit : 

Hec ejus digna domus, hic dignus locus. 

Vite librum perlegi, et ecce video. 

Vitee verba continent littere, 

Licet mortalia, mixta dictis immortalibus, 
Prophetice implementum vaticinationis, 
Septenarii divisionem, et octenarii, 

Nisi quis alius alium malit septenarium dicere, 
Septemplicem illam synodicam lampadem, 
Quee super nos accendit ita salutare lumen. 


Codex Grecus chartaceus ms. in fol. se»c. XIII,in oujus ultima pagina, codicis integumento affixa, 
ab eadem, ut videtur, manu notatum legitur : Βέδλίον rou παπᾶ χυρίου Mapxou rou πνευματιχον, Constat 


foliis scriptis 389. 


(Ὁ) Ubi punota illa interposita vides, ibi verba tineis corrosa sunt ac mutilata. 


4d. 





CIRCA INITIUM SAECULI XIH 


GR/ECORUM 
M INNOCENTIUM IIl PONTIFICEM ROMANUM 


EPISTOLA 


SCRIPTA POST CAPTAM A LATINIS CONSTANTINOPOLIM, REGNANTE HENRICO 
IMPERATORE. 


(Ex Joan. Bapt. Cotelerii Monum. Eccl. Grecs, tom. lll). 


Δέσποτα, εἰ μὴ τὴν τοῦ μέλλοντος θείον Xa664- A Domine, nisi sciremus presentem vitam esse 


τον llepacxsvi» τὴν παροῦσαν (edv byvocxoutw 
yotp&» ἂν ἐπλέξαμεν πρὸς σε τραγῳδίαν, xai 
θρένοις μαχροῖς τοῦ νέου λαοῦ τὸν ἅλωσιν ὡδυ- 
φῥάμεθα. ᾿Επεὶ δὲ χαλῶς ἐπιστεύσαμεν, ὡς πάντοτε 
συμκαρὼν ἡμῖν ὁ Χριστὸς, τὴν φθαρτὸν ἡμῶν ταύ- 
τὴν ζωὸν πρὸς τὴν ἄφθαρτον ἐχείνην μεταπλάττει 
ποὺ πρείττονα, ἰδοὺ συντριδόμενοι διὰ civ εἰς τὸ 
χρεῖττον ἀνάκλασιν χαίρομεν * εὐχαριστοῦμεν δὲ 
χαὶ αὐτῷ τῷ pu ἡμῶν, καὶ πάλιν ὑπὲρ ἡμὼν 
παθεῖν ἐλομένω Χριστῷ. οὐ γὰρ ἀρπαγμὸν ἡγή- 
σατο τὸ προσχυνεῖσθαι ἴσα τῷ Θεῷ x«i Πατρί: ἀλλὰ 
xai πάλιν ἐχὼν παρεδόθη, x«i σὺν ἡμῖν ἁλοὺς 
ἐσχυλεύθη χαὶ ἀπηνέχθη xai παρεδόθη, χαὶ τὸ 
σῶμα αὐτοῦ χαὶ τὸ αἷμα πρὸς τὴν γᾷν πεσὸν xci 
po ἐν ἐπατήθη, χαὶ πάντα ὑπέμεινεν, ἵνα τοὺς δύο 
συνάψει, λαοὺς, ἀποχτείνας τὴν ἔχθραν, ἢ μᾶλλον τὸ 
εἰς δύο σχισθὲν αὐτοῦ σῶμα, ἐνώσῃ πάλιν εἰς ἕν᾽ 
« Τίς σοφὸς, x«i φυλάξει ταῦτα. Τίς ἱκανὸς, » 
xai τὴν εἰς ἡμᾶς θαυμάσεται θείαν προμήθειαν ; 
Ἐντεῦθεν ἡμῖν γλυχὺ τὸ ἁλῶναι, ἡδὺ τὸ παθεῖν, 
xai τὸ αἱἰχμαλωτισθῦῆναι φίλον xai χάώριεν. llog γὰρ 
ἐμέλλομεν τοῖς ἀδελφοῖς ἡμῶν ἑνωθῆναι, oig οὐδὲ 
προσομίλξσαι πρὶν ἡἠνεσχόμεθα; ᾿Αλλὰ δεινὰ τὰ 
εἰς ἡμᾶς γεγονότα; Ναὶ πάνυ δεινὰ, ὡς τῶν Λα- 
τένων μὲν τὰς ψυχὰς λυμηνάμενα, τὼν δὲ Ῥωμαίων 
τὰ σώματα. Πλὼν ὁ παραχύψας εἰς τὰ θεῖα μυστή- 
ρια ὄψεται τὰ χρίματα τοῦ Θεοῦ, ἀμέτρητον ἄδυσσον. 
Πολλοὶ πατριάρχαι χαὶ βασιλεῖς ἐπεθύμησαν ἰδεῖν 
τὰν Ὁμέραν ταύτην, ἀλλὰ τὴν χάριν ταύτην οὐχ ἔλαθον. 


lo, δέσποτα, μετὰ πολλὰς γενεὰς ἠξιώθης ταύτης τῆς C 


χάριτος, ἐνῶσαι τὴν ᾿Ανατολὴν xai τὴν Δύσιν, xai ἀπό- 
vag τρισχαιδέχατος γενέσθαι xai ὀνομάξεσθαι. 


futuri divini Sabbati Parasceven, lugubrem ad te 
tragoediam concinnassemus, longisque lamentatio- 
nibus novi populi captivitatem deflevissemus. Quia 
vero bene credidimus. Christum, qui nobis sem- 
per adsistit, mortalem hanc nostram vitam ad 
immortalem illam et prestantiorem transformare; 
ecce contriti, propter reformationem in melius, 
letamur; sed et agimus gratias ipsi Christo, qui 
nobiscum est. iterumque pro nobis pati voluit. 
Non enim rapinam arbitratus est adorari equaliter 
cum Deo et Patre; verum iterum sponte traditus 
est; et nobiscum captus,spoliatus est !, abductus 
&c proditus, ipsiusque corpus et sanguinem in 
terram dejecerunt ac effuderunt, atque conculca- 
verunt; necnon cuncta sustinuit, ut duos populos 
connecleret, interficiens inimicitias *, seu potius 
corpus suum in duo scissum rursus in unum con- 
jungeret et adunaret : « Quis sapiens, et custodiet 
hec?? Quis idoneus *, » et divinam erga nos 
providentiam admirabitur ? Dehinc nobis dulce est 
captos fuisse, suave pali, in captivitatem duci 
carum et gratum. Quo enim modo cum fratribus 
nostris unionem fecissemus, cum quibus ne vel 
colloqui antea sustinebamus? Sed gravia sunt que 
adversus nos acta fuere? Profecto plane gravia,ut 
qua Latinorum quidem animas, Romanorum vero 
seu Grecorum corpora labefactarint. Verum qui 
in divina secreta introspexerit, judicia Dei, im- 
mensam abyssum conspecturus est. Multi patriar- 
cha et imperatores diem hunc videre desiderave- 
runt, sed eam gratiam non sunt consecuti. Tu, 
domine, post multas generationes hac gratia 


dig habitus es, ut Orientem ac Occidentem unias, et decimus tertius apostolus fias ac no- 


Oide; di, τίμιε δέσποτα, τὸ παρὰ Θεοῦ δοθὲν 
τοῖς ἀνθρώποις φρόνημα, χαὶ ὅτι βουλομένων, οὐ 


Nosti autem, honorande domine, quis sensus 


hominibus a Deo datus fuerit, quodque volentium, 


5 Philipp. m 6. 3 Ephes. n, 15, 46. * Psal. cvi, 43. * II Cor. n, 16. 


GRAECORUM 


non tyrannicam vim passorum sit pietatis sacra- A τυραννουμένων τὸ τῆς εὐσιθδείας μυστίέρωον,.. 


mentum. Hoc enim si ita non esset, ipsos quoque 
Judios baptizaremus invitos. Quiaigitur in dogma- 
tibus penam quidemirrogareet cogere absurdum 
est, facillimum quippe, ac potentis cujuslibet ; 
persuadere autem, dogmatum principiis utendo, 
boni viri est et colentis veritatem ; electurusne es, 
domine, nobis vim absque examine adLibere, 
tanquam brutis animantübus, ut mutemur, an 
potius sermones nostros admittere, et rationem 
orationemque nobis impertiri, quo divinaruta re- 
rum veritas expendatur et cognoscatur. Scito 
namque, a nobis posterius probari et queri, quod 
illi divinitus tradito verbo obtemperemus : « Scru- 
tamini Scripturas?. » Per violentiam autem nemo 


γὰρ μὴ τοῦτο, xai αὐτοὺς τοὺς Ἑθραίους οὐχ 
ἐχόντας ἂν ἐδαπτίσαμεν. ᾿Επεὶ τοιγαροῦν τὸ μὲν 
ἐπιτιμᾷν ἔν τοῖς δόγμασι χαὶ βιώζεσθαι ἄτοπον" 
ῥᾷστον γὰρ xai τοῦ δυναμένου παντὸς - τὸ δὲ πείθειν 
χρώμενον ταῖς τῶν δογμάτων ἀοχαῖς ἀνδρὸς ἀγαθοῦ 
καὶ σέδοντος τὸν ἀλήθειαν - πότερον iQoto, δέσποτα, 
τὸ βιάξεσθαι μᾶς ἀνεξετάστως, ὡς ἄλογα, πρὸς 
μετάθεσιν, ὃ προσδέξασθαι τοὺς Ὁμετέρους λόγους 
καὶ μεταδοῦναι λόγον ἡμῖν, ὡς γυμνασθῦναι x«l 
νωσθζναι τὴν τῶν θείων πραγμάτων ἀλζθειαν ; 
Ἴσθε γὰρ ὅτι τὸ μὲν δεύτερον ἐπαινοῦμεν ταὶ ξη- 
τοῦμεν, τῷ θεηπαραδότῳ ἔπει πειθόμενοι, λέγοντι " 
« Ἐρευνᾶτε τὰς Γραφάς" » τῇ βία δὲ οὐδεὶς i6 
ἡμῶν ἁλωτός" ἀλλὰ πᾶντες ὡς ὑπὲρ Χριστοῦ xU- 


nostrum capi potest; sed cuncti quasi pro Christo p δυνεύσομεν. Οἰόμεθα δὲ καὶ λίαν εὐστόχως, ὅτι χαὶ 


periclitabimur. Porro existimamus admodum veri- 
similiter, spiritum sapientie tue jure merito nos 
ea in re laudaturum. Laudabilis enim est qui- 
cumqueé ad synodicum judicium, illincque proce- 
dentem sententiam appellat. 

Itaque quandoquidem exiguum interstitium La- 
tinos inter et Grecos est, quod unius Ecclesie 
continuitatem solvit, statuesynodum ccumenicam 
congregari, et majestatis tum vicarios mittito, 
fiatque colloquium, omniumque controversorum 
solutio. Si tu quoque, juxta magnum apostolum 
Paulum *, Dei fueris adjutor, prompti sumus, 
domine, nos quoquea diccesi Constantinopolitana 
discedere, atque migrationem in Orientem vel 


Occidentem suscipere. Sed et putamus dominum ( 


habere imperatorem nostrum Sirerrim, atque sub 
ejus umbra vivere, mercede servire, agros colere, 
pascere, mare navigare : absque nobis autem non 
implebitur area, neque torcular, non comedetur 
panis, non caro, non piscis, non olus; sed nec 
stabit vita et conversatio humana. Et hec quidem 
elaboramus fratribus nostris Latinis, atque confe- 
rimus, ex deteriori vite nostre portione, mortali 
nimirum illa et dissolvenda ; cupimus autemetiam 
juxta potiorem eadem sentire, tum quandiu vivi- 
mus, tum post mortem, ut qui membra simus 
unius corporis immortalis : ideoque scribimus 
quotidie ad Occidentales per regionem fratres 
nostros, comministros et coepiscopos, paratos esse 
ad Constantinopolim convenire. Quin etiam in 
quaeumque provincia positis suggerimus, ut in 
locum defunctorum pontificum, alios juxta cano- 
num prescripta ordinent ; maximeque pre omni- 
bus, in urbe regia. Oportet enim cunctos in synodo 
considere, tum nostrum patriarcham, tum metro- 
politas, aliosque pontifices, nihilque mutilum im- 
perfectumque inveniri apud nos. 


Opus autem nobis est etiam ante synodum pa- 
trlarcha ejusdem sententie ac vocis, qui doceat 


5 Joan. v, 39. * I Cor. ui, 9. 


(4) Σιῤῥερέν. Scribo Συρεῤῥῆν, aut Σιρεῤῥῆν, Σιρερᾷν 
Sire Henry. Est enim "EB seu ots Bentieus, 


τὸ πνεῦμα τῆς σῆς σοφίας διχαίως ἐπὶ τούτον ἡμᾶς 
ἐπαινέσεται. ᾿Επαινετὸς γὰρ ἅπας ὁ συνοδιχὸν ἐπι- 
καλούμενος χρίσιν xai τὴν ἐχεῖθεν διάγνωσιν. 


Τοίνυν ἐπεὶ μιχρόν ἐστι τὸ μεταξὺ τῶν Λατένων 
καὶ τῶν Ῥωμαίων μεταίχμιον, ὃ λύει τὴν τῆς 
μιᾶς ᾿Εχχλησίας σννέχειαν, θέλησον σύνοδον oixou- 
μενιχὴν ἀθροισῦζναι, ἐξαποστελεῖς δὲ τοποτορητὰς 
τῆς σῆς μεγαλειότητος, χαὶ λαληθήτω, χαὶ λυθύτω 
πᾶν τὸ ἀμφισθδητούμενον. ᾿Εὰν εἴης καὶ αὐτὸς συν- 
εογὸς Θεοῦ, κατὰ Παῦλον τὸν μέγαν ἀκόστολῆν, 
εὐχερῶς ἔχομεν, δέσποτα, χαὶ αὐτοὶ ἀπᾶραι τῆς 
ϑιοιχήσεως Κωνσταντινονπόλεως, xxi μετοιχίαν GTW- 
λῆναι πρὸς τὴν ἀνατολὴν, $ τὴν δύσιν. ᾿Αλλ γε 
οἰόμεθα αὐθέντην ἔχειν τὸν βασιλέα ἡμῶν Σιῤῥε- 
piv (4), καὶ ὑπὸ τὴν σκιὰν τούτου ζῇν, καὶ θητεύειν 
xai γηπονεῖν, x«i ποιμαίνειν, xui πλέειν θάλασσαν" 
χωρὶς δὲ ἡμῶν οὐ πληρωθήσεται ἅλως, οὐδὲ Juv 
οὐδὲ βρωθήσεται ἄρτος, οὐ χρέας, οὐχ ἐχθὺς, οὐδὲ 
λώχανον - ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀνθρωπίνη ξωὴ καὶ πολιτεία 
σταθήσεται. Καὶ ταῦτα μέντοι πονοῦμεν τοῖς ἀδὼ- 
goi; ἡμῶν τοῖς Λατίνοις, x«i συγχομέζομεν, κατὰ 
τὸ χεῖρον τῆς ζωῆς ἡμῶν μέρος, τὸ θνητὸν χαὶ 
λυόμενον * ἐθέλομεν δὲ x«i χατὰ τὸ xpsitrev ὁμο- 
φρονῆσαι χαὶ ζῶντες, χαὶ μετὰ θάνατον, ὡς μέλῃ 
σώματος ἑνὸς ἀθανάτου τυγχάνοντες " x«i διὰ τοῦτο 
γράφομεν χαθεχάστην χαὶ πρὸς Δυτιχοὺς τῆς χώρας 
ἀδῶφοὺς ἡμῶν xat συλλειτουργοὺς x«i συνεπισχό- 
πους, ἑτοίμους εἶναι συνελθεῖν εὶς Κωνσταντινούπο- 
λιν, ᾿Αλλὰ χαὶ τοῖς xarà πᾶταν ἐπαρχίαν ὑποτι- 
θέαμεν, ἀντὶ τῶν τελευτησάντων ἀρχιερέων, ἑτέρους 
χειροτονῆσαι χανονιχῶς * χαὶ μάλιστά γε πρὸ πάν- 
των εἰς τὴν τῶν πόλιων βασιλεύουσαν. Δεῖ γὰρ 
πάντος ἐν τῇ συνόδῳ σννεδριάξειν, καὶ τὸν ἡμέτερον 
πάτριάρχην, x«i τοὺς μητροπολίτας, χαὶ τοὺς ἄλλονς 
ἀρχιερεῖς, χαὶ μηδὲν ἡμῖν ἐλλιπὲς εὑρεθῆναι. 


Χρεία δὲ ἡμῖν χαὶ πρὸ τῆς συνόδου ὁμογνώμονος 
πατριάρχον καὶ ὁμοφῶνον, διδάξαντος τὰ συνήθῃ 


Errious, Herricus, Ericus. Γέριχος in ΗΠ δ. ςοποίξο 
Florent., p. 20, 40. 


191 


᾿μεταδώσοντος, xai ὑποδεξαμένου τὰς 
ἐξαγορείας. Διὰ ταῦτα γὰρ xoci εἰς τὸν Ἱερουσα- 


λὴμ, καὶ εἰς τὴν ᾿Αντιόχειαν, ἑνὸς ῥηγὸς ὄντος, 
δύο ὥσαν ἀρχεοεῖς, xxi εἰς τοὺς Ῥωμαίους, χαὶ 
εὶς τοὺς Λατῶους, ὁμογνώμων αὐτοῖς xxi ὁμόγλωτ- 
τος, αὐτοῖς; πάλιν ὅμοιος. Οὐδὲ xo ἦν ὕεμιτόν, 
dv ἐραχνίως ποὸς ἑἐτιούόγλωσσον πατριάοχην ἐξ.- 
αολογεῖσθαι τινα τὰ χούφια, xd» ἴσως καὶ OuoJ7w- 
μοσὺνς παρῆν. Χοὴ τοιγαροῦν ταῦτα μέχοι τὰς 
ἑνώτιως χαὶ εἰς φᾶς φυλαχθᾷξναι. ᾿Εθέλομεν γὰρ 
χει εὐχόμεθα τὸν οἰχείαν αὐθεντίαν ἔχειν πάλιν τὰ 
ἀποστολικὰ καὶ συνοδιχὰ x«i βασιλιχὰ χαὶ νομιχὰ 
διατάγματα, ὅσον τοὺς 
χιερεῖς παοὰ τοῦ 


ς ἐπαυχία: ἐχαστης ἀο- 
ποώτου τῆς αὐτῆς DEVAIS 
ἐχλέγεσθκε κχαὶ χειροτονεῖσθαι διαχελεύονται. Ai- 
τούμεθα δὲ xxi τὸ σὸν ἀρχιιρα“ιχὸν μεγαλεῖον 
προσδέξασθαι τὸ παρὸν τῆς ἡμῶν εὐτελείας γραι- 
μάτιον, x«t θώξσαι σύνοδον οἰχονκινιχὴν συναχύᾷ- 
“αι, ὥστε διαγνωσθξζναι τὸν τῶν θείων δογματων 


ἀλῴθειαν. ᾿Αδύνατον γὰρ ἀληθεύειν ἄμφω τὰ μίοη 
χατὰ τὸ φρόνημα * ὅτι μηδὲ τὰἀναυτία, Taur. 
Γιωμετοιχαῖς γὰρ ἀἄνχγχαις εἷς ἀχροονωνιαῖος 


λίθος, συνδέτης τῶν πλαγίων εὑρίσχεται, χαὶ uia 
ἐστὶν E ὀρθὴ γωνία, μὴ παραδεχομένη αὐτὶ τὸ 
υὐτον μήτε τὸ ἔλαττον. ᾿Ἐχτοαπεῖσα μὲν 60 ποὺς 
τὸ μεῖζον, ἔσται ἀμόλεῖα * πρὸς Ot τὸ ἔλαττον, 
ἔσταε σξεῖα " ἑκάστη δὲ τούτων, ἀόοιττος. 

"Ex διε ὃ 91970054170; 


χαὶ φιλόγχοιστος ἢ λῶν 
βασιλεὺς ὑπίθετο ξαῖν, τὴν 


ἀνήχονσαν τιμὴν εὐμε- 
γῶς προσνεῖααι τῷ ὕει σου, LOígUnur) τῆς ἡ μεοῦ- 
τῶτος αὐτοῦ τὸ ἐπίταγαα, χαὶ χατετιθέμτθα dr 
σοι νεῖμαι, δίσποτα, ποίπουταν, Li; ἐστὶν εὐρη- 
μέα, ταῖς βασιλικαῖς εὐνηαίκχι: ἱτοῤῥοπος, οὕτως 
ἐπὶ λέξεως ἔχουτα * « ᾿Ϊνοχεντίον θετποτοῦ πάππα 
τῆς ποισδυτέοας ' Ῥώμης, πολλὰ τὰ ἔτη" » 
Myz* λέγεσθαι 
τῶν τῶν συνάξιων, ὑέγοις ὧν τὸ 
ἄγον σύνοδον 


ὁγνεὶ- 
720 ἡμῶν μιτὰ τὴν τελευταίαν 
llzi24x τὸ 
συναγχγῃ, χαὶ μυσταγυγήτη ui 
τοῦ δόγαατος τὴν ἀχλοίξειαν, Τοτε 435 φωνῇ τῇ 
χιγαλῇ ἐπὶ ἀμόωνοξ, χαὶ ἐπ᾿ αὐτῆ: τῆς ἀναφορᾶς, 
02 μόνου ἡμεῖς, ἀλλ᾿ Αἰθίοπες ἅλα xx Anis, 
Αυρήπτιοέ τε χαὶ Σύοοι, Ῥωτοι, ᾿Λλανοὶ, 1ὁτύοι, 
Ἴδηρες, χαὶ πάντα τὰ ἔήνη τὰ τοῖς δόγματιν qus 
ὑποχείμενα, τὸ σὸν ἀνχχηρύξουσιν 
45 πάντων, αὐτὸ; ὁ Χοιστὸς ταῖς 
ἐγγρώψεται * ὃς εἴη μάοτυς ἡμῖν, 
ποθοῦμεν, )) 


07044, χα! πρὸ 
«yix βίθλοις 
ὅτι οὐ νιχῆσαι 
Ὡττηθέντες ὡς “οἡ »αρησόμεθα . 
μόνον εἰ 7i» ἡμέραν ἀδροίσαιμεν. Ὁ τὰρ dw τῇ 
παροῦσι, τωῇ οὐχ ἀσφαλὴς ἐν τοῖς δογακσιν οἴσεται 
θανὼν τὴν ξχμίαν, πὺρ χαὶ σχότος χληοονομλήτσας, 
wf! ὧν τὸ φῶς οὐχ ἐγνώρισε. Ταύτην μὲν οὖν 
ist; τὴν ζημίαν ποουὐποθέντες, xal ἐλεήσαντες τὰς 
Tuaz. μυριάδας τῶν ἀπολλυμένων ἀνθρώπων, 
γοάψια ὃν yin Πνεύματι ἐπιφωνη ματιχῶς πρὸς 
TÉ» Gi» ἁγιότητα * ἵνα τάχιον φοοντίσῃς σύνοδον 
οἰαφυμενικὴν ἀθροισθῆναι, πρὸς τὸ συμφέρον τῶν 
Χριστιανῶν, x«i σωτηρίαν τῆς ἁγίας ψνχῆς σον, 


PATROL. GR. CXL. 


EPIST. AD INNOCENTIUM fil. 


B 


C 


D 


ξαιτέρας À consueta etimperliat,nostrasque suscipiat confes- 


siones. Eapropter namque Hierosolymis et Antio- 
chie, cum unus rex esset, duo erant pontifices, 
Romiis, alter, alter Latinis, ejusilem cum iis 
opinionis et linguw, adhucque ipsis consimilis. 
Neque enim fas est ut quispiam per interpretem 
occulta confiteatur patriarche alterius lingue, 
quamvis forsan sententiarum consensus adsit. 
Oportet igitur hiec usque ad unionem erga nos 
observari quoque. Voluinus siquidem et optamus, 
ut iterum sua auctoritate potiantur apostolicis, 
synodicrie, imperatorum legumque constitutiones, 
quatenus priecipiuntuniuscujusque provincice pon- 
lifices ἃ primo ejusdem provincie eligi atque or. 
dinari. letimus etiam a tua pontilicali magnilfi- 
centia, ut presens tenuitatis nostri epistolium 
admittat, velitque synodum generalem cogi, quo 
divinorum dogmatum veritas «dijudicetur. Cum 
fieri nequeat utramque partem in vera esse senten- 
tia ; quoniam quam contraria sunt, non sunt eadem. 
Geometrica enim necessitate unus invenitur lapis 
imus angularis, obliquorum connexor, unusque 
exsistit rectus angulus, qui neque majus neque 
minus admittit. Siquidem in majus mutatus, erit 


obtusus, in ininus vero, acutus; atque horum 
uterque indelinitus. 


Ceterum quoniam à Deo promotus et Christi 
studiosus imperator noster priecepit nobis,ut con- 
venientem honorem celsitudini tum benevole tri- 
buamus, reveriti sumus clementi:e ejus edictum, 
et constituimus tibi, domine, congruum honorem 
deferre.qui est laudatioet acclamatio imperatoriis 
laudibus acelamationibusque requalis, ita ad. ver- 
buimn : « Innocentii domini papre veteris Homee, 
in ultos annos ; » quip a nobis proferri !ebeat post 
ultiznam  colleetarum orationem ; donee Spiritus 
sanetum concilium coegerit, nosque ad sacri 
dogmalis perfectam duxerit cognitionem. Tunc 
enim nudo capite,ex ambone, inter ipsam sacram 
oblationem, non solum nos, sed ;Ethiopes simul 
ac Libyes, /Egyptii et Syri, Russi, Alani, Gotthi, 
Iberi, omnesque genles qua doctrince nostre sub- 
jiciuntur, tuum nomen proclamabunt; necnon ante 
cunclos ipse Christus sanetis libris inseribet ; qui 
nobis testis sit, quod vincere non gestiamus, sed 
prout oportet vieti, gavisuri simus; dummodo 
lucem conspexerimus. Nam qui in haece vita erga 
dogmata cautus tutusque non est, damnum in 
morle feret, ignem ac tenebras in hereditatem 
accepturus, pro eo quod lumen non agnoverit. 
Hoc nos igitur damno presupposito, multaque 
hominum pereuntium dena millia miserati, ad 
sanctitatem tuam in sancto Spiritu cum exclauma- 
tione scribimus; ut citius universale concilium 
congregari cures, ad utilitatem Chrislianorum, 
sancteque anime tue salutem. 


10 





ANNO DOMINI MCCXX 


MICHAEL ACOMINATUS 


CHONIATA 
ATHENIENSIS ARCHIEPISCOPUS 





NOTITIA. 


MICHAELIS ACOMINATI VITA, RES GEST.£, SCRIPTA*. 


Grecis per medium «evum historia tenebris obruta tandiu fuit, donec vir cel. Ducangius decimo 
septimo szeculo, isque fere solus, lumen ei aliquod aspersit ; novissimis autem temporibus Villema- 
nii, Fallmereyeri, Tafelii, Zinkeisenii, Paparrhigopuli, et preesertim Buchonii, ejusce generis studiis 
prematura morte erepti, utilem operam experta est. Sic igitur noctem dies excepit, et opere pretium 
erit de viris ingenio aut virtute claris mentionem facere, quantum per coevorum testimonia vel 
aliter licebit. Melius enim de populi alicujus indole, ingenio judicabimus, ubi unius mores, agendi 
rationem ante oculos habemus. Quocirca opere pretium me facturum arbitror, si de nobilissimorum 
aliquo medii &vi Grecorum verba fecero, probe gnarus hocce meum opusculum tantorum, quos no- 
minavi, virorum auctoritate minime dignum esse. In quo tamen id mihi assumo dicere, libellum 
quem litterarum cultoribus offerro, majus aliquid prestiturum fuisse, si in bibliotheca Florentina 
80 Parisiensi codices Michaelis Choniate manuscriptos oculis lustrare mibi contigisset. Sed tum tem- 
poris (cur enim dicere erubescam quod mihi cum viris doctioribus commune fuit ?) hujus scriptoris 
ne nomen quidem noveram. 

Nostris quidem temporibus Tafelius, prof. universitatis Tubing., reipublice litterarie egregie con- 
suluit opere cui titulus : Dissertatio de Th»ssalonica ejusque agro, quam in usum convertimus nos- 
trum, ut et plura alia que huc spectant opera. 


81. Varia Athenarum, durante medio δυο, fortuna usquead finem szculi xu. 


Athens Cecropia civitas, quam Theseus Attice metropolim, Solon orbis antiqui legislatricem, 
Themistocles marium Grecorum dominam constituerant; que ex ruinis quas a bello Persico traxe- 
rat, Periclis et sociorum opera splendidior resurrexerat; cujus favorem post Lysandri ac Philippi vie- 
toris tempora magnus hujus filius ambire non erubuerat, quam posteriores e Macedonia domini, 
quam Ptolemriei libertate ultro oblata et splendidis edificiis honorabant; cujus civibus contumaocibus 
consul Rom. victor, paterne glorie habita ratione, veniam dabat ; cui Hadrianus et Julianus impe- 
ratores, uterque Athenis educatus, magnam pristine glorie partem restituerant ; que porro Gallieno 
regnante, Dexippo duce, Gothorum invasionem repulerat, et qua Alarici tempore classibus Byzanti- 
nis commodum prebuerat refugium, qus solidioris doctrine et morum puriorum gloria inter urbes 
Orientis refulserat, donec Justinianus philosophorum scholas claudi jussit in Palladis urbequss, page- 
nismo imbuta ac nutrita,diutius quam ceetere Grecis urbes Christianiami introductoribus restitit: ilte 
Athene antique que per viginti secula in varia fortuna, si non potentiam aclibertatem,saltem indolem 
particularem etnationis robur servaverant,Justiniani illustris tempore Slavorum ferro etigne ubique gras- 
santium invasionibusoccubuerant. At quidem,ut Persarum tempore, ante 1000annos, Atheniensescontra 
hostium furorem in vicina Salamine insula refugium querebant, sed vario eventu. Tum enim in mari 


* Michaelis Acominati vitam et res gestas egregie illustravit ejusque scripta recensuit D" Adolf Ellis- 
sen in libro Gottinge anno 1846 vernaculo sermone edito cui titulum fecil : Michael Akominatos von 
Chona, Erzbischof von Athen, Nachrichten über sein Leben und seine Schriften, mit Beifügwng der 
letztern, soweit sie bekannt sind, im Original und in deutscher Ubersetzung, ein Beitrag. zur politis- 
chen und literarischen Geschichte Athens im Mittelatter.1s est fons sane uberrimus ex quo sequentia 
Latinitate donata in usum nostrum derivavimus. 


MICHAEL ACOMINATUS. — NOTITIA 302 


victoriam, libertatis et eultus preecipuam causam vidit; postea autem exigua eadem insula 
idringentos annos exsilii locum dabat, per quos custodes Acropolis Byzantini non impediebant 
quo minus Atticam in desertum, Athenas autem in desolationis abominationem mutaverint. 
acie quoque Salaminis in urbe dum morarentur Atheoienses, res gravissimas passi sunt: iram 
xtoris, dein anathema, quod una cum .£geei maris insulis imperatoribus lsauricee domus Icono- 
resistere ausi fuerant. Huc accedit quod morbis, fame, piratis, ignibus subterraneis, qui cam- 
Attica terra fcede vastabant, mirum in modum vexarentur. Post ubi exsulum Athenienisum re- 
cum aliis imperii colonis patriam desertam repeterent, novas e ruinis domus excitaturi, pau- 
xum urbem qualis et quanta fuerat cirea Acropolim restituere non valuit. Athenienses ad sua 
les (seec. X et ineunte XI) dura a Bulgaris rapacibus, Atticam imo totam Greciam ferro et igne 
ibus, perpessi sunt. Ea tempestate annus 1019 in Annalibus Atticis aliquantisper refulget, 
iilius l1 imperator, Βουλγαροχτόνος cognominatus, debellatis ad Achridam hostibus, Deipare 
» Athenis dona splendidissima obtulit (1). 

1m gens septentrionalis que, Constantino X Duca, anno !065, Macedoniam et Greciam sep- 
invasit, utrum Atticam populata sit, apud Jo. Scylitzen Curop. altum silentium. Utut est, 
rum municipium Byzantinum xt et xii seculis tristem faciem prebuisse et majore jure quam 
i tempore δέρμα πάλαι ποτὲ ζῴου priesentasse videtur. Vid. Synes. ep. 135. Cf. Zygomalas et M. 
Turco-Grzcia. 

1s aureum (ita enim Athenas appellitaverim) quo tempore Crucigeris, novo Argonautarum ge- 
iccumbere videbatur, dynastis Byzantinis non restituendum, imo barbarorum Asianorum ferro 
1dum, in ipsa Athenarum urbe virum obvium habemus qui, licet alienigena, adeo de Athenis 
ut inter medii svi Athenienses memoratu dignos, una cum lrene imperatrice, que et ipsa 
᾿Ατξαϊωλῶν familia oriunda. precipuum locum occupare dignus sit; de Michaele Choniate ar- 
:xopo loquimur. 

$ Il. Michaelis ejusque fratris pueritia Chonis et Constantinopoli acta. 

nadmodum fratres Michael et Nicetas Acominati dum vivebant mutua pielate, qualis inter 
xum et discipulum esse debebat, et intellectuali commercio juncti erant, ita alter alterius vitam 
lia in lucem edendo hoc novo viuculo uniti videntur, ut in hoc nostro tractatu de Michaele non 
nus Nicet vilam silentio preterire, quippe quiin opere de rebus quie post Cpolin per Latinos 
n evenerunt fratris cum merita laude mentionem facit, qui ipse superstes fratrem defunctum 
rraphia et panegyri debitis elogiis honoravit. 
ael Acominatus circa quadragesimum seeculi xi annum, initio regni Manuelis Comneni Chonis 
ossis Phrygiz urbe natus est, quam frater ejus Nicetas (Hist. ed. Par. p. 115) opibus divitem 
inibus frequentem vocat (3*). Patre eumdem usum fuisse opulento, nulli dubitamus. Qui enim 
yzanlium in artibus liberalibus ibi misisset educandos? qua dein ratione iidem ad imperii 
tes nisi pecunia aule corruptibili data, evecti fuissent ? Affinitatis quodam splendore non ca- 
t siquidem Nicetas clericum aliquem Choniatem, cujus Manuel imperator utilem operam in 
ontra Turcos expertus est, consobrinum appellat et urbis metropolitano patre spirituali usus est. 
ἃ tantum de ineunte Michaelis ietate comperta habemus, eaque in sola parentatione in fratris 
i memoriam dicta hac in verba exposita : « Pater meus, qui litteras non minus quam liberos 
ligebat, me adolescentulum qui in grammatica et poetica salis provectus eram, ex Asia By- 
1 traductum artium liberalium et philosophie magistris instituendum tradidit, » Horum ma- 
im in numero Joannes et [saac Tzetzie fuerunt, quorum vita in 1130-1100 incidit. Michael 
a fratrem utroque parente χασίγηντον germanum sibi novennem ea lege traditum a patre esse 
nutritoris, institutoris, imo patris loco ei esset. Michael ipse affirmat cum majore se, quam 
t decet, pietate, triplex illud officium explevisse. Pietatis et animi grati certamen inter fratres 
debat, ita tamen ut Michael archiep. Athen. factus pro modestia sua se fratri ad altissimas di- 
s evecio multorum in se collatorum beneficiorum debitorem evasisse asserat. Est etiam ubi 
l fratri quoad ingenii dotes, se inferiorem fatetur, ubi de communibus ipsorum siudiis men- 
facit. Dum enim ipse ad μαθήματα animum attenderet, Nicetam inde a puero rerum majorum 
ationi ac studiis deditum eo pervenisse, ut audaciori volatu in regiones τῶν θεωρημάτων evolave- . 
8&8, proprio marte meditatus sit. - 
Wak ἐν ᾿Αθήναις γενόμενος xai τὰ τῆς νίχης (2) Chonarum nomini postea Colossarum sub- 
στήν, τῇΊῇ Θεοτόχῳ δοὺς, x«i ἀναθήμασι — stitutum esse urbis Phrygie, que presertim Pauli 
' Λαμπροῖς x«i πολυτελέσι χοσμήσας τὸν Bd Christianos ejus civitatis epistola innotuit, citra 
πέστρενεν εἰς Κωνσταντινούπολιν. Georg. dubium est. In lexico Mich. Pselli geographico 
d. Par. b; 111. Templum Minerve, Erich- quod P. Morellus citat, legimus : Κολοσσαι, πόλις 
natris, Parthenon illud in S. Virginis ac Φρυγίας, αἱ νῦν λεγόμεναι Χῶναι, et Nicetas ipse dicit 
s ecclesiam est mutatum, ut et Thesei in TAesauro fidei orthod. 1v, 25 : Ὡς ὁ Παῦλος ἐν 
m ecclesie sancti Georgii qui draconem τῇ πρὸς τοὺς πατριώτας μοι Κολοσσεῖς ᾽᾿Επιστολῇ θεολογεῖ 
idt, locum cessit. κτλ. 






303 MICHAEL ACOMINATUS ATHENARUM ARCHIEP, EN rd 


Quo tempore Nicetas ὑπογραμματέως βασιλικοῦ titulo aut sub Manuele Comneno ante a. 1180, 
Alexio 11 regnante, usque ad a. 1183 ad rerum administrationem aocessit, ubi postea ad maximos 
honores provectus est, Michaeli, minus prospera uso fortuna, archiepiscopus tantummodo Athe 
narum ut fieret contig't. Sed ut nominis Attici gloriam pretereamus, archiepiscopus Atheniensis e 
numero priecipuorum inde a ix seculo metropolitanorum dioecesis lllyrie erat, et decem quidem 
episcopi Aulonis in Phocide, Dauli et Coronee in Boeotia, Orei, Euripi, Porthmi, Carysti in Eubot, 
et insularum Scyri, Andri et Syri ei ut suffraganei subjecti erant. (Cf. Le Quien, Oriens CAristiama 
II, p. 107 544... 





δ ΠῚ. Michael Athenarum archiep.— Dyzantium rerum statum permutat ; legum per Greciam abolitio. 


Michael, si asserit se per triginta annos munere sacerdotali functum esse, sub finem (1475) sec. xit 
sub Charitone patriarcha munus iniisse videtur- Casim. Oudinus (Comment. de scriptor. eccées. 
p. 1536 et 1712) duos in. xu seculo metropolitas Athenienses, Michaelis nomine designatos memorat 
quorum priorem anao 1170 assignat, et Const: Manassis et Simeonis Metaphrastee contemporaneos 
facit ; quo errore Harlesius quoque obstringitur (Fabricii Bibl. Gr. ed. nov. XI, p. 188, not.), quamvis 
opera ab Oudino majori Michaeli attributa, nostro Michaeli Acominato, idque jure, ascribit. Inter ista 
opera orationem habes Athenis muneris initi die habitam, et cujus verba introductoria sola apud 
Baudinium (Epist de Michaele Acominato), Τὸν μὲν δὴ προσήκοντα, et ultima : Ἵνα καὶ αὐτοὶ ναὸς Θεοῦ 


εἴημεν ἐν αὐτῷ Χριστῷ, etc., legimus. Michael licet antiquo more educatus, in ista phrasi divina utetin - 


ceteris omnibus que scripta reliquit, orthodoxiam ex oculis non amittit, que x«ox«;«6ía; antique 
loco Graeci cujuslibet supremam laudem constituit. Quodsi Michaelem nostrum Atticis innutritum ar- 
tibus et litteris Athenis qua templis, statuis abundabant, Periclei evi monumenta inspirabant, idem, 
qua Christianus ac sacerdos, divini quasi vtheris flamina experiebatur. Ante eum D. Paulus Athe- 
niensibus in Areopago pacem, et in templo Dei incogniti Deum in Christo manifestatum annuntiave 
rat ; et ibidem Dionysius Areopagita primus episcopus memoratur, idem martyr Greecus, quem Gal- 
lia quoque apostolum et patronum suum venerata est eo tempore, quo ipsa novi Evangelii apostolos 
per omnem orbem, presertim in eam regionem emisit, unde preter Christianismum perantiqua Jiber- 
tatis civilis traditio ei venerat, in Greciam dico (1). 

Michael Athenas sacras oratione celebrat in Leonidem martyrem et socios habita ; heroici ejusdem 
Civitatis evi, in allocutione ad preetorem Demetrium Drimetem, Athenas reducem, meminit : Τὸν Θεσέα 
φασὶν ixstvov, Eustathii postea. archiepiscopi Thessalon., interpretis cel. carminum Homeri, quo fami- 
liarissime utebatur, mors profanarum eque ac Christianarum meditationum ansam prebuit ; ejus 
memoriam oratione funebri honoravit, cujus inilium : "à στυγνὸς αἰὼν, ὦ τλήμων ἡμεῖς γενεά, flnis καὶ 
λατρεύοντες, Pauca hie voces de monodie pretio statuere non permittunt ; at hocce seculum et nos- 
trum genus accusare licebit negligentie, cui solus Tafelius remedium apportavit, qui in Dissertatione 
De Thessalonica ejusque agro etiam Monodiam in Eustathium publici juris fecit. 

Eustathii Thessalon. mors (a. 1198) sex annis catastrophen antecessit, qure Michaeli occasionem de« 
dit ostendendi se non solum bonum ovium pastorem pacis tempore esse, sed qui, urgente necessi- 
tate, lupum Argolicum fortiter a grege repellat, licet mox feris occidentalibus cedere coactus fuerit. 

Atque hoc quidem loco dicendum est qui fuerit Acominatorum sermo justo magis metaphori- 
cus (2). Cujus rei ut majorem fidem faciamus, Nicete verba qnibus in Michaelis fratris Vita utitur, 
repetamus, usurpationem antea mernorantes imperii Byzantini per Alexium 1ll Angelum (a. 1195), 
quam octo annis postea expeditio Italorum Gallorumque Constantinopolin versus, et post redintegra- 
tionem [saacii ceecati cum filio ejus Alexio IVimpotentemque Alexii V Duci Murzuphli dominationem, 
secunda Cpolis expugnatio per Francos (12 Ap. 1204) et imperii Latini fundatio secuta est. Nicetzs 


Acominati Historie libri v ultimi (xvii-xxi) et ἢ. Villharduini Annales Gallice conscripti magnam cirea 


eas res auctoritatem habent. Nicetas quidem usque ad a. 1206 progreditur, quamvis in fine librixm 


* . . 4 s * LI .,* » . » - » » [] * - 
dicat : Οὐχ ἂν ἀσαϊμὴν τὰ βαροθάρων αὐτὸς, οὐδ᾽ ἐσοίμην πάραπέμπων τοῖς ἔπειτα πράξεις πολεμιχὰς, ἐν aic μὲ 


νικῶσιν Ἕλληνες, Οἱ γὰο ϑάρδαροι χατὰ τὸν ἐμπρήσαντα τὸν iv Ἐφέσῳ ναὸν τῆς ᾿Αρτέμιδος οἰχέσθωσαν dieto τε 
x«i ἄπυστοι, μηδὲ προσρήυμκτος γοῦν τινος, ὑφ᾽ ἡμῶν ἀξιούμενοι, ἕως οὗ παρέλθοι ἡ ἀνομία κἀπὶ τοῖς δούλοις αὐτοῦ 


(4) Contra Gregorium Turon., Bedam et quos-  Prafatione ad Historiam ubi maxime monet 
dam alios Dionysium Gallicum ab Atheniensi dis- — nullibi magis quam hic claritate et simplicitate 
tinguendum et tertio demum post Christum natum — opus esse. [Inde versus sequentes ad marginem 


steculo accensendum esse arbitrantes, auctoritati — cod. Fugger. scripti et a Wolfio Alexandro Char- 


Sim. Metaphraste et Mich. Syngeli, abb. Hilduini  tophylaci attributi : 


et multorum virorum sine dubio orthodoxorum et Οὐχ οἶδα τέ φὴς ἐνθάδε, Χωνειάτα, 
doctorum obtemperamus, qui unum Dionysium Σοφὸν τὸ capis συγηράφων εἶναι , 
agnoscunt. Persuasum enim habemus criticam Εἴτα γπιφώδη xai ἠαραθρώδη γρέφεις. 
quam vocanthistoricam ad Acta sanctorum haud Nescio, Choniata, quid dicere velis. 
impune applicari. [1 Dictionis claritudinem virtutem dic. — 
(b) Nicete quidem dictio obscurissima est in Et nihil tu ipse nisi per ampullas componi. 


Ns NOTITIA 3060 


τὸ Θεῖεν κἀραχληθέσεται. Absit ul ego res gestas Barbarorum decantem, aut ea bella memorie postero- 
rum prodam, in quibus non vincunt Greci. Imo illi, ut is qui Ephesi Dianz templum incendit, pe- 
reant ignoti et obscuri; nec ullo verbo quisquam nostrum eos dignetur, donec. transierit iniquitas. οἱ 
Deus servos suos clementer respezerit. Nicetas fusius refert ea que ipse post captam Cpolin passus 
sit, ac memorat se virginem quamdam e barbari alicujus manibus, asserendo eam sibi nuptam esse 
eripuisse, repetente idem Michaele (1), non sine laudibus justo majoribus, siquidem fratrem Herculi 
et Theseo, Abrahamo, 1saaco ac Levi, Simeoni, Davidi ac Danieli prieponit, imo cuin €hristo compa- 
rat, qui pro Ecclesia, sponsa sua, mortuus est. 


Niceíss postquam de rebus abominandis quarum capta Cpolis testis fuit, retulit, de provinciis a 

Latinis expugnatis ac inter duces exercitus distributis loquitur. Dein ad regnum  Thessalonicense 
Knifacio Monteferratensi (o Μόντης Φεράντης ὑαρχέσιος Βονιφάτιος) sub conditionibus feudi traditum, et 
& quie ipse contra Greciam conatus est facere procedit. lbi enim, rebus jam dudum turbatis adjuti 
infine regni Alexii Ill in multis urbibus usurpatores Greci surrexerant qui contra Francos non tinus 
pertinaciter quam contra imperatorem Grecum libertatem suam defendebant. Ex his in .Itolia et in 
Epiro australi circa Nicopolin et Epidamnum nothus aliquis ex familia Duciena oriundus regnabat ; 
dux Greecus quidam in Dolopie montibus ; in Messenia Theod. Melissenus e gente Comnenorum ; in 
Laconia Leon Chamaretus non minus tyrannice quam Nabis ipse: in Argolide et torinthi Leo Seu- 
rus seeviebat. Hujus cum Atheniensibus sub Mich. Acominato, et eum Francis sub marchione Monte- 
ferratensi pugnas Nicetam fusius narrantem hinc inde introducimus ,7/íst.. ed. Paris, p. 3490 sq.) 


8 4. Michael cum Leone Sguro certamen init, fratre ipsius Niceta referente. 


« Leo Sgurus, Nauplio ortus, aliquandiu vi magis quam voluntate popularium principatum tenuit 
« & patre susceptum, ad cujus imitationem non sine sanguine itnperavit. Sed confusione rerum auc- 
« Vs, et tuPbulentis temporibus, ut torrentes imbribus et turbinibus undie, tumefactus, e parvo ma- 
« gnus exstitit. Argos dolo, Corinthum |latrocinio cepit: et grassando subinde progressus ipsas Atlie- 
« nas eum bellicis navibus et exercitu per Isthmum tradueto est adortus, ea spe se arcis facile po- 
« titurum, aut machinis adductis imbelle presidium facile territurum. Ceterum ea agitabat animo et 
« frustra conabatur, quee ad exitum perduci non poterant. Nam Athenarum suramus pastor Michael 
« Choniates, frater meus (meus inquam: nam laudi milii duco cognationem ejus, et ei me sanguine 
« propinquum esse gaudeo, licet a virtute et eloquentia ejus remolissimus), cum sui mnuneris esse 
« intelligeret consilio et precibus rem publicam juvare, Sguri castris visis, pie cum eo agere instituit, 
« an hominem, presertim non ignotum sed sepe collocutum, amovere posset. Itaque ex urbe tan- 
« quam superiore loco monitorum sagittas ejaculatur, et pastorali funda divina verba jacit. Ali- 
« quando etiam spiritualibus minis tanquam arietibus animum illius sternere instituit. *on enim 
« decere eum qui Christianus sit et inter Romanos nomen suum profiteatur, Homanos bello petere 
« nisi forte solis labiis Christianum agat, ut et veste et lingua duntaxat Romanum. corde vero a Chris- 
« lianis sit remotissimus. Quam vero causam habeat oppugnandi Athenas? nam Argivis ob vicini- 
« latem posset forsitan aliquid crimini dare, quo illorum expugnatio excusetur, quemadmodum et 
« Corinthiis nuper archiepiscopi eorum crebras insidias objecerit, unde ltomanum exercitum Nau- 
« plium accurrere et naves hostiles appellere nunquam recusarit, et suavitate orationis ejus magis 
« afficiatur quam mellis dulcedine, eaque semper frui cupiat, hic vero ipsum in spiritualium libero- 
« rum numerum retulerit. Ac hujusmodi armis usus Michael precabatur ut inde recederet. Sgurus 
« vero non dissimulanter preetendens se vim posse facere, et tempora intueri jubens que pro viri- 
« bus quemque agere monerent, cum omnium urbium princeps afflictissima esset, denique postulabat 
« ut quidam adolescens ad necem sibi dederetur. Quem etsi alius aliquis etiam non petenti libentis- 
« sime dedidisset, ut semen uniquum et multis auctorem interitus, pessima quaque et manu et 
« consilio contra patriam machinari solitum, ille apertum patrie persecutorem et spiritualis nutricis 
v Ecclesie violatorem et insidiatorem, cujus violentos conatus stcepius et ipse expertus evat, in eorum 
« sumero habuit quos evangelice diligeret, neglectoque Sguro supplicem defendit. Sed cum ]eonein 
« illum sapientibus hisce monitis placare non posset, aspidisin morem ultro aures obturantein et 
' onnis generis tela in arcem conjicientem, orato Deo ut in nefarium hominem et subnascentium 
« Milerum auctorem cladem omnem converteret, machinas el ipse in monibus disponit, ibidemque 
« Sàagittaios et funditores collocat. Nam quid ille ad propulsandos hostes non ellecisset, vir omni doc- 
« írinasacrarum et profanarum litterarum perpolitas summaque facundia ornatus ? qui si voluisset, 
* igni pluere super temerarios aut crabrones in exercitum immitere potuisset, aut aliquid aliud eis 


(1) In Monodia, infra, col. 373. 


307 MICHAEL ACOMINATUS ATHENARUM ARCHIEP 


^^ 
e 


To -o- os 





sitis ? » 
« Sgurus autem, desperata victoria, adversarii aciei instruendme tam periti, tam diserti, tam in- 
comparabili virtute preediti, et irrita oppugnatione rupiumarcis intellecta, iram suam contra eum 
urbem exstimulat cujus arcem expugnare non poterat, villas incendit, greges armentaque τὰ. 
Et post dies aliquot soluta obsidione Thebas oppugnat ; quibus primo impetu captis, ulterius com 
tendit, ac Thermopylis superatis per OEtam montem descendendo Larissee cum Alexio imperatore 
se conjungit. Is enim a septentrionalibus lateribus avulsus et urbe imperatrice excussus in Thessa- 
lica Tempe pervenerat. Ae filiam illius Eudociam uxorem ducit, q:.& prius Stephano Tríballorum 
duci nupta, ab eoquerepudiata et Byzantium reversa. post captam urbem et desertám, Alexio 
Duce cognomento Murzutlo, qui Romanum imperium postremus invasit, nupserat. Sed me is qui- 
dem illam ad senectutem usque tenuit. Nam Eudocise pater Alexius, haud scio qua re impulsus, dolo 
eum comprehensum luminibus orbavit, erro erroni infestissimus, et imperio dejectus simili cala- 
mitate conflictato inimicissimus. Neque multo post exciecationem a Latinis comprehensus Ducas 
Byzantium reducitur, et ob dominum et imperatorem suum comprehensum et laqueo enectum in 
judicium adductus, pro sui defensione attulit, illum patrie proditorem exstitisse et dignas suo sce- 
lere dedisss penas. Neque se unum id fecisse, sed et reliquos illius cognatos. Verum illi, spreta 
ejus oratione, et iis quee adjungere cupiebat plane repudiatis, capitis hominem condemnant, novo 
et violentissimo supplicii genere. Nam in altissimam columnam, que in Teuro siat, perductum 
precipitant. Is vero aliquandiuin pedes descendens, deinde in caput subversus et humi allisus 
miserabiliter interiit. Sgurus autem ducta Eudocia, marchione in Greciam transituro, ut paulo ante 
dixi, Thermopylarum angustias et altum raoutem eis imminentem, ceteraque loca que Grsecis 
aditum intercludunt, accurate custodiebat. Verum nihilominus ille iis locis facillime potitus est ob 
nostrorum ignaviam ac degeneres abjectosque animos, subinde potentiores colere volentium ; id- 
que cum non magnum adduceret exercitum nec inter se consentientem, sed plerisque in rebus, 

quippe ex multis urbibus collectum, dissidentem. Et cum ipsam Beotiam invaderet, tatà cupide 
susceptus est quam quisquam qui ex longinqua et diuturna peregrinatione domum revertitur. Pro- 
gressus etiam Attica potitur et arci presidium imponit. Cum autem idem archiepiscopus, ut pridem 
Sgurum, ita ettunc marchionem propulsare posset, tamen tempus a resistendo alienum esse ratus, 
quippe urbe imperatrice expugnata ettam Orientalibus quam Occidentalibus provinciis Latinee has: 
te umbram subeuntibus, citra dimicationem munitione cedit. Postremo Euboea quoque. omissa 
defensione, supplices ad marchionem manus tendit, et exercitui Euripo concitatiori pontem subs- 
ternit ; et in ipso freto castellum edificatum, in eoque sedentem exercitum cernit. ἃ quo 
mutabiles insularium animi et callida consilia a defectione coercerentur. Sedquid ineam orationem 
barbari antevertunt et historie cursum occupant, nec ab ullo adversario destinentur? nam hreé 

ut Thebis spoliatis et Athenis occupatis in Eubceam transierint, adhuc refert : illi vero, non ut pedi 

tes, sed ut aeri& volucres, alis supra historiam evecti, ad Isthmum tendunt, oppositum ibi Roma- 
num exercitum profligant, urbem in Isthmo sitam locupletem olim Corinthum intrant. Unde Argos 
transeunt ; Laconiam pervagati impetum in Achiamfaciunt. Inde Melhonem petunt ; ad Pylum Nes- 
toris, patriam contendunt. Ad Alpheum etiaum accessuros arbitror, ex eoque potos et lotos veterem 
jucundam fabulam audituros, fluvium eum Arethuse fontis Siculi, quem Italorum filii bibunt, amore 
liquescentem vereri ne suc aque successus Latinorum et res quascontra Grecos gesserint inserip- 
tas ad populares eorum perferre cogatur. Verum, o Grece fluvie Alphee, latex per salsuginem ma- 
nans potabilis, res auditu mira, amoris incendium, cave Grsecorui calamitates Siculis barbaris 
explices, aut commemores quantas res populares eorum contra Graecos gesserint, ne choreee du- 
cantur, ne peeanes cantentur, ne plures hostes appellant. Paulisper exspecta. Multesunt belli vices; 
tesseree instar volvuntur res mortalium. Nunc his, nunc illis favet victoria; ne Alexandro quidem 
ferunt omnia successisse ex sententia, nec Cesaris fortuna caruit offensionibus. Per ipsam Arethu- 


sam te obtestor. « 
Huc usque Nicetas, ex cujus narratione traditio de regionibus Grecis a Latinis expugnatis per 41 


iambos trimetros in chronicum metricum ab Angelo Maio an. 1828 editum transiit; compositum au- 
tem est chronicum illud ad Ephraim, monacho Byzantino, qui Thermophylas in municipium Attice 
convertit, et certamen ducem Naupliotam inter et archiepiscopum Atheniensem in hocce tetrasticho 


absolvit: 
Τῶος ποοσαῤῥάσσει δὲ xal ταῖς ᾿Αθήναις" Postremo Athenas ipsas adoritur. 
᾿Αλλ᾽ ἀποχοουσθεὶς ao χιποιμένος λόγοις Sed repulsus sapientissimi antistitis 
Τοῦ Χωνειάτου Μιχαὴλ τοῦ πανσόγον, Michaelis Choniatee eloquentia, 
Θύόδαις ἐφορμᾷ ταχέως ἐπταπύλοις. Thebas confestim Booetias invadit. 


Brevius dein de Attice et regionum vicinarum expugnatione: 


809 NOTITIA. 310 





P -Müpxists δὲ τὴν Βοιωτίαν φθάσας, Marchio Breotiam ingressus, 
"^ Ταύτην παοεστήσατο ταῖς στρατη" ίαις" Armis eam subegit : 
Κρατεῖ προϊὼν ᾿Α:τιχῆς σὺν Εὐθοία. Atticam cum Eubcea sue ditionis fecit. 


8$ V. Qua Athenis post Michaelis tempora acciderunt. 


Niceta auctore Sgurus post cladem ad Thermopylas acceptam Acrocorinthum se recepit, ubi ut bel- 
1.8 in antro se abdidit, corpusque contra Latinos defendit. Athenas deinde (unde Michael excesserat, 
et eujus arx a multis Francorum copiis custodiebatur) et Bo:otiam Bonifacius, rex Thessalonicee, emi- 
nentissimo e consiliariis suis, Ottoni de Rupe gubernanda tradidit: utriusque autem provincie sicut 
Eubee et Bodonitze dominium Guillelmo de Champlitte cessit, quia ex Achaia et Elide profectus Pe- 
lopanesum subjugare ceperat. 


Καὶ ἐκεῖνος γὰρ ὡς εὐγενὴς xoi ῥήγας ὁποὺ ἧτον, llle autem genererosus ut rex erat, 

To) ἑδωχε καὶ ἐχάρισεν τὸς  AÜxvoU τὸ ὀμΐτξζιο. In homagium ei dedit Athenas; 

Μέγαν Κύρην τὸν ἔλεγαν, οὕτως τὸν ὠνομαάξ ay Ut Magnus Dominus sultani nomen accepit, 
"Exstvov ox ou αὐθέντευεν ἐτότε τὴν ᾿Αθήναν" Qui illo tempore Athenas imperio rexit ; 

'Ex τῶν Ἑλλήνων τὸ εἴχασι τὸ ὄνομα γάο ixtivo. Nomen autem a Grecis mutuati sunt. 

Ὡσαύτως γὰρ τοῦ (dex τρία ὁμάτξια τοὺ Εὐρίπον, ltem tria homagia super Euripum 

τῆς Πονδενέτξζας ἀλαδὴ, τὸ ἐκράτησεν ὁ Μαρχέξης, Et super Bodonitzam, concessit marchio lege san- 
Νὰ τὰ χρατοῦσιν ἀπ᾿ αὐτὸν x«i αὐδὲντεᾳΉ, νὰ τὸν [ciens ut incole 


[ἔχουν. . Eum pro domino suo agnoscerent. 
O αὐθέντης δὲ τῆς ᾿Αθηνοῦ ἀπὸ Βουργουνιὰν ἦτον, — Üriundus autem erat Athenarum gubernator ex 
[χτὶ. (1) [Burgundia, etc. 

Ab Ottone de Rupe ('00sv ντέ à Ῥωτζξε), Burgundione, Athenarum rmoderatore, cujus nepoti ac suc- 
eessori Ludovicus sanctus, rex Francie, principis Achaie dignitatem concessit, i. e. anno 1205, series 
incipit principum Francorum qui per ducentos quinquaginta annos ad 1453 usque Athenas regebant, 

quà in urbe inde ἃ Codro et Pisistratinis rex nullus sederat, et ubi quinque seculis post illum Bur- 
eundionem, alteri cuidam Ottoni, Germani sanguinis, reservatum erat, ut magnam Grrecis partem 
cum dignae εἰ honore Jeni sceptro subjecerit. 

Una cum domino seculari eoque usurpatore Athenarum, Michaelis expulsi sedem archiep. Roma- 
nus, nomine Berardus occupavit, quem non nisi ex epistolis quas Innocentius ITI PP. ei scripsit, no- 
vimus. In notis quas editor Fr. Bosquetius adjecit (ed. Tolos., not. p. 9) Michaelis Choniatie mentionem 
facit ita duriuscule scribens : « Griecis rerum dominis Atheniensi Ecclesie praeerat Michael Choniates, 
qui captis Athenis & marchione Montisferrati urbe cessit, ut narrat ejus frater Nicetas, qui eum nobis 
Grarca fide et fraterno affectu sanctum pr:edicat. » Nihilominus idem alio in loco, hunc Michaelem 
eum archiepiscopo Romano confundere videtur, ad quem Innocentius litteras scripsit. Ex istarum 
epistolarum una patet, ut Schlosserus quoque (Hist. exped Crucig. M, p. 63) declarat, a Latinis e plu- 
ribus diccesibus, civitatibus, etc., expulsos fuisse Griecos eadem inclementia, qua postea a Turcis (2). 
Videre etiam e duobus aliis epistolis Papec ad archiep. Thebanum (1. 1, ep. 110) et archiep. Amyclse- 
ensem (1. iv, ep. 98), Ottonem in certaminibus secularibus et ecclesiasticis anathema incurrisse, cujus 
rei perteesus, dignitate abdica, anno 12?1 nepotem Guidonem sibi succedere voluit et in Franciam 
Teversus est. 

ὃ VI. Michaelis senectus et obitus. 

Michael exsul non minus tragice quam Nicetas aulicus, totius imperii Rom eorum miserrimum sta- 
tum, gregis custodiam ereptam et exsilium deplorat (3) : «Lamentationis copiosa mihi materia adest 
tum ob communem calamitatem tum propter meam ipsius, eapropter quod templum illustre, opulen- 
tum, proh Deum immortalem ! quod majores nostri Deipare consecrarant, cujus altare mee custodie 
creditum erat, ante oculos meos ab hominibus sacrilegis spoliatum vastatumque est. lpse autem post 
triginta annos quos ibidem peregeram. ut truncus aridus, inutilis, vi ventorum e sacrario Domini 
ereptus, contra ripas, contra rupes, in imum mare abreptus vix jam vivo. Ecce exsilio damaatus, sine 
sacerdotio, sine festorum solemnitate, sine urbe, sine civibus, bubonis instar de calamitate omnium 

et in eo ipsins infortunio amare lamentor. » Ex inscriptione porro nonaginta, quas codex Bibl. Laur. 
uervat, epistolarum videmus, insulam Ceon pro refugio eum habuisse : τοῦ αὐτοῦ ἐπιστολαὶ ἃς ἔγραψεν 
€ -icvézou τῆς Κέω: ld quod tenore epistolarum confirmatur, siquidem P. Morellus monasterium 

5. Protromi in ista insula ut asylum ejus designat. 

| Hoc inloco senem exulem annuntiata fratris mors mirum in modum afflixit quem sibi superstitem 


(1) Βιδλίον τῆς κουγχεστας vno ῬΡωμανίας xxi vo» — duodecim Latini abundantes certas habuerint 
Μωοαίως, p. 59. Ed. Buchon. Paris, 1885. mansiones, proprios sacerdotes, quibus integre a 

3) « Dilectus filius Otto de Roca, dominus Latinis laicis decime persolvantur, instituere 
Atheniensis, per litteras vestram petiit providen- — curaretis, » etc. Ixwoc. Ill, Epist. lib. xin, ep. 418. 
tiam admoneri, ut in castris suis et villis in quibus (3) Vide infra, col. 371. 









311 MICHAEL ACOMINATUS ATHENARUM ARCHIEP. δ 


fore desideraverat, Nicetas Acominatus, post captam Cpolim, ut omnes ii qui ingenio, virtütibus; 
patriam amore excelluerant, cum uxore el liberis Niceeam Bithynit se recepit, ubi apud Theodorum 
Lascarin imperatorem non minus quam apud Comnenos auctoritate valebat, id semper agens ut ci- 
vibus Bizantii exsulibus auxilio ac presidio, fratri autem seni exsuli solatio foret. Michael quidem in 
Monodia hewcce dicit: « Licet proeul a me viveret, quoties eum vivere ac valere nuntii attulissent, 
quasi novo spiritu afflatum me sensi.Et ut David anime suee solamen reperiri non posse dicit, exhi- 
larari autem ubi primum Dei memoria ipsi in mentem venerit ; ita ego quoque ubi presentium eerum- 
narum pondere molestarer, mirum solamentum sensi ubi fratrem valere accepi. Quotiescumque it&- 
que epistola fraterna manu signata afferebatur, vultus ac sermonis ejus intime memor caput et ma- 
nus tangere et osculari mihi videbar ; et extemplo atra cura ex animo excessit et gaudio novo locum 
dedit. » Hiec cum legeris amoris fere plus quam fraterni testimonia, jam non miraberis, si idem dicit 
se umbra mortis obstringi ob gubernaculum vi ipsi ereptum morte fratris Nicetee, qui Michaeli ef 
Joanni consobrinis eque flebilibus Rommorum imperio in morte successerit. « Si tanti viri obitus, Mi- 
chael adjicit, Europam et Asiam equo dolore ac desiderio afflixit, adeo ut mortem tuam, o anima 
charissima, ferre non sustineant, quis tandem nostrarum lacrymarum ac gemituum modus erit? » 
Sequitur de luctu communi gentis Acominatorum per Europam et Asiam disseminate, cujus indivi- 
dui defuncti splendore illustrarentur, et qui ejus auxilium multifariam experti sunt. Deinceps de do- 
lore vidus loquitur, nepte magni Belisarii, quam uxorem ducturus Nicetas, sicut in omnibus gravio- 
ribus rebus fratris consilium expetierat ; de luctu liberorum tenere setatis, e quibus unus errabundus 
vagabatur ; de proprio suo luctu οἱ plaga irremediabili quam fratris mors acerba inflixit. Jam sibi la 
crymas pre doloris magnitudine deesse queritur, unde sibi calamitates vite futuras siccis oculis fe- 
rendas fore, donec ipse in remoto terre angulo aut in medio mari projectus, senex juniori fratri suo- 
cesserit. Vir pius cum esset, Deo ipsi diem dicit, adeo dolor mentem occecarat: « Dolor adeo me sti- 
mulat ut voces proferam quee impietati ac temeritati forte dabuntur. Cur enim ego canum caput el 
annis gravis, inutile tandem terre pondus ac ulcus diutius in hoc carcere retineor ? » 

In promptu non est dicere quo anno Michael vinculis corporis liberatus decesserit ; jam enim vita 
otiosa in monasterio transigenda graviter inconimoda sub tinem esse debebat. Eum tamen anno 4945 
in vivis fuisse epistola quam ad Manuelem patriarcham dedit probare videtur: ad alium neminem 
enim scripta esse potest nisi ad Manuelem Charitopulum illo ipso anno ad patriarchatum evectum.(V. 
Le Quien. Oriens Christ. t |, p. 278). Hiec eadem epistola et plures alie quas in Ceo insula composuit 
probare possunt Michaelem, quamvis solitarium, ut ipse quidem dicit nihilominus sub finem vile. 
prestantissimis imperii viris per litteras saltem conjunctum fuisse, ipsumque Lascarim imperatorem . 
in ejus amieorum numero fuisse. Sed quare non orthodoxi hujus et amici principis domum habita. 
vit? Cur non Nice vivere maluit prope Phrygiam, ubi frater dilectissimus cum suis vixit et in medio : 
populo demortuus est, quam in Ceo insula petrosa JEgiei maris, hereticisque vicinus occidentalibus, 
de quibus in epistola ad Euthymium scripta queritur ? Ad hanc is fere quiestionem respondebit qui 
in patria Bacchylidis ac Simonidis Hymettum et Brilessum sub auroram coruscantes vidit ; qui Mi- 
chaelem in Thesei urbe per generationem pedum Dionysii Areop. manibus portasse et postremo 
Dexippi gladium non sine gloria strinxisse meminerit. 


e 
8 VII. Scriptorum Michaelis. catalogus, in bibliotheca Florentina secundum Bandinium. Przfutio. 


Scripta a Michaele opera, non minus quam ossa in Cei ripis, in Occidentis bibliothecis oblivioni data 
esse videbantur. Huc usque non nisi orationum satis multarum summaria, tractatus, epistole, car- 
mina quorum pauca aliqua Greece, duo maximi momenti Latine tantum a Michaele Choniata super- 
sunt. 

Anno 1767 bibliothece Laurentiane quie Florentie est, custos, A. M. Bandinius Academiis Parisiensi 
libellum misit sub titulo Epistola de Michaele Aconvinato ejusque scriptis, quem anno sequenti in 
catalogo codicum Grecorum bibliothece Laurenliane reproduxit. Nos catalogum collectionis Mi- 
chaelis scriptorum integre, quorum summum jam Montfaucounius in Zibliotheca bibliothecarum ma- 
nuscriptorum, 1. p. 359 seqq. dedit, e Bandiniano calalogo extractam, nulla habita titulorum Jatino- 
rum ratione, damus, et Bandinii exemplum secuti, titulos eodem, quo in codice leguntur, ordine in 
medium proferimus, premissa Anonymi ad Michaelis opuscula Prefatione, quam primus edidit doo- 
tissimus Tafelius in Dissertatione De T'Aessalonica ejusque agro. 


I. p. 1. Προθεωρία εἰς τὴν παοοῦταν βίδλον v9. ... 
(Nihil amplius ; scriptoris nomen in lacuna intercidit. (V. Tafel, 7. L., p. 376 e£ 5644.) 


Φιλόλογος ὁ τοῦ βιθλίον τοῦδε mario, x«i σοφίας Litterarum et omnis sapientie vere amicus hu- 
ἐραστὴς ἑκατέρας, τῆς ἡμετέρας φημὶ καὶ τῆς θύ- — jusce libri auctor est, quod lector benevolus ex 
ρᾶθεν, ὡς ἔστιν ἀπ᾿ αὐτῶν τῶν συγγαμμάτων γνῶ- ipso scripto facile dijudicabit, Sed longiorem hac 


313 NOTITIA. 94 


'— e τὸν ἐντυγχάνοντα, ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν οὐχ ἂν δέοιτο Α de re sermonem oonciunare opere non est pre- 
ν΄ πλείονος, οἶμαι, λόγον, ἐκεῖνο δὲ μᾶλλον προδιοριστέον, — tium; id unum notandum est, plures eum ora- 


ὡς τῶν λόγων ἔνιοι μὲν πρὸ τῆς ἱερωσύνης ἐγράφησαν 
(ὁ πρῶτος d'uAovért, ὁ πρὸς τοὺς αἰτιωμένονς (1) τὸ ἀφι- 
λένδεικτον * χαὶ ὁ ἐφεξῆς, ὁ τοῦ μαχαρίτου ἀρχιεπισχό- 
που Χονῶν ἐγχωμιαστιχὸς " χαὶ ὁ μετ᾽ αὐτὸν, ὁ πατριαρ- 
quuxéd* οἱ δὲ λοιποὶ πάντες μετὰ τὸν ἱερωσύνην. Καὶ δεῖ 
μὲ ἀγνοεῖν τοῦτο τὸν σὺν ἐπιστήμῃ τοῖς λόγοις ἐντευξό- 
prov καὶ συγγνωσόμενον τῷ ἀνδρὶ, εἰ νῦν μὲν πρὸς τ 
γοραύτερον ἀποθρασύνεται, καὶ τοῖς ἔχ ποιχτιχᾷς 
tags) ὡοαΐξεται, κουρέζων, ὡς ἂν τις εἴποι, καὶ ὑπὸ 
διρμότητος ἐχφεοόμενος " oU» δὲ ὕπαυχμος φαίνεται τὰ 
πολλὰ, χαὶ τὸ ἀγλευχὲς περιπτύσσεται" Αἰτία γὰρ 
οὗ τοσοῦτον ἡ ὕλη τῶν ὑποθέσεων, ὅσον ἢ τῶν βίων 
διαφορά. Πλὴν x«i οὕτως ἡ ὁμοιότης ἀπαντῶν δια. 
φαίνεται, χαὶ τοῦ αὐτοῦ πατρὸς φῦναι τούτους χάχεινου 
κατηγορεῖ. Ἔτι χἀχεῖνο προθεωροεῖν ἀναγχαῖον, ὡς, 
ἡνίκα μὲν [€ σχολὴν, καὶ περὶ μόνους εἶχε τοὺς λόγους, 
ἐπιδείξεως χώραν οὐδ᾽ ἐπὶ χοινοτέοον ἀχοοατηοίου 
ἐθεατρίσατο " εἴ τε δὲ ἐπονήσατο, καθ᾽ ἑαυτὸν, ὃ φασιν, 
ἄλων ἐπονήσατο " τοῦτο d' ὅσον χολούει τὰν ἐπὶ λόγοις 
ἀχοίδειαν ἄμα χαὶ φιλοτιωμέαν, ἴσασιν οἱ εἰδότες. ᾿Επεὶ 
διε ἑἐερωσύνης ἐπέξη xai παοὰ τοῦ ἐπαγγώιμωματος τὸ τοῦ 
λέγειν χαὶ γράφειν ἐνδόσιμον ἔλαθεν, οὐδ᾽ ἐνταῦθα τὰ 
τᾶς ἐπιδείξεως εἶχε προδάλλειν φιλοτεμότεοα * τοῦτο μὲν 
τῆς Ἰοωσύνης οὐ ποοσποιουμένης οὐδὲ τὸς ἐν λόγῳ ἐπι- 
δείξεις, ὥσπεο οὐδὲ τὰς iv ἑτέρῳ οἰωδηποτοῦν χατοοθώ- 
ματι, τι wá xat μᾶλλον χηλῖδας vOuts o9, s καὶ μειραᾶ- 
χιωδὴ ἀθύρματα, Q σπουθδάσωματα ' τοῦτο δὲ τῶν 
ἀκροωμένων ᾿λόξνεσιν οὐχέτ᾽ ὄντων φιλοαχθῶὼν, οὐδὲ 
προσεχχαιόντων T)» τοὺ λόγου θεομότητα, μᾶλλον δὲ 
ποιούντων ἐπινυστάξζειν, οἷς ὑπόχωγον ἐνδείχνυνται τὴν 
ἀχρόασιν, ἵνα μὴ λέγω, ὅτι ὅσα καὶ λύοας ὄνος, χατὰ 
τὴν παροιμίαν, τοῦ περισσὸν τι λέγοντος ἐπιστοέψοσται" 
"H γε μὲν ἀσχολία καὶ τὸ ὑπὸ πραγμάτων ἀνθξχχετθαι 
οὐκ ἐώντων ἐξαχοιῤοῦσθαι τὰ τοὺ λογον, μᾶλλον δὲ χαὶ 
τάρεο» ποοσόιαξζομένων λογίξεσύαι, τρίτον 6» τῇ 
ἀπαοιθαζσει, πρῶτον τῇ δυνάμει φαίνεται. 

Ταῦτα τυννοούντα τὸν ἐντευξόνλενον, χρεὼν αἡ βαοὺν 
λογιστὴν χαθέξεσθαι, ἀγάπης δὲ μᾶλ)ον, εἰ μὴ πάνυ τι 
τοῦ ἀχοιδοὺῦς τὰ οὕτω πεπονη μένα ἐχπέπτωχεν, ἀλλ᾽ 
ἔστιν οὗ χαὶ τῆς τέχνης ἐξέγεται, χαὶ τὰς ἰδέας τοῦ 
πολιτιχοῦ λόγου συγχίονησι, χαὶ οὔτε τὸ χαθαρὸν ἔχει 
πιπατη μένον x«l εἰς χυδαιολογίαν χαταξεθλημένον οὔτε 
τὸ πεοιξεθλημίνον σφόδρα πεοιηγχωνισιμένον xat λαθυ- 
ρινθῶδες, ἀλλὰ x«i ἢ περιθολὴ διευχοίνηται, καὶ τὸ 
σαφὲς πεοιβίδληται, xoi μετρίως ἀμφόπεοα, Ἤομοτται 
δὲ xGi ἀπὸ τῶν λοιπῶν ἰδεῶν, ἐς ὅσον ἐξὴν * αλιστα δ᾽ 
εἰς μέγεθος: aioszut, χαὶ πλέον, πε) ὁ τοῦ πολιτιχοῦ 
θετπέξει xav). Καὶ 02 χαχέα τοῦτο δήπου τοῦ λόγου, 
ὅτι με.) δὲ σφρόϑρα βουλομένῳ οἷόν τε ἦν, ὅσον ἐπὶ σεωναῖς 
ἐννοίαις μὴ διαίοεσθαι, ol; πᾶσα χοιστιανιχὴ ὁμιλία 
τλχατῖται * οὐ «όνον ἐν λογογοαφίαις, ἀλλ᾽ TOT, χαὶ ἐ 

τῷ 225 2 χοιυυωνία τοὺ λόγου, "OTX γὰρ, yr ol) ὁ ῥήτωρ 
τῆς Ἑαλησίας. Giu, εἶ τις ἀρετή χαὶ εἴ τις ἔπαινος, 
T£77& xxi λογίξεσύε, Εἰ δὲ x«l μετὰ τὴν ἱεοωτύνην 


tionum suarum antequam sacerdotii munus iniis- 
set, scripsisse, et primam quidem : Ad eos qui in- 
dignabantur quod lumen suum sub modio posuis- 
set; dein orationem laudatoriam in beatum archie- 
piscopum Chonarum; tertiam denique in patriar- 
cham; ceteras autem omnes post initum sacer- 
dotale munus editas fuisse; quas cum legerit 
aliquis mente candida, auctori ignoscet, ubi cum 
temeritate juvenili, flosculis poeticis pueriliter in- 
haret, et alibi oratorem se aridum et nudum gerit; 
cujus rei causa non dissertationum materia, sed 
diflerentia annorum habenda e:t, quibus illas 
composuit. Omnes tamen sic quoque similitudi- 
nem aliquam pre se ferentes abeodem se scriptore 
exortas esse satis clamant. !In quo id quoque pre- 
notare juvat quod, si decoro cum otio litteris so- 
lis studeret, non auditorum benevolentiam capta- 
ret, id unum agens ut sibi ipsi sufficeret.Hoc quan- 
tum noceat operi conficiendo, rerum hujusmodi 
periti probe norunt. Sed post sacerdotium quoque 
initum, ubi dicendi scribendive locus erat, vir 
parum ambitiosus longe ab omni ostentatione 
abfuit. Nec mirum ; sacerdotes enim de operibus 
a se scriptis non magis quam de quacunque re 
mundana spiritus sumere decet ; quam omnia e 
contra pro nugis ac quisquiliis habenda sunt. 
liuc adde quod Athenienses nostri temporis, au- 
diendi parum cupidi, arte oratoris difficulter exci" 
tantur, imo inter concionem obdormire solent, 
et parvi pendere eum qui egregiam aliquam rem 
protulit, a qua non minus quam asinus a lyra ab- 
horrent. δὶ tertium dein impedimentum admittere 
voles, memento, otii absentiam, negotiorum ur- 
gentiam facere ut stylum et dictionem, rebus parvi 
momenti nimis intentus, minus cures. 


Cujus rei memor lector non rigidus judex se- 
dehit, sed indulgebit operi minus expolito, ubi 
arlis vestigia aliqua in vocibus, ubi orationum 
ornamenta non contemnenda comprehendet cum 
claritate sufficiente. Sepissime enim stylus ad su- 
blime usque ascendit ultra quam fas est etars ora- 
toria permittit.Id quoque nullo modo cum vituperio 
notandum est si oratorin edendisdivinis meditatio- 


D nibus sublimitatem affectat,id quod nec ineloquen- 


tia Christiana, nec in oratione pedestri displicuerit. 
Namque Ecclesie summus orator dicit: Queecunque 
pulchra. si qua virtus, siqua laus discipline, heec 
cogitate (PAilipp. IV, 8:, Si vero post munussacer- 
dotale initum, orationes elegantiam poeticam re- 
dolent, quippe quee aliter politre esse nequibant, 
non est quod lectorum veniam expetas haud igno- 
rantium hodiernarum declamationum bacchicum 
furorem a sola Calliope oriundum, ut omittam 


(1) In inscriptione hujus or. apud Band.. Πρὸς τοὺς ἀχθομένους διὰ τὸ ἀφιλέγδειχτον, 


$15 MICHAEL ACOMINATUS ATHENARUM ARCHIEP. 316 


Demosthenioa illa : Per terram ! per fontes ! per A λόγοι ποιητικοῖς ὀνόμασιν ἔστ o7 διανθιξονεας, 
flumina ! per rivos ! et alia his similia plus quam οὐχ ἐξῆν ἄλλως μετέχειν τι καὶ τοῦ &Ópov, τοῦτο οὐδὲ 
dithyrambica. Qui autem majorum nostrorum παραιτήσεως ἄξιον πρὸς γε τοὺς εἰδότας, ὅπως τὰ τῶν 
scripta utpote antiqua exempla perlegere amant, νῦν ῥητορευόντων παράθαχχα πνέουσιν, ὡς χάτοχαι τοῦ 
meminerint velim, antiquos scriptores elegantia- ^ rác Καλλιόπης ἀτεχνῶς ἄσθματος " οὐ λέγω, xor ἐχεῖνα 
rum et leporis haud parcos fuisse, ut Socratici τὰ τοῦ Δημοσθένους, μὰ γῆν, μὰ χρήνας, μὰ ποταμοὺς, 
Plato et Xenophon. Sed et Polemo prefractim μὰ νάματα ^ ἐπὶ πλέον δὲ πολλῷ καὶ τῶν διθυράμβων 
dixit, scripta pedestria humeris, poetica ἰ plausi- φροντικώτερον. Τοὺς δ᾽ ἀποδλέποντας εἰς τὰ τῶν παλαιὼν 
ris amovenda esse, quod novum rei nostre docu- συγγράμματα, ὅσα «αἱ πίνακας (ὅ φασιν) ἀρχαίας 
mentum affert. χειρὸς, ἐχεῖνο ἀπόχρη xai μόνον ὑπομνῆσαι, ὡς οὐδ' 
οἱ παλαιοῖ τὰ τε ἀλλὰ τῆς ποιητιχὴς, xai δὴ τὸ τῆς λέξεως ἄνθος παράπαν ἀπιδοχίμασαν, καὶ μᾶλλον οἱ σοφώτεροι 
ἐχείνων͵ τοὺς Σωχρατιχοὺς λέγω, ὧν ἐν τοῖς μάλιστα Πλάτωνα χαὶ Ξενοφῶντα οἴδαμεν. Τοῦ δὲ Πολέμωνος οὐ μόνον ὁ 
ῥοῖξος, ἀλλὰ χἀχεῖνος. Τὰ μὲν καταλογάδην ὥμοις δεῖ ἐχφέρειν, τὰ δὲ τῶν ποιητῶν, ἁμάξαις, πᾶσαν τὰν τοιαύτην 
παραιτεῖται νέμεσιν. 

II, p. 3, b. Πρὸς τοὺς ἀχθομένονς διὰ τὸ ἀφιλένδειχτον. Inc. Ὁμήρῳ τῷ μεγαλοφωνοτάτῳ. Fin. : ὅ ῥαθ᾽ ὑπί- 
ρῆχος χοίλην εἰσέπτατο πέτρην. 

Itl. Ἐ χώμιον εἰς τὸν μαχάριον ἀρχιεπίσχοπον Χονῶν χύριον Νιχήταν, Inc. Κωορὸς μὲν ἀνὴρ. Fin. Τοῦτο γέρας 
ἔχεις λαδών. 

Vix credere possum Bandinium, Caveum, Oudinum, Harlesium hunc archiepiscopum cum Mi 
chaelis fratre Niceta historico confudisse, qui, ut omnes sciunt, munere seculari fungebatur, et de 
eujus uxore ac liberis sepe sermo est. 





IV, p. 19. Λόγος ἐχδοθείς τινι τῶν ῥητορενόντων εἰς τὸν ἁγιώτατον πατριάοχην χύριον Μιχαήλ. Ino. "Eart που 
Σιχελιχός τις λειμῶν. Fin. Ὡς στέλεχος φοίνιχος πολὺν χρόνον. 

V, p. 24. Τοῦ αὐτοῦ λόγος ὃτε πρῶτον ταῖς ᾿Αθήναις ἐπέδη. V. p. 12. 

γί, p. 27, b. Τοῦ αὐτοῦ ὁμιλια ῥηθεῖσα κατὰ τὴν τρίτην χυριαχὴν τῶν νηστειῶν, ἐν fj χαὶ ὁ τίμιος xal ξζωοποιὸς 
σταυοὸς προτιθέμενος προσχυνεῖται. Inc. Καὶ ὁδοιπόρος ὀρθίας ἐλαύνων. Fin. Καὶ ἀχαταλύτῳ ἑορτῇ ἡμῶν, ᾿Αμὴν. 

Y I, p. 28. Εἰς τὴν ἑορτὴν τῶν βαίων. Inc. 'O μὲν προφητιχώτατος. Fin. Καὶ λέγειν χατὰ Θεόν. Αὐτῷ ἡ δοξα 
χτλ. 


Hujus orationis versio Latina integra exstat auctore Franc.:Combefisio in Bibl. Patrum cóncionalo- 
ria, ed. Venet. t. IV, p. 419 sqq. Hec quidem homilia, quam Combetisius elegantem orationem appel- 
lat, non nisi deumbratio est eloquentie Michaelis, quam certe nemo sanus cum Periclis ac Demos- 
thenis facundia comparabit. ld certe non negabis, calorem quemdam et vim et dicendi suavitatem 
inesse huio certe in Dom. Palmarum homilie, ao Voltarium haud vere dixisse affirmando, Grecos 4 
istius temporis a majoribus preeter garrulitatem nihil hereditasse. Admonitio quidem que in fine le- 5 
gitur, ad virum quemdam quasi prorumpens adolescentem illum in memoriam revocat, de quo Nice- 
tas in Historia de obsessis per Sgurum Athenis ut contemptore Ecclesie maligno atque adversario ar- 
chiepiscopi loquitur evangelico ipsum amore protegentis ; qui num idem cum nostro fuerit non hujus 
loci est disquerere. 


Sequitur de Michaelis scriptis. Fragmentum panegyridis in imperat. 1s. Angelum dictz ; ad archiepisco- 
pum Thessalonicensem Eustathium epistola. 


Vlil, p. 30, b. Προσφώνημα εἰς τὸν πραίτωρα χύριον Νικήφορον τὸν προσοῦχον ταῖς ᾿Αθήναις ἐπιστάντα. Inc. 
Τίς λολήσαι τὰς δυναστείας τοῦ Κυριον. Fin. Καὶ Θεὸς πάσης παραχλήσεως ᾧ ἢ δόξα χτλ. XV epist. 

IX, p. 38. Εἰς τὸν ἅγιον ἱερομάοτυρα Λεωνίδην xai τὴν συνοδίαν αὐτοῦ. Inc. Εἶτα πάλαι μὲν ᾿Αθήνῃσι. ς΄. "He 
γένοιτο τυχεῖν χαὶ ἡμᾶς ἐν αὐτῷ Χριστῶ, χτλ. . ] 

X, p. 39, b. Προσφώνημα εἰς τὸν πραίτωρα χύριον Δημήτριον τὸν Δρίμην ταῖς ᾿Αθήναις ἐπιστάντα. Inc. Τὸν 
Θησέα φασὶν ἐχεινον. Fin. Καὶ γῆρας παρεχτείνων ἀχρότατον, XIX épist. 

XI, p. 32. b. Ὁμιλία ἐπιστάντος τῷ χατ᾽ Εὔδοιαν Εὐρίπῳ. Inc. Ο΄ μὲν πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων. Fin. Καὶ ὧν χαὶ 
χαλούμενος, νῦν τε xal εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾿Αμὴν. . 

Xll, p 54. Θρηνῳδά ἐπὶ τῷ μαχαροίτη χυρέω Θεοφυλάχτῳ τῷ Βελιταριώτῃ. Inc. Θοήνους μὲν πλέχειν ἀμετρους. 
Fin. Καὶ ποιμένος xxt ἀυνοῦ δι᾽ ἡμᾶς. ᾿Αμήν. 

XIII, p. ὅ7. Λόγος ἐγχωμιαστιχὸς εἰς τὸν βασιλέα χύριον ᾿Ισαάχιον τὸν Αγγελον. Inc. Εἴτα βασᾶδισσα μὲν νότον. 
Fin. Καὶ τοὺς ὄρους τῆς ξωῆς ἐπεχτείνοντος. 


Hanc se panegyrim in imperatorem qui Andronici Comneni tyrannidi finem imposuit, publici juris 
facturum esse promiserat Tafelius in ed. sua. Opp. min. Eustathii Thessal. p. 8, sed septem annis 
post nonnisi sequens exiguum fragmentum edidit demonstraturus in quam misero statu Attica lan- 
guesceret, quippe quie pre indigentia tributum imperatori regnum ineunti solvi solitum pendere ne- 
quiret. 


Athene coronam auream capiti victoris impo Αὕτη (urbs Athenarum) χουσοῦν μὲν στέφανον 
nere non poterant ; caret enim urbs denario, ut οὐχ οἵα τε ἦν προτενεγχεῖν, καὶ τὴν νιχηφόρον xX- 
ipsa parum locuples est, imo incolis fere destituta φαλὴν ἀναδῆσαι * ἀχροήματος γὰρ ἢ πόλις καὶ πε- 
in eo est ut penitus intereat, nisi, benevola aliqua νιχρὰ καὶ τοῦ χύχλον διαγραφῇ καὶ τῶν πόλεων 


T M NOTITIA. 318 


4. πολετῶν), καὶ παράπαν ἀφαυτωθῆναι κινϑυνεύ- A manu auxiliante spiritum recuperat. Nam non nisi 
ουσα, εἰ μὴ νῦν ἀνεωέγχοι μιχοὸν x«i συλλέξοι cum regno renascente ipsa renasci posse videtur. 
πυιιῦμα, παρὰ τῆς μεγαλουργοῦς x«i πλουτοδότιδος 
ἀναλαμθανομένῳ δεξιᾶς, χαὶ μετὰ τῆς χοινᾷς ἀνα- 
ξώσεως ἀκολαύσοε καὶ ἰδίας ἐμπνεύσεως. 

ἤδηο panegyrin undecim epistole sequuntur. 

XV, p. 73. ᾿Ἐπιταφίος εἰς τὸν μαχαρέτην ἀρχιμανδρίτη»ν τῶν ἐν ᾿Αὐήναις μοναστηοίων χύριον Νέοφυτον, Inc. 
Εἰ ταὶ Σολομῶν ἔφη που γνωματεύων. Fin. Ἢ προτερον ἱλεούμενος, 

Post htec codex orationem funebrem in archiepiscopum Thessalonicensem Eustathium exhibet. Sed 
neordinem temporum perturbemus, epistolas sex ad illustrissimum illum KEeclesire antistitem missas 
huic loco inserimus. textu Greco e Tafellio sumpto («). 

XV, p. 78, b. Μονῳδία εἰς τὸν ἀγεώτατον Θεασαλονίχης χύρον Εὐστάθιον. 

XVI, p. 86. Ὑπομνηστιχὸν εἰς τὸν βασιλέα χύρ. ᾿Αλεξιον τὸν Kouvzvov, 

Monendus erit lector ut hocce scriptum ad Alexium 1l! Angelum tantummodo referat, qui auctore 
Niceta (Hist. p. 295 B), postquam fratrem regno spoliasset, sive ejusdem odio, sive quod nomen gen- 
tis, que per annos supra centum purpuram gestaverat, et unde ipse per matrem ortus erat, nobi- 
lius ducens, Comneni nomen adoptasset. Ut verum dicamus, de Alexio ll imp., qui anno 11X3 sextum 
decimum agens annum interfectus est, hoc loco cogitare baud licet, quod ordo chronologicus, 
quem Michael nunquam non religiose servavit, ejusmodi monogrammate turbaretur. De Alexio autem 
Vaut VI sermo esse non potest, quia nusquam Comneni nomen assumpserunt, gentis nomine Angeli 
et Duce» contenti; imo vero simile est de ipsorum regno brevi eoque tumultuario Athenienses parum 
curasse. Pius noster archiepiscopus, quem Atheniensibus a feroci Sguro obsessis quamcunque posset 
opem pro virili parte tulisse vidimus, boc ipso christo demonstrat se a sacris suis meditationibus 
non eum in modum absorptum fuisse, ut civium suorum salutem ac prosperitatem ex oculis amise- 
rit. Quod dictionem auctoris nostri attinet, et quam justo devoliorem aliquis dixerit, memineris in 
omnibus qu& ad imperatores suppliciter. scriberentur, summam semper humilitatem requisitam 
fuisse. 1d autem minime silentio erit preetereundum Michaelem ore liberrimo imperatorem de preeto- 
TU at, wagistratuum concussionibus et malis artibus monuisse, id quod nostris quidem temporibus 
iniquioribus certe auribus acciperetur. Ad politicam quidem Athenarum historiam illustrandam libel- 
lus preesens plus quam ad Eustathii litterariam dilucidandam contribuerit, quippe que nobis mons- 
trat, certas Athenis immunitates fuisse non spernendas quee vi preetorum usurpativa nefarie lederen- 
tur. Dictionis deinde Michaelice barbaries et obscuritas gravissima in aliam linguam traducentibus 
obstacula prebent. Hanc scriptiunculam in codice Laurentiano octodecim epistole sequuntur. 

XVII, p. 93. Προσφώνημα si; τὸν γυναιχάδελφον τοὺ βασιλέως Βασίλειον τὸν Κοιλνηνόν, Ine. Τὸν μεγαλονογὸν 
Hoax». Fin. Τῆς μετεώρου ἂν χνίας τῶν ἀναχτόρων. 

XVIII, p. 98, b. Προσφώνημα εἰς τὸν μέγαν Δούχαν τὸν Στρυφνόν. Inc. Ἔδει μὲν διαμεμενηκέναι ᾿Αθήνας. Fin. 
αὶ πρὸς τοὺς ἐχεῖσε γαληνίους λιμένας μεθορμίξοντο:. Postrema hujus ullocutionis recentiori manu suppleta 
sunt propter. unius folii defectum ante pag. 104, cujus propterea prima verba τῷ δοξῃ" “εδοξασμένα δὲ 
$29; πάντα χτὰ. QUO pertineant ignoramus ; ultima tamen esse alicujus homilia, patet ex conclusione, 
qua ita habet : "4 ἐν μεθέξει χαὶ ἡ μεὶς εὐρεὐείημεν διὰ Ἴησου Χοιστοῦ, xz ΒΑΝΟΙΝ, p. 13. 

Quatuordecim epistole non parvi momenti, siquidem rerum maximarum, quarum Michael testis 
fuit, ut Constantinopolis capte, belli contra Sgurum et Latinos gesti, auctoris exsilii usque ad mortem 
fratris documenta exhibent. 

XIX, p. 116, b. Movodía εἰς τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ χύριον Νικήταν τὸν Χωνιάτην, lnc. Ὥ πονηρᾶς ἀγγελίας, ὦ 
πιχρᾶς ἀχοῆς͵ ἧς ἀδοχήτως μοι ἐπιπεσούσης ὦτα μὲν ἀθρόως περιδομθηθέντα ἀμγοτέρα ἤχησε! O acerbum nun- 
tium ac (ristissimum, quo aures mea mire resonant. 

Superest hac oratio funebris in Latinum tradita sermonem a Petro Morellio, et legitur in Zistoria 
rexum in Oriente gestarum, Francof. 1568 et in Bibliothecis PP. Post Monodiam 78 epistole leguntur : 

XX, p. 164. Προθεωρία si; τοὺς ἀπὸ ψυχῆς xat σώματος λόγους. Inc. Τὴν τοῦ λογιχοῦ μέοους τῆς ψυχῆς διαψοράν. 
Fin. Ταῦτα ἔδει προθεωοηθῆναι, xci δὴ ποοτεθεώρηται. Ex orat. anime : Εἰ μὲν παρ᾽ αλλοις οὐχ εἰδόσιν ἐπ᾽ 
ἀχοιδες, τὴν χατ᾽ ἐμοῦ ἐπήρειαν τοῦ συξυγοὺς τότε σώματος. Fin. Av ὑμῶν x7). — P. 169. Ex orat. corporis : 
ὍὌσχν μὲν ὕδροιν χαὶ λοιδορίαν καὶ GAUCX σχώμματα ξυμψορή σασαχατέχεέμου ἡ σεμνὴ Ψυχή ΕἸ ῆφος χαὶ τὰἀπραχτέα, 

ταὶ uj διοοίξουσα. — P. 176. Ἢ διαίτησις τῶν διχαστῶν. Inc. Ἐπειδθήπερ xal ἀμφοτέρων τοὺς λόγους ἡχούσαμεν 
ἄν προς, Fin. Εἰς τὴν χώραν τῶν ἀσεβῶν ἀπενεχθῆναι ἐν Χοιστῷ ᾿[ησοῦ xr). 

Ριοῦχα θα et absurda Prosopopaia, quam Morellius nominat, non Michaelem auctorem habet, 
sed Gregorium Palamam, archiep. Thessal., qui apud Catholicos Romanos heereseos promotor au- 
diebat: Tales enim Michaelem, senem calamitosum, in animo pueriles ludos sgitasse longe a vero 
abhorret. 

XXI, p. 177. Τοῦ αὐτοῦ σχέδος. Inc. Ei xai μὴ z069to ; ἦν ἐν γῇ βαρβάρων. Adde locum mutilum : Οὐτωσὶ 
εἰσεκώμασε τῇ βασιλίδι τῶν πόλεων, x«t τὸ pmo... 

(4) Michaelis scripta infra colligemus ; ideo titulos hic tantum exhibemus. EpiT. PATR. 


319 MICHAEL ACOMINATUS ATHENARUM ARCHIEP, 320 
Dein versus aliquot jambioci sequuntur, quorum primus : UT UU mmR-— 


᾿Αλλ᾽ à χατοιχῶν οὐρανοῦ χῦτος μέγα, x. T. . Qui amplum incolis firmamentum. B 
XXII, p. 180. Carmen hexametrum cum hac inscriptione : Τοῦ ᾿Αθηνῶν (archiepiscopi Athenarum). 
Precedunt tituli loco septem versus minio exarati, nullo prorsus metro, et procul dubio librarii 

ignorantia aut negligentia male habiti. Quos, nulla adhibita emendatione, secundum Bandinium sub- 

jicimus. 


Ἡσυχίης τόδ᾽ ἄθνρμ᾽ ἐμὸν, τελέσχη μαχρά. Quos vides otii fructus, Ὠυρθ sunt, ntevi ; 

᾿Ανδρὸς ἀχηδιόωντος ἀήματι νυσταλόεντι, Quales somniator male sanus excitat ; 

Οὐ μὰν ἄμουσον πάμπαν, ὅλον τε πόνη πέκαιχται, Nec tamen Musarum afflatu prorsus carent, 

᾿Αλλ’ ἐπιμὶξ τῆς παιδιῆς ἔσθ᾽ ἄχεν ἐσπούδασται" Imo joci seriis misti exhibentur, 

Οὐδέ γε αὖ ἱερῇ πολιῇ χαθάπαξ ἀπεοιχός. Quales senem venerandum non dedeecent. 

OZvoua x«i Θεανὼ χιχλήσχεται, οὔνομα σεμνόν. Theano nomen cuivis audienti sacrum ; 

Καί xt σὺ τοῦτο γνώσεαι, ὦ φίλος, αὐτίχ᾽ ἐπελθών. Sed id tu ipse ubi volueris, cognitum habebis. 
Primus carminis versus legitur : 

Κόσμον ἐμῶν προθύρων σνχέην σχιόεσσαν ἀείδω. Ficum cano cedes meas obumbrantem. 
Ultimus : 

Δονλοσυνάων ἀρογαλέα προταμὼν ξυγοδέσμα, Servitutis vincula prementia dirimens. 


XXIII, p. 185, b. Septem carmina, quorum quatuor prima : Εἰς τὴν χοίμησιν τῆς ὑπεραγίαις Θεοτόκου, 
εἰς τὸν δευτέραν παρουσίαν, εἰς τὸ θεοτόκιον et εἰς τὸν μονόχερων (sic!) numeris hexam., tria posteriora, Εἰς 
τὸν σταύρωσιν, εἰς τρίμορφον et εἰς ἀγγέλους, metro iambico composita sunt. 

XXIV, p. 187. 'Apxat τινων διαφόρων ἐπιστολῶν 23 numero, styli exercendi gratia, sicut Bandinius au- 
tumat, exaratee. 

Hino inde Bandinius (p. 19-36) universas Michaelis epistolas ordine chronologico in codice observato 
enumerat, addendo : Epistolarum CLXXX Michaelis Acominati, Atheniensis metropolits, recensio 
per alphabeti litteras digesta. 

Ep, ordine alphabetico quoad nomina eorum ad quos misse fuere, epistolarum Michaelis seriem da- 
mus, additis aliquibus notulis e Lequienii Oriente Christiano aut Ducangii Glossario ad Scriptores me- 
di&$ et infimzm Grecitatis desumptis, 

Τῷ yépovrt τῆς μονῆς τοῦ Κομνηνοῦ xup. ᾿Αθανασίῳ. — Té πατριάρχῃ xup. Βασιλείῳ. — Τῷ Jeye- 
θέτῃ χυρ. Βασιλείῳ τῷ Καματηρῷ. — Τῷ γυναιχοθείῳ τοῦ βασιλέως σεθαστοῦ Λασχαρέως χυρ. Βασιλείῳ 
τῶ Καματηρῷ (4). -- Τῷ Πιχριδίῳ χυρ. Βασιλείω, τῷ λογαριαστῇ (2) τοῦ πραιτωρίου. — Τῷ μεγάλῳ λογο- 
θέτῃ τῶ Βελισσαριώτῃ. — Τοῖς Βελισσαριώταις, — Τῇ Βεριδοήσσῃ. — Τῷ τεσσάραχουτα πήχῃ χυρῷ Γεωρ- 
γίῳ, — Τῷ μεγάλῳ σχενοφύλαχι (3) (ἔπειτα τῷ πατριάρχῃ) xvpà Γεωργίῳ τῷ Ξιφιλίνῳ. — Τῷ Παδυάτῃ 
xup. Γιωργίω, --- Τῷ ἀναγραφεῖ (4) χυρ. Γιωργίω τῷ Κολυμδᾷ. -- Πρὸς τὸν αὐτὸν χαὶ τὸν σύντροφον 
αὐτοῦ χυρὸν τὸν Νομιχόπουλον. -- Τῷ Καμάχωνι χυρ. Γεωργίω, — Τῷ ἀνεψιῷ αὐτοῦ χυρῷ Γεωργίῳ τῷ 
σεθαστῶ. --- Τῷ ἀρχιτρῷ χυρῷ Γεωργίῳ τῷ Καλλέστῳ, — Tà υἱῷ αὐτοῦ χυρῷ Γεωργίῳ. — Τῷ Bep 
xup. Γιεωργίῳ. --- Τῷ πιστοφίλῳ χυρ. Γεωργίῳ. — Τῷ Θηδῶν γραμματιχῷ. — Τῷ & cvx. (fort. πρω- 
τασηχρήτῃ, B) xup. Δημητρίῳ τῷ Δρίμῃ. -- Τῷ σεμνῷ χαὶ ἐπὶ τοῦ κανιχλείον (Ὁ) χυρ. Δημητρίῳ τῷ 
Τορνίκῃ. — Τῷ λογοθέτῃη (τοῦ δρόμου) χυρ. Δημητρίῳ τῷ Τορνίχῃ cum voc. initial. : Αἰεὶ παῖδες oi 
Ἕλληνες (6). — Τῷ μεσάζοντι (7), τῷ Τορνίχῃ χυρ. Δημητρίῳ. --- Τῷ Καρύστον xup. Anpgurplo. --- Τῷ 
μαχρεμδολίτηῃ χυρ. Δημητρίῳ. — (incipit : Οἴμοι, οἴμοι, ὅτι τῆς ὑπερορίας). --- Τῷ Γαρδιχιου (8) x«i Πε- 
ριστερᾶς ἐπισχόπῳ χυρ. ᾿Επιφανίῳ, — Τῇ τυχο (superscr. pp.) χυρᾷ Ἐὐγενείᾳ. — Τῷ Νέων Πατρῶν ὑπερ- 
τίλμῳ χυρ. Εὐθυμίῳ, Πρὸς τὸν αὐτὸν ᾿Αθηνῶν τοῦ ὑπερτίμον Νέων Πατρῶν χυροῦ Εὐθυμίον. Τῷ Τορνίχῃ 
κυρ. Εὐθυμίῳ. --- Τῷ αὐτῶ καὶ τοῖς ὑπ᾽ αὐτὸν ἁγιοσοφίταις, Πρὸς τὸν χυρὸν Εὐθύμιον. --- Τῷ Θεσσαλονίκῃς 
xup. Εὐσταθίῳ. — Tà ὁσιωτάτῳ χυρ. Ἡσαΐᾳ τῷ ᾿Αντιοχείτῃη. --- Τῷ Φουρνίτῃ τῷ Θεογνώστῳ. --- Τῷ πα- 
τριάρχῃ xup. Θεοδοσίῳ. (9) — Τῷ Ματξούχι χυρ. Θεοδοσίῳ. — Τῷ (ἐπὶ τοῦ χανιχλείου) σεμνῷ χυρ. Θεοδώρῳ ( 10) 

(1) Basilius Camaterus fuit patriarcha Cons- imperatoris, cui qui preeerat, ὁ ἐπὶ τοῦ χανιχλείον 


tantinopolitanus ab a. 1183 δὰ a. 1186, ac Theo- — dicebatur; hoc autem illi nomen est inditum, 
dosio in insulam Terebinthum secedenti succes- — sive quod caniculi formam referret, sive quod ca- 


sit. Bandini. (Cf. Nicet. Hist. p. 169 A). — . niculis fictitiis, ut hodie etiam fieri solet, sustenta- 
(2) Δογαριαστῶν duo genera erant; primi dice- retur. B. — 
bantur λογαριασταὶ τῆς αὐλῆς, ii nimirum, qui in (6) Plat. Tim. ed. Stephan. p. 22. 
alatio merentibus stipendia exsolvebant; alteri (7) Μεσάξοντες dicebantur, qui in aula impera- 
ἐογαριασταὶ τῆς πλόας, qui classis rationes expen- — toris primas obtinebant, scilicet rerum ministri. 


debant : prioris generis erat hie Basilius. B. (Cf. B. (Du Cange, glossar. gr. p. 909, conf. Goar. ]. ]. 

Goar ad Codin. ed. Par. p. 33, n. 64, Gretser, ib. — p. 72, n. 38). 

p. 212). (8) Gardieium unus erat ex episcopatibus me- 
(3) Σχευοφύλαξ erat qui sacra ecclesie vasa  tropolitano Larissee in provincia Thessalie sub- 

eustodiebat. B. — (Cf. Gretser et Goar. 1.1. p. 161, — jectis. B. (Cf. Le Quien, Or. chr. lI, p. 103). 


et p. 10, n. 8. — Georg. Xiphilinus ex magno 9) Fuit monachus collis S. Auxentii et patriar- 
vo iopliyluce creatus est patriarcha Constanti- n Constantinopolitanus ab a. 1178 ad. 8. 1183. 
nop. a. 1192. B. . B. (Conf. Nicet. p. 139, 158, 104 et 168). 

(4) ᾿Αναγραφεὺς, proprie descriptor, erat tribu- (10) 1lle est fortasse Theodorus Irenicus, cogno- 
torum exactor B. (Du Cange, 1. l. p. 47). mine Copas, qui anno postea 1215 Nioe?e patriar- 


(δ) Κανίκλειον, caniculus, erat atramentarium — cha electus est. B. 


391 NOTITIA. 323 


- tà Εἰρηνικῷ. — Τῷ Εὐρίπου χυρ. Θεοϑώρῳ. — Τῷ χρατίστῳ xup, Θεοδώρῳ τῷ Δούκα. -- Τῷ Βελισσαριώτῃ κυρ. 
Ἰωάννῃ" — Τῷ Θυδῶν χυρ. Ἰωάννῃ. --- Τῷ Θεσσαλονίχης χυρ. Ἰωάννῃ. — Te παραχοιμωμένω (10") κυρ. Ἰωάννη 
τῷ &ovoné (ντω). --- Τῷ χαλῷ χαιρῷ χυρ. Ἰωάννῃ. — Τῷ Ναυπάχτου χυρ. Ἰωάννῃ. --- Τῷ χαθηγουμένῳ τοῦ ἀγίου 
Μελετίου χυρ. Ἰωαννιχίῳ. --- Τῷ χαθηγουμένῳ τῆς μονῆς (11) τοῦ χυνὴ (γίου) τῶν φιλοσόφων. --- Τῷ καθυηγουμένῳω 


τῶν ἁγίων ὁμολόγιτῶν. — Τῷ χαθηγουμένω τῆς σεθασμία; μονῆς τῆς Καισαοιανᾷς. --- Τῷ πανεντιμουπερτάτω θείῳ 
τοῦ βασιλέως Κασταμονίτῃ. --- Τῷ Πηγονίτηῃ χυρ. Κωνσταυτίένω, — Τῷ δεοφιλεστάτῳ σπαύαρίῳ (12) xvp. Κων- 
στιντόνῳ. --- Τῷ ἐπὶ τῆς ἱερᾶς σαχῶλες (13) χυρ. Κωνσταντίνω τῷ Μεσοποταμίτῃ. — Τῷ λογοθέτη, τοῦ δρόμου 


xv», Κωνσταντίνῳ τῷ Τορνίχῃ. — Τῷ Κρύτης ἀρχιερεῖ. — Tà βασιλεῖ τὸς ᾿Ανατολῆς τῷ Λασχάρει, --- Τῷ οἰχου- 

μινιχῶ πατριάρχῃ χυρ. Λεοντίῳ ([4). — Τῷ ὁσιωτάτῳ μοναχῷ κυρ. Λουκχᾷ. — Τῶ ἀρχιμανδροίτς xvp. Λουχιανῷ. 

-- Ià χαθηγουμένῳ τῆς μονᾷς τοῦ στουδείου χυρ. Λονκιανῷ. --- Τῷ Θεδῶν χυρ. Μανουήλ. --- Τῷ σεδαστῷ χυο. 
Ἀκνουλλ τὸν Ὑωλέακ. — Τῷ Bapióóg xvp. Μανονὲλ, — Τῷ πατριάρχῃ xvp. Μανουήλ, — Τῷ πανοτιωτάτω χαθη- 
γουμένω τῆς σιδασμίας μονᾷς τοῦ Προδρόμον xvp. Μαρτενιανῷ. --- Τῷ Αὐτωρειανῷὼ χυο. Μιχαήλ. — T» ἀνεψιῷ 
αὐτοῦ κυρ. Μιχαήλ, — Πρὸς τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ κύριον Νιχέταν τὸν Χονιάτην. --- Τὼ &vrpva αὐτοῦ xop. Νιχέήτα, 
— τοῖς ἀνεψιοῖς αὐτου τῷ τε xvp. Νιχήτα χαὶ τῷ χυρ. Μιχαῤλ. — Τῷ Βεριθός χνοῦν Νιχχφορῳ, — Τῷ μεγαλυπε- 
ρόχῳ πρωτονοταρίῳ χαὶ πραίτωρι χυρ. Νιχολάῳ τῷ Τριψύχω, --- Τῷ ἱατρῷ xup. NuxoAue τῷ Καλοθούχῃ, “- TG 
Πιστοφῶμφῳ χυρῳ Νικχολάῳ. — [ρὸς τὸν Νέων Ἰατρῶν τὸν Μετοποταμίτην καὶ Κοστομζουην ^vj0utvov, — Τῷ σα- 
xt)Ó)apie τῷ Τλευοῇ. --- Τῷ ἐπισκόπῳ ost (superscr. ὃς).--- Τῷ μεγάλῳ δονχί τῷ Στρυγνῷ, — Τὸ σαχλαρίῳ τῶν 
᾿Αθηνῶν τῷ Φωχᾷ. 


$ X. Aéita AMicAaelis scripta qua in. Dibliotkhecis Oxoniensi ac Parisina asservantur. Carmen de 
Athenis. Conclusio. 


Post Epistolarum Michaelis catalogum Bandinius ($ 4$ sqq.) plura de tribus Greg. Naz. epistolis, 

tum de Theopbylacti, Bulgarorum archiepiscopi, scriptis in Bibl. Florent. asservatis in medium pro- 
tert, que hujus loci non sunt. Memoratu autem digna videntur aliquot Michaelis scripta, que dum in 
Wibhotheca Medicea desunt, in Oxoniensi visuntur, sec. Catalogum libr. mss. Anglie et Hibernie 
(Oxon. 1697), quibus tituli : Catechesis prima ; Homilia de creatione hominis, et Lamentatio demortui 
Adyepfi, deinde in Bibliotheca Parisma 7ractatus de cruce, quem Fabricius perperam in orationem 
permutavit, et qui forsitan rectius carmen iambicum de pristina urbis Athenarum dignitate esse vi- 
detur, quodque Boissonadius in tomo V Anecdotorum publici juris fecit. 

Ob ultimos hujus carminis versus non immerito exordium longioris poematis suspiceris. Ut ut est, 
certe lamentationem licet mutilam habes scriptam de Athenarum fatali sorte ab ultimo antistite ejus 
urbis, qui cantico, ut ita dixerim, olorino fatum ejus urbis fatale memorie prodidit. Restat ut car- 
men Morelli, finem haud spernendum dissertationi nostre imposituri, lectoribus mente benevola 
impertiamur : 

Cecropidum prssul Michael, dum tristia fratris 


Occidit,heu! tecum tumulumque subivit eumdem 
Wicetee queritur funera Choniate, 


Feedaque successit nec mora barbaries. 
Cygnea testatur tua vox, o Grecia, quieenam Qui volet ergo tuas cognoscere, Grecia, vires, 


Viribus effetis, eum morerere, fuit. Cum Xenophonte legat funera Choniate ; 
Atticus ille lepos, Xenophon quo scilicet olim Ille tuas cunas nascentis floribus ornat, 
Nobilis a teneris claruit unguiculis, Hic tua fraterno funere fata gemit. 


(10*) Παραχοιμώμενος, prepositus cubiculi ; ac (13) Ὁ ἐπὶ τῆς σαχέλλης idem valet ac σαχελλὰριος. 
prioribus seculis dignitas erat eunuchis tributa; B. p. 26. Sacellarius erat ecclesiastice pecunie 
extremis vero temporibus duplicis fuit generis; curator et custos. Zexé)x enim sive σαχέλλιον di- 
ahus enim erat παραχοιμώμενος τὸν χοιτῶνος, cubi- —cebatur sacculus pecuniarius, ἢ. e. eerarium ec- 
cularius imperatoris ; alius παραχοιμώμενος τῆς σφεν. clesie, quo eleemosyne asservabantur. ld. p.21. 
δόνης, aunuli signatorii custos. 1j. (1&4) Septem tantum menses patriarchalem se- 

(11) Μονὴ est μοναστήριον. V. Du Bangel.I. p. dem obtinuit Constantinopoli Leontius a. 1190, 
949, de καθηγούμενος (Abbas, Prior), p. 473. dictus Theotocistes, quod per Θεοτόχον, quam si- 

(12) Σπαθάριος, armiger. Du cange, p. 1419, Cf. bi apparuisse dicebat imperator (ls. Ang.), elec- 
Goar. 1. J. p. 29, n. 34. tus fuisset. D. (Cf. Nicet, 259. C). 





MICHAELIS 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP. 


ACOMINATI 


CHONIAT ER 


SANCTISSIMI ATHENARUM METROPOLIT/E 


ORATIO 


HABITA IN DIE FESTO PALMARUM. 


(Combefis. Biblioth. concionat., tom. Ill, p. 417). 


Preclarissimus regum propheta David, immen- À comitatu vectus, adversus infernum velitatione 


sam solis pulchritudinem, indefessamque celeri- 


talem admirans, et ipse ait: ZTanquam sponsus 
procedens de thalamo suo : ezsultabit ut gigas ad 
currendum viam suam: el occursus ejus usque ad 
summun cali, nec est qui se abscondat a calore 
ejus ". Miratus quippe vir sapientissimus est, sidus 
hoc maximum, quanta prenitens pulchritudine in 
morem sponsi in orientali horizonte oritur, gigan- 
teaque celeritate atque vigore ad horizontem per- 
vadit e diametro oppositum, nihil obscurato tantis 
illis annorum voluminibus ipsius decore ac specie, 
neque vi dissoluta,sed eodem semper modo exsul- 
tare, rerumque universitatem nullo labore lu- 
strare, nec non vitali micantissimee lucis defluo 


functus Rex glorie, inferni proxime predam ag- 
gressusest,primasqueindecharissimum Lazarum 
tulit manubias. Unius vocis sono tyranni perter- 
ruit arces,exque mediis cuncta vorantis ferse fau 

cibus, ovem suam bonus Pastor extraxit. Sua in 
specu correptum latro Lazarum detinebat: mox 
tamen audita Dominica voce infremuit, atque ad 
lucis auram redivivum emergere dimisit. Non 

enim fas erat obdormire in mor(em volet nstum 

ex muliere, sed expergisci qui ipsi vitee charissi- 
mus esset.O ingentis virtutis, quin imo omnipo- 
tentem vocem ! qua porte mortis metu panduntur, 
infernique janitores stupore obriguerunt, ac qua- 
triduanus exsiliit mportuus. Vere catulus leonis 


implere. Quin etiam ego qui ipsum justili&e so- B Christus *; nuncque solo rugitu feram exterruit : 


lem Christum, atque siderum conditorem, nova 
pempa procedentem videam, eadem cum Davide 
ut canam adducor,nempe quod ipse sponsi in mo- 
rem procedens de thalamo suo exsultarit ut gigas 
ad currendam viam suam, per mediam Jerusalem, 
inauditi seculis omnibus triumphi ac miraculum 
omne vincentis specie extemporaneus ovans. Ac 
quidem exitus ejus a summo colo: inde siquidem 
nostre salutis causa nihil loco dimotus, viam se- 
care coit ; et occursus ejus usque ad extrema 
coli, infimas scilicet inferni partes ; illic namque 
dispensationis cursus terminum habuit, ut nec 
inferna illa loca ab ejus se calore absconderet : 
indeque rursus velut ab occidente, matutinus ex- 
ortus, iisdem coli sedibus restituitur. Prius tamen 
quam in infernum descendens inter mortuos splen- 
deat, divinam quamdam velut preemisit vocem, 
ea quatriduanum a mortuis suscitans *, quem 
unum ex animarum extraxit caveis, cujus victoria, 
pompa hodie procedit, ac presentem ex tempore 
triumphum instituit ; nempe Sionis Rex ille man- 
suetus?, non aureis phaleris instrato equo, seu 


alias curru aureo, sed pauperculo asello paupere 


* Joan. it, 44. 


! Psal. xxii, 6 seqq. an Ζ 
. LX Vili, 7. 


' Gen. n, 7. *Joan. n, 44. 


* Zach. ix, 9. 
19 Psal. v, 10. 


Leo enim rugiet, inquit, et quis non pavebit 57 
Brevi autem postipse quoque recubans dormiet: 

at ubi conserto veluti pede cum morte congressus 

fuerit, penitus profligabit. Nunc quidem tremen- 
dum ac ingentem cetum solo eminus clamore 
subegit: mox vero Joni in morem ejus sponte 
rictu absorbendus est, quo ipsius disrupto ventre, 
quos a seculo absorpsit omnes extraxerit *. Ta- 
metsi terra erat, et in terram abierat Lazarus, at 
Christus erat qui hominem e terra condiderat" ; 
ex quo etiam clamore, uti et spiraculo, mortuo 
iterum figmento animam refudit. Jam quidem 
fotebat tabo resolutum cadaver atque corru. 
ptum; at Christi vox vite illi odor fuit. Quod 


( mortis vinctus institis astrictus erat, vetuit nibil 


quin longe progrederetur, jubente scilicet Chris- 
to: Veni foras*, qui educit vinctos in fortitu- 
dine ; similiter eos qui habitant in sepulcris ?. 
Psallat jam Lazarus cum Davide : Non dereli- 
quisti animam meam in inferno, nec dedisti san- 
clum tuum videre corruptionem *9,et, Implesti me 
letitia cum vultu tuo: non enim oblivioni traditus 
sum, sicut mortuus a corde!' ; sed mortuo mihi 


* Gen. xLix, 9. " Amos. im, 3. * Joan. ut, 5. 


1! Psa]. xxr, 13. 


HOMILIA IN RAMOS PALMARUM 


396 


, fecisti mirabilia "3. Sane quidem complura Chris- A dibus essent : unde neque in celorum regnum in- 


tus exhibuit magnifica opera, quibus sensu desti- 
tutis Judeeia suam manifestam fieri gloriam voluit; 
multosque mortuos suscitavit. nempe servum cen- 
turionis, lari filiam, vidue unicum filium. Ac qui- 
dem mortui, audito, Puella, surge'*, et, Adoles- 
cens, (ibi dico, surge**. confestim dicto audientes 
erant, lumenque redivivi cernebant; hi autem, ne 
sic quidem videntes videbant, nec audientes au- 
dielant. Idcirco etiam ad extremum Lazari susci- 
uzonis opus,quod prodigii novitate cuncta vince- 
rt, ceu cujus vis major esset, remedium admo- 
vit. Nam illos quidem mortuos statim suscitavit ; 
hunc vero cum jam putruisset, inque elementa 
quibus concreta corporis fabrica erat, difflueret. 
Atque illic quidem defuncti loculum tetigit, ac B 
puelle manum apprehendit ad vitam instaurans 
contactu vivifici corporis : hic autem sola voce 
vitam reparavit, voce nimirum, quam Judaicus 
populus non audivit, ut quos, juxta Davidem'', 
mors pasceret; aue nimirum velut oves, qua ii 
laborabant csecitate, in inferno ipsos poneret : La- 
zarus vero tanquam ovis Christi, revocantem pa- 
storis vocem confestim sensit, infernique barathro 
dimissus ad. vocantem rediit. Quodque Mosem qui- 
dem se scire, Dominum autem nescire se incir- 
cuznciaj asserebant 5, manifestius seipsum hodie 
ostendit, Yibere triumphans, regioque magis cultu 
procedens ; laetentes denique infantes producens, 
qui Dominum suum agnoscant, ac testes sint, ip- 
sum Dominum esse qui custodit parvulos !*, ac αὶ 
quem David valicinatus est perfecisse laudem ex 
ore infantium et lactentium !*; Zacharias vero 
Sionis Regem predixit, mansuetum et salvantem, 
ac qui asello vehatur !*. Cum enim Scribe et 
Pharisei velamen cordi impositum 39, dum pro- 
pheve ac Moses leguntur, habeant, acclaverm scien- 
üie tenentes nedum ipsi non ingrediantur, sed et 
ingredi volentes prohibeant ?!, infantium ora, quie 
de Christo sunt, vaticiniis promendis laxantur, ac 
quibus lingue usus negatus, pueri balbutientes, 
Scripturarum obscura dilucidissime explanant ; do- 
centque surdos parentes, ac qui more aspidum 
aures obturant 353. Docti a Deo pueri, sumpto Da- 
vidico psalterio, lectisque, qux sint apta atque 
congruant, ejus canticis, Solem justiti& aquilarum 
visus acumine clare prospiciunt, ac parentibus qui 
acute cernere nolint, nec aquila juventute reno- 
ventur, sed littere vetustate cecutiant, adaperiunt: 
Hosanna, aiunt; Benedictus qui venit in nomine 
Domini, Rer Israel *'. Vix non digito monstrant 
iMantes, atque predicant Sionis Regem esse, 
wansuetum illum ac salvantem. Idem enim valet 
Zotansa, ac, Salva, quzso. Haud tamen miracu- 
lum in pueros convertit qui incircumcisi cordi- 


Psal. Lxxxvii, 14... '? Luc. viit, 34. 


gressi sunt. Erant enim utres veteres ac pu- 
tres **, nec gratie vinum tanquam novi, ac Spiri- 
tus capaces, poterant capere. P'roh ctecitatem,cal- 
lumque ! Cognovit bos possessorem suum, et asinus 
praesepe domini sui 35. Israel autem Regem suum 
non cognovit, sed deprehensus est bove demen- 
ior, et asino stapidior, cognoscendo Dominum 
suum ; idque cum infantes minime bovem in lin- 
gua ferrent, sed Hegem asello insidentem, pompa- 
que hodieprocedentem, ac quod olim vaticinio pro- 
ditum esset, implentem, preedicarent ; alligare sci- 
licet ad vitem pullum suum 3", quod est, novum ex 
gentibus populum,quem necdum quis jugo manci- 
parat. ad vitem ex .Egyptotranslatam colligare?', 

Enimvero, eorum que mysterio insunt, mira- 
culorum vim intelligamus; quin potius celebrita- 
tis miracula in nobis ipsi exhibeamus. Efficiamur 
Lazari Christi amici ; sorores nobis sapientiam at- 
que virtutem faciamus ; ac si quando velut homi- 
nes infirmari contigerit, seu etiam in mortem ob- 
dormire, fuerimusque tanquam in specu quadam 
in presenti sepulti seculo, aderit, qui est vita, 
Christus,magnaque evangelicorum documentorum 
voce clamabit - Venite foras?* a seculi morte ; at- 
que ut alio quodam loco dicit, Surgiteearmus hinc??, 
nos inde transferens, atque a seculi morte edu- 
cens ; ac statim e sieculo. egrediemur, nulloque 
prohibente ad vitam procedemus, tametsi institis 
ligari, quod maxime novum ac inauditum ; nempe 
etiam carnis vinculis astricti : ab eo enim quod 
est vincire animam, Greca voce δέμας (ac sj vin- 
culum dicas) sapientibus corpus nuncupatur. Ni- 
hil tamen illud vetat, quin mundi hujus mortem 
afferentis necessitudine excedamus,dum solum Do- 
mini vocem audierimus, atque ad ipsum extra 
castra exeaimnus, velut qui manentem hic civita- 
tein, ut divinus Apostolus loquitur ??, non habea- 
mus, nec vitie reparande spem abjiciamus, vel si 
mundi libidine quatriduani feetemus ; qui nimirum 
quatuor cetates, pueritiam, adolescentiam, virilem, 
ac senectutem mortui egerimus, atque ad ipsam 
dissolutionem venerimus : quippe Christus qui 
mortui sint delictis?! suscitare novit. Ad hec ju- 
menti indolem apud Salvatorem Davide auctore ?* 
induamus, ut pompa pro nobis adversus mortem 
procedentem ipsum vehamus. Sternamus ei vesti- 
mnenta, nempe carnem spiritui subjicientes, hu- 
militatem colamus.Si necdum licet in arbores juxta 
aquarum exitus consitas??, puta palmam, aut 
cedrum Libani, sive olivam fructiferam (cujusmo- 
di arbor Job ille justus erat, cujusmodi divinus 
David adolescere : vel ramos ex sanctis illis arbo- 
ribus, virtutum scilicet stolones, quibus illi sca- 
tentes eluxuriabant, tollamus, plausuque venien- 


!* Luc. vt, 44. 15 Psal. xrviu, 15, !5Joan. ix, 39. 17 Psal. 
Cuv, 6. 18 Psal. vin, 38. 19 Zach. ix, 9. 3911 Cor. nr, 45. 31 Luc. n, 52. 53 Psal. rvn, 5. ?? Psal, 
cu, $. 3. Matth. 1x, 17. 3? 15a. 1, ὅ. 306 Gen. xLix, 11. ?" Psal. Lxxix, θ. 38 Joan. ii, 44. 39 Joan, xiv, 


31. 30 Hebr. xin, 13. *! Coloss. n, 13. 


82 Psal. 1, 3. 


927 


rimus justi homines, veraces, sine crimine, Dei 
cultores, ab omni re mala nos abstinentes, sic Jobi 
more δὲ perfecte exstiterimus arbores, qui nimi- 
rum ut sublimis frondosaque palma effloruit; aiebat 
enim fore ut senesceret setas sua, sicut truncus 
palme: rursusque erimus uti David oliva fruc- 
tifera *5, si ejus pariter fortitudinis, ac mansuetu- 
dinis emulatores fuerimus, quo vir cordi placens, 
exque ejus moribus ἃ Deo inveniamur. Quod si 
nostra segnitie non possumus omnem illorum vir- 
tutem imitari, flores illos, fructuum copiam, 
patientiam, laborum certamina, vel Davidis saltem 
mansuetudinem, aut modestiam colamus *5, qua- 
tenus etiam se vermem, non vero hominem ap- 


pellabat ?*' : vel mores pacificos cum iis, qui pa- B 


cem oderunt 57, animum nihil injuriarum tenacem, 
lenitatem, rursusque Jobi in tentationibus invic- 
tam constantiam, liberare pauperem de manu po- 
tentis, pupillum juvare cui desit adjutor 35, induere 
justitiam, ac tanquam diploide se vestire judicio ; 
oculum esse cecorum, claudorum pedem, inva- 
lidorum patrem. Harum virtutum opera si erhi- 
buerimus, ex arboribus a Deo satis ramos excidi- 
mus, ac Salvatoris cultus gestavimus. 

Ad hec nos a malis abstineamus : infantium 
simplicitatem imitemur, talium enim est regnum 
cd&lorum?*. Ex horum etiam ore nunc Deus laudem 
perfecit. Si Ecclesie filius es, humiliare sicut abla- 
ctatus super matre sua *. Noli malitie h&rere ac 
superbie, nutrici in spiritu adhere. Quorsum cum 
Deo pugnas, qui adversus Christi sponsam insania 
feraris? Malediclio matris eruit fundamenta *!.Sin 
autem illa etiam Christi sponsa est, ejus maledictio 
quid non prestabit? Noli qui per baptisma Dei 
filius factus es, in viperefetum demutari,eam mor- 
dentem ac exedentem quse te spirituali partu enixa 
est; neque ingratus deprehendaris, qui velut asi- 
nus lacte distentus in altricem calcitres. Terreat 
flagellum, quo plexo hodie Christus,contemptores, 
ac quiprofanarent domum orationis, credendo abe- 
git *. Terreat te proditoris restis, no et ipse in eam 
incidas, qui locelli causa magistrum tradidit ; 
neve nefarii eorum consilii sociusefficiaris, quibus 
cum Caipha et Pilato pastorem percutere ac oves 


dispergere convenit. Hactenus enim omitto dicere D 


de Core, Datham et Abiron, quorum seditiosa ad- 
versus Aaronem coitio, dehiscente tecra ac absor- 
bente viventes cum familia in infernum detrusit **. 
Nec jam mihi Samuelis erit mentio, cujus spreü 
injuriam in seipsum Deus recepit.Non enim,inquit, 
te spreverunt, sed me**. At nos neque Samuel, ne- 
que Elias, neque Aaron sumus, qui invocabant Do- 
minum, et ipse exaudiebat eos, iu columna nubis 


δὲ Job xxiv, 18. 30 Psal. 1, 10. 
δὲ. Job xxix, 12, 14, 415. 39 Luc. xviri, 16, 
xvi, 33, '"IReg.vin, 7. ** Psal. uxxxxvin, 6, 7. 


23. '"* Psal, Οχχχιι, 2. 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIED. 
tem accipientes, Salvatori pretendamus. Si fue- À loquebatur ad eos'*5: nec velut 


36 Psal. .xxxviri, 21 ; Act, ΧΗ, 22; 
*0 Psa]. cxxx, 2. 
^ Psal]. Lxxxi, 6. 
*? Dan. xiv, 260. * Matth, vii, 3. δ' Matth. xxu, 3. ** Hebr. xii, 17. 


'o- M. mua 


illi dii sum 

neque filii Excelsi ** ; sed sicut homines morimur, 
et sicut unus e principibus cadimus. Verse hse 
objicis, o bone ; ac nos quidem, inquit, tales su- 
IDus; tu vero unde nobis novus repente Daniel 
ortus est "77 Quis tibi presbyterium dedit, ut judi 
cibus judicium ponas, ac illumines oculum, qu 
pes, aut manus, vel auris exsistas, atque ovis pa- 
storem pascas ac regas, doctorique discipulus san- 
cias? quorum leonum ora frenasti**? cujus dra- 
conis, sine saxo ac fuste medium ventrem diru- 
pisti ** ? Quenam tibi futurorum revelata mysteria? 
Proh cecitatem, qua festucam in fratris oculo vi- 
des, nec in te maximam trabem advertis ** ! Non 
sumus Samuel, neque Aaron; neque enim sicut 
illi Dei testimonia custodimus, et mandata Dei que 
dedit nobis: non tamen propterea qui non spernas, 
seu alias judices, justificaberis ; aut, quod misera- 
bilius,a penaimmunis eris, partim docente Christo 
ut quse dicunt sacerdofes sequaris, neque que 
agunt curiosius inquiras 5! ; partim monente Paulo 
ut preepositis obedias, ac illis subjectus sis ; quippe 
qui vigilent tanquam rationem pro animabus no- 
stris reddituri **, Vides, jussus ipse sum ut vigilerma 
&c qua te spectant, diligentius scruter, velut ratio- 
nem pro te redditurus ; non tibi preceptum ut 
easdem in me partes exsequaris. Lege mihicautuaa 
ut populi lepram dispiciam, ac qui hac &egritudine 
laboret vel mundum, vel immundum pronuntiem: 
parce igitur dignitati, eique reverentiam habe,qui 


c Aaronico ac Samuelis sacerdotio atque ordine ve 


nerabilior exsistat. Serviebant ili umbre futu- 
rorum, nos autem Christi sacerdotii unctione de- 
libuti sumus. Quis majori Caipha abominatione 
habendus, qui Christum condemnavit *?? Ille ni- 
hilominus talis ceu pontifex anni illius prophetia 
fungitur, ceditque lingua illa Spiritui organum, 
quie morti Christum addixit. Sic Deus sacerdo- 
tium honorare novit, ut ejus causa etiam Spiritu 
afflet qui impii sunt: tu vero cum te deceret sa- 
cerdotium vereri,ac nostre propensius infirmitati 
parcere ; secus vero ejus occasione ac pretextu 
inconcessa presumis illisque pueris succenturia- 
ris, qui Elisei calvum caput subsannarunt, cum 
nescirent,quotquantisque caputillud donis Spiritus 
ornaretur *. Vide igitur, ne tu quoque ferarum 
preeda factus, docearis prophete non illudere,quod 
glaber sit ac depilis; juvenum scilicet capillitio 
carens, sed venerari ac colere, quod unctus Spiri- 
tus est, velut etiam unguento quod in Aaronis c&- 
pite, in venerabilem illam barbam descendit 55, 
Hec a me paterne ac discipline causa dicta sunt, 
nonreprehendendi aut ulciscendi libidine.Non enim 
tantum valeat fraterna injuria, ut Christi penitus 


88 Psal. CXIX, 1. 
'Óijoan.i, ἰὅ. Num. 
48} Reg. xvii, 34. 
83 Joan. xi, 49. ?* [V Reg. 1i, 


9 Psal. cxix, 7. 
^ Eccli, um, 14. 
" Dan. xiu, 4. 


4 EPISTOLAE. 330 


; palientiem explodat, quibus nulla alia ratio ca- 
"rum quas nunc agimus celebritatum exsistat, 
quam longa illa Christi tolerantia atque lenitas, 
qua nedum patitur, fertque impertubati animi 


firmitate turpissima sputa, verbera, alapas, ve- 
rum etiam Deum ac Patrem, pro iis qui in cru- 





MICHAELIS 


A cem egissenl interpellat, ut cuncta reconciliet, et 
in unum concordie vinculum cogat: qui et nos 
in uno spiritu unoque animo coagmentans, idip- 
sum sapere atque dicere seeundum Christum in- 
ducat. Ip-i gloria in secula seculorum. Amen. 


ACOMINATI 


GHONIAT/E 


EPISTOLA AD EUSTATIIUM THESSALONICENSEM ARCHIEPISCOPUM. 


Α΄. Τῷ Θισσαλονέχες, κυγ. Εὐσταύίῳ, 

"Quot ἐγώ ! τὸ ποτὶ τοσοῦτος ὑπεὸρήη χούνο;, γαὶ 
ypxpux τῆς σῆς οὐχ ἐδεξάμτν αγιότητος, μακαριώτατε 
δέσποτα, ἕν᾽ xoi εἰδείην, ὅπως ζυυγταί σοι τὰ τῆς 
ὁδοιπορίας, ὅπως ἐς τὴν Θετσαλονιχέων ἀφίκου ; Má- 
ποτ᾿ ἢ νυμγευσαμένῃ σε πόλις αὐτὴ χατὰ τὰς ὁχουτή- 
eue τῶν γυναιχῶν οὐκ ἀνέγεται ἐπιστοίετύκχι σ: 700; 

τῷ. Κωνσυταντίνοα τὴν βατιλίϑα, οὔτε μὴν ἐπιστολὰς 
οἷον μηλοβολεῖν, ἀλλ᾽ αὐτῆς ὅλον εἴναι, χαὶ πήντα τῆθςε 
“αοίξετθαι: Ἢ τοῦτο μὲν οὐχί * oist OE, ὥσπε τάλλα 
τοῦ παρόντος ἀπιστα X«t507, οὕτω γαὶ τὸ πεοὶ civ () 75^ 
οὐχ ἕωπεϑεν, χαὶ παρὰ τοῦτο οὐ αὐτὸς ἐὔελεις νυλάτ. 
Uy θεορεὸν τὸν ἀντίδρωτα 1 "AJ. οὐκ ἔστι τοῦτο, οὐ uk 
τὴν σζν ἱερῶν χεφαλέν. Μ ἄλλον μὲν οὖν νῦν οἱ πολοῦν- 
τες πλίον τῷ πήθῳ χάμνουσι, παρόσον τῇ ἀποττάτες 
πλέον τῷ πόθωι χάμνουσι͵ παοότον τῇ ἀποττάτει λσὺ- 
βθχνουσιν, οἷον ἔχοντες Gans ἐλάνθανην «oleo ἐπεὶ 
zu ύχλγψες ζλίου,γαὶ ὑγεία, χαὶ ἅπαν χαλὸν τότε αλλλον 
ἀχυλάξεται, ἡνέχα βαηὺς ἐμπεσεῖτα' χειμὼν, χαὶ νόσο 
εἰσφήαρξ. χαὶ τὰ τῆς εναυτίας 010; συστοι  ία: ἄντει- 
gu O2-e xai ᾿Αὔηναῖοι Συχοχτην ἔχοντι: wiy 
fOXTX2t)69, αττὰ δὲ τὴν χύλιχχ ὡς σοφὸν ον ἐθαύματον . 
xxi ὅπερ £dacxv ἔχοντες ἀγαθὸν, τοῦτο ἀποθχλολενοι, 
ἐπόθουν ἀναχαληύμενοι, Σοῦ δὲ Avi ποότερον πεοιξιχό- 
uiüx, χαὶ νῦν ἔτι μᾶλλον ποθῆσει) εἐλέλλοατν, ᾿Επεὶ 
τοίνυν ἔχεις μαθὼν τὴν περὶ σ! νύν ἐνταῦθα διχῦεσιν, 
ἐπίστελλε, σόφγώτατε. Φεῖσαι χἀμοῦ διατεθου)λη μένου 
τὰ τὴ παοὰ τῶν πυνήανομένων τὰ πεοὶ σοῦ, Δικτηοηίη 
σε Θεὸς πολυχρόνιον. 

Β΄. Τῷ Θεσσο)ονίχης, κυοὺ Εὐπταῦθίῳ. 

Εὐθαίμων οὗτος ἀνὴρ, χαὶ εἴ τις ἄλλος. Πάλαι μὲν 

τῆς ποὸς τὴν σὴν ἀγίότητα συνηθείας ἔσχεν εὐτυχῶς, 
δόγώτατε Θέσποτα " εἶτα δ᾽ ἐπὶ χρούνον τινὰ τοῦ χαὶ 
σρῶοις αὐτοῖς αἰδεσίμου προσώπου διαστὰς, αὐθις 
τῷ κτοψίαν τοῦδε χατὰ θεῖον «27 ὕχησξ, σκιερὰν 
δ' “Σὰ φηγὸν, ἀελίου 909/0705, ὁδοιπόρος ἔδραυεν 
ὡς τε, Ἤμτν δὲ τοῖς πεοὶ τοῦ σοῦ πόθου χάμνουσιν 
ἀμζχανον τὸ δεινὸν, ἕως ὁ x&Ü' ἡμᾶς σὺ μόνος ζέ- 
νρος τὴν μὲν σὴν πανευδαίμλονα Θεσσαλονίχην εἴης 
πεοιηγῶν, ἡμᾶς δ᾽ οὐχέτι ξωογόνον περιπνέοις, καὶ 
τὸ λυποῦν ἅπαν ἀναψύχοις ὡς ποότερον, Εἴτα τίνας 


PATROL, GR. CXL. 


B I. Domino Eustathio, Thessalanices arrhicpiscopo. 
Me miserum : quantum tempus elapsum est, ex 
quo epistolam a sanctitate tua non aceepi.qui me 
de itinere tuo et in urbem Thessalonices adventu 
cerliorem faceret. Nune forte urbs, reeens tibi 
nupta, more feminarum quie zelotypia vexantur, 
non tibi permittit oculos in. Constantini rezinam 
convertere, nedum ponia favoris ei mittere ei soli 
unice deditum? Nonne est ita? At de perlidia que- 
ritur; te ipsum inconstantii" in amore accusat. 
In quo fallitur, per saerum tuum caput! Interea 
a'item amiei tui desideriolaboraut ; ex ooulis enim 
sublatum te recuperare gestiunt. Sic sol, sic sa- 
nitas tum maximi penditur, ubi hiems dura, aut 
morbus aut aliud malum quodcunque irruperit.Sic 
C Athenienses Socratem calumniabantur quamdiu 
cum iis vivebat ; veneno absorpto mortui sapien- 
tiam in ccelum tollebant, ct virum antea spretum 
ex intimo animo «desiderare non cessarunt. Nos 
quoque amorem quo te semper amplexi sumus, 
in nobis jugiter erescere sentimus. Nunc igitur,vir 
sapientissime, cum te adeo diligi vides, tandem 
nobis rescribe, Parce, quieso, auribus meis quas 
circumstrepunt. clamores eorum qui quomodo 


valeas perserutantur. Deus te protegat per multos 
annos! 


II. Domino Eustathio,archiepiscopo Thessalonices. 
D Fortunatus hicce vir inter omnes. Prius enim 
ci cum sanctitate tua vivere conligit, nunc au- 
tem postquam vultus tui ipsis angelis venerabilis 
aspectu per tempus aliquod privatus fuisset,te for- 
tuna sic volente, denuo aspiciendi copiam adeptus 
est, ul per calores eslivos viator in fagi umbra 
quietem petit. Nos autem, tui desiderio vexali, 
omni jam solamine privati sumus, ex quo tu, 
quo uno zephyro gaudebamus, dilectam habitas 
Thessalonicen, nihil jam nobis aspirans lenimenti. 
Ad quos, nisi ad nos, calamitatibus oppressos 
11 


354 
verba aliqua consolatoria miseris? Quam regio- 
nem, nisi nostram igne ardentem, magis vexatam 
ignibusappellaris quam Thessalonicen? Liquefacti 
nos prorsus nimio calore, in cinerem redigemur, 
quando epistolis tuis ultra privati erimus. O me 
miserum ! Quamvis enim Euxinus boream letum 
mittit quo tota regio refrigescit, aniunus tamen 
mihi ob sanctitatis tue absentiam igne inexstin- 
guibili devoratur. Crede mihi : quoties animum 
moerore oppressum relaxare cupio ; quoties de iis 
que inter legendum minus bene comprehendo, 
cum amico aliquo loqui volo, vicinos quidem, sed 
frustra quero. Quid igitur? Ad magnum Thessa- 
lonices pastorem oculos converto, et Patrem spi- 
ritualem, consolatorem, consiliarium, in omnibus 
auxiliatorem cum fiducia invoco. Hinc fumus 
gemituum e pectore ascendens ignem intus ar- 
dentem accusat, qui epistolis tuis aliquantisper 
lenitur, nunquam vero plane exstinguitur. Has 
epistolas si quis ex ordine componeret, toti- 
dem gradus strueret per quos tu nos consolatu- 
rus descendere dignaris ; tu, inquam, qui maxi- 
mas virtutes omni tempore exerces ; quamobrem 
si non angelorum choro annumeraris, at saltem 
paulo iis inferior habendus es, quippe qui per 
eadem cum illis scalam ascendis ac descendis. 
Ego contra de rebus meis desperans timebam ne 
ex oculis Providentie abriperer, ignarus te mihi 
angelum custodem fidelem additum esse, qui non 
tantum, ut prius, res meas administrahat, in 
litteris viam monstrabat, omnia que ad cultum 
necessaria suppeditabat, quibus opus erat. Deni- 
que neque temporis nec spatii ratione habita 
desiderium sui in nobis renovat, libri instar divini. 
ubi nomina nostra referuntur. Thessalonicensium 
]umen bene sibi habeat nobisque per nocturnas 
hujus vite pugnas lucem suam impertiat. 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP. 


s 
À παρ᾽ ἡμᾶς ὡς Ümipexxeropévov; ἡμῶν S mpm 

ἐλεεῖν ἔγραψες, $ τίνα παρὰ τὰ καθ᾽ ἡμᾶς fuppépé ὦ 
ἐχάλεις χλίματα, ὡς τοῦ χατὰ Θεσσαλονίχης χαὺ-» - 
ματωδέστερα; Ἡμεῖς τοι χἂν διαταχέντες ἔλυθη- 
μεν, χἂν εἰς τέφραν ἀπῃθαλωθημεν, εἰ μὴ γραμμέ- 
των αὔραις ἐξώγρεις ἐχλείποντας. ^0. pot! Καὶ γὰ 
εἰ λαμπρὸν ἀπαρχτίαν ὁ Εὔξεινος χατάγει, xoi τὸ 
περιέχον περιψύχει, πῦρ δ᾽ ἄλλο ὑπονέμεταε τὰ 
οπλάγχνα θερμότερον διὰ τὸ τῆς ἁγιωσύνης ἀπόδῃ- 
pov. Μὴ μοι ὃ ιαπιστήσης, Εἵἴποτε βουλοέμ᾽ν χενῶσαι 
τῆς ψυχῆς τὸ λυπούμενον, ἤδη γεγονὸς ὑπεραντλῶν, 
ἢ τῶν ἀνεγνωσμένων, ὅσα προσίσταταί μοι͵ πρὸς 
ἐπιστατιχώτερον ἀναχοινώσασθαι νοῦν, 8S πυθέσθαι 
τι, ἢ ξυμθδουλεύσασθαι, x«i ὦδε χἀχεῖσε τῇ διανοία 
περιχλεψάμενος οὐδένα ὁρῶ, παραχρῆμα ἐς τὸν μέ- 
γὰν τῶν Θεσσαλονιχέων ποιμένα ὑπὸ τῆς ποίμνης 
ἀνάγομαι, καὶ στένων ἀναχαλοῦμαι τὸν χατὰ πνεύμα 
πατέρα, τὸν χαθηγητὴν, τὸν παρήγορον, τὸν ἀγαθὸν 
σύμθουλον, τὸν ἐς ἅπαν, ἐφ᾽ ὅτῳ ἂν τις δέοιτο, ἰχα- 
νώτατον. Καὶ ἐπὶ τούτοις στεναγμοῦ χαπνὸς ἐκ τῶν 
στέρνων ἀναθρώσχων χαὶ τὸ ὑποτυφόμενον ἔνδον 
ὑποσημαίνων πῦρ" ὅπερ ὡς διά τινων σδιεστηρίων 
ὀργάνων, τῶν σῶν γραμμάτων, ὑπολέγει μὲν, ἀλλ᾽ 
οὐ x«i παράπαν ἀποσδέννυται, "Qi γραμμάτων, ἃ 
διὰ τὸ συνεχῶς ἄλλα ἐπ’ ἄλλοις ἀρμόττεσθαι xol 
συντίθεσθαι βαθωΐδας οὐχ ἀχόμψως θείῃ τις ἂν, δι᾽ 
ὧν πρὸς χθονίους ἡμᾶς χαθιέναι προνογτιχῶς οὐχ 
ὀχνεῖς, ὁ τὰς ἀναγωγοὺς τῶν ἀρετῶν πάλαι χαὶ νὺν 
ἀνερχόμενος * ὡς ἐντεῦθεν, εἰ xal μὴ τῷ χορῷ τῶν 
ἀγγέλων ἐντάττεσθαι, παρ᾽ ἀγγέλους γοῦν οὐδὲν ὃ 
C βοαχύ τι ἐλαττοῦσθαι xai σὲ, ἅτε τὸν αὐτὴν ἐχεἰ- 

νοις ἀναβαίνοντα χαὶ χαταδαίνοντα χλέμαχα, Ἐγὼ. 

δὲ ὁ δύσελπις ἀεὶ ᾧμην τῶν τῆς Προνοίας παν δερχῶν 

δλεφάρων ἔζω που πίπτειν, οὐχ εἰδὼς, ὡς ἀγγέλῳ 

τοιῷδε πεπίστευμαι, ᾧ τὰ xxt ἐμὲ θαυμασίως oizo- 

νομοῦνται. Οὐχ ἀπέχρησε τὰ τῆς προτέρας fpogu- 

θείας φιλότιμα * τὸ περὶ λόγους φῶς " ἢ xaz' οἶκον εἰσοί- 


Β 


χισις " 3) κατὰ πνεῦμα εἱσποίησις * ὁ πορισμὸς, ὁπόσων ἐνδεὴς ἐγὼ ἄνθρωπος. Οὐχ ἀπέχρησε ταῦτα, ἀλλ᾽ ἔτι μὴ 
τοπιχῷ f$ χρονιχῷ διαστήματι διειργόμενος, τὴν ἡμῶν θάλπει μνήμην, x«l τῆς περὶ ἡμᾶς ἐπιστροφῆς ἐμπυρεύει 
ἄσδεστον ἕναυσμα. Ὥ νοῦς πανδεχής ὦ δᾶτος ψυχῆς μνάμονος ! βιδλίον ἀτεχνῶς Θεοῦ, ἐν ᾧ μυρίοι γεγράμμεθα. 
᾿Αλλὰ διατηρηθείη τὸ τῶν Θεσσαλονιχέων εὐφεγγέστατον φῶς ἄσδεστον, ὡς ὑπὸ λοιπῷ τούτῳ πυρσῷ χατὰ τὴν τοῦ 


βιον νυχτομαχίαν λαμπώμεθα. 


Ili.Domino Eustathio, archiepiscopo Thessalonices. 


Maxime te effero laudibus, sanctissime domine, D 


quod me sustinueris vacillantem manibus ne cade: 
rem, aut lapsum elevasti, sicut quis puerum nandi 
vix ac ne vix quidem peritum manibus arreptum 
super aquas tollit, ne ab undis absorbeatur. Equi- 
dem si ex voragine rerum emergebam, ut aquam 
salsam pusillanimitatis biberem,littora tamen vite 
legere nequivi. Tu vero bonum pretiosum cceli- 
tus missum, oculus Christi illuminator ubi, quo 
in statu essem cognoveras, epistolam porrexisti 
salutarem ; et extemplo qui lapsus erat erigebatur, 
et qui undis tantum non absorptus erat valida 
manu retinebatur. Inus quidem velum non vidi, 
quod Ulyssis per mare fluctibus jactati membris 
expensum mirum in modum auxiliabatur. Epi- 


Γ΄. To Θεσσαλονίχης, xvpà Εὐσταθίῳ. 


᾿ Ὑψώσω ct, θειότατε δέσποτα, ὅτι ὑπέλαδές με 

εἴτε τοῦτὸ ἐστι τὸ ὑπολαθεῖν, περιτρεπόμενον ὅδη 
τινὰ μεγάλαις χερσὶν ὑποδέξασθαι χαὶ ἀπεῖρξαι τοῦ 
πτώματος, εἴτε ὑποχουφίσαι χάταδυόμενον " ὡς si 
τις ἀθαλάττωτον παῖδα καὶ rov νήχεσθαι ἀρτιμαθῇ, 
τὰς χεῖρας ὑπολαδὼν, μετεωρέξει, xai οὐχ tm πὲ- 
πτεῖν ὑπόδρυχα. Ἔγωγε γὰρ χἂν ἀνατέτραμμαι 
σχοτοδινιάσας ἐκ τῆς ἀστάτον τῶν πραγμάτων πε- 
ριστροθήσιως, χἂν ὕδωρ ὀλιγοπιστίας ἐξέπιον ἀλ.- 
μυρὸν, οὐχ olo; τε ὧν οὐδὲ ταῖς τον βίον ἀκταῖς 
ἐπινήχεσθαι. ᾿Αλλὰ σὺ, ὦ θεῖον x«i χοινὸν ἀγοαιθὸν, 
ὦ φωσφόρον ὄμμα (puros, ὡς εἶδες, ὡς ἔγνως 
οὕτως ἔχοντα, οἷα χεῖρα γενναίαν χαλὸν γρέμμα 
ὑπώρεξας. Καὶ παραχρῆμα ὄρθιος ὁ πέπτων, καὶ ὁ 
μίχρου χαταδὺς τῶν χυμάτων κατωχρήσατο. Καὶ τὸ 


sd. Ὁ EPISTOLAE 334 


“ μὲν ἀρήδεμνον τῆς Ἱνοὺς οὐχ οἶδα. ὃ τί ποτε τῷ A stola quidem tua, quam tanquam pectorale gestas 
τλέμονι ᾿Οδυσσεῖ συνεισήνεγκεν, ὅτε θαλαττομο- — benefica fuit in me salvando, idque tempore quo 
χϑούντι τοῖς στέρνοις αὐτὸ ὑπετείτετο. Τὸ γε μὲν — tu miniine otio abundabas. Hominem sane thio- 
σὸν γράμμα, 6 ἐν τοῖς στέρνοις φέρω, τὸ πᾶν ἡ μὲν picum non suspicabar litteras abs te nobis portare; 
καὶ τὸ ὅλον τῆς σωτηρίας εἴργασται * xai ταῦτα, ὅτε — quem cum Moysecomparaverim qui facie umbra- 
οὐκ i» iai» ini; τοιοῦδε χαλοῦ, τὸ ἄσχολον εἰδόσι tilie tenebris prorupit, et si tabulas divinas Moy- 
TÉ; σὲς ἁγιότητος " ὡς μᾶλλον ἄν ἐπεπείσμην τὸν 568, tuus epistolas divinas portavit. Num in monti 
Αἰϑιοξιχὸν 7oucovt γραμματοχομιστὸν εἰς λευχοχοῦ- — bus errans rubum vidit ardentem qui ejus palpe- 
τα κιταθαλεῖν, ἢ γράμμα τῆς ἱερωτάτης σον ψυχῆς — brascombussit? Noseum dummodoepistolas tuas 
ἀπὰ χεῖρας ἄρτι λαθεῖν " ὃν πανυ χαταλλήέλως εἰς affert prosperas, luminis nuntium et diei filium ve- 
Meciv ἐξιδέξω, διὰ τὸ olov ἐχ γνόφου κατέρχεσθαι — neramur,licetcum cute nigra.Tu uutem perge suc- 
ὅλον ὑπόξοφον. Ἐγὼ dt καὶ τὸ ἑπόμενον συλλογίξο- currere ut pater et preceptor ouinibus qui circa 
μαι, ὅτε xoi ὡς £x Θεοῦ πλάχας χομίξει τὰ παρὰ — virlutem in errore deprehenduntur. Quod vicinus 
σοῦ γράμματα. Mürott δὲ, ὦ Δέσποτα, xai βάτω ^ hostis contra nos propugnaculum fecerat dirutum 
χαιομένῃ Tou ὀρειδατῶν ἐντετύχηχεν, εἶτ᾽ οὐχ ivog- — est, graculorum crocitantium «domicilium evasit. 
σεν ἀποστρέψαι τὰς ὄψεις, χαὶ παοὰ τοῦτο τὸ προῦ- p Opusne preterea aliud conficiatur ignoro. Eko 
wow χατησδόλωτο  ᾿ΑΔλ ὃ μὲν ἕως ἡμὶν ypep- quidem senem istum ex animo deplorabam qui, 
ματοφορεῖ x«i pxyott λευχὰς περὶ σοῦ ἀγγελίας, nescius se mortem sibi maturare, contra vicinos 
x&i εἰς dyy&)v φωτὸς καὶ ἡμέρας viv τεταξεται, — domos ventosas et aerias construere studuit. Ora- 
xXy ἐπιδερμίδε G&pxóc μελαίνης σχιάξεται. Σὺ dt — lionem tuam de jejunio nondum gustavi, et Mono- 
εἶης ἀεὶ πέπτοντας ἕξω τοῦ χαλοῦ ἐπανάγων διδα- — diam vix inchoavi, ei plane similis qui tabulam 
σχαλικῶς auc καὶ πατριχῶς. Τὸ ἐπιτείχισμα τοῦ — lautis cibis refertam, priusquam tangere possis, 
δεινοῦ x«i ducxolou γείτονος τωτίως μὲν tig χενὸν removet et hospitem falsis escis illicit, postremo 
ἴσγασε καὶ μυρίαι χορῶναι αὐτῷ ἐπιχρώξουσιν. — decipit. Deus te longe vum reddat! 

Εἰ δ᾽ ἐπιτεχτήναιτό τι χαὶ ἔτι, οὐχ οἶδα. Ἐταλάνισα, μὰ τὴν σὴν σοφίαν, τὸ σαπτὸν γεοοντιον, οἷς (2) σορο- 
Kays» ἑαν- ὦ λαθόμενον, ἐποιχοδομεῖν κατὰ τὼν γειτονούντων ἐπεΐχλετο μέγαοα ἡνεμοῖεντα ἄλλως, οἷς ἀνεμιαῖα ἡ λέγ - 
χϑῆσαν, καὶ ὡς αὖραι λυθέντα διερυσήθησαν. Τοῦ περὶ νηστείας λόγου οὕπω γεγευμιεύα, τῆς Ot μονωλίας το- 
σούτον, ὅσον εἰ καὶ τράπεζαν παοαφέοων τις, ὄψων πολλὼν χαὶ χαλων γέμουταν, ποῖν ἡ χαὶ χεῖρας ἐπιβαλεῖν, 
εὐθὺς ὕρπασε, τὸν δαιτυμόνα ἀφεὶς ἐπιχαίνοντα, xai μόνῃ τῇ ὄψει ἀνιαρὼς παραψαύσαντα. Δοίη σοι Θεὸς ζωὴν 


μιαχροχρονίον. 


Δ΄. Πρὸς τὸν αὐτὸν αὐτὸν Θεσσαλονέχης. C IV. Ad eumdem Thessalonices archiepiscopum. 
'O 8᾽ e) πάλιν ἔμφοοτος πολλῶν γραμμάτων Ecce iterum hominem vapore epistolari admo- 


χαπνοῦ, τάχ᾽ ἂν πρὸς τὸν γραμματοχομιστὴν τὸν | dumoneratum, dices, tabellarium nostrum videns, 
παρόντα χοιψεύσαιο * xci μάλ᾽ ἀληθῶς, Οὐδὲν γὰρ — etomni jure. Quidquid enim scribimus vapor in- 
τὰ ἡμέτεοα ταῦτα ὦ χαπνὸς " -εἐχμήοιον μόνον τοῦ — anisest simulque amoris nostri ardentis indicium. 
παρ dub ἀσδέστους ὑποχάεσθαι ἔτι τοὺς σοὺς Quem si amas quia ex urbe ascendit quie litteris 
θεομοὺς ἔρωτας - τὰ δὲ γε ἄλλα εἰς ἀέρα σχιδνάμενος — te imbuit dic nobis ; volupe enim nobis est. Vapor 
x&i λνόμενος. Ei dé σοι x«i φῶτατος, ὅτι τῆς λόγῳ — id quod esse non desinit, quare etiam qui portat, 
σε θρεψαμένης ἀποθρώσχει, τοῦτο λέγοις μὲν «5-  nigerestut atramentarius. Utcunque id sit, redux 
τὸς " ἀχούομεν δὲ ἡμεῖς. Πλὴν xai οὕτω x«rvó;. nobis candidus visu ac splendidus apparet post- 
Καὶ παρὰ τοῦτο, οἶμαι, xal ὁ χομίξων χαπνηρὸς ὅλος quam te facie contemplatus est abs teque episto- 
χαὶ «pui χαμενοῖ ἴσος, 'A)) o -otocós x«i ὧν xci — larizonacinctus fuerit. Ab eo sciscitando sanctitas 
ἔχων ἐνθένδε crümvóg ἡμῖν ἱπανήχοι — πῶς εἴποις — tua quomodo nos ipsi valeamus comperiet. Domi- 
— καὶ ἐδεῖν ἥδιστος xai φαιδρὸς λάμποντι προσώύπω, — nus precibus tuis exauditis propitius mihi esto! 
ix τῆς σῆς δήποῦθεν αὐτοπτήσεως, καὶ τοῦ χεστοῦ τῶν γραμμάτων σον ἐπισχεδιάξοντος αὐτῷ τὸ ἐπίχαρι " ὃς xol 
τῇ σῇ ἁγιότητι αὖθις ἀναγγελεῖ τὰ χαθ᾽ ἡμᾶς, ὅπως ἔχουσιν, "IAtoc εἴη μοι Θεὸς, διὰ τῶ» σῶν ἱερωτάτων ἐντεύ- 


Ε΄. Τῷ Θισσαλονίχης, χυρῷ Εὐσταθίῳ. D V. Domino Eustathio Thessalonices archiepiscopo. 


᾿Αγιώτατε δέσποτα, οἶδα τὴν ἱερωτάτην σον Sanctissime domine, probe novi, candidam tuam 
Teyk» rà» αὐτὴν οὖσαν, o) μᾶλλον ἐν τῷ ἀναλλοιώτῳ — animam tum quod bonum rectumque est semper 
Tw» Ἰφικὼν χαλῶν ὃ τῇ περὶ ἡμᾶς διαθέσει σοῦ * — sequi, nosque eodem semper amoreamplecti.Nun- 
67d t», The χαλοῦ μεταπίπτειν μεμάθηχας, ἀλλ᾽ ἐς quam ab honestis artibus recessisti, imo earum 
αχριδίστερον μᾶλλον ἐγχάεσθαι. Καὶ γράμμασι μὲν — vestigia semper pressisti. Commercium epistolare 
οὐδὲν καὶ μιχρῷ προσέχεις διὰ φιλίαν χαραττομένοις, — inter amicos te parum movet, qui ex sola anima 
ü; ψυχὲν δὲ μᾶλλον προχύπτεις, χἀχεῖθεν λαμθά- ^ amoris pignus et certitudinem hauris. Id quoque 
σεις τὸ τῆς ἀηάπης ἐχέγγνον. Οἶδα, ὅτι νῦν μάλλον — Scio te pro humanitate tua res nostras cordi habere 
i πρότερον τὰ xa0' ἡμᾶς ἐλεεῖς ὁ φιλάνθρωπος" et nosamore continuo amplecti ac fovere, Si dein 
αὶ πλέον ἐλεῶν προσπάσχεις δριμύτερον" τὸ δὲ — amatus redamas, ego tibi similis non sum ; quod 





990 


enim publicani faciunt, quomodo res magni mo- 
menti esse poterit ? Me amantibus eo quo par est 
animi affectu sanitatem et longevitatem opto. 

Presens monachus timidioris indolis frater est 
venerabilis Demetrii Thessali,cui auxilio tuo opus 
est. Fruatur igitur benignitate tua ac paterni- 
tate. — Deus mihi propilius esto ob sacras preces 
tuas. 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP. 


L-— LLL 99 
À ἀφθονώτερον τρέφει τὸ τῆς ψυχῆς διαχείμενον. Εἰς 
δὲ τὸ μὴ ἀγνοεῖν ἀγαπώμενον οἷδε τίκτειν ἀντέρωτα, 
τοῦτο ὀχνῶ χομπαάξειν ἐγὼ, ὅτι μηδὲ πάνυ σεμνὸν 
χαὶ τὸ παρὰ τελώναις αὐτοῖς κατορθούμενον " ἐπεῦ- 
χομαι δὲ τῶ ἀγαπήσαντι ἡμᾶς ὡς αἰτίῳ xoi τῇς 
ἀνταγαπήσιως ὑγιεινὴν ζωὴν x«i μαχρόθδιον. Ὁ 
εὐλαδὴς οὗτος μοναχὸς ἀδελφὸς ἐστι τοῦ μαχαρίτου 
Δυημτρίον τοῦ Θετταλοῦ, χαὶ δεῖται τῆς σὰς ἀντι- 


Jm pto" **** ᾿Απολαυσάτω γοῦν τῆς σῆς ἀγαθότητος, δι' ἣν τε εἶχες εἰς ἐχεῖνον πατριχὲν διάθεσιν, χαὶ διὰ τὴν ἡ με- 
τέραν ἀξίωσιν. ἵλεως εἴη μοι Θεὸς διὰ τῶν σῶν ἱερωατάτων εὐχιῶν. 


VI, Domino Eustathio,Thessalonices archiepiscopo. 


Tecum esse velim, domine sacratissime, luctus- 
que vestri particeps esse, et concinere cum Jere- 
miaautetiam Ezechiele nostro,quiaurbstua eadem, 
qua olim civitas sancta, calamitate premitur. Sed 
cum hoc maxime tempore separati sumus, has 
übi Jitteras luctus mei testes mitto. Que urbs ab 
hostibus capta est ! Prima videlicet post primam et 
omnium vere reginam ! quantum Romeorum in- 
fortunium sol vidit ! Eheu, armorum Italorum vim 
perniciosam ! Quot naves cum ipsis nautis mare 
Siculum absorpsit ! Quam urbem inundavit ! Ve 
Telchinis! Proh invidiam, qus urbis secundis 
rebus adversaria terra marique repit, utrinque 
protectam funditus perdidit. Cujus tandem urbs 
sancta criminis rea neque patroni urbani, nec ar- 
chiepiscopi venerabilis, nec omnium piorum sup- 
plicationibus salvari potuit ? quis enim pro Thes- 


salonice pia vota, communi hospitio non fecisset? C 


Preces nostre vane fuerunt; Deus enim amaritu- 
dinis calicem omnibus hauriendum obtulit et ci- 
vitatem luxuriosam perdidit. Quem unquam Thes- 
salonice aut Byzantio advenientem autin quemvis 
locum proficiscentem hospitio non excepit ? que 
instar cordis in imperio sita erat uni Byzantio post- 
ponenda, multis in rebus c&quiparanda,nunc com- 
muni plaga flagellata jacet. Nec mirum, te, sanc- 
tissime, plus quam eateros perpessum esse. Deus 
enim qui omnium vires metitur, adequatum cui- 
que onus imponit, et dum homini effeminato nil 
portare valenti parcit, fortissimis quibusque quo- 
rum tu numero ascribendus videris, durissima 
pericula, utpote honorem inde consecuturis obe- 


€. Τῷ Θεσσαλονίχης, xvpà Εὐσταθίῳ, 


Ἤθελον αὐτὸς συμπαρεῖναί σοι, μαχαριώτατε 
δέσποτα, μαὶ ξυναυλίαν θρηνεῖν, x«i ToU ὁὀλοφυρμοῦ 
B xotwevsiv τῷ χαθ' ἡμᾶς Ἱερεμίᾳ εἴτ᾽ οὖν ᾿Πεζεχιὴλ, 
χαθότι παραπλήσιον ἐχείνοις τοῖς πάλαι τῆς αἰχμα- 
λωσίας τῆς σῆς παραπήλαυσας πόλεως, Ἐπεὶ δὲ 
ἀνάγχη διεστάναι, γράμματι τῳτέως ἀφοσιοῦμαι τὸ 
συμπενθεῖν xal δαχρύουσαν x«i ὅ φασιν ἀχνυμένῃην 
ταύτην πέμπω σχντάλην. "(1 οἵα πόλις ἑάλω, πρώτη 
μετὰ τὴν πρώτην χαὶ τοῖς ἀγαθοῖς ἀπασῶν βασιλεύ- 
ουσαν | οἷαν Ῥωμαίων συμφορὰν εἶδεν ὁ BA! 
Φεῦ ἡλίχον ἴσχνσεν ᾿Ιταλιχὴ αἰχμή 1 Ὅσον Σιχελεκὴ 
ἀνεῤῥοίδδησεν ἄμπωτις | οἵαν πόλιν ἐπέχλυσε e 
τοῦ φθόνον, φεῦ τῶν Τελχίνων  Φθόνος Zv ὁ τοῖς 
ἀγαθοῖς βασχήνας τῆς πόλεως * φθόνος κατὰ γῶν 
στρατεύει, x«l χατὰ θάλατταν ἕρπει, xoà τὸν δορυ- 
φορουμένην παρ᾽ ἑχατέρων στοιχείων ἑχατέρωθεν 
πορθεῖ xal χατάχρας αἰρεῖ. Οἴμοι | τί τοσοῦτον πολις 
πεπλημμέληχεν εὐσιδὴς, ἵνα x«i μάρτυρος πολιού- 
xo» ἔντευξις αἰσχυνθῷ, καὶ σοφοῦ ἀρχιερέως ὁσίᾳ 
εὐχὴ, μᾶλλον δὲ παντων εὐσεδῶν δέησις ; Τίς γὰρ 
οὐχ ἐδεῖτο ὑπὲρ Θεσσαλονέχης θεοχλυτῶν, ὡς χοινῆς 
πατρίδος x«i χαταγωγίου κχοινοῦ ; ᾿Αλλ’ ἡλέγχθημεν 
μάτην εὐξάμενοι" πᾶσι γὰρ, οἶμαι, χερᾶσαι πιχρέας 
ποτήριον Θεὸς ἐδεχαίωσε, xal παρὰ τοῦτο τὸ κοινὸν 
ἐντρύφημα προοὔδωχε. Τίνα τῶν ἀπάντων οὐκ ἐδε- 
ξιοῦτο Θεσσαλονίχη, £x Βυξαντίον i3) ἐς Βνξαντιον 
ἣ ὁπουδήποτε παροδεύοντα ; Οἷα γάρ τις καρδία 
τῆς Ῥωμαϊχῆς ἀρχῆς τὴν μέσην αὐτῆς ἔλαχε χὼ- 
ραν, χαὶ πᾶσι χοινὸν ἀγαθὸν ἐξέκειτο ^ x«i τῇ Κων- 
σταντίνον, ὅσα χεφαλῇ xai πόλει τοῦ χράτους, ὕφι- 
ξάνουσα, τῶν λοιπῶν ἀγαθῶν ἡἠμφισθήτει, Οὐ γὰρ 
πλέον τι λέγειν ἡ περὶ τὴν βασιλεύουσαν αἰδὼς dt 


unda proponit. Quare absurdum esset virum con- ἢ δωσιν. Ἐπὶ xoti γοῦν, ὡς ἔφην, μάστιγι τὸ χοινὸν 
solari voluisse qui nos ipsos omnem sapientiam ἑάλω παραμύθιον. Εἰ δὲ πλέον αὐτὸς, ἁγιώτατε χαὶ 
edocet, et quem Deus per multos annos conservet! σοφώτατε δέσποτα, τῆς πικρίας ἐγεύσω, καινὸν οὐδέν. 
Φιλεῖ γὰρ τὸ Οεῖον τὰς δυνάμεις μετρεῖν, xal ταῖς δυνάμεσιν ἐπάγειν τὸ βάρος τῆς πείρας ἀνάλογον. Kel 
ὥσπερ τὸν μαλαχὸν καὶ οἷον μηδὲν φέρειν οὐδὲ τὴν ἀρχὴν χαϑῆχεν εἰς οὐδὲν δυσχερὲς, ἵνα πρὸς τῷ μηϑέν τι 
κερδᾶναι x«l τῇ λύπῃ χαταποθῇ, οὕτω τῷ γενναίῳ xarà σὶ x«l τὴν πεῖραν τῶν ἀδουλήτων χαὶ ὕλην ποιονωένῳ sü- 
δοχιμήσεως θερμοτέραν τὴν παρα τῶν χινδύνων ἐπήνεγχε πύρωτιν" ᾿Απειρόχαλον οὖν τοιῷδε ἀνδρὲ παραμυθητικὸν 
ἐπιστέλλειν, ὃν ἔχομεν αὐτοὶ πάσης φιλοσοφίας διδάσκαλον, ἀεὶ φυλαττόμενον παρὰ Θεοῦ πολυχρόνιον, 


MONODIA IN EUSTATHIUM THESSAL, 





MONOAIA 
ΕΙΣ ΤῸΝ ΑΓΙΩΤΑΤΟΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ 


ΚΥ͂ΡΟΝ EYZTAOION 


o. am o 


MONODIA 


IN 


SANCTISSIMUM THESSALONICES EPISCOPUM 


DOMINUM EUSTATHIUM 


Ὦ στυγνὸς αἰὼν, ὦ τλήμων ἡμεῖς γενεχ | οἷα πεπόν. αὶ Oscculum exsecrabile! O infortunatos nos ipsos! 


βαμενὶ Ἰῶς ἐχτραγῳδήσω τηλιχοῦδε χαχοῦ μέγεθος; 
T ὄὀλοφύρωμαι ; Μέχρι γὰρ τινὸς ἀφασία πέσω τὸ 
ἄλγος wh χωφοῖς ϑάχρυσι, μέχρι τινὸς ὑπομινυρίξω 
θρηνῶδες xar ἐμαυτόν - τὰ μὲν αἴγνης ἐχπεπληγυέ- 
νὸς ὡς ἤχῳ ταλεροτέρας βροντῆς τῷ ἀδοχήτῳ τῆς σχυ- 
Ope; ἀχοξς, à χαὶ ὡς χαταιβάτῃ βεύὔλημξενος cxn- 
πτῷ, χαὶ στεναγμὸν μόνον τωτέως ὡς καπνὸν ἀφιεὶς, 
τῆς ἐμπιπρώσης ὀδύνης ἐναργὲς σήμαντρον * τὰ δὲ 
μὰ θέλων οὕτω ῥαδίως βαρυτάτῃ πιστεύειν ἀγγελίᾳ 
ὡς ἀδουλήτω μοι, ἐπιπολὺ δ᾽ ἀπειθεῖν χαὶ διαπιστεῖν 
ὥὡς ἂν μάτην οὕτω ῥεούσῃ χἀχεῖνα λογοποιούσῃ, 


Quomodo hujus calamitatis magnitudinem deplo- 
rem ? Unde verba luctum satis testantia sumam ? 
Longo a tempore dolorem meum edo, mutis tan- 
tum lacrymis effusis, Nuntium quidem de Eustathii 
morte mentem ut tonitru, ut fulmina improvisa 
percussit, nec aliud nisi fumum, doloris intimi 
quo crucior indicem emitto. Primo quidem fidem 
rei novie habere nec potui nec volui, at per lon- 
gum tempuslucidissimam stellam de celo delap- 
sam Eustathium sepulcro conditum esse inore- 
dulus acceperam. 


ὅσα μὴ θέμις προφέρειν εἴτε προσίεσθαι" "Iano γὰο ἀτοπίας εἴτε χαινοτομίας ἐνόμιζον πυνθάνεσθαι xat πιστεύειν ἀσ- 
τέρα τονὰ διαφανέστατον οὐρανόθεν χαμαὶ πεσεῖν, χαὶ τὸν μέγαν Εὐσταῦιον ὑποδῦναι γῆν. 


Οὕτω μὲν οὖν χαὶ διὰ ταῦτα αὖος ἔστην ἐς δεῦρο 
χαὶ ἐνγεὸς, εἰ x«i ἄλλως, ὡς ἔφην, ἀλαλήτοις στε- 
Ὑ,γμοῖς ἐχοπτόμην, xoci περιελιμναξόμην ὑποῦρο- 
χίοις δάκρυσι xai πρὸ καιρον Οιαξομένοις τὴν 
ixouEc. Νὺν δὲ ἀλλὰ xai πέπεισμαι, ὡς οὐχ ὥφελον, 
ἀληθενούση τῇ πιχρᾷ ἀγγελία, χαὶ πῶς μιχρὸν τῆς 
ἐχπλήξεως ἀνενεγχὼν, ἔχπυστον ἀνοιμώξω καὶ 
ἡοερὸν, καὶ φωνὴν ἀφίημι χλαυθμῷ σύμμιχτον, 
Τάχα γάρ, οὐτὼ τοῦ ἄλγους τῇ γεγωνοτέρᾳ προσ- 
ααοοκλαύσει χενουμένου θύραξε πρὸς βραχὺ, χουφι- 
σμὸν τινα τοῦ λυποῦντος εὕρω" χαὶ dux τῷ χει- 
μένῳ χόσμον οἰχεῖον ἀποδώσω τοῦτον xai διχαιό- 
τατον ὄφλημα. Καί τοί γε ἄλλως ἐπ᾽ ἀμφοτέρᾳ τῇ 
γνώμς ῥιπτάξομαι, διαπορῶν, ποτέρως ἂν μᾶλλον 
τρωιχούτω πάθει χατάλληλα φαινοίμην ἀφοσιούμε- 
Ἂς 4o τῇ χθὶς βαθεία σιωπῇ xoi τοῖς ἀφώνοις 


Sic inter lacrymas et gemitus herens voce intcr- 
clusa mei compos non fui, ubi nuntium verum 
esse, proh dolor ! compertum habui. Sed et cum 
apertam calamitatem non minus plango; nunc 
quoqne ἰδοῦ τα vocem occludunt. Attamen ubi 
dolor vocem non impediverit lenimenli aliquid 
invenero, et amico defuncto officium debitum 
persolvero. Sed quid tandem faciendo dolorem 
meum melius manifestare videbor? Obmutescam- 
ne ut heri eorum ad instar qui secundum fabulam 
pre nimio dolore in arbores aut saxa mutati sunt ; 
aut gemam fremamqueut modo, adexemplumeo- 
rumquisecundum Prophetani planctum faciunt ve- 
lutdraconum, etluctumquasistruthionum? Utrum- 
que mihi e re esse videtur ob magnitudinem cala- 
mitatis. 


στράέμασι τὸ ὑπιοθάλλον τοῦ πάθους παραδειχνὺς, ὡς οἱ παρὰ τοὺς μύθοις ἀποδενδρούμενοι xat λιθούμενοι " a 
pile» ἀνοιμώξων χαὶ θρήνου χατάρχων σήμερον χατὰ τοὺς ποιουμένους παρὰ τῷ προφήτῃ χοπετὸν ὡς δραχόντων, 
χαὶ πένθος ὡς θυγατέρων σειρήνων ; Ἔοιχε γὰρ ἑχάτερον, οὐκ ἔξ πίπτον χαιροῦ, παραμετρεῖν συμφορας 


ptycOoc. 
$t) τοῦ χοινοῦ πάθους | φεῦ τοῦ παγχοσμίον 
χκαχοπραγήματος | Εἷς ὑπολέλειπτο βίον λαμπτὴρ, 


Ve commune infortunium ! ve jactura univer- 
salis! Una supererat vite stella, fax una litteris, 


339 MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ABCHIEP. il 


unum luminare mundi, unus sol sacri ordinis.Sed εἷς λόγον πυρσὸς, ἕν χόσμου As. φῦς, εἷς τῆς 
resne fando quidem audita: hie quoque exstinctus — x«9' ἡμᾶς ἱερωσύνης “ἥλιος, Καὶ νῦν (ὦ τῆς Law 
est, nos in eternum deseruit. Quomodo,o sol,sus- παντὸς συγχύσεως !) x«i οὗτος (ἀλλὰ πῶς γλῶττα 
tinuisti solem terrestrem amplius non videre, qui θρασεῖα, τὸ τοσοῦτον ἂν φθέγξαιο;) ἀπέσθη, παρ- 
inter mortales fuit quod tu inter astra? At nunc ᾧχετο" τὸ φροῦδος ἡμῖν τοῦ λοιπου. Εἶτα πῶς 
atra caligouniverso mundo incubat,tenebre et nox ἀνέσχες αὐτὸς, ὦ ὅλιε, οὐχέτ᾽ ὀψόμενος τὸν ἀντανί- 
illunis vitam persequitur; noserrantessicut quon- σχοντά σοι γᾷθεν ἀνθήλιον x«i τοῦτ᾽ ὄντα τοῖς ὑπὸ 
dam JAgyptii pastorem ereptum desideramus qui σὲ, ὅπερ σὺ τοῖς λοιποὶς ἀστράσι ; Ζόφος οὖν ἀχο- 
sapientia pastoritia inter omnes, sicut pastorinter  σμέας ἐπιχέχυται τῶ παντὶ διὰ ταῦτα, xai σχότος 
pecora, eminebat; nos philosophis amici regem ἀλαμπὶς τὸν ἡμέτερον βίον χατέσχε, χαὶ συμφορας 
scientiarum, parentem eloquentiee deflemus. Jure ἀἄναστρος vob: xai ὡς Αἰγύπτιοι πρότερον ὑπὸ 
enim majori Eustathius de nomine regio gloriari ψηλαφητῷ σχότῳ πλαξόμενοι, ποθοῦμεν οἱ ποιμαε- 
poterat quam sophista ille Atticus; synodus sacra νοντες λογικῶς τὸν ἐπιστήμῃ ποιμαντιχῦ τοσούτῳ 
quoque oculum suum et vocem illam querit quee παντας ὑπερδαλόντα, ὅσα xai νομεὺς βοσκήματα, 
verba rege digna longe lateque pronuntiaverat. oi περὶ λόγους τὸν βασιλέα τῶν λόγων χαὶ πατέρα τῆς 
λογιότητος, Διχαιότερος γὰρ ὁ μέγας Εὐστάθιος τῇ βατιλείῳ χλήσεϊ σεμνύνεσθαι, ἧπερ txsivoc ὁ ᾿Αττιχὸς σοφιστὴ ς» 
χαθότι χαὶ τὴν σοφίαν οὗτος ἐχείνον πολὺ βασιλευτερος. Ζητεῖ xai σύνοδος ἱερὰ τὸν ἑαυτῆς διαφανέστατον ὀφθαλ- 
μὸν, χαὶ τὰ βασίλεια περιλαλοῦσαν ταῦτα φωνὴν χαὶ περιαηννμάνην τοῖς πέρασιν, 

Civitas Thessalonice hori felicissima, hodie per- B Ἢ γε μὴν εὐδαίμων χθὲς δι’ ἐχεῖνος Θεσσαλο- 
quam infortunata, quia tanto filio privata quanto νίκη, xai νῦν οὐκ εὐδαίμον ἐχείνου χήρα. γεγωνό- 
cum luctu sponsum, pastorem bonum, pracepto- τερον οἰμώξουσα, παρόσον x«i διαφερόντως τῶν ἄλλων 
rem sapientem, salvatorem, genium tutelarem, τῆς συμφορᾶς ἥσθετο, oix χατολοφύρεται, χαὶ 
popugnatorem, uno verbo columnam, ut cum μεθ᾽ ὅσων x«i οἵων τῶν δαχρύων ἀναχαλεῖται 
Pindaro loquar, immobilem, et si quid aliud lau- τὸν ὡραῖον νυμφίον, τὸν χαλὸν ποιμένα, τὸν χαθη- 
dabile et salutare cogitari potest, quanto, inquam, — yutàv, Tov σοφὸν, τὸν Gorüpx* τὸν πολιοῦχον, 
cum lectu reposcit! Sic igitur m«erore confecta τὸν πρόδολον xai xíov«, χατὰ Πίνδαρον, ἀστραδᾷ " 
quasi secunda vice capta et destructa foret, humi — xei εἴ τε ἄλλο ἐράσμιον xai σωτήριον πρᾶγμα xai 
jacet et metuit ne pejora experiatur. Prius nam- ὄνομα. Οὕτω δὲ ἄρα πενθεῖ, xoi πρὸς τοῦ πένθους ἀπά- 
que, ltalis terra marique irruentibus 3c muros γεται, ὡς ἂν εἰ χατάχρας ἑάλω, xci τοῦτο δεὺ- 
destruentibus, e manibus hostium erepta fuit ab τερον ἐχπεπόρθηται : à x«i σχετλιώτερα πάσχειν 
Eustathio nostro qui virtutum suarum fama adeo οἴεται. Πρῶτον μὲν γὰρ, ᾿Ιταλῶν ix γῆς καὶ θα- 
hostes ipsos commovit ut vultum ejus aspicere λαάττης ἐπιχωμασάντων αὐτῇ καὶ χαθυπερτέρα τῆς 
non ausi sint, imo exercitus ferox ad ipsius pedes ἀλώσεως ἵστατο τῷ φρονήματι, τοῦ πολιούχου ταύ 
sponte procubuerit. Nunc vero hoc tanto propu- ( τὴς éx&tvov περιόντος, xal πλείστην ὅσην x«i dug- 
gnaculo destituta misere humi jacet, quasi vi καντίόλεπτον oig πολιορχηταῖς προδαλλομένου τὴν 
capta nullis jam moenibus defendatur. éx τῆς ἀρετῆς αἰδὼ, x«l μόνον οὐχ ὑπὸ πόδας τὸν 
ἀγέρωχον στρατὸν ῥιπτάζοντας. Νῦν δὲ τοιοῦδε προδόλου γεγνμνωμέη, καταδέδληται τῇ γνώμῃ παρὰ τοῦ πάθους 
ὡς νῦν ὄντως ἐχπεπελιορχεχένη χαὶ πάντα πεοιχεχαριμ νη χρὴδ ἐμνα. 

Quid tandem urbium regina in hoc rerum discri- "Té δ᾽ à πόλεων βασιλίς ; Πότερον xougórtpov ὑποί- 
mine facit Ὁ faciliusne an egrius infortunium por- σεὶ τὴν χοινὴν δυσπραγίαν, ἢ πολλῇ ἐπαχθεστερον 
tabit, cui Eustathius beneficia in eum collata οἷς ἐλευθεριώτατα x«i χάλλιστα παρ᾽ αὐτῷ τεθραμ- 
largo fcnere et cum grati animi pignoribus μένος, ὡς iv ἀποδόσει τροφείων πάσας χάριτας φι- 
reddidit? Quecunque enim dum in ea viveret, λοτίμως ijérustv* οὐχ ὅπως χόσμος ἄξιως αὐτῷ xai 
sapientie thesauros honestarum artium amantibus λαμπρότατον γινόμενος ὄνομα, ἀλλὰ x«i, ὃν ἑδρῶτι 
benigne largitus est; fuit enim eloquentie pry- πολλῷ συνελέξαθο παρ᾽ αὐτῇ πλοῦτον σοφίας, τούτον 
tanem, sapientie focus universalis, hortus nulli μεταδιδοὺς ἀφθόνως τοῖς φιλοπόνοις, xotvóv πρυτα- 
non apertus, ager fertilis sub auspiciis divinis, νεῖον Aoyou, καί σοφίας πανδεχὴς ἑστία, x«l ἄλλως 
eloquentie fons perennis. Hinc evenit ut dicipuli ᾿Ελιχὼν προχείμενος ; Κῆπος γὰρ ὧν ἄκλειστος 
gratis metere gratis haurire possent nec airaplius D σοφίας, x«t πλήρης ἀγρὸς, ὃν εὐλόγητε Κύριος καὶ 
artiuun ac litterarum disciplinam sitirent. Brevi πηγὴ λόγων ἀσφράγιστοςς. Καὶ παρὸν τοῖς μαθῃ- 
enim tempore sine preludiis, sine prolegomenis, τιῶσι δρέπεσθαι προῖχα, xai ἀρύεσθαι, xoi χατεμ- 
sine certaminibus aut studiis previis philosophia φορεῖσθαι, xai μεχέτι πείνῆν à δίψῆν τοῦ ἀχοῦφαι 
se imbutum sensit quicunque illum adibat,quasi λόγον τεχνιχὸν εἴτ᾽ ἐπιστημονιχόν. Ἐν βραχεῖ γὰρ 
ex ipsius Aristotelis schola exiisset. Quamvis enim χρόνῳ, xai ὅσον ἐγχυχλίον προπαιδείας γεύσασθαι ὃ 
torpore profundo languesceret ignoranti, ubi συφιστικοῖς παλαίσαασι προσγυμνάσασθαι, ὃ mpo- 
primum ille cibum spiritualem obtulisset, disci- θύρων ἐπιόξζναι φιλοσοφίας͵ εἴ τις πεφοίτηχε παρ᾿ 
pulus quasi ἃ Musis ipsis afflatus discessit. Sed ἐκεῖνον, εὐθύς ὁ παρὰ τῷ Σταγειρίτῃ πεκαιδευμέ- 
non amari utfolialauri fuere fructus hujus ar- νος ἑωρᾶτο, x«i ὁ παρὰ τῶν Μουσῶν ἐμπνευσθεὶς 
boris sapientis;imo dulciores sicut epistola quam τὸν ποίησιν. Ei γὰρ ὑπ’ ἀγροικίας βαθεῖ πάρῳ 


841 MQONODIA IN EUSTATHIUM THESSAL. 348 


χαϑεῦδοι, X)! ἅμα μίχρ᾽ ἅττα ἐψωμίξετο παρ᾽ ἐκεί- A. Ezechiel per somnium edidit. Mel enim Eustathio 
γον, xai παραχρῆμα διυπνίξετο, μονσιχοῦ τινος — lingua, flumina nectaresaturata distillabat ; quare 
χάτοχος ἄσθματος. IDiv οὐκ ἔωπιχρα ἦν, ὡς τὰ — precepta ejus in intimum penetrabant animum 
δάφνης πέταλα, τὰ ψωμιξόμενα παρ᾽ ἐκείνου, τῆς — neque ulla vi eradicari valebant. Omnium enim 
τῶν σοφῶν ἐπιφυλλίδος, x«i νῦν oipot! τετρυγημένης — mentes, quas doctrina ac disciplina sua adimples- 
θανάτον τομῇ, γλυχάξοντα δὲ μᾶλλον, ὡς ἢ κεφαλὶς — sel, philtris Chaldaicis, ut ita dicam, imbuisse 
& βεθβρωμίνη τῷ ᾿Ιεζεχιὴλ  mpognrutóx ὀνειρώτ- — videbatur. Tu Castellum Gratiarum, artificiis ju- 
τοντι. Mékro; γὰρ ἀπέσταξον αἱ τῶν ὁμιλιῶν Εὐ- cundis discipulos docebas, et voce tua Sirenum 
σταθίον χάριτες, ὡς ἀτεχνῶς ἀποῤῥωῶγές τινὲς víé- — vocem superante eo perduxisti ut que anteafabu- 
χταρος * ὅθιν xoi εἰς ἄχρον ψυχῆς μυελὸν τοῖς losa habita fuerant, nunc pro veris ducerent. Quo- 
ἀχροκτακῖς εἰσδυόμενα τὰ διδάγματα, x«l ἄντιχρυς — factum est ut felicissima alios instituendi methodo 
ἡκχαόμενα, διετηροῦντο ἀνέχπλυτα λήθης ῥεύματι. — multis multa communicaveris. Non enim librum 
Τὸ γὰρ ἡδονῇ ψυχῆς ἐχτυπούμενον μάθημα pxvuo- aliquod cum aliis legens ea quse necessario in- 
νικωτέρᾳ drm φρενὸς ἐγχολάπτεται, ὡς θᾶττον ἂν — terpretanda venerunt, explicuisti, locos, si qui 
ὑπιδέσθαι xai περὶ τούτον ὁ xai περὶ σοφιστοῦ — erant difficiles dilucidando, sed alia plurima 
τινος πάλαι λόγος διέῤῥει, ὡς ἄρα Χαλδαϊχαῖς τισε Sponte immiscendo que ad rem facere vide- 
μαγγανείαις τοὺς ὁμίλητάς ἐργάζοιτο μνήωονας. bantur. 

Τοιούτῳ φψαρμάχῳ τὸ pvüpgov εἰς βάθος τοῖς μαθηταῖς ἐνεχάραττες, ὦ Χαρίτων ἁπασῶν ἀνάχτορον σὺ, 
καὶ ᾿Ιύγγων χαὶ Σειρήνων ἐπαγωγότερε, xai πείθων τὰ μέχρι σοῦ μυθευόμενα, ὡς ἀληδῆ τοῦ λοιποῦ πι- 
στεύεσθαε * ὥσπερ xai τὸ πολυμαθὲς xci πολλῶν ἐπιστῆμον ἐναπετίθεις σφίσιν iv χρόνῳ βραχεῖ διὰ 
τῶν ὡς ἐχάστοτε ὁμιλιῶν σον τῶν ἀποθαπτομένων tig πᾶσαν λογιχὴν μέθοδον, Οὐ γὰρ τῆς χεροῖν βί- 
ὅλου μόνης τὸν νοῦν ἀνέπτνυασσες ἐν ταῖς ὁσημέραι συναναγνώσετιν, εἴτε τὰ τῆς ἑρμηνείας, εὶ ὑπὸ τι 
μελαένοιτο, διελεύχαινες - ἀλλὰ γε xoc τῶν ἄλλων πολλὰ ξυνεφόοεις παραιιγνὺς, 02x ἐξώροις παρα- 
δρομαῖς τῶν ποοχειμένων φιλοτιμούμενος, παρὰ δὲ τῆς αὐτοθεν προχυπτούσης ἀφορμῆς δεχόμενος τὸ 
ὡδόσιμον, χαὶ τὴν παοέχδασιν οὐ παρὰ θύραν (τὸ τοῦ λόγου) ποιούμενος, ὡς ἂν εἰ καὶ παραφανέντος ὄνυχος ὅλος 
λέων χατὰ τὴν παροιμίαν διήρθρωτο. 

Αλλ' οὐχ ἀχλαντὶ ταυτὶ διηγεῖσθαι οἷός TÉ εἰωι" Sed, o chari amici, siccis hoc oculis referre non 
μιχρὸν γὰρ τοῦ πάθους ἀνανήψας, ὦ παρόντες, εἰς — Valeo, et in prisuinum meerorem semper relabor. 
ὀλοφύρσεις χαταῤῥέω πάλιν. Τῶν γὰρ ὁμιλητῶὼν XMeminienim quanta comitate ego ipse, qui in ejus 
ἔχεινου τὸν χύχλον ἀναπληρῶν xxi αὐτὸς, φιλοτι- — discipulorum numero eram, exceptus ab eo fui, 
μότερον ἐφιλοφρονούμην παο' αὐτῷ, x«i ὑπὸ χρατῆρι (Q ut plenum sapientie calicem exhaurirem. Me 
σοφίας μείξονε - ταύτῃ χαὶ ἢ μνήμη τούτων mpog- miserum: Preteritorum temporum reminiscentia 
πίπτουσα στρέφει μου τὴν χαοδὶαν, x«i τὸ ἐν αὐτῇ  cOoroccupatet lacrymas cum sanguine miscet.Sed, 
συμπιέξουσα αἷμα εἰς δάχρυα προσαναθλίδει, χατὰ — Mitte lacrymari, mihi ipsi dico, αἱ virum defun- 
θρόμδους αἵματος συλλειδόμενα. Tli» πειρατέον — ctum non lugeamus tantum, sed admirationis ei 
καὶ αὖθις ἀναφέοειν, xai ὡς io» ἀναχωεύειν τὸ — debitum officium ob claras ejus virtutes persolva- 
δάκρυον, tva μὴ μόνον ἀφοσιωτώμεθα τῷ ἀνδρὶ τὸ mus. Justorum enim memoria modica laude eaque 
ἀπολοφύορασθαι, ἀλλά xxi τι τῶν ἐχείνου χαλῶν  XSimplicietrite limitata,honorauda est.Musicaenim, 
θαυνμασώμεῆα. Χρὴ γὰρ κἀνταῦθα μνήμην δικαίον  inluctu, secundum Sapientem,importuna narratio, 
γενέσθαι μετ᾽ ἐγχωμίου μετρίου xai διαπλεχομένου τοῖς πένθεσι * xai τοῦτο οὐ μετὰ ῥυθμοὺ χομψοῦ τινος ἣ περιῴ- 
δοντος ἔξωρα. Μουσιχα γὰρ ἐν πένθει, χατὰ τὸν σογὸν, διήγησις ἄκαιρος. 

^O γοῦν ἐλέγομεν, μιχρὰ ὑυὲν ἅμα τελεῖσθαι xai Jam alidi diximus contra normam esse initiari 
μεγάλα μυστήρια τοὺς αὐτοὺς οὐκ ἦν ποτε Üsnv- — ad magna simul et parva mysteria ; jam enim in 
τὸν, οὔτε Uwàw χορεύειν δαδουχεῖν τε χαὶ ἐποπτεύειν proverbio est stulti esse in vase pretioso artem 
xarà ταυτόν. ᾿Αμαθὲς Xo xci σφαλεοὸν οἷδεν ἡ  figulinam discere velle. Sub ipsius autem auspiciis 
παροιμίᾳ τὸ ἐν πίθω τὴν χεοαμείαν διδάσχεσθαι. D qui ut sacerdos initiator sapientie mysteria ac 
Παρ᾽ ἐκείνῳ δ᾽ Guog ἱξοοφαντούντι τὰ λογιχῶν τες. — rhetoricen docebat, discipuli Musarum propylsea 
χυὼν δογια ἄμα τὰ Μουσων πεπάτηχέ τις moor)-  ingrediebantur, palatii sanctissimum contempla- 
λαια, χαὶ παραχρῆμα xxi τὰ τῶν ἀναχτόρων ἐπώὼ- bantur; nulla enim provincia mysteriorum occlusa 
mttut» ἄδυτα, xui τῆς τιλετῆς οὐδὲν ἦν, ὅπερ — erat neophytis. Quid? quodsidiscipulorum aliquis 
ὑπελείπετο πάντη τοῖς νεοτελέσιν ἀνέχφοοον. ᾿Α)λά versificationis rhythmum et harmoniam ediscere 
τις τῶν φοιτώντων πυχτέίδα ποιητιχὴν ὑπὸ μάλην cupiebat aut vocum etymologiam, Eustathium ha- 
wiowv, ἐδεῖτο μέτρων μὲν νόμους μνεῖσθαι, xoci — bebat ducem peritum in docendisantiquitatis tra- 
ῥυθμοὺς ἁρμονίας, καὶ τοῦ ἐτύμον τῶν ὀνομάτων ditionibus et in brevi temporis momento so- 
ἀνάπτυξιν, ψυχαγωγεῖσθαί τε πράξεων ὕρχαιολο-ς  lutionem problematum desideratam obtinebat. 
γουμένων αὐυθεύμασιν * εἶθ᾽ ὑπέστρεφε τούτων τε [d enim fecit ut adolescentium studiis favendo ad 
θεωρὸς ἐντελὴς χαὶ τῶν μυστιχωτέρων o) mepáro» — rerum multitudini occultarum cognitionem januas 
ἀτίεεστος. Οὐδὲ γὰρ διεσπονδάξετό οἱ τούτων τὴν — reseraret. Quotusquisque non lacte, sed fortiori 
ἔφεσιν ἀποπλῆσαι μόνον τοῖς μύσταις, ἀλλὰ γε xci Cibo et ingenii maturitate saturatus inde rediit! 


943 MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP. — 3946 


tote —t — 


Sed majora memoremus.Multi quidem ad eloquen- A τὰ τῶν μύθων παραπετάσματα διασχεῖν, xci de 
tie fastigium seevectosautumabant atqueidoneos ναι εἴσω χωρῆσαι, x«i τι τῶν πολλοῖς ἀνεφικζῖων 
δὰ docendum alios quod ipsi scire se putabant, do- ἑποπτεῦσαι θέαμα. Πόσοι προσίοντες vjmtot Üdw- 
nec sub Eustathii auspiciis quantum ignorarent θανον ἀντὶ γάλακτος στεῤῥοτέραις μαθημάτων τρο- 
intelligerent. Multi in Gratiarum se mysteria ini- φαῖς ἐξανδρούμενοι τὰ αἰσθητήρια τοῦ νοῦ ἐπαν- 
tiatos credebant, donec ipso monente, errorem ἥχοντες ᾿ x«i χθὲς μὲν ταῖς γλώτταις ὑποψελλίξου- 
suum cognoscerent.Pluresinphilosophiamaximo- τές, évrpavov δὲ xai τορὸν φθεγγόμενοι σήμερον, 
pereprofecissesibi,videbantur,donec sese cum illo Εἴπω τὸ χαινότερον " πόσοι μέχρι τούτου γραμμα- 
viro artium aclitterarum peritissimo se conferrent, —Tt«Zv ἠχριῤῶσθαι τοσοῦτον ὥοντο, ὡς ἐπαγγῶλε- 
Igitur postquam cognovissent se nilscire, ad ipsa σθαι xai ἄλλοις χαθηγεῖσθαι τῆς τέχνγς, ἕως ἐχείνω 
rudimenta redire non erubescebant et in optimi —x«vóvt x«i ποτὶ σπάρτον φασὶ Jio» παραθεῖναι τὰ 
magistri schola jam tetate provectiores meliora ^ x«0' ἑαυτοὺς ἔγνωσαν. Πόσοι μέχρι τούτου puropt- 
melius addiscere. Equidem alumnorum omnibus x«i; χάρισι θύειν ἐνόμιξον, ἕως τῶν Ἑὐσταθίου 
horis domum ejus frequentantiumagmina contem- Σειρήνων ἡχοοάσαντο. Πόσοι φιλοσοφίαν μέχρι τοὺ- 
plando,Homerideapumexaminibus loquentis me- τὸν πρεσύεύειν ἐδόχουν, ἕως ἐχεινῳ τεχνοῦντι τέ- 
mini, quarum ad instar innumeri omnium s&latum p χνας x«t πάσας ἐπιστήμας ἐπιστημοῦντι παρέδα- 
homines ejus audiendi causa quotidie convenerunt λον" Τὸ δ᾽ ἐντεῦθεν γνόντες ἑαυτοὺς, χἀχεῖνο πρῶ- 
ad eum qui virtutis normametregulas non verbo τὸν χαλῶς σοφιξόμενοι τὸ περὶ ἑαυτῶν, ὡς οὐδὲν 
tantummodo, sed proprio exemplo dare posset. εἰδότων, εἰδέναι σαφῶς, τὸ εἶναι τοῦ οἴεσθαι τὸ 
λοιπὸν ἀντηλλάττοντο. Ταύτῃ τοι xai στρεφόμενοι χαὶ ὡς παῖδες ἀοτιμαθεῖς γινόμενοι, ἠγάπων, ὃ νῦν 
γοῦν ἀρχόμενοι παρ᾽ ἐχείνῳ μεταδιδάσχοντι μαθητεύοιντο, χαὶ γηρῷεν μανθάνοντες. Ὅτε x«i τοὺς 
ἀεὶ προσφοιτῶντας χαὶ ἀποφοιτῶντας θεώμενος, τῆς Ὁμηριχῆς ἀγεμιμνησχόμην εἰχόνος: Ὡς γὰρ πέτρης 
ἐχ γλαψυρῆς tÜvm μελισσῶν ἔξεισιν, οὕτω x«i τῷ Εὐσταθίου μελιστῶνι προσίπταντο χαὶ ἀφέπταντο 
βοτρυδὸν ὁσημέραι φιλολόγων σμήνη μυρία, καὶ εἴ τινες ἄλλως ἀρετῆς τι μετεποιοῦντο, χαὶ ῥυθμίσοντος προσι- 
δέοντο. Νόμος γὰρ ἦν ἔαψυχος ἀοετῆς, x«t μεγίστη πρὸς ἀρετὴν παράχλησις, οὐ μόνον φθεγγόμενος, ἀλλὰ καὶ μόνον 
βλεπόμενος. 

O vultum, o staturam magis veerandam quam "(à προσώπου σεμνοῦ! ὦ εὐσχήμονος σχήματος 
Periclis, quam Xenocratis,utpote quee morum inte- χαὶ Περιχλέους x«i Ξενοχράτους αἰδεσιμώτερον, 
gritatem primo intuitu revelabat! O sermnonesacu- μόνῳ τῷ φαίνεσθαι σωφρονίξοντος τοὺς ὁρῶντας, 
tos simul et venustos, facetiis ac nugis pariter πρὸς τὴν ὄψιν μεταδαλλομένους αὐτὴν x«i τυποὺυ- 
alienos ac a rigore et duritie verborum, imo sale (; μένους ἐς ἡθῶν ἐπιχόσμησιν | "Q διαλέξεων ἀπούα- 
divino, ut Apostolus prwscribit, suffusos! Totos πτομένων μὲν εἰς νοῦν, παντοδαπαῖς δὲ σταξομένων 
sane dies eum audire, ab eo discere juvabat, οἰ χάρισιν! Ὦ λόγων ἐχεινων, μήτε βωμολόχοις εὐτρα- 
patrie ipsius, αἱ illi apud Lotophagos, oblitus es- πελίαις γελοιαξόντων σχηνιχώτερον, μήτε ἀηδιζόν- 
ses. Que ingeniiacies, qus» inomnibusrebus pru- τῶν στρυφνότητος ὀμφαχιζούσης βαρύτητι, ὑποσέ- 
dentia, quee constantia animi in rebus adversis, μνῳ δὲ χεχραμένων ἀστειοσύνη, καὶ χατὰ τὰν 
qute strenuitas in agendo! Qualis fons virtutis et αποστολιχὴν ὑποθήχην θείῳ παρηρτυμένων ὅλατι' 
sapientie in unius morte exstincta est cujus me- ὡς τὸν ἀχροώμενον διημερεύειν ἀσμένως, τῶν οἴχοι 
moria ac desiderium omnium oculos lacrymis re- χατὰ τοὺς λωτοφαγοῦντας λαθόμενον | Ὦ σωφροσύ- 
plet! Quis mihi linguam, quis virtutem Eustathii νης ἄχρας ὦ φρονήσεως ἐἔντεχνούς ! ὦ ψυχῆς ἐν τοῖς 
dabit ut eum pro dignitate collaudem? sine quibus δεινοις ἀτρέπτου, καὶ βεβαιούσης τὴν χλῆσιν τοῖς 
laudatio mea vituperium esse mihi videtur. πράγμασιν! "Osog ἀρετὴς πλοῦτος, ὅσον χῦμα σο- 
φίας ἐνὶ τετελευτηχότι ἀνδοὶ συναπέῤῥευσε, μνή μὴν χατελελοιπότι μόνην ἡμῖν, xui τὸ ἐπὶ τῇ μνήαῃ θαῦμα χαὶ δαχ- 
poov| Τίς ἄν μοι δοίη γλῶτταν Εὐσταύίου, xut τὴν ἀοετὴν καὶ γλῶτταν Εὐσταθίον θαυμάσομαι ὅσον ἄξιον ; ᾿ς νῦν 
γε τοὺς ἐπαίνους τούτους ἴσα xai ψόγους αἰσχύνομαι. 

Eustathius vite integerrimce exemplo et summa 'Avüo 4» ἐχεῖνος μόνος, ὡς ἔοιχεν, ἀπαράμιλλον 
sermonisinter omnes pr:efulgebat;magnus enim in ἄλλοις ἀπεδείξατο βίον, χαὶ βίῳ γλῶτταν ἀνθαμιλ- 
utroquefuit;adquem comparati nos umbrasumus, λον, *«i οἷός Tot χατ᾽ ἀμφότερα πέπνυτο" οἱ δὲ σχιαὶ 
Quisalius preeterillum ΡΒ Ποϑορ) actheologiean- ἀέΐσσομεν. "Aui xoi ὡς ἄμφω φάξα χαλὰ, βίου 
tistes equo lumine fulsit? Israelitis olim Deus per — x«t λόγον, ποοῤεθλημένος, ὡς ἐπὶ πιριωπὴν δυοῖν 
diem in columna nubis, et per noctem in columna δλυχνίαιν, σοφιστιχοῦ χαὶ ἀοχιερατιχοῦ θρόνου, 
ignis viam ostendit: Eustathius non altero inunere μετεωρίξεται τῷ μὲν ἐνιδρνθεὶς μεχρῷ πρότερον, 
fungebatur, qua oratorignivomus, qua dux in se- τῷ ó' ὕστερον. Καὶ τοῦ παλαιοῦ μὲν ᾿Ισραὴλ ἐρτ- 
mita virtutis, imohincoratoraltisonans inde sacer- μάξοντος ἡμέρας ἡγεῖτο στῦλος νέφέλης, νυχτὸς δὲ 
dospuruseteloquensomnibuserrantibus utpharus στῦλος πυρός" Εὐστάθιος δὲ οὐχ ἀνὰ μέρος ἡγεῖτο, 
viam preemonstrabat: quoties enim prorerum gra- πῇ μὲν ὡς ῥήτωρ περίπνους, πῇ δ'ὡς πνευματιχῷ 
vitate verba facienda erant,qua viaudientium ani- βίῳ προλάμπων (πνεύματος γὰρ νεφέλη σύμθολον). 
mos movebat, adversarios ipsos convincebat,ita ᾿Αλλ᾽ ὅτε ῥητοριχῶς (τὸ τοῦ λόγου) δι᾿ ἅρματος 
antiquitas tota vix similis oratoris exemplum ἥστραπτε, xol πνευματιχῶς προσεπέλαμπε" ταὶ ὅτε 


345 


MONODIA IN EUSTATHIUM THESSAL. 


346 


-διηόγαξεν ἀρχιερατιχῶς, x«l ῥητορικῶς διεπύρσευε, À offerre possit. Qui ubi regum preclare facta, aut 


καὶ τῶν x«t ἀμφότερα πλανωμένων ἡγεμόνευεν 
ἀμφοτέρωθεν: Ὡς γὰρ πρὸ τοῦ ἐπαγγέλματος ἀπῃ- 
τεῖτο τὴν πομπιχωτέραν τῶν λόγων ἐπίδειξιν, πῶς 
ἂν εἴποιμι, ὅσοις x«i οἵοις ἐχειροῦτο τὸ θέατρον 
πάθεσω, ἐχπλήττων ἅμα χαὶ θῶλγῶν xai συμπείθων 
τοῖς x&Ó' ἑχυτὸν, ὡς οὐδὲ τὰ τῶν παλαιῶν ἄρα θαύ- 
ματα καθάπαξ μεμύθευτο ; Αειδε μὲν γὰρ χλέα 
Basüfs» μεγαλουργῶν, xxi ὑψιθρόνων πατριάρ- 
χῶν" τὰ δ᾽ ἐπέῤῥεον ἔθνεα σοφιστῶν xai παντοίων 
πίθων ἀχροατῶν, ὡς ὑπὸ χρουμάτων Ὁρφέως 
ὥχόμενα. Ἐξέπληττε δ᾽ αὖ ἀστράπτων xxi βρον- 
τῶν ὑπὲρ τὸν ξυγχυχῶντα ποτὲ τὴν ᾿Ελλάδα δημη- 
ορίᾳ Περιχλῆν, οἷς ὑπερεφώνει τὴν ὑπερτονον 
Δημοσθένους ἡχὼ καὶ τὸν ὑψήγορον ῥοῖξον Ἠολέμω- 
νος, χαὲ οἷς οὐδὲν τι τῶν χοινῶν ἠνείχετο μὴ οὐ 
χαινῶς paht ve τῆς τοῦ φράζειν πολλᾷς πιριου- 
σίας χαὶ κχαινοπρεποὺς ἀἁφθονῖας χαὶ περιττότητος, 
οὐκ ἀλλόχοτα ὀνοματοθετῶν, ἣ μεταφέρῶν ἀνασε 
συρμενα, ἣ παγλάσμασι διθυράμδων ἐχτοαχυνόμε- 
vog, X παραχρήμνοις ἐχτραχηλίξόμενος δριμντησι. 
Ταῦτα γὰρ τῶν τηνιχαῦτα παρανομίαις τῆς τέχνης 
χρωμένων πλημμέλήματα οἵ τοῦ μὲν ἀληθοῦς ὕψους 
τῶν λόγων οὐχ ἐφιχνούμενοι, ἐπὶ τὸν ὑπόχενον χαὶ 
Ξομγολυγωδὴ κχενεμθατοῦντες ὄγχον χατέπιπτον. 
εἶτα τὴν ἡνιοχοῦσαν οὐχ ἔχοντες ἐπιστήμην, ἀλογι- 
στως ἤγοντο, τε χαὶ ἐφέοοντο, χειν᾽ ὄχεα x«Ü "Oum 
po» χροτέοντες. Εἰ δὲ xai χάώλλους τοῦ πεοὶ λόγους 
ἑορασθεῖεν, τοῦ μὲν ὄντος, ὡς ὁ Ἰξίῶν τῆς Ἴρας 
x«i τῆς Πηνελόπης οἱ φνηστῆρες, ἀπεσφάλλοντο" 


ἄδωλον dé τι ἀνεμώλιον ἢ θεραπαινίδιον πορνικῇ C 


χομμωτιχξ διεσχευασμένον πειρῶντες ἑἙλάνθανον 
ἑαυτούς. "Ὥσπερ χαὶ, ὅτε βουληθεῖεν ἐξαλλάττοντες 
ἀλλοῖοί τινὲς φαίνεσθαι, τοῦ μὲν καινοτέρου τρόπου, 
xai ὅσον ἢ σχῆμα γοῦν ἣ ὄνομα ἐχ τοῦ χαθωμιλη - 
μένου εἰς τὸ ἀθιχτότερον μεθαρμόσασθαι, εἴδες ἂν 
τοὺς ἄνδρας οὐδ᾽ ἐγγὺς ἥχοντας, τῆς ποητιχῆς δὲ 


μόνον τὴν τραχυτέοαν σνυμφοροῦντας μαξαις, τῶ 
χαταλογάδηὴν — x«i πεξαιτέρῳ, χαὶ οἷον ἐπίδλημα 


πορφύρας 
δι τῆς ῥητορικῆς, ἔχφγυλὸν 
τινα σχευὴν μεταμπισχομένους, επὶ TO O9 αὐτῶν 


φαύγοις ἐπιρρίπτοντας ῥάχεσί, μᾶλλον 


ἐθχδος χαὶ ᾿Ἔλληνος 


οὐχ εὐσχήμονι, ὡς χαὶ τὴν Περσικὴν στοχὴν τῆς 
Μαχεδονιχῆς ψασι μετενδύσασθαι τὸν ᾿Αγέξανδρον" 
ἕως ὁ πολὺς τὴν γλώτταν Εὐστάθιος προστάτης χαὶ 
σωτὴο ἀνεγὰνη τῆς τέχνης χινδυνευούσης, εἴπεο 
ποτὲ τηνιχαῦτα, χατὰ τὴν Πλατωνιχὴν διαβολὴν τοῦ 
40092 τῶν τεχνῶν διχγράψεσθαι, χαὶ μηδὲ πολιτιχοῦ 
τινος χαλεῖσύαι μορίον εἴδωλον. Οὐ γὰο πρότερον 
ἀνῆκεν ἐπιστρέφων χαὶ μεταῤῥυθμίξων (τοῦτο μὲν 
οἷς ἐθεμίστευεν ἀπὸ τεχνιχῶν ἀξόνων' 
ἐξιστημονιχὼς ἐξεπονεῖτο 


τοῦτο δὲ, οἷς 
ποὸς τὰ 


τῆς τέχνης ἀρχέτυπα), ἕως τοῦς 


illustrium patriarcharum gloriam celebrabat, om- 
nis generis studiosi quasi Orphica lyra allecti undi- 
que confluebant ad eum, cujus in labiis tonitru ac 
fulmen plus quam in ipsius Periclis residebat, qui 
Demosthenis vim et Polemonis vehementiam eque 
superabat; qui antiquis novitatem dare callebat ; 
qui quecunque dicebat decus conservando novo 
aliquo modo ac colore efformabat ob ingenii parti- 
cularis abundantiam, eque alienus ab ostentatione 
80 duritie, vitiis que peculiaria sunt iis qui veram 
orationis sublimitatem attingere non valentes ad 
ampullas descendunt, et laxatis habenis, omnibus 
fastidiosi, curribus illis inanibus apud Homerum 
similestantum crepitant. Utenim sermonis venusta- 
tem amentet magni faciant, peculiarem tamen ejus 
amorem non magis quam Ixion Junonem aut Pene 
lopem proci attingunt ; nec vident se a simulacro 
aliquo vel lenocinii artibus deceptos esse. Fuere 
etium qui tironum more inusitatis verbis ac tropis 
uterentur, nec tamen quod tentabant nec in poesi 
nec prosa oratione ab iis tractata, ubi pannum 
vilibus corporibus purpureum assuebant, nec in 
rhetorica obtinuerunt. In hac enim proprie vili 
forme vestem non vernaculam circum impone- 
bant (sicut Alexander paludamento Macedonico 
vestem Persicam superimposuisse fertur), donec 
Eustathius fortiter orando arlis oratorie sospita- 
tor exstitit, qute tum maxime in eo erat, ut ex 
artium choro deleretur, qu& hucusque artis prin- 
cipia docendo et ad exemplarium antiquorum imi- 
tationem exhortando eos qui rhetorices regulas 
imprudenter neglexerant, ad novum brevi tempore 
cultum reduxit ejus artis qua majoribus nostris 
nihi) antiquius erat. Ejusmodi igitur discipuli si 
proprias declamationes cum Eustathii scriptis 
compararent, non videre nequibant ingentem di- 
stantiam qualis est aqui stagnantis ἃ Pactolo qui 
jucundo cum strepitu e summo Libano delabitur, 
ut cum Salomone loquamur ! ; ita quicunque elo 
quentiam auctoris nostri sophisticam censent, 
iniqui s&stimatores mihi quidem erunt. Non enim 
sicut Macedones in Pyrrho Epirota Alexandrum sibi 
redditum credebant propter celeritatem in pu- 
gnando et stremitatem morum ; sic ab Eustathio 
imago illustris alicujus oratoris ob oculos pone- 
batur audientium ; imo una Eustathii figura quid- 
quid preeclarissimum est ac typum venustatis ora- 
torie preferebat, ut artifex aliquis a pluribus 
feminis quod queque eximii offerebat, sumendo 
picturam confecit omnibus numeris absolutam. 
οὕτως ἀτόπως ἐχτετοπίσμένους 


συμψύλων νόμων ρητοοιχῆς ἐπανάγων x«rà β οαχὺ, ποὺς τὰ τῆς τέχνης τ ελεηωτῶν χατή γαγε πάτρια. 
4 * *. - * 4“ » * 4 4 δ , ' P e 
Ατὶ x«i οὗτοι ποιοῦντες εὖ ἐνελαλύπτοντο, παοόσον τὰ μὲν x4t αὐτοὺς ix παραθέσεως ἐξουδενοῦντο ὡς 


ὅθωρ εἰκῇ διαπορευόμενον, τὰ δ' Εὐσταθίου ὑπεοεθαυμάξοντο, ὡς ἀτεχνῶς ἐοιχότα χρυσίου ποταμῷ Dioyrt xai 
e - 4 ω » * - » " " , * , -»ν» - P 
ῥοιξοῦντι δ᾽ — dy εἴποιεν — ἀτὸ τοῦ Λιδάνον χατὰ τὸ Σολομώντειον &gu«, ὅσοι τὸ ῥεῖθρον τῶν τοῦ ἀνδρὸς 


εἰς πηγὴν ἀρχέγονον τὸν ἐχεῖθεν 


λόγων ὡς 
! Cant. iv, 15, 


ἐπωνυμοῦντα 


xai ῥέοντα σοφιστῆν, ἡἠναφέρουσιν, Οὐχ 


347 MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP. ET 


ἀχριθῶς οἴμαι φυλοχρινοῦντες τὸν ἄνδρα x«i διαχωδωνέξοντες. Οὐ γὰρ, ὥσπερ οἱ Ἱπαχεδόνες, We ἷ 
Πύῤῥῳ μαχομένω β)έπειν ὦὠοντο ὄψιν χαὶ τάχος ᾿Αλεξάνδοου xai χίνημα χαὶ τῆς παρὰ τοὺς ἀγῶνας qopes 
ἐχείνου σχιὰς xai μιμήματα, οὕτω χαὶ ἕν τῷ Εὐσταθίῳ o; γογραφοῦντι τῶν ἐπὶ λόγοις ὀνομασθέντων ενὸς οὑτινοσοῦν 
χαραχτῆρα τοῖς ἀχροαταῖς ἐποίει φαντὰξεσθαι. ἀλλὰ μίαν μὲν ἰδέαν ὁρᾷν, ἁπάντων di χρατιστὼν ἐχμεμα μένην 
τὰ χράτιστα χαὶ διεαπεπονημένην εἰς ἕν τι λόγου χάλλος ἁμύόχανον. ὡς χαὶ τις τῶν σοφῶν 
χειρὶ τῶν χαθ’ ἑαυτὸν ἀρίστων γοναιχῶν ἑχάστης μέλος, xaÜórt τῶν λοιπῶν περιῆν, ἀπομιμούμενος, 
εἰχόνα χαλλίστην ἔγραψεν. 


Quemadmodum igitur is qui picture pulchri- A Ὡς γοῦν εἴ τις ἐχεῖ πρὸς μίαν ἡντινοῦν ὅλον τὸ 
tudinem in una ejus parte positam diceret, perpe- κάλλος viv εἰχόνος ἀνέφερε διὰ τὸν πρὸς ἔν τε τῶν 
ram judicaretin pingendi arte; ita hoc quoque ἐκείνης ὁμοίωσιν, γελοίος ἄν ἐδόκει rdc γραφιχὴς 
joco qui egregium oratorem uniustantura virtutis χριτὰς, οὕτω χἀνταῦθα, εἰ ἔνι γε τῷ τῶν καλαεῶν 
gratia eum maximo aliquo veterum oratorum προσειχάζοι χαθ᾽ ἔν τε τῶν τοῦ λόγον μερῶν τὸν ἐξ 
comparat male admodum de ipso viro judicaverit, ἀπάντων ἄριστα πρμόσμένον, οὐχ ἑώρχε τὸν ἄνδρα, 
ut nec solem integrum contemplandosatis admira- ὥς θέμις ὁρᾷν, οὔτε τὸν ὅλιον ὅλον βλέψας ἐθούμα- 
retur qui cumex uno radio mensuraverit. Melius σεν ἀχτῖνι παραμέτρων, Γένοιτο δ᾽ ἄν εἰχαστὴς τοῦ 
&utem aliquis auctorem nostrum judicaret qui ἀνδρὸς οὐχ ἀνάξιος, εἰ ζηλοίη τὸν σοφὸν woigróv: 
poetam imitando qui Agamemnoni oculos Jovis, χαὶ ὡς ἐχεῖνος τὸν ᾿Αγαμέμνονα ὑπογράφων ὅμ- 
Martis staturam, pectus Neptuni attribuit, qui, in- ματα μὲν, φησὶ, xci χεφαλὸν ἵχελον Ai, Api di 
quam, eumquem nunclaudamus, huiccompararet, ἔζώνων, στέρνα δὲ Ποσειδάωνι, οὕτω χαὶ οὗτος πρὸς 
deinde alii ob aliam virtutem,cum tertio denique τόνδε μὲν ἀντεξεταζος τὸν νῦν ἐπαινούμενον κατα 
ob tertiam virtutem, et ob eam rem cujus causa τόδε, πρὸς ἐχεῖνον δὲ xaz' ἄλλο, x«i xa0' ἕτερόν τι 
perfectus esse credebatur, ad ultimum quee fuerit πρὸς ἕτερον. xai xa0' ἔχαστον τῶν ἄχρων, χαθ᾽ ὃ 
Eustathii perfectio oratoria, compertum habueris. B τῶν λοιπῶν ἄχρος ἐδέδοχτο᾽ xai τάχ᾽ dw οὕτω τὴν 
παναρμόνιον πολνφωνίαν Εὐσταθίον ὁποσοῦν ὑπο- 
γραψαιμεν. 

Ἐγὼ δ΄ ἵνα τὸν περὶ τῶν λόγων λόγον συνέλω (οὔ 
γὰρ ἐφίησιν ὁ χαιρὸς ἐπεξιέναι)" ὅσον μὲν τὸ ἐνθυ-- 
μηματιχὸν ἐχείνου xai γόνιμον | ὅσος δὲ ὁ τόνος | οἷα 
δὲ ὁ φορὰ, ὅτε πνεύσειεν | ἡλίκῃ δὲ ἡ δεινότης καὶ 
ὃ ἁμήχανος ὥρα τῶ στρογγύλῳ x«i χομψῷ τῶν 
περὶ τὴν ἐρμτνειαν ἐπιμειδιῶσα μετὰ τῆς γλαφυρᾶς 
τῶν νοημάτων χάριτος ἱ Ἐχεῖνο φημί ὡς, εἴ τι ὃ 
περὶ λόγον τέχνην ἡντινοῦν ἢ ἐπιστήμην ὄφελός ἔστι 
νῦν τῶ x«Ü' ἡμᾶς βίῳ, τῶς Εὐσταθέον σοφίας χαὶ 
πεοιττῆς γλώττης ὁμιλητής ἔστιν Q x«l ζηλωτὴς. 
᾿Απόχρηῃ γὰρ πᾶσιν εὶς λόγον ἀπολαμπρύσαατος Xu 


Jam paucis eloquentiam ejus verbis designemus. 
Qua idearum abundantia, qua creandi facultate 
letabatur! Vox ejus quam sonora, actio quam 
virilis! que lineamentorum concinnitas ! que 
vocum in loco idoneo opportunitas! que oris 
rotunditas! Equidem censeo, si quid in scientia, 
si in eloquentia deesse videatur, auditorem aut 
emulatorem sapienlie et sermonis Eustathiani 
deficere. Satis cuique erit decoris, satis dignitatis 
ubi sermoni suo Eustathiani aliquid immiscere 
poterunt, quamvis levidense fuerit. Sic omnium 
studia ex eotanquameloquentie deo dependebant, σεμνώματος ἀντὶ ποσῶν ἰδεῶν, ti πρὸς £v γέ τι τῶν 
adeo ut quidquid profabatur vocis divine ac norme C ἰδίων ἐχείνου xai ἀμυδοῶς γοῦν &vapíporzo, Οὕτως 
loco esset, nec absurde de illo Pythagoreorum |dic- ^ zm«» τὸ φιλολογοῦν ὡς εἰς θεόν τινα λόγιον ἐπέστραπται 
to : Ipse dixit,cogites. τουτονί καὶ ὃ τι ἂν φθέἔγξοιτο, φωνή τίς ἐστι θεία 
xxi θεσμὸς τεχνογίας ἁπάσης ὑπερανεστηχὼς, χαὶ χανόνων χανὼν μὴ χινούμενος, χαὶ ὡς τοῖς Πυθαγοριχοῖς τὸ 
Αὐτὸς ἔφατο προθαλλόμενος. 


Nil mirum igitur si duse terre partes talem vir- 
tutis sapientieque arcem sibi vindicant. Jam enim 
hec nostra urbs a pluribus diis dilecta fuit ; jam 
ob id cerlamen olivetum et Pireei amphitheatrum 
nuncupartur. Quod idem fere apud nos quoque 
contigit. Lycie ecaputsuum te vindicavit, o vir 
egregie, quianima& candoreomnes coevos superas; 
te enim Ecclesie ad Christi instar antistitem pre- 
lucere decebat, qui jam antea justitia ut veste 
sacerdotali indutus eras. Sed antequam epithala- 
mium sacerdotale inchoasses, Thessalonice dilecta, 
recognita et emule talem sponsum invidens vidu- 
am simulavit ut sponso potiretur. Acreitaquecerta- 
men inter utramque Ecclesiam exarsit, vereque ali- 
quis dixerit Europam atque Asiam certasse utra te 
possessura foret. Una enim tibi studet utpote qui 


Οὐχ dv ouv θαυμάζοιμι λοιπὸν, εἰ τοιάδε xai οὔ- 
τως ἀρετῆς x«l σοφίας ἀχοόπολις δυοῖν ἡπεέροιν 
ἀμφήρεντος γέγονεν. ὡς χαὶ ἢ xaÜ' ἡμᾶς αὑτὴ πὸ- 
λις θεοῖς τισι παιδιχώ ποτε γενέσθαι μεωαύθενται, 
x«t σύμῥολα τῆς χατ’ ἔρωτα φασὶν ἑοιδος τὸν τῆς 
ἐλαίας θαλλὸν χαὶ τοῦ Πειραιῶς τὸ μηνοειδὲς καὶ 
γήνεμον ῥόθιον Οἵα γὰρ x«i ἢ περι τοῦτο χαινοτο- 
μία. Ἐυνηστεύετο μέν σοι, ὦ χὰλὲ τὰ πάντα καὶ 
χάλλει ψυχῆς ὡραῖε σὺ παρὰ πάντας τοὺς νῦν υἱοὺς 
τῶν ἀνθρώπων, à τῆς Λυχίας μητρόπολις" ὅτε χαὶ 
τῆς ἱερωσύνης, ὡς ἄλλου χαλοῦ παντὸς, ἐχρῆν σε 
τῇ Ἐχχλησίᾳ προχεῖσθαι μετὰ Χριστὸν ἐχτυπὲν 
ἀρχέτυπον, τὸν xai πρὸ τοῦ σεωνοῦ ποδήρους τὸν 
χαπόλον διχσιοσύνην ἐνδεδυμένον ἱεροθρεπέστατα 
Πρινὴ δὲ ἄσαι τὸν πνευματιχὸν ὑμέναιον, 9 πολυ- 


ἐραστος x«l πολυμυήστη Θεσσαλονίχη αἰσθομένη 


49 MONODIA IN EDSTATHIUM TBESSAL, 350 
τοῦ γοομένου, καὶ ὡς βαρεῖα τις ἀντίξηλος δεινὸν A. olim ipsi sponsus eras, et egre prorsus ferebat si 


.. Ὡ7γησαμένη, εἰ τοιοῦδε νυμφίου ἑτέρᾳ παραχωρΐύ- 
cti, χηρεύει τε παραχρῆμα ὥσπερ ἐπίτηδες, καὶ 
μεθέλκειν πειρᾶται πρός ἑαυτήν. Δεινὴ δέ τις ἄρα 
ἔρις αὕτη ταῖν Ἐχχλησίαιν ἀμφοτέραιν " ταὐτὸν δὲ 
εἰπεῖν, ᾿Ασίκ xai Εὐρώπη ἀνέῤῥωγεν. Ἢ μὲν γὰρ 
ὡς ἦδηῃ μνῃστῆρος ἀπρὶξ περιείχετό σον, xai δεινὰ 
πάσχειν ὥετο, εἴπερ ἐγγυηθεῖσα σοι, ἄλλως δὲ χαὶ 
ὑπερκειμῖνς, xci πάσας τὰς ἀφ᾽ ὅλίον ἀνατολῶν 
εὖ γοονυίας ὑπεραίρονυσα προσέτι δὲ καὶ πατριχῶν 
μύρων ἀπόξουσα ἥδιον, εἶτα παραγκχωνισθεῖσα χα- 
1 μνηστᾷρος ϑιαζυγήσεται " Ὁ δ' αὖ πάλιν, ἅτε 
μετὰ τὴν βασιλίδα πόλιν πρώτη ϑυσμόθεν ἀνίσχουσα 
χανευϑαίμων, xai ὀσφραδίοις μαρτυριχοῖς ἀντι- 


spousa ut fuerat, ac preterea celo orientali ac 
myrrha vernacula gaudens alteri postponeretur. 
Altera, secundum urbem imperialem prima inter 
civitates Occidentis et pretioso martyrum cruore 
madefacta te privari, tali tantoque viro moleste 
ferebat. Quare nihil intactum nec dicendo nec 
agendo reliquit donec tua fieret sponsa. Equidem 
compertum habeo nunquam fore ut meliori ad- 
jungatur; nunquam enim etas futura virum tibi 
similem feret. Ut enim olim Philopeemen ultimus 
ducum 6recorum insignis fuit, sic te ultimum in 
Christo antistitem tempus ferax rerum edaxque in 
lucem edidit. 


πνέουσα οὐχ ἀνασχετὸν ἡγεῖτο παρευημερηθᾷναι καὶ ἀποσφαλῆναι τοιοῦδε χαὶ οὕτως ἐρατμίον χαλοῦ. 
Οὔχουν ἀνῆχε λέγουσα πάντα xat πράττουσα, ἕως τῷ χαλῷ σοι νυμφίῳ, xat οἵω οὐδέπω πρότερον, ζομοττο, οἷμαι. 
μᾶλλον δὲ οἶδα σαφῶς, ὡς οὐδ᾽ ἐσαῦθις ἁρμοσθήσιται ποτε, ὅτι μηδ᾽ ὁ ἐτόυενος χρόνος, oto; τε ἔσεται 
φῦσαι ἀνθρώπου τοιόνδε χρῆμα, ὁποῖον σὲ τελευταῖον τῶν χατὰ Χριστὸν ἀρχιερέων αοφῶν ὡς ἐν ἡήρᾳ καὶ v pijovov 
icc ὃ πάντα γεννῶν καὶ φθείρων * ὡς χαὶ τῶν Ἑλληνιχῶν στρατηγῶν ὕστατον tiprxé τις τὸν ἀρχαῖον 


Φιλοποίμενα. 
Τίς γὰρ, οἷος σὺ, τοῦ λοιποῦ ὑψηλὸς τὸν βίον, 
τὸν λόγου μετέωρος, τὴν ἱερωσύνην αἰθέριος, xai 
ὡς ἀπ᾽ αὐτοῦ τοῦ θρόνου Χριστοῦ θεμιστεύων ἀντι- 
xpuc, εἴπω δ᾽ ἄν, xal ὡς ἐπ᾽ αὐτῆς τῆς ἀχοωρείας 
τοῦ Σινᾶ χρηματίζων λογιξόμενος, ὅπως βίου μὲν 
τοῦ χατὰ σὲ προθῆναι περιωτῇ, ἣ ἐπ᾽ αὐτὸν ἐλάσαι 
τὸν βατῇρα τοῦ λόγου, οὐδ᾽ ἂν ἑνὶ τῶν ἀπάντων 
ἐγγένοιτο; Εἴσω δὲ δῦναι νεφέλης τῶν παοὰ σοὶ 
νοημάτων, χαὶ λογιχῶν ἀχοῦσαι μεθόδων, οὐδὲ τοῦτο 
προστυχόντος, ὅτι μὴ Μωσαϊχοῦ τινος ἦν ἀνδρός ὃ 
δέγε σύμμικτος χἀὶ πολὺς κάτω ποὺ περὶ τὰ χράσ- 
πεδα τοῦ ὄρους εἰστήχει, μόνης τῆς θεσπεσίας 
ἠχοὺς ἀγαπητῶς ἀχοοώμενος. Πολλοῦ γε μᾶλλον δὲ 
τοῦ παντὸς ἔδει τὴν σὴν χαταθαοσεῖν ἔντευξιν θη- 
βίον ὀτιποτοῦν, ὡς ἐγγὺς γενέσθαι μὴ μετὰ gpt- 
χοὸς xai δείματος εἴτε τις yopoloyuxóg ἦν λέων xai 
ἔγκατα πάντα λαφύσσων, εἴτε δυνάστης ἐνδαπὸς 
ποικίλῃ πονηρία στιωτὸς 75b πάρδαλις, εἴτε λύχος 
ἅρπαξ τῷ ποιμνίῷ ἐμπίπτων χαὶ λυμαινόμενος, 
lltgóbr-o γὰρ ἅπαν τοιοῦτο x«i περιίστατο φυλοτ- 
τόμενον, μὴ τοῖς σοῖς λόγοις ὡς λίθοις βεδλήσεται. 
Καίτοι τε τοῦτο ὥς τι θαυμαστὸν εἴρηται, ὅτε χαὶ 
βασιλεῦσιν αὐτοῖς οὐχ ἀσπουδεὶ παρῆν ἐντυγχάνειν 
σοι, χαὶ ὡς τοῖς ἄλ)οις, £x τοῦ ὑπέρφοονος, σὺν aí- 
doi δὲ μᾶλλον καὶ ὑποστολῇ, ὁποίαν σχῖεν ἂν xoi 
μαθηταὶ πρὸς διδάσχαλον ; "Aqtov μὲν οὖν καὶ φο- 
διοὸν ἀνυμνοῦσι τὸ ὄνοαα Θεοῦ oi Ψαλμοὶ, x«i Θεὸν 
αὐτὸν οὐ μόνον φως, ἀλλὰ χαὶ πὺρ χαταναλίσχον 
ἄδουσι " χαὶ πολυόφθαλωοι Σεραφεῖα βλέπονσι μὲν 
διαπαντὸς τούτον τὸ πρόσωπον - οὐχ ἀτενέστερον 
δὲ χατεμβλέπονσιν, οὔτε ὅλον χαὶ ὅλοις ἀναπεπτα- 
μένοις xoà ὄμμασιν, ὑφ᾽ ὅσον αἱ πτέρυγες, αἷτιυές 
ποτί εἰσιν αἱ πτέρυγες αὗται, παρεσταλμένοις δὲ πα- 
peor, x«t παρανοίγουσι, Καὶ ἥλιος δὲ οὗτος ὁ 
αἰσθῃτὸς͵ οἷς μεν ἀπόχρη μόνων ἀπολαύειν ἀχτίνων, 
)εστος ἀστέρων xai οἷον ὀφθαλμοῖς ἐστιν ὄψεως " 
εἶ τις δὲ ἀναιδέστερον ἀντιδλέπειν αὐτῇ τῇ πηγαίᾳ 
τῶν ἀχτίνων σγαίοα φιλονειχήσεις, θᾶττον ἂν ὑφ- 
ἕξει δίχην τῆς ἀσυμμέτρου ταῖς χόραις ἀντοφθαλ- 


B Quis enim alius preter te nascetur cum pari 
morum dignitate, fulmen eloquentie, orator, judex 
sanctus, utita dicam, quasi e Christi throno, ut e 
summo Sinai oracula reddens ? Quis te vitze sanc- 
titate, quis eloquentie vi unquam requabit ἢ Co- 
gitationum porro tuarum cursum sequi, te do- 
centem audire paucis admodum dabatur, quos 
vel ad montis radices vocis divine sonum audire 
juvabat. Quo magis igitur te preesente nemo non 
delectabatur, si forte animal rapax apparebat,sive 
leo tributorum exactor intestina nostra devoratu- 
rus, sive panthera maculata, id est dynasta do 
mesticus, sive lupus gregis inimicus et insidiator 
processerit. Hi omnes enim te presente abscondito 
consistebant loco, ne verbis tuis quasi totidem]1a- 

C pidibus tangerentur. Quid mirum? siquidem ne 
reges quidem ipsi te coram immoto vultu &equave 
mente aspicere sustinuerunt, imo, ut alumni, dicto 
audientes et modestos se gerebant. Psalmi nomen 
Dei ut sanctum, ut lumen, imo wt ignem devo- 
rantem prredicant. Seraphim multoculi vultum ejus 
non directe, sed ex obliquo et oculis semiapertis 
contuentur, et parum alas suas explicant. Pari 
modo sol hic visibilis iis tantum astrum jucundis- 
simum erit qui radiis ejus fruentes contenti sunt. 
Qui autem rectis illud oculis intueri ausus fuerit, 
haud impune et cum maximo visus detrimento fe- 
cerit. Sic tibi quoque nemo nisi plane imprudens 
et temerarius, tibiqui solem divinum reddis, inania 
loquens aut incongrua faciens appropinquaverit ; 

D quicun que enim abs te reprehendebatur idem pati 
putabatquamsi terra ante pedesdehisceret.1u enim 
in tradendis Musarum artibus vera et doctrina et 
disciplina utebaris, aliter ac ille vir strenuus qui, 
teste Homero, insontem quoque culpa accusarit.Ra- 
tioneitem,non vehementia duce, sontium ac reorum 
animos culpam contitentium et reprehensionem 
vite admittentium ad penitentiam compellebas. 
Sic tibi, vir maxime venerande,casta venustas ade - 


451 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP, 


rat, et incantamentum honorificum te ut sanctita- A μόσεως. Κατὰ ταυτὰ καὶ τῶν TRE ἄνερ ὡς 


tis propugnaculum ubique sequebatur.Tu homines 
qui ἃ principio minus te digni videbantur, rationis 
et orationis auxilio, ac nonnunquam aque purifi- 
catoric ope ad resipiscendum perduxisti.l]le Clear- 
chus, Laco natione, Xenophonte teste, vultutetro, 
rauca admodum voce erat,quod tamen nequaquam 
obstaculo fuit quin militibus suis in pugna splen- 
didus hilarisque antesignanus fuerit. Tua morum 
lenitas jucundo semper tenore occurrentibus arri- 
sit, idque tum quoque, ubi justa ira in malos exar- 
descebas.Quis autem abs te vituperatus, dummodo 
non cum anima vili esset, non contentus fuerit, 
verba audiens consolatoria magis quam vitupera- 
toria, rosas plus quam spinas ea &estimando? Sic 


καθ᾽ ἡμᾶς θεοειδεστάτῳ ἡλίῳ, οὐχ ἀνδρεῖος Qv, ἀλλ 
ἄνους x«i ἱταμὸς, ἀγνοῶν, ὅποι ποτὲ χινδύνουῃ φέο 
ptrat, ὁ μὴ πάγν τι εὐλαδῶς προσιὼν mol πεφνλαγ- 
μένος, μήπου τι ἐκμελὲς παραφέγξαιτο, ἣ ἄλλως 
ὑπαγροικίσαιτο. Τὸ γὰρ ἐπιτιμηθῆναι παρὰ ew 
ἴσον ἦ tà γε μαινομένῳ, x«i τὴν γὴν διαστᾶναί 
οἱ αὐτήν. Οὐ γὰρ ψυχαγωγῆσαι μόνον ἐμμούσως 
ἐπαγωγότατος ἦσθα x«i χαριέστατος, ἀλλὰ χαὶ ἐπι- 
πλῆξαι παιδευτιχῶς ἐμόριθέστατος * οὐ xarà τὸν 
παρ᾽ Ὁμήρῳ δεινὸν ἄνδρα, ὃς τάχα κεν, φησὶ, xci 
ἀναίτιον αἰτιόωτο. Τὸ γὰρ εὐλόγῳ χαὶ χαιρίῳ πλέον 
& τῷ σφοδρῷ βάλλων, ἐπέστρεφες τὸν ὑκαίτιον, ὡς 
μηδ' ἂν αὐτὸν τὸν ἐπιτιμώμενον ἀπαρνεῖσθαι τὸ 
μὴ οὐ δικαίως εὐθύνεσθαι. Οὕτως 8 τὲ ἁγιοπρεπὴς 


nec mansuetudo tua sine aculeo erat, quo opus p χάρις ἐπεμειδία σοι, μαχαριώτατε ἀνδρῶν, καὶ τὸ 


habebat ad vim admonitionibus dandam; neo 
acrimonia jucunditate carebat : utrumque enim fe- 
licissima mistura consociatum erat. Tu ipse probe 
nosti nihil eorum que aut cum sudore elaborasti, 
aut per ludum composuisti, litterarum studiosos 
fugere, siquidem res tu& in foro et viis publicis 
fando repetite in proverbium abierunt. 


qo0spóv ὥσπερ τι θεῖον ἁγιότητος παρείπετο dopv- 
φόρημα * ὡς τοὺς ἐντευξομένους, ὑφορωμένους μὲ 
τῶν σῶν χαρίτων ἐχπέσοιεν, ἢ ταῖς σαῖς ἐπιτιμή- 
σεισι πιριπέσοιεν, συνάγειν εὐλόγω Φδέεε τὸν νοῦν, 
xci χατὰ τοὺς τελεσθησομένους μόνον οὗ περιῤῥαν- 
τηρίων δεῖσθαι καθάρσεων. Καὶ Κλέαρχος μὲν ὁ 
Λαχωνιχὸς, ὥς που Ξενοφῶν ἱστόρηχε, x«l στυγνὸς 


ἦν ὁρᾷν x«i τραχὺς τῇ φωνῇ * ἀλλὰ τὸ τοιοῦτον στυγνὸν ἐν τοῖς δεινοῖς, φησὶ, φαιδρὸν τοῖς στρατεώταις 
ἐφαίνετο. Σοῦ δὲ χαὶ τὸν cl μὲν χρόνον ὁρωμένον xoi φθεγγομένον, φαιδραὶ τοῖς προσομιοῦσι προσ- 
ἐγέλων αἱ χάριτες " διεφαίνοντο δὲ οὐδὲν ἧττον, χαὶ ὅτε ζήλῳ διχαίῳ παρεθερμαίνον xarà τῶν μοχθη- 
ροτέρων x«i δεομένων τραχυτέρας τῆς ἑμδριμήσεως. Ka πού τις ἐπιπληττόμενος, μὴ πήνυ τι σνώδης 
ὧν τὴν ψυχὴν, ἧττον ἐδόχει δάχνεσθαι $ ἥδεσθαι, μέμψεων ἐπαχούων γλυχυθύμων πλέον διὰ τὸ 
εὔχαρι, ἣ δακεθύμων διὰ τὸ ἐπίχολον * xci ῥόδοις χαρίτων πνέουσι πάττεσθαι, d χέντροις ἐπιστρέφουσι 
βώλλεσθαι. Οὕτως οὔτε τὸ χάριέν aou ἄχεντρον ἦν (ἀνειμένον γὰρ ἂν ἦν, xai πρὸς νουθεσίαν ἀμδλύτερον), οὔτι 
τὸ παροξυνόμενον ἄχαρι τῷ παντι" ᾿Εχάτερον δὲ δι᾿ ἑχατέρου πιεριχωροῦν ἄριστα χεχραμένον ἐγχατι» 
μέμιχτο. Οὐχοῦν τίνα τῶν σῶν, εἴθ᾽ ὅσα σπουδάζξοντί σοι πεπόνηται, εἴτε σχολάξοντε πέπαιχται χαριέντως, οὐκ 
ἀνὰ στόμα τοῖς φιλολόγοις φερόμενα περιάδονται ; Ὧν οὐχ ὀλίγα x&ri ταῖς ἀγοραῖς xai τριόδοις ἀκούσαι τις ὡς τὰ 
παροιμιώδη περιλαλούμενα. 

Tanti et tam boni viri mortem luctus omnium C Εἰχότως οὖν ἐπὶ τοσούτῳ xal οὕτως ἀγαθῷ ἀνδρὶ 
civium secuta est, presertim ejus urbis quee, ut — x«i χοινωφελεῖ τετελευτηκότι χοινὸν καὶ πένθος 


uxor marito privata,luctu oppressa humisedet,imo 
omne solamen recusans in defuncti tumulum pro- 
jecta adeo morori indulget ut lacryme ipsius ge- 
nas permeent, ut cum Jeremia loquar ἢ. Jam 
enim corona ab ejus capite delapsa erat, et uxor 
inhumari quam conjuge privari malebat ; imo si 
daretur, se ipsam marito sacrificare parata erat, 
ut apud Xenophontem Panthea uxor mariti aman- 
tissima. 


9? 


ἁπάντων χαθέχετο" μάλιστα δὲ τῆς ἴδιον ἀταθὸν 
λαχούσης ἐχεῖνον πόλεως, ἢ x«l νῦν, ὥσπερ TU 
γενναία γυνὴ παρθενιχὸν αὐτῆς ἄνδρα πενθοῦσα, 
χάθηται χαμαὶ, μᾶλλον δὲ περὶ τὸν πολυδάκρυτον 
τάφον χυλινδομένη χατολοφύρεται ἀραράκλητα " χαὶ 
τὰ δάχρνα αὐτῆς, εἴποι ἂν Ἱερεμίας κατοι- 
χτείρων αὐτῆν ὡς τὴν πάλαι Σιὼν, ἐπὶ σιαγόνων 
αὐτῆς. Ἔτεσε ὰρ ὁ στέφανος τῆς χέφαλῆς «oris, 
χαὶ τὴν αὐτὴν ὑποδῦναι γῆν πρὸ τοῦ περιεῖναι, 


μονουμένης ἐχείνον, τίθεται. Εἰ δ᾽ ἐξῆν, x&v ἐπέσφαξεν ἑαυτὴν τῷ ἀνδρὶ, ὡς ἣ παρὰ τῷ Ξενοφῶντι χαλὴ χαὶ φέλαν- 


δρος Πάνθεια. 

Hac fere autem lugens gemensque dixerit: « Quis 
sine gemitu profundo, quis sine lacrymis nuntium 
allatum audiverit? Me miseram ! Obiit pastor egre- 
gius qui vitam pro me dedit; decessit vir sapiens 
qui multimoda virtute valebat, antistes meus, ma- 
gnus Eustathius, nomen venerandum, celeberri- 
mum! Me miseram qui sponsum perdidi, cui 
quondam feliciter nupta fui, et qui mihi nunc 
morte ereptus est ; qui nuper, ut cum Davide lo- 
quar?, vestiebat me coccino in deliciis et prebe- 


3 Jerem. ΙΧ; 18. ὃ Psal. xuiv, 10. 


"Ayt μὴν ἐξάρχουσα τοῦ θρήνον εἴποι ἄν. ε Τίς 
ἀχούων οὐχ ἂν ἐπιστενάξοι βαρὺ, καί πολύχροννον 
ἐπισπένδοι δάκρνον; Τάλαινα ἐγὼ " οἴχεταί μοι ὁ 
καλὸς ποιμὴν, ὁ τὴν ψυχὴν ὑπὶρ ἐμοὺ τιθείς. 
Οἴχεταί μοι ὁ σοφὸς, ὁ πολὺς παντοίαν ἀρετὴν, ἐμὸς 
ἀρχιερεὺς, ὁ μέγας Εὐστάθιος, οἴμοι τὸ σεμνὸν 
x«i πολυύμνητον ὄνομα. "Quot τῇ δυστένῳ |! φροῦ- 
δὸς ὁ χαλὸς νυμφίος ἐμοῦ, ᾧ πάλαι μὲν ὑπὸ vupge 
γωγῷ τῷ πνεύματι εὐτυχῶς ἥρμοσμαι, νῦν δὲ θα- 
νάτῳ διέξευγμαι δυστυχέστατα * ὃς ἔναγχος μὲν 


353 


MONODÍA IN EUSTATHIUM THESSAL. 


35 


| Gxptoszo γάρ μοι καὶ Δαυὶδ ix τῶν ἑαυτοῦ θρῴ- A batornamenta aurea cultui meo, id est orationibus 


ww») ἱνεδίδυσχέ μὲ χόχχινον xai χρυσοῦν χόσμον, 
τοὺς πολνυτιμήτους ἐχείνους χαὶ λαμπροὺς λόγους" 


υῦν δὲ curo; ἀποχεχόσμημαι, χαὶ ὄρφνινα 
περιθέδλεμαι, χαὶ οἷα χαταμελαίνειν οἶδεν ὑπὶο 


πᾶσαν &cbi)zv ἢ λιγνυώδης χαὶ χαπνηρὰ τῆς χηρείας 
χκομινος, Μὴ εὐαγγδισάσθω τις τῇ πρισδυτάτῃ 
Ῥώμη τὸν Εὐσταθίον μόρον, μηδ᾽ ἀγγειλάτω ταῖς 
ὑπ᾽ av» ᾿Ιταλιχαῖς πόλεσι, μήποτε ἐφησθώσιν οἱ 
ἀλαζώες καὶ ὑπερήφανοι, χαὶ τὰς ἐπὶ δογματιχοῖς 
εμόλόμασι διαλεχτιχὰς προσθολὰς θαρσήσωσιν, 
& τῳωτέως ἀντιπεριέσταντο, τὸ τῆς ἐχείνου γλώττος 
ἅμαχον ὑφορώμενοι. Πέπτωχεν ἀνὴρ, οὗ πᾶς ὁ 
χόσμος OUX ἦν ἄξιος" πέπτωχε, φεῦ! ὁ ὑπανέχων με, 
ὃ φέρων ὑψοῦ. Καὶ πῶς οὐχ ζδη πεσοῦμαι δειλαία 
x«i αὐτῇ, ὑποσπασθέντος τοῦ ὑπερείδοντος ; Τίς 
οὐκ ἐπιχλύσει μὲ φλοῖσδος ὑδριστὴς, τὸν μέγαν 
ἀποδεδλημένην προδλῆτα, περὶ ὃν ἅπας χλύδων 
προσαράσσων tig ἀφρὸν διελύετο; Ὦ οἷον λειμῶνα 
χαρέτων θανατος ἐπιστρατεύσας ἐδέωσειν οὔ xc 
Σιχελιχὸς πόλεμος, χαΐπερ διαφθείδων πάντα θεῖά 
τε καὶ ἀνθρώπίνα πράγματα, ὡς ἀψαύστου χαὶ 
ἱεοοῦ τινος ἄλσους ἐφείσατοϊ Ὦ οἷον μύρον σογίας 
uc ἄρδην κχατέῤῥευσεν, οὗπερ τῷ μαρτυριχῷ pov 
"erw προσεπιπνέοντος ἥδιστον εἰς ὀδμὴν πᾶς τις 
Ῥιόχαλος ἔθεεν ᾿Εγὼ δὲ χατὰ τὴν ἐν ἄσμασι νύμ- 
gx» ἐν μύροις ἐστηριζόμην, x«l μύροις διπλοῖς, τῷ 
τε ἀφ᾽ αἱμάτων μαρτυριχῶν x«l τῷ ἐξ id prote 
ἀρχιερατιχῶν ἀπατμίζοντι - χαὶ τῆς Gm ἀμφοῖν 
εὐωδία: Χριστοῦ, χατὰ Παῦλον, χθὲς εἰς μὲν ὀσμὴν 


ὠσφραινόμην ζωῆς, νῦν δὲ ῥιγίστῃ Θανάτον ὀδμῇ C 


εἰς θάνατον ἀποπνίγομαι. Οἷον στόμα χάρισι βρύον, 
χαὶ παῤῥησίας εὐλόγου πώλεχυς, ὕστατα μέμνχεν | 
Οἵα χάρις χειλέων μυρίπνους χέχνται χατὰ γῆς] 
Οἷα γλῶττα πυρίπνους ἀπέσδηχεν !| Ἡλίχη διέπτη 
φωνή 'ἰ 'Q σχῆμα xai πρόσωπον, αὐτοσεμνότητος 
Gua)ua, εὐλαδείας ἀχρόπολις | Ὦ ὄμματα, τῆς 
bdo σταθηρᾶς γαλήνης ἄγγελοι, ὦ αἰδοῦς λύχνοι, 
& σοφροσύνης θάλαμοι, ποῦ ποτε οἴχεσθε- Atüp' 
iÓt, φιλοσοφία σεμνή. Δεῦρ᾽ ἴθι, χλιδῶσα OU ἐχεῖνον 
ῥητορική. Παρομάρτει χαὶ σὺ, γραμματιχὴ pir 
χοροῦ, ὅσος ἐγχύχλιος. Καλῶ γὰρ ὑμᾶς ὡς σοφὰς, 
χατὰ τὸν προφήτην, καὶ θρηνούσας ἢ συνθρηνούσας, 
ὡς συ γχηρενούσας ἐμοὶ νυμφίου χοινοῦ * ὅτι μὴ 
δυοῖν ἀδελφαῖν ἐπιστήμαιν κατὰ τὸν θεῖον ᾿Ιαχὼδ, 
ἀλλ- ἀπασῶν ἀπαξαπλῶς ἣν ἀνὴρ ὁ ἀνὴρ" οὐδ᾽ 
ἔθνους ἑνὸς φυλάρχους δώδιχα, τῶν δ᾽ ἔχασταχοῦ 
τῆς Ῥωμαϊχῆς ἀρχῆς σχιδὸν ἁπασῶν ἐχχλησιῶν 
ἡγεμόνας δι’ αὐτὸν ἐτεχνώσατο. Ὥστε xal πάσας 
ἐχχλησίας ὡς ὀρφανίας προγόνον χοινοῦ χατὰ λόγον 
συγχαλέσω τοῦ θρήνου συναπώρχεσθαι, καὶ πρὸ γε 
πασῶν τὴν πρεσδυτάτην ἀπασὼῶν μητέρα, τὴν νέαν 
lum, ὡς τοῦ χαλλίστου, 0» ἠγάπα, πεσόντος χατὰ 
Τὸν προφητιχὴν ἀπειλήν. Οὕτω γὰρ τραγικώτερον 
περιστήσομαι χύχλον εἰς ξυναυλίαν πένθους χοινοῦ 
xxi συμφορᾷ χοινῇ πρέποντης, Ἦ που χαὶ ὡς 
Αἴγυπτος ἐπὶ πολὺ τὸν 'loxo6 τοῖς περὶ τὸν Ἰωσὴφ 


5. Jerem. 1x, 17, 


splendidissimis. Nunc autem ubi silet, ornamento 
exuta, nigris induta vestibus incedo et caligine 
viduitatis omni nigredine atriori. Absit utquis ve- 
teri Rome aut ceteris Itali; urbibus Eustathii 
mortem ut l:tum afferat nuntium, ne superbi et 
invidi de calamitate nostra gaudeant et novo ar- 
dore fidei quosdam aggrediantur articulos, quod 
hucusque facere ausi non sunt, Eustathii eloquen- 
tiam victricem timentes. Sic vire vivis secessit, 
quo totus non dignus erat mundus. Eheu ! occidit 
presidium meum. Et quomodo egomet rebus de- 
speratis ipsa non cadam ? Diri posthac fluctus me 
propugnaculo privatam vexabunt, qui antea sco- 
pulis allisi in spumas abierant! Quod pratum ame- 


pnum mors vastavit, quod bellum Siculum, quod 


omnia divina et humana «wedificia destruxit, tan- 
quam lucum diis sacrum intactum reliquit. Jam 
pretiosum sepientiee balsamum profusum est, quod 
odoris suavitate omnes qui res prestantes amant 
allexit; et ex utroque ego heri secundum Pauli 
verba Christi dulcem odorem vite gustavi ; nunc 
autem mortis horribili odore suffocor. Cum eo 
vita defuncto os gratiosum, instrumentum magnee 
libertatis, periit! Labia balsamica obmutuerunt ; 
lingua ignivoma exstincta est. O vultum archety- 
pum summe venerandum, arcemque prudentio ! 
O oculos perpetuos verte leetitiee indices, qui vere- 
cundiam, qui castitatem demonstrabatis, quid eva- 
sistis ? Adesto, Philosophia, adesto, Rhetorica, ab 
Eustathio tantopere promota! Adesdum tu quoque, 
Grammatica, cum satellitibus tuis. Lamentatrices 
vos statuo sapientes, secundum verba prophete ", 
ut, vidue cum sitis et ipse, magnum sponsum 
mecum plangatis. Non enim tantum ad instar Ja- 
cobi patriarche, scientias geminas uxores duce- 
bat, sed omnium una maritus erat; nec unius po- 
puli duces numero decem, sed omnium provincia- 
rum Romanarum duces procreavit. Hanc ob cau- 
sam omnescivitates avo communiorbatas in spiritu 
convoco ut planctum mecum ineant; sed ante 
omnes omnium avitam, novam Sionem, cujus pre- 
stantissimus filius (secundum prophete verba) 
quem unice diligebat, decessit. Ita enim majori 
lugentium caterva stipatus ero, ul in communi ca- 
lamitate convenit. Quemadmodum enim /Egyptii 
cum Josepho ejusque familia Jacobum diu luge- 
bant, ita multi exteri cum Romiis salem aposto- 
licum terre, solem universi evangelicum qui hinc 
inde virtutis ac sapientie splendorem effundit, de- 
siderio suo prosequuntur. Hic enim sol non ad 
me solum, sed per universam almam terram radios 
suos emisit. Nunc autem, ubi communis omnium 
pharus exstincta jacet, caligo non brevis, sed 
diuturna, imo eterna tellurem occupat, postquam 
sepulerum sidus coruscans devoravit. Per has 
lenebras, animalibus rapacibus ac furibus justo 


js MICHAELIS ACOMINA't ATHENARUM AFfiCHIED. 


amiciores, que me miseram calamitas manet! Pu- A συνεπένθησεν, οὕτω x«l τῶν ἑτεροφύλων, zoXsl οι 
blicanis et vectigalium exactoribus preda facilis Ῥωμαίοις συνολοφύρονται τουτονὶ, τὸ ἀποστολικὸν 
etgrata ero, quam pastor egregius non amplius ἅλας τῆς γῆς, xei χόσμου παντὸς εὐαγχελιχὸν 
custodit, curaque particulari ac sollicitudine pro- ὅλιον, x«i ὡς ἀπ᾿ ἄχρον τοῦ οὐρανοῦ διικνούμενον 
sequitur. Somnum enim cternum dormit Eusta- ἕως ἄχρου τοῦ οὐρανοῦ σοφίας x«l ἀρετῆς περιλάμ- 
thius telis exutus, quibus nos contra malos defen- ὕὑεσιν. Ei γὰρ xal ὡς ἐν δίσχῳ τῷ χατ’ ἐμὲ περι- 
debat; qua pastor alter Davides 5 erat qui ursum — 661e περιεγράφετο, ἀλλὰ τὰς ἀχτῖνας ἐς πάντα 
ac leonem raptorem, ove e gula erepta, occidit, πολυφόρδου πείρατα γαίης ἐξέτεινε. Καὶ vov τοὐμοῦ 
« Sicut pastor, teste Scriptura *, de ore leonis duo — xet χοινοῦ λαμπτῆρος ἐκχλελοιπότος, σχότος τῷ 
crura aut extremum  auricule eruit. » Aut enim παντὶ σχεδιάξεται, οὐχ ἐν μορίῳ χρόνον βραχεῖ, 
ad Dominum preces effudit, aut regum animos ἄλλ᾽ ἐς τὸν ἀεὶ xai εἰς ὅσον ὁ στυγερὸς οὗτος τοῦ 
permovit, et mala fortuna evanuit. Nunc vero, τάφον λύχνος, ὡς λύχνω μέδιμνος ἀντιφράττων, 
proh dolor! postquam quieti se daturus in lectulo ἐπιπροσθύσειν. Ὑπὸ δὲ ξόφῳ τοϊῷδε, χλέπταις 
recubuisset, me insalutato, diem obiit supremum. — xei θηρσὶ νυχτὸς ἀμείνονι, τί τῶν δεινῶν à σχετλία 
Tanto viro quomodo misera ego superstes ero? » οὐ πείσομαι ; Πάντως φορολόγοις εχχείσομαι - 
πάντως δασμολόγοις βρωθήσομαι, ὡς ἑτοίμη χαὶ ἀγαθὴ θήρα, x«i τοῖς ἀνθρωποφάγοις τούτοις 
θηρσὶν ἔχδοτος: Οὐχέτι γὰρ ἐπαγρυπνήσει μοι ἐχεῖνος ὁ μέγας ἐμὸς ποιμὴν, καὶ μυρίοις  Quypxyo- 
βὼς ὄμμασιν * οὐ φυλάξει νυχτὸς καὶ μεθ᾽’ ἡμέραν ἐπ’ ἐμὲ φυλαχὰς - χαθεύδει γὰρ ὕπνον ὄντως muj- 
χρατῇ xai τοῦ συνήθους μαχρότερον: ἀτρεμὴς δὲ σφενδόνη λόγων ἐχείνου, χαὶ οὐχέτι φοδεῖ θερία 
πονηρὰ βάλλουσα. ᾿Αλλος γὰρ ἦν οὗτος τὴν ποιμαντικὴν Δαυὶδ ἄρχτον τύπτων χαὶ πατάσσων 
λέοντα, εἴποτε λάδοι τι τῆς xat' αὐτὸν ἀγέλης ἐπιὼν, ὅπερ xoi ἑἐξέσπα τοῦ στόματος - « ὡς ὅτον 
ἐχσπάσῃ, φησὶν, ὁ ποιμὴν δύο σχέλη, ἢ λοδὸν ὠτίον ix στόματος λέοντος. » Ἢ γὰρ ἀλαλήτως ἐβόα πρὸς 
Κύριον, ἢ βασιλεῦσιν ἐπέστελλε, χαὶ παραυτὰ τὸ λυποῦν ὥσπερ τι νέφος παρίπτατο, Νῦν δὲ ἀλλὰ xal 
ó τοιόσδε φεῦ  ἡοπάγη θανάτῳ νυχτὸς ἐπιπεσόντι, ὅτε πρὸς βραχὺ τοῖς μεθημερινοῖς μόχθοις ἐπινυ- 
σταξας χαταχλιθείη ἐπὶ στρωμνῆς, οὐδὲ λοισθίου μεταδούς μοι προσφθέγματος, οὐχ ἐπισχήψας τὰ 
ὕστατα, οὐ τὰ ἐξιτήρια συνταξάμενος. Εἶτα τοιοῦδε ἀνδρὸς ἐχπεσοῦσα, ἐπιβδιῶναι ἣ ϑυσδαίμων 
ἀνέξομαι ; 

Hec et alia hujusmodi cum gemitu clàmans B Πολλὰ τοιάδε Θεσσαλονίχη πολλάκις ἀνοιμώζουσα 
Thessalonice mortuum deplorabitetin vanum evo — x«i χωχύουσα, ποθήσει τὸν οὐχέτι παρόντα, wok 
cabit : semper enim tam chari capitis, presertim μάτην ἀνακχαλέσεται, χαὶ μάλιστα ἐν τοῖς δεινοῖς 
inter res adversas, memor erit. Tu quidem, bea- μεμνήσεται. Σὺ yàp, ὦ τῶν πώποτε πανσόφων ἀρ- 
tissime ac sapientissime antistes, cum summa tran- — xupéev μαχαριστότατε, μετέδης ἐνθένδε soc, xol 
quillitate e vita excessisti, nullo morbo, nulli curis ἄτρυτος νόσοις, xol πάσης θνητῆς δυσχερείας 
terrestribus vexatus ; corpus enim tanquam indu- ἀπηλλαγμένος, ὡς χιτωνίσχον ἐχδεδυχὼς τὸ σῶμα, 
sium sine animi dolore exuisti. Corporis enim εἴτ᾽ οὖν ἀποθέμενος, οὐ βίᾳ περιπλεκομένου «αὶ 
membrorum rationi consentaneum gessisti curam, ἐπισπωμένου ἀπεῤῥωγώς. Πάλαι γὰρ τὰς σχετικὰς 
ut mortem quam longissime procrastinares. Ut τοῦδε ἀντιλαδὰς ἐξαλυσχάξων, ἀπεστάτεις φιλοσόφῳ 
enim globus uno tantum punctoterre superficiem μελέτῃ θανάτου * ἀχροθιγῶς δὲ παραψαύων καὶ 
tangit, sic quoque corpus tuum quam minime ani- βραχεῖ ποδὶ καὶ οἴῳ ἄν τις ἐν ἐπιπέδῳ ἐπιφανείας 
mam contrectabat, ne per sensuum voluptates ἐφαπτοιτο σφαῖρα, τοσούτῳ πιριέχεισο ἢ παρήρτησο 
damnum inferretur. Cum dein insomnum quicu- τοῦτο, ὅσῳ μὴ ξημιοῦσθαι τὰ παρ᾽ αὐτοῦ εἰσφερό- 
ras solvit labereris, oculis temporibusque quietem μενα τῇ ψυχῇ φυσιχὰ τε xoi ὀργανιχὰ πρὸς ἀρετὴν 
dabas ; dein primo somno alterum, somno inter- ( ὑπουργήματα - ὡς ἐπὶ λνσιμελεῖ δὲ ὕπνῳ ἄναχλε- 
rupto somnum diuturnum, brevi longum, leni θεὶς, δέδωχας ὕπνον τοῖς ὀφθαλμοῖς χαὶ τοῖς χρο- 
durum substituisti, et sic somnum sanctorum Dei τάφοις ἀνάπαυσιν ^ εἴτ᾽ ἐλελήθεις ὕπνῳ ὕπνον ἐπι- 
dormivisti qui Domino placet. Manus non morta- συνάψας, τῷ duxomtopévo τὴν ἐγρήγορσιν τὸν 
les oculos tuos clauserunt, aut membra tua fri- συνεχῆ τῷ βραχεῖ τὸν μακρότατον, χαὶ rà ἀδεθαίῳ 
gore contracta in lecto reposuerunt; sed somnus τὸν χάλκεον " χαὶ οὕτως ὑπνώσεις εἰς θάνατον 
dulcis atque incantator te sopitum et animolsetum ὁσίων Θεοῦ χαὶ Θεῶ τιμιώτατον. Οὐ χεῖρες θνηταὶ 
pér somniorum portas δὰ mortem, aut, ut verius χαθεῖλον ὄμματα σὰ, à μέλη, ἐπὶ λέχους νεχρού- 
dicamus, ex hoc domicilio terrestri in ccelestem μενα ἥρμοσαν * ὕπνου δὲ πανάπαλος ἐπαφὴ, τοῖς 
illam patriam traduxit, quemadmodum Ulysses φίλοις ἑαυτῆς θελγήτροις εὐνάσασα χαὶ κλινοπετῇ 
post varios casus ex insula non sua somno sepul- ῥυθμισασα, ἀτάραχον οὕτω καὶ ἔποχον ὑπνηλῇ γα- 
tus in sua appellit ubi in lucem editus fuerat. Ad λύνη χαὶ ὡς δι ὀνειρείων πυλῶν εἰς θάνατον 
Jacobi enim patriarche exemplum,finitis manda- προὔπεμψεν, ἢ (προσφνέστερον εἰπεῖν) ὡς ἐξ ἀλλο- 
tis quibus filios instruebas, pedes tuos super δαπῆς τῆσδε τῆς παροιχίας εἰς τὴν ἐκεῖσε πατρίδὰ 
lectulum collegisti, et obiisti?; tu utJacob scalam διπόρμθενσεν. ὡς καί τις ἡρωϊχὸς xoi πόλνηλανὸς 


5] Reg. xvii, 34. * Amosui, 12. ? Gen. ΧΙΙΧ, 32. 


957 


MÓNODIA IN EUSTATHIUR THESSAL. 


- » 
* ᾿ 


epit ἕξ Biorpies νήσου παρὰ τῇ κοιῆσει καθεύδων A non per somnum, sed veram vidisti, cujus gradus 


εἰς τὴν ἐνεγχαμένην νῶσον χομέξεται. Κατὰ γὰρ 
τὸν θεσκέσιν ἸἸαχὼξ ὡς χατέπαυσας ἐπιτάσσων 
ποῖς κατὰ πνεῦμα υἱοῖς cov, ἐξάρας ἐπὶ τὴν χλένην 
τοὺς πόδας ἐξέλιπες - ὅτε xal ὕπαρ, οὐχ ὄναρ, xa 
αὐτὸν ἑώρας, ὃν αὐτὸς ἑαυτὸν διεθαθμίδωσας χλί- 
μαχα " ὡς χρηπῖδα ut βαλόμενος πολιτεντιχὴν 
μετριοκάθειαν, τῇ δὲ μετριοπαθεία τὴν χαθαρτιχὴν 
ἐποιχοδοιγσάμενος ἀπάθειαν, ἐπὶ δὲ τῇ ἀπαθεία τὴν 
votes» ἐνέργειαν, ἐπὶ δὲ τῇ ᾿νοερᾷ ἐνεογεία τὴν ἐπὶ 

βάθραν τὴς θεώσεως " ἐφ᾽ $» καὶ ἄγγελοι 
mrec ἀνέδαινον χαὶ χατέδαινον, ὁδοποιοῦντές σοι 
τὴν ἄνοδον καὶ προπέμποντες ἀνιόντα ix μὲν συν- 
ejthacttxo) xai σπουδαίον ἀνδρὸς εἰς θεωρίαν xt- 
χαθαρμένον, ἐχ δὲ θεωρητοῦ πρὸς νοερὸν, ix δὲ 


νοεροῦ πρὸς Θεὸν. Οὗτω xxi ἢ χατὰ σὲ χλίμαξ p 


ἐστηρικτο μὲν ἐν τῇ γῆ, τὴν δὲ χιψαλὴν εἶχεν ἀφι- 
χνουμένην εἰς οὐρανὸν, ἐφ᾽ ἧς x«t ὁ Κύριος ἐπεστἡ- 
ριυκτο, εἰς ὃν ἀνῆλθες ἐξ ἡμῶν τῶν χαμαὶ ἐρχομένων 
διὰ τῆς ἀναγωγῷς ταύτης χλίμαχος, Θεὸς ἀγγῶοις 
κατιοῦσι χαὶ συνανιοῦσι δορυφορούμενος. "Ἔχοιμ᾽ dv 
λέγειν, xxi ὡς ἀποστολιχῶς τὸν δρόμον τετέλεχας. 
'Apé)st τοι καὶ ὡς ἐν φυλαχῇ, τῶ βίῳ τῶδε, xai σὺ 
τατὰ τὸν χορυφαῖον Πέτρον τηρούμενος, ἐδέδεσο 
δυσὶν ἁλύσεσιν, ὕπνω χαὶ δισμῷ γυσιχὼ - ἀλλ᾽ 
ἐείστη σοι ἄγγελος Κυρίον, ὡς ἐχείνω χειμένω 
γυχτὸς, xxi παραχρῆμα ἐξέπεσον ἀπὸ σοῦ αἱ ἀλύ- 
σεις αὗται, χαὶ τῆς φυλαχῆς ἐξήεις ἀδετος, χαὶ ἡχὸ- 
λούθεις τούτω ψυχαγωγουντί σε. Τάχα πον καὶ 
ὄραμα x«t ἐχεῖνον ἐδόχεις βλέπειν ἀμγιγνοῶν, εἰ 
ἀληθές ἔστε τὸ δι᾽ ἕως τῆς σι- 
δηρᾶς πύλες αὐτομάτως ἀνοιχθείσης σοι, τῆς φε- 


αὐτοῦ “ινόμενον * 


pertransiisti, ἃ moderatione in rebus mundanis 
ut fundamento exorsus, animam a cupiditatibus 
liberans, spirituale instiluens regnum, summum 
autem gradum divinitati attribuens ; scalam, in- 
quam, per quam angeli ascendebant et descende- 
bant, viam tibi monstrantes, et Eustathium, qui 
per episcopatum ad contemplationem preparatus 
erat, a contemplatione a Dei ipsius intuitionem 
perducentes.Sic quoque scala ante oculos tuos po- 
sita colum attingebat, ct in cujus apice Deus 
residebat; per quam, nobis humi relictis, per 
medios angelos, deus factus ipse,ad Deum ascen- 
disti, et ut apostolus iter tuum confecisse mihi 
videris. Nam procul dubio, sicut Petrus princeps 
apostolorum,tu quoque in carcere duabus vinctus 
catenis, somno ac corpore tenebaris, sed angelus 
Domini ut illum quondam noctu, nunc te adiit, et 
confestim catene ceciderunt de pedibus tuis, et 
vinculis exemptus eum qui animam tuam traduce- 
bat, sequebare. Tu quoque fortasse, ut Petrus, 
visionem videre tibi videbaris,et utrum ab angelo 
facta vera essent dubitabas, donec porta ferrea 
sponte aperiretur et in urbem egregie obmunitam 
egressus videres. Dominum vere angelum suum 
misisse qui te ὃ mortis manibus eriperet. Quin 
Dominum ipsum media nocte expergefactum zona 
honestatis te cinctum reperiisse crediderim.Quam- 
vis enim corpus tuum dormiret, mens tamen tua 
vigilans, ut virgines prudentes, lampadem arden 
tem ornabat. Quare ad obviam Sponso eundum 
hora noctis intempestiva paratus eras. 


ρούσης εἰς τὴν τοὺς θεμελίους ἔχουσαν πόλιν ἐξῆλθες, ὄντως x«i σαφῶς, ἔγνως, ὅτι ἀληθῶς ἐξαπέστειλε 


Κύριος τὸν ἄγγελον 
αὐτὸς μέσης νυχτὸς 
περιεξωσμένον εὖρεν. 


αὑτοὺ , 


χαὶ ἐξείλετό σε £x τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτον. 


Μᾶλλον δὲ ὁ Κύριος 


ἐλθὼν, ἐγρηγορότα σε ὑπὸ λύχνῳ διαχρίσεως xatouéve , xal σωφροσύνῃ τὴν ὀσφὺν 
Εἰ γὰρ καὶ φυσιχῶς ἐχάθευδες, ἀλλ᾽ ἢ χαρδία σου ἄλλως ἠγρύπνει, χατὰ τὰς φρονίμους 


καρθένους ἀσόεστον τὴν λαμπάδα χοσμήσασα. Τούτῳ τοίνυν xai τῷ χαλῷ γυμφίω ἀωοὶ τῆς νυχτὸς ἐλθόντι ἑτοίμως 


Ὄντως τοῦ πάλαι χρυσοῦ γένους χόμμα σὺ λοιπὸν" 
χαὶ παρὰ τοῦτο χατὰ τὰ πάτρια ἐχείνον βιοὺς, 
οὕτω χαὶ τέθνηχας μαλαχῷ διεδμημένος ὕπνῳ" 
μᾶλλον δὲ συξεύξας ξυνωρίδα ἀδελψὼ διϑυμεύοντε, 
ὕπνον x«i θάνατον, ξυνωριχεύσω, x«i ἐπετάσθης 
εὐθὺ τοῦ pou τῶν ξώντων, xxi τῶν οὐρανοῦ πυ- 
λῶν ἀνοιγομένων σοι χαίρων εἰσέδυς, χατὰ στολὴν 
ἀρχιερατιχῆς δόξης ἠμφιεσμένος, x«i τοῖς ἀμφιπο- 
νουμένοις τὸ ἐχεῖσε θυσιαστήριον προστιθέμενος. 
Ἔνθα τῶν μὲν περὶ τὸν ᾿Ααρὼν χαὶ Σαμουὴλ ὁ 
θίασος ὑπανίστανταί σοι χαι προεδρίας παραχωροῦ- 
σιν, αἰδούμενοι οὐ μόνον ὡς ἱεραοχίᾳ σεμνοτέρᾳ τῇ 
χατὰ Χριστὸν ἐπιπρέποντγα, ἀλλὰ x«i ὡς λαμπρο- 
τέροις τῶν παο᾽ ἐχείνοις χρυσῶν ῥοΐσχων xxi χω- 
δώνων χυχλούμενον͵ οἷς εὐαγγελικῶς ἅμα x«l ῥητο- 
pU ὑπερήστραπτές τε χαὶ ὑπερεθρόντας τὰ xarà 
τὸν ὑπόξοφον νόμον xai ἰσχνόφωνον σύμθολα. 
Τῶν d' ἐν τῇ χάριτι πάλιν ἄχρων xai σοφίας στε- 
φάνω τὴν ἰἱερατιχὴν ἐπιχεχοσμηχότων κίδαριν 
ἔϑθεν μὲν Κλήμιντες χαὶ Διονύσιοι προσνπαντῶσι 
xai περιπτύσσονταί σε, χαίροντες τῷ ὁμοίῳ καὶ 


AEtatis aurec tu revera superstes esse videris,et, 
uttum fiebat, dulci somno irretitus mortuus es, 
imo post obitum in biga somni ac mortis vectus e 
viventium terra ferebaris, et per portas coli aper- 
tas letus, glorie archiepiscopalis veste indutus in- 
gressus, iis quibus sacra peragere demandatum 
erat, accensebaris. Ibi coram te,inque tuum hono- 
rem surgent qui circa ÁAaronem ac Samuelem 
sacra faciunt, non tantum quia inter Ecclesie an- 
tistites mirum in modum excellis, sed quia tunica 
tua pluribus quam illorum tunica malis punicis ac 
tintinnabulis aureis interstincta erat; quam ob rem 
ut Evangelii preedicator et ut orator legis obscure 
symbola fulgurando superabas. Ibi tu viros ingenii 
ac animi dotibus ornatissimos, Clementes ac Dio- 
nysios obvios habebis et de te ut fratre gaudentes, 
qui ad ipsorum exemplum, philosophiam Grecam 
Christiane philosophis, servam diligentem domi- 
ne sancte subjecisti. Te Basilii et Gregorii gratis- 
simum advenam excipiunt,et dignum qui coheres 
sis judicant cum iis qui sicut tu orationibus exi- 


350 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM AHRCHIEP. 


$00 


miis et plus quam argenteis vel aureis Ecclesiam ἃ x«r& ταὐυτὰ σφίσιν ὑποχλέναντι “τὴτ- EXxve- 


condecoraverunt. Phinee quoque collegium sine 
odio et invidia te ad ipsorum partes trahunt ; 
probe enim sciunt te ad impietatem lapsos verbis 
reprobatoriis acrius quam gladio vulnerasse. Tan- 
dem Christus, verbum vivum, sapientia omnium 
creatrix, te a dextris propre thronum sistit, majus- 
que sapientie poculum offerens, novam tibi potio- 
nem propinat, quam cum hominibus perfectis in 
regno paterno gustare ab omni tempore destina- 
tum erat : « Neminem enim diligit, Salomon dicit, 
nisi eum qui cum sapientia habitat ὃ. » Tu autem 
qui jugiter cum illa manes, solius sapientie ille- 
cebris detinebaris, imo cum ea quasi cum uxore 
conjunctus ei vivebas, ei mortuus es, et nunc qui- 


dem ab omnibus corporis miseriis liberatus,fontis p 


ejus &terni jnstam partem es assecutus. 
παριστήσατό σὲ χαὶ μείξονα σοφίας 


ἴστησί σοι χρατῆρα, xai τοῦ 


σοφίαν τῇ Χριστιανιχῇ θεοσοφία x«l σεμνῇ δεσποίνῳ Ἢ 
σπουδαίαν θεράπαιναν " ἔνθεν δὲ Βασῶειοι χαὶ 
Γρηγόριοι δεξιοῦνταί σε, x«l τῶν παρ’ αὐτοῖς συγ- 
χληρονομεῖν ἀξιοῦσι μόνων, οἷς x«t' ἐχείνους πι- 
ριέθηχας χόσμον τῇ Ἐχχλησίαᾳ πολύτιμον, λόγους 
λαμπροὺς γαὶ δόγμασιν εὐαγγελιχοῖς “εγανωμέ- 
γους θαυμασίως, χαὶ ὡς εἴ τις ἀογύβῳ χρυσὸς 
ἐπιχέοιτο. "H mou χαὶ τοῖς περὶ τὸν ξυηλωτὴν Φινεὶς 
οὐχ ἄζηλα τὰ χατὰ σὲ xci ἄλλως ἀδῴριτα ; ᾿Ανθῶ- 
χουσι δὲ σε xai οὗτοι πρὸς ἑαυτοὺς x«i χαθέξουσι 
πόρεδρον, εἰδότες, ὡς πλείους αὐτὸς ἧπερ οὔτοι 
παρανομίαις ἐχφύλοις συμφθειρομένονς δι’ ἀμφοῖν 
ὥθησας, x«i τομώτεοον σειρομάστον παντὸς ἔλξ- 
χοις διήλασας. ᾿Επὶ πᾶσι Χριστὸς, ὁ Λόγος, ὁ ζῶν, 
ἢ αὐτοσοφία, ἢ πάντων “ενέτις, χαὶ πάντων τεχνῖ- 
τις, ix δεξιῶν xai ὡς ἐγγυτάτω τῶν ἑαυτῆς θρόνων 


χαινοὺ προπίνει σοι πόματος, 


ὅπερ μετὰ τῶν ἀξίων ἐν τῇ πατριχῇ βασιλεία πίνειν ἀψευδῶς ἐπήγγελτο. Αὐτός σε γὰρ οὐδὲν ἀγαπᾶ, ὡς 
φησι Σολομῶν, εἰ μὴ τὸν σοφία συνοιχοῦντα. Καὶ σὺ δὲ, παοοιχῶν ἔτι δεῦρο, μόνον χάλλους σοφίας 
ἑάλως, x«i μόνῃ σοφίᾳ προσετιτήχεις εὐθὺς ix παιδὸς, καὶ συνδιαδεδίωχας ταύτῃ x«i ἐπανέψνξας, καὶ νῦν 
τὴν ἀΐδιον ταύτης πηγὴν, χατάλληλον λῆξιν, χεχλήρωσαι, τῶν ἐνταῦθα περὶ τὸ σῶμα x«i ἐν σώματι δυσχόλων 


ὑπεραοθείς. 

Quod si nos terrestres incolas respicis, o chara 
anima ut sane facis; vox enim mystica nos docet 
hoc premium honorificum esse justis, ut tu, aut 
pignus bonorum promissorum, qu& oculus non 
vidit, auris non audivit ef que in cor hominis nun- 
quam descenderunt?,noli hocce lacrymarum sacri- 
ficium aspernari, quod tibi quamvis super sepul- 
crum tuum non effusum offero (quod complecti 
consolationis ergo non mihi datum); quamvis 
iste lacrymce melle laudum tuarum non satis 
conditae sint.Tu mihi quoque guttulam gratie tu& 
committas ; ejusmodi enim officia prestare,dum- 
modo velis,nunc maxime magis quam antea vales. 
Non postea oculis nos videbimus, non per litteras 
confabulabimur ; immensum enim spatium inter 
terram et coelum sidereum,id est inter nos interce- 
dit; attamen non desperamus fore ut tecum una 
simus.1sta quidem intercapedo nobis quoque tran- 
silienda, quamvis post tempus, erit. Sed alia mihi 
nunc intercapedo in mentem venit multo horribi- 
lior, nec minor quam distantia inter sinum Abra- 
hami et inferni gurgitem, et ubi hinc inde trans- 
ire non datur. Tu quidem in beatorum numero 
versaris, nobis autem maxime metuendum est ne 
ut divitis illius in gehenna ardentis socii ad eam- 
dem penam condemnemur et in ieternum a te se- 
paremur ; qui quidem separatio cun) presens tum 
futura animum meum gravissime angit. Faxit 
Deus pro misericordia et tui gratia ut Moysem et 
prophetas audiamus Christique Domini testimonio 
credamus qui a mortuis resurrexit, et ut sinceram 
faciainus penitentiam agamus, ne et ipsi in istum 
locum tormentis horrendum detrudamur,sed digni 
habeamur qui tecum Deo omnipolenti sacra per- 


? Sap. vii, 38. ? I Cor. i1, 9. 


᾽Αλλ᾽ εἴ τι 
ψαι, ὦ σοφὴ καὶ ox ψυχὴ, ὥσπερ ἄρα xci ἐπέ- 
στραψαι δήπου (γέρας γὰρ, ὡς ἐν &moppücoig 
μανθάνομεν, τοῦτο τοῖς χατὰ σὲ, εἴτ᾽ οὖν ἀῤῥαδὼν 
τῶν ἐν ἐπαγγελίαις ἀγαθῶν, τῶν οὔθ᾽ ὁρατῶν ὀφθαοὰλ- 
μοῖς, οὔτ᾽ ἀχονστῶν ὥσὶν, οὔτ᾽ ἀνθρωπίνῃ κχαρϑδέᾳ 
χαταληπτῶν), δέχοιο τήνδε ὧν σπένδω σοι δαχρύων 
χοὴν, οὐχ ἐπὶ τῷ πολυόλθῳ χαὶ πολυχλαύτ» σῷ 
χεχυμένην τύμδῳ (ὅτι μηδὲ περιπτύξασθαι τοῦτον 
ἔνεστί pot, x«i τινα παραψυχὴν ἐχεῖθεν ἀρύσασθαῃ, 
οὔτε πολλὼῶὼ xai ὅσον ἐχρὴν ἐγκωμίων σῶν χεχρα- 
μένων μέλιτι * xoi μοι τῶν σῶν χαρίτων ἐνσάλαξον 
ὁσονοῦν Ψψέχασμα " ἐξὸν γάρ σοι βουλομένῳ χαρέξζε- 
σθαι, xxi μείξω νῦν ἢ πρότερον. Οὐ γὰρ ἅτερος 
ὀψόμεθα θάτερον τοῦ λοιποῦ, οὔτε 02» , ἀντεπιστέλ- 
λοντες ἀλλήλοις, τὴν ἀπόδημον σοφισό- 
μεθα - χάσμα γὰρ μέγα, καὶ ὅσον μεταίχμιον γαίᾳς 
τε xal οὐρανοῦ ἀστερόεντος, ἐστήριχται μεταξὺ 
ἡμῶν τε καὶ σοῦ. Καὶ εἴθε μόνον ἦν τοῦτο, χαὶ οὐκ 
ἂν κρεῖττον ἢ xar' ἐλπίδα ἡμετέραν ἐδόχει τὸ καὶ 
' περατὸν γάρ ἔστιν 


τῶν ἐνταῦθα χαὶ vuv χλύων ἐπέστοα» 


ὁ uL) La 


ἐσαῦθις GcuvícscÜui col ποτε 
ἡμῶν ἀναγχαίως τοῦτο τὸ χάσμα, x«i ὅσον οὐδέπω 
x«t αὐτοὶ πρὸς τὰ αὐτόθι πον πάντως ἐνθένδε δια- 
βησόμεθα. Nüv δὲ δεύτερον ἐπ᾿ αὐτῷ χάσμα πυνθά- 
γομαι πολὺ φοθερώτερον, χαθότι καὶ ἀποτομίᾳ 
διαστάσιως ἀπέῤῥωγε πλείονι, xxi ὅση τις ἂν 
γένοιτο ἡ ἀπὸ χευϑμώνων &dou ἐς χόλπονς ᾿Αδραὰμ 
ἀγομένη διάμετρος * ὡς οὐδ᾽ ἑτέρωσε τοῦ λοιποῦ 
διαδαίνειν ἐξεῖναι τοῖς παρ᾽ ἑχάτερα. Δεδιέναι γοῦν 
ἄξιον, μὴ, σοῦ s χατειληφότος ἡδὴ τὴν τῶν χατὰ 
σὲ μαχαρίων χώραν, ἡμεῖς ὡς ἀδελφοὶ τοῦ ἐν ἀδῃ 
βασανιζομένον mAovaiov εἰς τὸν αὐτὸν ἐχείνω τόπον 
ἀπαχθησόμεθα, καὶ τότε δὴ τότε μεγάλῳ ὄντως καὶ 
οὐδόλως περατῷ διαστησόμεθα χάσματι. Ovre καὶ 


361 MONODIA IN FRATREM SUUM. 
$dn παρόντι τῆς διαστάσεως ὑπεράχθομαι, χαὶ τὸ Α 
pr un) χωρισμοῦ πλέον πεφόδημαι. Δοίη δὲ 


Θειὸς, ἱΔεούμενος παρὰ σοῦ, ἀχούειν μὲν Μωσέως 


403 


agamus et in sanctissimum veri tabernaculi a Deo 
ipso, non ab hominibus exstructi introeamus pu- 
rificaitque sacrificio supplices assistamus. 

χαὶ τῶν προφητῶν, πείθεσθαι δὲ διαμαοτυρομένῳ ἡμῖν xxb τὸ ἐχ νεχοῶν ἀναστώντι ϑδϑισπότη Χοιττῶ, 
ταὶ γνησίως μετανοεῖν" ἵνα μὴ xai εἰς ἀπέλθοιμιν. 
ἀξιωθείημεν σὺν σοὶ θῦσαι τῷ Θεῷ θυσίαν αἰνέσεως, εἰς τὸ ἐνλότεοον ἅγιον τῆς αἀληθινὴς σχηνῆς, 
ἣν ἔπηξε Κύριος x«i οὐχ ἄνθρωπος, εἰσιόντες, χαὶ τῷ kxti νοητῷ θυτηοι» χαθαοώτεοῦν ποοσελρτύοντες 
xat λατοεήουτες. 


MICHAELIS ACOMINATI 


CHONIAT/E 
SANCTISSIMI ATHENARUM METROPOLIT.H 


MONODIA 


IN FUNERE FRATRIS, JUDICIORUM EPHORI IMPERATORIOQUE CEBICULO 
PRJEPOSITI, €. NICETX€ CHONIATZE, HABITA: 
Ex edit. Morellii. Paris. 1580, 8e, —Gracum textum post impressa Latina inveni;nus in cod.Paris. 1234, 


seeculi decimi quarti, bombycino, sed lacunis misere feedato, quas Morellius interpres conjiciendo 
explevit. Exstat qualis qualis in fine hujus tomi) 


αὐτοὶ τοὺς τόπους ἐχέους τὴς Dx770) ἀλλ᾽ 





O calamitosum nuntium! o adversum infe- B sive lapideam illam,que (ut in fabulis est) mutas 


stumque rumorem! qui simul ac improviso et 
insperato hominum sermone meas ad aures 
allatus est; ille mox tanto terrore concitate sunt, 
ut mihi (quod delirantibus et mente captis usu- 
venire solet! tinnire atque circumsonare, pectus- 
que adeo ipsum moerore contabescens, mucrone 
peti transfigique videretur. Unde eruentas hasce, 
opinor, quas effundunt oculi lacrymas conceperunt 
eruentis ilis gutlis persimiles, quas tragceediis 
perappositi scenica vulgo venustas effingit: ut 
mirum sit, quin et ipse attonitorum illorum fana- 
icorumque unus aliquis evaserim, omnique sensu 
privatus in columnam aliquam diriguerim. Ad 
hodieruum tamen usque diem in vivorum numero 
supersum, non ignarus quantas in miserias sim 
prolapsus, quarum cognitione et conscientia, que- 
rulas has voces et singultus reciprocos elicio. 
Verumenimvero fieri potest, ut hac arte poenas 
a me vindex Numen exigat, ne forte mente in 
universum captus, et sensibus orbatus, extremo 
hoe supplicio siccis oculis, citraque dolorem 
constringar, sed integra mente preeditus, queequé 
dolores persentiscere possit, acrius inde vivus 
vidensque lanciner. quidquid sane tristium sensu 
vrivatur, id demum doloris expers esse dicimus. 
At ego etiamsi in statuam aliquam transmuter, 


1 Gen, xix, 


(1) Alludit ad illud Matth. v, 13: Vos estis sal 
ferrae, elc. 


ParRoL Gn. CXI. 


distillat lacrymas : sive illam, cujus iu Scriptura 
mentio fit, quieque vulgo statua salis appellatur ! 
(eodem certe mecum communique nomine, qui 
nihil aliud esse mihi videor, quam sal insul- 
sum (1), idcircoque foras projectum, ut ab homi- 
nibus conculcetur), tamen ne sic quidem vindicis 
Adrastere Nemesin effugi ; quippe quidiuturniores 
ponas luam, dum semper idem futurus, infesto 
numine cunotis illudendus exponor (2) Altior 
etiam multo vel jecur ad ipsum dolor penetrat 
dum cominus contemplor, qualis malorum 
colophon miselle anima insultet, qualis oerum 
narum coronis pristinis malis accrescat, denique 
quam perniciosa rebus meis, infortunataque sutmn- 
ina accesserit: qua mihi, queso, peena jam gravior 
irrogari potest? 

Hei mihi! charissime frater, hei mihi! quam 
procul a nobis dissitus es! non quanto certe heri 
nudiusve tertius spatio, nimirum aliquo illo 
chasmate, quod Greciain et Bithyniam interjacet, 
sed multo vastiore et remotiore: quanto scilicet 
Orcus a viventium regione disjungitur. Heu me 
miserum ! quod hinc ad remotissima illa loca sis 
admissus, ex quibus nulla reditus ad nos spes 
affulget. Omni igitur videndorum de cetero libe- 
rorum tuorum, vel ab ipsis videri spe, impri- 


(2) Ad Tityi fabulam alludit. 


363 


Quis hoc mihi tribuat, ut morte mea vitam tibi 
redimam,ut scilicet illud ipsum prestem quod tan- 
opere divinus ille Davides expectabat (3), idque 
in Absalone filio, qui in eum violentus insur- 
rexerat, ejusque vite insidiatus erat? 

Quod si ille propriam viiam profundere non 
detrectaverit, modo filium moribus tam deploratis 
infamem a inorte assereret, qui non et ipse votis 
omnibus nomine tuo lubens vitam morte commu- 
tare percupiam, cum prseserüm mihi sis frater, 
omniumque adeo fratrum longe charissimus,, 
quamvis si discipline sit habenda ratio, a me per 
alterius cujusdam multiplicis habitus tempera- 
mentum progenitus videaris? Ambo quidem certe 


ex ejusdem patris semine, ejusdemque matris B 


sanguine ortum habuimus: natuque adeo maximus 
ego nativitatis limine pedem prior extuli, qui uti- 
nam limini quoque mortis priorintulissem, sicque 
fratres alios tanquam ex multis unus subsecutus 
fuissem ! 

Cseterum eum pater, librorum juxta liberorum- 
que amantissimus, ex Asia Byzantium discendi 
gratia adduxisset quo tempore pubertatis annos 
attingebam magistris artium liberalium, et vi- 
vendi preceptoribus (jam enim grmmatices uti- 
lisque versuum componendorum methodi funda- 
menta jeceram) in disciplinam tradidit. Postea 
cum ibi agenti multum temporis interfluxisset, 
illum quoque mihi annos ad novem natum pater 
in manu dedit, obtestatus ut omnium muneri, 
patris, inquam, alumni, peedagogi et przceptoris, 
in instituendo fratre vicarius succederem. Quorum 
sane omnium officium, pietatem, diligentiam 
prestiti: atque dum omnes in eorum vultus, et 
oris habitus, mecompono, et plura etiam presto 
quam a fratre expectari soleant, illorum tandem 
accessionibus ad summum pietatis fraterne officii- 
que gradum conscendi, nec remissiore vicissim 
studio ad eamdem ille fraterne benevolentie ex- 
cellentiam animo connitebatur, laboreque conten- 
debat, preterquam quod ille vel longe plura 
perceperit, quam contulerit beneficia, tantisper 
dum apud nos moribus juxta liberalibusque disci- 
plinis informandus conversatur. 

Cum primum vero Athene me mese illumque 
non inter pedarios, sed primarie auctoritatis 
viros, imperatoris excepit aula, sine ulla mora et 
confestim accipiendis rependendisque beneficiis 
inter nos cerlare desiimus. Nobis enim et ego et 
Athene multorum nec contemnendorum benefi- 
ciorum ab illo seepenumero perceptorum conscii 
sumus : cum tamen a nobis ille vel nulla omnino, 
vel admodum pauca vicissim perceperit. 

Verumenimvero tantum abest, ut sic illa fra- 
terni amoris gratia disjuncta fuerit, cum etiam 
arctioribus utrinque nodis, minusque dissolubili- 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP. 
misque adeo sororis charissime? interclusus es. A bus coierit. Quod si quis utrique.in. 


30 
e ca- | 
sus infestior interveniset (ut naturalis illa syüP-, 
pathia animos hominum leetis exhilarare, contra- 
que tristibus exulcerare solet), facile quivis perse 
conjiciat, quanto nobis inde eo potissimum tem- 
pore, quo inter extraneos constituti, amicorum 
ceterorumque familiarium necessitudine inter 
cludebamur, alienaque ope destituti Operas soli 
mutuas inter nos conferebamus, atque inter ipsa 
peregrine regionis incommoda, mutuo solatio 
dolorumque fomento levabamus, tanto scilicet 
amore patrie desiderioque tenebamur, in qua 
non sine varia laborum lucubrationumque vicissi- 
tudine, artium liberalium cognitionem concepera- 
mus, quarum argutiis ei acuminibus ingenia 
nostra meditantes exercueramus, cum nimirum ad 
eos me conferrem, qui majorum gentium disci- 
plinas et mathemata pertractabant, ille vero a me, 
quantum tenella pueri ferebat stas, semper ab 
ipsis incunabulis ad meliora quseque et perfe- 
ctiora capessenda institutus, in illis paulatim 
exerceretur, sicque proficeret, ut tandem velut 
enatis et coalescentibus pennis per illum dicipli- 
narum orbem, et in primis sophistarum argutías, 
alarum levitate subvectus, jam deinceps ad ea 
quoque theoremata, que sublimioris et augustioris 
contemplationis indigent, subvolare posset. 
Verumenimvero cum jam sumpta virili toga ad 
id etatis adolevissel, quo quidem de multis 
hujus vite semitis una omnino seligenda eta, 
quam insisteret, aut ingrederetur, tunc. temporis, 
(eheu, qui siccis oculis obductam reipublice stg. 
tus, tunc inaudita novitate immutati, et accisi οἷ» 
catricem refricare potero!) tunc temporis, in- 
quam, prima dissidii occasio exoriri ausa est, 
que fratrum unum idemque sentientium conjun- 
ctionem diversa vite conditione disjungeret. 
Atque mihi quidem (quem parentes a puero, tan- 
quam sobolis sue primitias, sacri altaris mini- 
sterio inauguraverant) vita privata vel impriris 
arridebat. Itaque unam petii a Domino, ut sancto 
ejus templo preficerer, nec ad tantula negotia, 
quantulis hominum vulgus obrui solet, animum 
applicarem, sed potius bonas horas otio literario, 


p evolvendisque veterum scriptis consumerem. Ille 


vero antequam certum ullum scholasticee, nudave 
eorum que sunt cognitionis et scientie specimen 
dedisset, totum se in eo vite stalu et instituto 
ultro collocavit, quod ad humanas actiones pro- 
pensius, reipublice studiosius, denique pluribus 
expositum curis est, quam ei qui serio philoso- 
phari velit, expediat. Ut autem quod ipse sibi 
subjecerat, atque apud animum suunm proposue- 
rat, in melioribus auspiciis, magisque e re sua 
succederet, cautionem quoque et diligentiam 
adhibuit. Itaque facultatem et copiam dicendi, 
jurisque civilis scientiam quanta potuit agendi et 


(3) Quis mihi tribuat ut ego moriar pro te, Absalon fili mi, fili mi Absalon? M Reg. xvin. 


365 


MONODIA IN FRATREM SUUM. 


366 


cogitandi solertia,tanquam perapposita percom- A (quia res domestici bene disponende sunt, isque 


' modaque ad rempublicam capessendam subsidia 
et instrumenta sibi comparavit. Siquidem me 
preceptore politicis disciplinis in sapientissimo- 
rum doctissimorumque virorum corona animum 
excoluit atque informavit; necita multo post 
vage rolubilisque fortune telis expositus est. 

Hee nimirum fuit dira illa Andronici tyrannis, 
que velat hedera multiplici erraticoque lapsu ser- 
pens(sic enim tyrannidis vim depingere liceat) 
ehrieulis suis, quasi manibus herbescentem im- 
perii nostri viriditatem complexa, repressit et 

suffocavit. Simul ac enim certa cum reipublice 
pernicie in sedes augustas irrepsit, quo nimirum 
tempore frater meus, ex scribis et amanuensibus 


imperatoris unus erat, tum demum |lethale virus B 


affisre, mejoreque hominum odio, quam tetra 
uda immanisve bellua laborere cepit. Et quem- 
admodum torvis truculentisque leena nuper 
enixa venaticos canes oculis obtueri solet, ita 
tyrannis, siquem inter imperatoris aulicos et fa- 
miliares fidum et industrium deprehendere potuit, 
eum statim suspectum habere, omnique ad illum 
τοῦ] extrudendum conniti animo et labore 
extendere ccopit. Illud vero utique preestitit, 
quam plurimosque potuit uno et eodem supplicii 
genere multavit. 

θυ cum presens ille tyrannorum, aut (ut ge- 
neraliore verbo utar) improborum osor intueretur, 
ἃ tyranno communi hominum gurgite, etimmani 
belinone secedere, quam libidini crudelitatique 
illius inservire maluit ; illud quidem audacie, hoc 
vero impietati ascribens. Itaque procul ab Jove 
(ut aiunt) et fülmine recedere decrevit. 

Inde ergo ubi imperium in tyrannidem versum, 
nec amplius ulli patere videt (qui saltem vere 
religionis studiosus sit), obfirmato animo contra 
nititur, ad studiumque juris civilis transfugiens, 
imperium tyrannide deformatum legum museis, 
Themidosque sacrariis commutat: quisque fre- 
quenti et assidua lectione ex librorum chartulis 
excerpere potest, ea in pectoris sui pugillares 
transcribit,atque adeo tandem viva legum tabula, 
spiransque commentarius evadit. Deinde sublata 
tyrannide, imperioque redivivo, ille quoque ad 
res augustales obeundas, velut postliminio rever- 
titur. Opus sane tanto commendabilius, ut quod 
legitimis reipublice gradibus succederet, quanto 
remotius hesterna tyrannide secessisse, vel etiam 
ex diametro repugnasse videbatur. 

Idem preterea alio magistratu exornatus est. 
Tametsi vero in Thraciam non statim missus sit, 
ut ibi arcibus reficiendis, civitatibusque commu- 
niendis preeesset, atque adeo militarium ordinum 
delectus haberet, id muneris tamen paulo post 
exsecutus est. Caeterum quo tempore de ratione 
vite intituenda consilia nobiscum inire coepit 


adeo se privatis in edibus tanquam parva quas 
dam republica exercere debet, qui ad rerum ma- 
jorum communiorumque gubernacula contendit), 
de familia sua constituenda primum cogitavit nu- 
puis cum singularis exempli femina contractis, 
queque Dei Opt. Max. dono obtigisse, frugi do- 
mesticarum curarum consors futura videretur, 
atque eo presertim nomine in manu viri conve- 
nisse, ut carnis utrinque liberorumque commu- 
nio coiret, que nullo temporis unquam tractu 
dissolveretur, et id ex hujusmodi convictu pree- 
staret, ne viri medullie ullum inde incommodum 
aut detrimentum caperent, quemadmodum pulchre 
Sapientis «zos0é;u« suadet (4). Quod fratris in- 
stitutum cum plerisque innotuisset, qui recensere 
possim, quot primarii adolescentes affinitate sese 
nobiscum devincire studuerunt? Non tot hercle pro- 
citemulento agmine comessabundi ad Penelopem, 
quot ad illum matrimonii contrahendi interpre- 
les, el quasi proxenetee confluebant : quorum alii 
filiarum, aliisororum nuptias moliebantur. Magni- 
fica et gloriosa ostentatione alii alios superare co- 
nantes, atque etiam venditatione quadam eorum 
quibus unusquisque ad nuptias illas tot nobilium 
procorum votis et concertationibus expetitas, 
maxime eniti, et nervos cetatis industrieque sue 
contendere, earum denique potiri, composque fieri 
posset. Itaque alii vel generis, vel formre,vel 
etiam utriusque preestantia gloriando, alii contra 
sententiarum gravitate, verborumque ponderibus, 
tanquam in procinctu se tutati sunt: ut mihi 
frater dubitans et hzesitans non parvum officii onus 
imposuerit, dum judicio meo socerorum delectus 
committit, seque vel imprimis amplexurum affir- 
mat quidquid superea re mihi arrideret, facto- 
que opus esse videretur. 

O animum vere fraternum, qui mihi omnia sua 
commenduret et concrederet, cujusque consilia a 
me, non secus atque ab aliquo numine, vim 
suam et effectum caperent ! Quo hercule facto 
evidentissime patuit, quomodo meus ille, imo 
bonarumlitterarum alumnus ad virtutem affectus 
esset : qua quidem nihil ex omnibus quse sunt in 
rerum natura antiquius, aut observatione dignius 
arbitraretur: non opes, non forme dignitatem, 
non generis claritatem, non fame celebritatem : 
tametsi ea setate essel, qu& facile hujusmodi for- 
tuns (]ludibriis et illecebris irretiri solet, et 
coacescere, dum ad avitaset patrias res augendas, 
nobilitandum genus corpusque reficiendum et cu- 
randum indulgentius quam par sit et ferventius 
incumbit. 

Omnibus enim procis, iisque presertim qui vel 
summam dotem dicerent et promitterent, non 
sine animi excellentia et prestantia posthabitis, 
illustrium Belissariotarum probitati et ingenuitati 


(€) Prov. xu: Mulier diligens corona est viro suo, etc. Et Eccli. xxv1: Gratia mulieris sedulce 


delectat virum suum, etc. 


367 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP. 


208 


facile cessit, quos idem contubernium, earumdem- Α multa munifice et large darites'p 


que sub iisdem magistris artium quasi communio 
et societas ad necessitudinem nostram adjunxerat; 
illorum enitn sororem, quse in optimie parentis 
oculis intra thalami parietes caste et pudice edu- 
cata fuerat, duxit frater ille meus, quem Belissa- 
riotis simillimum non tam necessitudo et affinitas, 
quam morum convenientia effecerat. ltaque ut 
fratres animis non secus atque corporibus una 
unis in edibus habitabant, eadem ex mensa cibos 
in dies capessebant, iisdem gaudentes, iisdem vi- 
cissimcommovebantur, unaforum,templum, con- 
ciones publicas, palatium adibant: inde rursus 
non singuli, sed pro more bini domum reverte- 
bantur, mirificum se alter alteri comitem prebe- 


bat, ut jam &emulandum cognationis par, et B 


auctoramentum beatissimum in ore omnium ver- 
saretur, atque adeo maxime perspicua tempe- 
rantis exemplaria audirent. Quandiu certe cslibes 
egerunt, nobile par fratrum passim hominum inere- 
brescens pervagatum est, posteaquam vero honora- 
bili connibio in omnibus et toro immaculato 
jugati sunt, tum vero illis affinis idem qui mihi 
frater fuit. Hi alii aliorum medullis et visceribus 
imis velut colliquefacti, usque aaeo inhesrere 
coeperunt, ut statim illos in unam massam concre- 
tos coiisse quivis testimaturus esset, quie quidem 
nullo temporis tractu dirimi aut intersecari pos- 
set, ea potissimum de causa, quod Belissariotee 
quidem pro suis dignitatibus in urbe reipublice 
commodis consulerent, frater autem meus non 
in urbe tantum, sed etiam in provincias et muni- 
cipia, ut jam dixi, ab aliisaliisque imperatoribus 
missus, rerum summe prefuit. 

Tempus quidem certe mutationi usquequaque 
patens et expositum, imperatoribus etiam super- 
stitibus imperia ademit, a Sceptuchorumque 
manibus abrepta sceptra ad alios, ab hisque denuo 
ad alios transtulit: fratri autem meo honores et 
magistratus continua imperatorum successio inte- 
gros illibatosque, nec ullius successione interru- 
ptos conservavit, imo vero qui subsequebantur 
precedentibus erga ilum benevolentia anteire 
quasi contendentes, ad pristinos illius honores 
aliquid insuper adjiciebant, viri nimirum virtute 
obstupescentes, tantumque ex imperio suo immi- 
nui existimantes, quantum de honoribus illius 
imminueretur. 

Neque vero vulgares tantum et plebeii homines 
(quibus ad honores vix ullus patet aditus, quo- 
rumve conatibus fortuna tenuior et obscurior 
obstare solet) palatia frequentabant, quantovis 
pretio honorem ab iraperatoribus delatum «esti- 
mabant, publieaque qua poterant arte munera, 
lucto addicti venabantur ; sed hi etiam de quibus 
mihi sermo est, una cum virtutis et honesti aman- 
tibus illo se conferebant, beneque de Augustis 


velut sumptuosiores quidam margaritarii uniones 
smaragdos,lychnitasque magno pretio comparatos 
inde domum asportabant, satius esse rati, si 
dignitatum prerogativas pretio sibi compararent, 
quam si ab illis ultro ornarentur. Quorum certe 
singularem eximiamque virtutem imperatores ex- 
perti, quod nimirum lucri privateque utilitatis 
contemptu Aristidem, temperantia Hippolytum, 
Bellerophontem et Josephum, juris denique ob- 
servantia Minoem, judices minime nummarii, 
longe preverterent, rebus illos, suis domi foris- 
que prefecerunt, serariorum illis, thesaurorum- 
que et cubiculorum suorum januas patefecerunt, 
charissima qu&q"e non secus atque familiarissi- 
mis concrediderunt; illos denique in aperta et 
propatula urbis administratione magnos logothe- 
tas, ephoros et polyarchas designaverunt, Illorum 
enim virtute, veluti quodam regno, civitatum gu- 
bernacula ita exornaverunt, ut ea potius ab illis, 
quam illi ab ullis rerum publicarum honoribus, 
premiis aut splendore, Augustorum munificentia 
collatis illustrarentur. lmo vero, ut dicam id quod 
res est, ab Augustis in clarissimorum temporum 
sdorum ornamenta, reipubliceeque gubernacula 
ex legum prescripto moderanda quasi communes 
quidam harmoste, morumve magistri, creatisunt: 
cujusmodi quondam magistratus suos nullo non 
honorum gradu cum maxima sui nominis celebri- 
tate perfunctos vetustissima illa Roma novere, 
qui vicissim urbis illius, que ceterarum omnium 
facile princeps tunc temporis floreret, imperii- 
que sui fines longe lateque protenderet, orna- 
menta in commune totius orbis ornamentum, 
communemque humane societatis utilitatem. ce- 
dere arbitrarentur. 

Ut rem paucis expediam, salva quidem sunt 
prosperitatis humane propugnacula, Pharosautem 
et portus, quorum illa sunt adminiculis conser- 
vata, naufragium nobis abstulit (5). 

Qui tamen hoc fieri potest, ut tantorum viro- 
rum virtutes tam succincte, verbisque tam paucis 
ità percurram ? ut plurima silentio preeteream? 
partim quidem confusus ex eo, quod affectu sim 
vehementi et concitato magis quam bonis illis ad- 
ducto et persuaso, quibus etin vita prediti et in 
morte non sine magno seculi nostri detrimento 
privati fuerunt : partim vero cautius prospiciens, 
ne quis hanc orationem suggillet, ut quee instituti 
argumenti oblita, majorem Thylaco, ut in prover- 
bio est, accessionem fecerit. 

Quandoquidem nova Sion, non secus atque ve- 
tus illa, a suis tanto in rerum discrimine deserta, 
in hostium manus incidit, et funditus eversa est. 
Quidquid etiam in ea supplementi ,vel latebrarum, 
vel levis armatuce beneficio, manus hostiles sub- 
terfugerat, Niceam Bithynie metropolim oommi- 


(5) Alludit ad illud Scip. Nasice apud B. Aug. de Civit. Deilib. 1: Stant menia, ruunt mores. 


869 MONODIA IN FRATREM SUUM. 370 


gravit, ibique adeo nunc exsulant, qui hesterno A que civitatis unitas dissoluta concidit! quantus 
' die concivium suorum letitie congratulati, bo- bonorum cumulus inversus est! qualem probitatis 
dierno, proh dolor! merentibus congemiscunt:ut  honestatisque triplicem funiculum(8), non calami- 
qui beate antea civitati ornamento fuerunt, iidem — tatum quidem.juxta sapiens illud ἀποφύεγμα disru- 
hodie infelici solatium afferant. lisenim ipsisque pit ἐπίττασις, 811 circumstantium casuum violentia 
dicebant, quaque sapienti et magno animo disci-  divulsit, at sola mors auream virorum illorum ca- 
pline attenti patiebantur, non parum consolationis — tenam dissolvens. sigillatimque dissipans, ad ni- 
afferebantignavit que pectoris οἱ hebetioris ingenii — hilum tandem redegit: cumque adeo clementissi- 
hominibus non parvos ad fortitudinem capessen- — mus ille vir, optimusque Michael primus fato con- 
dam aculeos adjiciebant . cessisset, ex facili illa et simplici anima tantum 
laque quemadmodum Ezechiel et Daniel eos — superfuit, quantum Megalopolitana colonia suos in 
quí apud Babylonem animo deficiebant,eexclaman- — usus reposuit: unicum interim dolorum solatium, 
les : Exaruernnt ossa nostra, spes nostradesperata — locupletem illum seilicet multiscumque Joannem 
cilicet evanuit 1 : perapposisitis colloquiis recrea- — sibi proponens; illum,inquam, qui consilio et pru- 
bant , quandiu vivis illis frui, quandiu condolen- B dentia reliquos antecellere cives, reipubliceeque 
tes et consolantes experiri licuit, leviora procul — adeooptimeconstitute vivumexemplar dicebatur. 
dubio fortune tela sentiebant, nec omnino ἃ pa- Verum posteaquam paucis interjectis diebus hoc 
tria se sua exsulare arbitrabantur, ut quipulcher- — quoque fratrem subsecuto nostra colonia orbata 
rima civitatis sue donaria, capitaque adeo quibus — est, atquejusta funeri ejus persolvit, Nicetas frater 
reipublice gubernatio innititur, etiam tum osten- — meus supererat, quem illa predicaret, tanquam 
tarent. Non enim ex moenibus, quamlibet illa ho- eum. quo in uno omnes animi duorum preceden- 
minum manibus affabre structa, aut tectis subli- — tium dotes elucescerent, cujus etiam causa non 
mibus, aut porticibus, aut foro exornata sint, vera — parvam animo exspectationem conceperat. Quem 
eivitatis forma dependet (6); sed exhominum pro- simul atque naufragio postremum amisit, immo- 
Mate, honestate, religione: quibus quicunque dicis hodie doloribus fatiscens, tanquam fluctibus 
preditus est, etiam sisub quercu pernoctet, me- — adobruta, ad imumque demersa est.Hujus audita 
lioris ille nature hospes efficitur, dignior interim, ^ morte, dici non potest quantos in luctus inciderit 
quem civium suorum catalogo quelibet urbs ac- — Asia, quamque querulis lamentis queritanti moe- 
censeat, nedicam mundum ipsum, quantusquan- — stior Europa responderit, simul atque decommun 
tus est, hisce moribus incola prorsus indignum. (. omnium damno certior facta est. Quod si utrique 
Qua quidemomnia,tanquam pice civitatisfunda- ^ continenti velut universale fatum tantam cladem 
menta, preesenies illi vel solonutuadimplebant,ut  intulit(sive probitatem utraque tuam ante experta 
quorum animis reipublice bene constitute forma — fuerat, sive rerum ate preeclare gestarum fama ad 
altius impressa esset, ac si ejusdemleges animat, — earumdem aures pervenerat), ut tam regre mortem 
quoddamque velut superstitis Contantinopoleos — tuam, o charissima mihi sanctissimaque anima, 
propugnaculum essent.Posteaquam vero par illud — tulerint, quem nos, queso, gemitibus et querelis 
Íratrum sanctimoniae fama celebrium, ad coelestem — modum imponere debemus? qui si cujusmodicun- 
Mam rempub. paucis ante diebus evocatum est, que habitus, aut cognationis, ut jam dixi, ratio 
Dec ila multo post frater ille meus, qui duorum habeatur (generis enim origo eadem nobis est) 
jugo tertius accesserat,eodemque quo illisenatorio — innumeris afflictamur modis?nos, inquam, quibus 
munere fungebatur, una quoque cum illisassum- ate officiorum infinitorum cumulus accessit, qui- 
ptus, eeternique senatus albo adscriptus est; tunc bustue virtutisergonulla non honorisspecies accre- 
vero nostri illi Megalopolitani(7), qui Niceam vit, qui non exiguam ex rebus a te preclare gestis 
eommigraverant,iloas a se abductos senserunt,  ]audem nostro quasi jure nobis vendicamus, cum 
tunc uno omnium consensu nudos se, pristineque D nunc tandem sine ulla mora et confestim nos tui 
glorise ornamentis spoliatos agnoverunt: tuncdeni-  splendorenominis privatos videamus(gentem alias 
que se nihil eliud quam miseros exsules etexior- multiplicem et proletariam, queque per omnes 
res, atque omnino civitate pulsos ingenueprofessi ^ Asig alque Europo regiones longe lateque diffun- 
sunt. Quamobrem in luctus etiam wque acerbos ditur, et tui nominis auspicio nobilitatur) quos ta- 
inciderunt, atquesi ipso in temporis articulo civi- — men hoctempore separari, aut domi quemque su 
tas illa repentino hostium incursu victa eversaqué — seorsum lugere minime decebat, sed in unum po- 
corruisset. Eninvero cum preestississimis quibusque — tius Jocum coeuntes, atque tumulum tuum cir- 
τάς spoliata esset,cum sua illaditissima &rari&  cumstantes, me misero luctus corypheeo, lugubris- 
hoslium direptioni exposita vidisset,quantum,proh ^ que nrenice proecentore, tristissimis concentibus et 
dolor, Christiane reipub, vinculum dissectum est! — jamentis dolorem testari conveniebat, illo non mi- 


! Ezech. xxxvii, 11 (7) Constantinopolitanos intelligit. 


/6) Alludit ad Lacedeemoniorum rempub. quo (8) Nicetam et Belissariotas duos intelligit. 
viris, non moenibus inniteretur. 


371 


MICHAELIS 4COMINATI ATHENARUM ARCHIEP. 


horem, quo Josephi exercitus, cum Jacobo just& A evadant, hec autem contra certo ictu infli 


persolveret, commotus fuisse fertur. Nam si hoc 
pacto luctus nostros instituissemus,'nihil omnino 
fuisset, quod nobis hac in re defuisse merito quis- 
quam objicere potuisset. 

At vero cum nunc alii ab aliis sejuncti simus, 
conjux quidem digna que tecum vulgo decantatam 
cornicis vitam transigeret, aliquo in angulo, me- 
diaque humi procumbentium filiorum scilicet, et 
puberum etimpuberum, corona, pullis induta vesti- 
bus sedens, et seipsam marito, et filios parente 
orbatos, ejulatu miserabili lamentatur. Ex liberis 
autem etate provectioribus alter aliis, nescio qui- 
bus errans in locis tacitus apud se luget queru- 
lamque monauliam prosequitur. Propinqui deni- 
que alii consanguineique quotquot Asiam incolunt, 
lugubris hujus trageedis& actus, ad eos qui in Gre- 
cia habitant, transmiserunt. 

Ego porrolonge infelicissimus et miserrimus fra- 
ter hesterno quidem die,nudiusque tertius amplam 
aliunde luctus materiam nactus, cum ex publicis, 
tum privatis meis ipsius incommodis (9) : eo pre- 
sertim nomine, quod opulentissimum juxta et ce- 
leberrimum templum Atheniense (illud, inquam, 
sancte domine,'augustissimum templum, quod Dei 
Genitrici consecratum est, talique preeside in per- 
petuum eget) mihi commissum, cujusque adeo 
spirituali altari preeessem, ubi quam maxime pote- 
ram sacro ministerio exhibendo assiduus invigila- 
bam, me presente, proh dolor! atque his oculis vi- 
dente a nefangis sacrilegis expilatum et vastatum 
est. Ego antem qui ante tres annorum decadas ibi 
velut insitus fueram, ex aula Domini avulsus, ut 
siccus quidam et prorsus inutilis truncus, vehe- 
mentiore procelle flatu, nunc in littora variis 
fluctibus adobruta, vel confragosos aliquos scopu- 
los ejectus, nunc in depressam convallem e&stuan- 
tis maris exundatione protrusus fui : his scilicet 
exsul in locis, sine clero, sine ulla dierum festo- 
rum celebritate, sine civitate, denique mediastinus 
deserte ulule in morem, lugubre, nescio quid, 
apud me tacitus de publica et privata pernicieque- 
ritor. Nunc autem, si luctus hujusmodi de rebus 
ulterius mihi protrahendus non sit, sola saltem 
memoria nunquam excidet. 

At vero ille charissimi capitis obitus, qui tot 
meis malisinstar decime /Egy ptiorum plage,nimi- 
rum primogenitorum internecionis, accessit, om- 
nem ad seplanctum, omne lamentum, neenias om- 
nes, omnes denique lacrymas attraxit. Hec enim 
ille qui sue indignationi vitam preparat, quasi ma. 
nifesta quedam tormentorum gymnasia mihi pree- 
tendisse videtur, hoc autem cerlamen iusuper ac- 
cumulasse, maximum quidem illud et summum, 
nec omnino periculi expers. Ex quo fit, ut pristine 
ille plage leves, tuberculisque summam cutem 
delibantibus similes, atque adeo facile medicabiles 

(9) Hic videtur alterum periodi membrum 
deesse, quamvis in exemplari nulla lacuna sit. 


animique recessus intimos penetret: vel fleri qui- 
dem potest, ut tentationum fumus indignatione 
Numinis ascenderit, qui futurum incendium pre- 
nuntiaret, et crebras ex oculis lacrymas eliceret. 
post quem afflictionum ignis exardesceret. Longe 
vero calidiores et diuturniores esse, quas jam loo 
poenas, dies hodiernus ostendit, quo quidem car- 
bones exarserunt, qui mihi nunquam restingui 
auta cordis mei sanguine depascendo cohiberi 
posse videntur. Ex quo evenit, utilleme lacrymae 
destituerint, sive quod pristinis meis malis ex- 
hausta sit aqua illa, que meo de capite distillabat, 
sive quod majore nunc sim metu perculsus, atque 
adeo cor meum mille antea modis afflictatum, tan- 
dem sicut fenum aruit,nec in posterum tantus aut 
Jacrymarum rivus, aut lugubrium sermonum fons 
ex illo scaturire possit, quantum perturbationis 
ipsius magnitudo requirit, ut quo doloris ilius, 
quem animo concepi meo,tandem ejecto pondere, 
levior et expeditior evadam. Quare jam mihi siccis 
oculis, mutisque singultibus intolerabilis, hic alio- 
qui dolorum fetus necessario tolerandus est, cui 
etiam breviusculo miserabilis hujus vite, si quod 
superesse videtur, excurso spatio, commoriar, at- 
que nescio quam subterraneorum barathrorum, 
marinorumque sinuum in partem projectus, ja- 
cebo: atque ita fratri, senior juniori, decrepitus 
perfecte etatis crudeque senectutis viro, con. 


Cc jungar. 


O divina providentia, quam nullius hominum 
industria conjecturave ulla assequi potest, quee mo- 
disinenarrabilibus res divinaset humanas modere- 
ris, que mens, queso, fatali judiciorum tuorum 
abysso se credere in eaque natare audeat! quam- 
libet illa philosophies addictissima studio, nodos 
dissolvere, implicataque explicare possit ? Differor 
equidem dolore. qui me ita exstimulat, ut tale quid 
profari cogar, ex quo periculum est, ne temeri- 
tatis mihi nota ínuratur. Qui fit, ut canus ego, 
telluris inutile pondus (10), qui gravi senio pre- 
mor, nihilque sum, quod aiunt, quam vulnus, in 
quod omnianature fata confluxerunt, diutius oapti- 
vus hoc in terreno carcere supersim ? speotaoulum 


D certe neo satis rerum universitati conveniens, nec 


jam tale quod jubari solis exponendum sít. ille 
vero qui nondum pedem limini senectutis intule- 
rat, longe dignior qui vita diuturniore frueretur, 


. eo preesertim nomine, quod uxoris et filiorum non 


paucorum servator, majoribus suis sua virtute 
preeluxerat, atque adeo multa in communem totius 
orbis utilitatem contulerat, tanquam glorism splen- 
dorisque mei corona, et qui ad hano meam vitam 
concinnitatis aliquid in dies afferret : ille, inquam, 
immatura morte, quod me ad insaniam prope adi- 
git, non sine communi externorum propinquorum- 
que jactura prereptus est. Illo enim non exter- 

(40) Alludit ad illud Homeri: Ἑτώσων ἄχθος 
ἀρούρης. » ΝΞ 


313 MONODIA IN FRATREM SUUM. 314 
morum tantum bonum, quod de justo viro sapien- A sine ctedibus innumeris, totiusque civitatis excidio 


tes dictitant, sed nostrum quoque repositum erat. 

Ubi gentium nunc, qu&so, degunt,etquigenuina 
sanguinis cognatione freti, et qui eamdem contin- 
gentes ad illum accedebant, illoque auspice quse 
ab imperatoribus petierant, ea celerius gratis con- 
seculi, tandem hilaresdomum suam revertebantur, 

et graüas multo uberiores beneficiorum auspici 
quamcollatoribus agebant? Illorum certe plures vel 
elias nulli huc unquam in medium processerunt. 

Zac ehodum omnes concurrite, eodemque me- 
eim luctu prediti nostre gentis encorhia plancti- 
bus meis intermiscete, ut justi hujus viri memorie 
merita laudum preeconia tribuamus, nec solis eam 
lacrymis decoremus. Neuter enim modus ab ho- 
nesto seu decoro alienus est. Siquidem justi viri 
morslacrymas provocat, efficitque ut illius desi- 
derio laboremus : memoriam autem laudibus non 
excolere non possunt ii, qui ab illo que imiten- 
tur, virtutis exempla petunt. 

Ubi vero nunc mihi virgo illa vultu tam liberali, 
cui barbarus hostis, cum primum nostra Megalo- 
polis capta est, utraptee jam stuprum illaturus erat, 
nisi acer hic honestatis et pudicitiee amator ut vi- 

8& ut misertus ejus est! qui sine ulla mora in 
hostem irruens, tametsi Phineem inilla defendenda 
imitari nou potuerit, quamlibet eodem quo illo 
olim, noster hic quoque zelo flagraret, puellam 
saltem sibi vindienvit, uxorem legitimam esse cla- 
mitans, seque fida conjuge privari, atque ideo acer- 
bissimisafflictari modis queritans. Ambarumitaque 
lenacitate manuum prehensam pancratice cum 
hoste colluctatus, cujus animum amore ebrium fu- 
For efferarat, ad se retraxit, nec prius conquievit; 
quam a violenti hostis manibus virginem ereptam, 
virginem patri restitueret. Presto sit vero nunc et 
illa, ut lamentis, gemituque et femineo ululatu su& 
libertatis vindicem conclauet, illum,inquam,a quo 
servalía, nec secus a stupro liberata est, atque si 
pudicitie ejus conservande integritatique custo- 
diendze jam olim prefectus fuisset. 

Ο preeclarum facinus 1 cuique ex priscis illis nul- 
lum respondeat. Fertur Hercules Hesionem quon- 
dam liberavisse, cum bellue marine objecta fuis- 


set : itidem et Perseus Andromedam. At illi ar- D 


mali, ferroque accincti belluas aggressi sunt, et 
virginestandem matrimonii sibi nexu conjunxerunt 
Hic autem inermis armatam  belluam invasit, 
eamque tot mendaciunculis aspersit, tot astutiis 
circumvenit, viralioqui verax, minimeque mendax. 
ut intactam puellam patri tandem ejus restituerit. 
Ceterum Simeon et Levi sororem raptoribus 
exionerunt, et jam violatam et constupratam, 
idque eertaminis vix, ac ne vix quidem sine cre- 
bra in ancipitem gyrum circumcursatione, neo 


* Ephes. v. 25 ; 1I Cor. v, 15, ? Cant. 1, 4, 


peregerunt. Quare non sunt illi cum hoc nostro 
conferendi, qui puellam integram et illeesam sola 
certans oratione sine ceede receptam reduxit. Equi- 
dem preclarum illum fratrem meum in Abrahami 
filium propter fidem adoptatum fuisse certo scio : 
quin et hoc audacter ac libere dicere non vere- 
bor, patribus illis Abrahamicis nostrum huno 
multo prestantiorem fuisse: Abrahamus enim 
prinum apud Pharaonem, deinde apud Abimele- 
chum Saram suam esse sororem, non conjugem 
professus est, ut et Rebeccam 1saacus. llli nimi- 
rum terrefacti conjuges suas dicere verebantur, 
ne propter illas interirent : hic vero virginem 
necdum sibi in matrimonium collocatam.suam ta- 
men uxorem nominabat, ad se retrahebat, sibi 
vindicabat: vite pro illa discrimen subire, si res 
itaferat, haudquaquam detrectans. 

Quod si Susannam Daniel a violentorum ama- 
torum et iniquorum judicum furore asseruit, at 
pro tribunali prius sederat, libidine excecatos 
judices seorsum abduxerat, utrumque interroga- 
verat sigillatim,suo ipsorumque judicio convictos, 
et capitis, damnatos, lapidibus cooperiri jusserat 
atque hoc pacto pudicam ab iniqua sententia libe- 
rav rat. Deliciie vero mes, vir hi^» nimirum, qui 
natura siccomparatus erat, ut nemo nostrum votis 
omnibus similis illi evadere non expetat, non ju- 
dicans, ut Daniel, sed hostem adulterii crimine 
accersens : non constuprate fratrem fingens, ut 
Abrahamus ; non id mentitus, quod in reprehen- 
sionem incurrere merito posset, ut Isaac (11): 
sed virginis etiamnum viro crude virum (quod 
sapientius juxta ac virilius fuit) se dictitans,violen- 
tum illum raptorem fefellit et repulit. 

Hinc perspicuum estea que nunc recenseo priscis 
illis longe preestantiora esse ; quippe quie Christum 
redoleant, atque ita legali illa justitia longe ex- 
cellentiora sint. Quemadmodum enim seipsum 
Christus Ecclesie nomine tradidit, cum tamen 
adhuc Ecclesia nusquam esset, nedum Christo 
desponsata (adhuc enim peccatores eramus, 
cum pro nobis mortuus est Christus, ut Apo- 
stolus ait 3); ipsa quoque ignominie sibi conscia, 
quam impietate pristina sibi contraxerat: Nigra 
sum, inquit alicubi, filiz Jerusalem ? ; ita etiam 
frater meus pro illa, quam nondum in uxorem 
duxerat, nec adhuc omnino ducturus erat, parum 
abfuit quin vitam profunderet, dum certis se pe- 
riculis objicit, et qui virum simulaverat, patris 
revera munere perfunctus est, atque patris in quo 
naturalis erga liberos amor, eorumdemque salu- 
tis propugnatio, multo magis quam in eo qui 
puellam genuerat, elucesceret. llle siquidem vi- 
ctoribus cessit, fugaque salutem quesivit : hic Yero 


(11) In codice Greco δαδ, pro 'cax« male suppositum videtur. 


375 


ceretur, vindex adfuit, eamque tandein, extrema 
pericula prius expertus, liberavit. 

O sapientissime frater, tu procul dubio in ccelo- 
rum regia institutus es, idcirco etiam lingua 
tua subitam virginis quee abducebatur libertatem, 
veluti calamus scribo velociter * conscripsit. Quin 
etiam labia tuatanquam funiculus coccineus con- 
torto brevique sermone, et, qui tuus erat zelus, 
exardescente barbari manus constrinxerunt, im- 
petumque violentum represserunt : nec non oratio 
illa tua tempestiva, quee non intempestive virum 
mentita, sed in tempore commenta injusto raptori 
justam dicam impegit. O qui fieri potuit, ut tu 
mendacium cui nunquam assueveras antea, pro- 
tuleris? Mendacium enim non secus atque mor- 
tem semper es detestatus. Perspicuum est haud 
dubie, quod quemadmodum vitam, si ves ita fer- 
ret,pro salute periclitantis puelle profundere pa- 
ratus eras, ita eliam mentiri non detreectasti, men- 
daxque fieri, vir alioqui veri amantissimus et qui 
mendacio labia nunquam conspurcasti. Enim vero 
id quoque Christi imitatione perfecisti :qui pro no 
bis peccatum et maledictio factus est usque adeo, 
omnibus omnia fieri studebat: tutore carentibus 
tutor, viduis procurator et maritus, orphanis pa- 
ter, pauperibus frater, amicis fidissimus amicus, 
cognatis jus cognationis observans, ut qui ma- 
xime, fratri denique supra modum omnem et 
quam fieri poterat, fratris amantissimus. 

Quare minime profecto conveniebat, ut illius 
morte vel conjux vidua, vel orphani liberi tanta 
intempestivitate fierent (insanire mihi quoniam 
rursus libet), vel etiam frater ego illius, que mihi 
in posterum sola supererat, consolatione privarer, 
vitamque acerbiorem experirer, eoque nunc gra- 
viorem, quo leviorem ille antea vegelioremque 
reddebat. Quamvis enim una mecum non esset, 
quoties tamen ille valere atque vivere nuntiaba- 
tur, me non aliter recreabat, atque si mihi vita- 
lem quampiam auram afflavisset. Et quemadmo- 
dum divinus ille Davides suam ipsius animam 
acerbitate tanta tantoque cruciatu cireumval- 
Jatam esse aiebat ut consolationem respueret, 
qui cum primum in Dei mentionem incidisset, 
confestim exhilararetur: ita et ipse ego, quolies 
presentium malorum gravitate premebar, sicunde 
ad me nuntium aliquod advolaret, quo fratris 
memoriarefricaretur, illum nimirum adhuc vivere, 
beneque rem gerere significans, mox mirabilem 
quamdam animo consolationem  concipiebam. 
Quodsi quando mihi litteras charissimo charissimi 
fratris autographo subsignatas recipere continge- 
ret, tune tunc et jucundissimum illum conspe- 
ctum,etdáulcecolloquiumin memoriam revocabam 
totumque adeo fraternum caput accipere, et deos- 
culari mihi videbar, tunc etiam afflictionum nubes 


| Psal. xijv. 2. ? Psal. cxvi. 3. 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP. 


puelle, cam ad stupra durumque servitium abdu- A illaque animo circumfandebatur,quasi serena qum- 


376 


oup eee a 


dam tempestate subito exorta, discutiebatur et eva- 
nescebat: gratamque mox le&titiee lumen affulgebat. 
Nunc vero morte illius audita dolores inferni me 
circunvallant*.opaca anxietudinis caligo cooperit, 
umbra mortis adoritur : quandoquidem meus ille 
clavus undis absorptus est. Ὁ qualis ego sacre 
jacturam anchore feci! cujus quidem adminiculo 
antea Atheniensium Ecclesie gubernator, fluctus 
omnes superabam : nunc autem cum multiplici 
reciprocantium fluctuum cursu naufragio proximus 
jacter, illam mihi abstulit et vitam contraxit. 

Totus enim ab illa dependens vitam, quse τοὶ 
proverbio fertur &$t»-o;, ad hoc usque temporis 
egi mortique me jampridem vocanti parere cuncta- 
tus sum. Jam vero cum anchora illa mea cassa 
sit, quid mihi cum hac vila? quive ditius descen- 
sum ad inferos omni dolorum genere redundan- 
tes comperendinare potero? siquidem miserrima 
hec vita idcirco mihi prorogata videtur, ut diu- 
turniores luam peenas, omniaque cruciamentorum 
genera perferam : atqueex illo calice sepe bibam, 
quem Dominus mero vino plenum in manibus 
habet, ex quo etiam peccatores omnes bibere 
solent ; cum vero ad fe&cem usque ebiberim, jam 
commodum hinc abeundi tempus adesse videtur, 
cum presertim poenas omnes pertulerim, qu& ἃ 
mortali corpore expendi possunt. 

Nec tamen hinc libenti letoque animo discedo, 
quasi vitam cum bono aliquo commutaturus. Ter- 
ret enim me timor aliunde prorepens, ne simul 
atque hinc abivero, gravioribus tormentis obji- 
ciar, qui vitam variis criminibus obtriverim. 
Grave quidem hoc est, illud vero gravius, si pro- 
eul a fratre sejungar, maximo alio molestissimo- 
que chasmate, quo intermedio eorum qui apud 
inferos torquentur, locus a felici beatorum vt- 
rorum quiete longissime disjungitur : ad quam 
profecto transduetum hinc fuisse fratrem meum 
facile credo. lllum enim plane mihi constat omni 
ope atque opera eniti solitum, ul ad illorum 
archetypa exempla vite sue regulam efformaret 
et excoleret, eumdemque dum in vivis adhuc 
esset, quoad ejus fieri poterat, omnibus votis 
exoptare, ut una cum illis conversaretur et exsul- 
taret, cum presertim sanctorum corporum reli- 
quias et imagines undique conquireret et compa - 
raret, extructisque templis impositas et consecra- 
tas, summis honoribus prosequeretur. Etenim 
sanctorum omnium, qui circulari dierum totius 
anni albo inscripti sunt, nullus est quem ille pri- 
valim die commemorationi ejus dicata, festivo 
solemnique ritu, et spiritualibus hostiis faciens, 
et hymnis omniumque fructuum primitiis cohone- 
stans, non veneraretur. Nec enim cultu illo con- 
lentus, quem cum ceteris civibus in publico 
conventu tribuebat, Ecclesia quoque privaüs in 





3TI 


AD ALEXIUM COMNENUM PRO ATHENIENSIBUS. 


318 


. eedibüs consecrata annuum ei sancto festum di- A audacter et libere cum aliis de causis, tum quia 


cabat, quem ubivis gentium coli videret : ita ut 
ex ejus tentorio sine intermissione vox exsulta- 
tionis et salutis, justique illius viri Psalterium 
exaudiretur. | 
His itaque de causis illum ad amicos pervenisse 
et in eadem illa sempiterna tentoria, in quibus 
illi quieseunt, invectum fuisse, zeterna cum illis 
beatitadine frui, denique jam pro nobis quoque 


fratris amantissimus est, intercedere certo scio, ut 
ille qui non aliter atque fusorius ignis, herbave 
balneatoria sordidos expurgat, nos quoque tenta- 
tionibus quibus hic objicimur, velut igne et aqua 
expiet, sicque tandem suum in refrigerium trans- 
ducat, et justificatis per fidem concedat, ut eodem 
in loco, atque admirandi illius tentorii ceterni loco 
simul inhabitemus. 





YIIOMNHXTIKON 


ΕΙΣ TON BAXIAEA 


KYPION AAEZION TON KOMNHNON. 


YPOMNESTICON 


AD IMPERATOREM 


DOMINUM ALEXIUM COMNENUM. 


Τολμῶντες oi ἀνάξιοι x«i πανευτελεῖς δοῦλοι τῆς B 


χραταιᾶς καὶ ἀγίας βασμείας σου δεόμετα, δέσποτα 
ἡμῶν zyu. 

Τὸ χαθ᾽ ἡμᾶς ὅριον τῶν ᾿Λθηνῶν, πάλαι τοῦ πλήθους 
τῶν ἐποίκων αὐτοῦ διὰ τὸς ἀλλεπαλλήλους ἐπηρείας 
ἐχχινούμενον ἀεὶ, νῦν κινδυνεύει xai εἰς αὐτὴν περιστῆ- 
ναί τὴν παροιμιχζομένην ἐοημίαν Σχυθιχήν. Τὸ δὲ αἴτιον 
ὅτε πολλαῖς ἐπηρείαις βαρυνόμεθα, μᾶ)λον δὲ πλείοσι 
χαὶ βαουτέραις, ἥπερ οἱ γειτονοῦντες ἡμῖν λοιποὶ χατω- 
τιχοί. Οὐ μόνον γὰρ ἡμεῖς δὶς x«i τρὶς x«i πολλάχες 
παρὰ τὰς γείτονας ἡμῶν χώρας ὑπέστημεν ἀναγραφὰς 
xai ἐπιτορήσεις ἀναφορῶν γεωιμετρουσῶν ἴχνεσι ψνλλῶν 
ἄντικρυς τὰ ὑπόψαμμα ταυτὶ καὶ λυπρόγεα ἡμῶν γήδια, 
καὶ σχεδὸν x«l τὰς τρίχας αὐτὰς τῶν χεφαλῶν ἡμῶν 
διαριθμουμένων, πόσῳ γε μᾶλλον ἀμπῶλου φύλλον $ 


φύτου τινος. ᾿Αλλὰ x«i αἱ χαθεχάστην λοιπαὶ χοσμιχαὶ (. 


ἐπήρειαι ἐν μὲν ταῖς λοιπαῖς χώραις ἣ οὐδὲ τὴν ἀρχὴν 
3 - 4 1 - » 

ἐνεογοῦνται͵ T) παρὰ τῶν πραιτώρων χουφίξονται, χαρι- 
ξομένων αὐταῖς τὰ τοιαῦτα, ἅτε xa τὰς ἐπηρείας ταυτὰς 


Indigni nos atque humiles Majestatis tuc servi 
hocce abs te petere audemus. 


Ager Atheniensis quem habitamus, inde a longo 
tempore civibus qui olim plurimi fuere, privatus 
jacet et omnis generis malis vexatur, imo in eo est 
ut deserto scythico comparari possit. Hujus rei 
causa est quod vectigalibus gravioribus quam vi- 
cing gentes premimur, siquidem publicani et vec- 
tigalium exactores triplicibus molestiis vexant ; 
agros enim nostros arenosos ac parum fertiles non 
humana, sed pulicosa mensura ac proportione me- 
tiuntur ; imo ut capillos capitum nostrorum, ita 
vitis folia numerant. Adde quod cestere insuper 
exactiones fisco destinate in ceteris regionibus 
commode ac sine vexationibus efficiuntur, siqui- 
dem preetores sepissime debita condonant, aliter 
ac apud nos qui, et ultimos quidem Grecie fines 
incolentes, durissima queque perpetimur. 


» , - d * ΠῚ , - ?, - , μὲ « 4 -- » - . 9 
ξνεργούντων αὐτῶν ὦ τὰ πολλὰ, ἣ συνεργονντων πάντως τοῖς ἐνεργοῦσιν * ἐν ἡμῖν δὲ πᾶσαι ἐνεργοῦνται, xoi énióo- 
Pes ἅπασαι xai τῶν ἄλλων πρώτιστα, χαὶ ταῦτα ἐν τῇ τῆς ᾿Ελλάδος χειμένοις ἐσχατιᾷ. 


Καὶ μαρτυρεῖ τὸ προσεχῶς παρελθὸν ἔθος, ὅτε 
χτίσιως χατέργων ὀὁρισθείσης, ἡμεῖς πρῶτει χαὶ 
μόνοι τῶν ἄλλων, χαίπερ μὴ χισθέντων, ἐξημιώθη- 
μὲν * ὅτε τοῦ Πανσίου (Παυσίου 7) Στειρεόνου χατα- 
πεπλευχότος, μόνοι πάλιν ἡμεῖς ὑπὲρ πλωΐμων 

τῷ 


κατεθαλόμεθα * ἡνίχα πάλιν ὑπὲρ πλωΐμων 


Hoc ita esse annus proxime elapsus testatur. Cum 
enim navium constructio juberetur, grandissima 
nobis pecunia summa imperabatur, nec tamen 
classis edificata fuit. Cum dein Pansias Stirionos 
mare lustraret, nove nobis pecunie imperate 
sunt. Sguro quoque ac preetori ad navis edifican- 


379 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP. 


das majores quam Thebe, quam Euripus, pecunias ἃ Zye[v]pó xal τῷ πραίτωρι ποσότητὰ δεδώκαμεν ive 


persolvimus, qui ex norma antiqua ab imperatore 


ipso prescripta minus sine dubio debebamus sol- 
vere. 


Sed censi pecunias expostulatas, piratarum ex- 
torsiones patiamur. Quomodo autem pretorum 
arbitrarias vexationes siccis oculis referemus ? 
Pretori quidem, quem nunc habemus, nullum jus 
est, pecunias tributi titulo exigendi, nedum juris- 
dictionem in nos exercendi, siquidem chrysobul- 
lum imperatorium eum ab Attica probibet. Nihilo 
seciusidem censum supererogaturus cum omnibus 
suis venit, nebulonum turba ac hominum nequam 
stipatus, qui rapto vivunt quasi hostes terram bar- 
baram invasissent. Aliud raptorum genus, subpu- 
blicanorum inquam, quingentos singuli medimnos 
quotidie exigunt ; item armentorum ac volatilium 
greges, piscium quantum mare dat, vini plus quam 
vinee nostre producunt, non sine minis efflagitant. 
Hec facientes mercedem, tanquam benefactores 
nostri essent, eamque satis grandem, imo auri 
pondus postulant quod ipsorum avaritise par sit. 
En prietorem ipsum qui, antequam Deiparam salu- 
tavit, hunc objurgat quod non obviam se ei dederit, 
illum ob aliam causam in vincula conjicit et pecu- 
niis multat. Sic quotidie de nostro vivens, vectigal 
ecclesiasticum a nobis exigit plane ignaris utrum 
in sanctissime Deipare honoreman ad alium finem 
extorqueatur. Nec solus : logariastes enim, protove- 
stiarius, protocentarchus et alii similes succedunt, 
non prius quam pecuniam obtinuerint, se inde ces- 
suros declarantes. Postremo deprecantibus ac ne- 
gantibus nobis, rem sine maxima difficultaté obti- 
neri posse, condonavit, et, relictis exacturis, cum 
preda profectus est, Quod jumentum ad publicam 
servitutem non rapitur? Quam sepe raptum, non 
semel sed bis ἃ possessore redemptum est? Que- 
cunque possedimus rapi et agi ab istis inhumanis 
vidimus. 


τηθέντες xat ἄχοντες, ὁπόσην οὐδὲ τὸ ὅριον Θηθδῶν, καὶ 
Εὐρίπου χατεθάλετο * x«l ταῦτα τοῦ χαθ᾽ ἡμᾶς opiou & 
τε παλαιοῦ ἔθους, ἀλλὰ δὴ καὶ ἀπὸ τῆς γενομένης χαθ᾽ 
ὁρισμὸν ἀπογραφῆς πολλοστημόριον ἐπιδάλλοντος, ὧν 
ἐχεῖνα καταδαλέσθαι ὥφειλον. 


Ἐῶμεν ἀναφέρειν τὴν τοῦ χήνσου ἀπαίτησιν, τὴν 
λεηλασίαν τῶν θαλαττίων ληστῶν. ᾿Αλλὰ τὴν πραιτὼ- 
ρικὴν ἐπήρειαν χαὶ δυναστείαν πῶς ἂν ἀδαχρυτὶ 
καὶ διηγησαίμεθα ; Μηδεμιᾶς γὰρ οὔσης ἐνοχῶῆς 
ὑπὶρ τοῦ ὁρίου ἡμῶν τῷ χατὰ χαιροὸς πραίτωρι, οὐ 
πραιτωριχᾷς ἐνεργείας, οὐ πραιτωριχᾷς διχαιοδο- 
σίας, χαθότι προσχυνητὸν χρυσόθονλλον xw αὐτὴν 
ἀπεῖγρον τὴν εἰς ᾿Αθήνας αὐτῷ πάροδον --- ὁ δὲ 
σκήπτεται μὲν τὴν ἕνεκά γε προσχυνήσεως εἰσί- 


B λευσιν αἰδοῖ τάχα τῶν χρυσοδούλλων, ἐπέρχεται di 


πανστρατιᾷ μετὰ τῶν ἑαντοῦ, χαὶ τοὺς ἐγχωρίους 
κυφῆνας συνεπισπώμενος, ἀνδράρι’' ἅττα τριοθολι- 
μαῖα, x«i τὴν ἐφήμερον τροφὴν ἐξ ἁρπαγῆς xci 
χλοπῆς ποριζόμενος, ὥσπερ ἂν εἰ xarà πολεμέας τινὸς 
x«i βαρθαριχῆς χώρας εἰσδαλεῖν ἔμελλεν. Ἔμπροσθεν 
δὲ αὐτοῦ (τὸ τῆς Γραφῆς εἰπειν) τρέχει ἀπώλεια, ὑπο- 
ϑοχάτορές τινες χαλούμενοι, πενταχοσιομεδίμνους 
ξητοῦννες ἐχάστης ἀνδρῶν τε x«l ἵππων τροφὰς, χαὶ 
θρεμμάτων ὅλα ποίμνια xal ὀρνέθων ὅλας ἀγέλας, 
τὸ σύμπαν τῆς θαλάττης ὄψον εἰσπραττόμενοι, οἶνον 
τε χρῆμα, ὅσον οὐδ᾽ ἂν αἱ χαϑ' ἡμᾶς ἄμπελοε γεωρ- 
γόσαιεν, x«l ἵνα μὴ μαχρηγορῶμεν, τοῖς κατὰ μέ- 
poc ἐπεξιόντες. Καὶ μισθὸν ἐπὶ τούτοις ἀπαιτοῦσιν 
ὡς εὐεργέται τινὲς, xal μισθὸν οὐ φαῦλόν τινα χαὶ 
κοῦφον, ἀλλ᾽ ὀλχὴν χρυσίον, ὅσην ἂν αὐτοῖς περι- 
στήσῃ τὸ τῆς ἀπλήστου ψυχῆς αὐτῶν ἐφιέμενον. 
Ἐπὶ τούτοις ἔπεισιν ὁ πραίτωρ αὐτός * xal πρινὰὴ 
πολλάκις τὴν προσχύνησιν ἀφοσιώσεται τῇ θεομύό- 
τορι, τοῦ μὲν χατέχυρος (1. χατηχορεῦ μὺ ἀπαντύ- 
σαντος, ἄλλον δὲ x«r' ἄλλην αἰτίαν κχαθείβγννσι 
xal ζημιοῖ * xal οὕτω χατευωχηθεὶς ἡμῶν, ἐφ᾽ ὅσον 
ἂν βούλοιτο ταῖς ἡμέραις, ζητεῖ προσχυνητίχιον " 
οὐχ οἴδαμεν, εἴτε ὡς προσχυνήσας τὴν θεομήτορα * 
x«i οὐ μόνον αὐτὸς, αλλὰ xal λογαριαστὴς καὶ 
πρωτοδιεστιάριος xal πρωτοχένταρχος, xal χαθεξῇς ot 


παρεπόμενοι ἅπαντες" xal διατείνεται, μὴ πρότερον ἐντεῦθεν ἀναστῆναι, nplvkv ἐν ταῖς αὐτοῦ χερσὶ τοῦτο δέξαιτο" 
Ὅμως πολλὰ δεομένων ἡμῶν x«l διομνυμένων, μὴ ἄλλως δύνασθαι τοῦτο καταδαλεῖν, εἰ μὴ χοινὸς ἔρανος γένοιτο, 
πείθεται μόλις, καὶ τὸν εἰσπραξόμενον ἐάσας, ἀπαίρειν παρασχενάξεται. Εἶτα ποῖον ὑποξύγιον οὐχ ἀγγαρεύεται ; 
Μᾶλλον δὲ ποῖον &y γαρευόμενον οὐ τῷ οἰχείῳ δεσπότῃ πιπράσχεται͵ οὐχ ἅπαξ, ἀλλὰ πολλάκις καὶ δεύτερον ; Ἢ ποῖον 
ἕτερον οἱἰονδηποτοῦν εἶδος οὐ διαρπάξεται xal ἀπεμπολεῖται ἕκαστον αὐτῶν, ἣ αἰρόμενος οἴχεται ; 


Cur, saoratissime domine, ista mala cervicibus Ὁ Εἰς τί γοῦν ἡ τοιαύτη ἀπώλεια ἡμῶν, δέσποτα 


nostris impendent ? Sic enim flscus jus perdit 
suum, siquidem plerique nostrum emigrant, et sic 
regio nostra hominibus exuta solvere jam nequit. 
Pauoa itaque eorum que patimur enarrantes, 
Majestatem tuam obsecramus ut nostri miserearis, 
ut calamitatem hano nostram missam facias, ac 
onera portatu minus graviora imponas, Nibil sane 
novi, incommodi nihil petimus quod regno perni- 
olosum esse possit. Ante omnia vero ἃ pretorum 
rapinis, violentia δὸ crudelitate nos libera, et 
defensorem imperatorio tuo nomine concede qui 


ἡμῶν ἅγιε, τοῦ δημοσίον μηδὲν ἐντεῦθεν κερϑαίνον- 
τος, μᾶλλον μὲν οὖν ζημιουμένον, δι' ὧν κατὰ βραχὺ 
μεταναστεύονσιν οἱ πλείους ἡμῶν, καὶ ἐρομοῦται 
ὅσον ἤδη ἡ χώρα ἡ ἡμετέρα, ὡς καὶ ἀνωτέρω elpn- 
ται, x«l χολοβθοῦται τὸ ἐγνωσμένον ἀκχρόστιχον ; 
Διὰ τοῦτο ὀλίγα ὧν πάσχομεν ἀνενεγνόντες, δεόμεθα 
τῆς φιλανϑρωποτάτης ἁγίας βασιλείας σον, γενέσθαι 
καὶ ἐφ’ ὑμῖν ἔλως, x«i χοπάσαι ποτὲ τὸν κατακλυ- 
σμὸν τῶν ἐπηρειῶν * ὃ διορισθᾷναι, μετριωτόρας καὶ 
ἡμῖν φορυτὰς γίνεσθαι καὶ χατὰ τοὺς προσόντας 
ὁμῖν ὁρισμοὺς (οὐδὲν γὰρ χαινότερον ζητοῦμεν, ὃ 


δ. 


384 


AD ALEXIUM COMNENUM PRO ATHENIENSIBUS. 


ἄλλως τῷ -ϑημοσίῳ ἐπιξήμιον)" χαὶ πρῶτα ἀπαλλά- À decretis tuis insistendo ad res nostras rite compo- 


Ec: ἡμᾶς τῆς πραιτωριχῆς ipódov, χαταδρομῆς Tt 
x«i διαρκαγᾶς τοῦ δοθέντος ἡμῖν δεφενδαρίον, με- 
σλυπερόχον μυστιχοῦ, τὸ παρ’ ἡμῶν ἀφαιρούμε- 
γον ὑποχρατοῦντος ἐχ τῶν εἰσχομιξομένων παρὰ 
τῶν πραιτάρων, ὡς διώρισται, χαὶ ἱτέρας τινὸς 


nendas procedat. Tum naves et pecunias in usus 
maritimos dabimus quantas logotheta dromi dom. 
Joanues Ducas nobis imperaverit, decretis impe- 
ratoriis obtemperando,quibus sepe ἃ populi adver- 
sariis contraitur. 


ἐγγράφου ἐπιφωνήσιως xxi ἀπειλῆς ἐπανατεινομένης αὐτοῖς, τὰ ἔσχατα πείθεσθαι, εἰ μὴ ἀπόσχοιντο 


τοῦ ὁρίου τῶν 


᾿Αθηνῶν. ἔπειτα χαὶ συνδοσίας πλωΐίμων 


χαὶ πλωΐμους διδόναι, ὅσονς ὁμῖν ἐπέθη- 


xt» $ ἀπτογραφὴ τοῦ χρηματίσαντος λογοθέτον τοῦ δρόμου, χυροῦ, Ἰωάννου τοῦ Δούχα, x«i μὴ πλείους 


αὐτῶ μήτε ἀντὶ τῶν ἐπιδαλλόντων ἡμῖν πλωΐμων dx τὰς τοιαύτης ἀπογραφῆς 


συνδοσίας ἀπαιτεῖν 


ex) ὁρισμοῦ. Καὶ τοῦτο γὰρ ἐφ᾽ ὁμῖν τολμᾶται τοῖς ταλαιπώροις ἐνίοτε. 


Ἐπεὶ δὲ xol πολλὰς ἀναγραφὰς ὑπέστημεν, ὡς 
μιχρὸν ἄνωθεν ἀνυγνέγχαμεν, δεόμεθα, uà καὶ 
αὖθίς βάρος ἀναγραφῆς ἐπιῤῥιφῆναι τῇ χώρᾳ ἐμῶν 
εἰ x«l ἐν ταῖς ἄλλαις τυχὸν χώραις τῶν χατωτέρων 
ὁρισθῇ γενέσθαι ἀναγραφή' «QU ἐπιχνρωθῆναι καὶ 
τὸν ἕνεχα τούτου ἐπορεχθέντκα ἡμῖν προσχνητὸν 
δρισμὸν τῆς ἁγίας βασύείας σου" χαὶ μὴ μόνον 
τοῦτον, ἀλλὰ χαὶ τοὺς διαφόρως ἀπολυθέντας, x«l 
&rstoyovrag; τοὺς πειρωμένους ἐκ τῶν καστρητῶν 
χατέχειν ὁπωσδήποτε καὶ νέμεσθαι χωρία καὶ στά- 
σεις χωριτιχάςς. Ἑὶς συντριδὴν γὰρ τοῦτο τῶν 
δρούγγων χαὶ ὅλεθρον ἀφορᾷ’ à δὲ τῶν δρούγγων 


ἀπώλεια τοῦ  xeÜ' ὑμᾶς ὁρίου παντός ἐστιν ἀπώλεια. Καὶ τούτων γενομένων, σωξοίμεθ᾽ ἂν ἡμεῖς, 


Eorum que nobis rite imposita sunt pecuniarum 
onerum magna est summa,quam ne augeas suppli- 
citer rogamus, et si alicubi in patria nova insti- 
tuere tributa necessum fuerit, nos quidem immunes 
esse statueris, neo permiseris ut milites preesidiarii 
stativa apud nos habeant, unde boni nihil, pestis 
autem inter milites, ideoque communis ruina se- 
queretur. Salvari possumus ea conditione ut iis quee 
petimus pro munificentia tua annuas, sio enim 
solvendo nos pares semper habebis, Salvi autem 
facti pro sacra tua Majestate preces fundere humii- 
limi tui servi ex grato animo non desinemus. 
go- 


Mero δ᾽ ἂν καὶ τῷ δημοσίῳ τὰ ἐξ ἡμῶν συνεισφιρόμενα' xal σωζόμενοι οὐ παυσαίμεθα τοῦ ὑπερεύ- 
χιϑαι τῆς ἁγίας βασιλείας σον, Ὡς ὡς ἀνάξιοι δοῦλοι Τολωή ςαντες ἐδεήθημεν. 


183 


Ἔρως ᾿Αθηνῶν τῶν πάλαι θρυλλονμένων 
Ἔγραψε ταῦτα ταῖς προσαθύρων, 

Καὶ τοῦ rof ou τὸ θάλπον ὑπαναψύχων" 

Ἐπεὶ δ᾽ ἔτ᾽ οὐχ ἦν οὐδαμοῦ, φεῦ ' προσύλέπειν 
Αὐτὴν ἐχείνην τὴν ἀοίδιμον πόλιν, 

Tou δυσαρίθμου xci μαχραίωνος χρόνου 
Λίθοις, βυθοῖς χρύψαντος, ἡφαντωμένην, 
ἘΡρωτολήπτων ἀτεχνῶς πάσχω πάθος" 

Οἱ τὰς ἀληθεῖς τῶν ποθουμένων θέας 
᾿Αμηχανοῦντες τῶν παρόντων προσόλέπειν, 
Τὰς εἰχόνας ὁρῶντες αὑτῶν ὡς λόγῳ 
Παραμνθοῦνται τῶν ἐρώτων τὴν φλόγα. 
Ὡς δυστυχὴς ἔγωγε, χαινὸς Ἰξίων, 

᾿Ερῶν ᾿Αθηνῶν, ὡς ἐχεῖνος τῆς “Πρας, 

Εἴτα λθὼν εἴδωλον ἡ γλαϊσμένης, 


SAPIENTISSIMI ATHENARUM METROPOLIT/E 


MICHAELIS ACOMINATI ATHENARUM ARCHIEP. IAMBI. 


ΣΤΊΧΟΙ 
TOY ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ͂ ΑΘΗΝΩΝ 


TOY KYPOY 


MIXAHA TOY XONIATOY 


Ἐπὶ τῇ ἀγχετύπω ἀνιστορήσει αὐτῶν, τουτέστι τῆς πόλεων τῶν ᾿Αθηνῶν" 


Α 


Φεῦ ! οἷα πάσχω xai λέγω τε xal γράφω! 
Οἱχῶν ᾿Αθήνας οὐχ ᾿Αθήνας που βλέπω, 
Κόνιν δὲ λυπρὰν χαὶ χενὴν μαχαρίαν. 

Ποῦ δὴ τὰ σεμνὰ, τλημονεστάτη πόλις ; 
Ὡς φροῦδα ηάντα xai χαταλληλα μύθοις, 
Δίκαι, δικασταὶ, βῆματα, ψῆφοι, νόμοι, 
Δημηγορίαι τε πειθανάγχη ῥητόρων, 
Βουλαὶ, πανηγύρεις τε χαὶ στρατηγίαι 
Τῶν πεξομάχων ἄμα χαὶ ναυμάχων. 

'H παντοδαπὴς Μοῦσα, τῶν λόθων χράτος 
Ὄλωλε σύμπαν τῶν Αθηνῶν τὸ χλέος" 
Γνώρισμα δ᾽ αὐτῶν οὐδ᾽ ἀμυδρόν τις ἴδη. 
Συγγνωστὸς οἴχουν, εἴπερ οὐχ ἔχων βλέπει" 
Τῶν ᾿Αθηναίων τὴν ἀοίδιμον πόλιν, 
Ἴνδαλμα ταύτης γραφιχὸν ἐστη σάμην. 


IAMBI 


DOMINI 


MICHAELIS CHONIAT/E 





De pristina urbis Athenarum dignitate. 


Athenarum amor quondam celeberrimarum heec B et quee felicitatis quondam sedes fuerat, jam non 
dictavit verba, in umbris rerum preteritarum de- nisi fedas trahit ruinas. Ubi tandem sacra tua, 
siderio ardenti solamen affectando. Nusquan,heu! civitas infortunatissima ? Cunctain nihilum abie- 
splendidissimee illius urbis nisi ruine visunturper runt: tribunalia, judices, populi suffragia, leges, 
ssecula turpiter cumulate sursum deorsum proje- oratorum potestas, concilia, opes terrestres ac 
cte, nulli flebiliores quam mihi ipsi!liquibus ocu- — maritime ; Musa ipsa multicolor, eloquentice vis, 
lis intueri id quod amant non contingit,simulacro — omnia qus Athenis glorie fuerunt, periere, ne vi- 
rei amate contenti nihilo secius cupiditate ardent.  lissimo quidem pristini evi monumento relicto. 
Me miserum ! qui, ut Ixion Junonis, Athenarum — Quare certe me haud dedecet in mediis Athenis 
amore teneor, nec potis sum dolores quibus crucior  habitantem, hujus urbis veram imaginem me- 
describere! Athenas habitans,nullas video Athenas, — morice prodere. 


ANNO DOMINI MCCXXX. 


THEODORUS 
ALANI/E EPISCOPUS 


NOTITIA 


(Ex Leone Allatio De Teodoris &p. Maium Biblioth. nov. PP. t. Vl.) 


Theodori episcopi Alanis ethicorum libri x, Greece in bibliotheca quadam Italice. Gesnerus. Sunt 

vero hac : Θεοδώρον ἑπισχόπου ᾿Αλανέας ἡθιχὰ, ἐν ταήμασι δέκα Theodori episcopi Alaniz ethicorum sec- 
tiones decem. I. Seclionis P. Καὶ τοῦτό uot τοῦ λόγου τὸ σύγγραυμα σῆς ἔνεχα χη δεμονίας ἐπινενόηται, TH. 
Ἔν τούτοις μὲν δὴ τὸν ἡμετέραν σπουδὴν, X τίς ποτε ἦν. lI]. "Apa σοι, ὦ οὗτος, τὰ νῦν λεγόμενα τοῖς πρότερον 
ἀχουσθεῖσιν ἔχει τί συγγενές. IV. "Apa μὲν, ὦ βέλχτεστε, τῷ λόφῳ τούτῳ ἐπεβαλόμην, V. "A μὲν δὴ ὁ πρῶτος 
εἴγε θεῖος σχοπὸς xci πρὸς ὃ τῆς δημιονογίας. Vl. 'Ey τούτοις μὲν δὴ παρὰ τοῦ γυσιχοῦ νόμον μὴν tov βίου 
διεξαγωγήν. VII. Μιχροῖς μὲν διαλόγοις τὴν πρὸς σὲ ὁμιλίαν οἶδα περαίνων. VIII. Ὅπως μὲν οὖν ὁ φυσιχὸς νόμος 
νοὸς τὸ πρότερον ἦν. IX. ᾿Αεὶ μὲν ἀναχινεῖν τὸν λόγον εἰς αὐτὰ δὴ πάλιν τὰ προλεχθέντα, X. ᾿Αλλ᾽ ἐπειδὴ τῆς 
παι δικῆς περιωπῆς ἐντὸς ἐγενόμεθα, 

Ejusdem λόγος ἐπιστολιμαΐος πρὸς τὸν Κωνσταντινουπόλεως, x«i τοὺς ἐνδημουντας τῶν ἐπισχόπων, εἰ xai διὰ 
τὰ συυδάντα παρεχτέταται, χαί τοι τὰ πλείω συντέανων * ἐπιγέγραπται δὲ, μετὰ τὴν χειροτονίαν 3j ᾿Αλανιχός, 
Oratio per modum epistoiz ad patriarcham  Constantinopolitanum, et alios advenas episcopos ; 
quanquam propler rerum eventus longius protracta est, etsi majorem rerum partem compendio de- 
curtet. Inscribitur vero, post ordinotionem, vel Alanicus (1). P. Πῶς ἡμὶν ἂν ἔχοι τὰ τῆς 000v, &x πολλου 
oi" ὅτι xai πρότερον μαθεῖν ἔτητεῖτε. 

Ejusdem λόγος σ᾿ χεδιασῦεὶς εἰς τὴν ταφὴν του Σωτῆρος χριστον 0:02 ἡμῶν, Oratio ex imparato dicta ἴῃ 
sepulturam Servatoris Christi Dei nostri. P. ᾿Αναδώλλεται ut? ὁ ἼΊπους, xat φῶς ὡς ἱμάτιον, πηνίχα τοῖς 
μαδκταῖς ἀστράπτων ἐπὶ του ὅρους Θαΐωο. 

Ejusdem Maz6aio;, X, λύγος Matthaeus, sive oratio, in septem sectiones distincta. I. P. Ὅτι μοι τὰ τῆς 
πθαξς ἀελέτης εἰς τὸν εὐαιγελιχὸν χατήντησε λόγον. Il. Ὃ τέλειος ἀληθεύει ἄν, εἰ πρὸς τὸν μόνον ὁρῴη τῶξειον. 1Π]. 

Ταῦτα ατὸ ἐπὶ τοῦ 90005 ὃ ἸΤησοὺς τοῖς μαθηταῖς διαλέγεται. 1V. "N μετὰ τοῦ λόγον συνάγειν τὰ διεσχεδασμένα 
λαξων. NV. Ταῦτα μὲν δὴ χρυφιώτεορα χαὶ μυστιχώτερα " νῦν δὲ ἀλλ᾽ ἐξέρχεται ὁ λόγος ix τούτων. VI. Ὁ λόγος εἰ 
τοῖς πεοὶ αὐτὸν ἐχφανθτίη, οὐχ ἤδη καὶ πᾶσιν ἐχφαίνεσθαι βούλεται. VII. "Ev πᾶσι μὲν οὖν τοῖς προλαδοῦσι ὃ ιδγ- 
αασί τε ὁ λόγος i4». Et heec Theodori Alanie indigna ratus, que diu in tenebris delitescerent, doctis- 
simus Vincentius Riccardius ex autographo exscripta Latine reddidit, editurus in lucem aliquando, 
quod exoptare debemus omnes, qui antiquitatis optima monumenta, ne pereant, totis viribus in- 
cumbimus. Ex hoc Riccardii exemplari exscripta, ne in uno tantum exemplari res tanti momenti 
periclitaretur, in munificentissimi principis Barberini bibliotheca conservantur (2). 


(1) Hanc Alanicam orationem in manibus ha- (2) Vidi olim in bibliotheca Barberina exemplar 
beo (cum csteris Theodori seriptis) et jam Latina — Grecum Theodori Alaniw ; sed Latinam interpre- 
veste me donatam editurus libenter sum propter — tationem Riccardii (si forte ea superest) non me- 
historicam utilitatem. A. M. mini me vidisse. A. M. 





NOTITIA ALTERA 
(Biblioth. nov. PP. t. VI.) 


De hoc Theodoro, vel potius de ejus scriptis, dixit Allatius in Diatriban. CXV. Ea scripta omnia 
nos pramanibus habemus in codice Vaticano ; ez quibus interim delegimus typis vulgandum iter 


387 THEODORI ALANLE EPISCOPI 


ejus Constantinopoli per Bosphorum Cimmerium in Alaniam, quia hanc prae cateris 

lectoribus jucundam fore speravimus. De Alania et Alanis non semel Constantinus Porphyrogeni- 
tus in op. De adm. imp. Est autem ea regio ultra Matotim circa Tanaim, atque ut Constantinus ed. 
Paris. p. 113 affirmat, των ὁρέων Κανχασίων ἄνωθεν ἡ χώρα τῆς ᾿Αλανίας. Itidem noster infra n.5. Denique 
copiose optimeque describit A laniam Cellarius in Geogr. antig., multis veterum citatis auctoritatibus. Ad 
ejus sedem episcopalem quod. attinet, ea in catalogo Leonis Sap. erat metropolis sexagesima secunda, 
et in illo Andronici senioris numeratur quarla supra septuagesimam ; à ᾽Άλανιας * xoi αὐτὴ EG οὖσα, 
οδ΄ γέγονεν (post Codin. ed. Paris. p. 402). Hxc de Alania. De ipso autem Theodoro nihil fere C0gnO0$- 
cebatur prater id quod ex Dosithei Hierosol. Historia adnotaverat Lequiníus Or. Ch. t. 2. col. 1348, 
nempe eum fuisse episcopum tempore Germani II, qui fuit patriarcha Constantinopolitanus αὖ anno 
4222 ad 1240. Nunc demum ez hoc luculento Theodori sermone plura et quidem Aistoris utilia com- 
perimus. Namque et Alaniz fines vicesque describit, et miserandam populi conditionem, cum reli- 

gionis amore viz tamen Christiani : Χριστιανοὶ δὲ μόνον ὀνόματι 'AYavol (n. 24), propter pastorum sci- 

licet raritatem, et. infirmam rei sacra constitutionem. Prorsus est hoc Alanicarum antiquitatum 
rarum monumentum nec contemnendum. Lepida autem est illa Laxorum episcopi in , Alaniam ezcur- 
sio, ejusque supina in conferendis sacris ordinibus inscitia et. irreverentia, quem pravum morem 
apud hareticos quoque Habessinos vigere, a nostri orthodoxis illic preconibus audivi. Ceterum de 
son facile repetendo sacramenti illius. ritu, prudenter auctor loquitur. Incommoda sua et pericula 
praesertim Chersone, et a latronibus, et ab illarum regionum satrapis memorat. Item suum pastorale 
regimen modeste exponit. Quedam tamen, initio presertim, non sine anigmate dicuntur. Sacra 
saspe Biblia, canones interdum, nec ncn ipsum Homerum, utpote homo Gracis disciplinis imbutus, 
recitat. Cateroqui stylus Theodori plerumque durior est, narratio veluti abrupta, prout. ipse in- 
terdum fatetur, et nullo artificio contexta, et mihi interpreti egre quandoque pervia. Sed rem Aic 
quarimus, bona elocutionis ezempla aliunde petemus. 





OEOAQPOY EIIIXZKOIIOY AAANIAX 


AOTOZ EHIZTOAIMAIOZ 
ΠΡῸΣ ΤΗ͂Ν KOQNZTANTINOYHOAIN ΚΑΙ TOYZ ENAHMOYNTAZ TON ἘΠΙΣΚΟΠΩΝ. 
εἰ καὶ διὰ τὰ συμθάντα παρεχτέταται, χαίτοι τὰ πλείω σνυντέμνων. 
᾿ἘἘπιγέγραπται δὲ, Μετὰ τὴν χειροτονίαν, ἢ 


ΑΛΑΝΊΚΟΣ. 


΄ THEODOHRI EPISCOPI ALANLE 
SERMO EPISTOLARIS 
AD CONSTANTINOPOLIM MORANTESQUE IN EA EPISCOPOS, 
qui propter rerum eventus prolizus, quanquam pleraque sunt breviata. 
Inscribitur autem ; Post ordinationem opiscopi, sive 


ALANICUS 


1. Quenam fuerit itineris nostri ratio, jamdiu α΄. Πῶς ἡμῖν Xv ἔχοι τὰ τῆς ὁδοῦ, ix πολλοῦ οἵδ᾽ 


scio vos et antea cognoscere expetisse, et nuno 
potissimum, o magne pastor, et post primum 
proxime (1), nec non vos compastores ; qui nimi- 
rum fuerit longte peregrinationis exitus, quid in 
ea gestum sit, precipue vero quomodo nos Spiri- 
tus deduxerit; ἃ quo, esti non semper permoti 


ὅτι x«i πρότερον μαθεῖν ἐξητεῖτε, xal νῦν ἔτι μᾶλ-- 
λον, σύ τε ὁ μέγας ποιμὴν, χαὶ μετὰ τὸν πρῶτον 
εὐθὺς, x«i ὑμεῖς οἱ συμποίμενες, πῶς τὰ τὸς μα- 
χρᾶς ἐχδϑημίας, x«i τίς ἡ ταύτης ἐργασία, μᾶλλον 
δὲ τῆς ὁδηγίας τοῦ Πνεύματος * ὥπερ, εἰ μὴ xei 
ἀεὶ, χεχινήμεθα, ἀλλὰ γε νῦν ix του χρίσαντος. 


(1) Confer sermonis clausulam. Utroque enim in loco primus pastor videtur intelligi Christus. 


"Aga χρηστοτέρας τῆς ὁδοιπορίας ἐτύχομεν, x«i Α fuimus, nune ceríe postquam nobis unctionem 


- fà» εὐθὺ τῆς ποίμνης ἐτέμνομεν ; ἢ λῃσταῖς περι- 
πεσόντες, τὴν περὶ ψυχῆς ἑτραπόμεθα ; Ὡς δ᾽ ἂν 
ἔχοιεν, εὖ τι χαὶ ἅλις τὰ συμπεσόντα ἡμῖν; "Ape 
μόλις ἔστημεν τῆς ὁρμῆς, Q καὶ εἰσέτι φέρομεν ; 
Καὶ ποῦ ποτε δνεῖν θάτερον: χαὶ τέως εἰ μὴ παντὴ 
τοῦ σχοκοῦ ϑιημάρτομεν Ταῦτα μὲν οὖν ὑμῖν σχο- 
πεῖσήαι συμδαίνει, χαὶ καθ’ ἑαντοὺς ἐρεννᾷν * xai 
πείϑοααι ὡς ἔστι σπουδαῖον τὸ πρᾶγμα, καὶ τῶν 
οὐχ ἔχεστα φροντίδος τετυχηχότων, εἴ πού τι τῶν 
ἡμέρων ἀκριθδολογοῖτό τινε ^ καίπερ ὁποῖα φιλεῖ 
πμθαΐνειν ἐν τοῖς τοιούτοις, ἄλλο ἕτερον καὶ κοινᾷ 
κατηχριβδωμένως οὐδὲν, ἡ πάνδημος φήμη προφέροι 
ἂν. Ἐγὼ dà, εἰ μὲν οὕτως εὐχαιρίας καὶ παρδα- 
σχενῆς εἶχον, ὡς Tyra λέγειν καὶ γράφειν, xiv 
τῶν ἐμοὶ σπουδαξομένων τὸ ἔργον ἦν, διηγονωένῳ 
τὸ βῶχτιον εἰς παρα νχὴν καὶ συμπαθὲς τοῖς ἀχού- 
ουσι- νῦν δὲ οὐκ ἔστι" πολλῶν yàp ἄν ἡμῖν λόγων 
ἐδέησεν" πονεῖν δὶ ἄρτι ὡς ἐν συγγράμμασιν ἴδιον 
ἄν εἴῃ ὥσπερ εἴ τις ἐν νυχτομαχία τὸ δεξιῶς ὁπλι- 
σθῆναι, x«l τοιῶσδε ἐπιδαίνειν σχοπεῖ" x«i" xal 
ἄλλως οὐδ' ἄν δυναίμην, πεπλανημένος, ἤδη τὴν ἴν- 
γοιαν ὑπὸ τοῦ μεταμανθάνειν τὰ βάρδαρα. Ei δὲ χαὶ 
ταῦτα μὴ παρῆν παραχαλοῦντα με σιωπᾶν, ἀλλὰ τὸ 
διήγημα Ὦλιγγον ἔχει οὐ φορητὸν, ὡς x«l ἡπειρώτῃ 
ναὐτία, x«i τοῖς τρυφῶσι x«i θρυπτομένοις τὰ φάρ- 
prxa. 


&. Ποθοῦσι δὲ ὑμῖν, ὦ πάτεο xai óuDcq ἀδε.- 
p», οὖς συνάγει χαὶ διεστῶτας τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, 
οὐκ oid. ὅκως ἐπίσχω τῶν ἡμετέρων τὴν γνωριμω- 
τάτην. Καὶ μή πού τις Ἰωσὴφ ἐνταῦθα; Ὁ γὰρ 
πατριάρχης 'loxo6 δῆλος πενθῶν οἶδ᾽ ὅτι τὸν ὕστα- 
τοῦ ἐν υἱοῖς χατὰ πνευματιχὰ ψελλίξοντα ἔτι - χαὶ 
παρὰ τοῦτο χαὶ ἀγαπώμεθα. ᾿Ἐγεώργουν μὲν οὖν 
οἱ μείζους ἀδελφοὶ τὸν ἄσταχυν τῆς ζωῆς, χαὶ εἰς 
διαχονίαν αὐτὸς ἐτιτάγμην ὑπηρετούμενος ὁπόσα 
προσέταττεν ὁ πατὴρ" οἱ à ἀπεμπολοῦσιν, οὐχ οἶδ᾽ 
6 τι παθόντες. Πλὴν ὅμως xal τραγῳδία τὰ ἐντεὺ- 
θεν οὐδ᾽ ἀπαρο)ληλα" πλὴν ὅ τι γνωρίσω μὲν ἐμαυ- 
τὸν, εἰ χαὶ σχιωδῶς οὐδ᾽ ἀπαραχαλύπτως - παρᾶ- 
δραμοῦμαι γὰρ τὰ πολλώ. Βασιλεύω δὲ οὐχέτι τῶν 
Αἐγυπτίων διὰ τὸν Φαραν, εἰ xal παραχωρηχέναι 
τινὸς δυναστεῖας, οὐ βούλεται μὲν, πείθεται δὲ ὑπὸ 
τοῦ ὁράσεις διδόντος x«i ἐνυπνιάξοντος πνεύματος" 
ὑποχωρεῖ γὰρ à αἴσθησις τῷ vol, παο᾽ αὐτοῦ διδα- 
θεῖσα ὅσα σνωθδολιχῶς ὑποδέχεται" οὐ ἡὰρ ἣ νὺξ 
τοῦ βίου χεχώρηχε τὴν ἀλήθειαν " sity. 

4. Τὴν μὲν οὗ ὁδὸν ἅπασαν ἐξ ἀπαρχῆς ἀναλέ- 
σθαι ὑπὶρ τὸν παρόντα χαιρὸν ἐστι, χαὶ τὴν τοῦ 
λόγον σπουδήν" ὅσα τε ὑπενεγχόντας ἡμᾶς τρίτος 
Vapaxty ἥλιος. Καὶ μήν γε τούτων οὐ πολλοστὰ 
αἰτεταμένοις τισὶν ἐχδεδώχαμεν, ἐπιδρομάδην δι- 
ξξέλθοντες ἐχ τοῦ παρήχοντος, εἰ μὴ χαὶ τὴν ὑμε- 
τεραν φιλοπευστίαν παραδεδράμηχεν. Ὁ πρῶτος 
ὁδοστατήσας ἐξέθλιψέ με. χατέλαθέ με διώξας, διε- 

μεοίσατο σχύλα, εἰ χαὶ μὴ τὴν ἐπιθυμίαν ἐνέπλη- 
σεν. Ὁ δεύτεοος λυμεὼν, εὐποριστότερος ἐν χα- 


C 


largitus est. Num ergo felicius iter nacti simus, 
rectaque ad gregem nostrum venerimus ? an in 
latrones delapsi, anime retinenda causa fugeri- 
mus? Qui status rerum sit, et num satis bene 
nobis evenerit? Num fortune impetus vix demum 
desiverit, an adhuc in cursu simus? Et horum 
duorum utrum teneamus? et num hactenus scopo 
prorsus aberraverimus ἢ Heec ergo vobis conside- 
rare contingit, et inter vos disquirere. Sane arbi- 
tror grave esse negotium, et non minima cura 
dignum, si quis velit nostra diligentius inspicere. 
Quanquam, ut in his solet contingere, alia queli- 
bet, nihilque publice satis probatum, pepularis 
fama divulgat. Ego vero si certe tantum otii et 
commoditatis haberem, omnia dicerem ac scríe 
berem : etsi precipuam curam gererem meliora 
narrandi ob solatium mutuumque affectum au- 
dientium. Nunc id non licet, quia longo mihi 
sermone opus foret. Laborem autem scribendo 
impendere, perinde nunc esset, ac si quis ad 
nocturnam pugnam eleganter se armis exorna- 
ret, atque ita ornatus procederet. Sed et alioqui 
id minime possem, mente adhuc vaga, dum res 
barbaricas discere incipio. Jam quamvis hec me 
ad silentium non comypingerent, narratio tamen 
intolerabilem vertiginem crearet, veluti homini 
mediterraneo fit in mari nausea, et sicut delicatis 
et mollibus pharmaca accidunt, 

2. Ceterum cupieutes vos, o pater et fratrum 
coetus, quos licet distantes sanctus Spiritus con- 
gregal, nescio quomodo celem rem inter nostras 
longe notissimam. Et numquid hic est Joseph 
aliquis? Patet enim quod patriarcha Jacob luget 
postremum ex suis filiis, qui adhue spiritu in- 
fans est; et idcirco diligimur. Excolebant igitur 
majores fratres vite messem, atque ego ipse mi- 
nisterio fui addictus, operam impensurus prout 
pater imperavisset. Illi autem vendiderunt nescio 
quo animi pravo instinctu permoti: sed certe 
tragoedia hic fuit, ne veteri dissimilis. Novi 
tamen me ipsum, quanquam in umbra nec sine 
velamine. Etenim multa pretereo. Neque impero 
jam JEgyptii per Pharaonem, qui etsi cedere 
alicui potentie renuit, persuadetur tamen ab eo 
qui visiones et somnia immittit spiritu. Cedit 
quippe sensus intellectui ab illo edoctus quidquid 
per symbola suscipit. Neque enim nox mundi 
veritatem comprehendit.Sed hec missa faciamus. 

J. Igitur viam quidem universam jam inde ab 
initio describere, prreter hujus temporis spatium 
est, et preter sermonis officium ; et quanta nos 
perpessos tertius sol viderit. Et quidem horum 
haud pauca postulantibus nonnullis cursim si- 
gnificavimus, transitorie narrando, nisi hec forte 
vestram curiositatem fugerunt. Primus viarum 
custos vexavit me, comprehenditque persequens, 
et spolia divisit, etsi cupiditatem suam non ex- 
plevit. Secundus vastator, magis adhuo malitia 


391 


THEODORI ALANL£E EPISCOPI 


392 


abundans, sed tamen non prevaluit. Nam prodi- Α xo&, εἰ x«i μὴ xarícyvoct- τερατουργεῖ γὰρ καὶ 


gia rursus patrat Deus famigeratis illis haud mi- 
nora: mare divisit, deduxit inermes homines, non 
tam persequentibus quam jam comprehendenti- 
bus hostibus, quod pluris est. Cecitate percussit 
secundum : erat enim etiam apud nos confiden- 
tissimus Paulus, gentium apostolus, qui pre Evan- 
gelio cuncta flocci cvstimabat, zelo flagrans, 
mysteriorum Spiritus gnarus, pastor meus, imo 
vero pater potius spiritalis quam corporalis. Erepti 
vinculis &que ac Petrus, transivimus primam alte- 
ramque custodiam. Ut autem divina dispensatio- 
nis mos est, parumper ea remisit, ut mox majora 
prodigia patraret. Heec nos breviter exposuimus ; 
neminemque fore credimus, qui si inquirat, mi- 
nime ei manifesta appareant. 

&. Res porro hic gestas novit Cherson et Scy- 
thica regio, que nos liberaliter viatores tractavit, 
auditis nostrarum calamitatum casibus. Nam 
postquam is qui improborum malitiam irritam 
reddit, persuasit tyranno nostro, ut contra suam 
voluntatem ageret, ille nos exsules expulit et vin- 
clos, civitas autem liberos esse sivit. Verumta- 
men hoc ejus non placuit animo (2), misitque 
malos nuntios ad magistratus, et gravia verba 
addidit (3). Et hi quidem, nullo vetito interposito, 
civibus permittebant, ut pro suo libito nobis ute- 
rentur. Sed Deus aderat cohibens, qui unum de 
Chersonis proceribus permovit, hominem prorsus 
celebri Joanni parem: qui tamen libertatem fu- 
giendi periculum non concessit, quia plebis im. 
petum metuebat, ne forte ἃ sanguinario illo viro 
occideretur, contraque se commoveretur populus 
qui undique alieno impulsu agebatur. Itaque me- 
dios inter libertatem et vincula retinebat. Quid 
porro is qui omnia sola sua voluntate perficit ? 
Erat enim et hic ferrea fornax, nova /Egyptus, 
et Israel de libero captivus, et Moyses majorum 
mysteriorum mysta et cognitor. Nam et hic mis- 
sus fuit, ut ex luto et opere lateritio me liberaret, 
invito licet regnante Pharaone duro, et coram 
divinis prodigiis ceeco. Prope aderat exterminator ; 
et civitas propria mala deflebat : nam«ue orbam 
reddebant foris quidem etlinicorum gladius, intus 
autem bellum consurgebat civile. Non vero statim 
fugam arripuimus. 

5. Neque vero hic substitit perditus ille, et sini- 
stra parte vere dignus. Sed quoniam haud pro- 
cul Chersone in Alanica regione exsules eramus 
(etenim dispersa admodum gens Alanica est, atque 
ἃ Caucasiis montibus usque ad lberas pertingit, 
qui erat illorum priscus patrie finis ; solel autem 
et nonnullas colonias emittere, ita ut Scythiam 
prope universam et Sarmatiam impleverit); illic 
etiam nos persecutus est calliditate sua et machi- 
nalionibus, necem adeo inferre conatus: nihil 
enim aliud jam insuper erat. l'iscurrit igitur hic 


(2) Ilaid, 1, v, 25. 


C 


πάλι» Θεὸς τῶν ὑμνουμένων οὐκ ἔλαττον" θάλασσαν ^ 
ἔτεμε, διήγαγεν ἀόπλους ἄνδρας, οὐδὲ δϑιωχομένους, 
ἀλλὰ χατεχομένους τὸ μεῖξον - ἀορασία πλήττει τὸν 
δεύτερον * ἦν γὰρ x«i παρ᾽ ἡμῖν παῤῥησιαξόμενος 
Παῦλος ὁ τῶν ἐθνῶν ἀπόστολος, ὁ τῷ Εὐαγγενέν 
μικροῦ τὰ πάντα περι λαδὼν͵ ὁ ξηλωτὴς, ὁ θεωρὸς 
τῶν μνυστηρέων τοῦ Πνεύματος," ὁ ἐμὸς ποιαὴν, καὶ 
μᾶλλον ὁ πνεύματι πατὴρ X τῷ σώματι - ἡοπάγη- 
μεν τῶν δεσμῶν μετὰ Πέτρον, δεώλθομεν πρώτην 
φυλακὴν x«t δευτεραν. 'Ὡς δὲ νόμος τῆς θείας οἶχο- 
νομίας, μιχρὸν ἐνδίδωσιν ἵνα μείζω θαυματουργῇ. 
Ταῦτα μὲν οὖν ἐν μιχρῷ τε ἡμεῖς ἐχδεδώχαμεν " xoi 
τῶν ἐρευνωμένων οἶμαι μηδένα εἶναι, ᾧπερ οὐχ ἂν 
εἴη ταῦτα γε δῆλα. 


δ΄, Τὰ δ᾽ ἐντεῦθεν οἷδε Χερσὼν xoi γῇ Σχυϑιχὴ, 
φιλοξενοῦσα τοὺς παροδεύοντας τοῖς τῶν ἡμετέρων 
παθημάπων ἀχούσμασιν- ἐπειδὴ γὰρ ὁ σφώλλων τὴν 
τῶν πονηρῶν πανουργίαν ἔπειθε χαὶ τὸ ἡμέτερον 
τύραννον τὰ τῇ γνώμῃ πράττειν ἀντίθετα, ὃ μὲν 
ὑπερορίους, ἔπεμπεν ἡμᾶς χαὶ ϑισμώτας, ἐλευθέρους 
δὲ ἡ πόλις ἐδίδου. ᾿Αλλ᾽ οὐχ ἐχείνου ἥνδανε θυμῷ * 
χαχοὺς δὲ ἀγγέλους ἠφίει τῷ πολιτεύματι, χρατι- 
ροὺς δ' ἐπὶ μύθους ἔττελλε - xal οἱ μὲν ἀντέτεινον 
οὐδ' ἐπὶ μιχρὸν εὐθὺς ἐνδιδόντες αὐτοῖς ὅ Tí ποτε 
πράττειν βεδουλημένοις ἡμᾶς " Θεός δὲ ἦν ὁ ἀνέχων, 
χινήσας τῶν τινὰ περιφανῶν iv Χερσῶνι, x«i οἷος 
οὐχ ἄλλος, Ἰωάννην τὸν πάνυ" ἐδίδον μὲν οὐδ᾽ οὔ- 
τως ἐλευθέριον ἡμᾶς τὸ ἀποδράναι τὰ χειρω, ὑφ- 
ὁρώμενος τὴν ὁρμὴν τοὺ δήμου, μήποτε χατασφά- 
Goto παρὰ τοῦ μιαιφόνου ἀνδρὸς, xxi x«t' αὐτοῦ 
κινοῖτο δῆμος ὧν ἑτεροθριθὴς xai φερόμενος παντο- 
θεν. Ἐτήρει δὲ μέσους ἐλευθερίας τε καὶ δεσμοῦ, 
Tí δὲ ὁ πάντα ποιῶν χαὶ μόνῳ τῷ βούλεσθαι; "Hy 
μὲν χὰἀνταῦθα σιδηρᾶ χάμινος, Αἴγυπτος ἄλλῃ, x«i 
Ἰσραὴλ χαταδουλούμένος ὁ ἐλεύθερος, x«i Μωσῆς 
μυστηρίων μειξότων μύστης χαὶ θγωρός " πέμπεται 
γὰρ xoi οὗτος, ἵνα τοῦ πηλοῦ χαὶ τῆς πλινθείας 
ἐλευθερώσῃ με, χἂν ἀντιτυπῇ ὁ δυναστεύων Φαραὼ 
ὁ σχληρὸς, x«t πρὸς τὰς θεοσημείας τνυφλώττων͵ 
Ἐγγὺς δὲ ὁλοθρευτὴς " xci ἢ πόλις μὲν ἐπέθνει τὰ 
οἰχεῖα χαχώ ; ἡτέχνου γὰρ μάχαιρα ἔξωθεν τῶν ἐθνῶν, 
x«t ἔνδοθεν ὁ ἐμφύλιος ἀνέχνπτε πόλεμος. Ἡμεῖς δ᾽ 
εὐθὺς ἀποφεύγομεν. 


t. Ἵσταται μὲν οὖν οὐδὲ μέχρι τούτον ὁ χάκιστ’ 
ἀπολούμενος ἐχεῖνος, χαὶ τῆς ἀριστερᾶς μοίρας 
ὄντως ἀξίος " ἀλλ ἐπειδήπερ τῆς Χερσῶνος ἐγγύς & 
᾿Αλανιχῷ χωρίω φυγάδες ἦμεν (πολυσχιδὲς γὰρ τὸ 
ἔθνος τοῦτο, χαὶ διῆχον μὲν ἀπὸ τῶν Καυχασίων 
ὁρῶν ἐς Ἴῤηρας, τὸ ἀοχαῖον χαὶ πάτριον ὅριον " 
ἀγαπᾷ δὲ xoi μετοιχεσίας πολλοστῶν τινων πέμ- 
πεῖν" ὡς μιχροῦὺ Σχυθιχήν τε πᾶσαν xci τῶν Σαυ- 
ρομάτων ἐχπληοοῦνλ" χἀντεῦθεν ἡμᾶς ἐδίωχε πολ- 
λοῖς ὅ τι πανουργήμασί τε χαὶ μηχανήμασι, ξυητῶν 
ἤδη x«i θανατῶσαι " ἦν γὰρ τὸ λειπόμενον οὐδὲν 


(3) 1010. v. 25, 


293 


ALANICUS. 


394 


ἕτερον." xei ματέδραμεν ὁ θεοστυγξς, γενόμενός τε εἰς Α Deo odibilis Chersonem, et pusillis bellum Alanis 


Χερσῶνα, πόλεμον ἠπείλει τοῖς μιχροῖς ᾿Αλανοῖς, μόνον 
εἰ μὸ προδῶσιν ἡμᾶς. Οὕτως ἐχεῖνος πονηρὰ φύσις 
X» ὃ eb; Τζαμαάνης χαὶ τοῦ μηδενὸς ἄξιος, 
πλὴν ὅτι χαχίας πλήρης χαὶ τοῦ Πονηροῦ ὑπηρέτης. 
Ἢγνόῃσε δὲ ὁ πᾶν ὃ τι χαχὸν εἶναί τε γὰρ σπουδάσας 
xut λέγεσόκι ἄξιος, ὡς Θεοῦ Api, ἀπόστολοι νεᾶ- 
νιεύοααι γὰρ, x«t Θεὸς τερατουργεῖ ἡμῖν" ὁ γὰρ 
δικτεχὼν xxi συνάψας τὴν Ἐρυθρὰν, καὶ τὸ μὲν 
9719& διασώσας λαὸν, τὸ δὲ τὸν διώκοντα χατα- 
σωτίσας, τέμνει τὸν πόλιν τὸ πρότερον οἰχείῳ πολέμῳ 
zt ἀλλοτρίῳ, χαὶ τὸ διεχὶς ἐχείνης ἐδίδον ἡμῖν 
τὲν δίοδον. Συνάπτει δὲ πάλιν τῇ ὁμοπνοία, ὡς μιχροῦ 
χιυδυνεῦσαι τὸν ἀλιτήριον βουλόμενον χατατυραννεῖν, 
εἰ μὴ δοασμῷ τὴν σωτηρίαν ἐπραγματεύσατο. Οὕτω 
δὴ ταῦτα. 
€. ^À δὲ δεωὰ καὶ ὁ ἱεοὸς ἡμῖν ἀνεῤῥίπισε mó- 
)apos, λεγέσθω γὰρ xai οὕτως, ὥσπερ τυραννικὸς, τί 


χρὴ καὶ λέγειν ἀλλὰ xexi» ὁμόνοιαν ; ἵνα πύογος 
fA«cpxuia; ἀνυψωθεὶς τοῦ ὕψους περιφοουοονμένον 


τοῦ ἀξιώματος " εἰ xai ἢ τῆς γλώσσης ἐγγὺς σύγχυσις" 
à συνδρομὴ τῶν τῆς αἰσχύνος ἱερέων χατὰ τινος 


Ἠλίου - ὧν γὰρ ὁ ζηλωτὴς παο’ ἡμῖν, εἰ x«i χα- 


τασφάττει τοῦτο τῇ μαχαίρᾳ τοῦ πνεύματος " 


ἐξεισφρήσασοι, καὶ ἐπικινδύνως ἀνθυποστρέψασα. Τὸ 
δὲ ἦν, ἵνα μιχοόν τι ἐνδιατοίψωμεν τοῖς παθήμασι" 
Παροιχοῦσι τῇὸ Χερσῶνε χαὶ ᾿Αλανοὶ, οὐχ ἧττον 
θεληθέντες ἢ θελήσαντες, ὡς οἷόν τι περιτείχισμα 
ταντὴ χαὶ περιφρούρημα. Τούτους ἐγώ τε εἶδον, xoi 
περεχαρῶς αὐτοὶ τὸν πάτριον ποιμέτα πεοιέτρεχὸν τε 
καὶ περιέσταντο βουλόμενοί τε παρ᾽ αὐτοῖς ἡμᾶς 
ξενισθῆζναι, πάντα ἐποίουν τὰ ἐπιτήδεια. “᾿Πμεῖς δὲ 
ἀντεισύγομεν τὸν τῆς παραινέσεως λόγον, ὡς ἄν βιῷεν 
ἀξίως τῆς χλήσεως τοῦ Χροιστοῦ,. Ἦσαν δὲ ἀληθὼς (οὐ 
4&p ἂν αἰσχυνοίμην λέγειν, μηδὲ uot γένοιτο ὑφο- 
ρᾶσθαι μιχροψυχίας τινὸς) ποίμνιον ἐσχοοπισμένον εἰς 
ὅδς xmi ἐρήμον: χαὶ βάραθρα, o2x ἔχον μάνδοαν οὐδὲ 
χαλύδχν, ἕτοιμον εἰς χαταύρωμα τοῖς θηρίοις οὐ γὰϑ 
ἐν ὁ ποιμαένων͵, εἰ xci πολλῶν τὸ ἐπάγγελμα" καΐέτοι 
χαὶ βονλουένοις οὐδ᾽ Xv ἐξέσται" ὅτι μὴ ποότερον, οἷον 
εἶναι δεῖ τὸν ἐπίσχοπον, ἔχονσαν " εἰ xoi Παὺλος ἐχδοᾷ, 
X μεγάλη σάλπιγξ, ὁ τῶν ἐθνῶν d ιδάσχαλος, x«i διὰ 


Z χατὰ 
τῆς Ἱερουσαλὴμ τῶν ᾿Ασσυρίων παρεμβολὴ ἐπισψαλῶς 


interminatus est, nisi nos dederent. Tam improbe 
nature erat ridiculus iste Tzamanes et nulla re 
dignus, nisi quatenus malitia plenus erat, et Día- 
boli administer. Porro ignorabat hic, nihil preter 
nequitiam sapiens, et flocci faciendus, nos esse 
Dei apostolos, dicam enim audacter, et Deum pro 
nobis miracula operari. Qui enim divisit re- 
collegitque Erythreum, et fugitivum populum 
servavit, et persecutorem pari tempore aquis 
submersit, civitatem hanc in partes scidit, bello 
concitato simul civili et extraneo; idque discidium 
ansam nobis evadendi obtulit. Sed civitatem Deus 
rursus ad concordiam reduxit, ut parum a periculo 
abfuerit perditus ille, qui tyrannidem aftfectabat, 


B nisi fuga saluti sue consuluisset. Heec hactenus. 


6. Que autem mala a sacro etiam illata nobis 
sunt bello, ea pariter narranda sunt, utpote 4085 
vim iyrannicam in nos exercuerunt; qu: res 
nullo alio nomine appellari potest, nisi praves 
conspirationis : ut blasphemie nimirum turris in 
altum attolleretur sub dignitatis munimine. Et 
quidem prope abfuit a linguarum confusione ; vel 
quedam fuit sacerdotum ignominie adversus 
Eliam aggressio. Erat enim quidam zelotes apud 
nos, etsi et hunc interficit gladio spiritus. Vel 
contra Jerusalem Assyriorum exercitus periculose 
semet inferens, nec tuto revertens. Hes ita se 
habuit, ut breviter calamitatem narremus. Habi- 
tant prope Chersonem etiam Alani, non minus 


c expetiti quam volentes, ut sint. cirea eam urbem 


quasi vallum quoddam et custodia. Hos ego vidi, 
illique admodum exhilarati, ad patrium suum 
pastorem accurrebant, eumque circumsistebant, 
volentesque nos apud eos hospitari, nullum officii 
genus pretermittebant. Nos vero vicissim adhor- 
tationis verbum adhibebamus, ut digne Christi 
vocatione viverent. Erant autem (neque me pude- 
bit dicere, neque offensionem quamdam subve- 
rebor)grex palans in montibus locisque desertis 
et foveis, neque ovile neque caulam habens, ideo- 
que ferarum devorationi expositus ; neque enim 
aderat qui ei pastoralem curam impenderet, etsi 


τοῦτο ἡμέτερος. Οἴονται ὃς τουψερὸν εἶναι ἐπισχοπεῖν D multorum erat ambitio. Ceeteroqui ne volentibus 


xai σπουδάζον τὰ χοσμιχά, 


quidem id licuisset ; quia nondum, qualem opor- 


teat esse episcopum, cognoverant; quamvis Paulusclamat, magna tuba, gentium doctor, ideoque 
noster !. Sed illi existimant deliciosum quid esse episcopatum, et mundanis curis deditum. 


ξ΄. Oidazt τὸν Χερσῶνος " χαὶ τέ ἂν ἀχριδολογοί- 
un» εἰδόσιν ; Οὗτος ὁ γέρων χαὶ ἀρχαῖος ἐπίσχοπος 
θανατᾷν ἔδοξεν, ὅτι παρ uiv ᾿Αλανοὶ, ἢ μᾶλλον 
ὅτι παρὰ Χερσῶνι ἡμεῖς" καὶ ὁ τῆς ἐνορίας λόγος 
εὐθύς" xxi ὡς ἐγχώριος ἐπισχοπὴ, x«i τὸ ἐμὸν πα- 
φδωτόν xai παοόριον" τὰ “νώοιμα ταῦτα τῶν γὺν 
ἐπισχάξων τῆς μιχροψυχίας x«i τοῦ φθόνον πεοιχα- 
λύματα, ἵνα μὴ λέγω χαὶ τῆς ἀδελτηοίας ἡνωοί- 


! Tim. m, 2. 
PATROL. Gn. CXL. 


7. Nostis Chersonis episcopum ; cur enim gnaris 
verba multa faciam ? Senex hic et priscus episco- 
pus mori sibi videbatur, quia Alani apud nos 
essent, vel potius quia nos Chersone morabamur, 
Statim ergo de jurisdictionis limitibus sermo, et 
quod episcopatus loci proprius esset, meum vero 
officium transitorium et extraneum. Noti sunt hi 
hodiernorum episcoporum preetextus, quos sufe 


13 


THEODORI ALANIS EPISCOPI 


pusillanimitati et invidie obtendunt, ne dicam  σματα. Oid«ei δὴ οὐδὲ τοὺς θεσμοδϑετοῦντας 


nequitie evidentia indioia. Sed neque canones 
norunt; quidve per hos liceat : neque enim nos 
publice docuimus, negue sacras ordinationes in- 
vasimus, ita ut videremur illi negotium facessere : 
sed interrogantibus nonnullis Alanis, responsum 
privatim dedimus. Sed esto fidei doctrinam pu- 
blice nos nuntiaverimus ; neque enim predican- 
tem cohibuimus : sed doctrinam mortuam, et 
modo resurgentem spectandam exhibuimus.Testor 
veritatem : urebat nos zelus : etenim jactabant se 
audacter irreligiose partis homines et alioquin 
jam heretici, quia nemo oontradicere poterat, 
propterea quod tempus non patiebatur, ideoque 
nihil fiducialiter ausi sumus. Erat in ecclesia pre- 


elarus ille et bonus presul, multumque cum illo p 


synedrium : eonjuratio quedam et conspiratio 
ceu quondam adversus protomartyrem Stepha- 
num; neque enim plus dicere audeo; atque in 
judicium sum pertractus, haud quidem ut alter 
Paulus, sed tamen in Christo vinctus. 

8. Ecce autem que apud tribunal gesta sunt. 
Judicii presses ignem spirans ; consessores et assi- 
stentes, ad ministrandum atque imperata facienda 
parati:ego reus in medio,et sententiam expectans. 
Quis tu, et unde ad nos obrepsisti ? Quasi ego, 
tunc dixi, alieni dogmatis et doctrine homo sim ; 
et non ambo potius ecclesie ejusdem, et sub eo- 
dem pastorum principe. At tu in malam rem 
inquit, cum impiis Alanis et irreligiosis, qui Scy- 


this quoque pejores sunt. Quid ergo, inquam ego, ( 


nos agere equum est, nisi apostolatum Protocleto 
favente cireumferre? Atqui, inquit ille, cur hane 
meam civitatem concursare prorsus audes ? Sane, 
inquam ego, si tu, o bone, te geris episcopum, 
recte ais, recte reprehendis, et damnare poteris : 
sin potius hic te ceu mercatorem et advenam 
geris, vel omnes expelle vel me quoque tolera : 
imo vero quia invitus ego huc ezxcurri, misera. 
tione potius dignus sum, ob ea que& patior : nihil 
autem sponte ago : qui enim id vinctus queam ? 
Ad heo graviter torviterque aspiciens, haud scio 
utrum ut basiliscus quidam an ut leo, non tam ob 
osetera quee tamen graviora erant, sed audacie 
potius nos reos pronuntiavit, quia liberius quid 
dixeramus. Qui vero adstabant, tantum non in 
oculis nos percusserunt. Interim alius hino, alius 
inde, nos rejiciebant, urgebant et repellebant jocu- 
lariter simul et iracunde, et conviciis onerabant, 
capto a judice exemplo. Et volebat sane damnare, 
sed non potuit ; non enim tantas habuit nequitia 
vires ; attamen iis qui nos interficere avebant co- 
operabatur. Sed Deus liberator aderat. Talis in nos 
exstitit frater, tam jucundus, tam favens, atque hu- 


(4) Id est sancto Andrea, quem Byzantini Eccle- 
sie 818 fundatorem volunt asserere, ut eam apo 
stolicam esse jactent, et Romane opponant. Quare 
et illum catalogum tot episcoporum ante Metro- 


8206 
καὶ ὃ τί ποτε βουλομένοις ἐκείνοις ἐστέν" οὐ γὰρ ^ 
δημοσίᾳ τοῦ διδάσχειν προέστημεν, οὐ χειροτογίαν 
ὅρπάσαμεν, ὡς δοχεῖν ἐχεῖνεν ἐνδιαβάλλεσθαι " ἐρο- 
μένεις δὲ τισιν ἴσως ᾿Αλανοῖς ἐπὶ γωνίας ἀπεχρινάμεθα. 
Δεδόσθω δὲ xci δυμοσιεῦσαι ἡμᾶς τόν λέγον 
τῆς πίστεως" οὐ γὰρ ἂν παρεστεΐλαμεν τὸν πηρὺτ- 
tevra- θανόντα δὲ τὸν λόγον xal ἀναστάντα βλέπειν 
τοῦτον ἐδώχαμεν ἄν. Μαρτύρομαι τὴν ἀλύήθειαν͵ ἔφλεγι 
μὲν ἡμᾶς ὁ Qiioc- ἑνεκαυχῶντο γὰρ παῤῥησίᾳ ὡς 
ἐξ ἀσεθοῦς μοίρας καὶ ἄλλως αἰρεσιῶται, ὅτε μηϑεὶς 
ἀντιλέγειν καὶ δύναιτο" οὐχ ἐδίδου δὲ ὁ καιρός- 
ὥστ᾽ ἐπαῤῥεσιασάμεθα εἰς οὐδέν. "Hs μὲν ἐπ᾽ ἐκχλη- 
σίας ὁ πάντα χαλὸς καὶ ἀγαθὸς ἐκχεῖνος ἀρχιερεὺς, 
x«i πολὺ περὶ αὐτὸν τὸ συνέδριον" συνωμοσία τις 
τάχα χαὶ συμπαιγνία ὡς ἐπὶ Στεφάνον τοῦ πρωτο- 
μάρτυρες" οὐ γὰρ προσωτέρω τολμήσω" καὶ εἱλχόμην 
εἰς κρίσιν αὐτὸς, οὐχέτι μὲν ὡς ὁ Παῦλος, πλὲν ἀλλὰ 
δέσμιος ἐν Χριστῷ. 


κ᾽. Καὶ τὰ τοῦ διχαστοῦ βύματος ἐφεξᾷς : ὁ τῆς 
δίκης προστάτες πνέων ἐμπύριον, οἱ παρεδρεύοντες, 
οἱ παρίστωτες, ὅσον ὑπηριτεῖν καὶ πρὸς τὰ usw 
μενα ἕτοιμον * χαὶ ὁ κατάκριτος ἐγὼ παρισνάμεγος, 
x«i τὴν ἀπέφασιν ἐχδεχόμενος. Τίς πόθεν ἡμῖν, pu- 
σὶν, ἐπεισέφρησας ; Ὥσπερ εἰ ἑτέρου δόγματος, ἔφην, 
ἦν ἐγὼ x«i χηρύγματος, ἀλλὰ μὴ τῆς αὐτῆς ἐχαλη- 
€í« x«l τοῦ αὐτοῦ ἀρχιποίμενος μεν. ᾿Αλλ’ ἐς xé- 
βακας ἔῤῥε τοὺς ἀσεθεῖς ᾿Αλανοὺς x«i ἀθέους, οἷ καὶ 
Σχυθῶν εἰσι χείρονες. Τί οὖν, αὐτός ἔφην, καὶ δρᾶν 
μᾶς δίχαιον, ἀλλ᾽ ὃ φέρειν τὸν ἀποστολὴν, καὶ σὺν 
γε τῷ Πρωτοχλήτῳ (4); ᾿Αλλὰ τί βουλόμενος τὴν 
épàw ταύτην πόλιν περιπολεῖν ἐτόλμησας ὅλως ; Kel 
pi», ὦ ᾽γαθὲ, εἰ μὲν ἐπκισχοκεῖς, εὖ λέγεις, καὶ φα- 
νερῶς ἐλέγξας, εἶτα x«rdxpws: εἰ δ᾽ ὡς ὅδε τις ἔμ- 
πορος, x«l ὅδε τις ἔπηλυς, ὃ πάντας δίωκε, ἃ καὶ 
ἡμᾶς ἀνάσχου " πλέαν δὲ, ὅτι καὶ ἀχουσιάξω τὴν ἐν- 
ταῦθα περιδρομὴν, ἐλέους τε μᾶλλον ἂν &Etoiuww ὡς 
πεπονθὼς" ἑκὼν δὲ πράττω οὐδέν᾽ πῶς γὰρ ὁ dv 
epi; ; Πρὸς ταῦτα σφοδρὸν ἰδών τι x«i βλοσυρὸν, 
xai οἷον βασιλιχὸν x«i λεόντειον, ὃ πῶς ἂν εἴπω, 
πλὸν οὐχ ἐν τοῖς ἄλλοις τοιοῦτο χαὶ μάλιστα δέουσι, 
x&i τόλμης ἡμᾶς ἐγράφετο, ὅτι x&v. τι λέγειν ἐθρασυ- 
νάμεθα, Ot δὲ περιεστῶτες μιχροὺ χαὶ κατὰ χόρες 
ἡμᾶς ἔπαιον" τέως ὁ μὲν ἔνθεν, ὁ δὲ ἔνθεν πορέῤῥι- 
πτον, ὥθονν τε x«i ἀντώθουν παιγνιμόνως x«l μετ᾽ 
ὀργῆς, ὑδρεσί τὲ βάλλοντες cav ἐκ τοῦ δμιαστοῦ 
λαθδόμενοι τῆς ἀρχῆς. Ἡ δὲ ἀπόφασις ἐβούλετο μὲν, 
οὐχ ἠδύνατο dé: οὐ γὼὸρ ἐπὶ τοσοῦτον ἢ x&xím χοτί- 
σχνσε- πλὴν ἀλλὰ συνέργει τοῖς θανατοῦν ὁμᾶς βου- 
λομένοις - Θεὸς δὲ ὁ ἐξαιρούμενος ἦν. Τοιοῦτος ἐμῖν 
ὁ ἀδελφὸς, οὕτως ἡδὺς, οὕτως ἀντιλῃπτικὸς καὶ φι- 
λάνθρώπος, τοῖς ξένοις ὁ ἐπιχώριος, τοῖς χαταχεχο- 


phanem fabricaverunt. De re hac dixi in adnota- 
tionibus ad Ephremium chronographum Script. 
vet. t. 11, p. 226 (PATROL. t. CXLII, co], 349). 


207 
μένοις ὁ καὶ τοῦ πρένειν κύριος ὧν * ἐῶ τάλλα " δίκαιον A 


. γάρ. 


η΄. AX) ἐκειδύ τινος ἐλευθερίας λαδόμενοι, xci 
τὴν ὁδὸν ἐσχοξοῦμεν ὡς ἂν ἔχαστος τὸν σχοπὸν τῆς 
ἀφετηρίας εἶδε, τὸν ἰθὺ Βοσπάρον ἐτέωνομεν - ἐδεί- 
dou δὲ ὅ τε χαιρὸς χειμῶνος ἄγων τὰ μέσα, xai τῶν 
Σχυϑῶν ἢ χατὰ τοῦ Βοσπόρου τανιχαῦτα ὁρμὴ διε- 
χώλυεν" εἰ xai Ὡμεῖς ἐδιάζομεν τὴν ὁδὸν, ἐξ οὗ xai 
διολέγχεμεν ἄπραχτοι. Τίς ἂν εἶποι τὰ σχυθιχώ ; 
τίς ἐνηνήσει & τε ἴδοιμεν, & τε πάθοιμεν ; ᾿Αφίστα- 
ται δὲ ἄρα οὔτε τοῦ χυθδερνᾷν xol παραπλέειν ὁ ναύ- 
αβχος, x&» ὅσα τοῖς ἀνέμοις ἐχπεπολέμωται, μέχρις 
dy εἰς λιμένα χαταγάγοι τὴν ναῶν" xai τὸν αὐτὸν 
ἐμεῖς σχοκὸν εἴχομεν * xai πάλιν ὁδοῦφ ροντὶς, καὶ ὅσα 
παρόδια" καὶ πάλιν τὰ πρῶτα παθήματα ἐπὶ τοῖς 
αὐτοῖς - ἐντὸς ὃ νόσος ξενιτεύει, xai ἀπορία συμ- 
βαίνονσα, χαὶ τοῦ σχοκουμένου μᾶλλον διαμαρτεῖν. 
Ke αὐτὸς μὲν ἦγον τὸ συμδεθηχός ὡς ἂν ἔχοι * τὸν δὲ 
πατέρα χαὶ πάλιν πρὸς τὰ οἰχεῖα τρέχειν ἠνάγχαζον. 
Τίνα τὰ ἐπὶ τούτοις ; Μόνος ὁ πρέσδυς ἀρχιερεὺς, xoi 
“6 σὺν τῷ ὑστατῳ τῶν τέχνων ἐπὶ Βόσπορον ἄπεισι. 

τ. Καὶ πάλιν ἑτέρα ονμφορὰ χαὶ χάχωσις ἄλ- 
Àn* οὐ γὰρ ἐδέχθῃ và ἄρχοντι. Οἴδαμεν πάντες τὸ 
παλαιὸν ἐκεῖνο χαχὸν, τὴν ἀρχαίαν ἔχθραν χαὶ 
πρώτην, χαὶ τὸ δεινότερον, xoi ὅπερ ἐκ πάσης 
χαρδίας ἐχχαλοῖτ᾽ Xv xai δάχρυα" ἐγειτόνει ὁ ποι- 
μὴν καὶ τοσοῦτον ὅσον ὁρᾶσθαΐ τε xci ὁρᾶν " x«i ὁ 
ps», τῷ καλάμῳ θρηνῶδες μέλος ἐνέπνει χαὶ ἀναχλή- 
τως ^ τὸ δὲ πιριτρέχειν μὲν ἤθελε τὸν ποιμένα xal 
περισκαίρβειν" ἧχονε γὰρ τῆς φωνῆς x«i ἐγίνωσχεν. ( 
ἠδύνατο δὲ οὐδαμῶς. Φασὶ πανσυδὶ τὴν πόλιν ποοσ- 
τέναα τῷ δυναμένῳ" χαὶ ὃ τεθνηχέναι πάντως oU 
τήσασθαι, à τὸν ἀρχιερέα λαδεῖν - οὐχ ἔχαμπτε 
δὲ τοῦτον οὐ πρέσδυς πινθῶν, οὐχ ἀνὴρ σχυθρω- 
κάζων, οὐ παῖς ἀλαλάζων, οὐδ᾽ ὀλοφυρομένη γννὴ, 
οὐ πόλις ὅλη τῷ πάθει νιχηθεῖσα xai δυσωποῦσα. 
Toe bn; Ὃτι Cho τὸν ἄνδρα χατέφαγε, xci 
ὅτε στεῤῥὸς καὶ ἀντιτυπὴς, οὐδ᾽ ὡς τὰ πολλὰ τοῖς 
ἄρχονσιν ἀπειθής ᾿ εἰ μὲν ἀχαίρως τε χαὶ ἀλόγως, 
δεινὸν τὰ πρᾶγμα, καὶ οὐδ᾽ 3t ἐπαινέσομεν “εἰ δ᾽ 
αθλοτικῶς καὶ γενναίως, xai ὡς τῶν πρόσθεν ἐπευ- 
θύμεθα πλέα ἀνδρῶν (3), μετ’ ἐχείνων ἂν ὡς y 
φνμπέσοι τὰ πράγματα, 

ι«. Ert δὲ ἀπειρήχειμεν τὸ ἐχεῖθεν ἐλθεῖν, ἐτέ- 
pu» μείξονα πολλῷ χαὶ σχληροτέραν, τί γὰρ ἂν 
xai πάθοιμεν: ἐτραπόμεθα, Καὶ ὁ μὲν πατὴρ αὐτοῦ 
τέως μεόνει παρὰ τοῖς ὑλιγοστοῖς ᾿Αλανοῖς, πάντα 
φέρων, πενίαν, ὀνειδισμοὺς, χλευασμούς" οὐ γὰρ χω- 
ρουσε πάντες τὸν λόγον τοῦ πνεύματος, xal εἰσὶ χρι- 
ταὶ τῶν τεταγμένων μάλιστα χρίνειν " χαὶ τὸ χεῖρον, 
ὅτε xmi χαταχρίνουσιν * ἡμεῖς δὲ μέσην Σχυθίαν 
ἀλαύνομεν ὅλον ἐξηχοντάδα τῶν ἡμερῶν, πένητες 
ἄνδρες οὐδὲ τῶν ἀναγχαίων εὐποροῦντες. Πλὴν «ve- 
XTÓ», ὅτε μὴ πολὺ πόῤῥω τῷς ἀποστολιχῆς χαὶ πρώ- 
τὰς ὁδοῦ" x«i Θιοῦ διδόντος νεῦμα τῷ ὑμᾶς εὐξα- 
σῦκι, ὦ πάτερ χαὶ ἀδελφοὶ, τὸ ἐπιθυμοτὸν ἐμοὶ x«i 
πρᾶγμα xci ὄνομα, τὴ ποίμνην ὁρῶμεν, ἀγαπητὸν 


(5) llliad. 1x, 520. 


ALANICUS. 


manus; peregrinis scilicet, is qui suam patriam 
tenebat ; reis, is qui judicii arbiter erat, ut cetera 
omittam, prout par est. 

9. Age vero postquam aliquam libertatis partem 
nacti fuimus, de via cogitavimus prout quisque iti- 
neris sui scopum habebat, rectaque ad Bosphorum 
tetendimus. Timebatur vero et media hiemis tem- 
pus, et Scytharum circa Bosphorum praesens incur- 
sio impedimento erat: nihilominus nos vi iter arri- 
puimus, quamvis successu fortasse carituri. Quis 
mala scythica narret? quis satis defleat, quee vidi- 
Inus aut passi sumus ? Sed enim neque clavum 
regere, neque navigare gubernator desiit, quibus- 
libet repugnantib:is ventis, donec navim in portum 
deduxisset. ldem nobis scopus erat ; ideoque rursus 
itineris cura atque apparatus: rursuque priores 
erumnee vie comites. Etnobiscum quidem morbus 
peregrinabatur, et quee solet comitari egestas, et a 
proposito scopo aberratio. Porro res cgo prout se 
dabant ferebam ; sed patrem denuo in patriam re- 
dire cogebam. Quid vero postea? Solus senex pre- 
sul, cum postremo filiorum ad Bosphorum venit. 

10. Et en rursus alia calamitas atque afflictio : 
quippo a principe receptus non fuit. Nostis omnes 
antiquum illud malum, priscam et primam inimi- 
citiam ; quodque gravius, et lacrymas de corde ex- 
primit, in propinquo erant pastor et grex, in tan- 
tum ut invicem cernerent : et ille quidem fistula 
lamentabilem sonum invitandi causa edebat; grex 
autem accurrere quidem volebat ad pastorem et 
cireumsistere ; nam vocem ejus audiebat atque 
agnoscebat; neque tamen poterat. Aiunt globatim 
civitatem ad potentem virum accessisse, se vel mori 
velle dicentem, vel presulem suum recipere: quia 
tamen illum flecteret sive senex flens, sive vir 
maestus, sive puer ejulans, sive mulier lamentans 
sive universa civitas dolore consternata et lugubris. 
Cur id, inquam? Quia livor hominem consumebat, 
et quia durus contumaxque erat, neque pro more 
suo principibus non obsequens. Quod si intempe- 
stive atque absurde egit, grave negotium est neque 
a nobis laudandum. Sin potius fortiter atque stre- 
nue, ac veluti priscorum audivimus facinora viro- 
rum, cum his simus utcunque res evenerint. 

11. Postquam vero prohibiti fuimus illuc acce- 
dere, ad aliam longe ampliorem atque asperiorem, 
quidquid passuri essemus, conversi regionem su- 
mus. Et pater quidem illic remansit interim apud 
exiguum Alanorum numerum, erumnarum omne 
genus ferens, egestatem, contumelias, convitia. 
Neque enim omnes capiunt spiritus sermonem ; el 
fiunt judices illorum qui judicando potissimum 
sunt prepositi; et quod pejus est, illos condem- 
nant. Nos autem mediam in Scythiam progressi 
sumus, sexaginta omnino dierum itinere, homines 
pauperes, et omni re necessaria destituti. Verum 
tamen hocfuit tolerabile, quod haud procul aposto- 
lico primo itinere recessimus; Deoque vestris pre- 


399 THEODORI ALANLE EPISCOPI 400 


cibus annuente, o pater et fratres, desiderata mihi A 
sodalitas et nomen, gregem videmus, rem mihi cha- 
rissimam et prie omnibus estimatam. Quidni? quo- 
niama Deo mihi hareditasista,et quidem optima?. 

12. Hactenus mihi sermo facile decurrit, et or- 
dine ferme suo processit. Verum qus super- 
sunt, ea ab alio dici malim, ipse autem silen- 
tium tenere ; nam neque lingua eloqui patitur, 
neque manus scribendo operam facilem pre- 
bet : « Heu mihi, quia incolatus meus prolongatus 
est * ! » ut in exsecrandos dies jam fortasse inci- 
derimus, in quibus ipse quoque Antichristus for- 
tasse emersurus est. Jam enim fumus ejus mordaci 
nos humore contigit, unde et lacrymari coepi, ne- 
que duma plorando desino,ausimque dicere mene- 
que desiturum! Heu jam nostra mala inceperunt, et B 
nune primum fortasse nobis inflammabitur supre- 
me calamitatis fornax, minutis succensa sarmen- 
tis ! Nonne enim illico arbores corripiet, quoniam 
sinceriorum quoque fidem Satanas subvertit? Heu 
mihi, quia facti sumus quasi in principio, cum non 
dominareris nostri, dicit Scriptura *! Heu mihi, 
quiasuperfundamento apostolorum palee el arun- 
do edificatee sunt, et igni statim consumptee fuere ! 
O quis hic gemebundus propheta nos defleat sicut 
olim Jerusalem ! Certe nec ego, o vos qui adestis, 
neque sermo meus mendax est; non, inquam; per 
fornacem hanc juro calamitatis quam media in 
anima recepi. 

13. Ad hanc partem sermonis cum devenerim, 


ad lacrymandum tantum permoveor, et dolore per- αὶ 


turbor, nec qui sim, nec quali narratione utar, ex- 
plieo : sentio autem me nonnisi abrupte rem nar- 
raturum. Sum enim non mediocriter conturbatus, 
neque pote est, ut mens animam regat: « Pasto- 
res, inquit Scriptura, demoliti sunt vineam meam.» 
Nunc autem pseudopastores desiderabilem Christi 
portionem ignominia affecerunt. Neque dubito 
affirmare, quod in desertis et carentibus viva do- 
ctrine aqua locis, et qui erant impervii evangeli- 
zantium speciosis pedibus, rosa fidei efflorescebat, 
ex radice prime vix praedicationis humore irri- 
gata. Unde et nos forsitan ad ejus amorem ascensi 
fuimus, ut ignotam plerisque rem revelem, et 
controversam hujus mete peregrinalionis causam 
aperiam : nempe ut arvum inaquosum in sudore 
vultus colerem, et rursus struere vite; culmum 
possem, vel antique damnationis. Utique id Deus 
concedat! si modo haud remisso animo curam sus- 
cepti muneris arripuimus, zeli lamman suscitantes. 


1&. Multa vero tempus attulit, qus nec enu- 
merare quis facile queat. Solent enim tempore 
rerum vices semper innovari ; sed rem huic parem 
nunquam obtulit. Ex anonyma quadam regione et 
per hiemem cocnosa, infidelitatis ignobilis quidam 
spiritus commotus, hoc populorum mare contur- 


3 Psal. xv, 6. * Psal. cxix, 5. ὁ Isa. xxm, 19. 


ἐμοὶ χρῆμα xai παντὸς τιμώμενον ἄλλον " πῶς ; 
ἐπειδὺ παρὰ Θεοῦ χληρονομία μοι αὕτη, εἴη Γι 
χρατίστῃ, 


ιβ. Μέχρι μὲν οὖν τούτων εὔδρομος Zv ἡμῖν ὁ 
λόγος, χαί πως εὐτάχτως φερόμενος - τὰ δ᾽ ἐντεῦθεν 
ἑτέρφ μᾶλλον ἐδουλόμην εἰρῆσθαι, xci ἡ συχίαν 
ἄγειν αὐτός - οὔτε γὰρ ἀνεχτῶς ἔχει λέγειν ἡ γλῶσσα, 
x«i ἢ χεὶρ οὐκ ἂν ὑπηρετῆσαι ῥᾳδία. « Οοἴμοι ! ὅτι ἡ 
παροιχία μου ἐμαχρύνθη, » ὡς τὰς ἐπαράτους ἡμέ- 
ρᾶς ἤδη καταλαδεῖν, ἐν αἷς ἴσως χαὶ ὁ ᾿Αντέχρεστος 
ἐχραγήσηται- ἤδη γὰρ ὀχέχείνου καπνὸς ἡμᾶς ἐδρα 
μυξεν * ὑφ᾽ οὔ xai δαχρύων ἀρξάμενος, ἐπαυσάμην 
οὐδέπω, χαὶ πείθομαι λέγειν οὐδὲ πεπαύσομαι, Οἴμοι ἃ 
ὅτι ἀφ᾽ ἡμῶν χατήρξατο τὰ δεινά " χαὶ τάχα γε πρῶ- 
τον ἡμῖν ὑπαναφθήσεται χαὶ ἡ τῆς ἐσχάτης συμφο- 
ρᾶς χάμινος, μιχροῖς ὑπαναχαιομένῃη φρυγώνοις - οὐ 
γὰρ ἂν εὐθὺς τῶν δένδρων ἐφάψοιτο, ἐπειδὰ χαὶ τῶν 
ἀφελεστέρων τὴν πίστιν ὑποσχελίζει ὁ Σατανᾶς. Oi- 
pot! ὅτι ἐγενήθημεν ὡς τὸ ἀπ᾽ ἀρχῆς, ὅτε οὐχ ἄρξας 
ἡμῶν, φησὶν ἡ Γραφή. Οἴμοι] ὅτε ἐπὶ τῷ θεμελίῳ 
τῶν ἀποστόλων ἄχυρα x«i χαλάμη ἐπῳχοδόμητο, 
xai τῷ πυρὶ εὐθὺς εἰς φροῦδον ἐγένετο, "Ὦ τίς ἐνταῦ- 
θα θρηνητιχὸς προφήτης χαὶ ἀπωδύραξο ἂν ἡμᾶς ὡς 
τὴν Ἱερουσαλήμ | Ὡς ἔγωγε, ὦ παρόντες, χαὶ οὐ 
ψευδὴς ὁ λόγος, οὐ μὰ τὴν χάμινον τῆς συμφορᾶς ἣν 
ἐδεξάμην κατὰ μέσης ψμχῆς. 


cy. ᾿Ενταῦθα τοῦ λόγου γενόμενος, μόνον δακρύειν 
παρακχινοῦμαι, xai ὑπὸ τοῦ πάθους συγχέχυμαι, καὶ 
οὐχ ἔχω τίς γένωμαι καὶ ὅπως τῷ διηγήματι xpi- 
σωμαι" x«i οἶδα ὡς ἀδιώρθρωτά μοι τὰ τοῦ πράγμα- 
τος λαληθήσεται " ἔχω γὰρ οὐ τὸν τυχόντα θόρυθον - 
οὐδ᾽ ἐν σῷ χνδερνῴη ὁ νοῦς τὴν ψυχήν. « Ποιμένες, » 
φησὶ, « διέφθειράν μον τὴν ἄμπελον " » νυνὲ δὲ ψευδο- 
ποιμένες τὴν ἐπιθυμητὴν Χριστοῦ μερίδα κατύσχῃ- 
ναν. Καὶ οὐχ ἂν ὀκνήσαιμι λέγειν ὅτε ἐν ἐρέμοι : 
χαὶ ἀνύδροις τόποις τοῦ τῆς διδασχαλίας ὕδατος 
ζῶντος, xoi ἀδάτοις τοῖς τῶν εὐαγγελιζξομένων 
ὡραίοις ποσί, τὸ ῥόδον ἤνθει τῆς πίστεως, μόνον 
ὑπὸ τῆς ῥίξης τοῦ πρώτον κηρύγματος ἀρδευόμε- 
vo»: ὑφ᾽ οὗ τάχα x«i ἡμεῖς πρὸς ἔρωτα ἀνεχαύθη- 
μέν, ἵνα τὸ πολλοῖς ἀπόῤῥητον ἐχχαλύψω, καὶ τὴν 
ἀντι λεγομένην αἰτίαν τῆς ἐμῆς ταύτης ἐχϑδυημίας 
ὑπαναπτύξω" εἰ φυτηχομοέην γεώργιον ἄνυδρον ἐν 
ἱδρῶτι προσώπον, xai τῆς Code ἐκχαλαμᾶσθαι ϑυναί--: 
μὴν τὸν ἄσταχυν ἔμπαλιν, ἢ τὸ τῆς παλαιᾶς κατα- 
χρίσεως. Θεοῦ δὲ εἴη ἂν, εἰ xxi τῆς προθυμίας οὐ 
δεύτεροι ἀπαντῴημεν ἐν τῇ μελέτῃ τοῦ ἐπαγγέλμα- 
τος, τὸ πῦρ ξζήλον ὑπανοικαίοντες. 

ιδ΄, Ἤνεγχε μὲν οὖν ὁ χρόνος πολλὰ, καὶ ὅσᾳ περ 
οὐδ᾽ ἂν ἀριθμῆσαί τις ἔχοι ῥᾷον " καινοτομεῖν γὰρ 
οὗτος oid τὰ πράγματα " τοῖον δὲ οὐδέποτε ἤνεγχεν. 
ἘΞ ἀνωνύμον χώρου ποθὲν xai τελματώδους τῷ 
χειμῶνι τῆς ἀπιστίας ἀγεννές τι πνεῦμα ἐχτιναχϑὲν 
τὴν τῶν ἐθνῶν ταύτην διετάραξε θάλασσαν, καὶ τὸν 


5 Jerem. xu, 10. 


401 ALANICUS. 403 
ὀλκώϑα τῆς "Exxiuciec, οὐ νὰρ ὁ χγερνώμενος ἦν, A bavit, et Ecclesie navim, gubernatore carentem, 


ἐξὶ μιχραὶς ἔλπίσι σαλεύουσαν ἤδη κχαὶ εἰς βυθὸν 
χατήνεγχεν ἀπογνώσεως, Ἰοὺ, io)! ἡλέχον τὴ τόλ- 
pupa Πῶς d» ἐμοὶ xol γενήσεται ἔχφοορον πρᾶψμα; 
Oid' ὅτι πειθοῦς ἀπάσμς ἀνάξιον: Εἶχε μὲν ἢ τῶν 
᾿Αλοανῶν ἐχχλχσία τῆς χιφαλῆς τὸν χόσμον ἀφαιρε- 
θεῖσα, τὸν ἱερὸν ἐχεῖνον λέγω ποιμένα x«i τὸν ἀπό- 
ccelo» uà ψευσάμενον. αὐτοῦ γὰρ καταλύει τὸν βίον 
διαχονέσας χαλῶς εἶχε δὲ χαὶ ὁ τῆς χακίας πρόθολος 
quse, 6 δὴ λέγεται, χεφαλῇ τὸν xaz' αὐτὴν ἀπερου- 
θοεσας ἀγῶνα᾽ xai οἷα τὰ ἐχείνου μηχανήματα καὶ 
προβλάματα, τήν φιλοχρήματον λύσσαν ὑπαναχαΐίει 
Tí» τενε πρὸς ὑπουργίαν ἐχείνῳ ἐπιτηδείων, τὸν τοῦ 
ἔθνους ἀφέλειαν προδειχνὺς, xai τὸ δυσπραγὲς τοῦ 
χαιροῦ, x«i ὅτε τοὺς ᾿Αλανοὺς εὐθὺς ὑποσύροιτ᾽ ἀν. 


εὐ. Ἦν γὰρ αὐτοῖς οὐκ ἀφανὴς ὁ «vào, ἐγγὺς M 


τοῦ “μένους ἔχων πρὸς tim ποιμένα ἐχεῖνον. Οὗτος 
σκέπτεται βουλὴν τῆς ἑκυτοῦ κεφαλῆς ἀξίαν χαὶ ὃν- 
τως ἀδθουλον’ παραλαδὼν γὰρ μεθ᾽ ἑαυτοῦ, ὡς ὁ ἂν 
Εὐαγγελέφες ἐχεῖνος θριαμθενόμενος δαίμων ἑπτὰ 
δαιμόνια ἕτεοα, τοὺς πεοὶ τὸν ποιμένα λύχους, τὸ 
δὲ παράδοξον, ἄνδρας τῆς σὺν ἐχείνῳ ἀναχτροφῆς 
ἀναξίους, ἄλλως ἀλλαχόθεν φυγάδας, xxi τὸ πᾶν οὐ- 
δὲν ὑγιὲς, χαί τινα Λαζόθεν ποθὲν, μετενδυτοῦντα 
pev τάχα που χαὶ ἐπίτηδες, xci σεσαρωμένην 
£jp$r, xol τοῦ τὰ παντα πληροῦντος ἀγαθοῦ χενὴν 
Πνεύματος, εἴσεισιν ἐλενθέρῳω ποδὶ, x«i γώεται τὰ 
ἔσχατα χείρενα τῶν πρώτων ἧσαν γὰρ σύδ᾽ ἐχεῖνά 
κως ὑγιῆ. Πῶς ἄν εἴπω τὴν τοῦ πονηροῦ προσθολὴν, 
καὶ ὅπως ἴχνους ἐλάδετο, x«i τὴν ἀξειλογουμένην 
τῶν ἐπιτηδείων ὑπηρεσίαν ; Δότε μοι συγγνώμην, ὦ 
παρόντες, συγχεχυμένῳ, χαὶ τὸν λόγον ιθυτενῶς προσ- 
ἄγειν [μὲ} δεδυνημένω. Καίτοι γε σπεύδοντες οὔ- 
τως ὑπὸ τοῦ πάθους χαὶ τῶς πολυελίχτου φορᾶς τοῦ 
πράγματος ὑμηχανησα᾽ x«i οἶδα εἰορηχὼς οὐδὲν ἔτι: 
καὶ συσχιάζειν γὰρ τὰ πλείω ἀνάγχασμαι" ὑφ᾽ οὗ 
xei ξΣμῖν ἄν ἀπορεῖν συμόαίη χαὶ πᾶσι. Τέως εἰσία- 
σιν οἱ γυνᾶδαι' xxl ὁ μὲν. ὁ λυμεὼν ἐχεῖνος Λαξὸς, 
ἐξίσχοπος ὀνομάζεται" οἱ η’ ἀτεχνῶς χαὶ γέοα αἱ- 
τοῦσιν, ὅτι μή τὴν ᾿Αλανίαν οὑτωσὶ περιεῖδον ἀποί- 
μαντον, ἀλλὰ πάντα χαμόντες xoi πάντ᾽ ἐνεγχόντες, 
πλὴν αλλὰ ταύτῃ προιχὶ τὸν νυμφίον δεδωρηνται. 


C 


jamlevi cum spe periclitantem in desperationis 
abyssum conjecit. Heu! heu! quantum facinus! 
Quomodo rem enarrare queam ? Sentio enim pror- 
sus esse incredibilem. Erat quidem Alanorum 
ecclesia. capitis honore spoliata, sacro, inquam, 
pastore illo, qui minime mentiebatur apostolum : 
illic enim is vitam finivit, preeclare functus officio. 
Erat etiam quidam nequitii protector. impudens 
nudc, ut aiunt, capite pro illa bellum gerens. Et 
quie ejusartificia et machinre esse solent, avari- 
tie. rabiem succendit nonnullorum ministerium 
illi prebentium, gentis simplicitatem imprimis 
pretendens, et temporis difficultatem, et quod 
Alanorum gens facile seduceretur. 

15. Erat quippe apud eos homo predictus non 
obscurus genere, pastorem illum attingens. Hic 
consilium init capite suo dignum, 'et vere incon- 
sultum. Etenim seeum assumens, velut ille in 
Evangeliis jam devictus demon septem alia driemo- 
nia, circumstantes pastori lupos, et quod mirere, 
viros illius conversatione indignos, quorum alii 
aliunde fugitivierant, et nihil omnino sanum habe- 
bant ; nec non quemdam ex Lazorum aliquo an- 
gulo emersum, idoneo ut videtur habitu ornatum, 
nec indecoram, ut aiunt, barbam gerentem; hic, 
inquam, Alanorum ecclesiam scopis mundatam 
inveniens, et illo qui omnia replet bono spiritu 
vacuam; libero pede ingreditur, et fiunt novissima 
pejora prioribus: nam neque illa satis sana fue- 
rant. Quibusergo verbisimprobiillius incursionem 
narrem,et quibus vestigiis institerit, et illud nactus 
fueritnonaspernandum digniorum hominum obse- 
quium? Dale mihi veniam, o qui adestis, mentem 
turbatam habenti, et orationem recto cursu pro- 
vehere impotenti. Et quidem festinanter, sic do- 
lore anitni, et ob varium negotii cursum anceps, 
video me nihil adhuc dixisse: nam pleraque silen- 
tio premere coactus fui ; quo fiet, ut mihi et om- 
nibus in perplexitatem versari contingat. Interim 
ingrediuntur egregii illi; et ille quidem pestilens 
Lazus, episcopus nominatur: isti autem aperte et 


premia exspocunt, quod Alianam absque pastore esse non siverint, sed cum omni patientia ac 1la- 


bore tali gratuito dono sponsum munerati sunt, 


d. Πρώτῳ μὲν οὖν εὐθὺς τῷ βατῆρι ὡς Αἱγν- D 


πτιακή τις ἐπισχήπτει πληγή" πλὲν ὅτι μὰ χαὶ 7 
πρώτη, ἢ γε μὴν ὑστάτη ὅσα χαὶ βαρυτέρα" τὴ γὰρ 
πρωτότοχα χαὶ ἅπερ ἀφιεροῦσθαι ὡσίωται, ταῦτα 
dà ὁ ὀλοθρευτὴς περιέδραμεν. "Hvdt ἄρα οὐδέ τις 
σοφὸς Μωυσῆς, ἵνα τὸ τοῦ χρίσαντος προερμηνεύοι 
μυστηριῶδες περὶ τοῦ αἵματος τοῦ 'Auvoj: x«l προ 
ψυλαχὰ μὲν οὐδεμία, xai ἄρδη ὁ ὄλεθρος: ἔοχεται 
TUM χλέπτης iv« λήψῃ καὶ θύσῃ x«i ἀπολέση. Ὡς 
ἀπόλοιν ἤ χαχία, ἣν παρυφισταμένην οἶδα τῇ ἀμε- 
λεία τοῦ χρείττονος | εἰ γὰρ ἐγρηγόρει ὁ οἰκοδεσπό- 
τῆς, οὐχ ἄν ὁ χλέπτης τὴν οἰχίαν χατώρυξε" Βούλε 
σθε μιχρὸν ὑμῖν καὶ τὰ τῆς ποιμαντιχῆς ἀναλέξωμαί ; 


* Jean. rz, 10. 


16. Ergo primo statim inlimine, tanquam /Egy- 
ptiaca quedam plaga incumbit; nisiquod hic prima 
fuit. que illic postrema et gravior. Nam primoge- 
nita, et qui Deo consecrari sanctum erat, heec iste 
exterminator cireumibat. Neque aliquis aderat sa- 
piens Moyses, utillius unguentis mysterium ex- 
planaret, de Agni videlicet sanguine: neque ulla 
tutela, sed internecivum extcrminium. Venit enim 
fur, ut rapiat, et mactet, et perdat δ, Male sit ne- 
quitie,quam obstrusam vidi, ob rectinegligentiam! 
Nam si vigilasset pater familias, nequaquam do- 
mum fur eflodisset. Vultis et acta ejus pastoralia 
aliquantum enumerem? Quid enim illud Pauli 


103 


THEODORI ALANTAÉ EPISCOPI 


it 


preeceptum, ut manus cito nemini imponantur?? A Τί γὰρ ἡ τοῦ Παύλον, ὅς μηϑενῖ χεῖρας ταχέως Be. 


At iste intra paucos dies, formicarum veluti exa- 
men sacerdotes emisit : et hos viginti, ajunt ab eo 
tanquam equite pretereunte ordinatos, pauca 
intra dentes neminique intellecta murmurante, et 
certe labiis minime prolata. Alios quinquaginta 
dum cibos in mensa manderet, et calicem  manu- 
teneret: alios dum noctu in lecto jaceret. Sunt 
enim qui diro cum juramento affirmant, eum ne 
de lecto quidem consurrexisse Sed cur plura inqui- 
ram, mihi quidem haut dictu facilia, vobis autem 
audientibus intolerabilia? Denique his actis, diffu- 
git in Lazzicam, ligonis sui rursuscupidus. Non est, 
ut puto, homo ignotus mercatoribus nonnullisilluc 
commeantibus. 


17. Sentio equidem multas interrogationes apud B 


vos qui auditis commotum iri ab hoo sermone. 
Alii autem ne sibi quidem persuaderi patientur ; 
id quod probe agnosco, dum mea cum vestris com 
paro. Nam nec ego auditis statim credidi; per 
otium primo heo intellexi, deinde vero et multa 
interrogando cognovi. Sed ita facile fuit volenti 
decipere; et sic lupum sequebantur oves, quasi 
neminem unquam vidissent pastorem,[neque ejus- 
dem vocem audissent. Quid vero? nonne ab heri 
et nudiustertius egregius hic pastor erat ? nonne 
ipsius episcopatum inordinatum sciebant? Rem 
certe haud obscuram neque non manifestam pluri- 
bus: etsi autem haud omnibus, sacerdotibus certe 
qui ordinationem ab eo susceperunt. Alterutrum 


itaque esse oportet: vel enim nesciebant, quod α 


est incredibile, nam qui ignorare poterant, qui 
experti sunt? vel aliter, id est, rem sciebant ; et cur 
sic magnum chrismatis negotium spreverunt, 
atque ab eo gratiam suscipere putarunt, qui nihil 
sanum habebat? Presertim quia sunt nonnulli, 
qui trium episcoporum successionem viderunt, et 
nuncme quartum; qui etinsignia magni sacerdotii 
illis exponebam, sive obvia in vestibus sive in be- 
matis ornatu : que omnibus palam prostabant, ut 
inde episcopum agnoscerent. Gradus etiam ip- 
sis enumerabam, quibus is promovetur qui sacer. 
dotio functurus est, Hec, inquam, et his plura 
mihi suadebant, ne me accurate tuteque rem au- 
disse crederem; sed imperitiam damnabam et 
tedio habebam talia narrantes,. Sed auditis sermo- 
nibus agnovi postea non temere fldem adhibuisse. 

18. Num ergo videar, si sermonem confusione 
spoliem, meum ad vos alloquium juste refingere? 
Atqui hujusmodi non est lex loquentibus posita. 
Voluissem autem ab alio potius quam amehec vos 
audire, atque ita in abdito denuo reponere ora- 
tionem; publicare vero litteris hoc negotium non 
auderem. Ipse porro accusatorem me gerere haud 
didici: neque judicare velim evangelico monito 
obtemperans; nam ubi sermo volucer, ibi et dam- 
natio alas sumit *. Interim heec sunt acta, atque 
hoc benignitatis genere nos grex excepit. Exterius 

7 [| Tim. v, 22. δ Matth. vi, 4. 


τιθέναι νομοθετεῖ; ᾿Αλλ᾽ οὗτος ἡμερῶν ὀλιίγοστύϊ τι- 
νῶν μνρομηχιὰς ἱερέων ἡμῖν ἀνέωξε' τὴν εἰχοσώδα 
ταύτην φασὶν παρόδιος ἱππότης ἐχειροτόνησε, μέχρ 
ἅττα ψιθυρίσας xal ὑποδόντινα χαὶ τέως ἀνάχου- 
στα. τῶν γὰρ χειλέων ἦσαν ἀνέχφορα' xci τὴν, πᾶν» 
τηχοντάδα ἐχείνην, διαμασσώμενος ἐπὶ τραπέξης, 
x«i τῇ χειρὶ χυλιχοφορῶν" ἑτέρους νύχτωρ ἐπὶ στρω- 
μνῆς. '"Eavroig ἑπαρῶνται τὰ φριχώδῃ οἱ λέγοντες 
ὡς οὐδὲ τῆς χοίτης ἐξανιστάμενος. Καὶ τί d» τὰ 
πλείω διερευνώην, dpot τε λέγειν οὐ ῥάδια, xal ὑμῖν 
ἀχούειν οὐ φορητά; Τέως οὕτω δράσας, οὕτω x«i 
διαπέφευγεν ἐν τῇ Λαξιχῇ, xoi πῶλιν τῇ σχαπάνῃ 
φιλοτιμούμενος" οὐ γάρ ἐστιν ἀφανὴς ἐχεῖ παροδεύ- 
ουσιν ἐμπόροις ἴσως τισίν. 

ιἰξζ. Oid« μὲν σῦν ὅτι πολλὴν cà» πεῦσιν ὠδένει 
πρὸς ταῦτα τῶν ἀχροὰσαμένων ὑμῶν, ὦ καρόντες, 
λόγος" xal ποῦ γε χαὶ οἵ οὐδ᾽ ἄν ἱἰνέγχοιεν τὸ mt- 
πεῖσθαι" χαὶ οἶδα, τοῖς ἑἡμοῖς παραμετρῶν τὰ ὑμέτε- 
ρα" οὐ γὰρ οὐδ᾽ αὐτὸς εὐθὺς ἐπεπείσμην μαθών" ἀρ- 
γῶς τε τὰ πρῶτα περὶ τούτων ὥχουσα' ἐπεὶ δὲ καὶ 
ἐπὶ πλέον ἀεὶ, πολλὰ ἠρόμην. ᾿Αλλ’ οὕτως εὐχε- 
ptc τῷ βουλομένῳ πλανᾷν, xal οὕτω λύχῳ τὰ πρό- 
θατα ὑχολούθησαν, ὡς εἰ μηδὲ ποιμένα εἶδὸν ποτε 
μηδὲ ποιμένος φωνὴν ἧσθοντο. Τί δέ; οὐ χθὲς καὶ 
πρὸ τρίτης ὁ χαλὸς ἐχεῖνος ποιμήν; οὐ παρ᾽ ixsivev 
τὴν ἐπισχοπὴν ἀταξίαν ἤδεισαν Τὴν γοῦν τοῖς πολ- 
λοῖς οὐχ ἀφανῇ οὐδ᾽ ἀνέχφορον: χαὶ εἰ μή πάντες, 
πλὴν ὅμως oi τοῦ βήματος, παρ’ ἐχείνον τὴν χειρὸ- 
τονίαν δεξάμενοι" Δνεῖν τοίνυν θάτερον S οὐκ ἣδει- 
σάν, χαὶ ὁ λόγος ἀπίθανος: πῶς γὰρ οἱ πεπονθότες 
οὐτοί; fj τὸ ἕτερον" xal πῶς ὑπερεῖδον τὸ μέγα χρῆ- 
μα τοῦ χρίσματος, xat μετἐσχηχέναι τῆς χάριτος πε- 
πιστεύχασιν, οὕτω παρὰ τοῦ μηδὲν ὑγιές; Καέτοι γέ 
εἰσιν ὁπόσοι x«l τρεῖς τῶν ἐπισχόπων παράμειψ αν’ 
χαὶ τέταρτον ὁρῶσιν ἄρτι ἐμέ" ἐγὼ δὲ καὶ τὰ ἐπιση- 
μα τῆς μεγάλης ἱερατείας κατέλεγον᾽ ómóem τε ἦν 
ἀμφίοις ἁπλῶς, καὶ ὅσα τοῦ βηματος" ἅπερ εἰδέναι 
πάντα εἰχὸς, χἀχεῖθεν οὐχ ἀγνοεῖν τὸν ἐπίσκοπον. 
Kai τοὰς βαθμοὺς ἀνελεγόμην ὁπόσοις προδάξεται 
ὁ ἱερᾶσθαι λαχών. Καὶ ταῦτα, x«l τούτων irt πλείω 
ἔπειθέ μὲ μὴ κατηχριδωμένως ἀχούειν μηδ' &coa- 
λῶς" ἀγροιχίαν δὲ χατηγόρουν xol χατηλαξονευόμον 
τοῦ λέγοντος᾽ ὅπερ οὖν εἴχεν ὁ λόγος, οἶδα πρὸς 
ταῦτα οὐκ εὐχερῶς πεπεῖσθαι ἡμᾶς. 


ιη΄. "Apa τόΐξνυν δοκοίην dy τὸν λογον ἀκρινείας 
ἀποστιρῶν, τῆς πρὸς ὑμᾶς ὁμιλίας ἐνδίχως μετα- 
ποιεῖσθαι ; Καίτοι νόμος οὐχ οὕτω τοῖς λέγουσιν, 
Ἐβουλόμην δὲ παρ᾽ ἑτέρον μᾶλλον ἁμᾶς $ παρ᾽ 
ἐμοῦ καταχοῦσαι, χαὶ οὕτως ἐν ἀροῤῥήτῳ αὖ πάλιν 
ἀποτεθεῖσθαι τὸν λόγον’ στηλιτεῦσαε δὲ γράμμασι 
τὸ πρᾶγμα οὐχ ἄν ϑαῤῥήσαιμι" αὐτός τε γὰρ αἱἷ- 
τιᾶσθαε μεμάθηϑα οὐδαμῶς" μὴ γὰρ ἄν κπρίνκιμι 
χατὰ τὴν εὐαγγελιχὴν ὑποθήχην’ χαὶ ὁ λόγος 
πτερόεις, xal ἡ κατάχρισις ἄν πτερύξαιτθ. Τέως 
γέγονε ταῦτα, xal τούτοις ἡμᾶς à ποίμνῃ φιλόφρο- 


ALANICUS. 


νησαμένῃ ἐδεξιώσατο. Ἔξωθεν ἡμᾶς ἀτεκνοῦν ἡπείλησε À nos liberis orbare minabatur gladius ille sevus 


᾿ μάχαιρα ἢ θηριώδης ἐχείνῃ καὶ δίστομος * ἐφιλονείχει 
γὰρ ἡμῖν περὶ τῆς τῶν ᾿Αλανῶν πατριᾶς, καὶ ix τῶν 
ταμιείων φόθος οὕτως ἀνέχυπτεν ἕτερος " ναὶ γὰρ ὁ φό- 
ὅος ἐμοὶ, ὅτε μηδὲ χατανοῆσαι εἶχον ὅπως τῷ πραγ- 
ματι χρέσωμαι. 

ιθ΄, Πρὸς ταῦτα τί rore οἴεσθέ με παθεῖν τὸν δει- 
λὸν ἱερέα καὶ τὰ τῆς ποιμαντικῆς ἀμαθῇ ; Δανιὴλ 
ἐχεῖνος τῶν πρεσδυτέρων χριτὴς προχαθέζξεται, 
καὶ τῶν βιασαμένων χαταψηφίζεται ^ χαὶ ἡ βιο- 
efesa τὴν δίκην ἐχπέφευγε" καὶ ποῦ τὸ πνεῦμα 
Δανιήλ ; Καέτοι βιαιότερον τὸ ἡμέτερον * τὴν γὰρ 
σωφροτύνην à χαθ’ ἡμᾶς Σωσάννα χατεζημίωται, τὸ 
μὲν ἀγνοίᾳ, τὸ δ᾽ ἐρημία τοῦ βοηθήσοντος, Ὦ δυσ- 
πραγὴς ἄνθρωπος ἐγὼ, xai τοῦ ζυγοῦ βαρέος εὐθὺς 


utrinque exacutus. Invidebat enim nobis Alano- 
rum patriam, et quasi de promptuario alius 
emergebat timor. Ltique in timore versabar, qui 
neque excogitare poteram, quemadmodum ea in 
re me gererem. 

49. Ad hec quid me existimatis tunc passum 
fuisse, timidum sacerdotem et pastoralis artis 
ignarum? Daniel ille seniorum judex sedet, et tur- 
pis violentie& reos damnat; et illa vim passa dam- 
nationem vitavit. Et ubinam Danielis spiritus? Et 
tamen status noster violentior erat. Etenim Su- 
sanna nostra majus pudicitie detrimentum passa 
est,adjutoris partim inscitia, partim ejusdem priva&- 
tione. O infelix ego homo, et grave jugum statim 


αἰσθόμενος | "H μή more ὁ piv ζυγὸς χρηστὸς, x«i p expertus! An potius jugum quidem suave est, 


τὸ φορτίον ἐστὶν ἔλαφρόν " τολμηρῶς δ᾽ ἐπηυχενισά-- 
μὴν αὐτὸς, καὶ παρὰ τοῦτο τῆς ἐλαφρίας οὐδὲ 
πεπείραμαι ; Ὃ γὰρ uà τὸν σταυρὸν ἐπ᾽ ὥμον ἀρά- 
μένος πρότερον χαὶ περὶ τὴν χοσμιχὴν ἀργίαν 
γενόμενος ἐντριδὴς πῶς ἄν καὶ τὸν αὐχένα Ἀλένας» 
τὸ πνεῦμα παράθηται τῷ Πατρὶ; ἐπεὶ χαὶ τῆς ἐν 
τῷ ἀγαθῷ βασίμον ἱδρύσεως τὸ ποτήριον προτεθεῖται 
xai τὸ βάπτισμα. Ὧ δυσμήχανος ἐχθρὸς ὁ ἀρχαῖος 
πολέμιος, ὃς τὸν μὲν δίκαιον ἐξαιτεῖται * οὐ γὰρ " αὖ- 
τόϑι» πειράσαι δεδύνηται " τὸν δ' ἄλλως ἀδέλτερον, 
καὶ χαταπιεῖν δοχιμάζξει Εἰ δὲ περὶ ἡμᾶς οὕτω 
τοὺς ἀφιλεστέρους x«i τοὺς μιχροῖς παλαίσμασιν ἕτοι 
pouc χατακεαεῖν ἡλίχος ἄν ἐνσχήπτοι τοῖς μεγάλοις 
δεγωνισταῖς χαὶ ὄντως σταδιοδρόμοις τοῦ πνεύμα- 
τος; 

x. Τό γε μὴν ἐμὸν εἰς ἀμηχανίαν ἐμὲ περιέστη- 
€t» * οὐ γὰρ εἶχον ἀποσχοπῆσαι ποὸς οὕτω γενόμε- 
νὸν ἕτερον * οὐδέ τις πατὴρ ἐγγὺς οὐδέ τις μείζων 
ἀϑελφὸς τῷ λόγῳ xai τῇ πείρᾳ δοχιμασθεὶς, iv 
ὑπόϑοιντοΘ. Καὶ ἦν μὲν τὸ πρᾶγμα ὑπὲρ τὴν ἐμὴν 
σπέψιν, καὶ μείζονος δεδεημένον x«i ὄντως ὑμε- 
τέρας, ὦ πάτερ χαὶ ἀδελφοὶ, τῆς ἐν πνεύματι δια- 
χρίσεως. Kal ἡγνόησα οὐδ᾽ αὐτὸς, χαίπερ οὐδ᾽ 
ἔγνων ὡς ἂν ἐπιχειροῖ τινι περὶ τούτων ἔργω. 
᾿Εθέμην δὲ ἀργίαν χατὰ σχοπὸν, ἕως ἂν ἐξενέγχη 
ψῆφον μετ᾽ ἐπιστημονικῆς δοχιμασίας ἡ χοινωνητικὴ 
Ξῶν τοῦ λόγοῦ προεστώτων ὁμοτονοία, ᾿Αλλ᾽ ἡ βαρ-- 
βαρικὴ ἐπίθεσις x«l ἡ ἄλογος βία, x«i τὸ ἀναγχαῖον 
τοῦ χρήματος, xal τὸ ἀφ᾽ ὑμῶν δυστυχὲς διάστημα 
ὡς ἀπὸ τῶν χόλπων τοῦ ᾿Αὐραὰμ, τὸ τῆς χαχώσεως 
δυσχερές. Καὶ τὰς αἰτίας, εἰ βούλεσθε ἀχούειν, 
ἔχοϊμ᾽ ἄν λέγειν. Εἰ μὲν ἄχυρος, φησὶν, ἡ νομισθεῖ- 
σα χειροθεσία, ἀλλὰ σὺ χανονιχῶς χειροτόνει " εἰ δὲ 
πατοχυνεῖς τὸ ἔργον, fa ἱερατεύειν τοὺς ὁπωσοῦν 
ἀξιωθῆναι νομίσαντας. Τοῦτο μὲν οὐκ ἂν αὐτὸς, 
px», ὑποσταίη ποτὲ, οὕτω διδόναι τούτους ἱερᾶ- 
σθαι, ὁ xal τῷ γεγενημένῳ δυσφόρως ἔχων" χει- 
potexth. δὲ πῶς ἂν οὐκ ὁχήσαιμι, οὐχ ἐχεῖνο δεδιὼς 
μά ποτε χαὶ ἀναχειροτονεῖν δοξαιμι: ὅπερ ὁ ἱερὸς 
ἀπιδοκίμασε νόμος, « Ὅσα γὰρ ὁ νόμος λέγει, τοῖς ὑπὸ 
γόμον λαλεῖ" » χαὶ ἡ ἀναχειροτονία δῆθεν, εἰ κανονι- 


* Luc. xxu, 34. 10 Rom. ui, 19. 


et onusleve, ego vero contumacius collum sub- 
duxi, ideoque nec levitatem illius agnovi? Nam 
qui crucem humeris non tulit, et in mundana 
ignavia versatus est, quomodo cervicem inclinans 
spiritum Patri commendet? Quandoquidem et ante 
stabile in bono fundamentum, calix proponitur et 
baptisma. Callidus hostis, et priscus adversarius 
justum hominem expetit ; neque enim illic tentare 
potuit *; at hominem per se vecordem, vorandum 
etiam existimat. Quod si tales adversus nos est te- 
nuiores et levibus quoque certaminibus succum- 
bere solitos, quantus ille ingruet magnis athletis, 
et vere in spiritus stadio currentibus ? 


99. Ad me quod attinet, in perplexitatem prorsus 
incurri : non enim ad alium quemvis tali in faoto 
respicere poteram : neque aliquis pater aderat, 
neque major frater, doctrina et experientia proba- 
tus, qui consilium suppeditarent. Eratque plane 
supra meam intelligentiam negotium, ac majore 
indigens vereque vestra, o pater et fratres, spiri- 
tali discretione. Neque ipse ignoravi, quanquam 
haud noveram fore ut aliquod ejusmodi opus ille 
aggrederetur. Et otium interposui studiose, donec 
non sine prudente experimento suffragium ferret 
communis illorum qui Evangelio presunt equabi- 
litas. Sed barbarica incursio, et insana vis, et ne- 
gotii necessitas, et infelix mea a vobis absentia 
tanquam ab Abrahami sinu, erumuece molestiam 
gravavit. Quin et causas, si avetis audire, dicam : 
Si irrita est, aiebam, illa que creditur ordinatio, 
tu quidem canonice ordina. Sin id agere renuis, 
sine eos sacerdotio fungi qui utcunque se ordina- 
tos existimant.Atqui hoc nequaquam ille, aiebam, 
feret unquam, neque his permittet sacerdotio 
fungi, qui et factum egro animo fert. Ordinare 
autem quidni cunetarer, neque timerem quomi- 
nus forte iterum ordinare viderer ? quod sacra lex 
vetat : « Nam quicunque lex loquitur, iis qui in 
lege suntloquitur 19. » Proptereaque iterata ordi- 


401 


natio, dummodo quis canonice antea ordinatus 
fueril, apud nos non agnoscitur. Quis ordinatio- 
nem existimet ab eo fieri, qui gratiam non accepit 
quam vicissim impertiatur ? 

21. Atque heec in transcursu, prout sacra do- 
ctrina tradit. Sed quod absurdius est, videbatur 
illis satis id esse, quantumlibet quispiam hinc 
falleretur. Non hoc igitur, sed quia in legis viola- 
tionem inciderant profane sacerdotio fungentes : 
etsane insusurrabant surdis et carnalibus quee sunt 
spiritus. Me tamen non tam insana illorum violen- 
tia, quam urgens rei necessitas, permovit : « Nau 
messis, inquit Evengelium, multa ; operarii au- 
tem pauci!!'; » quamcunque demum quis dicat 
hanc messem,et quoscunque hos operarios. Audio 
enim peregrinatos fuisse aliquando etiam patriar- 
chas illos, qui et sibi panes habebant, et jumen- 
tis pabula. Neque profecto nos rejicit, corpori licet 
terrzeque deditos, bonus ille agricola; pastores, 
inquam et greges, et congrue alteri alterum assi- 
gnat; tali, inquam, messi, tales operarios. Ego 
igitur ita comparatus eram, ut nihil absque ves- 
tro consilio essem acturus. 


22. Sed quia nemo vie intermedius erat, et pro 
perans negotium urgebat ; nam Ecclesise commu- 
nitati periculum impendebat, cunctis ita infirmis, 
nulloque ad sacerdotale officium idoneo jam ex- 
stante (dicam, et vos mihi indulgete) : non sine 
examine, nec cito, sed tamen manus denique his 
imposui : docens primo ut suam priorem senten- 
tiam damnarent, et ut misericordie operibus 
Deum pro viribus placarent ; neque omnes ordi- 
navi, sed quorum vita dignitati non repugnabat; 
denique, quod pluris interest, ignorantice illorum 
indulgens, quidquid majus perfectius deerat. 
Hac si forte haud digne acta sunt, cum venia vos 
corrigile; ego enim in numero vestrorum discipu- 
lorum me esse profiteor. Quod si sero et post 
factum interrogo,quid agam ?cum etlonginquitate, 
et necessitate, et in his perplexitate gravatus 
fuerim ? Constat autem, cum nunc interrogem, ne 
tum quidem id omissurum : neque ante interro- 
gandum, aliquid acturum, si certe ambiguum 
foret. Quidni enim, cum nunc post factum in- 
terrogem ἢ Uirum vero res hec haud omnino pro- 
cul scopo vestro spirituque sit, vos ipsi statuite. 
Atque hiec ita sunto. 

23. Qui? autem populus Alanie mala alit, quis 
ego sum qui eis mederi coactus fui predicalione 
mea? Nam si exhibere Domino populum electum 
destinatus sum, eur ego de spinis ficus colligo, aut 
de rubo uvam, ut ait Scriptura!? ? Nunc intelligo 
evangelicam parabolam, quando semen quidem 
bonum est, sed tamen haud pura zizaniorum inde 
spica ccnsurgit : preeter quam quod illic quidem 
post semen intervenit ignavia, nobis autem pejus 


!! Matth. 1x, 31. ! Luc. vi, 45. 


THEODORI ALANL£ EPISCOPI. 


408 
À x& τις πρῶτον ἐχειροθετεῖτα ὡς τὸ oux dp .ὁμῖν." τίς 


γὰρ χειροτονίαν λογίσαιτο πάρὰ τοῦ μὴ λαθόντος χάριν "« 


ὡς x«l διδόναι ; 


xa. 


Καὶ ταῦτα παροδευτιχῶς, ὡς ὁ λόγος ἐδὲξ- 
λωσε" 


τὸ δ᾽ ἀτοπώτεοον, ὡς ἔδοξεν ἂν τούτοις ἱκα- 
νῶς ἔχειν, χὰν ὅστις αὐτοὺς χαὶ ὅπως; ἀπατώη τὸ 
ἀπὸ τοῦδε. Οὐ τοῦτο τοίνυν, ἀλλ᾽ ὅτι T£0 εἰς 'παρα- 
νὁμίαν χατώλισθον τὸ ἀνιεοῶς ἑερατεῦσαι " ἐπεψιθύ- 
ριξζον δὲ ἄρα παρα χωφοῖς xai τοῖς σαρχιχοῖς τὰ 
τοῦ Πνεύματος. Ἐμὲ δὲ οὐ τοσοῦτον ἢ ἀλογὸς ἐχεί- 
we» ἔπειθε βία, ὡς τὸ χατεκεῖγον x«i ἀναγχαῖον 
τοῦ πράγματος " « Ὁ γὰρ θερισμὸς, » φησὶ, « πολὺς, 
οἱ dé ἐργάται ὀλίγοι " 11} » ὁποῖον ἄν τις τοῦτον 
θερισμὸν εἴποι, χαὶ ὁποίους τούτους ἐργάτας * 
ἀχούω γὰρ ἐπιξενουμένους x«i πατριάρχας ἐχείνους 
ποτὶ, χαὶ ἑαυτοῖς ἔχοντας ἄρτους χαὶ τοῖς ὄνοις χορ- 
τάσματα " οὐδὲ γὰρ οὐδὲ τοὺς σωματικωτέρους καὶ 
προσγείους ἡμᾶς ὁ χαλὸς ἀποπέμπεται γεωργός " ποι. 
μένας ἅμα χαὶ ποίμνια, χαὶ ἀναλόγως ἑχατέρῳ προσνέ- 
μειν ἑχάτεοον, τῷ τόιῶδε θέρει, φημὶ, τοιούσδε x«i 
τοὺς ἐργάτας. Παρασχευῆς μὶν οὖν αὐτὸς οὕτως εἶχον 
καὶ γνώμης, ὡς μηδὲν ἄνευ τῆς ὑμῶν ἐργασόμενος 
ὑποθήχης. 
χβ΄. Ἐπεὶ δὲ παρῆν τῆς ὁδοῦ μεσίτης οὐδεὶς, χαὶ 
ταχὺ τὸ πρᾶγμα χατήπειγε" τῷ γὰρ χοινῷ τῆς 
Ἐχχλησίας χίνδυνος περιίστατο, πάντων οὕτω λελω- 
Onpívov, x«i μηδενὸς ἄλλον ἐπιτηδείον ἱερᾶσθαι 
παρευρημένον (πῶς ἂν εἴπω, χαὶ σύγγνωτέ μοι). 
οὐχ ἀδασανίστως μὲν οὐδὲ ταχέως, πλὴν ὅμως χεῖ- 
C ρας ἐπιτέθειχα τούτοις " ἑαυτῶν τῆς χα- 
ταγνῶναι διδάξας πρότερον, χαὶ τῷ πρὸς δύναμιν 
ἐλίω Θεὸν ἱλεώσασθαι " x«i οὐ πᾶσιν, ἀλλ᾽ οἷς ὁ 
βίος 0) πάνυ ἀντιβαίνων τῷ ἀξιώματι - χαὶ τῇ 
ἀγνοίᾳ συγγνοὺς τὸ μεῖζον χαὶ τελεώτερον. Ταῦτα 
εἰ μὲν οὐχ ἀξίως εἴργασται, μετὰ τοῦ συγγνῶναι 
χαὶ διορθώσασθε" ἐγὼ γὰρ τῶν μαθητενομένων εἷ- 
ναι χαθωμολόγησα " ti δὲ πυνθάνομαι ὀψιαίτερος χαὶ 
τοῦ ἔργον δεύτερος, τὲ ποτ᾽ ἂν πάθω ; χαὶ μαχρισμῷ 
x«i ἀνάγχῃ, καὶ τῇ ἐπὶ τούτοις ἀμηχανίᾳ βεδαρημένος. 
Δῆλον δὲ οἷς ἄρτι πυνθάνομαι, ὡς οὐδὲ τότ᾽ ἂν χατὼ- 
χνουν, οὐδ᾽ ἂν οὐδὲ πρὸ τοῦ πυθέσθαι ἐνήργουν οὐδὲν, 
εἰ οὐκ ἀμήχανον ἦν" πῶς γὰρ ὁ καὶ μετὰ τοῦτο πνθό- 
μῆνος ; Εἰ δ' οὐ πάντη πόῤῥω τοῦ ὑμετέρου σχοποῦ 
χαὶ τοῦ πνεύματος, χαὶ οὕτω πλὴν ὑμεῖς χυρώσατε. 


* 


E«uv, 


γνώμης 


xy. ^A δὲ τὸ xowév τῆς ᾿Αλανίας τοέφει χαχὰ, 
τίς γένωμαι ταῦτα θεραπεύειν ἠναγχασμένος τῷ 
ἐπαγγέλματι ; Εἰ γὰρ παριστάνειν τῷ Κνρίῳ λαὸν 
περιούσιον τέταγμαι, πῶς ἂν ἐξ ἀχανθῶν τρυγῶ 
αὐτὸς σῦχα ; à ix βάτον σταφυλὴν, ὡς ὁ λόγος 15 ; 
Εἶδον ἐγὼ τὴν εὐαγγελικχὴν ἐνταῦθα παραθολὸν, 
πηνίχα ὁ μὲν σπόρος ἀγαθός, ἀνατέλλει δὲ οὐ xaÜ«- 
ρὸς ζξιξανίων ἀσταχνς ᾿ πλὴν ὅσον ἐχεῖ μὲν μετὰ 
τὸν σπόρον ἡ ῥᾳθυμία" ἐν ἡμῖν δὲ τὸ χεῖρον ὅτι xai 


409 


ANALICUS 


M0 


iv αὐτῷ. Καὶ λοιπὸν τὸ τῆς ἑτέρας συμβαίνει παρα- A accidit, quod in ipsa seminatione vitium gliscit. 


Colis: χατὰ γὰρ τῶν ἀχανθῶν ὁ σπόρος γεγένηται 
x«i αὖται μὲν ἀοχαιόθεν ἐῤῥίξωνται᾽ ὁ δὲ λόγος τῆς 
πίστεως ἔστι μὲν οὗ xal πάντη συμπέπνιχται" ἔνια- 
χοῦ δὲ χαὶ σὺν ταῖς ἀχανῦαις ὑπαναχύπτει' τάχα 
ἡε χαὶ ὑπὸ τῆς ἕξεως ἀχανθωδης γεγένηται χαὶ 
αὐτὸς: ὡς ἦν ἄμεινον, εἰ παρὰ τοῦ πυρὸς ἔλθόντος 
βαλε trà γῆς ἀναφύέντης, εὐθύς τὰς σχάνθας τέως 
ἀπετιφρώσαμεν" τοῦ μαχαιραν ἐλθόντος 
βαλεῖν προθελύανως ταῦτα ἐτέμνομεν. Καὶ χαθαρὰ 
μὶν ὃ γῶ, καθαρὸν δὲ τὸ σπέρμα. xoi oi φύλαχες 
γοζγοροι, xai χρυσοῦν τὸ θέρος, xci ὁ θεριστὰς 
εὐθηνούμενος" ὡς vU» γε οὐχ ὅτι ἐχαστοτεύιεν ἂν 
αἰτησαίμην τῇ ἐνεργείᾳ τῆς ἀρετῆς μέχρι τοῦ παν- 
τὸς ἐπεχτείνεσθαι’ οὐδ᾽ εἰς ἐξηχουτάδα προχὸ- 
πτεῖν τὸ ὅλως ἐργάσασθαι: ἑχανῶς δ᾽ ἂν εἶχον 
χὰν τοῖς τριάχοντα, εἰ τοῖς φψυσιχοῖς ὅροις τὸ ἐνὸν 
4vopto» παοεμέτρει τὸ ἕνερηγές. ᾿Αλλ᾽ ἐγὼ δέδοι- 
χα, υἡ ποτε οὐδὲ τὸν χεῖρα θερίζων πληρώσαιμι, 
αηδὲ τὸν χόλπον ὁ δραγματιξόμενος" ἴσθι ὁὀπισθιαι- 
τερος, χαίτοι γε ἦν d» οὐ πάντῃ δύσελπις, ὁ δυσ- 
χλεὴς ἐγὼ ποιμὲν x«l γεωργὸς οὐχ εὐδαίμων" 
&AÀ' ὡς ἐπὶ δομάτων γοῦν ἐχαρπίζομεν μιχρὰ, τοὺς 
ὑπεραναδάντας ὀλίγου τὴν παμμητέρα πλάνην, xai 
τὸν λόγου θερισαμένους ὡς ἐφιχτὸν, εἰ μὴ χαὶ τού- 
τοις ἦσαν πάλιν οἱ τοῦ ἀέρος ὄρνεις ἐπίδουλοι, Οἴμοι, 
ὅτι ἀκάνθας χαὶ τριβόλους βρύει μοι τὸ γεώργιον ! 
τὴν χατάχρεσιν τῆς ἀπὸ Θεοῦ διαμαοτίας, ὡς ὀπίσω 
τῆς κχιντρώδους πλάνης τὸν διαμαοτόντα πορεύε- 
σθαι καὶ πορνεύει pot τὸ ποίμνιον οὐχ ἔν τῷ ξύλῳ 
μόνον ὡς γέγραπται! 8, ἤδη δὲ x«i λίθοις πᾶσι καὶ 
ἔδασι: χαὶ προσχυνοῦσι μὲν οὐ “λυπτοῖς, δαιμο- 
νέοις δὲ τισιν ἐν τοῖς ὑψηλοῖς. 

xd'. Χριστιανοὶ δὲ μόνον ὀνόματι 'Alavol: εἰ δέ 
πού τις χαὶ μεοὶς l«xo6, ὁ ἐχθρὸς ἐνέσπειρε τὰ ζι- 
ξανια- εἰ γὰρ x«l πρὸς τῷ γήρᾳ τέως οὖν ἡ Σάῤῥα 
Γι σνηχε πονηρεύεται δὲ τοῦ Ἰσαάχ 
Ἰσμαφλ" x«t τίς ᾿Αδραὰμ, (va τὴν δούλην "Αγαρ, 
χαὶ τοῦ τῆς πλανης ἀνελεύθερον σχότους, τῆς GUVOL- 
zi; ἀκώσαιτο ; Ἔστι τις ὀλίγη παρεμβολὴ x«i ἐμοὶ 
ἣν Θεὸς ἐξαγει τοῦ νοητοῦ Φαρχῶ: xai διεξάγω 
ταῦτα ἐγὼ κατὸ Μωσῆν μὲν οὐχέτι, πλὴν ὅμως" 
ἀλλ᾽ οἱ Αἰγύπτιοι τρισταται χαταδρομοῦσιν, ἢ τῷ 
θυμῷ φονῶσα ψυχὴ, xxi τὸ πρὸς τὰ χαμαίξηλα λι- 
χνον, ὃ πείθει τοῖς ἀλλοφύλοις συγχραίνεσθαι" καὶ τὸ 
τοῦ λοξοῦ περίτρεπτον περί τινας ἀτόπους δόξας 
οὐκ ἀντιτεῖνον ὡς διὰ πολλά, Καὶ ποῦ στῦλος νεφέ- 
λὴς ἐνταῦθα τὸ διεστάναι διδοὺς: ὃ τῶς ἄν τῶν 
ἐθνῶν διέστη ἢ θάλασσα ; Οἶμοι ὅτι ποιμαίνειν μὲν 
ἀγῶας πεπίστευμαι ἀναθαινούσας ἀπὸ λοντροῦ τοῦ 
βαπτίσματος ! ποιμαίνει δὲ ταύτας μᾶλλον τῆς απι- 
στέας ὁ θάνατος" στμόατι μὲν yàp ὁμολογοῦσιν, 
δῶ δὲ λέγειν εἰς σωτηρίαν ὅτι μὴ xci εἰς δι- 
χαϊδαύνην πρῶτον τῇ χαρδια πιστεύουσιν. "Opotóv 
τι, ᾿Απόλωλεν εὐλαδὴς ἀπὸ τῆς ἐμῆς ταύτης γῆς" 
χαὶ οὐχ ἔστι μοι ἀνάπαυσις αὕτη. 

x&. "Ap« ἀναστὰς πορεύσομαι ; Δέδια περὶ τῇ 


13 Jerem. 1lI, 9. 


gi παρὰ 


χατὰ 


Β 


Tum et relique congruunt parabole partes: in 
spinis fit seminatio quee quidem olim evulse sunt ; 
at fidei verbum alicubi prorsus suffocatur : inter- 
dum etiam cum ipsis spinis nascitur: item for- 
tasse affectione quadam fit et ipsum spinosum. 
Melius certo foret, si ab eo qui ignem venit mit- 
tere in terram inflammati, statim spinas combure- 
remus: si ope ejus, qui gladium pariter venit 
mittere in terram, funditus h&c excideremus. Et 
quidem pura terra, purum semen, custodes vigi- 
les, aurea messis messor, robustus. Ut tamen 
nunc res se habent, haud equidem ad centuplicem 
usque fructum postulem virtutis viribus extendi ; 
neque ad sexagesimum optem provehi, sed satis 
habeam, si quatenus physicis regulis licet, trice- 
simum fructum opera examquet. Imo ego vereor, 
ne forte manum, quidem metens impleam, neque 
sinum qui manipulos colligo. Sim sane tardior 
post alios, quanquan non omnino desperans, in- 
felix ego pastor non beatus. Quippe qui super 
tecta serentes parum fructus effecimus, nempe 
illos lucrando qui matrem omnium malorum he- 
resim vitaverunt, et verbum pro viribus messue- 
runt ; nisi forte et his pariter insidiati sunt aeris 
aves. Heu mihi, quia spinas et tribulos campus 
germinat! damnationem scilicet ob recessum a 
Deo, dum spinosum errorem vagus grex sectatur; 
dum fornicatur non in ligno solum, uti scriptum 
est !?, verum eliam inlapidibus cunctis et aquis ? 


c dumnon sculptilia adorant, sed quosdam diemones 


in locis excelsis. 


24. Christiani nomine tenus sunt Alani. Quodsi 
alicubi est pars Jacob aliqua, inimicus homo 
zizonia superseminavit. Nam etsi in senectute, 
Sara tamen peperit; sed insectatur Isaacum 
Ismael. Et quis est Abraham qui famulam Agar et 
hiereseos serviles tenebras, domo procul ableget ? 
Est mihi quoque pusillus exercitus, quem Deus ab 
intellectuali Pharaone eripit. Hunc ego ducto, non 
quidem ut alter Moyses, sed tamen ducto. Se! 
AKgypti tribuni persequuntur, nempe animus 
furens cedi inhians, et terrenarm rerum cupidi- 
tas; quee suadent ut cum alienigeni,commaculen- 
tur ; denique oblique mentis volubilitas ad absur- 
das quasdam opiniones, minime ut plerumque fit 
renitens. Et ubinam est nebule columna, que se- 
parationem prestet? vel quomodo gentium recessit 
mare ? Heu mihi, cui pascere greges commissum 
est de baptismatis lavacro ascendentes ! Pascitau- 
tem hos potius infidelitatis mors. Ore quidem, 
egre dico, confitentur ad salutem ; neque tamen 
antea credunt corde ad justitiam. Simile est illud : 
Periit religiosus ab hac terra mea; neque hec 
mihi stationis requies est. 

25. Num ergo surgens abibo? Vereor ne forte 


THEODORI ALANI EPISCOPI ALANICUS. 


hocmalum participem. Num enim sumego Abdias? A τοῦ χαχοῦ μεταλύψει" μὴ γὰρ ἐγὼ ᾿Αὐδιοῦ 5. Yxs-- 


Hic quidem cum Achaabo famularetur, genua 
tamen Baali non flexit '*. Metuo etiam pusille ju- 
storum sorti; nam virga impiorum commovetur. 
Quid faciam ? Ubi Jesu flagellum, ut Patris domus 
purgetur? Odi ecclesiam malignantium: sed in 
hano projectus fui, qui sacerdotium temere assu- 
mere ausus sum : « Nonné odientes te, Domine, 
oderam et super inimicos tuos tabescebam ὃ» Cur 
maledictioni illi audacter me objeci? Colum 
weneum reputatus ego sum, terra ferrea neque 
arata neque sata hereditus mea. Quisnam Paulus 
rursus hos parturiat, donec formetur in eis Chri- 
tus? Nothi adhuc et non filii, quia fascinavit eos 
Satanas, ne quis veritati forte credat, atque ut 


sint deinceps infidelitatis filii. Iram timeo, revera p 


enim sunt vasa ire ad perditionem formata. Heu! 
ferarum dentes video, cum furore rapientium 
super terrám ! Nam meorum insignia veluti sunt, 
homicidia in primis et alia mortium genera. Heu 
Dathan atque Abiron mihi inhiant: et quis adest 
Aaron, ut Deus miracula edat ? Sacerdotii dignitas 
conoulcata est, et quis adest Samuel, ut Deus inju- 
riamceusibimet illatam reputet ἢ «Iuvocabant enim 
illii Dominum, et ipse exaudiebat eos: in co- 
lumna nubis loquebatureis. » Nempe egosacrorum 
testimoniorum custodiam serio observo. Fortasse 
aliqis calvitiem quoque írridet, si forte pileo me 
exuam, ut cum fide haud velata sacro munere fun- 
gar.Quis aderit Eliseus ut culpam ultio mox sub- 


sequatur? Elie disipulum audacter me dicam: C 


sed non idcirco Elisieus sum. Et gratiam quidem 
suscepi, sed non idcirco extra caducarum rerum 
impetum sum, neque in pacem extra omnem animi 
perturbationem ingressus sum. Et quid mirum, si 
rursus Moyses dux sit, et nihilominus itinerantium 
membra in deserto ceciderint? Nam ex vocatis 
pauci sunt electi. 


26. Sed quousque in his dilatabo orationem, et 
non illum polius scopum attingam? nempe ut 
rogem pastorem meum, et fratres simul deprecer. 
Utique ex ventre inferi audient clamorem meum. 
Eleva ad Deum oculos, o pater: sanctas extende 
manus, unde mihi sacerdotii gratiam postulasti. 
Pete nunc ut cursum consummem, fidem servem, 
prevaricantes doceam vias Domini, irreligiosos 
convertam : si quando hec nobis Dominus bene- 
ficia addat. Ferte in hoc opem patri vos quoque 
amantissimi fratres : communi ac principi pastori 
commendate me, qui regi potlus quam regere in- 
digeo.. Fortasse recordabitur mirabilium suorum 
is qui parvulos custodit: fortasse memoriam fa- 
clet operum suorum, qui terram inaquosam in 
aquarum scaturiginem mutat. Nam si exsiccat flu- 
vios Ethan, et terram fructiferam ponit in salsu- 
ginem, idem nihilominus dat mel sugere de petra, 


1 []IIReg. xvin, 3. 


βιτήσας δὲ ἄρα ἐκεῖνος τῷ ᾿Αχαὰβ, γόνν τῇ Βάαλ ^ 


οὐχ ἔχαμψε. Δέδια 35 χαὶ περὶ τῷ μιχρῷ τῶν d 
χαίων χλήρω᾽ ἡ ῥάθδος γὰρ τῶν ἁμαρτῶλῶν wt 
σείεται. Τίς ἐγὼ γένωμαι ; Ποῦ τὸ φραγγέλιον ἾὯη- 
σοῦ, ἵνα ὁ οἶχος τοῦ Πατρὸς ἐκχαθαέροιτο | ᾿Είσησα 
ἐχχλησίαν πονηρευομένων ἀλλ᾽ εἰς ταύτην ἀπέῤ- 
ῥιμμαι, ὅτε προπετῶς ἱερωσύνην ἐθάῤῥησα, « Οὐχὶ 
τοὺς μισοῦντάς ct, Κύριε, ἐμίσησα, καὶ ἐπὶ τοῖς 
ἐχθροῖς σου ἐξετηχόμην ; » Ἵνα τέ τὰ τῆς ἀρᾶς ἐχει- 
νης ἐθάῤῥησα ; Καὶ χαλχοῦς μὲν οὐρανὸς ἐνομέσθην 
ἐγὼ, σιδηρᾶ δὲ γῆ, xai ἄσπαρτος χαὶ ἀνύροτος καὶ 
χληρονομία μου" Ὧ τίς Παύλος καὶ πάλιν ὥδινε' 
τούτους, ἄχρις οὗ μορφωθῷᾷ Χριστὸς ἐν αὐτοῖς , 
Νόθοι δὲ ἄρτι χαὶ οὐχ viol ὅτι ἐδάσκηνεν αὐτοῖς 
ὁ Σατανᾶς, ἵνα μὴ, τῇ ἀληθείᾳ εἰ χαὶ πείθωνται, χαὶ 
λοιπὸν τῆς ἀπειθείας viol, Καὶ δέδοικα τὴν ὀργόν" 
ὄντως γὰρ σχεύη ὀργῇῆς χατηρτισμένα εἶσω εἰς 
ἀπώλειαν. Οἴμοι | ὅτε θηρίων ὀδόντας ὁρῶ μετὰ 
θυμοῦ συρόντων ἐπὶ τῆς γῆς τὰ γὰρ ἐκίσημα 
τῶν ἐμῶν φόνος τὸ πρῶτον, χαὶ ἄλλων ἔϑνεα xx- 
ρῶν. Οἴμοι, ὅτε Δαθὰν xxl ᾿Αδειρών με περικπεχὴή- 
vag χαὶ τίς ᾿Ααρὼν ἵνα τερατουργοίη Θεός ; Καὶ 
τὸ τῆς ἱερωσύνης χατεξζουθένηται" χαὶ τίς Σαμονὴλ, 
ἴνα τὸ γεγονὸς εἴς ἑαυτὸν Θεὸς ἀναδέξοιτο ; «᾿Ἐπεχῶ- 
λοῦντο γὰρ ἐχεῖνοι τὸν Κύριον, καὶ αὐτὸς εἰσύχου- 
σεν αὐτῶν' ἐν στύλῶ νεφέλης ἐλάλει πρὸς αὐτοῦς. » 
"Ap' οὖν ἐγὼ τῶν μαρτυρίων τὴν φυλακὴν ἐθέμον 
περὶ σπουδῇ. Ἰάχα τις καθνθρίξεται xol τῆς gei&- 
Ἀρας, εἰ τῶν χαλυμμάτων ἀπογυμνοῖτο, ἵν᾽ ἀχαλυψεῖ 
τῇ πίστει ἱερατεύοι. Καὶ τίς Ἑλισσαϊῖος, iv 5» δεχὺ 
παρέποιτο ; ᾿Ηλιοῦ μὶν γὰρ θαῤῥήσω λέγειν ὡς 
μεμαθήτευμαι: ἀλλ᾽ οὐχ ἐντεῦθεν ᾿Ἐλισσαῖος ἐγώ" 
καὶ χάριν μὲν ἐδεξάμην ἀλλ οὐ ταὐὑτῃ xal Tiv 
τῶν ῥεόντων παρῆλθον φοράν. οὐδ᾽ εἰς τὸν εἰρήνης 
εἰσῆλθον ἀπάθειαν, Καὶ τί καινὸν, εἰ καὶ πάλιν Μωῦ- 
σῆς ὁδηγεῖ, τῶν ὁδηγουμένων δὲ τὰ xo ἐν τῷ 
ἐρήμῳ κατέπεσον ; Τῶν γὰρ χλητῶν ὀλίγοι οἱ ix- 
λεχτοί. 

xc. ᾿Αλλὰ μέχρι τίνος τούτοις ἐμπλατυνθήσομαι 
x«l οὐχ ἐχείνον μᾶλλον γίνομαι τοῦ σκοποῦ ; αἰτήσο- 
pat τὸν ἐμὸν ποιμένα, δυσωπήσω τοὺς ἀδελφούς. "Ape 
lx. χοιλίας dou κραὐύγῆς μὸν ἀχουσονται" Αβον πρὸς 
ϑεὸν ὀφαθλμοὺς, ὦ πάτερ' ἔχτεινον ὁσίας χεῖρας, ὅθεν 
ἡμῖν τὴν χάριν ἡτήσω' wel τὸν δρόμον ἐκτελέσαι νῦν 
αἴτησαι, τὴν πίστιν τηρῆσαι, διδάξαι ἀνόμονς ὁδοὺς 
Κυρίου, ἀσεδεῖς ἐπιστρέψαι. εἴ ποτε προσϑείη Κύ- 
ptos lg! ἡμᾶς. Σνμπονησατε τῷ πατρὶ καὶ ὑμεῖς, 
ἀδελφοὶ xal φιλάδελοι' παράθεσϑέ με τῷ κοινῷ 
καὶ πρώτῳ ποιμένι τὸν ποιμαίνεσθαι μᾶλλον ἦ πόι- 
μαΐίνεν δεόμενον. Ἴσως μνησθήσετκι τῶν θαυμα- 
ϑίων αὐτοῦ ὁ φυλάσσων τὰ νήπια' ἴσως μνείαν τῶν 
ἔργων αὐτοῦ ποιήσεται ὁ γῆν ἄννδρον εἰς διεξόδους 
ὑδάτων peramoww Εἰ γὰρ x«l ξηραίνει ποταμοῦς 
"Hüxv, x«l γῆν καρποφόρον εἰς ἄλμην τίθησιν, 
ἀλλὰ χαὶ μέλι θηγάξειν ἐκ πέτρας δίδωσι, καὶ ἐκ 
στερεᾶς πέτρας ἔλαιον" τίς οἵδεν εἰ ἀντὶ πνέδες καὶ 


413 THEODORUS ANDIDENSIS. Ml 


᾿ στοιθῆς μυρσίνη xal χυπαριῖτος ἀναθήσεται ; μό- À et de lapide duro eleum. Quis scit, an pro urtica 
vov εἰ ὁ ξηρὰ συναρμολδογῶν ὀστᾶ xal Qoi» ἐμπνέων οἱ herba inutili, myrtus et cyparissus exsurgat ? 
xai ἐν ἡμῖν δοξασθήσεται. Τοῦτο παρ᾽ ὑμῶν ἐμὸν Modo ille qui arida ossa rursus compingit, vitam- 
αὔτημα- τοῦτο μετὰ δαχρύων αἰτούμενος, οὐδ᾽ ἂν que inspirat, in nobis quoque glorificetur. Heec 
ἀποχάμω. Δότε μοι τὴν χάριν ταύτην, χαρίσασθέ — estmea a vobis postulatio : ita cum lacrymis de 
pot τὴν αἴτησιν, ὦ σχεῦος ἐχλογῆς, ὦ στόμα Θεοῦ, — precari non desinam. Date mihi hanc gratiam, 
ὦ πρωτεύων ἐν πᾶσι μετὰ τὸν πρῶτον '" ὦ λαμπτῆρ- petitioni huic annuite, o vas electionis, o Dei 0s, 
σιν ἐν χόσμῳ λόγον ζωῆς ἐπέχοντες. o prime omnium post primum, o luminaribus 
mundi verbum vite prebentes. 


Diximus supra Theodorum sub patriarcha Germano 11 claruisse ; quo videlicet tempore Constanti- 
nopolis, pulsis Graecis, in Latinorum potestale erat. Reapse Theodorum in primo adhuc inedito opus- 
culo, quod ad fratrem natu minorem scripsit, ait f. 4 : 'E«)o μὲν à πατρὶς, ἀλλ᾽ ἀνδρὶ σοφῷ mà; τόπος 
Ἑλλάς : Et f. $ : Τῆς πατρίδος ἡμεῖς ὑπὸ δυσημερίας ἀπογενόμενοι, ὁ μὲν πατὴρ ἤδη πρέσδυς ἦν, xai πρεσθυτέρα 
μήτηρ, ἀντ αμθανομένη καὶ αὕτη βίου τελεωτέρον, ἐξ οὗπερ ἐν ἐπισχόποις ἐχεῖνος. Nimirum patre nostri Theo- 
dori creato episcopo, uxor religiosam vitam sectata est. Adhuc Theodorus de patre suo : Σχολάσας δὲ 
tt καὶ τῆς ἐπισχοπῆς παροιχίας, ἐπειδὴ αὕτη περὶ Σαυρομάτος x«i Σκύθας ἦν " Revera in Alicano n. 9 indicium 

est, Theodori patrem in borealibus illis regionibus episcopatum gessisse: quare et verba εἰς τὰ οἰκεῖα 
non tam patriam fortasse quam digcesim denotant. Illic etiam complura Theodorus dicit de suis 
ütterarum studiis, quarum minori fratri magister fuit, el de libris etiam poeticis lectis loquitur, nec 
non de compositis. Et quidem dum in barbaricis regionibus versaretur, iv τοῖς βαρθαρικοῖς £du 
βιούντων ἡμῶν, οὕτω τῆς ἀνάγχης χατεπειγούσης. Interim vero ait se ad infulas fuisse vocatum : Ἢ χάρις 
εἰς ἐπισχοπὴν ἐχχαλεῖ ἐθνῶν. 





ANNO ΠΟΜΙΝῚ MCC... (?) 


THEODORUS ANDIDENSIS 


(Ang. Mai Biblioth. nova PP. tom. VI, p. 545.) 


Postremum hunc reservaveram Theodorum Andidensem, quia verebar, ut huic forte capiendo tomus 
suffieeret. Nunc more longioris impatiens, tot Theodororum agmen hoc Andidensi concludam: cujus 
brevem oppido ac prope nullam biographieam notitiaru tradidit Allatius in diatriba de Theodoris 
D. XCVII. In libro autem Contra Creygtonum p. 519, ubi locum ejus recitat, auctorem dicit non recen- 
tem, sed. satis antiquum. Hec tantum Allatius. At Lequinius in Or. CA. t. 1, col. 1030, nomen hoc, apud 
Allatium De concensu lib. 1n, cap. 15, a se lectum; ponit inter episcopos Andidorum, que fuit urbs se- 
cunde Pamphylie; neque tamen etatem ejus definit. Dicitinsuper scribendum esse Σανδέδων, ut est in 
notitiis episcopatuum, pro 'Avdidev; quod haud recte opinari videtur Lequinius; etenim in tribus hujus 

operis codicibus Vaticanis, constanter 'Avdid'ov scribitur. Quin adeo Basilium quoque Phytis» episcopum 
(in Phrygia Salutari)cui suam hanc lucubrationem Theodorus mittit, ignorat prorsus Lequinius in Phy- 
tiee episcopologio, Or. CA. t. 1,60]. 8&4. Quamobrem ne ex Basilii quidem utpote ignota &tatelumen ad 
Theodori seculum cognoscendum accedit. Sane Theodorus noster n. 5 ad magniBasiliitractáàtum quem- 
dam liturgicum provocat; sed quia id scriptum non rnagno Basilio, sed Germano (primove an sé- 
cundo ἢ Byzantino patriarche bibliographi tribuunt ; hinc saltem appareret Theodorum nostrum pre- 
dieto certe opere esse recentiorem. Verumtamen, quia putatum Germani opus valde fuit interpolatum, 
jam nescimus quid Basilii, quid Germani, quid aliorum antiquorum aut paulo recentiorum in eo cinno 

Vypersit: ideoque ad ferendum de Theodori &tate judicium parum ea libri nominatio prodest. Igitur in 
S0la adhuc Allatii affirmatione acquiescendum est, quod haud recens auctor sed satis antiquus sit hlc 
Theodorus. Ne autem diu de ipso opere loquar, eujus dignitas et utilitas per se ipsa legentibus inno- 
fescet, dicam tantum me id reperisse in tribus bibliotheces Vaticane codicibus, nempe 1. in 856, bom- 
bycino, seculi ferme duodecimi. 8. in 430, chartaceo, sed bono nitideque scripture, cujus textus ab 
illo prioris codicis in paucis differt, 3. in codice 632, item ochartaceo, sed antiquiore; in quo quidem 
omittitur exordium, ut infra suo loco dicam, verumtamen in textu permulte sunt additiones 80 varie- 
tates, Primum codicem ao tertium viderat Allatius (nam de secundo silet), laudatosque ab eo locos in- 


416 THEODORI ANDIDENSIS &16 


fra nos adnotabimus. Titulus autem operis ille est, quem nos typis impriminus : nisi quod mendose . . 
in secundo codice Nicolaus scribitur pro TAeodoro, librarii nimirum ἀδλεψία, qui tunc fortasse de 
Nicolao Cabasila cogitabat, cujus liturgicus commentarius jamdiu editus subsequitur in codice post 
illum Theodori. 


Parergon de alia sacrz misse expositione, et de canone 4& Niczno. 


Stephanus Aldoensis, anno 1670 factus patriarcha Antiochenus Maronitarum, et anno 1703 vita de- 
functus, ut tradit Assemanus in Catalogo codicum Or. Vat. t. ΠῚ, p. 503, complura ingenii atque in- 
dustrie 518 monumenta reliquit, nempe Annales orientales ; de origine Maronitarum ; horum vindi- 
cias ; item de metro carminum ; nec non Orationale juxta ritum Maronitarum, ut videre est in nostro 
predicti Catalogi supplemento Script. vet. t. V. codd. Syr. 399, 393, 394, 395, 396, 397, 411, &&&. Quod 
vero ad rem presentem attinet, in carsciunico apud nos codice 400 continetur ejusdem Aldoensis 
magnum opus de sacrificio misse, duobus tomis comprehensum, quorum tamen primus deest. Sed 
ecce, fortune beneficio, desideratus hic carsciunicus tomus, suppletur ab ejusdem interpretatione 
Latina, que in codice Vaticano 7410 conservatur. Reapse cum totum opus in decem partes (seu cande- 
labra, ut Orientales malunt dicere) distribuatur, sex quidem priores partes in Latino continentur, 
quatuor vero postreme in carsciunico : quo fit ut ab utroque conjunctim codice liturgicum hoc 
Aldoensis opus nobis totum suppeditetur. Quisnam vero fuerit Latinus interpres, codex non docet ; 
sed suspicari licet de Petro Benedicto illo S. Ephremii notissimo interprete. Namque Naironus apud 
Ássemanum, loco supradicto, affirmabat Rome se quedam Aldoensis exemplaria accepisse a Petro 
Benedicto Maronita commodata. Et nos quidem ab Aldoensis opere typis tradendo, moles, ipsa 
deterret ; nihil tamen vetat, quominus hujus tenuem saltem imaginem delineemus. 


Etenim operis partium decem, ut diximus, in plures unaqueeque tractatus subdividitur, hique rursus 
in sectiones, tantaque est argumenti abundantia, ettam copiosa tractatio, ut nihil hac super re indi- 
ctum relinquatur. I. Pars de missa fere generatim, id est de ejus nominibus, definitione, partibus, etc. 
II. De loco conveniente celebrande misse, id est de ecclesiis, earumque partibus, altaribus, supel- 
lectile, etc. II. De sacerdote misse ministro, et de sacerdotii gradibus, officiis, etc. IV. De prepara- 
tione sacerdotum ad missam, vestibus, etc. V. Singillatim de misse partibus. VI. Adhuc de reliquis 
misse partibus. Hactenus codex Latinus. In carsciunico autem, parte VII. Prosecutio est ordinis misse, 
scilicet, de pace danda, et de altaris velamine, nec non apertione mysteriorum. VIII. De consecratione 
sacramenti, quod est secundum misse segmentum. lX. De signaculo crucis super calicem, de Oratione 
Dominica, et sacramenti elevatione X. De fractione specierum panis, et aspersione sacratissimi san- 
guinis super illas, et de sacramenti distributione fidelibus. 


Jam vero in tractatu tam ubere, multa esse bona et utilia, et quandoque etiam peregrina, quis dubi- 
tet ? Imprimis testimonia clarissima de Christi corpore in Eucharistia preesente, et quod Christi ipsius 
institutoris verbis fiat consecratio. ltem de Petri et Romani pontificis primatu, quem summis viribus 
propugnat, et ad universam Ecclesiam, prout in Florentino eecumenico definitumest, extendit. (Par erga 
Petri successorem profitetur obsequium etiam auctorlibri ms. quem pre manibus habeo cerimoniarum 
Ecclesie Maronitice, ubi in prologo dicitur Deus fundasse Ecclesiam ac stabilivisse supra patrem fidei 
Petri). Deinde de patriarchatu Antiocheno agit Aldoensis ; de SS. imaginum veneratione ; de vestibus 
atque ornatibus pontificalibus, ete. Postremo copiose disseritur de trisagio, cujus etiam celebre addita- 
mentum qui crucifixus est pro nobis, in Ecclesiis Orientalibus vulgo usurpatum, Aldoensis tuetur ; 
non ad Trinitatem tamen relatum, sed ad Filium ; imo non additamentum tantummodo, sed trisa- 
gium totum, ad solum Filium ab Orientalibus referri narrat ; secus vero a Greecis et Occidentalibus, 
omisso semper additamento, id ad solam Trinitatem referri solere : qua distinctione adhibita, pacem 
Eeclesiarum circa hanc controversiam conciliari posse judicat. Interim pro illa ultima partioula 
profert testimonia 1. Ephremii, patriarche Antiocheni. 2. Joannis Maronisitem patriarche Antiocheni. 
5. Dionysii Barsalibi, Amidensis episcopi ; 4. concilii Armeniorum Tarsensis. 3, librorum liturgicorum. 
Concedit tamen Petrum Fullonem sensu heretico illam clausulam usurpasse; atque hinc ortum 
totum ejus rei odium et disceptationem. Heec de patriarcha Maronitarum. Alium vero eque ingentem 
commentarium liturgicum Nersetis Lamprunensis, Armeniorum seculo duodecimo episoopi, Latine 
item Ecclesie reverentissimi, alio nos tempore fortasse exponemus. 


Notissimus est canon 44 Nicenus Arabicus, cujus clausulam de Romani pontificis auctoritate supra 
omnes etiam patriarchas, ponam accurate translatam ex Arabico textu, quem recitat Coptus Ben-Assali, 
seeculi xiu Monophysita auctor, in codice Arabico Vaticano 151, ubi ejus tractatus cononicus legitur. Is 
ergo in parte 1, cap. 4, postquam dixit, primum, imo et caput, patriarcharum esse Romanum, diserte 
scribit : « Sicut patriarcha imperio et auctoritate erga sibi subjectos preditus est, ita Rome Domnus 


417 COMMENTATIO LITURGICA. 418 


auctoritate erga omnes patriarehas pollet: quoniam ipse primus est, tanquam Petrus; quatenus hic 

videlicet auctoritate super omnes Christianitatis preesules fruebatur, et erga multitudinem, ex qua illa 

conflatur : utpote Christi Domini nostri successor, populo ejus Ecclesiisque prepositus. » (Et sic Leo 

noster magnus, serm. IV, 2: « Petrus cunctis Ecclesie Patribus prepositus. » Et Joan, Cesariensis in 

inedito opere de conc. Chalc. dicit ipsum Leonem caput episcoporum).Quo canone post Coptum Ben 
Assali usus est etiam Naironus Maronita in Evoplia, p. 216 et293. Preter illa que de primatu Romano 
disputavit alter clarus Maronita, Abrahamus Ecchellensis, in tractatu De origine nominis papz. Addesis 
quie S. Anselmus Lucencis amplissime de hac re scribit lib. letlI. in sua collectione canonica, cujus 
nos titulos edidimus. Adde item duo nova testimonia in nostris Augustini sermonibus Vaticanis LII, 4 
et CIX, 13. Denique Casin. Parisiensis sermo XXIII, quia nobis in item cod. Vat. Ottob. 977, f. 262, 
legebatur, ita concluditur. « Communicet Petro, qui vult partem habere cum Christo. » 





OGEOAQPOY EIIIZKOIIOY ANAIAON 


IIPOSEQPIA KEGAAAIQAHZ 
HEPI TON EN TH ΘΕΙ͂Α AEITOYPTCTIA l'INOMENON ZYMBOAQON ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ 
Πονηθεῖσα 


éx προτροπῆς x«i ἀξιώσεως τοῦ θεοφιλεστάτου ἐπισχόπου Φυτεῖας Βασιλεῖου 


THEODORI EPISCOPI ANDIDORUM 


BREVIS COMMENTATIO 
DE DIVIN.E LITURGLE SYMBOLIS AC MYSTERIIS 
Composita 
hortante ac postulante Deo charissimo episcopo Phytiw Basilio. 


α΄. Πολλοὶ τῶν ἱερᾶσθαι ἠξιωμζων ἴσασι piv À — 1. Multi qui sacerdotii officio funguntur, sciunt 
xai ὁμολογοῦσι τὰ iv τῇ θείκ ἱερουογίᾳ τελούμενα — equidem et confitentur, ea quae in divina liturgia 
τύπον εἴνχι τοῦ Σωτηρίου πάθους zwi τῆς ταγῆς — fiunt, figuram esse Salvatoris passionis, et sepul- 
zwi τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριοτοῦ x«i 6:09 ἡμῶν: — ture ac resurrectionis Salvatoris Christi Deinostri, 
ὅτι δὲ xai πάσης τῆς αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς σωτηριῳδους  Quodautem ejusdem quoque sulutaris adventus 
ἐπιδτωίας τε χαὶ οἰχονομίας σημαίνουσι τὰ παρὴ-  eLincarnationis pre se ferant consequentem noti- 
χολουθηπότα γνωρίσματα, «m αὑτῆς ἀοχῆς τῆς συλ- jam, jam inde ab initio, conceptions ejus, et na- 
λέψεως τούτου, γεννήττ:ὡώς τὲ x«l ἀναλωγῆς τῆς τρια- — livatis, acteeque per triginta annos vite ; nec non 
χονυταετοῦς" πρὸς δὲ x«i τῆς τοῦ Προδρόμου αὐτοῦ et ipsius Priecursoris,et Christi in baptismate ma- 
λειτουργίας, xxi τῆς ἐν τῷ βαπτίσματι αὐτοῦ Xvx- — nifestalionis ; preeterea et electionis apostolorum, 
δείξεως ναὶ μὴν x«i τῆς τῶν ἀποστόλων ἐχλογῇῆς, —etiriennalis patratorum miraculorum temporis» 
καὶ τοῦ τῶν θαυμασίων τριετοῦς χρόνον, ἐξ ὧν ὁ  queipsiinvidie et crucis causaexstiterunt ; id, in- 
φθάγος (Gl. cod. φόνο:) χαὶ ὁ σταυρὸς χατεσχεύαστο — quam, haud scio cur isti, ut puto, ignorent. Atqui 
οὐκ oid ὀΐπως tmi, ὡς οἶμαί αγνοοῦσι. Καίτοι γε — ne corpus quidem illud appellabitur quod caput 
οὐδὲ σῶμα χαλοῖτ᾽ ἄν ποτε τὸ μόνην χεαλὴν ἔχον, | tantummodo habens, pedibus ac manibus aliisque 
ποδῶν δὲ χαὶ χειρῶν xxi τῶν ἄλλων μελῶν ἀπεστε- B membris careat. Sane quod corpus perfectum sit, 
ροημένον. Ὅτι δὲ σῶμα cuo) τὸ θνόμενον, ἄχου- quod immolatur, audi Christum ipsum dicentem: 
X^» αὐτοῦ τοῦ Apugz0) λέγοντος" « Λαδετε, gxystt « Accipile, mrmanducate, hoc est corpus meum !. » 
τοῦτό ἐστι τὸ Gp uev.» 'AXX οὐδὲ Sio) x«l moh- — Sed nec acle vite imago probabilis a quoquam 
τείας εἰχὼν ἢ λογιχὴ ἱστορία παρά τινος ὑπογρά — describelur, nisi ab initio res qu& nativitatem 
qg*m, εἰ un τὰ ἐξ ἀοχῆς ἐν τῇ γεννήσει παοηχολουν-  comitale sunt, et 485 in medio cursu eveneruni, 
θυχότα, x«i τὼ ἐν uíco γεγονότα, χαὶ ἐν τῷ fuac — etque in fine contigerunt, adnotentur. Si ergo re- 
συαδιδηχότα, ἐνσημανθῶσιν. Ei οὖν παρὰ ἀνθοὼῶὼ- humane ita conectuntur ut sint plane inter se co. 
T4) γινόμενα οὕτω συμπλέχονται, ὡς εἶναι πάντη —pulate atque involuts, quis ca, que divinus Spiri- 
συμπεπλεγμένα x«i ἀνιστόρητα, πῶς ἂν τὰ περὶ ius figurat ac representat,tam imperfectam imagi- 


! Matth. xxvi, 27. 


49 


nem habere dicat? Ergo ne hujus quidem vivificj 
corporis per omnia similis imago, manca ullate- 
nus comperietur, neque ullo membro destituetur. 
Verumtamem quia adoperata sunt divini Spiritus 
oracula, et quia sub brevibus sepe verbis atque 
figuris, multe sensuum difficilesque intellectu di- 
vitie comprehenduntur ; id, inquiam, nostre eeta- 
tis hominibus purgatam mentem minime haben- 
tibus, offendit nebulas, et imperfecta esse qua sunt 
perfecta suadet. 

2. Quod autem prolata hec indubia veritate 
verba, maximis demonstrationibus firmissime ful- 
ciantur, inde fit exploratum, quia graphica sacro- 
rum evangelistarum historia, tanquam ab ipso 
Christo Deo nostro inspirata, sic jam inde ab ejus 
conceptione, utitur imaginibus vocis et verbi, 
amici et sponsi, lucernee et solis, usque ad postre- 
mam Christi in colos ascensionem, et ejusdem 
illinc novissimo reditu, non sparsim neque abrupte, 
sed simul omnia complectitur. Cui rei sapienter 
mentem intendentes ii, qui primitus pontificali 
munere digni fuerunt, et qui post eos sancti Pa- 
qpes exstiterunt, usque ad tempora quibus orta 
sunt magna luminaria, et ecclesiarum Dei esedifi- 
catores, Basilius, in quam, et Joannes Chrysosto- 
mus, primi pontificis circa ritum hunc mandata, 
sancto Spiritu deducente, exsecuti sunt. Quseenam 
autem hec mandata fuerunt? multa quidem et 
alia, sed precipue qu& ad purgationem nostram 
et quasi reditum in vitam pertinent: » Accipite, 


jnanducate, ait, hoc est corpus meum. » Nihil (c 


enim vetat, quominus denuo necessaria hec verba 
repetamus. Et paulo post: « Hoc facite in meam 
commemorationem. » Igitur tantopere cordi fuit 
his beatis commemorationem Christi facere, ut et 
corpus per divina symbola incolume perfectumque 
conficerent, mente atque anima preeditum, injecto 
in massam fermento, et substantialiter deitateple- 
num;adeo ut qui digne participent, sanctifica- 
tioneet gratia donentur, magnarumque passionum 
medelam consequantur. 

3. Sed enim tertia quoque accedit predictarum 
rerum confirmatio, que cum sacra liturgia ec- 
clesiis Dei preclare pieque tradita est. Quenam 
vero heec ? Sacrarum nimirum imaginum ope co- 
lorum exhibitio. In his enim incarnationis Christi 
Dei nostri mysteria omnia a religiosis hominibus 
cernuntur exposita, ab archangeli Gabrielis ad vir- 
ginem adventu usque ad Domini in colos assum- 
ptionem ac novissimum reditum. Habes et alium 


(1) Hoc dicit secundum constantem Grecorum 
sententiam acritum consecrandi fermentatum ; 
quem ritum non improbat Latina Ecclesia, ita 
tamen ut a Grecis vicissim azymum nollet dam- 
nari. Itaque paulo vehementius loquitur S. Petrus 
Damiani in sua preeclara et religiosissima canonis 
misse expositione (n. 1.) a nobis edita Script. vet. 
t. V1: Panis fermentatus non debet offerri insacri- 
ficium, tum ratione facti, tum ratione. mysterii. 
Gr«eci tamen in. suo pertinaces errore de fermento 


THEODORI ANDIDENSIS 


D 


&90 
À τοῦ θείον Πνεύματος τυπούμενα καὶ εἰσηγούμενα 
οὕτως ἔλλιπᾷ τὸν εἰχόνα qeu! τις ὧν δέξασθαι . Οὐ-"-. 
κοῦν οὐδὲ ἡ τοῦ ζωαρχιχοῦ τούτου x«i θείου σώμα- 
τος ἀπαράλλαχτος εἰχὼν ἐλλιπὴς ὅλως εὑρεθήσεται, 
εἰ τῶν μελῶν τι (pet περιῃρημενον" ἀλλ᾽ ἐν τῷ εἶνοι 
συγκεχαλυμμένα τὰ τοῦ θείον Πνεύματος λόγια, καὶ 
ἐν βραχέσι πολλάχις βήμασι καὶ τύποις πολὺν TW 
ριέχεσθκι νοημάτων πλοῦτον χαὶ δυσθεώρητον, τοῦτο 
τοῖς χατ᾽ ἐμὲ τῶν 00» μὴ καϑαρομένοις γνόφος 
καθίσταται, χαὶ ἀτελὴν εἶναι τὰ τέλεικ ὑποτέθῃσιν. 
B' Ὅτι δὲ τὰ προδεδλημένα ταντί ῤύματα ἀλη. 
θεία ἀναμφηρίστῳ μεγίστοις στηρίξονται ὑποδεὲγ-- 
μασι χραταιότατα, ἐντεῦθέν ἐστε δῆλον" ὁ γὰρ ξω- 
γράφος τῶν θείων εὐαγγελιστῶν λόγος, ὡς ἐξ αὐτοῦ 
Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν ὑποσημανθεὶς, οὕτω τὰ ὑπὸ 
B τὸς συλλήψεως, τὴς φωνῆς χαὶ τοῦ λόγου, τοῦ φίλον 
x«i τοῦ νυμφίον, τοῦ λύχνου χαὶ τοῦ ἡλίου, ἄχρι τῆς 
τελενταίας ἀνόδον Χριστοῦ τῆς εἰς φύρανοὺς, x«i 
τῆς ἐχεῖθεν αὐτοῦ δευτέρας παρουσίας, ἄριστα ἐξει- 
χόνισεν, οὐ διεσπαρμένως͵ οὐδ᾽ ἀπεῤῥηγμένως, ἀλλ᾽ 
ὑφ᾽ iv πρὸς πάντα χατηρτισμένος. "Q δὴ καὶ vov- 
νεχέστερον προσεχόντες οἱ πρώτως ἀρχιερατιχοῦ χα- 
ταξιωθέντες χαρίσματος, xxi ói μετ᾽ αὐτοὺς θεῖοι 
Πατέρες, ἄχρι τῶν χρόνών τῆς γεννήσεως τῶν με- 
γαάλων φωστήρων x«l τεχνουργῶν τῆς τοῦ Θεοῦ 'Ex 
χλυσίας, Βασιλείον, φημὶ, xci Ἰωάννου τοῦ Χρυσο- 
στόμον, τὰς ἐν αὐτοῖς ἐντολὰς τοῦ πρώτου ἀρχιε- 
βέως Πνεύματι θείῳ ποδηγούμενοι ἀνεπλύώρωσαν 
Τίνες δὲ ἀρὰ αἱ ἐντολαί; Πολλαὶ μὲν χαὶ ἀλλαὶ, 
ἐξαιρέτως δὲ αἱ πρὸς τὴν ἡμετέραν χάθαρσιν και 
οἱονεὶ ἀναζώωσιν. « Δάδετε φάγετε », gioi: « τοῦ ὁ 
ἐστι τὶ σῶμά μον" οὐδὲν γὰρ χωλύει καὶ αὖθις τοῖς 
ἀναγχαίοις τοῦτο ἐπαναλαμθάνειν" xxl μετ᾽ ὀλιγον" 
« Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν. » Οὐχοῦν 
οὕτως ἔσπευσαν οἱ μαχάριοι ποεῖσθαι τὴν ixsivov 
ἀνάμνησιν, ὡς xal τὸ σῶμα διὰ τῶν θείων σνμθόλων 
σῶον xxi ἄρτιον ἀποτελεῖν, ἔννουν χαὶ ἔμψνχον, dux 
τῆς ξύμης ἐμθδαλλομένῃς τῷ φυράματι (1), xot Oco- 
tntoc xat' οὐσίαν πεπληρωμένον: ὥστε τοὺς ἀξίως 
μεταλαμθάνοντας ἁγιασμοῦ χαὶ χάριτος ἀξιοῦσθαι, 
χαὶ μεγάλων παθῶν ἴασιν δέχεσθαι. 

y. ᾿Αλλ' ἔστι x«l τρέτη βεδαίωσις τῶν προτεθει- 
μένων, ἥτις μετὰ τῆς θείας ἱερουργίας ταῖς τοῦ 
Θιοῦ ἐχχλησίαις χαλῶς x«i θεοφιλῶς παραδέδοται. 
Τίς δὲ αὕτη ; Tl τῶν ἱερῶν εἰχόνων dud χρωμάτων 
ἀναστήλωσις (2): ἐν ταύταις γὰρ τὰ τῆς ἐνανθρω- 
πήσεως τοῦ Χριστοῦ x«l Θεοῦ ἡμῶν ἅπαντα μυστό- 
ρια τοῖς εὐσεδέσιν ὁρῶνται χαθιστορούμενα ἀπ᾽ u- 
τῆς τῆς τσῦ ἀρχαγγελον Γαδριὴλ πρὸς τὴν Παρθέ- 
γον ἀφίξεως μέχρι χαὶ τῆς εἰς οὐρανοὺς ἀναλήψεως 


conficiunt. Verumtamenidem Petrus semet emen- 
dat aut explicat in Collectaneis tom. cit. p. 243, 
cum nostra adnotatione. 

(2) Greeci prima Quadragesimee Dominica fes- 
tum venerationis imaginum celebrant, subtitulo 
ὀρθοδοξίας, ob eam dogmaticam disciplinam in se- 
ptimo concilio definitam. De quo festo multe ex- 
tent homilie, quas inter memini me legere Ma- 
carii Chrysocephali, et aliam in collectione Agapi 
monachi Cretensis. | 


421 


COMMENTATIO LITURGICA. 


τοῦ Κυρίου" καὶ τῆς δευτέρας αὑτοῦ παρουσίας (3). À sine exceptione testem, quite ad illam totius corpo- 


“Ἔχεις xei ἄλλον ἀπαράγραπτον μάρτνρα ἐνάγοντὰ 
σε πρὸς τὸν τῶν θείων μυστορίων τοῦ ὅλου σώματος 
ἕνωσιν καὶ συνάφειαν, τὸν μέγαν φημὶ ἐν θεολόγοις 
Γρηγόριον, ὃς ἐν τῷ τῶν Χριστοῦ γενεθλέων λόγῳ οὐ 
μόναν τὰ ἐν τῇ γεννήσει παρηχολουθηχότα, ἀλλὰ xai 
τὰ τῆς ὅλης οἰχονομίας συνέταξε" χαὶ αὖθις ἔν τῷ 
τοῦ Πάσχα χαὶ τῆς ἀναστάσεως, χαὶ τὰ ἐν τῇ γεννή - 
σει εἰρχμένα αὐτῷ, ἀμετάθετα slug ὅ δὴ καὶ φα- 
νερώτιρον ἀποδειχνὺς, τοιοῦτόν φησι τὸ τοῦ γεννῃ- 
θέντος γενέθλιον, χαὶ τοῦ παθόντος ἐντάφιον. Διὰ 
τεύτᾳ προηγουμένως μὲν χατὰ τὸν πρόχειρον λόγον 
καὶ νῦν τοῦτο (4) πᾶς πιστὸς εἰδέναι ὀφείλει ὡς ἢ 
τῆς θείας ἱερουργίας ἅπασα τελετὴ αὐτὴν ἐχείνην 
τὴν ὅλην οἰχονομίαν τῆς περὶ ἡμῶν σωτηριώδους 
συγκαταθώσεῳς τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὡς προείρηται, διὰ τῶν ἐν 
αὐτῷ τελουμένων μυστηρίων συμθολικῶς δηλοῖ (5): εἰ 
καὶ χαλεπὸν ἐφ᾽ ἐχάστῳ τῶν παρὰ Κυρίου γεγενημέ- 
νων, xal τῶν παρὰ Ἰουδαίοις εἰς αὐτὸν πεποαγμένων, 
pía» xai τὴν αὐτὲν ἀφαιρῆσαι πρᾶξιν ἐν τοῖς συμθό- 
λοις" πολλώκις γὰρ τὸ dv τῶν ἐν τῇ θείᾳ λειτουργίᾳ 
τελουμένων ἐπὶ δυσὶ καὶ τρισὶ t&v τότε νοοῦνται xai 
ἀναφέρονται, ὡς προϊὼν ὁ λόγος δείξει σαφέστερον. 

δ΄. Αὐτίκα γοῦν à θεία χαὶ ἱερα τρώπεξα,͵ xai εἰς 
τὸ ἐστρωμένον ἀνώγεων [al. cod. ἀνώγαιον) ἐκλαμ- 
ὄανεξται, καὶ φάτνῃ κχατονομάζεται, χαὶ τάφος Χρι- 
στοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν ἐπιχέχληται (6). Ταῦτα δὲ, εὖ- 
σέξῶς νοούμενά τε καὶ δεχόμενα, οὐδὲν τῷ λόγῳ τῆς 


ris in divinis mysteriis unionem et conjunctionem 
deducit, magnum dico inter theologos Gregorium, 
qui in sermone de Christi natali, non solum ea quie 
nativitatem comitata sunt, verum etiam totius 
dispensationis res conexuit. Rursusque in ser 
mone de Paschate et resurrectione, ea que in na- 
tali dixerat, loco suo non commovit. Quod ut 
apertius significet, talis, inquit, fuit geniti Christj 
Dalivitas, talis et ejusdem passi sepultura. Pro- 
pterea principaliter juxta presentem tractatum, 
nunc fidelis omnis scire debet ἃ divine liturgie 
universo ritu, illam ipsam totam dispensationem 
salutaris condescensionis veri Dei ac salvatoris 
nostri Jesu Christi, uti dictum est, per ea que 


B fiunt in eodem ritu mysteria, symbolice ostendi ; 


quanquam difficile est, circasingula que Dominus 
egit, vel Judei contra eum gesserunt, unum eum- 
demque spectare in symbolis actum. Seepe enim 
unum aliquid in divina nuno liturgia operatum, 
de duobus vel tribus tunc temporis actibus intel- 
ligitur, ad eosque refertur, sicut in sequentibus 
fiet olarius. 


&. Eoce enim divina et sacre mensa et pro strato 
coenaculo accipitur, et presepe appellatur, et se- 
pulerum quoque Christi Dei nostri vocitatur. Et 
tamen heec pie cogitata et accepta, nullatenus 
recte religionis doctrinam ledunt, tunc presertim 


εὐσεδείας λυμαίνεται, χαὶ μᾶλλον ὅταν ὁ προχείμενος C cum propositus sermo temporis propria et accom- 


λόϑος ζυτεῖ τὸ οἰχεῖον χαὶ πρόσφορον τῷ χαιρῷ. 
xci τὰ ἀλλα δὲ ὁμοίως" ὥστε εἴ τις των ἐν τῷ τέλει 
τῷϑε συντάγματι ἐντυγχάνων, εὑρήσει τινὰ ἑτέρως 
ὀνομασθέντα παρὰ τινος, καὶ οὐ καν τὐνὰ ἡμετέραιν 
ἐξζγησιν. μηδαμῶς ξενιξέσθω, μόνον ἐὶ πρὸς εὑσε- 
θείας λὸγον χαὶ ταῦτα ὁρᾷ" πολλὰ γὰρ χαὶ τοῦ τότε 
xsupeu τὰ θαυμάσια" καὶ ἴσως τοῖς ἱεροῖς χαὶ θείοις 
ἀποστόλοις, χαὶ αὐτοῖς τοῖς θεοφόροις Πατράσιν 
ideis τὸ ἐν τῶν νῦν λεγομένων, ὡς εἴρηται, πρὸς 
πλείονα τῶν τότε ἐναποδίδοσθαι' ἢ καὶ τοῦτο αὐτοῖς 
ἀνακγχαῖον νενόμισται, ὥστε τὰ μείξονα χαὶ συνε- 
ατιχωτερα τῆς ἡμετέρας σωτηρίας ἐντάξαι τῇ θείᾳ 
μυσταγωγίᾳ, κατὰ τὴν τῶν θείων εὐαγγελιστῶν 
παρατήρησιν" τούτων γὰρ ἡ σαφεστέρα πραγματεία 
τε καὶ σπουδὴ οὐχ ἄλλο τι ἐναργέστερον δείχνυσιν 
ἀλλ᾽ ὃ τὸ i Πνεύματος ἀγίου καὶ Μαρίας τῆς ἀει- 
παρθένου τε χαὶ θεοτόχου συλληφθῆναί τε xai γεν- 
νηθάναι τὸν τοῦ προανάρχου Πατρὸς ὁμοούσιον Υἱὸν 
χαὶ Λόγον’ εἶτα βαπτισθῆναι μαρτυρούμενον ὑπὸ 
τοῦ ζωοποιοῦ x«i ὀονουσίον αὐτοῦ Πνεύματος" ἔπει- 


(3) SS. imaginum venerationi addictissimi 
Greci sunt, eorumque 66 616 8189 his passimornan- 
tur. Sie etiam in Occidente toti templorum parie- 
tesolim studiosius venustabantur Veteris Novique 
Testamenti et martyrum sanctorumque virorum 
pictis historiis ; quem morem in hodiernarum ec- 
elesiarum parietibus non ita frequentatum dole- 
mus. Certe nullum decorius ornamentum, aut po- 
pulo Christiano edocendo aptius, adhiberi posse 
censemus, 


modata requirit. Et similiter cetera. Quare si 
quis eorum qui sacra dignitale cluent, hunc meum 
legens commentarium, forte aliqua abs quovis ali- 
ter nominata comperiet, et non secundum nostram 
expositionem, ne, qu&so, miretur, dummodoet ista 
recte religionis doctrinam respiciant. Multa 
enim illius quoque temporis admiranda fuerunt. 
Et fortasse sacris divisque apostolis, ipsisque ἃ 
Deo inspiratis Patribus, quod nunc uno nomine 
comprehenditur, ut diximus, tunc ad plura referre 
placuit. Vel etiam hoc necessarium illis visum est 
nempe ut majora et summaria salutis nostre do- 
cumenta in divinam mystagogiam insererent,juxta 
sanctorum evangelistarum traditionem. Horum 
quippe manifestum precipue negotium studiumque 
nihil aliud apertius demonstrat, quam quod de 
sancto Spiritu Maria semper Virgo et Deipara con- 
ceperit genueritque consubstantialem eterno Patri 
Filium ac Verbum ; cui deinde baptizato testimo- 
nium dederit vivificus et consubstantialis ejusdem 


(4) Hinc tantummodo incipit codex 632. 

(8) Sic Algerus scholasticus in brevi opusculo De 
sacrificio miss, quod nos edidimus in tomo IX 
Script. vet. ait : Solemnis celebratio totius missead 
hoc instituta est,ut memoriamepzrimat Christi ve- 
nientis in carnem, etc. 

(6) Concha sive laeunar Greci altaris denotat 
Dethleemi antrum seu presepe. Ibidem autem 
modo conaculum pingi solet, modo sepulorum 
Domini. 


423 


Spiritus. Postea propter triennalem miraculorum 
cursum, Jud&eorum invidiam incurrisse, et a disci- 
pulo proditum, illusumque et crucifixum, sepulcro 
conditum, denique in vitam revocatum, in ccelum 
conscendisse, et judicem denuo venturum exspe- 
ctari. Quee omnia perspicue divina liturgia sistit 
per ea quein ipsafiunt, secundum Domini tradi- 
tionem et mandata singula. 

5. Verum hec quidem tanquam adumbrata 
qua&dam futurarum rerum proponuntur descriptio. 
At nostra particulatim rituum Dei gratia statuto- 
rum explanatio, quantum intfirmissimum ingenium 
nostrum valuerit, vim interim eorum palam faciet, 
quorum symbola intellexisse arbitramur. Neque 
enim mentetalem tantumque conatum concepimus, 
utpote nimis contemplativum, ut fortasse in cun- 
ctis nostre audaciam expositionis ostendamus. 
Imo et diserte veniam ἃ legentibus imploramus, 
quos scire volumus, nos obediendi precepto obse- 
quentes, vel potius viro per omnia Deo amabili ad- 
hortanti cedentes, negotium ultra vires audacter 
aggredi ; non autem scientia inflatos, res humano 
nisui intactas attingere. Quod si quid vel circa 
pontificalia indumenta, vel alia aliquot in ecclesise 
more posita, sermo noster preeterierit, id, inquam, 
haud absque causa factum est. Cum enim harum 
rerum, scriptam quamdam sub magni Basilii no- 
mine interpretationem invenerimus, de iis dicen- 
dum a nobis non judicavimus. Quamobrem, circa 
illa etiam de quibus loqui jussi fuimus, si quando 
invenire nobis licuit praecedentium Patrum ali- 
quam expositionem aut declarationem; ad hanc 
potius hortatorem nostrum episcopum ablegavi- 
mus: dum nos interim quietum tutumque silen- 
tium tenere maluimus. Sed agesis Dei benignitati 
propositum aggrediamur. 

6. Initium doctrine arcane, et sanctissimorum 
symbolorum, illud ipsum spiritalis sermo propo- 
nit, quod tum humana natura ceu quamdam obla- 
tionem ex universa humana massa Domino Deo 
nostro offert : tum prophetica gratia divini Spiri- 
tus multis diversisque vocabulis signifieavit, con- 
gruas operalo mysterio appellationes imponens, 
typis quibusdam ac symbolis preemonstratas. Sed 
congrua et cónnaturalia nomina rei gestte. modo 


(7) Verissime Theodorus noster dicit inscriptum 
se vidisse divo Basilio opusculura de quo loquitur ; 
etenim nos quoque in cod. Vat. 430, post Theodori 
tractatum legimus f. 151 : titulum excerptorum ix 
TÉ; τοῦ ἐν ἀγίοις Πατρὸς ἡμῶν Βατιλείον oim. 
Καισαρείας: Καππαδοχίας Murau UC, s £xx)ngux- 
στιχῆς. Tum vero in cod. Vat. 662, f. 238, exstat 
idem opus plane integrum sub ejusdem Basilii no- 
mine, cum titulo : Ἰστοοία μυσταγωγιχὴ ἐχχλησια- 
στική. Attamen nihil aliud id est. nisi cum varietati- 
bus,quam opusculum illud sub patriarche Germani 
nomine non semel vulgatum, imprimis autem in 
pulcherrima Parisieusi Morelii editione. Richardus 

oque Simonius codicem hujus operis habuit sub 
Basi ii nomine, ut ait in Catalogo p. 287, post no- 


tas ad Gabrielem Philadelphiensem. Ejusdem ge- 
neris aliud opusculum S. Sophronii edidimus nos 


THEODORI ANDIDENSIS 


424 
À τὰ τὸ ἐπί τρισὶν ἐνιαυτοῖς θαυματουργοῦντα ἐξι- 
φθονον γενέσθαι τοῖς ᾿Ιουδαίοις, x«i ὑπὸ μαθητοῦ ^ 
προδοθῆναι, ἐμπαιχθῆναι τε χαὶ σταυρωθῆναι: εἶτα 
χαὶ ἀναστάντα ἀναλυοφθῆναι, χαὶ ὡς χοιτὴν ποοῦ- 
δοχώμενον πάλιν ἐλεύσεσθαι: ἃ πάντα σαφῶς xai ἃ 
θεία ἱερουργία συνίστησι διὰ τῶν ἐν αὐτῷ τελοναΐέ. 
γων, χατὰ τὴν τοῦ Κυρίον παοάδοσιν͵ χαὶ τὰς δις- 
ρϑμένας ἐντο)άς. . 

€. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν ὡς σχιαγραφία τῶν μελλόσ- 
τῶν προτίθεται ἡ δὲ χατὰ μέρος τῶν παρ᾽ ἡ μῶν 
Θεοῦ χάριτε νομοθετηθέντων ἐξέγησις͵ χατά γε τὴν 
Ὡμετέραν ἀσθενεστάτην διάνοιαν, δηλωσει τέως τὴν 
δύναμιν, ὥνπεο συμθόλων ἐφιχέσθαι ὡήθημεν' οὐδὲ 
γὰρ εἰς νοῦν τοιαύτην ὁρμὴν ἐδεξάμεθα, ὡς ἄγαν 
θεωρητιχὴν τάχα ἐν πᾶσι τὴν τόλμαν τῆς ἐξηγή- 
σεως ἐπιδείξασθαι" ἐπεὶ x&v τοῖς λόγοις συγγνώμεν 
αἰτοῦμεν τοῖς ἐντυγχάνουσιν, εἰδόσιν ὡς ἔντο ἢ 
ὑπαχοῆς πειθόμενοι, μᾶλλον δὲ τῷ πρὸς ταῦτα ποο- 
τρεψαμάνω ἀνδρὶ τὰ πάντα ὄντι θεοφιλεῖ εἴχοντες, 
τῶν ὑπὲρ δύναμιν χατετολμήσαμεν: ἀλλ᾽ οὐχὶ γνώ 
ctt βρενθνόμενοι, τῶν καθ᾽ ἡμᾶς ἀψαύστων ἡψαάμε- 
θα. Εἰ δὲ τινα τῶν περὶ τῶν ἀρχιερατιχῶν ἀαφέων 
χαὶ ἑτέρων τινῶν τῶν τῇ ἐχχλησίᾳ δεδομένων ὁ λό- 
γος παρῆχεν, οὐχ ἄνευ λόγον πρέποντος δέδραχε, 
Εὐρόντες γὰρ περὶ τούτων ἐπ᾽ ὀνόματι νοῦ μεγάλον 
Βασιλείον (7) ἑρμηνείαν τινὰ γεγραμμένην, οὐδὲ 
φθέγξασθαι περὶ τούτων δέον ἐλογισάμεθα’ ὥστε εἰ 
x«i περὶ ὧν εἰπεῖν ἠναγχάσθημεν, εὑρεῖν ἡυνζθη- 
μὲν τινα τῶν προειληφότων Πατέρων δήλωσιω ὃ σα- 
φήνειαν, πρὸς ἐχείνην αὐτὸν ἡμᾶς συνωθοῦντα áp- 
χιρέα παρεπεμψάμεθα' αὐτοὶ δὲ τὴν ἄπραχτον xe; 
ἀχίνδυνον εἰλόμεθα σιωπκάν" ὁμόῦ Θεοῦ φιλανθρω- 
πίᾳ θαῤῥοῦντες, x«i ταῖς εὐχαῖς τοῦ προτοςΨαιένου 
τῆς ὑποθέσεως ἀρχόμεθα ὧδε: 
et hortatoris nostri precibus confisi suseeptum 


$. ᾿Αρχὴν μὲν τῶν μυστιχωτάτων λόγων χαὶ 
θειοτάτων συμθόλων (8) αὐτὴν ἐχείνην ὁ πνευμα- 
τιχὸς ὑποτίθησι λόγος, ἣν εἴτε ἀνθρωπεία φύσις 
olo) τινα προσφορὰν ἐξί ὅλον τοῦ ἀνθρωπένον φυρά- 
ματος Κυρίῳ τῷ Θεῶ ἡμῶν προσήγαγε" χαὶ ἢ ποο- 
φητιχὴ χάρις τοῦ θείον Πνεύματος πολλοῖς χαὶ ποι- 
xotg ὀνόμασι παρεδήλωσε, καταλλήλους τῇ ὑπουο- 
qyi« τοῦ μυστηρίου τὰς προσηγοοίας ἐπιφημίσασα, 
τύποις (9) τισὶ xoi συμθόλοις προθεωρηθεέσας. “Ἀλ- 


in Spicilegio rom. t. IV, quanquam fine multatum. 
D Sedexstatin cod. Vat. 790. f. 36-40, scriptum 

aliud: Ἐξήγεσις τῆς θείας λειτουργίας, quo So- 

phronii defectus suppleri utcunque videtur. 

(8) Sacramenta, et res simulet symbolumsunt. 
Verbi gratia Eucharistia, res est propter veram 
Christi presentiam ; simulque, ut ait Critopulus 
in Confess. eccl. cap. 9, symbolum τῦς συσσωμα- 
τώσεως χαὶ ἐγχεντρίσειως Luo» πρὸς τὸν ἐνανθρω- 
πήσαντα Υἱὸν χαὶ λόγον τοῦ Θεοῦ. 

(9) Prrecladendo eorm ori qui panem eucha- 
risticum typum tantum seu figuram corporis Chri- 
sti blasphemant, adest antiquissimus ue te- 
stis Cyrillus Hierosol, in Mystag. IV, 3 : Ἐν τύπῳ 
ἄοτου δίδοταί σοι τὸ σῶμα' in typo (id est spe- 
cie) panis datur (ἰδὲ corpus.ltaque non eütporis est 
figura,seu species, panis est ; sed corpua Sub spe- 


425 


πρὸς λόγον φιρωνυμίας τῶν συντελουμένον συμ- 
66)w» τοῦ μυστηρίον τοῖς θερχήρυξιν ἀποστόλοις 
xai ἱεροῖς Παπράσι περύλαχται, ἄοτον αὐτὸν im- 
ονομάσασιν, εὐλογίαν, ποοσφορὰν, ἀπαρχὴν" ἄρτον 
μὲν (10), ὡς τὸν οὐράνιον ἄρτον, αὐτὸν, δηλαδὴ τὸν 
Χοιστόν, σωματιχώτερον tx τῶν ἰδίων «iro αἱ- 
σθητῶς ἀοτοποιησάσης τῆς παναχράντον Θεοτόχου" 
εὐλογέαν δὲ ὡς τῆ; ἀρᾶς τῶν πρωτοπλάστων ἀναί- 
pis προσφορὰν δὲ, ὡς ἐξ ὅλον τοῦ ἀνθρωπίνου 
ρυράματος οἵαν τινὰ φιλοτιμίαν τῷ Θεῷ καὶ χτίστῃ 
εἰς τὰ ΓΑγια τῶν ἀγίων προσενεχθεῖσαν᾽ ἀπαρχὴν δὲ, 
ὡς πάντων ἀπαργμάτων Θεῷ προσενηνεγμένων τυγ- 
άνουσαν ἱερωτέραν χαὶ ἀἁγιωτέραν. Ταύτην τοίνυν 
τὴν εὐλογίαν xal προσφορὰν, χαὲ τοῖς εἰρημένοις 
ἄλλοις ὀνόμασιν ὀνομαζομένην, εἰς τύπον τῆς παν- 
vuvütoo Θεοτόχου (11) πιστῶς δεχομεθα xai δοξά- 
ζομεν». 

&'. ᾽Π πρόθεσις δὲ τῆς χαθ᾽ ἡμᾶς ᾿Εχχλησίας ἰσο- 
δύναμος πεφυχε τοῖς τῶν ἁγίων ἁγίοις τῆς σχιώ- 
δους λατρείας τῶν ᾿Ιονδαίων" μᾶλλον δὲ πολὺ ταύ- 
τῆς μείξων: ἢ γὰρ θεία τράπεξα, ἐν 3 θύεταί ὁ 
᾿Αμνὸς ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ χόσμου, ἀσυγχοι- 
τως ἐστὶν ὑψηλοτέρα τῆς παλαιᾶς ἐχείνης τραπέξης 
ὅσον πρὸς ἁγιασμοῦ λόγον x«i συγχώρησιν πταισ- 
μάτων τοῖς μετὰ πίστεως χαὶ χαθαρᾶς συνειδήσεως 
προσερχομένοις * οὐ μὴν πρὸς σύγχοιτιν ὕλης * 
χρυσῷ jp ἐχείνη διεκεχόσμητο. Τὸ δὲ μίαν αὐτοῖς 
ὠρίσθαι τράκιξαν, x«i ἐγ’ £y! ἐνὶ ταύτην τόπῳ πεοι- 
γραπτῶς εἶναι νομοθετεῖσθαι, ἀλλαχοῦ δὲ μήτε 
θυσιαστήριον πήγνυσθαι ἀπαγορεῦσχι, ἀρ᾽ οὐχὶ 
σαφές ἐστι γνώρισμα τοῦ χαὶ ταύτην χαὶ τὰς ἐν 
αὐτῷ τελουμίας θυσίας χαιρῷ τῷ προτήχοντι παν- 
τελῶς ἀφανίσαι; Ἐν μὲν γὰρ ἀρχαῖς τῇ γνώμῃ 
τῶν γαστριμάργων χαὶ παχυτάτων Ἰουδαίων συγ- 
xxtvwe, Ἑλληνιχῶς ἐθελόντων βιοῦν, συνεχώρησε 
τὰς θυσίας ἐπ᾽ ὀνόμχτι μόνῳ τῆς αὐτοῦ Θεοῦ ἀγα- 
θότχτος ταύτας χαθιεροῦν, ἵν᾽ t» χαιρῷ τῆς χριτστο- 
χτονίας ἐχεῖθεν ἀπελαλέντες οὐδαμῶς ἔχοιεν πάρ- 
ode, ἐν ἑτέρῳ τόπῳ ταῦτα δρᾶν, τῷ σφῶν χωλυό- 
μενοε νόμῳ * 
cie panis. Pergit Cyrillus dicere: Μὴ πρόσεχε ὡς 
ψιλοῖς τῷ doro x«i TO οἴνῳ: σῶμα γὰο καί «uua 
Χριστοῦ χατὰ τὴν Δεσποτιχήν τυγχάνει ἀπόφασιν. 
Jam ut longinquioris quoque nationis testimonia 
aliquot inaudita nobis accersamus, adest sapiens 
ille Armeniorum episcopus Nerses Lamprunensis, 
qui in sacre liturgie explanatione, patrio ser- 
mone conscripta. p. 161, diserte ait: Panis fit 
corpus Ghristi. Similiter p. 389 : Spiritu sancto 
operante, de pane fit corpus Christi. ltem p. 397: 
Materia exanimis (panis) vitam suscepit : anima- 
tum id fuit, cui deerat spiritus ;symbolum inrem 
conversum est: species corporis Christi, substan- 
tialiter omnino Christi corpus effecta est. Deni- 

ue p. 468: Per sacerdotis orationem descendit 
à us ad speciem (panis) vivificandam. Quibus 
in locis quomodo pars aliqua dubitationis restet, 
prorsus non video Et diserte alibi, ut per- 
gunt dicere RR. PP. Mechitariste in Apologia 
ro Nersete, venerabile dogma veraciter tra- 


it. Nimirum, p. 158, pluribus verbis asserit non 
figuram Christi esse Eucharistiam, sed ipsum ejus 


PATROL. GR. CXL, 


χαντεῦθεν ἐχποδῶν “ἕἔνηται χαὶ ἢ 


GOMMENTATIO LITURGICA. 


᾿ς M τὰ πρόσφορα καὶ συμφυᾷ ὀνόματα τῇ οἱχονομίᾳ A imponere, ita ut ipsum vocabulum peracta myste- 
rii symbola proprie denotaret, id, inquam, divinis 
preconibus apostolis, sanctisque Patribus cure 
fuit. Itaque appellarunt panem, benedictionem, 
oblationem, primitias: panem quidem, tanquam 
celestem panem, ipsum videlicet Christum, soli- 
dius ex propriis sanguinibus sensibiliter confec- 
tum ab immaculata Deipara ; benedictionem, ut- 
pote maledictionis primis creatis hominibus im- 
pacte exstinctionem ; oblationem, tanquam ex 
universa humana massa munus quoddam Deo crea- 
tori ad sancta sanctorum delatum ; primitias de- 


C 


426 


nique, tanquam omnium primigeniorum Deo 
oblatorum rem sacratissimam et sanctissimam- 
Hanc igitur benedictionem dictam, atque oblatio. 
nem, aliisque supradictis nominibus appellatam, 
augustis exhibitam templis, et prothesi, ut voci- 
tamus impositam, ceu figuram laudatissimee Dei- 
pare, fideliter suscipimus et honoramus. 

7. Nostre autem Ecclesie prothesis pari digni- 
tate est atque sancta sanctorum umbratilis Ju. 
deorum cultus, imo vero his superior. Nam divina 
mensa,inquaimmolatur Agnus, qui tollit peccatum 
mundi, incomparabiliter sublimior est mensa illa 
velere, propter sanctitatis rationem, et peecatorum 
remissionem, quam iis confert qui cum fide pura- 
que conscientia accedunt. Neque tamen materiam 
facienda est. comparatio; illa quippe auro tota 
exornata erat. Quod autem una illis proefinita fuerit 
mensa, ct quidem uno in loco circumscribi jussa, 
alibi vero neque mensam neque altare statui per- 
niissum, nonne manifestum indicium erat, tum 
hanc, tum immolatas ibi victimas, congruo tem- 
pore prorsus antiquatum iri ? Et olim quidem vo- 
luntati indulgens gulosorum crassiorumque Ju- 
deorum, ethnico more vivere volentium, sivil ut 
viclimas nomini tantum bonitatis Dei ipsius sacri- 
ficarent ;ut deicidii tempore patria expulsi, co- 
piam minime haberent, alio in loco hos ritus per- 
agendi, propria videlicet jpsorummet lege inter. 
dicli: atque ita talis cullus memoria quoque 
aboleretur. Certe nisi ex mera erga Judeorum 


corpus etsanguinem. Et mox, p. 160,negatsymbo- 
lum Dei esse panem (id est speciem panis) sed ibi 
corporis substantiam contineri propugnat. Rem 
perspicuis verbis adfirmat etiam pp.130,164,351,361 
atque ut noster Hieronymus ep.146,ad sacerdotum 
preces ait Christi corpus sanguinemque confici, sic 
et Nerses, p. 45, sacerdotum dignitatem suspicit,di- 
rigendi Spiritum sanctum, et materiam in Deum 
consecrandi. Denique Armenii in hymno euchari- 
stico canunt: Zic panis est corpus Jesu Chrisli. De 
hoc sacramenlo preclare etiam Stephanus AI- 
doensis patriarcha Maronitarum in Commentario 
de Missa, quem jam retro laudavimus. 

(10) Petrus Damiani op. cit. n. 2: [dea panem 
et vinum in sacrificium corporis «t sanguinis sui 
Christus instituit, quod sicul pre caeteris cibis cor- 
poralibus panis οἱ vinum reficiunt, ila. corpus et 
sanguis Christi pro ceteris cibis et potibus spiri- 
tualibus interiorem hominem refciunt et saginant. 

(11) Confer infra, n. 9. 


1& 


421] 


infirmitatem indulgentia Deusillis sacrificia in- 
dixisset, quid cause erat, quominus inuniversum 
terrarum orbem diffundi eadecrevisset, eque ac 
illa, que per preedicationem apostolorum, jubente 
Deo instituta sunt, que soli et aeri, ceterisque 
mundi ornatibus assimilantur ? Sed, ut diximus, 
Judeorum sacrificia condescensione Dei permissa 
fuerunt. Etenim dum hec adhuc peragebantur, 
millies divino Spiritu per prophetas loquente, re- 
eusatasunt, quemadmodum 1saias ait:« Si affe 
ratis ad me similam, vana est oblatio, abominatio, 
inquiam, mihi est. Quis enim hec de manibus 
vestris exquisivit *? » David autem : » Num maàn- 
ducabo carnes taurorum, et sanguinem hircorum 
potabo?*? » Et alibi: « Sacrificium et oblationem 
noluisti, corpus autem aptasti mihi *. » Quibus 
verbis Propheta, Christi Dei nostri, ante veteres 
generationes dispositum incarnationis mysterium 
denotat. Quomodo igitur post nove gratie adven- 
tum, vestigium aliquod veterum sacrificiorum, 
quicunque mentis est compos,dicat superfuisse ἢ 
Sed hasc hactenus de legalium sacriticiorum cessa- 
tione vel abjectione et vetito. 

8. Sed fortasse dicet aliquis ex adversariis : 
Vos, ex quibus prophetarumindicationibus panem 
vinumque ceu typum corporis ac sanguinis Christi 
offerre didicistis ? In primis igitur respondemus, 
Christi Dei, qui est ipsa veritas, facta et traditio- 
nes neminem posse scrutari : « Hoc enim facite, 


inquit (ut denuo dicam) in meam commemoratio- (. 


nem. » Quod si propheticas de his preedictiones 
queris, audi virum prophete simulregisque aucto- 
ritatem habentem ; imo vero ipsum coelestem Pa- 
trem, genito ab se ante luciferum ineffabiliter et 
impassibiliter Filio dicentem: « Juravit Domi- 
nus, et non ponitebit eum, tu es sacerdos in 
t&eternum secundum ordinem Melchisedec?. » Quid 
hic porro Deo offerebat? panem ac vinum, quibus 
Abrahamum divinitus muneratus est, post victo- 
riam ab eo patratam. Si ergo oriundus ex alieno 
populo Melchisedec, figura Christi existimatur et 
creditur, utique expulsum est leviticum sacerdo- 
tium. Impossibile enim est Deum mentiri, postquam 
jurejurando promisit se excitaturum aliquem 
secundum ordinem Melchisedec, qui carnaliter 
esset de Davidis semine pontifex simul Deusque 
ante secula. Ejectis igitur qui de Levi tribu erant, 
utsuprascriptum est, necesse vicissim fuit ut ve- 
teris tum legis tum cultus immutatio fieret ; sicut 
alicubi magnus quoque Paulus dicit: Universum 
enim Judeorum cultum per levitas et contribules 
exerceri, lege cautum erat; quibus cessantibus, 
lex quoque irrita evasit δ. Sed et per alium pro- 
phetam, de nostro sacrificio et cultu hec Deus 
predixit dicens : « Ecce thymiama mihi exhibetur 
in universa terra?. » Atque hec dicta sunto de 
abolitione Judaicorum sacrificiorum ac rituum et 


THEODORI ANDIDENSIS 


488 
μνήμῃ τῆς τοιαύτης λατρείας" εἰ γὰρ μὴ σνγκατα. 


θαίνων τῇ ἀσθενείᾳ τῶν ᾿Ιουδαίων τὰς θυσίας προσ- 
ἑταξεν ὁ Θιὸς, πῶς οὐχ εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐφακλοῦ- 
σθαι αὐτὰς διωρίσατο, ὡς χαὶ τὰς ὑπὸ τοῦ χηρύγ- 
ματος τῶν ἁγίων ἀποστόλων χατ᾽ ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ 
ἐχτεθείσας, αἴτινες ἡλίῳ χαὶ ἀέρι χαὶ τοῖς ἄλλοις 
χοινοῖς ἐντρυφήμασιν ἐξωμοίωνται ; "AY ὡς προεί- 
pntat, συγχαταδάσεως ἕνεχεν αἱ θυσίας τῶν Ἰουδαίων 
συνεχωρήθησαν' εἰ γὰρ ἔτε τοὔτων τελουμένων μυ- 
ριάκις ὑπὸ τοῦ θείου Πνεύματος διὰ τῶν προφητῶν 
ἀνετράπησαν, χαθὼς διὰ 'Πσαΐον φησίν « ᾿Εὰν 
φέρητέ μοι σεμίδαλιν, μάταιον θυμίαμα, Bdvync 
poi ἐστι" τὶς γὰρ ἐξεξήτήσε ταῦτα ἐκ τῶν χειρῶν 
ὑμῶν; » Διὰ δὲ Δαδίδ' « Μὴ φάγομαι χρέα ταύ- 
p βὼν»» ὃ αἷμα τράγων πίομαι ; » Καὶ ἑτέρωθι" « Θυ- 
σίαν χαὶ προσφορὰν ὀὐκ ἠθέλησας, σωμα δὲ χα- 
τηρτίσω μοι" » τὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ ὑμῶν 
πάντων σωματώσεως πρὸ twv ἀρχαίων ηὐτρεπι- 
σμένον φάσχων μυστὴριον " πῶς ἄρα μετὰ τὴν ἐπι- 
φάνειαν τῆς νέας χάριτος ἔχνος ὑπολελεῖφθαι τῶν 
παλαιῶν θυσιῶν φήσειεν ἂν τις τῶν vov» ἐχόντων ; 
᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν περὶ τῆς τῶν νομιχῶν θυσιῶν 
παύλης f ἀποθολῆς καὶ ἀπαγορεύσεως. 

Ὡ. ᾿Αλλ᾽ ἴσως ἔροιτό τις τῶν ἀντιθέτων * Ὑμεῖς 
δὲ ἐκ ποίων προφητιχων ἀποδείξεων τὸν παρ᾽ ὑμῶν 
προσφερόμενον ἄρτον x«i οἶνον εἰς τύπον τοῦ σώ- 
μᾶτος χαὶ αἴματος τοὺ Χριστοῦ προσφέρειν παρελά. 
ὅετε; Φαμὲν οὖν χατὰ πρῶτον λόγον ὡς τὰ παρὰ 
τῆς αὐτοαληθείας Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ πραχθέντα χαὶ 
παραδοθέντα οὐδεὶς ἠντεξετάζειν δύναται" « "Toro 
γὰρ ποιεῖτε, » φησὶν, ἵνα x«t αὖθις ἐρὼ, « εἰς τὴν 
ἐμὴν ἀνώμνησιν. » Εἰ δὲ προφητιχὰς περὶ τούτων 
προῤῥήσεις ζητεῖς, ἄχουσον προφήτον x«i βασιλέως 
ἀμφοῖν τὸ ἀξιόπιστον ἔχοντος" μᾶλλον δὲ αὐτοῦ τοῦ 
ἐπουρανίον Πατρὸς πρὸς τὸν πρὸ ἑωσφόρον γεννὴ- 
θέντα ἐξ αὐτοῦ ἀῤῥήτως x«i ἀπαθῶς " « Ὥμοσε 
Κύριος, xai οὐ μεταμεληθήσεται - σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν 
αἰῶνα χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ. » Καὶ τί τὰ 
παρ᾽ αὐτοῦ προσφερόμενα τὼ Θεῷ ; Ἄρτος χαὶ oi- 
νος, οἷς τὸν ᾿Αδραὰμ ἐδεξεοῦτο θεοπρεπῶς, vixuy 
ἐπεργασάμενον. Ei οὖν ἐξ ἑτέρας φυλῆς ὁ Μελχι- 
σεδὲχ, τύπος δὲ τοῦ Χριστοῦ xai λογίξεται xoi 
πιστεύεται, ἐχύέόληται ἄρα ἡ λευϊτικὴ ἱερωσύνη " 
ἀδύνατον γὰρ ψεύσασθαι Θεὸν, xai ταῦτα μεθ᾽ ὄρχου 
ἐπαγγειλάμενον χατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδὲκ ἀναστύ- 
σεσθαι τὸν €x σπέρματος Δαδὶδ τὸ χατὰ σάρχα, 
ἀρχιερέα τὸν αὐτὸν ὄντα χαὶ Θεὸν προαιώνιον. Τῶν 
ix τῆς λευϊτιχῆς τοίνυν φυλῆς ἐχδεδλωημένων, ὡς 
προγέγραπται, ἀναγχαῖον πάλιν ἐστὲ χαὶ τοῦ πα- 
λαιοῦ νόμον χαὶ τῆς λατρείας γενέσθαι μετάθεσιν " 
ὥς που καὶ Παῦλος ὁ μέγας φησι" Πᾶσα γὰρ ᾧ τῆς 
λατρείας τῶν Ἰουδαίων πραγματεία χαὶ ἐντολὴ 
διὰ τῶν λευϊτῶν χαὶ συμφυλετῶν αὐτῶν ἐνεργεῖσθαι 
τῷ νόμῳ ἐχτέταχται. Παυομένων δὲ ἐχείνῶν, 
χατήργηται καὶ ὁ νόμος. ᾿Αλλὰ xci δι᾿ ἑτέρου mpo- 
φήτου περὶ τοῦ ἡμετέρου θύματος x«t τῆς λατρείας 
τοιαῦτα προαναφωνεῖ λέγων " « ᾿Ιδοὺ θυμέαμέ μοι 


Α 


D 


* ga. 1, 13. ? Psal, χυιν, 73. ^ Psal. xxxix, 7, 5 Psal, (3x, 4, * Hebr. vu, 11. 1 Malach. i, 4t. 


M9 
xpoteépéreis is 
γόρενσιν τῶν 'loudatzü» καὶ θυσιῶν x«l ἐθῶν, mpó- 
xpigty dk τῶν ἡμετέρων καὶ πάσῃ τῷ γῇ τελουμένων 
διὰ τῆς ἀναιμαάχτου ϑυσίας. 

θ΄. ᾿Δλλ᾽ ἐπαναχτέον τὸν λόγον ὅθεν ἐξέδημεν" 
εἰ xai παρεχδατικῶς εἴρηται ταῦτα, διὰ τὸν τῶν 
χρεστοχτόνων ἔλεγχον. Οὕτω τοένυν xai διὰ τὰ προ- 
εἰρημένα Ὁ προσφορὰ, χαὶ ὁ ἄρτος, χαὶ 5$ εὐλογία, 
x«i 2 ἀπαρχὴ, εἰς τύπον τῆς ἀειπαοθένου καὶ Θιο- 
τόχου λαμθαάνεται (19). ὅτις χατ᾽ εὐδοκίαν τοῦ Πα- 
τρὸς, xxi θέλησιν τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ xai Λόγον, καὶ 
ἐπιλεύσει τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τὸν ἕνα τῆς ἁγίας 
Τοιώδος Υἱὸν τοῦ Θεοῦ καὶ Λόγον εἰσδεξαμένη, τέ- 
λειον Θεὸν καὶ τέλειον ἄνθρωπον ἀπεχύησεν᾽ ὥσπερ 
δὲ πάλιν ὁ ὑπιρούσιος Θεὸς, σάρχα ἐκ ταύτης λα- 


COMNMRENTATIO LTTURGIUA. 
Xác) τῇ γῇ. » Ταῦτα μὲν εἰς ἀπα- A de prelatione nostrorumqué in universa terra 


Mo 


per incruentum sacrificium fiunt. 


9. Sed enim illuc jam oratio revocanda est, unde 
discessit : etsi heec ipsa transeunter dicta fuerunt 
ob occisorum Christi reprehensionem. Sic itaque, 
uti dictum est, oblatio, et panis, et benedictio, et 
primitiie, in typum semper Virginis Deipare assu- 
muntur ; qu& beneplacito Patris, voluntate Filii 
ipsius, et adventu sancti Spiritus, unum de sancta 
Trinitate, Filium Dei ac Verbum in se excipiens, 
perfectum Deum et perfectum hominem peperit. 
Sicque pariter supersubstantialis Deus carnem ex 
haec sumens, unica sub hypostasi, perfectus eque 


Gousvoc ἐν μιᾷ ὑποστάσει, τέλειος ἦν καὶ ἄνθρωπος, B homo fuit, similis nobis per omnia absque peccato. 


ὅμοιος ἡμῖν xarà πάντα χωρὶς ἁμαρτίας" οὕτω xal 
τὸ Κυριαχὸν σῶμα, ὡς ἔχ τινος χοιλίας x«t αἱμάτων, 
x«i σαρχὸς τοῦ παρθενιχοῦ σώματος, τοῦ ὅλον dp- 
τον, φημὲ, τῆς εὐλογέας χαὶ τῆς προσφορᾶς, παρὰ 
τοῦ διαχόνου, ὡς ἢ Μεγάλη ᾿Εχχλησία (13) παρέλαθε, 
διατέμνεται σιδήρῳ τινὶ, ὅπερ xoi λόγχην λέγου- 
σιν (14), εἰ χαὶ μήπω ταύτης ἐστὶν ὁ χαιρός" καὶ 
οὕτως ἰδιουποστάτως (15) ix μέσου ταύτης ἀφιεροῦ- 
ται. 'O μέντοι διάχονος, ὁ τοῦτο διενεργῶν, ἐτοι- 
μᾶσας σὺν αὐτῷ χαὶ τὸ μέλλον ἀποτελεῖσθαι Δεσπο 
τιχὸν αἷμα ἐν τῷ προσήχοντι τοῦ πάθους χαιρῷ 
διὰ τῆς τοῦ ζξωοποιοῦ Πνεύματος ἐπιφοιτήσεως, 
ἀφίησι ταῦτα ἐν τῇ προθέσει, τὸν ταύτης εὐχὴν 
ἐπελέγοντος τοῦ ἱερέως. 

ε΄. Αὐτὸς δὲ ὁ τὸ θεῖον σῶμα διατέμνων διάχονος 
ἀπὸ τῆς εὐλογίας, τὸν ἄγγελον μιμεῖται, τὸν τῇ 
Παρθένῳ τὸ « Χαῖρε » προσφθεθξάμενον. Ei δὲ xol. ἰε- 
ρεῖς τοῦτο τέμνουσιν, ἀλλ᾽ ἐν τῇ Μεγάλῃ ᾿Εχχλησίᾳ 
οὕτως ἐτελεῖτο πάλαι, x«i παρὰ τῶν διαχόνων d 
προσφορὰ διετέμνετο. Ὃ μέντοι διάχονος, ὁ χατὰ 
τὸν τύκον τῆς Μεγάλης ᾿Εχχλησίας πάλαι τοῦτο 
διενεργῶν, ἑτοιμάσας σὺν αὐτῷ χαὶ τὸ μέλλον ἀπο- 
“λεῖσθαι Δεσποτικὸν αἷμα ἐν τῷ προσήχοντι χαιρῷ 
τοῦ πάθους διὰ τῆς τοῦ ξωοποιοὺ Πνεύματος ἐπιφοίτή- 
σεως, ἀφέησι ταῦτα ἐν τῇ προθέσει, τὴν ταύτης εὐ- 
X» ἐπιλέγοντος τοῦ ἱερέως. Οὕτω τοιγαροῦν ἀφίεται 
τὸ θεῖον σῶμα ἐν τῇ προθέσει, ὥσπερ Βηθλεὲμ, ὅπον 
γεγέννηται ὁ Χριστὸς, οὐ αἱ ἔξοδοι ἀπ᾿ ἀρχῆς ἡμερῶν 
αἰῶνος. μοῦ δὲ χαὶ ὡς ἐν τῇ Ναζαρὲτ, πρὸς δὲ xai 
τῆς ἐν Καπερναοὺμ διατριδῆς, τὸν τόπον ἡ πρόθεσις 
ἐχπληροῖ" τούτου γὰρ ἔνεχεν i» προοιμίοις προέφημεν, 
ὅτι τὸ ἕν τῶν νῦν τυπουμένων ἐν δυσὶ χαὶ τρισὶ τῶν 
τότε τελεῖται χαὶ ἁπλῶς εἰπεῖν τὸν τριαχονταετῇ χρόνον 


(42) {|Δ Christophorus Angelus, Gracus homo, 
in Enchiridio de statu hodiernorum Grecorum 

. 44 : Σημαΐνει δὲ οὗτος τὴν Παρθένον. 
"limtagna Ecclesia intelligitur Constantinopoli- 
tana, id est S. Sophie templum. 

(14) Stephanus Aldoensis patriarcha Antioche- 
nus Maronitarum in Expositione misse, sect. 3, 
cod. Vat. 7410, f. 90 b. sic. ait: Cultro utuntur 
Graciquasiad cogitationem lancec, qua transfos- 
sum est latus Christiunde quandosacerdos immo- 
lat panem,ante quam sacrificeL,ferit illum acumi- 


Sic etiam dominicum corpus, tanquam ex quodam 
utero et sanguinibus et carne virginei corporis, ex 
toto, inquam, pane et benedictione et oblatione, 
& diacono, utin Magna Ecclesia mos est, ferreo 
instrumento secatur,quod lanceam vocant,etiamsi 
necdum hac utendi teuipus est ; atque ità per se 
subsistens ex media eulogi& consecratur. Et dia- 
conus quidem, hujus divisionis auctor, parans si- 
mul illum qui consecrandus est sanguinem, con- 
gruo passionis tempore, per vivifici Spiritus ad- 
ventum, deponit hec in prothesi, dum interim 
propriam hujus rei orationem dicit sacerdos. 


10. Ipse vero qui divinum corpus desecat dia- 
conus ab eulogia, angelum imitatur, qui virgini 
dixit:« Ave.» Quod si etiam sacerdotes id desecant, 
attamen in Magna Ecclesia sic ab antiquo flebat, 
et a diaconis oblatio secabatur. Igitur diaconus qui 
ex Magna Ecclesise more sic olim agebat, parans 
simul mox futurum Dominicum sanguinem congruo 
passionis tempore, per viviflci Spiritus interven- 
tum, relinquit hec in prothesi,dum hujus precem 
sacerdos recitat. Sic itaque relinquitur divinum 
corpus in prothesi, veluti in Bethlehem ubi natus 
est Christus, cujus exitus ab initio dierum seculi. 
Simul etiam tanquam in Nazareth,insuperque in- 
star incolatus in Capharnaum, vice fungitur pro- 
thesis. Quam ob rem in procmio jam diximus, 
quod unus ex presentibus typis, duobus vel tribus 
tunc actis rebus &quiparetur. Ut summatim di- 
cam, tricennale spatium et vitam ante baptismum 
prothesis representat. Concedit ergo tempus pon- 


ne cultri in parte deztera,ita ut capulus attingat 
calicem ; appareatque,sanguinem quiest in calice, 
eumdem esse qui e latere Christi manavit. Legatur 
etiam Allatius de templis Grecorum, ed. Paris. 


p. 145. 

(18) Adverbialiter. Sed et pro adjectivo ιδιοῦπό- 
στατὸς Citantur a cl. Boissonado in nova Lexici 
Stephaniani editione exempla Areopagite, et 
scholiaste ad kpictetum ; cui Lexico nunc hoe 
adverbium adjiciatur. 


&31 


THEODORI ANDIDENSIS 


tifex primo sacerdoti, qui divinam incipere mysta- À τὸν πρὸ τοῦ βαπτίσματος: xal τὰς διατριθὰς ἡ αρόϑε- 


gogiam debet: id autem temporis spatium signi- 
ficat illud ἃ propheta Isaia predictum tempus, 
nativitatis videlicet prophete Joannis preecursoris, 
Christique ad nos adventus. Illorum enim ambo- 
rum, nempe et nativitatis tempus, et Christi ad- 
ventum, preeter alios deiloquos viros,Isaias perspi- 
cue vaticinatus est, de Joanne quidem ita dicens : 
« Ecce ego mitto angelum meum ante faciem tuam, 
qui parabit viam tuam coram me*. » tem alia 
quotquot de eodem prenuntiavit. De Christo au- 
tem : « Ecce virgo in utero habebit *. » Et quid- 
quid ille de passione, sepultura, ac resurrectione 
predixit. Namque hoc tempore, reconditi quoque 
aconstitutione mundi mysterii manifestatio exitum 
nacta est. 


σις ἐχπληροῖ. Δίδοται τοίνυν καιρὸς παρὰ τοῦ ἀρχιε- 
βέως τῷ πρώτῳ τῶν ἱερέων μέλλοντε ἄρχεσθαι τῆς 
θείας μυσταγωγίας" οὔτος δὲ ὁ χαιρὸς σχηματιζει τὸν 
παρὰ τοῦ προφήτον Ἡσαῖου προαναφωνηθέντα 
χαιρὸν, τῆς τοῦ προφήτου ᾿Ιωάννου χαὶ Προδρόμου 
γεννήσεως, χαὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ πρὸς ἡμᾶς ἐπιδὴ- 
μιας: ἀμφοτέρων γὰρ τούτων τῆς τε γεννήσεως 
τὸν χαιρὸν, χαὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ ἐπιδημίας, μετὰ 
τῶν ἄλλων θεηγόρων ὁ Ἡσαΐας ἀριδήλως προενή- 
τευσε περὶ μὲν τοῦ Ἰωάννου οὕτως εἰπών" «Ἰδοὺ 
ἐγὼ ἀποστῶλω τὸν ἄγγελόν pow πρὸ προσώπον σου. 
ὃς χατασχευνάσει τὴν ὁδὸν σου ἔμπροσθέν μου. » 
xai τἄλλα ὅσα περὶ, αὐτοῦ mpomyóptuct περὶ δὲ 
τοῦ Χριστοῦ, « ᾿Ιδού ἡ Παρθένος év γαστρὶ ἔξει. » 
x«l ὅσα ἐκεῖνος πεοὶ τοῦ πάθους, χαὶ τῆς ταφῶς, 


x«i ἀναστάσεως προηγόρευσεν' ἐν τούτῳ γὰρ τῷ χαιρῷ χαὶ τοῦ ἀποχεχρυμμένου ; μυστηρίον πρὸ χαταθολῷς 


κόσμου ἢ φανέρωσις τὸ πέρας ἐδέξατο, 


11. Jam vero sacerdos, qui initiuin divine litur- B 


gis facit, imaginem gestat Joannis Baptiste pre- 
cursoris, qui videlicet preedicationem exorsus est 
dicens :« l'enitentiam agite ; appropinquavit enim 
regnum colorum! ; » et accedentes omnes bapti- 
zabat. Copta igitur ab hoc liturgia, accedunt post 
primam precem prophetice lectiones, quas Anti- 
phona appellamus,tum quia prophete predixerunt 
eum qui jam natusest; tum quia reapse Vetus 
Testamentum precessit, cujus legislator fuit hic 
modo natus in fine dierum. Sciendum vero est, 
quod initio cujuslibet officii, tum matutini tum 
vespertini, primo Veteris Testamenti canuntur 
Psalmi ; deinde nove gratie cantica, ut omnes 
agnoscant unum eumdemque esse Dominum, qui 
et heec et illa mandavit,Christum.Canuntur igitur, 
ut diximus, post primam precem Antiphona ; que 
primo ingerunt, quod bonum sit confiteri nato Do- 
mino pro humani generis salute ; deinde elata voce 
clamant illud : « Dominus regnavit ; » id est nunc 
magis regnat eternus Rex et Dominus, postquam 
humilem hanc sibi carnem induit, quam fortitudi- 
nem appellaverunt : sicut multis estimatam igno- 
miniam, crucis scilicet, gloriam Salvator nomina- 
vit !!. Sicut enim rex, quanquam semper potentia 
ac fortitudine preditus, haud interdum his utitur 
ad reprimendos hostes qui subditis suis vim infe- 
runt ; postea vero ulciscendi capto consilio consur- 
gens,exigua aliqua cum armatura, propriarum 
virium pondere bostes prosternit ; atque his in 


C 


ια΄, Ὁ δέ γε ἱερεὺς ὁ τὴν ἔναρξιν τῆς θείας u- 
ρουργίας ποιούμενος εἰχόνα φέρει τοῦ Προδρόμου 
Ἰωάννου x«i Βαπτιστοῦ, προχαταρξαμένου τοῦ χη- 
ρύγματος xai λέγοντος, « Μετανοεῖτε. ἤγγικε γὰρ ἢ 
βασιλεία τῶν οὐρανων, » χαὶ βαπτίξοντος πάντας 
τοὺς προσερχομένους. ᾿Αρχομένον δὲ τούτου τῆς 
θείας ἱερουργίας, παράγονται μετὰ τὴν πρώτην 
αἴτησιν τὰ προφητικὰ ἅπερ ἀντίφωνα χαλοῦμεν" 
ἅμα μὲν ὡς προαναχηρύξαντα τὸν προαναφανγέντα, 
ἅμα δὲ καὶ ὡς προηγησαμένης τῆς Παλαιᾶς Διαθή- 
χης, ἧς νομοθέτης οὗτος ὁ γεννηθεὶς ἐπ᾿ ἐσχάτω τῶν 
ἡμερῶν ἐχρημάτισεν. Χρὴ δὲ γινώσχειν ὅτι ἐν ἀρχῆ 
πάσης τελετὴς ὀρθρινῆς τε χαὶ λυχνιχῦς πρῶτον 
τῆς Ἠαλαιᾶς ἄδονται oi ψαλμοὶ, εἶτα τὰ τῆς νέας 
χάριτος ἄσματα, ἕν᾿ ἐχοίεν εἰδέναι πάντες ὡς εἴς χαὶ 
αὐτὸς Δεσπότης ἐστίν ὁ ταῦτα χαχεῖνα νομοθετήσας 
Χριστός. ΓΑδονται τοιγαροῦν, ὡς εἴρηται, μετὰ τὴν 
πρώτην αἴτησιν. ἀντίφωνα' πρῶτον μὲν προτρεπόμενα 
τὸ ὡς ἀγαθὸν τὸ ἐξομολογεῖσθαι τῷ τεχθέντι Κυρίω 
ἐπὶ σωτηρίᾳ τοῦ ἀνθρωπείον γένους παραγενομένῳ" 
δεύτερον χηρύττονται μεγαλοφώνως τὸ, « Ὁ Κύριος 
ἐδασῶευσε, » τουτέστι νῦν μειξόνως βασιλεύει ὁ πρὸ 
αἰώνων βασιλεύς καὶ Κύριος, ἐνδυσάμενος τὴν τα- 
πεινὴν ταύτην σάρχα, ἦν x«i δύναμιν προσηγόρευ- 
σαν" χαθάπερ τοῖς πολλοῖς δοχοῦσαν αἰσχύνην τὴν 
ἐπὶ τοῦ σταυροῦ δόξαν ὁ Σωτὴρ ἐπονόμασεν' ὧσ- 
περ γάρ τις βασιλεὺς, ἀεὶ μὲν τὸ χράτος καὶ τὴν 
δύναμιν ἔχων ἐν ἑαυτῶ, οὐ χέχρηται τούτοις πρὸς 
ἄμυναν τῶν ἐχθρῶν τῶν τυραννούντων τοὺς ὑπηχόους 
αὐτοῦ" ὕστερον δε βουληθεὶς ἐχδικῆσαι τούτους, 


barathrum perditionis projectis, cunctos quos ty- p δίαναστὰς ἐν μιχρῷ. τινι ὅπλῳ, οἰκεία ῥοπᾷ θραύει 


rannide hostili liberavit, audit sibi dicentes : 
« Nunc regnavit Dominus noster,nunc induit forti- 
tudinem,» quia nimirum propositum ejus ac volun- 
tatem ulciscendi, regni et fortitudinis nomine 
appellant ; sic etiam Propheta previdens venturi in 
carne Dei Verbi tempus, et humanigeneris defen- 
sionem, simulque hostis et sociorum ejus de&mo- 
num cladem supremam, insuper ipsius mortis 


τοὺς πολεμίους, x«i βυθῷ ἀπολείας τούτους παρα- 
δοὺς, ἀχούει παρὰ πάντων τῶν ἔλενθερωθέντων τῆς 
τυῤαννίδος, « Νῦν, ἐθασιλευσεν ὁ Δεσπότης ἡμῶν, 
γῦν ἐνεδύσατο δύναμιν,» τὸν βουλὴν αὐτοῦ χαὶ τὴν 
0Dnsw τῆς ἐχδικήσιως βασιλείαν χαὶ δύναμιν óvo- 
μαξόντων" οὕτω χαὶ ὁ προφήτης προορῶν τῆς ἐν 
σαρχὶ παρουσίας τοῦ Θεοῦ Λόγον τὸν χρόνον, Χαὶ 
τὴν ἐχδίχησιν τοῦ ἀνθρωπίνου γένονς, τὸν T6 τοῦ 


3 [sa. xL, 3. ? Isa. vI(, 14. 10 Matth. ur, 1. 11 Joan, xir, 32, 


433 


COMMENTATIO LITURGICA. 


43b 


ἐχθροῦ καὶ τῶν σὺν αὐτῷ δαιμόνων χατάλνσιν, ἔτε À exstinetionem, et ab ea detentorum liberationem, 


qt μὴν καὶ τὴν θανάτου νέχρωσιν, χαὶ τὸν τῶν παρ᾽ 
αὐτοῦ χατεχομένων ἐλευθερίαν, xal τῶν τῇ γεννήσει 
Κυρίου παρὸν τὸ σπήλαιον, τὸ, « Nuv ἑἐδκσέλευσεν, » 
ἐξεφώνησεν᾽ χαὶ « Nu» ἐνεδύσατο δύναμιν" » οὐχ ὡς 
οὐ πρὶν μὴ ὑπάρχουσαν παρ᾽ αὐτῶ, ἀλλ᾽ ὡς ἀεὶ 
συνοῦσαν, εἰς παρωρισμένον δὲ χαιρὸν ταμιενομένην 
ἐχλάμψαι, Ἑΐωθε δὲ à τοῦ θείου Πνεύματος χάρις 
τὰ μέλλοντα ὡς ἐνεστῶτα xci γεγενημένα ἀναχη- 
ρύττειν, 

ιβ΄. Συντέταχται δὲ τῷ τέλει τοῦ πρώτου ἀντιφώ- 
yy τὸ, « Τῆς πρισθδείαις τῆς Θιοτόχου σῶσον 
ἡμᾶς.» Τίνος χάριν; ἣ πάντως ἵνα βεδαιωθῦ τὰ 
πρότερον εἰρημένα περὶ τοῦ τύπου τῆς ᾿Αειπαρθέ- 
νου, ὅτι αὐτὴ τῆς τοιαύτης προηγεῖται διαχονέας 
χαὶ ἀληθοῦς οἰχονομέας: τοῦ δευτέρου δὲ τὸ ἐφύμ- 
νιον (16), « Ταῖς πρεσδείαις τῶν ἁγίων σου" » ἐπεὶ 
ὰρ ὑπὲρ σωτηρίας ψυχῶν x«l συγχωρήσεως πταισ- 
μάτων τὴν θείαν τελοῦμεν μυσταγωγίαν, εἰχότως 
ὡς ὑπερτέραν οὖσαν τὴν Θεομήτορα πάντων τῶν 
ἀγίων, ἣ xai αὐτῶν ἐπουρανίων δυνάμεων, εἰς ἱχε- 
σίαν προσχαλούμεθα" εἶτα τοὺς εὐαρεστήσαντας τῷ 
ταύτης Υἱῷ" εἰ γὰρ xai προϊὼν ὁ λόγος εὑρίσχει 
τοὺς ἀγέους ἅπαντας, ἀλλὰ χαὶ αὐτὴν τὴν παν- 
ἄχραντον οἱονεὶ παρὰ τοῦ ἀρχιερέως μεσιτευομένην 
εἰς τὸ, « Ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογιχὴν (17) ταύ- 
τὴν λατρείαν, » ᾿Αλλὰ χαθ ἕτερον λόγον λέγεται τοῖς 
Πατράτσι ταῦτα διορίξεσθαι, ὃν ἀποδώσομεν Θεοῦ 
χορηγοῦντος ἐπ᾿ αὑτὸ τὸ χωρίον τῆς ἀχολουθίας 
$xovrt;. Νυνὶ δὲ τῶν ἐφεξῆς ὁ λόγος ἐχέσθω" ἤδη 
γὰρ πρὸς τὸ τρέτον ἀντίφωνον ἐπεραιώθημεν, Τὸ δὲ 
τροπάριον τὸ χατά τὸ τῆλος τοῦ δευτέτον ἀντιφῶνου 
λεγόμενον, τὸ, « 'O μονογενὴς Υἱὸς χαὶ Λόγος τοῦ 
Θεοῦ, » παρὰ τοῦ τῇ θείᾳ λήξει βασιλέως ἸἸουστι- 
νιανοῦ ἐχπιφώνηται * σφόδοα p x«i αὐτὸ τοῖς 
συμδόλοις χαὶ τοῦ Χοιστοῦ γεννήσεως ἐφαρμόξον" 
Οὕὔτος γὰρ, φησὶν, ὁ γεννηθεὶς, ὁ μονογενὴς Υἱὸς xal 
Λόγος τοῦ προανάρχου Πατρὸς ὑπάρχων, χαταϑεξά- 
μενος διά τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν σαρχωθῆναι ix 
τῆς ἁγίας Θεοτόχον, ἀτρέπτον μεινάσης τῆς θεότη- 
Tog x«i ἀσυγχύτου, εἷς ἔστι τῆς ἁγίας Τριάδος 
ἐνανθρωπήσας, χαὶ σταυρωθῆναι χαταδεξάμενος" 
ἀνεχφοιτητως γὰρ xxl ἀχωρίστως τῶν Πατριχῶν 


et nati Christi speluncam coram aspiciens, verba: 
« Nunc regnavit, » inclamat; et: « Nunc sibi for- 
titudinem induit: » non quod antea hec illi non 
adesset, sed quia tanquam perpetuo inhaerentem, 
certo tamen tempori reservatam ad comparendum. 
Solet enim divini Spiritus gratia, futura tanquam 
preesentia et jam acta preedicare. 


18. Subjunguntur autem fini primi Antiphoni 
verba :« Intercessionibus Deipare, salva nos. » 
Quam ob causam ? prorsus ut confirmentur dicta 
antea de typo perpetue Virginis, quod nempe ipsa 
huic ministerioet o:conomis preeat. Secundi vero 


p Antiphoni subsequens carmen est: « Intercessio- 


nibus sanctorum tuorum. » Quia enim pro salute 
animarum,et peccatorum veniadivinam peragimus 
mystagogiam, merito ceu excelsiorem Dei Matrem 
sanctisomnibus, ad intercedendum invocamus, et 
deinde charos ejusdem Filio sanctos. Nam etsi se- 
quens noster sermo, omnium quoque sanctorum 
inveniet invocationem, attamen ipsam immacula- 
tam, tanquam ab ipso episcopo interpositam illis 
verhis : « Adhuc exhibemus tibi hunc rationalem 
cultum. » Sed enim id a patribus institutum dici- 
tur, secundum aliam etiam rationem, quam cum 
ad proprium pervenerimus officii locum, Deo fa- 
vente, trademus. Nunc reliqua sermo prosequatur. 
Jam enim ad tertium antiphonum devenimus, 
Troparium autem in fine secundi antiphoni dictum 
« Unigenitus Filius et Verbum Dei » a beato rege 
Justiniano additum fuit, quod ipsum nahtvitatis 
Christi symbolis valde congruit:Hic enim, inquit, 
unigenitus Filius et Verbum eterni Patris, digna- 
tus pro nostra salute incarnariex Deipara, immu- 
tabili manente et inconfusa deitate, unus est de 
sancta Trinitate, qui inhumanari et crucifigi susti- 
nuit. Etenirn sine discessu et sine separatione a 
paternis sinubus descendens, incarnatus est : qui 
etiam in trisagio hymno a spiritalibus ccelestibus- 
que virtutibus collaudatur : ipseergo est Salvator 
noster. 


χόλπων χαταύὰς, σισάοχωται: ὁ xci ἐν τῴ τροισαγίῳ ὕμνῳ συνδοξαξόμενος ὑπό τῶν νοερῶν χαὶ ὑπου- 


ρανέων δυνὰμεων" αὐτὸς οὖν ἐστιν ὁ σώξων ἡμᾶς, 


vw. Οὕτω συνάρμοσται παρὰ τῶν Πατέρων xci D 


ὁ τρισάγιος ὕμνος, ἵνα χαὶ ὁ διὰ τοῦ τροπαρίον 
ὑμνούμενος εἷς ὧν χηρυχθῇ τῆς ἀγίας Ὑριάδος, 
ὁμοούσιος τῷ Πατρὶ x«i τῷ ἀγίῳ Πνεύματι χαὶ συμ- 
φυὴς xai ἀδιαίοετος" τὸ γὰρ "Aytog ὁ Θεὸς οἱ τὰς 
ὑποστατιχὰς ἰδιότητας διαιροῦντες τῷ Πατρὶ προσ- 
νέμουσι' τὸ dé 'λφιος ἰσχυρὸς τῇ ἰδιότητι τῆς ὑπο- 


(16) Citatur hic Andidensis locus ex ms. ab AI- 
latio contra Hottiogerum p. 182. Item de Purgat. 


. 108. 

(17) Nicolaus Cabasilas in comm. cap 51, λογι- 
χὴν, quod dicimus rationalem, mavuit verbalem 
intelligere, quia nihil aliud a sacerdote, quam 
verba sacramentalia precesque flant in hoc sa- 


13. Sic ei accommodatus est ἃ Patribus trisagii 
quoque hymnus, ut te ille qui in tropario laudatur, 
unus de sancta Trinitate predicetur, consubstan- 
tialis Patri et sancto Spiritui, nature ejusdem et in- 
separabilís. Jam verba « sanctus Deus, » ii quihypo- 
staticas proprietates distinguunt, patri aftribuunt: 
tum verba«Sanctusfortis,» proprie hypostasi Filii 


crificio. Nimirum λόγος, et ratio est, et verbum 
seu locutio. Posteriorem autem sensum Cabasilas 
pretulit. Aliter tamen Germanus, seu quivis sub 
ejus nomine latens, ed. Paris, p. 160: Λατινοῖ χέ- 
γονσι ραξιονάδιλε' Ἕλληνες δὲ λεγουσι φρόνησιν 
x«i λογιότητα. 


485 THEODORI ANDIDENSIS 496 
Verbiassignant. Denique:«Sanctusimmortalis,vivi- À στάσεως τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου ἀφορίξουσι' τὸ δὲ 


fici et consubstantialis Spiritus persone tribuunt: 
quanquam et unicuique trium personarum unius 
deitatis, triplicatum hoc vocabulum «sanctus » 
convenit. Harum enim unaqueeque et sancta est et 
fortis et immortalis. Conjunctus autem fuit tropa- 
rio trisagii hymnus, ob signiflcandam nature uni- 
tatemjet consubstantialitatem Filii cum duabusiper- 
sonis reliquis. Natura sane etsubstantia tribus una 
est, nomen vero commune unicum deitas ; etiamsi 
singule tres personee appellentur perfectus Deus 
In his vero brevibus verbis preclare intelligitur 
etiam illud magni Tlieologi dictum : Nam dividitur 
indivise, ut ita loquar, et conjungitur divisim. Et 
alibi idem Pater : Non possum tria dividere, sed 
in unum confero. Nemo vero testimonia hec tri- 
sagii audiens. existimetinitium cepisse trisagium 
& Christi Dei nostri inhumanatione. Antiquitus 
enim a deiloquis prophetis mystice in spiritu pre- 
cantatum erat. Hujusonim formam ao verba evol- 
vens David, breviter ijdem exhibet: « Sitivit, 
dicens, anima mea ad Deum fortem vivum 13.» Et 
alibi : « Verbo Domini coli firmati sunt, et spi- 
ritu oris ejus omnis virtus eorum 15.» Et alio loco: 
« In lumine tuo videbimus lumen !*. » Jam ille 
cantatus ab Isaia hy.nnus seraphicus 15, qui san- 
cta tria et unam dominationem confert atque dei- 
tatem, quamnam pre se fert differentiam ab eo 
quod a nobis cantatur trisagio ? Itaque troparii 
cum trisagio connectitur dictio, propterea quod 
utrumque ad deitatem refertur ; eaque dictio me- 
dium dividit episcopi procedentem introitum. 


Ἅγιος ἀθάνατος τῇ ToU ζωοποιοῦ καὶ ὁμοουσίου 
Πνεύματος ἀφιεροῦσιν. ᾿Αρμόττει δὲ χαὶ ἐφ᾽ ἐνὶ 
ἑκάστῳ τῶν τριῶν προσωπὼν τς μιᾶς θεότητος 
τὰ τρία ταυτὶ ἅγια' ἔχακστον γὰρ τούτων xai 
ἅγιός ἐστι, χαὶ ἰσχυρὸς x«l ἀθάνατος, Συνῆπται 
μὲν οὖν τῷ tpom&pie καὶ ὁ τρισάγιος ὕμνος, εἰς 
δήλωσιν τῆς συμφυΐας χαὶ ὁμοουσιοτητος τοῦ Υἱοῦ 
μετὰ τῶν λοιπῶν ὑποστάσεων duo- φύσις μὲν γὰρ 
καὶ οὐσία τοῖς τρισὶ μέα, ὄνομα δὲ χοινὸν ἔν 
$ θεότος" εἰ χαὶ ἔἴχαστον τῶν τριῶν προσώπων 
Θιὸς ὀναμάζεται τέλειος. "E» τούτοις δὲ τοῖς βρα- 
χέσι ῥήμασι χαλῶς νοεῖται χαὶ τὸ παρά τοῦ μεγά- 
λοὸν θεολόγον οὕτω πῶς εἰρημένον: Διαιρεῖται γὰρ 
ἀδιαιρέτως, iv' οὕτως εἴπω, x«l συνάπτεται διηρη- 


Β μένως' x«i ἀλλοχοῦ ὁ αὐτός: Οὐ φθάνω τὰ τρία 


διελέϊν, xai εἰς τὸ ἔν ἀναφέρομαι. ᾿Αλλὰ μᾷ τις, 
τὰς μαρτυρίας ταύτας τοὺ τρισαγίον ἀκούων, νο- 
μέσῃ τὴν ἀρχὴν λαδεῖν ἀπὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ xoi 
Θεοῦ μῶν ἐνανθρωπήσεως: πάλαι γὰρ ὑπὸ τῶν 
θεηγόρων προφητῶν μυστιχῶς τῷ πνεύματι προ- 
αναφωνούμενον ἦν᾽ τούτου γὰρ τὸν τύπον χαὶ τὰς 
ῥήσεις ἱστορῶν ὁ Δαδὶδ, διά βραχυλογίαν παρίστησι 
τοῦτον" « Ἐδίψησε,» λέγων, « à ψυχή pou πρὸς 
τὸν Θεὸν τὸν ἰσχυρὸν, τὸν ξῶντα' » χαὶ ἀλλαχοῦ" 
« Τῷ λόγῳ Κυρίου οὐρανοὶ ἐστερεώθησαν, καὶ 
τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ πᾶσα X δύναμις 
κὐτῶν- » x«i ἑτέρωθι. « Ἐν τῷ φωτί σὸν ὀψό- 
μεθα φῶς. » 'O δ᾽ ὑπὸ Ἡσαΐου ἐχφωνηθεὶς σεραφι- 
xég ὕμνος, χαὶ τὰ τρία ἅγια εἰς μίαν χυριότοτα. 
συνάγων χαὶ θεότητα, τίνα διαφοράν φέρει τοῦ 
παρ᾽ ἡμῶν δομένου τρισαγίου ; Τοῦ μὲν οὖν τρο- 


παρίου μετὰ τοῦ τρισαγίον συνῆπται ὁ λόγος διὰ τὴν πρὸς τὴν θεότητα τούτων ἀναφορὰν, διατεμὼν 


τὴν ἐν μέσῳ προθαίνουσαν τοῦ ἀρχιερέως εἴσοδον" 

4, De hoc ergo introitu, prout Deus dederit, 
nostreque valent vires, loquamur. Putamus enim 
Christi Dei nostri ostensionem apud Jordanem, et 
manifestationem, ab episcopi introitu innui. Hinc 
itaque, ut videtur, flumina appellantur illa in Ma- 
gne Ecclesie pavimentostricta et nigra marmorea 
quasi ordines, mediocribus intervallis inter se 
distantia. Nam usque ad introitum quanquam pon- 
tifex Christus erat, haud omnibus manifestus erat 
et cognitus ; tametsi in medio versans, supernatu- 
ralia et immensa faciebat. Tunc capto tempore 
sacerdos, qui in medio altari consistebat ante epi- 
scopi introitum, velut Precursor tunc ministrabat 
penitentie baptisma, introeuntem cernens epi- 
scopum, secedit ; propemodum illud tacite dicens, 
quod Joannes aiebat : « Hunc oportet crescere, me 
autem minui !5; » ideoque confestim cedit episcopo 
majora operari. Jam cum in introitu canunt psal- 
te: « Venite exsultemus Domino, verba post 
baptismum significatapostolorum, que de Christo 
dicebant : Namque ante vocationem alii quidem 
aiebant : « Venite, invenimus, quem exoptaba- 
mus; alii vero. « Veniet vide.» Alii denique: 


ιδ΄. Λεγέσθω τοιγαροῦν περὶ ταύτης ὅσα doi 
Θεὸς χατὰ τὸ ἡμῖν ἐγχωροῦν. Λοχοῦμεν γὰρ τὸν 
ἐπὶ τοῦ ᾿Ιορδάνον ἀνάδειξιν χαὶ φανέρωσιν τοὺ 
Χριστοῦ χαὶ Θεοῦ ἡμῶν τὴν τοῦ ἀργιερέως εἴσοδον 
ὑπαινίττεσθαι. "Ex τούτον οὖν, ὡς ἔοικε, ποταμοὶ 
ὀνομάξονται τὰ ἐν τῷ ἐδάφει τῆς Μεγάλης 'Ex- 
χλχσίας χείμενα μααμάρινα στενὰ x«l μέλανα 
díxnv ópdivov, x«i μετατξὺ μετρίων διαστημάτων 
ἄλλφλων διαιρούμενα" μέχρι γὰρ τῆς εἰσόδου, εἰ 
xai ὧν ἀρχιερεύς, ἀλλ᾽ οὐχὶ πᾶσι δῆλος χαὶ yvo- 
ριμος' εἰ δὲ εἰς μέσον ἑστὼς, x«i τὰ ὑπερφυξ 
x«i ἐξαίσια διατελῶν. ἀλλ᾿ ὁ τὸν xao» λαθὼν 
ἱερεῦς, u xxi μέσον τοῦ θυσιαστηρίον ἱστάμενος, 
πρὸ τῆς εἰσόδου τοῦ ἀρχιερέυς, ὡς Πρόδρομος 
ἐνήργει τὸ διὰ μετανοίας βάπτισμα" ὃς εἰσελθόντα 
ἰδὼν τὸν ἀρχιερέα, μεθίσταται’ μονονουχὶ τοῦτ᾽ 
ἐχεῖνο ἡρέμα διαλεγόμενος, ὅπερ ἔφησε καὶ ᾿Ιωᾶν- 
γῆς, « Τοῦτον δεῖ αὐξάνεσθαι, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι" » 
διὸ χαὶ εὐθὺς παραχωρεῖ τῷ ἀρχιερεῖ τὰ μείζονα 
τελεσιουργεῖν. Τὸν δὲ ἀδόμενον παρὰ τῶν ψαλτῶν, 
« Δεῦτε, ἀγαλλιασώμεθα τῷ Κυρίῳ, » τοὺς μετὰ 
τὸ βάπτισμα λύγους ἐμφαίνει τῶν ἀποστόλων, οὕς 
ἔλεγον περὶ τοῦ Χριστοῦ xai πρὸ τοῦ κχληθξναι 


'!Psalxu, 3. !?Psal xxxu,5. 1} ῬΒΔ]. χχχν, 10, "Ὁ Isa. γι, 3. !* Joan, 111, 30. 


431 
οἱ μὲν ἔλεγον, « Δεῦτε, εὑρήχαμεν τὸν ποθούμενον" » À 
oi δὲ, « "Ἔρχου καὶ idg* » xal ἕτεροι, « Ἦλθον, φησι, 
xai εἶδον ποῦ μένει, xol παρ' αὐτῷ ἔμειναν τὴν 
ἡμέοαν ἐχείνην' » xal τάλλα ἀπλῶς ὅσα ἐχόμενα 
τοῦ βαπτίσματος πρὸ τῆς κχαθολιχῆῇς χλήσεως οἱ 
μαθηται πρὸς ἀλλήλους ἔλεγον. Τὸ δὲ, « Προφθά- 
σωυεν τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἐν ἐξομολογήσει, » τοῦτο 
δηλοῖ ᾿Ἐπειδὺ, φησὶν, οὗτος ὁ νῦν φανεὶς προ- 
αἰώνιος uiv ἐστι Θεὸς, xat οὐρανοῦ xai γῆς xci 
θαλάσσης δυομιουργὸς, γέγονε x«i νῦν ἄνθρωπος 
χαϑ᾿ ἡμᾶς, πάντα τὰ τῆς ἀντρωπίνης φύσεως ἴδια 
ἔχων, πλὴν μόνης τῆς ἁμαρτίας" μέλλει δὲ αὖ- 
θις ἐν ὑστέροις χαιροῖς μετὰ τοῦ αὐτοῦ προσώπου 
xai τῆς αὐτῆς ὑποστάσεως ἔρχεσθαι xptuet ξῶντας 
χαὶ νεχροὺς, οὐχέτι μὲν τοιούτω σώματι, οὐχ ἀσώ- 


COMMENTATIO LITURGICA. 


«Tverunt, inquit, et viderunt ubi maneret et apud 
eum manserunt die illa "1 ; » et alia quaecumque, 
cirea tempus baptismi, ante generalem vocatio- 
nem, dicipuli inter se aiebant. Porro verba: 
« Preoccupemus faciem ejus in confessione, » hoo 
indicant : Quoniam, inquit, hic qui apparuit, sem- 
piternus est Deus, coli terre marisque creator, et 
nunc factus est similis nobis homo, omnia hu- 
mane nature propria habens, excepto peccato : 
rursusque postremis temporibus cum eadem per- 
sona et substantia eadem venturus est judicare 
vivos et mortuos: baud equidem in ejuscemodi 
corpore, neque (amen incorporeus, sed ea ratione 
quam ipse novit divinioris corporis : venite, ado- 
remus illum, credentes ei ut Deo, procidentes 


ματος dk. οἷς οἶδεν αὐτὸς λόγοις θεοειδεστέρον σὼ- B propter ea qua peccavimus. Preveniamus autem 


ματος, δεῦτε προσχυνήσωμεν αὐτῷ, πιστεύοντες 
ὡς Θεῷ, προσπίπτοντες ὑπὲρ ὧν ὅμάρτομεν. Προ- 
φθάσωμεν δὲ xai προχαταλάδωμεν τὸ πρόσωπον 
αὐτοῦ ἐν ἐξομολογήσει χαὶ συντριθῇ χαρδίας: ἵνα 
αὐτὸν ἐκχεῖνον ἐχεῖθεν — (sov εὕρωμεν χρίνοντα" 
ἐν γὰο τῷ ἄδη οὐχ ἔστιν ἐξομολόγησις" διὸ χρὴ 
νῦν x«i προχατάλαδεϊν xai προφθάσαι. 

u- Εἰθὺς οὖν μετὰ τὴν εἴσοδον, χαὶ 
τοῦ τρισαγίου, ἡ ἄνω χαθέδρα (18), ἥτις τὴν ἀπὸ 
γᾶς εἰς οὖρανον ἄνοδον, xci τὴν ἀπὸ τῆς χαμαι- 
ρεποφὺς πολιτείας τῶν Ιονδαίων, χαὶ τὴν ἐχ τοῦ 
νόμου χαὶ τῆς Παλαιᾶς Διαθήχης συγχαταθατιχὼς 
ἐγχωρηθείσης αὐτοῖς, δηλοὶ 
τεῦθεν dà ὅτι μετὰ τὴν ἀνάδειξιν τοῦ βαπτί- 


τὸ τῷλος 


μεταθάσιν: ὡς ἐν- 


ματος ἀρχὸν λαμέανούσης τῆς θείας “χάοιτος" ὧν C 
μέσον ἔνεστ᾽, τὸ λεγόμενον ποοχείμενον᾽ — Omtp 


οὕτως εἴρηται. διότι πρόχειται πάντων τῶν συμ- 
βόλων τῆς νέας χάριτος: ὠετὰ “ὰο τοῦτο χαὶ ἢ 
τῶν ἀποστόλων κλῆσις, 
ἀναφαίνεται διὰ τῆς τῶν ἸΙοράξεων αὐτῶν, ἥ 
ἐπιστολῶν ἀναγνώσεως" πρὸς δὲ, x«i ἡ ἐξ αὐτῶν 
τῶν γεγραφότων τὰ θεῖα Εὐαγγέλια χάρις. Ἡ 
δὲ σφραγὶς ἣν ὁ ἀρχιερεὺς ἔσωθεν ποιεῖν εἴωθεν 
ὃν τῷ τέλει τοῦ τρίσαγίον, εἰς πλήρωμα μὲν χαὶ 
- * , , ΓΝ 4 . . 
οἰονεὲ ἐχσψράγισμα τῶν περὶ Χριστοῦ προειρημέ- 
νὼν προφητιχῶν χαραχτυηροίξεται: ἢ γὰρ 
dux σαρχὸς αὐτοῦ παρουσία σγραγὶς ἐγένετο ἐπι- 


x«t n ἀνάδειξις αὐτῶν 


τῶν 


φωνῶν 


χυροῦσα τὰ ὑπ᾽ ἐχείνων ποοηγορευμενα ὡς ἀληθῆ" 


αὕτη δὲ x«i εἰς ἀρχὴν τῶν θεοπρεπῶν ἔργων, 
καὶ τῆς τοῦ ἀνθρωπείον “ένους ἀναπλάσεως τέ- 
ταχται" ἀλλὰ χαὶ σφοχγὶς ἔστιν, Εἰρήνης, ἥτις 


τάς τότε μεριχὰς ἀρχὰς χατέλυσε, xai τοῖς μαχρὰν 


ξόνεσιν εἰρήνην ἑδοχόευτεν. ὁήεν χαὶ εἰρήνη 

οπῶς ὁ Χριστὸς ὁ τῆς εἰρήνης Πατὴρ εἰς ἐνότητα, ἤγαγε 
τις, Καὶ υμἡ τις σχανδαλιξέτθ»» ἀχουων ταῦτα, 

χαὶ λέγων, Πῶς τὰ μετὰ τὴν ἀνάστασιν γεγονότα 


παρὰ τῶν ἀποστόλων, ταῦτα σὺ ἐν ἀρχῇ τῶν πρὸ 


" Joan. 1, 38, 39. 


(18) Cathedra hoc loco idem videtur quod 
bema, a Latinis dictum presbyterium. Alioqui ta- 
men pontifex post dictum introitum, revera in 
cathedram suam, id est sedem, conscendit. 


et preeoccupemus faciem ejus in confessione et 
cordis contritione, ut eum illic misericordem ju- 
dicem comperiamus : in inferno enim nulla est 
confessio : propterea oportet nunc et preeoccupare 
et prevenire. 


15. Statim itaque post introitum et trísagii fi- 
nem, ad cathedram conscenditur, que res a ter- 
ra in celum conscensum, et ab infima Judeorum 
vita, et a lege ac vetere fcedere indulgenter ipsis 
concesso, significat transitum : ut hinc fiat explora- 
tum, quod post baptismi institutionem, initium 
cepit divina gratia. Porro illud interponitur quod 
dicitur προχειμένον, propterea quod cunctis nove 
gratice symbolis praeit. Posthinc enim apostclorum 
quoque vocatio et designatio divulgatur, actibus 
illorum atque epistolis legendis: nec non ipsorum 
qui divina Evangelia scripserunt gratia. Benedi- 
cendi vero actus seu signaculum, quod episcopus 
intus facere solet in fine trisagii, plenitudinem et 
quasi sigillum propheticorum de Christo prelec- 
torum verborum denotat. Namque hujus in carne 
adventus, sigillum fuit quod preedictorum ab illis 
veritatem obsignavit. Atque hoc benedictionis si- 
gnaculuminitio quoque divinorum operum et crea- 
tionis hominis adhitum fuit. Est insuper signa- 
culum pacis ejus, qure partiales principatus dissol- 
vit, cunctisque sive proximis sive longinquis gen- 
tibus pacem sancivit. Ideoque : «Pax omnibus,» epi- 
scopus inclamat : innuens videlicet, quod Christus 
pacis Pater, terrestria ac ccelestia unum fecit. 
(19), ὁ ἀρχιερεὺς ἐχφωνεῖ, αἰνιττόμενος, 
xai τὰ ἐπίγεια καὶ τὰ οὐράνια. 

16. Nec vero quisquam hec audiens scandalum 
patiatur, dicatque : Curnam que ab apostolis post 
resurrectionem acta fuerunt, hec initio ante pas- 


πᾶτιν 


. (19) Latinus episcopus dicit: Paz vobis ; Grecus, 
Itemque Armenius, Paz omnibus, quae locutio la- 
tius patet; quanquam et Latinus et Graecus non- 
nisi astantes omnes alloquantur. 


sionis symbola collocasti ? At velim scias, quisquis 
ita loqueris, neque enigma, neque symbolum, ne- 
que parabolam servare posse invariabiliter eorum 
que imitantur paritatem, neque item persone, 
temporum, ordinis prioris aut posterioris, et re- 
liquorum hujusmodi similitudinem, nedum idem 
eum illis esse posse: verum hec ita figurantur, 
ut imaginem prototypi gerant: sed certe &quali- 
tatem servari impossibile est. Dicimus ergo, le- 
etionem apostolicorum Actuum et Epistolarum, 
electionem simul representare et finem promis- 
sionum Christi Dei nostri : unde hujus potentia, et 
veritatis firmitas comprobatur. Dixit enim illis : 
« Venite post me, faciam vos piscatores homi- 
num !?, » Specta igitur, quomodo mundum uni- 
versum predati sunt de abysso erroris hi pisca- 
tores et illiterati: atque ab ortu solis usque ad 
occasum horum dogmata preedicantur, ac pre aliis 
cunctis legibus et statuis, horem valent traditio- 
nes. Quodque omnium mirabilissimum est, vis 
horum artificum haud eatenus tantum ope- 
rata est, quatenus ii vixerunt, quod piscatoribus 
cteleris usuvenit, et post mortem evanuit ; sed 
potius, facta aliqua abiis per omnes gentessatione, 
jactum manu ipsorum semen, piscatores multos 
cepit, venatores, milites, mercatores, agricolas, 
multiplicem Domino et creatori fructum reddentes: 
ita ut videre liceat usque ad hodierum diem, et 
usque ad seculi hujus consummationem, infideles 
multos ad baptismum accedentes, piscatorum ho- 
rum sagena captos. Atque heec quidem de Actuum 
apostolorum atqueEpistolarum lectione dita sunto. 


THEODORI ANDIDENSIS 


0 
Α τοῦ πάθους συμβόλων τέθειχας ; ᾿Αλλ ἴσθι ὁ ταῦτα 
λέγων ὡς οὔτε αἴνιγμα οὔτε σύμθολον ὁῦξε κᾶ- - 
ραδολὴ δύναται φυλάξαι ἀπαραλλάχτως τῶν ὧν 
μιμεῖται πάντων τὴν ἐμφέρειαν (20) ἀλλ’ οὐδὲ 
προσώπον χαὶ χαιρῶν χαὶ τάξεως ποώτης χαὶ 
δεύτερας xal τῶν ἑξῆς τὴν ὁμοίωσιν, μᾶλλον δὲ 
τὴν ταυτότητα" 'A))' οὕτως ἐσχημάτισται, ὡς τὴν 
ειχονα φέρειν τοῦ πρωτοτύπου" τὸ μέντοι παρα- 
πλόσιον παρατηρηθῆναι ἀδύνατον, Εἴπωμεν τοίνων 
ὡς 4 τῶν ἀποστολιχων Πράξεων ἀνάγνωσις, χαὶ 
τῶν ἐπιστολῶν αὐτῶν, παρίστησι τὴν ἐχλογὲν, 
x«i τὸ. τῇος τῶν ὑποσχέσεων τοῦ Χριστοῦ xoi 
Θεοῦ ἡμῶν" ἐξ ὧν ἡ δύναμις τούτου, χαὶ τὸ ὁδιά- 
πτωτὸν τῆς ἀληθείας συνίσταται. ἔφησι “ὰρ πρὸς 
αὐτοὺς, « Δεῦτε ὀπίσω μου, χαὶ ποιήσω ὑμᾶς 
ἁλιεῖς ἀνθρώπων. » Ὅρα τοίνυν πῶς χόσμον ὅλον 
ἐξώγρησαν ix βυθοῦ τῆς πλάνης οἱ ἁλιεῖς χαὶ 
ἀγράμματοι" καὶ ἐξ ἀνατολῶν ἡλίου μέχρι δνσμῶν 
τὰ τούτων χηρύττεται, χαὶ πάντων ἄλλων 
νόμων xxi θεσπισμάτων τούτων χρατοῦσιν αἱ παρα- 
δόσεις" χαὶ τὸ δὴ πάντων θαυμασιώτερον, ἢ τῆς 
τέχνης τούτων ἐνέργεια, οὐχ ἐφ ᾿ ὅσον χρόνον ἐν 
τῷ βίῳ διέτριθον ἐνήργησεν, ὡς x«i τῶν λοιπῶν 
ἁλιέων, εἶτα μετὰ θάνατον χατηργήθη" ἀλλὰ μᾶ)- 
λον τότε μεριχὸν οἱονεί σπόρον ἔν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι 
χατασπειράντων αὐτῶν, τὸ παρ᾽ ἐχείνων καταβλη- 
θὲν σπέρμα πολλοὺς ἀλιεῖς ἐξώγρησε καὶ θηρεντὰς 
x«i στρατιώτας x«i ἐμτόρους xci γεωργοὺς, mo- 
)üxou» τὸν χαρπὸν τῷ Δεσπότῃ xci δημιουργῷ 
προσφέροντας" ὡς ἔξειναι ὁρᾶν ἕως χαὶ σήμερον 
C καὶ μέχρι τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος τούτου πολ- 

λοὺς τῶν ἀπίστων τῷ θείῳ προσερχομένους βα- 


Β 


“ὧν 


πτίσματι, τῇ σαγήνη τῶν ἁλιέων τούτων ἀγρευομένους. Καὶ ταῦτα μὲν περὶ τῆς ἀναγυώσεως τῶν ἀποστολικῶν 


Πραξεῶν xat τῶν θείων τούτων ἐπιστολῶν ἐπιδίδοται. 
17. Jam venerabilium ac divinorum Evangelio- 
rum elata voce lectio, ipsius Christi Dei nostri de- 
monstrat sermones, mandata, leges ipsas quas no- 
bis tulit, passionem, sepulturam, resurrectionem, 
assumptionem. Nam miraculorum levem oppido 
mentionem evangeliste fecerunt, unotantum verbo 


innumerabilem prodigiorum multitudinem signifi- . 


cantes. Quia vero quem decantamus, Deus simul 
homoque est mistos pariter hymnos ei composue- 
runt beati Patres. Et sicut trisagii hymnus, ita 
etiam Alleluia, angelica est hymnodia ; ut Christum 
Deum esse ex angelicis, hominem item esse, ex 
nostris hymnis palam fiat, Thuribolum autem, 
quoddum canitur Alleluia, cum thymiamate agita- 
tur, gratiam Spiritus sancti denotat datam disci- 
pulis, quando eos misit ad omnem morbum lan- 
guoremque sanandum in Israel. Tum post evange- 
liorum lectionem preces et postulationes, usque ad 
cherubicum hymnum, triennale magisterium 
Christi Dei nostri innuunt, et paratorum ad ba- 
ptisma catechesim ; quia hos videlicet praeedica- 


1$ Matth. iv, 19. 


(20) Hane regulam criticam intelligendarum 
parabolarum jam tradiderat S. Cyrillus in Com- 


t^ 'H δὲ τῶν σεπτῶν χαὶ θείων Εὐαγγελίων ix- 
φώνησις, αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ xai Θεοῦ ἡμῶν δηλοῖ 
τοὺς λόγους, τὰς ἐντολὰς, τοὺς νόμους αὐτοὺς, οὖς 
ἡμῖν ἔθετο, τὰ πάθη, τὴν ταφὴν, τὴν ἀνάστασιν, 
xxi τὴν ἀνάληψιν’ τῶν γὰρ θαυμάτων οἱ εὐαγγέελι- 
σταὶ ὀλίγον ἐποιήσαντο λόγον, ἔνε ῥήματι πλήθη 
ἄπειρα θαυμάτων παραδηλώσαντες. ᾿Επεὶ δὲ ὁ ὑμ- 
. γούμενος Θεός ἐστι χαὶ ἀνύρωπος ἅμα, Guyxsxtoa- 
σμένους χαὶ τοὺς ὕμνους αὐτῷ διατετάχασιν Ol μα- 
χάριοι Πατέρες" χαὶ ὥσπερ ὁ τρισάγιος ὕμνος, οὕτω 
Ὁ δὴ καὶ τὸ ᾿Αλληλούϊα ἀγγϑθλιχή ἐστιν ὑμνωδέα, ἕν᾽ ὅτι 
μὲν ἐστι Θεὸς ix τῶν ἀγγελικῶν ὕμνων γνώριμον 
γίνηται, ὅτι δὲ ἀνθρωπος ix τῶν παρ᾽ ἡμῶν" δ᾽ δὲ 
θυμιατὸς ὁ ἐν τῷ χαιρῶ τοῦ ᾿Αλληλούϊα μετὰ θυμιά- 
ματος χινούμενος τὴν χάριν τοῦ «jiou Πνεύματος 
δηλοῖ, τὴν δεδομένην τοῖς μαθηταῖς, ὅτε τούτους 
ἀπέστειλς, τοῦ ἰάσασθαι πᾶσαν vócoy xai πᾶσαν 
μαλαχίαν ἐν τῷ Ἰσραήλ᾽ αἱ δὲ μετὰ τὴν τῶν θείων 
Εὐκγγελίων ἀνάγνωσιν εὐχαί τε x«i αἰτέσεις ἄχρι 
τοῦ χερουδικοῦ ὕμνον τὴν ἐπὶ τρισὶ χρόνοις διδα- 
σχολίαν ὑπευφαίνουσι τοῦ Χριστοῦ x«l Θεοῦ ἡμῶν, 


mentario ad Lucam cap. xvr, apud nos t£. II 
p. 347. 


id COMMENTATIO LITURGICA. 4 
xai τῶν πρὸς τὸ βήπτισμα εὑτρεκισμένων χατόχησιν * A tionis vis, et miraculum operatio attraxit. Tunc 


ἐφ᾽ ᾧ τοὐτόυς à τῶν λόγων δύναμις, καὶ ἡ τῶν θαυμα- 
των ἐνέργεια συνεφεῶχετο, Τότε d'i χαὶ oi χατηχούμε- 
γοι, καὶ μήπω χαταξιωθεντες τῶν τοῦ Χριστοῦ μνστη- 
ρίων, ἔξω μεθίστανται. Αἱ δὲ ἐν τῷ μεταξὺ τούτων 
ἡινόμεναι εὐχαὶ ὑπὲρ αὐτῶν τε γίνονται τῶν χατηχου- 
μένων, xai τῶν πιστῶν, καὶ αὐτοῦ δὲ τοῦ ἀρχιερέως " 
ἐννοοῦντες γὰρ οἱ θεσπέσιοι Πατέρες, ὁποίαν εἶναι χρὴ 
τὴν ψυχὴν xai τὴν χεῖρα τοῦ μῶλοντος ἅπτεσθαι τοῦ 
παναχράντου σώματος Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, ὅτι x«- 
θαοωτέραν τῶν ἡλιαχῶν ἀχτίνων ταύτην δεῖ τυγχάνειν, 
τὰς ὑπὲρ τῆς συγχωρήσεως τούτων εὐχὰς διὰ φὺαν- 
ϑοωπίαν Θεοῦ ἐσομένης ἐξέθεντο. 

c. H δὲ τῶν ἁγίων μετάθεσις, τοῦ σώματος, 
φημὶ, τοῦ Δεσποτιχοῦ xal τοῦ αἵματος ἀπὸ τῆς προ- 
θέσεως (21), χαὶ ἡ τούτων πρὸς τὸ θυσιαστήριον sico- 
δὸς χατὰ τὸ χερουθδιχὸν, τὴν ἀπὸ Βηθανίας πρὸς Ἱερου- 
σαλὴμ δηλοῖ τοῦ Κυρίου εἰσέλευσιν" τηνιχαῦτα γὰρ καὶ 
ὁ πλεῖστος ὄχλος xai οἱ τῶν ᾿Εὐραίων παῖδες ὡς βα- 
σιλεῖ xal νιχητῇ τοῦ θανάτου τὸν ὕμνον ἀνέφερον 
αἰσθητῶς * νοητῶς δὲ ἄγγελοι μετὰ τῶν χερουδὶμ 
τὸν τρισάγιον ἀπεδέδοσαν ὕμνον * x«l τὰ σχῆπτρα 
χαὶ τὰς ῥομφαίας (22), ἃς τὸ παλαιον ἔφερον, ὡς 
σύμθολα βασιλεέας ἐπιφέρουσιν οἱ διάχονοι " xoi τὰ 
ριπίδια, ἃ καὶ ῥιπίδες γράφονται, εἰς τύπον εἰσὶ τῶν 
χερουθία. (23) 'O δὲ ἄδόμενος χερουδιχὸς ὕμνος 
προτρέπεται πάντας ἐντεῦθεν χαὶ μέχρι τοῦ τέλους 
τῆς ἱερόυργίας προσεχτιχώτερον ἔχειν τὸν νοῦν 
πᾶσαν βιωτιχὴν μέριμναν χάτωθεν ἀφιεμένους, ὡς 
βασιλέα μέγαν μᾶλοντας δέχεσθαι διὰ τῆς χοινωνίας, 
'H δὲ πρὸς τὰν ἁγίαν τράπεξαν τῶν ἁγίων ἀπόθεσις 
μίμησιν ἔχει τηνιχαῦτα μὲν τοῦ ἐστρωμένου ἀνω- 
γέου, μετ᾽ ὀλίγον δὲ ἢ αὐτὴ xai τὴν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ 
ὕψωσιν - ἐν δὲ τῶ τέλει τὴν ταφὴν εἰχονίξει, xxl 
τὴν ἀνάστασιν, x«i τὴν ἐχεῖθεν ἀνάληψιν - ἵνα γὰο 
μὴ τὸ xaÓ' ἕχαστον τῶν τότε “ενουωένων τὴν ὥραν 
χαὶ τὸν χαιρὸν χαὶ τὸν τόπον ἀφορίξοντες οἱ axe 
vu Πατέρες, ἔτε χαὶ μεταθέσεων εἐτέρων χαὶ θυ- 
σιαστχρίων πλειόνων δεηθῶσι, χὰχ τούτων ὡσανεὶ 
μωμητὸν τὸ τῆς οἰχονομίας μυστήριον χαταστῇ, 
ἄξιον τῆς θεουργοῦ δημιουργίας τρόπον ἐμιμήσαντο, 
ὡς οἷόν τε ἀνθρώπω τὰ θεῖα μιμεῖσθαι xai χατέρ- 
γάξεσθαι. Καὶ δὴ ὡς οὐρανὸν μὲν τὸ ἐπάνωθεν τῆς 
ἀγίας τραπέζης ὁρόφιον ἀπαρτίξουσι " ὡς ὅλην δὲ 
γῆν ὀρέξονται τὸ ὑπὸ τεσσάοων χιόνων τοῦ χιδωρίου 
συγελειόμενον i περιγραφομῆνον ἱερὸν ἔδαφος " ἔν 
ᾧ πληροῦται χσὶ ὁ ποογητιχὸς λόγος, 0, « Εἰογά- 
σατο σωτηρίαν ἐν μέσῳ τῆς γῆς ὁ Θεός ^ » πάντων 
γὰρ ὁμολογούντων ἐν Ἱεροσολύμοις περιγεγράγθαι 
τῆς γῆς τὸ μεσαίτατον, ἔνθα δὴ χαὶ πάντα τὰ τοῦ 


'? Psal. 1xxiu, 13. 


(A) Al. codex addit ἢ σχενοφυλαχίου, aut a 
s$Cébophylacio; quod mendum videretur, cum 
non eadem mensa fuerit πρόθετις et σχευοφυλάχιον, 
quod etiam diaconicum nonnulli appellant. Sed 
tamen in libello Delineationis ecclesie Orientalis 
Greecste, auetore Eustrathio Joannide Rutheno, 
p. 117, legimus: Prius quam ad altare, conse- 
crationis gratia, deferrentur oblationes, in gazo- 
phylacium (idem quod scevophylacium) porta- 


vero catechumeni,nondum Christi sacramentorum 
digni, extra mittuntur. Que autem hoc intervallo 
funduntur preces, tum ipsorum catechumenorum, 
nec non et fidelium, atque ipsius denique episcopi 
causa fiunt. Cogitantes enim divi Patres, qualem 
esse oporteat animam itemque manum illius qui 
immaculatum contrecturus est Christi Dei nostri 
corpus, nempe oportere solaribus radiis esse pu- 
riorem, ideo preces pro impetranda his venia, 
quam a Dei clementia exspectant, instituerunt. 


18. Age vero sanctarum rerum a prothesi trans- 
latio, corporis, inquam, Dominici et sanguinis, et 

B horum ad altare introitus resonante hymno cheru- 
bico, indicat Domini ex Bethania ad urbem Jeru- 
salem processum. Tunc enim et turba plurima, et 
Hebreorum pueri,tanquam regi mortisque victori, 
hymnum voce sensibili cecinerunt ; intellectualiter 
autem angeli cum cherubinis trisagii hymnum 
dixerunt.Et sceptra gladiosque, quorum olim usus 
erat tanquam regni symbola gestant diaconi. Tum 
et ventilabra, figuram cherubinorum gerunt. Qui 
autem canitur hymnus cherubicus, admonet om- 
nes, ut nunc, et usque ad liturgie finem, atten- 
tiore animo sint,omissa omni mundana terrenaque 
cura, ceu qui magnum Regem in sacra commu- 
nione suscepturi sunt. Jam et rerum sanctarum in 
sancta mensa repositio, imitatur stratum illud cc- 

( naculum, et paulo post, in crucem exaltationem ; 
etin flne demum sepulturam representat,et resur- 
rectionem et deinde assumptionem. Ne enim si 
omnium sigillatim tunc actorum horam ac tempus 
locumque definirent beati Patres,adhuc aliis trans- 
lationibus, pluribusque altaribus indigerent, atque 
hinc quasi risui expositum economie mysterium 
evaderet, decoram mundane Dei creationis ratio- 
nem imitati sunt, quatenus homini divina imitari 
licet atque operari. Itaque coeli instar superius 
sanciee mense lacunar fabricarunt.Instar vero uni ' 
versi terree esse constituerunt sub quatuor ciborli 
columnis clausum et cireumsceriptum sacrum pa- 
vimentum. Qua in re impletur propheticum illud 
dictum : « Qui operatus est salutem in medio 
terree 19.» Nam cum omnes confiteantur Hieroso- 
lymam in media terre statione esse collocatam, 
qua in civitate universam passionem suam susti- 
nuit Dominus, proditionem, judicium, el ea qute 
crucem pre&cesserunt ac subsecuta sunt ; cum in- 


bantur, donec inquisitio facta fuisset, num ex tales 
essent, quz Domo digne offerrentur. Sed legesis 
Allatium De Graecorum templis, ed. Paris. p. 136. 

(22) Hine in picturis Gracie misse vides ango- 
los, quorum vicem gerunt diaconi, gladiis arma- 
tos. Et ceremoniarum apud nos magistris baculus 
instar sceptri est. 

(23) Hic quoque tractus, usque ad χοινωνίας, ex- 
stat in solo codice 632, p. 6. a. 


THEODORI AMDIDENSIS 


484 


super sanctam mensam medium inter colum ao À πάθους ὑπέστη ὃ Κύριος, τὴν προδοσίαν, τὴν κρίσιν, 


terram tenere locum appareat, eademque media 
inter columnas ac ventilabra sit, merito ipsa ccelo 
supposita esse dicetur: atque sive in India sive in 
Britannicis insulis ea consistat, salutem in medio 
terre patratam fuisse denotat per ea que in ipsa 
peraguntur mysteria. Quod si quis dicat, non om- 
nem ecclesiam habere ciborium et crepidines at- 
que columnas, satis, inquam, erit si semicirculare 
bema habeat, quod in qualibet ecclesia fieri con- 
stitutum est, cujus curvum lacunar ccleste hemi- 
spheerium representat, mediam habens ex adver- 
80 sanctam mensam. 


19.Jam post sanctorum donorum repositionem, 


τὰ πρὸ ToU σταυροῦ, x«l τὰ μενὰ τὸν σταυρὸν * ἐπεὶ 
καὶ i «yía τράπεζα μεθόριον οὐρανοῦ καὶ γᾶς ὡς 
παραδείχνυται, χαὶ χατὰ τὸ μέσον τῶν χιόνων χαὶ 
τῶν χύχλῳ ῥιπίδων ἔχει τὴν στάσιν, εἰκότως ἐπ᾽ 
οὐρανὸν εἴη αὕτη, εἴτε ἐν Ἰνδία, sire ἐν Βρετανι- 
xai, (34) νήσοις, ἐν μέσω τῆς γῆς (25) τὴν σωτη- 
ρίαν ἐργάζεσθαι ὑπεμφαίνει διὰ τῶν τελουμένων ἐν 
«vti " τῷ δὲ λέγοντι, ᾽Αλλ᾽ οὔ πᾶσα ἐχχλησέα. xi60- 
ριον ἔχει καὶ χρηπῖδας χαὶ χέονας, ἀρχέσει τὸ τοῦ 
βάματος ἡμιχύχλιον ἐν πάσῃ ἐχχλησία νομοθετη- 
θέν (36) οὗ καὶ ὁ μύαξ τὸ οὐράνιον ἡμισφαίριον σχη- 
ματίξει, ἐν μέσω ἔχον χαταντιχρὺ τὴν ἁγίαν τρά- 
πεζαν. 

ιθ΄. Μιτὰ δὲ τὴν ἀπόθεσιν τῶν ἀγίων δώρων, τὴν 


precem episcopus pro seet populo recitans, postu- B εὐχὺὸν ὁ ἀρχιερεὺς ὑπὲρ ἑαυτοῦ x&i τοῦ λαοῦ ποιού- 


lat ut gratum sit Deo Patri sacrificium Filii ejus 
unigeniti qui immolatur. Etenim hic immolatus 
hostiam se in sui Patris honorem obtulit, quan- 
quam id Pater non exigeret. Atque sanguis ejus 
liberando universo hominum generi pretium exsti- 
tit, et quasi redemptio.Postea elata voce: Amemus 
invicem, clamat diaconus ; ita ut sensibilis que 
tunc fit salutatio, intellectualiter intra cor recipia- 
tur, et omnis injuriarum memoria abstergatur. 
Tum bis diaconus inolamans ait: « Portas, portas; 
in sapientia attendamus ; » id est, Ne insipienter 
neque inconsiderate sancta heec tractare ausimus, 
nec quasi quotidiana consuetudine inviolabile hoc 
peragamus officium et actum,ut acceptabile videa 
mur Domino sacrificium offerre : sed postquam 
cum puritate cognoverimus cui vel quali modo 
singula prototypa,que nunc fiunt,utiliter congrue- 
que competant. Oportet itaque ut myste atque 
initiatores harum rerum, sacerdotes, inquam, at- 
que episcopi, cunctique ministri, rationem nove- 
rint officiorum horum, et cui unumquodque refe- 
ratur. Quod est enim rationalis nature proprium, 
jd his verbis, « In sapientia attendamus,» impera- 
tur. Sequitur : « Stemus honeste, stemus cum ti- 
more attendamus sancte anaphore. » Quenam 
porro anaphora? Nempe ad prototypa perficiendo- 
rum symbolorum respectus.Demonstrativum enim 
est, et similitudinis indicativum, anaphors voca- 
bulum. Ideoque trementes pariter et lacrymantes, 
quasi ipsum nunc cerneremus patientem pro nobis 
theanthropum, ita stemus sobrie et composite, ut 
cum pace, et sine terrenarum cogitationum per- 
turbatione, hec exhibentes, digni fiamus inclytam 
ejus resurrectionem cernere, atque hinc gaudio 
repleri ; precipue qui, prout loci sanctitas postu- 
lat, corpus suscipiunt. Hi enim et ei compatiun- 
fur, et consepulti, postea simul resurgunt. 


C 


D 


μενος, αἰτεῖται εὐπροσδόχητον γενέσθαι τὴν προτε- 
θεῖσαν τῷ Θεῷ χαὶ Πατοὶ θυσίαν τοῦ θυομένου μο- 
νογενοῦς Υἱοῦ αὐτοῦ * οὗτος γὰρ ὁ θυόμενος εἰς 
τιμὴν τοῦ οἰχείονυ Πατρὸς, ἑαυτὸν εἰς θυσίαν ἀπ- 
ἐδωχει χαὶ ταῦτα μὴ αἰτήσαντος τοῦ Πατρός " x«i τὸ 
εἰς τιμὴν πατρικὴν χυθὲν αἷμα, τοῦτο τιμὴ ἐγένετο 
πρὸς ἐλευθερίαν πάσης ἀνθρωπότητος, καὶ οἰονεῖ 
τις ἐξώνησις *. εἶνα τὸ, « ᾿Αγαπήσωμεν ἀλλήλους, » 
ἐχφωνεῖ ὁ διάχονος, ὥστε τὸν αἰσθητὸν γινόμενον 
ἀσπασμὸν νοητῶς ἐν τῇ χαρδίᾳ εἰσδέχεσθαι, καὶ 
πᾶσαν ἵξορίζειν μνησιχαχίαν. ᾿Αναδιπλασιάξει δὲ 
παρεγγνώμενος ὁ διάχονος λέγων, « Τὰς θύρας, τὰς 
θύρας * ἐν σοφίᾳ ποόσσχωμεν" » τουτέστι, Mà ἀσό- 
φως x«l ἀλογίστως τολμῶμεν ταυτὶ τὰ ἅγια, μηδ᾽ 
ὑπὸ τῆς καθ᾽ ἐχάστην ἡμέραν συνηθείας τὸ ἀνεπισ- 
φαλὲς χατορθοῦντες τῆς πράξεως x«i τῆς ἐνεργείας 
αὐτῶν, δοχῶμεν θυσίαν εὐπρόσδεχτον τῷ Κυρίῳ 
προσφέρειν" ἀλλ' ὅταν μετὰ χαθαρότητος ἐπιγενώσ- 
κωμὲν, τινι x«t ποίῳ τρόπῳ τῶν πρωτοτυπῶν 
ἔχαστον τῶν νῦν τελουμένων προσφόρως xui χαταλ- 
λήλως συνάπτεται. Xon οὖν τοὺς μύστας xoi μυσ- 
ταγαγοὺς τῶν τοιούτων, ἱερεῖς, φημέ, καὶ ἀρχιερεῖς, 
χαὶ πάντας τοὺς ταῦτα διαχονουμένους, εἰδέναι τὸν 
λόγον τῶν τελουμένων, χαὶ πρὸς τέ ἕκαστον ἀναφέ- 
ρῖται " τοῦτο γὰρ ἴδιον τῆς λογικῆς φύσεως, ὡς καὶ 
τὸ, « "Ev σοφίᾳ ποόσσχωμεν, » διεντέλλεται. Τού- 
τοις ἔπεται χαὶ τὸ, « Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετὰ 
φόδου * ποόσσχωμεν τῇ ἁγίᾳ ἀναφορᾷ. » Τίς δὲ ἢ 
ἀναφορά Ἢ πρὸς τὰ πρωτότυπα τῶν τελουμένων 
συυβόγων ἔποψις δηλονότι " δειχτικὸν γὰρ xal ὁμοιω- 
ματιχὸν τὸ τῆς ἀναφορᾶς ὄνομα " xai διὰ τοῦτο 
τρέμοντες ὁμοῦ xai δαχρύοντες, ὡς νὺν αὐτὸν ὀρῶν- 
τες πάσχοντα ὑπὲρ ἡμῶν τὸν θεάνθρωπον, οὕτω 
στῶμεν νηφοντως χαὶ εὐσταθῶς, ὅπως ἐν εἰρήνῃ xal 
ἀταραξίᾳ τῶν κάτωθεν λογισμῶν, ταῦτα προσφέροντες 
ἢ ἀναφέροντες, χαταξιωθῶμεν ἰδεῖν αὐτοῦ τὴν θείαν 
ἀνάστασιν, x«i τῆς ἐντεῦθεν χαρᾶς ἐμπλησθῶμεν" χαὶ 


e. - ] " P ν * " , 9 na 
μάλιστα oi ἀξίως τοῦ θείον τόπον μεταλαμβάνοντες σώματος * οὔτοι γὰρ xai συμπάσχουσιν αὐτῷ, καὶ συνθα- 


πτόμενοϊ σννανίστανται. 


| (34) Male apud Germanum βενετιχαῖς, venetis. 
Item alibi ἀνώγαιον ἐσταυρωμένον pro ἐστρωμένον. 

. (25) Diceres cum poetis ἐν ὀμφάλῳ τῆς γῆς. | 
26) Vides legem Grecam de semicircularj pre- 


sbyterio, ut apud Allatium De templis Grac. ed. 
Paris. p. 166. Quin adeo decoram hanc legem 
servatam videmus in priscis etiam Rome et ci- 
vitatis Toscanis basilieis. 


as 


COMMENTATIO LITURGICA. 


x. Παρεγγνᾶται δὲ πρὸς τούτοις ὁ ἀρχιερεὺς ἄνω À — 20. Hortatur mox episcopus, sursum corda to- 


τὰς χαῤδίας ἔχειν, xat ὅλον τὸν νοῦν. Οἱ πιστοι δε, 
τούτων λεγομένων, ἐκαγγέλλονται προσφέρειν πρῶτον 
μὲν ἔλεον, εἶτα εἰρήνην ὡς θνσίαν αἰνέσεως. ὋὍμο- 
λογοῦσι δὲ χαὶ τὰς καρδίας οὕτως ἔχειν πρὸς Κύ- 
ριον, ὥσπερ ἐντὥλονται. Ἐπι τούτοις τὸ θεῖον τῆς 
ὀρθοδόξου πίστεως σὐύμδῦλον λέγεσθαι διατέταχται, 
ἵν᾽ ix τούτον γνώριμον εἴη τοῖς πᾶσιν ὅτι ὁ εἷς τὸς 
Τριάδος ὁ μονογενὸς Υἱὸς xat Λόγος τοῦ ὀνάρχου 
llazpóc, οὗτος διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν χαι ἄν- 
θρωπὸς γέγονε, σαρχωθεὶς ἐν τῶν ἁγίας Παρθένον, 
σταυρωθεις, x«t ταφεις, x«t ἀναστάς * οὗ χατὰ τὰς 
θείας ἐντολὰς τὰ τελούμενα ταῦτα πράττομενα, ἵνα 
μὴ λόγοις μόνον, ἀλλὰ x«t ἔργοις εἰσαει τς σωτῃ- 
ρίας ἡμῶν ἐνεργουμένης, οὕτω φαινώμεθα ζῶντες 
ὁμοῦ xmi πολιτευόμενοι " καὶ τὰ μὲν πάθη σαρχι 
τοῦτον ὑπομεμενοχκέναι ὁμολογῶμεν, ἀπαθῆ δὲ τού- 
τον φυλάττεσθαι τὴν θεότητα" ἅμα δὲ ἵνα rj ἐχ- 
φωνήσει τοῦδε τοῦ θείον συμθόλον xat οἱ ἀγνῶτες 
x«t ἀμαθεῖς, τούτου ἀχούοντες τοῦ ἀδομένου, διὰ 
παντὸς ἐν γνώσει ἔχωσι τὰ ἔχφορα τοῦ μυστηρίον 
τῆς πίστεως χαι ταῖς τῶν πολλῶν ἀχοαῖς οὐχ ἀπόῤ- 
pura. 

x«. Ἡ δὲ τῶν θυρῶν χλεῖσις, χαι à. ἐπάνω τούτων 
ἐξάπλωσις τοῦ χαταπετάσματος, ὡς ἐν τοῖς μονα- 
στορίοις εἰώθασι, x«t 8. τοῦ λεγομένον ἀέρος (37) 
τῶν θείων δώρων ἐπιχάλυψις, ὡς οἶμαι, τὴν νύχτα 
ἐχείνῃν δηλοῖ, καθ᾿ ἣν ἢ τοῦ μαθητοῦ προδοσία 
προέδη, καὶ ἢ πρὸς Καϊάφαν ἀπαγωγὴ, xut ἢ πρὸς 
Ἄνναν παράστασις, xat αἱ Ψευδομαρτυρίαι, ναι 
μὸν xe οἱ ἔμπαιγμοι, xat οἱ χολαφισμοι, xat τἄλλα 
ὅσα τὸ τυηνιχαῦτα συμδέθηχε" διὰ τι γὰρ τὸ χάλυμ- 
μα τοῦτο &üp ὠνομάσθη, ἢ πάντως διὰ τὸ τὸν ἐπι- 
χκαλυπτόμενον παρ᾽ αὐτοῦ στχοτεινὸν ἀέρα τῆς tipn- 
μένῃς νυχτὸς εἰχονίξεσθαι; xaÜ' ὃν x«t Πέτρος ὁ 
μέγας ἔξω τὴν θύρας ἑστὼς, πρεσδείᾳ τοῦ ἐγνωσ- 
μένον τῷ ἀρχιερεῖ μαθητοῦ, ἔνδον ἐγένετο τῆς αὐ- 
λῆς ἔνθα χαι ἢ παιδίσχῃ τούτῳ ἐντυχοῦσα * x«t οἱ 
πρὸς τῇ πυρᾷ παρεστῶτις, διήλεγχον" xot τὰ 
λοιπὰ τούτῳ ἐπηχολούθησαν ὅσα πρὸς τὸν χρημνὸν 
τῆς ἀρνήσεως κατηπείγοντο, διὰ τὸ πτῶμα συγχω- 
ραθέντι οὕτω γενέσθαι τῆς ἐπάρσεως ἣ χαυχήσεως. 
Αἱρουμένου δὲ τοῦ ἀέρος x«t τοῦ χαταπετάσματος 
συστελλομένον, τῶν θυρῶν τε ἀνοιγομένων, ἡ πρωΐα 
διατυποῦται, καθ᾽ ὃν ἀπήγαγον αὐτὸν xai παρέδωχαν 
Ποντίῳ Πιλάτῳ τῷ ἡγεμόνι " ἐν τούτῳ γὰρ τῷ xat- 
ρῷ τῆς τῶν θυρίδων δηλαδὴ χλείσεως x«t τοῦ 
καταπετάσματος τοὺς ὑποδιαχόνους ἔξωθεν ἴστασθαι 
ἐν τῷ πλάτει τοῦ θείον ναοῦ, ὡς ἐν αὐλῇ τάχα τοῦ 
σεπτοῦ θυσιαστηρίον, οἱ θεῖοι Πατέρες διατετάχασι, 
τὰ σκάνδαλα ἐχ μέσον αἴροντες, x«i τοὺς ἀναιδῶς 
xat ἀνερυθριάστως ὧδε χἀκεῖσε περιτρέχοντας ἐπι 
ϑλαόῳ τῶν ἀφελεστέρων, οἷά τινα παιδίσχην ἀποσο- 

à x«t ἀναστέλλονυτας, Ol γε xai τὸ, « Ὅσοι 
πιστοί, » ἐχφωνοῦντες τοὺς παρεστῶτας ἀσφαλί- 
ξονται, τοῦ πτώματος τοῦ χορυφαίον μυστιχῶς 
χατὰ ταύτην τήν ὥραν ἀναμιμνήσχοντες, ὡς ἂν 


tamque mentem habere. Fideles autem, dum hec 
dicuntur, promittunt exhibere primo quidem mi- 
sericordiam. deinde pacem, eeu sacrificium lau- 
dis. Fatentur item, se ita habere corda erga Do- 
minum, ut jubentur. Post hec divinum ortho- 
doxe fidei symbolum dici ordinatum est, unt hino 
omnibus fiat exploratum, quod unus de Trinitate 
unigenitus Filius et Verbum principio carentis 
Patris, propter nostram salutem homo sit factus, 
incarnatus de sancta Virgine, crucifixus, sepultus, 
et resuscitatus : cujus divino mandato heec sacra 
facimus ut haud verbis tantum, verum etiam ope- 
ribus salutem nostram assidue operantes, sic non 
vivere tantum sed cum virtute vivere videamur: 
atque cruciatus ipsum quidem carne passum con- 
fiteamur, sed ejusdem impassibilem mansisse di- 
vinitatem; simulque ut dum hec divini symboli 
elata voce recitatio fit, idiotee ignarique homines, 
canticum hoc audientes, mente percipiant myste- 
rii notitiam, que» jam multorum auribus divul- 
gatur. 


21. Portarum vero clausura, nec non veli his 
superimpendentis apertio, ut in monasteriis fieri 
solet, tum et illud divinorum donorum operimen- 
tvm, quod vulgo dicitur aer, illam, ut reor, noctem 
in qua discipuli proditio evenit, denotant, et ad 
Caipham deductionem, et coram Anna presenta- 
tionem, et falsa testimonia, et illusiones, et cola- 


C plios, et quecunque hujusmodi tunc contigerunt. 


D 


Cur enim operimentum hoc appellatur, aer, nisi 
quia adopertus tenebris aer noctis illius ab eo figu- 
ratur? qua et magnus Petrus, cum extra januam 
staret, rogatu discipuli, qui erat pontifici notus, 
intromissus in atrium fuit : ubi et ancilla ei oc- 
currens, el qui sedebant ad prunas, eum coar- 
guerunt; et alia ei evenerunt, que ad negationis 
precipitium impulerunt ; dum hos lapsu corruere 
permissus est elationis su: causa et gloriationis. 
Ablato autem aere, et retracto velo, portisque 
patentibus, mane illud figuratur, quo Christum 
abductum Pontio Pilato praetori tradiderunt. Hoc 
enim tempore, nempe dum porte clause sunt, et 
velum pretensum, subdiaconos foris manere in 
venerabilis templi spatiis, quasi in sacri altaris 
atrio, sancti Patres mandarunt, scandala e medio 
subducentes, et eos qui inverecunde impudenter- 
que huc illuc discurrunt cum simpliciorum damno, 
ancille cujusdam instar abigentes et cohibentes. 
Item illi qui illa verba inclamant : « Quicunque 
fideles, » preesentes omnes a lapsu cavere monent; 
dum illis coryphaeum hoc tempore in memoriam 
revocant ; ne quis horum, metu aut dolo subri- 
piente, ab iis qui semper in punitionis prunis sunt 
d&moaibus, igneas cogitationes injicientibus in 
corda potissimum virtute sublimiorum, mente 


(27) Velum nempe persubtile, quo res sacre in altari operiuntur. 


447 


THEODORI ANDIDENSIS 


448 


torpeat; etiamsi non sputa tantum et colaphos A μή τις τούτων͵ 9669 ἣ δόλῳ κλαπεὶς, ὑκὸ τῶν ἐν 


reputet, verum etiam sanguinem et passionem 
mortemque Dei memorari audiat : et nihilominus 
quasi Dei impassibilitati favens, omnino et indo- 
lentiam absque ulla molestia insipienter largia- 
tur: atque ita in hereticorum phantasticorum ba- 
rathrum deferatur, et totam Christi ceconomiam 
in arcana mentis suc offlcina videatur negare. 


τῇ πυρᾷ τῆς χο)άσιως ἀεὶ ἑστηχότων δαιμόνων, 
πυρίνους τοὺς λογισμοὺς ἐνιέντων εἰς τὰς καρδίας, 
μάλιστα τῶν ὑψηλοτέρων xat! ἀρετήν, ὀχλάσῃ τὸν λο- 
γισμὸν οὐ μόνον ἐχπτυσμοὺς xoi χολαφισμοὺς ἐννοῶν, 
ἀλλὰ χαὶ «iua x«i πάθος ἀχούων Θεοῦ xai θάνατον" 
χἀντεῦθεν ὡς συνήγορος δῆθεν Θιοῦ, τὸ παντελῶς 
ἀνάλγητον αὐτῷ x«i ἀνώδυνον ἀνοήτως χαρίσηται"» 


καὶ οὕτως εἰς τὸ Φανταστιχῶν χατενεχθῆναι βάραθρον, καὶ ἄρνῃσιν οἰκονομίας τῆς ὅλης Χριστοῦ ἐν τῶ κρυπτῷ 


τῆς διανοίας ἐργαστηοίω ὀφθείη ποιούμενος. 

22. Videsis autem quomodo divi Patres res ma- 
gni Petri hoc loco representari voluerint, ut re- 
putare possimus, quod sj Ecclesire fundamentum, 
super quo ipsa edificanda mox erat, Providentia 
sic disponente, sacro episcopatu spoliari, et tali 


tantoque lapsu proruere periclitatum est, qui fieri p 


poterit, ut hodierni aliqui sacrum episcopatum 
minime sibi convenientem adepti, in tale bara- 
thrum non incidant? Nonnulli vero aiunt subdia- 
conos quasi imaginem gestare legalis virgee, quam 
olim manu tenebant ii qui pascha illud comede- 
bant: quia nimirum subdiaconi foris consistentes 
quietem ἃ fidelibus exigunt, ut commoditatem 
habeant qui intus sunt sacerdotes divina mysteria 
imperturbate peragendi. 

23. Quid autem dicendum de ventilabris, que 
diaconi interim manu tenent, et celeriter commo- 
vent supra res sanctas, quasi attoniti, usque ad 
complementum augusie precis : « Mitte Spiritum 
sanctum tuum super nos et super proposita dona 


hec? » Audacis sane lingue est de his dicere, sed αὶ 


quia semel mandato jubentis cessimus, agesis de 
his quoque loquamur, prout Deus concesserit et 
siquidem aliis quoque dicta nostra fuerint accepta, 
Deo sint gratie; certe haud omnino vituperanda 
fore scio, neque extra fidei christiane dogmata. 
Dicimus ergo, ubique et semper astitisse coelestes 
potestates Christo Domino, illa vero potissimum 
nocte qua traditus fuit. Jpsee igitur videntes ab- 
ductionem ad Caipham, coram Anna presentatio- 
nem, falsa testimonia, virgre percussiones, sputa, 
colaphos, illa Judeorum convicia, coccineum a 
militibus impositum indumentum, spineam coro- 
nam, adorationes cum risu, et quecunque alia 
divinorum evangeliorum enumerat narratio, et 
quotquot propter multitudinem fortasse preeteriit ; 
ad hec singula ambigentes, et patientie magni- 
tudine obstupescentes, facies suas velantes, semet 
avertebant: rursusque Domini sui majestatem 
reverentes, redibant. Idque agebant usque ad ela- 
tionem in crucem. Finis enim corporis crucia- 
tuum, et ignominie ex his manantis, crux fuit ; 
que reapse gloria exslüitit, non ignominia; hinc 
enim operationum ac virtutum deitatis initium ; 
hinc ille generalis universalis terreemotus, et trium 
horarum tenebre in universa terra ; nec non veli 
86 petrarum scissio, et monumentorum apertio, 
denique mortuorum resurrectio, et quaecunque 
ad inferos descendens Salvator fecit. 


xB. Σχόπει δὲ πῶς oi θεσπέσιοι Πατέρες τὰ τοῦ 
μεγάλου Πέτρου παραδιδώχασιν ἐνταῦθα εἰδοποιεῖ- 
σθαι, ἵν᾽ ἔχοιμεν λογίζεσθαι ὡς, εἴπερ ὁ θεμέλιος 
τῆς ᾿Εχχλησίας, ἐφ᾽ ὃν αὕτη οἰκοδομεῖσθαι ἐμέλλεν, 
οἰχονομιχῶς τῆς θεία; ἐπισχοπῆς ἀμοιρῆσαι τῷ τὩ- 
νιχαῦτα χαὶ πτῶμα τοιοῦτον χατενεχθεὶς ἀπόλλυσθαι 
ἐκινδύνευε, πῶς δυνατόν τινας τῶν νῦν ὄντων, μὴ 
τῆς προσηχούσης θείας ἐπισχοπῆς xoci ἐπιμελείας 
τυγχάνοντας, πρὸς τοιοῦτον μὴ καταπεσεῖν βάρα- 
θρον ; Τινὲς δὲ λέγουσιν ὡς τύπον φέρειν τοὺς ὑπο- 
διαχόνους τῆς νομιχῆς ῥαάδδου τῆς ἐγχεχειρισμένης 
τοῖς τὸ Πάσχα ἐχεῖνο ἐσθίουσι " διότι τῶν ὑποδιακό- 
νων ἔξωθεν ἀπαιτούντων τοὺς πιστοὺς, τὴν ὑπ᾽ αὖ- 
τῶν ἀταραξίαν ὡσανεὶ βάσιν ἔχοντες ἔνδον οἱ ἱερεῖς, 
ἀταράχως τῶν θείων μυστηρίων μεταλαμθάνουσι. 

xy Τί δ᾽ ἄν τις εἴποι περὶ τῶν θείων ῥιπιδίων, 
ἄρτι ἐγχεχειρισμένων τοῖς διαχόνοις, χαὶ ὑπ᾽ αὐτῶν 
στρεφομένων ἐπάνω τῶν ἁγίων, ὡς ἐν ἐχπλήξει, 
ἄχρι συμπληρώσεως ti; τὸ, « Κατάπεμψον τὸ Πνεῦμα 
σου τὸ ἅγιον ἐφ᾽ ἡμᾶς χαὶ ἐπὶ τὰ προχείμενα ϑῶρα 
ταῦτα, » τῆς θεολέχτου προσευχῆς ; Τολμηρὸν μὲν 
οὖν τὸ περὶ τούτων φθέγγεσθαι ἔτι" ἐπεὶ δ᾽ ἅπαξ 
ὑπείξαμεν τῇ ἐντολῇ τοῦ χελεύσαντος, φέρε καὶ περὶ 
τούτων εἴπωμεν, διδόντος Θεοῦ " εἰ μὲν καὶ τοῖς ἄλλοις 
δεκτὰ, τῷ Θεῷ χάρις" οὐ γὰρ πάντη ψεχτὰ εὖ οἶδα, 
οὐδ' ἔξω τῶν δογμάτων τῆς τῶν Χριστιανῶν πίστεως, 
Φαμὲν οὖν ὡς πάντοτε μὲν ἀδιαστάτως παρῆσαν χαὶ 
δυνάμεις οὐράνιαι τῷ Δεσπότῃ Χριστῷ, ἐξαιρέτως 
δὲ ἐν τῇ νυχτὶ ταύτῃ ἧ παρεδόθη. Αὗται τοίνυν 
ὁρῶσαι τὴν πρὸς Καϊάφαν ἀπαγωγὰν, τὴν πρὸς Ανναν 
παράστασιν, τὰς ψευδουαρτυρίας, τὰ ῥαπίσματα, τὰ 
ἐμπτύσματα, τὰ χολαφίσματα, τὴν χλεύην ἐχείνην 
τῶν Ιουδαίων, τῶν στρατιωτῶν χόχχινον ἔνδυμα, τὸν 
ἐξ ἀχανθῶν στέφανον, τὸς μετὰ γέλωτος προσχυνήσεις, 
τᾶλλα πάντα ὅσα ἣ τῶν θείων Εὐαγγελίων ἱστορεῖ 
διήγησις, καὶ ὅσα διὰ τὸ πλῆθος ἴσως παρέλειψεν, ἐφ᾽ 
ἐχάστω τῶν γινομένων διαποροῦσαι xal ἐχπληττό- 
μεναι τῆς μαχροθυμίας τὸ μέγεθος, καλύπτουσαι τὰς 
ἑαυτῶν ὄψεις, ἀπεστρέφοντο" χαὶ πάλιν τὴν δεσποτείαν 
αἰδούμεναι, ἀνθυπέστρεφον. Τοῦτο δὲ ἐποίουν ἄχρι τῆς 
ἐπι σταυροῦ ἀνυψώσεως " τέλος γὰρ τῶν τοῦ σώματος 
παθῶν χαι τῆς ἐπι τούτοις αἰσχύνης ὁ στανρὸς γέγονε" 
ὃς δόξα μᾶλλον και. οϑχ αἰσχύνη * ἀρχὴ γὰρ οὗτος 
τῶν ἐνεργειῶν x«t δυνάμεων τῆς θεότητος " ἐντεῦθεν 
γὰρ ὁ χοσμωιχὸς ἐχεῖνος σεισμὸς xat τὸ τρίωρον σχότος 
ἐπι πᾶσαν τὴν γῆν, ἢ τε τοῦ καταπετάσματος xt τῶν 
πετρῶν διάῤῥηξις, και ἢ τῶν μνημάτων ἐξάνοιξις " ἔτι 
Jt piv ὦ Tov νεχρῶν ἀνάστασις, xat ὅσα ἐν δου 
κατελθὼν ὁ Σωτὴρ εἰργάσατο. 


440 


COMMENTATIO LITURGICA. 


450 


xd'. Καὶ διὰ τοῦτο wwo' αὐτῷ τόπῳ τῆς σταυρώ- A 34. Propterea postquam ad cruxifixionis locum 


σεως γενομένω τῷ Χριστῷ τὰ τῆς ἐχπλήξεως χαὶ 
τοῦ θαύματος εἴδη «i θεῖαι δυνέμεις ἀπέθεντο, Εἰς 
μέμησιν οὖν ἐχείνων, ὡς εἴρηται, στρέφουσιν οἱ διά- 
xovot τὰ θεῖα ῥιπίδια. Καἀντεῦθεν δῆλον ὡς τὰ πρὸ 
τοῦ σταυροῦ πάντα ὀνείδη, αἱ χλεναστιχαὶ τιμαὶ, x«l 
οἱ χαταγῆλωτες, πλεῖον ἕπτόντο τοῦ πάσχοντος, ὧσ- 
περ xai τῶν γοερῶν xal θείων δυνάμεων. ᾿Επεὶ οὖν 
ὁ ταῦτα πάσχων, ἄνθρωπος ὧν τἕλειος, xxi Θεὸς 
ὁμοίως τέλειος ἦν, ἐν μιᾷ ὑποστάσει τὰς δὺο φέρων 
φύσεις, ἀσυγχύτους, ἀτρέπτους, ἀναλλοιωτους, τῆς 
pi» ἀνθρωπίνης τὰ πάθη ὑφισταμένης, τῆς θεότη- 
Tog δὲ ἀπαθοῦς τηρουμένης * x«l χατὰ τοῦτο χαὶ οἱ 
μύσται τῆς σωτηρίας ἡμῶν xal οἱ μυσταγωγοὶ ποτὶ 
μὲν τὴν διὰ πάθους οἰκονομίαν x«l μαχροθυμίαν 
ὑμνοῦσι * ποτὶ δὲ θεοπρεπῇ x«i χαθαρὰν τῇ ὑπερ- 
ουσίῳ φύσει τὴν δοξολογίαν προσφέρουσιν, ὡς ἐξ αὐ- 
τῶν χερουδὶμ xol τῶν σεραφὶμ ἀποδιδομένην αὖ. 
τῷ * tig τοῦτο γὰρ ὁδηγεῖ ἡμᾶς ἡ λέγουσα ἐχφὼ- 
γῆσις τὸν ἐπινέκιον ὕμγον " δεῖ γὰρ ἡμᾶς ἀναδοκμεῖν 
ὅθεν ἐξέθημεν. 
χε, Πρὸς δὲ καὶ ὁ μετὰ τὴν ἐχφώνησιν τροισάγιος 
ὅμνος * τούτου δὶ ἀδομένου, ἣ εὐχὴ μάλιστα μὲν τοῦ 
wtyX)os Βασιλείου, ἀλλὰ χαὶ τοῦ θείου Χρυσοστό- 
pou, ἀπὸ τῆς θείας ἀρχομένη φύσεως εἰς τὴν σάρ- 
χωσιν χάτεισε, χαὶ πᾶσαν τὴν σωτήριον οἰχονομίαν 
διαγορεύσαντες, ἐχφωνοῦσι τὸ, « λάθετε, φάγετε. » 
Ζήτησιν οὖν τινα δοχεῖ ἔχειν ἢ ἔλεινις τοῦ « πάν- 
τες, » ἕν τῷ « Λάδετε, φάγετε - » χαὶ αὖθις & τῷ 
« Πέετε ἐξ αὐτοῦ πάντες, » προτθήχη. Φαμὲν οὖν ὅτι 
διττὴν ἔχει 7)» σημασίαν τὸ, « πάντες, ἱστοριχῶς ὁμοῦ Q 
xai πνευματιχῶς * ἱστοριχῶς μὲν, διὰ τὸν παρὰ 
τοῦ προδότον χὰν τοῖς μυστηρίοις “γεγενότα δόλον" 
πνευματιχῶς δὲ ὡς οἱ θεόπται ἀπόστολοι χαὶ θεῖυι 
Πατέρες. Εἶτα λεχτέον τὸ πνευματιχώτερον - Πάντων 
τῶν μαθητῶν τὸν θεῖον ἄρτον ἔν ταῖς χερσὶ δεξαμένων 
€x τῶν χειρῶν Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, φόβῳ τε xci 
πίστει μετειληγότων, μόνος ᾿Ιοόδας λαθὼν ἔχρυνε 
τοῦτον, x«i τοῖς Ἰουδαίοις ἐχγανίσας, τὸ μυστήριον 
ἐξεπόμπευσε (28) ^ τούτου γὰρ ἕνεχκ, ὥς φασι, τὸ, 
« Οὐ μὴ γὰρ τοῖς ἐχθροῖς σου τὸ μυστήοιον εἴπω, » 
πρόσχειται[τῷ,] € "Enc τοῦ δείπνου σου τοῦ μυστιχοῦ. » 
Τὸ μέντοι θεῖον «ium ὡς ἐξ ἐνὸς ποτηρίου χεῦλσι 
πάντων X&t στόμασι δεχομένων, ἀποχρύψαι οὐχ 
δυνήθη ὁ δόλιος, Y ἐπ᾽ ἴσης τοῖς ἄλ)οις μετα- 
λαδῶν,, ἕπιεν " ὅπεο εἰδὼς ὁ πάντα ποὶν γενέσθαι 
ἐπιστάμετος Κύριος, ἐπι μὲν τοῦ ἄοτου τὸ, € πάυν- 
τες,» παρέδραμεν " ἐπι δὲ τοῦ ποτηρίου, ὡς μετα- 
ληψομένου x«t τοὺ Ἰούδα, προστέθειχς, Καὶ τοῦτο 
μὲν οὕτως εἴρηται, 


28) Quiquid sit de hac Theodori opinione, aut 
vulgari traditione, circa sacrum arcanum Judeeis 
abs Juda revelatum, ipsum quidem participasse 
cum ceteris mysteria,ait etiam Petrus Laodicenus 
apud nos p. 544. Item S. Petrus Damiani, quem 
supra citavimus, ad canonem misse n. 6 : Solet 
inquit, dubitarian Judas acceperit, quod videtur, 


Christus pervenit, stuporem et admirationem cc- 
lestes ille potestates seposuerunt.lllorum ergo 
imitatione, uti dietum est, agitant diaconi sacra 
ventilabra. Atque hinc exploratum est, cuncta 
ante crucem opprobria, derisorios honores, ludi- 
bria, magis affecisse patientem, itemque spiritales 
celestes potestates. Quoniam igitur, qui hec 
passus est, perfectus homo pariterque perfectus 
Deus erat, una in persona duas gerens naturas, 
inconfusas,non mutabiles, invariabiles; humanam, 
dolores excipientem ; divinam impassibilem ma- 
nentem : idcirco mystici salutis nostre ministri 
et mystagogi,modo quidem passionis dispensatio- 
nem ac tolerantiam celebrant ; modo Deo dignam 


p Ppuramque supersubstantiali nature doxologiam 


extollunt, tanquam ab ipsis Cherubinis ac Sera- 
phinis ei tributam. Ad hoc enim nos deducit elata 
prolatus voce triumphalis hymnus; nam nos opor- 
tet illuc, unde discessimus, regredi. 


25. Post vocis itaque 'elationem, trisagii canitur 
hymnus; quo cantato, oratio presertim dicitur 
magni Basilii vel etiam divi Chrysostomi, que & 
divina natura exordiens pergit ad incarnationem: 
totamque Salvatoris cecononiam hi sancti predi- 
cantes, elata voce proclamant : « Accipite, man- 
ducate. » Questionem quamdam videtur coinmo- 
vere defectus vocabuli « omnes » in dictione : 
« Accipite, manducale : » vicissimque additio ^ 
ejusdem vocabuli « omnes » ad verba : « Bibite 
ex eo. » Dicimus ergo duplicem habere signifi- 
catum omnes : nempe dici historice ac spiritaliter. 
Historice quidem, propter proditoris inter heec 
ipsa mysteria dolum: spiritaliter vero, ut Dei 
spectatores apostoli, divique Patres. Postremo 
dicendum id quod precipue spiritale est. Cum 
omnes discipuli divinum panem in manus suas 
recepissent a Christi Dei nostri manibus, et cum 
timore ac fide communicassent, solus Judas acce- 
ptum panem abscondit, Judeisque manifestans, 
mysterium publicavit. Hanc ob causam, ut aiunt, 
illud,» Non enim inimicis tuis revelabo myste- 
rium, » additur verbis : « Super mystico tuo con- 
vivio. » Divinum quidem sanguinem ex uno ca- 
lice labiis et ore cunctis suscipientibus, clam agere 
proditor non potuit, sed &que ac ceteri partici- 
pans bibit. Quam rem cognoscens, qui omnia ante 
quam fiant scit Dominus, de pane agens, preeter- 
miait « omnes: » de calice autem, quia Judas 
quoque sumpturus erat, additamentum vocabuli 
fecit. Atque hactenus de hoc dictum esto. 


cum dicat: Bibite ez. hoc omnes. Sed quzritur qua 
ratione medicus salutaris medicinam dabat aegroto, 
quam ei sciebat mortiferam? Ad hoc scilicet dabat, 
ut suo doceretur exemplo,quod sacerdos non debet 
ulli communionem negare, cujus crimen, elsi sibi 
$it notum, non tamen Ecclesiz ; ne forte non sit 
corrector, sed proditor. 


ἐνὶ 


utilitatem ac magisterium postea mystici exposue- 
runt, dicamus. Absolute dietum est. « Accipite, 
manducate, » stylo didascalico et hortatorio tan- 
quam ad omnes homines, quos paterno affectu 
divi Patres cohortantur; ut infideles quidem ad 
fidem aecedant, haud vi vel necessitate ducti, sed 
persuasione potius atque animi proposito, que 
reapse estcultus fideique lex. Postquam vero ac- 
cesserimus,et sacro baptismate mundati fuerimus, 
sic demum digni simus solidiorem dogmatum ali- 
moniam recipere. Ait enim magnus Basilius sacro 
baptismate nondum tinctis : « Mellis dulcedinem 
quomodo significem ignorantibus ? Gustate et vi- 
dete, quoniam suavis est Dominus 39.» Qui tamen 


jam erediderunt,et orthodoxi cetus membra sunt, p 


ne omnino indifferenter et sine probatione sumant. 
Dicit enim Apostolus : « Probet autem se ipsum 
unusquisque, et sic de pane illo edat, et de calice 
bibat ?'. » Unumquemque autem hoc loco dicit fi- 
delem. Qui ergo conscius est se esse indignum 
horum participatione, neque sumere audeat neque 
manducare. Idcirco dictioni « accipite » non est ad- 
ditum « omnes. » ld est, accipite, qui probata 
conscientia estis. In locutione autem « bibite om- 
nes »lex fertur participantibus divinum corpus, 
mandans his dicensque : Nemo eorum qui ad 
sacram synaxim admittuntur, secum dicat, neces- 
sarium non esse de sanguine quoque bibere, sed 
omnes quotquot divinum eorpus sumpsistis, de 
calice quoque divinum sanguinem bibite : ut hoo 
etiam ritu naturas duas in persona una Christi Dei 
nostri confiteamini ; atque hunc, tanquam liberta- 
tis mundi pretium sponte collatum sumentes. 
postremo vos ipsi libertatem consequemini. Hoc 
autem in illius commemorationem facere admo- 
nemur. Et quidem locutio : « Quotiescunque 
manducabitis panem hunc et calicem bibetis, » 
demonstrat, debere hoc quotidie fieri ab iis qui 
possunt, ejusque pro nobis passionem glorificari, 
et usque ad secundum ejus gloriosum adventum 
concelebrari. 


27. Et post recitatam precem ostendit episcopus 
res sanctas dicens : « Et fac ut panis hicsitipsum 
pretiosum corpus Domini Dei ac Servatoris nostri 
Jesu Christi ; quod autem est in hoc calice, sit ipse 
pretiosus sanguis Christi tui, immutans sancto 
Spiritu tuo, qui effusus fuit pro mundi vita. »Que 


30 Pga). xxxi, 9. 5:1 Cor. xi, 28. 


(29) Proponit hic Grecus homo tanquam per- 
emptionem Christi legem de communione sub 
utraque specie. Sed videsis apud theologos apolo- 
gias plurimas pro communionis sub unica specie 
ritu, quo utuntur Latini. Exstat quoque Allatii hac 
de re disputatio pro Latinis; neque enim omnes 
Greci contradicunt. — . 

(30) S. Petrus Damiani op. cit. n. 8 : Faciat 
unusquisque quod pium crediderit esse faciendum; 
hortor tamen omnibus diebus. Dominicis esse εἰ» 


THRUDORI ARBIDRNSIS 
26. Reliquum est, ut etiam quod ad commutiem A 


x6. Λοιπὸν δὲ χαὶ τὸ ἐὶς κοινὴν ὠφίλδιεν. καὶ 
διδασκαλίαν μετὰ ταῦτα ὑπὸ τῶν μυστηπόλων δια- 
τυπκούμενον διηγητέον. Απλῶς εἴρηται τὸ « Λάδετε͵ 
φάγετε, » νόμῳ διδασχαλίας καὶ παραινέσεως πρὸς 
πάντας ἀνθρώπους, πατριχώτερον τούτους τῶν 
θείων Πατέρων παραχαλούντων͵ ἵνα οἱ μὲν ἄπιστοι 
τῇ πίστει προσάϑωσιν, οὐ βίᾳ τινὶ ἢ ἀνάγχῃ ἀγόμε- 
νοι, πειθοῖ δὲ μᾶλλον καὶ προαιρέσει ψυχῆς, ὅσπερ 
dà νόμος λατρείας χαὶ πίστεως - προσελθόντες δὲ, 
καὶ διὰ τοῦ θείον βαπτίσματος χαθορθέντες, οὕτω 
καταξιωθῶμεν δέξασθαι τῆς στερεᾶς τῶν δογμάτων 
τροφῇς " λέγει γὰρ ὁ μέγας Βασῶειος τοῖς ἀμυνύήτοις 
τοῦ θείου βαπτίσματος, « Τλυκύτητα μέλιτος πῶς 
ἀναγγείλω τοῖς ἀγνοοῦσι; Γεύσασθε xot ἴδετε ὅτι 
χρηστὸς ὁ Κύριος. » Oi μέντοι ἤδη πιστεύσαντες, 
xxl τοῦ τῶν ὀρθοδόξων συστήματος μέρος τυγχά- 
νοντες, μὴ πάντως ἀπλῶς ἀδοχιμάστως λαδωσι " 
λέγει γὰρ ὁ ᾿Απόστολος * « Δοχιμαζέτω δὲ ἕχαστος 
ἑαυτὸν, χαὶ οὕτως ἔκ τοῦ ἄρτου ἐσθιέτω, χαὶ ἔχ 
τοῦ ποτηρίου πινέτω. » Ἔχαστον δὲ ἐνταῦθα τὸν 
πιστὸν φησιν. Ὅς γοῦν σύνοιδεν ἑαυτὸν ἀνάξιον 
ὄντα τῆς τούτων μεταλήψεως, μήτε λαθεῖν τολμάσῃ 
μήτε φαγεῖν * τούτον γὰρ ἕνεχεν ἀπέλειψον ἐν τῷ 
« λάθδετε» τὸ, « πάντες * » τουτέστι, Λάδετε οἱ δε- 
δοχιμασμένοι τὸν συνείδησιν. Τὸ δὲ ἐν τῷ, « πίετε 
πάντες, » νόμος ἐστὶ τοὶς μετειληφόσι τοῦ θείον 
σώματος, παραχελενόμενος τούτοις χαὶ λέγων " Μη- 
dei; τῶν τοῦ θείον σώματος χαταξιωθέντων μεταλα- 
δεῖν εἶποι πρὸς ἑαντὸν ὡς οὐχ ἀναγκαῖόν ἐστὶν πιεῖν 
xai ἀπὸ τοῦ αἵματος (29) " ἀλλὰ πάντες ὅσοι üx 
τοῦ σώματος μετελάδετε, xal ἐκ τοῦ ἐν τῷ ποτυηρίῳ 
θείον αἵματος πίετε " ἵνα x«i τούτῳ τὰς δύο φύσεις 
τοῦ ἐν μιᾷ ὑποστάσει Χριστοῦ Θεοῦ ὑμῶν ὑπο- 
γράψητε" χαὶ ὡς τιμὴν τοῦτο ὑπὶρ rüc τοῦ χόσμον 
ἐλευθερίας ἐχουσίως χαταδληθεῖσαν δεχόμενοι, τε- 
λείως x«t αὐτοὶ τεύξεσθε τῆς ἐλευθερίας. Τοῦτο di 
ποιεῖν διὰ παντὸς εἰς τὴν ἐχείνον ἀνάμνησιν ἐπ- 
ετράπημεν " τὸ γὰρ « Ὁσάκις ἄν ἐσθίητε τὸν ἄρτον 
τοῦτον, χαὶ τὸ ποτήριον τοῦτο πίνητε, » τοῦτο δηλοῖ, 
ὡς χαθ' ἑχάστην ἡμέραν χρὰ τοῦτο τελεῖσθαι παρὰ 
τῶν δυναμένων (30), χαὶ τὰ ὑπὲρ ἡμῶν αὐτοῦ πάθῃ 
ϑοξάξειν, καὶ ἀνυμνεῖν ἄχρι τῆς δευτέρας αὑτοῦ xol 
ἐνδόξον παρουσίας. 

xj. Καὶ μετὰ τὴν ἐπαγομένην εὐχὴν ἀναδεΐινυ- 
σιν ὁ ἀρχιεοεύς τὰ ἅγια, λέγων " Καὶ ποίηδον τὸν 
μὲν ἄρτον τοῦτον αὐτὸ τὸ τέμιον σῶμα τοῦ Képíou 
x«i Θεοὺ x«i Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοὺ Χριστοῦ" τὸ δὲ 
ἐν τῷ ποτηρίῳ τούτῳ αὐτὸ τὸ τίμιον αἷμα τοῦ 


Χριστοῦ σον, μεταδαλὼν (31) τῷ Πνεύματέ cov τῷ 


mendum, si tamen mens non sit in affectu pec- 
candi. Greci hodierni, ut audio, quater saltein 
in anno communicant. 

(34) Concorditer Greci mutationis dogma oon- 
fitentur, sed non omnes modum explicant. Crito- 
ulus cap. 9: Ἔστι γὰρ ἀληθῶς σῶμα Χρίστοῦ 
0 ἱερουργούμενος ἄρτος, xxi τὸ ἐν τῷ ποτύρίῳ «ip 
Χριστοῦ ἀναμφιδόλως * ὁ δὲ τροπος τῷῶς τοιαύτης 
ἐταδολῷς ἄγνωστος x«i ἀνέρμήνεντος, ΕΔ taraen 
d ali& Ecclesia Orientalis confessiopé Nec 


453 COMMENTATIO LtTURGICA. δὶ 


ἁγίῳ (39), τὸ ἐκχυθὲν ὑπὲρ τῆς τοῦ χόσμου ζωῆς" » À 
᾿ἃ δὴ καὶ γινώσχομεν χαὶ πιστεύομεν, οὕτω μετα- 
ποεῖσθαι ὡς $ ἐπίκλησις ἔχει. 'A)) ὁ μέγας Βασί- 
λειος ἀντὶ (33) τοῦ μεταδαλὼν τῷ [Πνεύματί σοὺ τῷ 
ἀγὶω, τὸ Ἑυχυθὲν ὑπὲρ τοῦ κοσμον ζωῆς τέθειχε, 
Ταῦτα δὲ οὐκ ἔστιν ἀλλήλοις ἐναντία᾽ ὁ μὲν γὰρ τὴν 
ἰδιότητα τοῦ ζωαρχιχοῦ δηλῶν Πνεύματος, τοῦτο 
ἔγραψεν. ὁ δὲ οὐρανοφάντωρ τὸ ταυτὸν τῆς οὐσίας 
x«i ἐνεργείας, πρὸς δὲ xai θελήσεως καὶ δυνάμεως 
τῆς Τριάδος παρίστησιν, ἀποδιδοὺς τὴν συνέργειαν 
τῆς μεταποιήσεως τῷ Πατρέ" χαντεῦθεν συνιστῶσιν 
ἀμφότεροι τὸ, Ὅσα ὁ Πατὴρ ἱνεργεῖ, ταῦτα χαὶ ó 
Υἱὸς xai το Πνεῦμα τὸ ἅγιον" xai ὅσα ὃ Υἱὸς, ταῦτα 
xai ὁ Πατὴρ x«i ὁ Παράχλῳῃτος" xai ὅσα οὗτος, ταῦτα 
χαὶ ὁ Πατὴρ xai Μονογενής. 'Εντεῦθεν λοιπὸν ὃ μετὰ 
τὴν ἀνάδειξιν τῶν θείων δώρων λεγομένη εὐχὴ, διπλῆν Β 
φέοουσα χαὶ αὐτὴ τὴν σημασίαν ἀπὸ τε τοῦ νοὸς 
τοῦ μεγάλον Βασιλείον καὶ τοῦ χρυσοῦ παντὸς τι- 
μεώτερον ἔχοντος στόμα, ᾿Ιωζννου τοῦ πανν,͵ τοῖς 
ξητοῦσε τὰ χαλλιστα χαθορᾶται" ὁ μὲν γὰρ θεῖος 
Βασιλειος τὴν μνήμην τῶν ἀγίων οὕτω πῶς παρεισ-- 
ἄγει λέγων" ἵν᾿ εὕρωμεν ἔλεον χαὶ χάριν μετὰ 
πάντων τῶν ἀγίων Πατέρων, προπατέρων, xoi τῶν 
We πάντων διχαίων " ὁ δὲ χρυσοῤῥήμων, ὡς γέ- 
Ἴραπται, καί ὑπὲρ αὐτῶν διχαιοῖ προσφέρεσθαι τὴν 
θυσίαν (34). Καὶ εἰκότως ᾿ οὐ γὰρ ὑπὲο ἁμαρτολῶν 
μόνον τὸ αἷμα ἐξέχεε, ὁ Ποιμὴν ὁ χαλὸς, xai θυσία 
τῷ Πατρί εἰς χαταλλαγὴν τούτων γέγονεν, ἀλλ᾽ 
ἤδη xxi ὑπὲρ αὐτῶν τῶν διχαίων" οὐ γάρ ἔστιν, 
oux ἔστιν ὃς ξόσεται x«i οὐγ ἀμαρτήσει͵ συ δ' ἂν εἰ C 
μέα ἡμέρα ἃ ζωὴ αὐτοῦ D^ ἐχεὶ δὲ ὑπεύθυνοι n&v- 
τες, ὑπὲρ παντων ἀπέθανεν " ὅτι χαὶ οἱ ποὸ τοῦ 
σταυροῦ πάντες Ex τῆς τοῦ πρωτοπλάστου παραθά- 
σεως χαὶ τῶν προογινομένων ἄλλων χαχῶν ὑπεύ- 
Üuvot ἐτυγχανον, x«i δέσμιοι τῷ θανάτῳ. "AXX- 
οὐδὲ νόμος ΝΜωύσέως τινὰ τούτων ἐτελείωσεν. Εἷς 
οὖν τότε ὑπὲρ πάντων ἀπέθανεν. Τὸν αὐτὸν δὲ θάνα- 
τὸν χαὶ τὴν ἀνάστασιν ὁμολογοῦμεν ὁρᾷν διὰ τῶν 
μυστηρίων" πάντα δῆλον «xi νὺν πληροῦται τοῖς 
xaT ἀξίαν προσφέρουσιν, ὅσα τοῦ τότε χαιροῦ, 

x0'. Καὶ μή τις λεγέτω, Πῶς ἄν αὐτοῖς ἀρχιερεῦ- 
σιν ἐνὸν ὑπὲρ τοιούτων μεσιτεύειν ἁγίων (39) ; Μά- 


Hierosolymorum patriarche, ubi de hoc sacra- y 
mento agitur (p. 167) ita affirmatur : Μετὰ τὰ ῥή- 
ματα ταῦτα ἡ μετονσίωσις (transubstantiatio) πα- 
ρενθὺς γίνεται" χαὶ ἀλλάσσει ὁ ἄρτος εἰς τὸ ἀληῦι- 
γὸν σῶμα τοῦ Χριστοῦ etc. Denique tertia Orienta- 
lis Ecclesie confessio seu apologia, auctore 
Gabriele metropolita Philadelphiensi, p. 4 (et 
sepe alibi) ed. Paris. utitur pariter vocabulo 
transsubstantiationis . Κατά μετονσίωσιν, ὅταν τὴν 
ἐδίαν ἀποδάλλῃ ἅπασαν οὐσίαν τῆς ψωμότητος, 
xxt εἣς σαρχα xai αἷμα Χριστοῦ μετουσιωθῇ, 
Sed de hac re preiclare diuque Richardus Simo- 
nios in notis uberioribus ad Gabrielem. Ceterum 
quod ait Anglicanus Caveus art. /nnocentius III 
hoc papa monstrosum (ranssubstantiationis 
Áigmentum inter fidei articulos fuisse repositum, 
nunc videmus in citato Petri Damiani (qui seculo 
ferme δα dimidio senior est) n. 7, et 14, vocabula 
transubstantiatio,ettransubsantiare.Recole dicta 
hoc nostro volumine p, 449. (supra col. 419.) 


utique agnoscimus et eredimus, ita transmutaris, 
ceu invocatio habet.Sed magnus Basilius loco illius 
μεταδαλών Spiritu sancto tuo, posuit : qui effusus 
est pro mundi vita. Hsec autem inter se non di- 
serepant; ille enim (Chrysostomus) proprietatem 
vivifici Spiritus indicans scripsit ; deiloquus autem 
(Basilius) unam eamdemque essentiam et opera- 
tionem, nec et voluntatem ac virtutem Trini- 
tatis demonstrat ; cooperationem transmutationis 
Patri regerens. indeque uterque comprobat, quss- 
cunque Pater operatur, illa eadem et Filium et 
Spiritum sanctum operari : et quecunque Filius, 
ealem et Patrem et Paracletum : et quecunque 
Paracletus, eadem et Patrem et Unigenitum .Deinde 
oratio post divinorum donorum ostensionem diei 
solita, que et ipsa duplicem habet significatum, 
nempe et illum juxta mentem magni Basilii, et 
alium magni Joannis pretiosius omni auro os ha- 
bentis ; ut curiose scrutantibus egregie apparebit. 
Nam divus Basilius sanctorum memoriam ita in- 
ducit dicens : Ut inveniamus misericordiam et 
gratiam cum sanctis Patribus, patriarchis, et cun- 
ctis deinceps justis. Chrysostomus autem, ut ibi 
scriptum est, etiam proipsis equum judicat offerri 
sacrificium. Et merito ; neque enim pro peccato- 
ribus tantum sanguinem fudit Pastor bonus, et 
hostiam se Patri ob horum reconciliationem obtu- 
lit, sed pro ipsis quoque justis. Non enim est, non, 
inquam, est, qui vivet, et non peccabit, etiamsi 
unius diei vitaejus fuerit: ideo ergo quia omnes 
obnoxii, pro omnibus mortuus est. Nam et illi qui 
ante crucem exstiterunt omnes,ob protoplasti 
transgressionem, et supervenientia alia peccata, 
obnoxii erant, et morti dediti. Sed neque lex 
Moysis quemquam horum justificavit. Unus tunc 
igitur pro omnibus mortuus est. Eamdem porro 
mortem ac resurrectionem confitemur contemplari 
in mysteriis, atque omnia nunc perinde compleri 
exploratum est ab iis qui digne offerunt, prout 
illo tempore actum fuit. 

28. Nec quisquam dicat: Quomodo ipsis epi- 
scopis licat pro talibus sanctis intercedere? Enim- 


(32) Hune quoque locum citat ex ms. Allatius 
De purgatorio, p. 108. 

(33) Ita codices ἀντὶ, cujus loco mihi videretur 
scribendum 7pó,ante. Etenim in editionibus certe 
misse sancti Basilii non desunt verba μεταῦα- 
λὼν eic., sed postponuntur. At noster Theodorus 
aliter se legisse demonstrat, id est omisso cà 
Πνεύματι tà ἁγίῳ quandoquidem mox conversio- 
nis miraculum Patri tribuit. Judicent eruditi. 

(34) Hic in cod. 430, f. 142, b, nec non in 
codice 856, f. 333, b, desideratur nonullorum 
versuum comma; quod cum casu comperissem 
recitari ex ms. ab Allatio contra Creygtonum p.519, 
recurri ego ad meos codices, idque reapse inveni 
in solo codice 632 f. 9, b. 

(33) Quod attinet ad preces, quasi pro sanctis, 
in liturgia preesertim Chrysostomi scriptas, audia- 
tur Augustinus mentis Ecclesise legitimus explana- 
tor in Joan. tract. LXXXIV, 4: Ideo quippe ad 
ipsam mensam non sic martyres commemoramus, 


455 


THEODOR! ANDIDENSIS 


vero, inquam, quoniam digni facti sunt, ut magni À λιστα μὲν οὖν τοῖς ἀξίοις, ὡς τὸ τοῦ μεγέῶσα ἄρχιε- 


pontificis personam gerant, id fieri potest. Nam 
el alioquin isti, que quidem ex persona propria 
dicunt vel agunt in divina liturgia, velut accepta 
ab hominibus auctoritate; ut episcopi factitare vi- 
dentur;illa tamen que supra hominis conditionem 
exhibent, velut hymnos cherubicos ac seraphicos 
et alia orania, utique hec preter ipsorum digni- 
tatem, tum elata tum submissa voce pronuntiari 
8 οἷα constat, sicut magnus quoque Dionysius 
manifestius nobis sistit. Is enim nostram hanc 
divinam liturgiam ad imitationem fieri celestium 
potestatum, et ordinum illorum, quorum figuram 
gerunt sacri ministri, alii quidem primam sortiti 
stationem et ordinem, alii secundum, et sic reli- 


quos. Et diaconum quidem appellat expiantem ; B 


sacerdotem, illuminantem ; episcopum, perficien- 
tem. Cum itaque verba audies : « Adhuc offerimus 
tibirationalem cultum hunc, et aliorum sanctorum 
nomina mystice submissa voce insusurrantem epi- 
scopum; et mox clara voceclamantem: »Precipue 
sanctissime,immaculate,et pre ceteris benedictee 
Domine nostre Deiparae,» qualem quantumque tu 
hec dicentem esse arbitraris? Mihi certe hec ex 
Domini persona videtur pronuntiare. Namque alia 
inprece dicit : « Tu enim es qui offers et offerris et 
excipiset das. » Sicergo demonstratur, ipsum solum 
carere peccato theanthropum Dominum, et pro 
omnibus simpliciter satisfecisse ; et illa ejus tem- 
poris acta, passionem, inquam, sepulturam, resur- 


rectionem, nunc per symbola a credentibus recte C 


omnia perfici. Atque idem pari modo a deiloquis 
magistris confiteri statutum fuit. 


29. Simplicem autem rei intelligentiam nos docet 
illa postrecitatam hanc orationem exclamatio, que 
tum etiam a magno Basilio, tum etiam ἃ Chrysos- 
tomo dicitur. Quomodo enim concordabit dictum : 
« Utinveniamus misericordiam et gratiam, » preeci- 
puecum, « sanctissima immaculata ? » in quoetali- 
ud prorsus significat deiloquus: nempe quoniam 
omnes justi in dextra judicis parte constituri sunt, 
ibique et ipsa theanthropi Domini Mater, et unius- 


cujusque gradus et statio distinctus erit ; ni-. 
hilomninus,tanquam in una omnes parles siti fue- ἢ 


rimus, rogat sacerdos ut illorum statione digni 
habeamur, qui sine peccato videhcet Christo pla- 
cuerunt; non autem cum sinistris et damnatis 
connumeremur. Sed longe est melius hec intelligi 
tanquam a Christo dicta et acta, Est enim Filius 
et Verbum, sine immolatione immolatus, agnus et 
victima idem et pontifex in eternum. Ipse ergo 
orat pro nobis Patrem suum. Reapse dum dicit 
sacerdos: « Accipite, manducate, hoc est corpus 
meum;»nonnehoctanquam ab ipso Christo dici- 
tur?Sicergo tripliciterintelliguntur ab episcopo dicta 
in divina mystagogia ; alia quidem ut a mediatore 


quemadmodum alios qui in pace. requiescunt, ut 
etiam pro eis oremus, sed magis ut ipsi pro nobis, 


βέως φέρουσι πρόσωπον, οὐχ ἀδύνατον" χαὶ ἄλλως 
δ' οὗτοι τὰ μὲν τῶν παρ᾽ αὐτοῖς λεγομένων i πρατ- 
τομένων ἐν τῇ θείᾳ ἱερουργίᾳ ὡς ἐξ ἀνθρώπων 
λαμβανόμενοι ἀρχιερεῖς ποιεῖν φαίνονται * τὰ δὲ 
ὑπὶρ ἄνθρωπον πεφυχότα προσφέρουσι, τοὺς χιι- 
ρουδιχοὺς καὶ σεραφιχοὺς ὕμνους, καὶ τἄλλα πάντα 
ὅσα ὑπὶρ τὴν ἑαυτῶν ἀξὶαν ἐχφωνοῦντες ἢ καθ᾽ 
ἑκυτοὺς ἐπιόντες δείχνυνται - χαθὰ καὶ ὁ μέγας 
Διονύσιος ἀριδηλότερον παρίστησιν (36) * ἐχεῖνος 
γὰρ τὴν παροῦσαν θείαν λειτουργίαυ χατὰ μίμησιν 
φησὶ τελεῖσθαι τῶν ἐπουρανίων δυνάμεων, χαὶ τῶν 
ταγμάτων ἐχείνων, ὧν τύπον φέρουσιν οἱ λειτουρ- 
γοῦντες, οἱ μὲν τῆς πρώτης λαχόντες στάσεως χαὶ 
τάξεως, oi δὲ τῆς δευτέρας, xoi τῶν ἑξῆς. Καὶ τὸν 
μὲν διάχονον χαθαρτιχόν ὀνομάζει, τὸν δὲ pia 
φωτιστιχὸν, τὸν δὲ ἀρχιερέα τελεστιχὸν. Ὅταν δ᾽ 
ἀχούσης τὸ, 'Ert προσφέρομέν σοι τὴν λογιχὴν 
λατρείαν ταύτην, χαὶ τῶν μὲν ἄλλων ἀγίων τὰς 
κλήσεις μυστιχῶς ὑποψιθυρίξοντα τὸν ἀρχιερέα, 
«ἐχφωνοῦντα δὲ τρανότερον τὸ, « ᾿Εξαιρέτως τῆς 
παναγίας ἀχράντον ὑπερενλογημένης Δεσποίνης 
ἡμῶν Θεοτόχουν, » ποταπὸν εἶνοι οἴῃ τὸν τοῦτο λέ- 
γοντα; Ἐμοὶ δοχεῖ ὡς ix προσώπου τοῦτο λέγεσθαι 
τοῦ Κυρίον " λέγει γὰρ ἐν ἑτέρα εὐχῇ " « Σὺ γὰρ εἷς 
προσφέρων χαὶ προσφερόμενος, ὁ προσδεχόμενος 
καὶ διαδισόμενος " » ἵν᾽ οὖν δειχθῇ ὅτι μόνος αὐ- 
τὸς ἐχτὸς ἁμαρτίας ὁ θεάνθρωπος Κύριος, χαὶ ὅτι 
ὑπὰρ πάντων ἑαυτὸν ἀπλῶς δέδωχε, χαὶ ὅτι ὅσα 
τότε, τὸ πάθος, ἡ ταφὴ, καὶ ἢ ἀνάστασις εἰργάσατο 
ταῦτα παντα χαὶ νῦν διὰ τῶν συμὄόλων τοῖς mt- 
στεύουσι χὰτορθοῦταί * xài ταλτὸ τοῖς θεηγό- 
ροις xol διδασχάλοις τοιουτρόπως τελεῖσθαι τε- 
θέσπισται, 

xÜ'. Εἰς τὴν ἁπλῇν δὲ ἔινοιαν ἡμᾶς ἀνάγει ἢ 
μετὰ τὴν συμπλήρωσιν τῆς τοιαύτης εὐχῆς ἐχφώνη- 
σις οὕτως εἰρημένης χαὶ παρὰ τοῦ μεγάλον Bac:- 
λείου, ὡς καὶ παρὰ τοῦ Χρυσοσκόμον " πῶς γὰρ ἂν 
συνταχθείη τὸ εἰρημένον, « "Iva εὕρωμεν ἔλεος xai χα- 
pt», » μετὰ τοῦ, « ἐξαιρέτως τῆς παναγίας ἀχρώντου ;» 
ὃ πάντως τάχα χαὶ ἄλλο ὁ θεοφάντωρ ὑποσημαίνει " 
ὡς ἐπεὶ πάντες οἱ διχαιοι ἐν τοῖς δεξιοῖς τοῦ χριτοῦ 
μέρεσι μᾶλουσιν ἴστασθαι, πρὸς δὲ χαὶ αὕτη ἢ τε- 
χούσα Tow θεάνθρωπον Κύριον, xai à τάξις, χαὶ ἡ 
στὰσις ἑχάστου ἀποδιήρηται * ἀλλ᾽ ὅμως ὡς m 
μέρει ὄντας ἅπαντας, αἰτεῖ τοῦ μέρους τῆς -στὰ- 
σιως αὐτῶν χαταξιωθῆναι ἡμᾶς τῶν ἀμέμπτως δη- 
λαδὴ εὐαρεστησάντων αὐτῷ, ἀλλὰ μὴ τοῖς ἀριστεροῖς 
xai χαταδεδιχασμένοις, Κυριώτερον δὲ τοῦτο νοεῖν, 
ὡς παρὰ τοῦ Χριστοῦ λέγονταί τὲ ταῦτα καὶ πρᾶτ- 
τονται" Υἱὸς γὰρ x«i Λόγος τὸ ἀθύτως θυνόμενον, χαὶ 
ἀμνὸς x«i θῦμα ὁ αὐτὸς χαὶ ἀρχιερεὺς εἰς τὸν αἰῶ- 
να. Αὐτὸς 60» ἐντυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν τῷ Πατρὶ 
αὑτοῦ. Αὐτὸ δὲ τὸ λέγειν τὸν ἱερέα, « Λάθετε, φά- 
γιτε, τοῦτό μού ἐστιν τὸ σῶμα, » οὐχ ὡς παρ᾽ αὐτοῦ 
λέγεται τοῦ Χριστοῦ ; Οὕτως οὖν τριχῶς νοεῖται τὰ 
παρὰ τοῦ ἀρχιερέως λεγόμενα ἐπὲ τῇ θείᾳ μυστ- 
ut eorum vestigiis adhereamus. 

(36) De ecclesiastica hierarchia, cap. 9. 


457 


COMMENTATIO LITURGICA 


&58 


γωγίᾳ" τὰ μὲν ὡς παρὰ μεσίτου ἐξ ἀνθρώπων, καὶ A inter homines, et Patri exhibita : alia ad imitatio- 


προχειριζομένου τῷ Πατρὶ, τὰ δὲ χατὰ μίμησιν τῶν 
. ἐπουρανίων δυνάμεων - τὰ δὲ, ὡς παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ 
Χριστοῦ xal Θιοῦ ἡμῶν. Τίνος δὲ ἕνεχεν συνῆψαν 
τοὺς τῆς Παλαιᾶς πάντας ἁγίους χαὶ τοὺς τῆς Νέας 
Διαθήχης ; Ποῶτον μὲν διὰ τὰ προειρημένα πάντα. 
ἔπειτα δειχνύντες ὅτι εἷς Θεός ἐστι χἀχείνων χαὶ 
τούτων, ὁ τὸ παρὸν τοῦτο μυστάριον εὐδοκήσας τε- 
λέσαι πρὸ τῶν αἰώνων" χαὶ ὅτι πάντες τῷ μώλωπι 
αὐτοῦ ἰάθημεν, καὶ ὅτι ὑπὲρ πάντων ἐχύθη τὸ αἴωμα 
αὐτοῦ. . 

A. Εἶτα τοῦ διαχόνου τὰ δίπτυχα ὑποψιθυρίξον- 
τος τῶν χεχοιμημένων͵, ὁ ἀρχιερεὺς πάλιν ἀρχὴν 
ποιεῖται τῶν τῆς Νέας Διαθήχης ἁγίων, τὸν TIpódpo- 
μὸν Ἰωάννην ταύτῃ προτιθείς. ὥσπερ ei εὐαγγελι- B 
σταὶ τοῦτο τῇ ἐπιδημίᾳ τοῦ Σωτῆρος προὔθηχαν, 
οἷα πρῶτον ἄγγελον χαὶ χήρυχα τῆς παρουσίας 
Χοιστοῦ" xai ὡς ἐπιχυροῦντες τὸν τοῦ Χριστοῦ 
λόγον, « Μείζων ἐν γεννητοῖς γυναίχων οὐχ ἐγήγερ- 
ται τούτου. » εἶτα τοὺς ἀποστόλους χαὶ τοὺς ἀγίους, 
ὧν τὴν μνήμην ἐπιτελοῦμεν. Διὰ τί δὲ Διαθήχην 
λέγομεν αὐτά; Ἐπειδὴ ὁ τύπος ταύτης ἢ δοθεῖσα 
νομοθεσία τῷ Moog, καὶ αὐτὴ ἡ σχηνὴ τοῦ μαρτυ- 
ρίου ποροχαράγματα ταύτης ἐτύγχανον, ἄτινα παρὰ 
τοῦ νομοδότου Διαθήχη ἐχλήθησαν. Εἰ οὖν ὁ τύπος 
λιαθέχη, πολλῷ μᾶλλον ἡ φανεοωθεῖσα ἀλήθεια, 
Εἶχεν οὖν ἐχείνη πρῶτον σχηνὴ, χατὰ τὸν θεῖον 
Παῦλον, διχαίωματα λατρείας, χαὶ ἄλλα τῶν 
μυστηρίων θαυμασίων μαρτύρια " εἶχε δὲ x«i ἕντο- 
λὰς Θιοῦ καὶ προστάγματα x«i ἐπαγγελίας τοῖς C 
ταῦτα φυλάττουσι * περὶ ὧν ὁ νομοθέτης ὄρον 
ἔπηξε λέγων, ἀχούειν μὲν αὐτοῦ χαὶ τῶν δοθέντων 
προσταγαάτων, ἄχοις ἂν ἔλθη ᾧ ἀποχειται, χαθώς 
φησιν Ἰαχὼθ- αὐτὸς δὲ Μωύυσῆς οὐτωσὶ xarà ῥῆμα 
διέξεισι" « Ποοφήτην ὑμῖν ἀναστήσει Κύριος ὡς 
ἐωέ’ αὐτοῦ ἀχούσεσθε χατὰ πάντα ὅσα ἄν εἴπη 
vut», » 

)« . Τοῦ προφητευθέντος τοίνυν 
τοῦ Tt 'lexo6 x«i τοῦ Μωυσέως, ποὸς δὲ χαὶ τῶν 
μετὰ ταῦτα θεοπνεύστων προφητῶν. ἐληλυθότος 
χαὶ πληρώσαντος τὰ ἐλλείπουτα τοῖς παλαιοῖς νό- 
μοις, χαθὼς αὐτὸς ἔψη, « Οὐχ ἦλθον χαταλῦσαι 
τὸν νόμον, ἀλλὰ πληρῶσαι" » πεπλήοωχε δὲ, ἅτε δὴ 


ὑπ᾽ ἐχείνων, 


τὰς ῥίζας καὶ τὰς ἀοχὰς τῶν ἀμαρτημάτων ἄποτε. 
μῶν * ὧν φυλαττομένων, οὐδεὶς ποὸς ἀμαρτίας 
τῶος χωρήσει ποτέ - γόμου 
λέγοντος, « Οὐ φονεύσεις, » ὁ τούτον τε χαὶ τῆς νέας 
δοτὴρ Χριστὸς, « Οὐδὲ ὀργισθήσῃ, » προσέθετο. « Οὐ 
μοιχεύσεις, » ἐχεῖνος" οὗτος, « Οὐδὲ ἐπιθυμήσεις" » 
ὅσα ἑξῆς τῶν θείων Πατέρων μᾶλλον ἔστιν ἀχούειν. 
Ἔν αἴματε ἡ προτέρα ἐγχεχαίνισται Διαθήχη " xxl 
αὕτη δμοίως τοῦ ἀμολύντον ᾿Αμνοῦ βεδαιωθεῖσα 
οἷά τες Διαθήχη ἐν ᾿Ερυθρῷ τινι βασιλιχῆς βαφῆς, 
χειρὸς γράμματι δι᾽ ὅλον τοῦ ὕφους σισημασμένη, 
αἀῤῥηχτος χαὶ ἀδιάπτωτος διαμένει τῇ ᾿Εχχλησίᾳ" 
καΐτοι πολλὰς ἐπαναστάσεις ἐχθρῶν ὑποστᾶσα, ἀλλὰ 
xxi πυλῶν ἄδου ἰσχυροτέρα δέδειχται τῇ δυνάμει 


D 


τοῦ γὰρ παλαιοῦ 


nem coelestium potestatum ; alia denique ab ipso 
Christo Deo nostro. Cur vero globatim omnes tum 
Veteris tum Novi Testamenti sanctos memorarunt? 
Primo, ob ea omnia que diximus ; deinde, ut de- 
monstrarent unum esse tum horum tum illorum 
Deum, cui ut presens mysterium confleret, ante 
secula placuit. Deinde quia omnes livore ejus sa- 


nati fuimus, et quia pro omnibus sanguis ejus 
effusus fuit. 


30. Postea dlacono defunctorum diptycha sub- 
missa voce recitante, episcopus rursus incipit Novi 
Testamenti sanctorum commemorationem, preepo- 
sito in hac Preecursore Joanne, sicut evangeliste 
bunc adventui Servatoris prreposuerunt, ceu pri- 
mum Christi adventantis nuntium et predicatorem; 
et Christi verba quasiconfirmantes; quod major hoc 
inter natos mulierum non surrexerit. Deinde ponun- 
tur apostoli et saneti, quorum memoriam agimus. 
Cur autem hec Testamentum appellamus ? Quia 
nostri hujus figura fuit, data a Moyse legislatio ; et 
ipsumtestimonii tabernaculum, delineatio quedam 
hujus prrievia erat. quee a legis datore dicta est Tes- 
tamentum. Si ergo figura est testamentum, multo 
magis veritas que apparuit. Habuitergo Testamen- 

«tum illud tabernaculum, juxta divum Paulum 33.} 18. 
tificationes cultus et alla mysteriorum mirabilium 
testimonia. Habuit etiam precepta Dei et mandata, 
et promissiones heec observantibus ; dequibus le. 
gislator decretum edidit dicens obaudiendum esse 
ipsi datisque preceptis, donec ille veniret cui re- 
positum est, ut ait Jacob. Ipse vero Moyses sic ad 
litteram locutus est: Prophetam vobis suscitabit Do- 
minus, tanquam me: illum 'audietis in omnibus 
que vobis loquetur 33. 


31. Ergo ille ab eis predictus, a Jacobo nimirum 
et Moyse, aliisque postea inspiratis a Deo prophetis, 
venit complevitque que priscis legibus deerant, 
sicut ipse dixit: «Non veni solvere legem, sed ad- 
implere 1*.» Et re sane vera adimplevit, dum ra- 
dices originesque peccatorum amputavit: cui si 
mos geratur, nemo unquam peccatum consumma- 
bit. Nam vetere lege dicente: « Non occides, » da- 
tor illius ac πού Christus, «Non irasceris, » adjun- 
xit. Illa, « Non adulterabis ; » hic Non concupisces 
15: » et quiecunquealia a sanetis praecipue Patribus 
discenda sunt. Et prius quidem Testamentum san- 
guine dedicatum fuit; et nostrum hoc similiter 
immaculati Agni sanguine firmatum quasi testa- 
mentum in Erythreo quodam regie tincture, ma- 
nuali scriptura per totum contextum signatum, 
infragile et non caducum manet Ecclesie, multas 
ea licet inimicorum agressiones pertulerit ; firmior- 
que portis inferi apparuit, virtute illius qui hane 
in cordibus fidelium impressit. Dicit enim ipse 


33 Hebr. 1x, 3.38 Deut. xviri, 45,3^ Math. v, 17,35 Exod. xx, 13-17 ; Matth. v, 21 seqq. 


PATROL. GR. CXL. 


15 


io THEODOR! ANDI MENSIS 4en 
prophete ore: «Eoee dies veniwnt, et statuam A τοῦ ταύτην ταῖς ψυχαῖς τῶν πιστῶν ὀγχωρεΐξανεος’ 


fedus, non secundum [fedus quod statui cum 
patribus vestris ?* ; sed dabo leges meas in corda 
ipsorum, et cognoscent me cuncti a parvo ad 
maximum, et erunt omnes docibiles Dei 3]. » Pro- 
pterea nihil scriptum reliquit Christus, sed verba- 
tim doctrinam atque mandata, id est legem no- 
stram, dedit ; et per practicam traditionem, my- 
sterium. Insuper promisit dioens : « Cum venerit 
Paracletus, quem ego mittam vobis a Patre, ille 
vos docebit omnia, et in mentem revocabit que 
vobis dixi, et alia annuntiabit, que nondum au- 
dire et ferre valetis 38.» Factum vero id est, cum 
advenit Paracletus. 


λέγει γάρ διὰ τοῦ προφέτου" « Ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχον- 
ται, x«i διαθήσομαι ὑμῖν διαθήκην, οὐ ENTE τὴν. 
διαθέχην ἣν d ιεθέμην τοῖς πατράσιν ὑμῶν, ἀλλ᾽ 
ἔσομαι διδοὺς νόμους μου εἰς τὰς χαρδίας αὐτῶν᾽ 
χαὶ εἰδύσουσι με πάντες ἀπὸ μιχροῦ ἕως μεγάλου 
αὐτῶν" x«i ἔσονται πάντες διδαχτοὶ Θεοῦ, » Διὰ 
τοῦτο οὐδὲν ἐγγράφως κατέλιπεν ὁ Χριστὸς, ἀλλὰ 
διὰ λόγων μὲν τὰ διδάγματα xai τὰς ἐντολὰς τὸν 
x«0' ὑμᾶς νόμον ἐπέταξεν - διὰ δὲ παραδόσεως 
πραχτιχῆς τὸ μυστήριον. 'Eni δὲ ὑπέσχετο λέγων’ 
« Ὅταν ἔλθῃ ὁ Παράχλῳτος, ὃν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν 
παρὰ τοῦ Πατρὸς, ἐχεῖνος διδάξει ὑμᾶς xai ὑποωνή- 
σει πάντα ἃ εἶπον ὑμῖν" χαὶ τἄλλα ἀναγγελεῖ, ὅσα 


ἀχούειν ὃ βαστάζειν οὐ δυνασῦς ἄρτι. » Γέγονε διόπερ ὑπέσχετο, τοῦ Παραχλήτον ἐλθόντος. 


32. Tune apostoli exstitere episcopi ; οἱ divino B 


qui in ipsis inhabitabat, snb ignearum linguarum 
specie, Spiritu erudiente eos quae oportebat, et 
unicuique gentem suam assignante, cujus eosdem 
linguam docebat, divinas mysteriorum preces et 
sacra offica, prout gens queque pati poterat, 
et temporum adjuncta ferebant, et persequentium 
insidie, sic peragebant. Et , precibus quidem ac 
proclamationibus fortasse inter se differebant ; sed 
tamen traditorum mysteriorum forma ea prorsus 
fuit quam Dominus noster Jesus Christus tradidit. 
Post deiloquos autem apostolos, nonnulli sancto- , 
rum Patrum, peculiariter singuli, preces faciebant 


et proclamationes, et absolute liturgiee officia ; ve:- (. 


uli sanctusillustris Epipharius, et magnus Basilius, 
etdivus Chrysostomus. Cuncti autem ex vivifici 
fontis Paracleti fluentis hauserunt dogmata, qua 
orthodoxorum Ecclesia, ceu ab ipso Christo dicta 
et facta recepit : et nunc pre ceteris divina 
liturgia magni Basilii, nec non divi Chrysostomi 
in more est, cum illa presanctificatorum, quam 
nonnulli Jacobi esse dicunt, qui frater Domini ap- 
pellatus fuit; alii Petri apostoli ac. suminatis ; 
alii aliorum. 


AB. Tórt δὴ" καὶ ἀρχιερεῖς οἱ ἀπόστολοι &gprud- 
τισαν, χαὶ τοῦ ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν ἐνοιχώ- 
σαντος ἐν αὐτοῖς θείου Πνεύματος, διδάσχοντος αὖὐ- 
τοὺς οἷα δεῖ, xai προχειρισαμένον ἕκαστον αὐτῶν 
ἐν τῷ ἔθνει, o2 τὴν διάλεχτον λαλεῖν τούτους ἐσὸ- 
φισε (31), εὐχὰς (38) μυστηρίων θείας xai ἱερουρ- 
γίας καταλλήλους τῷ xaprtpíx τοῦ ἔθνους, x«i τοῖς 
χαιροῖς τῶν περιστάσεων, χαὶ ταῖς ἐνέδραις τῶν 
διωχόντων, ἐποίουν. Καὶ ἐν μὲν ταῖς εὐχαῖς xai 
ταῖς ἐχφωνήσεσιν, ἴσως διέφερον ἀλλήλων - ὁ δὲ γε 
τύπος (39) τῆς παραδόσεως τῶν αυστηρίων, χαθὰ 
χαὶ ὁ Κύριος ἡμὼν Ἰησοῦς Χριστὸς τοῦτον παρέ- 
dexc. Μετὰ δὲ τοὺς θεχγόρους ἀποστόλους τινὲς 
τῶν ἀγίων Ἰ]ατέρων ἰδιαξοντως ἔχαστος xai εὐχὰς 
ἐποιοῦντο, χαὶ ἐχφωνήσεις, χαὶ ἀπηρτισμένης ü- 
ρβουργίας ἀκολουθίαν (AO) ὡς ὁ ἐν ἁγίοις ἐπιφανὴς 
᾿Ἐπιφάνιος, χαὶ ὁ μέγας Βασίλειος, x«i ὁ θεῖος 
Χρυσόστομος. Πάντες δ᾽ ὅμως ix τῶν ναμάτων τῆς 
ζωηῤῥύτον πηγῆς τοῦ Παραχλήτου ἀρύσαντο τὰ 
δόγματα " ἅπερ ἡ τῶν ὀρθοδόξων Ἐχχλησία ὡς 
παρ᾽ αὐτοῦ τοὺ Χριστοῦ λεχθέντα τε χαὶ πραχθέντα 
ἐδέξατο" χαὶ νῦν ποὸ τῶν ἄλλων ἡ θεία λειτουργία 
τοῦ μεγάλον Βασιλείου χαὶ τοὺ θείον Χρνσοστόμου 
χρατεῖ μετά γε τῆς τῶν προηγιασμένων, Ὧν τινες 


μὲν Ιαχώδου εἶναί φασι τοῦ ὀνομασθέντος ἀδελφοῦ Κυρίον, ἕτεροι δὲ Πέτρον τοῦ ἀποστόλου καὶ χορυ- 


φαιου, xai ἄλλοι ἄλλων. 

33. Post predictorum apostolorum sanctorum- 
que oommemorationem, nomina nuntiantur de- 
functorum, quorum fit mentio, nec non illorum 
pro quibus fiunt oblationes ; mox sacerdotum ac 
regum et omnium simul. Atque hi magistri li- 
turgie, volentes Deo similem esse episcopum, pro 
inimicis quoque ab eo preces fundi, equum cen- 
sent: talem enim esse oportet episcopum, inter 
Deum videlicet et homines mediatorem. Deinde 
elata voce : Memento in primis, Domine, archi- 
episcopi nostri ; quibus verbis odedientia ostendi- 


36 Jerem. xxxi, 31. ?" Isa Liv, 12 35 Joan. xv, 26. 


(37) Animadverte auctoris nostri opinionem, 

od unusquisque apostolus doctus fuerit divinitus 
nguam nominatim gentis ejus, cui peculiariter 
destinandus foret. 

(38) Ita etiam sanctus Sopbronius apud nos 


Spicil. Hom. t. IV. p. 31. 


)6'. Μετὰ δὲ τὴν μνήμην τῶν προειρημένων ἀπο- 
στόλων χαὶ ἀγίων x«i ὁ χατάλογος γίνεται τῶν μνη. 
μονευομένων νεχρῶν, x«i ὑπῖο ὧν q«i προσφοραί" 
εἶτα ἱερέων χαὶ βασιλέων χαὶ πάντων ὁμοῦ, Οὗτοι 
δὲ σπεύδοντες ἐξομοιοῦσθαι τῷ Θεῷ τὸν ἀρχιερέα, 
xai ὑπὲρ τῶν ἐχθρῶν εὔχεσθαι διχκαιοῦσι " τοιρῦτον 
γὰρ εἶναι δεῖ τὸν ἀρχιερέα, μεσίτην Θεοῦ χαὶ &v- 
θρώπων. Εἶτα ἡ ἐχφώνησις (k1)* 'Ev πρώτως pvü- 
σθητι, Κύριε, τοῦ ἀρχιεπισχόπον ἡμῶν - ἀφ᾽ ἧς 
δείκνυται ὑποταγὴ ἢ πρὸς τὸ ὑπερόχον" xe ὅτι 
τούτου μνημρονευομένον ἀρχιερέως χοινωνός ἔστι XV. 


(39) Citat hunc locum ex ms. Allatius Contra 
Hottingerum p. 11. 

(40) Deest mendose apud predictum Allatium 
vocabulum ἀχολουθίαν. 

(41) Laudat hinc particulam ex ms. idem Alla- 
tius in opere De consensu, col. 1185 


40 


COMMENTATIO ΕΉ ΒΟΙΩΑ. 


ὁ προφφέρων τῆς πίστεως, καί ες παραδόσεως" τῶν A tur erga superiorem potestatem ; et quod illius 


μυστηρίων διαδόχος, AXÀ υὐχέ xawó; τις μύστης 
ἢ εὑριτὴς των παρ᾽ αὑτοῦ προσφερομένων συμδό- 
ων: Μετὰ δὲ τὰς τοιαύτας ἐχφωνήσεις Tr δίπτυ- 
χα τῶν ζώντων, οἷον ἀρχιερέων βασιλέων, xai λοι- 
m», ἐχφωνοῦντος τοῦτο τοῦ Φδιαχόνον, λέγονται" 
x«i ὁ ἀρχιερεὺς εἰρήνην πάσαις ταῖς ἐχχλύσίαις 
ἐπεύχεται χαὶ τὴν τῶν αὐτων Ἠλημμελημάτων συγ- 
χώρησιν dara xaí quU. χαί ἑτέρα εὐχὴ ὑπὲρ 
αὐτοῦ χαί τοῦ mou εἶτα μετὰ τὸν ἐχφωνῆσιν 
ἀναψώνεῖται παρὰ ναντὸς τοῦ λαοῦ ὃ παρὰ τοῦ 
Θεον ἥμων προδιδαχθεῖσα εὐχή. « Πάτερ μῶν ὃ ἐν 
τοῖς οὐρανοῖς. » 

λδ΄, Αὕτη δὲ x«i δὲ ἕτερα μὲν πολλὰ χαί ἀναγ- 
xxix τετύπωται ἐνταῦθα λέγεσθαι ario μόνοις τοῖς 
δυναμένοις ἀναχαλύπτειν μυστήρια Oo) εἰσι yvo- 
ριμα ὅσον δὲ εἰς τὸν ἡμέτερον ἧχει νοῦν, διὰ τὸ 
εἴαι xai ταύτην συνηωμένην τῷ χυριωτέρα isoott- 
λεστία, ὡς παντὸς περιεχτιχή" x«é ἵνα μὴ ἔχωσιν 
χώραν τινὲς λέγειν ὅτε ταύτην τὴν εὐχὴν μόνην 
ἐχέλευσεν ὁ Χριςτὸς λέγειν ἡμᾶς, χαί οὐχ ἄλλο τι, 
ὥσπερ λέγουσι χαί οἱ λεγόμενοι Εὐχῖται αἱρετικοί, 
οὕς x«i Μεσσαλιανοὺς καί Φουνδαῖτας κατονομά- 
Cougtw οὗτοι γὰρ διενίστανται. ὅτι, x» μυριάκις 
εἶπε ταύτην, πάλιν αὐτὴν χρὴ λέγειν, χαί ἄλλο τι 
wh προστιθέναι, βαττολογὶαν δῆθεν τοὺς λοιποὺς 
ὕμνους xi τὰς ἐξομολογήσεις ἀψοόνως x«revoud. 
ξοντες᾽ τοὺ Χριστοῦ γὰρ χαί Θεοῦ ἤμων ὡς ἐν τοῖς 
ἄλλοις ἅπατιν, οὕτω χὰν τῇ εὐχῇ τύπον x« sido; 
τῶν αἵἴτεματων ἐπκφαίνοντος x«i διδάσχονυτος, πῶς 
δεῖ ὑπὲρ ὧν χρὴ προσεύχεσθαι, καί διὰ τῶν τῆς 
προσευχῆς ῥημάτων ταύτης τὴν αἴτησιν τῶν φθει- 
ρομένων xaí τῶν προσχαίρων ἀπαγορεύοντος, μόνον 
δὲ τὸν ἐπιούσιον ἄρτον, εἶτ᾽ οὖν τὴν οὐσίαν τοῦ 
σώματος συγχρατοῦντα καί συνέχοντα, πρὸς τὸ ul) 
παντελεῖ λιμῷ διαφθείρεσθαι: ποὸς δὲ, χαί τὸ μὴ 
εἰσελθεῖν εἰς πειρασμὸν, ἐντευθεν αἰτεῖν συγχωοὴ- 
σαντος, τὰ δ᾽ ἄλλα πάντα πνευματικὰ, xal τῷ 
ἐκεῖθε» αἰῶνε πρέποντα, χαί χατὰ τὴν εἰχονα, x«i τὸν 
νομοθετοῦντος πᾶσιν. 

às. Αὐτοὶ οὗτοι οἱ θεοχατάρατοι Εὐχῖταί, οἱ καὶ 
τὴν ἐξουσίαν καὶ τὴν ἀρχὴν τοῦδε τοῦ παντὸς κόσμον 
τῷ πονηρῷ νέμοντες ἀλογίστως, ὦ τῆς ἀνοίας ! πᾶ- 


σαν τὴν εὐχὴν παντὸς εὐχομένου ἐν τούτοις μόνοις 
τοῖς ῥήμασι περιγράώφουτιν" ἀλλ᾽ ὁ τῶν θεηγόρων 
ἀποστόλων χορὸς, x«i ὁ μετ᾽ αὐτοὺς τῶν ἀγίων [1ὰ- 
Ξέρων κατάλογος διδάσχοντες ὁμοίαις μὲν χρήσε- 
σιν αἰταῖσϑαι τοὺς εὐχομένους, καὶ τῷ αὐτῷ χαρα- 
xr&pt προσιοιχυίαις, ῥήμασι δὲ πλείστοις, x«l δια- 
φόροις δοξολογίαις τὸν ἀγαθὸν Δεσπότην ἐξευμενί- 
σθαι, πολλαῖς χαὶ ἄλλαις εὐχαῖς συνῆψαν καὶ ταύτην. 
Té γὰρ; Ὅτι μὴ δαχρύειν τῇ εὐχῇ ταύτῃ προσέ- 
θετο ὁ Χριστὸς xal στενάξειν, κατὰ τοῦτο ἀπαγορεύ- 
t» καὶ ταῦτα χρή ; Καὶ πῶς ií«vid ὁ μέγας προφή- 
τὰς χαὶ Βασιλεὺς, ἐκ ποίων τρόπων τῆς μοιχείας 
χαὶ τοῦ φονου ἀπήλειψεν ἐγχλήματα ; Οὐχὶ λούων 
xaÜ' ἐχάστην νύχτα τὴν χλίνην xmi τὴν στρωμνὴν 
i» δαχρυσι; Πῶς δὲ οἱ τρεῖς παῖδες ἐν μέσῳ τοῦ 


389 Dan. in, 29, 


quem commemorat episcopi communicat fidei, 
is qui offert, et traditionis mysteriorum successor 
est, non autem neotericus quidam mysta, aut ob- 
latorum ase symbolorum inventor. Post hujusmodi 
proclamationes, diptycha vivorum, puta episcopo- 
rum, regum, et reliquoruu), elata voce a diacono 
pronuntiantur, episcopus autem pacem cunctis 
ecclesiis precatur, et peccatorum ipsis remiasonem 
postulat. Et statim alia oratio pro se et pro populo. 
Postea elata voce recitatur ab universo populo 
illa a Christo Deo nostro dictata oratio: « Pater 
noster qui es in calis. » 

34. Hanc autem cum ob alia multa et gravia 
decretum est hoc loco recitari, qua solis mvste- 
riorum Dei consciis nota sunt ; tum mea quidem 
sententia, quia hec cum principaliore liturgie 
parte coheret, utpote omnia continens : et ne in- 
super ansam caperent quidam dicendi, hanc solam 
ἃ nobis recitari Christum mandasse, nihil preterea 
aliud, ut aiunt Euchite heeretici quos et Massalianos 
etPhundaitas appellant. Quippe hi preefracte affir- 
mantquod etiamsidecies millies eam recitaverimus, 
eamdem denuo dicere oporteat, nihilque addere, lo- 
quacitatem meram reliquos hymnos ct confessiones 
stulte nominantes. Jam vero Christus Deus noster 
sicut in reliquis omnibus, ita etiam in hac prece 
typum nobis formamque precandi ostendit ac do- 
cuit, quomodo nempe quce necessaria sunt petere 
oporieat: et hujus precis verbis petitionem re- 


c rum caducarum et temporalium vitare; solum 


petere panem substantialem, id est, qui corporis 
substantiam corroboret atque conservet, quominus 
fame conficiatur, Insuper ne intremus in tenta- 
tionem, simul postulare indulsit. Reliqua vero 
omnia spiritalia, et futuro seculo convenientia, 
secundum formam et characterem hujus divinse 
orationis coatexere omnibus imperavit. 

χαραχτῆρα τῆς θεολέχτον ταὐτῆς εὐχᾷς ἐξυφαίνεσθαι 


3ὅ. At hi ἃ Deo maledicti Euchitee, qui et potesta- 
tem atque principatum hujus universi mundi dia- 
bolo stultissime attribuunt (tanta ipsorum insania 
est!) omnes orantis preces in his tantum verbis cir- 


D cumscribunt. Sed enim deiloquorum apostolorum 


chorus, et post illos sanctorum Patrum series, etai 
docent ut paribus sententiis orantes precentur, 
eidemque forme analogis, verbis tamen plurimis 
diversisque doxologiis bonum Dominum placare 
student, et cum aliis precibus hane quoque copu- 
larunt. Quid enim ? Quia lacrymari et gemere in 
hae oratione non docuit Christus, num proinde 
haec vetare oportet ? David magnus propheta et 
rex quibusnam modis adulterii et homicidii crimina 
abstersit ? Nonne lavans singulis noctibus leotum 
suum stratumque lacrymis ? Quomodo tres pueri 
in medio igne rorem experti sunt ? Nonne his 
verbis dicendis : Peccavimus, inique egimus 39 ὃ » 


443 


opprobrium facti sumus servis tuis, et colentibus 
te: et quecunque alia comprehenduntur illa ora- 
tione. Nam veluti haud his contenti, creaturam 
universam ad agendas gratias decantandumque 
Creatorem invitant. Num et hecloquacitas fuit, o 
Antichristi discipuli, ejusque adventui preeeuntes ? 
nequeenim vos precursores illius appellare dubito. 
His ergo a sanctis Patribus compositis orationibus 
Deus potissimum propitiatur, atque ad misericor- 
diam flectitur. 


36. Age vero ad hunc sermonis locum delatus 
post recitatam elata voce orationem, que dicitur 
inclinationis capitis, ea qua fiunt juxta ecclesia- 
sticam traditionem hic interserenda esse putavi. 
Dictum enim jam fuit, quod cum instruitur 
prothesis, preparatur cum divino corpore 
etiam Dominicus sanguis a diacono, qni et exi- 
guam aque partem immittit : eaque ita manent 
sanctificata et transmutata a sancto Spiritu, usque 
ad tempus, quo elevatur pretiosum Christi corpus 
Dei nostri. Tunc vero affertur aque ferventis 
parva phiala, ex eaque infunduntin sancte men. 
se imposita vasa, sive crateres sint sive pocula ; 
ut quemadmodum ambo (aqua et sanguis) ex vi- 
tali sacri lateris fonte calentes prodierunt, ita 
aqua fervida sumptionis tempore injecta, perfec- 
tum typum absolvat, dum communicantes papillam 
veluti calicis, quasi ipsum vitale latus attingunt. 
Sed ad sermonis seriem redeamus. 


37. Post proclamatam itaque orationem ques di- 
citur inclinationis capitis, et post episcopi profun- 
dam adorationem, fit elevatio venerandi corporis 
Christi Dei nostri, ut attestans ait sacerdos, pro- 
pemodum ita dicens : » Exaltate Dominum Deum, 
nostrumet adorate scabellum pedum ejus, quia san- 
etus est: ecce predictus sanctus Dominus elevatur. 
Quisquis igitur sanctus est, accedat. Nam sancta 
sanctos decent. » Auditores vero, humane na- 
ture infirmitatem reputautes, dicunt: « Unus san- 
ctus Dominua Jesus Christus, peccato omnino in- 
accessus.» Statimque divini perficitur corporis 
divisio. Sed quanquam in partes scinditur, manet 
tamen impartibilis etindivisus in unaquaque di- 
visarum partium idem totus Deus homo etiam in 
partes sectus. Etsi enim et corruptibilitati fuit ob- 
noxius ac mor, attamen caro ejus in inferno 
non agnovit corruptionem. Elevatio autem vene- 
randi corporis elevationem in crucem represen- 
tat, ibique mortem, ipsamque resurrectionem. 
Porro et participatio denotat illam ante passionem 
in mystico convivio traditionem panis et communis 
calicis; de quo dixit Servator noster : « Amodo 
ex hoc non bibam, donec novum bibiturus sum in 
regno Patris mei ; » quem reapse post resurrectio- 
nem bibit mirabiliter et insolite: non enim quasi 


THEODORI ANDIDENSIS 
Et nunc haud nobis os aperire licet : ignominia et Α πυρὸς édpositovro ; 


464 
ουχὶ, Ἡμάρτομεν, ἠνομήσαμεν, 


λέγοντες ; Καὶ vüv οὐχ ἔστιν ἡμῖν ἀνοῖξαι τὸ στόμα" 
αἰσχύνη χαὶ ὄνειδος ἐγενήθημεν τοῖς δούλοις δον, 
χαέ τοῖς σεδομένοις σε χαὶ ὅσα τῇ εὐχῇ ταύτῃ 
συντέταχται" εἶτα ὡς μὴ ἀρχούντων αὐτοῖς τούτων, 
καὶ πᾶσαν τὴν χτίσιν εἰς εὐχαριστίαν x«i ὕμνον 
ἀναχαλοῦντες τοῦ Ποιητοῦ. Μὴ ἄρα x«i ταῦτα Ba:- 
τολογία, ὦ τοῦ ᾿Αντιχρίστον μαθηταὶ xci προτρέ- 
χόντες οὐτοῦ παρουσίας ; Οὐ γὰρ προδρόμους ὑμᾶς 
ἐνέχομαι ὀνομάζειν ἐχείνου. Τούτοις οὖν τοῖς πρὸς 
τῶν ἀγίων εἰρημένοις τὸ Θεῖον μᾶλλον ἐξιλεοῦται 
καὶ πρὸς συμπάθειαν κείμπτεται. 


Ae. ᾿Αλλ’ ὦδε τοῦ λόγου γενόμενος, μετὰ τῆν ἐχ- 
φώνησιν τῆς εὐχᾷς κεφαλοχλισίας πραττόμενα 
κατὰ παράδοσιν ἐχχλησιαστιχὴν παρενθεῖναι ὡήθην" 
εἴρηται γὰρ ἐν τῇ ἀρχῇ τῆς προθέσεως ὡς ἑτοιμά- 
ζεται μετὰ τοῦ θείον σώματος xoi τὸ Δεσποτιχὸν 
αἷμα παρὰ τοῦ διαχόνου, ἐπεμδάλλοντος δηλονότι καὶ 
μέρος μιχρὸν ὕδατος" x«i μένουσιν οὕτως ἁγια- 
ξόμενα xci μεταποιούμενα τῷ ἁγιῷ Πνεύματι &ypt 
τοῦ χαιροῦ τῆς ὑψώσεως τοῦ τιμίου σώματος τοῦ 
Χριστοῦ x«i Θεοῦ ἡμῶν" τότε δὴ χομίξεται ὕδωρ 
θερμότατον εἷς λεδητάριον, χαὶ χιρνῶσιν ἐξ αὐτοῦ 
τὰ προχείμενα ἐν τῇ ἁγίᾳ τραπέξῃ, εἴτε χρατῆρες 
εἴτε ποτήρια εἶεν" ἵν᾿ ὥσπερ ὡς ἐκ ζοῆς προῦλθον 
τῆς θείας πλευρᾶς, ἀμφότερα θερμότητος πεπληρω- 
μένα, οὕτω δὲ τὸ ὕδωρ θερμότατον ἐν τῶ χαιρῷ 
τῆς μεταλήψεως ἐπιμδαλλόμενον, τέλειον τὸν τύπον 
ἀναπληροῖ τῶν μεταλαμδανόντων τῇ θηλῇ τοῦ πο- 
Tupíou, ὡς αὐτῇ τῇ ζξωοπαρόχῳω πλευρᾷ Ψψανόντων. 
᾿Αλλ’ ἐπὶ τὸν ἀχολονθίαν τοῦ λόγου ἐπαναδρά- 
μωμὲν. 

λζ΄. Μιτὰ τὴν ἐχφωώνησίν οὖν τῆς κχεφαλοχλισίας 
καὶ τὴν ὑπόπτωσιν τοῦ ἀρχιερέως γίνεται DÀ ψωσις 
τοῦ τιμίον σώματος τοῦ Χριστοῦ x«l Θεοῦ ἡμῶν, 
ὡς διαμαρτυρόμενος λέγει ὁ ἑερεὺς, μονονουχὶ 
οὑτώσι φάσχων ὅτι ἐπειδὴ οἱ προφῆται πρὸ πολλῶν 
γενεῶν προετρέψαντο λέγοντες. ε Ὑψοῦτε Κύριον 
τὸν Θεὸν ἡμῶν, χαὶ προσχυνεῖτε τῷ ὑποποδίῳ τῶν 
ποδῶν αὐτοῦ, ὅτι ἅγιός ἐστιν ἰδοὺ ὁ προῤῥηθεὶς 
ἅγιος Κύριος ὑψοῦται. Ὅστις φοῦν ἅγιος, προσελ- 


θέτω. Τὰ γὰρ ἅγια τοῖς ἁγίοις πρέπει. » Οἱ δὲ 
ἄχροαται, τῆς ἀνθρωπένης φύσεως τὸ ἀσθενὲς 


ἀναλογιξόμενοι, λέγονσιν'" « Εἷς μόνος ἅγιος Κύ- 
ριος Ἰησοῦς Χριστὸς, ὁ ἁμαρτίας παντελῶς ἀνεπὶ 


D δέκτος. » Καὶ εὐθὺς ὁ μερισμὸς τοῦ θείου τελεῖται 


σώματος. ᾿Αλλὰ x&v μερίζεται, ἀμέριστος διαμένει 
xai ἄτμητος ὑφ᾽ ἑνὶ ἑχάστω μέρει τεμνομένων ὁ 
αὐτὸς ὅλος θεάνθρωπος μεριζόμενός τε χαὶ  εὑρισκό- 
μενος" εἰ γὰρ καί φθορᾷ ὑπέστη καί θανάτῳ, ἀλλ᾽ 
ἢ σὰρξ αὐτοῦ ἐν τῷ ἀδῃ οὐκ side διαφθοράν. Ἡ δὲ 
ὕψωσις τοῦ τιμίον σώματος εἰχονίξει τὴν ἐπέ τοῦ 
σταυροῦ ὕψωσιν, καί τὸν ἐν αὐτῷ θάνατον, καί αὐ- 
τὴν τὴν ἀνάστασιν. Δηλοῖ δὲ χαί ὃ μετάληψες τὴν 
πρὸ τοῦ πάθους ἐπί τοῦ μυστιχοῦ δείπνον μετάδοσιν 
τοῦ ἄρτον χἀΐί τοῦ χοινοῦ ποτηρίον' περὶ φῦ εἶπεν 
Σωτὴρ ἡμῶν, « Οὐχέτε ἐκ τούτον πίω, ἄρχις ὅτον 
καινὸν αὐτὸ πίω ἐν τῇ βασιλεία τοῦ Πατρὸς pev.» 


&65 


COMMENTATIO LITURGICA 


à xai ἔπιε μετὰ τὴν ἀνάστασιν ξένως ὁμοῦ χαὶ À (unc corpus esca egeret, sed ut discipulis resur» 


χαινοπρεπῶς " οὐ γάρ ὡς χρείαν τηνικαῦτα τοῦ σώ- 
μᾶτος ἔχοντος Tpopüc, ἀλλ' εἰς πλυοροφορίαν τῶν 
μαθητῶν ric ἀναστάσεως ἕνεχα. 

λη᾽, Μετὰ ταῦτα à εὐχὴ τῆς εὐχαριστίας, καὶ ἢ 
ἄρσις τῶν κχαταλειφϑέντων θείων λειψάνων, ὅτις τὸν 
ἀνάληψιν τοῦ Κυρίον χαὶ Θεοῦ ἁμῶν ὑπαινίττεται " 
λέγει γὰρ τότε ὁ ἱερεύς’ « Ὑψώθητι ἐπὶ τοὺς οὐοα- 
νοῦς, ὁ Θεὸς, χαὶ ἐπι πᾶσαν τὸν yüv $ δόξα σον. » 
᾿γουμένον γὰρ ἐν τῇ ἀναλήψει, ἔλεγον οἱ ἀἄγγῶτι 
τοῖς ἀποστόλοις " Οὔτος ὁ ἀναληφθεὶς ἀφ ὑμῶν 
πάλιν ἐλεύσεται ὡς χριτής. Τότε δὲ πᾶν γόνυ χάμ- 
Ψψει αὐτῷ ἐπουρανίων xxi ἐπιγείων, χαὶ ἔσται ἐπὶ 
πᾶσαν τὴν γῆν ἡ δόξα αὐτοῦ. Εἰ γὰρ χαὶ νῦν εἰσί 
τινες τῶν μὴ ὁμολογούντων αὐτὸν, ἀλλὰ τοτε οὐδεὶς 
ἀντερεῖ. Τότε γὰρ, ησὶν ὁ Θεολόγος Γρηγόριος. 
πιστεύσουσιν, ὅταν ἴδωσιν αὐτὸν ἐξ οὐρανοῦ χατορ- 
χόμενόν, xoi ὡς χριτὴν χαθεζόμενον. 'O δὲ τελευ- 
ταῖος θδυμιατὸς τὴν χάριν τοῦ ἁγίου δηλοῖ Πνεύ- 
ματος τὴν δι᾿ ἐμφυσήόματος δοθεῖσαν τοῖς ἀποστό- 
λοὲς μετὰ τὸν ἀνάστασιν" ἡ δ᾽ ὀπισθαμύωνος εὐχὴ 
οἱονεὶ σφραγίς ἐστι πάντων τῶν αἰτημάτων, xai 
ἀναχεφαλαίωσις ταχτικὴ, πρέπουσα τοῖς πρώτοις 
καὶ τιμιωτέροες ἐπιλόγοις (k2): ἐπειδὴ yap πᾶσα 
X θεία ἱερουργία, προηγουμένως μὲν ὑπὲρ τῶν 
προσενεγκόντων, xal δι’ οἷς προσήγαγον τελεῖται " 
ἔπειτα δὲ χαὶ ὑπὶρ πάντων τῶν χαταλειφθέντων 
x«r& μόνον εὐχήν" ἐπειδὴ γάρ τινες τῶν ἔξω τοῦ 
θυσιαστηρίον ἐστώτων εἰς ἀπορίαν πολλάχις χω- 


βούσι, γνωσιμαχοῦντες χαὶ λέγοντες, Τίς ἄρα ὁ κι 


σχοπὸς, χαὶ X τῶν παρὰ τοῦ ἀρχιερέως ὑποψιθυρι- 
ξομένων εὐχῶν ἔννοιά τε xai δύναμις ; καὶ ἐφίενταί 
τοα εἴδοσιν xai τούτων λαθεῖν " χατὰ τοῦτο οἱ θεῖοι 
Πατέρες ὡς ἀναχεφαλαίωσιν πάντων τῶν διὰ τῶν 
εὐχῶν αἰτουμένων τὸν χαραχτῶρα ταύτης ἐποιή- 
σαντο, διδάσχοντες τοὺς ἐπιξητοῦντας dx τοῦ 
χρασχίδον τὸ ὕφασμα. Τί d" ἄλ)ο ἐστι τὸ λειπόμε- 
»9 à ὁ τοῦ παρθενιχοῦ σώματος τύπος, ὁ μεοισμὸς 
τῆς εὐλογίας xai προσφορᾶς (43); Κλᾶται γὰρ ὁ 
ἄρτος, διατέμνεται δὲ ὡς ἀῤῥήτον εὐλογίας μετά- 
λκψις τοῖς μεταλαμθανουσι μετὰ πίστεως " ὡς- 
προσφορὰ δὲ τοῖς ἐνηνοχόσι πλήρης ἁγιωσύνης dx 
τῶν ἀγίων ἀντιπροσφέρεται " χαὶ οὕτως ἀπὸ μέν 
τῆς μεταλήψεως τοῦ ἀχράντον σώματος τοῦ ἐξ αὖ- 


roctionem suam suaderet. 


38. Exin fit oratio gratiarum actionis, et subla- 
tio divinorum que relicta sunt fragmentorum, quo 
actu assumptio Domini Dei nostri innuitur. Tune 
enim dicit: « Exaltare super celos, Deus ; 
et in universa terra gloria tua. » Namque eo, dum 
assumeretur, exaltato aiebant angeli apostolis : 
Hic qui assumptus est a vobis, sic denuo veniet 
tanquam judex. Tunc autem omne genu flectetur 
ei coelestium et terrestrium, eritque in universa 
terra gloria ejus. Quanquam enim nunc suntnon- 
nulli qui eum non confitentur, tunc tamen nemo 
contradicet. Tunc sane, inquit Gregorius Theolo- 
gus, credent cum eum videbunt de carlo venien- 
tem, et judicis more sedentem. Jam postremus 
suffitus gratiam sancti Spiritus significat, quam 
flando dedit apostolis post resurrectionem. Deni- 
que oratio post ambonem, sigillum veluti est om- 
nium precum, et ordinata recapitulatio, quee pri- 
mis et estimabilioribusepilogis equiparatur. Nam 
quia tota divina liturgia, precipue pro offerenti- 
bus, et propter quos ii obtulerunt perficitur, 
postremo et pro reliquis omnibus, una hac ora- 
tione suppletur. Quippe quia nonnulli extra altare 
consistentes, in perplexitate seepe versantur flu- 
ctuantes animis dicentesque : Quinam scopus est, 
et quinam susurratarum secreto ab episcopo pre- 
cum sensus ac vis? optantque harum quoque no- 
titiam percipere; propterea divi Patres, tanquam 
recapitulationem omnium per preces postulatio- 
num, talem hujus orationis formam excogitarunt, 
edocentes, tanquam ex fimbria contextum, rei 
curiosos. Quid autem reliquum est, nisi virginalis 
corporis typus, diribitio nimirum eulogie atque 
oblationis ? Frangitur enim panis, dividiturque 
tanquam ineffabilis eulogie participatio sumen- 
tibus cum fide: ut oblatio autem, iis qui attule- 
runt, plena sanctitatis ex sacro ritu redhibetur. 
Atque ita a participatione immaculati corporis ex 
Virgine nati Chriti Dei nostri, et pretiosi sangui- 
nis, sanctificatio et benedictio fidelibus contingit. 


τῆς τεχθέντος Χριστοῦ τοῦ Oto) ἡμῶν, x«i τοῦ τιμίου «iuxrog, ὁ ἀγιασμὸς χαὶ ἢ εὐλογία τοῖς πιστοῖς 


περιγένεται. 


θ᾽. "Ey ἔτι προσθεὶς, τῶος ἐπιθήσω τῷ λόγω " D 


Ἐπειδ τινες τῶν ἱερέων, οἱ μὲν πενίας προφάσει, 
οἱ δὲ ἀχορέστῳ πλεονεξίᾳ δύο ποιεῖν λειτουργίας οὐ 
φείδονται, ἀλλὰ τολμηρῶς σταυροῦσι τὸν Χριστὸν, 
*wi αὖθις ἀνασταυροῦσι πολλάκις xai ἐφ᾽ ἑνὶ ταῦτα 
δρῶντες θυσαστηρίῳ, τὸ φριχκωδέστατον χαὶ χατὰ 
τοῦτο σπουδάζοντες: πολλάχις δὲ xai χατὰ περιπέ- 
τειαν βίον à ῥαθυμίαν ἀφιᾶσι τὰ δῶρα ἀτῶλεστα, 


(42) Heec oratio respondet quodammodo po- 
streme? Latinorum orationi, Libera nos, qugsu- 
mus, Domíne, quam S. Petrus Damiani, n. 17, 
appellat emóolismum. 


39. Uno adhuc addito, inem sermoni imponam. 
Quoniam nonnulli sacerdotes, partim inopic pree- 
textu, partim insatiabili avaritia, duas celebrare 
missas non dubitant, audacterque Christum semel 
ét iterum crucifigunt, siepe id in uno etiam per- 


agentes altari, rem tremendam hac quoque ratione 
attentantes ; nec raro propter vite fortuitos casus, 
velob negligentiam, imperfectum opus derelin- 


(43) Legesis Christophorum Angelum cap. 14. 
Armenii duoque more Grecorum dispensant, sed 
ro buccellis fermentatis, asymitenues formas cum 
po agni 


49] 


THEODORI ANDIDERSIS 


τς 488 


quentes ; aeciditqué ut post triduum vel ultra otiatn À παὶ συμθαίνει μετὰ παραδρομὴν ἡμερῶν τριῶν ἢ 


comperiantur sacra dona madore aut fuligine 
plena, ideoque a nemine possintabsumi; propterea, 
inquam, necesse est heec igne consumere, et reli- 
quos ex iis cineres, in loco nobili collocare. Sic 
enim etiam relicta agni illius veteris ossa igne 
eomburebantur. Neque vero qui heo neglexerit 
sacerdos, poenas a canonibus impositas vitabit : 
namque Agni nostri nihil non edule est, nihil du- 
rum aut osseum. Quippe est enhypostaticum Ver- 
bum. Suscipitur autem Verbum ab omni anima 
semet digne parante ut sit habitaculum ejus : ad 
quam non ipsum solum Verbum, sed et Patrem 
seoum dixit esse venturum, neo non Spiritum 
sanctum, et mansionem apud ipsam facturos. 


40. Heo pro nostra imbecillitate raptim eonscri- 
psimus, propter assiduam jubentis hominis fer- 
ventissimam deprecationem. Qui vero h&c legel, 
nondum plenam sacrorum mysteriorum explana- 
tionem hoc scripto factam existimet. Sed hoc sibi 
evenisse putet, ceu si quis spectare cupiens urbis 
pulchritudinem eximiam etincoynitam, ducem ali- 
quem nanciscatur, a quo manuductus, tanquam 
ex aliqua fenestra videre queat radiorum velut 
inde missorum lucem atque splendorem, non 
tamenipsam naturam bonorum illic reconditorum. 
Nam secreta mea, inquit Dominus, mihi meis- 
que 89, Quomodo autem ego, qui non solum ἃ 
Deo me elongavi, sed etiam appropinquantibus ei 
procul absum, dignum aliquid Deo cogitare aut 
eloqui queam ? Attamen gratum est, quidquid pro 
viribus fit, dummodo id ab illius dogmatibus at- 
que preceptis haud videatur discedere. Quod si 
quis utile aliquid in his scriptis deprehendet, is 
pro me qui elaboravi, precem pro venia impe- 
tranda Deo offerat, erratorum meorum causa. 
Deinde etiam gratiarum actionem, proptereaquod 
ille solet eos illuminare a montibus e&ternis, qui 
digni habiti fuerint intelleetualiter contemplari. 
Quia ipsum decet omnis gloria, honor, et adora- 
tio, Patrem scilicet, et Filium, et sanctum Spi- 
ritum, nunc et semper et per secula seculorum. 
Amen. 


30 1sa. xxiv 16. 


(ἀπ) Sic omnino solebat S. Petrus Damiani op. 
cit. n. 4. Ego quod residuum est, igne comburo : 


καὶ πλειόνων εὐοεθῆναι ταῦτα πεπληρωιένα νοτί- 
do; καὶ λιγνύος, καὶ διὰ τοῦτο ἀδύνατον, τινὰ ποοτ- 
ἐσθαι, δέον ἐστὲ ταῦτα πυρὶ ἀναλωθῆναι (44), xai 
τὴν ἐκ τούτων χαταλειφθεῖσαν σποδὸν, ἐν ín» 
ἐπισήμῳ ἐγκαταθεῖναι “ οὕτω γὰρ καὶ τὰ κατα- 
λειφθέντα ὄστα τοῦ ἀμνοῦ ἐπείνον τοῦ παλαιοῦ πυοὶ 
xe«rexelevro * οὐ μὴν ὁ ταῦτα χαταλιμπκάνον ἱερεὺς, 
τῶν ἐκ τῶν χανόνων ὀοισθέντων ἐπιτιμίων ἐλεύθε- 
pe; ἔσται" ὅτὶ πὸρ τοῦ ἡμετέοον ᾿Αμνοῦ ἀδρωτον 
οὐδὲν οὐδὲ τραχὺ χαὶ ὀστῶδες" ὅτι καὶ Λόγος fvv- 
πόστατος οὗτος * καὶ χωρητὸς ἐστιν ὁ Λόγος εἰς 
πᾶσαν ψυχὴν τὴν ἀξίως ἐτοιμάσασαν ἑαυτὴν εἰς 
κατοιχέαν αὐτοῦ “ πρὸς ὧν οὐχ αὐτὸς μόνος, ἀλλὰ 
καὶ τὸν Πατέρα ἔφησε σὺν αὐτῷ ἐλεύσεσθαι χαὶ τὸ 
Πνεῦμα τὸ ἅγιον, xai μονὴν παρ᾽ αὐτὼ ποιή- 
σεσθαι. 

μ. Ταῦτα μὲν χατὰ τὴν ἡμετέραν ἀσθένειαν 
ἐσχεδίασται, διὰ τὴν ἐπίμονον τοῦ ἐντεέλαμένον 
ἀνδρὸς θερμοτάτην ἀξίωσιν " ὁ δὲ γε τούτοις ἔν- 
τυγχάνων, μήπω πάσης ἰξηγήσεως τῶν σεπτῶν 
μυστηρίων ἐν τούτοις τελεῖσθαι νομίσῃ " ἀλλὰ 
τοιούτῳ τινὶ οἰέσθω ἐντετυχηχέναι, ὡς ἴον τις 
τῶν ποθούντων ἰδεῖν χάλλη πόλεως ὑπερφυῆ καὶ 
ἀθέατα, τύχοι τινὸς ὁδηγοῦντος, ὑφ᾽ οὗ χειοαγωγού- 
μενος, ὡς διά τινος θυρίδος ἰσχύσει χατιδεῖν τὴν 
ἐκεῖθεν ἐχπεμπομένων ἄκτινων αἴγλην τε xai λαμ- 
πρότητα " οὐ μὴν αὐτὴν τὴν φύσιν τῶν ἔνδον ἀπο- 
χειμένων ἀγαθῶν, Τὰ γὰρ μυστήρια μον, φησιν ὃ 
Κύριος, ἐμοὶ καὶ τοῖς ἐμοῖς. Πῶς δὲ αὐτὸς γὼ. ὁ 
μὴ μόνον ἐξ αὐτοῦ μαχρύνας ἐμαυτὸν, ἀλλὰ καὶ 
τῶν ἐγγιζόντων αὐτῷ μαχρὰν ἀπεσχισμένος, ἐπ- 
ἀξιόν τι τῶν ἐχείνου νοῆσαι i$ φθέγξασθαι δυνη- 
θείην ; ᾿Αλλ᾽ ὅμως φίλον χἀχείνῳ τὸ χατὰ δύναμιν͵ 
εἰ μόνον μὴ πόῤῥω τῶν ἐχείνον δογμάτων καὶ 
ἐντολῶν εἴη τὸ θεωρούμενον - εἰ δὲ τις ὀνησιφόοον 
τι εὕροι τοῖς γεγραυμένοις, ὑπὲρ ἑμοῦ ut» τοῦ 
πιπονηχότος, εὐχὴν συγχωρήσεως θεῶ ἀποδότω 
τῶν ἑπταισωένων μοι ἕνεχκ ^ ἔπειτα δὲ χαὶ εὖ- 
χαριστίαν, ἀνθ᾽ ὧν ἄνωθεν εἴωθε φωτίξειν ἀπὸ ὀρέων 
αἰωνίων, τούς νοεοῶς ἀξιωθέντας ὁρᾶν" ὅτι αὐτῷ 
πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ, xxi προσκύνησις τῷ Πα- 
τρὶ χαὶ τῶ Υἱῷ xai τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν xai ἀεὶ 
χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν. 


nam credere jubemur, distinguere prohibemur. 
Vide ibi cetera que sunt prieclara, 





CIRCA ANNUM DOMINI MCCXL 


MANUEL 


MAGNUS RHETOR CONSTANTINOPOLITANUS. 


EPÜTHMATA * 


TOY ΦΡΑΡ 9$PATZHXKOY 


Καθὼς ἐχεῖνος ἔγραψε 


ΠΡΟΣ TON METAN PHTOPA 


FRATRIS FRANCISCI QU/ESITA 


PER EPISTOLAM 


AD MAGNUM RHETOREM ὦ 


Ταῦτα τὰ χιφίλαια χαὶ δόγματα τῆς εὐσεδείας A — Hsec capita et religionis dogmata eredo et profi- 


χοατῶ, x«i παρὰ σοῦ, μέγα ῥήτωρ x«i duddcxo)t, 
- s. * , 
ποῦ σψάλω διδαχθῆναι ἐπιζητητέον. 


Συμπεράσματα θεολογικὰ χαὶ ὁρθόδοξα τοῦ φρὰρ 
Φρατξήσχον Πορϑιχατόρον. 

Πρῶτον. Τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐκ τοῦ Πατρὸς x«t Υἱοῦ 
ἐχπορεύεται. 

Δεύτεοον. Εὐλόγως τὴν ἀναπτυξιν τῶν ῥημάτων, xal 
tx. τοῦ Υἱοῦ, προστεθῆναι χρή. 

Τοίτον. 'E» ἀξύαω xai ἐν ζύμω ἄρτῳ σιτίνῳ τὸ σω- 
μα τοῦ Χοιστοῦ τελειοῦται. 

Τέταοτον. Καθαρτιχὸν πῦρ πρὸ τῆς χροίσεως πι- 
στευτέον. 

Πέμπτον. Τῶν ἀγίων αἱ ψυχαὶ εἰς τὸν οὐρανον εὐθὺς, 
εἰς τὸν οὐρανὸν προσλαμθάνεσθαι χαὶ χαθαρῶς τὸν 
Θεὸν θεωρεῖν δεῖ. 

^Extov. Πρῶτός ἐστι τῆς ἱερωσύνης θρόνος ὃ τῆς 
Ῥώμης πάππας. 

"E6dopov. Ἔν βάπτισμα Φράγγων xai Γραιχων. 


Ὄγδοον. Ὃ ἀπολύσας τὴν γυναῖχα αὐτοῦ μὴ ἐπὶ 
πορνεία X γνωήσας ἄλλην, xxi μετὰ λόγου πορνείας 
ἀπὸ τῆς πρώτης ἀποστὰς, μοιχᾶται. 


* e * - Ὁ 3 ^ 
ἔνικτον. O Χριστὸς ἄρτον ἄξνωον ἔδωχεν ἐν τῶ 
Δείπνω. 
Δέχατον. Μόνον ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ, « Λαὄετε, 
φάγετε. τοῦτὸ ἐστι τὸ σῶμ μον, » τέλειον σῶμα ποιεῖ, 


xai οὐδαμῶς τοὺ Χρυσοστόμον ἡ εὐχὴ ἢ λέγουσα, Καὶ 


ποίησον τὸν μὲν ἄρτον τούτου. 


(a) Lemoine, Varia sacra, tom. 1I. 


teor, et quero a te, rhetor magae, ut ubi me errare 
contigerit, docere non dedigneris. 


Conclusiones theologica et orthodoxe fratris Fran- 
cisci Predicatoris 


Prima. Spiritus sanctus a Patre et Filio procedit. 


Secunda. Recte voces iste, et ex Filio, addi de- 
buerunt, Nimirum Symbolo Constantinopolitano. 

Tertia. In azymo, etin fermentato pane triticeo 
conficitur corpus Christi. 

Quarta. lgnis purgatorius credendus et admit- 
tenus ante ultimum judicium. 

Quinta. Animeesanctorum rectatenduntin celum, 

et in celum recepte, debent Deum pure videre. 


Sexta. Primus hierarchie thronus est papa Ro- 
manus. 

Septima. Baptisma Francorum, seu Latinorum, 
et Grecorum, est unum et idem. 

Octava. Qui uxorem repudiat proper aliam cau- 
sam quam propter fornicationem, vel qui repudiata 
uxore propter foruicationem, aliam sibi matrimo- 
nio jungit, ille mechatur. 

Nona. Christusin Ccenadedit panem azymum sine 
fermento. 

Decima. Sola verba Christi :'« Accipite, comedite, 
hoc est corpus meum, » conficiunt corpus Christi, 
nuspiam vero oratio et liturgia Chrysostomi, in 
qua dicitur, Et fac hunc panem, etc. 


en 


MANUELIS MAGNI RHETORIS 


ere 





AIIOAOTIA ΚΑΙ ANATPOIIH 


ΤΩΝ KESAAAIOQN 


TOY 4PAP ePATZHZKOY 
APOLOGIA ET REFUTATIO 


CAPITUM 


FRATRIS FRANCISCI 


Manuel magnus rhetor Magna ecclesie, fratri A Μανονὴλ ὁ 


Francisco pre&dicatori veteris Roma, salutem. 


Scripta tua epistola ad nos pervenit et simul 
ubique tuee mentis exiguitatem prodidit, tam circa 
alia, quam circa grammaticam Grecam ; erras 
enim in dictionibus, litteris, et accentibus, et de- 
claras id quod est longe a vera theologia constitu- 
tum. In scripto quippe tuo capita continentur, et 
quadam problemata multoties jam agitata, et ex- 
plorata, illa vero inscribis Conclusiones theologi- 
088, cum sint potius cacodoxe et pessime, et ἃ 
veritale et recla doctrina penitus alienw. Con- 
clusio enim, ut hoc obiter dicam, est rei determi- 
nate et demonsteate probatio. Iste vero tue que- 


stiones sunt potius assertiones, theses inique, et B 


propositiones mentis non sibi coherentis et deci- 
pientis, que sufficienter tractate sunt, multoties, 
et variis diversisque temporibus, tam a veteribus 
quam recentioribus divinis hominibus, perfecta sa- 
pientia et. sanc'itate ornatis et prestantibus ; et 
ut blasphema, contraria et opposita ipsi veri- 
tati,nimirum Christo Deo nostro, reprobata sunt et 
rejecta. Quaproper nos armati luce veritatis et 
vere theologie. 


Tuam primam quiestionem que asserit Spiritum 
sanctum procedere a Patre et Filio blasphemam et 
heretiecam declaramus (1). Non enim in Evangiliis 
Dominus sic loquitur, sed illum ex Patre tantum 
procedere, ubi dicit: « Cum venerit Paracletus 
quem ego vobis mittam a Patre, Spiritus veritatis 
qui ἃ Patre procedit, ille de me testabitur ! ; » 
missio vero et processio non sunt idem. Processio 
enim importat modum et conceptum exsistentice, 
missio vero legationem et apostolatum nota. Et 
secundum processionem Spiritus sanetus ex per- 
sonaPatristanquam ex causa immediate habet esse, 
secundum missionem vero Filius et Pater una 
mittunt Spiritum sanctissimum in fideles et eos 


! Joan. xv , 26. 
(1) Vides Grecorum insaniam. 


C 


μέγας ῥήτωρ τῆς Μεγάλης ἐχχλη- 
σίας φρὰρ Φρατζήσχῳ τῷ Πριεδιχατορῳ παλαιᾶς 

Ῥώμης χαίρειν. 

Τὸ ἐπιστολαῖόν σοῦ πρὸς ἡμᾶς ἔλθὸν γράμμα 
δέδειχεν ἀμωσγέπως γε τό τε βραχύτατον τῆς 
διανοίας τῆς σῇς πρὸς τε τὰ ἄλλα, χαὶ πρὸς τὴν 
καθ᾽ Ἕλληνας γραμματικήν" ἔν τε γὰρ λέξεσι xol 
ἀντιστοιχείοις χαὶ προσωδίαις ἐσφαλμένον ἐστι, χαὶ 
τὸ πόῤῥω δηλῶν χαθεστάναι τῆς ἀληθοῦς θεολο- 
γίας. Τὰ γὰρ ἐν αὐτῷ χεφάλαια, ζητήματα, καὶ 
προδλήματα ὄντα, χαὶ τῶν ζητημάτων πολλάχις 
διαχωδωνισθέντα, ἐπιγράφεις αὐτὰ συμπεράσματα, 
καὶ ὀρθόδοξα, χαχόδοξα μᾶλλον ὄντα, χαὶ τῆς ὀρθο- 
δοξίας x«i ἀληθείας ἀποπεπτωχότα. Καὶ τοὶ γε 
συμπέρασμα ἐστιν, ὡς ἐν τύπῳ εἰπεῖν, ἀπόφασις 
διωρισμένου χαὶ ἀποδεδειγμένον πράγματος. Ταῦτα 
δὲ τὰ ζητήματα ὄντα, μᾶλλον δὲ θέσεις ὃ προθέσεις 
ἄθεσμοι, x«i προτάσεις διανοίας ἀσυλλογέστου καὶ 
χαχόφρονος, ἀρχούντως ἐτραχταΐσθησαν πολλᾶχις 
x«i πολλαχοῦ ὑπὸ πολλῶν xci διαφόρων ἐτῶν ὑπό 
τε παλαιῶν x«i νέων θείων ἀνδρῶν, τελείᾳ σοφίᾳ τε 
καὶ ἀγίωσύνῃ χεχοσμημένων, xat ὡς βλάσφημα 
χαὶ τὴν ἐναντίωσιν εἰσάγοντα προφανῶς x«i τῇ 
αὐτοαληθεία Χριστῷ τῷ Θεῷ ἡμῶν ἀντιφερόμενα, 
ἀπεδοχιμάσθησάν τε xai ἀπεῤῥίφησαν, διὸ xat ἡμεῖς 
χαθωπλισμένοι ὄντες τῷ τῆς ἀληθείας x«i ἁληθοὺς 
θεολογίας φωτι. 

Τὸ πρῶτόν σου ξήτημα, λέγον ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ 
ἅγιον ix τοῦ Πατρὸς χαὶ Υἱοῦ ἐχπορεύεται, βλασ- 
φημὸν χαὶ «ipituxóv ἀποφαινόμεθα. 'O γὰρ Κύριος 
ἡμῶν ἐν Εὐαγγελίοις οὐχ οὕτω φησὶν, ἀλλ᾽ ἐκ μόνον 
τοῦ Πατρὸς ἐν οἷς λέγει' « Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ Παρά- 
χλητος, ὃν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ Πταρός, τὸ 
Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὅ παρὰ τοῦ Τῖιατρὸς ἑκπορεύ- 
trat, ἐχεῖνος μαρτυρήσει, περὶ ἐμοῦ, » Πέμψις δὲ 
καί ἐχπόρευσις οὐ ταὐτὸν' ἢ μέν γὰρ ἐχπόρευσις 
ἔννοιαν ὑπάρξεως εἰσάγει, ἢ δὲ πέμψις ἀποστολῆς 
x«i χατὰ μὲν τὸν ἐχπόρευσιν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον 
ix τῆς πατριχῆς ὑποστασεως ὡς ἀπ᾽ αἰτίας ἀμέσως 
ἔχει τὸ εἶναι" χατὰ δὲ τὴν πέμψιν ὁ Υἱος σννακο- 
στῶλει τῷ Πατρί τὸ παναγιον Πνεῦμα πρὸς τοὺς 


413 


APOLOGIA 


414 


πιστοὺς xal τοὺς τῆς χάριτος αὐτοῦ ἀξίους. ᾿Επὶ À qui sunt digni gratia sua. In tribus personis unica 


ταῖς τρισὶν ὑποστάσεσι μέα ἐστὶ βουλὴ καὶ δύναμις 
χαὶ ἐνέργεια, ὡς μία οὐσία τῷ ἀριθμῷ xoci μία 
θεότης. Ὅθεν χαὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἀποστέλλει 
τὸν Υἱὸν xarà τὴν χρονυχὴη γέννησιν, ὡς ἐν ᾿Ἡσαῖᾳ 
γέγραπται τῷ προφήτῃ" « Πνεῦμα Κυρίον ἐπ᾽ ἐμὲ, 
οὔ εἴνεχεν ἔχρισέ με, εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέ- 
σταλχέ με’ » ὥστε μόνου ἡ τοῦ Ἰατρὸς ὑπόστασις 
οὐχ ἀποστέλλεται, ὡς ῥίζα καὶ πηγὴ τῆς θεότητος" 
ἢ δὲ τοῦ Υἱοῦ xal τοῦ Πνεύματος ἀλλήλοις ἀπο- 
στέλλονται τῇ τοῦ Πατρὸς εὐδοχία, ὁ μὲν Υἱὸς χατὰ 
τὴν χρονεχὴν γέννησιν, τὸ δὲ Πνεῦμα τὸ ἅγιον χατὰ 
τὴν χρονιχὴν πρόοδον, χαὶ τὴν εἰς τοὺς πιστοὺς 
ἐπιφοίτησιν" οὐ μὴν χατὰ τὴν ἄχρονον ἐχείνην ἐχ- 
πόρευσιν, τὴν ἀμέσως ἐκ τῆς πατριχῆς ὑπόσταάσεως 
οὖσαν, καθ᾽ ἣν ἔχει τὸ εἶναι ἐχπορευτῶς, ὡς xal ὁ 
Υἱὸς ἀϊδίως ἔχει τὸ εἶναι ix. τῆς αὐτῆς ὑποστάσεως 
ἀμέσως γεννητῶς, Ὅθεν χαὶ ὁ θεῖος ἀπόστολος 
Παῦλος, τὴν ἐχ τοῦ Πατρὸς dv Υἱοῦ τοῦ Πνεύματος 
χρονικὴν xal μεταδοτικὴν δηλῶν πρόοδον, φησιν" 
«Ἔσωσεν ἡμᾶς ὁ Θεὸς χαὶ Πατὴρ δηλονότι διὰ 
λουτροῦ xai ἀναχαινίσεως Πνεύματος ἀγίου οὔ 
ἐξέχεεν ἐφ᾽ ἡμᾶς πλουσίως διὰ ᾿Ιησοὺ Χριστοῦ. » Ei 
τοῖνυν γνωριμώτερα εἶναι δεῖ χαὶ δῆλά τε χαὶ σαφῆ, 
ὅσα εἰσὶν ἐγγυτέρω τῶν ἀρχῶν φύσει φανερωτάτων 
οὐσῶν, ἄρχαι δὶ εἰσιν ἡμῖν τῆς πίστεως οἵ τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ λόγοι, οἷς οἱ ἀπόστολοι χαὶ οἱ 
διδάσχαλοι ἀσφαλῶς ἑπόμενοι συμφωνοῦσιν. εὔδη- 
λον ὅτι καὶ à ἀλήθεια xci ἡ ὀοθότης τῶν δογμάτῶν 
τῆς πέστεως ἐν ἡμῖν ἐστι x«i ἐν τῇ ἡμετέοα χα- 
θολιχῇ Ἐχχλησία, xai τοῖς χαθηγηταῖς x«i διδασχά- 
λοις ἡμῶν, x«t προστάταις αὐτῆς: Ὧν πρῶτος 
Διονύσιος ὁ ᾿Αρεοπαγίτης ἐν δευτέοῳ 
περὶ ἡἠνωμένης θεολογίας χαὶ διαχεχριμένης φησί 
πως" Ἄχουσον ToU, Τάδε λέγει Κύριος, ὁ ὦν, ὁ ἦν, 
ὁ ἐρχόμενος, xai ὁ παντοχράτῶρ, xal σὺ δὲ αὐτὸς 
εἰ, xai τὸ Πνεύωμα τῆς ἀληθείας τὸ ὃν, ὃ παρὰ τοῦ 
Πατοὸς ἐχπορεύεται. Καὶ ὁ μέγας ᾿Αθανάσιος ἐν τῇ 
πρὸς Σεραπίωνα αὐτοῦ ἐπιστολῇ" Οὔχουν χαλῶς φρο- 
γοῦντες πεοὶ τοῦ Πνεύματος τοῦ ἀγίον, οὐδὲ πεοὶ 
τοῦ Υἱοῦ χαλῶς φρονοῦσιν" εἰ γὰο ἐγρόνουν ὀρθῶς 
περὶ τοῦ Υἱοῦ, ἐφρόνουν ὑγιῶς χαὶ πεοὶ τοῦ Giov 
Πνεύματος, ὃ παρὰ τοῦ Πατοὸς ἐχπορεύεται, καὶ τοῦ 
Υἱοῦ ἴδιόν ἐστιν, 6 παρ᾽ αὐτοῦ δίδοται τοῖς μαθηταῖς, 
x«i πᾶσι τοῖς πιστεύουσιν εἰς αὐτόν, Ὅρα τὰς δύο 
προόδους τοῦ παναγίον χαλῶς θεολογήταντος 
Πνεύματος, τὴν μὲν ἐχ μόνης τῆς πατοιχῆς ὑπο- 
στάσεως τὴν ἀΐδιον ἐχείνην χαὶ ἄῤῥητον, χαὶ ὑπαο- 
Ἁτιχὴν, xaÜxrto x«t ὁ Κύριος ἐν Εὐαγγελίοις εἰρή- 
χει, χαὶ τὴν ὑπὸ χούόνον xat μεταδοτιχὴν, τὴν δι᾽ 
Υἱοῦ, Ὁ αὐτὸς χαὶ ἐν τῷ περὶ Τριδος αὐτοῦ λόγῳ" 
Θεὸς ἔστιν ἢ πάντων ἀρχὴ χατὰ τὸν ᾿Απόστολον λέ- 
γοντα' Ei; Θεὸς ὁ Πατὴο ἐξ οὗ τὰ πάντα" xci 
“ὰο διλόγος ἐξ αὐτοῦ γεννητῶς, xxi τὸ Πνεῦμα τὸ 
ἅγιον ἐχπορευτῶς. Καὶ ὁ θεῖος x«i μέγας Βασίλειος 
ἐν τῇ πρὸς τὸν ἴδιον ἀδελφὸν Γρηγόριον ἐπιστολῇ 
αὐτοῦ οὕτω φησίν, ᾿Επειδὴ τοίννν τὸ Πιγεῦμα τὸ 


κεφαλαίῳ 


* 58. 1Χχ1, 1 ; Luc. tv, 18. ὃ Tit. τη, ὅι 


C 


est voluntas, unica virtus, unica est operatio, 
sicut unica numero essentia, et unica divinitas. 
Unde fit ut Spiritus sanctus mittat Filium secun- 
dum temporalem suam generationem, sicut hoe 
scribitur apnd Isaiam prophetam : « Spiritus Do- 
mini est super me, ideo me unxit, et misit me ad 
Evangelium annuntiandum pauperibus *; » adeo 
ut sola Patris persona non mittatur, cum sit radix 
et fons divinitatis; persona vero Filii et persona 
Spiritus sancti alternatim et a se invicem mittun- 
tur secundum Patris beneplacitum' Filius quidem 
secundum temporalem generationem, Spiritussan- 
ctus vero, secundum temporalem processum, etin 
fideles accessum etadventum, non verosecundum 
eternam illius processionem, que immediate ori- 
ginem trahit ἃ persona Patris, et secundum quam 
habet esse processionaliter seu per processionem, 
eicut Filius ab eterno habet esse immediate ab 
cadem persona Patris per generationem. Quapro- 
pter divus apostolusPaulus, ostendens temporalem 
et gratiosam missionem Spiritus a Patre per Fi- 
lium, dicit: « Servavit nos Deus et Pater per lava- 
crum, et renovationem Spiritus quem super nos 
abundanter diffudit per Jesum Christum ?. » Si 
notiora clariora, manifestiora ea debent esse, qua 
viciniora sunt, et propius accedunt ad ipsa prima 
principia et initia, cum ipsa principia sint per se 
clariora et magis perspicua, principium vero fidei 
nostre sit verbum Domini Jesu Christi, cui sine 
ulla aberratione adherent et consentiunt apostoli 
et doctores; manifestum est veritatem et recta 
fidei dogmata obtinere apud nos, et apud catholi- 
cam Ecclesiam nostram, et apud ejus informatores 
doctores et presules. Horum vero primus fuit Dio- 
nysius Areopagita qui in secundo capite de unita 
et separata theologia sic infit: Audi illud: Hec 
dicit Dominus qui est qui erat, et qui [venturus 
est et omnipotens, et tu ipse es, et Spiritus veri- 
tatis qui est, qui procedit a Patre. Et magnus 
Athanasius in sua ad Serapionem epistola: Non 
bene sentiunt de Spiritu sancto, nec bene sentiunt 
de Filio; si enim rectam de Filio haberent sen- 
tentiam, utiqne et sanam sententiam foverent de 
Spiritu sancto, qui procedit a Patre, et proprius 
est Filii, qui ab illo datur discipulis suis, et iis 
qui in illum credunt. Vide duas processiones san- 
ctissimi Spiritus quas docet optima et recta theo- 
logia. Unam ex sola persona Patris,illamque eeter- 
nam, invisibilem, ineffabilem, personalem, sicut 
Dominus loquitur in Evangeliis; aliam vero tem- 
poralem et gratiosam que fit per Filium.Idem 
Athanasius in suo de Trinitate tractatu, Deus, in- 
quit, est rerum omnium principium, secundum 
apostolum dicentem : Unicus Deus, scilicet Pater a 
quo sunt omnia ; nam Filius ipse est ab illo per 
generationem, etipse Spiritus per processionem. 


470 


MANUELIS8 MAGNI RHETORIS 


476 


- wo» -ojm 


Et divinuset magnus Basilius insua ad Gregorium A ἅγιον, αφ᾽ oj πᾶσα ixi τὴν κτίσιν ἡμῶν ἀγαθῶν 


germanum suum epistola : Quoniam igitur Spiritus 
ἃ quo omnis velut ex fonte ad creaturas promanat 
bonorum suppeditatio, a Filio quidem depen- 
det quocum una sine ulla distantia concipitur 
mente, causse vero Patris inserlam habet essen- 
tiam, unde et procedit, hano notionem, et cogno- 
scibile signum ejus 4.85 secundum personam est 
proprietatis habet, quo cum Filio simul et ipse 
se facit internosci, et quo ex Patre subsistit; Fi. 
lius vero qui ex Patre procedentem Spiritum per 
seipsum et cum seipso notum facit, solusUnigeni- 
tus ex ingenito lumine reluxit, nullamque prorsus 


χορηγία πηγάξέι, τοῦ Υἱἂοῦ μὲν εἴρχται, ὡς ἀδι- 
σταχτως" σνγχαταλιίμδανεται, τῆς δὲ τοῦ Πατρὸς 
αἰτίας ἐξηγημένον ἔχει τὸ εἶναι, ὅθεν χαὶ ἐχπεπό- 
βενται τοῦτο γνωριστιχὸν τῆς κατὰ τὴν ὑπόστασιν 
ἰδιότητος σημεῖον ἔχει, τὸ μετὰ τοῦ Υἱοῦ xai σὺν 
αὐτῷ γνωρίζεσθαι, καὶ ἐκ τοῦ Πατρὸς ὑφεσταάναι- ὁ 
δὲ γΥ[ὸς, ὁ τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ Πνεῦμα δι᾽ éav- 
τοῦ γνωρίζων μόνος μονογένῶς ἐκ τοῦ ἀγεννήτου 
φωτὸς ἐχλάμψας, οὐδεμίαν κατὰ τὸ ἰδιάξζον τῶν 
ἡνωρισμάτων τὴν κοινωνζαν᾽ ἔχει πρὸς τὸν Πατέρα 
ἣ πρὸς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον: ἀλλὰ τοῖς εἰρημένοις 
σημείοις γνωρίξεται. 


notionum communicationem secundum proprietatem suam tam cum Patre, quam cum Spiritu sanc. 
to habet ; sed ex dictis jam signis solus agnoscitur. 
Et Gregorius Theologus in tractatu De Spiritu B Καὶ d Θεολόγος Γρηγόριος ἐν τῷ περὶ τοῦ ἀγίον 


sancto, Die mihi, inquit, ubinam constitues pro- 
oessum seu id quod procedit? quod interjectum 
patet inter duas divisionis tue partes et ab theo- 
logo te multo preestantiori, Servatorenimirum no- 
stro, est introductum. Nisi propter tuum tertium 
Testamentnm, ex Evangeliistuis,existimaveris heec 
removenda verba. « Spiritus sanctus qui a Patre 
procedit, » qui quatenus illinc procedit non est 
creatus, quatenus vero ingenitus est, non est Fi- 
lius. Et in suo de Filio sermone primo idem dicit : 
Propterera nostris decretis inherentes, introduci- 
mus et asserimus,ingeneratum,generatum,et pro- 
cedentem a Patre, ut alicubi loquitur Verbum 
ipsum. Et in suo contra Sabellianos sermone dicit 


magnus Basilius: Pater habet esse perfectum et (C 


nullius rei indigum, et est radix et fons Filii et 
Spiritus sancti. Tria vero nomina fontis decla- 
rant, esse principium, esse plenum et esse in- 
desinens. Ille ergo qui vere et principaliter est 
fons, ista tria in se complectitur. Est principium 
illius naturale qnia ab eo procedit, exsistit, et ha- 
bet suum esse ; illo etiam plenus est: nam totusto- 
tum comprehendit suum coexistentem, et indesi- 
nenter ab ipso emittitur, et infinito quodam et 
eterno invisibilique generandi modo illum produ- 


Ἠνεύματος λόγῳ: Ποῦ γὰρ θήσεις τὸ ἐχπορευτὸν, 
εἶπέ μοι, μέσον ἀναφανὲν τῆς σῆς διαιρέσεως χαι 
παρὰ χρεῖσσον X χατὰ σὲ θεολόγον τοῦ Σωτῆρος, 
εἰσαγόμενον, εἰ μὴ τὴν φωνὴν ἐχείνην τῶν σῶν 
ἐξῆλθες Εὐαγγελίων, διὰ τὴν τρίτην Gov Διαθήκην, 
τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐκχπορεύ- 
erat, Καθόσον μὲν ἐχεῖθεν ἐχπορεύεται, οὐ χτίσμα, 
χαθόσον δὲ οὐ γεννητὸν, οὐχ Υἱὸς. Καὶ ἐν τῷ περὶ 
Υἱοῦ πρώτῳ αὐτοῦ λόγῳ ὁ αὐτός φησι" Διὰ τοῦτο 
ἐπὶ τῶν ἡμετέρων ὅρων ἱστάμενοι, τὸ ἀγέννητον 
εἰσάγωμεν, χαὶ τὸ γεννητὸν, χαὶ ἐκ τοῦ Πατρὸς 
ἐκπορευόμενον, ὥς πού φησιν αὑτὸς χαὶ ὁ Λόγος" 
Καὶ ἐν τῷ χατὰ Σαδελιχνῶν λόγῳ αὐτοῦ ὁ μέγας 
Βασζλειος λέγει: Ἔστι γὰρ ὃ Πατὴρ τέλειον ἔχων 
τὸ εἶναι x«i ἀνενδεὲς, ῥίξα καὶ πηγὴ τοῦ Υἱοῦ, χαὶ 
&yíou [Ινεύματος, Τοία δὲ τὰ τῆς πηγῆς ὑνόματα 
συνεχφαίνεται" τὸ ἀρχιχὸν, τὸ πλῆρες, χαί τὸ ἀνέχ- 
λειπτον, Ἥτις οὖν ἐστι χυοίως πηγὴ, χαί τὰ τρία 
ταῦτ᾽ ἔχει, ᾿Αρχή τε γὰρ ἐστίν αὐτοῦ φνσιχῶς, ὅτι 
ἐξ αὐτοῦ ἐχπορεύεται, καί ὑφίσταται, ἤγουν τὸ 
εἶναι ἔχει, χαί πλήοης ἔστιν αὐτοῦ ὅλος γὰρ ὅλον 
ἔχει τὸ συνὸν, καί ἀνεχλείπτῶς αὐτῷ προθαλλεται. 
᾿Απείρῳ γὰρ τινι ἀϊδίῳ γονιμότητι τοῦτο 

, ur ΒΝ ΟΝ 
προάγει, χαὶ ἀνεχφοιτήτως ἐστίν ἐν ἀὐτῷ κατὰ φύ- 
σιν, εἰ xai χαθ᾿ ὑπόστασιν ὑπιρφυῶς διακρίνεται. 


xat 


cit, etabillosecundum naturam non potest discedere, licet secundum exsistentiam et personam ab 


illo supernaturaliter distinguatur. 

Insuper divus Cyrillus in sua ad Evangelium se 
cundum Lucam enarratione dicit: Sicut digitus 
inserlus est manui, non diversus ab illa, sed in illa 
naturaliter exsistit, sic Spiritus sanctus conjungi- 
tur Filio et ratione consubstantialitatis unitur cum 
Filio, procedit vero a Deo Patre. ldem asserit 
sanctus Damascenus. Dicimus, inquit. Spiritum Fi- 
lii, non vero Spiritum ex Filio Et sanctissimus Gre- 
gorius Nyssenus in libro suo de theonymia : Est 
una persona Patris a quo Filius generatur et a quo 
Spiritus sanctus procedit. Et sanctus Nilus in suo 
de sancta Trinitate sermone: Ecclesia catholica 
docet unum Patrem qui sit ingenitus, unum Filium 
genitum a Patre, et unum Spiritum sanctum pro- 
cedentem a solo Patre, non vero ex Filio. Et om- 
nes magnae catholice noetre Feclesie doctores et 


D Aewx£» Εὐαγγελίου ἐξηγήσει λέγει: Ὥσπερ 


Ἔτι δὲ xai ὁ Θεῖος Κύριλλος ἐν τῇ τοῦ χατὰ 
ὁ δά- 
χτυλος ἀπήοτηται τῆς χειρὸς, οὐχ ἀλλότριος dy: αὖ- 
τῆς. ἀλλ᾽ ἐν αὐτῇ φυσικῶς" οὕτω xxi τὸ Πνεῦμα 
τὸ ἅγιον τῷ τῆς ὀαοουσιότητος λόγῳ συνῆπται uiv 
πρὸς ἔνωτιν τῷ Υἱῷ, ἐκ τοῦ Θεοῦ δὲ καί Πατρὸς 
ἐχποοεύεται, Τὸ αὐτὸ φησι χραε ὃ ἱερος Δαμασχήνος" 
Πνεῦμα Υἱοῦ μὲν AMfouss, ἐχ τοὺ Υιοῦ δὲ οὐ λεγό- 
μεν. Καί ὁ ἱερώτατος δὲ Νύσσης Γρηγόριος ἔν τῷ 
περί θεωνναίας. " Tv γάρ ποόσωπον xai τὸ αὐτὸ τοῦ 
Πατοὸς, ἐξ οὗ ὁ Υἱὸς γεννᾶται xai τὸ ἅγιον &xmo- 
ρεύεται Πνεῦμα. Καί ὁ ἅγιος Νεῖλος ἐν τῷ περέ τῆς 
ἀμίας Τριάδος αὐτου λόγῳ, Ἢ ἁγία, φησι, χαθολιχὺὴ 
Ἐχχλησία τὸν μὲν Πατέρα δογματιζει ἀγέννητον, 
τὸν Υἱὸν δὲ γεννητὸν £x τοῦ Πατρὸς, τὸ δὲ Πνέῦμα 
τὸ ἅγιον ἐχποορευτὸν ἐκ μόνου τοῦ Πατρὸς, ἀλλ᾽ 


471 APOLOGIA. 418 
οὐχὶ καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ, Καὶ πάντες δὲ οἱ τῆς xx0 zux; X magi-tri ilem sentiunt et annuntiant, Christi et 


μεγώλης καὶ χαθολιχῆς Ἐκκλησίας ἀγιώτατοι xa0nys- 
μόνες καὶ διδάσχαλοι τὸ αὐτὸ φοονοῦσί τε καὶ χηρύτ- 
τουσιν, ὡς Χριστῷ τῷ Θεῷ χαὶ τοῖς αὑτοῦ ἱεοοῖς 
προσεχῶς ἐφεπόμνοι μαθηταῖς. ᾿Αλλὰ χαὶ Δάμασος 0 
ἀγιώτατος πάππας Ῥώμης, πρὸς Παυλῖνον ἐπίτχοπον 
ἡράφων, φησίν " Εἴ τις μὴ εἴποι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ix 
τοῦ Πατρὸς εἶναι ἀληθῶς καὶ χυρίως, ὡς καὶ τὸν Υἱὸν 
xai Θεοῦ Θεὸν Λόγον, ἀνάθεμα ἔστω. Καὶ ἡ ἐδδόμη δὲ 
σύνοδος x«i αὐτή φησιν" "Husig τῇ ἀρχαΐα θεσμοθεσίᾳ 
fi; Ἐχχλησίας τῆς χαβολιχῆς ἐπαχοληυθοῦμεν, ἡμεῖς 
τοὺς θεσμοὺς τῶν ἀποστόλων χαὶ Πατέρων φυλάττομεν, 
ἡμεῖς τοὺς προστιθέντας $ ἀφψαιοοῦντάς τι ix τῆς Ἔχ- 
χλησίας ἀναθεματίξομεν. ᾿Αχούεις τὰς ἀποφάσεις τῶν 
ἁγίων καὶ τῶν συνόδων, τί ἀποφαίνονται, ὅτι x. μόνης 
τῆς Kato ὑποστάσεως ἀμέσως τὸ θεῖον ἐχπορεύεται 
Πνεῦμα, δι’ Υἱοῦ δὲ τοῖς νἱοθετουμένοις ἐχλάμπον χαὶ 
χορηγούμενον διά τε τὸ συναφὲς τῆς οὐσίας χαὶ τὴν 
ὁμοδουλίαν. Καὶ ὁ θεῖος δὲ xai μέγας ἀπόστολος Παῦλος 
τῷ ἀναθέματι παραπέμπων φαίνεται τοὺς προστιθέναι zt 
τολμήσαντας τοῖς τῆς πίστεως δόγαασι, vxo ὃ παοέ- 
)a6ov ἐξ αὐτοῦ πρῶτον Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, ἔπειτα 
ἔχ τούτου τε χαὶ τοῖς λοιποῖς ἀποστόλοι; xat διδασχά- 
λοις, Καῖτοι γε αὐτοί ἔστε ὑμεῖς οἱ προστιθέντες, x«i 
προσθέχην ἐσφαλμένην ἄγαν τε χαὶ αἰοετικὴν xal 
ἀντίθεον. Μὴ τοῖνυν τοῦ λοιποῦ ἀμαθῶς τολαήσης 
σοφψέξεσθαι, χαὶ ψευδοδοξεῖν ἐφ᾽ ὕλη xai ὑποθέσει, ἧς 
ἢ ἀλήθεια tul» ἐχλάμπει ὡς μέγας ἥλιος ἀπ᾽ αὐτῶν 
πρῶτον τῶν θείων ῥπμάτων τοῦ Κυοίου ἡ αῶν χαὶ τῶν 
ἀγέων ἀποστόλων, x«i σοφῶν θεολόγων, οἱ γ:γόνασι 
φωστῆρες ἐν χόσμῳ, λόγον ξωῆς ἐπέχοντες. 

Καὶ ταῦτα μὲν ἀπελογησαμεθώ σοι ποὸς τε τὸ 
πρῶτον σον ξήτηυα χαὶ τὸ δεύτεοον. 

γ. Πρὸς δὲ τὸ τρίτον dou ζήτημα, ἐν ᾧ λέγεις ὅτι 
ἐν ἀξύμω τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ τελειουται, πόῤῥω τῆς 
αδκδείας ἄγαν x«i τοῦτο χαθέστηχεν. Οὐχ οἶδας qo 
ὅτι τὸ igoóv. Ἐ“αγγέλιον, ἔνθα ἦν ἄξυλα, καθαρῶς αὐτὰ 
&yuux ἐπονομάξει, ἐνθα δὲ ἣν ἄρτος. ἤγουν ἕνζνμον 
ψύραμα, ἐμφανῶς ἄρτον φησί, Διὸ χαὶ λέγεται, "Hv δὲ 
τὸ Πάσχα xai τὰ ἄζυμα, Τὸ γὰρ τηνιχαῦτα laca, 
ὅτε αὐτὸ οἱ Ἰουδαῖοι ἐτέλουν, ὁ Χριστὸς ἀπηώρητο τῷ 
σταυρῷ " χαὶ σύνες τὸ λέγον εὐαγγελιχὸν ῥητὸν, Καὶ 
αὐτοὶ οὐχ εἰχῆλθον εἰς τὸ ποαιτώοιον, ἵνα μὴ αιανθὼ- 
σιν. ἀλλ᾽ ἵνα φάγωσι τὸ Πάσχα. Καὶ τὸ μὲν Πάτχα οἱ 
Ἰονδαῖοι ὀρθοστάδην ἐτθίειν γενοιοθέτηνται * ὁ δὲ Κύ- 
ptos προλαθὼν ἐν τῷ μυστιχῷ δείπνῳ τὸ ἀληθινὸν Πάσχα 
τοῖς μαθηταῖς μυσταγωγῶν καὶ παραδιδοὺς ἀναχείμενος 
μετ᾽ αὐτῶν ἔσθιε, χαθὼς τὸ ἱεοὺν διέξεισιν Εὐαγγέλιον. 
"Oyias δὲ γενομένης ἀνέχειτο μετὰ τῶν δώδεκα" 
ἐσθιόντων δὲ αὐτῶν, λαδὼν ὁ Ἰησοῦς ἄρτον, xxi εὐλο- 
qága; ἔχλασε χαὶ ἐδίδου τοῖς μαθηταῖς. Καὶ δῆλον 
ἐντεῦθεν ὅτι τὸ Ἰουδαϊχὸν οὐχ ἦν Πάσχα, ἔνθα ἧσαν τὰ 
ἄξυμα, ἀλλὰ τὸ μυστικὸν xai ἀληθινόν. « 'EntÜuuia γὰρ 
ἐπεθύμησα, » φησὶν, « τοῦτο τὸ Πάσχα φαγεῖν μεθ᾽ ὑμῶν 
πρὸ τοῦ με παθεῖν, » δϑριχτιχῶς τοῦτο ἀποφαινόμενος, Διὸ 
ἄρτος ἐν ἀληθεία ἦν, ἤγουν ἔνξζυμον φύραμα, xxv μυοίας 
λόγων ματαίας συμφέοητε λεσχηνείας χαὶ φλναρίας. 


C 


discipulorum suorum jure vestigia prementes. 
Quod etipse Damasus sanctissimus papa Romanus, 
epistola ad Paulinum episcopum dicit : Si quis non 
asserat Spiritum sanctum a Patre, sicut Filius Dei 
et Verbum Deus, esse, sit anathema. Denique ipsa 
synodus septima idem asserit dicens : Nos decreta 
apostolorum et Patrum observantes, nos antiquis 
legibus Ecclesie catholici insistentes, nos adden- 
tes aliquid, aut tollentes, ex Ecclesia removemus, 
et anathematis vinculo innodamus. Audis declara- 
liones sanctorum, et synodorum, quid declarent 
et asserant. ex sola nimirum persona Patris divi- 
num Spiritu:sn immediate procedere, per Filium 
vero, effulgentem e* suppeditatum filiis adoptio- 
nis, propter conjunctionem essentie et unitatem 
voluntatis. Et divus magnus apostolus Paulus vi- 
debitur anathemati tradere eos qui eo temeritatis 
abripiuntur, ut aliquid addant fidei dogmatibus 
que primo accepta sunt et tradita a Christo Deo 
nostro, et postea ab illo et ceteris apostolis et 
doctoribus. Vos vero ipsi estis qui additis, et qui- 
dem additionem vehementer erroneam, hereti- 
cam , et Deo contrariam. Ne ergo inposterum 
audeas sophisticum agere, et falsa dogmata cudere 
in materia et hypothesi, cujus veritas nos illustrat 
sicut sol magnus, que lumen suum mutuatur 
primo a verbis ipsis Domini nostri, deinde ex ver- 
bis sanctorum apostolorum, et theologorum sa- 
niorum et sapientiorum, qui ut sidera in mundo 
radiarunt, servantes verbum vitz. 

Et hec sunt vindicie nostre ad primam et se- 
cundam tuam questionem. 

J. Accedimus vero ad tertium quresitum tuum in 
quo dicis quod corpus Christi conficitur in azymo, 
quod certe a veritate tam est alienum quam quod 
maxime. Nescis enim quod sanctum Evangelium, 
ubi azymorum occurrit mentio facienda, ea azytna 
clare et rotunde pronuntiat. Ubi vero est panis et 
fermentala massa, manifeste panem memorat et 
notat. Ideo dicitur. Erat Pascha et solemnitas 
azymorum. Eo vero quo Judei Pascha celebra- 
bant tempore, Christus in crucem raptus et elatus 
fui, et animadvertenda sunt verba evangelica. 
Illi non ingressi sunt preetorium, ne polluerentur, 
sed comederent Pascha ; et Judsis lex erat posita 
qua stantes festum Paschatis debebant celebrare. 
Dominus vero antevertens, et quasi anticipans, in 
mystica ccena, verum Pascha mystice peragens et 
tradens discipulis cum illis mensi accumbens co- 
medit, sicut hoc declarat sanctum Evangelium. 
Vespertino tempore accubuit cum duodecim 
Apostolis, illis vero comedentibus, cum Jesus pa- 
nem accepisset, illum benedixit, et fregit, et dedit 
discipulis, hinc manifeste ostendens, quod ron 
erat Judaicum Pascha, in quo azyma solebant 
usurpari, sed verum et mysticum Pascha « Desi- 
derio, inquit, desideravi comedere vobiscum hoc 
Pascha antequam patiar *, » hoc ipsum manifeste 


419 


MANUELIS MAGNI RHETORIS 


^e om 480 


et demonstrative declarans. Ideo constat vere panem [uisse, seu massam fermento maceratam 
etiamsi contra innumeras congeratis verborum ineptias, nugas et futilitates. 


4-5. Quod ad ignem purgatorium, nullusexsistit A δ'-ἐ. Ἔτι x&Üepróptoy πῦρ οὐδ᾽ ὅλως ὑπάρχει μιτὰ 


post mortem, seu hinc migrationem et exitum. 
Est quippe fetus hereseos Origeniane, ideoque 
ilum ut blasphemum rejicit et divine veritati 
contrarium Ecclesia nostra sancta et orthodoxa, 
et eos qui istam sententiam tuentur jure anathe- 
mali subjicimus. « In inferis quippe quis tibi con- 
fitebitur ? » inquit Psalmographus ?, id est, nullus. 
Tentationes vero iis qui presenti vita fruuntur 
illatas ἃ Deo propter quedam peccata, et cum 
patientia toleratas, et ad Deum cum gratiarum 
actione relatas, eas dicimus esse speciem quam- 
dam ignis purgatorii; probatione quippe istarum 
tentationum ad instructionem inflictarum contingit 


θάνατον χαὶ τὸν ἐνθέδε ἀπαλλαγὴν x«i ἀποδέωσιν. 
Τοῦτο γὰρ τῆς ᾿Ωριγένους αἱρέσεως ἐστιν ἀποχύημα, 
διὸ ὡς βλάσφημον χαὶ ἀντίθετον τῇ θείᾳ ἀληθείᾳ 
μακρὰν ἀπεῤῥίφη τῆς καθ᾽ ὑμᾶς ὀρθοδόξον ἁγίας 
Ἐχχλησίας, x«l τοὺς οὕτω φρονοῦντας τῶ ἀναθέματι 
ἐνδίχως ὑποδιδλομεν. « Ἐν γὰρ τῷ dd τίς ἐξομολογή- 
σεταί σοι, » φησὶν ὁ αλμῳδὸς, ἀντὶ τοῦ, οὐδείς. 
Τοὺς ἔτι δὲ τῷ παρόντι περιοῦσι βίῳ ἐπεφερομένους 
πειρασμοὺς τοῦ Θεοῦ συγχωροῦντος διώ τινας ἁμαρ- 
τίας, καὶ μεθ᾽ ὑπομονᾷς ἀνεχομένοις, xoi εὐχαρίστως 
πρὸς Θεὸν ἀναχειμένοις, τούτους φαμὲν ἡμεῖς εἶναι 
ὥσπερ τι χαθαρτήριον πῦρ. Τῇ γὰρ χρονίᾳ πείρᾳ τῶν 
τοιούτων πειρασμῶν παιδευτιχῶς ἐπιφερομένων, χαθαί- 


quosdam emendari et ἃ peccatis purgari. Ut cum B ρεσθαι συμδαίνει τινὰς ἐξ ἁμαρτιῶν" ὡς τὸ « Διζλθο- 


dicitur : « Transivimus per ignem, et per aquam, » 
et, « Nos tandem deduxisti ad locum refrigerii *. » 
Et si post mortem talis daretur ignis qui purgaret 
animas ante diem judicii, ut male existimatis, 
omnes anime purgarentur tam longo et infinito 
temporis intervallo, et nulla reperiretur tempore 
judicii, que adhuc penis et suppliciis esset 
obnoxia. Adeo ut frustra dictufhn fuisset a Domino: 
« Et isti ad eternum supplicium abibunt, justi 
vero ad vitam eternam ?. » /Evum vero est parti- 
ceps eternitatis. /Eternitas vero nec est tempus, 
nec pars temporis, nam non est mensurabilis. 
Unde dicitur sine fine et terinino. Vides ergo quod 
in eo etiam Domino manifeste contradicitis. 


μὲν διὰ πυρὸς xai üdaros, » xai, « Ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς 
ἀναψυχήν. » Ei δ᾽ ἦν τοιοῦτόν τι πῦρ χαθαρτύριον 
μετὰ θάνατον τῶν ψυχῶν πρὸ τῆς χρίσεως, ὡς φρονεῖτε 
ὑμεῖς χαχῶς, αἱ ψυχαὶ δὲ πᾶσαι τῷ τοῦ χρόνου 
ἀπείρῳ μήχει ἐχαθάρθησαν Xv, χαὶ οὐδεμία ἐν τῷ τῆς 
χρίσεως εὐρέθη χαιρῷ χολάσει ὑπόδικος, Ὥστε μάτην 
λέλεχται τῷ Κυρίῳ τὸ, « Καὶ ἀπελεύσονται οὔτοι εἰς 
κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίχαιοι εἰς ζωὴν αἀἑώνιον. ν 
Αἰώνιον δὲ τὸ μετέχον αἰῶνος. Αἰὼν δὲ οὔτε χρόνος 
οὔτε χρόνου τι μέρος" οὐδὲ γὰρ μετρητόν " ὡσεὶ ἔλεγεν 
ἀτελεύτητον χαὶ ἀπέροντον. Ὁρᾷς ὅτι χὰν τούτω 
προφανῶς ἀντιφθεγγόμενοι ἐστε τῷ Κυρίῳ. 


Responsum ad quintam interrogationem, que est De primatu papa, consulto omittimus. 


6. Baptisma vero in nomine Patris, et Filii et Spi- 
ritus sancti, cum tribus immersionibus admini- 
stratum,secundum morem apostolorumet Patrum, 
admittimus, quod non est idem cum eo quod apud 
vos usurpatur. Nos quippe dicimus in formula ad- 
ministrandi baptismi : « Baptizatur servus Dei, » 
ista ratione ostendentes spontaneum, liberum, et 
voluntarium motum baptizandi, accedentis ad sa- 
crum baptisma. Vos voro cum vanitate et superbia 
dicitis : « Ego te, N., baptizo, » quod certe non in 
eumdem scopum et consilium nobiscum collineat. 
Quomodo ergo unum et idem esset baptisma, 
quandoquidem certissime hec facitis et dicitis? 

8. Insuper autem quod cum contumelia ac injuria 
nobis objicis, nos scilicet a viro separare uxorem 
que in adulterium et fornicationem incidit, est in- 
dicium te nescire quid dicas. Nam hoc facimus 
recte, et secundum leges, et erga Deum charitate 
et reverentia ducti. Sic enim loquitur Dominus 
ipse in Evangeliis : « Qui uxorem suam dimiserit 
et repudiaverit alia ratione quam propter fornica- 


€. Βάπτισμα δὲ τὸ εἰς Πατέρα, x«i Υἱὸν, καὶ Πνεῦ- 
μα ἅγιον ἐν τρισὶ γινόμενον χαταϑύσεσι, χαὶ χατὰ- 
τὴν ἀποστολικὴν xai πατριχὴν ἱεροτυπίαν ἀπεχδεχό- 
μεθα, ὅπερ οὐχ ἔστι ταὐτὸν τῷ γενομένῳ ὑφ᾽ ὑμῶν, 
Ἡμεῖς μὲν γὰρ λέγομεν, « Βαπτέξεται ὁ δοῦλος 
τοῦ Θεοῦ, » δειχνύντες ἐντεῦθεν τὴν αὐθαίρετον καὶ 
ἐξ ἰδίας θελήσεως χίνησιν τοῦ βαπτιξομένου πρὸς 
τὸ θεῖον βάπτισμα- ὑμεῖς δὲ ἀλαξόνως Tec x«i 
ὑπερηφάνως φατέ" « Βαπτίξω ἐγὼ τὸν δεῖνα * » ὅπερ 
οὐ τὸν αὐτὸν τῷ ἡμετέρῳ ἔχει σχοπόν. Πῶς οὖν iv 
γένοιτ᾽ Gy ; ᾿Επισφαλῶς γὰρ τοῦτο x«i ποιεῖτε χαὲ 
λέγετε. ᾿ 


y. Ἔτι ὅπερ ὀνειδιστικῶς προσφέρεις ἡμῖν, ὅτι 
χωρίξομεν τοῦ ἀνδρὸς γυναῖκα, τὴν πορνείᾳ περιπε- 
σοῦσαν, ἔοιχεν ὅτε οὐχ οἶδας τέ λέγεις. Καὶ τοῦτο 
γὰρ χαλῶς μάλιστα, x«i θεοφιλῶς, καὶ νομίμως 
ποιοῦμεν. Οὕτω γὰρ ὁ Κύριος ἡμῶν ἐν Εὐαγγελίοις 
φησὶν, « Ὃς &v ἀπολύσει τὴν γυναῖχα αὐτοῦ μὲ 
ἐπὶ πορνείᾳ, καὶ γαμήσει ἄλλην, μοιχᾶται. » Ὥστε 
δίκαιόν ἐστιν αὐτὴν ἀπολῦσαι, ἐάν περ πορνεία πε- 


M Luc. XXII, 10. 8 Psal. vit, 6. e Psal. LXV, 13. 1 Matth. XXY, &6, 


χολουθοῦντες ἡμεῖς, τὴν περιπεσοῦσαν γυναῖχα πορ- 
wise μολυσμῷ, τοῦ ἀνδρὸς ἀποδιιστῶμεν καὶ χω- 
ρίζομεν, Ὑμέϊς δὲ οἱ κατ᾿ ix* πολλῆς δικαιοσύνης 
ἐνούσης ὑμῖν, ἢ μᾶλλον sivit αρανοίας xol ὑπο- 
χοίσεως, χαὶ αὐτῶ ἀντιφθεγγόμενοί ἐστε ἀναιδῶς 
τῷ Κυρίω" διὸ δὲ χαὶ μιτὰ λόγου πορνείας οὐ 
διαχορίζξετε, ἐῶντες τὸν ἄνδρα ἁμαρτάνειν εἰς τὸ 
ἴδιον ἀεὶ σῶμα, ὅπερ ὁ θεῖος ἀπείογει Παῦλος. 


| APOLOGIA 
ριπέσῃ, κατὰ τὴν τοῦ Κυρίου &xópacr $ χατα- Α tionem, et aliam uxorem matrimonio sibi junre- 


rit, fornicatur et adulteratur*. » Quapropter ju- 
stum et equum est illam repudiare, si in fornica- 
tionem inciderit, secundum Domini nostri senten- 
tiam et declarationem. Cui nos adherentes, 
fornicationis labe etimpuritate contaminatam uxo- 
rem ἃ viro segregamus et separamus. Vos vero 
qua estis insigni squitate, sanctitate, et justitia, 
imo insipientia, et hypocrisi, ipsi Domino nostro 


impudenter et inverecunde contradicitis, ideo quia uxorem propter rationem fornicationis a viro 
non separatis, permittentes virum in suum proprium corpus peccare, quod ipse D. Paulus arguit et 


prohibet. *. 

v. Ἔτι περὶ τῶν θείων χαὶ μυστικῶν λέγεις 
συμβόλων, τοῦ θείου x«i Δεσποτικοῦ δηλαδὺ σώμα- 
τος, ὅτε μόνα τὰ ῥήματα τοῦ Κυρίον, « Λάδετε, 
φάγετε, καὶ πέετε, » μεταδαάλλουσι χαὶ τιλείοῦσιν 
αὐτὰ, οὐ μὴν x«l αἱ θεῖαε τῶν ἀγίων toys, xel 
ἰεραὶ ἐπωδαί. Ἡμεῖς δὲ χαὶ αὐτὰ τὰ θεῖα καὶ 
Δεισποτιχὰ ῥήματα πρὸς τελείωσίν φαμὲν αὑτων, 
χαὶ à τῆς ἱεροσύνης δύναμις διὰ τῶν θείων εὐχῶν 
καὶ ἐπωδῶν τοῦ ἱεροῦ τυχὸν Χρυσοστόμον ἢ τοῦ 
μεγάλου Βασιλείον. Ἰὸ γὰρ θεῖον τὰς ἱερωσύνης 
χάρισμα διὰ τοῦτο ὑπὸ τοῦ Χριστσὺῦ δέδοται τοῖς 
ἀποστόλοις, χαὶ ἐξ, ἐχείνων ἀλληλοδιαδόχως, καὶ 
πρὸς ἐμῶν τοῖς ἱεροῖς εἰς τὸ τελειοῦν χατὰ τὰ θεῖα 
δῶρα, διὰ τῆς ἐπιχλήσεως x«i ἐπιφοιτήσεως τοῦ 
παναιίου Πνεύματος. Οὕτως ἡμεῖς περὶ τούτων 
φρονοῦμεν χαὶ λέγομεν ὀρθοδόξως, χαὶ ἀποστολιχο- 
πατροπαραδοτως, οὐ χαθάπερ ὑμεῖς φρονεῖτε xe 
λέγετε ὡσὰν & ἐν ὑμὶν δόξειεν à ὑπερόφρυς ἀλαξο- 
νεία χαὶ οἴησις. ᾿Αλλὰ περί τούτων τοσαῦτα ὑμῖν 
ἀποχρώντως σχεδὸν τι εἴρηται’ Καιρὸς δέ ἐστι ὡς 
εἰπεῖν ζ6ηὴ χαί περί τῶν ψυχῶν τίνα γε ἡμεῖς 
κερί αὐτῶν δόξαν ἔχομεν. 


8. Quod vero dicis de divinis et mysticis symbolis 
divini et Dominici scilicet corporis et sanguinis, 
quod sola verba Domini: « Accipite, comedite, 
bibite, » illa symbola transmutent et perficiant, 
non vero divine sanctorum preces, et sacre ora- 
tiones et cantilens, nos vero etiam dicimus ipsa 
divina et Dominica verba ad eorum perfectionem ; 
sacerdotii vero virtus exseritur per divinas preces 
et liturgias sancti videlicet Chrysostomi, aut 
magni Basilii. Nam divinum sacerdotii donum 
propterea a Christo communicatum est apostolis, 
et eorum successoribus, et sacerdotibus nostris, 
ad perficienda divina dona, per invocationem et 
adventum sanctissimiSpiritus. Sic de rebus istis 
loquimur et sentimus orthodoxe et secundum tra- 
ditionem apostolorum et Patrum, non vero sicut 
vos sentilis et loquimini, secundum placita ve- 
stree superciliose superbie et opinionis et pre- 
sumplionis. Sed de istis forsan abunde et suffl- 
cienter. Nunc jam tempus est disserendi de statu 
animarum, et quam de illis post mortem senten- 
tiam foveamus, tandem significare. 


Cztera desunt, 


* Matth. xix, 9. * I Cor. vi, 16. 





ANNO DOMINI MOGOL 


PANTALEONIS 


CP. DIACONI * 


TRACTATUS CONTRA. GIUECORUM ERRORES 


Ex manuscripto codice bibliothece  Bavarice, in lucem prolatus studio Petri Stevartüi 
Leodii, SS. theologie professoris, et in. tomo IV Lectionum  antíquarum Canisii edit. 
Basnagii repetitus 


(rcu. Ca, tm Pee σὰ, 


LECTORI STEVARTIUS. 


Heprimus | fratactum — istum. ἐπ bibliotheca  Bavarica absque speciali auctoris nomina. 
ltaque neque 30s de auctore divinabimus. Coder Bavaricus perquam  vittosus. erat. Quoctrea 
ne mireris, δὲ ef liber iste inemendatus in. manus. luas. veniat. Satius εἰ aliquid. quam nihil. 
Karton alius in exemplar. correctius. incidet, prostabitque, qui α nobis praestari nequiverunt. 
Interea. hia. qualibuscumque fruere, et. studium nostrum. ilustrgandg | orthodoxe anfmguitg/is 
favore tuo jusa. Cum enim sovatores hujus temporis studiose in. lucem extrahas quidquid 
olim chartarum seu a. Grecis, seu a Latinis a.versus cathedram Petri α male sanis ingeniis 
conscriptum | est; nihil laborantes de sermonis elegantia vel inelegantia, par non est ut ea 
que pro S. Petri successore Romano pontifice etiam rudi stylo exarata sunt, a blattis et 
tineis. absumi. sinamus, | quisquiliisque — hareticis et. schismaticis solidas refutaticnes, licet 
cultu styli carentes, non opponamus. Vale. 


* De hoc Pantaleone vel homony mo seniore vide Fabricium cum Harlesii notis in tomo nostroXCVIII, 
col. 1239. Ibi exstant Pantaleonis, quisquis sit, Zomilia de luminibus sanclis, ex Duc&eo; item in 
Jesu Christi Transfigurationem hom!lie due, ex Combefisio ; Encomium Michaelis archangeli, ex 
eodem ; homilia in Exaltationem crucis, ex Grelsero. Scripta sequentia seriem absolvunt eorum que 
Pantaleoni tribuuntur queque fortasse prestabat in unum fasciculum colligere. EpiT. PATR. 


48$ PANTALEONIS DIACONI CONTRA GR/ECOS. ἐδ 





JACOBI BASNAGII 
IN TRACTATUM CONTRA GR.ECOS OBSERVATIO. 


Pantaleoni tribuitur hic tractatus ; id sensisse videntur novissime Bibliothecie Patrum editores in 
admonitione δὰ lectorem tom. XXVI, ubi de Joanne Caleca agitur. [ἃ sensit etiam Ciampinus, 
quanquam alias dubius hereat, utpote qui tract: tum ut anonymum citaverit. Revera haec leguntur ad 
finem operis, auctorem, ut prima fronte videtur, indicantia : Ego Pantaleon cum essem ibi, Constanti- 
nopoli, ubi hoc Gctum est, hoc idcirco Memorabile feci. 

Fuit autem Pantaleon diaconus et chartophylax Ecclesite Constantinopolitane, et ex eo quod dicatur 
apud Gretserum, qui ipsius tractatum in exaltationem crucis edidit, presbyter monasterii. Bysanti- 
norum, ex diacono presbyterum alicujus monasterii factum conjicit Combefisius. Ipsi tribuit idem 
Combefisius Orationes in transfigurationem Domini. Quanquam ei sit aliqua suspicio, eas orationes 
stylo discrepantes binos habere parentes. Denique eidem Pantaleoni asseruit opusculum de miraculis 
Michaelis, quod legitur apud Surium, indeque concludit, Pantaleonem vixisse diu post Theodoram, 
cum miracula longo tempore post imperatricis obitum patrata narraverit. 

Qus Combefisii conjectura satis indicat, ipsi fuisse incertam Pantaleonis ceetatem, ideoque non ipsi 
vindicasse Tractatum contra Gracos cujus parens procul dubio an. 1232 vixisse debuit ; aliter tamen 
alii, ut superius observatum. 

Nos hune tractatum, in quo multa occurrunt observationetdigna, in tres partes distinguimus, que 
tot habeant auctores. 

Prior pars, quee quatuor dissertationes adversus Greecos continet, non modo edita est Constantinopoli 
in zdibus Fratrum Pradicatorum an. 1252, ut fert titulus; sed ab ipsis Fratribus Dominicanis fuit 
coneinnata. Sie enim ipsi loquuntur: Hc scripta sunt anno 1252,in civita'e Constantinopoli a Fratri- 
bus Predicatoribus ad »dificationem el profectum animarum, ad laudem et gloriam Patris et ΕἸ et 
Spiritus sancti. Amen. 

Duo sant notanda: 1». Hic desinere opus illud, quod tentaverant Fratres; illi quippe quatuor capitula 
adversus Grecos probaverant, deinde clausulam Amen, qua (inis operis indicatur, adjecerunt: denique, 
ut patebit inferius, quie sequuntur ex aliis scriptis sunt excerpta. 2». Inde patet Pantaleonem non esse 
hujus scripti auctorem, utpote qui diaconus aut aliquando monasterii presbyter, non vero monachus 
dicatur. At indubium est, illum tractatum a monachis confectum fuisse, et anonymum remanere de- 
buisse, ut solent que jussu et opera congregationis alicujus scripta sunt: ideo plurimos auctores pre- 
fert et semper plurali numero sese indicant auctores : In procemio hujus opusculi testati sumus. 

Secunda pars non fuit Dominicanorum, sed Hugonis /Etheriani, qui seculo preeterito Grecos confu- 
taverat. Miror hoc non vidisse viros eruditos, quippe, 39, sic loquuntur Fratres Predicatores : Quod 
licet jam quatuor dictis articulis demonstretur, tamen adhuc in his qua subjecta sunt ostenditur, que ex 
dictis magistri Hugonis /Etheriani nuper extracta huic operi duzimus inserenda. Dicunt enim et scri- 
bunt, etc. Vides hic finito opere, quedam ex Hugonis therii scriptis adjici. Quid evidentius? Unum 
tamen addi potest, multa ibi diei que Fratribus Predieatoribus non conveniant. Asserit auctor, sese 
velut singularem personam indicans, vidisse sacerdotes sac1atis manibus qui viri sanguinum essent, 
dum sequerentur imperatorem per Cappadociam Persarumque regiones. Subjicit deinde se vidisse 
clericos fustigatos et verberatos. sublata prius τιματίω, hoc est veste clcricali, idque ipsi evenisse in 
Nicca civitate. An credas Fratrum gregem vestigiis imperatoris adheesisse, dum Orientales peragraret 
regiones ? Deinde, quis imperator ille ? An Balduinus lI, qui e parte Latinorum preerat? Sed hio 
adversus Persas bellum nunquam gessit. Verum quidem est, Joannem Vatatzem, quem Ducam appel- 
lant plurimi, Nice sedem imperialem habuisse. Sed verisimile non fit Praedicatores eo tempore in 
ejus aulam admissos itinera cum ipso varia confecisse. Haec non modo verisimilia, sed vera sunt de 
/EXAherio, qui, cum gralia summa polleret apud Manuelem Comnenum, Latinis faventem et sepius 
adversus Turcas Saracenosque belligerantem, ipsum per varios casus et discrimina rerum sequebatur. 

Unum objici potest, que leguntur in Zractatu contra Gracos non reperiri apud ZEtherium ; sed inde 
nova oriri potest conjectura, plurima edidisse Atherium opuscula adversus Grecos, ex quibus quie 
hic proferuntur fuerint excerpta. 

Tera denique pars hujus scripti, ab aliis plane diversa, continet tantum narrationem portenti cu- 
jusdam quod teinporibus Michaelis Cerularii debuit evenisse. Sed non potuit habere Fratres Preedica- 
tores auctores, qui prius fuse egerant de schismate Michaelis, et ne verbum quidem de illo portento 
dixerant, quodque huic operi sine fibula fuit affixum. Illa brevis narratio potest esse Pantaleonis, cui 
male totum opus adscribitur, 


PANTALEONIS DIACONÍ CP: 





TRACTATUS ol 
CONTRA ERRORES GR/ECORUM, 


DE PROCESSIONE SPIRITUS SANCTI. DE ANIMABUS DEFUNCTORUM. 
DE AZYMIS ET FERMENTATO, 
DE OBEDIENTIA ROMAN/E ECCLESLE, 
Editus Constantinopoli, in &dibus Fratrum Predicatorum, aenno Domini 1252. 


Licet Greecorum Ecclesiam virtutum floribus et A creature fermenti termino volens coarctare, voce 


philosophie studiis olim decoratam noverimus, 
nec non et sanctorum Patrum, prophetarum, et 
apostolorum veloci cursu calcans vestigia, quam 
plures ex se vivos et ignitos lapides in s&dificium 
superne Jerusalem dudum transmiserit con- 
struendum, nunc tamen in &ne temporum, quod 
sine gravi macrore proferre non possumus, innu- 
meris et diversis errorum obfuscata turbinibus, in 
eadem caliginesuarum opinionum, diversa a sancta 
Romana Ecclesia perseverat. Et quamvis infinita 
heresium germina ἃ trecentis octoginta annis, et 
circa, id est, a tempore Photii, vel Photini (1), 
primi hujus schismatis inventoris, in diversis suis 
partibus, propter defectum scientie, et invidie 


amaritudinem, manifeste pullulaverint : precipue p 


tamen in quatuor articulis generaliter, seu com- 
muniter dignoscitur deviare a nobis. Quorum pri- 
mus, quia ab ipsa divina majestate inchoans, ore 
polluto affirmat contra opinionem, imo fidem ca- 
tholicam, tertiam personam in Trinitate, id est, 
Spiritum sanctum « ἃ Filio minime procedere, » 
vel spirari, aut exsistentiam habere. 

Secundus autem, secundum theologos, virtutem 
numero secundam, id est spem fidelium, virulento 
conanime interimere studens. asserit, « defuncto- 
rum animas nec Paradisi gaudiis perfrui, nec in- 
fernorum suppliciis, vel igne purgatorio, » citra 
diem judicii, aut ante latam sententiam extremam, 
judiciis posse subjacere. 

Tertius vero ipsam omnipotentis Dei potentiam 


blasphema predicat, non nisi in fermentati panis 
materia perfici posse mysterium sacramenti. His 
itaque fidei, et charitatis, speique virtutibus, a 
cordibus fidelium dicto studio et ordine deletis : 
ultimo, in totius consummationem nequitism, 
quartum eam (ad quam horum et similium erro- 
rum spectat correctio), id est, sanctam Romanam 
Ecclesiam, aggreditur ; nec ei obediendum com- 
muniter asserendo predicat, moribus affirmat, 
et factis dicit. 

Contra quos errores pestiferos quamvis multo- 
rum jam fidelium desudavit labor, et plurima scri- 
ptaad defensionem vere fidei catholice dimiserint 
perlegenda: quia tamen moderni Greci, novi pa- 
riter, et antiqui schismatici, nec argumentis vel 
rationibus, neo sacre Scripture testimoniis, nisi 
suorum scriptis sanctorum, quibus plurimum ijn- 
nituntur tam apocryphis, quam veris, nolunt su- 
perari : fraternis quoque precibus inclinatus, qua- 
liter ex suis libris eorum convincatur pertinacia, 
virtute, qua potero, ostendere laborabo. 

Si quid ergo vobis, frater charissime, in his 
gratum fuerit, ad fontem bonorum omnium Deum 
referentes, ei, cui omne cor patet, et omnis volun- 
tas loquitur, orationum frequentia me sedulo 
commendate. Si qua vero, preter intentionem 
meam, minus veritati consona forsan apparebunt, 
vestre correctionis lima depuretis, ad lumen 
veritatis charitatisve reducentes, mec imperiti 
et brevitatis inopie veniam concedatis. 


SEQUUNTUR OPINIONES GRZECORUM. 


Rationes Grecorum ad primum articulum : quod 
Spiritus sanctus non procedat a Filio. 

Igitur Greci primum articulum suis rationibus, 
et auctoritatum testimoniis defendere volentes, ita 
procedunt. 

Primo : Si Spiritus sanctus, inquiunt, procedit a 
Patre,secundum Evangelium, aut procedit perfecte . 
sive, illa processio perfecta est, autnon : si per- 
fecta, ut concedetis, quare necesse est, ut a Filio 


procedat Spiritus sanctus? Ergo superfluitsgeun- 
da processio, quod est superfluum, aut fncon- 
veniens in Divinitate. Ergo, etc. 

Item, cum una sit causa et fons in Divinitate, 
scilicet Pater, tam Filius quam Spiritus sanctus 
exsistunt a Patre, ille per generationem, iste per 
processionem. Sed si a Filio exsistit aut procedit 
Spiritus sanctus, etiam Filius erit causa Spiritus 
sancti, etita duse cause : et per consequens, duo 


(1) Male ; Photius enim a Photino fuit plane diversus. Bas. 


489 


CONTRA GEUECOS 


490 


principia in Divinitate. Sed hoc est inconveniens. À Spiritum Filii, vel quod Spiritus mittatur a Filio 


]gitur, etc. 

Tertio : Item in Joanne dicit Veritas discipulis 
suis : Omnia quecunque audivi a Patre meo, nota 
feci vobis ". Ubi dicit Glossa: « Omnia necessaria 
ad salutem scripta. suntin Evangelio. » Sed. illud 
non est scriptam in. Evangelio; ergo non est de 
necessaris ad salutem. Ergo non tenemur cre- 
dere. Sed qu& vera sunt tenemur credere, et ve- 
nerari, maxime que divinam essentiam videntur 
predicare. Sed istud non tenem .r credere. Ergo 
non est verum. 

Quarto : cum Veritas faceret mentionem de pro- 
cessione Spiritus sancli ait : Qui a Patre procedit 3, 
non dixit: Eta Filio. Quod si Veritas aliud intel- 


hoc habuistis : sciatis, vos vel non intelligere Scri- 
pturas, vel intellectas studiose pervertere, aut 
certe per ignorantiam multum a veritate et san- 
clorum expositionibus deviare. Quare ad nos, qui 
fontes sumus, redeuntes, audire poteritis verita- 
tem. Dicitur igitur Spiritus Filii, non quia proce- 
dit ab eo, sed quoniam ratione divine essentise, 
est ei censubstantialis. 

Item, dicitur mitti, vel dari a Filio Spiritus 
sanctus, quia ab ipso mittitur, ad sanctificandum 
creaturas, sicut in Joanne ipse testatur dicens : 
Si non abiero, Paracletus non veniet ad vos si au- 
tem abiero, mittam eum ad vos?. Quod vero alibi 
dicit ipse Filius : 716 me clarificabit, quia de meo 


lexisset, aliud dixisset ; ego autem verbis ejus p accipiet *, intelligendum est, de meo Patre. Om- 


addere non audeo, nec presumo. 

Mtem: Non solum Christus hoc tacuit, sed nec 
aliquis apostolorum tale aliquid dixit ; nullus san- 
ctorum hoc praedicavit. Imo, quod plus est, in 
editione vere fidei, sancta concilia nihil super hoc 
definierunt ; sed ponentes in Symbolo, que neces- 
saría sunt ad salutem, omnem additionem, exposi- 
üonem, declarationem sub anathematis vinculo 

conduserunt et rejecerunt. 

. Item multi nostrorum doctorum quorum anti- 
quissima scripta apud nos usque hodie perseverant, 
ut Theodoritus, et quidam alii, contrarium hujus 
opinionis vestre scripserunt et mandaverunt. Da- 
mascenus quoque, cujus scriptis certe contradi- 
cere non potestis, volens ostendere, quod tam Fi- 
lius quam Spiritus sanctus exsistunt a Patre, et 
quod Spiritus sanctus non procedit a Filio, meta- 
phoram vocis et intellectus adducens in medium, 
ait: » Primo est intellectus, deinde verbum exte- 
rius, scilicet vox ; spiritus autera. yehiculum est 
verbi. Intellectus igitur format vocem, et in ipsa 
spirata ostenditur intellectus. Et intellectus Patri, 
el verbum Filio, spiritus Spiritui sancto attribui- 
tur. Sicut ergo videmus, quod ab intellectu proce- 
dit spiritus et vox et non spiritus ἃ voce; sica 
Patre proceditFilius et Spiritus sanctus, et non 
Spiritus sanctus a Filio. » 

Epiphanius sanctus, episcopus Cypri, in libro 
De una Deitale, de Spiritu sanctosic testatur: 
« Spiritus sanctus Deus est, et Spiritus Christi est, 
non secundum aliquam compositionem, quemad- 
modum in nobis corpus et anima : scilicet in medio 
Patris et Filii. » Non ergo mediante Filio, ut vos 
deliratis, procedit Spiritus sanctus a Patre; cum 
secundumPatrishujus vocem, mediusinter Patrem 
εἰ Filium ordinetur Spiritus sanctus. 

Wem, quis vobis hoc revelavit ? Unde habuistis ἢ 

Quareetiam nobis hoc non fuit revelatum ? Quare 
in Symbolotalequiddaminseruistis, quod nusquam 
positum fuit a sanctis Patribus? Si vero quorumdam 
verborum occasione divine Scripture, dicentium 


nia enim, quee Patris sunt, exceptis proprietatibus 
personalibus, communia sunt utrique : proprium 
dicimus esse Patri, ut ab ipso tantum, et non ab 
alio procedat Spiritus sanctus. 


Responsio contra prima duo objecta. 

His aliisque quam plurimis conaminibus, que 
causa brevitatis non sunt posita (illa autem que 
magis usitata sunt, posita sunt), sanctam Roma- 
nam Ecclesiam errasse, et in canonem late sen- 
tenti: incidisse, mendaciter fatentes Grieci, debi- 
tam obedientiam et reverentiam devotam eidem 
Ecclesie juste se subtraxisse, hominibus simplici- 
bus persuadere laborant. Nos vero Latini, his et 
aliis contumeliis loco suo dimissis, 

Ad primum et secundum objectum unam dantes 
responsionem sic solvimus: Concedimus quod 
plena et perfecta processione procedit a Filio : nec 
tamen sequitur quod sint dus processiones, et 
una earum superflua, quia in illa simplicissima 
Divinitatis natura, nec numerus vicissitudinum, 
nec temporis varietas, nec Iocalis positio, nec flu- 
xus, nec incisio, nec interstitium, aut spatium 
temporis cadere potest. Inde est, quod illa pro- 
cessio qua Spiritus sanctus procedit a Patre et 
Filio nec intervallo temporis, nec spatio loci, cum 
non sit prius vel posterius, alias perficitur: sed 
simul et semel est a Patre et Filio ; a Patre ta- 
men procedens, mediante Filio, secundum testi- 
monia inferius posita, procedit : id est, hoc habet 
Filius a Patre, ut ab ipso procedat et spiretur 
Spiritus sanctus, mittatur et detur. Unde et ad 
ipsum Patrem, de quo etiam habet Filius omne 
quod suum est, referens, etei totum attribuens, 
dicit apud Joannem : Mea doctrina, non est mea, 
sed ejus qui misit me ?, Et iterum : Cum venerit 
Paracietus,quemegomittam vobis, Spiritum verita- 
tis, qui a Patre procedit ^; ac si diceret Filius: 
Patrem tantum in processione Spiritus nomino: 
quia omne quod habeo, ratione esse et principii, 
ab ipso Patre, qui est causa et principium in di- 


: Joan, xv, 15. *ibid. 26. *Joan.xvr 7. *Ibid.1&. *Joan. vnu, 16. *Joan. xv, "6. 


PATAOL. Gn. CXL. 


391 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


vinitate, me habere cognosco. Nam ut a Filio pro- A ctum, Deum et vivifioum, ex Patre per Füium 


cedat Spiritus sanctus, hoc habet Filius a Patre ; 
Pater vero non ab alio, sed a se tantum. 

Istam itaque differentiam sacri doctores, fidei 
oculo interioris hominis et sane discernentes, in 
multis locis inveniuntur dixisse, quod Spiritus 
sanctus procedit ἃ Patre principaliter. Alii dixe- 
runt, quod proprie a Patre : alii quod a Patre per 
Filium, vel Filio *ediante. Et licet verum sit 
quod sancti asserunt, et contradiei non possit: 
non tamen sequitur, quod Grecus intelligit, scili- 
cet, quod idem Spiritus prius a Patre, postmodum 
ἃ Filio, vel quod magis a Patre quam a Filio pro. 
cedat : aut quod sint duce processiones, et una ea- 
rum superflua ; sed quia Pater gignendo ab eterno 


procedentem. » 

Basilius in sermone de Trinit. qui sic incipit : 
Cognitio Patris, etc. : « Antiquitus Divinitatis non 
ignorabatnr mysterium. Verbo enim Domini, in- 
quit Psalmista, coli firmati sunt, et Spiritu oris 
ejus, omnis virtus eorum ! ; sed nec alio Verbo, 
quan Filio, nec &lio Spiritu, quam Spiritu sancto. 
Unus estenim Spiritus. Et sicut ex ore Dei pro- 
veniens Filius, sic Trinitatem Verbo unit, et anti- 
quitus, et nuno. » 

Item in eodem, ante finem : « Via Dei cognitionis 
est ab uno Spiritu per Filium unum δὰ unum Pa- 
irem. Naturalis bonitas, et que secundum natu- 
ram sanctificatio, et regalis dignitas ex Patre per 


Filium, dedit ei totum esse suum, est enim verus p Unigenitum ad Spiritum pervenit. » 


Deus de Deo: et quod idem Filius, eternaliter 
exsistens, a Patre nascendo accepit omne quod 
habet, et ut. Spiritus sit et procedat ab eo. Quam 
essentiam Spiritus a Filio sancti doctores, maxime 
Greci, considerantes, Filium causam et fontem 
Spiritus sancti nominant, nec non et ipsum Spi- 
ritum imaginem Filii. Quemadmodum utique Fi- 
lius imago est Patris, ettalem numerum et ordi- 
nem Spiritus ad Filium assignant, qualem habet 
Filius ad Patrem : secundum quod in sequentibus 
plenius apparebit. 

Diximus ergo, quod procedit Spiritus sanctus 
pariter et equaliter a Patre et Filio, tanquam 
donum amborum, et amor utriusque : sed proce- 
dita Patre per Filium, vel mediante Filio, ut di- 
ximus : aut certe principaliter et proprie a Patre, 
quia ut ab eo procedat, Pater a nullo habuit: 
Filius vero non & 8e, sed ἃ Patre accepit. A quo 
enim habet, ut sit, ab eodem etiam habet ut Spi- 
ritus sanctus sit ab eo, et procedat, detur, et mit- 
tatur, ut ab eo esse accipiat. Que cuncta vocabula 
sane intelligentibus unum et idem, id est, essen- 
tiam Spiritus a Filio predicant et manifestant. 
Quod tamen, sicut diximus, Grecus non confi- 
tetur. 


Assertw catholice veritatis. Et primun ex Graco- 
rum Patrum auctoritatibus. 


Quod Spiritus sanctus procedat a Patre per 


Filium, vel mediante Filio, ut dictum est ; vel D 


quod idem Filius dicatur fons, οἱ causa Spiritus 
sancti : et etiam quod idem Spiritus sanctus voce- 
tur imago Filii, et esse accipiat ab eo: omissis 
argumentationibus multis, quas nec recipiunt, nec 
plane intelligunt, sanctorum suorum testimoniis 
insistentes, sic probamus : 

Gregorius Nazianzenus in sermone, qui incipit 
Odibiles, etc., ita dicit: « Spiritus ex essentia Pa- 
tris per Filium eternaliter missus sanctificat om- 


nem creaturam, » elc. 
In Epistol. Dionysii: « Credo in Spiritum san- 


" Psal. xxx, 0... * Psal. xxxv, 10. 


? Jerem. 11 43. 


ltem Athanasius in editione fidei, cujus est 
initium : Credimus inunum unigenitum Deum, etc., 
parum ante finem : « Spiritus autem sanctus pro- 
cessivum ens Patris, et ferentis Filii, per quem 
implevit omnia. » 

Item in Epistola Athanasius de Spiritu sancto, 
ad Serapionem, cujus est, initium:  Litterz tux 
devotionis, etc.: « Uno exsistente Filio viventi 
unam oportet esse plenam, perfectam, et sanctifi- 
cativam vitam : que est operatio ejus, et donum, 
quod ex Patre dicitur procedere: quia ex Verbo, 
quod ex Patre est, manifeste resplendet, et mitti. 
tur et donatur. » 

Gregorius Nyssenus in Epistola ad Eulalinm, 


C queesic incipit: Vos quod jus(um, etc., parum 


ante finem : « Immutabilem vere confitentes eum, 
qui secundum causativum et causatum est, diffe- 
rentiam non negamus ; in quo solum discerni al- 
terum ab altero comprehendimus, hoc quoddam 
causativum eredentes ; hoc autem ex causativo et 
ejus quod ex causativo est ; alteram iterum diffe- 
rentiam intelligimus , hoc enim proxime de primo: 
hoc autem per proximum de primo. » 

Item, idem libro contra Eunomium, quasi in fine, 
ibi loquitur : « Sicut enim copulatur Patri Filius, et 
ex ipso esse habens, non est posterior secundum 
exsistentiam : sic iterum et ab Unigenito habetur 
Spiritus sanctus, intellectu solo secundum causs 
rationem prespeculata Spiritus hypostasi. » 

ltem Athanasius in sermone contra Aerios cujus 
initium est: Qui malitiose, in fine loqpens de 
aqua saliente in vitam eternam, sic ali: « Pro- 
pter hoc David psallens Deo sic ait: Quoniam apud 
te est fons vila, et in lumine Luo videbimus lumen *. 
Sciebat enim apud Patrem esse Filium fontem 
Spiritus sancti ;sicut per prophetam Filius dieit : 
Me dereliquerunt fontem aqua vive *, » etc. 

Item Cyrillusin sermone septimo, cujus initium 
est: De humanatione Unigeniti, quasi post duas 
partes sermonis: « Solvens enim a peccato eum 
quisibi consentit, proprio jungit de cetero Spi- 


493 


CONTRA GFUECOS. 


494 


ritu, quem immittit jpss : ut sieut ex Deo Patre A pimus '?. Et ipse inquit Dominus : Quoniam de 


est Verbum, ita ex propria nobis natura refundit 
Spiritum. » 

Quod autem hic refundi dicimus, in Grieco di- 
citur ἀναπηγάξειν, et a fontis nomine secundum ἀνὰ 
preepositionem derivatur. Bx quo liquide apparet, 
sanctum Pawem intellexisse Filium esse fontem 
Spiritus sancti. 

Beatus Gregorius, cognomento Thaumaturgus, 
in suc editione Fidei, que in Vita ejus legitur, sic 
ait : « Unus Spiritus sanctus ex Deo esse essentiam 

habens, et per Filium ]ucens liquide hominibus, 
imago Filii perfecta. » 

Item Magnus Athanasius, in ea qu& ad Serapio- 

nem est de Spiritu sancto, Epistola, cujus est ini- 


meo accipiet, οἱ annuntiabit vobis. » 

Item Gregorius Nyssenus in sermone contra 
Ariuim et Sabellium, qui sic incipit: Quid dico? 
Dic mihi : Spiritus sanctus inmortalis est, etc. 
« Sanctus, principalis, justus, verus, profunda 
scrutans Dei, ex Patre procedens, ex Filio esse 
accipiens, » etc. 

ltem Epiphanius in libro qui Ancyrotus seu 
Ancoratus dicitur, sie dicit: « Spiritus autem 
sanctus, Spiritus Dei ens cum Patre et Filio, non 
est alius Deus a Deo ; a Deo autem ens a Patre 
procedit, a Filio accipit, et in eodem Filius reve- 
lat Patrem. Nullus enim novit Patrem nisi Filius, 
ἃ quo procedit, a quo accipit. » 


tium : Littere (us sacrae affectionis, etc., sic dicit: p — Ecce patetex preemissis,qualiter Spiritus sanc- 


« Sicut in propria imagine est Filius in Spiritu : 
sic et Pater in Filio. » Et post modicum : « Imago 
Filii dicitur et est Spiritus sanctus, dicente Paulo : 
Quos prasciwit, inqouam,et pradestinavit conformes 
fieri inaginis Filii Dei 9.» Item in eadein : « Mani- 
festum enim erit, quod neque creatura Spiritus, 
. neque angelorum essentia, in eo quod illi conver- 
tbiles sunt, sed imago Verbi et Patris propria 
est. » item in ejusdem Epistcle abbreviato ser- 
mone : « Si autem bonus odor et forma Filii est, 
manifestum est quod non erit Spiritus creatura. » 

Itern Basilius in quarto sermone contra Euno- 
minum, qui sic incipit : Sí natura Deus Filius, 
etc.: « imago quedam Dei Christus est : Qui. est, 
inquam, imago Dei inviswilis !, imago autem Filii 
Spiritus. » 

Item in eodem libro cap. cujus titulus : Quod 
sicut Filius ad Patrem se habet, sic Spiritus ad 
Filium ; in ipso initio capituli, sic ait: « Propter 
hoc et Dei quoddam verbum Filius; verbum au- 
tem Filii Spiritus : Portans, inquam, omnia verbo 
virlutis sua !*. 

Item beatus Cyrillus in libro Dialogorum cum 
Hermia (2), de Spiritu sancto loquens, cujus est 
initum, Labor beatorum fructus gloriosus, etc.: 
« Character verus et naturalis ad summum certi- 
tudinis, que secundum similitudinem intelligitur, 
ipse est Filius; similitudo pura et naturalis Filii 
Spiritus est; scribente audies beato Paulo : Quia 
quos prascivit, οἱ pradestinavwwt conformes. fieri 
imaginis Filii Dei, quos autem pradestinavit, hos 
et vocavit. » 

Athanasius ad Serapionem in Epistola de Spi. 
ritu sancto, ut supra adnotatum est : « Et Filius 
inquit,Qua audivi a Patre, hzc loquor in mundo'*, 
Spirilus autem a Filio accipiet, et annuntiabit 
volis !*. » 

llem Basilius ad Amphilochium, cap. 5$: « Scri- 
bens ad Ephesios Paulus ait: Veritatem autem 
facientes, etc. Ex plenitudine ejus nos omnes acce- 


!! Coloss. 1, 15. 15 Hebr. 1, 3. 
1** Joan, xvi, 13. 17 ibid. 


19 Ftom. vrrr, 20. 
16 Joan. xv, 15. 


(4 Lib. vii 


tus sit ex Filio, sive,quomodo precedit cwqualiter 
ab utro que: quia nil aliud est Spiritum sanctum 
a Patre esse, vel a Filio, quam procedere ab eis. 
Quia cum non sit alius modus, quo persona sit 
ab alia, nisi generationis,aut processionis,necesse 

est ut.si est a Filio Spiritus sanctus, quod negare 
Grecus non potest. sit etiam ab eo per mo- 
dum processionis: nisi forte novam velint fingere 
heresim, ut dicant, quod idem Spiritus sanctus 
generetur a Filio, et sint in Divinitate duo Filii, 
el unus eorum nepos. 

Ostensum estinsuper,quod Spiritus sanctus,ut 
sit a Filio, hoc habet Filius a Patre: propter quod 
a Patre per Filium, vel mediante Filio, vel certe 

c principaliter et proprie dicitur Spiritus pro edere 
vel spirari a Patre. Terminatum est enim, quo- 
modo idem Spiritus a Filio, qui est ejus causa et 
fons, propter modum essendi a Filio, catholice 
dicitur esse ratio et forma Filii. Unde et verbum 
et imago Filii propter eamdem rationem Spiritus 
nuncupatur. Qui prudens lector si consideret di- 
ligenter, multa qui a Griecis objiciebantur, so- 
luta inveniet ; et licet breviter,tamen et catholice, 
et vere terminata. 


Solutio ad tertium objectum. 


Ad tertium autem objectum,quod dicit: Omnia 
quacunque audivi a Patre meo, nota faciam 15. 
Concedimus sicut et ipsi glossant,omnia necessa- 
ria ad salutem.Hoc tamen necessario addimus in 
glossa, quod, aut implicite,aut explicite nota facit 
eis omnia. Nam cum verba sint Veritatis, Veritas 
mentiri non potest. Dicit enin : Multa alia habeo 
vobis dicere, sed non potestis portare modo. Cum 
autem venerit ille Spiritus veritatis, ducebit vos 
omnem veritatem *', quasi dicat : Horum et alio- 
rum verborum meorum intelligentiam relinquo 
magisterio Spiritus sancti, qui docebit vos, et 
$uggeret omnia, quecunque dixero vobis 11, 

Item,quamvis noninveniatur secundum vocem 


12 Joan, viu, 26. !* Joan. xvi, 1&.. 15 Joan. 1, 16. 


δ0ὺ 


in Evangelio, quod Spiritus procedit a Filio in- A 


venitur tamen secundum veritatem intellectus,in 

pluribus locis. Dicitur enim Spiritus Veritatis, id 

est Filii, quia de se Veritas increata loquebatur 

tunc, Christus. Si ergo est Spiritus Veritatis, aut 
quia Spiritus est a Veritate, aut quia Veritas est 

ἃ Spiritu. Sed quod Veritas sit a Spiritu error 

est, quia Filius a Patre solo est et non a Spiritu : 

confiteri necesse est, quod sit Spiritus Veritatis, 

id est Filii, hoc est, a Filio. Si autein a Filio, aut 

generatione, aut processione, ut supra.Quia vero 

[id] est bons expositionis, patebit in sequen- 

tibus. 

Spiritum sanctum esse Spiritum Veritatis, hoc 
est. Filii, ex Grecorum Patrum expositionibus 
comprobatur. 

Beatus Cyrillus, in recapitulatione de Spiritu 
sanclo, dimembrationibus sexaginta sex,demon- 
stratione sic ait: « In Evangeliis quidem Salvator 
sic ait de se: Ego sum veritas!*. Beatus autem 
Joannes ex Patris essentia, et Filii Spiritum os- 
tendens, in Evangeliis quidem ait: Spiritus veri- 
tatis, qui a Patre procedit. » 

Idem sanctus, in quarta epistola ad Nestorium, 
cujus est initium: Salvatore nostro dicente, etc., 
parum ante finem : « Et si in hypostasi Spiritus 
sanctus propria, et intelligitur secundum se, vel 
quod Spiritus est, et non Filius, tamen non est 
alienus ab ipso Filio. Spiritus enim Veritatis no- 
minatus est. Est autem Christus Veritas, et pro- 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


496 


Item, alia auctoritas Evangelii, Spiritum ex Filio 
procedere comperte clamat. Dicit enim Filius : 
Qui credit in me, sicut dicit Scriptura : flumina de 
ventre ejus fluent aqua vivs. Hoc autem dixit (ait 
evangelista) de Spiritu, quem acepturi erant cre- 
dentes in eum 13. Audisti, Greece, quod Spiritus 
procedit ab eo qui credit in eum ? Nonne etiam 
fluit a Filio Spiritus? Imo. Quomodo a credentium 
mentibus fluere dicit Spiritum, nisi quia fluit ab 
eo, quem habet in se credens in eum, hoc est, a 
Filio ? Quid est vero, Spiritum a Filio fluere, nisi 
procedere ab ipso? Quod autem flumina Spiritus 
sancli procedunt, monstratur manifeste in libro 
Jesu filii Sirach: Ego, inquit, Sapientia effudi ftu- 
mina? Quid enim in hoc loco per Sapientiam, 


B nisi Filium, et quid per flumina, nisi Spiritum 


sanctum intelligimus? Effudit ergo Sapientia flu- 
mina, quia Filius ex se emittit Spiritum, qui pro- 
cedit ab ipso. 

Item dicit de eodem Filius in Evangelio : Sicut 
Pater habet vitam in semetipso, sic dedit et Filio 
habere vitam in semetipso 3". Quid aliud in hoc loco 
per vitam, nisi Spiritum sanctum intelligimus, 
quem Pater habet in se, et dedit Filio : ut ipse 
ta Spiritum habeat in se ipso, sicut habet Pater ? 
iErgo Filius non solum habet Spiritum, quem ha- 
bet Pater, sed etiam ita habet Spiritum, sicut ha- 
bet Pater, Videamus itaque, quomodo Pater habet 
Spiritum in semetipso. Pater autem sic habet 
Spiritum ut semper sit in Patre, et semper proce- 


funditur ab ipso, quemadmodum utique et ex C dat a Patre : et ita semper procedit a Patre, ut 


Patre. Quid autem sit profundere, exponit idem 
Cyrillus in expositione Symboli Niceni, tractans 
verbum illud, Qui ex patre procedit, dicens : 
« Transacto de Christo ipso sermone, cum beati 
Patres sancti Spiritus memoriam facerent: Credo, 
dixerunt, in eum, quemadmodum in Patrem, et 
Filium ; consubstantialis enim eis, et funditur 
Spiritus,et procedit tanquam a fonte Deo et Patre.» 

Beatus quoque Basilius, in libro De Spiritu 
sancto, ad Amphilochium, cap. 18:« δὲ quis Spi- 
ritum Christi non habet, hic non est ejus. Unde 
solus glorificat Deum. Itlemeclareficabit,inquam, 
quia de meo accipiet et annuntiabit vobis non si- 
cut creatura, sed sicut Spiritus sapientie, Chri- 
stum, Dei virtutem et Dei sapientiam, in sua ma- 
gnitudine revelans : et sicut Paracletus Spiritus 
characterizat ejus,qu& promisit per Spiritum, Pa- 
racleti bonitatem, et in sui dignitate majestatem 
demonstrat ejus. » Unde et provenit ; quod idem 
est, quod procedit. 

Idem sanctus Epiphanius in libro De Anco- 
rato : « Pater veri Filii est Pater, lumen totus Fi- 
lius, Patris Verbum, lumen ex lumine, non uti- 
que facta vel creata applicatione sola; et Spiri- 
tus sanctus, Spiritus veritatis, lumen tertium ex 


Patre et Filio. » 


semper in Patre maneat, et ita semper in Patre 
manet, ut tamen semper a Patre procedat. Si Fi- 
lius isto modo habet Spiritum in semetipso, verum 
est, quod ipse dicit : Sicut Pater habet. vitam in 
seipso,sic dedit et Filio habere vitam in semetipso. 
Si autem isto modo non habet, quomodo erit ve- 
rum, quod dicit : Sicut Pater habet vitam in seip- 
so, sic dedit et Filio habere vitam in seipso? Sed 
falsum esse non potest, quod a Veritate est dic- 
tum. Ergo verum est quod Veritas dixit. 

Item: Sicut Pater suscitat mortuos et vivificat,sic 
et Filius quos vull. vivificat **, Vivificare Spiritus 
sancti est, etc., sicut Veritas dicit: Spiritusest qui 
vivificat **, etc. Quando ergo Pater mortuos vivi- 


p ficat, de Spiritu sancto, quem mittit in eos, vivi- 


ficat. Spiritus sanctus enim est, qui mortuos vivifi- 
cat vitam dando mortuis operatione sua, et etíam 
vitam gratie mortuis in peccatis inspiratione sua. 
Si igitur Filius ita de Spiritu sancto vivificat, sicut 


.Pater, sequitur quod sicut ad Patrem pertinet 


Spiritus, etiam illo modo pertinet ad Filium. Sed 
ad Patrem pertinet, ut ab ipso procedendo det vi- 
tam mundo, sicut alias scriptum est. Ita ergo et 
ad Filium. 

Sed dicet Greecus : « Non ita pertinet Spiritus 
ad Filium, sicut ad Patrem, quia Pater dedit Fi- 


18 Joan. xiv, 6, 19 Joan. vii, 38, 3? Eccli, xxuv, 40θ. 3!Joan.v,20. Ibid. 21, ?* Joan. v1, 65. 


497 


CONTRA GRIU/ECOS. 


498 


lio, ut possit mittere ; sibi autem retinuit, ut pro- A — Beatus Cyrillus de eodem Spiritu, quod Spiri- 


cedat ab eo. » Absitab animis fidelium hoc delira- 
mentum, ut Spiritus sanctus coeterus et con- 
substantialis Patri et Filio, aliter et aliter detur 
etsit: vel quod aliquid aliud temporaliter acce- 
pit vel aliud eternaliter exsistat. Ista enim varietas 
non cadit in Deum, sed in creaturas. Nunquam 
etiam Filius ad mensuram accepit Spiritum, sicut 
et nos, et uli est scriptum. Legimus enim : Non 
ad mensuram dat Deus Spiritum ** ; supple, Filio 
suo. Si verum est, quod Pater ita dedit Filio Spi- 
ritum,ut aliquam gratiam dominationis in se Filius 
(Pater) retinuisset, tunc revera dedisset Filio 
Spiritum ad mensuram, ita ut nos possemus illam 
donationem mensurare dicentes : Hoc quidem de- 
dit Pater Filio, hoc autem non dedit ; sic dedit, etsic 
non dedit. Nonne Greecus mensurat Filio Spiritum, 
quando dicit : Filius sic habet Spiritum ut mittat, 
et donet illum ; sed non sic habet, ut procedat ab 
ipso. 
ltem Filius de Spiritu sancto ait: Novi de me 
virtutem erisse 35, Et Evangelium similiter : Virtus 
de illo exibat et sanabat omnes** . Quee autem erat 
illa virtus, que sanabat omnes ? De qua virtute 
erum scriptum est : Vos autem sedete in civitate 
Jerusalem, quousque induamini virtute ez alto. 31. 
Qui ergo negat Spiritum a Filio procedere, negat 
pariter verba sua ab ipso esse. Verumtamen evan- 
gelista : Mirabantur omnes in verbis gratie, quae 
procedebant ore ejus **. 
Quid plura? Ipsa namque Veritas, 
noster, volens omnem ambiguitatem istam de me- 
dio removere, post gloriam resurrectionis sue jam 
immortalis factus etimpassibilis, Spiritum sanctum 
ex se procedentem ostendit, cum inspirans dici- 
pulis ait: Accipite Spiritum sanctum *?,etc. Quam 
auctoritatem beatus Athanasius exponens ia ser- 
mone de ea, que in carne, dispensatione Verbi 
Dei, et de Trinitate contra Arianos, eujus initium 
est : Qui malitiose, etc., sic dicit : «Propter hoc in- 
sufflat in faciem apostolorum dicens : Accipite Spi 
rilum sanctum, ut. discamus, quod de plenitu* 
dine Divinitatis est, qua datur Spiritus sanctus 
dicipulis : In Christo enim, inquit, hoc est, in carne 
ejus, Aabitat omnis plenitudo Divinitatis *?. Sicut 
Joannes Baptista dicit: Nos autem omnes de pleni- 
tudine ejus accepimus?! , » etc. Corporalietiam spe- 
cie visus est Spiritus sanctus sicut columba de- 
scedens, et manens super eum. In nobis autem 
pignus el. primitie Divinitatis habitant, in illo au- 
tem plenitudo Divinitatis, ne quis putet, quod non 
habens Spiritum, ipsum tune accepit. Ipse enim 
ipsum desursum mittebat ut Deus, et ipse ipsum 
deorsum recipiebat ut homo. Ex ipso ergo in 
ipsum descendebat, ex divinitate ejus in humani- 
tatem. » Et hoc quidem Athanasius. 


*5 Lue vin, 46. 
3: Joan. 1, 16. ?* Matth. x, 20. 
*! Joan. vi, θέ. 


3* Joan. iri, 3f. 
59 Coloss. 11, 9. 
86 Rom. vi, 9. 


Salvator C 


15 Luc. γι, 19, 
88 Joan. x, 30. 


tus sanetus sit ex Filio, et quod ipse Filius dederat 
tunc Spiritum sanctum apostolis cum insufflavit, 
et dixit: Accipite Spiritum sanctum, super Genesim 
sic testatur : « Sicut beatus Moyses ostendit homi- 
nem a Deo accepisse spiraculum vite, hoc Christus 
innovans in nobis post resurrectionnem a mortuis, 
insufflavit discipulis dicens: Accipite Spiritum san- 
ctum, ut iterum reformati ad pristinam imaginem, 
conformes appareamus Creatori per participatio- 
nem Spiritus. » 

Quando ergo Spiritus sanctus in nobis factus, 
conformes nos Dei ostendit, procedit autem a pa- 
tre et. Filio, manifestum, quia de eadem essentia 
est essentialiter in ipsa, et ex ipsa procedens, velut 


p ex humano ore excurrit insufflatio: etsi parvum 


et non dignum sit exemplum. Omnia enim supe- 
rabit Deus. 

Item Anastasius patriarcha Antiochenus, in 
sermone de recta veritate dogmatum, qui sic in- 
cipit: Dominus Deus meus fortitudo mea, etc., de 
Spiritu sancto sic testatur: « Etenim Dominus 
ipsum Spiritum ex se ostendens existere, in- 
sufflans aiebat : Accipite Spiritum sanctum. » 

Ecce, ut diximus,omnia quie necessaria sunt ad 
salutem, aut explicite, aut implicite scripta sunt 
in Evangelio : quod ex dictis, et subsecutis san- 
ctorum testimoniis probavimus, et in sequenti 
capitulo manifestius apparebit. 


Ad quartum solutio 


Ad quartum objectum, quo dicitur: « A Patre tan- 
tum dixit Filius procedere Spiritum, et non addi- 
dit, a Filio, » dicimus quod non est necesse, quod 
ubieunque subticetur una persona, excludatur 
ipsa, et non intelligatur ; quod isto modo in mul- 
tos errores precipitasset nosipsa Veritas, Filius 
Dei. Verbi gratia, in Evangelio Scriptum legimus : 
Non enim vosestísqui loquimini, sed Spiritus Patris 
vestri qui loquitur in vobis 85. Item : Ego et Pater 
unum sumus **, dixit Filius, etnullam mentionem- 
fecit de Spiritu sancto. Et iterum : De die autem 
et hora illa nemo scit nisi Paler ?* . )tem Paulus : 
Misit Deus Spiritum Filii sui ** , non dicit, suum. 
Et iterum : δὲ quis Spiritum Christinon habet, hic 
nonest ejus?* . [lem Filiusin Evangilio: Spiritus est. 
qui vivificat?! . Si igitur illa sola persona intelligitur 
in his auctoritatibus, de quafit mentio, et non alia: 
ergo Spiritus, Patris tantum est Spiritus, et non 
Filii, quia de Filio non fit mentio, nisi de Patre. 
Item solus Spiritus loquitur, et non pater, vel Fi- 
lius. Item sic Pater novit que ventura sunt novissi- 
mis diebus, et non Sapientia ejus, id est, Filius, 
vel Spiritus sanctus. 

Item : Quis est iste Spiritus Filii, quem immittit 
Pater in corda credentium ? numquid alius erit ab 


*' Luc: xxiv, 49... 38 Luc. 1v, 22. 339 Joan. xx, 94. 
δι Matth. xxiv, 36. 5395 Galat. iv, 6. 


109 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


^c 


ipso, de quo scriptum est : Spiritus veritatis, qui a A quod non alienus est ab essentia Filii Spiritus 


Patre procedit ** ? Item de persona Patris Domi- 
nus in Evangelioloquens ait: Si dimiseritis homini- 
bus peecata eorum, Patervester dimittet vobis pec- 
cata vestra? ; et iterum : Quicunque/ecerit colun- 
tatem Patris mei qui in calis est ^ . Nunquid et in 
his persona Filii, non intelligitur ; quare excludi- 
tur, cum dicitur, Spiritus veritatis, quia Patre 
procedit ? presertim cum de se Veritate loquatur 
Filius, prout in precedentibus demonstratum est. 
Nulla est ratio, nisi quia sic placuit Grecis adver- 
sari volentibus. Verumtamen firmiter credimus, 
et catholice tenemus, quod aliquando solius Patris 
nomen ponitur in locutione, et ipsius Filii nomen 
intelligitur : et aliquando nomen Filii in his non 
intelligitur, vel Spiritus sancti, et ipsis tantum 
personis convenit, et non Patri. Sed tunc conside- 
rare oportet, si id quod de una persona dicitur, 
possit convenire aliis, servatis proprietatibus unius. 
cujusque persone sine confusione. Unde dicimus 
quod quedam conveniunt soli Patri, quedam soli 
Filio, quedam soli spiritui sancto. Qusedam Patri et 
Filio, et Spiritui sancto, et quedam simul tri- 
bus personis. Patri tantum convenit hoc nomen 
ingenitus, inprincipiatus et genitor ; Filio, genitus, 
et principiatus ; Spiritui sancto procedens ; et hoc 
nomen, Spiritus sanctus, appropriato vocabulo 
Patriet Filio est commune, tam secundum Grecos 
sanctos, quam secundum Latinos ; dare, mittere, 
et habere, et spirare, sancto Spiritui vero et Filio 


sanctus, sed in ipso, et ex ipso, quasi operatio 
qu&dem naturalis ommia potens explere, qusecun- 
que et vult. » 


Et post pauca, verbis respondens hereticorum, 
dicentium, Spiritum imperfectum esse, et nihil ha- 
bentem ex se, sed ex participatione exsistentem, 
propter hoc, quod de ipso dicit Dominus: Non 
enim loquetur a semetipso '* , etc., sic ait : « Non 
enim imperfectum Spiritum ostendens hoc de ipso 
ait Salvator, sed ut magis certificet audientes, 
quod essentis exsistens ejus, non àliud quid lo- 
quitur, quam quod ipse vult, et sensus exsistens 
ejus juxta B. Paulum dicentem de Spiritu : Nos 
sensum Christi habemus "δ: llleprorsusrationabitur 


B et ordinabit, que et ipse, cujus est sensus. Propter 


hoc nihil ex se ipso Spiritum locuturum affirma- 
vit, quasi dicat: Ego sum iterum qui loquor; 
velut si et qui in homine est sensus, dicat de pro- 
cedente ex se ipso ratione : Non loquetur a se ipso 
aliquid, sed quecunque audiet loquetur. » 

Et statim post aliqua verba interposita ait san- 
ctus Cyrillus : « Talem quemdam intellectum opor- 
tet accipere de Spiritu sancto. Cum enim exsistat 
Spiritus sanctus Christi, omnia 48 ipse loquitur 
discipulis, non inseparata quadam voluntate &b eo, 
in quo est, loquitur : sed tanquam ex essentia illius 
naturaliter procedens, et totam voluntatem ejus 
habens, sicut et operationem. » Quod autem hic 
transtulimus procedens, in Greco dicitur προϊὸν 


commune est, quod ambo exsistunt ceternaliter a (, etex dictis sanctorum, et vi grammatice e&quipol- 


Patre : hic per processionem, ille autem per gene. 
rationem. Omnia vero alia communiter conveniunt 
tribus personis. Ea ergo, qua non auferunt pro- 
prietatem, nec confundunt distinctionem, non est 
necesse, si dicantur de una tantum, quod alia 
propter hoc excludatur. Quia in talibus licet non 
nominetur, tamen semper subintelligitur, etsi non 
specificelur, ul in praemissis est ostensum. 


Quod Spiritus sanctus procedit a Filio, secundum 
apostolos, et Gracos. 


Ostenso igitur quod Spiritus procedit a Filio se- 
cundum Evangelium, secundum quod sacri docto- 
res nobis exposuerunt: restat, et necesse est, ut 
in pluribus mendaciis adversarii veritatis depre- 
hensi, eorum assertionibus nulla de cetero fides 
adhibeatnr. 

Cyrillus ita exponens istud verbum, quod in 
Actibus apostolorum positum est : Ministrantibus 
autem Domino, et jejunantibus, dixit Spiritus san- 
ctus : Segretate mihi Dernabam et Saulum "ita di- 
cit: « Si igitur vocante ipsos in apostolatu Spiritu, 
aJesu vocatos eos dicunt, ostenditur manifeste, 


3* Joan xv, 26. 
δὲ} Cor. xi, 3. 


33 Matth. vi, 14. 
*6 Matth. xxvi. 


10 Matth. xr, 50. 


lens dignoscitur τῶ ἐχπορευόμινον participio. Cujus 
participii verbum legitur in Evangelio, ubi ex Pa- 
tre dicit Spiritum procedere. 

Idem sanctus exponens aliam autoritatem beati 
Pauli, ideni repetit dicens : « Scribit Paulus quibus- 
dam dicens taliter : NNotifico autem vobis quod nemo 
loquens in Spiritu Dei dicit anathema Jesu : eU nemo 
potest dicere: Dominus Jesus nisi in Spiritu sancto **. 
Manifestum est ergo, quod qui participat Spiri- 
tum sanctum, novit esse Dominum Jesum : qui 
autem non participat, ignorat. Qualiter qui partici- 
pat Spiritum, novit esse Dominum Jesum: sicut qui 
de melle gustaverit, scit quod dulce est mel : sic 
et Spiritus participes. Ergo ex essentia Filii Spiritus 


Ὁ sanctus qualitas quedam, ut ita dicamus, Domina- 


tionis omnis Dei. » 

Cyrillus in serm.2, ad Hermiam (3). parum ante 
medium super id, Ecce ego vobiscum sum V**, etc., 
dicit : « Misit nobis Filius de ecelo Paracele- 
tum, per quem et in quem nobiscum, et in 
nobis moratur : non alienum sive extraneum nobis 
effundens, sed essentis sui, et Patris persons Spi- 
ritum. » 

41 Act. xim, 2 


" Joan. xiv, 10. ** T Cor. ui, 16. 


(3) Dial. vri de Trinit. in quo probatur divinitatis Spiritus sancti, sicut in sex prioribus dialogis di- 


vinitas Filii. 


801 


CONTRA GRJECOS. 


503 


Item Anastasius Antiochenus patriarcha in pre- A Sancti hoc in Symbolo non posuerunt, quia mi- 


fato sermone de recta veritate dogmatum sic ait : 

« De sana nostra fide, et rectis Ecclesise documen- 
tis diligenti et subtili ratione corporis et proprie- 
tatis assumentis, tanquam exemplum distinctio- 
num divinarum personarum, statuimus per mem- 
brorum proportionem et proprietatem comparare. 
Etenim Spiritus oris ejus, scilicet Dei, dicitur Spi- 
ritus sanctus, ore exsistente Unigenito. Et Spiritus 
iterum ex ipso procedens, et missus non solum & 
Patre, sed etiam a Filio. » 

Epiphanius Cypri in memorato libro Ancorato 
de processione Spiritus a Filio talia testatur : 
« Spirítus enim Deus est, et Spiritus Patris, 
et Spiritus Christi, non secundum aliquam com- 


nime dubitaverunt. Non enim proponebant i in Sym 
bolo, vel definiebant in synodis, nisi ea qus in 
questionem ab hereticis vertebantur, et mun- 
dum vel universalem Ecclesiam in errorem duce- 
bant. Unde nec Symbolum tunc temporis expo- 
suissent, nisi eos ad hzc hereticorum pravitas 
compulisset. Unde in prima et sancta universali 
synodo, qui sub sanctissimo papa Sylvestro, tem- 
pore Constantini principis, a trecentis octodecim 
Patribus sanctis in provincia Bithynim, civitate 
Nic&ea, contra impiissimum dogma Arii, dicentis 
Filium Dei factum et creatum, est celebrata, nil 
aliud definierunt de Spiritu sancto, nisi quod in 
ipso credi debeat, et quod sit Dominus, et vivi- 


positionem, quemadmodum in nobis corpus et B ficans. 


anima : sed in medio Patris et Filii, ex Patre et 
Filio. » 

Idem sanctus in libro De una Deitate : « Ait 
ergo Petrus his, qui circa Ananiam erant: Ut 
quid tentat vos Satanas mentiri Spiritui sancto ? 
Non estis mentiti hominibus, sed Deo.» Ergo: 
« Deus ex Patre et Filio Spiritus, cui mentiti sunt, 
qui de pretio fraudaverunt. » 

Wem in eodem opere:« Vita tota Deus, ergo 
vita ex vita Filius : Ego enim, inquit, sum via, 
veritas et vita. Spiritus enim sanctus ab ambobus 
Spiritus et vita. Nam Spiritus Deus est. » 

Et iterum. « Numquid dicimus duos esse Filios ? 
Et quomodo Unigenitus ? Imo, tu quis es, qui re- 


spondeas Deo? Si Filium quidem vocat, id est, pro- αὶ 


cedit ex se, Spiritum vero sanctum ex ambobus ? » 

Quid ergo dicemus ? Adhuc egemus testibus ? 
Audivimus Grecorum blasphemias dicentium : 
Spiritus sanctus non procedit a Filio, quia perfe- 
cte procedit a Patre: quasi etiam non perfecte 
mittatur et detur ἃ Filio? 

YXem, Non procedit, inquiunt, a Filio, quia duo 
essent cause, et duo principia. Ergo cum Scriptu- 
r& sacre et Evangelium Filium principium sci- 
licet de principio nominent, ut illud: Ego princi- 
puum, qui et loquor vobis ^. Ft Psalmista : Et tu 
in principio, Domine, terram fundasti **, 

Idem, non procedunt quie dicunt, quod Chri- 
stus hec tacuit, apostoli non dixerunt, sancti 
ctiam de hoc nil preedicaverunt. Sed ex premissis 
auctoritatibus, mendaciis eorum jam patefactis, 
restat nunc ostendere qualiter et in his que se- 
quuntur, suis rationibus mentiantur. 

Dicunt enim : « Sancti Patres in conciliis super 
hoc nil definierunt : sed ponentes in Symbolo, ea 
qua sunt necessaria ad salutem, eos qui aliud ad- 
derent excommunicaverunt ; sed vos addidistis : 
ergo estis excommunicati. » 


Responsio Latinorum. 
Ad quod respondentes breviter sic dicimus : 


*5 Joan. VIII, 23. 46 Psal CI, 26. 


(4) Fuit synodus secunda Constantinopolitana. 


In secunda vero synodo, que sub beato papa 
Damaso, tempore Theodosii principis, a centum 
quinquaginta Patribus in urbeConstantinopolitana 
contra Macedonium, pr:efatee urbis episcopum, di- 
centem Spiritum sanctum minorem Patre et Filio, 
vel certe ministrum Trinitatis, celebrata est, de- 
finierunt predicti Patres, Spiritum non factum 
nec creatum, sed potius creatorem, ab ipso fonte 
in Divinitate, Patre, tanquam a primaria vena 
procedentem. Et hoc in secundo Symbolo, quod 
Constantinopolitanum dicitur, diligentius notave- 
runt. Quia vero non fuit questio, sive dubium: 
Utrum Spiritus a Filio procederet, vel non ? san- 
cti Pattes, sicut et multa alia quie postmodum in 
aliis conciliis catholice definita sunt, sub silentio 
transierunt. Processu vero temporis, increscente 
quorumdam malitia, in Occidentalibus partibus, di- 
centium Spiritum sanctum non procedere a Filio, 
pro eo quod in Symbolo non ponatur, aggregati 
in unum episcopi illarum partium, delicentia et 
auctoritate summi pontificis, veritatem fidei, quam 
tenemus in Symbolo declarantes, cantari etiam 
hoc in Ecclesia ab omnibus mandaverunt. Greci 
vero et csteri Orientales vocati non sunt, aut 
quia nimis distabant, aut quia non dubitabant 
etiam hoc adducere in quaestionem. 

Quod autem eis tunc licuerit, et liceat hodie no- 
bis aliquid scribere, predicare, et cantare, quod 
in Symbolo nonestexpressum, docemur ex quarto, 


p quinto, sexto, septimo conciliis, quorum quedam 


definiunt, quod non est expressum in Symbolo: 
ut de sacris imaginibus, super quibus septima fuit 
synodus, nihil in Symbolo continetur. Sie nec de 
duabus voluntatibus et operationibus in Christo 
Symbolum manifeste determinat, de quibus sexta 
synodus definivit ; sicnec Theodorus Mopsuestiee, 
nec Theodoriti scripta, qus contra beatum Cy- 
rillum composuit, condemnat Symbolum, quamvis 
secunda universali synodo (4) condemnentur. Sic 
nec duas naturas inconfusas et impermistas in 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


Christo in unitate persone, sine omni conversione A sanctorum definitionibus non scribat, vel preedicet, 


per Symbolum habemus expressum, cum sic esse 
definierit quarta universalis synodus, Leonem 
papam primum secuta: epistolam quoque ejus 
quem praediximus, fidei orthodoxe columnam 
usque hodie Grecus appellat : et quod forsan 
aliquis miretur, sancta et universalis synodus pro- 
hibet, ne alicui liceat proferre, vel scribere, vel 
componere alteram fidem ab ea que definita 
est a sanctis Patribus Nice congregatis, quamvis 
secunda synodus Symbolum ediderit, ut supra 
ostensum est, in quo aliqua continentur, que in 
Niceno concilio non habentur : quod ex collatione 
utriusque synodi manifestum est lectori. Ipsam 
vero prohibitionem ad verbum sic continet, tertie 


sed quod verum est, et cujus oppositum facit 
heresim, nec non et ejus veritas periculoso 
silentio petentibus denegatur: patet quod, si pro- 
pter pietatis naufragium, quod imminebat, ad- 
didit veritatem fidei, in Symbolo non expressam, 
non est excommunicata. 

Si vero propter declarationem fidei talem, ut 
Greeciasserunt, additionem factam in Symbolo, 
excommunicationis sententiam Latini incurrerunt, 
confiteri necesse est omnes qui in secundo, quarto, 
quinto, sexto, septimo, conciliis fuerunt, pro eo 
quod preter ea que in Symbolo Nicme contine- 
bantur, aliqua imo multade fide definierunt, ana- 
thematis gladio fuisse  percussos. Sed que 


synodi cap. ult.: lis igitur lectis definit sancta p major dementia, et major ceecitas, quam dicere, 


synodus, alteram fidem neminilicere proferre, vel 
scribere, vel componere, preter eam, que defluita 
est a sanctis Patribus Niceee cum sancto Spiritu ; 
presumentes alteram fidem, proferre, vel offerre, 
converti nolentes ad agnitionem veritatis ex ju- 
daismo, vel heresi qualiounque, hos, si quidem 
fuerint, anathematizari. » 

Sed dicet Grecus : Quid ultra queritur ? Ecce 
habemus propositum ex definitione. 


Responsio Latinorum. 


Ad quod respondentes sic dicimus: Prohibitio 
sancti concilii sicut sancta et vera esse ostenditur. 
ita nil contra veritatem dignoscitur continere. Di- 


cit enim : Si quis aliam fidem a veritate predica- C 


verit, scripserit, anathema sit. Sed Latinus scribit 
et predicat illud, quod sanctorum auctoritatibus 
et sacree Scripture testimoniis probatesse verum. 
Ergo non aliam, sed eamdem minus expressam 
olim in Symbolo, tam fidelibus quam infidelibus, 
predicat fidem. 

Quod autem vera sit expositio, probatur per 
auctoritatem Apostoli, et per ipsos tractatores sacri 
fidei, qui in dictis conciliis personaliter interesse 
meruerunl. Dicit ergo Paulus quibusdam sic: 
Quicunquevobis aliud pradicaverit preter id quod 
accepistis, hoc est, si quis vobis aliud, id est, con- 
trarium evangelizaverit, vel contrario modo do- 
cuerit, anathema sil". Non dicit: Si quis yobis 
addiderit. Nam siillud dixisset, sibi ipsi praeju- 
dicasset, qui cupiebat venire ut suppleret, quise 
eorum fidei deerant. Sed qui supplet, quod minus 
erat addit, non quod inerat tollit. 

Qui preetergreditur fidei regulam, non addit ad 
omnia, sed recedita via. Aliud ergo positum est 
pro opposito. Nam, que de Deo est, veritatem 
nullus hominum prohibere potest, quin possit 
cantari, legi, et preedicari ia ecclesiis. Unde idem 
Apostolusait: Nihil possumus adversus veritatem **- 
Cum igitur Romana Ecclesia aliud, aut contrarium 


91 1I Cor. xrt,4, ** II Cor. xim, 8. 


(5) Locus mendosus. 


aut proferre, aut prorsus cogitare, quod tertium 
concilium excommunicaverit preeteritos, et fu- 
turos, qui aliquid plus, quamvis verum, defi- 
nierunt in Ecclesia, quam illud, quod definitum 
est ἃ sanotis Patribus in sancta Nicsena synodo 
constitutis? 

Item, numquid Nicenum, aut Constantinopoli- 
tanum Symbolum omnia continet, que necessaria 
suntad salutem, ubinullum deseptem sacramentis 
Ecclesiee, excepto baptismo, aliud expressum ibi- 
dem continetur? Cui ergo dubium videtur, qu&- 
dam vera esse de Deo, que in libris non conti- 
nentur? Et ut de his nunc taceamus, (5) qui non 
lecta expletis sequuntur: Patrem et Spiritum, Filio 
incarnato, incarnatos non esse, aut passos, ubi in 
Scriptura poteris invenire? quod tamen ita verum 
est, ut oppositum vel mente concipere, sit ad- 
surdum. 

Item, quomodo tertium concilium excommunicat 
primum et quartum, quintum, et sextum, et septi- 
mum ? cumin finecujuslibet concilii hane eamdem 
prohibitionem factam ab eis recipiat, scilicet: Si 
quis alteram fidem, etc. Si vero. excommunicati 
quomodo sancti, si autem sancti non excommnni- 
cati. Quomodo tamen non excommunicati, nisi 
prohibitionis juxta sententiam, alteram fidem, id 
est, contrariam recte fidei preesumpserunt preedi- 
care ? Quod vero tam studiose et sollicite in omni 
concilio hoc ipsum prohibuerunt, contra hereli- 
cos, non in prejudicum veritatis factum esse 
aperte probant que in sequentibus continentur. 

Dicit enim beatus Cyrillus in Epistola ad Nesto- 
rium : « Non tibi sufficiet confiteri Symbolum fidei 
solum editum pro tempore in Spiritu, a magna sy- 
nodo pro tempore congregata Nice. Intellexisti 
enim non recte: sed interpretatus es non recte : 
sed perverse contra hereticorum importunitates 
dictum est, plus vel minus aliam fidem affirmare 
conscribere, componere, docere, vel sapere : quie 
aliquid superinducere, vel subtrahere moliuntur 


CONTRA GRAECOS 


sanm mentis intellectui eorum qui in Nicee Sym- A rillo, pro eo quod in pluribus scriptis suis 


bolum eonscripserunt. » 

]tem de eodem Athanasius : « Nil amplius de- 
bere scribi de fide, sed contentos esse ea quam 
in Nicsea sancti Patres conscripserunt, fide, propter 
hiereticorum cautum est cavillationes : » non ut 
pietati prejudicium inferretur; alias omnes san- 
etos, qui postea aliquid de fide dixerunt, et sex 
venerabiles synodos in contemptum egisse pone- 
mus. 

Item Cyrillus in Epistola, cujus est initium sLegi 
commonitorium : « Athanasius dixit,sanctam syno- 
dum non fecisse memoriam dictionis Genitricis : 
ego autem scripsi, quod et si non fecit synodus 
memoriam, bene fecit. Neque enim erat motum 


Spiritum sánctum ex Filio esse fateatur ; excom- 
municationis sententiam in pleno concilio susti- 
nuisse meruit: donec ea qute contra predictum 
Patrem dixerat et scripserat, publice retractaret. 

Auctoritatem ergo hujus (8) Theodoriti tanquam 
blasphemam respuentes, ad illam Damasceni, quse 
sic incipit : « Primo est intellectus, deinde verbum 
exterius, spiritus autem est verbi vehiculum, » 
accedamus. 


Item solutio ad verbum Damasceni. 


Sciendum est Greecis,quod est verbum exterius, 
et verbum interius. Verbum interius, sicut saneti 


aliquid hujuscemodi tunc temporis, propter qnod B doctores dicunt, est intellectus, vel cogitatio. Ver- 


non erat necessitas que non querebantur ferre in 
medium. » 

Item Basilius in Epistola quam scripsit Epipha- 
nio, ita dixit : « Nihil possumus addere fidei nos, 
neque preter eam que in Spiritum sanctum, glo- 
rifieationem, quam iu transcursu Patres nostri 
hujus memoriam fecerunt nondum de ipso tunc 
mota questione. » 

Patetigitur ex premissis, quod contra hereti- 

corum importunitates, que veritatem pervertere 
nituntur, facta fuit hac pro his, non ut pietati pree- 
judicium inferretur. Et quod ea quee in transcursu 
dicta sunt, declarare licet etiam cum additionibus, 
nec non et veritatem tacitam pro tempore in ma- 
nifestum prodire, scribere, et cantare licet. Quod, 
cum negare Greci non possunt, nisi forsan scripta 
sua et Patressuos sanctos velint condemnare, ne- 
cesse habent nobiscum et ipsi fatendo dare, Ro- 
manum pontificem propter additionem factam in 
Syinbolo (quam veram esse nullus sanctorum du- 
bitavit) non esse excommunicatum, vel hereticum, 
sel pium doctorem, et catholicum et fidelem di- 
spensatorem ** quem Dominus super familiam 
suam, id est, universalem Ecclesiam constituit, ut 
det illis cibum in tempore opportuno 59, 


Opinio Grecorum. 


Dicunt igitur Greci iterum: Multorum docto- 
rum nosírorum hactenus, quorum scripta apud nos 
usque hodie perseverant, ut Theodoritus et ceeteri, 
vestre opinioni errone:e contraria scripserunt. 


Responsio Latinorum. 


Quibus responsum reddentes dicimus : Quod si 
omnes quos doctores nominant, tales sunt, quales 
Theodoritus fuisse probatur ;eos tanquam pestem 
lugimus,ettanquam htereticosreprobamus.In quin- 
Vo (6) namque concilio, cum dictus Theodoritus 
Disu lemerario ausus erat se opponere (7). B. Cy- 


** Luc.xir, 42. 59 Psal, orxiv, 15, 


[o Imo in tertio, hoc est. in Ephesino. SrEw. 
7) Non fuit hec controversia inter Cyrillum et 
eodéretum, sed utrum Christus una, an dure 


bum exterius, sermo est. Similiter est spiritus du- 
plex: interior spiritus, et exterior. Interior spi- 
ritus amor est; exterior vero, aer. Jam ergo do- 
ctores, sicut sanctus Augustinus et alii, exemplifi- 
cantes de Verbo incarnato et Spiritu increato, com- 
parant spiritum interiorem ad verbum exterius, 
de quibus dicit sanctus Augustinus : « Prius est 
mens : dictum est verbum, sive cogitatio, quia co- 
gitatio in mente concepta, verbum dicitur. » Con- 
sequenter sequitur, quod ex utroque spiretur affe- 
ctus sive amor. Mens namque Patri attribuitur ; 
verbum Filio ; amor Spiritui sancto. Ex hoc ergo 
dicimus Spiritum ab utroque procedere, sicut amo- 
rem ex mente et verbo interiori, sive cogitatione. 


B Auctoritas Damasceni aliter ista accipit, et ideo 


in errorem multos induxit. Aliam vero auetori- 
tatem Damasceni, que dicit: « Nos Spirilum san- 
ctum ex Filio esse non dicimus, » si tanquam 
authenticam per concilia recipere vellemus (quam- 
vis non sit) sicut sanctorum, de quibus su- 
pra memoriam fecimus, sic exponemus : « Nos 
dicimus, » id est, « Non cantamus. » Quod quidem 
verum est. lllud enim: Filioque procedit : om- 
nino in Ecclesiis subticetur ab eis. Si autem flat 
vis in prepositione, ez, secundum quod importat 
aliquando universalem auctoritatem principii, aut 
principalem causam, potest sustineri. Nam quod 
Spiritus procedata Filio, hoc habet a Patre ; secun- 
dum quod in precedentibus testificati sumus. 

Ad aliam autem auctoritatem Epiphanii, que 
fatetur Spiritum medium inter Patrem et Filium, 
dicimus id intelligendum, quod Spiritus est con- 
nexio et aor utriusque. Nam ipse Epiphanius, et 
omnes alii cum eo, Spiritum sanctum ex ambobus, 
sicut supra notatum est, et ordine mediante confl- 
tentur. Unde cum dixisset Epiphanius in auctori- 
tate preallegata, « non secundum aliquam com- 
positionem, quemadmodum in nobis anima et cor- 
pus, sed in medio Patris et Filii, » statim sub- 


persona esset. Ip. 
(8) Resipuit Theodoretus, et ἃ concilio Chalce- 
donensi receptus est. ID. 


507 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


junxit, quod Grecus occultaverat: « Spiritum ex A Spiritus Filii, pro eo quod mittatur ad sanctifican- 


Patre el Filia. » 

Sed et Basilius in sermone qui incipit: Von 
erat. ut videtur, etc., vicesimo septimo capitulo, 
cujus est initium : Sed forte dicet quis, etc., sic te- 
statur: » Pater quidem sine principio, et ingeni- 
tus, et semper intelligitur. Ex ipso autem secun- 
dumpropinquum, sine int?rstitio, unigenitus Patri 
communis est. Peripsum autem Unigenitum etiam 
cum ipso antequam alia (9) majus, et subsistens 
per medium intercidit intellecto, statim et Spiritus 
sanctus copulatione comprehenditur. » Diciturergo 
medius, prout diximus, quia amor est utriusque. 
Ordinatur vero post Filium, quia ex ambobus pro- 
cedit. 

Unde in Ancorato Epiphanii 
ingenitus, increatus, incomprehensibilis : Filius, 
genitus, et semper increatus, et incomprehensibi- 
lis: Spiritus sanctus, semper non genitus, non 
creatus, non confrater, non ex Patre frater, non 
proles Patris, non proles Filii ; sed ex eadem essentia 
Patris et Filii Spiritus sanctus, Spiritus omnium 
Deus est, » 

Ad illud, quod querebatur : « Quis vobis revela- 
vit hoc ? Unde habuistis ? Quare, et nobis non fuit 
revelatum ? Quare in Symbolo tale quid intrusi- 
stis, » etc., quiain superioribus ostensum est, vel 
responsum est et solutum, ideo hic sub silentio 
praetermissum. 

Ad auctoritates etiam Evangelii, quas prave ex- 
ponunt, dicentes: « Dicitur Spiritus Filii, quia 
mittitur ab eo ad sanctificandas creaturas : vel 
quia est consubstantialis ei, » sic respondemus: 

Querimus a Grecis : Aut Spiritus erat ab eterno 
Filii, aut si dicunt, Non, contra Gregorius Thau- 
maturgus in editione fidei sue, que in sua Vita le- 
gitur, Spiritus esse Filii ab eeterno claro sermone 
denuntians ait: « Neque defecerit unquam Filius 
Patri, nec Spiritus Filio, sed inconvertibilis et in- 
alterabilis eadem Trinitas semper. » 

Item Gregorius Theologus in sermone dePenete- 
coste, qui sic incipit, De hac solemnitate breviter 
philosophemur, circa medium sermonis, sic testa- 
tur de eodem Spiritu : « Erat semper Spiritus san- 
ctus, etest, et erit, neque incepit neque deficiet : 
sed semper Patri et Filio coordinatur et connume- 
ratur. Neque decebat deficere Filium Patri un- 
quam, et Spiritum Filio. » 

Item Epiphanius, episcopus Cypri, de perfecta hu- 
manatione Dei Verbi: «Et quoniam animam et 
intellectum suscipit, et quanquam est homo. » Et 
de Trinitate post unum folium : « Pater erat sem- 
per, et Filius ex Patre erat semper, et Spiritus 
sanctus ex Patreet Filio erat semper. Et neque 
Filius creatus, neque Spiritus, creatura, etc., sed ab 
seterno, ut sancti testantur, fuit Spiritus Filii, eta 
Filio. « Quomodo ergo dicit Grecus, quod dicitur 


(9) Locus valde corruptus. 


: ὦ Pater semper p 


das creaturas, cum ab eterno non esset qui sancti- 
ficaretur, eo quod creature incipiunt sub tempore? 
Ergo non dicitur Filii, quia mittitur ad sancüfi- 
candas creaturas, sed quia «eternaliter exsistat ab 
eo. Si autem exsistit ab eo eeternaliter, aut gene- 
ratione, aut processione, ut supra. 

Sed dicit Greecus iterum : Spiritus sanctus Filii 
esse dicitur, quia ratione divine essentie ei est 
consubstantialis. 

Latinus: Absitab auribus fidelium hoc delira- 
mentum. Quia si ista ratloné dicitur esse Spiritus 
Filii, scilicet quia est ei. consubstantialis : eadem 
ratione Filius ipse, et Pater etiam dicerentur Spi- 
ritus sancti, vela Spiritu sancto, quia similiter 
sunt ei consubstantiales. 

Videtis, Greci, quorsum tendunt hic. congrue 
expositiones vestre ? Nam prima Macedonium, 
altera Sabellium blasphemos imitantur. Primus 
enim Spiritum sanctum inter creaturas ordinat; 
secundus in Trinitate ordinem confundit. Ubi 
ergo nunc est vestra gloriatio, quia impudenter 
vos de pulchritudine scientie jactatis, dicentes: 
« Si autem occasione quorumdam verborum, » et 
ctetera, Ast rursus ad nos redeuntes audire poteri- 
tis veritatem. Estne ista veritas prim: veritatis, 
ut relictis sanctorum Patrum sententiis, sequa- 
mur Macedonium et Sabellium hereticos jam 
condemnatos? Quidergo est? Dicitur Filii Spi- 
ritus, seeundum omnes sane intelligentes, quia 
procedit ab eo : quod vtique ila verum est, ut qui 
contrarium sentit vel preedicat, secundum quod 
patebit inferius, est in via perditionis. 

Quia igitur multo conaraine nisi sunt Greci Ro- 
manum pontificem, et totam Occidentalem Eccle- 
siam ostendere in canonem late sententie inci- 
disse, et quod juste, et sine culps aliqua sint 
separati a nobis, et minime potuerunt: restat 
nunc ostendere, qualiter ipsiinlaqueum, quem 
ipsi paraverunt nobis, inciderunt, et utrum di- 
cendi sint heretici, vel tantum excommunicati, 
velquod magis dolendum, utrum utrumque simul. 
Ostendit Gracos incidisse in canonem Οὗ errorem 

de Spiritu sancto. 

Quod in canonem late sententie inciderunt sic 
probatur : Constat jam omnibus, quod ipsi dicunt 
Spiritui sanctum non procedere a Filio, nec esse 
omnino ex ipso: et quod nec datur ab.eo, nec 
mittitur, nisi temporaliter ad sanctificandas crea- 
turas. Et constat similiter, in cunetis Scripturis 
authenticis, et receptis conciliis, hoc quod preedi- 
ximus, scilicet, quod Spiritus sanctus est essentia- 
liter a Filio, et procedit ab eo, manifestius conti- 
neri. Quee scripta ita recepta et approbata sunt 
per concilia generalia, ut qui eorum aliud contra- 
rium sentit vel predicat, ipso facto et jure st! 
excommunicatus: 


509 


CONTRA GR/ECOS. 


510 


Definit enim secundum concilium (10) sic : Α anno ab incarnatione Domini millesimo quinqua- 


« Condemnamusetanathematizamus cum omnihus 
aliis heereticis condemnatis et ana thematizatis ἃ 
catholica etapostolica Ecclesia, etiam Theodorum, 
qui fuit episcopus Mopsuestie, et impias ejus 
conscriptiones, nec non et impia scripta a Theo- 
dorito adversus rectam fidem, et contra capitula 
Patris nostri beati Cyrilli et tertie sancte synodi 
Ephesinse; et quidquid ad suggestionem Theo- 
dori et Nestorii (11) » 

Esse audivimus ; beati Cyrilli duodecim capi- 
tula, ubi maxime exsistentia sancti Spiritus a Fi- 
lio tangitur, ita. universaliter sunt recepta, ut qui 
eorum sentit contraria, vel predicat, ipso jure sit 
excommunicatus cum aliis hereticis et olim con- 
demnatis. Dicit itaque Cyrillus, in nono capitulo 
predictorum duodecim : « Si quis dicit, unum 
Dominum Jesum Christum glorificatum esse ἃ 
Spiritu, tanquam aliena virtute ab ipso data uten- 
tem et ab ipso recipientem, ut operari possit 
contra spiritus immundos et implere in homines 
divina signa ; anathema esto. » Hunc autem ana- 
thematismum ipse idem sanctus Pater interpretans 
τὶς ait: « Homo factus Unigenitus Dei Verbum 
permansit, et sicut Deus omnia exsistens qurecun- 
que et pater,preeter solum esse Pater, et proprium 
habens, quod ex Patre est, et essentialiter inhr- 
rens illi Spiritus sanctus, signa illa divinie poten- 
tie operatus est. » Istam igitur expositionem 
accepit tertia synodus, quinta confirmavil, et 
contradicentes excommunicavit ; Ecclesia univer- 
salis tenet, et tenuit, et approbavit. Sed Greci 
nostri temporis contradicunt nono capitulo ex- 
positionum ejusdem, et allegant pro se scripta 
Theodoriti heretici, et per concilium excommu- 
nieati ; ergo, secundum vim propositee definitionis 
hereticisunt judicandi. Unde beatus Augustinus 
in libro De fide ad Petrum, cum in octavo capitulo 
ejusdem, Spiritum sanctum ex Patre et Filio pro. 
cedere firmasset testimoniis, in fine omnium 


capitulorum (12) subjunxit, et ait Petro: « Ilaec 


interim quadraginta capitula ad regulam vere fidei 


firmissime pertinentia, fideliter crede ; fortiter 


tene, firmiter defende. Et si quem contraria his 
dogmatizare cognoveris, tanquam pestem fuge, et 
tanquam hereticum abjice. » lta enim ista quie 


posuimus, fidei catholice congruunt, ut si quis 
non solum omnibus, sed etiam singulis voluerit 
contraire, in eo quod singulis horum contumaceiter 


repugnat, et his contraria docere non dubitat, 


hereticus, et fidei Christian:e inimicus, atque ob 


hoe omnibus catholicis anathematizandus appa- 
reat. 

Propter eamdem insuper causam, hoc est, quia 
obstinato animo negant processionem Spiritus 
sancti a Filio, et plurimos etiam alios errores, in 
quibus sancte Roman:e Ecclesie adversantur, 


(10) Constantinopolitanum. 
(11) Deest aliquid. 


)u 


C 


gesimo quarto, excommunicationis sententi& 
contra eos in urbe regia Constantinopolitana lat& 
est. Et rmnagnum ejusdem civitatis ecclesise altare 
hanc ipsam continet sententiam impositam, scri- 
ptam a sedis apostolice legatis, tempore Leonis 
pape IXut videndum exhibent que apud eam 
urbem sunt, tam Grrieca quam Latina hujus rei 
monumenta. 

Sed Innocentius papa Ill, in editione quam 
fecii catholice fidei temporibus nostris, priesidens 
in generali consilio Laterani celebrato, et dicens : 
« Patrem a nullo, Filium a Patre solo, Spiritum 
sanctum ab uiroque, : omnem excommunicavit et 
anathematizavit heresim,extollentem se adversus 
eam quam composuit, sanctam orthodoxam et 
catholicam fidem. Sed Grrecus manifeste se erigit 
contra articulum de Spiritu sancto. Ergo, etc. 

Item : Falsarii Scripturarum authenticarum sunt 
excommunicati per concilia ; sed ipsi falsificant 
Scripturas, et utuntur falsis, et scienter. Ergo 
anathematis gladio percussi incedunt per viam 
damnationis. 

Et beatus Athanasius in Symbolo recte fidei, 
cum dixisset : « Pater a nullo est factus, nec crea- 
tus, nec genitus: Filius a Patre solo est, non 
factus, nec creatus, sed genitus ; Spiritus a Patre 
et Filio. non factus, nec creatus, nec genitus, sed 
procedens, » in fine libri subjunxit et ait: « llrec 
est fides catholica, quam nisi quisque fideliter : fir- 
miterque crediderit, salvus esse non poterit. » Sed 
Grieci non credunt,qua in eo continentur ; salvari 
ergo non possunt. 

Nos autem sanctorum Graecorum et Latinorum 
sententiassecuti,credimus etconfitemur,cantamus, 
et scribimus, et docemus Patrem a se, non ab alio: 
Filium a Patre solo genitum : Spiritum sanctum ἃ 
Patre et Filio iequaliter procedentem, et pariter 
tres quidem discretas, distinctas, et perfectas hy- 
postases ; sed unarn essentiam, unam deitatem, 
unam potestatem, unam causam : a quo omnia, et 
perquem, et in quo sunt omnia : et ipsi est gloria, 
et honor, et imperium in secula seculorum. 
Amen. 

lllos vero qui dicunt: Spiritus sanctus procedit 
quidem a Patre, sed non a Filio, vel aliter, et 
plus a Patre, quam a Filio : aut prius a Patre, 
q'am a Filio, et similia, ratione fidei adversantia : 
et hoc asserendo credunt, predicant et scribunt, 
sicut jam dudum definitum est a sanctis Patribus, 
tanquam hereticos a catholica Ecclesia abjicimus, 
et vitamus, maledicimus, et reprobamus. 


Distinctio de animabus. 


Expedito in precedentibus primo articulo, sci- 
licet de processione Spiritus sancti a Filio, in 
quo, ut singulis versutis Grrecorum objectionibus 

(12) Cap. 44. 


9141 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


respondimus, et ipsos tanquam veritatis falsarios A — Verumtamen ex divinis Seripturis docemur, 


ex libris suis, quibus se jactant, et contra Roma» 
nam erigunt Ecclesiam, non solum errasse, verum 
etiam in Canonem latee sententise incidisse proba- 
vimus ; forsan plus necessario preter propositum 
prolixi fuimus; restat nuno videre per eadem 
testimonia, ubi anime talium, id est, infidelium et 
male credentium, exeuntes a corpore recipiantur. 
Opinio enim eorum est, sicut diximus : quod neque 
In paradisum bone, neque in infernum ante diem 
judicii vadunt anime reproborum : sequentes 
quemdam hujushereseos inventorem, archiepisco- 
pum quondam Cesares Cappadocir, Andream no- 
mine, qui dicit propria corpora preestolari, ut 
cum eis, cum quibus bona vel mala commiserint, 
retributiones similiter factorum recipiant. Qui 
etiam ad confirmandam suamopinionemerroneam, 
auctoritatem Apostoli ad Hebreos pro se intro- 
ducit, qua dicitur: Et hi omnes testimonio fidei 
probati, non receperunt repromissionem Deo Dro 
nobis melius aliquid providente, ut non sine nobis 
consummarentur 5!, 

Cui Andree obviat beatus Joannes Chrysosto- 
mus in expositione ejusdem Epistole, et talia te- 
slatur:« Perceperuntquidem juxta coronas debitas. 
Si unum corpus sumus omnes, major efficitur isti 
corpori delectatio sive fruitio, quando communi- 
ter, et non particulariter coronantur. Etenim etiam 
justi in hoc sunt admirabiles, quia gaudent frater- 
nis bonis tanquam in propriis. Itaqueethoc ipsum 
secundum voluntatem eorum est, ut simul cum 
propriis membris coronentur ; nam simul glorifi- 
cari magna est eifruitio. » Quasi dicat sanctus, 
juxta illud Apocalypsis: Datz sunt singulis stolz 
albe *5, preetendentibus vindictam proprii sangui- 
nis, id est, desiderantibus mutationem in melius 
corporum. Singule stolee albe, id est, prima stola, 
que est glorificatio anime : Et dictum est eis, ut 
quiescant adhuc modicum tempus, donec impleatur 
numerus fratrum vestrorum 53 ; hoc erit in fine 
mundi, quando resumptis corporibus gloriosis, in 
utroque, et de utroque gaudebunt. Tunc quidem 
habebunt perfectum gaudium sancti, qui quoniam 
habent modo adhuc oculum mentis ad corpus na- 
turale, eorum gaudium imperfectum aliquo modo 
eliam a sanctis nostris doctoribus judicatur. 

Beatus quoque Athanasius, in libro Quaestionum 
suarum, cum interrogatus fuisset, ubi essent nuno 
anime defunctorum ἢ respondit querenti : « Extra- 
nea quidem, et metuenda questio, et hominibus 
occultata. Non enim permisit Dominus, quemlibet 
eorum solvi, qui ibi sunt, et ad nos venire, ubi vel 
quomodo sint preassumpte anime defuncto- 
rum. » 


5! Hebr. xi 39. 53 Apoc. vi, 1f. **ibid. 


C 


D 


δι Psal. Lxxvn, 7. 


quod peccatorum anime in inferno sunt, subtus 
omnem terram et mare, sicut, docet Psalmista : 
In tenebrosis et umbra mortis, et lacu. inferio- 
ré 5), Et sicut scriptum in Job: 7n terram tene- 
brosamet turbulentam, in terram tenebrarum oter- 
narum, ubi non est claritas, nec videre vitam V. 
Justorum autem animse post adventnm Christi, 
sicut in latrone didicimus, in paradiso sunt. Non 
enim propter animam solam latronis Christus Do- 
minus paradisum aperuit, sed et propter reliquas 
sanctorum animas. 

De isto insuper latrone Joannes Chrysostomus, 
exponens illud verbum Lucte : Àmen dico tibi, ho- 
die mecum eris in paradiso "8, ita. loquitur : « Qui- 
dam dicunt nondum assecutum esse latronem pa- 
rádisi mansionem, sed propter promissionis fir- 
mitatem, et immutabilitatem dicunt dominum 
dixisse : Hodie mecum eris in paradiso. » Alii au- 
tem, et ad vocabulum cogunt. Dicunt enim: 
Oportet nos distincte et punoctatim legere sic : 
Amen dico tibi, hodie mecum eris in paradiso ; quasi 
in futurum tempus «estiment respicere promis- 
sionem. Impossibile est, inquiunt, ipsum nunc esse 
in paradiso, cum Apostolus dicat de sanctis in 
Epistola ad Hebreos : Hi omnes non receperunt 
promissiones, utl non sine nobis consummarentur?. 
Et post pauca adjungit idem sanctus, reprobatis 
istorum opinionibus, dicens: « Et latro quidem 
paradisum possidet, sive assecutus est, Non enim -. 
mentiri potest, qui dicit: Hodie mecum eris in pa- 
radiso. » 

Item in predictolibro Qucstionum, cum iterum 
diceret querens :'« Numquid non memores erunt 
anime preassumpte, sicut angeli memores sunt? 
sanctorum quidem anime prorsus memores sunt ; 
peccatorum vero anime cum sint in inferno, ne- 
que Dei, neque-nostri memores sunt. » Et addidit 
David dicentem ad Dominum : Quoniam non est in 
morte qui memor sit (ui, in inferno autem quis con. 
fitebitur tibi ?** ἢ Etiterum : Non mortui laudabunt 
te, Domine, neque omnes qui descendunt in infer- 
num 53. 

Idem sanctus in predicto libro, ad aliam quee- 
stionem sibi factam : Quid, scilicet, ibi operentur 
nunc anime preassumpte, respondit : « Animaa 
corpore soluta, nec bonum, nec malum vales ope- 
rari (13). Nam visiones, qnas vident quidam de 
his qui mortui snnt, dispensatione Dominus osten- 
dit ad nostram utilitatem. Sicut enim lyra non ha- 
bens pulsantem, otiosa jacetet absque opere: sic 
anima et corpus ab invicem separata nihil operar! 
queunt. Sanctorum autem anime a Spiritu sancto 
impulse sive tacte cum angelis ia terra viven- 
tium Dominum laudant, et exsultant. » 


55 Job x, 21. '"CLue. xin, 


&3. ' Hebr, xi, 40, 55 Psal, vi, 6. ** Psal. cxur 147. 


(13) Meritorie scilicet, vel demeritorie. 





sid 


CONTRA GRUECOS. 


514 


Ecce habemus ex his magnis duobus testibus Αἱ beatorum dicitur, infornum, limbum et purga- 


. AthanasioetChrysostomo, quodsanctorum anime, 
secundum fidem et spem Romane Ecclesie, re- 
gnantetiam nunc cum Christo ; animes reprobo- 
rum, factorum suorum dignam mercedem reci- 
pientes, cruciantur in inferno in secula secu- 
lorum. 
Quod similiter ita fuit olim certum Ecclesie Grwe- 
corum, quod non solum in libris, verum etiam 
parietibus ecclesiarum suarum, antiqui Patres 
manifestis indiciis imprimere curaverunt. In qui- 
busdam enim picturis, angelos lucis deferenles 
sanctorum animas in ecelos conspicimus. In non* 
nullis vero Satanee angelos ex corporibus morien- 
tium reproborum, cum quadam violentia extra- 
hentes animas, et in tartara secum ferentes reperi- 
mus. Unde quomodo nunc ad tantam dementiam 
devenerunt ut dicant, defunctos nec paradisi per- 
frui gaudiis, nec cruciatus infernales pro varietate 
meritorum sustinere, nescimus, sed solum mirari 
possumus. Preesertim cum de hoc populi aures re- 
pleant in ecclesiüs in officio suo frequentato. Di- 
cuntenim de martyribus sic: « Famosissimi marty- 
τοῦ, τοῦ terra non absorbuit, vel occultat, sed ccelum 
suscepit, et intus exsistentes ligno vite remune- 
rati estis: apud Christum intercedite, ut detur 
nobis pax et magna misericordia. » 
Item:« Vos, qui pro Verbo passi estis usque 
ad mortem, athlete, animas quidem habetis in 


torium. 

De primo et secundo dicta sufficiant. 

De tertio respondebit Athanasius vice nostra. In 
predicto siquidem libro Qucstionum suarum, mo- 
vetur iterum a queerente questio talis: Ubi, quzeso, 
sunt, velperveniunt pueri defuncti,vel in tormentis 
vel in regno? Et ubi infidelium pueri? Ubi etiam 
non baptizati, et defuncti ? cum fidelibus vel 
infidelibus? Ad has itaque questiones breviter 
satisfaciens quierenti respondit : « Domino nostro 
dicente : Sinite parvulos venire ad me, talium est 
regnum celorum *? ; iterumque Apostolo dicente : 
Nunc autem filii vestri sancti sunt **, manifeste 
constat, quod tanquam mundati et fideles, in re- 
gnum intrant Christianorum filii baptizati. Non 
baptizati autem, et etiam gentilium pueri, neque 
in regnum intrant, neque iterum ad tormenta va- 
dunt: sunt enim expertes peccati (14). » Cum 
igitur Pater sanctus asserendo dicat, animas pue- 
rorum non baptizatorum nec paradisi perfrui gau- 
diis, neque iterum cruciatus inferni, cum sint sine 
actualibus peccatis, sustinere, reliquit in nostra 
intelligentia locum tertium, ubi anime talium, Deo 
jubente, post hanc vitam recipiuntur, in quo sci- 
licet nec. boni presentiam, nec mali sensibilem 
penam aliquam experiantur. Et licet huic loco 
Pater sanctus nomen non imposuerit, sancti tamen 
Latini, ut Augustinus. Gregorius et ceeteri, quippe 


ccelis in manu Dei, et per universum orbem hono- (c qui eodem spiritu repleti fuerunt, determinantes 


ramini. Vestras reliquias sacerdotes et reges ado- 
rant, et omnes populi exsultantes assueti clamant: 
Somnus pretiosus est in. conspectu Domini mors 
sanctorum ejus. » 

Item in eodem officio talia cantantur : « Chorus 
sanctorum invenitfontem vite, januam paradisi. 
Inveniam et ego veniam per poenitentiam ; ovis er- 
rabunda ego sum : revoca me, Salvator, et salva 
Ine. » 

Item: « Per vos , qni predicantes Agnum Dei 
occisi estis ut oves, et ad vitam quie sine senio 
est, etsempiternam transpositi estis. Hunc enim 
Agnum attentius martyres petite, debitorum solu- 
tionem nobis donantes. » 

Item in Officio mortuorum talia pro defunctis 
orant : « Dona requiem,Deus, famulis tuis, et ordina 
eos in paradiso, ubi chori sanctorum sunt, Domine, 
et justi fulgent in gloria, « His ita se habentibus, 
quis eorum potest excusari de ignorantia ? 


De quatuor receptaculis defunctorum. 


Sed elsiplus aliquid scire cupiunt Greci de 
animabus defunctorum, legant et intelligant libros 
suos, et invenient quatuor receptacula defuncto- 
rum, scilicet coelum empyreum, quod et paradisus 


de nomine loci, hunclocum sinum Abrahe, sive 
limbum nominaverunt, in quem ante adventum 
Christi sancti Patres descendebant. Nunc vero pueri, 
qui absque baptismo decedunt, sine poena sensi- 
bili, ut dictum est, detinentur, 


Probatio, quod sit purgatorium. 


De quarto loco, id est purgatorio, multa san. 
ctorum Patrum testimonia reperimus. Et primo in 
Epistola ad Corinthios, ubiloquitur Apostolus ; 
Fundamentum aliud nemo potest ponere, preter id 


p quod positum est, quod est Christus Jesus. Si quis 


autem superacdificat supra fundamentum hoc,au- 
rum, argentum, pretiosos lapides, lignum, fenum, 
stipulam : uniuscujusque opus manifestum erit .Dies 
enim Domini declarabit, qui in igne revelabitur ; 
el uniuscujusque opus, quale sit, ignis probabit. Si 
cujusopus manserit,quod superadificavit, merce- 
dem accipiet ; siopus arserit,detrimentum patietur ; 
ipseautem salvus erit ;sic tamen quasiperignem??, 
Cum quidam doctorum suorum inter eos attentius 
ut dictum locum exponeret, adjecit : « lgnem istum 
credimus χαθάρτήριον, id est mundificatorium, in 
quo anim: defunctorum probantur tanquam au- 
rum in fornace. » 


60 Matth. x, 43. *! I Cor. viu, 14. 5 I. Cor. ni, 11-15. 


(14) Actualis scilicet. 


PANTALEONIS ΒΙΑΟΟΝΙ CP- 


Sancta quoque Macrina, soror beati Basilii, cum A per beatum Gregorium, qui Dialogus dicitur, fuit 


esset liberalibus studiis imbuta et Spiritu sancto 
repleta, inter alia que de sacris eruditionibus di- 
vinarumScripturarumexposuit, deigne purgatorio 
talia testata est dicens: « Oportet animam ad si- 
militudinem Dei factam, ad ipsum redire ; non re- 
dit autem nisi purgata ; purgatur vero per ignem, 
post hanc vitam paratum. » 

Istud testimonium reperitur in tractatibus qui 
Macrina nominantur. Sed forsan dicent nobis: 
Nos testimonium mulierum non credimus. Esto ! 
Audiant igitur fratrem ejusdem virginis magnum 
doctorem Ecclesi beatum Gregorium Nyssenum, 
qua, et qualia in sermone, qui in primo Sabbato 
postPentecostenin commemoratione defunctorum, 
legitur, de igne purgatorio referat testimonia. 
Dicit enim : « Si humanam naturam voluntarie 
juxta liberi arbitrii motum quidem indecenter prze- 
cipitantem se, violenter ac coacte ad suum bene- 
placitum transponeret, id est, ad se traheret Deus, 
vel induceret, ablatio esset heec utique prehabite 
bonitatis et equipollentis Dei dignitatis privatio. 
ZEquale Dei est liberum arbitrium. Ut ergo et po- 
testas maneret nature, et malum aboleretur, hoc 
invenit Dei sapientia consilium, dimittere scilicet 
hominem in his, in quibus voluit esse, ut gustatis 
malis, qu& operatus est, rursus redeat per deside- 
rium voluntarium ad pristinam beatitudinem, om- 
neque vitiosum et irrationabile quoddam pondus 


postponens, et removens a natura, sive presenti q 


vita per orationes et observantiam mandatorum 
expleatur: vel post hanc vitam penitus per pur- 
gatorii ignis conflationem purgetur. » 

Item beatus Basilius, introducens personam 
defuncti loquentem in Officio mortuorum talia 
dicit : « Imago sum ineffabilis glorie tur. Et si 
stigmata vel punctiones porto delictorum, miserere 
tue plasmationis, Domine, et purga per viscera 
misericordie tue: et desiderabilem poenitentiam 
concede mihi, paradisi civem rursus faciens me. » 

Item Damascenus, in sermone mortuorum, volens 
probare quod eleemosyne, etorationes, et alia be- 
neticia Ecclesiee prosint defunctis, introducit, verbi 
gratia, exemplum, quod in Vitis Patrum de quodam 
discipulo cujusdam Patris legitur, et dicit: « Cum 
autem defunctus esset discipulus ejus, scire volens 
senex, quse et qualia meruisset in vita sua juvenis 
ille,ceepitaures Domini orationum instantia pulsare. 
Cumque ista per aliqua horarum spatia fierent, 
vidit senex predictum juvenem in fluvio igneo us- 
que ad gulam demersum. Cum veroorationi anxius 
incumberet, prospexiteumdem usque ad cingulum. 
Ultimo autem orationis beneficio ex totoliberatum 
aspexit. » 

Sed dicent forsan Greci: « Ignem istum credi- 
mus ignem infernalem, a quo etiam quidam virtute 
orationis liberantur, ut Trajanus imperator, qui 


45 | Cor. 1}, 11. 


sustentatus. » Sed contra beatus Basilius iu Officio 
mortuorum, deinfructuosa penitentia exsistentium 
in inferno talia fatetur : « Quid turbaris importune, 
o homo? una hora, et omnia pre:tereunt: non est 
in inferno peenitentia ; nec estibi requies. Ibi ver- 
mis, qui non dormit, ibi terra obscura et tota ne- 
bulosa. » 

Item beatus Athanasius, cum quereretur a quo- 
dam, 4118 essent illa peccata, que per orationes, et 
alia beneficia, et suffragia diluentur post mortem, 
respondit de his: « Magnus Dionysius sic dicit: Si 
quidem levia et subtilia exsistunt pecoata defuncto- 
rum, percipiunt utilitatem de beneficiis, que pro 
eis fuerint : sl vero gravia vel turpia fuerint peccata 
hominis, conclusit contra eum, vel adversus eum 
Deus. Verum tamen oportet nos curam gerere de 
propriis animabus, et non sperare post mortem per 
aliasoblationes consequi veniam delictorum. » Hec 
et his similia in Vitis Patrum, et in Dialogo beati 
Gregorii, quem similiter recipiunt, de animabus 
defunctorum reperiunlur testimonia : 408 purga- 
torium locum post mortem esse sufficienter indi- 
eant, etsi Paulus tacuisset. Graeci nostri temporis 
terrenarum rerum sollicitudine, non tam pro se, 
quam prouxoribus suis et filiisoccupati, tenent li- 
bros pulchros quidem et veros, nisi quos corrupe- 
runt, clausos, quin et sibi penitus ignotos; unde 
nobis veritatem, quam tenent, et ignorant, predi- 
cantibus, quasi falsariis Scripturarum, etnovainau- 
dita dogmatizantibus contradicere non verentur. 

Alii vero obducto supercilio grandia verba tru- 
tinantes, auctoritatem Apostoli ad Corinthios re- 
pugnantem, pro se exponere conantur. Dicunt 
enim : Fundamentum aliud nemo ponere potest 
proter id,quod positum est, quod est Christus Je- 
sus 55, Fundamentum unum, sicutjam diximus, est 
ille lapis angularis Christus, super quem sedificati 
sunt apostoli et prophetre, et qui pro tempore fue- 
runt Patres Spiritus Dei pleni. Aurum vero, et argen- 
tum, et lapides pretiosi sunt evangelica precepta, 
etaltitudodivinorum dogmatum, contra quia porte 
inferi non possunt preevalere. Conati sunt nihilo- 
minus superillud fundamentum immobile, malitio- 
si sectatores, heeresiarchie dico, adulterantes et cor- 
rumpentes sermonem veritatis, edificare; id est 
omnem materiam prava doctrine superingucere, 
putantes, utita dicamus, in hoc se obsequjam pree- 
stare Deo. Sed veniet secundus Domini adventus, 
sive apparitio, et inutilia quedam «edificationis 
operaceterorum doctorum cum detrimento consu- 
mentur, sive comburentur; ipsi autem sic salvi 
erunt, quasi per ignem, inexstinguibilem scilicet. 
Salvabitur ergo talis, sanabitur, servabitur per 
ignem sicut adamas, quinunquam consumitur per 
ignem. Sic et ipsi heretici et malitiosi sectatores 
salvabuntur, non ad purgandum, sed ad cruciatus 


511 


CONTRA GRUECOS 


5618 


&ternos sustinendos, Hesse est, inquiunt, expositio A Incipit tertia distinctio. De sacramento altaris. 


vera, et hic sensus auctorum. 

Ad quod, licet superius satis determinatum sit, 
dupliciter respondeinus. Primo, per virtutem verbi, 
quod dicitur, salvabitur. Istud namque verbum 
σώζξω, quod Latine redditum, sonat, soívo, ita pro- 
prie signi&cat salutem, id est, liberationem ab 
omni molestia: quod nunquam,et maximein poena 
conservationem. Et cum abundantissima et co- 
piosissima exsistat lingua Greca, ita appropriate 
sunt verborum significationes suis terminis : quia 
nunquam, autrarissime, precipue in sacra pagina 
ponitur unum pro reliquo. Unde aliter definierunt, 
custodire, aliter conservare, aliter sanare. Prituum 


namque dicunt φυλάσσω, secundum τηρῶ, tertium B 


cv 5», quod salutem, id est, liberationem ab omni 
incommodo, quod est electorum : quo verbo usus 
est Apostolus in premissa auctoritate, definierunt. 
Sic σώξω, unde σωτηρία salus, et c«zo, id est, 
Salvator. Unde iste expositor premisse auctoritatis 
Apostoli aut virtutem verborum ignoravit : aut, 
quod magis presumendum est, sciens et prudens 
veritatem fidei malitiose abscondit. 


Secundo respondemus, quod prepositio verbi 
hujus,per, sumitur aut cansative,autinstruementa- 
liter. Quocunque istorum modorum sumatur, nus- 
quam adamas salvatur secundum eos per ignem : 
quia nou habet hoc ab igne, ut conservetur lapis 
illeesus, sed potius a natura taliter sibi a Deo insita, 
ut scilicet ab elamento ignis non possit corrumpi. 
Similiter et homo corruptibilis cum sit, non habe- 
bit hoc ab igne sive gratia ignis, ut in eternum 

sive vivens in igne crucietur; sed Deo jubente, 
supra naturam ad malum suum, tale quid post re- 
surrectionem recipiet, ut sit in eternum vivens, 
sine fine per ignem, et in igne, non jam salvetur, 
id est, conservetur secundum Grecos, sed potius 
erucietur. Salvari ergo hominem dicimus, cum a 
peecatorum venialium maculis, mediante illo igne 
temporali et purgatorio, liberabitur : ut sic videli- 
cet anima purgata, seu purificata propriis maculis, 
digna conspectui judicis quandoque priesentetur. 
Scriptum est enim Nihil coinquinatum intrabit in 
eam δ᾽; sed anima portat inquinamenta venialium, 
ut supra ostensum est per illam antiphonam: 
Imagosum ineffabilis, et cietera. Ergo, non nisi pur- 
gata. Et sicut habemus dedivite et Lazaro, quod 
irrefragabiliter responsum accepit, quod non posset 
transire aliquis a loco tormentorum, igitur purga- 
bitur alibi. Istum locum dicimus locum purgatorii, 
ad quem transeunt anime, que dum adhuc vive- 
rent, de suis excessibus plenarie non salisfecerunt. 
Habemus igitur ex premissis quatuor receptacula 
defunctorum, idest, paradisum bonorum,infernum 
damnatorum, lymbum puerorum non baptizato- 
rum, et purgatorium poenitentium. 


$6 Apocal. xxi, 27. 


C 


D 


Dicto superius de processione Spiritus sancti, 
quam Greci negant et de paradiso, et inferno, nec 
non et de purgatorio, de quibus similiter male 
sentiunt: nune de sacramento charitatis, id est 
Eucharistie, consequenter videamus. Verum quia 
quasdam frivolas rationes videntur pretendere in 
suam defensionem sui erroris, illa postponenda 
sunt, que sub preetextu pielatis errore hujusmodi 
nutriunt, ut non solum visis rationibus et auctori- 
tatibus, reprobentur : verum unde, et a quo ha- 
buerunt originem declaremus, ut cum absque 
robore firmitatis, velut domus sine fundamento, 
apparuerint, ad modicum impulsum fidelium, om- 
nis eorum structura nequitie, ruine exponatur. 

Anno itaque ab incarnatione Domini millesimo 
quinquagesimo tertio, tempore Leonis papcee noni, 
fuit quidam patriarcha in urbe regia Constantino- 
poli, nomine MichaelCircularios [Cerularius.] Hio 
si quidem secutus per omnia predecessorem suum 
Photium patriarcham, qui prius superbam cervi- 
cem suam contra summum pontificem erigere at- 
tentavit, nisus est quantum potuit, etsi non quan- 
tumlicuit, Latinos, qniineadem urbetunc temporis 
sub imperatore Grieco degebant, ad Griecorum ri- 
tus, et precipue ad sacrificandum in fermentato, 
tandem per censuram ecclesiasticam invitare. Sed 
quia tantum nefas diu Romanam curiam latere 
non potuit, missi sunt a pontifice summo legati ad 
predictam civitatem, qui hujusmodi furentium im- 
petum per auctoritatem sedis apostolice refrenan- 
tes, eum et sequaces ejus anathematis gladio per- 
cusserunt, ex tunc itaque Greci majoris invidia 
stimulis agitati, quam plures libros, seu tractatus 
in confusionem Romane Ecclesie ediderunt, et 
suis posteris legendos, tanquam authenticos, et 
fidei catholice firmitatem habentes, districte man- 
daverunt ; eos vero, qui in his contraria dogmati- 
zare presumerent, annuatimin ecclesiis, voce pree- 
conis, quod usque hodie in eorum ecclesiis con- 
ventualibus observatur, haereticos denuntiarent. 

Hunc igitur Michaelem Greci usque hodie se- 
quentes, Latinos Azymitas voce publica asserere 
non verentur. Unde in tantam excecationem et 
contemptum apud eos devenit mysterium sacra- 
menti, ut non solum in mortis articulo ex eo su- 
mere recusent, verum etiam incendii supplicium 
potius eligant sentire, quam simpliciter confiteri. 
Probat hoc Cyprius, qui nostris temporibus duode- 
cim monachos Gre&cos, isto errore laborantes, no- 
vos diaboli martyres, per flammas ignis produxit. 
Dicebant enim prseedicti monachi : Sacramentum 
Latinorum lutum esse, et non sacramentum : et 
quod sacrificantes, vel sumentes ex eo, more gen- 
tilium demoniis immolarent. Rationes autem quas 
contra Latinos allegant, et quibus se tueri viden- 
tur, sunt iste 


Rationes Grecorum contra Latinosinazymo conse- À 


crantes. 


Primo dicunt, quod Dominus noster, quiin sui 
memoriam hoc fieri mandavit, non in azymo, sed 
fermentato pane tradidit discipulis suis. Constat 
enim,quod secundum legem Moysi, quartadecima 
lunafiebatimmolatioagniet esus azymorum, sicut 
scriptum est Levitici xi, que dies Pascha proprie 
vocabatur. Sed Dominusjuxta Evangelium Joannis, 
antediem festum Pascha? ** celebravit. Ceonam cum 
discipulis suis, et mysterium corporis et sanguinis 
sui tradidit. Si in tali die, qui erat tertia decima 
luna, celebravit Pascha, tunc utebantur fermen- 
tato ; ergo de fermentato tradidit corpus suum, 

Item : Non introierunt praetorium, ut non conta- 
minarentur, sed manducarent Pascha *'. Sed tunc 
fuit luna quarta: decima ergo in preecedenti, fuit 
luna tertia decima, quando Dominus tradidit cor- 
pus suum , et inde ut prius. 

Item cum evangelista de materia illius panis fa- 
ceret mentionem, non dixit : Jesus accepit azyma, 
sed: Accipiens Jesus ἄρτον Εἰ ἄρτος supponit pro 
fermentato. Ergo, etc. 

ltem eum scriptum sit, quod stando et cum la- 
etucis agrestibus et festinanter deberet comedi 
agnus paschalis, nullum tale quid in Evangelio 
reperitur. Unde constat, quod illa ccna non fuit 
Pascha Judsorum,. sed potius ccena et Pascha 
Christianorum, et non cum azy mis, sed cum fermen- 


tato pane, quod significat Christi perfectionem, fuit (c 


celebratum. Nam Christus noster Dominus duas 
naturas in unam personam sibi univit, et sicut di- 
vina est simplicissima, ita humana est composita 
ex anima et corpore, sive carne. Sicut ergo in 
Christo fuitet est divinitas, anima, et corpus: ita 
in mysterio sacramenti nostri, quod ex perfecto 
pane, id est fermentato, perficitur, similiter tria 
reperiuntur, scilicet forma, fermentum, et aqua. 
Vestrum autem sacramentum non solum non est 
verum sacramentum, sed nec sacramentum qui- 
dem, quod tantum discrepat ἃ veritate. He sunt 
rationes, quas in eorum libris me invenisse recolo, 
et ab ore ipsorum audivisse in disputatione. 
Responsio ad rationes Grecorum. 


Ad primum igitur ohjectum respondemus sic : D 


Quod fecit Dominus Pascha tempore et modo de- 
bito, aut non. Si dicaut, non: contra Joannes 
Chrysostomus, homilia octagesima quarta super 
Mattheum, ita dicit: « Non enim Christus trans- 
greditur Pasche tempus, sed Judei, qui omnia 
presumunt, Christum conculcant et leges ; quia di- 
ligenter fervebant furore, et sepe conantes inter- 
ficere, non valuerunt: tunc accipientes ipsum ex 
insperato, voluerunt etiam Pascha dimittere, pro 
homicida sua voluntate implenda. Propter quod 
congregati sunt omnes, » etc. 


6346 Joan. xni 1. 9" Joan xvni, 28. 59 Matth. 


PANTALEONIS DÍACONI CP. 


5*0 


ldem superJoannem: «Nonergo, utaliteropinan- 
tibus visum est, Dominus Salvator, qui et ipse ait : 
Non veni solvere legem, sed adimplere 58, Pascha 
suum anticipavit : sed tempore, et modo debito 
cuncta consummavit. » Fecit ergo Pascha Dominus 
cum discipulis suis, sicut evangelista testatur, 
quando fecit cum azymis etagno immaculato, ut 
in lege scriptum est. 

Item Theophylactus, Bulgarie episcopus, expo- 
nens illud quod legitur ad Corinthios : Convenien- 
tibus vobis in unum**, etc. ita dicit: « Non possum 
non concedere, quandoipse Dominus corpus suum 
ex pane, quem habebat, scilicet azymo, cum dies 
essent Azymorum, tradidit discipulis suis, si se- 
cundum Evangelia etsanctorum Patrum sententius, 
celebravit Dominus tempore debito Pascha ; unde 
tunc fermeotatus apparuit contra legem ? Sicut 
enim scriptum estin Exodo xn Septem diebus 
fermentatum non apparebit in domibus vestris'*., 
Quod si credimus verbis Veritatis dicentis : Non 
veni solvere legem, etc., credendum est, et predi- 
candum, Dominum Jesum nec unum iota, neo unum 
apicem legis preeteriisse, et ut totius transgressio- 
nis immunem, dixisse insidiatoribus suis : Quis ez 
vobis arguet me de pecccato"'? alioqui nec peccata 
multorum tulisset, nec pro transgressoribus oras- 
set ut non perirent, nec pro nobis passus, sed pro 
sua prevaricatione juste punitus 13 fuisset, pre- 
sertim quod non solum transgressor legis inventus 
esset fermento tunc apud se reperto; sed insuper 
multos discipulos reos mortis effecisset, cibans eos 
fermentato, et in injuriam divine legis; quod est 
impossibile. » 

Unde quamvis principes sacerdotum falsum te- 
stimonium quesissentadversuseum,ut eum morti 
traderent, nullumtamentale quid objecerunt, quale 
Greeci nunc objiciunt. Quod si fuisset objectum,so- 
lum suffecisset ad perdendum enm. Nec Pilato di- 
cente : Accipiteeum vos, οἱ secundum legem vestram 
judicate eum, dixissent * Non licet nobis interficere 
quemquam 18, quia ipsi precepto legis interfecis- 
sent fermentati participem, etdixissent : Nos legem 
habemus, et secundum legem debet mori?*, quia 
fermentatum comedit in Pascha, autcerte apud eum 
apparuit. 

Sed forte dicit Greecus: Non in publico, sed in 
occulto hoc egit. Absit! Quia non solum de factis 
suis, sed etiam de dictis aitipsi summo pofitifici : 
Egopalam locutus sum mundo, et in abscondito lo- 
cutus sum nihil. Qnid me interrogas? interroga eos 
qui audierunt '**.Sed etiam numquid dominum do- 
mus, in qua Pascha celebravit, latuit? aut certe si 
ipse consensit, numquid et Judam complicem ma- 
lignorum latere potuit? qui juxta Psalmiste vo- 
cem : Duz meus et notus meus vocatur ?*; preser- 
tim cum fuerit dispensator, quem Dominus dilecto 


v. 17. 491 Cor. i1, 18, ?? Exod. xu, 20. 11 Joan vni 


46, "11sa. nu, 1 seqq. '"*Joan. xviu, 31. ?* Joan. xix, 7. 15 Joan. xvuu, 20, 21. "*Psal Lv, i4. 


521 


CONTRA GEUECOS. 


suo Joanni demonstrans ail : /pse est, cui intinctum À azymos. Unde, licet Dominus dixerit discipulis 


panémporrezero ; et: Qui mecum intingit manum 
in paropside, hic me tradet 18, Quod si ita est, quie 
res prohibuit infelicem Judam, de memorato fer- 
mentatoipsum prodere sanguinem justum palam, 
quem omnibus modis queerebat prodere clam ? aut 
quid necesse habuit dicere: Peccavi tradens san- 
guinem justum **; cum tradendo transgressorem 
legis, avertita se et a populo furorem Domini, et 
gratiam promeruit ? Sicut enim scriptum est in 
Deuteronomio : Sipropheta quilibet, aut filius tuus, 
aut filia, seu uxor, et amicus quem diligis ut ani- 
mam tuam, voluereclam persuadere tibi, ut averta- 
ris a camemoniis leges, non acquiescas eis, nec au- 
dias : nec parcat ei oculus tuus, nec miserearis, et 


occultes eum, et statim proditopopulo interficies, ut B 


avertatur Dominusab ira furoris sui, et misereatur 
tui, multiplicelque te *^, etc. 

Sed iterum dicunt Greci: Si creditur orunipo- 

tens, potuitutiquesubito fermentatum undecunque 
exhibere, aut certe ipsum azymum benedicendo 
fermentare. Quod quam sit frivolum, nemo est, qui 
nonintelligat : quia quocunque modo apud eum in 
ipsa solemnitate fermentatum apparuisset, legis 
vansgressor fieret, et plane dignus puniri, qui in 
sanete legis contumeliam fermentatum tractasset. 
Sed etsi quolibet modo tantum miraculum factum 
fuisset, aliquisevangelistarum narrassel; cum eliam 
quiedam minima, nec narratione adeodigna, ut de 
contentione discipulorum, diligenter fuerint nar- 
rata. Omnia ergotam obstinato silentio reticuerunt 
necessariisacramentiinitium, quod totius Ecclesiie 
exsistat fundamentun;.Unde quamvis sit omnipo- 
tens, istud facere non potuit, quia noluit. Quare 
noluit ? Quia transgredi legem noluit. Unde? Non 
veni solvere legem, sed adimplere δ᾽. Quod autem 
omnipotentia sua ligetur ratione necessaria et 
utili, probatur per evangelistam Mattheieum, dicen- 
lem de patria Chrisli : Non potuit ibi virtutes mul- 
tas facere, propter incredulita*em eorum 83. 


Responsio ad auctoritatem Joannis. 


Ad secundum objectum de auctoritate Joannis: 
Ipsi non intioierunt 8, ctc., dicimus, quod Pascha 
multipliciter accipiatur. Aliquando enim est dies 
immolationis : unde Levitici : Decimo quarto die 
mensis ad vesperam Pascha Domini est** ; et in Mat- 
theeo : Scitis quia post biduum Pascha fiet *». Ali- 
quando agnus immolatus, ut : Unde vis paremus 
tibi Pascha**? Quandoque verodies azymornm,sic- 
ut habetur in Actibus apostolorum de Petro : Fo- 
lenspost producereeum populo;erant enim dies azy- 
morum*'. Aliquando autem panes azymi, sicuthic: 

Non introierunt in pratorium,ut non contamina, 
rentur,sed ut manducarent Pascha **, id est, panes 


suis : Scilis quia post biduum Pascha fiet **, etc., 
Matthaeus tamen ipsius diei, in cujus vespera, qua 
Pascha fiebat, mentionem faciens ait: Primo die 
azymorum accesserunt discipuli *, etc. Cui concor- 
dans Marcus ait: Erat autem Pascha et azyma 
post biduum??. Et post pauca: Prima die azymorum, 
quando Pascha immolabant 51, etc. Si igitur vide- 
retur non accipiendum Pascha et azyma, ut modo 
Pascha, pro festo azymorum, et modo festum azy- 
morum intelligatur pro Pascha ; quomodo stabit : 
Erat Pascha et azyma post biduum? Sed beatus 
Lucas omnem solvens heeresis controversiam ait: 
Appropinquabat dies azymorum,qui dicitur Pascha 
?1 etquiacum eo, qui proprie Pascha dicebatur, sub- 
sequentes quoque dies azymorum abusive nuncu- 
pantur Pascha, quem diem vellet intelligi, in se- 
quentibus ostendit dicens : Venit autem dies azy- 
morum in qua necesse erat occidi Pascha ??, Quod 
plane in decima quarta luna fiebat ad vesperum, 
quando agnus occidebatur; quem etiam Pascha 
dici, evangelista sic perhibuit, ut in ipso Pascha 
occidendum diceret. 

Porro, qualiter intelligi debeat, quod ait : UL non 
contaminarentur, sed ut manducarent Pascha ?*, 99, 
Paulo post ait : Erat autem Parasceve Pascha hora 
quasi sexta *. Parasceve Paschce, preparatio Pa- 
schae interpretatur : quando jam preparabatur, et 
instabatcelebritas diei magni Sabbati, qui celebrior 
cunctis diebus tune habebatur paschalibus apud 
Judaeos : adeo ut observantia ejus gentilis hominis 
cohabitatione, veluti introitu proetorii, pollueretur. 
Igitur : Nein cruce remanerent corpora in Sabbato, 
rogarunt Pilatum, ut tollerentur ?, Pascha igitur, 
in preinissa auctoritate,aecipitur pro azymis : quo 
necessario concesso, cessatadversariorum objectio. 


Solutio ad terliam. 


Ad terliam, quod dicunt, quod z»7e; supponitur 
pro fermentato, dicimus, quod multum discrepant 
a veritate : quia ἄοτος in sacra Scriptura non so- 
lum pro azymo, verum etiam pro quolibet pane su- 
mitur, prout in sequentibus apparebit. Scriptum 
est in Luca, quod cum Dominus apparuisset in 
specie peregrini, coactus fuita duobus discipulis, 
ut discumberet, et post : accepit. ἄοτον, et. bene- 


D dizit, et qui? sequuntur ?. Sed constat, quod licec 


facta sunt in die Resurrectionis, hoc est, in die 
azymorum, qui per septem dies secundum legem 
durabant,inquibusnon solum non comedi, verum 
nec in domibus, nec in tinibus illis omnibus, panis 
fermentatus poterat inveniri. Constat ergc, quod 
ille ponis, qui secundum Graecos or»; dicitur, 
non fuit fermentatus, sed azyimus. Aoro; ergo 
supponit pro azymo. 


* Joan. xi, 26. 78 Matth. xyri, 93. 7? Matth. xxvir, 4. 99 Deut. xiij, θ- 10. 5! Matth. v, 17. 53 Matth. 
xiu, 988. Marc. γι. 83 Joan. xvin, 28. ** Exod. xn, 18. 5 Matth. xxvi, 2, 55 Ibid. 17. ' Act. xui, 3, 4. 
55 Joan. xvii, 18. 89 Matth. xvi, 2... 9? Marce, xtv, 1. ?! Ibid. 192, ?* Luc. xxir, 4. ? Ibid. τι 9*-*? Joan, 
xvin, 28. ! Joan. xix, 14. ? Ibid. 31. ? Luc. xxu, 19. ' 

ParROL, Gn. CXL, 17 


553 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


824 


Atque hoc ipsum habemus in Levitico, ubi Mo- A quam prevaricatores legis. Primo igitur die azy 


ses de panibus propositionis fecit mentionem, qui 
arymi erant, secundum legem *. ltem, ubi ait: 
Comedetis panes azymos cum lactucis agrestibuss, 
habens in Gr&co, comedetis ἄοτον. Item in Sapien- 
tia, ubi scriptura de pane coelesti, id est manna, 
paratum de colo *, etc., dicit Greecus, ἄοτον. Item 
Psalmista, ubi nos dicimus : Panem angelorum  ,in 
Greco habetur ἄρτον ἀγγέλων. Item Salomon : 
Suavis est panis mendacii *. Ecce manifesto con. 
stat, quod hoc nomen panis indifferenteraccipitur, 
tam pro azymo, quam pro fermentato ; et tam 
de eo quod replet ventrem, quam pro eo quod sa- 
tiat mentem, hoc est, desiderium hominis, sive in 
bono, sive in malo. 


morum, qui erat dies, fececunt Christum occidi. 
Responsio ad aliud. 


Ad id, quod sequitur, quoniam illa tria, que 
sunt in Christo, scilicet corpus, et anima, et di- 
vinitas, si ista fabula aliquo modo digna esset re- 
sponsione, possumus dicere, quod preter illa tria, 
alie duce proprietates possent in suo fermentato 
assignari. Est enim in farina fermentata sal. aqua, 
et ignis, sine quo unquam panis ad essentiam 
suam potest pervenire. Et ita non ternarius, ut 
ipsi mentiuntur, sed quaternarius et quinarius nu- 
merus in pane invenitur fermentato. 

In nostro vero sacramento, in quo nihil est su- 


Sed dicit iterum Grecus: Veritas debet corre- g perfluum, etiamsecundumsignificationessuas, tria 


spondere umbre. Sed quarta decima luna ad ves- 
peram immolabatur agnus typicus. Ergo in diePa- 
rasceve fuit luna quarta decima. quia quarta deci- 
ma luna immolatus fuit Agnus verus. Ergo etin 
quinta feria precedenti fuit luna tertia decima, et 
tunc fecit Christus Pascha suum.Ergo Christus co- 
medit azyma Pascha. 

Dicimus quod veritas respondet umbre, quia 
in Pascha typico erant duo, scilicet agni immolatio, 
et comestio. Agnus typicus immolabatur luna 
quarta diecima ; et immolatio veri Agni inchoata 
est luna decima quarta,qua captus erat Dominus. 
Et immolatio respondet immolationi. Comestio 
autcm comestioni totaliter respondet ; quia agnus 
typicus comedebatur quarta decima luna, et Do- 
minus dedit corpus suum discipulis suis. 

Si autem objiciatur de mulieribus, quod para- 
verunt aromata, quod non fecissent in die festo : 
dicendum est, quod opera misericordie non pro- 
hibebantur, sed tantum opera servilia, sicut dixit 
Dominus de Magdalena: Sinite. illam, ut in diem 
sepulturct mea servet illud ?. ltem, cireumcidere 
licebat in die Sabbato, quia hoc erat opus spiri- 
tuale, non servile, sicutdicitur Matth. xit, 5 : Sab- 
batissacerdotes intemplo Sabbatum violant circum- 
cidendo hominem, et sine crimine sunt. 

Si vero opposuerint nobis de die Sabbati * Quia 
erat magna ilia dies ? ; dicendum est quia dies 
Sabbati magnus dicebatur, quiaerat dies Sabbati, 
et insuper festum azymorum ; non quia esset 
primus azymorum ; quia omnes dies illi septem 
erant magni; primus tamen et ultimus majores 
erant. Hic autem dicebatur magnus esse, quia, 
sicut dictum est, duo econcurrebant, scilicet Sab- 
batum, et festum Azymorum, id est una dies de 
septem diebus. De hoc vero, quod Judei clama- 
verunt: Non in die festo ; ergo non erat festum, 
quando crucifixus erat Dominus, dicimus quod li- 
cet clamaverunt, tamen fecerunt contra se, tan- 


* Levit. xxi, 11. * Exod. xu, 8; Num. 9, 11. 
? Joan. xu, 7. 19 Joan. xix, 3f. 4! loann. ι, 14. 


D 


5 Sap. xvi, 20 


tantum reperiuntur, scilicet farina, aqua et ignis; 
mediante quo farina et aqua conjunguntur. Farina 
supponit pro carne ; aqua, pro anima ; ignis vero 
pro divinitate ; que utraque assumpsit in unita- 
tem persone. Sed quid nobis de istis fabulis vetu- 
larum ? Audiant Greci super hoc beatum Grego- 
rium in Dialogis, quee, et qualia sacramento de- 
trahentibus responderit Greco sermone, cum in 
Grecia translegatione fungeretur. Dicit enim : 
« Solet plane moveri questio, quod in Ecclesia 
alii fermentatum offerunt ; alii panes azymos. Esse 
namque Ecclesiam distinctam quatuor ordinibus, 
novimus, scilicet Romanorum, Alexandrinorum, 
Hierosolymitanorum, et Antiochenorum : que 
Ecclesie generaliter nuncupantur, cum unam te- 
neant catholicam fidem, diversis tamen utuntur 
officiorum mysteriis. Unde fit, ut Romana Eecle- 
sia offerat panes azymos, propter quod Deus sine 
ulla commistione carnem susoepit. Scriptum est : 
Verbum caro factum est, et habitavit in nobis'*. Sic 
ergo pane azymo efficitur corpus Christi. Nam cee- 
tere supradict?e Ecclesie offerunt fermentatum, 
pro eo, quod Verbum Patris indutum est carne, et 
est verus homo; ita quod fermentatum commi- 
sceatur farine, et efficiatur corpus Domini nostri 
Jesu Christi verum. Sed tam Romana Eceolesia, 
quam predicte pro. ineffabili mysterio, tam fer- 
mentatum, quam azymum, dum sumimus, unum 
corpus nostri Salvatoris efficitur. » Heec sunt ver- 
ba Gregorii, quee in Vita ipsius Greco sermone 
reperiuntur (15). 

Sed Joannes Chrysostomus, cum hujusgiodi li- 
tem vellet de medio removere, in quadam epistola 
sua, quam Grecis de sacramento et aliis consue- 
tudinibus Latinorum duLitantibus, de Constanti- 
nopoli transmisit, ita dicit: « Volentibus nobis 
aliquid dicere de sacra communione, utrum ex 
azymo, velfermentato in sacra Dominica ccena 
facta fuerit : longioris temporis, et etiam perfec- 


! Psal. Lxxvir, 24, 25. * Prov. xx, 17. 


(15) Vide S. Thomam opusc. extremo, de error. Grscor.; Gennad. scholar. pro concil. Flor. c. 2 


sect, 8. 


CONTRA GRJECOS. 


626 


ioris scriptoris indigemus spatio. Sed multis A cant Eloquia sacra : Sed super hus omnibus tertin 


oiissis, id quod utile et pacificum est, imo ut ita 
dicam, quod magis estsecundum dispensationem et 
necessarium, et quod magis continet veritatem, 
dicendum est ; panis antequam consecretur, et 
conficiatur, sive azymus, sive fermentatus fuerit, 
indifferenter panis est et dicitur sacris Eloquiis, 
prout postmodum ostendemus. Postquam conse- 
cratus fuerit, neque azymus neque fermentatus 
dicitur, vel est; sed corpus et caro Domini, ea- 
dem nec alia, quam qua ab incorrupta Virgine 
a Verbo Dei assumpta, et in dextera collocata, a 
nobis orthodoxis et catholicis mystice sumitur, 
Propter quod et mysterium, hoc est, abscondi- 
tum nominatur. Et ideo nonnullis est incompre- 
hensibile hoc sacramentum ; transmutatur autem 
divina virtute ἃ Spiritu saücto in corpus et san- 
guinem Jesu Christi, secundum quod ipsa sacra 
secreta indicat, etetiam manifestat. Dicimusenim: 
Te rogamus, Sancte sanctorum, ut beneplacito tuce 
bonitatis veniat Spiritus sanctus tuus super nos, 
et super omnia hectua dona (sive munera)et bene- 
dicat, et sanctificet, et ostendat quidem hunc pa- 
nem ipsum pretiosum corpus Domini et Dei Sal- 
vatoris nostri Jesu Christi. » 

Si igitur divina virtus, sive Deus transmutat 
proposita dona in corpus et sanguinem Jesu 
Christi, superftuum est contendere, utrum ex azy- 
mis, sive fermentis fuerit, sive album, sive ru- 
brum forsitan vinum, et hujusmodiquasdam stul- 
tas curiositates de metuendis et tremendis myste- 
riis perscrutari. 

Quia vero quidam eorum volunt ex sola etymo- 
logia nominis, s3zymum non esse ἄοτον, id est, 
panem, eia de hoc breviter dispulabimus: « Di- 
citur enim ἄρτος ab ἄρθεως, id est, perfectione : 
azymus autem non est perfectus : quia caret 
et fermento: ergo nou est ἄρτος. Dominus autem 
ἄρτον benedixit. » Talis est mirabilis eorum syllo- 
gisinus. Nos vero ad syllogismi hujus machina- 
mentum, cum nullius valoris sit, infirmum, et de- 
bile, nullam faciamus responsionem ; ne videamus, 
ad ostensionem ejus, que in nobis est rationalis 
scientie, multa loqui et inutiliter. A. sanctis ta- 
men Evangeliis ἄοτον vocatum esse azymuin pro- 
babimus, sive ostendemus, et mendax istorum 
etymologia apparebit. In Luca enim scriptum est. 
Et factum est, discumbente eo cum eis '*. Et. post 
pauca : Cognoverant eum in fractione ἄοτου 13, 
Ecce, ibi azymum ἄρτον nominavit. Quod autem 
azymus fueritille, qui tunc in Emmaus Cleophe 
et concomitanti sibi datus est, hinc est manife- 
:tum. Post immolationem agni septem diebus co- 
medebant Judei azyma, quibus diebus fermentatus 
panis non inveniebatur apud eos. Infra autem sep- 
tem dies, benedixit Dominus panem istum, de 
quo memoriam fecimus, in Emmaus, sicut indi- 


1* Luc. xxiv, 30. !* Ibid. 35. !* Ibid. 21. 


18 Matth. xxii. 9. 


D 


15 Matth. xxii, 8, 9. 


dies est, quo hec facta sunt '*, infra autem seplem 
dies. erat dies illa. “λοτος ergo vocatur, ut os- 
tensum est, azymus. Nam hoc nomen ἄοτος genus 
est ferinentati etazymi; et de ambobus preedi- 
catur, sicut. de speciebus. Ex his ergo verbis, ut 
dictum est, Chrysostomi, et aliis pro ista materia 
allegatis, satis manifeste colligitur, quod sancti 
Patres antiqui, tam Greeci, quam Latini, tam de 
sacramentoaltaris, quam de aliis fidei arüuculis, 
sicut Ecclesia Homana. catholice et sancte sense- 
runt. Moderni vero Gr&ci quia jugum obedientie 
sacrosancic dictte Romanae Ecclesi a collo suo 
indebite excutere voluerunt, multis eaminvolutam 
esse erroribus predicare non verentur. Quia ta- 
men ipsisuam rebellionem pertinacem quibusdam 
suis rationibus palliare non verentur : quid eorum 
libri contra clament, ex inultis pauca in medium 
proferemus. 


Quarta distinclio. In qua ostenditur quod papa est 
caput Ecclesie. 


Sciendum vero, quod ad probandam obedien- 
tiam et debitam reverentiam Ecclesie Romane 
oportet nos quaerere primo :«À quo habuit Ecclesia 
istam potestatem ? secundo, quando? tertio an su- 
per omnes universaliter, an particulariter ? » 

Quantum ad primum, distingue: Quiaauthabuit 
a Deo, mediante Petro, aut a principibus seculari- 
bus ; aut simul ab istis tribus ; aut ἃ conciliis ge- 
neralibus; aulsimul ab istis tribus; aut a nullo 
istorum : sed usurpato sibi honore utitur Ecclesia 
violenter et indigne. Et istam ultimam concedunt 
Greeci. Et dicunt quod nullus apostolorum fuit 
major altero: sed omnes fuerunt :equales et 
fraires, juxta illud: Omnes autem vos fratres 
estis, et patrem nolite vocare vobis super terram, 
quia unus Pater vester ccelestis est '5. 

Ad quod respondentes dicimus, quod Dominus 
hic non removet officium pr:elationis, cum Paulus 
apostolus dicat : Obediteprapositis vestris, et subja- 
cele eis '*, sed libidinem dominandi. Unde non 
dixit : Nolite statuere : — Nolite vocari : unde 
cum nos eligimus pastorem Ecclesie, non eligiinus 
nobis patrem, vel matrem simpliciter, sed potius 
vicarium Patris nostri veri et Magistri, qui in cce- 
lisest, sed, necquem eligere volumus nos, sed quem 
Deus dare, juxtasanctioneset canonesapostolorum 
suorum, constituit et ordinavit, juxta illud: Ae- 
mosumil sibi honorem, nisi vocatus a Deo, tanquam 
Aaron 11. Unde Glossa super illum locum: Patrem 
nolite vobis vocare super terram 15, sic ait: Quod 
Deo debetur, vobis non presumatis ; nec alios 
Rabbi vocetis, nec divinum honorem hominibus 
deferatis. » Item alia Glossa: « Deus dicitur Pater 
et Magister, nam indulgentia Pater, ut honor 
eetati deferatur, non auctor vite habeatur: magi- 


!$ Heb. xur, 17, 11 Hebr. v, 4, 


527 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


528 


ster. ex consortio veri Magistri tanquam ejus nun- A omnino tacuit, aut de suo superaddendo verum 


tius, et pro reverentia ejus, qui mittitur, hono- 
ratur. 

Petrus autem habuitprerogativam dignitatis su- 
per apostolos, et plenitudinem potestatis super 
omnes homines. Quod probatur sic : In Evangelio 
Joannis, cum Dominus ter requisisset a Petro 
singulariter ct specialiter, an ipsum diligeret, 
audivit: Pasce oves meas '*. Super quem locum 
dixit Joannes Chrysostomus : « Quia igitur finis 
erat Cone, Petro preposituram orbis omnium 
committit, non alteri dat, sed huic tantum. Quare? 
Quia omnium priecipuus et caput totius chori. Εἰ 
ideo etiam, ut ostendat ei, quod potest confidere, 
tanquam negatione oblitterata ; quia ei neque illam 
improperat, nec profert in medium : sed : Si diligis 
me, preesto fratribus, et ferventem amorem, quem 
in me habere dicebas ita ut mori velles pro me, 
nune ostende. Interrogat autem eum ter, simul 
quanlam curam habeat deovibus sibi commissis. » 
Et post aliqua dicit ei : Seguere me *?. Commisit 
quidem Petro prelationem omnium fidelium. Quia 
etsi Jacobus Hierosolymitanam sedem suscepit, 
Petrus tamen totius orbis: quasi dicat : Sanctus 
vocatus est Jacobus in partibus Hierosolymitanis ; 
sed Petrus in plenitudine potestatis. Unde in man- 
dato: Z'ibi dabo claves?! ,tibi discretivequasiab aliis, 
dabo claves. » Super quo Joannes Chrysostomus 
ita : « Sicut Pater dedit tibi revelationem confes- 
sionis vere fidei ; sic ego dabo tibi claves coelestes, 
Divinorum ergo dignitates tradidit Preto, potesta- 
tive in terris exsistens, et ccelestibus intrans. » 

]tem Chrysostomus : « Et quidem alios preeter- 
mittens, huic, id est, Petro, de ovibus disponit, 
cum sit princeps apostolorum, et caput chori. Pro- 
pter quod Paulus ascendit Hierosolymam, tunc 
videre ipsum pre ceeteris. » Heec sunt verba Chry- 
sostomi. 

In quibusdam tamen codicibus reperiuntur, quce 
videntur sapere, quod non solum Petro, sed etiam 
apostolis communiter eamdem tradidit Dominus 
potestatem. Super quo voluimus admonitum esse 
Jectorem, ut habeat, quo debeat adversariis re- 
spondere, βία inveniunturin Glossa (-hrysostomi 
posita, que dicunt plenitudinem potestatis non 
esse traditam tantum Petro, sed omnibus aliis, 
absque dubitatione aliqua dicit, quicunque legerit, 
quod illa non sunt verba Chrysostomi, sed potius 
Theophylacti, archiepiscopi Bulgarorum, qui mis- 
sus est a Photio, tempore schismatis in Bulgariam, 
ut ipsos Bulgaros, tunc temporis Eeclesire lH'omanre 
devotos et obedientes, ad Grecorum ritus et obe- 
dientiam revocaret. Quod et factum est. Iste itaque 
Theophylactus, cum omnua fere scripta beati Joan- 
nis Chrysostomi suo ingenio abbreviasset, quid- 
quid pro Latinorum Ecclesia facere videbatur, aut 


30 ]bid. 22, 3! Matth. xvi, 19. 


19 Joan. xxi, 17. 


(16) Locus corruptus. 


intellectum corrupit. Inveniuntur tamen qutedam 
originalia Chrysostomi adhuc illesa in armariis 
monasteriorum Grecorum. 

Item Greci in officio suo de apostolis Petro et 
Paulo talia testantur, cuilibet laudem cantantes: 
« Petro, qui divisi sunt corpore (16), uniti sunt 
spiritu. Divinorum predicatorum prepositos ; Pe- 
trum quidem tanquam apostolorum principem; 
Paulum vero tanquam pre ceteris laborantem. » 

Item Dominus in Evangelio de Petro: Zw voca- 
beris Cephas**, quod in Latino redditum sonat 
caput ; ut ex ipsa impositione nominis caput Ec- 
clesie eumdem demonstraret. Quod sacri tracta- 
tores fidei considerantes, ubicunque de Petro men- 
tionem aliquam fecerunt, xopupaiov τῶν ἀποστόλων, 
id est, caput vel verticem apostolorum, vel apicem 
nominaverunt. Quam prerogativam nominis nun. 
quam alibi legi.Quanquam Germanus Nicenus ar- 
chiepiscopus, iste scilicet, qui nuper defunctus 
est, in quibusdam suis litteris, quas contra Lati- 
norum[íidem nuper transinisit, etiam apostolum 
Paulum κορυφαῖον τῶν ἀποστόλων nominavit. Quia 
autem quidam Grecorum episcopus nunquam ta- 
lem abusionem se audivisse testatus est, unde et 
derisit hominem. Sed esto. Quid ad rem ἢ Roma- 
nus namque pontifex, non solum Petri, sed etiam 
Pauli meruit esse successor. Petro successit in 
potestate clavium, Paulo in discussione causarum. 
Nam sicut Petrus auctoritatem ligandi atque sol- 
vendi accepit & Domino, ita Paulus scientie 
plenitudinem. Et licet omnes apostoli ligandi et 
solvendi claves a Domino susceperint, nullus ta- 
men plenitudinis potestatem sibi aliquo tempore 
vindicavit. Sunt vero vocati in partem sollicitu- 
dinis, sicut archiepiscopi a papa, episcopi ab ar- 
chiepiscopis, et ab episcopis sacerdotes. Unde 
factum est, ut successores aliorum apostolorum, 
non sumni pontifices, sed archipresules, vel ar- 
chiepiscopi nuncupentur.Romanus vero pontifex, 
quia Petro, id est, Christi vicario successit, non 
immerito summus pontifex et papa, hoc est, Pater 
Patrum, singulariter nuncupatur. 

Aliorum etiam locorum episcopi, in quibus ipse 
personaliter preefuit, ut Antiochie, vel ad quam 
vicarium suum misit, ut Marcum Alexandrie, et 
item Cesarem Palestine, ubi concilium ordinavit, 
et ei vices suas commisit, propter Petri peveren- 
tiam singulare privilegium et dignitates pre ce- 
teris Ecclesiis meruerunt, ut dictarum Ecclesiarum 
episcopi, non solum episcopi vel archiepiscopi, sed 
patriarche, hoc est, principes Patrum, vel prin- 
cipales, appropriato vocabulo, a cunctis nomina- 
rentur. 

Si vero quaeritur, Unde ergo Jerusalem et Con- 
stantinopolis habent patriarcham ? respondemus: 


31 Joan. 1, 42. 


529 


CONTRA GRJECOS. 


530 


In primo generali eoncilio, Patres sancti, qui ade- A predicte civitatis episcopo, petenti confirmatio- 


rant, considerantes loci reverentiam, de Jerusalem 
scilicet, quam Redemptor omnium sua presentia 
et suo cruore piissime dignatus est consecrare, 
honorem hujusmodi, et patriarchatus ejusmodi 
loci episcopo dispensative concesserunt. Dixerunt 
enim: « Statuimus, ut /£lie episcopus propter 
reverentiam Domini, preeminentiam vel prero- 
gativam bonorem patriarchatus habeat: salvo 
jure et reverentia inetropolis, » hoc est, ar- 
chiepiscopi Palestine Cesarec. Quod ideo fac- 
tum est, quia Cornelius centurio, sicut dixi- 
mus, ἃ Petro apostolo episcopus ibidem ordinatus 
vices ipsius apostoli apostolorum principis in vita 
sua gerebat. Distinctio sexagesima quinta ita ha- 


bet, quam mos antiquus et vetusta traditio obti- B 


nuit, ut lie, id est, Jerusalem episcopo honor 
deferatur, habeat consequenter honorem, ma- 
nente tamen metropolitanse civitatis propria di- 
gnitate. 

Constantinopolis « proprie sedem non habet ; » sed 
Theodosius imperator in secundo concilio coegit 
centum quinquaginta Patres, clam summo Ponti- 
fce, sine cujus consensu fieri non potuit, prout 
legentibus hunc libellum patebit, ut Constantino- 
polis sedem sublimarent, nomen ei patriarchatus 
attribuentes, quod ante non habebat. Processu 
vero temporis, crescente Greecorum malitia, et po. 
tentia invalescente, Patres, qui convenerant in 
quarto concilio, suasu principis Martiani, quedam 
privilegia Romane sedis similia, et hoc nomen 
οἰχουμενιχὸς patriarcha, quod sonat, orbicularis, 
siveuniversalis patriarcha, eidem Constantinopoli- 
tano episcopo, contradicentibus apostolice: sedis 
legatis, contulerunt. Et, ut habeat primum 1o- 
cum post papam : cum Alexan«'rinus archiepiscopus 
primitus eam dignitatem habuerit, in primo, et 
secundo, et terlio concilio, propter reverentiam 
beati Marci. discipuli beati Petri. Verumtamen 
quia ea definiebantur in conciliis sine consensu 
pape, vel legatorum ipsius, robur firmitatis ha- 
bere non poterant, dicti Patres 1v concilii cuncta, 
quie egerant, ad ipsum transmittentes, petunt hu- 
militer eorumdem confirmationem. Sed quia tale 
ambitionis nomenet potestatem usurpatam indebi- 


te, non sine magna injuria aliorum patriarcharum D 


et maxime pape,sibi arrogaverunt Grieci; ideo bea- 
tus Leo papa petitioni concilii nullo modo assen- 
sum prebere voluit, sed scripsit eissic (17) :« De ne- 
gotiis fidei synodum congregari permisimus, et ut 
sanctorum Patrum canones conserventur, que in 
Nieena synodo inconeussis dogmatibus edita fue. 
runt. Quapropter, inquam, consideratione vestre 
sanclilatis innotesco, quod Ecclesiarum, prout ab 
iliis trecentis decem et octo Patribus divinitus 
inspiratis edita sunt, volumus ut permaneant ; ut 
nil inverecunda ambitio desideret. » Inde Anatolio 


(17) S. Leo ad concilium iv 


nem sus dignitatis, et querenti de legatis sedis 
apostolice, eo quod non consenserunt predicte 
ordinationi, ita dicit : « Sed temetipsum accusas, 
quod eis (legatis) parere nolueris, dum illicita 
moliris; superflue non concedenda appetens et 
insalubriter contraria concupiscens, quee nullum 
unquam potuerunt nostrum obtinere consensum. 
Absit enim a conscientia mea, ut tam prava cupi- 
ditas meis studiis adjuvetur, » etc. Hiec. autem 
scripta suntin gestis quarti concilii, de quo preefati 
sumus. 

Sed Gregorius Dialogusepiscopum ejusdem urbis 
Eleemosynarium reprehendens, eo quod tale nomen 
habere presumpserit, ita scribitin suo Registro : 
« Papa insuper Romanus cum oblatum esset ei ἃ 
conciliis nomen illud, nunquam voluit suscipere: » 
Et post pauca : « Sufficiet, inquit, tibi, quod di- 
gnitatem patriarcharum dedimus tibi, cum non 
habeas sedem. » Sedein vocat auctoritatem Petri 
videlicet: locum quem per se, vel per alium pre- 
sidendo auctorisabilem et reverendum reddidit, 
ut merito sedes apostolica nominetur. Hocsemper 
Constantinopolis curavit. Propter quod et inter 
sedes apostolicas non numeratur vel computatur. 

Unde Leo papa in iw concilio ad Martianum 
imperatorem, de Anatolio, priefatee urbis episcopo 
temere usurpante jus non sibi concessum, ita seri- 
bit : « Sufficiat predicto, scilicet Anatolio, quod 
tue pietatis auxilioet studio seu sollicitudine, 
nostro assensu tante civitatis episcopatum obti- 
nuit: nec indignum se faciat habere regalem ci- 
vitatem : quam quidem apostolicum locum, sive 
sedem facere non poterit. Sed nec aliquo modo 
speret, quod oflendendo alios, possit ipse crescere. 
Nam preerogativie honorum sanctarum ecclesiarum 
Patrum canonibus, et venerabilis synodi Nicceeee ce- 
lebrate decretis, constituta, nulla possunt teme- 
ritalis audacia moveri, nec etiam aliqua novitate 
mutari. » Unde beatus Gregorius Dialogus dicit, 
cum de sedibus generalibus faceret mentionem, 
sicut supra in tractatu de sacramento Eucharistia 
ostensum est, Ecclesiam quatuor ordinibus distri- 
butam esse, id est, Romanorum, Hierosolymorum, 
Alexandrinorum., et. Antiochenorum : qui gene- 
raliter, inquam, Ecclesia. nominetur. 

Hic se sic habentibus, multum videtur oppositio 
quorumdam Latinorum infirmari, quod dicunt, 
quod patriarchis dicte sunt, quia in his locis 
apostoli preesederunt. Sed eo, quod apostolus pre- 
sidet, id est Petrus, vel per se, vel suum vica- 
rium, valeret quod dicitur. Si simpliciter intel- 
ligi volunt, quomodo stare possit non videmus: 
quoniam essent plures, quam hec. Nec omnia su- 
pra nominata loca patriarchali, honore ornarentur. 
Nullus enim apostolorum sedit. Constantinopoli, 
vel Alexandrie, nisi Petri dicipulus sanctus Mar- 


331 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


cus. Sedit enim Mediolani Darnabas, electus apo- A tentiam, antequam ea que gesta sunt, cum veritate 


stolus gentium cum beato Paulo. et aliqui de apo- 
stolis quibusdam regionibus specialiter prefue- 
runt. Sed si quorumdam apostolorum, et disci- 
pulorum Domini sessio faceret sedem : necessario 
esset, sicut. diximus, quod essent plures, quam 
quinque patriarche in mundo. Sed quoniam hoc 
non videmus, sequitur. quod gratia Petri preedi- 
etarum civitatum sedes honorem hujusmodi pre 
cseteris Ecclesiis meruerunt. Suscepit Petrus in 
plenitudine potestatis, eteam posteris suis succes- 
sivo jure dimisit ; ut qui in ea sede, quam, ut ita 
dicam, martyrio crucis consecravit pro Douwino, 
isque secundum canonem fuerit electus, Christi 
vicarius non immerito cognoscatur. Quod ut ne- 
scientibus antiquas historias innotescat, quoquo 
modo de multis pauca in medium adducimus. 

Scribit enim Leo papa (18) eongregatis sanctis 
Patribus in quarto consilio sic: « Misit nobis im- 
perator. ut venerabili synodo nostram prtesentiaim 
preberemus ; quod quidem nec necessitas tempo- 
ris, nec ulla consuetudo poterat permittere. Ta- 
men in his fratribus Paschasino et Lucertio epi- 
scopis, Bonifacio et Basilio presbyteris, qui ab 
apostolica sede directi sunt, me synodo vestra 
fraternitas existimet preesidere: nec sejunctam ἃ 
vobis presentiam meam confidat, qui nunc in vi- 
cariis meis adsum, et jamdum fidei catholice pre- 
dicatione non desum, » etc. Quilegati auctoritatem 
summi pontificis functi, sic in concilio locuti 
sunt : 


« À beatissimo et apostolico episcopo Homano, 
qiii est caputomnium Ecclesiarum, mandata habe- 
mus, ut Dioscorus, patriarcha Alexandrie, in con- 
cilio non sedeat. Quod si sedeat, ex pellatur. » Item, 
legati dant contra Dioscorum sententiam, rogati a 
concilio sic: « Rogamus sanctitatem vestram, qui 
locum obtinetis sanctissimi archiepiscopi Leonis, 
ut sententias contra eum, et peenas quee. in cano- 
nibus continentur, definiatisin ipsum. Omnis enim 
et tota universalis synodus vestrie sententie non 
discordabit. » Quidefinientes dixerunt : « Manifesta 
fiant omnibus ea quie dixit Dioscorus. » Et pos! 
pauca sententiam dantes, deposuerunt eum. Cu! 
sententie concordans patriarcha Constantinopoli- 
tanus, et tota. synodus: « Ego, ait, ea, quie apo- 
stolicus thronus per omnia sentit, sentio, et con- 
sentio deponi, » etc. 

ltem Leo papa dicto patriarche sic scribit : «De 
Eutyche non cognovimus, qua justitia a commu- 
nione est separatus.Quapropter cognoscere volen- 
tes decausa,volumus tui facti rationem cognoscere» 
ut omnia suspendantur, usque ad nostram noti. 
tiam. Quoniam nos, qui volumus sacerdotum Do- 
mini justa esse judicia, non possumus non cogni- 
tis rebus in prejudicium alieujus partis ferre sen* 


(48) Epist 47, ad synodum Chalcedonensem. 


Δὰν» 


audiamus, » etc. 

Idem Leo papa his, qui in concilio Ephesi cele- 
brato erant, ita scribit : « Itaque ad perfectionem 
divinitus statutorum apostolieze cathedre petiit 
imperator apponi confirmationem tanquam a B. 
Petro fuerit facta. » 

Item principes qui intererant concilio loco im- 
peratoris, de papa ita loquuntur: « Quia igitur 


: lecta est. epistola domini nostri sancti Patris ar- 


chiepiscopi Leonis, qui cathedram apostolicam or- 
nat, expedit etiam ut beati Cyrilli epistola, que 
contra Nestorium scripta, legatur. » 

Item dicti Leonis pape epistolam de duabus na- 
turis in Christo, plenam fidem continentem tota 


B perfecta synodus devote suspici«ns et approbans, 


in episcopis singulis, et per singulos dicit : « Fa- 
teor epistolam archipiscopi nostri Leonis aposto- 
lice. sedis patriarcha. consonam esse editioni 
trecentorum decem et octo Patrum, qui in Ni- 
cena, et centum quinquaginta, qui in Constanti- 
nopolitana, nec non in ejus, que in Epheso sub 
B. Cyrillo fuit celebrata. Et eide:n epistole con- 
sentio et subscribo. » 


Alii autem ex ipsis vocant eum episcopum om 
nium Ecclesiarum. Nonnulli, papam, plures pa- 
trem suum - alii patriarcham «ecumenicum, id est, 
universalem. Quidam vero dominum suum, adden- 
tes plures, apostolorum 864 prasidenlem, et simi- 
lia, que causa brevitatis hic non ponimus. Et ta- 
men si de singulis velint veriticari, legant concilia 
gener:lia. et maxime quartum concilium, Greeco- 
rum Chronica inspiciant, ubi dietorum omnium 
absque dubio reperient veritatem. 

Ite. patriareha Constantinopolitanus ad eumdem 
papam Leonem pontificem, illa seribit: « Sanctis- 
simo et beatissimo Patri, »etc. Narratis his, quie in 
concilio gesta fuerunt, dicit: « Oportet hiec omnia 
ad notitiam sanctitatis lute. pervenire, necessario 
mittens ea illuc per talem, et talem episccpuui, » 
elc. Et infra: « Quee per eos manifesta facimus, 
optamus ut per prosperani responsionem, quam 
vos decet, .&eti ad nos redeant, landantes in oinni- 
bus charitatem et providentiam vestre beatitudi- 
nis, quam erga sedem hujus regi:e urbis, paterna 
semper consuevistis sollicitudine habere. » Et in- 
fra:« Etenim sedes Constantinopolitana patrem 
habet apostolieum thronum vestrum. Unde eaque 
in sancta synodo consecutive gesta sunt confirmare 
diguemini : nec non definitioni, de qua dictum est, 
hujus Constantinopolitanee sedis. » 

Et fine totius dieti concilii ex parte omnium 
scribunt ; sic ad eumdem narrantes, qu& iu con- 
cilio gesta sunt, et confirmationem eorumdem po- 
stulantes. Dicunt ergo: « Deatissimo et sanctis 
simo, » etc. Et post: « Repletum est gaudio os 


CONTRA GREJECOS. 


536 


nostrum, et lingua nostra exsultatione. » Et in- A ambigutatem immisit: utrum videlicet tua bea- 


fra: « Quam fidem tu veluti aureum flumen usque 
ad nos precepto conditoris deductum custodisti, 
omnibus beati Petri interpres, vel expositor con- 
stitutus. Unde nos te tanquam auctorem boni ad 
utilitatem utentes, sortem veritatis filiis Ecclesie 
demonstramus. » Infra: « Sienim ubi sunt duo, 
vel tres congregati in nomine ejus, id est, Dei, ibi 
dixit se esse in medio, quantam putas circa du- 
centos vigintisacerdotes inhabitationem ostendere, 
et familiaritatem, quse etiam (9) patientie, et 
labori, cognitioni, quie in confessione ipsius pre- 
posuerunt, quibus tu utique ut caput membrorum 
presidebas? » 
Et infra : « Dioscori Alexandrie presulis causas 
depositionis exponentes inter multa intulerunt de 
vinea Domini, et custode ejus. Insuper inquiunt: 
Contra ipsum vinee custodem, qui a Salvatore 
deputatus est custos, insaniam suam ostendit, di- 
cimus scilicet sanctitatem tuam et incommunica- 
bilem eum qui corpus Ecclesise unire sollicitus est, 
meditatus fuit facere. » Et infra : « Ea igitur, quee 
definimus ad remotionem totius confusionis, ad 
robur vero ecclesiasticzee ordinationis propria et 
amicabilia, ad decorem congrua, stabilire digneris, 
sanctissime et beatissime Pater. Nam hi, qui lo- 
cum uum obtinent sanctissimi episcopi Paschasius 
et Lucentius, et hi, qui cum eis directi presbyteri, 
Bonifacius et Basilius, dictis definitionibus forti- 
ter assisterunt, volentes prorsus, ut hoc bonum ἃ 
vestra providentia incipiatur, » ete. Ft in line 
ejusdem sic loquituv:« Ut autem. sciatis, quod 
non ad gratiam, aut ad odium fecerimus alicujus, 
sed tanquam divino nutu gubernati et directi su- 
mus, cuncta vobis gestarum reruin nota facimus, 
ut a vobis, que gesta sunt, statuantur, roboren- 
tur, et concedantur. » Pariter qu:edam consimi- 
lia, etc. 

Imperatores vero Petri auctoritatem et succes- 
sorum ejus non ignorantes, ad eumdem Leonem 
ita scribunt: « Vietores Valentinianus, et Marcia- 
nus, gloriosi triumphatores, semper Augusti, 
sanctissimo Patri et venerabili archiepiscopo 
Leoni : Beatitudinem tuam syllabis nostree. sereni- 
tatis velocissime valere optamus: inquirentes, 


ut eura omnipotentis Dei, vestrarum precum in- D 


terventu nob:s concedatur, ita ut pia et pacifica 
sua magnificentia, omnia prospera et optata no- 
stro imperio concedere dignetur. Miramur inaxi- 
me, quod post synodum Chalcedonensem, et lit- 
teras venerabilium episcoporum, qui ad tuam in 
Deo amicitiam missre sunt, per quas omnia in 
ipsa facta, vobis nuntiaverunt: nequaquama tua 
sanctitate tales littera misse sunt, quie. videlicet in 
sanctissimis ecclesiis lectie ad oinnium notitiam 
pervenirent, pro quorumdam animabus, quie 
Eutyehetis pravam adhuc opinionem sectantur, 


(19) Locus corruptus. 


titudo, ea que in synodo sancta edita sunt, con- 
firmaverit. Et propter haz»c vestra reverentia litte- 
ras mittere dignetur, per quas omnibus ecclesiis 
et populis notum sit, universa, que in sancta sy- 
nodo gesta sunt, a tua beatitudine esse confir- 
mata. Illud tamen, ut decebat episcopum aposto- 
lice sedis, tua sanctitas excellenter dixit, quod 
ecclesiasticos canones conservans, nihil ab anti 
qua consuetudine in ordinatione olim edita, et 
immobili, usque hodie perseveranti, aliquid pa- 
tiebatur diminui: » Et infra: « Cum autem con 
firmaverit catholicam fidem et veram orthodoxam, 
noveritis Chalcedonense concilium, omnibus epi- 
scopis consentientibus, fuisse secutam. Propter 


B hoc, quod et tua venerabilitas, proprias et spe- 


ciales velocissime mittat, per quas confirmare vos 
ipsam. qua in Chalcedonensi celebrata est, syno- 
dum manifestissime ostendatis: ut nec illi, qui 
desiderant, ignominiosam possint habere aliquam 
suspicionem de judicio tuse sanctitatis gloria, id 
est, quod tua sanctitas de his, que acta sunt, judicat 
esse tenendum. » Hoc autem dicit, quia sine confir- 
matione pap?, vel legatorum ejus, infectum nego- 
tium habebatur. Ista autem que diximus, colligun- 
tur ex IV concilio: 

Sed ne aliquibus videatur, quod propter dictam 
definitionem, editam in memorato concilio, quid 
videatur imminutum de potestate papse, de conse- 
quentibus conciliis, que multo postcelebrata sunt, 
aliqua proponamus. In sexta enim synodo (20), 
que sub papa Agathone, tempore Constantini prin- 
cipis, et Heraclii, et Tiberii fratrum suorum, in 
urbe Constantinopoli, contra Monothelitas celebrata 
est, Patres qui convenerant, auctoritatem principis 
apostolorum non ignorantes, desuccessione ipsius, 
in octava sessione ejus libri talia fatentur et scri- 
bunt. Demetrius [Domitius] episcopus Phisiadis 
[Prusiados; civitatis ita dicit: « Relationibus mis- 
sis ab apostolica et principali sede antiquioris 
ome, id est Agathone, ad ἃ Deo coronatum et 
mitissimum dominum nostrum magnum Victorem 
imperatorem, tanquam a Spiritu sancto editis, per 
os sancti, et principis apostolorum Petri, et per 
digitum B. benedicti papi, Agathonis scriptis, ego 
assentior, et sic credo, et sic sentio, istas duas 
nostras voluntates in Christo unitas persones, etc. 

ltem, Theodorus episcopus Berissensis Arme- 
ni&: « Ego audiensrelationes missas ad Dominum 
nostrum benignissimum, a Patre nostro, Romano 
papa Agathone, et auctoritatum que in ipsis ferun- 
tur, intentionem capiens ; credo, sicut credit ipse 
Pater noster papa antiquioris Rome. »In hunc 
modum omnes episcopi consurgentes dixerunt: 
« Nos omnes illa credimus, et illam fidem tenemus, 
et istam sequimur, » etc. Et peractis rite omnibus 
referentes Deo gratias, et papae, qui eos direxit ad 


(20) Conc VI act. 8. 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


bonum in landem ipsius, totum concilium ista À tur: «Propter quam causam nobis necessario, fra- 


scripsit: « Sanctissimo et beatissimo,» etc. Et 
infra : « Unde et nos omnes tibi, tanquam princi- 
pali sedi Ecclesise totius orbis, quod gestum est, 
attribuimus, vel committimussupra firmam petram 
fidei stanti, litterisque a vestra beatitudine ad piis- 
simum imperatorem missis, in quibus vera con- 
fessio continetur, libenter consensimus, que tan- 
quam summoJ]apice apostolorum enuntiata, agnos 
scimus. » 

Item Joannes, episcopus Constantinopolitanus, 
Constantino pape ita scribit : « Sanctissimo, » etc. 
Et infra : « Licet sue divinitatis et potentie indi- 
cium ipsam magnitudinem creationis, que in visi- 
bilibus est, posuit Deus : precipue tamen in pre- 
fiosissima sensibili creatura, hoc est, in nostro 
plasmate, illa, que sue glorie et sapientie sunt, 
demonstravit. Ex quoetiam admirandam esse Dei 
sapientiam Propheta exclamavit ipse. Itaque no- 
stre nature Conditor diligenti operatione toli cor- 
pori caput praeposuit, in quo perfectionem, sive 
integritatem sensuum apponens, sive attribuens, 
omnem inde reliquorum membrorum motum et 
perfectionem fieri et conservari fecit, ita ut si ho- 
rum aliquod offendi contigerit. autalio mo lo affligi, 
non sine provisine eorum cura sit posita, sed 
etiam in novissimis, membris, sive viribus natura- 
lem compassionem ostendit, per manuum submi- 
nistrationem et oculorum per visionem ducatum, 
sanatur, quod afflictum estet dolet; non injuria- 


tres adeo honorabiles, presentem litteram mani- 
feste certitudinis misimus vobis, et ostendimus, 
quam sit importabile pondus plaga, propter quod 
et usque ad vestram sanctitatem, secundum quod 
exigit consuetudo synodalis attestationis, seu pro- 
clamationis, devenire prohibeamur, tyraanice de- 
tenti, » etc. 

Quem in favorem Ecclesie ponendum decretum 
Constantini, quod post receptam gratiam in urbe 
Romana beato Petro et Pape successoribus condi- 
dit, ettam Latinis quam (Grecis litteris cunctis 
fidelibus in eterna memoria reliquit. Scribit enim 
sic : 

Privilegium Constantini (22). 


« Necessarium jndicamus cum omnibus satrapis 
nostris et toto consultu, et principibus et populo, 
qui est sub potestate Romanes Ecclesise, ut sicut 
sanctius Petrus ex persona fidelis Deiest in terra, 
sic episcopi et successores principis apostolorum, 
potestatem in terra habeant magis, quam impe- 
rium nostrum glorie nostre. Et hoc concessum a 
nobis, et ab imperio nostro et volumus nos ipsum 
principem apostolorum, et successores ejus ex per- 
sona ejus, primos ad Deum Patres esse et defen- 
sores. Et sicut imperialis potestas nostra in terra 
veneratur et honoratur,sic faciamus, ut veneretur 
et honoretur Romana Ecclesia, et magis quam im- 
perium nostrum. Et &eternam sedem sanctam ca- 


tur, despicit, aut rejicit horum cooperationem vel (; thedram beati Petri volumus glorificari et exal- 


officium, tanquam inutile. Et his itaque, quse circa 
vestram preesentiam sunt, habemus parabolice lo- 
qui, o sanctissime. Nam cum caputsacerdotii, quod 
in Christo est, canonice vos esse reputamus, con- 
grue querimus per vos auxilium dolori, qui con- 
tingit, et tristitie. Ecclesiastico ergo corpori, quod 
in nobis est, propter pestilentetn et morbidam pla- 
gam animarum a tyrannica potestate inflictam, 
consolationem mittite. Prorsus enim ratione pro- 
prietatis capitis, nosinconsulte, veI non voluntarie 
infirmatos non despiciatis, neque identitatem a 
natura obliti, repellatis nos (21), sed magis plagis 
nostris condolealis. Cum enim patitur unum nem- 
brorum, secundum Pauli vocem, compaltiuntur 
merito omnia membra ??. Nunc igilur et recursum, 
quoad sanitatem sit, ad restitutionem perfectam 
nobis concedite justissime. Et maxime, quando in- 
firmitas occasionem non sine causa corporis sui 
stabilimentum acceperit, sed ad extrinsecus coacto 
et improvisoimpensa,sive casum suum acceperit.» 

Postea mutat personam, quia loquitur concilio, 
quod congregaverat papa, propter eamdem cau- 
sam, de qua hic igitur, scilicet propter Iconoma- 
chos, scilicet impugnatores imaginum. Inde subdi- 


33 ] Cor. xi!, 29. 


Ἢ Locus obscurus et mendosus. 
22 


tari : dantes ei potestatem, et glorie dignitatem, et 
discernentes sancimus ut habeat potestatem prin- 
cipalem, et sitipsa caput quatuor sedium, scilicet 
sedis Alexandriw, Antiochie, Hierosolymorum, et 
Constantinopolis. Et similiter in omnibus Ecclesiis 
totius orbis episcopus, qui estin sancta Romana 
Ecclesia sacerdos mundi. Et quidquid estad sancti- 
titem, vel utilitatem Dei, et correctionem, et fir- 
mitatem fidei Christianorum, ut ab ipso judicetur. 
Justum est enim, ut ibi sancta lux habeat caput et 
principium, qui sanctus Legislator, id est, Salvator 
noster Jesus Christus beato Petro jussit tenere ca- 
thedram, et etiam ubi passionem sustinuit crucis, 
et beatie mortis calicem bibit, factus imitator Ma- 


p gistri et Domini sui, et ut ibidem gentes inclinent 


capita sua propter confessionem nominis Chri- 
sti, uhi doctor eorum beatus Paulus apostolus 
propter Christum extendens cervicem, coronam 
martyrii suscepit, et usque in finem mundi ibi re- 
quirant doctorem, ubi sanctorum reliquie requie- 
scunt. » 

Et infra : « Propter hoc utile estimamus, impe- 
rium nostrum et po!entiam imperii ad partes orien- 
tales transferri, et in regionem Byzantii, in loco 


Hec Constantini donatio fidem non meretur ef a criticis omnibus reprobatur. 


537 CONTRA GEJECOS. 538 
utili civitatem eondere, et imperium nostrum ibi- A quod legati missi ab ea Consiantinopolim summo 


dem collocare. Quoniam ubi est principium sacer- 
dotii, et caput Christiane religionis ἃ Rege cclo- 
rum traditum, indignum est, ut ibi rex terrenus 
habeat potestatem. » 

Hic et his s!milia quam plurima continentur in 

dicto privilegio Constantini, quod ad honorem et 
reverenliam sacrosancte Romane Ecclesie, illo 
tempore Grecis et Latinis, ut dictum est, litteris 
promulgavit. Hoc tamen a semetipso non habuit, 
sed cum esset tune tempore Christianissimus, san- 
ctorum trecentorum decem et octo Patrum conci- 
lio interesse meruit vel studuit; eteodem Spiritu 
quo etipsi pleni, sedem apostolorum principis, 
prout in Evangelio a Domino didicerat, in honore 
dignam esse decrevit. Ibi enim predicti sancti Pa- 
tresprerogativam dignitatem Ecclesiis per univer- 
sum orbem dispensantes, Romanam Ecclesiam 
esse caputomnium Ecclesiarum in suis defirierunt 
sententiis ; prout in preaallegalis conciliis neces- 
sario comprobatur. 

Sed et reliqui imperatores orthodoxi thronum 

Petriomnibus aliis preeferentes, tales de ipsa leges 
condiderunt: « Volumus, ut omnis regio eccle- 
siastica consuetudines ltomane Ecclesi imitetur. » 
Et iterum : « Dictam sedem omni honore dignam 
decrevimus, quia quidquid ad correctionem fidei 
spectat, ab illa sede fuit semper receptum, corre- 
ctum et emendatum. » 

Quse cuneta si diligens lector discutere volet, 
inveniet illa tria, que in principio istius partis 
fuerant quesita, esse soluta. Videlicet quo tem- 
pore Romana Ecclesia habuit istam potestatem, 
vel a quo, et utrum super omnes universaliter, vel 
particulariter super aliquos. Quod iterum repe- 
tentes dicimus : Quod auctoritatem habuit Ecclesia 
& Christo, mediante Petro, cui cura omnium spiri- 
tualium specialiter singulariterque fuit commissa: 
exsecutionem tamen poltestatís, velauctoritatis ha- 
bet Ecclesia a primo concilio Nicic& celebrato (23): 
in quo unaqueque sedes secundum pluset minus, 
honorem ab apostolis receperat, et minus fuit pri- 
vilegiata et exaltata: dignitatem vero et poten- 
tiam temporalem recepita tidelibus imperatoribus, 
qui atempore B. Sylvesiri, pro ea publicas leges 


promulgantes, ei pacem dederunt. Unde, et donis p 


largissime dotata, jus suum libere super omnes, et 
ubique ex tunc copit extendere. Unde et duos pa- 
triarchas Photium, et quemdam alium (21) in urbe 
Constantinopolitana deposuisse dignoscitur, et 
quosdam alios excommunicasse. Imo in cuncta re- 
verentia habita est ante schisma sedes apostolica, 


(23) Hoc sano sensu accipi debet. SrEw. 

(34) Anthimum forsan, ab Agapeto depositum 
lemporibus Justiniani, voluit indicare. Bas. 

(23) Romani pontifices Constantinopoli suos ha- 
bere responsales sive apocrisiarios, sed illi non 
dicebantur legati, nec Tuerunteardinales, nec id 
a temporibus Constantini. sed Justiniani potius 
institutum. Nec tunc temporis palatium fuit car- 


cum honore et Jaudibus reciperentur. Inde est, ut 
ipseimperator de equo proprio resiliens,equum le- 
gatorum pedester traheret (25) usque ad palatium 
quod Cardinalium vocabatur, imitando scilicet 
Constantium I, Christianorum principem, qui 
beato Sylvestro talem reverentiam dignoscitur fe- 
cisse, prout in prefato privilegio conlinetur mani- 
feste. Ait enim: « Etteneutes frenum ejus, propler 
timorem et reverentiam B. Petri, stratoris officio 
usi sumus, per scripturam publicam cunctis inno- 
tescant. » Unde tanta cecitas modernis Greecis, et 
mentis hebetudo, ut dican!, se non teneri ad obe- 
dientiam Ecclesi, HRoman«e ὃ 

Item quiramus, et ipsi respondeant: Aut reli- 


B quit Petrum ut vicarium sedis sue, aut non. $i sic, 


habemus propositum, et cessat omnis questio, et 
sumus in pace. Si non: sed eadem ratione, quia 
Petrus non relinquitur, nec Andreas, nec Jacobus, 
nec aliquis alius apostolus. Unde ergo in Ecclesia 
multitudo sedium, et dignitetum diversitas, et li- 
gandi atque solvendi animes tanta potestas ? Inde 
etiam Constantinopolitano presuli tanta vel talis 
potestas, unde dicat se primum post papam, vel 
super alios patriarchas ? Sed dicunt, quod ἃ 
conciliis. Sed concilia sedem Petri, prout osten- 
sum est, aliis preeferunt. Unde beatus Stephanus 
νέος, id est, novus inartyr (supple, his, qui voca- 
bant eum ad quoddam falsum concilium) respon- 
dit : « Quomodo vestra synodus universalis voca- 
bitur, in quo Romano non placuit preesuli, sine 
quo impossibile est prorsus, res ecclesiasticas ca- 
nonizari ? » Istud testimonium invenitur passione 
sua confirmare. Et alioqui infirmare ante legatos 
non poterat concilium, nec congregari similiter 
sine consensu papie. Ergo et Romanus pontifex 
habet potestatem similiter principalem a conciliis ; 
et inde ut prius. 

Si vero dixerint: Nos reputamus eum excom- 
municatum ethiereticum ;quia addiditin Symbolo: 

"ilioque,; etideo non obediemus ei (20). 

ltem quizeritur ab eis: 1n. quo concilio, aut in 
qua synodo tantus pastor et Pater Ecclesie fuit 
convictus de mendacio et h:eresi, communi senten- 
tia condemnatus: quee cum ostendere non potue- 
runt, quia nunquam factum est, dicimus, quod 
eliamsi verum esset, quod ei imponitur, tamen 
falsumest, sicutsuprademonstravimus. Antequam 
convincatur principaliter per concilium, manet 
seimnper penes eum auctoritas; nec debet vitari, 
sed omnes tenentur ei obedire, quousque, sicut 
diximus, in sua presentia cognoscatur causa. Hoc 


dinalium ; quippe non in edibus propriis, sed in 
palatio regio habitabant apocrisiarii, ut patet ex 
epistola Phocr ad Gregorium Magnum. Nec ullum 
occurrit palatium cardinalium apud Constantino- 
polim. ec denique mos fuit imperatoribus tantos 
)onores legatis deferendi. BAsx. 

(26) Deest responsio. 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


docent concilia, ratio docetet suggerit, et cano- À tasset, compulsus est przdietus papa magnum 


nes compellunt. Unde in quarto concilio patriar- 
cha Alexandrinus Dioscorus, et Eutyches archi- 
mandrita, cum per suam facinorosam heresim 
forent deponendi, ante tamen latam sententiam et 
causam cognitam, manifeste loca sua tenuerunt in 
concilio, et semper venerabiles Patres, et sanctis- 
simi vocabantur. 

Cum igitur nec in hoec se possint excusare 
Greci, unde est, quod ἃ matre Ecclesia tanto 
tempore recedentes, redire ad obedientiam tam 
Obstinato animo recusant ? Puto quod longi- 
turnitas temporis hanc  cecitatem interioris 
hominis induxiteis. Transacti sunt enim trecenti 
octoginta anni et amplius, ut creditur, quod 
istud schisma et scandalum coepit oriri. Sed nun- 
quid tempus prejudicat in talibus ?*imo tanto ma- 
gis rei schismatis, apud examen eterni Judicis, 
quanto indulte ponnitentie temporibus ingrati 
abutuntur ; presertim cum semel, bis, ter, sicut 
in Grecis reperiuntur historiis, per legatos Roma- 
ne curie, et nuper per fratres nostri ordinis, et 
Fratres Minores tempore Gregorii IX pape, ὃ suo 
errore fuerint dulciter revocati: ut tandem, licet 
sero, ad sinum matris Ecclesie redeuntes, uno 
ore, quamvis diversis sonorum vocibus, benedice- 
remus pariter Redemptorem nostrum Jesum Chri- 
stum. qui est benedictus in secula seculorum. 
Amen. 

Constat ergo ex his qu& dieta sunt, quod Ro- 
manus pontifex caput est omnium Ecclesiarum, 
sive universalis Ecclesie cum una sit, et non 
plures, successorque Petriet vicarius Dei in ter- 
ris; et ei tanquam ipsi Domino oportet fideles, in 
hisque secundum Deum sunt, devote et humiliter 
obedire. Eos vero, qui econtuinaeiter impugnant, 
el ipsam sedem Ecclesie non asserunt esse caput, 
sicut jam a pontificibus ejusdem sedis decretum 
est, anathematis gladio percussi, cum Dathan et 
Abiron schismatis incursuros dicimus dispendium 
damnationis eterne. 


De quatuor causis schismatis. 


Causas vero sive excusationes schismatis credi- 
mus esse quatuor. Prima fuit divisio imperii. Li- 
cet enim imperatores, qui regnabant Constantino- 
poli, post recessum Constantini ab urbe Romana, 
pro eo quod totum contulerant Ecclesie, sicut 
supra diximus, nullum jus haberent in Italia, in- 
terdum tamen ubique regnaverunt. Sed cum infra 
Italiam usque ad Romam barbara gens irruisset, 
et summus pontifex auxilium imperatoris Leonis, 
qui erat Constantinopoli, requisisset, et ille ne- 
gligenter ag^ndo, auxilium priestare Ecclesie refu- 


/ ,! Prov, xxvii, 9. 38 Isa. xxiv, 2. 


(27) Éadem prorsus fuit Lutheri et Lutherano- 
rum olim querela,quando defectionem ab Eeclesia 
moliebantur; iniqua prorsus, mendax, etcalum- 
niosa utrobique. SrEWw. 

(28) Ilic erat finis tractatus adversus Grecos, 


B namque (27) referentes, quod quando 


Carolum de Gallicis partibus evocare, etin Italia 
imperatorem constituere, et Ecclesie defensorem. 
Etenim eratille Leo, ut legitur, valde voluptuo- 
sus, et ideo in regimine imperii sui valde remis- 
sus. Unde suo tempore Saraceni Syriam, Turci 
vero Cappadociam obtinuerunt, et sic facia est 
divisio imperii Romani. 

Secunda occasio divisionis fuit, quia non tue- 
runt vocati ad concilium Ultrasmontanum, quando 
illa dicio: Fioque, fuit apposita. Verum, quia 
superius causam signavimus, hic subticemus. 

Tertia occasio fuit, quam ipsi aliquando nobis 
in familiari colloquio assignaverunt, scilicet su- 
perba nimis exactio legatorum pape. Dicebant 
legati 
summi pontificis ab ipsa sede apostolica annuatim 
Constantinopolim chrisma deferebant, nisi octo- 
ginta libras auri a clero ct urbis populo, preter 
alia dona et munuscula eisdem impenderentur, 
non recedebant. Taceo age, aiebant, de pompa, et 
superbia, quam ipsi ostendebant. 

Quarta vero et potissima, quantum ad clerum, 
fuit depositio Photii patriarches, et excommunica- 
tioipsius, et aliorum prelatorum, et quorumdam 
abbatum. Sed numquid hec sufficiunt ad excusa- 
tionem tanti schismatis, et perditionem tot anima- 
rum ἢ Minime Sed « occasionem pro facto querit, 
qui vult recedere ab amico. » Sed quid sequitur 
in auctoritate ? Omni tempore, inquit Salomon, erit 


C ezsecrabilis **, 1d est, vitandus ab omnibus, ae- 


spectus et vilis ; quod presens dies indicat in 
ecclesiis Grecorum. Nam incarcerantur eorum 
clerici et monachi, sicut ceteri rustici, et popula- 
res exactiones et pedagia fiunt super eos, quem- 
admodum sper laicos, ut verum sit, quod per 
prophetam scriptum est : Sicut populus, sic sacer- 
dos **. Translata est quippe gloria ab eis sacerdo- 
talis, dignitas et ecclesiastica libertas in. contem- 
ptum redacta. Nam qua vult ipse, qui iinperat 
.nstituere, instituit; et quem vult deponere, simi- 
Jiter deponit. Et merito. Ut qui subesse Ecclesie 
Romane et personis ecclesiasticis contempserunt, 
subjaceant nunc laicis principibus vel inviti. Re- 
cognoscant distantiam servitutis, et dominorum 


D orbis terrarum et convertantur, οἱ clament ad 


Dominum, et summum pontificem, et liberet eos. 

Hzec autem scripta sunt anno Domini millesimo, 
ducentesimo quinquagesimo secundo 1m civitate 
Constantinopolis, a fratribus Prredicatoribus, ad 
editicationem Ecclesie, et profectum animarum, 
ad laudem et gloriam Patris, et Filii, et Spiritus 
sancti. Amen (28). 


quem composuerunt fratres Dominicani. Que se- 
quuntur sunt alterius auctoris, Hugonis nempe 
4Etheriani, quiscripserat an. 1170. Id patet ex 
ipso titulo : Que admista praedictis. Vide obs. 
pref. BAsx. 


541 


Quadam adfnista praedictis. 


Sicutin procemio hujus opusculi testati sumus, 
Grecorum Eeclesia doctorque olim sua venustate 
quam plurimos ad emulationem fidei provocabat 
et morum, ita et nunc erroris caligine obfuscatus, 
quod horrorem sua foditate aspicientibus incutiat, 
ut jam non Ecclesia fidelium, sed potius congrega. 

tio non immerito heeresiarcharum possit appellari. 

Quod, licet jam quatuor dictis articulis demonstre- 

tur, tamen adhuc in his, que subjecta sant osten- 
ditur. Que ex dictis magistris Hugonis zEtheriani 
nuper extracta, huic operi duximus inserenda. 
Dicunt enim, et scribunt de Latinis sic: 


Contra Romanum pontificem (29). 


Romanus Pontifex, et omnes partium occidenta- 
lium Christiani, sacerdotes et laici preter Cala- 
bros, ante multa tempora extra catholicam Eccle 
siam pervagantur evangelistarum etapostoliearum 
traditionum ignari, et a fide alieni. Nam Theoto- 
nici (30) a ritibus gentium parum discordant, in 
Deum impii; sed Calabri, et ceeteri orthodoxi, 
sicut antiquitus, et apostolicie, et Ecclesie nostre 
alumniejus moribus informati sunt. C-:eteri. oinnes 
exciderunt, imppios a corpore Ecclesi non solum 
mores alios et ignotos amplecienles, verum ipsam 
Trinitatem sanctam blaspheimantes. Etenim sua 
concinnantes,et alienis adherentes, neque divinis 
Scripturis redarguentibus illorum errores. ueque 

illis, qui eos miserunt, volunt morem gerere. 
Magris sanctos Patres nostros et doctores, sic sen- 
sisse, etindese habere taleni traditionem inentiun- 
tur. Nam in sancto Symbolo, quod a l'atribus no- 
stris, qui apud Niceeam convenerant universali 
prima synodo consequenter manifeste -icdefinitum 
est : « ELin Spiritum sanetum  Do:ninuim, οἱ vivi- 
Bicantem, ex Patre procedenteru , » sed et iu sancto 
Evangelio evidenter clamitante de. Spiritu. sancto: 
(ui a Patre procedit, supra nominati virt aduide- 
runt: Et ex Filio, fallaciter, et ἃ} suum periculum. 
Verumtamen, ut opinor per angusliani sui liuguse 
idem esse arbitrati sunt, Spiritus ex. Patre proces- 
sionem.et eausam quee per Filium sit, ad nos mis- 
sionem barbare et inconveuienter | intellexerunt. 
Pro fermentato azyma offerunt, et calumniantur 
sanctum Petrum, et sanctos Patres Rouanos pon- 
tifices auctores exstisse talis traditionis. 
Sacerdotes principes cum laicis ad bella profi- 
ciscunturarmati, et in acie bellant ante alios gra- 
dientes. Jejunant in Sabbatis; etsi festa dies 
Nativitatis sit, vel Epiphanii, non solvunt jejunium 
Septimanam edulio casei dicatam non agnoscentes 
carnes comedunt. Secunda die Jovis ova, caseum, 
ellae manducant, a quibus minime, per totam 


16 Act, xv, 28, 29. 


(29) Notandum, in hoc sequenti opuseulo plu- 
rima dici ex auditione et rumore vulgi ignobi- 
lis et ignari.ltem, ex odio et invidia contra 
S. Rom. sedem. Novatoribus pleraque potius con- 


CONTRA GRJECOS. 
A quadragesimam suos pueros prohibent. » Historias 


sti, 


sanctorum preter passionem Christi, in Ecclesiis 
suis non designant. » Et ipsam non pictura, sed 
opere plumario in similitudine sculptilium, et in 
terra similium |tictilium | faciunt. In sancta templa 
ingredientes super pavimenta cadunt in faciem, et 
primo susurrant. Deinde crucem uno digito in- 
surgentes osculantur, et hanc orationem consum- 
mantes surgunt, et sacras imagines renuunt oscu- 
lari. Sauctam Dei Genitricem, Matrem . Domini 
nostri Jesu Christi. tantiim sanctam Mariam v0o- 
cant. Secus altare ecclesiarum quelibet accedit, 
cujuseunque sit sexus, tetatis,vel ordinis. Et in 
solemnitate missarum mulieres sedere possunt, si 
velint, in sede sacerdotum. Sic sciunt distinguere 
inter sacra et profana! comedunt suffocata, capta 
ἃ bestiis, morticina sanguinem, ursos, fibros, 
quos vocant castores.,ericios,quieque his spurciora 
contra apostolieum decretum : sicut Lucas in apo- 
stolorum historia refert his verbis: Visum est. enim 
Spiritui sancto,et nobis nihil ultra imponero vobis, 
quam hac necessaria, ut abstineatis vos ab immo- 
latis simulacrorum, et sanguine, et suffocato, el 
fornicatione 16, 

Sacerdotesetepiscopi sacerdotales stolas, id est, 
easula non de lana, sed de sericis netura conte- 
xentes eis operiuntur, diuturnas (31) ipsas pre- 
parantes; eum hujusmodi stola, id est, casula vel 
planeta Christi habitum representant. sivehabitum 
quem habuit, quando exutus fuit vestimentis, in 
dutus est chlanydecoccinea, que de lana contexta 
eral, qua nos utimur Quadragesimali tempore. 
In alienis vero diebusutimur albis, eo quod Chri- 
stus agnus immolatus dicatur. Et ideo ex vesti- 
mentis ovium nobis easula preparamus. In si- 
guum sanctielZeclesi:e desponsationis annulos por- 
tant, et chirothecas, in dextra. quidem scribunt: 
Domini dertra, insinistra vero: Agnus Dei. Sacer- 
doteseoruimsoluminaqua baptizant, el salem in os 
mittentes baptizandi:baptizandos postquam spuunt 
in sinistra manu el dextra miscentes salivam. inun- 
gunt. Postquam adietatem pervenerunt,peccatis ob 
noxios oleo perunguntinremissionem peccatorum 
et bis baptizari videntur. lidem) sacerdotes quas- 
dam purgationes faciunt jugiter, et aspersionem, 
quibus allizantur eulparum Judaicis servientes 
ribus: quiuque digitis quomodo aliqui benedi- 
cunt, et cum pollice faciem signant, tanquam Mo- 
nothelitie. Cuin. igitur. debeant disponi digiti in 
consignationibus, quod pereosduie nature signifi- 
ceutur,et tres personie, prout Christus monstra- 
vit, quando in ccelum ascensurus discipulis mani- 
bus elevatus benedixit. A Septuagesima usque- 
ad Pascha non cantant A(leluia. Affirmuant non de- 


veniunt. SrTEW. 


(30) Teutones. 
(31) Videtur locus mendosus. 


5&3 


PANTALEONIS DJACONI CP. 


bere aliis linguis Dominum venerari, nisi istis tri- A ambulant extinctis Juminibus in eeolesiis, terree- 


bus, scilicet Hebreea, Greeca, et Latina. Mortuos 
sepeliunt manibus eorum nequaquaquam consti- 
tutis in rnodum crucis, sed deorsum missis circa 
inferiora instrumenta. 

Omnia cera oppilant. Sacerdotes ter quaterin die 
celebrant super uno altari, ubicunque contigerit. 
Utunussacerdoster, velquater celebratquaterin die 
cum felix sit, qui unam digne possit cantare. Tra- 
dunt filias suas nuptui accipientes consororis 
filiam filio suo, aut fratri, aut consanguineo. Si 
quis monachus in episcopum promoveatur, carnes 
manducet intrepide. Et monachi parva vexati egri 
tudine carnibus vescuntur. Communiter autem 
omnes pinguedine porcina utuntur. 


motus faciunt, sedes, tabulas, parietes percutiunt - 
malleolis etlagenas confringunt ; et cum deberent 
vigilare in orationibus alii in stuporem mentis, 
alii in risum convertuntur, et alia queedam in ip- 
sis tenebris fiunt, quie nec fatu digna judicavi. 
Verum hac de grecogice (33) laicorum lapsum ex- 
cerpsi, ut si quando ad aures eorum devonerint, 
ad se reversi correctionibus vacent. 


Gracorum mala consuetudines. 


Griecorum intolerabilis est,redargutio, Vuleanum 
imitando, qui altero pede claudus dicitur. Matrem 
suam scilicet sedem Petri apostolorum principis, 
contra faciens contemnit, et abbonorat. Porro 


Venerabilem quidem crucem in aliis diebus in p stultam fecit Deus talium sapientiam. Nam vani- 


ecclesia vident et adorant;in sancta Quadragesima 
velant sindonibus, cum qua et occultant Alleluia, 
Et in sancto magno Sabbato de penetralibus edu- 
centes ipsam, tanquam de sepulcro resurgentem 
demonstrant populo; et de subito cum magno cla- 
more cantant: Alleluia, et multoties, et per multas 
horas vociferantur, quemadmodum Christus sur- 
rexit. Cum misse celebranturet mysteria confi- 
ciuntur, plerique assistentium laicorum,si placet 
eis, loquunturet sedent. Participationem sancte 
communionis, non similiter ut nos Greci, perfi- 
ciuntsed dicunt quod qui missam celebrat sacer- 
dos,osculatur volentem comm unicare,promotiones 
episcoporum etlaicorumnon per omne tempus perfi 
ciunt antistites, ed tantum in anno quater,et per 
observabilem diem. Nam cum anni quatuor tem- 
pora sunt, scilicet ver, estas, autumnus, hiems, 
horum temporum initia, primo eum (32) mensi 
Martii scilicet, et Junii, Septembris, atque Decem- 
bris observant.In primis hebdomadibus clericos, 
et diaconos, presbyteros, episcopos, promovent : 
male sentientes, et barbarice, adventum Spiritus 
sancli non secundum virtutem promoventis et pro- 
moti arbitrantes descendere ; sed in diebus qui- 
busdam putant hunc venire, ut insipientes. Non 
patiuntur sacerdotes habere uxorem. et sacramen- 
torum peragere mysteria. Duos fratres duabus so- 
roribus carnaliter copulari permittunt. Radunt 
barbas presbyteri more suorum militum, preter 
apostolicam institutionem . Sanctam Eucharistiam 
negligentissime spectant: nam ad eegros proficien- 
tes sine lumine ipsam deferunt et tribuunt. Et qui 
castra sequuntur, in marsupio ponunt, et portant 
in vestibus, in pileis. Clerici eorum et laici non 
sunt distincti; altare velato capite accedunt. San- 
ctis ac terribilibus locis nultam aut modicam ex- 
hibent reverentiam. Ad tempus sonum rctseu- 
tando in nocte Nativitatis Domini, Matutine cantan- 
tur; vesicas explodi permittunt circa altare, ut 
habeant risus materiam. 1n diebus Passionis, cum 


31 Psal. xvi, 4. 


(32) Locus mendosus; forte eorum. 


1! prov, xx, 21. ?? Ephes. v, &, 


tatis opinione pleni, poma, ut Tantalus, fugacia 
queritant. At vero munda vult [debet! esse manus, 
qua alias debet tergere sordes. Quare collyrio pri- 
mum inungant oculos suos, abstersuri saltem dein- 
ceps lippitudinem aliquando, et aliorum vitia ne- 
quibunt discernere subtiliter. In scatebris quidem 
temeritatum, in preesumptionis aculeo, in jactantia 
amaritiam proferendo, quod prius auditum non 
est, Spiritum sanctum scilicet ex solo Patre proce- 
dere, talparum formicarumque cuniculos male 
fortes exstruxerunt. Dividunt utrique cum Ario di- 
vinam substantiam. Nam ex eorum disputatione, 
Patre minor necessario Filius reperitur. Confun- 
dunt nascentis et procedentis differentiam, que 
in hoc tamen bene dignoscitur, quod Filius ex 
uno solo, Spiritus vero ex duobus provenit. Nam 

cum Spiritus imago Filii sit naturaliter, sicut ma- 

gnus Basilius, Theologus Gregorius, atque Dama- 

scenus tradunt, necesse est habere de ipso exsi- 
stentiam, et procedere. Propterea liber sub impe- 
rio Manuelis editus, quem De immortali causa pre- 
signat titulus, cui Greeci contradicere non possunt, 
scilicet Spiritum ex duobus pariter procedere, in- 
expugnabilibus argumentis demonstrat. Ergo 
Grieci locuti sunt fulsa, et erraverunt ab utero ?* 
matris sure Ecclesie, quam Christus in synodo, et 
imperatores omnium Ecclesiarum principem con- 
stituerunt. Obliti sunt illud Salomonis : Conserva, 
fili mi, patris tui precepta, et ne dimitlas legem 
matris tne. Liga eam in corde tuo jugiter, et cir- 
cumnpone gutluri (uo 38, atque a stuititiis, qute ad 
rem non pertinent, avertere 35. Arefacti conversi 
sunt in arbores autumaales expositi, non solum 
scilicet in rebus, verum etiam in plerisque fructi- 
bus veritatis, quod ex traetato capitulo et reliquis 
que subscribuntur, patet. 

Contra instructionem Christi Salvatoris, nostri, 
fermentata offerunt,cum supercilio enim ignorant, 
quis dux fuerit illlus traditionis ; Christo in Cena 
benedicente azyma, quod trium exangelistarum 


(33) Monstrum verbi. 


sis CONTRA GRAECOS. 546 


firmatur testimonio. Dieunt, el. quod nequaquam A 
relatu dignum esset, nisiquod ei omnes, tanquam 
magno propugpatori innituntur, asserentes fer- 
mentali panis vitam etanimationem conferre, Sed 
omne corpus articii, sicut ex se simile non pro- 
ducit, ita vita caret et animatione. Nimirum cau- 
sam extrinsecus habet moventem, ut stannum, do- 
mus, arca, fermentatus panis, et similia.Quie vero 
intrinsecus habent moventem causam, naturalia 
sunt, ut queque animata. Non autem est in pane 
vis sanctificationis, sed in verbo. Unde non videtur 
fidei consentire hujusmodi eorum factum et asser- 
lio, que penuriam monstrare volentes, ut Armeni, 
qui nil aquei laticis sue immolaloni apponunt, 
superflui inveniuntur. Nam simul frigidam. cali- 


tatem obtinuerit, excommunicetur, et separetur, 
et omnes ejus consortes.» Sed etenim et tertius 
canon synodi, quam Graeci septimam vocant, pro- 
nuntiat omnem electionem a principibus seeculi 
factam fore irritam. Unum solum Sabbatum, quod 
nos sanctum vocamus, pro sepultura Domini Sal- 
vatoris jejunio cemmendaverunt: reliqua vero 
anni Sabbata,epule, balnea, et ludicra,et quelibet 
penes illos celeberrima esse pretendunt. Sed 6Γ- 
rore satis jucundo traducuntur, quomodo apostolis 
sancitum esse sub anathemate mentiendo astruant, 
dicentibus: Maledictus, qui in Sabbato jejunaverit, 
preter unum. Nam si propter singularem Domini 
resurrectionem omnes dies Dominici cultu digno 
venerantur, et propler singularem mortem, sexta 


damque denuo, quasi benedictio impotens confi- p feria, nonne et propter singularem sepulturam, 


ciendi fuerit, Dominico sanguini ad consummatio- 
nem admiscent. 

Diebus paschalibus cum populus communicatu- 
rus aride preparant, insuper abundantiam conti- 
ciunt in Dominicum corpus, et post distributionem, 
reliquiarum acervos, quia durabile non est, sepe- 
liunt. Communicandis panemintinctum preparant. 
et accedentibus offas porrigunt tcum cochlearto : 
quod Christus nequaquam fecisse legitur. Diaconi 
eorum qui ad aliquam promotionem incedunt, ac- 
cipiunt uxores, ne honores perdant, quod contra- 
rium est decimo canoni Nicene synodi. Sacerdotes 
eorum inplerisque locis, viri sanguinumexsistunt, 
et inferunt (34) sacratis manibus ; quod propriis 
oculisimperatorem sequendo per Cappadociam (35) c 
Persarumqueregiones, intuitus sum. Sacerdotibus 
debitum hono:cem  subtrahentes, inter convivia 
sibi assistere faciunt. Pro facili occasione, penis 
et tlagellis sacerdoteset clericos instar paganorum 
affligunt. Et ut habeant ridendi materiam, in ca- 
pitibus eorum pileos pugnis conquassant: cum 
scriptum sit (36) : «Si quis inanum in clericum je- 

cerit, &ut sine causa seu confingens occasionem, 
anathema esto. » 

In sorte Simonis Magi dejure ponendi sunt Grae- 
corum pontifices, qui nullis ecelesias sine pecunia 
largiuntur. Quos vere tangit illud apostolicum: 
Pecunia tua tecum sit in perditionem 9». Sacrosor- 
dines, qui gratis dedent dari, nisi manus eorum 
eere graventur, non tribuunt; sepulturas in ceeme- 
teriis non faciunt, nisi accep!a pecunia, a quibus- 
libet, prorsus inficiant. Patriarch: eorum, et ἃ" 
chiepiscopi, et archimandritre, secundum quod 
ali.[uando fuit in primitiva Ecclesia hereticorum, 
ad obtinendos honores, celsitudines, a laicis pro- 
moventur. Quod prorsus hoc in tempore tricesimus 
apostolorum canon inhibet fieri, qui est hujusmodi: 

« Siqnis episcopus per mundanos principes digni- 


20 Act, vni, 20. 


(34) Videtur deesse vocula mortem, aut similis 
quepiam, 

(33) Hec non conveniunt Fratribus Predicato- 
ribus, sed, /E£theriano, qui Manuelem,Grecorurm. 


singulis Sabbatis, nisi solemnitas inhibeat, a qua 
et jejunium, et tristitia abducenda nonsint beatus 
Sylvester asseruit? 

Natura quidem hominis a principio in ruinam 
posita est, verum Grecorum gula cum ea certet, 
quie e corruptine inest malitia. Nam non solum 
bis, sed quotiescunqueopportunitasaliqua prebet, 
alimenta ori immittunt. Hinc est quod in quibus- 
dam diebus Veneris, postposita omni verecundia, 
carnibus vescuntur; septem solis diebus in anno 
jejunant: quinque pro tota Quadragesima, in prin- 
cipio sue illorum septimanee, Sabbato sancto, 
in vigilia Epiphaniete Domini. Etenim per omnem 
magnam Quadragesimam cona minime abstinent, 
sed posito persingulos semel comedunt; nec secun- 
dum opinionem suam Quadragesimam celebrant, 
cum Quadragesima jejunium quadraginta dierum 
significel. Ipsi vero majorem septimanam anumero 
Quadragesim:e secludentes sex hebdomadis Qua- 
dragesimam claudunt. Tot enim sunt a prima eo- 
rum septimana usque adSabbatum, quod palma- 
rum arborumqueramos precedit, in quo universa- 
liter ab illis cantatur:» Que anime utilis est, com- 
plemus Quadragesimam,»a quibus sexseptimanis, 
si sex dies Dominici cum totidem Sabbatis subtra- 
hantur, triginta solum dies invenientur. De Domi- 
nicis vero diebus supervacuum est disserere: in 
quibus Christianis omnibus prohibetur jejunium. 
At igitur si Graeci jejunant in diebus Dominicis 
(nameisdem cibariis vescunturin Sabbatis), anna- 
thematis rei sunt canonis, dicunturque anathema: 
sic qui in Sabbatis jejunaverit, preter unum Cum 
igitur dieSabbatorum jejuniis valefaciant, et omnia 
illa de festivitate (37), etiam si major septimana 
reliquis numeretur, evidentissime constat, eos non 
habere Quadragesimam. 

Monachi extra claustruui pernoctantes,ut pecu- 
des, singulis horis in plateis ipsi comedunt, de 


imperatorem, sequebatur, dum bella gereret in 
A gy pto, Asia, etc. BAsN. 


(36) Can. Apost. 
(37) Locus corruptus. 


Wl 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


sinu, tanquam ex arca fructus, vel aliquid vescibile A Suffocatorum nec abstinent sanguine ; nam turbos 


extrahentes, manducant. Declinant ut caupones,et 
calido 1yao comesta inferiora credunt. 

Penes monachos non est unum marsupium, sed 
obliti dicentem: JNis. quis renuntiaverit omnibus, 
qua possidet *!, ete., singuli habent singula. Grseci 
nequaquam venerantes preceptum apostolicum 
illud: Vir δὲ comam nutriut, ignominia est. illi ?*. 
Omnes cum maximo studio incrementis operam 
presstant. Hujus lapsus clerici maxime rei sunt, et 
etiam, quos nullo modo decet , monachi nutriunt. 
Etenim in corona? modum, sicut regula precipit, 
tonsuram capillorum non faciunt, sed peneut mu- 
lieres in fronte dividendo discriminant, servas 
undique capillis, ut colli nuda, et aurium cartilagi- 
nes protegant. Mulieres deserto naturali cultu ca- 
pillorum, comis mortuorum densissimis subornan- 
tur, contra monitionem beat Petri apostoli, dicen- 
tis: Mulieribus non sit extrinsecus capillatura, aut 
circumdatioauri,aut indumentivestimentorum cule 
tus 38. Mulieres fusco [fuco] et puniceo facies suas 
pingunt, et variis coloribus insigniuntur. 

Viri el mulieres sacramentum conjugii pro futili 
reputant. Nam quoties alter displicet, vel altera 
alteri, corara pretore urbano voluntatibus eorum 
expositis, instrumentis et cingulis pr&excisis. sine 
contradictione viri uxores, et mulieres viros pro 
libitu accipiunt, contra mandatum, quod dicit : 
Quod Deus conjunxit, homo ne separet **. [n domi- 
bussuis mansiunculas construunt, in quibus san- 
ctorum imagines collocant, et eis omne obsequium 
exhibent lampadarum, cereorum, etincensi; et 
synodales, quas patres eorum construxerunt, ec- 
clesias, in solitudinem sinunt et in paupertatem re- 
digi: et penein cubitibus suis faciunt missarum 
solemnia celebrari, beato Sylvestro hoc inhibente. 
Can. « Nullus presbyter celebrare presumat, nis 
in sacratislocis, in villis, in oppidis provinciarum. » 
Uxores sacerdotum, chorum ingredientes, oblatos 
panes de altari tollunt, et obsequium diaconi per- 
agentes, cuncta qu& in cunctis suis necessaria 
sunt officiis missarum, preparant. Missam circa 
horam tertiam, pene nullos auditores habens sa- 
cerdos celebrat. Et quod nefas puto, uxori, vel puero 
fllio associatus, quos non habet socios, vel comites 
salutando dicit : « Pax vobis. » Omnibus in Qua- 
dragesimali tempore Sabbatis, et Dominicis diebus 
missas celebrant, et Dominicum corpus conficiunt. 
Reliquis vero cum major incumbit necessitas, mis- 
sarum solemnitates prorsus abdicantes, preesancti- 
ficatis utuntur. In Quadragesima silentio commen- 
dant: Deus Dominus, et illuxit nobis 35, quod reli- 
quis anni temporibus decantant. Sacerdotes eorum 
more Judaico, promittunt barbas, que sunt Domi- 
nico sanguine, cum ab illis bibitur, madentes. 


δι Luc. xiv, 33. 531 Cor. xi, 14. 
iv, 5. 9! I Cor. an, 1&. 


(38) Secandi venas. 


B 


C 


comedunt laqueis strangulatos, et alias aves, et 
intesuna sanguine porcino implentes, pro deliciis 
vescuntur, contra apostolorum decreta. Sanguine 
humano porcos alunt, qui artem minuendi (38) 
exercent. Cum ad mortuum sepeliendum conve- 
niunt, noti amici et cognati accedentes, ei osculum 
preestantsinguli.tanquam licentiam accepturi, mo- 
repaganorum, quiad mortuos intendebant verba 
hec « Vade,cum naturate vocaverit ; sequemur te.» 
Misturam sanguinis prohibitam a sanctis Patribus 
faciunt jugiter. Nam consobriniconsobrinas uxores 

ducunt. In. baptizaudo preter Salvatoris prece- 

ptum apostolorumque consuetudinem, duo faciunt 
multum superstitiosa. Unum quidem, quod oleo 
per tolum, baptizandum perungit sacerios, ne 
aque tinctura illum pertingat ; alterum vero, quod 
aquam fieri mandantcalidam infantulum perpurga- 
turam : quod neque, Christus neque aliquis disci- 
pulorum fecisse legitur: quare duo baptismata fa- 
ciunt, cum scriptum sit: Unus Dominus, unum 
baptisma, una fides 35. 

Frustra quidem arguunt Latinos Greci, aque 
causa,que per dies Dominicos in ecclesiis ad san- 
ctificandum populum benedicuntur; cum si hec 
culpa sit, ipsi multipliciter rei sint. Nam singuli 
papyris oleolampadarum ardentium coram imagi- 
nibus sanctoruu intinetis, frontes suas perungunt, 
el aqua se aspergunt, a reliquiis sanctorum con- 
tacta ; et in singulis Kalendis diligentissime aquam 
sancüificant. Ad quam tollendam, de vicinia ve- 
üijentes atque asportantes in domos suas, non so- 
lum ipsi aspergunt, sed verius delibant. Apostoli 
apostolorumque successores prorsus eliam cum 
uxore coire, ne sacerdotium polluerent, omiserunt; 
Greci vero sacerdotes, derelictis sanctorum vesti- 
giis, «/ animales, contrahentes matrimonium ,non 
percipiunt ea qua Dei sunt 8:1. Etquod abominabi- 
lius est, ἃ concubitu mulieris surgentes, sancta 
profanant mysteria, qua pollutos et receuter cum 
mulieribus coinquinatos nullo modo admittunt. 
Christum minus posse, quam x2pto» putant. Nam 
ex hoe probari potest, quod Christe *leison nun- 
quam concinunt : Kyrie eleison frequentissime can- 
tant in officiis suis. Prelatio sacerdotii apud eos 


p tantum inter monachos esse videtur. Soli enim 


*5 ] Petr. ΜΠ, 3. 


monachi potestatem solvendi atque ligandi exer- 
cent,que Petro, Petrique successoribus prinipa- 
liter est tradita. Qua de causa studium singulare 
pecunie sacerdotes in monastico habitu constitutos 
complectitur, multaqueinde facinora profluunt, ut 
evanescant in cogitationibus suis et redargutioni- 
bus suis truces, Nam quod in magno Constantini 
palatio diligentissime observatur, hoc Latinos fa- 
cientes coarguunt.In Ecclesia utique dicti palatii, 


δι Matth. xix, 6. 35 Psal. cxvir, 27. 86 Ephes: 


CONTRA GR/ECOS. 


ubi sancte constituunt reliquie, sancte Dei Geni- A carnis edulium. Omnis enim, qui in regia urbe de 


tricis imago post altare sita, quam quodam excel- 
lentie& orivilegio vecant dominam domus ; statim 
a capite jejunii in conclavi clauditur usque ad ma- 
gnum Sabbatum, panno illius porti operiuntur, 
similiter autem sancti mantellis, sanctique Kora- 
midii (39) locos, Quadragesime tempore, usque ad 
illud Sabbatum velaminibus tectos custodiunt ; 
sancte Dei Genitricis imaginem, ut filios partu- 
riat compellant, eaque mediante. ipsam Domini 
Matrem, ut commater fiat, accersunt, hoc modo. 
]magini sindonem connectunt, ut baptizatum pue- 
rum de manu sacerdotis, ipsa ut commater acci- 
piat. Quam superstitionem ἃ se fieri sermone pro- 
fitentur. Sed quid imagoloquatur, aut fidem spon- 


deat pro puero, aut testimonium reddat baptismi, D 


nisi Deum contemnat, quis audeat asserere ? Nul- 
lam superstitionis speciem volentes omittere, et 
vivos fratres habentes odio, sanctos per suas ima- 
gines invitos sibi [ratres faciunt. Qui enim non 
diligit fratrem suum,quem videt, Deum, quem non 
intuetur, neque cognoscit, quomodo diliget? Magis 
autem cum ficta et simulata est et inunita fraterni- 
tas hujusmodi, tere conducunt sacerdotem. cum 
in Ecclesia cantatur missa ; funduntur pro exse- 
crabili fraternitate preces non exaudiendie. Ani- 
raalis enim est hujusmodi fraternitas, nou spiri- 
tualis. Cereiad minus accenduntur duo, et perun- 
gitur oleo f&ictus frater, οἱ sanctam amplectitur 
imaginem, quam ausus est dicere fratrem; qui ho- 
micida esse convincitur, cum fralres suos viventes 
odio habeat . 

Contradicunt Christo patenter, et super sanctis- 
«imo illius corpore verbis operibusque oceursant . 
Nam cum ipse azymorum panis specie carnem 
suam discipulis dederit hi asserunt azymos panes 
in carnem non posse converti per benedictioaein. 
Qua ex re, sacramenti corporis Domini Latinos 
ajunt expertes . Sed o Pelagiana incredulitas ! si 
non credas Latinum sacerdotem ineruentam ii- 
molare hostiam, conficere corpus Christi, hireti- 
eus es . Nam multi per ipsam imuiolationem san- 
ctificantur per quoruin reliquias jugiter fiunt 
miracula. Rursus si credis, hereticus. Nam dete- 
staris quod Ecclesia Latinorum confieit corpus Do- 


minicum ; et potius vis in sorte Jud:e traditoris D 


annumerari,quam illius sanctissimi eorporis par- 
ticipare ; sed attendere debet Christianus, quod 
sicut vina diversa verbum Dei in sanguinem, ita 
panes azymos et fermentatos. non adeo differentes 
permutat in carnem . 5i forte Latinus sacerdos, 
quod vix permittitur in Ecclesiis eorum, Dominica 
veragat, Greecus non nisi abluto altari ibidein ce* 
lebrat. L]terius, Latinus cum (rica muliere vo- 
lens matrimonium contrahere, juramento compel- 
litur deserere communionem suam, confessionem 
suam, baptismum,jejunium Sabbatorum,et Christi 


(39) Locus corruptus. 


C 


fratribus Grecorum uxorem ducit, scripto spoadet 
juramento quod deinde non manducabit in azy mis 
carnem Domini. nec filios secundum ritum faeiet 
baptizari, neque sacerdoti Latino peccata confi 
tebitur, neque in Sabbato jejunabit preeter unum 
solum, neque nona Dominica Quadragesimae usque 
ad Paselia vescetur carnibus. 

Grecorum sacerdotes omnibus modis laborant 
ostendere plus factis quam dictis, quod inviolata 
fides sacrosanctie lomanm Ecclesie irrita sit. Nam 
quemcunque Latinum sibi associant per fidem, 
sivelatenter, sive patenter baptizant. Unde Lati» 


norum filios, mediantibus matribus, dicti sacer- 


dotes, patribus nescientibus, rebaptizant, baptiza* 
tos jan secundumritum Latinoruin.Quod omnibus 
dictis supra abominationibus detestabilius est. Ex 
indice hoc mellitum lae inter ceteras Grecorum 
consuetudines repertum expressi : ut cuin eo ipsi 
pectora purgaverint, ter plurium animarum se reos 
recognoscant. 


De conciliis generalibus. 


Consequenter post predicta videndum est de 
conciliis generalibus et particularibus, videlicet 
ubi, quan lo, et a quibus, et pro quibus causis fue- 
runt celebrata : etetiam qui sint, qui dictis con- 
ciliis fuerunt condemnat. 

Scienduin, quod licet septem vel octo dicantur 
concilia apud sapientes Grecorum, in libro qui 
Nomocanon dicitur, invenimus tamen quinque tan«- 
tum ex ipsis que generalia habentur concilia, et 
non plura, et ideo contigisse credunt, quod non 
intercessit in eis pontificis Romani auctoritas ; et 
episcopi non fuerunt universaJiter citati, vel certe 
quia non ediderunt canones, fidei doctrinam con- 
tinentes, sed tantummodo illa que ad honestatem 
et mores Ecclesise pertinebant. Verum sive gene- 
ralia, sive particularia, vel quocunque nomine 
censeantur, cuncta tamen, quie in ipsis fideliter 
gesta sunt, communiter sunl recepta : et eorum 
auctoritas, tam in negotiis fidei, quam in aliis, pa- 
rem obtinet firmitatem. 


De prima sancta et unitversali synodo Nicena, ho- 
mousion Filium Patri definit, verum Deum et 
hominem, creatorem omnium, non creaturam. 


Prima igilur sancta et universalis synodus in 
provincia Bithynie, civitate Niciea, tempore Con- 
stantini Magni principis, quem Greci in. Catalogo 
sanctorum numerant, sub beatissimo papa Sylve- 
stro, ubi interfuit Osius episcopus Cordube, et 
Victor de Italia, vicarii domini Pape, Metrophanes 
archiepiscopus Constantinopolitanus, et Alexander 
patriarcha Alexandrinus, Eustathius Antiochenus, 
Macarius Hierosolymitanus. Fuerunt autem cum 
istiset alii Patressancti, numero trecenti οἱ octo 
et decem. 

Convenerunt autem contra Arium vana sapien- 


PANTALEDONIS DIÁCORNI CP. 


tem, qui fuit tunc temporis presbyter Ecclesie 4 tellectu humano et in morte corporis commor- 


Alexandrine. Hic quidem Arius blasphemavit Do- 
minum nosirum Jesum, Deum verum, et verum 
hominem. Dicebat enim illum esse creaturam. 
Ideo impius, et consubstantialem Deo Patri nec 
unquam confiteri, nec considerare cum aliis catho- 
icis viris voluit; cum ista confessio communis 
essel omnibus, cunctis predicata, scilicet quod 
omnis filius ejusdem nature sit cum genitore et 
substantie ; et, qui Filium inter creaturas compu- 
tat, de necessitate eliam Patrem creaturam confi- 
tetur. Unde, hunc tanquam inimicum veritatis, 
simul cumillis, qui idem sapiebant, anathemati- 
zantes, ab Ecclesia ejecerunt, hoc est, Eusebium 
Nicomedie, Eunomium et Macedonium. Hi enim 
quamvis in dictionibus suis differrent, tamen ut 
Arius & veritate exciderunt. Orthodoxam autem 
fidem confirmaverunt, consubstantialem Patri Fi- 
lium confirmantes et preedicantes, creatoremque 
univoersitalis, et non creaturam, sed verum Deum 
etdominatorem [in Symbolo] declararunt, quod 
ipsi sancti Patresin inspiratione sancti Spiritus 
tune temporis ediderunt. 


De secunda synodo, Constantinopolitana prima, 
qua Spiritum sanctum Patriet Filio consubstan- 
tialem pronuntiat. 

Secunda autem sancta et universalis synodus 
fuit Constantinopolitana, tempore magni Theodosii 
imperatoris, sub Damaso papa. Ubi fuit Nectarius 
éjusdem urbis archiepiscopus, et Timotheus pa- 
triarcha Alexandrie, Meletius Antiochis, qui et in 
ipsa synodo vite finiitcursum ; Cyrillus Hierosoly- 
morum, Gelasius Cesarec Palestine, Gregorius 
Nyssenus, Gregorius Theologus sive Nazianzenus, 
qui tunc temporisthronum obtinebat Constantino- 
polis: qui quidem, discessione facta, voluntarie in 
ipsa synodo renuntiavit honori,secedens in locum, 
qui dicitur Nazianzum. Fuerunt autem cum istis 
et alii sancti Patres numero centum quinqua- 
ginta. 

Conveneruntautem contraimpium Macedonium, 
qui patriarchalem sedem civitatis furtive et tyran- 
nice rapuerat, et blasphemavit in Spiritum san- 
ctum dicens, quod non esset Deus. Quo juste de- 
posito, ordinatus fuit statim Nectarius de quo su- 
pra fecimus mentionem. Eapropter Macedonium 
ut inimicum pietatis, ibi cum suis complicibus 
anathematizantes condemnaverunt. Deum autem 
verum, ac universitatis dominum sanctissimum 
Spiritum in Symbolo ampliaverunt : et quod con- 
substantialis sit Patri, et Filio, et ejusdem divini- 
tatis, prout in Symbolo fidei continetur, quod ipsi 
latius et diflusius gratia ejusdem Spiritus sancti 
predicaverunt. 

Insuper contra Apollinarium Laodicee, et Sabel- 
lium Libye, blasphemos, et qui cum his similia 
senliunt, excommunicationis sententiam protule- 
runt. Qui dicebant carnem Domini nostri Jesu Chri- 
sti inanimatam, id est, sine anima rationali,et in- 


iuam divinitatem, asserebant,Sancti vero preedieti . 
Patres ipsam carnem animatam et' intellectualem 
confirmaverunt, habentem animam nostris anima- 
bus similem et rationalem . 

In sancta tamen synodo dictus imperator Theo. 
dosius multum excessit, faciens quedam, contra 
prime et sancte synodi, ac reverendo instituta. 
Etenim coegit supra nominatos centum quinqua- 
ginta Patres clam summo pontifice et vicario ejus, 
ut Constantinopolitanam sedem sublimarent no- 
mine patriarchee. illi attribuentes, quod ante non 
habebat. Que res vehementis discordie et pertur- 
bationis sentina et causa exstitit, et usque hodie 
perseverat. 


B De tertia synodo, Ephsina prima : Dei Genitricem 


confitetur Mariam 


Tertia sancta et universalis synodus celebrata 
fuit apud Ephesum temporisbusTheodosiiJunioiis 
sub Celestino papa Romano. Ubi interfuit Cyrillus 
magnus doctor, et patriarcha Alexandrie et pro- 
pugnator Ecclesie, Joannes Antiochie, Juvenalis 
Hierosolymorum, et Memnon Ephesiorum. Preerat 
autem tunc temporis sedi Constantincpolitante im- 
pius Nestorias Cum his itaque sanctis Patribus 
fuerunt et alii sancli quam plures, numero du- 
centi. Convenerunt autem contraipsum Nestorium 
anthropolatriensem, id est hominis cultorem : Chri 
stum separantem et dividentem. Dicebat ipsum 
hominem esse purum, et non Deum incarnatum. 
Duos filios in uno Christo Deo docens et duas per- 
sonas. Unde nec sanctam Mariam Virginem, quae 
peperit ipsum Christum Jesum, θεοτόχον id est, 
Dei Genitricem, sed Χοιστοτόχον nominibat. Hu- 
jus rei gratia dicta synodus perseverantem in dicta 
blasphemia deposuit, tanquam Judaice, ἀνθρωπο- 
λάτοην et proprie, et vere Dei Genitricem, omni- 
fariam sanctam Virginem Mariam demonstrarunt, 
et eum, qui ex ipsa sine semine incarnains est, 
Dominum nostrum Jesum Christum Filium Dei, et 
Deum verum predicaverunt, 

Joannes vero, Antiochenus patriarcha, contrista- 
tus, quodsine ipso depositus fuisset Nestorius, ac- 
cipiens qui secum venerant episcopos, in quibus 
et erat Theodoritus deposuit Cyrillum, quod nefas 
est dicere, qui etiam in ipso Ephesino concilió lo- 
cum summi pontificis obtinebat, veluti preetét. ca- 
nones Ecclesie dictam fecisset synodum.Et ita fecit. 
schisma inter eos. Postea vero cura et sollicitudine 
ejusdem imperatoris iterum uniti fuerunt consen- 
tientes in unum. Nestorius itaque impius missus 
est in exsilium. 

Secunda ergo synodus, quie eodem Theodosio 
Juniore in Epheso facta est, tanquam furtiva et 
reproba habetur. Et quoniam Dioscori prava sa- 
pientis, et Eutychetis fatuitates consensit tenere, 
et approbavit, a sancta catholica et apostolica Ec- 
clesia merito est repulsa preedicta synodus. 


CÓNTRA GREECOS. " 


554 


De quarta synodo Chalcedonensi:verum hominem, A Antiochiee, et Eutyches Hierosolymorumeum aliis 


. .e verum Christum confitetur in duabusnaturis, 
sine confusione et divisione. 


Quarta vero sanc!a et universalis synodus ce- 
lebrata fuit in Chalcedonensi urbe, tempore Mar- 
cioni imperatoris, sub sanctissimo Leone papa, 
magna columna Ecclesie. In qua fuerunt Anatolius 
archiepiscopus Constantinopolitanus, Maximus Àn- 
tiochenus, Juvenalis Hierosolymorum; Alexandrisme 
vero fuit Dioscorus superbus, cum quibus et alii 
sancti Patres numero pccv [pcxxx). 

Convenerunt autem contra ipsum Dioscorum et 
Eutycben archimandritam monasterii, cognomento 
Studii, quod in ipsa regia urbe est. Hi enim Salva- 
toris et Dei nostri Jesu Cbristi incarnationem re- 
cusabant, facientes prorsus ipsum phantastice 
indutum earnem. Unde etin una natura ipsum 
exsistere dicebant, divinitati attribuentes quas 
sustinuit passiones. Propter hoc ergo, ipsis perse- 
verantibus in hujusmodi errore, excommunicavit 
et anathematizavit οἱ omnes eis consentientes 
sancta synodus. 

Promulgavit ergo super hec sacramenta defini- 
fionem, quod ipse sit perfectus Deus, et perfectus 
homo in duabus naturis, sine confusione et divi- 

sione. 

Epistolam quoque sanctissimi Leonis, quam 
misit Flaviano episcopo Constantinopoleos, tan- 
quam columnam orthodoxie fidei, susceperunt, 
et usque hodie sic appellatur. 

Scire etiam oportet, quod hi, quidicuntur Theo- 
dositee a quodam Theodosio, et Jacobilie ἃ quo- 
dam Jacobo, etSeveriania quodam Severo, similia 
scilicet predictis Dioscori οἱ Euthyehetis abo- 
minabilium hiereticoruin et exsecrandorum erro- 
Tribus, tanquam ipsi exsecrati, seu exsecrandi, 
sentiunt et sapiunt, et resistunt, cum aliis here- 
ticis, seipsos alienantes asancta Ecclesia catholica. 

Tempore ipsius Marciani pervenit ad aures beati 
Leonis, de quo facta est mentio, quod Anatolius, 
Constantinopolitanee sedis antistes, invaderet pau- 
latim alienas sedes suoqueillas adderet pontificio, 
ideoque dielus papa Anatolio, ut ab hujusmodi 
rapina cessaret, scripsit. Sed omnis ejus monitio 
cum Dibil proficeret, cessit in irritum. Ex quibus 
tunc non cessaverunt dicte sedis prossules fovere 
discordiam, et ob depositum cum Hornana Eecle- 
sia contendere. Unde et in quarto concilio sine 
consensu pape et legatorum cjus. sicut alias, in 
tractatu De potestate papa dictum est, canonem 
pro se ediderunt, de quo in fine liujus operis 
aliqua disseremus. 


De quinta synodo, Constantinopolitana secunda. 


Quinta sancta et universalis synodus celebrata 
est Constantinopoli, temporibus Justiniani impe- 
ratoris, sub papa Vigilio Romano. Ubi interfue- 
runt Eutyches archiepiscopus Constantinopolita- 
nus, Apollinarius patriarcha Alexandrinus, Domnus 

PATROL. GR. CXL. 


centum septuaginta. 

Qure sancta synodus in primis approbavit et 
confirmavit Chalcedonensem synodum sanctam 
nec non et orthodoxa et salutaria ejus dogmata. 
Et quie a diversis exort sunt heereses anathema- 
tizavit, et excommunicavit eadem sancta synodus 
Origenem, et omnia ejus impia scripta, Evagrium, 
et Didymum, et similes, et requalia sapientes, et 
doctrinis gentilium contemnentes (inherentes vel 
insistenles.| Etenim ipsi corpora, in quibus nunc 
sumus, dixerunt, tanquam sine intellectu et insi- 
pienter, non esse resurrectura, et quod paradisus 
sensibilis non est factus a Deo, nec est; et quod 
Adam non fuit formatus a Deo in carne; et quod 


B peena reproborum finem habeat ; et quod demo- 


mm. 


- 4d 


nes reducentur in statum pristinum, quem habue- 
runt, scilicet antequam caderent. Non solum 
autem hoc, scd et alias infinitas blasphemias col- 
ligentes seipsos immerserunt in profundum. Que 
tamen usque in publicum, vel in manifestationem 
non priedicaverunt, sed apud aliquos in occulto 
habebantur. nec potuerunt perfecte restimari pre- 
dieta dogmata de saneta synodo. Quia cum dieti 
tres heeretici multo antiquiores fuissent  pre- 
dicto quinto concilio, multos in diversis partibus 
mundi attraxerunt sibi. Cumque multum populum 
ccrpissent hujusmodi impia dogmata corrumpere, 
statim et quintum concilium voluntate Dei fuit 
celebratum, ubiipsos, eteorum blasphemias re- 
probans, eos et oinnes similia sequentes anathe- 
matis gladio percussit. 

Insuper et Theodorum Mopsuestie impii Nestorij 
discipulumcum suis exsecratisdogmatibus excom- 
municavit et ejecit ab Ecclesia. Cum quibus et 
Antiochum, et Petrum Zoam eliminavit, nec non 
et Theodoritum, qui contra propugnatorem pie- 
(atis et veritatis, beatum Cyrillum, multum impie 
et male scripserunt, et etiam contra primam sans 
ctam synodum Ephesinam, et contra fidei nostre 
documenta mentitus est, donans se infideli Nesto- 
rio et profano, ab Ecclesia tanquam hereticum 
ejecerunt, donec omnia revocaret; que oinnia 
tanquam pestifera cum illa epistola, quee Ibee di- 
citur, quie missa fuit in Persidem ad Marim, peni- 


p tus exstiparverunt; non solum rectis doctrinis 


adversantia eranthujusinodi, sed cum omniimpie- 

tate participabant. His itaque rite peractis conflr- 

maverunt, ul dictum, dogmata Ecclesie, et ro» 

boraverunt. 

Desezta synodo, Constantinopolitana tertia. Dam- 
nat unam in Cristo voluntatem eL operationem. 


Sexta sancta et universalis synodus facta etiam 
fuit Constantinopoli, Constantini Pogonati, filii 
Justiniani, '2mporibus, sub Agathone papa Ho- 
mano. In qua fuit Gregorius patriarcha Constan- 
tinopolitanus, Theophanes Aptiochie, et Petrus 
monachus vicarius Alexandrie (vacabat enim 
sedes), cum aliis centum septuaginta, 

18 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


Congregati autem fuerunt contra quosdam, qui À num popnlumrevocaregestiens, synodum .copgze- 


novam heresim confinxerunt in sancta catholica 
et apostolica Ecclesia. Dico &utem contra Theo- 
dorumepiscopum dePharan, Honorium Romanum, 
Cyrum Alexandrie, Sergium et Pyrrhum, Paulum 
et Petrum episcopos Constantinopolitanos, nec 
non contra eos qui denuo heresim ipsorum inno- 
vaverunt in ipsa sancta synodo, hiereticos; dico 
contra Macarium presulem Antiochie, qui depo- 
situs fuit, eo quod obviaret his que ab ipsa synodo 
catholice definiebantur, et Stephanum ipsius disci- 
pulum. Hi prescripli heretici ausi fuerunt teine- 
rarie dicere, unam voluntatem et unam operatio- 
nem esse in Christo post incarnationem ; conjun- 
ctionemque, que orthodoxe fidei est, solvere 


volebant. Hujus gratia sancta universalis synodus B 


sexta predictos heereticos tanquam impugnatores 
Dei anathemate perculit, et omnia eorum dogmata, 
et omnes similia eis sapientes, et qui unquam 
sapuerunt, vel futuri sunt sapere, et non poni- 
tentes, cum his et Polychronium, puerilia sapien. 
tem senem, qui mortuos resurrecturos negabat, 
similiter excommunicaverunt. 
Roboravitigitursancta synodus fidem catholicam 
de duabus voluntatibus naturalibus et operationi- 
bus post unionem Verbi ad humanam naturam, 
non in divisione autem personarum, quod absit! 
sed quia unite, que in Christo sunt nature, suam 
quelibet habuit voluntatem propriam et operatio- 
nem. Alii enim, qui hujusmodi nature auferunt 
proprietates, aut destruunt operationes et volunta- 
tes, autnaturas confundunt, quarum exsistunt pro- 
prietates. Nullum tamen canonem heec synodus 
edidit, prout etiam ipsi Greci mirantes testantur. 
Secunda sezta synodus reprobata, et canones ejus. 
Hujus Constantini (39) filius Justinianus, Rhi- 
notmetus nomine, post obitum patris sui, cum 
suscepissetsceptri moderamina, in fraudem et 
injuriam apostolice sedis synodum congregavit 
in Trullo palatii sui, et appellavit eam similiter 
sextam synodum, qua&non sancta, sed exsecrabilis 
est dicenda : cum clam pontitice Romano ad con- 
demnationem sancte Dei Latinorum Ecclesite, ca- 
nones ediderunt centum numero cum duobus. 
Adversantur autem sancte Dei Romane Ecclesise, 


preecipue tertius, decimus, tricesimus, quadrage- p 


simus quintus, οἱ quinquagesimus secundus ca- 
nones: qui infra in objectionibus Grecorum sub- 
notantur. 

Deseptima synodo, Nicena secunda, adversus 

Iconomachos. 

Septimaquoquefuitsynodus Nicee, ubi et prima 
omnium fuit celebrata, tempore Adriani pape 
Romani. Constantinus namque cum Helena matre 
sua cum pariter a piissimis predecessorum scitis de- 
viaret Nasimutili Justiniani pertinaciam secutus 
est. Verumtamen ad sacrarum memoriam imagi- 


C 


gari jussit, quam septimam et universalem visus 
est vocare, cum nullum favorem sancte Romane 
Ecclesie, et apostolice sedis haberet, secundum 
quod quidam volunt (40). Attameninlibris Greeco- 
rum legitur contrarium in hunc modum. 

Septima sancta et universalis synodus convenit 
Nice, ubi et prima omnium fuit celebrata, tem- 
pore Constantini principis; qui filius Herens re- 
ginie sub Adriano papa Romano,in qua fuit Tha- 
rasius patriarcha Constantinopolitanus, Alexan- 
drie, Theodoritus Anthiochim, et Helime Hieroso- 
lymorum, cum quibus et alii sancti Patres, in nu- 
mero sexaginta sex (350). Vicarii vero dicti papse 
fuerunt Petrus presbyter, cardinalis, monachus, 
et Petrus abbas monasterii Sancte Sabine, quod 
est in ipsa urbe Roma. 

Hi omnes congregati sunt contra εἰχονομάχους, 
id est, contraimpugnatores imaginum, figurarum 
Christi, crucis et beatse Marise Virginis, et aliorum 
sanctorum, quasasserebant nullo modo esse colen- 
das: ignorantes tales infelices heretici, quod ho- 
nor, qui talibus impenditur, non propter se, sed 
propter illum, quem imago reprresentat, exhibe- 
tur. Et quod propter hujusmodi picturas, antiqua 
et strenua facta sanctorum infiguntur memorie 
simplicium, qui per scripturas eas capere non 
sufficiunt, et successivo ordine transmittuntur in 
posteros, ut eorum gloriosi triumphi oblivione 
non deleantur. sed cum omni pietate venerentur, 
eorum iinitentur facia per exemplum bonorum. 
Ideo barbaram et erroneam opinionem multorum 
sacre Scripture testimoniis confutantes ab Eccle- 
sia eliminaverunt, perpetuo anathemate damnan- 
tes eos qui de ceetero. super hoc aliquid temere 
attentarent. Hic est tenor septimi concilii, qui 
supradictis multum repugnare videtur. 

Sed iata contrarietas citius solvitur, si rei gestes 
tempus et ordo videantur. Revera dicti monachi 
nuntii fuerunt sedis apostolice, non ut. synodum 
celebrarent, sed ut dictum imperatorem ex parte 
pape cum litteris suis diligentius monerent, ut 
relicto errore sacrarum imaginum, quo tunc tota 
Grecia infecta erat, ad antiquum et pristinum 
honorem ecclesiarum picture restituerentur, sicut 
et fecit. Accepta igitur occasione dictus imperator, 
ex litteris pape, congregavitseptimum conciljám in 
ipsa regia urbeprimitus, sed facta dissensiotie, cum 
non possent concordare, discesseruntab invicem, 
qui convenerant. 

Verum detentifuerunt ineadem urbe per annum 
integrum, et sic postmodum jussu dieti imperatoris 
convenerunt. Cui concilio preefuerunt dicti nuntii 
pape, οἱ Tharasius patriarcha, quem sanctum 
nominant, et alii prelati supra nominati. Pace in 
Ecclesiis peristum modum restituta, retulit, utmos 
erat, Tharasius patriarcha Constantinopolitanus 


(39) Pogonati. Vide Baron. tom. lil Eccl. Histor. anno Christi 680. 


(40) Perperam isti sentiebant. SrEw. 


357 


CONTRA GR.ECOS. 


558 


totum processum summo pontifici, ut sie tale con- Α tiochia Nvrie. tempore Constantini [Constantii] 


cilium sua auctoritate confirmaretur. Nam colli- 
guntur septem concilia in libro, qui ,Yomocanon ap- 
pellatur. Quid tameu papa responderit, non inveni. 


De synodis particularibus. 


Dicendum quoque, preter istas septem univer- 
sales synodos, fuitet unaalia, universalis quidem, 
sed quia non agit dearticulis lidei, non ponitur in 
numero generalium synodorum ab antiquis Griecis 
sed inter alias qui locales nominantur. Moderni 
vero Grieci,schismalici cum sint, ab. omni numero 

illatn excluserunt, et noinen ejus audire subtüicue- 
runt,eo quod eorum patriarcha Photius, hwre- 
siarcha, fuit in ipsa dignitate patriarchali quam 
Sibi injuste usurpaverat, nuperdepositus, Etbeatus 
inatius, qui studio dicti Photi a dieta sede injuste 
expulsus fuerat, honorifice restitutus. Testatur hoc 
Chronicon nomine Paphlagonis, in quo peue in- 
audita enarrantur de Photio exsecranda maleficia 
indaumnationem ipsius. Fluxeruntautem a septima 
universalisynodo usque ad istam octavam, anni oc- 
tog ntaduo; abeadem autem sexta trecenti seplem. 

Parüculares. sive locales synodi in partibus 
Urientüis fuerunt. isue: 

Primafuitcelebrata in. Antiochia Pisidice, tem- 
pore Aureliani imperatoris, contra l'auluin. Samo- 
salensem, qui primus ausus est blasphemare Chri- 
stum Domigum nostrum l'iliuin Dei, dicens purum 
eum fuisse hominem;sed per gratiam fuisse insigoi- 


p nirent, eorum 


principis. lilii Constantini Magni, que viginti 
canones ecclesiasticos promulgavit. Post istam fuit 
et alia synodus in civitate, quie dicitur Gangra, in 
regione l'aphlagonum. Quie viginti quinque cano- 
nes pro lionestate clericorum edidit et ordinavit. 

Alia fuit iu civitate, qua Sardis dicitur (41), 
propter Constantium imperatorem, filium magni 
Constantini, qni declinavit in heresiu Arianoruin, 
Huic frater suus (Constans,, qui regnabat in occi- 
dente, ad monitionem pipe. misit litteras commi- 
natorias, scilicet, quod pugnaret contra eum, nisi 
à diclo errore desisteret, Tandem de. utriusque vo- 
luntate exstitit, αἱ -ynodus congregaretur in par- 
tibus Orientis, et quidquid Patres super hoc. defi- 
starent consilio et sententice. Et 
cum faetum esset, definivit preedieta synodus. Sar- 
dica, Symboluin Nicenum suimeesse tenendum : 
addens viginti unum canones ad doctrinam tidei 
pertineutes. 

Similiter in Laodicea metropoli queedamn alia 
fuit synodus, quae 59 canones promulgavit. 

Post hanc vero congregata est secunda et uni- 
versalis synodus, quie Constantinopolitana dicitur, 
contra Mazedonium, prefate. urbis episcopum,sic- 
ul supra fecimus mentionem, qui contra Spiritum 
sanctum impie blaspheimnavit. Sed canones non 
edidit nisi quinque. 

llane secuta est tertia generalis, in civitate 
Epheso celebrata, contra impium Nestorium, sicut 


tuun et sublimatum. Quod audientes prwelati. Eccle- ] c habelur supra. Cujus canones fuerunt sex. 


siarum, eonfluxerunt undique complures ad dictam 
civitatem, obviantes errori novo, εἰ primitus ex- 
orto. Preefuit autem isti synodo tune temporis Hy- 
menaus Hierosolymorum episcopus,et bealus 
Gregorius Neocesarece Cappadociie,qui agnomina- 
tur Thaumaturgus,id est, mirificus.et alii, qui Pau- 
lum communi sententia deponentes à b Ecclesia eje- 
cerunt. Utrum vero ediderit canones, non habetur. 
Post istam immediate fuit secunda in civitate, 
que dicitur Anguria [Ancyraj;in provincia δ] αἰ, 
cu: przefuit Jutellius(Vitalis]Antiochis Syri pree- 
sal, et Agricolaus Cesareie Cappadociie. Convene- 
runt predicti Patres, etinulti eumeis in. dicto loco 
propter quosdam, qui tempore persecutionis in 
Ecclesia, propter nimia tormenta negaverunt Chri- 
stum; scire volentes, utrum tales recipiendi essent 
ad fidem de cetero, et quomodo essent reconci- 
liandi. Unde, inquisitione facta, definierunt multa 
super hoc, et fecerunt canones viginti quinque. 
Fuilettertia synodus consequenter post illam, 
ein. Neocesarea Ponli: qu& similiter canones 
edidit quatuordecim. 

Hanc secuta est prima generalium in civitate 
Niceta, conta Arium, ut superius expressum 
est, cujus canones sunt vigiuti. 

Alia synodus celebrata fuit postmodum in An- 


Post istam vero fuit tertia in urbe Constantino- 
politana contra Eutychen, sed particularis : nullos 
tamen canones edidit, nec habentur. 

Deinde secuta est illa, quse in Chalcedone urbe 
a sexcentis triginta Patribus sanctis celebrata fuit. 
Cujus canones sunt viginti quinque. 

Fuit et alia synodus Contantinopolitana, particu- 
laris tamen contra Severum. Anastasius siquidem 
imperator, declinans in heresim Eutychetis, mul- 
tos et magnos preelatos ejecit de locis suis, susci- 
lans per universum imperium suum persecutionem 
universe Eeclesie Christi. Unde cum prestitisset 
favorem Severo heretico, ut fieret patriarcha Ec- 
clesie Antochene sine irrita electione Flaviani, 


p quem canonesadvocabant martyrem (42) ; scanda- 


lis, et persecutionibus, et homicidiis implevit Ec- 
clesiam Christi predictus Severus : ita ut Anasta- 
sius ipse protector suus et fautor. per litteras ipsi 
comminaretur, quod nisi desisteret a tali insania, 
eum ab honore patriarchatus deponeret. Quo Ana- 
stasio defuncto, suscepit Justinus homo catholicus 
sceptrum imperii. Quod timens et videns Severus, 
voluntarie cessit honori, latenter fugam iniens, et 
pergens Alexandriam ad suos complices. Cumque 
ibidem in prsediclum errorem plurimos induxisset, 
Justinianus imperator, qui predicto Justino suc- 


(&1) Synodus ista est universalis, tametsi Niezne synodi appendix queedaimn censeri soleat, 


(432) Locus mendosus. 


559 


patrie, congregari synodum petiit in. urbe Con- 
stantinopolitana. Eodem tempore papa Agapetus, 
propter persecutionem, quee totam Italiam occupa- 
verat, cum multis clericis et episcopis venit Con- 
stantinopolim. Hujus autem autoritate dicta sy- 
nodus condemnavit impium Severum et omnes 
ejus similes. Nam Anthemium, preefectee urbis epi- 
scopum, complicem Severi, qui contra jura cano- 
num dicte civitatis occupaverat sedem, beatus 
papa Agapetusab honore deposuitet condemnavit. 

Post illam fuit illa quinta syncdus generalis, quee 
fuit ab Justiniano principe, contra Origenem et the- 
odorum Mopsuestie, et reliquos hereticos, prout 
superius fecimus mentionem : quee habuit canones 
viginti dvos. 

Post istam fuit sexta et septima, que ultimo 
describuntur, inter quinque ; et superius nominata 
fuit. Celebratum est illud famosissimum conci- 
lium (43). 'lurimos canones edidit, scilicet centum 
triginta tres. 

Sed et Photius patriarcha, qui erat heresiar- 
cha, duo successive concilia celebravit in urbe 
Constantinopoli, Primum in templo Sanctorum 
Apostolorum : reliquum, cui prebuit, ut dicunt, 
papa Joannes favorem, in ecclesia Sanctre Sophie. 

Ista igitur sunt concilia que recipit Grecorum 
Ecclesia et retinet : de quorum canonibus adver- 
sus Romanam Ecclesiam gloriatur addens istis 
canones apostolorum, quos a beato Clemente se 
accepisse testatur ; quorum numerum in suis libris 
assignans, ponit eos esse octoginta quinque. 

Furtiva insuper synodus, que in Trullo palatii 
fuit facta, fecit canones ad libitum imperatorum, 

ut dictum est supra, centum et duos. 

Sed et synodus Photii, cui prestitit. favorem 
Joannes papa, ut ipsi volunt, fecit canones se- 
ptem et decem. Quorum ultimus videtur multum 
facere pro Latinis. 

Sunt igitur in universo omnes canones nomi- 
nali, computati canonibus apostolorum, cum his, 
et qui in furtiva synodo de Trullo editi fuerunt, 
cccxxr. Habent insuper quasdam epistolas sancto- 
rum suorum, Basilii, Cyrilli, Athanasii et aliorum, 
in quibus continentur canones plures, quos inter 
alios authenticos recipiunt, et pari veneratione 
imitantur. 

Horum igitur auctoritate Greci suffulti, quam 
plurimos latratus contra Romanam Ecclesiam 1la- 
trando emittunt: pro eo, quod multa in eis, que&e 
contra Latinos, et pro Griecis prima facie agere 
videntur. Quorum tenorem diligenti investigatione 
considerantes, de Greco in Latinum pro legen- 
tium exercitatione tractabimus, huic operi super- 
immiscentes. 


81 [ Petr. 11, 23. 


PANTALEONIS DIACONI CP. 
cesserat, rogatu episcoporum orthodoxorum illius A 


560 


Oppositiones Grecorum. 


Sitergo unuscanon apostolorum: » Episcopus, 
aut presbyter, aut diaconus uxorem suam occa- 
sione honestatis, vel castitatis non ejiciat. Si au- 
tem ejecerit, excommunicetur. Perseverans autem, 
deponatur. » Sed vos, inquiunt, accedentes ad 
sacros ordines, votum emittere castitatis adigilis. 
Ergo compellitis vos uxores dimittere,si volunt 
assequi talem gradum. Ergo, etc. 

Item vicesimus septimus canon dicit : » Epi- 
scopum, presbyterum, aut diaconum verberantem 
fideles, qui peccant, aut infideles inique agentes, 
etper hoc timeri volunt, deponi precipimus. » 
Nequaquam autem hoc docuitvos Dominus; sed 


B cum malediceretur. non remaledicebat*?. Sed vos 


Latini manifeste disciplinatis eos, quos absolvitis, 
et quandoque usque ad effusionem sanguinis. Ergo 
juxta sanctiones Patrum estis deponendi. 

ltem  sexagesimus tertius dicit: »Quod si 
episcopus, aut sacerdos autdiaconus, seu omnino 
de catalogo clericorum carnes comederit in san- 
guine anime jpsius, aut captuma bestia, vel 
morticinium, deponatur. Hoc enimlex prohibet. 
Si vero laicus fuerit, excommunicetur.» Sed 
constat, dicunt, quod Latini indifferenter vescan- 
tur talibus. fgitur, etc. 

ltem sexagesimus quartus precipit:« Neque 
quis jejunet Sabbati die, nisi sit vigilia Pasche. Si 
quis clericus inventus fuerit diem Dominicum je- 
junans aut Sabbatum, prseter unum solum, depo- 
natur. Si laicus est, excommunicetur. » Sed 
Latini fere omni die Sabbati jejunant. Ergo, etc. 

ltem octogesimus clamat sic : « Episcopus vel 
presbyter aut diaconus militie vacans, et volens 
utrumque tenere, scilicet mundanum principatum 
et sacerdotalem dicecesim, deponatur. » Nam que 
sunt Cesaris, Cesari, et que Dei, Deo. Sed pre- 
lati Latinorum, et etiam ipse Papa, assumit sibi 
talium dignitates, et vocantur quidam duces, qui- 
dam comites, quidam etiam marchiones. Ergo, etc. 

Item canon tertius consilii in Neoceesarea cele- 
hrati injungit ponitentiam bigamis. Et multo ma- 
jorem his, qui in trigamia, et ultra ceciderunt, et 
indicat beatus Basilius tale matrimonium fornica- 
tionem. Dicit enim concilium : « De his, dui in 
pluribus nuptis ceciderunt. Equidem fempus 
ponitentie manifestum est, quod definitum est, 
sed conversatio eorum et fides abbreviat tempus.» 

ltem septimus canon ait : « Presbyter in nuptiis 
bigami non comedat : quia cum veniam petat bi- 
gamus, quis erit ille presbyter, cui propter come- 
stionem querat bigamus confiteri ? » 

ltem in canonibus beati Basilii de eodem habe- 
tur sic: de trigamis, et pluribus nuptiis copu- 
latis, eumdem definimus canonem, quem et de 


(43) Locus mutilus. Forte Carthaginiense, cujus apud Balsamonem exstant canones 136, 


bigamis proportionaliter, annum quidem super A 


bigamis ; alii dixerunt duos. Quidam trigamos, et 
ultra, tribus, et quatuor puniunt, quidam insuper 
excommunicant eos, » 

Item eodem dicto canone : » De nuptiis pluries 
celebratis Patres conticuerunt, tanquam incenti- 
vum essent, quod et omnino alienum a genere 
humano : nobis autem evidens est, quod plus sit 
quam peecatum fornicationis. » Sed Latini cele- 
brant tales nuptias sine contradictione. Ergo fa- 
ciunt contra insututa canonum, et sanctorum 
Patrum. Sed qui talia agunt, excommunicandi 
sunt. Ergo, etc. 

ltem canon Timothei episcopi Alexandrie dicit : 
« Quod mulieres menstruate non debent accedere 


CONTRA GRJECOS. 


Item canon quinquagesimus secundus septimi 
concilii, quod factum fuit in Trullo, prohibet ce- 
lebrationem Misse in Quadragesima, diebus Sab: 
batis et Dominicis exceptis, dicens : « In omnibus 
diebus jejunii sancte Quadragesime, preter Sab- 
batum et Dominicam, Annuntiationisque diem, 
fiat de priesanctificatis sacra missa ; » sed Latini 
omni die in Quadragesima celebrant, et ubique, 
eliam bis in die. Ergo faciunt contra instituta. 
Ergo sunt excommunicati et anathematizati. 


Responsio Latinorum ad auctoritates canonum. 


His, ut dictum est, auctoritatibus Ecclesia Gre- 
corum se muniens et erigens contra Latinos. non 
cessat iisdem insultare, rabiem preevaricationis et 


ad ecclesiam, etiam pro baptismo recipiendo, sed pg anathematis imponendo. Εἰ licet nostri facultatis 


debent abstinere ab ingressu ecclesie, et differre 
baptismum, quousque purifieentur. » 

Itcm Laodicensis concilii canon quadragesimus 
quartus prohibet ne mulieres partem illam ali- 
quomodo ecclesie, quam nos chorum dicimus, 
intrent. ltem canon ejusdem concilii septimus 
prohibet, ne quis presbyterorum, aut episcopus 
offerat sacrificium in aliqua domo, nisi ubi est 
ecclesia. Quee cuncta, qualiter in Ecclesia Latino- 
rum serventur et a viris, et a feminis, oinnis, qui 
oculos habet, videre potest. 

Item tertius canon secundi concilii ita dicit. 
« Constantinopolitanum episcopum habere prrero- 
gativam honoris post Romanum episcopum, « 


et ingenii non sit, ad singula, prout competit, re- 
spondere: quidam tamen lectorem. jurisignarum, 
cautiorem facere possunt, sicut possumus com- 
pendiosius pro parte Latinorum, Deo auctore, ob- 
viabimus supradictis. 

Respondentibus igitur primis, generali modo lo- 
quendi, dicimus: quod omnis scriptura, quam 
Greecus pro so contra Latinum, prseter textum Bi- 
hlie, adducit, suspecta est et esse debet cuilibet 
viro sapienti, eo quod ab initio nascentis Ecclesie, 
tantum exercuit [se exseruit] perversum dogma 
hiereticorum in gente preedicta, quod eorum stu- 
dium et intentio fuit, semper dicta sanctorum vera 
removendo, aut falsa inserendo, corrumpere, de- 


supple, decrevimus : eo quod ipsa sit nova Roma. C struere, et dilacerare, Probant hoc concilia, et 


Cui convenit vicesimus octavus canon Chalcedo- 
nensis concilii, qui sic definit: » Ubique sancto- 
rum Patrum definitiones sequentes, et canonem, 
qui nuper lectus est, centum quinquaginta Dei 
amantissimorum episcoporum (sub pii» memorire 
Theodosio Magno, qui fuit imperator, in regali 
Constanünopoli urbe, nova Roma), cognoscen- 
les, » eumdem et nos definimus et statuimus de 
prerogativis sanctissimae ejusdem Ecclesie Con- 
stantinopoleos, nove Roma. Etenim throno anti- 
quioris Rome, eo quod regnaret illa civitas, Patres 
congrue et decenter tradiderunt tunc primitivum 
honoris : et eodem respectu moti, centum quin- 
quaginta Dei amantissimi episcopi, equalem pre- 
rogativam honoris attribuerunt etiam sanctissime 
nove Rome;etutin ecclesiasticis rebus, sicut 
ipsa, magnificetur, secunda postipsam exsistens. 

Hocidem definit sexta synodus. Sed etsi non 
eamdem potestatem habet patriarcha Constantino- 
politanus, quam habet papa, constat quod par est 
et similis in potestate. Sed par in parem non ha- 
bet imperium. Unde ergo ei tanta preesumptio, ut 
dicalse principem super omnem terram ? et etiam, 
quod dicta sedes novie Rome subdita sit sibi ? 
Hoc nihil est, nisi invadere sedes alienas, Sed qui 
hoc agunt, anathema sunt. Ergo, etc. 


86. Apoc. XI!, 7 seqq. 


maxime unum ; ubi ex parte Monothelitarum, li- 
bris corruptis in medium prolatis, imponebant 
beato pape Vigilio, quod quosdam anathematiza- 
verat qui non confitebantur duas naturas, etunam 
voluntatem et operationem fuisse in Christo. Imo 
ita fuit et est familiare Griecis et. proprium, Scri- 
pturas sacrascorrumpere ; quod ad compescendam 
hujusmodi insaniam sancti Patres sub anathematis 
attestatione hoc in suis fieri prohibuerunt, utentes 
verbis Apocalypsis ?* cum tali additione : « Qui- 
cunque apposterit his, vel diminuerit : si clericus 
est, deponatur; si laicus, excommunicetur, » etoc., 
ut supra fecimus mentionem. Et ut omnis via eis- 
dem hereticis precluderetur, ordinaverunt insu- 
per, ut communiter dicitur, ut libri, preecipuo sane- 
torum eonciliorum, in chartis bombycinis scribe- 
rentur, eo scilicet, quod rasuram non sustineat 
hujus pergameni (f. sicut pergamena). 

Contra canones vero apostolorum et aliorum, 
qui nobis objecti sunt, multiplex erit responsio, et 
diversimode possunt adversarii confutari. Constat 
enim, sicut ipsi dicunt, canones, quot apostolis 
inscribuntur, de Latino in Grecuma beato papa 
Clemente fuisse translatos. Cum igitur omnis aqua 
fluens in fonte et origine naturalior et verior. 
quam in rivulis, qui procedunt ab eo, inveniatur, 


568 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


"s 


supponendum et credendum est, quod in Ecclesia A legum Dominus pro varietate temporum diversa 


Latina, a quibus tanquam a fonte rivuli processe- 
runt, dicti canones veriores et puriores sunt, quam 
in Ecclesia Grecorum : prresertim cum per ora plu- 
rium hereticorum et schismaticorum, a trecentis 
octoginta annis, et citra transierunt: quod multas 
alias soliti sunt corrumpere scripturas. Sed cum in 
Ecclesia Romana pluresexeis, etryaxime, qui modo 
Latinis objecti sunt, minimereperiantur, sequitur, 
quod aut superadditi sunt ab eis: cum sit verissi- 
mum, quod de Latino in Graecum fuerunt assumpti, 

Sed 81 verum est, quod sint ficti ab hereticis et 
schismaticis, et aliis canonibus veris inserti, me- 
rito et absque questione aliqua sunt repudiandi. 
Si vero ab aliquo, nescimus quo, talem scripturam 
suscepit et tenuit Ecclesia Grecorum, dicimus, 
quod in Greca auctoritate ignoratur ipsius veritas, 
et inter apocrypha et dubia sunt computanda: 
apocrypha autem Ecclesia nescit, ubi maxime eo- 
rum silentio veritati penitus convincitur obviare. 
Quid ergo est ? Nos sane primam partem hujus ar- 
gumentationis eligentes, dicimus cum expositore 
canonum, re et nomine maxime inter Grecos (44) 
quod Photius, vel Photinus patriarcha, auctor 
schismatis, qui multa de corde suo fixit contra 
Latinos, dubios canones, et plures alios apostolo- 
rum canonibus, et aliorum sanctorum Patrum in- 
terseruit, etin multis locis libens veritatem conde- 
mnavit. 

Secundo ad idem dicimus, quod beati apostoli 
et sancti Patres etiam complura deflnierunt et or- 
dinaverunt in Ecclesia, pro variis causis et even- 
tibus, locorum nimiruin et temporum, etiam per- 
sonarum, quibus procul dubio causisde medio sub 
latis, eorum similiter effectus debuit, 
tionabiliter et sine causa removeri. 
quod interdum rigida, interdum remissa imperant. 
Quandoque etiam in his quee sunt suis predicatio- 
nibus contraria, inveniuntur dispensasse. Probant 
hoc actus eorumdem apostolorum, ubi de con- 
sensu unanimi pauca quedam, sed tamen gravia 
pentibus imponentes, scilicet abstinere ab :dolis 
immolatis, et sanguinesuffocato, et fornicatione ; 
quredam postmodum Paulus doctor gentium, qui 
eodem spiritu plenus erat, ut infra dicotur, salu- 
briter revocavit. ldem etiam Apostolus, pro tem- 
pore, pro causa eliam utili, cireumcidit Timo- 
theum, et postmodum 4ixit Galatis : δὲ efrcumci- 
dimini, Chrislus vobisnihil prodest ^. Hincestquod 
Cephas quredam legalia coram ludeeis tenuit, licet 
appareret reprehensibilis, propter infirmos. Et 
Paulus similiter totondit «ibi caput in Cenehris, 
coruscante jam Evangelio, et purificandus secun- 
dum legem ascendit Hierosolymam, ut tractaret 
cum quibusdam, qui votum fecerant in templum 
Domini. Hinc est etiam, quod Salvator noster, et 


89 Act. xv, 20. 40 Galat. v, 2 


(4&) Nominato, vel simile quid defuit in ms. 


et debet ra. 
Hinc est 


visus est imperare apostolis, cum scilicet eos modq 
cum unica tunica, et sine sandalis, et absque ba- 
culo, modo cum duabus, et calceatos mittit ad pre- 
dicandum. 

In definitionibus quoque Patrum, sicut dixiius, 
multainveniuntur, que hoc idem probant similiter, 
hoc est, quedam pro tempore, et ad tempus sta 
tuta fuisse, Dicunt enim in quibusdam suis defini- 
tionibus, prout Graecorum probant exemplaria, tali 
modo : Si quis carues et caules in die Dominico 
non comedent, si clericus est, deponatur ; si laicus 
est, excommunicetur. Et iterum: Si quis diem 
Dominicum jejunare inventus fuerit, vel Sabba- 
tum preter unum, anathema sit. Hiec et iis similia 
multa statuerunt. Quod, ut sepe diximus, factum 
est, ut ex talibus statutis errores, qui erant in Ec- 
clesia, evellerent ; non, ut legem perpetuam ex hoc 
hominibus persuaderent. Cui enim dubium est, 
quod multi fidelium abstinent a carnibus omni 
tempore ? ettamen non peccant; et quod plures 
alii tam in festis, quam iu aliis pro salute corpo- 
ris, quidam pro salute anime? et tamen in tali 
opere nullo modo peccant, quia intentio finem im- 
ponit operi, non opus intentioni, secundum quod 
iidem Patres sancti in plerisque suis tractatibus 
aperte exposuerunt. Sed ne nostrorum adversario- 
rum manus, sic generaliter respondendo, effugisse 
videamur, redeamus ad singula, et videamus, 
utrum nos objecta, an Greecos, qui ea objiciunt, 
miserabiliter damnent. 

Dicit unus canon, quem apostolorum nominant, 
sicut supra ostensum est, isto modo: « Si quis 
episcopus, aut presbyter, aut diaconus suam uxo- 
rem, » etc. 

Dicimus, quod in Ecclesia Dei occidentali nus- 
quam tale vidimus, nec permittimus fleri quale 
nobis Grreci objiciunt ; videlicet, ut aliquis matri- 
moniolegitime copulatus sub pretextu alicujus 
religionis vel honestatis, suam dimittat uxorem. 
ipsa reclamante, aut renitente. Sed potius nos ta- 
les per censuram ecclesiasticam compellimus, si 
quam religionem ingressi sunt, dimittere, et sue 
sponse legitime copulari. Verum si soluti sunt, et 
ad sacrum ordinem sponte et voluntarie confugere 
volunt, cum mos antiquus in occidentali Ecclesia, 


D ob religionem fidei et sacramenti reverentiam, 


obtinuerit, ut ministri immaculati altaris, et non 
umbre et carnalibus sacrificiis, sed veritati et spi- 

ritui servirent, exiguntur revera votum castitatis 
emittere, quemadmodum hi, qui seipsos propter 
regnu u celorum castraverunt ingressu religionis. 
votum obedientiie, castitatis et paupertatis profi- 
tentur ; et quedam aliasecundum regulee instituta. 
Non ergo cogiinus clericos ad eonlinentize sortem 
descendere, sed cis religiose et. pie. preedlieimus, 


quod, si talem ordinem et gradum ascendere desi- 
derant, oportél eó« jura sui ordinis inviolabiliter 
observare. Congruum est quippe, et consonum ra- 
tioni, ut si sacerdos legalis ingressurus tabernacu- 
lum, vel templum ad immolandam victimam, vel 
incensum Domino, tempore vicis suse, carnem suam 
freno contünentse moderabatur; quod sacerdos 
evangelicus qui hostiam immaculatam, Agnum sci- 
licet verum, non obumbraticum quotidie offerre 
debet, quotidie et continue castitatis et puritatis 
veste induatur, si omnipotenti Deo sacrificium ac- 
ceptabile offerre concupiscit. Non igitur nos illa 
inhibitio, sed Greecorum Ecclesiam tangit, que in 
istam maledictionem ab initio corruit, et usque 
hodie miserabiliter in eo perseverat. lpsa namque 


est, qui laicos et plebeios viros, uxoratos tamen, B 


assumens in episcopos, vel contra, cogit eos con- 
tadicentibus eorum uxoribus, castitatis votum 
emittere, vel monasterium aliquod introire, ipsas 
sponsas, continentiam profiteri. Istud probatione 
non indiget, quia pene tot testes sunt, quot gentis 
illius consuetudines non ignorant. Nonne hic caput 
Goliathi proprio ense inciditur? nonne gladius 
eorum, super Latinos vibratus, intrat in corda co- 
rum, el arcus *! indebite tensus, in suis manibus 
Íraetus esse monstratur ὃ 
Sed eawon apostolorum est, qui dicit: « Si quis 
episcopus, » etc. Quare non observatur ab eis ? Cur 
nobis innocentibus suam damnationem et t irpitu- 
dinem tam obstinato animo objiciunt ? Cum ergo 
respondere non possint, transeamus ad vicesimum 


septimum canonem, qui dicit : « Episcopum, sive C 


presbyterum, vel diaconum verberantes fideles, » 
elc. 

Hespondeo : In quolibet peccato manifesto tria 
ad miuus reperiuntur, scilicet, libido interior, 
opus exterius, et evidentia libidinis. lnteriori offen- 
ditueDeus. Difformatur quippe anima adimaginem 
Dei facta, et Deus, qui tibi prohibuit, despicitur a 
creatura. Opere exteriori corrumpit homo seipsum 
et alium, Evidentia vero, vel enorinitate, quee est 
clamor cum voce, totam Ecclesiam offendit. Opor- 
tet ergo, si vult recte peenitere, ut contra istos 
tres morbos tria quedam objecta remedia penitus 
adhibeat, scilicet dolorem contritionis, contra libi- 
dinem mentis ; laborem satisfactionis, per exsecu- 
tionem operis ; privatim tamen pro privatis, pu- 
blice pro rmanifestis. 

ltem peccatorum quidam sint ex. ignorantia, 
quedam ex infirmitate, quiedam ex studio et mahtia 
perpetrata. Quandoergoaliquis denumerofidelium 
non privatim, sed publice, non ignoranter, sed 
studiose et superbe peccans, separatus est ab Ec- 

clesia, am merito delicti, quain sententia prelati, 
Justum est, ut si vult reconciliari Ecclesire. a cujus 
integritate abscissus est peccando, quod condignam 
el congruam delicti satisfactionem offerat ad. arbi- 


* Psal xxxvi, 13. 5 1sa, 1,6. ? Isa. Lin, 5. 
"ICorz,25. '*Tit. 2, 15... '* Rom. xiv, 4. 


CONTRA GRJECOS. 


506 


trium sacerdotis. Discernentes autem sacerdotes 
Ecclesie, quorum est discernere inter fidelium le- 
pram. et non lepram, judicaverunt, ut is qui per 
contumaciam ab unitate fidelium separatus est, et 
matrem suam, id est Ecclesiam, imo Deum in ipsa 
contristat contemnendo, prostratus coram eo petat 
veniam, et in signum subjectionis et humilitatis 
corpus percutiendum et verberandum offerat, imi- 
tatus eum ;qui dicit: Corpus meum dedi percutien- 
tibus, et genas meas vellentibus *. Et iterum : Disci- 
plina pacis nostre super eum "5, etc. Εἰ ut ex hoc 
ostendat peenitens, Ecclesiam Dei matrem et magi- 
stramesse vitre et moribus parvulorum, in quorum 
nimirum cordibus secundum Sapientie voces, 
stultitia colligata est, et virga disciplinz fulgabit 
eam **. Esto etiam, quod verum sit, quod canon ille 
eit apostolorum sanctorum ; Latinos tamen non 
tangit, quia non dicitur ibidem : « Quod quicunque 
episcopus voluerit, etc., quacunque ex causa, » sed 
dicitur: « Episcopus, etc., verberantes fideles, et 
propter hoc timeri volunt, » etc. Non enim hoc agit 
Ecclesia Romana in suis filiis, tanquam tyrannicam 
exercens potestatem, vel odio commota, sed pro- 
pter illas causas, quas prediximus, et alias, quas 
propter brevitatem judicamus reticendas. 

Sed Ecclesia Grecorum, que trabem gestat in 
oculo, quam nou videt, sed potius festucam modi- 
cam in oculo fratris sui *, hoc, quod nobis obji- 
cit, studiosius implet, non dico in suis laicis, ad 
quos nimirum manusextendere non preesumit, sed 
in suis papatibus et clericis, quos tanquam viles et 
rusticos. pugnis faciunt verberari, sublato tamen 
prius τῷ ἱματίῳ, id est, veste clericali, ad horam, 
prout propriis oculis aspeximus in civitate Ν 6898. 

Nunc ergo. si ita est, imo quia ita est, stultam 
fecit Dominus Grecorum sapientiam. Hunc igitur 
canonen) tanquam inutilem relinquentes ad sexa- 
gesimum tertium, qui de sanguine et suffocato 
loquitur, sermonem convertamus. 

Et licet generalis responsio supposita sufficiat, 
tamen aliquid latius respondeamus. Fatemur sane, 
veruim decretum fuisse ab apostolis in Actibus 
eorum, ut hi, qui conversi erant de gentibus, abs- 
tinerent 6, Quod quidem expediebat tempori illi 
et statui infirmorum, eo quod synagoga conver- 
sorum Judaeorum, cum honore et obsequio, sicut 


D dicit beatus Augustinus, ducenda erat ad sepul- 


turam. Processu vero temporis, roborata predi- 
catione Evangelii, et multitudine gentium ad fi- 
dem eurrente, per Paulum doctorem gentium et 
apostolum specialem earum, iino per ipsum Do- 
minum. qui per Apostolum loquebatur, hujusmodi 
sententia revocata est. Dicit enim ad Corinthios : 
Onme quod in macello venit, comedite, nihil in- 
terrogantes, propter conscientiam "1. Item : Omnia 
munda muntis **. Et alibi: Seio et confido in Do- 
iino Jesu ; quis es, qui judicas alienum; servum "9 ? 


δὲ Prov. xxi, ὃ. 9? Matth. vit, 3. *5 Act. xv, 29 


507 


PANTALEONIS DiACONI CP. 


Scilicet, qui salva pura conscientia comedit, quid- A nes enim discipuli Domini fletum habuerunt Sab- 


quid a majoribus comedendum accepit. Idem: Ne- 
mo vos judicel in cibo et potu **. Ac si dicat : Nemo 
vos velut Judieos discernat ab his, inter quos ha- 
bitatis, in ditferentia ciborum, et in reliquis, que 
idem apostolus adjecit. Ad idem facit quod Domi- 
nus in Evangelio dicit : Non quod intrat in os, 
coinquinat. hominem ?!, etc. Quod quidem primo 
pastori declarare volens Dominus in visiono illa 
coelesti et admirabili, quia idem pastor Ecclesise 
Petrus linteum quatuor initiis de celo ad terram 
submitti videbat, postadmirationem, quam habuit, 
dixit ei: Quod Deus permundavit, tu ne commune 
dixeris ?*. 

His auctoritatibus et multis rationibus Ecclesia 


Dei Romana sutfulta loco et tempore talibus utitur p 


absque offendiculo et conscientia peccati. Sed Ec- 
clesia Grecorum, cui omnia in scandalum et offen- 
diculum conscientie versa sunt, non absque ma- 
cula criminis talibus abutitur. Quis Latinorum 
cum tanto studio et attentione utitur porcino san- 
guine, sicut populus Grecorum ? Et u: oculis pro- 
priis vidimus, pro summis reputat deliciis : quo- 
ties illo sanguine confecto, quod ut credimus 
cipuncti (45) vocant in suis epulis, velut canes 
impudentissimi, ingurgiteri possunt ? Item num- 
quid non utuntur suffocatis, et captis a bestia, 
quando venalitiis carnibus, ut leprum, qui ca- 
num dentibus prefocantur, et aliorum animalium, 
nec non et avium, 408 loqueo capte sunt, vel 
reti, οὐ manibus aucupum eorum capita retor- 
quentur, et tam diligenter et curiose vescuntur ? 
Unde ergo eis tanta insania, ut hoc, quod ipsi tam 
summo studio peragunt, in se approbent, in aliis 
reprobent, derideant, et depravent ? Obmutescant 
saltem nunc eoruin dolosa labia, et impudentes 
frontes decidant jam confuse. 

Post hune sequitur canon sexagesimus quartus, 
qui sic incipit : « Si quis clericus inventus fuerit 
jejunans diem Dominicum, vel diem Sabbali prie- 
ter unum, » etc. 

Respondeo : Canon iste non est apostolorum, 
sed quorumdam, qui, propter caussam superius 
assignatam, talem sententiam promulgaverunt. Si 
enim esset canon apostolicus, fuisset ulique tem- 
pore Sylvestri papi. Constat autem, quod in. die- 
bus suis mota fuit quiestio a Grecis, quod  vide- 
licet non jejunaret Sabbatum, preter unum, al- 
legantibus quibusdam delege Moysis, sicut habetur 
in Vita ipsius papse ; sed cum nullum assensum 
prebere voluisset, Sylvester papa ait : « Si omnis 
Dominicus resurrectionis est colendus in gaudium 
Christianorum, et omnis Sabbati dies sepulture 
est deputandus ad exercitationem Judeorum. Om- 


59 Coloss. 11, 16. 51 Matth. xv, 11. 5! Act, x , 19. 
(45) Barbara lexis, fartorum, Biutwurst oder Ro- 


senwurst. 
(46) Epist. 4, ad Decentium. 


C 


bato, sepultum suspicantes, etJudeeis epulantibus ^ 
letitia inerat; discipulis autem jejunantibus tri- 

stitia imperabat. Tristemur ergo cum tristantibus 

de sepultura domini, si volumus cum iisdem de 

Domini resurrectione gaudere. Neque enim fas est 
ut distinctiones ciborum, et ceremonias Judeorum 
more Judaico observemus. » 

Heec et his similia dicente beato Sylvestro, pla- 
cuit quibusdam orientalibus conventibus illa tra- 
ditio apostolice sedis. Sed magis elegerunt Sabba- 
tum celebrare cum Judeeis. Cujus sententite con- 
cordans beatus Innocentius papa ait: « Sabbato 
jejunandum esse, ratio evidentissima demonstrat. 
Nam si diem Dominieum ob reverentiam Domini 
non jejunamus, Sabbatum pretermittere non de- 
bemus : quod inter tristitiam et letitiam temporis 
illius videtur inclusum.Nam utique apostolos con- 
stat biduo isto, et in moerore fuisse, et propter 
metum Jude&eorum se occultasse. Quod utique non 
est dubium, etin tantum jejunasse biduo memo- 
rato, ut traditio Ecclesie habeat, isto biduo sacra» 
menta penitus non celebrare. Qua forma per sin- 
gulas hebdomadas est tenenda. Hic loquimur se- 
cundum modum, qui tunc erat, propter quod com- 
memoratio illius (47) diei semper est celebranda. 
Quod si putant semel, atque uno Sabbato jejunan- 
dum ; ergo et dies Dominica, et sexta feria, semel 
ia Pascha erit utique celebranda. Si autem Domi- 
nici diei, aut sex(& ferie per singulas hebdomadas 
reparanda est imago, dementis est, bidui agere 
consuetudinem, Sabbato pretermisso, cum nou 
disparem habeat causam, a sexta feria, in qua Do- 
minus passus est, quando et apud inferos fuit, ut 
die tertia resurgens redderet letiliam, post bidua- 
nam praecedentem tristitiam. Non ergo nos nega- 
mus, sextam feriam jejunandam ; sed dicimus, et 
Sabbato hoc agendum, quia ambo dies tristitiam 
apostolis, ac iis qui Christum secuti sunt, » indixe- 
runt, qui die Dominica exhilarati, non solum ipsum 
festivum esse voluerunt, sed etiam per omnes heb- 
domadas frequentandum esse dixerunt. 

Ut ergoad primum verbum nostrum revertamur, 
cauon iste, quem Greci apostolorum esse mentiun- 
tur, si fuisset tunc temporis, suffecisset illis in ad- 
jutorium suc petitionis, seu opinionis, hoc decre- 
tumapostolieutn, quod nimirum immutabilesecun- 
dum eos permanet ; maxiine, si istud Dei apostoli 
immutabiliter omnibus servandum mandaverunt. 
Que fuit ergo causa, que eorum clausit labia, ut 
non haberent recursum in diebus illis ad certitu- 
dinem apostoliee sanetionis ? Nulla prorsus fuit : 
quia nec editus erat, nec canon dici poterat, quia 
nec erat, 


(47) Quee utique forma per singulas tenenda est 
hebdomadas, plopter id quod commemoratio illius 
θἴδο 


CONTRA GRJECOS, 


Sed oetogesimus, inquiunt, qui sic incipit : À verbo etopere, reddere satagunt animeequiores. Et 


« Episeopus, vel presbyter, seu diaconus militie 
vacans, » etc., rursum clamat contra Latinos. 
Respondeo,si vim canonisinspiciatlector,supposi- 
to etiam quot sit apostolorum,Latinis non obviat. 
Quia necmilibte vacant episcopinostri,eo modo quo 
canon accipit;nec[guisquam eorum) utrumque prin- 
cipatum unquam tenuit, vel tenet, ut simul rex et 
sacerdos sit, vel vocetur, nisi spiritualiter, sicut dicit 
Seriptura : Fecistinos Deo nostro regnum et sacer- 
dotium 53. Si vero ipsam exhortationem, quam fecit 
Ecclesia prineipi seculari, vel auctoritatem, quam 
dat, vel adjutorium, quod prestat contra persecu- 
tiones ipsius Ecclesise, et viros nefandos, militiam 
reputant, quis in hoc non ofíenditur? Nonne Ec- 
clesia Grecorum dat coronam imperatoribus ge- 
standam ia signum pulchritudinis, et gladium in 
manu tenendum ad vindictam sanguinis exorcen- 
dam ? Nonne cum ipsis vadunt in exercitium,et pu- 
gnaturis exhibent sacramenta sua, et orant pro eis 
generaliter et specialiter in secreto Misse ? sieut 
seriptum est : «Memento, Domine, piissimorum et 
fidelissimorum imperatorum,» etc. Et post pauca : 
* Robora eorum brachia, exalta eorum dextrain, 
confirma eorum regnum, suljiceeis omnes barba- 
Tas naüones,et eos qui hella volunt,» ete. Nec 
recusamus utrumque gladium esse, materialem 
scilicet et spiritualem. Sed unum concedit militi 
ad nutum sacerdotis educendum, alterum vero re- 
tinuit sibi. Fece, inquiunt apostoli in Evangelio: 
gladii duo hic**, Et rursus loquens de materiali 
Dominusait: Convertegladium tuum in vaginam? 
Dicendo (uum, materialem gladium significat,quo 
percusserat servum principis Sacerdotum. De spi- 
rituali vero nemini venit in dubium, cum idein 
Petro per cujusdam specialitatis apicem, ligandi 
atquesolvendi concessitpotestatem. Uterqueigitur 
gladius Ecclesire traditur. Sed ab ipsa Ecclesia 
unus exercendus ; alius, sicut supra diximus, pro 
Ecclesia manu secularis principis eximendus. n 
quo ergo peccat Ecclesia, si suo jure utitur a Do- 
mino sibi conecesso ? Uterque igitur gladius, ut di- 
clum est, ad Ecclesiam pertinet, et de utroque 
disposuit, sicut sibi videtur, ad tuitionem fidelium, 
et reipublice conservationem. 


B 


C 


Quam dignitatem seu potestatem Constantinus D 


primus Christianorum imperator providens in spi- 
ritu mox postquam ad fidem conversus est, contulit 
eo inodoeidem Ecclesie libere, quo supra inquarta 
distinctione hujus operis plenius est expressum. 
Quamvis enim quidam prelatorum, pro terris et 
regionibus, quas ad usus Ecclesire retinent, vocen- 
lur duces, comites, seu marchiones, et interdum 
procedunt in expeditionem, tamen manus suas 
semper mundas custodiunta sanguine peccatorum. 
Non enim pugnantipsi personaliter sed pugnaturis 
fidelibus contra iniquos assistentes,eos sie, puta 


53 Apoc. v. 10. δέ Luc, xxit 39. 
δ, joan. IV, 18; 


δὲ Joan. xvni, 14, 


ita, quee Cesaris sunt Cesari persolvunt, et que 
sunt Dei, Deo exhibent. 

De bigamis autem, et ultra, nobis brevis incoum- 
bitresponsio. Aut enim qui talia statuerunt, de 
clericis, et non de laicis, intelligi voluerunt: aut, 
si de omnibus accipiendum est, de illis solis lo- 
quuntur, qui vivente prima contrahunt cum se-- 
cunda, et tertia: aut certe, ut quidam eorum sane 
interpretati sunt, non est hoc accipiendum de co- 
pula matrimoniali, sed de benedictione nubentium 
et solemnitate nuptiarum, quie aliter erga viduas, 
aliter erga virginesobservatur. Cui etiam sententie 
concordare videtur littera canonis, qui dieit :« De 
nuptiis pluries celebratis patres conticuerint,» 
etc. Si autem, utGreci autumant, simpliciter et 
nudeintelligenda sunt verba canonis, verbi gratia, 
ut dicatur, non licere homini prima uxore mortua 
contraherecum secunda, dicimus, quod eum ait 
contra doctrinam Apostoli, et salutem infirmorum, 
nulla ratione debet exaudiri. Ait enim Apostolus 
ad Corinthios Afulier est alligata legi, quandiu vir 
suus vivit. Siautem mortuus fuerit, cui vult nubat, 
tantum in Domino 55. Dominus quoque iu Evange- 
lio de muliere, quie causasuscitaude prolis septem 
viros fratres successive habuerat, non redarguit 
talem copulam toties repetitam, sed tantum er- 
roneam opinionem eorum quifuturascarnales nu- 
plias inregno justorum sperabant ?. ltem Sama- 
ritane, que plures viros habuerat, juxta puteum 
loquens, de illo solo illam redarguit, quem suum 
non esse virum divinitus intellexit. Ait. enim: 
Quinque viros habuisti, et hunc, quem habes, non 
est tuus vi??. Copulari ergo pluribus vicibus suc- 
cessive non est prohibitum, sed concessum; etiam 
status talium non est condemnandus, sed toleran- 
dus,cum necab aliquo homine possit prohiberi, 
id quod per Spiritus gratiam pro saluteintirmorum 
cernimus esse indultum. 

Item qieritur a Greecis, Potestne fieri dispensa- 
tio alicujus concilii? Si dicunt, quod non, quis ergo 
Greecorum salvabitur, posito, quod sint in fide ca- 
toholica, seu orthodoxa vere obedientes? Nonne 
contra istum canonem, et illos supra positos, quoti- 
die veniunt? Si dicunt, quod sic; sed, si preelatus ali- 
quis, multo magis summus pontifex, qui potesta- 
tein plenitudinis obtinet a Christo, mediante Petro 
apostolo. Dequa require supra quarta distiuclione. 

Inlerea consulimus Grecis aurum sapientie ab 
Eeclesia Romana emere, quam despiciunt, ut locu» 
pletes fiant, et caliginosis oculis collyrium appo- 
nant : utin speculo sacri Eloquii clare inspicientes 
recognoscant Homanam ecclesiam, que omnium 
Ecclesiarum caput est, insuper et magistra : eo 
quod nil in dictis evangelicis et Epistolarum. 
et eliam doctorum, contrarium invenit, quod, 
interpretative, vel dispensative secundum statu- 


& [ Gor, vir, 39: " Matth. xxu, 24 seqq. 


i 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


572 


l8 sanctorum Patrum, in unitate Spiritus non con À nominant, que dicitur furtiva fuisse, similiter dic- 


cordat. 

Distinguentes, itaque inter ea qu& dispensatio- 
neim recipiunt, et illa, que aliter se habent dicimus 

uod sunt prrecepta prime necessitatis, quee assi- 
mílant animam Deo, sicut prrecepta Decalogi; et 
illa non recipiunt dispensationem. ltem sunt pree- 
cepta secundee necessitatis, ut unus uni jungatur 
et hiec quandoque fuerunt dispensata. ut patet. in 
patre Abraham, et Jacob, David, et aliis sanctis, 
qui pluribus conjuncti fuerunt: Sunt. et precepta 
ἴδει necessitatis, ut est votum voluntarium et hoc 
quadruplex, continentie, religionis, abstinentire, 
Beregrinationis. Duo prima non recipiunt dispen- 
Sationem (48) ; alia duo recipiunt, cum *tequipol- 
Ienti. Sunt insuper et quarte necessitatis, ut insti- 
tütiones prelatorum ; et heec. recipiunt dispensa- 
tionem, quoties et quando eis pro causa utili et 
necessaria, videtur expedire. 
- Hisce sit habentidus, et rite intellectis, patet 
solutio ad plurima, que nondum etiam fuerunt 
queesita. De his autem, que sequuntur et de mulie- 
ribus menstruatis, et que ingrediuntur chorum, 
propter sui ignobilitatem auditum prestare nolu- 
tríus : nisi tantum de patriarcha Constantinopoh- 
tano, qui sue superbis consulens, plures fingi fe- 
eit canones talis ambitionis, ut super omnes prrela 
tos Videatur prelatus. Vocat autem se οἰχοὺυ κενιχὸν 
patriarcham, id est orbicularem patriarcham : et 
licet in quarta distinctione hujus operis, satis de eo 
disputatum sit, tamen adhuc,in detestationem et su- 
gildtionem hujussuperbi nominis, pauca repetemus 
. (49) Canon iste de ambitione dictre sedis editus 
fuit in secunda synodo, clam summo pontifice, ut 
magister Hugo Etherianus refert, vir utique sa- 
piens, et peritus in utraque lingua. Responsio 
supra est in secunda synodo in fine. Et quia fieri 
non potuit, nec debuit, ipso facto suscitavit scan- 
dalum et discordiam iuter Grecos et Latinos non 
modicam, usque ad tempora pape Vigilii. Nullum 
tamen is favorem prsebuit dicto canoni, quod nos 
soimus, etiam dato, quod posset in prrejudicium 
predecessorum suorum prebere assensum.Interea 
post Ephesinam celebratur quarta synodus in eivi- 
tate Chalcedone : in qua quidem Anatolius preesul 
regire urbis. satis egit pro principatu sui sacerdo- 


tii. Et factus est inde canon. Verum quia legati b 


Leonis primi viriliter obstiterunt, petiit totum 2on- 
cilium pro se, et imperator seorsum, nec non et 
dictus Anatolius a dieto Leone himiliter dicti ca- 
nonis confirmationem. Sed cum ornnes preces in- 
cassum caderent, remansit dietis canon infirmus 
et inutilis de jure, elsi non de facto, prout supra in 
quarta distinetione, et in quarta synodo continetur. 
Nam,sicut supra dictus Anatolius superbus alienas 
sedes paulatitu et occulte rapiens suo illos ansus est 
addere pontiticio; in synodo quoque, quam sextam 


(48) Cur non auctoritate summi pontificis? SrEw. 


(49) Hac addita sunta Fratribus Preedicatoribus: 


lum canonem renovaverunt. Itaque usque fiodle . 
Ecclesia Grecorum non concessa possidet, tenet, et 
utitur, sieut patet. Quis enim in pontificatu Ro- 
mane sedis potuit se exspoliare potestate propria, 
et dare alteri ? ut sint in uno corpore duo capita, 
scilicet in Ecclesia Dei ; Res utique monstruosa. 

Item : Si habuerunt in jure ex vi constitutionis 
in secunda synodofacte,que necessitas fuit repetere 
ih quarta ? et, si in quarta obtinuerunt suum pro- 
positum Greci, quare iferum insextasynodo, que 
post multa tempora fuit, hoc idem repetierunt ἢ 
Non fuit alia, nisi quia urgebateosprava eorum con- 
scienlia, quia videre poterant, et per conciliaintel. 
ligere, quo! nullus canon vigorem et firmitatem 
obtinet aliquam, nisi favorem pariter et assensum 
summi Pontificis obtineat. De quo supra in quarta 
distinctione. Unde istum canonem, tanquam inuti- 
lem et furtive intrusum respuentes, dicimvs, sicut 
alias : omnes illos, quiasserunt Romanum pontifi- 
cem non esse caput universalis Ecclesise, per viam 
incedere damnationis vel perditionis et esse de 
numero (Core, Dathan, et Abiron schismaticorum, 
qui in signum damnationis eterne absorptisunta 
terra. 

De celebratione autem Misse in Quadragesima. 
etdequibusdamaliis,non respondemus, tum quia 
frivola sunt tum quia in furtiva synodo de Trullo 
similiter fabricata sunt. Si veroobjiciunt nobis illud 
decretum sextee synodi, quod papa Adrianus appro- 
bavit: Quia in eo statutum est ,etc. et illud Inno- 
centii, Ztenovantes, etc.. Respondernus, quod illa 
propriam interpretationem etcatholicam recipiunt, 
et non secundum pravum intellectum Grecorum. 
Alia vero discussioni jurisperitorum etarbitrio re- 
liuquamus. 

($0) Teinpore, quo victoriosissimus imperator 
Constantinus, cognomento Monomachus, imperii 
perspicaciter noderabatur dignitatibus,erat quidam 
Michael Constantinopolitane sedis patriarcha acti- 
bus et iutellectu stultissimus, qui, prout verba ejus 
attestantur, hieresiarcha potius, quam patriarcha 
esseomnibus innotuit, Hicleeva suasione sui cordis 
exactus,sancta& Romaue sedis Eucharistiam nefan- 
diter intamabat, tractans secum, quod melius esset 
Greecorutu sacrificium. quam Latiaorum, eo quod 
ipsi fermentatuin, et Homana Ecclesia, ut ab apo- 
stolis acceperat, azymum sacrificat. Interea dum 
prefatus patriarcba, utlibellisuiapices asseverant, 
sacrificium Latinorum arguereconaretur, hocsan- 
ctissimus Leo papa IX audiens, more solito ad ne- 
fandam alterationem exstirpandam, dominum Ste- 
phanuin cancellarium religiosissimum virum qui 
tertius post eum papa Romane sedis exstitit, et ho- 
nestie sedis pontificem, et cum illis Petrum Mel- 
plitanum magistrura, et doctos cumsuisapicibus 
transmisit. Qui Coustantinopolitanam urbem in- 


qui superiora e libris Etheriani excerpserant. 
(50) Heec sunt Pantaleonis imnere fabule. - Bass. 


973 


3. 


dam urbis patriarcham (adeuntes) quater cum eo 
colloquium denomínato sacrificio habuerunt... (51) 
per nuntium asciverunt. Quod ipse audiens se ab 
eorum colloquio deviavit. Mox ipsi Sanctre Sophie 
basilicam ingredientes, super altare paginulam po 
suerunt. Exeutes autem àb ecclesia sublatis pe- 
dum sandaliis pavimentorum marmora percu- 
tientes, in mari pulverem projecerunt, et hoc 
secundum Evangelii vocem egeruntdicentes:Quam- 
cunque civitatem introvieritis, et renuerint dogma 
vestrum, nihil exinde efferatis. Sed inde abeuntes 
pulverem pedum vestrorum excute 35. Preterea 
ipsis e civitate discedentibus stupendum valde mi- 


59 Matth. x ; Marc. v1; Luc. 1. 
(51) Lacuna in ms. 


CONTRA GRJECOS. 
gressi, et imperiali honorificentia sublimati, ejus- A raculum actum est. Liminaremarmoreum ejusdem 


ἢ 


ecclesire mirte magnitudinis dissolvitur; statimque 
talis est clades subsecuta, ut diebus paucis sexa- 
ginta Griecorum millia morerentur, nec ullus aliene 
gentis: interim et per triduum ineestimabiles coru- 
scationes, et tonitrua, et imbrium et grandinum 
multitudines exstiterunt. 
Hac vero gesta sunt anno ab Incarnatione Do- 
mini millesimo quinquagesimo quinto, indictiorie 
octava. Qnod ego Pantaleon, cum essem ibl Con- 
stantinopoli, uhi hoc actum est, hoc idcirco imemo- 
rabile feci, quo legentibus pateat Latine sere 
nitatis institutio, et nemo audeat talia preesumere. 





PANTALEONIS 


DIACONI ET CHARTOPHYLACIS MAGNAE ECCLESLE 
NARRAT1IO 


MIRACULORUM. MAXIMI ARCHANGELI MICHAELIS. 


[. Magne et multe et varie sunt tue incorporese B homines ab eam ! : ita etiam archangelice essen- 


et magnifietearchangelicee virtutis et dignitatis no- 
tiones, donaque et gratie, O gloriosissime Michael 
princeps militie, amplusque et revera sublimis et 
multiplex decore tue materie, expertis forme, 
et vite status. Est autem parva et nihili facienda 
humanzlinguecarneapotestas, angustusqueethu- 
milis et artilicio carens, qui per instrumenta cor- 
porea a nostro corde sermo proficiscitur. Quomodo 
ergo te, o omnipotentis Dei princeps militie, pro 
dignitate, licet conemur, laudibus affecerimus? 
Quam vocem incorpoream. inecorporeo tuo inlel- 
ligenti ordini respondentem, per materiulia et cor- 
porea labra offeremus? Quibus utemur sonis, qua 
significent ineffabilem et inex plieabilem tuam glo- 
riam? Dubitatrevera universa natura terrigena- 
rum te laudare etcelehrare, quiesprinceps ordinis 
supercelestis. Enarrari enim et verbis explicari 
non potest locus divine tue pulchritudinis et 
splendoris. Quomodo enim mirabilis facta est 
scientia Dei ex nobis! invaluit, non poterimus nos 


! Píal. cxxxvii, 6,* 1 Joan. 1, 1. 


" In codice Greco 308 apud Nanios asservato 
leguntur hujus sermonis titulu- et initium : Tit. 
[Ιανταλέοντος διαχόνου xat χαρτοφύλαχος τῆς Μεγάλης ix- 
χλησίας διήγησις θαυμάτων τοὺ παμμεγίστου ἀοχαγγέ- 
δου Μιχαήλ. Inc. Μεγάλαι αἴ πολλαὶ xat ποικίλαι τῆς 


tialis ee bonitatis et potestatis infinita multitudo, 
& qua arcana et divina emanant fidelibus, appre- 
henli et investigari non potest humanis cogitatio- 
nibus. 

ll. Sed quoniam alicubi dicit divinum Eloquium: 
«Quod didicimus, preedicamus: et quod scimus, 
annuntiamus 3 ; »eadecausamittentesiunfinita ma- 
gnalia tuoruim iniraculorum, pauca quaedam, ap- 
posite et convenienter collecta ex divini. Spiritus 
eloquiis, conamurexprimerenostrorum verborum 
coloribus, etgraphicenarrare magnificentiam glo- 
rite sanctitatis tue, et terribilium tuorum miracu- 
lorum eructare potentiam, et prodigia tua annun- 
tiare iis qui hodie fide sunt congregati in divino 


C tuo festo, ut salutis jam propositum argumentum 


omnibus. qui ardenter ad id accurrunt,o maxime 
et imprimis admirabilis Michael princeps Dei mili- 
tie.Hodie enim tanquam magnificentissimus qui- 
dam convivator, convocas nos omnes spiritales 
convivas ad epulumtui festi, quod exortumest sole 


ἀσωμάτον χαὶ μεγαλοπρεποῦς ἀρχαγγελιχῆς σου ἀρετῆς 
καί ἀξιας ἔννοιαι xxl δωρεαί τε χαί χάριτες, παναοίδιμε 
Μιχαὴλ ἀοχιστράτηγε" καΐ πλατεῖα χαί τῷ ὄντε μετέωροζ" 
χαί πολνειδὴς τῆς πανευποεποὺῦς ἀΐλον σὸν μορφὴς, καί 
ξωῆς ἢ χατάστατις Cod. Nan. pag. 521. 


Li 


575 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


516 


luminosius, quod positum est ad principiaorbister- A ad hoc ut essent, et omnia ad essentiam deduxit 


re, qui est a finibususquead fines: in quo miracu- 
lorum ct anime utilitatis deliciisse explent omnia 
corda fidelium. Sed nunc quoque, ut semper, mi- 
serere nostre bumilitatis, quiesexcelsus assessor 
regni celorum, et exorere nobis splendoribus be- 
nigne» tue providentis, qui a benigno Deo acce- 
pisti benignitatem, benigne Michael princeps mi- 
litie. Qui es lecta et luminosa, significansque et 
splendida stella solis glorie. Qui esfortissimus pu- 
gnator et propugnator ac defensor eorum qui Do- 
minum diligunt. Qui provides et prospicis, eosque 
firmo tuo patrocinio adjuvas et defendis, qui te 
invocant, et magno desiderio adteacceduntin di- 
vinam tuam edem et maxime venerandam. Tu 
illumina nostros intelligentes cordis oculos, ut in- 
telligamus, menteque apprehendamus et enuntie- 
mus, quoad ejus fieri poletrit, miracula tue maje- 
statis. Nam per te universa copiosa omnium bono- 
rum suppeditatio datur ab omnipotenti Dei provi- 
dentia, iis qui in te sperant citra ullam dubitatio- 
nem, et se conferunt ad omnem tui laudationem. 
lil. Quid autem cogitantes, aut quibus verbis 
utentes imprimis, poterimus sufficienter ostendere 
divine providentiee et benignitatis infinitum pela- 
gus? Ad primum enim bonum et quod precipue 
primo operatur, quoad ejus fleri potest, oportet 
aperte omnes extolli. Principaliter ergo et aperte 
et ex debito debemus mente cogitare, qui figuram 
ferimus et imaginem ejus, qui ex se habet pote- 
statem et dominium divinse essentiee, quod unus 
est solus Deus, qui propter infinitam bonitatem est 
omnia fabricatus, que sunt in coelis et in terra, ut 
dicit divinus Apostolus:« sive visibilia, sive in- 
visibilia, sive Throni, Dominationes, sive Po- 
testates, sive Virtutes, sive Principatus, sive Arch- 
angeli, sive Angeli, sive Seraphim, sive Cherubim: 
et ipse est ante omniaet omnia in ipso constant ?.» 
Qui hanc etiam variam condidit creatam naturam 
in unam unius mundi harmoniam et complemen- 
tum. Qui solus est ingenitus et teternus, Qui solus 
est expers principii, et in quem non eadit interitus 
et finis. Qui solus est ejusinodi, ut comprehendi et 
investigari et videri nequeat. Qui omni circum- 
scriptione et comprehensione essentiam habet su- 
periorem. Quinullam potest sugcipere mutationem 
et alterationem: estque omnipotens, et abexitio et 
interitu aliena natura, fons perennis, et qui nun- 
quam exinanilur, miserationum et bonitatis: om- 
nium divinorum donorum et gratiarum, qui exhau- 
riri minime potest, abyssus : misericordie, quod 
non potest exprimi, pelagus: beatissima et summa 
pulehritudo, et sola revera digna, que ametur. 
Universi, quod dicituret intelligitur, boni efficiens 
et impertiens et largiens causa, el prima causa. 
Hiec est, qui propter solam bonitatem essentialem 
et naturalem, ea que non erant aliquando, vocavit 


8 Coloss. 1, 40, * Isa xiv, (3. * Psal; Lxvxr; 1. * Luo, x, 18. 


et constituit, eaque comprehendit et continet, di- 
rigit et ducit, ferens solo nutu sue majestatis et 
potentis. 

IV. Atque primum quidem, convenienter et quod 
dicit Theologus Gregorius, menteagitavitangelicas 
et coelestes potestates : et quod mente agitavit, fuit 
opus verbo completum, et spiritu perfectum. Sie- 
que constiterunt secundi splendores, miuistri primi 
splendoris, sive intelligentes spiritus,sive ignem, 
utpote materim expertem et incorporeum,sive ali- 
quam aliam naturam, quod quam proxime ad ea 
qus dicta sunt, accedat, eos existimare oporteat. 
Volo quidem, inquit, dicere eosprimum ad malum 
immobiles, et qui solum habent boni motum, ut 
qui sint circa Deum, et primo a Deo iluminantur, 
nam quee hic sunt, sunt secundee illuminationis, 
Mihi autem persuadet, ut non immobiles, sed ad 
movendum difficiles eos existimem, qui propter 
splendorem Luocifer, etfactus estetdicetur tenebre 
propter elationem, et qui sub eo consistunt po- 
testatles, architectatrices vitii, boni fuga, et nobis 
conciliatrices. Atque sicquidem qui apprehenditur 
intelligen'ia, et propter htec mundus fuit consti- 
tutus. 

V. Cum autem prima ei recte se haberent, se- 
cundum mente agitat mundum materia preeditum, 
et qui cernitur. Et is quidem est id, quod ex ccelo 
et terra, et iis que intercedunt,est constitutum οἱ 
coagmentatum. Luciferum autem, eum qui a Deo 
defecit et cum eo pugnavit et estinsolens et jacta- 
bundus, diabolum vocat Theologus, ex voce [5889 
prophete, qui ejus casum deplorat, etdicit: « Quo- 
modo cecidit e celo Lucifer qui mane oriebatur, 
et contritus est super terram * ? Deeo enimdivinus 
quoque David, ad eos qui similiter a divina chari- 
tate defluxerant, atque sceleratus ille et malitio- 
sus, qui defecerat, dicit : « Et tanquam unus ex 
principibus cadetis *. » Princeps enim erat. unius 
angelici ordinis in ccelis diabolus, non diabolus 
ab initio productus et factus, sed bonus ex bono, 
et pulcher ex pulchro et qui solus bona facit, opi- 
fice universorum. Postremo autem preter legem 
nature, decretumque et rationem divine justitie, 
imperii cupiditatis cestro percitus, rebellavit ad- 
versus Crealorem, regnum et gloriam sibi conans 
usurpare. Secum autem attraxit etiam infünifám 
rebellium multitudinem, que suce stultitiae et ma- 
litie eum accepit adjutorem. Nam propter hanc 
causam impie cogitationis, ex coli convexis ve- 
hementi impetu cecidit exsecrandus. Nam simul 
atque;ei venitin mentem sceleratissima et maxime 
impia cogitatio, fuit confestim contritus ab omni- 
potenti Domino, qui dixit: « Videbam Satanam 
tanquam fulgur e ccelo cadentem *. » Similiter au- 
tem deeoquoque dixit per Ezechielem prophetam : 
« Simul atque elatum fuit cor tuum propter pul- 


577 


DE S. MICHAELE ARCHANGÉLO. 


518 


chritudinem tuam, et dixisti in cogitatione tua, A dam que eos contineret hymnodiam, ut qui in 


—. Deus ego sum: statim a sancto monte meoin ter- 
ram te dejeci per Cherubim, et interiit scientia 
tua cum pulchritudine tua : et dabo te in cinerem 
snper terram coram omnibus te videntibus *, » fide. 
libus scilicet. Quomodo etiam dixit Dominus in 
divinis Evangeliis: « Ecce do vobis potestatem 
calcandi super serpentes et scorpios, super om- 
nem potstalem inimici *. » 
V]. Nonnulli autem discendi cupidi inquirunt, 
num propterea sit ejectus, quod Adam eum non 
adoraverit. Estautem stultorum etinsipientium hoc 
dicere. Cecidit diabolus priusquam factus esset 
Adam, quomodo Patres aperte pronuntiant omnes 
angelos fuisse factos ante ceelum et terram. Diabo- 
lum vero est probabile quarto die cecidisse, 
quando Deus facit luminaria, sicut scriptum est in 
Job: « Quando facta sunt astra, laudarunt me ma- 
gna voceomnesangeli mei, ethymniscelebrarunt^. 
Semper enim etiam non tacite angelis Dominum 
glorificantibus, tunc majori voce eum laudibus 
celebrarunt, ut significavit Scriptura, propter ju- 
stum scilicet casum maligni illius, qui defecerat. 
Oportet. autem scire ex nostris scriptis, o dilecti, 
quod omnis chorea et ordo habet ducem ordinis, 
quiineipit melodiam. Sic etiam de sanctis angelis 
dicitDionysius, angelicorum ordinum divinissimus 
interpres : Non absurde divina et celestia, materiali 
nostre hierarche», pro viribus sensiliter, quoad ejus 
fieri potest, sunt assimilata. Ducem vero ordinis an- 


gelice choreme lucidissimum et maximum militie Ὁ 


principem Michaelem intelligere, a superis accepi 
mus. 
AMiraculum primum de rebelliet superbo Satana, et 
immundis ejus spiritibus. 
VII. Hic ergo fidelissimus et sanctissimus, ma- 
gnus exercitus dux Michael, divini consilii pius 
minister, qui propter Dominicum et omnipoten- 
lem divinum jussum, in terram jecit ex coelestibus 
&bsidibus rebellemet superbum Satanam cum ejus 
immundis, et malignis spiritibus : tunc in eos in- 
vectus, et triumphum agens de eorum malitia, 
congregatis cunctisangelorum populis, magna voce 
laudavit Deum universorum et omnipotentem 
Dominum, angelicos greges eo veluti ducens ut 
status meminissent immobilis, et que bona facit 
stabilitatis, et dicit : Attendamus, perinde ac si di- 
ceret : Qui ereati fuerant, et quibus obtigerat, ut 
Deus increatus et inaspectabiliseos produceret pro- 
pter naturalem suam bonitatem, quid eis accidit 
qui nobiscum hucusque divinis illustrabantur 
splendoribus? Animadvertamus quam repente mu- 
ἰδ sunt in tenebras propter arrogantiam et 
contemptionem ejus qui eos fecerat. Cognoscamus 
quos fructus conciliet liberi arbitrii voluntas incon- 
siderata, et stemus immobiliter in timore, quotidie 
divinum officium offerentes. Porro autem quam- 


7 Ezech. xxxviu, 7 seqq. 


xvi, 106, 18 Gen. xLvni, 16, !* Act, xu, 6 seqq. 


* Luc. x, 19. ? Job xxxvii, 7. 


primo loco staret, cum Seraphimet omnibus simul 
divinis el collestibus potestatibus, magna voce ce- 
cinit, divinam illam etque nunquam potest desi- 
nere omnipo:entis divinitatis, quee est principium 
luminis, unicaque est trina, per sanctam glorifica- 
tionem : Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Sa- 
baoth : plena est universa terra gloria ejus !?, A Dei 
vero administraloria divina gloria alienatus male» 
ficus diabolus, cum vidisset terrestrem homineta 
esse quavis re creata honoratiorem, ut qui Domi- 
nicis manibus factus essetad suam imaginem et 
similitudinem, statuit eum totis viribus separare 
et eripere ad ejus, qui ipsum fecerat et honorave- 
rat. salutari preecepto. Videns enim malignus et 
sceleratus sein extrema esseignominia, valde cru- 
ciabatur: et cum non posset ad Deum converti, in 
Dei imaginemsuam effudit improbitatem, et effecit 
ut homo esset obnoxius interitui et morli, eo eje- 
cto e divinis et vivificis paradisi deliciis, Et statuit 
Deus Cherubim et flammeam rhompheeam versati- 
lem, ut custodiret paradisum. Sed etsi sic quidem 
cecidisset homo, qui liberum habebat arbitrium, 
eta bono statu defluxisset, non eum despexit Deus, 
sed ut qui sit natura benignus et ingens mare ha- 
beat bonitatis, veluti quiedam arma ad conservan- 
dum validissima ei prebuit magnum Michaelem 
militie principem adversus diaboli potentiam : ut 
custodiret et defenderet hominem, qui lapsus 
fuerat, ut quomodo ceciderat per imperitiam, per 
laboriosiorem cursus vivendi rationem et divinam 
virtutem instaurato preelio,victoreffectus coronetur. 


VII. Porro autem archangeli Michaelis suasioni- 
bus et monitis instructus Adam, et ligone terram 
fodiens, et sudore et labore frugaliter nutritus, 
non fuit amplius seductus ad hominis inimico et 
Deihoste, nec passus est aliam commotionem. 
Nam ab eo tempore omnino eum valde habebat 
odio mente agitans per propheticum rorem, qui 
adhuc in eo inerat illud : « Ne des in commotionem 
pedem tuum, et non dormitabit, qui te custodit!!, » 
angelus. Ab eo enim tempore credimus nos ha- 
bere angelum unicuique anime. ducem, ut dicit 
Dominusin Evangeliis : « Videte nedespietatisunum 
ex his parvis, qui sunt minimi: angeli enim eo- 
rum assidue vident faciem Patris vestri, qui est iri 
ccnlis !*. » Similiter etiam dicit Jacob patriarcelia : 
« Angelus, qui me liberat a malis omnibus !*, » 
Non dixit: Qui me liberavit, sed : Qui me liberat. 
Quin etiam beatum apostolum Petrum a manu 
Ilerodis angelus Domini liberavit 15. Simul atque 
enim constitutum fuit humanum genus, jussi sunt 
angeli ejus vitee curam gerere, et unumquemque 
hominem fidelem sortitus est bonus angelus, ut 
ejus vitam componeret, etejus animam perficeret. 
Multi autem cum eo luctantur deemones a via recta 
eum facientesaberrare. Immundisenim demonibus 


10 [sa, vr, 3, !! Psal. cxx, 3. 13 Matth, 


579 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


880 


non sunt cure infideles, sed ii qui pie vivunt; eis A effectorem agnoscere ex magnitudineet pulcehritu- 


enim invident, et cum eis bellum gerunt. Quando 
autem ambulat quidem in senctitate et justitia 
homo tidelis, letatur angelus, qui et fuit datus ad 
ipsum custodiendum. Quando vero a via recta de- 
clinaverit, tristis quidem est bonus angelus, die- 
mones autem exsiliunt. Jam vero minagnus quoque 
dicit Basilius : Sunt angeli, qui in utraque eccle- 
sia describunt eos qui orant el jejunant. Vide, o 
homo, ne propter parvam voluptatem et brevem lioc 
damnum accipias, quod te non deseripserit angelus, 

IX. Etin fidelibus quidem, ut prius diximus. 
unus angelus a Deo datus est unicuique. ln iufi- 
delibus autem unamquamque integram gentem 
sortitus e-t unus angelus, ut dicit Scriptura: « Sta- 
tuit terminos gentium secundum numerum ange- 
lorum Dei '*. » Et ut Judeorum quidem gentem 
custodiret, constitutus est Michael, magnus Dei mili- 
tie princeps '5,utpote quod in Deum credidissent. 
Alius vero preefectus fuit l'ersis, alius vero Grecis, 
et deinceps similiter. Caeterum divinus quidem et 
magnus dux exercitus Michael est princeps omnium 
celestium potestatum, preestqueet coram gerit to- 
tius gentis fidelis: et rursus fideles, qui laborant 
preevenit et conservat, ut qui a Deo jussus sit cele- 
rem habere naturam, et tamquam fulguris adeptus 
velocitatem, universam terram et:etherem uno mo- 
mento percurrere. « Exsiliit enim inquil, angelus, 
qui ambulabat ante castra filiorum Israel 17.» Hunc 
autem angelum, militie principem — Michealem 


esse dixit Scriptura in Jesu Nave *', Nam nomen ( 


ejus aperte declaravit in propheta Daniele !*. 

X. Hic ergo magnus et gloriosus Dei militie prin- 
ceps Michael, et veteri, ut convenit, fuit admini 
ster, et novo magis administrat, quae sunt salu- 
taria. Postquam euim valde irritarunt et penitus 
dereliquerunt Dominum Deum increduli lsraelitee, 
et ea de causa fuerunt penitus exterminati, et ad- 
vocati sumus qui credidimus ex gentibus, et fa- 
ctus est novus Israel, a Christo denominatus, et 
Christum intelligens (nam si interpreteris lsrael, 
is est mens videns Deum), tunc divinum quoque mi- 
litie principem Michaelem removit a Judieorum 
consuetudine bonus Deus, et ab eo tempore eum 
nobis electis Christianis constituit maximum de- 
fensorem et servatorem, aliarum gentium curam 
guscipientibus aperte aliis minoribus angelis. Nam 
quo est gens quidemsancta Christianorum reliquis 
omnibus prestantior, eo necesse est esse majorem 
dignitatem archangeli Michaelis, quicuram gerit 
generis Christianorum. Non enim essentia ange- 
lorum habet differentiam, sed dignitatis excellen- 
tia. Yultenim omnes homines esse salvos, qui 
universorum curam gerit et est natura benignus. 

XI. Sed cum miseri homines sua stultitia in 
errore perseverarent et cultu simulacrorum, et ne- 
quaquam vellent id quod oportebat intelligere, et 


13 Deut. xxxi, 8. 6 Dan. x, 27. 


B 


dine rerum ab eo creatarum, pius ille Abraham, 
cum ex rebus creatis me 1te comprehendisset (rea- 
lorewn, et infinite? potentite admiratus esset artili- 
cium, valdeque wgre ferret et indignaretur in 
stultos, et incredulos, qui rem creatam colebant 
ultra Creatorem, Deus e cielo eum est allocutus, 
diceus : « EÉgredere e terra tua et ex cognatione tua 
et domo patris tui, et veni in terram, quam  indi- 
cabo tibi *^. » Deinde aic ei apparuitin specie trium 
angelorum ?'. Ab eo autemhospitio acceptus apud 
quercum Mambre, praeclare ejus hospitalitatis mer- 
cedem prebuit ei jam seni, et cum sterilis esset 
uxor Sara, pium filium Isaac et in moribus et vir. 
tute ei similem 33. Postquam autem preter spem 
natus esset filius, omnibus probatiorem reddens 
ejus animi maguitudinem, fideique et animi pieta- 
tem, ei rursus dixit : « Abraham. Abraham, accipe 
filium tuum dilectum. quem genuisti [saac, et euin 
mihi offer in sacrificio.llle autem simul atque fuerat 
ei imperatum, rem exsequebatur, etcum  ligassct 
Isaac, et extendisset manum quee tenebat gladium, 
jam guttur illius tacturum, eum repressit angelus 
Domini, Michael scilicet, dicens : « Ne immittas 
manum tuam in filium. Nunc enim novi, quod tu 
timeas Dominum ; sed aspice tuis oculis, et vide 
ad te missum arietem ligatum, et eum offer pro 
Isaac filio tuo *?.,» Hunc autem angelum, qui heec 
dixit patriarche, inilitie principem Michaelem 
aperte esse credimus. Etenim Jacob quoque, quem 
[rater persequebatur Esau, militie princeps libe- 
ravit et servavit. Qui etiam ei animum addens, ne 
timeret eum qui persequebatur, cum eo luctatur 
in nocte, et tangit ejus femur, propemodum di- 
cens : « Si cum angelis valuisli luctari, quid times 
hominem in quem cadit interitus ** ? 

XIII. Cum autem multiplicati essent, qui ex pii 
Abralie genere descenderant, ut pollicitus ei fue- 
rat angelus, ii vero in .Egypto male haberentur, 
eorum misertus est Deus, qui est naturabenignus, 
et elegit Moysen famulum suum, et per ipsum ar- 
changelum Michaelem, eum constituitducem totius 
generis Abraliz, ut educeret eos eterra /Egypti, et 
per mare Rubrum tanquam per siccam terram eos 
transumitteret, properante populo ad terram eis 


D promissam, qu: fluebat lacte et melle, Michaele 


41 Exod. xiv, 19. . 


archangelo parante viam ejus ante ipsuin 35, Cum 
autem pervenisset in regionem Moabitarum, ut 
transiret per eorum fines, ei restitit Balac rex 
Moab, prohibens eum transire. Accersiit quoque 
ipse rex Balac vatem quemdam senem insignem, 
nomine Balaam, ad exsecrandum populum Moysis, 
ut vinceretur. Proficiscenti autem Balase in via 
oecurrit angelus Doinini, Michael scilicet defensor 
Israelitarum. Quem cum vidisset asina Balae, de- 
clinavit, el allisit pedem Balase ad parietem, et eum 
arguit asina humana voce, ostendensterribilem ar- 


18 Josue v, (3. !* Dan. xs, 1. 9 Gen. xu, 1. 


3! Gen. xvi, 1. ?* Gen. xxi, 1 seqq. 33 Gen. xxi, 1.18. 3) Gen. xxxn, 238. 35 Exod. xiv, 1 seqq. 


981 


DE S. MICHAELE ARCHANGELO.' 


-w 
5 €. 


982 


changeli visionem. Balaam autem cum aspexisset A acerbe dixit, ut est verisimile : Nosterne es, an 


splendorem qui ex eo emicabat, valde territus, di- 
xit: Parce mihi, parce mihi Domine. Nam ignorans 
peccavi. Sed hane lieet visionem aspexissel lia. 
laam, non statim est reversus ; sed venit ad regem 
Balac, qui eum acceraerat, ut desiderio ejus satis- 
faceret. Sed ambo δ scopo exciderunl. Nam cum 
in altissimo loco stetisset Balaam, οἱ conspexis«set 
castra Israel tanquam cedros propter aquas, pro- 
pheticam benedictionem loco exsecrationis vel in- 
vitus vates effatus est populo lsraelitico, dicens: 
« Orietur stella ex Jacob, et surget homno ex Israel 
et confringet duces Moab, » etc. Propter inalui au- 
tem omnino etexsecrandum suum consilium,quod 
merebat, Balaam accepit exitium 

XIV. Quod autem esset Michael princeps Domini 
militie, qui occurrit Balam, et ei denuntiavit, ut 
qui esset dux populi Judeorum, eumque prece- 
deret et educeret, aperte ostendit Scriptura in 
corpore Moysis, ut divinissimus Judas apostolus 
frater Domini, dixit in sua Catholica Epistola : 
Michael autem archangelus, quando contendens 
cum diabolo, disserebat de corpore Moysis, non 
ausus est efferre judicium blasphemiw, sed dixit 
ei angelus : Increpette Dominus. Quid autem cum 
diabolo dissereret militie princeps Michael, scie- 
mus-Conabatur hostis, et inimicus, et profanus dia- 
bolus cum summa impudentia, et contendebat in 
decessu Moysis, qui Deum maxime est contempla- 
tus efficere, ut ejus corpus redigeretur sub pote- 
statem interitus, ut nullus videret bonum signum 
in futurum ad humanam essentiam. Et ideo dice- 
bat tenebricosus Satan luminosissimo Dei mulitite 
principi Michaeli, Moysem fecisse ciedem /Egyptii, 
et alia in eum contingebat calumnias et crimina- 
uones. Superbo ergo et jactabundo maligni animo 
resistens Michael archangelus et contradicens, et 
nunc hoc, nunc illud respondens ad ea confutanda. 
que abillo dicebantur improbe, postremo videns 
ejus insignem impudentiam, eum increpavit, di- 
cens : Increpet te Dominus ; hoc est: Te,o dia- 
bole, perdat Deus. Statimque evanuit sceleratus 
adversarius. Talis est enim potentia diviniet Deum 
contemplantis Michaelis, et hrec est, quee fuit. di- 
sputatio et contentio in decessu magni Moysis. 
quando ejus corpus abscondit Michael princeps 
militie, qui est angelicarum potestatum preestan- 
tissimus. 

XV. Sedis quoque etiam post decessum divini 
Mosis, cum Jesus Nave divinitus in populum Israe- 
liticum obtinuisset imperium, et eum duceret in 
terram promissionis, et struxisset aciem contra 
adversarios et de commitlendo prelio dissereret, 
visus ei tanquam fortissimus miles militie prin- 
ceps Michael, stans omnino erectus, leto vultu et 
veste insignis, eratque strictus gladius in manu 
ejus. Accedens vero Jesus, qui erat armatus, ei 


36 Num. xxi-xxxi.. 37 Jude, 9. 


w^w 


adversariorum ? Preeclarus enim tuus οἱ varius 
aspectus incitat me, ut te interrogem. Dic ergo 
mihi ocius, priusquam te ceesim aggrediar. Non 
enim convenit, uLacie relicta in discrimine, ego 
le pergam alloqui. Arbitror enim te venire nos 
speculatum. Sin autem venisti transfuga, abjecto 
hoc tuo micante gladio, sis cito nobiscum, et libe- 
rare ab exitio, quod impie urbi Jericho imminet, 
Sin autem es noster, cur solus stas extra aciem, 
quie versatur in certainiue ? Dic mihi autem  ocis- 
sime, ego enim ex lingua Hebraica te agnoscam. 
Hiec eum interrogaret Jesus Nave, respondit ei 
Michael inagnus ductor Dei ordiuum: Fgo preci- 
puus dux copiarum Domini nunc accessi. Protinus 
autem, abjectis armis suis, Jesus Nave hui ceci- 
dit in terram, etbeum adoravit, dicens: Domine, 
domine, quid imperas tuo famulo? Nam ego quo- 
que sum tuus famulus, sicut etiam dominus meus 
Moyses. Tu mecum quoque duc exercitum, me 
perpetuo, sicut illum, corroborans. Ecce enim 
adversus hostes fortiter direxi aciem, frelus invi- 
ciis tuis viribus, per quas seevus et immanis Pha- 
rao cum toto exercitu, colligatis simul curruum 
axibus, ut mari funditus obrueretur effecisti: et 
qui dominum meum Moysen in via obsistendo im- 
pedierunt, impios Moabitas ad internecionem de- 
levisti. Quid imperas famulo tuo, domine ? Sanctis- 
simus autein princeps Dei militie dicit ei: Solve 
calceos ex pedibus tuis. Locis enim in quo stas, 
est sanctus. Quod cum statim factum esset, jussit 
ut audacter invaderet urbem illam, septem iuris 
cireundatam etinexpugnabilem : et simul atque in- 
vasissetcum septem sacerdotibus tuba canentibus, 
eam ad solum usque diruit adinirabiliter, et eam 
totam cum omnibus eredibus et divitiis exussit, ut 
qui eam Domino, tanquam consecratum dona- 
rium et prede primitias, obtulerit. Deinde sic 
postea viginti et novem reges, preeter Jericho cum 
eorum exercitibus et urbibus Jesus Nave filius 
consumpsit, non habens civitatem, non ullam 
belli sedem, non milites, qui ullam haberent belli 
peritiam, sed divino nutu, et auxilio maximi ducis 
omnium colestium potestatum. 

XVI. Erat enim hic militia princeps, qui etiam 
in Goliath pone est jaculatus, et eum pronum pro- 
stravit, quando divina funda fuit percussus Dei pa- 
rentis David. Nisi enim angelus Domini eum pone 
percussisset, supinus cecidisset iu fronte accepto 
vulnere ??. 

XVII. Eumdem autem maximum militie princi- 
pem videt etiam Dei summus contemplator pro- 
pheta Daniel, arguens sceleratos, qui adversus ca- 
stam Susannam insanierant, et dicit alteri eorum: 
« Exspectat angelus Dei jam tenens gladium, ut te 
secet medium *^. » Quin etiam postquam venit in 
mentem Dei parenti et regi David, facti ab eo pec- 


* Josue γ- χιι, 3* I, Reg. xvii, 1 5014. ?? Dan., xu, 59. 


883 


PANTALEONIS DIACONI ΟΡ, 


58ὲ 


eati, etegregiam illam compunctionem et poniten- A lorum infestissimorum factam cladem, et turpem 


tiam cito ostendit, cum qua flens ex profundo cor- 
dis clamavit : « Peccavi Domino ; » postquam vidit 
propheta Nathan angelum, qui erat paratus, reces- 
sisse, dixit divino Davidi : « Dominus quoque abs- 
tulit peccatum tuum ; non morieris !!, » magnam 
etinetfabilem benigni Dei bonitatem ei annuntians, 
et eum consolans. 

XVIII. Jam vero cum exsecrandus Sennacherib 
rex Assyriorum, plurimas gentes redegisset in ser- 
vitutem, el multasJudees munitas cepisset civitates: 
venitet circumdedit Jerusalem cum maximis copiis, 
et statuit Rasphacen sevissimum suum ducem 
ad piscinani vie superioris, et clamavit Hebraice 
ad Ezechiam et Judaeos, qui erant in civitate, blas- 
phema verba dicens et satanica: « Hec autem di- 
cit vobis rex magnus Assyriorum: Quee est heec 
fiducia, qua confiditis, quod dicitis : In Dominum 
Deum confidimus? Egrediminiad dominum meum 
potentem regem Sennacherib, et vivetis, et non 
moriemini: et comedet vir ficum suam, et bibet 
vitem suam : etaccipiam ex vobis in terram meam, 
et glorificabo valde et magnificabo : et ne audiatis 
Ezechiam, quoniam vos decipit, dicens : Dominus 
nosliberabit. Numliberantes liberarunt dii gentium 
unusquisque suamregionem a manu regis Assyrio- 
rum ? »Heccum audiisset Ezechias, induit saccum, 
et ingressus estin domum suam, et flevit vehemen- 
ter, dicens : » Domine Deus lszael, qui sedes super 
cherubim, et in orbem circumdaris et glorificaris 


B 


illorum fugam, nesic quidem potuerunt intelligeza | 
et agnoscere, sed dicebant : Manus nostra excelsa 
fecit heec omnia prodigia. Propterea tradidit eos 
Deusomninoin manus Nabuchodonosor regis Chal- 
decorum, qui etiam diruitomnes muros Jerusalem, 
et incendit civitatem totam, et domum Domini, et 
bello capta accepit vasa sacra, et multitudinem 
divitiarum eorum, et duxit omnia Babylonem. Et 
fuerunt Judei servientes in captivitate cum magno 
metu Chaldeis, colentes omnes eorum simulacra, 
preter sanctostres pueros et. prophetam Danie- 
lem. 

XX. Hi enim soli viri pii, etiamsi plane infantes 
abducti essent in captivitatem, Dei timorem sem- 
per habentes, non cum sui generis pontificibus, 
Scribis et Phariseis eo deducti sunt, ut colerent 
deos, qui non sunt neque regium illud jussum 
timuerunt : sed in Deum vivum, qui dat salutem, 
confidentes, cum ducti essent ad tyrannum, auda- 
eter dixerunt: Notum tibi sit, rex, quod deos 
tuos non colimus, etimaginem auream, quam po- 
suisti, non adoramus. » Tunc Nabuchodonoser rex 
in ira et furore injecit Ananiam, Azariam et Misael 
in fornacem'ignis ardentem. Dei autem angelus, 
Michael scilicet, simul cum eis descendit in forna- 
cem ; et nec omnino quidem eos tetigit ignis, sed 
excussit angelus flammam fornacis, et transiit ignis 
circumcirca, et combussit viros omnes, qui ipsos 
injecerant, hoc est, administros regis. Tunc tres 


nontacite aseraphim,et ab omnibussanctisangelis. tanquam uno ore leetantes, laudabant et benedice- 


Tu Deus solus in omnibus regnis terree. Tu fecisti 
ccelum et terram, et omnia que sunt in eis. Inclina, 
Domine, aurem tuam, et audi : aperi, Domine,ocu- 
los tuos, et vide, et attende sermones Sennacherib 
quos emisit,exprobrans Deum viventem, Quoniam 
in veritate, Domine, desertas reddiderunt gentes re- 
ges Assyriorum. Etnunc, Domine Deus noster, serva 
nos 8 manu ejus, et cognoscent omnia regna terre 
quod tu es Dominus Deus solus. Et egressus est 
angelus Domini nocte illa, et interfecit ex castris 
Assyriorum centum octoginta quinque millia. Et 
cum mane surrexissent, invenerunt corpora mor- 
tua. Et dum averteretur et fugeret Dei hostis Assy- 
rius Sennacherib, eum interemerunt duo filii ejus 
graviter in gladio, «cum permansisset nulla ductus 
penitentia 55. Cujus autem fuit hoc stupendum, 
preclarumque et admirabile facinus et potentia ? 
nonneomnium regis Domini Sabaoth principis co- 
piarum Michael, qui non visus duxit exercitum, et 
adversarios temporis momento sine gladio aperte 
concidit, in auxilium et custodiam suorum, qui 
spem suam collocarunt in Deum vivum ultionum, 
et qui solus potest servare ? 

XIX. Sed ingrati Judei, et stulti, et increduli, 
et ignari, qui plurimorum divinorum beneficiorum 
fuerunt immemores, post manu angeli hostium il- 


3! ] Reg. xu, 13. ?* 1V Reg. xvii, 28-33. 
| seqq. ?* Psal, xxxii, 8. 


D 


33 [V Reg. xix, 15-57 


bant et solum Deum glorificabant. Rex autem au- 
divit ipsos Deum laudantesin medio fornacis, et 
cito surgens, dixit magnatibus suis: » Non tres vi- 
ros vinctos injecimus in medium ignis, et aspectus 
quarti est similis Filio Dei ?* Tunc cum rcx eos 
accersisset, egressi sunt illesi. Cum autem divini 
pueri egressi essent absque ulla lesione, coram eis 
adoravit rex, etdixit : « Benedictus Dominus Deus 
Sidrach, Misach, et Abdenago, qui misit angelum 
suum, et eripuit pueros suos ex igne fornacis ar- 
dentis. Tunc rex constituit eos principes, et ma- 
ximo eos honore affecit cum propheta Daniele ?* 
Pulchre revera divinus cantor David psallit: » Ca- 
strametabitur angelus Domini in circuitu timen- 
tium eum, et liberabit eos 358. » 

XXI. Simile autem rursus miraculum ostendit 
Deus admirabilium, per gloriosum archangélum 
suum Michaelem, in famulo quoque suo Baniele, 
injecto in lacum leonum. Nam postquam regna- 
runt reges alii a Nabuchodonosor, diligebatur ab 
omnibus sapientissimus Daniel, ut qui ex Deo som- 
nia conjiceret. Babylonii autem invidia moti, in- 
surrexerunt eo tempore adversus Cyrum, qui tunc 
apud eos regnabat, sicut prius adversus Darium, et 
dicunt ei: « Rex, da nobis, ut morte afflciamus 
Hebreum Danielem : quoniam Bel deum nostrum 


8. [V Reg. xxv, 1 seqq. ** Dan. i, 


DE S. MICHAELE ARCHANGELO. 


contrivit, et venerandum draconem interfecit, et A enim et caligat omnis vis dicendi, intuens ad alti- 


gaeerdotesetincantatores nostros occidit.Sin minus, 
teinterimemus et domum tuam, utjudaizantem. » 
Cum vere vidisset rex: quod eum valde urgerent, 
coactus, tradiditeis Danielem. Illi autem injecerunt 
eum inlacum leonum et foit illicsex  dies.Erant 
autem in lacu septem leones. Occlusit vero archan- 
gelus Michael oraleonum, et non molestia affece- 
runt Danielem, neque attigerunt omnino corpus 
ejus. Cum vero venisset rex septimo die, ut luge- 
ret Danielem inlacu, invenit salva ques fixerat si- 
gnacula, etlacu aperto, videt Danielem stantem 
rectum, et manus habentem extensas, et Deum 
laudantem, et dicentem: « Benedictus es, Deus, qui 
misisti angelum taum, et obstruxitora leonum, et 
mihi non nocuerunt. » Tunc rex cito cum gaudio 
Deum glorificans, sustulis Danielem elacu illesum 
et adoravit eum; Viros autem, qui Danielem accu- 
saverant, injecit in Jacum leonum *. Non prius 
autem fuerunt in sololacus, quam eos invadentes 
Jeones devorarunt, et omnia ossa eorum, tanquam 
in pulverem comminuerunt. Hic ergo vir desiderio- 
rum Daniel, sanctissimum archangeli nomen nobis 
ostendit, quod vocaretur Michael, id est, dux Dei 
ezereitus, utqui hoc mysterium acceperit ab alio 
angelo. 

XXII. Porro vero Habacuc quoque propheta erat 
in δ. Ipse autem coxerat pulmentum et panes 
intinxerat ad nutrimentum, et ibat ut id ferret 
suis messoribus. Angelus Domini apprehendit ver- 
ticem Habacuc, et impetu suispiritus eum portavit 
a Judea Babylonem cum lentis alimento; et intulit 
ipsum archangelus in lacum leonum, non solutis 

illic signaculis. Comeditque Daniel servus Domini, 

οἱ leetatus est. Et rursus idem angelus Michael re- 
stituit confestim Habacuc in locum suum, nihil ej 
impedimenti afferens, quominus eadem hora ve- 
niret et eodem cibo messores suos copiose ale- 
ret *, Pape, quanta est divini archangeli perni- 
citas. 

XXlll. Validissimo quoque suo impetu, divino 
nutu,similiter rursus alias assumpsitdivinum quo- 
que prophetam Ezechielem, utdicit ipse Ezechiel 
insua prophetia : « Et aspexi, et ecce similitudo, 
viri a lumbis suis, et inferius ignis: et a lumbis 
ejus et superius tanquam visio electri. Εἰ accepit 


me ἃ vertice in spiritu suo in medio cceli etterre, D 


et deduxit me Jerusalem ?*.» 

XXIV.Quid etiam apostolum quoque Philippum 
similiter rapuit angelus Domini mei, et transtulit 
in Azotum, et non vidit amplius ipsum eunuchus 
reginse JEthiopum, postquam ab eo accepit baptis- 

mum salutarem *^, 

AXY. Mentem autem impellit, et mihi animum 
excitat eximia gratia et virtus divini ordinum du- 
cloris supernarum potestatum, et ducit ad nar- 
randum unum solum ejus miraculum. Vincitur 


tudinem etmultitudinem etexcellentiam infnito- 
rum etvariorum et omnis generis ejus miraculo- 
rum, et recusat omnino de iis scribere. Deficiet 
enim plane tempus nos ut divinus ait Apostolus, 
narrantes. Est enim pelagus metiri facilius, et 
stellas numerare, quam maxima, que a maximo 
incorporeo quotidie in nosfiunt, miracula. Ex ma- 
gnis ergo et insignibus ejus miraculis, audebo 
pauca quedam vobis narrare admirabilia opera. 

XXVI. Tempore Michaelis imperatoris et Theo- 
dore ejus matris, erat vir quidam, nomine Mar- 
cjanus, qui ἃ teneris unguiculis fuerat cerifer ve- 
nerandi hujus templi. In ipso enim divino et vene- 
rando et pulcherrimo templo archangelico, omnes 


B quimariagitantur omne genus morborum, et acce- 


dunt in fide, et ex intemerata illa ejus imagine 
bibunt unguentum emanans, statim assequuntur, 
qu& speratur, curationem. In hoc ergo divino et 
religioso templo assidue perseverabat predictus 
Marcianus archangeli ceifer,usque ad senectutem 
cum magno amore et fide neque unquam omnino 
opus habuerat medico, sed simul atque aliquando 
incidisset in illum morbum, protinus procidebat 
in dicto templo ductoris ordinum Michaelis bre- 
vique sanus redibat in domum suam propter to- 
tam suam ineum affectionem, 

XXVII.Cum eum ergo aliquando gravis morbus 
et plane desperatus invasisset, jacuit in inferiori 
parte templi archangeli aliquot dies cum stabili et 
firma in eum fiducia. Cum plurimi autem amici et 
medici ad eum congregarentur, et dicerent alii alia, 
que& ad ejus pertinebantcurationem, ipso vero ne 
eos quidem omnino de hic audire sustinente, au- 
sus estunus ex medicis facere ea, qua dicuntur 
fomenta, et jussitiis quiipsi ministrabant, ut ei 
mederentur ante matutinum, velletaàn non. Cum 
autem fomenta composuisset medicus, domum re, 
diit. lllaautem nocte Marcianus cuma se veluti 
discessisset et esset in exstasi, quomodo el vir hic 
pius narravit, et subjectum argumentum ostendit 
veritatem, omnes templi porlas vidit repente aper- 
tas, et lavacrum, quod exstabat, virum terribilem 
cum impetu e ccelo equitem descendisse. Cum is 
autem ex equo descendisset in purpureo, quod illic 
erat, marmore, ingressus estin templum, a pluri- 
mis stipatus, tanquam prepositi veste indutus, et 
impletum est universum templum odore ineflabili. 
Paulo post vero cum accessisset ad lectum Mar- 
ciani, finxit se ea attrectare, qus erant in scamno, 
et rapere qu& in eoerant posita ad alimentum et 
usum; etcum invenissetin catino posita, que dicta 
sunt, fomenta, ea accepta tulitad Marcianum, ro- 
gans quid hec sibi vellent, et quisnam esset, qui 
ea temere fecisset in domo sua. Cum is autem re- 
spondissetcum tremore, dicit ille terribilis et glo- 
riosus duobus suis satellitibus : Tollite ea, et eun- 


" Dan. xiv, 1-412. ** Ibid. 33-38. 39 Ezech. vin, 2. 49 Act. viir, 26-39. 


PATROL. GR. CXL. 


19 


587 


PANTALEONIS DIACONI CP. 


tes, quamprimum perforate caput ejus, qui me À fuit velox ad ferendum auxilium et eum defenden. 


contempsit, etipsa in id injicite. Cumque intin- 
xisset summum digiti sui in candela, que impen- 
debat ejus admirabilium rerum effectrici imagini, 
signavit caput Marciani sancto oleo in figuram cru- 
cis, et ex ecclesia egressus, equo rursus conscenso, 
sublatus est ad ccelum, statimque clause sunt om- 
nesporte ecclesie, ita ut, quomodo, videri non 
potuerit. Marcianus autem magno timore affectus, 
et animo anxius usque ad matutinum, propter ter- 
ribilem visionem, accersit presbyterum ecclesie, 
et narravit eiomnia. Tunc presbyter cum qussiis- 
set, que a medico parata fuerant, fomenta, nec in- 
venisset, Marciani quoque caput animadvertisset, 
. et vidisset sanctam crucem in eo per sanctum 


dum, militie principem Michaelem. | 
XXIX. Atque nonnulli quidem dicunt esse novem" 

eorum ordines, convenienter parabole Servatoris, 
qua dicit: » Si mulier aliqua habens decem drach- 
mas, unam ex eis perdiderit, non accensa lucerna 
eam qu&rit,et quando eam invenerit, convocat 
amicas, dicens : Gratulamini mihi, quoniam inveni 
drachmam quam perdideram *!', » Sunt autem no- 
vem ordinesincorporeorum,nempe Angeli, Archan- 
geli, Principatus, Potestates, Virtutes, Domina Liones, 
Throni, Cherubim, Seraphim : et decimus ordo est 
hominum. Nonnulli vero dicunt nonaginta novem 
esse eorum partes : centesimam autem esse homi- 
num, convenienter parabole centum ovium, de 


oleum expressam, obstupefactus abiit quampri- B quibus dicit Christus : « Si fuerint alicui homini 


mum ad medicum, ut ei narraret omnia, et consu- 
leret, ut ipse quoque peteret veniam ab ordinum 
ductore Michaele de iis, que ipse admiserat. 

XXVIII. Cum autem venisset presbyter in domum 
medici, invenit illic multitudinem innumerabilem 
et luctum qui non poterat comprimi, cognatorum 
et amicorum ejus sociorum : qui omnes defebant 
repentinum, et non prius animadversum, lethalem 
ejus morbum,ipsum autem jacentem in medio 
omnium,totamque ejus faciem ustulatam, claman- 
temque graviter, et magna voce ejulantem : Mise- 
remini mei, qui Deum tiinetis. Scindite, Christiani, 
caput meum, non fero enim dolores. Postquam 
vero audivit a presbytero verba terribilia, quse au- 


diveratà pio Marciano, tunc intellexit medicus C 


esseplagam dignam sua audacia,et statim acerbe 
exclamavit: Ego sum causagravis hujus mese mor- 
tis: sed me tollite et abducite, et jacite in san- 
ctam tdem ejus, et s1 quid jubet ejus misericor- 
dia, faciet in meindignum suum servum. Portantes 
autem eum, tulerunt una cum lecto. Marcianus au- 
lem cum sensisset tamultum assedit: et cum cau- 
sam rescivisset, seipsum consideravit, et inventus 
est omnino sanus. Tunc cito descendens de lecto 
suo, Deum glorificavit, suumque defensorem et 
dominum et magnum medicum et militie princi- 
pem Michaelem: cursimque egressus, processit 
obviam, etsustulit medicum e leclo, et portavit 
eum suis manibus simul cum presbytero, ct po- 
suit eum ante sanctam aram, miserabiliter deflen- 
tem et confitentem, utei esset propitius sanctus 
princeps militie. Marcianus autem cum per se ma- 
nare fecisset unguentum e sacra illa imagine, unxit 
caput patientis medici statimque fugatum est... r- 
bum illud tormentum, et ardentes faciei pustule 
sunt exstinctee, et factus est sanus ^omnino sicut 
prius, glorificans Deum et sanctissimum ejus mi- 
litie principem Michaelem. Mansit vero de cetero 
medicus ille perseverans et munifice offerens in 
eodem glorioso templo archangelico, toto tempore 
vitee sue Dominum Jaudibus extollens, et eum qui 


M Luc. xv, 8, 9. 4 Ibid. &-06, A Luc. l 26-38. 


centum oves, et aberraverit una ex ipsis, non reli- 
ctis nonaginta novem in montes profectus, qui rit 
eam qus errat? et si contigerit eam invenire, de ea 
magis letatur, quam denonaginta novem, que non 
aberraverunt "5. » Revera enimnos sumus, fratres, 
qui male aufugimus, et aberramus super montes et 
colles nefarie actionis et incredulitatis : quos non 
despexit pastor bonus etbenignus, sed quesivit, et 
supra saum humerum portavit, et retulit in nume- 
rum gregis boni et non errantis. 


De S. archangelo Gabriele. 


XXX. Laudemus ergo omnes Dominum, fratres, 
et nomen ejus simul extollamus, qui facit magna 
et que investigari nequeunt, gloriosaque et admi- 
rabilia quorum non est numerus, per sanctissimum 
Michaelem quotidie, et olim et nunc, et hic et 
alibi, et multis et singulis. Nam etsi per alios san- 
ctos angelos innumerabiles, fecit Deus admirabi- 
lium innumerabilia miracula per universum orbem 
terrie, trium tamen solum ostendit divina Scriptura 
pretiosa et veneranda nomina, Michaelis et Gabrie- 
lis, et aperte colendi Raphaelis. Et quod sanctis- 
simus quidem Michael fecerithec omnia, que sunt 
simul posita terribilia miracula, hinc patet ex 
divinis Scripturis. Divinissimus autem Gabriel 
missus fuit ab omnipotente Deo et Patre, tempore 
divini et benigni in terram descensus, veluli qui- 
dam pronubus Dei Verbi, ad sanctam Virginem, 
et Dixit: « Ave gratia plena, Dominus tecum, » 
et hac voce depulit antiquissimam et diuturgissi- 
mam molestiam prims parentis Eve, et iprplevit 
letitia universum orbem terrse *?, Prius vero sterili 
quoque clarissime Anne, quse in horto suo obse- 
crabat Dominum, preedixit fore, ut ex ea nascere- 
tur Dei parens. Quin etiam prophete Zacharis in 
templo suffienti ipse dixit fore, ut in senectute 
gigneret Precursorem : quo tempore eum etiam 
fecit obmutescere in poenam incredulitatis **. Eum- 
dem ergo divinissimum Gabrielem vidit rursus 
idem Zacharias in sanctis sanctorum, cibum 6 


^ Ibid. 5-20. 


DE S. MICHAELE ARCHANGELO. 


590 


colis afferentem ad Dei matrem. Eumdem autem A autem venissent ad Tigrim fluvium, sedit puer 


Gabrielem viderunt etiam pastores in ortu Christi, 
-"ánnuntiantem eis magnum gaudium et universo 
mundo 5*5. Alii quoque similiter plurimi boni, insi- 
gnes et divini fratres, sunt ab eo in divinis initiati 
mysteriis. Nam per hos duos, Michaelem, inquam, 
et Gabrielem, descenditomnis datio bona et omne 
bonum perfectum, quod desuper mittitur in terram 
a Deo omnipotente. H& enim sunt due maximae 
et naris momenti lucernse Divinitalis, que est 
principium luminis, et est unica et trina: et que 
non occidunt luminaria totius orbis terre, qui 
est sub celo, mystique arcanorum, et ad futuro- 
rum introducentes mysteria. 


De archangelo Raphaele. 


XXXI. Inducitur autem praeclarus Raphael, 
quando Tobis exciecatos oculos artificiose illumi- 
navit "5, Hic enim Tobias fuerat abductus capti- 
vus in prima Hebraeorum captivitate Ninive. Cum 
&ulem essel pius justus, convenienter legi, eo- 
rum qui erant sui generis, morientium in captivi- 
tate corpora clam sepeliebat, qui contemptui ha- 
bebantur, etnonsepeliebantur. Quodarn autem die 
cum reversus esset ex hoc pio opere, deposuissetque 
ligonem et bipalium, dormiit extra domum suam, 
propterea quod ipse esset pollutus, convenienter 
legi, quie dixit: « Quicunque tetigerit mortuum, 
immundus erit usque ad matutinum ?.» Illaautem 
nocte calidum excrementum in ejus oculos demisit 
passer,et statim fuit exciecatus. Nequaquam vero 
blasphemiis incessens, perpetuo agebat gratias 
Deo, qui id permiserat. Post hiec. autem cum ac- 
cersivisset Tobias fllium suum, dixit ei: « Ecce 
ergo, ut vides, fili et ciecus et senex factus sum 
propter multitudinem meorum peccatorum. Age 
ergo, mittam te ad Gabelum cognatum meum. 
Deposui enim apud eum ante captivitatem aliquot 
auri talenta : et affer ea. ad sustentandas meas 
calamitates. Sed viam, o fili, nescis, quoniam est 
magna. Inveniamus autem hominem, qui sciat 
viam, timentem Deum, et cum eo conveniamus 
de justa mercede. Qui tibi sit comes post Deum 
et te rursus reducat ad meos obscuratos oculos 
illesum et letum. Cum autem talis hono ab eis 
quirerentur, accessit ab eos divinus archangelus 


Raphael humana specie, prie se ferens se velle D 


conduci mercedula, et dicit eis: « Paciscimini 
mecum, ut par est, et ergo ipsum concervabo 
post Deum. Recte enim scio et locum, et co- 
gnatum tuum Gabelum, et ejus uxorem, et filiam 
ejus. » 
XXXIl. Cum ii ergo sic convenissent, et acce- 
pisset puerum angelus, qui videbatur mercede 
conductus, cum plurimis votisex senis manibus, 
ambulaverunt sine labore multos dies. Eos vero 
consecutus est canis quoque e domo. Cum ipsi 


*5 Luc, 11, 9-12, *5 Tob. xi, 14, 15. * Levit. xi, 39. 


Tobias ad lavandos pedes, et aspexit piscem exsi- 
lientem, ut eum devoraret ; et exclamavit puer. 
Dicit ergo ei vie comes angelus: Ne timeas, sed 
eum teneas audacter. Id autem cum factum esset, 
rursus dixit ei: Disseca eum, et cor quidem et 
jecur diligenter serva in vase, fel vero in altero 
vase. Habet enim senex quidam, ad quem profi- 
ciscimur, formosam filiam habentem spiritum 
immundum, qui vocatur Asmodieus. Qui propter 
ejus amorem suffocavit septem viros, qui eam des- 
ponderant. Loquar autem ego cum sene de con- 
tractu, et persuadebo ei, ut accipias filiam ejus 
in uxorum. Suflumiga autem eam ex jecore et 
corde, et fugiet ab ea Asmodeus, homines occi- 


p dens deemonium, in supremas partes Egypti per 


me ligatum vinculis insolubilibus, et non repente 
morieris. Et revertetur ipsa quoque nobiscum 
cum inultis facultatibus in domum tuam. Quod 
etiam factum est, ut summatim dicam. Tunc puer 
servavit cor et jecur et fel, piscem autem comede- 
runt. 

XXXIII. Cum autem venissent, et alacriter 
accepti essent a sene Raguele, et verba movissent 
de contractu, nolebat senex, timens maxime pro- 
pterea quod esset ei propinquus genere, et osten- 
debat eis sepulcra septem virorum. Tandem autem 
persuasus cum celebrasset nuptias, et eum aspe- 
xisset virum, quomodo ei suggesserat ejus vie 
comes, Deo magnas egit gratias, et eam dedit 


(; SeDex uxorem Tobie, et dimidium suorum bo- 


norum, et misit eos cum magno gaudio. Ipsis vero 
reversis, et simul cum ea ancillis et famulis et infi- 
nita pecunia accepto etiam a Gabelo deposito, cum 
venissent prope domum Tobis, canis loco agnito 
procurrens, ingressus est domum, et complexus 
pedes Tobis, ei blandiebatur. llle autem cum ex 
eo cognovisset adventum filii, surrexit propere, 
et ivit ei obviam, et hic et illic. offendebatur ad 
parietem non videns. Vie vero comes dicit Tobis 
« Accipe fel piscis, et cum in foribus occurreris 
patri tuo, priusquam ipse te amplectatur, unge 
oculos ejus, et statim ascipiet. » Quod cum factum 
essel et protinus visum recepisset, steterunt obs- 
tupefacti, Deum laudantes propter omnia bona, 
que eis fecerat. Volentibus autem ipsis magnas 
referre gratias vie comiti, qui existimabatur 
mercenarius, el prompto etalacri animo ei dare 
dimidium pecunie quam attulerant, se eis aperuit 
archangelus Domini, et dixit: « Ego sum Raphael, 
unus ex septem archangelis, qui Deo offerunt 
preces justorum : et neque comedi, neque bibl 
etiamsi vos putaretis. Domino vero perpetuo agite 
gratias, et semper ei confitemini, quod magnifi- 
cavit misericordiam suam super vos. Que cum 
dixisset, statim fuit sublatus ab eorum oculis. » Hoc 
ergo solum dixit Scriptura fecisse Raphaelem, 


591 


MANUEL CHARITOPULUS PATRIARCHA CP. 


quod fuit optimum et maximum miraculum. Dicit À assequentur trophza victoris. Per te duces exer- 


autem se unum ex septem archangelis, quoniam 
omniumordinum supercolestium, et queintelligen- 
lia apprehenduntur, classium et ceetuum duces 
sunt et principes '5, sicut dictum est superius. 
XXXIV.Celebremus autem nos hic quoque sincére, 
ut debemus, o sacrosancte ela Deo collecte coetus, 
letum et illustrem et admirabilem diem festum or- 
dinum ductoris Michaelis, qui animas et corpora 
beneficio afficit: et ei offeramus dona accepta et 
digna, et pios ei hymnos perpetuo non cessemus 
psallere, ut ipse quoque moveat vehementiores 
intercessiones ad communem Dominum et Creato- 
rem, ut nobis det veniam, qui multipliciuin pec- 
catorum humana imbecillitate circumdati sumus 


citus Christiani populi, vincunt ἐξ deübéore. 
afficiunt phalanges gentium infidelium. Per te 
omnis gratia illuminans, et predictio, οἱ sapien- 
tia, et virtus ut est fidelibus hominibus. De ceetero 
ut qui habeas etiam qued potes, da etiam vicissim 
eventum petitionum. Protege semper et conserva 
vitam nostram pennis tuis archangelicis, et nos 
libera ab omni nocumento. Cura affectiones eorum 
qui egrotant. Fac ut in auram evanescant, et 
dissolvantur spiritus eorum qui probris insultant 
et injuriis. Adhuc magis deprime et dejice elatum 
et gloriosum supercilium et magniloquentiam 
perversi et Dei hostis, et hominibus infesti Sa- 
tane, et fac ut cessent et otiose reddantur im. 


et miseria. Ad eum ergo clamemus et dicamus : Β probe ejus machinationes. Depelle dsmonum 


Benigne minister benigni Domini, qui in myste- 
riis initjas, Michael princeps militie, assiduis 
tuis apud Regem glorie intercessionibus, omnes 
tuos laudatores et fideles tuos famulos, cum per 
poenitentiam, ut meliores evadant, deduxeris, et 
ut sanctos decet vivant, erudieris, illic colloca 
in stationejustorum. Te enim omnis ccetus Christia- 
norum, post Deum et intemeratam ejus Matrem, 
patronum habemus maximum et salutis defenso- 
rem. Te nostri auxilii arma validissima et meenia 
adversus omnes hostes, tam qui iu intelligentiam 
cadunt, quam qui sub sensum, opponimus. Te 
nostre defensionis divinam et evidentissimam 
circumferimus gloriationem. Per te fideles reges 


δὲ Tob e Ὁ XIV, 


insidias, quss adversus nos structse sunt. Evelle, 
qua& ab inimico sata sunt zizania in agro Ecclesise. 
Purga veri Patris familias et Domini sementem. 
Oppugna, et ignominia affice, et dissolve cetus 
eorum qui male sentiunt, etsunt impii. Nos per- 
petuo confirma et corrobora intercessionum tua- 
rum defensionibus ad hoc, ut citra impedimentum 
faciamus Dominicam et divinam voluntatem : ut 
per tuam providentiam et defensionem digni habiti, 
qui vitam agamus in veritate et justitia, assequa- 
mur sterna Christi bona in regno colorum, gra- 
tia et misericordia Domini nostri Jesu Christi, cui 
gloria et potentia in secula sseculorum. Amen. 





ANNO DOMINI MCCXL 


MANUELIS CHARITOPULI 


CP. PATRIARCELE 


SOLUTIONES QUARUMDAM QU/ESTIONUM, 


DE JURE PATRONATUS 


DE TRANSLATIONE EPISCOPORUM. 


Vide tom. CXIX, col. 807-8415. 





ANNO DOMINI MCCXL 


GERMANUS II 


PATRIARCHA CONSTANTINOPOLITANUS 


NOTITIA 


(Lequien Oriens Christianus, tom. I.) 


-— 


Manueli successit Germanus II, sapientissimus sanctissimusque vir, Callisto, imo et Acropolitie cap.43 
Aliisque Greecis,ex Anaplo Proponditis oriundus, piscatoris, ut ferebatur, filius; qui, cum Magne Eccle- 
sie diaconus. esset, Constantinopoli expugnata, in Achyrene monasterium S. Georgii Paneumorphi se- 
cesserat. Anno 1232, mensis Augusti die sexta, indictione v, acceptis litteris Manuelis Duce, Fpiri et 
Thessalie principis, synodum habuit aliquot metropolitarum, Christophori scilicet Ancyrr (δ) δι, 
leannis Nicomedis, Nicolai Amastridis, Basilii Serrarum, Agapeti Lupadii et Melitopolis, Leonis Prusie. 
Nieephori Pontoberaclec, Leonis Pompeiopolis, Basilii Preconnesi, Georgii Didymothici ; cujus synodi 
gesta indicantur ἃ Lambecio ex cod. Cesareo Greco 241, atque ad Manuelem Ducam ab ea delegatus 
dicitur Christophorus Ancyranus. Germano patriarchatum gerente, Joanne Batatzi imp., anno 1231, die 
26. Aprilis concilium Nymphei in Bithynia habitum est, propter nuntios quatuor Romani pape Gregorii 
IX, qui Ecclesise unionis restituende gratia advenerant ; quorum duo ex ordine Predicatorum, duo alii 
ex Minorum erant : cujus synodi acta Greca Latinaque exstant. Concilii nullus qui sperabatur exitus 
fuit : Gregorio tamen pape Germanus patriarcha epistolam dedit.Nicephorus Callistus addit, Germanum 
contra Latinos scripsisse ; ejusque profecto opuscula aliquot exstant, jejuna prorsus et inficeta, ut fere 
nnllum aliud Grecorum deterius prodierit. Morti proximus monasticum institutum resumpsit, accito sibi 
Georgii monachi nomine ; cumque Ecclesie suce annos decem et octo preefuisset, vitam morte commuta- 
vit. Onuphrius in Chronico sex menses addit, eumque obiisse censet anno 1240. Ephrsemius, quem Leo 
Allatius laudat lib. τι De consens. cap. 14, insua patriarcharum CP. Chronologia, quam versibus politicis 
composuit, hunc ínter sanctos pontifices ascriptum tradit,quem proinde in tribus catalogis abesse per. 
Tbirum est. 





GERMANI II SCRIPTA. 


(Ex Fabricii Bibliotheca Greca ed. Harles tom. XI.) - 


—— 


Scripta inedita. 


I. De processione Spiritus sancti adversus Latinos. Incipit : "Exv ὑμεῖς μένητε ἐν τῷ λογῳ τῷ ἐμῷ, ἀλη- 
θῶς μαθυταί μού ἐστε. Collegit auctoritates Patrum etiam Latinorum, Grecis tamen verbis expressas, 
teste eodem Allatio IT, 1& pag. 712. Libro 1 contra Latinos, responsione 10 (a), citatur a Nie. Comneno 
p. 396 Pronot. mystagog.(b) Ex epistola ad patriarcham Cpol. Latinum (Nicolaum) Allatius p 300, 568, 

Il. De azymis δὰ Theodorum Studitam juniorem, scriptum inficetum prorsus et inscitie plenum, 


(a) S. De Ecclesie Orientalis et Occidentalis con- — Spiritus sancti, azymis et baptismate ex Germani. 
sensione, cujus locum repetiit Lambec. III, p. 312 patriarche CPolitani, Niceg residentis responsione 
sq. Hanr. ad epistolam papa Gregorii IX. V. Lambec. 1Π], 

(ὁ) Vindobon. in cod. Cesar. LXIV, n. 27, est ag. 318 sqq. ed. Kollar. Paris. in bibl. publ. cod. 
synopsis tesimoniorum 8. Seripturse et SS. Patrum CCLXVII, i1. 2. Conf. Oudin De script . eccles., I1, 
contra Latinorum heereses et erroresde processione — p. 56. sqq. Hanr. 


995 GERMANDS II CP. PATRIARCHA. 596 


judice Stephano de Altimura Ponticensi in Panoplia contra schisma Grecorum p. 338. FAsR, Exstat in - 
cod. Vindob. Cis. modo laudafo, et Paris, in bibl. publ. cod. MCCXV, n. 3, Hanr. 

IIl. De purgatorio, et IV. De tribus modis administrandi baptisma. Allatius I. c..pag. 712. 

V. Homiliz plures et Calecheses, cum epistola ad Nicolaum grammaticum, servate in codice Coisli- 
niano, cujus notitiam ex eruditiss. Montfauconicatalogo pag. 391 hic apponere non gravabor. « Codex 
CCLXXVIII, olim CCCLXIII, bombycinus, xiv circiter seculi, foliorum 236. Sancti Germani patriarche 
CP. Sermones et homilie. 

« Fol. 4. S. Germani archiep. CP. Sermones. Primus in ordinatione ejus in patriarcham CP. init. : 
Πάλιν ἐπ᾿ iuk χρίσμα x«i πνεῦμα. FABR. Hic et sequens aliique sermones quatuor, nec non epist. ad 
populum Cpol. postquam episcopus factus esset, et epistola ad Nicolaum grammaticum, qui ad partes 
Musulmanorum transierat, et scripta ignominiosa contra orthodoxam fidem vulgaverat, postea vero ad 
sanam mentem redierat, Oxon. in cod. Barocc. CXXXI. — Germani sermo, quando archiepiscopus ipse 
consecratus esset ; ejusdem sermo indictionis initio ; ejusdem homilia contra clericos avaros et pariene- 
sis ad parentes de liberis ; homilia de sacra svnaxi, et quod adhuc durant miracula, denique sermo in 
Annuntiationem B. Virginis, in Thome Gale cod. XLVI, f. 5880 cat. mss. Angl. vol n. Hanr. — 2) Εἰς 
ἀρχὴν ινδίχτου, Init. Χαίρετε ἕν Κυοὶῳ πάντοτε, πάλιν ἐρῶ, — 3)In Exaltationem S. Crucis. Init, Πάλιν éop- 
τῆς μυστήριον, καί πάλι». — &JEpist. postordinationem ejus. Inil. ᾿Αὐδαχοὺμ πάλαι ἐκεῖνον τὸν ἐν προφήταις 
θαυμ. — 3) Ad. Constantinopolitanos, contra Bogomilos. linit. ᾿Ανάγκη ἐλθεῖν τά σχάνδαλα. [Conf. Schro- 
eckh. libr. cit. tom. XX, p. 475. HaRL. ] — 6.) Contra eos, qui conveniunt in ecclesiam. Init Ἤδη μὲν 
ὁ τῆς ἡμέρας ὀφθαλμός ἥλιος. — 7) Cratiarum actio pro concursu populi, et contra vanitatem vites. Init. 
Εὐλογμτὸς Κύριος ὁ ποιῶν θαυμάσια. — 8) Gratiarum actio de Sampsone, de Davide, et contra mochos, 
Init. ηὭσπερ τώ ἐν αὐχμηρία φυτά, ὅταν μὲν pO. — 9) Πρὸς τοὺς ἐερωμένους, etc. Init..... 
Τὸ τοῦ προσώπου ἐρύθῆμα. ----10) De misericordia et futuro judicio. Init. ᾿Εδουλόμην x«i τὸ σήμερον χαιριὼ- 
τερα. — 11) Quo scopo homo compositus factus sit, etc. Init. ᾿Ασπάζομαέ σε, ποωτίστητῶν. --- 12) De bo- 
no in Ecclesia ordine, etc. lnit. Αἰ μητέρες ὅταν ἀπογαλαχτίξειν. --- 13) De eodem argumento. tnit. 
᾿Αδολεσχήσω xai πάλιν, ἵν’ ὑμεῖς ἀσχολή. — 14) De preparatione ad mysteria accipienda. Iait. 
'A)À' οὐδὲ ὁ παλαιός ἐχεῖνος, xai τῇ σαχιᾷ. --- 15) De superhumerali summi pontificis, etc. Init. Ὁ μὲν 
νομιχὸς ἐχεῖνος ἱεράρχης, x«i τυπιχός. — 10) Contra clericos inordinatos, etc. Init. Οὐχ ἀφνής ἐγὼ τὴν 
ποιμαντι, — 17) De amore Dei erga homines, etc. Init. Τίς ἡ τυρᾶννις ἦν ἐκ τῆς πρὸς ὑμᾶς. --- 18) Post 
reditum ex Lydia, et de condemnatione heretici Leontii. Init. Aost μὸν τὴν γλῶσσαν ἡ παροῦσα πανή- 
γορις. -- 19) Homilia χατανυχτιχή, [Πἰ{. Ἢ μὲν ἀπολογια τῆς ἑωῆς ἐμῆς σιωπῆς. — 20) Dé conventu in Ec- 
clesia,etc. Init. Tí ἄν ἄνθορωπος πᾶθοι ἐπιστασίαν. — 21) Quod Deus multum curet de hominibus, etc. init. 
Φέρε δὲ καὶ πάλιν ἐπὶ τὸν τεχνίτην. — 33) Cum Canicleus (a) diaconum peroussit. Init à γλυχεῖα 
ὄψις, ὦ γάνος ψυχῆς. — 23) De eodem Canicleo. Injt. Οἴμοι ἐγὼ, μητερ, ὡς vt pt ἕτεχες. — 24) 
Ad populum, quod non semel per hebdomadem ad vigilias in ecclesiam concvrrant. Init. Té ποτε, ὦ 
ταρόντες, οἴεσθε. — 95) Quod oporteat os psalmodiis sanctificare. Init. Kopis, ἠγάπησα εὐπρέπεια. otxou 007, 
χία. — 26) In parabolam cone apud Lucam. Init. Ἔχει μὲν τῆς εὐχγγελιχῆς περιχοπῆς τῆς σήμερον. --- 21) 
Gratiarum actio, quod incideritin morbum in adornanda hac homilia, et de mysteriis sacris. Init. 
Ὑπολαμθάνειν μοι ἔπεισα, ὦ φιλοχρ. — 38) Homilia us9cópzto; Christi nativitatis. Init. Τῆς περι λόγοις μεγίστης 
πτωχείας μον, --- 29) Hom. post festum Luminum. Init. "Ov τρόπον ἐπιποθεῖ, — 30) Εἰς τά απὸ 
χρεωφαγίας, Init. οἶδα, ὡς t» θαύματι χείσεται τοῖς πολλοις.--- 31) Homilia apologetica de diuturniore silentio. 
᾿Αγαθόν uot, ὅτι ἐταπείνωσάς us, ὅπως. — 32) Post nativitatém Christi et ante Lumina. Init. Χθὲς τοῖς λαμ- 
προῖς γενεθλίοις τοῦ. --- 33) In primam Dominicam Jejuniorum. Init. ᾽Ως ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σον, Κύοιε͵ 
— 34) In infanticidium. Init. Τίς Θεός πλὴν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, ὁ Θεός. — 33) De eodem festo. Init. Οἱ 
μιχρολόγοι τῶν ἑστιατόρων., — 36) Alia sine titulo. Init. 'Opz-e, uà χαταφρονήσητε ἐνός. — 37) Alia 
sine titulo. Init. Tà χαιρῶ ειτήρχετο. — 38) In primam Dominicam  Jejuniorum. Init. Ὡς 
ἀγαπητά τά axnvopaza σά, — 39) In secundam Dominicam Jejuniorum. Init. 'Hvvsz«t μὲν (doà σὺν Θεῶ 
x«i ἧ. — 0) In tertiam Dominicam Jejuniorum. Inil. "Il μὲν τῶν Εὐαγγελὶων πανὶερος βιῦλος. — 41) In quar- 
tam J)ominicam Quadragesimoe. Init. Τῷ χαιρῷ £xtiv ἀνθουπός τις, — 45) 1 quintam Dominicam Jeju- 
niorum. Init. Τὸν pt» dà τῆς τεσσαραχονθημεοου. — 43)In Dominicam ante nativitatem, et in tres 
pueros. ᾿Ἐπειδὴ πολνανθρωπότερον σήμερον τὸ ἄθροισμα. --- 44) Quod non sit accedendum ad divinos 
et prestigiatores. Init Χοιστὲ ἄναξ αὐτοσυμπαῦες, αὐτόνυχτε, --- 45) In tertia Dominica Jejuniorum 
et in sanctam Crucem. Init. Ἰδοὺ ἡ χλίνη Σαλομὼν ἐξήχοντα δυνατοί, — 46) Homilia, sine titulo. Init. Ὅταν 
στρατοπεδευσάμενον ἐνταῦθα χατίδω. » 


a)'O Κανίχλειος, vel ὁ Κανίχλης, vel ὁ Κανιχλείων — enim illud, caniculum, ἃ caniculis fictitiis susten- 
a Byzantinis scriptoribus is appellatur qui cani- —tabatur.Vide Villoison in Anecdotis Gr. tom. It. p. 
culo, sive atramento imperatoris preerat. Vas 12. HAnL. ' vtt 


-- 


691 NOTITIA. $98 


.. « Deinde sequuntur catecheses ejusdem : Prim catechesis initium : Οἴδατε, ὅτι μετὰ dUo ἡμέρας. — 
Secunds init. ᾿Επὶ τῆς φυλαχῆς μον. — Tertie catechesis init. Ἔτι τρεῖς ἡμέραι καὶ Νινευΐ, — Quart cate- 
chesis init. τὴν ἀλλοίωσιν ἐλαίῳ. — Quint» init. Ὅποι τὸ πτῶμα, ἔχει συν. Sine titulo, init. AXA& xai Ἰωνᾶς 
ἐχεῖνος. — « Fol. 193. Epistola ad Nicolaum grammaticum, qui in Musulmanorum religionem se contu- 
lerat, etc. Heec epistola est inter primam et secundam catechesim. Init, Εἶπα, ἐξαγαρεύσω κατ᾽ ἐμοῦ τὴν 
ἀνομίαν uou, | « Vide paulo ante de cod. Coislin. ad n. 1. Hanr. ] ». 

Hactenus codex Coislfnianus. Ex his sole edite homilie quatuor, quibus asteriscun prefixi, 3, 35, 
38 et 45. 

VI. Epistola ad Manuelem Ducam, despotam Epiri et Thessalie, ms. in bibl. Ces. (Vindob. j Inc. 'H-- 
τήμεθα và τὰς σὰς ἀριστείας, ἡττήμεθα, πανευτυχέστατε Δέσποτα, Vite Lambecium V, p. 107 (a). Ubi etiam 
memorat Manuelis Duce epistolam ad Germanum, ad quam hic respondet, et in qua Germanum (δ) 
ille vocat παναγιώτατον δεσπότην xai τῶν ἐν τῇ οἰχουμένῃ Χοιστιανῶν ἀπλανέστατον ὁδηγόν. 

Mandatum seu Commonitorium synodale, iraditum Christophoro, metropolitee Ancyrano, cum is ex 
synodo Nicena A. C. 1232 celebrata tanquam legatus patriarchalis ad Manuelem Ducam esset profec- 
turus. Ms. in eodem (odice Cesareo, [n. &, pag. 227 sqq., ubi conf. not. Kollarii, 4.] sed posteriore 
parte mutilum. Incipit: Καιρὸς τοῦ βαλεῖν λίθους x«l καιρὸς τοῦ συναγαγεῖν λίθους. [conI. Oudin. 1. c. III. p. $9 
sqq. HARL. 

VII. Oneirocriticon. Lambec. V, p. 237., seq. sive p. 478 ed. Kollar. — Oudin. l. c. tom. lii, pag. 61 
et pag. 236, illam somniorum in£erpretationem in cod. Vindobon, pertinere arbitratur ad Nicephorum 
II patriarcham Cpol. a. 1250. Sed forsan Lambec. tutius judicat, Nicephori oneirocriticon esse brevius, 
quam Germani, et ab hoc illum sua videri per compendium accepisse. — In Montfauc. Bibl. biblio- 
thecar. mss. I, pag. 708. D, inter codd. bibl. Sfortiane cod. sic citatur: « Germanum Cpol. scripsisse 
adversus eos qui dicunt, demones convertendos, meminit Photius. » HARI. 


Scripta edita. 


I. Epistola ad Gregorium IX papam Rom. de unione, que Latine sepius prodiit inter Gregorii IX 
epistolas et apud Mattheieum Paris, ad. a. 1237, cum alia Germani id cardinales epistola ; et apud Odo- 
ricum Raynaldum ad a. 1232, n. 46, et in conciliorum tomis, cum Gregorii IX responsione duplici, ut 
tomi. IX Labbei, pag. 318, el tom. VII Harduin., pag. 149. Sed Harduinus primus etiam Grece dedit p. 
1961 acceptam a Michaele Le Quien, qui ex codice regio MMDIII descripserat. Incipit : "11 Κύριε, σῶσον 
d ὦ Κύριε, εὐόδωσον δή. Apud eumdem Harduinum pag. 157-162. Greece et Latine exstat definitio apo- 
crisiariorum Gregorii IX ad Germanum missa, quod Spiritus sanctus a Patre Filioque procedat aqua- 
liter heec in codice Ceesareo apud Lambecium lII, p. 118 (c) inscribitur: Γἔχθεσις τῆς ὀμολογίας τῆς πίσ- 
τέως τῶν Λατίνων συγγραφεῖσα x«i ἀποσταλεῖσα παρὰ Tpwyopíou πάππα Ῥώμης ποὸς Γεέγμανον τὸν ἀγιώτατον 
πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως. In eodem codice Cesareo subjuncta Germani responsio Greece adhuc ine- 
dita: Τοῦ ἀγιωτάτον Γερμανοῦ πατοιάρχου Κονσταντινουπόλεως, x«i τῆς σὺν αὐτῷ ἱερᾶς cuvódou ἀπάν- 


cod. Guil. Laudi LXXVIII, n. 18-21. (sive n. 720 


(a) S. e 225 sq. ed. Kollar. in. cod. CCLI, n. ἃ : 
u cat. codd. Anglie etc., tom. 1.) Germani ep. ad 


et 3, et Oudin. 1. cit. IIl, p. 58 sq. HARL. 


(ὁ) Nicephoro Gregore, 'Avzo συνετὸς, xai ἀρετῇ 
xai λόγῳ βίον χοσμήσας. 
(c) Sive p. 303 sq. n. 24 et 25, in cod. LXIV ed. 
Kollar. Add. ibid. p. 311, n. 37. Synopsis argu- 
mentorum ete. supra de ineditis Germani lI scriptis 
ad n. ll citata: — Infra, in vol. XI pag. 330. ed. 
vet. — Schroekh. Hist. Eccl. Christ. tom. XXIX, 
pag. 414 Sor — In codd. dudbus bibl. Sfortiane 
secundum Montfauc. Bibl. biblioth, mss. I, pag.706. 
D. E. Epistola Gregorii paps& ad patriarcham CPo- 
litan. in qua loquitur ille de duplici gladio Eccle- 
sie, temporali et spirituali, et usu utriusque; atque 
Germani, patriarche CPol. et synodi ejus dispu- 
tatio de Spiritu sancto adversus legatos sedis apo- 
stolieg. — Ibid. II. pag. 1319 C, n. 36, pape epist. 
ad patriarch.CPolit.ejusque ad ipsum super unione, 
Manuele imperatore ; — et n. 41-45 inder codd. Ma- 
zarin. Germani epist. ad Gregorium papam ; Gre- 
gorii pape ad ipsum: Fratrum Minorum, legatorum 
Homani pontificis, fidei editio ; Germanii cum iis 
disputatio. — Oxon.in cod. Baro». ΧΟΙ, Germani 
CPol. patriarche epistola ad pape Romani legatum 
qui presbyteros quosdam Grecos male tractaverat, 
et in carcere detinuerat: inc. Δέσποτα. — Ibid. in 


Gregorium papam ; Gregorii pape ep. ad Germa- 
num ; Determinatio Fratrum Minorum, f. confessio 
de processione Spiritus sancti a Patre Filioque, etc., 
et Gerrnani ac synodi, que cum ipso, oppositio ad- 
versus Phreemenarios, a Gregorio papa missos reli 
quosque — ibid. inter adversaria mss. Gerardi Lan- 
gheni (cat. eit. pag. 268, n. 6). Germani epistola 
ad Latinorum CPoli patriarcham, greecos sacerdotes, 
ut pape in supplicationibus memoriam facerent, 
cogentem. — Paris in bibl. publ. cod. CMLXX, 
n. 4, Gregorii pape fidei expositio missa ad Ger- 
manum ; n, 5, Germani responsio ad illam expo- 
sitionem, et Gregorii ad legatos Minoritas : ibi de 
processione Spiritus sancti imprimis disputatur.— 
In cod. MCCLVII, n. 1, Gregorii expositio, etc. et 
n. 3, Germani et synodi, cui preeerat responsum, 
quo Latinorum dogma de processione Spiritus 
sancti refutatur. — "Venetiis in bibl. Marc. cod. 
DLXXV, Gregorii pape epistola ad Germanum, et 
hujus epistola ad :jllum Gregorium de unione : 
Απάντησις τοῦ Γερμανοῦ, xai τῇ, σὺν αὐτῷ ἱερᾶς συνόδου 
πρὸς τους ἀπὸ του παππα lpnyopiou σταλέντας Φραιμε- 
γουρίους xxi τοὺς λοιπούς, Inc. Εἴπατε ἡμῖν, etc. V. 
cat. codd. Gr. Karo., p. 303. ΗΛΆΙ,. 


ὅ90 GERMANI II, CP. PATRIARCHE. €00 


τησις πρὸς τὴν τοιαύτην ὁμολογίαν τοῦ πάππα, χαὶ πρὸς τοὺς ὑπ᾽ ἐχείνου σταλέντας Φρεμενουρίους (α) καὶ λρεποὺς 
περὶ τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ ἁγίον Πνεύματος. Hanc Latine vulgavit Lucas Waddingus in Annalibus ordinis - 
Minorum. diversam ἃ priore Germani scripto de processione Spiritus sancti quod ex Allatio 
paulo ante memoravi, illiusque veluti summa ac compendiam. Confer Altimuram pag. 359, 360, 

Panoplis contra schisma Gracor um. FaBR, Edita est Grece ex cod. Cesareo Vindobon. a Franc. Ca- 
rolo Altero, ad calcem edit libri: Χρονυχὸν Γεῷργίου Φραντζῇ, etc. Vindobon. Austr. 1796, fol., pag. 139 
seq. Gregorii ἔκθεσις --- missa ad Germanum. In fine: ὑπογραφαὶ τῶν ἀποχρισιαρίων. Pag. 140 seqq. sequi- 

tur Germani et synodi cum illo responsio, f. ἀπάντησις, etc., in qua multa et sacrorum et ecclesiastico- 
rum scriptorum loca testimoniaque afferuntur. In preefat. autem pag. 11 seq. Alter. agit de codd. Vin- 
dobonensi atque Vaticano. HARL. 


II. Homilis varia. 1) In infantes Betlehemiticos. Kupou Γερμανοῦ εἰς τὴν σφαγὴν τῶν ἁγίων νηπίων, 
x«i εἰς τὴν ἀρχὴν τοῦ χατὰ Μάρχον Εὐαγγελίον, ἀναγινωσχομένη Κυριαχῇ πρὸ τῶν Φώτων, Incipit : 
Τίς Θεὸς πλὴν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν. Grece ex codice Augustano edidit David Hoschelius inter homilias sacras 
variorum Patrum, Auguste Vindel. 1586, pag. 154-181. FAsa. De Germani homiliis et codd. in bibloth. 
Anglice asservatis, in quibus ille aliaque Germani scripta exstant, copiose agit Oudin. 1. c. tom. liI. pag. 
δ seq. — In cod. Augustan. Vind. secundum Reiseri indicem mss. bibl. Augustanee, pag. 8, n. 20,sunt 
septem sermones Germani, archiep. Cpolitani : 1) In sepulturam Christi, dictus die magni Sabbati; 2) 
In annuntianem Marie; 3) In primam jejuniorum Dominicam, deque imaginum restitutione ; &) In ve- 
nerationenm vivifice crucis, dictus tempore jejunii ;5) De infantibus, ab Herode occisis ; 6) In exaltatio- 
nem sancta Cràücis; 1) In Dominicam ante Natalem Christi, deque tribus pueris in fornacem missis. — 
Ex Germani sermonibus permultis plura collegit excerpta Macarius Chryspcephalus in opere, Ῥοδωνιὰ 
inscripto, quod exstat in cod. Veneto CCCCLII bibl. Marc. Vide Villoison, in Anecdotis Gracís, tom. Il, 
p. 72. — 1n indice ad hunc tomum, voc. Germani, citatur fragmentum ex quadem illius oratione, in 
qua explicatio allegorica arboris illius, in medio paradiso posite. HARL. 


2) In exaltationem veneranda crucis, et contra Bogomilos. Ei; ὕψωσιν τοῦ τιμίον σταυροῦ, xai χατὰ 
Boyop.Oov, Incipit :Πάλιν ἑορτῆς uuarüptov, καὶ πάλιν ὁ ἐμὸς λαὸς χορευτὴς μυστιχός. Groece et Latine edidit Ja- 
cobus Gretserus tom. II De cruce, pag. 156-173. Ingolstad. 4600, 4. | 

3) In vivificam crucem, tertia Jejuniorum Dominica. Τῇ τρίτῃ Κυριαχῇ τῶν Νυστειῶν, x«l εἰς τὸν 
ξωοποιὸν σταυρόν. Incipit : ᾿Ιδού à χλένη Σολομὼν. Grece et Latine apud eumdem Gretserum, pag. 294-308. 

4) In adorationem Crucis, tempore medii Jejunii. Eig τὴν προσχύνησιν τοῦ τιμιου xal ξζωοκοιοῦ σταυροῦ 
ἐν τῷ χαιρῷ τῷ Μεσονηστίμῳ. Incipit: Φωτίξου, ᾿Ιερουσαλήμ, Grece et Latine apud eumdem Gretserum, 
p. 308-311. 

5$) In primam Jejuniorum Dominicam, et in sanctarum imaginum restitutionem. Εἰς τὴν πρώτην Kv- 
ριακὴν τῶν Νηστειῶν, χαὶ εἰς τὴν τῶν ἁγίων xai σεπτῶν εἰχόνων ἀναστήλωσιν. Ineipit : Ὡς ἀγαπητα τὰ 
σχηνώματά σου, Κύριε τῶν δυνάμεων. Grece et Latine apud eumdem Gretserum, peg. 949-5605. In hac 
quoque homilia Bogomilorum mentio pag. 552. 'Hporosé μέ τις τῶν δαιμονοπροσώπον τούτων Boyopi- 
λων’ Διὰ τί, φησὶ, προσχυνεῖτε τοίχους, xai σανιδας x«i ἄσθεστον χαὶ διάφορα χρώματα ; Latine exstat 
etiam ex Gretseri versione in supplemento Bibl. Patrum Morelliano Paris. 1639, tom. I, pag. 70, et in 
Bibl. Patrum Coloniensi a. 1018, tom. ΙΧ, et in Lugdunensi a. 1072, tomo XX. (V. cat. bibl. Leidens. 
pag. 44]. 

6) In Dominici corporis sepulturam, et in magnum Sabbatum. Λόγος εἰς τὴν θεόσωμον τἀφὴν τοῦ Κυρίου 
xxi Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστου, ῥηθεὶς iv τῇ ἡμέρα τοῦ μεγάλου Σαδθάτον. Incipit: Xd66aro» μέν 
ἐστι σήμερον. Grece et Latine vulgavit Combeflsius tom. I auctarii novi, pag. 1469, 1524. Paris. 1648 
fol. Latine ex Combefisii versione in tom. XX Bibl. Patrum edit Lugd. et in Bibliotheca Patrum conofo- 
natoria Combefisiana. FasR. In cod. antea cifato Augustano Vindel. — Oxon. in cod. Barocc. CCXLT. 
— Vindobone in cod. Cesar. LXIV, n. 20. V. Lambec. III, p. 299, Kollar. — Peris, in bibl. publ. .codd. 
DCCCLIV, n. 14, et MCLXXXVI, n. 22. HARL. 

(In dedicationem templi B. Marie, etc. Paris, in bibl. publ. codd. MCLXXVI, n. 42 ; MCLXXVII, n. 
95, et MCXCIV, 1. Add. supra, vol. X, pag. 285 bis. Hanr.] 

In decollationem Sancti Joannis Baptistte homiliam Germani a Combefisio editam tradit preestantis- 
simus Caveus, lapsus memoria : Andree enim Cretensis, non Germani sermonem eo de argumento 
Combefisius publicavit. Andree etiam est, non Germani Idiomelon in Annuntiationis festum ab eodem 
Caveo memoratum. 

III. Epistolz du2 suo et synodi nomine misse ad Cyprios, eorumque archiepiscopum Neophytum, cum 


(a) Al. Φρεμινουρίους, Fratres ordinis Minorum intellige. [V. Jo. Meursii Glossar. Gr. barbar. voc. 
φριμηνοραῖος ἢ. 


epi EPISTOLA AD CYPRIOS, 602 


cogerentur aLatinis (a), illis subjici. Prior incipit: Ἢ νῆσος ἡ Κύπρος: altera ; ᾿Ανδρες φιλοχριστοτατοι 
“καί φιλευσιδεὶς. Grece et Latine edidit Cotelerius tom. ll Monument. Ecclesie Grece, pag. 468 et 
415, 482. Paris. 1681, 4, FAsn. Venetiis in cod. bibl. Marc. DLXXV epistole due, Germani et synodi 
nomine misse ad Cyprios, eorumque archiepisc. Neophytum ; it. ex Germaniepistola, quam misit Nicssa 
ad Patres Cpolit. V oat. codd. gr. Marc., pag. 303. — 1n eod. Mazarino LXXXVIT, n. 37 seqq. Ger. 
mani epist. 1) ad Neophytum ; 2) altera ad Cyprios ; 3) ad Latinorum patriarcham Cpoli, cogentem 
Greecos presbyteros papse nomen recitare. V. Montfauc. Bibl. biblioth. mss., Ul, p. 1319. HARL. 

IV. Decreta tria in jure orientali Enimundi Bonefidii, a. 1573, 8, apud H. Stephanum edito libro II, 
Greece p. 89 seq. et Latine p. 156 atque in Jure Groco- Romano Marquardi Freheri Francof. 1590, fol; 
Greece et Lat. p. 232 238 : primum contra Joannem (δ) metropolitanum Naupacti de quibusdam episco- 
palibus monasteriis, et de virgine quz ante pubertatem, nuptialem benedictionem accepit : datum indie- 
tione viu, ἃ. 6143, hoc est anno Christi 1235; secundum et tertium de paralauriis patriarchalium mona- 
steriorum, ad quem pertinere debeant (c) . In his et synodi mentio et ὑπομνημάτων συνδικῶν de patriar- 
chalibus stauropegiis factorum 27 novembr. et 8 Januar. indictionis v, hoo est anno 1232. FAsR. 

De Germani scAoliis in Dionys. Áreopagitam v. supra, vol. VIT, p. 10, pag. 15 de cod. Laurent. p. 16 
de cod. Marc. — et de cod. Veneto bibl. Marc. CXLIII, confectorem catal. codd. Gr. Marc., p. 81, atque 
cel. Morell. bibl. mss, Gr. et Lat. I, p. 88 seq., qui laudat deillis Jo. Fr. Betnard. de Rubeis in diss- 
preeliminari edit. ipsius operum Areopagite, Venet 1755, fol. HARL.] 


(a) Willebrandus ab Oldenburg, illorum tempo- 
rum scriptor, in Συμμάιτοις Allatii, pag. 141 Greci, 
quibus Latini per totas Cyprum dominantur trede- 
cim habent episcopos, unus est archiepis- 
copus. Omnes ipsis Francisobediunt, (ributum tan- 
quam servi persolventes. . 

(P) Male interpres dominum Joannis pro, domi- 
num JoGnnem, χατά μητροπολίτου Ναυπάχτον xupíou 
Ieyvov, 


(c) Florent. in cod. Laurent. II, n. 9&, plut. V. 
Sigillum Germani de Paralaurüs patriarchalium 
monasteriorum, ad quem pertinere debeant, fac- 
tum mense Junio, v indiclion. et insinuatum secre- 
to sacri chartophytacii, ubi agitur de patriarcha- 
libus Stauropegiis. |nc.T& περὶ τὼν πατριαρχιχῶν 
σταυροπηγίων. Sequitur alterum ejusdem. Inc. τὰ 
κατὰ σναρπαγὴν λαθόντα σύμπηξιν V. Bandin. Cat. 
codd. Gr. Laur., tom. I, p. 10. ΗΛΕΙ,. 





Germani Epistolt ad Gregorium IX papam et ad cardinales De unione Ecclesiarum, 
cum Gregorii IX responsione duplici ; Deflnitio apocrisiariorum Pontiflcis quod Spiritus sanctus 
ἃ Patre Filioqua procedat e&qualiter, cum Germani responso ; ilem acta concilii Nymphee in 
Bithynia pro unione habiti : hec omuia post Regesta exstant, Gregorii IX, quem vide in Patro- 


logia Latina ad an. 1241. 





GERMANI EPISTOL/E 
AD CYPRIOS. 


(Ex Joannis Baptiste Cotelerii Monumentis Ecclesia Graco, tom. IIT) 


Γερμανοῦ (1) τοῦ ἀγιωτάτον πατριάρχου 
σταντινουπόλέως ἑπιστολή σταλεῖσα ν 
νήσω Κύπρω παρά τε αὐτοῦ χαέ τῆς ἱερᾶς 


συνόδου, ἀρχιερανεύοντος ἐν τῇ αὐτῇ νήσῳ τοῦ 
κυροῦ Ntoputou, xal ἀναγχαξομένου παρὰ Λατινῶν 
ὑποταγῆναι αὐτοῖς. 


4 


«- Ἡ νῆσος ἡ Κύπρος, ἡ περιλάλητος, ἦν πόν- 
του μὲν ὑγρὸν στόμα χὐχλὼ προσπτύσσιται, πυρι- 
μεν δὲ χείλη ῥητόρων x«i γραφέων διαφημίξου- 
σιν, εὖ μὲν θέσεως, εὖ δὲ χρὰσεως ἔχουσαν, οἷα 


(1) Γερμανοῦ, Est Germanus Π CP. qui vixit 
seeculo decimotertio sub imperatoribus Latinis. Ad 
eum pertinent Decreta Juris Greco-Romani p. 232, 
etc., non vero ad illum qui antea fuerat pontifex 
Adrianopolitanus, ut dicitur in margine, quique 


K«v- À Germani sanctissimi patriarcha Constantinopo- 
τῇ 


[eos epistola missa in insulam Cyprum, tam ab 
ipso quam a sacra synodo, cum 1n ea insula sum- 
mum sacerdotium Leneret dominus Neophytus, et 
cogeretur a Latinis, 1llis subjici. 


1. Cyprus insula, illa percelebris, quam liqui- 
dumquidem pontiostium undequaque cingit, ignea 
vero oratorum scriptorumque labia predicant, 
commodo situ bonaque temporis gaudentem quasi 


est Germanus III. Patet ex P 235, ubi notatur an- 
nus mundi 6743, qui est Christi 1235. De Cy 
autem et Cypriis per illa tempora lege inter Alios 
Wildebrandum ad Oldemborg ltinerarii, p. 141, 
142 in Symmictis Allatii. 


603 


GERMANI II CP. PATRIARCHLE 


" 


maris uber bonis abundans, et in loco sterili ho- A θηλὴν θαλάσσης βρίθουσαν ἀγαθοῖς, χαὶ ἐν &rpv- 


tum, salsuginis solum dulcem succum fundens, 
aliam beatorum, insulam terram lacte manantem ; 
que non modo ex seipsa feracitatem omnem pro- 
fundat, sed etiam externis repleatur bonis, quot- 
quot nimirum per liquidum in eam inferuntur. 

2. Hiec porro ipsa Cyprus, antea felix atque 
splendida, non adeo ex nature donis insignis erat, 
quemadmobum jam sermo representavit, neque 
eam quidquam e caeteris aliud tantum decorabat, 
quantum ipse pietatis fructus, atque Evangelii 
seges, ad centuplum bonis spicis feta, quantum 
lerge fluentes doctrine latices, Scripturarumque 
floridum pratum, et Ecclesie filiorum maltitudo 
instar omnigenarum herbarum agri; velut insulam 


yüte παράδεισον, xci τῆς ἅλμης πέδον γλυχύχυ- 
μον, χαὶ νῆσον ἄλλην μαχάρων, xai μελιτόδρυτον 
γῆν. οὐ μόνον ἐξ ἑαντῷς τὸ πάμφορον βλύσασαν, 
ἀλλά χαὶ τοῖς ἐξωθεν περιαντλουμένην καλοῖς, 
ὁπόσα ταύτῃ παρὰ τῆς ὑγρᾶς ἐπεισθάλλουσιν. 

β. Βδε à Κύπρος αὕτη, ἃ πρὶν εὐδαίμων τε 
x«i λαμπρὰ, οὐ τόσον ἐκ τῶν φυσιχῶν χαρίτων 
ἐπίσημος ἦν ὡς ὁ λόγος προδιεμόρφωσεν, οὐδ᾽ οὕτω 
ταύτην ἄλλο τι τῶν ἁπαντον ἐσέμνυνεν, ὡς ὁ τῆς 
εὐσεδείας μᾶλλον χαρπὸς, καὶ ὁ τοῦ Εὐαγγελίοῦ 
σπόρος, ἑχατοστεύων εἰς εὔσταχυν, τὰ τε τῆς δι- 
δασχαλίας εὔρυτα νάματα καὶ ὃ πολνανθὴς λειμω- 
γία τῶν Γραφῶν, xat Q τῶν τέχνων τὸς Ἔχχλη- 
σίας πληθὺς, ὡς τοῦ ἀγροὺ τὸ παμδότανον’ ὥσπερ 


innovatam, ut cum Scriptura loquar!, et quotidie p vácov ἐγχαινιξομένην, τὸ τῆς Γραφᾷς, x«i ὁσημέ- 


in melius renovatam ac proficientem. Unde factum 
est, utin unam maximarum provinciarum promo- 
veretur, et ad archiepiscopatus eveheretur digni- 
tatem, sors eximia Christi effecta, atque per se- 
metipsamdirecta propriumque sub pastoribus suis 
ordinans gregem. 

J. Verum non erat scelesti Satane, hanc absque 
invidia intueri, qui terram minatnr atque mare se 
deleturum. Scilicet armat manus barbaricas, et 
gentem inimicam excitat adversus Ecclesiam, imo 
beneficam ; geutem, que hec quidem dentibus 
comedit, illa vero unguibus dilacerat, alia autem 
pedibus conculcat, prorsusqus omnia ad disperdi- 
tionem vastat, juxta Danielis visionem 3. Consti- 
pati enim Latini, etiam Cyprios adorti sunt: 
alius quidam pontus immensus et obvia queque 
inundans, conspicuo illo insulamque ambiente 
impetuosior ; quandoquidem conspicuus non eam 
obtegere contendit, sed propriis terminis circum- 
scribitur, in semetipso fluctus confringens, et 
Creatoris providentiee frenis obsecundans ὃ. 


4, At Italorum audacia proprias transilit statio- 
nes, et fluctus ire, volvit, extra terminos currit, 
atque in exteros irruit. Ejusmodi atrox tempestas 
excitata est in preclara Cypro ; cuim qua fedus 
serval inare, et cicurem se reddit unda. Id sane 
diluvium, ad aliquod usque tempus venustiora 
queque corrupit, et in terram prostravit queecun- 
que eminebant. Mox vero et hominum corpora 
attigit. Verumtamen tolerabilis erat calamitas, li- 
cet essetadmodum gravis ; quoniam ad corpoream 
spectabat noxam, et corporum perniciem, que ad 

! Jsa. xv, 16, 3 Dan vn, 7,19. ? Job xxxvi, 11. 

(2) K«0' ἑαυτὴν διεξαγομένη. Hoc est. αὐτοχέφαλος, 
Qua de re vide Allatium De Ecclesiz Oecidentalis 
et Orientalis perpbtua consensione, lib. 1, cap. 
25, et Adnotationes Beveregianas in canones p. 58, 
59, 147. 

(3) Τοῦ γῆν ἀπειγοῦντος. Habuit in animo illud 
Isa. x, 15: Καί σείσω πόλεις χατοιχουμένας, x«i 
τὴν οἱχουμένην ὅλην χαταλήψομοι τῇ Zu ὡς vog- 
σιαν, x«l ὡς χαταλελειμμένα ox ἀσῶ Et concutiam 


pat πρὸς τὸ χρεῖττον ἀνανεουμένην τε xai mpo6ai- 
νουσαν. ᾿Εντεῦθεν εἰς μίαν προήχθη τῶν μεγίστων 
ἐπαρχιῶν, χαὶ πρὸς ἀρχιεπισχοπῆς ἐπήρθη ἀξίωμα" 
λάχος ἔχχριτον χαθεστηχνῖα Χριστοῦ, χαὶ καθ᾽ ἑαυ- 
tüv διεξαγομένη (2), χαὶ τὸ οἰχεῖον ὑπὸ ποιμέσι 
διατάττουσα ποίμνιον. 

Jy. AY οὔχουν [An οὐχ ἦν] ἄρα τοῦ τελχῖνος 
Σατὰν μὴ xci ταυτῃ βάσχανον [An pro βασκχανως 
ἐνιδεῖν, τοῦ γῆν ἀπειλοῦντος (3) ἐξαλείφειν xal θὰ- 
λασσαν. ᾿Αμέλει χαὲ χεῖρας ὀὁπλέξει βαρδαριχὰς, 
xal πολέμιον ἔθνος ἐπήγειρε xarà τῆς Ἐχχλησίας, 
καὶ μᾶλλον ὑποδρηστεῦον αὐτῇ" ἔθνος, τὰ μὲν τοῖς 
ὀδοῦσιν ἐσθίον, τὰ δὲ σπαράσσει τοῖς ὄνυξιν, ἀλλὰ 
δέ ποσι συμπατοῦν, χαὶ ἀπλῶς τὰ πάντα πρὸς ἀφα- 
νισμὸν ἀχρειοῦν, χατὰ τὸν Δανιὴλ θεαματισμόν. Οἱ 
γὰρ φραχτοὶ Λατῖνοι χαὶ τοῖς Κυπρίοις ἐπέδρισαν. 
πόντος ἄλλος τις ἀχανής x«l χατακλυζὼων τὸ προστυ- 
χὸν, τοὺ προφανοῦς χαὶ τὸν νῆσον ὑπανέχοντος 
βιαιότερος, παρ΄ ὅσον μὲν οὐ χαλύψαι ταύτην φιλο- 
νειχεῖ, ἀλλὰ τοῖς οἰχείοις ὅροις συμπεριγράφεται, ἐν 
ἐχυτῷ συνθραύων τὰ χύματα, xai προνοὶας χαλινοῖς 
ἐὐπείκων Δημιουργοῦ. 

δ᾽. Τὸ δὲ θράσος τῶν Ἰταλῶν τοὺς οἰχείους ὑπερ- 
θαὶνει σταθμούς, x«i χύματα χυλίνδει θυμοῦ, καὶ 
ὑπερόρια τρέχει, xai τῶν ὀθνείων χατεμπηδᾷ. ΤῊ- 
λίκος ἐπεῤῥάγη τῇ χαλῇ Κύπρώ χλύδων ἀλλόχοτος. 
προς 4» ἡ θάλασσα σπένδεται, xol ἡμεροῦται τὸ 
ῥόθιον. Ὃ δὲ τοιοῦτος χαταχλυσμὸς μέχρι μὲν τι- 
γος τώ ὡραῖα διέφθειρε, και πᾶν ἀνάστημα κατ 
ῥιψε γῆς. Ἤδη δὲ χαὶ σωμάτων ἀνθρωπων Καρ- 
ἡψατο. 'AXX ἦν ὅμως φορητὸν τό δεινὸν, xoutto ὅν 
βαρυσύμφορον" ἐπεί χαὶ πρὸς σωματικὴν ἀπέδλεπε 
λύμην χαὶ σχηνωμάτων ἀπώλειαν, συντιθεμένων 


civitates habitatas, et orbem terre totum appre- 
hendam manu quasinidum, et quasi ova derelicta 
tollam. Unde Gregorius. Nyssenus orat. 5in Cantt- 
cum canticorum, p. 551 D: O' χαταλαμθάνων τὴν 
οἰχουμένην ὡς νοσσιὰν. x«l ὡς καταλελειμμένα o« aip- 
ὧν αὐτὰ, Seu potius αὐτὰν, cum interprete, ac ems. 
Reg. 1797, Apud Cesarium quest 124, περιλήψο- 
μαι. 


605 EPISTOLA I AD CYPRIOS. 606 
ἐπὶ βραχὺ καὶ λυομένων μετ᾽ οὐ πολύ. Τὰ νῦν δὲ À brevetemporis spatium compinguntur, et solvun- 


ἀλλὰ x«i ψυχῶν τὸ πρᾶγμα κχατεχαυχήσατο, xxi 
τὸν ὀρθὸν λόγον τῆς εὐσεδείας διασαλεύειν ἐπιχει- 
psi. "Toig γὰρ πολεμισταῖς Λατίνοις, xai ἱεοατιχὸν 
ἐχ τοῦ γένους οὐχ ὀλίγον τῇ νήσῳ προσέπιθὰν, τὰς 
ἐχχλησίας συνέχει, xxi πρὸς ἑαυτὸ πάντα τὰ θεῖα 
ἰφελχύσαι νεανιεύεται. 

€. Ἔνθεν ὁ μὲν γνήσιος xai χανονιχὸς πρωτὸ- 
ποίμηων, ὁ μακχαριώτατος ἀρχιεπίσχοπος Κυπρίων, 
ὁ χῦρις Νέοφυτος, τοῦ οἰχείον θρόνου ἀποδιώχεται" 
παρένθετος δέ τις χαὶ ἀλλόθροος ἄνθρωπος ἔχ Λα- 
τινικῆς φυλῆς τῷ τοιούτῳ θρόνῳ ἐγκαθεσθεὶς, οὐχ 
ἂν ἄλλως ἀνήσειν τοὺς ἡμετέρους ἱερατιχοὺς ἰσχυ- 
ρίξεται ἐπισχόπους τε καὶ λοιποὺς τὸν ᾿Ρωμαϊκὸν 
παιυαίνειν xai διδϑώσχειν λαόν, εἰ μὴ πρότερον τὴν 


πα ρ᾽ αὐτοῖς ὑποταγὴν ὑπεισέλθωσι, χαὶ συνθήχας Β 


χαταθυμίους τῷ νέῳ ἀρχιερεῖ χαὶ νόθῳ παρέξουσιν" 
2 μὴν x«i τούτους ἐξοστραχισθῆναι τὴς νήσου παν- 
τάπασιν' ὡς τῶν ποιμένων χαὶ διδασχάλων διασπα- 
ρέντων χινδυνεύειν τὴν ἀγέλην Χριστοῦ εἰς xpm- 
μνοὺς ἀποπλανᾶσθαι καὶ βάραθρα. 

€. 'H» μὲν πρὸ πολλοῦ θρυλούμενα ταῦτα, καὶ 
εἰς ἀχοὰς τῆς ἡμετέρᾶς ἐρχόμενα μετριότητος" τὰ 
νὺν δὲ xai ὁ θεοφιλέστατος τῆς xarà τὴν Κύπρον 
ἀγιώτατος ἐπισχοπῆς Σολείας Λεόντιος, χαὶ ὁ &U- 
λαδὴς χαθηγούμενος τῆς τῶν ᾿ΑΨινθίων μονῆς is- 
ρυμόναχος Λεόντιος, πρὸς τὴν ἡμῶν ἀναπεμφθέν- 
τὸς μετριότητα παρά τε τοῦ οἰχείον μαχαριωτάτου 
ἀοχιεπισχόπον xat τῶν λοιπῶν ἐπισχόπων, ἀλλὰ δὴ 
xxt παντὸς τοῦ ἱερωμένου πληρώματος x«i τοῦ 
ὀχλώδους λαοῦ, τὰς τοιαύτας συνοδιχῶς ἀνήγγειλαν 
σναφορὰς ἐνώπιον τῆς Tu. μετοιόητὸς" χαὶ πα- 
ραστάντες τὴν σήμεοον ἐπὶ τοῦ μέσου, διεπρεσθεύ- 
σαντο ὁπόσα παρ᾽ ἐχείνων ἀνενεγχεῖν ἐπετράπησαν, 
Ἔφασχον γὰρ ὡς τῷ ἀοχιεπισχόπῳ χυρῷ Νεοφύτω παρὰ 
τῶν Λατίνων οὐ συγχεχώρηται τῇ νήσῳ ἐνδιατρίθδειν 
τὸ σύνολον" ἄτε τοῦ σφῶν χαὶ ἑτέρου ἀοχιεπισχόπον 
μηδόλως ἄλλον ἀχούειν ἀρχιεπίσχοπον στέγοντος, 
Apé)st xal τέλεον ἐχείνους |f. ἐχεῖνον] ἀπήλασαν. Καὶ 
νῦν tv τοῖς μέρεσι τῆς ἀνατολῆς διάγει πλανώμενος 

ξ΄, Αὐτοὺς δέ γε τοὺς ἐπισχόπους, φασὶ, καὶ τοὺς 
λοιποὺς ἱερατιχοὺς, εἰς ὑποταγὴν ἐχθιάξεται ὁ τῶν 
Λατίνων ἀρχιερεὺς, χαὶ οὕτως ἐάσειν τούτους χα- 


θυπισχνεῖται τὰς οἰκείας ἔχειν ἐπισχοπὰς χαὶ ispa- D 


τιχῶς ἐνεογεῖν. Καὶ παοεγχλήτευον τὸ ποιητέον 
μοιθεῖν παρά τε τῆς ἡμῶν μετοιότητος χαὶ τῆς ἰε- 
ρᾶς ἀδελφότητος. Διὰ γὰρ τῆς τούτων γλώσσης τὰς 
τῶν Κυπρίων πάντων ἔλεγον παρεστάναι ψυχὰς, 
x«i τὴν ἡμῶν γουνάξεσθαι μετριότητα τῆς ἐχείνων 
σωτηρίας ἀντιποιήσασθαι, χαὶ μὴ χώραν οὕτω πλα- 
τεῖαν χαὶ πολυάνθρωπον χαταλιπεῖν ἀπροστάτευ- 
τὸν, ὡς λιμὸν λιμῶξαι (4) x«i δίψαν παθεῖν, οὐ 
βρώματος οὐδὲ πόματος, ἀλλὰ τοῦ ἀχούειν λόγον 
Θεοῦ. 

* Amos vir, 11. 


(ἢ Αἰμὸν λιμῶξαι. Fames spiritalis, de qua 
expono locum obscurum Leonis imperatoris orat. 
6 Auc. Combef. I, c. 1690, D: Δὸς πεινῶντι τρο- 
φὴν, ὁ λιμῷ κινδυνεύων, xci τῷ ἐξ οὐρανοῦ xeta- 


tur paulo post.Jam vero et res adversum animas 
sese superbe extulit, conaturque rectum pietatis 
sermonem concutere. Nam una cum bellatoribus 
Latinis non pauci ejusdem generis sacerdotes in 
insulam ingressi, Ecclesias conturbarunt, et ad se 
cuncta divina pertrahere petulanter nituntur. 

5. Hinclegitimus et canonicus pastorum pri- 
mus, beatissimus Cypriorum archiepiscopus, do- 
minus Neophytus, a sua sede pulsus est, adsciti- 
tius autem quidam et peregrinee lingue homo, e 
Latinorum genere, in eodem throno insidens, non 
alia ratione se permissurum asseverat, ut nostri 
sacrati homines, tum episcopi, tum ceeteri, popu- 
lum Romanum seu Grecum pascant et doceant, 
nisi prius subjectionem illam eorum subierint, et 
astipulationes novo nothoque pontifici gratas pree- 
stiterint ; alioquin eos omnino ex insula ejicien- 
dos esse, adeo ut pastoribus et doctoribus disper- 
sis, periculum sit ne Christi grex in precipitia et 
barathra divagetur. 

6 Atque hec quidem jam a lougo tempore di- 
vulgata fuerant, et ad aures mediocritatis nostre 
pervenerant. Nunc vero religiosissimus sanctissimi 
episcopatus Solee in Cypro, Leontius, et reveren- 
dus monasterii Apsinthiorum prepositus, sacer 
monachus Leontius, ad nostram missi mediocrita- 
tem, tum a suo batissimo archiepiscopo, tum a 
reliquis episcopis, nencon ab omni sacro coetu, 
ipsaque plebe, hasce synodice calamitates coram 
nostra mediocritate retulerunt ; hodieque in me- 
dium prodentes, ex legatione que ab illis deman- 
data sibi fuerant prolocuti sunt. Nempe dixerunt, 
nequaquam aLatinis concessumesse domino Neo- 
phyto archiepiscopo ut illo modo in insula mane- 
ret, cum alter ille eorum archiepiscopus nullate- 
nus alium sustineret audire archiepiscopum. Unde 
penitus eum expulerunt, Et nunc per Orientis 
plagas oberrat. 


1. Addiderunt legati, quod episcopos ipsos ο8- 
terosque sacri ordinis ad subjectionem, Latino- 
rum pontifex cogit, atque ea conditione pollicetur 
seiis permissurum habere episcopatus suos, sa. 
craque obire munia. Tum obsecraverunt, uli ἃ 
nobis et sacra fraternitate discerent quid agen- 
dum esset. Aiebant quippe, cunctorum Cypriorum 
animas persuam linguam adesse, el mediocritatis 
nostre genua amplecti, suppliciterque orare ut 
salutis eorum curam suscipiamus, nec regionem 
adeo amplam et populosam patrocinio destitutam 
relinquamus, ita utesuriat et sitim patiatur, non 
defectu cibi et potus, sed audiendi verbum Dei *. 


βάντι ἄρτῳ τραφείς. Id est : Da cibum esurienti 
qui fame periclttaris,et pane illo qui de celo descen- 
dit nutriris, Sic idem Augustus orat. ult. c. 1 743, 
À de Maria. Χαῖρε à τὸν x ινῶς xal ὑπερφνῶς 


607 


obsecraret,rem mediocritas nostra una cum sacra 
fraternitate deliberandam proposuit. Visumque 
est duplex utrinque imminere periculum, et ca- 
sum ex utraque parte precipitem. Tantum enim 
populum absque pastorali patrocinio deseri, quo- 
rum sanguis per Deum e manibus pastorum re- 
quirendus est ὅ, peccatum est ingenti censura 
condemnandum : Latinorum autem voluntati ce- 
dere, et cum schismaticis consensionis facere fce- 
dus, dissonum videtur acanonum rigore,alienum- 
que ab ecclesiaticis consuetudinibus. Erat igitur 
&nceps disceptatio, et ad alterutrum propensio du- 
bia. Verum postquam et mediocritas nostra et 
Sacra fraternitas multas volutavit considerationes, 
demum censuit mediocritas nostra, ipsa speciem 
subjectionis quam Latani postulabant proferri ad 
synodum debere. Unde cohortata est episcopum et 
abbatem, ut spiritaliter cum veritate explicarept 
queenam illa essent quee a Latinis postularentur, 


9. Responderunt illi tria hec Latinos inevitabi- 
liter requirere : primum, manus manibus jmmit- 
tere, sacerdotales sacerdotalibus, nostros Latinis: 
hoc namque esse infestis tutam cautionem, servi- 
lis in negotiis demissionis ; secundum, ut Romanus 


GERMANI U CP. PATRIARCILE 
8. Ista cum episcopus oraret supplex, et abbas ἃ 


808 

v'. Ταῦτα τοῦ ἐπισκόπου χαθιχετεύργτος, χε 
τοῦ ὑγουμένον προσλιπαροῦντος, ὁ μετριότης ὑμῶν 
μετὰ τῆς ἱερᾶς ἀδελφότχατος εἰς σχέψιν ἔθετο τὰ 
τοῦ πράγματος. Καὶ ἐδόκει διπλοῦς ἑκατέρωθεν 
κένδυνος xpi ἀμφίχρημγος ὄλισθος. Τό τε yàp re 
σοῦτον ἐγκαταλειφθῆναι λαὸν προστασίας ἅτερ ποι- 
μαντικᾶς, ὧν τὰ αἵματα ἐξήτηται [4η. ἐχζετεῖται 
vel ἐχξητήσεται] παρὰ τῷ Θεῷ ἐκ τῆς τῶν ποιμαι- 
νόντων χειρὸς, μεγάλην τὸν εὐθύνην ἔχει τὸ χατά- 
Ἀριμα, xal τὸ ἐνδοῦγαι δὲ θελήσει Δατινικῇ καὶ σχι- 
σματιχοῖς συνθέσθαι xal σκείσασθαι ἀπᾷδον τῇ 
τῶν χανόνων ἀκριθείᾳ δοχεῖ, καὶ ἐχχλησιαστιχῶν 
ἐθίμων ἀλλότριον. "H» γοῦν ὁ λόγος ἀμφίβολος, xoi 
ἃ πρὸς θάτερον νεῦσις ἀμφισδητήσιμος, "Oc δὲ πολ- 
λοὺς $ τε μετριότης ἡμῶν x«l d$ ἱερὰ ἀδελφότης 
ἀνείλιττε λογισμοὺς, τῶος χαὶ αὑτὸ τὸ εἶδος τῷς 
ἀπαιτουμένης παρὰ τῶν Λατινων ὑμοταγᾷς συνο- 
ϑικῶς ἡ μετριότος ἡμῶν χρωματισθᾷναι [f. xpup.) 
διενοήέσατο. Ὅθεν παρεγγνύσατο τῷ ἐπισχόπω τε xoi 
τῷ κχαθηγουμένῳ πνευματικῶς  duvxpoücet μετ᾽ 
ἁληθείας, τίνα γε ἄρα τὰ παρὰ τῶν Δατίνων ἀπυ- 
τομένα εἰσί. 

θ΄. «Καὶ οὔτοι τρία ταῦτα. ξητεῖν ἀπαραιτύτως 
ἔφασαν τοὺς Λατίνους" χεῖρας χερσὶν ἐμθαλεῖν 
ἱερατικαῖς " τοῦτο γὰρ εἶναι τοῖς ἐπηρεασταῖς 
ἐχέγγνον ἀσφαλὲς, δουλωτικῆς ἐν πράγμασιν ὑπο- 
κλίσεως " ϑεύτερον τὸ τὸν μέλλοντα Ῥωμαῖον εἰς 


ad sacerdotalem honorem provehendus, post ele- (; ἱερατικὴν προδαίνειν τιμὴν, μετὰ τὴν τῶν ὁμογύ- 


etionem a popularibus suis factam, sive in episco- 
pum promoveatur,sive ad alitam ordinationem vel 
ad monachalem prefecturam assumptus fuerit, 
nullus omnino absque Latini notitia constituatur 
in dignitate ad se pertinente. Id porro Latinos 
propter turpe lucrem duntaxat expetere contestati 
sunt. Tertium ad hrec adjecerunt, ut Greci a suis 
quidem episcopis, cum necesse fuerit, judicentur ; 
si quis tamen e judicatis forsan voluerit ad Lati- 
norum archiepiscopum provocare, tanquam op- 
pressus videlicet, seu clericus seu laicus sit, ab 
illo controversia discutiatur. Super his mediocri- 
tas nostra post disquisitionem una cum fratrum 
congregatione, et inchoato definitivo decreto, 
necnon ea quse visa sunt declarans, hunc in mo- 
dum pronuntiavit. 

10. Omnes sacros canones, cunctas traditiones 
divinas, universas venerabiles piissime nostre 
Ecclesiee ritus amplecti et servare illeesos ac invio- 
latos, jamsanximus tam manuquamlingua adhuc- 
que sancimus, Christi gratie confisi. Ita siquidem 
et soripsimus et confessi sumus,tum singulis die- 
bus pro iis decertamus, atque oramus, ut manus 
pariter et vox Jacobi patriarche consistant, qui 
etiam antequam nasceretur a Deo dilectus est. 


5 Ezech. 1n, 18. * Rom. ix, 11-13. 


γεωργηθέντα ἄρτον φέρουσα τράπεζα’ oU τραφέντες 
οἵ τῇ γιωργίᾳ τῆς ἀχάνθης λιμῷ ἀπολλύμενοι, τοῦ 
χινδύνου διασεσώσμεθα" Ave, mensa E panem 
tllium novo naturamque superante modo excultum, 


λων ἐπιλογὴν, εἴτε εἰς ἐπίσχοπον προθιθάξεται, 
εἴτε καὶ εἷς ἀλλοίαν χειροτονίαν ὃ xul ῥἐγονμενείαν 
ἐγχέχριται, μὲ δίχα τῆς τοῦ Λατίνον εἰδέσεως τῇ 
προσφόρῳ ἀξίᾳ ὁποιονδήτινα ἐγκαθίστασθαι" τοῦτο 
δὲ χάριν αἰσχροκερδείας καὶ μόνης ἀπαιτεῖν τοὺς 
Λατίνους διεμαρτύροντο * τρίτον igi τούτοις ἐπύήγα- 
qo» τὸ τοὺς Ῥωμαίους χρίνεσθαι μὲν παρὰ τοῖς 
οἰχείοις ἑπισχόποις ὅτε δεήσειεν. εἰ δ' ἴσως 
τυς τῶν χρινομένων θελήσειε πρὸς τὸν ἄρχιε- 
πίσχοπον τῶν Λατίνων, ὡς δῆθεν βαρυνόμενος, 
ἵνα παρ᾽ αὐτῷ ἡ ὑπόθεσις ἀναχρίνοται. ᾿Επὶ τού- 
τοις ἡ μετριότης ἡμῶν συνδιασχεψαμένη μετὰ τῆς 
τῶν ἀδελφῶν ὁμηγύρεως, χαὶ τῷς. ἀποφαντιχῦς 
ἀπαρχομένης ἀπαγγελίας καὶ τὰ δόξαντα διασα- 
φοῦσα, οὕτως εἴρηχε. 

v. Πάντας μὲν ἱεροὺς χανόνας, πάσας παραδόσεις, 
πάντα σιδάσμια ἔθιμα τῆς χκαϑ' ἑμᾶς πανευσεδοῦς 
Ἐχχλησίας, στέργεν — xal φνλάττειν ἀπαρατρωτά 
τε καὶ ἀπαρεγχείρητα — xal χειρὶ χαὶ γλώττῃ 
διεδεδαιωσάμεθά τε x«l. εἰσέτε διαδέδαιούμεθα τοῦ 
Χριστοῦ τῇ χάριτι πεποιθότες. Kol γάρ οὕτω 
xal ἱνεγραψάμεθα χαὶ ὡμολογήσαμεν, χαθ᾽ ὃιμέ- 
pc» καὶ ὑπὲρ τούτων πυχτεύομεν xxl εὐχόμεθα, 
ὅπως αἵ τε χεῖρες, ἦ τε φωνὴ, τοῦ πατριάρχου 


et confectum gestas; quo nutriti qui sping cultura 
et messe fame enecabamur,e discrimine evasumus. 
Gen. m, 18. MEE 


. oo cU . 


- 


ψ 


εἶεν 
Gov; Οποῦ δὲ γε οὐχ ἐπισείεταί τις ἀθέτησις τῶν 
χανόνων, τῶν παραδόσεων, τῶν ἐθίμων, αὐτῆς τῆς 
πίστεως, εἴ τί που εὐμεθόδως χαὶ ἀπροσχόπως τῷ 
Ἔχ ησίᾳ Χριστοῦ μετελθεῖν δυνήσονται οἱ Κύ- 
πριοι ἐπίσχοποι, x&x τοῦ δοχεῖν ὑποπίπτειν, κατα- 
πιπτούσας ταὶς ἀλγθείαις, τὰς ἑαυτῶ, ὑποστηρί- 
ξαιεν ἐχχλησίας, καὶ τῆς ἀπειλουμένης ψυχολέθρου 
συντριδῆς ἀπαλλῴξαιεν, συγγνωστέον ἂν οἶμαι τῆς 
τοιαύτης οἰχονομίας, à μᾶλλον εἰπεῖν ὑποχρίσιως, 
xe) ἀχαταιτίατον [{. ἀχαταιτίατοι] λογισθύσονται, 
τὸν μέγαν Παῦλον εἰς τοῦτο συνήγορον ἔχοντες. 

wx, Ἑπεὶ οὖν οὕτως à τῆς ὑμῶν μετριότητος 
διάγνωσις ἀπηγγέλετο, χαὶ παρίστατο τηνιχάδε 
πλῆθος οὐ psrpuróv τῶν τῆς Κωνσταντίνον θρεμ- 


EPISTOLA 1 AD CYPRIÓS. 
Ἰακὼθ, τοῦ χαὶ πρὸ γενέσεως ἀγαπηθέντος ὑπὸ A Verumtamen ubinullainjicitur abdicatio canonum, 


010 


traditionum, rituum, ipsius fidei, si quid episcopi 
Cyprii ex industria et citra Ecclesie Christi offen- 
sionem potuerint exsequi, atque ex eo quod vide- 
buntur delabi per id Ecclesias suas revera deci- 
dentes, suffulserint, liberaverintque ab anime 
perniciosa contritione quee intentatur; in hac ego 
&conomia seu dispensatione veniam dandam ar- 
bitror, aut ut verius dicatur in hac simulatione ; 
et culpe immunes reputabuntur, ut qui eo in [nes 
gotio magnum Paulum patronum habeant 


11. Postquam igitur poc pacto pronuntiata fuit 
nostre mediocritatis sententia, cum tunc temporis 
adesset non modica Constantinopoleos alumnorum 


μάτων, τριχθὲν δεδασμένον, εἰς χληριχοὺς, εἰς po- p. pars, eaque tripliciter divisa, nempe in clericos, 


νάξοντας, εἰς λαϊχοὺς, τῶν μὲν ὅδη καὶ δεδιωγμέ- 
νων ἐχεῖθεν, καὶ μητέρα ταύτην, τὸν Κωνσταντίνον 
φημὶ, μεμισηθέντων διὰ τὸν πρὸς τὸν ἐν οὐρανοῖς 
Πατέρα τελείαν ἀγάπησιν xoà ὁμολογίαν, ἱδρῶσι 
σεμνυνομένων " τῶν δ' αὖθις, ὡς τὸ ᾿ἀπογεγαλα-- 
χτισμένον, ἐπὶ τὴν μυτέρα ἀναστρεψάντων, xoi τοῖς 
γοραιαῖς αὐτῆς καὶ πτωχιχκαῖς ἀγχάλαις χαὶ ἔτι ἐν- 
θαλπομένων, οἱ τοιοῦτοι τὸν καρδίαν ἐχξέσαντες ὑπὸ 
τῶν πυρανθράχων τοῦ ζήλου, x«i πῦρ οἱονεὶ πνεύσαν. 
τις, τὸν λόγον σφοδρυνόμενοι, πρὸς ἡμᾶς ἀμετείνοντο - 

ip. Λαμψάτω, λέγοντες, τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν 
τῶν ἀγθρώκων pà μόνον ἐξ ἔργων, ἀλλ᾽ ἤδη xai 
ix τῶν λόγων αὐτῶν  χαὶ σχοτεινὸν μηδὲν pxdi 
ἀσαφὲς ταῖς ὑμετέραις διαγνώσεσιν ἐγχνπτέσθω. 


Ἐμάϑομεν ἀφ᾿ ὧν ἐπάθομεν τὴν Λατινιχὴν δολο- C 


πλοχίαν. Ἤμεϊῖς ἀρχούντως αὐτοῖς σννεπλάχομεν, 
πολὺν ἀνέτλομεν χάματον, ἐγχαρτερήσαντες φυ- 
λακαῖς, τῆς ἐνεχγαμένης ἀπελαθέντες, ἐξνθρισθέν- 
τες εἷς τὸ τοῦ πώγωνος σέμωωμα (δ) - χὰκ τούτων 
πάντων τὰς αὐτῶν ῥαδιονργίας ἐχμεμελετύκαμεν 
ἀχριθῶς. Λατῖνοι ἄλλα μὲν βάξουσιν, ἄλλα δ᾽ ἐν 
φρεσὶ χεύθονσι. Χερσι χεῖρας ἐμβαλεῖν ἀπαιτοῦσι 
τὰς ὑμετέρας ταῖς ἑαντῶν, χαὶ τοῦτο παντάπασιν 
ἀχαταιτίατον χαὶ ἀνεπίληπτον ἰσχυρίζονται, Τὸ 
δὲ οὐδέν τι ἕτερόν ἐστιν ἀλλ᾽ à πατροπαραδότον 
πίστεως προδοσία χαὶ χειραγωγία πρὸς ὑποταγὴν 
τῆς σφῶν 'Exx)qciag, καὶ εἰς πάνθ᾽ ὅσα τὰ τῆς 
γηραλέας εἴθισται Ῥώμης παραληραφρονήματα. 


ey* Οἷα γὰρ ἀεὶ πολέμοις ἀναστρεφόμενοι, καὶ D 


καθαρῶς τυγχάνοντες ἀρειμάνιοι πάντες ὁμοῦ λαϊκοί 
τε καὶ ἱερεῖς αὐτῶν, χαὶ ἔθιμα τῶν πολέμων ἠχρί- 
Θωθέντες, καὶ τοῦτ᾽ αὐτὸ τὸ διδόναι χεῖρας σημεῖον 
ἥττης καὶ παντελοῦς δονλοσύνῃς νομίξονσιν, ὡς ἐν 
ταῖς μάχαις εἰώθασιν οἱ ἁλισχόμενοι δρᾷν. Παρα- 


Psal. 'cxxx, 3.*Matth. xvi, 5. 


(8) ᾿Εξυδρισθέντες εἰς τὸ τοῦ πώγωνος σέμνω- 
μα, Etintrà n. 15 ; Τὸ πετρεχωμένον τοῦ πώγωνος 
Ἀϑιρόμενοι κόσμημα. De barbe decore, et de inju- 
Tia erga barbam, ad Willelmum Tyrium,aliosque 
a simis viris citatos, adde preecipue Vitam 
Stephani junioris in Damasceno f. 489, dum histo- 
ricis Orientaliumque synodicaad Theophilum im- 
peratorém, de Ce Prpng mo neenon Vitam S, Sabe 
cap. 23, et Clementis ini Pedagogum.1n 


in monachos, in laicos; quorum alii jam illinc fu« 
gati fuerant atque odio habiti propter perfectam 
erga celestem Patrem charitatem et confessionem 
qui et sudoribus laboribusque suis decorabantur; 
alii rursus, tanquam ablactatum 1, ad matrem re- 
dierant (matrem dico hanc Constantini urbem), 
adhucque anilibus et inopibus ejus ulnis confo- 
ventur; hujusmodi homines corde ex ignitis zeli 
carbonibus fervidi, ac velut ignem spirantes, acrii 
voce usi, in nos contendebant. 

12. Dicentes: Luceatlux vestra coram homini- 
bus, non solum ex operibus, sed etjam ex ipsis 
verbis *; nihilque tenebrosum aut obscurum in 
vestris decretis occultetur. Ex iis que perpessi 
sumus, Latinorum fraudes didicimus. Nos abunde 
cum iis congressi sumus, multum laboris toleravi- 
mus, perdurantes in carceribus, a patria expulsi, 
in barbe decus contumelia affecti; atque ex iis 
omnibus, plene illorum fallacias edocti sumus. 
Latini alia quidem loquuntur, alia vero in menti- 
bus occulunt. Postulant ut manibus manus inji- 
ciantur, nostre suis, idque omnino extra culpam 
et reprehensionem esse asseverant; cum hoc nihil 
aliud sit, quam fidei ἃ majoribus tradite proditio, 
et manuduotio ad obedientiam illorum Ecclesise 
exhibendam, atque ad omnia plane deliramenta. 
quas in senili Roma usurpantur. 


13. Nam ulípote semper in bellis versati, quique 
sint plane Martii cuncti, laici simul et sacerdotes 
eorum, atque bellorum instituta probe noverint, id 
ipsum, tradere manus, censent esse signum devi- 
ctionis et omnimode servitutis: quemadmodum 
in preliis ii facere solent qui superati fuerunt. 


oratione historica de festo restitutionis imaginum, 
Auct. l1 Combef. refertur quod Theophilus impe- 
rator questorem iniquum, graviter flagellatum, 
caputque cum barba adustum, et oblitum pice, 
exsilio perpetuo multaverit. Teste autem Joanne 
Cinnamo Historiarum lib. 11, cap. 10, Niphon, δ» 


reticus Bogomilus synodali, judicio condemnatus 
barba, quàm ad talo | gerebat, 
derasa, in carcerem conjectus est, 


s usque protensaum 


611 


Hortamur ergo ut synodicis decretis 
expresse inseratur,ne Italis Cyprii manus tradant; 
licet res non digna visa fuerit, cujus per sacros 
canones mentio fieret, Nam nisi ita fiat, apertum 
periculum est, ut mox concidat quadrangulum 
firmumque ac irreprehensibile pontificum qui te 
precesserunt δα! Ποία). quod illi permultis sudo- 
ridus longisque operum laboribus construxerunt, 
quotidie suis nos firmantes monitis, et super apo- 
stolorum fundamentum stabilientes, neve tenta- 
tonum fluvios ac ventos timeremus adhortati. 


1&.Que cum astans piissima plebs, fervido zelo 
prosequeretur ad nostram mediocritatem synodo 
preesidentem, conspiciens mediocritas nostra, quod 
hic ceconomie ratio juvaret nihil, sed magis fieret 
tumultus; quodque non modo non recta ipsa ad 
servandam percelebrem Cyprum jam naufragium 
facientem, tenderet, dum juxta nauticas leges, 
pedem refert, velumque intinctum laxat; sed 
etiam periculum esset, ne proprie navis vectores 
compelleret ad seditionem;et quasi ad vexationem 
non sufficerent externi pirate, aperte metuendum 
esset, ne ipsos inter se committeret navigationis 
socios; hec ad Cyprios prolocuta est: Chrisi os 
Paulus,per os meum profert sententiam, atque ad 
interrogationem vestram ita respondet: Rogo vos, 
fratres, ut observetis eos qui dissensiones et offendi- 
cula,praterdoctrinamquam vos didicistis, faciunt ; 
et declinate ab illis hujusmodi enim Christo Domino 
non serviunt, sed sug nequitia; et pcr dulces sermo- 
nes οἱ benedictiones seducunt corda innocentium ? . 
Nobis omnino sufficit hec defensio, et ad interro- 
gationem aptissime se habet' abundeque potest id 
quod utile futurum est edocere. 


GERMANI 11 CP. PATRIARCHJE 


hoc etiam A χαλοῦμεν οὖν ἐντεθῆφαι ῥητῶς ταῖς συνοδικαῖς δια- 


Β 


α 


6.9 


γνώσεσι χαὶ τὸ μηδὲ χεῖρας δοῦναι τοῖς Ιταλοῖς 
τοὺς Κυπρίους ’ εἰ x«i τοῖς ἱεροῖς χανόσιν ἀμνημό- 
νευτον παρατεθεώρηται τοῦτο. Ei γὰρ μὴ οὕτω γε- 
νήσεται, κίνδυνος προφανὴς τὴν τετράγωνον χαὶ 
στερεὰν x«i δίχα ψόγον τῶν πρὸ σοῦ ἀρχιερέων oit- 
κοδομὴν καταπεσεῖν, ἣν ἐχεῖνοι συχνοῖς 
ἱδρῶσι ἑργομοχθέαις μαχραῖς ἀνεδείμαντο, 
ἑπερείδοντες χαθεχάστην ἡμᾶς ταῖς νουθεσίαις αὐ- 
τῶν, x«i τῷ θεμελίω τῶν ἀποστολων ἐδράξοντες, 
χαὶ μὴ δεδοιχέναι τοὺς τῶν πειρασμῶν ποταμοὺς 
μηδὲ τοὺς ἀνέμους ὑποτιθέμενοι. 

ιδ΄, Ταῦτα τοῦ παρεστηχότος φιλευσιδεστάτου λαοῦ 
θερμῶὼ τῷ ζξήλῳ πρὸς τὴν ἡμῶν ἀποτεινομένου με- 
τριότητα προχαθημένην συνοδιχῶς, à μετριότης 
ἡμῶν συνιδοῦσα ὡς ἐνταῦθα ὁ τῆς οἰχονομέας λόγος οὐ- 
δὲν ὠφελεῖ, ἀλλὰ μᾶλλον θόρυδος γίνεται - x«i ὡς οὐ 
μόνον οὐχ εὐθυπλοεῖ αὕτη πρὸς τὴν περιώνυμον Κύ- 
πρὸν ναναγοῦσαν ἤδη διασώσασθαι, ἐνδιδοῦσα τὸν πόδα 
x«:x νόμους ναντηλιχούς, x«i τὸ ἱστίον βάπτον ἀπο- 
χενοῦσα * ἀλλά γε δὴ x«i τοὺς τῆς οἰκείας φροντίδος 
[f. φορτέδος)] ἐπιθάτας στασιαστὰς ἐργάξεσθαι xiv- 
δυνεύει xal ὡς μὴ ἀρχούντων εἰς χάχωσιν τῶν 
ἔξωθεν πειρατῶν, χαὶ αὐτοὺς χαθ᾽ ἑαυτῶν ἐχπο- 
λεμῶσαι τοὺς συμπλωτῆρας φόθος οὐχ αξυμφα- 
νής " πρὸς τοὺς Κυπρίους ταῦτα ἐξεῖπς - Παῦλος τὸ 
τοῦ Χριστοῦ στόμα, διὰ τοῦ ἐμοῦ στόματος γνωμο- 
dorsi, χαὶ πρὸς τὴν ὑμῶν ἐρώτησιν ταυτὶ ἀποχρί- 
νεται. Παραχαλῶ ὑμᾶς, ἀδελφοὶ, σχοπεῖν τοὺς 
τὰς διχοστασίας καὶ τὰ σχάνϑαλα παρὰ τὴν δι- 
duy» ἣν ὑμεῖς ἐμώθετε ποιοῦντας, χαὶ ἐχχλί- 
νατε ἀπ᾿ αὐτῶν, Οἱ γὰρ τοιοῦτοι τῷ Κυρίῳ ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστῶ οὐ δουλεύουσιν, ἀλλὰ τῇ ἑαυτῶν 
χαχέᾳ - xai διὰ τῆς χρηστολογίας χαὶ εὐλογίας 
ἐξαπατῶσι τὰς χαρδίας τῶν ἀχάχων. ᾿Αρχοῦσα 


dott 
xat 


παντως ἡμῖν d$ ἀπολογία, x«i ἁρμοδιῶτάτως πρὸς τὴν ἐρώτησιν, xci ἱχανῶς ἔχουσα τὸ συνοῖσον 


ἀνδιδάξαι. 

45 . Vos autem, o fratres in Christo Cyprii, imi- 
tatores sitis Constantinopolitane  Ecclesite; hujus 
pastores imitentur qui Cypri pastores sunt, ser- 
monum fistula indesinenter insufflantes, et alli- 
cientes canticis adhortatoriis et salutaribus. Cyprii 
greges' Constantinopoleos pecora emulentur Hec 
quippe longo intervallo a pastoribus dissita, cum 
immanibus lupis communem pastum habentia, ca- 
pillatum barbe ornamentum detonsa, et carnibus 
concisa, fidei sigillum ab insidiis tutum servarunt, 
]uposque frustra hiantes arguerunt. Quod si ex iis 
nonnulli, perpauci numero, alicujus scabiei, vel 
etiam rabiosi morsus participes fuerint, verum ad 
resinam in Galaad 19 et ad spiritales hujusce loci 
medicos accurrerunt; per quos et ad pristinam 
redierunt sanitatem, non minorem 86 illesi invul- 
neratique laudem ipsi quoque consecuti, ob sue 
infirmitatis agnitionem, etquod velociter medelam 
quisesierint. 


D 


w. Ὑμεῖς δὲ, ὦ χατὰ Xourróy ἀδελφοὶ Κύπριοι, μι- 
μηταὶ γίνεσθε τῆς τῶν Κωνσταντινουπολιτῶν Ἔχχλη- 
σίας * τοὺς αὐτῆς ποιμένας οἱ τῆς Κύπρου ποιμέ- 
νὲς μιμείσθωσαν" τῇ τῶν λόγων ἀπαύστως ἐμ- 
πνέοντες σύριγγι, χαὶ ἀναχλητιχὸν ἐπαάδοντες χαὶ 


σωτήριον. Τὰ Κύπρια ποίμνια ποίμνια τῶν τῆς 
Κωνσταντίνου ζξηλούτωσαν θρεμμάτων. Καὶ γάρ 


ταῦτα τοῖς μαχροῖς ὅροις τῶν ποιμένων διεστηχότα, 
x«i λύχοις δεινοῖς συμδοσχόμενα, x«l τὸ τετριχωμένον 
τοῦ πώγωνος χειρόμενα χόσμημα, καὶ χρεουργούμενα. 
ἀνεπιδούλευτον τὴν σφραγῖδα τῆς πίστεως διεφυλά- 
ἔαντο, x«l τοὺς λύχους χανόντας μάτην ἀπήλεγξαν. 
Εῤδὲ καί τινες ἐξ αὐτῶν σφόδρα ὀλίγοι ψωρας τινὸς 
μετέσχον͵ εἰ χαὶ λυσσώδους τοῦ δήγματος, ἀλλὰ τα- 
χέως πρὸς τὴν ἐν Γαλαὰδ χαὶ τοὺς ἐν τῷδε τόπῳ 
πνευματιχοὺς ἀχέστορας [An. ῥητίνην) ὑπαινέττεται 
[An. ὑπανίστανται) map! ὧν xci πρὸς τὴν προτέραν 
ἐπανῆλθον ὑγίειαν * οὐχ ἔλαττον τῶν ἀδλήτων χαὶ 
ἀτραυματίστων xxl οὗτοι ἐπαινεθέντες διὰ τὸν τῆς 


οἰχείας ἀσθενείας ἐπίγνωσιν, καὶ τὸ ζητῆσαι ταχέως τὴν ἴασιν. 


9 Rom. vi, 17, 18, !? Jerem. vin, 22. 


613 


συμθήσεται τοῖς λύχοις συμπλεχομένους, xol τῶν 
óixtiov ὑπερμαχοῦντας ποιμνίων, χαὶ τῆς αὐτῶν 
φροντίξοντας σωτηρίας, ὑποχλάσαι τι καὶ ὑπενδοὺ- 
ναι μικοὸν, ὅπερ ἀπείη, παραχαλοῦμεν μὴ εἰς ἀπό- 
νῶσιν εὐθὺς ἐμπεσεῖν, μηδὲ ἀπελπίσαι τὴν σωτη- 
ρίαν, μηδὲ ἀνομίαν ἐπὶ τὴν ἀνομίαν προσθεῖναι, 
χαὶ τὴν ἐπὶ τὸ χεῖρον ἀσπάσσασθαι προχοπὴν, x«i 
μιγῆναι τοῖς ἔθνεσι, χαὶ μαθεῖν τὰ ἔργα αὐτῶν " 
ἀλλ᾽ εὐθύς ἀνανεῦσαι τοῦ πτώματος, χαὶ πρὸς τὸν 
ἰατοὸν ἐπαναδραμεῖν. ᾿Αλλὸ ταῦτα μὲν οὕτως. 

df. Τὰ μέντοι ἕτερα δύο χεφάλαια ^ τὸ μὴ δίχα 
δηλαδὴ τῆς τῶν Λατίνων εἰδήσεως τῇ προσφόρῳ 
πνευματιχῇ ἀξίᾳ ὁποιονδήτινα ἐγχαθίστασθαι, καὶ 
τὸ μὴ κωλύεσθαι τοὺς Ῥωμαίούς, εἴτε ἱερωμένοι 
εἰσὶν εἴτε )aixoi, ἐγχλητεύειν πρὸς τοὺς Λατίνους, 
ἐν ταῖς περὶ βιαιοτέρων πραγμάτων φιλονειχείαις 
οἰομένους παρὰ τῶν ὁμογενῶν χριτῶν ἀδιχεῖσθαι * 
ἀδιάφορα δοχεῖ rj ἡμῶν μετριότητι, χαὶ διὰ μό- 
νὴν φανερῶς αἰσχροχέρδειαν τοῖς Λατίνοις ξητού- 
μενα. Οὐ μιχρὸς γὰρ ἐντεῦθεν αὐτοῖς ὁ χρηματι- 
σμὸς ἀναφαίνεται, Καὶ ξ ἡμῶν μετριότης συμῦου- 
λεύξι τοῖς τῶν Κυπρίων ποιμέσιν, ἐν ὅσοις ἐνστατι- 
χοί τινες καὶ φιλόνειχοι φαίνονται οἱ Λατῖνοι ἐφέσει 
λημματισμῶν, ἐνδιδόναι τούτοις, xal μὴ ἀνθίστα- 
σθαι. ᾿Επαινετὸν γὰρ σωματιχῆς ζιμίας ψυχιχὸν 
ἀλλάττεσθαι χέρδος " χαθάπερ xai τὸ χαλχέων ἀντ- 
αμείδεσϑαι χρύσεια. Ἴσως γὰρ, πλωρωσαντες χρὴ- 
μάτων τὰς χεῖρας, ἀπολύσουσι τούτους τοῦ τῆς 
χειροδοσία; ζητήματος * χἀχείνων χατασπασθει- 


EPISTOLA II AD CYPRIOS , 


tZ. Καὶ τοὺς Κυπρίους τοιγαροῦν ποιμένας, εἰ A 


014 


16. Itaque sic etiam contigerit, ut pastores Cy- 
prii, cum lupis congressi, et pro ovilibus suis pu- 
gnantes, eorumque salutis curam gerentes, non- 
nihil labascant, paulumque cedant, quod absit, 
hortamur eos, ne stalim in desperationem inci- 
dant, neve salutis spem abjiciant, neque iniquita- 
tem iniquitati adjungant, et in deterius progres- 
sum apprehendant, misceantur cum gentibus, 
earumque discant opera; sed confestim a lapsu 
erigant sese, et ad medicum recurrant. Atque hsec 
quidem ad hunc modum. 


17. Ceterum quod spectat ad duo alia capita, 
videlicet, ne citra Latinorum notitiam quilibet in 
congrua sibi dignitate spiritali constituatur, et ne 
Romani sive clerici sive laici prohibeantur ad La&- 


B tinos appellare, in contentiunibus vehementiorum 


negotiorum, si putaverint sea gentis sue judicibus 
injuria affici ; ea nostre mediocritati videntur in- 
differentia, aperteque ob solam turpis lucri com» 
parationem a Latinis requisita. Non parvus enim 
ilis inde questus exhibetur. Atque mediocritas 
rostra hoc Cypriorum pastoribus consilium dat, 
ut in quibuscunque Latini pervicaces contentiosi- 
queapparebunt, cupiditate capture ac emolumenti, 
in iis cedant, nec ipsis obluctentur. Est quippe 
res laude digna, corporali dctrimento lucrum 
animse comparare ; quemadmodum cum areis 
compensareaurea. Forsitan enim postquam manus 
pecuniisrepleverint, eos absolvent a petita manuum 
traditione; illorumque manibus pondere depressis, 


σῶν xét» τῷ βάρει, ἐξέσθαι αὑτοῖς ὁσίας “χεῖρας C hisce licebit sanctas manus elevare ad Deum, et 


ἐπαίρειν πρὸς τὸν Θεὸν, xai δίχα σχινδαλωοῦ τινος 
xal προχρίματος, τὰ τῆς ἑεροτελεστίας ἀποπλὴ- 
ροῦν. 

ιη΄, Ταῦτα παρεχθληθέντα ἀπὸ τῶν ἡμερησίων δυνό- 
δων [An. συνοδιχῶν)] παρασημειώσεων, xxi τῇ γραφῆ 
(f. ὑπογραγῇ] xai σφραγῖδι τοῦ τιμιωτάτου χαρτοφύ- 
λαχος τῆς ἀγιωτάτης τοῦ Otou μεγάλης Ἐχχλησίας Θεο- 
δώρου τοῦ Στιλδῇ βεθαιωθέντα, ἐπεδόθη μηνὶ x«i ἐπι- 
νεμήσει τῆς προγεγραμμένης [f. τοῖς προγεγραμμένοις] 
ἔτους ςψλα [Christi 1223]. 

Τοῦ αὐτοῦ ἀγιωτάτον κυροῦ Γερμανοῦ ἐπιστολὴ 
δευτέρα πρὸς τοὺς Κυπρίους. 


α΄. ΓἌνδοες φιλοχριστότατοι xai φιλευσεθεῖς, ὅσοι 
τὴν περιώνυμον νῆσον τὴν Κύπρον ἔλάχετε χατοι- 


κεῖν. Ῥωμαῖοί τε χαὶ Σύροι, πάντες ὀρθοδοξίας 
ἐρασταὶ, φύλαχες ἀχριδεῖς τῆς πατροπαραδότου 


ἡμῶν πίστεως, ἐφ᾽ ἧς ὁ παντοδύναμος βραχίων τοῦ 
Θεοῦ χαὶ Πατρὸς ὁ Χριστὸς τὴν Ἐχχλησίαν αὐτοῦ 
ᾧχοδόμησε, x«l πύλαι ἄδου οὐ χατισχύσουσιν αὐ- 
τῆς " ὅσον γὰρ ἂν αὑτὴ πολεμῆται, τοσοῦτον μᾶλλον 
Ἀρατύνεται, ἐγχαλλωπιζομένη τῇ τοῦ Χριστου ἐχ- 
μιμήσει. Αὐτοῦ γάρ «crt, ἀψευδέστατος λόγος oj- 
τωσὶ φάσχων. Ei ἐμὲ ἐδίωξαν, xai ὑμᾶς διώξου- 
σιν" εἰ τὸν λόγον μου ἐτήρησαν, χαὶ τὸν ὑμέ- 


11. Matth, xvi, 18. 13 Joan, xv, 20. 


absque ullo astu et prejudicio sacra celebrare 
mysteria. 


18. Ista desumpta e diurnis synodorum adnota- 
tionibus, et per subscriptionem sigilluinque reve- 
rendissimi sanctissime Dei magnee Ecclesie char- 
tophylacis Theodori Stilbe confirmata, data sunt 
mense et indietione supra scriptis, anno 6731. 


Ejusdem sanctissimi domini Germani epistola se- 
cunda ad Cyprios. 


1. Christianissimi viri et pietatis amantes, quot- 


D quot Cyprum percelebrem insulam inhabitatis, 
'Romani et Syri, cuncti orthodoxie amatores, ac- 


curati fidei nobis a Patribus tradite custodes, su- 
per quam omnipotens Dei et Patris brachium 
Christus, Ecclesiam suam  eedificavit, et porte in- 
ferinonprevalebunt adversus eam !!. Quantoenim 
magis ipsa oppugnata fuerit, eo plus corroboratur, 
per Christi imitationem sese efferens.Ipsius quippe 
verissimus est sermo, quo ita ait : Sí me persecuti 
sunt, et vos persequentur ; si sermonem meum ser- 
vaverunt ; et vestrum servabunt 13. Igitur, fratres, 


615 


GERMANI II CP. PATRIARCHA. ] 


«16 


Gaudete in Domino semper ; et iterum dico, gaw- À τερον τηρήσουσι" χαίρετε οὖν ἐν Κυρίῳ, ἀδελφοὶ- 


dete 18. Dei frater Jacobus cum Paulo coli ascen- 
sore charitatem vestram ad spirituales agones 
perungant atque incitent. Jacobus quidem cum 
dicit : Omne gaudium ezistimate, fratres mei, cum 
in tentationnes varias incideritis **. Hic vero, dum 
libenter gloriatur in infirmitatibus suis, et sibi in 
tribulationibus complacet 15, 


2. Ego certe minimus et inutilis inter pontifices, 
beatum me censui in infirmitatibus, quod ad po: 
pulum obedientissimum et ad aures audientium 
locutus fuerim. Neque enim cecidit super petram 
semen verbi nostri 15, neque in aquis scripsimus, 
neque doctrine retia frustra laxavimus 17; sed se- 


πάντοτε, xai πάλιν ἐρῶ χαίρετε. "Idxefec “ὁ - θο». 
ἀδέλρος σὺν Παύλῷ τῷ οὐρανοθάμονι πρὸς τοὺς 
πνευματιχοὺς ἀγῶνας τὴν ὑμῶν ἀγάπην ἐπαλειφί» 
τωσαν * ὁ μὲν δὴ Ἰάχωδος, Πᾶσαν χαρὰν ἡγήσα- 
σθε, λέγων, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς πίρι- 
πέσητε ποιχίλοις - ὁ δὲ, ἥδιστα χαυχώμενος ἐν 
ταῖς ἀσθενείαις αὐτον, xal ἐπευδοχῶν ἐν ταῖς O)- 
ψεσιν. 

B. Ἐγώ μὲν ὁ ἐλάχιστος καὶ ἀχρεῖος ἐν ἀρχιε- 
ρεῦσι μαχάριον ἐμαυτὸν ἐν ταῖς ἀσθενείαις ἥγημαι, 
ὅτι πρὸς λαὸν εὐπειθέστατον, καὶ πρὸς ὦτα ἀχου- 
ὄντων λελάληκα, Οὐ γὰρ εἰς πέτραν ὁ σπορος τοῦ 
λόγον ὑμῶν ἕπεσεν, οὐδὲ x«0' ὑδάτων ἐγράψαμεν, 
οὐδὲ τὰ διχτνα τῆς διδϑασχαλίας διακενῆς ἐχαλάσα- 


minavimus potius in terra bona et spicis ferace, B μὲν * ἀλλ᾽ ἐσπείραμεν μᾶλλον εἷς tà» ἀγαθὴν γῆν 


scripsimus autem in cordibus illuminatis ac puris, 
nota lingua nostra instar calami scribe illius de 
quo in Psalmis !* ; cumque in Verbo Christi demi- 
sissemus rete, cepimus vos ad obedientiam fidei, 
et Christo obtulimus opsonium coelesti ejus mensa 
dignum. Unde et letitia affecti ob primam captu- 
ram, ipsosque nos beatos rati quod propositum 
succeseisset, rursus in Christi nomine linguam 
velut verriculum ad doctrinam demittimus. 


3, Nequaquam vos latet, homines litterarum di- 
sciplinarumque studiosissimos, quod qui & princi- 
pio exstiterunt Deiferi et divini precones Patres 
nostri, Spiritu divino moti, et apostolica dogmata 


καὶ εὔσταχυν, ἐγράμαπιν δὲ sl; περωτισμένας 
καρδίας χαὶ χαθαρὰς, ὡς χάλαμον τοῦ ψαλμιχοῦ 
ραμματέως τὸν γλῶτταν χινήσαντες " χαὶ ἐπὶ τῷ 
ῥόματι τοῦ Χριστοῦ χαθέντες τὸ διχτῦον, ἠγρεύσα- 
psv ὑμᾶς πρὸς ὑπακοὴν πίστεως, χαὶ ὀψώνιον tà 
Χριστῷ προσηγάγομεν ἄξιον τῆς οὐρανίου τραπέ- 
ζης αὐτοῦ. Ἔνθεν τοι καὶ εὐφρανθέντες ἐπι τῇ πρώτῃ 
ἄγρᾳ, καὶ τῆς εὐστοχίας ἑαυτοὺς μαχαρίσαντες, b 
τῷ ὀνόματι τοῦ Χρισποῦ πολιν τὸν γλῶτταν ὥσπερ 
ἀμφίθληστρον ἐπὶ τῆς διδασχαλίας χαταχαλῶμεν. 

γ΄. Οὐχ ἀγνοεῖτε πάντως, φιλώλογοτατοι ἄνθρωποι 
x«l φιλομαθέστατοι, ὡς οἱ ἀνέκαθεν θεοφόροι xai 
Otoxàpuxec Πατέρες ἡμῶν, θείῳ χινούρενοι Πνεύ- 
μᾶτι καὶ ἀποοτολικαῖς διϑασχαλίαις ἑπόμενοι, πάντα 


secuti, cuncta que ad catholicam Ecclesiam spe- C τή τῆς χαθολικᾷς Ἐχχλησίας ἐν σχοινίῳ πνευματι- 


etant, in funiculo spiritalis distributionis ordinà- 
verint ac determinaverint, juxta Dei inspiratio- 
nem, variisque Ecclesiarum determinationibus, 
septa circumposuerint, atque singulas ubique 
provincias circumvallaverint ad cautionem, ne 
ambitiosi et arrogantes facile ἃ suis ad alienas in* 
silirent ; sed veriti macerias terribilissimarum 
excommunicationum atquea Deo alienationum, 
excolerent singuli spartam sibi designatam, pro- 
priaque sorte ac hereditate accommodata essent 
contenti. 

4. Sed, o mea errata!o inexplebilem ambitio- 
nem ! que omnem modo canonicam disciplinam 
abjecit, omnemque Christianam institutionem 
evertere connititur, imo vero et adversus ipsum 
Ecclesise caput quod est Christus, confidenter de- 
silit, neque stimulos formidat, quos olim Saulo 
comminatus est Christus, dicens ad eum : Durum 
est tibi contra stimulos calcitrare !*. 


δ. Novimus enim cuncti qui Christiano intincti 
fuimus baptismo, quod unus est magister et ductor 
noster, Christus, ipseque est omnium per orbem 
Christianorum caput ; universi autem pontificali 
honorati dignitate, fratres sumus et membra cor- 


χῆς χλυροδοσίας θεοχινήτως ἔταξαν τε χαὶ ὡροθέ- 
τησαν, καὶ ταῖς διαφόρος τῶν ᾿Εχχλησιῶν ὁροθε- 
σίαις φραγμοὺς περιέθηχαν, καὶ περιετείχισαν τὰς 
ἑχάσταχοῦ ἐνορίας πρὸς ἀσφάλειαν " ὥστε μὴ τοὺς 
φιλοδόξους τε χαὶ ἀλαξόνας ἀπὸ τῶν οἰκείων. ἐπὶ 
τὰς ἀλλοτρίας εὐχόλως ἐπιποδᾷν " ἀλλὰ διδοιχότας 
τὰς αἱμασιὰς τῶν φρικωδεστάτων ἀφορισμῶν χαὶ 
τῶν ἀπὸ Θεοῦ ἀλλοτριώσιων, στέργειν ἔχαστον ὧν 
Days Σπάρταν, καὶ ἁρχεῖσθαι τῷ ἰδίῳ λάχει καὶ τῇ 
προσαρμοσάση x)upodocía. 


δ΄. ᾿Αλλ’ ὦ τῶν ἐμῶν ἀγνοημάτωνϊ à τῆς ἀπ) ύ- 
στον φιλοδοξία; 1 πᾶσαν ἀρτίως χανονιχὸν εὐταξίαν 
ἐξονδενωσώσης, xai ἀνατρέπειν επιχειρούσης τὰν 

D Χριστιανικὴν κατάστασιν πᾶσαν μᾶλλον μὲν οὖν 
x«i xar αὐτῆς τῆς χεφαλῷῶς τῆς ᾿Εχχλησίας, ὅτις 
ἐστίν ὁ Χριστὸς, θρασέως χϑθαλλομένης, χαὶ μὴ 
φοθονμένης τὰ κέντρα ἃ καί τῷ Σαύλῳ émgmiDi- 
σατό ποτε ὁ Χριστὸς, Σχλυρόν σοι͵, φάμενος πρὸς αὐτὸν, 
πρὸς κέντρα )αχτιζειν. 

v. Οἴδαμεν γὰρ ἅπαντες ὅσοι τὸ Χριστιανιχὸν 
βιθδαπτίσμεθα βάπτισμα, ὡς εἷς ἐστιν ὑμῶν ὁ 
καθηγητὴς, ὁ Χριστὸς" χαί αὐτὸς ἐστι χεφαλὴ τῶν 
ἁπανταχοῦ τᾶς οἰχουμένὸς Χριστιανῶν " πάντες δὲ 
οἴ τῷ ἀρχιερατιχῷ τετιμημένοι ἀξιώματι ἀδελφοί 


1 Philipp. 1. 4, 1* Jac. 1, ἃ. 1511 Cor. xi, 9, 106. 16 Luc, vn, δ. ! Luc, v, δ. ' Psal. ΧΙ, 2. 


19 Act, 1x, 


617 


EPISTOLA Il AD CYPRIOS 


0648 


ἐσμεν καὶ μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Καὶ τὸ À poris Christi. Ac veritas quidem ita habet; testa- 


μὲν ἀληθὲς οὕτως ἔχει" καὶ μαρτυρεῖ αὐτὸς ὁ 
Χριστὸς ἡ αὐτοαλήθεια, x«l οἱ αὐτόπται τούτον χαὶ 
Ἱϊταλιχὸς τῦφος τοῦτο οὐ βούλε- 
ται, οὐδ᾽ ἀνέχεται τὸν Χριστὸν χεφαλὴν χαὶ εἶναι 
χαὶ ὀνομάξεσθαι" ἀλλ᾽ ἐχθαλλων τοῦτον ταύτης 
τῆς τάξεως, τῷ ἀρχιερεῖ τῆς πρεσθυτέρας Ῥώμης 
ταύτην χαρίζεται: χαὶ ἀναχωνεύειν ἐπιχειρεῖ τὰ 
πινταδιχῶς ἀριθμούμενα πατριαρχεῖα, καὶ ἕν dx 
σούτων ἀποτελεῖν, xai τιθέναι τὸν θρόνον αὐτοῦ ἐπὶ 
τῶν τερελῶν ἀποθραάδεται [ f. ἀποθρασύνεται ], καὶ 
τῷ Ὑψίστῳ ἀφομοιοῦν. Νεφέλας δ᾽ ἐγὼ φημι τοὺς 
ὑπιρέχοντας ἀρχιερατιχοὺς θρόνους χαὶ ὑψηλούς, 
x«i ἀποτέταγμένους εἰς πατριαοχεῖα: ἐξ ὧν ὑψέ- 
ξεται τὸ περίγειον ἅπαν, βροχὴν ἐχούσιον χαὶ μυ- 
στικὴν τῆς πνευματικῆς διδασχαλίας δεχόμενον. 
ἋὯ πόσων ταῦτα δαχρύων ἄξια, πόσων στεναγμῶν | 
ὅτι τὸ τῆς ὑπερηφανίας πνεῦμα τὸ σχοτεινὸν χαὶ 
μεγίστων πτωμάτων παραίτιον τοῦ μεγάλου τούτον 
γένους xai πολυανθρώπου χιχράτηχε. 

ς. Ποώτὴ μὲν οὖν xe μεγέττη 
Ἰταλῶν ἡ ἐν τῷ ἀγίῳ συμδόλῳ τῆς πίστεως ἀπ- 
ἡγορευμένη ποοσθήχη" ὅπερ ἵνα μήποτε ἀποτολ- 
μηθῇ, ἀναθέματι αἰωνίῳ «i οἰχουμενιχαὶ χαὶ ἅγιαι 
σύνοδοι τούς τολαήσαντας χαθυπέῤαλον. Καὶ ὁ βου- 
λόψενος ἀναγινωσχέτω τὸν τῆς οἰχουμενιχῆς ἔχτης 
συνόδου πρῶτον χανόνα, οὕτω ῥητῶς πεοὶ τὸ τῶος 
λέγοντα. El dé τις τῶν ἀπάντων μὴ τὰ moostom- 
μένα τῆς εὐσιδείας δόγματα χρατει γαὶ ἀσπὰ- 
ζεται, χαὶ οὕτω δοξάζει τε χαὶ χηρύττει, ἀλλ᾽ ἐξ 
ἱέναι τούτων ἐπιχειρεῖ ἔστω ἀνάθεμα, 
κατὰ τὸν ἥδη ἐχτεθέντα 600» ὑπὸ τῶν προδη- 
λωθέντων ἁγίων x«i μαχαρίων Πατέρων! χαὶ τοῦ 
Χριστιανιχοῦ χαταλόγου ἐξωθεί- 
σθω xai ἐχπιπτέτω: Ἡμεῖς γὰρ οὔτε προστιθέναι 
οὔτε μὴν ὑφαιριῖν χατὰ τὰ προορισθέντα 
παντελῶς διεγνώχαμεν, xu διδυ- 
νήμτθα λόγον, Καὶ ταῦτα μὲν ὁ δηλωθεὶς xav. 
Ὅτι δὲ χατὰ πᾶσαν οἰχουμενιχὴν σύνοδον συνευδο- 


ὑπηρέται" ὁ δὲ 7s 


τόλμα τῶν 


ἐναντίας 


ὡς ἀλλότριος 
τι, 


5 ὀυτινκοῦν 


χῶν ἦν χαὶ ὁ χατὰ τὴν ἡμέραν πάππας διὰ τοποτη- 
ρητῶν τοῖς χεχυρωμένοις δόγμασί τε χαὶ κανοσιν, 
οὐδεὶς τῶν τροφίμων λόγου ἠγνόησε. 

ς. Τί νῦν τὸ ἐνταῦθα συναγόμενον ; Ὅτιπεο οἱ 
γῦν τῆς πρεσδυτέρας "Pons ἀρχιειρεῖς οὐδὲ τοὺς 
ἐπὶ τῶν οἰχουμενιχῶν χαὶ ἁγίων ἑπτὰ συνόδων 
ἀρχιερεῖς τῆς πρεσθυτέρας. Ῥώμης ἀποδέχονται 
x«i ἀσπάζονται: ἀλλ᾽ Γραιχούς, 
χἀχείνους ἀποστρέφονται x«i ἐξουθενοῦσι, μὴ δε ό- 
μενοι τὰ παρ’ ἐχείνων 


e , - 4 
ως μᾶς τους 


συνοδιχῶς λαληθέντα χαὶ 
χυρωθέντα. Ὡς εἶναι τοὺς νῦν ᾿Ιταλοὺς νέας πί- 
στίως δογματιστὰς, καὶ ἑτέρων κανόνων ἐφευρε- 
τὰς. Ζητείτωσαν οὖν χαὶ Χριστὸν ἕτερον x«l ἀπὸο- 
στόλους ἑτέρους. Καὶ γὰρ οἱ ἐπὶ τῶν συνόδων θεο- 
φόροι χαὶ θεοχήρυχες ἸΙατέρες οὐ πεπιστεύχασιω 
εἰς Πνεῦμα ὅγιον ix δύο προσώπων τὴν ὕπαοξιν 
ἔχον" ἀλλὰ πεπιστεύχασι τῷ Χριστῷ, ὡς καὶ ἐν τοῖς 
ἄλλοις ἅπασι, χαὶ ἐν τοῖς περὶ τοῦ Πνεύματος. 


80 Luc. 1, 2. 31 Isa. xiv, 13, 14. 
ParRoL. GA. CXL. 


B 


C 


D 


turque ipse Christus, qui est ipsa veritas, necnon 
qui eum ipsi viderunt, et fuerunt ejus ministri 39, 
Verum fastus Italicus id non vult, neque sustinet 
Christum caput esse et vocari ; sed eum ab hoc or- 
dine ejiciens, senioris Rom: pontifici illum largi- 
tur ; tum quinarii numeri patriarchatus reconflare 
ac unum ex iis conficere tentat, audetque thronum 
illius ponere super nubes, atque Altissimo assimi- 
lare *!, Nubes autem ego dico eminentes pontifl- 
cias sedes, altasque, et in patriarchia destinatas ; 
per quas exaltantur cuncta terrestria, voluntarium 
mysticumque spiritualis doctrine imbrem susci- 
pientia. O quantis lacrymis hecdigna sunt, quantis 
gemitibus ! quod superbie spiritus, tenebrosus, 
quique maximorum delictorum auctor est, ma- 
gnum hoc hominibus refertissimum genus devi- 
cerit. 


6. Primum equidem maximumque ltalorum fa- 
cinus est interdicta illa ad fidei Symbolum addi- 
tio; quod ne aliquando tentaretur, anathemati 
perpetuo eos qui ausi essent. subjecerunt cecume- 
nice sanctique synodi. Legat qui voluerit, gene- 
ralis sext& synodi canonem primum, qui ita ad 
verbum circa finem habet : Si quis autem ex omni- 
bus pradictapietatis decreta non tenet et amplect- 
(ur, sicque opinatur et predicat, sed iis contra ad- 
versariconatur, sit anathema,secundum jam ezpo- 
situm prius declaratorum sanctorum et beatorum, 
Patrum decretum ; et a Christiano catalogo, ut 
alienus ezxtrudatur et excidat. Nos enim neque ali- 
quid adjicere, neque quidquam adimere, juxla ea 
qua prius definita fuerunt, omnio  siatuimus, vel 
ullo modo potuimus. Et hiec quidem memoratus 
canon. Quod autem in omni ccumenica synodo, 
constitutis dogmatibus et canonibus consensum 
per vicarios prebuerit papa illius temporis, nullus 
eruditionis alumnus ignorat. 


7. Jam quid inde colligere est? Quod hujus 
temporis veteris Rome pontifices nequaquam sus- 
cipiunt et amplectuntur eos veteris Rome ponti- 
fices, qui temporibus vixerunt septem generalium 
sanctorumque conciliorum ; sed sicuti nos Graecos, 
ita et illos aversantur et nihili pendunt, dum ea 
non recipiunt quie ab illis synodice pronuntiata 
sunt atque confirmata. Adeo ut nunc ltali sint nove 
fidei novique dogmatis introductores, et aliorum 
inventores canonum. Querant igitur tum alium 
Christum. tum alios apostolos. Etenim synodorum 
illi Patres Numine aíflati, ac Dei preecones, nulla- 
tenus in Spiritum sanctum crediderunt, qui ex 
duabus personis exsistentiam habeat, sed fidcm 
adjunxerunt Christo, ut in ceteris omnibus, sio 


20 


$9 GERMANI II CP. 


PATRIARCH,E eno 


etiam in verbis de Spiritu, quando docuit eum ἃ Α λόγοις, παρὰ τον πατρὸς εκπορεύξσθαι τοῦτό didé- 


Patre procedere ?*. 

8. Et hec quidem vestre charitati compendiario 
declaravi, ut intelligeretis quantum malum sit 
subjici spiritualiter atque parere senioris Rome 
specialibus institutis : abstineo enim ab asperiore 
dictione. Quocirea omnibus laici injungo, vobis 
qui catholice Ecclesie genuini estis liberi, toto 
pede fugere ab iis sacerdotibus qui Latinorum 
obedientie sese submiserunt: neve in ecclesiam 
cum illis convenite, nec ullam e manibus eorum 
suscipite benedictionem. Prestat enim, in domi- 
bus vestris Deum solitarie precari, quam in ec- 
clesia collectas cum subjectitiis Latina sentienti- 
bus facere. Si quis autem dictorum sacerdotum 
vita quidem honesta, decoratur, pietatemque am- p 
plectitur, in eo vero duntaxat delinquit, quod aut 
per vim aut per surreptionem succubuerit Lati- 
norum tyrannidique illic ecclesias invasit, pro- 
fessusque fuerit se papam pro pontifice suo agno- 
scere, non aliter permittatur vobiscum coire in 
ecclesiam et sacerdotaliter operari, nisi prius 
conversus, coram Latinorum archiepiscopo et epi- 
scopis ei subditis, dixerit: Non erit ad hunc mo- 
dum ; sed robur habeat que ante missa fuit syno- 
dica segregatio. Rursusque, donec juxta id quod 
illa scriptura complectitur,ad divinam sacramque 
synodum medioeritatemque nostram recurrerint. 


9. Et clerici iis subjecti, quotquot nostre ad- 
herent Ecclesie, voluntque fidem a Patribus tra- ( 
ditam retinere, non subdentur pontificibus suis 
qui prestiterint obedientiam ; neque si ii, cum 
Ecclesie Latine obtemperent, illos excommuni- 
caverint, ulla ex parte quidquam ullatenus cura- 
bunt. Ejusmodi quippe censura irrita est, quin 
imo ad censores revertitur; quoniam et scanda- 
lorum conciliatores exstiterunt populo Dei, cum 
sacrorum canonum disciplinam conculcarunt, in- 
vasores et alienorum appetitores ?? receperunt, 
atque iis dederunt manus, quod est signum obe- 
dientie et servitutis, licet contendant dicendo: 
Patrios mores nostros nequaquam prodidimus, 
neque aliquid extra sacrorum canonum prescri- 
pta peregimus ; ignari ejus quod loquuntur. Nam 
sanctorum apostolorum divinorumque Patrum 
canones segregationi subjiciunt episcopos qui 
alienas regiones invadunt ; sed et eos anathemati 


3? Joan. xv, 26. ** I Petr. iv, 15. 


(6) Τῇ Λατινικῇ ὑποταγῇ. Idem Germanus Gre- 
corum patriarcha CP. Epist. ad e&mulum suum 
patriarcharum Latinorum CP., productus ab Alla- 
tio De lib. eccles. Grac. : Ἐγὼ δεχαὶ τοὺς ἐν Kovotav- 
τινουπόλει Γραιχοὺς ψθάσας ἀφορισμῷ χαθνπέδαλον, 
μηϑενὶ τῶν ἱερέων διὰ “αύνωσιν ψυχῆς ὑποχαλασθὲν 
τῶν εἰς ὑποταγὴν xai θέλημα τῆς παλαιᾶς Ῥώμης, 
μηδὲ προσφορὰν δέχεσθαι ix τῶν χειρῶν αὐτῶν, μηδὲ 
υμψάλλειν αὐτοῖς, ὡς προδόταις τῶν θείων χαὶ 
üp^iw χανόνων, x«i τῶν πατροπαραδότων ἐθῶν. Ego ve- 
ro et Graecos qui Constantinopoli degunt. jam ez- 


ἕαντι. . - 
η΄. Ταῦτα μὲν συνοπτιχῶς τῇ ὑμετέρᾳ ἀγάπῃ 
ἐδήλωσα, ἱνα γνῶτε πόσον ἐστὶ χαχὸν τὸ πνεύματι. 
χῶς ὑποτάττεσθαι χαὶ πειθαρχεῖν ταὶς τῆς πρεσθυ- 
τέρας Ῥωμὴς ἰδιοῤῥυθμίαις. φείδομαι γὰρ τραχὺ- 
τερὸν τι εἰπεῖν. Ὅθεν» xoi ἐπισχήπτομαι πᾶσι τοῖς 
λαϊχοῖς, ὅσοι τῆς χατολιχῆς Ἐχχλησία- ἐστὲ τέχνα 
γνησία, φεύγειν ὅλῳ πόδι ἀπὸ τῶν ὑποπεσόντων 
ἱερέων τῇ Λατινικῇ ὑποταγῇ (6): xai μηδὲ εἰς ἐχχλη- 
σίαν τούτοις συνώγεσθε, μηδὲ εὐλογίαν ἐκ τῶν χειρῶν 
αὐτῶν δέχεσθε τὴν τυχοῦσαν’ Κρεῖσσον γὰρ ἐστιν ἐν 
τοῖς οἴχοις ὑμῶν τῷ Θεῷ προσεύχεσθαι χαταμόνας, z 
ἐπ᾿ ἐχχλησίας, συνάγεσθαι μετὰ τῶν Λατινοφρόνων 
ὑποταγάτων (7). Εἰ δέ τις τῶν εἰρημένων ἱερέων Bio 
pt» χοσμεῖται σεμνῷ xai εὐλαδείας ἀντέχεται, rovro δὲ 
μόνον ἐστὶν ἡμαρτηχὼς τὸ διὰ βίαν & συναρπαγὴν 
ὑπενδοῦναι τῇ ἐπισφρησάσῃ ταῖς αὐτόθι ἐχχλησίαις 
τυραννίδι Λατινιχῇ, xol τὸν πάππαν ἔχειν ἀρχιερέα 
ὁμολογῆσαι" ὁ τοιοῦτος ἄλλως μὴ παραχωρείσθω σὺν 
ὑμῖν ἐκχλησιὰζεσθαι καὶ ἑερατιχῶς ἐνεργεῖν, εἰ μὴ 
πρότερον χατὰ πρόσωπον τοῦ αρχιεπισχόπον τῶν 
Aarívov, χαὶ τῶν ὑπ᾽ αὐτῷ ἐπισχόπων ἐπιστραφεὶς 
εἴποι: Οὐχ οὕτως ἔσται’ ἀλλ᾽ ὁ προαπεσταλμένος 
συνοδιχὸς ἀφορισμὸς χρατείτω" xol πάλιν, μέχρις ἅν 
κατὰ τὴν περίληψιν τῆς τοιαύτης γραφῆς πρὸς τὴν 
θείαν καὶ ἱερὰν σύνοδον χαὶ τὴν ἡμῶν μετριότητα 
ἀναδράμωσι. 


θ΄, Καὶ οἱ ὑπ’ αὐτοὺς χληριχοὶ, ὅσοι τὴν ἡμετέ- 
ραν ἀσπάξονται ᾿Ἐχχλησίαν, χαὶ τῆς πατροπαραδο- 
τον πίστεως ἀντέχεσται βούλονται, οὐχ ὑποχείσον- 
ται τοῖς τὴν ὑποταγὴν ποιησαμένοις ἀρχιερεῦσιν 
αὐτῶν: οὐδὲ ἀφοριξόντων αὐτῶν ὕνεχα τοῦ πείθε- 
σθαι τῇ Λατινιχῇ Ἐχχλησίᾳ μιχρόν τι ἐπιστρα- 
φήσονται, Ὁ γὰρ τοιοῦτος ἀφορισμὸς ἀκυρός ἐστι, 
xai πρὸς τούς ἀφορίζοντας μᾶλλον ἐπαναστρέφει" 
ὅτι χαὶ σχανδάλων γεγόνασι πρόξενοι τῷ λαὼ τοὺ 
Θεοῦ, χαταπατήσαντες τὴν τῶν ἱερὼν χανόνων 
ἀχρίδειαν, χαὶ τοὺς ἐπιδήτορας χαὶ ἀλλοτριοεπι- 
σχόπους διξάμενοι, x«i χεῖρας δόντας [ἰ. δόντες) 
αὐτοῖς σημεῖον εὐπειθείας χαὶ δονλώσεως: χᾶν 
διισχυρίξωνται λέγοντες, ὡς Οὐ χαταπροδεδώχαμεν 
τὰ πάτρια ἡμῶν ἔθη, οὐδὲ δι τῶν ἱερῶν χανόνων 
ἔξω πεπράώχαμεν' μὴ εἰδότες ὅ λέγουσιν. Οἱ γὰρ 
τῶν ἀγίων ἀποστόλων χαὶ τῶν θείων Πατέρων χα- 
νόνες ἀφορισμῷ χαθυποδάλλουσε τοὺς τῶν ἀλλο- 
τρίων ἐνοριὼν κατεπεμθαίνοντας ἐπισχόπονς ἀλλὰ 


communicalioni subjeci, si aut a manu cujus- 
quam sacerdotum, qui propter animi mollitiem in 
obedientiam et voluntatem veteris Roma delapsi 
sunt, oblationem accipiant, aut una cum iis psal- 
lant, ut divinorum sacrorumque canonum et a 
majoribus traditarum, consuetudinum prodito- 
ribus. 

(7) Ὑποταγάτων, Michael Balsamon in Anapho- 
ra cleri CP. apud Leonem Allatium De Βεεί. 
Occident. et Orient. consensione lib. 1n, cap. ?, 
1I. &, "Ecuiky ὑποθῃσιάριοι πάντες. 


021 


CONTRA BOGOMILOS 


623 


καὶ τοὺς χαμοτομίαν εἰσάγοντας εἰς τὸν ἀωύμητον À subinittunt, qui novitatem inducunt in inculpa- 


πίστιν τῶν Χοιστιανῶν ἀναθέακπτι χαθυποδαλλουσι. 
Καὶ ἔχει μὲν οὕτω τὸ ἀληθὲς. 

(. Ὑμείς δὲ, et περιούσιε ToU Xotgro), στή- 
ἐν τῇ πίστει, ἀνδοίξεσθε, χροαταιοῦσθε - 
τοὺς ἀτάχτους σωφρονέζοντες, ἐλέγχοντες τοὺς τὴν 
εὐσέδειαν παοαποιούντας" μηδὲν τῶν ὀρθῶν doy 
χαταποοδιδοντες, ἀνέχαθεν παρειλή - 
πᾶσαν θλίψιν βιωτιχὴν χαὶ πᾶσαν ξηωῖΐαν 


χετε 


ura) ὧν 
φατε" 
»καρὰν καὶ xíogog ἡγούμενοι ἵνα μόνον ἐν ὑμὶν 
ἄσυ)ος διαγυλα θείη ὁ τῆς ὀρθοδόξον πίστεως θη- 
σαυρος " ὃν ἐν τῳ τέλει τῆς quf, ἔχαστος ἡμῶν ἐπι- 

(26.000 τουδε τοῦ βίου" 
τῶν χατὰ 


φερόμενος, γνωνὸς μὲν εξ 
χόσμον ποαγμᾶάτων. ἐπὶ μόνω 
á á rj 3 à 


δὲ τούτω τῷ θησαυρῷ τὰς ἕλπίδας σαλεύων * καὶ 


ἀπαντων 


τῆς εὐχταίας ἐχείνης φωνῆς προσδοχῶν ἐπαχούῦσαι " B 


"H πίστις σου σέσωχέ σε" πορεύον εἰς εἰρήνην - 
ἧς οὐχ ἔστιν ὅριον οὐδὲ τέλος. 

ια΄. Εἴητε φυλαττόμενοι πάντες τῇ παντοχρατο- 
ριχῇ δεξιὰ τοῦ Θεοῦ, Ῥωμαῖοι τε x«i Σύροι, ὅσοι 


τε ἱεοῷ κχοσμεῖσθε ἀξιώματε δαὶ ἀχαταδούλωτον 
τὴν γνώμην φυλάττετε ἀπὸ τῆς περὶ τὴν πίστιν 


χαὶ ὅσοι ἐν λαϊχοῖς ἐστε ζηλω- 
ταὶ τῆς ὀρθοδοξίας ὑερμοί. 

ιβ. Ἢ χάρις τοῦ Κυρίου nuo» Ἰησοῦ Χριστοῦ, 
xai? ἀγάπη τοῦ Θεοῦ x«i Πατρὸς, χαὶ ἢ χοινωνίᾳ 


τοῦ Πνεύματος, εἴη 


νέας παοεχτροπῆς, 


&y ίον μετὰ πάντων ὑμῶν. 
Ag». 


Mz» Ἰουλίῳ, irotuác B. 


** | Cor. xvi 13. 55 Marc, v, 34. 3611 Cor. ΧΙΙ 1o. 





tam Christianorum fidem. Atque ita quidem habet 
veritas. 

10. Vos vero, peculiaris plebs Christ, state in 
fide, viriliter agite, confortamini ** ; inordinatos 
eompescite, pietatem adulterantes redarguite ; 
nullum rectorum dogmatum prodentes, que ab 
origine accepistis ;omnem hujusce vit:s erumnam, 
omneque detrimentum gaudium atque lucrunà 
rati, duinmoo :nviolatus in vobis conservetur 
orthodoxe fidei thesaurus ; quemin fine vite 
unusquisque nostrum importans, ex hoc seculo 
egrediatur; nudus quidem a cunctis mundanis 
rebus, et ja hoc solo thesauro spem figens, illam- 
que optabilem vocem exspectans audire: Fides 
(ua te salvum fecit ; vade in pace 15; ^ujus non de- 
tur terminus neque finis. 


11. Incolumes custodiamini universi per omnpi- 
poteutem Dei dexteram, tam Romani quam Syri, 
quotquot sacra ornati estis dignitate, mentemque 
servatis ab ea servitute liberam que ex novo ori- 
tur circa fidem deflexu, et quotquot inter laicos 
fervidi estis orthodoxirm mmulatores. 

12. Gratia Domini nostri Jesu Christi, et charitas 
Dei et Patris, et communicatio sancti Spiritus, sit 
cum oinnibus vobis 356. Amen. 


Mense Julio, indictione secunda. 





GERMANI II 


CONSTANTINOPOLITANI PATRIARCHLE 
HOMILLE 


C 


Eig Ὕψωσιν τοὺ τιμίου σταυροῦ x«i χατὰ Boyo- 


μίλων (1): 


In ezaltationem venerande crucis et contra Bogo- 
milos. 


(Gretser de cruce opp. t. II, p. 112) 


Πάλιν ἑορτῆς μυστήριον, x«i πάλιν ὁ ἐμὸς λαὸς 
χορευτὴς μἀνστιχὸς, χαὶ ἐχχλησιάξεται Χαίρων ἐν- 
ταῦθα, καὶ συναθροίξεται παυπληθεὶ χαὶ μετὰ χύ- 


4) Ex codice manuscripto reipublice ἀυρὰ- 
stante n. 66, descripsimus quatuor orationes Ger- 
mani patriarche, tres de cruce, quartam in pri- 
inàm jejuniorum Douinicatu, et in. imaginum 
restitutionem. |n eodem codice exstant alic ejus- 
dam, ut 1) sepulturam Christi, εἰς εὐαγγελισμὸν. 
(Calvimanus interpres apud Curopalatam vertit 
ÁAnnuntiationem evangelicam. Satis evangelice, 
nam catholicus verüsset: Annuntiationem D. Virgi- 
nis vel cerle annuntiationem incarnationis Christi. 


Rursus festivitatis mystica solemnitas nobis il- 
luxit. Rursus populus meus mysticas choreas agitat, 
et in concionem plenus gaudio huc convenit, con- 


Deinfantibus ab Herode occisis, inque principium 
evangeliste Marci, quam Greece edidit Hoescheliua. 
In Doininicam anle Natalem Christi, deque tribus 
pueris in fornacem missis. - Titulus habet χυροῦ 
Γεομανοῦ domini Germani. Usurpant enim recen. 
tiores Greci xvoó; per syneopen pro xvptoc, et 
χυοὰ pro χυρία ul et Latina ecclesiastica. monu- 
menta, Domnus pro Domiuus. Curopulata : χυρὸς 
πατριάρχης Dominus palüriarcha ; χνρὸς 'Avdpe- 
γιχος, inus Andronicus. Cedrenus: Μάρκος ὁ τὸ 


633 


GERMANI II CP. PATRIARCHJE 


624 


fertimque congregatur, et orbem circumquaque À xàov (2) λαβόντες περιστοιχέζουσι, x«i oi ὀφθαλμοὶ 


me ambiunt. et omnium oculi in me rescipiunt, 
TiT040i9 τοῦ πτηλου Σαῤῥάτου ἀναπληρώτας τοῦ 
χυρου Κοτμᾶ, Quem locum nonintelligens X ylander, 
ita vertit : Marcus, qui Tetraodium magni Sabbati 
complevit, quod habet Cyri Cosma,cum vertendum 
sit : Marcus. qui TeiraodiummagniSabbati comple- 
vit, compositum a domino Cosma. Est autem is Cos- 
mas Majumensis, clarusintermelodosethymnogra- 
phos greecos. In actis synodi octavee contra Pho- 
tium quie calamoexarata asservantur inbibliotheca 
Bavarica, reperio eodem significato, x2» Mzit- 
μος, dominus Maximus. Et in manuscriptis codici- 

us Operum sancti Maximi exstat Epistola 706; 
χύοιν Νίκανδρον, ad dominum Nicandrum. Quid 
quod Greci unicam syllabam xvo prointegra voce 
χύοιος, in compositione tamen, ponunt. Ex quo 
more illa in typico S. Sabe, c. 8: χνροθεογάνης, 
κυρχοσμᾶς, χυρίωσὴφ, χυοιράννης, el in Turco- 
Griecia, »2202000210;, dominus Theophanes,dominus 
Cosmas, elc. Ad. quorum similitudinem Hispanis 
don dicitur dominus. Similes apocopas amarunt 

risci Laüni, hinc cel pro ccíum, teste Lipsio, 
Iib. 1v Antiq. lect. c. 3. Hudinus : Divinum domus 
allisonum σὲ, Famul pro Famulus apud Ennium, 
lib. vin, citante Nonio v. famul. Famul optimus 
esset. Lucret. Famul improbus esset. Facul pro faci- 
liter et difficeul. Non v. eod Lucill. lib. vi, Facul 

ropellereiniquos, pluratestimonia affert Nonius ex 

acu vio, Afranio, Accic, Vanicrc. echt podebi- 
lis. Ennius, lib. viu: debil homo, citat Nonius v. 
Debil. — Γερμανός patriarche hujus proprium no- 
men est. Quo nomine non pauci inducti credide- 
runt, Germanum istum esse veterem illum Ger- 
manum sanctitate et fama celebritate clarissimum, 
cujus in septima synodo crebra et honorifica men- 
tio, qui cum Gregorio ll Pontif. Maximo Iconoma- 
chis fortiter et generose sese opposuil: quique 
tandem ob veritatis defensionem a Leone lIsauro 
impio imperatore de sede sua deturbatus est. Cze- 
terum isti nunquam mihi suam sententiam persua- 
serint. Nam Germanus auctor homiliarum que in 
supradicto codice Augustano exstant, vixit post ex- 
tortos Bogomilos hereticos, ut ex hac ipsa oratione 
liquet, qua Bogomilos acerrime refellit, et ex altera 

ro imaginibus, quam ex eod. cod. nunc primum 
in lucem edimus. At lBogomili exorti sunt sub Ale- 
xio Comneno auctore Basilio quodam medico, ut 
docet Euthymius in sua Panoplia, p. 11, tt. 23, qui 
postea, cum in impietate persisteret, jussu impe- 
ratoris, rogo blasphemias suas expiavit, Fieri ergo 
non polest, ut Germanus iste noster sit antiquus 
illeGermanus Iconoclastarum oppugnatorinvictus. 
Nec refert. quod Cedrenusin compend. Hist. p. 242, 
et p. 257, ut el Constantinus Harmenop. lib. De 
heres. dicunt, veteres htereticos Massalianos (qui 
et Euchitie et Enthusiast) appeliatosesse Bogomi- 
los ; non enim nomen hoc adepti sunt Massaliani a 

rimo suo. ortu, cum nec ab Epiphanio, nec a 

heodoreto, Bogomilorum nomine appellentur. Sed 
postquam Bogomilorum secta exslitit, derivatum 
est hoc nomen ad ipsos quoque Massalianos, eo 
quod secta Bogomilorum esset parssecta: Massalia- 
norum. et cum eorum dogmatibus majore ex paite 
consen(iens, utinquit Harmenopulus, excogitatista- 
men nonnullis aliis, et aucta peste, ut idem auctor 
loquitur. Sicutergo ille, qui Hussitis Latheranorum 
nomen tribueret. eo quod Lutherani cum Ilussitis 
in non paucis capitibus conveniant; non negaret, 
Hussitas ante Lutheranos exstitisse, sed nomen re- 
centiustantummododerivaret ad vestustiores here- 
ticos, propter similitudinem perfidie ;ita Cedrenus 
et Harmenopulus non negarunt Massalianos longe 
antiquiores esse Bogomilis, sed quia Bogomili plu- 
rima dogmata a Massalianis acceperant, ideo no- 
men recentius, ve] ut planius dicam, recentioris 


C 


πάντων εἰς ἐμὲ jinougt, x«i δοῦναι τούτοις τόρ. 


secte nomen sectre longe antiquiori ascripserunt: 
nam Massalianos ante Bogomilos infausto sidere 
natos fuisse, haud ignoravit Cedrenus aut Harme- 
nopulus, ut ex his ejusdem verbis planum evadit: 
H«c Bogomilorum haresisnonmulto antenostram 
etatem ezorta [uit. At Massalianorum heresis ali- 
quot seculis ante Harmenopulum exst.tit quod 
lpsum ex Epiphanio, et. Theodoreto, nequaquam 
fugere ota Cui addo Glycain iv p. Annatéui», qui 
hiec : Cum Franci trajecissent in Asiam (quod sub 
Alexio Comneno factam), Niceam Bithynte Turcis 
quieam obtinebant ademptam, pro certo pretio ven 
diderent, tunc et Bogomilorum ezorta fuit heresis 
auctore Basilio, qui medicus usurpatur. 

Satis de exortu Bogomilorum, ex quidus persy- 
cuum fit, Germanum nostrum diversum esseab illo 
veteri Germano, quod hoc etiam argumento osten- 
ditur quia germanus iste vixit eo tempore, quo 
Itali cum Constantinopolitanis imperatoribus gra- 
vissima, et infestissima bella gerebant, ut apparet 
ex acerbo illo epilogo, quem in hac ipsa oratione 
contra 1talos instituit. Non potest igitur etas hujus 
Germani ad prisca illa teinpora referri, sed ad po- 
steriora, quibus Itali cum Greecis pertinacissime de 
imperio dimicarunt ; de quibus bellis copiose Cho- 
niates, Gregoras, alii. 

Tertio, Germanus iste vixit post excitatum schis- 
ma inter Grecos et Latinos, hoc est, postquam 
nale sunt inter utramque nationem questiones de 
processione sancti Spiritus, de azymis, de jejunio, 
et id genus aliis, quod manifestum fit ex oratione 
derestitutione imaginum, ubi Germanus iste s(ylum 
aspere stringit in Latinos ob quasdam jejuniorum 
consuetudines, Grecis inusitatas. At sanctus Ger- 
manus conjunctissime vixit cum Romano pontifice 
Gregorio, ut apparet ex epistolis ab utroque ultro 
citroque datis, nec quidquam tunc audiebatur de 
ullo schismate inter Grecos et Latinos, quod ad 
quaestiones nunc intereosdem controversas attinet. 

ieri ergo nequit, ut Germanusiste sit vetus ille 
Germanus, apud Latinos :wque ac Grecos longe cla- 
rissimus. 

Quis igitur Germanus iste, et quo tempore vixit ἢ 
Omnino Germanus auctor harum homiliarum, ille 
ipse est cujus meminit Gregoras, lib ut Hist. 1, 
fol. 25, his verbis: Ποὸ βραχέος ἀφθὴ γενόμενος 
εξ ἀνθρώπων ὁ πατριάοχης Γερμανὸς, ἀνὴρ συνέτος, 
x«l ἀρὲτῇ x«i λόγῳ τὸν δ χοσμήσας Paulo antea 
er vivis decesserat patriarcha. Germanus, vw 
prudens,qui et virtute et doctrina vitam ornaverat. 
Successorem habuit Arsenium monachum, utidem 
Gregoras ibidem scribit, postquam sedisset annos 
vit, ut habetur in manuscripto Catalogo imperato- 


D rum et patriarcharum Constantinopolitanorum, 


qui adjunctusest libello De originibus Constantino- 
politanis inscripto, et sub Georgii Codini nomine 
non ita pridem edito. Notat idem Genebrardus in 
sua Chronologia ; licet Onuphrius in CRronico iri- 
buat Germano successorem Methodium hoc nomine 
secundum. Esse autem hunc Germanum auctorem 
harum bomiliarum, demonstro primum inde, quia 
in fine hujus orationis, quam pre manibus habe- 
mus, vocatimperatorem.subquovivebat,Joannem, 
et oplat illi faustos successus contra Latinos, et 
predicet ejusdem contra eosdem prtelia et facta 
eroica. Αἱ Joannes iste alius non est, quam Joan- 
nesDucas, qui capta a Latinis Constantinopoli, 
rebusque Grecorum mirum in modum afflictis, se- 
dem imperii in Asia posuit, paulatimque res Gree- 
corum collapsas in melius restituere ccpit. Scribit 
quidem 


(2) Μετὰ χύκλον, fort. μετὰ κύκλον, vel. μεγαν 
κύχλον, 


625 CONTRA 


φὴν ἐν εὐχαιρία παραχαλοῦσι. Κἀγὼ dupag χύχλῳ 
. τοὺς ὀρθαλαοὺς, x«i ἰδῶν μου συνηγμένα τὰ τέχνα 
Li - LI e , 
τῇ pntipt αὐτῶν τῇ ἘἘχχλησία, σκιρτῶ μὲν ὑφ 
ἡδονῆς, x«i χαρμονῇᾷῆς ἀμέτρον πληροῦμαι, ἐνηδό- 
μᾶῆνος τῷ χαλῷ τούτῳ χύματι τοῦ λαοῦ, οἱονεὶ χυ- 
μαγωγουμένῳ xol πεοιχλύζοντι προσηνῶς τὸν pov 
τουτονί σχόπελον, ἐφ᾽ ὃν ἐπιδεέθηχα " ὅτι δὲ πτωχὸς 
x«i πένης εἰαὶ, ἢ τῶν λόγων ἀρτοθώχη κχεχένωταιν 
παρ᾽ ἐμοί, καὶ θέλων τρέφειν τὰ τέχνα οὐχ εὐπορῶς 
ἀλγύνομαι σῳόδρα, χαὶ δρίμεϊζ μοι ὀδύνη μέσῃ τῇ 
χαρδία ἐνσταλάττει. Οὕτω πτωχὸς x«i ἀλγῶν 
εἰμι ἐγὼ, xxi, ἡ χαρδία μου τετώραχται ἐντός μου, 
xa^& τὸν Ἑάλτην εἰπεῖν βασιλέα. 
Ποοσάψει δὲ uoi τις ποοσγόορω; ἀποτεμὼν τῆς 
- » * - . . ^ * , 
Ησαῖου ποορητείας  6xsivo τὸ λόγιον, ὃ δὴ ribi 
τος εἶπε φεύγοντος προστασίαν λαοῦ διὰ τὴν ἐνοῦ- 
σαν αὐτῷ πρὸς τοῦτο πενίαν" χαὶ ἀποχριθεὶς λέγε" 
φ »- . * " , 3 E 3. - , * N » A 
E» τῇ μέρα εχεινὴ toti, Οὐκ ἔσομαι ἀρχηγὸς 
9 , ? 3 - "Ὁ .“ * 3 - ΄ 
οὐ γάο ἐστιν ἐν τῷ οἴχω pou ἄοτος, οὐδὲ ἐλάτιον. 
Οὐδὲ γὰο στηρίξειν καρδίας ἀνθρώπων τῷ ἄοτῳ τῶν 
λόγων ἰσχύομεν, οὔθ᾽ ὑφαίνειν χιτῶνας ἔχοιμεν t)- 
φυῦς fx τε τῶν τῆς Παλαιᾶς στημόνων Τραφῆς, ot- 
τινες προὐπόχεινται χαὶ τῆς ὕστερον ἐπιδεύλη μένης 
χοόχης τῆς εὐαγγελικῆς, ἐν 5 τὸ ποιχιλτὸν πολὺ χαὶ 
τὸ Quxypucow, δι ὧν ἀσχημοσύνη ψυχῆς συγχαλύ- 
πτεται, χαὶ “ύμνωσις πεοιστέλλεται. Διὰ ταῦτα χαὶ 
τὴν ἀρχὴν ἀνεδαλλόμην x«i ἀνεδνόμην πρὸς τὸ λει- 
τούργημα. Καὶ γοῦν ὅλην τὴν ἡμέραν σχυθορωπάξων 


BOGOMILOS, 626 


À hortanturque, ut dem illis escam in tempore oppor- 
tuno ,. Et ego oculis undique cireumactis, videns- 
que filios meos ad matrem suam Ecclesiam colle- 
ctos, exsilio pre voluptate, et immensa letitia corg- 
pleor, delectatus insigni hoc confluxu populi, qui 
instar undarum ferit et leniter circumluit sacrum 
hune scopulum, in quem ascendi. Quia vero inops 
et pauper ego, omnisque oralionis copia jam con- 
sumpta est, volentemque cibum preberefiliis meis 
facultas destituit, mirum in modum angor, acer- 
busque dolor medium cor meum occupat. Sic 
pauper el dolens ego sum.?, et cor meum tntra me 
conturbatum est *' ut cum regio Psalte loquar. 

Commode autem objecerit mihi quispiam illud 
ex [5818 prophetia dictum quod de quodam protu- 

p lit, qui prefecturam populi refugiebat, propter 
eam qua laborabat inopiam el respondens ait: ]n 
illa die dicet: Non ero dux, non enim est in. domo 
mea panis, neque vestimentum *, neque enim pos- 
sumus pane orationis corda hominum confirmare; 
neque scite et eleganter tunicas texere novimus 
ex Veteris Scripture quasi staminibus, quee subster 
nuntur ei, quod postea interitur Evangelio tramati 
seu subtegmini, in quo illud variegatum et deau. 
ratum consistit, quo anime nostre verecundi con- 
tegitur, et nuditas velatur. Propterea magistratum 
quoque initio inire cunctabar, et ministerium hoc 
detraclabam, totoque die mosstus incedo, et ob pe- 


! Psal. cu, 21. ? Psal. nxvin, 30, ? Psal. xxxvr, 11. ὁ Isa. uii, 7. 


quidem Nicephorus Gregoras, lib.1v, de alio Ger- 
mano patriarcha Constantinopolitano,suecessore 
Arsenii; sed huic homilisee istee attribui nequeunt, 
quia posterioriste floruit sub Michaele Paleeologo, 
qui urbem recuperavit, et postea sub eodem impe- 
ratore patriarchatu cessit, successore relicto Jose- 
pho monacho,teste eodem Nicephoro Gregora.De- 
nique in Catalogo patriarcharum Constantinop. 
cujus antea mentionem fecimus, ponitur sub Jo- 
anne Duca imperatore Tl'aou«v?; ὁ μέγας. Germa- 
nus Magnus,ut de e&tate ejus nullum amplius du- 
bium relinquatur. 

Non estautem hic preetereundus error Cedreni, 
fol.373,qui Gregorium pontificem Romanum eum 
qui pro sacris imaginibus cim sancto Germano 
patriarcha Constantinopolitano adversus Leonem 
Isaurum egregie pugnavit. At2oyo» vocat; cum 
Gregorius Germani equalis fuerit hoc nomine se- 
cundus, is autem quia Greecis Dialogus appella- 
tur, (ob dialogos de Vitis sanctorum Patrum Ita- 
lie ἃ se conscriptos, et in Greecam linguam a Za- 
charia pontifice conversos) sit Gregorius Magnus, 
hac nomine primus. Qua Dialogi appellatione 
nominatur itidem Gregorius Magnus ab Jeremia, 
patriarcha Constantinop; cap.12 ejus libri,quo de 
doctrina Lutheranorum censuram tulit : ubi Tu- 
bingenses deceptia Cedreno male id accipiunt(in 
scholio ad marginem) de Gregorio, qui tempore 
Leonis Iconomachi floruit, cum accipiendum 
sit de Gregorio Magno, cui omnes recentiores 
(s"teci, ut Gennadius, Blessarion, Dialogi nomen 
tribuunt ut et Damascenus, seu quisquis ille 
auctor est Orationis pro fidelibus defunctis inter 
opera Damasceniet | mtprandus episcopus Cremo- 
nensis in legatione ad Nicephorum Phocam, edi- 
ta Othonis Magni imperaloris nomine, licet Ca- 
rolus Sigonius et alii docti viri Gregorium 1l Dia- 
jogi nomine indigitent; forsan Cedreni aueto- 


C ritatem secuti, quam ego rationi, et aliorum aucto- 
ritati longe majori non injuria posthabeo. 

De Bogomilis contra quod Germanus disputat ita 
Constantinus Harmenop. lib. De heresibus: Signi- 
ficat Bogomili juxta Mysorum (linguam, qu. Dei 
misericordiam implorat. Nicetas, tom. XIX Contra 
hrereses (exstat manuscriptus in Bibliotheca Bava- 
rica): Bey pt» ἢ τῶν Πουλλγάρων )ecca χαλεῖ τὸν 
Θεὸν, μιλονὲ δὲ τὸ ἐλέησον, Εἴη δ᾽ ἂν Βογόμιλος xat 
αὐτοὺς τοὺ Θεοῦ τὸν ἔλεον ἐπισπώμενος. Dog Bulga- 
rorum lingua Deum vocat, miloni vero, Miserere, ut 
proinde Bogomilus idem sit ac misericordiam Deiat- 
trahens. 

De erribus Bogomilorum hec paucis Harmeno- 
pulus: Veteris et Novi Testamenti libros repudiant, 
unacumezposito in eis Deo,quasi quiper afflatum 
Satanae scriptifuerinl; septem duntaxat exceptis ,in 
quorumnumeroet Evangeliumest. Hosipsos quoque 
librosfalsointerpretantur, et sacrilegisez«ecrandis 

D quesensibus ad cea, qua ipsis videntur, detorquent. 
tgnominia crucem divinam afficiunt veluti qua Do- 
minumnecaverit itidemquereverentia dignumillud 
faciunt Dominici corporis atquesangtinis; quod qui 
dem inhabitantium templis demonum sacrificium 
appellant. Nam in omnibus sacris eedibus habitare 
demones aiunt. Nostrum baptisma. Joannis; suum 
vero.Servatoris esse dicunt.Solam vocant precatio- 
nem « Pater nosler, » ceeleras repudiant, battologi- 
amnominant. Deiparos dicunt illos, quotquot apud 
ipsos hoc consecuti sunt, ut Spiritus sanctus in eis 
habitet, quasiqui Verbum in docendo gignant. Non 
nodo ner somnum, sed vigilantes eliam videre se di- 
cunt Patrem, ut senem, cui proliza barba sit admo- 
dum: Filium ei similem, quirecens primam lanugi- 
nem mutet : Spiritum sanclum, instar juvenis ; cui 
valde nud«esint genz. Hec Ilarmenopulus de Bogo- 
milorum deliriis et blasphemiis. 


e27 


nuriam frequenter ingemisco. Terret enim me ter- 
ribilis illa sententia, quee dicit: Esurivi, etnon de- 
dis(is mihi manducare. Nudus eram, et non operuis 
tis me?. Neque enim mihi os aperire fas est, et exem 
plo Pauli populum meum admonere, et dicere: 
Habentes alimenta et quibus tegamur, his contenti 
erimus *: Neque enim victum ego vobis suppedi- 
tavi. 

Nihilominus, quamvis in hac tanta inopia consti- 
tutus, utrumque preestare conabor, quantum vires 
ferunt, utet esurientes pascam, et nudos vestiam, 
omni mea spe ex illo, qui panis vivis est, suspensa 
qui de ccelo descendit, mundumqueafame: animus 
perdente, liberavit; qui etipse est vestimentum sa- 
lutis, et tunica leetitie ex celestibus contexta, qui 
omnium Adami posterorum nuditatem texit. Qui- 
cunque enim in Christo baptizuli sumus, Christum 
tnduünus 1. Sed quidnam populum meum huc con- 
vocavit? Unde ista tam insignis concio? Qua con- 
ventione sacer iste exercitus coactus est ? An quia 
cum sceptrum ubique regnantis Regis hoc loco ho- 
die exaltetur. signumque omnia tenentis impera- 
toris eximium in hujus templi altaricollocatum sit 
el erectum, consequens est, utet Imperatoris imi 
lites et satellites circa hoc sceptrum castra ponant, 
et tentoria figant? Macte popule fidelis Conditori. 
Macte benevolentia erga Dominum; macte et obe- 
dientia. 

Quid igitur, o egregii Christi milites, et electa 
Dei castra ? Num satis vobis erit huc convenisse, 
nequequidquam amplius preestabitis,quam ut Regis 
scentrum adoretis? Num et arma sumere cupitis,et 
bellum inire, et tela jacere in corda inimicorum 
Regis nostri? Ipsamque, quee ab illis hlasphematur 
etcalumnis incessitur, crucem, tanquam tropeum 
contra illos erigere ? Scio vos jam ad conflictum 
properare, et querere, quinam sint inimiei crucis. 
ut totum impetum contra illorum cohortem diriga- 
tis, eisque ad sanguinem resistatis, et glorificetur 
in vobis ille ; qui propter vos in gloriam crucis mo 
tem subiit. Age igitur induamus vos armis fidei, 
vestramque mentem pregnantem pietatis telis effi- 
ciamus, ut jaculis impetere possitis Deo invisos et 
scelestos homines, quos multi barbare Bogomilos 
nominant. Cum enim inulti sint inimici crucis, Ju- 
dei, Agareni, et alii, omnes tamen istos abomina- 
tione et impietate longe superant Bogomili, quos 
manifestum est esse os diaboli, et priecursores 
Antichristi, et ejus jam instantis presenlim perspi- 
cvos precones, et consummationis mundi non du- 
bios indices. Nec sine teste hoc dico. labeo enim 
Paulum mihi consentientem, dum ita scribit; In 
novissimis tempor ibus discedent quidam a fide,atten 
dentes spiritibus erroris, et doctrinis da monum in 

hypocrisi loquentium mendacium et cauteriatam ha 
bentium suam conscientiam; prohibentium nubere, 
abstinere a cibis,quos Deus creavit ad percipiendum 


* Matth. xxv, 42, 43. *I Thim. vi, 8. Galat. ni, 


GERMANI Il. OP. PATRIARCH E. 


B 


C 


D μιαρῶν, 


Φοθεῖ 
"Ensívasa, ᾿ 


Α ποοεύομαι, xoi πυχνὰ στενάζω ἐξ ἀποοῖίας. 
γάρ με ἢ φοιχώδης ἐχείνη ἀπόφασις, 
λέγουσα, χαὶ οὐχ μοι φαγεῖν. Γνωνὸς 

πεοιεύαλετε με. Οὐχ ἔστι δὲ υοι 

στόμα ἀνοῖξαι x«i μετὰ Παῦλον τὸν ἐμὸν νουθετῆ- 
σαι λαὸν χαὶ 


ἐδώχατε 
μὴν, χαὶ οὐ 
χαὶ 


γὰο 


εἰπεῖν Ἔχοντες διατοοφὴν 


σχεπάσυατα. ἀοχεσθησόυεῦα. Οὐδὲ 


τούτοις 
αὐτὴν ἐγὼ ἐχοοήγησα. 

Ομως δὲ χαὶ οὕτως ἐνδεῶς ἔχων πεοὶ 4967509, 
πειοάσουαι χατὰ τὸ δυνατὸν x«l θρέψαι τοὺς 
νῶντας, χαὶ πιοιδαλεῖν 


74t- 


τοὺς γνμνητεύοντκας. τὸ 
πᾶν τῆς E)mido; ἐπιχοεαύσας εἰς τὸν ζῶντα, xai τὸν 
ἐξ οὐοανοῦ χαταδεδηχότα, χαὶ τῆς ψνχολέθοου λι- 


μώξιως τὸν χόσωον ἐχλυτοωσάμενον. Ἔστι δέ αὐτὸς 


ἱμάτιον σωτηοίον, χαὶ χιτὼν εὐφοοσύνης EX τῶν 
ἄνωθεν ὑφαντὸς, ὁ πάντων τῶν ἐξ ᾿Αδὰμ πεοιστεί- 
λας τὴν γύμνωσιν. Ὅσοι γὰρ εἰς Χριστον βεῆκπτί- 
σμεθα, Χριστὸν ἐν)εδύμεθα. ᾿Αλλὰ τί τὸ συγχολέ- 


σαν τὸν ἐμὴν λαὸν ἐντανθοῖ ; Πόθεν à χαλή παρὰτα- 


ξις αὕτη; Κὰχ r(vo; συνθήματος τὸ ἱερὸν συνιχρο- 
τήθη στρατόπεδον ; "ll πάντως. ἐπεὶ τὸ τοῦ πααᾷα- 


σιλίως σχῆπτρον ἐνταῦθα σήμερον ἀνυψοῦται, χαὶ 
ἢ τοῦ παντοχοάτορος σημαία ἐπὶ Beuou τούτον τοῦ 
ἱεροῦ λαμπρὰ λαμπρῶς ἀνεστήλωται, ἀχόλουθόν ἐστι 
καὶ τοὺς τοῦ παντοχράτορος στρατιῶτας πεοὶ TOJ- 
το τὸ σχἥπτρον στοατοπεδεύσασθαι : Καὶ εὖγέ σοι, 


λαὲ πιστὲ τῷ ποιήσαντι, εὖγε τῆς ποὸς τὸν Δε- 
σπότην εὐνοίας" εὖγε χαὶ τῆς ὑπαχοῆς. 
Τί οὖν ὦ xa)oi στοατίωῶται Χοιστοῦ, x«i παο- 


εμδολὴ Θεοῦ ἐχλεχτῇ ; ᾿Αρχεῖσθε μόνον τῇ ἐνταῦθα 
συνδρομῇ xai οὐδὲν τι πλέον τοῦ προσχυνῆσαι τὸ 
τοῦ παυθασιλέως σχἥπτρον ἐνδείξεσθε: Ἢ ποούυ- 
μεῖσθε χαὶ ὅπλα χινῆσαι χαὶ πόλεμον συγχροτῆται, 
x«l ἀφιέναι Br χατὰ χαρδίας τῶν ἐχθρῶν τοῦ 
βασιλέως ἡμῶν, χαὶ τρόπαιον συτήσασθαι xac 
αὐτῶν, αὐτόν τὸν ὑπ᾽ αὐτῶν βλασφημούμενον σταυ- 
ρόν ; Οἶδα ὅτι πρὸς παοάταξιν ἤδη ἐπείγεσῆε, xoi 
ξητεῖτε τίνες οἱ ἐχθροὶ τοῦ σταυροῦ, ὡς ἂν τὴν πᾶ- 
σαν ὁρωὴν γατὰ τῆς αὐτῶν χινήσητε φάλαγγος, χαὶ 
μέχρις αἵματος αὐτοῖς κντιχαταστῆτε x«i δοξασθῇ 
ἐν ὑμῖν ὁ τὸν ἄδοξον δι᾿ ἡμᾶς τοῦ σταυροῦ χαταδεξά- 
μενος θάνατον. Φέοε οὖν ἐνθύσωμεν ὑμᾶς τὰ ὃὅπ)α 
τῆς πίστεως xai τῶν τῆς εὐσεθείας βελῶν ἐγχύμονα 
τὴν ἡμετέραν διάνοιαν ἐργασώμεθα, ἵν᾽ ἔχοιτε χατ- 
ἀχοντίζξειν αὐτὰ τῶν θεοστυγῶν ἀνθρώπων xai 
οῦς Βογομῶους βαρβαοιχώτερον οἱ πολλοὶ 
τοὺ στανοοῦυ 
τοιοῦτοι Bo 
γόμελοι βδελυχτότεροι x«i δυσσεβέστεροι πάντων 
τούτων εἰσὶ, x«i στόμα τοῦ διαδόλου ποοδήλως, xci 
πρόδρομοι τοῦ ἀντιχρίστον, xci τῆς ὅσον ἤδη παο- 
ουσίας αὐτοῦ χάρυχες ἔχδηλοι, xxi τῆς τυντελείας 
τοὺ αἰῶνος ἀναυφίδολα σήμαντοα. Καὶ ὁ A^oyog μοι 


ὀνομάξουσι. Πολλῶν y*p ὄντων ἐχθρῶ, 


Ἰουδαίων, ᾿Αγαοηνῶν χαὶ ἑτέοων, οἱ 


οὐκ ἀμάοτνοος. Ἔχ,» γὰο τὸν Παύλον συνηγοοοῦντα 


uot x«i οὑτωσὶ γάσχοντα, ὅτι ᾽ν ἡστέοοις χαιροῖς 
ἀποστήσονταί τινες τῆς πίστεως, προσέχοντες 
πνεύματι πλάνης χαὶ διδασχαλίας δαιμόνων, 


27. 


629 

ἐν οὐποχρίσει. ψευδλοόγων, 

τὴν ἰδίαν συνείδησιν, χωλυόντων γαιεῖν, ἀπέ- 
χεσθαι βρωμάτων, ἃ ὁ Θεὸς ἔχτισεν εἰς μετάλη- 


ψιν μετ᾽ εὐχαριστιας τοῖς πιστοῖς χαὶ ἐπεγνωχό- 
σι τὴν ἀλήθειαν, Ὅτι πᾶν χτίσμα Θεοῦ χαλὸν, 

LI 4 ᾿ * . * » , μὴ 
x«i οὐδὲν ἀπόδλητον μετὰ εὐχαριστίας λαμῦανό- 
psvov. Ταῦτα χηρύττοντες νῦν οἱ ἀποστάται τῆς 
πίστεως χαὶ λατρευταὶ τῶν πνευμάτων τῆς πλά- 


CONTRA BOGOMILOS 


620 


κεχαυτηριασμένων À cum gratiarum actione fidelibus,et iis qui cognove- 


runt veritatem. Quia omnis creatura Dei bona est,et 
nihil rejiciendum quod cum gratiarum actione per- 
cipitur*. Hieccum annuntient jam desertores fidei, 
et cultores spirituum erroris, et demonum doetri- 
nis attendentes planum faciunt, tempora, quee Pau- 
lus novissima vocat, esse illaipsa, quibusisti adeo 
scelestam et plenam impietate doctrinam effutiunt. 


νης, xai δαιμόνων διδασχαλίαις προσέχοντες, φανερῶς παριστῶσιν ὅτι περ οὖς ὁ Παῦλος ὑστέρους λέγει 
x«t002; , 09700 εἶσι, xaÜ' οὖς τὰ μιαρὰ ταῦτα xat δυσσεδείας μεττὰ φλυαροῦνται διδάγματα. 


Λέγει δὲ χαὶ ταῦτα ὁ αὐτὸς ᾿Απόστολος ἐν τῇ 
πρὸς Θεσσαλουιχεῖς δευτέρα ἐπιστολῇ * M3 τις ὑμᾶς 
ἐξαπατήση χατὰ μηδένα τοόπον - ὅτι ἐὰν μὴ 
(0g  *» ἀποστασία πρῶτον χαὶ ἀποχαλυφθῇ ὁ 
ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας, ὁ υἱὸς TAS ἀπωλείας, ὁ 
ἀντικείμενος. χαὶ ὑπεραιρόμενος ἐπὶ πάντα λε- 
49ut»0» Θεὸν, ἢ σέδασμα, ὥστε αὐτὸν εἰς τὸν 
τοῦ Θεοῦ Θεὸν χαθέχαι ἀποδειχνύντα 
ἑαυτὸν, ὅτι ἐστὶ Θεός. Περὶ τίνων οὖν, ἔφη, ὅτι 
ἐὰν μὴ ἔλθῃ πρῶτον ἣ ἀποστασία; Περὶ αὐτῶν, 


γαὸν ὡς 


οἴμαι, τῶν Βογομίλων, περὶ ὧν χαὶ πρὸς Τιμόθεον 
γράφων εἰρήχει, ὡς ἀνωτέοω δεδήλωται, ὅτι ἀπο- 
στήσονταὶ τινες τῆς πίστεως, Ort δὲ τὸν ἔννομον 
Ἰᾶμον κωλύουσι, χαὶ ὅτι πάντων βοωμάτων ἀχα- 
θαρτίαν χαταψηφίξονται, καὶ ὅτι Θεὸν χηρύττουσι 
τὸν διάβολον οἱ διαδολιανοὶὺ τῷ ὄντι Βογόμιλοι, xai 
τὴν δημιουργίαν τοῦ φαινομένου χόσμου τούτῳ 
ἀποχαρίζονται, ἔξεστιν αὐτῶν λεγόντων ἀχοῦσαι, 
Ἀλλ᾽ ὦ τῆς ἀνοχῆς σου, Χριστὲ βασιλεῦ ὦ τῆς 
πάντα νοῦν νιχησάσης μαχροθυμίας σου! ἀληθινὲ 
δημιουργὲ χαὶ ποιητὰ πάσης χτίσεως, ὁρωμένης τε 
χαὶ ἀοράτου, ὅτι τῶν τηλιχούτων ἀνέχῃ βλασφημιῶν" 
Καὶ ἔτε τοὺς χεραυνοὺς ἐπέχεις χαὶ συνέχεις τὴν 
γῆν, χαὶ οὔτε τούτους χαταχοντίζεις τῶν μιαρῶν 
χεφαλῶν, οὐ ταύτην ἀνοίγεις χαὶ χαταάγεις τοὺς 
ἐναγεῖς, ἀνθιστώντας τῷ πιστῷ σου οἰχέτη Moci 
θοασύτερον ἢ οἱ περὶ Δαθὰν xoci ᾿Λδειρών. Καὶ σὺ 
τιμῶν τὸν οἰκέτην σου τῷ χάσματι τούτους συγχα- 
λύπτεις τῆς γῆς. τοῦ 
᾿Λαρὼν τῷ θυσιαστηρίῳ ποοσφέρουσι, χαὶ ὁ οὐ- 
ρανὸς ἄνωθεν ἔχδιχος 


᾿Αλλότριον πῦρ οἱ παῖδες 


πυρεχθολῶν ἀστραπὰς χατὰ 


τούτων τῶν ὑδριστῶν, Τούτων δὲ τῶν ἀθέων, οὐ 


χατὰ Μωσέως ἀνθισταμένων, ἀλλὰ χατὰ τοῦ παμ- ἢ 


ὀαπτιλέως x«i παντοδυνάμου Θεοῦ, x«i σεαυτὸν τῶν 
σὼν πονημάτων χαὶ δεσποτείας χαὶ ποονοίας ἐξοι. 
χιξόντων, συνέχεις ἔτι τὸ στόμα τῆς γῆς, χαὶ οὐχ 
ἐᾶς χαταποθῆναι τοὺς αιαροὺς. Οὐχ ἀλλότριον προσ- 
φέρουτι πῦρ, ἀ)λὰ δημιουργὸν χειοοτονοῦσιν ἀλ)ό" 
τριὴν εἰς τὰ τῆς χειρός σου ποιήματα τὸν ἀντάοτην 
χαὶ ἀποστάτην σου, ὃν ὑπὸ τοὺς πόδας τῶν σοι 
2 δὲ χατὰ τούτων ἐχτέφρωσις ; Τί ἔτι xat μέλλεις : 
᾿Α)λὰ τὸν μὲν ἄλλον τῆς αἱρέσεως αὐτῶν βόρθο- 
p^», χαὶ τὸ πολὺ τῆς τοῦ στόματος αὐτῶν ἀποχλυ- 
ξούσης ἀχαθαοσίας ἐν ὑπονόμῳ μετοχετεύσω τῆς 
σιωπῆς. Φοέύοῦιαι γὰρ μή ποτε τὸ πᾶν σήμερον 
ἐπιχειρὼν ἐξαντλεῖν δυσωδίας, εὐώδη τοῦτον 
τόπον πληρώσω, τὰς χαλὰς ὑμᾶς περιστερὰς ἐξε- 


τὸν 


* | Tim. iv, 1-4. ? H Thess. n, 3, 4. !* Num. xvi, 1 seqq. 


Idem Apostolus heec quoque monet in secunda ad 
Thessalonicenses Epistola : Nequis vos seducat alio 
modo,quoniam nisi venerit discessio primum et reve- 
latus fuerit homo peccati: filiusperditionis, qui ad- 
versaturetezxtollitur,super omnequod dicitur Deus, 
aut quod colitur, ita ut intemplo Dei sedeat, osten- 
dens se, tanquam sit Deus *. De quibus igitur dixit, 
nisi venerit discessio primum ? De ipsis, ut puto, 
Bogomilis. De quibus et ad Timotheum scribens 
dixerat, ut supra jam vidimus, fore ut quidam a 
fide deficerent. Quod autem legitimas nuptias pro- 
hibeant, quodque omnia esculenta immunditie 
damnent et quod diabolici plane Bogomili diabo- 
lum tanquam Deum annuntient, eique hujusaspe- 
ctabilis mundi effectionem ascribant , quivis ipsis 
id affirmantibus et profitentibus intelligere potest ? 
sed,o tuam Christe patientiam ! o longanimitatems 
quie omnem cogitationem excedit ! Unice et veris- 
simecreator eteffector omniscreature aspectabilis 


C et inaspectabilis, cur tales blasphemias sustines? 


Cur adhuc fulmina cohibes, tersamque contines, 
neque illa in hec tam nefanda capita vibras, neque 
hanc aperis, et detrudis scelestos istos, qui fideli 
servo tuo Moysi audacius obsistunt, quam Dathan 
etAbironeum suis? Et tuhonorans famulum tuum, 
hiatu terree istos contegis. Alienum ignem filii Aa- 
ron altari inferunt, et ecce superne in ultionem 
exsurgit ccelum, fulguribus contra injuriosos mis- 
sis 10, His vero atheis et sceleratissimis, non jam 
Moysi obluctantibus, sed tibi, quiuniversorum Rex 
es et omnipotens Deus, teque tuis ex operibus ,ex 
dominatione, imperio, cura et providentia ejicere 
conantibus fauces terre alhuc concludis, neque 
permittis, ut exsecrandosistos deglutiant.Non alie- 
num imponunt ignem, sed alium conditorem sta- 
tuunt, etin opera manus tue subintroducunt ad- 
versarium et desertorem tuum, quem pedibus in 
te credentium subjecisti. Ubi vero fulmina ? Cur 
non vertuntur in cineres. Quid adhuc moraris? 
πεπιστευχότων ὑπέστρωσας. Οἱ δὲ χεραυνοὶ ποῦ: 


Verum alias quidem hereseos illorum sordes et 
ingentem illam immunditiam, quam ore suo evo- 
munt, silentio, velut fossa quadam et canali trans 
mittam, et alio derivabo. Vercor enim,ne si hodie 
coner totam illam feetoris sentinam exantlare, sua- 
veolentem hunclocum compleam, vosque pulchras 


621 


GERMANI II CP. PATRIARCHJE 


columbas procul hinc expellam. Nam columbis À λάσω μαχράν. ᾿Εχθγὸν γὰρ ἀχριθῶς ἡ δυσωδία. ταῖς 


foetor valde adversatur. Quam vero blasphemiam 
contra benedictam crucem eructentilli quianimam 
omni abominatione refertissiman habent, dum ego 
explico, vobis ad patienter audiendum vim inferte, 
ut eum cognoveritis, quo stultitiae processerint, ri- 
deatis illorum insipientiam, vel potius ob illornm 
perniciem et interitum lamentemini. Adeste igitur, 
lignumque in blasphema illorum ora immittamus 
el conteramus illos de terra viventium, lignum, 
inquam, crucis vivificum illis qui ei fideliter labia 
admovent : mortem vero afferensillisquibusosest 
blasphemum etexsecrandum, more unguenti, quod 
odorantibushominibus voluptatem parit,scarabeis 
antem exitium. Cujus figura olim adversus aquam 
expressa, populum quidem fldelem confirmat, du- 
rum vero et impium Pharaonem submergit "". 

Quee sunt igitur illa, que contraadorandam cru- 

cem garriunt? Non oportet,inquiunt, crucem ado- 
rare et osculari, sed inhonorare et aversari, ut 
illam, que Christum sustulit e medio et occidit. 
Allatoque argumento, vos videlicetin dubitationem 
conjiciunt. Si quis, inquiunt, tuum patremin ligno 
suspensum interfecisset, num lignum illud hono- 
rasses et adorasses ? Nequaquam vero ; sed et ad- 
versatus illud fuisses, et pessime odisses, et vel 
Proculintuitus,fugisses, tanquam inimicum,quippe 
quod dilectum tibi parentem peremit. Jam audi- 
yistis blasphemiam illorum. Quid vobis videtur? 
Vultis, uttanquam telam arauee totam hujus ar- 
gumentationis connexionem dissolvam, redargu- 
amque nugasistasimpietate plenas? Agedum refel- 
lamus. Insitum esta nalura hominibus,ut benovolo 
sint animo in benefactores, vicemque et grates re- 
ponaat : neque solum ipsos de se bene meritos 
honorant, debitoque cultu prosequuntur, sed et illa, 
qua& ut media ad beneficentiam intercesserunt, et 
instrumenta salutis procurandeillis, qui periculum 
subeunt, beata praedicant : fidemque tibi faciat sa- 
pientissimus Salomon, qui ait. Benedicite lignum 
quo salus obtingit 13. Multi etiam gladium regium 
honorarunt;sublato pereum tyrannorum quopiam 
et restituta oppressis civitatibus libertate, imo et 
ad loca, et ad tempora, quibus vel quies et tran- 
quillitas, vel emolumentum aliquod aliquibus ob- 
venit honos processit. 

Et ut rem in pauca conferam, omne illud quod 
hominibus aliquo modo adjumento est, ut benefi- 
cium vel gaudiam obtineant, laude dignum apu 
homines et charum habetur pro ratione utilitatis, 
quam affert. Quomadmodum e contrario ea, quie 
nocumenti alicujus causa fuerunt, et molestie cffi- 
cientia, odimus et aversamur sive instrumenta 
sint, sive loca, sive tempora. Fuit, qui ensem, quo 
frater peremptus erat defoderit, virgamque filiiin- 
terfectiicem confíregerit. Maledicit David montibus 
Gelboe, quod ibi amicus occubuisset !*. Maledicit 


'! Exod, xiv. 26 seqq. !! Sap. xiv, 7. !* 1| Reg. 1, 21. 7 


B 


περιστεραῖς Ἣν δὲ δυσφημίαν κατὰ τοῦ πανευφύ- 
μου σταυροῦ ἀπεοεύγονται οἱ πάσης βδελνγμίας 
ἀνάμεστον ἔχοντες τὸν ψυχὰν, ἀναγγέλλοντός μου 
καὶ διασαφοῦντος παραδιασάμενοι ἑαυτοὺς χαρτε- 
ρήσατε, ἵνα, γνόντες πόσον εἰσὶν ἀνόητοι, χαταγε- 
λάσητε τῆς ἀνοησίας αὐτῶν, μᾶλλον δὲ τῆς ἀπωλείας 
χαταθρηνήσητε. Δεῦτε οὖν xai ἐμθάλλωμεν ξύλον 
εἰς τὰ βλάσφημα τούτων στόματα, xci ἐχτρέψωμεν 
αὐτοὺς ἀπὸ yüc ζώντων, ξύλον τὸ τοῦ σταυροῦ τὸ 
ξωοποιὸν μὲν toig πιστῶς προσψαύουσι χείλεσι, 
νεχοοποιὸν δὲ τοῖς βλασφήμοις στόμασι, χαὶ μιαροῖς 
κατὰ τὴν φύσιν μύρου, ὃ τοὶς μὲν ὀσφοαινομένοις ἂν 

θρώποις εὐφραντιχὸν, τοῖς δὲ χανθάροις νεχρωτιχὸν" 
Καὶ ὁ τύπος δὲ αὐτοῦ γραφείς ποτε xaO ὑγρῶν, τὸν 
μὲν πιστὸν λαὸν διασώξει, τὸν δέ γε σπληρὸν χατα- 
χοντίξει χαὶ βλάσφημον Φαραώ. 

Τίνα γοῦν εἰσιν, ἃ τοῦ προσχχνητοῦ χαταφλυα- 
ροῦσι σταυροῦ; Οὐ χρὴ, φασὶ, τὸν σταυρὸν προσ- 
κυνεῖν χαὶ ἀσπάξεσθαι, ἀλλ᾽ ἀτιμάξειν χαὶ ἀπὸ- 
στρέφεσθαι, ὡς τὸν Χριστὸν ἀνελόντα x«i θανατὼ» 
σοαυτα. Καὶ ἐπάγουσιν εἰς ἀπορίαν δῆθεν ὑμᾶς 
ἐμβαλόντες. Εἴ τις, λέγόντες, τὸν σὸν πατέρα ἐπὶ 
ξύλου χρεμάσας ἀνεῖλεν, ἐτιμησας ἂν χαὶ προσεχύ- 
νησας ἐχεῖνο τὸ ξύλον; Πάντως οὐχέ- ἀλλὰ καὶ 
ἀπεστράφης αὐτὸ χαὶ ἐμίσησας, χαὶ πόῤῥωθεν βλέ- 
πὼν ἀπέφενγες ἂν, ὡς ἐχθρον, oix τὸν σὸν φίλον 
πατέρα ἐναποχτεῖναν. Ἤδη ἠχούσατε τὴν βλασφη- 
μίαν αὐτῶν. Τί ὑμῖν δοχεῖ: Θέλετε ὡς ἱστὸν ἀρά- 
χνὴς διαλῦσαι τῆς ἀπορίας ταύτης τὸν σύνδεσμον ; 
x«i τὸν λῆοον τοῦτον δυσσεδείας ἀπελεγξαι μεστὸν " 
Φίοε χαὶ ἀπε)δέγξωμεν. Νόμος ἐστὶ τοῖς ἀνθρώποις 
ὑπὸ τῆς φύσεως περὶ τοὺς εὐεργέτας εὐγνωμονεῖν 
χαὶ ἀντιχαρίζεσθαι τὰ εὐχαριστήρια " χαὶ μὴ μόνον 
αὑτοὺς: τοὺς εὐεργέτας τιμᾷν, χαὶ τὸ ποοσῆχον 
σέδας ἀπονέμειν αὐτοῖς, ἀλλὰ xc αὐτὰ τὰ μεσι- 
τῆς εὐεογεσίας ἐχπλήρωσιν, 
χινδυνεύουσι 


τεύσαντα ποὸς τὴν 
xai δογανα σωτυροίας 
τίσαντα  uxxxoibrty* xui πειθέτω Gt ὁ TX)g0906 
Σολομῶν οὕτω )έγων- Εὐλογεῖτε ξύλον, dw οὗ 
Ji-«t σωτηρία. Πολλοὶ χαὶ σπάθην βασιλικὴν τε- 
τιμήχασιν ἀνθοωποχτόνον τύραννον ἀν!λοῦσαν, καὶ 
πόλεσι ἐδενθεοίαν 
ἀλλὰ χαὶ μέχοι τόπων xu) χρόνων x«0' οὕς εὐημ:- 
ρίας τινὸς ἢ ὠφελείας μετέσχον, ἕττοοι ἐτεθδά- 
cna». 


τοῖς ,χοημα- 


τνροαννονξαις χαρισαμ εν» 


Καὶ ἀπλὼς εἰπεῖν, ἅπαν τὸ χατὰ τι 
τοῖς ἀνθοώποις εὐεογεσίαν x«l “αομονὴν παρασχό- 
μενον ἐπαινετὸν τοῖς ἀνθρώποις xxl ἡγαπητὸν χατὰ 
τὸ μέτρον τῆς ὠψελείας" ὥσπερ αὖ τοὐναντίον χαὶ 


uif) 702 


τὰ βλύδης αἴτιζ τισι γεγονότα, xol ἀνιαοοῦ τινος 


 πούξενα, x«i μισοῦν, xut ἀποστρεφύμεθα, εἴτε 


ὄργανά εἶτιν, εἴτε τόποι, χρόνοι. Καὶ μάχαιραν 
qg40 τις ἀδε)φοχτόνον κατώρυξε, χαὶ pz66o» παιδο- 
χτόνον διάθρουσιν, Ἐπαοᾶται Δαυΐδ τὰ pu τὰ 
VOfeu: διὰ τὴν ἐχεῖσε τοῦ ψῶον ἀναίρεσιν * ὁ Ἰὼβ 
τὴν ἡμέραν, ἐν X ἐγεννήθη, διὰ τὰς ἐπισυμύάσας 


- δ 


633 


CONTRA BOGOMILOS. 


634 


“συμφορὰς καὶ τὰς χυμαγωγίας τῶν πειρασμῶν. Α et Job diei, in quo natus est, propter eas, quee sibi 


Ἴδωμεν οὖν τὸν σταυρὸν, τίσιν ὠφέλιμος γέγονε, 
x«i τίσιν ἐπιθλαδής’ xai ὁ μὲν ὠφεληθεὶς ἀναλογον 
τῇ ὠφελεία καὶ τὴν τιμὴν προσφερέτω, ᾧ δὲ βλάδης 
αἴτιος γέγονε, τοῦτον οὗτος ἀποστρεφέσϑδω χαὶ 
βδελυττέσθω διχαίως: ᾿Αναγινωσχέσθω τοίνυν τὰ τῷ 
χατὰ Ἰωάννην Εὐαγγελίῳ, οὑτωσὶ ῥητῶς ἐμφερό- 
μῆνα, χαὶ παρὰ τοῦ Σωτῆρος λεγόμενα. Νὺν χρί- 
σις ἐστὶ τοῦ χόσμου τούτου" γῦν ὃ ἄρχων τοῦ 
χόσμον ἐχθληθήσεται ἔξω: χἀγὼ ἐὰν ὑψωθῶ ἐχ 
τῆς γῆς, πάντας ὥχύσω πρὸς, ἐμαυτόν: ᾿Ιδοὺ ἐν 
τοῖς ὀλίγοις τούτοις ῥήμασιν ἔξεστι δίδαχθῆναι τίς 
ὁ εὐεργετηθεὶς διὰ τοῦ σταυροῦ, τις δὲ ὁ συντριδὴν 
ὑποστάς. Ὅτι δὲ πεοὶ τῆς Éxougíou σταυρώπεως ὁ 
Χριστὸς ταῦτα ἔφη, ἔχομεν αὐτὸν τὸν Ἐϑαγγελιστὴν 


μάρτυρα τοῦ λόγον ἀξιόπιστον ᾿Επάγει γώρ' Τοῦτο δὲ B 


ἔλεγε, σημαίνων ποίν θανάτω ἥμελλερ ἀπο- 


θγήσχειν. 


Πάλιν οὖν τὸν λόγον ἐπαναληψομαι. Νὺῦν χρίσις 
ἐστὶ τοῦ χόσμου τούτον" χρίνει δὲ ὡς βασιλεὺς 
ἐπὶ θρόνον βεδηχὼ: βασιλιχοῦ τοῦ σταυροῦ. Ἢ δὲ 
χρίσις εἰς ταύτην ἐχφέρεται τὴν ἀπόφασιν, ἵνα 
ὃ τοῦ χόσμου ἄοχων ἔξω τῆς αὐτοῦ ἀρχῆς ἐκόληθῷ, 
χαὶ ἢ χατὰ τῶν ἀνθρώπων τυραννὶς αὐτοῦ x«l ἢ 
πολυχρόνιος χάχωσις στῇ, χαὶ ὁ τύραννος ὑπὸ τοῦς 
πόδας τῶν τυραννουμένων τεθῇ διὰ τὸν τοῦ Σωτη- 
ρος ἄδιχον θάνατον xai τὴν χατὰ τοῦ παυθδασιλέως 
ἀναισχυντίαν τὴν πάντολμον, χαὶ οὐχ ἔτι λέγεται 
᾿Εχδέδληται 
Χριστοῦ, x«i τῷ οἰχείῳ αἴματι τὸν χύόσμον ἐξαγο- 
ράσαντος. Καὶ ὅ ἀγορώσας 
Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν 
οὐρανῷ χαὶ ἐπὶ γῆς. Καὶ ἀπὸ τοῦδε οἱ γηγενεῖς, 


χοσαοχράτωρ. 7*0 σταυρωθέντος 
εὐαγγελιξόμενος τοῖς 
ἑκυτοῦ gÜ^ot; ἔφη. 


οἱ χθές mou x«i ποότοιτα ἐκ γῆς εἰς ἄδην χαταρφε- 
πολιτογραφοῦνται: Amt- 
τοῦ σταυροῦ, 


ρόμενοι, vUv ἔν οὐρανοῖς 
φήνατο γὰρ, ὡς 'Ex) ὑψωθῶ ἐπὶ 
πάντας ἐλχύσω ποὺς ἐμαυτὸν, (wx ὅπον tiui ἐγὼ, xci 
αὐτοὶ ὦσι μετ᾽ ἐμοῦ. 

Τίς οὖν ὀφείλει τὸν σταυρὺν ἀαπᾶν ; Οἱ τῆς τυραν- 
»idos ἀπαλλαγέντες τοῦ διαβόλου τῇ στανοιχῇ συντο- 
ἡείχ, χαὶ πρὸς οὐρανὸν ἐξ ἀδου ἀνχδοχμόντες, χαὶ 
ἐσχγηέλου δόξης ἀξιωθέντες, ὃ ὁ διάβολο: ὁ τῆς προ- 
τέρα: ἐξουσίας ἀποπεσὼν Oui τοῦ σταυσοῦ, χαὶ εἰς τὸ 
χκαταπαίζεσθαί, καὶ χαταπατεϊσύκι, ὑπὸ τῶν ἀνθοὼ- 
πων οἰχτρῶς ὑποχείμενος ; Πάντες oi ui» ἄνθοωποι 
πολλῶν ἀξιωθέντες τῶν ἀγαθῶν διὰ τοῦ σταυροῦ, χαὶ 
ζωὴν εὑρόντες 
ποοσχυνεῖν χαὶ 


αἰώνιον, διχαίως ὀφεῦλουσι καὶ 


» $5 . . NL 
ἀσπάξεχθαι τὸν σταυοῦόν, Ot 
οὗ τῶν ἀγαθῶν ἐπιγέγονεν ἢ ἀπόλαυσις τῷ δὲ γε 
διαδόλῳ ἀνζγχὴ αἰτεῖν τὸν σταυρὸν, χαὶ φεύγειν 
μαχοὰν ἐξ αὐτου, ὡς φεύγει Ti; ἐκ πυρός δι αὖ- 
τοῦ γὰρ ἢ συντριδὴ αὐτοῦ χαὶ ἐκνευοιτις χαὶ παὺν- 
τελὴς ἐξολόθοιυτις Ὅσοι γοῦν τὸν σταυνοὸν μι- 
σοῦσι, χαὶ ἀποστοΐίφονται, φανΞξηὰν 
L] ε 
διδόασι τῷ διαδόλῳ, x«i πιστοὶ οὐτῷ χοηματίξοντες, 
ἐχθρὸν ἡγεῖσθαι τὸν αὐτοῦ ἐχθρὸν 


εὔνοιχυ ἀπὸο- 


ἐπογείλοντσιν, 


evenerant, calamitates procellasque tentationum 1". 
Videamus igitur crucem, quibusnam utilitatem, et 
quibus damnum attulerit, isque qui emolumenti 
aliquid accepit, parem utilitati honorem depromat; 
cui autem crux detrimenti causa exstitit, hic eam 
merito suo aversetur et abominetur. Legantur igi- 
tur ea que in Evangelio secundum Joannem repe- 
riuntur, que sic ad verbum habent, et ab ipso Sal- 
vatore nostro pronuntiata sunt : Nunc judicium est 
mundi hujus ; nunc princeps hujus mundi ejicietur 
foras ; et ego cum exaltatus fuero a lerra, omnes ad 
meipsum traham !**. Ecce ex his pauculis verbis di- 
scere licet, qui crucis ministerio beneficiis sit affe- 
ctus, etquis damnum et contritionem passus. Quod 
vero Christus heec dixerit de voluntaria illa. quam 
subiturus erat, crucifixione, testem fidedignumip- 
sum Evangelistam habemus.Subjungitenim: Hoc ve- 


rodicebat, significans, qua morte moriturus esset!?, 


Eumdem igitur sermonem resumam: Nunc ju- 
dicium est. mundi hujus; judicat vero ut rex in 
thronum regalem crucis conscendens. At judicium 
in hanc sententiam terminatur, ut princeps mundi 
extra suum imperium ejiciatur, ipsiusque ad- 
versus homines tyrannis et diuturna violentia co- 
hibeatur, et tyrannus pedibus eorum qui tyrannide 
opprimebantur, subjiciatur propter mortem inique 
Salvatori illatam, et propter effrenatam illam im- 
pudentiam in omnium Regem et Dominum, et ut 
non amplius mundi princeps appelletur. Ejectus 
est enim Christo crucifixo, postquam proprio san- 
guine mundum emit, quique mundum emit, is ad 
amicos suos concionans dixit: Data est mihi omnis 
potestas in carlo et in terra !9. Et ex isto tempore, 
terrigens, qui heri et nudiustertius ad inferos de- 
ferebantur, nunc tanquam cives in ccelo conscri- 
buntur. Asseruit enim : Si exaltatus fuero in cruce, 
omnes traham ad me ipsum, ut ubi ego sum, et 
ipsi sint mecum. 

Qui igitur erucem honorare debent? An qui 
beneficic crucis ex diaboli tyrannide erepti, et ad 
ccelum evecti, et equalis cum angelis glorie par- 
licipes effecti sunt; an diabolus, qui ex priore po- 
testate per erucem excidit, quique nunc hominum 
pedibus miserabiliter substratus est, ut ab illis 
ludibrio haberi et conculcuri possit ? Universi 
quidem homines multis affecti et aucti commodi- 
tatibus per erucem, vitamque eternam adepti, 
merito debent et adorare et osculari erucem, ex 
qua tanta bonorum copia ad illos manavit. At vero 
diabolus necesse habet, ut crucem oderit, et pro- 
cul ah ipsa aufugiat, sicut quiex igne aufugit ; per 
ipsam enim contritus, et enervatus, οἱ funditus 
eversus est. Quicunque igitur crucem oderunt et 
aversantur, inanifesta suce erga diabolum benevo- 
lentie documenta edunt; et utei fideles et ob- 
noxii, id quod ei inimicum est, inimici loco ducere 


'* Job iii, 4. !** Joan. xit, 33, 32, 5 Ibid. 33. [6 Matth. xxvii, 48. 


638 GERMANI H CP. PATRIARCHJE 03€ 


debent ; quemadmodum vicissim amare id quod A 
ipse amat. Consentanee igitur et convenienter af- 
fectioni sue erga diabolum, et inviolato federi 
eonformiter, affirmant Bogomili, iniquum esse ut 
lignum, in quo pater alicujus aut amicus inter- 
fectus sit, adorent filii aut amici ejus. Ecce enim 
pater illorum diabolus infinita mala per crucem 
passus est, sicut ostendimus, et propterea crucem 
oderunt patris sui interfectricem et perditricem. 
Salvator enim mundi Christus, licet sponte sua 
cruci sit suffixus, et sanctissimam suam animam 
in paternas manus libens volensque deposuerit, 
altamen denuo eamdem propria potestate et liber- 
tate resumpsit, juxta verissimum illud ejvs ora- 
oulum : Potestatem habeo ponendi animam meam. 
et potestatem habeo erum sumendi eam '*, morsque B 
hujus hominibus vitze eterne causa exstitit. 


Vere verbum crucis pereuntibus quidem stultitia 
est, nobis vero, qui salvamur, Dei virtus est "5. 
Quid igitur tibi videtur, amice diaboli Bogomile? 
An Apostolo obtemperandum est asseveranti cru- 
cem esse virtutem Dei, an tibi perdito et profli- 
gato, qui crucem stultitiam nominas? Si vero tu 
diabolorem gratam faciens, nunquam cessas, quin 
crucem voces stultitiam, at ego iterum fidenter et 
audacter aio, Deum qua stulta sunt. mundi ele- 
gisse!* .eLanimalem hominem non percipere θα φῶ 
sunt Spiritus *?. Si vero tu, diaboli discipulus, de- 
decus esse arbitraris crucem, sed magister meus, 
Mihi absit, inquit, in alio quopiam, que in mundo (c 
gloriosa et splendida censentur, gloriari, quam in 
cruce Christi ?!. Quid Petro firmius, cui neque san- 
guis, neque caro Filium Dei revelavit, sed ipse 
solus Pater, et solus ingenitus? Nihilominus cum 
ei adhuc passionis mysterium ignotum et abscon- 
ditum esset,magistrumque ad crucis patibulum fes- 
tinantem intelligeret, conatus quidem est, tenero 
quodam amoris affectu, cursum illum et festinatio- 
nem prohibere, illudque, Propitius esto tibi, Do- 
nine, non eril hoc tibi 33, commiseralione quadam 
ductus protulit, sed contra audiit cum grovi indi- 
gnatione illud: Vade post me, Satana, scandalum 
mihi es, quia non sapis ea, qud Deisunt, sed ea, que 
hominum ?*. Ο miraculum ingens ! Satanas appel- 
latur magnus Petrus quod crucem detrectet, 
quam ut commodum toti inundo longe fructuosis- 
simum Christus arripere cogitabat, et ut petra 
scandali et lapis offensionis retro abjicitur infrac- 
tum illud Ecclesie fundamentum ; quo supplicio 
non eris dignus, qui blasphewias contra crucem 
clatras et crucifixum accusas ? In vitam enim com- 
minisceris erucifixionem, et non. modo non fruc- 
tuosam et conducibileui, sed et ipsi crucifixo dam- 
uosam,ipsosquequi Christum erucifixerunt, poten- 
tiores crucifixo statuis, tanquam qui nolentem et 
reluctantem ad crucem rapuerint. 


ὥσπερ αὖθις φιλεῖν τοὺς φῶους αὐτοῦ. ᾿Αχολού- 
θως οὖν χαὶ ἀρμοδίως τῇ πρὸς τὸν διάβολον διαθέ- ᾿ 
σει αὐτῶν χαὶ πίστει ἀπαρασπόνδῳ οἱ Βογόμιλοι 
λέγουτιν ὅτι GÓixó» ἔστι τὸ ξύλον ἐν ᾧ πατώρ τινος 
2 φίλος ἐθανατώθη προσχυνεῖσθαι ὑπὸ τῶν TÉXww» 
à τῶν φίλων αὐτοῦ. ᾿Ιδοὺ γὰρ χαὶ ὁ πατὴρ αὐτῶν 
χαὶ φίλος διαδολος μυρία δεινὰ πέπονθε διὰ τοῦ 
σταυροῦ, χαθὼς ἀπεδείξαμεν, χαὶ διὰ ταῦτα τὸν 
σταυοὸν μισοῦσι, τὸν τοῦ πατρὸς αὐτῶν ἀναιρέτην 
χαὶ ὀὁλοθρευτήών. Ὃ γὰρ Σωτὴρ τοῦ χόσμον Χρι- 
στὸς, εἰ χαὶ εχουσίως τῷ σταυρῶ προσεπάγη, xai 
τὴν ὑπεραγίαν ψυχὴν εἰς χεῖρας αὐτεξουσίως τὰς 
πατριχὰς ἐναπέθετο, ἀλλὰ πάλιν αὐτὴν αὐτεξου .- 
σίως προσελάδετο χατὰ τὴν ἀψευδεστάτην αὐτοῦ 
πρόῤῥησιν, Τὴν ἐξουσίαν ἔχω τὸν ψυχήν u^. 
θεῖναι, x«i bougie» ἔχω πάλιν ταύτην λαῤεῖν, 
λέγων, χαὶ ὁ θάνατος τούτου ζωῆς αἰωνίον τοῖς 
ἀνθρώποις γέγονε πρόξενος, 

Ὄντως ὁ λόγος τοῦ σταυροῦ τοῖς uiv ἀπολλυαέ- 
νοις μωρια ἐστὶ, τοῖς δὲ σωζομένοις ἡμῖν δύνααις 
Θεού ἐστιν. Τί οὖν σοι δοχεῖ, φίλε τῷ διαδόλῳ Βογὸό- 
μιλε; Τῷ ᾿Αποστόλῳα χρὴ πείθεσθαι τῷ λέγοντι ὅτι 
ϑύναμις Θεοῦ ἐστιν 0 σταυρὸς, ἢ σοὶ τῷ ἀπολλυμένῳ 
μωρίαν τὸν σταυρὸν ὀνομάξοντι ; Εὲ δὲ σὺ τῷ δια- 
θόλω κχαταχαριζόμενος οὐ παύῃ μωρίαν ἀποχαλῶν 
τὸν σταυρὸν, ἀλλ᾽ ἐγὼ χαὶ πάλιν ἐρῶ μετὰ θάῤῥους 
ὅτι: Τὰ μωρὰ τοῦ χόσμου ἐξελέλατο ὁ Θεὸς, καὶ ὅτι 
ψυχικὸς ἄνθρωπος οὐ δέχεται τὰ τοῦ Πνεύμα- 
Tog μωοία γὰρ αὐτῷ ἐστιν. Ei δὲ xoi διαδόλου 
σὺ μαθητὴς αἰσχύνην ἡ γῇ τὸν σταυρὸν, ἀλλ᾽ ὁ διδά- 
σχαλος ὁ ἐμὸς, Μή μοι γένοιτο, λέγει, ἐν ἄλλῳ τινὶ 
τῶν χατὰ χόσμον ἐνδόξων χαυχᾶσθαι εἰ u$ ἔν τῷ 
σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ, Τὶ τοῦ Πέτροῦ στεῤῥότερον, 
ᾧτινι ὀὐκ αἷμα οὐδὲ σὰρξ τὸν Υἱὸν ἀπεχάλυψεν, ἀλλ᾽ 
αὐτὸς ὁ μόνος Πατὴρ, x«i μόνος ἀγέννητος ; Ὅμως 
ἐπείπερ ἔτι ἀποχεχουμμένον ἦν αὐτῷ τὸ τοῦ πάθους 
μυστήοιον x«i πρὸς τὸν σταυρὸν ἐπισπεύδοντα τὸν δι- 
δάσχαλον χατενόει, ἐπειράθη μὲν φιλοστόργῳ δῆθεν 
διαθέσει τῆς ὁομῆς κχωλυσαι xai τῆς ἐπείξεως, καὶ, 
Ἵλεως σόι, Κυριε, οὐ μὴ ἔσται σοι τοῦτο, συμ- 
παθῶς ἀπιφθέγγετο. ᾿Αντήχουσε δὲ μετ, iubpuii- 
σεως ὅτι GyodpX;, Ὕπαγε ὀπίσω μου, Σατανᾶ. 
Σχάνδαλον μοι ἐγενήθης οὐ φρόνεῖς τὰ τοῦ 
Θεοῦ, ἀλλὰ τὰ τῶν ἀνθρώπων, Τοῦ θαύματος | 
Σαταγὰς ὁ μέγας Πέτρος ἀχούει διὰ τὸ ἀπαναίνε- 
σύαι τὸν σταυρὸν, ὃν ὡς χοσμωφελέστατον ἁρπάξειν 
ἤθελεν ὁ Χριστὸς, x«i ὡς πετρα σχανδάλον xci λίθος 
προσχόμματος ὀπισω εναποῤῥίπτεται ἀῤῥαγὴς τῆς 
Ἐχχλησίας θευῶιος. Τί δ᾽ dw πάθοις αὐτὸς ὁ βλάσ- 
quum χαθυλαχτῶν τοῦ σταυροῦ, καὶ τὸν ἐσταυρω- 
μένον χατηγορῶν : ᾿Αχούσιον γὴρ εἰσάγεις τὴν 
σταυρώσιν, xai οὐ μόνον οὐχ ὠφελήσασαν, οὐδὲ 
λυσιτελῆ φανεῖταν, ἀλλὰ χαὶ αὐτὸν χαταχλάψασε 
τὸν ἐσταυοωμένον: x«i οὐτοὺς δὲ τοὺς σταυρώσαντας 
ἐσιχυροτέοους τοῦ στανρωθέντος εἰσάγεις, ὡς καὶ 
μὴ βουλόμενον ἐπὶ τὸν σταυρὸν ἐφελχύσαντας. 


11 Joan, x, 18. 81 Cor. 1, 48. 191 Cor. 1, 37. 391 Cor. ν᾽, 14. 3! Galat. vi, 4. 33 Mattb. xvi, 22. 


** Ibid. 25. 


631 CONTRA BOGOMTILOS, 038 


Καὶ ταῦτα oi πάντολμοι x«r& τοῦ παντοδυνάμου ÀA — Hecdum audacissimi adversus omnipotentem 


βλασφημοῦντες Χριστοῦ, Χριστιανοὺς καλοὺς ἑαυτοὺς 
ὀνομάξονσιν οἱ ταῖς ἀληθείκις ἀντιχριστιανοί, Τὰ 
4&p τοῦ ἀντιχρίστον πρεσδεύουσι, x«i αὐτῷ μόνῳ 
λατρεύουσι, καὶ πρὸς αὐτὸν τὰς ἐλπίδας ἀνατιθέα- 
σιν. ᾿Αλλ᾽ οὗτοι μὲν οἱ ἀποστάται μετὰ τοῦ συναπο- 
στάτου αὐτοῖς ἐῤῥέτωσαν δαίμονος, χαὶ εἰς τὸ πῦρ 
τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον αὐτὼ συωπαραπειπέ- 
σθωσαν. Τοιοῦτον xci γὰρ τοῖς τέχνοις αὐτοὺ θη- 
σανοὸν ὁ πατὴρ αὐτῶν ἐθησαυρίέασεν: ὅπου τῶν 
θησαυρῶν αὐτῶν εὑρήσουσιν ἄνθραχας ἐκπυρίξον- 
τας, καὶ ὁ ἀντιχριστος τὰ τοῦ Χριστοῦ ἱεροσυλήσας 
mtol τῶν αὐτοῦ λεγέτω μαθητῶν: Θὥώω, ἵνα ὅπου 
εἰμὶ ἐγὼ, x«i αὐτοὶ ὦσι μετ᾽ ἐμοῦ. Καὶ ὁ ἄρχων τοῦ 
σκότους μετὰ τῆς τάξεως αὐτοὺ ποὸς τὸν ἔδιον τόπον 
συγχατεοχέσθω. Ἡωυεῖς δὲ, ἢ χληρονομία Χριστοῦ 
τοῦ αληθινοῦ Θεοῦ ὑ περιούσιος, ἣν διὰ τοῦ σταν- 
oo) περιεποιήσασο, x«i τῷ ἰδίῳ ἐξηγορασεν αἴυατι, 
δεῦτε προσχυνωσωμεν, χαὶ προσπέσωμεν αὐτοῦ τῶ 
σταυρῷ, x«i οἱ πολυτρόπως εὐεργετηθέντε; δι᾽ 
αὐτοῦ πολυωνύμως τοῦτον ἐγχωμιάσωμεν, θοόνον 
λέγοντες αὐτὸν τοῦ Θεοῦ, ἐν ᾧ ἀναδὰς τῷ χόσμω, 
χαὶ τὸ χόσμου τυράννῳ χοίσιν πεποίηχε' χαὶ τὸν 


Christum blasphemooreevomunt,egregios Christia- 
nos seipsos appellitant,cum revera sint Antichristi. 
Rem enim Antichristi et legatos ejus agunt, eique 
soli serviunt, et in ipso spes suas repositas habent. 
Sed abeant isti desertores cum demone eque apo- 
stata,etinignem eternum ipsiparatum ablegentur. 
Talemenim filiissuis thesaurum pater ipsorum the- 
saurizavit, thesaurorum suorum carbones ignitos 
reperient. Et Antichris*us ea qui Christi sunt, sub- 
legere sol'tusdesuisitidem discipulis dicat : Volo, ut 
ubiego sum.etipsisint mecum.Et princeps tenebra- 
rum cum cohorte sua ad proprium locum descen- 
dat. Nos vero, heereditas veri Dei peculiaris et electa, 
quam cruce acquisivit, proprioque sanguine emit, 
Β adeste adoremus, et accedamus ad ipsam crucem, 
et qui varia ab illa beneficia accepimus, variis 
itidem nominibus eamdem celebremus. Thronum 
illam Dei nominemus, in quem ascendens mundo 
mundique tyranno judicium indixit, et mundum 
quidem ex tyrannide liberavit et servavit,condem- 
natum vero et confusum ejecitceum satellitibus suis. 
et deposuit! potentes de sede. et ezaltavit humiles**, 


μὲν χόσυον τῆς τυραννίδος ἀπήλλαξε xai διέσωσε, τὸν δὲ χαταχεχριμένον xai χατῳσχνωμένον, ἔξω ἐχδέδληχε μετὰ 
τῶν δορυφόρων αὐτοῦ͵ xai χαθεῖλα δυνάστας ἀπὸ θρόνον, χαὶ ὕψωσε ταχεινούς. 


Καὶ ὁ μὲν διαδολος, τῆς πάλαι δόξης ἀπωπεσὼν 
διὰ τὴν ἔπαοσιν ἐξ οὐρανοῦ ἐπὶ τὰς νεφέλας, xar 
ἀναποδισμὸν χάτεισι' θήσειν γὰρ ἐπ᾽ αὐτῶν τὸν 
θρόνον αὐτοῦ βουλόμενον, ὑπετοπασεν ἀπὸ τῶν 
νεφελῶν ἐπὶ τὴν γῆν, ἣν xai ἐξαλείφειν ἡλαζονεύσατο, 
ἀπὸ τῆς γᾶς εἰς τὸν τάρταρον: Σειοαῖς γὰρ ζόγον 
ταρταρώσας παρέδωχεν εἰς χρίσιν τηοούμενον" 
ἡμεῖς δὲ ὅσοι διὰ τοῦ στανοοῦ σεσώσωεθα, xarà 
προποδισμὸν χαὶ προχοπὴν ἀνατρέχομεν' Εἰ γὰρ 
x«i πρότερον ὑποσχελισθέντες τῷ πονηρῷ ἀντιπάλῳ 
xai δολεοῷ μέχρις ἄδον κχατενηνέγωεθα, ἀλλὰ νῦν 
διὰ τοῦ σταυροῦ ἔχ γῆς πρὸς οὐρανὸν ἀνατρέχομεν. 
Καὶ μοι διὰ ταῦτα χαὶ εἰς χλίμαχα θεωρεῖν ἐπέοχεται 
τὸν σταυρὸν, ἕν ᾧ xxi ἀνάῤασις φαίνεται χαὶ 
χατάύασις. ᾿Αναδαίνουσε uix 4*0 ἕως τῶν οὐρανῶν 
οἱ ἀνήρωποι' χαταβαΐίνονσι δὲ ἕως τῶν ἀδύσσων οἱ 
δαίμονες. Σχῆπτρὸν ἐστι βασιλιχὸν ὁ σταυρὸς τοῖς ἐξ 
᾿Αδὰμ μέχρι συντελείας ἀνθρώποις περίδλεπτον, 
x«i αὐτοῖς αἰδέσιμον τοῖς ἀγγέλοις. Τότε γὰρ, 
φησὶ, φανήσεται τὸ σημεῖον τοῦ Υιοῦ ἀνθρώπου 
ἐν τῷ οὐρανῷ, xai τότε χόψονται πᾶσαι αὐ φυλαὶ 
τῆς γῆς, ὅσαι δηλαδὴ μὴ τῆς αὐτῆς πίστεως οὖσαι 
τῷ ᾿Αὐραὰι οὐχ ἠγαλλιάσαντο, ἰδεῖν τὴν ἡμέοαν τοῦ 
πάθους αὐτοῦ, j χαὶ ἰδοῦσαι οὐχ ἐκάοησαν ἐπὶ τῇ 
do$g αὐτοῦ ἀᾶλλον δὲ x«i θρασέως ἀντεῖπον, Οὐ 
θέλοιεν τοῦτον βασιλεῦσαι ἐφ᾽ ἡμᾶς. 

Θυσιαστήριόν ἐστιν ὁ σταυρός. ᾽ν αὐτῷ γὰρ 
ἐτύθη ὁ ἀμνὸς τοὺ Θεοῦ, ὁ αἴοων τὴν ἀμαοτίαν τοῦ 
χόσμου͵, χαὶ τῇ θεουποστάτῳ σαρχὶ x«i τῷ θεοῤῥύ- 
τῷ αἴαατι ὁλοτελῶς καθηγίασται. Μεῖξον γὰρ ἐν- 
ταῦθα τὸ δῶρον τοῦ θυσιαστηρίου, x«i ὑπὸ τοῦ 
δώρου τὸ θυσιαστήριον χαθαγιάζξεται, Πλὲν οὖν xol 


Et diabolus quidem ex antiqua gloria excidit, 


eo quod ex celo supra nubes sese sublevare cogi- 

tarit ; revocatoque quasi gradu descendit. Volen- 

tem enim in nubibus thronum suum collocare de- 

turbavit e nubibus in terram, quam se etiam dele- 

turum jactaverat, et ex terra in tartara: Audenti- 
C bus enim caliginis in tartara detractum tradidit in 
judicium reservari ** . Nos vero, qni per crucem 
salvati sumus, progressu et profectu sursum ten- 
dimus. Licet enim prius subnervati et prostrati & 
maligno et doloso adversario ad inferos usque 
descenderimus, at nunc opera crucis ex terra in 
ccelum usque sublevamur. Horum gratia scaleetiam 
similitudinem mihi crux habere videtur, in qua et 
ascensus et descensus cernitur. Ascendunt quidem 
usque ad crelos homines, descendunt usque ad 
abyssum demones. Regium sceptrum crux est, 
Adami posteris usque ad finem seculiadmirandum 
et conspicuum, ipsisque angelis 
Tunc enim, inquit, parebit signum FAlii hominis in 
calo, et nlangent omnes tribus terra ?*, quee videli- 
cet,fidem Abrahami non complexe,non exsultave- 
runt videre diem passionis ejus, vel si viderunt, 
non gavisi sunt obgloriam ejus,quin potius auda- 
eter contradixerunt: Nolumus hunc regnare super 
nos ?. 


reverendum, 


Altare est crux. Inipsa enim sacrificatus est 


Agnus Dei, qui tollit peccatum mundi, et carne in 
Deo subsistente, et divino sanguine consecratum 
est ;majus enim in proposito munus est quam 
altare, et a munere altare ipsum sanctificatur. Cre- 
terum et qui in hoc crucis altari jurat, jurat quo- 


^5 Luc. 1, 92. *5 JI Petr. u, 4. 35 Matth. xxiv, 30. ?? Luc. xix, 14. 


"A. ? 


GERMANI II CP. PATRIARCEUE 


640 


que in vivifica illahostia, que super eo posita est: ἃ ὁμόσας ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ τούτῳ τῷ σταυριχῷ 


nam cum cruce animo et cogitatione simul conci* 


pitur Christus. Crux lectulus est Dominicus, quem 
non lacrymis, more Davidis, sed sanguine lavit, 
qui ex Davide secundum carnem procreatus est 
Christus, non proprium expians peccatum, natura 
enim sua immaculatus est, sed destruens et abo- 
lens peccatum mundi natum exligno, et in totum 
mortale genus propagatum, dormiensque in illo 
somnum, vite et vigili eterne causam et effecto- 
rem, surrexil propria potestate, in matutino inter- 
ficiens omnes peccatores terr 35, 


Quin honore et cultu *dignum nunc lectulum 
invenio, ejusque rei testem do Isaiam, qui disertis 
verbis predixit : Et erit requies ejus honos 35. Re- 
quies appellatur, quia peregrinationis labor et 
sudor, et ali& naturales et indetrectabiles passio- 
nes etaffectiones concessu divinitatis, quando opus 
erat, commote et concitate in humana Christi na- 
tura usque ad orucis supplicium ; de ceetero con- 
δορί sunt, Christique morte mortue. Nam si 
quando post resurrectionem aliquo ivit, itio illa 
supra naturam, et plane admiranda fuit quem- 
admodum nova itidem fuit manducandi illa actio. 
Dies me deficiat, si omnia vivificre crucis miracuta 
persequi velim. 

In Rubro mari erux adumbratur; eratque hoc 
presignificatio et predelineatio ejus ruboris, qui 
ei postea per Domini sanguinem est illitus *?, Ama- 
ritudinem aque transmutat in dulcedinem* popu- 
lumque errabundum et fugitivum vivificat !*. Sau- 
ciantes serpentes perimit, servatque ictos et sau- 
cios ?*. Utinam et venenatas istas viperas,Bogomi- 
los inquam, in crucem injuriosos, a facie terre 
exterminasset, qui omnia perreptantes, populum 
Dei mordent,venenumqueimpietatis sue infundunt 
piorum animis ; quosnon sine commiserationis af- 
fectu jure sic alloquar : Genimina viperarum, quo- 
modo, et quo a judicio gehenna fugietis 83, quam 
vos vobismet ipsi accendistis, abnegata pietate 
absque persecutione et tormentis ? Sed res illorum 
in hunc finem desinent, nisi resipuerint poniten- 
tiamque egerint. 

Nos veroagedum populum Christi communiamus 
sacris precatiouibus, ne mortiferum hujus heresis 
venenum animam ejuscontingat. Largiterenim ubi- 
que malitia diffusa est, et cireumcirca obambulant 
impii, ut egregio Christi gregi aliquid nocumenti 
inferant. At vos videte graves lupos, videte canes ; 


D 


ὀμνύει ἐν αὐτῷ, xai ἐν τῷ ἐπάνω αὐτοῦ 
θύματι. Tà γὰρ σταυρῷ συνεννοεῖται xol ὁ grav- 
ρωθείς. Κλίνη ἐστὶ Δεσποτιχὴ ὁ σταυρὸς, iv οὐχὶ 
δάχρυσι, χατὰ τὸν A«vid, ἀλλ᾽ αἴμασιν ἔλουσεν ὁ ix 
Δαυΐδ τὸ χατὰ σάρχα Χριστὸς" οὐχὶ τὸ ἑαυτοῦ 
ἐκπλύνων ἁμάρτημα, χατὰ φύσιν γὰρ ἐστιν ἄχραν- 
τος; ἀλλὰ χαταίρων τὴν ἁμαρτίαν ταῦ χόσμον τὴν 
ἐκ τοῦ ξύλου ἀναφυεῖσαν, χαὶ εἰς ἅπαν ἐχδραμοῦσαν 
τὸ γένος τὸ βρότειον, χαὶ ὑπνώσας ἐν αὐτῷ ξοξς 
x«i ἐγρηγόρσεως αἱωνιξούσης πρόξενον ὕπνον ἀνέστη 
αὐτεξουσίως εἰς τὴν πρωΐαν ἀποχτείνων πάντας τοὺς 
ἁμαρτωλοὺς τῆς γῆς. 

᾿Αλλὰ χαὶ σεδάσματος ἀξίαν εὑρίσχω ταύτην τὴν 
χλένην' x«i τὸν [Ἡσαΐαν παράγω cot μάρτυρα, 
Καὶ ἔσται ᾧ ἀνάπαυσις αὐτοῦ τιμὴ (3), ποολέ- 
γοντα φανεοῶς. ᾿Ανάπαυσις δὲ, ὅτι xoi ὁ ἐχ τῆς 
ὁδοιπορίας χόπος χαὶ ὁ ἱδρὼς, καὶ τάλλα τὰ φυσιχὰ 
x«i ἀδιαόλητα πάθη, ἐχχωρήσει τῆς θεότητος, ὅτε 


x«i ἔδει χεχινημένα ἐν τὸ χατὰ Χριστὸν ἄνθρω- 
΄ , 3 - - - 4 . * ^. 
πίνῳ μέχρις αὐτοῦ τοῦ σταυροῦ" τὸ ἀπὸ τοῦδε 
ἀνενέογητα μεμενήχασι, χαὶ τῇ νεχρώσει τούτου 


συνενεχρώθησαν. Ἢ γὰρ μετὰ τὴν ἀνάστασιν ὁδοι- 
πορία ἑτέρα ἦν, ὑπερφυὴς xoi παράδοξος, ὥσπεο 
δὴ x«i ἢ βρῶσις χαινοπρεπής, Ἐπιλείψει μὲ xoi 
ἢ ἡμέρα τὰ θαυμάσια διηγούμενον τοῦ ζωοπαρόχου 
σταυροῦ. 

Ἔν ᾿Ερυθρᾷ θαλάσσῃ ὁ σταυρὸς «ixovittrat- χαὶ 
φ - , - . - - « 
ἣν τοῦτο προχάοαγμα τοῦ ἔν τῶ Δεσποτιχῷ αἴματι 
. » E] - 4 . ΄ . », 
ἐπιχοωσθέντος αὐτῷ ἐρυθήματος. Πιχρίαν ὑδάτων 
εἰς γλυχύτητα μεταποιεῖ, χαὶ λαὸν πλανήτην χαὶ 
φυγαδα ξωογονεῖ, Δάχνοντας ὄρεις ἀναιρεῖ xai 
διασώζει τοὺς δαχνομένους" ὡς εἴθε xxi τὰς io6o- 
λους ταύτας ἐχίδνας, τοὺς ὑδριστὰς οὐτοῦ Royoui- 

; p 

λους, ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς ἐξηφάνισεν, οἴτινες 
ἔοποντες πανταχοῦ δάχνουσι λαὸν τοῦ Θεοῦ, x«i τὸν 
(v τῆς δυσσεδείας αὐτῶν ἐγχέουσε ταῖς τῶν εὐὖσε- 
δούντων ψυχαῖς, πρὸς οὖς πεοιπαθῶς ἄν ἐροίμην 
ὄφεις Γεννήμωατα ἐχιδνῶν, ποῦ φύγοιτε ἀπὸ τῆς 
χοίσεως τῆς γεέννης , ἣν αὐτοὶ ἑαυτοῖς ἐξεχαύσατε 
χωρὶς διωγμοῦ xài βασάνων τὴν εὐσέδειαν ἄονησά- 
μενοι, ᾿Αλλὰ τὰ μὲν χατ᾽ αὐτοὺς εἰς τοῦτο λήξει τὸ 
τέλος, ἐὰν μὴ μετανοήσωσι. 


Ἡμεῖς δὲ (4) ἀλλὰ φέρε xal χατασφαλισώμεθα 
τὸν λκὸν τοῦ Χριστοῦ ἐπωδαῖς ἱεοαῖς, ἵνα μὴ τὸς 
θανατηφόρου ταύτης αἱρέσεως ὁ ἰὸς χαθάπτηται τῆς 
τούτων ψυχῆς. Δαψιλὲς γὰρ τὸ x«xó» ἐχχέχυται 
πανταχοῦ, χαὶ χύχλω οἱ ἀσεῦεῖς περιπατοῦντες 
τὴν χαλὴν ποίμνην λνμαίνονται τοῦ Χοιστοῦ, ᾿Αλλ᾽ 


38 Psa]. c, 8. 9 xi, 10. 89 Exod. xiv, | seqq. ?! Exod. xv, 23-25. ?! Num. xxt, 6-9. ** Luc. μι, 7. 


(3) ita 70 Interp. 5818 xr, ubi vulg.edit. Et 
erit sepulcrum ejus gloriosum. Locum etiam secun- 
dum LXX accepit S. Ilieron. de sepulcro Christi, 
his verhis epist. ad Marcellam, nomine Paule et 
Eustochii : Cujus sepulcri gloria mullo antequam 
exciderelur a Joseph,scimus Isaia valicinio prophe- 
tatum ; dicentis : .Et erit requies ejus honor : quod 
scilicet sepulture Domini locus esset ab omnibus 
honorandus. 


(&) Sequitur aculeatus in Latinos Epilogus, seri - 
tüs eo tempore, quo Venetiet alli tali, sicuti et 
ranci,gravissima bellaeum Greecis gerebant,ipsa 

imperii sede Grecis adempta.Quo minus miran- 
dum, Germanum istum Latine glorie inimicum, 
linguam et calamum asperius et mordacius in 
Latinos strinxisse. Similes inveetives in Latinos 
exstant apud Nicetem, Gregorum et alios Gre- 
608. 


"Room. 


δέ! 


GONTRA BOGOMILOS 


642 


ὑμείς βλέπετε τοὺς βαρεῖς λύχους, βλέπετε τοὺς A videte malos operarios, et observate eos qui sic 


χύνας. Βλέπετε τοὺς χαχοὺς ἐργάτας, καὶ σχοπεῖτε 
τοὺς οὕτω πεοιπατοῦντας, χαθὼς ἔχετε τύπον Qus 
ῦνα χὰ ὼ τολαήσω μετὰ Παύλου χαυχήσασθαι" 
Πολλοί ὰο περιπατοῦσιν, ἔλεον 
ὑμῖν, χαὶ νῦν χγαΐίων λέγω, τοὺς ἐχθρούς τοῦ 
τοῦ Χριστοῦ, ὧν τὸ τέλος 
χαλὴν παοαχαταθήχην τῆς πίστεως 


οὃς πολλάχις 


σταυροῦ ἀπώλεια " 
φυλάξατε τὴν 
daquió» x«i ἀνεπιθούλευτον. Μέλλομεν γὰρ ἄχαστος 
ταύτην ἀπαιτηθῆναι ἀνελλιπῆ ἐπί τοῦ 
ῳοθεροῦ βέματος τοῦ Χριστοῦ. ᾿Λλλά μοι τὸν λόγον 
idm ἐπισφραγιστέον ταῖς τοῦ χρατέστου 
gicty. 


σώαν xat 
Unito 


Ἄρατε oj», εὐσιθὴς λαὸς, χεῖρας ἅπαντες πρὸς 
Θεὸν ὑπὲρ τῶν ἐχείνον χειρῶν πολλὰ χαμούσας ἤδη 
ἐν ταῖς χατὰ τῶν ἐχθρῶν συμπλοχαῖς, ἵνα θείη 
τοὺς βραχίονας αὐτοῦ, ϑιδάξη 
τὰς χεῖοας αὐτοῦ εἰς πόλεμον, εἰς τὸ ἀποθαλεῖν 
τὴν ἱταλιχὴν οὀξυχειρίαν 


τόξον χαλχοῦν 


εἰς τὸ χαθαρπάζειν τὰ 
αλλότοια ἵνα επιστρέφωσιν εἰς ἑσπέραν, τήλ ἰδίαν 
πατοίδα, εἴγε tig ἀπολειφθεῖν, χαὶ λιμοξωσιν 
ὡς χύνες, οὐκ ἔχοντες οἱ αἰωμοχαοεῖς ἔτι λείχειν 
«iuxra τά αὐσονιχὰ, Καὶ χυχλώσωι τὴν ἰδίαν 
λιμκαγχονούμενοι χαὶ βαύξοντες μάταια. 
Ἰωάννης ὁ βαπτίσας αὐτοὺς τοῖς αἴμασιν ἑαυτῶν, ὁ 
θεοφρούοητος ἡμῶν τοῖς 
χεῖοα εὐαγγὼίξεται, Πᾶτα φάραγξ, λέγων, πληρω- 
θήσεται, ἢ τεταπεινωμένη γενεὰ τῆς τῶ χρόνῳ μὲν 
νεαξούσης 'ῬῬώμης, ταῖς συμφοραῖς δέ γεγηραχνίας 
ἐλεεινῶς, παὶ πᾶν ὅρος x«i βουνὸς ταπεινωθή- 
σεται. ἡ χαθ᾽ ἡμῶν ἐπαιρομένη ἀθέρωχος ὀφοὺς f$ 
ἰταλική. Καὶ ἔσονται τὰ σχολιὰ εἰς εὐθεῖαν, ἐχεί- 
voy προοδοποιοῦντος, x«i ἐπανάγοντος τοῦ χαὶ τὰ 
ἡμῖν ἀδύνατα δυναμένου Χριστοῦ. Ἴδη δὲ χαὶ ἢ 
ἀξίνη πρὸς τὴν ῥίξαν τῶν δένδοων χεῖται. Τῶν 
χηάδων γὰο ἀποτετμημένων Gott x«l χατὰ γῆς 
ἐττρωμένων xxi xopundovw ἐῤῥιμμένων εἰς τοὔδαφος, 
οὐκ ἀπῶπιστέα xat ἡ ῥιζοτόμησις. Τάχα δὲ ἀσθενὴς 
ἢ ῥιξοδόλησις, ὡς ἐχ μιεταφυτεύσφως. Πίστευς τῷ 
Θεῷ τῷ πᾶντα δυναμένῳ, βασιλέων εὐσεθδέστατε xoi 
ποαότατε, χατὰ τὸν Δαυΐδ, ὡς ὅπλω χυχλώσει σε 
τῷ σταυριχῷ ἡ ἀλήθεια αὐτοῦ, ὃς ἐστιν ὁ Χοιστὸς, 
x«i οὐ φοδηοθήσῃ ἀπὸ φόδον νυχτεοινοῦ τοῦ WX 
νῶς σοι προθάλλοντος, χαὶ δειλανδρίαν ἑμποιοῦντος, 
οὐδ᾽ ἀπὸ βέλους πετομένου ἡμέοας, χαὶ φανερῶς 
σοι ἀνθισταμένου ἐχθοοῦ. Πάντα γὰρ ταῦτα ὁ τοῦ 
Χριστοῦ σταυρὸς ἀποσοδήσει μαχρὰν, χαὶ ὁδηγός 
σοι πρὸς ἅπαν τὸ χαταθύμιον, x«i ὡς ὅπλον t2Óo- 
χίας στεανώσει σε, τροπαιφόοον, μεγαλόνιχον 
ἀναδείξας σὲ παοὰ τοὺς ἑλποοσθεν βασιλεῖς, ἱχετευ- 


πόλιν 


4 Ω . - , 
αὐτοχοάΐτωο, ὑμῖν ὑπὸ 


οὐσὴης τῆς πανυχεράγνου Θεομήτορος, καὶ πανυπεο- 
«uouo) δὲ δεσποίνης 
Μαοίας, χαὶ 


ἡμῶν, 
χαλλινέχων 


xai αιεπαρθένονυ 
μαοτύρων Χοιστοῦ 
ἀπάντων. Γένοιτο ταῦτα, Τριὰς πᾶν" 
παντάνασσα, à ἂν προσώποις προσ- 


δι Philipp. i, 18, 19. — 9? Psal. xvii, 35. 
0 Jbid.  *! Ibid. 9.  ** Psal. xc, 5. 


τῶν 
x«i τῶν ἄγίων 
γοδύναμε χαὶ 


R 


ambulant sicut habetis formam nos, ut audeam 
cum Paulo gloriari: Multi enim ambulant, quos 
scpe dicebam vobis, el nunc flens dico, inimicos 
crucis Christi, quorum finis interitus **. Custodite 
insigne fidei depositum intactum et illibatum. A 
quolibet enim salvum etintegrum reposcetur, cum 
ad terribile tribunal Christi assistemus. Verum 
orationem nunc quasi obsignemus precibus votis- 
que ardentibus et assiduis pro optimo imperatore 
nostro. 
ἡμῶν αὐτοχράτορος προσευχαῖς xoi ἐχτενέσι δεή- 

Tollite igitur, o fidelis popule, manus vestras ad 
Deum pro illius, quz tot jam labores subierunt in 
conflictibus οἱ preliis adversus hostes, ut ponat 
brachia ejus velut arcum &reum et doceat manus 
ejus ad pralia 55, ut repellant Italicam illam velo- 
citatemrapiendialiena, ut revertanturin occasum, 
propriam suam patriam, si qui supersint, et esu- 
riantutcanes *6,non habentes amplius sanguinarii 
cruorem Ausonicum, quem lingant. Et circumeant 
propriam civitatem fame pressi, incassum latran- 
tes **. Joannes, qui baptizavit eos in proprio ipso- 
rum sanguine, custoditus a Deo imperator noster 
evangelizans, acclamat nobis subditis : Omnis val- 
lis implebitur ?*, abjecta et afflicta generatio, annis 
quidem novi Rome, calamitatibus vero miserabi- 
liter jam vetuste. Et omnis mons et collis humilia- 
bitur 89. elatum videlicet. Italorum supercilium Et 
erunt prava in directa ^, illo tanquam vic duce 
preeunte, et omnia revocante Christo, qui et ea, 
quis nobis sunt impossibilia, potest. Jam vero et 
securis ad radicem posita est "1, Ramis enim modo 
amputatis, eL in terram dejectis, truncatimque solo 
allisis, non desperandum est, quin et radix incidi 
possit. Forte enim, utex transplantatione, infirme 
sunt ille, quas miserunt, radices. Fide igitur Deo, 
qui omnia potest, imperatorum piissime et mitis- 
sime, teque. ut David ait, tanquam scuto crucis cir- 
cumdabit veritas ejus , et non (timebis atimore no- 
cturno ** ejus, qui occulte te aggreditur, formidi- 
nemque immittit, nec a sagitta volante in die "8, et 
hoste palam tibiresistente. Omnia enim hec longe 
crux Christi repellet, et dux tibierit ad omnia, quee 
desideras, et μέ scutum bone voluntatis coronabit 


D te ** triumphatorem et victorem supra superiores 


86 Psa]. rvuin, 7. 
53 [bid. 6. 


(5) Disquisistio de isto Germano revocat mihi in 


imperatores effectum ; precibus et interventu ca- 
stissimie Deipare, etimmaculatee Domine nostre, 
et semper Virginis Marie, fortissimisque victoribus 
Christi martyribus, et omnibus sanctis interceden- 
tibus istheec eveniant, o sanctissima et omnia gu- 
bernans Trinitas, in tribus personis etin una Dei- 
tate adorari solita, quam decet omnis gloria, honos 
et adoratio in infinita secula. Amen (3). 


3! [bid. 13. 
δὲ Psal. 5, 13. 


sacro, vv Germanus, sub prisciillius Germani, patri- 


88. 7716. 11, ὅ. 9? Ibid. 


memoriam,quodestapudPosseeinumin Apparatus — archee Constantinop. nomine circumférrilibrum De 


643 


GERMANI ἢ CP. PATRIARCHLE 


els 


xwvouuéym Tptgt xoi di τῇ θεότητι, ἦ πρένει πῆσα δοξα, τιμή, xai προσχύνησις εἰς τοὺς ἀτελευτήτους 


αἰωνας. ᾿Αμήν, 
II. 
In vivificam crucem tertia jejuniornm Dominica. 


(Gretser, ibid. p. 228.) 


En lectulum Salomonis, sexaginta fortes in cir- A 


cuituejus ex potentibus Israel, omnes tenentes gla- 
dios,bellumque docti !  Rigauda enim sunt statim ra- 
dix et principium encomiorum, que de venerando 
crucis Dominice ligno instituemus, idque fluentis 
aquarum e Canticis deductarum, etliquoresapien- 
tite ἃ Salomone profecte, ut si secundum fluvium 
oratio decurrat, fructus leetitie inde illis exsistat, 
qui umbram ejus desiderant, et sub ea consident. 
Salomon igitur, si interpretari hoc nomen velimus, 
pacificum significat, Christus vero par nostra est, 
ut Paulus testatur, qui fecit uiraque unum et me- 
dium parietem. inimicitiarum dissolvit *. Lectulus 
autem hujus Salomonis crux est, in quo consopitus, 
dormivit vitalem somnum, et quo eum, qui cor- 
ruerat, Adamum denuo excitavit, cum sponte sua 
super hoc caput suum reclinasset. 

Sexaginla vero fortibus lectulus circumsepitur- 
et ambitur a potentibus Israelis suntque illi, qui 
sub veteri et nova lege vixerunt. Nam qui ex duo- 
decim tribubus Israelitici populi, Dei amantes fue 
runt, in duos diversos status distributi sunt ; alter 
enim vite status ante legem latam fuit alter post 
tabulas (legis) ettabernaculum. Similiteret illi, qui 
oculis suis divinum Verbum coram aspexerunt, et 
gratie preecones et nuntii exstiterunt, ad equalem 
duodenarium numerum redactisunt, omnes tamen 
triplici quasi classe continentur ob Trinitatis cul- 


! Cant. ni, 7 * Ephes. 11, 14. 


processione sancli Spiritus, et liberum De pane in 
fermentato.et de purgatorio, et de tribus modis ad- 
ministrandi baplismi. [511] tractatus nullo modo 
ascribendi sunt sancto Germano, qui sub Leone 
Isaurico floruit, quia fuit orthodoxus, cum Romano 
Pontifice conjunctissimus : οἱ necdum conirover- 
sim iste inter Greecos et Latinos exstiterant. Si 
sunt alicujus Germani, erunt forte hujus ipsius, de 
quo nobis sermo est ; schismaticusenim fuit, et acer 
hostis Latini nominis. 

Neque etiam sancti Germani sunt ea responsa, 
qua exstant lib. m Juris Greco-Romani, fol. 232, 
utsentire videtur Baronius, tom. IX Annalium 
anno 730, num. 6, in margine; quia repugnat nu- 
merus annorum tnundi subscriptus. Et in. primo 
responso mentio fit Constantini Comneni,quem cla- 
rum est, vixisse nonnullis seculis post Germanum. 
Scholiastes Jurts Greco Romani tribuit Gerinano, 
qui prius Adrianopoleos. postea Constantinopolis 
pontifex fuit, dequo Gregoras, et Catalogus pa- 
triarcharum Constantinop. in finelibri quarti Juris 
Greco-Romani. 

Nec sunt sancti Germani homilie in D. Virgfnem, 
ex quibus Canisius multa citatlib. 1 De beata Vir. 
gine, et qu& Grsece exstant in Bibliotheca Augu- 
stana. num, 51 et 66. Sed sunt vel nostri Germani, 
vel alicujus posterioris, quia stylus et genius pror- 
sus idem est. Nec refert, homilia de Presen 


Ti τοίτ  Kvptaxá τῶν νηστειῶν χαὶ εἰς τὸν 
ζωοποιὸν σταυρὸν. 

Ἰδοὺ ἢ χλένη Σολομὼν, ἐξήχοντα δυνατοὶ 
xjx)he αὐτῆς ἀπὸ δυνατῶν Ἰσραὴλ, πάντες 
χατέχοντες ῥομφαίας, δεδιδαγμένοι πόλεμον. 
᾿Αοδευτέον γὰρ εὐθὺς τὴν písx» χαὶ τὴν ἀρχὴν 


τῶν ἐγχωμίων τοῦ πανσέπτου ξνλον τοὺ σταυροῦ 
Κυρίον, ταῖς διεξόδοις 
χαὶ τὼ χύματι τῆς Σολομῶντς σοφίας, 
pov» φεοομένου λόγου χαρπὸς 
ἐχεῖθεν ἀναθδηλήσῃ τοῖς ὑπὸ τὴν σχιὰν αὐτοῦ Ert- 
θυωήσασι χαὶ χαθίσασι. Σαλομκὼν μὲν οὖν εἰς εἰρη. 
νιχὸν μετεγλώττισται: Χριστὸς δέ ἔστιν ἢ εἰρήνη 
ἡμῶν, χατὰ τὴν τοῦ Παύλον φωνὴν, ὁ ποιήσας 
ἀμφοτερα iv xai τὸ τῆς ἔχθρας μεσότοιχον χα- 
θελῶν. Κλίνη δὲ τούτον τοῦ Σολομὼν ὃ σταυρὸς, 
ἐν ᾧ ἐχοιμήθη, χαὶ ὕπνωσε τὸν φυσίξωον ὕπνον, 
τοὺ πεσόντος ᾿Αδὰμ ἀναστάσιμον, ἐπιχλένας 


τῶν ἀσματιχὼν ὑϑάτων 


ἵνα χαταὰ 


τοὺ εὐφοοσύνη ς 


χαὶ 
αὐτῷ τὴν χεφαλὴν ἐχονσίως. 

Ἐξύχοντα d& δυνατοῖς ἢ χλίνη περιστοιχίξεται 
x«i περιέπεται ἀπὸ τῶν δυνατῶν Ἰσραὼλ, τοῦ τε 
παλαιοῦ x«i rou νέου νόμου. Ὅσοι τε tou δωδεχα- 
φύλου τοῦ ἸΙσραηλιτικχοὺ ἀνέσχον θεοφιλεῖς ταῖς 
διαφόροις δισσούμενοι χαταστάσεσιν (ἑτέοα γὰρ ἡ 
πρὸ τοὺ νόμου διαγωγὴ, xci ἑτέρα μετὰ τὰς πλα- 
χας χαὶ τήν σχηνὴν), x«i ὅσοι τοῦ θείον Λόγου αὐ- 
πόπται, καὶ τῆς χάριτος χώρυχες εἰς τὸν ἴσην μὲν 
ἀναχεφαλαιούμενοι δώδεκα, τρισσούμενοι δὲ ὅμως 
τῇ λατρείᾳ τῆς Τριάδος, χαὶ ταῖς ἐσαρίθμοις τοῦ, 
βαπτίσματος χαταδύσεσι τελειούμενοι. Προφήτων 


tatione D. Deipare dicit apud Surium haberi in 
Simeone Metaphraste, qui istos posteriores Ger- 
manos eetate antecessit: quia volumina illa Meta- 
phraste centones sunt, quibus posteriores Greci 
perpetuo aliquid assuerunt. Quare non probo, 
quod doctissimus vir Petrus Pantinus homiliam in 
preesentationem D. Virginis, a se editam, sancto 
Germano attribuit, eumque eumdem esse putat 
cum illo Germano, cujus exstat homilia in ceedem 
infantium, ab Herode patratam. Nam utraque ho- 
milia est recentioris Germani, de quo supra. Nec 
Cyrus ei loci est nomen proprium, vel prenomen, 
sed vocabulum honoris a recentioribus Gresets us 
qui in dignitate sunt tribui consuetum. Nec iste 
ermanus sanctus est, sed schismalicus. 

Et q'iia semel censoris munus suscepimus, ad- 
do, mihi jampridem eam suspicionem injectam 
esse,ne ipsam quidem ZAeoriam rerum ecclesiasti 
earum quee tomo VI Bibliotheca SS. Patrum inser- 
taest, pertineread sanctum et vetustum illum Ger- 
manum, sed ad aliquem ex posterioribus ; quod 
vel unus ille locus de fidelibus,in Veneticis insulis 
habitantibus persuadet, nam temporibus prisci 
illius Germani pauci, imo forsan nullee insule 
Grece sub Veneto imperio tenebantur.Et auctor 
fideles vocare videtur eos qui Grecorum opinio- 
nibus addicti, in inculis Venaticjs ἃ Latinorum 
ritibus abborrebant.. --᾿ 


- 


845 


IN VIVIFICAM CRÜCEM. 


eló 


γὰρ καὶ ἀποσπόλων χαύχημα ὁ σταυρός, δι᾽ οὗ παν- À tum, todidemque baptismi, quibus perficiuntur, 


τὸς γεγόνασι δυνατώτεροι δυνάμεις πολλὰς xai ση- 
μεῖα ἐχτεέλεσαντες, x«t δι᾽ οὔ αὐτοῖς χόσμον ἐσταύ- 
perat, xai τούτων ἔχαστος τῷ χόσμῳ, οἷος ἣν ἐχεῖ- 
νος ὁ εὐδοχῶν ἐν ταὶς ἀσθενεὶκις αὐτοῦ x«i λέγων, 
^Oz«» ἀσθενῶ, τότε δυνατός tipa. 


Πὰντες, φησί, χατέχοντες ῥομφαίας διά τῶν 
μηρῶν αὐτῶν ἀπὸ θάμδους t» νυξί. Προχεῖσθω 
γὰρ τὸ λειπόμενον τῆς ἀσματιχῇζς ταύτης περιχο- 
πῆς. Ῥομφαίας ἐπὶ τῶν μηρῶν, τοῦ λόγου νοοῦντος 
τὰς ἀναιρετιχὰς ἐγχρατείας τῶν ὑπογαστρίων πα- 
θῶν, καί ἔστι τοιοῦτος ῥομφαιοφόρος πρὸ τῶν de 
λων ὁ μέγας στρατιώτης τῆς χάριτος, ὃς ἐπιστέλλων 
φησίν. Ὑπωπιάξω μὲν τὸ σῶμα καὶ δουλαγωγῶ; 
μήπως ἄλλοις χηρύξας αὐτὸς ἀδόχιμος γένωμαι" 
Ἐφήρμοσται δέ ἀοίστως τῇ ἐννοία ταύτη x«i τὸ, 
ἀπὸ θάμδους ἐν νυξί. Κἀγὼ τῆς Λανΐδιχῆς ὁπλο- 
6íxnc τὴν ῥομφαίαν ταύτην ἀναλεγόμενς συμμαχὼῶ 
τῷ λόγῳ ἀγωνιξομένῳ πρὸς τὴν ἀπόδειξιν. Ὅπλω, 
φησὶ, χυχλώσει ct ἢ ἀλήθεια αὐτοῦ" οὐ φοθη- 
θήσῃ ἀπὸ φόθδον νυχτερινοῦ. Τὸ γάρ ὅπλον ἀναι- 
ρετιχὸν τῶν ἐπαναστάσεων 
ἐντεῦθεν νυχτερινῶν 


τῆς σαρχὸς, x«i τῶν 
φαντασμάτων. Τοιοῦτόν μοι 
τοῦ λόγου τὸ ὅρμημα σήμερον x χλίνης μὲν ἀνι- 
στάμενον, xai τῆς χινήσεως ἀπαρχὸόμενον, εἰς δέ γε 
τὰς πρωΐας ταύτας τάς προσχυνησίμους τοῦ παν- 
σεθάστου σταυροὺ ἀποχτεῖνον πάντας τοὺς ἀμαρ- 
τωλούς τῆς γῆν. Οὗτοι δέ εἰσι δαίμονες, δημιουργοὶ 
τῆς ἁμαρτιας xxi τῆς χαχιας γεννήτορες. ᾿Αὴο γὰρ 
ἢ τῇ χειρὶ τυπούμενος, ἣ τῇ γλώττῃ τυπτόμενος, 
τῇ γραφῇ, τῇ χλήσει τῇ στανροιχῇ, τὰ εναέρια 
πνεύματα μαχράν ἀπελαύνει, Βαρύς ἔστιν ἡμῖν 


x«i βλεπόμενος, xoà ἀχουόμενος, λέγοντα, ὁ 
σταυρὸς. 
"Ort τοένυν ὀφθαλμοι μὲν τῶν πιστῶν, ὀπτιχάς 


ἀποῤῥοὶας ἐξαχοντίσαντες ἐπὶ τὸν σταυρὸν, χαθη- 
ἰάσθησαν. αἱ δὲ τοὐ αγιασαοῦ χορεσθείσαι πλήρεις 
χάριτος παλίῤῥοοι πρὸς τὴν ἰδίαν πηγὴν ἀνεχύθη- 
χεῶη δὲ διασταλέντα πρὸς ἀσπασμὸν, εἶτ᾽ 
ἀθρόον συμπτυχθέντὰ χαὶ τὸν ἐποχούμενον ἀέρα τῷ 
θείω σταυρῷ ἀνιμησάμενα, χαὶ 
ἔνδοθεν, πᾶσαν τὴν οἰχονομιαν 
ξωοποιοῦ ἐμπνεύσεως ἔπλησαν, χαὶ ὄσφρησίς διά 
τῆς ἐχεῖθεν ἀποπνεομένης ἡγαλλιώσατο" 
μέτωπα δὲ, βλέφαρά τε x«i χορυφαὶ ταῖς ἀφαῖς 
x«ÜnywcÜncuw φὰὲρε χαὶ τὰς ἀχοὰς χαταχοσυή- 
σωμεν, ὡς ἔν τισι ἐνωτίοις χρυσοῖς τοῖς τοῦ σταυ- 


σαν 


συνεφελχιζόμενα 


τῶν σπλάλχνων 


εὐωδὶας 


poo ἐγχωμίοις, οὐχ ὅτι τά ἡμέτερα χρύσεα, οὐ 
τοῦτὸ  gupt, ἄλ)᾽ ὅτι δι’ αὐτὸν ἐγχωμιαζόμενον 
τίμια. Τιμᾶται γὰρ χαὶ ξύλον χεοσὶ δρυτόμον 


ἀπεῤῥωγὸς δένδρον τινός, χαὶ τούτου ἀχὰᾶρπον, 
εἶτα εἰς χοντόν ἀποτετορνευμένον, χαὶ σχῆἥπτρον 
. " E * * * Ld 4 * 
ὑπανέχον τὸ βασιλιχὸν. Οἶδα μὲν οὖν ὅτι xai τὰς 
ἄχος ἡγιάσθητε μελουργουμένων τῶν ὕμνων τῶν 
σταυριχῶν. Πλὴν ἀλλὰ πεφεισμένως, xci οὐ xarà 


3 ]I Cor. xi, 10. *ICor. 1x, 27. 5 Cant. ni, 8. 


immersiones, Prophetarum et apostolorum glo- 
riatio crux est, qua omnibus potentiores effecti 
sunt, multis virtutibus et signis patratis, per quam 
mundus illis crucifixus est, et quilibet illorum 
mundo, qualis erat iile, qui sibi placebat in infir- 
mitatibus suis, dicens : Quando in/firmor, tunc po» 
tens sum ?. 

Omnes, inquittenentes gladios super femora sua 
propter timores nocturnos. Addendum enim est id 
quod restat de sententia ex Canticis. Per gladios 
super femora nil aliud intelligitur, quam coerci- 
tiones ille et cohibitiones, «qus&cupiditates ad ven- 
trem spectantes de medio tollunt. Hujusmodiense 
ante alios precinctus erat magnus illegratie miles, 


B quiinquadam epistolaita loquitur : Castigo corpus 


meum,et in servitulem redigo,ne forte aliis predi- 
cans, ipse reprobus efficiar *. Huic sententie aptis- 
sime quadrat etiam illud, propter timores noc- 
turnos *. ELego ex Davidico armamentario gladium 
hunc depromens, orationi ad propositum demon- 
strandum aggresse quasi suppetias feram : Scuto, 
inquit, circumdabit te veritas ejus ; non. timebis a 
timore nocturno *. Nam scuto hoc impressiones 
carnis, et omnia, que hinc enascuntur, nocturna 
phantasmata et spectracomprimit. Tale mihi hodie 
dicendi exordium erit, ex lectulo quidem exsur- 
gens, et ad hoc progredi incipiens ad matutinas 
vero istas omni veneratione digne crucis adora- 
tiones, omnes peccatores terre interficiens'. lsti 


( àutem. sunt demones, salores peccati et malitiee 


genitores. Aer enim vel manu formatus, vel lingua 
percussus, signo etinvocatione crucis aerios spiritus 
procul abigit. Gravis, inquiunt, nobis est crux et 
visu et auditu. 

Quando igitur oculi fidelium emissiones illas 
visivas ad crucem ejaculantes sanctificati sunt, 
illeque donis celestibus cumulate, gratia plene, 
reciproco cursu ad suam originem remearunt, 
labia vero diducta adsalutationem et osculum ; 
deinde confestim conducta et compressa, etaerem 
divinse cruci circeumfusumbhaurientia, etintrorsum 
trahentia, omnem membrorum fabricam et disposi- 
tionem vivifica quadam inspiratione conípleverunt, 
olfactus insuper voluptate perfusus est ob suaveo- 
lentiam inde manantem ; frontes preterea, et su- 
percilia, et vertices contactu sanctificationem per- 
ceperunt : agedum aures quoque ornemus, quasi 
quibusdam inauribus aureis crucis preeconiis, non 
quod nostra existimemus aurea ; nonita sentio ;sed 
quod sint ad ipsam, que laudatur, omni venera- 
tione digna. Honoratur enim et lignum [manibus 
lignatoris ex arbore, eaque infructuosa recisum, si 
postea in contum efformetur, sceptrumque regium 
sustineat.Non me fugit igltur, vestras quoque aures 
sanctificatas esse hymnis in crucem decantatis. 


6 Psal, xc, 5. 7 Psal. c, 8. 


647 


GERMANI II ΟΡ. PATRIARCHAE. 


«4s 


Ceterum parce, non ad satietatem, neo nisi ad A xépoy x«i μέχρι γεύματος, ἄρτι δὲ δαψιλέστερον͵ 


gustum, nunc autem lautius et copiosius id facere 
oportet, si princeps vite novi Israelis Christus, qui 
et ad supernam Jerusalem nos deducit, virga vir- 
(ulis sug *, quie est crux, arentem meum animum 
percusserit, Tunc enim per gratiam suam vestras 
aures exsatiabit abunde, effusa aqua benedictionis, 
non contradictionis. Hinc ergo dicendi initium su- 
memus. 

Cum sacrarum Litterarum paradisum perlustro, 
duo ligna reperio propriiset distinctis nominibus, 
ab aliis, que erantin Edem, lignis innominatis, se- 
junetea : lignum scientie et lignum vite*. Quorum 
illud primis parentibus propositum erat quasi in 
adversarium ; hoc verorepositum eratin premium. 
Sic enim visum fuit Agonothetre et certaminis presi- 
di ne mens hominum sine lucta languesceret,deses- 
queetextra omnem pugn:e aleam degeret; nam ejus- 
modi vita, omni profectu caret, nec ullam coronam 
parit. Extendit ergolignum scientie velut manus 
quasdam, ad manubriiapprehensionem,suavitatem 
et pulchritidinem fructus, hominemque et oculis, 
et lingua traxit, ut illo fructu frueretur, qui ei 
magnam cladem allaturus erat, si intemperantia 
devictus eumdem gustasset, quod et evenit ; nam 
succubuit. Cum enim fíructus hujus assultibus 
quasi obsideretur, manus cupiditati dedit, captus- 
que et in servitutem redactus est infelix, et mise- 
rabilis homo: et ex hoc tempore a ligno vite, 
exoptatissimo illo victoribus premio, excidit, et ab 
ejuscommunione repellitur, abjectus et confusione 
plenus : vivere vero jam peccatum incipit, et. do- 
minatur ad Adam usque ad Moysem *?, ut ille in 
coelum raptus Paulus disserit, per Moysem legem 
intelligens, qu& hujus ministerio Israeli data est. 
Porro vite appellationem accipit muliera viro post 
transgressionem et maledictionem ; nam cum ex 
coelesti et immortali vita excidissent, facti sunt 
primi parentes nostri auctores hujus tot incommo- 
dis et peccatis obnoxie vite, In iniquitatibus enim 
conceptus sum, et in peccatis concepit. me mater 
mea !! Eva ; quia ipsa mater est omnium, qui in 
hac corruptioni exposita vita degunt. 

Hec quidem in hunc modum sese habebant ; et 
ego pre ignavia implicor et illaqueor ligno scien- 
tie, et casu gravi corruo, et a ligno vite abstrahor, 
jamque nil nisi mortalitatem redoleo. Quid enim 
immortalitas cum mortalitate commune habet? 

zxsurgit autein mihi altera ex parte aliud lignum, 
manusque remissas et genua dissoluta ex ruina 
excitat; nam virga virtutis crux a Davide picta est. 
Quam vero admirabilis est reparationis ipsius mo- 
dus ? Commovetur propriis visceribus ad miseri- 
cordiam Dominus et Agonotheta noster ; neque 
sustinet videre figmentum manum suarum cujus 
gratia lotam rerum universitatem, et quidquid in ea 
continetur, condiderat, demonum manibus illudi, 


35 Psal. cix, 2. ? Gen. 1n, 17, !? Rom. 5, 14. 


B 


εἶπερ ὁ ἀρχηγὸς τῆς ξῶξς τοῦ νέον Ἰσρα) ὁ Χρι- 
στὸς, ὁ χαὶ δημαγωγῶν ἡμᾶς ποὸς τὴν ἄνω Ἰεοου- "ἢ 
σαλὴμ τῇ ῥάβδῳ τῆς ἑαυτοῦ ϑυνὰυεως, ὅτις 
ἐστὶν ὁ σταυρὸς, τὴν ἀνιχμόν μου πλήξει διάνοια,. 
Τότε γὰρ διὰ τῆς ἑαυτοῦ χάριτος προσχορεῖς 
τὰς ἀχοὰς ὑμῶν ἀπεογάσιται ὕδατα ἐχχοου- 
νίσας εὐγογιας, οὐχ ἀντιλογιας, ’Αρξώμεθα δ᾽ οὖν 
ἐντεῦθεν. 

Εὐρίσχω περιερχόμενος τὸν παράδεισον τῆς Γρα- 


φῆ: ξύλα ὀνόμασι ῥητοῖς τῶν ἄλλων τῆς Ἐδὲμ 
ἀνωνύμων ξύλων ἀφοριζόμενα, τὸ ξύλον τῆς 
γνώσεως, χαὶ τὸ ξύλον τὸ τῆς φωῆς, ὧν τὸ 
μὴν εἰς ἀντίπαλον oi; ἡενάοχαις χαθίστατο τὸ 


δὲ εἰς ἔπαθλον ἑτεταμίευστο. Τῷ 4o ᾿λγωνοθέτῃ 
ojxec ἔδοξεν, ἵνα μὴ ὁ νοῦς τῶν ἀνθρώπων ἐκτὸς 
ἀγώνων καθέξοιτο, χαὶ ἀργὸς εἴη χαὶ ἀγύμναστος. 
τὸ γάρ τοιοῦτον ἀπρόχοπον μένει χαὶ ἀστεφάνω- 
τον. Προῦτεινε uiv οὖν ὡς τινας χεῖρας ποὸς τὰς 
λαδὰς τὸ ξύλον τῆς γνώσεως, τήν τε γανχύτητα 
xxi τὴν ὡραιότητα τοῦ χαρποῦ, x«i τὸν ἄνθρωπον 
καὶ dv ὀφθαλμῶν «xt χαὶ διὰ γλώσσης εἰς ἀπό- 
λαυσιν τοῦ χαρποῦ. ᾿Ἔχειτο γὰρ Tovro ἥττημα 
εἶναι τῷ λιχνευσαμένῳ περὶ τὴν βρῶσιν. Γέγονιν 
οὕτω, χαὶ ὕττηται, πολιορχηθεὶς γὰρ ταῖς τοῦ χαρ- 
ποὺ ἀλλοναῖς χεῖρας δέδωχε τῇ ἐπιθυμία, xci ἑάλω, 
x«i δεδούλωται ὁ βαρυσύμφορος x«i πολυστέναχτος 
ἄνθρωπος. ᾿Εντεῦθεν τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς τοῦ πο- 
lus)xtou ἐπάθλον τοῖς νιχήταϊῖς ἀποτυγχάνει, x«i 
ἐχθχλλεται τῆς τούτον μεθέξεως τεταπεινωμένος, 
χατῃσχυμμένος" ξῆν δὲ à» ἀμαρτία ἀπάρχεται, χαὶ 
βασιλεύει ἀπὸ ᾿Αδὰμ ἕως Μωσέως, ὡς οὐρανο- 
644» Παῦλος μυσταφώγεῖ, Μωσέα χατονομάζων 
τὸν διὰ τούτον δεδομένον νόμον τῷ Ἰσραήλ. ens 
di χλῆσιν ἡ γυνή μετὰ τὴν παράθδατσιν χαὶ τὴν χα- 
τάραν παρὰ τοῦ ἀνδρὸς δέχεται: τῆς γὰρ οὐρανίου 
x«i ἀθανάτον ἐχπεσόντες ζωῆς τῆς ἑμπαθου:, χαὶ 
οἱ ποοπάτορες ἀρχηγέται τεγόνατιν. 
49p συνελήφθήν, χαὶ ἐν 

ἢ μήτηο μου Eje ὃτι 
τῶν ζώντων τὴν φθειοομένην 


ἐγαμάρτου 
Ἐν ἀνομίαις 
τίαις ἐχύησὲ 
μώτὴο πάντων 
ξωΐν. 


Quab- 
LI 4 


με αὖτ 


Εἶχε μὲν οὕτω ταῦτα' χαὶ συμποδίξομαι τῷ 
ξύλω τῆς γνώσεως ix ρῥαθυμίας, x«i χατολισθαίνω 
πτῶμα παγχάλεπον, x«t ἀφῶχομαι τοῦ τῆς ζωῇ; 
ξύλου, νεχρότητος ἤδη ἀπόξω. Ti γὰρ χοινὸν ἀθα- 
vacía xai θνητότητι; ᾿Αντανίστησι δὲ μοι ξ0)ο- 
ἕτερον, x«i χεῖρας ἀνειμένας, xol γόνατα παραλε- 
λυμένα ἔχ τοῦ ὀλισθήυατος παραχαλεῖ- ῥάβδος x«i 
q4&p δυνάμεως ὁ σταυρὸς τῷ A«vid εἴρηται, Καὶ ὁ 
τρόπος ἀνορθώσεως ὡς θαυμαστὸς; Κινεῖται 
σπλάγχνοις οἰχείοις εἰς ἔλεον ὃ Δεσπότης xol "Aya 
νοθέτης μου, χαὶ οὐχ ἀνέχεται βλέπειν τὸ πλάσμα 
τῶν οἰχείων χειρῶν, ὑπὲρ o9 τὴν πάντοτε γῇ συν- 
ἐπήξατο σφαῖραν, xui ὅσα ταύτης ἕνδσθεν φέρονται, 
ὡσανεὶ σφαῖραν 


-— 
* 8548 


χερσὶ δαιμόνων παιξόμενον, xci 


!! Psal. r, 7. 


640 


IN VIVIFICAM CRUCEM. 


650 


κατὰ γῆς κυλιόμενον, x«i περισυρόμενον. Γίνεται A et velut pilam quamdam in terra volvi et trahi. 


τς τοῖον δ᾽ νέος ᾿Αδὰμ, x«i ἐμφανίζεται τῶ χόσμῳ 
ἀνθρωποτροπιχῶς, τὸ θεοπρεπὲς οἰκονομικῶς ἐν 
πολλοῖς συγχαλύπτων διὰ τὸν ἀντίπαλον. Καὶ ἦν 
ἔμπραχτος τοῦτο διδασχαλία τῷ προπάτορι μυστα- 
ωγουμένω προδήλως, ὅπως χαὶ αὐτὸν ἔδει τὴν 
πάλην τότε μεταχειρίσασθαι. Εἰ γὰρ 
χατὰ φύσιν Θεὸς ὧν χὰν τοῖς οὐρανοῖς χατοιχῶν, 
εἰς γῆν ἀφῖγμαι, x«i μέχρι δούλου μορφῆς ἐμαυτὸν 
ἐταπεώωσα, διὰ τί σὺ γήϊνον ἑαυτὸν εἰδως, πηλίνην 
οἰκίαν οἰκοῦντα, ἐνὶ πηδήματι τῶν οὐρανίων ὕπερ- 
θεν ἀντύγων ἐπειράθης ὑπεράλλεσθαι; ᾿ἘΕδέησε τοι- 
γαροῦν τὸν ἶσον ἀγῶνα ὑπὲρ ἡμῶν ἀναδέξατθαι τὸν 
ἀγωνοθέτην, x«t ἐντέχνως ὑποσχελίσαι τὸν ἡμέτεδον 
πτεονιστῆν. 

φυτεύετε τοιγαροῦν ξύλον ἐν τόπῳ Κρανίου. Τὸ 
δὲ Κρανέον, λόγος φιλαλήθης, προπάτοροσ τυγχάνει 
᾿Αδὰμ, χαὶ ὡσανεὶ ἐπ᾽ αὐτῷ θεατῇ τὸ στάδιον ὑπέρ- 
χεται τοῦ παλαίσματος ὁ Χριστός. Ὁ χαρπὸς δὲ τοῦ 
ξύλου τούτου θάνατος ἣν ποοδηλότατος, μηδὲν προ 
δεδλημένος ἐπαγωγὸν, μηδὲ ἔνδοξον, ἀδοξίαν δὲ 
μεγίστην χαὶ ὄνειδος φρονοῦσι τὰ τῶν ἀνθοώ- 
Καὶ ὁ μὲν χαοπὸ; ἐχεῖνος τῆς 
ὡραῖος ἦν εἰς ὅρασιν χαὶ χαλὸς εἰς βρῶσιν, 
ἐλπιδας τῆς θεώσεως: ποούττινεν " 
σταυριχὸς, ὥστε ποόῤῥωῆν 
᾿Ησαῖαν 


ἐγὼ, φησὶ, 


J»96t$ , 
x«t 
δὲ 


τὸν 


των, 
ὑψηλὰς ó 

τοὐναντίον ἅπαν, 
τοῦτον ἰδόντα, χαὶ παθηνάωξνον λέγειν " 
Εἴδομεν αὐτὸν, χαὶ οὐχ εἴχεν εἶδος οὐδὲ χαλλος, 
ἀλλά τὸ εἶδος αὑτοῦ 
πάντας ἀνθοώπους. Καὶ 


ἄτιμον, ἐχλεῖπον παοὰ 
οὐ μόνον ἄδοξος ὁ τοῦ 
ξύγου τούτου χαοπὸς, G)Àk x«t πιχοαίνων τὴν αἷ- 
σήησιν. Χολὴν γὰρ ἀπέδλυξε * τὰ γὰρ γλυχῖχ τῷ 
προπάτορι εἰς χολὴν ἐστράφη τῷ τὴν πτῶσιν τού- 
του ἀναπαλαίοντι " χαὶ γένονται τὰ ἐναντία ἰάματα 
ἡ δυν- 
θέντα τῷ χαλῷ πρὸς βρῶσιν χαρπῷ, xci ἐχουτία 
ὔὐνωσις τὸ τῆς φθορᾶς ἔνδυμκχ 
ἄδιχος θάνατος Σὸν δίκαιον ἀναιρεῖ, xui 


τῶν ἐναντίων, χαὶ ὁ πιχρανθεις σώξει τὸν 
) i 


θεοσπεύξει, χαι ὁ 
τὸ ξύλον, 
τὸ ποώην ἐπαοκτου "αὶ θανατοποιὸν, εἰς εὐλογίαν 


«ποτελευτᾷ, χαὶ ζωὴν αἰώνιον ἀναθάλλει. 


Β 


Nascitur ergo novus Adam, mundoque specie 
humana innotescit, divinam majestatem, certa dis- 
pensatione in multis tegens ob adversarium. Quod 
primo parenti efficacis institutionis loco erat; 
quippe perspicue edocto, quomodo et ipsum tunc 
ad pugnam accingi oportuerit. Si enim ego, inquit, 
qui natura Deus sum, et in colis habito, in ter- 
ram descendi, et usque ad formam servi me demisi 
et abjeci, quare tu, qui te terrestrem esse, et in 
lutea domo habitare non ignorabas, uno saltu super 
omnes coelestes orbes saltare conatus es ? Quam- 
obrem necesse fuit, ut ipse Agonothetes noster 
parem pro nobis pugnam iniret, eumque qui cal- 
caneum nostrum observat, artificiose supplantaret. 

Eapropter lignum plantatur in loco Calvarie. 
Hec vero Calvaria, ut vera traditio habet, primi 
parentis Adami est, quo velut spectatore ingredi- 
tur Christus stadium locumque certaminis. At 
fructus ligni hujus mors erat certissima et pre- 
sentissima ; nihil, quod recreare posset, nihilque 
glorie continens, quin potius plena dedecoris et 
opprobrii, judicio illorum, qui humana tantum sa- 
piunt. Et fructus ille quidem scientie pulcher 
erat visu, et jucundus gustatu, et magnifica divi- 
nitalis adipiscendee spe implebat. At crucis fru- 
clus contrario prorsus modo sese habuit ; ut Isaias 
eminus eumdem conspicatus et miseratus dixerit : 
Vidimus ilium, et non habebat formam, neque pul- 
chritudinem, sed species illius sine honore fuit 13, 
nt, quod ad illam attinet, omnibus hominibus 
forma inferior fuerit. Neque solum fructus hujus 
arboris inglorius fuit, sed et sensum  amaritu- 
dine infecit ; nam fel stillabat ; que enim primo 
parenti fuere dulcia, ea in fel conversa sunt ei, 
qui casum illius reparavit, fiuntque contrariorum 
contraria medicamenta, et is qui amaritudinem 
expertus est, servat illum qui pulchro fructu sese 
oblectarat, et voluntaria nuditas corruptionis in 
dumentum curat, morsque injus!ajustum perimit, 


etlignum jam pridem exsecrandum et mortiferum in benedictionem desinit, vitamque ceternam 


producit. 
Κἀντεῦθεν παιδαγωγούμεθα ποὸς τὸν μέγαν 
ἀγῶνα, χαὶ ἐπιγινήσχομεν τὴν μέθοδον τοῦ παλαὶ- 
σματος" χαὶ μανθάνομεν τὰ ἡδύνοντα o 
ὀδυνηρώ, παρατρέχειν, γυμνοὶ προοσθαθείας 
τοῦ χόσμου, μὴ ἔχη κοσμωοχράτωρ λαΐάς᾽ 
ὑπερεύχεσθαι ἑπηρεχστῶν ὡς εὐεργετῶν, Gy διαιε- 
ρίξωνταί τινες τὸ ἱμάτια τὰ ἐχ τῆς τετραχτύος τῶν 
στοιχείων συμπιπλευμένα, μηδ᾽ ἐπιστρέφεσθαι. τί 
“ὰρ ἂν xci βλάψειαν τοῦ ἄνωθεν ἐξυφασμένον χι- 
τῶνος͵ φημὶ τῆς ψυχῆς, σὼου x«i ἀὸδῥαγοῦς διαμέ- 
γοντὸος ; τὸν θάνατον ὄναρ λογίζεσθαι. 
Ἕσται γὰρ ὅταν διυπνισθῶμεν, x«i τὴν ἀνέσπερον 
ἡμέραν ὀψόμεθα x«i 
γυχτὶ τοῦ βίου φανταξομένην nuiv βασιλείαν. 


πάντα, 
εἶναι 
ἵνα 


τὐτὸν ὡς 


χατάσχωμεν ἀσψαλῶς τὴν ἔν 


15 158, Lb 2. G OL - 
ATROL. GR. CXL. 


Que omnia ad ingens certamen nos erudiunt, 
et hinc pugni rationem cognoscimus, discimusque 
omnia jucunda ut tristia et acerba defugere, quo 


D nudi simus ab omnierga mundum affectione, ne 


princeps hujus mundi occasionem adversus nos 
accipiat. Discimus etiam hinc orare pro iis qui 
nos leedunt tanquam pro benefactoribus : et. nihil 
morari, si qui dividant vestimenta ex quadruplici 
elementorum serie coagmentata ; quid enim nocu- 
menti inferre queant, si tunica superis in oris 
texta, anima inquam, salva etintegra permaneat? 
Discimus denique ipsam mortem ianquaim som- 
nium quoddam reputare. Erit enim tempus cum 
expergefiemus, diemque sine vespera intuebimur, 
secureque occupabimus illud, quod in nocte hu- 
jus vite animo et cogitatione concepimus regnum 


21 


064 GERMANI II CP. PATRIARCH A. 
Videte, qualis schola virtutis sit crux. Videte, ἃ 


quo ferat imitatores Christi crucifixio. In. ccelum 
subducit, celi cives facit, heredes Christi. Quam 
adorandum mihi hoc lignum, quam colendum, 
quam venerandum! ut ego illud reputem pro scala 
illa celos tangente, in qua Christus innixus est. 
Mortuus enim pro vita mea in cruce tenebatur, 
more hominis, et in eadem firmatus est, ne ad ter- 
ram propter corpus exsangue inclinatus decideret 
ie, qui divinitate omnia complectitur vitaque 
funotis vitam inspirat. Angeli vero ascendebant et 
descendebant per hanc scalam. Ascendebant enim 
quodammodo, Jesu modicum quid pre ipsis mino- 
rato et humiliato, propter cruciatum mortis. Con- 
festim autem descenderunt descensu infinito, cum 
orucifixum viderent supra omnem principatum et Β 
potestatem evectum. Et quidnam aliud, quam crea- 
torem suum, et regem, et Dominum glorie ? At 
sub hac scala dormit diuturnum illum somnum, 
universalis ile patriarcha, pater omnium viven- 
tium, et princeps omnium, que ab initio fuerunt 
familiarum, Adam. Et lapis ad caput ejus ; siqui- 
dem locus Calvarie Lithostrotos est appellatus. 


Ex hac sublimitate ad aliam quamdam sublimi- 
tatem recurrit oratio, Dominique vocem ita dicen- 
tem audit : sicut exaltavit Moyses serpentem in de- 
serto, itaezaltarioportet Filium hominis, ut omnis, 
qui credit in eum, non pereat, sed habeat vitam 
aeternam "8. — Quam magnificata sunt. opera Do- 
mini ! nimis profunda facte sunt cogitationes tua. C 
Vir inspiens non cognoscet,et stullus non intelliget 
Asc 1^. Vellem modoet Jude&os et Bogomilos adesse, 
et audire orationem reprehendentem et refellentem 
eorum maledicta contra benedictam omniumque 
vocibus laudandam crucem. Sed quid commune 
Ecclesie Dei, et mutis illis canibus? αἱ propheta 
ait !*; presertim cum, ne profanos istos ad hec 
audienda advocem,impediatpsalmus, qui affirmat 
Judeum insipientem hec non percepturum, et 
stultum Bogomilum non intellecturum. In vestram 
quoque merito incidam reprehensionem, si acce- 

tum a filiis vestris panem objecero canibus. Sed 

i quidem abeantad corvos, qui sub intelligentiam 
eadunt, scelesti, tanquam morticina quedam et 
lacrymis digna cadavera, illorumque oculos ani- D 
males effodiant. Vere enim nec cognoverunt, ne- 
que intellexerunt : nam in tenebris ambulant. 


At vos filios colestis Patris alemus pane nu- 
triente animas, in quem panem injiciemus lignum 
crucis, non ut comminuatur, sed ut coagmentetur. 
Iterum ergo verba Evangelii recitentur : Sicut ezal- 
tavit serpentem Moyses in. deserto, ita ezaltari 
oportet Filium hominis, ut omnis, qui credit in eum, 
non pereat, sed habeat vitam &ternam. Principio 


.Q οἷον psrijq παιδευτήριον ὁ σταυρός. 
Ὁρᾶτε πῇ φέρει τοὺς μιμητὰς ἡ τοῦ Χριστοῦ- στωύς 
pect. Εἰς οὐρατὸν ἀνάγει, Οὐρανοπολίτας ποιεῖ, 
κληρονόμους Χριστοῦ. Ὡς προσχυνητὸν μοι τὸ ξύ- 
λὸν τοῦτο, ὡς ἀσπαστὸν, ὡς σεδάσμιον, ὡς ἔγωγι 
καὶ εἰς ουρανομήχῃ τοῦτο θεαματίξομαι χλιμαχα, 
o i Χριστὸς ὑπεστήριχτο. Νεχρὸς γὰρ ὑπὲρ τῆς 
ἐμῆς ξζωξς γεγονὼς τῷ σταυρῷ σννείχετο ἀνθρω- 
ποπρεπὲς, χαὶ ἡδράξετο, μὰ καὶ καταῤῥεύσῃ πρὸς 
γῆν ὑπκενδιδοὺς διὰ τὸ ἄψυχον, ὁ τῇ θεότητι πάντα 
συνέχων καὶ τοῖς νεχροῖς ἐμπνέων ζωήν, ΓΑγγελοι 
δέ ἀνέδαινον χαὶ χατέβαινον ἐπὶ ταύτην τὴν χλέ- 
μαχα. Ὑπανέθδαινον γάρ πως, βοαχύ τι παρ᾽ αὐ- 
τοὺς ἠλαττωμένον τοῦ Ἰησοῦ, x«i τεταπεινωμένον 
διὰ τὸ πάθημα τοῦ θανάτου. Γοργὸν δ' αὐτίχα χατ- 
ἔδαινον χατάθδασιν ἄπειρον, ὑπεράνω πάσης ἀρχῆς, 
χαὶ ἐξουσίας ἀγγελιχῦς τὸν σταυρούμενον θεω- 
ροῦντες. Καὶ τί γὰρ ἕτερον͵ à ποιητήν ἑαυτῶν, χαὶ 
δεσπότην, καὶ Κύριον τῆς δόξης τῷ Πατρὶ συμ- 
προσχυνούμενον x«l τῷ Πνεύματι; Ὑκοχάτω δὲ rq 
χλίμαχος ταύτης ὁ οἰχουμενεχὸς πατριάρχης χαῦ- 
εὐδει τὸν πολυχρόνιον ὕπνον ὁ Πατὴρ πάντων, τῶν 
ξώντων, χαὶ ἄρχων τῶν ἀπ᾽ ἀρχῆς πατριῶν ὁ 
᾿Αδάμ. Καὶ λίθος πρὸς χεφαλῆς αὐτοῦ, εἴπερ τόπος 
τοὺ Κρανίου τὸ Διθόστρωτον χέχληται. 

Ἐξ ὕψους τούτου πρὸς ἕτερον ὕψος ὁ λόγος pov 
ἀνατρέχει καὶ τῆς Δεσποτιχᾷῶς ἀχούει λεγούσης 
φωνῆς" Καθὼς ὕψωσε Μωυσῆς τὸν ὄφιν ἕν rà 
ἐρήμω, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀν- 
θρώπον, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὰ 
ἀπόληται, ἀλλ᾽ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον, --- Ως ἐμεγα- 
λύνθῃ τὰ ἔργα τοῦ Κυρίου 1 σρόδρα ἐβαρύνθη .- 
σαν οἱ διαλογισμοί σον. 'Avàp ἄφρων οὐ γνώσι- 
ται, χαὶ ἀσύνετος οὐ συνήσει ταῦτα. !Βθελον 
ἄρτι x«i Ἰουδαίους καὶ Βογομῶονς παρεῖναι, xai 
tou λόγου ἐπαχροᾶσθαι ἔλέγχοντος τήν χατὰ τοῦ 
πανευφήμον σταυροῦ δυσφημίαν αὐτῶν. ᾿Αλλὰ τί 
xotvóv τῇ ἘΕχχλησίᾳ τοῦ Θεοῦ x«i τοῖς ἐννεοῖς 
τούτοις χυσί ; ὡς φησιν ὁ προφήτης" χαὶ ἄλλως 
γὰρ ἀναχόπτει pou τὴν πρὸς τοῦτο πρόσχλησιν τῶν 
βεδῆλων τούτων ἀνδρῶν ὁ ψαλμὸς, ἀποφαινόμενος, 
ὡς ἀνὴρ ἄφρων Ἰονδαῖος οὐ γνώσεται, xai ἀσύν- 
ἔτος Βογόμιλος οὐ συνήσει, ᾿Ἐπεγχαλέσετε δὲ, μοι 
x«l ὑμεῖς, ἐὰν τὸν ἄρτον τῶν τέχνων ὑμῶν λαθὼν 
ἐπιδώσω τοῖς χυναρίοις. ᾿Αλλ᾽ ἐχεῖνοι μὲν ἐῤῥέ- 
τωσαν ἐς χόραχας τοὺς νοητοὺς, ol παμμίαροι, ὡς 
τινὰ θνησιμαῖα xci θρήνων ἄξια πτώματα, καὶ ὑπ᾽ 
αὐτῶν τοὺς ψνχιχούς ἐξορυττέσθωσαν ὁφ αλμούς. 
Τῷ ὄντε γὰρ οὐχ ἔγνωσαν οὐδέ συνῆκαν" iv γὰρ 
σχότει διαπορεύονται. 

Ὑμᾶς δὲ τὰ τέχνα τοῦ οὐρανίον Πατρὸς θρέψω- 
μὲν τῷ ἄρτῳ τῷ τρέφοντι τὰς ψυχὰς, εἰς ὃν ἄρτον 
τὸ ξύλον ἐμδάλλομεν τοῦ σταυροῦ, οὐχ εἰς συντρι- 
δὴν, ἀλλ᾽ εἰς σύστασιν. Ιἅλιν οὖν λεγέσθω τὸ Κύ- 
αγγέλια - Καθὼς ὕψωσε τὸν ὕφιν Μωσῆς ἐν 7? 
ἐρήμῳ, οὕτως. ὑψωθῆναι δεῖ τὸν Υἱὸν τοῦ ἄν- 
θρώπου, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν pi από 


Ὁρᾶτε 


15 Joan. m, 14, 156. !* Psal. xvi, 6, 7. !5 Isa. Lvt, 40, ᾿ Ru 


683 


IN VIVIFICAM CRUCEM 


654 


ληται, ἀλλ᾽ ἔχῃ ξωὴν αἱώνιον, Πρῶτον οὖν πρὸς À historiamdubitationibusquibusdam percurremus. 


τὴν ἰστορίαν ἀπορηματιχῶς ἀπαντήσωμεν. Ti δὴ 
"mort δαχνομένου τοῦ «o ὕ ὑπὸ ὄψεως, χαὶ ἀποθνή- 
σχοντος, εἰς τὸν ἐπὶ μετεώρου χαλχοῦν ὄφιν ἀναρ- 
τὰν τὰς τῆς ζωῆς ἐλπίδας ἑἐπέτασσεν ὁ Θεός ; Καὶ αὴν 
ἀπ᾿ ἀοχῇς dv ὄφεως θάνατος εἰς τὸν χόσμον εἰσ- 
ἦλθε, x«t τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς ἀπεστέρηται. Διὰ τί 
δὲ uà πρὸς τὴν χιδωτὸν ἐχείνην τὴν σεδάσμιον, 
τὴν θαυματοποιὸν ἀτενέξειν ἐπέτρεψεν ὁ Θεὸς, χαὶ 
τὴν θεραπείαν λαυωβάνειν ; Ἢ δὲ Μωσαϊχὴ ῥάδδος 
ποῦ, ὃ τοὺς ὄφεις χαταναλώσασα τῶν ἐπαοιδὼν ; 
διὰ τί μὴ καὶ αὐτὴ ἀποθηριωθεῖσα, καθὼς χαὶ τὸ 
ποότερυν, τοὺς ἐρημιχούς κατέπιεν ὀφεῖς ; Τὸ δε: 
Οὐ ποιήσεις πᾶν ὁμοίωμα, οὐτε τῶν ἔν οὐυρανῶ, 
οὔτε τῶν ἐν τῇ γῆ, πῶς παρὰ τοῦ νομοθέτου 
ἠχύρωται, καὶ ϑοξάξεται ὄφις χαλχοῦς dat; ἐπ- 
εὐτρανίσεσι ξωοποιων (1); 

Ὁρᾷς τὴν τῆς ἀπορίας σειρὰν ὡς πολύπλοχος, 
ὡς ἰσχυρὰ, ὡς ϑυσδιάλυτος ; Ὦ βάθος πλούτου καὶ 
σοφίας νώσεως Θεοῦ. " Ovze$ προωρισμέ- 
voy ἦν ποὸ αἰώνων τὸ μυστήρμον τοῦ σταυροῦ" x«i 


χαὶ 


ἄλλως οὐκ ἔδει πραγματευθῆναι τὼν ἀνθρωπων τὴν 
σωτηοίαν f$ μόνον διὰ σταυροῦ. 'O δὲ προτετύπωται 
μὲν πρότερον x&v τῷ μονογενεῖ παίδι τοῦ ᾿Αὐραάμ 
τῷ ἰξ ἐπαγγέλίας. τῷ εὐλογημένῳ: καὶ δεύτερον 
ἐν c» χαλῷ τὰ πάντα Ἰωσήφ' ἀλλ᾽ ὅτι ἔνδοξα 
προσειάσαματα ἦσαν χαὶ πίναχας, ἔφερον ταῦτα t»- 
λογημένου γένους, xai μεμαχαρισμένου ἀπεξεσμέ- 
vot, οὐχ ἵστησι μέχρι τούτον τὴν προτύπωσιν ὁ δι 
ἐαυτου τὰ εἰχονουργήματα πρὸς τὸν ἐντελόμορφον 
διαξωγραφήσας λὼὺγος Θεοῦ, ἀλλ᾽ εἰδὼς ὅτι μετὰ 
ἀνόμων λογισθήσεται, χαὶ τοῖς ἐν χατάρα συναριθ- 
αηθήσεται διὰ τὸν θάνατον τοῦ σταυροῦ, xat τὸ 
δι gie; συμπαραλαμθάνει προχάραγμα, οἱονεί 
τινος χρώματος μέλανος" ἔστι γὰρ οὗτος τῶν ἐπι- 
χαταράτων, χαὶ συμμνολογογραφεῖ δι᾿ αὐτοῦ τὴν 
εὐλογίαν τοῦ χόσμον. Προσέλαδε γὰρ τὴν χαταρᾶ- 
θεῖσαν φύσιν ἡμῶν, xai δείχνυσι ταύτην σωτηρίας 
αἰτίαν, xmi ζωῆς ἀθανάτον πηγαστιχήν, Ὁμοιοῦται 
δὲ τοῖς ὄγεσι, τουτέστι τοῖς χατηραιένοις ἀνθρώ- 
ποις ἄνευ ἁμαρτίας, χαὶ ὁ χαλχούς ὄφις εὔηχος χή- 
ρυξ τῆς ἀναμαρτήσιας τοῦ προσλήωματος, ἰοῦ θα- 
γατοφόρου ἀπηλλαγμένος. Ὄφις δὲ τὸν ἰόν ἐπὶ σώ- 
ματος φέρει, χαὶ ἔδγαψεν ἐν τῷ παραδείσῶ ὁ προ- 
tov ἐκεῖθεν μετὰ δοὴλον Ψιθυρισμός. Χριστὸς δὲ 
ἁμαρτίαν οὐχ ἐποιησῖν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν 
τῷ στόματι αὐτού, χαὶ σώξει τὸν χόσμον ἀπὸ τῆς 
φθορᾶς. 


2 
:« 


᾿Ιώδεις οἱ ὀδόντες τοῦ opto; χαὶ θανάτου μέλανος 
πρόξενοι, Χριστοῦ δὲ οἱ ὀδόντες λευχοὶ, f$ γάλα 
κατὰ τὴν προφητείαν ᾿Ιαχὼδ, τοῦτο piv, ὅτι πρὸς 
τὴν γᾶν ἡμᾶς ὁδηγεῖ ὁ λόγος αὐτοῦ ῥέουσαν μᾶι 
x«l γάλα, τὴν νοητὴν Ἱερουσαλήμ: τοῦτο δέ, διὰ 


Qua de causa, cum populus ἃ serpente morderetur 
et moreretur, precepit Deus, ut spem vitee suspen- 
sam haberent ab ceneo serpente in altum elato? 
Atqui statiru a condito mundo mors per serpentem 
in mundum intraverat, lignoque vite homo pri- 
vatus fuerat. Cur non permisit Deus, ut oculos 
converterent ad venerandam illam et miraculorum 
effectricem arcam, sicque curarentur ? Ubi vero 
virga Mosaica, qu& serpentes magorum devoravit? 
cur nonetipsain serpentem, ut olim, commutata, 
ubsumpsit illos in eremo serpentes ? lllud autem : 
Non facies omnem similitudinem, neque eorum,qua 
in celo, neque eorum, quo in terra!* ; quomodo ἃ 
legislatore violatum est, et irritum redditum, dum 
ereus serpens non sine gloria, solo et nudo intuitu, 
vitam largitur? 

Vides dubitationis quasi catenam. Quam est mul. 
tiplex, quam firma et quam indissolubilis 1 Oatti- 
tudo divitiarum sapienti οἱ scientias Dei! | Vere 
ante secula jam predetinitum erat crucis myste- 
rium, nec aliter hominum salus procuranda fuit, 
quam per solam crucem, que quidem prius etiam 
prefgurata est in unigenito filio Abrahe, in eo, 
qui ex promissione, in illo benedicto. Et rursum 
in Josepho illo formoso in omnibus. Verum quia 
iste figure illustres erant, insigniaque ferebant 
benedicta et beate stirpis, non contentus fuit hac 
presignificatione divinus sermo, qui seipso imagi- 
nes futurorum plena, et omnibus numeris perfe- 
cta figura describit; sed quia sciebat Christum 
cum iniquis reputatum iri, et inter maledictos 
numerandum, propter crucis supplicium, eam ob 
causam ascisoit quoque effictam speciem serpen- 
tis, tanquam nigri cujusdam coloris, qui maledi- 
clis et devotioni obnoxiis proprius est, tacite que 
per serpentem mundi salutem insinuat. Prius enim 
assumpsil exsecrationi subjectam naturam nos- 
tram, eamque salutis causam et vite&e immortalis 
fontem, et originem esse ostendit. Similis autem fil 
serpentibus, hoc est, maledictioni obnoxiis homini- 
bus sed absque peccato, clarusque testis et preco 
immunitatis a peccato ejus, qui cruci appensus, est 
ipse e&reus serpens, veneni mortiferi expers, Ser- 
pens vero venenum fert in ore, nocuitque in pa- 


p radiso dolosus ille et fraudulentus susurrus, qui 


jnde prodiit. At Christus peccatum non fecit, nec 
inventus est dolus in ore ejus !*, servatque mundum 
8 corruptione. 

Venenati sunt dentes serpentis, mortisque atre 
auctores ; at Christi dentes candidi sunt, vel potius 
lac secundum prcphetiam Jacob "5, partim quidem 
quod sermo ejus nos ducat in terram melle et 
lacte manantem, ad Jerusalem illam spiritualem, 


16 Exod, xx, 4. 11 Rom. x1, 33. 151 Petr. 11, 31. 13 Gen. xLiX, 15. 


(4) Verba illa referri possunt ad ipsum Moysem, 
si lectio hoc modo constitaatur: Καὶ δοξχπέται 


laudatur el celebratur Moyses quod xreos serpentes 
e[finzeritl, ita ut ξωοποιῶν non sit viviflcare, sed 


ὄφεις χαλκοῦς ψιλαῖς ἐπεντρανίσεσι ξωοποιῶν. δὲ tamen — aniinalis speciem effingere. . 


055 GERMANI HI CP. PATHIABRCILE. 
et solo intellectu coguosci aptam; partim vero, À τὸ τῶν τυπικῶν 


quod typicarum representationum non sit capax, 
nam solum lac ex omnibus humidis speciem nul- 
lam effigiat, neque formas corporeas reddit et 
repercutit. Serpens autem exuvias quotannis ponit. 
At Christus nihil habuit de veteri homine, qui 
corrumpitur secundum desideria deceptionis ne. 
que quidquam abjecit; sine peccato enim novus 
Adam vixit noveeque creature auctor. Talis cum 
esset, in crucem ascendit, seque statim omnis 
macule expertem esse publice testificatur; acce- 
densque ille, qui jam deprimebatur serpens, nihil in 
eoreperit. Omnibus enim modis superior erat vene- 
num jaciente malitia, prefocaturque perniciosus 
ille serpens, et draco apostata qui caleaneum no- 
strum observat, conservatur autem Israel, animus Β 
videns Deum, cognoscensque salutem eternam re- 
positam in hoc Deo, carne quidem crucifixo, per 
divinitatem vero vivificante mortuos; in quem 
perspicue competit et desinit oraculum Moysis sic 
vaticinantis : Videbitis vitam vestram pendentem 
ante oculos vestros ??. Necesse enim habue- 
runt et illi, qui prius ἃ serpentibus icti fue- 


esl 
| ἐμφάσεων ἀπαράδεχτον. Tea γὰρ 
μόνον ἐξ ἀπάντων ὑγρῶν οὐκ οἷδεν idit χᾶρε.-. 
XTÉpem ἐμφάσεις, xxi τύπους ἀποπάλλειν σωματι- 
χούς, Ὄφις δὲ rà» λεβηρίδα δι᾽ ἔτους ἀπαμφιίννυ- 
*«t. Χριστὸς δὲ οὔτ᾽ εἶχέ τε τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου 
τοῦ φθειρομένου κατὰ τὰς ἐπιθυμίας τῆς ἀπάτες, 
οὔτ᾽ ἀπιθιλετο, ἀναμαρτήτως νέος 'Adsp. γεγονὼς; 
χαὶ τῆς χαινὺὸς χτίσεως ἀρχεγὸς. Τοιοῦτος ὧν 
ἀνατρέχει ἐπὶ τὸ ξύλον, χαὶ στηλιτεύει ἑαυτὸν εὖ" 
θὺς ἀναμάρτητον, χαὶ ὁ χάτω συρόμενος ὄφις: ἂλ- 
θὼν, εὑρέσχει ἐν αὐτῷ οὐδέν. Ιαντελῶς γὰρ ἣν τῆς 
ἰοδόλον χαχίας ὑπέρτερος, χαὶ χατάγχεται μὲν ὁ 
δεινὸς ὄφις χαὶ δράποστάτης ὁ ἐπιτηρων τὴν 
πτέρναν ἡμῶν, σώξεται δὲ ὁ Ἰσραὴλ ὃ ópev νοὺς 
τὸν Θεὸν, σωτηρίαν αἰώνιον ἐπιγινώσχων τοῦτον 
Θεὸν, σαρχὶ μὲν ἐσταυρωμένον, θεότητι δὲ ζξωο- 
ποιοῦντα τοὺς νεχρωθέντας, εἰς ὃν ἐχδαίνει προ- 
ϑήλως à προφητεία Μωύσέως προλέγοντος- [Ὄψεσθι 
tiv ξωὴν ὑμῶν χρεμαωένην χατέναντι τῶν ὀφθαλμῶν 
ὑμῶν" ᾿Ανάγχην γὰρ εἶχον x«i οἱ τοῖς ὄφεσι πρότερον 
διδηγμένοι πρὸς τὸν ἀνεστηλωμένον ὄφιν ἑπεντρανίξειν, 
ὡς οὐχ ἑτέρως χορηγουμένον tójtot τοῦ ξῷῴν ἣ ἀπὸ 
τῆς εἰς αὐτὸν ἀτενέσεως, 


rant, adeum, quiexcolumnasuspensuserat, serpentem, oculos Ievare quasi aliter eis vita non esset 


obventura, quam ab intento aspectu in illum. 
Etnunc nos quibus ante oculos Jesus Christus 
depingitur consona divino psalte Davidi cana- 
mus : Oculi omnium in te sperant et tu das. illis 
escam tn tempore opportuno *!. Sacrificatus enim 
et suspensus Agnus Dei propriam carnem edendam C 
apponit ills qui in te spem salutis reponunt. 
Aperis tu manus tuas, expandens eas in cruce, et 
imples omne animal Patris tui beneplacito. Patris 
vero beneplacitum est, ut omnes homines salvi 
fiant, per voluntariam tuam passionem et crucem, 
et ut omnes in agnitionem veritatis veniant. Agni- 
tio autem veritatis est fides recta in te, tuumque 
Patrem principio carentem, sanctumque Spiritum. 
Quis non adorabit scutum salutisnostre, quis non 
celebrabit profligatricem homicide Satane ? Crux 
videlicet lumen vultus Dei est signatum super 
nos **. Nam sceptrum Regis lumen ejus est, igna- 
ros ut lucerna ad ipsum deducens. Heec significa- 
tioest, datatimentibus Dominum, ut fugiant a facie 


Καὶ νῦν ὑμεῖς, οἷς κατ᾽ ὀφθαλμοὺς ᾿Ιησοὺς Χρι- 
στὸς ἑσταυρωμένος γράφεται, συνῳωδὰ τῷ θεσπεσίω 
ψαλτωδοῦμεν Δαυΐδ, Oi ὀφθαλμοὲ πάντων εἰς σὲ 
ἐλπίξουσι, xat σὺ δίδως τὴν τροφὴν αὐτοῖς ἐν 
εὐχαιρίᾳ. Τιεθυμένος γὰρ καὶ χρεμαννύμενος ὁ 
᾿Αμνὸς τοῦ Θιοῦ τὰς οἰκείας ἑστιᾷ σάρχας τοῖς εἰς 
σὲ τὰς ἔλπίδας ἀναθεμένοις τῆς σωτηρίας, ᾿Ανοέγεες 
σύ τὰς χεῖρας σὸν ἐφαπλῶν αὐτὰς τῷ στανοῷ, καὶ 
ἐμπιπλᾶς πᾶν ζῶον τῆς πκατριχξς εὐδοχίας, Εὐδοχία 
δὲ Πατρὸς τὸ πώντας ἀνθρώπους σωθῆναι διὰ τοῦ 
ἰχουσίον σὸν πάθους, x«i τοῦ σταυροῦ, x«i εἰς 
ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἔλθεῖν, Ἐπέγνωσις δὲ ἀληθείας 
$ πρὸς ci xai τὸν ἀναρχὸν σου Πατέρα x«i τὸ παν- 
ἄγιον Πνεῦμα πίστις ὀρθόδοξος: Τίς οὐ προσχυνησει 
τὸ ὅπλον τῆς σωτηρίας ἡμῶν ; Τίς οὐ δοξάξει τὸν 
ἀναιρέτην τοῦ βρωτοχτόνου Σατάν ; Τοῦτο φῶς τοῦ 
προσώπον τοῦ Θεοῦ σημείουμενον ἐφ᾽ ἡμᾶς. 
Σχῆῦπτρον γὰρ βασιλέως φῶς αὐτοῦ ὡς λύχνος, 
πρὸς αὐτὸν τοὺς ἀγνοῦντας ἐφοδηγοῦν. Τοῦτο ση- 


arcus ** et diabolicarum impressionum. Hec et jy μείωσις δεδομένη τοῖς φοδούμένοις τὸν Κύριον τοῦ 


lignum plantatum secus exitus aquarum fontium- 
que salutis. In omnibusenimdivinee Scripture lo- 
cis, hymnis et laudibus crux decantatur, que fru- 
ctum suum dedit in tempore suo **, quo in Litho- 
stroto depacta est. Gaudet vero crux iis, qui vita 
fluxa, molli et delicata contempta, asperitati 
et severitati Christiane discipline sese dedunt. 
At fructus ejus est remissio peccatorum, quam in 


80 Deut. xxvir, 66. 31! Psal cxLiv, 19... ?? Psal. iv, 


(2) Vocat Germanus Calvarie montem Lithro- 
stroton quod et ab aliis Grecis factum observavi- 
mus. Nec satis mihi notum qua ratione ; cum Li- 


φυγεῖν ἀπὸ προσώπον τόξον, x«i τῶν ϑαιμονιχῶν 
προσδολῶν. Τοῦτο xal ξύλον πιφντευμένον παρὰ 
τὰς διεξόδους τῶν ὑδάτων xci τῶν τοῦ σωτηρίου 
πηγῶν, Ἔν πάσαις yàp ταῖς θείαις Γραφαῖς ὕμνοις 
πιοιαντλούμενος ἐστιν ὁ σταυρὸς, ὃς τὸν χαρκὸν 
αὐτοῦ δέδωχεν ἐν χαιρῷ αὐτοῦ, χαθ’ ὃν ἐν τῷ Av- 
θοστρώτῳ (9) ἐπεφύτευτο. Χρέρει δὲ ὁ σταῦρὸς τοῖς 
τὸν ἔννγρον μὲν βίον x αἱ πλαδαρὸν διαπτύουσι, τῇ 


7. 38 Psal. iix, 6. ?* Matth. xxiv, 45. 


throstotos fuerit tribunal Pilati, ex quo senten- 
tiam mortis in Christum dixit. 


657 


ΙΝ VIVIFICAM CRUCEM. 


658 


τραχύτητι δὲ καὶ σχληραγωγίᾳ τῆς χατὰ Χοιστὸν Α ea affixus Agnus Dei, qui tollit peccatum mundi ?5, 


᾿ϑιαγωγῆς προσανέχουσιν. Ὁ δὲ κάρπος αὐτοῦ dt- 
σις ἀυαρτιῶν, ἣν ὁ ἐν αὐτῶ προσπαγεὶς ᾿Αμνὸς τοῦ 
αὐτὸν πιστεύουσιν ἐδωοήσατο. 


᾿Αλλὰ δεῦτε πάντες προσχυνήσωμεν νῷ ὑποποδίῳ 
τοῦ παυδασιλέως Χοιστοῦ, Προσπέσωμεν ἑχόντες, 
ἵνα μὴ ἄχοντες τοῦτο πάθωμεν, ὅταν ὁ Ι͂ατῷο τούς 
ἐχθοοὺς τοῦ Υἱοῦ ὑποποδιον θῇ τῶν ποδῶν αὐτοῦ. 
Δεῦτε χαὶ ἐν αν)- 
τίον Κυρίον τοῦ πλίσαντος, ἥωλ:, εἶτα φθαοὶν- 
τας τῇ παραχοῇ ἀναπλάσαντος διὰ στανοοῦ, ἵνα μὴ 
χλαύσωμεν, ὅταν αἱ δυνάμεις τῶν οὐρανῶν σαλευθή- 
σονται, χαὶ ὀφθήσιται τὸ σημεῖον τοῦ Υἱοῦ τοῦ 
ἀνθρώπον ἐν τῷ οὐοανῷ, x«i χόψονται πᾶσαι αἱ 
φυλοὶ τῆς γῆς. Ὡς γὰο ἀψευδὴς Θεὸς ὁ Χριστὸς B 
προιδήλωσε, ποοποοεύσιται τῆς δευτέοας παρουσίας 
αὐτοῦ 6 στανοός, ὡς βατιλιχὴ σηυμαὶα πανεύσημος, 
xat γνωρίσουσι πάντες οἱ ἐξ "Adáu μέχοι τῆς συν- 
τελείας ἄνθρωποι, ὡς ὁ ἐσταυρωαένος Χοιστὸς ἔρ- 


τοίνυν ποοσπέσωμεν χλχύσω εν 


χεται χρῖναι ξῶντας χαὶ νεχρούς. Προφθάσωμεν 
οὖν τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἐν ἐξουοληγήσει, Οἱ- 


χειωθῶμεν τῷ βασιλεῖ τῶν αἰώνων x«i χριτὸ πὰσης 
πνοῆς τῷ ἔσταυρωμένῳ Χοιστῷ οἰχείωσιν τὴν διὰ 
μιμήσεως. Μιμεῖται δὲ τὸν Χοιστὸν ὁ χαθηλώτας 
τῷ θείῳ φόνῳ τὰς ἑαυτοῦ σάρκας, x«i τῶ χόσμῳ 
σταυρωθεὶς xai. ἀπονεχρωθείς 

Καμωαυσὸν aou τοὺς ὀφθαλυούς, ἱπάν τι 
θελγόντων αὐτούς προσδάλῃ ποθὲν, πρὸς ἀδονῆς 
βλαδερᾶς παρασύρον σε ὄλεθρον. Ἀλεῖσον τὸ στόμα 
σοὺ ἐν τῶ συστῆναι τὸν ἁμαρτωλον διάδολον ἐναντίον C 
σον ἐρεθίξοντα ποὸς ὕδοεις χαὶ χαταλαλοῦντα τοῦ 
πλησίον. Κωφώθητι χαταλαλούμενος, ὑδοιζξόμενος, 
καὶ ψαλλς μετὰ Δαυϊδ χατὰ νοῦν: Ἐγὼ δὲ ὡσεὶ 
χωφός οὐχ ἥἤχονονν x«i ὡσεὶ ἄλαλος οὐχ ἀνοί- 
γῶν τὸ στόμα αὑτοῦ. Aigutugó» σον τὰς χεῖρας, 
ἵνα u$ πρὸς τὰς ψυχοδλαδεῖ; ἐχτείνοιντο Toii, 
μηδὲ πρὸς τὴν ἁρπαγὴν τῶν μὴ ἀνηχόντων σοι. 
Συνδέσμευσον χαὶ τοὺς πόδας πειρωμῖνους τρέχειν 
πρὸς & οδίας βάραθρα, καὶ ἀπλῶς εἰ πεῖν, χαθήλω- 
σον xai χεῖρας καὶ πόδας τῷ φόδ» τοῦ διὰ μολυ- 
σιμὸν τοῦ ψυχιχοῦ ἐνδύματος διθέντος χεῖοας, xci 
πόδας, χαὶ ἀποῤῥιφέντος εἰς χόλασιν, Ἐὰν οὕτω 
συσταυρωθῇς τῷ Χριστῶ, συσδοξασθησή αὐτῷ, ὅταν 
ἔλθη ἐν τῇ δόξῃ τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέ- 
ἡων τῶν ἁγίων. Τότε ποοτχυνήσεις τελειότερόν τε 
xai ὑψηλότεοον τόν πολυπόθητον τοῦ Κυρίου σταυ- 
p9v, χατιδὼν ἡλιαχὰς ἀχτῖνας φωτοθολοῦντα; xai 
ταῖς ἀγγιλιχαῖς πιριχυχλούμενον ταζξιαρχίαις, καὶ 
συνθηματίζοντα τοῖς πιστοῖς τὴν πρὸς τὸν βασιλέα 
συνδοομὴν, x«i ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἀφοριξοντα, χαὶ 
πρὸς τὸν χλχρονομίαν τῆς; ἀδιαδόχου βατιλείας 
συγχαλούαενον, ἧς “ένοιτο πάντας ux. ἐπιτυχεῖν 
ἐν αὐτῷ Χοιοτῷ τῷ Θιῷ ἡμῶν, ᾧ πρῖπει πᾶσα 
δόξα, τιμὴ, χαὶ ποοσχύνησις οὖν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ 


τῶν 


Πατρὶ, x«t τῷ παναγι», χαὶ ἀγκθῷ, x«i ξωοποιῷ Πυεύωκτι, 


αἰώνων, ᾿Αὴν. 


15 Joan. 1,39, 36 Ps ΧΟ, "6... 81 Matth. xxiv, 30. 


donavit credentibus in ipsum. 
Θεοῦ, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ χόσωυον, τοῖς εἰς 


Ceterum adeste omnes, adoremus scabellum 
ubique regnantis Christi, procidamus volentes, ne 
id nolentes facere cogamur, quando Pater inimicos 
Filii posuerit scabellum pedum ejus. Adeste igitur, 
procidamus et ploremus coram Domino qui fecit 
n0s *5. perditosque ob inobedientiam reparavit per 
crucem, ne ploremus, quando virtutes celorum 
commovebuntur, apparebitque signum Filii homi- 
nisin celo, et plangent omnes tribusterro?' ;utenim 
mentiri nescius Christus Deus predixit, crux se- 
cundum ejus adventum antecedet, tanquam regale 
vexillum ab oinnibus facile cognitu. Et cognoscent 
omnes ex Adamo progeniti usque ad consummatio- 
nem, Christum crucifixum venire judicatum vivos 
et mortuos. Przoccupemus igitur faciem ejus in 
confessione **, Similes flamus Regi seculorum et 
judici omnis spiritus Christo crucifixo, similitudi- 
ne, que est per imitationem. Imilatur vero Chri- 
stum, qui divine morticarnem suam clavis affigit, 
mundo crucifixus et mortuus. 


Claude tuos oculos, cum qui delectabilium in 
eos incurrerit, abripiens te ad perniciose voluptatis 
exitium. Claude os tuum, cum consistit adver- 
sum te peccator calumnians,et irritans ad injurias. 
et obtrectans proximo. Surdus esto ad  oblocutio- 
nes et injurias, et cane cum Davide mente tua : Ego 
vero tanquam surdusnon audiebam,el sicut mutus 
non aperiens os suum **. Liga manus tuas, ne ex- 
tendantur ad actiones anime damnosas, neque ad 
rapinam earum rerum que nihil ad te attinent. 
Colliga simul et pedes, si conentur currere ad de- 
via et baratbra, et ut paucis dicam, confige ma- 
nus et pedes timore ejus, qui ob contaminatio- 
nem animalis indumenti manibus ot pedibus liga- 
tus et ad penam expositus est. Siita simul cum 
Christo crucifigaris, gloriam cum ipso consequeris, 
quando venerit in gloria Patris sui cum sanclis 
angelis. Tunc adorabis perfectiorem jam et subli- 
miorem desiderabilem Domini crucem, cum vide- 
ris solares radios ejaculantem, angelicisque turmis 
cireumdatam, signumque fidelibus, ut ad Regem 
confugiant, prxebentem, et ab hostibus segregan- 
tem, et ad hereditatem expertem successionis 
convocantem, quam omnes nos assequi contingat 
in ipso Christo Deo nostro, quem decet omnis glo- 
ria, honor, et adoratio, cum Patre principio ca- 
rente, sanctoque et bono et vivificante Spiritu, 
nunc et in infinita seculorum secula. Amen. 
νῦν χαὶ εἰς τούς ἀτελευτήτους αἰῶνα τῶν 


8. Psal. xciv, 3, 33 Psal. ΧΧΧΥΙΙ, 14. 


039 
IIl. 


Inadorationem venerandzet vivifiea crucis, tempo- 
re medü jejunii. 


GERMANI II CP. PATRIARCHAE. 
À 


660 
r 


Εἰς τὸν προσχύνῃησιν τοῦ Tiuiou x«i ζωοκοιοῦ 
σταυροῦ ἐν τῷ χαιρῷ τῷ μεσονηστίμῳ. 


(Exstat Patrologie, tom. XCVIII,col. 221, inter Opera S. Germani I.) 


VI. 


In primam Jejuniorum Dominicam, etin sanctarum 
et venerabilium imaginum restitutionem. 


A. 
Eti τὸν πρώτην Κυριαχὴν (3) τῶν νηδτειῶν χαὶ εἰς 
Τν τῶν αἀγίων χαὶ σεπτῶν εἰχόνῶν ἀναστήλωσι». 


(GneTsER, t. If, p. 437.) 


» Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtu- 
tum, concupiscit et deficit anima mea in atria Do- 
mini*'-55, » non propter pulchritudinem creatura- 
rum,murorumque elegantiam el marmorum splen- 
dorem, aliorumque, que solers et industrius homo 
ingeniose excogitavit. Heec enim secundas apud De- 
um obtinent, et exigua ratio horum vita animaque 
carentium habetur. Quod vero potissimum Do- 
minus curat, quodque omni sollicitudine dignum 
judicat, est homo, pretiosa illa res, quem Deus 
pre omnibus aliis honorat, caelestis simul et ter- 
restris, nexusque celestium et terrestrium, parvus 
mundus, cujus gratia totus hic est. mundus. Si 
igitur tabernacula Dei hominibus replentur, et si 
in domo Domini, et in atriis Dei nostri, justi sunt 
plantati sanguine Christi, etsi florent ut palma, 
multiplicanturque tanquam cedrus in Libano, vere 
dilecta sunt hec tabernacula: neque merito quis 
ea terrenaappellaverit. Nam universorum Dominus 
in histalibus habitat; uhi vero ipse, ibi et cc- 
lestes ordines, et exercitus angelorum flammas 
specie imitantium. Itaque ego si unquam alias to- 
tius anni decursu, hodie profecto dilexi divinum 
hoc etsacrum tabernaculum : adeo enim repletum 
est hominibus, ut propemodum quasi effusi templo 
capi nequeant, tam arcte uniti et conjuncti cum 


30-53 Psa]. Lxxxin, 2. 


(3) Vocabatur hec Dominica Κυριαχὴ τῶς δοθο- 
δοξίας, ut inanifestum est, tum ex aliis Greecorum 
libris ritualibus, tum ex Typico sancti Sabe, cap. 
45, cujus titulus est : Διάταξις τῆς πρώτης Κυριαχῆς 
τῶν ἀγίων νηστειῶν, fro. τῆς ὀρθοδοξίας" Disposi- 
ti0 seu ordo prima Dominicae sanctorum Jjejunio- 
rum, vel Orthodoric. 

Instituebatur eo die, in memoriam restitutae 
Orthodoxie, processio non sine crucibus et ima- 
ginibus. Typicum Sabs, cap, 42 : Λιτανεύομεν χοινὺς 
μετὰ τὼν ἁγίων Tou σταυροὺ ξύλων χαὶ τῶν σεπτῶν 
sixovov* Supplicationem in comuni instituimus 
cum sacrosanctis crucis lignis, et venerandis imagi- 
nibus. Legebatur eodem die decretum concilii se- 
cundi Niceni de imaginibus reparandis, retinendis 
et honorandis. ᾿Απερχόμεθα, inquit Typicum, 
ἐν τόπῳ ὡρισμένῳ ὅπου δεῖ ἀναγινώσχειν τὸ συνοδι- 
xóv: Abimus in locum deslinatun, ubi legendum 
synodale decretum. Dominicm τῆς ὀρθοδοξίας, et 
synodici tum publice recitari consueti, meminit 
etiam Curopalata lib. De o/f. aule  Constantinop., 
ex quo item liquet imperatorem eo die divine rei 
gratia templum Sophie. veteri et solemni ritu, 
petiisse. 'Ar127:7at.. inquit ille, εἰς τὴν ἁγίαν Σοψιαν 
x«i χατὰ τὴν Κυοιαχὴν τῆς ὀοθοδοξίας, x«i ὅτε μεν 
ἀναγινώσχεται τὸ συνοδιχὸν, ἔσταται - τῆς εὐφηαίας 

dejo jdync, χαάθήται ἐπὶ θρόνου αὐτοῦ; Apit ad 
S. Sophia ctiam die Dominico orihodoxiz, et cum 
legitur synodale decretum, s(üt * cum vero fausta 


e idt εἰ“. 9 4515} 


, 


[ 


C 


» Ὡς ἀγαπυτὰ τὰ σχηνώματά σον, Κύριε τῶν du- 
νάμεων" ἐπιποθεῖ χαὶ ἐχλείπει Q ψυχῇ μου εἰς τὰς 
αὐλὰς ToU Κυρίον, » οὐχ ἕνεκα κάλλους χτισμάτων, 
καὶ τοίχων ὑαομοστίας, xai μαομάρων 
τος, χαὶ τῶν ὅσα χειρέσοφος ἄνθρωπος ἐφιλοτέχνη ιν 
ἁρμοσάμενος εὐφυὼς. Ταῦτα γὰο ἐν δευτέρῳ xtivzat 
παρὰ Θεῷ, «αὐ λόγος τῶν ἀψύχων τούτων μιχρός. 
Τὸ δὲ προηγουμένως περιμάχητον τῷ Δεαπότη, χαί 
πάσης φροντίδος χρινόμενον ἄξιον 0 ἄνθρωπος, T) 
πολύτιμον Χρῆμα χαὶ τοῦ παντὸς τιμώμενον τὼ 
Θεῷ, ὁ οὐράνιος καί ἐπίγειος, χαί σύνδεσαος οὐρα- 
νέων χαί τῶν ἐπιγείων, ὁ μιχρὸς χόσμος χαί δι᾿ ὅν 
ἅπας 0 χόσμος. Εἰ μὲν οὖν τὰ σχηνώματα τοῦ Θεοῦ 
ἀνθρώπων πλήθουσι xai iv τῷ οἴχῳ Kupiou, καί 
ταῖς αὐλαῖς τοῦ Θιοῦ ἡμῶν πεφυτευμένοι εἰσίν αἱ 
δικαιωθὲντες τῶ αἴματι τοῦ Χοιστοῦ, χαί ἀνθοῦσι μὲν 
ὡς φοῖνιξ, xa ὡσεί χάδρος ἐν τῷ Λιδάνω πληϑθύνον- 
ται, ὄντως ἀγαπητά τὰ σχηνώματα ταῦτα, Καί οὐδ᾽ 
ἐπίγεια ταῦτά τις δικαιώσει καλῶν. 'O γὰρ τῶν ὅλων 
Βασιλεὺς évotxóg ἐστι toi τοιούτοις. mov dt αὐτός, 
ἐχεῖ χαί τὰ οὐράνια τάγματα, xaí τῶν φλογοειδῶν 
ἀγγἕλων τὸ στράτευμα. Ὡς εγωγε, εἴπερ ποτὲ τοῦ 
ἔτους, σήμερον ἀγάπησα τὸ θεῖον τοῦτο xat ἱερὸν 
σχέάνωμα' πεπλήρωται γὰρ ἀγῆρώπων οὕτω πολλῶν, 
ὡς χαί τοῦ ναοῦ σχεδὸν ὑπερχεῖσθαι, οὕτως προσ- 
νωμένων τῷ πρὸς Θεὸν συνδέσμῳ, xal πρὸς ἑαυ- 


α- ἀπνότη- 


acclamatio dicitur, sedet in throno suo. Nam lecto 
synodico, solebat concio imperatorem faustis ac- 
clamationibus prosequi et consalutare, eique vi- 
tamdiuturnam comprecari. Typicum: Καὶ μετὰ τὸ 
τέλος πολυχρονίξομεν τοὺς βασιλεῖς, καὶ τὸν προεστῶτα" 
Omnibus peractis vitam diuturnam precamur im - 
peratoribus et antistiti. Ex his planum esse arbi- 
tror.quam vere scripserit Calvinianus scholiastes 
Curopalat:e, Dominicam orthodoxis aut junctam 
aut certe proximam fuisse Pentecostes. Qui juncta 


D ve] proxima. si fuit prima D..minica Quadragesi- 


me ἢ Et ut inaxime juncta aut proxima | fuisset 
Pentecostee, non debebat temen con]iei in vice- 
simum primum diem Mali ; tum quia nulla Domi- 
nica stahilem et fixum locum habet inter dies 
mensis, tum quia Pentecoste est festum | mobile 
dependens a Paschate. Non ergo semper cadere 
otest Dominica orthodoxiee in21 diem Maii ; cum 
ipsa Pentecoste hunc diem velantecedere vel sub- 
sequi possit. ZEE ἱ 
Nec minus errat idem Scholiastes, cum docel 
Dominicam orthodoxis fnisse festum τοῦ usyds» 
xavàyo;, magni cananis. Minime vero. Nam Domi- 
nica orthodoxie fuit prima Quadragesime * fes- 
tum magnicanonis agebatur πέμπτη τῆς πέμπτης 


t60ouzdoc τῆς τεσσαοαχοστῆς" Quinta [ern nales 
hebdomadis Quadragesimz ; docent hoe rituales 
Grecorum libri, .— ΝΕ ΕΕἜ 


601 


DE IMAGINIBUS. 


τοὺς, ὡς x«l σώματα παραδιάζξειν πρὸς ἕνωσιν, x&i À Deo, et inter se vinculo, ut et corpora quodam- 


' εἷς πῆγαα ἐν συσφίγγεσθαι xai συνὰγεσθαι. 


Ἢ δὲ τηλιχαύτη πανήγυρις ὑπόθεσιν ἔχει τὴν 
ἀνάμνησιν τῆς τῶν παναγίων εἰχόνων ἀναστηλώσεως. 
Ἔχειτο μὲν γὰρ ἢ εἰχὼν τοῦ Χριστοῦ οὐ τριήμερος, 
ἀλλὰ πολυχρόνιος ὑπὸ τὸν τῆς ὀφαντώσεως τόπον, 
βασχανία τῶν ᾿Ιουδαιοφρόνων αἱρετιχῶν. Νὺν δ᾽ ἀλλ᾽ 
ἐχεῖθεν εὐδοχία Πατρὸς ἐξανίσταται, xai πρώτη τῆς 
ἀγαστάσεως ταύτης εὐαγγελίστρια ἢ σεμνοτάτη ἐν 
γυναιξὶ xat. μαθήτρια τοῦ Χριστοῦ, ἢ τῆς θείας δω- 
ρεᾶς (4) φερώνυμος βασιλὶς, χαὶ dv αὐτῆς πρὸς 
πάντας τοὺς τότε ἀποστολιχοὺς ἄνδρας χαὶ χριστο- 
χήρυχας τῆς ἀναστάσεως διαδαίνει τὸ χήρυγμα, xci 
χαλλωπίξεται αὖθις ἡ τοῦ Χριστοῦ ᾿Εχχλησία τοῖς 
ἱερομόρφοις, xat εὐωδιάξεται πλεῖστον ἀπαλλαγεῖσα 
τῆς εἰχονομαχιχᾷς βδελυρίας. Μυροφόρου γὰρ τάξιν 
ἀποπληρώσασα ἥ χαλὴ αὕτη μαθήτρια καὶ θεοστε- 
φὴς ἄνασσα τους μεταλαδόντας τῆς τοῦ Κοπρωνύμου 
αἱρέσεως, ὡς τινας χοπρογενεὶς χανθάρους, ἀποπνί- 
ξασα ὥλεσε, x«i τὸν οἰχεῖον σύνευνον τὸν βασιλέα 
Θεόφιλον ἀθλίως αἰχμαλωτισθέντα ὑπὸ τῆς τυραννιχῆς 
δυσσεθείας, ὡς ἀπὸ χοπρίας πτωχὸν ἐξήγειρεν, ἢ 
κοινωνὸς μὲν τοῦ βίου, τοῦ δὲ φρονήματος ἀχοινώνη- 
τος. fl καλῆς γυναικὸς πολλῶν γυναιχῶν ἀναπαλαι- 
σάσης ἡττήματα | Εὔα τὸν ἄνδρα τοῦ παραδείσου ix- 
θάλλει, μολύνασα τὸ x«r' εἰκόνα διὰ τῆς παραχοῆς. 
Eni τῆς κοπρίας ὁ Ἰὼ ἐχάθητο, τὸ μὲν σῶμα δύσ- 
οὗμος, τὴν δὲ ψυχὴν εὔοσμος, χαὶ à πονηρὰ ἐχείνη 
γυνὴ συνεθούλενε τούτῳ, ἵνα xai τὴν ψυχὴν ῥυπωσῃ 
διὰ βλασφημίας. ᾿Αλλ᾽ οὐχ οὕτως 8 θεόφιλος αὕτη 
γυνὴ " αὐτῇ γαρ ἐμφαρμόσει μᾶλλον τὸ τοῦ ἀνδρὸς 
ὄνομα. Θεὸν γὰρ ἀγαπήσασα, ὑπὸ Θεοῦ «mín, 
χαὶ διὰ τὸν Θεὸν «xi τὸν ἄνδρα (5) ἐφίλησεν οὕτω 
σφοδρῶς, ὡς ἐξ ἄδου ἁρπάσαι xai τῶν ἐχεῖ διχαιωτη- 
ρίων, χαὶ πρὸς παράδεισον ἀντεισαγαγεῖν σπουδά- 
σματι φιλοθέῳ χαὶ μόχθῳ πνευματιχῷ, ἐπὶ δὲ τῆς 
χοπρίας χαθήμενον τῆς τοῦ Κοποωνύμου βδελυρωτά- 
τῆς αἱρέσεως τῆς xat' αὐτὴν βλασφημίας μᾶλλον 
ἐῤῥύσατο. x«i θερμὸν εἰσήνεγχε τὸν ἀγῶνα προσ- 
οἰχειῶσαι τοῦτον τῷ Χριστῷ, oU μύρον ἐχχενωθὲν τὸ 
ὄνομα. 


Οὕτως ἀγαπᾶτε, γυναῖχες, τοὺς ἀνδρας" οὕτω βοη- 
θεῖτε * ἀλλὰ μὴ μόνοις τοῖς σαρχιχοῖς τὸ χοινωνιχὸν 
ἔχετε πρὸς τοὺς συζύγους ἄνδρας, διὰ ἡδυπαάθειαν 
φιλοῦντες αὐτούς αλλά συνεργεῖτε x«i πρὸς τὴν 
ψυχὴν ὠφελοῦντα, xai συμδουλεύετε τὰ πρὸς τὴν 
σωτηρίαν. Κἂν πρὸ ὑμῶν ὁ θάνατος ἐχείνους ἁρπά- 
σειεν ἔτι ἐσπιλωμένους χατὰ ψυχὴν, θέσθε φροντίδα 
τῆς σωτηρίας αὐτῶν διὰ προσευχῶν, διὰ δαχρύων» 
v ἐλεημοσυνῶν, διὰ θαίων ἱερουργιῶν. Δύνασαι γὰρ, 
ὦ γύναι, χαὶ θανόντα τὸν ἄνδρα σῶσαι (0)Jik τῶν 

(4) Theodora imperatrix uxor Theophili, mater 
Michaelis de qua Zonaras. Cedrenus, et alii. Al- 


ludit ad Theodore nomen verbis illis : Ἢ τῆς 
θείας δορεᾶς φεοώνυμος βασιλίς, : 

Dc Sunt qui scribant Theophilum imperatorem 
S 


sub finem vite resipu et ab Ilconomachorum 
impietate destitisse. Ita refeftur in Perioche, seu 


i 


modo ad unionem et conjunctionem compellant, 
utque in unum quasi pegma coagmententur et 
concrescant. 

Tanti vero concursus causa est commemoratio 
sanctarum imaginum restitutarum. Jacebat enim 
Christi imago. non triduo, sed longissimo tempore 
in obscuro et tenebricoso Ioco invidia hereticorum 
idem cum Judaeis sentientium : sed nune inde vo- 
luntate Patris exsurgit et prima hujus resurre- 
ctionis annuntiatrix exsistit gravissima inter mu- 
lieres et discipula Christi regina, que a divino 
munere nomen habet:et per ipsam ad omnes, 
qui tunc erant apostolici viri, Christique preecones, 
resurrectionis hujus preeconium manat, rursusque 
exornatur Christi Ecclesia sanctorum imaginibus 
et typis, gratumque odorem acquirit, ab lcono- 
machorum abominatione liberata. Vasis enim un- 
guentarii vice functa egregia illa discipula, et a 
Deo coronata regina, omnes qui Copronymi he- 
resi infecti erant, tanquam scarabeos quosdam, 
ex cceno progenitos, suffocans perdidit : et pro- 
prium conjugem imperatorem Theophilum misera- 
biliter a tyrannica impietate captum, tanquam de 
stercore inopem excitavit, vite quidem consors, 
atsententie exsors. Ὁ eximiam mulierem, que 
multarum mulierum clades et damna preestititl 
Eva virum ex paradiso ejici contaminata per 
inobedientiam illa. que secundum Deum est, si- 
militudine. Sedebat Job in sterquilinio, corpore 


c quidem graviter olens, anima autem gratum odo- 


rem halans. Et improba illa mulier suadebat ei, 
ut et animam blasphemiis proferendis inquinaret. 
Non ita Dei amantissima hec femina. lpsi enim 
mariti nomen competit. Nam cum Deum diligeret, 
a Deo dilecta est, propterque Deum virum quoque 
tam vehementer amavit, ut eum ex inferno, eoque, 
quod inibi est, tribunali eripuerit, et ad paradisum 
conatu et studio superis grato, et spirituali labore 
traduxerit, herentemque in ccelo exsecrande hee- 
reseos Copronymi, abhac blasphemia expedivit,va- 
lidumque certamen subiit et sustinuit, ut eum vin- 
dicaret Christo, cujus nomen unguentum effusum. 
In hunc modum, o mnlieres, amate maritos ve- 
stros ; sic opem ferte, neque in solis carnalibus 
communionem cum viris vestris habete, amantes 
illos propter voluptatem ; sed et subministrate ea 
qua anims» conducunt; et suggerite que ad sa- 
lutem pertinent. Etsi prius mors illos abripuerit 
adhuc vitiis inquinatos, curate illonum salutem 
precibus, lacrymis, eleemosynis et divinis sacri- 
ficiis. Potes enim, o mulier, mortuum quoque vi- 
rum his operibus salvum reddere. Quia vero adhuc 
summa libri vicesimi primi Nicephori Callisti : qui 
liber simul cum aliis post decimum octavum se- 
quentibus ncedum prodiit. Clycas tamen ait iv p. 
nnal. Theophilum moriturum petiisse ne ima 
gines sacre rusus erigerentur. ldem Zonaras in 
Theophilo. ] 
(6) Locus pro purgatorio probando, j 


663 


Copronymi, audentque rabidi illi canes et amici 
luto sues contra adorandas et sacras imagines 
Christi, omniumque sanctorum, fenum et stercus 
evomere (sic enim impia et blasphema illorum 
dicta apello, sunt autem isti, qui vulgo Bogomil, 
vocantur, verissimi Antichristi discipuli, et pro. 
ditoris Judee condiscipuli), ideo ad ipsos oratio- 
nem convertam. Etenim nonraro illis in faciem 
restiti, illorumque impudentes vultus confudi, sub- 
sidio Christi, qui ab illis injuria et contumeliis 
afficitur. Paucula vero quedam ex disputatione 
illa selecta et delibata, cum vestra etiam charitate 
communicabo, ut cognita illorum errore, fraudu- 
lentis verbis inscientes non circumveniarnini. Multi 
enim nunc circumeunt, inque domos sese insi- 
nuant, in tenebris ambulantes, et pielatis specie 
multos simul abripiunt. Nam cum sint tenebricosi 
diaboli, transfigurant sese in angelos lucis. 


Rogavit me quidam ex diabolicorum Bogomilo 
rum numero : Quare, inquit, adoratis parietes, et 
asseres, et calcem, et diversos colores? Iis vero 
Sacras imagines tacite significabat. Ad quem ego: 
Quando vidisti aliquem Ecclesie nostre alumnum 
ad fornaces, ubi calx est vel ad rudera, ubi lapi- 
dum cumuli visuntur, vel ad offlcinas, ubi ven- 
duntur colores, properare, etista adorare et colere? 
Si enim lapidibus et coloribus cultnm exhibere- 


mus, necesse esset ut ubicunque lapidem vel 


asserem conspiceremus, ea adoraremus. At longe 
aliter se res habet. Neque tu quantumvis inimicus 
veritatis, id affirmare ausis. Cultum enim cxhibe- 
mus non simpliciter materie, sed ei, que in ma- 
teriis elucescit, figurzie ; neque omni figure, sed 
Christi, castissim& Dei Matris, aliorumque sancto- 
rum. Nam honor imaginis transit ad prototypum. 
Et forte quidem historice Christus expressus est 
velin hac tabula, velin pariete, cruci affixus, 
nudus. Astant autem Judei porrigentes acetum 
cum felle latus fodientes, Pilatusque in throno 
considens, assistentibus ei multis satellitibus : 
omnia hec illis in. coloribus et historiis repre- 
sentantur. At nos, relicto eo, qui sedet in throno, 
relictis illusoribus Judwis, militibusque Christum 
vulnerantibus, eum, qui nudus in cruce pendet 
et ab ipsis illuditur, adoramus et salutamus. Hic 
sunt colores et ibi colores : hic figure et ibi 
figure. Quare igitur illas quidem odimus ct aver- 
samur, has vero amplectimur et oscu!amur ? Qua 
de causa ? 

Ego tibiexplicabo: Scimus eorum, quorum proto- 
typaetexemplariasaneta sunt,sanctas ilidem imagi- 
nesesse. Quorum vero prototypa exsecrabilia sunt, 
eorumitidemimaginesdetestandasesse. Iterum ergo 
interrogabo te, tu iterum responde, Librum Evan- 
geliorum sanctum esse confiteris, eumque, ut the- 
saurum &eternorum bonarum colis, an et hunc 


GERMANI 11 CP. PATRIARCHAE. 
supersunt retrimenta queedam de abominatione A τοιούτων, 'A2) 


B 


405 


ὅτι χαὶ νῦν εἰσί τινες τῆς ἹΚοπρωνύ- 
μον βδελυρίας ἀποσχυβξαλίσματα͵ xai ᾿ἀποτολμῶου-.. 
οἱ λυσσητέρις χυνὲς xat ρὐὐοβόρδοροι χοῖροῖ xarà ᾿ 
τῶν προσχυνητῶν χαὶ ἱερῶν χαραχτήρων τοῦ Χρι- 
στοῦ χαὶ τῶν ἁγίων πάντων χόπρια ἐναποπτύιο 
(οὕτω γὰρ ἐγὼ καλῶ τὰ ἐχείνων βλάσφημα ῥήματα 
οὗτοι δέ εἰσιν oi νῦν Βογόμιλοι κεχλημένοι, oi γνή- 
σιοι μαθηταὶ τοῦ ᾿Αντιχρίστου, x«i τοῦ προδότου 
Ἰούδα συμμαθηταί)" πρὸς αὐτοὺς τὸ τὸῦ λόγου πρόσ- 
eov τοέψω" xai γὰρ αὐτοῖς ἐγὼ πόλλαχις χατὰ 
πρόσωπον ἀντέστην, χαὶ τὰ μιαρὰ τούτων χατήσχυνα 
πρόσωπα, συνεργείᾳ τοῦ παρ᾽ αὐτῶν ὑδροιζομένου 
Χριστοῦ. ᾿Ολίγα δέ τινα τῆς τότε διαλέξεως ἀποτεωό-- 
μενος xai πρὸς τὴν ὑμετέραν ἀγάπην ἐρῶ, ὡς d) ἐν 
εἰδήσει τῆς πλάνης ἐχεῖνων ὄντες, ud λάθητε τοῖς 
ἀπατηλοῖς ῥήμασι τούτων ἐξ ἀγνοίας περιπαρέντες. 
Πολλοὶ γὰρ ἀοτίως πεοιπατοῦσι, xai τὰς οἰκίας εἰσ- 
δύνουσιν ἐν σχότει διαπορευόμενοι, χαὶ σχήματι εὖ- 
λαδείας πολλοὺς συναοπάξουσι" σχοτεινόμορφοι γὰρ 
ὄντες διάδολοι εἰς ἀγγέλους φωτὸς μετασχημστέξον- 
ται. 

'Hpuotncé μέ τις τῶν δαιμονοπροσώπων τούτων 
Βογομΐων, Διὰ τί, φησὶ, προσχυνεῖτε τοίχους, xai 
σανίδας, xai ἀσόεστον, xoi διάφορα χρώματα ; Τοῦτο 
δέ οὗτω λέγων τὰς ἀγίας εἰχόνας ἠνέττετο. Καὶ ἐλὼ 
πρὸς αὑτὸν - Πότε δὲ εἶδὲς τινα τῶν τῆς ἡμετέρας 
Ἐχχλησίας τροφίμων ἐπὶ τὰς χαμένους πορευόμε- 
vov, ὅπου ἡ ἄσδεστος, ἣ ἐπί ἐρείπια, ὅπον αἱ τῶν 
λίθων σωρεῖαι, X ἐπὶ τὰ τῶν χρωμάτων 
λητήρια, xxl προσυνοῦντα ταῦτα x«i σέδοντα ; Εἰ 
γὰρ τοῖς λίθοις χαὶ τοῖς χοώμασι τὸ σέδας ἐνέμομεν, 
ἀνάγχηο, ἔχομεν, ἔνθα ὧν εἴδομεν à λίθον $ σανίδα, 
προσχυνεῖν αὐτώ, Νῦν δὲ τοῦτο μέν οὐχ ἔστιν, οὐδὲ 
σὺ ὁ τῆς ἀληθείας ἐχθρὸς τολμήσεις τοῦτο εἰπεῖν, 
ἀππνέμομεν δὲ τὸ σέδας οὐχ ἁπλῶς ταῖς ὕλαις, ἀλλὰ 
τῇ ἑμφὰινομένῃ ταῖς ὕλαις μορφῇ, x«i οὐ πάσῃ 
μορφῇ, ἀλλὰ τῇ τοῦ Χριστοῦ, τῆς ὑπεράγνον Θεο- 
μήτορος, x«t τῶν ἄλλων ἁγίων. Ἢ γὰρ τιμὴ τῆς εἰ- 


Τ α)- 


xóvog ἐπὶ τὸ ποωτότυπον διαδαίνει. Καὶ ἐστόοηται 
μὲν ὁ Χριστὸς τυχὸν ἐπὶ τῆς σανίδος ταύτης, ἢ ἐπὶ 
τοῦ τοίχον, 
Ἰουδαῖοι δὲ παρίστανται ποτιξοντες ὄξος μετὰ “χολῆς, 


ἐπὶ τοῦ σταυροῦ ἡπλωμένος γυμνός" 
τὴν πλευρὸν κεντούντες αὐτοῦ " ὁ Πιλᾶτος χαθήμενος 
ἐπὶ θοήνου, παρισταμένων αὐτῷ πολλῶν δορυφόρων. 
Ταῦτα πάντα iv χοώυασι καὶ ἐν ἱστορίαις, Καὶ ἡμεῖς 
ἀφέντες τὸν χαλήμενον ἐπὶ θρήνου, τοὺς Ιξαπαίξοντοις 
Ἰουδαίους, τοὺς τιτρώσχοντας δορυφόοους, τὸν ἐπὶ τοῦ 
σταυροὺ χοιμάμενον “υμνὸν x«i ὑπ᾽ αὐτῶν ἕωαπαι- 
καὶ ἀσπαξόμεθα. ᾿Ενταῦθα 
χρώματα, χἀχεῖ χρώματα, ἐνταῦθα μορφαί, χἀχεῖ 
μοργαί, Διὰ τί γοῦν τὰς μὲν μισοῦμεν χαί ἀποστρε- 
φόμεθα, τὰς δὲ ἀγαπῶμεν xal ἀσπαζόμεθα; Διὰ τί; 

Ἐγὼ σοι ἐοῶ, Οἴδαμεν, ὅτι ὧν τὰ πρωτότυπα ἅγια, 
x«i τὰ εἰχονίσματα ἅγια " ὧν δὲ τὰ ποωτότυπα μια- 


ξόμενον προτχυνοῦμεν 


ρὰ, x«i τὰ εἰκονίσματα μιαρά, Πάλιν οὖν ἐρωτῶ Gt^ 

x«i πάλιν uot ἀποχοίθητι, Τὴν βίδλον τῶν Εὐαγγε- 

λίων ἀγίαν εἰνάι λέγεις, καί σέδῃ ταύτην ὡς θησαυ- 

pi» τῶν αἰωνίων, ἀγαθῶν, ἃ καί ταύτην ἀποστρέφεις 

x«i ἐν τοῖς ἀτίμοις τάττεις:; Οὐγί, ψυσό, ἄτιμον" 
M. 


665 


DE IMAGINIBUS. 


666 


ἀλλὰ πολλῆς ἀξίμν τιμᾶς ταύτην ἡγούμενος καὶ mpoc- À aversaris, ethonoreindignum ducis? Nequaquam, 


χυνῶ x«i ἀσπάζομαι. Τοῦτο χαλῶς εἶπας. Ἔστι γὰρ 
ἀληθῶς x«t τιμιωτάτη, χαὶ ἀγιωτάτη, καὶ Bios 
ὄντως ξωῆς διαιωνιξούσης. Ἰδού οὖν ix τοῦ στόματὸς 
σου καταχριθήσῃ, Βογόμιλε. Εἰπὲ roivuv, ἡ βίδλος 
αὕτη οὐχ ἀπὸ σανίδων σύγχειται ; οὐχ ἀπὸ δερμά- 
των; οὐχ ἀπὸ νημάτων τῶν τὰ δέρματα συσφιγγον- 
των; οὐχ ἀπὸ μέλανος χαὶ ἑτέρων πολλάχις χρωμά- 
σὺ τὸ βιθλίον τῶν Εὐαγγελίων 
προσχυνῶν χαὶ ἀσπαξόμενος, τὰς σανιδας, χαὶ τὸ 
μέλαν, x«t τώ δερματα προσχυνεῖς x«i ἀσπάζῃ, ἢ 
τούς λόγους τοῦ Θεοῦ τούς ἐγγεγραυμένους τῇ Be 
6A ; Ναὶ, φησὶ, τούς λόγους τοὺς ἐγγεγραμμένους 
τῇ βίδλῳ. Δύνασαι δὲ ἄλλως τοὺς λόγους τούτους 
γραφῇ παραδοῦναι x«i εἰς ἀνάγνωσιν χωρίς μέλανος 
χαὶ χάρτου ; Οὐχί, φησί. Τί οὖν λοιπὸν τὸ συναγόμε- 
νον ; Ὅτι πρὸς τήν τῶν εὐαγγελιχῶν ῥημάτων ἀνα- 
ραφήν παραλαμθάνονται τὰ δέρματα, τὸ μέλαν, xci 
τἄλλα: τὸ δὲ τιλώμενον οἱ λόγοι εἰσί τοῦ Κυρὶον oi 
τῇ βίδλω ἀνὰγραπτοι. Ὥστε εἴ τις ἀπαλείψει τοὺς 
λογους, συναπήλειψε χαὶ τὴν τῆς βίδλον τιμὴν, καὶ 
τὸ ἐναπομεῖναν ἀσέδαστον χαὶ ἀποοσχύνητον. Οὕτω 
uot νδῆσον, αἱρετιχὶ xal ἀνόητε, χἀπὶ ταῖς τῶνἀγίων 
ζωγροαφίαις εἰχόνων, ὅτι τὸ τιμίομενον καὶ προσχυ- 
νούμενον ὁ χαραχτήρ ἐστε x«i τὸ ὄνομα εἴτε τοῦ 
Χοιστοῦ, εἴτε τῆν Θεοτόχον, εἴτε τινὸς τῶν ἁγίων. 
Ταῦτα δέ μοοφωθῆναι ἤ γραφῆναι ἀδύνατον, εἰ μὴ 
ἐχ διαφόρων χρωμάτων: τοῦ δέ χαραχτῆρος ἀπαλει- 
ψήξντος (7), ἅτιμος τὸ ἀπὸ τοῦδε ἢ ὕλη x«i χεχοίνω- 
ται. 


Tv 1 * * 
των; Áp 0v» xai 


Ὡς ἐν παραδείγματι δὲ εἰπεῖν, ἔστω πον ἰἱστὰ- 
μενον ἔσοπτρον ἢ ἐξ ὑῶλον ἢ ix σιδήοου, x«i ὑπὸ- 
θου τὸν Χριστὸν ἵστασθαι ἀντί προσώπου τινὸς τῶν 
τοιούτων ἑσόπτοων. Εἰδοποιείσθω δὲ x«i ὁ χαρα- 
χτὴο αὐτοῦ τῇ τοῦ ἐσόπτρου στιλπνότητι xai ἑ 
φαινέσθω χαθαρῶς ἐν αὐτῇ. 'Edv οὖν tx πόθου 
πρητιὼν τῷ ἐσόπτοω, ἐν ᾧ ἡ μορφὴ ἐμφαίνεται 
Χοιστοῦ, xmi ποοσψαύσῃ 


ἐω- 
τις 
τοῦ 
τοῦτο τοῖς “πείλεσι xal 
ἀσπάσεται, ἄρ᾽ οὖν τὸ ἔσοπτρον ἐτίλησεν ἢ τὴν ἂν 
τῷ ἐσόπτο μοονὴὰν τοῦ Χοιστοῦ ; Εὔδηλον, ὃτι τὴν 
μορφήν. Et yZb τὴν φύτιν ἐτίλησε τοῦ ἐσόπτοου, 
χαὶ τὸ Gíbag ταύτῃ ἀπένξιατυ  ἀχόλουθον ἦν αὖ- 
τῷ πάντα ὕελον χαὶ πόντα σίδηοον προσχυνεῖν, Et 


ὃς τοῦτο μὲν οὐκ ἐποίησε, 


πώποτε, ixivo δὲ μόνον 
ἡσπάσατο, i) ᾧ ἐφήνη τὸ μόργωμα τοῦ Χριστοῦ" 
δῆλόν ἔστι χαὶ τυφλῷ, ὅτι τὴν εν τῷ ὕλη ἐλφαινο- 
μένην μοοφὴν ἐτίλησε τοῦ Χοιστοῦ. Τὸν óuotoy τού- 
πον χαὶ ἐπὶ τῶν ἀγίον εἰχόνων λογίξου. ᾿Αλλὰ σὺ 
ὁ αἰοετιχὸς οὐ, ἀπλῶς οὕτος Εἰχονομάχος εἴ, ἀλλ᾽ 
ἄντιχρους Χριστοαάχος, χαί διὰ τοῦτο χατὰ τῆς ἀγίας 
αὐτοῦ εἰχόνος ἐχπιπολέμωσαι, καὶ ἐχτεθηοέωσαι 
ὑπὸ τοῦ ἐνοιχοῦντος σοι δαίαονος. Καί γὰρ καί τὰς 
παρδάλεις φατὶν ἀπεχθῶς ἔχϑιν πρὸς τὰ τῶν ἀυ- 
θρώπων ποότωπα, χαὶ λυττὰν χατ᾿ αὐτῶν μανιχῶς, 


XZ) που ἱστορου μένην ἴδοι ἐνανθοωπείαν μορφὴν, 


(7) Hieretici interpretes Cedreni οἱ ΟἸγ ας, Icono- 
machos et lconoclastas vocaat simulacriperdas, 
noinine haretico, et ad fraudem prorsus apto; et 
ἀναστήλωσιν τῶν εἰχόνων, VOOaDL restitutionem si- 
mulacrorum, utelsixóvac, simulacra; ignoscerem, 


B 


C 


inquis, honore indignum, sed plurimo honore 
dignum existimans, eum adoro et osculor. Recte 
hoc dixisti. Vere enim omni veneratione dignus et 
sanctissimus est, vereque liber eterne vitse. Vide 
igitur, ex ore tuo condemnaberis, Bogomile. Dic 
ergo, nonne liber hic ex asseribus compactus est? 
Nonne ex pellibus ? Nonne ex filis pelles conne- 
ctentibus ? Nonne ex atramento, et aliis non raro 
coloribus ? An igitur et tu liberum Evangeliorum 
adorans et deosculans asseres et atramentum et 
pelles adoras et oscularis, an verba Dei libro illi 
inscripta ? Vere, inqnit, verba Dei in libro scripta. 
Àn potes vero verba Dei scribere, et ut legi pos- 
sint, efficere absque atramento et charta ? Non, 
inquit Quid igitur hinc concluditur ? Videlicet ad 
Scripturam evangelicorum verborum adhiberi pel- 
les, atramentum, et his similia;id vero quod 
honoratur, esse ipsa Domini verba in illo libro 
exarata. Itaque si quis verba deleat, simul etiam 
libri honorem et reverentiam oblitteravit, idque, 
quod remanet, inglorium, et inhonorum, et adora- 
tionis expers effecit. Sic, heretice et fatue, de 
sanctis itidem imaginum picturis cogita, id nimi- 
rum quod honoratur et adoratur, esse figuram et 
nomen sive Christi, sive Deipare, sive alicujus 
ex ceelitum numero. Hec vero formari aut pingi 
aliter nequeunt, nisi ex diversis coloribus; figura 
autem expuncta inhonora de cetero remanet ma- 
teria et communis. 

Et utexemplo rem illustremus : sit speculum 
aliquod vel vitreum velferreum, et finge e regione 
alicujus ex speculis consistere Christum. Effigietur 
vero forma etiam illius, splendore speculi et clari- 
tudine, et in ea clare reluceat. Siigitur quis desi- 
derio tactus ad speculum accedat, in quo species 
Christi relucet, illudque labiis attingat et osculetur, 
num talis speculum honoravit, an eam, que estin 
speculo, formam Christi ? Perspicuum est, quod 
formam. Si enim speculi naturam coluisset, eique 
cultum exhibuisset, consequens esset, ut omne vi- 
trum et omne ferrum adoraret. Si autem hoec nemo 
unquam fecit, illud vero duntaxat osculatus est, in 
quo Christi species apparuit, planum est vel ceeco, 
eum illam, que in materia elucescebat, formam 
honorasse: idem de sacris imaginibus statue. Sed 
tu, qui haereticus es, non simpliciter Iconomachus, 
hoc est, imaginum hostis, sed adversa fronte Chri 
stomachus, hoc est, Christi oppugnator es, eaque 
de causa contrasacramipsius imaginem arma cor- 
ripis, et efferatus es. Nam et pardales ferunt hostili 
animo essein humanam figurarn, et in eam rabiose 
furere, et sicubi speciem hominis efformatam vi- 
derint, in eam insanire, et iracunde insilire, un- 
guesque expromere et exacuere. Tales sunt et filii 


nisi scirem, qua mente hanc vocem usurpent, et 
quo et quonam usurpando alludant Magis probo 
interpretem in rebus ecclesiasticis magis ecclesia- 
sticum, quam Latinum, etsi nomen imaginis teque 
Latinum, ao illud alterum. 


661 GERMANI II CP. PATRIARCHJE |. 998 


perditionis, et Antichristi preecursores diabolici re- A ἐπιμαίνετθαι ταύτῃ, καὶ ἐχθύμως χαθάλλεσθαι, xai 


vera Bogomili, qui Christum insigniter oderunt, ἐχπτύσσειν τοὺς ὄνυχας. Τοιοῦτοέ εἰσι xai oi τῆς 
neque vel oculis usurpare sustinent venerandam ἀπωλείας vioi, x«i τοῦ ᾿Αντιχρέστον πρόδρομοι ei 
ejus imaginem, quin et idolum illam nominant. δϑιαδολιανοὶ τῷ ὄντι Βογόμελοι, oi τὸν Χριστὸν μι- 
σουντες ἐχτόπως, οὐδὲ τὴν πανσέδαστον αὐτοῦ Hopp Lv ἀνέχονται χαθορᾶν͵ ἀλλά x«i εἴδωλον αὐτὴν 
ὁνομάςουσιν. ᾿Αλῃθῶς « τάψος ἀνεωγμένος ὁ λάρυγξ αὐτῶν, » 
Vere«sepu'erum patensest guttur eorum ?*, »ha- πο)λὲν ἀποπνέων τὴν ϑυσωδίαν τῆς βλασφημίας, 
88 multam fetoris blasphemiam, filiitenebrarum, υἱοὶ τοῦ σχότους x«i περὶ τὸ φῶς τῆς ἀληθείας, τυ- 
el ad lumen veritatis ceci sunt. Christus, mundi φλοί, Ὁ Χριστὸς, ὁ ποιχτὸς τοῦ κόσμου, ὁμοίωμα 
conditor, cum vidisset similitudinem quamdam θεασάμενος τοῦ Τιδερίόν Καίσαρος, ἀνθρώπου duc- 
Tiberii Cesaris, hominis impii etidololatre, non af- — ct6oí; xai εἰδωλοιάτρον, οὐχ ὕόδρισεν, οὐδὲ εἴδωλον 
fecit eam injuria, neque idolum nominavit, sed κχατωνόμασεν, ἀλλὰ εἰχόνα. Σὺ δὲ οὐ φρίττεις, ἄθλιε, 
Imaginem. Tu vere, miser, non cohorrescis, cum τοῦ ἀσεδοὺς ἐχείνου ἀνδρὸς ἀτιμότερσν ἡγούμενος 
impium illum hominem, quoad honorem eteultum τὸν Βασιλέα τῶν οὐρανῶν, xci τοῖς ἀγίονς ἀγγέλοις 
eponis Christo, celorum Regi. sanctisque ange- ἀπρόσιτον, x«i τὴν εἰχόνα ToUTOU εἴδωλον εἶναι βλασ- 
$ ἸΏ8006580, cumque imaginem illius idolum esse p φημῶν; Ποῦ δὲ τὴν μορφὴν τοῦ Καίσαρος ὁ Xpt- 
blasphemas ? ΠῚ autem figuram Caesaris Christus στὸς sixóva χατονομάξει, ἄχουσον. ᾿Ηρώτησαν ποτε 
Imaginem appellet, audi.Interrogarunt aliquando τὸν Χριστὸν οἱ σοὶ  gÜot, καὶ ἀδελφοὶ, 
f;hristum Judei, tui amici, et fraties, οἱ feederati, καὶ ὁμόφρονες. Οὐδὲν γὰρ διαφέρει "Eópaieu  Boyó- 
nihil enim a Judo differt Bogomilus; quin potius μιλός, μᾶλλον δὲ xai παντὸς ᾿Εδραέου δυσσεδέστε- 
omni Hebreo sceleratior est Bogomilus: Hebreus pós ἐστιν ὁ Βογόμιλος. 'EGpotog μὲν γὰρ, xdv τἄλλα 
enim licet caetera improbus sit, attamen Deum re- εἴη x«xé;, ὅμως ποιητὴν τῶν χτισμάτων τὸν Θεὸν 
rum conditorem esse confitetur. At Bogomilus dia- εἶναι ὁμολογεῖ: ὁ Βογόμιλος δὲ τῷ διαδόλῳ τὴν δη- 
bolo rerum procreationem ascribit. Obstupesce, μιουργέαν ἀποχαρίξεται. Ἔκστηθι, οὐρανὲ, ἐπὶ 
ccelum, super hoc, et fündamenta terree, movemini, τούτω, καὶ τῆς γῆς. σαλεύθητε, τὰ θεμῶια, xot. διαῤ- 
et disrupta absorbete desertores istos, et in com- ῥαγέντα χαταπίετε τοὺς ἀποστάτας τούτοῦς x«i 
munem rerum effectorem et creatorem injuriosos, ὑδριστὰς τοῦ xetvou Ποιητοῦ xai Δημιουργοῦ, ὡς 
ut et olim Dathan et Abiron cum suis. τάλαι τούς περὶ Δαθαν τε xal 'AGttpov. 


Quod igitur dicere instituebamus, hoc erat : in- Ὃπερ οὖν ἐλέγομεν, ἡρωτησὰν ποτε τὸν Χριστὸν 
terrogarunt aliquando Christum δὶ, « siliceret οἱ Ἰουϑαῖοι, « Εἰ ἔξεστι δοῦναι χῆνσον Καίσαρι, ὃ οὗ ; » 
censum dare Cesari, an non? »llle vero respondit C Ὁ δὲ ἀπεχρίθη λέγων" « ᾿Ἐπίδειξατέ μοι τὸ νόμει- 
dicens : « Ostendite mihi numisima census. » lllis- σμα τοῦ χήνσου. » Κἀχείνων ἐπιδειξάντων, πάλιν 
que ostendentibus, rursus respondit:« Cujus est ἀπεχρίνατο' « Τίνος X εἰκὼν αὑτῷ χαὶ ἐπιγραφή ; 
imago heec et superscriptio? Dicunt ei: « Caesaris.» Λέγουσιν αὐτῷ -: Καίσαρος. » — Kai ὁ Χριστός" 
Et Christus : « Reddite, inquit, que sunt Caesaris, « 'Amódots, ἔφη, τὰ Καίσαρος Καίσαρι, καὶ τὰ 
Cesari, et qu» sunt Dei, Deo 9. » Audisti, exse- τοῦ Θεοῦ τῷ Θιῷ.» Ἤχουσας, Βογόμιλε βδῶυρε, 
crande Bogomile, Christum dicentem : Cujus esi εἰπόντος τοῦ Χοιστοὺ, Τίνος ἢ εἰχὼν αὐτὴ, xai Ἢ 
haoc ima40 et superscriptio ? quodque similitudo ἐπιγοαφὴ ; xoi ὅτι ὁ iv τῷ νομίσματι τύπος Καίσα- 
Cesaris in numismate expressa imago fuerit, non ρος εἴη εἰχὼν, ἀλλ᾽ oUx εἴδωλον. ᾿Αλλὰ λέγει, φη- 
idolum. Sed objicit: Seriptura testatur, « simu- σὶν ἡ Γραφὴ" « Τὰ εἴδωλα τῶν ἐθνῶν ἀργύριον χαὶ 
lacra gentium argentum etaurum ?* » esse,et nec χρυσίον" » x«i ὅτι τὰ τοιαῦτα οὔτε λαλοῦσιν, οὔτε 
loqui nec videre, neque ambulare. Cum igilur βλέπουσιν, οὔτε περιπατοῦσιν. ᾿Επεὶ οὖν xai αἱ εἰ- 
etiam imagines nihil eorum operentur vel agant, χόνες οὐδέ zt τῶν xa0' ὁρμὼὴν χινουμένων, xai λα- 
que agere solent illi. quibus ex appetitu sese mo- λούντων, x«i πεοιπατούντων ἐνεογοῦσιν Tj ποιοῦσιν, 
vendi, et loquendi, et ambulandi facultas inest, οὐχ ἀπεοιχέναι λέγομεν τῶν εἰδώλων. ᾿Ανόητε xai 
affirmamusillasidolisnonesseabsimiles.l]usipiens. D τὴν χαρδίαν ἀναίσθητε! Ἐὰν ἐλάλονν αἱ εἰχόνες, 
et stolido corde homo! Siloquerentur imagines,si ἐὰν ἔδλεπον, ἐὰν ἤκουον, ἐὰν περιεπάτουν, οὐχ ἂν 
viderent, si audirent, si eireuirent,non essentima- ἧσαν εἰχόνες, οὐδὲ ὁμοιώματα, ἄλλα πρωτότυπα 
gines, neque similitudines sed prototypa et homi- καὶ ἄνθρωποι τέἕλειοι. Ἢ δὲ εἰκὼν ὁμοίωμα μόνον 
nes perfecti. Αἱ imago est tantumsimililudo proto- ἐστὶ πρωτοτύπου x«t μίμημα χαρακτῶρος. Ἢ δὲ 
typi, etimitatio quadam notis expressa. Divina θεία Γραφὴ εἴδωλα τά τῶν δαιμόνων ὁμοιώματα λέ» 
vero Scriptura idola appellat demonum similitu- γει. Δαέμονες γὰρ ἦσαν οἱ τῶν Ἑλλώνων θεοί. Λέ- 
dines. Diemones enim erant gentilium dii. Num γει γὰρ οὕτως" « Οἱ θεοὶ τῶν ἐθνῶν δαιμόνια. » "Ap' 
igitur, quod demones fuerint dii gentium, abnega- οὖν, διότι δαιμόνια ἧσαν τῶν ἐθνῶν. oi θεοὶ, ἀρνασό- 
bimus nos verum Deum, et utathei in hoc mundo μεθα ἡμεῖς τὸν Θεὸν τὸν ἀληθινὸν, x«i ὡς ἀθεοὶ ἐν 
versabimur ? Hoc enim affirmare tuc tenebricosm τῷ χόσμῳ τούτῳ περιπατήσομεν; Τῆς σῆς γὰρ ἐστι 


δ6 Psal. v. 141; xiu, 3. 51 Matth. xxn, 17-21. ** Psal. cxur, 4. es 4. 


. 


— 


669 


DE ]MAGINIBUS. 


670 


ταῦτα εἰπεῖν ξοφώδους φρενός: ὡς, ἐπεί οἱ θεοί τῶν À mentis est, ut cum dii gentium demonia fuerint, 


ἐθνῶν δαιμόνια ἦσαν, μηδ᾽ ὑμεῖς τιλήσητε Θεὸν, ἵνα 
μὴ νομισθείητε δαιμονολάτραι, ἀλλ᾽ ἐστὲ ἄθεοι. Εἰ 
δὲ τοῦτο ἄθεον xai ἀσεύες, ὁμοίως ἕἔσπται χαί πεοί 
τῶν ἐχτυπωμάτων. Oi γὰρ Ἕλληνες δαιμόνων μορ- 
φὰς προσεκύνουν: ἡμεῖς δὲ τοῦ Χοιστοῦ xai τῶν 
ἁγίων αὐτοῦ. « Τίς [yàp] χοινωνία φωτὶ ποὸς σχό- 
τος, f συμφώνησις Χριστῷ ποὸς Βελιάλ ; » 

Ei γοῦν ἐστι τὸ φῶς xai τὸ σχότος ἕν χαὶ τὸ αὐτὸ, 
ἔσται ἡ εἰχών τοῦ Χριστοῦ, xai τὸ εἴδωλον ἔν, 
᾿Αλλ τρέποιτο χατὰ τῆς σῆς βδελυρᾶς χεφαλῆς ἢ 
βλασφημία, Βογόμιλε τρισχατάρατε. Μάθε τοιγαροῦν 
τὴν ἀλήθειαν, τῆς ἀληθειας ἐχθρὲ, ὅτι τὰ ἔθνη ἐχεῖνα 
τὰ πολύθεα x«i ἄθεα δαιμόνων γλνυπτὰ ὁμοιώματα 
χατασχευάξοντα ὡς θεοῖς τούτοις ἐδάτρευον, x«i χη- 
δεμόνας τῆς ζωῆς αὐτῶν τὰ ἐστερημένα ζωῆς ὑπ- 
ετόπαξον' xai ἦσαν ὁμοῦ, xal τὰ ποωτότυπα, καὶ 
τὰ ὁμοιώματα, δαίμονες, x«i δαιμόνων ὁμοιώματα. 
Ὃ δὲ Χριστὸς Θεὸς ὧν ἀληθινὸς, ὡς μονογενὴς 
Υἱὸς, καὶ Λόγος τοῦ ἀνάρχου Πατρὸς, γέγονε dv ἡμᾶς 
ἄθρωπος χατὰ ἁλήθειαν, x«i οὐ χατὰ φαντασίαν, 
μείνας ὅπερ ἦν, χαὶ τὸ εἶδος τῆς ἀνθοωπείας αὐτοῦ 
μορφῆς κχκαθιστοροῦμεν, x«i τιμῶμεν ὡς Gytow ὅτι 
χαὶ ὁ Χοιστὸς πανάγιος, Ὁμοίως δὲ τοῦτο ποιοῦμεν 
x«i ἐπὶ τῶν ἄλλων ἁγίων, ἀλλὰ χαὶ τιμῶντες, καὶ 
προσχυνοῦντες τὰς ἁγίας εἰχόνας διὰ τὴς τῶν πρω- 
τοτύπων ὁμοιότητα, οὐχ ὡς θεοὺς ταὐτας σεβόμεθα, 
μὴ γένοιτο: ἀλλὰ xoci ἀναθέματι χαθυποθάλλομεν 
τοὺς εἰς τοῦτο συχοφαντοῦντας ἡμᾶς" ἐπεὶ τοῦ Χρι- 


στοῦ ὑπεξῃρημένον, οὐδέ αὐτὰ τὰ τῶν ἀγίων εἰχόνων. 


πρωτότυπα θεοὺς χατὰ φύσιν ἡγούμεθα: δούλους 
δὲ μᾶλλον γνησίους τοῦ Θεοῦ, χαὶ ἀγαπῶμεν αὐτοὺς, 
διότι ἐν ἀληθεία τόν Θεὸν ἠγάπησαν, xai πιμῶμωεν, 
; ΜΝ - - 0, 

ἐφ᾽ οἷς ὑπὲρ τῆς τιμῆς τοῦ Χριστοῦ μέχοι τέλους 
᾿ς γωνίσαντο. 

Πάλιν οὖν ἐρωτῶ ct Τίς ἐστιν ὁ λέγων" «Τὰ εἴ- 
δωλα τῶν ἐθνῶν ἀργύριον χαὶ χουσίον, » xoi τὰ ἑξῆς ; 
'O A«vi2, πάντως ἐρεῖς, Αὐτὸς δὲ ὁ Δαυὶδ ποίον νό- 
μὸν μαθητὴς τε ἦν xai λατρευτής ; Τοῦ παλαιοῦ 
x«i σχιώδους, $ τοῦ νέου χαὶ φωτοειδοῦς: Τοῦ ma 
λαιοῦ φανερῶς. Καὶ πῶς ὁ Βογόμιλος σὺ τὰ βιθδλὶα 
τοῦ παλαιοῦ vouou ἐξοθελίξων, 
ἐχείνην τοῦ πονηροῦ λέγων εἶναι, 
θοῦ Θεοῦ, x«i πάντων τούτων 


χαὶ τὴν νομοθεσίαν 
ἀλλ᾽ οὐχὶ τοῦ ἀγα- 
σιγὴν χαταψηφισά- 
τῶν στίχων ἀποδι- 
ἐλών, προτάίνεις Tut» ; Δεῖ 7X0 σε ὅλον τόν νόμον 
χαταδέξασθαι, ὃ ἐχεῖνον μὴ χαταδεχόωμενον, μηδὲ 
τὸ βραχυσύλλαδον τοῦτο διάψαλμα χαταϑέξασθαι. 
᾿Ανόητον γὰρ μίαν ἀχτῖνα ἐξ ὅλον τοῦ ἡλίου ἐπαι 
νέσαυτα ὡς λααπράν, ὡς χρυσοειδῇ, τῶν ὥλων ὅλων 
ἀχτίνων ξόφωσιν χαταγνῶναι. Ἢ πῶς δυνήση τῆς 
μιᾶς πηγῆς τὸ ῥεῦμα διελεῖν ὡς γλυχὺ x«i πιχοόν : 
Τοῦτο δὲ πῶς ἐχὼν παοατρέχεις, ὅτε ὁ παλαιὸς νό- 
μος, μᾶλλον δὲ ὁ ἐν τῷ νόμῳ λαλήσας ἀληθινὸς Θεὸς 
διαταττόμενος τῷ Ἰσραὴλ χαὶ λέγων, « Οὐ ποιήσεις 
πᾶν ὁμοίωμα οὔτε τῶν ἐν οὐρανῷ, οὔτε τῶν ἐν tà 
γῆν »ὁ αὐτὸς διιτάξατο δύο Χερουδὶμ χατασχευάσαι 


p.t20$, μόνον τὸ τεμάχιον τοῦτο 


89 IL Cor. vi, 44. ** Psal. crm, ὁ. 


neque vos honoretis Deum, ne censeamini demo- 
num cultores, sed athei sitis. Si vero hoc atheum 
et impium est, eadem quoque ratio erit imaginum. 
Gentiles enim deemmonum formas adorabant, nos 
Christi et sanctorum ejus. »Qu:e (enim) participa- 
tio luci ad tenebras. vel quee conventio Christo ad 
Belial 5** ?» 

Si igiturluxet tenebree unum et idem sunt, tunc 
itidemimago Christ: et idolum unumet idem erunt; 
sed in sceleratum tuum caput, ter exsecrande Bo- 
gomile, heec blasphemia expetat. Disces igitur, o 
hostis veritatis, veritatem gentes illas multorum 
deorum cultrices et atheas, demonum  sculptiles 
similitudines effecisse, eisque ut diis servisse, et 
vitee suc curatores, vite expertes constituisse, 
erantque simul et prototvpa et similitudines, de&- 
mones et demonum effigies. Christus vero cum 
verus Deus sit, tanquam unigenitus Filius et Ver- 
bum Patris principio carentis, factus est homo 
propter nos secundum veritatem, et non tantum 
imaginarie, manens id quoderat,speciemque hu- 
mane ipsiusforme exprimimus et honoramus, ut 
sanctam, quia et Christus sanctissimus est. Jdemet 
in czeteris sanctis preestamus, honorando et ado- 
randosanctas imagines propterexemplarium simi- 
litudinem. Nec ut deos istas colimus, absit! quin 
et anathemati subjicimus illos, qui hanc calum- 
niam nobis irrogant; cum Christo excepto, neque 
ipsasanetarum imaginum prototypa, deos natura 
sua arbitremur: sed potius legitimos Dei servos, 
amamusque illos, quod in veritate Deum amarint, 
ethonoramus, quod pro gloria Christi usque ad 
finem decertarint. 


Iterum ergo interrogo te: Quis est, qui dicit 
« idola gentium argeutum et aurum esse 5? 3» et 
ctelera quie sequuntur. David, inquies. Ipse vero 
David cujus legis discipulus et cultorexstitit? Num 
veteris et umbratilis, an novi clareque lucentis? 
Veteris certe. Et quomodo tu, qui Bogomilus es, 
libros veteris legis expungens, totamque legislatio- 
nemillam a maligno, non abono Deo profectam as- 
severans, et omnia 1lla silentio condeinnans, solum 
hoc frustillum versuum abscissum nobis proponis? 
Oportet enim te totam legem recipere, vel si illam 
non recipis, neque hunc paucarum syllabarum ver- 
siculum approbare. Stultum est enim unum dun- 
taxat radium ex toto sole, ut splendidum, et ut au- 
rifluum laudare, reliquis omnibus ut caliginosis 
condemnatis. Vel quomodo poste unius et ejusdem 
fontis aquam dülcem et amaram internoscere ? Et 
qua tandem ratione volens libensque hoc prreter- 
volas: nimirum veterem legem, vel potius Deum 
verum, qui in vetere lege locutus est qui mandando 
Israeli hoc precepit: «Non facies omnem simili- 
tudinem, nequeeorum, quein ccelo, neque eorum, 


671 


que in terra *!; » illum eumdem jussisse prepa- 
rari duos aureos tornatiles cherubinos, et utrinque 
ad sacram arcam collocari ? Testis verbis meis ac- 
cedit et Paulus, ille in colis gradiens apostolus, 
facta eorum mentione in ea, que est ad Hebreos 
Epistola, ubi sic ad verbum scribit: « Post vela- 
mentum autem secundum, tabernaculum, quod di- 
citur Sancta sanctorum: aurum habens thuribu- 
lum, et arcam testamenti cireumtectam ex omni 
parte auro, in qua urna aurea habens manna, et 
virga Aaron, quz fronduerat, et tabulae testamenti, 
superque eam erat cherubim glorie obumbrantia 
propitiatorium ** ; » super quibus cherubinis sepe 
iis, qui digni erant, Dominus apparebat. Ea enim de 
causa a Paulo cherubim glorie nominata sunt. 

Vides, c&ce, quomodo, ut supra dicebamus, san- 
ote sint similitudines sanctorum prototyporum. seu 
exemplarium. At vero demones exsecrandi et pe- 
nitus detestandi sunt, eorumque idola exsecranda 
et penitus detestanda sunt; et qui colunt illos, eo- 
rumque simulacra, pariter eum 1psis ignem eeter- 
num hereditabunt. Ignis vero es funiculus heeredi- 
tatis Bogomilorum ; cum et illis competat illud : 
« Dii gentium d&emonia 5*5. » Et attendas velim ad 
orationis seriem. Omnis homo qui ralione et ora- 
tione regitur, Deum quem colit, eumdem confitetur 
conditorem coeli et terree, et omnium que in terra; 
et qui vere horum effector est, ipse est et Deus. At 
vero Bogomilieffectionem mundi diabolo assignant 
ut proinde si sibi constare velint, eumdem et Deum 
existimare et adorare debeant: quo fit ut Bogomi- 
lorum deus sit demon, idolumque horum demo- 
num quilibet ex Bogomilis assimulatus ad unguem 
suo prototypo. Sunt enim et isti tenebricosi infor- 
mes, et, ut uno verbo dicam, deéemonisquasi vultum 
et personam induti. Similes illis fiant, qui colunt 
eos, quiqug eorum blasphemias recipiunt, subja- 
ceantque omnes t&eterno anathemati, 

Suppetebant quidem et alia quie predictis adde- 
rem, refutande Bogomilorum stultitie, sed modo 
vocat nos divine mystagogie et sacrifiii offerendi 
tempus: quod dum auspicamur, omnes veritatis 
hostes et amici mendacii, ab omnium qui Chri- 
stiano nomine censentur, linguis, anathemati sub- 
dentur. Ego vero, charissimi filii, si perbrevem 
cohortationem ad utilitatem animarum adjecero,di- 
cendi finem faciam. Memini me et alias vos in- 
struere et monere ut quinque hebdomadis diebus 
semel duntaxat cirea horam nonam cibum capiatis 
Et nunc denuo de eodem vestram charitatem com- 


δι Exod. xx,4. *tHebr.ix,5. 9*Psal. xcx ,ὅ. 

(8) Graeci, non modo Dominicis non jejunant, 
ut mos Ecclesie habet, sed neo Sabbatis. Quo fit 
ut quinque tantum dies hebdomadis jejunio con- 
cedant. Carpit autem paulo post Latinos | Grecus 
schismaticus, et hostis Latini nominis. Habent 
Greci duas Quadragesimas ; alteram quoque ita 
dictam, verno tempore, ante Pascha, de quo hoc 
loco Germanus. Constat septem septimanis; ut 
numerus Quadragesimsocompleatur quia Sabbatis 


GERMANI 1 CP. PATRIARCHJE 


ἃ χρυσᾶ τορεντὰ, καὶ στῆσαι τῶς ἱερᾶς. κιδωτοῦ παρ᾽ 
ἐχάτερα ; Συμμαρτυρεῖ μοι τῷ λόγῳ x«i Παῦλος δ᾽ 
οὐρανοδάμων ἀπόστολος, μνημονεύων τούτων ἐν τῇ 
πρὸς 'Ἑδραίους Ἐπιστολῇ, xal λέγων οὕτω ῥητως" 
« Μετὰ δὲ τὸ δεύτερον χαταπέτασμα σχηνὴ ἡ λεγο- 
μένη "Ayta ἀγίων, χρυσοῦν ἔχουσα θυσιαστήριον, 
χαὶ τὸν χιδωτόν τῷς διαθύόχης περιχεχαλυμμένην 
πάντοθεν χρυσίῳ, iv f στάμνος χρυσᾷ ἔχουσα τὸ 
μάννα, χαὶ  ῥάδδος Ααρὼν ᾧ βλαστήσασα, xci αἱ 
πλάχες τῆς διαθήχῃης " ὑπεράνω ὅδὲ αὐτῆς Χερουδὶμ 
δόξης χατασχιάξοντα τὸ ἐλαστήριον, » ἐφ᾽ ὧν δὴ 
Χερουδὶμ πολλάκις ὁ Θιὸς τῆς δόξης ἐνεφανίζετο 
τοῖς ἀξίοις. Διὰ γὰρ τοῦτο χαὶ Παῦλος Χερουδὶμ 
δόξης ταῦτα κατωνόμασςε. 


B Ββλεπεις, τυφλὶ, πῶς, χαθὼς ἀνωτάρω ἐλέγομεν, 
ἅγιά εἰσι τὰ ὁμοιώματα τῶν ἁγίων πρωτοτύπων. Οἱ 
δὲ δαίμονες μιαροὶ καὶ παμμίαροι, χαὶ τὰ τούτων 
εἴδωλα μιαρὰ xxi παμμίαρα, καὶ οἱ σέδοντες αὖὐ- 
τοὺς χαὶ τὰ τούτων εἴδωλα σὺν αὐτοῖς τὸ πῦρ τὸ 
αἰώνιον χληρονομήσουσι. Τὸ δὲ πῦρ σχοίνισμα χλη- 
ρονομίας τῶν Βογομίλων ἐστίν ἐπεὶ χαὶ αὐτοῖς 
ἁρμόδιον τὸ, « Ot θεοὶ τῶν ἐθνῶν δαιμόνια. » Καὶ 
πρόσσχις τῇ τοῦ λόγον σχευῆ. Πᾶς ἄνθρωπος νοὶ x«i 
λόγω διοιχούμενος, τὸν Θεόν ὃν σέδεται, τὸν αὐτὸν 
ὁμολογεῖ x«l ποιχτὴν οὐρανοῦ, χαὶ γᾶς, x«i πάντων 
τῶν ἐν τῇ γῆ" δαὶ ὁ ἦν ἀλεθεία τούτων δημιουργὸς 
αὑτός ἐστι x«l Θεὸς. Οὐ Βογόμιλοι τὴν δημιουργίαν 
τοῦ χόσμου τῷ διαθδόλῳ ἀποχαρέίζξονται, ὡς ἀχόλουθον 
ξῖναι αὐτοῖς, xxi Θεὸν τοῦτον ἡγεῖσθαι xat προσχυ- 
νεῖν, χαί ἐστιν ὁ Θεὸς τῶν Βογομίλων δαιμονιον, 
καί εἴδωλα τούτων ἕχαστος τῶν Βογομῶων παρομο- 
ἰούμενος πρὸς τὸ πρωτότυπον ἄντιχρνυς" Σχοτεινὸμορ- 
φοι γὰρ χαί οὗτοι χαί δυσειδεῖς, καί ἁπλῶς εἰπεῖν, 
δϑαιμονοπρόσωποι. Ὅμοιοι αὐτοῖς γένοιντο οἱ τιμῶντες 
αὐτοὺς, xxi τὰς βλασφημίας τούτων παραδεχόμε- 
vot, x«i ἔστωσαν οἱ τοιοῦτοι πάντες ὑπὸ τὸ αἰώνιον 
ἀνάθεμα 
Εἶχον μὲν οὖν x«i ἕτερα προστιθέναι τοῖς προει- 
ρημένοις εἰς ἔλεγχον τῆς τῶν Βογομῶων παραφρο- 
σύνης, ἀλλ᾿ ἡ τῆς θείας μυσταγωγίας πανίερος τες 
λετὴ, ἄρτι ποοσχαλεῖται ἡμᾶς τελεῖσθαι ἀπαρ- 
χομένης, πάντες οἱ τῆς ἀληθείας ἐχθροὶ χαὶ φίλοι 
τοῦ ψεύδους ὑπὸ ταῖς ἁπάντων τῶν Χριστωνύμων 
γλώσσαις ὑποπεσοῦνται τῷ ἀναθέματι. ᾿Εγὼ δὲ μι- 
D χρὰν παραίνεσιν ποὸς τὴν ὑμέτεραν ἀγάπην, ὦ τὶ- 
χνα τριπόθητα, πρόδαλλόμενος εἰς ὠφέλειαν τῶν 
ψυχῶν χαταπαύσω τὸν λόγον, Μέμνημαι χαί ἄλλοτέ 
ποτε χατηχηχῖναι παραινέσας ὑμῖν £» αὐταῖς πέντε 
τῆς ἐδδομάδος ἡμέραις τῆς ἁγίας νηστείας (8) μονο- 


C 


similiter ut diebus Dominicis non jejunant Greci. 
Inchoatur dieslune; Dominica proxime sequens 
est prima Dominica Quadragesims, Orthodoxis 
nomen adepta. Tertia est τῆς στανροπροσχννόσεως 
Adorationis crucis; sexta, Palmarum: pridie cele- 
bratur resuscitatio Lazari. Dominicam Palmarum 
sequitur magna hebdomas, que est septima Qua- 
dragesima; primam septimanr Quad aan- 
tecedit Κυριακὺ -tvptvi, seu τῆς τυροφώγθνν ab esu 


013 


'DE ÍMAGINIBUS. 


ὀτὲ 


φαγίαν ἀσπάζεσθαι καθ᾽ ὥραν ἐννάτην * xal νῦν αὖ- A moneo. In hoc enim consistit jejunium ut scrius in 


θις περὶ τούτον τὴν ὑμετέραν ἀγάπην παραχαλῶ. 
Τοῦτο γάρ ἐστι νηστεία, ἡ περὶ τὸ βραδύτερον τῆς 
ἡμέρας μετρία τροφή. Εἰ δ᾽ οὐχ οὕτω ποιεῖς, da 
χατὰ τὴν συνήθη πάλιν ὥραν ἐσθίεις, νηστείας τοῦτο 
χατώλυσις, οὐχὶ σύστασις, xX) τῶν εὐτελῶν ἡ τρά- 
πεζα εἴη, xal τῶν ἀπερίττων, Οὐδὲ γὰρ ὅτε ἀπέχεις 
χριῶν, ἤδη x«i νηστείαν ἄγεις: μὴ ἀπατῶ, ἀλλὰ 
διῖ σε τὸν γαστέρα πρὸ τῆς ὥρας εἰς βοῶσιν ὀργῶ- 
σον ἐπέχειν. Δοῦλος εἶ τοῦ Χριστοῦ. ΠΡρότερόν σὸν 
τὸν Δεσπότην θεοάπευσον" παράστηθι προσευχόμενος" 
δὸς αὐτῷ φαγεῖν τὴν φροντίδα τῆς σῆς σωτηρίας" 
ταύτης γὰρ σφόδρα πεινᾷ, Εἶθ᾽ οὕτω τράπηθι πρὸς 
τὴν τῆς σῆς γαστρὸς ἐπιμέλειαν. Εἰ δὲ ταύτην τοῦ 
σοῦ Δεσπότου προτιμοτέραν ἡγῇ, οὐκ ti Χοιστόδου- 
λος, ἀλλὰ χοιλιόδουλος. Καὶ τοῦτο πάντοτε μὲν ποιεῖν 
ὀφείλομεν, εἴτουν προτιμᾶσθαι τὴν θείαν παράστα- 
σιν, καὶ δοξολογίαν τῆς σωματικῆς τροφῆς " ἀλλ᾽ ὅτι 
ἀσθενεῖς ἐσμεν μᾶλλον δὲ ῥάθυμοι χαὶ νωχελεῖς. 
Κἄν γοῦν ἐν ταῖς νηστίμοις ταύταις ἡμέραις τοῦτο 
ποιήσωμεν, χαὶ στήσομεν τὸ χαθ᾽ ἡμῶν ὄνειδος τῶν 
Λατίνων, ὃ περὶ τῆς διφαγίας ἡμῖν ἐπάγουσιν, ἅπαξ 
τῆς ἡμέρας χαὶ βραδύτερον ἐσθίοντες, 

'AAX ἐχεῖνοί φασιν * Εἰ xai βραδύτερον πρὸς rpo- 
φὴν τρέπονται, ἀλλὰ x«i βραδύτερον τῆς τραπέζης 
ἀνιστάντες, λιπαρώτερον τὸ ἑστιατόριον ἔχοντες, 
φύρδην ὁμοῦ ἰχθύας, λάχανα, ὅσπρια ἐλαίῳ λιπαινά- 
μενα χαθ᾽ ἑχάστην χαταχόρως, ἐσθίοντες, ὥστε σχολῇ 


q' ἂν περὶ τὸ τῆς αὔριον βραδύτερον τὰ βεθρωμένα 
πρὸς πέψιν ἐλθεῖν: “Ἐπέχε τὴν γλῶτταν, ἄνθρωπε, 


πρὸς τοὺς λόγους, ὡς καὶ πρὸς τὴν βρῶσιν τὸ στόμα, 
x«i ὁ μὴ ἐσθέων σὺ τὸν ἐσθίοντα μή χρίνε. Πλὴν 
ἐγὼ οὐ λέγω σοι, Ὅλην τὴν χατάστασιν ξήλωσον τῆς 
Λατινιχῆς νηστείας, ἀλλὰ τὸ ἐν αὐτῇ ὁπωσοῦν θεω- 
ρούμενον ἀγαθὸν. Οἶδε γὰρ πολλάκις ὁ νουνεχὴς 02 
μιχρὰν ὠφέλειαν ἐχπορέζεσθαι τοῦ ἐχθροῦ τε x«i 
βλαπτιχοῦ, Ὅταν οὖν ἡμῖν ὁ Κύριος παραγγᾶλλει, 
» Γίνεσθε, λέγων, φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις, χαὶ ἀχέραιοι 
ὡς περιστεραὶ, » οὐχὶ τὸ ἰοθόλον xai ἀναιρετιχὸν τοῦ 
ὅγεως ἐχμιμεῖσθαι ἡμᾶς συμβουλεύει, οὐδὲ τὸ ἄνουν 


** Matth. x, 16. 


casei, respondetque nostre Quinquagesimee. Do- 
minica que hanc antecedit, respondetque nostre 
Sexagesime,vocatura Greecis Κυριαχὴ τῆς ἀποχρέον, 
seu ἀπόχρεω "quasi dicas, Carnisprivüi ; ettam heec, 
quam priorilla Dominice appellatio desumptaest 
ab hebdomade Dominicam antecedente, quarum 
una dicitur τυροφάγος, alter& ἀπόχρεως - utraque 
nomensuum Dominice, tanquamtermino suo tri- 
buit. Alterum jejuniumquadragosimale observant 
Greci ante Natalem Domini; illudque inchoant 
14 Novembris, utdocet Balsamon in Scholiis super 
interrogaliones quorumdam monachorum, que 
habentur postcommentariumilliusin Photii Nomo- 
canonem. ldem constat ex T'ypico sancti Sabe, 
c&p. 14. Nec introductum est hoo jejunium ab 
apostolis, utjejunium magne Quadragesima; quod 
ex canone69apostolorum manifestum evadit, ubi 
unius tantum Quadragesimee fit mentio ; sed suc- 
cessu temporis consuetudine receptum est. Nec 
omnes equaliter ebligat toto illo 40 dierum nu- 
IDero ; ait enim Balsamon satis esse siquis jejunet 
septem dies ante Natalem, et hoc necessario fa- 


B 


C 


D 


die cibus, isque mediocris sumatur. Quod si non 
ita agis, sed consueta hora manducas, non est hoc 
jejunii observatio, sed dissolutio ; etiamsi mensa 
cibis tenuibus et minime superfluis sit exstructa. 
Non enim hoc ipso, quod carnibus abstines, jeju- 
nium observas : ne fallaris, sed oportet te ventrem 
ante horam prefinitam cibos appetentem continere. 
Servus Domini es. Prius Dominum tuum cura. Vaca 
orationi. Appone illi curam salutis tue quasi co- 
medendam. Hanc enim esuriens querit. Quo facto 
ad curam ventris tui convertere. Quod si huuc Do- 
mino tuo preponis, haud Christi famulus, sed 
mancipium ventris appellandus eris. Et hoc quidem 
semper facere debemus, nempe divinum cultum et 
venerationem corporali nutrimento preferre , sed 
infirmi sumus, vel potius ignavi, desides et tardi. 
Si igitur his jejunii diebus hoc fecerimus, Latino- 
rum adversus nos probrum de duplici cibi sum- 
ptione cohibebimus et evitabimus, si nimirum se- 
mel qnotidie et serius comedamus. 


Sed aiunt: Licet serius cibum suinant, at se- 
rius quoque ex mensa surgunt, lautius instructo 
et preparato convivii loco, promiscue simul, pi- 
sces, olera, legumina oleo pinguefacta, in dies 
singulos, usque ad satietatem comedunt, ut vix 
usque ad eamdem crastini diei tardiorem horam, 
omnia, que vocarunt, digerere possint. Contine 
linguam, o homo, ad hec verba, sicut et os ad 
cibum, et tu qui non manducas, manducantem ne 
sperne. Atego te hortor, non uttotam Latini jejunii 
formam et rationem secteris, sed ut qualequale, 
quod in ea apparet, bonum amplectaris. Prudens 
enim, et intelligens novit non modicum ex eo 
etiam, quod inimicum et noxium est, ulilitatem 
reportare. Quando igitur Dominus nos monet: 
« Estote prudentes sicut serpentes, et simplices 
sicut columbee δ᾽, » non vult, ut morem serpentis, 


cienduin esse, sive a laicis, sive ἃ monachis: Et 
qui non ita facit ab orthodoxorum communione 
separabitur, ait Balsamon. At monachis ex statutis 
suorum ordinum jejunandum esse ait a 44 Novem- 
bris: Quia hoc est canonicum et salutare ; sicut et 
laici, quisuasponteitajejunant, laude et gratiarum 
actione digni habebuntur. De hac Quadragesima 
loquitur Curopalata lib. Deo/f. aul: Constantinop. 
cum ait, àd mensam imperatoris protopapam 
accedere, xai ποιεῖν εὐχὴν τῆς βασιλιχῆς τραπέξης͵ dux 
τὸ τὴν τισσαραχοστὴν παρελθεῖν. Quod Quadragesima 
praterier:t. In que verba Calvinianus scholiastes : 
Graci jejunium | quadragesimale ante. γενέσθαι 
Χριστου, id est, in Adventu, celebraverunt ; expli- 
candum erat, quale hoc jejunium fuerit, quando 
inchoari consuetum : num in Adventu, an ante 
Adventum, num solum et unicum, et id genus alia, 
ne quis ex verbis tam generalibus, vel scholiasten 
errasse crederet, vel ipsemet errandi occasionem 
abriperet, existimans vernum quadraginta dierum 
jejunium Grecis fuisse ignotum. 


615 


vel ut insipientiam columbewe imitemur; sed ut 
serpentis instar curam et solertiam capitis custo- 
diendi ostendamus. Id. enim unum elaborat ser- 
pens, ut preereliquo corporis tractu. caput illiesum 
conservet. A columba autem mutuari nos cupit 
animum maliti: expertem, et ut eos, qui nos in- 
juria afficiunt, toleremus, neque vindictam exspe- 
tamus, privata enim pullis suis sustinet, neque ob 
id domo excedit: et hec tantum ad imitationem 
proponenda, alia omnia procul abjicienda sunt. 
Hoc et tu fac ; idque quod in Latinis jejuniis inesse 
cernitur bonum, quod est, tardius cibum sumere 
uberiorem illis relinque. 

Si dicas: A fame superor et esuriens mandu- 


care cogor, presertim cum alias venter mala p 


bestia sit, et nescia cicurari; audi quid respon- 
deam. Idcirco tempus hoc jejunii, dilecte, et est 
et dicitur, ut esuriamus. Et qui famem fugit, is 
fugit et jejunium, et satietatem sequitur. Αἱ sa- 
tietas et jejunium ita sibi adversantur, sicut aqua 
et ignis. Quando auteta esuris. in mentem revoca 
et reputa paradisi delicias, et eorum quee istic 
sunt bonorum fruitionem, futuramque gloriam, et 
aperi os tuum, et imple Davidicis cantibus, et 
libere ad Christum dicito: « Ego vero in justitia 
apparebo conspectui tuo, satiabor cum apparuerit 
mihi gloria tua 5*5, » cum veneris cum sanctis 
angelis tuis reddere unicuique secundum opera 
sua. Summa orationis sit: Per multas tribulationes 


oportet nos ingredi in regnum colorum, cum e 


« angusta et arcta sit via, qure ducit ad vitam, 
lata vero et spatiosa, quee ducit ad perditionem δ. » 
Si ad vitam eternam pervenire velis, amplectere 
ea, qua sensum affligunt et contristant. Alia 
enim via in eam ingredi non licet, si autem fugien- 
do id, quod asperum et laboriosum, declinaveris 
ad id, quod spatiosum est, noveris finem hujus- 
cemodi vie esse igriem inexslinctum, et vermem 
irrequietum. Ecce testificatus tibi sum, et ostendi 
duas istas vias, el utriusque exitus. Gradere qua- 
cunque voles. Hoc unum te ignorare nolo, licet 
quis centum ssecula iti hoc mundo affligatur, id to- 
tum nihil esse ad cruciatus vel unius diei, qui 
sunt in gehenna. Utinam vero nobis contingat per 
pusillas tribulationes, et mediocres wrumras 
malorumque perpessiones eternam invenire in 
colis requiem, gratia et humanitate Dornini Dei 
et Salvatoris nostri Jesu Christi ; ipsi gloria cum 
Patre principio carente, et cum sancto et vere 
vivificante Spiritu, nunc et semper et in secula 
seculorum. Armen. 


V. 


In divini corporis Domini ac Saivatorisnost:»i Jesu 
Christi sepulturam, in die Magni Sabbati. 


GERMANI II CP. PATRIARCHJE 
quem habet, venena spargendi et interficiendi, A 


616 
τῆς περιστερᾶς ἀλλ᾽ Ex μὲν τοῦ ὄφεως τὸ περὶ τὸν 
ἰδίαν χεφαλὴν προφυλαχτιχόν τε καὶ προμηθὰς ἐπι». 
δείχννσθαι- σπουδὴ γὰρ τῷ ὄφει τὴν χεφαλὴν ποὸ 
παντὸς τοῦ ὀλχοῦ ἀνεπιβούλευτον διατηρεῖν" kx di 
τῆς πεοιστεοᾶς τὸ ἄχαχον, χαὶ τὸ ἀνέχεσθαι τῶν 
ἀδιχούντων, χαὶ μὴ ἀμύνασθαι - ἀφαιρουμένη γὰρ 
τὰ νεόττια στέογει τὴν ἀδιχίαν, τῆς οἰχίας οὐχ ἐξ- 
ἱσταμένη" καὶ ταῦτα μόνα ξηλοῦν, τὰ δ᾽ ἄλλα πόῤῥω 
fou ἀποῤῥὶίπτειν. Τοῦτο xal σὺ ποίησον * χαὶ τὸ εὐοι- 
σχόμενον ἐν τοῖς Λατίνοις καλόν, τὸ δὲ ἐστι τὸ βρα- 
ϑύτερον ἐσθέειν, ζήλωσον * τὸ δὲ πολυφαγεῖν ἔασον 
παρ᾽ ἐχείνοις. 
emulare. Crebriorem vero cibi sumptionem et 
Εἰ δὲ λέγεις, ᾿Αλλὰ νικῶμαι ὑπὸ τῆς πείνης, xoi 
πεινὼς ἐσθίειν χαταναγχάξουααι, ἄλλως γὰρ τὸ Ote. 
νὸν θηρίον, ἢ χοιλία, οὐχ ἡμοροῦται" ἐμοῦ ἀποχρινο- 
μένου σοι ἄχουε, Διὰ τοῦτο, ἀγαπητὶ, ὃ Ξαιρὸς οὑτοσί 
γήστιμος λέγεται χαὶ ἔστιν, ἕνα πεινῶμεν. Ὃ δὲ 
φεύγων τὴν πεῖναν φεύγει χαὶ τὴν νηστείαν xci τὸν 
κόρον μεταδιώχει" xópoc δὲ xai νηστεία οὕτως ἐναν- 
τία, ὡς ὕδωρ x«i πῦρ. Ὅταν δὲ πεινᾶς, ἀναλογίξου 
τὴν τοὺ παοαδείσον τρυφὴν, καὶ τὴν των ἐχεῖ ἀπό- 
λαυσιν ἀγαθῶν, χαὶ τὴν μέλλουσαν δόξαν, χαὶ ἄνοι- 
ξὸν σου τὸ στόμα, καὶ πλήρωσον ἀσμάτων Δανϊδιχῶν, 
xai εἰπὶ πρὸς τὸν Χριστὸν μετὰ παῤῥησίας. » ᾿Εγὼ 
δὲ ἐν δικαιοσύνῃ ὀφθήσομαι τῷ προσώπῳ cov, χαῤ- 
τασθήσομαι ἐν τῶ ὀφθῆναί pot τὴν δόξαν σου, » 
ὅταν ἔλθῃς μετὰ ἁγίων ἀγγέλων ἀποδοῦναι ἑκάστω 
κατὰ τὰ ἔογα αὐτοῦ. Κεφάλαιον τοῦ λόγου" Διὰ πολ- 
λῶν θλέψεων δεῖ πυᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν 
τῶν οὐρανῶν, ἐπεὶ « στενὴ x«i τεδλιωμένη ἡ ὁδὸς, 
ἡ ἀπάγουσα πρὸς τὴν ζωὴν, πλατεῖα δὲ καὶ εὐρύχω- 
po; à φέρουσα εἰς τὴν ἀπώλειαν. » ᾿ὰν θέλῃς χατ- 
αντῆσαι sig τὴν αἰώνιον ζωὴν, κατάδεξαι τὰ θλι- 
δερὰ χαὶ λυποῦντα τὴν αἴσϑησιν ἀλλαχόθεν γὰρ εἰς 
ταύτην ἐπινεχθῆναι ἀδύνατον. Ἐὰν δὲ φεύγων τὸ 
τραχύ xal ἐπίπονον πρὸς τὴν εὐρύχωρον παρεχνεύῃς, 
γίνωσχε, ὅτι τὸ τῶλος τῆς τοιαύτης ὁδοῦ πῦρ ἐστιν 
ἄσδεστον, χαὶ σχώληξ cxoiuntoc. ᾿Ιδοὺ διεμαοτυ- 
ράμην καὶ ὑπέδειξά σοι τὰς δύο ὁδοὺς, xal τὰ ἀμ- 
φοτέρων χαταντήματα" ἣν ἂν θέλῃς βάδιζε. Ἔν di 
τοῦτο θέλω εἰδέναι σε, ὅτι xXv ὅλους ἐχατὸν χρόνους 
χαχοπαθήσῃ τις C τῷ χόσμῳ τούτῳ, οὐδέν ἔστι πρὸς 
μίαν ἡμέραν τοῦ ἐν τῇ γεέννῃ βασανισμοῦ. Γένοιτο 
δὲ ἠωῖν x«i διὰ μικρῶν τινων θλίψεων χαὶ μετρέδις 
τῆς καχουχίας αἰωνέαν εὑρέσθαι ἀνάπαυσιν ἐν τοῖς 
οὐρανοῖς χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίον χαὶ 
Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ- αὐτῷ ἢ 
δόξα σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρὶ καὶ τῷ παναγίω 
χαὶ ἀληθῶς ξωοποιῷ Πνεύματι νῦν xal ἀεὶ, καὶ εἰς 
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰωνων. ᾿Αμήν. 


E. 


Εἰς τὴν θιόδωμον ταφὴν τοῦ Kupíov xol Σωτῆ- 
ὃς ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ 
Μεγὰλον Σαύδατον. 


(Exstat inter homilias Germani I, Patrologie tom. XCVÍII, ool. 2&3). 


* Psul. xvi, 15. ** Matth. vit. 14. 


611 IN ANNUNTIATIONEM B. MARLE- 618 
MONITUM. 


Sermonem sequentem e Monachieusis bibliothece codice primus Greece edidit novaque versione do- 
navit Ant. Ballerini, S. J., in operecuititulus: Sylloge monumentorum ad mysterium conceptionis imma- 
culata Virginis Deipara illustrandum. Romae 1856. Tom. Il, pag. 293. In preetatione, quam editor in- 
aeribit DeGermani homiliisin Deipara Annuntiationem, ac veluti appendicem preebetalterius Dissertatio- 
nis De Germani homiliüis in SS. Deiparam, orationi in Prasentationem prwetixee, evincit, e duabus que 
hujus argumenti feruntur, Germani homiliis, alteram quidem, a Combefisio Griece et Latine editam, 

senioris esse Germani (Patr. t. XC VIII, col. 319) ; presentem vero recentioris esse Germani lI, qui titu- 
lum Constantinopolitani episcopi tenens in urbe Nicena sedem habuit, quo tempore urbs regia Constan- 
tinopolis a Latinis oceupabatur. 


c. A vl. 
Εἰς τὸν Εὐάγγελισμον. In Annuntiationem. 
Α΄. Ἐπ’ ὅρος ὀψηλὸν ἀνάδηθι, ὁ εὐαγγελιξό- I. Super montem excelsum ascende, tu qui evange- 


μένος Σιὼν - ὕψωσον rij ἰσχύξ τὴν ὠὡωνὴν σὸν — lizas Sion ; ezalta in fortitudine vocem luam, qui 
ὁ εὐγγελιξόμενος Ἱερουσαλήμ. Ἔχ τῆς χατὴν- — evangelizas Jerusalem (1). Ab Isaie lingua e di- 
θραχωμένης τοῦ Hoatow γλώττης τῷ τοῦ θείον ἄν- — vini carbonis tactu ignita (2) dicendi prooemium 
θραχος γεύματι δανειστὲον τὸ προοὶμιον, ὥσπερ — mutuandum fuit, non secus ac vicinus a vicino 
ἀπὸ γείτονος γείτων μεταλαμθάνει πυρός. 'Ayyt- — petere ignem solet. Et proxima sane veteribus 
θυροῦσι γάρ τώ τῆς νέας χὰριτος τοὶς παλαιοῖς, xai illis sunt que spectant ad novam gratiam, et utra- 
φῶς ἔν ἐξ ἀμφοτέρων ἀνάπτεται ᾿ xai λύχνος γί- 46 δὰ accendendam conspirant unam facem, que 
γεται τοῖς ποσί τῶν τρεχόντων εἰς τὴν τῆς ἀληθείας lucerna fit pedibus eorum (3), qui ad inveniendam 
ἀνεύρεσιν. veritatem properant. 

᾿Ανωφορείσθω τοίνυν ὁ λόγος οὕτω πεπυρωμῖνος p —Hocitaque incensa igne ad excelsam hujus diei 
πρὸς τὸ τῆς ἡμέρας ὕψος putrépgiovw x«i συνι- — sublimitatem sese attollat oratio, et cum angelo 
πτάσθω Γαδοιήλ τῷ πυριμόρφῳ ἀγγέλῳ. Τοῦτον yàp — Gabriele adinstar flamme rutilante (4) simul ad- 
ὁ προφητικὸς λόγος πρός τὰ τῆς πανυπεοάγνον — volet. Hunc enim ad nuutium felix Virgini illi 
Παρθένου εὐαγγέλια συντονώτερον χατεπεὶγει - τὴν supra captum purissime (3) deferendum propheti- 
δὲ εἰς Ἱερουσαλὴμ xal Σιὼν ἢ προφητιχὴ διόπτρα — cus sermo vehementius provocat ; eam vero in Je- 
προξόλεψε, τὸ μὲν ὡς πόλιν τὸν Βασιλέως τοῦ με-  rusalem et Sion a longe prophetica dioptra pro- 
γάλον, περὶ ἧς κχυρίως δεδοξασμένα λεέλαληται’ — spiciebat, sive tanquam civitatem magni Regis, 
τὸ δ᾽ ὅτι πρὸς κατοϊκίαν ἐαντοῦ τήν ὑψηλήν ταύτην — de qua(6) proprie gloriosa dicta sunt, sive tan- 
Σιὼν ἡρετίσατο. quam excelsam hanc Sion, quam ín suam ipsius 

habitationem Deus elegit (1). 

B. Τὸ δέ συναγόμενον ὡς ὑπερφυές. Τῷ οὐρανο- Il. Quod vero conficitur, quam sublime supra 
Giuovt γὰρ, τούτῳ τῷ τοῦ Θεοῦ ποωταγγέλῳ προδή-  naturm fines eminet! Illi enim inter angelos Dei 
Aes ὁ λόγος διαχελεύεται, ὡς ἀπὸ πεδινοῦ τινος (, principi, qui per coelos graditur, quasi ex humili 
ἤχοντι χαὶ ἀγχωμάλον, ἀνατρέχειν εἰς ὕψος, xai — atqueima regione proficiscatur, (propheticus) ser- 


τὴν φωνήν ἰσχυρὼς ἀννψοῦν. mo manifeste indicit, ut in altum ascendat, ac vo- 
cem vehementer attollat. 
Ἔστι ydp ἔστιν ὡς ἀληθῶς ἡ Παρθένος τῶν οὐ- Est enim Virgo, est omnino colorum verticibus 


ρανίων ἀψίδων ὑψηλοτέρα, xci τῶν θεοειδῶν ἀγγέ- sublimior, ac pre angelis divina forma preestanti- 
λων θεοειδεστέρα * xXv περί mou βαδίζῃ τῆς Γαλι- — bus, Deo longe similior (8), etsi in angulo quodam 


(1)Isa. χι,,9. Cum GreecaSS. Bibliorumexempla- — et ministros tuos ignem urentem,seu, ut Greeci le- 
ria constanter hic legant, ἐπὶ ὅρος ὑψηλόν.., patel, — gunt, πῦρ φλέγον, seu πυρός φλόγα, seu πῦρλάθρον, 
mendoso codice usum esse Nicodemum mona- seu πυρίνμν φλόγα, vel φλογεβόν πῦρ. Conf. Joan. 
chum, qui(Zeortodrom. pag. 208) initium hujus — Lorinum in h. ]. 
homiliee refert hisce verbis: Ἐπὶ ὅρος ὑψηλοῦ... ($) Vide singulare studium exquisitissima usur- 

(2) Isa. vi, 6-7. Et volavit ad meunus de sera- — pandi vocabula ad singularem Deipare puritatem 
phim, etin manu ejus calculus, quem forctpe tule- y, denotandam : alias autem innuimus (ἐπ not. ad 
rat de altari : et tetigit os meum. VI Orat. Isidori Thessal. part.1, pag. 433"), vix alam 


IH Psal. cxviir, 105. vocem proferri posse, qua puritas et intensive et 
4) Adeo non Grecis modo, sed etSyris, Coptis — extensive summa significetur. 

Armenis consuetum fuit celestibus spiritibus quam- | Psal. uxxxiti, 3. 

dam veluti formam igneam tribuere,ut ad eos in- (7) Psal. cxxxi, 13. 


dicandos non raro absoluta voce 1gnei seu flammei 


utantur. Neque admodum repugnandum, si quis — nentia atque expressissima cum Deo similitudo non 
hunc morem contendat deductum esse ex Psaltis δα divinse maternitatis honorem, sed ad preeroga- 
verbis (Psal. cin, 4): Quifacisangelos tuosspiritus, — tivas animte insitas referatur: lis ergo anima ejus 


* Tom. CXXXI. initio. T7 o. 


(8) Postulat contextus, ut sancte Virginis emi- 


019 


Galilee versetur (Galilea autem, vi vocis spectata, 
humilem locum significat), atque, ut humana fert 
conditio, vite hujus vallem perambulet, etsi pau- 
pere fabri tecto in Nazareth se contineat. 

11. Qua quidem in re magnum preeterea latet 
mysterium ; et quod utique etiam in proverbio est, 
e domo presto est testimonium (9). Nam paterfa- 
milias, et ars fabrilis, quam ipse exercet, compen- 
diario totum oculis mysterium subjiciunt. Et sane 
vel ipse rex David testatur, Verbo Dumini calos 
firmatos esse (10) ; Verbum porro subsistens (11) 
intellige et supersubstantiale, qui non modo hec 
cceli convexa, sed et universas, quae hoc omnia 
circeumcingente ambitu continentur, creaturas ea- 
rumque ordinem firmavit. Nunc autem hic advenit 
ad collapsum Davidis tabernaculum rursus erigen- 


dum, ac jucundius (12) restaurandum. Defecerant B 


jam principes e tribu Juda; Davidis quoque re- 
gnum dissolutum erat, et simul tabernaculum 
ejus corruerat. Ast hodie in domo David cornu 
salutis erigitur (14); siquidem e familia David 
suam Josephus ducit originem. Cornu autem no- 
stre salutis est Christus, quicum et Patris dilectus 
sit Filius (15), filius unicornium appellatus est, 
canentePsalmista : Et dilectus quemadmodum filius 
unicornium (16). Nam ipseet in colis ut unigeni- 
tus ex solo Patre natüs effulsit, et in terris e sola 
matre ortus est in tempore, ipse, inquam, qui et 
exspectatio gentium (17) vocalus fuit. Hoc itaque 
tabernaculum rursus edificat, eternam suam ip- 
sius deitatem quamdam veluti basim ac fundamen- 


tum inconcussum supponens, et super hanc illud C 


exstruens acfirmans, quod (sancto) Spiritu operante 
assumpsit. Et hac quidem ratione regnum statuit 
sempiternum : nam regni ejus non erit finis (18.) 
IV. Hiec et per prophetas predicta sunt. Cum 
enim ista et ille polliceretur, qui fallere nescius 
est : Post hac, inquit, revertar, et rezdificabo ta- 
bernaculum David, quod decidit, et diruta ejus 
readificabo, el erigam illud, ut requirant. caeteri 
hominum Dominum, et omnes gentes, super quas 
invocatum est nomen meum super eos (19). Hic 
porro et tanquam (apis angularis (20) Judz&eos cum 
gentibus conjungit; ac pacem se annuntiare profi- 


splendoribus, etiam antequam ab angelo salutare- 
tur, enitebat, ut angelis eminentior, sanctior, pu- 
rior, palehrior predieanda foret. — 

(9) Haud eodem plane sensu, uti patet, Auclor 
usurpatadagium, «y' ἑστίας ὁ μάρτυς, ac veteres 
Greci dicere consueverunt, οἴκοθεν ὁ μάρτυς. Hoc 
enim postremum in lestem quadrat, cui, tanquam 
suspecto, vix ulla fides haberi possit: id autem 

rorsus alienum est ἃ scopo Germani. Putaverim 
itaque, testem domesticum hic appellari Davidem, 
e cujus progenie sancta Virgo exorta est. Testatur 
autem David, in fabrili arte Josephi prostare my- 
sterii typum, quatenus Dei Verbum exhibet veluti 
hujus universi artificem, qui dein ad collapsum ta- 
bernaculum restaurandum manum admovet. 

(10) Psal. xxxi, 6. Verbo Domini cà firmati 
sunt. 

(11) ᾿Ενούσιος, cui opponitur λόγος προφορικὸς et 


GÉRMANI [1 CP. PATRIARCH.E 


ento 
λαίας, εἰς χαταανλιστήν dé ἡ Γαλιλαία μεταγλωττί: 


ζεται, χαὶ τὴν τοῦ βίου χοιλάδα πατῇ ἀνθρωπονπρῖ-"-. 


πῶς, xd» ἐπὶ τῆς Ναξαρέτ τῷ πενιχρῷ τοῦ τέχτονος 
ονγχλείηται οἰχήματι, 

Ε΄. Ἔν ᾧ d$ καὶ τὸ μέγα μυστήριον ἐνθαλαμεῖ- 
ἐται " χαὶ ἀφ᾽ ἑστίας ὁ μάρτυς, ὃ δήπον x«i λέγε- 
ται. *O γὰρ οἰκοδεσπότης χαὶ τὸ τοῦτον τεχνούρ- 
γῆμα τὸ πᾶν iv ὀλίγῳ διαγράφει μυστήριον, Τῷ 
λόγῳ μὲν οὖν Κυρίον ἐστερεῶσθαι τοὺς οὐρανούς, 
x«i ὁ βασιλεύς Δαυϊδ μαρτυρεῖ - ὁ δέ λόγος ἐνούσιος 
χαὶ ὑπεοούσιο:" xui οὐ τὸν ὄροφον τοῦτον ἐστερέωσε 
μόνον, ἀλλὰ x«t πᾶσαν τὴν ἐντὸς τῆς παντοστεγους 
σφαίρας ἐμπεριειλημμένην σύστατίν τε καὶ σύγχρι- 
σιν. lixst δὲ νῦν τὴν πεπτωχνῖαν τοῦ Δαυῖϊδ σχη- 
νὴν ἀναστήτων, χαὶ ἀνανεώσων ἐπιτερπέστερον. 
᾿Εχλελοίπασιν οἱ ἐκ τῆς Ἰούδα φυλῆς ἄρχοντες. 
συνδια)έλυται χαὶ ἡ βασιλεία Δαυϊδ, καὶ ἢ τούτου 
σχηνή χατηρείπωται, ᾿Εγείρεται δὲ χέρας σωτηρίοις 
σήμερον ἐν οἴχῳ A«vid, εἴτουν τοῦ ἔχ φυλῆς Δαυῖδ 
γενεαλογουμένον Ἰωσήφ. Κέρας δὲ σωτηρίας ἡμῶν 
ὃ Χριστὸς, ὃς χαὶ ἡγαπημένος ὧν Υἱὸς τοῦ Πατρὸς, 
υἱὸς μονοχερώτων ὠνόμασται χαὶ ὁ ἠγαπημένος, 
ἄδοντος τοῦ ψαλμοῦ, ὡς υἱὸς μονοχερώτων, Καὶ 
ἄνω γάρ μονογενῶξ ix μόνου προεξηύγασε τοῦ 
Πατρὸς, x«i χάτω προσφάτως ὁ αὐτός ἐκ μόνης μη- 
τρὸς ἀνατέταλχεν: ὁ αὐτὸς δὲ κχαὶ προσδοχία 
ἐθνῶν προηγόρεῦται. ᾿Ανοιχοδομεῖ τοίνυν τὴν σχη- 
νὴν ταύτην, olóv τινα βάσιν χαὶ θέμεθλον ἀῤῥαγῆ 
τὴν ἑαυτοῦ ἀΐδιον ὑποστήσας θεότητα - καὶ ταύτῃ 
ἐποιχοδομήσας xxi ἐπιστηρίξας τὸ πρόσλημμα τῇ 
ἀρχιτεχτονία τοῦ Πνεύματος (43), οὕτως ἀπαθανα- 
τίξει τήν βασιμλείαν - τῆς γὰρ βασιλείας αὐτοῦ 
οὐχ ἔσται τέλος. 


A. Ταῦτα x«i διὰ τῶν προφητῶν προλελάληται. 
Καὶ ὁ ἀπαγγειλάμενος ἀψενδής Mark ταῦτα γάρ, 
φησίν, ἀναστρέψω, καὶ ἀνοικοδομήσω τὴν σχὴ- 
γὴν Δλαυϊδ τὴν πεπτωχνῖαν, χαὶ χατεσχαυμένα 
“ἀνοιχοδομήσω, καὶ 
ὅπως ἀν ἐχζξητήσωσιν οἱ χατάλοιποι τῶν ἀνθοώ- 
κων τὸν Κύριον, χαὶ πάντα τὰ ἔθνη, ἑψ᾽ oUq 
ἐπικχέχληται τὸ ὄνοπά μον ἐπ᾽ αὐτούς. ᾿Ενταῦθα 
δὲ xai ὡς ἀχρογωνιαῖος λέθος -Ioud«(oug σννὰπτει 


αὐτῆς ἄνορθώσω αὐτὴν, 


ἀνούσιος. Ea de re Cyrillus (lib. v in Joan.. cap. v, 
v. 29) : Οὐχ ἔστιν ἀνυπόστατο;, ὥσπερ ἀνθρώπινος 
λόγος ἀλλ᾽ ἐνούσιός τε x«t ζὼν ὡς ἰδίαν ἔχων ἐν 
Πατρὶ x«t μετὰ Πατρὸς τὴν ὑπαρξιν" Non carel subsi- 
stentia,ut humanum verbum, sed subsistens est ac 
vivens, ut qui propriam in Patre et cum Patre ec- 
sistentiam habet. ] 
(12) Nisi forte pro ἐπιτεοπέστερον (jucundius), 
legendum sit ἐπιπρεπέστερον (magnificentius), 
prout res malle videtur. 
(13) Cod. particulam x«i bis repetit. 
(14) Luc. 1,69. . 
(13) Luc. 1i, 22. 
"i Psal. xxvin. 6. 
(17) Gen. xLix, 10. 
(18) Luc. 1, 33. 
19) Act. xv, 15, 16 ex Amos jx, 11, 13. 
20) Isa. xxvui, 16: Eph. n, 20: , l1 6. 


681 


N ANNUNTIATIONEM D. MARLAE. 


682 


τοῖς ἔϑνεσι, καὶ τοῖς μαρχὰν xai τοῖς ἐγγύς ἐπαγ- À tetur tumiis qui longe tum ils qui prope sunt (217), 


γῶλεται εἰρήνην εὐαγγελίξεσθαι " χαὶ οὐ μόνον 
"iri θρόνον Δανῖδ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ xarà σάρχα 
ἐνιδρύεται, ἀλλά χαὶ βασιλεύει ὁ Θεὸς ἐπὶ τὰ ἔθνη, 
Πότε δὲ, τὸ ἐπαγόμενον τῆς προρητείας δηλοῖ. 
Εἰπὼν γὰρ * 'O Θεὸς ἐδασίλευσεν ἐπὶ τὰ ἔθνη, 
ἐπήγαγεν -* Ὁ Θιὸς χάθηται ἐπὶ θοόνου ἁγίου 
αὐτοῦ. Ὃ δὲ ἐστιν ἡ Παρθένος, καθ᾿ ἣν ἐνθοονι- 
σθεὶς διὰ τῆς ἐξ αὐτῆς σαρχώσεως, τῆς τῶν ἐθνῶν 
βεδασίλευχε πανσπερμίας, ὑπήχοα ταῦτα παρᾶ- 
στησάμενος ἑαυτῷ. 

Οὕτω μὲν οὖν νοαισθεὶς Πατήρ τοῦ ἐπὶ γῆς ὀφθέν- 
τος Θειηῦ, τὴν βουλήν προισχημάτισε τῷ σφετέρω 
ἐπιτηδεύαατι τῆς κοινῆς τοῦ γένους ἡμῶν ἀμαπλά- 
σεως. Καὶ ἢ Παρθένος δὲ ἀξιόχοξω: διάκονος εἰς 
τὴν ταύτης ἀνοιχοδόμησιν, οὐχ ἔξωθεν, ἀλλ ἀγ' p 
ἑαυτῆς χορηγοῦσα τὰς πανάγνους ὕλας χαί T» — 6») 
ἐπιτηδείας, ἐξ ὧν ἡ ζῶσα dopix τοῦ Θεοῦ τὸν oi- 
xo» ἰαυτῇ ῳχοδόμησεν, ἐρηοειτωένον στύλοις 
ἑπτά * τοσαυτάριθμα γὰρ τοῦ Πνεύματος τὰ χα- 
ρίσματα" ἐκ Πνεύματος δὲ ἁγίον x«i ἡ σύμπηξίς 
τοῦ προσλήμματος (21). 

ΕἸ. Αλλά πῶς ἂν ὁ ἐμὸς λόγος, χαυμεοπὴς ὧν 
x«i διανοίας ἄγγελος χαμαιξήλου, ἐπὶ τηλιχοῦτον 
ὕψος ἐπιτολαήσειεν, θεοειδεῖ συμπτερύξασθαι 
ποωταγγέλῳ, χαὶ πρὸς ὄρος τοῦτο φθάσαι τὸ θεο- 
ὕάδιστον, ὡς πρὶν Μωσῆς ἐπὶ τὸ Σινώ ; Εἰ γὰρ xal 
ἡμεῖς χατὰ τὴν ἐνεστῶσαν ταύτην ἡμέραν τὸ τῆς 
νηστείας ἀνύομεν τισσαραχονθήμερον, ἀλλ᾽ οὐχί καὶ 
τὴν ἐχείνον φέρομεν χάθαρσιν " ὅτι μηδὲ xar ἐχεῖ- 
νον ἡμεῖς νηστευταὶ, χαὶ οὐδὲν τῶν θαυμαστωσὰν- 
τῶν ἐχεῖνον πλουτοῦμεν, ὅτι μὴ τὴν βραδυγλωσσίαν 
μόνον χαὶ τὸ ἰσχνόφωνον, Ἢ πῶς dy ἀπρόσχοπα 
«i» ἐπὶ τὴν Ναζαρέτ βαδισωμὲεν φέρουσαν, εἰ p 
Θεὸς ἐξαποστελεῖ τὸν ἄγγελον αὐτοῦ πρὸ προσώπου 
τοῦ Aóyou, χαὶ τήν ὁδὸν ἔμπροσθεν αὐτοῦ κατα- 


ὡς 


σχευάσει εὐδιάθατον ; Ὑπὸ τοινυν προηγῷ τῷ 
φωτοειδεῖ τοὐτῷ ἀρχαγγέλῷ ἀγόμενοι, εὖ οἶδα, 


χατευθυνθησόμεθα εἰς ὁδὸν εἰοήνης. 
εἰσιν οἱ πόδες αὐτοῦ εὐαγγελιζομένου τῇ παν- 
εἰοὴνην χαὶ ἀγαθά - Χοιστὸς δὲ ἐστιν ἡ 
εἰρήνη ἡμῶν. Ἥκει γὰρ τὰ διεστῶτα συνάψαι, χαὶ 
τὰ διαυαχόμενα εἰρηνεῦσαι, ἀγαθά, Tk £x τῆς εἰ- 
ρήνης ταύτης dep τῶ χόσμῳ πηγάσαντὰ τῇ 
τῆς Θεομήτορος μεσιτείᾳ, 


᾽ΩὩραῖοι γὰρ 


ey» 


D 


(21) Cod. προσλύματος. 

(21*) Isa. Lvir, 19. 

(22) Psal. cxxxi, 11 ; Isa. 1x, 7 ; Jerem. xxxvi, 30. 

(23) Psal. x1vi, 9. 

(24) lbid. sec. xx, qui legunt ἐδασῶευσεν (re- 
gnavit), ubi Vulgatus habet regnabit. 

(25-23) Luct in, 38 : Putabatur filius Joseph. 

(27) Prov. ix, 1. Quod dicitur vivens sapientia 
(σοφια ξῶσα), palam facit, sermonem esse de sa- 
pientia. subsistente, videlicet de Filio Dei. Hinc ut 
paulo ante vidimus, viventem (£vr«) Cyrillus dicit 
Λόγον (Verbum), ut subsistentem fateatur. 

(28) Hinc patet,homiliam habitamesse postremo 
Jejuniiquadragesimatlis diejanpus autem, quo Pe- 


PATROL, GR, CXL, 


neque solum sedet ín throno David patris ejus (22) 
secundum carnem, sed etiam regnal Deus super 
gentes (23). Quando autem (hec futura sint), de- 
clarat, quod in ipso vaticinio additur. Cum enim 
dixisset : Regnavit Deus super gentes, protinus sub- 
didit: Deus sedel super sedem sanctam suam (24). 
Heec autem sedes est Virgo, in qua per caetnem ex 
ipsa assumptam veluti jn throno sedens, cum va- 
riarum mentium universitatem sibi obsequentem 
effecisset, super omnes regnavit. 

Sicigitur ille, qui Dei in terra apparentis pater pu- 
tabatur (23 26), ejusdem de universo nostro genere 
restaurando consilium arte sua fabrili in anteces- 
sum adumbravit. Virgo autem dignissima insuper 
hujus recedificationis cooperatrix fuit, non aliunde, 
sed ex semetipsa plane immaculatam ac (Deo) ma- 
teris experti congruentem materiam suppeditans, 
e qua vivens Dei sapientia edificavit sibi domum, 
columnis septem innizam (27); totidem enim nu- 
mero suntcharismata /sancti) Spiritus ; idem autem 
Spiritus et assumpte carni formam indidit. 

V. Verum quomodo oratio mea, humi repens ac 
mentis humo defixe interpres, ad tantam sese ef- 
ferre celsitudinem audeat, ut simul cum angelo- 
rum principe, Dei speciem habente, alas explicet, 
et ad hunc montem, in quo Deus deambuleat, non 
secus ac olim Moyses in montem Sina, subito 
ascendat ? Licet enim nos quoque quadraginta die- 
rum jejunium presenti hac die absolvamus (28), 


ς Bon eamdem tamen ac ille puritatem consecuti su- 


mus ; quoniam neque jejunium nostrum cnm jeju- 
nio illius comparandum est, neque, preter unam 
lingue tarditatem exilitatemque vocis, quidquam 
eorum possidemus, que illum admirabilem effece- 
runt. Aut quomodo inoffenso pede viam, que ducit 
ad Nazareth, teremus, nisi Deus miserit angelum 
suum ante faciem Verbi (29), et facilem ante eum 
viamparaverit? Hunc porrorefulgentem archange- 
lum cum ducem habeamus, in viam pacis, certe 
scio, dirigemtur (30). Speciosi enim sunt ejus pedes 
evangelizantis purissima (Virgini) (31) pacem et 
bona (32); pax vero nostra Christus est (33). Adve- 
nit enim, ut dissita conjungat, ac pugnantia ad pa- 
cem componat, qui quidem bona ex hujusmodi 
pace profluentia, madiatrice Dei Matre, uberrime 
in universam terram effusa sunt. 


scha sequenti die 26 Marlii recurrebat, sub Gere 
mano 1l reperitur 1228. 

(29) Mulach. ti, 1 ; Luc. vii, 27 ; Marc. 1, 2. Quod 
de incarnato Dei Verbo scriptum est, non sine ali- 
quo abusu ad sermonem suum auctor transferre 
videtur. 

(30) Luc 1, 79. 

. (31) Vides Deiparam indicatam absoluta appella- 
üone τῆς πανάγνου, quod significat ἀγνὴν χατὰ 
πᾶ,, 86 proinde omni ez parte puram antonoma- 
sücecompellatam. 

(32) Rom. x, 15: Isa ni, 7 : Nahum, i, 15. 

(33) Ephes n, 14. 


682 


VI. Salutaris itaque ex natura sua est pax, que 
est ἃ Deo et imperturbate beateque vits» concilia- 
trix etcustos, et semper bona, sibique perpetuo 
constans, undique turbulentis, dissidiis, ac levi 
etiam scissioni omnino inacceessa. Que& vero inter 
homines pax est, atque e terrenis enascitur animo- 
rum consensio, haud semper est bona : quin iino 
fit ut quandoque scelesta exsistat, et cum illorum, 
qui pacem eam habent, studiis componitur, bello 
ipso infestior reperiatur; quemadmodum e contra- 
rio plus pacis inestinterdum in ipso belio, plusque 
salutis in discordia, quam in ea que humana pa- 
ritur voluntate, concordia. 

Vll. Pacem habuit prima parens mea in paradiso 
cum serpente,et conveneruut simul ad colloquen- 
dum hinc amans recti natura, inde osor humani 
generis animus, Satanas. Et erat illa quidein sin- 
cere agens in simplicitate sua; iste vero indutus 
amictu fraudulentie& erat, cujus exterior quidem 
species fulgorem equalitatis cum Deo ac splendi- 
dissima queque callide proponebat ; quod vero in- 
terius abscondebatur, ad vulpinos tantum dolos 
tendebat, subducebatque paulatim in deceptionem, 
atque ad leonem, vulpina pelle indutum, prede 
inhiantem pertra&hebat. 

Ethoccolloquio atque unione concipiebatur dolor, 
et, vulnere divine legi per exitialem ligni esum in- 
flicto,pariebatur peccatum (34);peccatum vero gene- 
ravit mortem (33), crudelem viperau, que primam 
matrem occidit. 


Rex autem pacis inter hominem ac serpentem 
inimicitiam ponit (36), bellumque implacabile in 
omnia secula duraturum. Ipse, inquit 37), obseroa- 
bit caput tuum, Luque observabis calcaneum illius ; 
id est, jugis inter utrumque et ab initio ad finem 
usque erit pugna, quandoquidem homo prime il- 
lius fraudis laqueum memoriw delixum semper re- 
tinebit, et cladem rependere, teque ultionis ac 
pons timore terrere conabitur. Erit enim, erit, 
quando tu, spiritualis serpens, calcaneum hominis 
observabis. Nam postremis illis diebus inexpugna- 
bilis ipsi potestas calcandi supra serpentes ac scor- 
piones (40), tuamque omnem, 1nimice, potentiani 
proterendi tribuetur. 

VIII. Et hee quidem mihi in Eden (obvenerunt) 
antiquissime clades ; sed e Nazareth omne per mu- 
lierem, quidquid est boni dimanat. Ad hanc advo- 
lat angelus pacis, mysticee unionis nuntium allatu- 
rus. Nam cum serpenti olim prebuissemus aures, 
contumaves in Creatorem fueramus, et ad aposta- 
tam deficientes, eramus a Rege divulsi. Maledicta 
fuit Eva, repleta autem fuit gratia Maria; radix 
acerba, sed fructus melle dulcior (41): radix in 


(34) Psal. vn, 15. 

(35) Jac. 1, 15. 

(36) Gen. 1u, 13. 

(37) Ibid. 

(38) Vigerus, nemine diffidente, tradit, particu 


GERMANI II CP. PATRIARCH E. 


ς΄. Een μὲν οὖν $ ἐκ Θεοῦ εἰρήνη σωτύριος 
φύσει, καὶ τῆς ἀστασιάστου. χαὶ “μαχρρὶας ὁ δ "reget 
ἐπιστάτης xGi ἔφορος, πάντοτε ἀγαθὴ, ἀεὶ ὡσαύτως 
ἔχκονσα, πάντη πάντως ἀνεπίδεχτος θορυδοποωὺ 
δι ονοίας xai σχινδαλμου. Ἢ δὲ παρὰ τοῖς ἀνθρώ. 
ποις εἰρήνη, χαὶ ἢ χαμαὶ ἐρχομένη ὁμόνοια, o 
πάντοτε ἀγαθὴ: ἀλλ᾽ ἔστιν ὅτε xoi πονηρεύεται, 
χαὶ πολεμιωτέρα πολέμου εὐὑρίσχεται τῶν εἰρηνευ- 
ὀντῶν συνδιατιθεμένῃ τῇ προαιρέσει" ὥσπερ αὖ 
τοὐναντίον xai πολεμὸς ποτε εἰρήνης εἰρηνιχωτε- 
ρος, καὶ τῆς χατὰ γνώμην συνεχείας σωτηριωδὲε- 
στέρα ἡ διέχεια. 





Z. Eipüvsuct» 3 προμήτωρ μου ἐν παραδείσῳ 
μετὰ τοῦ ὄφεως, x&i εἰς ὁμιλίαν συνῆλθον ἢ τε 
φιλάγαθος φύσις xci ἡ μεσάνθρωπος προαίρεσις, ὁ 
Σατάν. Καὶ ἦν ἡ μὲν γυμνὴ τῇ ἀπλότητι, ὁ δὲ τὴν 
διπλοίδα περιδεθλημένος τῆς δολιότητος, ἧς τὸ μὲν 
ἐχτὸς χαὶ ὑπόψιον τὸ στιλπνὸν τῆς ἰσοθειας xai 
φωτοειδὲς ὑπεφάνταξε, τὸ δ᾽ ἔνδον x«i ὑποχρνπτο- 
μενον μονον ὑπῦρχεν ἀλωπεχῆ, x«i ὑπέχλεπτε πρὸς 
ἀπάτην, xxi τῶ τὴν ἀλωπιχῆῶν ὑποδυομένῳ λέοντι, 
μαινομένῳ εἰς βρὼσιν, ὑπέσυρεν. 


'Ex ταύτης τῆς ὁμιδίας χαὶ τῆς ἐνώσεως συνε- 
λαμδάνετο πόνος, — xai ἐτίχτετο ἀνομία, τοῦ 
θείου νόμον παρεχτρωθεντος τῇ δηλητηριώδει Dpo- 
ἢ δὲ ἀνομία θάνατον ἀπεγέννῳσ:, 
τὴν τῆς προμήτορος ἀναι- 


σει τοὺ ξύλου 
τὸν πιχρᾶν 
ρέτιν. 

C τίθησιν ὁ βασιλεύς τῶς εἰρήνης ἔχθραν ἀνὰ μέσον 
ἀνθρώπον x«i ὄφεως, xxi πόλεμον ἀχαταγλαχτον τῷ 
παντὶ αἰῶνι παρεχτεινόμενον. Αὐτὸς σου τηρήσει, 

χαὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρ- 

ναν * ἀμφοτέροις διηνεχίζον ἔσται τὸ 

μάώψιμον καὶ ἀπ᾿ ἀρχὴς ἕως τέλους " ἐπὰν (38) ὁ 

μὲν ἀνθρωπος τῆς πρώτης ἐχείνης ἐξαπὰτὴς (39) 

ἀείμνηστον ἕξει τὸν δολον, xal πειρῷτο τὴν ἧτταν 

ἀναμαχέσασθαι, σὲ δὲ φούεῖσθαι τήν ἄμυναν xai 
τὸ ἀντίποινον. Ἔσται γὰρ, ἔσται, ὅταν σὺ, ὁ νοού- 
μένος ὄφις, τὸν τοῦ ἀνθρώπου πτέρναν τηρήσεις, 

'Ey' ἡμερῶν γὰρ τῶν ἐσχάτων δοθήσεταί οἱ ἄμαχος 


ἐχιδναν 


χεφαλὴν, 
ἐν 


φησὶν, 
εἴτουν 


ἐξουσία τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων χαὶ σχορπίων, 
xai ἐπὶ πᾶσαν τήν δύναμίν σου, ἐχθρέ. 
H'. Τοιαῦτά μοι χατὰ τὴν Ἐδὲμ ἀρχαιότατα 


πτώματα * Ex δέ τῆς Ναζαρὲτ πᾶν, εἰ τι ἀγαθὸν, 
διὰ γυναικὸς ἐχπηγάξεται. Εἰρήνης ἐπ᾽ αὐτὴν ἐφί- 
πταται ἄγγῶλος, τὰ τῆς μυστικῆς ἐνώσεως εἰσηγού- 
Τῷ γὰρ ὄφει πάλαι πεισθέντες, 
ἠπειθήσαμεν τῷ ϑημιουργῷ, x«l προσρυῖντες τῷ 
ἀποστάτῃ, τοῦ βασιλέως ἀπεῤῥάθημεν. Κεχατὰρα- 
ται $ Εὔα, χεχαριτωται δὲ ἢ Μαριάμ" ἡ ρίζα πι- 
xp, ὁ δὲ καρπὸς γλυκύτερος μέλιτος * 3 ῥίζα τῷ 


D 


μενος μηνυτρα. 


lam ἐπὰν tantum de tempore usurpari: at palam 
est, alio sensu hic eam adhiberi. 
ἢ 39) Cod. ἐξ Gratus. 
uc, x, 19: 
"m lste ergo itm Mei i parücops 


ó83 
γῇ χατορώρυχται. “πρὸς φθορὰν, ὁ χαρπὸς τὴν γῆν 
E ὑπερίπταται τῇ dL ἁγιότητος ἀφθαρσίᾳ - ὅπου γάρ 
ἢ ἁγιωσύνη, ἐχεῖσε xai τὸ ἀκήρατον: ὅπον φρόνη- 
μα κοιλαινόμενον, οἷον ἐκ μετριοφροσύνης, χαὶ τα- 
ἐχεῖ ὁ ἐπουράνιος ὁμόρος 
ἐλλιμνάξεται. “Ὄφεως ἐπαγγελλομένου τῇ προμήτορι 
θέωσιν, τῷ λογῳ εὐθὺς ἐπεπήόδησεν - οὐρανοδάμονος 
ἀρχαγγέλον εὐαγγεδιξομένουν, Θεοῦ μητέρα γενέ- 
σθαι τὴν Μαριὰμ, αὐτὴ καθυποστῶλεται, x«i διευ- 
λαθεῖται, xat τὰ εὐαγγέλια πολυπραγυονεῖ" Οὕτω 
τὸ εὔχολον τῆς γυναιχείας φύσεως ὑπερανέβη. 
Οὕτως ἦν πάντοθεν χατεσφραγισμένη τοῦ μεγάλου 
βασιλέως ἢ πύλη. 

Θ΄. Κατωχάρα, φησὶ, τὰ δένδρα βιοῦν, καὶ τὰς 
ῥίξας ἔχειν ὡς κεφαλὰς, χἀάκεῖθεν βδάλλοντα τὴν 
ὑγρότητα περὶ τοὺς χαρποὺς διασωληνίξζειν χαὶ 
ἀνασύρειν υετέωρον. Οἱ τῆς φύσεως ἡμῶν ἀοχηγοὶ 
πρὸς γῆν ἐπὶ χεραλὴν χατωρύγησαν, καὶ σχώληχες 
ῥιζωρύχοι τὰς ῥέξας ταύτας χατεθδοσχήθησαν, Τὸ δὲ 
τελευταῖον xai ὁ χαρπὸς ἀφθαρσίας ἐμπέπλησται, 
καὶ μεταγγίζει ταύτην χἀπὶ τὰς ῥίξας ἐνηλλα᾽ μένως 
τῇ τάξει τῆς φψύσεως" xai ἀναγεννὰ τὸ γέννημα 
τοὺς γεννήτορας: ζξωογονεῖ τὰ νεχρωθέντα, καὶ 
“Δυχαίνει τὰ ἔμπιχρα. Ὡς γὰρ ὑπερχειμένη χαθ᾽ 
ὑπέροχὴν ὑπερδολιχὴν τῆς συγγενοὺς φύσεως ἐξ 
ἀγνείας xxi χαθαρότητος xci χορυφαία, οἷον ὑπερι- 
δρυμένη καταδαίνοντα οὐρανόθεν τὸν θεῖον ὑετὸν 
πρώτη χαθυπεδέξατο- χατέδη γὰρ, ὡς ὑετὸς ἐπὶ 
ποχον, ἔπι ὑπέραγνον ταύτην χαὶ πανυπερα- 
μώμητον Μαριὰμ, ὡς ἂν τὴν γῆς ξηρασίαν πυστι- 
χωτέραις θεραπεύσειε ταὶς ἀρδείαις. 
ἐτοίδη μαχρὸς, ἐξ (46) 
ἔχει. 3»s5at 
ὑετὸν ἐπὶ τῆς γῆς. iva ud tmt ἀαᾶἄλλον 2 τὸν Uu- 


πεινούμενον, χατιὼν 


τὴν 


Χρονος uty 


ὅτου ταῖς νεφέλαις ταῖς 


ποοφητιχαῖς ἐντειλύμενος τοῦ ui 


πελῶνος υὑλομανήσειεν  &xavÜnpooia. Nu» q' ἀλλ᾽ 


ἐπεὶ εὔοηται xpivov tv μέτω τῶν ἀχανθῶν, rto 


«ιονα λευχὸν, ὑπὲ ὥρον εὐῶδες, στιλπνοτητα 
Á , 


παρθενικὴν, ἢ καλλονὴ, 
'laxo6, χάτεισιν ἐπ᾿ αὐτὴν ὁ 


2u9 ιεσμένον TOU 


ἐπουράνιος ὁμῦρος 


gat, 


non fuit acerbitatis illius etcorruptionis, que ra- 

dicem inferat. Si enim fingas, sermonem esse de 

dulce:line, que acerbitati ejusdem fructus succes- 

serit, jam nulla Evam inter ac Mariam oppositio 

intercederet : nam tenemus omnes, etiam Evam 

divinse gratia opea peccato mundatam fuisse, at- 
ueadeoetiam Evam hocsensu, acerbitate exuta, 
ulcem fructum evasisse. 

(42) Audis Germanum proclamantem, Mariam 
fructumexstitisse, qui non modocorruptionem non 
contraxit, sed e corruptione radicem liberavit. 

(43) Gemina habes in oratione Isidori Thessalo-- 
nicensis in Nativ. Deipare,ubi ($ 1X) de Anna et 
deAdam scribit: Anna, mater veneranda, cum g?- 
neraret,filiasua indigebat uL regeneraretur.... ne- 
queipsa solum .... sed et progenitor opus habuit, ut 
ipsam (Mariam) velutimatrem nancisceretur.Por- 
ro cum sermo sit de generatione spirituali, qua 
indigentquotquotin Adam perierunt, plane liquet 
non posse eadem ruina interemptam eam haberi, 
que regenerationis interemplorum est causa. 

(44) Deipara ergo inter demortuos non censetur: 
mortui autem quinara bicintelliguntur, nisi, ut 
diximus, quicunque peccat orfbinalis labe infecti 
sunt 


iN ANNUNTIATIONEM B. MARLE. 
Á terra ad corruptionem sepulta est ; fructus terram 


686 


supervolatin sanctitatisincorruptibilitate ;ubi enim 
sanctitas ibi est et inlegritas ; ubi animi sensus, 
quantum per modesta sui opinionem licet, se de- 
primit ac humiliat, illic ccelestis iiber delabens 
stagnat. Cum serpens prim: parenti divinitatem 
polliceretur, exsiliens illa verbum arripuit; (contra) 
dum archangelus per &thera gradiens Marie de. 
nnntiat, ipsam electam in Dei matrem esse, semet 
heec colligit sibi sollicite cavet, et quee nuntiantur, 
diligenter perscrutatur, Sic a muliebris generis fa- 
cilitate se longe extulit !Sicobfirmataundequaque 
erat magni Regis porta! 

IX. Aiunt, arbores capite inverso vivere, ac ra- 
dices pro capite tenere, inde autem (a sepulto ca- 


B pite) sugentes humorem per canaliculos transmit- 


tere ac sursum attrahere ad fructus producen- 
dos. Generis nostri auctores primi in caput humo 
defossi erant, ac radicum arrosores teredines hasce 
radices depascebantur. Verum hic tandem fructus 
incorruptionis munere ditatus est. et, inverso na- 
turee ordine, hancin radicesquoqueiucorruptionem 
transfuudit (42) ; et quod genitam est generatores 
suos regenerat (43), que demortuaerant, ad vitam 
parit (44), et que amara, dulcia efficit. Superemi. 
nentissima enim prerrogativa propterinnocentiam 
et puritatem(45) supercognatam naturain elevataet 
corypheaconstituta, tanquam sublimissimum 1o- 
cum tenens divinum e celo depluentem imbrem 
pritina in se excepit : Descendit enim sicut pluvia in 
vellus (7), scilicet in purissimam hanc ae supra 
caplumexomni parteimmaculatam Mariam ($8),ut 
ariditati, qua oimuisterra squatebat pes nivsticas ir- 
rigationes prieseusreme D'uimatferret Longum sane 
tempus effluxerat, ex «quo. seceunduin. prophetas 
munduverat nubibus ue nluevent imbrem super ter- 
rum (49), ne vepres videlieet ἃ. spine auiplius. in 
vinea succrescerent. Αἱ vero postquain. in. uiedio 
spinarum nunc lilium inventum est (50), nive can- 


(43) Puritas, que Mariam supra universum ho- 
minuin geuus elevabat, ratione habita contextus, ea 
est, quaa communiommnium squalore sejungebatur, 
Atqui coinuunis ille squalor rihil est aliud, quam 
priuievum vilium ab Adam in posteros propaga- 
tum. Apertissime ergo Deipara a lapsorum homi- 
num seus sejuncta describitur. 

1&6) Cod. ἐξοτου. 

(47) Psal. rxxi, 6. 

(48) Ut puritatem auctor designet, propter quam 
in Dei matrem ac salutis humane. mediatricem 
electa est Maria, hanc ὑπέραγνον, atque πανυπεοα- 
μώμητον appellat ; quibus sane vocibus quod sum. 
muri excogitari potest puritatis, exprimitur. 

(&9) Isa. v, 6. 

(30) Ecce tibi tristissimam illam penes Patres 
imaginem, qua universam Adie progeniem ceu du- 
metum exhibeut sentibus horrens. sanctam vero 
Virginem unicum inter tot spinas lilium. latio au- 
tem oppositionis satis evincit, privilegium illud 
Virginis hic desiguari, vi cujus a reliquis omnibus 
secernitur, immunitatery nempe abeo originis rea. 
tu, qui solus omnibus est communis. Neque pre- 
tereas, quam accurate ac vigilanter hoc "Virginis 
privilegium designet Germanus. Postquam enim 


687 GERMANI Il CP. PATRIARCILA. es 
didius, unguentis, suaveolentius, ac virgineo indu- Α x«i ζωοποιός. Tí; ἢ τοῦ μυστηρίοῦ δύναμις τούτον; 


tum splendore (species, inquam, (51)Jacob), coelestis 


Ti τὸ βάθος rà ὑψοποιόν ; ΤΊ τό ὕψος τὸ ταπε τνόν Σ᾽ 


iu illam ac vivificans imber descendit. Quenam huic mysterio inest significatio? Quenam heec hu- 
militas in sublime evehens ? Aut qualis heec celsitudo humillima ? 


X. Israelitico olim populo necessaria fuit legum 
constitutio, qureeorum ruditati prospiceret, eosque 
compelleret ad timorem Domini, qui ipsos plasma- 
verat et mira prorsus ratione servaverat. Repente 
ac specie nunquam visa intuentibusque terrifica in 
monte Sina se sistit legislator. Personabant enim 
omnia magnistubarnm clangoribus:densa montem 
undequaque involvebat caligo : tubarum clangori 
respondebat ex adverso turbo horrendum stridens, 
etquecunque cireumstabant,multiplicis plena erant 
terroris. Ejusmodi scilicet terriculamentis Juqwi 
animis puerascentes indigebant. 


Y. ᾿Εδέησε γομφθεσίας ποτὲ τοῖς Ἰσραηλέταις͵ 
ἑπανορθουμένης τὴν ἀπαιδευσίαν αὐτῶν, καί εἰς 
φόθον συνωθούσης τοῦ πλάσαντος καὶ σώσαντος 
σωτηρίαν παράδοξον. Ἑφίσταται ὁ νομοθέτης τῷ 
(ptt Σινὰ ἐμφανείᾳ ξένῃ xol τῶν θεωμένων χατα- 
πληχτιχῇ, Σαλπιγγες γὰρ ὄχουν μέγα " γνόγος βα- 
θύς τὸ ὄρος περιεκχέχυτο - θύελλά τις σφοδρὰ φψο- 
Ospév ἀντέχει ταῖς σάλπιγξι, x«l πλήρη τά ἐκεῖσε 
ποιχίων ἐχδειματώσεων " ἔχρηζον γὰρ τοιούτων 
φοθύτρων oi νχπιόφρονες ᾿Ιουδαῖοι. 


Quid porro post hrec sequitur? Lex tabulis inseul- δὶ Τὰ δὲ μετὰ τοῦτο οἷα ; Λογογραφεῖται ὁ νόμος ἐκί 


pitur, que nempe tacite innuerent cor subditorum 
lapideum, durumque adeo, ut neque perpetuo ma- 
nanlibus divine providentie guttis ullatenus exca- 
vatnm, neque vel paululum fecundatum ex ipsis 
unquam fuerit. Εἰ saue statim ac misericorditer 
cum illisactumest, miserationis imbrem repellente 
duritie, gratia incassum decidit. Cum enim Moyses 
preceptor e monte, ubiedoctus fuerat, jam descen- 
deret, tabellasque in manibus ferret, quibus ele- 
menta legis insculpta fuerant atque hashominibus 
illis puerilem mentem gerentibusin manus traditu- 
rus esset ; isti, cum jam manducassent οἱ bibissent, 
surrexerunt ludere (55), preceptorem ac precepta 
ridentes. Quapropter divinoruminterpres gravissi- 
mo dolore simul et indignalione percitus, tabellas C 
quidem in terram projecit, easque contrivit ebriis 
se preestare abnuens praeceptorem ; discipulisautem 
ludendi studiosis congruam sane adhibet discipli- 
nam, non quidem virgam aliquam ullatenus que- 
rens ; quid enim hec cum lapideo ac durissimo eo- 


πλαχῶν ὑπαινισσομένων τὸ τῶν ἀκροατῶν λιθοχᾶρ- 
διον οὕτως ἀπόχροτον, ὡς οὐδέποτε χοιΐλανθκσόμε- 
νου ταῖς ἐνδελεχούσαις ῥανέσι τῆς θείας ἐπισχοπᾶς, 
μηδὲ (52) λιπανθησόμενον ἐξ αὐτῶν: ἅμα γὰρ 
ἡλέηνται, χαὶ ἡ χάρις ἐξέῤῥευσε τῆς ἀντιτυπία: 
ἀποπτυσάσης τὸν τοῦ ἐλέους ὑετόν. Ἤδη φὰρ τοῦ 
διδασχάλον (53) κατιόντος, χαὶ τὰς πιναχέδας ἐπὶ 
χειρῶν φέροντος, αἷς τὰ τοῦ νόμον στοιχεῖα ἐγχεχαῖ- 
ραχται χαὶ μέλλόντος ἐγχειρίζειν ταύτας τοῖς vm- 
πιόφροσιν, ἐχεῖνοι φαγόντες x«l πιόντες ἀνέστης 
σαν παίξειν χατορχούμενοι x«i διδασάλου — xoci 
μαθημάτων. 'Ep' οἷς ὁ μνσταγωγὸς, περιπαθές τι 
βαρυθυμήσας, τὰς μὲν πιναχίδας ἔδαλε κατὰ yi, 
xxi συνέτριψε μεθύοντας διδάσχειν ἀπαγορεύσας " 
τοῖς γε μὲν φιλοπαίγμαοσι μαθηταῖς τὸν παιδείαν 
ἐπάγει προσήχονυσαν * ῥάδδον μὲν οὐδὲν &* (5) τὸ 
παράπαν τινὸς δεηθείς" τί γὰρ ταῦτα πρὸς τὴν λι- 
θοχαοϑέαν ἐχείνων x«i τὸ ἀνένδοτον ; 'AX)' ἐπεὶ λίθος 
σιδήοο συντρίδιται, οὕτω μεθοδεύει τὴν παίδευσιν, 
x«i ἧσαν αἱ παραξιφίδϑες ὁ σίδηρος. 


rum corde profuissent ἢ Sed quoniam lapis ferro contunditur, sic ista demum erudiendi methodo 


utitur, ac ferri locum tenuerunt pugiones (56). 

XI. Porro antiqua ista, utut plena terrore ac se- 
veritate, propter vecordiam tamen illius populi cer- 
vicis durissime, et propter duritiem cordis illo- 
rum, nihil eorum quee sperari possent obtinebant. 

At posterior, que liodie celebratur, descensio 
priori illa multo est admirabilior. Pacifica enim et 
tumultus expers adeo fuit, ut descendisse Deum 


Mariam lilium dixit, hinc quidem illud nive quoque 
candidius, ad excludendam scilicet cujusvis nevi 
vel levissimam suspicionem, predicat ac suaveo- 
lentissimum, inde vero virgineo prretlerea decore 
nitensidem celebrat, quo innuat, purissimum illum 
candorem, cujus gratialiliinomen Marie competit, 
alium a virginitatis candore intelligendum esse. 

(81) Psal. xi.vi, 5 

(53) Cod. uz δέ. 

(93, Cod. δι)ασχαλίου, que vox sane Greca est, 
sed ad rem non pertinet. 

(54) De mendo, quod hoc loco occurrit in codice, 
placet ea subjicere, quee vir clarissimus Georgius 

rabinger in exemplari ad me transmisso adnota- 
vit; « Codex (inquit in clausula linee habet ὥς et 


IA'. Τὰ μὲν παλαιὰ τοιαῦτα, φοδερὰ μὲν xai ἀπό- 
τομα, ἦννον δὲ τῶν ἐγπιξομένων οὐδὲν dii τὴν ἀν 
αλγησίαν τοῦ σχληροτοαχήλου λαοῦ x«l τὸ τῆς 
καρδιας ἀπόχροτον. 

Δευτέρα χατάδκσις σήμερον πολὺ τῆς προτέρας 
παραδοξοτέρα, Εἰρηνχὴ wap xai ἀθόρνδος, ὡς xoi 
τοὺς περὶ αὐτὸν λειτονργοὺς χαὶ παραστάτας τοῦ 


initio sequentis rnale τὸς pro τως. Scribi potius de- 
bebat ὡς οἱ supra lineam οὕτως, ità ut vera lectio 
sit ὡς, et οὕτως tanquam glossa voculte ὡς compa- 
reat ; nam οὐδενὼς pro οὐδὲν οὕτως (ut. apud Thu- 
cydidem et Platonem οὐδὲ óc" μηδέ ὥς, καὶ à;) 
poni solet. Vid. Astiusad Platonis Protagoram, p. 
148 in Plat. Opp. tom. X. 

(35) Exod. xxxi, 6. ] 

(56) Exod. xxxit, 26,27 : Congregatique sunt ad 
eum(Moysem)omnes Alii Levi: quibus ait : Hare σὲ" 
cit Dominus Deus Israel: Ponat vir gladitem super 
femursuum . iteel reditedeporta usquead portam 
per medium castrorum,et occidat unusquisque fra. 
(rem et amicum et proaimim- )uyum. 

S ἊΣ 


^. 


θρόνου τὸν κατερχόμενον Θεὸν διαλαθεῖν, μήτοιγε A. 
ἀνθρώπους μόνον" χαὶ ἵνα τὸ τῆς Γραφῇς ἐρῶ, ὡς 
ὑετὸς ἐπὶ móxoy χάτεισιν ἀψοφητὶ, xoi ἀνεπαι- 
σθήτως xai αὐτοῖς τοῖς πλησίον xarà συγγένειαν 
Ἰσραηλίται. Ἡμεῖς γὰρ, uci», οἴδαμεν, ὅτι 
Μωσεῖ λελάληχεν ὁ Θεὸς" τοῦτον δὲ οὐχ οἴδα- 
μᾶν. πόθεν ἐστί, Πολλάχις γὰρ σχληρότης καρδίας 
ἡπαλύνθη λόγοις ἡμέροις, καὶ σχολαιοτέρα βάδισις 
και ἀτάραχος τὸν ἀτίθασσον θῆρα ἐξώγρησεν. 


18. Ἔχω ut» οὖν καὶ ἑτέρως μεθοδεῦσαι τὸν λὸ- 
γον, καὶ τὰ χατὰ τὸν πόχον ὑψηλολογῆσαι διεξοδι- 
χώτιοον, Οἶδα γὰρ τοὺς τοῦ γένους προπάτορας, 
δερματίνους χιτῶνας ἠμφιεσμένους, καὶ ξηρούς καὶ 
ἀλίδαντας διά τὴν ἀπόφασιν τῆς νεχρώσεως, τὰς 
εὐυδρίας ἐξοριξομῖνους τοῦ παραδείσον. ,«Ἐχείνων 
θυγάτηρ, ὡς ἄνθρωπος, ἢ Παρθένος, πλήν ὅτε λεπτά 
ἡνωρίσματα περιφέρει τῆς ἐχείνων ζωῆῇς, θνητόν 
μὲν πεοιχειμένη τὸ σῶμα, καὶ φθαρτῷ συναναστρε- 
φομένη, τὰ δ᾽ ἄλλα λίαν ὑπέρτερα καὶ θειότερα. 
Τοὺς γὰρ ἀῤῥαθῶνας τῆς ἀφθαρσίας προεμνὴ- 
στεύετο, χαὶ ἀνθρώποις συνδιαιτωμένη πρὸς ἀγγε- 
λικὴν ἀθλίαν ἀνέδαινε, χαὶ χλίμαξ οὐρανομήχης 
ἐπεγινώσχετο, ἧς ἢ χεφαλὴ ἀφιχνεῖτο εἰς τὸν οὐὖρα- 
νὸν, τὰ ἐχεῖσε xd) διανοουμένη xui θεωμένη, εἰ 
χαὶ χατὰ γῆν τὴν βάσιν. ἤρειδε, x«i ἐστῶριξε τῶ 
τῆς οὐσίας χατωδριθεῖ, Ἐπί ταύτην ἀνέδαινον καὶ 
χατέδαινον οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ * ἀνέδαινον τῇ κατὰ 
φύσιν τῆς ἀὐυλίας ὑπεροχὺ χατέθαινον ὑπὸ τῆς 
παρθενικῆς ἡττώμενα καθαρότητος " Χαὶ ὁ Κύριος 
ἐπεστήριχτο ἐπ᾽ αὐτὴν. 


IN ANNUNTIATIONEM B. MARLE. 
nedum homines solum, sed et angelos latuerit qui 


690 


circa ipsum ministerium obeunt, ac throno ejus 
assistunt, et ut Scripturarum effatum usurpem, 
descendit sicut pluviainvellus (31), sine strepitu et 
clam iis quoque Israelitis, qui viciniores ipsi se- 
cundum cognationem erant. Nos scimus, inquit (58), 
quia Moysi locutusest Deus : huncautemnescimus, 
unde sit. Videlicet contumacia cordium sepe man- 
suetis verbis mollitur, ac lentiortranquillusque in- 
cessus vel indomitas feras sepe vivas cepit. 

XII. Enimvero et alia mihi se offert ratio disse- 
rendi, et copiosiori enarratione ea, que ad vellus 
hoc spectant, celebrandi. Etsane compertum nobis 
est, primos generisnosiri parentes, tunicis indutos 
pelliceis, ac propter mortis sententiam terrore 
prostratos uc veluti exanimes, a paradisi deliciis 
expulsos fuisse. Virgo autem, eorum filia utpote 
homo, si quasdam levioris momenti excipias proe 
prietates cum eorum vita communes, quod nempe 
mortalem hanc carnissarcinam gereret, et corrup- 
tiblli cum corpore viveret (59, quoad reliqua 
longe illis sublimior erat ac divinior. Incorruptibi- 
litatis enim arrhas sibi comparabat, et inter ho- 
mines vivens ad materie expertem conditionem 
angelicam assurgebat, ac cernebatnr ceu scala 
quaedam celsissima, cujussummitas ad ccelos usque 
pertingeret (60), que illic portenta sunt conside- 
ransatquecontemplans (quanquam basim firmaret 
in terra), nec terrene substantie pondere ad hec 
infirma deprimebatur. Juxta ipsam ascendebant et 
descendebant Dei angeli; ascendebant nimirum 


prestantia quadam conditionis ompi materia ex natura sua carentis ; descendebant autem virginea 
illius puritate victi ; eidem vero Dominus ipse innitebatur. 


Βαδαὶ τῶν χαρέτων ! 
ἀξιώματος Πάντα δεύτερα τῆς δόξης αὐτῆς" πάντα 
μειονεχτούμενα, χᾶν τὰ φριχωδέστατα ἀξαπτέρυγα 
διενθυμηθῆς à γὰρ λαδὶς, ὁ τύπος αὐτῶᾷς, εὐλα- 
Ga; τοῖς ἐξαπτερύγοις τούτοις χατέχεταί " xx» τὰ 
πολυόμματα Χερουθδὶμ ἐρεῖς, ἃ x«i εἰς θρόνους ὁ 
θεῖος θεαματίξεται ᾿1εξεχιὴλ, ἐφ᾽ ὧν πτερυσσόμε- 
vov εἰσάγει τὸν Ὕψιστον, xai ἐπὶ τροχῶν ἰφιπτά- 
μενον " ἐχινεῖτο μέν γὰρ ἀπ᾽ αἰῶνος, τῇ ἐμφύτῳ 
χρηστότητι, ἐπὶ τὸ μυστήριον τῆς ἐνανθρωπήσεως, 
x«i τῆς πρὸς ἀνθρώπους φαάνέρωσιν" οὔπω δι 
προσήχων ἐνειστήχει χαιρός, ὃν ἡ ὑπιράπειρος τῶν 
χριμάτων αὐτοῦ ἐπεγίνωσχεν ἄδνσσος: Ὁ μέντοι 
πατριαοχιχὸς νοῦς ἐχεῖνος χαὶ τὸν Θεὸν ὁρῶν, ἐστὴ- 
θιγμένον ἐπὶ τὴν Παρθένον ὁρᾷ. Ὅτε γὰρ εὕρηται 


(57) Psal. Lxxi, 6. 

(58) Joan. ΙΧ, 29. 

(59) Numquid non seclareprodit hoc etiam loco 
doctrina veterum Greecorum de conditione Marise 
communislapsis hominibus probri expertis? Sane 
nisi filiam fatearis illius reatusexsortem, qui pri- 
mos parentese felicistatuinabyssum miserrimum 
deturbavit, inanis est oppositio, quam filiam inter 
ac parentes auctor instituit. 

(60) Gen. xxvii, 12, 13: Viditque (Jacob in somnis 
scalam Vimieiiiqan pedinshlesi οἰ jutiiigr i illius tan- 
genscelum; angelos φμοφμὲ ascendentes et des- 
céndentée per eam,et Dominum innizum scal 8. ins: 


Βαδαὶ τοῦ τῆς Παρθένου C Oh quantum gratiarum cumulum ! Oh quantam 


Virginisdignitatem ! Omnia glorie ejusdem cedunt ; 
omnia sunt inferiora, vel si animo cogites tremen- 
dissimos illos (Seraphim) sex alas habentes (61); 
reverenter enim hi forcipem, qu: erat illius 
typus (92), apprehendunt ; aut etiam si in medium 
proferas plenos oculis Cherubim (63), quos divinus 
Ezechiel represeutat ceu thronos, supra quos ex- 
hibet Altissimum alas agitantem, et supra rotas 
volitantem (64), siquidem a seculo insita sibi 
bonitate ad incarnationis mysterium complendum, 
et ad manifestandum se hominibus ferebatur ; at 
nondum opportunum tempus advenerat, quod im- 
perscrutabilis judiciorum ejus abyssus noverat. 
Illud sane (mysterium), ac Deum in spiritu pa- 


pice porro,quomodo hinc auctor occasionez arri- 
iat,puritatem Virginis pre angelorum puritate ee- 
ebrandi:quod quidem encomium abs re esset, si 

olim Virgo peccati deformitate feedata fuisset. 

(61) Isa. vi, 29 : Seraphim stabant. super. illud : 
sex ala uni, et sez al alteri. 

(62) Consuetum scilicet SS. Patribus fuit, ut for- 
cipem, qua Seraphim calculum sumpsit de altari, 
habeant uti sancta Virginis typum. 

(63) Ezech. x, 12 : Et omne corpus ...,et colla, et 
manus, et penna .,. plena erant oculis. 

(64) Bzech. x; 28, 39; 


. GERMANI II CP. PATRIARCILE. 





triarcha (Jacob) videns, Virgini innixum Deum Α τῆς ἀστέχτου θεότητος δοχεῖον ἐπάξιον, τότε καὶ à 


conspicit (65). Quando enim dignum imcompre- 
hensibilis Deitatis inventum est domicilium (66), 
tun econsilium antiquum ac verum (67) inem  at- 
tigit, atque in opus deductum est ; et puro Virginis 
sinu, pront infantes solent, incomprehensibile 
fertur Patris Verbum, Adamiticee masse ex sancta 
hac et superimmaculata terra desumptee atque ef- 
formatre secundum hypostasim conjunctus. 

XIIT. Omnia itaque, que ad eam attinert, di- 
vine majestati congrua, omnia magno digna my- 
sterio (69) ; verumtatem (jam enim priorem sen- 
tentiam resumit oratio) nec Eve se secundum na- 
turam filiam esse diffitebatur, neque omnino tu- 
nicas illas pelliceas respuebat., Limus (70) enim, 
quo constabat, eamdem illi cum aliis natura inesse 
fidem faciebat ; neque tamen pellium crassities in 
ipsa locum habebat, hujus nempe vite tulmultus 
ac importunrzecure, que mortalemhance vitam co- 
mitari solent. A tertio enim etatis 5085: anno Deo 
eónsecrata est ; a tertio etatis anno angelus mem- 
sam ipsi instruens, victum suppeditabat; a tertio 
ab ipsa quoque paterna domo abstinebat. 

Quod quidemita faciendum esse, preesignificatum 
jam fuerat. Nam rubus ille (71) fiamma undique 
correptus, qui subobseura ac levis erat Virginis 
figura, haud tulit, ut pastor Moyses propius pro- 
gressus accederet ; quia nimirum pedes aliis cir- 
cumvestiverat pellibus, quibus naturali plantarum 
pelli prospiceret, ne forte nudus pes incedens a 
terre asperitate doleret. Haud aliter enimvero opus 
esse dixerim, ut quisquis vias Domini terere aggre 
ditur. a terrenarum rerum affectu spiritales pedes 
expelitos »ervet, neque hujus vite sollicitudinibus 
implicari se sinat. 

Talis nimirum fuit anima innocentissima unde- 
quaque immaculate Marie ; quin imo et super heec 
omnia longe sesse extulit. Sanctior enim quibus:is 
sancti, et prre omnibus Deo charis charissima ipsa 
Deo exstitit. Ac propterea unigenitus in ipsam de- 
scendit Verbum εἴμ pluvia in vellus ct sicut «tilli- 
eidium stillans super levomm /59Y squalentem ter- 


(60 Gen. xxvin, 13. 

(G6) Nondum scilicet inventum fnerat. dienum 
freinendoeDeiuatis domicilium, quiadqnolquet exorti 
Fucrast ex dam filii; ἢ] uaumomnes paterna Jfabe 
turpes erant ac Deoin visi. Dignum propiererea Dei 
dorinicilium Maria fuit. quia ab illa labe immunis 
servata est. vide qua gem na habet Isidorus Thes- 
salonic. ZTom. in Deip. Nativ. $ Vl. part. 1, pag. 
213. 214. 

(67) Isa. xxv, 1, secundum LXX ; nam Vulgatus 
habet, cogitationes fideles, antiquas. 

68) Co, vx eet. 

69) Quisniin, quieso, sciscitanti de rationecon- 
ceptionis, que et DerGenetriej congrua. et diena 
tanto 10vsterio haberi. queat. quis, inquam, . re- 
spoudendo affirinare andeat, ejusmodi eonceptio- 
nem eam esse, que filiosire mundo profert ? Ergo 
si qu&Pcumquea:d Virginem spectant, eadivini ma- 
jestati congrua fuerunt, ac digna incarnationis Do- 
minice mysterio, sane et conceptio Virginis ea 
fuerit oportet, quee cum reatu filiorum ire nihi] 


ἀρχαία βουλὴ x«i ἀληθενὴ τὸ πέρας εἴχηψε, tm 


εἰς πρᾶξιν ἐχθέδηχε. χαὶ ἐπιστηρίζεται βρεγο- 
πρεπῶς ὁ τοῦ Πατρὸς ἀπιρέγραπτος Λόγος τὲ 


καθαρᾷ τῆς Παρθένον νηδύει (68), x«0' ὑπόστασιν 
ἐνωθεὶς τῷ ᾿Αδαμιαίῳ φυράματι ἐχ γῷς ταύτες 
ὑποστᾶντι τς ἁγίας χαὶ ὑπεραμώμον. 


IT. Πάντα μὲν οὖν τὰ xar' αὐτὴν θεοποεπῇ xai 
τοῦ μεγάλον μυστηρίου ἐπαξια- ἤδη γὰρ καὶ πάλιν 
ὁ λόγος ἀντέχεται τοῦ προτέρου νοήματος - καὶ 
ὅμως τὸ κατὰ φύσιν εἶναι θυγάτηρ τῆς Εὔας οὐχ 
ἀπηρνεῖτο" οὐδὲ τοὺς δερματινους Ger. ἀπ- 
ἐσείετο χιτῶνας - ὑποχίχοος γὰρ ἐμαρτύρει τὸ συ- 

D γενές " παχύτης μὲν δερμάτων cux D» ἐν αὐτῇ, εἰτ- 
ov» τύρδαι βιωτιχαὶ xoi ἄχαιροι μέριμναι τῷ θνητῷ 
τούτῳ βίῳ συνεζευγμέναι. ᾿Απὸ γὰρ τριετίας τῷ 
Θιὼ ἀνετέθη " ἀπὸ τριετίας ἀγγελος τραπεξοχόμος 
τὰ τῆς τροφῆς διηχόνει * ἀπὸ τριετίας ἐπελάθετο τῆς 
λαώδους ὀχλήσεως x«i τοῦ οἴχου τοῦ πατριχοῦ. 

etatis anno non ἃ popularibus modo turbis, sed 


Σημεῖον dé - ἢ γὰρ πυρένδυτος βάτος, τύπος οὖσα 
ταύτης σχιώδης χαὶ ἄνυδρος, τὸν προδατέα Moucv 
οὐχ ἐδέχετο πλησιάξειν ἐπιδαλόμενον - διὰ τὰ ἐπι 
τῶν ποδῶν ἀσχητὰ δέρματα, οἷς τὰς συμφύτόυς τῶν 
πελμάτων ἐπιδερμίδας ἐφύλαττεν ἵνα μὴ ταῖς 
ἀυέσοις ἐπιβολαῖς τῇ τραχύτητι τῆς γῆς χατατρι- 
θοιντο, Χρῇῆναι γάρ φημι τὸν τὰς ὁδοὺς Κυοίου 
ποτεύεσθαι ἀπαοχόμενον, ἀδέτους τοὺς νοουμένους 
πόδας διαφυλάττειν ἐχ τῆς ἐμπαθοῦς προσπαθειας 
τὼν χάτω, χαὶ ἀπροσχολλήτως ἔχειν τοῖς βιωτιχοῖς 
τυοθδασμοῖς. 


Τοιαύτη τις ἦν ἢ παναγνος τῆς παναχράντου 
Μαρίας ψυχὴ * μᾶλλον δὶ χαὶ ὑπὲρ ταῦτα, ᾿Αγιωτέοα 
γὰρ τῶν αγίων, xal τῶν φιελοθέων φιλοθεωτέρα. Διὸ 
χαὶ, ὡς ὑετὸς ἐπὶ πόχον, ὁ Μονογενὴς ἐπ᾿ αὐτὴν 
χαταδέδηχε Λόγος, καὶ ὡσεὶ σταγὼν ἢ στάξουσα ἐπὶ 
τὴν γῆν, τὴν αὐχμηρὸν χαὶ γηϊνὴν φύσιν ἡ κῶν 
D χοὺς ἐπὰρδων. xxi ποὸς χορπορορίχν ἢ μέοαν 
commune habuerit. 

10, Get. ee habes ὑποχίχοος, vocem scilieet lexi- 
ecographis incompertam,a« inendi plane saspeetaimn 
Haud tamen obseure contextus voccin. postulat 
quidpiam sighiticantem, e quo evinoatur Virginis 
natura cum aliis hominibus communis. Et ejus- 
modisane es! terrenasubstantia,in quem sensum 
pertrahi uteunque possent n: .nnullee voces Graece 
que& aliquo mo:1o ad formam vocisuzoxixoos acce- 

dunt. At viderint ea de re sapientiores.—— 

(71) Licet predigium rubi, flammis correpti ne- 
quetamen combusti, a Patribus habeatur uti tigura 
miraculi. quo Virgini Dei Genitrici s1à servata est 
integritas. unde illud in saeris officiis :  Aubum, 
quem viderat Moyses incombustum, conservatam 
agnovimus tuam laudabilem virginitatem : auctor 
tamen,uti ex sequentibus patet,ad summam illam 
poiius puritatem spectat, qute Verbum Dei ad se 
attraxit. . 

72) Psal. xxi, 6. Etiam Compluteosis editio et 
Aldina cum ea, habént σταγὼν à ὀτώξουσα pro 


D 


698 IN ANNUNTIATIONEM B. MARBLE. ^9í 
διανιστῶν. Αὐαλέα γὰρ γέγονε x«i τέφρας αὐχμω- À renamquenaturamnostram copiose irrigavit, atque 


δεστέρα, ἐξ ὅτον (73), ὡς ἀστραπή πρηστηριώδης, 
ὁ Σατανᾶς πεσὼν ix τοῦ οὐρανοῦ, χαιρίως ταύτην 
βαλὼν, χατηθάλωσε, καὶ ἄνιχμον ἀπειργάσατο καὶ 
πρὸς χαρποφορίαν θείων ἔργων ἀδέξιον. ᾿Ανατελεῖ, 
φησὶν, ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ διχαιοσύνη καὶ 
. πλῆθος εἰρήνης, ἕως οὔ ἀνταναιρεθῇ Ὁ σελήνη. 
᾿Επεξερχέσθω γὰρ ὁ λόγος x«i τοῖς ἑξῆς τοὺ ψαλ- 
μοῦ, x«i χαθ᾽ ὁδὸν mposoyéíaÓn ἐπὶ τὸν τῶν xpu- 
πτομένων σαφήνειαν. Ἤδη γὰρ τοὺ ἡλίου τῆς δι- 
χαιοσύνης ἀνατέλλειν ἀπαρχομένου, τὰ ἐν τῷ 
σχιώδει τοῦ γράμματος συγχρυπτομέενα εἰς φῶς 
ἐξαγέσθωσαν. 


1Δ΄. ᾿Αλλ᾽ ὦ, τίνες οἱ χατόπιν ἡμῶν ἀρτίως βαὺ- 
ζοντες, xat θροῦν, μέγαν xal τάραχον ἀνεγείροντες, 
xai χατὰ τοῦ λόγου βρύχοντες τοὺς κυνόδοντας (75); 
Ἰουδαῖοι πάντως εἰσὶ, τὸ φιλοτάραχον φῦλον καὶ 
χραυγάζον - ὧν χαρποφορημα χραυγή ἀντὶ σταφυ- 
λῆς, φάναι χαθ᾽ 'Haatay. 

Tí οὖν ποιήσομεν ; ᾿'Εάσομεν ταῖς ὑλαχαῖς διαῤ- 
ῥήγνυσθαι, μηδεμίαν ἐπιστροφὴν τῶν πεφλναρὴ- 
μένων αὐτοῖς ποιούμενοι ; "H ἐπιστραφέντες ὀλίγ᾽ 
ἄττα (16) λιθέδια τοῦ ἀναιδοῦς αὐτῶν χαταχοντίσο- 
ut» στόματος; Δοχεῖ uot τὸ δεύτεοον ἐσχυρότερον. 
Κἂν γὰρ ἐπιδράμλωσι διαῤῥιπτουωμένοις τοῖς λίθοις 
ἐπιχανόντες τούτοις, ὡς σύνηθες - ἀλλ᾽ οὐχέ χαὶ 
διαμασσήσασθαι ἂν δυνηθεῖεν, τὸ στεὸῥὸν ἀπὸ τῆς 
ἀληθείας αὐχούντας. ᾿Αλήθεια δὲ ὁ Χοιστὸς, ὁ 
τοὺς τῶν ἁμαρτωλῶν συντοιων ὀδόντας, ἵνα υή- 
τὸν τῆς πίστεως ἄοτον ἀδίκως διαλυμοίνωνται (77). 

ΙΕ΄. ᾿Αλλὰ τέ χράξεις ὄπισθεν uou, ἀναιδὲς ἀν-- 
θρώπιον χαὶ φιλοτάραχον, Ἰουδαῖε; Εἰ ἔχεις ἀπο 
χοίσεως λόγον, εἰπὲ. Eig Σολομῶντα, φησίν, ἀπὸο- 
τείνονται ταῦτα τὰ ῥήματα, χαὶ λόγον τοῦτον 
ἀἄγαθον ἐκ τῆς χαρδίας ἐρεύγεται ὁ Δαυὶδ τῷ ix 
τῆς χοιλίας αὐτοῦ γεγεννημένω διαδόχῳ τῆς 
βασιλείας, ἀλλ᾽ οὐχ ὡς σὺ λέγεις ὁ Χριστιανὸς, 
περὶ τοῦ Χριστον τὸν λόγον ποιεῖται, Ἔα, μα- 
ταιολόγε χαὶ φλύαρε, xar' εὐθυωοίαν προτρέχειν τὸν 
λόγον, χαὶ μὴ ἀντιπερίσπα ποὸς ἑαυτόν. Οὐ γάρ 
ἐστιν ἄοτι διχανικχῇς ἀντισταπίας χαιρὸς, ἀλλὰ 
ψαλμῳδιχῆς ἀντιφωνιας χορὸς. "Hxtt γὰρ οὐρανόθεν 
ὁ iuo Δετπότης ἐπὶ τὴν γῆν, οὐχ ἵνα χρένῃ τὸν 
κόσμον, ἀλλ ἵνα σώσῃ τὸν χόσμον. Ὅμως, ἵνα 
μὴ δοξωμεν δι’ ἀποριαν ἀντιλογιας τὸ τῆς πορειας 
ποοφασίζεσθαι σύντονον, ὡς οἷόν τε σννεπτυγμένως, 
τὴν σὴν ἐλξγξοωεν ἄνοιαν, 

I9. Ὃ ψαλμὸς οὗτος τρία ταῦτα τὰ μέγιστα εἰσ- 
ἡγεῖται περὶ τοῦ ἐν αὐτῷ διειλημμένον εἰρηνιχοῦ, 


σταλόνες οτάγουσαι, quod non modo in reliquis 
Greecis editionibus, sed et in textu Hebraico ac 
Vulgata legimus, 

713) Cod. i5orov, 

7.) Psal. υχχι,7. 
s Cod. χυνέδοντας. 
(76) Cod ὀλιγάττα... 
(77) Cod. δεαλυμαίνονται. 
(18)Isa. v &, 7. 


C 


ad suaves fructus ubertim ferendos excitavit. Squa- 
lida enim. et cineribus ipsis siccior evaserat, ex 
quo Satanas, ceu fulgur comburens e ccelo lapsus, 
cumlethaliter ipsam sauciasset, omnemei virorem 
abstulit, aridamque et ad divinorum operum pro- 
ducendos fructus ineptam reddidit. Orietur, in- 
quil (74) , indiebus ejusjustitiaetabundantía pacis, 
donec auferatur luna. Par enim fuerit, ul οἱ quee 
reliqua sunt hujus Psalmi, oratio persequatur, 
rectaque via ad eorum quee in eo lateant, expla- 
nationem progrediatur. Cum enim illucescere sol 
justitie jam incipiat consonum fuerit nt que oce 
cultantur umbra littere, in lucem apertam edu- 
cantur. 

XIX Verum oh, quinam sunt, qui nobisa tergo 
nunc latrant, magnumque strepitum aec tumul- 
tum ercitant, et caninis dentibus in sermonem 
(nostrum) frendent? Prorsus Judei sunt, turbu- 
lentum clamosumque genus; quorum fructificatio, 
ut cum Isaia loquar (78), pro uva clamor. 

Quid ergo faciemus? Sinemusne, ut suis ipsi 
latratibus disrumpantur, nihil adversus ea 4.88 
garriunt vicissim reponentes an vero parvos 
aliquos lapillos in impudens eorum os jaciemus? 
Efficacius postremum hoc mihi videtur argumen- 
tum. Etsi enim in conjectos hos lapides hiante 
ore, ut solent, occurrant, haud tamen et mandere 
eos facile poterunt, ntpote qui soliditate, quee est 
a veritate, gaudeant. Veritas autem est tpse Chri- 
stus (19), qui dentes peccatornm conterit (80), ne 
forte panem fidei impie discerpant. 

XV. Porro, quid post me clamas, Judee, effrons 
ac contentiose homuncio ? Si quid habes, quod 
regeras, dicto. Ad Solomonem, inquit, Avec dicta 
referuntur, et hoc verbum bonum e corde eructat 
David successori (81) regniejus,quiex utero ipsius 
egressus est(82) ; nonautlem,proutitu Christianus 
contendis sermonem de Christoinstituit. Sine,quaso 
o ineptenugarum venditor, rectum suum tramitem 
prosequatur oratio, neve eam ad te ipsum nitaris 
divertere. Nequeenim nunctempus est contentionis 
forensis, sed hymnos alternischoris canendi. Domi- 
nus enim meus e colo venit in terram non ut ju- 
dicel mundum, sed ut mundum vivificet (83). Yerum- 


p tà menne properandi cursum sollicitos nos ideo 


finegre videamur quod nobis non suppetant que 
contra reponamus, summatim, quoad licuerit, rem 
perstringentes, inscitiam tuam convincemus. 
XVI. Iste Psalmus (84) de eo, quem celebrandum 
sumit, pacifico (83) (id enira significat Salomon) 


(79)1 Joan, v 6. 
(80) Psal. π|, 8. 
(81) Psal. xuiv,1 
(82) II Reg. vn, 12. 
tet Joan. xu, 47, 
(84) Scilicet Psalmus Lxxi. 
(85) Notissimum est Salomon ΤΩ ὦ reddi pa- 
cificum; quocirca cum Psalmus inscribatur ín δα. 
lomonem, jure inquit auctor,de Pacifico eum Psal- 


ista: prenuntiati illius e celo descensio, et hsc 
pacifica sane etsine strepitu. Descendet, inquit (86), 
sicut pluvia in vellus, et sicut stillicidium stillans 
super terram. Et hoc quidem primum est; alterum 
vero, dominatio ac potestas plenissima in univer- 
sam terram ac postremos ejus terminos. Subdit 
enim: Et dominabitur « mari usque ad mare, et a 
fFeminibus (88) usque ad lerminos orbis terrarum (89) 
scilicet ab oriente usque ad occidentem ac per 
circuitum, Tertium est, quod nullum ipse ezrsi- 
stendi initium, neque ullum finem prorsus agno- 
scebat. Nam etinhancsententiaminduount Psalmi 
dicta. 

XVIL. Porro Salomon neque exstitit, antequam 
ipsum partu Bersabee eniteretur, neque e colis 
descendit. Quod enim nondum ezxsistit, nec sub- 
stantia constat, id profecto neque ascendit, neque 
descendit. Sed neque ullo pacto Salomoni congruit 
illud: Sicut pluviain vellus. Namquee facta fuerunt 
adversus fratrem Adoniam, ejusinregnum ingres- 
sum tumultu ae consternatione impleverunt. 
Memorare autem parco, eum Íraterno sanguine, 
quod scelerum omnium teterrimum est, (thronum) 
contaminasse, etalterum postCain propter regnum 
temporale fratricidam reperiri. 

Neque rursus universi, qua late patet, terrarum 
orbis imperium obtinuit; sed ditionis ejus termi- 
nos cireumscribentia duo hinc inde flumina intra 
se concludebant. Euphrates videlicet et Nilus, 
quee uti opinor, Judaici regni  instabilitatem et 
celerrimam horum finium mutationem subobscure 
indicabant. Porro juxta ac Danieli ostensum 
fuit (91), regnum Christi nullum finem habitu- 
rum est. 

XVIII. Quod si Salomonem preexstitisse neque 
tuipse admiltis, neque asseris, eum e ccelo de- 
scendisse, el tamen perverse dicta (Psaltis) inter- 
pretaris, atque ea quee prolata sunt deexsistentia, 
accipis de preescientia, adeo ut contendas Salomo- 
nemin incomprehensibili ac divina cognitione 
exstitisse, et ab eo qui cuncta novit antequam 
fiant (92), et cognitum et preedeslinatum in regein 
fuisse; iterum ipse sciscitor: Quomodo potuit id 
descendere, quod non exsistebat? Cieterum | scias 
velim, te demum ea de Salomone tradere, que 
quispiam vel de rana aut culice affirmabit. Quo- 
niam vel rana quiepiam atque iste etiam culexin- 
finitam atque ad universa se porrigentem divine 
nature scientiam non effugit. Nam cuncta cogno- 


mum esse. Hoc autem appellatio si regni Salomoni 
convenit. a fortiori competit Christo, de quo Isaias 
(1x, 6) : Vocabitur nomen ejus .... Pater futuri se- 
culi, Princeps pacis. Hine ille voces, quibus na- 
scentem Dominum collaudat Ecclesia: Ztez pacificus 
magnificatus est, cujus vullum desiderat universa 
terra. 

(86) Psal. 1xxu, 6. 

(87) Cod. στάξουσι. 

(88) Ista lectio fluminibus, non modo ἃ Vulgata 
Latina discedit et ἃ veritate Hebraica, sed etiam à 


GERMANI Il CP. PATRIARCHRE. 
tria hec,eaque potissima proponit; sunt vero Α τοῦτο 


B 


ew 
γὰρ ὃ Io)euóv- καὶ εἰσι ταῦτα : D ἐξ οὴρᾳ- 
νοῦ χατάδασις τοῦ προφητευομένον, καὶ αὐτὴ d- -. 
puvaia χαὶ &ÜépuGo;. Καταδήσεται γὰρ, φησὶν 
ὡς ὑετὸς ἐπὶ πόκον, χαὶ ὡσεὶ σταγὼν ἡἣ στά: 
ζουσα (87) ἐπὶ τὴν γᾶν. Καὶ τοῦτα μὲν πρῶτον" 
δεύτερον δὲ à πρὸς πᾶσαν τὴν οἰχουμένην χαὶ τὰ 
πέρατα ταύτης χαταχυρίευσις χαὶ χράτος τὸ παντ- 
ἐξούσιον. Ἐπάγει γὰρ * Καὶ καταχυριεύσει ἀπό- 
θαλάσσης ἕως θαλάσσης, καὶ ἀπὸ ποταμῶν ἕως 
πιράτων τῆς οἰχουμένης, ὅπερ ἐστιν, ἀπὸ ἀνατο- 
λῶν ἕως δυσμῶν xe τῶν χυχλόθεν. Τρίτον, ὅτε 
ἀναρχὸς ἐστιν ὃ τούτου ὕπαρξις, χαὶ παντελῶς 
ἀτελεύτητος. Εἰς τοῦτο γὸρ ἐννοίας φέριι τὰ ψα).- 
μικὰ ῥήματα. 

IZ'. Σολομὼν δὲ οὔτε πρὸ τοῦ τὰς ὠδῖνας λῦσαι 
τῆς Βηρσαδιξς προὐὔπῆρχεν, οὔτ᾽ ἄνωθεν χαταῦιὶ- 
ὄηχε. Τὸ γὰρ pine ὃν, μηδὲ οὐσιωμένον, οὗὐτ᾽ 
ἄνεισιν, οὔτε χάτεισιν, ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ τὸ, ὡς ὑετὸς ἐπὶ 
πόχον, ἀχολουθίαν ἔχει πρὸς Σολομῶντά τινα. Τὰ 
γὰρ κατὰ τὸν ἀδελφὸν ᾿Αϑωνέαν τὴν βάσιν εὐθὺς 
τῆς βασιλείας ἐκείνον θορύδον xci ταραχῆς ὑπ- 
ανέπλησε. Φείδομαι δὲ εἰπεῖν, ὅτε χαὶ ἀδελφιχοῖς 
χατέχρανεν αἵμασι, τὸ πάντων χείριστον (00) ἐἔγ- 
χλημάτων, χαὶ μετὰ Καὶν δεύτερος οὗτος ἀδ ἔλφο- 
χτόνος εὑρίσχεται διὰ τὴν πρόσχαιρον βασιλείαν. 


Οὗτε τοῦ οἱκονμενιχοῦ παντὸς χατεχράτησιν εξ- 
απλώματος ᾿ ἀλλὰ τὰ ὅρια τῆς ἐξουσίας αὐτοῦ ἐχα- 
τέρωθεν περισχόντες δύο ποταμοί συνέχλειον ἔν- 
δοθεν, Εὐφράτης οὗτοι xal Νεῖλος, τό ἄστατον, oi- 
μαι, τῆς ᾿Ἰονδαϊχῆς βασιλείας xai ὀξύτερον παρ- 
tp x 6uivoy ῥεύματος τῶν ὁρίων τούτων ὑποδηλοὺν- 
των, Τῆς γὰρ τοῦ Χριστοῦ βασιλείας, κατὰ τῆν 
ὅρασιν Δανιὴλ, τέλος οὐκ ἔσται. 


IH'. Ei δὲ τὸ προὐπάρχειν τὸν Σολομῶντα χαὶ 
αὐτὸς οὐ δέχῃ, od ἄνωθεν λέγεις χαταδεδηχέναι, 
παρεξηγῇ δὲ τὸ ῥητὰ, x«i τὴν πρόγνωσιν ἀνθ᾽ ὑπ- 
ὄρξεως ἐκλαμόάνεις, x«i dw τῇ ἀχαταλήπτω xci 
θείᾳ γνώσει τὸν Σολομῶντα ὑπάρχειν διισχυριξῇ, 
χαι ὑπὸ τοῦ τὰ πάντα πρὶν γενέσιως αὐτῶν εἰδότος 
ἐγνωσμένον εἶναι, καὶ εἰς βασιλέα ἐψηφισμένον" 
πάλιν αὐτὸς ἐρωτῶ * Πῶς τὸ μὴ ἐν ὑποστάσει ὃν 
χαταδέδθηχε ; Πλὴν ἔσθι, ἐχεῖνα περὶ Σολομῶντος 
ἀποφαινόμενος, ὅσαι ἂν τις ἐρεῖ περὶ βατράχου xoi 
χώνωπος. Ὅτι ὁ δεῖνα ὁ ϑάτραχος καὶ οὗτος ὁ χονωψ 
τήν ἀπεοιόριστον γνῶσιν χαὶ περιδραλτικὴν τοῦ 
παντος τῆς θείας οὐ διέφυγε φύσεως. Οἶδε γὰρ τὰ 
πάντα πρὶν γινέσεως αὐτῶν, xoi ἐν τῇ χειρὶ αὖ- 
τοῦ τὰ πέρατα παλαμυηφορεῖται τῆς γῆς καὶ τὰ 


communi LXX versione, quie habet ἀπὸ τοῦ ποτα- 
μοῦ: consenlientes tamen habet editiones tum 
Complutensem tum Aldinam, que cum auctore 
legunt, ἀπὸ τῶν ποταμῶν. 

(89) Psal. χχι, 8. 

(90) Cod. χεέρηστον. 

(91) Dan. vn, 14: Potestas ejus potestas aeterna, 
qua non auferetur ; el regnum ejus, quod cor- 
rumpelur. Et rursus (ibid. v, 27): Cujus regnum, 
regnum sempiternum est. A" 

92) Dan. xin, 42, 


697 


IN ANNUNTIATIONEM B. MARLE. 


698 


ἐντὸς τῆς ποιλάμης ἀξίως ὁρᾷ, χἂν τῶν ἄγαν εἴη Α scit antequam flant, et in. manu ejus omnes fines 


λεπτεπιλέπτων, x&y τῶν μήπω παρενηνεγμένων, 


1Θ΄. Μέγα δὲ aot, ὅτι χαὶ εἰς βασιλέα χέχρισται 
τοῦ Ἰσραήλ. Μείξων ἂν tiq τούτον ὁ Σαούλ * ὅτι χαὶ 
χατὰ θείαν χέχρισται ψῆφον " xci ὁ χρίστης πολυ- 
θρύλλητος τὰ εἰς ἁγιωσύνην, Σαμονὴλ γὰρ * καὶ ὅτι 
πρῶτος βασιλεὺς xui ἀρχὴ πάντων τῶν μετ᾽ αὐτόν. 
Καὶ οὔτε εἰδωλολατρήσας εὑρίσχεται, οὔτ᾽ αλλοφύ- 
λοι; σνωφθαρεὶς γυναιξὶν, ὧν τὰς ἐπιμιξίας ὁ O19; 
ἀπηγόρευσεν. 'AXX ὅτιπερ ἐν πολλοῖς παρήχοος 
ὥγθη τῶν τοῦ παντοχράτορος προσταγμάτων, εἰς 
τὴν τῶν χαταχεχριμένων μοῖραν ὠδέλισται, x«i πι- 


χρῷ θανάτῳ τὸν βίον χατέστρεψε, χαὶ ὠφέληται 


οὐδὲν ἀφ᾿ ὧν ὁ Θιὸς δι’ οἰκείαν συμπάθειαν αὐτῶ B 


ἐχαρίσατο" μᾶλλον δὲ x«i χαταδίχῃ χαθυποδέδλη- 
ται τῇ ἐσχάτῃ, ὅτι τὸν εὐεργέτην ἐξώργισεν, ἀντὶ 
ἀγαθῶν χαχοῖς ἀμειψάμενος. 

nium damnationem propterea provolutus est, 
suum ad indignationem concitavit. 

Κ΄, Πάλιν οὖν ἐρωτῶ σε, x«i πάλιν μοι &moxpi- 
θητι * Ἕν τίνι τῶν τοῦ Σολομῶντος μεγαλαυχεῖς, 
χαὶ ὑπὲρ τίνος πολλος ἐπαίνοις αὐτὸν χαταντλεῖς ; 
σοφώτερος τῶν τε πρὸ αὐτοῦ χαὶ τῶν 
utz αὐτὸν βασῶέων φανερῶς μεμαοτύρηται * xal 
δόξης ὑψώματος χαὶ πλούτου ὀγχώματος βασιλικῷ 


O*t, φησὶ, 


τῷ πήχει τοὺς ἄλλους νενέκηχξν" 


Εἰπὶ οὖν μοι, πρὸς τοῦ σοῦ Σολομῶντος * Θεὸς τοῦ 
χρήματος τούτον δοτὴρ τῷ ἀνθρώπῳ, ἢ συχνῶν ἐδρώ- 
τῆς ἀρετῆς ἔπαθλον 
ἔλαθεν ; Οὐ, φησέ - δωδεχαχέτης πον τῆς 
βασιλείας δραξάμενος ; Θεία δὲ ἢ χάρις, χαὶ τὸ δῶ- 
pov θεόπειπτον, 


τῶν  XXl μαχρῶν πονη μάτων 


πῶς γὰρ, 


Σύμψημί σοι χαγῶ * χαὶ προσχυνῶ τὸν δοτῆρα, 
χαὶ τὸ δῶρον ἀσπάζομαι, ᾿Αποδέδειχται οὖν, 
CoA, ἢ δόξα, ὁ πλοῦτος, 0 τῆς κατασχέσιως πλα- 


ὡς q 


- . . ^A: -, * * Ll * ᾿ 
τυσμὸς θεούωώρητά ἔστι φιλοτιλήματα, Ναὶ, $ τί 
T . Ly * ^. - *. * , 

9h; ; Καὶ πάνυ γε. Οἷς δὲ πολὺ πιστεύεται, xal 
πολύ ἀπαιτηθήσεται “5 χαὶ οἱ δυνατοὶ δυνατὼς 


Τίθεμαι - 
σις Σολοιῶντος, 


ἐτασῇξζσονται. αὐτοῦ 76p ἐστιν ἢ ἀπὸγα- 
'O γοῦν τοσούτων χαὶ τηλικούτων 
ἀπολαύσας ὑείων χαοίτων διὰ τὴν τοῦ Θεοῦ ἀγαθό-- 
τῆτα, μαχαριστῷ τέλει τὸν βίον ἐσφράγισε χαὶ ἀξίῳ 
τῆς δεδωοημένης τούτῳ σοφίας ; X ἐπὶ χεφαλὴν εἰς 
βχοαθουν ἀτεξτίας χατεχυλίσθη, καὶ ἐδεδήλωσε τὰ 
CUM ταῦτα δωρήματα; 


Ti σιωπᾷς, Ἰουδαῖς ; Ἐπέιπί σε λόγος τῆς ἀπο. 
χρίσεως οὕτὼ ταχέω: ; Ἔγώ σου τῇ ἀποοίᾳ βοηθήσω, 
τὸν θεσπέσιον ᾿Ιεξεχιὴλ παραγαγὼν, μᾶλλον di τοῦ 
ἔν αὐτῷ λελαλχχότος Θεοῦ, δεηθεὶς, ἵνα τὴν διὰ τοῦ 
᾿πξεκιὸὴλ ἀπόφασιν πάλιν ἀποφανῆται (96). ᾿Εν τῶ 


m Psal. xiv, 4. 
95) Luc. xu, 48; 


terra (93) sustinentur, etque constricta cujusvis 
manu abdantur, acute perspicit, etsi minutissima 
sint, etsi necdum in luce prolata. 

XIX, At magnum quid tibi videtur, quod in re- 
gem Israel (Salomon) unctus sit. Atqui potior in 
Saule hec prerogativa videri posset; tum quia 
nutu divino unctus fuit; tum auia qui eum unxit, ce- 
leberrimuserat sanctitate; nam unxit eum Samuel ; 
tum quia inter reges primus fuit, et cunctorum, 
qui postipsum fuerunt, exorsus; sed neque uspiam 
deprehenditur idololatriam lapsus, neque ab 
alienigenis, quarum Deus consuetudinem interdi- 
xerat, feminis corruptus. Attamen cum Omnipo- 
tentis mandatis pluries se male obsequentem exhi. 
buisset, in reproborum sortem deputatus est, et 
vitam acerba morte absolvit ; et nihil ei profuerunt 
beneficia, quibus illum Deus ex benignitate sua 
sponte cumulaverat, imo vero in gravissimam om- 


quod, mala pro bonis, rependens, benefactorem 


XX. Rursum itaque te interrogo, ac mihi rursum 
responde : Quamobrem ex omnibus, ques ab Salo- 
monem spectant, tantopere jactas ὃ Qua de causa 
tam multis eum laudibus obruis ? Quia, inquit, 
universis regibus, qui euam seu preecesserunt seu 
subsecuti sunt, sapientiorem illum fuisse, omnibus 
exploratissimum est : οἱ quia glorie sublimitate et 
opum superbia regio cubito reliquos superavit. 

Die ergo mihi, gratuitone, quod ad tuum Salo- 
monem atlinet, Deus homini cuncta hec tam am- 
pla dono dedit, an vero tanquam sudorum Jugi- 
ter manantium, diuturnorumque laborum justam 
mercedem iste ea retulit? Nequaquam, inquit; 
quomodo enim puer duodennis regnum uapiam 
obtinuisset ? Hoc sane beneficium fuitdivinum, ao 
donum coelitus collatum. 

Ego quoque tecum sentio, et largitorem adoro, 
donumque ipsum exosculor. Compertum estigitur 
sapientiam, gloriam, divitias ac possessionum 
amplitudinem totidem gratuita divinie munificen- 
{{ munera exstitisse. Faterisne ita prorsus esse? 
Fateor enimvero, Porro quibus mullum concredi- 
tum est, mullum requiretur ab eis (91); et potentes 
potenter tormenta patiuntur (95), Certum id habeo; 
est enim sententia ipsius Salomonis. Hic igitur, 
qui lot tantisque e Dei bonitate coelestibus mune- 
ribus cumulatus est, num exitu admodum beato ac 
digno sapientia sibi donata vitam coronavit ? An 
non potius in impietatis barathrum usque ad ca- 
put devolulus est, ac divina illa munera profa- 
navit ? 

Quid taces, o Judiee ? Adeone cito nullum tibi 
suppetit responsum? Suppetias heerenti egomet fe- 
ram,divinitus doctum Ez:chielem in medium pro- 
ducens, seu potius Deum ipsum, qui per eum locu- 
tus est, deprecans, ut sententiam per Ezechielem 


(95) Sap. vi, 7 
(96) Cod, ἀποφανεΐταιι 


Justitiis fuerit, et fecerit iniquitatem, in peccatis 
suis morielur, et non erunt in memoria justitia 
ejus,quas fecit (1). Quandoquidem igitureo impietatis 
adversus Altissimum in his provectus est Salomon, 
ut abierit post Astartem et Chamos aliaque ejus- 
modi exsecranda idola atque abominationes; id 
vero prophelicum Davidis et perspicacissimum 
oculum non effugit, atque adeo multo minus latuit 
prescientiamillius, qui incerta et occulta sapientiz 
sua Davidi manifestaverat (2) : quomodo fieri po 
tuit, ut adeo sublimia ac prorsus divina de Salo- 
mone predicaverit, homine scilicet fratricida, 
idololatra, mulierum voluptatumque cupidine tam 
facile ad insaniam percito ? 

Credisne, Deum per Davidem locutum fnisse ? 
Omnino, inquit. Eorum igitur, que sequntur, 
profesionem anticipato premisisti. Quid. inquis, 
illud est? Nimirum ante solem et lunam pre&eco- 
gnita Deo fuisse, que ad eum (Salomonem) spe- 
ctabant; et non quidem partim cognita, partim 
incognita, sed perspecta plane omnia tum mala 
tum bona (Deo fuisse). Quo igitur pacto Davidi per 
Spiritum suum magna illa, queque Deum decent, 
de eo inspirasset, quem noverat, more juven- 


GERMANI Il CP. PATRIARCRAE. 
latam rursus ipse edoceat : δὲ conversus justus à A ἀπὸστ 


B 


Ww 


ποστραψῆναι (97) δίχαιον ἀπὸ τῶν διχαιοσυ- 
νῶν (98) αὐτοῦ, χαὶ ποιὲσει παοάπτωμα, ἐν ταῖς " 
ἁμαρτίαις αὐτοῦ ἀποθανεῖται, χαὶ (99) 
μνησθῶσιν αἱ αὐτοῦ, ἂἃς ἐποίησε. 
Ἐπεὶ οὖν ταὐθ᾽ οὕτω x«i ἡσέδησε Σολοκὼν εἰς 
Ὕψεστον, πορευθεὶς ὀπίσω τῆς ᾿Αστάρτης xoi 
Χαμὼς xai ἑτέρων τοιούτων βδελυγμάτων 1: 
προσοχϑισμάτων - τοῦτο δὲ τὴν προγητιχὴν τοῦ 
Δαυνὶδ οὐ διέρυγεν ὀξνδϑέρχειαν, μᾶλλον μὲν οὖν τὸ 
προγνωστιλὸν τοῦ τὰ ἀήηλα χαὶ τὰ χρύφια τῆς 
ἰδίᾳς σοφίας ἀποκαλύψαντος TÀ Δαυΐδ - πῶς 
ἔμελλε τὰ ὑψολὰ ταῦτα xd θεοπρεπὴ πεοὶ Σολορεῶν- 
τὸς προαγορεῦσαι, τοῦ ἀδελφοχτόνου, τοῦ εἰδωλο)ά- 
τοου͵ τοῦ χεπφωθέντος ὀπίσω γυναιχείας φιληδονίας ; 


5 ' 
οὐ ui 
διχαιοσύναι 


χαὶ 


Πιστεύεις, ὅτν ὁ Οεὸς λελάληχεν ἐν Δαυΐδ ; 'Ex 
παντὸς, φησίν. Τὸ δ᾽ ἐφεξῆς προογρθάσας αὐτὸς ὧμο- 
λόγησας. Omoiow, 9r; ; Ὅτι πρὸ τοῦ ἡλίου x«i τῆς 
σελήνης ἕν γνώσει ἔχειντο τὰ χατ᾽ αὐτὸν τῷ Θεῦ- 
οὐ τὰ μεν, τὰ δ΄ οὐ, ἀλλ᾽ ἅπαντα πονηρά τε x«i 
ἀγαθά, lag οὖν τὰ μεγάλα ταῦτα x«l Θεῶ πρέποντα 
διὰ τοῦ ἰδίον Πνεύματος ἔμελλεν ἐμπνεῖν τῷ Δαυΐ), 
εἰδὼς αὐτὸν παροοιστρήσοντα, ὡς δάμαλιν χατὰ τὸν 
"Egoatu ; Βλασφημία: τοῦτο ἐσ χάτης 
ἡ βλασφημία ἐπὶ τὴν σήν χερα)ήν, 


τρέποιτο δὲ 


ce, ut Ephraim, insaniturum ? Sane id summe blasphemum : in caput tuum blasphemia ista 


vertatur. 

Quem itaque locum hic habet insulse a te memo- 
rata prescientia ? Dictum est enim non modo eum 
exstitisse ante solem et ante lunam ; sed et illud 
additur : Permanebit cum sole (3 , et illud : Donec 
auferalur lunaí6). Stat sane preescientia, si illud 
quod prievisum est, impletum fuerit : et. sum, 
quod ad id spectat, exitum sortitur. Ad vero ille, 
de quo prophetavit heec David cum sole et luna 
permanet ; et nune quidem Salomon non exsistit, 
ac thronus regni ejus eversus prorsus evanuit; sol 
autem et luna consuetos sibi cursus adhuc perfi- 
ciunt. Qurerite igitur, et eum invenietis, qui per- 
manet eum sole, simulque ante solem exsisten- 
tiam habet. Et cum inveneritis, accedite ab eum, 
et illuminamini, οἱ facies vestri non econfunden- 
tur (5). 

XXI. Esto, inquit, de Christo ea predicta fuisse. 
Si Christus solari cursui commensurab'itur, erzo 


deficiente sole, deficiet pariter qui cum eo perma- D 


net Christus, 

Obmutesce, os blasphemum. "Virtus Christi 
sempiterna (est) et indeficiens. Nam si (de illo) 
dictum est etiam: ante solem, jam temporanegme 
eximitur exsistentie. 

Deinde vero, tu quoque mihi responde: quo- 


(97) Discedit auctor a communi Greca lectione 
(Ezech. n, 20) ἀποστρέφειν. 

(98) Ita cum communiori LXX lectione : codex 
tamen Alex. habel τῆς 2ux«tocovn;. 

(99) Greca lectio communis habet διότε, non 
vero xaí. 

(1) Ezech. 1u, 20, 


Ποῦ τοίνυν yo» ἐνταῦθα ἔχει ἢ ἀγνοήτως εἰου- 
μένη σοι πρόγνωσις ; Οὐ ko μόνον πρὸ τὴν ἡλίου 


εἴοηται xui τῆς σελήνης. ἀλλὰ xui τὸ, συμπαουμε- 
νεῖ τῷ ἡλίῳ, x«l τὸ, ἕως οὔ ἀνταναιοιύξ ἡ c 


ληνη. ἽἼσταται 7*5 ? ποόγνωσις, του ποοιγνσαςς- 


νοῦ πεπληρωμένον " χαὶ τὸ γε ἦχον εἰ: τοῦτο τέλος 
, » . . - 3m - "αι 
λαυδάνει. Ὃ δὲ, πεοὶ οὗ τῷ Ax) πεποογήτευται 
L] 5 
ταῦτα, συνδιαιωνέξεται t Ἡλίῳ xvi τῇ σελήνῃ " x«i 


Σολομὼν μὲν νυν οὐχ ἔστι, χαὶ ὁ θοόνος τῆς βασιλείας 


- LEE ΝΜ * » . ^ -4* . - 
αὐτοῦ χαταὸρα εὶς ἡφαντώθη ὁ Gs ἥλιος χαὶ σεέ- 
* . . , L A “-- x. 

λήνη τοὺς oixtiou; δοόμους &w)0U7t. Δητήσατε οὖν 


xai εὑρήσετε (3) τὸν συμπαραμένοντα τῷ Vn xui 
πρὸ Ἰοὺ ἡλέον τὴν ὕπαρξιν ἔχοντα. Καὶ εὑρόντες, 
αὐτὸν, χαὶ φωτίσθητε, xvi τὰ 


προσέλθετε πρὸς 


πρόσωπα Duy οὐ υἡ χαταιτχυυθῇ. 


ΚΑ΄. Ἔστω. νησὶ, περὶ τοῦ Χοιτστοῦ ποολελέχθῆκι 
τὸν λόγον. Εἰ οὖν ὃ Χοιττὸς 7 ἡλιαχὴ συμμετου- 
θήσεται δρόμω, ἡλίου ἐχλείψαντος συνεχλείψει xol 
τὸ σνμπαραυονιλον 700 Χοιστου. 

Φιμώθητι, βλόσφημον στόμα. ᾿Αὐδιον τὸ τοῦ Χοι- 
στοῦ χράτος χαὶ ἀτελεύτητον. Εἰ γὰρ χαὶ εἴουγται, 
πρὸ τοῦ ἡλίον, τὴν χροονιχὴν ὕπαρξιν διανεύ,ει. 
τὸ 


Ἐπεὶ χαὶ αὐτὸς ἀπόχριναί μοι * πῶς νοεῖ, 


(9) Psa. L. 5 

(3) Cod. εὑρήσεται. 

(4) Osee x, 11 ; Ephraim vilula docta diligere 
(rituram. 
' (3) Psal, LXXI. 5. 

(6) Ibid. 7 | 

(6) Psal xxxi, 6 b 


704 


IN ANNUNTIATIONEM B. MARLE. 


1 


Πρὸ τοῦ ópm γενηθᾷναι, χαὶ πλασθῶναὶ τήν γὴν À modo illudintelligia: Priusquam montes fierent, aut 


xal τὴν οἰχουμένην xal ἀκὸ τοῦ αἰῶνος x«i ἕως 
τοῦ αἰῶνος σὺ εἴ ; "Af! οὖν ὁ Θιός τοῖς οἰχείοις 
ποιήμασι σύγχρονος ἢ x«i ὀλίγον τι πρόχροφος, 
ἐπειδπερ εἴρηται, πρὰ τοῦ ὄρῃ γενηθῶῦναι χαὶ 
αλασθῶῆναι τὴν γᾶν τοῦτον τήν ὕπαρξιν ἔχειν ; 
Οὐχὶ, φησί: προτεθὲν δὲ ὅμως τὸ ἀπ᾽ αἰῶνος, τὴν 
πεπλανημένην διάνοιαν ἀγωσθώσατο" εἴρηται γὰρ 
οὔτως Καὶ ἀπό τοῦ αἰῶνος χαὶ ἕως τοῦ αἰῶνος 
συεῖ, 

Ἐπαινῶ σε τῆς ἀποχρισεως, εἰ xai τῆς ὑποχρί- 
σεως προσοχθίζομαι. Τὰ συνῳδὰ γὰρ καὶ ἰσοδύναμα 
ἐρεῖν ἤδη μου ἐρχομένον (9), δέδοιχα, μὴ ἀποδὺς 
πιτάσῃς εὐθὺς, καὶ πρὸς ἀδιανοήτους πάλιν χωρδή- 
cns μωρολόγιας. Ὅμως αὐτὸ, φησὶ, τὸ πρᾶγμα 
φανεῖ. 

Εἴροχας, ὅτε τὸ, ἀπ᾽ αἰῶνος, προσχείμενον τὸ 
ἄναρχον διατρανοῖ τοῦ Θεοῦ. Πρόσσχες οὖν ποι λοι- 
πὸν, ὅτι χἀνταῦθᾳ τῷ, πρὸ τῆς σελήνης, προστεθὲν 
τὸ γενεὰς γενεῶν, τὸ ἴσον ἄναρχον ὑπεσήμανε, χαὶ 
ἔστιν ἰσοδύναμον τῷ ἀπ᾽ αἰῶνος, 


KB'. Εἰ δὲ καἱ ἔτε τρανοτέρας χρῴξεις τῆς ἐπιλύ- 
σεως, Δαυϊδικὴν λύραν ἐμμελεστερως 
χινήσομεν, εἶπερ μὴ xai πρὸς ταύτην ὄνος φανεῖς 
λύρας παροιμιῳδούμενον. Βασιλεύσει 
Κύριος εὶς τὸν αἰῶνα, ὁ Θεός σου, Σιὼν, εἰς 3t- 
νεὰν xui γενεάν, Τί τούτον σαφέστεῤον ; Δέδειχται 
γὰο, ὅτι ταυτὸν ἐστι τῷ εἰς τὸν αἰῶνα τὸ εἰς γε- 


τὴν αὐτὴν 


οχούων, τὸ 


νεάών " x«i μὴν ἐχεῖσε πλέον εἴρηται. Πληθυντιχῶς 


γὰρ τὸ πρὸ τῆς σελήνης γενεὰς γενεῶν, τοῦτ᾽ (. 


ἔστι πρὸ τῶν αἰώνων. '᾿Ἐνταῦθα δὲ γενεὰν εἴρηχε 
χαὶ γενεῶν. Καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς ποοφήτης φησί" Κύ- 
pie, τὸ ὄνομώ σον εἰς τὸν αἰῶνα, x«i τό μνημὸ- 
γενεάν, Διὰ 
τοῦ τὸν Θεὸν ἄναρχον εἶναι 
xat ἀτελεύτητον, ἀλλ᾽ οὐχὶ τῶ αἰῶνι τούτῳ ταῖς ὑπο: 
χρονίοις λενεαῖς συμπαρεχτεινόμενον * ἐξ ὧν xci τὸ 
τῆς αὐτῆς εἶναι διανοίας συνίσταται, τὸ πρὸ τῆς 
σελήνης γενεὰς γενεῶν, 


συνὸν σοῦ εἰς γενεὰν xai πάντων 


τούτων ἑνὸς διηλουμένου, 


formaretur terra οἱ orbis,et aseculoet usquein sarc- 
lum tu es(8) ?Num igitur Deusoperibuasuis co&vus 
aut paulo anterior pronuntiabitur, propterea quod 
dictum est eum exsistentiam habere, priusquam 
montes fierent aut formaretur terra? Nequaquam 
inquit: verumtamen illud a seculo,quod preemittitur 
sententiam forte errantem corrigit: sic enimibi legi- 
tur: Et a seculo et usque in seculum tu es. 


Laudo responsum tuum, etsi egre feram simu- 
Jationem. Vereor enim, nesi consimilia quesdam 
etzquipollentia dicere jam aggrediar, protinus 
resiliens effugias, et rursus ad insulsas ineptias 
revertaris. Idvero, inquit, factademonstrabunt. 


Dixisti illud a seculo, quod adjungitur, perspi- 
cue evincere, Deum principio carere. lgitur mihi 
et reliquum concede, nimirum illud generationes 
generationum (10), quod ibi sequitur illud ante 
lunam, parirationesignificare erxpertem principii, 
idemque valere atque illud, a seculo. 

XXII. Quod si evidentiorem  prreterea cupis 
explicationem, eamdem Davidislyram (nisi tamen 
etiam ad hanc, ex veteri proverbio, apparebis 
lyram audiens asinus, diligentius pulsabimus: 
Regnabit. inquit (11), Dominus in seculum, Deus 
tuus, Sion in generationem οἱ generationem. Quid 
hoc mannifestius, quid hoc preclarius ? Eviden- 
tissime enim constat, idem prorsus valere in gene- 
rationem atque in seculum; quin imo ibi plus ali- 
quod dictum invenitur. illud enim, quod per nu- 
merum pluralem dicitur, ante lunam generationes 
generationum idem est ac ante secula. Hic vero 
dixit, generationem et generationem. Et rursus in- 
quit idem propheta: Domine, nomen tuum in zter- 
num, et memorialeluum in generationem et genera- 
Lionem (12). Ex his omnibusillud unum perspicue 
evincitur, Deum principio sque ac fine carere, 
non autem ipsum huic seculo et generationibus 


quie eum tempore defluunt, quasi coextendi. Ex quibus exsurgit, etiam illud, ante lunam genera- 
(nes generationum,eamdem prorsus continere sententiam. 


J^ δὲ προύπάρχον τῶν ποιημάτων πάντων οὐ 
ποϊηακ" εἰ δὲ οὐ Tol, ἄχτιστον" τὸ δὲ ἄχτιστον, 
οκογηγουμένως ἄχοονον * τὸ δὲ ἄχρονον, ἀτελεύτητον " 
τὸ δὲ xarà φύσιν ἀτελεύτητον, xG( ἄναρχον. Συνῆ- 
χται τοἰγαροὺν ὡς ὃ πρὸ τοῦ ἡλέου χαὶ τῆς σελήνης 
γενεὰς γενεῶν διαμένων χαὶ ἄναοχός ἐστι τὴν ἀπὸ 
χρόνου ἀοχὴν. χαὶ ἀτελεύτητος. 
nam per generationes generationum permanet, 
carere, ac nullum nosse finem. 


(8) Psal, xxxix, 2. 
(9) Quispiam forte suspicabitur, legendum po- 
lius ἀρχομένου. 
(10) sal. Lxx1, 3. 
(11) Psal, cxLv, 10, sec. LXX. qui habent εἰς τὸν 
αἰῶνα, ibit Vulgatus legit, in secula. 
(12; Psal. cxxxiv. Auctor in principio secundi 
hemistichii cum communíorilectione Greeca habet 
particulam zei,ubi Vulgatus Latinusrepetit yooem, 


Porro quod premeexsistit universis que facta 
sunt, haud factum ipsum est,si autem non fac- 
tim, est increatum; increatum vero in confesso 
est temporis esse expers; quod autein est extra 
tempus, non novit finem; etquod ex natura sua 
non novit finem, neque principium ullum habet. 
Exploratum estigitur eum qui ante solem et lu- 


et principio quod spectat ad initium temporis (13), 


Domine. Neque tamen Latina lectio penitus Gre- 
cis imcomperta fuit; nam suffragatur ei Alexandri- 
nus codex, qui ibidem reptit, Κύριε, 

(13) Cum sermo sit de Filio Dei, scite Germanus 
eum &vao yovnon infinite, sed quadantenus, id est, 
χατὰ τὴν ἀπὸ χρόνου ἀοχὴν. appellat, uli ἄναοχος 
idem valet ac ἀΐδιος. Hizec sententia et veltustiori- 
bus Patribus faiiliaris fuil; e quibus S. Gregorius 
Nazianz. sic breviter ac dilucide, quo sensu Filius 


103 


tuam obscuro pudoris velo abscondisti, dum magna 
hecluminariatibisuumipsorum conditorem clare 
manifestant (14). 

XXIII. Quod si rursus supercilium vel ipso tem- 
pli pinnaculoaltius pree fastuattollens, ad jactan- 
tiam Salomonem ejusdem templi exstructorem ser- 
moni velis subinferre (enarrans) quomodo impen- 
sissimum studium ad Dei gloriam contulerit, exi- 
mia nempe arte Dei tabernaculum varie auri gem- 
marumque splendore exornans,nihil non molitus, 
quodintuentium oculos delectaret, et manuum 
hominum operibus Deo lietitiam afferre se posse 
existimans, cum ipsemet Dei opus reliquis omni- 
bus preecellens foret, ac sciret, Deum et celos im- 
plere (17), omnemque terram palmo metiri ; 

Hec si fastuoseforte jaetes, CyrusPersarum rex, 
vir licetidololatra (18) et incireumcisus, vanum fa- 
stum tuum comprimet. Hio siquidem templum ἃ 
Salomone exediflcatum, dirutum deinde ac fundi- 
tus eversum, ingentibus auri ponderibus et animo 
maxime alacri, hic inquam, multo post tempore 
denuo et erexit atque instauravit, populumque e 
captivitate in suam patriarm restituit. sustinuistis 
enim qui simul constristaretur, et non fuit; et qui 
consolaretur (20), et ex tribubus vestre gentis ne- 
30 unus inventus est; hic vero, vir alienigena, 
beneficum se vobis ac redemptorem prebuit. 


XXIV. Ft sane per eam Ecclesiam, que est ex 


gentibus, fllii quoqne Israel quotidie ad pristi- ( 


nam paradisi heereditalem vocanturetintroducun- 
tur. Ac templum animatum, quod Nabuzardan (21) 
accendens cupiditatum flammam animas dire [ὦ - 
dantem, incendio absumpserat, Verbum omnium 
conditor atque artifex, renovat, et jucundissime 
exornat, illud in semetipso excitans purissimum, 
sanctissimum, fulgentissimum. Ecquid enim aliud 
est templum.hoc exoitasse, quam deiflcatione (22) 
factum fuisse Deum et divinam gloriam partici- 
passe? Que autem (huie templo exedificando) 
purissimam materiam suppeditat ,presstantissimum 


ἄναρχος dicendus sit aut non dicendus, tradit (orat. 
39, $ 12) ἱΠατὴρ ὁ Πατὴρ, x«i ἄναρχος" οὐ γὰρ ἐκ 
τινός. Υἱὸς ὁ Υἱὸς, χαὶ οὐχ ἄναρχος " ἐκ τοῦ Πατρὸς 
ydp " εἰ δὲ τὴν ἀπὸ χρόνον λαμόάνοις ἀρχὴν χαὶ 
ἄναρχος. ποιητὴς yàp χρόνων οὐχ ὑπὸ χρόνον. Pa- 
ter ater estet principtiezpers; neque enim ez ullo 
est. Filius Filius est, ac non principiiezpers, ex Pa- 
tre siqudem. Quod sitemporis principium accipis, 
etiam principio caret; nequeenim temporum effector 
tempori subest. Hic gemina prope ad verbum legere 
est in ejusdem Gregorii orat. 20. al 29, $ 7. 
(14) Luminaria auctor dicit solem et lunam,de 
quibus in Psalmi loco, de quo disserit, sermo est. 
(15) Cod. μετριοῦντα quod μετριοῶτα ἃ μετριὰω 
emendandum censui: at aliter Greca versio loci 
Isaie, e quo sententia desumpta est(Isa. xr. 12) 
Tí; ἐμέτρησε... τόν οὐρανὸν σπιθαμῇ, χαὶ πᾶσαν 
τὴν γῆν ὁραχί; u . ΝΕ 
16) Cod. σπαϑαμῷ, scilicet consueta iotacismi 
vitio, 


GERMANI II CP. PATRIAARCHAR. 
Posuisti, o Judae, custodiam ori tuo, etfaciem A 


οἱ 


Ἔθου τῷ στόματί σον φυλαχὸν, ᾿Ιουϑαῖε, καὶ τό 


πρόσωπόν σον αἰσχύνης σχοτομύήνῃ περιεχάλυψας, "-. 


τῶν φωστόρων τῶν μεγάλων τούτων τὸν ἑαυτῶν 
δηλοποιν σάντωυ σοι ποιφτάν, 

Kl. ^H καὶ παλιν τὴν ὀφρὺν αἴρεις ὑψηλοτέραν 
τοῦ ἑεροῦ, τὸν οἰχοδόμον τοῦδε Σολομῶντα εἰς καύ- 
χμα τῷ λόγῳ παρεισχυλῶν. ὅπως τε σπουδὰν 
ὑπέρθερμον χατεδάλλετο εἰς δόξαν Θεοῦ, ποιχΐλλων 
τὸ τοῦ Θεοῦ σχόνωμα χαλλετεχνίαις, εὐχροίαις χρυ- 
σοῦ, εὐχροίαις λέθων, ἀνθρωπίνων ὄψεων θέλγητρα 
πάντα ἐπιτεχνώμενος, χαὶ χειρῶν ἀνθρωπίνων ἔρ- 
γοις τὸν Θεὸν ἡδύνειν οἱόμενος, αὐτὸς ἔργον ὧν τοῦ 
Θεοῦ τὸ πάντων ἐδαέρετον, χαὶ Θεὸν εἰδὼς τὸν οὐὖρα- 
γὸν πληροῦντα, χαὶ τὴν güv πᾶσαν μετριῶντα (15) 
τῇ σπιθαμῇ (16). 


Ἐὰν ἐπὶ τούτοις χομπάξῃς, Κῦρος ὁ τῶν Περσῶν 
βασιλεὺς τὸ φρύαγμα κχατασθέσει σον, ἄνθρωπος 
εἰδωλολάτρης καὶ ἀπερίτμητος. Τὸ γὰρ ὑπὸ Σολο- 
μῶντος ἀνεψερθὲν ἱερὸν, χατερειπωθὲν χαὶ ἀφαντω- 
θὲν εἰς τὸ παντελὲς, βαρυταλάντοις ὀλχαῖς χρυσίον 
καὶ ψνχῇ θερμοτάτῃ, οὗτος μαχροῖς ὕστερον χοόνοις 
ἐξανέστησέ τε xal ἀνενεώσατο, χαὶ τὴν αἰχμαλω- 
σίαν τοῦ λαοῦ τῇ οἰχείχα πατρίδι ἀποχατέστησεν. 
Ὑπιμείνατε γὰρ συλλυπούμενον, xai οὐχ ὑπ- 
£pit: xxi τὸν παραχαλοῦντα, χαὶ οὐχ εὕρετο ἀπ᾽ 
οὐδεμιᾶς τῶν τοῦ ἡμετέρου γένους φυλῶν " ὁ δὲ ἀλλο- 
γενὴς οὗτος ἄνθρωπος εὐεργέτης ὑμῖν ἐγνωρίσθη 
καὶ λυτρωτής. 

KA. Διὰ τῆς ἐξ ἐθνῶν γὰρ ᾿Εχχλησίας xai ei τοῦ 
Ἰσραὴλ παῖδες πρὸς τὴν προτέραν χληρονομίαν τοῦ 
παραδείσου τὸ xaÜ' ἡμέραν προσχαλοῦνται ταὶ εἰσ- 
οικίξονται, Καὶ τὸν ναὸν τὸν ἔμψυχον, ὃν ὁ Ναθου- 
ξαρδὰν ἐνεπύρισε, τὴν ψυχόλεθρον (19) ἐχκαύσας 
κάμινον τῶν παθῶν, ὁ τοῦ παντὸς ἀρχιτέχτων Λόγος 
καὶ παντεχνήόμων ἀνανεοῖ χαὶ ἐπιτερπέστατα χαθω- 
ραΐξει, ἐν ἑαυτῷ ὑποστήσας πανάχραντον, πανάγιον, 
πανυπέρφωτον. Καὶ τί γὰρ ἕτερον, ἢ τῇ θεώσει Θεὸν 
x«i τῶν θείων αὐχημάτων μετεσχηχότα xoi γεγο- 
vóra, ὅπερ τὸ ὑποστῆσαι ; Ἡ δὲ χορηγὸς τῶν πανώ- 
νων τούτων ὑλῶν, τὸ τῆς γυναιχείας φύσεως ἐξο- 
χώτατον χαύχημα, τὴν τῶν οὐρανίων ἀγγέλων ὑπέρ- 


(17)Jerem. xxu, 4: Numquid non. celum et 
terram ego impleo dicit Dominus ? 

(18) Utique idolorum cultui addictus fuerat Cy- 

D rus; ac non eeertum est idololatrameumper- 
mansisse, aut talem adhuc, fuisse cum tempium 
Hierosolymitanum ταὶ dum jussit. 

(16) Cod. ψυχόλνδρον. 

(20) Psal. rxvin, 21. . 

(21) Quemadmodum Cyr: qui restaurandum 
curavittemplum Domini, habitusestaSS. Patrbus 
ceu typus Christi Salvatoris; ita Nabuzardan,qui 
(IV Reg. xxv, 8 seqq. ; et Jerem.  1u, 12 seqq.) 
templum atque urbem Jerusalem incenderat et de- 
struxerat. habitus est ut typus diaboli,qui huma- 
num genus impulit in ruinam. 

(29 ) Deiflcatio (θέωσις) dicitur tum ea, qua na- 
tura Christi humana assumpta fuit in unitatem 
persone, tum ea, qua homines, in filios Dei adop- 

ti; divine illuminationis participes fjunt. 


708 


IN ANNUNTIATIONEM B. MARLE. 


706 — 


λαμπρὸν χαθαρότητα x&re βαλλουσα (23), χατὰ A sane muliebris generi ornamentum, ipsorum quo- 


 Guyxpusu ὡς ὑπιροχάϊς ἀσυγαρίτοις αὐτὴν ὑπερ- 


βδάλλουσα. 


KE'. Τὸν ναόν τοῦτον xal αὐτὸς Σολομών προῦλε- 
πτιχοῖς ὄμμασιν ἐθεάσατο, χαὶ τὸ μέλλον ὡς ἐνερ- 
ἡούμενον χατένοησεν, Ἢ σοφία, λέγων, ὡχοδόμη- 
σεν ἐχυτῇ οἶκον, x«i ὑπήρεισε στύλους ἑπτά ᾿ 
ἔσφαξε τὰ ἑαυτῆς θύματα, οὐχ οἷα τῷ Um αὐτοῦ 
ῳχοδομημένῳ ναῷ προσεφέροντο, τὰ κνίσσης xci 
χαπνοῦ τοῦ ναοῦ τὸν χῶρον ἀποπληρῦντα * ἀλλ᾽ 
ὁποῖα ; Ἔλθετε, φησὶ φάγιτε τὸφ ἑμόν ἄρτον, 
xai πίετε οἶνον, ὄν χεχέραχα ὑμῖν. Τοιαύτη γὰο ἢ 
χατὰ Χριστὸν Üsódtxrog x«i ἀναίμαχτος ἱερονργια. 
᾿Απολίπετε (27), φησὶν, ἀφροσύνην, χαὶ ξήσεσθε, 
᾿Αφροσύνη γὰρ ὄντοςς τὸ οἴεσθαι χαίρειν τὸν Θεὸν 
θύμασιν ἀλόγων xal χαπνῷ χαὶ χνισσῃ καὶ τοῖς 
τοιούτοις. Μὴ γὰρ, φησὶ, φάγομαι χοέα ταύρων, ὅ 
αἴωμκ τράγων πίομαι; Καὶ τίς ἐξεξήτησε ταῦτα ἐκ 
τῶν χειρῶν UU; 


KJ'. Hà δὲ, 'louduis, τῷ Σολομῶντι ἐναρμοσθέ- 
cat τὸ * Ἔσται τό ὅνομα αὐτοῦ εὐλογημένον 
εἰς τοὺς αἰῶνας: xxi τὸ * Πάντα τὰ ἔθνη μαχα- 
βιοῦσιν αὐτὸν ; Εἰ εὐλογημένος ὁ Σολομὼν, ὁ θεό- 
"TTA, ἑορωτάσθω Μωσῆς, Ἐπιχατάρατος ἄνθρωπος, 
ὅστις ποιήσει γλυπτὸν — xal χωνευτὸν, βδέλυγμα 
Κυρίῳ, ἔργον χερῶν τεχνίτου. Et γοῦν ἀλώσιμος 
τῷ εηγχλήματι τούτω Σολομὼν, πῶς εὐλογημένος 
ἔσται ὁ ἐπικατάρατος ; Πῶς δὲ πάντα τὰ ἔθνῃ μαχα- 
ριοῦσιν αὐτὸν, ὡς ἡμεῖς γε τέως ἢ ἐξ ἐθνῶν Ἐχχλη- 
σία, τὸ τοῦ Χριστοῦ xal εὐλογοῦμεν χαί μαχοριζξοα 
μεν ὄνομα, ὅτι αὐτὸς ἡμᾶς ἐῤῥύσατο τῆς τῶν δαι- 
μόνων ἀπάτης; ᾿Απέστειλε γὰρ, φησιν), ὁ Θεὸς τὸν 
Λόγον αὐτοῦ, χαί ἐῤῥύσατο αὐτούς ix τῶν ϑια- 
φθορῶν αὐτῶν χαί τῶν τῆς ἀσεδειας ἐπιτηδευμάτων. 
Οἱ δὲ τῆς χαλλίστης ταύτης ἐξιωμένοι ἀπολυτού- 
Gt»; πῶς ἂν μαχαρίσωμεν, ἡ πῶς εὐλογήσονμεν 
Σολομῶντα, τῷ x«v' αὐτὸν ὑποδείγματι τὴν εἰδωλο- 
λατρείαν ἐπιδεδαιοῦντα, xai ὀπίσω τῶν ψευδωνύμοων 
θεῶν πορεύεσθαι ἄντιχρυς εἰσηγούμενον ; 


(23) Nisi quis malit legendum unica voce x«ra«. 
δαάλλουσα. 

(24) Si nitentissimam angelorum puritatem tam 
onge excedit Virginis Deipare puritas, ut eam 
planeobscuret, quis suspicari potest, Virginis ani- 
mam aliquando tenebrisac fceditate peocatiobvo- 
lutam? Heec vero diligentius in Germano adverten- 
da. Cum enim disertissime deinceps originalem 
hanc Deipar:e puritatem profiteatur, hinc sensus 
istarum quoque senlentiarum luculentior evadit. 

20) Prov. ix, 1. Germanus cum LXX habet ὑπή- 
ρεισς, sufulsit : Aquila tamen etym machus verte- 
runt £aróurst, excidit, uti et Vulgatus Latinus 

egit 

(26^. m, 3. Auctor habet ἔλθετε (venite) sed 
cominunis LXX lectio est, ἔλθατε. 

/2^* Apud LXX legitur ἀπολείπετε. 

(£9) Disertissimum habes testimonium fidei no- 
stre» de incruento altaris sacrificio. 

(29 Prov. 1x,0. Lectio hujus loci, quam Ger- 
m;anus exhibet, consentit cum Complutensi edi- 


que celestium spirituum nitentissimam obscurat 
puritatem (24), utpote que, comparationeinstituta, 
istam immenso superat intervallo. 

XXV. Hoc porro templum et ipse Salomon pro- 
pheticis oculis conspexit, et futurum velut jam 
edificatum contemplatusest, ubi inquit: Sapientia 
edificavit sibi domum et suffulsit columnas septem, 
immolavit victimas suas (25) ; non quales in tem- 
plo, quod ille (Salomon) extruxit, offerebantur 
que nidore et fumo templi ambitum replebant ; 
quales igitur ? Venite, inquit (26) comedite panem 
meum, el bibite vinum, quod miscui vobis. Hujus- 
modi est enim secundum Christum Deo accepta- 
bile et incruentum sacrificium (28) : Relinqute 


p inquit (29) insipientiam, et vivetis. Prorsus enim 


insipienlia est existimare, Deum brutorum ani- 
mantium victimis, et fumo et nidore atque his si- 
milibus oblectari. Numquid enim, inquit (30), man- 
ducabo carnestaurorum, aut sanguinem hircorum 
potabo ? Ecquis ista e manibus vestris exzquisivit ? 

XXVI. Preeterea quanam, o Jud&e, ratione Sa- 
lomoni convenientilla : &rit nomenejus benedictum 
in secula (31) ? Quomodo et ea : Ones gentes. il- 
ium beatum predicabunt (32)? Moyses, qui Deum 
vidil, ipse interrogatur, num benedictus sit Salo- 
mon. Maledictus, hic inquit, (33) homoquicunque fe- 
cerit sculptile,et conflatile,abominationem Domino, 
opus manuum artificis. Si itaque Solomon hujus 
oriminis reus convincitur, quomodo habebitur 


ς benedictus, qui maledictus deprehenditur? Quo- 


modo insuper omnes gentes beatum illum prredi- 
cabunt, sicuti interim nos utique Ecclesia e genti- 
bus collecta nomen Christi et benedicimus et bea- 
tum predicamus quoniam a demoniorum errore 
ipse nos eripuit ? Misit enim, inquit (34) Deus Ver- 
bum suum, et eripuit eosde interitionibus eorum, eta 
stadio impietatis. Nos autem, qui eximia hac re- 
demptione digni habiti sumus, quomodo beatum 
jactabimus, et quomodo benedictionibus Salomo- 
nem cumulabimus, qui exemplo suo idololatriam 
confirmabat, et post falsos deos abire aperte do- 
cebat ? 


Hone, qua pariter habet, ἀπολείπετε ὀφρόσύνην, 
xai ζήσεσθε, et sic utraque suffragatur Vulgate 
Latinreeditioni,relinquite infantiam et vivite. Com 
munior Grecorum lectio habet, Απολείπετε &ppo- 
σύνην, ἵνα tü αἰῶνα βασιλεύσητε. Aldina autem 
editio utrumque sensum sic jungit: Kei ξύήσεσθε 
εἰς τὸν αἰῶνα βϑασιλεύσητε, 

, (30) Psal. xLix, 13. LXX. tamen habent γάγομαι .., 
πιομᾶι. 

. (31) Psal. 1xxi, 17, Gerinanus cum Aldina edi- 
tione ἔσται τὸ ὄνομα,,, comimunior tamen Greca 
lectio, ctum Vulgata Latina consentiens, habet: 
E710» τὸ 0794€ x. T. ). 

(32) Jbid Paulo aliter. Vulgata Latina : Omnes 
gentes magnificabunt eum, 

(33) Deut. xxvii, 15. Auctor cum cod. Alexan. 
drimo et editione Complutensi habet τεχνέτον pro 
τεχνιτῶν, uli communior fert Greca. lectio Latinos 
Vulgate consentiens. 

(34) Psal. cvi, 20. 


101 GÉRMANI it CP; PATRÍARUHA. ἠᾳ 
Quod vero benedicendum et adorandurh inter A Ὅτι δὲ τὸ τοῦ Χριστοῦ ὅν δύλογητὸν ἐστὲ xa 
omnes gentes sit nomen Christi, auctor nobis est προσχυνητὸν ἐν en iam ἔθνεσιν; - ἐστὶ καὶ 


altisonus Isaias, seu ille potius, qui Isais prophe- 
tica inspiravit oracula, sic omnino aperte pronun- 
tans : Vocabitur servis meis nomen novum, qui be- 
nedicetur in trerra;laudabunt enim Deum verum(35). 
Populus enim Dei non amplius Jacob (appellatur), 
non amplius Joseph aut Ephraim; vetera illa et 
obsoleta suntnomina sed novo vocatur nomine(39), 
quoniam et testamentum novum est, et novus 
populus. Quodnam vero istud ? Christianus, et a 
Christo hoc nomine cognominatus, vere nomen 
suum gerit. Quicunque autem benedicit eum, qui 
vere nomine suo sic. appellatur, (eo ipso) Deum 
verum benedicit, scilicet Christum, a quo Christia- 
nus nomensortitur. 


Age itaque, et exinde sta mecum, atque ambo B 


simul Christum verum Deum adoremus; et fac 
nobiscum signeris (57) lumine vultus illius acnovi 
Testamenti sanguine, sicque mortis auctorem et 
tenebrarum priucipem effugias. 

XXVII. At scriptum est, inquit, quod Orietur in 
diebus ejusjustitia et οἱ abundantia pacis!38). Ethooc 
oraculum profecto Salomon operibus implevit, ut- 
pote qui sapientibus rectisque Judiciis lites direm- 
pserit, et irruentes hostes per circuitum sibi sub- 
jecerit. 

At vero, quomodo, o sacrilege tacuisti quod 
sequitur ? Quomodo, fili ministerii, quod merito 
nocti comparatur, lunam abscondisti ut thesau- 
rum veritatis suffurari posses ?Quodnam vero hoc 
furtum ?*Hoc nempe : donec auferatur luna. Verum 
cum lumine veritatis dubitationibus tuis oc- 
curram. 

Scriptum est (nam et ego consimilia quaedam 
tibi narrabo) quod Suscitavit Domunus satan Sala- 
moni Ader I[dumaeum, et Esrom et larameeth, et 
Andraezer ; el convenerunt adversus eum ; et erat 
dux agminis et occupavit Damasec : eratque satan 
Israeli cunctis diebus Salomonis (39). Satan porro 
dicit hic hostem et oppugnatorem. 


Sed dicam tibi etiam de justitia Salomonis, seu 
potius non ego, sed Regnorum liber ista enarrat : 
Et locutus est populusad regem Roboam, dicentes: 
Pater tuusdurissimum jugum imposuit nobis (pater 
autem Roboam fuit Salomon). Tu itaque nunc im- 
minue paululum de imperio patris tui durissimo et 
gravissimo jugo, quod ipse imposuit nobis (&0). Au- 
disne gratiarum actiones, quas Salomon recipit pro 
sua erga populum justitia ? Adeo ut ipsa quoque 
populi defectio ad Samariam, etad vitulos (42) 


Lxx, 45 sec. LXX ; nam Vulgatus Lati- 
liter : Servos suos vocabit nomine alio ; 
benedicetur 


(33) Isa. 
nus paulo ἃ 
in quo qui benedictus est super terram, 


in. Deo, amen. 
(36) Referri huc possunt quee leguntur Isa. Lur, 


2, 12. 
(37) Psal. iv, 7. 
(S8) Psal. Lxx, 7. 


D 


Ἡσαΐαν συνήγορον μεγαλοφωνότατον, μᾶλλον δὲ τὸν 


, - , 4 , . . * 
αὐτῷ τὰ τῆς προφητείας ἐμπνεύσαντα, χαὶ οὑτωσὶ 


διαῤῥήδην ἀποφηνάμενον * Τοῖς δουλεύουσί μοι 
χληθήσεται ὄνομα χαινὸν, ὃ εὐλογηθήσεται ἐπὶ 


τὸς γῆς " εὐλογύσονσι γὰρ τὸν Θεὸν τὸν ἄληθι- 
νὸν, Οὐχ ἔτε γὰρ τοῦ Θεοῦ λαὸς ᾿Ιαχωθ, οὐχ ἔτι 
Ἰωσὺφ x«l Ἑφραΐμ, τὰ παλαιὰ ταῦτα χαὶ σεσηπότα 
ὀνόματα * ἀ)λὰ χαινὸν ὄνομα, ἐπεί καὶ χαινὴ Διαθήκη 
χαὶ καινὸς λαὸς, Καὶ ποῖον τοῦτο - Τὸ Χριστιανός, 
χαὶ ὁ ἀπὸ Χριστοῦ παρωνομασμένος ὀνόματι τούτῳ 
φερωνυμεῖται. Καὶ ὁ τὸν οὕτω φερωνυμούμενον εὖ- 
λογὼν εὐλογεῖ τὸν Θεὸν τὸν ἀληθινὸν, τοῦτ᾽ ἔστι 
Χριστὸν, ἀφ' οὗ ὁ Χριστιανὸς παρωνόμασται. 


Δεύρ᾽ ἴθι, καὶ στῆθι λοιπὸν μετ᾽ ἐμοῦ, καὶ mpoc- 
χυνήσωμεν ἄμφω Χριστὸν τὸν ἀληθινὸν Θεὸν - xci 
σημειώθητι μεθ᾿ ἡμῶν τῷ pert τοῦ προσώπου αὐ- 
τού, καὶ τῷ αἴματι τῆς νέας Διαθήχης, καὶ διαφύγηῃς 
τὸν ὀλεθρεύοντα xaí τοῦ σχότους τὸν ἄρχοντα. 

KZ. ᾿Αλλὰ “ἔγραπται, φησίν, ὡς ἀνατελεῖ ἐν 
ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ δικαιοσύνη χαὶ πλῆθος εἰρή- 
νης. Καί ἐπί τῶν ἴογων ὁ Σολομὼν τὸν λογὸν ἐχύ- 
pest, σοφαῖς εὐθυδιχίαις τὰς ἀντιδιχίας διαλύσας 
χαί τῶν  xüx)-» συνεπιτιθεμένων κχαταχυριεύσας 
ἐχθρῶν. 

᾿Αλλὰ πῶς, ἱερόσυλε, τὸ ἑξῆς ὑπεχράτησας : Πῶς, 
ὦ υἱὲ τῆς νυχτί παρωμοιωμένης λατρείας, τὴν σε- 
λήόνην ὑπέχρυψας, ἵνα ὑποχλίψης τὸ χρᾷμα τὸς 
ἀληθείας; Καί τέ τὸ χλέμμα ; Τὸ, ἕως οὔ &vr- 
αναιρεθᾷ ἡ σελήνη. Ὅμως ἀπανιήσω σου μετὰ τοῦ 
τῆς ἀλχθείας φωτὸς τοῖς προδλήμασι, 


Γέγραπται, χἀγὼ γὰρ σοι τὰ ἴσα ἐρῶ, ὅτι Ἤγειρε 
Κύριος σατὰν τῷ Σαλομὼν τὸν *Adsp τὸν "Idov- 
μαῖον, x«i τὸν ᾿Εσρώμ, xmi τὸν Βαοαμεὶθ, x«i τὸν 
᾿Ανδοαέζξεο - x«i συνηθροίσθησαν ἐπ᾿ αὐτῷ - xai 
ἦν ἄρχων συστρέμματος, κχαί προχατελάθετο 
τὴν Δαμασέχ. χαί ἦν σατὰν τῶ Ἰσραὴλ πάσας 
τὰς ἡμέρας Σαλομών, Σατὰν δὲ τὸν ἀντιχείμενόν 
φησι xa πολέμιον. 

Ἐρὼ δὲ σοι x«i περί τῆς διχαιοσύνης τοῦ Σαλο- 
pv * μᾶλλον δὲ οὐχ ἐγὼ, ἀλλ' Ἢ τῶν Βασιλειῶν 
βίδλος - Καί ἐλάλησεν ὁ λαὸς πρὸς τὸν βασιλέα 
Ῥοθδοὰμ, λέγοντες " 'O πατήρ σον ἐδάρυνε τὸν 
χλοιὸν ἡμῶν * πατὴρ δὲ τοῦ Ῥοδοὰμ Σολομῶν. Καὶ 
σὺ νῦν χούφισον ἀπὸ Tüc δουλείας τοῦ πατρός 
σου τῆς σχληρᾶς, καί ἀπὸ τοῦ κλοιοῦ αὐτοῦ τοῦ 
βαρέος, οὗ ἔδωχεν ἡμῖν. ᾿Αχούεις τῆς εὐχαρι- 
στίας (41), ἧς εὐχαριστεῖται ὁ Σολομών περί τῆς εἰς 
τὸν λαὸν αὐτοῦ δικαιοσύνης ; “ Ὥστε χαὶ ἢ ἀποστασία 


i III Reg. ix, 14, sec. LXX versionem, a qua 
valde hic differt Vulgata Latina ,adeo ut nonn 
ute apud LXX hoc 44 versiculo continentur, in 
ulgata legantur vv. 23 et 28. 
d III Reg. xn, 3-& sec. LXX. 
(41) Cod εὐχαριστείας, 
(42) Vitulos aureos auctor innuit a J 
creotos. Vide Ill Reg. xu, 28-38. 


709 


IN ANNUNTIATIONEM B. MARLA. 


740 


P Dm, 


— T7 eL . 
τοῦ λαοῦ, καὶ ἢ πρὸς τὴν Σαμάρέιαν καὶ τὰς δαμά- À suos convérsio nullam preeter iniquas -Salomonis 


Atte αὐτοῦ μετανάστευσις (48) αἰτίαν ἔχονσι τὴν τοῦ 
. “Σολομῶντος ἐπήρειαν. 
κη΄. Οὐδς τὸ, 
λήνη, χοινωνέαν ft τινὰ ποὺς Σολομῶντα. Νὺν 


ξως οὔ ἀνταναιοεδή σεται ἢ σε- 


“ὰρ καὶ ἥλιος χαὶ ἢ σελήνη, ὡς ἀοχῆθεν ἐτάχθησαν, 
τὸν οἰχεῖον διελαύνουσι δροωον, χαὶ ὑπηρέτουσι TOU 
δημιουργήσαντος τῷ κελεύσματι" ἢ dt τοὺ Σολο- 
αῶντος δόξα εἰς foU» χατεσκήνωσε. 

Χοιστὸς δὲ φιλανθοωπευσάωμενος τοῦ χατασχηνῶ- 
σαι δοξαν ἐν τῇ γῇ ἡμῶν, ὅπερ ἐστὶ, τὸ τὴν γηΐνην 
σάοχα τῇ θεώσει Θεὸν ἀπεογάσασθαι, βασιλεύει 
ἀθάνατα. Εἰρήνη δὲ ἐπὶ τὸν Ἰσοαὴλ οὐδαμῶς. Παν- 

ἐλαύνεται, λεθολευστεῖται, ῥαδδίξεται, 
δυσωδέστατον μίασαα, Movo; Χριστὸς 
εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἔστιν 
οὐχ £427, ὅπεο ἐστὶν, ὡς 


ταχόθεν yao 
ως X000 
αἰώνιος βασιλεὺς, χαὶ τῆς 
ὅριον. Ησαίΐον x«t τοῦτο, 
4 » * - LJ ^ ᾿ ^. * . 1 5 - 
οὗτε ἀοχὴν ἔχϑι, οὔτε τέλος. TO Oz ἀνάρχον χαὶ ἅτε 
- " *. . 1 « ^ " ^ * 
λεύτητον  uOvOU Θεοῦ, χαὶ τῆς WxtrígtoU ἴδιον φύ- 


G ἑως. 


ΚΘ΄. Ὥσπεο xat ἡ διχαιοσύνη Χοιστου ὑπὲρ πᾶσαν 
ἀνθρώπων διχαιοσύνην. Οὐ γὰρ περὶ διανομὴν χαθὲλ- 
x57«t πραηαάτων φθειρομένων, χαὶ τῷ βίῳ τούτῳ 
χαταλιαπανομένων, χαὶ παιξοντων τοὺς ἔχοντας, ἂν 
ἀλλ᾽ 


Ὡς λίαν ὑψηλὴ, χαὶ πεοὶ τὸν ἀνῦύρωπον χαμ- 


τῷ ἄλλοτε ἀλλαχοὺ μεταπίπτειν x«t φέοεσθαι - 
οποία : 
πτοιένη, δι᾿ ὃν ὁ σύμπας xoGuo, χαὶ τὰ ἐν 
curam gerens hominis, propter quem 
runt. 

Ἐπειδὴ γὰο ἐχλέλεχται τῷ Θεῷ ὃχ πάντων 


X0GUo. 
δ 4 


τῶν τὴ» 
Lo 1 - . ΄ ^os * ^ * D 
vuxude ἀνθοώπων ὁ θεογιλὴς x«i μαχάοιος ᾿Αὐραὰμ, 
ὁτι τὸν Θεὸν ὑπξὸ ἑαυτὸν ἠγάπησε, καὶ οὐ μόνον 
πατοίδα χαὶ συ ηένειαν χαταλελοιπὼς χαὶ πάντα 


τὰ χτήματα, υετανάστης ἐπὶ τὴν ἀλλοτοίαν ἐχώρει, 
* ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῦ 
δι αὐτὸν" 
ἐπήψγθλται τῷ πατριάοχῃ ὁ Θεὸς. ὅσα δῆτα ἐπήγ- 
“ξλται, σπέρωμχτος πληῦνυσμὸν, χαὶ γῆς πλατυσωὸν- 


χαὶ ὀπήποτε ὁ gv ἐχέλευξν, ἥτετὸ 


μονηγενους χαὶ χληρονόμηον ἐγείτατο 


᾿ ^ , . . - *, T 5 *. - 
x&i, ἵνα μἡ μέγαν χινω τὸν ἀνάγυοον, διέδη τὰ τῆς 
εὐλογίας χαὶ ἅπαν τὸ σπέουα τοῦ ᾿Αὔοραίμ. 


ἀλλὰ 
ἐθά- 
διταν, χαὶ γεγόνασι τῶν ἐθνιχὼν- ἀσεδέστεροι, Κι- 
τῆς ἀχεθείας ὅτι ἔθυσαν τοὺς 
χαί θυγατέρας τοῖς δαιμονίοις. 
Οὕτω τὴν θεοψιλεστάτην θυσίαν τὴν ἐπὶ τῷ  povoys- 


Ἀλλ᾽ οὐ πατρῶξζον ἐδείχθη τὸ σπέρμα ποτέ" 
τὴν ἐκ Θιαμέτοου ἐναντιουμένην οἱ ᾿Αθοαμιαῖοι 


φάλσιον ἐχείνων, 


νιοὺς αὐτῶν τὰς 


(*3) Nisi quis malit mendose positum μετανά- 
G122015 pro μετανάστασις, addenda erit lexicis grwe- 
citalis serioris et heec vox quasi a μεταναστεύω. 

(&*) Lxxxiv, 10. 

(45) Germani verba' ἵνα μὴ μέγαν χινὼ τὸν ἀνώ- 
γνοον, udagium continent Greecis familiare, de quo 
Suidas (ad v. χινεῖς) : Κινεῖς τὸν d«wdyupov ἐπὶ 
τῶν ἐπισπωμένων ἑαυτοῖς τά χαχὰ: . Moves annagy- 
cum ;de illis dicitur qui mala in suum caput at- 
trahunt. Et hoc sensu idem adagium referunt et 


B 


C 


D 


vexationes causam habuerit. 


XXVIII. Sed nec quidquam cum Salomone com- 
mune habet et illud, donec auferatur luna. Hucus- 
que enim tum sol tum luna cursum suum, prout 
constitutum ipsis ab initio fuit, perficiunt, et Con- 
ditoris sui nutui obsequuntur ; at Salomonis gloria 

in pulverem abiit. 

Christus vero, qui ob suam in homines charita- 
tem voluit ut inAtabitaret gloria in terra. nostra /&&), 
hoc est, ut per unionein cum Deo terrestris caro 
nostra Deus fieret, Christus, inquam, regnat in 
&lernum. Adde, quod israelitica geus et nuspiam 
pace fruatur. Ubique enim terrarum vexatur, la- 
pidibus petitur, caditur virgis, tanquam  pestilen- 
tissima mundi labes. Solus Christus rex est eeter- 
nus, et pacis per ipsum parue nullus est finis. 
Atque hoc etiam, Christum nempe neque initium 
habere neque finem, non meum est, sed [saie pro- 
phete. Initio autem ac fine carere solius Dei est, 
nature videlicet increatee. propriuin. 

XXIX. Atque eadeun pariter ratione etiam justi- 
tia Christi humanam ouinein justitiam longe pre- 
tergreditur. Non enim exhauritur in tribuendis 
bonis, quae eorruptibilia ex natura sua sunt. et 
cum presenti vita amittuntur, dumque huc illuc 
decidunt et transferuntur, possessores suos illu- 
dunt ; verum qualis ea est? Perquam altissima,et 


et totus mundus, et que sunt in mnundo, condita fue- 


Et vero postquam Abraham, vir Deo charus ac 
beatus ex omnnibus, qui per eam &tatem vivebant, 
electus a Deo est, quippe qui Deum magis quam 
semet dilexit, et non modo patriam et cognationem 
ac possessiones omuesrelinquens, peregrinus venit 
in terram alienam, et quocunque jussit ille, qui 
eum regebat, alacriter sese contulit: sed propter 
Deuin ipsum ueque unigenito atque heredi suo 
pepercit ; vicissim patriarche Deus promisit, qu&- 
cunque demum promisit, innumeram scilicet po- 
steritatem ac terram late possidendam, atque, ne 
plura congerens tzedio sim (45), benedictio in uni- 
versam Abrah:e posteritatem transüt. 

Verum posteri ejus haudquaquata paternos 
mores in semetipsis aliquando expresserunt ; imo 
vero viam diametro oppositam terebant, et filii 
Abrahee vel ipsos ethnicos impietate preetergressi 
sunt. Caput autem impietatis eorum fuit, quod 
fiLos suos et filias immolaverunt dcemoniis (56). Sic 


explicant Erastnus (Opp. tom. ll. p. 52) οἱ Henr. 
Stephamus (Thesaur. Vol. V, ad V. &véyvpic). At 
hic sensus, uti patet, adrera non facit. Itaque cum 
Suidas addat : Ἔστι δὲ φυτὸν ὁ ἀνάγνοος δυσῶδες 
τριθομενον, Anaggrus autem. est planta, quasi tera- 
tur, malum spirat odorem ; putaverim adagium la- 
ori sensu a Germano usurpatum de iis qui utcun- 


que alicui rei diutius insistendo molesti evadunt. 
(46) Psal. cv, 37. unt 


7 


oC .,— e 


GERMANI It CP, PATRIARCH.E: 


312 


gratissimum Deo sacrificium, quod in unigenito A νεῖ τοῦ "A6pe&u ἐμιμήσαντο oi καχῶς καὶ φῦντιϑ 


Abrahe perfectum fuerat, imitati sunt isti perpe- 
ram ex Abrahe lumbis et progeniti et progressi ! 
Infensus igitur fuit Deus generationi huic et dixit: 
Semper hi errant corde (47). Ceterum ethnicorum 
permiste multitudinis nulla tunc ratio habita fue- 
rat. Et vero cum tdem Deus esset Jud eorum el gen- 
tium (48), utpote communis utrorumque creator 
et conditor, et omnes opera manuum ejus essent ; 
at gentibus neque legem (scriptam) dederat, neque 
prophetas ad eos miserat, neque vi miraculoruni 
ad se attrahere illos voluit. Aquum igitur Deus 
censuit, hos quoque alque eorum res providentia 
sua visitare, et experientia probare, an gentes di- 
vinis mandatis obsequentes se preberent. Et rur- 
sus tamen memor promissionum, quibus se erga 
patriarchas obstrinxerat, et semen Abraha (appre- 
hendit) (49), et inter Judeos versatus est, licet 
nosset, se ab illis haud receptum iri. Factus est 
homo : conspiciendum se prebuit: cum hominibus 
conversatus est (50) ; beneficia sua instar fluenti 
effudit in Judeese totius conspectu. Ast illi, quasi 
gravissimam injuriam passi, livore in eum exarse- 
runt, et non secus ac fragranti unguento scarabeei 
solent, salutaribus aquis exstincti sunt. Tradide- 
runt, crucifixerunt, morti addixerunt benefactorem 
suum. Hec longanimitatis fuerunt : que vero 
potestatis, e mortuis resurgit : per apostolos suos 
ad gentes transmigrat : effunditur in universam 
terram aqua saliens n. vitam cternam (51) ; et 
quemadmodum desiderat cerva ad fontes aqua- 
rum (32), ad undas Siloe leniter fluentes avidiori 
siti (gentes) desideraverunt: et repleta est universa 
terra scientia Domini (53). Hoc disposuit Dei ju- 
stitia. Nam longe alia hominum perquam iniquis- 
simorum sententia est. Decernunt hi scilicet, e 
multis fratribus eum solum dignumesse, ut a Pa- 
tre honoribus cumuletur, quiet contumax, et du- 
rie cervicis, et parricida fuit; reliquos vero, qui 
nullius iniquitatis rei deprehenduntur, imo ad 
mortem usque Patri obsequi parati sunt, ab heere- 
ditate paterna excludendos esse. Porro si hoc est 


C 


καὶ ἀνατραφέντες ἐξ ὀσφύος 'Αδραάμ. Προσώχϑισιν 
οὖν ὁ Θεὸς τῇ γινεᾷ ἐχείνη, καὶ εἶπεν -"Χεὶ XU. 
νῶνται τῇ χαρδίᾳ. Τῷῶς δ᾽ ἐθνικῆῦς πανσπερμία; 
τότε λόγος οὐδείς. Καὶ μὸν χοινὸς ὁ Θεὸς xci "lov- 
δαίων χαὶ ἐθνῶν, ὡς πλάστης καὶ δημιονργὸς, καὶ 
πάντες ἔργα χειρῶν αὐτοῦ, χαὶ οὔτε νόμον τοῖς 
ἔθνεσιν ἔδωχεν, οὔτε προφήτας ἐξαπέστεϑεν εἰς αὐ- 
τοὺς οὔτε τῇ τῶν θαυμάτων ἀνάγκη ἠθέλησεν ἐφ' 
ἑκυτὸν ἐπισπάσασθαι. ᾿Εδικαίωσεν οὖν σχοπῇ ἐπι- 
σχέγασθαι χαὶ τὰ χατ’ αὐτοὺς, χαὶ γνῶναι τῇ 
πείρᾳ, εἰ πειθηνίως ἔχει τὰ ἔθνη πρὸς τὰ θεῖα 
χελεύσματα. Πλὴν χαὶ πάλιν μνημονεύων τῆς 
πρὸς τοὺς πατριάρχας ἐπαγγελίας, χαὶ τοῦ σπίο- 
ματος ᾽᾿Λόραὰμ ἐπιλαμθανεται, καὶ τοῖς ᾿Ιονδαίοις 
ἐπιφοιτᾷ, x«i ταῦτ᾽ εἰδὼς, ὡς οὐ παραδέξονται, 
Ἐνηνθρώπησεν ἐφάνη * ἀνθρώποις συνανεττού- 
φῃ " ποταμηδὸν τὰς εὐεργεσίας αὐτοῦ ἐπὶ πρότωπον 
τῆς Ιουδαίας ἐξέχεεν. Οἱ δὲ, ὡς τὰ μέγιστα ἡδιχη- 
μένοι, τῷ φθόνῳ ἐνεπυρίξοντο - χαὶ τῷ ὕδατι, ὡς 
μύρῳ οἱ κάνθαροι, ἀπεπνίγοντο. Ποοὔδωιχαν, ἐσταύ- 
p'c«», ἐθανατώσαν τὸν ἴδιον εὐεργίτην. Ταῦτα τὰ 
τῆς μαχροθνμίας " τὰ δὲ τῆς ἐξουσίας, ἀνίσταται ix 
γεχοῶν * μεταβαίνει διὰ τῶν ἀποστόλων ἐπὶ τὰ ἔθνη " 
χενοῦται πρὸς πᾶσαν τὴν οἰχουμένην τὸ εἰς ζωὴν 
αἰώνιον ἀλλόμονον ὕδωρ * τὰ δὲ ὃν τρόπον ἐπιπο- 
θεῖ ἡ ἔλαφος ἐπὶ τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων, πρὸς τὸ 
ὕδωρ τοῦ Σλωὰμ τὸ ἡσυχῆ ῥέον διψητιχώτεοον ἐπε- 
πόθησαν * xci ἐπλήσθη ἢ σύμπασα γῇ τοῦ yat 
τὸν Κύριον, Τοῦτο ἡ διχαιοσύνη Θεοῦ. ᾿Επεὶ τὸ 
ἕτερον τῶν λίαν ἀδιχωτάτων ἐστὶν, τὸ πολλῶν ὄντων 
ἀδελφῶν τὸν σχληροτρζχηλον μόνον καὶ πατραλοίαν 
x«i ἀπειθῇ whos) τιμᾶσθαι παρὰ τοῦ πατρός " τοὺς 
δὲ μηδὲν ἡδιχηχότας, ἀλλ᾽ ἑτοίμως ἔχοντας uizpt 
θανάτον πείθεσθαι τῷ πατρὶ, τῆς χληρονοιίας ἔχ- 
βάλλεσθαι. Εἰ τοῦτο ἄδικον, ὥσπεο οὖν xui ἔστι, τὸ 
τοὐύτῷ ἀντιχείαενον δίκαιον, χαὶ μείζονα ταύτης τῆς 
διχαιοσύνης οὐδεὶς ἂν εὑρήσει ποτέ. Τοικύτη ἐν ταῖς 
ἡμέραις τῆς χατὰ γῆν διατριδῆς τοῦ ἐμοῦ Σολομῶν- 
τος διχαιοσύνη ἀνέτειλεν οὗτος x«l διχαιοσύνης 
ἥλιος ὑφ᾽ ἑτέοου προφήτου προηγορεύθη τῆς αὐτῆς 
ἔνεχα διανοίας. 


iniquum, uti profecto iniquissimum est, igitur quod ei opponitur, justum est, imo nihil hoc τ 185 
inveniri unquam poterit ejusmodi, quidem fuit justitia, quie per eosdies orta est (34), quando in 
terris versabatur Salomon meus ; atque eadem decausa jam antea ab alio propheta (33) hic appel- 


latus est sol justitiz. 


.XXX. Quid adhuc (postulas) ? Salomoni (inquit) D 


divinitus collata sapientia fuit. 

Esto ; sed et terrestris paradisus a Deo planta- 
tus fuit, et paradisi divinitus plantati habitator 
Adam ipse quoque a Deo conditus est : ipse quo- 
que divinitus sapientia ditatus fuit, idque testan- 
tur aptissime significationes nominum, qui sane 


(&7) Psal. xciv, 19, sec. LXX. 
(48) Rom. 11, 29. 
. (&9) Heb. n1, 16. 
l0) Bar. ἢ, 38, sed apud LXX, v. 37; 
(51) Joan. iv, &. 
(52) Psal. xu, 1, sec, LXX. 


λ΄, Τί ἕτι; Θεόσδοτος ἡ σοφία τοῦ Σολομῶντος. 


᾿Αλλὰ καὶ ὁ παράδεισος, θεοφρύτευτος x«i τοῦ θεοὶ 
φυτεύτου τούτον ἐνδιαιτητὴς (06) ὁ ᾿Αδάμ, καὶ οὗτος 
θεόχτιστος " x«i οὗτος θεόσοφος, x«i μαοτυροῦτιν αἱ 
χατάλληλοι σηωασίαι τῶν χλήσεων, ἄσπεο ἅπασι 
τοῖς ζώοις ἐν παραδείσῳ προσήρμοσεν. 'AXÀ' εἰ χαὶ 


(83) 138. χι, 9. 
35] Isa. XL v, 8. 
35) Malach. iv, 1 : Et orietur vobis, timentibut 
tiomen meum, sol justitia. 
($0) Cod. ἐνδιατητητύός. 


113 


IN ANNUNTIATIONEM B. MABLE;— ^ ^ 


rit 


τὰ πρῶτα μαχαριστέα, td γε μὴν δεύτερα ταλανι- À ipsein paradiso universis animantibus convenien- 


στέα, xoi τὰ τῆς εὐλογίας μετεστράφησαν εἰς χατώ- 
ραν διὰ τὸν ὄφιν xci τὴν γυναῖχα. Ὁ μὲν γὰρ εἰσ- 
Ὡγήσατο τὴν πολυθεῖαν" Ἔσεσθε γὰρ, φησὶν, ὡς 
θεοί - ἢ δὲ τῶν εἰσηγήσεων διάκονος πρὸς ἄνδρα γε- 
“ἔνηται. Καὶ ὁ βασιλεὺς τῶν ἐπιγείων ἀπάντων, 
γυμνὸς, αἰχμάλωτος, ἄθλιος, τοῦ παραδείσου ὑπερ- 
ορίξεται. 


ter imposuit. Verum si prima hec uti fortunata 
laudanda sunt, enimvero ut valde erumnosa de- 
ploranda sunt posteriora, ac benedictionis illius 
conditio in maledictionem propter serpentem at- 
que mulierem conversa est. Nam serpens quidem 
deorum invexit multitudinem, quoniam dixit : 
Eritis sicut dii (57); mulier autem malorum (ser. 


pentis) consiliorum administra apud virum facta est. Hinc rex ille universorum, quie erant super 
terram, nudus, captivus, miserabilig e paradiso expellitur. -.. 


Μὴ τὸ κατὰ τὸν Σολομῶντα δρᾶμα τῆς xar τὸν 
Αϑδὰμ ἀπάτης ἀπέοιχε; Μὴ τὰ χατὰ τὸν ᾿Αδὰμ 
ἀχαταλληλα πρὸς τὸν Σολομῶντα ; Τῶν θείων χαρι- 
σμάτων πλήρεις ἀμφότεροι * γυνὴ χαὶ ὄφις xci πο- 
λυθεία ἀπαλλοτριοῦσι τοῦ Θιοῦ τοὺς (38) ἡμετέρους 
προπάτορας " ταυτοπαθεῖ τοῖς προπάτορσι χαὶ ὃ 
ἀπόγονος χαὶ ὑπὸ τῶν ὁμοίων ἁλίσχεται. ᾿Επεὶ χὰν- 
ταῦθα συμθουλὴ πρὸς πολυθεῖαν 
παρεχτροπὴ " καὶ οὐδὲ ὄφις ἄπεστι χαχοσύμθουλος. 
Τοῦτο οἶδεν ὁ πεπονθὼς " ἐκείνου γὰρ λόγος τὸ, Κα- 
θαιροῦντα φραγμὸν δήξεται ὄφις - εἰς φραγμὸν δέ 
μοι ὁ τὰς ἐπεὶ ταῖς ἀλλοφύλοις ἐπιμιξίας ἀποτειχίξων 
νόμος ἐξείληπται " χαὶ τὴν ἀπάτην ταύτην ὁ νοητὸς 
γεγέννηκεν ὄφις, 


νναιχῶν, χαὶ 


ΛΑ΄, Ταῦτά got τῷ πεπλανημένον Ἰουδαίῳω καὶ 
σχληρογνώμονι Ex τῶν πολλῶν ὁλέγα. Οὐδὲ γὰρ συγ- 
χωρεῖ ταῖς ἀντιῤῥήσεσιν ἐμπλατύνισθαι à ἐνεστῶσα 
πανήγυρις. Δικανιχοῦ γὰρ τὸ σφοδρύνεσθαι χατὰ 
τῶν ἀντιλεγόντων, χαὶ ταῖς ἀντιθέσεσιν ἀντιπαρα- 
τάττεσθαι. Πανηγυριστοῦ δὲ τὸ ῥυθμίξειν τὸ ἐπιθυ- 
μοὺν τῆς ψυχῆς ταῖς εἰρηνικαῖς χυταστάσεσι, χἀπὶ 
τὸ ἀτάραχον χαὶ ἀθόλωτον χατάστημα τῆς χαοδίας 
τὴν ἑόρτιον ἡδονὴν θαλἀάμεύειν ἀστενοχώρητον. ᾿Αλλ’ 
οὗτοι μὲν οἱ χριττομάχοι θῆρες οἰχέσθωσαν, χαὶ χατὴ- 
σχυυένοι φευγέτωσαν * Καὶ γενηθήτω ἢ ὁδὸς αὐτῶν 
σχότος x«i ὀλέσθημα * x«l ἄγγελος Κυρίου χαταδιω- 
χέτω αὐτοὺς, ὁ τὰ εὐαγγέλια χομίξων τῇ ᾿Αειωαοθένῳ * 
ἡμῶν δὲ οὗτος προπορενέσθω, x«i εἰς αἴσιον τέλος τὸν 
λόγον ἀγέτω " εἶεν. 


AB. 'AJ) ὁρῶ προφητικὸν χορὸν ὁμοθυμαδὸν τῇ 
πανηυρὲι συντρέχοντα τγεγανωμένῳ προσώπῳ χαὶ 
μειδιῶντι, καὶ βίδλους ὑπαγχάλονς βαστάξοντα, καὶ 
ἑτοίμως ἔχοντν τῷ ἐσφραγισμένῳ τοῦ Θεοῦ βιδλίῳ 
ἀπὸ βιίδλον προσομιλειν. Χοραρχεῖ δὲ τῆς πανεγύ- 
ps»; ὁ Μωύσῆς, οὐχ ἔτι μογιλαλῶν (60), ὥσπεο τὸ 
πρότερον, ὡς ἐν τῇ γλωσσῃ βαστάζων τὸ βαρὺ goo- 
τίον τοῦ νόμου, ἀλλά τετρανωμένῃ γλώττῃ φθεγγό- 
μένος. Φθέγγεται δὲ τί; Παρελθὼν ὄψομαι τὸ ὅραμα 
τὸ μέγα τοῦτο, τί ὅτι οὐ χαταχαίεται ἢ βάτος, 
καὶ ταῦτα τὸ πῦρ τὸ ἱπτόμενον τῶν ὁρέων χαὶ 


(57) Gen. ui, 5. 

(58) Cod. τῆς. 

(59) Eccle, x, 8. 

(60) Cod. μογγελαλῶν. 

(61) Psal. xxxiv, 6. Fortasse Germanus non vitio 
PArROL. Gh. CXL. 


Numquid non Ade ruine par invenitur Salomo- 
nis tragedia? Nunquid non simillimi Ade ac Sa- 
lomonis casus? Ambo divinis muneribus cumulati; 
mulier et serpens et deorum multitudo nostros ἃ 
Deo primos parentes alienant: eadem, que primis 


B parentibus, et nepoli obveniunt mala, iisdemque 


laqueis hic prehenditur. Nam etiam hic suasiones 
mulierum, et ad polytheismum conversio ; et ne 
serpens quidem deest mali auctor consilii. Id sen. 
sit et ille, qui horum malorum particeps fuit ; ip» 
sius enim vox illa est : Qui dissipat sepem, morde- 
bit eum coluber (59). Sepes autem hic, mea quidem 
sententia, pro lege accipitur, quee instar muri à 
permistione cum mulieribus alienigenis arcebat; 
et hanc quoque ruinam spiritalis serpens peperit. 

XXXI. Atque hec pauca e multis tibi, o Judee, 
aberranti et in errore pervicaciter persevecanti 
dicta fuerint. Neque enim longioribus refutationi- 
bus insistere, que» nunc celebratur festivitas, pa- 
titur. Et causidici quidem fuerit, adversus contra- 


C dicentes vehementius contendere, atque objecta 


refellere. Panegyrim vero celebrantis magis munus 
est animi motus ad tranquillum ordinem compo- 
nere, et exinde in corda, qus& serena ac tranquilla 
pace fruantur, jucundissimam inducere festivitatis 
voluptatem. Sed abeant sane bellus iste Christo 
infensm, et pudore suffusi discedant ; Fiatque via 
illorum tenebra, et lubricum : et persequatur eos 
angelus Domini (61), qui felix nuntium ad perpe- 
tuam illam Virginem defert: ipse autem nobis 
preeat, et orationem nostram ad felicem exitum 
perducat. Ac de his hactenus. 

XXXII. At ecce universum chorum prophetarum 
video, ad hanc celebritatem leto ac subridenti 
vultu una simul omnes accurrentes, libros ulnis 


p gestautes,paratosque obsignatuim illum Dei librum 


(sc. sanctam Virginem)e suis voluminibus alloqui, 
In hac porro celebritate primas agit parles Moyses, 
non amplius, ut olim, ore bleso, quippe qui in 
lingua grave legis onus ferebat, sed expeditissime 
loquens. Quid porro clamat? ZTransiens videbo 
visionem hanc magnam, quare rubus non combu- 
ratur (62), idque, licet in semetipsa illum gerat 


codicis,quem manu terebat, sed ratione syntaxeos 
posuit χαταδιωχέτω pro χαταδιώχων, proul con- 


sone cum Latina Vulgata habet et Greca LXX 
versio. 


(62) Exod. μι, 3. 
23 


T5 DL 

: --ς 
ignem qui tangit montes et fumigant (64). Nam θω- 
terum haud timeo illud : Ne appropies huc (65). 
Gorporeum enim calceameutum, quo medio ccele- 
stis anima terre insistit, jamdiu tum dimisi. Insu- 
perignis iste haud igmis consumens est (66), sed 
suaviter illuminans et exhilarans : Neque enim ve- 
nit, ut judicet mundum, sed ut mundo salutem fe- 
rat (67). Rursus video Deum inclinantem colos 
et descendentem (68) in montem saactum, qui uni- 
versse terre supereminet, et nihil nisi cceleste S&- 
pit(69). Video terram promissionis lacte et melle re- 
missionis manantem (10). Pro vetere illa mihi hor- 
risona voce, dulcissimam nunc exaudio : audivi 
olim : Ascende in hunc montem, et morere ibi (71); 
et cum ascendissem, statim inde ad inferos des- 
cendi : nune vero per hunc inambulantis Dei ac 
mire celsitudinis montem ad celestem vitam et 
immediatam Dei visionem evehor. 

XXXIII. Una vero cum Moyse prodit in conspe- 
etum et frater (Aaron) nuceam virgam (72) manu 
tenens, eamque ob oculos Virgini ponens, ut ne 
eogitationibus ipsa incerta fluctuet, neve hesitans 
ad archangelum respondeat: Quomodo fiet istud 
mihi, quoniam virum non cognosco (13)? 

Ecce enim et puellae cognatus rex David, pro- 
pheticum agmen perrumpens, in medium prosilit, 
ao ]yram pulsans virginei cordis conturbationem 
leniter sedat : Audi, filia, inquit (74), et vide. Audi 
angelum ; cerne virgam non irrigatam et plane 
aridam, utpote omni humore carentem, quomodo 
(tàmen) germinat, quomodo fert fructus, quotnodo 
suave olet, tantummodo ut tui supra naturse ordi- 
nem partus figuram prsesignet. Ne turberis ad Ga- 
brielis dictum ; verissimum illud est, licet nature 
fines preetergrediens : [n duobus vel tribus testibus 
stabit omne verbum (15). Partum tuum admiran- 
dum, qui verbis Gabrielis annuntiatur, coli insu- 
per enarrant. Inde enim adest archangelus ; adest 
preterea testis in clo fidelis (16), qui promisit, 
de fructu ventris mei positurum se esse super se- 
dem meam (71) οἱ thronum meum sicut dies ceeli(18) 
jugiter servaturum, atque ad ejusdem coeli celsitu- 
dinem evecturum, adeo ut non terrestris modo, 
sed et coelestis, non ad tempus tantummodo, sed 
et in seternum sit duraturus. 

XXXIV. Et hec quidem David. Sed et venerandi 
patriarche, qui primam honoris sedem obtinent, 
divina prorsus de partu tuo predicant ac testantur. 
Ethinc quidem Abraham in exiguo et concinno ta- 


63) Cod. καταπνιξονται. 

66) Psal. cui, 32. 

65) Exod. i, 5. 

66) Deut. 1v, 24; Hebr. xu, 29. 

67) Joan. xii, 47. 

(68) Psal. xvii, 10. 

(69) Audis, Virginem Deiparam sancto monti 
comparari, qui non modo universe terree super- 
eminet, sed nihil terram sapit. 

(70) Deut. xxxi, 20. Frequenter porro 55. Patres 
sanoíe Deipare symbolum habuere terram pro- 


 ^G6EBMANI Il CP. PATRIARCILE 


"i6 


À χαπνέζονται (63), φέρουσα ἐν ἑκυτῇ. Καὶ ἄλλως γὰρ 
τὸ Μὴ ἐγγίσῃς ὦδε, οὐ δέδοιχα, Τότε yàg δῶμα... 
τιχὸν ὑπόδημα, ᾧ μέσῳ ἡ οὐράνιος ψυχὴ προσϑια- 
τρίθει τῇ γῇ, φθάσας ἀπιλυσάμην. Καὶ τὸ πῦρ δι 
τοῦτο οὐ πῦρ ἐστι χαταναλίσχον, ἀλλ᾽  Eutpm 
φωτίζον xat ἱλαρὸν. Οὐ γὰρ ἦλθεν, ἵνα χρένῃ τὸν 
χόσμον, ἀλλ' ἵνα σώσῃ τὸν xicpov. Πάλιν ὁρῶ 
Θεὸν οὐρανοὺς χλένοντα, χαὶ εἰς τὸ ἅγιον χατερ- 
χόμενον ὄρυς, τὸ πάσης τῆς γῆς ὑπιρχείμενον χαὶ 

μόνα φρονοῦν τὰ οὐράνια - ὁρῶ τὴν γῆν τῆς ἐπαγ- 
γελίας, τὴν γάλα xoci μέλε τῆς ἀφέσεως ῥέουσαν. 
᾿Αντὲ τῆς προτέρας δυσηχοὺς pec ἐχείνης φωνῆς, 
τῆς γλυχυτάτης ἐκπαχροῶμαι - ἤχουσα πάλαι * ᾿Ανοί- 
ὅηθι εἰς τόδε τὸ ὄρος, καὶ τελεύτα ἐχεὶ - χαὶ ἀνα- 
δὰς, εὐθὺς ἐκεῖθεν χατέδην ἐπὶ τὸν "Admv * νῦν δὲ 

B διὰ τοῦ θεοδαδέστον τούτον ὄρους xai ὑπερυψήλου 
πρὸς τὴν οὐράνιον ἀνυψοῦμαι ξωὴν χαὶ τὴν ἄμεσον 
θεοπτίαν. 

AT. Τῷ Μωσεῖ τούτῳ xai ὁ ἀδελφὸς συνεισέρχε- 
ται, τὴν xaputvn» ῥάδδον βαστάξων, καὶ ὑποδειχνὺς 
xat' ὀφθαλμοὺς τῇ Παρθένῳ, ἵν᾿ ἔχοι τοὺς λογι- 
σμοὺς ὑποστορίξειν ἐν ταύτῃ, xai μὴ ἀποροῦσα 
λέγοι πρὸς τὸν πρωτάγγελον " Πῶς ἔσται μοι τοῦτο, 
ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσχω ; 

Ἰδοὺ γὰρ x«t ὁ συγγενὴς τῆς χόρης βασιλεὺς, ὁ 
Δανΐδ, τὸ προφητικὸν σύστημα διαχόψας, ἐπὶ τὸ μέ- 
σον ἐξάλλεται, τὴν λύραν χινῶν, xai χατευνάξων 
τῆς παρθενικῆς καρδίας τὸν 0opuGov - Αχουσον, 
θύγατερ, καὶ ἴδε. "Axouco» τοῦ ἀγγέλου - iós riv 
ῥάδδον τὴν ἀπότιστον, τὴν χατεξηραμένην, ὡς ἰχμά- 

C ϑὸς πάσης χηρεύουσαν, κῶς βλαστάνει, πῶς χαρπο- 
φορεῖ, πῶς εὐωδιάξει, ἵνα μόνον τὸν ὑπερφυῆ Gov 
προχαράξειε χυοφορίαν. Μὴ διαταραχθῇς πρὸς τὸ 
ῥῆμα τοῦ Γαύριήλ παναληθὲς γὰρ, εἰ xci ὑπερ- 
9véc - Ἐπὶ δύο à τριῶν μαρτύτων πᾶν ῥῆμα στα- 
θήσεται, Τὸν δὲ σὸν παράδοξον τοχον, τὸν ὑπὸ τοῦ 
ῥήματος l'«6ptà) μηνυόμενον. οὐρανοὶ διηγοῦνται. 
᾿Εχεῖθεν γὰρ ὁ ἀρχάγγελος, καὶ ὁ μάρτυς ἐν οὐρανῷ 
πιστὸς, ὃς ἐκ χαρποὺῦ τῆς χοιλίας pov θήσειν ἐπὶ τοῦ 
θρόνον μὸν ἐπηγγείλατο, x«i τὸν θρόνον μον ταῖς ἡμέ- 
pat; συμπαρεχτεῖναι τοῦ οὐρανοῦ xai τῷ ὕψει τοῦτον 
συμπαρυψῶσαι, ἵνα μὴ μόνον εἴη ἐπίγειος, ἀλλὰ xai 
οὐράνιος, μὴ πρόσκαιρος μόνον, ἀλλὰ xal ἀτελεύτητος. 


ΛΔ΄. Καὶ ὁ μὲν Δανΐδ ταυτα. Οἱ δὲ πατριάρχαι 
σεμνοὶ, σεμνῶς προχαθήμενοι, τὰ θεοπρεπῷ τῷ σῷ 
τόχῳ πρὸόσμαρτυροῦσιν. Ὁ μὲν ἐν βραχυδιαστάτῳ 
σχηνῇ καὶ εὐπεριγράπτῳ εἰσοιχίξων τὸν ἀπερίγρα- 


D 


missionis. 

(71) Deut. xxxii, 49. mE . 

(72) Virga Aaron, quie non irrigata floruit, SS. 
Patribus fuit typus Deipare, que sine tactu pu- 
doris inventa est mater Salvatoris. 

Ca Luc. 1, 34. 

(74) Psal. xuv, 11. 

(75) Deut. xvii, 6 ; I Tim. v, 19. 
76) Psal. Lxxxvir, 38. 

7) Psal. cxxxi, 11. 

18) Psal. xzxxvur, 30. 


117 


IN ANNUNTIATIONEE B. MAREA. 


718 


πτον, ὁ ᾿Αὐραὰμ" ὃ δ᾽ ix τοῦ λίθου τέκνον ᾿Αβραὰμ A bermaculo eum excipiens, 4υἱ nullis finibus cireum- 


- ἐγειοόμενος, ὁ "Imadx- λιθώϑης γὰρ ἡ τῆς Σάῤῥας 
v1OUc, x«t πρὸς παιδογονίαν ἀνύπεικτος. 


"O τρίτος δὲ δ᾽ Ἰακὼβ χριστὸν ἐλαίῳ ἀναδείκνυσι 
λίθον, καί οἴκον ὀνομάξει Θεοῦ: τῷ λίθῳ τούτῳ τὴν 
κεφαλὴν 6 ἀληθὴς Ἰσραὴλ ὑπανέπαυσε, τὸν ἐχ τῆς 
ὁδοιπορίας παραμυθούμενος χόπον, μονονουχὶ χρά- 
ξοντος τοῦ λίθον τούτου προὐπαχούσας- Δεῦτε πρὸς 
με παντὲς οἱ κοπιῶντες xal πεφορτισμένοι, χάλω 
ἀναπαύσω ὑμᾶς - ὁ δὲ λίθος ἦν ὁ Χριστὸρ Ἐὶ δὲ 
ὁ Ἰαχώδ οὗτος xai Ἰσραῆλ χέχληται, ὁ Ἰσαὴλ di 
vou; ὁρῶν Θεὸν διηραήνευται, ἔσται ὁ λέθος οὗτος 
τὴν χεφαλὴν, ἥ, σαφέστερον φάναι, τὸ ἡγεμονικὸν 
τῆς ψυχῆς ὑπανέχων τῶν αὐτοῦ θεραπόντων, xoi 
τῆς γῆς ἐχμετεωρίξων ἐν τῷ yhivoy μηδὲν, μηδὲ χα- 
μαέξηλον ἐν χόσμὲ φρονεῖν ὑποτέθεσθαι. 

Καὶ μάρτυς ἢ x)iuaL τῆς ἀναδάσεως, ἔχ γῆς ἀφ- 
ιχνουμένη πρὸς οὐρανόν. ᾿Ἐπιστήριχτο δὲ ταύτη 
Θεὸς ᾧ xai τὴν χεφαλὴν χάτω ὑπήρειδεν ὁ ἹἸαχὼδ, 
ἵνα τὴν διὰ μέσης τῆς νοητῆς χλίμαχος, τῆς Παοθέ- 
vov, ἄῤῥητον ἕνωσιν τῆς τε θείας χαὶ ἀνθρωπίνης 
φύσεως ὑποτυπώσειεν. 0 αὐτὸς γὰρ καὶ εἷς, καὶ 
χάτω ἔσται χαὶ ἄνω, τὸ ἀπερίγραπτον ἔχων θεότητι, 
τὸ δὲ περέγραπτον ἀνθρωπότητι, 


ΑΕ Ταῦτα μὲν οὖν oí τρεῖς πατριάρχαε συμμαρ- 
τυροῦσιν, Ἐμοὶ δὲ xai πάλιν παῤῥησιαξέσθω Δαυΐδ, 
x«i τῆς χινύρας (85) διπλασιαζέτω τὰ χρούματα. 
Τοῦ ποταμοῦ, φησὶ, Tk ὁρμήματα εὐφραίνουσε 
τοῦ Θιοῦ. Eig ποταμὸν δὲ εἰρήνης ὁ 
Ησαΐας τὴν τοῦ Θεοῦ Λόγου προεθεάσατο σάρχωσιν, 
oj τὰ ὁρμήματα xxi ἡ ἐξ ὑπερδαλλούσης φιλανθρω- 
πίας χίνησις εἰς τὴν παράδοξον εἐνανθρώπησιν εὐ- 
φοαίνουσι τοῦ Θεοῦ τὴν πόλιν τὴν ἔμψυχον. Ταύ-: 
τῆς γάρ ἐστιν à φωνὴ, 5», Μεγαλύνει ἢ ψνχή μου 
τὸν Βύριον, λέγουσα, καὶ ἠγαλλίασε τὸ πνεῦμά 
μου ἐπὶ τῶ Θεῷ τῷ σωτῆρέ μου. 

Φέρε δε, x«i τὸ χύμα τῆς Σολομωντείου σοφίας 
μετοχετευτέον πρὸς τὰ τοῦ εἰρηνιχοῦ ὁρμήματα πὸο- 
ταυοῦ, τοῦ ἐπιχλύξοντος δόξαν ἔθνεσι, χαὶ νάματα 
ναμάτων τὰ ἄσματα τῶν ἀσωμάτων δειχνύσθωσαν, 
᾿1δοὺ εἴ χαλὴ à πλησίον μου, x«i μῶμος οὐκ 
ἔστιν ἐν col: Ἰοὺ ἀθανάτου νυμφίον τὰ ῥήματα, 
συμμαρτυροῦντα τῇ νύμφῃ Μαριὰμ τὸ πάντων χτι- 
στῶν ὑπερχεῖσθαι, χαὶ δι᾽ ὑπερδολήν χαθαρότητος 
τῷ ἀχτέστῳ προσεγγίζειν ἐν φύσει χτιστῇ. 


τὴν πόλω 


(79) Gen. xvirt. Abrahami tabernaculum typus 
fuit Virginis Deipáre, queimmensi Dei hospitium 
facta est. 

(80) Matth.ni, 9, 

(81) Gen. xxxv, 14, 15. 

(82) Matth. xi, 28. 

83)) I Cor. x.4. 

(8:) Gen. xxvm, 12. 

Ἢ Cod. χιννύρας. 
86) Psal. χιν, 5 sec. LXX. 

(87) Isa. xrvirt, 18: Utinamattendisses mandata 
mea lfacta fuisset sicut flumen paa tua, et justitia 


seribitur (79); inde vero Isaac suscitatus de lapide 
fihus Abrahae (80); lapideus enim Saree uterus 
erat, et ad liberos gignendos clausus. 

Tertius autem se sistens Jacob, lapidem oleo 
inunetum ostendit, domumque Dei nominat (81)! 
super hunc lapidem caput reclinavit versus Israel 
ἃ labore itineris semet reficiens, quasi in anteces- 
sum, clamante hoc ipso lapide, illud audierit: Ve- 


nite ad meomnes, qui laboratis etonerati estisetego 


reficiam vos (83); lapis autem erat Christus (83). 
Porro si Jacob iste recepit nomen Israelis, Israel 
Vero, vi vocis, est mens Deum videns ; lapis erit 
iste, qui caput, seu, utclarius dicamus, mentem 
servorum suorum suffulciat, et sursum e terra 


p elevet, dum nihil terrestre, abjectum nihil in mun- 


do eos sapere docet. 

Testis est et scala ascensionis, que e terra ad 
ccelum usque pertingit (84). Hujus autem summi- 
tati innitebatur Deus, qui tamen etiam Jacobi ca- 
put inferius sustinebat, ut divinee scilicet et huma- 
nee nature ineffabilem unitionem mediante spiri- 
tali hac scala, nempe Virgine typice designaret: 
unus enim idemque erit et in terra, etin celo, e 
divinitate habens quod sit immensus, ex humani- 
tate vero quod loco citcumscribatur. 

XXXV. Heec utique tres illi patriarchee testantur. 
At mihi vel iterum David eloquatur, modulosque 
cithare sue ingeminet; Fiuminis impetus, inquit, 
lstificant civitatem Dei (86). Porroin symbolo /tu- 


C minis pacis prievidit (87) Isaias incarnationem Dei 


Verbi, cujus impetus, immense scilicet in homines 
charitatis ad nostram naturam ineffabiliter assu- 
mendam impulsus, animatam Dei civitatem (88) l:w- 
tificant. Hujus enim est vox illa, inquiens: Magni- 
ficat anima mea | Dominum,et exsultavit spiritus 
meus in Deo salutari meo (89). 


Sed agednm, et effluvium quoque sapientie Sa- 
lomonis derivetur ad impetus pacifici illius flu- 
minis, quod exundans in gentes gloriam eflundit. 
et Cantica canticorum semet praebeant fluenta 
fluentorum: Et ce tu pulchra es,amica mea,et ma- 
eula non est in te(90). Immortalis Sponsi ista suut 
verba, quee testimonium de Spo,:a Maria ferunt 
eam scilicet universis creaturis supereminere, et 
utut inter creatas rescenseatur, sue tameu purita- 
tis precellentia (91) ad eum, qui est increatus, 
aceedere, 


tua sicut gurges maris. 
(88) Videsanctam Deiparam symbolo expressam 
civitatis Dei, de qua in Psalmo xiv. 
(89) Luc. 1, 47. 
80) Cant. 1,14, et 1v, 7. 
fot) Eximium habes puritatis Deipare encomium, 
qua scilicet et omnibus antecellat creaturis, atque 
ad divinam puritatem, quantum creature fas est 
accedat. Atqui utrinque necessario profluit, ejus- 
modi puritatem nedum fcedissima aliqua labe tur- 
atam, sed ne levi quidem nevo obnubilatam ba- 
ri posse. 


719 


[GERMANI II CP, PATRIARCHLE. - 


XXXVI. Cum itaque ad Sponsum, qui ex natura α A; Ὡς τοίνυν ὑπιρθολιχῶς ἑξαίριτον ὃν τὸ 


sua imperscrutabilis est sanctitatis abyssus, Spon- 
sam accedere, prestantissimum quid sit omnem 
mensuram excedens, continenter hujus accessus 
eucomium oratione prosequitur;et iterum: Surge, 
inqui, propera, amica mea,formosa mea, columba 
med. ecce enim hiems transüt, imber abüit recessit 
sibi, flores apparuerunt in terra, tempus putationis 
advenit, voz turturis audita est interra nostra (94). 
He Canticorum figure et adumbrationes obvio 
quidem sensu veris adventum et primi apud Ju- 
deos mensis initium significant: quotempore om- 
nium mater (terra) frigoris soluta vinculis, et ipsa 
feeturam absolvit, omnigenasque herbas progignit. 
Dei autem Mater et vere sancta terra, ac sola non 


accepto semine fetum progerminat nullo humano gp 


opere excultum, atque implementum accipiunt illa 
lsaice oracula: Egredietur virga de radice Jesse,et 
flos de radice ascendet (95). 


XXXVII. Verni itaque temporis' venustatem, vel- 
ul exsistentiee sucre fundamentum, in ipsis rerum 
initiis invenit prima nature humane plasmatio; et 
vernum hunc ornatum invenit modo nature no- 
stree regeneratio et renovatio mundi. Et sane alicu- 
bi sacraram Scripturarum dictum est, quod vidit 
Dominus Deus terram, et erat corrupta, quippe om- 
nis caro corruperat viam suam super terram (98) 
et terra repleta erat tniquitate (99). Ad hanc igitur 
iniquitatem sistendam aperiuntur cataracte ceeli(1) 
et omnes fontes abyssi, et horrida fit e diluvio fa- 
cies terree, ac pristine elegantieloco ad integrum 
annum facies terre aquis inundatur, simulque 
cum iis omnibus, qui ex ipsaassurgunt, affligitur, 
insuetamque hanc hiemem subit. Verum quid ea- 
dem rursus dicit Scriptura ? factum esl sexcen- 
tesimoprimoanno vita Noe, primo mense, prima die 
mensis, defecerant aqua a facie terre, et aperuit 
Noe operculum arcg, quod fecerat,et vidit quod de- 
fecisset aqua a facie terra (2). Videsne, quomodo et 
secundi mundi exordium a primo veris tempore 
incipit ? Omnia ex equo vetera illa ad presentem 
spectantsolemnitatem, quaet divini vultus aversio, 
etire ejusdem profunda hiems finemsumunt: tum 
vero terram salutari visitatione Deus lustrare, et 
isto vere ceu florida corona ipsum exornare inci- 
pit, et ejus sulcos bonitatis sue — muneribus ine- 
briare. Sed et David vernantem prope dixerim vul- 
tum explicans, ac vocemcithare sono conjungens, 
huic terre renovationi congrua sic canit : Domi- 
nusdabit benignitatem,et. terra. nostra dabit 
fructum suum (3). 


(92) Cod. x«i. 

(93) Excidil e cod. μον. 

94) Cant. τι, 10-19 sec. LXX. 

65) Lect.com. ἔφθαχε. 

96) [sa. xi, 1 sec. LXX, qui legunt de radice 
ubi Vulgata Latina habet, de radice ejus. 


πλησιάζειν τῷ νυμφίῳ τὴν νύμφϑδν,  xmrk φύσιν- 
ὄντε ἀπείρῳ ἀδύσσῳ τῆς ἀγιόττος ἐνδελεχέστερον 
τοῖς λόγοις ἐπισυνείρει τοῦ πλησιασμτοῦ τὸ ἐγκχὼ» 
μιου" x«i," Ἀνάστα, ἐλθὲ, ἢ πλησίον μον, πάλιν 
φησί, χαλέ (92) μον περιστερά μον (93). ὅτι ἰδού 
ὃ χειμών παρἄλθεν' ὁ ὑετὸς ἀπῆλθεν" ἐπορεύθη 
ἑαυτῷ. τὰ ἄνθῃ &90n ἐν τῇ yÀ. xatpóg πῆς το- 
μᾶς ἔφθασε (92) φωνὴ τῆς τρυγόνος ὀἠκχούσθη 
ἐν τῇ 75 ἡμῶν. Ταῦτα τὰ ἀσματιχὰ προδλήματα 
x«i αἰνεγματα, χατὰ μὲν τὴν πρόχειρον ἔννοιαν, 

τὴν τοῦ ἔαρος δηλοῦσιν ἐπιδημίαν, χαὶ τὴν τοῦ πρώ- 

τον παρὰ ᾿ Ιουδαίοις μηνὸς ἐπιφάνειαν: xa! ὧν ἢ 

παμμήτωρ, τῶν τοῦ χρύους ἀπολυθεῖσα δεσμῶν, 

λύει χαὶ αὐτὴ τὰς ὠδῖνας" xal ἀπογεννᾷ τὸ παμθό- 

τανον. Ἢ δὲ Θεομήτωρ, χαὶ ἁγία ὄντως γῆ, καὶ 
ἄσπορος μόνη τὴν ἀνήροτον ἀναδλαστάνει χυοφορίαν. 
x«i τὰ τῆς προφητείας Ἡσαΐου πέρας ἀπολαμόανει, 
᾿Εξελεύσεται pa6dog ἐκ τῆς ῥίζης ᾿Ἰεσσαὶ, καὶ 
ἄνθος £x τῆς ῥίζης ἀναδήσεται. 

ΑΖ. Εὗρε μὲν οὖν χατ᾽ ἀρχὰς ἡ πρώτη πλάσις 
τῆς ἀοθρωπότητος τῆς x«r αὐτὴν ὑποστάσεως θέ- 
μεθλον, τὴν ἐαρινὴν εὐχοσμίαν' εὑρίσχει δὲ ταύτην 
ἀρτίως χαὶ ἢ παλιγγενεσία τῆς ἡμῶν φύσεως͵ xol 
τοῦ χόσμου ἢ ἀνανέωσις. Εἴρηται μέν mov τῷ γράμ- 
ματι τῷ ἱερῷ, ὡς Εἶδε Κύριος ὁ Θεὸς τὴν γῆν, καὶ 
ἦν χκατεφθαρμένη" ὅτι κατέφθειρε πᾶσα σὰρξ 
τὴν ὁδὸν αὐτοῦ ἐπὶ τὸς γῆς, καὶ ἐπλύσθη ἢ νὴ 
ἀδικίας. Κατὰ ταύτης τοίνυν τῆς ἀδιχίας ἀνοίγον- 
ται οἱ χαταράχται τοῦ οὐρανοῦ χαὶ πᾶσαι αἱ πηγαὶ 
τῆς ἀδύσσον, καὶ ἀχρειοῦται τῆς γῆς τὸ πρόσωπον 
ἐκ τοῦ καταχλυσμοῦ, χαὶ ἀντὶ τῆς προτέρας εὐχροέας 
ὑδεριᾷ εἰς ὅλον ἐνιαυτόν χαὶ συμπάσχει παντὶ τῷ 
ἐξ αὐτῆς ἀναστήματι, καὶ τὸν ἀσυνήθη τούτου χει- 
μῶνα ὑφίσταται. ᾿Αλλὰ τέ πάλιν τὸ αὐτὸ φησι γράμ- 
μα; Ἐγένετο ἐν τῷ ἑνὶ xoi ἑξαχοσιοστῷ ἔτει ἐν 
τῇ ξωῇ τοῦ Νῶε, ἐν τῷ πρώτῳω μηνὶ, μιᾷ τοῦ μὺ- 
γὸς, ἐξῇιπε τὸ ὕδωρ ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς 
καὶ ἀπεχάλυψε Νῶε τὴν στέγην τῆς χιθωτοῦ, ἣν 
ἐποίησε, χαὶ εἶδεν, ὅτ᾽ ἐξέλιπε τὸ ὕδωρ ἀπὸ 
ποοσώπουτῆς γῆς. Ops, ὅπως x«i ἢ τοῦ δευτέ- 
pou χόσμον ἀρχὴ τοῦ πρωτοκαιρίου ἔαρος ἐξάρχεται; 
Ὁμῶς (97) ἅπαντα ἐχεῖνα τὰ παλαιὰ πρὸς τὴν 
ἐνεστῶσαν βλέπουσιν ἑορτήν" καθ᾽ ἦν τὰ μὲν τῆς 
ἀποστροφῆς τοῦ θείον προσώπον, xal ὁ θαρὺς χει- 
μὼν τῆς τούτου ὀργῆς TÓoc λαμθάνει. ἄρχεται δὲ 
τὴν γῆν ἐπισκέπτεσθαι σωτήριον ἐπισκοπὴν, χαὶ τῷ 
ἀνθεινῶ ᾿στεφάνῳω τῷ ἕαρι χκαταστέφειν αὐτὴν, χαὶ 
μεθύειν τὰς αὔλακας ταῖς τῆς χρηστότητος ϑωρεαῖς. 
Ἐνιαριξζων δὲ καὶ o Axwid. χαι τῇ ἀναχαινίσει τὸς 
γῆς τὰ πρόσφορα ψαλτῳδῶν" O Κύριος δώσει χρᾷ- 
στότητα, ἐπάδει, xoi ἢ γῆ ἡμῶν δώσει τὸν χαβ- 
πὸν αὐτῆς, 


(97) Cod- ὅμως. 

(98) Gen v1, 12. 

(99) Ibid. 11, 

1) Gen. vii, 11. 

2) Gen. vin, 18 sec: LXX. 
3) Psal. 1xxxiv, 13. 


121 


IN ANNUNTIATIONEM B. MARLE 


729 


ΛΗ΄. Ἐν τῷ χαιρῷ τούτῳ ἴσταται τῆς μαχρᾶς À — XXXVIII. Jam cireumferri tandiu huc illuc, ae 


πεοιπλανήσιως καὶ ἔένης χυμαγωγίας ὦ χοσμικὴ 
κιθωτὸς, χαὶ τὸ ὕδωρ τὸ ἀνυπόστατον τέλεον ἐχλιμ- 
πάνει. ᾿Αποχαλύπτεται τὰ συγχεχαλυμμένα μνστή- 
pux τῆς ἀρχαίας βουλῆς τῆς ὄντως ἀλοθινῆς * ὁ τῆς 
δικαιοσύνης ἥλιος ἐπιλάμπει τῷ χόσμῳ * xxi φῶς 
μέγαὶ ἰδεῖν οἱ χρονίως ἐν σχότει χαθήμενοι χαὶ σχιᾷ 
τοῦ θανάτου χαταξιοῦνται, καὶ τὸ στερεὸν τῆς πνευ- 
ματικῆς χαταστάσεως τοῦ ἐνύγρον χαὶ πλαδαροῦ 
βίον ἀντιλαμδάνουσι. Περιστερὰ μὲν οὖν ἐκεῖσε ἄγ- 
ythog τῆς ἀπαλλαγῆς τοῦς καταχλυσμοῦ " ἥτι χει- 
μῶνος ἐχείνον ἔτι ἐπιχρατοῦντος οὐκ ἐπαῤῥησιάξετο - 
ἐπεὶ δὲ παρῆλθεν οὗτος, ἐξῆλθεν ἐχείνη. Καὶ ὑπὲρ 
χιόνα δὲ λευκὴ £x τοῦ χατὰ ψυχὴν φωτισωοῦ ἢ πάν- 
αγνος xxi λογικὴ περιστερὰ, τοῦ νοητοῦ χαταχλυ- 


funesta procella jactari cessat arca mundi, et insta- 
biles (4) aquas omnino deserit. Jam revelantur abs- 
condita antiqui illius et sane veri consilii (Ὁ) 
mysteria : mundo illucescit. Sol justitire (6): et 
qui diu in tenebris et in umbra mortis sedebant, 
digni facti sunt, ut magnam lucem videant (7), et 
pro fluctuanti illa et flaccida vita soliditatem spi- 
ritalis mansionis adipiscuntur. lbi itaque receden- 
tis diluvii nuntia (apparet) columba ; que quidem 
dum adhue procella obtineret, prodire nequa- 
quam audebat: prodit vero, postquam diluvium 
cessavit. Sed et cum deflueret spiritale diluvium, 
candidior nive ob anime splendorem, purissima 
ac rationalis columba (8) mundo apparuit. Ac pro- 


σμοῦ ὑποῤῥεύσαντος, τῷ χόσμῳ ἐνεφανέσθη" Ask tot p pterea dicit Sponsus(9) : Veni, amica mea, pulchra 


τοῦτο, 'E)Üt, ἢ πλησίον pou, λέγει ὁ νυμφίος, 
χαλή μὸν περιστερά * ὅτι ido) ὁ χειμὼν παρῆλ- 
θεν, ὁ ὑετὸς ἀπῆλθε. Περιστερὰὼν δὲ τὴν χεχαρι- 
τωμένην ἡ ἀσματίξονσα ὀνομάξει, x«i διὰ τὸ ὅλην 
δι ὅλον πρὸς τὸ πνευματιχὸν μετεῤῥυθμίσθαι καὶ 
οἱονεὶ πεποιῶσθαι * ἀλλὰ καὶ ὅτι τὴν παῦλαν τοῦ 
τῆς πλάνης χειμῶνος τοῖς ἀνθρώποις ἐμήνυσε, καὶ 
τὸν χρισθέντα τῷ ἐλαίῳ τῆς ἀγαλλιάσεως παρὰ 
τοὺς μετόχους αὐτοῦ τῷ χόσμῳ ὑπέδειξε. Καὶ 
πάλαι μὲν ἐλέγετο πρὸς τοῦ Θεοῦ, ἐξοργιζομένου 
χατὰ τῶν ἁμαρτωλῶν, ὡς Οὐ μὴ μείνῃ τὸ Πνεῦμά 
pov ἐπ᾽’ αὐτοὺς, διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρχας “ τοῦ 
Πνεύματος γοῦν ἐξοικισθέντος ἐχεῖθεν τοῦ ζωοποιοῦ, 
ὁ νεχροποιὸς χαταχλυσμωὸς ἐπενήνεχται. ᾿Ενταῦθα 
τί : Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ, xoi δύνα» 


mea, columba mea: ecce enim hiems transüt, imber 
abiit. Nomine autem columb:e vox Canticorum gra- 
tia plenam (10) appellat, tum quia tota et semper 
ad normam Spiritus semetipsam expresserat,eam- 
que normam quamdam veluti naturam induerat; 
tum etiam quia finem hiemis errorum annuntiavit 
hominibus,atqueunctum oleoezsultationispra par- 
ticipibus suis (11) mundoostendit. Etolim quidem 
a Deo, adversus peccatores irato,dictum, fuit: Non 
permanebit Spiritus meus in ipsis, propterea quod 
carosunt (12); proinde cum vivificans Spiritus inde 
recessisset, mortiferum inductum est diluvium. Hic 


'" autemquid?Spiritussanctus,inquit archangelus, su- 


perveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabil tibi (13), 
quee pre omnibuscreatis prorsus es immaculata 


μις τοὺ Ὑψίστου ἐπισχιάσει σοι τῇ πανυπεραμωμήτῳ, ἔλεγεν ὁ ἀρχάώγγελος. 
AG'. ᾿Αλλ’ ἐπιπλεχέσθω x«i τὰ ἑξῆς τοῦ ΛΑσματος C XXXIX. Verum et quie sequuntur in Cantico, 


τῇ τοῦ λόγον ὑφῇ * Καιρὸς τῆς τομῆς ἔφθασε - 
φωνὴ τῆς τουγονος ἠχούσθη ἐν τῇ 4) ἡμῶν. 
Ἕν τούτοις ὁ ποοδραμὼν τοῦ παρθενιχοῦ τόχου, 
τὴν στσίρας βλαστὸς, παρεμφαίνεται, Καὶ γὰρ xai 
ἄγγελος ἐπισυνείρει ἀμφότερα. Εῤπὼν 
γὰρ πρὸς τὴν Παρθένον * Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσε- 
ται ἐπὶ σὲ, x«i. δύναμις ὙΨίστον ἐπισχιάσει 
σοι διὸ χαὶ τὸ γεννωμῖνον ἅγιον χληθήσεται 
YUs Oc) * ἐπισυνῆψε τούτοις εὐθὺς τὴν προδρο- 
μικήν σύλληψιν * Καὶ ἰδοὺ ᾿Ελισάδετ, ἢ συγγενής 
σου, εἰπὼν, χαὶ αὐτὴ συνειληφυῖα νίὸν ἐν γήρει 
αὐτῆς. Οὗτός ἐστιν ἢ τρυγὼν ἢ φιλέρημος.. οὗτος 
τὴν τομὴν ἐγγίσαι διαμαρτύρεται, ὅπου φησί * 'Hdv, 
δὲ χαὶ ἀξίνη πρὸς τήν ῥίξαν τῶν δένδρων χεῖται. 


εὐάγγελος 


(4) De voce ἀνυπόστατον ita Henric. Stephanus: 
Hieronymus enarrans, quod Grxci Bibliorum in- 
terpretes reddiderunt ὕδωρ ἀννπόστατον, verbum, 
inquit, apud Grecos ambiguum est, et potest so- 
nare, quod non subsistat, et quod intolerabile sit. 

(5) 184. xxv, 1 sec. LXX. 

(6) Malach. iv, 2. 

(7) Isa. ix, 2, et Matth. 1v. 16. 

(8) Spirituale diluvium est ruina in universum 
genus per Adam inducta. Porro res ipsa postulat, 
ne eo diluvio periisse putetur columba illa puris- 
sima, qua nuntia communis salutis apparet. 

. (9) Cant. n, 10. Hocetiamloco Germanus omit- 
tit μου, quod ex communi vers. LXX adjungitur 


orationis texture inserantur; Zempus putationis 
advenit ; voz turturis audita est in terra nostra 
(14). In his germen quoque sterilis prrecursor vir- 
ginei partus, simul exprimitur. Et sane angelus 
faustus ille nuntiusutrumque simul connectit. Nam 
postquam Virginidixit: Spiritus sanctus superveniet 
in te,et virtus Altissimi obumbrabit tibi; ideoque 
quod nascetur saneclum vocabitur Filius Dei (15); 
continuo pracursoris conceptionem his adjunxit, 
inquiens:Et ecce Elisabeth cognata tua et ipsa 
concegüt filium in senectute sua (16) Hic est turtur 
solitudinis amicus : hic tempus putationis appro- 
pinquasse testatur, ubi ait : Jam enim securis ad 
radicem arborum posita est (17). Postquam enim 


vOCÍ περιστεοί, 

(10) Vibe Deip ram antonomastice τῆς χεχαριτω- 
μένης, gratia plenc, appellatione designatam. 

41) Psal xniv, 8 

(12) Gen.1,3 sec. vers. LXX, cujus tamen 
Vulgata editio paulo aliter habet, μὴ x«r«utiv... 
ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις : VOCeS. autem εἰς τὸν αἰῶνα 
etiam in edit Aldin. desunt. 

(13) Luc. 1, 35. 

(14) Cant. τι,43. 

(15) Luc.1, 33. 

(16) Ibid. 39. 

(17) Luc ui, 9. 


2 


GERMANI II CP ΡΑΤΕΙΑΒΟΗΣ 


7 


hiems pertransiit, et vivificus Sol justitie resplen- A Δεῖ γὰρ, ἐπειδὴ ὁ χειμὼν παρῆλθε, καὶ ὁ ἥλιος τῶς 


duit, flosque e radice Jesse germinavit, plane 
oportet ut quecunque arbores, hujus solis radiis 
cireumfotc in pristina sterilitate, nullum frugiferee 
vite succum promittentes, perseverant. Jam erxcei- 
dantur, et in ignem conjiciantur et comburan- 
tur 49) Namque &quissimum οἱ id ita judicavit 
Sol justitie: Ut quid enim, inquit, etiam lerram 
occupat (20) ἢ 

XL. Quanta vero mihi exemplorum copia suppe- 
tit, quibus veluti coloribus hodierne festivitatis 
mysterium pridem jam ad vivum designatum repe- 
ritur ! Mensis iste, principium mensium et totius 
annui orbiscaput, ipseest, quiin /Egypto Israelem 
vidit tum in mediis calamitatibus intuentem suave 


Διχαιοσύνης ζωογόνος (18) ἐπέλαμψο, xen τὸ “ἐκ- τᾶς. 
ῥίξης ᾿Ιεσσαὶ ἄνθος ἐβλάστησεν, ὅσα τῶν ϑένδρων, 
μετὰ τὴν dx τοῦ ἡλίου περίθαλψέν, ἐκὶ τῆν πρώτες 
μένουσιν ἀχαρκίας, μηδεμίαν ἰχμάδα τῆς εὐζωΐας 
ἐπαγγελλόμενα, ἐχχόπτεσθαι, χαὶ εἰς πῦρ βάλλεσθαι͵ 
καὶ καίεσθαι. Δίκαιον γὰρ χαὶ τοῦτο οὕτω τῆς δι- 
χαιοσύνης ὁ ὕλεος χέχριχεν * ἵνα Tí γὰρ, φησὶ, καὶ 
γῆν χαταργεῖ, 

M.'Q πόσων uot τῶν παραδειγμάτων, ὡς χρωμα- 
των τὸ doy Oso, δι᾿ ὧν τὸ τὸς παρούσης ἑορτῆς προεξω- 
γραφεῖτο μνστήριον | Ἢ πρωτουνῖτις αὕτη χορυ- 
φαία, x«i παντὸς τοῦ χρονιχοῦ χυχλοψορήματος ἔξαρ- 
χος, χαὶ τὸν τληπαθέστατον χατ᾽ Αἴγνπτον ᾿Ισραὴλ 
εἶδεν idovr& φὼς γλυχὺ τῆς ἐλευθερίας, xai φυγόντα 


libertatis lumen, tum exemptum per sanguinem ab p δι᾽ αἴματος τὸν ὀλφθρεύοντα ἄγγελον * μαρτύριον δὲ 


angelo exterminatore ; cujus rei testis erat sacer 
paschalis ritus. Verum illi te'nporaria servitute, 
atque laboriosis &rumnis, qu& saltem per mortem 
cessant, ea occasione liberati fuerunt, At illi, qui 
ab Adam vel usque ad hunc Christi adventum vi- 
tam finierunt, tyrannidem sane acerbiorem, in te- 
nebricosas inferorum sedes descendentes passi sunt. 
Et certe aptius his, qui vinculis mortis atque infero- 
rum captivi detinebantur, convenerit qua ia Psal- 
mis dicta sunt : Et clamaverunt (inquit) ad Domi- 
num,cum tribularentur, et de necessitatibus eorum 
liberavit eos: Misit. Verbum suum, et sanavit eos, et 
eripuit eos de interionibus eorum (12), Nemo quippe 
alius demorte tropeum erexit, et naturam a corru- 


ptione liberavit, nisi Patris subsistens et coeternum (. 


Verbum, qui secundum paternum beneplacilum 
ecce advenit, ut inearnatus ex virgineo sanguine 
sit primogenitus in mullis fratribus (22), οἱ cogna- 
tos suos invisat. Manifeste enim compertum est. 
Dominum e tribu Jude ortum esse. Erit autem, 
quando propter fratrum invidiam in Egyptum, 
in tenebrosa nempe inferni regna, descendet. 

XLI. Quin etiam vidit hic (primus mensis) opere 
completum (23) tabernaculum illud vectile, oujus 
princeps artifex fuit Deseleel, nulli utique sub- 
nixum fundamento, intus vero nihil continens, 
nisi figuras veri tabernaculi, et animate illius vere 
sanctificationis Arce, de qua eliam eantatum in 
Psalmis fuit: Deus in medioejuset non commovebi- 
tur(24)Tum dedicatio tabernaculi, hoc ipso men- 
se ab Israelitis celebrata est (35). Adeo nempe di- 
gnum maxima cura Domino Deo visum est divi- 
num illud ac magnum mysterium, quód hodierna 
die perficitur, ac propterea variis ante symbolis 
descriptum fuit. 

XLII. Nunc etiam Sapientie Dei domus con- 


(18) ζωογόνον. 

(19) Luc. iu, 9. 

(20) Luc. xui, 7. 

(21) Psal. cvi, 20 et 28. 

(22) Rom. vur, 29. 

(23) Exod. xr, 2et 15: Mense primo, prima die 
mensis, erigetabernaculum testimonii, . Igitur pri- 


τούτου τοῦ Πάσχα ἢ τελετή. ᾿Αλλ᾽ ἐχεῖνοι μὲν προσχαί- 
ρὸν δουλείας, x«i ἐργομοχθέας θανάτῳ ἀναπανομέ- 
νῆς, κατ᾽ ἐκεῖνο χαιροῦ ἀπελύοντο * οἱ δὲ ἀπὸ ᾿Αδὰμ 
ἕως χαί εἰς αὐτὴν τὴν παρουσίαν Χριστοῦ τὸ ζῆν 
καταλύσαντες, τὴν πιχροτέραν ὑφίσταντο τυραννίδα, 
ἐπὶ τὴν Gxeteviv παροιχίαν χαταδάντες τοῦ ἄδον. 
Καὶ τὰ ἐν ψαλμοῖς εἰρημένα τοῖς rà θανάτῳ x«i τῶ 
4d» τυραννουμένοις μᾶλλον ἀρόσειεν - ᾿Εχέχραξαν, 
φησὶ, πρὸς τὸν Κύριον ἐν τῶ θλιδεσθαι αὐτοὺς. 
xxi ix τῶν ἀναγχὼν αὐτῶν ἴσωσεν αὐτούς. Απ- 
ἐστειλε τὸν Λογὸν αὐτοῦ x«i ἰώσατο αὐτούς. χαὶ 
ἐῤῥύσατο αὐτοὺς ἐκ τῶν διαφθορῶν αὐτῶν. Οὐ- 
δεὶς γὰρ ἕτερος κατὰ θανάτου τρόπαιον ἔστησε, χαὶ 
τὸς διαφθορᾶς τὴν φύσιν ἀπήλλαξεν, εἰ μὴ ο τοῦ 
Πατρὸς ἐνυπόστατος Λόγος xat συναΐδιος, ὃς xa^ 
εὐδοχίαν ἰδοὺ πατρικὴν ἀφιχνεῖται, 
πρωτότοχος ἐν πολλοῖς ἀδελφοῖς διὰ τῆς ἐχ παρ- 
θενικχῶὼν αἰωάτων σαρχώσεως, XXL τοὺ σνγηένεῖς 
ἐπισχέψηται. Πρόδηλον γὰρ ὅτι ἐξ ᾿Ιούδα ὁ Κύριος 
ἀνατέταλχεν. Ἔσται δὲ, ὅτε φθονηθεὶις ὑπὸ τῶν 
ἀδελφν εἰς Αἴγυπτον καταδήσεται, xai τὰ σχοτεινὰ 
τοῦ ἄδου βασῶλεια. 

MA. Οὐ μὴν ἀλλὰ xai τὴν σχηνὴν ἐχείνην τὴν 
μεταφόρῃτον, ἧς ἀρχιδομήτωρ Βεσελεὴλ, τὴν θεμε- 
λίους μὲν οὐκ ἔχονσαν, τύπους δὲ μόνον ἔνδοθεν πε- 
ριχλείουσαν τς ἀληθινῆς σκηνῆς, χαὶ ἐμψύχον, 
περὶ ἧς καὶ ἐψαλτῳδηται, Ὁ Θεὸς ἐν μέσῳ αὐτῆς 
xai οὐ σαλευθήσεται, τῆς ὀντως χιύωτοῦ τοῦ 
ἀγιάσματος, ὁ μὴν οὗτος τὴν πῆξιν λαδοῦσαν τε- 
θέαται. Καὶ τὰ ἐγχαΐίνια τοῖς Ἰσραηλίταις ἐν τούτῳ 
πεπανηγύρισται. Οὕτω μεγίστης φροντέδος ἠξίωτο 
τῷ Δεσπότῃ Θεῷ τὸ τελούμενον σήμερον θεοπρεπὲς 
xai μέγα μυστήριον. x«i παρὰ τοῦτο ποιχίλοις τρο- 
χαράγμασι προϊστόρηται. 


iva γένηται 


MB. Πήγνυται καὶ νῦν τῇ Σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ ἀθε- 


mo mense anni secundi, prima die mensis, collo- 
catum est tabernaculum. 

(24) Psal. x,v, 6. Particulamet, queeet a Vulgata 
Latina, et ἃ communi Greca LXX lectione abest, 
retinent tamen cum Germano editiones Aldina et 
Complutensis. 

(34) Conf. Exod. XL, 


T25 


IN ANNUNTIATIONEM B. MARL£. 


794 


μελίωτος οἶκος τά γε εἰς ἀνδρικὴν συνεργίαν xci Α struitur, eaque,quod ad humanam cooperationem 


φύσοως ἀκπολονθίαν. ᾿Ενταῦθα γὰρ ὃ ἔνοιχός ἐστι 
τοῦ οἴχον θεμέλιος x«i ἐπὶ τῷ oíxodóue παραδόξως 
ὁ oixog ἐστήριχται. Ἢ αὐτὴ γὰρ τοῦ Aóyou ὑπόστα- 
σις χαὶ θεμέλιος ἐστε τῶ οἴχω" τὸ γὰρ πρόσλημμα 
θεοὐπόστατον, χαὶ αὐτὸς αὐτῶ ἐνοιχεῖ, (v ᾿ εἴη τῶν 
ἐν τῷ ἕνι Χριστῷ δύο φύσεων τὸ διάφορον πρόδηλον" 
ἐπείπερ ἄλλο τὸ ἐνοιχοῦν τι (36), χαὶ ἄλλο τὸ ἐἑνοι- 
χούμενον. Κατά ταύτην οὖν τὴν διάνοιαν εἰρῷσθαι 
x«i τὸ τοῖς Ψαλμοῖς ἐμφερόμενον. Εσται στὴριγμα 
ἐν τῇ γῇ ἐπ᾿ ἄχρων τῶν ὁρέων, αὐτὸς εὐτθνύολως, 
ὡς οἶμαι, νενόηχα. Στήριγμα γὰρ καὶ ὑπόστασις ὅ 
Μονογενὰὴς γεγονὼς τῇ niv σαρχὶ, 2v &x τῆς Παρ- 
θένου προσείληφεν, ὑπερύψωσε ταύτην, χαὶ σαρχο- 
φόρος ἐπ᾿ ἄχρων τῶν ὀρέων δοξάζεται, τοῖς χερου- 


et ordinem nature spectat, carens fundamentis. 
Hic enim inhabitator ipse est habitationis funda- 
mentum ;et modo plane mirabili domus super 
ipsum edificatorem suum cernitur fundata. Quae 
enim Verbi est hypostasis, eadem et domui est 
fundamentum ; quoniam illud, quod assumptum 
est, in Deo subsistentiam habet, ac Deus in eo in- 
habitat ; adeo ut duarum, que in uno Christo 
sunt, naturarum discrimen manifeste appareat: 
quoniam aliud sane est, quod inhabitat in aliquo, 
aliud vero, quod inhabitatur (27). Recte igitur, ut 
mihi videtur, in eamdem sententiam dici et illud 
ipse censui, quod continetur in Psalmis : Erit fir- 
mamentum in. terra super summis montium (30). 


διχοῖς ἐποχούμενος νώτοις θεοπρεπῶς: εἰς ὁρὴ γάρ p Unigenitusenim fundamentum et hypostasis factus 


πολλαχοῦ οἱ ἄγγελοι ᾿ἐχλαμδάνονται, Τετραχῶς dí 
ποτε τοῦ δωδεχαφύλον τῶν ᾿Ιουδαίων εὐτάχτως διαι- 
ρεθέντος, χαὶ προηγουμένης (28) τῆς χιδωτοῦ, ἔτε- 
pov EX τοῦτον μυστήοιον προεσημαίνετο, ὡς τῇ ἐχ 
πανάγνων παρθενιχῶν αἱμάτων θεούποστάτῳ σχηνῇ 
χάαψουσι γόνν τὰ οὐρώνια, x«i οἱ ἐπὶ γῆς ἄνθρωποι 
εἰς Ελληνας x«t Ἰονδαίους διηρημένοι (29), καὶ 
αὐτὰ δήπου τὰ χαταχθόνια 


terrestri carni, quam ex Virgine assumpsit, hanc 
exaltavit; ethumanam gerens carnem, glorificatur 
super summis montium, cherubicis scilicet, prout 
Deum decet, invectus humeris, cum angeli fre- 
quenter montium nomine accipiantur. Sed et aliud 
mysterium in eo presignabatur, quod aliquando 
duodecim Judaeorum tribus pulehro ordine qua- 
drifariam distribute sint, arca vero  precede- 


ret (31); presignabatur nempe futurum, ut tabernaculo, ex purissimo sanguine Virginis tedificato et 
in Deo subsistentiam habente, tum celestium tum terrestrium, hominum nempe, qui distinguebantur 
in Judeos ct Grecos, ct ipsornm utique inferorum genua flecterentur. 


ME. Αλις λοιπὸν τῶν σχιωδῶν ὑποδειγμάτων καὶ 
τυπιχῶν. ἅλις τῶν Δαυϊδείων ψαλτωδημάτων καὶ 
τῶν Σολομωντείων ἀσμάτων, 'Iréov ἐπ᾿ ἐχεῖνα τοι- 
γὰρ, ἃ πολλοὶ προφῆται χαὶ βασιλεῖς ἐπεθύμη- 
σαν ἰδεῖν, x«i οὐχ εἶδον. 


᾽Ο παριστάμενος ἄνω μετὰ δέους τῷ παντοχρά- 
τορι γυναιχὶ παρίσταται σήμεοον μετὰ πλείστης 
τῆς εὐλαδείας ποὸς ταύτης ὁ πυρίμορφος ἀνταστρά- 
πτεται" ὁ du)og τὴν ἔνυλον δέδοιχει" Ζαχαρίας ὁ 
ἀοχιερεὺς ἔτι τῆς ἀμφιδολίας ἐπιτίμικ χαρτερεῖ τὴν 
ἀγωνίαν, τὴν χώφευσιν. Οἷδε τοῦτο ἡ Παρθένος ἡ 
συγγενὴς. χαὶ εἰδυῖα, ὅμως ἀντιλέγει πῷ ἀοχαγγέλωῳ. 
Πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπει ἄνδρα οὐ γινώσχω; 
O δὲ οὐχ ἐπιτιμᾷ, ἀλλὰ τὸ ἀμφισθητήσιμον δια- 
Au&t, μεθ' οἷας ἂν τις φαίη δουλικῷς συστολῆς: Οὐ 
γὰο μόνου τοῦ ἀοχιερέως μείξονα TaUTQy ἐγένωσχεν, 
ἀλλὰ χαὶ τοῦ ἐν τοῖς ἁγίοις τῶν ἁγίων ἐλαστηρίου 
ἔνθα ὁ ἀρχιερεὺς Üuutav πεπήρωται τὰ αἰσθητήρια, 
ἵνα μὴ πρὸς τὰ xar' αἴσθησιν ἔχων τὸν νοὺν τοῖς 
ὑπὲρ κατάληψιν ἀπιττῃ, Η dt Παρθένος τὰ ὑπὸ 
τὴν αἴσθησιν διαδεδηχότα εἶχε τὸν νοῦν, xci μετὰ 
τῶν ἀῦλων νόων Θεῷ παριστάμενον, Olds τοῦτο xai 


(26) Cod. Σνοιχοῦντι. 

(27) Adverte discrimen Nestoriunam inter et ca- 
tholicam sententiam. Utrisque euim, Catholicis ac 
Nestorianis, familiare fuit hanc imaginem usur- 
pare et in Christo Domino habitaculum simul et 
inhabitantem contueri. At Nestoriani, dum in ha- 
bitaculo et habitante alium et alium vident, 
duas in Christo personas impie distinguunt : Ca- 
tholici vero dum mere aiiud et aliud dicunt in- 


XLIII. Ceterum jam satis symbolorum typo 
rumque adumbrationibus perscquendis immorati 
sumus ; satisex multiplicibus variisque propheta- 
rum oraculis attulimus. Satis Davidicorum psal- 
morum, et Salomonis canticorum delibavimus. Ad 
illa itaque pergendum, que multi propheta etl re- 
ges cupiverunt videre, οἱ non viderunt (32). 

llle qui in ccelis cum timore astat coram Omni- 
potente, maxima cum reverentia hodie astat co- 
ram muliere ; ab hujus splendore, utut ignea ipse 
fulgens forma, perccllitur ; materieexpers corpore 
constantem veretur. Summus sacerdos Zacharias 
adhuc diffidentie sue penam mutus, elinguis luit 
Non nescit id cognata Virgo ; cumque id noverit, 
archangelo tamen illud objicit : Quomodo erit mihi 
istud, quoniam virum non cognosco (33) ? Ast hic 
non prenam intentat, sed cum ea demissione, qua 
servulus uteretur, propositam dubitationem solvit. 
Hane quippe noverat non modo summo sacerdoti 
precellere, sed vel ipsi, quodin Sanctis sanctorum 
latebat, propitiatorio, ubi sacerdos, dum thymiama 
adoleret, exstasi a sensibus abstractus est, ne scili- 
cet sensibilibus mentem adhibens, ab iis creden- 
dis, que mentis captum superarent, avocaretur. 


habitatorem et habitaculum, duas naturas, ser- 
vata persone unitate, profitentur. 

(28) Cod. προηγουμένου, sed mendose, nam 
(Num. x, 33) Scriptura testatur, arcam preivisse 

29) Cod. διῃρημένον. 

30) Psal. Lxxi, 16. 

(834) Num. x, 33. 

(32) Luc. x, 24. 

(33) Luc. 1, 34, 


qm GERMANI II CP. PATRIARCHA. T98 
At Virgo mentem supra omnia, quz sensus δ - A ὁ T«6puj), καὶ τόν ἀντιλογίαν οὐχ ἐξ ἀκιστίας, ἀλλ᾽ 


oiant, longe evectam, et simul cum incorporeis 
menlibus Deo astantem gerebat. Perspexit id et 
Gabriel ; quodque contra sibi responsum fuerat, 


ἐξ ἀσφαλείας πανγνῷ προσηχούσῃς. Παρθένῳ,.--. ἐγί- 
νωσχε προελθεῖν. Διὸ οὐδ΄ ἐχφέρεται πρὸς τὴν ἐπι: 
τίμησιν. 


non sane ex ineredulitate, sed ex diligenti cautela ques purissimam deceret Virginem, profectum 
videbat. Propterea neque ad ponas intentandas movetur. 


XLIV. Agedum igitur, cum principe hoc psalte, 
cum archangelo, festivis vocibus ad Virginem cla- 
memus, dicentes : Ave, gratia plena, Dominus te- 
cum (34). Nune enim Deus cum hominibus reeon- 
ciliatur. Dixit alicubi, quisquis ille est, Israelitis : 
Iniquitates vestra diviserunt inter meet vos (35) ; at 
postquam dignum gloria sua habitaculum te repe- 
rit, vetustum divortium aufert, et versatur tecum, 
et per te ad omnes, quibuscum communem habes B 
naturam, accedit. Ne, queso, dicag,o super omne: 
purissima : Quomodo hoc erit mihi, quoniam virum 
10n cognosco? Propterea enim id erit, quoniam vi- 
rum non cognoscis. Propterea in te, volumine 
scilleet adhuc integro, inscr:betur subsistens Pa- 
' tris Verbum, quia virilis consuetudinis atramento 
es inaccessa, E terra virgine Dei manibus plasma- 
tus estab initio Adam ; nune autem Ade illius 
plasmator ex te (39) oritur novus Adam, ut vete- 


KA Ayrobv ὑπὸ πρωτοψάλτῃ τούτῳ, τῷ mper- 
αγγέλω, τὸν χαρμόσννον φωνήν ἀλαλάξωμεν τῇ 
Παρθένῳ" Χαῖρε, χεχαριτωμένη, ὁ Κύριος, λέγον- 
τις, μετὰ σοῦ, NU» γὰρ χαταλλάσσεται Θεὸς μετ᾽ 
ἀνθρώπων. Οστις ipu που πρὸς τούς ἐξ ᾿Ισραὴλ. 
Λὲ ἁμαρτίαι ὑμῶν διιστῶσιν ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ 
ὑμῶν, ἀλλ᾽ ἐπεὶ ct χατοιχητὴριον ἄξιον τῆς ἑαυτοῦ 
dobuc ἐφεύρηχε, τὴν παλαιὰν διάστασιν χαταλύει, 
χαὶ γίνεται μετὰ σοῦ, χαὶ διὰ σοῦ πρὸς ἅπαν τὸ 
σνγγενές σοι. Μὴ λέγε, ὦ πανυπέφαγνε' Πῶς ἔσται 
μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσχω; Διὰ τοῦτο γὰρ 
ἔσται, ὅτι ἀνδρα οὐ γινωσχεις. Διὰ τοῦτο ἐγγραφὲ- 
σεταί σοι τῷ χαινῷ τόμω τοῦ [Πατρὸς ὁ ἐνυπόστατος 
Λόγος, ὅτι μέλανος ἀνεπίδεχτος εἶ τῆς ἀνδριχῆς 
συνουσὶας. ' Ex Παρθένον ἧς ἐπλάσθη πρότερον 
Θιοῦ χερσὶν ὁ AÓdu: καὶ νῦν ὁ τοῦ ᾿Αϑὰμ πλάστης; 
νέος 'Addu, ix σοῦ γίνεται, χεὶμενον ἀναστήσων 
τὸν παλαιὸν, καὶ ἀναπλάσων διαλυθέντα. 


rem illum jacentem erigat, et corruptione resolutum refingat. 


Quomodo fiet istud mihi,quoniam virum non co. 
gnosco ? Hoc solum dicis ? At presstantiora silentio 
premis, o qua gloria colis es sublimior, terrestris 
vero modesta tui opinione. Haud magnum in te il- 
lud est, quod virum non cognoscas, sed potius 
quod mentem, supra modum omnem purissimam, 
imperviam habeas vel minimo motionis inordina- 
Ue minusve decentis vestigio (40). Paradisus es a Deo 
plantatus, et ex quo (41) genitalibusnature legibus 
tibi propriis sata fuisti, Deus mandavit Cherubim, 
utet gladium flammeum atque versatilem in orbem 
circum te rotarent, teque undequaque inaccessam 
fraudulenti serpentis insidiis servarent. 

XLV. Spirilus sanctus superveniet in te, et vir(us 
Altissimi obumbrabit tibi (43). Cum Eva, paradisum 
inhabitans, huc illuc vagaretur, tortuosus ad eam 
spiritus, sinuosis utens serpentis flexibus, accessit. 
In te vero rectus et sanctus superveniet Spiritus: 
quoniam, ut vox tibi Canticorum concinit(44),recti- 
tudo dilexit te. 


(34) Luc. 1, 28. 

(35) Isa. vix, 2. Iniquitates vestrae diviserunt in- 

ter vos et Deum vestrum. 

(36) Cod. ὑπερηγνύσωενος. 

(37) Cod. ἴχνη. 

(38) Cod. eri μώμου. 

(39) Ecce Virginem Deiparam comparatam habes 

terrie illi, quee maledictionem nesciebat. 

(40) Cernis Mariam a pugna illa exemptam, quie 

originalis peccati est consectarium. 

(41) Perspicua juxta atque eleganti imagine ocu- 
lis subjicitur originalis innocentia Deipare. Est 
enim sermo de primo exsistendi initio, cum creari 
animailla sanctissima nona potuerit antequam se- 
eundum naturae leges generaretur ; non prius vero 
genita exhibetur, quam Deus cherubim illam cu- 
stodiendam tradiderit, ne ullus ad eam aditus an- 
tiquo serpenti pateret. Neque advertere omittas, 


Πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ ψινώσχω; 
Τοῦτο μόνον λέγεις; Τὸ δὲ μεῖξον παρυποχρατεῖς, 
ὦ ὑπερουρανία τῇ δόξῃ, καὶ χθονία τῇ μετριοφρο- 
σύνῃ. Οὐ μέγα σοι, ὅτε ἄνδρα οὐ γινώσχεις ἀλλ᾽ ox 
xai ὁ ὑπερηγνισμένος (36) cou νοῦς ἄδατος ἔχνει (37) 


C προσθολῆς ἐπιμώμον (38) χαὶ ἀπρεποῦς. Παράδει-- 


σος εἴ θεοφύτευτος. xai ἐξ ὅτου τοῖς σοῖς πεφυτοὺρ- 
γησαι φυτοσπόροις φύσεως νόμοις, τὰ Χέρονδιμ. 
ἔταξεν ὁ Θεὸς, χαί τὴν φλογίνην ῥομφαίαν τὴν 
στρεγομένην χυχλόθεν σὸν στρέφέσθαι, xoi πάντο- 
θεν ἀνιπιδούλευτον συντηρεῖν ἐκ τοῦ δολιόφρονος 
ὄφεως. 


ME' Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ ct, xai 
δύναμις Ὑψίστον ἐπισχιάσει σοι. Ort. τῷ παρα- 
δείσῳ ἕνοιχος ἢ Εὖα ἐστρέφετο. τὸ στρεδλὸν ἐπ᾽ αὖ» 
τὴν ἔλήλυθε πνεῦμα τάς τοῦ ὄφεως ὑπολοξώσεις 
οἰχειωσάμενον. ᾿Επὶ δέ σε Πνεῦμα εὐθὲς (42) xai 
ἅγιον ἐπελεύσεται" ἐπειδὴ χαὶ καὶ εὐθίτης ἡγάπησί 
σε ὡς ἢ ἀσματιχή μελωδεῖ σοι φθογγὴ. 


quomodo hoc Virginis privilegium commemoratu- 
rus, de ejusdem conceptione auctor loquatur. lta 
enimeam fateturgenitam secundum nature leges, 
ut tamen aliquid, quod ad eam solam pertineat, 
intercessisse subindicet, inquiens, τοῖς σοῖς... φύ- 
ato; νόμοις, Etlex sane naturee obtinuit, quia eou- 
sueto natura ordine concepta est : singulare vero 
illud fuit, quod parens Anna, ut cum Niceta Pa- 
phiagoneloquar(Hom. in Nativ. Deip. Atct.Com- 

efis. vol. Ill, pag. 437) in se ipsa malitiz viliique 
Lorrentemstiterit ; atque adeo, cherubico flammeo 
gladio serpentem arcente, ex polluta radice im- 

llutus fructus progerminavit. 
&2) Apud LXX εὐθής pro εὐθές. 

(42) Luc. 1, 33. 

(4&) Cant. 1. 3 sec. LXX ; nam Latina Vulgata, 
Récti diligunt te 


729 


IN ANNUNTIATIONEM B. MARLE. 


730 


Καὶ δύναμις τοῦ Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι 7. ἥτις À ΕἸ virtus Altissimi obumbrabit tibi: que virtus 


ἐστὶν ὃ τοῦ Ὑψίστον Υἱός" Δαυὶδ - μὲν οὖν ὁ βασιλεὺς 
Ἰουδαίων, Ποῦ, φησὶ, πορευθῶ ἀπὸ τοῦ Πνεύμα- 
τὸς σου, χαὶ ἀπὸ τοῦ προσώπου σὸν ποῦ φύγω ; 
πρὸς τὸν Πατέρα τὸν λόγον ποιούμενος, οὗ πρόσ- 
voy 6 Υἱὸς, x«t ἀπαράλλαχτος χαραχτήρ " ὁ γὰρ 
ἑωραχὼς τὸν Υἱὸν ἑώραχε τὸν Πατέρα * xai τούτοις 
τοῖς λόγοις τὸ τῆς Τριάδος ἐχφαένει μνστύήριον. 
᾿Ανθρωπὸς δὲ ὧν, χαὶ στραφεὶς εἰς ταλαιπωρέαν 
ἐν τὼ ἐμπαγῆναι τούτῳ τῆς ἁμαρτίας τὴν ἄχαν- 
θαν, φοδούμενος τὴν Δεσποτιχὴν ἐπεξέλευσιν, δρα- 
σωὸν μελετᾷ * x«l ὑποσκάξων ἔτι τὸν πόδα τῇ πληγῇ 
τῆς ἀκάνθης, ἀπορεῖ, ποῦ ποτ᾽ Xv x«i ἀποδράσοι 
χαὶ τὸν ἀλάθητον λήσεται ὀφθαλμόν. Ὁ μὲν Δαυΐδ 
ταῦτα - ἡ δ᾽ ix Δαυΐδ Παρθένος μυσταγωγοῦντος 
τοῦ ἀρχαγγέλον, τὸ ὑπερουράνιον μάθημα ἐκμανθά- 
νει τῆς μιᾶς ἐν Ὑριάδε θεότητος, Πνεῦμα ἅγιον xoi 
δύναμιν τοῦ ὙΨίστον, ἐξ οὔτινος Ὑψέστον ἡ δύνα- 
μις καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον προακιωνίως ὑπέστησαν. 
Πλὴν οὐχὶ δρασμὸν διανοεῖται χαὶ αὕτη " ἀλλὰ τί 
φησι ποὸς τὸν μηνυτήν; ᾿Ιδοὺ ἡ δούλη Κυριου, 
ψένοιτὸό μοι χατὰ τό ῥῆμά σον. Οὐχ ἀγνοῶ, φησὶ, 
τὴν πάλαι ποοωρισμένην ἐπὶ γῆς χαταθασιν τοῦ 
Θεοῦ. Οἱ γὰρ προφῆται, χεῖλος ὥσπερ iv γεγονότες, 
τὸν Λόγον τοῦ Θεοῦ μέλειν ἐκ γνναιχὸς σεσαρχῶ- 
σθαι πολυτρόπως ἐχήρυξαν * xai χαίρω τῇ σωτηρία 
τῶν ὁμογενῶν, x«i ποοσχυνῶ τὸν Ὕψιστον, τὸν διὰ 
τῆς ἐμῆς ταπεινώσεως εὐδοχήσαντα τὴν φθονηθεῖ- 
σαν φύσιν ἀφθόνου χαοιτος χαταξιῶσαι, x«i μεσῖτίν 
με δεῖξαι τῆς τοῦ χόσμου σωτηρίας xxi θεώσεως, 


M'g. Ἐγὼ δ' ἀλλ᾽ ἐνταῦθα τοῦ λόγον γενόμενος, 
χαὶ ὑπ’ ἐχπλήξεως ἔνθους γεγενημένος διαπρύσιον 
ἀναχράξω * Ὡς ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σου, Κύριε" 
σφόδρα ἐῤδαθύνθησαν οἱ διαλογισμοί σου. ᾿Ανὴρ 
ἄγρων, Ἰουδαῖος, οὐ γνώσεται, χαὶ ἀσύνετος, Νε- 
στόριος, οὐ συνήσει ταῦτα. Καὶ ὄντως τὸ τῆς 
ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ Λόγον μυστήριον πρὸ τῆς 
χαταδολῆς τοῦ χύσμου προώρισται " x«l, ὡς ἐν πί- 
ναχι ἀΐλῳ, τῷ θείῳ ἀρχιστρατήγῳ διὰ τοῦ Πνεύμα- 
τος προεξωγράφηται. Τὸ γὰρ Ta6puj) ἐξ Ἑδραΐδος 
εἰς ᾿Ελλώδα μεταφερόμενον γλῶτταν θεανδριχῶς 
διςρμηνεύεται, τοῦτ᾽ ἔστι» ἄγγελος θιανδριχός. 
Aix τοῦτο χαὶ πρέσδυς (31) τῆς πρὸς ἀνθρώπους 
καταλλαγῆς τοῦ Θεοῦ ὁ Γαδριὴλ χεχενροτόνηται ἀπ᾽ 
αὐτῆς τῆς χλήσεως, ὥσπερ ἀπὸ σημείων βασιλιχῶν 
τὸν σχοπὸν παριστάνων τοῦ ἀμοστεΐλαντος βασιλέως, 
ὄντις τέ ἐστι, χαι ὃ τι βούλεται. 


Βούλεται δὲ συνελθεῖν τοῖς ἀνθρώποις εἰς ἕνωσιν " 
οὐχ, ὡς ἂν rtg εἴπῃ αἱρετιχὸς, φιλιχήν τε xal σχε- 
τιχὴν χαὶ xarà μόνης ταντοθουλέαν συνερχόμενος " 


(45) Psal. cxxxvir. 7. 

(46) Joan. xiv, 9. Qui videt me, videt et Patrem, 

(47) Psal. xxxt, 4 sec. LXX : ᾿Εστράφην εἰς T«- 
λαιπωρίαν ἐντῷ ἐμπαγῆναι ἄκανθαν. 

(48) Habes hic mancam fidei confessionem,que 
Spiritus sancti, eequeac Filii, originem a solo Patre 
repetit. Nil mirum cum noverimus hoc quoque 


plane Filius est Altissimi. Et sane Judeorum rex 
David, Quo, inquit(45), iboaspiritu tuo et quoa facie 
tua fugiam? Patremscilicet alloquitur, cujus facies 
et per omnia similis imago est Filius ; qui enim vi- 
di Filium,vidit Patrem (46); et sic Trinitatis myste- 
rium in illis verbis ostendit. Cum porro homo(hic) 
esset, et conversus in Grumna, dum configitur ipsi 
peccati spina (48), timens ultionem Domini, fugam 
meditatur ; et e spine vulnere adhuc pede claudi- 
cans, haeret incertus, quo tandem etaufugiat et la- 
teat oculum, quem nihil latet. Ita quidem David: 
at Virgo e Davide exorta archangelo sublimia 
edocente, supercoeleste unius in Trinitate Deitatis 
mysterium (et ipsa) discit, nempe Spiritum san- 


B ctum, et Virtutem Altissimi, e quo Altissimo Vir- 


tus (Filius et Spiritus sanctus /48) ante omnia 
ssecula subsistentiam habuerunt. Verumtamen ne- 
quaquam etipsa fugam cogitat, sed quid nuntio 
reponit? Ecce ancilla Domini, fíat mihisecundum 
verbum tuum (41). Non ignoro, inquit, jam pressti- 
tutum ab antiquo fuisse, ut Deusin terram descen- 
deret. Prophete enim veluti uno labio loquentes, 
Dei Verbum carnem e inuliere assumpturum mul- 
tifariam prenuntiaverunt ; lzetor autem de eorum 
salute, qui communem mecum habent naturam, 
Altissimumque adoro, cui per humilitatem meam 
complacuit, naturam, invidia perditam, uberrima 
gratia dignam efficere, meque salutis, imo et dei- 
ficationis mundo conciliande mediatricem consti- 
tuere. 


XLVI. Ego vero oratione mea huo appellens 
alqueexstasiquadam divina prestupore correptus, 
ad vehementer exclamandura feror : Quam magni- 
ficata sunt opera tua, Domine! Nimis profunda fa- 
cte sunt cogitationes tua ! Vir insipiens, Judeus 
non cognoscet, et stultus, Nestorius, non intelliget 
hzc (50). Et vere incarnationis VerbiDei mysterium 
ante mundi constitutionem predestinatum fuit ; 
atque in divino illo exercitus duce, velut in tabula 
quadam incorporea, antea per Spiritum ad vivum 
fuit expressum. Vox enim Gabriel, ex Hebrea in 
Greccam linguamconversa theandricum quid sonat 
id est angelus theandricus. ldcirco Gabriel vel ex 
ipso nominedesignatus apparetreconciliationis Dei 


p cum hominibus internuntius, non secus ac si quis 


regis, qui eum miserit, consilium in regiis insi- 
gnibus preferat, et quisnam nempe sit, et quid 
velit. 

Vult porro (rexJarctam cum hominibus conjun- 
ctionem inire, non quidem, ut hereticus quispiam 
forte diceret, et amicitia solum et habitu, et vo- 


doctrine caput in causa fuisse, quod legatis a Gre- 
gorio IX missis ad extorres Grecos Ecclesim re- 
conciliandos Germanus cum suis obstiterit. Vid. 
Raynald. ad an. 1233 n.6 et 13. 

49) Luc. 1, 38. 

50) Psal. xci, 6, 7. 

51) Cod. πρέσθις, 


731 GERMANI II CP. PATRIARCHAE., T 
luntatis tantummodo consensione semet cum illis ἃ ἀλλὰ πρὸς ἕνωσιν ἄχραν xal xpàgu ἀσύγχντον xai 


conjungens; sed summam (inire vuit) unionem, et 
quamdam sine confusione permistionem, utque 
In unam hypostasim concursum : adeo ut propter 
persone identitatem ea que uniuntur, uno eo- 
demque nomine appellentur, et unica adoratione 


τὴν εἰς μίαν ὑπόστασιν συνδρομήν * ὡς. χαὶ. ἐνὲ .ὀνόσ. 
μᾶτι τὰ ἠνωμένα χαλεῖσθαι διὰ τὸ ὁμοὐπόστατον, zai 
μιᾷ προσχυνήσει τιμᾶσθαι διὰ τὸ τοῦ προσώπου μο- 
vadixó», εἰ xai. τὰ ἐνωμένα τῆς χατὰ φύσιν διαφο- 
βᾶς οὐχ ἐξέστοσαν xai τὸ δυαδιχὸν oxx ἡρνήσαντο. 


propter persone unitatem honorentur, etsi que uniuntur, quoad naturam, neque discrimen amit- 


tant, neque duplicitatem recussent 

Consimilem huic dignitatem tu quoque, o Chri 
stiane, participas, si tamen huic appellationi οἱ 
obsequium per opera erga Altissimum, et manda- 
torum ipsius custodiam preterea adjicias. Tunc 
enim et ipse theandricus minister et astator regis 
Christi proprie vocaberis. Nam si Christus Deus 
homo est, ergo Christianus ipsi administrans the: p 
andricus appellabitur, non secus ac regius dicitur 
regis administrer. Videsne, ad qualem et quam su- 
blimem dignitatem nos Verbum evexit? et quo- 
modo ipsi archangelo nos per nominis communio* 
nem conjunxit (52)? 

XLVII. Immensi hujus beneficii conciliatrix no- 
bis illa est (Virgo), qua: cceelos sublimitate superat. 
Et quid dico, pari cum angelis honore per eam 
nos dignos effectos fuisse, quando humanam sub- 
stantiam, qu& ex ipsa est, subsistentem (in) Deo 
Verbo, in eodem throno cum Patre et Spiritu san- 
cto sedentem, et ἃ cunctis angelorum ordinibus 
glorificatam atque adoratam cerno? Namque unico 
Christo, qui Deus est et homo, perfectus quoad 
utramque naturam exsistens, simul cum Patre (C 
et sancto Spiritu honores divi.:i deferuntur. 

XLVIII, Ast tu o homo, que per primum ho 
miuem es e terra ; et simul, Deipara, que per 
secundum hominem es itidem ecclo!O filia pa- 
tris mortalis, et Mater Filii immortalis! O que 
Deum corpore induisti, eos vero, qui constant 
corpore, in Deos evexisti ! O universi hominum ge^ 
neris salus communis! O indissolubile colestiuin 
cum terrestribus vinculum, que Deum cum mi- 
nistrantibus angelis in terram attraxisti, et ho- 
mines cum congenita sihi terra ad celos elevasti ! 
O sola e seculo et proprie Dei Genitrix ! Hac 
enim appellatione velut quodam Domine sigillo et 
aureo et honorificentissimo sermonem meum ob- 
signo. Hoc nomen et ore et corde et anima tota 
amplector : et utinam hoc idem tum etiam in ore D 
habens deprehendar, cum instans vite finisad po- 
stremos ducendos spiritus me adiget! Firmiter 
enim credo, crudeles humanoque generi infensos 
aeris exactores illud formidaturos, ac transitum ab 
exactione liberum mihi permissuros. Hoc ipsum 
tuum Dei Genitricis nomen sit mihi ultimuslingue 
loquentis motus, ut illud velut olivee ramum in ore 
ferens, instar columbae avolem, etin salutari pa- 
radisi arca requiescam (34). Vehementissime enim 


(52) Communem cum Gabrielearchangelo appel- 
lationem ex Ger:nani sententia sortimur, quia vi 
nominis Gabriel dicit /^eandrieum ; theandrici au- 
tem et nos merito nuncupámur, utpote administri 


Too ἴσου ἀξιώματος x«i σὺ μετέχεις, Χριστιανξ, 
εἰ χαὶ τῇ χλύσει ταύτῃ προσθέσεις xai τὸ διὰ τῶν 
ἔργων θεραπεύειν τὸν; Ὕψιστον, χαὶ τοῖς αὐτοῦ χε- 
λεύσμασι πείθεσθαι. Τότε γὰρ καὶ αὐτὸς θεανδρικὸς 
ὑπηρέτης χυρίως χληθύσῃ, χαὶ παραστάτης τοῦ σοῦ 
Δεσπότου Χριστοῦ, Εἰ γὰρ ὁ Χριστὸς θεώνθρωπος 
χαὶ ὁ Χριατιανὸς θεράπων θεανδριχὸς, ὡς ὁ τοὺ βα- 
σιλέως ὑπηρέτης βασιλικὸς ονομάξεται. Ὁρᾷς, εἰς 
οἷον ἀξίωμα φέρων ἡμᾶς ὁ λόγος ἀνῴγαγε ;, xxi ὅπως 
τῷ ἀρχαγγέλῳ τούτῳ χαθ᾽ ὁμωνυμίαν σννῆψε; 


MZ. Τοῦ ὑπερωεγέθους τούτου εὐεργετήματος 
πρόξενος ἡμῖν ἡ ὑψηλοτέρα τῶν οὐρανῶν. Καὶ τί 
λέγω ἀγγελικῆς ἰσοτιμίας ἀξιωθῆναι διὰ ταύτης 
ἡμᾶς, εἰδὼς τὴν ἐξ αὐτῆς ὑποστᾶσαν τῷ Θεῷ Λόγῳ 
ἀνθρωπένην οὐσίαν, σύνθρονον Πατρί τε χαὶ Πνεύ- 
ματι, καὶ ὑπὸ πάσης ταγματαρχίας ἀγγελικῆς δοξα- 
ζομένην τε x«i προσχυνουμένην ; Τῷ ἑνὶ γὰρ Χρι- 
στῷ προσφέρεται ἡ λατρεία μετὰ [ἰατρὸς τε xoi 
Πνεύματος, 00s ἐστὶ Θεὸς x«i ἄνθρωπος, ἐν ἀμφοτέ- 
ροις τὸ χατὰ φύσιν τὥλιον ἔχων. 


ΜΗ΄. ᾿Αλλ, ὦ ἄνθρωπε, διὰ τὸν πρῶτον ἀνθρω- 
πὸν ix γῆς. χαὶ, ὦ θεοποιὲ, ϑιὰ τὸν δεύτερον καὶ 
ἐξ οὐρανοῦ ! Θύγατερ τοῦ θνητοῦ, χαὶ μῆτερ τοῦ 
ἀθανάτου !*Q Θεὸν σωματώσασα, x«l τοὺς ἐνσωμάώ- 
τους θεώσασα ! *Q χοινὴ σωτηρία τοῦ τῶν ἀνθοώπων 
πληρώματος ! Ὦ σύνδεσωε ἄῤῥηχτε τῶν ὑπερχο- 
σμίων τε χαὶ ἐγχοσμίων ! Θεὸν μετὰ τῶν ὑπὴρε- 
τούντων ἀγγέλων εἰς γῆν ἀγαγοῦσα, και ἀνθοώπους 
μετά τῆς συμφύτου γᾷς εἰς οὐρανοὺς ἀνυψώσασα! 
*Q μόνη ἐξ αἰῶνος xal χυρίως Θεομῆτορ ! Ταύτῃ γὰρ 
τῇ κλήσει, ὡς σφραγῖδι δεσποινιχῇ ἐπισφραγίζω τὸν 
λόγον μὸν τῇ χρυσῇ τε χαὶ ὑπεοτίμω ^ ἣν χαὶ στό- 
μᾶτι χαὶ χαρδίᾳ xat ψυχῇ χατασπάξομαι * ὡς εἴθε 
ταύτην ἐπὶ γλώττης φορῶν εὐοεθείην, χαὶ ὅτε τὰς 
ὑστάώτας πνοὰς πνέειν ὧε τὸ τέλος τῆς ξωῆῇς ἀπαι- 
τήσεται (53). Πεπίστευχα γὰο ὡς αἰἱδεσθήσονται 
ταύτην τοῦ ἀέοος οἱ πράχτορες οἱ πιχροὶ xai 
μισάνθρωποι, χαὶ μοι τῆς διαθάσεως ἀφορολογή- 
του παραχωρήσουσιν. Αὐτὴ μοι ἔστω ἢ σὴ θεοτό- 
χειος χλῆσις ἔλλογον γλώττης χένημα τελευταῖον, 
ἵν᾽ ὡς χάρφος ἐλαίας ταύτην ἐπὶ στόματος φέρων 
πετασθήσομαι, xai καταπαύσω δίκην περιστερᾶς 
εἰς τὴν τοῦ παραδείσον σωστιχὴν χιδωτόν. Φιλνπο- 
στροφῶ γὰρ σφοδρα σφοδρα * ἐκεῖθεν γὰρ ὁ τοῦ 


famulantes Christo, qui θέανδρος seu θεάνθρωπος, 
Deus et homo est. ' M 
(53) Cod ἀπαιτήσετε. 
(93) Psal. nv, 7.- 


733 


IN ANNUNTIATIONEM B. MARLE 


734 


πρώτου κόσμον Πατὴρ ἀποστῶναί με ἠνώγχασε, xci A illuc remeare cupio ; quoniam inde avolare me 


πρὸς τὸν ὄνυγρον toutov βίον φέρεσθαι προετρέ- 
ψατο. 

ΜΘ΄. Ναὶ δὴ, χκοσμοσώτειρα χιδωτὲ, χύρωσόν μὸν 
τὴν δέησιν, xal τὸν πενιχρόν μου τοῦτον λόγον καὶ 
οὐτιδανὸ» πρόσδεξαι. Καὶ ὡς νεφέλῃ χούφη καὶ φω- 
τεινὴ ἐπισχίασον ἐπὶ τὸν χεψαλήν μου ἐν ἡμέρα 
πολέμου, ιἰολλοὶ γώρ εἰσιν οἱ ἀφ’ ὕψους ut πλε- 
μοῦντες, καὶ πυφρόροις βάλλοντες βέλεσιν "Emaoev 
τὰς χεῖρώς σὸν ἐπὶ τὰς ἐπάρσεις xol ὑπερηφανίας 
αὐτῶν, χαὶ σύντριψον ἐν τάχει τούτους ὑπὸ τοὺς 
πόδας ἡμῶν, Ei δὲ xal χοῦς τίς ἐστιν ἐν τοῖς ποσὶν 


ἡπῶν, ἔχ τῶν ἐπιτηρούντων τὰς πτέρνας ὄφεων 
ἐπιτοιδεὶς, λειξάτωσαν τοῦτον αὐτοὶ ἐν τῷ ἐπι. 


στοέψαι τὸν πόνον αὐτῶν εἰς τὴν χεφαλὴν αὖ- 
τῶν, xal ἐπὶ χορυφὴν αὐτῶν τὴν ἀδιχίέαν χατα- 
θῆναι, 

N. Ἱλέωσον ἡμῖν τὸν ἐκ σοῦ γεννηθέντα Θεόν - 
χρεωλυσίαν τῶν ὀφλημάτων αἴτησαι παρ᾽ αὐτοῦ. 
Ὁρᾷς, ὅσον τὸ χατάχρεων ἡμῶν’ ἐγχειρίζομέν σοι 
λοιπὸν τὸ χειρόγραφον * μὴ πρὸς τὸν ὄφχον ἀπίδης 
αὐτοῦ, χαὶ τὸ πλῆθος τῶν ὀφλημάτων. Ὡς γὰρ ὁ 
χρόνος ἡμῶν εὐπερίληπτός ἐστι x«l ἡ xarà γῆν du 
τριδὴ, οὕτω xai τὰ χρέα ἀπεριόριστα. Κἂν τὸ δυσ- 
αρίθμητον ἔχουσι παρ’ ἡμῖν, ἡ δὲ τοῦ σοῦ Υἱοῦ 
ἀγαθότης οὗθ᾽ ὑπ᾽ ἀρχὴν πίπτει, οὔτε τέλει περιορί- 
ζεται * Μὴ xarà τὰς ἀνομίας ἡμῶν ποιησάτω 
ἡμῖν, μηδὲ χατὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν ἀνταποδότω 
ἡμῖν. Καὶ γὰρ χατὰ τὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ ἀπὸ τῆς 
γῆς ἐχραταίωσε τὸ ἔλεος αὐτοῦ ἐπὶ τὸ βρότειον 
πλήρωμα, χλίνας οὐρανοὺς, χαὶ χαταδὰς ἐπὶ 3i» 
διὰ φιλανθοωπίας ὑπεράώπειρον ἄἀδυσσον. Καθ᾿ 
ὅσον (62) ἀπέχουσιν ἀνατολαὶ ἀπὸ δυσμῶν, ἐμά- 
xpuvtv ἀφ’ ἡμῶν τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, ἀνατολὴ 
μὲν ἀεξίφωτος χαὶ ὧν x«t ὀνομαξόμενος - δύνας δὲ 
δι᾿ εὐσπλαγχνίαν (63) ἀνείχαστον ἐπὶ τὴν σχοτίαν (04) 
τοῦ x«0' ἡμᾶς βίον x«i τοῦ σαρχίον " εἰ καὶ οὐ 
χατέλαδεν αὐτὸν f σχοτία wX))ow οὖν χαὶ 
διεσχέδασε τὸ ξοφῶδες χαὶ μετεστοιχείωσε πρὸς τὸ 
φωτοειδές, Λοιπὸν ὀλίγα τὰ τραύματα τὰ ἡμέτερα 
πρὸς τὴν ἀπεριόριστον ἔμπλαστρον, ἣν τῷ παντὶ 
συνεξέτεινεν, ἵνα θεραπεύσῃ τὰ πάντα. Ἔγχειται 
δὲ τῇ ἐμπλάστρῳ τὸ δραστικώτατον φάρμακον, τὸ 
«(4X αὐτοῦ τὸ θεόῤῥυτον, χαταναλέσχον τῶν ἡμετέ- 
ρὼν τραυμάτων τὴν χαχοήθειαν, ὡς xai τὰς οὐλὰς 
ἐξαλείφειν, χαὶ πρὸς τὴν προτέραν ὑγείαν (68") ἀπο- 
χαθιστᾶν, 


(55)Mundi pristini,id est corrupti qui redemptio- 
nem antecedit, pater est Adam, qui totum genus 
humanum quodam veluti diluvio demersit. Cum 
vero paulo post Mariadesignetur ceu arca Noetica 
hinc plane concludas licet, hoc symbolum, quo 
sepius penes Patres Deipara celebratur, ad prero- 
galvam quoque devitate ab ea communis ruine 
denotandam spectare. 

(56) Isa. xix, 1. 

(97) Psal. cxxxix, 8. 

(58) υχχιει, 3. 
(39) Gen. uri, 19, 


(60) bsal. Lxxi, Καὶ ot ἐχθροὶ αὐτοῦ χοῦν λείξουσι: 


pristini mundi pater coegit (55), perque hanc vitam 
fluctibus diluvii demersam jactandum tradidit. 


XLIX. Tu itaque, o arca mundi servatrix, pre- 
ces meas, obsecro, ratas habe, et meum hunc mi- 
sellum ac nullius pretii sermonem excipe. Ac velut 
levis aclueida nubes (56), obumbra caput meum 
£n die belli. (57) Multi enim sunt, qui ab alto me 
oppugnant, et sagittis ignitis jaculantur. Leva ma- 
nus (uas in superbias tumoremque eorum (58), et 
cito contere eos sub pedibus nostris. Quod si pe- 
dibus nostris etiamnum pulvis aliquis per serpen- 
tes ealcaneo insidiantes (59) injectus, adheret: 
huuc ipsi (tíngant(60), cum convertetur dolor eorum 
in caput illorum, et in verticem ipsorum iniquitas 
eorum descendet (01), 


L. Redde nobis propitium Deum, qui ex te natus 
est;exoraab ipso debitorum nostrorum remissionem. 
Vides, quam ingens sit debitum nostrum : hoc 
unum nobis superest, ut chirographum tibiin ma- 
nus tradamus : ne, qu&so, propter ejus pondus et 
propter debitorum eumulum oculos tuos avertas : 
sicutenim exiguum nobistempus, ac breve reliquum 
est preesentis vite spatium, sic immensa quoque 
sunt debita nostra. Quanquam ista a nobis vix nu- 
merari possint, at Filii tui clementia quemadmo- 
dum expers est principii, sic nullis finibus circum- 
scribitur. Non secundum peccata nostra faciat no- 
bis, neque secundum iniquitates nostras retribuat 
nobis (65). Quoniam secundum altitudinem celi a 
terra. corroboravit misericordiam suam super uni- 
versum mortalium genus, propter immensam amo- 
ris suierga homines abyssum crelos inclinanset in 
terram descendens (66). Quantum distat ortus ab 
occidente,longe fecit a nobis iniquitatesnostras (67), 
oriens quidem semper lumine splendidus et exsi- 
stens et appellatus ; occidens vero propter ineesti- 
mabilis misericordie sue viscera ad vite nostre et 
ad humane carnis tenebras se demittens. Quan- 
quam fenebre eum non comprehenderunt (68) ; 
quinimo et quidquid tenebricosum erat, dispulit 
et in lucidum transformavit. Ceterum levia cen- 
seri possunt vulnera, nostra, si cum illo infinite 
virtutis pharmaco comparentur,quod omnibus ex 
equo porrexit, ut omnia sanaret. Inest enim huic 
pharmaco efticacicissime virtutis elementum, ejus 


Et inimiciejusterram lingent. Eamdem sententiam 
legere est Isa. xLix, et Mich. vir, 17. 

61) Psal. vtt. 17 

62) Cod. xa0ocov. 

Ὁ Cod: ἐσπλαγχνίαν. 

(θ4) Cod. σχοτείαν. 

(65) Psal. cii, 10, 11. 

Ἢ Psal. xvii, 10. 

67) Psal, cn. 12. 

63) Joan. 1,5. 
(68*) Ita cod cum dialecto vulgari, ut Hedericus 


censet, pro ὑγίειαν. 


T35 


CERMANI II CP. PATRIACILE 


"136 - 


nempe sanguis divinitus fluens, qui vulnerumnostrorum ita malignitatem &absumit, ut ipsis 


quoque cicatrices abstergeatet in pristinam sanitatem integram restituat. 
LI. Tui itaque (o Deipara), sume chirographum, α NA'. Ὅθεν 


quo tam multa debita nostra continentur, et illud 
dilacera immaculatis illis tuis manibus, quibus uti 
mater eum, qui portat in manu sua universum 
mundum, gestati ; hac. enim de causa eum 
gestasti, quo sicicet humano generi debita solve- 
rentur. Etiam nobis igitur Deum ex te natum pro- 
pitium redde, ipsumque a veteri (quo tibi obstri- 
etus tenetur) debito libera. Fenoris enim, quod 
ipsa universorum Domino commodasti (69), carnis 
scilicet hypostatice ἃ Deo assumpte, rationem 
ipse habet, et gratiam tibi gratiis omnibus potio- 
rem debet, quod hoc idem fenus, purum prorsus 
supra quam dici possit, et omni auro splendidius 
ac sincerius sonans, et dignum, quo ipse uteretur, 


ei servaveris. Quod quidem nos contrectare digni p 


facti sumus inter sacra mysteria, ac veluti colly- 
biste mystice 80 sancte mense minutas in partes 
tribuimus, et per gratiam ipsius pauperes spiritu ab 
antiquis debitis, uti credimus, liberos dimittimus. 

Introduce, o Domina universorum, in coeleste 
regum omnes qui tibise dedunt, teque vere ac 
proprie Dei Genitricem credunt, et corda liac fide 
sanctificant, et linguam hac voce purificant, quique 
auxilio tuo gloriantur ac spei anchoram tue me- 
ditationi adnectunt post Deum, quem iu Patre et 
Filio et sancto Spiritu adoramus et glorificamus; 
cui soli latriee cultum deferimus, et quem solum 
omnium nostrum conditorem novimus, οἱ ἃ quo 
creata omnia pendent, ut consistant et conserven- 
tur ; soli increate ac sempiterne nature, cuide- 
cet omnis gloria, honor et adoratio, decusque ac 
magnificentia nunc et in infinita secula seculorum, 
Amen. 


VII. 


Insanctorum Innocentium occisionem, et in initium 
sancti Evangeliisecumdum Marcum. Lecta Domi- 
nica ante Lumina. 


λαδοῦσα τὸ πολύστιχον χειρόγραφον ἡ 
τῶν ἡμετέρων χρεῶν, διάῤῥηξον ταῖς σαῖς πανάγυμί 
χερσὶν, αἷς τὸν ἐν χειρὶ αὐτοῦ τὸν χόσμον βαστέ- 
ζοντα ὡς μήτηρ ἐθάστασας - ἐβδάστασας δὲ διὰ τὴν 
αἰτίαν ταύτην τῆς τῶν ἀνθρώπων χρεωλνσίας. '"Díe- 
σὸν ovv x«i ἡμῖν τὸν ἐκ σοῦ τεχθέντα Θεὸν, xci ri 
πολυχρονίον ἀπάλλαξον ὀφειλᾷς. Αἰϑεῖται γὰρ τὸ 
χρίος, ὅπερ αὐτὸ τῷ τοῦ παντὸς Λεσπότῃ δεϑδανει- 
κας͵ τὴν σάρχα λέγω τὴν θεούπόστατον - xoci χάριν 
σοι ὀφείλει πασῶν χαρίτων τὴν μείξονα, ὅτε τὸ δώ- 
γειον τοῦτο πανυπερχάθαρον διετήρησας, καὶ χρυ- 
σίου παντὸς ϑλιοειδέστερόν τε χαὶ ὀδρυζότερον xot 
ἄξιον τῆς αὐτοῦ χρήσεως, Ὅπερ μεταχειρέζεσθαι 
ἀξιωθέντες ὑμεῖς ἑερουργιχῶς, κχαταχερματίξομεν 
οἱ τραπεζῖται τῆς μυστικῆς χαὶ ἁγίας τραπίξης, 
χαὶ τοὺς πτωχοὺς τῷ πνεύματι πολυχρονίων λυτροῦ- 
μεθα τῶν ὀφειλῶν διὰ τῆς αὑτοῦ χάριτος, ὡς πι- 
στεύομεν. 


Πάντας εἰσάγαγε πρὸς τὴν οὐράνιον βασιλείαν͵ 
à Δέσποινα τῶν ἁπάντων, τοὺς ὁμολογοῦντάς σε xei 
φρονοῦντας χυρίως xal ἀληθῶς Θεοτόχον, xoi χαρ- 
δίαν ἁγιάξοντας τῷ φρονήματι, καὶ γλῶσσαν ἁγνί- 
ξοντας τῷ φωνήματι, χἀπὶ ταῖς σαῖς ἀντιλύήψεσι 
καυχωμένους, xxl τὴν ἄγκυραν τῆς ἔλπίδος τῆς ci; 
ἐξάψαντας μεσιτείας, μετὰ Θεὸν τὸν ἐν Πατρέ ταὶ 
Υἱῷ x«i ἁγίῳ Πνεύματι προσχυνούμενόν τε x«i do- 
ξαξόμενον * ᾧ μόνῳ λατρεύομεν, xai ὃν μόνον δη- 
μιονργὸν ἡμῶν ἐπιστάμεθα, x«i 
πάντα ἐξέχεται πρὸς συνοχήν τε χαὶ σύττασιν, τῇ 
μόνῃ ἀχτίστῳ φύσει x«l προανάρχῳ, Tj πρέπει πᾶσα 
δόξα, τιμὴ, καὶ προσχύνησις, μεγαλωτύνη τε χαὶ 
μεγαλοπρέπεια, νῦν xal εἰς τοὺς ἀτελευτήτους αἰῶ- 
νας τῶν αἰώνων, ᾿Αμήν. 


οὗ τὰ χτέσματα 


z. * 


Eig τὴν σφαγὴν τῶν ἁγίων νηπίων, x«i εἰς Tiv 
ἀρχὴν τοῦ χατὰ Μάρχον ἁγίον Εὐαγγελίου. 
᾿Αναγινωσχόμένη Κυριαχῇ πρὸ τῶν Φώτων. 


(Inter Homilias variorum Patrum ed. Hoschelius. Auguste Vindelic. 1586, 49.) 


I. « Quis Deus preter Deum nostrum, Deus ille 
qui precingit me virtute οἱ instruit pedes meos 
tanquam cervorum, et in excelsa statuens met?» 
Rursum David orationi precurrat cum solito de- 
cachordo'etsuavi melodia animam meamremissam 
et dormientem quasi inungens ad doctrine sta- 
dium eamque ad Dei laudes excitans, qui me vir- 
tute precingit scientie, sterlemque meam men- 
tem inhabitare facit in sacra hac domo, matrem 
filiorum letantern; ipsis inde genitis doctrine ser- 
monibus. Non enim meus est ille fructus, sed totus 
ἃ gralia Dei procedit ; non quod sim ego illa di- 
gnus, sed quod dilectus est Deo populus meus : et 
propter nos me roborat et dat verbum in apertione 


! Psal. xvu, 32-34. 
(69) Conf. I Reg. ru, 20. 


Α΄. « Τίς Θεὸς πλὴν τοῦ ἡμῶν, ὁ Θεὸς ὁ περιξων- 
γύων με δύναμιν, ὁ χαταρτιζόμενος τοὺς πόδας μου 
ὡσεὶ ἐλάφου, x«l ἐπὶ τὰ ὑψηγὰ ἱστῶν ut; « Πάλιν ὁ 
Λαυὶδ προτρεχέτω τοῦ λόγου μετὰ τῆς συνήθους χι- 
νύρας x«i τῶν ἡδυφθόγγων μελουργιῶν ἐπαλείφων 
ὥσπερ τὸ τῆς ψνχῆς ἀνειμένον χαθυπτιάζον πρὸς 
τὸ στάδιον τῆς διδασχαλίας καὶ πρὸς δοξολογέαν δεερε- 
θίξον Θεοῦ, τοῦ περιξωννύντος με δύναμιν γνώσιως, 
χατοιχέζοντος τὴν στείραν μον διάνοιαν ἐν οἴχω 
τούτῳ ἱερῷ, μητέρα ἐπὶ τέκνοις εὐφραινομένην, τοῖς 
αὐτόθεν ἀποτιχτομένοις λόγοις διδαχτιχοῖς. Οὐ γὰρ 
ἐμὸν τοῦτο χατόρθωμα, ἀλλ’ ὅλον τῆς χάρέτος τοῦ 
Θεοῦ - οὐχ ὅτι ἄξιος ταύτης ἐγὼ, ἀλλ᾽ ὅτι ἀγαπητὸς 
ὁ ἐμὸς λαὸς τῷ Θεῷ, χαὶ δι᾽ ἡμᾶς ἐμὲ δυναμοῖ, καὶ 


781 


HOMILIA IN SS. INNOCENTES. 


188 


δίδωσι λόγον ἐν ἀνοΐξει τοῦ στόματος, xci μοῦ x«r- A Oris mei, eterigit pedes meos ad evangelizandum 


apris. τοὺς πόδας εὐαγγελιξομένον εἰρήνην xai 
ἀγαθά: καὶ ἐπὶ τὸ ὑψηλὸν τοῦτο ἱστᾷ ξυλολόφιον 
χήρυχα εὐσεδείας xal διδάσχαλον ἀρετῆς. Καὶ πάλιν 
αὐτὸς ὡς σημαία ἐπὶ βουνοῦ, καὶ ὡς ἑστὸς ἐπ᾿ ὄρους, 
συναθροίξων τὸ ἱερὸν στρατολόγιον. Οὐ γὰρ ἂν τολ- 
μήσω εἰπεῖν ὅτι ὡς πόλις ἐπάνω ὄρους, χαὶ ὡς λύ- 
χνος ἐπὶ λυχνίας: ταῦτα γὰρ τῶ. ἀναδάσεις ταῖς 
σφῶν χαρδίαις τιθεμένων χαὶ τὰς τῶν ἀναδαθμῶν 
Ψαλλόντων ὡδὰς, ὧν χαὶ τὸ φῶς τῶν ἔργων ἔμπρο- 
σθεν τῶν ἀνθρώπων λάμπει, κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον. 
Φέρε τοίνυν ἐξ ἑορτῆς μετελευσώμεθα εἰς ἑορτὴν τῆς 
παρῳχημένης τὴν μέᾶλονσον, ix τῆς Δεσποτιχῆς 
χατὰ σάρχα γεννήσεως ἐπὶ τὴν τῶν δούλων ἡμῶν 
ἀναγέννησιν" £x τοῦ ἀστέροδ πρὸς τὸν μέγαν λύχνον, 
τοῦ προρδόμον τῶν ἀστρολατρῶν ἐπὶ τὸν πρόδρο- 
μὸν τοῦ Ἡλίου τῆς διχαιοσύνης, οὐ τριττὰ προσφέ- 
ροντες δῶρα, πίστιν δὲ μᾶλλον τὴν εἰς Πατέρα xal 
Υιὸν x«i ἅγιον Πνεῦμα ἦν ἐπισφραγίξζει τὸ βάπτισμα. 
Μετ᾿ ἀγγέλων ἐδοξάσαμεν πρότριτα τὴν ἐνανθρώ- 
πησιν τοῦ Θεοῦ, xai ὑπὲρ ἀγγέλους ἐδοξάσθημεν διὰ 
ταύτην" « Οὐ γὰρ ἀγγέλων ἐπελάθετο, χαθὼς ἂν ὁ 
Παῦλος ἐρεῖ’ ἀλλὰ σπέρματος ᾿Αδραάμ, ὅθεν χατὰ 
πάντα ἡμῖν ὡμοιώθη χωρὶς ἁμαρτίας. ν Μετὰ ποιμέ- 
νων περιεδάμφθημεν τῇ δόξῃ τοῦ γεννηθέντος, καὶ 
ὑπὲρ ποιμένας τὸ ἀφάταστον τῆς σαρχώσεως ἐπ- 
εγνώχειμεν οὐχ ὀφθαλωοῖς μόνον παραλαθόντες χεί- 
μᾶνον ἐν φάτνῃ τῇ μυστιχῇ, ἀλλὰ x«i στόματι δια- 
ψηλαφήσαντες τὸν οὐράνιον ἄρτον εἰς βιδαιοτέραν 
τὴν πίστωσιν. ᾿Οφθαλμῶν μὲν γὰρ ὠτίων πιστότεροι, 
ὀφθαλμῶν δὲ ἀφὴ βεθαιότερα, στόμα δὲ x«l ἀμφο- 
τέρων πιστότερον. 

Β΄. Πάντων οὖν τῶν ἐν Βηθλεὲμ ἱεροπρεπῶς τελε- 
σθέντων χαρμονιχῶν ὄντων χαὶ τερπωλῆς ἐμφορὴ- 
Tux διαδαινούσης εἰς τὴν ψυχὴν, tv ἦν τὸ ἀνιώσαν 
x«t συγχέαν τὰς διανοίας τῶν φιλοχρίστων, à τῆς 
ἀπειροχάχου νεολαίας ἀναίρεσις. ὁ θερισμὸς τῆς ἀώ- 
po» χλόης x«l ἀρτιφνοῦς, Πλὴν x«i τὸτε τοῖς μὲν 
θερίξουσι μᾶλλον ἐπεδαχρύσαμεν, τοῖς δὲ θεριξομέ-- 
νοις ἐφηδύνθημεν δράγμασιν" ὅτι ἐν μαλαχῇ τῇ mo« 
x«i νεοθαλεῖ ἀδρὸν τὸν στάχυν ἀποδεδωχασιν, ἀπο- 
Üuxc» τῶν ἄνω ἐπάξιον, Καὶ οὐχ εἴπομεν, Εὐλογία 
Κυρίον ἐπὶ τοὺς θεοίξοντας: ἀλλὰ τὴν εὐφορίαν τῶ 
δραγμάτων ἐμαχαρίσαμεν. Εἰ γὰρ xci παραπλη- 
σίως τοῖς ἐπί τῶν δωμάτων ἐσχήχασι τὸ εὐμάραντον, 
ἐν ὀλίγῳ ἀνθήσαντώ τε χαί ἀπανθήσαντα' ἀλλὰ τὸν 
χόλπον ἐπλήρωσαν τοῦ 'AÓpaaa τοῦ τὰ τοιαῦτα συλ- 
γέξαντος δράγματα x«i συγχλείσαντος. ᾿Αλλὰ ἔλαθεν 
ἑαυτὸν ὁ μεμηνὼς Ἡρώδης x«i ἔχνους, ὁ τῷ ὄντε 
διρμάτινος, Εἰς τοῦτο ὰρ à χλῆσις αὐτοῦ μετ- 
εὐλώττισται. Ἔλαδε τὸ ἠρυθροδανωμένον ἐκεῖνο 
δέρμα ἐξ ἀθώων αἱμάτων, τὸ συντελοῦν εἰς τὰ σχης 
γώματα τῆς Κυδὰρ, ἔνθα ὃ τοῦ σχότους ἄρχων xxi 
ἀπ᾿ ἀρχῆς ἀνθρωποχτόνος ἑπαναπαύεται, Καί γε πῶς 
timidos ἐσφάλη, καὶ ὑπὶρ ἑνὸς δεδιὼς βασιλέως, 
πολλοὺς αὐτὸς ἀπετέλεσεν, οὕς τὴν ἐξ αἱμάτων ἡμ- 
φ'αςς πορφυρίδα, Οἱ δὲ σνμθασιλεύουσι τῷ ἀθανάτῳ» 


t Hebr, m 16. 


pacem et bona; et me super hanc excelsam cathe- 
dram statuit pietatis preconem et virtutis magi- 
strum. Et rursum ipse tanquam vexillum in colle 
et tanquam malus in monte, congregans sacrum 
exercitum. Non enim audebo dicere me esse tan- 
quam urbem supra montem aut tanquam lampa. 
dem supra candelabrum : hec enim eorum sunt 
quiin vestris cordibus progressus statuere, et gra- 
duum psallentium cantus posuere, quorum lux ex 
operibus coram hominibus lucet secundum Evan- 
gelium. Eia igitur e festo transeamusad festum, ex 
celebrato ad futurum, ex Domini secundum car- 
nem generatione ad nostram servorum regenera- 
tionem ; ex stella ad magnam lampadem, ex stel- 


p larum adoratorum itinere ad totius justitie Solis 


progressum, non tria afferentes dona, sed potius 
fidem in Patrem et Filium et Spiritum sanctum 
quam consignat baptisma. Triduo ante cum ange- 
lis glorificavimus Dei incarnationem, ac per eam 
super angelos sumus glorificati. « Non enim ange- 
los suscepit, ut inquit Paulus, sed semen Abrahe 
unde in omnibus nobis similis factus est. absque 
peccato *: » Cum pastoribus gloria nati Salvatoris 
splendide circeumdati sumus, et magis quam pasto- 
res quod in incarnatione invisibile erat cognovi- 
mus, non oculis modo eum qui in mystico stabulo 
jacebat percipientes, sed et ore contrectantes cce- 
lestem panem in firmiorem fidem. Oculi enim au- 
ribus fideliores sunt, oculis autem tactus sincerior 
os vero et ambobus fidelius. 


II. Omnia igitur que Bethleem divine peracta 
sunt, jucunda sunt plenaque letitia que mentem 
penetrat ; unum autem fuit quod Christianorum 
animas moerore afflcit ac turbat, innocentium par« 
vulorum ablatio, immature etrecentis Ποῦ δ mes- 
sis. Quanquam et tunc metentibus potius illacry- 
mavimus, demessis autem letati sumus manipulis, 
In tenera enim et fforente herba plenam spicam 
tradiderunt, horreis coelestibus dignam. Et non di- 
ximus: Benedictio Domini super metentes ; sed 
manipulorum ubertatem beatam diximus. Etsi enim 
quemadmodum et ii qui in domibus sunt marce- 
scere possent, brevi florentes ac deflorentes: sed 
sinumAbrahe impleverunt,qui tales congregavit et 
conclusit manipulos. Sed seipsum latuit furens He- 
rodes et demens ac revera coriaceus. Sic enim ejus 
nomen interpretati sunt. Accepit illud rubrum co« 
rium innocenti sanguine effectum, pertinens ad 
tabernacula Cedar,ubi princeps tenehrarum et qui 
ab initio homicida est, requiescit. Sed sua eum 
spesfefellit, etuniuscausa timens regis, multos ipse 
interfecit, quos sanguinea induit purpura. Illi cum 
iminortali rege regnant atque in eternum vivunt. 
Insecutores autem, proptersuas adversusinnocen- 
tes injurias, occidentur ;et zelus perdet impios, 


789 
ut optime dicit Salomon *; violenta etenim morte 
crudelem et homicidam animam erupitimpius post. 
ea. Et ut largius in scena eum cohibeam, coria- 
ceus ille uter et vetus tempore ac malitia, ut no- 
vum vinum. recenter effusum infantium sangui- 
nem accipiens, discissus est ac distractus, et post- 
quam hasimmaturas uvas comedit, ipsius iminani- 
tatem subiere proprii filii, ab ipso interfecti, ut 
narrat Josephus. Videbatur enim furens ille ac in 

Deum pugnans Hebreorum dementia: preludere, 

rex malorum subjectorum, a^ illud ommino voci- 
ferare de innocentibus, quod postea ab eo consti- 
tutus populus de Christo : « Sanguis eorum super 
nos etsuper filios nostros *;» sic rabidus ille ac in- 
satiabilis lupus, assuetus in teneros agnos irruere, 

et in proprios catulos quasi furens rabie excanduit. 

Sed gratias Deo quiinjustos nonsinitjustitie manus 
diutius effugere, sed glorificatur in Pharaone, et 
in iis qui, qiemadmodum ille, contumaces sunt et 
divina mandata contemnunt et humilem plebem 

despiciunt. Sed et nunc audire mibi videor Deum 

dicentem : « Loquere filiis novi Israel, et parent se 

non ex /Egypto ad mare Rubrum, sed ex sangui- 

nis purpura qu& novum Pharaonem et puerorum 
occisorum perdidit (innocentis enim sanguinis 
effusio mors est ei qui eum effudit), ad pulchrum 
Jordanem, facilem illam et laboris expertem puri- 
ficationem. Dum enim tria sunt que purificant eos 

qui procedunt ad ablutionem et abstersionem ve- 
terum macularum, nempe baptisma, lacryme et 
persanguinem martyrium,ostenditincarnatus Deus 
ab initio sui adventus has sacras oblationes victi- 
masque, accipiens excelsiorem esse eam qus per 
sanguinem est, purificationem, non modo quia se- 
cundis maculis non inquinatur, sed quia et lacry- 
mis ipsis perseverantior est. Purificatio enim per 
baptismum alia est, cum gratie et Spiritus sancti 
muneris sit. Charitatis autem in Deum immense 
manifestissimumtestimonium non aliud tantum est 
quantum pro eo qui nos diligit proprii sanguinis 
effusio « Majorem enim hac dilectionem nemo 
habet quam ut si quis animam suam ponat pro 
amicis suis? ; » si pro amicis vero, quanto magis 
pro Domino ac Creatore ? Sanguis enim ardentem 
dilectionem indicat ; lacryme autem, ut solet fleri, 


obponnarum timorem effunduntur. Paucorum enim D 


et virtute perfectorum est ex dilectione lacrymas 
effundere ; qui Dei desiderio flagrant, quorumque 
anims quam citissime cum dilecto conversari et 
uniri peroptant. Qualis erat ille dulce sonans pro- 
topsaltes, cithare chordas scite contrectans etcan- 
tum blandum accinenset amore plenum. «Quando 
veniam, ait, et apparebo ante faciem Dei ? Facte 
sunt mihi lacryme mee panes die ac nocte, dum 
dicitur mihiquotidie: UbiestDeus tuus *?« Perinde 
ac si quidain obtrectatores venerande ac sapienti 
uxori que modo sponsi societatem gustavit, ab- 


Prov. v. 3.  * Matth. xxvn, 25. 


GERMANI ἢ CP. PATRIARCHE. 


5 Joan. xv, 13. 


^46 


Α βασιλεῖ χαὶ συξῶσιν αἰώνια. Oi dt διῶχται, d ὅν 
ἡδίχουν νηπίους, φόνευθήσονται" καὶ ἐτασμδὲ She 
τοὺς ἀσεδεῖς, ἐπιχαίρως φάναι τὸ Σολομώνττων" 
βιαίῳ καὶ γὰρ θανάτῳ τὴν ἀνήμερον xml μεεαιφόην 
ψυχὴν ἐξέῤῥηξεν ὁ ἀνόσιος ὕστερον. Καὶ, ἵνα πλατὺ- 
τερὸν χωμωδήσω τὸν τῆς τραγῳδίας ταύτης δραμα- 
τουργὸν, ὁ δερμάτινος ἐχεῖνος ἀσχὸς χαὶ παλαιὸς 
τῷ χρόνῳ xai τῇ χαχία, ὡς οἶνον νέον τὸ νεοθλιβες 
τῶν νεογνῶν διξάμενος αἷμα διέσχισται xoi ὃ ἐἐῤῥη- 
χται, χαὶ ὄμφαχας τούτους φαγόντος αὐτοῦ, τὰ ἴδια 
τέχνα αἰἱμωδίαν ὑπέστησαν, ὕπ᾽ αὐτοῦ xxi ταῦτα 
ἀναιρεθέντα, χαθὼς Ἰώσηππος ἱστορεῖ. Ἔοικε γὰρ 
ὁ ἐχμανὴς ἐκεῖνος x«i θεομάχος προλαμβάνειν τὴν 
τῶν Ἑδραίων ἀπόνοιαν, ὁ βασεδεὺς τῶν χαχῶς 8α- 
σιλενομένων, χἀχεῖνο φθέγγεσθαι ἄντικρυς περὶ τῶν 

B βρεφῶν, ὃπερ ὕστερον ὁ ὑπ᾽ αὐτὸν λαὸς περί τοῦ 

Χριστοῦ, « Τὸ αἴαα αὐτοῦ ἐφ ἡμᾶς, xat ἐπὶ τὰ τί. 

χνα ἡμῶν: » οὕτως ὁ λυσσώδης ἐχεῖνος xat ἄπλη- 

στος λύχος ἐνεθισϑείς ἁπαλοῖς ἀρνίοις ἐπιπηδᾶν, 
xat τοῖς οἰχείοις λυχιδέσιν ὡς μεμηνὼς ἐπελύττησεν. 
᾿Αλλὰ χάρις τῷ Θεῷ, τῷ μὴ συγχωροῦντι τοὺς ἀδι- 
χοῦντας τὰς τῆς δίχης χεῖρας ἀποδιδράσχειν ἐπὶ 
πολὺ, ἀλλ᾽ ἐνδοξαζομένῳ ἐν Φαραὼ, χαι εἴ τις χατ᾽ 
ἐχεῖνον σχληροχάρδιος, x«t θείων χατολιγωοῶν χε- 
λευσμάτων, x«t κχατοφρυώμενος λαοῦ ταπεινοῦ. 
᾿Αλλ᾽ ἐπαΐειν ἄρτι ϑοχῶ λέγοντος τοῦ Θεοῦ" Λαλη- 
σον τοῖς υἱοῖς τοῦ νέου Ἰσραὴλ, καὶ ἀναξευξάτωσαν, 
οὐκ ἐξ Atyórtou πρὸς τὴν Ἐρυθρὰν, ἀλλ᾽ ix τῆς τῶν 
αἱμάτων ἐρυθρᾶς ἥτις τὸν νέον Φαραὼ xat παιδὸ- 
χτόνον ἐξώλεσεν (ἀθώον γὰρ αἵματος χύσις θανα- 
τος τῶ ἐχχέαντι) πρὸς τόν χαλόν Ἰορδάνην, τὴν 
ἄπονον χάθαοσιν τῶν ἀνθρώπων x«t ἄμοχθον. Τριῶν 
γὰρ ὄντων χαϑαρτηρέίων. τῶν διαβιδαξόντων εἰς τὴν 
ἔχπλευσιν, xac τὰ ἐπιτρίπματα τῶν παλαιῶν μολυ- 
σμῶν τέλεον ἀπονιπτόντων, βαπτίσματος, δαχρύων, 
x«t τοῦ δι᾿ αἵματος μαρτυρίον, ἔδειξεν ὁ ἐνανθρωπή- 
σας Θεός ἐκ προοιμίων αὐτῶν τῆς αὐτοῦ παρουσίας 
προσδεξάμενος τὰ ἱερὰ ταῦτα προσθύματα x«t προσ. 
φάγια τὸ δι’ αἵματος εἶναι το ὑπεροχιχώτερον, οὐ 
μόνον ὅτι δευτέροις ῥύποις οὐ μολύνεται, ἀλλ᾽ ὅτι 
χαιτῶν δαχρύων αὐτῶν πολλοῖς τοῖς μετοῖς ἐπέμο- 
γώτεορον. Τό γὰρ διὰ βαπτίσματος χαθαρτήσιον 
ἄλλως ἔχει, ὅλον τῆς χάριτος ὃν χαι τῆς δωρεᾶς τοῦ 
Πνεύματος τοῦ ἁγίου. ᾿Αγάπης δὲ ἀχραιφνοῦς τῆς 
πρὸς Θεὸν τεχμήριον ἐχδαλότατον, οὐχ ἕτερόν τι 
οὕτως ὡς τὸ ὑπὲρ τοῦ ἀγαπῶντος τοῦ ἰδίου αἵματος 
ἀφειδῇσαι. « Μείξονα γὰρ ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς 
ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φέλων 
αὐτοῦ »εἰ δὲ φίλων, πολλῷ μᾶλλον Δεσπότου χαὶ 
Ποιητοῦ, Τὸ μὲν γὰρ αἷμα, ἀγάπης ἐνθέρμον δηλω- 
τιχὸν, τὸ δὲ δάχρνον, ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ διὰ τὸν, φόθον 
τῆς τιμωρίας" ὀλίγων γὰρ καὶ τούτων τῶν τελειοτά- 
τὴν τὴν τὸ ἐξ ἀρετὴν ἀγάπης δαχρύειν, x«i πόθου 
τοῦ πρὸς Θεὸν, ὁριγνωμένης τῆς ψυχῆς τῷ ποθου- 
μένῳ τάχιον προσομιλῆσαι χαὶ προσενωθῆναι τῷ 
ἐρωμένῳ. Olog: ἦν ἐχεῖνος ὁ κχαλλιχέλαδος πρῶτος 
ψάλτης εὐφυῶς ἐπαφώμενος τῆς νευρᾶς τῆς χανύ- 


5 Psal, xn. 2, 3, 


7H BOMILIA IN SS. INNOCÉNTES. 148 
ρας, xxi τι προσεπάδων ἐπαγωγὸν χαὶ ἐράσμιον, A sente paululumtemporis conjuge, dicant ; Ubi est 


« Πότε ἥξω, λέγων, xui ὀφθήσομαι τῷ προσώπῳ τοῦ 
Θεοῦ; Ἐγενήθη τὰ δάχρυχ μου ἐμοὶ ἄρτος ἡμέραϑ 
τε x«i νυχτὸς, ἐν τῷ λέγεσθαί μοι καθ’ ἐχάστην 
ἡμέραν - Ποῦ ἐστιν ὁ Θεός σου; » Ὥσπερ εἴ τινες 
τῶν βασχάνων σεμνοτάτῇ τινὶ καὶ σώφρονι νύμφῇ, 
ἄρτι γευσαμένη τῆς τοὺ νυμφίου ὁμιλίας, διασταν- 
τος ἐχείνου ἐπὶ μιχρὸν ἐπεμθαίνοντες ἔλεγον - Ποῦ 
ἐστιν ὁ ἐοαστὴς σοὺ ; ᾧχετο χαταλιπὼν σε μεμονω- 


amator tuus? Abiit relinquens te. Quoniam autem 
nonsuscepimus martyrum agones verbis celebrare 
sed baptismi gratiam laudibus efferre, ad flumen 
nostros cursus,nostrum ardorem dirigamus, etin- 
fantium injuriam alio modo vindicatam exquira- 
mus. Jordanica enim ablutio in mysticum sinum 
perficitur, et sancti Spiritus operatione multiplicem 
pulchrumque partum profert. 


μένην. Ὅτι μὲν οὖν οὐ πρόχειται ἄρτι τῷ λόγῳ τὸ μαρτυριχοὺς ἀγῶνας ἐγκωμάζειν, ἀλλὰ τὴν χάριν 
τοῦ βαπτίσματος ἐχθειάξειν - ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ τὰ ορμήματα, τὴν ὁρμὴν τοῦ λόγου χινήσωμεν, χαὶ τὸ 


τῶν νηπίων ἀδίκημα τρόπον ἕτερον διεχδιχούμενον 


χατοψώμεθα. Ἢ γαρ Ἰορδάνειος χύσις εἰς μυστιχήν 


ἀποτελεῖται γαστέοα, x«i διὰ τῆς τοῦ ἁγίου Πνεύματος μαιεύσεως πολυτεχνίαν ὁμοῦ xa) χαλλιτεχνίαν προφέρει, 
á 


Γ΄. Καὶ τῇ μὲν Βηθλεὲμ ἀτεχνουμένη βαρνηχὲς 
τὸ τραγῴδημα ὃ πολύδαχρυς ᾿Ἰερεμίας ἐπέπλεχε, 
« φωνὴν ἐν Ῥαμᾶ λέγων ἀχουτισθῆναι, χαὶ θρῆνον 
χαὶ ὀδυρμὸν πολὺν. » Ἐπὶ δὲ τῆς πνευυματιχῆς ταύτης 
εὐτέχνον γονῆς ὁ μεγαγοφωνότατος Ἦσαΐας τὰ 
γενέθλια μελωδήματα χαρμόσυνα ἐξυφαΐνει - «  Ev- 
φράνθητι, στεῖρα, ἢ οὐ τίχτουσα, pífóv καὶ βόησον 
Ἢ οὐχ ὠδίνουσα * ὅτι πολλὰ τὰ τέχνα τῆς ἐρήμου 
μᾶλλον ἢ τῆς ἐχούσης τὸν ἄνδρα.» 'Q τῆς παγχο- 
σμίου γχορειας ! ὦ τῆς μεγαλοφωνίας τῶν χηρύχων 
τοῦ μυστηρίον, πανταχόθεν μοι χαταυλοῦνται τὰ 
ὦτα * ἐξ οὐρανοῦ, ἐξ ἀνύδρον ἐοήμον, ἐξ ὑδάτων 
αὐτῶν, Οὐρανόθεν ὁ Πατὴρ τῶν φώτων βοᾷ - « Οὗτος 
ἔστω Υἱὸς ὁ ἀγαπητός μον, ἐν ᾧ ηὐδόχησα " » ἐπὶ γῆς 
« Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ - Ἑτοιμάσατε τὸν ὁδὸν 
Κυοίου * » ἐξ ὑδάτων, « ᾿Ἐπῆραν οἱ ποταμοὶ φωνὰς αὖ- 
τῶν, ἀροῦσιν οἱ ποταμοὶ, ἐπιτρίψεις αὐτῶν ἀπὸ φω- 
γῶν ὑδάτων πολλῶν, » ᾿Επὶ τοισὶ τούτοις μάρτυσιν ὁ 
ἐπιφανεὶς ἐν τῷ Ἰορδάνῃ θεάνθρωπος τοῦ χόσμου 
μαοτυρεῖται δεσπότης xai πνιητής : x«l ὁ τὰ πάντα 
πληρῶν χατὰ χύχλον δοχεῖ περιοδεύειν τὸν χόσμον " 
ἵνα τὸν ἐξ οὐρανοῦ πεσόντα ἑωσφόρον, x«i γῆν, χαὶ 
θάλατταν ἐξαλείφειν χαυχώμενον πάντοθεν ἐχδιώξῃ, 
τὲν αὐτοῦ γχαθελὼν τυραννίδα. “Ὅρα γὰο, ἐξ οὐρανοῦ 
χατῆλθεν ὁ Κύριος, ἐπὶ γῆς σαοχοφόρος ἐτέχθη, ἐν 
ὕδασιν ἐπιδαίνει, ἐξ ὑδάτων ἀνερχομένῳ οἱ οὐρα- 
νοὶ πάλιν αὐτῷ ὑπανοίγονται, ἀπεχδεχόμενοι τὸν οὐ- 
ράνιον μετὰ τῆς γηΐνης σαρχὸς ἀνελευσόμενον, τὴν 
ὑπὲρ ἡμῶν οἰχονομίαν πληρώπαντα. Ὃν γὰρ τρόπον 
ἀγαθὸς τις ποιμὴν χαὶ χηδεμονιχὸς προθάτον ἀπολω- 
)óro; xxi τῶν συννόμων μεμαχρυσμένου χατ᾽ ἴχνια 
τούτον ἑπόμενος πρόεισι, φιλοπραγμονῶν τὰς ὁπλὰς, 
κἂν εἰς φάραγγα φέρῃ τὰ ἴχνη, χάτεισιν, ἐρευνῶν 


χἂν εἰς σπήλαιον εἰσδύνῃ, συνεισδύντι, χἂν dU ὕδα- D 


τος ἐπορεύθη, ἀχολουθῶν διαδαίένει μέχρις ἂν τὸ 
πεπλανημένον χαταλάδῃ, x«i χαταλάδὼν ἐπὶ τῶν 
ὥμων βαστάση xol συναγελάσῃ τοῖς εὐπλανέσιν " 
οὕτω δὴ χαὶ ὁ ποιμὴν ὁ χαλὸς, ὁ τιθεὶς τὴν ψυχὴν 
ὑπὲρ τῶν προδάτων, τοῦ ἀνθρώπου χαταπεσόντος ἐξ 
ὕψους τῆς ἀρχαίας εὐχλείας, εἰς γῆν πορευθέντος, δι' 
ὕϑατος χατακλυσθέντος χαὶ εἰς ἐσχάτην παρασυρέν- 
τός ἀπώλειαν, διὰ τῆς αὐτῷᾷς τῷ πεπλανημένῳ ἔρχε- 
ται ἀτραποῦ ἐχουσίως x«l ἀναμαρτήτως * ἐξ ὕψους 


7 Jerem. xxxi, 15. 3188. Lv, d. ? Matth. uu. 17; 


-- 
^.» 


III. Et quidem Bethleem filiis orbatee lamentabi- 
lem tragediam lacrymosus Jeremias contexuit : 
p «Vox in Rhama audita est, inquit, et ploratus et 
ululatus multus?. » De spirituali autem, illa et 
fecunda generatione eloquentissimus lsaiasnatalia 
canticaletitiaque plena connectit; » Leetare, sterilis, 
qua& non paris;erumpeetclama, 4118 non parturis; 
quia multi filiidesert» magisquam ejus que habet 
virum *. » O universalem saltationem! O mysterii 
preconum eloquentiam ! Undique mihi aures 
personant:e codo, ex inaquosa solitudine, ex 
aquis ipsis. E coelo hominum Pater clamat : « Hic 
sit Filius meus dilectus, in quobenecomplacui *;» 
in terra : Vox clamantis in deserto: Parate viam 
Domini 19 ; » et aquis: Elevaverunt ftumina vo- 
cem suam, elevabunt flumina fluctus suos avoci- 
bus aquarum multarum '!. » A tribus his testibus 
monstratus in Jordane Deus homo declaratur mundi 
Dominus et conditor. Et qui omnia replet, percir- 
cuitum videtur mundum obire]; ut eum qui e coelo 
decidit, luciferum, terramque et maresedeleturum 
jactitantem undique expellat, ejus destruens ty- 
rannidem. Vide enim, e ccelo descendit Dominus 
carne indutus natus est, in aquis incedit, ex aquis 
egresso coli rursum illi aperiuntur, accepturi 
celestem cum terrestri carnerediturum,postquam 
nostrenature damnareparaverit. Quemadmodum 
enim bonus pastor et misericors, si ovis perdita sit 
et longe ab aliis erraverit, ejus vestigia sequens, 
procedit ungulas observans, et si in pre&cipitium 
ducant vestigia, descendit investigans, et siin spe- 
luncam introierit, intrat et ipse et si per aquas in- 
cesserit, transit et ipse aquam, donec errantem re- 
ceperit receptamque in humeris portet congreget- 
que ceteris feliciter vagantibus; ita sane et bonus 
Pastor qui animamsuam proovibusponit, homine 
a pristine glorie summitate dejecto in terram, per 
aquas inundantes incedente et ad extremam mise- 
riam adducto eadem semita ac homo errabundus 
- libenter et absque peccato venit. De excelso in 
terram venit, speluncam ingreditur, errantem in- 
quirens; preesepescrutatur propter eum qui jumen- 
tis comparatus est; in aquam descendit ffuvialem 


xvit, 9, !?lIsa. x1, 3 ; Mattb,ni, 3. !! Psal xcu, 3, 


73 CERMANI f CP.PATRIABCILE τ 


propter eam ovem qui aquis submersa est. Invenit À χάτεισιν, ἐπὶ γῆς ἔρχεϊδι, σπήλαιον εἰσέρχεται, τὸ 
quod erraverat, et statim colestesjanue aperiun- πεπλανημένον ἀναζητῶν, τὰς φάτνας ϑιερευνᾷ διὰ 
tur, imo vero, ut Scripture verbo utar!*patefacle τὸν παραδληθέντα τοῖς χτήνεσιν - εἷς ὕδωρ κατα 
suntcataracte cceli, unde et prius eruperunt inun- ἄαίνει ποτώμιον διὰ τὸ καταχλυσθὲν τοῖς den 
dantes pluviez, et hominem per aquas salvatum, πρόδατον " εὑρίσχει τὸ πλανηθὲν, καὶ εὐθύς αἱ οὐρά- 
qui prius per aquas perierat, suscipiunt, non 8" νιαι πτύχες ἀναξυγοῦνται, μᾶλλον δὲ φάναι τὸ rig 
tem, per aquas tantum, sed et per divinum Spiri- Γραφᾷς, ἀνοίγονται οἱ χαταῤῥαχται τοῦ οὐρανοῦ, 
tum. Atque id per ingeniosam consequentiam. Àu-  ó)r x«l ὁ χαταχλύσας ὑετὸς πρότερον χατεῤῥάγηῃ, 
diit; enim ante diluvii immissionem hominum ge- καὶ δι᾽ ὕδατος σωζξόμενον, τὸν ἐξ ὕϑατος ἀπολωλότα 
Dus:» Non remanebit Spiritus meus in illis homi- πρώην ἄνθρωπον ὑποδέχονται, πλὲν οὐ dw ὕϑατος 
nibus, quia caro sunt !5;» unde ei postquam Spi- μόνον, ἀλλὰ x«l Πνεύματος θείον. Καὶ τοῦτο xar" 
ritus ille, tanquam columba, evolavit (non enim ἀκολουθέκν εὐμήχανον * ἥκουσι q*0 πρὸ τῆς ἐπιρο- 
tantam corruptorum hominum pestilentiam susti- ρᾶς τοῦ χαταχλυσμοῦ τὸν ἀνθρώπινον ὡς « Οὐ p 
nebat), spiritus procella ejus in. locum adductus χαταμείνῃ τὸ Tlvsüp μὸν ἐν τοῖς ἀνθοωποις τούτοις 
est, et per aquas destructio; atque ita Deo odibile διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρχα * » ὅθεν χαὶ τοῦ Πνεύματος 
scelus hominum diluvio perditorum erat, ut rena- p τότε díxw» περιστερᾶς &momrávrog ( οὐχ ἔφερε γὰρ 
sceretur pro aque natura. Non enim tunc Spiritus τὴν τοσόνδε τῶν ἀκαθαρσιῶν δυσωδίαν ) πνεῦμα 
Dei super aquas ferebatur. Dum enim adhucaqua χαταιγίδος ἀντεπηνέχθη, χαὶ ἡ ἐξ ὑδάτων πανωλε- 
tumescerent, cadaveraqueut verisimileest,innata- θρία χαὶ οὕτω θεοστυγὲς τὸ μῦσος i» τῶν χαταχλυ- 
rent, corvus quidem ex ea que omnia continebat, σθέντων ἀνθρώπων ὡς ἀναδλαστῆναι τοῦτο χαὶ τὴν 
arca evolans,redire noluit, mortuis corporibus in- φύσιν τοῦ ὕδατος, Οὐ γὰρ ἐπεφέρετο τότε Πνεῦμα 
sidens, et corruptis gaudens, symbolum effectus Θιοῦ ἐπάνω τοῦ ὕδατος - τεχμήριον δὲ, xai γὰρ ἔτι 
demonis qui hominum casibus letatur,sanguine τούτου ἐπιχυμαίνοντος x«i τῶν πτωμάτων ὡς εἰχὸς 
gaudet nobisque jacentibusirridet.Columba autem ἐπινηχομένων, ὁ μὲν χόραξ ἀποπτερυξάμενος τῆς 
non reperiensubi pedes sisteret, ad eum qui mi- παντοδέγμονος χιθωτοῦ τὴν ὑποστροφὴν ἀπηνήνατο, 
serat rediit. Sanctus enim Spiritus non habitabit ἐφιξάνων τοῖς vtxpoig σώμασι x«i τοῖς θνησιμαίοι; 
in corpore peccatis serviente.Columba porro solet ἐπεντρυφῶν, σύμδολον ὧν τοῦ χαίροντος τοῖς ἀνθρω- 
adhiberi ut Spiritus sancti symbolum. lta res se πίνοις πτώμασι δαίμονος xai αἰμοχαροῦς χαὶ ἐπεγ- 
tunchabebant,etvitalis aqua hominibus perniciem γελῶντος χειμένοις huiv* ἣ γε μὴν περιστερὰ μὴ εὖ- 
attulit. Nunc autem, secunda, ut aiunt, navigatio, ροῦσα τοῖς ποσὶν αὐτῆς ἀνάπαυσιν παλίμπτερος ἀνθ- 
et puppim nostre nature impellens substantia ab υποστρέφει τῷ ἀποστεῶμαντι, Πνεῦμα γὰρ ἅγιον 02 
eo qui nobis invigilat nostraque curat, refluens ve- " χατοιχήσει iv σώματι χατάχρεῳ ἀμαρτίαις * ἐπείπερ 
nit et via vie priori contraria incedit. Ex aquis in — eupu6oXoypagtiv οἶδε περιστερὰ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιονς 
Spiritum, a Spiritu in colum, et desideratam dei- Ὧν μὲν ταῦτα τὸ τηνιχάδε, xai τὸ ξωτιχὸν ὕδωρ ὁλέ- 
ficationem. Quam intempestive olim invadere co- θριὸν γέγονε τοῖς ἀνθρώποις. Τὰ νῦν δὲ δεύτερος, ὃ 
nata mulier, extensione dextere, perdidit et qu& φασι, πλοῦς, x«i πρύμναν χρηυνσαμένη τῆς ἡμῶν 
in manibus habebat, et cum Deus fieri tentarel- φύσεως ἢ ὑπόστασις παρὰ τοῦ συμφερόντος xal 
homo, parum abfuit quin et homo esse desineret χυθδερνῶντος τὰ xxÜ' ἡμᾶς ἀνάῤῥους ἧχει καὶ τὴν 
Homo enimconstat anima etcorpore; quem morlis ἐναντίαν τῇ προτέρᾳ καταδάσει πορεύεται, ἐξ ὕδα- 
gladius scindit, unionemque dissolvit, quacum τος si; τὸ Πνεῦμα ἀπὸ τοῦ Πνεύματος εἰς τὸν οὐρα- 
solvitur et appellatio, et terra solum modo nomina- νὸν χαὶ τὴν ἐπιθυμουμένην θέωσιν. "Hi ἀκαίρως 
tur. Áit enim : » Terra es, et in terram reverte- πρώην ἐπιδράξασθαι πειραθεῖσα τῇ ἐχτάσει τῆς δι- 
ris!*. » Cum enim uno impetu et confestim in ἔξιᾶς ἀπώλεσε xai τὰ ἐν χερσὶ, x«i Θεὸς γενέσθαι 
coelum ascendere cogitaret, fraude seductus lapsus. προσδοχήσας ὁ ἄνθρωπος χεχινδύνευχε μηδ᾽ ἄνθρω 
est, et decidit, et tanquam gleba ruptus est super ,, soc εἶναι. ΓΑνθρωπος γὰρ τὸ σύνθετον ix ψυχῆς τε 
terram, et in infernumdissipata ossa ejus. Accinat ^ xat σώματος * τὸν δὲ τὸ τοῦ θανάτου ξίφος διχοτομεῖ, 
enim David suum !? primo homini dejecto oppor- x«i τὴν συμπλοχὴν ἀναλύει, x«i ἢ χλῆσις συνανα- 
tunum epitaphium. Oportebat autem non ita, sed λύεται, x«i γᾷ ὀνομάξεται μόνον. « Γῆ γὰρ εἰ, φησὶ, 
quodam ordine et consequentia eum ascensionem χαὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ. » ᾿Επεὶ γὰρ ἑνὶ πηδήματι 
suam curare excellenti humilitate tanquam duce χαὶ ἀθρόον πρὸς οὐρανὸν ἀναδῆναν ᾧετο " τῇ ἀπάτῃ 
utentem. ; συναρπαγεὶς ὁλισθήσας xarímsgs, x«i cct πάχος 
ἧς ἐῤῥάγη ἐπὶ τῆς, γῆς διεσκορπίσθη τὰ ὀστᾶ αὐτοῦ παρὰ τὸν ἄδην. ᾿Επιψαλλέτω γὰρ ὁ Δαδίδ᾽ τῷ γενάρ- 
X» χειμένῳ τὸν ἐπιτάφιον πρόσφορον * ἔδει δὲ οὐχ οὕτως, ἀλλὰ τάξει cob xai ἀχολονθέᾳ τὴν ἀνάθασιν 
μελετῆσαι ὁδηγῷ ἀρίστῃ ταπεινοφροσύνῃ χρώμενον. 

IV. Sed agedum et conabimur explicationem ag- Δ᾽, ᾿Αλλὰ φέρε x«l πειρασόμεθα τῇ ἐξηγήσει ἐπι- 
gredi verborum Evangelii que hodie legendasunt. ὄδαλέσθαι τῶν τοῦ Εὐαγφελίον ῥημάτων τῶν σήμερον 
θυ quidem divinissimum Marcum extollunt, par- ἀναγνωσθησομένων, Τὰ δὲ συγγραγέα τὸν θειότατον 


* !5 Gen, vu, (4. 15 Gen, vi, 38. 15 Gen.ur, 40, !* Psal Lui, 6, 


745 


HÓMILIA ÍN 55. INNOCENTES, 


746 


Μάρχον αὐχοῦσι, μιχρὸν μὲν ὄντα πρώην iv τοῖς Α vum prius inter fratresChristi(ex septuaginta enim 


ἀδελφοῖς αὐτοῦ (τῆς γὰρ τῶν ἐἑδδομήχονται συναυ- 
λίας ὁ ἀνὴρ), ἀλλ᾽ ὅτι αἱ χεῖρες αὐτοῦ ἐποίησαν ὃρ- 
ἄνον σωτηρίας, χαὶ οἱ δάχτνλοι αὐτοῦ ἡρμόσαντο τὸ 
τῆς βασιλείας ἡράψαντις Εὐαγγέλιον. εἰς μέγιστον 
χλέος ἐπήρθη χαὶ πρὸς ἰσοτιμίαν ἀνέῤη τῶν χορυ- 
ψαίων: εὐηγηελίσατο γὰρ διχαιοσύνην ἐν ᾿Εχχλησίᾳ 
μεγάλῃ πάσης τῆς οἰχουμένης, xxi si; πᾶσαν γὰρ τὴν 
“ἦν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτοῦ. Καὶ ἑνέων μὲν τῶν ἐν 
τοὶς δωδεχα τὰ ὀνόματα τάχ᾽ ἂν τοῖς πολλοὶς ἄγνω- 
στα" τοῦ δὲ ὡς; θαυμαστὸν τὸ ὄνομα. ἐν πάσῃ τῇ γῇ, 
x«i ἕν ὑψηλῷ τῷ χηούγματι ὁ εὐαγγελιστὴς τῷ 
Εὐαγγελίῳ σνωμεμαληγορεῖται χαὶ συνεχφωνεῖται 
τρανῶς ἐπὶ τοῦ ἱξοοὺ τῆς Ἔχχλησίας ὀχοίδαντος, Ky 
εἰς τὴν βαοδαχοιχὴν ἐχχλησίαν εἰσέλθης, Χοιττιανι- 
χὴν δ᾽ ὅμως, τῶν μὲν εὐαγγελιχῶν DrnuXTw) ἐστήξῃ 
ἀσύνετος διὰ τὸ ἀλλόγλωττον: ὁ Μαοχος Ot ἀπαοι- 
ποίητος εἰσθυσεταί σου τὰς ἀχοὰς, χαὶ ἀνάγνωσιν 
εὐαγγελιχὼν ῥημάτων τεχαήραιο xut δοξάσεις τὸν 
Κύριον" Οὗτος τοίνυν ὁ τηλιχοῦτος εὐαηγελιστὴ ς, ὁ 
τὴν φοΐσιν ἐπίτομος, τὸν δὲ γνῶσιν πλατὺς, ἀοχὴν 
τοῦ χατ᾽ αὐτὸν Εὐαγγελίου ποιεῖται τὴν 6» τῷ  loo- 
δάνῃ φανέοωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Πρότερον οὖν 
ἐρῶ πρὸς ὑμᾶς, ὅπερ τινὶ τῶν τοῦ Εὐχγγελίον σοφω- 
. eM - ; o, --— 
τάτων ἐξηγητῶν χαριέντως νενόηταί Ti γαὶ γέγοα- 
πται. Τῆς τῶν εὐαγγελιστῶν ἔνεχα τετραχτύος ὁ 
ἐπὶ τῶν Χερονδιμ, φησὶ, χαθήμενος Θεὸς, ἃ τετρα- 
πρόσωπα n ἸΤραγὴ λέγει, παρέδωχεν ἣμῖν τετράμορ- 
γον τὸ Εναγγῶιον ἂν ἐνὶ πνεύματι συνε όμενον. 
Ὡσπερ οὖν τῶν Χερουδὶα ἔχαστον ἣν μὲν πρόσωπυν 


εἰγχεν ὅμοιον λέοντι, ἕτερον δὲ ἀνθρώπ,» χαὶ ἕτερον 


ἄξτῶ, χαὶ ἕτερον 6g m* οὕτω χαὶ ἢ τοῦ εὐαγγελι- 
Καὶ τὸ μὲν χατὰ 
Ἰωάννην Εὐαγγέλιον ἔχδι λεοντο πρόσωπον, βασι- 


χοῦ χηρύγματος πραγματεία. 
λικὸν γὰρ ἡ λέων χαὶ ἡγεμονιχὴὸν᾽ ὁμοίως οὖν χαὶ 
ὁ Ἰωάννης ἀπὸ τοῦ βασιλιχού xxi δεσποτικοῦ ἀξιὼώ- 
ματος τῆς θεότητος τοῦ Λόγον ἤρξατο, εἰπών" « Ἐν 
ἀοῇ ἦν ὁ Λόγος, χαὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος" »τὸ δὲ χατὰ 
Ma«-«io7 ἀνθρωπόμορφον" ἀπὸ “ὰρ τὸς χατὰ σάοχα 
“ευνησεως χαὶ ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου ἥρξκτο. 
Τὸ dz χατὰ Μάοχον ἀετῷ παοειχαξόμενον: ἀπὸ γὰρ 
τῆς προγητείας ἤρξατο ᾿Ιονάννου * ἢ δέ προφητεία, 
X^0t$ προορατιχὴ οὖσα, ὀξέως τὰ πόῤῥω βλέπουσα 
ἀξτὸς ἔττι' ὀξυδερχέστατος γὰρ ὁ ἄξτός. Μόσχω δὲ 
ὅμιον τὸ χατὰ Λουχᾶν, διότι ἀπὸ τῆς ἀρχιεοατιχῇῆς 
ἀξίας τοῦ Ζαχαοίον ἥρξατο ὑπὲο τῶν ἀμαρτιὼν τοῦ 
λαοῦ θνμιῶντος" χαὶ μόσχο; δὲ Zv ὁ θνόμενος τότε" 
Καὶ ταῦτα μὲν οὕτω χατ᾽ ἀστείαν τινὰ τὴν ἐπιβολὴν 
ὑψολογεῖται. Τῶν τριῶν τοίνυν παρεαθέντων προσ- 
ὠπὼν ὁ ἀετὸς αοτι παῤῥησιαξέσθω, τὸ xx-' αὐτὸν 
λύσας πτερὸν, xxi ἐφιπτώσθω ἡμῖν τοῖς νεοσσοῖς αὐ- 
τοῦ: διὰ γὰρ τοῦ Εὐαηγγελίον τοῖς ἀποστόλοις ἡμεῖς 
γεγεννήμεθα, Καὶ διεὶς τὰς πτέρυγας αὐτοῦ ἐπι- 
σχιαξζέτω διὰ τοῦ kv αὐτῷ Πνεύματος: xci ὀξυδερ- 
χείας μεταδιδότω εἰς τὸ χατοπτεῦσαι τὰ ἐν τῷ βάθει 
τῶν θείων λόγων ἐγχεχρυμμένα γοήματα. Ἑπαινῶ 
μὲν τὸν ἀξτὸν τὸ χατὰ Μάρχον παρειχάσαντα Εὐαγ- 


16 Joan. 1, 1. 
ῬΑΤΒΟΙ, GR. CXL. ᾿ 


discipulis erat), sed ejus manus salutis instrumen- 
tum confecere et digiti ejus ordinavere scribentes 
Evangelium regni: Ad maximam gloriam elatus est 
δἰ usque ad corypheeorum honorem ascendit. Evan. 
gelizavit enim justitiam in magna totius orbis Ec- 
clesia et in omnem terram exivit sonus ejus. Et 
quorumdam quidem ex duodecim nomina multis 
forte suntignota ; hujusautem mirabile est nomen 
in universa terra, et excelso preconio evangelista 
unacumEvangelio clare magnificatur et proclama- 
tur in sacro Ecclesie suggestu. Et siin barbarorum 
ecclesiam intres, Christianam tamen, fieri potestut 
evangelicas voces non intelligas propterlinguse di- 
versitatem ; Marcus autem non adulteratus tuas 


p aures penetrabit,etevangelicorum verborumlectio- 


nem meditaberis et laudabis Dominum. llic igitur 
tantus evangelista dictione brevis, scientia autem 
latus,initium sui Evangelii facit Filii Dei in Jordane 
manifestationem. Prius igitur vobis dicam quodab 
uno ex sapientissimis Evangelii interpretibus ex- 
cogitatum et scriptum est de quatuor evangelista- 
rum numero : Qui super cherubim, inquit, sedet 
Deus, quibus quatuor vultus Scriptura tribuit, tra- 
didit nobis quadruplici facie Evangelium, in uno 
spiritu comprehensum. Quemadmodum enim che- 
rubim unumquodque unam quidem faciem habebat 
leonisimilem, aliam vero homini, et tertiam 84.186, 
et quartam vitulo ; ita etevangelici preeconii actio. 
Et quidem Evangelium secundum Joannem habet 
Iconis faciem ; animal enim regium est et imperato- 
rium leo ; similiter igitur et Joannes a regia et Do- 
minica divinitatis dignitate sermonem cepit, di- 
cens : « In principio erat Verbum, et Deus erat Ver- 
bum 19. » Evangelium autem secundum Mattheum 
faciem hominis habet : a nativitate enim secundum 
carnem et Verbi incarnatione narrationem incipit. 
Evangelium vero secundum Marcum aquilae coim- 
paratur ; a Joannisenim prophetia incepit ; prophe- 
tia porro, cum res prevideat,rapide ea que longe 
sunt prospiciens, aquila est ; acutissime enim videt 
aquila. Vitulo simile est Evangelium secundum 
Lucam, eo quod incipiat a sacerdotali Zacharie 
dignitate pro peccatis populi sacrificium offerentis, 
et tunc temporis vitulus immolabatur. Et hiec qui« 
dem eleganti conceptu celebrat. Tribus igitur aliis 
vultibus omissis, aquila jam eloquatur alas solvens 
et nobis suis pullis supervolitet, per Evangelium 
enim ab apostolis geniti sumus ;et alas suas ex- 
tendens nos obumbret per Spiritum qui in ipsa est ; 
elparticipes nos faciat sui acuminis ut possimus 
intueri ea qui in divinorum sermonum profundi- 
tate abscondita sunt. Laudo quidem eam Evange- 
lii secundum Marcum cum aquila comparationem. 
Accurata enim est comparatio non modo propter 
Joannis prophetiam, sed quia sermonis facies sla- 
tim Jordanem aspicit, ubi soljustitice recens oritur. 


24 


ἼΠ 


GERMANI II CP. ΡΑΤΒΙΑΒΟΗΖΕ. 


ἕν 


Aquila autem sola ex omnibus animalibus potest A γέλιον: εὔστοχος γὰρ ὃ παρειχασία οὐ μόνον διὰ rb 


intentis oculis et absque dolore solis radios intueri. 
Ostendit evangelica aquila et in flumine Jordane 
celebratum divinum mysterium. Quemadmodum 
enim humana faciesEvangelii secundum Mattheeum 
festivitatis mysterium designavit, ita et Evangelii 
secundum Marcum aquila mysterium revelat divini 
baptismatis quo renovatur,ut aquilae, veteris Adami 
juventus, abluta hodie in Jordane et eam que ex 
transgressione prodierat, corruptionem excutiens. 
Et aliunde aquila sola inter volucres ex aquis ge- 
nerationem habuit Creatoris mandato ; et hoc se- 
cundum Marcum Evangelium adivino baptismate 
incipit, etin altum conscendens in colo requies- 
cit, Dominice asumptionis modum edocens, vola- 
tumque concludens per Salvatoris Christi ad Deum 
et Palrem ascensionem. Ac nisi longior videri de- 
berem, in medium quoque afferrem aetitem lapidem 
mire aquile huicin pullos utilem. Petrus autem 
hancfaciem aquile prebens Evangelium plurimum 
juvitdictando, benead volandum movens historiam 
ad hunc salutarem conatum. Sed hsc ambitiosius 
dicta sunt, cum erectus mihi sermo sit ad 
magnam hanc aquilam. Hujus igitur initium est 
evolvendum abundantius. Initium corporis cujusli- 
betomninoest caput. Caput autem evangelice hu- 
jus narrationis est Christus, etsi caput in modum 
servi ante Baptistam inclinet. 


ἐγχείρησιν. 


χεφαλή. 


Χχλένῃ τῷ Βαπτιστῇ. 


V. « Initium Evangelii Jesu Christi, Filii Dei, ut C 


scriptum estin prophetis : Ecce ego mitto angelum 
meum ante faciem tuam qui preparabit viam tuam 
ante te. Vox clamatis in deserto: Parate viam 
Domini 11,» etreliqua. Granum frumenti in terre 
sinu absconditum etsolutum principium fit abun- 
dantis messis et spicam profert multis pro uno 
granis refertam. Veteri lege nimium arcta jam ces- 
sante et soluta (omnes enim prophete et lex usque 
ad Joannem prophetaverunt), initium quoddam 
alterum et altera germinatio inde apparet, vita se- 
cundum Christum et Evangelium regni. Quemad- 
modum igitur in terram injectum frumentum finis 
quidem est spicarum unde ortum est. initium au- 
tem fit aliarum qua inde nasci debent spicarum ; 
sic et tibibaptisma et Precursor venitutsitquidem 
finis legis et prophetarum sigillum concludens, 
principium autem et radix Novi Testamenti et gra- 
tie plenitudinis. Et postquam principium illud et 
semen corruptum est, ille qui semen Abrahe sus- 
cepit Dominus, spicam emisit vite, evangelicum 
dico preeconium, unde conficitur purus angelorum 
panis, panis quidem, sedimmaterialis, per eum qui 
in ignis figura sponte dessendit, sanctissirmum Spi- 
ritum ; panem angelorum dico, angelicam vitam 


^! Marc. r1, 1. 


προφητείαν ᾿Ἰωάννον, ἀλλ᾽ ὅτε xmi τὸ πρόσωπον 
εὐθὺς τοῦ λόγου χατευθὺ τοῦ Ἱορδάχου ἀρᾷ, ὅκου ὁ 
τῆς διχαιοσύνης ἥλιος ἄρτι ἀνίσχει" ἀετοῦ δὲ μόνον 
τῶν ἁπάντων ξώων τὸ ἐπεντρανίξειν ἀσχαρδαμνκὶ 
χαὶ δίχα χαταμύσεως τοῖς ἡλιαχόϊς ἀχτινοδολήμασι. 
Δηλοῖ δὲ ὁ εὐαγγελιχὸς ἀετὸς xai τὸ £v Ἰορδάνῃ τῶ 
ποταμῷ ἱερουργούμενον θεῖον μυστήριον. "Cà; γὰρ τὸ 
ἀνθρωπόμορφον τοῦ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγελίου τὸ 
τῆς ἑορτῆς μυστήριον ὑπεσήμαινε, τοῦ Θεοῦ λέγω 
τὴν ἐνανθρώπησιν: οὕτω χαὶ ὁ χατὰ Μάρχον ἄετὸς 
τὴν τελετὴν ὑπεμφαίνει τοῦ θείον βαπτίσματος, δε᾽ 
o9 ἀναχαινίξεται ὡς ἀετοῦ ὃ νεότης τοῦ παλαιοῦ 
'Adáp, γονομένη σήμερον ἐν τῷ Ἰορδάνη, xai τὴν 
ix παραδάσεως ἀποσειομένη φθοράν. Καὶ ἄλλως δὲ 
Β ὁ ἀετὸς οἷα δὴ πτηνὸν ἐξ ὑδάτων ἔσχε τὴν γένεσιν 
χελεύσματι δημιονογιχῷ: xal τὸ χατὰ Μάρχον τοντὶ 
Εὐαγγέλιον ἐκ τοῦ θείον βαπτίσματος ἄρχεται, χαὶ 
προϊὸν τὶς τὸ ὕψος καταλήγει τοῦ οὐρανοῦ, τῆς Δι- 
σποτικῆς ἀναλήψεως ἐχδιδάσχον τὸν τρόπον καὶ 
συμπεραῖνον τὴν πτῆσιν τῇ πρὸς τὸν Θεὸν χαὶ Πα- 
τέρα ἀναβάσει τοῦ Σωτᾷρος Χριστοῦ. Ei δὲ μὴ πε- 
ριεργότερος ἔμελλον δόξαι πλέον τοῦ δέοντος, χαὶ τὸν 
ἀετίτην λίθον εἰς μέσον ἂν παρηγαγον ἐπιεικῶς τῷ 
πτηνῷ τούτω πρὸς τοὺς τόχους συμφέροντα. Πέτρος 
δὲ τῷ ἀετομόρψω τούτῳ Ἐὐαγγελίω τό πλεῖστον 
συνεθάλετο, ὑπαγορευτὴς αὐτοῦ γεγονὼς, εὖ ἀναπτε- 
ρῶώσας rov συγγραφέα πρός τὴν σωτηριώδη ταύτην 


᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν φιλοτιμότερον εἴρηται συμμετεωρισθέντος μοι τοῦ λόγον τῷ μεγάλῳ τούτῳ 
ἀετῷ, Τὴν ἀρχὴν τοίνυν τούτον περιεργαστέον ἐξηγητιχώτερον. 
Κιφαλὴ δὲ τῆς εὐαγγελικῶς ταυτησὶ πραγματείας 


᾿Αρχὴ δὲ σώματος πάντη πάντως ἡ 
Χριστῆς, x&v τὴν χεφαλὴν δουλιχῶς  vmo- 

E.« ᾿Αρχὴ τοῦ Εὐαγγελίον Ἰησοῦ Χριστοῦ, Υἱοῦ 
τοῦ Θιοῦ, ὡς γέγραπται ἐν τοῖς προφήταις. Ἰδοὺ 
ἐγὼ ἀποστἕλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, 
ὃς κατασχευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου. Φωνὴ 
βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ᾽ Ἐτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυ- 
piov, » x«l τὰ ἑξῆς. 'O xáxxog τοῦ σίτου, &yxa- 
taxpuÓsi, ταῖς λαγόσι τῆς γῆς xci λυόμενος, ἀρχὴ 
γίνεται πολυφόρου σιτοδοσιας, χαὶ στάχυν προφέρει 
πολλοῖς ἀνθ᾽ ἕνος βρίθοντα χόχχοις Τοῦ τοίνυν πα- 
λαιοῦ νόμον καὶ λίαν ἐστενωμένον ἤδη λήγοντος παὶ 
λυομένου (πάντες γὰρ οἱ προφῆται xai ὁ νόμος ἕως 
[ωὠΐννον προιφήτευσαν) ἀρχή τις ἑτέρα x«i βλάστο 
ἐκεῖθεν προφαίνεται ἢ χατὰ Χριστὸν πολιτεία χαὶ τὸ 
Εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας. Ὥσπερ τοίνυν ὁ xatü- 
Θαλλόμενος ἐν τῇ γῇ σῖτος τῶος μέν τῶν σταχύων 
ὅθεν ἐξέφν, ἀρχὴ δὲ γίνεται αὖθις τῶν ἐξ αὐτοῦ 
ἀναφυησομένων ἀσταχύων ἑτέρων. οὕτω GOL συν- 
ἦλθε χἀπὶ τοῦ βαπτέσματος xai Προδρόμον, ὡς εἶναι 
αὐτὸν πέρας μὲν TOU νόμον xai τῶν προφητῶν ἐπι- 
σφράγισμα, ἀρχὴν δὲ χαὶ ῥίξαν τῆς Νίας Διαθύήχῃς 
καὶ τοῦ τῆς χάριτος πληρώματος " xal ταύτης τῆς 
ἀρχῆς x«i τοῦ σπέρματος τούτον φθινόντων ὁ τοῦ 
σπέρματος ᾿Αδραὰμ ἐπιλαδόμενος Κύριος, τὸν στά- 
xv» ἐξήνθησε τῆς ξωῆς, τὸ εὐαγγελιχόν φημε xüpvy 
μα, ὅθεν ἀρτοποιεῖται ὁ καθαρὸς τῶν ἀγγίων 


D 


,9 HOMILIA IN SS. INNOCENTES. 150 


ἄρτος, και ἄρτος 
αὑτεξουσίως χατεληλυθότος Πνεόματος παναγίον. 
ἄρτον δέ ἀγγῶων φημι τὸν ἀγγελιχὸν βίον χαΐ τὴν 
φιλάρετον διαγωγήν, ἣν x«i ὃς Θός πεινᾷ, xai τοις 
μὴ παρέχουσιν ἐπεμδοιμώμενος. « Ἐπείνασα, » λέγει͵ 
«χαί οὐχ ἐδώχατέ μοι φαγεῖν. » Πεινᾷ γώρ πάντοτε 
τὴν σωτηρίαν Ἡμῶν. Ἡ δέ σωτηρία βίος ἐστί χαθα- 
ρὸς καί ἢ πρὸς τὸν πλησίον ἀγάπη. “Ὅπερ οὖν ἔλεγον, 
σπόρου τύπον ἐπεῖχε τοῦ ᾿ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ 
χηρυγμα xai τὸ" βάπτισμα. Καί αὐτοῦ λυθέντος xoi 
ὑποῤῥεύσαντος, ἐξήνθησεν ὁ τῆς χάριτος ἀσταχυς. 
Καί τοίνυν τὴν ἑαυτοῦ μὲν μείωσιν ὃ Βαπτιστὴς 
συνορῶν, προχοπὴν δὲ χαι αὐξησιν τοῦ τῆς χάριτον 
στάχνος, (60x παῤῥησια πρὸς τούς συνιόντας, «Εμέ 
δεῖ ἐλαττοῦσθαι, ἐχεῖνον δὲ αὐξάνειν, » περί τοῦ Χρι- 
στοῦ λέγων, οὐχ ἀλγυνόμενος ἐπί τούτον, ἀλλ᾽ ἀγαλ- 
λιὼώμενος" ἢ τε γάρ φθὶσις τοῦτον χαί ἢ τοῦ Εὐαγ- 
ἡξδλίον φύσις εἴτουν facro εἰς ἔν συνέθαινον 
καί συνέτρεχὸν, τὸ συνθεῖναι τὸν ἄνθρωπον. Καί ἀλ- 
λως δὲ τὸ τοῦ νόμου ἐστενωμένον χόχχον λόγον 
ἐπεῖχε διὰ τὸ τοῦ ἔθνους τοῦ ὑπὸ τὸν νόμον μονοειδὲς" 
γνωστὸς γὰρ ἐν τῇ Ιουδαίᾳ ὁ Θεὸς, xxi οὐ περαιτέ- 
pw ἢ δὲ χὰρις τὴν τῶν ἐθνῶν συνήγαγε πανσπερ- 
μίαν χαί εἰς ἑκατὸν χαί εἰς ἐξήχοντα χαί εἰς τριὰχον- 
τα ἐμφορία [εὐφορία)] τῶν ἀγαθῶν αὐτῆς πράξεων 
ἐπληθύνθη: Οὕτως ἀρχῇ τοῦ Βυαγγελίου Χριστοῦ ἢ 
τοῦ Ἰωάννου πρὸς τούς ἀνθρώπους φανέρωσις. Διὸ 
χαί φησι, « Ὃς γέγραπται ἐν τοῖς προφήταις. ᾿1δού 
ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μον πρὸ προσώπου σου, 
ὃς χατασχευάσει τήν ὁδόν σὸν ἔμπροσθέν σον. » ᾿Ως 
εκ τοῦ Πατρὸς ἔστιν ὁ λόγος τὸν ἐξ αὐτοῦ Μο- 
νογενῆ λελεγμένος, xai ἄγγελον ὀνομάξων τὸν ἀγγε- 
λόβιον Ἰωάννην, ἵνα μὴ μόνον τῆς £x Παρθένον γεν- 
νῆσεως ἄγγελος προτρέχῃ ὁ Γαθριῆλ, ἀλλὰ x«i τῆς 
ἐν Ἰορδάνῃ ἀναγεννήσεως, ἦν ὑπέρ ἐμοῦ ἀνεγεννήθη 
(ἐμὴ γὰο ἡ τοῦ Χριστοῦ ἀναγέννησις), ἄγγελος ὁ 
Ἰωΐννης προεισάγηται. ᾿Αλλὰ τότε μὲν  Gü)o; καί 
ἄορατος διὰ τὸ ἔτ᾽ χεχρύφθαι τὴν τῆς σαρχώσεως 
οἰχφνομίαν, χαί πλήν τῆς Παρθέοου ἄγνωστον εἶναι 
πᾶσι τοὺ μυστηρὶου τὴν δύναμιυ- τά νῦν δέ ὁ ἔνσαρ- 
χος ἄγγελος τῆς τοῦ Δεσπότου παρουσὶας πρὸότρξχει, 
χάριτος μὲν ἀγγελιχῆς ἔμπλεως... φωνὴν δὲ ἀφιείς 
γέμουσαν παῤῥησὶας. ἘΒροντήν ἄλλην φαίη τις ἂν 
τους χεντροφόρους σχορπὶους χαταπτήσσουσαν, XGÍ 
ἰοδόλους ὄφεις φοδοῦσαν, χαί μόνον οὐχί δύνενν ὑπό 
qÀ^ εὐχομένους τῷ gó6m. Τὶ γάρ ἕτερον βούλεται 
τὸ γεννήματα ἐχιδνῶν τούτους ὀνομαζομένους σιγᾷν 
χαί ἀνέχεσθαι τῶν αὐστηρῶν τουτωνί ῥημάτων, xal 
ἐνεούς ἑστηχέναι ὡς ἐμόροντήτους ; Ἕνσαρχος οὖν 
ἄγγελος, μᾶλλον δέ ἀγγελόδιος ἄνθρωπος, τῆς θεοφα- 
νεὶας προτρέχει Χριστοῦ, ἀλλ οὐχί ἄϊλος xci ἀσώ- 
μάτος πολλῶν ἔνεχεν τρόπων, ᾽Εδει γάρ ἀντεμετω- 
mo» ἱστάμενον τοῖς Ἰουδαῖοις λέγειν τε χαί ἀχούῦειν 
xai οἷον δαχτυλοδειχτοῦντο ὑποδειχνύειν τοῖς ἀγνο-- 
οὔσι τὸν φανέντα Χριστὸν. Εἰ δέ φύσει ἄγγελος ἦν ὃ 
τὰ τοιαῦτα τελέσων, ἔπαθον ἂν χαί τότε τό τοῦ Μανωέ 
οἱ ὁρῶντες, «᾿Απολώλαμεν, » γέγοντες « Θεόν ἑωρὰ- 


xat dühog dui τοὺ ἐν εἶδει πυρὸς Α et virtutis amicam conversationem, quam et Deus 


esurit, et non eam prestantes valde increpat ; 
« Esurivi, inquit, et non dedistis mihi mandu- 
care !?. » Esurit enim omnino nostram salutem ; 
salus autem vita pura est et in proximum dilectio. 
Quemadmodum igiturdixi, seminantis typum pre- 
buit Joannis Baptistee preeconium et baptisma. Quo 
soluto et subterlapso,effloruit gratis spica. Et pro- 
priam quidem diminutionem conspiciens Baptista, 
progressum autem et incrementum gratie illius 
spice, sincere ad eos qui se adibant clamabat : 
« Me oportet minui, illum autem crescere 5, » de 
Christo dicens, non de hoc contristatus, sed leta- 
tus. Hujus enim corruptio et Evangelii seminatio 
et germinatio in unum coibant et concurrebant, 
Β hominis nempe concinnationem. Et aliunde legis 
coarctatio granum unum emittebat propter unita- 
tem gentis que sub lege erat : « Notus enim in Ju- 
diea Deus 39,» neque ultra. Gratia vero gentium 
omnimodum semen congregavit et in centum et 
in sexaginta et in triginta bonorum ejus actuum 
productio multiplicata est. lta initium Evangelii 
Christi est Joannis ad homines revelatio. Ideo et 
inquit : « Ut scriptum est in prophetis : Ecce ego 
mitto angelum meum ante faciem tuam qui prepa- 
rabit viam tuam antete. » Ut ex Patre venit vox 
ad Unigenitum directa, angelum nominans hunc 
qui vitam angelorum ducit Joannem, ne solum- 
modo nativitati ex Virgine precurrat Gabriel, 
sed hujus in Jordane regenerationis, qua pro me 
regeneratus est (mea enim est Christi regeneratio), 
C angelus Joannes adduceretur. Sed tunc quidem im- 
materialis etinvisibilis, quia adhuc abscondebatur 
incarnationis economia, ac nemini nisi Virgini nota 
erat hujus vis mysterii. Nunc autem indutus carne 
angelus Domini prsesentiee precurrit, gratia ange- 
lica plenus, vocem autem sinceritate plenam emit- 
tens. Diceres tonitru scorpiones stimulum gerentes 
stupore percellens venenatosque serpentes terrore 
implens tanto utferesub terram descendere cu- 
piant. Quid enim sibi vult illud, quod genimina vi- 
perarum nominati silent et austera heec verba reti- 
nent, et stupefacti stant, quasi fulmine percussi ? 
Indutus igitur carne angelus, imo vero vitam an- 
gelorum ducens homo Christi Dei manifestationi 
precurrit, sed non immaterialis et incorporeus, 


D multasob rationes. Oportebat enim coram Judeis 


stantem dicere et audire et tanquam digito eis in- 
dicare ac ostendere Christum manifestatum quem 
ignorabant. Si enim natura fuisset angelus, qui 
eum vidissent, id passi essent quod Manue, dicen- 
tes : « Perimus, Deum vidimus ?!, » formam hanc 
nusitatam non ferentes. Sed etquia ad baptismatis 
ministerium necesse erat ut ille assumeretur, ne- 
cesse erat ut manibus Dominum tractaret, humili- 
itatisque exemplar eo ipso baptismate preberetur, 
Domini capite inclinato, tacto et ad aquas descen- 


?* Matth. xxv, 42, 19 Joan. nur, 30. 30 Psal. xxv, 2: 41 Judio. xiu, 24. 


κως 


- - m. 


.- κ΄ 


ἀ 
491 


dente. Arrogantium enim et ostenlatorum Hebreo- A χαμειν' 


rum erat illud : » Noli me tangere 32,» quod et iis 
Isaias ** exprobrat dicens : « Vie iis qui dicunt : 
Longe a inc, noli me tangere, mundus enim sum.» 
Omnium autem rationum solidissima heec est : Cum 
deberet revelatus Deus vitam in terris degere an- 
gclos plane decentem et edocere jejunium indesi- 
nentes preces, humi cubalionem extremam pau- 
pertatem, sinceritatem in veritate adversus poten- 
tes usque ad morlem propugnanda, peccato re- 
sistentiam, hec autem impossibilia viderentur 
et impraticabilia audientibus: hanc enim viventem 
et divine descriplam vite imaginem introduxit 
Christus ex omnibus qui modo dicta sunt colori- 
bus conílatam ac juxta accuratam formam depi- 
clam ; quam ut imitarentur, eos qui vellent incita- 
vit. Licet enim, dummodo velint. Una enim est 
natura apud omnes, et omnium horum capax est, 
si ei vis adhibealur. Propter hec omnia per homi- 
nem, non autem per angelum facta est Christi ad- 
ventus manifestatio.Inherendum igitur nostro pro- 


posito. 


GERMANI 1I Cb. PATRIARCILA. 


B 


152 


» τὸ τῆς μορφᾷς μὲὴ φέροντες ἔξαλλον. "AXY ὅτι 
x«i πρὸς λειτουργὶαν τοῦ βαπτίσματος ἔδει τοῦτον 


παραληφθῆναι, ἔδει χειραπτηθῆναι. παο᾿ αὐτοῦ τὸν 
Δεσπότην, iO: τοῦ τῆς ταπεινώσεως τύπου ἐξ αὐτοὶ 


τοῦ βαπτίσματος ὑποδειχθέντος διὰ τῆς ὑποχλίσεως 
τῆς Δισποτιχῆς χεφαλῆς ἀπτομῖνην χαὶ χαταδιθὰ- 
ξουσαν ἐπὶ τῷ ὕδατα. Tow γάρ οἰκυατιῶν τούτων 
x«i ἀλαξόνων Εθραϊον Zv το, « Mi μὸν ἁπτοῦ" » 2 
καί o ᾿ΙΠσαῖας τούτων χατηγορεῖ λέγων" « Οὐχί ot λ8- 
70776, Ἠόόῤω ἀπ᾽ ἐμοῦ, μὴ μον ἅπτου, χαύκοος γὰρ 
εἶαι.» Tó δέ χιραλαιωδέστεοον τῶν ἄλλων αἰτίων 
τοῦτὸ ἔστιν - Ἐπεί ἔμελλεν ὁ ἐπιφανείς Θεός πολιτείαν 
ἐπί γῆς εἰσὰγειν ἀγγέλοις ποεπουσαὰν ἀντιχρυ: x«t 
διδὰάσχειν νηστεὶαν, ἀδιὰλειπτον προσευχὴν, χαμευ- 
νιαν, ἐσχάτην ἀχταμοσύνην, ποῤῥησίαν, Unio τῇς 
ἀληθεὶας πρὸς τούς ἐν ὑπεροχᾷ μὲχρι θανάτου, πρὸς 
τὴν &uxotuxy, ἀντιχατάσταστασιν, ταῦτα δὲ ἀδύνατα 
τοῖς ἀχούουσιν ἐδόχει x«i ἀχατόρθωτα' τὴν ξῶσαν 
ταύτην tixóvx χαί θεόγοαφον ὃ Χοιστος εἰσὴγαγ» 
ἐν τῷ Bio, ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω εἰοηἴνων συ - 
κειμένην χριομάτων, x«i ποὸς ἀχριδῇ τήν μόοφωτιν 
ἐξωγοαφημένην, χαὶ μιεταγράφειν ἐχεῖθεν τοὺς ὅον- 


λομένους ἀνῆκεν" ἔξεστι γὰρ, τὰν μόνον βουληθῶσι. Μία γὰρ Ἢ φύσις ἐν πᾶσι χαὶ πόντων τούτων y on- 
» 2r, , - " pp) "A , " . ; οὗ ^ . v , ^ -— 9 * , 
cud, ἐὰν βιάξηται, Διὰ ταῦτα πάντα δι᾿ ἀνθοώπον, xxi οὐ δι᾽ ἀγγέλου, ἢ φανέρωσις τῆς παρουσίας ἐπέ- 


γέτο τοῦ Νοιστοῦ. ᾿Ανθεχτέον οὖν πάλιν τοῦ ποοχειμένου, 

VI. « Ecce ego mitto angelum meumante faciem 
tuam qui preparabit viam tuam ante te. » Ita ma- 
jor omnibus prophetis est Joannes, et tanto, 
quanto major est homine angelus. Maximus igitur 
inter prophetas et Ezechiel ; atque hujus viri ma- 
gnificentia exhibetur ei qui ejus librum tractat, 
oculisque mentis terribiles illas visiones intuetur. 
Hoc quidem ministro et propheta usus Dominus 
Sabaoth ut Judeis suam voluntatem intimet : « Fili 
hominis, inquit, mittam ego te ad domum [Israel 
exacerbantis me 3". » Joannem autem non ita ad- 
vocat. Sed quomodo?« Ecce mitto angelum meum » 
Deindequid ? Angelus quidem nominatur :num au- 
lem eorum est qui longe sunt a Domini facie 
(etenim propter divinam qua gaudent familiarita- 
tem longe distantium cohors, ut aiunt, magis pro- 
prium angelorum nomen sortita est! ? Minime. lllud 
enim : « ante faciem tuum, » significat, prope fa- 
ciem tuam ;« qui preeparabit viam tuam ante te : » 
hominum animas disponet ad tuam cognitionem, 
scandalorum lapides longe disjiciet, verretque eas 
ponitentize priedicatione, abluet introductorio ba- 


C 


c. « 'Ido2, ἐγώ ἀποστέλλω τὸν 
προσῶπον σου, ὃς χατασχενάσει τὴν 
σθίν σον. » Οὕτως μεὶξζων πάντων 
ἽἼωάννης, x«i τοσοῦτο μεῖζων, ὅσον ἄγγϑλος ἀνθρώ- 
που, Μέγιστός μέν οὖν ἐν προρήῆταις x«i Ἱεζεχεὶλ' 
xvi μαύοι ἂν τις τὸ τοῦ ἀνδρὸς μεγαλεῖον ἐν cj 
χατ αὐτὸν παραχύψας pip, x«i νοὸς δαυασι τὰς 
φριχώδεις ἐχεῖνας ορὰσεις ἰδὼν. Τούτῳ δή ὁ βασι- 
λεὺς Σαβαὼθ ὑπηρέτῃ xa λειτονογῷ χρώμενος εἰς 
τὸ ἡνωρισαι τοῖς Ἰουδαὶοις τό ἑαυτοῦ βούλημα, 
« Υἱέ ἀνθρώπον, φησίν, ἐξαπόστελῶ ἐγὼ Gi πρὸς 
τόν οἶχον Ἰσραήλ τοῦ παραπιχραίνοντος. » Τὸν 
Ἰωάννην δέ οὐχ οὕτω χαλεῖ, ᾿Αλλά πῶς; « 1002, ἀπο- 
στίλλω τὸν ἀγγδν μον. » Εἶτα τὶ ; ᾿Αγγελος μὲν ονο- 
μάξεται: ἔστι δὲ ἄρα τῶν ἀφισταμένων ποῤῥωτίοω 
τοῦ δεσποτιχοὺ προσώπου (xxi γάο χατεγγός θείας 
οἰχειώσεως διισταμένων, οἷόν φατι τὸ τὰγμα τὸ (dU 
χωτέραν τὴν ἀγγδωνυμὶαν λαχὼν) ; Οὐὔμενουν. Τὸ 
γάρ, « πρὸ ποοσώπου σου,» τοῦτο δηλοῖ, τό ἐγγὺς 
τοῦ προσῶπον σον" « ὃς κατασχιυᾶσξι τὴν ὁδὸν σου 
ἴυπροσθεν σου, » ποοιτοιμᾶσει τὰς τῶν ἀνθρώπων 
ψυχάς sig τήν σήν ἐπὶγνωσιν: τούς τῶν προσχομ- 


ἀγγελὸν μου πρὸ 
ὁδὸν σου ἔκποο- 
τῶν προφητῶν ὁ 


ptismate et si pali quidem emergant e terra, etj μάτων λίθους διὰῤῥιψει μαχροάν: σαρώσει ταῦτας 


infructuose arbores inuliliter solum occupent, 
prope est securis, ettam prope ut jam ad radicem 
mittatur. Et propter hiec omnia faciles vias faciet 


ante presentiam tuam. 


. « Vox clamantis in deserlo: Parate viam Do- 
mini. » Angelus etvocisrepressio Joannis prinun- 
tiavit conceptionem. Natus deinde qui conceplcs 


33 Joan, xx, 17. ** Imo Thren. ww, 158. ** Ezech. ui, 3. 


τῷ τῆς μετανοῖας χηρύγματι, ἐχπλυνεῖ τῷ εἰσαγω- 
yx βαπτισματι' χᾶν σχόλοπὲς τινὲς τῆος ἀνα- 
χύπτωσι χαὶ ἄχαρπα δένδρα χαταργῶσι τὸν τὸπον, 
ἡ ἀξὶνη ἐγγύς, καί τοσοῦτον, ὡς καί τῆς ping ἄπτε- 
σθαι ἤδη" xxi διὰ τούτων πάντων λεὶας τας ὁδοὺς 
ποιήσει τῆς παοουσὶας σον. 

1 ᾿ - 3 , * 4 

Δ΄, « Φωνή βορῶντος ἐν τῷ ἐρήμῳ, ᾿Ετοιμὰσατε 
τὴν ὁδὸν Κυρὶον. » Αγγῶος καί φωνῇ ἐποχὴ τὰν 
, 4 ἃ; ὑλλ « .* * 9 
Ιωὰννου 70013705 σύλληψιν. Εἴτα γεννηθεὶς 9 


753 HOMILIA IN SS. INNOCENTES. 754 


συνεδημμένος x«t μιχρὸν φανείς ἀπεχρύθῃ, καὶ ἐφ᾽ 
ὅλην τριαχονταἐτίαν πατρώζων ἦν τὰ εἰς αφωνίαν, 
οὐ κωλνομενὴης τῆς φύσεως ἐκ πάθους τινὸς, e. ὡς 
μὴ ὄντος τοῦ ἀχροωμένου ἀνθρώπον * ὃ δέ ὦμῶει, 
τῷ Θεῷ ὡμῶᾶει, ὃς χαὶ σιωπώντων ἀχούει. Ουτος 
τοίνυν ἄγγελος χαὶ φωνὴ ἐν παρουσίᾳ τοῦ Χριστοῦ 
ἀναφαίνεται * ἄγγελος, διὰ τὸν Κύριον Σαδαὼθ ἐλ- 
θόντα πληρῶσαι τὴν γῆν ὡς x«i τὸν οὐρανὸν τῇ ς 
ἑαυτοῦ δόξης" φωνὴ, διὰ τὸν Λόγον τοῦ Θιοὺ τὸν 
πρὸς τὸν Θεὸν ὄντα χαὶ Θεόν, Τοῦτο δὲ παραδραμεῖν 
ὑμᾶς οὐ βούλομαι ὅτι δύο ποοφητεία: ὁ Εὐαγγελι- 
στὴ, ὡς μίαν, παρέθηχε. Τοῦτο δὲ ἔστι τῆς χατ' 
ἐξαίρετον συντομίας τοῦ Μάρχον, Τὸ μὲν γάρ, 
« ᾿Ιδοὺ ἐγὼ ἀποστώλω τὸν ἀγγελὸν μου πρὸ προσ- 
που, » τῆς Μαλαχίον ἐστὶ προφητείας, ὃς ἑρμὴ" 
νεύεται ἄγγελος * τὸ δὲ, « Φωνὴ βοῶντος ἐν τὸ dox 
p^, » τοῦ μεγαλοφωνατάτον σαΐον προσφορώτατα 
εἰρημένον * « Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, 'Erotua7 
σατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, » Ἔρημος δ' ἂν εἴη xai ὁ 
τῆς Ἰονδαίας ἅπατα χώρα χαὶ ἡ τῶν πόλεων ταύτης 
μητρόπολις ᾿Πεοουσαλὴμ xxi χατὰ τὸ ἐνεστώς χαὶ τὸ 
μέλλον * χατὰ τὸ ἐνεστὼς μὲν, ὅτι χαοπὸς διχαιοσύ- 
vng οὐχ ἦν ἐν αὐτοῖς, yü δὲ ἴσαν ἄδατος xci ἄνυδοος. 
Ταύτῃ τοι χαὶ ὁ ᾿Ιωάννης τὴν ἀχαοπίαν αὐτῶν διορ- 
θούμενος ἔλεγε * « Ποιήσατε κχαοποὺς ἀξίους τῆς 
μετανοίας. » Αἱ δὲ ψυχαὶ αὐτῶν ἐρημιχαὶ ἀἄδατοί τε 
τῇ θεογνωσία xci ἄνυδοοι ἀπὸ τῶν προφητιχῶν νεφε- 
ὧν " ἐντέταλται γὰρ αὐταῖς παρὰ Θεοῦ τὸ u$ βρέ- 
γξιν ἐπ᾽ αὐτούς. Καὶ παντελῶς τὸ τῆς προφητείας 
0717; χάρισμα. Δαδιδ δὲ, ᾧ τὰ ἄδηλα χαὶ τὰ χρύφια 
τῆς σοφίας αὐτοῦ ὁ Θεὸς ἀπεχάλυψε, τὴν ἐναλλαγὸὴν 
τὼν ποαγμάτων ἐπὶ τὸ χρεῖττον (ὃ χαὶ σεισμὸς παρὰ 
τῇ Τραφψῇ ὀνομάζεται) xxi τὴν τῆς ἀδάτον ταύτης 
ioáuou ἐξημέρωσιν χαὶ διόρθωσιν προεξυμνῶν ἔψαλ- 
λεν * « Ὃ Θεός, ἐν τῷ διαδαΐίνειν cà ἐν τῇ ἐοήμω γῆ 
ἐσείσθη, Καὶ γὰρ οἱ οὐρανοὶ ἔσταξαν ἀπὸ προσώπου 
τοῦ Θεοῦ τοῦ Σινᾶ, Βοοχὴν ἐχούτιον ἀφοριεῖς, ὁ Θεὸς, 
τῇ χληρονομίᾳ σου, χαὶ ἀσθένησε " σὺ δὲ χατηρτίσω 
αὐτήν, » Ἐχδηλότατα οὖν τὴν τοῦ Υἱοῦ παρουσίαν xai 


M 


ex 


τὴν τοῦ νόμου πρὸς τὴν χάοιν μετάθεσιν v) προφὴ- 
τείκ δηλοῖ, xat' εὐδοχίαν τοῦ Θεοῦ τοῦ ἐν TO Σινᾶ 
τοςσιουογηθεῖσαν. Θεὸν δὲ τοῦ Σινᾶ τὸν Πατέοα 
ἐχάλεσε διὰ τὴν ἐχεῖσε νομοδοσίαν, Τήν γε μὴν δε- 
δωρημένην παρὰ τοῦ Υἱοῦ δαψῶλκειαν τῶν θείων δω- 
pio» καὶ τὸ τῆς χάριτος Εὐαγγέλιον, βροχὴν ἐχού- 
σιον, ἀφωρισμένην τῇ χληρονομίᾳ αὐτοῦ τῇ ἐξ ἐθνῶν 
ἐχχλησίᾳ, ὁ Λαδιδ', ὡς ἐγὼ οἴααι, χατονομάξει - ἢ γὰρ 
παλαιὰ νομοθεσία οὐ x«Ü' ἐχούσιον οὐδὲ xarà προ- 
ἡγουμένην εὐδοχίαν ἐχτέθειται, ἀλλὰ κατὰ συγχα- 
τὰἀδασιν, ὥσπερ dy εἰ x«i πατὴρ προσπαίξει τοῖς 
τέχνοις, ἀνθέλχων αὐτὰ τῶν βλαδεοῶν ἀθυρμάτων 
x«i τῆς μετὰ τῶν ἐξωλεστάτων συνδιατριθῆς. Τί γὰρ 
ἐδει τῶ Θιῷ τῆς πολλῆς χρεωμαγειρίας χαὶ τῆς 
ἐντεῦθεν χνίσσης ; ἧς τὸ ἀηδὲς xai τὸ δυσπρόσιτον vai 
ἄνθοωποι ἀποστέργουσιν. Ὅτι δὲ ἀχούσιος, αὐτὸς ὁ 
πρὸς τοῦτο συγχαταθὰς ὕστεοον τό οἰχεῖον ἀνεχάλυψε 
βούλημα, «Τίς ἐξεζήτησε ταῦτα, » λόγων, « ἐχ τῶν 


Α fuerat et paululum visus se abscondit et ad usque 
triginta annos patris silentium imitatus est; non 
quod impediebatur quodam morbo nature, sed 
quod non erant homines qui audirent. Cum Deo 
autem conversabatur, qui et tacentes audit. Ille 
igitur angeluset illa vos in Christi presentia re- 
velatur. Angelus, quia Uominus Sabaoth venerat 
implere terram et ccelum sua gloria; vox, propter 
vocem Dei ad eum qui erat Deusethomo. Hoc au- 
tem vos prieterire nolo, duas prophetias ut unam 
tradidisse prophetam; quod ex solita Marci brevi- 
tate procedit. lllud enim:« Ecce ego mitto  ange- 
lum meum ante faciem tuam,»eMalachie prophe- 
tiasumitur, quiangelus interpretatur. ld autem: 
»Vox clamanüis in deserto,» convenientissime ab- 

B eloquentissimo Isaia dictum est : «Vox clamantis 
in deserto, Parate viam Domini.» Desertum fuerit 
omuis Jude regio et ejus urbium metropolis Je- 
rusalem et in presenti et in futuro. Preesenti qui- 
dem tempore, quia justitite fructus apud eos non 
erat. Terra enim erant invia οἱ ináquosa *».Ideo 
etJoannes sterilitatem eorum corrizgeus dicebat: 
»Facite fructus dignos poenitenliee ?**. » Anima au- 
tem eorum deserte et Dei cognitioni invia et nu- 
bibus propheticis inaquose. Mandavit enim illis 
Deus ne pluerentsuper eos. Atque omninoprophe- 
liie gratia cessavit. David cuiobscura etabscondita 
sapientiee sue revelavit Deus, conversionemin me- 
lius (terremotus enim ip Scriptura nominatur) 
et hujus invii deserti fecunditatemet correctionem 

C prophetans cecinit : « Cum Deus pertransiret in 
deserto, terra mota est. Etenim celi distillave- 
runt a facie Dei Sinai. Pluviam voluntariam segre- 
gabis Deus, hereditati tue,et infirmataest; tu. vero 
perfecisti eam *'.« Manifestissime igitur Filii prae- 
sentiam etlegis ad gratiam transitum prophetia 
ostendit, secundum Dei Sinai benevolentiam per- 
fectum. Deum autem Sinai Patrem appellavit pro- 
pter legem in hoc monte datam;donatam autem a 
Filio abundantiam divinorum munerum et gratie 
Evangelium, pluviam voluntariam,segregatam ejus 
hereditati, gentium ecclesie, David, ut opiuor, 
nominavit. Vetus enim lex non secundum volunta- 
tem, neque secundum praecipuam benevolentiam 
exposita est; sed secundum accommodationem, 

p quemadmodum paler cum filiis ludit,retrahens eos 
ἃ periculosis ludis et perditorum societate. Quid 
enim Deoopus erat carnium mactatione et adipe 
inde provenienti ? quam etiam ut injucundam et 
odibilem hominesaspernantur. Quod autemid in- 
vitus fecerit, ipse qui ad id seaccommodabat,pro- 
priam deinde manifestavit voluntatem, Quis ex- 
quisivit, inquit, heec de manibus vestris 38 ?»Ft 
David: «Hostiam et oblationem noluisti 39.» Non 
modo autem propter bonorum actuum absentiam 
deserta Jud&a nominata est, sed οἱ propter futu- 
rum excidium et vastationem. Id enim et ipsa ve. 


15. Gen. 1, 3. ?* Luc. n1, 8, 57 Psal, Lxvi, 8, 9, 10, ?* [sa. 1, 12. 39 Psal, xxxvm, 7. 


155 GERMANI HI CP. PATRIARCAE TU 


ritas Christus preedixit : « Ecce relinquitur domus A χειρῶν ὑμῶν ; » Καὶ ὁ Δαδίδ᾽, « Θυσίαν καὶ προσφορὰν 
vestra deserta 59, » Et dum esset in cruce et pas- οὐχ ἠθέλησας. » Οὐ μόνον δὲ διὰ τὴν ἀχαρπίαν τῶν. 
sione et descenderet ad inferos, terra mota est, et ἐναρέτων πράξεων ἔρημος ὃ ᾿Ιουδκία ὠνομάσθε, 
petre scisss sunt, et cceli distillaverunt lacrymas ἀλλὰ χαὶ διὰ τὴν χρόνιον καταστροφὴν x«i ἐχπόρθυ- 
pro rore. σιν. Τοῦτο yóp καὶ b αὐτοαλήθεια προεῖπε Χριστος 

« Ἰδοὺ ἀφίεται ὁ οἶκος ἡμῶν ἔοημος. » Καὶ ἐν τῷ διαθδαίνειν ἐκ τοῦ τε διὰ σταῦρου χαὶ τοῦ πάθους xal 
χαταδαίνειν πρὸς ἄδην, γῆ ἐσείσθη, χαὶ πέτραι διεῤῥάγησαν, καὶ οἱ οὐρανοὲ ἔσταξαν δάχρνον ἀντὲ δρό- 
σὸν. 

VIII. « Rectas facite semitas ejus. » Si enim re- H'.« Εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίθους αὐτοῦ. » 'E&v 
jecerint similitudinem cum genitis viperis, et qui γὰρ τὴν πρὸς τὰς γεγεννηχυίας ἐχίδνας ὁμοιότητα 
decepit, serpentis vias omiserint, rectas semitas fa- διαπτύσαιεν χαὶ τοῦ ἀπατέσαντος ὄφεως ἐχχλένοιεν 
cient. Sic enim iis transgressionescorrigerelicebit, τὰς ὁδούς, εὐθείας τὰς τριθοὺς ποιήσουσιν. Οὕτω 
eteos qure in Cantico laudatur justitia amabit, etre- γὰρ αὐτοῖς x«i τὰ διαδήματα χατευθυνθῆναι προσ- 
generationem que per baptismum est obtinebunt, ἔσται, x«i ἢ ἐν τῷ " Aag εὐθύτης αὐτοὺς ἀγαπήσειε, 
et Patris ccelestis vere filii erunt. Si vero in priore B xoi τῆς διὰ βαπτίσματος νεοποιήσεως ἐπιτεύξονται, 
via permanserintrursumqueinveterationis etclau- καὶ τέχνα γνήσια τοῦ ἐπουρανίου Πατρὸς ἔσονται. Ei 
dicationisincessum tanquam perversi οἱ depravati δ᾽ ἐπὶ τῆς προτέρας μενοῦσι, x«i αὖθις παλαιώσεως 
filii, serpentium more circumvolunt, pectore el καὶ χωλάνσεως, ὡς ἀλλότριοι viol χαὶ ὡς γενεὰ σχο- 
ventre incedentes, cupiditatibus et helluatione λιὰ καὶ διεστραμμένη, ὀφιωδῶς ἔλιξονσι τὴν πορείαν, 
fruentes, futuram iram non effugient: furor enim ἐπὶ τῷ στήθει xoci τῇ χοιλίᾳ πορευόμενοι, θυμῷ xoi 
illis, ut ait David, secundum similitudinem ser- γαστριμαργίᾳ χαίροντες - ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς 
pentis qui ab initio homicida est; ventrís autem οὐ διαφευξοῦνται * ὁ μὲν γὰρ θυμὸς αὑτοῖς, καθὼς 
cupiditate et cetaceos ventres supergrediuntur: φησιν ὁ Aa6id, χατὰ τὴν ὁμοίωσιν τοῦ ὄφεως τοῦ ἀπ᾽ 
domos enim viduarum comederunt,etorphanorum ἀρχῆς ἀνθρωποχτόνου - τῇ δὲ χοιλιομανία xci χη- 
miseriis letati sunt immisericordes. τώας πάσας γαστέρας ὑπερπεπαίχασι. Τὰς γὰρ 

οἰκίας τῶν χηρῶν κατεσθίοντες ἦσαν, x«l ταῖς τῶν 
ὀρφανῶν συμφοραῖς ἐντρυφῶστες οἱ ἀνελεήμονες, 

IX.« Venit Joannes baptizans in deserto et preedi- Θ᾽. « Ἐγένετο. Ἰωάννης βαπτίξων ἐν τῇ ἐρήμῳ 
cans baptismum poenitentie in remissionem peca- — xai χηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἀμαρ- 
torum. Et accedebant ad eum omnis Jubee regio C zt». Καὶ ἐξεπορεύοντο πρὸς αὐτὸν πᾶσα ἡ ᾿Ιουδαίΐα 
οἱ Jerosolymitani, et baptizabantur omnes in Jor- χώρα χαὶ οἱ Ἰεροσολυμῖται, xai ἐδαπτίξοντο πάντες 
dane, confitentes peccata sua *'. » Rursum Marcus ἐν τῷ Ἰορδάνῃ, ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὖ- 
per breviorem viam procedit, et distantia colligit τῶν. » Πάλιν ὁ Μάρχος τὴν ἐπιτομωτέραν βαδίξει 
et in unam vallemderivarevidetur duo baptismata — x«i τὰ διεστηχότα συνάπτει, xci εἰς μίαν μισγάγ- 
et pari efficacia introductorium et perfectum osten- χειαν δοχεῖ μετοχετεύειν τὰ δύο βαπτίσματα, καὶ 
dere. Forsan aliquis credot Evangelistam dicereJoan- ἰσοδύναμον qaívst» τὸ εἰσαγωγιχὸν τῷ τελειωτιχῷ - 
nis baptismum peccatorum remissionem prestare. ἴσως γὰρ τίς οἱηθήσεται λέγειν τὸν εὐαγγελιστὴν 
Sed nonita est, non ita. Tanteenim fons gratie so- ἄφεσιν ἁμαρτιῶν παρέχειν τὸ τοῦ ᾿Ιωάννου βάπτι- 
lusestdominibaptismus.Verbaautem'sic coherent: σμα. 'AXX οὐκ ἔστι τοῦτο, οὐκ ἔστιν. Τῆς γὰρ τοι- 
«Venit Joannes baptizans in deserto.» Ethic distin- αύτης πηγαστιχόν χάριτος, μόνον τὸ Δεσποτιχῦν. 
ctionem interjice, lector, tanquam baptismati Joan- ὀ Ἔχει δὲ οὕτως ἡ τοῦ λόγου ἀχολονθία * « ᾿Εγένετο ὃ 
nis solidum murum opponas illudque a dominico Ἰωάννης βαπτίξων ἐν τῇ ἐρήμῳ * » καὶ στίξον ὧδε, ὁ 
baptismate sejungas. deinde dicit : » Etpriedicans ἀναγινώσχων, τὴν στιγμὴν ὡς ἔρυμα κραταιὸν τῷ 
baptismum poenitentite in remissionem peccato- τοῦ Ἰωάννου ἐπιστήσας βαπτίσματι, x«i ἀποτειχί- 
rum ; » quod est Christi baptisma. Et patetaliunde ; D σας τοῦ Δεσποτιχκοῦ * εἶτα λέγει, « Καί χηρύσσων βά- 
illic enim dictum est, Baptizans, id estactum bapti- πεισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν,» ὅ ἔστε τὸ 
zandi operans ; hic vero ubi remissio est peecato- τοῦ Χριστοῦ. Δῆλον δὲ χαὶ ἄλλως, ὅτι ixti μὲν sipr- 
rum, Predicans, ut defuturo altero baptismate, cu- ται τὸ βαπτίζων, τουτέστιν, ἐνεργῶν τὸ βαπτιζειν, 
jus preco erat, non operator. Preparatio enim ἐνταῦθα δὲ ὅπου à τῶν &uxortov ἄφεσις τὸ χηρύσ- 
erat Joannis baptisma Dominici baptismatis et ut σων ὡς ἐπὶ μέλλοντος ἑτέρου βαπτίσματος, ou x&üpw 
quedam precursio; ut non modo vox precur- ἦν, οὐχὶ τελεστής. Προτοιμασία yàp ἦν xci προπα- 
reret Verbo, sed et baptismati baptisma. ρασχευὴ τὸ τοῦ ᾿Ιωάννου βάπτισμα πρὸς τὸ Δεσποτι- 
χὸν xxi οἷόν τις προοδοποίησις * ἵνα μὴ μόνον φωνὴ προτρέχῃ τοῦ Λόγον, ἀλλὰ xci βαπτίσματος βάπτι- 
gu. 

X. « Erat autem Joannes vestitus pilis cameli et 1. « Ἦν δὲ ὁ Ἰωΐννης ἐνδεδυμένος τρίχας — xapé- 
zona pellicea circa lumbos ejus ὅΣ,» Volebam bene λου καὶ ξώνην δεοματίνην περί τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, ? 
cinctum illum et instructum viatorem paululum Ἑδουλόμην τὸν εὔζωνον τουτὸν x«i εὐσταλῇ ὁδοιπὸ- 


80 Luc.xm,35, 8! Marc. 1 4, 5. ?**1bjd, 6, 


751 


HOMILIA IN SS. INNOCENTES. 


758 


po» τῆς ατενᾷς τι x«l τεθλιμμένης μικρὸν ἐπίσχεῖν A in hac arcta et constricta via tardare ejusque ve- 


x«i τὸ αὐτοῦ περιεργάσασθαι ἔνδυμα, x«i τὸν ἱστουρ-- 
γήσαντα ἐχξητῆσαι xai διὰ τί τριχῶν καμήλον ἐξυ- 
φάνθη ξῶον ἀκαθάρταν, καὶ οὐχὶ μᾶλλον ἐρίου προ. 
ῥατιχοῦ, ἣ μηλωτᾷς ὁλοχλήρον, οἷον ὧν x«l τὸ τοῦ 
Θεσδῆθεν Ἡλιοῦ. ᾿Αλλ ἐπειδὴ διαχορεῖς ὁρῶμεν τοῦ 
λόγου γεγονότας ὑμᾶς χαὶ πρὸς τὸ μῆχος τῆς διδασχα- 
λίας ἱλιγγιάσαντας, ἐνταῦθα ὅπου τὸ ἀσχητικὸν ἔνδυ- 
μα τοῦ Ἰωάννου, τὴν ὑφὴν διοπερανοῦμεν τοὺ λόγον. 
Καὶ οὐχ ὑπωπτεύσαμεν εἰς νοῦν ὑμᾶς συμθαλεῖν ὡς 
ἐξ ἀπορίας ἀνερμήνευτον τὸ τοῦ Ἰωάννου παοεδοά- 
pops» ἔνδυμα, μόνα τὰ τοῖς πᾶσιν εὔληπτα διαλύειν 
δεδυνημένοι, χαὶ χαριεντιζομένους λέγειν, ὅτι Τὴν 
κάμηλον χατέπιες, τοὺς τῆς ἀναγωγῶς περὶ αὐτῆς 
μὴ προενεγχὼν τοῦ στόματος λόγους, διύλισας δὲ τὰ 
χατὰ χώνωπας σμιχροπρεπῇ x«i εὐνόητα νοήματα " 
οὕμενουν οὕτω ταχύποπτος ἐγὼ χαὶ εὐσχανδάλιστος 
ὡς εἰς νοῦν τοῦτο περιαγαγεῖν, Πέποιθα δὲ ὡς ἢ τοῦ 
Θεοῦ χάρις χαρίσαιτο ἡμῖν ἰσχὺν γνώσεως, xai 
λόγων εὔροιαν εἷς ὠφέλειαν τῆς ἀγάπης ὑμῶν, χαὶ 
τὰς Γραφιχὰς ἀπορίας ὑμῖν διαλύσοωεν ὅσαι τέως 
διέφυγον τοὺς θεοπνεύστους Πατέρας x«i διδασχά- 
λους - μόνον μὴ διαλιμπάνητε πάσαις ταῖς χυριωνύ- 
uot; τῶν ἡμερῶν ἐνταῦθα ἐχχλησιαζόμενοι χαὶ ἐν 
οἴχῳ τούτῳ τῆς τοῦ Θεοῦ σοφίας αὐλιξόμενοι χαὶ 
τῶν θυμάτων αὐτῆς χατατρυφῶντες, χαὶ τοῦ xpa- 
τῆρος ἐχπίνοντες. Καὶ γὰρ μεθ’ ὑψηλοῦ τοῦ χηρύγ- 
ματος ὁ ἀχρεῖος αὐτῆς δοῦλος ἐγὼ x«0' ἐχάστην 
Κυριαχὴν συγχαλέσω ὑμᾶς ἐπὶ τὴν ἑστίασιν. Καὶ 
δοίη Κύριος o Θεὸς ὑμᾶς σὺν ἐμοὶ δαιτυμονας γενέ- 


σθαι τῆς οὐρανίου χαὶ ἀδιαδόχον τραπέξης χαὶ τῆς C 


βασιλείας ἀξιωθῆναι τῶν οὐρανῶν * ἧς γένοιτο πὰν- 
τας ὑμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ 
Πατρὸς, καὶ τοῦ Υἱοῦ, x«i τοῦ ἁγίου Πνεύματος τῆς 
μιᾶς Θεότητός τε χαὶ βασιλείας, 
τους αἰῶνας. ᾿Αμήν., 


ἦ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ χαὶ προσχύνησις νῦν χαὶ εἰς τοὺς 


stimentum observare, et eum quiillud contexuerat 
interrogare, cur ex pilis cameli contextum erat, 
animalis immundi, nec potius ex lana ovina, aut 
integra ovina pelle, quemadmodum erat Thesbite 
Elie vestis. Sed quoniam videmus vos nostris ver 
bis satiatos, hujus predicationis extensione fa- 
tigatos, hic ubi de ascetico Joannis vestimento agi- 
tur, sermonis, ordini finem imponemus. Neque no- 
bissuspicio est vos in mentem vobis injicere nos 
ex indigentia non explicatum Joannis vestimentum 
pretermisisse, tanquam ea tantum 48 ab omni- 
bus facile capiuntur, interpretari possimus ; neque 
irridentes dicere: Camelum deglutiisti, nullum ea 
de re institutionis verbum ore proferens, despu- 
masti autem sordida, ut culices, et faciles cogitatu 
sensus ; non adeo male suspicor, nec tam facile 
scandalizor ut id in animum inducam. Spero imo 
fore ut Dei gratia largiatur nobis vim cognoscendi 
et eloquendi facultatem in vestre charitatis utili- 
tatem, et Scripture difficultates vobis solvemus, 
qu& usque modo a Deo inspiratos Patres et magi- 
stros latuerunt. Tantum ne cessetis omnibus Do- 
minicis diebus huc convenire, etinhacce sapientie 
Dei domo commorari, et ejus victimis delectari 
ejusque poculum bibere. Ego enim excelso preco- 
nio inutilis ejusservus singulis Dominicis ad convi- 
vium vos congregabo. Det autem Dominus vos 
mecum coelestis et eterne mense convivas fieri et 
regni ccelorum dignos esse ; quod utinam omnes 
vos assequamini gratia et bonitate Patris et Filii 
et Spiritus sancti, quibus una Divinitas et unum- 
regnum, cui convenit omnis gloria, honor et ado- 
ratio nunc et in infinita secula. Amen. 

ἀτελευτή- 


Germani decreta quzdam synodalia vide in tomo C XIX, col. 195 sqq. 








ANNO DOMINI MCCXLVIII 


MANUEL II CP. PATRIARCHA 


Pater Le Quien in Orientis Christiani tom. I. p. 286, huic Manueli decreta tribuit quip 
Leunclavius Manueli Charitopulo ascribit. 





10 THEODORBUS TI IMP. — NOTITIA. 7 





ANNO DOMINI MCCLVIII. 


MICHAELIS CHUMNI 


THESSALONICENSIS METROPOLIT/E 


DE GRADIBUS COGNATIONUM 


Vide tom. CXIX, col. 1298. 





ANNO DOMINI MCCLIX 


IHEODORUS. DUCAS. LASCARIS — 


NOTITIA 


(Ex Leonis Allatii Diatriba De T'heodoris ap. Maium in Bibl. nov. PP. tom. VI, it. p. 190.) 


Theodori Duce Lascaris imperatoris non minima laus est,quod in minime pacatis reipublice rebus, 
sed plurimum turbulentis, tempus quodilli supererat ex publicis negotiis excussum studiis et scriptioni 
tribuebat: ideoque varia suiingenii monumenta, quae doctissimis quibusque admirationi sunt, posteris 
reliquit (7). Excusus est illius canon paracleticus in sanctissimam Virginem, quo illius opem tempori- 
bus difficillimis! etcalamitosissimis implorat, elegantissime seriptus post Paracleticem librum Greecorum 
ecclesiasticum. A Ludovico Maraccio de Graeco Latine redditum dabit in suis Caesaribus seu imperato- 
ribus Marianis φιλοπαρθενώτατος Hippolylus Marraccius, dicti Ludovici frater. Ejusdem de communione 
naturali libros sex primus in linguam Latinam vertit Claudius Aubertus triacurianus Gallus, qui denique 
Calviniana ejurata heeresi.Divione catholice obiit, Basilee apud Episcopium 1571, in-8. Exemplar Gra- 
cum Joannes Sambucus Joan"i Leunclavio transmiserat. Habentur etiam manuscripli Greece. in bi- 
bliotheca regia Scoriaci et in Vaticana. Incipiunt: 'Ex πολλῶν μὲν πραγμάτων χαὶ ἄλλων γνόντες οἱ 
ἄνθρωποι. 

Ejusdem habentur ibidem manuscripta ἐγχώμια εἰς τὸν ἑαυτοῦ πατέοα, εἰς τὸν βασιλέα τῶν ᾽λλαμα- 
νῶν x«i ἄλλα. Laudationes in patrem, in regem Alemanorum, et alia |tem canones εἰς τὸν Θεοτόχον 
εὐχαὶ, καὶ ἄλλα πλεῖστα. [n Deiparam preces, et alia plurima. Nec non Περὶ Χριστιανιχῆς θεολογίας }ο- 
qot ἑπτά. De Christiana theologia libri septem. Quos eosdem esse putocumiis qui in Vaticana sunt num 
1113 ; etsi non sunt integri, dcest etenim primus ct pars secundi. Tertius est, ὅτε τὸ ἕν ἐστὶ τρία, cnum 
esse (ria. P. “Ὥσπιο δὲ τὸ ἕν, ἐττίν ἕν, οὁτῶ δὴ χαὶ τὸ ἣν ἐστέ τοια Quartns, Περέ θεωνυμίας, de divinis 
nominibus. P. Ἔπει δὲ τό Θεῖον μετὰ τῶν ὥλλων πολνωνύλως xut ὀνολάξεται, Quinlus, riot τῆς ἀγία; 
Τριάδος, de sancta Trinitate. P, Ἔστι μὲν οὖν Θεὸς τρισυπόπτατος, ἀρχὴ τῶν ὄντων τε xat ὑπὶο τὸ 67. 
Sextus, χατὰ Axrtwev περι τῆς ἐχπορεύσεως τοῦ αγίον Πνεύματος, adversus Latinos de processione, Spi- 
ritus sancti. P. Δεῖ ut» iii τὴν φύσιν τῶν ὄντων ἐν τοῖς (dioi; ἐπιχτείνετθαι ποάγμάσιν, Seplimus item : 
Κατὰ Λατίνων mini τῆς ἐχπορεύσεως τοῦ Gio) Πνεύματος, contra Latinos de processione Spiritus sancti. 
P. Ἔχ τοῦ Πατρός x«t Θεοῦ ἐσχύς ixrootjouívm τῆς δημιουογιχῆς τοῦ Υἱοῦ Θιοῦ δομήσεως τελειώσας. 


(1) Theodori hujus imp. magister fuit magnus — resque gestas preeclari hujus imperatoris scribil 
ille Nicephorus Blemmida, cujus monitoriam ora- — luculenter Ephrriemius chronographus. Ibi v.9269, 
tionem ποῖον dii εἶναι τὸν βασιλέα, qualem opor- dicitur Theodurus ἴδοις σόγίας παντοδαπῆς ταὶ 
teat esse regem (cum ejusdem paraphrasi) ad re- λόγων, omnimoda sapientia doctrinisque instruc- 
gium discipulum scriptam vulgavimus nos in se- — (us. Mat. 
eundo volumine Scriptorum veterum, Vitam autem 


»- 
- 
--m 


704 DE DIVINIS NOMINIBUS. — MONITUM 762 


Ejusdem οἰακιστιχῇς ψυχῶν ὑποτυπώέεως βιδλία τρία μεθ΄ ἐρμινείας, gubernatricis animarum hypotypo- 
seos Libri trescum expositione. Puts tamen titulum mendosum, et quod Leonis imperatorisest, Theodoro 
tribui Ejusdem ἐγχώμιον εἷς τὸν ἅγιον μάρτυρα Τρύφωνα, laudatio in sanctum martyrem  Tryphonem. 
|n Vaticana. Ejusdem εἰς τὸν εὐαγγέλισμον τῆς Θεοτόχου, xai περὶ τῆς φανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν 
Ἰχσοῦ Χριστοῦ in annuntiationem Deiparo, et de incarnatione Domini nostri Jesu Christi.P. Νοῦς μέντοι 
γε βοοτῶν, xdi διάνοια τῷ καθ᾽ ἡμᾶς μιγνύμενά τε xài χωριξόμενα, Scoriaci et in Vaticana. Ejusdem χαι- 
ρετισμὸς εἰς τήν Θεοτόχον, χανών ψαλλόμενος εἰς τὴν θαυματουργοῦσαν εἰχόνά τῆς Θεοτόχου ἐν ὡϑαῖς γ. 
Ἕτερος χανών ψαλλόμενος εἰς ἱτὸν ἀχάθιστον ὕμνον τῆς Otoróxou, salutatio in Deiparam, canon qui con- 
einiturin imaginem Deiparc miraculis conspicuam,odis octo. Canon qui canitur in acathisto. Ejusdem 
processione Spiritus sancti contra Latinos περὶ τῆς ἐχπορεύζςεως τοῦ ἁγίου Πνεάώματος χατὰ Αατίνων 
Scoriaci in regia. legitur preeterea ejusdem in bibliothecis Italicis χαιρετισμὸς εἰς τὴν ὑπεραγίαν Θεο- 
τόχον, Salutatio in. sanctissimam Deiparam. P, Χαῖρε ἱλαστήριον χυχῶν, παρθενουῆτορ, χαράν ἡ χνήσασα. 








NOTITIA ALTERA. 


(Cave ad. an. 1255). 


Theodorus Lascaris, junior, Ducas etiam dictus, ortu Nicenus, Theodori senioris, qui capta a Lati- 
nis Constantinopoli imperii sedem Niceeam transtulerat, ex Irene filia nepos, Joannis Duce lrenes 
conjugis et Theodori successoris filius natu major, patri in imperio successit an. 1235. Rem adversus 
liulgaros,Thessalos, aliosque imperii hostes fere per tiennium feliciter egit, verum infirma valetudine 
morbisque fractus, habitum monachalem induit, et in Sydandronum monasterium, ut nos docet Doro- 
theus Monembasiensis (a) (in Magnesia id situm erat) secessit, ibique breve quod vite remansit, 
tempus consummande peenitentiie et otio pio ac litterario consecravit. Regnavit annos 3, defunctus 
anno 1259, wetatis 36. Princeps omnino eruditus, meliori sorte seculoque dignus. Certe summum 
cj:s tum in pietatem, tum in rem litterariam studium ex ipsius nummis imperiique insignibus lucu- 
lenter constat, in quibus dextra crucem. sinistra volumen tenens describitur, Vid. cl. et litteris non 
minus quam dignitate illustrem D. du Fresne Famil. byzant. pag 223. Scripsit jam monachus ad 
Joannem episcopum Coronensem prolixum satis tractatum adversus Latinos de processione Spiritus 
sancli. Exstat ms, sed mendose exaratus, et in fine multilus in bibliotheca coll. Gonv. et Caii Can- 
tab. Titulum et prologum, quos in usum meum descripsit D. Whartonus, Grece hic sub- 
jungam: Θεοδώρον μοναχοῦ τοῦ Λάσχαρι λόγος ἀπολολητιχὸς πρὸς τὸν ἐπίσχοπον Κορώνης κατὰ 
τῶν Ἰταλῶν, ἤγουν χατὰ τῶν Λατίνην πεοί τοῦ Πνεύματος τοῦ ἀγίου. Ἐπειδὴ ἐρώτησιν ὑπεγώ- 
ὕετο ἢ βασιλεία unu ποὸς Gt, ὦ ἱξρώτατε ἐπίσχοπε Κορώνης, ἀπολογήσασθαι τῇ βασιλεία μον, ὅπως $ &yw- 
7475 τοῦ Θεοῦ μεγάλη ᾿Ἐχχλησία ἢ πρεσδυτέρα Ῥώμη δογωατιξει πεοὶ τῆς ἐχπορτύσεως τοῦ ἁγίου [Π]νεύ- 
ματος χαι ἀπολογίαν ἔθου παρὰ τὴν βασιλείαν μον, ὅτε ἢ ἀγίωτάτη τοῦ Θεοῦ μεγάλη Ἐχχλησία οὕτως 
σούεται [συνίεται] πεοὶ τῆς ἐκπορετύτεως τοῦ ἀγίου Πνεύματος, ὡς οὐ μόνον ἐχ τοῦ ἸΙατρὸς ἔχει τὴν ἐχ- 
70:260), ἀλλὰ χαὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ, ἀπολογεῖταί σοι ἡ βατιλείκ μου ὅτι $ xaÜ' qu; ἀγιωτάτη τοῦ Θεοῦ με- 
40 Ἐχχλησία, χαῆς μέλλεις γνωρίσαι ἐχ τῶν χατωτέρω ῥηθησομένων ἐγγοὰφων μαρτυριῶν χαΐ ῥήσεων 
εὐγγελιχῶν, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐχ τοῦ Παιρὸς x«i uóvou ἐχποοτυετῆκχι δογαντίξει, ix τοῦ Υἱοῦ δέ οὐκ 
ἐχπορεύεσθαι μέν φαμὲν, διὰ τοῦ Υἱοῦ δὲ χορηγεῖσθαι ζωῖν πρὸς xuÜuozt) χαὶ ἀγιατωὸν, χαί πιστεύομεν 
χαί δοξάζομεν: ἃς δὴ χρήσεις ἀναλεξαμένη ἢ βασιλεία μοὺ συντόμως, τῇ σῇ παρατιθησιν ἱεοότητι" "Ap- 
χϑται δὲ ix τῆς αὐτοαληθείας αὐτῆς" χαλὸν quo iz Θιοῦ τ᾽ ἄρχεσθαι, xai εἰς Θιὸν ἀναπαύεσθαι « Orav 
d: ἔλθη 0 Παράχλητος ὃν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν» Pergit deinceps illustrissimus auctor varia sacre Scriptu- 
r*e loca plurimaque SS. Patrum testimonia proferre, que quidem acute satis urgere solet. (De aliis 
Duct scriptis vide notitiam Allatii, supra.) 


(4) Συνοψ duxgoo* 'Iaroo. P. 9xs. 








DE SEQUENTE OPUSCULO MONITUM. 


Mai, Bibl. nov. Patrum, VI, II, 238). 


Suprascriptis episcoporum Heracles et Tarsi commentariis.breve aliud regii auctoris longe recentius 
proximesubtezünus hancpracipue ob causam, quia, ejusmodi scriplum est ut nonnisi grece exhibendum 


Τὸ THEODORI ít Ti». p 
videatur, quianominibus scilicet presertim compositis totum constat qua latine ezpressanon elegántióm 
tantummodo, verumetiam vim sepe sua viderentur amüteré aut infringere (a). Locutü$est Allatius 
procedente dissertatione n. CX X XII de inedito opere Theodori junioris Duce Lascarisimp., id est de ejus 
theologie Christiane libris septem; qui lamen reapse octo sunt, ut idem Allatius in opere de consensu 
col. T22 correctius scripsit. Dixit etiam de codice Vat. 1413. quem ego huper observans, satis lacerum 
comperi et madore corruptum. Porro hujus regii theologi (qui imperavit Νίο ab anno 1955 ad 1239) 
unum saltem ex octo libris edereconstituiu, quipra ceteris conspicuus sanusque in codice est; et quí hanc 
certeutilitatemprzbet, ut Pollucis Onomasticon ac Dionysium Dedivinis nominibus, et greca generatim 
lexica,permultis vocabulis locupletet,quz grammatici curioseadnotabunt. Titulus universtoperis est Τοῦ 
σογωτάτον βασιλέως xupoà Θιοδώρον Δούχα τοῦ Λάσχαρι Χριστιανιχῆς θεολογίας λύγοε ὑχτὼ Quarti 
autem libri ille est titulus, quem in nosi(ra editione moz proferumus. 


(a) Prologum tamen Latine vertimus. EpiT. PATR. 





TOY ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ͂ BAZIAEQX 


KYPOY OEOAOPOY ΔΟΥ͂ΚΑ 


TOY AAXKAPI 
. AOTOZ TETAPTOX ΠΕΡῚ GEONYMIAZ. 


REGIS DOCTISSIMI 


DOMINI THEODORI DUC/E 
SERMO QUARTUS DE NOMINIBUS DIVINIS 


Numen divinum cum diversis, tum non explici- A Ἡπεὶ δὲ τὸ Θεῖον μετὰ τῶν ἄλλων πολνωνύμως 


tis nominibus appellatur, quod quidem illius ma- 
jestati et nature mystice ac celsitudini proprium 
est. Ea enim res ad omnia que sunt spectat, nec 
tamen eorum que sunt,'in numero est. Oportet 
igitur nos de ejus nominibus pro virili parte dis- 
serere, non ad unguem vero, hoc enim ficri non 
potest; nec prius dicta repetenda sunt, quod 
fastidiosum foret; nec diversimode, sed secundum 
ejusprescriptumac voluntatem. 1gitur ex operibus 
ejus divinis Dei qualitates abstrahamus. Omne 
enim quod fitin mundo a Deo venit, et quidquid 
de Deo venit, miraculum est; omne autem mirum 


divino honore afficiatur necesse est. Magnum igi- B 


tur Deum secundum manifestationes ejus nomi- 
nabimus, non tamen e nominibus naturam mon- 
strantes, aut ex innominato vim predicando, sed 
mera nomina exponentes, id tantum agentes ut 
eum cum Paulo apostolo omnium Dominum ao 
nemini subjectum declaremus. 


τοῦ παντὸς αὑτόν, ὡς ἀποφαινόμενοι πάντα ἐν πᾶσι, xar& τὸν Παῦλον, ὄντα τὸν Küptew, xci οὐδὲν τῶν  Ór 


τῶν ὑπάρ χον. 


Igitur centum, imo mille &ut potius innume- 


χαὶ ἀνονύμως ὀνομάξεται: τοῦτο γὰρ τῆς ἐχείνον 
μεγαλειότητος καὶ τῆς ὑπερφνοῦς χρυφιομυστιας xai 
τῆς ὑπερφεροῦς τε λαμπαότητος, ἐπειδὴ μετέχει 
πάντων τῶν ὄντων, x«l οὐδὲν τῶν ὕντων dev 
ἀνάγκη πᾶσα καὶ περὶ τῶν αὐτοῦ ὀνομάτων διαλα- 
δεῖν ἡμᾶς ὅσον γε δυνατὸν, οὐ πάντη δὲ πάντων. 
τοῦτο γὰρ χαὶ ἀδύνατον" οὐδαμῶς δὲ τῶν μηϑενὸς, 
τοῦτο γὰρ ὀχνηρὸν ἀλλὰ τὸ μὲν ὥς, τὸ δ᾽ ὡς οὔ" κατὰ 


4 . * . 3 
“τήν ἐκείνου πρόσταξίν τε καὶ θέλησιν' διὸ xai τὰς ἔχ 


τῶν ἐνεργημάτων ἐχείνον θεοσημίων ἀνεργείας ἀνα- 
λαβομενος" πᾶν γὰρ τὸ γινόμενον κατά χόσμον θεό- 
θεν ἐστί: καὶ πᾶν τὸ θεόθεν, θαμὰ ἐστι’ χαὶ πᾶν 
θαῦμα θεοδόξαστον ὑπάρχει τε χαὶ σεθάσωιον" τὸν 
μέγαν Θεὸν χαὶ σεβάσμιον ἐκ τῆς τῶν ἐνεργημέίτων 
τούτου θεοσημίας ὀνομάσομεν ὡσεὶ δύναμις, οὐ 
δεικνύντες ix τῶν ὀνομάτων τὴν ψύσιν οὐχὶ xnp):- 
τοντες ἐχ τοῦ ἀνωνύμον τὴν δύναμιν, ἀλλ' εἰπόντες 
τὰ ὀνόματα, ἔξω τῶν ὀνομάτων χαταλιμπανομεν' 
χαὶ συστέλλομεν ἐν ταῖς λέξεσιν ἔδραν συνεχτιχὴν 


Διὸ ἑχατοντάδας τε x«i χιμιοντάδας, ὃ xai μυριά- 


rabilia nomina philosophie strenuus discipulus x pupiéduy περιουσίας ὀνομασμοὺς εὕρῃ τις τ- 


788 DE DIVINIS NOMINIBUS. 706 
λομνήμων καὶ πεπαιδευμένος φιλοσοφία, εἴπερ ἐπι- A enumerabit, mundanas activitates recensendo. 


στατιχῶς τὰ b» χόσμῳ ἐξερευνήσει ἐνεργήματα" ἐγὼ 
δὲ εἴτε μὲν ἐρευνήσας εὑρήσω, εἴτε δὲ χατὰ τὴν 
ἐχείνου δύναμιν ἐν ἀνοίξει τοῦ στόματός μου. χατὰ 
τὸν Παῦλον τὰ ὡς εἰχὸς ἐρεύξομαι εὐσεδῶς, οὐ τῷ 
ἀοιθμῷ μεγαλύνω τὴν εὕρεσιν, οὔτε μὲν τῷ ἐλλιπεῖ 
δειλιάσω, χαὶ τὸν ὄχνον ἄξω ἐμπόδιον, ἀλλὰ τὴν 
ἀγαθὴν xai μεσαιτάτην ὁδὸν βαδίσας, ὡς δεῖ, χατὰ 
τὴν ἐνοῦσάν μοι χάριν τὴν ἐξ ἐχείνου, ὡσεὶ δύναωις, 
ἐχ πώσης γραφιχῆς πηγῆς τῆς ἐντὸς τε χαὶ τῆν ἐχ- 
τὸς, ἢ xal τὰ πλείω ἐπιστήμη εὐσεθῶς συντιθέμε- 
νος, τὰς ῥανίδας σπόγγῳ Πνεύματος θείου ἀνιμησά- 
μένος, χατασταλάξω διὰ γλώττης τὸ yXóxtov - χαὶ 
ὀνοματοθετήσω τὸν ἀθεώρητον, τὸν παντη ξένον ἀν- 
θρωπίνῳ τῷ λογισμῷ, τὸν ἀνίδεον τῇ αἰσθήσει, τὸν 
ἀνεννόητον φύσει, τὸν Umtogui, τὸν ὑπέοθεον * xci 
τοῦτο πάντως εἰς τὸν αὐτοῦ δοξασμὸν - ἐντεῦθεν τὴν 
μὲ τόλμαν ἀμθλύνας διὰ τοῦ θάῤῥους, τὸ δὲ θάῤῥος 
παραχινήσας τῇ προαιρέσει περὶ θεωνυμίας οὕτω 
Bon, τὸν τῆς εὐσεθείας xaoróv τοῖς εὐσεδέσιν ὡς 
ἀρίστην πανδαισίαν προθέμενος. Διὰ τοῦτο μὴ τῇ 


Equidem aut cum illius facultate aut in oris aper- 
tione, sicut Paulus, laudes meritas pronuntiabo, et 
impedimentis evitatis mediam, ideoque bonam 
viam sequar, secundum inhabitantem gratiam, et 
sacra Scriptura duce et scientia auspice, rorem 
et guttas Spiritus divini ope perlinguam distillabo, 
et vocabo eum qui invisibilis est et intellectui hu- 
mano inaccessum, a sensibus alienum, suprana- 
turalem, vere Deum,idque unicead ejus gloriam ; 
et sic divinorum nominum celsitudine fisus vocem 
meam tollo, et pietatis fructum piis dapes lautas 
offero. Hanc ob causam qui legit, non solum in- 
genii acumen augebit,at rei profunditatem scrute- 
tur et secundum vires exponat. Sed nomínum illo- 
p rum significatus aliam etiam vim habet. Non enim 
fortuito imposita sunt, sed qualtates divine maje- 
stati inheerentes indicant. Hinc opus nostrum, ma- 
xima eum pietate inchoatum, hominibus piis ac stu- 
diosis oblaturi, Spiritussancti auxilio ac gratia rite 
invocatis cum fiducia hunc in modum exordimur. 


λέξει μόνον ὁ ἀναγινώσχων τοῦ νοὸς ἀργήσει τὴν δύναμιν, ἀλλ᾽ ἐρευνάτω τὸ βάθος, ἡ καὶ ἐξηγείσθω τὸ 


χατὰ δύναμιν * ἔχει δὲ ὃ τῶν ὀνομάτων σημασία 


ἑτέραν τινὰ θειοτάτην " οὐ γὰρ ἀπλῶς x«l τνχότως τὰ 


ὀνόματα ἔγχεινται, ἀλλ᾽ ἐνεργείας ὑποδηλοῦσιν ὑποδειχτιχὰς τῆς θείας μεγαλειότητος * διὰ τοῦτο φιλ- 


ευσεθεία πολλὴ τὸ σύνταγμα θέμενοι, ποὸς τοὺς 


ἐπιστήμονας χαὶ φιλοθέους τὴν χρίσιν ἐπανατείναντες 


τὴν τοῦ Πνεύματος χάριν ἱκετιχῶς προσχαλούμενοι, μετὰ θάῤῥους καὶ προθυμίας οὑτωσὶ ἀπαρχόμεθα. 


Ὃ tóc * ὁ οἰχτίρμων * 6 τοὺς οἰχτίρμονας ἀγαπῶν. 

ὁ πατὴρ τῶν οἰχτιρμῶν * ὁ φιλόχαλος - 6 φιλάγαθος - 

ὁ φιλόσπλαγχνος - ὁ χαλός " ὁ ἀγαθός - ὁ εὔσπλαγχνος - 

ó ἐλεῶν * ὁ ἐλεοποιὸς * ὁ ἐλεοδοχεύς * ὁ χορηγὸς ToU 

ἐλέους - ὁ ἐλεῶν τοὺς ἀξίους - χαθ᾽ ὃν o ἕλεος - dv ὃν 
ὁ ἔλεος - δι᾿ οὗ ὁ ἔλεος - ἐν ᾧ ὁ ἔλεος - ὁ δίχαιος * 6 
διχαιοδότης * ὁ δικάζων - ὁ δίχας ἄγων. ὁ χαταδίχας 
ἐπάγων * ὁ φωτεινός - ὁ φωτοδότης "ὁ φωτοποιὸς * ὁ 

ψωτάρχης " ὁ φωταυγαστής " ὁ τῶν φώτων παραγω- 

γεὺς. ὃ τηλεφανής - ὁ πρύτανις * ὁ προνομεύς ὁ τα- 

μίας τῶν ἀγαθῶν δωοημάτων * ὁ ἀνίχητος * ὁ νιχητι- 

χός ' Ονιχοποιὸς " ὁ νιχαρχὴς «ὁ νιχοδέσποτος" ὁ τῆς 

δόξης δεσπότης * ὃ xóotog τῶν χυοιευόντων * ὁ βασι- 
λεὺς τῶν βασιλευόντων - ὁ Θεὸς τῶν νομιξομένων 
θεῶν * ὁ ἔλεγχος τῶν δοχήσει " ὁ συνίστωρ τῆς ἀλη- 
θείας" 0 χοιτὴς Ó ἀπροσωπόληπτος * τὸ βῆμα τὸ ἀδέ- 
καστον " ὃ ἀλάθητος ὀγθαλμός * τὸ πανδερχές ὄμμα " 
ὁ ὧν. 0 ἄναρχος . ὁ ἀναίτιος - ὁ ἀθεώρητος " ὁ ὕψι- 
στος - ὁ ἀκατάληπτος " 0 ἀπερίγραπτος - ὁ ἄγνωστος - 
ὁ ἀσαφής " ὁ σχότος ἔχων περιχύχλῳ αὐτοῦ * τὸ τῆς 
ἀγαθωσύνης βάθος - ἢ πηγὴ τῶν δωρημάτων * ἡ αὖ- 

τοξωΐ “ἡ Gu * δι᾽ ὃν αἱ ξωαί * dv οὗ αἱ ξωαί " εἰς ὃν 
τὰ πάντα" ὁ ἀμετάπτωτος φύσει .'ó ἄτρεπτος τῇ οὐσία. 
ὁ ἀναλλοίωτος φύσει * ὁ αὐτάρχης * ὁ τέλειος " ὁ τελε- 
ταρχιχός "ὁ ὑπερούσιος * ὃ ὑπέρθεος - ὁ ὑπεράγα- 
θος "ὁ ὑπέρφωτος * ὁ τηλεπρεπὴς - ὁ ξωοφόοος * ὁ 
ἐντελής * ὁ πλάστης " 6 δημιονογός * ὁ γλυχὺς δέε- 
σπότης * ὁ πωλοδομήτωρ -" ὁ ὑψιμέδων * ὁ ξένιος - ὁ 
ἰχανός * 0 μέγας " ὁ ἰσχυρὸς * ὁ ἰσχυροποιός - ὁ ἀθά- 
νατῆς " 0 TGY ὄντων παραγωγεύς * ὁ τῆς ὕλης χαὶ τοῦ 
εἴδους ἑνοποιός. τὸ ἀρχέγονον φάος * $ πηγὴ τῆς 
ἀγαθωσύνης * $ πλημμύρα τῶν δωρημάτων " ὁ πο- 


ταμὸς τῆς εὐφροσύνης " ὁ ῥοῦς ὁ ἀένναος τῆς εὐερ- 
γεσίας - ἣ ἀχτὶς ἡ ἐχτὸς ἀντσναχλήσεως θέλγουσα " à 
σταγὼν τῆς ἀγαλλιάσεως * τὸ πέλαγος τῆς μαχροθυ-- 
μίας * ὁ μαχρόθυμος - ὁ πραῦς - ἀνεξίχαχος - ὁ με- 
τανοῶν ἐπὶ χαχίαις ἀνθρύπων - ὁ πρωταΐτιος " ἡ λάμ- 
ψις ἡ ἄσχιος * ὁ προνοητής * ὃ ἔφορος. ὁ χυδερνήτης " 
ὁλιμὴν τῶν χειμαζομένων * ἢ γαλήνη τῶν κλυδωνι- 
ζομένων * ἢ ἀναψνχὴ τῶν ὀδυνομένων * à ἐπιστροφὴ 
τῶν ἁμαοτανόντων * ὁ ἄδυτος ἥλιος * ἢ λαμπὰς ἢ 
ἄσδεστος "ὁ διδοὺς φῶς τοῖς ἐν σχότει - τὸ ἀνέσπε- 
ρὸν σέλας - ὁ γαληνὸς * ὁ γαληνοποιὸς * ἢ παγχρατὴς 
παλάμη. ὁ παιδαγωγὸς τῶν αἰσθήσεων * ἢ βαχτηρία 
τῆς ἀσθενείας τῆς φύσεως - τῆς ἀρετῆς ὁ διδάσχα- 
λος * τῆς καχίας ὁ Dtyyoc - ὁ νομοθέτης " ὁ νομοδό- 
τῆς " 0 νομηφύλαξ' ὁ σεδαστὸς * ὁ σιδαζων - ὁ σεθά- 
cuiog * ἢ ὁδὸς τῆς Quic: ἢ ἀνεχλάλητος θυμηδία" ὁ 
τῶν χουπτῶν γνώστης " τῆς διανοίας ὁ ἔλεγχος * ὁ 
D ἀσώτους ἀναχαλούμενος * ὁ παιδεύων xai τὴ θανα- 
τῶν * ὁ χατάγων εἰς ἄδου χαὶ ἀνάγων " ὁ δεσμεύων ἐν 
ἀσθενεία " ὁ ἀπολύων ἐν δυναστεία - ὁ τροπαιοφόρος " 
ὁ τροπαιοῦχος " ὁ διοσημίας ποιῶν * ὁ θανυαστος " ὁ 
τιμῶν τοὺς ἀξίους * ὁ ἰατρὸς τῶν ψυχῶν χαὶ τῶν 
σωμάτων ἡμῶν - ὃ πανταχοῦ παρῶν * ὁ τὰ πᾶντα 
πληρῶν " ὁ θησαυρὸς τῶν ἀγαθῶν - ὁ ζωῆς χοοηγός " 
$» γέννησις τῶν ἰδεῶν * ὁ ἄποσος * ὁ ἀσχημάτιστος " ὃ 
ἀνίδεος. ὁ ἐγγὺς τῇ δυνάμει * ὅ πόῤῥω διὰ τὴν φύ- 
σιν" ὁ μόνος ἁγνός " ὁ ἀγνίξων * ὁ μόνος χαθαοὸς " ὃ 
τοὺς χαθαοοὺς προσιέμενος * τὸ χαθαρτιχὸν πὺρ " ἣ 
φλὸξ ἡ ἄστεχτος - τὸ ὕδωο τὸ χαθαῖρον τούς μολυ- 
σμούς - τὸ ἀχρότατον ἐφετὸν * ὁ παντουργός * ἢ ῥίξα 
πάσης ὀντότητος" τὸ ἀθεώρητον ὕψος * τὸ ἀμέτρητον 
βάθος . 0 ἀναφής. ὁ πηγαστιχός " ὁ λόγον παραίτιος : 


167 


ὁ τοὺς σοφοὺς ἐν σοφία δρασσόμενος * 
σοφίας * τῶν δογμάτων ἡ πέτρα * ὁ παντάναξ * ὁ 
παντόπτης * ὁ παντεργάτης * ὁ παντοδύναμος * ὃ τῶν 
ἀπεγνωσμένων ἕλπίς * & τῶν πεπτωχότων ἀνάστα- 
σις * ὀὁβοτάνας moa χρώμασιν " ὁ τὰ ὁρὴ στίσας 
βαθμῷ * ὁ παναίτιος " ὁ ἀρίξηλος * ὁ ἀριδείχετο ς" ὁ μί- 
γαχλεής * ὁ ἀριστόδουλος " ὁ ἀσύμθονλος * ὁ πηγὰς 
ἐχχέων " ὁ λίμνας ἀναδιδούς * ὁ χυριοχράτωρ * ὁ τὸν 
ἄχτιστον ἔχων λόγον * ὁ χηδεμών " ὁ χοσμορύστῆς " ὁ 
ψυχοτρόφος "ὁ ψυχοτερπής "ὁ λογοτερπύς " ὁ φιλο- 
λόγος * ὁ φιλολόγιος * ὁ φιλαλήθης * ὁ αὐτοφυὴς * ὁ 
παυυπέοσοφος * ὁ μωρελεήμων * ὁ πονηρομανής " ὁ 
ἀρχτοπόλιος " ὁ ἀνταρχτιχοπολόστροφος * ὁ μεσημ- 
ὀοινόσχιος * ὁ ἑωανατολεύς * ὁ βλεπομενοξώδιος " ὁ 
μή ορωμενοξωδιοστροφεύς * ὁ νηνεμοποιός * ὁ τοὺς 
ἀσθενεῖς καὶ συντετριμμένους βραχίονας ἀνακχαλού- 
μενος * ὁ φυτεύσας παράδεισον " ὁ ἀνδρειονύχτης * ὁ 
δίκης ἐξισωτάς " ἢ γενικὴ πηγὴ τῶν χαλῶν * ἢ du) 
πάντων πρόνοιχ " xai χοινὴ πάντων πρόνοια " ὁ μόνος 
ὑπάρχων οὐσιωδῶς βασιλεύς " ὁ x«r& πάντα πολύς " 
ὁ τοῖς ὑπερφυέσι βασιλικὸς θησαυρὸς δωρήμασιν * ὁ 
ἀῤῥήτως ξυναγαγὼν τὰ πόῤῥω τῷ ἐναντίω * ὁ μίξας 
χαιροῖς ἰδίοις τὰ ἄμιχτα " ὁ τά ἀπ ᾿ἀρχῆς ἄχρι τέ- 
λους ῥιπῇ τοῦ χόσμον εἰδὼς * ὁ ταχτιχός ^ ταγός " 
ὁ τῆς φερεσθίον οἰαχοστρόφος . ὁ τυφωνοχωλυμίας * 
ὁ τοιχυμιοθραύστης * ὁ ἰώμενος " ὁ ἐπισχιπτόμενος " 
ὁ φεραυγής " ὁ αἰωνάρχης " ὁ χρονάρχης " ὁ μηνάρ- 
Xue * ὁ ἡμειράρχης * ὁ ὡράοχης * ὁ ἀγαθεργάτης " ὁ 
ἀγαθεργοδοτὴς * ὁ χαινεργατὴς * ὁ παραδοξοποιὸς * ὁ 
τερατουργός " ὁ ποιῶν θαυμάσια μόνος " ὁ δημιουρ- 
yos * ὁ ποιμὴν ὁ χαλός * ὁ ποιμενιχός * ὁ φύσει βασι- 
λεύς * ὁ ἀταύτιστος * ὁ ἀπαράλληλος * ὁ δυσόργητος * 
ὁ ἀόργητος" ὁ ἄφθονος " ὁ ἄχολος * ὁ πολὺς ὄντως᾿ 
ὁ ἄπειρος" ὁ πλήσσων τοὺς δαίμονας * ὁ μαστίξων 
τοὺς ἄφρονας * ὃ πλάσας χατὸ μόνας τὰς χαρδίας 
ἡμῶν " ὁ ἐτάξων χαρδίας xxi νεφρούς * ὁ πειράξων 
τοὺς ἐχλεχτούς * ὁ δοχιμάξων τοὺς ἁγίους αὐτοῦ " ὁ 
ἔχων θρόνον τὸν οὐρανὸν " ὁ ὑποπόδιον χεχτημένος 
τὴν γῆν " ὁ δόμασι μεγαλοπρεπής * ὁ πᾶσιν ὀνομα- 
στὸς " ὁ εὐσυμπάθητος " ὁ περὶ τὰς ἀπειλὰς φοδερός " 
ὁ περ τὸν οἶχτον δαψιλής " ὁ ἐνέδραις ἄθιχτος - τὸ 
ἰχδειματοῦν πῦρ" ἡ των ἔν σνμφοραῖς παραμνθία * 
ὁ ἔτοιμος δεομένοις * ὁ ἐχτείνων τὸν οὐρανὸν ὡσεὶ 
δέόῥιν " ὁ στεγάξων ἐν ὕδασι τὰ ὑπερῷα αὐτοῦ * ὁ 
τιθεὶς νέφει τὴν ὑπόδασιν αὐτοῦ * ὁ περιπατῶν ἐπὶ 
πτερύγων ἀνέμων " ὁ παντεπόπτης " ὁ χαινοτομῶν 
τὰς φύσεις * ὁ ὀδριμοεογός * ὁ ἴφθιμος * ὁ ἀστερο" 
ποιητής " 0 ἵλιος τῆς διχαιοσύνης * ὁ πάντων προ- 
μηθούμενος * ὁ πάντων χηδόμενος " ὁ ὑπερένδοξος * 
ὁ εὐλογητός * ὁ σθεναρόχειρ * ὁ βριαρόχειρ * ὁ τοῖς 
χερονδὶα ἀθεώρητος " ὁ τοῖς σεραφὶμ ἀπρόσιτος " ἢ 
δυναμοδύναμις τῶν δυνάμεων " ὁ ἀπειράχις ἄπειρος. 
ὁ παλαιὸς ἡμερῶν " X, ἑτοιμασία τῶν θρόνων * ἢ xu- 
ριότης τῶν χυριοτήτων * ὁ ἄναξ ἀνάχτων * ὁ ἀμό- 
λυντος " ὁ ὑροφγουργὸς οὐρανίας ἀψίδος * ὁ χλείων 
τοὺς χασματίας * ὁ πέμπων ὥστας * ὁ διαστέλλων 
χλείστας " ὁ ζώντων ὄρος ζωῆς " ὁ ξωῆς χαὶ θανάτον 
γνώστης διέσεως " ὁ χύσας τὸν ἀριθμόν * ὁ εἰχονιξό- 
μῖῆνος ἐν μονάδι " ὁ πάντων ἁρμονιχός " ἢ ἁρμονία 


THEODORI II IMP. | B 
ἢ ἀρχὴ τῆς À παντός * 


708 
$ ἀπαλινώδητος * ὁ εὐθύδιχος * ὁ εὐθυδι- 
xógpoy * 

χος à ἀστασίαστος " ὁ ἀνεπιθδούλευτος * ὁ e 
βράχος" ὁ ἀπλοῦς " ὁ ἀτύπωτος ' Àj ἑνὰς ἢ ἑνοποιὸ 
ἀπάσης μονάδος * ὃ νοῦς ὁ ἀνόητος * ὁ λόγος à ὃ ἄρ. 
βῆτος * ὁ χατά μηδὲν τῶν ὄντων ὧν * ὁ πάντων ἐξς- 
pupívec * ὁ ἄδατος * ὁ θεαρχικχός " ὁ ἀναμορφωτὴς 
τῶν ἀπολισθησώντων τῆς θιοειδείαϑ " ἡ συνετιχὴ ἀγα- 
ϑότης " ὁ ἀνετεροίωτος " ὁ ἀγήρως " ὃ ἀγαπητός " 
ἐν αὔρα λεπτῷ * ὁ ὑπερφανές * ó ἑτερώνυμος “ὁ 
λαμπτὼρ τῶν ψυχῶν " ὁ σοφόδωρος * ὁ ἀγέδεος * ὁ 
ἰδεάρχης * ὁ παντιπίσχοπος * ὁ ἀγαθάρχης ' ὁ ζωογο- 
νὸς " ὁ ξωοτρόφος " ὁ εὐθυδηλογνώμων " & βάσις τῶν 
ὄντων * $ στάσις τῶν χινουμένων " à ἀρχὴ τῶν αἰω- 
γῶν * τὸ μέτρον τῶν αἰώνων * 9 χρόνων ὀντότης * ὁ 


ῶ. 


p αἰὼν τῶν ὄντων * ὁ χρόνος τῶν γινομένων * ἡ γένισις 


τῶν οπωσοῦν γινομένων * ὁ αἰὼν τῶν αἰώνων * ὁ ὑπάρ- 
χων πρὸ τῶν αἰώνων * ὁ προῶν “ ὁ ὑπερῶν .ὁ μὴ τόδε 
μὲν ὧν, τόδε δὲ μὴ ὧν " ὁ μὴ πῇ μὲν ὧν, δὲ ud 
ὧν * ὁ πολύσχημος * ὁ πολυειδής * ὁ πάνσχημος “ ὁ 
πανίδεος " ὁ ἄμορφος * ὁ ἀχαλλῆς " τὸ τῆμος πὰντων . 
τὸ τέρας πάντων * ἢ ἀπειρία * ὁ ἀπειροδύναμος "ὁ 
ὑπὲρ πᾶσαν ἀπειρίαν * ὁ ἐπὶ πάντα προϊὼν xai μέ- 
v9» ἐφ᾽ ἑαυτοῦ * ὁ ἑστώς * ὁ κινούμενος * ὁ μήτε 
ἑστώς * ὁ μήτε χινούμενος * ὁ μὴ ἀρχὴν ἔχων * ὁ μὴ 
μέσην ἔχων" ὁ μὴ τελευτὴν ἔχων " ὁ γνώστης " ὁ πά- 
σὴς αἰσθήσεως ὑπεριδρυμένος * ὁ αὑτοτελής * ὁ 
ἑνιαῖος πολλαπλασιασμός * ὁ ἴσος" ὁ πολυώνυμος " ὁ 
πᾶσιν ἐπέραστος " ὁ πολιὸς " ὁ νέο; " ἢ αὐτοειρήνη " 
ὁ νοήσει αὐτεπάγγελτος * ὁ στιγμάρχης " ὁ τοῦ νῦν 


C ἄρχων * ὁ τοῦ παρῳχηχότος δεσπότης * ὁ τοῦ ἐνέ- 


στῶτος βασιλεύς * ὁ τοῦ μέλλοντος χύριος * ὁ φθογ- 
γαίτιος * ὃ νικητὴς πάντων " ἡ στάσις ἀπάντων " 0 
ὑπερυπέροπλος * 6 ἐν ἁγίοις ἀναπανόμενος * ὁ τέ- 
χτῶν οὐρανοῦ καὶ γῆς " ὁ πάντων δομήτωρ " ἡ τὴν 
πραότητα ἀσπαζόμενος * ὁ συντρίόων πολέμους ἐν 
ἰσχυρῷ βαχίονι᾽ ὁ ἀῦλος * ὁ ἀνέδεος " ὁ προνοητι- 
χός "ὁ ἀτώματος * ὁ ἀλάθητος * 6 ἀπεριόριστος " ὁ 


ἀνεξερεύνητος * ὁ ἀνεξιχνίαστος " ὁ ἄχρονος * ὁ uut. 
γῆς "ἢ ταχύτης " τὸ αὐτόταχος * ὁ ὑπερφυής " ὁ ee 
σιλεὺς τῶν ἀγγέλων" ὁ τοῖς duiogt φοδερός.. "- 


Ó μροτελεστής΄Ὃ 
ὁ μέσος " ὁ 
0 τοὺς 


χτὸς νοηθῆναι " ὁ ἱερὸς " ὁ θεῖος " 
ποδηγὸς " ὁ δημαγωγός " ὁ ἄνω * ὁ χάτω " 
περὶ ὅλον * ὁ δοξαξὸμένος * ὁ ὑμνούμενος * 
ὕμνους δεχόμενος ὁ χρησμοδότης * ὁ κχαρδιογνὼ- 


p στῆς "ὁ χαρδιεταστής "ὁ χρησμοτελεστής " ὁ ψυχο- 


σώστης. ὁ θυμοχράτωρ " ὁ ὀμφοδότης * ὁ ἄποιος * ὃ 
ἀχατηγόρητος " 0 ἀτελεύτητος " ὁ μὴ ἔχων πρὸς τι 
ἀντιστροφὴν " ὁ μὴ πρὸς τι λεγόμενος * ὃ ἀχάματος" 
ὁ ἀόριστος " ὁ ἀτλαντιχός " ὁ ὑπεραιθέριος " ὁ ὀμδρο- 
ποιὸς "ὁ σχηπτεογάτης " ὁ ἐπιθύλέπων ἐπὶ τὸν γῆν 
xai ποιῶν αὐτὴν τρέμειν " ὁ στιρεῶν βροντήν * ὁ 
χτίζων πνεῦμα * ὁ ἐξαπλῶν ἀέρα * ὁ χθονεδραστῆς " 
ὁ ὥραις ἀσύγχριτος * ὁ βρονταντιπνὸς * ὁ ἀστραπο- 
ποιὸς " ὁ χλωθοφόρος * ὁ ὑπὲρ τὴν εἱμαρμένην ποιῶν“ 
ὁ τύχης ἀνώτερος * ὁ νεμέσεως αἴτιος * ὁ λάχεσι 
πρυτανεύων * ὁ ὧν χοινὸς πᾶσιν * ἄλλος ἐν χαθε- 
κάστοις " ἢ γέφυρα τῶν ἄνω x«i χάτω " ὁ δεσμὸς 
τῶν δίχα φρονεόντων * ὁ τῶν πόῤῥω συναχτιχός " ὁ 


ὁ μεμψί ἕμορος * ὁ μὴ ὁνειδέξων- ““ ὁ ple. 


769 


DE DIvINIS NOMINIBUS. 


110 


χάραξ τῶν παρὰ φύσιν" ἡ διάδασις τῶν μετατιθεμέ- À o εἰρηνάρχης * ὁ εἰρηνώνυμος " ἢ αὐτοπάγη * ὁ 


γων τῷ βίῳ * ὁ γνώμων τῆς ἀληθείας " ὁ χανὼν τῆς 
εὐθύτητος * $ στάθμη à ἀπαρέγχλίτος * τὸ ὕδωρ 
τοῦ ἐλεγμοῦ * ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύμα- 
τα * ὁ τοὺς λειτουργούς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα * ὁ θεμε- 
λιῶν τὴν γῆν ἐπὶ τὴν ἀσφάλειαν αὐτῆς * ὁ ἐξανα- 
τέλλων χόρτον τοῖς χτήνεσιν * ὁ χλόην τῇ δουλείᾳ 
τῶν ἀνθρώπων " ὁ ἀπτόμενος τῶν ὀρέων χαὶ χαπνί- 
ξοντας * ὁ διδοὺς πάσῃ σαρχὶ τρογὴν * o σιτοδότης " 
o νομοθοτήσας τὸν Ἰσραήλ" ὁ ὑπέρθεος "0 κλῆρος 
τῶν φοβουμένων αὐτόν * ἢ αἰωνία ζωή * ὁ ἄσυλος 
θησανοός " ὃ ἐπιστήμων * ὁ προτρέπων προφήτας " 
ὁ τελειῶν ἱεοεῖς * 0. ἱερωσύνην νομοθετήσας " o θυ- 
σίας ἀναλαμθάνων " ὁ γινώσχων τὰ πάντα ὡς οὐδεὶς 
£y " ὁ ἀνάγων ὕδωρ ἂν ταῖς vspí)xi; * ὁ τὰς ἐπάρ- 
σεις τῆς πολυφλοίσθου συντρίδθων ἐν ἑαυτῷ * O περι- 
τειχίζων τὴν θάλασσαν ψάμμῳ * ὃ θυμόδοξος " ὁ θυ- 
ϑοδόξαστος " o χυδοφόρος * o ἀχέστωρ' 0 σωτὴρ τοῦ 
χόσμου * ὁ φῶς οἰχῶν ᾿ ὁ ἀποόσιτος * ὁ ἡϑωργὸς τῶν 
φρενῶν" ὁ αἰϑιος " ὁ ἀνώλεθοος " ὁ ἀπροτχοοής " ὃ 
ἀνενδεής * ὁ ἀνυπέρδλητος ' ὁ ἀσύγχριτος " ὁ ἀσύν͵ 
απτος "ὁ ἀχαταμάχητοξ * o προονομξύς * 0 τὰ λει- 
τουργιχὰ χτέξων πνεύματα * ὁ ἀδωροδόχητος * ὁ 
ἀπροσωπόληπτος " ὁ λυτρωτὴς τοῦ χότμου ᾿ ὁ βυθὸς 
τῆς σοφίας " ὁ πάντα πρὸς τὸ συμφέοον οἰχονομῶν " 
ἢ Shri; πάντων τῶν περάτων τῆς γῆς " ὁ μετρῶν 
τὸν οὐρανὸν σπιθαμῇ " ὁ δρακὶ χατέχων τὴν γῆν " ὁ 
do-og τῆς ζωῆς 0 αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ χόσμον " 
ὁ zpounÜsós " ὁ χαταλαμπτέφρων * ὁ ἀμόλυντος " ὁ 
ἀσπιλος ' ὁ anxÜZc * ὁ σχεπαστής * ὁ βοηθός" ὁ £vo- 
ποιὸς " ὁ μόνος λυτρωτής * ὁ ὑπεράρχιος " ὁ ἀχίνη- 


Tog πρὸς χαχίαν * ὁ αἰνετὸς * ὁ ὑπερυψούμενος * ὁ 
λύχνος τοῦ φωτός * ὁ πλαστουργός " ὁ φρουρός * ὁ 


ποοστάτης " ὁ φύλαξ " ὁ σννουσιοουσιωτὴς * ὁ φίλιος " 
ὁ νιχαγωγεύς * 0 λααπαδιανάπτης “ 0 τεινοδοχέδας " 


ὁ βοθυνοποιός * ὁ πιθιοδείχτης ^ ὅ χεντροπήχτης * ὁ 
σφαιρεργατύς " ὁ ἡλιοχινήάτωο * 0 μηνανγαστής * ὁ 


πλανήτων ὁδοποιός " ὁ ζῶν * ὁ ἀεὶ ξῶν * ὁ ποιητὴς 
τῶν ἀγγέλων * ὃ ξωνοαφανοληγοτοοπεύς " ὁ ἦλδανο- 
χεύς (ὰ cod. ) * o χθονερπιτονεμετεργάτης " ὁ ἀνὼ- 
Ὑναος ᾿ ὁ πολυώνυμος * ὁ παντώνυμος * ὁ ἔποχος ( ita 
COd.) σωφροσύνης * ὁ ἀνόμοιος "ὁ ξωννύων τοῖς Ba. 
σιλεύσιν ἰσχύν * ὁ ὑπεοχέραυνος " ὁ θέτιν χρίνων * 0 
ἀνδοομέδων * ὁ ὅσιος " ὁ ξηλωτὴς 0 Σαθαὼθ * ὁ ἀπα- 
ραλόγιστος " ὁ μὴ ἔχων ἀναλογίαν " ὁ ἑτεροιότησι 
ποιητικὸς " ὁ εἷς ἐν τῇ φύσει " ὁ εἷς ἐν τῇ βασιλείᾳ " 
ὁ εἴς ἐν τῷ δεσποτείᾳ * ὁ εἷς ἐν τῇ χυριότητι * ὁ εἷς 
ἔν τῇ δυνάμει " ὁ μόνος πλούσιος * o μόνος ἀγαθο- 
σότης ' 0 Ὀλύμπιος * ὁ χθόνιος * ὁ ὑφηγητῆής τῶν διόν- 
τοῦ * ὁ χραταιὸς " ὁ τερπιχέραυνος * ὁ νεφεληγιρέ- 
τυς * ὁ ὑψιδρεμέτης * ὁ ὑπέοτατα δώματα ναίων * 
cz:3/v 90v * ὁ ἀσχληπιαρωγός " ὁ θαοσοποιός * 


ό 


ἀμόροσιοδότης * ὁ τοῦ νέχταρος παροχεύς " ὁ χοσμὴ- 
σας τὸν οὐρανόν * ὃ χαταγων ὑετούς " ὁ ταπεινοὺς 
ὑψῶν * ὁ συντριθων τοὺς ἐπηρμένους * ὁ ἀνυψῶν χέι 
οας τῶν χρηστῶν αὐτοῦ * ὁ βασιλεῖς χρατύνων " τὸ 
χαταναλίσχον πῦρ ἁμαρτίας * τὸ ἀνύσταχτον ὄμμα " 
o τὴν ταπείνωσιν ποοσιέμενος " ὁ ἀντιτάσσων τοῖς 
ὑπερηφάνοις * ὁ χαταύῥάσσων τούς ἀλαξόνας " ὁ πᾶσι 
χέων τὸν ἔλεον " ὁ ἐπὶ πονηροὺς χαί ἀγαθοὺς βρέχων " 
ὁ χνατέλλων τὸν ἥλιον ἐπὶ διχαίονυ: xai ἀδίχου; " ὁ 
πάντα ποιὰν χαὶ μετάσχευάζων " ὁ TA φύσεις ἀλ- 
λοιῶν * ὁ εἰδὼς τὰ πάντα χαὶ πρὸ γενέσεως " τὸ τῆς 
εὐσπλαγχνίας ἀτεξιχνίαστον πέλαγος * ἢ θάλασσα 
τῶν ἀγαθῶν " ἢ πλημμύοα τῶν χαλῶν * ὁ τῶν ἐσθλῶν 
πρύτανις * ὁ uóvos φοδερός * ὁ ἔχων θοόνον τὸν οὐ- 


B βανόν" ὁ ὑποπόδιον αὐχῶν τὴν γῆν * ὁ χαλινῶν ψαμ- 


C 


po τὴν θάλασσαν * ὁ τὴν ἀγοιότητα τοῦ πόντου ἄνα- 
ὁ 
τὸ εὐπλο:ῖν ταῖς νκυσὶ παρεχόμενος " ὁ πάντα πρὸς 


χαιτίξων * ὁ λειοχύμονα ταύτην ἀπεογαξόμενος ' 


e. 


? 
ἀξίνη τῆς ἀδικίας " ἢ ῥομφαία τοῦ GurKv " $ σπάθη 
τῆς πονηρίας " ἡ τῆς δολιότητος θραῦσις * ὁ τὴν δια- 
ὀολὴν μισῶν * ὃ ποιητὴς τῶν ὁρατῶν " ὁ πλάστης 
τῶν νοητῶν * ὁ παραγωγεὺς τῶν αἰσθητῶν '* ὁ Qm- 
μιουργὸς τῶν μὴ φαινομένων * ὁ χτίστης τῶν ἀὕλων " 
ὁ συνοχεὺς τῶν ἐνύλων * ὁ ἐσθλὸς * ἡ οὐτοαγαθότης " 
ὁ ἐλεήμων * ο ἔλεουργὸς " 0 αὐτόνυχτος * 0 οἰχτεί- 
ρων " ὁ μεῦ' ἡδονῆς ἐλέῳ χρῶν * ὁ τοὺς διχάξοντας 
δικάζων" 0 τόὺς ἐλεοῦντας ἐλεῶν * ὁ τοὺς ἀγαπῶντας 
ἀγαπῶν " ὁ τῶν μελλόντων γνώστης " ὁ ἐφαπλώσας 
αἰθέρα ' ὁ τὸ ἀρχέγονον διατμήξας φῶς " ὁ φωτοει- 
δής " ὁ τῶν φώτων δοτήρ * ὁ χειρὶ χατέχων πᾶσαν 
ξωήν " 0 τὸ ἔαρ χοσμήσας ' 0 τοῦ θέρους παοαγω- 
γεύς " ὁ τὸ φθινόπωρον τεχτηνάμενος " ὁ τῷ χειμῶνι 
ἀφορίσας τὸ ψῦχος " ὁ “ειμάῤῥονς ἀνατέλλων " ὁ πο- 
ταμοὺς ξηραίνων * ὁ χυχλοφορῶν τούς ἀστέρας " ὁ 
κήττητος " ὁ ἀπολέμητος " ὁ ἄψανστος * ὁ ἀμερής " 
ὃ ἀμερίστως πάντα ὁρῶν " ὁ χαροποιός " ὁ θυμηδιο- 
δότης " ὁ σοφριοδότης "ὁ νημιρτής " ὁ ὕπατος * ὁ 
παντόφυλαξ * ὁ παντοθρέμαμων * ὁ πάντα ὡς ἔν βλέ- 
Twy " ὁ ἀδέχαστος " ὁ πνοοχοίτωρ * ὁ ὑγειοδότης " ὁ 
ἀϑιχόλητος * ὁ ἀπαθής " ὁ ἀνείχαστος ἐν ἀγαθότητι " 
ὁ αὐτονοὺς " ἢ αὐτογνῶσις ' ἢ αὐτονόησις * ἡ αὐτο- 
τελειότης "ὁ τὰ ἀσθενῆ ἐνδυναμῶν * ἢ μεγαλόθρυ- 
τος δύνααις * ὁ βροτουργός ' τὸ βῆμα τὸ ἀλάθητον * 
ὁ ἀμεγέθης - τὸ μὴ ἰσόῤῥοπον μέγεθος * ἢ sig ἢ 
ἐνοποιὸς τῶν ἐνάδων * ὁ πάντων ἐντὸς * ὁ γοσοφψθό- 
ρας " ἢ τρυτάνη τῆς θέμιδος * ὁ χιονοθλήτης * ὁ yt- 
γαντορῥκίστης" ὃ ἄχπτος ' ὁ ἀπροσπέλαστος * ὁ 
ἀχήρατος * ἐν ᾧ Qui * ἢ αὐτοπνοή " Ov ὃν αἱ πνοαί" 
δι᾽ οὗ αἱ πνοαὶ * ἐξ οὔ αἱ πνοαί * ὁ ἄπλητος * ὁ ὧν εἰς 
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 


τὸ συμψέρον οἰχονομῶν "ἢ μάχαιρα τῆς χαχίας " 


pri THEODORI II IMP. T" 
MMM——————————MÓM——MÀÀ— MÀ 
KANON IIAPAKAHTIKOX Dom 


ΕἸΣ ΤῊΝ YIIEPATITAN OEOTOKON 


IIOIHMA TOY BAIIAEOZI 


KYPOY OEOAQPOY AOYKA TOY AAXKAPEQX 


CANON EXHORTATORIUS 
AD SANCTISSIMAM DEIPARAM, 


OPUS 


DOMINI THEOD. DUC/E LASCARIS 


Ex Paracletice Grecorum cum interpretatione nostra. Aliam versionem ediderat P. Raynaudus 
S. 4. Opp. tom. VII. ab Hippolyto Maraccio acceptam, qui eam e Greco codice Leonis Allatii per 
fratrem suum Ludovicum Maraccium fieri curaverat. At omnino abludit a textu Greco Paracletices. 


1. Hirmus. Α α΄. Ὁ εἰρμός. 
Pharaonem aurigam virga Mosis vi miraculosa Ἁρματήλάτην Φαραὼ ἐβδύθισε τερατουργοῦσὰ 
diebus illis submersit. Postquam enim mare in ποτε Μωσαϊχὴ ῥαδδος, σταυροπύπως πλήξασα, καὶ 
crucis formam divisisset, Israelitas ex JEgypto διελοῦσα θάλασσαν, Ἰσραὴλ δὲ φυγάδα, πεξὸν ὀδέτην 
migrantes,pedibusque iter facientes salvavit; qui διέσωσεν, ἄσμα τῷ Θεῷ ἀναμέλποντα. 
Deo hymnum cecinerunt. 

Adversitatum impetus animam meam humilem Τῶν λυπηρῶν ἐπαγωγαὶ χειμάξουσι τὴν ταπεινήν 
vexant ; calamitatum nubes cor meum obscurant. μου ψυχὴν, x«i συμφορῶν νέφη τὴν ἐμὴν χαλύπτουσι 
Tu autem, Mater Dei, que lucem divinam atque καρδίαν, δεονύμφευτε, ἀλλ᾽ ἢ φῶς τετοχυῖα, τὸ θεῖον 
eternam genuisti, ilustra me lumine salutis. x«i προκιώνιον, λάμψον μοι τὸ φῶς τὸ χαρμόσυνον. 

Ex angustiis vitee et tribulationibus ab inimicis Ἐξ ἀμετρήτων ἀναγχῶν χαὶ θλίψεων, xai ἐξ 
illatis forti tuo brachio, o immaculata, liberatus, ἐχθρῶν δυσμενῶν, x«i συμφορῶν βίον, λυτρωθεὶς, 
misericordiam tuam infinitam et erga me charita- πανάχραντε, τῇ χραταιᾷ δυνάμει σον, ἀνυμνῶ, με- 
tem carmine celebro. γαλύνω τὴν dxitpóv σου συμπάθειαν, χαὶ τὴν εἰς 

ἐμέ σου παράχλησιν. 

Igitur fiducia plenus in gremium tuum confugio, B Νῦν πεποιθὼς, ἐπὶ τὴν σὴν κατέφυγον ἀντίληψιν 
et apud te consolationem queerens adsum οἱ humi χραταιὰν χαὶ πρὸς τὴν σχέπην ὁλοψύχως ἔδραμον, 
prostratus, o Domina, lacrimabundusacgemebun- χαὶ γόνυ χλίνω, Δέσποινα, x«i θρηνῶ x«l στενάζω. 
dus precor ne me miserum spernas, tu qui Chri- μή με παρίδῃς τὸν ἄθλιον, τῶν Χριστιανῶν χατα- 


stianorum es refugium. φύγιον, 
Absit ut magnalia tua silentio preeteream. Nisi Οὐ σιωπήσω τοῦ Dod» τρανώτατα τὰ μεγαλεῖα τὰ 


enim tu, Virgo, apud Filium tuum divinum cau- σά" εἰ μὴ γὰρ σὺ, Κόρη, πάντοτε προΐστασο, ὑπὲρ 
sam meam egisses, quis me e tanta malorum vo- ἐμοῦ πρεσδεύουσα τῷ Υἱῷ καὶ Θεῷ σον, τίς ἐχ τοσού- 
του με χλύϑωνος xai δεινῶν χινδύνων ἐῤῥύσατο ; 


ragine liberasset ? 

Eripe nos, servos tuos, o Deipara, e periculis. Διάσωσον &ró χινδύνων τοὺς δούλους σον, Otoróxt; 
Secundum Deum enim ad te ut murum inexpu- ὅτι πάντως μετὰ Θεὸν, εἰς σὲ χαταφεύγομεν ὡς ἄῤ- 
gnabilem confugimus. puxrov τεῖχος xai προστασίαν. 

Respice, illustrissima Deipara, pro misericordia Ἐπίδλεψον ἐν εὐμενείᾳ, πανύμνητε Θεοτόχε, ixi 


tua. ad miserias quibus corpus meum vexatur, οἱ τὴν ἐμὴν χαλεπὴν τοῦ σώματος χάχωσιν, χαὶ ἴασκι 
animes doloribus medere. τὸς ψυχῆς μον τὸ ἄλγος, 


713 


y. Ὁ εἷρμός. 
Οὐρανίας ἀψίδος ὀροφουργὲ Χριστὲ xoi ᾿Εχχλησίας 
. δουῆτορ, σύ με στερέωσον, ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ σῇ, τῶν 
ἐφετῶν ἢ ἀχρότης, τῶν πιστῶν τὸ στήριγμα, μὸνε 
φιλάνθρωπε. 
ἸΤροπάριον. 

᾿Αποῤῥήξας &x πάντων, ὀδυνηρῶς χράζω σοι πρό- 
φθασον, θερμή προστασία, χαὶ σὴν βοήθειαν δός μοι 
τῷ δούλῳ σο,υ τῷ ταπεινῷ xci ἀθλίῳ, τῷ τὴν σὴν 
ἀντίληψιν ἐπιξητοῦντι ϑερμῶς. 

᾿Εθαυμάστωσας ὄντως νῦν ἐπ᾽ ἐμοὶ, Δέσποινα, 
τὰς εὐεργεσίας σον, Κόρη, xai τὰ ἐλέη σον, ὅθεν 
δοξάζω σε, καὶ ἀνυμνῶ xal γεραίρω τὴν πολλὴν x«l 
ἄμετρον χηδεμονίαν σον. 

Καταιγίς με χειμάξει τῶν 
χαὶ τῶν λυπηρῶν τριχυμίαι καταποντίζουσιν " 
προφθάσασα χεῖρά μοι δὸς βοηθείας, Ὦ θερμὴ ἀντί- 
ληψις xai προστασία μον. 

Αληθῆ Θεοτόχον ὁμολογῶ, Δέσποινα, σὲ τὴν τοῦ 
θανάτον τὸ χρὰᾶτος ἐξαφανίσασαν, ὡς x«i φυσίξωος 
ξωὴν ἀνήγαγες 


σνωφορῶν, Δέσποινα, 


ἐχ τῶν δεσμῶν τῶν ἄδου πρὸς 
εἰς γῆν με ῥεύσαντα, 

Διάσωσον ἀπὸ χινδύνων τοὺς δούλους σον, Θεο- 
τόχε, ὅτι πάντες μετὰ Θεὸν εἰς σὲ χαταφεύγομεν ὡς 
ἀρρῆκχτον τεῖχος χαὶ προστασίαν. 

Ἐπίδλεψον iv εὐμενείᾳ, πανύμνητε Θεοτόχε, ἐπὶ 
τὴν ἐμὴν χαλεπὴν τοῦ σώματος χάχωσιν χαὶ ἴασον 
τῆς ψνχῆς μου τὸ αλγος 

δ΄. Ὁ εἰρμός. 

Σύ μου, Χριστὲ, Κύριός μου xai δύναμις, σὺ Θεὶ, 
σύ μου ἀγαλλίαμα, ὁ περὶ χυρίους χόλπους μὴ λιπὼν 
χαὶ τὴν ἡμετέοαν πτωχείαν ἐπιστχεψάμενος, διὸ σὺν 
τῷ προφήτῃ ᾿Αὐδαχωύμ σοι χραυγάζω, Τῇ δυνάμει 
σου δόξα, φιλάνθρωπε. 

Τροπάριον. 

Καὶ ποὺ λοιπὸν ἄλλην εὑρήσω ἀτίληψιν ; ποῦ 
προσφύγω ; ποῦ δὲ χαὶ σωθήσομαι ; τίνα θερμήν 
ἔξω βοηθὸν θλίψεσι τοὺ βίου x«i ζάλαις, οἴμοι | χλο- 
μούμενος ; Εἰς σὲ μόνην ἐλπίζω, xxt θαῤῥῶ, x«i χαὺυ- 
χῶμαι, καὶ προστρέχω τῇ σχέπῃ σου, σῶσὸν με. 

Τὸν ποταμὸν τὸν γλυχερὸν τοῦ ἐλέου σόυ, τὸν 
πλουσίαις δωρεαῖς δροσίσαντα tà» παναθλίαν χαὶ τα- 
πεινὴν, πάναγνε, ψυχήν μον, τῶν συμφορῶν χαὶ τῶν 
θλίψεων χαμίένῳ φλογισθεῖσαν, μεγαλύνω, χηρύττω 
xai προστρέχω τῇ σχέπῃ σου, σῶσόν με, 

Σὲ τὴν ἀγνὴν, σὲ τὴν Παρθένον χαὶ ἄσπιλον, μό- 
νὩν φέρω, τεῖχος ἀπροσμάχητον, χαταφυγὴν, σχέπην 
χραταιὰν, ὄὅπλισμα σωτηρίας, μή με παρίδης τὸν 
ἄσωτον, ξλπὶς ἀπελπισμένων, ἀσθενῶν συμμαχία, 
θλιδομένων χαρὰ καὶ ἀντίληψις. 

llàg ἐξειπεῖν σου xar' ἀξίαν δυνήσομαι τοὺς ἀμέ- 
λους οἰχτιρμοὺς, ὦ Δέσποινα, τοὺς τὴν ἐμὴν πάντοτε 
ψυχὴν δεινῶς θλιδομένην ὡς ὕδωρ περιχυχλώσαν- 
τας; ᾿Αλλ’ ὦ τῆς σῇς προνοίας xai τῆς εὐεργεσίας, 
ἧς ἀφρόνως ὁ τάλας ἀπώλεσα. 

Διώσωσον ἀπὸ χινδύνων τοὺς δούλους gov, Θεοτόχε, 
ὅτι πάντως μετὰ Θεὸν εἰς σὲ χαταφεύγομεν ὡς ἀῤ- 
puxtov τεῖχος καὶ προστασίαν" 

Ἐπίδλεψον ἐν εὐμενείᾳ, πανύμνοτε Θεοτόχε, ἐπὶ 


BYMNUS AD $8, DEIPARAM. 


ἀλλὰ p 


Tt& 


3. Hirmug. 

Apsidis ccelestis constructor, et Ecclesie mode- 
rator, Christe, tu me firma in amoretuo, summum 
anime desiderium, fidelium fulcrum et adminicu- 
lum, Deus misericors. 

Troparium. 

Ab omni malo, presidio tuo benigno, me eripe, 
et auxilium fer servo tuo humili et infortunato, 
qui salutis spem in te uno ponit, 


Miram te mihi prestitisti, Domina, Virgo, in 
beneficiis que in me contulisti ; quare magnificen- 


tiam tuam laudibus atque hymnis celebrare nun- 
quam desisto . 


Tempestates, Domina, in me irruunt et erum- 
narum gurges me devorat; sed tu manum mihi 
auxiliatricem porrige, presidium et adjutrix mea. 


Veram te Deiparam confiteor,que mortis impe- 
rium abolevisti, et qui vi tua vivifica ex inferni 
vinculis ad vitam hac in terra me revocasti. 


Eripe nos servos tuos, o Deipara.e periculis. 
Secundum Deum enim ad te ut murum inexpu- 
gnabilem et adjutricem confugimus. 

Respice, illustrissima Deipara, pro misericordia 
tua ad miseria, quibus corpus meum tribulatur, 
et anime doloribus medica adsis, 

4. Hirmus. 

Christe, Domine et Deus, exsultatio mea, qui 
prodivina tua misericordia paupertatem meam 
res existi : ergo cum Ambacum exclamo : Virtuti 
tue gloria, misericors ! 


Troparium. 

Ubi tandein aliud inveniam refugium ? quo con- 
fugiam ? ubinam salvus ero? quodnam auxilium 
in vite serumnis οἱ tribulationibus habebo ? Tibi 
soli confido; integlorior; sub alas tuas confugio. 
Serva me! 

Dulce flumeu misericordie tue, quo animam 
meam &erumuosam ac humilem beneficiis recrea- 
vit; animam dico in malorum ac tribulationum 
camino purificatam ; te magnifico, te carminibus 
celebro. Salva me! 

Te Virginem sanctam, immaculatam solam ha- 


- beo, muruminexpugnabilem, refugium salutis ; ne 


te avertas a me misero, hominum desperantium 
spes et propugnaculum, agrorum gaudium et con- 
solatio. 

Quomodo, o Domina, misericordias tuas pro 
dignitate predicabo, que animam meam undique 
vexatam, ut aque insulam, circumdederunt ? o 
sollicitudines, o beneficia, quorum ego miser jactu- 
ram feci ! 

Eripe nos servos tuos, o Deipara, e periculis. 
Secundum Deum enim ad te ut murum inexpu- 
gnabilem confugimus. 

Respice, illustrissima Deipara, pro misericordia 


TIS 


THEODORI II IMP. 


T 


tua, ad miserias quibus corpus meum vexatur, et A rà» ἐμὴν χαλεπὴν τοῦ σώματος χάχωσιν, καί ἴασαι 


anime doloribus medere. 
9. Hirmus. 

Cur me a Vultu tuo rejecisti, Lumen inaccessum ? 
Tenebre dire me circumdant miserum. Sed ad me 
convertere, qu&so, et vias meas secumdum lumen 
mandatorum tuorum dirige. 

Troparium. 

Grato ex animo ad te clamo : Ave, Virgo Mater, 
salve, sponsa Dei ; salve, refugium divinum ; salve, 
velum et 1nurus inaceessus ; ave, preeses, salvatrix 
eorum qui cum fide ad te confugiunt. 

Qui, me odio habent, tela, enses et fossas in 
vanum apparant, ut miserum meum corpus dila- 
cerent et in ima terre deprimant. Tu autem ex 
eorum insidiis me libera, 

Quodnam grati animi donum tibi offeram pro 
donis que infinitatua magnificentia in me contulit? 
Age, misericordiam tuam in me ineffabilem sine 
me pr&dicare et carmine celebrare: 

Libera nos servos tuos, Deipara, e periculis. 
Tu enim, secundum Deum, murus nosler ceneus et 
refugium exsistis. 

Respice, clarissima Deipara, pro clementia tua 
ad erumnas quibus corpus meum tribulatur, et 
anime doloribus remedium after. 

6. Hirmus. 

Precationes effundo erga Dominum eique tribu- 
lationes meas aperio; erumnis enim satiata est 
anima mea, et vita mea morti appropinquat, et 
jàm precor, sicut Jonas: A malo, Domine, me 
delibera ! 

Troparium, 

Calamitatum nubes animam meam miseram et 
cor obscuraverunt, et tenebris replent. Sed tu, 
Virgo, que lumen inaccessum genuisli, vocationis 
tue divinee instigatione liec longe fuga. 


Te in miseriis consolatricem et morborum mce- 
dicam cognovi; te mortis destructricem et vite 
fluvium inexhaustum, οἱ in omni tribulatione 
promptam et efficacem novi consolatricem. 


Misericordie tue abyssum et miraculorum, 4185 
innumera perpetras, charitatisque in me inexhau- 


βίῳ fontem non sileo,Domina, imo una cum omni- D 


bus preedico et alta voce annuntio. 


Vite eerumne me undique circumdederunt, ut 
apes alveare, o Virgo, et miserie tela cor meum 
vulnerant Sed. te auxiliatricem et liberatricem 
obviam habeo. 


Libera nos servos tuos, o Deipara, e periculis. 
Secundum Deum enim ad te ut murum inexpugna- 
bilem et presidem confugimus. 

Respice, inclylissima Deipara, pro clementia 
tua, ad miserias quibus corpus meum vexatur, et 
anime dolenti medere. 


τῆς ψυχῆς μου τὸ ἄλγος. 

. t£. Ὁ εἰρμος. 

ἵνα τί μὲ ἀπώσω ἀπότοῦ προσώπου σου, τὸ γῶς, 
τὸ ἄδυτον; xai ἐχάλυψέ με τὸ ἀλλότριον σχότος τὸν 
δείλαιον, ἀλλ᾽ ἐπίστρεψόν με, καὶ πρὸς τὸ φῶς τὼν 
ἐντολῶν σὸν τὰς ὁδούς μου χατεύθννον, δέομαι. 

Τροπάριον. 

Εὐχαρίστως βοῶ σοι, χαῖρε, Μητροπάρθεν:, χαῖρε, 
θεόνυμφε, χαῖρε, θεία σχέπῃ, χαῖρε, ὅπλον x«i τεῖ- 
χὸς ἀπόρθητον, χαῖρε, προστασία x«l βοηθὴ χαέ σω- 
τηρία τῶν εἰς Ci προστρεχόντων ix πίστεως. 

Οἱ μισοῦντες με μάτην βῶεμνα γχαὶ ξίψη x«i λάχ- 
Xov ηὐτοῖπισαν, χαὶ ἐπιζητοῦσι τὸ πανάθλιον σῶ λα 
σπαράξαι μον, χαὶ χαταδιβάσαι πρὸς “ἢν, Uv, 
ἐπιξητούσιν, ἀλλ᾽ ἐχ τούτων προφθάσασα c5» pi. 

Τί σοι δῶρον προσάξω τῆς εὐχαριστίας ἀνθ᾽ ὧνπερ 
ἀπέλαυσα τῶν σὼν δωρημάτων, χαὶ τῆς σῆς ἀμι- 
τρήτου χρηστότητος; Τοιγαροῦν δοξάζω, ὑμνολογῶ 
χαὶ μεγάλυνω σου τὴν ἄφατον πρός με συμπάθειαν. 

Διάσωσον ἀπὸ χινδύνων τοὺς δούλους σου, Θεοτόχε, 
ὅτι πάντως μετὰ Θεὸν εἰς σὲ χαταφεύγομεν ὡς ἄῤ- 
βῆχτον τεῖχος x«i προστασίαν, 

Ἐπίῤλεψον ἐν εὐμινείᾳ, πανύωνητε Θεοτόχε, ἐπὶ 
τὴν iui» χαλεπὴν τοὺ σώματος χάχωσιν χαὶ ἴασαι 
τῆς ψυχῆς μον τὸ ἄλγος. 

ς΄. Ὃ tipués. 

Τὴν δῖησιν ἐχχέω πρὸς Κύριον xai αὐτῷ ἀπαγ- 
γελῶ μου τὰς θλίψεις ὅτι χαχῶν ἡ ψυχὴ μον ἐπλή- 
σθη, χαὶ ἢ ξονή μουτῷ ἀδη προσήγγισε, καὶ δέομαι 
ὡς ᾿Ιωνᾶς, 'Ex φθορᾶς, ὦ Θεὲ, μὲ ἀνάγαγς. 


PEE T —M A 


Τροπαοιὸν. 
Τὰ νέφη τῶν λυπηρῶν ἐχάλυψαν τὴν ἀθλίαν uo. 
ψυχὴν χαὶ καρδίαν, σχοτασμὸν ἐμποιοῦσέ μοι 


Κόρη - ἀλλ᾽ ἢ γεννήσασα φῶς τὸ ἀπρόσιτον, ἀπέ)ικσον 
ταῦτα μαχρὰν τῇ ἐμπνεύσει τῆς θείας πρεσδείας 
σον. 

Παοάχλησιν ἐν ταῖς θλίψεσιν οἶδα χαὶ τῶν νόσων 
ἰατρὸν σὲ “ινώσχω, xal παντελῆ συντριμμὸν, xai 
θανάτου x«i ποταμὸν τῆς ξωῆς ἀνεξάντλη τόν, χαὶ 
πάντων τῶν ἐν συμφοραῖς ταχινήν χαὶ ὀξεῖαν ἄντι- 
ληψιν. | 

Οὐ κούπτω σου τὸν βυθὸν τοῦ ἐλέους xai τὴν Bo3- 
σι τῶν ἀπείρων θαυμάτων xoi tj) πηγὴν τὴν ἀΐ»- 
vao» ὄντως τῆς πρὸς ἐμὲ συμπαθείας σον, Δέσποινα 
ἀλλ᾽ ἅπασιν ὁμολογῶ καὶ βοῶ χαὶ χηρύττω καὶ φθὲγ- 
ἡομαι, 

᾿Ἐχύχλωσαν αἱ τοῦ Dio. μὲ ξζάλαι, ὥσπερ μέλισ- 
σαι κηρίον, Παρθένε, x«i τὴν ἐμὴν χατασχοῦσκι 
χαρδίαν, κατατιτρώσχουσι βέλη τῶν θλίψεων * ἀλλ᾽ 
εὕροιμέ σε βοηθὸν καὶ διωχτὴν χαὶ ῥύστην, πανᾶ- 
Xp«vtt. 

Διάσωσον ἀπὸ χινδύνων τούς δούλους σου, OtotOXs, 
ὅτι πάντες μετα Θεὸν εἰς σὲ χαταφεύγομεν ὡς ἄῤ- 
ῥῆκτον τεῖχος xxi προστασίαν. 

Ἐπίθλεψον ἐν εὐμενείᾳ, πανύμνητε Θεοτόχε, ἐπὶ 
τὴν ἐμὴν χαλεπὴν τοῦ σώματος χάχωσιν, καὶ taco 
τῆς ψυγῆς μὸν τὸ ἄλγος. 


11 


ξ΄ Οεἰρμός. A 

Παῖδες  'E6paiew ἐν χαμίνῳ χατεπάτησαν τὴν 
φλόγα θαρδαδλέως, καὶ εἰς δρόσον τὸ πὺρ μετέδαλον, 
βοῶντες, Εὐλολητὸς οἱ Κύριε ὁ Θεὸς εἰς τοὺς αἰῶ- 
νας 

Τροπάριον. 

Φῶς ἢ τεχοῦσα Θεοτόχε σχοτισθέντα μὲ νυχτὶ 
ἁμαρτημάτων, φωταγώγησον σὺ, φωτὸς οὖσα δο- 
χεῖον, τὸ χαθαρὸν χαὶ ἄμωμον, ἵνα πόθῳ σε δοξάζω. 


Σχέπη γενοῦ xal προστασίκ xoci ἀντίληψις καὶ 
χαύχημα, Παρθένε, γυμνωθέντι uot νῦν ἀπάσης 
βοηθείας, ἀθοηθήτων δύναμις χαὶ ἐλπές ἀπελπισμέ- 
yay. 

^ f ^ * , 5 * " 2 

Ολη ψυχῇ καὶ διανοίᾳ χαὶ χαρδίᾳ σε χαὶ χείλεσι 
δοξάξω, ἀπολαύσας τῶν σῶν μεγάλων χαρισμάτων, 
ἀλλ᾽ ὦ τῆς σῆς χρηστότητος xal ἀπείρων σὸν θαν- 
μάτων 

Βλέψον λέω ὄμματέ σον, x«i ἐπίσχεψαι τὴν χά- 
χώωσι» ἣν ἔχω, xoi δεινῶν συμφορῶν, x«i βλάθδης 
καὶ χινδύνων χαὶ πειρασμῶν μὲ λύτρωσαι ἀμετρὴ- 
τῳ σου ἐλέει. 

Διάσωτον ἀπὸ χινδύνων τοὺς δούλους σον, Θεοτόχε, 
ὅτι πάντως μετα Θεὸν tt; σὲ καταρενγομὲν ὡς X0- 
βῆχτον τεῖχος xai προστασίαν. 

45": , Ὁ". * 5 , D 3 a 

Ἐπίόλεψον ἐν εὐμενείᾳ, πανύμνητε Θιοτόχε, ἐπὶ 
τὴν ἐμὴν χαλεπὴν τοῦ σώματος χάχωσιν, χαὶ ἴασαι 
τῆς ψΨυχῆν pou τὸ ἄλγος. 

7». Ὃ εἰρμός. 

Τὸν ἐν ὄρει ἁγίῳ δοξασθέντα x«i ἐν βάτῳ τόχον 
τῆς AturaoÜtvou τῷ Μωῦσῇ μυστήριον γνωρίσαντα 
Κύριον ὑμνεῖτε χαὶ ὑπερυψοῦτε, εἰς πὰντας 
αἰῶνας. 


τοῦς 


Τροπὰριον. 

Διὰ σπλάγχνα ἕλίους σου, Πάρθένε, μὴ παρίδῃς 

σεμνὴ ποντοὐμενόν με Gd) βιωτιχῶν χυκάτων, ἀλλὰ 
διδον μοι χεῖρα βοηθείας χαταπονουμένω χαχώσεσι 
τοῦ βίου. 
Περιστάσεις καὶ θλίψεις χαὶ ἀνάγχαι εὕροσάν με, 
Αγνὴ, χαὶ Guupooxi τοῦ βίον x«i πειρασμοί με 
πάντοθεν ἐκύχλωσαν, ἀλλὰ πρόστηθί μοι χαὶ ἀντι- 
λαοῦ μὸν τῇ χοχταιᾷ τον σχέπη. 

'E» ταῖς ζάλαις ἐφευοὸν σε λιμένα, ἐν ταῖς λύπαις 
Z*p*» χαὶ εὐφοοσύνην, xxi ἐν ταῖς νόσοις ταχεινὴν 
βοήθειαν, xx ὁν τοῖς κινδύνοις ῥύστιν xxi προστάτιν 
ἐν τοῖς πειρατηρίοις. 

Χαιρε, θρόνε πυρίμορφε Κυρίον, χαῖρε χρυσῇ 
λυχνία, λαμπὰς ἄσθεστε, χαῖρε τῶν παρθένων δόξα 
καὶ μητέρων ὡράϊσμα xxi χλέος. 

Διάσωσον ἀπὸ χινδύνων τοὺς δούλους σου, Θιο- 
Tóxt, ὅτι πάντες μετὰ Θεὸν, εἰς σὲ καταφεύγομεν 
ὡς ἄῤῥηκτον τεῖχος καὶ προστασίαν. 

3 , , , , , 

Ἐπίόλεψον ἕν εὐμενείᾳ, πανύμνητε Θιοτόχε, ἐπὶ 
τὴν ἐμὴν χαλεπὴν τοῦ σώματος χαχωσιν, xat ἴασαι 
τῆς ψυχῆς μον τὸ ἄλγος. 

θ΄. Ὁ stopos. 

4 Le . - . , * . 

Estan ἐπὶ τοῦτο ὁ ovpxv0g, χάι τῆς γῆς χατο 
ἐπλζγῃ τὰ πέρατα, ὅτε Θεὸς ὥφθη τοῖς ἀνθρώποις 
σωματικῶς, web ἡ γαστηρ᾽ σου γέγονεν εὐρνχωροτὲρακ 

PATROL. GR. CXL. 


D 


BYMNUS AD. SS. DEIPARAM. 


T8 


7. Hirmus. 

Hebreorum fili in fornace flammam strenue 
exstinxerunt, et ignem ipsum in rorem transmu- 
tarunt, clamantes : Benedictus es Domine Deus, 
in seecula ! 

Troparium. 

Deipara, quee»lumem procreasti, nocte me pecc$- 
torum circumfusum illumina, que lucis es con- 
servatrix pura etimmaculata, ut ex intimo te corde 
glorificem. 

Preside mihi, Virgoconsolatrix, qui omniauxilio 
destitutus sum;tu enim potentia tua egenorum 
auxiliatrix es et spes eorum qui jam de omnibus 
desper? verunt. 

Ego omni ex corde ac mente et labiis te magni- 


B fico, cujus magnis donis fruor: o benignitatem 


iuam, o innumerabilium mireculorum que tu 
penetras, numerum indefinitum ! 

Respice oculo propitio miserum, in quo sum, 
statum, et pro infinita tua misericordia e miseriis, 
periculis ac tentationibus me eripe. 


Erue nos, servos tuos, o Deipara, e periculis ; 
quia secundum Deum, ad te ut murum inconcus- 
sum confugimus. 

Respice, clarissima Deipara, pro misericordia 
tua, ad erumnas que corpus meum obruunt, et 
animo dolorosce succurre. 

8. Hirmus. 
Dominum, qui in monte sancto et in robo Moysi 


C Virginis partum mysticum indicavit, laudate et 


superexaltate in secula. 


Troparium. 

Ob misericordie que habes viscera, ne me un- 
darum maris hujus vite immersum deseras, sed 
jnanum mihi auxiliatricem porrige erumnis vite 
tribulato. 

Miserie calamitates et rerum angustie, o 
Virgo sancta, meinvaserunt; erumne autem vita 
ac tentationes me undique obruerunt; tu igitur 
mihi cum brachio tuo forti auxiliabunda adsis. 

In tempestatibus tu mihi portus, in trislitia tu 
gaudium et letitia ades ; in morbis tu mihi prom- 
ptam fers opem, e periculis me eripis; in tenta- 
tionibus tu mihi liberatrix assistis. 

Ave, throne ignite Domini: ave lumincre 
aureum, lampas inexstincta ; ave, virginum glo- 
ria, matrum illustratio! 

Eripe nos, servos tuos, e periculis; qui secun- 
dum Deum ad te ut murum inconcussum et muni- 
men confugimus. 

Respice misericorditer, illustrissima — Deipara, 
ad morbos corporis mei, et anime dolorose auxi- 
lium feras. 

9. Hirmus. 

Colum obstupuit, terrie. termini tremuerunt, 
quia Deus hominibus secundum earnem apparuit ; 
venter autem tuus amplior quam ipsum coelum est 


2$ 


119 


METHODII MONACHI. 


factus. Hanc ob causam angelorum et hominum A τῶν οὐρανῶν - διὸ σε,  Geerózt, ἀγγέλων καὶ ἀνϑρώ-. 


chori te magnificant. 
Troparium. 

Ad quam, queso, aliam me convertam,sanctis- 
sima? quo confugiam ut salvus fiam ἢ quo protici- 
scar! Quam consolationem, quam auxiliarcem 
reperiam ? in te unam spero, de te sola glorior, 
et ad te cum fiducia confugio. 

Nemo sane, o Sponsa Dei, magnalia tua et 
abyssum imperscrutabilem miraculorum tuorum 
enarraverit, ob que ardenter te venerantur et om- 
nes ut veram Dei Genitricem adorant. In hymnis 
gratiarum referendarum officium implentibus mise- 
ricordiam infinitam celebro, et magnam tuam vir- 
tutem et beneficia in me tua omnibus predico et 
ex mente, corde, animo et voceannuntio. 


Suscipe preces meas humillimas, et clamori meo 
aures prebe, et lacrymas, vide et que te precor 
annue ;omnipotens enim es ut Domini omnipoten- 
tis Mater, dummodo humilitatem meam  respe- 
xeris. 

Libera nos, servos tuos, o Deipara, e periculis. 
Secundum Deum enim ad te ut murum inexpu- 
gnabilem et antistitam confugimus. 

Respice, illustrissima Dei Genitrix, pro clemen- 
tia tua ad miserias, quibus corpus meum  vexa- 
tur, et anime tribulate doloribus remedium affer. 


πὼν ταξιαρχίαιμεγαλύνουσιν. 


Τροπάριον. ὃ ^ 
Πρὸς τίνα χαταφύγω ἄλλην, ᾿Αγνή : ποῦ κριδ- 
δ ράμω λοιπὸν χαὶ σωθήσομαι ; ποῦ παρευθῶ ; ποίαν δὶ 
ἐφεύρω χαταφυγὴν, ποίαν θερμὴν ὄντίληψεν, ποίαν 
€» ταῖς θλίψεσι βοηθὸν ; εἰς σὲ μόνην ἐλπίζω, sig ct 
μόνην χαυχῶμαι, χαὶ ἐπὶ σὲ θαῤῥῶν κατέφυγον. 
Ovx ἔστιν ἀριθμήσασθαι ϑυνατὸν, μεγαλεῖα τὰ σὰ 
Θεονύμφευτε, χαὶ τὸν βυθὸν τὸν ἀνεξεοεύνητον 
ἐξειπεῖν τῶν ὑπέρ νοῦν θαυμάτων σου, τῶν τετελι- 
σμένων διηνεκῶς τοῖς πόθῳ σε τιμῶσι, χαὶ πέστει 
προσχυνοῦσιν ὡς ἀληθῇ Θεοῦ λοχεύτρίαν. 
Ἕν ὕμνοις εὐχαρίστοις δοξολογῶ, xoi “εραίρω τὸν 
ἄμετρον ἔλεος, χαὶ τὴν πολλὴν δυναμίν σον πᾶσιν 
ὁμολογῶ, x«t τὰς εὐεργεσίας σον ἃς ὑπερεχένωσας 


B εἰς ἐμὲ χηρύττω, μεγαλύνω ψυχῷ τε xai χαρδία vei 


λογισμῷ xci γλώσσῃ πάντοτε. 

Τὴν δέησίν μου δέξαι τὴν πενιχρὰν, καὶ χλαυθμὸν μὲ 
παρίδης, χαί δάχρνα καὶ στεναγμὸν, ἀλλ᾽ ἀντιλαβοῦ 
μον ὡς ἀγαθὴ χαὶ τὰς αἰτήσεις πλήρωσον - δύνασαι 
γὰρ πάντα ὡς πανσθενοῦς Δεσπότου Θεοῦ μήτηρ, εἰ 
νεύσεις ἔτι μόνον πρὸς τὴν ἐμὴν οἰχτρὰν ταπείνωσιν. 

Διάσωσον ἀπὸ χινδύνων τοὺς δούλους σον, Θεοτόχε, 
ὅτι πάντως μετὰ Θεὸν εἰς σὲ καταφεύγομεν ὡς ἀῤ- 
βῆχτον τεῖχος χαὶ προστασίαν. 

Ἐπίδλεψον ἐν εὐμενεὶᾳ, πανύμνητε Θεοτόκε, ἐπὶ 
τὴν ἐμήν χαλεπὴν τοῦ σώματος χαάχωσιν, x«i ζασαι 
τῆς ψνχῆς μον τὸ ἄλγος. 


Theodori librum de eommunicatione naturali ez mss. producimus in Addendis. 








ANNO DOMINI MCCLXI 


METHODIUS MONACHUS 


NOTITIA 


(Angelo Mai, Script. vet. tom. III, p. 246.) . 


Dum Ephramii Catalogum patriarcharum Byzantinorum Latinum facerem typisqueexcuderem multa 
mihiin Vaticanis codicibusscripta predictorum patriarcharum occurrebant luce saepedigna,et quae sings- 
lorum praesulum temporumque historiam augebant,resque apprime ecclesiastwas illustrabant. A e tantum 
sanenumerum in manibus habeo epistolarum sermonum decretorum tractatuum synodorum, ut pecteliaris 
ex his scriptis tomus tn hac mea collectione conficienduspostea videatur. Nunc, hís omnibus praetermisni, 
unum delegi Methodii monachi libellum ineditum, quo nullum fere vidi aptiusad Byzantinze sedis vices 
variasoculis subjiciendas. Scribendiautem opusculi haic causafutt ; Michael VIII imperator Palssotlogus 
anno Christi 4 264 , post recuperatam Latinis ejectis Constantinopolim, Joannem III Ducznum Lasearim, 
quipupillus a patrerelictusin Michaelis velutitutela adolescebat,cumque ipsopostea regnaturus erat ,im- 
mani scelereexcacavit, atqueitaomni spe regniproturbavit. Rei atrocitatem tulit zgerrime Arsenius pe 
triarcha Byzantinus ;, eoque processit, ut imperatore: Michaelem ab ecclesiastica communione removeret: 
qui mox culpam suam, ut par erat , profitens, cononicam absolutionem implorabat. Quam ubi parum cre- 
duiuspatriarcha indignabundusquenegavit, coacta episcoporum synodo. dedit operam -Miehael, ut Arst- 


784 DE SCHISMATE VITANDO. 782 


nius sededepelleretur eique Germanus ILIsubstitueretur. Rem plenius cognoscere licet ex Arsenii testa- 
mento quod Cotelerius Monum. ecel. Gr. t.I/ p. 168, vulgavit. Germano item Josephi abbatis artificis 

--exypulso, Josephus ipse patriarchalem sedem, adnitente Caesare, obtinuit. Interim. Byzantina Ecclesia 
gravi schismate laboravit, dum alii Arsenio ut nique exauctorato studerent: alii, μὲ fit, Josephum 
patriarcham novetlum scctarentur. Hoc animorum fervente astu, atque in his ecclesiasticis motibus, 
Methodius monachus, ut schismati (quod sane pessimum, Ecclesie malum est ) obviam iret, libellum 
scribendum censuit, quo demonstraret Byzantinam Ecclesiam, quanquam szpe a gprapotentia 
Casarum (de qua legendus es( Lequinius Or. Ch. t. 1, dissert. prev. cap. 11) contra aquissimas et 
sanctissimas canonum normas, pastores invita accepissel, nihilo tamen inus perpetuo cavisse, ne 
schisma in populo fieret; dummodo hi prasules orthodoxzam fidem retinerent. In hoc scilicet vertitur 
totius summa opusculi; cujus notitiam seu titulum tradidit olim Allatius in Diatribe de Methodiis, p. 
389, neque tamen ubinam id latitaret nobis indicavit: mihi vero tin Vaticanis codicióus deprehensum 
est, et typis dignum atque utile visum. Etsi enim idem argumentum anoymus alius auctor versavit, 
quem e codice Barocciano anno 1691 vulgavit Oxonii Humphredus Hodius (a), Baroccianum tamen 
opusculum et brevius est, et ab hoc Vaticano satis diversum, ut legens comperi. 


(a) Opusculi ab Humfredo editi titulus hic est : Anglicani novi schismatis redargutio seu tractatus 
ex historiis ecclesiasticis, quo ostenditur, episcopos, injuste licet depositos, orihodozi successoris 
communionem nunquam refugisse. EpiT. 





DE SCHISMATE VITANDO 


LIBELLUS. 


MEeOAIOY MONAXOY Σνυλλογὴ ἐκ διαφόρων A METHODII MONACHIezdiversis libris synopticis 
συνοπτιχῶν βιθλίων, ὅτι οὐ δεῖ σχὶξεσθαι τοὺς Sylloge, qua demonstratur haud oporterepopulos 
ἀρχιερέων ὀρθοδόξων ab orthodoris episcopis semet sejungere, quan 
si χατά τινα ἐγχληματιχὴν περίστασιν quam ez aliqua eriminosa ratione electio eorum 
processerit. 

1. Postqam magnus Gregorius Theologus Con- 


λαοὺς «πὸ τῶν ὄντων, 
ἢ χει- 
ροτονία αὐτῶν προδῇ. 


α΄. Ἱστέον ὡς παραιτησαμένου μεγάλον Γρηγορίου 


τοῦ Θεολόγου τὸν θρόνον Κωνσταντινουπόλεως “αὶ 
ἀναχωρήσαντος, Νεχτάριος πατριάρχης χεχειροτό- 
»nt«t, χαὶ ptt αὐτὸν ὁ μέγας Χρυσόστόμος τούτον 
ἐχδληθέντος ἀδίχως, ᾿Αρσάχιος ὁ τοῦ εἰρημένου Νε- 
χταρίου ἀδελφὸς εἰς τὸν θρόνον ἀνὴχθὴ παρά πᾶσαν 
χανονιχὴν παρατήρησιν οὐ μόνον διά τὴν τοῦ ἱεροῦ 
Χρυσοστόμου ἄδιχον ἐξορίαν, ἀλλ᾽ ὅτι, ὡς λέγεται, 
x«i ξηλοτυπούμενος πρὸς τοῦ ἰδίου ἀδελφοῦ Νεχτα- 
ρίου, ὥμοσεν αὐτῷ τὸν τῆς βασιλίδος θρόνον μηδέ- 


stantinopolitanam sedem abs se abdicatam dimisit 
creatus est patriarcha Nectarius; et post hunc 
Chrysostomus; quo inique expulso, Arsacius pre- 
dicti Nectarifrater ad sedem evectus est, sane 
contra omnem canonicamregulam: non solum ob 
injustum Chrysostomi exsilium, verum etiam quia 
ut traditum est, sollicito ob emulationem fratri 
Nectario juraverat Arsacius nunquam se regicee ur- 
bis infulas fore recepturum. Arsacio successit, su- 


ποτε χαταδέξασθαι, Μετά τοῦτον ἀνάώγέται ᾿Αττιχὸς B. perstite adhuc Chrysostomo, Atticus, qui nonnisi 


εἰς τὸν θρόνον, ἔτι τοῦ Χρυσοστόμου ζῶντος" sixoct 
γάρ οὗτος ἐπιζήσας χρόνους τῷ θρόνῳ, θνήσχει, 
Ἐλύθη δὲ τὰ σχίσματα τῆς Ἐχχλησίας ἔτι ζῶντος 
᾿Αττιχοῦ τῷ συντάξαι αὐτὸν τὸν θεῖον Χρυσόστο- 
μον μετὰ τῶν ὀρθοδοξων πατριαοχῶν εν τοῖς ἱεροῖς 
διπτύχοις. Μετὰ ᾿Αττιχὸν Σισίνιος" μετ τοῦτον Νε- 
στόριος. Toótou χαθαιρεθένος ἐν τῇ τρίτῃ συνόδῳ, 
Μαξιμιανὸς τῆς ἙΚωνσταντινονπόλεως χειροτονεῖται 
ἐπισχοπος, Τούτου τελευτήσαντος, ὁ ἱερὸς ix Κυξζί- 
χου μετατιθετάι Πρόχλος εἰς Κωνσταντινούπολεν 
εἰδήσει καὶ συναινέσει τοῦ τηνικαῦτα Ῥώμης ἄρχιε- 
ρέως, ὡς ὁ Ζωναρᾶς ἱστορεῖ ἐν τῶ Χρονιχῷ αὐὖ- 
τοῦ (1)" xai ἀλλαχοῦ δὲ φέρεται. Ὁ δὲ θεῖος Προ- 


post vicesimum episcopatus annum mortuus est. 
Ecclesie vero schisma sublatum est, cum nondum 
exstincto Attico divi Chrysostomi nomen in sacra 
Diptycharelatum fuit. Attico successit Sisinius, 
huie Nestorius: quo decretis tertie synodi depo- 
sito, Maximianus Constantinopoleos fit episcopus. 
Atque hoc mortuo, transfertur Cyzico Constantino- 
polim sanctus Proclus, sciente etcomprobantequi 
perillud tempus erat Rome hierarcha, ut et Zo- 
naras in Chronico narrat, et aliunde etiam «eom- 
pertum est.Porro divus Proclus cum sancto Proclo 
Alexandrino communicabat;neque is tantummodo 
verum etiam preecessor ejus Maximianus, nec non 


(4) Lib. xus, 22. Notitie tamen hujus partem aliunde sumit Methodius, ut ipsemet innuit; nam 


Zonaras de Bomani pontificis suffragio nihil dioit. 


183 


. METHODII MONACHI. 


Ἴ8ὲ 


Sisinius et Atticus. Nemini enim adversabantur A χλος χοινωνικὸς ὅν τῷ ἁγίῳ Πρόχλῳ τῷ "Albi 


sive Cyrillus sive reliqui patriarche propter vel 
sedis translationem, vel alienam ἃ summo jure 
canonico electionem. Neque vero episcoporum ho- 
rum ordinationes a quopiam repudiabantur. Qui 
enim id fieri poterat, predictis summatibus con- 


sentientibus? 


2. Quod vero res ita se habuerit, cum aliunde 


constat, tum etiam ex epistola ad Nestorium sancti 
Celestini pape Romani palam fit, que inciptt: 


« Aliquantis diebus vil:e nostre. » Et paulo post: 


« Sancte recordationis Atticus catholicee magister 
(2) fidei, et vere beato Joanni etiam ad ista succes- 


sor. » Et multis interjectis: « Cur tamen ea que 
adversus hos tune suntacta, queruntur, cum cer- 
tum sit illinc ad nos ἃ catholico episcopo Attico 
tunc commentarios esse directos ?» ldem ad cle- 
rum Constantinopoleos, atque ad tunc versantes 
ibidem, episcopos, presbyteros diaconosque 
scribens contra Nestorium, sic loquitur: «Nam ut 
arecentioribusinchoemus, quid non animos vestros 
magisterium — edocuit  sancie recordationis 
Joannis episcopi, cujus oratiocatholicam astruens 
fidem toto orbe diffusa est? qui nusquam per 
doctrinam suam defuit, quia ubicunque lectus est, 
predicavit. lllius diligenti prudentie constantia 
celebrata successit. Rexitenim sancte recordationis 
episcopus Atticus Christianum populum decessoris 
exemplo, et sacrilegos persecutus est heereticorum 


B 


δρείας" οὐ μόνον δ' οὗτος, ἀλλά καὶ ὁ πρὸ αὐτοῦ 
Μαξιμιανὸς, καὶ δή xal Σισένιος, καὶ Αττεκός. Πρὸς 
οὐδένα xai γὰρ διεφέρουτο οὔτε Κύριλλο; wi 
λοιποὶ πατριάρζαι ἕνεχα τῆς μεταθέσεως χαὶ τῷ 
παρὰ τὴν χανονων ἀχριδειαν χειοοτονιῶν: Αλλ᾽ οὐδὲ 
αἱ τούτων χειροτονίαι &dexroi τινι ἐγεγόνεισαν 
πῶς γὰρ, αὑτῶν ἑπαινουμένων; 

β'. Καὶ ὅτε ἀληθὴς ὁ λόγος, δῆλον μὲν ἐξ ἄλλων͵ 
δῆλον δὲ ix τῆς πρὸς Νιστόριον ἐπιστολῶς τοῦ ἁγίου 
Κελεστένου, πάππα Ῥώμης, ὥς ὁ ἀρχή. «ἘΦ, 
ἡμέρας τάς τῆς ζωῆς ἡμῶν, » xci μετ᾽ ὁλὲγα" 
« Αὐτίχα ὁ τῆς ἁγίας μνήμης᾽ ἈΑττιχὸς, ὁ διδάσκαλος 
τῆς χαθολιχῆς πίστεως, χαὶ ἀληθῶς τοῦ μαχαρίον 
Ἰωάννον xoi εἰς ταῦτα διάδοχος. » xci μετὰ πολλα- 
«^ Opes διὰ τέ τὰ χατ᾽ ἐχείνων πεπραγμένα ξχτεῖ- 
Tat, ὁπότε δῆλόν ἐστιν ὅτι ἐκεῖθεν πρὸς ἡμᾶς παρὰ 
τοῦ τότε ἐπισχόπου τοῦ χαθολιχοῦ ᾿Αττιχοῦ τὰ ὑπὸ- 
μνήματα ἀπεστνάλη; » Ὁ αὐτὸς xai iig τὸν κλξοον 
Κωνσταντινουπόλεως ἡράφων xxi εἰς τοὺς αὐτόθι 
τότε διώγοντας ἐπισχόπους, πρεσθυτέρους χαὶ διε 
κόνους χατὰ Νεστορίου, τάδε φησιν’ « Ἵνα ydp ἀπὸ 
τῶν Νιαρῶν ἀρξώμεθα, τί οὐχ ἐνέδα)λεν ἡμῶν ταῖς 
ψυχαῖς ἢ παίδευσις τοῦ τῆς ἀγίας μνήμης Ἰωάννου 
ἐπισχόπον; οὗ λόγος εἰς πάντα τὸν χοσμον ἐξεχύθη 
οἰχοδομῶν τὴν χαθολικὴν πίστιν ὃς οὐδαμοῦ κατὰ 
τὴν διδασκαλίαν ἀπῆν" ὅπόν γὰρ δόποτε ἀνεγνώσθη, 
ixàpubs. Τήν δὲ ἐχείνου ἐπιμελῆ σύνεσιν στεῤῥότης 
διαδεθδοημένη διεδέξατό" ἐχυθέρνησε γὰρ ὁ τῆς 
ἁγίας μνήμης ἐπίσχοπος ᾿Αττιχὸς τόν Χοιστιανιχόν 


furores. » Cyrillus item in sua ad Nestorium C λαόν τῷ τοῦ προηγησαμένον ὑποδείγματι, χαὶ ἐδίωξε 


epistola ait: « Testor, vivente adhuc beate 
recordationis Attico, scripsisse me de sancta et 
consubstantiali Trinitate libellum. » Sic ergo isti 
se gesserunt locutique sunt. 


3. Quis vero ignorat, quod jam ego dicturussum, 
nempeillorumquiinjustissimam sclestissimamque 
magni Chrysostomi depositionem curaverunt,prin- 
cipem fuisse Alexandrinum Theophilum, proximos 
autem huic Severianum, Gabalitanum,et Berrhoen- 
sem Acacium ? Attamen hi post Chrysostomi obi- 
tum,quanquam apud Innocentium papam postulati 
fuerunt, tamen neque depositi sunt neque incre- 
piti; quia poenas propter Chrysostomum de ipsis 


τὰς ἱεροσύλους τῶν aípsruxéw μανίας. » Καὶ Κύριλ- 
jo; ἐν τῇ πρὸς Νεστόριον λέγει’ «' Em ἀληθεία 
δὲ λέγω ὅτι xol περιόντος ἔτι tiU τῆς μακαρίας 
μνήμης ᾿Αττιχοῦ συντέθειταί μοι βίδλος περὶ τὸς 
ἁγίας καὶ ὁμοονσίον Τριάδος. » Καὶ οὗτοι μέν ταῦτα. 
Jg .'Exsivo δὲ τίς οὐκ olds» ὃ τι φημί; τῶν rib 
ἀδικωτάτην xoi παρανομωτὰτὴν τοῦ μεγάλου Χρυ- 
σοστόμον χαθαίρεσιν ἐργασαμένων πρῶτος μὲν iv 
αἴτιος ὁ ᾿Αλεξανδρεῖας Θεόφιλος. μετ᾽ αὐτὸν δὲ ὁ 
Γαβδάλων Σευηριανὸς, x«i ὁ Βεῤῥοίας ᾿Δκάκιος, 
Αλλ᾽ ὅμως οὗτοι μετὰ τὴν τοῦ Χρυσοστόμου mira 
σιν ἐμφανισθεντες᾿ Ἱνοχεντίῳω τῷ πάππαᾳ, οὗτε χαθ- 
γρέθησαν, οὔτ᾽ ἐπετιμήθησαν, τὴν ἀπ᾿ αὐτῶν τοῦ 
Χρυσοστόμου ἐχδίχησιν τῷ Θεῷ τοῦ πάππα ἀἄνκαθε- 


sumendas Dei judicio papa permisit. Ipsum vero ἢ μένου (3). Αὐτὸν δὲ τὸν Θεόφιλον τίς ἀπεδάλετο; τὸν 


Theophilum quis a propria communione removit, 
qui omnium Chrysostomi calamitatum verbo ope- 
raque auctor fuit propter invidiam adversus hunc 
susceptum ? Saneet in Patrum Vitis sic legimus: 
« Dixit sanctus Theophilus episcopus Alexandrie.» 
Quod autem hos Ecclesia in venerabilium habeat 
patriarcharum atque pastorum numero, testimo- 


(2) In Appendice prima ad jur. civ. Vat.,p.144 
jum demonstravi, textum genuinum epistole hu- 
jus in codice antiquo Bobiensi habere amator pro 
magister, Hic tamen sequi debeo Methodii lectio- 
nem διάσχαλος, cujusmodi est in vulgatis Greecis 
editionibus. 


πάντων τῶν xar& Xpucoctópou χαχὼν αἴτιον (4) 
x«l λόγῳ καὶ épye γεγενημινὸν dux τὸν πρὸς αὐτὲν 
φθόνον" ὁπὸτε x«i εἰς τὰ Πατεριχὰ ἀναγενώσχομεν 
οὕτως" « Ent» ὁ ἅγιος Θεόφιλος ἐπίσχοπος ᾿Αλεξαν» 
δρείας.» "Orc δὲ ἅγιοι τῇ Ἐχχλησίᾳ εἰσὶν oi spett- 
ρημένοι xal ἀρχιερεῖς xai ποιμένες, ἀναγενώσκομ!» 
x«l sig τὰ συναξάρια ἐχχλησιῶν οὕτως" « Tà bie 


(3) Ergo falsa narrare videtur Nicephorus Cali 
stus Hist. xui, 34, apud quem Innocentius Theopli- 
lum anathemate percutit. Reapse illa Inn 
epistola a Callisto relata inter spurias ponitur. 


| (&) Non legitur ob raeuram «ice», 


» 


785 


κάτῃ τοῦ ᾿Οχτωδρίου μνήμη τῶν iv ἁγίοις Πατέρων Α 
ἁμῶν. ἀρχιεπισχόπων Κωνσταντινουπόλεως, Νεχτα- 

“ pios, 'Ápgaxiou, ᾿Αττιχοῦ, χαὶ Σισινίοῦ. » Tpora- 

ρίου ἦχος d * »ὯΦ θεοφόροι χυδερνῆται λαῶν, τῶν 
ὅλων χυδερνήτῃ Θεῶ ἐχτενῶς πρεσδεύσατε, ἱεραρ- 
χιχῶς ὁδηγοῦντες χαὶ νῦν τὴν ποίμνην ὑμῶν ἄνω- 
θεν’ εἰρήνην αἰτήσασθε ταῖς ψυχαῖς μῶν. » 


δ΄. Μετὰ Ποόχλον ὁ μέγας φλαδιανὸς, ὁ τὸν ἀρχι- 
μανδρίτην χαθελὼν Εὐτυχῇ, τῆς Βυζαντίδος χατέστη 
ἐπίσχοπος οὗ χαθαιρεθέντος ἐν ᾿Εφέσω γενομένη 
ληστρικῇ συνόδω, ἐπειδὴ χαθεῖλε τὸν Εὐτυχῷ ὁμό- 
φρονα Διοσχόρῳ ὄντα, χαὶ φονευθέντος, λὰξ ἐναλα- 
μένον αὐτῶ Διοσχόρον, ἣ ὡς ἕτεροι λέγουσι, Βαρ- 
σουμᾶ παρειληφότος αὐτόν εἰς ὑπερορίαν, χαὶ χατὰ 
τήν ὁδὸν σφαγῆναι αὐτόν παρασχενάσαντος, ᾿Ανα- 
τόλιος ἀντ᾽ αντοῦ εἰς τὸν αὐτοῦ θρόνον ἀνήχθη πρὸς 
Διοσχόρον' ὃς χαὶ αἱρετιχὸς ἦν, ἧπερ εἴρηται, χαὶ φό- 
νου αἴτιος τῶ ἁγίῳ γέγονε Φλαδιανῷ- Τούτου ἐν τῇ 
τετώρτῃ Guvódo κχαθαιρεθέντος, οὔτε Ἰουδενάλιος ὁ 
Ἱεροσολύμων, οὔτε τις ἄλλος τῶν συμπραξάντων dv 
Ἑφέσῳ Διοσχόρῳ ἐν τῇ ἀδίχῳ μέν χαθαιρέσει τοῦ 
ἀγίου Φλαδιανοῦ, ᾿Ανατολιου δὲ οὐχ ἀνεπιλήπτῳ προ- 
διύασιᾳ, χατεχρέίθη ὃ ἐπετιμήθη τὸ σύνολον' ἀλλ᾽ 


à 
οὐδ᾽ αὐτὸς ᾿Ανατόλιος, οὕτως, ὡς εἴρηται, χειροτο- 
νηθείς, Μαρτυρεῖ τοῦτο xai à πρὸς τὸν βασιλέα Μαρ- 
χιχνὸν ἐπιστολὴ τοῦ παππα Λέοντος, γραφεῖσα διά 
τὴν τότε γεγοννῖαν παραχίνησιν τῶν ἐνοριῶν" φησὶ 
γὰρ ἕν αὐτῇ ὁ πάππας Αέων οὕτως" « Διὰ δὲ τὸ 
προστεθῆναι αὑτὸν, ἤγουν τὸν ᾿Ανατόλιον, τῇ ὀρθο- (. 
δοόξῳ πίστει, εἰάσαμεν τὰ περὶ τῆς χειροτονίας αὐτοῦ 
ἀνεξέταστα. ᾿Αρχεσθήτω γοῦν ἐν τούτῳ, χαὶ περαι- 
τέρω μή ποοθαινέτω 


€ . AX περὶ μὲν τούτων ἴσως ἄν τις ἐρῇ τῶν 
σήμερον πάντα ῥᾳδίως φθεγγομῖνων, προφάσει τοῦ 
κυροῦ ᾿Ἀρσενὶου ἐχείνου (ὅ), oi γε χαὶ ὑπέρ τὰ 
ἐσχαμμῖνα πηδῶντες πᾶσαν τὴν τοῦ Θιοῦ "Exx)x- 
σίαν διέφθειραν, xci πᾶσαν τὴν οἰχούμένην ἀνεστά- 
τωσαν ὅσον τὸ χατ᾽ αὐτοὺς, χαὶ πάσας &yutke χαὶ 
οἰκίας ἐμφιλονείχων xai μαχίων συξητήσεων xa«Ü- 
εχάστην ἀναπιμπλῶντες" ὧν οἱ πλείους οὐδὲ εἰδέναι 
δύνανται περὶ ὧν οὕτω μάχονται: ὅτι τι ταῦτα: 
ἄλλων ἀδιχουμένων, ἄλλοι τὰς τῆς δίχκὴς ἐξῆγον ψὴ- 
φους (0j οὐχοῦν ὅτι ἢ ὁλέγον ἢ οὐδὲν αὐτοῖς ἔμελλε: 
καθὼς εὕρισχον τοὺς χαιροὺς, τάχα δέ xdi τὰ πράη- 
ματα ἔχρινον" τῆς οἰχείας ἐπιτιμίας ἐπιμονήν, χαὶ 
δὴ xxi τὸν πρός τινων ἐπαινον ἑαυτοῖς οὕτω περι- 
πόιούμενοι. Καὶ περὶ τῶν ἐϊρημένων τάχ᾽ ἄν τις 
ταῦτα ἐρῇ" πετὶ δὲ τοῦ τῆς οἰκουμένης λαμπτῆρος 
Ἰωάννον τοῦ τὴν γλῶτταν χρυσοῦ τί ἂν τις xci 
εἶποι; Οὐχὲ αὐτός ἔστιν ὁ φθονηθείς; οὐχὶ αὐτός 
ἐστιν ὁ ἀδιχηθείς; ᾿Αλλ᾽ ὅμως στἀθμὴη τῆς ἀληθείας 
ὧν, τὴν μὲν ἀδιχίαν ἦν ἔπαθε, τῷ Θεῷ ἀνέθετο, τῷ 
χρῖναι μέλλοντι πᾶσαν τὸν "ἦν" αὐτὸς δέ, ὑπὲρ τῆς 
Εχχλησὶας, x«i τοῦ μὴ σχισθῆναι φροντιζων τὸ 


D 


(5) De Arsenio et schismate ob ejus depositi 
Dem coorto dixi in preevía notitia opusculi, " 


DE SCHISMATE VITANDO. 


780 


nium dant ecclesiarum synaxaria, in quibus sic 
legimus:«Octobris die undecima, commemoratio 
sanctorum Patrum nostrorum Constantinopoleos 
antistitum, Nectarii, Arsacii, Attici, atque Sisinii.» 
Item troparium tono quarto:» Odivi gubernato- 
res populorum, apud communem gubernatorem 
Deum estote intercessores, pro vestro officio nunc 
etiam gregem vestrum coelitus dirigentes : pacem 
animabus nostris postulate. » 

&. Post Proclum magnus Flavianus: is qui Euty- 
chem archimandritam profligavit, Byzantine urbis 
episcopus exstitit. Is. tamen in latrocinali Ephesi 
synodo, propterea quod Eutychen cum Dioscoro 
consentientem damnaverat, interemptus fuit; sive 
calcibus insiliente Dioscoro, sive,ut alii dicunt, a 
Barsuma in exsilium compulsus, atque inter eun- 
dum a sicariis interfici jussus. Tum Anatolius in 
Flaviani sedem a Dioscoro substituitur, homine, ut 
dixi, heretico, et qui sancto Flaviano necem attu- 
lerat. Etsi autem Dioscorusaquarta synodo depo- 
situs fuit, attamen neque Juvenalis Hierosolymita- 
nus, neque alius quisquam ex iis qui Dioscoro ad 
injustam sancti Flaviani depositionem,culpabilem- 
que Anatolii promotionem, Ephesi faverant,nemo, 
inquam, vel damnatus est velomninoobjurgatus; 
ne ipse quidem ea, quam diximus, ratione ordina- 
tus Anatolius.Testatur hoc epistola quoque Leonis 
pape ad Marcianum imperatoremscripta dedis- 
cesium per illud tempus commotione, ubi hec le- 
guntur : « Quoniam vero ipse (nempe Anatolius) 
orthodoxam fidem amplexus est, de ordinatione 
ejus questionem instituere preetermisimus. In hoc 
ergo rerum statu maneat, neque ulterius quidquam 
moliatur» 


5. Verum ad heec fortasse respondebit aliquis 
eorum qui tam intemperanter nunc obloquuntur, 
dominun illum Arsenium obtentui sumentes: qui 
omnem egressi modestise limitem, universam Dei 
Ecclesiam pessum dederunt, quique totum quoque 
terrarum orbem, quantumin ipsis est, permiscue- 
runt; quiforaomnia domosque contentiosis pugna- 
cibusque questionibus quotidie onerant, quin ta- 
men plerique eorum id, pro quo depugnant, intel- 
ligere queant; hi, inquam, dicent: Quorsus hec ? 
alii nune suntquiinjuriam pertulerunt alii item 
qui pone sententiam scripserunt:res autem pa- 
rum vel nihil horum intererat: pro re nata judi- 
carunt: fortasse etiam hoc judicio cquitatisfamam 
stabiliendam sihi putarunt, seque alicubi laudem 
consecuturos existimarunt. Sane in predicto negó- 
tio sie quispiam loquatur. Verum enimvero de 
mundi luce Joanne, lingua aurea predito, quis ita 
dicere ausit? Nonne ipse invidic atqueinjuriarum 
tela perpetiebatur ? nihilo tamen minus, cum esset 
veritatis exploratissime exemplar, inficiam sibi 
injuriam Deo permittebat, qui universiorbisjudex 


(9) Intelligit judices qui Arsenium patriarchatu 
exauctoraverunt. 


781 


METHODI! MONACHI. 


TW 


futurus est: deque Ecclesice pace sollicitus, cavens- A σῶμα Χριστοῦ, τοῖς μετ᾽ αὑτοῦ οὖσὶ τεσσαρεδεοντα 


que ne Christi corpus laceraretur, interrogatus ἃ 
quadraginta suarum partium episcopis, quidnam 
eis in tanta injuriarum nequitia contemptuque ca- 
nonum agendum suaderet, respondit orans simul 


atque adhortans, communicarent cum adversariis 
suis, ne schismatis, rei fierent. Reatum porro haud 
in eos contulit qui se inique etpreeter canones con- 
demnaverant, verum his veluti ascripsit, qui sibi 
favebant, sanctis episcopis, nisi cum eseteris com- 
municarent concordiamque servarent, videlicet, 
quia adversarii pariter orhodoxiam retinebant. 
idem sancte quoque Olympiadi in allocutione, 
quam templo egressurus atque in exsilium profe- 
eturus habuit, heec ait:« Fieri non potest, ut Ec- 


elesia Deisic viduata permaneat. Si quis ergo or- p 


dinatus fuerit, et tanquam patri subeste. neque 
secus ac mihi caput docile inclinate. » Hec legen- 
tibus Chrysostomi Vitam explorata sunt. Sed de ea 
re hactenus. 

6. Imperator Anastasius, prout in Sabe magni 
Vita descriptum est, Euthymio sede dejecto ; qui 
Acephalorum heresim, cujus ipse studiosus erat, 
non recipiebat, Macedonium huic substituit, quem 
consectaneum suum judicabat. Sed quia orthodoxus 
vir apparuit, ipse quidem confestim sede atque 
urbe pellitur; ordinatur autem Timotheus : qui 
pariter brevi expellitur ab impio Cesare, quia or- 
thodoxus deprehensus est. Atque hi fortunam ejus 
modi experti sunt. Interim vero sancte urbis pa- 
triarcha sanctus Helias, his auditis, angebatur 
quidem animo propter injustam predietorum pa- 
triarcharum depositionem: nihilo tamen minus 
communicabat cum nuper electo post preecessoris 
expulsionem, quoniam uterque orthodoxus erat. 
Quin adeo ab hujusce haereseos viribus divus quo- 
que hic Helias propria sede detractusin vincula 
conjectus est: ipsi autem substitutus Joannes qui 
heresi consentiebat, etab imperatoris sententia 
non discededat. Verumtamen hic Joannes diviSabae 
familiaris amicusque erat; cujus obtemperans ad- 
monitionibus ab heretica sententia sectaquestatim 
recessit, fidemque Helie sanctorumque Patrum 
Sabe ac Theodosiitoto animo amplexus est. 


7. Etenim eum aliquando imperiali mandato D 


cunctus de more populus, monachorumque innu- 
mera multitudo in sancti protomartyris templo 
coivisset; tanquam si patriarcha Joannesanathema 
lis dicturus esset qui synodum quartam admitte- 
rent, Severum Acephalum repudiarent; id enim se 
facturum promiserat ministris regiis Joannes; am- 


(7) Intellige Palladii Dialogum de Vita S. Joannis 
Chrysostomi ed, Montf. tom. XIII, cujus videsis 
pag. 28et36. Ceterum Palladius ait, Chrysostomum 
preecepisse Olympiadi ut subesset futuro post se 
episcopo, ita tamensiille consensu omnium electus 
esset, et reluctans nedum ambiens, Kai ὃς ἂν ἄχων 
ἀχθῇ ἐπὶ τὴν χειροτονίαν, μὴ ἀμθιτεύσας τὸ πρᾶγ- 
μα, χατὰ συναίνεσιν τῶν πάντων. (Quas recipiendi 


ἐπισχόποις ἐρωτήσασι, περὶ τοῦ τέ xpi edm — 
τοὺς ἐν τοῖς οὕτω χατ᾽ αὐτοῦ πραχθεῖσιν ἀθίσμω, ὁ 
x«i παρὰ πᾶσαν χανονιχὴν διάταξιν, ἀπεχρίνεαιο, 
παραχαλων ἅμα καὶ προτρεπόμενος, Κοεινωνὴσατι, 
φησὶν, αὐτοῖς, ἵνα μὴ αἴτιοι σχισμάτων ἔσεσθε" ταὶ 
τήν αἰτίαν οὐ τοῖς ἀδίχως xai παρά χανόνας αὐτὸν 
χαταχρίνασιν ἐπέγραψεν, ἀλλὰ τοῖς οὖσι μετ᾽ αὐτοῦ 
χαὶ ὑπέο αὐτοῦ ἁγίοις ἀοχιερεῦσιν, ἄν μὴ ἐκείνοι; 
συνέλθωσι xal συγχοινωνήσωσι. Καὶ πρόδηλον πάᾶν- 
τως διὰ τὸ χἀχείνους τῆς ὀρθοδοξίας ἀντιποεεισθαι. 

'O αὐτός x«i πρὸς τὰς περὶ τήν ἁγίαν Ὁλυμπέκϑα 
ἤϑη τοῦ νεὼ ἐξερχόμενος xai πρὸς ἐξορίαν ἀποπεμ.- 
πόμενος οὕτω φησίν. «᾿Αδύνατον οὕτως εἶναι τὴν 

Ἐχχλησίαν τοῦ 8102, Εἴ τις οὖν προδῇ, ὡς πατρὶ 
αὐτῷ ὑπκοτάγητε, χαὶ ὡς ἐμοὶ τὴν χεφαλὴν ὑποχλί- 
νατε, »Τηῦτα οἱ ἀναγινώσχοντες τόν αὐτοῦ Di 
ἴσασι (7), Καὶ περὶ μὲν τούτων ἅλις. 


c. ' O δὲ βασιλεὺς ᾿Αναστάσιος, ὡς ἐν τῷ τοῦ pt 
γώλον Σάδα ἀναγέγραπται βίῳ, τὸν Εὐθύμεον (8) 
τοῦ θρόνον καταγαγὼν, τὴν τῶν ᾿ Αχεφάλων μὴ πα- 
ραδεχὸόμενον αἴρεσιν, τὸν Μαχεδόνιον ἀντ΄ αὐτοῦ χεῖ- 
ροτονηθῆναι παρεσχεύασεν, ὁμόφρονα αὐτοῦ τοῦτον 
εἶναι οἰόμενος. ᾿ Ἐπεὶ δέ ὀρθόδοξος ἦν ὁ ἀνὴρ, αὐτό: 
μὲν αὐτίχα τοῦ χρόνου χαὶ τῆς πόλεως ἐξορίξεται. 
Τιμόθεος δὲ ἀντ᾽ αὐτοῦ προδάλλεται: ἀλλὰ τάχιον 
x«l οὗτος ἐξοστραχίξεται παρὰ τοῦ δυσσεδοῦς βασι- 
λέως" ὀρθόδοξος γὰρ εἶναι εὕρηται: Καὶ οὗτοι μὲν 
οὕτως: ὁ δὲ τῆς ἁγίας πόλεως ἀρχιεοεὺς, ὁ ἅγιος 
᾿Ηλίας, ταῦτα ἀχούων ἤχθετο μὲν, σησὶ, τήν ψυχὴν, 
τὴν ddixov ἀποδεχόμενος τῶν εἰρημένων ἀρχιερέων 
ἐχθολήν- ἐδέχετο μέντοι τὸν χειροτονούμενον μετὰ 
τὸν πρὸ αὐτοῦ ἐχδληθέντα, τῷ x«i αὐτὸν ὀρθόδοξον 
εἶναι, ὡς χαὶ τὸν πρότερον. Ταύτης τῆς αἱρέσεως 
ἐνεχα χαὶ ὁ θεΐος οὗτος Ἡλίας τοῦ οἰχείον χαταβι- 
δασθεὶς θρόνον, εἰς φυλαχὴν χατεχλείσθη" ἀντ᾽ αὐ- 
τοῦ δὲ προεθλήθη Ἰωάννης, συνθέμενος τῇ αἴράσει, 
χαὶ σύμφρων γενόμενος τῷ βασιλεῖ. Οὗτος ὁ Ἰωαν- 
γῆς συνήθης ἦν xat φῶος Σάδᾳ τῷ θείῳ᾽ οὗ χαὶ τὰς 
ὑποθήχας δεξάμενος, τοῦ αἱρετιχοῦ μὲν φρονόματος 
xai σεδάσματος ἑὰυτὸν συντόμως ἀπέστησε τῷ 
Ἡλίου δέ πίστει xai τῶν θείων Πατέρων Σαάδα καὶ 
Θεοδοσίοῦ ὅλον ἑαυτὸν ὅλῃ ψυχῇ ἐδεδώχει. 

ζ Καὶ δὴ ἐν μιᾷ προσταγῇ βασιλικῷ συνήθως 
πᾶς ὃ λαὸς καὶ τῶν μοναχῶν πληθὴ ἄπειρα ἐν τῶ τοῦ 
ἀγίον Στέφανον τοῦ πρώτου ἐν μάρτυσιν ἱερῷ συχῶ 
ἥθροιστο, ὡς ἀέλλοντος δῆθεν ἀναθευματίσαι τοῦ πα- 
τριάρχου Ἰωάννου τοὺς τήν τετάρτην σύνοδον δεχο- 
μένους, Σευῆρον δὲ τὸν ᾿Αχέφαλον μὴ παραϑεχομέ- 
νους" τοῦτο γὰρ ἦν ἥδη ποιῆσαι τοῖς τοῦ βαεύέως ὁ 


episcopi conditionesnescio cur Methodiusretinue- 
rit. Palladii locum recitat etiam Baronius tom. VI, 
ad an. 404 .n. XLI. 

(8) Cum Methodio scribit Euthymtum eliam ano- 
nymus Baroccianus;sed dicendum esse Euphe 
mium, prorsus coastat ex historia ; et sic recte 
habet e tamEphremius-v« 4060 0t.9256. 


189 


DE SCHISMATE VITANDO. 


790 


Ἰωάννης ὑποσχεθεὶς * ἀνήχθη οὖν ὁ αὐτὸς ἐπὶ τοῦ A bonem patriarcha conscendit, cum eoque Sabas ae 


ὥμθωνος.". σὺν αὐτῷ δὲ καὶ Σάδας xai Θεοδόσιος οἱ 
τῶν μοναχὼν ἔξαρχοι, x«i τῆς ὀρθοδόξον πίστεως 
πρόμαχοι" ἐστήτην οὖν ἄμφω τοῦ πατριάρχου παρ᾽ 
ἐχάτερα" Παρῶν δὲ τῷ νεὼ χαὶ τοῦ βασιλέως ἀνεψιὸς 
Ὑπατιχὸς τῆς αἐχωυαλωσίας 07 ἐπανασωθείς. 
᾿ἘΨψεύσατο τὰς ὑποσχέσεις ὁ Ἰωάννης ἄς πρὸς Av«- 
στάσιον ἐποιήσατο ταῖς ὑποθηωοσύναις Θεοδοσίου 
xai Σάβα" ἐξερώνησε χαλῶς ποιῶν τὸ ἀνάθεμα χατὰ 
τῶν u$ δεχομένων τὴν τετάρτην οἰχουμενιχὴν σύν- 
οὗον μετὰ τῶν πρὸ αὐτῆς τριῶν ' ἀπεθάλετο Σευῆ- 
ρον, ἀπεῤάλετο ᾿Αχεφάλους, χαὶ πάντας ἁπλῶς τοὺς 
τὰ τῶν αἱρετικῶν φοονοῦντας. Ἡσχύνθησαν οἱ τὰ 
τοῦ βασιλέως φρονοῦντες x«i τὼ θείῳ παρόντες νέῳ" 
ἠνδρίσθησαν οἱ ὀρθόδοξοι, x«i τῷ πατριάρχῃ αὐτίχα 
πανδημεὶ προσετέθησαν, τῆς μὴ χατὰ τοὺς ἱεροὺς 
χανόνας χειροτονίας αὐτοῦ μὴ φροντίσαντες. "Hv 
οὖν, φησὶν, ἔχτοτέ Σχύας ὁ μαχαρίτης καὶ Θεοδόσιος 
τὸ σέδας ἀπονέμοντες x«i τὴν τιμὴν τῷ πατριάρχῃ 
Ἰωάννη μὲν 6v τῷ θρόνῳ χαθεξομέν ὡς ὀρθοδόξῳ 
ἡ“ ονότι, ᾿Πλία δέ πάλιν ὡσαύτως χαταχλείστῳ ὄντι 
ἐν φυλαχῇ τῆς ὀρθῆς ἕνεχα πίστεως, τὸν ἱερὸν πάν- 
οὕτω γὰρ αὐτὸς προτε- 


τως dx) ἐχαιμησάμενοι * 


ρον ποὸς Κωνσταυτινουπόλεως Εὐθυμιὸν (9) τε xai. 


Μαχεδόνιον, xat ᾿Αντιοχείας 
οντα ἀποκρισιάοιον χαὶ πρὸς τούτοις διετέθη Τιμό- 
6&0» (10). 
᾿Αλλὰ x«i ἸἸουστινιανὸς ὁ βασιλεὺς τὸν ἀγιον 
Εὐτύχιον τοῦ θρόνου χαταγαγὼν, ἐξόοιστον ἐποιή- 
᾿Αμάσειαν αὐτοῦ μονῇ * x«i εἰς 
τὸν αὐτοῦ δὲ θρόνον ἀνήγαγεν ὃς xai αὖ- 
τὸς δεχτὸς τῇ Ἐχχλησίᾳ ἔστιν, ὀοθόδοξος c. 'Ax C 
x«i ᾿Ανθέμον τοῦ £x Τραπεξοῦντος μετατεθέντος εἰς 
τον τῆς βασιλίδος θρόνον παρὰ τοῦ βασιλέως, εἶτα 
καθαιρεθέντος πρὸς τοῦ πάππα ᾿Αγαπητοὺ διὰ τὸ 
μὴ θέλειν αὐτὸν μεταθαλεῖν τὴν αἴρετιν, Μηνᾶς ὁ 
οἱ δὲ παρ᾽ αὐτοῦ χειροτονὴ- 
ἀποθέμενοι " τὰ Σευύ- 
Ἐπεὶ δὲ χαὶ τῶν 
ἐπεχράτησε, 
δεξαμένων οὐχ 
ἡγοῦντο ᾿Αγάθων 


τὸν ἀπὸ σχολαστιχῶν 


σατο ἐν τῇ εἰς τὴν 
᾿Ιωάννην 


θεῖος 
θέντες ἐδέχθησαν, 
βοὴν γὰρ ἣν φρονῶν ὁ ΓΑνθιμος. 


κεχειροτόνηται * 
τὴν αἴοεσιν 
7 
Διονοθελητῶν χαχίστη αἴρεσις τίς μετὰ 


ταῦτα τῶν ἐξ αὐτῶν χειροτονίαν 


“ A T 
ΣΧΤῚ σννοθω, Ὡς 


Γεωογιος 


ἐθέχθη ἐν τῇ 
Ῥώμης, Κωνσταντινονπόλεως, 
᾿Αντιοχείας, εἰ τὴν αἵρεσιν 
ἀνεθεμάτισε, χαὶ τῇ ὀροθοδοξῳ προσετέθη πίστει ; 
᾿Αλλὰ χαὶ Ἰουστινιανὸς ὁ Ῥινότμητος Κάλλιστον (11) 
Κωνσταντινουπολέως ἐπέσχοπον 


πάππας 


χαὶ Θεογάνης αὖνον 


μὲν τὸν ἀγιώτατον 
ἀδίκως καθεῖὰς τοῦ θρόνου, x«i τῆς πόλεως ἐξόριστον 
εἰς πρεσβυτέραν Ρώμην πρότερον ἀποτυφλώ- 
σας πέθεικε. τὸν Ot ἔγχλειστον Κῦρον ἐκ τῆς πόλεως 
᾿Αμάστοιδος ἐ ἐνεγχὼν, εἰς τὸν ἐχείνου θρόνον ἀνῆξεν, 
ἐπειδὴ ποοεῖπεν αὐτῷ “τὴν εἰς τὴν πόλιν πάλιν 
ἐπάνοδον, xai τὴν τῆς βασιλείας αὖθις ἀνάληψιν. 
Φιλιππιχὸς δὲ ἢ χαὶ Baoód&vng τῆς βασιλείας τετυ- 
“ηχῶς, χαὶ τὴν ἔχτην οἰχουμενιχὴν σύνοδον ἀχυρώ- 
σας, ὡς ἔδοξε, σύνοδον ἀθροίσας ὁ μάταιος χατ᾽ αὐ- 


τὴν 


(9) Nempe Euphemium, ut jam  dlxi. 
(10) Hic tamen Timotheus creditur fuisse heere- 
licus. 


B 


Theodosius monachorum summates fideique or- 
thodoxie propugnatores, qui ex utroque latere pa- 
triarche astiterunt. Aderat intemplo nepos quoque. 
imperatoris Hypaticus captivitate nuper redux. 
Tum vero fefellit prorsus Joannes promissam Ana&- 
stasio fidem, consiliis Theodosii obtemperans at» 
que Sabie. Etenim sublata voce anathema egregie 
dixit iis qui cecumenicam quartam synodum cum. 
prioribus tribus nonreciperent ; Severum, Acepha- 
losque, atque otnnes omnino haereticos exsecratus 
est. Tum enimvero pudore suffusi sunt quotquot 
regiarum partium studiosi in templo aderant ; or- 
thodoxi autem fiduciam receperunt, et patriarchae 
omnes adhesserunt, insuper habentes quod preter 
canones sacros ordinatus fuisset. Ex eo igitur tem- 
pore beatus Sabas ac Theodosius honorem venera- 
tionemque patriarche Joanni exhibebant sedem 
occupanti, quia jam orthodoxus erat: simulque 
Helie qui recte fidei gratia carcere tenebatur. Qua 
inre ipsum prorsus sanctum Heliam imitabantur : 
sic enim et ipse superiore tempore cum Constaa- 
tinopolitanis Euthymio Macedonioque se gesserat ; 
postea vero cum Timotheo, scholastico olim Antio- 
cheno et apocrisianio, eque communicaverat. 


8. Justinianus quoque imperator sanctum Euty- 
chium sede dejectum ad Amasee monasterium 
relegavit, eique Joannem subrogavit ; quem item 
ς Fodlesia, quia orthodoxus erat, admisit ; preeterea- 
que Anthimum e Trapezuntis Ecclesia ad regie 
urbis infulas translatum ab eodem imperatore. Et 
quanquam deinde Anthimus ab Agapeto papade- 
positus fuit, propterea quod heresim retineret, 
divusque Mennas subrogatus ; ordinati tamen ab 
Anthimo sacri viri, ad communionem admissi sunt 
quotquotheretico errori valedixerunt: Severi enim 
heeresim fovebat Anthimus, Postquam vero Mono- 
thelitarum pessima haeresis exorta est, quemnam 
ab his ordinatum sexta synodus non admisit (ouj 
cieteroqui preerant Agatho Romanus papa, Geor- 
gius Constantinopolitanus, ac Theophanes Antio- 
chenus)si modo heeresim ejuravit, orthodoxamque 
fidem professus est ? Item Rhinotmetus Justinia- 
nus 'allistum sanctissimum Constantinopoleos epi- 


D scopum injuste depulit sede, regiaque urbe fuga- 


tum et exceecatum ad veterem Romam ablegavit : 
Cyrum autem monachum inclusum, ex Amastride 
urbe accitum, in predicti statione collocavit, quia 
predixerat ipsi reditum in regiam urbem, atque 
jmpenirecuperationem. Philippicus vero Bardanes 
imperium adeptus, et sextam synodum antiquavit, 
ut ipse putabat, celebrato stulte adversus eam con- 
cilio (id enim se facturum promiserat Callistratici 
cenobii monacho qui ei imperium ominatus fue- 


(11) Imo hic dicitur Gallinicus ab Ephreemio, 
anonymo Barocciano, aliisque, 


79i 


METHODII MONACHI. 


rat); et patriarcha exauctorato. Joannem eonseocía- A τὸς (τοῦτο γὰρ ἦν ὑποσχεθεὶς τῷ ἐν τῇ τοῦ Kalle 


neum suum elegit, qui fervidus nefariw Monothe- 
litarum hereseos amator erat. Artemius autem, 
qui et Anastasius dicebatur, cum regium sceptrum 
affectavisset, Cyzicoo transtulitad regie urbis se- 
dem sanctum Germanum, Joanne ejecto, qui ad- 
versus saoram sextam synodum, ut dixi, fure- 
bat. 


doy Γερμαμὸν puriüxxet, κατασπάσας τὸν ᾿Ιωάννην, τὸν χατὰ τὸς ἱερᾶς ἔχτης συνόδου, ὡς εἴρηται, 


τόσαντα. 

9. Ex quoautem arcanis Dei judiciis Leo lsau- 
ricus imperii habenas corripuit, postque nonum 
regni sui annum iconomachiam commovit, ie san- 
etum quidem Germanum, objurgationum ejus im- 
patiens, extorrem fecit, sedemque metropoleos 
Anastasio concessit. Jam quinquaginta et septem 
annorum intervallo, quo iconomachia debacchata 
est,comylurium,ut necesse erat, hujus metropoleos 
patriarcharum successio fuit: donec etate patriar- 
che» Tarasii, regnantibus Irene magna cum filio 
Constantino, septima synodus coaluit ; cujus tamen 
jussu nemo depositus est, qui ab Iconomachis or- 
dinationem accepisset, si modo sectam ejuravit ; 
exceptis hereseos auctoribus et antesignanis, vel si 
quis ad finem usque pertinaciam retinuit.Sed ecce, 
post religiosissimum Curopalatam imperatorem, 
Leo Armeniusoccupatatyrannide, consopitam ico- 
nomachiam suscitavit, sanctumque Nicephorum 
erepto pedo in exsilium pepulit. Leoni successit 
Michael Balbus, huic filius Theophilus. Cunctis au- 
tem sex et viginti annis, quibus hi heretici ty- 
rannidem exercuerunt, nemo fereorthodoxus exsti- 
tit patriarcha. Verumtamen post Theophili obitum 
magnaTheodora patriarcham fecit Methodium san- 
otissimum ; qui quidem, suffragatore inter ceteros 
consiliique auctore magno ascetico Joannicio, utin 
hujus Vita legere est, cunctos ab heresi resipi- 
scentes jiu communionem recepit. 


10. Nunc animum attende ad ea quoque scan- 
dala quee Ecclesie propter improbissimum contu- 
macemque Josephum, ipsius Ecclesie ceconomum, 
acciderunt, Tarasii et Nicephori patriarcharum 


sanctissimorum, nec non Theodori Studite, tem- D 


poribus. Hic enim Josephus, cum Constantinus ma- 
gne lrones filius repudiata uxore adulterinam 
aliam per nefas toro reciperet, Josephus, inquam, 
nuptiis benedixit contra sancti Tarasii vetitum : 
aquo Josephusimprobus excommunicatus est, non 
tamen in perpetuum : etenim invitus licet plane- 
que nolens Tarasius coactus est illum rursus in 
communionem recipere a Constantino imperatore; 
qui impiam ieonomachiam feliciter compressam, 
suscitaturum se sceleste minabatur, nisi qui bene 
dixerat nuptiis suis Josephum patriarcha recipe- 


(12) Hune locum de 
€reygh. p. 344. 


στράτου μονῇ ὄντι bye) (cre, ὅτε αὐτῷ cien. — 
λείαν ἐχρησμοδότῃησε ), τον μὲν πατριάρχτν ἐξώϑησν,; 
Ἰωάννην δὲ ὁμόδοξον αὐτῷ προεβάλετο, διώκυμ» 
ὄντα τὸς τῶν Μονοθελυτῶν δεινῆς αἱρέσεως ἐραστὲν. 
᾿Αρτέμιος δὲ ὁ καὶ ᾿Αναστάσιος λεγόμενος, 
σχήπτρων τὸς βασιλείας ἐραστάς γενόμενος, 
Κυξζίιον πρὸς τὸν τῆς βασιλευούσης θρόνον 


θ᾽, Ἐπεὶ δὲ κρίμασιν el, οἷδε Θεὸς, Λέων o. Ἴσαυ- 
pe; τὸς βασιλείας ἐγχατέστη κύριος, xoi μετὰ χοό- 
νὸν ἔννατον τῆς βασιλείας τὸν εἰχονουαχίαν ἐκίνησε, 
τὸν μὲν ἅγιον Γερμανὸν ἐξόριστον ἐποιήσατο, μὴ 
φέοων τοὺς παο’ αὐτοῦ ἐλέγχους, ᾿Αναστασίῳ δὲ τὸν 
τὰς πόλεως ἐνεχείρεσε θρόνον " x«l τῆς εἰχονομαχέας 
ταύτης πεντήχοντα xai ἑπτὰ διαμεινάσης ἐνιαντυὺς, 
πλείους, ὡς εἰκὸς, χατὰ διαδοχὴν ἐγίνοντο πατριᾶο- 
X9 τῆς πόλεως ταυτὴς * ὕστερον δὲ ἐπὶ ἡμεοῶν μὲν 
Ἰαρασίου πατριάρχου, βασιλέων δὲ Εἰρήνης τῆς pt- 
qXxc καὶ Κωνσταντίνου τοῦ ταύτης υἱοῦ, ἡ é6dóua 
συνιχροτήθη σύνοδος * xai οὐδεὶς ἀπόδλητος γέγονεν 
ὡς παρὰ τῶν Εἰχονομάχων τὴν χειροτονίαν δεξάμε- 
νος, μόνον εἰ τὸν αἵρεσιν ταύτην ἀπεδάλετο " πλὲν 
τῶν πρωταιτίων χαὶ ἀρχηγῶν τῆς αἰοέσεως, χαὶ εἴ 
τίς που διέμεινεν εἰς τῶλος ἀνένδοτος. Πάλεν δὲ 
ὕστερον μετὰ τὸν Κονροπαλάτην εὐσεδέστατον βασι- 
λέα Λέων o ᾿Αρμένιος, τήν βασιλείαν τυραννικῶς 
ϑιξάμενος, τὴν εἰκονομαχίαν παυθεῖσαν ἤδη ἀνήγει- 
pt' xai τὸν ἅγιον Νιχηφόρον τοῦ θρόνου χατογα- 
γὼν, ἐξώριδσε. Τοῦτον διεδέξατο Μιχαὴλ o Τραυλὸς, 
χαὶ ὁ τούτον vióg Θεόφιλος. ᾿Εν ὅλοις δὲ εἴχοσε xci 
ἕξ ἔτεσιν, oic οἱ ῥηθέντες ἤδη αἰἱρετιχοὶ τυραννὴή ταὺν- 
τις ἀναγράφονται, οὐδεὶς σχεδὸν διαμεμένηχεν ρ- 
χιερεὺς ὀρθόϑοξος. Μετὰ δὲ τὸν θάνατον Θεοφέλου 
τὸν ἁγιώτατον Μεθόδιον πατριάρχην ἢ μεγάλη Θεο- 
ϑώρα &roxeríarosty (12) ᾿ ὃς πάντας ἐδέξατο συναι- 
γέσει x«i συμβουλῇ χαὶ τοῦ μεγάλου ἐν ἀσχυηταῖς 
Ἰωαννιχίον, ὡς ἴσμεν ἐχ τῶν ἐν τῶ βίῳ αὐτοῦ πεοὶ 
τούτων φερομένων͵ ὅσοι δηλαδὴ αἴρεσιν ἐξωμόσαντο. 

€. Ζήτησον xai τὰ περὶ τὸν παρανομώτατον χὰ 
ἀφηνιαστὴν Ἰωσὴφ, τὸν τῆς Ἐχχλησίας τότε οἶχο- 
νόμον, γεγινηαίνα σχάνδαλα ἐν τῇ ἐφεμερίᾳ Τα- 
ρασίου xai Νιχηφόρον τῶν ἀγιωτάτων πατρεαρχῶν, 
xai Θεοδώρου τοῦ Στουδίτον καὶ óuooyxrou * ἐπειδὲ 
ἐκεῖνος τὸν τῆς μεγάλης Εἰρήνης υἱὸν Κωνσταντῖ- 
vo» ἐχθαλόντα τὴν οἰχείαν γαμετὴν, χαὶ ἄλλην uot 
χικῶς ἐπεισαγαγόντα τῇ σφετέοα χοίτῃ παρανόμω; 
εὐλόγησεν, ἀπειπαμένον τούτου Ταρασίον τοῦ ἐεοοῦ" 
ὃς, xai χαθαιρέσει τὸν ἄθεσμον ὑποδαλὼν ᾿ἸΙωσὲφ, 
οὐ μόνον εἰς τέλος οὐχ ἴσχυσεν, ἀλλὰ xol εἰς χορω- 
νέαν αὖθις τοιοῦτον ἐδέξατο - ἄχων μὲν πάντως χαὶ 
μὴ βουλόμενος * πλὴν ἐδέξατο βιασθεὶς πρὸς τοῦ βα- 
σιλέως Κωνσταντίνου, ἀνεγεῖραι ἀπειλουμένον χᾶ- 
χῶς rà» ἤδη χαλῶς παυθεῖσαν δυσσεθῆ tixevoua- 
χίαν, εἰ εἰς το: ἄδεχτος μείνῃ τῷ πατριχοχῃ ὃ 


Michaele, Theophilo ét Theodora, citat ex Metbodio ms. Allatius. Contra 


98 


DE SCHISMATE VITANDO. 


794 


εὐλογήσας αὐτὸν, ὡς εἴρηται, Ἰῶσηφ' τοῦτον ὕστε- À Tet : quem ipsum postea Nicephorus quoque pa- 


powxai Νικηφόρος ὁ πατριάρχης x«i ὀμολογητής 
χατεδέξατο, χαταναγχασθεὶς παρά Νιχηφόρον τοῦ 
ἀπὸ γενιχων ἀρπάσαντος τὴν βασιλείαν βιαίως, xal 
τήν μακαρίαν Εἰρήνην ἐξώσαντος᾽ Ἐπεὶ δέ εἰς τόν 
κατὰ τῶν Βουλγάρων πέπτωχε πόλεμον αἰσχρῶς ὁ 
Νικηφόοος, xat ἢ βασιλεία εἰς τὸν υἱὸν αὐτοῦ Xrav- 
ράκιον μεχαθδέδηχε, θανόντος χαὶ τούτου μετὰ δύο 
μόνους τῆς ἀρχῆς μῆνας, ὁ Κουροπαλάτης Μιχαήλ 
τῶν σχήπτρων ἐγχρατής γένεται" χαὶ ᾿Ιωσὴφ ὑπερ- 
αξίως, ὡς ἄν τις ἐκ πιριχαρείας εἴποι, χαθαιρεῖται 
παρὰ τοῦ ἱεροῦ Νικηφόρον τοῦ πατριάρχου. 

ια΄. Οὗ γεγονότος, εἰς χοινωνίαν ὁ θεῖος συνῆλθε τῇ 
᾿Εχχλησίᾳ Θεόδωρος" χαὶ τῷ πατριάρχῃ ἀξίως τῇ 
ἑαντοῦ x«i γνώσει χαὶ ἀοετῇ ποιῶν ἤἥνωτο, ὡς ἐν τῷ 
βίῳ αὐτοῦ ἀναγίγραπται, xal ἕν τινε τῶν “αὐτοῦ ἐπι- 
στολῶν φέρεται" φησὶ γὰρ ὁ τὸν βίον αὐτοῦ συγγρα- 
Ψψάμενος οὕτως’ « Μετὰ τὸ ἐπανελθεῖν τὸν θεῖον 
Θεόδωρον x«i τὸν πατριάορχην Νιχηφόρον ix τῆς 
ἐξοοίας, τὸν φίλεοιν x«i φιλόνειχον τρόπον &moppte 
ψάμενος ὁ Θεόδωρος, ὅλως μετὰ τοῦ πατριάργου £^ 
ὁμόφοων, ὁμόστεγός, ὁμοδίαιτος, xai πολλαῖς αὐτὸν 
ταῖς εὐφημίαις ἔστεφε. » Τοῖς εἰρημένοις συνάδεε 
χαὶ 74 τοῦ μεγάλον ἐν ὁμολογηταῖς πατριάρχου 
Μεθοδίου’ φησὶ γὰρ οὗτος ἐν μιᾷ τῶν ἐπιστολῶν 
αὐτοῦ πρὸς τοὺς Σαχχουδιανοὺς χαὶ Βοσχητιανοὺς 
ἔτι μὴ συνερχομένους τῇ Ἐχκλησία, ἀλλ' ἀποσχι- 
ξομένους αὐτῆς, « Ὃ γὰρ μαχάριος Πατὴρ ὑμῶν 
Θεόδωρος, εἰ μή πρότεπον ἀπεθάλετο ἃ simt πάντα 
χαὶ ἔγραψε χατὰ τῶν ἀγίων πατριαρχῶν Ταρασίου 
x«i Νιχηφόρον, οὐκ ἄν εἰς χοινωνίαν τοῦτον ἐδεχό- 
μεθα.» Ταύτην δὲ τὴν ἐπιστολὴν ὁ βουλόμενος ιδεῖν 
ξητησὰάτω ἐν τῶ βιδλίῳ τοῦ ἀγίον Πατρὸς ἡμῶν Νι- 
χῶνος (18). Ο μέντοι μέγας Μεθόδιος τέσσαρας 
ἐπιζήσας τῷ θρόνῳ χρόνους, ὁσίως χαὶ εὐσεβῶς 
ἀπαίρεί τῶν τῆδε. 

ιβ΄, Καὶ τοῦ ἀγίον Ἰγνατιον πατριάρχον ἀναδει- 
χθέντος, Βάρδας ὁ τοῦ βασιλέω: Μιχαὴλ θεῖος, Kai. 

(13) Epistolam hanc in Niconis inedito opere 
alii queerant. Ego quidem eam lego in perdocto 
uodam prolixoque Greci auctoris tractatu non- 
umtypis impresso, sed, ut reor, in bac mea Col- 
lectione postea vulgando, inquo rursus luculenter 
demonstratur ex ecclesiastica Historia, scriptis Pa- 
trum, svnodorumque decretis, quantopere a schis- 
matecavendumsit. En autem Methodii patriarch:»e 
epistolain, sive potiusduarum epistolarum excer- 
ptum : 
. ᾿Αναγνωσθήτο ἐνταῦθα x«l ὅτα ὁ μὲγας ἐνόμο- 
λογηταῖς x«i πατριᾶρχαις Μεθόδιος πρὸς τούς στου- 
θιώτας μοναχούς εἶπεν, ἀποσχιξομενους τῆς Ἔχ- 
χλησὶας δι τά συγγεγραμμῖνα τῷ Πατρὲ αὐτῶν τῷ 
ἀγίῳ Θεοδώρῳ τῷ στουδίτῃ χατὰ τῶν ἁγιωτάτων 
πατριαρχῶν Ταρασίον xui Nixngópou: ἃ δέ εἶπεν, 
εισί ταῦτα" | 

« Et μή ἀναθεματίσοιτε τά γεγραμμένα xazd Ni- 
x1 ὅρου τοῦ πανοσὶον xaí Ταρασὶου τοῦ τρισολδὶγυν 
B ia, ἢ δὴμερον ἔμπροσθεν τῶν ἀδελφῶν χαί συλ- 
εἰτουργῶν, ἢ εἰς ὡρισμένην ἡμέραν ἐλθόντων αὐὖ- 
τῶν πρός τῇ ὑμετέρα μονῇ xai ἀχοοωμένων, x«i 
θεϊητε τὸν ἐν αὐτοῖς 0009 χαὶειν τὲ xai ἀναθεματι- 
ξειν αὐτώ, χαθώς ἀπολογούμενοι ἐν ταῖς περὶ τῆς 
4 D d 3 
Εχχλησίας ὃ ἰοικήσεως γεγραφήχαμεν, χνῶτε, ἀδελ- 
oi, ὅτι ὑμᾶς τε αὐτούς τοὺς πὲριεχομένονς αὐτῶν 
νχο ἁπλῶς ἀναθεματίσομεν, ἀλλὰ αἰἱσχροτέρως καὶ 


Β 


C 


triarcha et confessor admisit, coactus videlicet a 
Nicephoro generali qui explosa beata Irene impe- 
rium vi usurpavit. Postquam autem in prelio ad- 
versus Bulgaros Nicephorus fcede cecidit, regnum- 
que ad ejus filium Stauracium devenit, qui mensi- 
bus haud plus duobus dominatus obiit, Michael 
Curopafates sceptro potitur ; moxque Josephus di- 
gnissime, utletanter dicereflicet, ἃ divo Nicephoro 
patriarcha excommunicatus est. 


41. Postid factum ad Ecclesie communionem 
rediit divus Theodorus, qui etiam patriarche pro 
sua sapientia ac virtute reconciliatus est, proutin 
ipsius Vita narratur, necnon in quadam epistola 
ejusdem scribitur. Ait vero Vite auctor : « Post- 
quam divus Theodorus ac Nicephorus patriarcha 
ab exsilio in patriam redierunt, omni acerbitate 
inimicitiaque abjecta Theodorus totum se in pa- 
triarche familiaritatem tradidit, sententia, tecto, 
mensacommuni utens, multisque eum laudibus or- 
nans,» Preedictis consonat magnus quoque confes- 
sor patriarcha Methodius. Ait enim in quadam ad 
Saccudianos Bcscetianosque scripta epistola, qui 
nondum Ecclesie reconciliati erant, sed in schis- 
mate permanebant: « Nisi enim vester beatus 
Pater Theodorus cuncta improbasset, que in san- 
etos patriarchas dicto scriptove jecerat Tarasium 
atque Nicephorum, nunquam eum ad communio- 
nem recepissemus. » Jam hec epistolam siquis 
avet inspicere, iu sancti nostri Patris Niconis libro 
querat Porro magnus Methodius quatuor in ponti- 
ficatu exactis annis pie sancteque vitam clausit. 


12. Mox sancto ad patriarchatum evecto Ignatio, 
Bardas Michaelis imperatoris avunculus atque Ce- 


χαταβεματίσομιν" ὁ γὰρ μαχάριος ἡγούμενος ὑμῶν 
χαὶ δίδαάσχαλος, τὸ πέρας τῆς αὐτοῦ βιοτῆς αἴσιον 
χαὶ σὺν ἡμῖν ὑπάρχων λειτουργήσας, ἔργῳ τοὺς 
ἐδίους λόγους ἡἠθέτησεν' ἐπεὶ οὐχ ἄν mot ἐγένετο 
εθ᾽ ἡμῶν, εἰ τὰ γραφέντα αὐτῷ x«0' ἡμῶν ἔφερεν 
ἐν τῇ διανοίᾳ ἐχυτοῦ. » 

᾿Αναγνωσθήτωσαν x«i ταῦτα ὅσα 0 αὐτὸς μέγας 
ἐν) πατριζρχαις Μεθόδιος ἐν ἐπιστολαῖς χατὰ τῶν 
αὐτῶν στουδιωτῶν διχαιότατον ἀπεφήνατο, ἵνα 


D γνῶτε, x. 7. δ, 


Πρὸς οὖν τοὺς στουδιώτας τούτους ῥητέον ταῦτα * 
χαὶ xXy μὴ πάρεισιν ἀχουσάτωσαν' ὅτι εἰ μὴ ἀνα- 
θεματίσαιεν τὰ χατὰ Νιχηφόρον χαὶ ὙΤαρασίου τῶν 
παναγιωτάτων συγγεραμωένα τῷ Πατρὶ αὐτῶν, οὐ 
κατ᾽ αὐτὸν ἐχεῖνον μὴ γένοιτο. Particulam quamdam 
hujus epistole recitavit jam Allatius in dissert. de 
Methodiis p. 377. 

In codicis autem margine sic rei historia scri- 
bitur : Χρὴ εἰδέναι ὅτε οἱ μαθηταὶ τοῦ Xroudírov 
μετά τήν τοῦ Gyiou ἐχεῖνον χοϊμησιν μή θέλοντες 
ὑποτάσσεσθαι τῇ χαθολιχῆ ἘΕχχλησὶα, ἀλλά τῷ  oi- 
xti» θελήματι πεοιὰγεσθαι, τάς πρὼῶτας ἐχείνας 
χατηγορὶας λαδόντες εἰς ἀφορμήν, διεῤῥὰγησαν πὰ- 
λιν x«l ἀπεσχισαν ἑαυτούς ἀπό τῆς χαθολιχῆς Ἐχχλη- 
σὶας: χαθ’ ὧν x«i ὁ ἅγιος Μεθόδιος χινηθείς, σννο- 
διχῶς τὸ ἀνάθεμα ἐξεφώνησεέν. 


98 METHODII MONACHI. 748 


sar, nurum suam flagitiose deperjens,uxoriproprie Α cap ὦν, καὶ τῇ σφετέρᾳ πανασελγῶς συμφθειρώμω- 
misso repudio, cum incestum amorem illum ὃ san- νος νύμφῃ, τὴν ἰδίαν ἀναιτίως ἀποπεμψάμεγος, e 
cto )gnatio omittere juberetur, ob vitandas objur- ὀ μετόν, ἐπεὶ ἀποστῆσαι ἑαυτὸν τῆς μυσαρᾶς ταυτιῖ ὁ 
gationes atqueexhisconsequenteminfamiam (nam μίξεως πρὸς τοῦ ἁγίου Ἰγνατιου χατηναγκάζετο, 
etiam ecclesia secluserat eum patriarcha) sede θέλων ἐχφυγεῖν τοὺς ἐλέγχους χαὶ τὸν ἐντευθεν ἐπι- 


Ignatium deturbavit, abutens scilicet Michaelis le- 


vitate, ad explendam suam cupiditatem. Quo ex- 


pulso, studio quidem consilioque Barde, Michaelis 
autem auctoritate, collocatur in sede Photius. 
Verumtamen Macedo Basilius Michaele interempto 
ad regnum connisus. Photium exauctoravit, lgna- 
tiumque restituit. Causa vero rei fuisse traditur, 
quod Photius, misso nuntio, sacre mensse commu- 
nione Basilio interdixerat, manum adhuc cruentam 
gerenti Michaelis esede. Sed enim Ignatio mortuo, 
rursus ad Photium dignitas ab eodem imperatore 
defertur : cujus filius Leo philosophi nomine cla- 
rus Photium denuo sede removit;timens, utaiunt, 
neSantarenum defenderet in causacalumnie quam 
iile olim contra se apud patrem imperatorem stru- 
xerat. Hoc enim obvertebatur Leonis menti nuper 
regnum adepti. Ergo Stephanum fratrem suum vi 
regia patriarcham creavit. Atqui nemo ex his pa- 
triarchis repudiatus fuit ; sed admissi omnes atque 
in ljonore habiti apud fidelium Ecclesiam fuerunt 
et adhuc sunt atque existimantur. Idque fit palam 
ex libro synodico, ubi hec babentur : « Ignatii, 
Photii, Stephani, atque Antonii sanctissimorum 
patriarcharum eeterna memoria sit. » Et rursus : 
« Anathema iis, que dicta scriptave fuerunt ad- 
versus sanctissimos patriarchas lgnatium atque 
Photium. » 

αἰωνία Q μνήμη * » xai πάλιν " 
πατριαρχῶν ἀνάθεμα. » 

13. Ego vero cum synodici mentionem fecerim, 
addam et alia verba, quorum pene oblitus eram, 
Sic enim ibidem prseterea legitur : « Tarasii et. Ni- 
cephori sanctissimorum patrum eeterna memoria 
sit. » Rursusque : « lis qua dicta scriptave fuerunt 
adversus laudabiles patriarchas Tarasium atque 
Nicephorum, anathema. » Videte rectum Deoque 
gratum sancte» et catholice Feclesie judicium, san- 
ctorum Evangelii preconum apostolorum, sancto- 
rumque Patrum nostrorum, vos, inquam, qui ge- 
nerali orthodoxorum coetui resistitis. Exhorrescite, 
oro, in quantum malorum barathrum per discor- 
diam vestram ruatis,emendationique curam impen- 
dite. Nam predicti omnes quibus sacer honor ha- 
betur, quoniam homines erant, humani aliquid 
passi sunt : nostis enim quibus invicem verbis at- 
que scriptis adversati sint: quia videlicet proba- 


« Τὰ λαληθέντα xai 


bilesinspeciein causascontroversiarum nacti erant 


τριδομένην αὐτῷ αἰσχύνην ἀποδαλέσθαι (ἀπεῖρξε 
γὰρ αὑτὸν χαὶ τῆς Ἐχχλησίας ὁ πατριάρχης), τοῦ 
θρόνου χατάγει αὐτὸν, καὶ τῇ ἐξορίᾳ δίδωσι, τῷ τοῦ 
Μιχαὴλ χουφότητε χοησάμενος εἰς τὴν τοῦ ἰδίου 
θελήματος ἀποπλήρωσιν. Τούτον δέ ἐχδληθέντος, 
σπουδῇ μὲν καὶ συναινέσει τοῦ Βάώρδα, προδλήσει δὲ 
τοῦ Μιχαήλ εἰς τὸν θρόνον ἀνάγεται Φώτιος. ᾿ Ersi 
δὲ Βασιλειος ὁ Μαχεδὼν, τὸν Μιχαὴλ ἀποχτείνας. 
χατέσχε τὴν βασιλειαν, τόν Φώτιον μὲν τοὺ θρόνου 
χατάγει, τὸν δὲ ἅγιον Ἰγνὰάτιον αὖθις ἀνάγει. Ἢ δέ 
αἰτία, φασὶν, ὅτι πέμψας αὐτὸν Φώτιος, τῆς ζωο- 
ποιοὺ χοινωνίας οὐ μετεδίδου αὐτῶ, ἡμαγμένην τι 
ἔχοντι τὴν χεϊορατὼ τοῦ Μιχαὴλ φόνῳ. ᾿Αλλὰ τοῦ 
Ἰγνατίον τὸν βίον ἀπολιπόντος, αὖθις εἰς τὸν θρόνον 
ἀνήχθη Φώτιος παρὰ τοῦ αὐτοῦ βασιλέως: οὗ ὁ νίὸς 
Λέων, ὁ πολὺς τὴν φιλοσοφίαν, τὸν Φώτιον αὖθις τοῦ 
θρόνον παοαχεχινηχὼς (δείσας, ὥς φασι, μὴ οὐχ 
ἑασῃ ἀνύνασθαι Σανταδαρηνὸν τῆς εἰς τὸν πατέρα 
x«i βασιλέα διαδολῆς κατ᾿ αὐτοῦ ἔνεχα' τούτο “γὰρ 
ὁ Λέων αὑτάρχης ndo ἀναδειχθεὶς χατὰ νοῦν ἐστρε- 
gt), Στέφανον τὸν ἴδιον ἀδελφὸν χαθιστᾷ πατριώρχην 
ἐξουσιαστιχῶς. Καὶ τούτων πάντων οὐδεὶς ἀπόδλχ- 
τος γέγονεν. ἀλλ᾽ ὅλοι δέχτοι χαὶ σεθάσμιοι TZ τῶν 
πιστῶν Ἐχχλησία χαὶ εἰσὶ x«i γνωριξονται, Καὶ 
τοῦτο di)ov ἐχ τοῦ συνοδιχοῦ (14)" γέγραπται γώρ 
ἐν αὐτῷ οὕτω ταῦτα’ «Ἰγνατίου, Φωτίον, Στεφώ- 
νον, χαὶ ἀγιωτάτων 


᾿Αντωνίον τῶν TXTDLXO X Gov 


γραφέντα κατὰ Ἰγνατίου xoi Φοτίον τῶν ἀψιωτάτων 


ty. Ἐγὼ δὲ Tou συνοδιχοῦ ἀρτιως ἐπιμνησθεὶς, 
x«i ὧν ἤδη ἐπιλέλησμαι ἐμνημόνευσα: φέρεται "yao 
ἐν αὐτῷ τάδε: «Ταρασίον χαὶ Nuxnyópou τῶν ἀγιω- 
τάτων πατριαρχῶν αἰωνία μνὴμη" » x«i αὖθις. 
« Τὰ λαλήθέντα x«i γραφέντα χατὰ τῶν ἀοιδίμων 
πατριαρχῶν Ταρασίου x«i Νιχηφόρου ἀνάθεμα. » 
Ὁρᾶτε τὴν ὀρθὴν χαὶ τῷ Θεῶ εὐαποδεχτόν πρίσιν 
τῆς ἁγίας καὶ χαθολιχῆς Ἐχχλησίας, xal τῶν ἱερο- 
χηρύχων ἁγίων ἀποστόλων, x«i τῶν ἁγίων Πατέρων 
ἡμῶν, οἱ νῦν ἀντιλέγοντες τῷ χοινῷ τῶν ὀρθοδόξων 
πληρώματι. Φρίξατε, παρακαλῶ, ἐννοήσαντες ὅ 
χαχοῦ φέρεσθε, xat ποὸς διόρθωσιν ἑαυτῶν ἐπάχθη- 
τε" οἱ γάρ εἰρημένοι μιχρὸν ἀνωτέρω πάντες ἅγιοι, 
οὗτοι πάντες ἄνθρωποι ὄντες ἔπαθὸν τι ἀνθρώπινον * 
χαὶ οἴδατε πάντες ὅσα χαὶ εἶπον χαὶ ἔγραψαν ἄλλοι 
ἐπειδὴ εὐλόγοις δῆθεν ἐνέπεσον ἀφοῦ- 
ααῖς, χαὶ τῆς 
ὅπερ xat τινες ἐξ ὑμὼν 


χατ᾽ ἄλλων * 
ἀχοιδείας ἀντιποιεῖσθαι £70:4tG0 " 
κατὰ τοὺς χοτὲ Jg OQy07Q 


παθεῖν ἔδοξαν. Τὰ γὰο τῶν πολλῶν ἃ χαὶ πράττουσι 
διδώσχουσιν οἱ τὴν ὑμετέραν δῆθεν ὕπεο τῆς 
σιωπῇ μᾶλλον 


et suum quisque persequi jus credebant : quod 
ipsum vestri quoque nonnulli homines nuperis — x«i 
temporibus egisse videntur. Etenim quie multi fa- ἀχριδείας εὐλάδειαν ὑποχοινόμενοι, 
ciunt, ex iis qui vestrum summee rectitulinis stu- 
dium simulant, silentio magis commendare oportet 


προσήχει δοῦναι ἢ γραφῇ " τὰ yko χουφῇ, φησὶν Ó 
θεῖος ᾿Απόστολος, γινόμενα ὑπὸ τινων αἰτχρόν ἔστι 


(14) De synodico legi solito quotannis Constantinopoli et in cuncta Grecia loquitur Allatus Contra 
Creyghtonum, p. 533. : 


791 


DE SCHISMATE VITANDO. 


798 


χαὶ λέγειν, ᾿Αλλὰ τὰ τῶν τοιούτων οἱ x«i ἡμῖν ὑπο- A quam scriptis. Nam quee in occulto, inquit divus 


στρέψαντες ἀπὸ τῆς xaÜ' ὑμᾶς πλάνης ἐχδιεηγοῦν- 
ται, χατανύξει ποαλλῇ x«i duxpuct ποιούμενοι τὴν 
ἐξομολόγησιν - ἐγὼ δέ ὅπεο ἔλεγον, ἀνθρωπινόν τι 
παθόντες οἱ εἰρημῖνοι ἅγιοι, εἶπον χαὶ ἔγραψαν ἃ 
ἔγραψαν. Ἢ δὲ τῆς ᾿Εχχλησίας ἔνθεος χρίσις τὰ μὲν 
εἰρημένα x«i γεγραμμένα ἐν τῷ τὴν φιλονειχίας 
χαιρῷ x«i πάθει τῷ ἀναθέματι συνοδιχῶς χκαθυπέ- 
ὅαλε - τοὺς δ᾽ εἰπόντας χαὶ γράψαντας πάντας ἀσπα- 
σίως ἐδέξατο * χαὶ τὸ, Αἰωνία ἢ μνήμη, περὶ πάντων 
ἐπίσης ἀναφωνεῖ. 


ιδ΄, Té ἐντεῦθεν ἡμᾶς ἐχπαιδεύουσα ; "Ort τοι χρεῖσ-- 
σὸν ἐστιν ἡ ὁμόνια xai εἰρήνη τῶν ὀρθοδόξων Χρι- 
στιανῶν, ἀστασιάστως χαὶ ὁμονοητικῶς τηρουμένη 
μετὰ φόδον Θεοῦ xai ἀγώπης, ἢ τῷ τὴν ἀχοίδειαν 
δοχεῖν διώχειν, χαὶ τὸ χαλὸν σχίζειν σῶμα τῶν Ἐχ- 
χλησίας Χριστοῦ“ « ᾽Εν τούτῳ γάρ, » φησι xoi ὁ 
Κύριος, « γνώσονται, ὅτι μαθηταί μού ἐστε,» οὐχὶ 
τῷ τῆς ἀχριξείας δοχεῖν ἐξέχεσθαι, ἀλλ « ἐὰν ἀγα- 
πᾶτε ἀλληλοὺυς. » Ὁ γοῦν δ᾽ ἀχρίδειαν δῆθεν κανόνος 
τινὸς ταραχὰς ποιῶν, στάσεις χινῶν, χαὶ τὸ σῶμα 
σχίξων τῆς ᾿Εχαλησίας, ὀρθοδοξια τῆς εὐσεθείας 
συντηρουμένης, ὁ τοιοῦτος, εἰ χαὶ ἀπὸ εὐλαδείας xt- 
νέϊσθαι οἴεται, λέληθεν ἑαυτὸν (εἰρήσεται γὰρ, εἰ 
x«i ἐπαχθὲς) λύχος ὧν ἔξωθεν μὲν ἐν δορᾷ προθά- 
των ἐρχόμενος, ἔσωθεν δὲ γέμων δόλου χαὶ ἀοπα- 
“ἧς. Καὶ μὴ ταῦ ἡμῶν ἀγαναχτήσηῃς ἀχούων - οὐδὲ 
γὰρ ἡμέτερος οὗτος ὁ λόγος, ἀλλὰ τῆς πᾶσαν τὴν 
ὑφήλιον αὐγαζούσης καὶ λόγῳ x«i βίω σεπτῆς ξυνω- 
ρίθος, ᾿Ιγνατίου τοῦ θεόφόρου, φημὶ, καὶ Ἰωάννου 
τοῦ χρυσοῤῥήμονος * 0 μὲν γὰρ, « Ὃ τοιοῦτος, » φησὶ, 
« λύχος σοι ἅρπαξ ἔστω, προθάτου φθορὰν ἐν npo6u- 
πον δορᾷ χατεργαξόμενος " Ov μηδὲ μαοτυρίου aiu 
πλῦναι ιἰσχύσειν τοανῶς 


ἀποψαίνεται * » ὁ δὲ τὴν 


“ρῶτταν χρυσοῦς καὶ 
^. L * 
θόγματα χείρονα τὸν 


ὃ ιαμαοτύρεται " χαὶ 


τῶν αἱρετιχὰ φρονούντων 
4 , L , * 

τὴν Ἐχχλησίαν σχίξοντα εἶναι 
οὐχ ἁπλῶς χείρονα, ἀλλὰ xai 
μετὰ πλείστης ὅσης τῆς ἐπιτάσεως πολλῷ μᾶλλον 
“εἴρόν φησιν (15). ΓΑλλος δέ τις τῶν ἁγίων, Ὃ σχύί- 
Ge» τὴν Ἐχχληοίαν,» φησὶ, « δηλονότι ὀρθοδοξίας 
02714, ταυτὸν ποιεῖ τοῖς λόγχῃ διατρήσασιν ἐν τῷ 
πάθει τὸ τοῦ Κυρίον σῶμα.» Ὁπηνίχα δὲ τις ἐπι- 
χρατεῖ αἵρεσις, τηνιχαῦτα ὁ ἀντιλέγων οὐ σχίσμα 
παρεισάγει τῇ Ἐχχλησίᾳ ἀλλ᾽ ἀπό σχισμάτων αὐὖ- 
τὴν λυτροῦται * ὥς που τοῖς ἱεροῖς xut θείοις χανό- 
᾿Αλλ’ ἐπανιτέον ὅθεν ἐξέθη- 
nó e 4 4 - 
$0x pnÜsct προσθετέον τῶ 


σιν εὐστόχως εἴοηται. 
μεν, χαὶ τὰ ομοιὰ τοῖς 
λόγῳ, 

t€. Λέων ὁ Σοφὸς, οὗ x«i πρότερον ἐμνήσθην, Νι- 
χόλαον τὸν Ννυστιχὸν τοῦ θρόνον ἀδίχως ἐξώσας, ὅτι 
μὴ παραχωρῶν ἦν αὐτῷ τὴν τιτοαγαμίαν, Εὐθύ- 
pio? τὸν σύγχελλον πατριάρχην ἀνέδειξεν, A) ὅτε 
μὲν ὁ Λέων οὗτος ἀπεδίω, ᾿Αλέξανδρος δὲ ὁ ἀδελρὸς 
αὐτοῦ τὴν βασίλειον ἀρχὴν ὠχειώσατο ἑαυτῷ, τὸν 


(13) Utrumque dictum tam Ignatii quam Chry- 
sostomi exstat in hujus postremi homilia XI in 
epist. ad Ephes. Porro Jgnatii dictum citat etiam 


B 


apostolus, a nonnullis fiunt, ea dictu quoque tur- 
pia sunt. Sed enim hec vestrarum partium homi- 
nes maxime norunt, qui deinde a vestro errore 
resipiscentes, nohis patefeceruut, non sine multo 
dolore ac lacrymis rem confitentes. Age vero quod 
jam dixi, venerabiles illi viri lingua et scriptis in- 
temperanter sane usi sunt : divinum autem Eecle- 
sie judicium, quidquid inimicitiarum tempore et 
estu dictum scriptumve fuit, anathemate synodali 
perculit : verborum vero scriptorumque auctores 
peramanter omnes recipit, &terneque memorie 
honorem cunctis aeque per sacrum ritum acclamat. 

14, Quid autem hinc docemur ? Nempe rectius 
fieri si consensio et pax inter orthodoxos Christia- 
nos firmiter concorditerque cum Dei timore et cha- 
ritate servetur, quam si, dum jus summum vide- 
mur persequi, formosum Ecclesie Christians cor- 
pus discerpamus. « In hoc enim, » inquit Dominus, 
« cognoscet mundusquod discipuli mei estis, (non si 
summo juri mordicus adheeseritus, verum) si invi- 
cem dilexeritis. » Quiigitur ob alicujus tutelam 
canonis turbas ciet seditionesque commovet, atque 
Ecclesise corpus discindit, (si modo ea fidei purita- 
temretineat), hic, inquam, quantumvis se religione 
permotum autumet, nescit tamen (fremat quisque 
licet, dicam quod sentio), nescit, inquam, se lupum 
esse ovis pelle confectum, rapinaque et dolo con- 
cretum. Neque vero mihi quisquam succenseat ; 
non enim meus hic sermo est, sed duorum qui 


c terram universum verboac moribus illustravere vi- 


rorum, Ignatii,inquam, theophori et Josnnis Chry- 
sostomi. Ait euim disertis verbis Ignatius : « Hic 
tibi lupi instar rapacis sit, qui gregi exitium sub 
ovis pelle molitur. Hunc ne martyrii quidem san- 
guis mundabit. » Chrysostomus autem hominem 
qui schisma in Ecclesia facit, pejorem heeretico 
esse testatur ; neque tantummodo pejorem dicit, 
verum cum summa emphasi multo pejorem esse 
pronuntiat. Alius vero sanctus vir quidam : « Qui 
Ecclesiam, inquit(dummodo sitorthodoxa), scindit, 
eodem se obsiringit scelere, atque illi olim qui 
Dominicum corpuslancea transfoderunt » Veruinta- 
men si qua heresis forte inciderit, tanc demum is 
qui adversatur, haud schisma in Ecclesiam invehit, 
sed hanc a schismate prohibet ; veluti in sacris 
divinisque canonibus sapienter animadversum est. 
Sed illuc, unde discessimus, redeundum est, et 
suscepte materie tenor continuandus. 


13. Leo Sapiens, quem jam antea commemoravi, 


Nicolao Mystico per vim injustam depulso, quia 
nuptias ei quartas non annuebat,Euthymium syn- 
cellum patriarcham fecit.'Sed enim mortuo Leone, 
Alexander frater ejus, imperio ad se translato. Eu- 
thy mium deposuit, propri:eque sedi restituit Nico- 


Joannes Antiochenus apud Cotelerium Monum. 


Eccl. Gr. t. I, pag. 176., ut jam observavit Gra- 
bius. 


109 


METHODII MONACHI. 


laum.Jam hos ambos Ecelesia recepit, quia scilicet A μὲν Εὐθύμιον τοῦ θρόνον χαθεῖλε, Νιχόλάον δὲ αὖϑις 


orthodoxi erant, et quia sacras leges protegebant: 
nam etEuthymius plurimum laborrasse dicitur ne 
quartas nuptias Leo imperator lata lege sanciret : 
quod reapse impetravit. Sed ad recentiores jam 
accedamus. Manuel imperator Comnenus sanctum 
patriarcham Cosmam cognomento Atticum injuste 
sede detraxit, alio substituto ; quam rem sacri ca- 
nones vetant. Sed tamen Ecclesia hune quoque 
recepit,neque ordinatos ab eo repudiavit, Quod 
veropreedictus Cosmas patriarcha multa erga Deum 
fiducia polleret, hinc innotuit ; mcerens enim Ec- 
clesie malis, quam regnantium tyrannide oppres- 
sam videbat,jam sede decessurus, Auguste uterum 
imprecatione conclusit, ne masculam prolem un- 
quam pareret. Tum Cantostephanus tempori veli- 
ficans, cum domine astaret, manum intendit ut 
patriarcham alapa percuteret : prohibitus tamen a 
pressentibus est. Tum patriarcha conversus, Sinite 
hunc, inquitt, paulo postenim Petream suam exci- 
piet ; id quod reapse accidit. Brevi enim elapso 
tempore bello Corcyreo Contostephanus periit, la- 
pide ictus ἃ nescio quo de superiore urbis muro ; 
quo ictu vitam fede misereque amisit, prout pa- 
triarcha presdixerat. Auguste quoque uterus ma- 
sculo fructu expers fuii, post patriarchee quam di- 
ximus imprecationem. Etsi enim natusest Manueli 
filius Alexius haud ex illo tamen, sed ex Maria 
Latina, susceptus fuit. 


ἀρχου πρόῤῥησιν" ἀλλά καὶ ἡ τῆς Αὐγούστης γαστὴρ 
ἐπιτίμησιν, ὡς εἴρηται, δεξαυένη * εἰ γὰρ καὶ γέγονε 


βὩμένης αὐτόν ἐγείνατο, ἀλλ᾽ ἀπὸ Μαρίας τῆς ἐκ Λατίνων. 


16. Quid vero Isaacius Angelus? Nonne preter C 


omnem justam causam titulumve canonicum, Ca- 
matero deposito, Nicetam sacellarium obtrusit ἢ 
Nonne hunc ut imbecillum, anno unoexacto, re- 
movens, Leontium patriarcham fecit quem etiam 
Marianum vocitavit, testans, hunc sibi a Deipara 
ostensum cum mandato, ut dejecto Niceta Leon- 
tium in sede poneret ? Nonne postea Leontium 
exauctoravit, affirmans pariter id sibi a Deipara 
imperatum, et Dositheum Hierosolymitanum Con- 
stantinopolim transtulit patriarcham ὃ Obloquente 
autem magnopereobhancrem populo, nonneetiam 
Dositheus sede excidit, alio substituto ? Quinque 
igitur patriarchas Byzantina in urbe intra noven- 
nium constituit Isaacius, quanto scilicet tempore 
ipse regnavit ; rationem quidem velcanonicas cau- 
sas nullas secutus, sed propria tantum voluntate 
et arbitrio illum ejiciens, hunc oggerens. Et tamen 
horum neminem, vel eos qui ab his sunt ordinati, 
Ecclesia exclusit : quodque festivius fuit, vel po- 
lius turpius, omnes hi regnante Isaacio vivebant, 


(16) Hec erant apud Ephrreemium v. 10105 ssqq. 
absque notitia tamen quod Contostephanus perie- 
rit bello Corcyreo. a 

(17) Hunc locura dé [saacii Angeli ptomotiopibus 


τῷ οἰχείῳ θρόνῳ ἀποχατέστησεν. Οὗτοι δὲ xe ἀμμώ. 
τεροι δεκτοὶ πάντως τῇ Ἐχχλησίᾳ εἰδὲν ὡς óphe 
δοξοι ὄντες, καὶ ὑπὲρ τῶν θείων νόμων ῥὀγωνισμένοι" 
καὶ γὰρ καὶ τὸν Εὐθύμιον πολλά φασιν ἀγωνισασθαι 
κωλῦσαι τὸν βασιλέα Λέοντα μὲ νόμον τὸν τετρα- 
yepie» γράψαι καἱ χαταλεῖψαι. Καὶ δὴ καὶ ἐκώλυσεν. 
Ἕλθωμεν δέ ἐπὶ τῶν νεωτέρων. Ὃ ix Κομνηνῶν 
βασιλεὺς Μανουΐδλ, τὸν &ytov. ἐν πατριώρχαις Κοσμᾶν 
τὸν ᾿Αττιχὸν ἀδίχως τοῦ θρόνου καταγαγὼν, ἕτερον 
ἀνῆξεν * ὅπερ τοῖς χανόσι τοῖς ἱεροῖς οὐ δοχεῖ, ᾿Αλλ᾽ 
ὅμως ᾿Εχχλησία xal τοῦτον ἐδέξατο" καί τοὺς δι᾽ αὐτοῦ 
χειροτονηθέντας οὐκ ἀπεδάλετο. Ὅτι δὲ πολλὴν τὴν 
παῤῥησίαν τὴν πρὸς τὸν Θεὸν ἐπλούτει ὁ εἰρημένος 
Κοσμᾶς ὁ πατριάρχης, ἐντεῦθεν δῆλον " φασὶ γὰο 
ὅτι ὑπεραλγήσας τῆς Ἐχχλησίας x«i τῆς χατ᾽ αὖ- 
τῆς δυναστείας τῶν οὐκ εὐαγῶς τῇ βαδσιλείᾳ χρωμί- 
ve», μῶλων ἤδη ἐξέρχεσθαι, τὴν Αὐγούσταν χατὰ 
γαστρὸς σφραγίσας, ἐπετίμησε μυχέτι τεχεῖν παῖδα 
ἄῤῥενα. Ὁ δὲ Κοντοστέφανος, τῷ χαιρῷ χαρεξόμε- 
γος, ἐπεί παρεστὼς ἦν τῷ δεσποίνη, ἐξέτεινε τὴν 
χεῖρα ῥαπίσαι τὸν πατριάρχην * ἀλλ᾽ ἐχωλύθη πρὸς 
τῶν συυπαρεστώτων. Ὁ γοῦν πατριάρχης ἐπιστρα- 
φείς, ἼΛφετε αὐτὸν, ἔφη, μετ᾽’ οὐ πολὺ τὴν οἰχεέαν 
Πετρὲαν ληψόμενον " ὃ xai γέγονεν (16)* ὁλέγον γὰρ 
διϊλθόντος χαιροῦ, πίπτει ὁ Κοντοστέφανος εἰς τὸν 
κατὰ Κέρχυραν πόλεμον, λίθῳ βληθείς πρός τινος 
τῶν τοῦ ἄστεος ἄνωθεν " ὑφ οὐ᾽ λίθον x«i τὴν ψυχὰν 
αἰσχρῶς ἀπέδαλε χαὶ ἐλεεινῶς, χατὰ τὴν τοῦ πατρι- 
ἄχαρπος ἐξ ἀῤῥενικῇῆς yovüc ἔμεινε riv παρ᾽ αὐτοῦ 
τῷ Μανουὴλ υἱὸς ᾿Αλέξιος, ἀλλ᾽ oux ἐκ τῆς εἰ- 


tz. Τί δὲ χαὶ Ἰσαάχιος ὁ ᾿Αγγελος (17); οὐ χωρὶς 
πάσης αἰτίας εὐλόγουν καὶ χανονιχῆῇς αἰτίας τὸν Κα- 
ματηρὸν τοῦ θρόνον παραχινήσας, Νιχήταν τὸν σα- 
χελλάριον ἔθετο; Οὐχέ τοῦτον αὖθις ὡς ἀφελῆ μετ, 
ἐνιαυτὸν ἄνα χαταγαγὼν, τὸν θεοτοχίτην Λεόντιον 
πατριάρχην πιεποίηχεν ; ὅν xci θεοτοχίτην ἐχάλεσε, 
διαδεθαιούμενος τὴν Θεοτόχον ἐμφανισθῆναί οἱ, καὶ 
προστάξαι Νικήταν μὲν χαθελεῖν, Λεόντιον δὲ ἂν 
αὐτοῦ τῷ θρόνῳ ἐγχαταστῆσαι ; Οὐχέ αὖθις τὸν pb 
Λεόντιον τοῦ θρόνον ἐξίωσε, τῆς Θιοτόχον αὐτῷ χαὶ 
πάλιν τοῦτο ποιῆσαι διχταξακένης ἱσχυριξόμένος. 
τὸν Ἱεροσολύμων δὲ Δοσίθεον τῆς Κωνσταντένονυ 
ἱεράρχην ἀπιδειξεν; ᾿Επεὶ δὲ ὁ γογγνσμὸς πολὺς 
περί τούτου γεγένηται, οὐχὶ χαὶ Δοσίθεος, τούτου 
ἔνεχα τοῦ θρόνου ἀποπεσὼν, ἕτερος ποεδλύθῃ ; 
Πέντε γοῦν οὕτω πατριάρχας τῆς Κωνσταντίνου ὁ 
ἰσαάχιος χατέστησεν ἐν χρόνοις ἐννέα, οὕς χαὶ X» 
βασιλεύσας αὐτός * λόγῳ μὲν καὶ x«vowuxolg ἐγκλύ- 
μασιν οὐδαμῶς ἁπλῶς δὲ οἰχείῳ θελήματι x«l ópi- 
ἕξει, τὸν μὲν χατάγων, τὸν δ᾽ ἀνάγων. Καὶ δωὼως 
οὐδείς τούτων, fj τῶν δι αὐτῶν χειροτονηθέντων 


sen potius perturbationibus ecclesiasticis profert 
exMethodio nostro Allatius Contra Creygh. exerc. 
xvii, p. 330. Rem narrat etiam Ephremius v. 6010 
sqq. 


801 


DE SCHISMATE VITANDO, 


802 


ἄδεχτος τῇ Ἐκχχλησιᾳ γεγένηται. Τὸ δὲ δὴ ἀστειότε- A propter brevem imperiiejus periodum. Sed de his 


ρον, μᾶλλον δὲ ἀτιμότερον, ὅτε πάντες ἔζων ἔν ταῖς 


hactenus. Nunc alia subtexere placet. 


ἡμέραις ᾿Ισααχίου, διὰ τὸ ὀλιγοχρόνιον τάχα ἐν τῇ ἀρχῇ αὐτὸν γεγενῆσθαι. Καὶ περὶ μὲν τούτων Emi 


τοσοῦτον. Ὧδε δὲ xai ταῦτα προστίθημι. 

d;. Μάξιμος ὁ τῶν Ἱεροσολύμων ἱερὸς πρόεδρος 
x«i ὁμολογητὴς, ἐπειδή σύνοδον συνήθροισε τοπιχὴν, 
χαὶ τὸν μέγαν ᾿Αθανάσνιον εἰς χοινωΐαν ἐδέξατο ἐξ 
᾿Αντιοχείας ἐρχόμενον, x«i τὴν ἑαυτοῦ πόλιν χατα- 
λαδεῖν σπεύδοντα, δεξάμενον dm ἐν ᾿Αντιοχεία πρὸς 
τοῦ βασιλέως Κωνσταντίον τὴν τοῦ οἰχείου θρόνον 
ἐχχώρησιν, διαδολαῖς τοῦ Καισαρείας Ἰ[αλαιστένης 
Εὐσιδίου (18), τοῦ οἰχείον θρόνου ἐχπεπτωχὼς, 
ἀνώγεται sig αὐτὸν σπουδῇ τοῦ αὐτοῦ Καισαρείας, 
Kopüo; ὁ θαυμάσιος, ὃς καὶ τῆς ᾿Αρείου κἰρέσεως 
τὸ ποότερον διάπυρος ἐραστὴς ἦν. Καὶ τοῦτο δῆλον 
x«i ἐξ ἄλλων μὲν πόλλῶν, οὐχ ἧττον δὲ x«i τοῦ Μώ- 
ξιμον μὲν τὸ ὁμοούσιον πρεσδεύοντα τοῦ θρόνον ἐχ. 
πεσεῖν, Κύριλλον δὲ πρὸς ᾿Αρειανῶν ἀντὶ Μαξέμον 
χαταστῆναι πρόεδρον τῆς ἁγίας Σιών. Λέγει δὲ ὁ 
Νύσσης θεῖος Γρηγόριος ἐν τῷ εἰς τὴκ ἀναχομιδὴν 
Στεγάνονυ τοῦ πρωτομάρτυρος λόγῳ (19) οὕτως * 
« Ἦν δὲ ὁ Κύριαλος éx μεταμελείας τῷ ὁμοουσίῳ 
προσθέμενος. » Οὗτος χαὶ ἐν τῇ δευτέρᾳ συνόδῳ 
παρῆν ὑπὲρ τοῦ ὀρθοῦ ἀγωνιξόμενος δόγματος " καὶ 
συγγράμματα δὲ πλεῖστα χαὶ πάσης ὠφελείας γέ- 
uovta ἢ τῶν ὀρθοδόξων χαταλέλοιπεν ᾿Εχχλησέία. 
Οὗτος οὐ μόνον οὐχ ἀπόδλητος γέγονε τῷ ἐπιθῆναι 
τοῦ θρόνου, ἔτι ζωντόςτοῦ ἱεροῦ Μαξίωον xci ἐν 
ἐξορίᾳ ὑπὲρ τοῦ ὀρθοῦ διάγοντος λόγου, ἀλλὰ χαὶ 
ἐπαινετὸς πάνυ xci ἀπόδεχτος" ἔνα γὰρ τῶν ἀγέων 
ἡ 'Exx)nacíx καὶ τοῦτον πλουτοῦσα σεμνύνεται, 

ιη΄. Té δὲ xoi Μελέτιος ὁ μέγας ἐν ὁμολογηταῖς ; 
οὐ Σεδαστείας χαὶ Βεῤῥοίας τῆς χατὰ Συρίαν, καὶ 
τελευταῖον ᾿Αντιοχείας τῆς μεγάλης τὸν θρόνον πι- 
στεύεται πρὸς ᾿᾽᾿Αρειανῶν ; οὐ συμπράχτωο αὐτοῖς 
x«i συναγωνιστὴς ἦν, xxi τὰ δοχοῦντα αὐτοῖς χρα- 
τύνειν ἠπείγετο, οἷς χαὶ τὸν ὑψηλὸν τοῦτον θρόνον 
δίχαιος ἐχριθη λαθεῖν ; Καὶ γάρ τινες τοῦ ὑμετέρον 
φρονήματός ποτε εἰς λόγους ἐλθόντες ἐμοὶ, διαθε- 
δαιούμενοι ἔφασχον μεθ᾽ ὅσης ἂν τις εἴποι τῆς ἀπο- 
γοίας, ὅτι Μελέτιον τὸν ᾿Αντιοχείας, l'sppavóv τὸν 
ὁμολογητὴν, x«i Πρόχλον τὸν ἐχ Κυζίχον μετατε- 
θέντα εἰς πόλιν τὴν βασιλεύουσαν, χαὶ σὺν τούτοις 
Γρηγόρίον τὸν Θεολόγον φωνὴν, μετὰ διαχρίσεως 
χατὰ χάριν δεχόμεθα, ἀλλ᾽ οὐχ ὡς γνησίως ἀρχιερα- 
τεύσαντας. "Ap' οὖν τοῦτο δοχεῖ χαὶ πᾶσι, ὑμῖν ; Ἢ 
τοὺς εἰπόντας δυσσεδῶς ταῦτα x«l ὑμῶν ὁπόσοι τὰ 
θεῖώ ἐστε εὐλαδέστεροι, χαταπτύετε, ὡς ἡμεῖς, τὸ 
σέδας τοῖς ἁγίοις προνέμοντες οὐ x«t' οἰχείαν χάριν 
οὐδὲ διάχρισιν, ἄλλ᾽ ὡς γνησίοις τῆς ἀληθείας προ- 
στάταις, καὶ νομίμως τήν ᾿Εχχλησίαν ἱερατεύσασιν ; 
᾿Αλλ᾽ ὅπερ μὲν πρὸς τοῦθ᾽ ὑμεῖς ἔχειν βούλεσθε, 
αὐτοὶ ἄν εἰδῆτε * ἢ yàp τοῦ Θεοῦ Ἐκχχλησία (20) 
“νησίους προστάτας x«l διδασχάλος χαὶ προμάχονς 


(18) Imo Acacii. Anonymus vero Baroccianus 
episcopi Ceesariensis nomen reticet. 

(19) In sanctum Stephanumduee exstant lauda- 
tiones Nysseni : una in priscis editionibus, altera 
ex codiee Vaticano ἃ cl. Zacagnio edita. Neutra 


17. Hierosolymorum patriarcha et confessor 
Maximus, postquam, congregata Paleestina synodo, 
magnum Athanasium Antiochia profectum atque 
ad suam urbem accedentem in communionem ac- 
cepit, qui jam decretum Constantii imperatoris 
nactus erat Antiochice, quo sede sua deponebatur, 
propter Eusebii Caesariensis in Palestina episcopi 
calumnias, ipse quoque Maximus sedesua detra- 
hitur; habetque successorem, adnitente eodem 
Cesariensi, Cyrillum illum mirificum, qui antea 
fervidus Arii assecla fuerat: que res cum aliunde 
constat, tum inde etiam, quod Maximus homou 
sianus honore excidit Cyrillus autem ab Arianis 
ad sancte urbis pontificatum promotus est pro 
Maximo. Porro divus Gregorius Nyssenus in ora- 
tione dereliquiarum Stephani protomarytris trans- 
latione, sic ait: » Cyrillus post resipiscentiam 
vocabulum Aomousion admittebat. « Hic secunde 
etiam presens synodo recto dogmate pugnavit: 
et plurima atque utilissima scripta orthodoxe Ec- 
clesie reliquit. Jam verohic Cyrillus non solum 
Ecclesia ejectus non est, propterea quod sedem 
occupavisset, vivente adhuc Maximo etrecti do- 
gmatis causa exsulante,verumetiam laudatissimus 
fuitatque pergratus: namqueethuncin sanctorum 


C numero Ecclesia recensere gloriatur. 


18. Quid porro magnus inter confessores Mele- 
tius? Nonne Sebastie, et mox  Berrhow Syre, 
postremo Antiochie magne sacras infulasab Aria- 
nisaccepit? nonnehis ipse favebat navabatque ope- 
ram ? nonne horum placita firmare satagebat, quo- 
rum favore pontificatus apicem adeptus erat ? 
Verumtamen quidam vestre secte homines mecum 
colloquentes summa eum stultitia affirmabant, se 
quidem Meletium Antiochie episcopum, Germa- 
num confessorem, Proclum Cyzico translatum 
Constantinopolim, simulque Gregorium Theologum 
exceptione quadam et quasi gratiose episcopos 
agnoscere, non tamen ut genuinos preesules. Itane 


D vos cuncti reapse judicatis, an potius eos qui sie 


irreligiose loquuntur, vos quoque quotquot pii 
estis, pari nobisenm contemptu aversamini ; san- 
ctos autem hoshomines veneratione prosequimini, 
non exceptione quadam et quasi gratiose, sed ut 
veros reapse veritatis patronos, legitimosque Ec- 
clesie ministros ἢ Verumtamenquid hacinre agere 
velitis, ipsi demum constituite. Dei quidem Eccle- 
sia predictos viros ceu genuinos antistites, recie 
nostre fidei magistros ac defensores ubique pre- 


tamen loquitur de translatione reliquiarum ejus: 
quare nec verba a Methodio citala in iis leguntur. 
uperest ergo ut tertia Nysseni oratio deS. Ste- 
phano detegatur. 
(20) Deest 'Exxincía in codice. , 
pr 


803 


METHODII MONACHI DE SCHISMATE VITANDO. 


dicat,eisque gloriatur; atque itavincit omnem he&- A τοῦ ὀρθοῦ τῆς xa6' ἡμᾶς πίστεως λόγον πανταχοῦ 


resim, et horum freta magisterio atque exemplis 
malitiam illorum aversatur ac procul abjicit, qui 
sub religionis obtentu fidelium corpus nituntur 
discindere. 


19. Divus certe Chrysostomus de Meletii Antio- 
cheni episcopi sacris manibus primo quidem re- 
generationis sacrum lavacrum, postea diaconatus 
quoqueaccepitordinem quanquam, probe sciebat, 
magnum Eustathium in exsilio inter plurimas mi- 
serias versari, rectie fidei causa. Is etiam utrum- 
que laudationibus exornavit, Meletium, inquam, 
atque Eustathium,rixarum indecentium stultarum- 
que contentionum amatores preclare contemnens, 
nec non excogitatas ab hominibus appellationes 
contra decorum atque officium. Quippe illi Mele- 
tianos appellabant adversarios suos; hi rursus Eu- 
stathianos illos vocitabant.Que flagitia doctissimus 
quoque sacre rei Basilius jampridem detestans, fla- 
gitiosos miserabatur. Quare etad magnum Athana- 
sium sic scribebat : « Antiochie morbus magno 
medico indiget: ejus enim Ecclesie etsi vitalia sana 
sunt, vultus tamen laceratur. » Idemin alia epistola 
ait: « Ego Meletium non ignoro: usa est enim 
communione ejus Ecclesia mea, etadhuc utitur, et 
cum Domini gratia deinceps utetur. » Et in alia: 
« Si omnes, omissis contentionibus, homini Dei 
Meletio adheererent. » Adhuc in alia: « llla Eccle- 
site membra esse judicamus,que cum, homine Dei 
Meletio coherent. » Et rursus: « Oportet. omnes 
ad hominem Dei Meletium se adjungere. « Repre- 
hensus autem a nescio quo, ita se defendit: » Ego 
Antiochie episcopum novineminem nisi Meletium. 
Neque omnino sic dixit. quod Eustahium rejiceret, 
sed ut eos refelleret confunderetque qui Meletium 
non recipiebant: simul etiam, quia is interim Ec- 
clesiam tenebat regebatque, dum Eustathins in ex- 
silio otiari cogebatur. Fortasse etiam his verbis 
dolorem Arianis inurere voluit. 

20. Hoc, inquam, saltem exemplum spectare vos 
oporteret, neque tanta inconsiderantia repudiare 
sanctissimum Josephum,  preclarum religionis 
nostre ducem, sacrumque nostrum patriarcham. 
Etalium quemdam perepistolam admonens magnus 


B 


C 


Basilius, hortatur utomissaschismatum discordia, D 


Meletium sequatur. Sed cur plura dicam ? Nonne 
hic magnus Basilius presbyteratus ordinem a Me- 
letio suscepit? Legite Socratis ecclesiasticam Hi- 
storiam, itemque magni Basilii Vitam ab Amphilo- 
chio leoniensi scriptam, ut rem cognoscatis. In 
Vita quoque sancti Antonii scribitur : Fide autem 
admirabilis erat Antonius et prorsus orthodoxus : 


(20) Aliter mox divus Antonius, cui Hieronymus 
noster consonat in Epistola ad Damasum: Non novi 
Vitalem, Meletium respuo, ignoro Paulinum. Con- 
sule Catalogum episcoporum Antiochenornm in 
collect. Vat. t. I, part. i, p. 15. Heec. est nimirum 
episcopalium schismatum natura ut veritas reotum- 


τούτους προδαλλομένη σεμνύνεται, xal νιχᾷ πᾶσαν 

αἵρεσιν x«i πᾶσαν χαχόνοιαν τῶν ἐν προσχήματι D 
εὐλαδείας χατατέμνειν τὸ τῶν πιστῶν σῶμα GT 
div τιθεμένων, ταῖς τούτων διδαχαῖς τε xal ποάξεσι» 
ἀποτρεπϑμένη xai πόῤῥω βάλλονσα. 

00, Ὁ μέντοι γε ϑεῖος Χρυσόστομος ταῖς Μελετίου 
τοῦ 'Αντιοχείας χερσὶν ἱεραῖς πρότερον μὲν τὸ τῆς 
παλιγγενεσίας θεῖον λουτρὸν, ὕστερον δὲ τὴν τῆς 
δ ιαχονίας χειροτονίαν ἱερῶς δέχεται “ xai ταῦτα 
εἰδὼς τὸν μέγαν Ἑυστάθιον ἐν ἐξορία πλείσταις ὅτι 
χαχώσεσι προσπαλαίοντα τῆς ὀρθῆς ἕνεχα πίστεως, 
ὃς χαὶ ἀμφοτέρους ἐγχωμίοις ἐτίμησε, Μελέτιον 
δηλαδή x«i Εὐστάθιον, τοὺς ἐρεσχελίαις ἀσέωνοις 
xai ματαίαις ἐνστάσεσιν χαίρειν ἐθέλοντας θεοφοόνως 
ἀποῤῥιψάμενος σὺν ταῖς ἐξ ἀνθρώπων ἐπωνυμίαις, 
ἃς σφίσιν ἔθεντο, ὡς μὴ ὥφελον * οἱ μὲν γὰρ Müs- 
τιανοὺς τοὺς ἀντιδιατιθεμένους ὠνόμαξον * τούτούς 
δ᾽ αὖθις ἐχεῖνοι Εὐσταθιανοὺς ἐχάλουν - ταῦτα δὲ καὶ 
ὁ πολὺς τὰ θεῖα Βασᾶῶλιος πρότερον μυσαττόμενος, 
τοὺς πάσχοντας κατηλέει * διὸ xal πρὸς τὸν ty ay 
ἔγραψεν ᾿Αθανάσιον οὕτως - « Τὰ γὰρ τῆς "Avrto- 
χείας ἀῤῥωστήματα μεγάλον τινὸς ἰατροῦ δέονται" 
ἥτις περὶ τὰ καίρια ὑγιαίνουσα, περὶ τὰ πρόσωπα 
σχίξεται. » Ὃ αὐτὸς καὶ ἐν ἄλλῃ φησὶ τῶν ἐπιστο- 
λῶν * « Ἐγὼ δὲ Μιλέτιον οὐχ ἀγνοῶ, ἀλλ᾽ ἔσχεν 
αὐτὸν $ ἐμὴ Ἐχχλησία, καὶ ἔχει χοινωνιχὸν, ἀλλὰ 
x«l εἰς τὸ ἑξῆς ἔξει χάριτι τοῦ Κυρίου * » xal ἐν 
ἄλλῃ "» Ei τὸ φιλόνεικον ἀφέμενοι πάντες προστε- 
θεῖεν τῶ ἀνθρώπῳ τοῦ Θεοῦ Μελετίῳω * » xai ἐν ἄλλῃ * 
« Μέρος Ἐχχληοίας ἐχεῖνο χρίνομεν, τὸ προσχείμε- 
γὸν τῷ ἀνθρώπῳ τοῦ Θιοῦ Μελετίῳ, » Ἐγχαλούμε- 
voc δὲ πρὸς τινος, ἀπολογεῖται χαί φησιν " « Οὐχ 
οἷδα ἐπίσκοπον ᾿Αντιοχείάς ἕτερον εἰ μὴ Μελέ- 
ftov(21). » Καὶ πάντως οὐχ ἀποδαλλόμενος τὸν E2- 
στάθιον τοῦτο εἴρηχεν, ἀλλὰ προτρεπόμενος xxt &v- 
τρέπων τοὺς μὴ παραδέχομένους Μελέτιον - ἅμα δὲ 
xai ὡς τούτου τήν Ἐχχλησίαν τέως χατέχοντος xal 
ἰθύνοντος, Εὐτσαθίον ἀργοῦντος ἔν ἐξοοία * ἔτι δὲ 
ἄγχων τοὺς ἐξ ᾿Αρείου τῷ ῥήματι. 

κ΄, Ὃ ϑύ, καὶ εἰ μή τι ἄλλο, ἀλλὰ xk τοῦτο ὅδε 
σχοπεῖν xai ὑμᾶς * xal μὴ ἀποπέμπεσθαι οὗτως 
ἀχρίτως τὸν τῆς ἡμετέρας χαλῶς προϊστάμενον εὖ» 
σεδείας ἀγιώτατον Ἰωσὴφ, τὸν ἱερὸν ἡμῶν πατριάρ- 
χὴν. Καὶ ἄλλῳ δέ τινι παραινῆν δι᾽ ἐπιστολῶς ὃ 
μέγας Bacütto;, ἀφέμενον τὴν τῶν σχισμάτων ἔριν 
προστεθῆναι Μελετίω παραχελεύεται, Καὶ τὶ δεῖ 
πλειόνων ἡμῖν ; Οὐχὲ αὐτὸς οὗτος ὁ μέγας Βασέλειος 
παρὰ τοῦ Μελετίου τὴν τῶν πρεσδυτέρων (22) χεῖι- 
ροτονίαν ἐδέξατο ; ᾿Ανάγνωτε τήν τοῦ Σωχράτους 
ἐχχλησιαστιχὴν Ἱστορίαν, χαὶ ᾿Αμφιλοχίον τοῦ 'Ixo- 
νιου εἷς τὸν Βίον τοῦ μέγαλου Βασιλείου, xai γνῶτε" 
γράφει καὶ εἰς τὸν Βίον τοῦ ἀγίον ᾿Αντωνίον « TÀ 


que jus &gre dignoscatur, nec nisi fere tempore 
inclarescat, quod idcirco Pindarusait omnium re- 
rum sapientissimum. 

(22) Imo diaconum factum a Meletio Basilium 
dicit Socrates lib. rv, 36, ut certe in, editionibus 


805 


NICEPHORUS CP. PATRIARCHA. 


806 


πίστει δὲ θαυμαστὸς ἦν ὁ ᾿Αντώνιος x«i εὐσεδής - À nam neque cum Meletianis schismaticis communi- 


οὔτε γὰρ τοῖς Μελετιανοῖς τοῖς σχισματικοῖς ποτε 
ἐχοινώνησεν, εἰδὼς αὐτῶν τὴν πονηρίαν χαὶ τὴν ἀπο-. 
στασίαν, οὔτε Μανιχαϊίοίς͵ ἥ ἄλλοις τισὶν αἰρετιχοῖς 
Gut φιλονείχως, 7) μόνον ἄχρι νουθεσίας. » Καὶ 
μετὰ τινα νουθετῶς τοῖς μαθηταῖνς τὰ τελευταῖα ἡ δὴ, 
ἐνετῶλετο αὐτοῖς μὴ ἐγγίζειν Μελετιανοῖς σχισματι- 
χοῖς - « Οἴδατε γὰρ,» φησὶν, « αὐτῶν τὴν πονηρίαν 
x«i βέδηλον «totgty - μήτε χοινωνίαν ἔχειν πρὸς 
τοὺς ᾿Αρειανούς *» χαὶ μετά τινα, « Μνημονεύετε,» 
φησὶν, « ὧν ἡχούσατε παρ᾽ ἐμοῦ παραινέσεων * καί 
μηδεμία χοινωνέα ἔστω Qui» πρὸς τοὺς σχισματιχοὺς 
Μελετιανοὺς, urO' ὅλως πρὸς τοὺς αἱρετικοὺς ᾿Αρεια- 
νούς (23) οἴδατε γὰρ,»» φησὶ, « πῶς χἀγὼ τούτους 
ἐξετρεπόμην. » Διδάχθητε xat παρὰ τοῦ αγίου 'Av- 
τωνίονυ ὅτι ἔξ. τῆς Ἐχχλησίας ἐστὲ ὑμεῖς οἱ σχι- 
σματιχοί " x«t οὐχ ἔστι διχαιον δέχεσθαι παρ᾽ ἡμῶν 
εἰς χοινωνίαν ὑμᾶς, ἂν μὴ γνησίως μετανοήσητε, 
xai τέχνα τῆς ᾿Εχχλησίας γένησθε διὰ μετανοίας, 
χαθὼς x«i τοῖς ἱεροῖς χανόσι δοχεῖ. Ἅμα δὲ σημειὼ- 
σασθε x«i ὅτι τοὺς Μελετιανούς, σχισωματιχοὺς ὄντας, 
αἱρετιχοὺς ἐχάλεσεν * « Οἴδατε γὰρ, » φησὶν,» αὐ- 
τῶν τὴν πονηρὰν x«i βέδηλον αἵρεσιν.» Οὕτω xai 
ὁ ᾿Ἀπόστολος αἱρέσεις τὰ σχίσματα ἔν τῇ πρὸς Κο- 
ρινθίους χαλεῖ, x. τ. X. (24). 


(23) Idcirco cum Arianis Meletiani conjungun- 
tur, quia Meletius ab Arianis promotus fuerat, ut 
ait, preter Methodium, etiam Hieronymus in 
Chronico. Ceeteroquinsi magnus Athanasius (pre- 
ter Basilium) cum Meletiocommunicare optabat,ut 


cavit unquam, quorum noverat improbitatem et 
apostasiam, neque cum Manicheis, neque cum aliis 
quibusvis hereticis partium amore versabatur, 
nisi forte aliquando commonendi causa. » Et paulo 
infra ait biographus : « Cum suprema monita di- 
scipulis daret, mandabat ipsis ne cum Meletianis 
schismaticis versarentur : Nostis enim, inquit, il- 
lorum improbitatem profanamque heresim. Item 
ne cum Arianis communicarent. » Rursumque 
paulo post: « Mementote, inquit, quas audistis a 
me, admonitionum: nullaque vobis cum Meletianis 
schismaticis communio sit, neque omnino cum 
Arianis hereticis : scitis enim quomodo et ego 
ejusmodi consortia vitaverim. » A sancto ergo An- 


B tonio cognoscite extra Eecclesiam vos esse, o schi- 


smatici; neque vos oportere a nobis recipi, nisi 
sincera poenitentia tangamini, fiatisque Ecclesie 
filii per conversionem, velut sacri quoque decer- 
nunt canones. lllud etiam animadvertite, quod 
nempe Meletianos Antonius hereticos appellavit 
dicens : »Nostis enim illorum improbam profanam- 
que heresim.»Sicetiam Apostolus Aareseos nomine 
schismata indigitat in Epistola ad Corinthios, etc. 


fuisse Arianos, qui Meletium consentire secum 
putabant, ait auctor Calalogi episcoporum retro- 
citatus. 
(24) Hactenus Methodius visus mihi est utilis 
ropter ea que ex ecclesiastica sedium orientalium 


ex Basilii epistolis noscimus, id prorsus Meletium C llistoria defloravit. Reliqua erant in codice usque 


ab Arianismo liberare videtur. Et quidera delusos 


δα opusculi finem perpauca. 





ANNO DOMINI MCCLXII 


NIKH9OPOY 
IIATPIAXOY KONXTANTINOYIIOAEQX 


ΠΕΡῚ TON ΔΕΓΟΝΤΘΝ 
OTI XPH ΚΑΙ META TON GANATON EYXEAAION ΠΟΙΕΙ͂Ν EN NEKPO 


NICEPHORI II 


CP. PATRIARCILE 
CONTRA EOS QUI DICUNT MORTUOS SACRO OLEO UNGENDOS ESSE. 
(Mai, Nova Bibl. PP. tom. IV, p. 61, in not.) 


Οὐχ οἶδα ποὶαν ἀῤελτηρίαν xai ἀτασθαλίαν με- 
στὴν πειριπίπτουσί τινες ἱερεῖς ἐν παλλοῖς τόποις, 
ὡς ἔμαθον παρὰ τῶν εἰδότων. Λὰγουσι γὰρ, ὅτι μετὰ 
τὸ θανεῖν πολλοὺς τούτοις ποιοῦτοις εὐχέλαιον, χαὶ 

. - - i» ᾿ 


! De eo Mich, Lequien, Orient, Christ. 1, 281. 


Prave nescio cui consuetudini et stoliditate ple- 
ne in multis locis adherent sacerdotes quidam, ut 
ab oculatis testibus audivi. Aiunt enim eos defun- 
ctis oleum sanctum admovere et corpus mortuum 


807 


CONSTANTINUS ACROPOLÍTA 





inungere. O perversa doctrina ! oculi omnino non À συναλείφουσι τὸ τεθνηχὸς σῶμα, Ὦ γνῶσις νενοϑεν. 


videntes! Sancta enim etcecumenica synodus prima 
hoc fieri edixit erga eos qui anima et corpore in- 
firmantur, secundum Apostoli preceptum : « Infir- 
matur quis in vobis ? Inducat presbyteros Ecclesie, 
et orent super eum, ungentes eum oleo in nomine 
Domini. Etoratio fidei salvabit infirmum et allevia- 
bit eum Dominus ; et si in peccatis sit,remittentur 
ei ! .» Vides mandatum ? Disce modum et irratio- 
nabiliter agere noli. Similiter et Pater noster, Ar- 
senium dico Constantini egregie urbis patriar- 
eham,ceremoniam hanc perseptem ministros fleri 
jussit etiamsi episcopi sint vel metropolite ; ideo 
preces ipse ali. j[uando preestitit. Vide precum adhi- 
bitarum metem, et disce quod ignorabas. Rursus 


eis dico: Ait Dominus noster : « Ubi sunt duo vel p 


ires congregati in nomine meo, ibi sum in medio 
eorum *, » Et iterum ipse Dominus noster et Deus 
in Evangelio secundum Lucam cum de eo loquitur 
qui in latrones inciderat, ejus vulnera oleo et vino 
[οἷα fuisse ait. Hic ergo ad vivos spectant, non ad 
mortuos. -Tu vero qui hoc facere presumis, animi 
nescio qua insatiabilitate laboras. Dico igitur : Ne- 
mo hoc facere audebit ; sin, ut transgressor predi- 
ctorum habebitur. Quod si mihi dicas, hoc ut opus 
pium erga mortuos fierit; apage ! Ex eleemosynis 
enim et que ἃ Christianis fiunt mortuorum com- 
memorationibus fructum spiritualem apud Deum 
anime percipiunt; tu autem corpus mortuum in- 
ungens et dicens: Commoretur Spiritus tuus in 


servo tuo ut reliquum tempus in mandatis tuls (. 


perseveret ; et rursus : Leva eum ex doloris lecto 
et a stramento afflictionis ; cum hsec profers,quod 
agis non intelligis. Sed finem dicendi facimus allato 
ex Salomone testimonio : « In viro intelligente ser- 
mo simplex et brevis solerti et prompto auditui 


sufficit. » 
χλίνης ὀδυνηρᾶς, x«l ἀπό στρωμνῆς χαχώσεως " 
ματος. Τοίνυν τῷ 


μένη, χαὶ ὀφθαλμοὶ παντελῶς οὐχ ὁρῶντες 1 Kal γὰρ 
τοῦτο ἢ &yí« x«i οἰκουμεκὴ σύνοδος ἡ πρώσῳφἂρ-.. 
μοθέτησεν, ἐπί ζῶντας νοσῦντας ψυχῦ xai σὼμκι͵ 
τόν ἀφορμὴν λαδόντας τὸ τοῦ ᾿Αποστόλου ῥητὸν" 
λέγει δὲ - «᾿Ασθενεῖ τις ἐν ὑμῖν ; Προσχαλεσάσθω τούς 
πρεσθυτέρους τῆς Ἐχχλησίας, xai προσευξάσθωσαν 
ἐπ᾽ αὐτὸν ἀλειφοντες αὐτὸν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ 
Kupiov* καὶ à εὐχὴ τς πίστεως σώσει τὸν χάμνοντα, 
καὶ ἐγερεῖ αὐτὸν ὁ Κύριος - χᾶν ἁμαρτίας ᾧ πεποιηχὼς, 
ἀφεθήσεται αὐτῷ. » Ὁρᾷς τὸ püp& ; γνῶθι τὸν τρό- 
πον, χαὶ μὴ ἀνοήτως τὸ πρᾶγμα ποιῶν. Ὁμοίως di 
χαὶ, ὁ Πατὴρ, ἡμῶν ᾿Αρσένιον λέγω τὸν πατριάχην 
τὸς χαλλιπόλως Κωνσταντίνον, τὴν ἀχολουθέαν 
ταύτην ἐνομοθέτησε γίνεσθαι dv ἑπτὰ ἱερέων, xà 
ἐπίσχοποι ὦσι, xdv μητροπολῖται * διὸ χαὶ ἕν iow 
τὰς εὐχὰς αὐτὸς ὁ βηθείς πεποιηχώς, Καί p τὸν 
νοῦν τῶν πεποιημένων εὐχῶν, γνῶθι o μή εἰδώς. 
Καί rà) πρὸς τούτοις ἐρῶ φησί γὰρ ὁ ἡμέτερος 
Κύριος *« Ὅπον tici δύο ἢ τρεῖς ἐν τῷ ἐμῷ Ové- 
ματι, ἐχεῖ xal εγώ εἰαι.» Καὶ πὰλιν αὐτὸς ὁ Κύριοι 
ἡμῶν xxi Θεὸς tv τῷ χατὰ Λουχᾶν ἁγίῳ Εὐαγγελίῳ 
λέγει περί τοῦ ἐμπέσοντος εἰς τούς λῃστὰς χαὶ 
τραυματισθέντος, εἐπιχέων ἔλαιον χαὶ οἶνον. Καί 
ταῦτα trí ξώντων νενομοθέτηνται, οὐχί ἐπί τεθνεώ- 
των. Σύ δέ o τοῦτο τολαῆσας οἷος ποιεῖν, οὐκ οἶδα 
ποίας ἀχορέστου γνώχης νξνοσηχῶς. Διὸ λέγω * 
Νηδείς τολμήσει τοῦτο ποιεῖν, χαὶο παραδάτης τῶν 
λαληθέντων χριθήσεται, Ei dí γε τοῦτο φήσεις μοι, 
ὅτι ἐλεημοσύνης ἔργον τῷ τεθνηχότι γίνεται, εἰ τοῦτο 
ποιήσεις, ἡ γένοιτο. Καί γὰρ ἢ ἐλεχγμοσύνη, χαὶ αἱ 
μνῆμαι τῶν Χοιστιανῶν, αἴ γένονται ἀεὶ παρ᾽ ἡμῶν, 
πνευματιχὸν χὸν χαρπὸν εἐπιδέχονται αἱ ψυχαί παρὰ 
τῷ Θεῷ ’" σύ δέ τὸ τεθνηχὸς σῶμα επισφραγίξων χαὶ 
λέγων * Τῷ Πνεύματί σον σχήνωσον tni τὸν δοῦλον 
σου, ὁπως τὸν ὑπόλοιπον χρόνον t» τοῖς διχαιώμασί 
σου πορεύηται * x«l my ᾿Εξέγειρον αὐτὸν ἀπὸ 


ὅταν ταῦτα επιφωνεῖς, οὐ γινώσχεις τὸν νοῦν τοῦ πράγ- 
λόγῳ τὸ τέλος δῶμεν, x«i τοῦ Σολομῶντος βητοῦ μνήμην ποιήσωμεν, ὅτι Τῷ ἔχοντι 


σύνεσιν αὐτὰάρχης χαὶ εἷς λόγος πρὸς ἀχοήν εὐθεῖαν χαὶ συνετωτάτην ὑπάρχει. 


! Jac. Υ,ῳ.14.3 Matth. xvin, 20. 








ANNO DOMINI MCCLXX. 


CONSTANTINUS ACROPOLITA. 


NOTITIA 


(Cave ad an. 1270; Fabric. Harl. t. VII,) 


Constantinus Acropolita, magnus logothela, νέος Μεταφράστης, sive Metaphrastes junior dictus, in 
&ula Constantinop. vir summus, claruit, imperante Michaele Paleologoe, circa an. 4270. Causam Gra- 


Li 


800 NOTITIA. 840 


corum adversus Latinos fovebat maxime, contra quos plures de processione Spiritus sancti tractatus 
reliquit. Duos in scriptis Greecorum laudatos se vidisse refert L. Allatius De Consens. Orient. et Occident, 
lib. π, cap. 15, num. XIV, eol 750. Unum, cujus illud principium, ᾿Ανδρες Ῥωμαῖοι alterum, cujus 
illud, Ἐμνήσθην xai ἄλλον Xoyou τῶν ἀντιλεγόντων ἡμῖν. Quorum, inquit, frusta, eaque satis polita, in 
codicibus mss reperiuntur. Qua occasione, quo animo logothete nostri commentarium una cum 
propriis comburendum igni obtulit Theodorus Muzalo, in cadem dignitate successor et protovestiarius 
plene te docebit Pachymeres lib. vi!, cap. 8. Scripsit etiam Constantinus Orationem in sanctam mar- 
tyrem Theodosiam, partria Constantinopolitanam, que sub Leone Isauro pro cultu sacrarum imaginum 
Constantinopoli passa est. Cujus hoc initium, Γυναῖχα μὲν ἀνδρεῖαν mo) τις dv χαὶ ὅπως εὕροι ὁ σοφὸς 
ἡπόρησε Σολομῶν, καὶ μάλα γε εἰκότως ἡπόρησε. Πρὸ γὰρ τῆς χάριτος, etc. Hanc orationem eliam in 
suum indicem retulit L. Allatius De script. Simeon. pag. 84, qui et alibi quedam ex ea profert. advers. 
Hotting, p. 200. Exstat ms. in biblioth. Vindob. cod theol. Lambec. CXI, Nessel CCLXXIX, num. XVII, 
f. 217, iterumque cod. histor . CXV, num. ll, fol 73, pag. 2. Confer. Lambec. Comment,lib. IV, pag. 63. 
Exstant et alie ejus historiciargumentiorationes ; nempe in S. martyrem Neophytum. Princ.: Παραδόξων 
πραγμάτων δυσπαράδεχτος ἡ διὴγησις, ἀλλ᾽ οὐ τοῖς τοῦ ἡμετέοον xol θείον πληρώματος, apud L. Allat. 
De script. Simeon., pag. 105. In S. Theodorum Tyronem. Princ. Σὺ μὲν, ἀγαθὲ τοῦ ὑπεραγάθον δοῦλε 
Θεοῦ. Ibidem pag. 109. In S Joannem Damascenum. Princ.: Τῷ Ἰωάννη τὸν λόγον τῷ ix Δαμασχοῦ τὰ 
ἐγχώμια, ibidem pag. 112. Hunc sermonem a se descriptum, Lutetiam δὰ J. Auberium, ip futurum 
nove editionis Damasceni ornamentum (a), se ms. misisse testis est ibem Allatius in catal. Oper. 
S. Damasc. ad calc. Symmict. num. 38, p. 480. Ex eo quidam profert in Consens. de purgat. p. 164, 
CAVE. 

Ex orationibus Constantini Acropolite in sancfos, quas mss. memorant Allatius De Simeonum 
scriptis, p. 8& et Caveus parte altera Hist. litterarie scriptorum eccles. ad a. C.1270, illa in martyrem 
Theodosiam, Crece ex ms. Vaticano cum Dan. Cardoni S, J. versione exstat in Actis Sanctorum 
tom. Vll Maii, p. 69 — 86 : et altera in S Joannem Damascenum, itidem e ms Vaticano Greece cum 
versione. J. Francisci de Rubeis. ICti Romani, tom. II Maii, pag, 731 — 760 FaAsn. Vindobone in eod. 
(ΧΙ, n. 17,et cod. XXXV, n. 2, est Τοῦ σοφωτάτου μεγολου λογοθέτον χυροῦ Κωνσταντίνον τοῦ 
᾿Αχροπολίτου Oratio in S. martyrem Theodosiam, que sub imp. Leone Isauro pro cultu sacrarum ἰϊηδ- 
ginum passa est. De priore cod. Làmbec. comm. 1V, p. 140, ubi Kollarius verba Lambecii ex 
indice pag. 526 repetit. Lambec. vero, Meminit, ait, hujus Constantini Acropolitee Joannes Canta- 
cuzenus, Historie Byzaulinee lib. 1, cap. 44, ubi refert, eum fuisse unum ex imp. Andronici senioris 
assessoribus in judicio contra nepotem ipsius, Andronicum secundum s. juniorem. lpsa Cantacuzeni 
verba sunt heec : Πρὸς τούτοις δὲ xai ὁ ᾿Αχροπολίτης ἦν Κωνσταντῖνος, μέγας λογοθέτ᾽ς ὧν xci αὐτός. De 
posteriore cod. vide Lambec. VIII, pag. 789, ibique Kollar. — Paris, in bibl. publ. est in cod. MCCXII 
Const. Acrop. homilia in Theodosiam martyrem — 1n cod. CMLXXVI, n. 14, in laudem Constantini 
M. et llelene ejus matris. — In cod. eod. in n. 13, in luadem Georgii martyris. — Mediolani in bibl. 
Ambros. Const. Acropol., sermones et epistole, teste Montfauc. in B. biblioth. mss. 1, p. 405, A. inter 
epistolas Georgii Cyprii sunt quedam ad Constantinnm et Georgium Acropolitas, in cod. Vindob, 
Ciesareo LXXVII. V. Lambec. Comm. VIII, p. 1068 sq ., 1077 sqq. IlAni 

(a) Omissus est in editione Mich. Lequien. 


ParnoL. Ga. CXL, 26 


CONSTAN*INI ACROPOLIT.E 


| TOY EO$QTATOY KYPOY p 
KONZTANTINOY ΛΟΓΟΘΕΤΟΥ 
AKPOIIJIOAITOY 
ΛΟΓῸΣ ΕἸΣ TON ATION IQANNHN 
TON AAMAXKHNON. 


SAPIENTISSIMI DOMNI 


CONSTANTINI LOGOTHET /E 


ACROPOLIT/E 
SERMO IN 5. JOANNEM DAMASCENUM 


(Ex ms. bibliotheom Vaticane Interpretate Joanne Franeisoo de Rubeis Jurisconsulto Romano. 


Benedic, Domine. 

1. Joanni orationem! Damasceno encomia! Quo 
igtur pacto in ipso limine non torpebo, et prius- 
quam ad certamen exuar non aufugiam ? Ad immit- 
tendamininexpletum sapientie profundum vastum- 
que sermonum pelagus oraticnis naviculam impe- 
tum arripui ; et quomodo non cum horrore navi- 
gationem aggrediar? ingressus vero, quomodo non 
subito repletus terrore, neglectis gubernaculis de- 
positoque ulterius progrediendi conatu, non proti- 
nus àd regressionem convertar? Fateor equidem 
quod non satis mature consideravi magnitudinem 
argumenti, neque utsic dixerim substiti, speculando 
quo me propositum meum proveheret. Circumde- 
dit me fluctuum inter se collisorum estus, et tan- 
quam in tempestate conturbate inenti effusa est 
caligo ; ideoque ab ipsis carceribus, ut proverbio 
dicitur, me subiit poenitentia, seu potius in ipsa 
navis solutione anchoram tollendo fatiscens, peni- 
tus defeci atque ambiguus substiti, incertus quo- 
modo gubernarem aut quo mentis dirigerem in- 
tentionem. Magnum est profecto, quod faciendum 
suscepi : verum, sicut in maximis quandoque teu- 
pestatibus, fax opportune elata apparuit, et fausius 
quidam splendor pertransiit, qui illuminato men- 
tis oculo et mentem implevit fiducia, et univer- 
sum gubernandi modum indicavit, ac bonam quo- 
dammodo spem felicis in portum appulsus osten- 
dit. Qualis vero splendor? aut quee fax ? Beati hu- 
jus divinique et mundum illustrantis luminaris ra- 


Δ 


Acta SS. Bolland. ad diem 6 Maii.) 


Δέσποτα, εὐλόγησον. 

α΄. Tà ᾿Ιωαννῃ τὸν λόθον τῷ ix Δαμασχοῦ τὰ 
ἐγχώμια ! Πῶς δέ ἄρα μὴ εὐθὺς ἀποχνήσω. καὶ πρὸ 
$ πρὸς τὸν ἄθλον ἀποδύσασθαι διαδράσ.» t: Τῷ τὰς 
σοφίας ἀπλέτῳ βυθῷ, τῷ τῶν λόγων ἀχανεῖ πελὰγει. 
τὸ τοῦ λόγον επαφεῖναι παρωρμήθην ἀχάτιον - χαὶ 
πῶς ἂν οὐ φρίχης τὸν πλοῦν εἰσίω ; χαὶ εἰσιὼν, πῶς 
οὐχέ δειλίας παραυτὰ πληρωθείς, χαὶ τῶν οἱάχων 
ἔνθεν ὀλιγωρήσας, χαὶ τῶν πρόσω μεθέμενος, κχαθὰ- 
περ πρὸς τὴν ἀναγωγὴν ἀναπέσοιμι: Οὐχ ἔφθυην τὸ 
τῆς ὑποθέσεως συννοησὰμενος μέγεθος, οὐδ᾽ ie», 
ἵν᾽ οὕτω φαίην. ἀποσχοπεύσων, ὅπη με προάγει τὰ 
τῆς προθέσεως x«i οἱονεῖ μὲ χυμάτων subo πε- 
ριεχύχησεν ἀλλεπάλληλος, χαὶ ὡς ἐν ζάλῃ διατετά- 
βᾶγμαι, xxi τὰς φρένας σχοτοδίνία συγκέχυμαι, Ἐξ 
οὖν ἀφετηρίας αὐτῆς, TÓ ToU λόγον, μετέγνωχα᾽ 
μᾶλλον δὲ ἅμα τῷ ἀνελέσθαι πρός ἀπόπλουν ἄγχυ- 
paw, ἀπείρηχ τε, xai παντελῶς ἀπηγορευχα, xai 
γέγονα ἐν ἀπόρῳ, ὅπως τε χυδερνήσαιαι κχαὶ 
xarà τί τῆς ψυχῆς διιθύναιμι, βούλημα, τὸ μέγα dc- 
λαδή τοῦθ᾽ ὅρμημα x«i ἐγχείρημα, ᾿Αλλὰ παρευθὺς 
ὡς ἂν επί τῶν μεγίστων χλυϑώνων πυρσός ἔφανι, 
x«i αἰσία τις αἴγλη διῆξεν ἢ χαὶ περιαυγάσασά μοι 
τὸ τῆς ψυχῆς ὄμμα, τόν νοῦν θάρσους τε ενέπλεσι͵ 
χαὶ τὴν διὸόλον χυδέρνησιν ὑπεσήμηνε, x«i πὼς δὲ 
χρηστήν ελπίδα δεξιᾶς ὑπὲτεινε χαθορμήσεως. ΤΊ; 
δὲ ἡ ἀΐγλη χαὶ ὁ πυρσὸς; 'H τοῦ μακαρίου cow 
τοῦ θείον χαὶ χοσμολαμποῦς φωστῆρος, προσθολὴ 
x«l ἐπίφαυσις, Ὡς γὰρ δή τῶν μνημονικῶν μοι 
ἐξανασχών τοῖς λογιστιχοῖς ἐναπήστραψεν, ὅσῃ ti 


818 


IN 8. JOAN. DAMASCENUM. 


81& 


εὐθὺς αὐτῷ παρὰ τῷ Θεῷ παῤῥησία παρέστησε, xai À dius atque exortus. Hic enim statim atque confir- 


τὴν ἐχεῖθεν ἰσχὺν διεδήλωσε : χαὶ ὅπως ἐν ἀπόροις 
δοῦναι πόρον ἱκανός ἐστιν, ἅτε ἐγγὺς ὧν τοῦ Θεοῦ, 
χαὶ θεῖος ὅλος γενόμενος, τοῦ ἐν ἀμηχάνοις δειχνύν- 
τος τὴν δυναστείαν ἀεὶ, χαὶ τερατουργοῦντος μόνῳ 
γεύματι τὰ παράδοξα. 

plicatisque negotiis libenter ostentat potentiam, 
cedentia. 

β. ᾿Απαίρω τὸ λοιπὸν μετ᾽ αἰσίων, ὃ φασι, συμ- 
δόλων, καὶ σὺν λαμπροῖς ἀνάγομαι τοῖς χελεύμασι" 
πέποιθα χαὶ γὰρ, ὡς ὁ μέγας οὗτος, περὶ οὗ τὸν 
λόγον πιποίημαι, χαὶ ὃν νῦν ὑπόθεσιν λαμπρὰν τοῦ 
λόγον προδέδλημαι, τῷ λόγῳ ἢ αὐτολόγῳ, τῇ σοφία 
Θεοῦ χαὶ αὐτοσοφία, παρεστηχὼς τῇ μαχαρία τε 
καὶ αὐταγάώτῳ Τριάδι συνὼν, ᾧ καὶ περιὼν Gxpau- 
φνὼς ἐλάτρευσε, xai ὡς ἐφιχτὸν ἐμιμήσατο - 
ὅπως ἀνέξεται τὸ xar ἐμὴν εἰσφέροντος δύναμιν, 
ἀλλὰ x«i ἐπαρήξει, x«t χεῖρα βοηθείας ὀρέξει, καὶ 
τῷ λόγῳ τὴν εὐδρομὶαν παρέξεται, x«i ὁλοσχερῶς, 
ἵν᾽ οὔτος εἴπω, τῆς ἐγχειρήσεώς μοι συναντιλήψε- 
ται. Ἄγε δὴ, ὦ μέγα τῆν ἀληθείας φωστὴρ, καὶ 
πυρσὶ θεογνωσίας, ἐπίφαινε, xoi διέθυνέ μοι τὸν 
λόγον, xai πρὸς τὸ δέον χατεύθυνε * ἔμοιγε δ᾽ ἐντεῦ- 
θεν ἀρχτέον ἤδη τοῦ ἐγχειρήματος, τὸν σὸν ἐπιχαλε- 
σαμένῳ Θεὸν, ὡς ἂν δὴ χὰμὲ, σῆς εἴνεχα χαὶ τοῦτο 
δόξης, παρὰ προσδοχίαν πᾶσαν σοφίσειε, χαὶ συχνοῖς 
σε τιμήσας ἄλλοις, x«i τῷ ἐπ᾽ ἐμοὶ οὐχ ἥκιστα 
διώρῃ τερατουργήματι, 'A)Y εἰ μὴ προὔλαθόν τινες 
τοῖς ὁμοίως σοι τὴν χατὰ Θεόν διαπρέψασι πολιτείαν, 
χαὶ τῆς τῶν χθονίων ὑπεραρθεῖσι ζωῆς ἔτι ὑπὲρ γῆς 
οὖσι, καταλιποῦσι τὴν γῆν, χαὶ ἀγγέλοις μετὰ τοῦ 
πηλοῦ χαταστᾶσιν αὐτόχρημα, ετέραν ἐπιφημίσαι 
πατρίδα, ἄλλην τε φρατρίαν ἐναπογράψαι, χαὶ ἁπλῶς 
ἄλλοθεν ἐχείνοις ἀνομολογῆσαι τὴν γένετιν - αὐτὸς 
ἂν ἐγὼ πρῶτος ἐπὶ σοὶ ταυθ᾽ ἐθώῤῥησα, x«i πατρίδα 
σὴν τὸν οὐράνιον ἀνεῖπον χῶρον, χαὶ φυλέτας ὄντως 
χαὶ φράτορας τοὺς θείους νόας, τὰς ὑπερτέρας 
φύσεις χαὶ ἀνωτέρας τῆς ὕλης x«i τῶν ἐνιεῦθεν 
ὑψηλοτέρας παθῶν - x«i τάχ᾽ ἂν εὐστόχως ταῦτ᾽ 
εἰπεῖν ἀπεθάρρησα, xoi ἐπεφήμισα τὰ χαθήχοντα. 
Ἐπεὶ δὲ φθασαντες ἐπ᾿ ἄλλοις ἄλλοι τὴν ἀρετὴν 
ὁμοτίμοις ταῦτά πὼς εἰρῃηχότες τυγχάνουσιν, ἑτέραν 
ἔγωγε βαδιοῦμαι, τὴν τετριμμένην ταύτην χαὶ πρό- 
χέιρον, à πρὸς τὴν τοὺ ἐγχωμιαζξομένον γενεαλογίαν 
προάγει τὸν λόγον, x&v τῶν ἄνωθεν καὶ πρὸ αὐτοῦ 
ἀρχομένη, εἰς αὐτὸν τε τὸν εἰς ἔπαινον προσχείμενον 
χάτεισιν, 

4. Ἐξ ἑῴας οὖν ὁ θεολαμπής φωσφόρος ἀνέτει- 
γῆν, ὅθεν χαὶ ὁ Σωτὴρ ἐνανθρωπησας, ὁ νοητὸς καὶ 
ὑπέρχρονος ἐπέφανεν ἥλιος, χἀχεῖθεν δὴ τὰ πέρατα 
τοῖς αὐτοὺ θεοπνεύστοις λόγοις οἷά τισιν ἀκτῖσι χατ- 
ηύγασε, xai τὸν τῆς πλάνης ξόφον ἀπήλασε, θέεο- 
γνωσίας τε τὸ φῶς ἐξεδίσχενυσε, καὶ τὴν εἰς οὐρα- 
νοὺς ἡμῖν ἀνάγονσαν ἐφανέρωσεν. “Ἔδει γὰρ, καὶ 
χαλῶς ἔδει, τοῦ Θεοῦ Λόγου ix τῶν ἑῴων τοῖς ἀν- 
θρώποις ἀναφανέντος μερῶν, x«i πρὸς σωτυρίαν 
χαθοδηγήσαντος (ἐπειδή — mex περιτραπῆναε χαὶ 
αὖθις ἔμελλε τὸ εὐμετάδολον τῶν ἀνθρώπω» φῦλον, 
ὡς καὶ προχόψαι τὰ μεγάλα, καὶ τῆς εὐθείας καὶ 


mata memoria mentem ad ratiocinandum illumina- 
vit, manifestavit etiam quanta apud Dominum 
valeatgratia ; simulque ostendit quomodo per invia 
possit mihi viam aperire Deo proximus ac veluti 
deificatus ; Deo, inquam, qui suam in arduis im- 


et solo nutu patrat miracula, opinionem omnem ex- 


2. Faustis ergo auspiciis solvo, et claris in altum 
provehor plausibus : confido etenim quod magnus 
hic vir, de quo sermoneminstitui, quemque nunc 
mihiproposuiinnobile orationis argumentum, sub. 
sistenti in se Verbo increateeque Dei sapientie ad- 
stans, et cum beata ac per seipsam bona Trinitate 
conversans, cui dum viveret sincere servivit ejus 


οὐχ B quoad licuit imitator, non tantum tolerabit quod 


pro meatenuitate offero, verum etiam adjuvabit et 
auxiliarem dexteram porriget, felicemque cursum 
prebebit sermoni, etmecum, utita dicam, suscipiet 
conatum effectui mancipandum. Ageergo, magna 
fax veritatis et luminare cognitionis Dei, appare, 
meamque orationem rege, et quo decet flecte. 
Hinc meus jam incipiendus est labor : Deo tamen 
prius invocato, ut me, glorie tue causa, supra 
spem omnem, edoceat sapientiam ; aliisque fre- 
quentibus in te collatis honoribus adjiciat istud, 
quod ostendes in me adjuvando, miraculum. Equi- 
dera licet ante me alii nonnulli iis, qui divinam 
sicut tu conversationem excoluerunt, et supra hu- 
mane vite normam elevati terrena  deseruerunt 
adhuc in mundo viventes, tanquam angeli cum 
luto compacti ; licet, inquam, alii nonnulli haud 
presumpsissent pairiam istiusmodi hominibus 
aliam ascribere, aliam nuncupare civitatem, ip- 
sosque aliunde natos profiteri, primus id de te 
auderem, et ccelum patriam tuam esse assererem, 
contribulesque ac cives tuos divinas istic mentes 
prestantioresque naturas, materia et perturbatio- 
nibus nostris superiores ; atque hoc faciens forte 
attingerem scopum, certe non nisi veritati congrua 
predicarem. Quoniamtamen prevenientes me alii, 
de aliis tibi in virtutis honore similibus ita sunt 
locuti ; per diversam ego viam progrediar, scilicet 
per tritam vulgo expeditamque, que ad ejus qui 
commendatur genealogiam perducit, atque a ma- 
joribus ipsumque preegressis incipiens, in ejus, 
quem sibi proposuit, laudes descendit. 

3. Ab Oriente exortus est hic lucifer, divino 
effulgens lumine, unde etiam Salvator humanam 
indutus carnem, veluti sol mente perceptibilis tem- 
poraqueexcedens apparuit, exindeterminos mundi 
suis divinis sermonibus veluti radiis quibusdam 
illustrans, et abaeta erroris caligine, luminosum 
cognitionis divinse orbem explicans, ac viam in 
ccelum tendentem manifestans nobis.Decebat enim, 
et plane decebat, ut cum divinum "Verbum ab 
Orientalibus plagis apparuisset, ad viam salutis 5656 
ducem prebens (quoniam rursus subverti debebat 
hominum genus mutabilitati obnoxium, ita ut mae 


816 CONSTANTINI ACROPOLIT.R, 81 


guis licet evectum profectibus ἃ regio tamen re- A 
cloque tramite haud parum deflecteret), decebat, 
inquam, hunc erroris expertem theologum, quasi 
divinum lumen indidem consurgere, nosque suc- 
cessive deducere per iter, infallibilis veritatis 
splendoribus illustratum, per rectam scilicet vero- 
rum dogmatum confessionem, qua ad eam perve- 
niremus sortem, quee supra coelos nos manet, at- 
que ad sublimiores illas divinioresque mansiones, 
quas ante tempus, futuris sub tempore, universi 
opifex preparavit, intendens ut ad easdem pertin- 
geret lubrica et versatilis natura humana. Quo- 
modo autem a recto tramite cito aberraverit, et ad 
perniciem festinaverit per intemperantiam, suo in 
loco mea explicabit narratio ; seu potius, quando 
istuc pervenerit, deplorabit ; nostramque utpar est B 
lugens infirmitatem, gravem et assiduum contra 
nos Satane incursum lamentabitur : nunc vero 
redeundum nobis in materiam est, et que beati 
concernunt originem, queque ipsam precedunt, 
jam sunt enarranda. 

&. Ab Oriente ergo, ut supra dixi, magnus hic 
vir et plane ccelestis apparuit : in vicinioribus pa- 
radiso plagis et voluptatis horto propinquioribus 
divina hrec planta germinavit : ex aurore cubili 
surrexit nobilis iste ipter Orientis, addam etiam 
et Occidentis, Boreeque et Noti atque universi 
mediterranei incolas ; ut qui neminem non ante- 
cessit vera ingenitaque nobilitate. Quomodo autem 
et unde, significabo. Natus est Damasci, celebri 
supra modum civitate, quam inter primas urbes ( 
numerari nescio quis non audiverit; quique ea visa 
nonante rem aliam omnem, dignam auditu velit 
de ea narrationem instituere, descriptionemque 
contexere, iis etiam, qui ipsam prius nunquam vi- 
derint, admirabilem. Quid enim in hacurbe inve- 
nies, quod non suscipias ? situmne ? et qualis ta- 
lem nacta est positionem ? quam sic venustant 
flumina, prata ornant, montes muniunt, condeco- 
rant planities; quie pecoribus referta atque uber- 
tim ea alens et hinc affluentiam habens rerum, 
optima est nutrix juventutis : quam is, de quo lo- 
quimur, pacem ipsam diserte nominavit. Sed 
quamvis ea talis esset, totque afflueret bonis, et 
propter ista sic etiam ab illo laudaretur, nulla 
tamen re alia permisit deinceps gloriari ipsam na- 
tus in eu, quialios, ex aliis natos locis, antecellens 
et supra modum celebrisfactus effecitut a se solo 
celebraretur, tanquam parvarum et obscurarum 
urbium alias una foret. Cognomentum enimab ea 
sorlitus Joannes, continuo egregium quid visus 
est ; domesticisque ac peregrinis incomparabilis 
demonstratus, atque binc longe lateque celeberri- 
mus, effecit ut nunquam laudari posset ipse, quin 


(1) Themanitis regio Arabie hie. antonomastioe 
pro toto Oriente, adeoque et pro Syria accipitur, 
jn qua Damascus Joaunis patria. 

(2 Si recte sensum capio, ipse Joannes intelli- 
gitur : sed velim discere quo operum suorum loco 


βασιλικῆς ἐξολισθῦσαι μακρὰν), ἐχεῖθέν ποθεν xai 
τὸν ἀσφαλῆ τουτονὶ θεολόγον φωστῆρα τινα θεσπέ. 

gto ἀνασχεῖν, καὶ διαδεῖξαι τὴν ἀπλανᾷ τοῖς Ξῆς ᾿ 
ἀληθείας φωταυγείαις ἡμῖν χατὰ Θεὸν δηλσδὲὴ πι- 

ρείαν, εἴτ᾽ οὖν ὀρθὴν τῶν ἀλρθινῶν δογμάτων out 

λογίαν͵ $ πρὸς τὴν ἄνω λᾷξιν ἐπανάγειν ἡμᾶς ἔχει, 
τὰς οὐρανίους χαὶ θειοτέρας δήπου μονὰς, ἃς πρὸ 
τοῦ χρόνου τοῖς ὑπὸ χρόνον ὁ τῶν ὅλων δημιουργὸς 
χατεσχεύασεν, ἐφ᾽ ol; xci ἤμελλε προσχόψειν τὸ 
εὐόλισθον τῶν ἀνθρώπων φῦλον καὶ εὐπερίτρεπτον. 
Ὅπως τε τοῦ ὀρθοῦ παρεσφάλῃ χατὰ βραχὺ, καὶ 
πρὸς τὴν ἀπώλειαν ἀχρατῶς καὶ qty ὑπήγετο, 
λόγος κατὰ καιρὸν δικγήσεται, à μᾶλλον ἐχεῖσέ πὴ 
γενόμενος ἀποχλαυσεται, καὶ τὴν ἡμετέραν ὡς εἰχὸς 
θρηνήσει ἀσθενειαν " οὐχ ἕχιστα δ᾽ ἂν χαὶ τὴν βα- 
ρεῖαν χαθ’ ἡμῶν ἀεὶ τοῦ Σατὰν ἐπίθεσιν &xodv- 

petro " νυνὶ δὲ x«l αὖθις ἐπανιτέον χαὶ τὰ τῆς qv 

νέσειως, τά τε πρὸ τῆς γενέσιως διηγητίον τοῦ 
μάκαρος. 


δ. Amb Θαιμὰν (1) ὡς ἔφθην εἰπὼν, ὁ μέγας 
οὗτος ἀνεφάνῃ καὶ οὐράνος ἀληθῶς ἄνθρωπος - ἐχ 
τῶν ἐγγυτέρων παραδεῖίσον xci τῇ θεία πλησιαιτέ- 
pov Ἐδὲμ τὸ θεῖυν ἐδλάστησε τόδε φυτὸν - ix τῶν 
ἑῴων ἀνέσχε μερὼν ὁ εὐγενὴς τῶν ἀφ᾽ ἡλίου &vxro- 
λῶν, προσθείην δ᾽ ἂν καὶ τῶν ἐκ δυσμῶν, βοῤῥᾶ 
χαὶ νότου x«i μεσογείου πάσης * τίνα χαὶ γὰρ τῷ 
x«t' ἀλύθειαν εὐγενεία οὐχ ὑπερήλασεν ; Ὡς ἂν δὲ 
x«i ὅθεν παραδηλώσαιμι. 'Ex τῆς περιωνύμου 7ἐ- 
γονε Δαμασχοῦ, ἦν οὐκ οἶδ᾽ ὅστις οὐχ ἐν ταῖς πρὼ- 
ταις τυγχάνειν ἥκονσε πόλεων, x«i ἣν πᾶς τις ἐδὼν 
οὐχ ἔστιν ὅπως οὐ πρὸ παντὸς ἄν ἄλλου ἀξιάχουστον 
ποιοῖτο διήγημα, x&v τοῖς μὴ πιφθαχόσι θεζσασθαε 
θαυμάσιον περιλάλημα. Τί x«i γὰρ τις τῆς πόλεως 
οὐ θαυμάσειε ; τὴν θέσιν ; xol ποὶα τοιαύτης ἔτυχε 
θέσεως ; ὧν ποταμοὶ χοσμοῦσι, καὶ λειμῶνες χαθ- 
ὡραΐζουσιν, ὄρη τε ἀσφαλίξονσι, x«i πεδιάδες χαλ.- 
λύνουσιν * & πλήθουσα θρεμμάτων, ὡς ἀφθόνω; 
ἐχτρέφουσα, χἀντεῦθεν ἀνενδεῶς ἔχουσα, xe ἀγαθὲ 

κουροτρόφος χαθέστηκεν, ὁποίαν τε τὸν eive 

αὐτὴν ὁ φάμενος ἐγνωμάτενσεν (3). ᾿Αλλὰ ταΐπκιῷ 

τοιαύτοωον οὖσαν αὐτὴν, χαὶ τοσούτοις εὐθηνοῦδον 
τοῖς ἀγαθοῖς, x«l οὕτω μέχρι yt xal αὐτοῦ, ix τῶν 
τοιούτων πιριᾳδομένην ἀπανταχῆ, ἐξ οὐδὲ τινος 
ἄλλου σεμνύνεσθαι παραχεχωρήχει (ὁ ἐξ αὐτῆς [3]) 
γενόμενος * ἀλλ᾽ ὡς dy τινα τῶν φαύλων τε x«l ἀσύ- 
pev τοὺς ἐξ ἑτέρων γενομένους ὑπερδαλὼν καὶ πι- 
ριώνυμος χαταστὰς, ἐξ αὐτοῦ χαὶ μόνον περιθρυλ- 
λεῖσθαι πεποίηχε. Τὴν γάρ τοι xXjot ἐξ αὐτῆς εἰλη- 
χὼς, τάχα γε ὡς ἑξαέρετόν τι χρῆμα φανεὶς, χαὶ 
πρός τε οἰχείους πρός τ᾽ ἀλλοτρίους ἀναδειχϑεὶς 
ἀπαράμιλλος, χἀντεῦθεν δὲ “εγονὼς περιθδόητος, 


οὐχ ἔστιν ὅπη, τὸ χατ᾽ αὐτὴν οὖχι καὶ ταύτην περι- 


ἰἰα Damascum appellet. 

. 3) Hoc modo supplendum censui, expuncto 
εἰς RA uodsc. in ms. legebatur ἐξ οὐδέ τινος 
etg αὐθις ἄλλον. ὌΝ 


817 


IN S. JOAN. DAMASCENUM. 


$18 


λαλεῖσθαι προὐξένησε, xai πρὸς τοῦτον οἷον ἀντονο- À etiam ejus patria laudaretur, et quasi pro ipso no- 


μάζεσθαι, ὃ x&x τούτου ἐπονομάξεσθαι. Ἅμα γὰρ 
τις χαὶ ἀχούσειεν, ἐξότε ὁ οὗτος γέγόνε, Δαμασχὸν 
τὸν πολύν χαὶ τὰ θεῖα xai τὰ ἀνθρώπινα ᾿Ιωάννην 
ὥσπερ συνήχουσξ * μέγιστὸν τε εὐθὺς ἐξ ἀμφοτέρων 
αἰσθόμενος φαντάξεται μετ᾽ ἐχπλήξεως, κἀντεῦθεν 
ἀναπεμπάξων τῷ λοθισμῷ οὐ μετρίου τοῦ θάμδους 
ἐμπίπλαται. 


ε΄, CAM crie ἑαυτοὺς ἐντεῦθεν οἱ γεγεννηχότες 
μεθἕχονται, καὶ πως δὴ uà παριδεῖν ἀνιστορᾷσαι τὰ 
χατ᾽ αὐτοὺς ἐχδιάξονται - οὐδὲ γὰρ οὐχ οὕτω ταῦτα 
μιχρὰ, ὡς παραδρομᾷς ἀξιωθῆναι xci παραλεέψεως, 
ἀλλὰ xai λίαν περιφανῆ τε x«i ἀξιάγαστα, καὶ Gu. 
γραφῆς ἀχριδοῦὺς χαὶ μνήωης ἀλληλοδιαδόχου 
δεόμινα " rd τε γὰρ κατὰ χόσμον, xci οἷς ἐπειχεχή- 
νασιν ἄνθρωποι, καὶ διάσημοι χαὶ περίδλεπτοι, xci 
χατὰ Θεὸν οὐχ ἧττον περιψανεὶς χαὶ θαυμάσιοι. 
ἼΑνωθεν γὰρ x«i ἐχ προγόνων τὰν εἰς Χριστὸν πί. 
στιν οἱονεί tuya χλῆρον ix διαδοχῆς ἕλχοντες, τῷ πρὸς 
αὐτὴν ξήλῳ μαχρῷ τοῖς ποὸ αὐτῶν ὑπερήολασαν" 
x«i γὰρ τοῖς μέχρις αὐτῶν, χαθά τις ὦ πίστις συγ- 
χρυπτομένη σπινθὴρ, πυρσὸς ἐν αὐτοῖς τε x«i ἐξ 
αὐτῶν ἀνήφθη, ἐμφανὴς x«i διάδηλος. Ὡς γὰρ δὴ 
χρίμασιν ἀχαταλήπτοις Θεοῦ τὰ ἑῷα μιχροῦ πάντα 
τῆς τῶν Ῥωμαίων ἀρχῆς χατέδραμόν τε x«l ἐληΐ- 
σαντο, καὶ τὰς ἐχεῖσε πόλεις οἱ τῆς δούλης ᾿Αγαρ 
ἀπόγονοι παρεστήσαντο, χαὶ ἡ px6do; τῶν ἁμαρτω- 
λῶν χατὰ τοῦ x)ápou τῶν διχαίῶν ἀφεθεῖσα ᾧ πάν- 
τως γε τῶν χαλῶς ἐγνωχότων Θεὸν x«i μόνῳ λα- 
τρευόντων αὐτῶ τὰ πάντα σχεδὸν κχατηλόησεν, ἣ 
μᾶλλον ὡσεὶ χνοῦν ἀπελίχμησεν * ὑπὸ τοῖς ἀσεδέσι, 
φεῦ συμφορᾶς χαὶ X χαλὴ γέγονε Δαμασχός. Τῶν 
οὖν ἐν αὐτῇ πάντων, τὴν μὲν μικρὸν ἀντισχόντων͵ 
τῶν δὲ ἐκ πρώτης τὴν εὐσέδειαν ἀπομοσαμένων, 
ἐνίων δὲ xai τηρησάντων ( πάνυ δὲ τούτων βραχέων ) 
τὸ σέδας διὰ τέλους ἀμόλυντον, x«i οἱ τοῦ μεγάλον 
τούτον τῆς εὐσιδείας διδασχάλον x«i χήρυχος πρό- 
Jovot, στεὀῥῶς τε ὑπὲρ τῆς εὐσιδείας ἀντέστησαν, 
χαὶ διὰ βίον τὴν πίστιν ἐφύλαξαν, χαὶ χαθαροὶ χα- 
θαρὰν τοῖς ἐξ αὐτῶν ἐνεπίστευσαν, x«i oi am αὐτῶν 
ὡσαύτως χαὶ μετ’ αὐτοὺς κατὰ διαδοχὴν ποιοῦντες 
ἐτύγχανον, χαὶ οἷον ὀχετὸς ἦσαν ῥεύματος χαθαροῦ 
διὰ βορόδρου τῶν &ctÓGv ῥέοντες, xai dv ἐλύος ὡς 
πεοὶ τῶν ἐν τοῖς βαρόάροις ἐναγισμάτων διῴεσαν, 
τῇ τῶν ἀρετῶν οὑτωσί πως εἰπεῖν πνυχνότητι διηθού- 
μένοι. 

ς᾽. Οὕτω μὲν οὖν ix διαδοχῆς οἱ τοῦ ἁγίου γεννή- 
toot; εὐσεθεῖς x«i τὸν xat' ἀρετὴν βίον ἐπιφανεῖς. 
Μὴ γὰρ δὴ δεξώμεθά τινας, ἑτεροῖα περὶ αὐτῶν 
ἱστοοηχότας, ἀπερισχέπτως, οἶμαι, τὰ χατ᾽ αὐτοὺς 
ἀχηχοότας, χαὶ τὰ τῆς ἀληθείας x«l τῶν ἁγίων 
προγόνων μὴ διηχριδωχότας ( χαὶ γὰρ ἀληθῶς ἅγιοι, 
μέσον ἀσεδῶν εἰλιχρινῆ τὸν πίστιν τηρήσαντες, 
τῶν ἁγίων τε φυτοσπόρων), τοῦ ἁγιωτά ou τοῦδε 
xai θειοτάτον χκαταψευδομένους ἀνδρὸς, χαὶ οἷον 
ὑπὶο αὐτοῦ τοὺς ἐξ ὧν οἱ προελήλυθε στηλιτεύοντας * 
ἀλλ᾽ εὐσεδεῖς μὲν οἱ γεννάρχαι τῷ μάχαρι, ὡς x 
ἄλληθὴς ἀνέκαθεν ἱστόρία παρέδωχεν * εὐσεθεῖς δ᾽ di 


ἢ 


minaretur aut cognominaretur ex ipso. Ex illo 
sane tempore quo natus ibi Joannes est, simul ac 
nominarialiquis audit Damascum, divinishumanis- 
que rebus insignem, etiam ipsius nomen audit, et 
utrinque grande quidpiam atque admirabile sibi 
repressentans, suamque cogitationem supra se re- 
flectens ratiocinando, stupore prorsus ineffabili 
completur. 

5. Verum nos hinc adse genitores trahunt.et ne 
res suas taciti preetereamus cogunt: non enim ita 
parve hee sunt, ut transcursu atque missione cen- 
seri possint digne; sed valde conspicue ao mira- 
biles accuratam scriptionem memoriamque ordi- 
natam merentur : fortune siquidem bonis, et his 


B quibus homines inhiant commodis preoclare fulti, 


nihilo minus insignes fuerunt divinis animi doti- 
bus. Jam pridem enim fidem in Christum, velut 
hsereditatem quamdam ἃ majoribus per manus 
traditam tenentes, longe auteiverunt decessores 
suos, quodam zeliimpetu ulterius elati. Seilicet ad 
ipsorum usque etatem fides, in hominibus parve 
adinstar scintille delitescens, in ipsis aique ex 
ipsis accensa est ad modum facis luculents». Cum 
enim occultis Dei judiciis omnes fere Orientis par- 
tes, Romano imperio subditas, posteri ancillm 
Agar suis exonrsionibus vastarentac depopularen- 
tur, etiam subjugarent civitates plerasque, et 
virga peccatorum contrajustorum sortem immissa 
eorum qui recte Deum noverant eique soli servie- 
bant omnia diriperet, vel potius excuteret velut 
pulverem; pulchra quoque Damascus (heu calami- 
tas!) sub impiorum illorum potestatem devenit. 
Ex omnibus itaque iliius incolis, aliquibus non- 
nihil reluctantibus, quibusdam Dei cultum ab ini- 
tio ejurantibus, nonnullis vero (qui valde pauci 
erant)impollutam usque ad finem servantibus 
religionem, majores magni hujus magistri atque 
preconis fidei intrepide constanterque pro eadem 
sese opposuerunt et tota vila sua eustodiverunt 
illam, puri puram suis tradentes posteris ; quod 
eorum quoque descendentes successi faciendo. 
erant veluti rivus mundissimi fluenti; et lutum 
impietatis permeantes profanationes barbaricas 
veluti limum transibant; virtutum, ut sic. dixerim 
densitate eos impermistos transmittente. 


6. Hoc igitur pacto, veluti per successionem 
hujus beati viri parentes vita omnino religiosa et 
prestanti virtute emicuerunt. Nec enim recipien- 
dos putamus eos qui diversa quidam de ipsis nar- 
rarunt, eo quod res eorum indiscriminatim audi- 
verint, ut existimo, neque de exquirenda accura- 
tius veritate auditorum solliciti fuerint. Sancti 
namque atque ex sanctis prognati fuisse credi de- 
bent, qui in medio impiorum constituti fidem in- 
temeratam servare potuerunt. Sanctissimo igitur 
ac divinissimo viro calumniam  impingunt, et 
veluti ex ipsius odio illos, a quibus processit, su- 


819 


buerit sanctos, et parentes quoad vixerunt secta- 
torea pietatis ; idque cum publicas essent dignita- 
tes nacti, et multa apud Persas potentia praediti, 
utpote cum prefectis eorum dominantes et curam 
urbis partientes universa ferme Damasco sub patris 
Mansuris ditione constituta. Sub barbaris namque, 
sicut jam dixi, geniti majores sese aptaverant 
tempori : et licet a vera religione non recederent, 
appellationibus tamen nominum et amictuum 
speciebus, barbari (ut sic dixerim) et Persse fue. 
rant facti. 

7. Vocabatur itaque pater ejus Mansur, Persico 
vocabulo, et in maximo apud Persas honore po- 
situs circum fluebat divitiis , atque indutus gloria 
ambiebatur a frequenti comitatu. Indigentibus in- 
terim suppeditabat pecunias, ferebat injuriam pa- 
tientibus opem et redimebat captivos ab exseora- 
bili Persarum superstitione simul et a gehenna, 
ipsos alioqui manente, vindicans in futurum. Non 
autem hoc faciebat perfunctorie, vel sicut sors 
tulerat, eorum peragebat negotium, satis habens 
redemisse eos atque de cetero neglectos dimit- 
tens : sed maxima circa eos utebatur providentia 
iterumque et iterum iis assistens, omnes insimul 
80 seorsim singulos curabat. Imprimis namque 
eorum contegebat nuditatem, et imbecillitatem 
corporum diligenti competentis victus ratione fo- 
vebat congruo deinde numero dierum ipsis velut 
dominis suis intendens, et quidquid ad eorum 


CONSTANTINI ACROPOLITAR. 
gillant : quandoquidem vir beatus et majores ha- A πατέρες, καὶ ἀρετῆς διὰ πάσης 


commodum pertineretstudiose complens: postquam (. 


ab erurmnissuecaptivitatis exemptos sufficienter- 
que recreatos videbat ad pristinam rediisse vale- 
tudinem, jubebat benevole, utrum mallent, edi- 
cere, manere cum ipso vel edire ad propria. Qui- 
eunque igitur ad reditum in patriam propende- 
bat, sufficientia sibi sumebat viatica et inter feli- 
eis itineris vota dimittebatur : quibus vero nihil 
erat potius quam cum eo versari in suburbanis 
agris quos possidebat plurimos, iis sufficientem 
largeque abundantem ibidem subministrabat vi- 
ctum, delicias eisdem exhibens nullo ipsorum 
labore que&sitas. Talis erat vita genitorum Joan- 
nis, talis virtus eorum : sic vacantes Deo ac puro 
ejus famulatui, annos suos cum omni, honestate 
emetiebantur, semper illum habentes pr: oculis, 
et sua omnia ipsi consecrantes, cui totum fere- 
bant acceptum, et propter quem fortunas omnes 
promptissime communicabant poscentibus. 

8. Quid autem bonus remunerator Deus ? Ma- 
gnaextremisreservans, temporibus, magnum quid 
largitus eis fuit, Etenim diuturna laborantes ste- 
rilitate et sobolem jam diu desperantes, parentes 
effecit, et quidem maseule prolis parentes, ta- 
lisque filii quem simul cum Gratiis natum quis di- 
xerit, eo quod non solum illos a preeteritee infecun- 


(&) Videtur anctor, veluti ex sui temporis usu, 
honoratiori Persarum appellatione Saracenos di- 
gnari, ut qui jam inde ab anno 628, exstincto 


^" 
ἀγνιποιούμενοι fho- 
τῆς, καὶ ταῦτα δημοσίων ἀρχῶν ἐπειλημμένοι, καὶ 
τὰ μεγάλα παρὰ Πέρσαις δυνάμενοι, ἅτε καὶ ἔτ. 
δυναστεύοντες τῷ Περσάρχῃ χαὶ τὰς ὑπέο τοῦ xoc 
φροντίδας συμμεριξόμενοι͵ πᾶσάν τε σχεδὸν ry 
τὸν Δαμασκὸν o πατὴρ Μανσοὺρ ὑπ᾽ αὐτόν. Ὑπὸ 
γὰρ τοῖς βαρθάροις, ὡς ἔφθην εἰπὼν, γεγονότες οἱ 
πρόγονοι, χαὶ χρόνους αὐτοῖς συναμείψαντες, εἰ καὶ 
μὴ τὴν θρησχείαᾶν μεταπεπτώχεσαν ^ ἀλλ᾽ οὖν ἐν 
χλήσεσιν ὀνομάτων, ἐν ἀναδολῶν σχήμασιν ἐδαρθά- 
βισαν, iv' οὕτως εἴποιμι, xat ἐπέρσισαν. 


C. 'Exe)siro γοῦν Μανσοὺρ ὃ πατὴρ Περσίκωτε- 
pov, καὶ πλεῖστα παρὰ Πέρσαις (4) ἐτιμᾶτο - πλούτω 
τε περιεῤῥεῖτο, χαὶ δόξαν ἐνεδιδύσχετο, χαὶ ὑπὸ 
συχνῶν πάνυ περιεδέδλητο, δεομένοις ἐπαρχων͵ ἀἄσι- 
πουμένοις βοηθῶν, αἰχμαλώτους ὠνούμενος, παὶ τῆς 
ἀναγοῦς θρησχείας Περσῶν χαὶ σύναμα τῆς περι- 
μενούσης ἔνθα γεέννης ῥυόμενος. Οὐχ ἄλλως δὲ 
ἐξωνεῖτο, xat ὡς ἔτνχεν ἐποιεῖτο τὰ κατ᾽ αὐτοὺς, 
ἀπαμελήτούς ἔπειτα παριεὶς χαὶ περὶ ἐλαχίστου τειθέ- 
μενος, ἀλλὰ σὺν πάνν γε πολλῇ τῇ προνοία εἰσαῦθές 
τε αὐτοῖς ἐφιστώμενος, x«l ἀθρόους ὁμοῦ πάντας 
καὶ ἰδίᾳ x«l x«0' ἕνα ἐπισχεπτόμενος. Τὰ πρῶτα καὶ 
γὰρ τὴν τῆς αἰχμαλωσίας ἐχείνης περιέστελλε γύ- 
μνωσιν, xxi τῷ τῆς διαίτης ἐπιμελεῖ ἀνελάμδανεν - 
ἱκαναῖς δ᾽ ἡμέραις οἱονεί τισι δεσπόταις προσανέχων 
αὐτοῖς, xxi πᾶν ὅπερ εἰς θεραπείαν συντεῖνον ὅδεει 
διὰ σπουδῆς ποιούμενος ἐχπληροῦν, ἐπειδὰν ὅδει 
καὶ £G)ers , τῆς ἐκ τῆς λεηλασίας τέλεον τληπαθείας 
ἀπαλλαγέντας xal ἑχανῶς ἀναῤῥωσθέντας, ποὸς τε 
τὴν ἑαυτοῦ ἔχαστον ἐπανεληλυθότας ὑγίειαν, τὸ ποὸς 
βούλησιν ἐξαγορεύειν δεξιαῖς ἀνέπειθεν ἐρωτήσεσιν. 
Ὃς οὖν $ptiro συνεῖναι συνῆν - ὃς δὲ τήν πρὸς τοὺς 
οἰκείους προὐθυμεῖτο δήπουθεν στείλασθαι, ἐφόδιό 
τε ἐλάμδανεν αὐτάρχως, καὶ εὐχαῖς εὐοδίαις συνεξε- 
κέωπετο " ἔστι δὲ καὶ οἷς πρὸ παντὸς ἄλλου τοντοὶ 
στέρξασιν ἐν προαστείοις, ἐν ἀγροῖς ( πλεῖστοι γὰρ 
αὐτῷ προσόντες ἐτύγχανον) ἄνετον τὴν δίαιταν ἐδὲ- 
dou χαὶ ἄφθονον, χαὶ τρυφὴν ἐχεῖσε παρεῖχεν dae- 
χθον καὶ ἀνήροτον. Τοιοῦτος τῶν γεγεννηκότων é 
βίος, ταιαύτη ἐχείνων ἡ ἀρετή - οὕτω τε τῷ OU 
λατρεύοντες χαθαρῶς τὴν ξωὴν χαλῶς ἐξεμέτρησαν. 
Θεὸν ἀεὶ πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχοντες, χαὶ Θεῷ τὰ χατ' 
αὐτοὺς ἀναρτῶντες, x«l τούτω πᾶν ἀνατιθέντες, xal 
dv αὐτὸν προχείρως ἄγαν τὰ προσόντα τοῖς βουλομέ- 
γοις παρέχοντες. 


w'. Τί γοῦν ὁ ἀγαθὸς μισθαποδότης Θεός ;  Meyd)a 
ἐπ᾿ ἐσχάτων ταμιεύων, μεγάλω κἀνταῦθα τούτους 
δεδώρηται. Καὶ γὰρ τέθειχε πατέρας, μακροὺς $00 
χρόνους τὴν ἀπαιδίαν δυστυχοῦντας, χαὶ τὴν τέκνω- 
σιν τὸ παντελὲς ἀπελπίσαντος * xai πατέρα ἀῤῥενὸς 
τε παιδὸς, χαὶ αὐτοθεν εὐθὺς συγγεννηθέντος ( εἶπεν 
ὧν Tig) ταῖς Χάρισιν ^ οὐχ ὅτε γοῦν τῆς προτέρας 


Chosroe et filiis ejus, imperium Orientis ereptum 
Persis tenuerunt, ος 


ghi 


ἐπὶ τῇ στειρώσει λύπης ἀφαιρεῖται, 
στῆς ἤδη τῆς εὐθυμίας ἐμπίπλησι, 
μένου ἐξ αὐτῆς προόδου χαλλονῇ τε 
τὸ τοῦ ἤθους ἐς νέωτα χόσμιόν τε x«i χαρίεν δοὺς 
αὐτοῖς προφοιδάξεσθαι. 'Ex τοιούτων ὁ μέγας οὗτος 
γεγέννηται, ἐχ τοιαύτης ὁ θεῖος χαρπὸς τῆς ῥίέξης 
τετελεσφόρηται, ἐκ τοσούτων τὴν ἀρετὴν ὁ ταύτην 
ἀπαράμιλλος προελήλυθεν. Ἐπειδὴ δὲ χαὶ προελὴ- 
λυθε, παραυτὰ τῷ βαπτίσματι χαθαγνίξεται. € 
ξήλου γονέων | ὦ πίστεως ἀχραιφγοῦς | à διαπύρουν 
pü.rpov πρὸς Κύριον | Οὐκ ἔτρεσαν τὸν ἀσεδῆ δεσπό- 
τὴν, οὐ τοὺς iv τέλει καὶ συνάρχους ἔπτηξαν, οὐ 
δήμου ἀλογίαν, οὐκ ἔθνους ἀπόνοιαν ἐδειλίασαν - οὐ 
δόξης ἐφρόντισαν, οὐ χρημάτων, QUX ὁλῦον πολυει- 
δοῦς, ὀυδενὸς ἁπλῶς τῶν τοῖς πολλοῖς περὶ πολλοῦ 
τυγχανόντων τούτοις ἀμωσγέπως ἐμέλησεν - ἀλλὰ 
τῶν πάντων ἢ στέρησις ὡς οὐδὲν ὑπερεωρᾶτο, χαὶ 
μόνος ὁ τοῦ Θεοῦ πόθος προετιμᾶτο, χαὶ λαμπρῶς 


ἀλλὰ xol πλεί-- 
τῇ τοῦ γεγενὴ- 
χαὶ ὠοκιότητι, 


Β 


προετίθετο. Οὐδὲν οὖν ὅπερ ὑπέθραξαν ἀναδολήν 
τινα xai ὑπέρθεσιν ἐμπεποίηχεν ἀλλ᾽ ἐξ αὐτῆς 


αὐτὸν ἡγίασαν τῆς γενέσεως ἀναφανδὸν, οὐχ ὡς ot 
πρὸ αὐτῶν λάθρα τοῦτο διεργασάμενοι, ἔμοιγε do- 
χεῖν, x«i ἄνωθεν εἰς τοῦτο χατεπειγόμενοι. Ὃν γὰρ 
προέγνωχεν ὁ Θεὸς, x«i ποὸς τὸν τῆς ἑαυτοῦ πόῤ- 
βωθεν ἀφώρισεν Ἐχχλησίας χαταρτισμὸν, οὐχ 
ἠνέσχετ᾽ ἂν δὴ αὐτίχα τῷ προελθεῖν χαθαγνισθῆναι, 
χαὶ ἄμα τῷ ἀναπνεῦσαι ἀναγεννηθῆναί τε χαὶ ἀνα- 
πλασθῆναι τὴν χρεϊττω τε x«i θειοτέραν ἀναγέννησιν 
χαὶ ἀνάπλασιν. 


θ᾽. ᾿Αλλ᾽ ἐπειδὴ τὸν βρεφικὴν παραμείψας, ὡραῖος c 
ὧν ἐτύγχανε καὶ παιδεύσεως, οὐχ ἀπεῖδον οἱ σεωνοὶ 
γεννήτορες χαὶ θεσπέσιοι εἰς παιδοτρίθας σωματι- 
χοὺς, ὡς ἂν ὁ παῖς αὐτοῖς εὐφυῶς ἀσχήσειε τόξον 
μεταχειρίξεσθαι, xxt χαθάπαξ πεοὶ μάχας χαὶ mo- 
λέμους εὐδοχιμεῖν - ἀλλ᾽’ οὐδὲ τοὺς ἐπὶ τοῖς γυμνι- 
xoig γυωνάσοντας ἀγῶσιν ἐξήτησαν, ὡς ἂν δὴ πυγ- 
μὴν παιδοτοιδηθείη διαγωνίζεσθαι, χούφως τε θέειν 
τὸν δίαυλον, καὶ δισχεύειν εὐχερῶς, x«i δόλιχον ἀλ- 
λεσθαι, ἢ x«i ὠάλῃ τοὺς εἰς χεῖρας ἰόντας δεξιῶς 
καταβάλλειν χαὶ νιχηφόρος ἀνίστασθαι " ἀλλ᾽ ἐξητεῖτο 
παιδευτὴς ἀξιόχρεως, ὃς ἂν εἰδείη ῥυθμίσασθαι ψυ- 
χὴν, χοσυιῆσαι σῶμα, χαὶ Gt» παραστῆσαι, χαὶ 
&n)ms ἀντὶ χθονίου χαταστῆσαι ἀγγελιχόν τινα xal 
οὐοάνιον. Ἑζητεῖτο μὲν ἄξιος παιδευτής - ἀλλ᾽ οὔ- 
μενουν οὐχ εὑρίσχετο" T» Xo χαὶ παντελῶς ἄπορον 
ἐν βαρύαροις τὸν Ἕλληνα διηχριδωχότα λόγον εὑ- 
ost», x«i μέσον ἀσεβῶν ἀνδοὶ χατὰ Θεὸν ζῶντι πε- 
ριτυχεῖν, xat. ἱκανῷ γε πρὸς ἐπὶ τούτοις ἦθος ἀνθρὼώ- 


D 


ποὺ πρὸς τὸ χοεῖττον x«i θειότερον ἀγαγεῖν. Ἦν οὖν 
ὁ πατὴρ ἐν ἀπορίᾳ ( τούτῳ γὰρ μᾶλλον ἢ περὶ τοῦδε 
φροντὶς ἐνέχειτο) , χαὶ οὕτω πάντοθεν ἀνεξήτει, 
ὧτε ἐπὶ πάσης ἱτχύων τῆς ἀρχῆς μεγάλα Πεοσῶν, 
καὶ πανταχόθι ταύτης περιφοιτῶν, χαὶ τὸν τοιοῦτον 
ἀνιχνεύων ὅθεν ἂν x«l θηράσαιτο. Θεὸς δὲ Goa, ὁ διὰ 
τῶν ἐναντίων τά ἐναντία οἰχονομῶν χαὶ λόγοις ἀποῤ- 
ῥήτοις διεξάγων τὰ χαθ᾽ ἡμᾶς ἄνωθεν, χαὶ τὰ περὶ 
τούτον σοψῶς διετίθει, x«i πόῤῥωθεν συνήλαυνε τὸν 
χατὰ πρόθεσιν, x«i μαχρόθεν προσῆγε τὸν χατα βού- 


ΙΝ $. JOAN. UAMASCENUM. 


8983 
ditatis meestitia liberavit, verum etiam jucundi- 
tate quam maxima implevit, insignem ab ipsius 
uteri egressu formam vultus atque elegantiam 
preferens, unde eis dabatur occasio, augurandi 
bene de ea qua adultior complendus esset, morum 
gratia ac venustate. lta. genitus, lustralibus mox 
undis per baptismum purgatur. O fides genito- 
rum! o sincerus zelus ! o amor fervens erga Do- 
minum ! Non timuerunt impium presidem, non 
magistratus aut eorum ministros formidarunt, non 
irrationabilem vulgi dementiam, non gentis vecor- 
diam exhorruerunt : non glorie, non pecuniarum, 
non multiplicis in speciem beatitudinis rationem 
habuerunt, nullum denique earum rerum respe- 
etum, 408 apud plerosque ia magno sunt pretio : 
sed honorum omnium privatio contemnebatur, ut 
nihili damnum. : et solum placendi Deo desiderium 
cunctis rebus preeferebatur. Nullam igitur consi- 
liis suis moram dilationemve interponentes, san- 
etificaverunt puerum statim ac natus fuit; non 
sicuti alii ante ipsos clanculum id facientes, sed 
propalam, idque superno (ut mihi quidem, vide-.- 
tur) instinctu moti. Quem enim Deus pranoverali 
atque a longo temporum intervallo ad suz Eccle- : 
sie reparationem destinaverat, non tolerasset non 
statim ut prodiit sanctificari, et simul atque spi- 
rare ecepit non regenerari prestantiori quodam 
generationis modo. . 


9. Postquam infantilem prttergressus etatem 
Joannes, institutioni copit maturus videri, ho- 
nesti ejus admirandique parentes non rexpexerunt 
ad corporalium exercitationum magistros, quorum . 
cura filius suus scite tractaret arcum et bellicse. 
glorie conquirende aptaretur, decertare inter pu- 
giles discens, aut stadium levi pede percurrere, 
disco ludere, saltare agiliter, conserere manus, 
adversarium supplantare atque prosternere : sed 
quzerebatur peedagogus idoneus, quisciret animum 
excolere, ornare corpus, et utrumque admovere 
Deo, atque ex terreno homine angelicum quiddam 
et coeleste formare. Magister querebatur vere 
profuturus. sed qualem inveniendi spes nulla ap- 
parebat : prorsus enim difficile erat reperire ali- 
quem inter barbaros Greci peritum sermonis, et 
in medio impiorum nancisci virum, qui secundum 
Deum vivens sufficeret homini ad meliora perdu- 
cendo. Pater igitur (quem acrius hec torquebat 
cura) herebat ambiguus, et omnes imperii Persici, 
in quo poterat plurimum,partes lustrans, indaga- 
bat num alicubi ejusmodi hominem venari posset. 
Deus interim, qui sepe ex contrariis contraria 


procurat et res humanas rationibus occultis ab 


alto temperat, etiam negotium istud disponebat 
sapienter, atque jam pridem e longinquis mundi 
partibus accersebat virum, juxta intentionem men- 
tis ejus: arte enim quadam recessus in speciem 
contrarii usus, providerat quo modo ei largire- 


829 
fuerit hio modus, audite. 


10. Posteri ancille Agar, qui libere Sare no- 
men sibi nescio quo jure usurpaverunt, quique 
servi exsistentes, tanquam servee filii et servilia 
cogitare soliti, semper circa dominos prave men- 
tis, et animi erga heros improbi apparuerunt, 
non satis habueruntin Romano imperio ocoupasse 
pleraque Orientis loca, et dominorum sceptra ve- 
hementer imminuisse, sed reliquis etiam partibus 
inbiantes, consilium iniverunt insulares atque 
maritimas urbes et regiones invadere. Classe 
igitur delati percurrebant littoreas civitates, et in- 
colarum accolarumque multos vivos capiebant, 
quorum aliosquidem perimebant gladio, quam plu- 
rimos vero subjiciendos pretio crudelissime dis- 
trahebant, Postquam autem (heu calamitatem ! ) 
malis tantis ex animi sententia patratis, rediernnt 
δὰ sua, cum immensa quam adduxerant turba, 
quia vendere omnes non poterant (nam plurimi 
cum essont, magnotamen pretio taxabantur), simul 
universos decreverunt jugulandos. Fortassis autem 
hoc consilii sumebant, quia eos magistro suo cxse- 
crabilissimo Mahometh malebant sacriflcare,contra 
fas quidem nature acturi, aliquam tamen etiam 
in hoc rationem seqventes : siquidem ille diaboli 
ab initio homicide discipulus imitatorque dum 
viveret, leetabatur cedibus permisitque occidere, 
aut potius precepto inter posteros inviolabili de- 


CONSTANTINI ACROPOLITE. 
tur id quod tantopere desiderabat : quisnam autem Α λυσιν, 


Ὧι 
καὶ τρόποις διῳχονόμει καραχωρήσεως ἔξεν» 
dexücet τουτωΐ τὰ πρὸς ἔφεσιν * χαὶ οἷος ὁ τέκος, 
ἀχούσατει. 2007 
ε΄. Oi rie δούλης "Ayap ἀπόγονοι, x«i Trà» ἐχ τὶ; 
ἐλευθέρας Σάῤῥας οὐκ oid" ὅπως ( ἐπωνυμέαν ) σφι- 
τερισάμενοι, δοῦλοί τε ὄντες ὡς ix. δούλης τυγχάνον- 
τς χαὶ τὰ τῶν δούλων φρονεῖν ἔχοντες, καὶ αἰεί 
πὼς περὶ τούς χυρίους δύσνοι περηνότες xe πρὸς 
τοὺς δϑισπότας χαχοὶ, οὐχ ἀρκετὸν ἐνόμισαν τὰς 
Ὡμετέρας τῶν Ῥωμαίων ἀρχῷς τῶν πρὸς ἕω τὰ 
πλεῖστα κατασχόντες, χαὶ τὰ τῶν δεσποτῶν οὐ pt- 
τρίως σκᾶπτρα μειώσαντες * ἀλλ’ Sdn χαὶ κατὰ τῶν 
λοιπῶν μερῶν ἐμελέτησαν, τῶν ἐναλίων καὶ 
παραλίων κατεπιχέιρξσαι πὸλεων — xoi κωμῶν 
ἐδουλεύσαντο. Νεναυστοληχότες οὖν χατέτρεχον τὰ 
B meom, χαὶ πολλοὺς μὲν ἐξώγρουν, συχνοὺς di 
ξίφους ἔργον ἐτέθουν, πλείστους δὲ xci ἀπεμπέληυν 
τιμιουλχοῦντες ἀσυμπαθέστατα, Ἐπεὶ δὲ ποτε, βα- 
6xi συμφορᾶς ἐχείνης | τὰ δεινὰ ταῦτα χατὰ θυμὸν 
ἐχτελέσαντες͵ xxi νόστον μνησάμενοι, πλείστους it 
τοὺς ξυλληφθέντας ἀνήγαγον, πάντας ἀποδόσθαι pi 
ἔχοντες, πολλῶν τε ὄντων χαὶ πολλοῦ τιμωμένων, 
σφαγᾷ συλλήδδην παραδοῦναι ϑεδούλευνται ^ τάχα 
7€ τῷ σφιτέρῳ αὐτῶν διδασχάλῳ τῷ ἐναγεστάτω 
Μωΐμεθ, προσαγηοχέναι προελόμενοι θύματα - xci 
εἰκότως Xo«, εἰ xal παρὰ τὸ εἰχὸς τῆς φύσεως ἐδου- 
λεύσαντο * τοῦ γὰρ ἀνθρωποχτόνον Σατὰν μύστης 
ὧν ἐκεῖνος xoi μιμητὴς, φόνοις τε περιὼν ἐγαννύ- 
σχετο, x«i τὸ φονεύειν ἐνδέδωχεν, $ μᾶλλον, ὥς τι 
τῶν ἀμεταθέτων ἐντέταλται. ὥσπερ δὴ χαὶ πᾶν ἔτε- 


mandavit ;quemadmodum aliud quoque scelus C po» ἐναγὲς ἀπαραδάτως δεδϑίδαχεν ἐχτελεῖν. 


omne incunctanter docuit perpetrare. 


411. Igitur ad cedem et sacrificium adduceban- 
tur myriades integre, interque eos velut unus de 
vulgo estimabatur quidam, ad eadem cum ceteris 
ferenda damnatus, qui unus dici poterat pretiosus 
mundi thesaurus et dignum terrarum orbis orna- 
mentum, ille, inquam, qui secundum Deum se or- 
naverat Cosmas, vir et externa sapientia insignis, 
etea qua domestica est nobis incomparabilis : 
qui cum a mundo recessisset, inter homines ex Dei 
consilio viventes conscriptus, non solum cum ipsis 
cito venit in vitte morumque societatem, eorumque 
virtutes perfecte equavit ; verum etiam longo ip- 
sos preecelluit intervallo, propositus cunctis ut 


ια΄. "Amüyov οὖν μυριοστὰς ὅλας, ἐφ᾽ ὦ γε σφα- 
γιάσαι xal θυσίαν θεῖναι τῷ Σατανᾷ - ἀλλὰ συνῆν 
ἐχείνοις, χαὶ τῶν πολλῶν εἷς ἐνενόμιστο χαὶ τὰ αὐτὰ 
συγχαταδιδίχαστο, χόσμον θησαυρὸς ἀξιόχρεως χαὶ 
οἰκουμένης ἀξιον ἀληθῶς ἰἐγχαλλώπισμα, ἐκχεῖνος 
οὗτος ὁ χατὰ Θεόν ἑαυτὸν χοσμήσας Κωσμᾶς, vio 
τὸν ἐχτὸς σορίαν πολὺς χαὶ τὴν ἐντὸς χαὶ ἡ μετέθαν 
ἀξύμδλητος * ὃς ἀποχεχωρηχὼς χόσμον χαὶ συγκα- 
ταλεγεὶς ἀνδράσι ξὼσι χατὰ Θεὸν ἐν μετοίω πανν 
τῷ χρόνῳ οὐχ ὅτε γε σφίσι συνημι)λήθη x«l ἄχοι- 
GÀ τὴν ἀοετὴν ἐξισώθη, ἀλλὰ πολλῷ τινε τῷ μέτοω 
καὶ ὑπερδέδληχε, x«i τύπος οἷον τοῦ χατ᾽ ἀρετὰν 
ἐγχατέστη βίον xoi χανὼν ἀπαοίγχλητος. "AA οὐχ 


conversationis perfectioris idea atque irreprehen- D ἀγάπησε τούτῳ, οὐδ᾽ ἀοχετὸν ἐνόμισε τὸ μόνον ἕαυ- 


sibilis regula. At non hoc uno fuit contentus, neque 
satis habuit tantum seipsum dirigere ac propriam 
vitam juxta Dei voluntatem componere ; sed vile 
communis homines cireumiens eosdem curare et 
δὰ Deum studuit promovere : ut, si fieri posset, 
abduceret eos ab indulgentiori et affectibus man- 
cipata ac brutali conversatione, atque ad honestum 
et ornatum vivendi genus traduceret, quale revera 
hominem condecet. Denique suo egrediens mona- 
sterio, et ab Italia (unde erat oriundus) recedens 
atque ulteriores regiones ex ordine periransiens, 
et per viam cunctos instruens ad saniorem vite 
forziam óuin perveníssbt ubi pirate facturi erant 


τὸν ῥυθωαίσαι x«i fü» ἀπευθύνχι χατὰ Θεὸν ἀλλ 
ἤδη x«i τοὺς ἐν Din περινοττῶν ἐπιτχέπτεσθαι $5: 
λεν, ὡς ἄν, εἰ οἷον τε, τὸς ἐμπαθεστίοας πάντας 
καὶ χτηνώλους ζωῆς ἀπαλλάξειε, x«i ποὸς εὐπρί- 
πειὰν μιταγίγοι, τὴν ὡς ἀληθῶς ἀνθοώπ.» χαθύχου- 
σαν. ᾿Αμῶει τοι χαὶ τῆς μονῆς ὑπίοας, x«i τῆς τὸν 
Ἰταλῶν ἐξορμήτας, ὅθεν ποθὲν x«i γεγένητο, καὶ 
τὰ ἐγιξῆς ἅπαντα διιὼν, τάχα δὲ x«i πρὸς τὸ 
χρεῖττον μεταγαγὼν, ὅπηπεο οἱ πειοαταὶ ἐπεισφρῇ- 
σαι ἤμελλον (χοιμάτων ἀχαταλχψίας Θεοῦ ) ποοῦ- 
laós γεγονὼς καὶ ξυνείληπται. Συναπόγετο γοῦν 
συσφαγάναι συνεχ) εγείς ντονὶ 
θαναξδς, οὐχ κα y^ 


. ἀλλ᾽ οὐκ ἐτάοαττε τουτονὶ 


δαπῆς, 16 γε δὴ τοῖς πᾶσι. 


825 


IN S. JOAN. DAMASCENUM. 


ἀπευχταιότατον, τελέντὴ" ἑνὲ δὲ χαὶ μόνῳ πάνυ À exscensionem, ex incomprehensibili Dei judicio in 


λίαν λελύπητο, xat du ἔν ἐπαθαίνετο, x«i ὑπὲρ τὸ 
δέον (εἴ γε δέον εἰπεῖν) ἐδυφχέρᾳινέ τε χαὶ ἐχαλέ- 
maty& (φιλαγάθως πάντως, οὐ φιλοτίμως), ἀλλ᾽ 
εἶχεν ἐν ἀποῤῥήτω᾽ πρὸς ὃν οὐχ ἔχων εἰπεῖν. 


eorum incidit manus, et captus fuit. Simul itaque 
abductus, nunc inter jugulatos assistebat:non ta- 
men eum conturbabat mors presens, eamque per- 


egre subeundi necessitas, que solet imprimis 


formidanda videri : sed una re solum valde tristabatur et commovebatur, ac pene ultra quam de- 
cebat ferebat moleste (probitatis tamen potius quam ambitionis studio sese affligens, id ipsum au- 
tem in pectoris arcano fovebat, quia cui aperirel non habebat, 


ιβ΄. Ὡς δὲ δὴ χαὶ cuvanàyovro τὴν ἐπὶ θανάτῳ οἱ 
συγκατάσχετοι, καὶ τοῖς ἐχείνον ποσίν ἄλλος ἄλλον 
πρσλομθάνειν ἔσπευδον ἐπιχυλινδούμενοι, x«i ὑπὲρ 
τῆς ἑαυτοῦ σωτηρίας ϑυσωποῦντες ἔχαστος συχνὰ 
τῶν ποδῶν χατέῤῥαινον δάχρνα, ἰδόντες οἱ βάρθαροι 
τὴν πρὸς ἐχεῖνον πάντων ἐκείνων αἰδώ, χαὶ ἅμα τήν 
διώπυρον αἴτησιν ἥτις ἀϑδιάπτωτον ὥσπερ τὴν ἐλπίδα 
σφῶν ὑπενέφαινε, σεωνὸν χαὶ ἄλλως τὸ εἶδος ὁρῶν- 
τες, χὰν τοῦ ἤθους χατανοοῦντες σεδάσμιον' τίς τε 
εἴη προήχθησαν ἐρέσθαι, χαὶ ὅθεν ἐσχήχει τὴν γένε- 
σιν, xal ὃ vc γέ τούτω τὸ ἐπιτήδευμα, χλῆσίν τε πρὸς 
τούτοις, xai ὑπὲρ τίνος (καὶ αὐτὸς τοῖς ἄλλοις ἐπὶ- 
σης [ἔχων] τὸ ἐξ ἀνθρώπων γενέσθαι) οὕτως ἀπὸ 
ψυχῆς ποιούμενος φαίνεται, τὸν μονάδα βίον ἅπαξ 
ἐλόμένος (Ex γὰρ τῆς ἀναθολῆς σννιέντες εἶχον τὴν 
πολιτείαν) xot βίωτιχον ἅπαν ἀπεστραφὼς, μόνης 
δὲ τῆς ἐχεῖθεν λὴξεως ἐφιέμενος, κχἀκχεῖ γενέσθαι 
πεοὶ πλείστου πάνυ τιθέμενος: οὐδὲ γὰρ οὐδ᾽ ἔλαν- 
θανε τούς ἀλιτηρίους ἐχείνους, ὁποία χατὰ εὐσεθῶν 
ἡ πρόθεσις μοναστῶν, χαὶ ὃ τι γε σφίσι τὸ διὰ παν- 
τὸς σχοπούμενον xal ξητούμενον, ὑπὸ χεῖρά τε πολ- 
λοὺς πολλάκις συλλαθόντας, x«l τότε δὴ συχνοὺς 
πάνυ χατασχόντας, χαὶ παιδιᾶς χάριν (τάχα δὲ χαὶ 
τῶν ἡμετέρων εἰρωνείας) τὰ χατ' αὐτοὺς ἀνετάζον- 
τας. Καὶ ὃς δὴ βαθὺ στένάξας χαὶ μύχιον" Καὶ ἀλ. 
λως μὲν ἐχρῆν ἀπαραμύθητα λυπεῖσθαι, τοὺς ὁμο- 
εθνεῖς τούτους βλέποντι x«t ὀμόφρονας βοτχημάτων 
δίκην ἀπαγομένους πρὸς τὴν σφαγὴν" xc ὑμᾶς τῇ 
ἀπωλείᾳ σφῶν ἐπιχαίοοντας, ἀνθοώπους ὅντα: xci 
ἡμῖν ἐξίσης Θέοῦ τυγχάνοντας πλάσματα" εἰ χαὶ τὴν 
θρησχείαν ἀντιδιήρησθε, ὑποδολαῖς ὄντως τοῦ ἀρχε- 
χάχου σατὰν, ὃς πάλαι ui» ἡμᾶς ἀπατήσας, τοῦ 
Θεοῦ τὲ διέστηχε, χαὶ τῆς θείας τουγῆς ἐξωστοάχισε 
χαὶ εἰς τὸν χλαυθαῶνος τόνδε χῶρον χατῴχισεν' οὐ 
παύεται δὲ χαὶ νῦν εἰσέτι, γύτις ἢ πονηοὰ xai χαι- 
ρέκκχος, xui ἀλλήλων διασχηνῶν χαὶ ἀπομαχρύνων 
Θιοῦ ταῖς πολυπλόχοις αὐτοῦ μαηγγανείαις xci τοῖς 
δέινοῖς ἄγαν σοφίσωασιν. 'A)Y ἔστι uot ποὸς τού- 
τοις χαὶ ἔτεουν, λίαν ἀποχναῖον x«i ἀνιῶν ἀπαοΐ- 
χλητα διὰ πάσης xci γὰρ παιδείας inu Do; xxi 
σοφίας ἐς ὅχοον ἔληλαχης, μέρος τε αὐτῆς μὴ δὲν 
λελοιπὼς ἀνεξέταστον οὐδενέ πὼς ἄχρι δὴ xc τῆς 
τήωτοουν τοῦ τοιούτον θησαυροῦ μιταδέδωχα, χαὶ δέ- 
δοιχα ἐπ᾿ ἐσχάτων ὁ piae; τὸ παοὰ τοῦ durint- 
στευχότος χατάχοιμα, 


tj. ᾿Αχούει τὸν λόγον ὁ τοῦ Ιωᾶννον πατήρ" 
σνυμλπαοωμάοτει xxi γὰρ, ἐφ᾽ ᾧ γε ἐχθέσχθαι τοὺς 
χατασχέτους πᾶν δεξιῶς συνωθῶν, x«i ὅτι σαχνοὺς 
ὑφαιρούμενος. Ἔ γγιστά πον τοίνυν ἐχείνου γενὸμε- 
νῦς, hpíad xdi σὺν αἰδοῖ ἐπάνήρετό, ᾿Αληδὼς ἂρα 


C 


D 


42. Cum ergoconcaptiviejus per viam supplicii 
rapiebantur ad mortem, videre erat illos confertim 
ad pedes ejus provolvi, eosque humectare lacry- 
mis et ut salutisingulorum consuleret pro se orare 
unumquemque. Quorum erga ipsum reverentiam 
preoandique instantiam, indicem fiduoie ac spei 
immobilis, quam in ipso repositam habebant, 
considerantes barbari, et ceeteroqui gravem specie 
sc moribus venerabilem conspicientes coperunt 
interroggre eum, quis esset, unde natus, quod ei 
studium, quod nomen foret; et qua de causa 
(cum ipse quoque similem aliis haberet originem 
ex hominibus) ita preter naturam agere videre- 
tur, monastica vita in perpetuum electa (ex ami- 
ctu namque agnoscebant ejus professionem), ut a 
seecularibus rebus aversus, solam que in religio- 
sorum claustris est quietem desideraret, illic esse 
quam maximi faciens. Neque enim fefarios illos 
latebat monachorum institutum. et quem scopum 
considerationibus ac meditationibus suis haberent 
propositum; ut qui eorum multos sepe fecerant 
captivos, et tunc eorum plures tenebant; eurio- 
sitatis gratia, forte etiam nostra ridendi studio 
resillorum soliti explorare. llle vero, profundo 
arcanoque suspirio edito, Me quidem, inquit, 
oportebat inconsolabiter tristari, intuentem con- 
tribules hosce et unanimes meos, pecudum more 
ad Janienam protractos, vos autem eorum pernicie 
gaudentes, cum sitis homines et equali nobiscum 
sorte creature Dei quanquam religione dissidea- 
tis a nobis,opera auetoris malorum diaboli, qui 
jam pridem genus humanum decipiens ipsum se- 
junxit ἃ Deo et a paradisi deliciis exterminavit, 
atque in hanc luctus regionem transtulit; non au- 
tem desistit etiam nunc ejus pessima indoles ac 
malis gaudens ab invicem nos disjungere fallaci- ᾿ 
bus suis preestigiis, et dolosis illusionibus magis 
magisque clongare a Deo. Verumtamen aliud quid- 
dam est, multo dignum moerore, quod me affligit 
inconsolabiliter, videlicet quod disciplinarum om- 
nium emensus stadium et sapientie fastigium 
consecutus : nullam ejus partem dimittendo quam 
non sim perscrutatus, nemini ad hunc usque 
diem de hoc thesauro communicavi ; et ab eo, qui 
heec mihi tradidit, metuo socordie ad extremum 
damnari. 


13. Audiit hunc sermonem paler Joannis : se- 


quebatur enim, dextere satagens; ut ex iis qui de- 
tinebantur differrentur multi, nec paucos exitio 
subirahens. Quam proxime itaque accedens ad 
eum, sedsimi el reverenter interrogavít, diceris ! 


2S" CONSTANTINI 


Verene, ut dixisti, tantum in te bonum occulta- 
tum est? Ille autem. effusis ad hec lacrymis 
eodemque animi sensu motus, eadem iterum affir- 
mavit, et quecunque noverat distinctiori enume- 
ratione percurrens, singula distinctius diffusiusque 
explicabat. Dieebat ergo quomodo numerorum ra- 
tiones et cohrerentiarum proprietates pulchre cal- 
leret; et plani ac solidi perimetros ac diametros 
aique figuras edoctum sese, etiam laudatissimam 
astrologice compositionis scientiam tenere. ac 
veluti constitutum in cclo dimensum esse motus 
corporum eethereorum ; sapientie quoque sublimio- 
ris sacris initiatum se ; quodque (ut uno dicam 
verbo) possideret aliquid inter humana pretiosis- 
simum, bonum profecto, quale nunquam huc aut 
venit aut veniet, sicut quidam e veteribus sapien- 
tibus dixit Et tamen in neminem incidi, inquit, 
quocum hec possem communicare. Ad quee ille : 
Scito quod egoimplebo desiderium animi tui, neque 
abire te sinam tali laborantem egestate et confe- 
ctum dolore, partim quia pro tibi creditis examen 
formidans, poenam times, partim quia periculum 
est ne ignotus hinc exeas, et in oblivionis profundo 
occulteris, eo quod nullos post te relinquas filios, 
acquisitos per magisterium, qui longe prestantio- 
res ad futuram memoriam quam naturales esse 
videntur, et, sicut audio, diutius vivunt quam ge- 
niti secundum carnem. Sunt enim mhi filii, forma 
prestanfes fili, maturi, filii capaces disciplina- 
rum quas enumerasti, velut receptacula puris- 
sima et amplissimi alvei, sed adhuc inanes, de- 
fectu talia largientis et quasi per rivum infunden- 
tis. Hos ego tibi adoptandos tradam ; tuum erit 
eas quas dixisti disciplinas ipsis tradendo eosdem 
quodammodo regencrare. 


14. Hec cum dixisset, festinanter abit ad Per- 
sarum principem, 48 sibi cum Cosma interces- 
sissent denuntians, eumque petit dari sibi, et 
cujus rei gratia id petat, manifestat. Ut vero as- 
sensum ejus obtinuit (multa enim apud ipsum gra- 
tia etauctoritate valebat), non minori gaudioquam 
Cosmas perfusus, domum eum perducit. Quomodo 
autem inter varia humanitatis officia ipsum exce- 
perit, ct quam jucunde complexus fuerit, longior 
verborum circuitu prolixius explicare superfluum 
puto. Geterum cum super omnes domesticos eura 
constituisset et sicut alterum se coli a cunctis 
jussisset, tradens ei filios suos, ipsius quasi filios 
efficit. Isti erant, Joannes, splendidum nostre 
orationis argumentum; et ille qui ante ipsum, 
defectu prolis naturalis, fuerat adoptatus a Man- 
sure, admirabilis, inquam, suoque ut nomine sic 
et moribus Cosmas; de quo quid velut in transitu 
dixerim ? quandoquidem si quis res ejus suscepe- 
rit ex proposito recensendas, vix eas prout di- 
gnum est exsequeretur. Accepit ergo puerorum sibi 
commissorum par divinus psedotriba, tanquam 
pullorum generosorum domitor exercendum ad 


ACHOPOLITAE. 818 
A ret, χαὲ ὡς ἔφησθα, τοσοῦτον ἐγκαταχέκρυεται 


ἀγαθὸν, x«i οὕτω χοῆμα τοῦ παντὸς ἄξιον ἐναπὸνν- 
; Καὶ ὃς δαχρύσας χαὶ τὴν ψυχὴν αὐτὴν zsee- 
Bc τὰ αὐτὰ x«i αὖθις εἰρήχει" πλατύτερόν τιᾷ 
διεξξέει τὰ τῆς παιδεύσεως, χαὶ τὰ ἐξαχρεθωθέντα 
παροαγεγυμνώχει λεπτότερον. Φησὶ γοῦν ὡς λόγους 
τε ἀοιθμῶν͵ xai ἀναλογίας ἀρμονιῶν χαλῶς ἄγαν 
ἡχοιδωχώς͵ τῶν ἐπιπέδων xx) στεῤῥῶν περιμέτρους 
χαὶ διαμέτρονς, χαὶ σχήματα, χαὶ αὐτῆς γε TEC 
πολυθρυλλήτου τῶν ἀστέρων συντάξεως τὴν c0)u- 
ὕμνητον ἐπιστήμην συνειλοχώς, χαὶ ὡς ἐν οὐρανῷ 
γεγονὼς xai τῶν αἰθερίων σωμάτων τὸν χίνῃσεν 
ἀναμετρησάμενος, TX τε τῆς ὑπερτέρας σοφίας 
μνηθεὶς ὄργια, xai (ὡς ὅπκος εἰπεῖν) τὸ τιμιώτατον 
τῶν ἐν ἀνθρώποις χτῆμα κτησάμενος, λόγους Oulady 
B καὶ σοφέαν (χρῆμα, ὦ οὗτος, οἷον οὔτε ὄχον ἐνθάδε, 
οὗτε μήν ὄξει τῶν χρόνων ποτὲ, ὡς xxi τῶν κῶχαι 
τις σοφῶν ἰσχυρίσατο) οὐδενὶ τυχὼν ὅτῳ τοὐτοῦ 
μετέδωχα. Καὶ ὅς" ᾿Αλλ᾽ ἐγώ τοι, τοῦτ᾽ ἰσθὶ, ἐχπλήσω 
τὸ καταθύμιον, xci οὐχ οὕτως ἀπελθεῖν ἐάσω κατα- 
διᾶ καὶ περᾶνπον, τοῦτο μὲν, οἷς τήν ὑπὲρ τοῦ ἐμ- 
πεπιστευμένον δίχην ὑποπτεύεις, xai τὴν 
ἐπιλογίξῃ καὶ δέδιας, τοῦτο δ᾽, οἷς ἀνώνυμος οἴχε- 
σθαι κινδυνεύεις xat λήθος ἐναποχρυδῆναι βυθοῖς 
μὲ παῖδας ἅτε χαταλελοιπτώς τῷ βίω διὰ παιδεύ- 
σεως, πολλῷ τινι τῶν ἐχ σαρχὸς πρὸς τὴν ἐσαῦθις 
μνήμην χερείττονας πεφηνότας, x«i μονιμωτέρους. 
ὡς ἀχούσας ἔχω, μαχρῷ τῶν ἐξ αἵματος. Εἰσὶ γαρ 
μοι παῖδες, παῖδες ὡραῖοι, παῖδες χαλοὶ, παῖδες παι- 
δευμάτων οἷων ἀπηριθμήσω χαθαρὰ πάνν δοχεῖα 
c "αὶ εὑρεῖαι δήπου δεξαμεναὶ, χενοὶ δὲ εἰσέτι, χἥτει 
τοῦ τὼν τοιούτων μεταδώσοντος xal οἷον ὀχετῺ γῇ - 
σοντος, χαθεστήχκατον. Τούτους, γίνωσχε, τοῦ λοιποῦ 
παῖδας ἔγωγε θήσω σοι σοὶ δ᾽ ἄν τὸ ἐντεῦθεν εἴη 
ὅσοις τε x«l οἷοις εἰρήκεις ἀναγεννῆσαι παιδεύ- 
μασι, 
ιδ΄. Ταῦτ᾽ εἰπὼν, σπουδῇ παρὰ 
ἄπεισι, χαι τὰ χατὰ τὸν Κοσμᾶν ἀπαγγέλλει, καὶ 
αἰτεῖται, καὶ ὅτου γε χάριν διασαφεῖ. Ὡς δὲ δύ καὶ 
εἴληφε τὸ ἐνδόσιμον (πάνυ γὰρ ηὔχει πολὺ παρ᾽ 
αὐτῷ τὸ αἰδέσιμον), οὐχ ἧττον αὐτὸς χαίρων ὃ xti- 
povra ἐχεῖνον οἴκαδε ἀπάγει λαύών, Ὅπως μὲν ὧν 
ἐφιλοφρονήσατο, χαὶ οἷοις τὴν ποωτὴν ἐδεξιώσατο, 
περιττὸν ἴσως μακρηγορεῖν" Πλὴν ἀλλ᾽ ἐπὶ πᾶσι τοῖς 
αὐτοῦ χαταστῆσας, χαὶ ἄλλον ἑαυτὸν ἅπασιν ἐναπο- 
τεταχως, τοὺς αὐτοῦ παῖδας ἐγχειρίξει, παῖδας αὐ- 
τοὺς εἰσποιήσας Οὗτοι, Ἰωάννης, ἢ λαμπρὰ 
τῶν ἡμετώρων λόγων ὑπόθεσις, xai ὁ πρὸ αὐτοῦ τε- 
θεὶς εἰς vió» γνησίου στερήσει γεννήματος, ὃ θαυ- 
μάσιος χλῆσίν τε χαὶ τρόπον Κοσμᾶς" περὶ οὐ τί 
περ ἄν χαὶ φαίην, οὕτως ἐχ παρέργου εἰδώς; ὡς 
εἰ χαὶ προῦργου τις τὰ χατὰ τοῦτον ποιήσαιτο, po 
λις ἂν τῶν πρὸς ἀζίαν ἐφίχοιτο. Πλήν ὅλλ᾽ ἐγχειρί- 
ξεται τὴν ἱεοὰν ξυνωοὶδα ὁ θεῖος ἐχεῖνος παιδοτρί- 
On; ἢ γυμναστὴς, ἥδιστα δ᾽ ἂν φαίην, xai ἱερὸς 
μοσχοδάμνης, ὅπως ἄν πρός τὴν τῆς οἰχηουμένης δή- 
πουθεν νέωσιν, x«i τὴν τῶν θείων δογμάτων διασπο- 
pk» ἐγγυμνάσειε. Περὶ μέν δὴ τοῦ θεὶον λέγειν 
Κοσμᾶ τό γε νῦν εἶναι ἀναθολῇ “παραπέμπω 


εὐθύνην 


τὸν Περσάρ χὴν 


αὐτῷ" 


xai 


829 IN S. JOAN. DAMASCENUM. 830 


ὑπερτίθεμαι * ὅς γὰρ περί τοῦ ἑνὸς ποὸς ἀξίαν λέ- A universi orbisculturam et ecelesiasticorum dog- 
γεῖν οὐχ ἔχω, τὲ ποτ᾽ ἂν γενοίμην xai τοῖς τοὺ ité- — matum sementem. Ego autem de eximio Cosma in 
ρου φιλοχωρήσας ; ἄλλως τε xal τῆς παροιμίθς &xn- —prwsentiarum dicere omitto, differens eum et in 
χοὼς πρὸς δύο μὴ ἀποδύεσθαι, τὰ χατὰ τοῦτον παο- — aliud tempus rejiciens. Qui enim de uno pro di- 
impt* δυσχεραίνων μὲν οἷς οὐχ ἐξισχύω ἅμα xci — gnitate dicere non valeo, qualisnam exsisterem, in 
ἀμφοῖν ἐπιδα)έσθαι, xoi τῶν x«r' αὐτοὺς ἀμφιλα-  alteriusactionibus ad placitum immoratus? cum 
φῶς δοάξασθαι, xxi iv( τούτῳ λόγῳ τὰ ἑχατέρου — cteteroquin proverbium audierim, Adversum duos 
διεξιέναι πλεονεχτήματα, ἢ μᾶλλον τὰ θεῖα τούτων ne exuitor. Ea igitur que ad Cosmam spectant 
ἔργα καὶ κατορθώματα - οὐχ ἔχων δ᾽ ὅ τι χαὶ δρά- —pretereo ; segro quidem animo ferens quod simul 
σαιμι, πρὸς τὰ τοῦ Ἰωάννου καὶ πᾶλιν ἐπάνειμι, | ambobus nequeam intendere, et res ab eis gestas 
ἀγωνιῶν τε xxl πνευστιῶν, χαὶ ὅλος τῷ ἐδρῶτι dià- — utraque (ut dicitur) manu complecti, unaque ora- 
6poyoc, ὡσὰν τις τῶν διωδευχότων μαχρὰν, xai tione enarrare prerogativas utriusque, aut potius 
μαχροτέραν ἀφορώντων τὴν eic το ἔμπροσθεν. divina opera actaque egregia. Cum itaque ad id 
agendum sim impotens, revertor ad Joannem, animo ad defectionem usque laborans, atque anheli- 
tum egre ducens, et totus sudore madidus, velut eorum aliquis qui longam emensi viam, longiorem 
ante conspectum habent. 

wu. 'A))' ἐπεί τοίνυν ὁ Ἰωάννης ἀξίον τοῦ παι-  Β 15. Postquam ergo Joannes dignum se prece- 
δευτοῦ, τοῦ Θεοῦ χαλῶς προνοησαμένου, τετύχηχεν, — ptorem, Deo id procurante, nactus est ; aque, ut 
ὕδωρ, ὅ φασι, xor«mpavoug τῷ τῆς φορᾶς ἀχατα- — dicitur, per declive fluenti apparuit similis irrevo- 
σχέτῳ διιδείχθη, ἢ πῦρ iv χαλάμῃ τῷ T&v μαθη-  cabili impetu et celeri comprehensione dicipli- 
μάτων δραστιχῷ τε χαὶ περιληπτιχῶ, ἡ d τι ἂν εἴη narum; aut sicut ignis in stipula, aut si auid est 
ἄλλο τῶν ὀξέως ἁπτομένων ἣ προθδαινόντων, χαὶ — aliud eorum, que progredientia celeriter, ad me- 
σχεδὸν ὑπερεχπιπτόντων τὴν αἴσθησιν - μᾶλλον δὲ  tamsuampertinguntcelerrime,oculorumque aciem 
xai τὰ τῆς παροιμίας νενίχηχε, xai ὑπερθαλλόντως — ferme preevertunt. Qui etiam superavit ea que in 
τὰ xaÓ' ὑπερδολὴν λεγόμενα παρελήλυθεν, ἅπανθ᾽ exemplum velocitatis populari serrnone usurparn- 
ὁμοῦ παρελθὼν τὰ ταχύτατα, παραδραμὼν χαὶ mrz-  tur,et que hyperbolice adducuntur antecessit, 
νῶν αὐτῶν τὴν ὠχύτητα, χαὶ χαμερπῇ τινα χαὶ duc- | omnes insimul artes citissime emensus, ipsasque 
χίνητα φαίνεσθαι ἀφείς, συγχρινόμενα - ἀλλα ὃ δὴ  prtevertens voluores, atqueefficiens,utcollate se- 
μοι ἔπεισιν ἐπί τούτοις ἐρῶ, "Eod γοῦν ὡς ὅσην τὴν ΟὈΠῚ, animalia queedam tardigrada aut humi re- 
ταχύτητα ὁ νοῦς αὐτόθεν αὐχεῖ, μᾶλλον δ᾽ ὁπόσην φρῃηζίδ possent videri. Dixerim ergo quod quanta 
τὴν ἀειχινησίαν πλουτεῖ, ὡς ἀπ᾿ ἄχρων ἀθρόον εἰς celeritate gloriatur spiritus, quantaque pollet agi- 
ἄχρα διιχνεῖσθαι, καὶ εἰς αὐτὸν ἐκ τῶν τῇδε xoi C litate, ut ab extremis ad extrema subito impetu 
χάτωθεν ἀνατρέχειν τὸν οὐρανὸν. xxi ὑπὲρ ἐκείνου — transeat, et in ccelum ipsum ab inferioribus hisce 
δ᾽ ἐνίοτε γίνεσθαι, τοσαύτην ὁ αὐτόχρημα νοῦς Ἰωάν- — partibus recurrens, interdum super illud consti- 
νης, ὥσπερ μὴ ἐπιπροσθούμενος σώματι μηδὲ c«pxi — tuatur ; tanta etiam Joannes, qui erat veluti pu- 
παραποδιξόμενος, περί τὰς τῷ μαθημάτον ἀναλή- rus spiritus, non obtenebratus corpore neque im- 
ψεις εὐδρομίαν ηὗχει xot συωτονίαν, ἀπροσπταί-  plicitus vinculis carnis, gloriari poterat cursus 
στως, ἀπαραποδίστως, ἀθρόον ὁμοῦ διιὼν σύμπαντα — felicitate contentioneque circa liberalium artium 
xai εἰς βάθος τῶν νοημάτων χατανοῶν ἕχαστον- — disciplinam, nusquam labens, nusquam offendens, 
Καὶ μοι δοχεῖν οὐχ ἀπειχότως ἄν εἰ τοῦτον Πλάτων — sed omnia continuo impetu pertransiens, et usque 
τεθέατο, τὴν μάθησιν ἀνάμνησιν ἐδογμάτισε, xci — ad profundum quarumcunque notitiarum mente 
ἴσως ἂν ἐδέχθη x«i πιθανώτερος ἔδοξε - παρῆχε δ' —pervadens. Non incongrue igitur, si hunc vidisset 
ἄν ἐπὶ τούτῳ τὰ φαῦλα xcl μιχρὰ παραδείγματα, — Plato, doctrinam esse reminiscentiam definivisset, 
τοῦ ἐλαίου δηλαδὴ τὸ ἁψοφόν τε x«i tbódoouov, xci οἱ fortasse meruisset probari, magis verosimile 
ἀλλ᾽ ἅττα τοῦτοις παρόμοια, παιδαρίων μιχροφυῖαν — quid loqui visus, quam si proposuisset quedam 
πὰνυ μιχροφυῶς παριστᾶνοντα. ignobilia parvaque exempla, puta silentem ao fa- 
cilem olei fluentis cursum, et reliqua his similia, infantulorum tenue ingenium valde exiliter ex- 
primentia. 

tc. Τήν τε xal γὰρ ἐγχύχλιον παίδευσιν ἅπασαν D 16. Universum namque orbem litterarium fere 
ἀχρόνως σχεδόν ἠχριδώσατο" ἐν Gxapst γὰρ x«i — sine temporis spatio absolvit, et qussi momenta- 
μετρίῳ πὰνν τῷ χρόνῳ πρὸς Ἑλληνισμόν τε τὴν — neo,certe perquam brevi temporis impendio ad 
γλῶτταν ἐῤῥύθμισε, χαὶ συχνὴν ἱστορίαν ἐνθένδε — Greci sermonis usum conformavit linguam; mul- 
συνειληχώς τὰς φρένας πεπύχνωτο " μύθους δὲ xci tamque cognitionem hinc adeptus, ea mentem 
λόγους πλασμάτων ἀναλεξὰμενος, φλυαρίας μὲν — instruxit: lectis vero fabulisfigmentisque, Greecas 
Ἑλληνικῆς κατεγνώχει, προσφνῶς δ᾽ ἐντεῦθεν ἀλλη-  quidemnugas damnavit, in allegorica tamen locu- 
γορεῖν θαυμασίως ἄγαν ἐξήσκῃται, ἔνθεν dé καὶ πρὸὲ tione apparuit vel exinde mirabiliter exercitatus, 
ὑποδοχὴν εὐτρεπὴς μειζόνων γεγένηται, ὑψηλοτέ. atque ad susceptionem majorum idoneus, ad su- 
ρων, λέγω, μαϑημᾶτων καὶ καταλήψεων. Τοῖνυν x«i — blimiorum dico disdiplinarum speeulátionüumque 


831 


CONSTANTINI ACROPOLIT AE. 


comprehensionem. [n divisione itaque earum par- 4 διαιρέσει τῶν τῆς πυριπνόον (8) κεφαλαίων inv- 


Gum, quas ignem spirans facultas complectitur, 
perbene versatus, inspectis orationum ideis ac 
methodis, collegitex iis obiter multiplicem inven- 
tionum copiamaffluentiamque, velut mercator se- 
dulus, qui ad alium tendenslocuminquo magnum 
sporat lucrum facere, sicubi per viam quid offen- 
derit neutiquam contemnendum, non recusat ejus 
eausa tantillum ibi commorari. Jta ergo etiam 
Joannes, rhetorieam  rhetoriceque ^ methodos 
quoquo modo mercatus, continuo ad philosophiam 
accurrit. Et primum quidem hujus primordia, ra- 
tionalem scilicet facultatem exacte perdiscit, figu- 
ras resolutionesque syllogismorum explorat, pro- 
positionum afffuentiam et promptum usum colli- 
git ; atque enuntiativa» orationis naturam specula- 
tus, demonstrationem aggreditur, velut ratiocinii 
regulam et perpendicularem normam veritatis, 
aut potius ut scalam quamdam introducentem ad 
naturalium rerum investigationem, queque ad 
contemplationem evehit mentem, ad sublimiorem 
scilicet aliam prestantioremque supernaturalium 
rerum indaginetn. Loquacitatem vero que cum ipsa 
et post ipsam discitur (ita namque veterum non 
nemo dialecticam nominavit, quie primam philo- 
sophie partem mire excolit et omnium artium est 
ministra, earumque tradit ac declarat principia 
et axiomata : ad omne siquidem quod perquiratur 
aut accidat opportunas etiam ipsa vias aperit), 
dialecticam, dico, facultatem ecquis diligentius 
quam ille, aut sicut ille perdidicit ? quis tanta per- 
spicacitate ingenii in ea versatus est? Nullus sane 
eum eo disceptavit, quin e vestigio coepti poni- 
tens se ipsum condemnarit temeritalis. Expeditius 
enim aliquis Crete Labyrinthum, aut Ceadam 
Lacedemoniorum effugisset, quam elenchorumip- 
sius evasisset retia, si semel iis esset irretitus. 

17. Ast quando ad investiganda naturalium re- 
rum arcana processit, Stagiritee discipulis superior 
apparuit : non enim solum videbatur nature peri- 
tus arbiter, verum optimus explorator rationum, 
juxta quas nature rerum fuerint ordinate. Quare 
ipsius Aristotelis, et omnium quotquot ante et 
post illum de natura deque naturalibus rebus disse- 
ruerunt examinator sedulus, aut etiam explana- 
tor tutissimus habitus est. Animsee vero immorta- 
litatem non ambigue ex ambiguis illius argumen- 
tis credidit; neque ex altiloquis, ut non dicam 
fabulosis comamentis Platonis, erronea quceedam 
circa illam sophismata fuit amplexus, per incor- 
porationes quasdam et transformationes totam de 


(5) Τήν πυρίπνοον hic pro rAetorica usurpari, 
' ut que animos dicendo inflammet, patet ex se- 

uentibus ; ne quis autem de hujus lectionis since- 
ritate scrupulus cuiquam incideret, opere pretium 
censuit Possinus noster ipsum archetypon codicem 
inspicere. 

(6) Notus passim Cretensium labyrinthus, Lace- 
deemoniorum Ceadas non item. Fuit autem hao, ut 
ἐκ Strabone, Ttiucydide et Pausania bolligitur; 


μνασὰμενος, λόγων τε ἰδέας χαὶ μεθόδους διαεειψά- 
μενος, χἀντεῦθεν συχνὴν εὐπορίαν χαὶ  é9bww. 
εὕρεσιν παροδιχῶς σνλλεξὰμενος, ὥσπερ dv τις pe 
γαλέμπορος ἄλλοθέ που τόν σχοπὸν ἔχων xà τὸ 
μέγα ἐχεῖθεν χέρδος ἀπειχδεχόμενος, μεταξύ πον τᾶς 
πορείας τῶν τινι μή εὐχαταφρονήτων περιτυχώῶν, 
βραχύ τι δικτρίψας προσεπιχερδᾶναι μή κατοχνὴ- 
€t» * ὡς δέ xai οὗτος ῥητορικὴν χαὶ τὰς τῆς pure 
ρικᾷς μεθόδους ἀμηγέπως ἐμπορευσάώμενος, τὸ τάχος 
πρὸς φιλοσοφίαν ἀπέδραμε. Καὶ πρῶτα μὲν τὰ 
προτέλεια ταύτης τὴν λογικὴν πραγματείαν ἐξαχρε- 
ὀοῦται, σχήματά τε χαὶ ἀναλύσεις φυλλογεσμῶν 
σχέπτεται, χαὶ προτάσεων χορηγίαν συλλέγει - χαὶ 
χαθάπαξ τὸν ἀποφαντιχὸν λόγον ἐχμελετύσας τὸν 


Β ἀπόδειξιν ἐγχειρίζεται, κανόνα λόγων ταὶ στώθμῳν 


ἀληθείας, ἢ καὶ ἀναγωγόν τινα πρὸς τὰ φυαυιὰ, D- 

para " ἅττα δὴ πρὸς θιωρίαν μεταδιδάξει, ὑψελοτί- 

p«v ἄλλην xci χρείττονα, τὸν τῶν ὑπέρ φύσιν Χιω 
x«i θειοτέρων ἐξέτασιν. Τὴν dé δὴ σύν ταύτῃ xdi 
μετ᾽ αὐτὴν, τὴν ἀδολεσχίαν λέγω (οὕτω γὰρ τις τῶν 
πάλαι τὸν διαλεκτικὴν χατωνόμασεν, d φιλοσοφίαν 
τὴν πρώτην ὑποχρίνεται δεξιώτατα, τὴν ἀπάσαις 
τέχναις χαὶ ἐπιστήμαις πρεισδεύουσαν, χαὶ τάς ἀρ- 
χὰς τε παρέχουσαν, καὶ διασαφοῦσαν τὰ ἀξιώματα), 
τὸν οὖν ἐχείνην ἄντικρυς εἰχονέζουσαν (πρὸς γὰρ 
ἅπαν τὸ ζητούμενον ὦ προθδαλλόμενον εὐχερῶς καὶ 
αὑτὴ τούς λόγους ἐπάγει, εὐλόγους ἅμα χαὶ ἀρμό- 
ζοντας χεχτυμένῃ πρὸς ἔχαστον) τὶς ὑπέρ ἐκεῖνον ἢ 
x«r' ἐχεῖνον ἠχρίδωσε, χαὶ ὀύτωσί μετ’ ἀγχινοίας 
ἐχρόσατο ; Οὐδείς ἂν εἰς λόγους ἔλθων ἐκείνῳ, μὴ 
παραυτὰ μετέγνω, x«i τῆς προπετείας ἑαυτόν χκατ- 
ἐμέμψατο. Εὐχερέστερον ἂν τις ἐν Κρήτῃ λαδύ.- 
ρῖνθον, & τὸν παρὰ Δαχεδαιμονίοις Καιὰδαν (6) 
ἐξέφυγεν, ἢ τὰς ἐχείνον τῶν λόγων ἄρχυς διέδρασεν, 
εἴ γέ οἱ τοιοτον port καὶ ἐδέησεν. 


ιζ΄. AX ἐπειδὴ περί φύσεως ἐξετὰζειν ὃ'δὴ προ- 
$ysro, ὑπέρ τῶν ἐχ Σταγείρας ἐδείχνυτο - οὐ γὰρ 
dà μόνον δεξιός τις τᾷς φύσεως ἐπιγνώμων ἐφαύεῖν, 
ἀλλὰ χαὶ τῶν λόγων ἀχριδωτής ἄριστος χαδ᾽ οὖς 
οὕτω πως τετάχαται τὰ τὰς φύσεως ἔνθεν χαὶ αὖ- 
τοῦ τε ᾽᾿λριστοτέλους χαὶ τῶν ὅσοι πρὸ éxtivou ταὶ 
μετ᾽ ἐχεῖνον περί τε φύσεως xai φυσιχῶν διεσχέ- 
ψαντο, ἀχριδὴς ἄγαν ἀνεδείχθη διαιτητὴς, xen τὸ 
ἀληθὲς διοοθωτὴς ἀσφαλέστατος. Τὴν δέ τῆς ψνχᾶς 
ἀθανασίαν οὐκ ἀμφιδόλως ἐξ ἀμφιθόλων τῶν ἐκχείνον 
λόγων ὑπείληφεν * ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐκ τῶν τοῦ Πλάτωνος 
ὑψηγοριῶν, ἐὼ 3' εἰπεῖν ὠνθολογιῶν, σεσοφεσμίκ 
τε χαὶ πεπλανημένα περέ ψνχῆν δοξὰσας, μετενσω- 
ματώσες τινὰς ἦ μεταμφιάσεις ταύτης τὸ σύνολον 


« custodia publica, in quam malefici conjicieban- 
tur;»addit Strabo, apud Persas sic dictum « eedi- 
ficium plenum cineribus, » et alibi memini legisse 
me quidpiam de supplicio per cineres, cui desti. 
natus illiseximprovisoinvolvebatur suffocandus, 
«quod forteoccasionem prebere possit suspicandi, 
ex χαίω uro,et adu, infernus etymologiam peten: 
dam esse; Ms. Vátic, χεὰδάν babel, " 


833 


παρεδέξατο * 
roy ἐπιγνοὺς, ἀθάνατα πρὸς τοῦ δεδημιουργηχότος 
à δοξασθήσεσθαι ἣ χολασθήσεσθαι, ὅπως ἄρα τῇ 
σαρχὶ συμδιώσειε, x«l χατείληφε χαὶ δεδίδαχε * xai 
γινομένην εὐθὺς, £v. τε χαὶ ἅπαξ ἐπέπειστο συνδεῖ- 
σθαι παχυλῷ σώματι, ὃ καὶ αὖθις ἀναλήψεται, πλὴν 
λεπτότερον καὶ θειότερον. ᾿Αλλ᾽ ἐντεῦθεν ὁδῷ ποοῖὼν» 
x«i τοῖς ὑψηλοτέροις προσθαίνει μαθήμασι», ὡς 
θεωρεῖν )óyoug τε χαὶ ἀναλογίας, ἁρμονίας τε συξη- 
T&v, x«i ἀνεοευνᾶν σχήματα x«l χινήσεις ἀστέρων, 
x«i συνόδους πλανήτων ἐξαχριδοῦν, σχηματισμοὺς 
(ip! οἷς δὴ καὶ ὡς ἀληθῶς τις ἀπόγειος χαὶ ἄντιχρυς 
οὐράνιος ἄνθρωπος ἀναπέφανται) Εὐχλείδας ὑπερ- 
ἀκοντίσας, llro)tumíoug ὑπερδαλὼν, τοὺς πρὸ τού- 
τῶν Χαλδαίους παῖδας ὥσπερ ἀποφήνας χαὶ τὴν émt- 
στήμην ἡμιτελεῖς. 


CONSTANTINI ACROPOLIT.£ 
ἀλλ' ἀληθῶς καὶ ἀναμφηρίστως ἀθάνα- À anima doctrinam suscipiens: sed vere atque in- 


834 


dubitanter intelligens ipsam esse immortalem, a 
conditore Deo etiam in eternum aut glorificatum 
aut punitum iri, juxta vitam in corpore actam, et 
cognovit et docuit; persuasumque habuit, statim 
atque creata foret, semeleam colligari uni materiali 
corpori quod rursus esset assumptura subtilius 
diviniusque. Hinc vero progrediens ad sublimio- 
res disciplinas, accessit ad speculandas astrorum 
rationes proportionesque, eorumque inter se con- 
gruentia conquirendas et investigandas figuras : 
propter quorum notitiam terrigena quispiam pos- 
sit velut ex opposito, dici homo coelestis. Propera- 
vit etiam ad planetarum progressus figurationesque 
eorum et transfigurationes varias indagandas, Eu- 
clidasin hoc genereantecellens, Ptoleme:os exsupe- 


rans, et qui illis antiquiores fuere Chaldaeos, quasi pueros semiperfectos scientia fuisse demonstrans. 


ιη΄, 'AXX ὃ μιχροῦ τε παρέδραμε. Τοῖς γὰρ 50v Β 


xoig τυχὼν τῶν παλαιτέρων συντάγμασιν, ὅσα ὁ ἐχ 
Σταγείρας, ὁπόσα ὁ ἐκ Χαιρωνείας (7), καὶ γε ὁ oct- 
μνότητι παρ᾽ Ἕλλησι διαδόητος Πλάτων συνέθετο, 
οὐκ ἀπερισχέπτως τοῖς δεδομένοις ἑαυτὸν ἐμπαρ- 
ἐσχετο * ἀλλ’ ib ἅμα πάντων, ἃ μὲν ἐνέχρινε ταῖς 
τῆς καρδίας πλαξὶν ἐνεχάραξεν, ἃ δ᾽ ἕλληνιχῦς δι- 
ἐχρινεν ἐμπαθείας ἢ προσπαθείας, ἀρίστως ἀποχρέ- 
νας, ἐκθύμως ἀπεέστεοξεν. ᾿Αμέλει τοι xal τὴν Πλά- 
τωνος χοινογαμίαν, si δέ βούλει, τὴν Κράτητος (8) 
ὡς χυνώδη βιοτὴν ἐπιλογισάμενος χἀκ ψυχῆς αὐτῆς 
εἰποῦσιν, ἐς Κυνόσαργες (9), τό τε ἐχείνων εἰπεῖν, 
ἀπεπέμψατο " τὸν τε ᾽᾿λριστοτέλη τοῦ γάμον μὴ x«- 
χέσας, ἀλλ’ ὑπερφρονήσας, ὑπέρτερά τε φρονήσας 
χαὶ ἐνθεώτερα, τόν ἄσπιλον αἱρεῖται βίον xai χρείτ- 
τονα, ᾿Επειδὴ γὰρ καὶ γέγονε χρείττονος τῆς ἡλικίας 
χαὶ πρὸς γάμους πρὸς τε τῶν γεγεννηχότων αὐτῶν 
ἐδιάζετο, xal πρός T' ἄλλων συχνῶν ἐν τῶι δῆτα 
xxi μεγάλων ἐφεΐχετο, χαθάπερ τις ἀπαθὴς φύσις 
xai πάντα πρὸς τὰ τῆδε ἀπόστροφος, ἀχλινὴς ἄγαν 
ἦν x«i ἀνένδοτος, ἄλλοθέ mou τὸν σχοπὸν ἔχων xci 
ἀλλαχοῦ μεταθεῖναι διανοούμενος τὸ πολίτευμα * ὅπη 
γε x«i Παῦλος ὁ μέγας εἶχε τὴν πρόθεσιν, ᾿Ιωάννης 
τε χαὶ Ἰωάννης, ὅ τε σχιρτήσας πρὸ τῆς γεννήσεως 
xxi τὸν Δεσπότην προσχυνήσας μὴ θεασάμενος, xol 
ὁ ἐπὶ τῷ τοῦ Κυρίον στήθει ἀναπεσὼν χἀχεῖθεν τὰ 
τῆς θέολογίας ἀρυσάμενος νάματα, 


18. Verum illud parum abfuit quin me preeter- 
iret. Cum in veterum commentarios de morali phi- 
losophia incidisset, quos Stagirita et Cheronensis 
ac gravitate morum apud Grecos commendatissi- 
mus Plato composuit; non semetipsum omnibus 
incircumspecte tradidit, quee ab iis memorite fue- 
runt tradita, sed inter ea optime discernens, 
que bona judicabat imprimebat cordis tabu- 
lis, qua vero ad licentiam videndi gentilem et 
cupiditatum illecebras putavit pertinere omnino 
respuit. Sie communionem uxorum, a Platone 
adinventam, et ἃ Cratere institutam communis 
vite societatem, caninam reputans atque ex animo 
detestans sectatores ipsorum in malam crucem 
amandabat: Aristotelis vero de conjugio opinio- 


ς hem non improbans, sed excelsius ea aliquid  sa- 


piens, sublimioraque et diviniora cogitans, incon- 
taminatamlongeque preesstantiorem conjugali vitam 
preelegit. Ut enim provectioris evasit etatis, 
compellebatur quidem a genitoribus ipsis ad nu- 
ptias, atque ab aliis, et his quidem multis posi- 
tisquein dignitate, eodem pertrahebatur : sed 
veluti impassibilis quedam natura, a terrenis re- 
bus omnino aversus, ad eas inflecti recusabat 
obstinate, utpote alibi suum habens scopum, 
eoque studium suum transferre cogitans, quo ma- 
gnus Paulus suum intendit propositum, unusque 


et alter Joannes, is scilicet qui in utero matris ante nativitatem exsilivi, et quem necdum vide- 
rat Dominum adoravit; et ille qui supra ejusdem Domini pectus recubuit, hauriens inde theologic 


fontem. 


ιθ΄. Καὶ δὴ λοιπὸν οὕτως ἑαυτὸν ἐῤῥύθμισε, τάς τε 
τῆς ψυχῆς δυνάμεις ἐχόσμησε, χαὶ τῷ νῷ καλῶς 
χαθυπέταξεν, ὡς θείαν ὄντως ἀρμονέαν ἐμφαίνεσθαι 
τούτω, x«l ἀγγελικχὴν ὡς ἀληθῶς σιμνοποέπειαν. 
Ὅθεν δὴ x«l οὐ μόνον τοῖς γεννέτορσιν ἐράσμιος 
ὁμοῦ χαὶ τίμιος ἦν, ἀλλὰ χαὶ πᾶσιν ἄλλοις, χαὶ αὖ- 


e) Plutarchum intellige, Cheroneie in Bcotía 
natum. 

(8) Crates Thebanus, Diogenis Cynicidiscipulus 
qui nihil pessidere sapientem voluit. 


19. Deinceps autem taliter concinnavit seipsum 
animique potentias ita adornavit ac mentis impe- 
rio subordinavit, ut in eo reipsa apparerent divina 
quedam harmohia et decor morum angelicus 
gravitasque : quapropter non solum erat charusat 
que amabilis genitoribus, sed et aliis omnibus ip- 


(9) Ad canem album, verbatim diceretur : erat 
aulem Κυνόσαργες Athenis dictum gymnasium, in 
quo Procul a Padice nalis remoti, exercebantur 
noini 80 spur. 


835 CONSTANTIN| ACROPOLITA. 236 
sisque heterodoxis multum venerabilis. Post- Α τοῖς δὲ τοῖς ἑτεροδόξοις σφόδρα λίαν αἰδέσιμος. Tei- 


quam vero pater ex hac vita egressus transiit ad 
aliam, suffectus stalim filius paternam assumpsit 
dignitatem, atque inter proceres fuit ascriptus. 
Invitus tamen. ἃ pueris enim et ab initio cogita- 
verat semetipsum Deo consecrare eique soli vi- 
vere, Samuelis exemplum non solum sequens, sed 
etiam in hoc fortasse superans, eo quod ex seipso 
hoc elegit, non autem a parentibus, sicut ipse, 
promissus Deo et exhibitus fuit. Verumtamen sup- 
posuit humeros cure civilium rerum, qui spiritua- 
libus adherebat ex animo. Sed oh | quam dextre, 
quam prudenter et consulte creditum sibi munus 
administrabat! Diffundebatur ergo peromnium ora 
admiratio ejus, sed precipue ab ipso urbis prefe- 
cto honorabatur, post quem erat immediate pri- B 
mus ac velut collega dignitatis. Atque hinc ordi- 
mur majora dicere, exantlatos nempe in causa 
Dei labores queque pro veritate sustinuit certa- 
mina admiratione quam inaxima digna. 

20. Sed quando huc devenit oratio, agedum no- 
stras lamentemur calamitates, et humanam lugen- 
tes imbecillitatem, faciamus spectabile inveteratum 
adversus nos odium auctoris malorum, atque de 
iis que ab ipso passi sumus et patimur, ut par 
est, conqueramur. Bene eatenus habebant se no- 
stra, et res Christiana florebat, prevalente ubique 
orthodoxa fide, omniaque universimoptimo erant 
in statu adeo ut celestis quedam, ut sic dixerim, 
regio videretur esse orbis terrarum, quia rebus 
nostris preesens aderat Deus, seque adversus con- c 
traria nobis preebebat curatorem. Verum malignis 
ac fascinantibus oculis aspexit nos, qui jam pri- 
dem nobis invidit Satan, atque (ut gentiles lo- 
quuntur) gravi Saturnalique aspectu nos intuitus 
est. Modum igitur acer ille atque ad malefacien- 
dum industrius adinvenit, quo non solum repelle- 
remur a gubernatione et visitatione divina, sed 
ipsum Deum nobis efficeremus inimicum, et ad 
summam contra nos iracundiam concitaremus. 
Quoniam autem plerumque consuevit impetum in 
homines non facere nisi per medium, quemadmo- 
dum olim in protoplastos per serpentem, rursus 
quemdam sibi invenit pravum moribus, varium 
mente, refertum improbitate, conglomeratis frau- 
dulentis contortisque in orbem commotis serpen- 
tem, iracundia vero impetu et intolerandi furoris 
vehementia bellum, ac congrua sui nominis ap- 
pellatione leonem, Leonem, inquam, ex [sauris 
apostatam, qui primum dominosuo imperatorique 
acceptus, potentiam ejus atque imperium supplan- 
tavit, non generosa quadam strenuitate usus (ne 
quis hoc putet), sed dolis et fraudibus : vafrities 
siquidem haud raro peragit magna quedam, et 


(10) Theobosius Adramyttenus hic esset intelli- 
gendus, qui Anastasio deposito suffectus an. 715 
Leoni cessit imperium : verum non a Theodosio, 
sed ab Anastasio prefecturam Orientis assecutus 
erat Leo ; Theodosium vero nunquam agnovit im- 


νυν χαὶ τελευτᾷ τὸν βίων ὁ maràp, x«i πρὸς τὰ isle 
μεθίσταται. ᾿Εγχρίνεται δ᾽ οὗτος εὐθὺς, χαὶ c 

πατριχὴν ἀξίαν ἀναλαμβάνει, χαὶ τοῖς λογείσι σν)- 
χαταλέγεται ' ἄχων μέν - ἀλλὰ γὰρ ix παίδων xai ü 
ἀρχῶς εἰς νοὺν ἔστρεφεν ἑαυτὸν τῷ Θεῷ καθοσιῶσαι 
καί δοτὸς αὐτῷ χρηματίσαι, πρὸς τὸν μέγαν ὄντως 
καὶ οὗτος ἀγευθυνόμενος Σαμουδλ - ὅτε δ’ αὐτόθεν 
αὐτὸς ToU0' sÜsro, xal μὰ πρὸς τῶν γεννητόρων 
ὑποσχεθεὶς dédoro, τάχα γε καὶ ὑπερτιθέμενος, Πλὲν 
ἀλλὰ τὴν τῶν πολιτικῶν ἐπωμέσατο φροντίδα ὁ τῶν 
πνευματιχῶν ἀπρὶξ ἀντεχόμενος: Τί γοῦν ; ὡς de 
ξιῶς, ὡςνουνεχῶς, ὡς εὐεπηδόλως τὰ ἐγχεχειρισμένα 
διῳχονόμει 1 Καὶ πρὸς μὲν ἁπάντων ἄλλων περιελα- 
λεῖτο καὶ ἐθαυμάζετο, πρὸς δὲ τοῦ χρατοῦντος αὐτοῦ 
τὰ πρῶτά τε ἐτιμᾶτο, χαὶ μετ᾽ αὐτὸν ἣν εὐθὺς, xai 

σύναρχος ἐνενόμιστο. ᾿Ενὸν ἰδοὺ λέγειν τὰ μείζω καὶ 

τιμιώτερα, τὰ χατὰ Θεὸν τούτου παλαίσματα, ταὶ 

τὰ ὑπὲρ τῆς ἀληθείας ἀξιάγαστα ἀγωνίσματα. 


: κ΄, A) ἐπεὶπερ ἐνθαδὲ τοῦ λόγου γεγένημαι, 
ἄγε δὴ τὰ ἡμέτερα θρηνήσω πάθη, xai τὴν ἄνθρω- 
πίνην ἀσθένειαν ἀποχλαύσωμαι, τήν τε παλαιὰν 
πρὸς ἡμᾶς τοῦ ἀρχεχάχου θριαμδεύσω δυσμένειαν, 
χαὶ ὡς εἰχὸς ἀποδύρωμαι ὑπὲρ ὧν πρὸς αὐτοὺ πι- 
πόνθαμέν τε χαὶ πάσχομεν. Εἶχε μὲν τέως εὖ τὰ 
Ὡμέτεοα, χαὶ τὰ τῶν Χριστιανῶν ἤνθει " τὰ γὰρ τῆς 
ὀρθοδοξίας ἐχράτει, χαὶ τὸ πᾶν ἁπλῶς χαλῶς εἶχε, 
καὶ χοσμίως ὡς ἀληθῶς ἔσταλτο, χαὶ ἵν᾽ οὕτω φαίην, 
οὐράνιός τις χῶρος τόπος ἦν ὃ περίγειος, χαὶ Θεὸς 
τοῖς ἡμετέροις ἐπεχωρίαξε, x«i τῶν xaÜ' ἡμᾶς ὡς 
εἰπεῖν ἐπετρόπευεν. ᾿Αλλ᾽ ἐπεῖδε βάσχανον ὁ ἄνωθεν 
χαὶ ἐξ ἀρχῆς φθονερῶς ἡμῖν ἐποφθαλμίξων σατών, 
x«i (ὃ φασιν οἱ ἐχτὸς) τελχινῶδες xai χρόνιον  Svx- 
τένισε * τρόπον οὖν ἀνευρίσχει ὁποῖνος ἔχεῖνος pe 
διουργῆσαι δεινὸς, x«i πρὸς τὸ χακὸν πολυμήχανος" 
ᾧ γε οὐχ ὅπως ἂν χατοστραχισθῶμεν τῆν θείας ἐπι- 
σχοπῆς τε xci χυδερνήσεως, ἀλλ᾽ ἐχπολεμήσωμεν 
x«i Θεὸν, x«i τά ἔσχατα χαθ᾽ ἡμῶν ὀργισθῆναι διε- 
ρεθίσωμεν. ᾿Επεὶ δ᾽ ὡς τὰ πολλὰ διὰ μέσον τ:ροσ- 

θάλλειν ἡμῖν εἴωθεν (ὡς xal ἐπὶ χατὰ πρωτικλά- 

στων πάλαι διὰ ToU ὄφεως), εὑρίσχει xai αὖθις τὸν 

σχολιὸν τοὺς τρόπους, τὸν ποιχέλον τὴν γνώμαν, τὸν 

πονηρίας ἀνάπλεων, τὸν ἄντιχρυς ὄφιν τοῖς σχαιω- 
ρήμασι, τὸν συνεσπειραμένον τε χαὶ περιεστραυμί- 
νον τοῖς σχέμμασιν, 1) μᾶλλον τὸν ἀνήμερον φέρω» 
νύμως θῆρα, τὸν αὐτόχρημα λέοντα τὸν ἀστεκτον᾽ 
τὴν ὁρμὴν, τὸν ἀνύποιστον τὴν ὀργὴν, τὸν τὴν χα- 
xíxv ἀφόρητον. Λέων οὗτο: ὁ ἐξ Ἰσαύρων, ὁ ἀπο- 
στάτης τὰ μὲν πρῶτα τοῦ δεσπότον χαὶ βασιλέως 
γενόμενος (10), x«i τὸ χράτος αὐτοῦ xoi τὸν ἀρχὲν 
ὑφελόμενος, οὐχ ἀνδρὶᾳ (μὴ οἰηθείη τις τοῦτό ποτε), 
μηχαναῖς δὲ x«i δόλοις ὑποσπασάμενος - οὐ μιαρὰ 
γὰρ πολλάχις x«i πανοῦργος ἧνυσε τρόπος, xal τὰ 


peratorem. sed mox utelectum audivit contra eum 
cdus cum Artabasso Armeni preetore iniit. Fa 
ctus autem imperator non statim, ut infra dici vi- 
detut, sed anno regni sui nono primum coepit 
Insanire conira sanctas imagines. — -. 


897 


μέγιστα ἔστιν ὅτε ἦθος ἐπίχλοπον ἐξετέλεσε, χαὶ ἃ γεν- À 
γαία ποτὶ χεὶρ σὺν μαχρῷ νῷ πόνῳ οὐχ ἴσχυσε παρα- 
στήσασθαι, ix τοῦ ῥάστου δόλος χατέστρεψεν. Οὔχουν 
δὴ θαυμαστὸν εἰ x«i οὗτος κατὰ τοὺ εὐσεδοῦς μεμελε- 
τηχὼς αὐτοχράτορος χαὶ ἐπαναστάσει ἐπιχεχειρηχὼς, 
τάχα γε τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ χαταστοχασάμενος (δι᾽ 
ἣν x«i πρὸς τὴν βασιλείαν ἐνεχρέθη ὁ πάντ᾽ ἐχεῖνος 
χαλὸς Θεοδόσιος) τοῦ χατὰ βούλησιν οὐχ ἀπέτυχεν : 
εἰσὶ γὰρ οἵ φασιν ὡς χαι ἐχ μαντείας χαὶ ἀποῤῥητοτέ- 
ρων μυήσεων xxi τελετῶν ἀθέσμων &x πολλοῦ πρὸς του- 
roi διηρέθιστο, Πλὴν ἀλλ᾽ ὁ μὲν τῶν σχήπτρων ἀφέμε- 
νος, x«t ὑποχωρήσας τῶν βασιλείων (ὡς μὴ ὥφελον) 
τοῖς τῆς Ἐχχλησίας φέρων ἑαυτὸν ἐγκατέλεξεν - ὁ δ᾽ 
ἐπεὶ τοῦ χράτους ἐπείληπται, χατὰ τῶν θείων, φεῦ ! 
εἰχόνων λελύττηχε, ταυτὸν δ᾽ εἰπεῖν x«i xat' αὐτοῦ τοῦ 
Θεοῦ, οὐχ ἀνασχόμενος μὴ τὰ ὑπεσχημένα τοῖς μάντε- B 
σιν ἐχπλῆσαι, χαὶ τὸ χρέος σφίσιν ἀποτίσαι τῆς τῶν 
προφοιθασμάτων ἐχδάσεως. 

χα΄. ᾿Εγείρει τοίνυν μέγαν χατὰ Θεοῦ πόλεμον, 
ἀχρειοῦνται τὰ τεμένη χαὶ τοὺς νεὼς διεγείρεται, τά 
τε θεῖα x«i τίμια ἐχτυπώματα διαξέειν τε καὶ ἀπα- 
λείφειν ἐπαίρεται, x«i ἁπλῶς ἀμορφοῖ ἢ μᾶλλον χα- 
ταστρέφει τὴν Ἐχχλησίαν Θεοῦ, ἣν αὐτὸς ἐνανθρω- 
πήσας ἐθεμελίωσε, x«i θεόπνενστοι τούτου περιεστοί- 
χιίσαν χκήρυχες, μάρτυρές τε θεῖοι τοῖς αἵμασι φοινέ- 
ξαντες χατηγλάϊσαν, χαὶ θεοφόροι Πατέρες πρὸς ἀσφά- 
λειαν διωρόφωσαν (τέ πολλὰ λέγειν ;) ἣν αὐτὸς ὁ Θεὸς 
xai Πατὴρ παλαμηφορεῖ, τῷ τοῦ Υἱοῦ χαὶ Λόγον 
ἐξωνησάμενος αἵματι, τὸ τε θεῖον Πνεῦμα συνέχει, 
Πνεῦμα τὸ Πατρὸς χαὶ Λόγου μονογενοῦς, Πνεῦμα τὸ ς 
ix Πατρὸς ἀῤῥήτως ἐχπορευόμενον, ὡς ὑπὶρ λόγον xci 
ὁ Λόγος τοῦ αὐτοῦ γεννᾶται Πατρός. Κατὰ τοιαύτης 
Ἐχχλησίας, ὦ τόλμης παραθδόλου ! ὦ θράσους ἀλο- 
γίστου | ὁμόσε ὁ ἀλιτήριος ἐχεῖνος χεχώρηχε, τοσού- 
του χατετόλμηχε πράγματος - ἀλλὰ, gy) χριμάτων 
Θεοῦ εἷς πέρας τὸ πρὸς βούλησιν ἤγαγε, χαὶ τὸ 
χατὰ θυμὸν ἐξετέλεσε. Τοιοῦτόν τι χαὶ γὰρ τὸ ἡμέτε- 
po», ἀνέμον πεδίον, ὃ φασιν, à χάλαμος πρὸς αὖραν 
στρεφόμενος χαὶ μεταστρεφόμενος, λύγος τε ἄγαν 
λεπτὸς χαὶ ἀχρόῤῥιξζος, πρὸς ὅστις ἂν καὶ τύχοι βια- 
ξόμενος, ἀγόμενός τε χαὶ μεταγόμενος. Οὐ χατηγορῶ 
πάντων, τῶν πλειόνων δὲ κχαταφέρομαι συνήγορος 
ἐπιχαίρως, x«i τοῦ τῶν παλαιτέρων προσλαμθάνων 
ἀπόφθεγμα. Εἶδον γὰρ, εἶδον, ὡς μὴ ὥφελον, τοιαῦτα 
χἀγὼ, χαὶ ὁμοίοις χαιροῖς, βαδαὶ τῆς συμφορᾶς | 
περιέτυχον * τοιαύτῃ τε σχοτομήνῃ ἐγχύρσας, μεγάλα 
προσχέχρουχα, χαὶ ανίατα μιχροῦ τετραυμάτισμαι (11). 
AAX ἐμὲ μὲν ὁ τῶν ψυχῶν ἰατρὸς xci τῶν σωμά- 

(411) Videtur infelix schismaticus dolere, vel 
quod non satis constans fuerit in tuendo schi- 
smate sub imperio Michaelis, qui unionem cum 
Ecclesia Romana fecerat, eique se opponentes 
removebat ab officiis, sicut ethunc Constantinum, 
« quem educarat apud se informarique optimis 
artibus eurarat, privavit propterea loco gratis, 
quem prius habuerat et a sua familiaritate re- 
movit, » uti scribit Pachymeres part. 1, ]. vi, c. 
27. Si tamen ille sic castigatus vàl modicum re- 
misit de pertinacia, Michaele sesquianno post 
mortuo, rediit ad vomitum an. 1282, sub Andro- 


IN 8. JOAN. DAMASGENUM. 


grandia patrat fraudulentia ; queque manus ro- 
busta diuturno labore non valuit edomare, quan- 
doque facillime expugnat astutia. Non igitur mi- 
rum, si etiam ipse, contra pium Cesarem impia 
meditatus eumque rebellando aggressus, ac forte 
ipsa illa ejus bonitate confisus, propter quam ad 
imperium evectus fuerat, non est frustratus δ 
voluntatis proposito. Sunt autem qui dicant occul- 
tioribus sortilegiis divinationibusque superstitiosis 
ac nefariis prestigiis jani pridem ad hoc fuisse in- 
vitatum. Et ille quidem, praeclarus scilicet Theo- 
dosius,abdicato sceptro imperium dimittens (quod 
utinam non contigisset !) ecclesiasticis ministeriis 
semetipsum dedicavit ; Leo vero postquam accepit 
regnum, furere, eheu! adversus sacras imagines 
capit, sive quod eodem recidit, adversus Deum, ne 
non adimplevisse diceretur quod vatibus suis pro- 
miserat, sed debitum fideliter persolvisse quod sub 
conditione eventus successuri contraxerat. 

21. Magnum igitur bellum contra Deum excitat, 
inutilia faciens templa et loca sacra subvertens, 
simulque ad divinas imagines abolendas etcombu- 
rendas tota vi consurgens, deformem omnino red- 
dit, potius dixerim, subruit Dei Ecclesiam, quam 
ipse assumpta humanitate fundavit, quam preco- 
nes ejus divinitus afflati cireummunierunt, quam 
martyres cruore suo purpuratam illustraverunt, 
quam sancti Patres tanquam turribus ad securita- 
tem comparatis vallarunt, quam denique Deus ipse 
et Pater in palma mianus sus gerit, Filii et Verbi 
sui sanguine redemptam, et divinus Spiritus ex 
Patre indicibiliter procedens, sicut et Verbum mo- 
do quodam a nulla ratione comprebendendo ex 
eodem Patre generatur. Contra hanc Ecclesiam, o 
grandem audaciam | o temerariam presumptio- 
nem! perniciosus ille pedem extulit; ettantum faci- 
nus molitus, o Dei judicia ! ad finem quod volebat 
perduxit, quidquid animo volutarat adimplens. 
Erant ergo res nostre quasi campus, ut ajunt, 
ventorum, vel arundo ad auram versa inversaque, 
aut virgultum tenuelevibus ac brevibus innixum 
radicibus, et quocunque libuerit cuivis ductile et 
flecti facile. Equidem non omnes accuso, sed po- 
tius plerisque advocatum me opportunum offero, 
sicut unus ex antiquioribus dixit. Vidi etenim, 
vidi (quod utinam non vidissem !) etiam ego talia 
et in similia tempora, pro dolor ! incidi, atque in 
noctem hujusmodi tenebris obvolutam incurrens 
graviter offendi, immedicabilibus pene vulneribus 


nico, a quo denique factus est logotheta circa an- 
num 1294. Vel (quod potius crediderim) dolet ob 
eam divisionem, qua sub Andronico schismatioi 
ipsi divisi fuerunt in Josephitas et Arsenianos, quo- 
rum hi severius, isti benegnius agi volebant cum 
iis qui unioni Romane (quam utrique detestaban- 
tur) renuntiarant ; de quibus idem Parchymeres 
parte n, lib. 1, cap. 21 et 22. Sed et alia deinceps 
Schismata plura exstiterunt Constantinopoli, 
justam Dei retributionem, ut nec unionem habe- 
rent inter se qui nolebant habere cum Romana 
Ecclesia. 


CONSTANTINI ACROPOLIT.E 


confossus. Sed oro ut animorum et corporum eu- À rev ἰάσαιτο, χαί τὰς τῶν μωλώπων ἐκείνων eic 


rator Deus medeatur mihi, istorumque verberum 
livores aboleat benignus medicus nostreque infir- 
mitatis misericors reparator. Sed agedum ad pro- 


pria revertatur oratio et superioribus rursum in- 
sistat. 

22. Subversi fuimus a malo, malum in res huma- 
nas divinasque usurpante imperium : qui vero heec 
restaurans ad pristinam reduceret integritatem in- 
veniebaturnemo, omnia autem ad impossibilitatem 
desperationemque extremam reciderant: nam ma- 
gnus Joannes, qui tam densam impietatis domina- 
tricis noctem poterat illuminare, absens in Perside 
vivebat Damasci; et qui vere noster erat rerumque 
nostrarum etiam exinde provisor circumspectissi- 


mus,in aliena commorabatur regione. Quid ergo ? B 


an sue istic studens utilitati, res que hic erant, pu- 
blicas neglexit ? Minime vero. Sicut enim loci alicu- 
jus indigena et amator in alieno constitutus solo, 
ibique negotiis suis curandis intendens, sicubi intel- 
lexerit res patrie preeter animi sui votum agi, etium 
e longinquo iisdem consulit studiose, non sine con- 
turbatione atque anxietate propria : sic quoque vit 
hic divinus, animo quidem consternatus est statim 
atque id contigit et internis motibus conturbatus, 
tamen Domini sui hereditatem anxie curans, con- 
suluit populo Christiano, et frequentium epistola- 
rum scriptione curavit ubique omnibus notum fa- 
cere errorem, manifestare corruptelam, et in demis- 
so ad animarum perniciem homo occultatam escam 
sub conspectum adducere. Forte etiam presens 
Intervenire voluit iis que hic agebantur, et nostris 
calamitatibus coram opitulari, ipsum Cesarem re- 
darguendo juxta consuetum sibi zelum, multa lo- 
quendi libertate preditum ; zelum, inquam,igneum 
pro Deo, Elie instar; et posita juxta Psalmistam * 
iniquitate ejus in conspectu ejus, coercere impe- 
tum multitudinis imperite, et quatenus posset 
ipsam erudire. Verumtamen absens (ubi autem et 
quomodo diximus supra) istiusmodi propositum 
non poterat facile exsecutioni mandare ; aliis ergo 
modis debitum Deo obsequium persolvere cupiens, 
quaquaversum suas direxit epistolas, quibus mo- 
nebat ritus priores capessere et patriis legibus ac 
religionibus inheerere. Has autem epistolas ad eos 


qui hic degebant mittens multas ac fere innume- D 


rabiles (quamvis eas conarentur occultas habere 
qui recipiebant) non potuit evitare, quo minus ve- 
nirent in notitiam imperatoris, ejusque furorem 
adversus sapientem scribam suscitarent et contra 
generosum palestritam incenderent, suaderentque 
fraudulentis dolis eum adoriri: quod quomodo 
actum sit, licet breviter explicare coeperimus, nunc 
iterum dicemus distinctius. 


23. Erat is, ut dixi, Leo Isauricus, belluinus ille 
quidem et iracundie modum nullum ponens, non 
tamen usque adeo Iconinus, ut palam auderet 


! Psal, Lxxxjx 8. 


ἀπαλείψειεν ὁ φιλάνθρωπος ἀχέστωρ, xal τῶς ἡμετέ- 
βας ἀσθενείας οἰκτίρμων θεραπευτής. Ὁ δὲ λόγι 
ἄγε, τῶν προτέρων ἐχέσθω, χαὶ ἐπειλήφθω αὖθις τῶ 
ἄνωθεν. 


xf. ᾿Ανετράπη μὲν ὑπὸ τοῦ χαχοῦ χαχῶς βασι- 
λεύσαντος τὰ θεῖά τε χαὶ ἡμέτερα * ὁ δ᾽ ἀναστήσων 
ἢ ἀνορθώσων Zv, ὡς ἔφην, οὐδείς - πάντα d" ἐν 
ἀμηχανῳ καθειστόχει, καὶ ἐν ἀπόρῳ τὰ τοῦ περοῖγμα- 
τὸς χατηντήχει, χαὶ τὰ τῶς διορθώσεως ἀπαξαπλῶς 
ἀπηγορεύετο, Ὃ γὰρ τς ἀσεδείας φωστὴρ, ὁ μέγας 
Ιωάννης, iv Δαμασχῷ xci Πεοσίδιε διῆγε, xoi ἐπ᾽ 
ἀλλοδαπῆς ἐτύγχανεν ὧν ὁ ὑμεδαπὸς ἀλεηθῶς͵ xai 
τῶν ἡμετέρων χαχεῖθεν χηδεμὼν προιιφθέστατος. 
᾿Αλλὰ τί γοῦν ; τὸ xa«0' αὐτὸν ἐχεῖ στέρξας͵ τῶν 
τῇδε x«l χοινῶν χατημέλησε ; Πολλοῦ jt wx δεῖ, 
ὩὭὩς γάρ τις αὐτόχθων τε χαὶ φιλόπατρις, ἐπὶ Ge- 
τρίας γενόμενος, x«l τῶν ἰδίων αὖθις φροντίξων, d 
πως δὴ τὰ ἐν τῇ πατρίδι μὴ ὡς βουλητὸν ἔχειν 
ἀχούσειε (xxv παρὰ τὴν καρδίαν πάθοι, x«i σχέψει 
τῶν λογισμῶν ἐνδοίη), χὰχ τῆς ἀλλοδαπῆς τε xoi 
πόῤῥωθεν περὶ τῶν ἐν τοῖς ἰδίοις ἂν διασχέψατο - ὡς 
δὲ χαὶ ὁ θειος οὔτος ἀνὴρ βάλλεται τὴν χαρδέαν 
αὐτίχα τῶ συμθαάντι, παθαίνεται τὴν ψυχὴν, χύ δε- 
ται τοῦ θείον λάχους, προνοεῖται τοῦ Χριστωνόμον 
λαοῦ, καὶ συχνοῖς πᾶνν τοῖς γράμμασι πᾶσι πανταχῇ 
τὰ τῆς πλάνης ἀναγνωρίξει, x«i τὰ τῆς λύμης δεα- 
σαφεῖ, τὸ γε ἐγχεχρυμμένον δέλεαρ τῷ χαθιεμένο» 
κατὰ τῶν ψυχῶν ἀγχίστρῳ πᾶσιν ὑπ᾽ ὄψιν ἄγει χαὶ 


ἃ διάδηλον τέθησι. Τάχα δ᾽ ἂν xai τόϊς ἐνθαδί πρού- 


τεθύμητο, ὡς xai παράνομον διελέγξαι βασιλέα, κατὰ 
τὸν πολὺν τὴν παῤῥησίαν χαὶ τὸν ὑπὲρ Θεοῦ ξῆλον 
ἐμπύρινον ᾿Ηλίον * χαὶ παραστήσας τούτω, χατὰ 
τὸν ψαλμωδὸν, τὴν ἀνομίαν αὐτοῦ xarà πρόσωπον, 
λαόν τε ἀσύνετον νουθετῆσαι, x«i ὡς ἐνὸν παιδαγω- 
γῆσαι καὶ διορθώσασθαι. ᾿Αλλ᾽ ἀπὼν (ὅπη δὲ καὶ 
ὅπως προδεδηλώχαμεν) οὐχ εὐμεταχείριστον εἶχε τὸ 
χατὰ πρόθεσιν. Τούτον γοῦν ἕνεχα τρόποις ἄλλοις 
ἀποπλῆσαι Θεῷ τὰ τῆς ὀφειλῆς διεσπούδαχεν " ἀμέ- 
λει χαὶ γραφὰς ἀπανταχῆ πέπομφεν, ἀντιποιεῖσθαί τε 
τῶν προτέρων ἐπιταττούσας ἐθῶν, x«i τῶν πατριτῶν 
θεσμῶν καὶ θείων ἐξέχεσθαι * ἃς δὴ xoi πάνν ποὶ- 
λὰς τοῖς ἐνταῦθα διέσπειρεν, ἀφειδῶς πᾶνν καταπυ- 
χνώσας, χαὶ δαψιλῶς ἄγαν διασχορπίσας τοσαύτας. 
Καὶ yàp, ὡς x«i χρυπτόντων τῶν ἀναλαμδανόντων, 
x«i διὰ πολλοῦ τὸ λαθεῖν τιθεμένων, (συμδαένει) 
γνωσθῆναί τε τῷ βασιλεῖ x«i χατὰ τοῦ σοφοῦ γραυ- 
ματέως ἐχμῆναί, χαὶ χατὰ τοῦ γενναίον ἀλεέπτου δια- 
γάψαι͵ καὶ δολεροὶς ἀναπεῖσαι χατεπιχειρῆσαε τοῖς τρό- 
ποις * ὁποῖον δήπερ ἐχεῖνον, εἰ καὶ διὰ βραχέων, δεδὴ- 
λωκότες πεφθάχαυεν, 


κγ΄. Θηριώδης μὲν γὰρ, καὶ τὴν ὀργὴν ἀχατάσχε- 
τος, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ τἄλλα γέοντώδης xxx τοῦ φανεροῦ 
τὴν μάχην κχατατολμῶν, ὁ ᾿Ισάνρος ὧν ἐτύγχανε 


844 IN S. JOAN. DAMASCEÉNUM. 842 
Λέων * ἀλώπεκος δεχεύθων ἦν τρόπους, καὶ ὡς ἀλη- Α prodire ad pugnam; sed vulpini moris multum 


θῶς ὑπὸ λεοντῇ τῷ βασιλικῇ x«i φριχα)έᾳ στολῇ τὴν 
ϑολεράν τε x«i ἄτιμον ἀλωπεχῆν περιέστελλε. Λυττᾷ 
ἡοῦν κατὰ τοῦ ἀγίον, ti oio» τε διαχρήσασθαι ἐχ- 
μανεὶς, ἢ μᾶλλον διασπάσαι, χαὶ ὡμότατα τὴν γένυν 
ἐμθάψαι τῷ αἴματι, καὶ θηρὸς δίκην τὸν πρᾶον χα- 
ταδοοχθίσασθαι - οὐκ ἔχων δ᾽ ὃ τι χαὶ δράσειεν, ἐπὶ 
τὴν συνήθη χαχουργίαν χωρεῖ. Καί γοῦν συνάγει 
τοὺς ὑπογραμματεῖς, πάντας τε γγραυματεῖς, x«i 
Φαρισαϊχῶς χατὰ τῆς ἀληθείας τραχνλιάσαντας, 
εἰπέ τις ἂν ἐχείνους, χαὶ τὴν χαχίας ἀχριβεστάτους 
ἡραφεῖς * xoi δὴ σὺν τοῖς ἰαλέμοις &xtivot; σχέπτι- 
ται βουλευταῖς, x«l χατά τῆς χάριτος Υἱοῦ Θεού xai 
Χριστοῦ Κυρίου βουλεύεται, ὡς Ἡρώδης ἄλλος καὶ 
αὐτὸς ἐχμανείς * πλὴν ἕνα x«i τέλειον σφαϑάζει 
τοῦτον διαχειρίσασθαι, πλείστους ἄλλους περιιδὼν 
νηπιώδεις ἅτε χρίνας xui ἀτελεῖς, Ἔνκα x«i γὰρ 
τοῦτον πάντων ἐχείνων ἀλείπτην ἐγνώχει, χαὶ ποὸς 
ἑνὸς ἤδει τὴν μάχην δέσαντι παοάταχτον ἐσχηχύς. 
ΛΙανθάνει uivzot παρὰ πάντων ἐπίσης τὸ χατὰ πᾶν 
τῶν πεοὶ λόγους αυτοῦ χράτος, τὴν ἐν λόγοις διαὸῤ- 
ῥήδην ἀνωμολογηχότων ἰσχὺν, χαὶ τὴν πρὸς τὸν 
ἄνδρα διὰ λόγου mn» χοινῇ ἀπειρηκότων φωνῇ " 
χαὶ μηδ᾽ ἂν ποτε ἐχ τοῦ φανεροῦ κατισχύσειν διισχυ- 
ρισαμένων τὰ ἐχείνον ἀναλῦσαι συγγράμματα, παν- 
ταχῇ τε διασπαρέντα, x«l πολλῆς ὅτι τῆς πειθοῦς 
(οὐ γὰρ ἀληθείας ἤθελον λέγειν) πλήρη τυγχάώ- 


νοὐτᾶ, 


xà. Τότε δὴ λοιπὸν τύραννος, ὡς πάντων ἀπειρή- 
Xit, εν βαυτοῦ “ίένεται, χαὶ τοῖς οἰχείοις ἐπιτρέπει 
λογισαοῖς τὰ τῆς σχέψεως " xai ἀθοεῖτε ποοιμωτά- 
τῆς πρὸς τὸ χαχὸν φύσεως δαιμόνιον ὡς ἀληθῶς 
εὕρεμα. Προστάττει ξητῆσαι τῶν ἐπιστολὼν αὐτοῦ 
μίαν, χαὶ διὰ πλείστον ὡς εὑρέσθαι ποιήσασθαὶ, 
ἰδίαιν δὲ αὐτῷ διαχαραχθεῖσαν χεροῖν. Καὶ γοῦν οἱ 
ἀνθρώπῳ ἐχεῖνοι χαὶ μὴ Θεῷ ἀρέσκειν διὰ σπουδῆς 
ἔχοντες, ὧν χαὶ τὰ ὀστᾶ διεσκόρπισεν ὁ Θεὸς, χαὶ 
ὧν μετ᾽ o; χου τὸ μνημόσυνον ὥλετο, ἐξητήχασιν 
εὑρήχασι, δρομαῖοι προσινηνόχασιν. Ὃ δ᾽ ὥσπερ 
ἑομαίου )αθόμενος, τῶν τινι ταῦτα δεξιῶν, Ei γε, 
φησὶ, δυνηθείης ἀπομιμήσασθαι τὴν ἰδίαν τῆς τοῦ ἐν 
τῇ Λαμασχῷ ἸἸωΐννοτ γραφῆς (Ἰωάννου λέγω τοῦ 
τοῦ Μανσούρ, ὃν δεινὸν χἀχεῖθεν ἦσθα τῶν ἡμετέρων 
ἐχθρὸν xxi πολέμιον) x«l τὸν τῶν γραμμάτων τύπον 
ἐξαχριδώσασθαι, μεγάλην εἴσομαί σοι τὴν χάριν, 
χαὶ μεγίστων ἀξιώσω τῶν ἀμοιβῶν. ᾿Αχούει τῶν 
λόγων ὁ δεξιὸς τὴν χαχίαν ὑπογραφεὺς, καὶ ὑπιτ- 
“νεῖται τὴν μεταχείρισιν, x«l οὕτω πως εὐστόχως 
ἐκπληροῖ τὸ πρὸς βούλησιν, ὡς οὐχ ὅτι πρὸς ἄλλους 
διαλαδεῖν, ἀλλὰ χαὶ αὐτῷ γε τῷ ἀγχινουστάτῳ καὶ 
πρὸς παντὸς οὑτινοσοῦν ὑξυτάτῳ χατάληψιν τὰ τῆς 
σχαιωρίας ἀμωσγέπως ἀγνοηθῆναι, καὶ τὰ τῆς χα- 
χουργίας παραδραμεῖν * xal τοσοῦτον, ὡς τὰ μὲν 
χαραχτῆρος ἀμφισθητεῖν χαὶ τῶν γραμμάτων ὡς 
idínv ἀντιποιεῖσθαι, τὰ δ' ἐμπεριειλημυένα σφίσιν 
ὡς οὐχ ἴδια παραχρούεσθαι, Καί γὰρ πέπλασται 
τῷ δεινῷ τυράννῳ ἐπιστολῆς ἔχδοσις, δῆθεν ἐχ τοῦ 
Ἰωάννου πρὸς Αὔγουστον, χαὶ συντέθειται τῷ εὐφνεῖ 


ParRoL. GR. ΟΧΙ,. 


quoque habens, sub regia ac leonina et terribili 
specie vulpinam vilemque et fraudulentam occui- 
tabat mentem. Furit ergo contra sanctum, occi- 
dere eum, si possit, aut verius laniare cupiens 
cruentasque maxillas sanguine ejus tingere, et 
mansuetissimum virum ferino more quam crude- 
lissime devorare : sed non inveniens quomodo id 
perficeret, ad familiarem sibi vafritiem converti- 
tur. Coactis undequaque subnotariis notariisque, 
Pharisaice contra veritatem insurgere audentibus, 
quos aliquis haud inepte dixerit iniquitatis exper- 
tissimos scribas; cum perditis illis consiliariis, con- 
tra gratiam Filii Dei et Christum Domini delibera- 
tionem instituit, tanquam Herodes .alter etiam, 
ipse insaniens : multosque despiciens, veluti par- 
vulos atque imbelles angitur animo, ut unum 
illum, virum utique perfectum, interficiat. Unum 
siquidem illum noverat eeterorum omnium esse 
instructorem ad luctam, et cum uno sibi congre- 
diendum sciebat ad puguam paratissimo. Intelli- 
gebat enim ex concordi omnium relatione vim 
atque potentiam sermonum ejus contra universos 
qui palam omnes confitebantur, quod non aude. 
rent cum homine congredi disputando, despera- 
bant autem quod ejus scripta possent abolere, ut- 
pote jam ubique dispersa, multumque persua- 
sionis (nec enim volebant dicere veritatis) ha- 
bentia. 


24.Tunc tyrannus aliisdiffusus omnibus atque in 


seipsum conversus, cognitionem propriis commit- 
tit cogitationibus, etingenii ad malum vaferrimi 
machinamentum vere diabolicum reperit. Imperat 
epistolarum Joannis unam aliquam requiri, studio 
quantocunque adhibito, sed epistolam autogra- 
pham: ministri vero ejus, qui non Deo sed homini 
placere nitebantur, quorum ossa dispersit Deus et 
quorum meinoria cum sonitu periit, perquisive- 
runt, invenerunt, cursimque attulerunt ad eum, 
tanquam ad magnum quoddaminexspectatumque 
lucrum gaudentem : qui accersito ad se viro cui- 
dam industrio, Si characterem, inquit, Joannis 
apud Damascum degentis, Joannis dico filii Mansur- 
quem gravem infestumque rerum nostrarum ho- 
stem etiam inde patimur sicut nosti, potueris imi- 
tari ejusque simillimum exemplar conficere, ma- 
gnam a me inibis gratiam et grandi preemioremu- 
neraberis. Audit hcc dexter ad nequitiam scriba, et 
falsificandam Joannis manum pollicetur deinde 
quod erat pollicitus tam scite explet ad imperato- 
*is voluntatem, utnon solum alios latere supposi- 
tio posset, sed etiam ipsummet Joannem, licet ad 
cujusvis rei comprehensionem acerrimum, sic fu- 
gere valeret fraus occulta et maleticus astus, ut, 

quod ad characteris proprii formam attinet, litteras 
pro suis deberet agnoscere, que vero iis contine- 
bantur ut non sua repudiare. Confleta siquidem 
fuit epistola, velut ab ipso ad Augustum scripta, 
sicut solers ille scriptor acceperat in mandatis, 


21 


secundum propositi in autographo characteris si- 
militudinem etdiabolicam tam scribentis quam ju- 
bentis industriam ; et ad Persarum prefectum 
missa: cum hac vero missa est etiam alia de 
Joanne. Quse autem,ab hoc,velut ad Cesarem mis- 
sa epistola, suggerebantur, heec erant quoad sen- 
sum; neque enim verba referre ipsa possim, par- 
tim; oblitus eorum,que non credebam inemoriam 

. Dostram mereri, partim dedignatus tam exsecrabi- 
lem imposturam. Sensus ergo talis quadaintenus 
erat. 


25. Servile collum etiame longinquo submitto 
tibi, Cesar tuorumque pedum extremitates am- 
plector. Equidem,uta Christo denominationem ha- 
bens, tibi, ut Christianorum ubique degentium 
presidi manifestare debeo, quee pertinent ad im- 
piissimos Saracenos; quemadmodum scilicet ea se 
nunc habeant, et qualia ipsis acciderint, quoque 
malorum processerint furiosi illi. Sciat igitur ma- 
jestas tua, ipsos omnino destitui militaribus co- 
piis (divisi enim inter se sunt. mutuoque ab invi- 
cem atteruntur conffictu) atque adeo superatu fa- 
ciles esse cuicunque volehti : meam insuper pa- 
triam, urbem antiquam et claram, quee ἃ funda- 
mentis multo jam tempore subruta jacet, et in mi- 
seriarum plenitudinem dejecta est, nullo pariter 
negotio subjugabilem apparere.Ne cuncteris igitur, 
ter maximeimperator, sed presens assistens solum 
te videndum prebe, atque ad ea quee hic geruntur 
improvisus accede : brevi enim aoc sine certamine 
Damascum, fame celebritate notissimam, sub 
tuam rediges potestatem, et magna gloria aequi- 
sita redibis; me siquidem in multis adjutorem re- 
peries, utpote potentem in Perside et rerum sum- 
mam quocunque libuerit ducentem ac traducen- 
tem. Et heec quidem aut hujusmodi alia figmento 
isto continebantur : que vero ab imperatore ad 
Persarum prefectum addebatur epistola in hunc 
fere modum conscripta erat. 


26. Admoduminclyte ac nobiliter nateet prsepo- 
tens Persarum prefecte, bene valeas, et que ad 
tuam attinent potentiam ac dignitatem cedant 
prospere, mecque dominationi denuntieris plena 
felicitate frui, atque de magnitudine nostra idem 
intelligas. Nosti quam ego sim in feederibus et. pa- 
ctis conventis nulli obnoxius mutabilitati : tem- 
pus enim, magnus (ut quidam dixit) magister re- 
rum, nihil nondetegitatque revelat. Tuorum in- 
terim subditorum quidam, improbitate gaudens, 
inimicus pacis, et hostis virtutis, convellere niti- 
tur feedera inter nos jam olim sancita, et jusju- 


(12) Videtur prtesumere, quod textus epistole 
in Vita expressee sit originalis, hoc autem ex illa 
Vita adeo non intelligitur, ut potius contrarium 
dici exisüimem. 

(43) Anno Christi 730, mote ἃ Leone persecu- 
tionis quarto, Masalmas, Saracenici exercitus vete- 
ranus et plurimis victoriis illustris ductor, « in 
Tureorum terras expeditionem suscepit, conserto- 


CONSTANTINI ACROPOLIT AR, 


C μέγα χλέος ἐπαναζεύξεις ἀρᾶμενος " 


διό 

Α γραμματεῖ πρὸς ἰδέαν, ὡς ἐπετάχθη, γραφῆς, pie 
γραμμάτων ὁμοίωσιν, πρὸς δαιμονίαν ἀκρίξριαν 
xac ἀμφότερα, xai ἀπέσταλται τῷ Περσάρχῃ, ταὶ 
ἑτέρα περὶ αὐτοῦ συνεπέσταλται, "À τοένυν τὰ 
ἐχ τοῦ ᾿Ιωάννου πρὸς τὸν βασιλέα ἐπιστολῆς τι 
δηλούμενα ἦν, ταῦτά γε ἦν" πλὴν οὐκ ἐπὲ λέξεως 
εἴποιμι ἐπιλέλησμαι γάρ - ἐπεί πως (12) οὐδ, ide 
χαίωσά μοι ἑναποθέσθαι τῷ μνήμονι, ἀπαξιώσας 
ὁμοῦ χαὶ τοῦ πλαματος χαὶ τοῦ σχευωρώματος 
βϑελυξάμενος. Εἶχον δὲ ἄρα οὑτωσί πως αὐτώ. 


χε. Δούλειον αὐχένα xoi πόῤῥωθεν ὑποχλένω σοι, 
βασιλεῦ, x«l coi τοὺς ὡραίους προσπτύσσομαιε κό- 
δας, ὁ ἀπὸ Χριστοῦ παρωνομασμένος ἐγώ TÉ τῶν 
Χριστωνύμων ὀπηδήποτ᾽ ἂν χαὶ εὑρίσχθεντο diayov- 
B τες ἄρχοντι, καὶ διασαφῶ τὰ τῶν ἀδσυθιστάτων ᾿Αγα- 
ρηνῶν,͵ ὅπως τε τὰ νῦν ἔχουσι, xoi ὁκοῖα δέπου τὰ 
χατὰ τούτους συμπέπτωχε, χαὶ οὗ κακῶν οἱ δυσμε- 
νεῖς ἐληλάχασιν. Ἴστω σου τὸ χράτος τὰ τῆς στρα- 
τιᾶς παντελῶς ἐξηπορηχότας (πρός τε γὰρ ἀλλήλους 
διῤρηνται (13), καὶ ὑπ᾽ ἀλλήλων ἐχϑαπανῶνταὴ, 
ἔνθεν x«i εὐεπιχειρήτους ὥσπερ ἄν xoi εἴη Bovie 
μένῳ τυγχάνοντας * προσεπιτούτοις δὲ καὶ τὴν ἐμὰν 
πατρέδα, τὴν ἀρχαίαν πόλιν χαὶ περιώνυμον, ἀτη- 
μέλητον ἔκ μαχροῦ τε οὖσαν xai ἐς τὸ παντελές ἤδη 
χκαταδληθεῖσαν x«i εὐάλωτον πεφηνυῖαν xoi λέαν 
εὐεπιχείρητον. Μὴ γοῦν ἐπιπλέον ἀναδαλοῦ, τοεσμέ-- 
γιστε βασιλεῦ - ἀλλ᾽ ἐπίστηθι, ἐπιφάνηθε μόνόν, 
παραγενοῦ τοῖς τῇδε - διὰ βραχέος γὰρ xol ἀχονιτὲ 
τὴν Δαμασχὸν παραστήσῃ τὴν πολυθρύλλητον, καὶ 
εὑρήσεις γὰρ 
ἐμὲ οὐκ ἐπὶ μιχροῖς πάντως συνέριθον, μεγάλα ἐπὶ 
τῇ Περσίδι πάσῃ δυνάμενον, χαὶ τὸ πᾶν ὅπη τε χαὶ 
ὅπως μοε βουλητὸν x«i ἄγοντα x«i μετάγοντα. Kd 
ταῦτα μὲν ἢ τοιαῦτα δὴ τὰ τοῦ πλάσματος - ἃ δὲ ἐὰ 
τοῦ βάσιλέως πρὸς τὸν Περσάρχην διεσήμαινεν ἐπι- 
στόλιον ταῦτά γε à τοιαῦτ᾽ ἄττα χἀχεῖνα τὴν ἔχθε- 
σιν ἦν. 


x9'. Μεγαχλεὲς, ὑψεγενὶς, χρατάρχα Πῳσῶν, 
εἴης ὑγιείας ἔχων χαλῶς. Τὰ τῆς ἐξουσίας εὖ σοι 
διέποιτο, χἀμοῦ τῷ κράτει παντοίας τῆς εὐθυμίας 
ἐπαπολαύων ἀγγέλοιο εὖ ἔχοντα - xal τὰ κατὰ τὴν 
ἐμὴν μάνθανε μεγαλειότητα. Οἶσθα οἷος ἐγὼ τὰς 
σπονδὰς ἀσφαλὴς x«i οἷος τὰς συμθάσεις ἀμεταμὲ- 
λητος * ὁ γάρ τοι χρόνος μέγας (Gc τις ἔφη) πάντων 
διδάσκαλος, χαὶ οὐδὲν ὅπερ οὐκ ἀναχαλύπτεεν ἔχει, 
xai παραγυμνοῦν εἰς ἁλήθειαν. Τῶν μέντοε τς ὑπὸ 
σοὶ, χαιρέκαχος ὄντως χαὶ τῆς εἰρήνης πολέμεο ς καὶ 
τῷ ἀγαθῷ δυσμενὴς, συγχέαι τὰς ἀνέχαθεν  ipb 
πειρᾶται σπονδὰς, καὶ τοὺς ὄρχους παραλῦσαε Qus- 


que prelio plures utrinque cecidere, Masalms: 
autem in fugam actus est. » Et rursum anno 73$ 
« in Turejam exercitum induxit : cumque jam 
Caspias portas attigisset, znetu correptus retm 
concessit, » sicuti scribit Theophanes ad anno 
Leonis 13 et 15, que sane non male conveniuni 
cum chronologia alibi a nobis deducta. 


848 IN S. JOAN. DAMASCENUM. 846 


θέξει οὐσπερ ἀλλήλοις ἐκ μαχροῦ συνεθέμεθα (14), A randum dissolvere quo nos ad invicem pridem 
xui χατεπιχειρῆσαί σου τῆς χώρας παραδιάξεται, obstrinximus, urgendo ut regionem tuam subju- 
ἐφ᾽ ᾧ καὶ οὐ μιχρὰ GuvdpacÜami μοι κατεπαγγέλλε- — gare coner, atque auxilium ad boc non modicum 
ται. "AXY ἔγωγε, φιλίας οὐδὲν ἀχραιφνοῦς λογιξό- mihi se laturum pollicendo. Verum ego sincere 
μενος ἰσοστάσιον, περιφρονῶ τοὺς λόγους, x«t τὰς — amicitie nihil comparabile esse existimans, hu- 
τούτου Éuufeviag ἀπαναίνομαι. Πόσον γὰρ ἂν xat jusmodi suggestiones atque consilia abominor * 
εἴη μοι τὸ ἐντεῦθεν κέρδος, ὑπὲρ τοῦ τῶν συνθηχῶὼν . quod enim tam magnum lucrum mihi posset ali- 
ἀλογήσαιμι, και τὸν φίλιον παροργίσαιμι; Ὅστις cunde emergere, propter quod fedus violem et 
χαι ὧν χαὶ τυγχάνει ὁ ταὐτὰ γε μεταχειριξόμενος, | amicum provocem ad iracundiam ἢ Ceeterum quis 
ὃ φασιν, αὐτὸς δείξει" τὸ γὰρ δὴ πρὸς pt γράμμα talium machinator sit, ipse (quod aiunt) prodet : 
σαφῶς γνωριεῖ, ἰδίαιν αὐτῷ χεροῖν συντεθέν. Ταῦτα idenim manifestum facitepistola,ipsius propria exa- 
τὰ τοῦ βασιλέως àpyixà καὶ κοινωφελῇ βουλεύματα — ratamanu. Heeenempe suntimperatorio apice digna 
xut διανοήματα - ταῦτα ἢ ἀλουργίς αὐτὸν ἐξεπαίς etin commune utilia cogitata ; sic eum sua docuit 
δευσεν - οὕτω τὰ τῆς περιόπτου xat τιμιωτάτης — purpura: ita sublimis illius honoratissimeeque di. 
ἀξίας διάσημα σύμβολα και περίδλεπτα μήτε παν- — gnitatis insiguia non patiebantur vafre dissimulan- 
ούργως ἀνίει μηδοτιοῦν ἀνέχεσθαι φθέγγεσθαι, y tem aut omnino reticere quidpiam, aut agere 
μήτε δολερῶς τὸ παράπαν μεταχειρίξεσθαι, fraudulenter. 

xt. ᾿Αλλ' ἐπειδή χαὶ ἀνελάδετο τὰς γραφὰς ὁ 27. Postquam tales scripturas accepit barbarus 
βάρβαρος ἐχεινοσί τύραννος, xat τὰ ἐν αὐταῖς &w- lisque contenta perlustravit oculis, inhumanus 
λέξατο, οὐδὲν (45) .... ἀλλ' ἢ βάρβαρος εὐθὺς à», jam antea cum esset et inconsiderato impetu 
ἀπερίσκεπτος τὴν ὁρμὴν «αἱ τὸ ὅλον φάναι mapa6o- ferri in iracundiam solitus precepsque ad quidlibet 
loc, αὐτίκα τὸ ἐπελθεῖν ἀληθῆ τὰ δεδηλωμένα πα- —effutiendum; vera esse mox credidit quee signifi- 
ραδεξάμενος. Ὡς γὰρ dà χαὶ μεταχαλέσαιτο τὸν cabantur sibi. Accersitum ergo Joannem cum in- 
Ἰωάννην, x«t εἰ τὰς ἐπιστολὰς ἐγχειρέσειε τίνα τε — terrogasset, utrum ipse eas scripsisset epistolas et 
ταῦτ᾽ ἔστιν, ἔροιτο, ὁ δ᾽ ἐκ τοῦ εὐθέως μὲν οὐκ quid hec sibi vellent ; cumque ille, ut in re im- 
εἶχεν ἀνανεῦσαι, μηδὲ τὰ τοῦ γράμματος ἀπομόσα- — provisa non auderet suam esse scripturam abnuere 
σθαι ( τοιοῦτος x«i γὰρ ἐτύγχανεν ὧν ἀχριδὴς ἄγαν, (erat enim perquam circumspectus in verbis cau- 
οὐ προπετὴς καὶ τὴν συναρπαγὴν διαφυγγάνων £p — iusque, nequa in iis sibi obreperet falsitas), fiden- 
ἅπαντι), συνειδέναι δὲ αὐτῶ τοιόνδε τι μεταχεχει- ter tamen inficiaretur, se talis ullius facinoris 
ρισμένῳ θαῤῥαλέως ἀπέφασχε" μὴ δοὺς ἀναδολῇ τὰ — habere conscientiam, vel quidpiam ejusmodi tra- 
τῆς σχέψεως, μὴ χαιρὸν ἐφείς ἐξετάσεως, ὡς ἂν ἐπί (, ctavisse, tyrannus neque moram disquisitioni in- 
τῶν ὁμολογουμένως καταχρίτων x«t πάσαις χαταδε- — dulgens, neque tempus examini, tanquam in re 
δικασμένων, τὴν τιμωριᾶν ἀνηλεως ἀποφαίνεται. — proprii oris confessione coinperta et uadequaque 
Καί γοῦν τὸν τῆς δεξιᾶς ἀφαίρεσιν ὁ τέως δεξιὸς τὰ certissima, decernit supplicium. Ita ad dextere 
πὰνθ᾽ ὑπηρέτης χαταδεδίχασται, οὐχ ἧττον εὐλόγως. manus a&bscissionem dexter per omnia minister 
$ φιλανθρώπως, ὡς ὁ ἀπηνὴς x&t τὰ πάντα παρὰλο. — damnatur ; idque (ut crudelis ille ac prosus irra- 
γος ᾧετο - τὴν γὰρ Tot χαθνυπηρετήσασαν ἐστερηχώς — tionalis existimabat) non minus merito quam cle- 
και τὴν τοῦ ἔργου χατατο)μήσασαν «moxsxopoc,  Imenter: dextere siquidem ministerio privatum, 
οὔτ᾽ οὐτὸν ἐκεῖνον τοιαῦτ᾽ ἀφῆχεν εἰσέτι διαπραάττες οἷ, qua facinus fuerat ausus, parte multatum, 
σθαι δύνασθαι, o00' ἑτερὸν ποτε χατεπιχειρῆσαι và» — impotentem reddebat ad simile quidpiam molien- 
ὁμοίων εςὕστερον. , dum patrandumve deinceps. 

xn. OU μέντοι γεμέχρι τούτου σταίη τὰ τῆς Op- 28. Non tamen hic stetit effrenis iracundiee im- 
γῆς, οὐδ᾽ εἰς τόδε τὸ δεινὸν λήξειεν - ἀλλὰ τοῦτο piv — petus; sed addidit aliud, partim ad contumeliam 
εἰς χλενασμὸν τοῦ ἑαλωχότος δῆθεν ἐπι τοιούτου, ejus qui fuerat in delicto comprehensus,partim ad 
τοῦτο δέ xat τῶν ἑτέρων σωφρονισμόν, τοῖς ὁμοίοις — aliorum nein talia unquam prolaberentur exem- 
ὡς ἂν γε μὴ περιπέσοιεν, ἅμα δὲ καὶ εξ ἄχρας ὁρ- p Plum. eodem etiam facto sue obsecutus gravis- 
"ἧς τε xe μίσους επιγενομένον ἀνθ' ἧς τέως erop- sime ire odloque, succedenti in locum prioris 
ηἧς Tt x«t εὐμενίας εχέχτητο πρὸς αὐτὸν (οὕτω amoris ac benevolentie. Sic enim ferme compa- 
x«t γὰρ εἰώθαμεν ἄνθρωποι, οὖς πρό μιχροῦ πο- rati sumus, ul quibus paulo ante afflciebamur te- 
θοῦντες ἦμεν, εἶ γέ τι μιχρὸν ἀμῃγέπου προσχρού-  nmerius si quid offenderint quoquo modo, magis 


(14) Hyperbolice id acelpiendutm, sive eum re- — netrataquecum armato milite Paphlagonia 
spectuad tractatus pridem initos, sed seepius captivorum preda ditatus in pairiam rediit mulia 
violatos, per irruptiones iteratas Saracenorum in — que ita deinceps singulis fere annis, quandiu vixit 
Romanum imperium. Nam idem Theophaneste- Leo, modo Mavias, modo Suliman, filii ejusdem 
statur, quod RredictusMasalmas, anno Leonis 10 — Isau,provincias hasautillas ingressileguntur; dum 
« Cresaream Cappadociearmisaggressus,eamoc- ille orthodoxis imaginum cultoribus vexandis in- 
cupa et e p anno ies Romanamditionem tendit. 
armis infestavit, atque in Cappadocia Charsiani (15) Videtur versus vel saltem verba ali . 
castrum sibj dolo subjecit » et rursum anno 16 eidinde m verba aliquot ex 
« Mavias Isam bellum Romanis intulit, pe- 


847 CONSTANTINI ACROPOLIT.E, 8 


eliam aversemur: οἱ quod heri impensius ama- A σειαν, τὰ μέγιστ᾽ αἴφνης ἀπεχθανόμεθα - χαὶ εἰ τῇ 
bamus, hodie, si tegula intercidat, ut proverbio χϑὲς ἐρωτιχῶς περὶ τόδε τι διαχείμενοε, ripae 
dicitur, oderimus ac reprobemus. His ergo de ὀστράχονυ, τὸ τοῦ λόγου, μεταπεσόντος, μιεσοῦμϑ τι 
causis rescissam dextram jubet prefectus tolli in καὶ χακίξομεν ) * τούτων μὲν οὖν χάριν xe δὰ 
altum ac medio foro suspendi ad spectaculum ταῦτα ἐπ᾽ ἀγορᾶς μέσης τὴν ἐχχοπεῖσαν aieo Di 
omnium. Nec mora, suspenditur dextera, dextera διαχελεύεται. Τοι γώρ cot xal πρὸς θέαν πάντων καὶ 
utique Domini, dextera prestantiori glorificanda δεξιὰ χρέμαται, δεξιὰ ὡς ἀληθῶς Κυρίου, δεξιὰ 
virtute, dextera qua confregit inimicos, auctores δεδοξασμένη ἐν ἰσχύξ, τῇ θειοτέρᾳῳᾳ ϑελονότι xmi 
scilicet ac repertores imposture, que magni- κρείττονι, δεξιὰ ἡ θραύσασα ἐχθροὺς, τοὺς ποοττά. 
tudine sue β]ογῖ contrivit adversarios: adversa- τας δηλαδὴ χαὶ εὐρετὰς τῆς εὑρέσεως, xat τῷ T) 
rii autem erant innovatores divinarum ac patria- 


θει τῆς δόξης τοὺς ὑπεαυτίους συντρίψασα * ( τίς à 
rum traditionum, improbitatis pugiles generosi, 
eorumque instructores demones, qui nos jam inde 
& principio oderant. Detrium phatur dextera etiam a 
remotissimis partibus virtutemoperata, quenovum 


simul ac velerem Israelem, hunc tempore, illum B 


revelatione perfectiori ac cognitione diviniori sic 
dictum, contra inimicos vehementer corroboravit. 
Porro statim atque inomnium conspectum dextera 
illa venit, omnes simul et crediderunt culpam et 
ponam agnoverunt, noti, ignoti, domestici el 
alieni, bene ac male affecti (quamvis promptum 
esset suspicari aliquem viro per omnia honesto 
ac probo inimicum), quasi a natura sit insitum 
seu potius a consuetudine prava inolitum pleris- 
que, mala etiam de optimis facile credere. Aliqui 
enim aut potius plerique, eos a quibus nec in mi- 
nimo quidem lesi sunt, hoc ipso quod vel tantil- 
lum precellant, oderunt et aversantur, contra 
creatorem eorum Deum agentes impudenter, ip- 
siusque magnificentiam egris oculis intuentes. 


δόξα, à παρὰ Θεοῦ σύναρσις ; ) ὑπεναντίοι δὲ &o& 
oi χενοτόμοι ἐχεῖνοι τῶν θείων xal πατρικῶν παρα- 
δόσεων, οἱ γενναῖοι τῆς καχιὰς ὑπασκισταὶ, χαὶ οἱ 
ἀλεῖπται τουτωνὶ δαίμονες, οἱ ἀρχῆθεν ἡμῖν d'ucus- 
νεῖς xal πολέμιοι. Τεθριάμθευται δεξιά, $ ποιήσασα 

χὰχ τῶν ἀπωτάτω x«i πόῤῥωθεν δύναμιν, καὶ τὸν 

πρόσφατον ὁμοῦ χαὶ πρεσδύτατον Ἰσραὴλ, τὸ μὲν 
τῷ χρόνῳ, τὸ δ᾽ ἀποχαλύψει τελεωτέρα χαὶ ἐπιγνὼ- 
Git θειοτέρᾳ xal χρείττονε, τὰ μεγάλα κατ᾿ ἐχθοῶν 
ἐνισχύσασα. ᾿Αλλ᾽ ἐπεὶ γοῦν εἰς θέαν ἧχε πᾶσι, χὰ 
πάντες τὴν χαταδίχην xal τὴν τιμωρίαν ἐπέγνωσαν, 
συνήθεις, ἀγνῶτες, οἰχεῖοι, ἀλλότριοι, ἐπιτήδειοι, 
δυσμενεῖς, εἴγε xai ὑπολειπτέον εἶναί τινα τὸν 
ἐχθραίνοντα τῷ τὰ πάντα καλῷ, τῷ πρὸς ποῖντας 
χρηστῷ. Πεφυχὸς δὲ Zp« ξυμθαίνει - xci γὰρ cà 
ἡμετέρᾳ τοντοὶ φύσει, μᾶλλον δὲ xci εἴωθεν ὡς τὰ 
πολλὰ ἐπιγίνεσθαι. "E»tot xol γὰρ, μᾶλλον δ᾽ iy 
οὕτω φαΐην οἱ πλείους, xal τοῖς μὴ ἡδικηχόσιν οὐδὲν, 
εἴγε μόνον ἐχεῖνοι σφῶν ὑπερφέροιεν, τούτου δὲ 
μόνον χαὶ οὐχ ἄλλον μισοῦσι, χαὶ ἐχθύμως αὐτοὺς 


ἀποστρέφονται, πρὸς τὸν πλάστην ὄντως ἀπαναισχυντοῦντες Θεὸν, χαὶ τὸν φιλοτιμίαν τούτου μὰ 
στέγοντές. 

29. Ututsit, peromnium ora divulgata fuitetculpa C 
et pena,ita volente Deo per quem denuo facienda 
erant magna et antiquis illis non absimilia mira- 
cula ; si non mediante Moyse, Josue, Elia, aut ali- 
quo prophetarum ac divinorum istorum virorum, 
certe immediate, per non indignum si quis alius, 
neque invitum. Referantur igitur et conferantur 
inter se, et preeponantur etiam hodierna veteribus. 
Postquam detumuerat furor barbari, mittens ali- 
quem Joannes reposcit manum, preetexendo dolo- 
ris vehementiam, et cruciatus acerbitatem suppli- 
cationi alias non excusabili ; allegandoque rationem 
verosimilem,quod nunquam miligandus esset pense 
sensus, quandiu suspensa manus maneret. Nec σισάμενος, ὡς ἔς τ᾽ ἅν ἡ χεὶρ ἀπηωρημένη rt Sq 
pluribus opus fuit ad cicurandum ferinum tiy- τὰ τοῦ ἄλγους οὐχέ λωφήσειεν. Ἐπί τούτοις xm 
ranni animum, et eum quiimplacabilis videbatur p) ἐλαρύνει τὸν ἄγριον, xet τὸν ἀμείλικτον μεελέσσει, 
componendum. lia enim sese habet homo, ira- Τοιοῦτόν τι xat γὰρ ἄνθρωπος" ὀργίξεται Gute 
cundis succumbens fera efficitur exhomine,sum- οὕτω x«t θηρίον εξ ἀνθρώπου χαθίσταται * ἡμεροῦ- 
pta autom ut voluit vindicta mansuescit, eLex fera ταῖς τό xe' ὄρεξιν ἐχπλήσας, χαί εἰς ἄνθρωπον tx 
rursus transformatur in hominem.]ndulgetur ergo θηρίον πάλιν μεταπεποίηται. Τοίνυν dà. καὶ ενδέδοται 
Joanni, ut dexteram recipiat; mox autem etre- τούτῳ τῆς δεξιᾶς ἡ ἀνάληψις “ παραυτὰ γοῦν καὶ 
cepta fuit, et admota parti unde fuerat abeissa, ἀνείηπται, xat ὅθεν εχχίχοπται χαὶ επετξθειται, 
est eidem adunata. Quid vero hic justius admira- — xe« περιήρμοσται. ᾿Αλλὰ τί γε τις ἐντεῦθεν ὧν xm 
bitur aliquis ? vel potius quomodo exequabit ser- θαυμὰσειε ; μᾶλλον δὶ, πῶς ὁ λόγὸς πρὸς ἀξίαν Que 
mone rei facte dignitatem ? Utrum deinde obstu- γήσαιτο τὰ τοῦ πράγματος ; Πότερα γὰρ τοῦ ἀνδοῦς 
pescet prius, an fidem Joannis, &n vero polentiam τὴν πίστιν ἀγάσεται, ἡ τὴν τῆς Πανθγνου ϑύναμιν 


κθ΄, Πλὴν ἀλλὰ πᾶσι χαὶ τὰ τῆς χαταδίχης, χαὶ 
τὰ τῆς χλεύης ἐπέγνωσται, προνοίᾳ πάντως Θεοῦ, 
παρ᾽ οὔ δὴ τὰ μεγάλα χαὶ xarà τὰ πρίν εχεῖνα 
θαυματοποιηθῆναι καὶ αὖθις αὖ ἤμελλεν - ti δὲ ui 
dt ἀξίου τοῦ μέσον Μωσέως, 2 Ἰησοῦ, ἤ μὴν "Hio, 
à τῶν τινος ἑτέρου προφητῶν χαὶ θείων ἀνδρῶν, 
ἀμέσως δὲ ex ἀξίῳ ἕτερός τις ὦ yt ἂν καὶ εἴ Sov- 
λομένω. Και λεγέτω x«i συναγίτω τὸ ὑκωθάλλον, 
x«i ὑπερτιθέτω χαὶ τῶν νῦν ὁμοῦ x«t τῶν TK. 
Ὡς γάρ δὴ τῷ δαρδδρῳ λήξειαν οἱ θυμοί, πέμψας 
ὃ Ἰωάννης, αἰτεῖται τὴν χεῖοα, τὸ περιαλγὲς dülr» 
σχηματισὰμενος, καὶ τὸ τῆς ὀδύνης εἰς δυσώκησιν 
ἀφόρητον προδαλλόμενος, λόγους τε εὐλόγους ποοφε- 


849 
ἐχπλαγήσειται τῆς ἀειπαρθένου καὶ 
ἸΙοἱόν τε τούτων τοῦ ἑτέρου προθεὶς, ἐνθεώτερον 


A 


θιασεύσειεν: ἤ δηλονότι xal ἄμφω συλλήψοιτο, xot 
dv ἄμφω περιχροτήσειε, xai ὡς εἰχὸς ἄμφω ἐνθεά- 
σειε; 

X. Τὸ ydp τοι εὐχτήριον εἰσιὼν, χαὶ τῆς σεπτὴς 
ἔμποοσθεν εἰχύνος τῆς Δεσποίνης x«i Θεομήτορος 
χαταδαλὼν ἑαυτὸν, xui ἐφ᾽ ἱχανὸν τῷ ἐδάφει προσ- 
φὺς, μετὰ δὲ καὶ συχνὰ ταῖς χατὰ γῆς ὀλοψύχοις 
χαταφοραῖς προσαῤῥάξας τὴν χεφαλήν, τὴν ἐχχο- 
πεῖσαν ἀνανεύσα:; ὑπέδειξε" χαὶ ἐχείνῃ αὐτῇ 
παρούσῃ τῇ Παναγίᾳ ἐπεφώνησέ τε χαὶ τὴν θερα- 
πείαν ἐζήτησε, δάχρυα θερμὰ χαταχέων, xxi ὅτου 
χάριν ὑποσταίη τὴν τιμωρίαν ὑπομιμνήσχων, Ὑπὲρ 
τῆς σῆς, λέγων, εἰχόνος, χαὶ τοῦ μονογενοῦς σου 
Υἱοῦ, τῶν εὐηρεστηχότων τε διαφόρως αὐτῷ, πρὸς 
τοῦ τῆς ἀληθείας ἐχθροῦ τὰ τοῦ δράματος ἐσχαιώ- 
ρῆται, καὶ τὰ τῆς σχηνῆς χαθυποχέχριταί μὸν xai 
πεπλαστούργηται' ὅθεν δὴ χαί μετά θάῤῥους ἀντι- 
βολῶ, ἐπάχουσόν μον, χαὶ τὴν χεῖρα σώαν αὖθις 
χατάστησον' ἕνα σοι τὰ τῆς θαυματουργίας χκαλλι- 
γραφήσω παράδοξα, xai μελωδήσω χαὶ ἀναμέψωμαι 
τὴν πολλὴν πρὸς Θεὸν παῤῥησίαν σον, xci τὴν διη- 
νεχῆ πρὸς αὐτὸν ἡμῶν ἔντευξιν. Μαοτυροῦμαί τε 
διαπουσίως ἅπασι πανταχῇ τὴν ἀλήθειαν, ὑπὲρ ἧς 
πέπονθα, x«i dv ἣν τὴν δεξιὰν χεχολούωμαι Ναὶ, 
τοὺ εὐσπλάγχνον xdi τού συμπαθοὺς μῆτερ συμπο:- 
θὴς x«i φιλεύσπλαγχνε' ναὶ, τοῦ παντοδυνάμου 
θεοῦ γεννήτρια, ὃς μόνῃ βούλήσει τὸ πᾶν τόδε παο- 
Wy«yt, x«i τὸν χόσμον διιθύνει τῶ νεύματι" ἔπιδε 
λων πρὸς σοῦ τὸ ἱκέτηοιον, πρόσδεξαι τὴν δέησιν 
x«i εἰς πέρας ἀγαγέ μοι τήν αἴτησιν. 


ὡς 


λα΄, Ταῦτα δὲ xxi πλέω τούτων εἰπὼν, μιχρόν τι 
τῶν ὀδυνῶν ἀνεθείς, Ümwect: x«i (ὦ θαυμασίων 
Θεοῦ! ὦ μητρὸς παῤῥησίαςΞὶ ὦ πόσην ταύτην ἢ 
"Γἄναγνος πρὸς πρὸς τὸν Υἱὸν πλουτεῖ καὶ Θεὸν, οἷαν τε 
ἐχεῖθεν ἔχει τήν ϑύναμιν!) ἐπιφαίνεται τουτῳ χαθεὺ- 
δοντι, χαὶ ὡς ἐγρηγορότι ζῶσα ὥσπερ ἢ εἰχὼν δια- 
λέγετχι. Σωαν γοῦν ποιεῖσθαι τὴν δεξιὰν ὑπισχνεῖ- 
ται Πλὴν τὰ τῆς ἐγγύης, φησὶ, μέμνησο" χαὶ τοὺν- 
τεῦθεν τῇ χειρὶ χρῆσαι πρὸς ἃ δὴ καὶ εἴρηκας. 
Κόσμησον ὡς ἑνὸν τὴν ᾿Εχχλησίαν Χριστοῦ, δι ἣν 
χενώσας ἑαυτὸν τῶκιος Θεὸς ὧν χαὶ τέλειος ἄνθρω- 
πος ἐξ ἐμοῦ τε x«i δι᾽ ἐμοῦ.... αὐτὸ σὺ χαλῶς ἂν 
ἐχψήνειας, ὡς χαὶ τἄλλα, δὴ τῶν ἀποῤῥήτων ὑποθυ- 
μοσύνῃ τοῦ σοφγίσοντος Πνεύματος σέμνυνον τὴν 
᾿Εχχλησίαν, ὑπὲρ ἧς τὸ ἑαντοῦ αἷμα ἐξέχεεν ὁ ἐπὶ 
τῶν XspouGip ἐπιδεδηχὼς, x«i ὅν τὰ Σεραφὶμ πέ- 
ψριχξ, x«i ᾧ πᾶσα σὺν δέει ἀγγέλων χαὶ ἀρχαγγέλων 
παρέστηχε δύναμις, Καὶ ὃς, ᾿Εγὼ μὲν οὐδέν τι προ- 
θυμέας ἐλλείποιμι" σὺ δ᾽ ἀλλ᾽ ἀντιλαμδάνον μου, 
Δέσποινα: ὑπὶρ τὴν ἐμὴν γὰρ ὁμολογω τοὐπίταγμα 
δύναμιν, ὑπὲρ τὴν ἐμὴν ἰσχὺν τὸ ἐγχείρημα. "Eri 
τούτοις διύπνισται, ἐπὶ τούτοις σώαν τὴν δεξιὰν εὖ- 
ρηχῆν, Οὐ γοῦν εἶχεν ὃ τι x«l γένοιτο, τοῦτο μὲν 
εὐφραινόμενος, x«i ἄλλος ἐξ ἄλλον τῷ τερατουργία 
“ινόμενος. 'Exsi τις ἄν χαλῶς ἐπήνεγχε τὸ τοῦ ἔαλ)- 
μῳδοῦ, τὸ € Ἑσπίοας ηὐλίσθη χλαυθμὸς, χαὶ εἰς τὸ 
πρωΐ ἀγαλλίασις" »᾽Ανθ᾽ ὧν γὰρ ἑσπέρας ὡλόλνζον, 


IN S. JOAN. DAMASCENUM. 
Θεομέήτορος; À semper virginis Deipare Marise? Quodnam horum 


C 


D 


850 


denique majoribus preconiisefferet, aut quomodo 
utrumque simul comprehendet, utrumque ul par 
est celebrabit? 


30. Oratorium namque domesticum ingressus 
Joannes, cumante venerandam imaginem Deiparre 
angelorumque regine prostravisset sese, et pavi- 
mento adh:erens crebris capitis allisionibus inti- 
mum animisensum esset testatus, rescissam pro- 
tenditdexterum et veluta presenti medelam magno 
clamore deposcens, ac profusis cum laerymis irro- 
gati sibi supplicii causam commemorans, propter 
tuam, inquit, imaginem ac Filii tui, et eorum qui 
multifariam ei placuerunt, icones, inimici veritatis 
hoc drama subornarunt, et totam hanc scenam 
contra me composuerunt : itaque fidenter peto, 
ut me exaudias, et inanum salvam mihi reddos, 
valeam miraculi tanti laudem ascribere tibi, ac 
celebrare magnificeque extollere gratiam, qua va- 
les apud Deum, et assiduam tuam deprecationem 
pro nobis. Testabor autem omnibus manifeste 
ipsam pro qua passus sum veritatern, et propter 
quam truncata mihi dextera fuit. Eia, pii ac mi- 
sericordis Domini mater pia atque misericors: 
eia, omnipotentis Dei genitrix, ejus inquam. Dei, 
qui sola voluntate cuncta produxit et nutu regit 
universum mundum: et quoniam propitiabilis 
est supplicatio tua, orationem meam excipe et pe- 
titioni mere largire effectum. 


31. Hec atque his plura cum dixisset, dolore 
nounihil se remittente obdormivit: et (o mirabi- 
lem Deum! o potentiam apud eumdem ! et apud 
Filium auctoritatem !) apparet dormienti Sanctis- 
sima, ac velut vigilanti non secus ac si viveret ex 
imagine colloquens, sanam quidem dexteram ei se 
facturam pollicetur; Verum, inquit, tu vicissim re- 
cordare sponsionis : et ad ea quie dixisti impo- 
slerum manu eadem utere. Exorna ut poteris 
Ecclesiam Christi, propter quam semetipsum exi- 
nanivit, cumque perfectus esset Deus, perfectus 
eliam homo ex me atque per me apparuit : quod 
vide ut pulchre exponas, uti et c&tera ineffabilia 
mysteria ex suggestione Spiritus, sapientiam tibi 
prebituri. Exorna Ecclesiam propter quam san- 
guiuem suum fudit, qui super Cherubim ambulat, 
quem tremunt Seraphim, cui virtus universa an- 
gelorum atque archangelorum multo cum metu 
assistit. Ad hec Joannes : Nihil equidem, quod in 
ine erit preetermittem : sed tu, Domina, succurre 
mihi: fateor enim supra vires meas esse, quodim- 
perasquodque ego conabor. Tuncovigilans salvam 
sibi dexteram suamesse invenit, nec habuit men- 
temin potestate, partim quidem pree gaudio, partim 
ex admiratione eLex alio in alium affectum pro- 
pter miraculi magnitudinem distractus est. Atque hic 
opportune quis istud Psalmiste usurpavcrit: « kd 


CONSTANTINI ACROPOLIT f. 





vesperam demorabiturfletus, et ad matutinum le- A ᾧμωζον ὠλοφύροντο πρόσπολοέ τὰ x«l  wüpiewe 


titia*. » Eaenim pro quibus familiares atque vicini 
omnis conditionis et statis ejularant, gemue- 
rant, suspiraverant vesperi, mox atque illuxit age- 
bant contraria omnia, exsultantes, gratulantes, ju- 
bilantes communi cunctis gaudio cum  preeter 


Bata καὶ τύχῃ διάφορος, πρωΐας εὐθὺς ἀντεεήει 
γεγηθέναι τε xoi σχιρτᾷν, xoà λαμπρῶς ὁμοῦ πῶ... 
τας ἀγάλλεσθαι, ὑγιᾶ παρά προσδοχέαν ἅπασαν ται. 
ἐἰδόντας καὶ ἐμπεφυχυῖαν αὖθις τὸν χεῖρα, xai ἐνερ- 
γὸν πρὸς 0 γε αὐτῷ βουλητὸν. 


expectationem viderent dexteram salvam, adherentem brachio, atque ad quidlibet habilem. 


32. Neque porro intra parietes domesticos hic 
plausus, vel penes solos familiares heesit notitia 
rei geste: sed longe lataque procurrit fama; 
quidam etiam festinaverunt prefecto suo nuntiare 
(ex Agarenis hierant,erga nos semper malevoli 
propterdetestabilem suam sectam) quod salvus sit 
Joannes, ac membris integer gaudeat gratuletur- 
que sibi, et velu*i laureatus quidem prmana conci- 
nat, palamque exsultet. Ille vero continuo accer- 
sens sanctum, quid sibifactum, esset jubet veraci- 
ter explicare, extrema quseque comminatus, nisiut 
actaerantomnia loqueretur. Divinus autem Joannes 
tanquam seipso jam melior, ut quiad meliora voca- 
batura Deoetexhinc majora suscepturus erat, nihil 
veritus, non iram quam paulo ante expertus fue- 
rat, non furorem ejus intolerabilem, non terribi- 
liorem sententiam, libera voceet animo confidenti, 
Ne existimes, inquit, quod vel donis vel dolis 
evaserim pcenam, aut alio aliquo modo me eidem 
subtraxerim; multo minus quod humana arte vel 
pharmacorum virtute sectionem curaverim : sed 
omnino crede quod et passus sum quidquid jussi- 
sti, et ἃ solo Deo medelam sim consecutus, mem- 
brorumque integritatem salvam quemadmodum 
potes intueri. Atque heec dicens ambas manus ex- 
tendit, atque in altera demonstravit cireumdu- 
ctam lineam, que perquam manifestam faciebat 
sectionem factam, et restaurationem secutam. 


33. Ad hac obstupefactus barbarus, Vere, in- 
quit, innocens eras, Joannes; et nos quidem fraus 
decepit, tu vero contra omnem justitiam damnatus 
ac passus es : sed deinceps majoribus apud me 
honoribus extolleris, et supra ceteros constitutus 
subditis meis universis eris illustrior. Joannes 
vero in terram se prosternens.et lacrymis calen- 
tibus profluens, Absit, inquit, ut amplius in 
mundo maneam, a solo Deo extractus ex iis 
erumnis,. quas proferre solet hec terrestris habi- 
tatio, seu potius pratum noxarum, sieut exierno- 
rum sapientum nonemo dixit, vel, ut consueto 
nobis vocabulo utar, vallis lacrymarum. At pre- 
fectus, Nunquam ego tibi, Joannes, concedam. 
Hic autem; Caput inquit, si velis, aufer: nam 
paratus sum mille potius, si possibile sit, mortes 
obire, quam ex eo quod nunc copi proposito ex- 
cidere. llle tamen manebat immotus, nec minus 
Joannes suam urgebat petitionem, a sententia 
neutiquam revocabilis. Gtave ergo inter utrumque 


Psal xxix. 6. 


B 


λβ΄. Οὐ μέχρε δὲ τῶν χατ᾽ οἶχον χρότος, οὐδ᾽ εἰς 
τοὺς οἰχείους ὁ λόγος διέμεινεν - ἀλλὰ διέδραμεν à 
φήμη χὰν τοῖς χυχλόσε x&v τοῖς móppeÓt τοίνυν 
x«i φθάνουσί τινες τῷ σφετέρῳ προσαγγεΐῶλαντες 
ἄρχοντι (τῶν ᾿Αγαρηνῶν ἦσαν οὗτοῖ, τῶν δυσμενῶν 
ἡμῖν χαὶ πολεμίων ἐκ τοῦ ἐναγεστάτου θρσχεύμα- 
tog) ὅτι τε σὼς ὁ 'locvvgc μένει, καὶ τὰ μέλῃ 
ἀδιαλώθητος, χαὶ ὅτι χαίρει, καὶ ὅτε περεκροτεῖ, xei 
τις στεφανίτης χαθαπερεὶ παιανέζει͵) καὶ λαμπρῶς 
γέγηθε. Καὶ ὃς παραυτὰ τὸν ἅγιον μεταστέλλεται: 
xai τὰ κατ᾽ αὐτὸν ἐξειπεῖν διαχελεύεται πρὸς — Gh. 
θειαν, τὰ ἔσχατα ἐπαπειλησάμενος, εἰ μὴ ἄν ὡς 
ἐσχύήχεσαν παραστήσειε. Καὶ γοῦν ὁ θεῖος ᾿[ωάννῃς 
χρείττων ὥσπερ αὐτοῦ γεγονὼς, ὅτι πως δὴ χε 
πρὸς χρεΐττονα μετεκαλεῖτο πρὸς τοῦ Θεοῦ, χαὶ mpi 
μείξονα τοὐντεῦθεν ἀνελαδάνετο, μηδὲν ὑποτρέσας, 
μὴ τὴν πρὸ βραχέος οργὴν, μὴ τὸν ἄστεχτον ἐχεῖνον 
θυμὸν, μὴ τὴν φριχαλέαν ἀπόφασιν, πεπαῤῥησια- 
σμένῃ γλώττῃ καὶ ἀπτοήτῳ τῆς ψυχῆς παραστήματι. 
Μὴ οἵου με, φησὶ,- δώροις τισὶν ὃ δόλοις τήν τεμω- 
ρίαν ὑπαλύξαι, ἢ ἄλλῳ τῷ τῶν ἀπαντων τρόπῳ 
διεχφυγεῖν, μήτε μὴν ἀνθρώποῦ τέχνῃ x«t φαρμά- 
xov ἐπιθέσει τὴν διαρτίαν ἀπολαδεῖν: ἀλλ’ ἴσθι σα 
φῶς καὶ πεπονθότα ὅ γε δὴ καὶ προστέταχας xal 
πρὸς Θιοῦ μόνου τὴν ἴασιν ἐσχηκότα, x«i ὥσπερ di 
x«i ὁρᾶν ἔχεις, ἀνελλιπᾷ γεγονότα τήν ὁλομέλεια, 
*Exre(vag ἐπὶ τοῖσδε τὼ χεῖρε, xoi τὴν ἐπὶ θάτερε 
περικυχλοῦσαν δείξας γραμμήν, ἢ τήν τε διαχοὶήν 
καὶ τὴν μετὰ τοῦτο ἐφαρμογὴν, πάνυ καθαρῶς ὑπέ- 
δείκννεν. 


λγ. Ἐφ᾽ οἷς καὶ χαταπλαγέντα τὸν βάρβαρον, 
"Ὄντως ἀνεύθυνος ἦσθα, φάναι: x«l δόλος μὲν ἑἡρνῖς 
ἐξηπάτησε, παρὰ δὲ πάντα ϑίχαιον λόγον αὐτὸς͵ 
Ἰωάννῃ, καὶ κατεδϑικάσθης χαὶ πέπόνθας. ᾿Αλλ ἴδϑι 
μειξόνων ἀξιωθησόμενος πρὸς ἐμοῦ τὸ μετὰ τοῦτο 
τιμῶν, ὑπὲρ τοὺς ἄλλους τε ταξόμενος, x«l τῶν UK 
ἐμοὶ τοῦ λοιποῦ χαταστησόμενος ἁπάντων πέριφα- 
νέστατος: Ὁ δὲ πρηνὴς αὐτίχα πεσὼν, δέάαρυά τι 
θερμὰ χαταχέων, Μή μοι γένοιτο χαὶ εἰσέτι τῷ πό- 
apo περιπολεῖν, ὑπὸ Θεοῦ μόνον ῥυσθέντι ὧν dme 
φέρειν εἴωθεν ὁ περίγειος οὑτωσὶ τόπος δεινῶν, ὃ tf 
ἄτης λειμὼν (ὡς τῶν τις θυραίων σοφῶν ἐἔγνωμά- 
τευσεν) ἢ xa0' ἡμᾶς ἐρεῖν, ἡ χοιλὰς τοῦ κλαυθμῶ- 
νος, Ὁ δ᾽ ὑπολαδὼν, 'AXX οὐχ ἐνδώσω cot, "Iedvrt, 
τοῦτο nort, Καὶ ὃς’ ᾿Αφελέ μοι xol τύς κεφαλῆς, εἰ 
βούλει: χαὶ γὰρ, εἰ οἷόν τε μυρίους ἕτοιμός εἶμι 
θανάτους ἀποθανεῖν, ἣ τὸ ἀπὸ τοῦδε τοῦ χατὰ e 
λησὶν ἐχπεσεῖν. Κἀχεῖνος αὔθις ἀχλινὴς διέμενε sx 
ἀνένδοτος" ὡς δὲ xal οὗτός τὴν αἴτησιν ἰσχυρός, καὶ 
τὴν πρόθεσιν ἁἀμετάθετος, Ἑαρτερὸς γοῦν rig 


853 


IN 8.ὄ JOAN. DAMASCENUM. 


854 


συνεστη σφὶσιν ἀγών, x«i ἰσχυρὰ τις ἐκχεῖνοιν δια- A certamen ac veluti colluctatio pertinax fuit, cum 


μάχη συμπέπτωκεν. ἑχάτερος γάρ θατέρῳ μηδ᾽ ἂν 
πῶς ποτε ὑπεῖξαι ἀπισχυρὶζετο, χαί ὅλη ἀντὲπιπτεν 
ἰσχὺὶ, καί ἐκθύμως ἐπί τῷδε διηγωνὶξετό. AX νε- 
νίχηχεν Ἰωάννης τῇ συνὰρσει τοῦ χρείττονος" ἦτ- 
τηται δ' ὁ παλαμναῖος ἐχεῖνος καί B&p6apoc τὺραν- 
νος, xxi συνήττηνται οἱ ἀόρατοι ἀλεῖπται τὲ καί 
συνασπισταί, οἱ τοῖς ἀγαθοῖς ἡμῶν ἀεί βασκαῖνοντες 
ἔργοις τε χαί βουλεύμασι ϑαὶμονες. 

id". Ti γοῦν x«i ποιεῖ, ἐπεὶπερ, ὋὌ τι dv Got 
xaí εἴη βουλομένῳ, ἄγε δή £xmtpavov, ἤχουσε ; πὼς 
τε τά κατ᾽ αὐτὸν διατίθεται: .“Ο πιστός μέν οἱἰχονὸ- 
μὸς x«i φρόνιμος, ἐξὸτε χαί οἰχονόμεϊν ἀνεδέξατο, 
τὸτε δέ συνεφαπτουῖνον Θεοῦ χαί συνετώτερα βου- 
λευσάμεος, ἅπαντα μέν τὸν πλοῦτον τοῖς δεομένοις 
ditte), ἀγρούς δέ xxi τήν χτῆσιν ἄλλην τοῖς 
προσήχουσιν ἀπεχλὴρωσεν" ἐπε δὲ σοφῶς τὰ x&r 
αὐτὸν διέθετο, εἰλωτιχήν ἀναδολήν περιθέμενος, 
πρὸς τήν ἀγαθήν ἀπαὶρει πορεὶαν, τὸ μὲν φαινόμε- 
νον πενιχρός πρὸς δέ τὴν τοῦ ἐριτίμου μαργαρὶῖτον 
ἐξώνησιν πλοῦτον βαρύν τήν ἀρετήν ἐπαγόμενος. 
Καί γοῦν τή. Ἰερουσαλήμ χαταλαμδὰάνει, ἵνα τε TÓ 
σωτήριον ἐξετελέσθη μυστήριον, χἀχεῖσε σεπτῶς τῷ 
Θεῷ χαί Δεσπότη τήν προσχύνησιν ἀφοσιωσάμενος, 
παρά τήν τοῦ μεγάλον Σὰύα μονήν ἄπεισι, Σὰδα 
τοῦ τὴν ἀοετήν περιδοητον καί τήν χατὰ Θεόν πολι - 
τεὶαν περιθρυλλήτον, X&Óx τοὺ λαμπρότητι iou τὴν 
ὑφ᾽ ἥλιον χαταυγὰσαντος, ὃν εἴπερ τις ἂν φαὶη τὺπον 
τοῦ μοναδιχου βιου ἄνωθεν τοῖς ἐν γῇ χαταπεμφθῆ- 
ναι, εὖ οἶδα͵, -ἧς ἀληθεὶας οὐχ ἀμαρτύσεται. Παρά 
γοῦν τήν &£xtivou φοιτᾷ’ λαὺύρας τάς τοιαύτας μονάς 
χαλεῖν εἰώθασιν oi πολλοὶ. Ὡς οὖν παο᾽ αὐτῇ γένοιτο, 
χαί τῷ τῶν ἐν αὐτῇ προεστῶτι εἰς ὄψιν ἔλθοι, πεσῶν 
πρὸ τῶν Exsivou ποδῶν, τῷ παρώ τῷ Εὐαγγελίῳ ἑαυ- 
τόν ἀπολωλότι προδάτῳ προσεϊχαζξεν, ἀφαρπάσαι τε 
τοῦ νοητοῦ χατεδυσώπει θηρός, χαί τῇ ἰδια ἐνσηχὰ- 
σαι μάνδρα πὰνυ λιπαρῶς χαθιχέτευε, μηδέ τούς 
ὀφθαλμούς εἰς οὐρανούς ἄραε τολμῶν, ὡς ὁ τῷ Σω- 
τῆρι παραδολικῶς ἐπεισχυχληθείς τελώνης, χαί πρὸς 
μετανοὶας σχεδιασθείς ὄντως ὑπογραμμόν, xai ἀτρε- 
ποῦς τύπον ἐξαγορεύσεως" χαί ταὐτὰ yb τις, ὁ ἐξ 
ὀνύχων ἀπαλῶν χαθαρὸς xa ἀπὸ γενέσεως. Ὧ χαρ- 
διας συντετριμμένης ὦ πνεύματος τεταπεινωμένου ! 
ὦ ψυχῆς Θεὸν ὁρώσης, Θεόν φανταζομένης ἀεὶ l1 ὦ 
ψυχῆς τήν ἀνείχαστον Θεοῦ δόξαν ἀναπολούσης διά 
παντός, xaí μόνα T& ἐχεῖνου διανοουμῖνης διηνεχῶς, 
καί ἀμέσως ἀμέσῳ vol σνυναπτομένης τῷ πρώτῳ νῷ 
χαί νῦν ἐνσωμάτων x«i ἀσωμάτων δημιουργῷ ! 'Q 
ψυχῆς ἐς τηλικοῦτον διαρθεὶσης ἐξ ἀρετῆς, xai εἰς 
τοσοῦτον ὑποπιπτούσης ἐχ ταπεινώσεως, χαί ὡς τό 
μηδὲν ἑαυτήν ἀχρειούσης, θριαμδενούσης τε χαί 
στηλιτενοῦύσης ὥσπερ ἐξαμαρτοῦσαν ἀνήχεστα | 


λε᾽. Πλήν ἀλλά τῇ τοῦ μεγάλον Σὰόα μονῆ ὁ μὲγας 
Ἰωάννης προσεῖληπται, ὃ ὅσον οὐδέπω συχνούς ὑπερ- 
ὕαλεσθαι μέλλων x«i τῶν μεγάλων εἰς ἀρετὴν. Καί 
γοῦν ὁ τῷ τότε TÜ; μονῆς προστατῶν τούς προὔχον- 
τας τῶν μοναχῶν μεταπέμπεται" xal πρῶτα μέν τῷ 
πρὸ τῶν ἄλλων χαί εἰσιόντι χαί στὰντι τήν τοῦ vtà-- 


unus alterum niteretur viribus omnibus superare, 
totoque robore velut irruere, planeque ex animo 
ad hoc incumberet. Sed victoria penes Joannem, 
utpote causa meliorem, stetit: victus est autem 
sanguinarius ille barbarusque tyrannus, et cum 
eo invisibiles luctatores atque adjutores ipsius 
demones, qui bonis nostris operibus atque consi- 
liis perpetuo invident. 

34. Quid ergo fecit aut quomodo res disposuit, 
postquam audivit, Quidquid placuerit, age, exse- 
quere ? Fidelis ille et prudens dispensator, jam 
inde ab eo tempore quo sui ipse juris potuit res 
proprias ordinare, tunc. autem adjuvante ipsum 
Deo utiliora etiam consilia capiens, pecuniam qui- 


B dem omnem distribuit pauperibus, agros vero et 


reliquas' possessiones inter propinquos divisit. 
Cum autem sic omnia prudenter ordinasset, servi- 
lem indutus habitum, in bonam sese viam dedit, 
externa quidem specie pauper, sed ad emendam 
pretiosam margaritam multas opes, virtutem sci- 
licet, secum efferens. Ingreditur ergo Hierosoly- 
mam, ut ibidem salutis nostre mysterium susci- 
peret ; Deoque ac Domino suo reverenter adorato 
sanctificatus, ad magri Sabe monasterium abit. 
Sabe inquam illius, virtute celeberrimi et con- 
versatione nominatissimi : Sabee, totam qua sub 
sole est terram vite sue claritate illustrantis, 
quam quidem ejus vitam aliquis dixeritin exem- 
plum monastica professionis de ccelo missam esse 
hominibus super terra commorantibus, cumque 
hoc dixerit, nihil preter veritatem dixerit certo scio. 
Utautem ad illius monasterium (lauras plerique s0- 
lentistiusmodi loca nominare) atque inconspectum 
abbatis venit, ad ejus pedes procidens, similen sese 
exhibuit ovilli in evangelio perdite, supplicans ut 
spirituale ostium apprehendere sibi liceret, et in il- 
lius proprium ovile recipi ; interim vero nec oculos 
audebat levare in ecelum, sicutille in parabolis a 
Salvatore memoratus publicanus, propositusque in 
exemplum poenitentie dtque sincere confessionis ; 
idque cum a teneris, uti dicitur, unguiculis ipsa- 
que nativitate purus fuerit. O cor contritum] o 
spiritum humiliatum ! o animam Deum videntem, 
Deum semper cogitantem ! o animam divine glo- 
rite semper intentam, eaque sola spectantem quee 


p illuc conducunt, mentique illi prime ac mentium 


corporearum eque ac incorporearum opifiei im- 
mediatius inheerentem ! o animam tam excelsa vir- 
tuteevectarn,tam,tam profunda humilitate depres- 
sam,ulsequasiinutilem ad omnia existimans de seip- 
satriumpharit, sequeutgravissimorum peccatorum 
ream traduxerit ! 


35. Ergo in magni Sabe lauram magnus Joan- 
nes receptus est, quasi qui necdum multos eosque 
in virtute preestantes superasset. Monasterii autem 
prefectus monchorum precipuos accersit: ac 
primo quidem ei, qui ante alios ingrossus astabat, 
euram injungit novitii, quem ei monstrabat, ge 


CONSTANTINI ACROPOLITAE. 


rendam. llle vero tanquam attonitus, uti vultu A λνδος ἐφορεῖαν, δεὶξας αὐτόν, ἀνατίθυσε. Καί ἧς 


ipso monstrabat, ministerium hoo recusavit susci- 
pere, postquam seutcumquecollegisset, hoc solum 
effatus: Tibi nunc, Pater, videor inobediens esse, 
nibil tale, sieut nostis unquam passus, ex quo me 
tibi regendum commisi, sed neque aliasidem com- 
missurus : nuno autem causam intellige et ignosce, 
Ego alongo jam tempore novi celeberrimum hunc 
virum : ejus enim laudes manifesta vulgavit 
fama, tanquam facundia et vita clarissimi : qua- 
propter vereor ejus curam suscipere, Pater reve- 
rende, imparem eidem me judicans. Ad aliuin 
deindese convertit abbas, et hic similiter sese 
excusat; indeque ad tertium, qui eque toto nisu 
sesilit: prout etiam alii aliique fecerunt, quos 


abbas appellabat, eque eos inveniens impersuasi- B 


biles ex formidine prenotata. Ut enim verbo ab- 
solvam, omnes illi venerabiles senes, licet a plu- 
rimis annis monasticam vitam professi, ejusque 
officia omnia perspecta habentes, in hoc conspi- 
rabant ut magisterium sibi propositum declina- 
rent. 


36. Post omnes denique vir ille divinus, tan- 
quam istos despiciens, accersivit alium, «tate 
provectiorem, fortassis et virtute, simplicitate vero 
morum Abrahamium senem, multum etiam Jacobi 
preeferentem sinceritate sua, vereque antiqui mo- 
ris hominem. Huic institutionem Joannis coin men- 
dat, huic precipitipsum deducere per viam Na- 
zarene secundum Deum conversationis, Cum 
ergo ille Joannem perquam libenter accepisset, 
manu prehensum in suamdeducens cellulam, ipse 
quidem revertebatur gaudens velut grande lucrum 
adeptus, Joannes veroineffabili repletus erat 1- 
titia ac si ipsum paradisum ingrederetur. Nam et 
huic beato dabatur preceplum : sed preceptum 
haudquaquam ex levioribus, quale imperfecto ali- 
eui proponeretur. Siquidem mandabat senex vo- 
luntati proprie omnino nihil indulgere, neque 
facere quidpiam quo per se inclinabatur ; sed ea 
solum que imperarentur conatu omni ad finem 
perducere perfectequeimplere : Deum assidue ha- 
bere pre oculis, et cum eo versari continuo ac 
pro delictis deprecari, crebro genua flectendo et 
ferventes lacrymas effundendo. Nihil enim, fili, in- 
quiebat, sic acceptupi habet aut pluris facit Do- 
minus quam spiritum humiliatum et cor contri- 
tum. Atque hec quidem ipso in limine precipiens 
ac veluti fundamentum jaciens, ostendebat quasi 
primordia qu:edain : quie autemad animam trans- 
formandam iu inelius. atque. perfectius coaptan- 
dam faciunt, nec nonad potentiarum ejus perpur- 
gationemevectionemque, qua detmnum oratio pos- 
sit digne exsequi ? Incipit autem a cognilivis facul- 
tatibus, ut appetitivas eliam animalesque poten- 


10) Que pars tertia hominis ? Corpus, nisi 
fallor, ad quod ppectant o ue sensus externi, 
subjecti appeti 
lut alterum 


86 voluntati, quam concipio ve, 


t 
minis parlent, sitam in animad partira- 


xxÜknip εἴ τις ἔχπληχτος, ὡς δεδόλωκεν dx T 
σχήματος, τήν λειτουργὶαν ἀπαγορεὺει, τουτο μένου 
εἰπών, ὀψὲ ποτε ἀνειληφὼς ἑαυτὸν μόλες" oi, Dà- 
ttp, νῦν ἀνήχοος &vapaivopat, ἐξότον TOL χαΐ ἑἐνε- 
χεὶρισα ἐμαυτόν, μήπω γε, ὡς οἶσθα, τουτοὶ πεκου- 
θὼς, ἀλλά μοδ᾽ εἰς αὖθις εἴθε ποτε" τὸ δ᾽ αἴτιον τοῦτό 
γε, οὐχ ἄλλο, x«i σύγγνωθι. "Ex μαχροῦ τὸν ἄνδρα 
πεοιδόητον ἔγνωχα' ἡ ὰρ μοι φὸμῃ TÉ x«t' αὐτόν 
ἀχριδίστατα διετράνωσε, xai λόγῳ τε καί Bie τῶν 
περιφανεστάτων παρίστησεν, ip à χαί ϑδέδοιχα τήν 
ἐπιστασὶαν, ὑπέρ ἐμέ xpivov, Πάτερ θεσεῖσιε, Ἐπί 
τόν μετ᾽ ἐχεῖνον τρέπει τὸν λόγον χἀχεῖνος τῷ πρό 
αὐτοῦ συνᾷδει τήν ἀπαγόρευσιν. Ἐπί τόν ἕτερον, 
καί οὐδ᾽ οὗτος συντίθεται" ἐπί τόν μετ᾽ αὐτόν, xac 
ὅλῳ χἀχεῖνος ὑποχωρεῖ τῷ Todi ἐπ᾿ ἄλλον οὖν μετ᾽ 
ἄλλον ἐστρέφετο, χαί ὁμοῖως τήν ἐκ τὰς δεῦλας 
ἀπεϊθειαν περιετύγχανε' συνελόντι yop φάναι, ὁμο- 
ἡνωμονήσαντες ὁμοῦ πάντες οἱ γηραλὲοε ἐχεῖνοι xot 
σεδάσμιοι ἄνθρωποι, χαί τὸν μονάδα βὲον ἀνηρημὲ 
vot ἐξ ἄγαν μαχρῶν τῶν ἐνιαυτῶν, τὴν τε πο)ετὶω 
ὑπερηρμῖνοι, χαί ἀχριδεῖς τῆς μοναχικῆς ἐπιστὲ- 
povt;, τήν τῆς προστασιας παραϊτησιν ὡμοφὼῶώνῃσαν. 
A€' Μειταστίλλεται μετ᾽ αὐτοὺς ὁ θεῖος ἐχεῖνος 
&víáp, πάντας ὥσπερ ἐχεῖνονς περιιδὼν, ἕτερον τὴν 
Ὡλιχίαν προύχοντα, τάχα δέ χαί τήν ἀρετήν ὑπερ- 
Gaivovra, τῇ δέ τοῦ ἤθους ἀπλότητι ᾿Αὐραμεαῖον 
ἄντιχρυς γίροντα, πολύ χατά τὸν Ἰαχώδ «Uyeuv-« 
τὸ ἄπλαστον, χαί ἀρχαῖον ὡς ἀλρθῶς ἄνθρωπον. 
Τούτῳ τήν ἡγεμονιαν ἐπιτρίπει τούτω τὴν ὁδη uy 
τῆς Ναζωραϊχῶς καί xard Θεόν πολιτεὶας ἀνατεθεῖ, 
Καί ὃς εὐθύμως ἄγαν τῆς χειρὸς τὸν ᾿Ιωάννην λαδὸ- 
μενός, ἄπεισι πῖρά τὸν oixigxo» τὸν ἴδιον. ὁ — ub 
χαθὰ τινος ἑρμαὶον τυχῶν, ἐπαναστρέψας πεοιχα- 
pic, ὁ δ᾽ ὥσπεο ἑαυτόν τὸν παράδεισον εἰσιών, Ede 
vüs ἀῤῥήτου πλησθεὶς. Καί δή τῷ μαχαρίῳ δέϑοται 
ἐντολή, χαί ἢ ἐντολή οὐχ ὡς πρὸς ἀτελῆ τῶν ἔλαφρο- 
tipo» τις ἦν. Ἐπισχήπτει, 4o ὁ γέρων τῷ  idie 
μηδόλως στέργειν βουλήματι, μηδ᾽ ἐχτελεῖν τε ce- 
παοὰπαν αὐθέχαστον’ ἀλλ᾽ ὅσπερ ἄν προσιαγεὶς 
μόνον, xai τοῦτο ἰσχύς ὅση πὲρατι διδόναι καί xe 
ἐχπληροῦν, ἀεὶ τε τόν Θεόν ἔχειν πρό ὀφθώμῶωυ, 
xaí Θεῷ δίηνεχῶς ἐντυγχάνειν, xxi ὑπέρ τῶν ἀυκια- 
κημάτων ἐχλιπαοεῖν, συχνά γονυπετοῦντα χαὶ δὰ- 
κονα θεομά χαταχῖίοντα. Οὐδέν γάρ, ἔφασχε, τέχνον͵ 
00709 ποοτίῖτται, πεοί πλεὶῖονος τίθεται, ὦ; 
πνεῦμα τεταπεινωμῖνον χαὶ χαολὶαν συντετοιαυϊνν 
ὁ Κύριος. Καέταυτα αὐν εξ αὐτῆς ὑπετίθει, χαί oU» 
τι βάθρον ὑπιύαλιν, ἢ x«i τινα προτέλεια παριϑὰ- 
χννεν ἃ δέ μιταποιεῖν χοειττόνως οἶδε ψυχήν, xti 
πρὸς τὐεωτίοαν συμδάλλεται μεταὸῤύθωησιν, τῶν 
αὐτῆς τε δυνάμεοιν χἀύαρσιν χαί ἀνάδασιν, τὶς ἄν 
παραστῆται λόγος ἐξίχοιτο; ᾿Απὸ μέν γάο τῶν γνῶ" 
στιχῶν ἄοχεται, ὡς ἂν δή x«i τάς ὁρεχτικὰς τε χαὶ 
ξωτιχας, χαί σύν ταύταις τὰς ὑπ᾽ αὐτὰς τὰς τῆς 
τρίτης λέγω μοὶρας χχί χεῖρονος (16), μεταθεὶξ 


χαὶί 


partim in corpore : cui denique superstet ratio 
siveintellectus, totusspiritualis;eoquepars prim& 
et dignissinia liorhinis: ἃ 


857 


IN S, JOAN. DAMASCENUM. 


πρὸς τὸ κρεῖττον, x«i μιταθάλοι πρὸς τὸ θειότε- A tias, queeque his subjecta sunt spectantque ad 


p?v. 


λζ΄, ᾿Αλλὰ μὴ θανμάσῃ τις ὅπως ἄρα χαὶ ἐπαιδα- 
γώγει τὸν τέλειον, χαὶ τὸν ἄχρον χατήρτιξεν᾽ εἰ γὰρ 
χαὶ μέγας αὐτόθεν ὁ ᾿Ιωάννης ἐτύγχανεν ὥν, σοφίᾳ 
πεπυχνωμένος, καὶ ἀρετῇ χεχοσμημῖῆνος, χαὶ ὑψη- 
λὸς ἀμφοῖν χαὶ θεσπέσιος" ἀλλ᾽ ἔστι τις χαὶ ἐπίδοσις 
τοῦ καλοῦ, χαὶ τοῦ τελείον πέφυχε τελεώτερον, χαὶ 
τοῦ διασήμου περιφανέστερον. Οὐχ ἀπειχὸς δὲ καὶ 
τὸν ἁπλοῖχὸν γέροντα, τῶν πρὸ τοῦ μὴ συνέντα, ὡς 
μὴ ἀχριδωσάμενόν πως ἢ χαὶ παντιλῶς ἀλογήσανπα, 
ὡς τῶν τινα παιδοτριδεῖν ἀτελῶν, x«i χατὰ μιχρὸν 
οἷἱάν ἐνάγειν πρὸς τελειότητα. Κολάζξει τοίνυν τὴν 
αἴσθησιν, μὴθ᾽ ὁοᾷν περιέργως, μήτ᾽ ἀχούειν ἐνηδό- 
γως, ὅτι μὴ περὶ Θεοῦ xai τῶν θείων ἐγχελευσώ με- 
νος, μηδὲ λιχνεύεσθαί πως περὶ τὴν γεῦσιν ὥστε δὴ 
χαθηδύνεσθαι" ἀλλ᾽ ὅσον “ἐ ἀποζῇν τρέφεσθαι, μέ- 
μνημένον τῆς παραδάσεως, x«i τῆς ἐχεῖθεν διὰ τὴν 
λιχνείαν τῶς χα)λίστων ἐχπτώσεως, τῆς ἀχοάτον 
δήπονθεν ἐχείνης τρυφῆς, χαὶ τῆς ἀφράστον γε 
ἡδονῆς" πρὸς δὲ τὰσιν χειρὸς σνστέλλειν παράλογον, 
καὶ ἀγῆς χατέχειν τὸ ἄνετον, εἰς νοῦν διηνεχῶς 
ἄγοντα τὸ ix τοῦ τολαηοῶς ἅψασθαι τῶν προπατό- 
pe» ὀλίσθημα" ἀνθέων τε xai μύρων ὀδμὰς ἀποπέμα- 
πέσθαι μονονοὺ διαπαυτὸς τῶν ἐν Ἐδὲμ ὀσφραινό- 
μενον, χἀχείνων ἐπιτυχεῖν ἐφιέμενον. 


tertiam deterioremque hominis parlem, parti sub- 
jiciat meliori atque ad diviniora transferat. 
37.Atque hio fortasse mirabitur aliquis, quo- 
modo perfectum jam virum docere presumpserit 
senex, et jam summum perficere adhuc magis; 
etenim per seipsum magnus erat Joannes utpote 
plenus sapientia, ornatus virtute et utrinque 
venerabilis quam qui maxime. Verumtamen adjici 
semper aliquid potest ad bonum, et perfecto per- 
fectius, preeclaro preclarius invenitur. Non igitur 
incongruum fuit quod simplex hic senex, ignarus 
preteritorum (ut qui ea nec scrutatus erat for- 
tasse neo scire curaverat) instituerit eum, velut ex 
imperfectioribus aliquem, paulatim ad virtutis per- 


Β fectionem inducendo. Castigat itaque sensus ejus, 


ut assuescat neque superfluum videre quidpiam, 
nec deliciosum audire, nisi Dei vel rerum divina- 
rum causa, neque gule aliquid indulgere per gu- 
stum voluptatis ergo : sed solum comedere quod 
δὰ tuendam vitam sit satis, memorem antique 
transgressionis, et quomodo per gulam maximis 
bonis olim exciderimus; cogitantem etiam sinceras 
alterius vite delicias ineffabilesque voluptates. 
Vetabat quoque vel manum extendere inconside- 
rate vel aliquid molle contingere, pre oculis ha- 
bentem ruinam protoplastorum ex audaciori con- 


tactu natam. Florum deinde atque unguentorum odores jubebat ablegare, sola mente semper olfa- 


cientem paradisi fragrantiam, atque hao frui unice cupientem. 


Àn. Καὶ ταντὲ μὲν Tipi αἰσθήσεως x«l αἰσθητη- 0 38. Et heec quidem cirea sensus eorumque or- 


ρίων o σεμνὸς ἐχεῖνος γέρων xai πραχτιχᾷς φιλοσο- 
φίας ἐπηδολώτατος τῷ τὰ πάντα μὲν εὐηχόῳω, χὰχ 
τοῦτον ἀμαθίας ἄχρας ὑποχριτῇ, τῇ δ᾽ ἀληθείᾳ 
θεωρίας ὁμοῦ τελείας x«i πράξεως ἐπιωμελητῇ, Go 
φώτατα ἐπέσχηψε μαθητῇ" περὶ δὲ φανταστιχοῦ τε 
χαὶ φαντασίας τοῦ παθητιχοῦ δέτα νοὸς ὁποῖα: Ὡς 
λίαν θαυμαστὰ, χαὶ μόνης τῆς τοῦ μεγάλον γλώττης 
δεόμενα, τοῦ πραχτιχωτάτον χαὶ θεωρητιχωτάτου, 
χαὶ τῇ x«r' «uy φιλοσοφίᾳ λαμπρῶς ὑπερθαλόν- 
τος χαὶ τοὺς νῦν ὁμοῦ χαὶ τοὺς πώποτε " Μηδὲν τι 
συνόλως τῶν γηΐνων x«t ὑλωδὼῶν παρηγγύησεν ἀνα- 
ματτεσθαι" εἴ Σι δέ πως χαὶ ἐναπολέλειπταί οἱ ἀνα- 
πολούμενον, ἀποδαλεῖν τὸ τάχος καί διαχρούσασθαι 
(τοῦτο γὰρ τῆς τῶν χθονιωτέορων φαντασίας xai πά- 
θος xai σύστασις, xxi τῆς x«r' αὐτὴν ἐνεργείας 
τοῦτ᾽ αὖθις διάλυσις) - μόνα δὲ φαντάξεσθαι τὰ ὑπὶο 
χἀχεῖνα ὄντα δοξάξεν ὡς ἀχιάπτωτα, 
χἀχείνων ἐξαρτᾷν τὴν διάνοιαν, χἀκείνων ἐπιστηρί- 
ζεσθαι ἵν᾽ ὅπως dx τοῦ δυνάμει νοῦν πιφηνέναι 
ἐνεργείᾳ ταὐτῃ νοῦν ἀποφήνειε * τόν δ᾽ αὖ ἐντελε- 
χείᾳ νοὺν ἐνεργέστερον μαχρῷ καὶ θειότεῥον, ὡς τὸν 
νοητόν, ἀμέσως ἀντιλαμδανεσθαι, μηδὲ τινε τῶν 
ὑποδειστέοωυ δθυνάμεων χατασπώμενον, τὰς δ᾽ Ur 
αὐτῷ πάσας 


Ἡμᾶς, 


ἀνάγοντα, x«i ποὸς ἑαυτὸν ἕλχοντα, 
[| , . - . 4 ,-» - ν * * , 
x«i dV αὐτοῦ xai σὺν αὐτῷ πρὸς Θεὸν μεταφέροντα, 


gana venerabilis ille senex et philosophie pra- 
ctice& scientissimus docebat discipulum ad omnia 
obsequentissimum, et dum summam ignorantiam 
simulat, actionis eque ac speculationis perfectio- 
nem sedula meditatione consecutum sapientissime 
doeebat, Que autem circa phantasiam phantasiee- 
que obnoxias animi passiones preecipiebat, qualia 
demum erant ? Vere admiranda, queque ut expli- 
cari possint, egeant ipsa magni illius viri lingua, 
utpote in praxi ac theoria summi, in eaque que 
ex his duobus exsurgit philosophia preecellentis 
manifeste cunctis, qui eo tempore aut etiam ali- 
quando exstiterunt. Imperabat scilicet, terrenarum 
atque materialium rerum nulli omnino adverteret 
animum, siquid vero ejusmodi reliquum ei esset, 
id continuo enectum ejiceret atque exturbaret (in 
hoc enim consistit passio phantasise, circa res ma- 
gis terrenas versantis, et hoc virtutem eidem ad- 
versantem dissolvit), sola autem ea cogitando vol- 
veret, qu& supra nos sunt et quie vere subsistunt, 
ut que excidere nequeant, magni faceret: ad ea 
sola mentem attollere, ad ea conniti jubebat : ut 
qui per virtulem factus esse spiritus videbatur, 
ipsam quoque operationem spiritualem monstra- 
ret animumque ad perfectionem evectum imme- 


diate susciperet, efficaciorem multo atque diviniorem, utpote intellectualem, neque ulli interiorum 
facultatum obnoxium, sed has omnes elevantem atque trahentem ad se, et per se ac secum trans- 


ferentem ad Deum. 
A0. Mal ταῦτα μὲν ὁ χολὸς γέρων ὑπέθηχε γού- 


39; Talia venerandus ille senex prudenter atque 


CONSTANTINI ACHOPOLIT E. 





eordate suggerebat injungebatque suo per gratiam À νεχῶς καὶ ἐπέσχηψεν ἐμδριθῶς τῷ κατὰ χαίρω via, 


filio, licet sapientia cano et prudentia seni, qui 
alioqui etiam ἃ puero virtutem sibi veluti colla- 
otaneam et ubique familiarem habuerat. Insuper, 
ne se omnino aliquid esse putaret seque propter 
eloquentiee cultum extolleret, vetabat illius ullam 
sive magnam sive parvam rationem habere, sed 
foras excludere simul ac semel quidquid didice- 
rat exiernum atque ipsam etiam memoriam quan- 
tum posset eliminare jubebat: neque solum non 
permittebat aliquid numerose componere, vel en- 
oomiis historiisve scribendis vacare, sed neque 
epistolam mittere notorum alicui. Scio equidem 
heo spiritualia parvi facienda ab imperitis, quasi 
qui de mysteriis discipline arcane loquor apud 


τῷ πολιῷ μὲν τὴν σοφίαν x«i πρεσδύτῃ τὸν epm- 
σιν" εἰ χαὶ ἄλλως ix παιδὸς σύντροφον εἶχε τὸ 
ἀρετὴν xai du ὅλον συνδίαιτον, Προσεπιτούτοις, pi 
τί πως οἴεσθαι τοπαράπαν τυγχάειν, ὃ γοῦν ro; 
lx τῆς τῶν λόγων ὑπερφέρειν παιδεύσεως, μέγα τι ἃ 
μιχρὸν μὴ φρονεῖν ἐπὶ λόγοις τὸ σύνολον, ἄλλ᾽ &re- 
θέσθαι καθάπαξ λόγον τὸν θύραθεν, xci πεντα τρό- 


πον ἀποπέμπεσθαι τοῦτον τῆς μνήμης - καὶ ὀΐχ 
ὅπως λόγους πλατυχῶς [πλαστικῶς] συντιθέναι͵ 


καὶ ἐγχωμίοις ἢ xci ἱστορίαις ἐπιχειρεῖν, ἀλλ᾽ οὐδ 
τῶν συνήθων ἐπιστέλλειν τινί, Οἶδα μὲν οὖν ὡς μι- 
xp& ταῦτα νομισθεῖεν τοῖς ἀμνήτοις τῇ λογικὰ χαὶ 
τὰ τῆς παιδεὶας ἀτελέστοις οὑτωσί πως ἐρεῖν ὄργια, 
ἔνθεν χαὶ οὐχ ἱκανοῖς διαγνῶναι οἷν cmt τὸν $do- 


nondum initiatos ; eo quod non sint apti ad cogno- p và» ἔχει xal ὁποῖον τῆς χαρδίας ἐμποιεῖ πλατυσμὸν 


scendum, quantam habeat voluptatem, quantum 
que faciat animum dilatari perfecta expressio co- 
gitationum suarumet conceptuum, mentis accurata 
manifestatio, Sedquid dicerent illi, quando audi- 
rent quod etiam prescribatur silentium et omni- 
moda lingue compressio imperetur, ita ut nec gry 
proferre discipulus audeat, nisi cum a magistro 
jussus ex divinis libris aliquid legerit ad Deum 
propitiandum eonfitendumque ? 

40. Quid vero innocens ille et Deo tota mente 
affixus, eujus cor reotitudinem semper dilexit, 
quomodo in istis se habet ἢ Num labascit, tantum 
pondus preceptorum dedignans? aut sublevari pe- 
- tit, ne scilicet in principio pregravatus sucoum. 
bat? Longe istud ἃ Joanne. Libenter cuncta in 
humeros suscipit, et viam hanc que» ducit ad 
Deum generose ingreditur, seu potius ad vile 
monastice stadium alacriter percurrendum exui 
tur, et non solum ad quintuplum, sed ab decies 
millecuplum certamen inungitur. Sed forte susce- 
pit generose, quod non tulit fortiter; aut ingres- 
sus intrepide, non certavit constanter ἢ Absit hoo 
omnino, absit. Non tamen velut victor aliquis in 
Olympiacis, Nemeis, vel Isthmicis viliter corona- 
tus apparuit, aut ut unus eorum qui in Panathe- 
neeis prevaluerunt corona oleagina magnifice re- 
vinctus comas, aut pineam quatiens, eoque vehe- 
menter intumecens, velsacris quibusdam pomis 
(profanis potius dixerim) gloriosus, ridentibus 
quidem illum sapientioribus, pueris vero applau- 
dentibus et succinentibus in scena theatris ; aut 
sicuti sors tulerit inunetus et breviadmodum tem- 
pore laudatus, idque solis fositan promiscue 
conditionis turbis ac vili plebecula : sed exiit cce- 
litus coronatus, angelis et angelicis hominibus cum 
admiratione circumstipantibus, spectaculum vere 
factus,utiloquitur Paulus **,et angelis ethominibus, 
visibilemque atque invisibilem naturam obstupe- 
faciens. 


** ] Cor iv, 9. 


(47) Festus: » Pentathlum antiqui quinquer- 
fium dixerunt: id autem genus exercitationis ex 


à τῶν διανοημάτων εὔστοχος ἔχφανσις MÀ τῶν von- 
μάτων ἀχριδὴς ἀναχάλυψις - ἀλλὰ τί ἄν οἱ τοιοῦτοι 
καὶ φαῖεν ἀχούσαντες, ὡς χαὶ σιωπὴν ἐπισχήψειι, 
καὶ τελέαν τῆς γλώττης χατοχήν ἐπίιτάξειεν, « 
μηδὲ γρῦ, τὸ τοῦ λόγου, τολμᾷν φθέγγεσθαι. Exch 
εἰ μὴ πρὸς αὐτὸν προσταττόμενος τῶν θειοτέρων 
ἀναγέγοιτὸ τινα βίθδλων πρὸς ἐξιλασμὸν Θεοῦ καί 
ἀνθομολόγησιν ; 


μ΄. Τί τοίνυν ὁ πραῦύς ; τί τοίνυν ὁ ἄχαχος xai τῷ 
Θεῶ διόλου χολλώπενος, οὔπερ εὐθύτητας ἠγάπησεν 
ὁ καρδία, πῶς ἐπὶ τουτοισὶ διατέθεται ; Μῶν óxAd sc 
τῷ τοσούτω βάρει δυσανασχετήσας τῶν ἐντολῶν ; Ὦ 
μὴν ἐπελαφρίσαι Corel, ὡς ἂν μὴ ἐκ πρώτης βαρη- 
θεὶς ἀναπέσῃη : Πολλοῦ γε χαὶ δεῖ - εὐθύμως χαὶ “γὰρ 
τος ἐντολὰς émeuíGtret, χαὶ γενναίως τὴν πρὸς 
Θιὸν ταύτην ἄγουσαν εἴσεισιν, εὐθαρσῶς δὲ noe 
εἰπεῖν πρὸς τὸ τῆς μοναδικῆς στάδιον ἀποδύεται, 
καὶ οὐχ ὅτι γε εἰς πένταθλον ἐπαλείφεται, ἀλλ᾽ dde 
θῶς εἰπεῖν εἰς μυρίαθλον (47). Ap! οὖν ὑποδέχεται 
μὲν θαρσαλέως, οὐ φέρει δὲ καρτερῶς - ἡ εἴσεισι 
μὲν ἀπτοήτως, οὐ στεῤῥὼς δὲ ἐπαγωνίξεται ; Οὐκ 
ἔστι τοῦτο εἰπεῖν, οὐχ ἔστιν, ᾿Αμέλει τοι καὶ οὐχ ef 
᾿θλυμπιᾶσιν, ἡ ἐν Νεμέᾳ, ἢ Ἰσθμοῖ νενικηκὼς σ7- 
φανίτης μιχροπρεπὴς ἀναδείχνυται, ἥ καὶ c τις 
κεχρατηκότων τὰ ταναθήναια στεφάνω τάχα τὸ U 
κοτίνης μέγα χομῶν dj ἀνασοδῶν τὸν ἐκ πίτυος Lnd 
τὰ μέγιστα ἐπιδρενθνόμενος, 3 γοῦν ἱεροῖς τισι μὲ- 
λοις, μᾶλλον δ᾽ ἀνιέροις πεοιθρυλλούμδνος, ὑπὸ μὲν 
νουνεχεστέρων οὐχ ἧττον ἐμπαιξόμενος ἢ θριαμ- 
δευόμενος, ὑπὸ δὲ παιδισχαρίων περιδοώμενος, χαὶ 
TOig ἐκ τῆς σκηνῆς σνοιττόμενος ἢ x«i τῷ ἐκ τῆς 
μοίρας ἀληλιμυένος, καὶ βοαχὺ τῷ χρόνῳ περιλι- 
λούμενος, μόνοις γε τάχα τοῖς τῆς χνδαίας τύχες 
καὶ σύοφαχος " ἀλλ᾽ ἔξεισι στεφανίτης οὐράνιος, 
ἀγγέλοις τε καὶ ἰσαγγέλοις ἀνδράσι περιστοιχιξόμε- 
νός τε χάι θαυμαζόμενος, θέατρον ἀληθῶς «αἰ ep 
qfi; xat ἀνθρώποις, χατὰ τὸν μαχάρεον Παῦλον͵ 
γενόμενος " ἐχπλήττων δηλονότι xat τὴν ὁρατὴν φύ- 
σιν καὶ τὴν ἀόρατον, 


his quinque artibus constabat, Jactu disci, eursu, 
saltu, jaculatione, luctatione. » 


IN 8. JOAN. DAMASCÉNUM. 


88, 


pa. ᾿Αλλ᾽ ἐπεὶ γοῦν ἐπὶ πᾶσιν οὑτωσὶ τέλειον ὁ À 44. Cumergo gravis ille magister cognovit Joan- 


ἐμδριθὴς ἐχεῖνος ἐπιστάτης διέγνωχε, 
νωσιν ὑψηλὸν, τὴν ὑπαχοὴν 
ἐργάτην ἀχαταγώνιστον, χαὶ χαθάπαξ τοῖς ὅλοις 
ἀποδεκτόν - ἄλλου τρόπον ἀποπειράσασθαι ἔσχε- 
Trai, καὶ ἑτέρως δοχιμάσαι τοῦτον βεθούλενται, ἵνα 
πως εἰδείη, x&y τοῖς γνωστοῖς χαί συνήθεσιν ὅπως 
ἂν τὸ μέτριον τηρῆσαι δυνηθείη χαὶ ἄτυφον. Ὅτι 
τοίνυν συχνὰς σπυρίδας συναγοιγὼν, τὰς μὲν ἐγχει- 
ρίξει, τάς δ᾽ ἐπωμίξει, Εἰς Δαμασχὸν πάσας εἰπὼν, 
ἔχθου, μετοοιόμισον, χαὶ τοσούτου γε ἑκάστην ἀπο- 
χήρνξον, ὑπερεχτιμᾷ δὲ τὰ εὐτελῇ ἐξεπίτηδες, δο- 
χιμάξων x&v τούτω τὴν μαθητὴν, x«i πρὸς τελείοιν 
γυμνάζων τοῦτον ὑπαχοήν. Τί τοίνυν ὁ τὴν ἀρετὴν 
ἄχρος, τὴν δ᾽ ὑπαχοὺν ἀπαράμιλλος : 'Ap' ἀναθαλ- 


τὴν ταπεῖ- 
εὔειχτον, τῆς ἀρετῆς 


nem humilitate sublimem, obedientia morigerum, 
virtutis exercitatione infatigabilem, omnique ex 
parte probatum, adinvenit modum alium quo eum 
tentaret : aliter enim adhuc probandum censuit, 
ut videret, utrum et quomodo etiam inter notos 
familiaresque posset eamdem modestire mediocri- 
tatem tenere. Sportulas itaque multas colligens, 
easque partim humeris ejus imponens, parlüim in 
manus tradens, Damascum ferre omnes jussit: 
Tanto, inquiens, venales offeres, — idque aucto im- 
modice rerum tam vilium pretio, ut vel sic expe- 
riretur discipulum suum atque ad consummatam 
obedientiam exerceret. Quid porro Joannes, vir- 
tute summus, obedientia incomparabilis ? An cun- 


λεται; μῶν ἀποδυσπετεῖ ; ἢ τινα γοῦν ϑυσαρεστίας B Ctatus est vel affectus tedio, aut aliquod displi- 


ἔμφασιν ὑποδείχνυται, ὡς τις Xv οὐχ ὅτι τῶν χατ᾽ 
αὐτὸν μεγίστων τὰ θεῖα χαὶ μεγάλων τἀνθρώπινα, 
ἀλλὰ καὶ τῶν θατέρῳ ὁποτέρῳ γε τούτων x«i φαίης 
ἐπιφανῶν ; Καὶ πῶς ; Ὡς ἐπ᾽ εὐεργεσία χαλούμενος, 
προθύμως ἄγαν ἐξύει, xai σὺν σπουδῇ τῆς ὀὁδοιπο- 
ρίας ἥψατο, ὡς ἂν εἰ πρὸς λαμπρὰν ἀπήγετο τὴν 
ἀνάδειξιν, xat εἰς θρίαμδον μετεκαλεῖτο παγχό- 
σμιον. ᾿Ἐπειϑὴ δὲ xci εἰσήει τὴν Δαμασχὸν, πενι- 
χρὸς, πιναρὸς, μηδενὸς dx τς ἀναδολῆς ἄξιος, ὁ 
τέως πλείστου τοῖς πᾶσι χαὶ τιμώμενος χαὶ περι- 
θλεπόμενος, x«i παρὰ τὴν ἀγορὰν γένοιτο, ἐγχαλ- 
λωπίσματι καθαπερεὶ περιτιθέμενος τὰς σπυρίδας, 
ἀπεμπολεῖν τε ἀνεθόησε, xai ὅσον γ: ἀποδίδωσιν 
ἑχάστην προσεπεδήλωσεν - ἦν δὲ, ὡς ix τοῦ συν- 
ἤθους πᾶς τις ἂν τῶν ἐγχωρίων ἐπέχρινε, πλεῖον τὸ 
τέμημα καθ’ ὑπερδολὴν ἀκαιτῶν χλεύης τοῖς πα- 
ρατυχοῦσιν ἀφορμὴ χαὶ γέλωτος γίνεται. Ὁ μὲν ovv, 
Τί ληρεῖς, ἔφασχεν, ἄνθρωπε ; ὁ δὲ, Παραπαίεις, 
χαὶ τὰς φρένας ἐγχέχοψαι * ἄλλος δ᾽ ἄλλο τι ἐπετώ- 
θαζεν ἄλλοθεν - ἔνιοι δέ οἱ χαὶ χονδύλους ἐνέτεινον, 
καὶ χατὰ χόῤῥης ἐνέπαιζον, εἰωθὸς ὃν τοῖς ἀγοραίοις 
ποῦτο x«i ξύγχλυσι - τῶν εὐηθεστέρων κχατειρωνεύε- 
σθαι, χαταμωχᾶσθαί τε τῶν πσρατετραμένων τὸ 
φρόνημα, x«i τῶν οὕτω λεγομένων χρονολήρων, τῶν 
παρασεσαλευμένων δηλαδὴ χατεπαίρεσθαι, τῷ τε 
τῆς ψυχῆς ἀλογωτέρῳ ἐπειδιαχεῖσθαί σφισι, χαὶ οὐχ 
ὅτι γε μυσὶ καὶ νεύροις ἐχλύεσθαι xai ἄταχτα πως 
ἐπιχαγχαζξειν, ὡς ἀπονίξειν καὶ δάκρυα * ἀλλ᾽ ἐπ- 
ἀφιέναι τούτοις χαὶ χεῖρας, χαὶ ῥαπίξειν ἀνέτως, 
xai ἁπλῶς τὴν ἀποτυχίαν διαπαίζειν τῆς φύσεως ἣ 
τὴν τῆς διοργανώσεως, εἴγε δὴ καὶ τοῦτο τύχοι συμ- 
πεσὸν, ἄμδλωσιν, 


μβ᾽. Ἔφ᾽ ἱκανὸν μὲν οὖν ὁ σπουδαιότατος ἐνεπαί- 
ξετο, χαὶ ὁ τά πάντα χόσμιος ἔνθεν χἀχεῖθεν διω- 
θεῖτό τε χαὶ ἀπωθεῖτο χαὶ παραλόγως ὡὠστίξετο, 
μᾶλλον δ᾽ αὐτὸς τὸν ἀόράτον ἐμάστιξε δυσμενῆ - ὁ 
μὲν γὰρ τοῦ Δισπότου τραχηλιάσας ἐλεεινῶς πέ- 
πτωχεν * ὁ δ' οὑτωσὶ μετριάσας xxi εἰς τοσόνδε τα- 
πεινώσας αὑτὸν εἰς οὐρανοὺς αὐτοὺς πέφθαχε, θαῦμα 
x«i αὐτοῖς ἀγγέλοις γενόμενος. ᾿Αλλ’ ὀψὲ δήποτε 
τῶν πάλαι τις οἰκετῶν, ἐνιδὼν τούτῳ περιεργότερον, 
χαὶ τὰς ὄψεις ἐρείσας ἐπιμηνώτερην, τοῦτον ἐκεῖνον 


centie signum ostendit, utalius forsan faceret 
minus quam ille in rebus divinis humanisque ma- 
gnus, aut etiam alterutris duntaxat illustris ? Quo- 
modo autem ? Tanquam vocatus ad beneflcium 
recipiendum exivit quam promptissime, et magno 
cum studio in viam se dedit, velut si mitteretur 
ad illustrem sui ostentationem atque ad trium- 
phum pulcherrimum invitaretur. Ingressus vero 
Damascum, pauper, obsoletus et quantum ex ha- 
bitu dignosci poterat, omnino contemptibilis, qui 
pridem ab omnibus honorabatur et circumspicie- 
batur, mox ut forum intravit, sportis tanquam 
ornamento insigni cireumcinctus, eonvocavit tur- 
bam, et quanti venderet singulas indicavit : erat 


c &utem, quemadmodum incolarum quilibet judiea- 


bant, preter morem exorbitans pretium, cujus pe- 
titio advenientibus omnibus risus et cachinni oe- 
easionem prebebat. Igitur, Quid deliras ? o homo, 
inquiebat unus : alius, Nugaris et mente captus 
videris ; tertius aliud quidpiam ei objiciebal ; nec 
deerant qui colaphos ei infligerent, aut in faciem 
cederent ; quemadmodum fieri assolet in protni- 
scua fori plebe, ut rideantur stolidi, et cerebro les 
ludibrio habeantur. Ita contra jam pridem stultos 
atque deliros insurgitur passim ; et judieii imbe- 
cillitas, nalurali nervorum musculorumque disso- 
lutioni imputanda, tribuitur ipsis sepe cum risu 
tam effuso, ut lacrym& ab oculis exprimantur : 
quin etiam contingit ut talibus injiciantur ma. 
nus, raptenturque inclementer, et ludibrium dese 
prebeat nafuralis organizationis infelicitas, vel 
ce&ecutientium oculorum caligo, si heo quoque eis 
acciderit. 


42. Ludificabatur ergo satis diu vir gravissimus, 
et qui per omnia decorus erat, impellebatur hinc 
inde ac repellebatur, et preter rationem cedeba- 
tur, seu potius cedebat ipse hostem invisibilem : 
hic enim contra Dominum extollendo cervicem 
miserabiliter corruit, ipse vero sic modeste humi- 
literque se gerens, usque in colum extollebatur, 
factus etiam angelis admirabilis. Tandem vero 
antiquorum ejus famulorum quispiam, curiosius 
eum intuitus, et odijjós in eumdern constanter (δ. 


863 | CONSTANTINI ACROPOLIT&. bs 
figens, cognovit ipsum esse, cujus famulitio fuerat À ἔγνωχεν εἶναι, οὗ τέως τοῖς προσπόλοὶς συντέπατο. 


ascriptus. Mox autem in mentem recurrerunt opes 
et gloria viri pristina, fors etiam benignitas ac 
mansuetudo erga famulos observabatur animo ; 
eumque egere reapse suspicabatur, ei, qui in 
adversam, ut aiunt, fortunam impegerat, bene vel- 
le incipiebat. Bonus ergo ille famulus, bona etiam 
cogitans (solent enim dominis suis, ut dicitur, 
servi esse similes ) indiscriminatim numeravit, 
quantum pro sportis exigebatur: et veluti de 
contractu sibi gratulatus, a negotio importuno 
eum subtraxit, qui ut procul a curis secularibus 
viveret, negotia omnia abdicaverat. Sic qui antea 
plurimis stipabatur equitibus, nunc solus Dama- 
sco egrediens, retro unde venerat rediit: neque 
enim regressus fuisset, nisi mandato expleto, p 
quamvis contigisset ei immorari diutius : et potius 
circuisset tota vita sua inter ludibria exprobran- 
tium, quod vilesreculastam charoexponeret, quam 
Patris suj spiritualis preceptum non essetexcecutus: 
rediit autem tropeis gravis, que superbo hosti 
generose obluctando detraxerat. 


43. Sed excipit nos aliud, non dixerim de pec- 
cato tropeum, verum ex parva quadam occasio 
ne ingeus facinus. Beato viro vicini habitabant fra- 
tres duo, fraterna inter se charitate conjuncti ; nec 
enim minus sibi conjungebantur spiritus eorum 
ex propositi similitudine quam corpora ex natura. 
Horum alter sublatus e vivis alterum pene mor- 
tuum reliquit: nam is calamitate ista prorsus α 
victus, non admittebat consolatores, non recipiebat 
hortatores ; sed cuicunque rationi aures penitus 
occluserat. Post alios ergo plures, ad eum quoque 
accessit illa compassione plenissima anima, Joan- 
nes, vultu hilaris, sermone suavis, et utroque ve- 
nerabilis, conabaturque mororem eximere. Quid 
aulem non excogitavit quo ejus animum ad se 
revocaret ? quid non contulit ex sacris Scripturis 
quo passionem consolando leniret ? Omnem, uti 
dicitur, lapidem movit; sed nihilo plus proficiebat, 
quam statue colloquens vel adamantem terens. 
Tandem tamen (nam etiam gutta cadens assidue 
petram excavat ) rediit uteunque ad sese mona- 
chus, sibique ac sensui restitutus, Siquidem. in- 
quit, consolari me velis, age, compone melos ali- p 
quod, quod memetipsum succinendo dolores infor- 
tunii mei leniam, qui in animam meam incurren- 
tes, intellectum conturbant et cor meum quodam- 
modo depascuntur. 


4&4. Cui Joannes, Et qua, inquit, ralione fieri 
poterit, ut Patris mandatum transgrediar, absolute 
jubentis abstinere a quocunque ejusmodi cogitatu 
vel opere ? Levis, respondet alter, heec inobedien- 
tite culpa, respectu utilitatis e converso provenien- 
tis: animam enim morentem consolaberis seu 
potius retinebis deficientem, ailpene jam egressa 

τ 


Παραυτὰ γοῦν xoi πλούτον ἀνεμιμνήσχετο, καὶ 
δόξαν ἀνελογίζετο, τάχα δ᾽ ἂν xal τὸν πρὸς τὸ εὔῳ. 
τιχὸν εὐμενὲς αὐτοῦ xai γαλάνιον παρεισεχύκλει τῷ 
λογισμῷ, καὶ χρῆναι πάντως ἐπελογίξετο χαὶ ive 
τία γε, ὅ φασι, περιτυχόντι τῷ δαίμονι εὐνφεῖν. Χρῃ- 
στὰ γοῦν οὕτως ὁ χρηστὸς ἐχεῖνος τοῖς τρόποις οἰχέ- 
τὴς ἐννοηθεὶς ( εἴωθε χαὶ γὰρ τοῖς ἄρχουσιν, ὥς 
φασι, συνεξομοιοῦσθαι τὸ ὑποχείριον ) ἀδεαχρέτως 
ὁπόσον ἐπὶ ταῖς σπυρίσιν ἀπῳτεῖτο χαταδαλόμενος, 
χαὶ ἐπευχαριστήσας ὥσπερ τοῦ συναλλάγματος, μό- 
λις ἀπήλλαξε πραγμάτων τὸν ὑπὲρ τοῦ ἀπραγμόνως 
ζῆσαι πλεῖστα πάνν τῶν πραγμάτων ἀποθαλόμενον. 
Καὶ γοῦν ὁ πρὸ τοὺ πλείστοις ὅτι τοῖς ἱππόταις πα- 
βῥαπιμπόμενος, μονώτατος τὴ δΔαμασχὸν ἐξιὼν, 
παλίνορσος βαδίζων ἀνέξευξεν * οὐδὲ qdo ἂν ἐπαν- 
ἦλθε μὴ τὸ x«r ἐντολὴν ἐχπλήσας, xx» οὕτω γε 
τυχὸν εἰς μαχρὸν ἄγαν ὑπερημέρησε- θᾶττον γὰρ 
ἂν περιιὼν χαὶ παιξόμενος οὑτωσὶ πολλοῦ τὰ φαυ- 
)ér«ra ἐχτιθέμενος τήν ζωὴν ἐξεμέτρησεν, ὃ τοῦ 
πνευματιχοῦ ἸΙατρὸς ἀτελῆ παρῆχε τὴν ἐντολήν" 
πλὴν ἀλλ᾿ ürevüxt τροπαιοφόρος χαὶ ὑπέροφρυν 
γενναίως χαταπαλαίσας ἀντίπαλον. 

py. AX)! ἐχϑέχεται ἡμᾶς ἕτερον, οὐχ ἂν εἴποιμι 
ἀποπτώματος τρόπαιον, ἀλλ᾽ ἐκ μιχροῦ τινος τοῦ 
συμθάματος μέγα λίαν ἀρίστευμα. Μοναχὼ τινε τῷ 
μαχαρέω μὲν ἀγχιθύρω ἐτυγχανέτην ὄντε, ἀδελφὼ 
δὲ ἥστην ἀλλήλοιν, x«i ἐφρονείτην ἀδελψιχώ * οὐχ 
ἦττον γὰρ ἐκ προαιρέσεως συνεπτέσθην τῷ πνεῦ- 
ματι ὃ τοῖς σώμασιν ἀπὸ φύσεως. Τούτων ἅτερος ἐξ 
ἀνθρώπων γενόμενος, μιχροῦ νεχρὸν χατέλιπε θώ- 
τερον " τῇ γὰρ συμφορᾷ χατάχρας ἐκεῖνος ἑαλωκὼς 
παραχλήτορας οὐ προσίετο, παάραινέτας οὐ παοεδέ. 
χετο, καθάπαξ δὶ πρὸς πάντα λόγον τὴν ἀχοὴν ἀπο- 
χέχλειστο. ᾿Αλλὰ πρόσεισι τούτῳ μετὰ συχνοὺς ἀλ- 
λους χαὶ ἣ συμπαθεστάτη ψυχὴ, ὁ γλυχὺς ᾿Ιωάννης, 
ὁ x«i τὴν ὄψιν ἡδὺς, x«i τόν λόγον πραὺς, x«i ἐπιει- 
κῶς αἰδέσιμος x«t! ἀμφότερα, xci δὴ ἐπειρᾶτο τῷς 
ἀχηδίας ἀναλαμβάνειν, τί μὲν μὴ ἀνευρίσκων παρ᾽ 
ἑαυτοῦ ἱκανὸν παρακαλέσαι ψυχήν ; τί δὲ qd παρὰ 
τῶν Γραφῶν ἐπισυνείρων πρὸς τὸ κατασχεῖν τὸ κα- 
θος παραμυθήσασθαι ; Πάντα χάλων, ὅ φασιν, ἐκὶ τὸ 
ἀνύσαι xtxivqxt) * &)) ἦν ὥσπερ ἀνδριάντι προσ- 
ομίλων $ περιξέων ἀδάμαντα . ᾿Ανανήφει μόγις 0 
μοναχὸς ( χοιλαίνει γὰρ ἐνδελεχὴς χαὶ πέτραν pe), 
xai iv ἑαυτῷ γίνεται, xai εἰς συναίσθῆναι, φησὶ, xai 
xxi γοῦν, Εἴ με βούλει παραχληθῆσιν, ἔρχεταϊ" 
εὐθυμότερον ἐθέλεις θεάσασθαι, ἄγε σύνθες τι, καὶ 
μελῳδησον, ᾧπερ ἂν ἐμαντὸν κατεπάδων τὸ ἐχ τῆς 
συμφορᾶς πάθη κχκοιμίξοιμι, ἅττα μοι τὴν ψνχὰν 
ἐχδαίνει, xai δεινῶς ταράττει τὸν λογισμὸν, χαὶ 
τὴν καρδίαν ὥσπερ χαταδαρδάπτει pov. 

pd'. Καὶ ὅς, Καὶ πῶς ἄν τὴν πατριχὴν ἐντολὲν 
περιίδοιμι, ἁπαξαπλῶς ἐπισχήψασαν ἀποστρέφεσθαι 
ἅπαν γε τοιοῦτον χαὶ μελέτημα χαὶ ἐνέργημα ; Ὁ 
δὶ, Μιχρὸν ἴσθι τὸ τῆς παραχοῆς ταύτης ἀμπλάχῃ- 
μα πρὸς τὸ ix τῆς ὑπαχοῆς τῆσδε χατόρθωμα - 
ψυχὴν οὐχ ὀδυνωμένην παραχαλέσεις,- ἃ. μᾶλλον 
ἐλλείπονσαν ἐφέξεις, χαὶ μικροῦ δεῖν ἀποιχομένεν 


865 


IN S. JOAN. DAMASCENUM. 


866 


συντηρήσεις, ἣ xai ἐπανασώσεις τῷ σώματι. Ὁ δὲ Α conservabis vel etiam corpori suo restitues. Abnue- 


Ἰωάννης x«t αὖθις ἀνένευε, xal αὖθις αὐτὴν ἐντο- 
λήν προεδάλλετο * ὁ δὲ πολὺς x«i πάλιν ἐνέκειτο, 
χαὶ φορτιχώτερος ὑπετίθετο, λιπαρῶν, ἀναγχάξων, 
μεδλίσσων, ἐκόιαζόμενος, τέ μὲν οὐ λέγων, τί δὲ μὴ 
πράττων τῶν ὅσα δυσωπεῖν οἶδεν ἄνθρωπον ; ἀχρι- 
δεστάτην ἐν ἑαυτῷ τὴν τῶν Λιτῶν (18) εἰχόνα διετύ- 
πον * x«i ὁποίας ὁ προσωποποιήσας ταύτας ἐνέγοα- 
Ψε, τοιαύτας ἐχεῖνος ἄντιχρυς ἐξειχόνιξεν * sümé τις 
ἄν, εἰ παρέτυχεν, ὡς ἄριστος ὄντως τῶν τῆς ῥαψῳ- 
δίας οὗτος ὑποχριτής. Ὃ δ᾽ ἀχαμπὴς χαὶ οὕτως ἦν, 
x«i ἀνένδοτος διέμενεν εἰς τὸ παντελὲς, τῆς ἐντολῆς 
ἀεὶ μεωνημένος x«i προτείνων διαπαντὸς εἰς παρ- 
αίτησιν, x«i μὴ ἄν γε τῷ τρόπῳ ἀπισχυριξόμενος 
ἀθετῆσαι, ὡς ἐνθένδε τὴν σωτηρίαν ἀπεχδεχόμενος- 
Καὶ ὃς, ἔχφρων μέν ἄλλως τῷ πάθει γενόμενος, ἐπὶ 
δὲ τῷ ζιτουμένῳ x«i λίαν ἐμφοόνως διασχεπτόμενος, 
νουνεχῶς ἀπατῶν χαὶ ν διομιλῶν συνετώτατα, Ὑφέ- 
ξεις, φαίη, τῆς ἐμῆς ἀχηδίας ἐν χαιρῷ χοίσεως τὸ 
χατάχριμα * οἶσθα δὲ ὁπόσα τοὺς ἀχηδιῶντας οἱ 
Πατέρες χαταδιχάξουσιν - οὐδὲν γὰρ τῶν ὅσα πλά- 
ζεται παρ᾽ ἀνθρώποις ἰχανὸν τυγχάνει μοι πρὸς 
παράχλησιν, οὐχ ἔντευξις. οὐχ ὑποθήχη, οὐ προσ- 
τάττων πατὴρ, οὐ παραμυθούμενος ἐπιτήδειος, οὐ 
φίλος ὁρώμενος, οὐ συγγενὴς ἐφιστώμενος, συνελὼν 
εἴπω τῶν ἀπάντων οὐδὲν * πάντα γὰρ ἐξίσης ἀπέ- 
στραμμαι, πάλαι μὲν ἀποταξάμενος, νυνὶ δ᾽ ἀληθῶς 
βδελυξάμενος. "Ayt γοῦν, Πάτερ σεύασμιε, διὰ λό- 
4ow μοι προσενέγχαι φάρμαχον τῇ δεωιωτάτη σου 
ἡραγίδι . ἔμπλαστρόν τινα θεραπευτιχὴν ἐπισχεύα- 
σον, ἥτις ἀναχαλέσεται πρὸς ὑγίειαν, xai μοι τὴν 
ψυχὴν παρακαθέξει τῶ σώματι, λειποθυμοῦντι, καὶ 
μικροῦ δεῖν ἐν ῥισὶν αὐτὴν φέροντι, χαὶ ὥσπερ ἐξα- 
ποπνέοντι. Ἴσθι γὰρ, ἶσθι ὡς ἐν ἀποῤῥήτῳ τὰ τοῦ 
πράγματος χείσεται, xai οὐδοπωσοῦν ποτε φωραθεὶς 
τῷ γέροντι - διὰ γὰρ φροντιδος ἂν ἔχοιμι, χαὶ προ- 
ορώμενος ἀεὶ, περιχαλύπτοιμι τὸ συντεθὲν x«i συ- 
στῶλοιμι. 

μὲ. Πείθει τούτοις τὸν συμπαθῇ, μειλίσσει τὸν 
οἴχοθεν εὔειχτον, ἐφῶχεται πρὸς ὃ xai βεδούληται 
τοῖς πᾶσι τὸ γε εἰς αὐτὸν ἦχον εὐέντευχτόν Ti χαὶ 
εὐμετάφορον. Συντίθησι τοίνυν τροπάριον (19), οὕτω 
“ὰρ ταχθὲν ἐχείνῳ τὰ τοιάδε χαλεῖν, οὐχ ἄλλως δέον 
εἰπεῖν * τροπάριον, οὐ πολύστιχον μέν, πολυδύναμον 
δὲ * ὃ δὴ xc ἐμμελέστατα μελῳδεῖ, τὴν πρώτην 
ὄντως ἀομοφίαν ἀρμοσάμενος * (βούλει πυθέσθαι) 
χαὶ ὃ, Παντα ματαιότης τά ἀνθρώπινα, ὅσα οὐχ 
ὑπάρχει μετὰ θάνατον, Οὐ παραμένει ὁ πλοῦτος, οὐ 
συνοδεύει ἢ δόξα " ἐπελθὼν γὰρ ὁ θάνατος, ταῦτα 


(18) Litas, id est, preces priraus in dearum nu- 
merum retulit Homerus,cujus etiam poemata dis- 
tinguuntur in Zlhapsodias, quas Latine libros dici- 
mus, 

(19) De tropariis, quee Latine versiculos vocare 
possis, ita scribit Zonaras ad Canonem anastasi- 
mum Damasceni, Τροπάρια λέγονται, ὡς πρὸς τοὺς 
εἱρμοὺς τρεπόμενα, χαὶ τὸν ἀναφορὰν τοῦ μᾶρονς 
πρὸς ἐχείνους ποιούμενα, ὃ χαὶ ὡς τρέποντα τὴν 
φωνὴν τῶν ἀδόντων πρὸς τὸ μέλος καὶ τὸν ῥνῦμον 


Téw εἱρμῶν * εἰ μὴ γὰρ πρὸς ἐκείνους ὁ τῶν αὐτὰ 


Β 


C 


bat nihilominus Joannes et iterum pretendebat 
datum sibi preceptum ; nec instabat minus alter, 
graviterque incumbebat supplicando, cogendo, 
blandiendo, nihil non faciendo, quo persuaderi 
homini posse credebat genuinam ipsarummet Li- 
taniarum seu precum imaginem in se exprimens 
qualescumque representavit is qui primus deas 
fecit, tales assimilavit, ut dici posset tanquam 
ipsemet optimus poematis imitator. Verum ad hec 
etiam obfirmatus Joannes presistebat immotus, 
semper memor prewecepti, ipsumque in excusatio- 
nem pretendens, quod nulla ratione posset infrin- 
gere, quia per illud salvandum se sperabat. Sed 
alter, etjam ante mentisimpos prc dolore, et tunc 
in unum quod querebat toto incumbens ingenio, 
prudenter omnino ac sapienter, Reddenda tibi 
erit, inquit, in die judicii ratio hujus mei moro- 
ris : scis autem quomodo condemnentur a Patri- 
bus, qui morentes afficiunt injuria. Quidquid hac- 
tenus adhiberi ab hominibus potuit, nihil ad 
solatium meum valuit, non deprecatio, non polli- 
citatio, non precipiens pater, non familiaris con- 
solans, non amicus invisens, non cognatus prae- 
sens, ut uno dicam verbo, nihil omnino : omnia 
enim equaliter aversor, qne et jam pridem dimisi 
et nunc plane abominor. Eja ergo, Pater reve- 
rende, stylo tuo elegantissimo applica mihi sermo- 
nis pharmacum, velut emplastrum quoddam salu- 
tare, quo sanitatem recipiam et anima retineatur 
in corpore jam deficiente, ipsamqne, ut ita dixerim 
in naribus habente, tantumque non exspirante. 
Scias autem, et certo scias, fore ut res tota occul- 
ta maneat neque unquam ad notitiam senis defe- 
ratur: hoc enim mihi curi imprimis erit, semper 
provisuro, utquod compositum fuerit occultum et 
arcanum habeam. 


&$. His vincit hominem misericordem, demulcet 
sua natura flexibilem, et ad quod vult, trahit per 
se ducibilem. Componit ergo Joannes troparium, 
sic enim istiusmodi solent nec aliter debent ap- 
pellari: troparium paucorum versuum, sed multe 
energie plenum, quod etiam suavissime canit, see 
cundum harmonie vere prime tenorem: estque (si 
lubet audire) hujusmodi: Humana omnia vanitas, 
qua post morlem non exsistunt. Non permanent 
opes, non comitatur gloria, subsequens enim mors 
omnia ista fecit evanescere. Quapropter immortali 


ψαλλόντων φθόγγος εὐθύνοιτο, οὐχ εὔρυθμον ἔσται 
τὸ μέλος οὐδὲ ἐναομόνιον, οὐδὲ μέλος λέγοιτο, 
ἀλλ᾽ ἀπηχὲς χαὶ ἀνάρμοστον χαὶ ἀῤῥυθμον φώνημα " 

« Troparia dicuntur quia se convertunt ad tra- 
etum, et cantus mutationem ad illud faciunt, seu 
vertuntquodarnmodo ad tonum modulationemque 
tractuum: nisi enim cum illis concordet tonus, 
ipsa troporia canentium non dicentur esse melos, 
sed confusus, incompositus et inconcinnus cla- 
mor », 


991 CONSTANTINI AOROPOLIT&. 


jam Christo clamemus : Requiem dona translatis A πάντα ἐξηφάνισε. Διὸ Χριστῷ τῷ ἀϑανάτῳ βοήσωμῳ - 


hinc illuc, ubi omnium salusest. Oquante sapien- 
tie plene sunt be paucie syllabee! pauess, inquam, 
syllabsee respectu amplissimi quem continent sen- 
sus: qualem philosophie latitudinem,hoc definitu 
ac memoratu facile dictum 'Universim ostendit, 
planeque demonstrat, et absolute concludit, nihili 
faciendam vitam, nihili presentia hec estimanda 
esse. Similia dixisset etiam is, qui omnium sapien- 
. Wssimus declaratus est Salomon, et dixisset ei, 
quam celitus adeptus est, sapientie? consona : di- 
eta autem, ut admiranda, fuissent usum proverbii 
sortita, non tamen prorsus consona verbis ejus vi- 
teque dixisset, motus reverentia doni exinde, sicut 
ipse testatur, procedentis, ut taceam passionum 


To), μεταστάντας ἐξ ἡμῶν ἀνάπαυσον, ἔνθα πέν- 
τῶν ἐστὶν $ σωτηρία. Ὧ πόσης τοῦτο γέμει gen 
φίας τὸ βραχυσύλλαδον ! βραχυσύλλαδον γὰρ, πρὸς 
ἦν παριστάνει πλατυχῶς ἔννοιαν " ὦ πόσην σοφέας 
αὐχεῖ μεγαλόνοιαν τὸ εὐόριστον τοῦτο χαὶ εὐμνημό- 
νευτον | Γενιχῶς ἀποφαίνεται, ὁλιχῶς ἀποδεέχνυσι, 
σεμνῶς ἀναγχάξει μηδὲν ἡγεῖσθαι τὸν βίον, μηδὲν 
τὰ παρόντα λογίξεσθαι. Εἶπέ που τῶν αὐτοῦ λόγων 
x«i Σολομὼν παραπλήσια, ὁ πάντων μετὰ πάντων 
μεμαρτυρημένος σοφώτοτος * xxi εἶπε μὲν diia τῆς 
ἧς ἄνωθεν ἐσχήχει σοφίας, χαὶ ἐγνωμοδότησεν ὡς 
δαυμάσια * ἄλλ᾽ οὗμενουν διαπαντὸς συνῴδὲ τοῖς 
λόγοις χαὶ τὰ τῆς διαγωγῆς ἐπεδείξατο - αἰδοῖ γὰρ 
τῆς ἐχεῖθεν ὡς αὐτὸς ἐχεῖνος μεμαρτύρηκε δωρεᾶς, 


omnium humanarum, potius dixerim irrationabi- Β παρίημι λέγειν παθῶν ἀνθρωπίνων ᾷ μᾶλλον ἀλο- 


lium compressionem, Beatus hic certe et vere per- 
fectus homo fuit, qui sibi omnino conscius erat 
oollateralem Deo sapientiam non quidem petiisse 
palam, sed vere accepisse,etsi nonpropalaret quo. 
modo eam receperit, utpote jactantiam oris usque- 
quaque declinans; quam id tamen verum esset 
sermone simul et opere declarans, Prorsus enim 
aversus a mundo et omniaffectu irrationali supe- 
rior, atque ut verbo absolvam, eque faciendo ae 
speculando philosophari edoctus, omnia simul eon- 
temnebat et nihili faeiebat omnia; quippe qui tem- 
poralia et terrena cuneta potius non esse quam 
esse credebat; atque illius precipui boni duntaxat 
cupiditate flagrabat, quod supra nos est atque, 
ineffabile, et quod universa que sunt suam ha- (c 
bent vel accipiunt essentiam. 


&6. Sed, o repentinum casum ! aut potius, euge 
preeclaram beati nostri exinde probationem ! qua 
manifestius debebat monstrari, quam subditus et 
quam promptus esset ad Patris sui spiritualis man- 
datum, quantamque obedientiam ei deferret. Ca- 
nenti preeter exspectationem supervenitsenex,verba 
audit, rem intelligit, indignatur ut contemptus. In- 
greditur ergo ira tumens et plenus furore ac veluti 
meram bilem spirans: neque intueri eum voluit, 
sed plane aversans serioque repellens, vix demum 
verbo, eoque acerbitate pleno, dignatur meerentem: 
Ita, o miser, precepti oblitus es ? Heeceine promisi- 
sti ὃ Heccine elegisti, quando renuntians mundo, 
cogente nemine aecessisti ad nos ? Non meministi, p 
quot quantisque rejicientibus te, eoforsitan quod 
morum tuorum pravitatem intraetabilitatemque in- 
trospicerent, solus ego te (quod utinam non fecis- 
sem !)susceperim indiscipulum, mea teinstructione 
dignatus ? nonsanein spes ejusmodi ac talem finem 
non profecto, per ipsam vite, monastice regulam: 
non, perordinem illum pulcherrimum quem a prin- 
cipio observarunt, qui veresolitudinem elegerunt : 
non,perspeciosissimam elarissimamque nigredinem 
habitus,venerabili Pachomio de ccelis monstrati;sed 
utte prout oportet corrigerem, etomnem qua inflaris 


γωτέρων κατάσχεσιν. Ὁ δὲ γε μακάριος οὑτοσὶ xoi 
τῶειος ἀληθῶς ἄνθρωπος, ὅτι xal διὰ πάντων ὃμο- 
λογῶν διετέλεσεν ἑαυτῷ, ὁ τὴν πάρεδρον Θεῷ σοφίαν 
οὐχ αἰτήσας μὲν φανερῶς, εἰληφὼς δ᾽ ἀληθῶς, εἰ 
x«l μὴ ἐξεῖπεν, ὡς εἴληφε, πάντη πὼς ἐχχλίνων 
προΐεσθαι μεγαλοῤῥημοσύνην τοῦ στόματος, καὶ 
λόγοις ὅπως ἀληθείας ἔχει χαὶ στάσεως ἐγνωμά- 
τευσε, χαὶ ἔργοις αὐτοῖς διεχλεύασι, χαθάπαξ τοῦ- 
τον ἀποστραφεὶς, χαὶ παντὸς ἀλογωτέρον πάθους 
ἀνώτερος φυλαχθείς - ἁπλῶς τε εἰπεῖν χατάλληλα 
tf θεωρία τὰ περὶ τὴν πρᾶξιν ἐφιλοσόφησεν, ἅπανθ᾽ 
ὁμοῦ περιφρονήσας χαὶ τοῦ μηδενὸς ἀξιώσας, ὡς 
οὐκ ὃν μᾶλλον $ ὃν λογισάμενος ἅπαν ὁμοῦ χθόνιόν 
τε καί χρόνιον, οὐδὲ μόνου xai xupíoc ὄντος τοῦ ὑπὲρ 
ἡμᾶς ἔκείνον χαὶ ἀκοῤῥήτου, παρ᾽ o0 πᾶν ἐσχήκχει ἧ 
λαμόανει τὴν ὄντωσιν, διάπυρον τὴν ἔφεσιν ἐσχηχώς. 
μξϑ΄. ᾿Α)λ᾽ ὦ περιπτώματος αἰφνιδίου ἢ μᾶλλον 
εὖγε τῆς ἐνθένδε λαμπρᾶς δοχιμασίας τοῦ μάχαρος ! 
dv ἧς ἔτι μᾶλλον ἐμφανίσαι τὸ εὐπειθὲς ἤμελλε xal 
εὐήχοον ὁπόσον εἰς τὸν πνευματιχὸν ηὔχει Πατέρα, 
χαὶ οἵαν ἐχέχτητο τὴν ὑποταγήν. ᾿Εφίσταταέ οἱ 
παρὰ προσδοχίαν μελῳδοῦντι ὁ γέρων, ἀχούει τῶν 
λόγων, συνίησι τοῦ ἔργον, ἐχθαίνεται περιφρονῇ- 
ϑείς. Εἴσεισι γοῦν γέμων θυμοῦ xci πλήρης ὀργύῳ 
χόλον ὥσπερ ἀποπνέων, xxi μηδ’ ἐνιδεῖν dao dé 
λων, ἀλλὰ τελέως ἀποστρεφόμενος, x&x ψνχῆς τοῦ- 
roy ἀποποιούμενος’ ὀψὲ δέ mort xai μόγις λόγον 
x«l λόγον μεστοῦ πιχρίας ἠξίωσεν * Οὕτως, ἄϑλιε, 
τῆς ἐντολῆς ἐπελάθου ; Ταῦθ᾽ ὑπέσχον ; Ταῦτα προ- 
tov ὅτε τοῦ χόσμου ἀποχεχώρηχας, χαὶ παρ᾽ ὁμᾶς 
ἀναγχάσαντος μηδενὸς γέγονας ; Οὐχ οἶσθα ἐφ᾽ ὅτῳ 
σε προσείληφα, δείλαιε ; Οὐ μέμνησαι πόσων σε χαὶ 
οἵων οὐ προσδεχομένων, τὸ τοῦ τρόπου τάχα κατι- 
πτευσάντων σχαιὸν᾽ x«l ὄδνσαάγωγον, μόνος ἔγωγε 
προσηχάμην, ὡς εἴθε μὴ ὥφελον, χαὶ μαθυτείας 
ἠξίωσα, οὐκ ἐπὲ τοιαύταις ταῖς ἐλπίσιν, οὐκ dm: 
τοιούτῳ, οὐ μὰ τοὺς τῶν μοναχῶν ἱερωτάτους θε- 
σμοὺς, οὐ μὰ τὴν συντηρηθεῖσαν ἀρχᾷθεν εὐταξίαν, 
τοῖς πρὸς ἀλήθειαν τὸν μονάδα βίον ἀνελομένοις, 
χαὶ τὴν χατὰ Θεὸν πολιτείαν ἀσπασομένοις, οὐ μὰ 
τὴν ὁραθεῖσαν ἄνωθεν Παχωμίῳ τῷ θεσπεσίῳ (20) 


(20) S. Pachomii prolixa et antiquissima Αοίδ damus i& Mail, ubl nuu, 15 releriur regule, 


869 


IN 8. JOAN. DAMASCENIUM. 


80 


φαιδροτάτην ταύτην χαὶ λαμπροτάτην μελανειμόνη- Α tui testimationem subigens, per viam salutis sine 


σιν * ἀλλ᾽ ἵν’ ὡς δέον σε χαταρτίσαιμι, χαὶ σε φυ- 
σιοῦσαν χαθυποτάξας ἅπασαν οἴησιν, ἀποοσχόπτως 
τὴν ποὸς σωτηρίαν διαδαίνειν χαθοδηγήσαιμι. Νῦν 
δ᾽ ἀλλ ἔλαθον ἐμαυτὸν ἀποσμήχων Αἰθίοπα, ἣ χαρ- 
χίνον βαδίζειν ὀρθὰ μεταμανθάνειν ἐχδιαξόμενος, ἢ 
ξύλον σχαμδὸν ἀπευθῦναι πειρώμενος, ἢ εἴ τί γε 
ἄλλο τῶν αὐτόθεν δυσμεταθλήτων, χαὶ ἀπὸ φύσεως 
μεταποιῆσαι χατεπειγόμενος. Ἔνθεν ἂν χαὶ εἰς πα- 
ραδολὴν γενοίμην, xat ἢ παροιμία χαθηχόντως 
ἐπιῤῥηθείη μοι, ἣν χατὰ τῶν ἀφρόνως τε χαὶ μάτην 
μεταχειριζομένων ἐπιφέρειν οἴδασιν οἱ πολλοί 
γὰρ ἀνηνύτοις ἐπιχεχείρηχα, χαὶ 


* x«i 


offendiculo transeundam deducerem. Nunc autem 
deceptum me video lavando /£thiopem, et cancrum 
docendo recti gressus rationem, ac lignum tortum 
erigendo, aut si quid aliud difficile mutatur, contra 
naturam tentando. Quapropter in derisum factus 
sum, quadratque in me proverbium, quo plerique 
utunturcontraeos qui aliquid imprudenter ac stulte 
aggressi sunt : etenim copi facere, que perfici non 
poterant, et super aquas scribere volui.Nunc ergo 
exi stalim, discedea me, vade post perversam co- 
gitationem tuam. 


ἐπὶ ματαίοις ἐσπρύδαχα, χαι ἀληθῶς x«0' ὑδάτων γράφειν τεθέ- 


ληχα. ᾿Αλλ’ ἔξελθε τὸ τάχος, ἀπ᾽ ἐμοὺ γενοῦ, xal τῆς σῆς ὀπίσω πονηρᾶς διανοίας παρεύθητι. 


μζ. Ὃ δ᾽ ἀπαράκλητα ἐθρήνει πεσὼν, χαὶ τὴν ἢ 


αἰτίαν τε ἐξηγόρευε, χαὶ πλεῖστα ὑπὲρ συγγνώμης 
ἐδέετο. 'O δ᾽ αὖ γέρων σοδαρὸς ἴστατο, συχνοὺς 
χατατείνων τοὺς λόγους, μᾶλλον δὲ μακχροὺς ἐπισυν- 
εἰρων τοὺς χλενασμούς - τέλος Tiv χειρὸς τόνδε 
λαδόμενος, Οὐδὲν τὸ ἀπὸ τοῦδε σοι τε χἀμοὶ χοινὸν, 
ἔφησεν, ἄνθρωπε - ὅπη γοῦν σοι χαὶ βουλητὸν ἄπιθι. 
Ἔξεισι ἐπὶ τούτοις. ᾿Αλλὰ τίς ἂν ἐντεῦθεν ἐχφρά- 
ctt τὰ δάχρυα, τὸν χόπετὸν, τὴν χατήφειαν, τὸ τῆς 
ψυχῶς πάθος, τὴν τοῦ σώματος τῆξιν, τὸ ἀφόρητον 
πένθος, τὸ ἀπαράχλητον ἄλγος ; Οὐχ οὕτω πάλαι 
πέπονθεν ὁ ᾿Αδὰμ τῆς ᾿Εδὲμ ἐξωσθεὶς, ὡς γε οὗτος 
ὁ μὴ ματαὶᾳ xar ἐκεῖνον ἐλπίδι χλαπεὶς, ἀλλὰ συμ- 
παθεία τῇ πρὸς τὸν ἀδελφὸν ὑπαχθεὶς, χαὶ τῆς τοῦ 
ατρὸς ἑστίας ὑπὲρ φιλαδελφίας ἀπελαθείς, ᾿Αλλὰ 
μόλις εἰς νοῦν ἔκεισιν (εὑρετιχὸν γὰρ ἢ ἀνάγχη, 
xai πὼς δὴ τὸ βιαζόμενον πολυμήχανον) ὡς, εἰ τοὺς 
προὔχοντας τῶν μοναχῶν προσιὼν χαταδυσωπήσειε, 
xai πρέσδεσι σφίσιν ἀποχρήσαιτο πρὸς τὸν γέροντα, 
ἱκέτας τε αἰδεσίμους προδάλοιτο, (sev αὖθις ἂν 
ἑαυτῷ θείη, xal τῆς προτέρας μαθητείας κχαταξιω- 
θείη, καὶ τῆς ἔυτεῦθεν σωτηρίας οὐχ ἀστοχήσειε. 

p*». Τοῦτο δὴ xai ποιεῖ - x«i ἀπίασιν oi σεμνοὶ 
χαὶ θεσπέσιοι γέροντες, ὡς ἂν δὴ τὸν παιδευτὴν τῷ 
μαθητῇ χαταλλάξειαν, χαὶ τὸν υἱὸν ἐπαναγάγοιεν 
τῷ πατρί. ᾿Αλλ᾽ εὑρήχεσαν χαὶ ἀδάμαντος ἐχεῖνον 
σχληρότερον - οὐδὲν γὰρ ὅ τι x«i παρεδέχετο, οὐδενί 
πὼς διεμειλίσσετο, Ὡς δὲ σφοδρῶς ἐνέκειντο, χαὶ 
βαρυτάταις αὐτόν ὑπὲρ τῆς ἀσυμπαθείας ταῖς ἐπιτι- 
μίαις ἀπεδείκννον ἐνεχόμενον χαὶ μείζοσιν ἥπερ ἐχ 
τῆς παρηχοΐας [παραχοῆς) ἐχεῖνον (ἐξὸν γὰρ, ἔφα- 
axov, [δεντέρᾳ) ἐντολῇ τὸ τοῦ μαθητοῦ διορθώσασθαι 
πταῖμα ἐσχάτης ἁμαρτίας, μήτε μὴν μετανοοῦντα 
προσίεσθαι, μήτε τὴν ὑπὲρ τοῦ ἐπιχλήματος εὐθύνην 
παραγυμνοῦν), οὗτος ὑπολαδὼν, ᾿Αλλ᾽ si παριδεῖν 
ἐθέλει τήν τῆς τρώτης παράδασιν ἐντολῆς, τῆς δευ- 
τέρας δεῦρο δὴ γενέσθω ταύτης ἐχπληρωτὴς. “Ὅλην 
τήν λαῦραν περιελθέτω, x«i τά τῶν οἰχιϑίων, d δὴ 
καλοῦμεν σωτήρια (21), σαρωσάτω τὰ λύματα. 


eidem ι preesoripta ab ahgelo, in qua fit mentio me- 
lotes albe, lebitonis seu superpellicii linei, et cu- 
culli : eujus licet non explicetur color, nigrum 
tamen hunc fuisse facile quivis credet 

(21) Ad verbum, adicularum, quasseliasappel- 


47. Joannes vero prostratus humi flebat incon- 
solabiliter, causam exponens multumque pro venia 
exoranda supplicans. Econtra senex stabat rigidus, 
increpantia verba inlongum protrahens, seu potius 
prolixas invectivas colligens : denique manu eum 
apprehendens, Nihil, inquit, ex nunc tibi ac mihi 
commune sit, o homo; quo voles abito. Egreditur 
ergo : verum quis valeat explicare ejus lacrymas, 
planctum, gemitum, afflictionem animi. emaciatio- 
nem corporis, doloris intolerabilis et inconsolabilis 
tristitie acerbitatem ? Non sic olim e paradiso eje- 
etus Adam luxit, quemadmodum hic, non vana ut 
ille spe deceptus, sed affectu fraterne commisera- 
tionis supplantatus: et charitatis causa domo pa- 
terna expulsus. Ut vero aliquantulum in se rediit 
(industria autem res est necessitas, et quisquis 
vim patitur, multum eontra molitur), Quid si, in- 
quit apud se, primoribus monachorum supplex 
fiam, iisque ut legatis ad senem deprecatoribus 
utar, ut me priori disciplina dignetur, neque re- 
pellat a salute, quam inde exspecto ? 


48. Dictum, factum. Abeunt venerandi illi et 
sancti senes, ut discipulum magistro reeonceilient, 
filium reducantad patrem. Sed adamente reperiunt 
durioremillum, nihil enim suscipiebat neque se pa- 
tiebatur emolliri. Cum tamen instarent vehemen- 
tius, ostenderentque quod graviores pro sua inole- 
mentia daturus esset poenas, quam pro inobedien- 
tia alter, Licebat enim, inquiebant, iterato presce- 
pto corrigere in discipulo quantumcunque gravis 


D delicti lapsum ; neque convenit non admittere poni- 


tentem,acnesatisfactionem quidem quam proculpa 
vellet explicare ; reposuit ille: Si primi presoe- 
pti transgressionem dissimulare me vult, age, se- 
cundum adimpleat, Cireumeat lauram totam et 
latrinarum sordes expurget.Hoc audito illi averie- 
runt vultus, discesseruntque pudore pregravati, 
cum ex una quidem parte considerarent viri vene- 


lamus, ita, ad hujustnodi necessitatem honestiori 
vocabulo explicandam, vari] apud nos gentes 
utuntur voce sedis; Suidas autem, que hic neu- 
Lraliter. σωτήρια, feminine scribit σωτορίας, wult- 
que dici ut ; σελλὰρια, idpec, 


871 


CONSTANTINI ACROPOLITE. 


sn 


rabilis honestatem, ex allera vero obsccnitatem À Τοῦθ᾽ ὡς ἤχουσαν, ἀπεστράφησαν τὰς ὄψεις * mul 


sordium cogitarent. 


490. Quid porro Joannes? Vidit revertentes illos 
(ex quo enim ingressi erant, letum aliquid ad iis 
se auditurum prestolans, ferventi ad Deum depre- 
cationi instabat) et accedens interrogat, quid velit 
Pater, et quid pro delicto fieri jubeat. At illi primo 
nonaudebantrem eloqui, reverebanturenim virum 
ob generis in eo claritatem, nec minus ob virtutis 
excellentiam. Ut ergo vidit nihil se interrogando 
proficere, ad eorum sese prosternens pedes, magna 
voce, Edicite, inquit, Patres, quid velit Pater 
meus : ecce enim paratum me ad mandatum ex- 
plendum et quidquid voluerit exsecutioni mandan- 
dum. Tunc rem, ut erat, exposuerunt, avertentes 
vultum et prout decebat erubescentes. Ast o cor 
contritum ! o spiritum humiliatum ! propter que 
non solum non despexit illum Deum autsalute qua- 
licunque dignatus est, sed omnino magnifice et 
splendide eumdem excepit, admirandis omnino 
premiis ipsum cumulans. Etenim vix audierat ver- 
bum, cum mox apprehensis manu scopis et co- 
phinum humero suscipiens abivit, velutqui animo, 
Deum ubique presentem vidente, etstatim manda- 
tum capessente, non secus quam de antiquo Israe- 
lis populo confitebatur David, hec Psalmi verba 
opportune concineret.Avertit ab oneribus dorsum 
ejus *,agravioribus utiqueetmagis pudendissarci- 


B 


οὐχ ἧττον μετ᾽ αἰσχύνης ἢ βάρους ἀπήεσαάν, τὸ τε 
τοῦ ἀνδρὸς σεμνὸν χαὶ περίδοξον ἀναλμγεξόμενι, 
x«i τὸ τῶν ῥνυπασμάτων ἄγος διενθυμούμενοι. 

μθ΄. ᾿Αλλὰ τέ περ ὁ Ἰωάννης ; Ὁρᾷ τούτους ὑπο- 
στρέψαντας (ἦν γὰρ, ἐξότε χαὶ εἰσήεσαν, πυθέσθαι 
τι χρηστὸν ἐχδεχόμενος, xai θερμῶς ὑπὲρ τοῦδε τὸν 
Θεὸν δυσωπῶν) τοίνυν xxi ποοσιὼν εὐθύς ἐρωτᾷ, 
τί τε ὁ Πατὴρ ἐθέλει, χαὶ ὃ τι γε ὑπὶο τοῦ ἀωπλαχή- 
ματος διαπράξασθαι βούλεται. Οἱ δὲ τη» μέν πρώ- 
τὴν ἐξειπεῖν οὐχ ἠνείχοντο" ἡσχύνοντο γαρ τὸν ἄν- 
ὅρα τῆς τε ix τοῦ γένους πεοιφανίας χαὶ τὸς ἐξ 
ἀρετῆς οὐχ ἧττον σεμνότητος. Ὡς δ᾽ οὐχ ἀνέεε ἀνε- 
ρωτῶν, πρὸ τῶν ποδῶν Tt πετὼν, ᾿Ἐξείπατέ μοι, 
Πατὲρις, ἐδόα, ἐξείπατε τί περ ὁ ἐμὸς θέλει Πατήρ - 
ἔτοιμος γὰρ ἐχπληρῶσαι τούτῳ τό ϑθελητὸν͵ x«i εἰς 
πέρας ἀγαγεῖν τὸ πρὸς βούλησιν. Μόγις δὴ τὸτε τὰ 
τῆς ἐπιτιμίας ὡς εἶχεν ἐξαγορεύουσι, τὰς ὄψεις ἀπο- 
στραφέντες, x«i τὰ εἰχότα ἐρυθοιάσαντες. ᾿Αλλ ὦ 
χαρδίας ἐχείνης συντετριμαῖνης | ὦ τεταπεινωμένου 
πνεύματος ! οἷς χαὶ οὐχ ὅτι γε Θεὸς τοῦτον οὐχ ἐξου- 
ϑένωσεν $ σωτηρίας ψιλῆς χατηξίωσεν, ἀλλὰ xe 
λαμπρὸς ἄγαν προτήχατο, xoci μεγαλοπρεπῶς προσ- 
εδέξατο, x«i θαυμαστοῖς οἵοις ἠυείψατο γέρασιν. 
Οὐχ ἔφθη γὰρ ἀχούσας, καὶ λαδὼν μετὰ χεῖρας τὸ 
πτύον χαὶ ἐπωιαισὰμενος χόφινον, ὡσὰν δὴ xai ἐπὶ 
τῷ διαπαντὸς τούτῳ Θεὸν ὀρῶντε x«l αὐτόχρημα 
καταστάντι voi, οὐχ ἧττον αὖθις ἢ ἐπὶ τῷ πάλαε 
Ἰσραὴλ ἀνθομολογοῖτο Δαδίδ καὶ εὐχαιρότατα ψαλ- 
μῳδοίη, ὡς ᾿Αηΐστησεν ἀπὸ ἄρσεων τὸν νῶτον αὐτοῦ; 


nis ; et manus ejus in cophino servierunt. Ferens Ο᾽ μαχθηροτέοων τε x«i αἰσχροτέρων δηλαδὴ βασταγ- 


igitur necessaria ad sordium exportationem instru- 
menta, non scopis solum, sed etiam manibus eas- 
dem in cophinum collegit. 


50. Audiit hec senex, statimque emollitus, in 
occursum ejus velociter egreditur, colloque infu- 
sus deosculatur frequenter, alloquitur dulciter et 
dicta retractans appellat filium obedientie, divi- 
numqne hominem nuncupat ; seipsum vero beatum 
predicat, partim quia prefectus fuerat tanto vir- 
tutis viro, tam magno, tam perfecto, tam incom- 
parabili ; partim quod submotisaliis ejusmodi mu- 
nus ipse esset sortitus. Denique amplexibus ejus 


utcumque satiatus, ingrediturcellam, leva quidem D 


manu dexteram ejus tenens, dextero vero brachio 
dorsum ejus circeumdans; atque ex eo tempore illo 
utitur, non ut magister discipulo. neque ut filio 
pater, sed tanquam nobiliorum naturarum uni 
cum verecundia accedebat, vehementer ipsum ho- 
norans, etsicut conveniebat colens. 

51. Quoniam vero non expediebat lucernam abs- 
condi sub modio (neque enim parva hxc calami- 
tas erat fideli populo, profundis in tenebris ober- 
ranti, et graviter valde prolabenti), nec equum 
erat omnino obstrui fontem (dum plebs Christiana 


* Psal, Lxxx, 7. 


μάτων, x«i ὡς αἱ χεῖρες αὐτοῦ ἐν τῷ χοφίνῳ ἐδοὺ- 
λευσαν. Διαγχαλισάμενος οὖν τὰ πρὸς ἐχφόρησπιν 
ὄργανα, τῷ πτύῳ δέ μόνῳ, ἀλλὰ xai χερσίν αὐταῖς 
διεχειρίξετο τὰ μολύσματα, χαὶ πληρῶν τὸν χόφινον 
ἀνετίθετο. 

ν΄. Τοῦτ᾽ ἀχουσθὲν ὁ γέρων μειλίσσιται, χαὶ Ódoo- 
μαῖος ἐφίσταται, καὶ περιφὺς τῷ τραχήλῳ, πεοι- 
ἐπτύσσιτο συχνὰ, προσωμίλει ἡδέα - παλινῳδίαν τε 
ἄγων, τέχνον ὑπαχοῆς ἀπεχάλει, χαὶ θεῖον xeremi- 
pates ἄνθρωπον * πλεϊστὰ τε ἑαυτὸν ἐμαχὰριζεν, οἷς 
ὅτι τοιούτῳ τὴν ἀοετὴν ἐπεστάτησεν, οὕτω μῶν, 
οὕτω τελείῳ, οὕτω τοῖς ὅλοις ἀπαοαμλῳ, καὶ οἷς 
δὴ τοὺς λοιποὺς παραγχωνισμεάνος, τὴν ἡγεμονίαν 
αὐτὸς ἐχληρώσατο. ᾿Ἐπεί δ᾽ αὐτὰοχως ἔσχε τῶν 
ἀσπασμῶν, εἴτεισι τὴν οἰκίαν, τῇ λαιᾷ μὲν» τῆς δεξιὰς 
ἐχόμενος, θκτέρᾳ δὲ τῶν νώτων αὐτὸν διαγκαλιξζό- 
μενος, καὶ τὸ ἐξ ἐκείνου οὔθ᾽ ὡς μαθητῇ παιδευτὸς, 
οὔθ᾽ ὡς πατὴρ τέχνῳ χρώμενος ἦν, ὥς τινε δὲ τῶν 
χρειττόνων φύσεων προσανεῖχε xxi dv αἰδοῦς 77, 
xai τὰ μεγὰλα ἐτίμα, καὶ ὡς εἰκὸς ἐσεδάξετο, 


να΄. Ἐπεί δ' οὐχ ἐχρὴν ἐπιπλέον τὸν λύχνον ὑπο- 
χεχρύφθαι τὸν μέδιμνον (οὐδὲ "Gp οὐδὲ μετρέα πῶς 
ἐντεῦθεν ἦν ἢ ζημία τῷ εὐσεθεῖ χαὶ θείῳ σχοινέ- 
σμᾶτι, ὡς ἐν βαθεῖ τῷ xét πλανωμένῳ xai δεινὰ 
πανν προσπταίοντι) μήτε μὴν διαπαντὸς τὸν πηγὴν 


813 


IN S; JOAN. DAMASCENUM. 


818 


ἀναχόπτεσθαι δίχαιον ἐτύγχανεν ὃν, τοῦ λαοῦ δέεψει Α verborum divinorum siti fatiscit et extreme pericli- 


θείων λειποψυχουντος ῥημάτων, χαί τά ἔσχατα μι- 
χροῦ πνεοντὸς T6 χαΐ χινδυνεύοντος, πῶς χαΐ τινα 
τρόπον ὃ τε λύχνος παῤῥησιάζεται, x«i τὸ ἄγθονον 
τῆς θεὶῖας ταύτης ἀναστομοῦται ῥεῦμα πηγῆς, τὸ τι 
Χριστώνυμον χαταρδεῦει λάχος, x«i τό θεῖον ἀνα- 
ξωοῖ πλήρωμα, Θεῷ τῷ σοφῷ τῶν ἡμετέρων προ- 
νοητῇ, καί T4 χατά τοῦτο διωχονόμηται, Θεός γάρ 
αὖθις παῤῥησιάξεται, πλὴν οὐχ ὡς; τῷ 'AÓpmau ἐν 
τῇ σχηνῇ χατά πάροδον ἐπιφαῖνεται, οὔθ᾽ ὡς τῷ ἐχ- 
γόνῳ Ἰαχὼδ dui πάλης τε xai vixnc διασημαίνεται, 
πάλης, ἐχεῖνης, ἢ 10 μὲγα ποοθιετύπου τῆς χοινῆς 
ἡμῶν σωτηρὶος pucTüptov τὴν χενωσὶν φημι x«i 
τήν πρόσληψιν, x«i τήν τοῦ ποοσληφψύεντος ἐξ αὐτῆς 
προσλήψεως θέωσιν. Τοῦτο «4o οἴωμαι τὸ τὸν Ἰσραήλ 
ἐχνιχηθῆναι ποουπέφαινε, τὸ τήν ἡμετῖραν ἐπ᾽ ἐτχὰ- 
των φύσιν, τήν τίως ἰσχυοάν τὴν ἀμαρτὶαν xci ἀμε- 
τάθετον, ξυμπλαχῆναι εἐῷ, εἴτουν προσλιυηφθξναι 
χαΐί τοσοῦτον ἐξ οὔπερ ἦν πεσεῖν, εἴτουν μεταπετεῖν, 
ὡς οὐχ ὅτι γε ἁγιασθῆναι (ἀλλ᾽ ὦ φριχτοῦ μυστη. 
ptou ! d τεραστίον x«i νοῦν χαταπλήττοντος, x«i 
λόγον συστέλλοντος 1) x«i θεωθῆναι, χαί ὑπό πὰσης 
ποοσχυνηθῆναι τῆς χτίσεως. Πλήν οὐχ οὕτω γε Θεός 
χαί αὖθις παῤῥησιάξεται (ταῦτα “γώρ ἄλλου τύὐπου, 
x«í οιχονομῖας μεῖζονος προχαρὰγματα) νυνέ δέ διά 
τῆς αὐτοῦ πανάγνου μητρὸς, τῆς θείας χαὶ ἀχειρο- 
τεύχτου σχηνῆς, ἐξ ὥς προρθὼν χατηγωνίσατο τὸν 
ἐχθοὸν, διαγγέλλει τὸ βουλητόν. ᾿Επειδὴ γὰρ ἐξ αὖ- 
τῆς τε χαὶ δι αὐτῆς ἐνανθρωπήσας τῇ χοινῇῆ τῶν 
ἀνθρώπων προσωμίλησε φύσιι, διὰ αύτης x«i νῦν 
αὖθις, ἦν ἀγγέλων καὶ ὀρχαγγέλων xci πασῶν δυ- 
νάμεων προτετίμηχε, xxi ὁμιλεῖ x«i διασαφεῖ τὰ 
πρὸς βούλησιν. 

vo. Μιᾷ γοῦν τῶν νυχτῶν ἐπιφαίνεται τῷ πρε- 
σδύτη ἢ παάναγνος αὐτὴ Θεοτόχος, x«i, Τί, φησὶ, τοῦτο 
ποιεῖς εἶνα τί τε πηγὴν ἀναφράττεις θείων πολυχεύ 
μονα λύγων, x«i φωστζοα περιχαλύπτεις χαὶ, συ- 
σχιάξεις τὸ φῶς, καὶ νύχτα μεσημϑοίας ποιεῖς ; 
ΓΑρες τὸν Ἰωάννην χοσαῇ χαι λόγοις τὴν ᾿Εχχλησίαν 
Θεοῦ. Ἄφες στηρίξαι ταύτην τοῖς ópÜoi; δόγμασιν. 
Λγες ἀναλῦσαι τὰ τῶν σοφιστῶν τῆς χαχίας περὶ- 
to χαὶ γριψώδη προδλήματα. "Aet; διελέγξαι τὰς 
ἀπάτας τούτων χαι τὰ σοφίσματα. Πιρέπλεως οὖν 
τρόμον x«t φρίκης ὁ μοναχὸς ἀφυπνίζεται, xxt τὸν 
Ἰωάννην μεταχαλεῖται, xat "Gh φησιν, ἄνθρωπε 
τοὺ Θεοῦ, ἄγε τὸ ἀπὸ τοῦδε τὴν δοθεῖσαν σοι χάριν 
πρὸς τοῦ χρείττονος παῤῥησίασον, ἐν ἰσχύϊ τὴν φωνὰν 
ὕψωσον, φθέγξαι ῥήματα θεῖα, xat σύνθες λόγους 
σοφίας πλήρεις τῆς ἄνωθεν’ ὥπταί μοι γὰρ ἡ τοῦ 
ἡμετέρου σώτειρα γένους, ἢ πάναγνος Μαοιὰμ, οἷς 
τε πρὸ τοῦ διεχώλυον χαλεπαινουσα, καὶ ἀνεῖναι τοῦ 
λοιποῦ σφοδρῶς χατεπείγονσα, Τοίνυν pot x«t τς 
εἰσέτι χατασχέσεως σύγγνωθι" σύγνωθι τῆς ἀφελείας 
τῷ γέροντι. Καὶ ὃς μὴ μέγα φρονήσας, μηδέ τι 
παρηλλαγμένον ὅλως ἐπιδειξάμενος, ἀλλ΄ ἐπι ταντοῦ 
μένων, x«t τὴν σύντροφον διατηρῶν μετριότητα, 
τὴν τε ἀντισυγχώρησιν ἄμα xoi τὸν εὐχὴν ἀπήτει 
πρὸς τὴν ἐχείρησιν. 

vy. Τίνα δὲ ἄρα τοὐντεῦθεν ἐξέθετο, καὶ ὁποῖά 


PATROL. GR. CXL 


tans egre spiritum ducil) age videmus qua ratione 


producta lucerna sit, et fluento copiosi fontis hu- 
jus reserato irrigata hereditas Christianorum, et 
divina plenitudo restaurata, Deo rebus nostris sa- 
pienter providente, et circa id satagente. Iterum 


enim libereegit Deus: non tamen sicuti Abrahamo 
tanquam in trausitu apparuit intra tabernaculum 
neque sicuti nepoti ejus Jacobo per luctum et pu- 
gnam se manifestavit ; illam, inquam, luctam, quee 
communis nostre salutis magnum prefigurabat 
mysterium exinanitionem scilicet et susceptionem, 
atque ejus qui susceptus fuerat ex ipsa susce- 
ptione deificationem. In «uo sane natura nostra, ut 
existimo, extremis hisce temporibus visa est Israe- 


Β lemsuperavisse, quod eatenus incommutabiliter ac 


firmiter peccato inhaerens, congressa cum Deo sit 
atque ab eo assumpta, atque ex eo 1pso per quod 
labi ac relabi debuerat, non solum sanctificata, (0 
tremendum mysterium ! o prodigium obstupescere 
faciens animam rationemque transcendens !) sed 
eliam deificata et ab omnibus creaturis adorata, 
Non tamen, ut dixi, al eumdem modum nunc li- 
bere egit (iste enim figure erant alterius rei altio- 
risque providenlie), nunc autem per suam purissi- 
mam matrem, illud scilicet divinum et non manu- 
factum tabernaculum, ex quo prodiens inimicum 
superaverat, voluntatem suam significavit. Quoniam 
enim ex ipsa et per ipsam factus homo cum homi- 
nibus dignatus est conversari ; per eamdem, quam 
supra angelos archangelosque et omnes virtu- 
tes honoravit, locutus est et manifestavit que vo- 
Iebat. 

52. Ergo nocte quadam apparuit seni Deipara 
et, Cur, inquit, hoc facis ? Quare obstruis fontem, 
divinis sermonibus copiose scatentem, et luminare 


abscondis, ac lucem obumbrans, noctem efficis in 
meridie? Permitte Joannem exornare verbis Éccle- 
siam Dei ; permitte ut rectis eam dogmatibus 


stabiliat, permitte ut dissolvat perplexas intrica- 


tasque pessimorum sophistarum objectiones, per- 


mitte ut eorum sophismata et fraudes redarguat. 
Ad hec timore ac tremore impletus monachus ex- 


pergiscitur Joannem advocat, et, Eia, inquit, vir 


Dei, data tibi ad meliora gratia libere ex nunc 


D utere, exalia in fortitudine vocem, loquere verba 


divina, et compone sermones delapsa ex alto sa- 
pientia plenos : apparuit enim mihi generis nostri 
salvatrix, intemerata virgo Maria, succensens mihi 
quia te impedivi, severeque injungens, ut tuo te 
arbitrio sinam agere. Ignosce igitur quod te cohi- 
buerim, ignosce senili simplicitati. Econtra Joan- 
nes, non elatus animo, neque ullam omnino in se 
mutationem ostendens, sed in eodem statu perma- 
nens, atque familiarem sibi modestiam retinens, 
ipse potius ignosci sibipetiit, et pro se ut oraret 
ad rem aggrediendam supplicavit. 


63. Qualia vero exinde composuerit et qua scri- 
28 


818 


OONSTANTINI ACROPOLITE. 


876 


pserit, longi temporis prolixique sermonis opus A γε συνεγράψατο, μαχροῦ πάντως τοῦ χρόνου xt τοῦ 


foret exponere : igitur neque omnia neque ordine 
suo dicam, sed pauca admodum, que mihi in 
mentem venient, indicabo : partim ut iis, qui ipsa, 
jam antea noverunt, memoriam renovem ; partim 
ut Dota faciam iis, qui eorum coghitionem necdum 
sunt assecuti. Exornavit ego primum concinnis 
suis melodiis preeclaram Salvatorisressurectionem, 
idquenon simpliciter sed multifarie ac diversimode, 
inventione variarum cantionum,alternaqueearum- 
dem inter se mirabiliter connexarum vicissitudine. 
Sed et pro reliquis festis, quibus religiosa plebs 
congregatur, unum aliquod sibi proponens eorum 
mysteriorum, que Dominus ac redemptor noster 
homo factus complevit, plurima eaque pulcher- 
rima composuit. Deinde etiam sanctorum memo- 
rias similiter honestavit, ita ut tantum non omnes 
ad similem zelum evehat, atque ad ipsam eorum 
imitationem disponat ; facit enim ad exemplum 
martyrum generosos, quicunque ad concinendos 
martyrum hymnos accesserint, et ad omne, quod 
terrenum vel carnale est, sic affectos, quemadmo- 
dum ii qui istis superiores sancte vixerunt, quan- 
doounque laudatorias de iis componit odas qui 
vitam sic egerunt : eosque suis glorificans canti- 
bus alios ex aliis, canentes dico et audientes, si- 
mul omnes ad meliora 86 diviniora tansfert. Illa 
porro, quee aliter diffuse exposuit, quis valeat si- 
gillatim numerare ? | 

δά. Ceterum hec aliaque dimittam, quomodo 
preteribo encomiasticos sermones, quibus vene- 
rande festivitates circumsonant, quique ad divi- 
niorem vere melioremque choream invitant ? quo- 
modo transiliam fontem scientie inde emanantis, 
ut non saltem in transitu exinde hauriam ? ut ad 
relique festivitatis. cursum robustior evadam, 
quando me deficere in stadio sensero ac desperare 
coronam. Cum enim illius memini, evagantem fo- 
ras mentem continuo revoco ; cum ejus memini 
vere magis rationalis videor, ipsa ratione pruden- 
tius uti valens ; cum ejus memini, repente inve- 
nior esse solidus pre aliis cunctis theologis et 
multo illis intelligentior. Oh quot mysteriorum no- 
titiam brevi temporis spatio mihi sentio infundi ! 
δὰ quantam evehor magpanimitatem ! Caleo hu- 
mana, scindo aerem humidiorem hune et cireum- 
fusum terre, quin et alterum puriorem trans- 
cendo, et tantum non procurro ultra ethera atque 
ad tertium coelum pertingo, ct que non licet lo- 
qui, effavi doceor, plenus enthusiasmo multumque 
meipso melior : parum enim abest quin illius 
eausa in ecelum ascendam totusque divinus fiam 
et plane spiritualis, atque intelligendi facultate 
equalis angelo factus videor. Disco quee ad imma- 
teriales substantias pertinent, et quomodo nove- 
narius chorus ad trinarium reducatur, prout ordi- 
natus est, cognosco et admiror;insonant mihi 
ineffabiles eorum doxologie, et pene compellor 
una eum iis diversimode canere alque laudare 


λόγου δεόμενα: oux, ἅπαντα pt» χατὰ ῥυθμὸν εἴποι 
μεν, ὀλίγα, δὲ λίαν, και ὅσα νῦν ἡμῖν εἰς μνήμον 
ἥχει δηλώσομεν, τοῦτο μὲν τοὺς φθάσαντας ἐπελθεῖν 
ἀναμιμνήσχοντες, τοῦτο δὲ χαι τοῖς μήπω περιτυ- 
χοῦσι γνωρίζοντες, Κοσμεῖ μὲν οὖν τὰ πρῶτα τοῖς 
στιχηροῖς αὐτοῦ μελῳδήμασι τὴν τοῦ Σωτῆρος φαι- 
δρὰν ἐξανάστασιν: χαι οὐχ ἁπλῶς οὕτω κοσμεῖ, 
πολυειδῶς δὲ xat ποιχίλως, μελῶν τε διαφόροις εὐρέ- 
σεσι χαι θαυμαστῶς οἴως ἐναλλαττομέναις ἐγγύτησει: 
κἂν ταῖς λοιπαῖς δὲ τῶν πανηγύρεων, ἐφ᾽ αἷς ὁ εὐσε- 
δὺς λεὼς ἐνθεάζξομεν, ἕν τι πάντως προτιθέντες τῶν 
ὅσαπερ ὁ Λεσπότης χαι Ῥύστης ἐνανθρωπήσας δια- 
τετέλεχε, xot τὰ εἰχότα ἐπαγαλλόμενοι, χάλλιστά 
τε x«t πλεῖστα ξυνέθετο. Πρὸς δὲ xe μνέμας ἀγέων 
Toig ὁμοίοις λαμπρῶς χατεχόσμησε' μόνον οὖν οὐχ 
ἐπαίρει πάντας πρὸς ζῆλον τὸν ὅμοιον, καὶ ὑποῦει- 
φει πρὸς τὴν αὐτὴν μίμησιν" xat γάρ πως ἀνδρείους 
τίθησι xarà μάρτυρας, εἴ τῳ ἂν τύχοι τῶν μαρτύ- 
pev σννείρων τὸν ὑμνωητήριον" xat πρὸς ἅπαν & 
προσπαθεῖς capxuxóv τε x«t γήϊνον, χατὰ τοὺς ὁσίως 
χαι ὑπὲρ τὰ τῇδε βιώσαντας, εἴ τινε πάλιν τῶν οὐ- 
τωσι ζησαάντων τοὺς αἰνετηρίους εἴη συνθέμενος" 
χαι χαθωραΐσας τοῖς ἄσμασιν, ἄλλους ἀπλῶς ἐξ 
ἄλλων τούς τ᾽ ἄδοντας, τοὺς τ᾽’ χἀροωμένους͵ μετα- 
ποιεῖ, και σύναμα πάντας πρὸς τὸ χρεῖττον x«t θειό- 
τερον μεταστοιχειοῖ, ΓΑ δ΄ εἰς πλάτος ἄλλως ἐξέθετο, 
τίς ἄν χατὰ μέρος ἀπαριθμήσαιτο-: 


νδ᾽, ᾿Ἐάσω τἄλλα. (᾿Αλλὰ πῶς) παρήσω τοὺς ἐγ- 


C χωμιαστιχούς τοὺς τὰς σεδασμίους ἑορτὰς περιχρο- 


τοῦντας, οἵ δὴ πρὸς χορείαν μεταχαλοῦνται θειοτέραν 
ὄντως x«t χρείττοφα ; τὸν δὲ πηγὴν πῶς ἄρα παρε 
δραμοῦμαι τῆς γνώσεως ; 9) πῶς οὐχὶ x«t ἐκ πάροδον 
ταύτης ἀρύσομαι; ἵνα πὼς πρὸς τὸν ἐφεξῆς δρόμον 
ἀχμαιότερος γέμωαι, λειποψυχῶν ἰδοὺ ἀπογινὼ- 
σχων τὸν δίαυλον, x«t ἀπαγορεύων τὸν στέφανον. 
᾿Αλλὰ φὰρ ἐμνήσθην ἐχείνης, x«t νοῦν παραυτὰ τὸν 
θύραθεν σνναγήοχα" ἐμνήσθην ἐχείνης, x«t τῷ ὄντε 
λογικώτερος ἀναδέδειγμαι, χρῆσθαι συνετώτερον τῷ 

Aeye δυναμενος: ἐμνήσθην ἐχείνης, χαι, τὸ μεῖζον 

πάντων, ἀσφαλὴς θεολόγος παρευθὺς εὕρημαι, xut 

νοερώτερος δή πὼς γεγένημαι. Ὧ πόσων ἐν ἀχαρεῖ 
μνστηρίων ἠξιώθην | ὦ εἰς οἵαν χατήντηχα μεγαλό- 
νοιαν" ὑπερπηδῶ τὰ ἀνθρώπινα, διασχίξω τὸν ἀέρα 
τουτονὶ τὸν ὑγρότερον χαι περίγειον, ὑπερδαένω τῶν 
χαθαρωτέρων, ὑπὲρ τὸν αἰθέρα θέω μιχροῦ, xe εἰς 
τρίτον οὐρανὸν φθάνω, xat ἃ οὐχ ἐξὸν λαλῦζσει 
γλώσση μνοῦμαι, καὶ ἐνθουσιασμοῦ πληροῦμαι, TRK 
μαχρῷ χρείττῶν ἐμαυτοῦ γίνομαι: μόνον γὰρ οὐκ B 
οὐρανῷ διὰ ταύτης ἀνέρχομαι, x«t θεῖος ὅλος χαϑ- 
ίσταμαι, xxt νοὺς ἄντιχρυς χρηματέξω, xt ισαγγε 
λος τὴν χατάληψειν ἀναδείχνυμαι, Μανθάνω τὰ τῶν 
ἀύλων ὡς παρῆχται δυνάμεων" τὸν ἐννεαϑικὸν δὲ éxe- 
σμον, τὸν εἰς τριαδιχὸν συναγόμενον, μόνον οὐχ ὡς 
διατέταχται χαι γινώσχω xot ὑπεράγαμαι- ἐνηχοῦ- 
μᾶι τὰς ἀποῤῥήτους ἐκείνων δοξολογίας, xat πως di 
συνεπαίρομαι τὴν ἀπλῆν Τριάδα χαι ὄντως μοναδεχὲν 
διαφόρως ἀνυμνεῖν xat γεραέρειν κολνειδῶς, ᾿Εντοοῦ 


eT! 


IN S. JOAN DAMASCENUM. 


878 


μαι τάς τρεῖς τῆς ὑπέρφυνοῦς οὐσὶας καί jmtpow- A simplicem ac vere unicam Trinitatem. Intelligo 


σίου φύσεως ὑποστατιχάς, ἰδιότητας, πρός δέ, ὥτπερ 
δή ταύτην xa μίαν οὐσὶαν τῶν τριῶν χαταλαμδάνω 
«προσώπων, οὕτω x«l μιαν ἐξουσὶαν ἐπιγινώσχω xal 
δύναμιν" ὅθεν xai ἕνα χαί ἀληθῆ ταύτην Θεόν, xci 
μόνον τῶν ὄντων τριττῶς ἀπερίγαπτον xx ἀληθῶς 
ἀχατάληπτον τὸ θαυμὰᾶσιον χαί χαταλαμδάνω καί 
σεδομαι. Οὐ γοῦν φθάνω διαιρῶν εἰς τρὶα, xal συν- 
ἄπτω πρὸς 6v, τό μέν τοῖς χαραχτῆρσι, τό óé τῇ 
ἐξουσίᾳ, τῇ uovaoyix, τῇ ὁμοουσιότητι, τῇ T6 ποὸς 
τὸ πρῶτον αἴτιον τῶν ix τοῦ πρώτου xxi αἰτιατῶν 
συμφυῖα χαί ἀπαοοα)δλάχτω ταυτότητι, οὕτως ἐπαὶ- 
ρομαι, οὕτω χουφίζομαι, οὕτω θαυμασίω; ἀνὰγο- 
μᾶι, χαὶ ὅλως τῶν ἐνταῦθα μετεωρίὶξομαι: xal θειό- 
τερος ἀποχαθίσταμαι χαί φαιδρότερος. 


»t. Μύθος μέν γὰρ τις χαί ποιητιχή τερατεὶα, 
μᾶλλον δὲ γραώδης ἀνάπλασις, ὅτ x«i. ἐξίσης ἃ μέν 
τῷ βρερύλλια, οἱ δὲ τούς νηπιὼώδεις ψνχαγωγεὶν 
ἔχονσι τοῖς χαινοτέροις ἀχούσμασι- μῦθος οὖν, τὸν 
ἥλιον ἐς Ὠχεανόν χἀχεῖθεν λελουμένον 
Πλήν ἔστι αὖθος, πὰλαι μὲν 


χατὰγειν, 
ἀνὰγειν λαμπρότερον, 


θρυλλούμενος, νῦν δὲ διαπαιζόμενος: τῆς δὲ γε 
ξωηῤῥύτον ταύτης πηγῆς, μᾶλλον δέ τοῦ ἀπλέτου 


τοῦδε τῶν λόγων πελάγους, xai ἀδιεξιτήτου τῆς σο- 
φίας βάθους, οὐχ ἔστιν ὃς ἂν εἰ χαὶ τι μιχρὸν ἀπο- 
στίλθοι, ἀστερίσχος εἴ γε τύχοι ὧν ἀφανής, x«i οὐχ 
ὅτι χατά τόν μὲγαν τοῦτον ἥλιον ἀχτινοδολῶν, xai 
τά πέρατα διαυγὰξων, ὡς GT ἄχρων φθάνων εἰς 
ἄχρα, χαί πὰνθ᾽ ὁμοῦ τῆς αἴγλης πληρῶν": ὁποῖοὶ 
τινες οἱ πρὸ τοῦτου χαΐ per τοῦτον ἐχλάμψαντες 
φωστῆρες παγχόσμιοι, τήν οἰχουμένην λαμπρύναν- 
τες, Βασὶλειὸν φημι χαί Γρηγὸριον τούς ἀχλονήτους 
τῆς εὐσεδείας προδόλους͵ τούς στεῤῥούς τῆς 'Ex)n- 
ciae θεμέθλους, τάς ἀῤῥαγεστὰτας βὰσεις τῆς πὶ- 
στεως (ταῦτα ydp οὗτοι πάντα δεόντως ἀχοὺύοιεν, 
τὰχα δὲ χαί τά ὑπέρ ταῦτα χαθηχόντως ἄγαν χατ- 
ονομᾶξοιντο)" πρὸς δὲ τοῦτοις x«i μετά τούτων 
Ἰωάννην τόν, τήν γλῶτταν χρυσοῦν, τὸν ὁμώνυμον 
τουτωὶ χαί ὀμόυτροπον, xal τοῖς πᾶσι πάντη χατὰλ- 
ληλον" οὐ δέ γάρ ἂν φαὶην ἐφάμιλλον ἥ συνὰμιλλον, 
ἀλλ᾽ δυτως &xpiGÉ, ἀπεικόνισμα, ὡς πρὸς εὐφυές 
ἐχεῖνον ἀρχέτυπον, xai διαγινώσχω τοῦτον xxi ἀπο- 
φαῖνομαι. Πλήν ἀλλ᾽ οὐχ ἀῤῥυσὰμενον [ἐῤῥιξωμὲ- 
γον), x«( τῶν τινα χαθ᾽ ἡμᾶς τῶν ἀμυδρῶς δῆτα 
πεφωτισμένων, x«i ἀχτῖνος ὥσπερ ἀποπᾶλσει διηυ- 
γασμένων, ὅλον ἀνελθεῖν φωτεινότατον, 
φαιδρότατον, x«i ὅλον θεοειϑέστατον : 


χαὶ ὅλον 


vc. Ti pot λέγειν λοιπόν ; ὡς παρεῖται Σταγειρὶ- 
τῆς μετά τῆς γριφώδους τεχνολογὶας χαί τῆς πολυ- 
σχιδοῦς περί φύσεως xci φυσιχῶν ἀρχῶν ἐχθὲσιως: 
ὡς παρῶπται μετά τῆς ὑψηγορὶας (ὀχνῶ γάρ φὰναι 
θεολογὶας) x«l τῶν οὐχ ἀσφαλῶν περί ψυχῆς γνω- 
ματευμάτων, ὃ τερατευμάτων μᾶλλον εἰπεῖν, ὃ mo- 
λύς ᾿Αθηναίοις Πλάτων καί τοῖς Ἕλλησι ϑδιαδόητος - 
ὡς ὁ λοιπός τῶν φιλοσόφων ὅμιλος ἐχεῖνοις δοξῶν, 
μᾶλλον δ᾽ ἐναντὶων, χατέγνωσται ; ᾿Αλλά ταῦτα μέν 
ἐατίον, εἰ χαί μεγὰλα ἅττα τυγχάνει, καί ἀληθῶς 


supreme essentice acsupersubstantialis nature hy- 
postaticas proprietates, imo ipsam unam trium 
personarum essentiam quodammodo comprehen- 
do, sic unam potentiam potestatemque cognosco: 
quo fit ut ipsam intelligam adoremque unum ac ve- 
rum Deum,solumque inter omnia que exsistunttri- 
pliciter indefinibilem ac prorsus incomprehensum. 
Cum igitur in tres divido et in unum conjungo, 
tres in proprietatibus, unum potentia, auctoritate, 
consubstantialitate, et ea que est causatorum om- 
nium cum prima causa dependentia, indissolubili- 
que ipsius identitate; sic extollor, tam levis fio, 
tam mirabiliter sursum agor, ut ex iis quee istic 
sunt totus suspendar, atque inde divinior splendi- 


B diorque mihi ipsi restituar. 


55. Fabula est figmentumque poeticum, seu po- 
tius anile commentum, quo equaliter hinc quidem 
infantuli, inde pueruli consueverunt oblectari, 
novitatibus audiendis gaudentes ; fabula est, in- 
quam, qua dicitur sol in oceanum mergi, ibique 
ablutus illustrior resurgere. Ut tamen hec sil fa- 
bula, olim celebrata, nunc explodenda: qui vivi- 
fluo isti fonti, aut potius inenavigabili sermonum 
pelago et impenetrabili sapientie profundo se im- 
merserit, fieri non potest, quantumcumque parum 
ipse scintillet, tanquam exigua atque inconspicua 
stellula, quin instar magni hujus solis radios suos 
diffundat atque extrema queque collustret, tan- 
quam a summis ad summa procurrens et splen- 


c dore suo simul omnia replens : quales nonnulli 


D 


anteet postipsum quoqueeffulserunt, velutpulcher- 
rima. luminaria, universum terrarum orbem 
illuminantia, Basilium atque Gregorium intelligo, 
inconcussa pietatis antemuralia, firma Ecclesite 
fundamenta, integerrimas fidei bases ; itasiquidem 
ipsos nuncupabimus non incongrue, quin et emi- 
nentioribus cognomentis appellari possint ;cum 
illis vero atque post illos Joannem, aureum illud 
os, huic nostro cognominem ac moribus similem 
eique comparandum ; neque enim ausim dicere 
equalem vel coequalem ; sed vere accuratum 
exemplar, velut ad archetypi elegantis formam 
expressum, agnosco illum atque demonstro. Ve- 
rumtamen nunquid sine fundamento quis dixerit, 
aliquem nostri temporis modice duntaxat, illumi- 
natum et velut radii unius evibratione coruscan- 
tem, non posse fieri totum clarissimum, totum 
splendidissimum, totum deiformem ? 


56. Nunc vero quid attinet dicere, quomodo pre 
Joanne contemnendus sit Stagirita cum sua enig- 
matica disserendi arte atque multiplici expositione 
nature et naturalium principiorum ? quod parvi 
faciendus sit cum sua grandiloquentia (non enim 
ausim diceretheologiam) cumque sua male funda- 
ta, aut, ut verius loquar, monstrosa de animabus 
sententia ille apud Athenienses et. Greecos ceteros 
nominatissimus Plato? quod despicabilis fuerit 
tota philosophorum turba, eadem cum illis seu 


879 


CONSTANTIM ACROPOLITAE. 


potius contraria sentiens ? Preetermittenda namque Α ἀξιάγαστα. "Aye δέ xal. αὖθις τήν ὑπέρ τῆς εὗσε- 


hec mihi sunt omnia, quamvis magnifica et con- 
sideratione dignissima ; iterumque dicendum de 
libertate beati, qua pro pietate decertavit, et zelo 
quem habuit instar Phinees contra fornicantes in 
suis adinventionibus sive temerariis ausis, etim- 
prudenter agentes contra immaculatas veneran- 
dasque imagines. Imagines (vah audaciam !) quas 
in memoriam incarnati Salvatoris, et eorum qui 
proipso decertaverunt aut alias reliogiose juxta 
legem Christi vixerunt sanclorum, jam inde a prin- 
cipio predicate fidei efformare didicit universitas 
Christianorum. Quamvis nimine presens, eminus 
tamen emisit jacula contra improbos, qui opinione 
ac faedo ratiocinio suo conspurcaverunt aut etiam 
omnino aboleverunt sancta : et epistola sua, velu- 
ti hasta bene collimata, confixit filium Leonis, 
ejus qui primus a veritate exciderat, de quo etiam 
jam ante dixi, pauca ex multis circa eum in histo- 
riam relatis seligens : nunc autem nominandus est 
mihi (velle enim vos credo) is, qui ex eo natus, 
secundum ejus exemplum regnavit. Constantinus 
hie fuit, qui nihilominus, quin etiam multo magis 
quam ille, insanivit, animo utique impudentissimo 
et homo stercoreus; de quo non possum ; imo abo- 
minor enarrare, quid ei, nescio quaralione, in ba- 
ptismo contigit, contrarectam doctrinamaut potius 
contraipsum baptisma, in preesagium, siveutpotius 
dixerim, in manifestam futuri eventus prenotionem. 

57. Hic ubi ad virilem pervenit &tatem, quod 
utinam non fuisset! quid non admisit sceleris ? 
quid turpidinis non patravit ? Foedius quam pater 
suus inquinavit Dei populum. Sed o solertissimum 
consilium sancti! o plagam opportunissimo tem- 
pore inflictam! Phinees quidém Israelitam in sua 
observavil nequitia, et hastam intorsit, atque pro- 
palavit peccatum, et ceteros eo exemplo emenda- 
vit: sed uno solum in loco repressit crimen, so- 
losque presentes avertit & scelere. Joannes vero 
vehementer zelosus pro Deo, et supra nos intelli- 
gens, accirca nos satagens jaculatus est quidem, et 
unacum peccato peccatorem confodit; sed statim id 
fecit ubique notum,et momento pene temporis omnes 
sustulitiniquos, litteris ipsis revelans scelus ubique 
Jocorum in conspectu omnium, et deimpietate trium- 


phans. Macte tuo isto in Dei causa zelo, martyr ἢ 


incruente ! Macte ferventi tuo ergaeumdem amore! 
Macte animi tui ad pietatis defensionem fiducia! 
Macte illustri tua intrepidaque constantia jn pre- 
dicanda veritate ! 

58. Quid autein ? an erga Deum resque divinas 
ita affectus hic fuit, et Deus eum non promovit, 
atquead maxima queque suscepit ? Igiturquomodo 
cum eo egerit Deus, disce ; et quomodo eum sus- 
ceperit, audi. Suggerit Hierosolymorum antistili, 
tunc obtinenti thronum fratris Domini, Jacobi sci- 
licet fervidi illius magistri atque preconis verita- 
tis (quomodo autem suggesserit taceo, quia invisi- 
biliter per internam Spiritus motionem id factum) 


C 


θείας παῤῥησὶαν τοῦ μάχαρος ἀναλάδωμεν, xci τὸν 
ζῆλον ὃν κατά τὸν Φινεές ἔσχηχε, χατώῴ τῶν ἔχπορ- 
νέυσάντων ἐν τοῖς σφετέροις αὐτῶν ὃ ιανούμασιν, 
εἰτ᾽ οὖν τολμήμασι, καί αἰσχρῶς ἄγαν ἀπερυθρια- 
σάντων χατά τῶν ἀχράντων x«i σεθασμὶων εἰχόνων 
(ἀθὰλε τόλμης !) ἃ εἰς ἀνὰμνησιν τῆς ὑπέρ ἐμῶν 
τοῦ Σωτῆρος ἐνανθρωπήσεως, χαΐ τῶν ὑπὲρ ταύτης 
διαθλησάντων fj χαί σεμνῶς ἄλλως xvi χατά Χρι- 
στὸν ξησάντων ἀγίων, ἄνωθεν εὐθύς x«i ἀπ᾿ αὐτοῦ 
τοῦ χηρύγματος τό Χριστώνυμον ἀνατνποῦν παρει- 
λήφαμεν πλήρωμα. Καί γὰρ ἀκχοντίξει, εἰ xaí ui 
παρῶν, ἀλλά πόῤῥωθεν, χατώ τῶν ἀχολᾶστων γνώμῃ 
x«i αἰσχρῷ λογισμῷ βεθηλωσάντων ὃ χαί παντελῶς 
διαγραψάμτων τά ἅγια" Du, χαθὰ τινε δόρατι, 
εὐστόχῳ λὶαν ἐπιστολῇ, τὸν τοῦ πρώτως τῆς ἀληθεὶας 
ἐξολισθέσαντος λέοντος ἔγγονον, περὶ τοῦ δὴ καὶ 
ἔφθην προειρηκῶς μὲτρι᾽ ἅττα, χαί ἐκ πολλῶν ὄλι)α 
τῶν ἀνιστορημῖνων περέ ἐχῖνον ἀναλεξὰμενος" 
γνωριῶ d' οὖν ὑμῖν x«i τό ἐξ ἐκεινου, χατ᾽ ἐχεῖνον 
(βούλεσθε ydp ἴσως) δεδηλωχως ἐξ ὀνόματος, Κων- 
σταυτῖνος οὔτος, ὃς οὐχ ἧττον, εἰ μή xai μᾶλλον, 
χατά τῆς εὐσιδεὶας λελύττηχεν, ἡ δυσωδεστὰτῃ 
ψυχή, ὁ κχοπρόφυρτος ἄνθρωπος. Οὐχ ἀνέχομαι, $ 
μᾶλλον βδελύττομαι τόν ἐν τῷ βαπτίσματι xard τοῦ 
ὀρθού δόγματος, μᾶλλον δέ x«t' αὐτοῦ τοῦ βαπτὶ- 
σματος, οὐχ οἶδ᾽ ὅπως, ἐπισυμδὰάντα τούτω, πρός 
φοιβασυόν à, ἀληθέστερον εἰπεῖν, σαφῇ τοῦ γενησο- 
pkvou προδήλωσιν, εἰς ἑπήχοον ἐξειπεῖν. 

νξ, Οὗτος εἰς ἄνδρας ἔλθώων, ὡς εἴθε μή ὥφιλε, 
τὶ μέν τῶν ἀθεσμὴην οὐκ ἔπραξε; τὶ δέ τῶν αἰσχρῶν 
οὐχ ἐποῖησε; Χεῖρον τοῦ γεγεννηχότος τό τοῦ Θεοῦ 
ἔθνος ἐμὶανεν. ᾿Αλλ᾽ εὖγε εὐστοχωτάτης τοῦ ἁγίου 
βουλῆς | εὖγε χαιριωτὰτης πληγῆς 1 Φιντές μέν γάρ 
τόν Ἰσραηλίτην τῇ καχὶς συνδιετήρησε, χαί ἀνετεὶ- 
νιτὸ δὸρυ, xat. ἐστηλὶτευσε τό ἁμάρτημα, καί τὸ ἀπ' 
ἐχείνου τούς λοιπούς ἐσωφρόνισε’ πλὴν ἐφ᾽ dri τὸ 
τόπῳ ἀνεσχηχε, καί μόνους τούς παρατυχόντας τῆς 
ἀμαρτὶας ἀναχεχαΐτισεν" ὁ δέ τόν ὑπέρ Θιοῦ ξξλον 
οὗτο: πολύς, ὁ τά ὑπέρ ἡμᾶς συνετὸς, χαί TK χαϑ᾿ 
ἡυᾶς νουνεχής, χατηχόντισε μέν, χαι τῷ X03 τὴν 
χαχὶαν συνεξεχιντησ»" ἁπανταχῆ δ᾽ ἀθρὸον ἀνέδιι- 
ξε, χαί ἐν ἀχαρεῖ τοῦ χρόνου πάντας συνεστειλιν, 
γράμμασι τοῖς αὐτοῖς πᾶσι πανταχῇ τὴν ἀμαρτὶαν 
ἀνακολύψας, καί θριαμδεῦσας τὸ παρανομημα. Εὖγι 
σοι τοῦ χατά Θεὸν ζῆλον, μάρτυς ὄντως ἀναὶμάχτε! 
Εὔγετοῦ διαπόρον πρὸς τὸν Θεόν φίλτρον ! Εὖγε τῆς 
ὑπέρ τῆς εὐσεδεὶας παῤῥησὶας Ὑπέρευγξ σοι τοῦ 
περιφανοῦς καί ἐξ ἀτρίστον τῆς ψυχῆς παραστὴμα: 
τὸς ὑπέρ τῆς ἀληθεὶας χηρύγματος ! 

νη᾽, ᾿Α)λώ τὶ oU» οὗτος μέν οὕτω πρὸς τὰ Θεὸν 
x«í τά ὑπὲρ Θιοῦ Θεός δ᾽ οὐ προσίετο, ἢ οὐκ ἐν col; 
μᾶλιστα προσεδέχετο; xal ὅπως τοῦτον εἴχς Θεός 
μάνθανε, χαί ὅπως προσελάμθανεν out. ᾿᾽γΥποθὰλ- 
λει τῷ τῶν ἹἹεροτολύμων προστατοῦντι χαΐ τὸν Üpó- 
γον x«z' ἐχεῖνο χαιοοῦ τοῦ ᾿Αδελφοθέον διξποντι, 
Ἰακῶθον λέγω τοῦ διαπρυσὶον τῆς ἀληθεὶας διδα- 
σχὰλου x«i χήρυχος (τὸ δ᾽ ὅπως ὑποθάλλει παρίημι, 
ἀοράτως γάρ καὶ δι ἐπιπνοίας τοῦ Πνεύματος), 


881 . ΙΝ S. JOAN. DAMASCENUM. 882 
πρεσθυτέροις τοῦτον συγχαταλέξαι, xal τῶν χάτω À suggerit, inquam, ut presbyferis ascribatJoannem, 


θύτην μνστηρίων ἐχτελέσαι τὸν τῶν ἄνω xol οὐρα- 
γίων ἐπάξιον. Καὶ ὃς χρίει τὸ τάχος μεταπεμψάμε- 
vos, χαὶ τοῖς ἱεροθύταις συντάττει, ὡς ἂν δὴ τὸ μέγα 
θῦμα χαλλιεροίη Χριστὸν, τό τυθὲν μὲν ἅπαξ, θνό- 
μενον δ᾽ εἰσαιεὶ, ὑπὶρ τῶν ἅπαξ μὲν πεπτωχότων, 
xa0' ἐχάστην δὲ διασαλευομένων ἡμῶν, Ti δὲ Θεὸς 
μὲν οὕτω πως ἔχρισε, χαὶ οὕτως ἀνέδειξεν, ὁποῖόν 
τε εἶχε xai τοῖς πόῤῥωθεν διεδήλωσεν ; ὁ δ᾽ ἐλιγώρη- 
ci», ἡ χαθυφῆχεν, ὃ τῆς χατ᾽ ἀρετήν συντονίας ὅλως 
ἠαΐλησεν ; Οὔμενουν οὐδαμῶς, «xo γὰρ πλείων 
ἐντεῦθεν τὴν ποοθυμίαν ἐφάνη, χαὶ m0))À τινε θερ- 
μότερος τὸν τοῦ σώματος ὑπωπιασμὸν ἀνεδείχθη, 
τήν τε ταπείνωσιν ὑψηλότεοος, χαὶ πρὸς πᾶσαν ἀλ- 
λὴν ἀοέτην ἀκμαιότερος. Ὡς γὰρ d» τις τῶν τὰ 
τῆδε περιπολούντων ἀρχεῖα, μείζονος ἐπιδὰς ἀξίας, 
ἐνεργέστερος χατασταίη χαὶ προθυμότερος, εἴπερ 
εὐλόγως πρὸς τοῦ τετιμυηχότος ἐγχριθείη, x«i αὐτός 
yt πρὸς αὐτὴν ἐπιλογίσαιτό οἱ τὸ ὀφειλόμενον, xci 
τὸ δίκαιον ἐπιχρίνειεν * ὡς δὲ χαὶ οὗτος, πρὸς τοῦ 
ἄνω Βασιλέως, τοῦ μονου ἀγαθοῦ, τοῦ μόνον ἀλαθή- 
του Δεσπότου, τὸ τῆς ἱεοωσύνης δεδεγμένος ἀξίωμα, 
τὸ μέγιστον ἀξιωμάτων xxi τιμιώτατον, καὶ μόνοις 
τοῖς χατὰ τὸν μέγαν τοῦτον πρὸς ἀλήθειαν χαταλαμ- 
Gavóutvóv τε χαὶ συντηρούμενον, εὐθυμότερόν Tt 
τῆς λειτουργίας ἐπείληπτο, χαὶ πρὸς τὴν τῶς ἀρετῆς 
ἐργασίαν συντονώτερον διεγήγερτο. ᾿Αλλ᾽ ἐπείπερ 
οὕτω γενναίως, οὐχ ὅτι πρὸς πένταθλον, ἀλλ᾽ εἰς 
μυρίαθλον (ὡς x«t φάμενος ἔφθην) ὑποδυσάμενος, 
θαυμαστὰ οἷα ἐπιδείξαιτο" x«l ὅτι γε πλείστην ἐμ- 
άλοι τῷ θεάτρῳ τὴν ἔχπληξιν * ἦσαν δὲ dpa τὸ θέα- 
vpov θεῖοί τε πληροῦντες ἄγγελοι, οἵ χαὶ τῶν ἀγώνων 
ἦσαν τοῦτον ὑπερογάμενοι * xoci δαίμονες περιτρέ- 
χοντες, οἱ x«l ἀντιχαθιστάμενοι τούτῳ χαὶ πολυτρό- 
πὼς ἀντεπιόντες, χαὶ πολύμηχαάνως ἀντεγειρόμενοι, 
οὺς χαὶ οὐχ ἧττον εὐτέχνως ἢ γενναίως χατηγωνί- 
σατο. 


νθ΄, 'Επεὶ δ᾽ οὖν οὕτω ταῦτα διήνυτο, ἀγέραστον 
δ' ἐπιπλέον χαταλιπεῖν οὐχ ἦν τάχα πρὸς τοῦ στι- 
φοδότου Θεοῦ, ὅν xai ἀγωνοθέτην προὐστήσατο, χαὶ 
πρὸς ὃν ἀρχῆθεν ἀφορῶν͵ ἑαυτοῦ τε ὁσημέραι πλείων 
ἐγένετο, τοῖς ἄθλοις ἀχμαιότεοον ἐπετείνετο, τἕλος 
δὲ x«i τὰ μεγάλα διεπράξατο χαὶ χατώρθωσε. Τί τὸ 
ἐντεῦθεν χαὶ γίνεται ; Τῶν μαχρῶν ἀναλαδεῖν ἐθέλει 
πόνων Θεὸς, χαὶ τοῖς περὶ αὐτὸν λογάσι συγχαταλέ- 
fat, x«i τῶν χαρτεοῶν ἀγώνων διαναπαῦσαι, τοῦτο 
δὲ χαὶ ποιεῖ, Τοίνυν χαὶ ἐπιτρέπει τοῖς τῶν ἀγώνων 
θεαταῖς ἀγγῶοις ἢ ἀγασταῖς, xxi οἵ λαμπρὰν λαμ- 
πρῶς τὴν μαχαρίαν ἀνειληφότες τοῦδε ψυχὴν, ἐς οὐ»- 
ρανοὺς ἀναφέρουσι, xxl ταῖς τῶν ἀγίων ψυχαῖς σε- 
πτῶς ἄγαν συγχατατάττουσιν. AX ἴσως οὐ μιχρά 
τις ἂν ἀμφισθήτησις τοῖς τῶν ἁγίων ἐχεῖ συνιπε- 
πτώχει χοροῖς, ὅπη τε ὁ θεῖος ἀνὴρ οὗτος τετάξεται, 
ἔχως δ᾽ ἂν χαὶ ποίου προσταίη χοροῦ τῶν περὶ Θεόν. 
Ἢ μὲν γὰρ ἱερὰ τῶν μαρτύρων πληθὺς εἰς ἑαυτοὺς 
ἂν μετεχαλοῦντο, ἐπειδὴ χαὶ λαμπρῶς ἄγαν οὔτος 
ἀνωμολόγηχε τὴν ἀλήθειαν, χαὶ μιχροῦ δεῖν τὰ ἔσχατα 
πέπονθε, xw εἰς μετριώτερον οἱ θυμοὶ τῷ τυράννῳ 
λωφήσειαν, καὶ ἀφαιρεθείη μόνης τῆς δεξιᾶς, τάχα 


Β 


D 


et supernis atque celestibus mysteriis dignatum 
ordient ad ea quse in terris geruntur. llle ergo 
mox accersitum inungit, et inter sacerdotes collo- 
eat, utmagnamhostiam, Christum ipsum nempe, rite 
consacret, quee semel immolata immolatur quotidie 
pro nobis, semel quidem lapsis, quotidie vero impelli 
ad lapsum solitis. Quem vero sic unxit et sic. eve- 
xit Deus, quantique faceret etiam longe positis de- 
monstravit ; an deinceps negligentius egit, remisit- 
que industriam et circa virtutis exercitationem 
elanguit ? Minime vero : sed exhinc majorem multo 
animi alacritatem adhibere visus est; in subju- 
gando corpore ferventior, in se :umiliando subli- 
mior, atque ad omnem aliam virtutem robustior. 
Sicut enim eorum aliquis qui versantur in palatio, 
si ad majorem ascenderit dignitatem, promptiorem 
se ad obsequia exhibet, ut ab eo qui ipsum hono- 
ravit judicetur id meritus, secum ipse rationem 
iniens quo pacto debitum suum juste exsolvat : ita 
etiam Joannes, a rege regum, solo bono ac solo 
vero domino nostro, sacerdolii donatus honore, 
omnium honorum maximo et venerahilissimo, et ἃ 
solis ipsi revera similibus suscipiendo gerendo- 
que, promptius capessivit ministerium sacrum, 
aique ad virtutis cultum vigilantior exsurrexit. 
Postquam autem sese tam generose, non ad pen- 
tathlum (ut superius dietum est), sed ad myriathlon 
preparavit, quam maxime admiranda patravit 
facinora, totumque in sui admirationem theatrum 
rapuit : theatrum vero implebant angelici spintus, 
ejusmodi certaminibus plus quam dici possit oble- 
ctari soliti : diaboli autem circeumcursabant, ipsi re- 
sistentes ac multipliciter repugnantes, variis ex 
adverso maehinis adhibitis, quos ille nihilo mi- 
nus industrie generoseque pugnando superavit. 


59. Talibus perfunctum, non erat par, relinqui 
irremuneratum a Deo, quem sibi proposuerat ago- 
nothetam, et in quem jam inde a principio inten- 
tus, seipso quotidie flebat major, et ad pugnas 
fortior procedebat, maxima deniqueopera ad finem 
perducens. Quid igitur ? Prolixos ejus labores su- 
scipere voluit Deus, eumque sanctis suis asso- 
ciare, acertaminibus generosis deinceps quieturum, 
sicut et fecit. Imperat ergo spectatoribus ac lauda- 
toribus facinorum ejus angelis, ut beatam illius 
animam ac virtutibus splendidam splendide acci- 
piant deferantque in celum. Hic vero non medio- 
cris forsitan exslitit concertatio inter choros san- 
ctorum, ubinam divinus vir iste locaretur, et cui- 
nani eorum, qui Deo assistunt, ordini preeficeretur, 
Etenim multitudo martyrum ipsum invitabat ad 
se, quia preclare fuerat veritatem confessus et 
tantum non extrema perpessus ; quamvis, emollita 
ad mediocritatem tyranni iracundia, sola fuerit 
dextera privatus : qui verosimiliter idcirco diffe- 
rebatur, superna quadam providentia, ne ante 
tempus cito auferretur vir tam insignis, et vetas 


Ecclesiam Cbristi velut de novo fundaret et mira- 
biliter adornaret: ut non dicam, tanquam exile 
nimis. quod opes et generis claritatem abdicarit, 
quod jam inde ἃ puero amorem seculi a se remo- 
verit, quod simul omnia transitoria nihili estima- 
rit. Qui vero aliter quam fuso sanguine stabilive- 
runt Ecclesiam, ad se illum traducebant, de eoque 
jure meritissimo gloriabantur, ut qui circa reli- 
gionem plurima scripserat docueratque. illi porro, 
qui fluxam hanc nostram solutamque vivendi ra- 
tionem dimiserunt, solitariam austerioremque am- 
plexi, numquid ejus societate ornari etiam ipsi de- 
siderabant, idque optima ex causa? Quis enim 
magis illo seculum et quidquid in secula est 
aversatus est, et plura ac majora despexit, nihili- 
que omnino :estimavit, quidquid plerique homi- 
num maximi faciunt, atque in sola cruce vixit, 
nudus omnino Chistum secutus, 


60. Existimo autem quod etiam is, qui tonitrui 
filius cognominatus est, propter suam grandilo- 
quentiam et verendam omnino theologiam, non 
solum judicavit ipsum secum sociisque suis apo- 
stolis collocari debere : sed id etiam reipsa effece- 
rit, rationes ad id perquam justas adducens, et 
propemodum equalem sibi Joannem contestatus. 
Nunquid enim studiosissimum hunc virum juxta 
secum esse theologum demonstravit ? nuuquid vir- 


GCONSTANTINI AGROPOLITA. 
nostra privaretur sermonibus, quos componens A γε ἄνωθεν ἐπισχεϑέντος, 


ginem? nunquid mysteriorum a seculo abditorum ἢ 


preconem, et eorum que postremis temporibus 
circa nos agentur ferventem preedicatorem ? Quod 
si non recubuit supra pectus Domini, acquievit ta- 
men verbis Domini, atque exinde etiam ipse tan- 
quam e fonte inexhausto copiosam hausit sapien- 
tiam. Si purissima Dei Mater ei commendata non 
est (hecenim ut aliis temporibus agerentur, magna 
atque inscrutabili Dei providentia constitutum fuit, 
nec ejus fuerunt seculi, cujus noster sanctus), 
commendatam tamen sibi habuit ejus causam, et 
ipsammet in suis numerans exornavit ; neque so- 
lum ipse multa eam est reverentia prosecutus, sed 
etiam hunc affectum ingessit omnibus. Si ei non 
contigit sub cruce consistere, crucem tamen ad- 
amavit et quoad vixit pre oculis habuit, Jesum 
mortis damnatum intuens, et nudum in ea pen- 
dentem Salvatorem cum memoria passionis ejus, et 
communis salvationis per eum patrate, unde ex- 
cit&batur ad corpus magis subigendum subjicien- 
dumque spiritui. Ceterum, uti soli Deo Deumque 
circumstantibus notum est, an iste cum sociis sive 
alius ex divino choro, eum sibi vindicare cu- 
piens, prerogativam tulerit a totius cause diribi- 
tore Deo, itàex iis que diximus quseque multo 
plura pretermisimus manifestum atque certissi- 
mum est, quod a Deo collocatus sitinter eos qui 
proximi sibi assistunt. 

61, Nunc age chorus omnisjustorum, oremus et 


ὡς μὴ ἂν ἐξ ἀνθρώπων» 
πρὸ ὥρας χαλὸν γένοιτο, καὶ στερηθείη λόγων ὁ βίος, 
οὖς ἤμελε σννθεὶς εἰς νέωτα στηριῆαι τε καλῶς τὸν 
᾿Ἐχχλησίαν Χριστοῦ χαὶ χατακοσμῆσαι θκυμασιώ- 
rara. Μιχρὸν γὰρ πρὸς τάδε πλούτου τε μνημονεύειν, 
x«i περιφανείας λέγειν ἀφαίρεσιν, ὅτι καὶ ἀποστορ- 
T9 πρὸς τὰ τῇδε ix παιδὸς εὐθὺς εἶχε, χαὶ ἀπαξά- 
παντὰ τοῦ μηδενὸς ἠξίου. Οὗ τε δὴ ἄλλως τὴν 'Ea- 
κλησίαν στηρίξαντες πρὸς ἑαυτοὺς ἂν μεθίστων, χαὶ 
τὰ εἰκότα ἐπεσεμνύνοντο πᾶνν γε ὡς πλεῖστα περὶ 
εὐσεδείας xoi σνυγγραψάμενον καὶ διδάξαντα. Τί δὲ 
καὶ οἱ τὸν ὑγρὸν x«t λελυμένον τὸν ἡμέτερον τουτονὶ 
βίον ἀποστερξαντες, τὸν δ᾽ ἐοημικχὸν ἑλόμενοι χαὶ 
τραχύτερον ; οὐκ ἂν δὴ ἐγχαλλωπισθῆναε καὶ οὔτοι 
συνυταχθέντι σφίσιν ἠσπάσαντο ; Καὶ μάλα ἂν εἰχό- 
τως Tí, x«i γὰρ τοῦδε μᾶλλον τὸν βίον καὶ τὰ τοῦ 
βίον ἀπέστραπται, καὶ πλείω καὶ μείζω περιτώρακε, 
καὶ ἁπλῶς τοῦ μηδενὸς διαχέκρικεν ἄξια τὰ τοῖς 
πολλοῖς τιμώμενα τοῦ παντὸς, καὶ μόνῳ Guviuxt 
τῷ σταυρῷ, γνμνὸς ἀπάγτων πατηχολουθηκὼς τῷ 
Χριστῷ ; 

ξ΄, Οἶμαι d^ ὡς καὶ αὐτὸς ὁ βροντῆς υἱὸς μετονο-- 
μασθεὶς διὰ τὴν ἡψηγορίαν πάντως καὶ τὴν φριχτὴν 
θεολογίαν οὐχ ὅκως ἂν ἑαυτῷ xoi τοῖς xet' αὐτὸν τε 
«αἱ σὺν αὐτῷ συγκαταλεγῆναι χρῆναι τοῦτον ἐπέχρι- 
wt» * ἀλλὰ χαὶ δι’ ἔργον ἂν ἐπεκοιύχει, καὶ λόγους 
εὐλόγονς ἐπενηνόχει, χαὶ μικροῦ ἐπεμαρτύρατο τὴν 
ἰσότητα. Ἢ γὰρ οὐ δεύντως ἀκριδῶ χαὶ τοῦτον ὡς 
ἑκυτὸν θεολόγον παρέστησεν ; ον παρθένον ; ou τῶν 
πρὸ αἰώνων μνυστηρέων ἐχφάντορα, xci τῶν ἐπ 
ἐσχάτων καὶ dv ἡμᾶς διαπρύσιον ὡς ἀληθῶς πήρν- 
κα; Εἰ δὲ χαὶ μὴ ἐπὶ τό τοῦ Κυρίον στῆθος ἀνακπι.- 
σὼν ἔτυχεν, ἀλλὰ τοῖς τοῦ Κυρίον λόγοις ἀνεπαύσατο, 
κἀχεῖθεν δὴ χαὶ οὗτός ὡς ἐξ ἀκενώτου κηγῆς dep 
λῶς ἄγαν τὴν σοφιαν ἠρύσατο" εἰ μὴ τὴν παναγνιν 
ἐνεχειρίσθη καὶ Θεομήτυρα (En ἄλλοις γὰρ d'oixove- 
μηθῆναι ταῦτα τοῖς χρόνοις πρὸς τῆς μεγάλης καὶ 
ἀχαταλήπτου Προνοίας ἀφώριστο, x«t οὐ τον xarà 
τὸν μέγαν τοῦτον ἦσαν χαιροῦ), &)À οὖν χαὲ ἀνελά- 
Otro τὰ ὑπὲρ αὐτῆς, χαι ὥσπερ ταύτην ἐθιοκοι;σα- 
p&voc κατεχόσμησε᾽ καὶ οὐχ ὅτι γε πολλὴν ἐπί ταύτῃ 
τὴν aidà συνετέρησεν, ἀλλὰ xut πᾶσιν Ga, té 
ὅαλε χἂν εἰ μὴ παρέτυχε τῷ σταυρῷ, ἀλλ' gx 
σατο τὸν σταυρὸν, χαὶ παρ᾽ ὅλον τὸν αὐτοῦ βίον μόνον 
οὐ παρίστατο δ᾽ ἀναπολήσεως - x«i χατεψηφισμένον 
ἑώρα τὸν Ἰησοῦν χαὶ γυμνὸν ἐπὶ τούτου τὸν Σωτῆρα 
χρεμάμενον, χαὶ τὸ πάθος συνενόει, xol τὴν χοινὴν 
σωτηρίαν ἀνελογέζετο, ὅθεν δὴ xci ἐπὶ μᾶλλον τὸν 
σάρχα τε ταπεινοῦν χαὶ τὸ πνεῦμα σνστἕλλειν ἐπῇ- 
ρετο. Πλὲν ἀλλ᾽ εἴθ᾽ οὗτος xai οἱ σὺν τούτῳ, εἶτε μὲν 
doc, εἴθ᾽ ἕτερος θείου τοῦτον προαγορεύσας χοροῦ, 
παρὰ διαιτητῇ Θεῷ τὴν νικῶσαν ἠνέγχατο, μόνῳ b 
Θεῷ καὶ τοῖς περὶ Θεὸν εἴη γνωστόν * ὅτι δὲ καὶ παρὰ 
Θεῷ x«l ἐν τοῖς μάλιστα τῶν περὶ Θεὸν τέτακται, ἐξ 
ὧν τε εἰρήχειμεν xol ἐξ ὧν πάνυ δὲ πολλῶν παρελί- 
πομεν͵, εὔδηλὸν τε χαὶ γνωριμώτατον. | 


ξα᾽. Τοίνυν δεῦτε dà, χορὸς εὐσεθῶν, δυσωπήφω- 


IN 5.ὄ JOAN. DAMASCENUM. 


μὲν x«i θερμῶς αὐτὸν ἱκετεύσωμεν μεμνῆσθαι ἡμῶν αὶ ferventer supplicemus illi, ut velit nostrum memi- 


πρὸς Θεόν xaí ὑπερεντυγχὰνειν τούτῳ διηνεχῶς τοῦ 
χοινοῦ τε ἅμα χαί τῆς ᾿Εχχλησὶάς πληρῶματος: ὅ 
χαὶ νῦν οὐχ ἧττον $ τούτου περιᾶντος ὁ ἀρχέχαχος 
διενοχλεῖ σατανᾶς, x«i ἰδία ὑπερηγορεῖν τοὺ χαθ- 
ἐχαστα " ὡς χαταρτίσαι μὲν πάντως χοινῆ εἰς τὴν 
χατὰ Θεὸν δωόνοιάν τε χαὶ σύμπνοιαν, ῥυθμίσαι δέ 
xai ἕνα χαθ᾽ ἑαυτὸν ἔχαστον διαλῦσαί τε τὴν ἐπέχου- 
σαν τὸ πᾶν τόδε σχοτόμαιναν, χαὶ διεσχεδάσαι τὴν 
χαταιγίδα, x«i τὸ δεινὸν χαταστορέσαι τῆς ᾿Εχχλη- 
σίας χλυδώνιον, x«l ἰδία δ' αὖ καὶ x«0' ἕνα πρὸς 
εὔδιον x«i σωτήριον διιθύναι λιμένα, τά τῶν ἐμπα- 
θὼν λογισμῶν χατευνάσαντα χύματα, τὰς βιωτιχὰς 
δῆτα μερίμνας, τὰς ἀγοίας τῆς ψυχῆς λαΐλαπας, 
ὑφ᾽ ὧν ὁ χυῤδερνήτης νοὺς περιτρέπεται, x«i οἰάκων 
ἄχων μεθίεται τῆς ἐπιστατιχῆς τῶν ψυχικῶν δυνά- 
μεως, x«i ναυτιᾷ, χαὶ ἰλιγγιᾷ, καὶ χαθάπαξ εξαπο- 
pst, καὶ ταῖς ὑπ᾿ αὐτὸν δυνάμεσι συγκαταδαπτίζε» 
ται, χαὶ βυθῷ ἀπωλείας συγχαταδύεται " ἃς σύμπλονς 
μὲν ἔλαχε xxi πρὸς ἐμπορείαν συνερέθους γαλήνιον, 
συνναυαγήσας δὲ πως καὶ συμπεριτραπεὶς, ἀπὸλ- 
λυσίτε x«t συναπόλλυται, 


ξβ΄, ᾿Αλλὰ δεόμεθά σον, μάχαρ, x«i πρόσου τὸν 
ἱκέσιον * καὶ νῦν μὲν αὐτόθεν τὰ xxÜ' ἡμᾶς ἴθυνε, 
x«i πρὸς σωτηρίαν καθοδήγει, xmi τῆν θείας ᾿Εδὲμ 
χατασχήνωσιν, εἰς δὲ ανθις x«l μετὰ τὴν ἀνάλυσιν 
πρόστηθι θερμῶς, ὡς ἄν γε τῆς αἰωνίον μὴ ἀστοχή- 
σαιμεν ἀπολαύσεως, χαὶ τῆς ἀκηράτου τρυφῇς μὴ 
ἐχπέσοιμεν. Κἀμοὶ λιπαρῷ σύγγνωθι͵ χαὶ τῆς ἐγχει- 
ρήσεως ἴλαθι - οὐδὲ γὰρ ἐξ αὐθαδείας à πρὸς ἐπίδει- 
ἔιν, ἀλλ᾽ ἐκ πολλῆς, ὡς οἶσθα, τῆς εὐνοίας x«i εἰλει- 
χρινοῦς τοῦ φίτρου, ἣν παιδόθεν ἔσχον πρὸς σὲ xci 
τὰ σὰ συγγράμματα χαὶ πονήματα, τοῖς περὶ σοῦ 
τε λόγοις ἐπεδαλόμην, xal τοῦ xarà δύναμιν οὐχ 
ὑστέρησα. Ναὶ σύγγνωθέ μοι, χαὶ δέξαι τόνδε τὸν 
λόγον εὐφημητήριόν τε ἅμα x«i ἱχετήριον, xci πε- 
ρίεπε μὲν τῇδε χαὶ τὰ εἰχότα χατάρτιζε, ἐν λόγοις 
ἐν πράξεσι», ἐν διανοήμασιν, ἐν βουλεύμασιν, ἐπὶ 
πᾶσί μοι χαθάπαξ συνιστάμενός τε χαὶ συναιρόμε- 
vo; * μετὰ δὲ τὴν ἐνθένδε xci ἐξ ἀνθρώπων μετά- 
στάσιν ἀντιλήπτωρ θερμὸς ἐπιφάνηθι, x«i δεξιὸς 
πρὸς Θεὸν ὑπερήγορος " ὡς ἂν μὴ τῆς κρείττονος 
“ξνοίλην λήξεως ἔχπτωτος, αχταδιχασθεὶς ἐχ τῶν 
πράξεων, ἀλλὰ συνταχθείην τοῖς τῷ θεανθρώπῳ 
Λόγῳ παραστησομένοις £x δεξιῶν, xai τῆς μακαρίας 
ἐχείνης φωνῆς ἀχούσαιμι, χαταξιούσης τῆς παρὰ 
τοῦ ἀνάρχου llarpóg χυρυθείσης ἄνωθεν εὐλογίας, 
χαὶ μεταδιδούσης τῆς ἀλήχτόν μαχαριότητος, χά- 
ριτι χαὶ φιλανθρωπίᾳ αὐτοῦ τε τοῦ ἀγεννήτον Πα- 
τρὸς, τοῦ συναϊδίον Υἱοῦ, x«i τοῦ παναγίου xci 
ἀγαθοῦ χαὶ ξωοποιοῦ Πνεύματος, τῆς μιᾶς ἐξουσίας, 
τῆς μιὰς βασιλείας, τῆς μιᾶς καὶ φύσεως χαὶ θεό- 
τῆτος, ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσχύνησις, 
γῦν χαὶ ἀεὶ, χαὶ εἰς τους αἰῶνας τῶν αἰώνων, ᾿Αμήν. 


nisse apud l'eum, eumque perpetuo interpellare 
pro universa multitudine Ecclesie, quam non mi- 
nus hoc, quam quo ipse vivebat tempore, auctor 
malorum satanas infestat, et singulis quod maxime 
convenitimpetrare patrocinando; utomnes quidem 
communiter stabiliamus in vera secundum Deum 
animorum concordia, singuli vero sigillatim libe- 
remur ab ea, que universum nune occupat, cali- 
gine; ut dissipetur termpestas et gravis Ecclesie 
jactatio conquiescat, atque ita omnes et singuli ad 
quietum salutis portum dirigamur, componendo 
fluctus perturbatarum cogitationum et seculi cu- 
ras, quibus tanquam srmvisanime procellis, mens 
gubernatrix circumagitur, et invita quoque dimo- 


B vetur a gubernaculo prsesidentis circa res spiritua- 


les potentie, tanquam nausea vertigineque et de- 
liquio laborans, simul cum subjectis sibi potentiis 
submergenda etprofundo perditionis involvenda; 
iis, inquam, potentiis, quas socias navigationis et 
tranquille negotiationis participes futuras mens 
accepit, naufragium autem quomodocunque pa- 
tiens atque subversa, perdit, et una cum ipsis 
perditur. 

92. Ego vero, o beate, oro te, supplicem tuum 
suscipe : et nunc quidem mei curam assumens 
res meas ad salutem coelestisque paradisi habita- 
tionem perducas, postquam vero fuerit anima so- 
luta corpore ardenter insta, ne eterna privatus 
requie, excidam sincera voluptate. Ignosce etiam 


G infelici mihi, et huie conatui propitius esto. Non 


enim ex arrogantia ad ostentationem, sed multa, 
ut nosti, devotione sinceroque amore, quem a 
pueritia habui erga te et tuas compositiones lueu- 
brationesque, adhanc dere orationem scribendam 
me iugessi, nihil quod potui pretermiftens. Eia 
ergo condona mihi, et huno laudatorium simul 
deprecatoriumque sermonem suscipe; atque in 
hac quidem vita me reforma in omnibus verbis, 
operibus, eogitationibus atque consiliis adjutor 
atque opitulator, postquam autem e vivis transla- 
tus hine fnero, ostende te mihi susceptorem et 
opportunum advocatum apud Deum, ut meliori 
sorte non excidam ex operibus meis damnatus, 
sed cum iis collocer, qui incarnato Verbo a dex- 


p teris stabunt felieemque illam vocem audiam, que 


dignum facit hominem benedictione jam olim ab 
eterno Patre decreta, eumque ad perennem bea- 
litudinem transfert, gratia etbeneficio ipsius in- 
geniti Patris et coeterni Fili sanctissimique et 
optimiatque vivifici Spiritus, unius essentie, unius 
potentie, unius auctoritatis, unius nature ac dei- 
tatis, quam decet omnis gloria, honor, et adora- 
tio, nunc et semper et in secula seculorum, 
Amen. 


887 


CONSTANTINI ACROPOLITK. 





DE SANCTA THEODOSIA 


MARTYRE CP. 


COMMENTARIUS PRASVIUS 
Auctore Godefrido Henschensio in Actis SS. Bolland. Maii t. VI, die 29. 


Causa et series martyrii ex mss. Synazariis : encomium a Constantino Logothela scriptum ; hujus 
etas et dignitas. 


1. Decimum Leonis Isaurioi annum funestavit A 3. Heec ille, quee pene iisdem verbis legere est in 


sacrarum imaginum abolitio, quam pridem ille 
animo decretam meditans, effectui tandem manci- 
pavit, amoto sanctissimo Germano patriarcha et 
in ejus locum substituto impio Anastasio. Mox 
enim atque idolum istud suum supra thronum 
Ecclesie collocavit, illarum reimovendarum ini- 
tium fecit a vestibulo palatii, quod ab eenea Christi 
statua ibidem collocata nomen acceperat, ut Χαλχῇ 
diceretur. Vestibulum istud, teste Codino libro 
De originibus CP. magnus Constantinus fundarat, 
in eaque stetuam predictam erexerat, « quee ibi 
stetit annos quadringentos et quindecim ; eujus 
virtute mulier, sanguinis profluviolaborans, sanata 
fuerat, οἱ multa alia facta erant miracula : » 


eaquam Metaphrastes scripsit, ejusdem S . Stephani 
Junioris Vita, quamque invenire est apud lipoma- 
num et Surium, nec non inter Opera S. Joannis 
Damasceni, propter vicinitatem argumenti de 
cultu imaginum, ab eodem S. Joanne egregiis 
orationibus propugnato.Ex dictis autem facile est 
corrigere Theophanem, de tentata Dominice ima- 
ginis subversione, imo et perfecta, agentem uno 
anno citius quam de S. Germani depositione et 
Anastasii intrusione. Interim ei credere possu- 
mus dictarum mulierum supplicio non ita repres- 
sum esse zelum orthodoxorum, quin viti plures, 
muliebri stimulati exemplo, conati sint ab eadem 
imagine arcere injuriam, vel faetam ulcisci ; vere- 


adeoque posita illa esset anno 315. Sed decepit B que addiderit, quod « Constantinopolitanus popu- 


Codinum supputatio sua, vel librarii in numeris 
tfanscribendis errarunt; constat enim quod ante 
annum 328 Constantinus non applicuerit animum 
Constantinopoli :edificande. 

$. Ad rem ipsam quod attinet, testem de ea 
habemus, qui tunc vivebat, Stephanum Magne 
ecclesite Constantinopolitane diaconum, in Vita 
S. Stephani Junioris, memorabile martyrium ea 
occasione passi, danda a nobis xxvii Novembris, 
unde hec accipe : » In his per potestatem agens 
heereseos tyrannus, teutavit continuo Dominicam 
Christi Dei nostri imaginem, supra regias fores 
positam , eo loco que ab ipsa dicitur Sancía 
Chalce demoliri et igni tradere: quod et fecit. 


In ipsa autem demolitione zelo corroborate que- C 


dam mulieres venerande generose insurrexerunt: 
apprehensisque scalis demolitorem sacre imagi- 
nis spatharium devolverunt in terram, eumque 
carpentes tradiderunt morti; nulla deinde inter- 
posita mora procurrentes, invaserunt patriarcha- 
jem domum, lapidibus impetentes impium Ana- 
stasium, vociferantesque. » 0 caputimpurissimum! 
« Oo inimice veritatis ! Ideone presulatum arri- 
puisti, ut sacrosanctas statuas everteres ? » Quam 
contumeliam non ferens profanus ille, fuga sese 


subduxit e conspectu religiosarum mulierum ; - 


atque ad tyrannum sese recipiens, effecit ut illdi 
otmmes rnorti tráderentur! » 


Jus, ob novam istam doctrinam maximo dolore 
percitus, tum ipsum Leonem statuit invadere, 
tum multos ex imperatoris famulitio, qui ab eere 
porta Domini imaginem deturbabant, neci dedit: 
quo factum est ut in multos, pietatis ergo, mem- 
brorum mutilatione, verberibus, exsiliis, damnis 
illatis animadversum fuerit. » 

&. Sed quantumcunque animose egerint viri, 
egregii tamen conatus initium feminis aseribi de- 
bet : imprimis autem earum duci sanete, de qua 
agere inslituimus, Theodosiz : cujus nomen et vi- 
tam mortemque ut non ignoraremus, effecit rel- 
giosa Conustantinopolitanorum civium pietas, qui 
crudeli lanienee subtractum corpus, tum quidem 
pie condiderunt, postea autem, reddita Ecelesire 
pace, extuleruntreligiosius. fortassisin eo ipso, ubi 
sanctimonialis vixerat, ceenobio, Quoniam autem 
diem, quo mactata crudeliter fuerat, adduxerat ia 
oblivionem steve persecutionis diuturnitas et taci- 
turnitasscriptorum, placuit assumerehunc diem 19 
Maii quod Orientalis omnis Ecclesia celeherrimo 
cultu prosequitur S. Theodosiam, martyrem Cte 
saree in Palestina, de qua nos egimus die 2 Aprilis. 

3. Ita nomen ejus inscriptum reperitur Mensis 
excusis, quie fere sequitur Maximus Cytherzeus 
ἐν Dto; Ag», ubi post encomium predicte an- 
tique Theodosie additur memoria sancte hosio- 
maryris Theodosie Cónstantitiopolitante, cuni al« 


889 


IN S. 1HEODOSIAM. 


890 


Jusione ad arietinum cornu, quo cervix ei confra- A toque tres sibi imagines comparavit, [Christi scili- 


cta est, per hujusmodi distichon: 
Κέρας χριοῦ χτεῖναν σε, Θεοδοσία, 
“Ὥφθη νέον σοι τῆς ᾿Αμαλθείας χέρας. 
Alterum Απιαϊ ποι visum est, Theodosia. cornu 
Hoc tibi, quo Christo victima pulchra cadis. 


6. Eadem memoria, cum simili disticho reperi- 
tur in ms. Synaxario Chiffletiano : ubi insuper hoc 
de vita, martyrio et cultu ejus elogium additur, 
quod ex ipso collatum cum textu Synaxarii Cla- 
romontani ad 18 Julii, sic sonat : Αὕτη ἦν ἐν τοῖς 
χρόνοις Θεοδοσίου ἱτοῦ ᾿Ατραμυτηνοῦ) γονέων &0ct- 
ὑῶν θυγάτηρ, ix τῆς Κωνσταντινουπόλεως * xoci 
γενομένης ἑπταίτους ὁ πατὴρ ἐτελεύτησεν, ἢ δὲ 
μήτηρ λαθοῦσα τὴν παῖδα ἀπέκειρεν ἔν τινι τῶν ἐν 
Βυξαντίῳ μοναστηρίων * εἶτα x«i ἢ μήτηρ τελευτᾷ 
χαταλείψασα τῇ Μαχαρία τὴν ὅλην περιουσίαν αὐ- 
τῆς Ἢ δὲ dx χρουσοῦ xw ἀργύρου τρεῖς ἀγίας εἰ- 
χόνας χατασχευάσασα [τοῦ Χριστοῦ), τῆς Θεοτόχον, 
xxi τῆς ἁγία; ᾿Αναστασίας, τὰ λοιπὰ διένειμε τοῖς 
πτωχοῖς [x«t ὀρφὰνοις). Μετὰ δὲ τινα χρόνον Aéov- 
το: τοῦ δυστσιδοῦς τῆς βασιλείας δραξαμένον, ὡς 
τοῦ εὐσιδιστάτου Θεοδοσίον ὑποχωρήσαντος, διὰ τὸ 
μὴ πείθεσθαι τοῖς ἀσεδέσιν αὐτοῦ δόγμασι τὸν μέ- 
γαν ἐν πατοιὰρχαις Γερμανόν [τοῦτον μετά ῥοπὰάλων 
x«i ξιφῶν τοῦ πατριαρχείου χατὴνεγχε] - ἀλλὰ χαὶ 
τὴν ἀγίαν χαὶ Δεσποτιχὴν εἰχονα Χριστοῦ τοῦ 
Θεοῦ ἡμῶν, τὴν [idpuréunv] ὑπεράνω τῶν πυλῶν, 
ἐν αἴσπερ [διὰ τόν χαραχτῆοα) ἢ ἀγία Χαλκῇ λέγε- 
ται, ἔσπευδεν ὁ θηριώνυμος χατενεγχεῖν χαὶ πυρί 
παραδοῦναι. Καὶ ἐν M ταῦτα ἐτελεῖτο, xci ὁ σπα- 
θὰριος ἦν ἐπὶ τὰς χλίμαχος [μετὰ τῆς ἀξίνης), βου- 
λόμενος τὴν [ἁγίαν] εἰχόνα χαταδαλεῖν, εὐθύς, ἢ μα- 
χαρία Θιοδοσία μεθ’ ἑτέρων γυναιχῶν εὐσιεθῶν, τῆς 
χλίμαχος δραξὰμεναι, χαὶ τὸν σπαθὰριον τῇ γῇ 
προσριψαται, τῷ θανάτῳ παοέδωχαν " χατα- 
λαῤοῦσαι τὸ πατοιαρχεῖον, ἐλιθοδύλουν τὸν δυσσιδῆ 
᾿λναστάσιον τὸν πατριάρχην. ἸΙαραυτίχα οὖν αἱ μὲν 
λοιπαί τῶν γυναικὼν ἀπεχεφαλίσθησαν, τὴν δὲ 
ἁγίαν ὠμὸς τις χαὶ ἀπὰνθρωπος ἔλχων δήμιος 
πρὸ τὸν Βοῦν, λαθὼν χῖοας χριοῦ, x«i μανιωδῶς 
χατὰ τὸν αὐχέφα ἐλάσας, τὸν τοῦ μαοτυρίον στέφα- 
νον αὐτῇ προὐξένησε, Περί δὲ τῶν ἀπείρων θαυμὰ- 
τῶν, τῶν x«0' ἐχάστὴὼν δι᾿ αὐτῆς ἐνεργουμένων͵ 
ἔξεστι πὰντι τῷ βουλομένῳ μανθάνειν. Τελεῖται δὲ ἢ 
αὐτῆς σύναξις ἕν τῇ μονῇ τοῦ 
κεῖται τὸ dto» αὐτῆς λείψανον. Hec ibi; verbis 
qu: [ Jinelusi e Claromontano sumptis, ubi finis 
etiam sic diversus reperitur : Aa6óv χέρας ἀπέσφα- 
Ez) αὐτὴν. Οὕτως οὖν χαλῶς ἀγωνισάμεναι εἰς χεῖ- 
ρας Θιοῦ τὰ πνεύματα ἑαυτῶν παοΐθευτο. Τελεῖται 
δὲ ἡ ταύτης σύναξις, ἐν τῇ &yíx μονῇ τοῦ Σωτῆρος 
Χοιστοῦ τοῦ Εὐεογέτου 

7. « Fuit hrec in diebusTheodosii [(Adramyteni] 
piorum parentum filia ex urbe Constantinopoli, 
quie cum septennis facta amisisset patrem, mater 
accepit filiam, et in uno monasteriorum Byzantio- 
rum attondit ; deinde obiit etiam ipsa, relinquens 
filie suam omnemsubsiantiam, Hec ex &urd argén- 


χαὶ 


Διοχράτους, ἔνθα D 


cet], Deipareeque sanctissime, et S. Anastasie, 
cietera distribuit in pauperes. Post aliquod vero 
tempus, cum impius Leo arripuisset imperium, piis- 
simo Theodosiosesesubducente ; magnum patriar- 
cham Germanum, eo quod nollet impio ejus dog- 
mati adherere, (cum gladiis et fustibus e patriar- 
chio] expulit, et sanctam atque Dominicam imagi- 
nem Domini nostri, supra portam qua, (ab ipso 
simulacro, sancta] /Enea dicitur, collocatam, co- 
natus est dejicere efferus atque igni tradere. Cum 
autem hoc ageretur, et spatharius [cum securi] jam 
esset in scalis,volens sacram effigiem amoliri ; con- 
tinuo S. Theodosia alique pire mulieres arripuere 
scalas, et dejectum in terras spatharium neci de- 


B derunt ; incurrentesque in patriarchium, Anasta- 


sium pseudo-patriarcham coeperunt lapidare. Sta- 
tim igitur relique quidem mulieres capite plex 
sunt, Sanctam vero crudelis quidam atque inhu- 
manus carnifex trahens ad locum Bovis dictum, et 
cornu arietis rapiens, illud in cervicem furibundus 
impegit, eique martyii coronam attulit. De infi- 
nitisporro miraculis, quee quotidie per ipsam fiunt, 
cuivis scire volenti promptum est discere : agitur 
autem illius festivitas in monasterio Diocratis, ubi 
sancta ejus lipsana requiescunt. » 


8. Eadem, sed ad 18 Julii, quando forte aliqua 
elevati translative corporis memoria agitur, haben- 
tur in ms. Synaxario Claromontano, aliisque mss. 
in bibliotheca Ambrosiana Mediolani, et Ducali 


c Sabaudiea Taurini repertis : sed in Ambrosiano 


codice, pro tempore Theodosii Adramyteni, qui 
Leoni imperium cessit, notatur tempus Constantini 
Copronymi, per manifestum errorem : et mona- 
sterium, quod alibi Diocratis, istic Dexiocratis ap- 
pellatur. Sic autem revera appellandum docet Co- 
dinus, ex quo Cangius insua Constantinopoli CAri- 
stiana asserit, Dexiocratem hunc patricium fuisse, 
et sub Theodosio Juniore floruisse, et ecclesiam 
una cum gerocomio ipsi addito de suo nomine ap- 
pellasse. In Claromontano autem, omissa miracu- 
lorum aut reliquiarum mentione, liec ponitur 
clausula : « Accipiens cornu mactavit eam. Sic igi- 
tur pulchre decertantes, animasin Dei manus tra- 
diderunt: illius vero festivitas agitur in sancto 
monasterio Salvatoris Christi, dicti Benefici. » Can- 
gius in sua Constantinopoli Christiana de hoc mo- 
nasterio fuse agit, docetque haud procul a Blacher- 
nis juxta littus fuisse : cum quo videtur facere 
quod sequitur Encomium, dum num. 34 ait, prope 
littus sedisse contractuni quemdam, indeque subla- 
tum humeris essead tumbam Sancte, ubi curatus 
est. Fortasse sociarum mulierum corpora sepulta 
in Dexiocratis monasterio fuerant; et propter com- 
munem earum cum Theodosia passionem, hujus- 
quoque festivitas ibidem agi ibidemque corpus 
requiescere censetur. 


9. Preetaclum miraculum, aliaque deinceps in 
Ehcomio narrata, seculo primuni xin exeunte aut 


CONSTANTINI ACROPOLITAE. 


Xi inchoato patrata sunt: ante que tempora A invidit : » ia Diatriba autem de Simeonum sori- 


oporteret pridem accidisse illa, quorum mentio 
fit in Synaxaris, et antiquiora aliqua ipsius 
Sanote exstilisse acta unde accepta sint Synaxa- 
riorum mss. elogia : que Acta modo non inve- 
niantur. Utorumque jacturam utcunque supplebit 
Tou σοφωτάτου μεγάλον Λογοθέτον χυροῦ Κωνσταν- 
τίνον, τοῦ ᾿Αχροπολίτον, λόγος εἰς τὴν ἁγίαν ὁσιο- 
μάρτνρα Θεοδοσίαν: « Sapientissimi et magni 
logothete, domni Constantini Acropolite, sermo 
in sanctam hosiomartyrem Theodosiam : » de- 
soriptus ex codice Vaticano. Constantinus iste, 
propinquas sepulcro «edes habitans, magnis- 
que ad ea tam in sua quam in generi sui persona 
affectus beneficiis, hanc illius laudationem publi- 


ptis, preter hanode S. Theodosia, tres earum a 
se conspectas numerat, « in S. Neophytum, in S. 
Theodorum Tironem, et in S. Joannem Damasce- 
num.» Sed dubium ipse suum solvere videtur 
Allatius, quando ex Pachymere prelaudato allegat 
locum, ubi dicitur Andronicus Paleologos, post 
obitum patris, « ante alios usus Muzalone Theo- 
doro, quem illus pater in magni logothete 
Acropolite demortui locum subrogarat : » utique 
Georgii : nam Constantinus noster vixit cum An- 
dronico, uti jam supra dictum est. 

11. Quin imo Georgii illius filius fuisse Con- 
stantinus, plane colligitur ex lib. v, eap. 26, ubi 
narratur, quomodo Michael Constantinum Acro- 


ce recitandam composuit, qualem invenimus in B politam, « quem a patre magao logotheta acce- 


ms. Vaticano. Intelligimus autem Vienne quoque 
in Cesarea bibliotheca exstare, et hie primum 
Gresco-Latinam exhibemus : sed antea queserimus, 
quis Constantinus iste fuerit, et quo tempore 
vixerit. Ad hoc indagandum ipse nobis suggerit, 
generum sibi fuisse filium principis Cholcorum, 
eumdemque nepotem defuncti imperatoris ex filia, 
regnantis sorore ; que Constantinopolitane histo- 
rim, periti facile intelligunt δὰ Michaelis Palmeo- 
logi, filiique ejus Andronici senioris tempora sic 
aptari, ut ad nulla alia eque possint accommodari. 
Coepit autem imperare Michael anno 1260 ; et filium 
Andronicum, conjugio Anne filis regis Panno- 
nie junctum, ascivit imperii sui consortem anno 
1272, ipse autem obiit sub finem an. 1281. Ejus ac 
filii res gestas accuratis commentariis prosecutus 
est Georgius Pachymeres, non ita pridem Latini- 
tate donatus a nostro Petro Possino, οἱ Greco- 
Latine editus Rome magnificentissimis ac plane 
regiis typis Barberinis. Ex eo discimus, quod 
filie Michaeli fuerint tres, etiam nominate ἃ 
Christodulo in epistola previa ad historiam Joan- 
nis Cantacuzeni, Irene scilicet, Eudocia, et Anna. 
Irene nupsit Asano Jnniori, Bulgarie regi ; Eudo- 
cia principi Lazorum collocata, marito mortuo 
in monasterium sese recepit ; Anna, filio cralis 
seu regis Servie desponsa quidem, sed conjuncta 
nunquam, anno 1278 Michaeli consanguineo suo 
nubens, attulit ei titulum despote: et huie potuit 
datus esse principatus Colehorum, ut ex eo ma- 
trimonio natus filius potuerit, cirea annum 1295, 
ducere uxorem filiam Constantihi logothete, de 
quo nobis in presentiarum est quiestio. 

10. Leo Allatius, in sua de Georgiis Diatriba, 
edita post Georgii Acropolite historiam, inter 
legatos a Michaele missos ad Gregorium X, anno 
1973, nominatum inveniens apud Pachymerem 
lib. V, cap. 17, « ex senatorio ordine, primum 
magnum logothetam Acropolitam, » dubitat, lo- 
cusne hic inteligendus sit de predicto Georgio, 
(quem etiam magni logothete functum officio 
gonstat), an de « Constantino, cujus complures 
prationes in sanctorum festivitates tempus non 


ptum educarat apud se, informarique optimis 
artibus curarat, » propter pertinaciam in schismate, 
« privaritloco gratie quem prius habuerat, eta 
sua familiaritate removerit : » quod factum ante- 
penultimo imperii anno. Verum cito apud filium 
Andronicum recuperavit Constantinus, quod 
apud Michaelem amiserat: uti et Theodorus, ob 
eamdem causam gradulogothetUe motus : qui cum 
eumdem ad Andronico recepisset, in ipso perse- 
veravii, protovestiarii titulo insuper auctus, 
usque ad an. 1294, quo obiit; et ipso logothelze 
munere successorem habuit predictum Gregorii 
filium Constantinum, imperatoria mox affinitate, 
uti supra diximus, honoratum. Quandiu hic postea 


C vixerit non reperio: unum verosimiliter videor 


posse dicere, Encomium S. Theodosie ab eo scri 
ptum fuisse ante annum 1306, alioqui nae 
omisisset celeberrimum istud miraculum qw 
lib. v, de Andronico, cap. 32, n&rrat Pachymeres 
quo:!que eodem contigit anno. Est autem « magni 
logothete officiuui proprium, ut ait Codinus libro 
de Officiis, mandata regia et aures bullas ad 
reges, sultanos, satrapas expedire : » isque ab 
eodem Codino numeratur in ordine officialium 
Palatinorum duodecimus. Nec aliud preterea no- 

tandum circa hec occurrit, quam AecropolNe ap- 

pellationem non fuisse patrise, sed familie cogno- 
mentum : cum satis certum videatur, tam Geor- 
gium quam ejus filium Constantiaum Constautino- 
politanos fuisse : alia autem gentilium ejusmodi 
cognominum seculis illis usitatorum exempla, 
quie nequaquam credi possi! patriam. uti alia: 
viderentur, notare, vide apud Lconem Alltium 
in preecitata de Georgiis Diatriba ubi de Aerope 
lita agit. 

49. Hactenus de auctoreet lempore scripti E* 
comii. De loco martyrii ἃ S. Theodosia tolersiü 
verbum unum hic prremittendum superest. Cof 
stantinus num. 29 in macello pertractam &anctam 
ait : Synaxaria, utique ex antiquioribus Actis, πρὸ 
τὸν Βοῦν ad. Bovem. Hic locus an olim, vel saltem 
Constantini evo, macellum sibiadjunctum habae- 
rit, eaque occasione mactatorum animalium oor. 

οτος 


IN 8. THEODOSIAM. 


made um mm I 


nua ibidem ad manum essent: an vero id Constan- A pro, ἐχωνεύθη conflatus est, fn ms. legebatur, 


tinux per eonjeetandi licentiam ita scripserit, non 
divino : de Bove scio ex Joanne Tzetze inter fora 
publica nominatum fuisse, Boo; ἀγορὰν, ἤτοι Beov 
τὸν τόπον, Bovis forum, seu locum qui Bos dicitur : 
ex Codino vero De originibus eum fuisse non valde 
remotum ἃ palatio : siquidem inter quatuor porti- 
eus, quibus urbem ornavit Eubulus, duas numerat, 
« ἃ Chalce per Milium et Forum usque ad Taurum 
et Bovem et Hexakyonium ductas : » postea vero 
de statuis agens : « In loco, inquit, nuncupato 
Bove, maxima erat fornax, Bovis caput habens, in 
qua malefici puniebantur : quare etiam Julianus 
multos Christianos in ea combussit. Erat vero for- 
nax illa in figuram bovis conformata spectaculum 


longe maximum... et mansit usque ad Phocam, p 


sed Heraclius eam conflavit, follium (ΘΓ monete 
genus erat; eudendorum causa. » Torsit hic loeus 
Codini interpretem Joannem Leunclavium, quod 


ἐφονεύθη mactatus est : que si metaphora non est 
bovi &neo aptata, sphalma est librariorum ; ille au- 
tem eo non animadverso ita vertit, integra &u- 
tem permansit fornax illa usque ad tempora Phoete 
tyranni, qni ultimus omnium ab Heraclio in eo 
combustus. » Hoc e Phoce morte nemo hactenus 
somniavit, neque vel per umbram extundi ex hisee 
verbis potest ἦν δὲ ἡ χάμινος ἔως Φωχᾶ - ἀλλὰ ὑπὸ 
Ἡραχλείον ἐφονεύθη λόγω φολέων, unde vides quam 
parum possimus interpretibus nimium in opere fe- 
stinantibus fidere. Est tamen verum, quod in Chro. 
nico Constantinopolitano, Alexandrino perperam 
dicto, pag. 576 legatur, Phoce cujusdam et Leonis 
scellarii corpora, trunca et diu raptata, ad Bovem 
delata tandem et concremata fuisse. Plura de Bove 
apud Cangium vide in Cunstantinopoli Christiana 
lib. 1. cap 24, ubi de foris publicis num. XI multa 
lectu et scitu dignissima invenies. 





TOY ZO4$QTATOY MECTAAOY ΛΟΓΟΘΕΤΟΥ͂ 
KYPOY 


KONXTANTINOY TOY AKPOIIPAITOY 
AOTOX ΕΙΣ ΤΗΝ ATIAN OXZIOMAPTYPA 


OEOAOZIAN. 


SAPIENTISSIMI MAGNI LOGOTHET E 


DOMINI 


CONSTANTINI ACROPOLIT/E 


SERMO IN SANCTAM MARTYREM 


IHEODOSIAM. 


(Ez codice Vaticano 800, fol. 91; interprete R. P. Daniele Cardono, S. J.) 


PROLOGUS. 


α΄ Γνναῖχα μὲν ἀνδρείαν πιῦ τὸς ἂν xài ὅπως εὑ- C 


pot, ὁ σοφὸς πόρησε Σολομῶν. Koi μαλα yt εἰχότως 
ἡπόρησε. Πρὺ γὰρ τῆς χάριτος ἀσθενοῦς χαθαπαξ 
τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως πεφηνυίας διὰ, τὴν τοῦ 
δυσμενοῦς ἡμῖν ἐξαπάτην σατὰν, χαὶ τὴν τῆς δεσπο- 
τιχῆς παράδασιν ἐντολῆς, τοσαύτης ἣν ἀνδρανεστε- 
pov, ἐξ ἀδολουθιας ἐξέτηλον, ᾿Αφ᾽ οὗ δὲ Θεὸς γέγονεν 


1. Mulierem fortem ubi quis terrarum et qua ra- 
tione facile posset reperire, non parum addubita- 
bat sapientissimus Salomon. Neque id sane imme- 
rito. Ante enim quam uberiore divine gratie copia 
ecelitus nobis uti esset concessum, et quo tempore 
natura humana, tum ob nunquam non infesti nobis 
salane insignes fpgudes, tum ob mandatorum divi- 


805 


CONSTANTINI ACROPOLITAE. 


norum preevaricationem continuam,suis admodum ἃ ἄνθρωπος, καὶ τὴν mtmrexuiay ἀνώρθρωσε, καὶ τὸν 


viribus erat defecta ; nil profecto mirum, si in 
majorem semper, imbecillitatem delapsa, magis 
etiam quotidie magisque corrumperetur. At vero 
postquam hominis naturam Deus assumere, eam- 
que miserabiliter sane habitam rursum erigere, 
quin etiam eum, quem ut infestum, sic longe quo- 
que nobis esse valentiorem tristi experimento sen- 
tiebamus graviter vulnerare non dubitavit ; om- 
nesque,communi acsufficiente adversus demonem 
gratia instructi, victoriam sperare potuimus, tum 
sane non viri modo, qui robustiorem sortiti sunt 
indolem, eamdem prieclare demonstrare sunt ag- 
gressi, etiam supra nature limites sese efferentes, 
verum imbecillioris quoque sexus virgines quedam 
et matrone exstitere illustres, quee adversus eos, 
quorum vires nostris longe sunt superiores, animo 
plus quam muliebri decertare non fuerunt verite, 
angelicam, si verum dicamus, in terra vitam du- 
centes, et veluti ex alto despicientes quecunque 
in orbe hoc non sunt, sed videntur magni facien- 
da : anime profecto seipsis altiores effects, quee 
cum corpora sua ubique circumferrent, sic tamen 
quasi extra corpora, absque ulla eorum cura, ver- 
sabantur. Earum igitur, quas modo dicebam, mu- 
Jierum non pauce&, post ingens illud ac sacro quo- 
dam horrore plenissimum Dei ac Salvatoris nostri, 
carnem nostram suscipienlis, areanum, ingentes 
ad virtutum quantumvis arduarum exercitationem 
subeundam animos, et virile quoddam mentis ro- 


bur ac propositum in iis certaminibus ostenderunt, (. 


qua pro Christo et exemplo Christi sustinuere. 
Verum illa que laudanda hodie nobis est propo- 
sita, et velut puleherrimum quoddam donum ἃ 


τέως καθ᾽ ἡμῶν ἰσχύοντα χαταδέδληχε, x«l χάριτι 
xut αὐτοῦ χοινῆ πάντες τὴν νιχῶσαν ἐλάχομεν, 
οὐχ ὅτι γε ἄνδρες χρείττους ἀνεδείχθησαν φύσεως 
χαὶ ὑπὶρ φύσιν ἡρίστευσαν, ἄλλ' ἤδη xel γυναῖχες 
ὑπερφευῖς τινες ἀνεφάνησαν, καὶ τοῖς ὑπὲρ ἐμᾶς 
ἡμιλλέθησαν ἀγγελιχῶς ἐπι γῆς ταῖς ἀληθείαες πολι- 
τευσάμεναι, xat τῶν τῇδε xeu γεηρῶν ὅσα δὲ xat ὑπέρ- 
τεραι φύσεις ὑπεριδδῦσαι, xat ὡς ἀσώματοιε τὸ σῶμε 
περιφρονήσασαι. Συχναι μὲν οὖν γυναιχῶν, μετὰ τὸ 
μέγα και φριχτὸν τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θοοῦ χαι 
Σωτῶρος μυστήριον ἀνδρεῖον πρὸς τοὺς κατ᾽ ἀρετὴν 
ἄθλους ἐνεδείξαντο φρόνημα, γενναῖόν τε ψυχᾶς πρὸς 
τοὺς ὑπὲρ Χριστοῦ x«t xarà Χριστὸν ἀγῶνας παρα- 

στημα " 5 δὲ νῦν ἡμῖν ὕδη προβεδλημένῃ πρὸς tu- 


Β φημίας ὑπόθεσιν, τὸ φερωνύμως θεόσδοτον ἀγαθὸν, 


Θιοδοσία, ὃ ἐν ὁσίαις πυρίπιστος, καὶ ἐν μάρτυσι 
πεοιθόητος, ταῖς μὲν τῶν πρὸς αὐτῆς ἡμυλλήθη, 
τῶν δ' οὐ πάμπαν ἀπελείφθη, τὰς δὲ λαμπρῶς 
ὑπερήλασε, τῶν δὲ μεθ᾽ ἑαυτὴν ὁπασῶν πρόθολὸς τι; 
ἄτρεστος ὡς ἀληθῶς ἀνεδείχθη x«t ἀχαταγώνεστα 
πρόυαχος " τοῦτο μὲν νουθετοῦσα xat χαλῶς χαταρ- 
τίζουσα, τοῦτο δὲ ὑπαλείφουσα, x«t πρὸς τοὺς xarà 
Θεὸν ἀγῶνας ἐπαίρουσα, x«t τὰ εἰκότα ὑπερασπέξουσα, 
à μᾶλλον σπινθώρ τις εὐσεδείας εὑρέθη ὡς ἐν σποδιᾷ 
τῇ τότε χατεχούσῃ σχοτομήνῃ tüq Ἐχχλχσίας τὸ 
πλώρωμα " ὃς πρὸς μὲν μιχρὸν, ὅ τι διέλαθεν, ἤρθη 
d" εὐθὺς, tiq πυρσὸν x«t τούς μὴ τυφλώττοντας 
ἔχοντι χαθωδηγύχει πρὸς τῷ σωτήρια. ᾿Αλλὰ τού- 
των μὲν ἅλις * τὸ δ᾽ εἰωθὸς προσφθεγξαμένῳ 
x&t νῦν, ὡς Sx μοι τοῦ προχειμένν συλλήπτωρ 
Θεὸς, ἐγχειρητέον ἄγε τοῖς τῆς μαχαρίας Gy, 
xat τοῖς χατά Θεὸν ταύτης ἐπιδλητέον ποοίλαίσμε 
σιν. 


Deo mortalibus concessa, non a rei veritate alienum sortita est nomen, Theodosia, interque alias 
virgines sanctissimas ferventissimee fidei prerogativa insignis, et inter martyres celeberrima, cum 
iis omnibus quie ante ipsam exstiterunt pulchre contendit de victoria. Harum enim aliis nihi] admo- 
dum de gloria concessisse, alias etiam non sine preclara sua laude visa est superasse; cunctis 
vero que ipsam aut secute jam fuerunt aut porro sequentur, presses certaminum fortissima, et inex- 
pugnabilis facta est propugnatrix; partim ad fortiter certandum impellens verbis et palchras in 

pugnam vires sufficiens; partim ad propius cum hoste congrediendum forliterque pro Deo auden- 

dum, rebus instruens et sermonibus incitans, atque etiamnum cerlantes ipsa pro cujusque mera 

auxilio suo fovens ac protegens ; nisi discere malis scintille cujusdam rationem habuisse Theodosiat- 
Quod si dicas, vivam intellige pietatis huc religionis scintillam, aud sordido illo repertam cinere, quo 
universa Ecclesie facies, veluti caliginosa quadam noote,id temporis obtegebatur : que» quidem pau- 
lulum prius delitescens. at dein repente excitata, in flammam erupit clarissimam, ut ea duce quot- 
quot non omnino cecutiebant, in rectum pulcherrime salutis tramitem ultro reducerentur. Sed de 
his modo satis : ideo autein ea preemittenda duxi, ut operis suscepti adjutor mihi Deus adsit. Nuncig- 
tur B. martyris in certaminibus fortitudinem, et in arena pro Deo suo gloriose depugnantis consta 
tiam exhibeamus. 

CAPUT I. 
S. Theodosis natales, adolescentia, vita monastica. 


2. Atqueul inde initium ducamus sermonis unde D β΄. ᾿Αλλ ἵν᾿ ἀρξώμεθα, ὅθεν ποθὲν ἢ τέχνῃ, τοὶ 
ars dicendi (qure et ipsa positis ἃ natura sanctio- τῆς φύσεως τάχα χαταχο)γουθοῦσα θεσμοῖς, πεαρέδω- 
nibus religiose obsequitur) incipiendum esse xev ἄρχεσθαι, ἐκ τῶν xaro xat καθ’ ἡμᾶς, ὅθεν xm 
prescribit, ex iis quae in terra sunt posila, et ex τὴν ἀρχὴν πάντες ἔχομεν, τῆς γενέσεως Té» ἀπαρχὶν 
quibus principium omnes ducimus ; a loco, in- πτοιησόμεθα. Ταύτῃ πατρις μὲν à Keveravrivov, " 
quam, etaliis nascendi adjunctis, principium quo- περιλάλητον Αὐσόνων βασᾶλειον, τὸ παλαιὸν τῆς οἱ: 
que faciemus dieendi: Nativitatiadgiturloeum nacta κουμένης ἀρχεῖον, τὸ μέχρι περάτων τῆς γῆς διε 


| 


897 


IN S. THEODOSIAM.--7777 τ [ῥ -- 


898 


- 


βόητον ὄνομα, üw, μυρίοις καθ᾽ αὐτὴν tüUnvonévn) A est Theodosia, ipsam magni Coristantini urbem 


εἰς τὸ διηνεχὲς 


ἀγαθοῖς, οὐδὲν οὕτως ἐχόσμησε xci 
τε χαὶ πολιοῦ- 


ἔχει χοσωεῖν, ὡς ὁ ταύτης πολιστῆς : 
χος, Κωνσταντῖνος ὁ μέγας, τοῖς χατὰ Θεὸν ἀρι- 
στεύμασι: ἡ τῶν χατὰ Χριστὸν ὡς ἀληθῶς βασιλέων 
βάσις, τὸ τῆς εὐσιδείας ἔρεισμα, τὸ τῆς πίστεως 
στήριγμα, ὁ μετὰ τοὺς ἀποστόλους ἀπόστολος. Τοι- 
αὐτῆς ἢ μαχαρία πατρίδος ἔτυχε, τοιούτῳ πολιστῇ 
x«i πολιούχῳ σεμνύνεσθαι ἔλαχεν * ἐρῶ δὲ, καὶ τάχα 
“ε εἰκότως ἐρῶ, τοιοῦτόν ἔσχε τὸν πρόγονον, τοιούτῳ 
διδασχάλῳ, τοιούτῳ γε ὁδηγῷ πρὸς τὴν ὀρθὴν περὶ 
Θεοῦ δόξαν ἐχρήσατο, 


decantatam adeo Ausoniorum imperatorum sedem 
regiam, universi quondam orbis complexam impe- 
rium, cujus ad quatuor mundi partes extremas 
fama nomenque inclytum pervasit ; quam innu- 
meris abundantem bonis, nihil ita ad posteros 
ornavit, aut unquam est exornaturum, quam ipse 
qui eam condidit, et presentia sua presidioque 
fulcivit, magnus Constantinus, pulchris in Dei 
causa laboribus ad finem perductis memorandus, 
et regum omnium Chritianorum longe primus, 
firmum religionis ac pietatis fulerum, fidei nostre 


sanctissimz propugnaculum sane validum, ac post precipuos illos apostolos ipse quoque dicen- 
dus apostolus. Tali itaque natali solo virgo ista beata prodiit, tali civitatis sus patrie gavisa est 
principe et inclaruit patrono, Dicam equidem, et quod res est dicam ; eumdem illum, quem modo 
descripsi, ipsa habuit progenitorem, eumdem instituende vite praeceptorem, eumdem ad veram, 


quee in Deo et a Deo est, ad gloriam ductorem. 


4. ᾿Αλλὰ ποθεῖ τις ἴσως μαθεῖν x«i ὁποίων ηὖ- D 3. Estne autem qui illud quoque cognoscere 


μοιρήχει τῶν ἀρχηγετῶν τῆς γενέσεως, χαὶ ὁποῖοί 
περ οὗτοι τὰ πρὸς Θεὸν ὄντες ἐτύγχανον ; Εὐσεῦέ- 
στατοι͵ χαὶ φιλόθεοι, xai τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ 
ἀχριδεῖς γύλαχες, Τί δεῖ πολλὰ λέγειν ; ἐῶ γὰρ ὡς 
ἐχόμων πλούτῳ, χαὶ δόξης ἀπήλανον * ἐν βραχεῖ δέ 
φημι, γεννήτορες τοιούτον τῷ ὄντι γεννήματος 
ἀξιόχρεῳ. ᾿Αλλ᾽ οὔπω τελείας γέγονεν ἡλικίας, καὶ 
ἀπορφάνισται τοῦ πατρὸς, ἑπταέτης ἔτι τυγχάνουσα, 
χαὶ πολλῆς ἔτι δεομένη τῆς προμηθείας ὡς ἀμέμ- 
mre; τὸ ξῇν ἐχμετρήσειε, x«i τῶν παγίδων ἀνωτέρα 
ενομένη τοῦ δυσμενοῦς, ὡς τῷ Θεῷ βονλητὸν τὸν 
τοῦ βίου δρόμον ἀνύσειεν - ἀλλὰ ταύτης οὔμενλυν 
οὐχ ἡμοίρησεν. 'O γὰρ εἰδὼς τὰ πάντα πρὸ τῆς τού- 
των ἡενέσεως, ὁ ἀφορίξων ἐκ κοιλιῶν μητριχῶν ἄν- 
dox; τε χαὶ γυναῖχας ὁμοῦ, x«l ἐχλογὴν «ti περι- 
ποιούμενος ἑαυτῷ, χαὶ τῆς μαχαρίας ταύτης, ὅσα 
x«i πατὴρ, προὐνοήσατο. μα τε γὰρ ὁ πατὴρ τὸν 
βίον μετήλλαξε, χαὶ ἄμα γε ἡ μήτηρ xócuo καὶ 
τοῖς ἐν χόσμῳ χαίρειν εἰποῦσα, ἑαυτὴν x«i τὴν 
ἑαυτῆς παῖδα σεμνείω τε περιέχλεισε, x«l σεμνῶς 
βιοῦν προὐξένησεν ἐχπαιδεύεσθαι. 


fortassis desiderat, quales Theodosia quantosque 
felici sorte nacta sit parentes ? Ita profecto habeat, 
supremam illos Dei majestatem precipuo quodam 
cultu et amore fuisse prosecutos, tum vero summa 
accuratione universa ejusdem Dei mandata semper 
implevisse. Quid opus pluribus ? Quantis cireum- 
fluxerint divitiis, quantaque gloria, silentio pre- 
tereo ; breviter pronuntio, parentem utrumque 
habuit Theodosia, prole tam sancta tamque illu- 
stri dignissimam. Ipsa autem, cum tenera adhuc 
virguncula septimum etatis sue annum nondum 
esset preetergressa, cumque ad hoc ut sine repre- 
hensione vitam hanc mortalem decurreret, et 
cacodemonis insidiis facta superior, illud vivendi 


C institutum, quod Deo potissimum esset visum, 


arriperet, patris etiamnum consilio et providentia 
indigere videretur, eodem orbata fuit. Sed nec ita 
necessariis ad instituendam recte vitam presidiis 
fuit destituta. Idem quippe ille qui omnia nostra, 
diu etiam ante quam lucem hanc ingrediamur, 
cognoscit; qui nobis deinde obventura, ab eo 


jam tui tempore quo materno adhuc utero coercemur, pro sapientia sua optime disponit ; et quos 
vult precipua quadam cura, sive e maribus sive efeminis, fovendos eligit ; hic, inquam, paternam 
suam providentiam erga tenellam adhuc virginem desiderari non est passus. Simul enim parens 
Theodosis& vitam hanc cum morte seu meliori potius vilà commutavit, simul et mater caducis 
mundi rebus, mundoque ipsi nuntium remittens secretz ac religiose domus septis seipsam filiam- 


que inclusit, ubi ad vitam preclare ducendam pulcherrimis eam preceptis curavit imbui. 
δ΄. Τρεῖς τε γὰρ ὅλους ἐνιαυτοὺς αὐτῇ συνασχή- D — 4. Tribus omnino annis una cum filia traductis 


cág«, x«i πᾶν εἴ τι συμπραξαμένη χαλὸν καί θεώ- 
0:910», χατέλυσε τὸν βίον xXx τῶν γηΐνων μετέστη 
πρὸς τὰ οὐοάνια, πλοῦτον ὁρατὸν αὐτῇ χαταλιποῦσα, 
ὅσος γε ὑπελείφθη x«i μήπω διαδοθεὶς ἔφθη τοῖς 
πένησι, xai πρός ys τὸν χρείττω χαὶ ἀληθέστατον, 
ὃς x«i πεοιοῦσι σύνεστι, χαὶ μεθισταμένοις σνν- 
ἄπεισιν, ὃς οὐχὶ χατὰ τὸν ὁμώνυμον αὐτῷ τυφλώττει, 
ἀλλὰ χαὶ λίαν ὀξυδορχεῖ, χαὶ τὸ δὴ μεῖξον ποὸς τὴν 
χατὰ Θεὸν πορείαν χαθοδηγεῖ, x«i ποὸς τὴν εἰς οὐ- 
ρανοὺς ἄγουσαν, ἀπρόσχοπτα βαδίξειν ποιεῖ. Τί 
γοῦν ἡ μαχαρία ; πῶς τοῖς διαφόροις αὐτοῖς χλήρο'ς 
ἐχρήσατο ; μῶν ὡς ἀτελής ; μῶν ὡς ἀνῆλεξ ; Πολλοῦ 
ys xci δεῖ. Τὸν μὲν γὰρ φθειρόμενον πλοῦτον παρ- 


in loco illo et exercitatione, nihil quod laude di- 
gnum aut Deo placitum cognosceret omittens, pia 
Theodosiw mater vivendi finem fecit, et terreno 
relicto domicilio in coelestem sese habitationem 
transtulit. Tantum vero earum que hic videntur 
filie sue reliquit divitiarum quantum a piis in 
egenos elargitionibus ipsi superfuit : illas videlicet 
meliores ac veriores rata esse opes, quie et hic 
viventibus nunquam non adsunt, et hinc emigran- 
tes possessores suos minime deserunt ; que eos, 
qui ipsis potiuntur, non secundum id quod habent 
nominis, excecare, sed ad acutissime videndum 
oculos apcrire ipsis possunt et solent ; que deni- 


809 


mite perducunt. et, cum ipsissimam in coelos 
viam absque errore demonstrent, in eosdem 
quoque sine impedimento ullo ut perveniatur 
efficiunt. Quid igitur B. Theodosia ? Qua, putatis, 
ratione divitiis, parentum morte sibi relictis usa 
est ? an imperfecte ? an sine fructu ? Minime 
vero. Dona quippe corruptioni et amissioni obno- 


τὶ — CONSTANTINI ACROPOLITAE. 


que ut plurimum suosad Deum amatores rectotra- A αὐτὰ σχορπίζει τοῖς πένησι, τοσοῦτον παρ 


900 
» 4 
χατασχοῦσα, ὁπόσον εἰς θείους ἀποχρήσειν τύπους 
ἐνόμισε. AC οὗ χαὶ τρεῖς εἰχόνας ἐχτήσατο, τὴν τοῦ 
Κυρίου xai Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὴν τῆς 
πανάγνου τοῦδε Μητοὸς xal πρὸς γε τὴν τῆς moludb. 
λου μάρτυρος ᾿Αναστασίας, ἣν ἐχ τῆς δοθείσης ταύ- 
τῇ περὶ αὐτὰ χάριτος Φαρμαχολυτρίαν ὁ Χριστώνυ- 
μος κατονομάξειν οἶδε λεώς. ' 


xia in pauperes distribuit omnia, tantum sibi duntaxat ex eis reservans, quantum ad Sacras 
imagines coemendas necessarium fore arbitrabatur, ex quibus tres sibi precipue comparavit, primam 
Domini ac Salvatoris nostri Jesu Christi. purissime Dei Parentis alteram, unam insuper sancte mar- 


tyris Anastasie, tot Dei causa labores perpesse, quam ob singularem divinitus 


aeceplam gratiam, 


populus Christianus cognominare solet Veneficiorum dissolutricem (1). 


5. Atque hec sunt quee. de iis quas dixi divitiis B 


Theodosia sibi facienda, et mente concepit, et reipsa 
exsecuta est. Donis vero iis quae vere sunt, nec 
falsa nomenclatura dicuntur bona, quomodo ani- 
mum intenderit, quisquam ne interrogat ? Sapien- 
ter profecto, nec aliter quam illis uti par est. Non 
enim differendum sibi amplius existimavit quin, 
secundum altissime perfectissimreque sapientis 
placita, iissese omnibus 408 ad mundum spectant 
bonis exspoliaret, ut plura et meliora deinde con- 
sequeretur. Cum vero curam omnemet sollicitudi- 
nem non necessariam abjiciens, sic quasi ad per- 
fectam jam pervenisset s&tatem, et ad summum 
prudentie omnis vocata esset apicem, a continuo 
ad virtutem conatu ita non recessit, ut potius a 
pulcherrimis ejusdem initiis et ipsa sumens ini- 
tium, ad summum tandem perfectionis culmen 
pertigerit. Nihil interim in virtutum cursu nacta 
impedimenti, nec circa postrema vitre sue tempora 
iis quae ante egerat maculam ullam inferri passa, 
qua multis jam tum putabatur ad summa queque 
curriculo pervenisse, magnum nihil de se sibi per- 
suasit ; quin potius secundum id quod ἃ Domino 
inculcari probe noverat, famulam se ducebat inu- 


£. ᾿Αλλ’ οὕτω μὲν περὶ τούτον διενοήθη ταὶ Ju. 
πράξατο, Περὶ δὲ τοῦ λοιποῦ πλούτου, τοῦ ὡς Wr 
θῶς πλούτον, καὶ μὴ διαψευδομένου τὴν χλῆσω, πῶς 
ἄρα ζητεῖ τις, ἐσχέψατο ; Aíay σννετῶς, χαὶ ὡς οὐχ 
ἄλλως ἐχρῆν. Οὐδὲ γὰρ ὀνέσχετο μὴ παραυτὰ euo- 
σοφῆσαι τελεώτερον τε χαὶ ὑψηλότερον, xai ἀπο- 
στέρξαι μὲν τὰ Tide, περὶ δὶ πλείστου τὰ ἐχεῖσι 
ποιήσασθαι. ᾿Αμέλει τοι x«l ὡσεὶ τελείας οὔσα τῆ: 
ἡλικίας, χαὶ ὡς εἰς ἄχρον ἐληλαχνυῖα φρονήσεως, 
τῆς xer' ἀρετὴν συντονίας οὐ χαθυφῆχεν, ἀλλ᾽ dx 
τῶν ἀρχοειδεστάτων ἀρξαμένη, τῶν ἀχροτάτων μέχρε 
ἀφίχετο, οὐδὲν οὐδόλως παραποδισθεῖσα. Οὐδ᾽ ὃ xo 
τελείους χατὰ χαιροὺς ἔσφηλε περὶ τὰ μέσα - καὶ ἃ 
δὴ τοῖς πολλοῖς ὑπὲρ τὰ ἄχρα νενόμισται φθάσασα, 
μεῖξόν τι περὶ ἑαυτᾷᾶς ἐφαντάσθη - ἀλλὰ χατὰ τὴν 


C δεσποτικὴν διὰ παντὸς προσταγὴν ἀχρείαν ἑαντὴν 


δούλην ἐνόμιξε, χαί ὡς οὐδὲν οὐδαμῶς τῶν ὀφειλο- 
μένων ἐχπλήσασαν ἐταλάνιξε- χατά τε τὴν τοῦ ga 
χαρίον Παύλον θείαν x«l σωτήριον, ὑποθήχην, ix 
λανθανομένη τῶν ὄπισθεν, ἐπεχτείνεσθαι τοῖς ie 
προσθεν ἔσπευδεν, ἐγχρατείᾳ τὸ σῶμα μαραΐένονει, 
ἀγρυπνίαις ἀδιαλείπτως ἐμμένουσα, διηνεχεῖς c 
πρὸς Θεόν ἱχετηρίας ποιουμένη, χαὶ ὅλῃ χαθάκεξ 
γινομένη τοῦ χρείττονος. 


tilem ; et veluti nihil omnino quod ad profectum suum faceret peregisset, miseram se et bonorum 
operum inopem reputabat ; nec,non, secundum divinam et salutarem Pauli admonitionem, que retro 
erant obliviscens, ad anteriora se extendebat ; abstinentiaque corpus suum emacerans, ef senquam 
non vigiliis se exercens, atque &ssiduas Deo preces offerens, continenter proficiebat in melius. 


6. Ad Deum igitur et divina quod attinet, dicta 
jam ratione erat operosa atque assidua. Cum iis 
autem virginibus que in eodem monasterio sacris 
cum ipsa exercitationibus vacabant, Deus immor- 
talis ! quo modosegerebat? quo modo conversaba- 
tur ? quo modoreliquasommes desuaspiritualium 
donorum copia reddebat participes ? Insuper illa- 
rum pluribus habebat se inferiorem ; neque id so- 
Jum, sed quasi rerum bonarum incuria, et ad om- 
nia foret inutilis, divinorum mandatorum nul- 
]um non negligeret, cum ingenuo quodam pudore 
ultro accedebat universas, propterea quodin san- 
cte cum Deo conversationis studio ab omnibus se 


(1) S. Anastasia cognomento φαρμαχολίτρια coli- 
tur hoc nomine ἃ Grecis 22 Decembris. que an 
distinguenda sit ἃ Romana istius appellationis 
Probi uxore, nobilissima martyre sub Diocletiano, 
videbimus, si non ante, certe ad 25 Decembris Co- 


ς΄. ᾿Αλλὰ τὰ μὲν πρὸς τὸ Θεῖον xoi τὰ Φεῖα vo- 
τως ἦν ἐνεργὴς, οὕτως ἦν σύντονος - πρὸς δὲ τὰς 
συνασχουμένας αὐτῇ μοναχὰς, ὅπως εἶχεν y ὅκως 
διέχειτο ; Αρά γε ix. τοῦ ὑπερέχοντος ὡμῶει ; ap& 
γε ὑπιρετίθη σφῶν ἔν τισιν ἑαυτήν : Οὔμενουν οὐ- 


D δαμῶς. Ὡς γάρ τις ἀμελὴς, ὡς τῶν ἐπηγγελμένων 


ἐχπληροῦσα μηδὲν, μετ᾽ αἰδοῦς ἁπάσας προσΡει, ὅπ 
ϑήποτε τῶν πρὸς Θεὸν ἐντεύξεων ἦγε σχολὴν, κὰ 
πάσας ἑαυτῆς ὑπερφέρειν ἡγεῖτο, χαὶ ηὐϑαιμόνιζι 
Τὸ rk μεῖξον, οὕτω φρονοῦσα, οὕτω δεαλογεξομέα 
περὶ τῶν ἀδελφῶν, οὐδὲ μιᾷ τούτων ἐφρόνησε, πρὶς 
οὐδεμίαν ἐξηλοτύπησεν - ἀλλ ἡγάπα πάσας mw" 
ἔστεργε * xoi ὥσπερ τις ἀρτιπαγὴς, ὡς τῆς κατὰ 


dinus de Originibus aittemplumilli edificatum eo 
in loco, ubi fuerat domus cujusdam patricii, eo- 
gnomento Pharmaci: quee an sit prima 
ominis, auti contra pharmaoa, id est vene- 
cia, invocandi, alias dud poterit. " 


| 


004 IN S. THEODOSIAM-— — ---- $00 


Θεὸν πορείας ἀήθης, ἐξήτει παρ’ ἑκάστης ποδὴ- À superari arbitrabatur, miseram sese et infelicem 
γεῖσθαι, x«i πρὸς ἀρετὴν παρ᾽ ἐχάστῃ ἰθύνεσθα. — appellans. Quodque longe est majus, cum tanta ei 
Οὕτω τε πνεῦμα τεταπεινωμένον, xxi χαρδίαν cv»- inesset prudentia, tamque preeclara agendi ratio, 
τετριμμένην ἐχέχτητο, ἃ μὴ ἐξουθενοῦν τὸν inter ejusdem contubernii sodales, nulla elatioris 
φθάνει μεμαρτυρηχὼς o Aavtd. animi edebat signa, nullam suarum sodalium in- 
vidia prosequebatur, sed amore cunctas et benevolentia complectebatur singulari. Non aliter quo- 
que quam si in divino obsequio fuisset novitia, et methodi ad Deum appropinquandi ignara aut in- 
sueta, a singulis petebat instrui, et in rectam virtutis semitam, si forte aberrare contingeret reduci. 
Ita spiritum ipsa habebat humiliatum, et cor contritum, que duo despicere Deus nequaqum solet, 


Θεὸν 


quemadmodu:n sanctus testatur David. 

C. ᾿Αμέλει rot τῷ θυμιχῷ ἔχουσα ἐφ᾽ οὐχ τῆς 
γνχῆς ὅτωπερ ἂν χοήσαιτο, ὅλον χατὰ τοῦ ἀρχε- 
χάχου τὸν θυμὸν ἐξέχεε σατανᾶ, πόῤῥωθεν αὐτὸν 
ἀπερύχουσα, ποῤῥωθεν ἐχδιώχουτα, xai uà παρα- 
χωροῦσα τὸ παράπαν προσεγγίσαι, un0', ὅ φασιν, 
ἐξ ἀγχωμάλου συμπλέχεσθαι. Οὐ γὰρ ὅτι γε πρὸς 
βολαῖς ἀχροδολίξειν οὐκ ἐνεδίδου τὸν πολυμήχανον, 
οὐδ᾽ εἰς πάλην ὅλως ἀνίει χωρεῖν x«i ξυμπλέχεσθαι" 
ἀλλ᾽ εὖ μάλα πόῤῥωθεν εἶργε, x«i ὡσεί τις ἄριστος 
στρατήγὸς, ὡσεί τις δεξιὸς ἀνταγωνιστὴς, ἐχ τῶν 
ἀπωτάτων χατηγωνίξετο φθάνουσα. Μηϑδενὶ δ᾽ ἀσχο-- 
λουμένη τῶν ἐνταυθοῖ, κηδενὸς ἐπιστρεφομένη τῶν 
χόσμον τερπνῶν, ὅλον τὸ ἐπιθυμητιχὸν ἀνέτεινε 
πρὸς Θεὸν, χαὶ τῆς αὐτοῦ χαταχρᾶας ἀγάπης Ext», 
ὅλῃ Θεοῦ xal τῶν θείων ἱμειρομένη ψυχῇ. Οὕτως ἐκ 
πρώτης, 6 φασιν͵ ἢ μαχαοίατοιχὸς, πᾶσα uy xat ἐντο- 
λὴν ἐπλήρου Δεσποτιχὴν, μέχρι χεραίας xat ἐνὸς ἰῶτα, 
τὰ τοῦ θείου νόμου φυλάττειν, ὡς αὐτὸς ὑπέθετο, σπεὺ- 
δουσα- ᾿Αλλὰ τὸ μεῖζον, ἀλλὰ τὸ μέγιστον, ἐρῶν ἔρχομαι. 


T. Omnem animi fastum et motum vehementio- 
rem plane exuerat, cum nihil accideret quod vir- 
ginem sanctam ad iracundiam posset provocare; 
illud solnm retinuerat zeli et animositatis, quod 
in demonem effundere non sine gloria posset 
Longe igitur illum a se abigere, longe fugientem 
persequi, neque ommino appropinquandi, aut ex 
equo, quod aiunt, congrediendi secum occasionem 
permittere. Non enim adversus hosti vaferrimi 
impetus vel eminus suas experiri volebat vires, 
nec in palestram omnino sustinebat descendere 
et cominus cum eo congredi, sed meliori longe 
consilio procul illum a sejubens facessere, egre- 
gii prorsus militis et antagoniste partes omnes 
implebat, dum e longinquo et quasi fugiens ini- 
micum suum caute impeteret. Nulli earum rerum 
quas hic miramur intenta, nullis mundi hujus 
voluptatibus irretita, omnia sua vota desideriaque 
in unum Deum defigere fuit solita : illius unius 


capiebatur amore, toto animo diu noctuque Deo ac rebus divinis intendens. Ita primis, quod aiunt, 
unguiculis virgo ista beatissima prescriptas a Deo hominibus vivendi leges implebat omnes, id solli- 
cite curans, ut ne punctum quidem unum unusve apex divinse legis custoditus elaberetur, quemad- 


modum ipsemet Dominus id faciendum constituit. Sed nunc majus quiddam, imo maximum, aggre- 
dior dicere. ' 


CAPUT 1l. 


Leo lsauricus, imagines aboliturus, Gymnasium publicum cum magistris sibi adversantibus in- 
cendio perdit. 


ἡ. Ἣν μὲν οὕτως ἡ μαχαρία διάγουσα &pírüc C 8. Hanc puleherrimam sane vivendi rationem 


ἐπιμελομένη, ἑαυτὴν τῇ μονῇ περιχλρίουσα, xai μο- 
νῳ Θεῷ διὰ παντὸς προσανέχουσα. 'A)À ἕως τὰ 
xa0' ἡμᾶς εἶχε χαλῶς, xai περὶ Θεοῦ xai τῶν θείων 
φρονοῦντες ἦμεν ὀρθὰ, τὸ εἰς χληρονομίαν ἰδιωθὲν 
αὐτῷ σχοίνισμα, ὁ νέος Ἰσραὴλ, ὁ περιούσιος λαὸς 
x«i ἐξαίρετος. ᾿Επεὶ δ᾽ ὁ ἄνωθεν βασχαίνων ἡμῖν 
πολλαῖς πολλάχις x«f' ἡμῶν ἐχρήσατο μηχαναῖς 
ιοὐδὲν δ᾽ ὃ τι xai ἧννσε), χἀντεῦθεν ἐξηπορήθη χαὶ 
ἡμηχάνησε, πάντα μὲν, ὁ φασι, χάλων χινήσας, 
χατὰ τῆς Ἐχχλησίας Θεόῦ, μηδὲν δ᾽ ἐχπλῆσαι 
δυνηθείς τῶν πρὸς βούλησιν, ἀλλὰ χαὶ πλατὺν ὀφλή- 
σας χατάγελων, ὅλως ἑαυτῷ γίνεται χαὶ χαινότερόν 
τι τεχνάξεται. Οὐ γάρ τι τῶν θείων παραποιῆσαι 
ϑογμάτων ἐπαίρει" διὰ yáp πάντων ἐπιχειρήσας, 
διὰ πάντων χαὶ ἀποχέχρουσται- Τί οὖν ὃ σχαιωρεῖ ; 
τί μηχανᾶται ὁ πολυμήχανος; Τὰς θείας εἰχόνας, 
τὰ ἱερὰ χαὶ πάνσεπτα ἐχτυπώματα, ἐκ μέσον, ὡς 
ἱκανοῖς ταῦτ᾽ ἐνεργῆσαι διέγνωχε, ποιώσασθαι ὑπο- 
τίθεται" xal ἢ ὑποθήχη, τὸ δοχοῦν, δεξιὰ, δεξιά d* 
ὁποίαν ἐκχλίνειν ὡς δοχοῦσαν, ἀλλὰ μὴ οὖσαν, xol 


tenebat Theodosia, virtutis studio continenter 
intendens, virginem sacrarum cenobio clausa, 
et mente in Deum semper erecta. Notum autem 
est, quomodo cum omnia nostra salva adhuc esse 
et incolumia, et de Deo divinisque rebus recte 
omnes sentiremus, eramus populus eximius et 
electus, qui velut novus Israel, ipsi proprie obti- 
gimusinfuniculum hereditatis sue. At postquam 
e ccelo pulsus superbis spiritus suam in homines 
invidiam in apertum ccpit proferre, multis ac 
variis frequenter machinis animos nostros oppu- 
gnare est aggressus. Utveroadversus illos parum 
valuit, et hac ex parte proficiendi quidpiam spem 
omnem machinasque abjecit inutiles, alia. deinde 


D ratione omnia susdeque, ut dicimus, vertere, et 


ipsam Dei Ecclesiam aggredi instituit. Cumque 
rursum nihil eorum que singulatim conceperat 
efficere valuisset, quin etiam effuso risu meruisset 
excipi, ad suas se artes totum convertit, ac novum 
plane consilium excogitare coit. Non enim 


902 


s 7758 SEGNSTANTINE ACROPOLITE 


904 


unum quodpiam divinorum dogmatum suspicioni Α πάντα φέρουσαν ἐπαρίστερα, ὁ σοφὸς ὑπέθετο Σολο- 


falsitatis obnoxium reddere est aggressus, sed 


adversus eüncta simul insurgens, in ea rabiem 
suam omnem conatus est effundere. Quid igitur 
mali molitus est ? quas machinationes adhibuit 
pessimus genius? Venerandas Dei divorumque 
imagines, sacras illas et omni honore dignissimas 
effigies, utpote quas pluribus non parum ad 
recte agendum prodesse judicabat, statuit e medio 


μῶν. Εἰδωλα νομίξειν ὑπέδαλε, xal τὴν περὶ ταῦτα 
σπουδὴν τῆς παλαιᾶς εἶναι πλάνης, χαὶ τῆς ἀοχαίας 
ἐχείνης τερθρείας ἀπᾷδον πάντη πεφηνέναι Χρι- 
στιανοῖς λείψανον. Βαδαὶ τῆς τόλμης! βαθαὶ τῆς 
σχαιότητος | φεῦ τῶν μηχανῶν τοῦ ἀλάστορος ! Νὺν 
μὲν οὕτω:, νῦν δ᾽ ἑτέρως ἐπιχειρεῖ, χὰχ τῶν di 
ξιῶν βάλλει, x&x τῶν ἀριστερῶν, ὁ περὶ τὸ χαχουρ- 
γεῖν ἀμφοτεροδέξιος. 


sibi esse tollendas. Et via quidem ad hoc tetendit, recta in speciem : sed recta qualem declinandam 
monuit sapiens Salomon, utpote que& talis videatur, sed non sit, verum ad sequiora ducat. Sug- 
gerit, ipsas :estimandas esse idola, et omne circa eas squdium, veteris esse erroris atque antique su- 
perstitionis evanidum vestigium, inter Chistianos relictum. Vah audaciam pessimi dxmonis, et im- 
piam stultitiam ! vah insanas molitiones ! Modo scilicet hanc, modo illam perdendi homines ra- 
tionem init : a dextris ela sinistris miseros impelit, ambidexter ad inferendum nocumentum. 


9. Quinam autem fuere quos judicavit idoneos B 


aut quibus usus rei esl administris, quando Dei 
permissuregnum sibi erat vindicaturus ? Leo is fuit 
ab Isauria dictus, seevissima absque dubio bellua, 
eademque iudomita : qui contra Domini gregem 
continuo infremere aggressus, in eum non aliter 
quam carnivora quedam fera insiluit. Quemad- 
modum et is qui per anüphrasim vocatus fuit 
Anastasius; quippe post B. Germanum in Dei Ec- 
clesiam magnoejusdem malo introductus, mortem 
non paucis et interitum attulit. Sed qua tandem 
ratione pro rei dignitate, quceecumque id temporis 
misera acciderunt atque acerba, verbis efferam ? 
episcoporum exilia, comprehensiones sacerdotum, 
virorum principum calamitates simul et ignomi- 
nias, sanctorum hominum et virginum sacrarum e 
monasteriis violentas detrusiones, et publice con- 
stitutas earumdem proscriptiones, vexationes non 
ferendas vincula, cruciatus, violenter allatas mor- 
tes, et pejora mortibus tormenta ? Verum ut san- 
cie hujus virginis illustrem prorsus ac intrepidam 


C χολάσεις; τὰ δησμὰ; τὰς στρεδλώσεις; 


θ΄, Τίνες δ' οὖς χαὶ ivéxotw, xai tio ὑπιοῖ- 
ταις ἐπὶ τούτοις ἐχρήσατο: Ὃ τε δὴ τὸν βασιλείαν 
Θεοῦ παραχωρήσει σφετερισάμενος, Λέων ὁ ἐξ 
ἰσαύρων, ὁ ἄγριος αὐτόχρημα θὴρ χαὶ ἀτίθασσος 
ὃς χατὰ τῆς ποίμνης εὐθὺς Θεοῦ δεινὸν ἐδρυχήσατο, 
xxi χατὰ μέσης αὐτῆς χαθά τις ὡμηστὴὺς ἥλατο, 
χαὶ ὁ κατ᾽ ἀντίφρασιν ᾿Αναστάσιος, ὁ μετὰ τὸν μα; 
χάριον Γερμανὸν ἐπὶ χαχῷ τῷ ᾿Εχχλησία ἐπεισφρή- 
σας Θεοῦ, xxi πολλοῖς ὅτι θανάτοῦ χαὶ ἀπωλεέας 
γενόμενος αἴτιος, ᾿Αλλὰ πῶς ἂν πρὸς ἀξίαν ἐχτρα- 
ἡῳδήσαιμι τὰ τότε δεινά; τὰς τῶν ἀρχιερέων ὑπερο- 
ρίας; τὰς τῶν ἱερέων χαθείρξεις ; τὰς τῶν ἐν τέλει 
ξημίας ἅμα x«i ἀτιμίας; τὰς τῶν ὁσίων ἀνδρῶν τε 
χαὶ γυναιχων, ἔχ τε τῶν ἀσχητηρίων ἀπελάσεις καὶ 
ἐπὶ πλατειῶν δημεύσεις; τὰς ἀνυποίστους τούτων 
τοὺς iwei- 
βασανιστήριεα 
εννκῖον zs 
ὥς βασὼ» 
νθεν «pti 


ους θανάτους; τὰ χείρω θανάτου 
᾿Αλλ᾽ ἵνα μᾶλλον τὸ τῆς μαχαρίας 
ἄἅτριστον παραστήσαιμι φρόνημα, & τὶ 
xig ἀπηνειας, τἄλλα τοῖς βουλομένοις 
συνορᾶνϊῖ, διηγήσομαι. 


^ 
LI 
^ 
- 
e 


magnitudinem animi clarius in medium adducam, unum quodpiam crudelitatis regie exemplum pro 
feram, reliqua iis quibus lubitum fuerit inspicienda penitius relinquens. 


40. Superiorum regum temporibus, cum qui 
regnorum moderabantur habenas, eo quod gere- 
bant nomine sese haud ostendebant indignos, sub 
jectamque sibi ditionem ex vquojustoque admini- 
strabant fulciebantque, verum nonnisi honestarum 
amore ac prosecutione exornantes principatum 
suum,etquidquid eumdem ad posteriores illustrio- 
rem poteratreddere magno studio promoventes ad 
incrementum. Horum,inquam, regum temporibus 
plura tradentis diciplinis loca exediflcata sunt, 
quee certa quadam ratione sejuncta erant ab invi- 
cem, eademque conjuncta; sejuncla quiaem locis 
et edificiis, at vero mutua quadem conjunctione 
et communi porticu in unum veluti edificium coa- 
lescenti; ita ut, quamvis exterioris forme  varie- 
tate et numero distinguerentur, non plures tamen, 
sed una duntaxat domus dici posset. In his porro 
edificiis,quee duodecim omnino censebantur, nun- 
quam non colocati erant preceptores, atque inter 
eos uhusaliquis, qui alios omnes cunctarum disci- 
plinarum peritia superaret. Hic, ut omni scientia- 


(. Πρὸς τῶν ἄνω βασιλέων, oi xci τὸν χλζσιν 
ἡλήθευσαν, ὡς ἐνὸν διὰ βίου συνέχοντές τε xai στῦ- 
ρίζοντες τὸ ὑπήχοον, χαὶ τῇ φιλοχαλίᾳ τὴν ἀρχὲν 
χατεχόσμησαν, ἅπαν ὃ ταύτην εὐχλεεστέραν ταδὶ- 
στησι, διὰ σπουδῆς αὔξειν ποιούμενοι: πρὸς οὖν τῶν 
μεγαλουργῶν ἐχείνων ἀνδρῶν διδασκαλεῖα ἐν ταὐτὴ 
δὴ τῇ μεγαλοπόλει δεδόμηται, διηρημένα πως καὶ 
συνημμένα τυγχάνοντα' διηρημένα μὲν τοῖς οἰχύ- 
μασι, τῇ δ᾽ ἀλληλουχίᾳ x«i τῷ χοινῷ περιθόλω εἰς 
ἔν δήπουθεν συναγόμενα, ὡς ἵνα γε δοχεῖν τοῖς 
ξξωθέν ποιχίλον χαὶ πολνόφορον: χαὶ διδάσχαλι 
ἐπ᾽ ἀὐτοῖς, ὅσα δὴ ταῦτα δνοχαιδεχα δ Zv, sig e 
χαθιδρύοντο, χαὶ ἐπὶ τούτων ὁ τῶν ὅλων χατὰ mb 
εἶδος παιδείας ὑπερφέρων, χαὶ ταῖς ἐστιστύμαν, 
ἐπισημότερος, ὃς x«l οἰχουμενιχός διδάσχολος ὅχουνδ;Ἢ 
ταύτην γὰρ τὴν τιμὴν πρὸς τοῦ βασιλέως ἐλάμβα» 
νε, x«l τὴν ἐφορείαν μυσταγωγῶν ὁμοῦ χαὶ μυστῶν 
ἐπετέτραπτο. Ἣν μὲν οὖν οὕτω τοῦτο διενεργούμε- 
νον ἄνωθεν, x«l ὁ λόγος ἔνθεν εἶχεν αὐξανεσθαε, xdi 
τὸ χατὰ φύσιν ἀνθρώπῳ πρὸς τοῦ αὐτολόγον, 
πρὸς τῆς αὐτοσόφίας αὐτῆς τῆς γενέσεως ἐγκατα- 


908 IN S. THEODOSIAM. ...-—-———- -. 906 


σπαρὲν, καὶ ὃ δυνάμει πᾶσι χοινῶς ἔνεστι, πρὸς Α rum genere ceeleros inler plane eminebat, univer- 
τὴν χατ᾽ ἐπιτηδειότητα ἐπήρετο χίνησιν, x«i πολ- 58}9 quoque magister appellari solitus erat : ut 
λοῖς tig ἐνέργειαν, ti καὶ μὴ πᾶσι προήγετο, τῇ τε — autem isto nomine honoris causa vocaretur, ab 
διοιχεῖν εἰδυία φιλοσοφίᾳ, xxi πρὸς τὸ xpsitrov t& — ipso videlicet rege acceperat, et tam in eos qui 88" 
καθ᾽ ἡμᾶς μεταφέρειν x«i ὑψηλότερον, xai βασιλεία cris initiandi, quam qui iis initiati jam erant, au- 
πιπαιδαγώγητο, χαὶ πολιτεία χατήρτιστο, x«t τὸ — cloritatem suam exercere poterat. Res autem sio 
δημῶδες x«t ὡς ἐπίπαν ἀστάθμητον, ὡς ἐνὸν ἐῤῥὺθ- erant dispositee ab initio, ut tibi ratiocinandi auge- 
toto χαὶ συνέσταλτο. retur facultas; et quod homini ex quo in mundum 
gignitur a natura communiter insitum est, ut intellectu discurrere atque sapere per seipsum va- 
leat, ad congruum, prout opus foret, motum excitaretur ; multisque, si non omnibus, daretur. 
commoditas recte philosophandi ; adeo ut et imperium istic erudiretur, et civilis status  ordinaretur, 
ipsaque etiam plebs, quamvis inconsiderata et vaga, qua fieri potest ordinanretur componeretur- 
que. 

ια΄. "Hv μὲν οὖν ἐκ μαχροῦ τοῦθ᾽ οὕτως ἔχον x«t Β 11. Hac igitur, quam dixi, ratione res sese 
éxsivo δὲ γε χαιροῦ ἄνδρες ἀριπρεπεῖς xai διάσημοε — habebantantiquitus. lisdem vero temporibus viri 
τοὺς παρὰ τὰ: σπουδὰς θρόνους ἐπὶ χόσμῳ σφῶν ἔλα- insignes prorsus atque preclari eas que per studia 
χον, xai μᾶλλον ὁ τῶν ἄλλων πρωτεύων, xxi τὴν τιμὴν — honoris causa obtinentur sedes in maximum sui. 
ὕπατος. Οὐ γὰρ δὴ τὰ ixróq οὗτοι x«i θύραθεν uó- accipiebant ornamentum, potissimum autem is 
νον, ἀλλὰ x«l τὰ ἔνδον x«i θεῖα φῶοσοφεῖν ἤθελον. qui reliquis omnibus et erat et habebatur pre- 
᾿Αμέλει τοι xai θεῖα ἤσχηντο δόγματα, xci παραδό- —stantior, quique consulari prefulgebat dignitate. 
σεις ἐχχλησιαστιχὰς ἠχριδώχεσαν * εἴχοντό τε τού. — Non enim externam solum et secularem philoso- 
τῶν χαὶ περιείχοντο, χἀπὶ ταύταις πάντας συντηρεῖν — phiam illi, sed interiorem quoque religionis no- 
ἔργον πεποίηντο, ὅθεν χαὶ διὰ τιμῆς πάσης, διὰ πολλοῦ — Stre tractabant, seque cum otio divinis dogmatibus 
τε σεδάσματος εἶχον σφᾶς ἅπαντες. Οὗ δὴ βασιλεὺς ε- exercebant, οἱ magna cum diligentia traditiones 
νεχα τούτους πρὸ πάντων ἄλλων ὁμόφρονάς τε xxi ὁμο- — Scrutabantur ecclesiasticas. His ipsi intendebant, 
γνώμονας σχεῖν ἐπειράσατο, ἐνόμισε γὰρ ὡς, εἴπερ ὁμο- — harum studio toti occupabantur, nullaque earum 
δόξους αὐτοὺς χτήσαιτο xal ἔξει σχεδὸν πάντας ópóppo- — ut negligeretur suis curis suaque vigilantia effl- 
νας. ᾿Αλλ᾽ οὐχ ἴσχυσεν οὐδένα σφῶν μεταστῆσαι, οὐ ciebant ; undeetillud consequebatur, utsecundum 
πρῶτον, οὐχ ἔσχατον, οὐ μέσον * πᾶσι μὲν γὰρ ἐπὶ τῶ- ., Omnes honestatis ac religionis leges vitam duce- 
δὲ τρόποις ἐχρήσατο, οὐδὲν δ᾽ ὅ τι xoi ἥνυσε. Τὰ μέν rent. Tales cum essent, nihil prius habuitimperator 
γὰρ πρῶτα μετὰ πολλῆς ὅτι πραότητος τὰ τῆς γνώ quam αἴ eosin suam sententiam pertraheret ; ita 
pns ἐξήγγελλε, xai οἱ σύμφρονας σχεῖν ἤθελεν * ὡς δ᾽ — sibi scilicet fore persuadens, ut si viros illos im- 
ἐλέγχοντας εἶδεν αὐτοῦ τὴν ἀπόνοιαν, x«i μηδ᾽ à», pietati sue haberet consentientes, aliorum quoque 
εἴ τι χαὶ γένοιτο, τὴν τῶν ἁγίων tixóve» διισχυρι- — animos facili negotio expugnaret. At vero eorum 
ξομένους ἀθετῆσαι προσκύνησιν, πρὸς ἀπειλὰς xci — nullum, non primum, non infimum, non medium 
ὕδρεις ἐχώρησεν. ἃ sana doctrina rectoque vivendi instituto dedu- 
cere valuit ;et quamvis modos omnes viasque tentasset, nihil tamen omnino effecit. Principio 
quippe cum omni mansuetudine et modestia suam illis mentem renuntiari fecit, quod illos opinionis 
suse socios ac suffragatores habere plurimum desideraret. Verum ut ab eis suam amentiam acriter 
incusari perspexit, neque, quacunque demum fortuna periculove proposito, adduci viros posse 
ut sanctarum cultum inaginum ac venerationem rejiciendam dicerent, ad minas et contumelias 
conversus est. 


tB'. Ὡς δ᾽ οὐδὲ οὕτω μετέπειθε, πάττων ἀπογνοὺς Ὁ — 12. Cumque hoc etiam modo apud viros fortes 
ἄλλων, ὅλος τῆς ἀπηνείας ἑαυτοῦ γίνεται * ὅθεν x«l — nihil proficeret, et aliud nihil quo eos cogeret 
χώραν δοὺς αὐτοῖς σχέψεως, πέμπει τοὺς αὐτοῖς oixó- ^ superesse animadverteret : suce se ferocitati abri- 
μασι xataógawtac. Καὶ oi τὴν ὥραν τηρήσαντες — piendum totum tradidit ; concessoque ipsis delibe- 
ὅτε καὶ oi πρὸς τὸν xotvóv ἁπάντων δυνάστην ἀντι- — randi spatio, submisit qui edibus eorum flammas 
θαίνοντες Ümvow ἡττῶνται τούτον καὶ ἀναχλένονται,  injicerent. Hi opportunum maxime observantes 
ἄλλος ἄλλοθεν περιελθόντες, πῦρ ὑπανάπτουσι, xci τὸ. tempus, cum sapientissimi homines qui ad multum 
τῆς σοφίας ὡς ἀληθῶς ἐνδιαίτημα τῇ φλογὶ πανταχό- — noctisadversus omnium domitorem somnum forti- 
θεν περιλαμδάνουσι, x«l πᾶσαν τοῖς ἔνδον ἀποχλείουν. — ter pugnare soliti erant, eidem etiam succumbere 
σιν ἔξοδον. Ἐν οὖν πάνυ βραχεῖ τῳ παμφάγῳ πάντες — essent coacti, et cubitum tantisper se contulissent ; 
πυρὶ αὐταῖς βίδλοις, αὐταῖς οἰκίαις * χατανάλωνται. Ὦ alii alias edium partes cireumeuntes ignem spar- 
πάθους, ὦ Enplacl ἣν ὑποσταίη μὲν τὸ δοχοῦν ἡ Kov, — gere, verissimumque sapientie ipsius hospitium 
σταντίνον, ταῖς δ᾽ ἀληθείαις γένος ἅπαν Ῥωμαίων flammis undique involvere coeperunt; omnem in- 
xxi οἱ τὴν σοφίαν ξητοῦντες ἀνέχαθεν Ἕλληνες, — tus manentibus exitum precludentes. Modico igi- 
ὥσπερ xai ὁ θεῖος Παῦλος δέεμαρτύρατο. Οὐ γὰρ tur spatio temporis omnes devorantibus cuncta 
ὅτι γε τοιούτων ἀνδρῶν ἐστέρηται, ἀλλὰ καὶ σοφῶν  flammishaustiatque absumpti sunt, una cum libris 
ἀνδρῶν συγγραμμάτων πλείστων τε χαὶ καλλίστων atque ipsis edibus. Ο cladem, o afflictionem 1 

PATROL. GR. CXL. | 29 


907 


GONSTANTINI ACROPOLITJE. 


quam sustinuisse videtur urbs Constantinopolitana, A συναπεστέρηται. ᾿Αλλὰ τούτῳ μὲν, ὡς ἔφθην, εἰπὼν 


revera autem natio Romana sustinuit universa, 
ipsique etiam gentiles, quotquot, teste Paulo, sa- 
pientiam ab initio qua&siverunt. Non enim talium 
virorum duntaxat facta est jactura, verum etiam 


ἕν τι τῶν τοῦ βασιλέως xa0' ἡμῶν ἔργων, ἕν τι τῶν 
τότε δεινῶν, χαὶ τῆς μελλούσης ὡς εἰπεῖν χαχίας 
προοίμιον * τὰ λοιπὰ 8᾽ εἰ βούλοιτό τις μαθεῖν, τῇ 
περὶ αὐτῶν ἱστορία περιτυχέτω. 


plurium &c pulcherrimorum librorum, quos sapientiasimi homines conscripserunt (2). Sed huc devc- 
ni, dicere volens unu nostri Imperatoris facinus, ac veluti procmium ejus qus secutura esset 
calamitatis ; cetera si quis cognoscere cupiat, ipsam quee de illis conscripta est, historiam consulat (3) 


CAUT Il]. 


Spatharium,Christi imaginem dejecturum praecipitat Theodosia, et fidei sus rationem tyranno 
reddit. 


13. Cum igitur tam gravia tamque intolerabilia 
supplicia inferrentur sacrasimagines venerantibus, 
ille autem abolerentur, et funditus, ut sic loquar, 
exstirparentur, spathariorum aliquis etiam contra 
Salvatoris Christi divinam effigiem, stantem in ea 
porta que Enea dicitur, suum est aggressus furo- 
rem exercere, eamque in terram prosternere. Hoc 
autem ut beate Theodosic est renuntiatum, Phi- 
nees mox illam zelus et Elie invasit. Plures deinde 
religiosas matronas,que mundum mundique orna- 
menta omniaase removerant, toto animo soli 
adherentes Deo, socias sibi adjungens, sancto quo- 
dam furore ad hominem virgo fertur. Ex eorum 
hic erat ordine, qui gladio, non securi, instructi 
regem stipant, qui ordo est ordine satellitum, uti 
indicat, nomenclatio (&), posterior ; regem autem 
custodit, et a tergo subsequens atque ab impera- 
tore nusquam discedens, regium noctu conclave 
servat, principemque in publicum prodeuntem 
cingit.Contra hujusmodi liominem,generoso plane 
atque intrepido animo, virgo progreditur. 

44. Quibus autem illa sermonibus audientium 
mentes, ut zelum Dei conciperent, excitabat ? qui- 
bus Deum ipsum verbis alloquebatur, ut justam 
ejus adversus hominos iram placaret ? quam gene- 
rosos comitantibus se sororibus indebat spiritus, 
et ad pulchrum pro veritate certamen subeundum 
quam fortiter animabat? Sic enimvero secum ipsa 
cogitabat, sic ratiocinabatur : Oportebat equidem 
eam me, quam ultro suscepi, rationem vivendi 
sartam tectam conservare. Hoc enim coram Deo et 
hominibus facturam me proposui, ad hoc sacra- 
mento me obstrinxi, cum Deo solo et mecum ut 
versarer, reliquorum autem hominum societatem 
effugere conatu omni contenderem.Postquam au- 
tem generis humani osor acerrimus, et nullo non 


(3) Teophanes ad annum Leonis 10, animad- D phiamautsimilealiquod opuslectorem hicremits 


versum in eos precipue ait, qui sanctitate et do- 
ctrina clarebant : adeo ut scholee una cum sacra 
doctrina exciderint, que ἃ seculo S. Constantini 
Magni usque de ea tempora floruerant. Grece 
σδισθῆναι, exstinguerentur. Profecto (nisi scholee 
iste extra communem civium habitationem fuerint 
sitre) vix est credibile, edibus fuisse subjectas 
flammas cum viciniee totius manifesto periculo. 
(3) Nullam de hoc argumento historiam singula- 
rem nunc novimus, nec alibi citatam reperimus : 
mirum autem foret eam auotoris etate exstitisse, 
nunc ignorari ; quare ad. Theophanis chronogra- 


cy . A22! οὖν οὕτω δεινῶν οὕτως ἀνυποίστων ἐπαγο. 
μένων χατὰ τῶν τὰς dag εἰκόνας προσχυνούγτων 
τιμωριῶν, ἀμαυρουμένων δὲ τῶν θείων ἐχτυπωμάτων, 
χαὶ ὡς εἰπεῖν χατερειπωθέντων πάντων ἁπανταχῆ, 
τῶν τις σπαθαρίων, x«l x«t& τῆς θείας εἰχόνος τοῦ 
Σωτῆρος Χριστοῦ, τῆς ἱσταμένης ἐπὶ τῆς οὕτω χα- 


B λουμένης Χαλχῆς, ὥρμησεν ἀπελθεῖν, ἐφ᾽ ὦ γε ca 


τὴν χαταδαλεῖν. ᾿Αλλ᾽ ἀνηγγέλη τοῦτο TZ μακχαρίε 
χαὶ ἣ ζῆλον παάραυτὰ Φινεὲς, ζῆλον ἀνέλαθεν Ἤλιοῦ 
τῷ τοι χαὶ γυναῖχας, χόσμον χαι τῶν χοσμεχῶν 
ἀποῤῥαγείσας ὁλοσχερῶς χαὶ προσχολληθείσας ὅλας 
Θεῷ, μεθ᾽’ ἑαυτῆς λαμβάνει, χαὶ ὅλῳ κατὰ τοῦ 
σπαθαρίον χινεῖται θυμῷ. Τάγμα τοῦτο τῶν περὶ 
τὸν βασιλέκχα σπαθηφόρων, οὐ πελεκυφόρων, ὡς xai 
ἡ χλῆσις δηλοῖ, δευτερεῖα μὲν φέρον τῶν ἐπωμέους 
ἀνεχόντων τοὺς πελέχεις, συντηροῦν δὲ σφίσι τὰ τῶν 
βασιλέων ὀπίσθια, συμπαραμένον τοῖς ἀνακτόροις, 
x«i τοὺς βασιλείους νυχτὸς θαλάμους περιπολοῦν, 
x&y τὰἀϊς προόδοις τὸν βᾶσιλέα περιχυχλουν. Keri 
δὲ τούτον γενναίῳ πάνυ χαὶ ἀπτοήτῳ βαένει ope 
νήματι. 

dd. Τί μὲν οὐ διαλογιζομένη τῶν πρὸς τὸν i5 
τοῦ Θεοῦ ξῆλον ἐπαιρόντων ; Tí δὲ τῶν πρὸς dur 
πῆσιν ἱκανῶν οὐ διαλεγομένη Θεῷ ; τί δὲ οὐ νουϑε 
τοῦσα ταῖς σὺν αὐτῇ καὶ περὶ αὐτὴν ἀδελφαῖς, καὶ 
πρὸς τὸ ὑπὲρ τῆς ἀληθείας ἄθλον ἀλείφουσα; 
Πρὸς μὲν γὰρ ἑαυτὴν τοιαῦτα δή τινα διενοεῖτο χαὶ 
διεσχέπτετο * "Eds μὲν ὃν εἱλόμην βίον τῳσαι 
διὰ παντός - τοῦτο γὰρ προὐθέμην, τοῦτ᾽ ἀπεγγειλεί- 
μὴν Θεοῦ x«i ἀνθρώπων ἐπίπροσθεν, ἐμαυτῇ γένει 
προσλαλεῖν xai Θεῷ, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐπιστρέψεσθαι μη- 
δενός - ἐπεὶ δ᾽ ὁ βασχαίνων ἡμῖ» ἄνωθεν καὶ καθ᾽ 
ἡμῶν τέἐχταίνων ἀεὶ τὴν Ἐχχλησίαν Θεοῦ ϑιετὰ- 
ραξε, καὶ δεινὸν ἐπήγειρεν αὐτῇ χλύϑωνα - ἄγε δὴ 
προϊτέον, τὴν ἡσυχίαν παρορατέον, ψυχῆς end 
τέον ἅμα χαὶ σώματος, ὑπὲρ τοῦ προαγαγόντα 


existimo. 

(X)Securigeri scilicet precedebant, sequebasitt 
spatharii. Sed quomodo in ordine stipatore 
regiorum secundum locum tenuissespathariositt 
dicat à κλῆσις ? Suspicor non tàm nomen ig 
cari, cui ejusmodinotio haudquaquam per 586 
juncta est, quam matriculam palatii, seu nomet 
claturam officiorum,qualis passim in manibus ete 
indicabatque officii cujusque ordinem, observan 
dum quoties in publicum progrediebatur imperet 
tor, in iis quos προχένσονς vocabant, nos proces 
siones diceremus. 





909 IN S. THEODOSIAM. 910 


ἡμᾶς καί προνοουμένου τῶν χαθ᾽ ἡμᾶς, χαί τὰς τῶν À tempore insidias nobis struens, Ecclesiam Dei ccepit 
ποαχτέων ἐπ᾽ ἐσχάτων ἀμοιδὰς ὁμῖν ταμιεύοντος. perturbare, et gravem adeo contra eam excitare 
tempestatem, tum sane prodeundum etiam nobis, quieta tantisper vita deserenda : non vite» parcen- 
dum, non corpori; illius potissimum gratia, qui pulehrum hac in parte exemplum nobis prebuit, 
quique nos et nostra non minus bene quam provide gubernat, et operum nostrorum mercedem 
nobis ad extremum servat repositam. 

ιε΄, Τῷ δέ γὲ σωτῆρι Θεῷ ἐχεῖνά πὼς τῶν Ya- 15. His dictis, selectas quasdam e Psalmorum 
μῶν ἀναλεξαμένη καί ὑπαλλάξασα, ἀνθωμολογεῖτο libro sententias proferens, alterno cantu Deo Sal- 
καί διελέγετο * Δίχασον, Κύριε, τοὺς ἀδιχοῦντάς σε, — Vatori ita concinebat ac confitebatur : Judica, Do- 
πολέμησον τοὺς πολεμοῦντάς σε. Ἐπιλαδοῦ ὅπλον mine, nocentes me, expugnaimpugnantes me : ap- 
xai θυρεοῦ, xai ἀνάστηθι εἰς τὴν βοήθειαν τῆς τῆς χλη- — prehende arma et scutum, et exsurge in adjuto- 
povouíag σον. Ἰδοὺ γὰρ ἦραν oi ἀνομοῦντες x«r' — rium hereditatis tue. Ecce enim legis tue preva- 
αὐτῆς χεραλὴν, xai τῶν σῶν θυσιαστηρίων x«rop- —ricatores contra te levaverunt caput, profanarunt 
χουνται οἱ ἀναιδεῖς, xai τὰ ἅγιά σον βεθηλοῦσιν oi — impiis tripudiis altaria tua, et sacta tua homines 
παναγέστατοι. ᾿Αλλ᾽ ἐπίσχεψαι ἡμᾶς ἐν τῷ σωτηρίῳ “ἢ impuri ac scelerati polluerunt. Sed respice nos in 
cov, τοῦ ἰδεῖν iv τῇ χρηστότητι τῶν ἐχλεχτῶν cov, salutari tuo ut videamus in bonitate electorum 
τοῦ εὐφρανθῆναι ἐν τῇ εὐφροσύνῃ τοῦ ἔθνους cov. tuorum, utexsultemusin leetitia gentis tuee. Leetitia 
Εὐφροσύνη δέ σου τῷ λάχει ἣ τῶν σῶν σεδασμίων porro tua in eo posita est, ut cultu et veneratione 
εἰχόνων προσχύνησις, ἣ πρὸς τὴν ἀρχαίαν αὖθις  Omnidignissimee, sacre tue tuorumquesanctorum 
τῶν θείων ναῶν εὐπρέπειαν ἀναμόρφωσις. Κἀμοέ —adorentur imagines, utque secundum eam quee 
νῦν χαί ταῖς ὁμογνώμοσι ταύταις ἐμοί χαί ὁμό- antiquitus erat decentiam templa iisdem exornen- 
φροσι͵ πρὸς τὸν ὑπὲρ τῶν σῶν θείων εἰχόνων ἄθλον tur. Nunc igitur mihi, et cunctis meis sodalibus, 
χωρούσαις χαί τῆς σῆς παναμώμον μητρὸς, τῶν τ unum mecum idemque sentientibus, queque pro 
ὑπὲρ σοῦ xár& διαφόρους χαιροὺς χαταπροειμένων X Sacrarum imaginum, pro matris tue purissimee, 
τὸ ζῇν, χαί τῶν ἄλλων σοι εὐαρεστησάντων, χεῖρα — pro eorum qui variis temporibus vitam tui causa 
βοηθείας ἐξ ἁγίον σου κατοιχητηρίον χατάπεμψον - — et sanguinem effuderunt, pro aliorum deniquequi 
ἑνίσχνσον, μόνε δυνατὲ, τὴν ἡμετέραν ἁσθένειαν, | quoquo modo grati tibi exstiterunt honore, certa- 
δὸς ἡμῖν δύναμιν xai χραταίωσιν. men mecum subire minime detrectant ; nobis, in- 
quam, universis auxilü tui dexteram ex habitaculo tuo sancto porrige ; infirmitatem nostram, qui 
solus potes, confirma ; largire vires et fortitudinem. 

ιζ΄, Ταῖς dé γε σὺν αὐτῇ xai περί αὐτὴν τοιαῦτα C 16. Exinde ad soldales suas conversa, hisce eas 
δήπουθεν mponyóptus . Νὺν καιρὸς εὐπρόσδεκτος, — VOCibus est allocuta : Nunc tempus, sorores, acce- 
γῦν ἡμέρα σωτηρίας. ᾿Ενδυσώμεθα ὅπλα τοῦ φωτός - — ptabile, nunc vere dies sunt salutis. Induamur 
χατὰ τῶν ἐχθρῶν τὸς ἀληθείας χωρήέσωμεν. Θάνατος — arma lucis, et adversus hostes veritatis progredia- 
ἡμῖν πρόχειται * μὴ φιλοψνχήσωμεν. Βάσανοι πρὸ mur. Mors nobisest proposita : vite igituramorem 
θανάτου x«i χολαστήρια * μὴ δειλιάσωμεν μηδὲ oo- nullum preeferamus. Cruciatus mortem precedent 
δηθῶμεν τοὺς τὸ σῶμα μὲν ἀποχτεῖναι, τὸν δὲ ψυ- — acsupplicia, sed nonterreamur, neque formidemus 
χὴν μὴ παραθδλάψαι δυναμένους, ὡς προσετάχθη- Θ08 qui corpori quidem mortem afferre, sed  ani- 
pav. "H γὰρ οὐ τῆς ἡμετέρας φύσεως ἐτύσεως ἐτύγχανον mam nostram lederenullaratione possunt;quem- 
οὖσαι αἱ ἄνωθεν καί ἀπ᾿ αὐτῆς τῆς πρὸς ἀνθρώπους  &dmodum precipitur nobis. Nunquid enim na- 
ἐπιδημίας Θεοῦ ὑπὲρ Θεοῦ χαί τῶν θείων θεσμῶν X ture nostre consortes non fuerunt sublimes iste 
διαθλήσασαι ; Ἵσμεν τοὺς τῆς πρωτομάρτυρος Gé- —anime,que apud superos modo versantur, queque 
xin ἀγῶνας x«i τὰ παλαίσματα * οὐκ ἀγνοοῦμεν 8 ipso Dei in terras adventu pro Deo divinisque 
τοὺς τῆς μακαρίας ἄθλους BapÓdpae, τοὺς rüc γενς — legibus decertarunt?Theclee, inter martyres prime 
ναίας Εἰρήνης, τοὺς τὴς μεγαλόφρονος ἐχείνης Ma- —&8goneset cerlamina novimus : non beatissime 
ρίνης, à χαί τυράννοις ἀντέστη, καί δαίμοσι mpoc- p Barbare, non generose Irenes, non magnanime 
ἐπάλαισε, xaí λαμπρὰ x«Ó' ἑκατέρων ἔστυσε τρός illius Marine (5) ignoramus prelia, que tyrannis 
παια. pariter et demonibus opposita, gloriosum deutris- 

que tropeum posuit. 

(P. Μιχρὸν μὲν ἴσως δοχεῖ τισι τὸ τολμώμενον * 17. Exigui fortassis momenti quibusdam videa- 
ἀλλ᾽ ἴστε μέγα κακὸν τὸ παρὰ τούς Tig ᾿Εχχλησίας tur ista nefariorum hominum machinatio : sed 
θεσμοὺς ἁπανταχῆ νῦν ἐνεργούμενον. Τὸ γάρ τοι VOS longe melius institute, illud optime scitis, 
τὰς θείας ἀπαλείφειν εἰχόνας, x«i τούς ἱεροὺς νεὼς Don mediocre esse malum, quod contra veteres 
ἀχρειοῦν͵ ὅλην ἁπλῶς παραποιεῖ τήν εὐσέβειαν, ὅλον —Ecclesiesanctionesimpii ubique nuncsuntaggresai. 
ἀθετεῖ τὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ χαί Σωτῆρος  Divinas enim imagines, calce oblitas, ex oculis 
μυστήριον. 'A)) εἰ καί μιχρὸν ἦν, ὁπόσον ἐστί, τὸ tollere, et sacra templainformia ac inutilia reddere 


(9) Coluntur, S. Barbara 4 Decembris, S. Irene — quas CP. precipuam venerationem habuisse, alibi 
5 Maii, S. Merina, Latinis Margarita, 20 Juli: docuimus. 


911 CONSTANTINI ACROPOLITZE. 919 


quid aliud est quam pietatem, quam religionem Α καί uxpóv τι νόμον παραδῆναι χαί ἐντολῆς, ὁ Σω- 
omnemevertere funditus, et universumIncarnatio- τὴρ ἡμῶν x«l Δεσπότης ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις idida- 
nis divine mysterium inanereddereatque nullum ? ξεν, εἰς ἐν ἰῶτα χαί μίαν χεραίαν τὸ τέἕλειον περιγε- 
Atfaciamus parvi quod conantur. Quantitamen γραφώς - ἡλίχην τε φέρει τὴν εὔχλειαν τὸ μὴ abr. 
illud faciendum sit quod velmediocre quidpiam de τῆσαι τῶν τεθεσπισμένων βραχὺ οἱ γενναῖοι πάλαι 
legedivina etmandatisinfringatur, Salvator noster Μαχχαθαῖοι, xaí πρὸς γε à μαχαρία τούτων μήτηρ, 
80 Dominusinsacrosanctis Evangeliis docuit, viam παρέστησαν, xai πως ὑπόδειγμα τοῖς ἐσαῦθις &xoi- 
prefectionis unius iota uniusque apicis rigore cir- ὄοῦς φυλαχῆς τῶν νομίμων χαταλελοίπεσαν - ὑείόν 
cumscribéns.Jam vero quam gloriosumerit,sidivi- χρέως ἀπογεῦσαι μόνον ἀναγχαζόμενοι, οὕμενουν οὐ 
narumlegumneminimam quidem parteminfringere κχατένευσαν, ἀλλὰ χαί μυρίας ὑπὲρ τοῦδε βασανου; 
sustineamus. ΠῚ αβγ68 quondam Machabei,necnon ὑπέστησαν - καί πνοί γὰρ x«l σιδήρῳ παραδοθέντες, 
beatissima illorum mater, presentes assistunt: χαί πᾶν ὑπενεγχόντες δεινὸν, διέμειναν ἀπερέτρε- 
quale illi exemplum observande legis similiter πτοι. Τοῦτο δὴ ἐν νῷ βαλλόμεναι καί ἡμεῖς, ἄγε 
certaturis reliquerunt ? Porcinas carnes solum ut πρὸς τὸν ὑπὲρ τῆς εὐσεδείας ἄθλον μετὰ ϑάρσους 
gustarent, a tyranno compulsi, non modo ei non ἀποδυσώμεθα, σπεύσωμεν φθάσαι τὸν πατεκιχειρῆ- 
obediverunt, sed innumeros quoque propterea B σαι βουλόμενον τῆς θείας τοῦ Σωτῆρος ἀκόνος σπα- 
cruciatus sustinuerunt : ignique ac ferro traditi θάριον. 

et quantumcunque gravia tolerantes tormenta, inconcussi perseverarunt. Nuno igitur et nos, illustre 
adeo exemplum mente animoque versantes, ad pulchrum pro religione certamen subeundum fidenter 
accincte nos conferamus, et festinemus spatharium istum, qui impuras manus in divinam Sal 
vatoris nostri imaginem parat injicere, cohibere a scelere. 

18. Hec illa, et confestim δὰ Chalcen accedit : vj. Ταῦτ᾽ ἔφη, xe ᾧ τάχος παρὰ τὴν Χαλχῆν 
et (oinsignem animifiduciam !) mox utfuitin loco» γέγονεν. ᾿Αλλ ὦ γενναίου ψυχῆς παραστήματος ! 
ἃ nemine mortalium prohiberi se passa, quin et αὐτίκα τῷ παραγενέσθαι, μηδ᾽ ἑνὸς ἐπιστραφεῖσα, 
fidenti vultu cunctos presentes intuita, scalastpsa πάντας ὁμοῦ παραδλέψασα, τῆς χλίμαχος δράττε- 
omnium prima arripit, ac sodalibus, idemutipsse ται, χαί ταῖς σὺν αὐτῇ συνεπιλαβέσθαι οἱ διαχελεύε- 
faciant, fortiter imperat. Qui igitur in scalarum ται, Καὶ γοῦν ὁ μετέωρος τολμητὸς, πρίν ἢ τι τῆς 
summitate jam fere consistebat impius, sacram θείας εἰχόνος λωβήσασθαι, εἰς ἄδου βύραθρον χατ- 
efügiem antequam corriperet, iis excussus, in ενύνεχται : πέπτει xal γὰρ, χαί ὁ τέως αὔυριῶν, 
profundum inferni corruit ; dejectus est enim: καί τὸ στόμα sig οὐρανὸν θέμενος, χαί τὸν ὑπερου- 
et qui paulo ante insolenter se jactans, os suum ,, ράνιον ἄντικρυς βλασφημῶν, πτῶμα δύστηνον γέ 
in celum aperire, et ccelis omnibus Excelsiorem ^ γονε, μηδ᾽ ἐχφορᾶς ἀξιούμενος. ὁ γὰρ ἀτερόοσκτος 
impetere blasphema lingua fuerat ausus, mise- θάνατος τοὺς περί αὐτὸν διεθρόησε, xai ἄλλον Ge 
randum ante oculos omnium cadaver jacuit,se- χοῦ διεσχέδασε, τὴν τε μαχαρίαν καί τὰς σὺν ad 
pulture etiam honore privatus. Repentina quippe πάσας ἐλευθέρως ἀνῆχε τὴν ἐπ᾽ οἶχου πορεύεσθαε, 
hominis nefarii punitio omnes qui spectaculo interfuere, attonitos reddidit, atque alium alio 
fecit abscedere ; ita B. Theodosis& et cunctis quee cum ipsa erant viriginibus, domum se tutis referre 
licuit. | 
19. Verum quod factum fuerat, latere minime ιθ΄, ᾽Αλλ᾽ ἤσθετο τοῦ γενομένου ὁ θηρεώγνυμος βασι- 
potuit ferocissimum regem, qui magna moxrabie λεὺς, xat μέγα τι καί ἄγριον κατ΄ αὐτῶν εὐθὺς ἀζν- 
in sacras Deo virigines concitatus,infrenduit. Quid- χήσατο. Συναγηοχὼς γὰρ, ἵν᾿ οὕτω φαέᾳν, τό ἐπι- 
quid igitur habebat supercilii, niita dicam, in σχύνιον, Οὐ μὰ τὴν ἐμὴν, εἴρηχε, κεφαλὴν (twrto 
unum congregans : Per caput, inquit, meum (hio δὴ τὸ εἰς ópxov τοῖς βασιλεῦσιν ὡς ἐπὶ πϑλὺ προγι- 
scilicet regibus pridem usitatus jurandi mos est) ρόμενον), οὔ τινά με φιλεῖν ὑμῶν ἡγήσομαι, εἰ τῶν 
haud equidem credam ex vobisaliquem amareme, τις χαχούργων τουτωνὶ γυναίων χεῖρας τὰς ip& 
si vel una αυδρίδιῃ e facinorosis istis mulieribus ἢ διαφύγοι, xal μὴ διὰ τάχους ἐκ τῶν σχοτέουν σφῶν 
manus meas effugiat, autnonomnescontinuo, ex οἰκημάτων συναθροισθεῖσαι, δίκας τοῦ roludpatw 
'abditis suarum &dium in publicum protracte,au- τίσειαν. Ταῦτ᾽ ἔφη, xal oi παρευθὺς, dO)oc ὦλλε- 
dacim tante ponas persolvant. Heec vix edixerat χοῦ διαμερισθέντες, τὰ τῆς πόλεως σεμνεῖοί τε χαί 
imperator, cum e ministris ejus plurimi, peralia φροντιστήρια διειλήέφεσαν, ἀναζητοῦντες μὲν καί 
alii urbis loca dispersi, religiosarum virginum τὰς ἄλλας, ὅσαι γε τοῦ σπαθαρίου κατεκεχείριν, 
domos et urbis totius monasteria perscrutarisunt πρὸ δ' ἄλλων ἁπασῶν τὴν μακαρίᾶν ταύτην Θαδν 
aggressi ;requirent quidem οἱ alias omnes, que- σίάν - οὐκ ὀλίγα χαί γὰρ ἰδιαίτατα Ocio epit 
cunque injicere in spatharium mannus fuerant περί αὐτῆς ἐπισχήψας ὁ βασιλεὺς, πρωτουργὸν d 
8.58, sed beatam Theodosiam cumprimis com- μεμαθηχὼς xai τὸ πᾶν δύ αὐτῆς γονέσθᾶι διεγνωκάϊ. 
prehendere cupientes. Non enim mediocria qua- Καέ δὴ ταύτας συλλέξαντες, εἰς iv. ἁπάσας συνήόθριν 
namautvulgariaadversusillam meditari suisvisus σαν * σὺν δ᾽ ἁπάσαις τὴν ὑπὲρ ἁπάσας καί ὁλίου δὲ 
fueratrex, quam omnium primam facinus fuisse χὴν ἀστέρας τὰς ἄλλας ὑπεραυγάξονσαν μέσον κὐ- 
aggressam didicerat,etreitotiusexstitisse causam. τῶν ἔστησαν x«i τῷ βασιλεῖ συμπαρέστεσαν. 





913 IN S. THEODOSIAM. 914 


Comprehensas ergo omnes in publicum pariter protrahunt: sed et cum omnibus eam quoque, qua 
precellens omnibus, uti sol pre stellis, alias superabat fulgore, ipsarum in medio, coram impe- 


ratore constituunt. 


x. O δὲ xoi πρὸς piv τὰς ἄλλας βλοσυρὸν A 20. Ile vero, in alias quidem omnes torvum 


ἔδλεψε, xoci, Ἵνα τί, φησὶ, δύστηνα γύναια, εἰς 
τοσοῦτον ἥχετε τόλμης, ὡς x«i προσταγῆς ἐμῆς 
ἀλογῆσαι, χαὶ τὸν ἐμὸν σπαθάριον οὐχ ὅτι γε τοῦ 
ἔργου παραποδίσαι, ἀλλὰ χαὶ βιαίῳ θανάτω παρα- 
πέμψαι ; Πρὸς δὲ τὴν μαχαρίαν ταύτην Θεοδοσίαν 
ἐπιστραφεὶς, Οὐχ ἔλαθές μοι, χαχούργον, ἔφη, xci 
μιαρώτατον γύναιον * οὐκ ἠγνοήσῴ σον τὸ ἀλόγιστον 
θράσος, οὐ τὴν παράθαλον τόλμαν, οὐχ ὃ περὶ τὸν 
σπαθάριον ἔδρασας, xai ὡς ἀνεῖλες τῷ ἐμῷ προσ- 
τάγματι ὑπηρετούμενον, Ἔμοιγε ἀντῆρας, κατ᾽ ἐμοῦ 
τὰς χεῖρας ἐχίνησας * τοιγάρτοι διαναστὰς ἔγωγε, 
τὰς ὑπὲρ ἐμαυτοῦ δικας ἀπαιτήσω, χαὶ διχαίως ὅτι 
λήψομαι, x«i τὴ εἰκότα σε τὴν ἀλάστορα τισομαῖι, 
ὡς μὴ τὸν βουλόμενον τῶν βασιλευόντων εἰς νέωτα 
χατεπαίρεσθαι, μηδ᾽ οὕτω χατὰ τῆς ἀρχῆς αὐθαδιά- Β 
ξεσθαι. ᾿Αλλ᾽ ἔνεστι μεταδουλευσαμένῃ xci πεισθείσῃ 
συμδουλεύοντι πλέον, ἢ ὡς βασιλεῖ σοι προστάσσοντι, 
περισωθῆναι μὲν τῇδε χαὶ διαδιῶσαι πεοιφανέστατα, 
ἐχεῖ δὲ γενομένῃ τῆς μαχαρίας ἐκείνης τυχεῖν λήξεως. 


intuens, Ut quid, ait, infelices muliercule, eo pro- 
cessistis audacie, ut non mea modo mandata con- 
temnere, sed meum quoque spatharium ab eo- 
rumdem mandatorum exsecutione prohibere, neque 
id solum, verum funesta etiam morte delere non 
sitis veritee ? Ad beatam deinde Theodosiam con- 
versus : Non, inquiebat, latere me potuisti, facino- 
rosa et mulierum omnium pessima : non mihi fuit 
ignota tua illa infrenata jactantia, non audacia in- 
signis. Novi profecto quidquid adversus satellitem 
meum, te hortatrice ac duce, gestum fuerit, et qua 
ratione ministrumregiis obtemperantem mandatis 
interimere minime dubitaveris. Mihi cum eo modo 
ausa es adversari, tuas contra meipsum manus ἃ 
te compulsas fuisse ignorare non potes. Nunc igitur 
haud saneinjusto adversum te furore consurgens, 
pro sceleris magnitudine poenasreposcam ; nec mi- 
nus juste reipsa sumam supplicium simuleet vindi- 
ctam, ut nemo regiis sesejussis imposterum oppo- 


nere, aliuve ratione audeat contra principem efferre. Potes tamen (si vis mutare mentem, et sua* 
denti, aut potius, ut regem decet, imperanti parere) hic quidem salvari et splendidissime vivere, 


in altero autem seculo beata perfrui requie. 

χα. ᾿Αλλὰ πῶς ἄν ἀξίως παραστήσαιμι λόγῳ 
τὴν μετὰ παλλῆς ὅτι συνέσεως τῆς Μάρτυρος ἀπό- 
χρισιν πρὸς τὸν τύραννον ; ποίαν λόγον πεπλοντὴ- 
χὼς δύναμιν ; à μᾶλλον ποίαν εἴληχὼς ἐπίπνοιᾳν 
ἄνωθεν, δι᾿ ἧς αὕτη x«i σοφὼς ἀπεχρίνατὸ, χαὶ νου- 
νεχῶς ἐπεστόμισε τὸν βλοσυρὸν τὴν ὀφρὺν, τὸν τὴν 
γλῶτταν πολὺν, τὸν ἄντιχρυς χαταπιεῖν αὐτὴν βρεν»- 
θυόμενον χατὰ τὸν ἐνοιχοῦντά οἱ, τὸν τὴν γῆν καὶ 
θάλασσαν ἐξαλείφειν ἐπαιρόμενον, ὡς ἐνὸν μοι ταῦτα 
διεννοήσομαι ; xal ὡς ἐξ εἰχότων ἐρῶ. Ἔγωγε, 
φησὶ, βασιλεῦ, ἐκ παιδὸς εὐθὺς τὴν ἡσυχίαν ἐπό- 
θησα, χαὶ τὴ ἐμὴν σωτηρίαν ἐξήτησα, χαὶ οὐδὲν 
Lt τῶν τοῦ χόσμου τερπνῶν, Θεοῦ συναραμένου, 
τῆς προθέσεως μεταστῆσαι χατίσχυσε * x«l νῦν ἴσθι 
τῆς πρὸς Θεὸν ἀγάπης τῶν ἁπάντων οὐδὲν ἀποστή- 
σειν. ^O γοῦν ἂν εἴη σοι βουλομένῳ, μὴ χατοχνήσας 
ἂγε δὴ πέρανον - σάρχες ἰδοὺ ξαίνειν αὐτὰς πρόσ- 
ταττε, ἁρμονίας μελῶν διασπᾶν, ὀστᾶ συνθλάττειν, 
χεφαλῇ τὴν τομὴν ἐπενεγχεῖν * ἐν βραχεῖ φημι, τῆς 
ἐνθάδε ζωῆς στέρησον, ὡς ἄν με θᾶττον τῇ αἰωνίῳ 
καὶ χρείττονι παραπέμψειας, 


21. Qua nunc ego dicendi facultate sapientissi- 
mam martyris ad tyrannum responsionem in me- 
dium proferam ? qua verborum ac sententiarum 
copia instructus, vel potius qua de ccelo inspira- 
tione commotus ? per qualem scilicet ipsa et pru- 
denter respondit, et obmutescere fecit illum, 
supercilio ferocem et ore turgidum ; illum, instar 
di&monisseinhabitantis, frendentem ex adverso ad 
deglutiendam ipsam, terramque et mare se posse - 
abolere presumentem; quomodo talia mihi credam 
comprehensibilia esse, aut ea convenienter valebo 
eloqui? Ego, responditTheodosia, jam indea prima 
etate quietioris etab omni hominum strepitu re- 
motioris vitee desiderio accensa fui, o imperator, 
nec minus consequende salutis mee studiosa ; sed 
nec exiis quidquam, que mundus in bonis suis 
gaudiisque habet, a suscepto consilio revocare me, 
Deo bene propitio, valuit. Nunc quoque hoc tibi 
est sciendum, e rebus omnibus nullam reperiri, 
que& a Dei charitate possit me modo ullo abducere, 
Si igitur ita tibi videtur, age, nulla interposita 


mora, necem affer : exhibeo corpus meum ad supplicia : verberibus illud jube discerpi, membrorum 
quoque omnium compagem dissolvi, confringi ossa ; capitis abscissionem impera, atque, ut breviter 
dicam, vite hujus usura privari me jube, ut citius ad immortalem melioremque vitam per te trans- 


mittar. 
χβ΄. Τούτοις ὃ τύραννος ἐξαπορηθεὶς, xai πρὸς Ὦ 

τὰς λοιπὰς τὸν λόγον τρεψάμενος, ᾿Αλλ᾽ ὑμεῖς γε, 
φησί, μὴ τῇ ματαιόφρονι ταύτῃ κχαταχολουθήσητε, 
μηδ᾽ ἐς τοσοῦτον μανίας ἔλθητε, ὡς χαὶ τῶν ἐνταῦ- 
θα ἡδέων στερηθῆναι xci τῶν ἐχεῖσε οὐχ ἧττον, εἰ 
μὴ μᾶλλον, ἀμοιρῆσαι τερπνῶν, χαὶ πρὸς γε χατα- 
θιχασθῆναι θάνατον τὸν ἀθάνατον. Αἱ δὲ, ὡς χαλῆς 
διδασχάλον χαλαὶ τῷ ὄντι μαθήτριαι, Mà γένοιτο 


22. Hoc responso ad summam consilii inopiam 
adduetus tyrannus, virgines alias hoc iterum 
sermone compellat : Vos certe nolite insane huic 
mulieri perlinaciler adherere, eoque dementie 
progredi, ut vos et iis que hic sunt bonis orbas 
esse, el quee in altera vita reperiuntur, paribus 
cerle, si non majoribus, voluptatibus privari, 
quin etiam ad mortem condemnari eternam, pa- 


915 


CONSTANTINI ACROPOLIT/E 


tiamini, Ille autem, quemadmodo egregie ma- À ἡμᾶς, φασὶ, τῇ θεοπνεύστῳ ἡμῶν ἐναντία φρονῆσαι 


gistre discipulas decebat non minus egregias: 
Absit, inquiunt, ut cum divinitus inspirata matre 
86 magistra nostra non eadem sentiamus, ut tuis 
morem geramus blanditiis, ut minis terreamur. 
Hujus nos instituta ac mores sequimur, ab hac ne 
separemur, cum obsecratione petimus. Quecunque 
igitur ab ea tibi dicta sunt, eadem a nobis dicta 
tibi putato. Ingenti ad heec verba furore impletus 
tyrannus: Insanas, exclamat, mulieres e conspectu 


μυσταγωγῷ, μὴ ταῖς σαῖς ὑπεξαι θωπείαες, p 
θροηθῆναι ταῖς ἀπειλαῖς. Ταύτης ἐσμὲν ὀπαδοὶ, 
ταύτῃ xal συνιαγῆναι ποιούμεθα δι' εὐχῆς - ἃ γοῦν 
παρὰ ταύτης ἀχήχοας, ταῦτ᾽ ἄντιχρυς χαὶ παρ᾽ buy 
ἀχηχοὼς γένωσχε. Θυμοῦ πληθεὶς ἐπὶ τοῦτοις ὁ τύραν- 
νος, Μεταστήσατε, φησὶ, τὰς ἀπονενοημένας ἐξ ἐμοῦ 
διὰ ταχέος, ὃ μᾶλλον &x τοῦ βίον τὰ χάχιστα πονήσατε 
γύναια, βιαίῳ θανάτῳ παράδοτε ὡς ἂν αἱ τῆς αὐτῆς 
ἀπονοίας μὴ τοῦ λοιποῦ χατατολμῷεν τὰ παραπλύσια, 


meo quantocius abripite, aut potius, ut merentur crudeli morte perimite, ut si que istius adhuo 
fortassis sunt dementie, similia perpetrare exhorrescant. 


CAPUT IV. 
S. Theodosiz post sociarum necem crudele martyrium et gloria in colis. 
23. Talia cum dixisset tyrannus, continuo mi- B xy. Καὶ ὁ μὲν ταῦτ᾽ pg, Oi δ᾽ εὐθὺς, πῦρ ὕλης 


nistri ejus, tanquamignis ligna corripiens, sanctam 
auferunt ἃ conspectu ipsius ; et ceteras pariter 
eum ea abducunt, trahunt per crines, mazxillas 
percutiunt, per plateas raptant insolenter. Atque 
has quidem absque mora crudeliter trucidant, 
venerandasque revera victimas, religionis causa 
mactatas, Numini supremo sistunt homines nefa- 
rii. postreme condemnationis in ultimo mundi 
tempore, non sine insigni suo pudore, futuri rei : 
beatam vero Theodosiam, de qua plurimus regi 
fuerat sermo, ad alteram servantes questionem, 
iterum cum ea loqui cceperunt, e£ quamobrem 
pertinaciter adeo iis que imperabantur contradi- 
ceret, pecunctari. 

2&. At vero beata martyr, summa sapientia 
summaque animi fortitudine lta eos est allocuta : 
Ego quoque id, o boni, ex vobis quero, quid 
tandem esse possit in causa, cur ad cruciatus et 
mortem me designetis?An proptereajquod religiose 
venerari staduerim ejus imaginem, qui cum Deus 
esset propter me natus est homo, similis mei? 
&ut ejus qui Deum et hominem absque ulla virgi- 
nitatis sue labe peperit? aut eorum qui Salvatoris 
adventum mundo universo annuntiarunt ? aut 
denique eorum qui suum pro Christi doctrina 
fuderunt sanguinem, quique alia etiam ratione 
divinam sibi amicitiam conciliare sunt conati ? 
Quomodo vero non optima cum raticne stultam 
me dicerent et insanam, si vestra profecto deliria 
ego etiam delirare in animum inducerem ? autab 
118 persuaderi mibi sinerem, qui ad absurda adeo 
pertrahere me conantur ? Id autem qua tandem 


ὥσπερ δραξάμενον, τήν τε ἁγίαν μεθιστᾶσι χαὶ τὰς 
σὺν αὐτῇ συναπάγουσι, τῶν τριχῶν ἕλχοντες, χατὰ 
παρειῶν τύπτοντες, διὰ πλατειῶν σύροντες. ᾿Αλλὰ 
τὰς μὲν ἄλλας εὐθὺς σφάττουσι, χαὶ θύματα ταύτας 
τίμια τῷ ὄντι γε xal σεδάσμια προσήνεγχαν TO Θεῶ 
οἱ τῆς ἐσχάτης πρὸς τῇ ἀνυπερδλότῳ αἰσχύνη 
καταδίχης ἐπ᾿ ἐσχάτῳ xe ὑπεύθυνοι - τὸν δέ γε 
μαχαρίαν ταύτην Θεοδοσίαν, ἧς πέρι xoi τῷ βασιλεῖ 
λόγος ὅτι πολὺς ἦν, εἰς δευτέραν ἐταμίευσαν τὴν 
ἐξέτασιν, χαὶ εἰς λόγους αὖθις ἦλθον αὐτῇ, χαὶ ὑπὲρ 
ὅτου τοσαύτην ποιεῖται τὴν ἔνστασιν πυνθάνεσθαι 


ἤθελον, 


xd' Καὶ à μάλα συνετῶς, μάλα γενναίως πρὸς 
αὐτοὺς ἔφησεν : ᾿Αλλ ὑμεῖς γε, ὦ λῷστοι, τπευνθά- 
νομαι, τίνος ps εἶνεκα χαταδιχάξετε θάνατον ; ὅπ 
προσχυνεῖν ἐθέλω τὴν εἰχόνα τοῦ δι’ ἐμὲ κατ᾽ dà 
γεγονότος Θεοῦ ; πρὸς δὲ γε τῆς ἀχρώντως τοῦτον 
τεχούσης ; τῶν χῃρυξάντων αὐτὸν ἐν ταῖς πέρασι; 
τῶν ὑπεραθλησάντων αὐτοῦ ; τῶν ἄλλως εὐαρεστγ- 
σάντων αὐτῷ ; Καὶ πῶς οὖς ἔξω γενοίμην νοῦ καὶ 
φρενῶν, τοῖς αὐτόχρημα παραπλῆξιν ὑμεᾶν σνμρρο- 
γήσασα, ἣ x«l καθάπαξ πεισθεῖσα τοιαῦτα χατα- 
ναγχάξουσι ; Πῶς d' ἀνασχοίμην, τὰς βιέας ταὶ 
σιπτὰς εἰχόνας χλευαξόντων ὑμῶν, χαὲ τὐλούντων 
αὐτὰς εἴδωλα ; Τὰ γὰρ εἴδωλα ἀνυποστάτων καί 
ψιλῇ διατυπουμένων ἐπινοίᾳ πλάσματά τε xe de 
χάσματα διεγνωχαμεν, οὐδ᾽ ἀληθῇ τὰ πρωτότνπα 


p καί τίμια χαθ᾿ αὑτὰ καί σεβάσμια, τῆς αὐτῷς ταί 


αἱ εἰχόνες ix τοῦ εἰχότος τιμῆς κχαθεστήχασι 
ἄξια. . 


ratione valeam tolerare, quod sacre et venerande imagines odio vobis sint et ludibrio, et pro idolis 
habeantur ἢ ldola certe novimus esse simulacra rerum non subsistentium, et solerti industria re 
presentatarum figmenta : quorum prototypa cum vera non sint, neque per sese estimationis ullis 
aut pretii, consequens est, ut ipse imagines nihilo majori veneratione sint digne. 


95. Ut igitur verbis nihil contra e&m efflci posse 
cognoverunt, quam tanta animi firmitate respon- 
dentem, tamque sapienter errores confutantem 
audiverant, immaniter eam cedere coperunt ; 
quodque oratione persuadere non valuerant, ver- 
berum atrocitate extorquere sunt aggressi. Sed 
quod intenderant non modo non sunt consecuti, 


xt. Ὡς οὖν ἔγνωσαν οὐ λόγοις πεῖσαι ταύτῃ 
δυνάμενοι, οὕτω τοι στεῤῥῶς ἀποχρινομένην ὁρῶν» 
τες χαί συνετῶς αὐτὴν περιτρέπουσαν, ἀνολεῶς 
μαστίξειν προήχθησαν, xai ὃ μὴ φθαῖεν δνηθέντες 
πειθοῖ, βίᾳ χατισχύσαι διενοήθησαν. ᾿Αλλ᾽ ἀπέτυχον 
τοῦ σχοποῦ, ἀλλὰ διήμαρτον τῆς ἐλπίδος πρὸς piv 
γὰρ μιχρὸν αὐτὴ θέλξασα, βρατῶν ἀφρονεστάτους, 


917 IN S. THEODOSIAM. 918 
xarà τὸν εἰπόντα, διήλεγξεν. Οἱ μὲν γὰρ τούς τύ- A verum etiam omni prorsus exciderunt spe, que 


πτοντας ἐπέστησαν xal τὰς μάστιγας διηυτρέπισαν" 
ἢ δ᾽ οὐδένα λόγον σφῶν ποιησαμένη, ὡς εἰς λόγους 
αὖθις ἔγνω χωρεῖν μῶλοντας, Ὃ βούλεσθε, φησίν, 
μὴ μᾶλετε διαπράττεσθαι, Ἴστε τῆς, ἧς ἔχομαι 
γνώμης, ἐχστητομένην οὐδέποτε᾽ οὐ γάρ μέ τις 
πτοήσει τῶν ἀποχτεῖναι μέν τὸ σῶμα δυναμένων, 
λυμήνασθαι δὲ μηδοπωσοῦν ἰσχνόντων μον τῇ ψν- 
χῆ, ὡς ὁ xai ψυχὴν πρὸς τῷ σώματι δυνάμενος 
ἀπολέσαι, ἅτε δημιουργὸς ὧν ἀμφοῖν χαὶ δεσπότης 
ὑπέθετο. 


xb. Πῶς οἴεσθε ταῦτ᾽ ἀχούσαντες διετέθησαν ; 
Πῶς οἱ τὴν ὀφρὺν ἐκ τοῦ βασιλείον χράτους αὐχοῦν- 
τες τὴν τοσαύτην σφῶν περιφρόνησιν ἧνεγχαν : 
Bic χαθά τινε τὴν χαρδίαν ἐδλήθησαν" τοίνυν καὶ 
συνεχύθησαν τῷ θυμῶ, x«i ἐχμανεῖς ἐγεγόνεισαν, 
χὰχ τοῦ ἔργου τοῦτο παρέστησαν’ οὐ γὰρ Ott γυνὴ, 
οὐδ᾽ ὅτι τὸν βίον ὁσίως τε χαὶ ἀμέμπτως ϑιήνυσεν, 
εἰς νοῦν ὅλως ἔδαλον, ἀλλ᾽ csi τινα ληστήν, ὡσεὶ 
τινα xaxoUpyow, ἥ x«i τι τῶν ἐξωλεστάτων ἄλλως 
γνναίων ῥιπτοῦσι χατὰ γῆς, μαστίξουσιν ἀπηνῶς. 
᾿Αλλ᾽ οἱ μὲν ἔτυπτον, καὶ ὅση γε ἰσχὺς ἔτυπτον, ἡ δ᾽ 
εἰς οὐρανὸν τὸν νοῦν ἀνατείνασα, «αἱ ὅλη γενομένη 
τοῦ χρείττονος, εὖγε τοῦ θάρσους ἱ εὖγε τῆς εἰς Θεὸν 
πεποιθήσεως ὑπέρενγε ταύτη τῆς γενναιότητος Ϊ 
ὕπέψαλλς χειμέν᾽ Κύριος στερέωμά μὸν καὶ 
χαταφυγή μον, x«t ῥύστης uou ὁ Θεός μου βοηθός 
μου, χέρας σωτηρίας μου, κχαὶ ἀντιλήπτωρ μου, 
ὃν ἐπιχαλουμένη σωθήσομαι. Καὶ τεῖχος ἐν αὐτῷ 
ὑπερδήσομαι, τὸ τῆς χαχοδοξίας τοῦτο διάφραγμα, 
ὃ διατειχίξει μὲν Θεοῦ, διατειχίξεϊ δὲ καὶ τῆς ἀφρά- 
στου ἐχείνης χαὶ ἀλήχτου μαχαταριότητος. 
in ipso transgrediar murum ; murum, inquam, 
eeterna ineffabilique in colis beatudine. 

χξ, Ἣν οὖν ἰδεῖν aipdrov ἐχ διαφόρων τοῦ σώ- 
ματος μερῶν προχεομένους χροουνοὺς, ἐδαφος,φοι- 
γισσόμενον, χέρματα σαρχῶν ἄλλοθεν ἄλλα διασχι- 
δνώμενα, σῶμα χαθάπαξ καταξανθὲν, σῶμα χατα- 
ὅληθεν, καὶ πρὸ τῆς φθορᾶς μικρὸν φάναι διαφθα- 
piv, ψνχὴν, δ' ἀπαθῆ, χαὶ ὄντως οὐρανοδάμονα- τὴν 
γάρ Tot κεφαλὴν ἢ μαχαρία διάρασα, Τύπτετε ὡς 
ἰσχύς ὑμῖν ἔφη, τύπτετε’ ἐμὲ γὰρ, εὖ ἰστε, τῆς 
προθέσεως οὐδόλως ἐχστήσιτε, οὐδὲ τοῖς ὑμετέροις 
θελήμασιν ὑποχλῖναι δυνήσεσθε, " Ap' οὐχ ἐμφιλοσο- 
φώτατα τὸ τοῦ ᾿Αναξάρχου διενοήσατο ; &p' οὐ xpsir- 
τον ἐχείνου, τοῦ ἐπὶ γενναιότητι διαθδοήτου, τοῦ τὴν 
σοφίαν πολυθρυλλήτον τὸ σῶμα περιπεφρόνηχεν - 
Εἰ γὰρ xal μὴ θύλακον ἔφησεν, ἀλλ' ἐνόμισε χαὶ τοῦ 
μηδενὸς ἐτίμησε, χρεῖττον ὄντως ἐχείνου χαὶ ἐφιλο- 
σόφήσε χαὶ ἠνδρίσατο. 'O μὲν γὰρ ἐπ᾽ ὀλίγον ἐμα- 
στίχθη, xai ὡς ἐν θεάτρῳ τοῖς παρατυχοῦσιν ἐμφανί- 
ζεσθαι ἤθελε, x«l τὴν παρ’ ἀνθρώπων δόξαν ἐχαρ- 
τέρει θηρώμενος, oi τε γὰρ ὁρῶντες στιζόμενον, 
xai ταῖς στίξεσιν οὐ χαταχαμπτόμενον ἐτεθήπεσαν, 

(6) Anaxarchi Abderite,cum jussu Nicocreontis 


Cyprii tyrranni in saxeo mortario contunderetur, 
ea vox laudatur ἃ Laertio, Cicerone, Valerio: 


paululum eos decipiens, probavit esse, ut ail ille, 
stultissimos virorum. Illi enim verberantes instrue- 
bantet dirigebantictus: ipsa vero nihili eos fa- 
ciens, ut vidit a verberibus ad verba rursum deve- 
nire paratos : Quod, inquit, facere vultis incun- 
ctanter peragite. Nostis meab ea quam nunc habeo 
mente discessuram nunquam. Nec sane quisquam 
me terruerit eorum, qui corpus quidem istud. oc- 
ciderepossunt,animte autem meeelmolestiam ullam 
afferre non possunt, quemadmodum potest is qui 
animam una perdere valet cum corpore, quia tam 
hujus quam illius factor est et creator. 
26. Qua ratione affectos fuisse putatis heec au- 
dientes ? quo modo tantum sui ipsorum contem- 
B ptum excepisse eos, qui ob datam sibi a erudeli 
imperatore potestatem, tollebant supercilium ? 
Transfigebatur cor eorum velut jaculo quodam, et 
toti confundebantur pre furore, efficiebanturque 
rabidi, et per iracundiam agebant omnia. Non 
enim omnino in mentem sibi venire patiebantur, 
aut quod mulier esset, aut quod adeo religiose in- 
culpateque vixisset ; sed, veluti maleficam et femi- 
narum omnium ultimam nequissimamque, solo 
afflixerunt etinclementer flagellarunt. Verberabant 
illi, et verberabant viribus totis, ipsa vero mente 
in ccelum defixa, etmajora melioraque omnia co- 
gitans (o insignem animi fortitudinem ! o preecla- 
ram in Deum fiduciam ! o nunquam satis laudan- 
dam generositatem !)'in terram licet prostrata 
hecePsalmis suaviter concinebat: Dominus fir- 
mamentum meum et refugium meum, et liberator 
meus. Deus meus, auxiliator meus, cornu salutis 
mete, et susceptor meus, quem invocans salva ero, 
perversitatis hujus, qui separat a Deo atque ab 


27. Cernere igitur erat rivos quasi sanguinis e 
variis virginei corpusculi partibus profluentes, so- 
lum purpuratum, carnium frusta alio alia loco 
sparsa, corpus prorsus]acerum, corpus dissolutum, 
et ante mortem quasi premortuum, cum anima 
interim perturbationisexpers inipso quodammodo 
cceloversari videretur. Etenim sublato aliquantis- 
per capite ; Verberate, inquiebat, quantum potestis, 
quin etiam cunctas in verbera afferte vires ; nostis 
enim, a pristina mentis sententia nullo me modo 
dimovendam ; nec vestris unquam desideriis me 
subjicere poteritis. Nonneergo quod in Anaxarcho 
(6) philosopho fuit preclarissimum insigniter te- 
nuit ? nonne melius quam ille, ob nobilitatem oe- 
lebris, et ob sapientiam clarissimus, corpus suum 
contempsit?Si enim, femina exsistens, molle nihil, 
nihil sensit aut dixit femineum, nec reverita est 
quemquam ; sublimius profecto quam ille philoso- 
phata est, et generosius egit. Hic videlicet exiguo 
solum tempore verberibus contusus, spectatoribus 


« Tunde, tunde Anaxarchi follem, Anaxarchum 
enim non tundis. » 


919 CONSTANTINI ACROPOLIT E. 9n 


gestiit (quemadmodum in theatroconspicuus esset; A xat οἱ μαστίζοντες παραυτὰ μεταδληθέντες ἐθαύ- 
ethominum tantummodo laudem consectatus, for- μαξον: τὸν δέ γε μαχαρίαν ταύτην ol τύπτοντες 
titer fecit ; cum scilicet presentes obstupescerent σύναμα xot οἱ τυπτομένην θεώμενοι οὐχ ὅτι γε οὐχ 
hominem, subipsa contusione ne quidem sesetor- ἠλέουν αλλὰ και ἐμίσουν ἐκ ψυχῆς, xat ἔλοιδοροῦν- 
quentem in latus, ipsique qui eum contundebant το ταύτη τῆς ἀπονοίας, xat ἐταλάνιζον. 
commotis animis eumdem demirarentur. Beatam vero hanc, tam qui cedebant, quam qui csaesam 
spectabant, non modo, non miserebantur, sed infensissimo quoque prosequebantur odio, et demen- 
tiam ei objectabant, propter quam eam putabant infelicem. 
" 28.Revera post illam Deisupra naturam omnem xn. 
positi incarnationem, iis quoque qui sub natura 
sunt supra naturam agere multaetpati concessum 
fuit. Neque id immerito ; quippe natura omni 
superior, natureque effector Deus, et preter nature 
leges natus homo multaque supraejus vires effi- 
cere valens, nature quoque dedit nonnulla supra ὁποῖά γε xdv τῇ μαχαρίᾳ ταύτῃ τετῶεοται- xoi 
vires perpeti, quemadmodum in hac beata fecit. πῶς γὰρ ἄλλως ἴσχνσεν ἂν γύναιον ἁπαλὸν τῇ φὺ- 
Quo enim modo valeret femina, imbecillis sexu» B et, ἐχταχὲν τῇ ἀσχήσει, τὰς σάρχας οὕτω κατα- 
poenitentiis exhausta, corpore verberibus siclace- στιχθὲν, x«t ὡς εἰπεῖν διασπαραχθὲν, τοιαῦτα φὺο- 
rato, atque, ut ita dicam, discerpto, talia inter σοφεῖν ἐν τοῖς πάθεσιν ; Ὄντως αὐτοχράτορα τῶν πκα- 
medios cruciatus sentire et profari? Equidem sio θῶν τὸν λογισμὸν χατὰ τοὺς πάλαι Μαχκαθαίον 
existimo, divinam  Theodosiam, Machabeorum παρέστησεν, ὄντως ἀήττητον, ὄντως ἀχαταγώνε 
exemplo, corporearum omnium affectionum domi- στον, ID» ἀλλ’ ὡς εἶδον οὕτω γενναίως τὰς βασά- 
nam constituisse rationem, vere invictam, vere νὸνς, οὕτω χαρτερῶς φέρουσαν, τοῦτο μὲν γυναικὸς 
insuperabilem. Ceterum, ut tam fortiter tamque ἡττώμενοι και τὴν ὅτταν ἐπαισχυνόμενοι, τοῦτο d 
constantercruciatus peracerbos ab ea sustineri vi- τῆς σφῶν χαχοδοξέας ἀντικοιούμενοι xat οἷον ἐκ 
deruntqui eosinferebant, partim quidem quod afe- θηριούμενοι, τό γε νῦν εἶναι φρουρᾷ παραπέμπου- 
mina victosseipsoserubescerent,partim contra su- σι, και τοῖς τῆς φρουρᾶς παραδιδοῦσι, δεινοῖς, χαμ- 
amipsorum pravitatemagentes,et in rabiem quo- — et ταύτην οὕτω βουλόμενοι, και τῷ βασιλείῳ χαθ 
dammodo acti, quod tunc unum supererat, in car- υποτάξαι βουλήματι. 
cerem amandatam carceralibus tradunt erumnis, ita eam fatigare volentes, et regis tandem subjicere 
voluntati. 

29. Non paucis deinde elapsis diebus, cum de C 


Ὄντως μετὰ τὴν τοῦ ὑπεφυοῦς Θεοῦ ἕναν». 
θρώπησιν καρτερεῖν τὰ ὑπὲρ φύσιν τοῖς ὑπὸ φύ- 
σιν χεχάρισται, χαὶ xarà λόγον ὄντως. Ὁ γὰρ 
ὑπὶρ φύσιν Θεὸς, x«t τῆς φύσεως δημιουργὸς ὑπὲρ 
φύσιν τε γεγονὼς, x«t τὰ ὑπὲρ φύσιν ἐνχργῳῃ- 
χὼς, φέρειν τῇ φύσει τὰ ὑπὶρ αὐτὲν ἐχαρίσατο, 


x0. Ὧ δὲ τῶν ἡμερῶν ὀλέγαι παρεληλύθεσαν, 


ea iterum periculum facerent, eamdemque sicut 
ante persistere invenirent, ac ejusdem cognosce- 
rent manere sententie, mortem ejus decernunt. 
Mox alii manibus eam accipientes, alii per capitis 
velum trahentes, aliis alii corporis membris eam 
raptantes, velut pecus quoddam, ducebant ad la- 
nienam innocentem Dei buculam, ejusdem stabuli 
et pascui consortem, neque ab eis divelli unquam 
se passam. Non deerant interim qui eam percute- 
rent, et inclementer verberarent ; nam ceteros qui 
eam convitiis, e pleno (ut dicitur) plaustro petitis, 
onerabant omitto dicere. Postquam autem eo 
venerunt, ubi decreverant finem facere iis qus 
intendebant (decreverant autem id facere in ma- 
cello (7), ut tanquam ovis jugularetur aut veluti ju- 
mentum mactaretur tam ad contumeliam ipsius, 


καὶ πεῖραν αὐτῆς ποιησάμενοι ἐπει τὴν αὐτὴν obe 
εὗρον, τὴν αὐτὴν αὖθις ἀνέγνωσαν, χαταδεχκοέξουσο 
αὐτῆς θάνατον. Ἔνθεν τοι xat oi μὲν τῶν χειρῶν 
ταύτης λαδόμενοι, οἱ δὲ τῆς χεφαλῆς καλύπτρες 
δραξάμενοι, ἄλλοι δ᾽ ἄλλον μέρους τοῦ σώματος sD- 
xov, xat ὡς βόσχημα ἦγον ἐπι σφαγὴν τὸν ἀπειρό- 
xaxoy ὡς ἀληθῶς Θεοῦ δάμαλιν, xat τῆς αὐτῆς v 
μῆς τε xat μάνδρας ἀντεχομένην, xat μὲ μεταστῇ 

ναι τὸ παράπαν αὐτῆς ἀνεχομένην. Eige δ΄ οἱ Ev. 

πτὸν ἐν τῷ μεταξὺ, xat ἀνηλεῶς ἔτυπτον" τοὺς [ub 

ὕθρεσι πλύνοντας xxt ὡς ἐξ ἁμάξης, ὅ φασε, διαδοι- 
δορουμένους παρίημι. ᾿Αλλ’ ἐπείπερ ἔφθασαν ὅποι 
δὴ τέλος δοῦναι προὔχειτο, τοῖς xarà σχοπὸν (ἕν μα- 
x()e δ᾽ αὐτοῖς προὔχειτο, ἵν᾽ ὡς ἀμνάδα παραϑῶσι 


p σφαγῆ..χαι ὡς ἕντι τῶν χτηνῶν χτείνωσεν, ἅμα μὴ 


εἰς χλεύην τῆς μαχαρίας, ἅμα δὲ και τῶν Ópoppé 


γων ταύτη χατάγελων), ἀλλ᾽ ὡς ὅποι δὴ καὶ βού" 
λοιντο παράγένοιντο τῶν τις δημίων χαινότερόν t! 
διενοήσατο" τὴν μὲν γὰρ διὰ τοῦ ξίφους τομὴν, ft 
χρὰν μὲν x«t ἄλλως ὀδυνηρὰν, ἀλλ᾽ οὖν gopwrh 
δή πως ἡγήσατο, χαι τὴν διὰ μαχαίρας ὡσαύτως. 
Κέρὰς οὖν τῶν παρευρεθέντων λαδὼν, εἰς γῶν τί 
τὴν ᾿Αγίαν χαταθαχὼν, χαι τῆς χόμης πρὸς émv- 
τὸν ἀναχλάσας διὰ τοῦ γαργαρεῶνος ὠθεῖ, xai 
cellum publicum apud Cedrenum. 


(8) Arietinum cornu fuisseindicat auctor distichi 
in Synaxariis. 


quam ad aliorum idem cum ipsa sentientium 
irrisionem) ; postquam, ut dixi, pervenere quo 
volebant, carnificum nonnemo novum  quid- 
dam et insolitum excogitavit : illam enim que 
. capitisabscissioneautmachereimpulsu peragitur, 
mortem acerbam quidem accidere, attamen tole- 
rabilem arbitrabatur. Arrepto itaque quod in via 
publica forte offerebaturcornu(8) virginem sanctam 


(7) Deloco supra jam actum est. Μάχελλον au- 
tem, Latinalicet vox sit, etiam Paulus dixit, I 
, Cor, x, 25. Μαχελλεῖον alii; hinc λεωμαχέλλιον, Ma- 


991 


σπονδύλους τούτῳ διατεμών, πιχρότατα τῆς τοὺς 
πνοῆς αὐτὴν ἀφαιρεῖται σύναμαι χαὶ τῆς ξωῆς. 


IN S. THEODOSIAM. 


922 


prosternit solo ; et crinibuseamoorripiens' magna 
vi in jugulum (9) cornu impellit, et diffractis quee 


deinde occurrunt vertebris, acerbissimo cum doloris sensu spiritum martyri vitamque ademit. 


X. Καί οἱ μὲν οὕτω τὰ χατὰ θυμὸν ἔπλησαν * ἡ δέ 
εὐθὺς τῶν xat' ἔφεσιν ἔτυχε * παραπομποὺς γὰρ 
ἀγγέλους εὑρήχει xai προπομπούς, oi x«t προὴ- 
γοῦντο ταύτης, χαὶ μετ’ εὐφημίας, παρέπεμπον, χαὶ 
εἰς οὐρανὸν ix γῆς μετεθίδαζον. Τάχα δ᾽ ἂν ἀναγο- 
μένη τοιαῦτα τὰ πρὸς τὰς ἀρχὰς, πρὸς τὰς ἐξουσίας 
μετὰ παῤῥησίας ἐφθέγγετο, Ὑψώθη χέρας μὸν ἐν 
Θιῶ μον. Ἕν γὰρ οὐτῷ τούς ἐμοὺς ἐχθροὺς ἐχερὰ- 
τισα, χαὶ νῦν ἰδοὺ πρὸς αὐτὸν ἄπειμι, αὐτὸν ἀμέσως 
τὸν δι ἐμέ γεγονότα κατ᾿ ἐμὲ προσχυνήσουσα, τῆς 
Θεομήτορος θείας ἀπαπολαύσουσα, τὰς διὰ Χρι- 
στὸν ἀθλησὰσας, τἀς βιωσάσας ἄλλως χατὰ Χριστόν 
ἀσπασομένη, xai τῆς σφῶν ὁμιλίας χατατρυφήσονσα, 
εἴπω συνελοῦσα, τῶν τέως pot προσχυνητῶν τύπων 
ὀψομένη νῦν ἀπέρχομαι τὰ πρωτότυπα * ἀπό γοῦν 
ἐμοῦ οἱ πονηρευόμενοι πάντες ἀπόστητε. 'ÀA))' ἡ μέν 
οὕτως εἶχεν, οὕτως ἀνήρχετο * οἱ dé ταὐτὴς προ- 
πορευόμενοι, παρεπόμενοί τε χαὶ συνεπόμενοι τί ἂν 
ἐποίουν, xai ὅπως διέχειντο: Εἰ γὰρ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρ- 
τωλῷ μετανοοῦντι, ὡς ὁ Κύριος αὐτὸς εἰρηχε, χαι- 
povtic, πόσης ἂν ἐπὶ τῇ ἐκ παιδός εὐθύς εὐαρεστη- 
σάσῃ τῶν τούτον θεσμῶν χαρᾶς τε x«i χυμηδίέας 


ἐπλήσαν - 


30. Atqne hi quidem ea qua dictum est ratione 
furorem suum expleverunt ; Thodosia vero votis 
86 desideriis suis omnino potita est. Colestium 
quippe geniorum precedentium subsequentiumque 
comitatu stipata, non sine insigni laudum preco- 
nio, e terris in celum deducta fuit. Dum autem 
ascenderet, poterat ad principatus et potestates 
sic fidenter loqui ; Exaltatum est cornu meum in 
Deo meo; illo quippe propitio, inimicos meos 
ventilavi cornu ; et ecce nuncad eum proficiscor, 
ipsummet qui pro me factus est homo. velamine 
amoto adoratura, et Matris ejus sanctissime frui- 


B tura conspectu, ac salutatura ceteras qus vel 


pro Christo passe sunt vel secundum ejus pre- 
cepta vixere, et ex earum conversalione non eri- 
guum captura gaudium. Abeo, inquiebat, earum 
imaginum, quas religioso semper cultu venerata 
sum, ipsamet conspectura prototypa. Discedite ἃ 
me igitur omnes qui operamini iniquitatem. Hoc 
itaque modo Theodosie res sese habuere, hac 
ratione in celos evasit. Nunc autem, qui illam 
precedebant, qui comitabantur quique subseque- 
bantur angeli, quid fecisse aut quibus incessisse 


modis arbitramur ? Etenim si super uno peccatore poenitentiam agente, quemadmodum ipsemet Do- 
minus testatus est, tantum ipsis sit gaudium, quanta eos letitia quanto gaudio dicemus fuisse 
repletos, ob eam, que a primis vite sue annis ei placuit per mandatorum ejus observationem ? 

λα΄. Ἔγωγε οἵομαι ὡς οὐχ ἧὅττον ὃ ὅτε τὴν τῆς C 31. Ad me quod attinei, non minori illam plausu 


πρωτομᾶρτυρος παρέπεμπον Θέχλης ψυχὴν, xc 
ἐχρότουν x«i ἔχαιρον, χαὶ τὸν ἄνθρωπον ὑπὲρ ἀν- 
θρώπων γενόμενον ὕμνουν τε xai ἐδόξαξον: Ἢ μὲν 
γὰρ τῷ εἰς τρίτον οὐρανὸν ἀνελθόντε Παύλῳ, xoi τὰ 
ἄῤῥητα μνηθέντι χατηχολούθήσε, διά τε πολλς ὅτε 
μνσταγωγίας πρὸς τὸ τοῦ μαρτυρίον στάδιον ἀπε- 
δύσατο- dj δ᾽ οὐχ ὅπως διδασχάλω κατὰ Παῦλον 
ἐχρήσατο, ἀλλὰ οὐδέ τῶν πολὺ μετ᾽ ἐχεῖνον * τὸ δέ 
γε μεῖξον, ὅτι xal συχνοῖς ἄγαν τῶν ὁμογνωμόνων 
δῆθεν πρὸς τοὐναντίον μεθελχομένῆ, τοῦ ὀρθοῦ περι- 
ἐσχετο, καὶ ὑπερθανεῖν αὐτοῦ εἴλετο. Καὶ ἡ μέν ἐπὶ 
πράγματι τὴν ἔνστασιν ἐνεδείξατο, παρ᾽ ἅπαντι 
ὠμολογημένῳ τελείῳ τε ἅμα καὶ ἀτελεῖ" à d' ἐπ᾽ 
ἀμφιδαλλομένῳ συχνόϊς, ἀτελέσι, λέγω, οἵ καὶ 
πλείους, ὥς φασι, x«i πολλὰς ὅτι τὰς ἀντιλογίας 
εὐρίσχουσιν, ὥφθῃ τε ἀπειρίτρεπτος, xoà τὰ παρα- 
πλήσια ἐνστᾶσα τῇ πρωτομάρτυρι τὰ ἴσα διεκαρτέ- 
ρῆσε. Πόσον δ᾽ ἂν ἡγήσαντο ὅτι x«l συνάθλους πλεῖ- 
στας πεποίηχε, χαὶ πρός τὸν αὐτὸν ὑπὲρ Θεοῦ ζῇ- 
λον ἐπῆρε, xci τῆς ἄνω βασιλείας κληρονόμους 
χατέστησεν ; 'A))' ἄγγελοι μεέν οὕτωσί πως ἔχαι- 
pov, ὁσίων τε δῆμοι xxi μαρτύρων ἄλλοθεν ἄλλοι 
προσυπαντῶντες, ὡς τὸ εἰχὸς, ἐδεξιοῦντο τὴν ὁσίαν 
ἅμα xxi μάρτυρα, xci τῆς σφετέρας μοίρας ἔχάτε- 
pot ποιῆσοι ταύτην ἐπόθουν xxi ἐδιώσασθαι - Θεὸς 


(9) Melius forte Ambrosianum Synaxarium χατὰ 
αὐχένα in cervice : quis enim nescit vertebras in 
cervice, non in gutture esse ? 

(10) S. Thecla, discipula S. Pauli, colitur, 93 


letitiaque exceptam, nec pauciores laudum ac 
gratiarum hymnosDeopropter hominem humanato 
decantatos fuisse arbibitror, quam tunc cum proto- 
martyris Thecle (10) animam deduxere angeli. Illa 
quidem Paulo in tertium usque colum rapto, et 
arcana non revelanda edocto, discipula adhesit, 8ἃ 
quo cum non pauca de rebus colestibus didicisset, 
ad martyrii stadium alacriter decurrendum egregie 
profecto fuit instructa. Quid autem Theodosia ? 
Non Paulum, Paulive similem, aut etiam eorum 
unum qui diu sane post Pauli tempora vixerunt, 
preeceptorem nacta est: sed quod pluris faciendum, 
eum plurimi Christianorum (11) palam in contra- 
riam partem traherent, rectam tamen viam tenuit, 


D et pro veritate mori elegit. llla constantiam tenuit 


super re, imperfectis eque ac perfectis indubitata 
Theodosia, pro ea 408 a multis vocabatur in con- 
troversiam, ab imperfectis scilicet, qui multas et 
magnas in contrarium rationes invenerant, ut aie- 
bant, mansit inconeussa ; in ceteris vero pari cum 
protomartyre perseverantia nihil quam illa minus 
egit fortiter. Illud porro quanti faciendum est, quod 
plures ejusdem certaminis effecerit socias, quas ad 
similem zelum pro Deo excitavit. suoque exemplo 
in coelestis regni hereditatem immisit? Hoc ergo 


Septembris, 

11) Quia τῶν ὁμογνωμόνων, ejusdem sententia, 
de fide circa Christum duntaxat intelligi hic de- 
bet, Christianorum verti. . 


A-» tà T 
POETE detalla 


^. "— p. 0-7 


CONSTANTINI ACROPOLIT.E. 


modo letabantur angeli, sanctorum vero et mar- Α δ᾽ ὑπέρ οὔ xe dv ὄν ἡγωνίσατο διατήσας ἀμφοῖν, 


tyrum turme, alie aliunde progredientes obviam, 
sancte simul ac martyri occurrebant, ut par erat, 


τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν ἀμφοῖν συναπολαύειν ἐνδέδω- 
κεν. 


et 5.8 quique parti cupiebant propriam vindicare. Deus autem, cujus ope et cujus causa certaverat, 
cum utrisque conversans fecit ut cum utrisque premio perfrueretur eterno. 
CAPUT V. 
Miracula ad S. Theodosiz invocationem patrata, ubi Auctor de se et suis. 


32. Atque hujusmodi ferme fuere ea que Sancte 
in ccelo contigerunt, prout congrue conjectare li- 
cet; nos vero quiin terra positi sacras ejus re- 
liquias feliciter possidemus, quid tandem facere, 
aut qua ratione affectos esse oporteat,considere- 
mus, presertim cum tot ejus admiranda opera 
nullo non die experiamur, videamusque homines, 
corporis usu viribusque destitutos,hactenus mem- 
brorum suorum rectam consequi conformationem; 
surdos ac mutos, recuperato aurium et lingue 
usu, ob insignia adeo miracula gaudio exsultare ; 
et Deo, qui tanta erga homines operatur, gratias 
exhibere ; et illam propter cujus merita tantum 
beneficiorum accipimus, queque lanta in ccelo 
gloria, tanta in terris potestate pollet, debitis ho- 
norum et laudum titulis, ut par est, prosequi. 


AB. "Ev μὲν οὐρανῷ τοιαῦτά τοι τῇ  Maxapía 
τῇδε συνήτηχεν, ὅσα γε ix τῶν εἰκότων ἔστι στοχά- 
σασθαι - τοὺς δ᾽ ἐπι γῆς εὑρισχομένους ἡμᾶς χαι τὸ 
ἱερὸν αὐτῆς κατέχοντας λείψανον τί ποιεῖν ἄρα xpi, 
xat ὅπως δεῖ διαχεῖτθαι, σχοπήσωμεν, χαὶ ταῦθ᾽ 
ὁσημέραι τῶν θαυμάτων αὐτῆς ἀπολαδόντας, τοὺς 
τέως παρειμένους τὴν ὁλομέλειαν τὴς σφῶν διαρτίας 


C ὁρῶντας αὖθις αὖ ἀπολαδόντας, χωφοὺὸς χαὶι ἀλὰ- 


λους, φωνοῦντὰς τε χαι ἀχούοντας ὑψαδύνισθαι͵, 
κάντως ταῖς θαυματουργίαις εὐχαριστεῖν τῷ ἐφ᾿ 
ἡμῶν τοιαῦτα διενεογοῦντε Θεῷ, xat τὸν δι᾿ ἧς 
ταῦτ᾽ ἐνεργούμεθα τὴν δεδοξασμένην ταὐτὴν ν οὐ- 
ρανοῖς, x«t οὕτω μεγὰλα ἰσχύουσαν ἐπέ τῶς γᾶς 
τὰ εἰχότα xat γεραίρειν χαι εὐφημεῖν. Πλεῖστα μὲν 
οὖν ἢ ᾿Αγέα ὁσημέραι τερατονργεῖ * ἀλλ᾽ οὗπερ αὐτ- 
ὄπτης ἐγενόμην οὐχ ἀνύσω μὴ διηγήσασθαι. 


Multa sunt quidem que Sancta quotidie facit admiranda, sed que ipsis hisce oculis videre merui, 


non possum non enarrare. 

33. Puer quidam erat state ad pubertatis annos 
jam progressus,ex eorum pagorum uno aliquo, 
qui in Phrygia ad fluvium Rhyndacum (12) sunt, 
oriundus, sed a patrio solo peregrinus. Hie quod 
dictu abominabile,vagorum Agarenorum impieta- 
tem sectabatur, et Constantinopolim adveniens, 
hac illac per civitatem oberrabat. Ecce autem, o 
rabiem demonis, omnium contra nos malorum 
auctoris | die quadam impletur tenebris et verti- 
gine. Meridianum scilicet erat tempus, quando 
etiam David ait non habitantibus in adjutorio Al- 
tissimi, et in Dei tabernaculo non commorantibus, 
demoniacas imaginationes ingruere. Cum igitur 
sic agitaretur, et ratio ei non parum esset con- 
turbata, derepente etiam contortis ita repertus fuit 
genibus, ut tibie femoribus adhererent, et abor- 
tivis illis haud dissimilis appareret, quos ad pre- 
tereuntium consitandam commiserationem plateis 
expositos frequenter conspicimus: quin etiam apo- 
plecticus totus erat, nec plane intelligere poterat 
quid pateretur. Cum autem natura cogeret ad ea 
quibus assuevit, tunc satis cogroscens quid mali 
esset (reptilis enim factus erat, qui eatenus solebat 
pedibus incedere) manibus eque ac pedidus utens, 
supra suase genua non promovebat,sed protrahebat 
eatenus saltem rationis compos, ut victum quaereret 
mendicato. Sic hacillacquerepentem seque volutan- 
tem (nec enim aliter poterat) ad measquoque edes 
eum contigit devenire, mihique in conspectum ve- 
nire,non gressu debilem,non claudicantem, sed ma- 
nifeste repentem et gradientem supra pectus ac ven. 
trem,secundum veterem maledictionem serpentis. 


λγ΄. Παιδίον τὴν ἡλικίαν ὅδη πρόσηθδον ὅν, πα- 
τρίς τῷδε τῶν περί τὸν Ῥυνδαχόν ποταμὸν pix χω- 
μῶν, τῆς προενεγκούσης μεταναστὰν τὸ δ᾽ ὅπως 
λέγειν οὐ φορητὸν, ἀσεδῶν τὸ χύχλῳ χαταδραμόν- 
των ᾿Αγαρηνῶν, x«t παρὰ τὴν Κωνσταντίνου γενό- 
μενον, τῦδε χἀχεῖσε τῆς πόλεως ἀλώμενον ἦν. ᾿Αλ)' 
ὦ τῆς ἀνέκαθεν τοῦ ἀρχεχάχου πρὸς ἡμῶς δύυσμι- 
νείας | σχότον xat δίνης μιᾶς πληροῦται τῶν &pe 
ρῶν. Μεσημθρίας ἦν ὁ χαιρὸς, ὅτε δὴ χαὶ ὁ θέας 
ἔφη Αανὶδ τοῖς μὴ χατοιχοῦσιν ἐν βοηθεὶα τοῦ 
ὙΨψίστον, μηδ᾽ ἐν τῇ σχέπῃ τοῦ Θεοῦ αὐλεζξομένοις, 
τὰ δαιμονιώδϑη συμπίπτειν φαντάσματα - παθὸν οὖν 
οὕτω x«t τὸν λογισμὸν οὐχ ἐπ᾽ ὀλίγον συνταραχϑθέν, 
τὰς ἰγνύας συνεστραμμένας αἴφνης ἔχον εὑρεθέ, 
τοῖς μηροῖς τὰς χνήμας συμπεφυχνίας, Gmel τῶν 
ἐχ γενετῆς ἀμδλωμάτων συχὰ παρὰ τὰς εἰατίας 
τῆς πόλεως ἔῤῥιπτε, τὸν τῶν παριόντων ἔλεον ἐκ- 
δεχόμεθα - ἀλλ’ ἦν ὡς ἐπίπαν ἀπόπληχτον τὸ παιδὰ- 


D ριον, xe: μηδ᾽ ὃ τι πεπόνθει, συνιέναε τὸ παράκαν 


ϑυνὰμενον. "Enti δ᾽ ἢ φύσις πρὸς ἅπερ εἴωθε κατη- 
γὰγχασε, τότ᾽ ἔγνωχεν ἀχριδῶς οὗ χαχοῦ γέγονν 
(ἑρπυστικὸν γὰρ χατέστη τὸ τέως βαδεστιχϑὴ 
χερσί μὲν οἷα xat ποσί χρώμενον, τοῖς δὲ γόνασυ 
οὐχ ὅπως λε προδαῖνον, ἀλλὰ συρόμενον, νοῦν € 
τως ἔχων ἐπιπολὺ, τὰ πρὸς χρείας ἐξ αἰτὴ σεως πε 
ριζόμενον, ἕρπον τε τῇδε χἀχεῖσε xat χυλενδούρν» 
νον. τοιαύτῃ yt μὴν ἅλη τούτον x«t παρὰ τῷ 
ἐμὴν οἰχέαν γενέσθαι πεποίηχε, xot pot πρὸς éjo 
ἦλθεν, οὐ χωλεῦον, οὐκ ὀχλὰξζον, ἀλλὰ σαφῶς ἕρπω, 
χἀπί τῷ στήθεί χαὶ τῇ χοιλια xarà τὸν παλαιὰν 
ἐχείνην χατὰραν τοῦ ὄφεως πορενόμενον. 


(12) Rhymlacus fluvius Mysie (Phrygie majorisea pars est) in Propontidem influit ad congnominem 


sibi urpem. Sunt qui credant Plinio Lycum dici. 


925 IN S. THEODOSIAM. 926 


1d". 'AX)' οὐ πάνν γε συχναὶ παρῆλθον τῶν ἡμε- À 


ρῶν, χαὶ βαδίζων αὖθις πρὸς ἡμᾶς ὁ παῖς γέγονε, 
βαίων ἀπράσχοπτα, ἐπί τε τῶν ποδοῖν ἀμφοῖν cxn- 
ῥιπτόμενος, καὶ ἱστάμενος ὄρθιος. ὥς γε δὴ πάντες 
οἱ διὰ πλάσεως εὖ ἔχοντες, τέρας τοῦτο τοῖς προῖ- 
δοῦσιν ἅπασιν ἔδοξε, καὶ ἄλλος ἄλλον εὐθὺς μετεχα- 
λεῖτο, χαὶ ἕτερος ἑτέρον περὶ αὐτῷ ἐπυνθάνετο, 
Οὐχ οὗτος ἐχεῖνος, λέγων, ὃ πρὸ μιχροῦ μετάφορη- 
τὸς ; Οὐχ οὗτος ὁ χθὲς ἔχων xoà πρότριτα Guyxt- 
χαμμένα τά γόνατα ; Καὶ ἐπὶ πολύ πως διηπορού- 


μεθα, εἰ ἐπαληθεύοντά εἰσιν ἡμῖν τὰ τῆς ὄψεως, 


ἕως αὐτὸς ἔγωγε ἐγγύτερον ἀγαγὼν ὅπως τε. ἠρό- 
μὴν, καὶ πότε ὑγιεῖς οὕτω τοὺς πόδας iyéwto, Καὶ 
ὃς, Ἑξῆλθον, ἴφη, τῶν ἐνταυθοῖ, παρὰ τὸν αἰγιαλὸν 
γέγονα, ὡς τῶν παριόντων αἰτοίμην ὡς τοῦ παρ᾽ αὐ- 


34. Non multi inde effluxerant dies, cum rursus 
ad edes nostras idem se adolescens contulit, abs- 
que omni impedimento omnique incommodo pro- 
grediens, utroque firmiter consistens pede, et cor- 
pore in altum erecto, quemadmodum solent ii qui- 
bus omni ex parte ubsoluta membrorum omnium 
conformatio obtigit. Prodigium hoc omnibus qui 
a lerant non mediocre visum est : ac alii confestim 
alios, ut fit, advocantes, super adolescente illo 
multaexinvicem sciscitabantur.Nonne,inquiebant, 
ille hic est, qui non a multo tempore huc ad nos 
fuit delatus ? Nonne idem ipse ab heri et nudius- 
tertius contracta habebat genua? Multum igitur 
dubitabamus, nam vera essent que videbamus 
oculis ; donec ego ipse propius ad eum accedens, 


τῶν ἔλέους τυγχάνοιμι * ἀλλά τις t&v ódtrày (οὐχ oid? B percunctari ccepi, qua tandem ratione, quove tem- 


ὅπως τις, οὐ γὰρ ἑώραχα πρότερον, οὐ μετὰ ταῦτα 
τοῦτον τεθέαμαι!) — xatvórtpov ἐπ᾽ ἐμοὲ πεποίηχεν 
ἔλεον, ἄρας με " x«i γὸο ἐπωμάδιον παρὰ τήν 
Αγίαν φέρων χατέθετο * οὕτω γὰρ χαλεῖσθαι τὴν 
μαχαρίαν ταύτην Θιοδοσίαν ἡ τῶν θαυμάτων συν- 
ἐχεια παρὰ γε τῇ μεγαλοπόλει ταύτῃ πεποίηχεν, 
οἶμαι δὲ xai τῶν πόλεων κανταχῇ ^ πανταχῇ γὰρ 
ἐξαπλοῖ τὴν χάριν * ὅτι xoi πανταχόθεν ξυῤῥέοντες 
oi χαχῶς ἔχοντες τῶν ἰάσεων ἐπανέασιν ἀπολαδόντες. 


pore pedum sanitatem consecutus esset. At ille, 
Non ita pridem, inquit, hinc ad littus egressus 
sum, uta pretereuntibus eleemosyne aliquid ro- 
gando consequerer ; cum ecce e transeuntibus 
unus quisquam (nec enim quis fuerit scio, qui ante 
nunquam hominem videram, et: deinde non con- 
spexi amplius) insolitam mihi eleemosynam contu- 
lit, dum arreptum me atque in humeros suos sub- 
latum, deposuit apud Sanctam : hoc quippe no- 


mine beatam Theodosiam appellari, in hac magna civitate fecit miraculorum multitudo : existimo 
autem sic etiam in aliis ubique urbibus nominari , ubique enim gratiam divinitus sibi collatam expli- 
cat ; quare etiam undique confluunt male habentes et discedunt sanitatis restitutionem consecuti. 


)£. Τοίνυν xal ἀνωνύμως οὕτω τὸ παιδάριον &n- 
ἐχάλεσεν. Καὶ δή με ὑποθεὶς, ἔφη, τῇ ταύτης σορῷ, 
ἐλαίῳ τε χρισας τῆς ἐπηωρημένης φωταγωγοῦ 
ἐξιὼν εὔχετο. ᾿Εγὼ δ' ἐναπολειφθεὶς ἐν ἀμηχάνῳ 
yeyévnpol * οὐ γὰρ προθαίνειν ὅγως, οὐ μεταδαί- 
νειν ἠδυνάμην, ἀλλ’ ὥς τι παρεῤῥίμμην ἄχθος xol 
τῶν προς χρείαν ἐστερούμην ὁ δείλαιος. Τρεῖς τῶν 
ἡμερῶν παρεῤῥύησαν, χαὶ μοι ξάλη τις περὶ τὸν 
λογισμὸν γέγονεν, οὐχ οἵαπερ ἐχείνη à πρὸ μικροῦ 
ξυμπεσοῦσα, x«l τὰ γόνατα παραρθρώσασα, γρίχην 
μοι x«i μονῆς ἀπὸ μνήμης ἐχείνης ποιεῖ, γαλήνης 
δὲ τὴν χαρδίαν πληροῦσα, καὶ πρὸς τὸ εὔθυμον 
μεταθάλλουσα - ὅθεν χαὶ ὡς iv ὕπνῳ πεπεδημέ- 
νος εἶναι δόξας, ὑγιὴς ἀναθορῶν εὕρημαι, ἔ- 
στὴν τε ἐπὶ πόδας, καὶ προέδην ἐπὶ μακρὸν, ἐν 
ἑαυτῷ τε γενόμένος, χαὶ ὅθεν ἧκέ μοι συνιδὼν ἡ 


βοήθεια, τῇ τῆς ᾿Αγίας προσδεδραμήκειν σορῷ, καὶ D 


τῇ ταύτης περιφὺς εἰκόνι, xal συχνὰ ταύτην περι- 
πτυξάμενος ἐξῆλθον, ὡς ὁρᾶτε, τοῦ ἐπ᾽ ἐμοὶ δοξά- 
Sev θαυματουργήματος * καὶ νῦν ἡμέραι τέτταρες 
ἥδη ἐξ οὗ τὴν πόλιν περινοστῶ, ἐλευθέρως ὅποι xoci 
βούλομαι πορενόμενος. 


Ag". ᾿Αλλὰ μηδὲ τὰ ἐμὰ ὅτιπερ ἐμὰ παραλειπτέον 
ἐμοὶ, ὡς μὴ χαὶ αὐτὰ λήθης παραπεμφθεῖεν βυθῷ, 
χἀγὼ μέμψει δικαία χαθυποθληθείην ἀχαριστίας, 
μηδὲ λόγῳ ψιλῷ παραδοῦναι προθυμηθεὶς, ἅπερ εὖ 
τοῖς ἔργοις ἔφθην παθὼν - περὶ δὲ τοῦ δευτέρου τὸν 
λόγον ποιήσομαι πρότερον. Γαμθρὸς ἐμὸς ἐπὶ θυγα- 
τοί τῶν εὐγενῶν οὗτος x«i περιθλέπτων, ἀϑελφι- 


35. Itaque Sanctam quoque puer iste vocans 
absque proprio nomine. Super hujus, inquit, tu- 
mulum me ponens ille, et desuper appense lampa- 
dis oleo inungens, oravit et abiit. Ego vero dereli- 
ctus, quid agerem nesciebam : nam neque progre- 
dineque digredi inde poteram, sed inutilis instar 
ponderis remanebam, omnibus ad vitam necessa- 
ris rebus destitutus miser. Tres abierant dies, 
cum mihi quedam mentis concussio accidit, non 
qualis ante exiguum tempus superveniens mihi 
genua contraxit, et vel sola recordatione sui hor- 
rorem mihi incutit; sed animum implens tranquil- 
litate, optimeque componens; unde, veluti si som- 
nianti tantum oblatum fuisset pedum impedimen- 
tum, ita me sanum exsiliens reperi, stetique in 
pedes erectus et modicum progressus sum. Tum 
vero in meipsum regressus, et unde auxilium mihi 
venisset, intelligens, ad Sancte sepulchrum cu- 
curri; et sacre ejus imagini affusus, cum illam 
complexu frequenti strinxissem, exivi, ut videtis 
miraculum in me factum celebrans. Quartus vero 
nunc dies est, ex quo urbem hanc omnem sanus 
obambulo, et quocunque locorum fuerit libitum 
absque impedimento pergo. 

36. Sed que mea sunt, tanquam si mea non 
essent, preterire non debeo; ne si profundo eo 
silentio obruam, ingratitudinis note subjiciar, 
quod nec sermone quidem exili dignatus ea fue- 
rim, in quibus opere benefico preventus sum cum 
essem infirmus. Quod autem posterius accidit, de 
eo prius sermonem instituam. Gener mihi per 


-. il T 


927 


CONSTANTINI ACROPOLIT E. 





filiam est nobilis atque illustris, utpote nepos ejus À δοῦς γὰρ τοῦ νῦν εὐσεδῶς ἡμῶν βασιλεύοντος, wei, 


qui modo per imperium moderatur ; illius vero 
filius, qui ex legitima parentum, avorum, et proa- 
vorum successione Colchidis principatum heeredi- 
tate tenuit; quam enim hic imperatoris defuncti 
filiam matrimonii lege sibi conjunxit, hujus quo 
de loquor mater exstitit. Hunc cum sub vesperam 
ex aula imperatoria domum se cum suis referret, 
cupido subiit equo se exercendi, in eoque non- 
nihil se exhilarandi, quemadmodum frequenter so- 
lent setatis istius juvenes, in prima presertim. pu- 
bertate, qualis ipse erat. Eos autem qui circa 
ipsum erant, et multo magnoque conatu dissuadere 
id conabantur, intempestivum esse suggerentes, 
contemnens, in sententia omnino permansit ; hoc 
tantum illis imperans, ut sues, qui propter viam 
publicam pascebantur, abigerent. Fecerunt illi ut 
jussi erant : ipse vero multimodis equum tentans 
ferebatur, donec seilicet sues abactee, ter quaterve 
rede untes, sub ipsis equi pedibus volutari ccepe- 
runt, eumque impedire. Equus enim, quoties sub 
pedibus ejus versabantur sues veluti de industria 
id agentes, cadens simul assurgensque, tandem 
ita concidit, ut resurgere nequiret ; sessor autem 
excussus tanquam e funda, statim humi jacuit 
pronus juxta equum, parumadmodum distans à 
mortuo, nisi quod tenuis quidem artorie pulsus, a 
medicis deprehensus, cum adhuc in vivis nume- 
randum suggerebat. 

37. Non longue a palatio heec acciderunt, eo sci- 
licet loco, qui Stagnum rotundum dicitur. Sed, 
quemadmodum ea solent que fama feruntur, re- 
pente ubique vulgatum fuit, obiisse ex infelici 
equitatione juvenem. Tum vero alii, O infelicem, 
exclamant, casum ! o infortunium ! alii, Quam, 
inquiunt, subito id accidit ! quam  inexspectato 
corruit | Ad me quoque e vestigio quidam accurrit, 
lacrymarum plenus, et cupiens quidem id quod 
acciderat renuntiare, sed voce non continuis minus 
singultibus quam multo anhelitu impedita, ex sola 
demissi in terram vultus moestitia, et commi- 
serationis quem demonstrabat affectu, triste mihi 
quidpiam videbatur significare. Atque ego non 
parum animo commotus. Cui, inquam, meorum et 
quid tandem infortunii aecidit ? Tunc, respondit 
gener equo ferebatur, cum quo pariter in terram 
corruit ; ac etiamnuminfelix jacet absque loquela 
et sensu. His narratis egredior domo : neque aliud 
audire per viam mihi contigit, quam, O quomodo 
id intelliget, quomodo videbit socer ejus ! Hac illac 
gemitus et manuum complosiones audiebantur ; 
cum ego ad locum ubijacebat perveniens, manum- 
que apprehendens et brachia circumdans, Quid 
pateris, aiebam, quid doles, charissime fili ? age 


δὲ rou τὴν τῆς Κολχίδος ἀρχὴν ἔκ τε πατέρων, 
πάππων, xxl ἐπιπάππων χληρωσαμένου * τούτῳ γὰρ 
ἡ τοῦ προθεδασιλευχότος θυγάτηρ γάμου νόμῳ 
συναφθεῖσα, μήτηρ τοῦδε γεγένηται - οὗτος δὴ xpi 
ἑσπέραν τῶν ἀναχτόρων ἐξύει, χαὶ τὴν ἐπ᾽ οἴχου σὺν 
τοῖς περί αὐτὸν ἐπορεύετο - οἷα δὲ τὰ τῶν νέων ἔτι 
tà» ἡλικίαν, χαὶ μάλιστα τῶν ἐφήδων, ὁποῖος οὔτος 
ἐτύγχανεν ὧν, ἱππηλατῆσαί οἱ ἐπῆλθεν, ἐφ᾽ à y 
διαχυθῆναι μιχρόν. Τοὺς οὖν ἀμφ᾽ αὐτὸν συχνὰ xai 


ταῦτα χωλύοντας, χαὶ τὴν ἀωρέαν προϊσχομένους 


περιιδὼν, ὅλως τοῦ πρὸς θέλησιν γέγονε, τοῦτο κό- 
νον σφίσιν ἐγχελευσάμενος, ΓΔπιτε, τοὺς σύας ἀπώ- 
catt: τῆς γάρ λεωφόρου πλησίον ἦσαν οὗτοι νεμό- 
psvot. Καὶ oi μὲν ὡς προσετάγησαν πεκοιήχεσαν - 


Β ὁ δ᾽ εὐθὺς συχνὰ μνυωπίξων ἐφέρετο, ἀλλ ἐφέρετο 


ἕως οἱ ἀπελθόντες δίς τε συστραφέντες χαὶ τρὶς, τοῖς 
τοῦ ἵππου ποσὶν ὥφθησαν χυλινδούμενοί τε χαὶ συμ- 
ποδίξοντες. Ὅ τε γὰρ ἕππος ὁσάχις οἱ σῦες περι- 
ἐσχέλιζον, ἔργον ὥσπερ τοῦτο ποιούμενοι, πίέπι 
ἅμα xai ἐγειρόμενος, τῶος εἰπεῖν, ἀνήγρετο. πι 
πτωχε ' χαὶ ὁ ἀναθάτῃς ἐχτιναχθεὶς, xai ὥσπερ 
ἀποσφενδονηθεὶς εὕρηται κείμενος παρευθὺς, ἀγχε- 
στά που τοῦ ἵππου πρηνὴς, μηδὲν ὅλως νεχροῦ δεε- 
νηνοχὼς, πλὴν ὅσον σφνυγμὸς ἀμυδρὸς, x«i πνεύμα 
τοῖς περιεργαξζομένοις λεπτὸν, τοῖς περιοοῦσιν ἔτι 
συγκαταλέγειν τοῦτον ὑπέθαλεν. 


AP. Οὐχ dxo ταῦτα τῶν ἀναχτόρων ξνμδέθδηχε" 


C τόπος γὰρ ἐν à ὁ οὑτωσέ πὼς Γυρολέμνη καλούμενος. 


᾿Αλλ᾽ οἵα δὴ τὰ τῆς püpxc, ἐν ἀχαρεῖ δεαπεφέμι- 
erat πανταχῇ, ὡς τέθνηχεν ὁ δεῖνα ἱππηλατῶν. ἴα 
oi μὲν, Ὦ τοῦ συμδάματος | ὦ τῆς δεινῆς ταύτι, 
Ὦλεγον, συμφορᾶς ἰ οἱ d', Ὦ οἷον αἴφνης γέγονεν [ὦ 
οἷον ἀπροσδοκήτως συνέπεσε | Καὶ μοέ τες ἐφίοτα- 
ται δαχρύων ὑπόπλεος, θέλων μὲν ἀγγεῖλαι τὸ γε 
γονὸς, τὴν δὲ φωνήν οὐχ ἧττον τοῖς στεναχμεῖς ὃ 
τοῖς ἄσθμασιν ἰγχοπτόμενος, ἔχ μόνης τῆς τοῦ 
προσώπου χατηφείας, χαὶ τῆς πρός με συμκπεῆμας, 

ἣν ὑπενέφαινεν ἐμὴν γνωρίζων τὴν συμφῳῖν ἔμοι- 

γε. Κὰγὼ διαταραχθεὶς, Τίνε τῶν ἐμῶν σνυνέπκεσι τὸ 
ϑεινὸν, χαὶ τί περ ὃ πέπονθε; διεπυνθανόμην εὐθὺς. 
Καὶ ὃς, Ὁ σὸς ἱππηλάτει γαμδρὸς, καὶ οἱ συμκί- 
πτωχεν ὁ ἵππος, καὶ εἰς ἔτι χεῖται, μηδὲν τε λέγων, 


D μηδενὸς αἰσθανόμενος. Ἐξήειν αὐτέκα τοῦ διογο- 


μένον, xai μοι παρὰ τὴν ὁδὸν οὐδὲν, ἀλλ᾽ ὃ τοῦτο 
μόνον ἠκούετο, Ὦ οἷον ἀχούσεται ; ὦ οἷον ὁ xxdr 
στὴς τοῦδε θεάσεται ; Στεναγμοί τε τῷδε καχεῖσι, 
x«i χειρῶν πάταγοι. ᾿Αλλ’ ἐπέστην οὗπερ ἦν χείμν 
νος, x«i λαβόμενος τῆς χειρὸς καὶ περιθεὶς ax 
ταῖς ἀγκάλαις, Τί πάσχεις ; ἔφην, τί ὀδυνᾷ ; V 
λωσόν uot, παῖ φῶτατε, Ὁ δ᾽ οὐδὲν τι χρεῖττον epe 
ov τῶν λεγομένων ἦν ἐπαΐων. 


indica : ipse vero mihil magis audiebat que dicebam quam si exanimis omnino fuisset. 


38. Jamque nox illa preterierat, nihil omitten- 
tibus medicis eorum que hac occasione, ut fiant, 
ars medica prescribit: utriusque manus aperte 
sunt vens, alia tentata remedia omnia, omnia 


)n'. Παρῆλθεν ἡ νὺξ ἐχείνη τῶν 'Aadxiumiadé 
οὐδὲν οὐδαμῶς παριέντων, ὅσαπερ ἐπὶ τοῖσδε πράτ- 
τεῖν ἡ τέχνη παρεγγνᾷ, φλέδας δηλαδὴ τεμνοντων 
ἀμφοτέρων χειρῶν, χαὶ βοηθούντων ἄλλοθεν ἄλλως, 


929 


IN S. THEOBOSIAM. 


930 


χάτω τὰ ἄνω χινούντων, ὅ φασιν οὗτοι, xxi πάντα A inota sus deque, ut dicunt, et nihil non adhibitum 


τρόπον μηχανωμένων ὡς εἰς αἴσθησιν ἀγαγεῖν: 'O 
δ᾽ οὐδὲν ἄμεινον εἶχεν, ἀλλ᾽ ὁμοίως ἀναισθητῶν ἦν. 
Παρεῤῥύη καὶ τὸ τῆς διαδεξαμένης ἡμέρας διάστη- 
po, καὶ οὗτος ὁ αὐτὸς ἦν, Ὄψὲ δὲ χαὶ πρὸς ἑσπέραν 
ἐφθέγξατοβιαιόν τι καὶ ἀδιάρθρωτον, à μᾶλλον εἰπεῖν 
παρεφθέγξατο. Καὶ τοῦ λόιποῦ παραχεχομμένα λα- 
λῶν ἦν, ἄλλα μὲν ἐρωτώμενος, ἄλλα δ᾽ ἀποχρινόμε- 
νος, πλειστάχις τῆς ἡμέρας παραφρονῶν, χαὶ οὐχ 
ἥχιστα τῆς νυχτὸς, νῦν μὲν τοῦτο, νῦν δ᾽ ἐκχεῖνο 
φθεγγόμενος, μηδὲν δ᾽ ὃ τι χαὶ παριστάνων, μηδὲ 
δηλοποιῶν, μεταξύ τε βοῶν γεγονὼς, x«i ὡς πεπον- 
θὼς τι τῶν ἀνηχέστων, μέγα κράζων αἴφνης χαὶ 
ὀδυρόμενος. 


Β 
λθ΄. ᾿Ησχάλλομεν οὖν, ὥς τὸ εἰκὸς, ἐδυσφοροῦμεν 


οἱ χηδεσται" δέος γὰρ ἡμῖν ἐπήει μὴ μείνη διὰ 
παντὸς οὕτω παραληρῶν, καὶ τὰς φρένας εἴη διὰ 
βίου παράχοπος: Οὐ γὰρ δή πως εἰς ἀγαθὸν χαὶ τὸ 
τῶν χοίρων ἐξελαμδάνομεν, τοὺς ἐξαιτησαμένους 
τὸν Κύριον ἐμδληθῆναι χοὶροις διενθυμούμενοι, τοὺς 
ἡμῖν ἀρχῆθεν ἐπιδουλεύοντας δαίμονας, καὶ μάλι- 
στα μαθόντες ὡς διωχθέντες ὑπέστρεψαν ol χοῖροι, 
χαὶ ὡς οὐχ ἅπαξ εἰσιόντες τε καὶ ἐξιόντες, προσ- 
δάλλοντες ὡσπερεὶ xai ἡττώμενοι, τελευταῖον θρα- 
σύτερον ἐπιτεθέντες χατέδαλον. Ὃ τι δ' οὗ πόῤῥω 
τῆς ἀληθείας ἐστοχαζόμεθα, αὐτὸς ὁ ταῦτα παθὼν 
μετὰ τὴν τοῦ πάθους ἀπαλλαγὴν σαφῶς ἡμῖν διεδή- 
λωσεν. Εἴρηχε χαὶ γὰρ ὡς ἔδοξεν ἄνδρα ὁρᾷν, μέ- 
λανα τὴν χροιὰν, ἄγριον τὴν ὄψιν, ὑπερμεγέθη τὸ 
σῶμα, σχοίνοις περιισχημένους τοὺς σύας ἐφέλχον- 
τα τοῖς τοῦ ἵππου ποσίν " ἐχφεύγειν τε τούτους βια- 
ζομένους, πρὸς δὲ βίαν ἀπαγομένους, ἕως συμπο- 
δισθέντος πεσὼν, οὐ μέμνηται ὃ τι xal πέπονθεν. 
pulsos, alia deinde vi in equum denuo immissos, 
amplius non meminit. 

μ΄. Ἐφ᾽ ἱκαναῖς οὖν ἦμεν οὕτω διαπορούμενοι, 
ὅπως τοῦ ἀννποίστου πάθους αὐτὸν ἀπαλλάξαιμεν, 
ὅπως ἑαντοὺς τῆς ἐπὶ τῶδε φροντίδος τε χαὶ λύπης 
ἐλευθερώσαιμεν. ᾿Αλλ᾽ εἰς νοῦν μόγις ἐδάλομεν τὰ 
τῇ ᾿Αγίᾳ κχαθεχάστην τερατουργούμενα, καὶ ὡς 
ἐκ ζάλης εἰς λιμένα παραυτὰ χαθωρμίσθωμεν, χαὶ 
πρὸς τὸ εὐθυμότερον εὐθὺς ἐπανύειμεν, xal ὥσπερ 
ἑαυτῶν ἐγεγόνειμεν, οἱ πρὸ μιχροῦ σχεδὸν ἐξεστη- 
χότες, χαὶ τινα τρόπον τῷ πεπονθότι συμπάσχον- 
τες. Πάντων οὖν ἄλλων αὐτίχα δλογηχότες παρά ^ 
τῇ σορῷ τῆς ᾿Αγίας γινόμεθα, χαὶ ῥιπτοῦμεν ἐπ’ 
ἐδάφους αὐτόν * χαὶ ὁ νεωχόρος τῆς χιδωτοῦ τὸν ἰε- 
ρὸν ἐξενεγκὼν θησαυρὸν, τὸν ξῶντα ταῖς ἐνεργείαις 
ὄντως νεχρὸν, ὅλῳ ἐπιστηρέξει τῷ σώματι, χεφαλῆς 
αὐτῆς ἀπαρξάμενος, χρίει τε λαθὼν ἔλαιον τῆς φω- 
ταγωγοῦ σταυροειδῶς τῷδε τὸ πρόσωπον, χαὶ πρός 
γε στέρνα τε x«i μετάφρενα. Καὶ (ὧν θαυμασίων 
Θεοῦ | ὦ δόξης, ἧς ἀπήλαυσαν ψνχαὶ μετὰ σωμάτων 
ὑπεραθλήσασαι τοῦ Θεοῦ, ψυχαὶ χατὰ Θεὸν τοῖς σώ- 
.μασι συμδιώσασαι!) ὡς οὐδὲν πεπονθὼς, ὡς οὔ ποτέ 
τι παραφθεγξάμενος, ἐξύει δώβῳης εὖ ἔχων καὶ τῶν 


opere, ut sensibus redderetur adolescens : qui 
nihilo tamen melius inde habuit, sed eadem pror- 
sus ratione jacebat sensus omnis expers. Preter- 
iit quoque ea 418 noctem jam dictam subsecuta 
erat dies, atque ille in eodem usque statu perma- 
nere visus: cum ecce sub vesperam quasdam 
quasi coactas nec distinctas satis voces,seu potius 
deliramenta, proferre coepit; deinceps vero concisa 
quadam loquebatur, aliud quam quod interroga- 
batur respondens. Diurnis ut plurimum horis 
maxime vero nocturnis, modo hoc, modo illud 
dicens, nihil certi indicare aut exprimere manifeste 
valebat- Clamores subinde edebat ingentes, quasi 
intolerabile quiddam cogeretur perferre, ac vehe- 
meuter sane lamentabatur. 


39. Nos interim, qui curam ejus gerebamus, 
graviter, ut par erat, angebamur : metus quippe 
nobis incutiebatur, ne perpetuo delirus, aut tota 
vita impos mentis perseveraret. Sed nec boni 
quidquam ominabamur ex porcis: illos enim 
cogitabamus daemones, qui et olim ἃ Domino id 
petierunt, ut in porcosimmitterentur, et a principio 
insidiari nobis non cessant; maxime cum audire- 
mus, quomodo depulsi a via,in eamdem rediissent 
idque nonsimpliciter egrediendo redeundoque,sed 
tanquan assilientes cedentesque, ac denique auda- 
cius incurrentes, juvenem sudvertissent. Quod 
vero haud longe a rei veritate conjectura nostra 
abesset, ipsemet qui hec patiebatur, postquam a 


C malo suo liberatus deinde fuit, planissime declara- 


vit. Asseruit quippe visum sibi fuisse virum, atro 
colore, severo vultu, corporis magnitudine inusi- 
tata, qui funibus constrictos porcos sub ipsos equi 
pedes adigebat. Poreos autem fugere primum com- 
donec sic impedito collapsus, pateretur ea quorum 


40. Non igitur absque ratione angebamur, quo- 
modo e tam grandi malo eximeremus adolescen- 
tem, et nosipsos moerore et sollicitudine liberare- 
mus. Vix autem eaque S. Theodosia quotidie patrat 
admiranda, ceeperamus mente revolvere, cum ecce 
quasi ex tempestate delati in portum, animos con- 
tinuo majoressumpsimus, et nobis veluti derepente 
sumus redditi, qui paulo ante consilii inopes extra 


p Bos ipsos versabamur, et iisdem quodammodo, 


quibus adolescens, excruciabamur doloribus. 0m- 
nia igitur alia seponentes, ad Sancte sepulcrum 
pergimus, ipsumque in templi pavimento colloca- 
mus. Tum e&dituus sacrum e lipsanothecathesau- 
rum promere, iisque hominia, spirantis quidem, 
sed quem ob virum naturalium defectum inter- 
mortuum &stimasses, totum eorpus signare, ini- 
tium a capite ducens, oleoque elampade accepto 
in modum crucis vultum, pectus, ac dorsum jacen- 
tis oblinere. Ecce autem (o admiranda Dei opera ! 
o glorise insignis magnitudiuem, qua in cclo per- 
fruuntur anime, qu& Dei causa in corporibus cer- 


-." 
., » Nen 


931 
taverunt,animeque secundum Deum vixerunteum 
corporibus) quasi nihil unquam mali perpessus. 
neque aliquid preter rationem locutus, integris 
corporis ac mentis facultatibus exivit, expedite 
loquens, et ea que loquebatur intelligens. Omitto 


CONSTANTINI ACROPOLITAE 


Α φρενῶν ἀπρόσχοπτα ὁμιλῶν, x«l τῶν λεγομένων 
συνέσει γινόμενος. 'E& γὰρ ὡς καὶ προχόπτει 
ἀπὸ τοῦδε οὐχ ἧττον ἃ τῇ ἡλικίᾳ ψυχεκοῖς τε 
σωματιχοῖς προτερήμασιν: ὃ θείας σαφῶς tru 
πῆς ἥγημαι, ὃ μείξονος θαυματουργίας λογέξο͵ 


dicere quantum ex eo tempore profecerit, non minus quam etate, spiritus et corporis preerogati 
quod ego profecto singulari cuipiam Dei erga illum, providentie attribuere, hoc minoris miraculi ] 


habere mihi posse videor. 


41. Sed neque aliud, quod eadem Sancta admi- 
randum mihi beneficium prestitit, silentio duxi 
pretermittendum. Ante non exiguum tempus crus 
mihi fuit valde affectum ex vulnere quod recalci- 
trans equus impegerat, nec magni sub initium esse 
videbatur momenti. Postquam autem quatuor om- 
nino elapsierant dies, doloribus oppressus sum 
non ferendis, non ea solum qua lesus eram corporis 
parte, sed ima etiam pedis planta digitis, talo. 
Pessime igitur mihi diu erat: cumque dolor ille 
nonnihilleniretur claudicabam tamen vehementer, 
nec sine magna molestia affecto crure niti poteram 
Duos in isto cruciatu anno exegeram, nullo mali 
quod patiebarlevamine,annisque deinceps singulis, 
quemadmodum certi quidem morbi certis recur- 
rere solent temporibus, pedum quoque meorum do- 
lor increscebat. Ac rursum haud ita multum post 
temporis, &nni unius spatio bis terve idem me te- 
nebat malum. Metus erat, ne crescente etate in- 
crementum pariter dolores acciperent. (Fit enim ex 
immoderato quadam vitee amore, ut omnes passim 
homines, ac ego imprimis, multos hic nobis polli- 
ceamur annos, idque presertim, si mei ad instar 
vanis mundi hujus rebus, etsensus nostros nimium 
ad se rapientibus, addictus sit.) Metus igitur mihi 
erat, ne manibus pedibusque actotoetiam corpore 


μα ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ τὸ ἐπ᾽ ἐμοὶ παραδραμοῦμαι 
᾿Αγίας τεράστιόν. ᾿Επλήγην πόδα τὸν δεξιὸν 
χρόνων ὅτι συχνῶν" ἃ δὲ πληγή, ἵππος ἐπὶ xv, 
λὰξ ἔτυψεν, ὃ πρὸς τὰ παρὸν εὐπεριφρόνητον ἥσοξ, 
ἀλλά μοι μετὰ τὴν τετάρτην ὀδύναι γεγόνεισαν οὐ 
ϑοπωσοῦν φορηταὶ, οὐχ ἐφ’ ᾧ γε ἐπεκλήγην μέρει 
ἀλλ’ ἐπὶ σφυροῖς, ἐπὶ δαχτύλοις, ἐφ᾽ Gy τῷ ταρσ 
x«i τῷ πώματι' "IIv οὖν πονήρως ἔχων ἂν ἰχκᾶναϊ 
x«i τοῦ πάθους λωφήσαντος, χωλεύων αὖθις d 
πολὺ, χαὶ οὐχ εὖ ἐπιστηριζόμενος τῷ πεπονθι 
ποδί. Δύο τῶν ἐνιαυτῶν παρεῤῥύήσαν, x«i πόδα - 
αὐτὸν ἥλγῃησα, καὶ τοῦ λοιποῦ μοὲ κατ᾽ Érog ὥς 
τῶν ἐκ περιόδου ξυναντᾶν εἰωθότων νοσομόάτων 
τῶν ποδῶν ἀλγός ἀνέσχῃπτε. Μετὰ δὲ χρόνους 
πάνυ πολλοὺς dig τοῦ ἔτους ξυνέδαινέ μοι τὸ παό 
xai τρές. Καί μοι δέος εἰσάει ἔνθεν, μή πως προξς 
τος τοῦ χρόνον χαὶ τοῦ χαχοῦ (ἐκ γὰρ φιλοζωΐς 
οἶμαι, πᾶς τις ὡς χἀγὼ φαντάζεται τὸ μαχρόδ 
χαὶ μᾶλλον εἰ x«v' ἐμὲ προστετηχὼς εἴη τοῖς γηΐν 
τοισδὲ x«l χηλουσι tà» αἰσθησιν) * φόθδος οὺν , 
γεγόνει μὴ χεῖράς τε παραλυθείην xol πόδας͵ 
QC χαὶ τὸ σύμπαν ἐξαρθρωθείην, x«i χαθάπαξ κα: 
σταίην χλινοπετής. 'Emi δὲ μᾶλλον ἐφόδουν οἱ : 
ἰατρων δοχιμώτεροι, ξυνήθεις ὄντες ἐμοὶ καὶ dux 
ται, μηδέν πως ἰσχύειν πρὸς τὴν νόσον τὴν τέχι 
ἐσχνριξόμενοι. 


Β 


paralysi dissolutis, affixus omnino lecto hererem. Ipsi insuper medicorum preesstantissimi, qui mo 
bus eteetate et consuetudine propiores mihi erant, non exiguo tenebantur metu, cum nullius artis n 
diee conatus adversum mala mea quidquam valeret efficere. 


43. Qualia igitur passum me credis, cum inde ve- 
tarer exspectare meliora, unde certo mihi adju- 
turi auxilii spes omnis fuerat ? Jam animos abje- 
ceram, et quod consequens est, inerter languebam ; 
quando, secundum Davidicam doctrinam, memor 


fui Dei, etrepente delectatussum ; In ipso quippe, . 


aiebam, etsi validissimus sit quo laboro morbus 
et omni medentium arte superior, attamen potenti 
illius virtute domabitur. Simulenim atque firmiter 
credere et sperare in ipsum statuimus, continuo 
quee fieri posse non videbantur, Deo fiunt possi- 
bilia, nec estquidquam quod divinam ejus poten- 
tiam superet. In memoriam quoquerevocare capi, 
quomodo purissima Dei Mater, rerum nostrarum 
quotidie haud parum satagens. divinam pro omni- 
bus misericordiam implorare non cesset. Sanetos 
quoque illos cogitavi ac sanctas, quibus ab altis- 
simo in ccelis Deo tantum hic gratie fuit conces- 
sum, ut insanabiles curare morboset malis imme- 
dicabilibus mederi possent: Demetrium dico, 
illuminter martyresceleberrimum, nec non magnum 


μβ᾽. Τί γοῦν ἐπεπόνθειν, ὅθεν μοι δι᾽ ἔλπέδος ἕν 
βοήθεια, λαδὼν ἐχεῖθεν τὸν ἀπαγόρευσιν - "Abá 
χατεσχέθην, xal ὡς τὸ εἰχὸς ἠχηδίασα - ἀδ΄ ἐμνὲ- 
σθην χατὰ τὴν Δανϊδιχὴν εἰσήγησιν τοῦ Θεοῦ, ταὶ 
θυμηϑίας ἐπλήσθην εὐθύς. Ἐν γάρ αὐτῷ, ταὶ Tu 
ἔφην, εἰ χαὶ ἡ νόσος ἰσχυρὰ xoi τὴν τέχνεν vd 
ἀλλ᾽ ἑττήσεται τῆς χραταιᾶς ἰσχύος Θεοῦ " ὡς γὲ 
πεπιστεύχαμεν, χαὶ τὰ ἀδύνατα Θεῷ δυνατὰ, x 
οὐδὲν ὅ τι τῆς αὐτοῦ δυνάμεως ὑπερχείσεται, Καὶ ' 
ἐνενοησάμην, ὅπως τε ἣ παάναγνος αὐτοῦ Mir 
κοινῇ τε xal χαθέχαστα ἡμῶν χηϑομένη, πάνι 
ὑπερεντυγχάνει διηνεκῶς. Αγίους τε xoà ἁγά 
ἀνελογισάμην, οἷς χαὶ τῇδε χάρις ὅτι μεγέστη κ᾽ 
τοῦ ἐν οὐρανοῖς δοξάσαντος δίδοται, ὡς xoi WM 
πεύειν ἀνήχεστα xai ἰᾶσθαι ἀνίατα δύνασθαι " 5 
μήτριόν φημι τὸν ἐν μάρτυσι διαδόητον, τὸν ἑερά 
χὴν μέγαν Νιχόλαον, Εὖπλον τὸν πολύτλαν xe τ 
Εὐαγγελίου τῷ ὄντι διάχονον - ἐπὶ δὲ τούτοις “4 
μετὰ τούτων τὴν ὁσίαν ταύτην χαὶ μάρτυρα, ὃς 
γειτόνων ὧν τῇ σορῷ, τὰς ὁσημέραι τε καὶ ὁσῶρ 
θαυματουργίας ἐπὶ τοιοῖσδέ τισιν ἐπυνθανόμην 1 


D 


933 IN S. THEODOSIAM. 934 


λουμένας x«l χείροσι. "Toig οὖν ἴατροις αὐτίχα xai. A episcopum Nicolaum. et Euplum (13) tot tamque 
ρειν xaí αὐτοῖς φαρμάχοις εἰπὼν τούτους μόνους — acerba quondam Dei causa perpessum, ac sacri 
πρύστῆσάμην τῆς νόσου θεραπευτάς. Evangeli verissimum diaconum. Preter hos et 
cum hisce sanctam illam martyrem, a cujus tumulo haud longe commorabar, queque perpetuis acad- 
mirandis non modo in dies, verum etiam in horas operibus, non mei tantum similes morbos, sed 
longe etiam graviores depellere potest, in auxilium vocavi. Medicorum itaque et pharmacorum ope 


valere jussa, hosce solum morbo curatores proponebam. 


py: Πῶς τοίνυν παραστήσω, πῶς τὸν ἔλεον, ὃν 
ἐνεδείξατό μοι τῷ ἀχρείῳ τούτον δούλῳ Θεὸς διὰ τῶν 
εὐηρεστηχότῶν αὐτῷ, διὰ βραχέος ἐρῶ: Χρόνοις ἐν 
ὀλίγοις ἐξαρθρωθῆναι προσδόχιμος ὧν, πλείστους 
ἤδη παρήμειψα, χαί διαρτίας εὖ ἔχων μελῶν, χαί 
βαδίξω ὡς ὅτε ἣν εἰχοσιέτης ἐδαδιξον, xal μοι 
ἐλευθέρως αἱ χεῖρες, ὅμοι τε βουλητὸν ἐμοί, xa( τὸ 
ψυχικὸν πνεῦμα χινεῖ, φέρονταί τε χαὶ μεταφέρον- 
ται. Τοιαῦθ’ ὁρῶμεν τῇ ᾿Αγίᾳ τελούμενα, τοιαῦθ᾽ 
ὁσημέραι τερατουργούμενα. Τί γοῦν δὴ τὰ πάλαι 
χαταλέγειν͵ ἢ παραδιδόναι τὰ ἐφ᾽ ἡμῶν σμγγραγῇ; 
μηδεμίαν σῶν λαμδανόντων διέχειαν, χυμάτων τε 
δίκην ἕτερον ἑτέρου χαταλαμθάνοντος: χαί γάρ πως 
παραπλήσιον ἂν παθεῖν δόξειεν ὁ ταῦτα συγγράφειν 
πειρώμενος τοῖς ἐπ᾽ ἀφροσύνῃ διαδοήτοις ἐχεΐνοις, 
ὧν οἱ μὲν ἀριθμεῖν προήχθησαν χύματα, οἱ d" ἀστέ- 
ρας, οἱ δ᾽ ἄλλω τινί τῶν ἀδυνάτων ἐπιχειρήσαντες: 
ἑνεπαίχθη σαν" 


43. Nunc vero qua ratione edisseram que δοίδ 
sunt * quo modo misericordiam, quam mihi servo 
suo inutili, per sanctos suos Deus prestitit, breviter 
potero explicare? Ille ego, qui paulo ante membris 
omnibus per paralysin videbar dissolvendus, jam 
plures transegi annos, et toto corpore firma com- 
page utens sic incedo ut incedebam cum viginti 
duntaxat annorum essem: manus quoque mihi 
feruntur libere ettransferuntur, quocunque animo 


B collibitum est, aut vitalis spiritus impellit. Tanta 


videmus fieri à Sancta et quotidie admirabiliter 
perfici. Sed quid attinet vetera commemorare, aut 
ea quse in nobis nunc contingunt scripto tradere 
cum nullam ipsa sibi cessationem indulgeant, sed 
uti fluctus fluctum, sic aliud alterum consequendo 
excipiat ? Etenim qui illa omnia seriptione vellet 
complecti, iis mihi non videtur futurus absimilis, 
quorum alii Ductus maris, stellas alii numerare, 


nonnulli aliud nescio quid ex iis que fieri nequeunt non sine stultitia perficere aggressi, omnibus 
se ridendos prebuerunt. 


EPILOGUS. 


p. 'AXM ὅπερ ἔφην, τί γε δέον ἡμᾶς ποιεῖν C 44. Verum,quod jam ante quoque dicebam, quid 
τοιαῦθ᾽ ὁρῶντας, τοιούτων παρ’ αὐτῆς ἀπολαύοντας; nos tandem par est facere, qui tanta videmus, 
Χαίρειν μὲν χαρὰν ἔνθεον, πρέσδιν δὲ ποιεῖσθαι — tanta accepimus per Sanctam beneficia ? letitia 
πρὸς Κύριον, xaí δεξιοῦσθαι μὲν εἰς δύναμιν ixa- — utique maxima exsultare, mediatricem adhibere 
στον, mpográrty δ' ἀφιλονείχως ἰδιοῦσθαι πάντα — apud Dominum, cum gratiarum actione excipere 
x«i σφετερίξεσθαι" Καί μάλα γὰρ εἰκότως: ἵνα γὰρ singula, patronam in omnibus sine cunctatione 
ἐάσω τὰ χρείττω καί ὑψηλότερα, Gv παρ’ αὐτῆς & ^ accersere et nobis vindicare debemus; idque ma- 
Qu αὐτῆς ἀπελαύομεν, ὑπὲρ ἡμῶν sig ἀΐδιον τυγχα- gna cum ratione. Nam ut optima queque et pre- 
νούσης Θεῷ, καί ἐξιλεουμένης συχνὰ πλημμελοῦσι — stantissima, quee ab ea et per eam accepimus, 
xai παροργίξουσιν. ᾿Αλλ' εἴπερ ἰατρὸν ἀνιάτων, ve- — omittam proferre;assiduisilla Deum supplicationi- 
σημάτων μόνον ηὐχουμεν αὐτὴν, πόσους ἐχρῶὴν bus fatigat nostra causa, nostrique eam magna ca- 
αὐτῇ χαταδάλλεσύαι τοὺς μισθούς; πόσης γε τιμῆς — pit miseratio, qui multis adeo delictisdivinam ma- 
ἀξιοῦν Ἐπεί δὲ xai σωμάτων νόσους ἰᾶται, xai —jestatem ad irascendum nobis provocamus. Quod 
ψυχῶν θεραπεύει νοσήματα, ἄγε δὴ ὡς ἰσχὺς ἔχα. — si medicam ejus solius manum in morbis gravissi- 
στος ἀποτιννύτω μετ᾽ εὐγνωμοσύνης τὸ ὄφλημα, x«l mis etimploremus et sentiamus, quantam illi pu. 
πρὸς ἅπαν πάθος ἐπιχεχλήσθω χαί νοσημα, tatis mercedem esse reddendam ? Cum autem non 
corporum tantum medeatur infirmitatibus, sed animorum quoque morbos tollere non cesset, eia, pro 
S uis quisque viribus debitum eum gratitudine persolvat,etipsam adversus mala omnia morbosque invocet, 

μέ. 'O δὴ χἀγὼ ποιεῖν εἰωθώς, οὐκ ἑάσω μὴ D  45.Quod dum ego nunquam non facere sim so- 
ποιῆσαι χαί νῦν εἰς ἑπήχοον: ἀλλ᾽ ὑπὲρ ἑμοῦ τε litus, nunc quoque non omittam id ipsum agere: 
τὴν ἱκετηρίαν χαί τῶν ἐμῶν θέμενος, τύπον àcm«- — sed pro me meisque supplicationes instituens, aliis 
εἰ δώσω τὰ παραπλήσια λιπαρεῖν, χαί τὰ αὐτὸ quoque formam prescribam similia pro se obse- 
δήπονθεν τὸν ᾿Αγίαν ϑυσωπειν. Ἢ καί σῶμα καί — crandi, eademque flagitandi a Sancta; O que ἃ 
ψυχὴν ἐχ παιδὸς παραθεμένη Θεῷ καί σῶμα μέξ — primis eetatis tue annis corpusculum tuum Deo 
ἀσχήσει χρονίᾳ τήξάσα, ψνχὴν δὲ τῶν ἐνταῦθα — voluisti esse sacrum, et hoc quidem extenuavisti 
x&( πρὸ διαλύσιως μεταστήσασα, xxi τῶλος ἄμφω — exereitationediuturna; animum autem, ante etiam 
προεμένη, καί τοῦ μηδενός ἄξια χρίνασα, ὑπὶρ τοῦ quam ex hac vita migraret, a rebus omnibus orea- 


(13) Coluntur S. Demetrius 8 Octobris, S. Nicolaus 11 Novembris, S. Euplus 12 Augusti. 


935 ARSENII CP. PATRIARCHA. |. $293 


tis alienissimum habuisti : ac demum tam hunc A ἐξ ὅλης σοι ψυχᾷς, ἐξ ὅλης σοι διάνοίας πεποθεμέ- 
quam illud generose contempsisti ac parvi fecisti. νοῦ Θεοῦ: βλάδης ἡμῖν ἀπάσης x«l ἄμφω πρὸς τὸ 
illius videlicet causa, quam ex tota anima totaque παρὸν ἀνώτερα διατήρει, ἅπαν διανόημα πονηρὸν 
mente desiderabas; mentem, oro, animamque no- τῶν ψυχῶν ἀπελαύνουσα χαί τὸν νοῦν ἡμῶν πρὸς 
stram ab omni labe puram nunc quoque, cum in Θεὸν ἀεί μεταφέρονυσα᾽ χαί το σύμπαν εἰπεῖν, βίον 
ccelo exsistis, couserva; cogilationem omnem per- τε χαί λόγον ἡμῖν πρός τὸ τῷ Θεῷ δοχοῦν ἴθυνε, 
versam arcensabanimis nostris mentesquein Deum — x«i τὸν συμπαθῇ Θεὸν ἐξιλεοῦ, ὥς εὐμαρῶς τε χαί 
transferens, atque (ut breviter omnia complectar) ἀπροσχόπως τὴν τοῦ βίον τρίδον ὁδεύοιμεν, mca 
universam vite nostre ac sermonis rationem 86. περιστάσεως ἑξαιρούμενοι, χαί δεινοῦ παντὸς ἄνώτε- 
cundum beneplacitum divinum dirige. Misericor- ^ pot συντηρούμενοι: τῶν δ᾽ ἐνταῦθα μεταστάντων 
dem Deum nobis redde placatum, ut recte et abs- πρόστηθι, θερμῶς πρόστηθι, ἱκέτευσον λιπαρῶς, 
que offendiculo vite nostre cursum instituamus δυσώπησον éxrtvàe, x«l ἁφράστον μακχαριότυτος 
ab omni labis periculo remoti, cunctisque malis — xaí cà θείας ἑχείνης xaí ἁφράστον μαχαριότγτος 
superiores; exhacautem vita abeuntibusnobis pa- τύχοιμεν, ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς τυχεῖν χάριτι καί 
trocinare ferventer, supplica instanter, deprecare φιλανθρωπίᾳ τοῦ Θεοῦ χαί Σωτῆρος ἡμῶν ᾿ἸΙησοῦ 
operose, ut severo exempti judicio, divine illius p Χριστοῦ, ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ, καί προσκὺ- 
ac ineffabilis beatitatis partem aliquam capiamus: νησις, σὺν τῷ ἀνάρχω αὐτοῦ Πατρε, ταὶ τῷ ἁγίῳ 
quod nobis omnibus contingat, per gratiam et be- καί ὁμοφυεῖ αὐτοῦ Πνεύματι, νῦν x«i ἄεί, καὶ εἰς 
nignitatem Dei ac Salvatoris nostri Jesu Christi, τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων" ᾿Αμὴν" 

cui omnis gloria, honor, et adoratio debetur, cum eo qui principio caret Patre, et sancto ejusde» 
nature Spiritu, nune et semper et in secula seculorum. Amen. 





ANNO DOMINI MCCLXZIIII. 


 ARSENIUS AUTORIANUS- 


CP. PATRIARCHA 


ANACREONTICON ΙΝ DOMINICAM RESURRECTIONIS. 
MONITUM 


(Matranga, Anecdota Greca, t. 11.) 


Arsenii Archiepiscopi anacreontico sí; τὴν λαμπρὰν Κυριαχήν (in Dominicam Resurrestiomis) vidi 
in cod, Vat. 208, versusque cum non invenustos, imo elegantes et poeticam quamdam 8suavita.u 
olentes invenissemti statim in meis adversariis retuli, et Gy pothet» tradidi. Arsenius, de quo nihil 
eomperitur preterquam quod Allatii notitia mox in notis alleganda, fortasse est Corcyree arhiepisco 
fus, cujus orationes adhuc ineditas, in laudem S. Barbare et S. Andre apostoli (2 a cl. Andrea 

ustoxydio exoptatas e membranis xret xu seculi nuper exscripsi; alteram scilicet e eod. Vat. 
679, alterum e cod. Vallicelliano 34 B, quam bibl. prefectus Rev. A. Theinerus mira liberalitat^ 
ut viris doctis mos est, mihi obtulit. Preemissa exhortatione ad tam preeclarum festum celebrandum, 
Arsenius veris descriptionem poetice persequitur, que maximam carminis partem occupat; dein jauds 
SS. Triadi tribuuntur, et S. Georgius, loci protector ubi Arsenius morabatur, veluti intercessor ἃ 
mariyras adhibetur. Quapropter est quiopinatur nostrum A rsenium Monembasic fuissearchiepiscopus 
qui Venetiis septuagenarius 1535 decessit(b),et in S. Georgiiecclesiatumulatus est, quamvis ex ejusd 
ecclesie annalibus constet, Kal. Novembr. anni 1539 sub Marci Samariarii Zacynthii preefecture pti 
mum ejusdem lapidem solemni ritu benedictum, ac 24 annis post absolutam fuisse. ihi vero εὐ 
puritatem in ode sepe consideranti videtur auctor xvi seculo longe vetustior. 


a) Edere proposuerat L. Allatius in Symmictis lib. v, 108. 
b) Cf. Ch. F. Boerneri De doct. hom. Grac. ete., p. 155. Lips. 1740. 


* Vide Cotelerii notam ad Arsenii Testamentum, infra. 


937 


VERSUS IN DOMINICAM RESURRECTIONIS. 938 





APXENIOY APXIEIHIZKOIIOY 


ZTIXOI 


ΕΙΣ ΤῊΝ AAMIIPAN KYPIAKHN 


ARSENII ARCHIEPISCOPI 


VERSUS 


IN DOMINICAM RESURRECTIONIS 


τε μοι ξύμπαντες παῖδες, 

ἴτε φιλτάτη χορεία, 

ἴτε μουσόθρεπτα τέχνα, 
γλυχερὰν ὅπα λαλεῦντες, 
tyupóv μέλος φωνεῦντες, 
ὕμνον προσφέρωμεν πάντες 
βασιλεῖ χαὶ χτέστῃ πάντων, 
ϑασιλίη ὡρῶν ἐπέστη * 

, AÀys σαλπίσῶμεν πάντες, 
&yt φορμήσωμεν «aua, 

ἄγε τερπνῶς μελαδοῦντες 
Θεὸν υμνήσωμεν πάντες " 
κατέλιπε γὰρ τὸν τάφον, 
συνέτριψε χλεῖθρα πάντα 
ζοφεροῦ πιχροῦ θανάτον, 
δύναμιν θ᾽ Αδου παμφάγον, 
ψυχάς ἀνέστησε πάσας, 
ἄμαχον χράτος δειχνύων. 

Πᾶσα σχίρτᾷ νῦν ἡ χτίσις, 

τὸν ὑψωθέντα δοξαξει, 

Θεὸν ὑμνεῖ πᾶσα φύσις 


ἀγαθῶν ὥσπερ δοτῆρα, 


ἅπερ ἀνθρώποις παρέσχεν 
ὁ βασιλεὺς τῶν αἰώνων, 
ὁ μόνος χτίστης ἀπάντων, 
ὁ φανότατος φωσφόρος ; 
νέφεσι γὰρ οὐ ζοφοῦται, 
καθαρὰν ἁπλοῖ λαμπάδα, 
χαταφαιδρύνεται πάντα 
ἀπλέτῳ φάει xal χάλλει, 
᾿Αγλαὸς χύχλος σελήνης, 
χορὸς ἀστέρων αἰγλήεις, 
χαταφωτίξει τὴν νύχτα 
ἀπλέτοις λαμπηδουχίαις * 
χατίδοις ἄνω τὴν Αρχτον. 
μεγάλην τε χαὶ τὴν ἥττω, 
στέφανον τῆς ᾿Αριάδνης, 
tud ιαχὸν xoxo» ἴδοις 
χαθαρὸν τὺν τοῖς ζωδίοις " 
βορινὸν χύχλον χατίδοις, 
θερινὸν σὺν τούτῳ πάλιν. 
Μιτὰ ταῦτα δ᾽ αὖ κατόψει 
κύχλον τῆς ἰσημερίας, 
μετὰ τοῦτον δ᾽ αὖ τοὺς ἄλλους 


δε λοιπὸν τὰ τῆς γαίας, 
χαρὰν ἀμύθητον λαε, 
Θεὸν ἀνύμνει προθύμως 
νῦν φυτὰ ξύμπαντα θάλλει, 
ἀγέλαι πτηνῶν σχιρτῶσιν 
ἐπὶ τοῖς δένδροις φωνεῦσαι, 
τὸν ὁδοιπόρον χηλεῦσαι, 
Θεὸν ἁπάντων ὑμνεῦσαι " 
τίς ἂν ἀξίως ὑμνήσῃ ; 
τίς ἂν ἀξίως λαλήσῃ ; 
χελαδοῦσι νῦν τὰ πάντα, 
γλύχιον μέλος φωνοῦσι, 
ψυχὰς εὐφραίνουσι πάντων 

Λογιχοὶ νέοι μοι δεῦτε, 
ἔαρος χαιρὸς, σχιρτᾶτε, 
ἔλύθη γὰρ ἢ παχύτης 
νεφελῶν εἴαρος ὥρη, 
παγετὸς ἀαχρὰν ἡλάθη, 
ἀπεδιώχθη.τὸ ψύχος, 
τὰ σχυθρωπὰ παρῳχήχει, 
χαθαρὰ τὰνῦν αἰθρία. 

Λογιχοὶ νέοι μοι δεῦτε, 


τὸν ἀναστάντα γεραέρει. χαριέντως νῦν χατ 
Τίς ἂν ἀξίως λαλήσῃ, 
τίς ἂν ἀξίως ὑμνήσύ, 
Accedite δὰ me,omnes filii, accedite, chori cha- 
rissimi, adeste, pueri Musis nutriti, duleem vocem 
proferentes, suavem cantum miscentes, hymnum 
cuncti offeramus Regi omniumque creatori. Adest 
temporum regina. Age, buccinemus cuncti, age 
cantum modulemur, age dulce intonantes Deum 
laudemus omnes : reliquit enim sepulcrum, claves 
omnes fregit tenebrose et acerbe mortis, vimque 
inferni cuncta devorantia ; omnes resuscitavit 
animas, invictam potentiam suam ostendens. Nunc 
exsultat omnis creatura, exaltatum celebrat, Deum 
laubat universa natura, tanquam bonorum largi- 
torem eum qui resurrexit veneratur. Quis digne 
predicaverit, quis digne laudavégitquie hominibus 
prebuit Rex seculorum, solus iiyersi creator, 
Lucifer splendidissimus ? Nubibus enint non obscu- 
ratur, puram diffundit lucem ; omnia ingentfTu- 
mine et pulchritudine ornat. Lucidus lune orbis, 
splendidus stellarum chorus, admirabili noctem 
illuminat claritate : videre licet in alto Arctum 
majorem ac minorem, Ariadnes coronam, zodia- 
cum conspicies purum cum signis, septentriona- 
PATROL. Gn. CXL. 


Θεὸν ἐντεῦθεν ὑμνήσεις, 
ἀγαθὸν τοιοῦτον χτίστην. 


ἰδοις - ἔαρος καιρὸς, σχιρτᾶτε " 

Ζεφύρου πνοαὶ γλυχεῖαι, 

ποταμοὶ νάουσιν ἄρτι 

À lemaspiciesorbem etsimul meridionalem. Deinde 
intueberis equinoctii orbem, post hunc autem 
ceteros magnacum voluptate videbis. Hinc Deam 
laudabisoptimum talen creatorem.Preeterea aspice 
terrena, ineffabili fruere gaudio, Deum toto animo 
celebra. Nunc omnes plante vigent, avium turbee 
in arboribus canentes exsultat, viatorem dele- 
ctant, Deum universi hymnis extollunt. Quis au- 
tem digne laudaverit ἢ quis digne predicaverit ? 
Omnia nunc hymnis resonant, dulces cantus mo- 
dulantur, omnium animos ]elitia replent. Adeste, 
juvenes prudentes. Veris tempus advenit,jubilate. 
Nubium densitas solpis est veris amocnitate,gla- 
cies longe discessitTrigus abiit, tristitia disparuit, 
serenum adspjelfur ccelum. Adeste, juvenes pru- 

B dentes. Véris tempus advenit, jubitate. Zephyri 

“τ lénes spirant ; fluvii placide volvunt undas lim- 
pidas ; oves jam in littore secure lasciviunt, agi 
cum matribus per virides saliunt campos. Adeste, 
juvenes prudentes. Veristempus advenit, jubilate. 
Jam avis purpurea canit, vernale carmen modula- 
tu, ad amenos fluvios, in umbrosis platanis re- 


30 


ut^ 


mon 
008 


2 4A 


939 


χαθαρὸν πόμα συμμέτρως 
πρόδατα τανῦν σχιρτῶσι 
χροχάλήσι χαριέντως. 
ἀρνία σχαίρει μητράσι 
χλοεροῖς ἀρούραις ἄρτι " 
Λογιχοὶ νέοι μοι δεῦτε, 
ἔαρος χαιρὸς, σχιρτᾶτε " 
ὁ αἵμων ἤδη τυρίσδει, 
ἐαρινὸν ἄσμα μᾶλπει, 
θαλεροῖς ἐπὶ ῥεέθροις, 
σχιεραῖς ἐπὶ πλατάνοις 
ἀνάπαυσιν εὐτρεπίξει " 
χελιδὼν ἄρτι Τηρῆος 
χαταλαλεῖ τοῦ φθορῆος " 
τὸν Ἴτυν ζητεῖ δὲ παλιν 


χασιγνήτη ταὐτῃ σφόδρα" 


ὁ Πὰν τῆς 'Hyous ἐράει, 
ὁ Κύχλωψ τῆν Γαλατείας, 
᾿Αϑώνιδος ᾿Αφροδίτη. 
Λογιχοὶ νέοι μοι δεῦτε, 
ἔαρος χαιρὸς, σκιρτάτε . 


ἐράνων ἐσμὸς χλαγγάξει" 


ιγέως δ εἰ χαὶ χύχνος 
πτερὸν ἀνεὶς τῷ Ζεφύρῳ * 


χυχχύζει τανῦν ὁ χόχχυξ 


ARSENII CP. PATRIARCHA. 


εὐ ὄρεσιν ἡλιύατοις, 
λιγυρῶς ἄδει καὶ χίττα 
τὸ μιμηλὸν τοῦτο ζῶον * 
χαμαροφάγα νῦν πάντα, 
χοτινοτράγοι σὺν τούτοις 
χαταφωνοῦσι χοιλάδας 
, Δογιχοὶ νέοι μοι δεῦτε, 
ἕαρος χαιρος, σχιρτᾶτε" 
χύματα θαλάσσης ἄρτι, 
πραέως λίαν χινοῦνται * 
ὄρεσι χαὶ γὰρ τὸ πρώην 
«6 tote παρωμοιοῦντο * 
ἱστία τοίνυν πετάσας, 
ὁ θέλων πλέειν θαλάσσῃ, 
μαχρὰν ἀπαίρει πρὸς χέρδος 
ἀναπέμπει χαὶ δελφίνων 
ἀγέλη xai τῶν πομπῶων. 
Τὰ ῥόδα νῦν ἀναχύπτει 
χαροπῶς & τῶν χαλύχων, 
τὰ βάτα νῦν ἀναθάλλει " 
ὑάκινθος σὺν ναρχίσσῳ 
χαροπὸν χρῆμα τυγχάνει " 
μέλισσα τῶν σίμθλων ἤδη 
ἀπαναστᾶσα προθύμως, 
περιδομθοῖ τὰς χοιλάδας - 


συλᾷ τὰ ἄνθη τῶν δένδρων, 
τίθεται ταῦτα τοῖς σίμδλοις, 
πονέει γλυχεῖαν ἔνθεν 
χαριεστὰτην τε βρῶσιν. 
. Δογιχοὶ νέοι μοι δεῦτε, 
ἔαρος Χαιρὸς, σχιρτᾶτε - 
Τριὰς, ἀμέριστε φύσις, 
ἀχατανόητον βάθος, 
ἀδιήγητόν τε χράτος, 
χόρον οὐχ ἔχον τε χάλλος, 
Ott παντάναξ xol xríara, 
Πατρὸς ἀπαύγασμα, δόξα, 
ὁ δοτὴρ ἀγαθῶν πάντων͵ 
παροχεὺς ὁ τῆς σοφίας, 
παρέχοις αὐτὸς τὴν γνῶσιν 
οὔεν τοῖς μιχροῖς λάτραει 
ἵνα τὴν σὴν ἐξουσίαν. Patio 
ἀγαθωσύνην τε πᾶσαν 
συνίωμεν EX. χτισμάτων " 
χλέος ἀγλαῶν μαρτύρων, 
προσαγομέν σοι Tacicuy 
Γεώργιον, τὸν προστάτην 
διατριδῆς ᾿Αρσενίου. 


creationem querit jam hirundo contra Tereum 
corruptorem queritur, soror autem Itym sollicite 
querit. Echo amatur ἃ Pane, Galatea a Cyclope, 
Venus ab Adonide. Adeste, juvenes prudentes. 
Veris tempus advenit, 'jubilate, Ccetus gruum vo- 
cem emittit acutam, dulce canit etiam cygnus, 
alam versus Zephyrum replicans. Cucullus vocife- 
ratur in arduis montibus ; suaviter cantat etiam 
cilla, avis illa imitandi facultate conspicua. Omnes 
aves que plantis olivisque nutriuntur, jam cantu 
valles replent. Adeste, juvenes prudentes. Veris 
tempus advenit, jubilate. Jam fluctus maris motu 
placidissimo feruntur, cum nuper adhuc montibus 
altissimis exequarentur, et qui mare transfretare 
conatur, velis expansis nunc longe discedit ad 
]uerum faciendum ; delphinorum quoque et pho- 
carum cetus sursum emergit. Nunc rose — dulce 





aspectu—e calicibus prodeunt, etfrutices veri 
efflorescunt ;hyacinthus cum narcisso pulch 
dine oculos demulcent. Apis cellam cum im, 
relinquens valles (circeumvolitat, arborum fl 
exsugit, succum ad cellas comportat, dulcen 
jucundum inde cibum efficiens. Adeste, juv 
prudentes. Veris tempus advenit, jubilate. O 
nitas,naturaindivisa,profunditas incom prehe 
bilis, potentia inenarrabilis, pulchritudo inex] 
sta, Deus omnipotens ac Creator, Patris splen 
gloria, omnium bonorum largitor, sapientie 
curator, concede humilibus servis intelligen 
colestem, ut potentiam tuam omnemque ben 
tatem ecreaturis intelligamus. Celeberrimum . 
sanctos martyres offerimus tibitamquam medi 
rem Georgium, studiorum, Arsenii patronur 


ARSENII PATRIARCHJE 


PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO SS. DEIPAR/E MACRINITISSO. 


(Pasini codices Taurinenses, tom. I.) 


cunfme 


Hypomnema patriarche domui Arsenii. 
Summum malumestnegligentia, multorumque 
causa malorum, sed qualia exinde proveniant, for- 


tibus virissatis notum est: et p cda nunquam 
boni ex desidia atque inertia pro Hoc autem 


. Ὑπόμνημα τοῦ πατριάρχου χυροῦ 'Apatviov, 
Καχὸν $ ἀμέλεια x«l πολλῶν αἰτία κχαχῶν, ' 
οἷα τὰ ταύτης ἐχφόρια, οὐχ ἀγεννέσιν ἑἕστορεῖ: 
x«i à ἀληθῶς οὐδὲν Tt χρηστὸν ix TOU xm 
θυμεῖν, τοῦτο δὲ xoi σοφοῖς μὲν διείληπται, 


et sapientes olim effati sunt, et ipse res negleotze -αὐτὰ “δέ τὰ τῶν πραγμάτων ἡμελημένα βοῶσι 


clamant perspicue.Quod dicimus, aperte videre est 
in iis quibus debita cura deest ; nihil in illis neque 
exquisitum ad considerationem, neque circum scrip- 
tum simpliciter sensu deprehenditur. Res igitur ita 
se habet, atque operis dilatorem cum damnis luc- 


vopov. Πάρεστιν ἐν αὐτοῖς τοῖς φροντίδος éxrói 
θορᾶν ἐναργῶς τὸ λεγόμενον, Οὐ περινενοημᾶνι 
πρὸς χαταμάθησιν ἐν αὐτῷ, οὐδὲ περιεσχεμι 
ἁπλῶς τῇ αἰσθήσει καταλαμθδάνεται. Τοῦτο μὲν 
τοιοῦτον, Καὶ τὸ τὸν ἀμδολιεργόν ἄτῳσι παλ 


941 PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO MACRINITISSO. 942 


σοφοῦ τῶν παλαιῶν γνωμάτευμα. Ei δὲ καὶ σπου- À tari, veteris sapientis sententia est. Nam si et pre- 
δῆς παρούσης, χαὶ μελέτης ἐμμερίμνου xai συνε: — Sens studium, et sollicita cura atque assidua ad 
χοῦς ὑπὶρ τοῦ κχατορθωθῆναί τι τῶν ἐπαινετῶν, τὸ quidpiam laudabile feliciter gerendum adhibeatur ; 
δ᾽ οὐδ᾽ οὕτως εὐχερῶς εἰς ἔργον προθαίνει, xx εἴ — hoc neque tam facile in opus deducitur, et sicubi 
mo) tt καὶ ἀντιβαῖνον εἴη, πολλῶν x«i σθέναρῶν — aliquid adversetur, multorum ac fortium virorum 
συμπράξεως δεῖται πρὸς τελεσφόρησιν' πολλῶὼ δὲ  ministerioopus est, ut perducatur ad finem, multo 
μᾶλλον χἀντεῦθεν, οὗ τῶν χαχῶν ἐχχυλίει τὰ τῆς — autem magis, si ceeteris, quibus res involuta est, 
ἀναβολῆς, διαδραμεῖται. ᾿Αλλὰ τῇ μὲν ἡμῶν ps- — malis cunoetatio addatur. Sed nostre quidem mode- 
τριότητι περὶ τούτων οὕτω διαλαδεῖν εὐστόχως ἐγέ- rationi dehisista disserere visum est opportunum, 
νετο πράγμασι δ᾽ αὐτοῖς ἔγνω ταῦτα τοιαῦτα. Ἢ — reque ipsa novimus hec talia esse. Monasterium 
χατὰ τὴν ἐνορίαν Δημητριάδος à ἐπὶ σταυροπηγίῳ prope territorium Demetriadis subditione patriar- 
μὲν πατριαρχιχῷ χαταπηχθεῖσα μονὴ, ἐπ᾽ ὀνόματι — chalisitum, sub nomine castissimee Dei Matris, οἱ 
δὲ δομηθεῖσα τῆς πανάγνου Θεομήτορος xci τῆς — Macrinitissum dictum, heec sane didicit, novitque 
Μαχρινιτίσσης ἐπιλεγομένη, ἔμαθεν αὕτη, ἐδάη, atque accurata peritia percepit. Cum enim modi- 
εἰς ἐπιστήμην ἦλθεν ἀχριδῆ. Ὡς, εἰ μικρόν τι bé- — cum remisisset, et paululum desidia torperet, at. 
δωχενς, εἰ βραχύ τι ἀνέπεσεν, εἰ πρὸς ὀλίγον ὄχνος ., que inertia ipsum comprehendisset, lapsus pericu- 
αὐτὴν ὑπέδραμε, κίνδυνος x«i πτῶσις περὶ αὐτήν. lum statim illi imminuit, atque transmutatio ex 
Καὶ ἐκ τοῦ πατριαρχιχὴν ἀνυψοῦσθαι ταύτην, ὡς  patriarchali ditione, sub qua proclamatum erat, 
ἔστι καὶ ἀναγορεύεσθαι, μεταλλαγὴ τὴν ἐπισχοπι-  inepiscopalem Demetriadis denominationem. Quot 
χὴν τοῦ Δημητριάδος χλῆσιν óvouaritowca. Τίνα enim, et quibus modis Demetriadis episcopi, suis 
γὰρ καὶ ὅσα oi κατὰ χαιροὺς ἀρχιερεῖς Δημητριά- — quisque temporibus, monasterium hoc usurpare 
deg ὑπὲρ τοῦ ταύτην τὴν μονὴν σφετερίσασθαι, — tentarunt, avidosque in ipsum oculos injecerunt ? 
ἠγωνίσαντο, χαθάπαξ γέχνον ὀφθαλμὸν ἐπέθαλὸν — imo vero egre ferebant,se nonesse preclari hujus 
ἐπ’ αὐτὴν x«i οὔμενουν οὐδαμῶς ἠνείχοντο, μὴ — boni participes; noverant altitudinem, atque vene- 
περιδοήτον τοιούτου χαλοῦ χαλεῖσθαι μέτοχοι" εἶς — rationis magnitudinem, minuentes omnium existi- 
δον ὕψος xai σεμνώματος μέγεθος, ἡττηθέντες παν- — mationem, omnemqne moventeslapidem, ut aliquo 
τοίων οἴησιν, πάντα χινοῦντες τρόπον εἴ πὼς εὕροιεν modo voti compotes fierent. Sed in vanum ipsis 
τὸ ποθούμενον. ᾿Αλλ’ εἰς μάτην αὐτοῖς ὁ πόνος,  ceciditlabor, atque in pejus versa sunt consilia, 
παρὰ φαῦλον τὰ διαδούλια, οὐδὲν τῆς χενοσπουδίας — nihilqueinane studium ipsis profuit, preeterquam- 
αὐτῶν ἀπώναντο, εἰ μὴ καὶ μᾶλλον ἀσφα)έστερα τὰ — quod res monasterii certas magis et stabiles effe- 
τῆς μονῆς ἔθεντο. Ot; yàp ἣ μονὴ διενέξεις ix τοῦ cerunt. Quibus enimmodis monasterium, facultates 
μέρους τῆς émuxonüs Δημητριάδος ἔσχε καὶ πράγ- Ü et bona ex parte episcopatus Demetriados habuit, 
ματα, τούτοις λαμπρῶς καὶ ἀναντίῤῥήτως marpuxp- — hispatenter, acsineullacontradictione patriarchale 
χικὴ ἀνεφάνη. Καὶ τὸ ἐντεῦθεν διαναστᾶσα, πα- — apparuit, atquehincexcitatum, patriarchalibushy- 
τριαρχιχοῖς τε χατωχυρώθη ὑπομνήμασι τῶν &yw. — pomnematis sanctorum Patrum domni Germani, 
τάτων πατριαρχῶν τοῦ τε χυροῦ Γερμανοῦ, χαὶ τοῦ οἱ domni Manuelisconfirmatum est, efante hujus- 
χυροῦ Μανουήλ. Καὶ πρὸ τῶν ὑπομνημάτων δὲ τούς modi hypomnemata recognitionem precepit beati 
τῶν χατεξέτασιν ἀπειλήφει τοῦ μαχαρίτου ixsívow  despote domini Manuelis ferentem inscriptionem 
δεσπότου χυροῦ Μανονὴλ, φέρουσαν ἐπιγραφὰς xci — aliorumepiscoporum, ipsiusque episcopi Demetria- 
ἄλλων μὲν ἀρχιερέων, xai αὐτοῦ δὲ τοῦ Δημητριάς dis Nicolai Blatte, qui primum de hoe monasterio 
δος Nixoldou τοῦ Βλαττᾷ, τοῦ πρώτως ὑπὲρ τῆς — dubitavit. lpsaque recognitio preclate adprobat, 
μονῆς ἀμφιθαλόντος. Kal παρίστησιν ἀριδϑήλως — monasterium Macrinitissum patriarchále habendum, 
αὕτη ἡ χατεξέτασις ὡς ἡ μονὴ τῆς Μαχρινιτίσσης — atque Demetriadis episcopum nullam monasterii 
πατριαρχιχὴ χαὶ ὁ Δημητριάδος ἀμετόχως ὑπὲρῤΛῤ hujus Macrinitissi participationeng habere. Imo 
αὐτῆς διενίστατο. Ναὶ μὴν xai ὁ Δημητριάδος ἐπι- — vero etipse Blaite successor in gpiscopatu Neo- 
σχοπεύσας μετὰ τὸν Βλαττῶν  Ntopuro; δήλωσιν — phytusdeclarationem scriptam dédit, atque Deme- 
ἔγγραφον ἐξέθετο xai αὐτὸς, xal ὅπως ὁ Δημητριά- D triadis episcopum nullam monasterii hujus Macri- 
δος οὐ μετέχει εἰς τὴν μονὴν ταὐύτ᾽ον τῆς Μαχρι- nitissi participationem haberé demonstrat, palam 
νιτίσσης, διασαφεῖ, ἀναφανδὸν πατριαρχικὴν εἶναι — aperteque patriarchale illud esse pronuntians. Li- 
ταύτην ὁμολογῶν. Καὶ ἔξεστε τῷ βουλομένῳ x«0é- —cetporrocuilibet voleptisingula instrumenta per- 
χαστὰ τῶν διχαιωμάτων ἀναλέγεφθαι,. xai τὴν τούς legere, eorumque vifa deprehendere, ao nosse, 


vov ἀναγνωρίξειν δύναμιν, xol γιωρίξειν ὅπως ἡ  quomodomonasterium patriarchalesit, nullamque 
μονὴ πατριαρχεκὴ, καὶ οὐδεμίαν erp ὁ as illius parjéiptionen habeat Demetriadis episco- 
τριάδος ἐν αὐτῷ χέχτηται' οὐ μόνον δὲ ἐν αὔγοχ.ἀλλ —. Dus ;.πσῇ solum autem illius, sed neque s&dicule 
οὔτε ἐν τῷ παραλανρίῳ αὐτῆς τῷ ἐπ᾽ ὀνόματι τοῦ ἰρ58ὶ adjuncte sub nomine sancti Onuphrii. Quod 
ὁσίου ᾿Ονουφρίου. "Ort γὰρ x«i ὁ ὅσιος ᾿Ονούφριος — enim et sancti Onuphrii zedicula patriarchalis sit, 
πατριαρχιχὸν, τὸ γράμμα Ouxrpavoi τοῦ τῷ τότε — perspicue manifestat charta Joannis diaconi Attici, 
χαιρῷ τὰ πατριαρχιχὰ ἐχεῖσε διέποντος δίχαια "Imdv- 60 temporepatriarchalia jura administrantis, facta 
νον διᾳαχόνον τοῦ ᾿Αττικοῦ, τὸ ϑιά τινα τοῦ Δημὴ- Occasione molestie cujusdam illate a Demetriadis 


9413 


ARSENII CP. PATRIARCHJE. 


episcopo, quie idcirco refertur in dictis patriazcha- A τριάδος παρενόχλησιν γεγονὸς, καὶ ἐμφέρεται 


libus hypomnematis. Acsimpliciter quod vere pa- 
triarchalia sint tam monasterium Macrinitissum, 
quam hujus hospitium sanctus Onuphrius, nulla 
est dubitatio, sed clarum est atque in confesso. 
Similiterque indubitata multisque instrumentis 
confirmata hacre, rursus magis confirmantur, que 
ad monasterium etadjunctam ediculam pertinent. 
Non igitur amplius differre voluit, ardentissimum 
erga heec amorem nutriens, animo] magis adhuc, 
quam corpore, nobilissimus Comnenus dominus 
Nicolaus Maliasinus moderationis nostre dilectis. 
simus filius. Hic enim cum laudabilem zelum ἃ 
patre suo beato Comneno domino Constantino Ma- 
liasino derivarit, toto animo totaque mente mo- 


nasterii hujus Macrinitissi, et hospitii ejusdem p 


utilitatem anhelat; ardet omnino pro confirmatione 
et benefitio eorum, tranquillitatem atque omni- 
modam illorum libertatem desiderat, omnemque 
laborem in hoc opusconfert: quoniam memoratus 
ejus pater beatus ille multum laboravit, et pluri- 
mam adhibuit curam ad monasterium confirman- 
dum, ut simpliciter dicam, quale modo est (sed 
licet hoc nosse, aique perspicere in patriarchalibus 
relatum hypomnematis ). Hic igitur vere religiosi 
patris religiosus filius, divinis omnino intentus, 
paternamque éuramin iis, que ad Deum'spectant, 
e&mulari summopere studens, quales non adhibuit 
preces apud "moderationem meam, quotve postu- 
Jationibus exorare non destitit non solum, ut pree- 
berem monasterio huic meum hypomnema, sed et 
preefecti electionem et ordinem, valde deprecatus 
estet maximo ardoris fervoris que impetu obse- 
crabat, impenseque rogabat supplicationis finem 
videre. Et hic quidem summum erga Deum amo- 
rem hoc mqdo ostendit : moderatio autem mea op- 
timo propobito benigne annuens, piumque hujus 
viri votum ádimplens, presens omnimode immu- 
nitatis hy ema exhibet, virtute cujus, et Spi- 
ritus sancti gratia, definit, omnino liberum esse 
dictum monasterium Macrinitissum, ipsiusque 
hospitium sanctum Onuphrium, utpote que pa- 
triarchalia modo sunt, ac semper erunt, et nomina- 
buntur, secundum ea, quibus instructa sunt, di- 
plomata atquepatriarchalia hypomnemata sanc- 
torum patriarchaNum antecessorum meorum. Nul 


C 


τούτον καὶ iv τοῖς διειλημμένοις πατριαριχικαῖς 
μνήμασι. Καὶ ἀπλῶς ὅτι πατριαρχιχὰ χαὶ τ 
Μχχρινιτίσσης μοναστήριον, χαὶ τὸ τούτου pe 
ὁ ὅσιος ᾿Ονούφριος οὐδεμία ἀμφιθολία, ἀλλὰ 

ρὸν x«l ὁμολογούμενον. Ὅμως δ᾽ οὖν xoi 
ἀναμφιδόλον x«i πολλοῖς ἐν διχαιώμασι βεδαίς 
πράγματος, οὐδ' αὖθις μὴ καὶ πλεῖον ἐνστηρίξ, 
τῆς μονῆς xal τοῦ παραλαυρίον αὐτῆᾷς τούτου. 

ουν οὐδοπωσοῦν διανεδάλετο ὁ ὑπὲρ τούτων 
πυρὸν φίλτρον τρέφων, ὁ xci ψυχὴν οὐχ ὅτ: 
κατὰ σῶμα εἰ μὴ χαὶ μᾶλλον εὐγενέστατος ὁ 

γηνὸς χυρὸς Νιχόλαος ὁ Μαλιασηνὸς, τὸ τῆς j 
μετριότητος ἀγαπητὸν τέκνον. Οὗτος γὰρ, κα 
τὸν ζῆλον ἀναλαδὼν τοῦ πατρὸς αὐτοῦ τοῦ yu 
του ἐκείνου Κομνηνοῦ χυροῦ Κωνσταντίνου τοῦ 
λιασηνοῦ, ὅλη ψυχῇ χαὶ γνώμη ὅλη πνέει ὑπὲρ 
μονῆς ταύτης τῆς Μαχρινιτίσσης x«l τοῦ par 
αὐτῆς" σπεύδει ὑπὲρ συστάσεως αὐτῶν xol i 
σεως, x«l τὸ ἀπαρενόχλητον x«l ἀδιάσειστον τ 
ποθεῖ, καὶ πάντα πόνον ὑπὶρ τούτου ὑφέσι 
Ἐπεί τοί γε καὶ ὁ μνημονευθεὶς τούτον πα 
μαχαρίτης ἐκεῖνος πάμπολλα χεχοπίαχεν ὑπὲρ 
τὴν μονὴν χαταστῆσαι, ἁπλῶς φάναι, εἰς ὃ d 
᾿Αλλ᾽ ἐξὸν τοῦτο γνωσθῆναι ἐν τοῖς πατριαρχι 
ἐμφερόμενον ὑπομνήμασιν. Οὗτος δ᾽ οὖν ὁ ἐν ἔρ 
θεαρέστον πατρὸς θεάρεστος υἱὸς, ὃ θεάρεστα 
βονλενόμενος χαὶ διαπραττόμενος, xol σπεύδων 
ἀπολεῖψαι τῆς πατριχῆᾷς σπουδῆς ἐν τοῖς Θεὼ 

φέρουσι, ποῖα τὴν ἡμῶν. οὐ παρεχλήτευσε μὴ 
τηῖα; πόσα οὐ χαθιχέτευσεν: Οὐ περὶ τοῦ ἃ 
χθῶναι μόνον τῇ μονᾷ ταύτη χαὶ ἡμεδ απὸν 

μνημα, ἀλλὰ x«i περὶ τῆς τοῦ ἡγουμένου ἐχ 
καὶ τάξως πολὺν παρεξέτεινε τὸν ἱχέσιον μετὰ 
μῆς καὶ ζεούσης ὁρμᾷς ἡντιθόλει, ἐξελιπώρει, 

τῆς ἱκεσίας ἰδεῖν. ᾿Αλλ’ οὗτος μὲν τοιαῦτα τὶ 
Θεὸν ἀγάπην δειχνὺς τὴν αὐτοῦ. Ἢ δὲ μετρ 
ἡμῶν τῆς ἀγαθᾷς προθέσέως ἀποδεξαμένῃ τὸν à 
xai τὴν αὐτοῦ θεάρεστον ἔχεδίαν πληροῦσα, τὸ 
ὃν τῆς χαθολιχᾷς ἐλευθερίας ἐχτίθησιν ὑπῴσι 
δι’ οὗ xci ἐν ἁγίῳ Πνεύματι διορίξεται πενπέκει 
ἔλευθέραν εἰναι τόν τε ῥηθεῖσαν τῆς Ἰδαροῖδα 
μονὴν, χαὶ τὸ ταύτης μετόχιον τὸν ἅγιον ᾿Ονοῦφι 
ὡς πατριαρχιχὰ χαὶ ὄντα χαὶ ἐσαεὶ ἐσόμενὰ τι 
ὀνομασθησόμενα χατὰ τὰ προσόντα αὐτοῖς δι 
ματα χαὶ τὰ πατριαρχιχὰ ὑπομνήματα τῶν 


lusigituromnium ohdinum, sive ecclesiasticus, sive D ἡμῶν ἁγιωτάτων πατριαρχῶν. Οὐδεὶς οὖν τῶν & 


laicus, sive senator, siye specialis quepiam per- 
sona audeat unquam jus aliquod in iis revocare: 


sed neque qui pro te fuerit Demetriadis 
episcopus, rationem habeat gut jus. quodpiam in 


to» εἴτε ἐχχλησιαστιχὸς, ὅ δημοσιαχὸς, d cv) 
τιχὸς, ἥ ἰδιωτικὸν πρόσωπον τολμήσει πώποτε dü 
τι ἀνακαλέσασθαι ἐκ αὐτοῖς. ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ αὐτὸς ὁ 
χαιροὺς Δημητριάδος ἐπίσχοπος λόγον ἕξει ὃ do 
λογέαν τινὰ εἰς τὴν ῥηθεῖσαν μονὴν ὃ εἰς τὸν i 


diclum monasterium, vel san Onuphrium. 
Speciali enim ratione illum excludit-moderatio — "Ovoógpioy./ ᾿Ιδικωτέρω xal γὰρ λόγῳ ἀποπέμε 
mea, utpote qui turbarum eausa in mo io^ cir-4xÉrptórn, ἡμῶν τοῦτον, ὡς αὐτόν ποτε τῶν ὁ 


esse soleat. Heec ita definit moderatio mea, et in- 
temerata in perpetuum servare cupiens, excom- 
municationem infligit a vivifica Trinitate adversus 
eos, qui abrogare tentaverint quidpiam eorum 
quee definita sunt ; excommunicatione damnati, 


σεων αἴτιον τῇ nov). Ταῦτα οὕτω διορίξεται ἡ 
τριότης ἡμῶν. χαὶ ἀπαράδατα διατηρεῖσθαι 
λομένη εἰς δινέχειν, ἀφορισμὸν ἐπισείεξ τὸν 
τῆς ζωαρχικῆς Τριάδος xarà τῶν ἀθετησόντω: 
τῶν διωρισμένων. ᾿Αλλ᾽ ὅτι μὲν ἁλίσκονται τῷ 


οτι 


945 
ρισμῷ οἱ ἀθετῦσαί τι τῶν ἐντεταλμένων πειραθη- 
σόμενοι, ἴστωσαν τοῦτο αὐτοί ἡ δὲ μετριότης ἡμῶν 
χαὶ μερὶ τῆς ἐχλογῆς τοῦ ἐν τῇ μονῇ τῆς Μαχρινι- 
τίσσης προεστῶτος ταῦτα διατυποῖ, Ὁπόταν ἡγού- 
μῆνος τῶν χρεῶν λειτουργήσας πρὸς Κύριον ἐχδὴ- 
μήση, γινέσθω ἐχλογὴ προεστῶτος ὑπὸ πάντων τῶν 
ἀδελφῶν μετ᾽ εἰδήσεως xai τοῦ θεοφιλοῦς ἀνδρὸς 
τούτον τοῦ εὐγενεστάτον Κομνηνοῦ χυροῦ Νικολάου 
Μαλιασηνοῦ, τοῦ πλεῖστον ὅσον πνευματιχὸν κε- 
χτημένου ἔρωτα πρὸς τὴν μονὴν ταύτην xci τὰ αὐτῇ 
διαφέροντα. Οὕτω γὰρ βούλεται ἡ μετριότης ἡμῶν, 
ἵνα x«i μετ’ αὐτοῦ γίνηται ἡ τοῦ ἡγουμένον ἐχλογῆ. 
Εἰς αὐτὸν yàp x«i εἰς τοὺς ἀδελφοὺς ἅπαντας τοὺς 
ἐν τῇ μονῇ ἀνατίθησι τὰ τῆς ἐχλογὴς τοῦ ἡγουμέ" 
vou $ μετριότης ἡμῶν. Καὶ χωρὶς εἰδήσεως xal ἀρε- 
σχείας χαὶ τούτου οὐ θέλομεν γίνεσθαι τὴν ἐχλογήν" 
ἀλλ᾽ οἱ μοναχοὶ πάντες xat ὁ Κομνηνὸς οὗτος ποιεί- 
τωσαν τὴν ἐχλογήν. Ὃν δ᾽ ἂν χοινῶς ἀρεσθέντες 
ἐχλέξωνται, εἰ μὲν τύχῃ ἐν τοῖς ἐχεῖσε διάγων ὁ 
τῶν πατριαρχικχῶν διχαίων ἔξαρχος, σφραγιξέτω 
αὐτὸν προεστῶτα χατὰ τὸ ἀνέχαθεν ἐχχλησιαστιχὸν 
ἔθος" εἰ δ᾽ οὐ τύχη τότε εἶναι τὸν πατριαρχιχὸν 
ἔξαρχον ἐν τοῖς μέρεσιν, ὁ ἐχλεγεὶς εἰς προστασίαν 
παρὰ τῶν μοναχῶν πάντων χαὶ τοῦ Κομνηνοῦ τού-- 
του, ὡς διατετύπωται, ἐπιχρατείιτω αὐτὸς οὕτω 
πάντα τὰ τῆς μονῆς χαὶ τὴν movàv, xai διεξαγέτω 
πάντα ὡς προεστὼς μέχρι χαιροῦ τῆς ἐνδημίας τοῦ 
πατριαρχιχοῦ ἐξάρχον, οὕτως ὡς ἔμελλε διεξάγειν 
ταῦτα xai σφραγισθεί. 'AXY ὅτε ἐνδημήσει ὁ ἔξαρ- 
χος, σφραγιζέσθω παρὰ τοῦ ἐξάρχον. ᾿Απλῶς 


ydp ὑπ᾽ οὐδενὸς ἑτέρου σφραγισθήσαται ὁ τῆς Μα- C 


χρινιτίσσης, ἡγούμενος, εἰ μὴ παρὰ τῆς ἡμῶν μ3- 
τριότητος, ἣ μὴν τοῦ ἐξάρχου αὐτῆς. ᾿Ανηνέχθη di 
x«i περὶ τοῦ χαταταχθόναι εἰς παραλαύριον τῆς 
Μαχρινιτίσσης, τὴν χατὰ τὴν ἐνορίαν τῆς ἁγιωτά- 
τῆς ἐπισχοπῆς Βελεστένοῳψ διαχειμένην μονὴν τῆς 
πανάγνου Θεοτόχου τὴν ἐπὶ σταυροπηγίῳ μὲν ταύ- 
τῆς τῆς ἐπισχοπῆς Βελεστίνου, διδομημένην, τοῦ 
χυροῦ Ἱλαρέωνος δὲ λεγομένην, Ἐπεὶ τοίνυν τοῖς 
ἔχουσι αὐτὴν θελητόν ἐστι μετόχιον ὑποθεῖναι αὐτὴν 
εἰς τὴν μονὴν τῆς Μακρινιτέσσης, διορίξεται χαὶ 
τοῦτο ἣ μετριότης ἡμῶν οὕτω γενέσθαι, χαὶ χατα- 
ταχθῆναι ταύτην τὴν μονὴν τοῦ χυροῦ Ἱλαρίωνος 
μετόχιον τῆς Μαχρινιτίσσης. Κανονιχὸν γὰρ χαὶ 
τοῦτο x«l δίκαιον. Πλὴν ὁ ἐπίσχοπος οὐ ἐπὶ σταυρο- 
πηγίῳ à μονὴ, ἐχίτω ἐν αὐτῇ τὴν ἀναφορὰν αὐτοῦ 
χαὶ τὸ ὀφειλόμενον αὐτῷ χανονιχόν, Ἐφ᾽ ἄπασιν 
οὖν τούτοις ἐγεγόνει τῇ διειλημμένη μονῇ τῆς Μα- 
χρινιτίσσης xal πᾶσι τοῖς αὐτῇ διαφέρουσι τὸ παρὸν 


PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO MACRINITISSO. 


046 


qui preeceptorum aliquid abrogare auserint, ma 
neant in eo statu. Moderatio autem mea circa or- 
dinem atque electionem preefecti monasterii Ma- 
crinitissi heec presscribit. Cum prefectus debitum 
Deo reddens mortuus fuerit, fiat prefecti eleotio 
ab omnibus fratribus, sciente religioso viro hoc 
nobilissimo Comneno domno Nicolao Maliasino, 
qui plurimo atque spirituali amore monasterium 
et que ad ipsum spectant, amplectitur. [ἃ enim 
precipit moderatio mea, ut ipso participe flat 
prefecti electio. In ipsum enim et fratres omnes 
monasterii transfert jus eligendi prefecti modera- 
tio mea, et absque illius scientia et placito nolu- 
mus fleri electionem. Sed monachi omnes et 
Comnenus hic electionem facere debent. Cam au- 


p tem quis communi consensu electus fuerit, si qui- 


dem contingat ibi diversari patriarchalium jurium 
exarchum, oruceinsigniatur ab eo prefectum secun- 
dum antiquam ecclesiasticam consuetudinem. Si 
autem fortassis absit ab iis partibus patriarchicus 
exarchus, monachorum omnium et Comneni con- 
sensu electus antistes, sicut prefinitum est, ob- 
tineat ipse omnia, qu& ad monasterium spectant 
unacum monasterioipso, et sdministretomnia tan- 
quam prefectus usque ad reditum patriarchalis 
exarchi, eo prorsus modo, quo deinceps admini- 
straturus est, cum cruce insignitus fuerit. Cum 
veroredieritexarchus, tum abeo cruce insigniatur: 
ἃ nullo eniin! alio Macrinitissi prefectus crucem 
recipere potest, preterquam a moderatione mea, 
vel illius exarcho. Propositum est autem, ut in 
hospitium  Macrinitissi redigatur monasterium 
sanctissime Deipare situm prope territorium sano- 
tissimi episcopatus Belestini, sub ditione quidem 
hujus Belestini episcopi edificatum, dictumque 
domni Hiliarionis. Quoniam igitur illius posesso- 
res in hospitium Macrinitissi redigere ipsum inten- 
dunt, hoc etiam exsecutioni mandari decernit mo- 
deratio mea, et redigi hoc monasterium domni 
Hilarionis in hospitium Macrinitissi : hoc enim ]e- 
ditione monasterium est, accipiat ab ipso sensio- 
nem debitumque tributum. Propterea igitur dicto 
monasterio Macrinitisso et omnibus ad ipsum 
spectantibus presens hypomnema moderationis 
mee impertior ad perpetuam firmitatem.Mense Octo- 
bri decime quinte indictionis; anni 6765 (Christ; 
1257), quod quidem hypomfiema propria manu 
subscribentes subsignavimtus, et consuetam bullam 
inferius suspendimus. / 


ὑπόμνημα τῆς ἡμῶν μετριότητος εἰς διηνεκῆ ἀσφάλειαν. Κατὰ μῆνα Ὀχτώδριον τῆς πέντε xol δεχατὴς 


ἐπινεμήσεως τοῦ ἑξακχισχιλιοστοῦι ἑπταχοσιοστοῦ 


ἑξηχοστοῦ πέμπτου τους. 


Ἐν ᾧ καὶ τῇ αὐτο- 


χείρῳ ὑπογραφῆ ὑποσημηναμένη ἡ μετρϑάχης ἡμῶν, xai τὴν συνήθη Boda χάτωθεν ἀπηώρησεν. 
ως. 
Στίχοι ὡς ἔκ προσώπου τοῦ χτήτορος. ὙΠ Versus tanquam ez persona conditoris. 


Ἐμοὶ μοναὶ τρεῖς ἄμα συντεταγμέναι 
Καὶ ταῖς μεγίσταις χλήσεσι χεχλημέναι, 
Ἢ μὲν γὰρ ἐστιν ἐκ χριστοῦ τοῦ Λατόμον, 
Ἢ δ᾽ ἐκ πανάγνον xai χαθαρᾶς Παρθένου, 
Ταίτη δ᾽ ἰφεξῆς αὖθις ὠνομασμένη 
τ 
Ν 


TA 
^X 
— 


^A. 


Tria mihi monasteria simul constructa, 
Atque preclaris nominibus nuncupata. 
Unum quidem est Christi Latomi. 
Alterum eastissime purseque Virginis, 
Tertium autem rursus insignitum 


gi, mI, e e T-——— 97 


m. 


947 


Nomine Precursoris Nove Petre, 

Sed jam pro his ex coelestibus sedibus 

Validum mihi auxilium prebe, Dei Verbum, 

Meieque conjugi, charissimoque filio. 

Quecunque enim a me gesta sunt, 

Inhunc finem collimant, atque hoc consequi solum 
(mihi cure est. 

Dum intercedentem habeo optimam Virginem 

À prompto auxilio solum, 

Maximusque affulget luminis tui splendor, 

Hec vota facile consequi speraverim. 





ARSENII CP. PATRIARCHJAE. 9 


Ἔχ Προδρόμου τοῦ πάνυ τῆς Νέας Πέτρας. 
᾿Αλλ᾽ ἀντὲ τούτων éx μονῶν οὐρανίων 

Λὶαν ἐμοὶ πάρασχε, τοῦ Θεοῦ Λόγε, 

Τῇ συξύγῳ τε χαὶ τέχνῳ πεφιλμένω, 

"Epoi γὰρ ἅπαν ἐνθαδὶ πεπραγμένον 

Εἰς τοῦτο τείνει, καὶ τυχεῖν ζητῶ μόνον. 


Ἔχω μεσῖτιν ἀγαθὴν τὴν Παρθένον 

Τὴν ὀξυτάτην εἰς ἐπίσχεψιν μόνην, 

Καὶ τὸν μέγιστον ἅμα τοῦ φωτὸς λύχνον" 
Καὶ ῥᾷον ἂν τύχοιμι xoà τῶν ἐλπίδων, 


———Ó ὝὕὕἝὕὅπὩ--ππἰπἰπσε-ππππππαπεσαππαιιπιιονιι 


ΔΙΑΘΗΚΗ 


TOY ΑΓΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΣΕΝΊΟΥ (4) ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 
ΝΈΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ OIKOYMENIKOY IIATPIAPXOY. 


TESTAMENTUM 


SANCTISSIMI ARSENII ARCHIEPISCOPI CONSTANTINOPOLIS ΝΟΥΣ ROME 
ET OECUMENICI PATRIARCH/E 


(Apud Dotelerium in Monumentis Eoclesie Grece, tom. Il,) 


I. Vocalissimum Prophetam-Regem, ac Dei pa- Β Α΄, Τοῦ μὲγαλοφωνοτάτου προφητάναχτος 


trem Davidem quotidie audio, dicentem : « Homo, 
sicut feenum dies ejus : tanquam flos agri, sic efflo- 
rebit!.» Et : « Homo vanitati similis factus est ;dies 
ejus sicut umbra pretereunt?. » Quibus nihil aliud 
significat quam humane nature celerem defec- 
tionem citarhque mortem. Audio pariter sapientis- 
simum Salorhonem eadem pronuntiantem, ipsique 
concinentem, per hec verba : « Vanitas vanitatum, 
omnia vanitas.» Quandoquidem igitur omnia vana 
sunt, mh rebus preesentibus firmum est, ni- 
hil corporeorhm vel corpori adjacentium perma- 
nens, anima vero materia caret ac mortem non 
patitur ; oportét ut cuncti sollicitudinem omnem 
curamque in eà et in rebus ad illam pertinenti- 


θεοπάτορος Δαδὶδ καθεχάστην ἐπαχροώμενος- «. 
θρωποι ὡσεὶ χόρτος αἱ ἡμέραι αὐτοῦ: ὡσεὶ ἄνθος. 
ἀγροῦ͵ οὕτως ἐξανθήσει.» χαὶ, « Ανθρωπος paro 
tutt ὡμοιώθη, αἱ ἡμέραι αὐτοῦ ὡσεὶ σχιὰ παραγ 
σιν» οὐδὲν ἄλλο δηλοῦντος ἣ τὸ ταχυμώραντον : 
ὠχύμορον τῆς τῶν ἀνθρώπων φύσεως: χαὲ τοῦ πι 
σόφον Σολομῶντος τὰ αὐτὰ τούτῳ φθεγγομένου . 
συνάδοντος ἐν τῷ, « Μαΐαιότης ματαιοτήτων ( 
ἃ πάντα ματαιότης" » ἐπὲὶ οὖν τὰ πάντα pres 
καὶ οὐδὲν βέθαιον τῶν παβόντων οὐδὲ μόνιμον -ὦ 
σωματιχῶν χαὶ περὶ τὸ σῶμα, ἡ ψυχὴ δὰ κχεὶ dv 
x«i ἀθάνατον" χρὴ πᾶσι τὴν ἅπασαν αὐτῶν μέριῃ νῷ 
xài φροντίδα πρὸς αὐτὴν λαὶ τὰ περὶ αὐτὴν en 
λίσχειν, καὶ διηνεκῶς τὴν τοῦ θανάτον ὥραν xz: 


bus impendant,mecnon continue mortis horam C νοῦν τίθεσθαι, x«i οὔπω τῆς τούτον μνήμης ἔξω t 


mente gerant, nec 
obitus. 


4 Psal. cu,15. 3 Psal. 1, 4. 
(1) Arsenii — res, que- 
que ad Testamentum hoc sp&ctant, traduntur ab 
historicis Byzantinis, Phrantzá,. Acropolita, Gre- 
gora, Duca, οἱ Pahymere "Vid s etiam Leo 
Allatius De MetAodiis, p. 383, 385, ubi ethodio 
monacho (aJ. et schismate Arseniano seu : 
tarum. [ἢ Catalogo episcoporum Byzantii, Greeco- 
Romani Juris, p. 304, ὁ ἅγιος ᾿Αρσένιος δ᾽ Αὐτωρεια- 
νός, etquinquaginta ante eum annis patriarchatum 
tenuerat Michael Autorianus, ex eadem, ut videtur, 
Autorianorum gente. 

(2) Ματαιότης ματαιοτήτων. Eccl. I, 2. Obser- 


quam intermittant memoriam 


(a) Cujus opus edidimus supra in hoc volumine. 


ρεσθαι. 


vatio S. Augustini lib. 1 Retractum, cap. 
variam]lectionem vanitantium seu vanitantum o 
ginem ducerea Latinis codicibus minus veris, ct 
Greece habeatur vanitatum, eatenus vera est. 
fieri potueyit? quedam exemplaria Greca habui: 

ὄντων, e quo vanitantium. Certe in antiq 
versione opusculorum Eusebii ad finem lib. 1 
vanitantium invenio, quamvis idem  Eusebi 
Przp.evang.lib.xi,cap.7, ρομδί ματαιοτήτων.Ου 
quod vox Hebraica verti potest vanitatum et van 
rum indeque vanitantium ? 


949 


B. Διά τοι τοῦτο χἀγὼ ὁ παρὰ τοῦ πρώτου ποιμέ- À 


νος χρίμασιν ἰδίας εὐσπλαγχνίας ἐγχειρισθείς τοὺς 
ἐχχλησιαστιχούς οἷαχας τοῦ πατριαρχιχοῦ θρόνου, 
ἵνα τὸ τῆς χληροτομέας αὐτοῦ σχοΐνισμα ὅπερ ὁ Ποι- 
μὴν ὃ χαλος τῷ ἰδίῳ αἵματι ἐξηγόρασεν, εἰσάγω 
πρὸς νομὰς των αὐτοῦ ἐντολῶν ὡς ἐνεστηχνίας ἤδη 
τῆς ἐξοδίον μου, τὴν τελευταίαν μου βούλησιν πα- 
ραδηλῶ τοῖς πᾶσιν, ἵνα γνῶσι τὰ κατ᾽ ἐμέ ὅτι οὐδόλως 
συνήργησα ἦ ἐνέδωχα μιχρόν τι εἰς τὰς προγεγο- 
yuixg ἐπιορχίας xai παραναμίας. Μαρτύρομαι Θεὸν, 
μαρτύρομαι τοὺς ἐχλεχτοὺς χαὶ ἁγίους ἀγγέλους. 

Γ΄. Ὁμολογῶ οὖν, ποίμνιον τοῦ Θεοῦ xal χατὰ 
παραχώρησιν τούτου ἐμὸν, πιστεύειν με οὕτω, χα- 
θὼς οἱ χοσμοσώτηρες xxi θεῖοι μαθηταὶ τοῦ Κυρίου 
μου παρέδωχαν, χαθὼς οἱ ἅγιοι Πατέρες xai διδὰ- 
σχαλοί τε τῆς οἰκουμένης ἐδογμὰτισαν, xci χαθὼς 
αἱ ἅγιαι χαὶ οἰχουμενιχαὶ σύνοδοι ἑπτὰ ἐδεδαίωσαν. 
Καὶ οὖς μὲν οὗτοι ἀπεχήρυξαν xal ἀνεθεμάτισαν, 
ἀναθέματίξω * οὖς dé πὰλιν 
χαὶ προσχυνῶ. Μετὰ δέ γε 


x«i ἀποχηρύττω x«i 
ἐδέξαντο, 
ταῦτα ἀχούσατὲ μον. Οὐ γὰρ ὡς χαυχώμενος ταῦτα 

, 9444. “ . , - 2 - 
φθέγγομαι, ἀλλ᾽ ὡς ἀληθεύων ὅτι ἐπιχαθίσας τοῦ 
πατριαχιχοῦ θρόνου, οὐχ ἐνεέδωχα ὕπνον τοῖς ἐμοῖς 
ὀφθαλμοῖς, οὐδὲ τοῖς βλεφάροις μου νυσταγμόν " οἷ- 
χέσθω φθόνος ἐλέγχων τὴν ἀνομίαν χαὶ ἀδιχίαν * οὐχ 


χαὶ δέχομαι 


TESTAMENTUM. 


950 


II. Idcirco ego qui a primo pastore, judiciis mi- 
sericordie ejus, in manus accepi patriarchice se- 
dis ecclesiastica gubernacula, ut heereditatis ipsius 
funiculum, quem bonus Pastor redemit proprio 
sanguine, inducerem in pascua mandatorum illius, 
jam instante die exitus mei, supremam rneam vo- 
Iuntatcm cunctis patefacio, ut cognoscantres meas; 
quod nullatenus cooperatus fuerim, aut vel mini- 
mum consenserim perjuriis ac sceleribus que pre&- 
cesserunt, Deum testor, testor electos et sanctos 
angelos. 


III. Igitur confiteor, o Dei ovile, exque ipsius 
concessione meum, ita me credere, sicut mundi ser- 
vatores ac divini discipuli Domini mei tradiderunt, 
sicut sancti Patres et orbis magistri docuerunt, sicut 


B confirmarunt sancte eteecumenice synodi septem, 


Quos illi abjecerunt etanathematizarunt, etiam ab- 
jicio ac anathematizo ; quos vero receperunt, recipio 
atque veneror. Post hec, audite me. Nonenim ista 
loquor, gloriabundus, sed vera preedicans. Quandiu 
consedi in patriarchali throno, non dedi somnum 
oculis meis, nec palpebris meis dormitatiomem ? : 
recedat invidia redarguens improbitatem et inju- 
stitiam : nequaquam cessi, non neglexi gregem 
meum non cassavi nocte ac die pro illo decertare. 


ἐνέδωχα ὅλως, σὺ χατημέλησα τοῦ ἰδίου ποιμνίου, οὐκ ἐπαυσάμην νυχτὸς xol ἑμέρας ὑπεραγονιξόμενος τούτου. 


Δ΄. Ἴσασεν οἱ μεμνημένοι (3), ὅσους ἀγῶνας ἡγω- 
νισὰμὴην ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ ἐν βασιλεῦσιν ἀοιδέ- 
μου x«i εὐσεδεστάτου χυροῦ Θεοδώρου τοῦ Λάσχαρι. 
Οὐχ ὑπὲρ εὐσεδείας δέ ἦν ὁ ἀγὼν, ὡς ἀσεδῶν χατὰ 
τὶ ὁ εὐσεδέστατος, ἀλλ᾽ ὑπέρ χηρῶν, ὑπὲρ ὀρφανῶν, 
ὑπέρ ἀδιχουμένων. ᾿Επεί δ᾽ ἐχεῖνος ἐλειτούργησε τὸ 
χρεὼν ἐν μετανοίᾳ ὑπερδαλούσῇ καὶ ἐξομολογήσει 
θερμῇ, xai τὸν αὐτοῦ παῖδα χληρονόμον τῦὺς  βασι- 
λέίας xai αὐτοῦ διάδοχον χατέλιπε, χαὶ ἄπαντες 
τούτῳ ὥμοσαν, ὡς χαὶ προγενέστερον τούτῳ ὀμόσαν- 
τες, χαὶ ἀρχιερεῖς xai σύγχλητος χαὶϊᾶπας στρατὸς 
xai ἅπας δῆμος. Περιέχουσαν δὲ χεφαλὴν λείποντός 
μὸν τὸν Παλαιολόγον πεποίηχασιν οἵ τε ἀρχιερεῖς καὶ 
5» σύγχλητος διὰ τὸ τοῦ βασιλέως ἄνηδον - χαὶ χεφα- 
λὴν αὐτὸν εὗρον, ἐκ τῆς Νιχαίας πρὸς τὴν βασᾷειαν 
ἐλθών. Καὶ ὄρχοις φριχωδεστάτοις αὐτὸς ἑαυτὸν 
χατησφάλισε, x«i τόμοι σύν τοῖς ὄρχοις ἐγένοντο. 
Οὐ πολὺ δὲ τὸ ἐν μέσῳ xai δεσπότην αὐτὸν οἱ xoi 
χεφαλὴν ποιησὰμενοι ἀποχατέσησαν. Καὶ πὰλιν 
τομοι, xai πάλιν ὄρχοι, χαὶ τῶν προτέρων φριχω- 
δέστεροι. Μετὰ δὲ γε ταύτην (4) xal τὴν τῶν xoxxi- 
νων ἄνδυσιν ἐνέδυσαν, βίαν xal τῶν προτέρων βιαιο- 
τέραν πρὸς μέ ἐνδειξάμενοι. 

Ε΄. Μαρτύρομαι πάντες τοὺς εἴξοτας τὴν ὑπερὰ- 
πειρὸν ἐχείνην βίαν, xoi τὴν τῶν φμιχτῶν συνθη- 
χῶν χαὶ ὄρχων ἀσφάλειαν Εἰ δὲ γε οὕτος τἀναρσθη- 


8 Psal. cxxxi, 4. 


(3) Οἱ μεμνημένοι. Gregorius Nyssenus homil. 
2 in Ecclesiastem,p. 389 C, Ὁ iv παντί xei ἐν πᾶσι 
μεμνημένος Παῦλος. Rescribe cum codice Regio 
1797, μεμνημένος. Penico etiam in Paraphrasi Pa- 


IV. Sciunt rerum periti, quot agones decertave- 
rim sub imperio celebris inter imperatores piissi- 
mique domini Theodori Lascaris. Non pietatis 
causa erat certamen, quasi piissimus in aliquo ἃ 
pietate descisceret ; sed pro viduis, orphanis, in- 
juriam passis. Postqnam vero ille debitum na- 
ture reddidit cum summa poenitentia et confes- 
sione fervida, filiumque suum heredem impe- 
rii suumque successorem dereliquit, cuncti huic 
dixerunt sacramentum, sicut autea illi jurave- 
rant : nempe pontifices, senatus, omnis exerci- 
tus, universus populus. Caput autem supra ceete- 
ros, absente me, constituerunt Palieologum, cum 
pontifices tum senatus, ob imperatoris etatem im- 
puberem : eumque caput factum reperi, quandoe 
Nicea veni in regiam. Ille juramentis maxime 
horrendis munivit se ac fidem dedit, et tomi cum 
sacramentis scripti sunt, Non multo interjectotem- 
pore, qui caput designarant, dominum eumdem 
creavecunt. Tunc iterum libelli, iterum juramenta 
eaque prioribus terrribiliora. Deinde vero etiam 
purpura induerunt, cum majorem quam antea 
vim mihijntulissent. 

V. Testor quotquot noverunt immensam illam 
vim, et horribilium pactorum sacramentorumque 
cautionem. Quod si illi sensum amiserunt, seu ma- 


chymere cap. 9, De celesti hierarchia n. 2, μνοῦν- 
ται τὰ θεῖα. 
(&) Μετὰ δὲ γεταύττην. [0140 ἡμέραν. 


961 


ARSENII CP. PATRIARCHA.. 


gis voluntaria malitia veritati testimonium non A τοῦσιν, ἢ μᾶλλον ἐθελοχαχοῦντες τὴν ἀλύθειαν 


dicunt, testor, Isaieinstar*, ccelum et terram, quo- 
modo restiterim, quomodo contenderim ; quo pa- 
cto iterum ille juramentorum confirmationem ad 
me et ad pontifices fecerit. Nam ita juravit : « Si 
volueronoziiquidquam facere, sive per me, sive per 
alium, in dominum meum, heredem successoremque 
imperi, sim segregatus a vivifica et consubstantiali 
Trinitate, atque traditus diabolo. » Cum hoc jure- 
jurando, etiam aliud factum est erga omnem po- 
pulum, pontifices sacerdotes, optimates, milites, 
denique homines privatos, ut, quem e duobus im- 
peratoribus videret populus in alterius insidias 
declinare, si insidiator quidem occidisset insidiis 
appetitum, ut cuncti congregarentur, atque illum 


μαρτυροῦσι, μαρτύρομαι, xarà τὸν ἅγιον "Hoai 
οὐρανόν τε χαὶ γῆν, πώς ἀντέστην, πῶς δ΄ γωνι 
μὴν, πῶς οὗτος xxi πάλιν τὴν τῶν ὅρχων «6a 
σιν πρὸς μὲ xai πρὸς τοὺς ἀρχιερεῖς ἐποέησεν. | 
τω γὰρ ὧμοσεν " « Εἰ βουληθῶ τι χαχωτιχὸν ἐξ 
σασθαι, εἴτε δι’ ἐμοῦ dv ἑτέρον, εἰς τὸν αὐθὰ 
pov xai χληρονόμον x«i διάδοχον vüc βασιλείας, 
εἰμί ἀγωρισμένος ἀπὸ τῆς ξωαρχικᾷῆς καὶ ὅμοους 
Τριάδος, παραδεδομένος τῷ διαβδόλῳ. » Σὺν : 
τῳ τῷ Opxo xoi ἕτερος γέγονεν ópxog πρὸς dum 
τὸν λαὸν, ἀρχιερεῖς, ἱερεῖς, μεγιστᾶνας, στρατεὺ 
μένους x«i ἰδιῶτας - ὅντινα ἀπὸ τῶν δύο Seco 
ἴδοι ὁ λαὸς ἐχχλίναντα εἰς ἑπιδουλὴν τοῦ ἔτερου, 
μέν φονεύσει τὸν ἐπιβουλευθέντα ὁ ἐπέβδουλος, 


etiam interficerent ; proclamarent vero in impe- p σωρεύωνται ἅπαντες, xot φονεύωσι χαὶ ToU" 


ratorem quem vellent e senatu : si vero inaniter 
caderent insidie, populus eum qui insidiator vi- 
sus fuisset comprehenderet, ac morti traderet ha- 
beretque imperatorem illum cui insidie structee 
essent : quod si non ita ageret populus, idsi quo- 
que essent excommunicali atque anathematizati. 

VI. His ipse juramentis alligavit se omnemque 
plebem. Nec multo elapso tempore, jam ad corone 
impositionem compulit me. Qua ratione enume- 
rare possim multiplieem quam sustinui tyranni- 
dem ? infinitas illas violentias, noctu, per diem, 
a pontificibus, optimatibus, sacerdotibus, mona- 
chis, hagioritis, solitariis, et ut semel dicam, ab 
omnibus fere in dignitate, sacerdotio, vita privata 
constitutis ? Sed nec mulieres hujusmodi violentice 
expertes remanserunt. Testimonium mihi dabunt 
omnes veritati inpnutriti, quanta ad Syrrhea, Lu- 
padium, Prusam passus fuerim. Ubi autem non 
invenerunt me sue voluntati obtemperantem ; 
quadraginta pontifices, et amplius, sua mihi scri- 
pta tradiderunt, in propria capita habere se pro- 
fessi sacrameutorum violationem, et coronarem 
Paleologum primum : quod erat nefas. Hoc enim 
fuit sacramentum atque sacramentorum maxime 
horrendum ac formidabile, ut haberet Calo- 


* [sa8. 1, 2. 

(5) ᾿Αγιοριτῶν vel ᾿Αγιορειτῶν. Hagiorite, mo- 
nachi incolentes ἅγιον vel ἱερὸν ὄρος, montem san- 
ctum et sacrum, montem Atbos : ἄγιον ὄρος τοῦ 
Ἄθω. Victor papa tertius, lib. u Dialogorum non 


ἀναγορεύωσι δέ ix τῆς συγχλήτον βασιλέα ὃν 
θέλουσιν " εἴ δε ματαία φανῇ à ἐπιδουλή, ἕνα χρ 
ὁ λαὸς τόν φανέντα ἐπίβουλον, xai φονεύῃ τοῦ 
χαὶ ἔχῃ xai τὸν ἐπιδουλευθέντα βασιλέα - «i ἃ 
ποιήσει οὕτως ὁ λαὸς, ἵνα ὦσι «al αὐτοί ἀφωριι 
vot xai ἀνατεθεματισμὲνοι. 

€' Τούτοις τοῖς ὄρχοις συνδεσμὴσας αὐτὸς ἑαν- 
xci πάντα τὸν λαόν. Καὶ χαιρὸς οὐ πολύς παρελθι 
χαὶ πρὸς τὴν στέψιν ὅδη χατέπειγέ με. Πῶς ἄν à 
ριθμήσωμαι τάς τυραννίδας ἃς ὑπέστην πῶς 
ὑπεραπείρους βίας ἐχείνας, τὰς ἐν νυχτί, τὰς 
ἡμέρᾳ ; πῶς τὰς τῶν ἀρχιερέων, τὰς τῶν Ley 
νων. τὰς τῶν ἱερέων, τὰς τῶν μοναχῶν, τὰς 
Αγιοριτῶν (5), τὰς τῶν ἡσυχαστῶν, x«i ἄπο 
πλῶς εἰπεῖν, σχεδὸν παντωῶν τῶν ἐν τέλει καὶ 
ἐν ἱερωσύνῃ xal ἰδιωτείᾳ ; ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ γυναῖχες ἃ 
pot τῆς τοιαύτης βίας ἐναπελείφθησαν. Μαρτι 
σουσί μοι οἱ τῆς ἀληθείας πᾶντες σύντρσφοι 
ὅσα χατὰ τὰ Σύῤῥεα (7) x«l τό Λουπάδὴν (8) 
τὴν Προῦσαν ὑπέστην. Ὡς δέ οὐχ εὑρισκόν με 
τούτων θελήμασι πειθόμενον, τέσσαράχοντα ἀρ) 
ρεῖς χαὶ πρὸς, τὰς ἑαυτὼν μοι γραφὰς ἐνεχείρισ 
ἔχειν φάσκοντες εἰς τὰς ἑαυτῶν χεφαλάς ri» 
ὅρχων παρατροπὴν, x«i στέψαι τὸν  Tlaleskye 
πρῶτον " ὅπερ ἦν ἀπώμοτον (9). Οὗτος γὰρ i16 9p 


sequerer codices qui habent, stercez, a stercus. 
est stercoreus, stercoratus. Atque in eam senv 
tiam nunc pedibus discedo. 


(7) Τά Σύρῥεα. Id est, si interpreteris, Conftu 


procul ab initio : Postmodum vero in Gracia in Ὁ tía :quoexaquarum confluxu multa loca Latin 


monte qui Hagionoros dicilur, aliquanto tempore 
mansit. Hinc τόμος ᾿Αγιορειτιχὸς, in fine syuodi 
Palamitarum, Auctario mi Combefisiano. 

(6) Σύντροφοι. Dictionem Latinam fecit Tertul- 
liamus, Adversus Valentinianos.cap 8 : Interim in 
tricenario fecunditas tota deficit : castrata est vis et 
potestas et libido genitalis onum. Quasi non et 
numerorum tanta adhuc coagula superessent. et 


nulla ala de pxdagogio nomina. Quare enim nonet: 


quinquaginta et centumprocreantur ? quareet ster- 
cei οἱ s yntrophinominantur ? Quem locum frustra 
sollicitant viri docti, in voce sterceiz, qus; per de- 
ridiculum facta est, ad designandos puerulos ster- 
core inquinare se solitos, apteque cum syntrophis 
seu coalumnis conjungitur. Rigaltii vero stercolx 
nutrices, quid ad onum prolem augendam fa- 
ciunt ? Quod si quid mutandum esset, libenter eos 


nomen gerunt. 

(8) Τὸ Λουπάδην Forte τὸ Λουπάδιν, pro . 
πάδιον. Urbs nota, qui Λοπάδιον, Lopadium, | 
padium, Lupadium, Lupardum, Lupar, Lupac 

luhat dicta reperitur. 

(9) ᾿Απώμοτον. Quid sit ἀπώμοτος, quid &» 
τος et ἐνώμορός, etiam tirones sciunt. Sed p 

forte cabunt se ex istis Philonis libro De: 
nis, p. 1149 : Οὕτως à δυστυχὴς (ψυχὴ) ἐξῆνεμ 
ὡς xxi ἐνόμοτον γενέσθαι περέ τοῦ βεθαίως χαὶ 
γίως ταῦθ ἐστάναι ἀψευδῶς ὑπέλαθεν. Equidem t: 
sjc existimo,a viro incomparabili serlptum fu; 
ἐνώμοτον, el & χευδῶς, ad hunc sensum ; Sic i 
lix anima eventilata est, ut etiam jurejurandi 
s(rinzerit se,quod firmiteret solideilla consist 
qua falso existimavit. 


953 . 


7 TESTAMENTUM. 


954 


xoc xai ὄρχων ὁ φριχωδέστατος χαὶ φοδερώτατος " À Joannes in omnibus primatum, in coronatione, 


ἔχειν τὸν Καλοϊωάννην τὸν βασιλέα εἰς πάντα τὰ 
πρωτεῖα, χαὶ εἰς τὴν στέψιν, χαὶ εἰς τὴν εὐφὴ- 
μὴν (10), xai εἰς τὴν προπομπὴν, xoi εἰς πᾶσαν 
ἄλλην τιμήν * τὸν δὲ Παλαιολόγον τὰ δευτερεῖα - xoi 
ἔχειν αὐτοὺς τοὺς ἀρχιερεῖς ἐνοχεῖν xoi συντηρεῖν 
καὶ φυλάσσειν τὸν χληρονόμον τῆς βασιλείας, χαὶ 
μετὰ θάνατον τοῦ Παλαιολόγον ἐγχειρίξειν τούτῳ 
καὶ τὴν αὐτοῦ βασιλείαν. 

Ζ΄. Ὡς δὲ τῆς βασιλείας ἐπέδη, xai πλείονας ἀνο- 
μαίας τῶν προτέρων εἶδον τοῦτον ἐργαζόμενον, χαὶ 
ἔτι ἐργάσασθαι ἐκ τῶν φαινομένων πραγμάτων ὑπω- 
πτεύετο, ἀγαναχτήσας ὑπεχώρησα. Καὶ τὸν ἀπὸ 
᾿Ἐφέσου ἐχεῖνον εἰς τὸν πατριαρχιχὸν ἀνῆξε θρόνον" 
Ὡς δὲ ἡ τοῦ θανάτον δρεπάνη τοῦτον ἐξεθέρισε, x«i 
πρὸς τὸ ἐχεῖθεν χριτήριον παρέπεμψεν ἀπολογησό- 
μένον περὶ τῶν πραχτέων, πάλιν ἐμὲ ἀνεχαλέσατο. 
Ὡς δὲ τοῦ οἰχείου ἐπέδην θρόνου, ποία γραφιχὴ 
ἐξήγησις παραστήσει τὰς ἐξ αὐτοῦ μοι συμπεσούσας 
βιας ; Θέλων γὰρ ἵνα τὸν Καλοϊωάννην βασιλέα ἰδιω- 
τίσῃ, xci μήτε εὐφήμην ἔχειν, μήτε μνημόσννον, 
μήτε βασιλείας τι σημεῖον, τοὺς χαχοὺς ποιμένας 
x«t. τοὺς τῆς Ἐχχλησίας ἐχθροὺς μᾶλλον $ προστά- 
τας συνεργοὺς εἰς τοῦτο ἐχρήσατο * ἤλπιζε δὲ χἀμέ 
ἐντὸς τῶν οἰχείων αὐτοῦ ἀρχύων ἄξαι, διὰ τὸ προσ- 
ταλαιπωρῆσαί με τῇ ἐξορία. Ὡς δὲ ἡ τοῦ Θεοῦ tU- 
σπλαγχνίᾷ τῶν αὐτοῦ παγίδων ἐῤῥύσατό με, χαὶ 
οὐδὲ χἂν τὸν τόμον. ὃν χακχοὶ xci πιχροὶ ποιμένες 
ἐποίησαν ἀχοῦσαι ἠθέλησα, πόσας χαχώσοις ἐμὲ ἐχά- 
χωσε, χαὶ πόσας με θλίψεις ἔθλιψεν, οἷδε ταῦτα ὁ 
πανδερχέστατος ὀφθαλμός. Ποτὲ μὲν ἔλεγέ μοι, Οὐχ 
ἀπέλθης εἰς τὴν Νίχαιαν, ἐπεὶ Κωνσταντινουπόλεως 
ἐχειροτονήθης * ποτὲ δὲ ἄλλα τῆς αὐτοῦ διπλόης 
ἄξια. 

H. Ὡς δὲ ἡ Κωνσταντινούπολις ἐχρατήθη, xai 
πρὸς αὐτὴν ἀπηρχόμεθα, πῶς ὑμῖν παραστήσω τὰς 
χατὰ τὸ Σχουτώριν (11) ἐξ αὐτοῦ ἐπελθούσας μοι 
θλίψεις; πῶς τὰς βίας ; βιάξων με ὀνομάσαι πατριάρ- 
χὴν τὸν χἀπὸ Ἐφέσον ἐχεῖνον, χαὶ τοὺς παρ᾽ αὐτοῦ 
χειροτονηέντας ἀρχειρεῖς xxi ἑερεῖς xai διαχόνους 
δέξασθαι - εἰ δὲ μή γε, χωλυτέα μοι ἦν ἡ Κωνσταντι- 
νουπόλεως εἴσοδος, Ὡς δὲ πειθήνιον οὐχ ἑώρα με" 
οὐδεὶς γὰρ τῶν παρ᾽ ἐκείνου χειροτονηθέντων συν- 
ἐλεττούργησέ μοι, ἀλλ᾽ ἀποτροπαίους χαὶ βδελυ- 
χτοὺς, ὡς x&i θέμις, τούτους εἶχον - ἀγαναχτήσας 
παρεχώρησέ μοι τὴν εἴσοδον, Πάλιν δὲ σχαιωρίαι 
xci πάλιν ἄπειροι καχώσεις χατ᾽ ἐμοῦ ἐν tà Κων- 
σταντινουπόλει παρ᾽ αὐτοῦ ἐγένοντο. 

Θ΄. Ὡς γὰρ τὸν αὐτοῦ αὐθέντην βασιλέα ἡθέλησε 
φονεῦσαι, ὡς μή τι χώλυμα φανείη ἐξ ἐμοῦ, αἱ 
σχαιωρίαι κατ᾽ ἐμοῦ σὐνεπλάχησαν, Ὡς δὲ μάταια 


(10) Εὐφήμην, Est εὐφήμη, εὐφημισμὸς, εὐφη- 
μία τῶν ὀνομάτων, εὐφημία, et φήμη, Latine lauda- 
(i0, et laudes, fausta aeclamatio imperatoribus fieri 
solita. Unde εὐφημεῖν, ἐπευφημεῖν, ἐπευφημίξειν, 
laudare, laudibus diffamare, bene 86 feliciter pre- 
cari, faustis acclamationibus prosequi, acclamare 
in laudes imperatoris, familiare. item εὐφημεῖσθαι. 
εὐφημηθῆναι, acclamationibus salutam. Dicitur 
eliam τὸ πολυχρόνιον, τὰ πολνχρόνια, à πολυχρόάνη- 


laudatione, processu, et in omni alio honore, 
Paleologus vero secundum ]locum ; utque ipsi 
pontifices foverent, tuerentur, conservarent, cu- 
stodirent heredem imperii, nec non post mor- 
tem Paleologi traderent ei ipsum quoque illius 
imperium. 


VII. Postquam autem assumpsit imperium, 
animadvertiqueillum plura inique quam antea ope- 
rari, et verisimile ex rebus ipsis fieri adhuc ope- 
raturum, pre indignatione recessi. Tunc Ephe- 
sinum illum ad patriarchalem evexit thronum. 
Quem cum mortis falx demessuisset, atque ad 


B tribunal alterius vite transmisisset, rationem de 


operibus;redditurum, iterum revocavit me. Ubi 
vero proprium thronum conscendi, quenam scri- 
pta narratio exhibebit in quas per eum incurre- 
rim difficultates ? Volens enim imperatorem Calo- 
Joannem ad privatum statum redigere, et privare 
laudatione, monumento, omnique imperii nota ; 
malis pastoribus et Ecclesise hostibus magis quam 
presulibus et patronis in hoc adjutoribus usus 
est : sperabat autem etiam me intra suos casses 
inducere, quod in exsilio multas eerumnas pertu. 
lissem. Cum vero Dei misericordia me a laqueis 
ejus liberavit, et neque vel tomum quem pravi 
sevique pastores confecerant audire volui, quot 
malis me vexaverit, quantis calamitatibus afflixe- 
rit, novit qui omnia contuetur oculus. Aliquando 
quidem aiebat mihi * Non abeas Niceam qui 
Constantinopoleos ordinatus es ; aliquando vero 
alia, digna ipsius versutia. 

VII. Ceterum recuperata Constantinopoli, no- 
bisque eo profectis, quomodo vobis represen- 
tabo angustias que mihi ex eo ad Scutarium 
supervenerunt ? quomodo vim ? Urgebat ut Ephe- 
sinum illum nominarem patriarcham, atque sus- 
ciperem ordinatos ab eo pontifices, sacerdotes, 
diaconos ; sin minus, prohibendus mihi erat in- 
gressus Constantinopolis. Videns autem me ne- 
quaquam morigerum ; nullus enim eorum qui ab 
illo ordinati fuerant, mihi comministravit, sed pro 
aversandis abominandisque, prout par erat, illos 
babui ; indignatus concessit mihi ingressum, At 
Constantinopoli iterum doli, iterum innumere 
vexationes adversus me per eum processerunt. 

IX. Quando enim dominum suum ac impera- 
torem voluit interficere, ne quod impedimentum 
ex me oriretur, fraudes adversus me concinnate 


σις, πολυχρονᾶσθαι, et πολυχρονεῖσθται, πολυζρονι- 
ξειν, βοᾷν τὸ πολυχρόνιον: Quia. Multos annos, Ad 
multos annos. εἰς πολλὰ ἔτη, πολλὰ τὴ ἔτη, inter 
laudesetacclamationes ceteras vociferari precipue 
mos erat. Atque hec pervulgata. 

. (14) Τὸ Σχουτάριν. Scutarium. Vide pre ceeteris 
infinite lectionis et doctrine virum Carolum Fres- 
nium Ad Villharduinum p, 286. lorotheus Monem- 
basiensis in Synopsi historica, Σκούταρι. 


ARSENII CP. PATRIARCHAE ΤΕΒΤΑΜΈΝΤΙΝ. 


956 


sunt, Sed tunc omnia in vanum reciderunt. Post- À πάντα τῶ τότε ἀπεφάνθησαν, χαὶ μετὰ ταῦτα τοὺς 


ea oculos domini ac imperatoris sui cum effo- 
disset, resque mihi nota facta esset, excommuni- 
cationi eum subjeci. Optaveram autem ut poni- 
tentiam | ageret, multumque onus tributorum, 
vectigalium e commercio, aliarum iniquitatum, 
propter hujusmodi peccatum  minueret, sicque 
venia donaretur. Verum quia poenitentiam non 
ostendit, nec aliquam malorum minutionem, quin- 
imo additamentum, ei non ignovi ; sed post trien 
nium coram patriarchis, metropolitis, senatu et 
omni clero, illum ex ecclesia ejeci, tanquam 
indignum qui in eam ingrederetur, Ex eo tem- 
pore commenta adversus me, qu& commentus 
est sine accusatoribus, sine testibus, ex nudo 


ὀφθαλμοὺς τοῦ αὐθέντου xai βασιλέως αὐτοῦ ἐξώρυ- 
ξε, x«i γνωστόν μοι τοῦτο ἐγένετο, τῷ ἀφορισμῶ 
αὐτὸν χαδυπέδαλον. Ἤθελον δὲ ἵνα μετάνοιαν ἐνϑεί.- 
ξηται, χαὶ τὴν πολλὴν βαρύτητα τῶν φόρων xai 
χουμερχίων χαὶ ἑτέρων ἀδιχιῶν διὰ τὴν τοιαύτχν 
ἁμαρτίαν ἐχχόψηται, x«i οὕτω συγχωρηθείη, Ὡς δι 
μετάνοιαν οὐχ ἐδείκνυεν, οὐδέ τινα ἐχχοπὴν τῶν xa- 
χῶν, ἀλλὰ x«t μᾶλλον προσθήχην, οὐ συνεχώρησα 
αὐτῷ * ἀλλὰ μετὰ τριετίαν ἐνώπιον τῶν πατριαρχῶν 
x«i τῶν μητροπολιτῶν xci τῆς συγχλήτου χαὶ τοῦ 
αὐτοῦ χλήρου, ἐκ τῆς ἐχχλησίας τοῦτον ἐξέθαλον ὡς 
ἀπάξιον τῆς πρὸς αὐτὴν εἰσόδου. Ἔχτοτε αἱ σκαιω- 
ρίαι xar' ἐμοῦ, ἃς δὴ xoi ἐσχαιώρησεν ἄνευ χατη- 


γόρων χαὶ μαρτύρων, ἀπὸ ψιλοῦ μόνον λόγου. Του- 


duntaxat sermone. Hoc est, decrevi communione p τέστιν ὥρισα χοινωνῆσαι τοῦς τοῦ σουλτάνου παῖδας " 


impertiri sultani pueros. Ecclesia me expulit : 
idque cum sacratissimus Pisidie metropolita scri- 
pto confessus fuisset, quod ipse illos baptizasset 
et communione donasset ; ego vero per scriptum 
professus essem, me nullatenus id scire. 

X. Porro post exsilium, mille mihirursus intu- 
lit calumnias et erumnas. Interdum quidem, quasi 
insidiatores excitassem qui eum occiderent. Quo- 
oireáà mocha synodus excommunicationis censu- 
ram in me emisit ; ac ego ipsum me segregationi 
subdidi, si de quoquam ejusmodi essem conscius ; 
sin minus, calumnie auctores insidiarumque, iis- 
que credulos excommunicavi et anathematizavi. 
Alio vero tempore Barangos Narmaram, locum 


τῆς Ἐχχ)ησίας με ἐξώθησε - χαὶ ταῦτα τοῦ πανιερω- 
τάτον μητροπολίτου Πισσιδίας ἐγγράφως ὁμολογέ- 
σαντος ὡς ἐχεῖνος xai ἐδάπτισε τούτους χαὶ ἔχουν 
νῃσε " χἀμοῦ τε ἐγγράφως ὁμολογήσαντος pu εἰδαι 
μὲ τὸ σύνολον τοῦτο. 

f. Μετὰ δὲ τὴν ἐξορίαν μυρίας xal πάλιν σχαι» 
ρίας καὶ θλίψεις μοι ἐπήνεγχε. ποτὲ μὲν, ὡς ἐπι- 
δούλονς διεγείραντι τοῦ αὐτὸν φονεῦσαι - ὅθεν καὶ ἡ 


μοιχοσύνοδος ἀφορισμόν μοι ἐξαπέστεδε - χἰγὼ 
ὑπέδαλον ἐμαυτὸν εἰς ἀφορισμόν εἰ τοιοῦτόν τι 


σύνοιδα * εἰ δὲ μὴ, τοὺς σχαιωρήσαντας καὶ ἐπιύου- 
λευσαμένους xoi πιστεύσαντας χαὶ ἀφώρισα xal 
ἀνεθεμάτισα - ἄλλοτε δὲ Βαράγγονς (12) εἰς τὸν Ναρ- 
μαρὰν ὃν ἐξωρίσθην, ἀπέστειλε φυλάττοντος με, xe 


exsilii mei, misit, custodituros me ; tum innume- C μυρίας θλέψεις μοι προὐξένησεν.. Ἐῶ γὰρ τὰ τῆς 


rabilia mihi incommoda conciliavit. Omitto que 
ad Tricocciam pertinent, quem ad modum mihi 
eorum insultus imposuerit. Nam si quecunque 
in me peregit, et adversus Ecclesiam Dei molitus 
est, referre contendero, enarrantem deficiet tem- 
pus. De multis vero pauca representavi, propter 
sermonis satietatem et nimietatem. que nimirum 
inimica est auribus. Dicebam tamen, Ab hoc tem- 
pore satiatus amentia et tyrannide erga me ser- 
vosque Dei, desinet, aget poenitentiam, ut venia 
donari possit. 

XI. Sed quoniam Ecclesiam Dei vertit in spe - 
luncam latronum, et lupanar ; item quem prius 
excommunicaveram, in sede mea collocavit, necnon 
adillam impietatem omnimodamque perfidiam qua 
Latini tenentur conatus est adducere Ecclesiam 
Dei, qu& immenso sanguine ante et post Christum 
86 per Christum magnam hostiam fuso collecta 
fuit : demum ingentem persecutionem contra 
eamdem Ecclesiam excitavit, post tot annos a per- 
secutionibus : eapropter excommunicationem pro- 
tendo, cui ipse subjecit se propria voluntate, pro- 


(12) Βαράγγονυς. Erant Barangi seu Varangi et 
Varingi, imperatorum Grecorum stipatores et sa- 
tellites. De tis post Meursinm, Fabrotum aliosque, 
docteac dilligenter, utomnia, idem Fresnius noster, 
histories Byzantine illustrator precipuus. ] 

(13) Τὰ τῆς Γριχοχχίας, Expono de CTricoccia 
arce circa Niceam, et Tricocciotis, Nicenosque 


Τριχοχχίας (13), πῶς εἰς ἐμὲ xal τήν ἐκείνων ἐπε 
νώστασιν ἐπιτέθειχεν. Εἰ γὰρ πάντα ὅσα μοι τ: 
ποίηχε, χαὶ ὅσα xarà τῆς τοῦ Θεοῦ Ἔχκλῃ σίας tut 
χανήσατο, ἀγωνίσωμαι ἀφηγήσασθαι, ἐπιλείψει μι 
διηγούμενον ὁ χρόνος. "Ex τῶν πολλῶν dt ὀλίγα 
παρεδήλωσα διὰ τὸν τοῦ λόγου xópóv - ἐπειδὰ χόρος 
λόγον πολέμιος ἀχοαῖς. “Ἔλεγον δὲ, ἀπὸ s τοῦ v» 
χορεσθεὶς τῆς ἀπονοίας χαὶ τυραννίδος TE πρὸς ἐε 
xai τῶν τοῦ Θεοῦ δούλων, xai παύσεται καὶ MT 
νοήσει, xai συγγνώμης ἀξιωθείη. 


IA. Ἐπεὶ δὲ τὴν τοῦ Θεοῦ Ἐχχλῃησέαν σπόλαιον 
ἀπειργάσατο ληστῶν, καὶ πορνεῖον - καὶ ὃν εἶχον 
προαφωρισμένον, εἰς τὸν θρόνον μου ἐκάθισε - χαὶ 
εἰς ταύτην τὴν ἀσέξειαν χαὶ παντελῇ ἀπεστιαν τὴν 
τῶν Λατίνων ἡγωνίσατο τὴν τοῦ Θεοῦ “Ἐκκλησίαν 
ἄξαι, τήν συνειλεγμένην μυρίοις οἴμασι τοῖς πρό γι 
Χριστοῦ xai μετὰ Χριστὸν χαὶ αὐτοῦ τοῦ μεγάλο: 
θύματος " καὶ μέγαν᾽ διωγμὸν xat' αὐτῆς χεκένῃηκς 
παυθέντων τῶν διωγμῶν πρὸ χρόνων πολλῶν - m 
ἐπιτείνω τὸν ἀφορισμὸν, ὃν αὐτὸς ἑαυτῷ ὑπέδαν 
δι᾽ οἰχείαν ὄρεξιν, δι᾿ οἰχείαν ἀπόλαυσιν, δε οἰκείω 


montesincolentibus.li postexceecationem Joannis 
Lascaris, adversus Michaelem Paleeologum arma 
ceperunt, ut refertur a Georgio Pachymere,lib.rn, 
cap. 13, ubi Τρικοχχιώτας nominat. Tpcxoxxim 
autem arcis mentionem facit lib. xiu, cap. 33; que 
duo loca inter se collata Tricocciotarum nomen 
illustrant, hominibusinsigniter litteratis obscurum 


GEORGIUS ACROPOLITA. — NOTITIA. 958 


* x«i παραδίδωμι τοῦτον τῷ À prioplacito, propria sententia ; protendo anathema, 
et illum trado Satanw, sicut antea ipsum se per 
perjuria tradidit, nuncque tradit per Ecclesie 
persecutionem. Etiam Satane trado homines ne- 
quaquam pontifices habendos, qui consenserunt 
subscripseruntque impietati ; pari modo proceres, 
qui dedere adminiculum ; item sacerdotes, cunc- 
tosque conscios ac assensores. Quod vero spectat 
ad vulgarem populum, cognitionis expertem, ne- 
scientem quid dextrum sit vel sinistrum : tanquam 
discipulus mansueti Domini mei, dico huic : « Do- 
mine, ne statuas illis hoc peccatum *. » 

XII. Quidquid possideo, relinquo fratribus meis 
σθεῖσί μοι χαὶ συμπαραμείνασι μετ᾽ ἐμοῦ εἰς rà; — qui mecum relegati fuerunt, mecumque perman- 
θλίψεις pou, εἴ τι ἄρα χέχτημαι. Καὶ ὁ μῶλων ὀχλῆ- — serunt in calamitatibus meis. Et qui eorum quem- 
σαί τινα τούτων, ὅστις ἄρα χαὶ εἴη, ἵνα ἔνι ὑπὸ &va- p quam vexarein animum induxerit,quicunque ille sit, 
θέματι, xxi μετὰ τοῦ Ἰούδα $ μερὶς αὐτοῦ. ᾿Αλλὰ —anathemati subjiciatur, sitque pars ejus cum Juda. 
xai ὁ βουληθεὶς μεταγράψαι μου τὴν τελευταίαν. Sed et si quissupremam mearn voluntatem descri- 
βούλησιν, xai διὰ λέξεων ἑτέρων τὸν νοῦν τὸν ἐγχεί- bendo voluerit corrumpere, ac per alia verba insi- 
μένον πειραθῇ μεταλλάξαι, ὅστις ἄρα xoci εἴη, εἴτε tum sensum commutare tentaverit, is quilibet sit, 
ἐχχλησιαστιχὸς, εἴτε ἄρχων, εἴτε τῆς ἄλλης μοίρας, seu ecclesiasticus, seu magistratus, sive alterius 
ἔστω x«t οὗτος ὑπὸ τὸ ἀνάθεμα. conditionis, sit pariter sub anathemate. 


* Act. vir, 60. 


957 


δόξαν xci τὸ ἀνάθεμα 
σατανᾶ, χαθὼς x«i τὸ πρότερον αὐτὸς ἑαυτῷ διὰ 
τῶν ἐπιορχιῶν παραδέδωχε, χαὶ νῦν διὰ τοῦ τῆς 
Ἐχχλησίας διωγμοῦ * xai τοὺς μὲ ἀρχιερεῖς τοὺς 
συγχατατεθέντας xal ὑπογράψαντας εἰς τὴν ἀσέ- 
Octav», χαὶ τοὺς ἄρχοντας, τοὺς συνεργήσαντας, χαὶ 
τοὺς ἱερεῖς, χαὶ τοὺς εὐμοιροῦντας γνώσεως χαὶ 
συγχατατεθέντας. Τὸν δὲ ἀγοραῖον λαὸν xai ἄμοιρον 
γνώσεως, χαὶ μὴ εἰδότα δεξιὸν ἣ ἀριστερὸν, ὡς μα- 
θητὴς τοῦ Κυρίου μον τοῦ πρᾶον, λέγω αὐτῷ * « Κύ- 
pus, μὴ στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην. » 


IB'. ᾿Αφέημι χαὶ τοῖς ἀδελφοῖς μου τοῖς σννεξορι- 








ANNO DOMINI MCCXV-MCCLXXXII. 


GEORGIUS ACROPOLITA 


NOTITIA, 


(Fabric. Bibliothecra Graca ed. Harles, t. VII). 


Georgius Acropolita (proprium hoc familie (a), non patrie nomen), pater fuit Constantini Acropo- 
lite (b), qui parentis exemplo magnus logotheta (c) in aula CPolitana, sed Mich. Paleologi gratia ob 
repudiatam Jo. Becci, patriarche, cum Latinis concordiam excidit, scriptis adversus Latinos, aliisque 
monumentis, quibus sanctorum memoriam (d) celebravit, novique Metaphrasta nomen meruit, clarus (1)» 
Quando autem a Volaterrano et Jo. Cuspiniano Acropolita citatur, pater Georgius intelligitur, quem 
Labbeus in Protreptico ad Hist. 1tyz., p. 49, recte monuit, illum ipsum esse Pratorem Graci, Chro- 
nici a Theodoro Lascari exorsi et in recepta a Mich. Paleologo CPoli desinentis auctorem, quem testem 
subinde citat Jo. Leunclavius in Pandectis Historiz Turcice ; nam et Acropolitam Ephreemus in Chro- 


(a) Vide Allatium De Georgiis, p. 355. et Han- 


d.], Caveus, etc. Sed et Pachymeri, VIII, 8, memo- 
ckium, De Byz. rerum scriptoribus, lib. 1. cap. 33, | m x 


ratur flammis traditum σύγγραμμα τοῦ παλαιοῦ μεγά- 


(FasR.) Add. G. Cave Hist. litt. SS. Eccl., tom. Il, 
P. 312; C. Oudinus in Comm. de SS. eccl., tom. III, 
p. 465, Hamberger Z. N., 1V, p. 835 sqq., et Saxii 
Onom. n, p. 316. (HanL.) 

(b) Pachymeres in Mich. Palzologo VI. 20. Con- 
fer srapebrochium, tom. VIt, Act. SS. Maii, 


(c) Constantinum Acropolitam, perinde ut pa- 
trem Georgium, codices mss. magnum logothetam 
vocant, et ex illis Allatius, Lambecius [v. ad not. 


ou λογοθέτου τοὺ ᾿Αχροπολίτου, Senioris magni logo- 
thetz, ad distinctionem nempe Junioris magni lo- 
gothetee, Constantini Acropolite filii, de quo verba 
Pachymert perperam accipit Allatius, De consen- 
su, p. 780. Quee ipse rectius de patre intellexit, lib. 
De Georgiis, p. 358. Pachymeres, tom. 1, lib. tv, 
c. 28, p. 213, de Georgio logotheta : Ὁ εἰς λογοθέ- 
τας μέγας χαὶ σοφὸς τὰ μάλιστα, πλὴν χατημελη- 
ένως τῶν εἰς συνείδησιν ἔχων. 


(d) Allatius De Simeonum scriptis, p. 109. 


(1) Vide supra col. 809, ubi exstant Constantini Acropolite scripta que supersunt. Epir. 


959 GEORGIUS ACROPOLITA. od 


nico metrico (a) refert prestoria dignitate decoratum fuisse a Theodoro Lascari, imperatore, antequam 
rebus omnibus ab eo Orientem repetente, presponeretur : Πλὴν διαθεὶς εὖ τὰ xarà τὴν Ἑσπέραν ἄνεξ 
μετὰ στρατιᾶς ἐχτρέχει πρὸς τὴν "Em, λιπὼν στρατηγοὺς, etc. 
Πρὸς τοῖσδε Γεώργιον ᾿Αχροπολέτην His Acropolitem preficit Georgium, 
Ápxovra πάντων xai πρόεδρον δειχνύει, Ουποίβαυθ summum principem dat quem priu 
Πρόσθεν τιμήσας τῇ πραίτωρος ἀξίᾳ Preetoris ipse ad dignitatem evexerat. 

Cum A. C. 1241 (b),obiret Irene, Theodori Lascaris filia, uxor Joanis Ducs Vatatze, imperatoris. 
Georgius fuisse se ait annorum xxi (c). Natus ergo est a. 1220, ex illustri genere et imperatorem ipsus 
cognatione (d) attingens. Ex patria urbe CPoli, quam Latini tum obtinebant, missus deinde sexde 
cim (e) annorum adolescens et litterarum rudimenta edoctus Niceam, ubi aulam, habebat eo tempore 
Grecorumque imperium moderabaturjam dictus Ducas, qui Georgium rhetoricis, logiciset mathematicis 
disciplinis ab anno setatis xvi! (f) per. septennium Theodoro Exapterygo et Nicephoro Blemmidz 
imbuendum dedit. Inde in aulam iterum ascriptum, et eodem Duca charum habitum nee minus ab 
illo filioque Theodoro, (cujus tamen gravem indignationem (g) aliquando incurrit, non diu post recon- 
ciliatus), variis auctum honoribus, legationibus cum laude functum et ad magni logothetee dignitatem 
evectum constat, quie copiosius ab Allatio. Hanckio et Caveo exposita legi possunt.Nec tamen omitten- 
dum, quod A. C. 1274 a Michele Paleologo missus ad concilium Lugdunense (A) imperatoris nomine 
schisma ejuravit, et in Latinorum dogmatibus nihil reprehendendum videri est confessus, multis Greci 
et filio ipso Georgii, Constantino Acropolita, eegerrime hoc ferentibus. Denique, anno 1282,e0dem qw 
non diu post x1 Dec., vivis exemptus Michael Paleologus est, obiit quoque Georgius, peraeta legatio" 
&adJoannem, Bulgarorum principem, anno eetatis sexagesimo secundo, successoremque (k) in magni 
thete munere nactus est Theodorum Muzalonem. 

Exstat sub hujus Georgii nomine, quem Gregorius Cyprius (/) Aristotelem et Platonem «stats 
sue appellare non dubitat, Historia Byzantina hoc titulo: Χρονιχὸν ὡς ἐν συνόψει τῶν ἐν vai- 
pots, Epitome chronica, sive historia compendiaria de rebus proxima statis, sive narratio succincta de 
íis quz (rebus per varios principatus divisis, vide cap. 37) acciderunt a capta A. C. 120& a. Latinis 
C Poli, usque ad eamdem a. 1260 a Michael Palaologo iterum recuperatam et Latino nomini ereptam. 
Hanc Galate sive Pere in bibliotheca Georgii Cantacuzeni repertam descripsit Theodosius Zygromals, 
Nauplius (m), cujus apographum Georgius Dousa, CPoli secum in Belgium attulit, eoque defuncto fraler 
Theodorus Dousa (n) vulgavit cum versione sua Latina notisque, Lugd. Bat. ex officina Godfridi Bar 
son, 1614, 8 ; recusam minus etiam emendate et sine notis Aurelie et calonie Allobrogum, sive Gr 
neve 1615, fol., cum., Nicephoro Gregoria in Laonico Chalcocondyla (o). Quamvis vero in locis obseuri 
Meursium se et Scriverium subinde consuluisse Douca profiteatur (p), tamen non ita feliciter in ik 


(a) Verba ejus edidit Allatius De Psellis $ 79. — 
(Vide tom. CXLII, col. 336 A). Adde Acropolitam 


tovt, ἢ ὅπως ποτὲ τούτοις παραπλησίως τὸν dy 
οὐλοιτό τις χαλεῖν, ἢ ἵνα διέλω σαφέστερον, ὃν 


ipsum infra c. 66 sqq. et 70 Historia. 

b Cangius Famil  Byz., pag. 223. 

c; Acropolita, cap. 39 ΗΠ βίον δι. 

(d) Id. c. 97 et 32, ubi γένος ejus περιφανές. 

(e) Idem cap. ?9, ubi omnino legendum nen &:- 
χαέτης, ut vult Allatius sed εχχαιδεκαέτης, ut 
recte conjicit Hanckius, pag. 542 ; cujus sententiam 
firmat, quod se jam ἐγχυχλίου παιδεύσεως ἀπηλ- 
λαγμένον, et mox, postquam ad Joannem Du- 
cam venit et ab eo erudiendus magistris tra- 
ditus est, septemdecim annos natum Acropolita 
scribit. 

(f) Acropolita, cap. 32. 

) Id., cap. 63. 

0 Vide Acta concilii Lugd. sub Gregorio X, 
tomo IIl edit. Colon. 1618, part. n, p. 714 (tom. 
XI edit. Labbei. p. 937) ; Hanckium, p. 560 seq. ; 
Odoricum Raynaldum ad a. C. 1274, n. 18; Bzo- 
vium, n. 2, ubi male Gregorius Acropolita vocatur 
pro Georgio. 

(i) Pachymeres in Mich. Palzolog. lib. v1, cap. 
34 seq. : Possinus ad Pachymerem, tom. il, 

ag. 5106. 


B. | . . 

(k) ld. in Andronico Paleologo, lihro et capite 
primo. (add. Lambec. Comm. de bibl. Ces. VIII, 
p. 1078. HaRL.) 

(L) Gregorius Cyprius, patriarcha CPol., in Geor- 
gii logothete encomio: Aóyev δὲ σπέρματα xoi 
σπινθῆρας, ὡς εἰπεῖν, μαθημάτων ἦν ὁρᾶν σωζξόμε- 
να οὐδαμοῦ ὅτι μὴ παρὰ τῷ Λογοθέτῃ, οὐ μέγα δ' 
εἰπεῖν xol χαθ' ἡμᾶς ᾿Αριστοτῶλει εἴτε χαὶ Πλώ- 


Ἀριστοτέλη νομίξειν χρεὼν οὐδὲν ἐχεένου ἀκολε- 
πόμενον, ὅταν τι δέῃ τῆς λογιχῆς ἐπιστήμος d τὸς 
τῶν φυσιχῶν ἀποφήνασθαι, Πλάτωνα δὲ θεολογοῦ 
xai χατὰ Μοῦσαν φθεγγόμενον ᾿Αττιχήν. 

(m) Qui multa misit scripsitque ad Martin. Gv- 
sium. V. hujus Turco-Grzcium, lib. m, mes 

ARL. 

(n) Theodorus Beza dicitur esse editurssin bibl 
Leid., pag. 219. Hanr. 

(o) 1n bibl. Uffenbachiana quondam ta eodex, 
premissis Petri Scriverii carmine in 60 7 
tionem operis Dousici, et Acropolitae jo, ex 
Gregorio Cyprio sumplo,&pographum Georgii Dou- 
$8, ex quo natam esse edit. Theodori Douse,L. 
B. 1614, 8, contendit docetque I. H. Maius, in Bibl. 
Uffenbach. mss., pag. 566. — Mediolani in Bibl 
Ambros. est Georgii Acrop. Historia de regm 
C Politano,sgednumsitcompendiaria, an uber, 
non animadvertit Montfauc., in JJ. bibliotk 
mss, p. 497., A. — Venetiis, in B. Marc. col. 
403 ejusdem historia, fine mutila, neo in e. 
codd. ki p. 196, discrimenquoddam signnificalut. 
(HARL. 

p) In preefatione, quam, quia brevis est, hi 
sul jicimbs : « Quod de Africa olim, mallem hod* 
de Greecia diceretur, ut ea scilicet nobis aliquid 
novi subinde suppeditaret pareretque. Quod qui- 
dem te juxta mecum optare, qui tuus est ergo 
litteras auior, lector candide, certo certius. Eccum 
igitur tibi sub hoc omine votoque historicum me- 

& atatis Grecum, nunquam ante bao editum 





| 


961 NOTITIA. 962 


editione versatus est, ut non gratulendum Acropolite sit, quod Leo Allatius codicem Vaticanum (a) 
ejusdem opusculi ms. Grecum sub titulo Ποίημα Xpovtxó» ἡ μιτελὲς nactus,illud emendavit et divisum in 
capita, novaque versione donatum in lucem iterum edidit Paris. 1651,fol]., Douse nolis ad calcem sub- 
junctis (b). Observaverat autem jampridem Allatius in De Psellis (c), hoc non esse ipsam Acropo- 
lite historiam, sed tantum compendium ejus, nec ab auctore ipso(d), sed ab alio quodam, resectis, 
qui& illi parum necessaria visa fuere, concinnatum. Ipsum porro Acropolite opus ejusdem plane argu- 
menti, sed pulchrius diffusiusque, inter codices mss. Chii (e) invenit ac descriptum Romam advexit, 
ejusque ope non modo Breviarii mutila hiuleaque et male ab excriptoribus tractata correxit ad men. 
tem auctoris, sed etiam historiam integram, Latina sua versione et notis historicis illustratam Greece 
et Latine typis regiis edidit, compendioque in Parisiensi, quam dixi, editione prsemisit (1). Titulus 
esl: Ἡ παροῦσα χρονικὴ συγγραφὴ τοῦ μδγάλονυ Λογοθέτου τοῦ ᾿Αχροπολίτον ἐστὶν, ὃς ἔχτισε χαὶ τὸ μο- 
ναστήριον τῆς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ ᾿Αναστάσεως. Ἠεριέχει δὲ τὰ μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπό- 
λεως ἄχρι τῆς βασιλείας Μιχαὴλ τοῦ Παλαιολόγον. Acropolitam libenter sequuntur recentiores scriptores, 
etiam Nicephorus Gregoras, ut in notis, p. 227 et 239, idem observat, quitamen p. ?49 non difütetur, 
pleraque exactius a Gregora tradi. Acropolite historia (an compendium ejus, non dixerim) ms. in 
blibl. Ambrosiana Mediolanensi, et in bibl. regis Christianissimi, num. 734. (FAsA.) 

In diatriba De Geogiis,que& Georgio Acropolite subjuncta est, heec preterea ejus scripta ab Allatio 
commemorantur, p. 557. Forma de Fide. De virtute et anima, anno mundi 6671 (Christi 1263) ms. in 
bibl. Antonii Augustini, eod. 174. 

Ἑρμενεία τῶν θεολογικῶν ῥητῶν, In theologia Nazianzeni sententias, τοῦ τε * ἔστι γὰρ τὸ ἔν στασιάζον, 
πρὸς ἑαντὸ, πολλὰ γίνεσθαι, potest. unum, si a seipso discedat, multa fieri, καὶ τοῦ, μονὰς ἀπ᾽ d χῆς εἰς 
δυάδα κινηθεῖσα μέχρι τριάδος ἐστί, Unitas a principio in binarium mota, in ternario consedit. Incipit ὃ 
Πολλοί μὴν xat Got τῶν φίλων, ὦ θειστάτη χαι σεδασμιωτάτη χεφαλὴ, εἰς λόγους ἔλθεῖν ἡμᾶς κατηνάγχασαν. 


Ms. in bibl. Palatina. 


ex mea bibliotheca postliminio eductum. Reper- 
tum olim in Galata (Pera vulgo) redemptumque a 
Georgio Cantacuzeno ex cujus libro apographum 
transcriptum fuit manu Theodosii Zygomale Nau- 
plii ex petitione domini Georgii fratris mei P. M., 
qui auctorem illum inter alios Cpoli superioribus 
annis attulit. Hic cum ἃ me exercitii gratia pro 
meis viribus Latine translatus esset, vix tamen 
videbatur idoneus qui per virorum ora oculosque 
volitaret. Versio rudis erat et nondum recognita ; 
exemplar (quo unico usi sumus) ita corruptum, 
tot lacunis et maculis oppletum, tam denique ab 
omni parte culpa amanuensis (qui et ipse cor- 
rupto exemplari usus erat) vitiosum, ut mihil mi- 
nus quam historia aliqua inde elici posse videre- 
tur. Non mentior, lector : ad singula propemodum 
verba subsistendum mihi fuit et divinandum. Quid 
qua&ris amplius? fregi glaciem, quoad potui, aucto- 
rem lacerum mutilumque seposui, ut meliori tem- 
ori reservaretur. Sed cum ὁ. Meursius et P. 
criverius, geminum et incomparabile sseculi no- 
stri eruditorum jubar, operam suam in hoc au- 
ctore liberaliter offerentes, non esse procrastinan- 
dum dictitarent, accidit nescio quo modo ut hic 
liber una cum versione mea et notis nonnullis, e 
manibus mihi prereptus, quasi abortivus partus 
ante tempus nasceretur, ità tamen ut iidem illi 
quos dixi auctori huic corrigendo non parum lucis 
eberint, diíficultates plurimas et inextricabiles 
errores explicuerint. Tu interim, amicelector, tan- 
tisdifficultatibus consideratis hunc laborem meum 
studiumque promovendi rei historice ex cequitate 
metire, et hac ipsa diligentiam meam compensa, 
sequi bonique consulens primam hane Georgii Lo- 
gothete edilionem : in magnis enim voluisse sat 
est: recogniturus eumdem, si Deo placet, ali- 
uando, et luculentiorem, si vita supersit, pro- 
ucturus. Interim esto contentus hoc Catone, et 
vaie.» 
(a) An is est cod., Vaticanus, qui memoratur in 
Montfauc., B. dibl. mms. 1, p ,0, B?—Paris, in 


B. publ. cod. 3041, n. 5. (séc. Catal. codd. Paris); 
Georgii Acrop., Hist. de iis quz post urbem cap- 
tam acciderunt. — Venetiis, in cod. Naniano 154, 
n. 14, Georgii μεγάλου Aoyo0érou, ToU 'Axpomo)ttov, 
ποίημα χρονιχὸν ἡμιτελῖς. Strategopulus, codicis 
scriptor, in fine addit : Τὸ παρὸν εἰς γαλανα εὗρον 
παρὰ τὼ εὐγενεστάτῳ ἄρχοντι χυρίῳ ᾿Λντωνιῳ τῷ Καν- 
ηαχουζξηνῷ, καὶ ἐξ αὐτοῦ ἀντίφραψα μετὰ πάσης προ- 
θυμίας τοῦτο. Τῷ ἀπο τῆς Χριστοῦ γεννήσεως ἔτει 
«ove ἔνομηνι Φευρουαρίῳ χη᾿. Teste auctore Catal. 
codd. Nanian. p. 347. Sed in primis notandus est 
codex Vindobon. Cessar., cujus quidem meminit 
Nessel. in Catal. bibl. Ceesar. ms., n. 68, 2, part. 
v. pas. 134, sed diligentius intelligentiusque des- 
cribit eum Kollarius in Supplem. ad Lambecii 
Comment. p.643, ubi numeratur codex 104. Id qui- 
dem opus in illo codice caret auctoris nomine, et 
Tengnagel, tribuerat eum Pratori Grzciz, quem 
Leunoclavius multislocis]audatin Pandecte Historiz 
Turcicz, nec immerito.V. Fabric. initio hujus para- 
graphi.Est enim Georg. Acropolita, cujus integrum 
opus historicum continet hic codex, ex quo Allatii 
editio, vitiis Jaborans et in fine mutilus (desunt 
enim, vel incuria Allatii, vel potius operarum in- 
ertia, tria ultima capita, 86, 87, 88), mirifice potest 
emendari ac locupletari. (HARL). 

(b) Inscripta est editio Γεωργέον Georgii 
Acropolite magni logothete Historia ; Jeolis Chro- 
nographia compendiaria ; et Joannis Canani Narra 
tio debello CP., Leone Allatio interprete, cum 
ejusdem notis et Theodori Douze& observationibus. 
Accessit Diatriba de Georgiorum scriptis. — Re- 
cusa est hec edit, in corpore Byzant. scriptor. 
Venet. 1729, fol., tom. XII, part. m. (HARL.) 

(c) P. 63 editionis a me curate ubi in ima pa- 
gina typographus pro Paris. 1651, fol., pererrorem 
posuit 1615. 

(d) Acropolitee ipsi tamen tribuit Allatus, p. 368, 

rgis. 

(e) Allatius, De Georgiis, p. 350. 





(1) In hzc nova Acropolite editione duplicem noluimus et eamdem fere, qum in Parisiensi ingeritur, 
textusrecensionem admittere,sed Allatianum exhibemus, Dousani (D) precipuis varietetatibus adnotatis, 


Ἐριτ. PATR. 








963 GEORGIUS ACROPOLITA. 98 


Precationes XIII, quas Michaeli Paleologo, urbem Cpolin intranti, se composuisse narrat, 6. δ] 
Historia et Oratio de recepta Cpoli cujus argumentum cap. 89 refert, interciderunt. Addantur : 

Oratio in templum Dominica resurrectionis instauratum,in cod.3088, publ.Paris. Logotheta dom. 
Georgii Acropolita iambici versus LXITI, qui sunt Prefationis loco in Theodori Lascaris Episto 
Tum Lascaris epistole 38, ad magnum philosophum Dom: Georg. Acropolitam ante Marcionis lega- 
tionem ad Joannem Ducam, Florentie, in cod. Laurent, Medic. 35, plut. 59 quem copiose recense 
Bandin. in cat . codd. Gr. H. p. 555 sq. 

Ἐπιτάφιος τῷ ἀοιδέμῳ βασιλεῖ χυρῷ Ἰωάννῃ τὼ Aoóx« in cod. Naniano 281, n. 109. V. Catal, 
codd. Gr. Nan., pag. 474. 

Ἐρισηροσχώληχος Georgii Logothete interpolator de se ipso : Παραδολαὶ xarà Μώρκον, Leide,i 
bibl, publ. inter codd. Vossian. Vide Catal. illius bibl., p. 402, n. 17. 

Gregorii Nazianzeni orationes 16, cum perpetuis scholiis, in catene modum contextis, Georgii A cro- 
polite, Marimi confessoris οἱ Basilii minimi, Cesarete episcopi, cod. Naniano, eod. 64. Vid. Ca- 
tal. codd. Gr. Nan. pag. 114. Add. infra de Gregorio Nazianz. lib. v, cap. 13, vol. VII, p. 540 edit. 
vet. HaRL. 

Iedez episcoporum et aliorum quorumdam, in Acropolitz Historia memoratorum. 
(Numeris capita, non pagine designantur.) 

Acropolita de se cap. 27, 29, 32, 39, Té γένος περιφανὲς, genus ejus illustre 39. Imperatori junctus 
affinitate, 70. Imperatoris, Joannis Vatatze, nomine epistolas scripsit et imperatorium sigillumim 
pressit, &&, 49. Judex de Mich. Comneno, ὅθ. In Theodori Junioris, quem inlogica disciplina — inse 
rat, indignationem incidit, 63. Ei reconciliatur, ibid. Pretor Occidentis constitutus, 66, 67, 68 4 
(ἃ Michaele perduelli captus, 72, 79 83. Legatus ad Constantium, Bulgarorum principem, 84. Mic 
Comneno solemnium precum tredecim formulas componit post captam Cpolin, 87. Orationis de recep 
Copoli argumentum, 89. Duces exercituum nec omnino laudandos judicat, nec vituperandos, sei 
omnia Dei nutu fieri, &&, 46. 

Andronicus Comnenus, Michaelis imp. filius, 89. 

Andronicus Muzalo, magnus domesticus, 63. 

Andronicus, Sardensis episcopus, 84. 

Arsenius, e monacho una hebdomade diaconus, sacerdos et patriarcha, 53. Theodorum juniorem 
íbid., et Mich. Comnenum coronat, 77. Depositus, 84. Nicephoro exstincto iterum restitutus, ibid. Sed 
Cpoli recepta absens, 88. 

Aurea Bulla, ἃ Joanne Duca imp. Melenicensibus data, 44. Alia firmandis Thessalonicensium priv 
legiis, 45. 

Balduiniimp. interfecti caput Joanni regi, pro poculo, 13. Regia insignia Cpoli capta, 

Constantinus Cabasilas, Achridis Bulgarie archiepiscopus, 80. 

Joannes Camaterus, patriarcha Cpol., cap. 6. 

Canipanus δυσνούστατος xarà τὸν χωμιχὸν (Aristoph.) €i xat. μὴ χλεπτίστατος, 48. 

Chrysopus, equi nomen, 61. 

Constantius, Mesopotamita, metropolita Thessalonicensis, 21. 

Cosmidii monasterium prope Blachermas, 88. 

Crux imperatoria ἃ Bulgaris capta, 41. 

Κύριε ἔλέησον, centies repetitum, 88. 

Demetrius, Bulgarie archiepiscopus, 21. Αὐτόνομος, ibid. [Alius Demetrius, Theodori filius, despow, 
cap. 45.] 

Per dulleum et ferrum candens purgatio, 50. Διὰ θανάτου ἔγγελχος per mortis intentatee preesenum 
mentum questio, ibid. 

Ἐγκύχλιος παίδευσις, 20. Μαθημάτιων xal ὑψηλοτέρα τῶν λόγων παίδευσις, 32. 

Festum Transfigurationis Christi, 63. 

GeorgiusClida, Cyzici metropolita, 88. 

Germanus patriarcha, 33, 42. 

Gradibus ad Ecclesia prohibitis connubia imperatoribus permittuntur, 50. 

Γράμματα ἐρωτιχά, 68. 

Hyacinthi monasterium 10, 18, 42. 

Imperatoris littere, rubro consignate, 20, 38. Imperator, scuto insidens, proclamatur, 53, Τί. 

Irene, imperatoris soror, 1n monastico habitu Eulogia, 86. 

Joannes, Hierosolymorum rer, 27.Hunc octoginta annos natum et mole corporis viribusque insignem, 
vidit et miratus est Acropolita, ibid. 

Joannicius, episcopus Philadelphiensis, 84. 

joannes Maorotes, quo ad epistolas magni momenti scribendas usus Joannes Vatatzes imp., 48. 
judex de Mich. Commeno, 50. 


965 NOTITIA. 905 


Josephus Mesopotamila, grammaticus. 49. 

Jurisjurandi formula, μὰ τοὺς λόγους, 65. 

Manuel Lascaris, inter monachos Maximi nomen adscivit, 59. Protosebastus, 60. 

Manuel, Thessalonicensis episc., 84. ΝΞ 

Manuel, patriarcha, 18. Maximi successor, 19. Vere vir philosophus, ibid. Pietate insignis, lice. 
litteras parum doctus et uxori junctus, 51, Mortuus paulo ante imperatorem Joannem Vataztem, 53 

Methodius, monasterii Hyacinthi abbas, patriarcha per tres menses Cpol., 42. 

Marie Hodegetrie imago, 88. 

Michaelis archangeli templum, 22, 85. 

Michael Auctorianus patriarcha. 19. Λόγοις τυγχάνων, xxi πάσης γραφῆς ἔμπειρος τῆς τε ἡμετέρας 
xai τῆς θύραθεν, θ. TES 

Michael Comnenus Paleologus purgationem per ferrum candens prudenter declinat, 50. Ejus epi- 
stola, 64. Scripto tomo ἃ patriarcha et aliis episcopis ad imperium suscipiendum invitatur, 76. Cpoli 
recepta patriarcham in tronum restituit, 89. 

Morotheodorus, 7. 

Joan. Muzalo, e mystico monachus, 40. 

Georgius Muzalo, 75. . 

Andronicus Muzalo, 63. 

Mitylenensis archiepiscopus, 74. 

Nazare&ei, pro monachis, 42. 

Nicephorus Alyates,grammaticus, 49. Preefectus caniclei, 75, 79. 

Nicephorus Blemmides, philosophus excellentissimus, in logieis Acropolite preceptor, 32. Prece- 
ptor etiam Theodori Junioris imp., patriarchatum CPol. respuit, 53. Ephesi versatus, 87. 

Nicephorus ex metropolita Ephesino patriarcha, 8&. Non per annum integrum, ibid. 

Nicephorus, Tarchoniata, magnus domesticus, 36, 40. 

Nicolaus, medicus bonus, philosophe, rudis, 39. Dignitate actuarius, sive medicus imperatoris, ibid. 

Palmarum die triumphantis more urbem ingredi solitus imperator, 52. 

Papa, 2, 15, 17. 

Patriarcha ab imperatoribus libenter asciscuntur, qui desideriis eorum non refragentur, 42. Neo 
nimis sapiant, 53. 

Pelagius, legatus, sive nuntius pontificis Rom., 17. 

Joan. Petraliphas, magnus chartularius, sive cancellarius, 37, 40. 

Phidias statuarius, 50, 

Phocas, metropolita Philadelphiensis, 50. 

Poeta (Homerus), 55, 63, 69. 

Praxiteles statuarius, 50. 

Proverbia: Ἐπὶ ξυροῦ in. acie novacula, 9, 65. Ἐν στενῷ res in angustiis constitute, ὅθ. Ἐπὶ 
χύδον, securte, ibid. Στρεδλὸν ξύλον, obmot' ὀρθὸν, xai ὁ Αἰθίωψ οὐκ οἶδεν λενχαίνεσθαι, 49- Σχηνὴ τοῦ 
δρώματος εἰς τραγῳδίαν μεμοχφωμένη, 63. Ἑρὼν ἄχων, 84, Φρόνημα x«i εἶδος τυραννίδος ἄξιον, ὃ 
φησί τις τῶν παλαιῶν, 05. Φυζαχινῆς ἐλάφον χραδίην ἔχων, 390. Διὰ μιχρόν τι χέρδος τὸ φιλίας ἀποῤῥίπ- 
των χαὶ καταπᾶτῶν χύπελλον, 10. Πᾶσαν μηχανὴν xal πάντα χάλων χινεῖν, 81. Τὸν περὶ ψυχᾷς τρέχειν, 84. 

Σωσανδρων monasterium, 88. 

Studii monasterium, 88. 


Theodorus Junior imp., ἀετὸς ταχὺς a militibus appellatus, 98. Morti vicinus in peoenitentie fidem 
monachi induit habitum, 74. 


Theodorus Exapterygus, Acropolite preceptor,in mathematicis nonadmodum preestans, in rhetoricis 
egregius, 32. 

Theodorus Irenicus, cognomine Copas, patriarcha, 19 

Ad Theodorum Contostephanum instructio imp. Joannis Vatatze, scripto tradita, quomodo aciem ad 
versus Latinos componére, quando et ubi confligere deberet, 48. 

Trinobi epiacopus αὐτονομίας juset patriarchee nomen sibi vindicat, 33. 

Tzyrithon, magnus charitularius, 45. 

Xerus metropolita Naupacti, 49, 

Acropolite ab Allatio subjicitur, p. 146 — 486: IaHAOY JOELIS Chronographia compendiaria (4), 
res brevissime perstringens et successiones principum ab orbe condito usque ad captam a latinis 
anno 1204 CPolin, circa quod tempus vixisse auctor ipse videtur, certe non diu post scripsisse (a), 
post hanc chronographiam sequitur in eodem volumine pag. 187-199 Joannis Canani (5) 'Iocvvou τοῦ 

(a) Conf. Cave Hist. litt. SS. eccl., tom. II, p. b) Vixit cire. ἃ Chr. 1421. V. Saxii Onom. 1l, 


281. (HARL.) . 407 sq. et qui ad eo laudantur (HARL. 
(1) Exstat tom. CXXXVIII. Epi. P sq. et 4 ( A L.) 


66) GEORGII ACROPOLITE. ot 


Κανανοῦ διήγησις περὶ τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει γεγονότος πολέμου χανὰ τὸ Qui ἔτος, ὅτε ὁ᾽ Αμον. 
p&- Πεὶς παρέπεσε ταύτῃ μετὰ δυνάμεως βαρείας, xai παρολίγον ταύτην ἐκράτει, εἰμὴ ἣἧ ὑπέραγνος 
Μὺὴτὴρ τοὺ Κυρίου ταυτὴν ἐφύλαξε: Narratio de bello CPolitano anni αὖ orbe condito 6930, Christi 
1422, cum Amurat Beis (sive Amurate secundus. Turcarum imperator) cum fortissimorum militum 
exercitu|in eam irrupit, quam et expugnasset utique, nisiimmaculatissima Dei Mater conservasset. Aitau- 
tem Cananus, urbem conservatam esse mira S. Marie ope, 4085, violaceis amicta vestibus et super 
propugnacula deambulans, hostibus terrorem ac summam trepidationem incusserit. Ἐπειδὴ de οὐ ἐχθροὶ 
xai πολέμιοι ὑμῶν δέδωχαν μαρτυρίαν τοιαύτην, πάνυ ἐστὶν ἀληγέστατον τὸ θαῦμα τῆς Παναγέας. ἝἜλι- 
γε γὰρ ὁ Μησαΐτης πατριάρχης τῶν Τούρχων, ὅτε ἡ πόλις ἐχπρόχειτό map ἡμῶν αΐχμαλωτισθῆναι 
ὡς οἱ σοφοὶ τῆς Περσίας εἰς τὸν χαιρὸν τοῦ Μωάμεθ ἐψηφοφόρησαν περὶ τούὐύτοῦ, xai εὗρον ὅτε εἰς τὸ ἔτος 
καὶ τὸν μῆνα χαὶ τὴν ἡμέραν (34 Augusti) ταύτης τῆς ὥρας à» πόλις παρ᾽ ἡμῶν πρόκειται πρατοθδναι͵ 
χαὶ ἔμελλε τοῦτο γενέσθαι χατὰ τῆν δύναμιν τῶν ἀστέρων, χαὶ τὴν τέχνην τῶν ἀστρονόμων, εἰ μὴ ἡ γυ- 
ναῖχα ἐχείνη ἡ ὀξέα φοροῦσα καὶ περιπατοῦσα τοῦ χάστρορ χαὶ τῶν προμαχιόνων imu» ἀφόθως τοῦ 
πόλεμον τὴν ὥραν ἐχείνη ἀντέπραξε τὰς δυνάμεις τῶν ἄστρων x«i τὴν τέχνην τῶν ἀστρολάγων. Πλὴν eis 
ἀπὸ γῆς, οὐδὲ ἐξ ἀνθρώπων τὴν δύναμιν εἶχεν, ἀλλ᾽ ἐξ οὐρανοῦ x«i ἀοράτόν δυνάμεως. Ὁμοίως χαὶ a 
στρατεύματα πάντα τῶν Τούρχων ἐσννεμαρτύρουν ἐνόρχως τὸν Μηρσαΐτην ἐχεῖνον, καὶ ἐδεγγοῦντο mp; 
πάντας, ὅτι τοῦ πολέμον τῆν ὧραν, ὅταν μὲ θράσους x«i ὁρμῆς ἀχρατὴτοῦ ἔφθασαν εἰς τὰ τείχη τοῦ 
κάστρου, ἵνα ἀναδῶσι» ἐπάνω, x«i διώξωσι τούς Ῥωμαίους, x«i τήν πόλιν αἰχμα)ωτίσονν, τότε εἶδον v» 
ναῖχα ὀξὶα ῥοῦχα φοροῦσαν, χαὶ περιπατοῦσαν ἐπάνω τῶν προμαχιονίων τοῦ ἔξω χάστρου. Καὶ ταύτη 
ἰδόντες, σχότος χαὶ τρόμος χαὶ φόδος ἄφνω εἰς τὰς ψυχὰς εἰσῆλθε τῶν πάντων, x«i πρὸς φυγὴν ἔθλεία 
x«l εἰς πόλεμον οὐδὲ ὅλως χαὶ ἀπὸ δυνάμεώς τε χαὶ τέχνης. Τῆς γυναικὸς γὰρ ἐχείνης ἔγαδον τήν we, 
καὶ ἡλευθερώθη ἣ πόλις, Cum vero hostes atque adversarii nostri hoc testimonio suo constabiliveri 
multo verissimum est hoc sanctissime Virginis miraculum. Namque Mersaita, sive patriarcAa (i 
Turcarum,affirmabat,propositam tunc illisfuisse civitatem ad prsdam,quemadmodum viri doctiPersa 
etate Mahometi calculaverant invenerant, que hoc anno, mense, die, dieique hora urbem a noóis ae- 
bellandam esse; et futurum id eratomninoastrorum vi et astronomorum artificio; sed mulierem illam, 
violaceis vestibus amictam,per castrum obambulantem,et super propugnacula intrepide, dum pugna iniba- 
tur, vim astrorum obtudisse, et astrologorum artificia:quamvis illa non aterranequeex hominibus,sed t 
c&loet invisibilipotestatevimobtinebat. Similiter exercitus universi Turcarum jurejurando Mersaite 
dictum confirmabant, et omnibusnarrabant, pugna hora, dum cum audacio etimpetu, qui coerceri nw 
poterat, ad muros castri pervenerant, ut ascenderant, Grecosquefugarent, urbemque caperent ,vidis 
mulierem. violaceis vestibus indutam, deambulantem super propugnacula exterioris castri; qua vis 
statim tenebris, procella, timore, ac tremore correptos omnes in fugam se et non ab bellum dedisse, d 
vi influzuque illius mulieris formidinem sibi immissam, et urbem liberatam. Similiter traditum esl 
Heraclio imperitante CPolin precibus sanctissimee Virginis liberatam ab obsidiones Persarum, qu 
spectat scriptum Grece et Latine editum a Combefisio, tom. II Auctarii novi, pag. 805, ᾿Εν τοῖς Χρόνοι 
Ἡραχλείου Χοσρόης XápGapev, ete. Sic Adolpho IV, comiti Holsatise, a. C.1227, adversus Danos pugnanti, 
aiunt, visam in nubibusS. Mariam Magdalenam (5) amcno jubare protegentem ipsius copias,dextraque, 
levata illis benedicentem, in hostes vero radios solares vehementius retorquentem. Sed et Zosimus 
ethnieus scriptor, lib. v, cap. 6, scribit, Alaricum, ne Athenas cum exercitu occuparet, deterritumenv 
eonspecta Minerva, armata obambulante urbis muros et Achille, stante ante mcenia, additque asses 
illam servate civitatis neutiquam a se preetermittendam fuisse,utpote θεοπρεπῇ τινα οὖσαν, xoi spdisfie 
τοὺς ἀχούοντας καλουμένην. 





(a) Quam hodie Mouftium solent nuncupare, 
hunc patriarcham Turcarum vocatetiam p. 292. 
Αὐτὸς δὲ ὁ μέθιστος xai πολὺς παρ᾽ ἐχείνοις ὁ εὖ- 
γενὴς πατριάρχης ὃν εἶχον προορατιχὸν καὶ προ- 

ἡτὴν τοὔνομα Μηρσαΐτης τῇ Περσιχῇ διαλέχτῳ. 

pius idem Cananus memoratTurcarum χαλογέ- 
βοὺς sive monachos, etiam uno nomine Tovpxoxa- 
ὀγέρους, Similiter Chaliphas Turcarum Ursper- 


ensis appelat papaset apostolicos suae gentit. Vi 
Gissim fud, cui papa diceretur [7 Gran frerco ἀεὶ 
Christiani, οἱ Mahometis Ill legatus — Leoninsm, 
Gallice regis ministrum, magnum Viziriwm & | 

vit, ut refert Tan. Faber ad Longinum, p. 17. 
δ) Vide Lambecium lib. i1 Rerum Zemburget* 
sium p. 41 seq. edit. prime. 
| 


ANNALES. 910 





ΓΕΩΡΓΙΟΥ TOY AKPOIIOAITOY ' 


TOY METAAOY ΛΩΓΟΘΕΤΟΥ͂ ** 


XPONIKH ΣΥΓΓΤΦΗ 


GEORGII ACROPOLIT E 


ANNALES 


PTA ANNO CHRISTI MCCIV ἃ LATINIS CPOLI USQUE AD EAMDEM ANNO 
MCCLXI A MIGHAELE PALAEOLOGO RECUPERATAM. 


(Leone Allatio interprete.) 


| τὸ τῆς ἱστόρίας (1-3) χρήσιμον ! x«i npo À 1-93 Historie commoda, qui res geslas anle 
& Guyyowpáuisot διωρίσαντο, xai &mto ἄν — nosscripsere, oratione complexi sunt ; alia nos ab 


»iptio : Πόνημα χρονικὸν ἡμιτελές D. ἡ παροῦσα χρονιχὴ συγραφὴ τοῦ μεγάλον λογοθέτον τοῦ ᾿Αχροπολέτου 
ς ἔχτισεχαὶ τὸ ἀοναστήριον τῆς ἀγίας τοῦ Χοιστοῦ ἀναστάστως. Πεοιῖχει δὲ τὰ μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς 
ντινουπόλεως ἄχρι τῆς Βασιλείας τοῦ βατιλέως Μιχαὴλ τοῦ lizÀato40709 Α. Procemium tale 
D : Τὸ τῆς ἱστοοίας χρήσιμον xxi οἱ πρὸ ἡμῶν συγγραψάμενοι διωρίσαντο, x«i ἅπεο αὐ- 


Theodori Dousx et Leonis Allatü nota. 


rima hic sunt, benevole lector, cum in ser- proprium possit videri. Sed est officii palatini no- 
am inargumento libri, que virum etiam zzv» — men; unde haud scio an nomen proprium,quamvis 
reniorari possint, ex utriusque nimirum in- — pereunte officio, in familia permanserit.Que autem 
i.Insolentes in sermone voces, res pluri- fuerint logothetz?e partes apud imperatorem, ex 
dstrusm. Difficultatis illius in causa sunt — Curopalate seu Georgio Codino petas licebit, cujus 
tas, novitas, peregrinitas. Quae tria sermoni — exstat elegantissimus et accuratissimus de officiis 
rei obscuritatem adferre solent. Sermoni palatii politani et Magne Ecclesie libellus. Vide 
a vocibus vulgaribus et a seculi phrasibus — et Joannis Meursii Glossarium Greeco-barbarum, ex 
; rem obscurathistorie varietas, qureet non — quo disces variis fuisse dignitatibus nomea hoc 
hic distoria esl et implexa. Sane accuratio- — appositum.Erat e palatinis(ut ecclesisticos preeter- 


nporum et rerum distinctionem desidero. Sed cam) 
dmodum illo evo omnium rerum et imperii ΝΞ 
io eratdistractioque et quasi chaos quoddam (1-3.) Veteres fere omnes ac recentiores historici 


im, ita etiam existimo hanchistoriam. Que — id ex animo accurarunt, ut ante alia lectoribus 
nesemper cum tineiscertaretetopimum pa- — historie, et precipue quam ipsi tum scriberent, 
blattis preeberet,manum admoviextergendis B utilitatem miro verborum apparatu proponentes, ei 
libus et obscuritatibus explicandis Quodsi — quasi illice blanda eque ac impulsoria legentium 
ania, quorum equidem imparem mefuisseli- — animis pellectis, ad sui lectionem vehementius in- 
rofiteor,aliquid me tamen assecutum spero.  flammarent: utilitateenim videntur omnia probare; 
1e fefellerunt in tanta obscuritate, excusabit — ideoque non incongrue Ovidius, i1 de Ponto, 
uisquis humanusest.Prodititaque(quodfelix — Jpse decor recti, facti si praemia desint, 


nque sit et utile reipubliee litterarie) mea Non movet ; οἱ gratis paenitet esse probum. 
studioque nunc primum ex pulvere situque — Niinisi quodprodest, charum est. En detrahe menti 
et vindieatus Georgius Logothetes, auctor Spem fructus avido, nemo petendus erit. 

uam aspernandus et meliore (Hercules!) fato | At reditus jam quisque suos amat, et sibi, quid sit 
simus, qui rebus gestis quas memorice prodit Ut.le sollicitis computat articulis. 


lerfuitsolummodo, sed plerumqueetprefuit; Idque cum alii fuse abundanterque peregerunt, ait 
10n obscure alibi ipsemet indicat. Quid plu- — hic auctor nolle se nunc eadem iterare,ne videatur 
)pus est?Quanlisuowvohabitus sit, ostendit — eamdem cantilenam canere.Nec alia ratione suam 
n propiusnovit,maximinominiset dignitatis — exorsis est historiam Polybius. Proc mium hoo 
'gorius Cyprius, preeclaro illo et pene invi- inscio editum est a compilatore, licet fere omnia in 
elogio, quod operi preefiximus (a). Ut taceam — eamdem sententiam efferantur, quei edidit Dousa; 
1logothetze que summa fuit apud Grecos — ut quilibet ex se animadvertet. Nos tamen codicem 
tores dignitas ; de qua mox infra quedam — nacti absolutiorem, prefationem illam in corapila- 
sumus. Dousa. C tione exhibuimus, quam ex eo exscripsicz: fere 
. AOTOGETOY). Logothetes auctoris nomen — eamdem cum haoc nostra. ALLATIUS. 


:x(at inter alia scripta Gregorii seu Georgii tom. CXLl. EpiT. PATROL, 
PATROL, GR. CXL u 


91 GEORGII ACROPOLITAE. yn 


illisqueeipsisin mentem venerenonsuggesserimus: A ἐχείνοις ἐπῆλθεν εἰπεῖν, ταῦτ᾽ ἂν καὶ ἡμεῖς ἐρεῖν ἔχομεν. 
quid enim post tot scriptores. qui totum quod in τί γὰρ v καὶ εὕροιμεν χαινότερον νόημα Togo 
historia est bonum monumentis editis deman- τῶν ἱστοοησάντων χαὶ σύμπαν χαλὸν τῆς στο. 
Π ὃ 
TOL ἐχεῖνοι εἰχον αν ειπεῖν «πὸ τῶν ποα θέντων ἀνχααύόντες , ταῦτα ἡμεῖς νύν ποοίοντες ἔοουμεν. τῶν ἱστοοίαν συγ55- 
« 2 D Dy u^ E -] * 2- ^ ^ , [S - - » - * , uL * 5e. : ΄ i ΄ 
Y 416707 ὡς £909 τὸν στύλον ἐχόμενοι, χχήὰ μημηταὶ τοῦ χαλοῦ τῆς ἱστοοίας ξόξλοντες ἐπαχούειν, Καινοτέοων τοῖν 
. τ, - a - ε pi. n") LM Y . - LI ^ - . [I ν 
προχειμένων ποα χυέντων ποχγμάτων χαὶ μήπω ἔτι οὐδενὶ συγηοαγῇ παοχδεδοιλέλων χαινοτέοον συμξαΐνει Tw: 
ep tod (Tf, ; “ 2 , 277 "5 02) ef, *4* ? », " 3 52.52 ' Df * ! ' 0. n Q | * 8. 6... dod 
Mibi x«t 79 ω o ἔχεινα /^9 dd σιηγησομεύα ἃ 42009 καὶ πολυτουύΐπως πήλλοι EGT LSU) T OCA €XASSKIREVOL x2 
ἀναμα 07:6 ie «^T, Stay τῶν merpmpivos. Ot μεν οὖν τῶν σνγγράφεων αὐτῶν 4405 πεποίηται τὴν «Oy», Ὦ «πὸ 
τῆς γενέσεως τοῦ πᾶντος ἀροάμενοι͵ ἢ ἀπὸ ἀξιόλογον ἀρχῆς, ὡς Περσών, ᾿Ελλήνων, Ῥωμαίων fj χαὶ ἄλλων, ἔχαστι: 
πρὸς τὸν σχοπὸν εχυτοῦ T0 loy ἔξυ: D 7 σὺ" 'Huiv δ' od οὕτω τὰ «ἢ » zc nume Z. 
Poco μὲ τς mele: coy ete bé ἐν φέιψαινομανος σύγγραμμα. Hui»d οὐχ οὕτω τὰ τῆς συγγραφῆς ἡμῶν ἔστα, 
αλήθειαν ἀὐιχήσωμεν, ὡς οἱ παραχαράκται ἢ οἱ τὰ ασιλικὰ χέρματα λυμαινόμενοι. Οὔτε γοῦν ἀφανᾷ τινα xai 
πολυρονια ἀσαψειαν ἔχοντα συψηράφειν ἐπιχειοῆσομεν, οὔτε ποὸς χάοιν ἢ ἀπέχθειαν ἣ φθόνον͵ ἢ ἄλλων τῶν συσχια- 
ξόντων τὴν a3 6ttx» xai πιθανῶς ἢ χαὶ διαλεχτιχὼς ἄλλα ἀντ᾽ ἄλλων ἀναπλαττοντων, y χαὶ τὰ μὰ ὑπαοξαντα 
θαυμαστὰ uiv 4)À οὐ πιστὰ τῇ φύσει ἀναπλαττοντῳ, ἢ χαὶ τὰ μιχον μεγαλυνοντῶν ἢ xci τὰ μεγάλα σαιχρυνο ντ-ων 
τῇ πανδήμῳ ἡτοοιχῇ, ἀλλὰ φιλαλήθως τὰ Eus x«i ἐπί τοῖς. ρόνοις εἰπεῖν ἡμὼν πεπραγμένα, ἐξ ὧν α))ὰ ux» 
* . - * - * . , * »" -- « 1 "aC . 4 " L] - * 
«mn» τῶν ἀχριθως εἰδοτων χουσαμεν Χαι πεπληοοφορήμεθα, αλλᾶ OE XXL ἀπὸ GT,UEUDUAMT OP σπου ἀιοτέρων, ἄμα ὃ: χαὶ 
5 x ; ; Ν - * ^ . * πα, M 4 ΄ * , , . 0 . 
εἶδομεν xai ἐνωτίσθημεν, νέα εἰπεῖν xai προσῳατα, £y OL, ἀλωύεια γυμνῶς ἀναγράφεται, ὡς ἐπί στήλης ὁ ἀνδοιὰς χε 
ΠῚ ᾿ Φ H - , * - . ^4 , 4 L] « » ^ * . - 
τὰ βατιλιχὰ ἀπειχονίσματα τῆς μνήμης χάοιν επὶ στηλῶν ἢ Ξωγραγούμενα ἡ πλατττόμενα Y ὲ λυφψόμενα, «x x 
, [2 . LH - . b , , . * , à ἢ ΝΕ » 
τούς πολυανδρείους τόπους x«i φόρους καὶ συνελεύσεις τετεχνονογημένα, ἀνεστηλωμένα τε χαὶ ἰσχυρῶς ἐνιδουμένα. 
᾿ » - . - N ᾿ς “-».» eje. , - ^ ὦ ^ . H * , 4 " - - . . [! . 
Apxi δὲ ἡυῖν γινέσθ. ον παάροντος σνγγράμματος τῆς ἱστορίας ἀλωσις Λατίνων ἢ τῆς πασῶν μὲν πόλεων tit 
χεστάτης, προχαθημένης καὶ βασιλίδος, τῆς Κωνσταντίνου (4), τοῦ Βύξαντος ποτὲ νῦν δέ δυστυχεστάτης͵ ὡς ἐμφυλία:; 





Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


eam) ὁ λογοθέτης τοῦ γενιχοῦ, id est merarii. Erat — Gallis et Belgis, πόλις πόλεων xai βασιλέων πὰ 
et ὁ τῶν οἰχειαχῶν, qui alias χουράτωρ. Erant pre-  felixantealiasetreginaurbium dicta,est, nomengs 
terea ὁ τοῦ δρόμον, τοῦ στρατιωτιχοῦ, τῶν ἀγελων, propler excellentiam Urbis et Novie Romae merui 
τῶν σεχρέτων, qui postremus Nicete Choniate in Nam Byzantium vetus nomen nemo paulo humaniot 
Manuelo Comneno, lib. viu, etiam χαγχελλάριος ignorat, situmque ejus, nempe ad Bosporum Thra- 
dicitur. Inter omnes autem excellebat ὁ {έγκφλογος cium, imperii Qei entis quondam (et etiamnum 
θέτης, ejusque munus circa mandata bullasque — hodie, siita Turcorum tyrannidem nominare liceat) 
imperatoris et alia (quee functioquiestorisest) occu- — caput. Hiec augusta et regia urbs, veteris Rome 
pari. Quee cum singula diligentissime ab amico illo — (que et septicollis uti heec ἐπτάλοφος Graecis) aemula, 
nostro prestantissimo explicata sint et notata, su- mundi miraculum,orbisepitomeac rerum domina 
pervacuum esse dixi ea hic repetere, cum ad satie- tum temporis in flore suo non immerito Martialis 
tatem illinc haurire uisque possit. Quedam etiam — versibus compellari potuit : 

ud protrita suppeditabit summus jureconsuitus B Terrarum dea gentiumque Roma, 
lac. Cujacius ad lib. x Codicis Justinianei tit. 30, Cui par est "iA et nihil. secundum. 


] est De discussoribus, id est, 1. C. interprete, 
logothetis : et discussores ai esse veluti cognitoreset — Enimvero hoc Jude&us scriptor testatur, Benjamis 
disceptatoresrationum fiscalium ab aliis tractata- (inquam) Tudelensis iu Trinerario  $uo, ubi s 
rum veletiam rationum publicarum.Novella Valen- € diim venisseet inter alia urbis admiranda vidisse 
tiniani De induig . reliq. refertdiscussoresin provin- — Blachernas adlittus maris, opus imp. Emmanuelis, 
cias plerumqueproficisciambitioneet suffragiopoti-.— scribit: eo, inquit, loco vidt res narratu incredi- 
usquam meritovelelectione certa,etingressos statim — biles. Deferuntur enim inillud palatium quotannis 

terecohortales atque etiam scholares. Exhibet — tributa,quibus turresimplentur coccinea purpurea- 

ibidem virsummus,leg.iv ex lib..v: Basilicon queex- — que veste et auro. itaut nullibi terrarum par stra- 
sulabat. Cujus capita precipua hec sunt: Non mitti — cture atque divitiarum exemplum inveniripotti. 
in provincias discussorem sine auctoritateprincipis; | Affirmatur autem ipsius solius civitatis 
discussis apocham sacram vel a discussore dari ; — ex foris portu ac mercatorum tributo eslíectum, 
sumptus solatiaquediscussorem sive logotheten ha- αὐ viginti millia aureorum in singuLos ds acct- 
berepublico,nihilcaperea collatoribus.Discussor in ^ dere, Vixit hic auctor ante 400 et quod. exeurnt an- 
Novella Valentiniani s. d.. inspector vocatur; sed —nos.Nicetas Ghoniatesnon unoin loco nobilissimam 
frequentius λογοθέτης dicitur. Procopius, lib. n hanc urbem mire praedicat, sortemque ejus jam à 
De bello Gothico : Ἣν δὲ ᾿Αλέξανδρος τις ἐν Βυζαντίῳ — Latinis captee deplorat : vide inprimis elogium ur- 
τοῖς δημοσίοις ἐφεστὼς λόγισωοῖς - λογοθέτην ἔλλη- C bisin Alexio Duca Murzuflo. Habet in χεεμηλέοις suis 
γίξοντες τὴν τιμὴν ταύτην χαλοῦσε Ῥωμαῖοι. In — Bonaventura Vulcanius V. C, optime de littens 
vetustis Glossariis discussor alias redditur -odxzep ^ Grecis meritus, Gregorii Cyprii patriarches C 
στρατιωτης, alias λογοθέτης. Quo autem munere ex tani descriptionem et encomium illius urbis, Emmr 
iis omnibus noster Georgius functus sit, haud satis — nuelis preeterea Chrysolore epistolas, quibus velt 
mihi hactenus compertum est. Quareillud medium — remet Novam Romam inter se accuratissime con 
relinquo, erudito lectori investigandum. Discutien. — parat. Exstantque vulgo Petri Gilii de to 
dum itidem doctioribus relinquo unde Acropolites — Cpoleos et de illius antiquitatibus doctissimi es 
dicatur. Acropolis Libye urbs et JEKtolie apud — mentarii, uti et deBosporo Thracio. Imaginem ve 
Stephanum Ett nograpbum. Iberi& Asiaticte ettam — hujus amplissime civitatis videre qui volet, adea 
urbs Daoni, hb. xxxvi. diverse alieitem Acropoles. | is academise Lugduno-Batave bibtiothecam, 
Acropolis quoque arx Atheniensium : Athenzeenim — Turcica Cpolis in tabula 11 circiter pedes oblongt 
in tres partes sive regiones distincte olim et divise, — manu Melchioris Lorichii felicissime delineata visi 
Acropolin,Astu et Pirzeum portum: Hinc nonnemo — tur. De eadem non paucaetiam inepistolis etitinera- 
fortassis satis putet constate auctorem hunc fuisse — riis suis memorir produnt amplisimus Augerius 
Athenis natum, Aliis aliter videbitur. Dovsa. Busbequ us et ornatissimus frater meus Georgius 

(&) Τῆς Κωνσταντίνου. Cpolis et ab aliis scripto- — Dousa qui annis superioribus, dum vita Deusque si- 
ribus, antequam caperetur a Latinis, id est Italis,  nebant, Cpoli cum esset, ex Georgii Cantacuzeni, 


^ 4 


ANNALES. 
τοῖς σφετέροις συγγράαμα A darunt,inauditum aut cuiquam novum affere- 
mus ? Verum quod A4 in re proposita dictu dignum 
a nobiscensetur,id scriptioni nostrae preeponcmus, 


οφηναμένων ἐν 
χα δὲ ὃ πλέον ἐχείνων ἐν τοῖς νῦν προχειμέ- 


ἵν λέξειν ἄξιον, τοῦτὸ γε ἂν τῆς ἡμετέρας 


914 


ντυχουσὴς x«t πράγμασι γειτονιχοῖς χαθὰ εἰπεῖν χυχλομερῶς xai ἀπανταχόθεν πολιορχηθείσης, ἵναῖ 
τῆς χώραν (5) εἴπω τὴν χομόεσσαν χαὶ χαρίτων συρμάδας τὰς παντοίας χλινουσι, χαὶ διαμεριοῦνται 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


gnietimperatorio stemmate oriundi, biblio- 
2ss.codicibus sic satis instructee servitute Ge- 
logothetam nostrum redemit ; cujus prime 
i, lector, si equum te ac faventem sensero, 
inicabo tibi post non visas hactenus et a 
»xpetitas Joannis Zonare epistolas theolo- 
'arum mihique charum opus. Quibus et alia 
» succedent, reliqua mihi adhuc ex libris 
uos secum P. M. frater meus Cpoli advexit. 
m viriillustris Hesychii Milesii elegantissimus 
| Derebuspatriis Cpoleos,quemrecensamicus 
loannes Meursius Greeceet Latine primus vul- 
ostique eruditissimis illustravit, nonest sane 
eundus,quinimo ambabus manibus amplec- 
. Videaturetiam hic eodem tituloconscriptum 
lumelegans Georgii Codini, origines Cpolita- 
nplectans, quod frater meus GeorgiusHeidel- 
Ximinlinguam Latinamex Gr«eco transtulit, 
ea ab amicis ibidem typis descriptum est, 

deinde editum notisque eruditissimis au- 
»pera ejusdem Meursii. Dousa. —Ctpolis lau- 
encomia passim ubique prostant;in cujus 
us Greecifere omnes et. Byzantini preeipue 
)quaces merito habiti sunt, et garrisse adeo 
ue caput neque pes sermonis unquam coin- 
it. In tantam urbis felicitatem addam et ego 
lla, qu& quia non edita et rara, ideo gra- 
urioso lectori accedent. Aimonius Sophista 
:ucharist. in Jutfianum imperatorem inter 
;€ δὲ οὐδὲ νῆσον, οὐδὲ τινα πόλιν. ἃς οὕτω χαλοῦ- 
'ωποι, ἀλλ᾽ ἥπειρον ὅλην ὀλίγου δεῖν πόλιν ποιήσασαν, 
τὴς ἢ λογοσυθέτης οὐχ ἂν εἰκότως ὑμνήσειεν ; θαυμά- 
ou χαὶ τὰ λοιπὰ πάντα Σὺ μὲν γὰρ Εὐρώπης 
σὺ δὲ x«i πέρας χαθέστηχας, σὺ δὲ χαὶ ᾿Ασίας τὴν 
ραν χεχλήρωσαι. Σοὶ μὲν Πόντος χύμασιν ἴστα- 
σου δὲ Αἰγαῖος γεννᾶται. Σὸς δὲ χαὶ γείτων ὁ μέ- 
σπορος, πορθμὸς πάσης μὲν ποιήσεως πάντων δὲ 
(γώνισμα, ὡσπερ οἰμαι χαὶ προμαντευόμενος ὡς χαὶ 
ἦν βασιλέων φύσιν κόλποις τοῖς ξεαυτοῦ" τιθηνήσαιτο" 
γὰρ ᾿Ιὼ τὴν ᾿Ινάχον χρίσει Λιὸς εἰς βοῦν &x παρ- 
ὴν εαυτῆς φύσιν ἀμείψασαν νήξασθαί τε ταύτην 
λασσαν xxi δοῦνώι τῷ πορθμῷ χλῆσιν τῆς τότε 
ὁ σύμθολον. Τὸ δὲ σὸν μέγε ος ἣ χάλλος τίς ἂν ὃ 
λόγων ἢ χαάλλει xarà τὴν ἀξίαν ὑμνήσειεν ; Αρξα- 


tv ἐχ μέσον, etc. Constantinus Porphyrogenne-. 


t ds translat. reliquiarum divi Joannis Chry- 
31: Kat καυχήσεως arégasoc ríe ὑποδεξαμένης μεγα- 
;. Οὐ γὰρ ἔδεν τὴν τοσούτοις εὐθηνουμένην χαλοῖς 
οὕτοις ἐναγλαϊξομένην ἀγάλμασιν ἀρετῆς οἷον ἡχρω- 
jat περὶ τὸ παιριώτερον xai τὸν οἰχεῖον περιηρῆσ- 
μον. Εἰ ναὶ τέχνα πολιτείας εὐγενοῦς 73. xai φιλο- 
, τῆς εὐδαίμονος πόλεως εὐτυχέστατα θρέμματα, 
νήματα τῆς τιμώσης τὰ τίμια λόγοις χαὶ πανδή- 
ταῖς τεχαὶ πανηγύρεσιν. Constantinus Manasses 
Odeporici ; 

ἢ Βυζαντὶς, ὦ πόλις τρισολθία, 

αλμέ τῆς γῆς, χόσμε τῆς οἰχουμένης, 

υγὲς ἄστρον, τοῦ χάτω χόσμον λύχνε, 

οἱ γενοίμην καὶ χατατρυψήσατμί σον 

κὶ περιθάλποις ps xai διεξάγοις 

εητριχῶν σῶν ἀγχάλων μὴ χωρίσαις. 


Vite Joannis Acacii: Ἵνεγχε μὲν ἢ πασῶν 


Β 


C 


D 


πολέων ἡγεμονὶξ «utn  Xyt τῷ πάσας μὲν παντα- 
«99 τῆς παντοδαπῆς χαλλονῶν εἴεσιν ὑπέραίοειν πάντας 
εἰς εὐφημίαν χινεῖ, οὐδὲν δὲ ἧττον ἐξ ὧν ηὐμοίοησε μὲν τὴν 
ἀοχὴν οἰκιστὴν x«t ἀρχηγέτην τὸν ἀοίδιμον ἐν 
βασιλεῦσι, τὸν χοηπίδα εὐσεδείας Ἑλλησι χαὶ 
βαρδάροις χαταδαλλόμενον ἐπιγράψασθαι, εὐμοίρησε 
& τοῖς χορυφαίοις τῶν ὑποστόλων ὀρέξαι μὲν χείοαι φιλό- 

ξενον, ὁδον δὲ οὐκ ἀγεννῆ τῷ θείῳ τεμεῖν χηρύγαατι, ἐν- 
ταῦθα μάλιστα τοῦ Βυξαντίου, ἔνθ᾽ ὁ νὺν ἐπαινούμενος τὸ 
στάδιον ἑαυτῷ τῶν ἄθλων ἐπήξατο, Αὐχεῖ δ᾽ ἐντεῦθεν μαο- 
τύρων μήτηο καὶ τοοφὸς ὀνομάζεσθαι, ἦ πᾶσα μὲν γὴ καὶ 
θάλασσα ὑπήχοος, πᾶσα δὲ ἤπειρος καὶ γῇ νησιῶτις παν- 
ταχόθεν ὡς ἀπὸ χύχλου βέπει πρὸς χέντρον βασιλείοις ἐπο- 
μενη νεύμασιν, ἀφ’ ἧς σοφία χαὶ διχαιοσύνη πᾶσα πάσαις 
πηγάξει ψνχοῖς. Πάντων δὲ πραχτέων ἐσυὸς θεμιστεύε- 
και, τὰ μὲν ἐς ψυχὴν ἐν θεού μοίρᾳ, τὰ δ᾽ ἐκτὸς ἐν τάξει 
πατρὸς εὐφυῶς τεταγμένης, καὶ ὡς ἔπος εἰπεῖν ἀντὶ χοινοῦ 
ρήματος χπασι τοῖς ομοπίστοις τελουσὴς. Hv εἴ τις 
ποιητῶν Üxuud sey ἐτύγχανεν, εἴτα ποὸς τοῖς ἄλλοις ἐγχω- 
ἰοις x«i θεόδμητον ἐτόλμησε προσεροεῖν χαθάπεο τὸ 
ἴλιον δεδομῆσθαι μυθεύεται, μόλις ἂν ἔτυχε τῆς ἀξίας, 
ἧς ἀγοράς τε χαὶ μαρτύρων ἑστίας xai vaa χάλλη, χαὶ 
περιθόλοις, χαι τ᾽ ἄλλα τοῦ παντὸς εἴδη χόσμου χαὶ μεγέ- 
θους ὑπὸ τε φύσεως x«i τέχνης χεχοσμη μένα, τίς ἄν ἑξῆς, 
εἰ μὴ στόματα δέκα καὶ γλώσσας χαθ “Ὅμηρον ἐσχηχὼς, 
δύναιτο καταλέγειν ; Ὅπως μὲν τὰ κατὰ τὴν χώραν γεωρ- 
γίαις χοσμοίη, καὶ τῶν τε ὑπαρχόντων ἐπιχαρπίας xai 
τέρων χτῆσιν παντοδαπὼν διδοίη, ἐν ἧ παίδων τροφαὶ 
xai παιδεία χατὰ νομὸν Χοϊστιανοῖς πάτριον, χαὶ 
ξένων ὑποδοχαὶ, xxi θεραπεῖαι ἀνδρῶν εὐαγῶν χατὰ τὰς 
θαυμασίας μάλιστα διατάξεις τῶν ἱερῶν μαθητῶν, ἐν T) 
παντοδαπαὶ δι᾿ ἔτους τῶν ὡρων πρόσοδοι ἑορταὶ τε χαὶ 
πανηγύρεις xai θυμηδ («t φέοουσαί τινὰ τοῖς πένησι ψυ- 
χαγωγίαν. Ἔτι δ᾽ ἐχχλησίαι χαὶ νόμοι x«i διχαστήρια, 
x«i ὅσα δὴ καθ᾽ ἔχαστον ἐν πόλεσιν ἑτέραις ἔστιν ἰδεῖν, 
ἐνταῦθα εὕροι τις πάνθ᾽ ἐμοῦ τὰ πανταχοῦ γῆς σπάνια, 
Ὥστ᾽ ἐοιχέναι τήνδε τὴν πόλιν χοινῷ τινι τῆς γῆς ἐργα- 
στηρίῳ, μᾶλλον δ᾽ ἐνταῦθά ἐστι τὸ χοινὸν ἀνθρώπων ἐμπὸ- 
ptov x«i ἢ χοινὴ τῶν ἐν y φυομένων διοίκησις. Πρὸς ἣν 

ἄγεται πάνθ᾽ ὅσα πολλαχόθεν ταῖς ὥραις φύεται, τὰ μὶ 
ἐχ τῆς πέραν ἡπείρουτὰ δ᾽ £x θαλάττης, τὰ δ᾽ &x τῶν ἄνω 
xai χάτω Μυσῶν, τὰ δ᾽ ἐκ τῆς Σχυθῶν ἐοημίας παραδό- 
ἕως εἰπεῖν, χαὶ Θεμισχύρας τοῦ τῶν ᾿Αμαξόνων πεδίον. 
Καὶ ὡς ἔπος εἰπεῖν πάντα πανταχόθεν, τὰ μὲν δὴ oÀxa- 
δων, τὰ δὲ δι’ ὀχημάτων, τὰ δὲ τρόποις παντοδαποῖς, 
ὡς εἰς χοινὸν χαταγώγιον συῤῥεῖ, ὥσπερ τοὺς ποταμοὺς 
ὁρῶμεν αὐτομάτως συνιόντας εἰς θάλατταν. Ἕνθ᾽ ἰδεῖν ἔσ- 
τιν, ὡς οὐχ ἄλλοθι τοὺς οὐχ ἧττον χτήρασιν ἐγγείοις à 
γαυτιχοῖς ἰσχύοντας. Του γε μὴν λιμένος, θέσιν τε χαὶ 
χάλλος χαὶ μέγεθος, χαὶ ὡς εὖ μὲν τῶν ὄρμων χαὶ 
γξωρίων, εὖ 5 νεωσοίχων ἔχει χαὶ τῆς ἄλλης χατασ- 
χευῆς x«i χρείας xai τῆς i ἄχρων εἰς ἄχοα διαδά- 
σεως, ὥσθ᾽ ὁλόχληρον ὡς ἀληθῶς θάλασσαν ἐξεῖναι, 
μὴ λιμένα χαλεῖν, ἔνθ᾽ εὐχερὴς μὲν ὁ ἔχπλους, εὐχε- 
ρέστερος 


(8) ἵνα τὴν ταύτης χώραν. Hec tota periodus 
luxata est et distorta : sensus quidem commodus 
inde elici potest, sed verba corrupta sunt. Cujus 
loei iedicinam, ut et aliorum quamplurimorum in 
hoc libello, in aliud tempus differre et felicioribus 
ingeniis relinquere quam tricas nectere Tellenas 
consultius putamus. Dousa. 


978 


GEORGII ACROPOLITAE. 


rebus scilicet novis objectis nullique scriptorum Α συγγραφῆς προβαλούμεθα. [P. 2] To δὲ ἐστιν ὅτι 


enarratis novam quoque utilitatem nobis accedere, 
cum ea in cognitionem hominum veniant, quorum 
fluxo et popularis strepitus diffuso rumore verilati 
non recte consulitur. Qui itaque res nostras histo- 
ria prosecuti sunt, alio atque alio initio facto rem 
inchoarunt : ex his enim nonnulli ab orbeipso con- 
dito, alii a prieclaro quopiam sive Persarum sive 
Griecorum sive Romanorum sive alterius nationis 
imperio exorsi, ad exitum sibi propositum scrip- 
lionem propriam direxerunt.Nos etiam nihilominus 
narrationem nostram prosequemur. Res quippe 
actas earumque cursum ab orbe condito multi ac 
stepe perlractarunt. Neque hic opere pretium erit 
disserere quantum illi in rerum gestarum serie, 
regionum excidiis, urbium seditionibus, bellis com- 
missis, captivitatibus, 5 victoriis, cladibus et 
hujuscemodi generis aliis asserendis inter se dissen- 
tiant. Cum enim varia sint ac multiplicia, adeo ut 
neque victoribus ipsis, ut ipse suspicor, innote- 
scant, qui fieri potest ut incorruptam fidem nu- 
damque veritatem ablhistoricis exspectemus ὃ Imo 
scriptori que fama plurimorum celebrantur assu- 
manda sunt, ni veritatem quemadmodum qui obo- 
los frustulis depravant autadulterant, contaminare 
velit Non itaque gratia aut invidentia, non amore 
aut odio, sed cognitionis tantum causa,ut ne que 
ἃ nonnullis gesta sunt, sive illa prava sive bona, 
memoria hominumdilapsa oblivione, qu& tempore 
τὸν ταυτὴς πλουτισμόν. 


Β 


Ἣν δὲ dest δουπήσασαν ταραχαῖς πολέμοις ἀνδφοχτασίαις͵ 


τίρων ἡμῖν προχειμένων πραγμάτων, ὦ μήπω τις 

παραδέδωχε͵ χαινότερον συμβαίνει εἶναι χαὶ τὸ ὧτι 
ἐχείνων ἐν γνώσει τῶν ἀνθρώπων γεγενημένων ἅπερ 
δὴν ῥέων λόγος οὐκ ἀληθῶς ἀποφαίνεται. Οἱ μὲν o 
χαθ᾽ ἡμᾶς ἱστοριχῶς συγγραψάμενοι ὥλλην ἄλλος 
Ὥνται τὴν ἀρχήν" οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν ἀπὸ τῆς τοῦ 0 
γινέσεως ἥρξαντο, οἱ δὲ ἐξ ἀξιολόγον τινὸς ἀρχῆς, 
σῶν ἢ Ἑλλήνων ἣ Ῥωμαίων 3 ἄλλου οὑτινοσοῦν τῶν 

ἔχαστος πρὸς τὸν ἑαυτοῦ σχοπὸν τὸ οἰχεῖογ χαταρτ. 
νος σύγγαμμα. Καὶ ἡμῖν οὐχ ἥκιστα οὕτω τὰ τῆς συ: 
φῆς τελεσθήσεταί, Τὰ μὲν γὰρ ἀπ᾽ ἀρχῆς γεγενημέν 
τοῦ χοσμοὸν γενέσεως πολλοῖς τε χαϊπολλάχις ἔξιστο 
οὐ χοὴ δὲ λέγειν χαὶ ὡς πρὸς ἀλλήλους οἱ πλείους ἢ. 
φώνησαν τὰ τῶν βασιλέων σνγγράφοντες, ἀλλοιώσ 
χωρῶν xxi πόλεων στάσεις καὶ πολέμων συῤῥῴξει 
ἀνδραποδισμοὺς χαὶ νίχας x«l ἧττας χαὶ ὅσα τι 
συμθαίνει τοῖς x«Ó' ἡμᾶς. Πολυσχιδῶν γὰρ rouce 
λούντων χαὶ μηδὲ παρ᾽ αὐτῶν ἴσως τῶν £vto'y ovx» 
νωσχομένων, σχολῇ γ᾽ ἄν τοῖς ἐξιστοροῦσι τοῦ à) ἢ θοῦ 
τάπασι γενήσεται ἢ ἐπίτενξις. "Ex τοῦ μᾶλλον ὁ 
ὅσα τῇ χοινῆ φήμη γνωριξεται, ταῦτα τὸν ἐξιστοροῦντ 
ραλήψεσθαι δέον͵ εἰ μὴ ἀδικεῖν οὗτος ἐθελ σειε τὴν ἀλή 
ὡς οἱτοὺς ὁδολοὺς χερματίοις ἐλλυμαινόμενοι Z; χαὶ πα 
ράττειν βουλόμενοι. Οὔτε γοῦν πρὸς χάριν οὔτε πρὸ 
vov ἀλλ᾽ οὐδὲ πρὸς μῖσος ὦ χαὶ πρὸς εὔνοιαν a 
αἰχμαλι 


χαὶ ἐνωτισθεῖσαν ἁπανταχοῦ ἔθνεσιν, ἅπασι xal σύμπασι φάναΐ, φήμη, ὡς θεὰ τις χαθ᾽ “Ὅμηρον (6) καὶ αὐτὶ 
τὰ πρὸς Κλλήλου: ἐρωτήματα τὰ συνήθη ἀνθώπων x«i διηγήματα ἐποίησε γνώριμον x«i διάδηλον, 


Theodori Dousae et Leonis Allatii nota. 


ρέστερος δ᾽ ὁ χατάπλους. ᾿ Ἔνθα γαλήνην βαθεῖαν εὑρεῖν C πολλῶν χαὶ μεγάλων, τῶν Tt λελεγμένων xut 


ἔστιν χὰν ταῖς θυΐξλλαις xai χαταιγίσιν, ὅτε χαὶ τὰ τῆς 
γῆς θεμέλια χλονεῖσθαι δοχεῖτθαι δοχεῖ, Ταῦθ᾽ ἅπαξ 
T4JTX XXX τοῦ παοήχοντος εἰπόντας ἐνίους ἀποχρώ- 
ντως ἔχειν σφίσιν ἡγεῖσθαι ἀνδρῶν ἂν εἴη λίαν 
ῥαστωνευοαίνων πρὸς τὰ 4M. Ὡς ἐχ πάντων τῶν 
y& εἰνημῖνων συμθαίνειν τὴν βασιλίδα τήνδε τῶν πὸό- 
M69 πεοιττῶς ἀμφοτέοωθεν χεχοσ ἥσθαι, τοῦ τε λαχεῖν 
τῶν ἄλλων διαγεοόντοως ἑστίαν xal θῶχον τυγχάνειν βασί- 
)stov χαι νίχην ἀνελέσθαι χατὰ πασῶν, x«i τοῦ διὰ πάσης 
τῆς T ἔνδον τῆς 7 ἐχτὸς ἀοίστης χαὶ ἀλέχτου χατασχενῆς 
Ti χαὶ τῶν ἄλλων π)εονεχτημάτων ἐχνιχῆσαι χαλλίστην 
χαὶ ἡγεμωνιχωτάτην εἶναι τῶν πόλεων ἀπασῶν. Τό γε υὴν 
πὰνθ' ὑπεδαῖρον ἀπείροις μήχεσι πρόσχημα, χαὶ ἢ 
χοινὴ τῶν εἰς Χοιστιανοὺς τελούτνων φιλοτιαία, ὀφθα- 
λαοῖς τε χόρον οὐχ ἔχον θαῦμα, ὥστ᾽ εἶναι τοῖς 
ὁρῶσι χαὶ μόνον μείζοσιν εὐθὺς τὴν νώμην ἐντεῦ- 
01v γίγνεσθαι, 0 νεὸς ἔστηχεν οὗτος μεσσηγὺ γὰάίης, 
ποιητὴς ἂν εἶπε, x«l οὐρανοῦ ἀστερόεντος, χατὰ τὴν 
Ὁμηριχὴν ἐπὶ μῆς uty βαϊνουταν εἰς δ᾽ αἰυέρα φθάνοθταν 
ἔριν». ΓΛτλας τις ἄλλος os, οὐκ οὐρανὸν χατὰ τὸν ἐσπέ- 
ριον τὸ δοκοῦν ποιηταῖς χίονος ἀνέχων τρόπον͵ ἀλλὰ -ὴν 
ὑπ᾽ οὐοανὸν πρυταντύων διὰ τῆς ἐνοιχούσης αὐτῷ χάριτος 
x«i δυνάμεως ὡς πού ὁ χατὰ Παλαιστίνην τὸ Ἰουδαίων 
φῦλον πρὶν εἰς ἡμᾶς τὴν ἐχεῖ χάριν χατὰ θεοχτονίαις 
μεταπεσεῖν ἔχτισιν Ov πολλοὶ μὲν ὕμνησαν ἐδούσεως x«i 
μεγεθου: xai κάλλους ἀραρότως x«t ὁλοχλήρως ἔχοντα, 
πολλοὶ δ᾽ ἐθοόνησαν οὕτως χαὶ πτώσεως, ὡς νῦν 
ὁρᾶται, φεῦ, ἔχοντα. Προλέγω δ᾽ ὅτι καὶ πλείους ὑμνήσου.- 
σιν, ἡνίχα ἂν ὁ χόσμος αὐτῷ χαὶ ἣ πρὶν ἀξὶα xci x«- 
τάστασις εὖ ποιοῦσα᾽ ἐπανέλθη. Ὃν χωρὶς τῶν ἀλλων 


D 


εἰμένων, μόνον εἷς εὔχλειακν ἐξαρκεῖν ἢ) 
τῇ τῶν πόλεων βασιλίδι οὐχ ἀπὸ otuat γε τς 
ἤχούσης δοχιμασίας ἐχπέσοιμι. ᾿Ενταυθα φὺς 
τραφεῖς χαὶ παιδευθεὶς ὁ τῷ ὄντι χρυσοὺς le 
ἐς τοσοῦτον ἤλασεν ἀρετῆς. Tantam urbem ἢ 
ferro neque armis neque hostium vi et impet: 
sui magnitudinem, pulchritudinern ceweres 
dotes oppugnari unquam posse existimabent.E: 
licet sepius et adversariorum machinis €& Οἱ 
bus seditionibus mire oppressam, et paucos : 
annos militi llalo predam datam ut ila 
cam, vidisset Josephus Bryennius, qui sub 
nuele vivebat, tamen eternam illi felicitatem 
terorum hominum vi nunquam interrumper 
divino presagio, quod utinam ita fuisset ne: 
p?rientia eum mentitum fuisse demonstri 
oratiuncula in D. Virginem eucharistica pre 
sibi autumat, quam in opere nostro de per| 
utriusque Ecclesie Occidentalis consensione 
tam leges. ALL. 

(6) Καθ’ “Ὅμηρον. Cum hererem ac dubitare 
hic locus in Homero exslaret, opportune sub 
ὁ θαυμάσιο: Daniel Heinsius, nostrum et Mus 
decus incomparabile, monuitque Hesiodi 
"Eoyo» β᾽, ipso fine: 
Φήμη δ᾽ οὔτις πάμπαν ἀπόλλυται, ἣν Tiva: 
Λαοὶ φημίζουσι, Θεὸς νύ τις ἐστὲ καὶ 
Ad cujus exemplum Famam etia deam vo 
Virgilius, 1v /Eneidos : 

Hac passimdea f eda virum diffundit in ora. D 


971 
φέιν χρεών ἐστι τὸν σνγγράφοντα, ἀλλ᾽ 
μόνον χάριν χαὶ τοῦ μὴ λήθης βυθῷ, ἦν ὁ χρόνος 
οἷδε γεννᾶν, παραδοθῆναι τὰ ὑπὸ τίνων γεγενημένα, 
εἴτ᾽ ἀγαθὰ εἴτε φαῦλα τυγχάνοιεν. ᾿Αρχὴ δὲ Lui» 
γενέσθω ἡ τῆς Κωνσταντινουπόλξως ἅλωσις, οὕτω 
ἐν εἶναι τῶν ἐθνῶν ὅ μὴ ταύτην ἐγνώρισεν. 

β΄. ᾿Αλεξίον τοῦ Κομνηνοῦ * (7) ἀδελφοῦ τελοῦν 
προδεδασιλευχότος ᾿ἸἸσααχέου, ᾿Αγγέλων 
x«t ἀωγοῖν (δ), τε τῶν Po- 
μαίων (9) τότε διιθύνοντος σχῆπτρα, oi ἐξ ᾿Ιταλίας 
χατὰ σῆς Κωνσταντινουπόλέεως ἐξεστοάτευσαν. Ἡ 
δὲ αἰτία τοιάδε. Κατ:ύαης μὲν (10) τῆς ἀρχῆς τὸν 


τος τοῦ 


, 
τὰ 


ὀνοματομένων 


? τοῦ ᾿Αγγῶου τὰ D. 


ANNALES, 
ἱστορίας A irrepit, obruantur, scribenda historia est. Narra- 


978 


tionis nobis principium sit Cpolis expugnatio, ur- 
bis sane conspicue omnibusque note, et cujus 
nomen in humano genere nemo estquinon teneat. 


τοι Tipi9&vig χαὶ ψνωριμος 0974 σύμπασιν ὡς μηδὲ 


G 2. Alexio Comneno, 1saacii, qui ante impe- 
rium rexerat, fratre, (utrique Angelo nomen fuit) 
Romani imperii sceptra tenente, Itali Cpolim ducto 
agmine invaserunt. Expeditionis causa hac fuit : 
Alexius Isaacium fratrem imperio spoliatum ob- 
ciecat, indeque Romanorum dominatum occupat: 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(7)'AXi&ieu τοῦ Κομνηνοῦ. Res gestas Alexii et B domina dicebant. Atque hine Jacobus Phillippus 


Isaacii Angelorum fratrum, et quomodo 1saacium 
Alexiusimperio pepuleritobewcaveritque, fuse pro- 
sequitur Choniata in AlexioetIsaacio, quem vide. 
ALL. 

(8) ᾿Αγγέλων xat ἀμφοῖν ὀνομαζομένων. Hinc ᾿Αγγελώνυ- 
μοι κασίγνητοι, ἀδελφοὶ nuncupantur ἃ Choniatalib. 
ii in Alexio Comneno ; et alibi sepius' Αγγελωνυμέα, 
ALL. 

(9) ᾿Ρωμαίων. Romanorum appellatione accipit. 
quemadmodum el multi alii ejus eevi scriptores, 

politanos Greecos. Et Romania pro impe rio Orien- 
tali inusu est, quia imperii caput Cpolis Nova Roma 
appellata est. Roma utique duplex statuitur in 
constitutionibus imperialibus, una vetus Italica, 
altera nova, id est Cpolis, quam veteris et antiquae 
Hom: prerogativa lwtari impp. voluerunt, ]. vt 
C. De sacrosanct.Eccles ; |. xy C. Deepisco. el eler.; 
l. 1v. De operib. public. ; |. ult. C. In quib. caus. 

ign ,l.lut., Detemporibusininteg. Zonaras aliique 
in(init auctores cum νέαν Ῥώμην dicunt, Cpolim inte- 
lligunt. Quod notum est. Dous4. 


(10) Κατέδαλε μὲν. Accidit id anno Domini 1193 
Imperasse autem lsaacium Nicetas ail annos 
9, menses 7. Post quem Orientis 58 imperator factu, 
Cwsar Alexius lll Angelus Pius Felix Augustus, 

ui imperavit annos 8, menses 3, dies 10 Venit in 
Italiam Alexius (puer.forte duodecim annorum) 
imp., Isaaci Angeli, ceci et captivi acimperio deje- 
cit, filius; auxilii a Latinis sive Occidentalibus con- 
tra tyrannidem Alexii patrui petendi causa, anno 
1201. Romantee sedis tum pontifex erat summus- 
que antistes Innocentius Ilf. De tota hac re inter 
alios videndus Nicetas et Vincentius Bellovacensis, 
Spéc. histor. lib xxx, cap. 6$. quo in loco Vin- 
centius patrem pueri Conrezas prodigiose vocat, 
itemque cap. 90 et 91 TÀursath, et cap. 101 Thur- 
sac. Peccavit nempe ipse aut librarii ejus propter 
imperitiam lingueGrece vulgesris.Scribendum Kur 
Isac, Κὺρ 'Ic«zx, ldem mendum est apud veterem 
chronographum regium, magistrum Rigordum 
Gothum, 2e gestis PMlippi Augusti Franrorum 
regi, ad annum 1201. ubilegitur Conzerac. Quin 
imo in ipsis epistolis Balduini imp. et H. comitis 
Sancti Pauli, apud Godefridum Colon. S. Panta- 
leonis monachum ad annum 1201, ubi Tirsa- 
chius scriptum est. Non minus imperite apud 
Antoninum archiepisc. Florent, legitur vol. Ill, 
Ut. 19, c. 2, 8 1, Chorean pro xop A γγελος. Trun- 
cata hujuscemodi vocabula multa posterioribus 
Grecis usitata. Τὸ xüp pro χύρος aut xüptoc,dominus. 
propriis nominihus proponi solitum, Martino Gru- 
sio 1n Turco-Grecia et Joanni Meursio in Glossario 
Greco barbaro notatum. Anthos, qui liber est 
lingue vulgaris Greece: Εδασώευσεν εἰς αὐτὸ τότε ὁ 
κῦρ Κωνσταντινος ὁ Παλαιολόγος. Sio κνρά pro χυρίο, 


C 


D 


Bergomas liberandus ab'insigni hallucinatione,aut 
mendo ? Lib. xu CAronici, ubi de Montisferrati 
marchionatus primordiis circa annum 985 agit 
ejusque marchiones recenset, ait. Emmanuelem 
Gpolitanum imp. Reinerio Montisferratensi uxorem 
dedisse filiam suam nomine Curamariam, Alqui 
Niceto lib. vi, scribitur Maria Eminanuelis F. col- 
locata fuisse marchioni Montisferrati, imberbi ad 
huc adolescentulo ipsa tricesimum statis annum 
jam egressa. Ergo Curamaria hacest Κυρὰ Μαρία, 
domina Maria, unde ignobli et inauditum illud- 
nomen detortum. Et quod monstrosius, ex heb 
Curamaria alii Cunariam fabricaruut pudendo er- 
rore. Sed hujuscemodi hallucinationibus plurimi 
neoterici vulgo implicantur, qui ad hoc exemplum 
castigandi sunt. Sed hiec obiter monuisse sufficiat. 
Ad historiam quod attinet, legendi preter Nice. 
tam, Rigordum. Godefridum, S. Pantaleonis mo- 
nachum Colon., in Annalibusad annum 1203. quos 
dixi, ex recentioribus Dlondus Flavius 2ecad, 2, 
lib. vi, et De Gestis Venetorum, M. Autonius Sabel- 
lieus, Histor, Venet, lib. viu., Platina, in Vita In- 
nocentiüi IIl : Paulus /£milius, ZJistor. Gal. lib vt ., 
et Petrus Justinianus Venet. Multa ibi de naviga- 
tione Latinorum sive Occidentalium cum Alexio 
puero Cpolim versus, de Alexii impii fuga, de ur- 

is expugnatione et Murzutli tyranni de Tauri co- 
lumna precipitatione, de obitu. impp. 1saacii et 
filii Alexii, deimp. Balduino Flandro ; que cirea 
annum 1202 et 120£ peractasunt. Expugnatam au- 
tem urbem invenio, ea parte qua regia estet tem- 
plum S. Sophie, duabus navibus colligatis et ad 
murum admotis, Paradisoet Peregrina nominatis, 
apud Vincentium, lib. xxx, cap. 91, ex epistola 
(ut videtur) ipsius Balduini imp Exstant quippe 
de hoc bello dum epistole satis prolixee apud Ar- 
noldum Lubecensem Chron. Sclavor., lib. vir, cap. 
12 et 20. Scribitur in una de prospera Cpolim na- 
vigatione, de imperatore superato, deimp. Isaacio 
custodia educto, de illustris filii ejus. Alexii in ec- 
clesia S. Sophie coronatione, de gratitudine ejus 
erga Latinos, etalia. Item in altera imp. Alexium 
perfidia Griecorum seductum, ne promissa faceret, 
a Murzuflo Duca necatum,et latera eostasque ejus; 
clava ferrea confractas esse ; nec multo post do- 
minum lsaacium, a quo filius dicebatur fuisse so- 
ductus, diem clausisse extremum, Murzuflum oc- 
cupasse tyrannidem.lnde 5 ldus Apriles, sexta 
feria, Latinos navali prselio infeliciter cum Greecis 
dimicasse : sed pridie Idus, secunda feria post 
passionem Domini, conscensis muris in urbem ir- 
ruisse ; imperatorem, qui non procul a muris ste- 
terit intentoriis armatus, conspecto hoste statim 
fugisse; Latinos magna cede facta urbem invasisse. 
Postridie Murzuflum iterum repugnantem victum 
esse ; tum plenam victoriam Latinis obtigisse, et 


979 


GEORGII ACROPOLIT E. 


sed Isaacii filius e priore llli uxore susceptus, À ἀδελφὸν Ἰσαάκιον ὁ προείρημένος ᾿Αλέξιος 9 x 


tum primum e pueris excedens. facinus patratum 
in parentem segre ferens, fugam meditatus Romam 
appulit, et ad pedes pontificis provolutus impen- 
seque exorans acrius ad ulciscendas paternas in- 
jurias ineumbebat. Sors tunc ut complures 
in Italiam, non ex Italia modo, sed ex ditioneGal- 
lica, aliique ex aliis locis (nec deerant Veneti) 
in unum convenirent, eo nomine ut Hierusalem, 
ubi Dominicum erat sepulerum, suo accessu in 
libertatem vindicarent. Eos in eumdem locum coe- 


3 ὁ ποοειρημένος ᾿Αλέξιος om. Ὁ. ὁ xai ἣν — ἀρχῆς om. D. 5 ἐχ — ἀμείδθων om. D. 
πατρικὴν ἐχδίχησιν ἐπιξητῶν, omissis reliquis D. ? ràv Ἰταλῶν om. ἢ. ὃ ἕτεροι add. D. 


τὰς ὄψεις ἐπήρωσε, xai ἦν τὸ ἀπὸ τοῦδε τῆι 


Ῥωμαίων χρατήσας ἀρχῆς *" ὑπῆρχε δὲ τῷ ' 


χίῳ σίὸς ἐχ τῆς ποοτέρας αὐτοῦ γυναιχὸς γενν 
τὸν μείραχα ἤδη ἀμείδων 5, ὃς δυσανασχετήσε 
τοῦ πατρὸς τε μηχανῃ 
νος (11) ἐπὶ τὴν Ῥώμην χωρεῖ xai τῶ ταύτη 
χιερεῖ ἑαυτὸν προσρίπτει, λιπαρῶς τε τούτω 

χείμενο: τὴν ἐχδίκησιν ἐπεξήτει 4. 
δὲ τῷ τότε (12) τύχοι πλήθη πολλὰ εἰς ἔν συναλ 
τῶν Ἰταλῶν Ἴ, οἱ μὲν δ ἐξ αὐτῆς ᾿ταλέας oi 


L ^4 . 
παροινία τὴν ψυγὴν 


πατρ ιχὴν 


6 προσρ. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


invstimabilem predam abactam equorum, auri,ar- 
genti, gemmarumet pretiosarum vestium. δὲ inter 
singulos (inquit) victoriam partiamur, quilibet ex 
nostris non pauciores quam centtm obseditet vicit. 
Nobis non victoriam usurpamus :« A Domino est 
factumistud ; eLest mirabiletn oculis nostris.» Addit 
a certis delectis dieDominica AMisericordias Domini 
imperatorem electum esse. sequentique Dominica 
jubilate Deoingenti omnium applaususublimatum. 
Ibidem hoc titulo. usus, B Iduinus Dei gratia fide- 
lissimus imperator Cpolitanus, a Deo coronatus, 
Romania (ita apud Arnoldum est legendum) mo- 
derator et semper Augustus, Flandrensis et Henne- 
gnviensis comes. Has epistolas legere volenti in 
mundo est Arnoldus Lubecensis abbas,continuator 
Helmoldi Sclavorum chronographi, ipso lib. vi 
tine. Prior inscripta est ezcellentissimo Dn. Othoni, 
Deigratia Romanorum vegiet semper Augusto ;po- 
sterior inscribitur universis Christi fidelibus, ar- 
chiepiscopis. episcopis οἱ abbatibus, primoribus- 
prapositis,decanis,cetLerisqueecclesiarum prelatis 
ecclesiasticisque pers nisbaronibus, militibus,sar- 
ziantis omnique populo Chritiano. Atque eadem 
hec representatur etiam in Annalibus Godofridi 
monachi, ceu missa Adolfo Coloniensi archiepi- 
scopo. Conferant quibus otium et lubido est. mu- 
tuaque operaeam restituant. Legitur ibidem et alia 
epistola, quam Henricus (qui aliis Hugo) Saneti 
Pauli comes Henrico duci de Lovanio, id est Bra- 
bantie, misit. Quam vide ; et plura si voles, ad- 
hibe Guntherum monachum coenobii Parisiensis 
in Alsatia. qui historiam hanc captee Cpoleos ex 
ore Martini abbatis sui, qui expugnationi et victo- 
ri& interfuit, fusedescripsit, editam nuperex mem- 
branis ab Henrico Canisio Noviomago 1. C. anti- 
quse lectionis tomo V, part. u. Docsa. 

(14) Φυγήν τε μηχανησάμενος, Alexius obcme- 
cati Isaacii filius, ab Alexio patruoa custodia edu- 
clus, libertate et licentia utens, quidquid aliter 
narret Blondus Decad. i, libi, Alexium contra pro- 
tostratorem exiturum ad Democraniam sequitur. 
Is, nec abnuente patruo, cum Pisano quodam de 
fuga consilio inito, ubi navigandi opportunitatem 
captasset, ad Ilellesponti Auloniamfertur, et Athy- 
re commorans per scapham navis ad navem gran- 
dem pervehitur. Conatus in eo capiendo Alexii pa- 
trui frustra omnes fuere : nam ille coma in orbem 
rasa et Latina veste induta, et in turba magna 
obversans, inquisitores latuit. Choniata in Alerio 
Comneno. lib m, p. 710, 12, Alexii in custodiendo 
Isaacio fratre exceecato negligentiam non sine pe- 
riculo notat. Quid ergo nugatur Blondus Histor. 
decad. i, libro vi ? Frater. erat. Alexius cale mi- 
nor, cum quo indulgentissime agebat, adeo ut ni- 
hil sibi ad summam admuanistrationis prater im- 
peratorium deesset nomen; eumque a Turcis sua te- 
meritate captum imperator magna vi pecunia im- 
pensa. redemerat. Qui pessimo vir ingenio piissi- 
mum indulgentissimumque fratrem dolo captum 


exrcecatumque trusit in carcerem,eademque i 
tate Alexiumnepotem, Isach genitum, annos a 


B cimagentem,nisifuga elapsus fuisset , ezxcaecai 


interficere quasivit. Perductus in Siciliam A 
puer a sorore Irenerecipitur et Philippo maritc 
mendatur, ut patri suo pro virili opem 
simul etimperio et oculis privato, et fratrem 
que juvetexsulem etextorrem. His ille praem 
litteris ad summum pontificem et regern Alen 
Philippum progreditur. a quibusclassium prae! 
qui ad Paletinam contendebant, commen: 
uteum, si fieri posset, in patrium imperiur 
stituerent. Et exceptus humanissime pepigit 
cramento firmavit ea se prebiturum quse vi 
exitum perduci poterant : nam prester pecuni 
acervos auxilium contra Saracenos cum Ro 
militibus et quinquaginta triremibus prom: 
Latinorum religionem amplexus privilegioru 
mani pontificis ejusque in Orientali imperio 
ritatis restitu&ionem pollicetur, promittens, 
sunt Innocentii papee epistola ad Alexium in 


C torem Cpolitanum, puer nempe Alexius, gu 


in subsidium Terra sancte quam in expensi 
nativis eis magnifice responderet, paratus et: 
omnibus et peromnianostris stare man datis,e 
sacrosanctam Romanam Ecclesiam veltet juxi 
se suum modis omnibus honorare. ac ea. ef fice: 
nostra forent placita voluntati. Sic ille Cpolit 
ducitur. Id cum rescisset Alexius patruu: 
quoque legatos ad pontificem misit, qui pro 
rent, Christianorum exercitum in subsidium 
sanctse destinasse suas regiones invadere eta 
Christianos arma movere ; sui muneris esse uf € 
tali proposito revocaret, ne eorum magus Chri 
norumsanguine feedarentur et Dei offensam ce 
rent, ne Alexio filio Isaacii, quicontra imperium 
dem omnem movebat, opem prestaret, cum γἵ 
um illud non successione, sed electione conf 
tur, et Alexius, prius quam pater ejus esset i 
tor, natus esset,nec poterat sibi in imperio ej 


D quod vindicare. Quid ad hiec responderit su 


pontifex,ex ejusdem litteris ad eumdem AY 
quas perperam nonulli ad Isaacium referunt 
otest. 

(429) Ἐπεὶ δὲ τω τότε. Classis Veneta 430 
Dandulo Venetiarum duce, hominum or 
Grecis infensissimo, deducta. UbretusFolitt 
nuens.Hist. lib.v : Michael Paleologus sese v 
busopibus, quibuseo temporeonmino carebat, 
en dumratus adversus Venetos perpetuos Ge. 
Grecorum hostes. quorumquein Graecis ezpei 
7agna pars opere fuerat, quique complures 
ac loca imperii tenebant, in opem Genuense:r 
f"git. Expeditlionis socii adjunguntur Boni 
marchio Montisferrati, Flandrie comes Bald! 
comes Sancti Pauli Ericus, comes Plee Lod: 
et alii complures, tradit Choniata, audaces 
tores et statura suis hastis propemodum 1 
Navium toto triennio Venetis fabricatarur 


981 


ANNALES. 


982 


τῆς τῶν Φράγχων (P. 3] ἀρχής, ix δ᾽ Ἑνετῶν ἕτεροι A. gerat, qui tunc tantam summus sacerdos seniori 


xai ἐξ ἄλλων ἄλλοι, x«i ἢ “ρόφάαις εἰς ἐλευθεοιαν 
τῆς Ἱερουσαλήμ -ἀπελθέϊῖν, ὅπου ὁ χνριαχὸς τυγχᾶ. 
νει τάφος, ἦν δὲ ὃ τούτους συναθροίσας * (13) ὁ 
ἀρχιερατιχῶς τῆς πρεσθυτέρας προϊστάμενος "Po- 
u-c, ὅν, ὡς προειρήχειν, ὑπέρ τῆς πατριχῆς αοχῆς 
ὁ τοὺ Ἰσααχίου ἐξελιπάοει υἱὸς, ταῖς παρακλήσεσι 
τοῦ παιδὸς δυσωπηθεὶς ὁ πάππας, μάλιστα 10 δὲ ταῖς 
ὑποσχέσεσιν (ἐτύγχανον γὰρ ἀδραι, (14), παραδί- 
δωσι τὸν παῖδα τοῖς ἡγεμόσι τῶν στρατευμάτον, 
ὡς ἀν αὐτὸν τῆς προχειμένης ἐχνεύσαντες τῶ πα- 
ἐγχαταστήσαιεν 1, θρόνω, ἀναλοιματά τε παρ᾽ 


τοίχῳ 
αὐτοῦ λὰβοιεν ὁπόσα ἂν χαθ᾽ ὁδὸν αἀναλώσαιεν xat 
ὁπόσα περὶ τὴν Κωνσταντίνου βραδύναντες. ᾿Ανή- 


χθησαν οὖν ὀΐτοι τριήρεσι τε χαὶ ναυσὶ χηίλαις. 
Ἐπεὶ δὲ τῇ Κωνσταντίνου προσώχειλαν εὐτυχῶς ἐν 
πνεύμασι φοροῖς (13) πεποιημένοι τὴν &vodoy 13, 
γνωοίξζουσι τοῖς ἐχεῖ 1δ τὸν μαῖδα, τὴν ἀδιχίαν, τὰ 
διὰ ταῦτα τοῦ Ῥώμης ἐντάλματα. Μέχρι μὲν οὖν 
τινος λογοι τε ἐξ ἀμφοτέρων 1" ἐγεγόνεισαν τῶν με- 
ρῆν καί μάχαι κατώ χερσὸν (19) ἐσχυραὶ, ξυμύασεις 
τε ἐχ πρεσθειῶν οὐδ᾽ ὅλως συνέδαινον. Ἐπεὶ δέ ὁ 
βατ λεὺς ᾿Αλέξιος τοῖς τοιούτοις ἀπώχνησε πράγ- 


* ** 4 , - * 4 , N - 
μασι. μάλιστα δὲ ἀπείρηχε τοῖς ἐντὸς εἰς σύγχυ 


Rome preerat ; quem, uti dixeram, pro paterno 
imperio recuperando Isaacii filius supplici oratione 
exorabat. Adolescentis precibus, imo promissio- 
rum (neque enim exigua pollicitus fuerat) expe- 
ctationemotus copiarum ducibus juvenem commit- 
tit, ut 7 eum de via decedentes paterno solio re- 
stituerent, sumptus sive in itinere sive apud Byzan- 
tios mora impenso ab ipso susciperent. Triremi- 
bus itaque et navibus conscensis: secundissime 
rapacibus ventis acti Cpolim perveniunt : ibi ma- 
nifestant adolescentem, patrata scelera, unde enata 
jussa pontificis ante oculos omnium proponunt. 
Congressi sunt per breve tempus ; colloquia inter 
ambas partes processerunt ; preeliis nec contem- 
nendis ad urbem decernunt ; Sed legationibus irri- 
üs gravius dissident. His imperator Alexius ani- 
mum despondens, quin imo tractationibus civium 
confusis illis quidem ac lubricis diffidens,contemp- 
tis neglectisque omnibus fugam arripuit, sponte 
quidem, sed illubenti animo, cum illud enuntias- 
set, ut auriti testes referunt, « David fuga salutem 
sibi peperit, » una secum et uxore et ingenti 
pecuniarum vi ex imperatorio cerario avecta. 


σιν ἀποδλέπουσι καί νοσοῦσι τὸ ἀστατόν, τὰ πάντα χαίρειν ἑώσας (19) φυγῇ ἐχρήσατο ἐχὼν ἀέχουτίγε θυμῷ 15, 
- πι . e * Li 4 * . 3 ᾿ L 
τούτο δὴ !5 moogstmev, ὡς οἵ ἀκηχοότες ἔφασχαν, τὸ « A«GiÓ φυγὼν (18) ἐσωύη, » προσεπαγόμενὸς τε xe τὴν 


γυναῖχα (19) xai χρήμανα τοῦ βασιλιχοῦ ταμιείου ἱκανά. 


9 συναθροίσας --- 19 μάλιστα) ἀθροίσας ὁ πάππας͵ ὃ ταῖς παραχλήσεσι τοῦ παιδὸς καταδυσωπηθεὶς, μᾶλλον D. 1: 


χαταστήσαιεν. D. '!'* πεποιημένον τὴν ἄνοδον om. D. 


15 ἐχεῖσε Ὁ. "5 ἐξ ἀαφοτέρων post μάχαι, omissis τῶν us- 


xà» et κατὰ e συνέδαινον ἢ. "5 ἑκὼν --- θυμῷ om. I). 15 δὴ et mox ὡς τὸ οἱ προσεπαγόμενός --- Κωνσταντίνον om. D. 


Theodori Dousze et Leonis Allatii nota. 


non equitum, et militum numerum habes apud C maxime forman federa constituta: Reductus inpa- 


eumdem Choniatam, Andream Dandolum Ziíst. Ve- 
net. lib. x, cap. 3 etalios. Plura ducum nomina 
apud Jacobum Meyerum in Annal. Flandricis 
1203. ALL. 

(13) "Hv δὲ ὁ τούτους συναθοοίσας, Maligne 
admodum noster Acropolita causam Cpolitan expe- 
ditionis in Romanum pontificem, ut 1n eum Gre- 
corum odia excitet, conjicit: quam magis ingenue 
in Venetos et eorum ducem Dandulum, Grecis, ut 
diximus, infensissimos, alii referunt. Danduli ma- 
chinas et artes, quibus classem illam instruxit, 
Choniata minutatim narrat. Alienum pontificis [n- 
nocentii animum ab ea expeditione, quam suu- 
mis conatibus procurabat marchio Montisferrati 
Bonifacius, satis nobis indicant ejusderm Innocentii 
ad Alexium littere et auctor jlius actorum : /p- 
severo, marchio, de Franciaper A lemanniam trans- 
itum fecil, ubi cum Philippo duce Sueviz, qui 
se regem gerebat, dicebatur habuisse tractatum, 
ne Alexium sororium suum. filium videlicet Isaaci 
quondam Cpolitani imperatoris cujus sororem ipse 
Philippus duxerat in uxorem, a fedo captivitatis 
ergastulo fugientem reduci faceret Cyolim ab ezer- 
citu Christiano ad obtinendum imperium Romania. 
De quo cum idem marchio ad summum pontificem 
accessisset, cepit agere a remolis. Sed cuin intel- 
Lerisset ipsius animum ad hoc non esse directum, 
expeditis negotiis ad crucis officium pertinentibus 
ad prop»ia remenvit. Vide de hac eadem re Anna- 
les doctissimos Oderici Raynaldi ad annum 1203. 
qui pluribus Romanum pontificem a Grecorum 
calumnia liberat. ALL. 

4) Ἐτύγχαναν γὰρ &dp«i Suntque in hanc 


(riam Alexius, imperatorque aut solus aut cum patre 
si. superstes inveniretur, constitutus, Graecanicam 
Ecclesiam et religionem Romane Ecclesie aut ca- 
tholicorituisubjiceret.Pro damnis insuper,quadam 
Venetis quam Francis ubique constitutis Hemanuel 
impe alor pridem intulerat,triginta milliaaurimar 
chas dissolveret. Principibus vero expeditionis na- 
vali impensa satisfaceret, in qua erant Venetis obli- 
gati.B londus decad. 1, lib. v1 ; et Sabellicus. Eu- 
nead. IX, lib. v : Moverunt ducum animos pueri 
lacrymaet tenera atas, cuifacilefavor conciliatur, 
sed magispramiaqua promittebantur nam prater 
caetera spes pratendebatur fore ut si Alexius cum 
patre imperium recuperasset, Cpolittana Ecclesia 
Romana subjiceretur. ALL. 

(13) Πνεύμασι gopoic. Choniata ᾧ; 111, 1ὅ ALL. 

(16) Μάχαι κατὰ χέρσοιν. Vide oniatam, ibi- 
dem. ALL. 

(17) Τὰ πάντα χαίρειν ἐάσας. Nam post pu- 
gnam detrectatam, et malo genio in fugam impel- 
lente, in palatium reversus cum Irene filia et decem 
auri ceutenariis,cum alio ornatu imperatorio ex 
pretiosis gemmis et perspicuis margaritis, sub pri- 
mam noctis vigiliam Debeltum contendit. Choniata, 
p. 723, 24. ALL. 

(18) Δαβὶδ φυγών Regum lib. cap. xxu: χαὶ 
ἀπηγγέλη τῷ Σαοὺλ ὁτι διασέσωσται λαδὶδ ix Κεῖλά: 
Nuntiatumque est Sauli quod fugsset David de Ceila 
et salvatus esset. Et lib. I!, cap, xv, fugit ab facie 
Absalonis. omnesque suos, quos Hierosolymis ha- 
bebat, ut fugiant hortatur ; quo spectat inscriptio 
Psalmi ut. Dous4. 

(19) Τὴν γνναῖχα. De uxore ne verbum quidem 


983 


Italos mittunt, ut Isaacii filius Alexius, cujus causa, 
ut videbatur, ad arma profectum erat, invectus im- 
perator acclamaretur. Quare adolescens, quibus se 
devinxerat deducentibus ltalis, conditionibus in- 
troducitur et uno omnium ore imperator $& salu- 
tatur. Erant interium cives cum Italis imagine tan- 
tum pacis et amicitie specie concordes, cum Itali 
promissa impensasque acrius reposcerent, cives 
earum summam subducta ratione immanem esse 
existimarent, minimeque se eam persolvere posse 
contenderent.Interea πού turbe Byzantii concite 
sunt, Pater enim Alexii Angelus Isaacius, licet ex 
urbe declinasset, adhuc in vivis, paululum ante- 
quam Byzantium caperetur, sententiam tulerat ut 


GEORGII ACROPOLITE. 
3. Eo itaque Cpoli egresso legationem cives ad ἃ 


γ᾽. ᾿Επεὶ γοῦν οὗτος ἐξήει τῆς Κωνσταν 
πρεσδεύουσι πρὸς τοὺς. Ἰταλοὺς οἱ οἰχήτορες, : 
ὁ τοῦ ᾿Ισααχίου ᾿Αχέξιος 17, δι᾽ δυγ. ὡς ἐδόχε 
μάχιμον ἦν 18, ἐντὸς εἰσαχθείη xai βασδϑεὺς : 
ρευθείη. Εἰσάγεται γοῦν εἰς τὴν πόλιν ὁ παῖς. 
ταῖς προτέραις σήνθήχαις, αἷς ὑπέσχετο τοῖς 
ὀάσασιν αὐτὸν ᾿Ιταλοῖς, xat βασιλεὺς παρὰ 1 
ἀναγορεύεται τοῦ λαοῦ. Ἦσαν οὖν τὸ ἀπὸ τοῦδε 
πολῖται οἵ τε Ἰταλοὶ τῷ δοχεῖν εἰρηνεύοντες 30 
μὲν Ἰταλῶν ἀπαιτούντων 3! (30) τὰς ὑποσχέσει 
τὰ ἀναλώματα, τῶν δὲ οἰκητόρων τῆς πόλεως 
ἀριθμὸν ἡγουμένων τὸ χρῆωα, xai διισχυριξου 
ὡς οὐχ ἂν ἔχοιεν τοταῦτα τοῖς. Ἰταλοῖς ἐπιδς 
Συνέδη δὲ τῷ τότε χαὶ γογγυσμὸν ἐν τῇ πόλει 
τὸν χάριν γενέσθαι - ὁ γὰρ πατὴο ᾿Αλεξίου ὃ 


ex donariis saoris in unum collectis divenditisque B γελος ἸΙσαάχιος (ἔτι γὰρ περιῆν τῶ βίῳ, x&v 


Italis debitum primum reponeretur ; si quod dees- 
set, ex erario, civiumque facultatibus persolvere- 
tur. Dum inter se dissident et hinc illincque legati 
mittuntur, fllius 1saacii Alexius ab Alexio Duca, 
ab hoc eodem 1saacii filio protovestiarii dignitate 
insignito, et ἃ civibus nescio quid illi vitio ver- 
tentibus, Murtzuphlo dicto, obtruncatur. Murtzu- 
phlus postea imperatornon dissentiente populo eli- 
gitur. Hinc magis ac magis ltali in furorem aceti 
graves ac sempiternas inimicitias in Byzantinos 
susceperunt. Per idem tempus laudabili consilio ἃ 
civibus deliberatum est : nam qui preerant et di- 
gnitatibus prefulgebant, decrevere ut Latini, qui 


1! τὰς ὑποσχέσεις ἀπαιτούντων D. 


!7 ᾿Ιχαχχίου υἱὸς ᾿Αλέξιος D. 
ρηντύοντες om. D. 


19. o παῖς el mox προτέραις om. D. 
43 ἔτι — uxo)». om. D. 


μετὰ μιχρὸν 33) μήπω ἀλδύσις τῆς Κωνστα 
ἡνώμὴην δέδωχεν ὡς τῶν ἱερῶν χειαηλίων (94) 
ἄθροισιν γεγονέναι τὰ πρῶτα, ixsiÜEv τε ot 
τοῦ ποὺς τοὺς ᾿Ιταλοὺς xptou; , τὸ δὲ ἐἔλλεπ 
τῶν βασιλιχῶν ταυιείων δοθῆναι χαί τῶν oixx 
τῆς πόλεως. Ἐν τῷ μεταξὺ δὲ τῆς ἀμφέσθητ 
οὐσὴς καὶ ἐξ ἐχατέρων τῶν μερῶν ἀφιχνουμένο 
τῶν πρέσδεων, φονεύεται ὁ ταῖς τοῦ ᾿Ισαι 
᾿Αλέξιος παο᾿ ᾿Αλεξίον τοῦ Δουχα, ὃν πρωτοχες 
ριον (32) οὗτος τετιμηχεν, οἱ δὲ τῆς πόλεως : 
τῶν αὐτοῦ ἑἐπιμεμφόμενοε Μούρτξουρλον ἐχ' 
᾿Ανηγορεύθη γοῦν παρὰ τῶν πολιτῶν ὁ ῥηθεὶς 
ξιος Μούρτξουφλος (3) βασιλεύς. Τοῦ τοιούτοι 


10 σαν - 


38 πρέσύδεων ἀφ ἐχνουμῷ 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


Choniata : tantum advecte secum filie meminit, C traheret, sacrificia non pauca sustulit. Sed p 


uam tacuit noster Acropolita. Unde vero hausit 
Blondus lib. vr, decad. n Histori» Ὁ ad eum tumul- 
tuminurbeconcitum Alexius paltricida territus, no- 
cteconcubiafugiens, ingentem thesaurum,quod pos- 
tea rescitum est apud Hirenem filiam virginem in mo 
nasterio defossum reliquit. Et Sabellicus, Ennead. 
IX lib. v : Venetis in muros accedenl(ibus et in urbem 
irrupturis adversa vi Graeci resistunt. gre urbs 
prima die est defensa. Nocte, qua deinceps secula 
est, Alexius imperator, desperatis, rebus, uxore et 
liberis relectis occulte fugam occupat, magno auri 
pondere apud Ircnem filiam, unam ez sacris virgi- 
nibus, humi defosso. ALL. 

(20) ᾿Ιταλῶν ἀπαιτούντων,  Postulabant enim 
auri centenarios quinquaginta statim numerandos, 
et adjiciebantur conditiones durissim:e, tolerabiles 
tamen nec omnium dificillime,quibus captivitatis 
periculum imminebatacpublieum exitium. Att. — 

(12) Τῶν iüo2» χειμωηλίων. Consilium [Isaacii 
secutus est Alexius filius, sacrosancta profanans 
et templa invadens, αἱ nec sacris imaginibus par- 
ceret, quarum ornatum aberptum imaginibus ipsis 
humi projectis et sacra vasa ab iisdemmet templis 
rapta et conflata ut vulgare aurum et argentum ho- 
stibus dabat. Gentilium ea fuit opinio, ad conser- 
vandamrem publicamtempla deorum nonnunquam 
denudare licere. Seneca, Controv. 1V: Pro ve pu- 
blica plerumque templa nudantur, et in usum sti- 
pendis dóna conftantur. Netvd ut impendià con- 


nobis quid gentiles senserint. Christiani Chi 
nam, veram nempe doctrinam amplectimi 
denudationem templorum similem, si necess 
quam leges prescribunt, defuerit, et amer 
pontificis concedentis, detestamur. Graeci let s 
semper et in omnibus supparasitareatar impe 
toribus, rapinam hanc summis etiam waledv 
non sine indicatione lacessere. Nicetas de lsa 
Angelo et Alexio filio p. 729, 8. Quocum cot 
juvabit qure Anna. Comnena narrat Jib. w 


£20: δὲ τοῦτον — πουρανεύ:σύαι παρεχελε 
ALL. 
(32) ον ποωτοδεστιάριηων  Choniata p. τά 


ALL. — De protovestiarit dignitate vide Glossa 
Meursii in B:zzuowv». Differebant autem c 
tate et munere prolovestiarius et protovestia 
cujus infra auctor nos'er meminit. Vide ibi, 
dus De gestis Venetorum Alexium hunc non 


D protonotarium facit. Quod tamen amanuens 


librarii inendum videri potest, cum decad. I! 
vi, altier sit, et protovestiarium diserte leg: 
Dovsa. 

(23) Alexius cognominatus MurtsupAlus C 
vocabulo ob conjuncta et veluti oculis immi 
supercilia. Nicetas in Isaacio Angelo et Alex 
Μόνος δ᾽ ἐχ πάντων ὁ Δούχας ᾿Αλέξιος, ὃς & 
συνεσπᾶσθαι τὼς ὁφοῦς x«i οἷον τοῖς ὀφθι 
ἐπιχρίμασθαι πρὸς τῶν συνερήθδων ἐπωνόι 


ἸΜούρτξονφλοξ' Fotte Μούρνφλός. Vütie üuteni 


985 


ANNALES, 


986 


χάριν ἐπὶ πλέον μανέντες οἱ Ἰταλοὶ ἄσπονδον τὴν ἔχθραν Α Cpoli veluti accolee sedem posuerant, urbe 9 pel- 


xarà τῶν Κωνσαταντινουπολιτῶν. ἐποίησαν. Συνέδη δὲ 
xai ἕτερόν [P. 4] τε ἡ ενέσθαι τοῖς πολίταις βούλευμα ἐπαί- 
νου ἄξιον (34). Τοὺς γὰρ Λατίνους, οὖς οἰκήτορας εἶχεν 
ἡ Κωνσταντίνου, οἱ προὔχοντες καὶ τῶν ἐν τέλει συνεθου - 
λεύσαντο ἀποπέμψαι τῆς πόλεως, ὡς μὴ ἐπιύούλευς 
αὐτοὺς ἐντὸς ἔχοιεν, Οἱ δὲ αὐτόμολοι πρὸς τοὺς πολεμίους 
χωροῦσι χιλιοστύες πολλαί, ὄρχοις ἀῤῥήχτοις τὸ 3) ποῶ- 
τον τοὺς πολίτας πληροφοροῦντες 35 μὴ ἄν ποτε μελξετῆσαι 
χατ᾽ αὐτῶν προδοσίαν, συναποθανεῖν δὲ εἰ συμδαίη αὐτοῖς 


ὡς ἰθαγενεῖς χαὶ αὐτόχθονας. Καίτοι xai ηνναῖχάς 


lerentur, ne Byzantini internis insidiis appeteren- 
tur. Illorum multa millia in hostes transfugiunt, 
licet prius fidemn suam solemni jurejurando obliga- 

rent nunquam se in cives proditionem meditaturos, 
commorituros potius, si opus fuerit veluti dome- 
sticos et indigenas : imo cum uxores ac filios trade- 
rent, ut securioribus locis ocustodirentur, non 
suasere. Hi urbe egressi, multi nimium re- 
rumque perili, re et opera et consilio quam pluri- 
mum hostes juverunt. 


τε χαὶ παιδία διδόντες ἐν ἀσφαλεστέροις ταῦτα 16 τόποις ἀπαγαγεῖν οὐχ ἔπεισαν, Ἐξελθόντες δὲ πολλὰ τοῖς ἐναντίοις συνή- 
βαντο ὧτε πλῆθος πολὺ ὄντες χαὶ εἰδήμονες τῶν πραγμάτων. 


δ᾽, Τεισσαράχοντα γοῦν παρῆλθον 31] ἡμέραι, καὶ 
ἑάλω (98) παρὰ τούτων ἢ Κωνσταντένον, ἕτους μὲν 
ὄντος (26) ἀπὸ γενέσεως χόσμον ςψια 38. ιβ᾽ τοῦ 
᾿Απριλίον ἄγοντος * τῷ γὰρ v ἔτει Μαΐον ὄντος τῇ 
πόλει προσώρμησαν, ἐν ἔνδεχα δὲ μησὶ συνέθη γενέ- 
Καὶ 7 μεγίστη xai περιφανε- 
στάτη 39 πόλις ἑάλω, ἑνὸς ὥς φασιν, ἢ x«i δύο ἐπι- 
πηδησάντων πρῶτον (31) τῷ τείχει ἀπὸ χλίμαχος 39 
εἰς ἱστὸν χειμένης μεγίστης χοίλης νηός, Ὅσα μὲν 
οὖν (38) συνέδη τῇ πόλει, μαχροτέοων ἂν εἴη ταῦτα 


θαι τὴν πόρθησιν. 


f οἱ -- τὸ] x«i τὸ ἢ, 35 πληροφοροῦντας D. 


38 ἔτους — ςψια om. D. 


16 διδόντες et ταῦτα om. D. 
39 χαὶ πεοιφανεττάτη om. D. 


&. Post quadraginta itaque dies exactos Cpolis 
ab istis expugnatur anno ab orbe condito 6711, 
duodecimo mensis Aprilis. Decimo namque anno 
mense Maio ad urbem applicant, et mense unde- 
cimo diripiunt. Sicque maxima urbium ac celeber- 
rima capta est, uno aut altero, ut rumor incre- 
buit, e scala malo navis maximae adnexa in muros 
insilientibus. Que vero mala urbs subiit, prolixio- 
rem poscunt orationem longeque sunt ab hoc argu- 
mento. Ad ea porro quisque animum defixerit 


3! παρῆλθον γοῦν D. 
80 πρῶτον add. D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


nomen apud historicos vulgo concipitur. In epistola 
Balduini imp. apud Godefridum monachum Mor- 
chuflus, apud Vincentium Bellovacensem Morcul- 
phus et Marculphus, et sic in. Chronico Altissio- 
dorensi. Blondo, 7)6 gestis Venetorum,est Murtilus : 
eidemque decad. Il, lib. νι Murtilus, vel, ut aliqui 
habent scriptores, Morchulfus ; Paulo 4milio Myr- 
tius vel Murzuphlus, Gunthero monachoin Historia 
Cpolitana, Murtiphlo, cum interpretamento id est 
flos cordis. Dousa. 

(24). Βούλευμα ἐπαένον ἄξιον, Cum pro his in 
apographo ipso ia contextu legerelur &-ómmusm, 
quod nos in versione secuti sumus, additumque 
in margine esset βούλευμα ἐπαίνου ἄξιον, quod vi- 
detur Greeculi cujusdam sive hominis otiosi com- 
mentum, id ipsum perperam in contextum ab ope- 
ris receptum est. Quod imnonitum volui, lector ne- 
sclus ne esses. Dousa. 

(25). EZ)». Ne tantopere decantatam Byzantii 
oppugnationem, expugnationem et excidium non 
sine tredio concinamus, vide auctores qui de ea 
scripsere, inter alios Nicetam, qui fase et non sine 
laerymis oculatus ipse testis prosequitur. Doro- 
theus Monembasiensis in Synpsi Historiarum : 
Kai τότε ἔστε)εν ὁ βασιλεὺς ἦτοι ὁ ῥῆγας τῆς 
Φοίυτξας οάμωκτα νὰ πᾶσιν εἰς τὴν Κωνσταυτι- 
νοὕπολιν, χαὶ wk ἀφήσουν τὸ ταξίδη τῶν ᾿Ιεροσολύ- 
um). Καὶ ἔτξη ἐπῆγαν εἰς τὴν Κωυσταντινηύπολιν 
χὶχ εὐγαλχν τὰ φουτάτα τῆς στεοτᾶς. γαὶ τὰ χά- 


τεργα τῶν Βενετίχων τοῦ πελάγου (nilo ἀπὸ τὰ 
τοιχεῖχ. Καὶ ἔδωχχν μέγαν πόλεαον καὶ φοβερὸν, 
χαὶ μὲ ταῖς λουμπίοδαις ἔχχωαν γχαλαστρίαις τὰ 
χάτεογα. χαὶ ἐμπῆχαν οἱ Βινέτιχοι εἰς τὴν πόλιν 


ποῶτα ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Καὶ τότε ἐμπῆχαν τὰ yoo- 
σάτα τὰ Lm, χαὶ ἔδαλαν παντιέοες ἧτοι φλάι.- 
που εἰς τά τοιχεῖχ, χαὶ μὲ μεγάλαις χαηαῖς ἔπαι- 
ξαν ταῖς τρουμπέταις χαὶ τὰ ἄλλα παιγνίδια. Καὶ 
ὡς ἐχυρίφυσαν οἱ Φράγχοι τὴν πόλιν, ὕρευσαν 
* * s - ὕ . 

τὸν βασιλέα xdi δὲν τὸν ηὖραν. Nullaé hic ορρυ- 


gnandam Cpolim summi pontificis littere. Totum 
hoc negotium regis Francie fuit. Quomodo vero 
Veneti primi ante alios ingressi Byzantium dicun- 


c ur ? Cum res civium apud summum patrem gere- 


retur vitaque eorum in dubio esset, pactionibus 
sepe confusis, Venetiarum dux Ericus Dandulus 
cum imperatore de pace acturus triremi juxta Co- 
smedium appellit. Eodem et imperator equo adve- 
hitur. Dum de pace et conditionibus disputatur, 
Latinorum equestres copie ex superiore loco su- 
bito erumpentes laxis habenis imperatorem petunt, 
ut vix equo converso periculum effugerit et comi- 
tum ejus aliqui caperentur. Exinde maxime hosti- 
Jes naves, in quibus parate erant scalae ceteraque 
instrumenta ad oppugnandum necessaria recta ad 
moenia aecedunt. et occupant. Ex Choniata. ALL. 

(26) "Ezov; ut» ὄντος. Acropolita noster facit an- 
num 6714 : namque decimo mensis Maii in urbem 
appulere, continnarunt obsidionem menses unde- 
cim, quare 11 mensis Aprilis urbem ingressi sunt. 
Nam si 38 annos eam tenuere Latini,et anno 0769 re- 
cuperai unt Greci, si demas occupate numerum, qui 
remanent erunt anni 0711. Choniata in die mensis 
consinit, in anno non item, tanquam qui anno uno 
auetior sil ; aitenim eam captam anno 6712. Ex qui- 
bus corrigendus est idem Choniata in Balduino : 
Δεχὰς μὲν οὖν ἐπι δυάδι τοῦ ᾽᾿Αποιλλίου μηνὸς ἐνειστήχει, 
τς ἐξὴ, 61,5 διχτιῶνος τοῦ ἐξαχισχιλιοττοῦ ᾿πταχοσιοσ- 
τοῦ (legitur ὀχταχοτιοττοῦ) δωδεκάτου ἔτους, x«t ἢ 
βατιδις πόλις noh; Λατίνων χεχειρωται. Et alio quo- 
que loco : Πέλπτην ἄγοντος χαὶ εἰχοστὴν τοῦ Μαρτίου 
μηνὸς τῆς τότε τοὶ χούσης ὀγδόης ἱνδικτιῶνος τοῦ ἐξα- 
χισχιλιοστοῦ ἑπταχοσιοττοῦ (legitürT ὀχταχοσιοστοῦ) 
τοίτου xui δεκάτου ἔτους. ÀLL. 

(27) ᾿Απὸ χλέλχχος, Choniata, p. 721, 21, οἱ 
1353, 14. ALL. 

(38) Ὅσα us» οὖν. Malorum, infortuniorum ac c:x- 
dium,quibusin clade illa Cpolitana ac Orientalisim- 
perii humanu.n genus, sed Grecorum potissimum 


GEORGII ACROPOLIT E. | 


qua in excidio ac direptione urbium accidunt, ct&e- Α ταῦτα λόγων x«i οὐ πρὸς τὴν παροῦσαν ὑπόθες 


des homium, mulierum captivitates, preedas, do- 
morum effossiones, cetera omnia, quibus gladii 
scelere ac facinore in hostes deseviunt. Itali de- 
vieta urbe, veluti e loco superiori impetu facto» 
occidentis 10 oram omnem et orientis partem 
non minimam excurrere. Primum occidentis par- 
tes fugientibus omnibus tanquam ira colitum 
invectum malum eos abigeret, in deditionem 
subigunt. 


5. Imperator Alexius Angelus, quem antea Cpoli 
declinasse commemoraveram, Philippopolim ve- 


πάντως δὲ νοεῖν ἔξεστι πᾶτιν ὁπόσα ταῖς αἶχμα 
τιξομέναις πόλεσιν ἐπιπέπτωχε πάθη, φόνοι ἀνδι 
σχυλεύσεις, οἑχεῶν x 
σχάψεις, τἄλλά τε πώντα ὁπόσα μαχαίρας ἔργον 
χαθέστηχεν. ᾿Επεὶ γοῦν ἐγχρατεῖς γεγόνασι τῆς 
λεως οἱ Ἰταλοὶ 5!, ἐξ ὑπερδεξίων ὁρμώμ 
τὴν τε δυσμὴν πᾶσαν χατέδραμον, ἀλλὰ δὴ καὶ 
ἑῴας μέρος οὐκ ἔλαττον. Πρῶτα μὲν οὖν χειροῦ 
τὰ τῆς δυσμῆς, πάντων ὑποφευγόντων 
ὑπὸ τινος θεηλάτον ἔλαυνομένων πληγῆς. 
c. Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς (30) ᾿Αλέξεος ὁ “Αγγελ 
ὃν ἀποδρᾶναι ὁ λόγος εἰρήχει τῆς Κωσταντίνου, 


γυναιχῶν ἀνδραποδισμοὶ 


ὡς 


αὐτοὺς 


** post Ἰταλοί D διὰ τὰς ἁμαρτίας, ὡς ὅσαν οἱ ἅγιοι τρεῖς παῖδές ποτε καί πᾶτα ἢ θεία Γραφή. 
Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 
afflictum est, post Dei omnia disponentis providen- B tenus profecisse, deficimus, et angustamur, «m 


tiam etin peccata hominum nunquam non sontium 
sevientis humanitatem, causam Greci Latinis, 
quorum sepius alias furorem et immanitatem ex- 
perti fuerant,attribuunt,Latini Grecorum perfidis 
et apostolici culminis odio. Latinisne an Grecis fi- 
des in hoc negotio habenda est ? Latini dicent sibi ; 
nam Greci eloquentia omnia invertunt, homines 
fallaces et leves et ad nimiam assentationem eru- 
diti, profitentes quemadmodum causa inferior di- 
cendo fieri s lor posset, otiosi, loquaces, coa- 
tentionis cupidiores quam veritatis ; quibus, ut 
finiam, jusjurandum jocus estettestimonium ludus. 
Greci sibi fidem prestandam esse contendunt . 
Que ipsi de Latinis dicunt, ut fidem elevent, non 
hic congeram. Greecis de Latinis loquentibus fidem 
nullam esse asseverabunt Latini : contra Greci nul- 
lam Latinis de Greeci. Sic par pari redditur. Res 
itaque hec in obscuro latebit, nec quisquam veri- 
tatem inveniet ἢ minime vero. Recunrrendum est ad 
communem judicem, qui momentis rationum ab 
utrisque auditis sine partium amore aut odio pro- 
nuntiat. Is fuerit summus pontifex Innocentius, qui 
inregravissima rationibus ponderatis, addito etiam 
spectalissimorum hominum consilio ad marchionem 
Montisferrati datis litteris ita deliberavit: Vos nui- 
lam in Gracos jurisdictionem aut potestatem haben- 
Les a puritate voti vestri rlemere declinasse videmini, 
dum non contra Saracenos arma movislis, non tn- 
tendentes ad recuperandam Jerusalem, sed Cpolim 
occupandam, terrenas opes cwelestibus divitiis pra- 
ferendo. lllud quoque longe gravius reputatur, 
quod quidam nec religioni nec aetati nec. sexui 
pepercerunt, sed fornicationes, adulteria et inces- 
tus in oculis omnium ezercentes, non solum ma- 
ritatas et viduas, sed etiam matronas, virgines 
Deoque dicatas expost«erunt spurcitiis gartionum. 
Nec imperiales suffecit divitias exhaurire ac diri- 
pere spolia majorum pariter et minorum, nisi ad 
ecclesiarum, thesauros, et quod gravius est, ad 
ipsarum possessiones evtendistis manus vestras, 
tabulas argenteas de altaribus rapientes, et viola- 
tis sacrariis cruces, icones et reliquias asportan- 
tes, ut Grecorum ecclesia quantumcunque persecu- 
tionibus affligalur, ad obedientiam apostolica sedis 
redire contemnat, quz in Latinis non nisi perditi- 
onis exempla et opera tenebrarum aspezit, ut jam 
meritoillos abhorreat plusquam canes. Tu vero con. 
tra jurisdictionem el potestatem indebitam, vel poti- 
us usurpatam. apostolice sedis legati. consilium 
allegasti, tanquam ex eo vobis licuerit cum prefato 
adolescente ad instituendum sibi Cpolitanum wnpe- 
rium proficisci, etc. Ista vel similia ad alios eorum 
scrbens summus pontifex repetit: Ecce quod cum 
marore referimus et rubore, unde videbamur hac- 


D 


credebamus potissimum dilatari . quomodo e 
Gracorum Ecclesia quantumque persecutiomi 
affligitur,ad unitatem ecclesiasticam et devotiam 
sedis apostolica revertetur, que in Latinis nem 
perditionis exemplum et opera tenebrarum aga. 
ut jam merito illos abhorreat plusquam canes 
etenim quinon qua sua sunt, sed quae Jesu CÀn 
quaerere credebantur, gladio quos ezerere debebi 
in paganos, Christianorum sanguine cruentant 
ner religioni nec aiati nec sezui perercerunt inc 
tus, adultera. et formcationes in oculis omni 
exercentes, et tam matronas quam virgines et 
Deo dicatas exponentes spurcitüis gartionum. i 
suffecit eisdem imperiales divitiasezhaurireac o 
pcrespolia principum et majorum, nisi ad t hesati 
ecclesiarum, et quod gravius est, ad ipsarum pos 
siones extenderent manus suas, tabellas argen 
etiam de altaribus » apientes et inter se confrige 
in frusta, violates sacraria et cruces et. relig 
asportantes, etc. Cum autem tabularum argei 
arum mentionem fecerit Innocentius,non erit 

re, quod de tabula sive ara templi sanctee Sop 
comminiscitur Dorotheus Monembasiensis, ad p 
terorum memoriam recensere. Inter etiam! 
sacra ac pretiosa donaria a Venetis aliisque e 
pta rem quoque commemorat hoc modo : Kai 
μόνον ταῦτα ἐπῆραν, aud xoi τὴν ὑπερ θαύμαστον χαὶ ἢ 
χουστον ἀγίαν τράπεζαν τῆς αὐτῆς ἁγίας Σοφέας, τὴν κι 
τιμον καὶ ὡραιοτάτην εὔγαλαν ἀπὸ τὸν ναὸν, xqiP Po 

λαν εἰς τὸ χαράδη. Καὶ χαθὼς ἔχαμναν ap . “εἰ ἐπ" 
yi» εἰς τὴν Βενετίαν, ὦ τοῦ θαύματος, T λησῶν τὰς vt- 
σου TOU μαρμαρὰ ἄνοιξε τὸ χαράθη, χαὶ τις τί 
θάλασσαν f αγία vom ESQ. χαὶ ἐδούλη σεν, καὶ εἶναι ELE CU 
τὴν σήμερόν, Καὶ τοῦτο εἶναι ψανεοὸν, xai τὸ μαρτυῦο 
οἱ πάντες, διό τις ὅλο τὸ μέοος ἐχεῖνο, ὅταν χοίμνῃ 9020707 
ἡ θάλασσα ὅλη xXuvn νύχτα φοδεοαν, εἰς δὲ τὸν τόπον, 9i 
εἶναι f) ἁγία αὐτὴ τράπεζα, εἶναι γαλήνην, καὶ δὲν ταῦ' 
σεται ἢ δάλασσα, χαὶ ὑπηγένουν τινὲς ἐχεῖ μὲ περάμο 
x«i λαμθάνουν ἀπὸ τὴν θαλατσαν ἐχεένωην, ὁποῦ εἰν! 
ἁγία τοάπεξα, χαὶ μυρίζει θαυμασιώτατα, μυρυδία 

τὸ ἅγιον μύρον ὁποὺ ἔχει, χαὶ τῶν ἄλλων peus 
Sed de hoc tides sit penes auctorem ALL. 


(299) Τὰλα πάντα ὁπόσα μαχαίρας ἔτ) 
Unde ergobabuit sua Blondus ? Sed danteingen 
necessitate, cives cunvocatos in solemnem pom) 
sacerdotes secuti sunt inermes, et crucibus iconii 
ad fidem comparandum pramissis, tenentes mui 
armatos, veniam supplices oraverunt. qua facili 
impetrata, portis undique patentibus, Latini n 
nis multitudo undique est ingressa. Quiete urbic 
proceres in consilio decreverunt etc. ALL. 


(30) Ὁ μὲν οὖν βασιλεύς. Debeltum fug 
tradit Choniata. ALL. ' 


Φ89 


τὴν Φιλιππούπολιν ἀφιχόμενος χαὶ μὴ πρὸς 
οἰχητόρων δεχθεὶς ἐπὶ τὴν Μοσυνούπολιν ἀφιχνεῖται 
χἀχεῖσε τὰς διατριδὰς ἐποιεῖτο. ᾿Αλέξιος δὲ ὁ Δλού- 
xag (31), ὃς τὸν vióv τοῦ Ισααχίου ἀπέχτεινςε (32), 
βούλόμενος ἐκ χήδους αὐτῷ προσαρμόσασθαι ἅμα τε 
τὸν τοῦ Ἰσααχίου νἱὸν πεφόνευχε xai ἅμα τὴν τοῦ 
βασιλέως ᾿Αλεξίου θυγατέρα Εὐδοχιαν προσηγάγετο 
εἰς γυναῖχα, ὑστάτην οὖσαν τῶν θυγατέρων ἐχείνου. 
Τρεῖς γὰρ (33) ὑπῆρχον αὐτῷ, καὶ ἡ μὲν πρώτη Ei- 
ρήνη χατωνόμάζξετο, ἣ x«i ἀνδρὶ συνέζευξεν ᾿Αλε- 
ξίῳ τῷ Παλαιολογῳ, ὃν xai δεσπότην (34) τετέμηχεν' 
[Ρ’ 5] ἀλλὰ προῴχετο οὗτος τῆς Κωνσταντίνου ἁλώ- 
σεως. Ἢ δὲ δευτέρα ἐχαλεῖτο “Αννα, sig ἣν Θεόδω- 
ρὸν Λάσχαριν ἐπεγάμόρευσε. Ἢ δὲ τρίτη 
Εὐδοχία χατωνομάζετο, ἦν πρὸ χαιροῦ 0 πατὴρ 
αὐτῆς τῶ χράλῃη (39) Σερθίας συνέζευξεν. Ἐπί τινε 


τὸν 


ANNALES. 
τῶν À nieus nec ad accolis exceptus Mosynupolim cou- 


990 


fugit, ubi moras trahebat. At Ducas Alexius. qui 
filium Isaacii peremerat,illius affinitatem ambiens, 
statim atque Alexium jugulavit, imperatoris Alexii 
filiam Eudociam, filiarum illius postremam, sibi 
in matrimonio junxit. Tres etenim filias succepe- 
rat, quarum prima lrene Paleologo, qui despote 
dignitate honestatus ante direptionem urbis vitam 
finierat, collocatur; secunda Anna Theodoro La- 
scari desponsa; Eudociam tertiam impuberem ad- 
huc nec maturam viro crali Servie nuptam de- 
derat, quam ille, ut aiebat, nescio in quo depre- 
hensam patri remisit, cum quo statem degebat. 
Eam Ducas Alexius, exclusa propria, uxorem 
duxit. Sed potitis [talis Byzantio inde secum inter 
alia uxorem deferens excessit, certiorque factus 


Theodori Dousae et Leonis Allatii nota. 


(31) Αλέξιος δὲ ὁ Δούχας. Πολνομίλητος ἐχ πρώης τριχὸς, 
χαὶ ῥνηφενὴς εἰς χοίτας δειχνύμενος, xai χουριδ ἰους 
ἀλόχους παρὰ δίχην ἀποπεμψαμένος, Choniata. ALL. 

(32) Cum Nieolaum Canebum ad4olescentem 
seditiose ByzantiiinaugurassentetIsaacius animam 
ageret, Alexius Bonifacium marchionem accersit, 
quibus visum est Latinas cohortes in palatium 
admittendas, quibus Canebus submoveretur. Id 
cum nuntiassent Duce Murtzuphlo, cum multis suis 
cognatis, et spadone fisco preefecto sibi conciliato, 
defectionem, quam jam animo fovebat, exclusit : 
namque intempesta nocte Alexium puerum adit, 
aitque cognatos ejus, bipenniferos Barbaros, plu- 
resque alios in foribus esse ad eum ob initam cum 
Latinis familiaritatem etamicitiam obtruncandum. 
Sic puerum territum complexus per portam pleris- 
queignotam in tentorium, quod in palatio habebat, 
quasi liberaturus perducit, et compedibus injectis 
in teterrimum carcerem conjicit, et sibi insignia 
imperii sumit, nec non ab aliis imperator de more 
consalutatur; nec multo post a satellitibus suis 
Canabum captum custodie tradit. Alexio deinceps 
puero bis venenum propinavit, quod cum ille tum 
etatis robore tum antidotis, quibus utebatur, vi- 
cisset, eum laqueo tandem preefocat, mense imperii 
sexto, die octavo. Blondus, De gestis Venetorum: 
Et puerum, Alexium, quem datum bis venenum non 
occiderat, elisogutluremanupropria necavit. Sa- 
bellius, Ennead. |X libro quinto : Murtzuphlusest 
itaque, quod mazime optabat, consecutus, ut pars 
unamultitudinis eum profectum urbis, altera belli 
ducem, tertia imperatorem declavarit. Ipse ab ea 
declaratione confestim satellitum propinquorum- 
que caterva stipatus esse ex publico proripuit in 
ALexii domum. ac puerum, quem antea veneno 
petitum necare non potuát, eliso gutiure propria 
necavit manu, homo tam gerfidus quam ingratus ; 
peperitque summum Isaaàcii beneficium summam 
ingratitudinem. Hic, ut videtur, Sabellius Alexios 
confundit. Namque Alexius Murtzuphlus Alexium 
Isaaeii filium neci tradidit. Beneficiatamen lIsaacii 
collata Alexio non Murtzuphlo fuere, sed Alexio 
fratri, quod etipse Sabelliussupra viderat,de Alexio 
puero Isaacii filio seemnonemhabens: Qui Isaachium 
patrem, cujus beneficio magno auri pondere fuisset 
olim a Turcis redemptus, atque ita humane tractatus 
ul quamvis multominor natu esset, vixerit tamen 
semper cum eo imperante ex c&quo, subita vi 
oppressum privasset luminibus, privatum artissime 
vinzisset, vinctum in fedum ας tetrum carcerem 
conjecisset. AdditBalduinus epist. ad Innocentium: 
Nocte igitur insequenti dominum | suum latenter 
laqueo suffocat in carcere cum quo ipso die 


σι. 
ν — Mu ape mST 


* 
-" 


C 


D 


prandium sumpserat Juda, et clavaferrea, quam 
tenebat in manu lLateramorientis et costas inaudita 
crudelitate confringit. casuque vitam, quam laqueo 
extlorserat ,confingit ereptam,acimperialisepultura 
concessa propalatum omnibus, scelus funeris 
honore dissimulat. Scias quoque, lector, preeter 
historici fidem ἃ nonnullhs notari Guntherum 
appellare Murciphlum tyrannum, cujus consilio 
Alexii pater antea obcaecatus et in carcerem 
conjectus fuerat,cum eo temporis Murtzuphlinulla 
esset apud imperatorem auctoritas, et precipui 
illius facinoris auctores censeantur Theodorus 
Brana, Georgius Paleologus, Joannes Petraliphas, 
Constantinus Raulus et Michael Cantacuzenus. ALL. 

(33) Τρεις γάρ. Choniata, pag. 673, 17. Georgius 
Phranza lib. 1, cap. 1, preter historie fidem duas 
Alexium Comnenumimperatorem filias generasse 
scribit, quarumnatu grandiorem Irenem vocabulo 
purpureainduere sandalia jussit , quod 1llam, et cui 
desponderetur, successores et haeredes post obitum 
suum fore cons(ituisset, etc. ; exscripsit ex Gregora, 
lib. 1v. Volaterannus, lib. xxi, non minora turbat 
ab aliis scriptoribus dissentiens: Alexius Murtzu- 
phlus cognomento, ut est auctor Acropolita, filiam 
Annam Theodoro Lascari locavit; fugatusque 
deinde, uts diximus, a Gallis una cum conjuge 
Euphrosyna et generofuit. Acropolites, quem ipse 
laudat, non ait Alexii Murtzuphli filiam Annam 
Theodoro Lascari locatam, sed Alexii imperatoris 
Isaacii fratri filiam; nam agens de filiabus hujus 
Alexii, ἢ δὲ δευτέρα, scribit, ἐχαλεῖτο “Αννα, εἰς Bv 
Θεόδωρον τόν Λάσχαριν ἐπεγάμόρευσεν. Nullusque est 
inler scriptores Grecos qui in hoc ab Acropolita 
dissentiat. Quis porro equoanimo ferret, dummodo 
in rebus Grecis omnino jejunus non sit, 
Euphrosynam uxorem ejusdem Alexii Angeli, 
Isaacii fratris, uxorem dici Murtzuphli,cujusEudocia 
Alexii Angeli memoratur ? ALL. 

(34) Despot& nomine, quod in hoc libello sepius 
occurrit, in aula Cpolitana vocabantur filii, fratres 
generiimperatoris, sebastocrator, Cesar etpatriar- 
688. Sed χατὰ ἐξοχὴν ita dictus fuit imperii suc- 
cessor, filiorum natu maximus. Nonnunquam et 
aliis principibus amicitie aut affinitatis ergo 
deferebant. Que omnia accuratissime Meursius 
observavit in Glossario. Dousa. 

(38) Κοάλης rez. Idem quod Polonorum lingua 
Crol. Τὸν χράλην Σεοδίας Nicephorus Gregoras non 
semel nominat; elo xod)»; Οὐγγριας in sancito 
quodam patriarche anonymi apud Leunclavium, : 
in Jure (3ri&co- Romano; χράλαινα regina Gregores, 
lib. vu, χραλίτξα in Chronico Cpolitano ms, 
&pud Meursium. Niceta in Alexio Comneno, lib, nt, 


991 


GEORGII ACROPOLITZE. ( 


Mosynupoli 11 imperatorem Alexium socerum ἃ δὲ πάθει (36), ὡς ἔφασχον, ταύτην οὗτος eps 


immorari alacri ad eum animo festinat ; qui multis 


alis titulis, sed filie potissimum causa ab eodem 
abhorrebat: affinis nihilominus personam induens 


Alexium excipit, preparatoque lavacro ut una cum 


filia lavaret jussit, balnaeumque ingressum Alexium 
imperatoris Alexii administri impetu facto inva- 
dunt et luminibus spoliant. Traditum est abocu- 
latis testibus filiam ad balnei fores stantem patrem 
injuriis Jacessere, contra eam a patre pro impudico 
atque flagitioso amore proscindi. Obcecatus itaque 
Ducas Alexium apud Mosynupolim et loca vicina 
palans vagusque oberrabat: et imperator Alexius 
inde deflectens Thessalonicam contendit. Itali vero 
Cpoli excedentes, cireaque Mosynupolim immo- 


rantes, compertum Alexium Murtzuphium Cpolim B 


&vexere, scelusque quod in imperatoris Isaacii 
filium ediderat ulciscentes auctores fuere ut pre- 
cepsadigeretur : namque in columnam maximam, 
cui Tauro nomen est, sublatum egere precipitem, 
et hic finis vite illius fuit. Sed imperator Alexius 
Thessalonicam venit. 
δὲ βασιλεὺς ᾿Αλέξιος 

Κωνσταντίνου οἱ Ἰταλοὶ 


ἀπάρας ἐχεῖθεν ἐπὶ 
χαὶ ἀπῆλθον περὶ 


ἋΣ ὁ Μούρτζουφλος D. 
Ὡρέται D. 


τὰ μέρη 
τὴν Μοσυνούπολιν, 
τὴν Κωνσταντίνου ἀπήγαγον (39), τοῦ δὲ δϑηλωθέντος αὐτοῦ μιάσματος ἀμυνόμένοι, 


ἐπὶ τὸν πατέρα πάλιν ἐχπέμπει, καὶ ἔμενεν οὗ; 
Ταύτην εἴλήφει ὁ εἰρημένος Δούχας ᾿Αλέξιος 8: 
οἰκείαν χαταλιπὼν γαμετὴν. Ὡς γοῦν παρὰ 

᾿Ιταλῶὼν ἑάλω ἢ Κωνσταντίνου, ἀπέδρα καὶ o 
ἐχεῖθεν (37), ἐπιφερόμενος καί τὸν σύξυγον E: 
χίαν. Μαθὼν δὲ ὡς ἐν Μοσυνούπόλει τὰς διατρ 
ποιεῖται ὁ πενθεοὸς αὐτοῦ βασιλεὺς ᾿Αλέξιος, ( 
ῥούντως πρὸς αὐτὸν ἀπήει. Ὁ δὲ τοῦτον πολλῶν 
ἄλλων χάριν χαὶ οὐδὲν ἧττον τῆς θυγατρὸς ἐμυς 
τετο, Κυδεστείας οὖν ὑποδὺς προσωπεῖον ὑποδέχε 
τὸν ᾿Αλέξιον, λουτρόν τε εὐτρεπέσας ἅμα τῇ θυγα 
λουθῆζναι τοῦτον προστέταχεν. 'Evróc οὖν τοῦ Ὶ 
τῆρος (38) γενομένου τοῦ ᾿Αλεξίου ἐπεισπίπτω 
ἀθρόως αὐτῷ οἱ τοῦ βασιλέως ᾿Αλεξίου ὑπηρέτα! 
χἀχεῖσε τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ ἐξορύττουσιν, "E 
σχον δὲ οἱ ξυντυχόντες ὡς ἡ θυγάτηρ ἑστῶσα τι 
τὴν θύραν τοῦ )ovtpo) τὸν πατέρα ὕδρεσεν ixm 
χἀχεῖνος ταύτην τῆῶς ἀναιδεία; x«i τῆς és 
ἀγαπήσεως ἔλοιδόοει. Τυφλὸς οὖν γεγονὼς ὁ ἐν 
θεὶς Δούχας ᾿Αλέξιος περὶ τὰ τῆς  Mocvvonm 
ἐπλανᾶτο μέρη, ἀλήτης διερχόμενος τὰ ἐκεῖσε. 
τῆς Θεσσαλονίχλης ἐχώρει. ᾿Επεὶ δὲ ἐξώρμυσαν : 
εὑρόντες ἐχεῖσε τὸν Μούρτζουνφλον 

ὅπέρ εἰς τὸν ν 


3 γενομένου τοῦ λουτῷρος οἱ τοῦ βασιλέως ᾿Αλεξιον ἐπεισπιπτουσιν αὐτῷ | 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


tertiam ejus filiam nomine Eudociam, ipso adhuc 
Andronicum fugiente et Palestina apud Ismaelitas 
oberrante, ab Isaacio patruo (Ron patre, uti logo- 
theta) Stephano filio Neemani Triballorum principi 
desponsam scribit. Triballi igitur et Servii iidem 
Serbi Plinio sunt gentes cirea Meotim. lidem cum 
Sorabis Ortelio videntur, Serbi Cedreno sunt circa 
Dalmatiam, quos dicit quoque Scythas vocari. Ser- 
viam Dardanos habitasse scribit Volaterranus et 
Cuspinianus. Dardania Ptolomso, Orosio et aliis 
Europe regio, quae Mysia mediterranea vocatur in 
codice. Illyriee pars est liano in Variis et Nicolao 
apud Stobseum. Σεοδέα habet. Sophianus Z7riballi 
Moesic inferioris, populi sunt Plinio, Ptolemaeo et 
Straboni, qui eos dicit adinsulam Danubii Peucen 
pertingere. Hos et Scythas quidam vocant. Servii 
dicuntur a Niceta; sed Dulgares aLaonico Chalcon- 
dyla, Sophiano Lazio et aliis. De serviis adi Pan- 
dectas Turcicas Lunclavii, cap. 37. Dousa. 

(30) 'Eni tw δὲ πάθει. 
accuratius Niceta, lib. 1n De Alexio Comneno, ter- 
tiamfiliam Eudociam, cum adhuc Andronicum 
fugeret et apud Ismaelitas et in Paleestina oberraret 
Alexius, Isaacinm fratrem Stephano Neomanis filio, 
Triballorum principi despondisse, qui postexiguum 
tempus in Papyrio monte monachus fit; filium illius 
eodem nomine Stephanum, paterni principatus 
domina Eudocia declarata, eam sibi junxisse ex 
eaquefilios suscepisse; postmodum divulso queri- 
moniis amore, eum alter alteri incestuosos amores 
objiceretcresceret quein dies dissidium, Stephanum 
sive conficto sive vere objecto adulterii crimine, 
Eudociam sola tenui interula, eaque undique prie- 
cisa, ut vix pudendas partes tegeret, ignominiose, 
quo libitum esset abire concessisse; fratrem Ste- 
phani Volscum ejus inhumanitate obju*gata orasse 
ut deposita iracundia, et generis Eudocie habita 
ratione, clementius ageret et fame sure consuleret, 
sed cum ingentum illius implacabile movere non 


- - t 
CT ow. Tow Um 


posset ipsam Eudociam,utdignitas ejus postulat 
Dyrrhachium perducendam curasse, patrem 4 
xium certiorem redditum, filiam lectica  aliisc 
ornamentis muliebribus missis, in eedem su 
recepisse. Heec. Byzantium reversa post capt 
urbem Alexio Mnrszuphlo, qui daas uxores pre 
fas omnerepudiarat, uteam sibiadjungeret, nup 
rat; sed Murtzuphio demum luminibus orbato, | 
rissee in Thessalia Leoni Sguro in matrimonium 
patre Alexio datur. Nota Triballorum principemd 
ἃ Choniata quem noster Acropolita cralem Serv 
nuncupat. ALL. . 

(37) ,Amídpa χαὶ mÜrog ἐχεῖθεν. Choniata pee 
ter Eudociam filiam imperatoris secum coadecése 
Euphrosynam quoqué Alexii Angeli uxor embo 
impositam secum duxisse narrat in AMertmoph'o, 
cum duos menses et dies sexdecim imyeresse. 
Sabeliius. Ennead. ix, lib. v: Alexites ubi urbem 
una ez parte captam videt. cum uxore ac pellici- 


Rem prosequitur D óusmagnaque vi auri intempesta nocte Bysantiur 


reliqui. ALL. 

(38) ' Εντὸς à2v» τοῦ λουτῆρος. Choniata causa! 
se nescire ingenue fatetur. ALL. . 

(39) ᾿Αλέξιον εἰς τὴν Κωνσταντέου αἀπὸὴγαγό 
Namque non multo post exccecationem ἃ Latin 
Ducas comprehensus Byzantium reducitur, eti 
judicium adduotus pro sui defensione afferebat: 
patrie proditorem occidisse et penis. com mers 
afflixisse; neque se unum id fecisse, sed reliqw 
illius cognatos. Verumtamen Latini, repudi& 
omnibus, capitis hominem condemnant novo 
inusitato supplicii genere: nam in altissimam e 
lumnam, que inTauro est, perductum prrecipitat 
Is aliquandiu in pedes descendens, deinde in cap 
subversus et humi allisus miserabiliter interiit. 
Choniata a nostro non dissidens. Paulo aliter na 
rat Dorotheus Monembasiensis; Oi δὲ Φραγ7 
ἔταξαν μεγάλα χαρίσματα, ὅποιος τὸν δὼσ 
τὸν βασιλέα; xal μετὰ χαρίσματα τὰ πολάπσῦ' προύδωκ 
-“' 


* 
- 
- ^ m ΄ 
0 X 
nap 78 uo 


993 


ANNALES. 


994. 


"Ισααχίου τοῦ βασϑέως εἰργάσατο, χρημνώδει θανάτῳ τοῦτον χαταδινάξουσιν * εἰς γὰρ τὸν μέγιστον ἀνάξαντες xiova, 
οὔ Ταῦρος (40) * κλῆσις, χάτω βάλλουσι. Καὶ τοιοῦτον μὲν τὸ τέλος αὐτοῦ,ὁ δὲ βασιλεὺς ᾿Αλέξιος εἰς τὴν Θεσσαλονίχην 


ἀφίκετο 9* (4). 


ς΄. Τῆς οὖν πόλεως 832 χυριεύσαντες οἱ ᾿Ιταλοὶ ἄδειαν 19 6. Itali urbe potiti civibus potestatem fecere 


δεδώχασι (42) τοῖς ταύτης οἰχήτορσε τοὺς θέλοντας μέ- 
γειν τε χαὶ ὑπὸ χεῖρα εἶναι αὐτῶν, τοὺς δὲ μὴ ἀχωλύτως 
- , “ ^ , ? , ^t . D 
ἀπέρχεσθαι ὅπη ἂν βούλοιντο. ᾿Εξήρχοντο τοίνυν οἱ μὲν 
φανεοῶς, οἱ δὲ xat χρύφα, ὅσοι τῶν περιφανεστέρων ἐτύγ- 
»ανον. Ὃ μὲν οὖν Λάσχαρις Θεόδωρος προεξελθεῖν πέφ- 
θαχεν Gp τῇ γαμετῇ "Αννῃ, ὃν γαμόρὸν ὁ λόγος (k3) 
, 3 , - , - ^ L 
φθάσας ἐδήλωσε τοῦ βασιλέως ᾿Αλεξίον τελεῖν [xal δεσπό- 
τὴν ὑπ᾽ ἐχείνον τετιμημένον 36, ᾿Απελθὼν οὖν οὗτος μετὰ 
τῆς σφιτέρας γυναιχὸς χαὶ τῶν τέχνων (ὑπῆρχον γὰρ αὐὖ- 
τῷ θυγάτρια zpix, ὧν ἡ μὲν πρώτη Εἰρήνη, ἢ δὲ δευτέρα 
^ * . , , 4 3 * 
Μαοία, ἢ δὲ τρίτη Εὐδοχία χατωνομάξοντο) x«i ἐπὶ τὴν 
Νίχαιαν πόλιν γενόμενος παρεχάλει τοὺς Νιχαεῖς ἔσω τοὺ- 
τον τῆς πόλεως δέξασθαι «al ὡς χυρίῳ προσανέχειν &)* 
τῷ. Oi δὲ οὐκ ἐδέχοντο, Λιπαρῶς γοῦν ὁ Λάσχαρις τού- 


ut qui vellent manerent ac subdititii essent ; qui 
nollent, libere quo vellent proficiscerentur ; jam- 
que qui ante alios eminebant, hi clam, alii palam, 
sese surripiebant. Theodorus Lascaris, quem im- 
peratoris Alexii generum fuisse ab eodemque de- 
spotam declaratum supra oratio nostra narraverat, 
una cum uxore Anna et filiis (tres namque filie 
illi erant, primo Irene, altera Maria, tertia Eudocia) 
ante direptionem abscedens et cirea Niceeam pro- 
fectus, Niceenos exorabat ut semel intus recipe- 
rent sibique veluti domino obtemperarent. Cum 
non proficeret, acrius incumbens, et vel uxorem 
solum admitterentimpense deprecans, vix tandem 
obtinuit. Quare Nice uxore relicta circa Prusam 


τοις προσκείμενος, x«i xX» τὴν γυναῖχα μόνην δέξασθαι p loca omnia excurrebat ; eo animo utilla sibi stibji- 


ἐχδυσωπῶν, μόλις ἐς τοῦτο πειθηνίους ἐγνώρισεν δ, ᾿Αφεὶς 
οὖν τὴν γυναῖχα οὑτοσὶ χατὰ [P. 6] Νίκαιαν 38 διήρχετο 
τὰ πέοιξ Προύσης (14) τε xat τὰ περὶ αὐτὴν, ὅπως τε ὑπὸ 
χεῖρα ταῦτα ποιήσαιτο καὶ ὡς βασιλεὺς ἀντὶ τοῦ πενθεροῦ 
᾿Αλεξίον τούτων χατάρξειεν, Οὐ δὴ xci τετύχηχε ^ xal 
“ἂρ ἐν τῷ μεταξὺ x«l ἐπὶ τὸν Πεοσάοχην (45) ἀφέχετο 
συνήθη τούτῳ» τελοῦντα, x«i συμμαχίαν προσεΐληφε, xai 
τὰ πρὸς σχοπὸν διιπράξατο. Δύο γοῦν παραδραμόντων 
ἐνιαυτῶν, χαὶ ὡς δεσπότου παρὰ πάντων φημιξομένου τοῦ 
Λασχάριος, ἐπεὶ συνδρομὴ γέγονε χατὰ Νίχαιαν ἀπὸ τε 
περιφανῶν ἀνδρῶν καὶ τῶν λογάδων τῆς ἐχχλησίας, σχέ- 


δὲ χρῆμν. --- ἀφίχετο 
"Avon aposto d 


αχὲν τῆς Κωνσταντίγου, 
μετὰ χαὶ τῶν 


θυγατρίων Εἰρήνης Μαρίας xci 


ix Ταύρου χρημνίξουσι τοῦ χίονος D. 
ἐσπότης ὑπ᾽ εχείνον 
Εὐδοχίας εἰς Νίκαιαν παρεχάλει τοὺς Νιχαεῖς εἴσω τῆς 


ceret et pro socero Alexio ipse veluti imperator res 
ageret ac ministraret. Nec spes eum fefellit : nam 
interim ad Persarum principem sibi amicitia de- 
vinctum profectus atque auxiliaribus copiis auctus, 
que jamdiu animo conceperat, perfecit. 1 3 Duo- 
bus itaque annis integris cum omnibus uti despota 
Lascaris agnosceretur, conventusque ex viris cele- 
berrimis acecclesi& primatibus Niceam concurren- 
tibus haberetur, illud inter eos agitatum est, qua 
ratione Theodorus, ad illa usque tempora despota 
imperator acclamaretur. Patriarcha non aderat : 


$35 Moguvovmó)so; D. 86 ἅμα τῇ γαμιτῇ 


τετιμημένος ἢ. 517 ἀπελθὼν τοίνυν 


πόλεως δέξασθαι τοῦτον. Οἱ δὲ οὐχ ἐδέχοντο - ὁ δὲ xai x&v τὴν γυναῖχα δέξασθαι δυσωπῶν μόλις ἔπεισεν D 


88 οὑτοσὶ χατὰ Νίκαιαν om. D. 


Theodori Douse οἱ Leomás Allatii nota. 


τῶν Φραγγῶν * χαὶ αὐτοὶ ὡς ηὗραν τὸν βασιλέα, éyoon- 
x4) πολλὰ, χαὶ ἐδιελογέξζουνταν τί θάνατον νὰ τὸν δώσουν, 
xai ἔτζη ἧσανξ τοῦ Λέοντος τοῦ σοφοῦ οἱ χρησμοὶ, εἰς 
τὴν χολώνα. τὴν γλυπτὴν, ὁποῦ εἶχε πολλὰς προφητείας 
περὶ τῆς βασιλίδος τῶν πόλεων, χαὶ χατὰ τὸν χρησμὸν 
ἐκοέμασαν αὐτὸν εἰς τὴν χαλώναν, χαὶ χαθὼς ἔχαμεν αὐ- 
τὸς ᾿Αλεξίον τοῦ βασιλέως, ἔτξη καὶ χειρότερα ἔπα- 
θεν. Et qui ab et exscripsit Mattheus Cigala in 
S ynopsi historie. Hunc imperasse Nicetas ait men- 
ses duos et diessexdecim, ut verosimile est; Monem- 
basiensis et Cigala annos duos et dies viginti ; Καὶ 
ἐῤασίλευσε χρόνους δύο ἡμέρας εἴχοσι. Nescio tamen 
undenum hauserint hi nebulones. ALL. 

400) De Tauri columna, qua regione urbis fuerit 
vide P. Gyllium, De topographia Cpoleos, lib. m, 
cap. 6. Dousa. . 

(41) Εἰς Θεσσα)ονίχην ἀφίχετα, Ex qua postea a 
marchione ad Halmyrum forturite sue responden- 
tem locum habitalum missus est. Choniata : Ὁ δὲ 
δὴ φυγὰς βασιλεὺς εἰς ὄψιν τῷ Μαρχεσίῳ ξλθὼν, ἄρτον 

ἐτρητοῦ x«i χοτύλης χεράσματος, τά τῆς βασιλείας ἀνταλ- 
λάττεται σύμδολα, xxi εἰς χῶρον τῇ τύχῃ φερώνυμον, 
A)uupos 0 χῶρος κιχλήσχειαι, τὰς διατριδὰς τελέσων 
ἐκπέμπεται διὰ Εὐφροσύνῃ τῇ ὀμευνέτιδι, Quod antea 
de lsaacio illius fratre dixerat jussu Alexii : Βιον 
ἀγρότην ἀντλοῦντα, οἴνῳ τε καὶ σίτῳ μετρήτῳ, ὡς τὸν 
τυχόντα ἰδιώτην διαξῶντα, Addit Gregoras lib. 1 
eumdem, dum in Thracia vagarelur a Montisfer- 
rati marehione captum, et opibus quas secum fere- 


Ly 
- 


-. £* " 
ω...-- .,,- 
v 
σα Kur m S IP 


bat spoliatum, nudumque dimissum, longo tem- 
pore circa Achaiam et Peloponnesum oberrasse : 
tandem Balduino a Bulgaris capto ab eodem mar- 
chione una cum conjuge ad Alemanie principem 
mittitur : Kai τὸν δυσπραγῆ ἐν βασιλοῦσιν ' AME», xal 
τὴν τούτου σύνευνον Εὐφροσύγην διαποντίους τῷ τῶν ' AÀa- 
μανῶν ἐξέπεμψεν ἄρχοντι. Φεῦ, φεῦ τοῦ χαινοῦ τοῦδε 
χαὶ ἀνηχούστον παρὰ Ῥωμαίοις ἀχούσματος, εἰπεῖν 
δὲ x«i ἀθεάτου εἰς δεῦρο θεώματος, Vide qug se- 
quuntur de Alexio, cap. 8. Villarduinus ait una 


D cum conjuge a marchione missum fuisse captivum 


ad Montemferratum ; ia qua re narranda non 
omnes conveniunt. ALL. 

(42) "Adtxv. δεδώχασι. Non. statim. initio capti- 
vitatis urbis, sed post captum Balduinum, si Nicetee 
credimus, p. 834. ALL. 

Ἦν Ὃ λόγος. Cap. ὅ. ALL. 

44) Τὰ πέριξ ἹΙρούσης. Paruere nempe tum 
temporis Theodoro Pruseei, Niceenses, Lydi, Phi- 
lomolpi, Smnyrnei, Ephesii et interjecta oppida ; qui 
etiam longis navibus fabricatis plerasque insulas 
postea subegit. Gregoras, p, 13. 14. ALL. 

(Ὁ) Τὸν Περσάρχην. conii nempe Chaichos- 
roem, cum quo pacem facit, et socero illius Ma- 
nueli Maurozoms partemimperii concessit, Chonas 
scilicet Nicetee historici patriam, et que in Phrygia 
est Laodiceam, et alia loca que& fluvius Meeaides 
amíractu suo amplectitur, donec in mare immepe 
gatur. ALL. 4, 


΄ 
, 
΄ 


. . - 
-— —— 0 0 0t A0 


“πὶ 


998 GEORGII ACROPOLIT/E v 


Joannes quippe Camaterus, qui patriarchale solium 
Italis Byzantium expugnantibus honestabat, Did y: 
motcechum abierat ibique commorabatur : accer- 
situs a Lascari aliisque scripto etiam patriarchatui 
renuntians noluit accedere. Ideo in ejus locum Mi- 
chael Auctorianus sufficitur, vir disertus littera. 
rumquenon nostrarum solum, sed exterarum etiam 
peritissimus. Is despotam Theodorum imperatorio 
diademate coronavit. 


À Jio τούτων ἐγένετο ὅπως βασιλεὺς φημισθείῃ ὁ δεσπότυι 
Θεόδωρος. Παριάρχονυ (46) δὲ μὴ παρόντος ἐκεῖσε, --- à 
γὰρ Καματηρὸς Ἰωάννης (47), ὅς τὸν πατριαρχεκὸν ἐχόσ. 
μει θρόνον ἡνίχα τῆς Κωνσταντίνον ἐκράτησαν ᾿Ιταλοὶ, 
περὶ τὸ Διδυμότοιχον ἀπῆρε χἀχεῖσς τὰς d ιατριδὰς ἐπεποίς- 
το, xai διαμηνυθεὶς παρώ τε τοῦ Λασχάριος xat τῶν λοι- 
πῶν ἀπηνήνατο τὴν πρὸς αὐτοὺς ἄφιξιν͵ ἔγγραφον rib 
παραίτησιν ποιησάμενος. Ψηφίξεται γοῦν παριάρχης Me 
χαὴλ ὁ Αὐτωρειανὸς (48), λόγιος τυγχάνων χαὶ rdc; 


γραφὴς ἔμπειρος τῆς τε ἡμετέρας χαὶ τῆς θύραθεν, ὁς καὶ τὸν δεσπότην (49) Θεόδωρον τῷ βασιλικῷ διαδήματι 


ἐταινίωσεν. 

7. Hinc imperator Lascaris renuntiatus impen- 
siusadres gerendas accingitur, bellisque se plurimis 
iisque ingentibus exervcuit. Itali namque inorientem 
preetergressi potissmam illius partem debellaverunt, 
thema siquidem Opsicii et 4&gei necnon Atramyt- 
tium ipsum Italis cesserat. Baris item et Aulonia, 
Peemanenum, Lentiana ad Lopadium, et Bithynitce 
omnià ad Nicomediam Italorum imperium subie- 


ξ΄. Ἐντεῦθεν βασιλεὺς ὁ Λάσχαρις (50) ἀναγο- 
ρευθεὶς συντονώτερον ἐφήψατο τῶν πραγμίζτων, 
B μώχαις δὲ προσέχυρσεν οὐκ ὀλέγαις xoi χολεπας 
Οἵ τε γὰρ Ἰταλοὶ (84) χατὰ τὴν ἑῴαν τὸν πόροι 
πεποιηχότες τὰ πλείω ταύτης ὑφ᾽ ἑαυτοὺς ἑἐποιζ- 
σαντο - τό τε γὰρ ἅπαν θέμα ᾿Οψιχίον χαὶ Αἰγαίου (5$ 
καὶ αὐτὸ δὴ τὸ ᾿Ατραμύτιον τῶν Ἰταλῶν £tyon, 
Βάρις (953) τε xai Αὐλωνία Ποιμανηνὸν τε x«i jJ 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(46) Πατριάρχης. Patriarche summa erat in Ec- 
clesia Orientali dignitas, ut in Occidentali pontifi- 
cis Romani. Vide Gl. Meursianum, nunquam sine 
laude nominandum, in πατριάρχης. Joannes vero hic 
Camaterus patriarcha Cp. ex diacono et chartula- 
rio factus est Alexio imp., prefuitque ad captam 
usque a Latinis urbem, annis 5, mensibus 8, die- 
bus7. Posturbem captam Didymotechum (oppidu- 
lum Thracie, in promontorio, ad Hebrum fluvium, 
qui illud ambit, situm, Dimotuc vulgo)secessit ; ubi 
eum supervixissel annos 2, menses 2, dies 14, 
diem suum obiit. Videatur Catalogus sive Notitia 
patriarcharum Cpolitanorum apud Leunclavium 
Juris Graco Romanilib. iv, Nicetas, in Balduino 
Flandro. Dousa. 

(&7) Καυατηρὸς ᾿Ιωᾶννης Hune ante excisam 
Cpolim sua sponte urbe egressum Didymotoechum 

tiisse preter Acropolitam alii quoque narrant. 
Duid ergonugatur Ephremius Byzantinus, qui cum 
ἃ Latinis tradit ejectum ? 

— τούτου Ξιφιλίνου 

Θανόντος, ἐγχαθίσταται θρόνῳ 

'O Καματηρὸς εὐεπὴς Ιωαννης, 

Ἴδρις σοφίας παντοδαπῆς χαὶ λόγων, 

᾿Επύήθολός τε δογμάτων τῶν ἐνθέων, 

Ἐχχλησίας ὧν λευΐτης χαρτοφύλαξ. 

Ἐφ᾽ οὗ παρεστήσαντο Λατῖνοι πόλιν, 

Ὃς ἐξελαθεὶς δυστυχῶς πρὸς Λατίνων 

Θρόνον πατρίδος τῆς ἑμῆς Βυζαντίδος 

Gixst Διδυμότοιχον εἰς ἄστυ φθάσας, 

ἜΝνθα θανὼν ἔλιπεν ἡλίου φάος. 

De illius morte Niceta, p. 837,2. Α11.. 

(48) Μιχαὴλ ὁ Αὐτωριανός. Onufrius Panvinius 
Historiarum pater in Chronico ecclesiastico, ad an- 
num 1206 : Michael IV Autorianus a Gracisin 
schismate post obitum Joannis Camateri, contra 
Thomam Maurocenum Venetum (a Latinis electum) 
99 Cpolitanus patriarcha creatus, sedit in Asia an- 
nos quinque, menses 8361. Scribendum tamen in lo- 
gotheta Meursio nostro videtur ψ. δ. v. M. o Σαυρια- 
γός. Ecce, inauit, in Notitia patriarcharum : ᾿Επεί ὁ 
πατριάρχης οὗτος (loquitur de Joanne Camatero, 
et ei Michaelem Saurianum statim subjicit) ἐν Δι- 
δυμοτείχῳ ἐτλεύτησεν ἐχήρευεν ὁ θρόνος χρόνον 
ἕνα, μῆνας δέχα, εἶτα ἐγένετο πατριάρχης ὁ μέγας 
cox t, χῦρος Μιχαὴλ ὁ Σαυριανὸς, ἐν τῇ 
ἀνατολῇ προθληθεὶς παρα τοῦ βασιλέως καροῦ θεο- 


δώρου τοῦ Λασχάρη, καὶ ἐκάθισεν εἰς Νέχαιαν. (à 
locus cum hoc logothete debet conferri. Docs. 
— De hoc Michaele, Quemadmodum et de aliis 
Niceenis patriarohis ad recuperatam a Grecis Cpo- 
lim, egimus in opere nostro de erpetua consen- 
sione utriusque Ecclesie tum Occidentalis tum 
Orientalis, lib n ALL. | 

(49) Ὅς xai τὸν δεσπότων. Unde itaque habuit su 

Monembasiensis ? * vug«» ὅλοι μίον βουλὴν, xi 

C ἐψύήφισαν βασιλέα Θεόδωρον τὸν Λάσχαριν τὸν γέροντα, 
xui ἔτξη εὐτρέπισαν τὸν ᾿βασιλιαὺν θρόνον, ὁποὺ τὸν éfi- 
px» ἀπὸ τὴν πόλιν, xai ὅλα τὰ βασιλιχὰ φορέματα καὶ τὴ 
χορῶναν, x«i παλλάτιον βασιλιχὸν ἔχαμαν, καὶ εὐτρέπεσαν 
αὐτο. Καὶ ἔτζη ἐπῆραν αὐτὸν τὸν ὑποψήφιον βασίλέα, χαὶ 
ἐπῆγαν ἐν τῇ μητροπόλει Φιλαδελφίας, ὅτι ἔκαμαν τὸν 
θρόνον τοῦ βασιλέως,καὶ ἐκεῖ ἐχαθέξετον. Καὶ ἐφόριε δὲ 
τὴν βασιλικὴ. χορῶναν χα τὰ βασιλικὰ φορέματα, 
χαὶ ἐστέφθη ὑπ᾽ αὐτὸν τὸν μητροπολίτην τῆς Φιλα- 
δελφίας δασιλίας. ALL. 

(50) Ὁ Λάσχαρις. Niceta, p. 828, 1. Arx. 

(94) Oi τε γὰρ Ἰταλοί. Progressus  Latinorom 
in Oriente adversus Grecos et in illis OPartiber 
pagatum imperium tum ab Erico Balduini fsín 
tum a Petro Plancio fuse prosequitur ΘΒ αι 
Balduino, ex quo tibi pete, si libet. ALz, 

(52) Ψικίου xai Aiya(ov. Sic diserte eodex ms. 
Lege ᾿Οψιχίον, quemadmodum noster postea. Vel 
certe ψέκιον truncate dixerunt pro 'Oyixw, ut 

D μοῦλτον pro tumultu, et multatalia quee passim in 
Glossario observavit doctiesimus Meursius. Θέμα- 
To; ToU ᾿Οψικίου meminit etiam Zonaras. Annal. 
tom. III in Constantino: Copronymo : Provinciz 
Obsicii vertit Hieronymus Wolfius. At θέμα (quod 
erudite, ut omnia, docet Meursius) primitus pro 
legione accipiebatur, qua& provincie alicui i 
sita. Hinc Glossarium vetus H. Stephani : Legio 
θέμα, Postea ipse provincie translato nominelk 
appellari ceperunt, quod multis exemplis p 
clarissimus glossographus. Quod autem θέμα ᾽ν 
κίον, et quo mundi climate fuerit, disces ex Con- 
stantino Porphyrogenneta Them. Orient. 4, 
aureolum libellum debemus V. C. Bonaventur& 
Vulcanio, ut ejusdem auctoris Occidentalia  TÀe- 
mata Frederico Morellio, regio apud Gallos inter- 
preti. Dousa. . 

(53) H&c Boáp«; cum nuspiam terraruny' mihi 
occurreret, corruptum esse vocabulunmi judiícavi et 





ιέχι τοῖ Αοπαδίου αὐτοῦ δεσπότας ἐγίνωσχον À runt. QuareimperatorTheodorus in summas angu- 


; ἀλλά γε dà καὶ τῆς Βιθυνίας πάντα μέχρι 
χομηδείας αὐτῆς. Ἐντεῦθεν ἐστενοῦτο πολὺ ὁ 
i Θεόδωοος. Οὐδέν δὲ ἧὅἥττον xat πρὸς τῶν 
»» χατεδιάξετο, Ἐν γὰρ τῇ συγχύσει τῆς Κωνσ- 
t9, » " * 1^ ΄ 

υ ἀλώσεως ἄλλοθεν ἄλλος ἡγεμόνες εἰναι τυχόντες 
οἱ τῶν ἄλλων προῦχο.τες ὡς οἰχείαν ἀρχὴν τὴν 
υτοὺς ἐποιοῦντο χώραν, ἤ ἐξ αὐτῶν εἰς τοῦτο 
τὲς ἢ χαὶ παρὰ τῶν οἰχητόρων μετακληθέντες 
Θεόδωρός (54) 
4 Ψ - 

ἄρχων Ὧν τῆς 
τοὐπίχλην τοῦ 


τε 
τῆς «ou; δεφένδευσιν. Αὐτίχα 
χαὶ Μωοοθεόδωρον ἐπεχάλουν, 
hgou πόλεως, ἕτεοος δὲ Σαδδας 
ἐδέσποξε τοῦ Σαωψὼν μετὰ xai τῶν πλησιον 
93) ἐγχρατὴς 
(δι ἀδελφὸς ὧν ᾿Αλεξίον τοῦ τῆς Τραπεζοῦντος 
αντος, ὃς χαὶ μέγας ὠνομάξετο Κοωνηνὸς, οἱ 
σλέως ᾿Ανδρονίχου ὑπῆρχον ἔγγονοι, Μανονὴλ 
του τεχθέντες vi. Διὰ ταῦτα ἐν πολλῇ στενοχω- 


ὄντων αὐτῷ. Παφλαγονίας δὲ πάσης ( 


πράγματα ὑπῆρξε τῷ βασιλεῖ Θεοδώρῳ [P.7] 
τὸν μὲν Μωροθεόδωρον xai τὸν Σάδδαν εὐχε- 
ιετῆλθεν, χαάντεῦθεν ἐδέσποξέν ἀδεῶς Κελδιανοῦ 
ντὸς Μαιάνδρον, Φιλαδελφείας 
'A)Y ενταῦθά μοι ὁ λόγος ἀναμεινάτω - ἱστω- 
ἡὰρ βούλεται τὰ τῷ βασιλεῖ ᾿Αλεξίῳ συμ- 
ἤϑη δὲ xai τἄλλα τὰ ἐπὶ τῇ ξσπέρα γενέσθαι 
,τα. ᾿Αφίχετο μὲν, Θεσσαλο- 
ὁ εἰρημένος βασιλεύς ᾿Αλέξιος, χαὶ ὑπεδέχθη 
τῆς αὐτοῦ v)ugne, ἣ ἐξ Οὐγγρων μὲν ὥρμητο, 


ὡς εἰρήχειν, εἰς 


Β 


stias adductus est. Nec minus a Grecis ipsis urge- 
batur. Enimvero in perturbatione 14 ac confu- 
sione Cpolitanse direptionis hinc inde alius atque 
alius cum exercitus ducerent, sive etiam qui aliis 
preestarent, partem quam ipsi moderabantur, sive 
id ex semetipsis tentantes, sive ab accolis in lo- 
corum propugnationem accersiti, veluti dominatum 
proprium occupabant. Sic Theodorus cognomento 
Morotheodorus Philadelphiam dominatui suo sub- 
jecit. Alius item cognomento Sabbas Sampsonis 
urbem cum his que adjacebant tenuit. Paphlago- 
niam universam David Alexii Trapezuntis domini 
frater, qui et magnus Comnenus vocabatur, impe- 
ratoris Andronici nepos uterque ab illius filio pro- 
gnatus, obtinuit. Propterea in maximis turbinibus 
ac fluctibus res imperatoris Theodori nutabant, 
qui primum quidem Morotheodorum et Sabbam 
facile oppressit, ideoque tuto et sine metu totius 
Celtiani Meandri Philadelphie et Neocastrorum 
dominationem tenebat. 


xai N &ox GT pov. 


8. Sed hic paululum coercenda oratio est : nam- 
que mihi in animo est, que imperatori Alexio 
contigere, necnon gesta in Occidente reliqua recen- 
cere. Appulerat imperator Alexius uti supra me- 
moravi, Thessalonicam, exceptusque est a nuru, 
genere quidem Ungara, sed imperatori Isaacio 


60509. δὲ τῷ βασιλεῖ 'Icaaxío μετὰ τὴν τῆς C post uxoris obitum desponsata, muliere specie ni- 


ὃς αὐτοῦ τελευτὴν, ἣν xai ὡραίαν πᾶνν τῷ 
|| χατιδόντες ἔφασχον εἶναι. Tw» γοῦν ᾽ἴτα- 


ig πολυωέρειαν τὰ τῆς Ῥωμαΐδος χληρωσα- 
Theodori Dousze et 


landum Βάρις τε: ad quam emendationem 
Nicetas facem preeluxitin Manuele Comneno, 
: Πόλις χατὰ τὴν τῶν Αἰγαιοπελαγιτῶν χώραν 
e«t. Βάρη χαὶ Αὐλωία παρωνύμως ἔς ἔτι 
5usw$ Baris ergo ad /Egseum pelagus urbs, 
et Aulonia,circa Helles pontum alicubi. Dousa. 
) Θεόδωρος, Theodorus cognomento Manga- 
patria Philadelphiensis, etate [saacii Angeli 
ieni regnum affectans, primum ejus urbis 
:'m audacissimam sibi conciliat et jurejurando 
igit, Lydisque omnibus ad defectionem im- 
s regium nomen usurpavitet argenteam mo- 
n cum imagine sua percussit. Derisa initio 
tjo fuit. Cum postmodum augesceret, nihil 
tandum ratus Isaacius hominem Philadelphie 
let. Cum diuturna obsidione urbem ad dedi- 
m compellere non posset, paciscilur iis con- 
1iibus ut Theodorus depositis regni insignibus, 
tim agat civesque ei pareant ut prius,et obsi- 
: acceptis Byzantium revertitur. Non multo 
Jasilius Batatzes plurimos Mangaphee conjura- 
wgitionibus corrupit, effecitque ut urbe pelle- 
; qui ad Chaicosroem lconii sultanum profu- 
uxilia contra Romanos nonimpetravit. obtinuit 
n ut Turci liberi, qui arcu et pharetra freti 
inos predabantur, asciscerentur, Sic non 
S copii contractis Phryges. Laodicenses nec 
;olossenses innumeris cladibus affecit, man- 
civium suorum et jumentis abductis, areis 
0 tempore incensis, et obviis qui busque hosti- 
n modum tractatis. Michaelis quoque archi- 


mium egregia ac decora, ut 1 5 qui illam viderant 
fassi sunt. Ab Italis itaque Romana ditione in plu- 
rimas partes ac homines divisa, Balduinus Flander 


Leonis Allatii nota. 


D 


strategi templum, opus maximum et celeberrimum, 
incendi passus est. Postmodum ad sultanum rediit : 
sedimperator largitionibus impetravitutille deser- 
tusa sultano ac proditus ad se mitteretur, ea tamen 
conditione ut defectionem nec capite nec mutilatione 
Jesioneque ullius membri lueret. Qua de causa ad 
diuturnum carcerem est damnatus. Cum displi- 
cuisset sultani fratibus, qui regnum cum eo divi- 
serant, quod hominem profugum et supplicem pe- 
cunie causa Romanorum imperatori prodidisset, 
iracundiam eorum placavit. Namque aiebat pacifi- 
cationis ergo illum remisisse, non prodidisse ; et 
hominem vagum in patriam restituisse, ut nec ipse 
alios nec ipsum alij prosequerentur. Hic Erico 
circa Adramytium agenti arma infert, et inexspe- 
ctato superventu et multitudine primum quidem 
terrorem incutit, sed Errico. cum Martis alea ten- 
tanda videretur, ante aleos et per mediam hostium 
aciem cum suis perrumpente dissipatur: nam Greci 
equites ad primam Latinorum impressionem et 
hastarum direclionem concitatis equis fugientes, 
pedestres ordines hostibus trucidandos reliquerunt 
et spoliandos. Ex Niceta. ALL. 

(85) Παφλαγονιας δὴ x«cn»;. David siquidem 
et Alexius fratres, Manuele Andronici tyranni Ro- 
manorum filio nati, alter Ponti Heracleam et Pa- 
phlagoniam occupaverat, alter Alexius OEneum 
et Sinopem urbes et Trapezunten. Sed quomodo 
expeditionem Lucaris in Davidem Latinorum au- 
xiliis fultum susceperiteumque debellaverit, disces 
e Niceia in Balduino. ALL. 


999 . GEORGII ACROPOLITE. —. 4 


imperator eligitur, dux Venetiarum, cum ipse A 
presens adesset, despotee dignitate insignituret non 
perexiguam rerum accipit partem, ut scilicet re- 
rumomnium quas Franciobtinuissent quartam ipse 
partem quarteque mediam haberet. Cum veroet 
marchio non parum in suppetiis afferendis adjuvis- 
set, a Flandro rex Thessalonice fit, et sibi Mariam 
Ungaram, prius, utjam diximus, imperatori Isaacio 
desponsatam, matrimonio jungit. Ab hac Alexius 
imperator excipitur, nec multo post novis rebus 
inbhiare deprehensus urbe pellitur una cum uxore 
Eudociaque filia, quam Corinthum veniens Sguro 
illius regionis dynaste in matrimonium copulat. 
Sgurus etenim post Byzantinum excidium solus 
rebellione facta Corintho et locis adjacentibus im- 
peravit, quemadmodum alii aliis. Paululum au- B 
tem ibidem commoratur, cum a nonnullis insidias 


μένον, xai τοῦ μὲν ἐκ. Φλάνίρας (56) ὥρμυμι 
Βαλδουῖνον βασιλέως αναγομενθέντος, τοῦ δὲ do 
Βενετίας, ὃς χαέ αὐτοπροσώπως συνῆν, μερέδα 
σμιχράν ἐσχηχότος x«i διεσποτιχῷ ἀξιώματι c 
θέτντος, ἔχειν τε ἐξ ὅλον, πρὸς τὸ ὅλον (37) G τὸ 
φράγχων ἐχτήσατο “νος, τὸ τέταρτον χαὶ τοῦ 
τάρτουν τὸ ἤμιτυ, ἐπειδὴ χαί ὁ μαρχέσιος ἀξιόλ 
poipxv τῇ συμμαχίᾳ ἦν ἐνεγχάμενος, ῥὴξ €x 
λονικὴς (38) πᾳρὰ οοὔ Φλάντρα τετίμητο, προ 
θόμενος x«i γυναῖχα τὴν δηλωθεῖσαν Μαρίαν 

τὴν ἐξ Ουγγριας πρότερον προσηρμοσμένην  'L 
xt» τῷ βασιλεῖ. Ὑπὸ ταύτης, ὡς ἔφην, ὃ βασι 
ὑπιδέχθη ᾿Αλέξιος. Μετὰ μιχοὸν δὲ φωοαθεις 
ἐχεῖσε νεωτεοίξεσθαι ἀπεδιώχθη σύναμα TZ c[p 
xxt τῇ θυγατρὶ Εὐδοχίᾳ, ἥν xoci ἐς Κόοιντον 

ἀφίχόμενος τῷ ἐχεῖσε τῆς χώρας κατάρχοντι 

ἐφεύξατο Σγουρῷ 3* (61) ἦν γὰρ καὶ ὁ Xy 


89 τῷ Σθουρῳ Gvvéstust. Μιχρὸν δὲ τοῖς, Omissis reliquis, D. 


Theodori Douss et Leonis Allatii nota. 


(56) Τοῦ μὲν ἐκ Φλαντρας, Capta Cpoli, cum designa- 
tionem imperatoris suffragiis esse commiltendam 
decretum esset, ex Francis et Longobardis quin- 
que, alii sex dicunt, ex Venetis totidem lectis 
judicibus, plurium suflragiis sors imperii Balduino 
Flandrie comiti obtigit, quod plerique putent Dan- 
duli fraude et solertia factum esse, qui eam ob 
ciecitatemexcluderetur,imperium penes eum esse 
voluit qui hilarioribus esset moribus et ingenio 
minus ambitioso : sed quod polssimum fuit, tu 
privatus imperatoris designati principatus quam 
remotissimus esset e Venetorum ditione, ne si 
qua controversia cum illo incidisset, plures copias 
subitoex suo territorio arcessere aut Venetos fines 
commode invadere autincursionibus vexare pos- 
set, quei? omnia in expedito esse Donifacio mar- C 
chioni ex Longobardi a norat. His Dandulus Boni - 
facium marchionem repulit, Dalduinum preetulit, 
ejus ditionis limites tantum ἃ Venetis distare 
noverat, quandum Venetis ἃ Greecorum provinciis 
disterminarentur. Pactiones inter eos initas Inno- 
centius non omnes laudavit, quasdam etiam repro- 
bavit. Vide quoque Gregoram, lib. 1. Hinc, lector, 
agnosces, quam insulse rccentiores et infini nomi- 
nis scriptores, Dorotheus Monembasiensis et Mat- 
thes Cigala, Venetis, inter quos synopses suas 
historiarum pessime consinnarunt et ediderunt, 
supparasitentur, qui scribunt Venetos imperium 
Cpolitanum tenuisse, λαθόντες τὴν βασίλειον οἱ 
Btvértxot τὴς Κωνσταντινουπόλεως, et quod insulsius 
est, per annos quinquaginta sex vel, ut tradunt, 
sexaginta et menses oclo, addilis etiam diebus 
tredecim, gubernavisse : " Ὥρισαν δὲ τὴν Κωνσταντι- 
γούπολιν ot Bivéttxot χρόνους vc , ἄλλοι λέγουν ξ΄, μῆνας 
» καὶ ἡμέρας 17. καὶ ὡς ἀν εἶχαν τὴν Κωνοσαυτινούπολιν D 
οἱ Βενέτιχοι, Α11,. 

(37) Τὰ ἐξ ὅλου πρὸς τὸ ὅλον, Auctor Vite Innocen- 
. tii: Zotum quidem havere, quod in civitate inven- 
(um fuerit, a quolibet duci decet et poni in commu- 
ne eo loco quo fuerit ordinatum ;de quo tamen 
haverenobis et hominibus Venetis trespartes debent 
solvi, pro illo havere quod Alexius quondam im- 
perator vobis et nobis solvere tenebatur. Quartam 
vero partemnobis retinere debemus,donec fuerimus 
in ipsa solutione cozquales. Si autem aliquid 
residuum fuerit, debemus per meaietatum inter 
nos et nos dividere, donec fueritis apccati. Si vero 
manus fuerit, ita quod non possit sufficere ad me- 
moratumdebitumpersolvendum, und*cunquefuerit 
prius havere acquisitum, ex eo debemus dictum 


ordinem observare, salvis tamen victualibwue 
debent observari ei dividi tam vestris qua neat 
aqualiter, ita quod utraque pars possit inde ἃ 
grue sustentari. Quod autem residuum fuerit, p 
Liri debet in alio haver ejuxta ordinem pranomi 
tum. Vos etiam et homines Veneti libere et aósoi 
absque omni con(roversia per totuni imperium 
bere debetis omnes honorificentias et possessio: 

uas quondam consueristis habere tam in spiri 
ibus quam in temporalibus, et omnes rationes 
consuetudines qua sunt. inscripto et sine scri 
Ex pactis et conventionibus de preeda divi 
da. ALL. 

(58) Θεσσαλονίχης. De Thessalonica  Joair 
Tzetzes Chil. 10, v. 175, Historia 316. Joai 
Stauracius, De miraculis S. Demelrii : Θεσσαλι 
πόλις ὃὲ αὕτη πεοιφανὴς xvi )uunoc, xot M 
δόνων μὲν χορυφὴ, Θετταλίας Ó: πόσης ὑπεοιὸ 
μένη καὶ ὑπεοίχουσα, οἷς τ: παντοῦ «reis ὀλχθὲ 
χάρισι xdi οἷς t» χαλῶν ἀπάντων ἐν ots 
Eamdem in oculis curioso aspectu ponit Joan 
Caminiata, non inlimi temporis seriptor, De e. 
dio Thessalonicensi, c. &-6. ALL. 

(609) Τὴν δηλωθεῖσαν Μαρίαν. Choniata in Δ 
duino p. 792. ALL. 

(60) Ἦν xai εἰς Κόρινθον. Alexius enim ἃ se 
ptentrionalibus littoribus, ad quos fuer ἃ ma 
chione transmissus, avulsus, in Thessalica Tent 
pervenerat, ac filiam Eudociam Sguro in mau 
monium coltocarat. Nicetasiu Dalduino. ALL. 

(64) Sgurus Nauplio ortus vi magisquam vol 
tate popularium principatum tenant & patre s 
ceptum, non sine sanguine imperans. Turbule 
temporibus Argos dolo, Corinthum  latroci 
cepit, et Athenas cum navibus et exercitu 
Isthmum traducto adoritur. Idius conatus . 
oratione Athenarum presul Michael Choniata 

rimere tentat, sed frustra. Tandem suorum sa 
ortiter consulens militari prudentia grassalo 
arcet. Sgurus iram suam in eam urbem er 
mulat cujus arcem expugnare non potuit ; qu 
villas incendit. greges armentaque rapit. Et | 
dies aliquot soluta obsidione Thebas oppugna 
capit; et Thermopylis superatis per tam mx 
tem descendens, Larisse cum Alexio imperal 
conjungitur. Cum postea marchio in Grec 
transitum tentaret,ipse Thermopylarum angus 
ei imninentum eis mon em, aliaque loca quae G 
cie aditum intercludunt, custodiebat. Sed. Gre 
rum ignavia in illis a marchione superatás loc 


Zz 


- 


1001 ANNALES. 1002 


ουτος μετὰ τὴν τῆς Κωνσταντίνου ἄλωσιν νεωτερίσας Α sibi parari audisset, sese subterduxit, el parve 
xa0' ἑαυτὸν, χαὶ Κορίνθον ἄρχων χαὶ τῶν περὶ — Longobardorum manui impingens, dum ad con- 
ταύτην χωρῶν, ὡς xxi ἑτέρων ἔτεροι. Μιχρὸν δὲ — sobrinum Michaelem contendit, capitur. Michael 
xai τοῖς ἐκεῖσε προσδιατρίψας, γνοὺς παρώ τινων — Buippe parti veteris Epiri tunc temporis domina- 
ὡς ἁλίσχεσθαι μῶλει, ἀπέδρα. Ἔχ Λογγιδαρδίας δὲ batur,ltalis circa ea loca excurrentibus] (Ὁ molestus 
τισι ξυντυχὼν ἁλίσχεται, πρὸς τὸν πρωτεξάδελφον,͵ — operosusque. Hic, inquam, usquequaque Michael 
αὐτοῦ Μιχαὴλ τὰς κινήσεις ποιούμεν)ης. ἦν γὰρ dominabatur, cum Joanninis et Arie usque ad 
οὗτος τότε μέρους τινὸς τῆς παλαιᾶς Ἠπείρου (62) Naupactumimperaret.Captus itaque a Longobardis 
χρατήσας χαὶ πολλὰ τοῖς πρὸς τὰ ἐχεῖσε μέρη &yry- imperator Alexius pretioque redemptus, una cum 
μένοις Ἰταλοῖς παρέχων πράγματα. Και ἦν οὗτος conjuge ad sultanum Iconii Jathatinem sibi fami- 
δυναστεύων -ἧς τοιαύτης χώρας: Ἰωαννίνων γὰρ  liaritate notum proficisci deliberat: namque Jatha- 
Sext χαὶ Ἄρτης καὶ μέχρι Ναυπάχτου. Ὡς γοῦν lines e fratris tunc Musulmanarum rerum mode- 
ἑάλω maod τῶν Λογγιβάρδων ὁ βασιλεὺς ᾿Αλέξιος, ratoris manibus fugiens profugus Cpolim ap- 
xai ἀπεμπολεῖται παρ᾽ αὐτῶν σύναμα τῇ γυναιχί, pellit, exceptusque ab imperatore Alexio sacro 
Μιχρὸν δὲ μετὰ τοῦ Μιχαὴλ προσχαρτερήσας Boó-  initiatur lavacro filiusque adoptatur. Hiec cum 
λεται πρὸς τὸν τοῦ 'Ixovíou σουλτάνον ἀπελθεῖν, ὃν p imperatore Alexio Cpoli fugiente una aufugit. Neo 
Ἰαθατίνην (63) ὠνόμαξον. Ἦν γὰρ τούτῳ συνήθης: — multo post vir quidam clam ad ipsum proficiscens 
ὁ γὰρ εἰρημένος ᾿Ιαθατίνης τὰς τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ fratris obitum: nuntiat ; qui vih in veste ac 
χεῖρας ἀποδρὰς ᾿Αξατίνου χατάρχοντος τῷ τότε τῶν squallente cum nuntio iter ingreditur. Et a suis 
Μουσουλμάνων, φυγὰς παρὰ τὴν Κωνσταντένον cognitus Persarum principatui preest, Theodoro 
ᾧχετο, καὶ τῷ βατιλεῖ ὑποδέδεχται ᾿Αλεξίῳ, βαπτίς imperatori belli discriminibus swpe afflicto de- 
ξεταί τε παρ’ αὐτοῦ xai υἱοθετεῖται 60. ὅς x«i τῷ — bilitatoque non modo auxiliaribus copiis, sed fce- 
βασιλεῖ ᾿Αλεξίω συναπέδρα ἀποδράντι τῆν Κων- dere etiam pacto (Annam enim imperatricem soro- 
σταντίνον δ᾽. 'AJY [P. 8] οὕπω συχναὶ ᾿ παρῆλθον rem compellabat) apprime proficuus. 
ἡμέραι, χαὶ ἀφιχνεῖται πρὸς αὐτὸν ἀνὴρ χρύφα μηνύων αὐτῷ τὸν τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ μόρον * ὅς καὶ ῥάχεσι 
πενιχροῖς ἐσταλμένος μετ᾽ αὐτοῦ ἀφιχνεῖται, χαὶ τοῖς αὐτοῦ χαταστὰς γνώριμος Περσάρχης ἐπιφημίζεται. Οὗτος 
x«i τῷ βασιλει Θεσδώρῳ ἔν τισι χαιροῖς στενοχωρηθέντι ** χρήσιμος ἀνεφάνη, συμμαχίαν δοὺς xal τὰ εἰς εἰρήνην 
σπεισάμενος 8. ὡς ἀδελφὴν γὰρ τὴν βασιλίδα Ανναν ὠνόμαξιεν. 

θ᾽ Πρὸς τοῦτον ἡ πᾶσα σπουδὴ τοῦ βασιλέως C 9. Ad hunc ut accederet sua studia convertit 
Αλεξιον ἀφικέσθαι προσῆν * ἐδυσανασχέτει γὰρ — omnia Alexius imperator : ad imperatorem enim 
ἐλθεῖν παρὰ τὸν βασιλέα xci γαμδρὸς Θεοδωρον *.  etgenerumTheodorum moleste accedebat.Comme- 
'Egodíot; γοῦν ἀπάρας τῆς τοῦ Μιχαὴλ γῆς x«i — atus itaque subvehens e ditione Michaelis solvit, 
φορῷ χρησάμενος πνεύματι τῇ τῆς ᾿Αττάλον προσ- οἱ 177 ventis operam dantibus ad Attali urbem 
ὥρμισεν. ᾿Ασμενέστατα γοῦν παρὰ τοῦ σουλτὰν — descendit, et quam cupidissime ἃ sultano excipitur 
προσδέδεχται. Ὁ βασιλεὺς δὲ Θεόδωρος διῆγεν tv τῇῪ lnterim Nicee Theodoro imperatori degenti ἃ 
Νικαία, xai πρεσδεία πρὸς τοῦ σουλτὰν (0$) παρ᾽  sultanolegatio mittitur,queet imperatoris et soceri 
αὐτὸν ἀφιχνεῖται τὴν τοῦ βασιλέως xal πενθεροῦ — nontiaret adventum, et quam injustus esset alieni 
γνωριξζουσα ἄφιξιν, καὶ ὡς ἄδικος εἴν ξενιχῆς ἐπει- principatus occupator. Conturbatus animoimpera- 
λημμένος ἀρχῆς. ᾿Εταράχθῃ (65) γοῦν ἐπὶ τοῖς λός tor nimis male timuit totus S. Sultanus enim specie 
yot; ὁ βασιλεύς, x«l δέος αὐτῷ ἐπεισήει οὐχὶ ape propugnandi Alexii, re autem ipsa Romanos agros 
xpóv " ὁ μὲν γὰρ σουλτὰν πρόφασιν εἶχε τὸν Dacia — omnes excurrere populabundus et ditioni Persicse 
᾿Αλέξιον, τῇ δὲ ἀληθείᾳ σχοπὸς ἦν αὐτῷ πᾶσαν τὴ | addereunimum induxerat. Erantque res Theodori 
Ῥωμαίων χαταδραμεῖν x«i χαταληΐϊσασθαὶ $ χαὶ jn angusto oppido coacte, et ut aiunt in acie no- 
ὑπὸ ξεῖρα ποιήσασθαι, χαὶ ἦν ἐπὶ χυροῦ, ὃ φασι, pp, vacule.Quare convocatis suisomnibus explorabat, 
τῷ βασιλεῖ Θεοδώρῳ τὰ πράγματα. Συναγαγὼν oóv in suamnme an in soceri imperatoris Alexii partem 
τοὺς αὐτοῦ ἐπειρᾶτο τούτων, εἴτε αὐτῷ προσανέ- —abituri essent? llliomnesuno ore veluti ex tessera 
χοντες ἂν εἶεν εἴτε τῷ πενθερῷ αὐτοῦ τῷ βασιλεῖ — inclamare, aut una cum eo se vivere aut una mori 

*0 φυγὰς — uic0, ] ἐς ᾿Αλέξιον ἦχε τοῦτον x«i παρ᾽ αὐτοῦ vioü. D. *! ἀποδράντι τῆς Κωνσταντίνου Om. 
D. !* ἕν-στενοχωρηθέντι om. D. *5 χαὶ ---- σπεισάμενος om.D. ** πρὸς — Θεόδωρον om. D. 

Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


cedere cogitur; et aliisetiam cladibus fractus cum (62) Ἣν γὰρ οὗτος τότε μέρους τινὸς τῆς παλαιᾶς. 
Argos et finitima oppida occupata esse cernereta — Blondus, De gestis Venetorum, ridicule satis pari- 
marchione, in Aerocorintbo veluti in antro et in ter Goffredus de Villa, Callicus, qui in Achaia 
spelunca se abdit, in arduo monte sito ac fere — principatu Dominico de la Dosa successerat, et 
inexpugnabili, vir inhumanus ac efferus, cladi- — Michael Comnenos Gracus nobilis cum  Pelopo- 
bus urbium, hominum ceedibus et populorum — nesó, nunc Morea dicta, per fraudem Veneta rei- 
direptionibus summopere gaudens, qui nec pà- publice obedientiamque spoponderunt. ALL. 
trite suce Nauplio pepercit, et Nicolaum Corinthio. (03) 'IaGarivnv. Gregoras, lib. 1. p. 17. ALL. 
archiepiscopum, eum quo reconciliatus fue- (6| Πρεσδεία πρὸς τοῦ σουλτάν. Gregoras ex Acro« 
rat, inter epulas effosis oculis primum, postea polita, sua habuit, p. 47. ALL. 
de rupe precipitavit. (65) ᾿Εταράχθη, Gregoras, p. 17. ALL. 

PATROL. GR. CXL. 32 


1003 
velle. Recollecto igitur animo subdtiorum vocibus 
imperator Nicea exit, secum legatum sultani con- 
vehens,ocyusque approperausPhiladelphiam occu- 
pat. Sultanus cum imperatore Alexio, quem veluti 
Romanorum escam secum conducebat, in Antio- 
chiam irrupit. Est ea civitas Meandro adjacens 
illiusque potiunde propositum erat. Hinc machinis 
adactis urbem premebat, 18 et tantum non ce- 
perat. Quod pertimescens Theodorus (neque enim 
dubium erat quin ea subacta sultano nullum in 
posterum impedimentum foret, quo minus Roma- 
ni imperii reliquum debellaret) et veluti in cubo 
belli exitu posito, sive ut verius dicam, Christi 
domini, eujus nomen veluti tesseram et signum pii 
nos circumferimus, presidio nisus, propere cele- 
rat, prius commisso, ne quis attegias aut sarcinas 
velquid simile preelio inutile pree necessariis tenui 
victu vestituque deferrent. Exercitus bina millia 
hominum non excedebat, quorum octingenti Itali, 
viri strenui et manu fortes, ut occasio palam 
fecit, reliqui Romani fuere. 

τῶν ἀναγχαίων τροφῆς μιχρᾶς xai ἐνδύματος. Ἦν δέ 
“ἋΜημένον, ὧν ὀχταχόσιοι μὲν Ἰταλοὶ, ἄνδρες γενναῖοι 
Ῥωμαῖοι δὲ οἱ λοιποὶ ἐτύγχανον. 

40. Prope itaque Antiochiam factus imperator 
Porsam legatum, ut remearet ad dominum, dimit- 
tit. Ille sultano nuntiat imperatoris accessum, 
creditu omnino difficilem, adeo ut imperatorem 
jam adesse jurejurando confirmare necesse fuerit 
legatum.Hisauditis sultanus quam celerrime collec- 
tis copiis in aciem militem excit. Primum Itali 
sultani ordines nimium multos adoriuntur, ac ma- 
nus valide viriliorisque animi facinoribus effectis 
fere omnes occumbunt, cum multo plures ac multo 
numerosiores obtruncassent. Exsuperatis a Musul- 


mano [talis nullo negotio Romaporum exercitus : 


usus est, cujus potior pars fugiens terga vertere, 
1l9pauci se sistere pugne exitum exspectantes. 
Ubi sultanus pugnam indipiscitur, imperatorem 
vestigat. Herentem illum atque attonitum quis- 
piam ministrat. Sic celeritate qua poterat,'corporis 
roborefidens inimperatoremrapitur. Se cognoscunt 
invicem, et primus sultanus clava caputimperator- 
Tis ferit. Ille plaga vertigine correptus equo(quippe 
equus etiam plaga, nescio an iterata, exsternitur) 


GEORGII ACROPOLITAE. 


Α ᾿Αλιξίῳ. Οἱ δὲ παισυδὲ μιᾷ φωνῇ, ὡς ix yw 
μιᾶς, ἣ συξὴν αὐτῶ ἣ συναπολέσθαε εἰρήκει 
Θαρσαλέος γοῦν (66) ὁ βασιλεὺς τοῖς τῶν ὑπὸ 1 
λόγοις γενόμενος τῆς Νιχαίας ἐξῴει, ἔχων xmi 
τοῦ σονλτὰν πρέσδιν μεθ᾽ ἑαυτοῦ. Ταχύτερόν di 
δρόμῳ χρησάμενος ἀφιχνεῖται τῇ Φιλαδελφου. '( 
σουλτὰν ἑπώρας μεθ᾽ ἑαυτοῦ χαὶ ὃν ὡς ὃ £)sxp 
φέρετο βασιλέα ᾿Αλέξιον, τὸν ἔφοδον ἐν "'Avrto 
πεποίηται' πόλις δὲ αὔτ᾽ χώρας προχαθῃ 
Μαιάνδρου (67). Κρατεῖν δὲ οἱ ταύτης ὧν ὁ σχο 
Διὰ ταῦτα x«l ἑλεπόλεις ἐστήσατο xai ἐπόρθει 
πόλιν. Καὶ ἦν γε αὕτη ἐν χρῷ τοῦ ἁλῶναι. "O δὴ 
δεδιὼς ὁ βασιλεὺς Θεόδωρος (ἣν γὰρ x«i ἀλιθὲς 
εἰταύτης ἐχράτησεν ὁ σουλτὰν, οὐδὲν ἂν αὐτῶ. 
ποδὼν τοῦ μὴ πᾶσαν τὴν τῶν Ῥωμαίων xc 

B σθαι) καὶ οἷον imi χύδου τὸν πόλεμον θεὶς, ἡ Ι 
λον ἀληθῶς εἰπεῖν ἐπὶ τῷ Δεσπότῃ θαῤῥήσας | 
στῶ, οὗ τὴν χλῆσιν ὡς σύσσημόν τι ὃ σφραγῖδι 
εὐσεδεῖς ἐπιφέρομεν, ἐπισπεύδει τὸν δρόμον, x 
αγγείλας μηδένα $ σχευὴν φέρειν ἢ ἄχθος $ ín 
τι τῶν οὐ λυσιτελούντων ἐν τῷ πολέμῳ, ἄνευ uh 

ἅπαν (08) αὐτῷ τὸ στράτευμα εἰς διαχελέους dpi 

καὶ τήν χεῖρα σθεναροὶ, ὡς ὁ [P. 9] χαιρὸς ἔδει 
“. ᾿Ἐγγύς πον γοῦν γενόμενος (69) τὸς ᾿ΑΔντι 
χείας ὁ βασιλεὺς ἀφίησι τὸν πρέσδιν Πέρσην πα 


τὸν σφέτερον ἀφιχέσθαι δεσπότην: xal ὃς ἀπῇ 
καὶ μηνύει τῶ σουλτὰν τὸν τοῦ βασιλέως ἕφοὶ 
ϑύσπιστον ἐχείνῷ (70) πάνν τυγχαάνουσαν. "Op 


γοῦν ἐδεδαίον ὁ πρέσδις ὡς ἐγγὺς ὁ βασιλεὺς ; 
ἐστιν. Ταῦτα οὖν ἀχηχοὼς ὁ σονλτὰν (71), ὡς i 
τάχονς, τὰς δυνάμεις συνάγει χαὶ παρατάττι 
πρὸς τὸν πόλεμον. Ἐμπίπτουσι γοῦν (72) ταῖς 

σουλτὰν πρῶτον δυνάμεσιν ἸΙταλοί, 'AXX ὧν τὸ 

Μουσουλμάνων πλῆθος πολύ. Ἔργα δὲ χρατι 
χειρὸς ἐνδειξάμενοι χαὶ γενναιοτέρας Ψυχᾷς axe 
πίπτουσι πάντες, ἀπειροπλασίους ξίφοως ἔργον πὸ 
σαντες. Τῶν γοῦν Ἰταλῶν οἱ Μουσουλμάνοι κε 
γενόμενοι ῥᾷον xal τῶν Ῥωμαϊχῶν ἐχράτουν δὲ» 
μέεων' xal oi μὲν προτροπάδην ἔφευγον, ὀλίγοι * 
ἐχαρτέρουν τὸ τῶος τῆς μάχης ἀκπποσχερμνίμονι. 
Tüc μάχης οὖν ἐγκρατὴς γενόμινος (73) ὁ «wit 
ἐξήτει τὸν βασιλέα, xai δείχνυσί τες τοῦτιν αὑτῷ v 
ἀμηχανίᾳ γενόμενον. Ὡς εἶχε γοῦν τάχους, T? 
τὸν βασδέα ὁρμᾷ, τῇ τοῦ σώματος ἐσχύΐ Up 


decidit ; quo deturbatus et divino auxilio veluti D ἐπ᾽ αὐτῷ. "Eyvocav οὖν ἑχάτέρους ἐχάτεροι 15, K 


ἐδ ἔγνωσαν --- ἐχάτεροι om. D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


Θαρσαλέως γοῦν. Gregoras, p. 18. ALL. 

Μαιάνδρον. Anna Comnena, Aleriados lib. 
Ποταμὸς dt ὁ Μαίανδρος περὶ Φρυγίαν σχο- 
ἁπάντων, χαὶ χαμπὰς συνεχεῖς 


9n 
97 
XIV : 
λιώτατος ποταμῶν 
ποιούμενος, 
᾿ (68) Ἦν δὲ ἅπαν, Gregoras, p. 18. A11. 
(69) Ἐγγύς mov γοῦν γενόμενος. Namque die 
tertio superat montis Olympi augustias, que in 
maximam porrecte longitudinem Bithyniam et 
Phrygiam utramque disterminant, illa versus se- 
ptentrionem declinante, his versus meridiem et 
austrum sitis ; quo die undecimo cum pervenisset, 


Caystrum trajicit, tam longum iter tam brevi d 
rum intervallo emeusus. ALL. 
70) Δύσπιστον ἐχείνῳ, Gregoras, p. i iu. 
(4 Ὁ σουλτάν. Gregoras p. 19.ALL. 
(72) ᾿Εμπίπτουσι γοῦν. Gregoras p. 49. Raru 
fortitudinis, rarum virtutis bellioe& exemplum! 
animos eeternitate dignos, quam sibi ipsi s 
morte perperere ! o. corpora cedro digna 
plagas illas stellis ipsis illustrlores ! à τὸς vct 
περισσὸότεροί | mori potuerunt. vinci aut pede 
referre non potuernnt. ALL. 
(73) Gregoras, p. 20. ALL. 


PT d 
.- 


100 ὃ 


ANNALES. 


1006 


ὁ μὲν σουλτὰν xopóvo χατὰ xipolüg πλήττει τὸν Α fultus, erectus strictoque gladio sultani inde rever- 


, , - 4 " 1 - A? 
Bac)ém, καὶ πίπτει τοῦ ἵππου - ἦν γὰρ τῇ βολῇ 
σχοτοδινιάσας. Συνεμποδίσθη γὰρ, ὥς φασι, τῇ βολῇ 

^ " * 1 , " ᾿ 4 
x«i ὁ ἵππος, οὐχ οἶδ᾽ εἰ xai τούτου δευτέραν παρὰ 
- ^ . ἢ * , * δ' Mul - 4 
τοῦ σουλτὰν λαθδόντος πληγήν. Ἔξω οὺν τοῦ ἴπ- 
που ὁ βασιὶεὺς γενόμενος xai οἷον ῥωσθεὶς ὑπὸ θειο- 
τέρας δυναμεως, ἐπὶ πόδας σταθεὶς τὴν σπάθην ἐξάγει 
τοῦ χουλεοῦ, χαὶ τοῦ σουλτὰν ἐνθένδε στραφέντος χαὶ 
ὑδριστιχῶς ἐπειποντος, « Λάδετε τουτονὶ, » πλήττει 

[! 
τοὺς ὀπισθίους πόδας τῆς ToU σουλτὰν ἵππου ὁ βασι- 
΄ L . - 4 4 , [d , 
λεύς * θηλείας δὲ ἐπωχεῖτο χαὶ ὑπερμεγέθους. Ὡς &x 
πύργου γοῦν ὁ σουλτὰν καταβάλλεται, χαΐέ οἱ αἰφνη- 

M 
δὸν (14) ἢ κεφαλὴ ἀπονέμνεται, μήτε τοῦ βασιλέως 
νόντος μήθ᾽ ἑτέρον τῶν συμπαρόντων τῷ βασιλεῖ 
παρὰ τοῦ κεχαρατόμηται. Νιχᾷ γοῦν ἐντεῦθεν ὁ βα- 


si,injurioseque conclamantis « Capite hunc, » poste- 
riores eque, qua immani ille vehebatur, pedes 
esmdit. Indeque tanqum e turri dejecti sultani 
caput humeris avellitur: a quonam veroabscissum 
sit, neque imperator ipse neque ex iis qui aderant 
quispiam perspexit. Potissima itaque sui parte de- 
vietus,cum ultra progredi cum millibus haud posset, 
imperator devicit. Hinc relaxatis animis Romani 
respirarunt. Perpetuo namque Musulmani eum Ro- 
manis, nunquam rescindendo amicitie fodere 
sociati sunt ; quo a Persicis pugnis liber imperator 
Italorum preliis animum advertebat. Comprehendit 
et socerum Alexium in acie, quem debito honore 
affectum Niceam conduxit, insignibusque impera- 


σιλεὺς τὸ πλεῖστον ἐξηττημένος * οὐδὲ ykp εἶχεν ἐπὶ p toriis 4.0 spoliatum in Hyacinthi monasterium 
τὰ πρόσω χωρεῖν μετὰ μετρίων ἔλλελειμμένος. —relegavit, ubi et diem suum obiit. Conjux illius 
Τοῦτο τοῖς Ῥωμαίοις (75) ἀναψυχῆς ἐγένετο πρός —Euphrosyne in Arta urbe, in qua et sepulta est, 
φασις * σπονδὰς γὰρ ἐντεῦθεν ἀῤῥήχτους oi Mov. vita excessit. 

σουλμάνοι μετὰ Ῥωμαίων ἐποίησαν. ᾿Εντεῦθεν τῆς ἐκεῖσε μάχης ἐκεχειρίαν ἔσχεν ὁ βασιλεὺς, τοῖς δ᾽ ᾿Ιταλῶν πολέμοις 
ἐσχόλαξεν. Προσελάθετο δὲ (7θ) xai τὸν πενθερὸν αὐτοῦ τὸν βασιλέα ᾿Αλέξιον ἐν τῇ μάχῃ εὑρὼν χαὶτὰ εἰχότα τιμήσας, ἀπή- 
γαγέ τε εἰς Νίχαιαν, καί τῶν βασιλιχῶν παρασήμων ἐχδύσας ἐν τῇ τοῦ Ὑαχίνθου μονῇ διάγειν ἐχέλευσεν, ἔνθα καὶ θνήσ- 
χει - $ γὰο σύξυγος αὐτοῦ Εὐφροσύνη (17) ἐν τῇ τῆς AptnQ ἐτελεύτησε χώρᾳ, ἔνθα χαὶ ὁ νεχρὸς αὐτῆς χατετέθη. 


ια΄. Πεοιεγένετο δὲ χαὶ ὁ βασιλεὺς Θεόδωρος καὶ 11 Profligavit deinceps imperator Theodorus et 
τοῦ τὴς Παφλαγονίας (78) χρατοῦντος Aavid, xxi Davidem Paphlagonic.dominum, et in potestatem 
Ηράχλειαν παρεστήσατο x«i ΓΔμαστριν x«i τὴν — redigit Heracleam, Amastrim, loca in eis atque 
πᾶσαν πέριξ χώραν xai τὰ πολίχνια, Πάλιν δὲ pot — Oppidula omnia. Rursum cursus orationis id postu- 


τὰ τῆς ἱστορίας βούλεται τὰ ἐν τῇ ἑσπέρᾳ ξυμθδάντα 


lat ut que gesta sunt in occidente enarrem : ut 


συγηράψασθαι. [P. 10] Ἵνα δέ μοι ἡ ἱστορία τοῖς C vero historia omnibus perspicua sit, pauca quidem 


πᾶσιν εὔγνωστος εἴη, δέον ὀλίγ᾽ ἅττα προεξειπεῖν. 
Τοῦ βασιλέως Ἰσααχίου τῆς Κωνσταντίνον (19) 


predicenda sunt. 
Cum imperator Isaacius rem regeret Cpoli. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(74) Καί oi αἰφνηδόν. Gregoras tamen, p. 21, 
ait caput sullani amputasse Theodorum, idque 
hasta in altum elatum barbaris exercitibus osten- 
disse. ALL. 

19) Τοῦτο τοῖς Ῥωμαίοις. 
ALL. 

76) Ποοσελάδετο δὲ. Gregoras, p. 21. ALL. 

77) Εὐφροσύνη. Erat virili animo mulier, ab 
ipsa natura dicendi suavitate etlepore ornata, ad 
presentia optime administranda et ad futura pro- 
videntia solertissima, aliis rebus teterrima pestis : 
preter enim exquisitum ornatum et luxum re- 
gium, etin mutando recepto statu et rebus novan- 
dis, quibus maritum superabat, ingenio impudici- 
{1 probro atque infamia maritum dehonestabat. 
Hmc itaque limites transiliens et superiorum Au- 
gustarum instituta contemnens imperium in duos 
principatus divisit : neque enim imperator quid- 
quid erat libitum mandabat, sed illa etiam pari 
auctoritate qua visa erant peragebat, imo aliquan- 
do pro sua libidine illius jussis intercedebat. In 
legationibus audiendis duo pretiosa solia conjun- 
gebantur, et illa marito cum magno splendore ac 
pileo gemmis et perspicuis margaritis ornato assi- 
debat, et torques pretiosissimos de collo suspen- 
debat. Aliquando etiamin aliis palatiis sejuncti per 
vices adorabantur,subditis ab imperatoread illam 
salutandamtranseuntibus etgenua submissius fle- 
ctentibus.Nonnulli etiam imperatoris consangui- 
nci, qui suDimos magistratus gerebant, imperatri- 
cis splendidas et altas lecticas tanquam mancipia 
subibant. Ex Choniata in Alexio Comneno. lib. 1. 
ALL. 


Gregoras, p. 21. 


(78) Τοῦ τῆς Παφλαγονίας. Vide supra 6. 7. 
ALL. 

(79) Ἰσααχίον τοῦ Κωνσταντίνον. Hic, de- 
functa uxore, Bele Ungarie regis filiam nondum 
annos decem natam per legatos ambit. Sumptus 
nuptiarum, ne fisci pecunia in simili celebritate 
minueretur, ab urbibus et provinciis affatim exi- 
git: sed Anc'ijalo finitimas preesertim | afflixit et 
Hemi montis accolas, oi Νυσοὶ πρότερον ὠνομά- 
ξοντο, νυνὶ δὲ Βλάχοι χιχλήσχονται, ait Choniata. Hi 
prius etiam Romanis infensi, per causam abacti 
pecoris et alias vexationes aperte defiaiunt. Aucto- 
res defectionis fuere Petrus et Alanus fratres. Ne 


p tamen sine causa res novas moliri viderentur, 


apud Cupressos imperatorem adeunt, rogantque 
ut legionibus Romanis aversarentur, et preedium 
exigui reditus in Heemo monte sibi assignaretur. 
Re non impetrata, ut contempti, defectionem do- 
mumreversiminantur,et potissimum Asanus homo 
audacior, qui eo ipso tempore ob impudentiam 
Joannis sebastocratoris jussu colaphis impingitur. 
Contumeliis etiam irritati homines isti nefaril gra- 
vissimum in Romanos incendium susocitarunt. 
Bulgari rei difficultate perterriti ab eo conatu 
abhorrebant. Hinc fratres, ut popularibus metum 
adimerent, sub Demetrii martyris nomine tem- 
plum eedificant, in quo multos coegerunt qui de- 
moniacos exquisite exprimerent, et furore acti 
proloquerentur libertatem Bulgaris Deum conce- 
dere, Christi martyrem Demetrium neglecta Thes- 
salonica et Romanorum consuetudine ad ipsos 
pervenisse, adjuturum ad opus. Tum ac si majori 
spiritu inflarentur exapgitarenturque, majoribus 


1007 


GEORGII ACROPOLITZE 


tanam, uxore demortua, quam supra diximus. Un- À χατάρχοντος, xci τῆς γαμετῆς θανούσης αὐτοῦ, 


garam Ungarorum principis filiam uxorem duxit. 
Cum appararet nuptias easque regias, magnificis 
quoque sumptibus decorare decrevit. Hinc ex uni- 
versa Romanorum ditione pecudes, sues ac boves 
congregabantur. Sed cum harum rerum Bulgaria 
omnium feracissima sit, plurima quoque ab ea 
deposcebantur. Bulgari et antea quidem inimici 
Romanis, illisque multorum bellorum, captivita- 
tum, excidiorum urbium et aliorum sexcentorum 
infortuniorum per annos plures causa, tandem ab 
imperatore Basilio, quem non aliam ob causam Bul- 
garoctonum dictum fama atque 91 auditione acce- 
pimus, debellati ad imperatoris usque Isaacii tem- 
pora Romanis tributa pendebant. Tum ob ea que 
memoravimus rebellionem moliantur, et ab Asano 
nescio quo suasore atque impulsore, omnibus qu&e 
intra Heemum ad Histrum usque excurrunt in po- 
testatem redactis, regio occupatur. Eo res Romana 
quam maxime afflicta est: Bulgari namque cum 
Scythe mutuas operas tradidissent, multi malis 
Romanos vexarunt. Proptereaindignatus imperator 
Isaaciusinunum collectis copiis adversus eos aciem 
ducit, et maritima pretergressus atque per Me- 
sembriam civitatem iterfaciens Heemum ingreditur. 
Asanus cum exercitu in oppidulo cui nomen Stri- 
nabo immoaratur ; et imperator Alexius tentoriis 
fixis Bulgaros obsidet. Sed ab illis eluditur. Unus 
enim ex illis transfugam simulans imperatori 
Scytharum irruptionem denuntiat. Imperator con- 


turbatus nuntio, licet die sequenti oppidulum sub- C 


acturus esset, loco cedit, nec eam quam inierat 
redit viam, sed delusus a Bulgaro breviorem nec 
inconsultus aggreditur. Progredientem itaque et 
in angusta semita laborantem Bulgari aggrediun- 
tur, militem fundunt, apparatumque omnem belli- 
cum depredantur, ipsam etiam imperatoris supel- 
lectilem diripiunt. Ex Romanis plures cesisunt; qui 
cumimperatore evaserant 489 pauci admodum fue- 
re et prorsus nudi. Ilac victoria, preda spoliisque 
Romanorum Bulgari nimis et insolenter animos 
sublevarunt:quippeex ipsis imperatoriis insignibus 
pretiosiora conquisierant, et preeter ea regias pyra- 
midas, phialas celebres, pecunie vim immensam, 


ytto0 εἰς γυναῖχα τὴν ἣν προειρήχειν, ἐξ Οὐγ 
ὡρμημένην, θυγατέρα οὖσαν τοῦ τῶν Οὔγγρων 
χοόντος. 'Emti δὲ ἐμελλε τὸν γώμον ποιεῖν χαὶ i 
χον οὗτος βασιλιχὸς͵ ἀξιόλογα ἔδει γενέσθαι τ 
τὰ ἀναλώματα. ᾿Εντεῦθεν ἐξ ἁπάσης τῆς Ῥω: 
ἐπαρχίας πρόδατά τε xoi χοῖροι x«i βόες avv; 
Ἑπεὶ δὲ πλείω τῶν ἄλλων ἢ Βουλγάρων τρέφει τ 
χαὶ πλείω παρὰ ταύτης ἀπητοῦντο, Τὸ δὲ Bo 
pev φῦλον (80) ἔχσπονδον μὲν τὰ πρῶτα "Pop 
τελοῦν χαὶ πολέμων πολλῶν πρόξενον γεγονὸς 
τοῖς ἀνδραποδισμῶν τε χαὶ ἁλώσιων (81) m 
xal μυρίων ἄλλων δεινῶν, xat ταῦτα Év πολλοῖς 
ἔτεσιν, ὕστατα παρὰ τοῦ βασιλέως Βασελείου 
χειροῦται, ὃν διὰ ταῦτα Βουλγαροχτόνον 0 
ἐχάλεσε. Μέχρι γοῦν τοῦ βασιλέως Ἰσαακέου ὑ 
ρον τὸ γένος ἐτέλει Ῥωμαίοις, διὰ δὲ τὴν τοι 
πρόφασιν μεμελέτηχεν ἀνταρσίαν, χαὶ ἀνέστατα 
"Ac&v (83) τοὔνομα καὶ βασιλεύει τῆς χώρας, d 
τὰ ἐντὸς τοῦ Αἴμου μέχρι καὶ τοῦ Ἴστρου ὑφ᾽ 
τὸν ποιησάμενος. "Ex τούτου οὐχ ὀλέγα πράγᾳ 
Ῥωμαίοις Buvíón * ἔχοντες γὰρ οἱ Βούλγαρα 
Σχυθιχὸν σύμμαχον πολλὰ ἐποίουν τῇ Ῥωμι 
δεινώ, Τῷ τοι xai ὁ βασιλεὺς ἀγαναχτήσας "axzx 
τὸ τῶν Ῥωμαίων ἅπαν συναγαγὼν εἰς ἕν στ 
τευμα, κατ᾽ αὐτῶν ἐχώρει. Τὴν γοῦν παράλιον 
ριὼν xai διὰ τῆς Μεσημδρίας πόλεως τὴν δι᾽ 
ποιησάμενος ἔσω τοῦ Αἷμον γίνεται. Ὃ δὲ ᾿ 
μετὰ τοῦ ὑπ᾽ αὐτὸν στρατεύματος ἐντὸς τοῦ πολι 
οὗ δὴ τὸ ὄνομα Στρίναδος εἰσέρχεται, ἔνθα χα 
σχηνὰς ποιησάμινος ὁ βασιλεύς ᾿Ισαάχκιος τοὺς - 
γάρους ἐπολιόρχει. Καταστρατηγεῖται δὲ παρ᾽ 
τῶν " τῶν τις Βουλγάρων γάρ προσωπεῖον ὑπ 
φυγάδος ἀφιχνεῖται παρὰ τὸν βασιλέα χαὶ μ 
αὐτῶ Σχυθῶν ἔφοδον, ὁ δὲ βασιλεύς τῷ λόγῳ | 
θεὶς, χαὶ ταῦτα τὴν ἐπιοῦσαν τὸ πολέχνιον χι 
σασθαι μῶλων, ἀπανίσταται τοῦ τόπον. Οὐχ 
θεν οὖν τὴν ἣν ἐπῆλθεν ὁδὸν, ἀλλ᾽ ἐξαπατοθεὶς 
τοῦ Βουλγώρον τὴν ταχυτέραν τάχα δεεξιέναι fs 
λευται, Ἐπεισγίπτουσιν οὖν αὐτῷ δεεοχεκῖν 
Βούλγαροι ἐπέ τινι στενωπῷ γενομένῳ, “εἰ XKt 
λύουσι τὸ ὑπ' αὐτὸν ἅπαν στράτευμα, χαὶ GENMUU. 
πᾶσαν τὴν τῆς στρατιᾶς ἀποσχευὴν, ἀλλὰ δὲ 
τὴν τοῦ βασιλέως αὐτοῦ, Πίπτουσε δὲ πολλοὶ 


ipsam etiam imperatoriam crucem, quam sacerdos D Ῥωμαίων. Οἱ δὲ διασωθέντες μετὰ τοῦ βασι 


Theodori Ὠουδβῷ et Leonis Allatii ποίϑ. 


vocibus clamitarent jam armis Romanos invaden- 
dos, captos omnes ad unum inclementer occiden- 
dos, pace et pretio repudiatis. His tota gens conci- 
tata ad arma cucurrit, et ex initio defectionis, quee 
auspicata fuerunt, animis magnis constabiliuntur, 
Deum libertati sue favere. A1L. 

(80) Τὸ δὲ Βουλγώρων φῦλον. Gregoras, lib. m, 
p. 26. ALL. | 

(81) ᾿Ανδραπαδισμὼν τε χαὶ ἀλώσεων. Qua 
mala ΒΟ] ΒΑΓ in Greecos et corum regiones intulerint 
variis excursionibus, aliis atque aliis ducibus, et 
eorum histori», donec a Basilio Bulgaroctono tan- 
dem fusi ac debellati sunt, unde ilà nomen Bul- 
garoctono fuit. ALL. 


(82) De Basilio Bulgaroctono preeter nost 
Acropolitam agit Gregoras, libro secundo ; X 
ras, Cedrenus, Joannes Tzetzes in Chiliad ; πᾶ 
fere omnes historici Greci. De ejus cadawt 
sepultura Georgius Pachymeres, lib. 1, p. ' 
Porro Basilium in eodem templo sepultum u 
Cedrenus :Ταφῆναι dt παρεχάλεσε τὸν ἑαυτοῦ kde 
ὃν xat διάδοχον κατέλιπε τῆς ἀρχῇς, ἐν τῷ χατ 
Εὔδομον ναῷ τοῦ εὐαγγελίστον x«l Θεολόγου, * 
γέγονεν. ALL. 

(83) 'Ac«v. Defectionem Bulgarorum, exped 
nem in eos Isaacii imperatoris admodum in 
cem, et damna illata Romanis fuse prosequ 
Choniata. ALL. 2 


. ὅ- 


1009 


ANNALES. 


1010 


γυμνοί τε ἦσαν xai ὀλίγοι πάνυ, ᾿Εντεῦθεν ἐφυ- À abjecerat, non multo post in flumine offendunt, ex 


σιώθη τὸ τῶν Βουλγάρων φῦλον, λείαν πολλὴν ἐκ 
τῶν Ῥωμαίων χερδῆσαν, ἀλλὰ δὴ χαὶ ἐκ τῶν βασι- 
λικῶν παρασήμων τὰ τιμιώτερα. [P. 14] Τάς τε γὰρ 
τοῦ βασιλέως πυραμίδας (81) ἀνελάθοντο xai φιάλας 
τῶν ἐπισήμων χαὶ χρῆμα εἰς πλῆθος χαὶ αὐτὸν δὴ 
τὸν βασιλικὸν σταυρόν (85): τῶν τινὸς γὰρ αὐτὸν 
ἱερέων ῥίψαντος μετὰ μικρὸν ἐφεῦρον ἐν τῷ ποταμῷ, 
ἐχ χρυσοῦ μὲν χατεσχευασμένον, φέροντα δὲ μέσον 


auro compactam, in media ex sacrosancto ligno, 
cui Christus Dominus affixus pependerat in nodum 
crucis efformato complectentem, nec non parvas et 
plurimas thecas habentem, in quibus celebrium 
martyrum reliquie, Deipare lac, zone ejusdem 
pars, et reliqua multa, que sanctis loculis asser- 
vantur, conlinebantur. Imperator ergo lsaacius 
Cpolim fugiens se recepit. | 


ἐκ τοῦ ἁγίου ξύλου, ἐν ᾧπερ ὁ Δεσπότης προσηλώθη Χριστὸς, εἰς σταυροῦ σχῆμα τετυπωμένόν, θήχας δὲ 
μικρὰς παμπόλλας ἔχοντα, ἐν οἷς λείψανά τε πρόσεστι τῶν περιφανεστέρων, μαρτύρων, τῆς Θεομήτο- 
ρος τὸ γάλα x«i μέρος τι τῆς ξώνης αὐτῆς (86) xci λα πλεῖστα, ὁπόσα τῶν εὐαγῶν χαθειστήχει 55. 


e 4 * * , $ - 4 ΠΣ 
O μὲν οὖν βασιλεὺς ᾿Ισαάχιος εἰς τὴν Κωνσταντίνου͵ οἷον φυγὰς V ὥχετο, 


46 xat ἄλλα — χαθειστήχει om. D. 


41 οἷον φυγὰς om. D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


(84) Πυραμὶς erat pileus acuminatus instar B 
yramidis, Orientalium principum gestamen ; cu- 
jus postea iterum Georgius meminit : Καὶ τά μεν 
ἐρυθρὰ πέδιλα ἀπεδάλλετο, χαὶ τὴν περιμάργαρον 
πυραμίδα, ἃ βασιλικὰ σύμδολα. Hoc, adhibito in 
consilium viro consultissimo ac Byzantinarum 
rerum peritissimo J. Meursio, didici ex duobusillis 
auctoris nostri locis. Idemque docetur in Glossario 
Greeco-barbaro iteratee editionis, iisdem firmatum 
exemplis. Quibus tertium adde ex Niceta in Andro- 
nico Comneno, lib. 11: Τρέπεται πρὸς φυγὴν, xci 
τὸ φοινιχοθαφες πέδιλον τοῦ ποδὸς ἀφλιξάμενος, 
χαὶ τὸ ἀρχαῖον αὐτῶ περιφύλαγμα τὸν σταυρὸν ὁ 
θεοδλαβὴς ἀποτραχηλισάμενος ἐχεῖ που, xci πῖλον 
βαρθαριχὸν τῇ χεφαλῇ mto θέμενος, ὃς ἐς ὀξὺ λήγων 
πυραμίδι εἴχασται, τὴν βασιλικὴν εἴσεισιν αὐὖθις 
τριήρη. Vocat barbarieum pileum acuminatum et 
fastigiatum in metam instar pyramidis. Non absi- 
mile genus pilei, aut idem forte, videtur fuisse 
T029«, cujus meminit in Basilio Porphyrogenito 
Zonaras, Annal. tom. ll, quem triumphantem 
incessisse vultornatum recta tiara aut tup a, Hi id 
ταινιωθεὶς ὀρθία, ἣν τοῦφαν χαλεῖ ὁ δημώδης. S 
dit : À (ypho nimirum et superbia quam in animis 
gestantium ezcitat. Quee originatio uteunque non- 
nemini placitura sit fortassis, mihi certe displicet. 
Apage, apage nugas nugacissimas. Sed et tufz in- 
ter signa muta militaria, qualita sunt aquilee, dra- 
cones, vexilla,flamule etc. ,de quibus Vegelius.lib. 
1", C. V, in emendata V. C. Petri Scriverii editione. 
Henricus Huntindoniensis, Hist. Anglor. lib.9: 
Ubiqueanteregem(Edwinum) vezillagestabantur; 
necnon per plateas illud genus vexilliquod Roma- 
ni tuffam vocant. Angeli tuf appellant, ante eum 
ubilibet ferri solebat. Idem habetur in Venerabilis 
Bedie Hist.lib. n, c. 16, unde manifesto desump- 
sisse videtur Huntindoniensisiste Henricus. Dousa. 
(83) Τὸν [ασιλικὸν σταυρὸν. [Intelligit (quod etiam 
a Meursio 
sitam, quam sinistra manu imperator gestabat. 
Qua re id nimirum innuebatimperator fidei in 
Christum crucifixum beneficio orbisterrarum im- 
perium se potitum esse. Primusque ita in Auguste- 
one effingise Justinianus curavit post :edificatum 
augustissimum S. Sophietemplum; etab illo mox 
reliqui imperatores. Refert Codinus in Originibus 
Cpo ttanis, et Suidas v. ᾿Ιουστινιανός. Hiec Meursii 
nostri conjectura est, cujus mantissam vide ad li- 
brum De Luzu Romanorum, cap. 8 ; de globo im- 
peratorio Isidorus Originumlib. xvn qui ejususum 
atque originem ad Augustum refert his verbis: Pi- 
lam in signa constituisse fertur Augustus propter 
nationes sibi cuncto orbe subjectas. ut magis (le- 
gendum puto imagine) figuram orbis ostenderet. 
Huic pilee Constantinus Magnus imp. crucem addi- 
Jit, teste Nicephoro, lib. vui, cap. 49, etaliis. Viden- 


abeo) crucem spheeree terrestri impo- D 


dus amplissimus Cesar Baronius, ecoclesiasti- 
corum Annalium scriptor nobilis, anno 325, quo 
optimus imperator significare voluit orbem a Christo 
crucis virtute triumphatum esse. Exemplum Cons- 
tantini globum eruciferum manu tenents sunt reli- 
qui imperatores, Vide passim nummos. Sed impe- 
ratoresnon modoin globo imperatorioferebant cru- 
cem,sed et solam absque globo. Quod variaaucto- 
rumloca,statuse etnummiprobant.EtGreci,quando 
cum hostibus confligendum erat,signum crucis se- 
cum in aciem efferre et hostibus invictissimi pro- 
pugnaculi viceobjicere solebant. Etiam Bulgarorum 
regi prodeuntiin hostem crucem preelatam Cedrenus 
auctor est. Conradusa Liechienam abbas Uspergen- 
sis in Chron. anno 1101 : Referebat mihi venerabilis 
abbas Gerardus,qui tunc crucemDominicam semper 
lateri regis contiguus praferebat. Sed loquitur hic 
de Christianorum bello adversus Mahometanos Gui- 
lielmus Tyrius, lib. xxi, cap. 21 et 22, etlib xxn, cap. 


C 21, docebit principes proprium quemdam habuisse 


sacerdotem, qui in expeditionibus ex officio crucis 
signum ferret quemille vivifice crucis bajulum ap- 
pellat.]ste est primarius sacerdospalatiiCendrenoin 
Constantino Leonis F. Et hoc signum crucis pretio- 
sius, majoreque cultu, honore ac reverentia suspi- 
ciebatur et religiosius observabatur, in inclusas ha- 
beret prime crucis particulas. Nam S. erucislignum 
per partes (ut ait D. Cyrillus Hierosolymitanus epis- 
copus, Catech. IV, 10 et 13) de monte Calvariespar- 
sum est ac totum terrarum orbem replevit. Ejusce- 
modi eruces non pauca passim occurrent antiquo- 
rum monumenta evolventi. Tale hoc fuisse mihi 
persuadeo quod auctor noster τὸν [πσιλικὸν σταυρὸν 
appellat, salvo tamen cujusvis judicio. Vide Jaco- 
bum Gretserum S. J. theologum, qui hoc omne 
crucis negotium exactissime atque uberrime tribus 
tomis persequitur. Quibus lectis opinioni mes sub- 
scribere ac calculum adjicere lectorem candidum 
nulla erit invidia. Dousa. 

(86) Ζώνης αὐτῆς. Ad zonam "Virginis Deipare 
quod attinet, ejus quoque χαταθέσια — Greeci cele- 
brabant prid. Kal. Septembres. Menologium clare 
in mense Augusto : Εἰς τὴν λα’ τὰ χαταθέσια τῆς 
τιμίας ξώνης τῆς ὑπεραγίας Θεοτόχου, Et in No- 
vella Manuelis Comneni de feriis : Καὶ ἡ λα᾽ τοῦ 
Αὐγούστον διὰ τὴν τῆς τιμίας ξώνης τῆς ἀχράντου 
Θεοτόχον χατάθεσιν * suggessit amicissimus mihi 
Meursius Menologium Grecorum ex bibliotheca et 
interpretatione Guilielmi Sirleti cardinalis, Aug. 
die 31 : Commemoratio pretiosa zona sanctissima 
Dei parentis Mariz, reposit2 in venerabili ejus :ede, 
cum zona ipsa relata est. ab episcopatu Zels sub 
Justiniano imp. et factum miraculum per impositio- 
nem prelios2 zona super reginam Zoem, conjugem 
Leonis imp. Dovusa. 


1011 


nos Bulgari affecerunt. Sed et imperatore Isaacio 
ἃ fratre Alexio obescato, eoque Romani imperii 
habenas moderante, multis preliis versus Philippo- 
polim Beroemque, ubi protostrator Camytzes depu- 
gnans & Bulgaris captus est, Joanne Asani fratre 
tuncdominante, Romanos Bulgari vexarunt. Asanus 
enim duos habuit fratres : uni nomen fuit Petro, 
alteri Joanni. Joannes penes illum residebat, 93 
Petro partem e dominio avulsam commisit, ut re- 
geret. Tum magnam Peristhlabam et Probatum et 
loca adjacentia frater Asanus Petro, ut jure suo ac 
nutus gubernaret, elargitur. Sic factum est ut ad 
hunc diem ea loca Petri regio cognominentur. Per 
integros novem annos cum Ásanus regie admodum 
rem Bulgarorum gessisset, aconsobrino suo Ivago, 
qui se postmodum illico in fugam dederat, jugu- 
latur. Heres fuit imperii Joannes ipsius frater : 
renuere namque Bulgari Petro provinciam domi- 
nandi tradere. 


GEORGII ACROPOLIT/E 
12. Hinc detrimentis noxisque non paucis Roma- A 


tB". ᾿Εντεῦθεν óUx ὄλίγα πράγματα ᾿Ῥωμαίο 
Βουλγάρων ὑπῆρχεν. ᾿Αλλὰ χαὶ τοῦ βασιλέως 'I 
χίου ὑπὸ τοῦ ἀδε)φοῦ αὐτοῦ ᾿Αλεξέου τυφλωθέ 
χαὶ αὐτοῦ δὲ τῶν Ῥωμαϊχῶν (87) σχήπτρων 
λημμένου, πόλεμοι πάμπολλοι τοῖς Ῥωμαίοις 
τῶν Βουλγάρων ἐγένοντο περὶ τὰ μέρη τῆς Φ 
πουπόλεως xxi Βερόης "5, ἔνθα xmi ὁ πρωτος 
Top (88) Καμύτξης ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἑάλω 
χόμενος, τοῦ ἀδεεφοῦ τοῦ ᾿Ασὰν ᾿Ιωάννου τότε 
τάρχοντος- 'O γὰρ δηλωθεὶς ᾿Ασὰν δύο ἔσχεν à 
φοὺς, ὧν ὁ μὲν Πέτρος ἐχαλεῖτο, ὁ δὲ Ἰωάννης. 
τὸν μὲν ᾿Ιωάννην εἶχς μεθ᾽ ἐαυτον, τὸν δὲ Πέτρον͵ 
τμῆμά τι χόψας τῆς αὐτοῦ ἐπορχίας ἄρχειν tu 
διεκελεύσατο, $ τε μεγάλη Περισθλώδα (90) x 
Προδάτους x«l τὰ περὶ αὐτὰ τῷ Πέτρῳ παρὰ 
ἀδελφοῦ αὐτοῦ ᾿Ασὰν ὡς οἰχεῖος χλῆρος δεδῶι 
ὅθεν χαὶ μέχρι τοῦ νῦν τὰ τοιαῦτα τοῦ Πέτρον 
μάξεται χώρα 49, Ἐννέα γοῦν ἐνιαυτοὺς διανύε 
᾿Ασὰν βασιλικῶν χατάρχων τοῦ Βουλγαρεχοῦ γι 
φονεύεται παρὰ τοῦ πρωτεξαδέλφου αὐτοῦ Ἰ 


οῦ (91), ὃς καὶ παραυτίκα ἀπέδρα, βασιλεύει δὲ τοῦ γένους 99 ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ (92) ᾿Ιωάννης δ΄ 


θελησάντων τῶν Βουλγάρων εἰς 
ἔτι ἀφῆλιξ ὑπῆρχεν. 

13. Joannes itaque Asani filius tenera adhuc 
tetate rex Bulgaris constitutus multa in Romanos 
mala ingessit, et in Italos etiam ipsos, prospere et 
fortunate : erat enim, cum Cpolis direpta est, Bul- 
garorum rex. Quando itaque 1{8]} universam Mace- 
doniam subegerunt, res eorum, qui primus Cpoli 


βασιλείαν τὸν 


48 ὑπῆρχεν --- Βερόης] καὶ τοῦ ᾿Αλεξίον βασιλεύσαντο 


λικὸς ὄντος τοῦ τοῦ ᾿Ασὰν υἱοῦ ᾿Ιωᾶάννον D. 


Πέτρον 


ἀναγαγεῖν - xai ὁ τοῦ ᾿Ασὰν δὲ υἱὸς Ἰωΐν 

ιγ΄. Οὗτος οὖν ὁ ᾿Ιωάννης βασιλεὺς Βουλγάρων ὁ 
μασθεὶς πολλῶν τε τοῖς Ῥωμαίοις αἴτιος (93) à 
γόνει χαχῶν, εὐτυχῶς δὲ χαὶ τοῖς Ἰταλοῖς αὖ 
"H» γὰρ οὗτος βασιλεὺς Βουλγάρων, ὁπότε ἣ ! 
σταντίνου ἑάλω. Ὡς γοῦν οἱ Ἰταλοὶ πᾶσαν τὰν 
Μαχεδονίας (94) χώραν ὑφ᾽ ἑαντους ἐποιήσαντο, 


πόλεμοι αὐτῷ ix τούτων πολλοὶ περὶ Béppoto 
3! xai βασιλεύει ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ᾿Ιωάννης, 


Theodori Dousa et Leonis Allatii note. 
(87) Αὐτοῦ δὲ τῶν Ῥωμαϊχῶν. Namque Greco- C conjunetus clam cum uxore Asani sorore con 


rum imperium non minora infortunia sub Alexio 
sustinuit quam antea sub Isaacio sustinuerat, quee 
narrat Choniata in Alexio. ALL. 

(88)Qui sit protostratoris dignitas,quod munus, 
unde melius lididiusque constare possit, nullum 
Juculentiorum auctorem quam amicum nostrum 
Joannem Meursium tibi nominare possum Videa- 
tur ejus Glossarium, an thesaurum dicam ? in Πρω- 
τοστράτωρ. DoUsaA. 

(89) Τὸν δὲ Πέτρον. Petrus preeterea auream 60- 
rollam capiti imposuit et pedibus coccineos calceos 
induxit, ut imperalibusinsignibus popularibus suis 
spectabilior ac dignior appareret. ALL. 

(90) Περισϑλάδα. Anna Comnena, Aleziad. lib. 
vil: Πόλις δὲ αὔτη περιφονὴς περὶ τὸν Ἴστρον δια- 
χειμένη, ποτὲ μὲν οὔτ᾽ ὄγομα τοῦτο ἔχονσα βαρθα- 
ριχὸν, ἀλλ᾽ Ἑλληνέξουσα ἀπὸ τῆς προσηγορίας με- 
γάλη πόλις χαὶ οὖσα καὶ λεγομένη " ἀφ’ o) δὲ Mó- 
χρος ὁ τῶν Βουλγάρων βασιλεὺς x«i οἱ ἐξ ἐχείνον 
γενόμενοι, χαὶ προσέτι Σαμονὴλ ὁ τελευταῖος τῆς 
Βουλγαρικῆς δυναστείας, χαθάπερ Σεδεχίας τῶν 
Ἰουδαίων, τῆς ἑσπέρας χατέδραμων, σύνθετον ἐχτή- 
σατο τὴν προσηγορίαν ἀπὸ τε τῆς Ελληνιχῆς σημα- 
σίας, μεγάλη ἐπονομαζομένη χαὶ τὴν ἀπὸ τῶν Σθλα- 

γενῶν ἐπισυρομένη τάξιν μεγάλη Περισθλάδα 
πανταχόθεν τούτοις φημιξομένη. ALL. | 

(91) Non Ibanus, sed 7δαποιιδ, 'l6xyxó; apud Ni- 
cetam semper, et quodam loco ᾿Ιδαγχὸς ὄνομα τῶδε, 
σημαίνει δὲ ἡ λέξις τὸν ᾿Ιωάννην. Rectius arbitror 
Ibanus sive Ivanus, id est Ivan, [wan, Johan. Dov- 
SA. — labncus (sic Joannes a Blachis dicitur) na- 
tura et moribus Asano similis et intima familiaritate 


scebat. Id ubi comperissel Ásanus, principio! 
rem acusare et propter facinoris dissimulatioi 
capitis damnare. Sed verbis uxoris deterritus i 
a mulierein Ibancum transfert, eumque statin 
tempesta nocte ad se accersit. Ilbancus access 
differt, Asanus sollicitat. Tandem causa curra 
retur Ibancus cognita, gladio sub veste οὐ 
&ccinctus ingreditur. Asanus nihil moeraüt 
eum cogitàns, ad primum ejus aspectam etit 
tus, ensem querit. Ibancus facinus oceupel 
ense in inguine infixo Asanum occidit. l! 
elapsus statim ad conscios se confert, et c 
indicata cum eis consilium defectionis init. . 

(92) 'O ἀδε)φὸς αὐτοῦ. Petrus post necem ἃ 
non multum summa rerum potitus est ; qui 
morte naturali, sed miserabilile? ἃ quodam 
pulari confossus vitam finit, et principatus 
garorum ad Joannem tertium tratrem tra! 


D Ita Choniata. Acropolita tamen hic noster al 


Joannes non parvo tempore apud Hes 
obses fuerat, cum imperator lsaacius secesd 
Mysis arma retulisset : sed fuga elapsus dot 
redierat.Gregoras:'O γάρ rot τοὺ rp cou 'Aguy i 
φὸς xai διάδοχος ᾿Ιωάννης, ALL. 

(93) Πολλῶν τὲ τοῖς Ῥωμαίοις αἰτεοι. Asan 
Petro fratribus spoliandis infestandisque Gr 
immanior : cujus res gestas videre est in ! 
niata. ALL. 

(94) Τῆς Μαχεδινίας Quomodo Itali Mac 
niam et Greciam reliquam sibi subegerint, : 
rat Choniata in Balduiio. ALL. -᾿ 


1013 


ANNALES. 


1014 


cDuxüe τοῦ πρώτως ἐν τῇ Κωνσταντινουπόλει xa- Α imperium tenuit, regie administrante Balduino pro 


τάρξαντος Βαλδουΐνον τὰ xat! αὐτοὺς διευθύνοντος, 
x«i πρὸς τήν πόλιν ᾿Αδριανοῦ (95) διεμηνύσαντο 
ὅπως ὑπ᾽ αὐτοὺς γένηται * ὁ γὰρ βασιλεὺς Βουλγά- 
pow ᾿Ιωάννης mpoUlads χειρώσασθαι τὴν Φί(λιππού- 
πολιν (90) χαὶ ἀνδραποδισμὸν μέγαν τῶν Ῥωμαίων 
ἐχεῖθεν ποιήσασθαι. Μὴ βουληθέντων δὲ τῶν ᾿Αδρια- 
νουπολιτῶν ὑπὸ χεῖρα γενέσθαι τῶν Ἰταλῶν, ἐχστρα- 
τεύουσιν οἱ ᾿Ιταλοί οἱ "xa! αὐτῶν 93, αὐτοῦ τε τοῦ βα- 
σιλέως Βαλδουΐνου συνόντος αὐτοῖς xai τοῦ τὸν τόπον 
τοῦ δουχός ἐπέχοντος Βενετίας ἐν τῇ Κωνσταντινου- 
πόλει. Eig στενοχωρίαν γοῦν οὐ μιχρὰν ἐλθόντες ol 
τῆς ᾿Αδριανοῦ οἱχήτορες ἀποστῶλουσι πρὸς τὸν βα- 
σιλέα τῶν Βουλγάρων Ἰωάννην, [Ρ. 12] ἵνα συνάρηται 
τούτοις χαὶ τοῦ ἐπηρμένου κινδύνου ῥύσηται ὅδ, Ό 
δὲ ἀσμένως δέχεται τοῦτο, χαὶ Σχύθας μεθ᾽ ἑαυτοῦ 
προσ)γαθόμενος, ἐπεί φανερῶς οὐχ εἶχε τοῖς Λατίνοις 
μαχέσασθαι ὅδ᾽, περιγενέσθαι βεδούλενται μηχα- 
ναῖς ὅδ, Καί ὁ μὲν ἔχειτο poxpkv πὸν τῆς ᾿Αδρίανου- 
πόλεως͵ ἐχπέμπει δέ xarà τῶν Ἰταλῶν τούς Σχύθας 
τῇ Σχυθιχῇ στρατείᾳ χρήσασθαι x«t' αὐτῶν 99, 'Ira- 
Aeig μὲν οὖν ἔθος ἐφ᾽ ἵπποις ὑψαύχεσιν ἐποχεῖσθαι 
χαταφράχτοις τε δι᾽ ὅλου εἶναι τοῖς 51 ὅπλοις τοῦ 
σώματος, χἀντεῦθεν δυσχινήτως χατὰ τῶν ἐναντίων 
ὁρμῶσι ὅδ, Σχύθαι δὲ χουφότερον (97) ὡπλισμένοι 
ἐλευθερώτερον ἐπιπηδῶσι τοῖς ἑναντίοις Οὔ μὴ ξυν- 
ἱέντες οἱ Ἰταλοί παρὰ τῶν Σχυθῶν χαταστρατη- 
γοῦνται, ὥστε χαὶ αὐτὸν τὸν βασιλέα Βαλδουῖνον (98) 


ὁδαχυτοῦ --- Κωνσταντινουπόλει om. D. ὅ8 χαί — ῤῥύσηται om. D. 
65 μηχαναῖς Λατίνων πεοιγενέσθαι σπεύδει ἢ. 95 τῇ — αὐτῶν om. D. 57 τε τοῖς om. 


μῶσι om. D. 


deditione Adrianopolitas sollicitant: namque rex 
Bulgarorum Joannes Philippopolim magna Roma- 
norum clade preda ditatus preripuerat. Cum Ita- 
lorum jugum Adrianopolite detrectassent, Itali 9 ἃ, 
in eos copias, quibus Balduinus imperator et vices 
ducis Venetiarum Byzantii gerens presto aderant, 
educunt ; quare Adrianopoliteein summas angustias 
adducti ad regem Bulgarorum Joannem, ut suppe- 
tias ferret et ἃ scopulo in tranquillum deduceret, 
viros delegant.Postulatis ille oblectatus, sociosque 
sibi Scythas asciscens, cum palam in acie adversus 
Latinos prodire non posset, ex insidiis eos oppri- 
mere statuit. Ipsequidem longe Adrianopoli aberat, 
Scythas vero in Italos mittit, ut Scythico bellandi 


Β modo eos aggrederentur.Italis in more est equisi fe- 


rocitate exsultantibus vehi, munirique armis cir- 
cumquaque toto corpore, ideoque segnes ac tardos 
in hostes ferri. Verum Sycthee, cum levius armentur, 
liberius adversariosimpetunt. Illud ignorantes Itali 
a Scythis preeter opinionem dolis opprimuntur. Bal- 
duinus imperator captus et vinculis gravis ad Bul- 
garorum regem Joannem adducitur ; illius caput 
abscissum, sordibusque internis expurgatum et 
ornamentis undique circumseptum, poculi loco 
barbaro inservisse fama est. Adrianopolite non 
statim rem perceperant : nam urbe egressi castris 
adsultassentltalorum 9 S acbona diripuissent. Re- 
D. 


δὲ ἐπεί --- μαχέσασθαι Om. 
Ὦ. 55 τοῦ — ὁρ- 


Theodori Ὠουβῶ et Leonis Allatii nota. 
(95) Τὴν πόλιν ᾿Αδριανοῦ. Adrianopolis obsi- C culis oneratus longo tempore Ternobi fuit. Cum 


dionem et Joannis machinas prolixius narrat Cho- 
niata in Balduino. De hac urbe auctor Vitee Atha- 
nasii patriarche» Contantinopolitani : Οὗτος ὁ μέγας 
τὴν ἀρετὴν x«l σχεδὸν παντέ τῷ τόσμῳ διαδόητος 
᾿Αθανάσιος πατρίδα μέν ἔσχε τὸν 'Odpucoy πόλιν ὁ 
χαίαν τε χαὶ ἐπιφανῆ, οὐ μόνον παυτοίοις βρίθουσαν 
τοῖς ἔξωθεν ἀγαθοῖς, ἀλλὰ χαὶ πάσαις ἀρεταῖς χο- 
μῶσαν χαὶ πάσης ἀγαθῆς παιδείας ὑπερέχουσαν ἐρ- 
γαστήριον, ἐξ Ὀρέστον μέν τοῦ πρώτως αὐτὴν 
ἀνεγείραντος χληθεῖσαν ᾿Ορεστιάδα, ἐξ Αἰλίου δὲ 
τοῦ ᾿Αδριανοῦ τοῦ πολλοῖς ὕστερον χρόνοις πλατύ- 
ναντος χαὶ χοσμήσαντος χαλουμένην Αδριανούπολιν, 
ἥτις ὅσοις περιῤῥεῖται παντοίοις πάντοθεν ἀγαθοῖς 
xai ποταμοῖς πρὸς τούτοις ἀένναα ῥέουσιν, ἔξεστι 
τῷ βονλομένῳ χαταμαθεῖν ἐχεῖ δὴ χαὶ φοιπή- 
σαντι. De eadem Joannes Tzetzes CLiliad.8, versu 
931. ALL. 

(96) Τὴν Φιλιππούπολιν, Choniata in Balduino 
Flandro, p. 829. ALL.— In hoc ἀνδραποδισμῷ τῶν 
Pouziov et miserabili direptions urbis Philippo- 
polis (que ab Alexandri Magni patre nomen acce- 
pitetineunabulaJautiqui scriptores cum Logotheta 
consentiunt. Inter ceteros testis αὐτόπτης Gode- 
fridus Ville-Harduinus, mareschallus Campanis, 
V. N : ait enim Joanne: Asanum pulso Reinerio 
(an Renato)de Utrecht, quiejusurbis principatum 
a Balluino imperatore acceperat, ipsam hanc ur- 
bem contra fidem datam funditus evertisse, inque 
incolas plusquam barbarica rabie seviisse, inter- 
emptis crudeliter archiepiscopo proceribusque, 
ac ceteris in servitutem abductis Dousa. 

(97) Κουφότερον Choniata p. 812. ALL. 

(98) Βαλδουῖνον, Choniata, p. 814. Sic vin- 


B 


autem Aspietas ad Latinos defecisset, Joannes vir 
astutus et dulore in dies ingravescente pene in ra- 
biem actus, Balduino educto e carcere pedes a ge- 
nibus et manus a brachiis securi amputari, deinde 
ipsum in vallem precipitari jubet ; ubi tertio de- 
mu; die esca volucrum miserabiliter exspiravit. 
Hinc patet quantum fallantur ii qui Balduinum fa- 
tali morte decessisse aut in bello interfectum tra- 
dunt. Et quantum garrit Dorotheus Monembasien- 
sis, qui eum in Oriente post tredecim annos cum 
pugnaret adversus Theodorum Lascarim defunc- 
tum scribit: Καὶ ἐσύναξαν φούσατα πολλὰ, xal ἐπῆρεν 
αὐτὰ ὁ βασιλεὺς ὁ Βαλδουῖνος, xai ἐπέρασεν εἰς τὴκ 
ἀνατολὴν, x«l ἐπῆγεν εἰς τὴν Φιλαδέλφειαν, χαὶ Émo- 
λέμα ματὰ τοῦ βασιλέως τῶν Ῥωμαίων, χαὶ ἐμάχετον 


δεχατρεῖς χρόνους, χαὶ ἐχεῖ ἀπέθανεν, χαὶ τινὲς và 
λέγουν ὅτι &rí0avs τὸν χοινὸν θάνατον, ἄλλοι δὲ M- 


yovv» ὅτι εἰς τὸν θάνατον ἐσχοτώθη. Sabellius quoque 
de ejus morte varia tradit, lib. vi, Ennead. Ιχ. Bal- 
duinus, qui post Byzantium α Gallis οἱ Venetis 
captam fuerat imperator declaratus, intra annum 
quo fuit imperio potitus vita decessit. Sunt qui scri- 

unt ad Hadrianopolim victum in hostium potesta- 
tem venisse atque in vinculis morte consumptum, 
alii Byzantii aiunt fato defunctum. Addit Choni- 
ata lectissimos Latinorum equites et hastis vibran- 
dis celebres eo in conflictu cecidisse, et Plee comi- 
tem Lodoicum ; callidissimum malum et omnium 
Romanarum cladium primum auctorem, Venetia- 
rum ducem Dandulum, clade exercitus ex fugien- 
tibus cognita,statim conversis frenisin castra prope- 
rasseet Byzantium rediisse,intestinis fuga tot para- 
sangarum ruptisetscroto in immensum tumefacto. 


1015 


accensis, quasi adessent, media nocte pedem Cpo- 
lim referunt. Eo mane cognito ab Adrianopolitanis, 
que in tentoriis remanserant, predatum itum est. 
Rex Bulgarorum Adrianopolitarum promissionibus 
fretus, urbem sibi subjicere avens iter arripit z illi 
se dedere recusarunt. Sed dolo rex Bulgarorum 
indignatus ad eosobsidendos animum advertit. Ve- 
rumapparandis obsidionibus Bulgari omnino inepti 
sunt; neque enim admovendarum machinarum ar- 


δ τῶν — χεχαθαρμένην om. D. 
ἄραντες περὶ D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii notae. 


Gregoras, lib t, p. 15, 21. Ephremius Byzantius in 
Chronico : 

'O δ᾽ ἀσμένως δέδεκτο πρεσδείας λόγους, 
,.Ἅ. ΚΚΑαὶ συμμαχιχὸν Σχυθιχὸν λαδὼν στίφος, 

Ἑπεισπεπτωχὼς ᾿Ιταλῶν στρατῷ γάθρα 

Τοῦτον τροποῦται χαὶ νιχᾷ χατὰ χράτος. 

Ζωγρεῖ τε xai σφῶν χράτωρα Βαλδουΐνον, 

Κομῶντα πολλαις ἀρετῶν νεανίαν, 
Μαλιστα πασῶν σωφροσύνῃ χαὶ δίχη. 

Ὡς φθὰς προϊστόρησεν ἀνόπιν λόγος " 

Ὅντερ χαθείρξας μαχρὰν ἐν τῷ Τρινόδῳ, 

ἀράσας τε δεινὰ μυρία χαχοτρόπως, 

Κατ᾽ ἠλιδάτωτ χαναχρηνίσας τόπων. 

Πέρας καθυπέθδαλεν οἰχτρῷ θανάτῳ 
Quemadmodum itaque nomen Danduli apud Gre- 
cos inauspicatum atque infame habitum est, ita Bal- 
duini, quamvis eorumdem hostis, gloriosum; cujus 
.etiam vires atqueimperium ob amissam libertatem 
oderant, mores atque ingenium exosculabantur. 
Grecorum de eo preconia digna quee lapidi sepul- 
erali incidantur hie ascribam. Choniata p. 
Ephremius in Chronico : 

"Ex τε Φραγγίσχων Βενετίκων Λωμπάρδων 

᾿Ἐπιλεγέντες εὐγενεῖς Τηγηφόροι 

Εἰς ἤναχτα χρίουσι τῆς Κωνσταντίνου 

Βαλδουῖνον χύόμητα χώρας τῆς Φλάντρας, 

Νεανέαν χάλλιστον, ὡραῖον φύσει. 

Φιλευσεδῇῆ τε καὶ φιλοχριστον λίαν, 

Ilpaóv, ἱλαρὸν, σωφρονέστατον μάλα, 

Μερῖδα x«t μᾶλοντι διδόντα Bio. 

Πολλῶν ταμεῖον ἀρετῶν θεοδότων, 

Μαάλιστ᾽ ἐραστὴν σωφροσύνης χαὶ δίέχης. 

* Oc εἶχε δὶς χήρυχα τῆς ἐδδομάδος 

Τορὸν βρῶντα μὴ καθεύδειν μηδένα 

Τῶν βασιλείων ἔνδοθεν xa0' ἐσπέραν, 

Μηδὲν νομίμῳ γυναιχὶ συνημμένον, 

Πόρνη δ᾽ ἀθέσμως συμδιοῦν ἡρημένον. 

Ἦν χαὶ φύλαξ νόμων τε δίχης τ ἐννόμου, 

Τυναιχὶ προσσχεῖν οὐ θελήσας οὐδ᾽ ὅλως, 

Ὅσον περ ἀπῆν τῆς συνεύνον τὸν χρόνον. 

Μηδ᾽ ἂν μέχρι βλέμματος ἐμπαθῇ θέαν, " 

LL 

— Nota fatum Balduini imp. A Scythis captus vi- 
vusque in hostium potestatem venit, ac primo 
Joanni Bulgarorum regi, mox carceri traditus,mo- 
dico tempore post miserabili exitu periit, circa an- 
num 1205. Fuitque Constantinopoli interregnum 
non prius explorata, que ita contigit teste Niceta 
Captus diu Ternobi fuit: cum autem Aspietes ad 
Latinos defecisset, Joannes rex propterea vehe- 
mentissime exacerbatus estuansque ira, et dolore 
in dies ingravcescente pene in rabiem actus.Baldui- 
no educto e carcere pedes ipsi manusque amputari 
deinde truncum in profundam vallem precipitari 
jubet, ubi tertio demmum die esca volucrum misera- 
iliter exspiravit. Hec Nicetas. Alii in carcere 
membratim dissectum tradunt, quod uxori Joannis 


GEORGII ACROPOLIT.E 
liquie Italorum in tentoriis, clarissimis luminibus A ὑπ᾽ αὐτῶν ἁλῶναι xci δέσμιόν ἀπαχθᾶναι πρὸς τὰ 


$0 ἐξύήεσαν — χαὶ Om. D. $5! ταῖς σχηναῖς ἅψαντες καὶ μεέσον νυχτιὰ 


B opeejus liberaretur, obtulisse perillam procaa 


90. q 











βασιλέα Βουλγάρων ᾿Ιωάννην, οὕπερ, ὡς φασι, χε 
τὴν κεφαλὴν μετὰ τὴν σφαγὴν εἰς κύπελλον χρχμε- 
τίσαι τῷ βαρδάρῳ, τῶν ἐντὸς ταύτῃς-. πάντων xta 
θαρμένην 5? xol χόσμῳ περιπυχασθεῖσαν  xóx)ufp, 
Oi μὲν οὖν ᾿Αδριανουπολῖται ἐχ τοῦ παραυτίχα 3 
γεγονὸς οὐχ ἐγνώρισαν " εἰ γὰρ ὕδεισαν, ἐξύεει 
ἂν τῆς πόλεως xai 99 λείαν αὐτῶν ἐπεποεήχεισαν πὶ 
Ἰταλικὰς σκηνάς. Οἱ γοῦν ἀπολειφθέντες (99) Ἰτε 
λοί φῶτα (1) λααπρὰ 8! ἐν ταῖς σφετέραις ἀνά 








regis matrimonii imperiique sui consortium. 


rejectamque falso accusaretur. Matheeus Parism 
Bulgarie reginam. sed puellam quamdam ne 
lem fuisse dicit, utinfra videbimus. Quibus proe 
rollario addit noster logotheta, quod ab aliispe 
termissum est, Barbarum capiti illius in conv 
illusisse, cranio videlicet maximi principis pr& 
vice abusum. Neque tamen hoc ipsum ! 
astruit : ait enim ὡς φασί. Uteunque tamen δος [Ὁ 
medium relinquendumsit, de nece ipsius Balduini 
ne dubitatur quidem. Quid igitur sibi volunt i 
qui eum post ongam peregrinationem et capli- 
vitatem carcere,eductum sospitem ae incolumem 
In patriam rediisse volunt ? Scio repexkora tuisse 
quemdam Balduinononabsimilem qui seimypera- 
torem et comitem Flandrie Hannonieque menti 
retur, Nullo namque non temporeinventi sunt qu 
infimoloco nati mendacio seconati sunt elarissim 
inserere familiis. Hoc exemplo Pseudo-Balduis, 
quia nobile est, non gravabor hio, tamen etsi par 
lolongiusculasithistoria,fide veterum chron 
phorum ascribere. Darem primum locum Alberi 
abbati Stadensi, qui circa illa tempora vixit. Cu 
succederet deinde Godefridus sancti Pantaleonis 
monachus Coloniensisin diligentissimis.quos ne 

er Marquardi Freheri beneficio accepimus, annt 
ibus sub gestis anni 1225. Possem et alios his 
adjungere, preclaros quidem et fide dignos, ss 
stiliinfaceti homines. Sed horum sordibus omissis 
audiamus potius sceculi nostri 

Florem illibatum populi suadzque medusn, 

Justum Lipsium. Isin Monitiset exemplis geli! 
Jib. 11, c. δ, num. 8, rem narrat. Nonnibi/Aési ΜΒ. 
nebrioniisti acimpostori dedisse να ει εν 
Paris, scriptor ejus temporis, in Historia may, 
ad annum 1925. Addeauctarium Aquicineisum 

ad Sigeberti Gemblacensis Chronico,nuper abAv- 


D berto Mreo canonico Antverpiensi publicatum. 


Jacobus Meyerus Joannis lperii (qui anno 1?9 
vivere desiit)Chronico aliisque vetustissimis Flan 
drie monumentis et annalibus inspeotis, interee 
ptusne sit Balduinus in prelio an oecisua 
constare scribit nunquam posthac inventum. De 
nebulone Balduinum mentiente videipsum ad at 
num 1995. Christianus Masseeus, in ri 
annum !201, captum Adrianopoli im 
adversariis et abductum in Syriam tradit. ave 
riant auctores. Dousa. 

(99) Oi yo3v ἀπολειφθέντες. Choniata. p. 814 11. Au- 

(1) Φῶτα hic superfluum possit videri, et e 
sula in contextum irrepsisse;cujus sententise auc 
torem habeo Meursium, ex cujus Glossario hwc, 
qu: unice huc faciunt, deprompta sunt : Τὸ Jepr- 
ρὸν, ignis. Constantinus, In Tacticis : Θέλων μετα: 
ziwigau ix τοῦ ἀπλήχτου αὐτοῦ ἐποίησε τοῦτο OUT, καὶ 
ἦψε λαμπρὰ. πλλὰ. Glosse Greco-Barbarwe : Τόκο; 
ὅπου ἅπτουσι λαμπρὸν ἦτοι πῦρ, Pro eodem τολλαμ- 


4017 ANNALES. 1018 
σχηναῖς, χαὶ ὑποψίαν δόντες τοῖς πολίταις ὡς πά- À tem callent, neque quippiam aliud capiendis urbi- 


ρεισι, μέσων νυχτῶν φυγάδες ἐπὶ τὴν Κωνσταντίνου 
χωροῦσι. Πρωΐας γοῦν γνόντες τοῦτο οἱ τῆς "Adpta- 
νοῦ οἰχήτορες τὰ ἐλλελειμμένα ταῖς σχηναῖς ἐληΐ- 
σαντο. Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς Βουλγὰρων χατὰ τὰ ὑπε- 
σχημένα τοῖς ᾽Αδριανου πολίταις ἐγχρατὴς γινέσθαι 
τῆς σφῶν πόλεως ὥρμησεν " οἱ δὲ ἀπηνήναντο τοῦτο. 
Δυσανασχετήσας οὖν ὁ τῶν Βουλγάρων βασιλεὺς τῇ 
ἀπάτῃ πολιορχῆσαι τούτους ἠθέλησεν. ᾿Αλλ’ ἀφνεῖς 
παντελῶς εἰς πολιορχίαν οἱ Βούλγαροι * οὔτος γὰρ 
ἑλεπόλεις οἴδασι στῆσαι, οὔθ᾽ ἕτερόν τι τῶν δυναμέ- 
νων πορθῆσαι διανοήσασθαι, ᾿Απάρας γοῦν ἐχεῖθεν 
ὁ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων, μὴ ἔχων τὸ ἐμποδὼν (2) 
ὡς τῶν ᾿Ιταλῶν αὐτοῦ χαταπορθηθέντων τὸ ἔσχατον, 
ἑτέρου δὲ μὴ ὄντος τοῦ ἀνθισταμένον, πᾶσαν χατα- 
τρέχει Μαχεδονίαν. Δείαν οὖν παμπόλλην ἐποιήσατο͵ 
αὐτάνδρους τὰς πόλεις ἀνδραποδισάμενος x«l τέλεο, 
χατασχάψας αὐτάς. Τὸ δέ οἱ διανόημα ἦν, ὡς μήποτς 
Ῥωμαίους ἀνάχλησιν σχεῖν, τῶν σφετέρων ἐπιδρά- 
ξασθαι πόλεων. Κατέσχαψε γοῦν ix βάθρων αὐ- 
τῶν (3) τὴν φΦιλιποπύπολιν, θαυμαστὴν 88 ἄγαν 
οὖσαν, ἥτις παρὰ τῷ Ἕδρῳ χεῖται, οἷτα τὰς ἄλλας 
πάσας πόλεις, τὴν Ἡράχλειαν, τὸ Πάνιον, τὴν Ῥαι- 
δεστὸν, Χαριγύπολιν, Τραϊανούπολιν, Μάχρην, KAav- 
διούπολιν, Υοσυνούπολιν, ΠΕεριθώριον χαὶ ἄλλας 
πολλὰς, ἃς ἀριθμεῖν οὐ χρεῶν. Τὸν δὲ λαὸν ἀπάρας 
ἐχεῖθεν περὶ τὰς παραῤῥοίας χαθίξει τοῦ ;Ἴστρου, 
ἐκ τῶν ἰδίων ἠνδραποδισμένων χωμῶν χαὶ πόλεων 
τὰς χλήσεις ἐπιθεὶς ταῖς οἰχήσεσιν. ᾿Αντάμυναν οὖν, 
ὡς ἔφασχεν, ἐποιεῖτο τῶν ὧν εἰργάσατο πρὸς Βουλγώ- 


bus opportunum moliri possunt.Propterea inde 
discedens, cum nullus illi se opponeret, Italis ab 
eo penitus debellatis, universam Macedoniam ex- 
currit, preda ingenti locupletatus, urbes cum ipsis 
habitatoribus spolians funditusque evertens, eo 
animo ut si quandoRomani infortunio deseviente 
respirassent, propria oppida recuperare nequirent. 
QuareefundamentissustulitPhilippopolim, praecla- 
ram nimium atque egregiam urbem, que Hebro 
adjacet, alias deinceps 9$ universas, Heracleiam, 
Panium, Redestum, Chariupolim, Trajanupolim, 
Macrem, Claudiupolin, Mosynupolim, Peritheorion 
aliasque quamplurimas, quas enumerare opert& pre- 
tium non est.Multitudinem abigens circa Istri flu- 
B enta collocat et ex jam direptis oppidis et urbibus 
nomina propriis coloniis imponit, damna, ut ipse 
dictitabat, compensans, quibus imperator Basilius 
Bulgaros afflixerat, eumque fatebatur dici Bulga- 
roctonum, se vero Romeoctonum indigitabat. Is 
usque Thessalonicam perveniens laterali morbo 
vitam finit, vel ut aliiasserebant, ira Numinis tristi 
morte multatusest. Somniavit enim ab armato sibi 
adstante hasta latus confodi: nemo enim, nec men- 
tior, e memoria bominum totac iste calamitatibus 
Romanos afflixit, adeo ut a cane nomen illi imposi- 
tum sit, et Scylo-Joannes ab omnibus compella- 
retur. Cum enim Scythas sibi devinxisset affinitate 
cum illis contracta, et moressibi vindicaret ob fe- 
rociorem naturam immaniores, caedibus Romano- 


βους χαχῶν ὁ βασιλεὺς Baaüstoc, |P. 13] x«i καλεῖσθαι C rum admodum delectabatur. Hoc fatis functo soro- 


μὲν ἔλεγεν ἐχεῖνον Bov)yapoxróvoy (4), Ῥωμαιοχτό- 
νον δὲ ὠνόμαξεν ἑαυτόν, Μέχρι γοῦν χαταντήσας χαὶ 
αὐτῆς (5) τῆς Θεσσαλονίκης ἐχεῖσε θνήσχει πλευρί- 
τιδε νόσῳ κατασχεθεὶς, ὡς δέ τινες ἔλεγον ὅτι ix 
θεομηνίας αὐτῷ ὁ θάνατος γέγόνεν * ἔδοξε γὰρ αὐτῷ (6) 
xa0' ὕπνους ἔνοπλον ἄνδρα ἐπιστῆναι αὐτῷ καὶ δό- 


ris illius filius Phrorilas nomine, Scythide avia in 
matrimonium ducta regnum Bulgarorum occupat. 
Filius vero AsaniJoannes clam ereptus,ut diximus, 
ad Scythas asportatur. 47 Et hec quidem de Bul- 
garis : reliqua oratio, quibus gestasunt temporibus 
enodabit. 


ρατι πλῆξαί οἱ τὴν πλευράν. Ἦν γὰρ x«i ἀληθῶς ὡς οὐδέποτε τῇ Ῥωμαίων τοσαῦτα παρά rou ξυνέβη 


81 θαυμαστὴν — χεῖταν om. D. 


Theodori Dousze et Leonis Allatii nota. 


πρόν (quod est τὸ λαμπρόν) exstat in. Turco-Grecia 
Crusii. Sed de voceplus satis. Simile autem strata- 
gema legitur apud Livium xxi, 32, Annibalis, cum 
superato Pyreneo saltu ad Alpes pervenisset et 
montanos Gallos debellaret. Leguntur apud eum- 
dem hujuscemodi stratagemata alia, ignibus in 
castris etiam vacuis accensis ad fallendos hostes. 
Nam ad ignem nocturne in castris vigilie ageban- 
tur ; cujus rei crebramentio passim inlectione ve- 
terum occurrit:Horat.Od. t0, lib.i; Virgil.u 4Eneid.; 
Stat. Papin. Z'Aebaid., lib. iv, lib. vm et lib. xn ; 
Propert. Eleg. 4, lib. iv ; Tacitus aliique historici 
Vide Homerum sub finem viu Jliad. Nocturnum 
signum castrense ignis, diurnum fumus. Notavit 
Scholiastes Homeri ad J/iad. vxin ; pyrasque in- 
censas legoad speciem majoris exercitus apud Ni- 
cetam in Alexio Comneno Porphyrogenito ; sed et 
in militia ignium alius usus, nempe pro litteris ; 
quod elegantissimus Lipsius observit, De milit. 
Romam. lib. v, dialog. Dousa. 
(2) Μὴ ἔχων τὸ ἐμποδών. Gregoras, lib. 1, p. 

16. Vide etiam Choniatam in Balduino. Arx. 

|. (3) 'Ex βάθρων αὐτήν, Anna Comnena, Alezíad. 
lib. xiv. ALL. 


(4) Βουλγαροχτόνον, De bello Bulgarico et Ba- 
silii imp. triumphocirca annum 4016 consulendus 
Zonaras, Annal. tom. Ill, in Basilio Porphyroge- 
nito. Meminit et Nicephorus Gregoras. Dousa. 

Ὁ... 5) Καταντήσας χαὶ αὐτῆς. Minutatim omnia refert 
Choniata in Historia, et Joannes Stauracius, De 
miraculis S. Demetrii martyris. ALL. 

(6) Ἔδοξε γὰρ αὐτῷ. Hunc fuisse S. Demetrium 
martyrem Thessalonicensium patronum refert 
Joannes Stauracius, De Miraculis S. Demetrü : 
Τότε δὴ τότε ἀωρὶ τῶν νυχτῶν εἰς τέλος Θεὸς τὴν ἑαυτοῦ 
τῆς ἐχδιχήσεως ῥομφαίαν ἐστίλδωσε xal ὑπέθηξεν ὡς 
ἐν θηγάνῃ τῷ ἐ « τοῦ μάρτυρος. Καὶ αἴφνης ὁ 
ἄγρυπνος τῷ ὄντι φύλαξ καὶ πολιοῦχος ἡμῶν xci 

μέγας τοῦ μεγάλου βασιλέως στρατιώτης Δημήτριος 

φιππὸς ἐφ΄ ἵππον λευχοῦ τῷ Βουλγαράναχτι φαίνε- 
ται, χαὶ χαιρίαν ἀχοντέζει παραχρῆμα τὸν ἄθλιον. 

Ὁ δὲ μέγα παραντίχα ἀναχραγὼν κχατεδοᾶτο τοῦ 

ἀρχιστρατήγου τῆς στρατιᾶς αὐτοῦ Μαναστρᾶ ὡς 

δῆθεν τρωθεὶς ὑπ᾽ αὐτοῦ * τοῦτον γὰρ ἐδόχει ὁρᾶν 
ἱππαζόμενον, ᾧπερ εὐγενεῖ χαὶ λευχῷ ἵππῳ ἱππά- 

Gero, τῆς σχηνῆς ἔνδον γενόμενον, χαὶ λόγχην ἣν 

περιέ pr τῇ x«pdíx τούτον ἐμδάψαντα. Καὶ αὖθις 

κατ τούτου καὶ παλλάχις, ὡς xxl αὐτὸν ταῖς 


1019 GEORGII ACROPOLIT/E 10 


καχά 65, ὡς xci ὄνομα τεθῆναι τουτῳ (x χυνὸς τὴν ἐπίχλησιν ἔχον δ᾽. Σχυλοξζωάννης xal γὰρ ἐπεχλή 
τοῖς πᾶσι. Τὸ γὰρ τῶν Σχυθῶν γένος ἰδιοποιησάμενος χαὶ χοινωνήσας αὐτοῖς συγγενείας καὶ τρὸκ 
μετασχὼν ἔχ φύσεως θηριωδεστέρου, φόνοις ἐνετρύφα Ῥωμαίων. Ὡς γοῦν οὑτοσὶ ἑἐτεθνήχει, ὁ τ 
ἀδελφῆς αὐτοῦ παῖς Βορίλας τοὔνομα, τὴν Σχυθέδα θείαν γαμετὴν εἰληφὼς, τῆς ἀρχᾷς τῶν Βουλγὰρ 
γέγονεν ἐγχρατής. Τὸν δὲ τοῦ ᾿Ασὰν παῖδα Ἰωάννην 95 ἀφήλιχα ὄντα ἔτι χρύφα τις λαδὼν, ὡς εἰμ 
χειμεν, ἐπὶ τοὺς Σχύθας χεχώρηχεν. Καὶ ταῦτα μὲν τὰ περὶ Βουλγάρων - ὁ λόγος δὲ μετὰ ταῦτα - 
ἰδίοις ἐξιστορήσει καιροῖς 56, 

14. Michaeli porro, quem Epiro imperasse etpar- ἃ 


tem aliquam dominii Romani obtinuisse supra 
enuntiavimus, tres fuere fratres, Constantinus 
Theodorus et Manuel. Theodorus cum Theodoro 
Lascari imperatore vivebat, illi, quemadmodum 
et reliqui Romanorum morigerans atque obsequio- 
sus. Propterea Theodorum imperatorem Michael 
deprecatur ut eum ad se mitteret, quod nullum ge- 
nuinum filium adultum possideret(quem enim sus- 
ceperat Michael, ex pellice erat, de quo infra di- 
cemus), et mortem intempestam pertimesceret, et 
alios fratres ineptos ad dominandum judiearet. 
Theodorum imperator fratri Michaeli dimittit, cum 
prius jusjurandum (delitatis in semet et in succes- 
sores suos Romanorum imperatores exegisset. Sic 
dimissus cum fratre Michaele in communitate vite 
alque victus erat. Non multo post a servo Michael 
noctu in lectulo una cum uxore cubans (Romeo 
nomen erat parricide) interimitur. Quare Theo- 
dorus frater in dominatu, secum habens Constan- 
tinum et Manuelem fratres, succedit.Cum vero ad 
principatum incumberet, 98 imperii sui jura ni- 
mium extendit : namque ex Italis non parvam, ex 
Bulgaris vero multam regionem sue ditioni adjecit 
sibique Thessaliam, Achrida, Prilapum, Albanumet 
Dyrrhachium ipsum subegit ; ubi Petrum cum in- 
genti militum vi ex Italia venientem,et quasi Cpo- 
lin inter intenderet, à summo pontifice electum, de 


68 ἦν — γαχά om. D. 


"tcx OIn. ἢ. 10 αὐτοῦ D, omissis Ῥωμαίων χατάρξοντας. 


δὲ τὴν ἐπίχγησιν ἔχον om. D. 
χαὴλ δὲ, ὃν τῆς ᾿Ηπείρου χατάρξαι εἰοήχαμεν, τρεῖς D. 68 ἔχειν ἔτι παῖδα ἔνηδον E. 


ιδ΄, Ὁ δὲ Μιχαὴλ (7) ὃν ἱστορήσας ὃ λόγος: 
φθαχε τῆς Ἡπείρον χατάρξαι xai τινος μέρους * 
χώρας Ῥωμαίων, τρεῖς 51 χασιγνήτους ἐχέχτῃι 
τὸν Κωνσταντῖνον, τὸν Θεόδωρον x«i τὸν Meme 
ὧν ὁ μὲν Θεόδωρος τῷ βασιλεῖ Ῥωμαίων cuv 9» 
dopo rà Λάσχαρι, ὑπηρετῶν αὐτῷ ὡς καὶ οἱ m 
τῶν Ῥωμαίων. Διὰ τοῦτο παραχαλεξ τὸν βασὺ 
Θιόδωρον ὁ Μιχαὴλ, ἵνα τοῦτον πρὸς αὐτὸν ἐχπίᾳ 
διὰ τὸ μὴ ἔτι ἔχειν παῖδα εἰς ἤδην 68 ἐλθόντα, ἃ 
οὐδὲ γνήσιον (ὁ γὰρ αὐτῷ γεννηθεὶς Moya?)  & τὸ 
λακῆς ἐκείνῳ γεγένητο, περὶ οὗ ἐροῦμεν ἐν πὶ 
μετέπειτα 99), xal τοῦ θανάτου δὲ δεδιέναι τὸ ἄμ. 
τόὺς γὰρ λοιποὺς τῶν ἀδελφῶν ἀγνεῖς ἐγένωσχω à 
ἀρχήν. Τοῦτον δὲ τὸν Θεόδωρον ὁ βασιλεὺ, πέμε 
τῷ ἀδαφῷ Μιχαὴλ, ὄρχοις πρῶτον ἐμπεδωάμοι 
B πίστιν δουλείας éiq τοῦτον φυλάττειν χαὶ εἰς ro: 
μετ᾽ αὐτὸν 709 Ῥωμαίων κατάρξοντας. Ὃς xal pt 
χόμενος συνῆν τῷ ἀδελφῷ Μιχαήλ. Μετ᾿ οὐ πολὺ ὃ 
φονεύεται παρά τὸν τῶν ὑπυρετῶν ὁ Mty oh) νὺττι 
ἐπὶ τῆς χλίνης συγκαθεύδϑων τῇ γυναιχέ 11. CE 
μαῖος δὲ ἦν τῷ φονευτῇ τοὔνομα. Ἐπιλαμξανε 
γοῦν τῆς ἐξουσίας ἐχείνου ὁ ἀδέλφος Θεόδωρος, ἔχ 
x«l τοὺς ἀδῶφοὺς Κωνσταντῖνον χαὶ Μανου 
"Apkat δὲ βου)ηθεὶς πάνν ἐπηύξησε τὴν αὐτοῦ i 
χήν (8) - ἔχ τε γὰρ τῶν Ἰταλῶν οὐχ δ) ἐὙν xe 
ἐχτησατο, x&x τῶν Βουλγὰρων πολλήν - τὴν Tt | 
Θεσσαλίαν 13 ὑφ᾽ ἑαυτὸν ἐποιήσατο "Axpida τε: 
Πρῶαπον ᾿Αλθανόν τε χαὶ αὐτὸ Δυῤῥάχιεον, ἢ 


65 Ἰωάννου D. 656 καὶ --- χαὶροῖς om. D. 51} 
69 περὶ -- pt 
νύχτωρ --- γυναιχί om. D-  ** mpesma 


σατο γὰρ oux ὀλίγην χώραν ἔχ τε ᾿Ιταλῶν xat Βουλγάρων, xai τὴν Θεσσαλίαν D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


χραυγαις θορυθδηθέντα καὶ ἀναπηδήσαντα τῆς στρω- 
μνῆς (ἐν γειτόνων γὰρ ἦν αὐτῷ ἣ σχηνὴ) εἰσελθεῖν 
xai ἰδεῖν χαὶ φανῆναι, χαὶ ἀχοῦσαι ὥς Σύ μέ πρὸ 
βραχέος ἔφιππος τῷ λευχῷ σου ἵππῳ γενόμενος ἐν- 
teile χατέσφαξας δόρατι. Καὶ τὸν γενέσθαι περιδεᾶ, 
xai εἰπεῖν, « Μὴ σύ γε, βασιλεῦ" συμπάθησον, οἴχτει- 
ον. Οὐχ ἔστι τοῦτο, οὐχ ἔστι. Φασμα σοι γέγονεν, 


οὐχ ἀλήθεια’ » ᾿Εχεῖνος εἰς βάθος δεξάμενος τὸν 
πληγὴν ἐστροθεῖτο δεινῶς, ἐχέχραγε χαὶ ἀνωλόλυξε, 


Νυσσεται οὖν τὴν χοιλίαν εὐθὺς, x«i ῥοῦν ἰχανὸν 
ἀχραιφνεστάτου αἵματος χάτωθεν ἀποῤῥεῖ, ὅπως ἂν 
αφῇ ὁ ποῦς σοι, Δημήτριε, αἵματι τῶν ἐχθρῶν σον 
ὑπὲρ τῆς σῆς τῆσδε πόλεως. Καὶ ἄρχεται ἤδη λειπο- 
ψυχεῖν. Ταῦτα ἰδὼν ὁ τῆς δυνάμεως αὐτοῦ ἀρχιστρά- 
τηγος Μαναστρᾶς, ἧ τάχονς εἰχεν, ὑπτιον —TOUTOY 
ἐπιδιόάσας προτροπάδην φεύγει, xal χλέπτων τὴν 
σωτηρίαν μεθ᾽ ὅσου τάχους ὑποχωρεῖ, xat ἐπ αὐ- 
τοῦ xai σὺν αὐτῷ ἅπαν εχεῖνο τὸ μυριοπληθὲς στρα- 
τολογιχὸν, οὕτω ταχέως ὡς εἰ xxi Βορεχοαι τινὲς 
xara τούς θρυλλομένους τούτους ἐδίωχον- φόδος γὰρ 
αὐτοῖς xai τρόμος ἐπῆλθε χατὰ τινα ξένην ἀντιπερί- 
στυσιν. ᾿Αλλὰ γὰρ οὐχ εἰς μαχρὸν TUTO τὸ ἔξῇν, 
a) αυθεμηρὸν πρὸς  QÀiou δυσμὰς χατὰ τὸ ἐν ταῖς 


C ἱστορίαις ξῶον μονήμερον θνήσχει βιαέως οὕτως 
ἄθλιος τῆς οἰχείας χαχίας xal ματαιότυοτος δρενάρ 
νος τοὺς καρποὺς, μέχρις αὐτοῦ τρυγέου τὸ x 
τοῦ θυμοῦ ἐχπιὼν χαὶ τὸ τῆς ὀργῆς Κυρίον ποτέρι 
χαὶ μέμεθυσμένου θείου ξυροῦ εἰς ἔραν ἔλθι 
᾿Επεστράφη γὰρ ὁ πόνος αὐτοῦ εἰς » αὐτ 
x«i ἐπὶ χορυφὴν μὲν ἢ ἀδικία αὐτοῦ κατέδη, 
βόθρον δ᾽ ὃν εἰργάσατο πέπτωχε, xai μία μαρτυρ. 
βολὶς εἰς ἐχϑίχησιν ἥρχεσε τῶν πολλῶν üxsivov : 
χῶν, καί αἷμα ἐξέχεε δίχαιον τῶν ἐγχάτων & 
πολλῶν αἱμάτων ἀδίχων ἀντίπονον. ἴθ codice Ye 
cano 163 in margine historie Choniatse legit 
Οὗτός ἐστιν ὁ ἀσεδὴς Σχυλοϊωάννης értxAnOsig V 
ρον, ὃν vss» ὁ μέγας Δημήτριος προδύλως κι 
τῆς Θεσσαλονίχης ἐπιστρατεύσαντα, ὡς ἐν τοῖς ἢ 
νου θαύμασιν ἀναγέγραπται. Εἰ Infra: ᾿Ασεδέστ 

D ἀνθρώπων Σχυλοίωάννη Bookyapt, x«i ποῖος { 
ἀγριώτατος τοιαῦτα εἴργάσατο; Μὴ topor $ pu 
σου ψυχὴ τὴν τυχοῦσαν ἄνεσίν ποτε. ÀLL. 

(1) 'O δὲ Μιχαήλ. Causa quoque addit Grego! 
lib. 1, P. 13. ALL. . 

(8) Ἐπηύξησε τὴν αὐτοῦ ἀρχήν, Gregor 
lib. 2, p. 25. ALL. 


1021 


ANNALES. 


1022 


xai Πέτρον (9) μετά μεγίστης στρατιᾶς ἐξ ᾿Ιταλίας A. claratumque circa eadem loca imperatorem, Dyr- 


ὁρμώμενον χαὶ ὡς πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολιν πε- 
ποιημένον τὴν δίοδον, ἀνηγορευμένον πρὸς τοῦ 
πάππα (10) xai βασιλέα, αὐτοῦ που γεγενημένον 
προχειρωσάμενόν τε xai αὐτὸ τὸ Δυῤῥάχιον γενναίως 
χατετοοπώσατο,Ρ. 14] Ὁ μὲν οὖν ῥηθεὶς Πέτρος γαμ- 
δρὸς ὑπῆρχεν ἐπ’ ἀδελφῇ τοῦ πρώτως βασιλεύσαν- 
τος ix τοῦ Λατίνων μέρους Βαλδουῖνον xai τοῦ μετ᾽ 
αὐτὸν Ἐῤῥῆ, ἐχαλεῖτο δὲ ἡ αὐτῶν ἀδελφὴ ᾿Ιολέντα, 
ἐξ ἧς παῖδες τῷ Πέτρῳ γεγένηνταὶ τρεῖς, ὅ τε Φίλ- 
ἱππος, ὁ Ῥομπέρτος x«i ὁ Βαλδουϊνὸς 15, ὧν ὁ μέν 
Ῥομπέοτος καὶ ὁ Βαλδουῖνος τῆς Κωνσταντίνου 8ε- 
ξασιλεύχασι, τοῦ πρώτου αὐτῶν ἀδελφοῦ τοῦ Φιλίπ- 
που τῷ ἀδελφῷ Ῥομπέρτῳ τῆς βασιλείας παραχω- 
ρήσαντος, Ὑπῆρχον δέ σφισι xai ἀδελφαὶ, ὧν μία 
Μαρια ἦν, ἦ συνεζύγη ὁ βασιλεὺς Θεόδωρος. 'O μὲν 
οὖν δηλωθεὶς Θεόδωρος 15, χαθὼς εἰρήχειν, τὸ oi- 
χεῖον παραλαδὼν στράτευμα ἀντιτάττεται τῷ Πέτρῳ 
μιχρὸν ὑπερπηδήσαντι τὸ Δυῤῥάχιον xoi ἐν ταῖς τοῦ 
ῬΑλδανοῦ δυσχωρίαις γεγενημένῳ. Νιχῶσι γοῦν 


χατὰ χράτος 


rhachio preoccupato fortiter in fugam vertit.Petrus 
sororem primi ex Latinis Balduini et successoris 
illius Erici sibi matrimonio junxerat. Sorori nomen 
Jolente fuit, ex qua tres Petrus susceperat filios, 
Philippum, Robertum et Balduinum, quorum Ro- 
bertus et Balduinus, cum primus eorum frater 
Philippus Roberto administrandi imperii potesta- 
tem fecisset, Cpolis regionem tenuerunt. Ex eorum 
sororibus Maria Theodoro imperatori copulatur. 
Porro, quem supra innuimus, Theodorus, exeroitu 
coacto, Petro paululum Dyrrhachium preetergresso 
et inter Albani angustias adducto sese opponit. Ibi 
Theodori Comneni milites Latinorum copias stre- 
nue fundunt, oppressis universis, 99 adeo utom- 


p nescomprehensos vinculis alhigarint, impedimenta 


abripuerint, ipsumque etiam imperatorem Petrum 
gladio peremerint. Hac victoria res Romana haud 
minimum sublevata est. 

716 οἱ τοῦ Κομνηνοῦ 


Θεοδώρου τὸ τῶν 


Λατίνων στράτευμα, ὡς πάντας ἄρδην δεσμώτας ποιῆσαι σὺν πᾶσι σχεύεσι, χαὶ αὐτὸν δὲ τὸν βασδέα 
Πέτρον ἔργον μαχαίρας γενέσθαι (11). Τοῦτο δὴ τότε μέγα τοῖς Ῥωμαίοις ἐγεγόνει βοήθημα. 


18 xai προχειρωσάμενον τὸ Δυῤῥάχιον, ἐχ τοῦ Λατίνων μέρους Βαλδουΐνου x«i τοῦ μετ᾽ αὐτὸν Ἐῤῥῆ "T 
ναίως χατετροπώσατο, Γαμόρὸς δ᾽ ἦν ὁ Πέτρος Βαλδουΐνου ἐπ ἀδελφῇ Ιολέντᾳ, ἐξ ἧς παῖδες αὐτῷ Φίλιπ- 
πος, Ῥομπέρτος χαὶ Βαλδουῖνος D. 1" ὁ δὲ τῆς ᾿Ηπείρου Θεοδωρος τὸ D. 75 χατὰ xparoc om. D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(9) Ἔνθα x«i lMérpev. Anno 1219 Honorio III 
pontif. Rom. Petrus hie Corteneus ex comite An- 
tisiodorensi factus imperator Cpolitanus, eadem 
hac pagina diciturin prelio confossus occubuisse. 
AtAntonius Bonfinius (Rer. Ungar: Decad.Ill lib 
vii) tradit ipsum in Theodori Dyrrhachini tyranni 
carcere diem suum obiisse, Iole interim sivelolanta 
imperium ejus administrante Alii in Thessalie sal- 
tbus preeterjurisjurandi religionemet fidem inte- 


tis, carceri mancipantur. Leguntur ad eumdem 
Theodorum Honorii epistole, quibus eum tanti 
facinoris accusat, hortaturque ut legatum sedis 
apostolice etPetrum eximat vinculiset solutos abire 
sinat ; et ni pareat, minas gravissimas incutit. Et 
liberasse postmodum legatum pontificium comper- 
tum est. De Petro quid actum sit, silent historici. 
Dubium itaque est an in vinculis e vivis excesserit 
an libertati restitutus fuerit. Certe imperio reddi- 


reptum scribunt, et toto biennio in squalidoque C tus non est. Richardus de Sancto Germano in Chro- 


carcere fatigatum ac pene enectum tandem ob 
truncatum esse anno 1221. Dousa. 

(101) ᾿Ανηγορευμένον πρὸς τοῦ πάππα. Latini 
scriptoresrem aliter narrant, ferunt siquidem de- 
functo Henrico imperium abiis qui Cpoli erant 
delatum fuisse Andres Ungarite regi vel socero 
illius comiti Petro Antisiodorensi, de quo stalim 
Andreas pontificemHonorium llIIcertiorem reddi- 
dit. Petrus tamen potioribus suffragiis vocatus e 
Galliis Romam cum uxore et filiis et alio comitatu 
advolat, et ab Honorio diadematecingiturin eccle- 
sia S. Laurentiiextra muros, nequid juris Orientale 
imperium in Oecidentale comparasse videretur, et 
ne Cpolitani patriarche juribusinungendi Orientis 
imperatoris detraetum videretur.Honorius epis- 
tolaad partiareham Cpolitanum : Nos autem licet 
pluries denegassemus eisdem, ne quis posset que- 
mvis de superfluo suspicari. quod in Ecelesice 
Cpolitang prajudicium faceremus, quia timeba- 
(ur a multis ne,si sic nobis confusus abscederet. 
non solum sibi sed universoimperio grave dispen- 
dium immineret, condescendentes tandem ipsos 
sine tuo vel alterius pra judicio vel contempsu in 
ecclesia B. Laurentii foris muros urbis duximus 
solemniter coronandos. E: ul major auctoritas 
negotio acceddret, comitem illi dedit Joannem 
Columnan tit. S. Praxedis. ALL. 

(11) Ἔργον μαχαίρα γενέσθαι. Hoc quoque aliter 
narrant scriptores Latini,qui scribunt non armis, 
sed proditione et perfidia a Theodoro Comnenoca- 
ptum;nam cumin via feedus cum Theodoroiniis- 
set, invitatur a Theodoro, et in convivio tum ipse 
tumlegatus capiuntur,reliquis fugatis aut prostra- 


nico, nunc primum a doctissimo Ferdinando 
Ughello in /tali2 sacrae tom. Ill edito, anno 1217 : 
Petrus A ltissodorensis comes in Cpolis imperatorem 
electus est. Romam veniens cum consorte sua ab 
Honorio papa apud S. Laurentium extra muros 
urbis in imperatorem et imperatricem coronantur. 
Quiregnum intrantes et se Brundusium conferentes 
cum honesto militari exercitu, ibi dominum Joan- 
nem de Columna card. in Cpol. legatum venturum 
exspectant, cum quo infausto omine navigio 
transfretantes ad portum. Dyrrhachii pervenerunt. 
Qui pravo ducti consilio' imperatrice eos per mare 
praeunte ad civitatem Byzantium ,obsidere,et ezpu- 
gnare praviderunt Dyrrhachium.et cum parum 
proficerent ..... , αὖ obsidione civitatis ipsius di- 
gressi sunt. Qui errantes per devia et condensa 
silrarum a Grzcis interceptisunt ,dequibus nonnulli 
tn ore glad ii perierunt ,nonullivero capti sunt et car- 


D ceralisqualore una cum ipso imperatore consum 


. Ipse etiam cardinalis captus est et detentus. Hic 
miscetomnia etturbat BlondusDe gestis Venetorum: 
Joannes nunc imperator Venetis promiserat, si ab 
eisquiaC polidetulerunt cum habito a pontifice exer- 
citu Cpolim deportaretur, Dyrrhachtum eis recupe- 
rare, quam ur'bem Theodorus Epirotes furto dolis- 
quesurripuerat. Debellaturus autem Dyrrhachium 
imperator hinc [olem uxore, inde cardinalem Co- 
lumnam Cpolim jussit accedere, inchoataque est 
obsidio, e! oppugnationes per dies fere singulos in- 
tentata. Sed urbem veteri muro, quem Venetus in- 
staurasset, munitam Theodorus milite abundans ez 
Epiro fideli facile defensabat, adeo ut imperator 


4023 


GEORGII ACROPOLIT.E 


15. Verum rursus oratioin Theodorum Lascarim À εἶ" 'A2)Y' ὁ λόγος pot χαὶ πάλιν ἐπὶ τὸν f 


imperatorem deflectit. Huic ex Anna uxore, ut dixi, 


filie nate sunt tres, lrene, Maria et Eudocia. Ma- 


riam secundam Ungarie regis Hierosolymis per il. 
lius ditionem revertentis filio nuptum dederat, pri- 
mam Irenem Andronico Paleologo, quem et de- 
spotlre dignitate insigniverat, uxorem locurat : nec 
multo post Paleologus despota morte obit, et im- 
perator eam Joanni Duce, Batatze cognomine, qui 
e Didymotocho ortum duxerat et hinc protove- 
stiariiofficium administrabat,despondit. Imperatrix 
Anna antea vitam finierat. Hinc ex Armeniis uxo- 
rem accipit imperator, cui deinceps subiratus in 
Ciliciam illius patriam remittit, et cum sorore Ita- 
lorum principis (Roberto, ut innui, nomen erat et 
Erico patruo successerat) nuptias facit. Per Eri- 
cum res Romana et Theodorus imperator multum 
detrimenti cepit: cum enim esset fortis et ad 89 
pugnandum preceps etaudax, videreque Romanos 
depressos, et potissimum postquam sultanum im- 
perator Theodorus leto dedit: tunc enim Italum 


Θεόδωρον τὸν Λάσχαριν ἐφορμᾷ. Οὕτος γάρ, 
αὐτοῦ γαμετῆς “Αννης, ὡς ἔφην, τρεῖς ἐπο 
θυγατέρας. Εἰρήνην, Μαρίαν xai, Εὐδοχέαν. Ti 
Μαρίαν τὴν δευτέραν τῶν αὐτοῦ θυγατέρων τὲ 
Οὐγγρίας διερχομένῳ τὴν αὐτοῦ χώραν ἐχτι 
ροσολύμων εἰς χξδος ἐπὶ τῷ υἱῷ παραδέδωσι 
τῆν δὲ πρώτην αὐτοῦ θυγατέρα τὴν Ἐῤλρόνῃ 
ἀνδρὶ συζξεύγνυσι τῷ Παλαιολόγῳω ᾿Ανδρονέχ 
καὶ δεσπότην τετέμηχε. Μετ᾿ οὐ πολὺ δέ ὁ di 
Παλαιολόγος θνήσχει 16, xai προσλαμδάνετναι 
σιλεὺς εἰς γαμδρὸν ᾿Ιωάννην τὸν Δούκαν, oj 
τάτξης (14) τό ἐπίέχλην, x«i ἔκ Δεδυμοτοίχι 
ὡρμμένος͵ τὸ τοῦ πρωτοδεστιαρίτοῦ 77 — da 
ὀφφίκιον: Ἢ μὲν οὖν βασιλὶς “Ἄννα ἔφθη πρ 


B ῥοῦ τελευτῆσαι. ἠγάγετο 79 δὲ ἐξ ᾿Αρμενέίων 


γνναῖχα ὁ βασιλέύς. Δυσαρεστήσας δὲ προς 
ἐπὶ τὴν ἰδίαν πατρίδα τὸν Κιλικίαν 19 ἐχλ 
ἐπιφέρει δὲ αὐτῷ γαμετὴν τὴν τοῦ βασιλεύοντο 
Ἰταλῶν ἀδελφὴν, ὃς Ῥομπέρτος, ὡς ἔφην, ἐχι 
x«i τὸ θεῦον ᾿Εῤῥῆν διεδέξατο. Οὗτος xai | 


16 ὡς μέν τινες ἔφασχον ἐξ ἐρωτιχῶν διαθέσεων add. D. 17 τοὐπίπλην, ἐκ Διδυμοτοίχονυ δὲ πρωτοδι 
ριον ὄντα D. 18} βασίλισσα “Αννα προτετελευτήχει, ἥγετο D. 13 τὴν Κιλικίαν om. D. 


Theodori Ὠουδβῷ et Leonis Allatii note. 


potiridesperans sibiconstituerit abeundum. Etquia 
mediterraneas Macedonia urbes invisendi desiderio 
teneretur, petitam inter solvendam obsidionem a 
Theudoro fidei publica securitatem accepit. Secun- 
dum quam scripto sibi datam ad Arete amnis por- 
tumextensionemin Macedonia littora primam fecit. 
Inde adnemorosa Tempe delatus, cum ad montium 
saltus pervenisset,in silvis tectorumstructasa Teo 
doro duceinsidiasincidit, etabductus in teterrimum 
carcerem est conjectus. Primum hicJoannem Hiero- 
solymorum regem cum Petro Altissiodorensi con- 
fundit. Res Petri, et quidquid Petro acciderat, 
Joanni tribuit. [016 fuit uxor Petri, non Joannis, 
soror Balduini primi. Theodorus Michaelis frater 
eidem Michaeliin principatu successit, quem armis 
et virtute bellica auctiorem reddidit. lole tantum 
navigio Byzantium transfretavit: cardinalis Colum- 
na ejusdem Petriutilaborum comes, itaet carceris 
fuit Leguntur etiamnum littere Honrrii 11 ad 
eumdem Theodorum et alios, quibus sol icitat sub 
poenis etiam gravissimis Theodorum ut apostolice 
sedis legatum e custodia dimittat, alios ut factam 
injuriam vindicent et liberationem procurent. Ut 
dictaaliorum historicorum preteream, qui nec 
bello pugnasse cum Theodoro Petrum et legatum 
affirmant, sed exoratos a Theodoro, etiam promis- 
sis expensis ad ipsum Byzantium, per illius ditio- 
nem iter arripuisse etin convivio captos carceri 
fuisse mancipatos,reliqua multitudine, quam secum 
ducebant, profligata. Chronicon Fosse novse, Jor- 
danus, Ricardus de S. Germano, et alii. Liberet in 
his fidem suam Blondus, si potest, si vult sibi 
fidem in aliis baberi. Raphael quoque Volaterranus 
Theodorum hunc Epiri principem, qui Petro Altis- 
siodorensi insidias struxit, cum Theodoro Lascari 
Grecorum imperatore confundit ;narratque Petrum 
non carceri mancipatum, sed ab eodemin convivio 
obtruncatum. Sadellius, Ennead. IX, lib, v : Petrus 
Ahissiodorensis ab Honorio pontifice ?mperatoriis 
insignibus ornatus cum loanne Columna supremi 
ordinis antistite retro abiit : mittebatur si in Pan- 
noniam ad arma in Turcos comparanda.Ubi vero 
Brundusium ventum est,imperator Venetisnavibus 
cum uzore et liberis exceptus in Dalmatiam trans- 


C 


mittit, Joanne antistite ad camparandum bell 
pramisso. Ipseconatus est Dyrrhachium The 
ro. qui Epirum obtinebat, adimere. Gerebat 
pro imperatore Gracias, Veneti aliguapndo t 
instauraverant, ilia ez improviso sto inse 
prasidio. Veneto. éteque nomini gratificai 
tmperator,tum imperii smulum infens 
rat, aliquando hachium frustra oppugr 
Theodorus interim pacis studium assimw. 
Antisiodorensi insinuatus,ez hoste brevi fit h« 
Imperatorum ilaque comiter invitatum ἢ 
convivio obtruncat, neque fzdus nuper ictu: 

ue hospitalia jurareveritus. Α Li circa nemo 

hessalie loca, qus Tempevocant,insidüsa 1 
doro exceptum scribunt, atque in pot 
tem redactum invinculis asservatum. Ax. 

(12)'Eri τῷ vià παραδίδωσι. Bele $ ejus 
minis Ungarie regi, Andree 2, cui ex Hieros 
mitana expeditione cognomen Hierosolymis 
&dhesit cujusque hic mentio fit, filio, axo fü 
Maria, testantibus Ungarorum annalibe, qu 
Anton. Bonfinius, decad. Il, lib. vri. Qui we 
patris exprimeret, preter Eliam Reusnerum, 
neminem. Hic in Genealogico dicit fuisse Em 
nuelis imp. filiam ; in quo fallitur. Ex Logo! 
Mariam (Bele 4, utopinor, conjugem( clare T 
dori Lascaris fuisse filiam discimus. Quare c 
gandus hic ejus error, aliorumque fortassis, 
Ipsum sequuntur aut quos ipse duces bh: 

OUSA. 

13) Αννην. Εἰρήνην scribendum statim ᾿ 
cedentia et mox sequentiasatis manifesto o: 
dunt, ut pluribus opus non si ad vulgs 
scripturam redarguendam ac convince 
Dovsa. 

(1&) Ἰωάννην τὸν Δοῦχα τοῦ Βατοίτζῃ. ] 
nes Baptista Egnatius, Cuspinianus et ali ! 
Joannem, Ducam Batazem cognomento, corr 
Joannem Diplobatazium vocent. Dousa. 

(13) ᾿Ηγάγετο δὲ ἐξ ᾿Αρμενίων hujus Greg 
non meminit, qui scribit demortua prima u 
secundam duxisse sororem Roberti impera 
CPolitani, p. 21, 20. Αἴ. 


4020 ANNALES. 1096 


. Ἐῤῥῆς πολλὰ πράγματα παρέσχε Ῥωμαίοις χαὶ A militem, quo fultus cum 8118 nationis hominibus 
. αὐτῷ τῷ βασιλεῖ Θεοδώρῳ. ᾿Ανδρεῖος γὰρ ὧν, περὶ — audacter bellum conserebat, et quem imperator 
, μάχας ὀξύῤῥοπος, καὶ τεταπεινωμένα τὰ τῶν Ῥω- — Ericus metuebat quod in eo et genere nobiles et 
μαίων ὁρῶν, xai μάλιστα ἐξ δῦ ὅτου τὸν σουλτὰν mt- irato sibi ingenio viribus valentes conspiceren. 
φόνευχεν ὁ βασιλεὺς Θεόδωρος: τότε γὰρ τὸ ix ἴυ, perdidit. Preeterea, ut quidem memorant, de 
ᾧράγχων προσὸν αὐτῷ ἀπολώλεχε στράτευμα, ἐν — imperatoris victoria certior factus, «Lascaris, » ex- 
ᾧ xal τὰς πρὸς τοὺς ὁμογενεῖς τεθαῤῥηχὼς ἦν μά- clamat, « victus est, non vicit. » Sed ne diutius 
χας. Οὖς καὶ ὁ βασιλεὺς ᾿Εῤῥῆς ἐδεδίει’ mo) yàp — orationem protraham, vel hoc solo res conspicua 
ἦσαν ὀνομαστοὶ ἀπὸ τε γένους ἀπότε μὴν τῆς προσ- erit. Nympheum usque, cum nullus adversaretur, 
ούσης ἐκείνοις ἀνδρίας. Aux ταῦτα, ὥς φασι τινες, — castraposuit Ericus; indequerediens, partim preda 
xai τὴν τοῦ βασιλέως νίχην ἀχηχοὼς ὁ ᾿Εῤῥῆς, «Νενί- — partaopimus ac saturus, partim a laboribus fe- 
* xutat, » ἔφη, « ὁ Λάσχαρις, οὐ vtyixaxty.» [P. 415] ἵνα riari optans (neque enim in sustinendis bellorum 
γοῦν μὴ πολὺν κατατείνω λόγον τῆς ἱστορίας, τοῦτ᾽ certaminibus Latina natio perdurat), cum impera- 
ἂν μόνον εἰπὼν τὸ πᾶν παραστήσαιμι" μέχρι x«l — tore Theodoro fedus iniit; concordatumque est 
αὐτοῦ τοῦ Νυμφαίου (10) τὰς σκηνὰς ὁ 'Eppüc ἐπή- —Cimeni (sic enim mons Achirao adjacens appella- 
Ero, xar' ἐρημίαν πολλὴν, οὐδενὸς χωλύοντος δ΄, p tur) universa et ipsam Achiraum a Latinis possi- 


Ἐχεῖθέν τε ὑποστρέψας τὸ μὲν τοῖς χρατηθεῖσι xo- 
ρεσθεὶς, τὸ δὲ χαὶ ἐχεχειρίαν ἐθελήσας λαδεῖν (οὐ 
γὼρ ἄγαν καρτερικὸν τὸ Λατινικὸν φῦλον ἐν ταῖς 
μάχαις καθέστηχεν 93), εἰς ξυμδάσεις ἦλθε μετὰ τοῦ 
βασιλέως Θεοδώρον. Καὶ συνεφωνήθη τὰ μὲν τοῦ 
Κιμινᾶ πάντα (οὕτω γὰο τὸ ὄρος χαλεῖται τὸ ἐγγὺς 
τῆς ᾿Αχυράους τυγχάνον) μετὰ xal αὐτῆς τῆς ᾿Αχυ- 
ράους παρὰ τοῦ τῶν Φράγαλων γένους δεσπόξεσθαι, 
τὸν δέ Κάλαμον (χώμη δέ ἐστιν ὁ Κάλαμος, ἐξ οὗ 


deri, Calamum vero (id oppidum est, ex quo Neo- 
castrorum thema initium sumit) inhabitum de- 
seri ; quee sequerentur sub arbitrio esse imperatoris 
Theodori : ea erant Neocastra, Celbianum, Chliara, 
Pergamus,et que a latere erant Magidia et Opiscia. 
Preter hec alius etiam regionis imperator Theo- 
dorus $1 dominabatur, que a Lopadio princi- 
pium habens Prusam Nieeamque suo ambitu con- 
tinet. Et sic Theodoro imperatori res cesserant. 


τὸ των Νεοχάστρων (17) ἄρχεται θέμα) μένειν Gotxov, τὰ δὲ ἐντεῦθεν παρὰ τοῦ βασιλέως Θεοδώρου δεσπόξεσθαι" 
Νεόχαστρα δὲ ταῦτα ἦν xai Κελδιανὸν Χλίαρά τε xoi Πέργαμος xai τὰ πλαγίως ἐγχείμενα, Μαγίδιώ τε καὶ ᾿Οψέχια 
(18). ᾿γπῆρχε δὲ καὶ ἄλλη χώρα 95 τῷ βασιλεῖ Θεοδωρῳδή ἀπὸ τοῦ Λοπαδίου ἀρχομένη,χαιΠροῦσαν πέριλαμδάνουσα 


xai Νίχκιαν. Καὶ οὕτω μὲν ξυνέθη τῷ βασιλεῖ Θεοδώρῳ τὰ πράγματα 9^, 


tc. Ὁ δὲ εἰρημένος Ἐῤῥῆς (19), εἰ xol Φράγχος 
τὸ γένος ἐτύγχανεν, ἀλλ᾽ οὖν τοῖς Ῥωμαίοις xal 
ἐθαγενέσι τῆς Κωνσταντίνου ἱλαρώτερον προσεφέ- 
psro, x«i πολλοὺς εἶχε τοὺς μὲν τὸϊς μεγάλοις τού-- 
τον συντεταγμένους, τοὺς δὲ τοῖς στρατιῶταις, τὸ δὲ 
χοινὸν πλῆθος ὡς οἰχεῖον (20) περιεῖπε λαόν. Καὶ 
4*p πεοιγενόμενος τῶν Ῥωμαϊχῶν ἀστέων Λεντια- 
νῶν τε xai Ποιμανηνοῦ, xai ἄνδρας τὸν “Αρὴν πνέον- 
τας χαὶ ἔργά ψνχῆς γενναίας ἐνδειξαμένονυς ὡς 
ἕρμαιόν τι ἐδέξατο ἐφενρών. 'E» γὰρ τὸ τῶν Λεαντί- 
νων ἄστυ ὦστε χαὶ σήτει φαγεῖν χατηάγχασεν (21) 


80 βασιλέως ᾿Ιταλῶν Ῥομπέρτου ἀδελφήν. Καὶ τὸν θεῖον γὰ 


16. Sed Ericus licet Italus genere, Romanos ta- 
men et Byzantinos indigenas placidius sedatiusque 
amplectebatur, et ex illis plures inter primates col- 
locaverat, alios inter militem | adnumeraverat, 
plebem vero veluti proprium populum fovebat. 
Etenim Romanis urbibus Lentianis ac Peemaneno 
expugnantis, virosin illis Martem spirantes et editis 
facinoribus singulares preeter spem inventos in lu- 
cro deputavit. Nam Lentianis non modo custodes 
aquarum penuria afflixit, verum etfamis adeo ex- 
eruciavit ut scutorum nec non sagulorum pelles 


Ἐῤῥῆν ὁ Ῥόμπερτος διεδέξατο πολλὰ Ῥωμαίους 


ἡττήσαντα, μάλιστα δὲ ἐξ D. *! χατ᾽ ---χωλύοντος om. D. 33 τὸ μὲν ---- χαθέστηχεν om. D. 38 τά δ᾽ ἐντεῦθεν τάδε, 
Νεόχαστρα, Κελδιανόν, Χλίαρά τε xai Πέργαμος χαὶ τὰ πλαγίως ἐγχείμενα Μαλδία τε χαὶ ᾿Οψέκια παρὰ τοῦ βᾶσι- 
λέως Θεοδώρου δεσπόξεσθαι, Ὑπῆρχε δὲ τούτῳ καὶ ἄλλη χώρα ἡ D. 9* χαὶ οὕτω — πράγματα em. b 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


(160) Μέχρε καὶ αὐτοῦ τοῦ Νυμηφαίου. Multa de D 
expeditionibus Latinorum in Oriente narrat Cho- 
niata in Balduino. Arr. 

(17) Νεοχάστρὼν. Anna  Comnena, lib. xiv. 


ALL. 

(18) Μολδία, x«i ó[ix«. De themate Obsequii 
supra quedam attulimus in notis, Μολδία videtur 
Moldavia. Dovsa. 

(19) ᾿Εῤῥῆς. Balduini frater post mortem  Bal- 
duini tenuit et gubernavit imperium Cpolitanum 
annum unumetmenses quatuor absque imperato- 
rio titulo ; nemini enim, ita referente Niceta, p. 
847, popularium suorum regni inaugurationem 
condonare voluerunt,nisi Balduini morte explo- 
rata,quod summopere laudans Choniata in suos 
Grecos invehitur. ALL. 


(20) Τὸ δὲ χοινὸν πλῆθος ὡς 
mius in Chronico : 

Μεθ᾿ ὅν χατάρχει Λατίνων τῶν ἐν πόλει 
Κλῆσιν ᾿Εῤῥῆς σύναιμος ὧν Βαλδουΐνον, 
᾿Ανὴρ ἱλαρός, εὐμενὴς ὑπηχόοις, 

Πρὸς δὲ στρατηγὸς εὐσθενὴς, τολμητέας, 
᾿Οξύῤῥοπὸς τε πρὸς μάχας ἀντιπάλων, 
Καὶ στρατίώτας γεννάδας, ῥωμαλέους, 
Ἕλληνας ἄνδρας συντεταγμένους ἄγων, 
᾿Επίλεχτον φὰλαγγα x«i νικηφόρον. ALL. 

(24) Ἐν γὰρ τὸ τῶν Λεαντίνων ἄστν ὥστε καὶ 
σήτει φαγεῖν χατηνάγχκασεν, Corruptus locus. Sen- 
sum qualemcunque expressimus. In. quo tamen 
nobismet ipsis non satisfecimus. Neque etiam ami- 
cis. Quorum princeps Dusarumque ac. muliarum 
amor, Petrus Scriverius aliud suspicatus latere 


οἰχεῖον, 


Ephree- 


1977 


comedere compuivi vint. Morum etiam machinis 
adtnous wvrlo equatum, ideoque vaste ac profunde 
hjiantem unus post auum incendio bgua  superge- 
T€D* per quaJrag;nta aies defenderent. Tandem 
urbe perdomita, nullus ex defensoribus preeter ger- 
manurn itnperatoris Írairem, et qui ἔχετε pre. 
erat Dermocaitem, et lalicoglogum Andronicum, 
cui lrenem filiam imperator, ut antea diximus, col- 
locaverat, pretio redemptus est. Quin omnibus 
Ericus in unum convocatsetin turmas ac cohortes 
dissipats, ducibus 8.8 ex eodem genere assigna- 
tís, omnium principatum Theophilopulo Georgio 
commisit, et orientalium partium custodiam de- 
mandavit. 


47. Sub hoc Byzantii imperante ad reginam ur- 
bium a summo ponüUfice praesul ipsi legatum in- 
digitant) Pelagius nomine papae prierogativas om" 
nes referens ablegatur : namque calceos rubros 


GEORGII ACROPOLIT £. 


Ha 
Α τα χπ: Tw» zz2ri2wo RE: ἐγεστεέδων αὐτῶ» τὰ 
22 πιχουδιάσιχτον ταῖς ἔλεσιταξεν ix3 
Ξετον, πεῖα πε ιστας Ἐωφχαίᾶς TETOELOEXSYR in 
£2; ἐγ αττον τοῦτο, ἀαοιξαδὸν τῷ πυξχπία Tw 
ξωωα. kox-x$txw γῶν τοῦ — 
629 tt; εξ αὐτῶν σπορυται EL zb nU» τοῦ Lx. 
λέως X7723t2255 χαὶ ὃ εἰς κηέμονα τοῦ —— 
τὸς τεταγμένος Δερμυχαῖτχς χαὶ ὦ Da 2:52 7x; ] 

δρόνίαος, C». ὡς ὁ λόγος τύςϑαχε OradecEt rz 

TX» $7,x-iom αὐτοῦ Εὐρχνχν γαμβρὸν ὁ Θαπῶ.: τὰ 
ἐμάέετο. [xx δὲ τοὺς ἄλλους: ὁ Ἕρεςς 


x21 τεῖος 


ξισαε)οστες 


μενος χαι χατὺ Ü/X; συντάξας  XEt 622 E»Ei. EOD 
παραδοὺς ξγεμονας, ὑπερέχειν δὲ πάντων τὸ δὰ 
γυσπολον Γεωργιον παρασχευάσας, τχν τῶ 
τωκχῶν μερῶν φυλαχζν αὐτοῖς ἐνεπίστευσε. 

iy. Τουτοί δὲ τοῦ Ἐρῤξ τῆς Κωνσταντίνου n 


B ἄρχοντος ἀπεστάλς παρὰ τοῦ παππα 29; 7 
Basüide τῶν zou» ἀρχιερεὺς, ὃν xa 2no 


αὐτοί φασι, τούνομα Πέύάγιον (22), ἅπαντα -:» 


Theodon Dousa et Leonis Allatii nota. 


adbibuit familiarissimum sibi communemque ami- 
eum nostrum Danielem Heinsium ; cui viro quid 
Gr&ecie, quid Latine debeant littere, limatissimi 
ejus ingenii iminortales fetus summorumque ac 
eruditissimorum hominum de illo judicia abunde 
testantur, et sentiet maximo cum emolumento 
steritas. 1s conjectura ex tempore nata, et divina 
prorsus (ita me Deus amet) divinatione depravatis- 
simumhunc locuin ita interpolanduin dixit : Ἕν γὰρ 
τῷ τῶν Λιαντίνων ἄστει οὐ μόνον σπάνις ὕδατος 
τοὺς ψυλάσσοντας ἐξέχαυσε, λιμός τε, ὥστε σχυτο- 
φαγεῖν χατηνάγχασεν ἀπὸ ἀσπίδων χαὶ ἐφεστρίϑων 
αὐτῶν, Hoc 6581. : ἡ Leantinorum quippe oppido 
haud tantum aqua penuría prasidiarios urgebat ac 
fames, adeo ut clypeorum et sagorum coría mande- 
rent, verum etiam, etc., vel ad verbum adeo ut 
clypeis ac sagis coria manducare | cogerentur. De 
cujus lectionis veritate ne dubita Dovsa. 

22) ns)», Fuit hic Pelagius episcopus car- 
dinalis Albanus, legatus in Syria et Egypto, ubi 
obiit, sub Honorio ΠΠ pontif. Hom. presbyler cardi- 
nalis tituli sive ecclesie S. Praxedis. Vide Onu- 
frium Paninium et Alfonsum Ciaconium in ponti- 
ficum et cardinalium historia. Jacobus de Vitriaco 
Acconensis circa illa tempora episcopus in epistola 
ad Lotharingos suos, de captione Damiate ; Igitur 
nonís Novembris, Salvatore mundi regnante, do- 
iino Petro Albanensi episcopo apostolica sedis le- 
gato solemniter vigilante, anno gratie 1219 capta 
est Damiata. Petrum hunc euindem cum Pelagio 
credere quid vetat? An non et sic. rescribendum ? 
Pelagii Albanensis episcopi ac legati diserte memi- 
nit in eadem historia Oliverius scholasticus Colo- 
niensis epist. ad Engelbertum archiepise. Colon. 
et Matheus Paris Anglus in historia majore ad an- 
num 1219. Aliique scriptores consentiunt, tam ve- 
teres quamrecentes; ex quorum numero videantur 
Paulus /£milius, Histor. Gallor. lib. vi, et Ubbo 
Emmius, /ter. Frísicar. lib. vin, recentes quidem 
ambo sed elegantes et accurati scriptores. Verum 
Ubbo noster variare auctores in pontificii legati 
nomine adnotat, quosdam Pelagium, quosdam Co- 
lumnam ingerentes, Blondus, Zlistor. decad. 1], 
lib. vir; Bonfinius, Zter. Ungar. decad. 11, lib. vit, 
et alii cardinalem Columnam hie agnoscunt. Cu- 
spinianus (Platinam in. Vita Ilonorii III secutus) 
in) Petro Antisiodorensi imp. Cpolitano : Est. (um 
Joannes cardinalis de Columno legatus declaratus 
(ab Honorio pontiics) ad Aris res reformandas, 


cum copus abInnocentio ezcitatis.De Pelagioaw 
nymus Zistoriz orientalis et Captae Damiatz « 
riptor apud Vincent. Bellovacens., Spec. Zistor. 
lib. xxxi, 138: Damiata multis labwióxs ca- 
pta et per annum vel amplius a nostis 2, 
postmodum Pelagio cardinali εἰ (egato Templa- 
riis et Hospitalariis totoque exercitu C hristno- 
rum exceptorege Hierusalem Joanne,qui ob quaa 
dam discordiam inter ipsum et legatur mota 
ab exercitu recessit, a Soldano per in [furcurim 
captis et graviter aMictis,redditaest paganis. Da 
cordis hujus fomitem an fortem, nisi fallor, saí 
liquere existimoex historia Pauli £milii, quem vi 
delocosupra citato ; etex eo Meyerad annum 499], 
Docsa.— Pelagiuscardinalis Albanensis episcop: 
legatusabInnocentio III Cpolin mittitur, summ: 
auctoritate instructus, ut Greecos, qui Latinis 
bant,a schismate abduceret atque ad. Ecclesis s- 
num revocaret. Narrathocidem Sabellicus, Eane- 
ad. IX, lib. v : Henricusimperator C hristianz pe- 
tatis observantissimus se adjutorem prabuit l- 
mani pontificis, legatoad hoc Byzantium misse, a 
Gracos subigeretad Romana Ecclesiae ritum sm 
cipiendum. Virea res moveri capta est, am Κ᾽. 
ditio ingens civitatem invasit, Grz:cis reliant 
tibus imperatoris officium esse arma curam, Δ 
sacra ; satis superque ase datum, qui suam poss 
essent Ecclesiam fiomana subjectam renuntiari. 
Henricus retictis cum sua pertinacia Graecisadun- 
perii constitutionem convertitur. Id tamen noà 
Grecorum pertinacia, sed legati imprudentia el 
nimio in rebus exsequendis ardore, colligi potes! 
ex aliis quoque hujusce Pelagii actionibus. Nam 
plerique omnes, ut narrat Spondanus anno 1224, 
num. 19, Damiatc amissionis dedecus in Peie 
gium rejiciunt, qui contra omnium militariun 
ducum sententiam, ipse earum rerum ἐπ ΡΟΣ 
alienissimo tempore vi censurarum adversurm 
tanum castra movere inconsulte coegerit, e t*- 
tum non ignavissima morti vel turpissima sere 
tuti. florentissimum Christianorum — exercitum 
objecerit, quo vel tum universam Syriam et com- 
modiori tempore etiam £gyptum et Babylonem 
totumque Orientem subjugare facillimam fuisset. 
Nec minus hac sua legatione asperius functum 
fuisse, adeoque neque apud imperatorem, neque 
apud Grrecos aliquid profecisse traditidem Spon- 
danus anno 1213 num. 24, ALL. 


1029 
νόμια τοῦ πάππα φέροντα' ἐρυθροδαφῇ (23) xai γὰρ A 
ὑπεδέδετο πέδιλα, ix τῆς αὐτῆς δὲ [Ρ. 16] χροιᾶς καὶ 
τὰ ἐνδύματα εἶχε, καὶ f) ἐφεστρὶς δὲ τοῦ ἵππου χαὶ 
τὰ χαλινὰ τῷ τοιούτῳ ἐθάπτοντο χρώματι. ἴβθους 
δὲ τυχὼν ἀγριωτέρου xai ἀλαξονείᾳ χρώμενος πολλὰ 
δεινὰ ἐνεδείξατο ἐπὶ τοῖς τῆς Κωνσταντίνου — otxá- 
τορσι. Καὶ ἡ σχῆψις ὡς εὔλογος" ἐναάγχαξε x«l γὰρ 
τοὺς πάντας τῇ τῆς πρεσθυτέρας Ῥωμὴς ὑποχύψαι 
ὑποταγῆ. Ἐντεῦθεν χαθείργνυντο μοναχοὶ, ἱερεῖς 
ἐδεσμοῦντο, χαὶ vaóg ἅπας ἐχέχλειστο. Καὶ ἦν ἐν 
αὐτῷ δυοῖν θάτερον, ἢ ὁμολογῆσαι τὸν πάππαν πρῶ- 
coy ἀρχιερέα (24) χαὶ τούτου τὴν μνήμην ἐν ἱερο- 
τελεστίαις ποιεῖν (25), ἦ θάνατον εἶναι τῷ μὴ δια- 
πραξαμένῳ τοῦτο τὸ ἐπιτίμιον. Τοῦτο εἰς βαρυθυμίαν 
ἦγε τοὺς οἰχήτορας τῆς Κωνσταντίνου, xai μάλιστα 
τῶν ἄλλων τοὺς προὔχοντας, οἵ χαὶ πρὸς τὸν βα- 
σιλέα ᾿Εῤῥῆν ἀφιφμένοι, « Ἠμεῖς piv, » ἔφασαν, 
ἄλλον γεγονότες γένους, καὶ ἄλλον ἀρχιερέα 
ἔχοντες, ἑαυτοὺς τῷ χράτει σου ὑπετάξαμεν ὥστε 
ἡμῶν, οὐ μήν γε ψυχιχῶς 
x«l πνευματιχῶς. Σοῦ μὲν γὰρ ἐν πολέμῳ ὑπερ- 
μαχεῖσθαι τῶν ἀναγχαίων, τῶν δ' ἡμετέρων ἐχ- 
στῆναι σεβασμάτων χαὶ θρησχευμάτων τῶν ἀδυ- 
νάτων πάντη χαθέστηχεν. Ἢ γοῦν λῦσον mpi, τὰ 
ἐπελθόντα δεινὰ, ἢ ἄφες ὡς ἐλευθέρους ἐν τοῖς ἐθα- 
γενέσιν ἀφῖχθαι. » Ταῦτ᾽ εἶπον, κἀχεῖνος μὴ βουλόμε- 
νος ἐν στερήσει γενέσθαι τοσούτων χαλῶν χαάγαθῶν 
ἀνθρώπων, χαὶ ἄχοντος τοῦ εἰρημένου λεγάτου τούς 


« 


σωματιχῶς χατάρχειν 


ANNALES. 


1030 


induebat, neque diversicoloribus indumentis ami- 
ciebatur, quinimo equi sagulum el frena eodem 
inficiebantur veneno. Et cum moribus esset imma- 
nioribus, fastus ac insolentie plenus, nimium in 
Byzantinos seviit. Et propositum a ratione aber- 
rare non videbatur : omnes enim, ut veteri Rome 
colla subjicerent, compellebat. Hinc monachi in 
carcerem impingi, sacerdotes in vincula, et templa 
omnia occludi, nec preter heec duo tertium statui 

etenim vel papam primum omnium pontificem fa- 
terentur, illiusque inter sacrorum solemnia me- 
moriam facerent, vel qui id abnuissent, morte pen- 
derent poenam. Hoc Byzantii accole, et inter eos 
primas obtinentes, angi excruciarique animo et ad 
Ericum imperatorem profecti, « Nos, » inquiunt, 


B « alio genere orti aliumque habentes pontificem 


nosmet[imperio tuo et potestati subjecimus, ita ut 
incorpora, non in animum et spiritum dominareris. 
Namque in tui defensionem, dum bellum geritur, 
33 arma'capere necesse est : at nostris ritibus et 
ceremoniis ut'cedamus fieri omnino nequit. Aut 
itaque nos ab urgenti discrimine libera, aut tan- 
quam liberis ad indigenas aditionem dato. » Sic 
locuti. Ille cum tot probis optimisque viris privari 
nollet, etiam invito legato templa reseravit, vincu- 
lis custodiisque monachos ac sacerdotes liberavit, 
et tempestatem, qua tunc Byzantium jactabatur, 
sedavit. Multi vero ex monachis, antequam hec 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 
(23) Ἑρυθροδαρῆ. Ex rerum Latinarum ignora- C tractarupt Orientales. Quo nomine hec ad ipsos ἃ 


tione factum est ut Acropolita,quod ex more illius 
gentis esset,ad fastum etinsolentiam traheret. Quis 
enim nescit rubra indumenta et reliqua cardina- 
lium supellectilis rubro colore inficis. Non tamen 
inde sequitur, quicunque apud eam nationem ru- 
bris utuntur vestibus, cardinales esse ut nugacis- 
sime argutatur Zacharias Gergenus in sua Cate- 
chesi, qui cum vidisset papam in sede deferri ab 
hominibus rubris amictis vestibus,inconsiderate 
et plane ridicule enuntiavit papam cardinalium 
quatuor humeris subvehi satellito stipatum, τὸν 
στάχουσι τέσσαρες χαρδινάλεις μὲ δορυφόρους, ALL. 
(24) Τὸν πάπαν πρῶτον ἀρχιερέα. Nempe jam 
olim de primatu contentio fuit inter Rouuaanum 
pontificem et patriarcham Cpolitanum ; quam de- 
cidit Justinianus et Rome Cpolim subjecit. Patet 
ex Novella 131. Fecitidem Phocas rogante Boni- 
facio pontifice ; de quo Paulus Warnefridus, De 
Gest. Longobard. lib. 1v,cap. 37. Romanusque D 
pontifex semper primatum asserere studuit, recla- 
mante licet et multum repugnante patriarcha,do- 
nec sub Balduino Flandro capta urbe fugatoque 
atriarcha Greco, Venetoque Thoma Mauroceno 
(primo ex Latinis patriarcha) electo, Orientalis 
cclesia, cujus olim metropolis erat Cpolis, cum 
imperatore et universo imperio ejus capiti suo Ro- 
mano pontifici, sicut fuit antiquitusrenodata, Ro- 
mana Ecclesia sese esse filiam recognoceret ; ipse 
etiam patriarcha huic aspirans operi et applau- 
dens,se dignitatis suc pallium asummo Romano 
ponti fice recepturum promitteret. Verba sunt 
Henrici (qui Meyero est Hugo) comitis de Sancto 
Paulo, ex epi stola scripta Cpoli, quam annalibus 
suis inserit Godefridus monachus; qui exstat Re- 
rum Germanicarum tomo Freheriano primo. Hec 
acciderunt anno 1203. Sed statim, ut videtur, dis- 
siluit hec concordia, jugumque Occidentale de- 


pontifice Romano videtur instituta legatio, de qua 
insignis Logothete locus. Sed Pelagius legatus sur- 
dis cecinit, favente Cpolitanis imperatore Henrico 
Balduini fratre. Quanquam anno 1215,tempore Con- 
cilii Romani, Orientalis Ecclesia, quo antea inau- 
ditum f'uit,se subditam Romans Ecclesi exhibuit. 
Nam Cpoli duo in patriarcham electi Romam vene- 
runt, quos ambos papa consilio cardinalium depo- 
suit, et tertium substituit et investivit et ad sedem 
propriam remisit. Refert idem monachus in Anna- 
lidus. Dousa. 

(25). Τούτου τὴν μνήμην ἐν ἱεροτελεστίαις 
ἐχφωνεῖν. Hac de re, nempe ut in sacris hymno- 
diis Greecorum pape Romani mentio fieret et me- 
moria coleretur, diuturna, ut et de primatu (de 
quo jam diximus | contentio fuit inter Ecclesiam 

omanam et Cpolitanam, duravitque ea ad tem- 
pora Michaelis Paleologi, sub quo composita con- 
troversia illa unitseque Ecclesie etsi neque ista 
unio perseveravit. Hec tria tum paciscebantur, 
primo ut a Cpolitanis in hymnodiis pape Romani 
cum quatuor patriarchis mentio fieret, secundo ut 
liceret cuivis Romam veterem tanquam majus tri- 
bunal provocare, tertio ut pape Romano in om- 
nibus deferretur principatus.Auctores Nicephorus 
Gregoras Histor. Byzant. lib. 5, Georgius Phranza 
Chronici Orientalis lib. 1, cap. 6, Georgius Pachy- 
merius in Excerptis Histor. lib 5, aliique. Sed non 
steterunt postea hoc pacto Greci, et pontificis 
memoriam dedignati sunt ; idcirco monet Paleo- 
logos in epis*ola cardinalis Bessarion, inculcatque 
τὸ μνημόσυνον τοῦ πάππα. Vide erudissimum Meur- 
sium in Glossario voce πατριάρχης, etin notis ad 
epistolam illam Bessarionis Graeco barbaram, una 
cum illustris Hesychii opusculis super editam et 
doctissime explicatam. Dousa. 


1031 


Theodorum commigrarunt, quibus illius mandato 


GEORGII ACROPOLITJE 1031 
gererentur, Cpoli excedentes ad imperatorem A τε ναοὺς ἀνέωξε, x«i τοὺς ὅσοι ταῖς εἰρπταῖς ὅσαι 
χατισχημένοι μοναχούς τε χαὶ ἱερεῖς ἀπολέλυχι, 


monasteria ad habitandum assignata sunt. Et sacer- 
dotes Niceam petentes, partim patriarchali clero 
adnumerati, partim locis sacris oblectati, libere 
vitam traduxere. Et heec quidem hoc modo ac im- 
peratore Cpolitano Erico gesta sunt. 


x«i τὸν χατασχόντα τότε τὴ, Κωνσταντινου χλύδωνε 
χατεστόρεσε δῆ, Πολλοὶ δὲ τῶν μοναχῶν (26) προεξ. 
ἦλθον, xal αὐτοῖς προστάξει τούτον μοναὶ πρὸς 
ἐόντες τῆς Κωνσταντίνου τῷ βασιλεῖ Θεοδωρῳ προσ. 
χαταμονὴν ἐπιδέδονται. Καὶ πρεσδύτεροι δὲ πρὸς τὴν 


Νίχαιαν ἀπιόητες οἱ μὲν τῷ πατριαρχιχῷ χλήρῳ συγχατελέγησαν, οἱ δὲ θείοις ἐνασμείσαντες τοῖς συχιὶ 


ἐλευθέρως ἐδίωσαν. Καὶ οὕτω μὲν ἐγεγόνει ταῦτα παρὰ τοῦ τότε βασιλεύοντος τῆς 


18. Erico fato functo frater illius Robertus mol- 
lius negotiis incumbebat. Hujus soror imperatori 
nupserat. Paucis elapsis annis cum Cpolitanus 
imperator Robertus uxori non esset obnoxius, 
imperator impium facinus patrare sibi in animo 
proposuit, studens eum  Eudocis filie alligare 


sibique generum assumere. Hinc dissidia inter B 


Manualem tunc temporis patriarcham $4 atque 
imperatorem suborta sunt, cum neutiquam &deo 
infandis nuptiis consensum ille prestaret. Verum 
imperator, quod optabat, prestarenon potuit. Non- 
dum enim illa Cpolim transmissa, dum apparent 
nuptias, vitam finit, generi suo Joanni Duce 
imperio relicto: nullum enim habebat puberem 
filium, namque bini ex imperatrice Anna suscepti 
ante obierant, et ex Armenia filius unicus erat 
octennis, cum pater illius etimperator vita defecit. 
Quod itaque ille masculo filio eoque pubere desti- 
tueretur, flie suse maritus imperii heres fit. 
55 xal τὸν -- χατεστόρεσε om. D. 


Κωνσταντένου "'Epj 
tQ. Τούτου δὲ τελευτήσαντος (27) ὁ ἀϑελφὸς αὐτὼ 
Ῥομπέρτος (28) μαλαχώτέρον ἐχρᾶτο τοῖς πράγμαει. 
'Τούτου τὴν ἀδελφὴν εἰς γαμετὴν εἰλήφει ὁ βασιλεύς. 
Οὐ πολλοὲ παρῆλθον ἐνιαυτοὶ, xci ἐπεὶ ὁ τῆς ἔων. 
σταντινουπόλεως βασιλεὺς Ῥομπέρτος οὐκ ien 
συξυγῆναι γυναικὶ, παράνομόν τι πρᾶγμα aoi 
ται ὁ βασιλεὺς διαπράξασθαι. ἐπὶ γὰρ τῇ Üvyen 
αὐτοῦ Εὐδοχίᾳ προσλαδέσθαι τοντονὶ γαμόρον ip 
τίσατο. Ἔνθεν roi καὶ ἔρις ἐχ τοῦ τότε πατριαρχιὼ» 
τος Μανουὴλ τῶ βασιλεῖ ξυμδεθήχει, μὴ δ᾽ ὅλως ἡ 
τοιαύτη ἀθεσμογαμίᾳα συγαχατανεύοντος, — "Aller 
ἔφθασεν ὁ βασιλεὺς τέρματι δοῦναι τὸ θέλωημε *& 
πὼ γὰρ στείλας ταύτην εἰς Κωσταντινούπολιν, € 
ηὐτρέπιξε, καταλύει τὸν βίον, τὴν βασιλείαν χατα- 
λιπὼν τῷ γαμθρῷ αὐτοῦ Ἰωάννη τῷ Δούχᾳ. OU γὰρ 
εἶχεν ἀῤῥενα παῖδα [Ρ.47] εἰς ἤὅδην ἐλθόντα- ὀΐ 
γὰρ δύο ἐκ τῆς βασϊλίδος “Αννης ἔσχτεεν ἄῤῥενας 
παῖδας, τεθνάναι προὔφθασαν, ἐκ δὲ τῆς ἔξ put 
νίων ὡρμημένης ἕν παιδίον ἀῤῥενα πεποίηκεν (2399), 


Theodori Douse et Leonis Allatii ποῖῷ. 
(26) De monachis et hieromonachis distincte suis C verii verbasunt) inloco tam conspicuo tolerarino 


locis notavit edecumata quedam idem doctissimus 
amicus noster in Glossario. Vide in ἱερομόναχος et 
μοναχός. Dousa. 

(97) ἸΤούτον δὲ τελευτήσαντος. Henrico suc- 
cedit Robertus, vir non adeo fortis et acris et ma- 
gni animi dux, Ephremius in Chronico : 

Τούτων χατάρχει Ῥομπέρτος Βυζαντίδος 
Πράγμασι χοινοῖς μαλακῶς κεχρημένος 
Μετ᾿ ἙἘῤῥῆν χατάρξαντα τὸν τεθνηχότα 
A'ptioy ἀνδρα xai ῥωμαλέον. ALL. 

(28) Ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Ῥομπέρτος. Quod au- 
ctor hic dicit Robertum Henrici fratrem fuisse, 
id vero falsissimum est. Imo nepos fuit ex Jolanta 
sive Yolauthide, sorore ipsius (filiam quoque per- 
peram vocat Jo. Baptista Egnatius et Cuspinianus) 
nupta Petro Corteneo comiti Auxerre sive Anti- 
siodorensi, qui et ipse imperator fuit et cui suc- 
cessit Robertus. Aliud egit itaque Logotheta, si ita 


debet. Dousa — Videtur Robertus hic in imperie 
administrando fuisse tenerior,amoribusque etotie 
indulsisse.Cui opinioni Paulus milios subscribit, 
lib. vri, ubi verbaejus sic habent : Robertus A itis 
siodorensis Graacorum Augustus virginem nobili- 
tatis Byzantias formosissimam, sed quae desponsa 
jam fuerat Burgundioni cuidam juveni ftorenti- 
simo, sibi matrimonio consociatM, matre puella 
auctore, Uelaque his multosplendidioribus nuptiis. 
Laetitia innecem vertit. Burgundio injuria παρὸ 
irritatus quam Casaris nomine deterritus, sms 
coacta in domum socrus irruptione facte, neotm 
nuptam auribus desectis, truncis naribus deor 
mavit, anum mari prozimo mersit, ete. Tru 
cum hoc exemplum etiam Joan. Baptista Egnal- 
us, Cuspinianus aliique commemorant, ita ut vi 
deatur Robertus fuisse Veneris quama Martis 

sior. Sanehocloco noster paucis ejus indolem mo- 


scripsit. Nam supra disertis verbis dixit Petrum D resque denotat quasi degenerantis ἃ virtute m& 


ex Jolanta Balduini sorore propagasse Philippum, 
Robertum et Balduinum, Robertumque ac Baldui- 
num ipsi imperio successisse, cedente ultro Philip- 
po maximo natu. Aberravit igiturhic ejus mens, an 
manus ? Visi culpa he:c rejicienda sit in librarios ; 
de quo me amicus meus sumus, antiquitatis illu- 
strands οἱ historie vindicande studiosissimus, 
Petrus Scriverius submonuit, nempe hic scriben- 
dum ὁ ἀδλφιδοὺς αὐτοῦ, id est nepos ex fratre vel 
sorore, vel forte ὁ ἀδελφόπαις pro eodem. Vide 
Eustathium Pollucem aliosque lexicographos.Con- 
stantinus Manasses in opere historico versibus poli- 
ticis concepto vocat Justinum τὸν ἀδελφόπαιδα Ju- 
stiniani ; 

Ἔνθεν τοι μέλλων τελεὑτᾷν xal γῆθεν με ταχαίνειν] 

'Eri τὸν ἀδελφόπαιδ α βλέπει τὸν ἸἸουστῖνον. 
Elige utrum malis. Sane evidentissimus error (Scri- 


jorum. Balduinus I ita se gessit, utipais ab hosti 

us Latini nominis preclarissime &tus sil 
Nam hunc Nicetas ita commendat: Vir erat piusd 
modestus, ne impudico quidem aspectu muls 
intuitus, quamdiu ab sua conjuge abfuerat (in με 
parte vel Ipsi Scipioni preferendus). Vacabatdit 
nis laudibus, necessitatibus conflictrantes suMtt- 
bat. Suzsententiz adversantes equo animo qulit- 
bat. Et quod maximum est, bis qual&bet hebdomt 
de vesperi proclamari jubebat ne quis $n suo 
latio cubaret, qui alienam mulierem attigisset. 
bus humanis valedixisse perhibetur Robertus 88- 
no 1228, imperii annis 7 vixdum expletis. Douss. 

(29) Nota Acropolitam unum filium masculum 

octennem Theodoro tribuere ex Armenia uxore 
susceptum, Gregoram p.2&nullum illum babuisse 
asserere, ALL. 


4038 


ANNALES. 


1034 


ὑπὲρ ὀχταετὲς ἦν ἡνίχα ὁ βασιλεὺς x«l πατὴρ αὐτοῦ A Imperator Theodorus Lascaris annos quinque et 


ἐτεθνήχει. Διὰ πο ἀμοιρεῖν γοῦν αὐτὸν ἄῤῥενος ἐνή- 
Gov γονῆς ὁ ἐπὶ τῇ θυγατρὶ γαμθρὸς κὐτοῦ “τῆς βα- 
σιλείας χληρονομεῖ. "Hw δὲ ὁ βασιλεύς Θεόδωρος ὁ 
Λάσχαρις, ὁπότε τὸ τἔλος ἔσχε τοῦ βίον, τῶν μὲν 
τεσσαράχοντα πέντε ἐτῶν ὑπερέχεινα, ἐλάττων δὲ 
τῶν πεντήχοντα, βασιλεύσας ix. τούτων ἔτη ιη΄ (30). 
"H» δὲ τὸ σῶμα μιχρὸς, οὐχ ἄγαν δὲ, μελάγχρους 
ἐφ᾽ ἱκανὸν, χαθειμένον ἔχων τὸ γένειον χαὶ περὶ τὸ 
ἄχρον σχιζξόμενον, ἐπ᾽ ὀλίγον ἑτερόφθαλμος, πρὸς 
τας μάχας ὀξὺς, θυμοῦ τε (51) καὶ ἀφροδισίων ἡἧτ- 
τώμενος, ἐλευθεριώτερος ἐν ταῖς δωρεαῖς: οἷς γὰρ 
ἂν βούλοιτο, πολὺ τὸ χρυσίον ἐδίδοτο, ὡς ἐν ἀχαρεῖ 
τούτους πλουτεῖν. Τεταλαιπώρηχε δὲ πάμπολλα ἐν 
ταῖς μόχαις ταῖς τε πρὸς ᾿Ιταλοὺς xai τοὺς Πέρσας. 


quadraginta etamplius, minor quinquaginta natus 
excessit, e vita, decem et octo regnavit, corpore, 
sed non nimium, pusillus, moderate nigricante 
promissa barba, sed que in extremis scinderetur, 
variis, sed parumper, oculis, preceps in proelia, 
ire ac Veneris impatiens, in muneribus munifi- 
centior : quibus enim illi collubitum erat, ingens 
auri vis donabatur, ut statim opulenti evaderent. 
Pugnis adversus Italos et Persas quammaxime 
conflictatus, prima tamen Romani imperii ipse 
fundamenta jecit, cui ἃ Romanis quammaxime 
35 gratie habende sunt. Sepultus fuit in Hya- 
cinthi monasterio, ubi et imperator Alexius positus 
fuerat et imperatrix Anna thalami consors. 


᾿Αρχὴ γοῦν οὗτος ἐγεγόνει τῆς τῶν Ῥωμαίων ἀρχῆς, ᾧ x«i πολλὴν χάριν ὄφλειν τοῖς Ῥωμαίοις πάνυ δέον καθέστη-- 
x£v. Κατετέθη δὲ ὁ νεχρὸς αὐτοῦ ἐν τῇ τοῦ Ὑαχίνθον μονῇ, ἔνθα xat ὁ βασιλεὺς ᾿Αλέξιος τέθαπται xai ἡ βασιλὶς 


Αννα fj τούτου σύξνυγος. 

ιθ, Καθὼς γοῦν εἰρήχειν, μετὰ τὴν τελευτήν αὖ- B 
τοῦ ἐπιλαμθάνεται τῶν Ῥωμαϊχῶν σχήπτρων ᾿Ιωάν- 
νὴης ὁ Δούχας ὁ γαμόρὸς αὐτοῦ, στεφθεὶς παρὰ τοῦ 
πατριάρχου Μανουὴλ (32), ὃς τὸν Μάξιμον διεδέξα- 
το. Μετὰ γὰρ τὴν τελευτὴν τοῦ πατριάρχου Μιχαὴλ 
ὁ Eipnwxog Θεόδωρος τῷ πατριαρχιχῷ ἐνίδρυται 
θρόνῳ, ὅς x«i Κωπᾶς (33) ὑπὸ τῶν πολλῶν ἐχαλεῖτο, 
μετὰ δὲ ἐνιαυτοὺς ἐξ (34) ἐχείνου τὸν βίον ἀπολιπόν- 
τος ὁ μοναχὸς Μάξιμος (35) εἰς τὸν πατριαρχικὸν 
ἀνάγεται θρόνον, θεραπεύων τὴν γυναιχωνΐτιδα x«i 
ὑπὸ ταύτης ἀντιθεραπευόμενος * οὐδὲν γάρ ἄλλο ἦν τὸ 
εἰς ταύτην ἀναδιδᾶσων αὐτὸν τὴν περιωπὴν. ᾿Επιδιοὺς 
δὲ μῆνας ἔξ (36) τελευτᾷ, xat ὁ Μανουὴλ (37) εἰς τὸν 
πατριαρχικὸν ἀνάγεται θρόνον, φιλόσοφος, ὡς ἐδόχει, C 
ὧν xai ὑπὸ πολλῶν χατονομαξόμεπος" 

x Ἐπ δὲ τὰ Βουλγάρων x«i αὖθις ὁ λόγος ἀνα- 
χωρεῖ. Ὃ πρῶτος βασιλέὸθς τῶν Βουλγάρων ᾿Ασὰν 
δύο ἔσχεν νἱοὺς, τὸν Ἰωάννην χαὶ τὸν ᾿Αλέξανδρον. 
ToU γοῦν εἰρημένον Βορίλα (38) βασιλικῶς τῶν Βουλ-- 
άρων κατάρχοντος (39), ὁ τοῦ ᾿Ασαν υἱὸς ᾿Ιωάννης 
φυγαδεία χρησάμενος ἐπὶ τὰ τῶν Ῥώσων χωρεῖ, 
ἐχεῖσέ τε χρόνον ἐφ᾽ ἱχανὸν διαμείνας, χαί τινας τῶν 
συγχλύδϑων Ῥώσων σὺν ἑαυτῷ περιαγαγὼν, τὴν πα- 
τρικὴν ἀνακαλεῖται χληρονομίαν χαὶ πολεμεῖ τῷ Βο- 
ρίλᾳ καὶ νιχᾷ τοῦτον, x«l χώρας οὐκ ὀλίγης ἐγχρα- 
τὴς γίνεται. Ὃ δὲ Βορίλας ἔνδον εἰσέρχεται τοῦ 
Τρινόθου, χοὶ ἐπὶ ἑπτὰ ἔτεσι τειχήρης πολιορχεῖται, 
“Ἐπεὶ δὲ ἀπέχαμον οἱ συνόντες αὐτῷ, τῷ "'Ac&ky 
Ἰωάννῃ προσέρχονται. Φεύγων δὲ ἁλίσχεται ὁ Βο- D 
ρίλας xai παρὰ τοῦ ᾿Ιωᾶννον τυφλοῦται, xal οὕτως 


19. Quemadmodum ergo dixi, post illius obitum 
Romani imperii gubernacula Joannes Ducas gener 
illius suscipit, a Manuele patriarcha, qui Maximo 
successerat, coronatus. Namque post patriarche 
Michaelis excessum  Irenicus Theodorus, cui ἃ 
plerisque Cope nomen inditum fuerat, in patriar- 
cham eligitur; postannos sex eo demortuo Maximus 
monachus patriarchale solium ascendit, gyneceio 
palpans ac supparasitans, et vice versaex eo assen- 
tationes et blanditias aucupans : neque enim aliud 
eum in tam sublime culmen evexerat. Sed post 
menses sex moritur, et Manuel in patriarchali solio 
collocatur, vere vir philosophus, ut apparebat,et a 
multis eo nomine honestatus. 


20. Sed ad res Bulgaricas redeamus. Primus 
Bulgarorum rex Asanus duos habuit filios, Joannem 
et Alexandrum. Itaque Borila, cujus supra mentio- 
nem fecimus, regie Bulgaris imperante, Asani filius 
Ioannes fuga se abripiens in Rusos confugit,ibique 
per tempus aliquod commoratus, et convenarun 
Rusorum nonnullis in unum congestis, paternam 
hereditatem reposcit, 86 et in Borilam arma sus- 
cipit, et vincit, dominusque fit non exiguse regionis 
Borilas Trinobum ingressus septem annos obsi- 
dionem sustinet ; et cum socii defatigati succum- 
berent, ad Asani Joannem deficiunt. Borilas inde 
inter fugiendum deprehensus ab Joanne oculis 
leditur, sicque universa ditione Bulgarorum Joan- 
nes potitur. Et hsec quidem de Bulgaris. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(0 Ἔτη ιη΄, Gregoras, p, 34, ALL. 
31) ue τὰς μάχας ὀξὺς θυμοῦ τε, Gregoras lib. 
11, p. 24. ALL. 

62) Dehisce patriarchis, Manuele, Maximo, Mi- 
chaele, Theodoro, Cpolitanis, Nice tamen seden- 
tibus, diximus nonnulla in opere nostrode perpe- 
tua utriusque Ecclesie, Occidentalis et Orientalis, 
consensione, ex quo lector petat, si libet. ALL. 

(33) Κωπᾶς. In Notitia patriarcharum Κουπᾶς 
dicitur. Dousa. u ] 

(34) Mer ἐνιαυτούς ἔξ. Notitia patriarcharum 
tradit vixisse-tantum ann. 1 mens. & dies 5.Dovsa. 

PATROL. G&. CXL. 


(35) Μάξιμος μοναχός. Hic antea preerat mo- 
nasterio τῶν ᾿Αχοιμήτων, ut est in Notitia patriar- 
charum. Dovsa. 

(36) M£Zv«; ἐξ. Notitia patriarcharum tradit 
menses 8. Dousa. 

(37) 'O Μανουήλ, Hic est Manuel Charitopulus 
in Notitia patriarcharum. Dousa. 

(38) Βορέλα. Dixit supra ut occupaverit Bulga- 
rorum imperium, c. 13. ALL. 

39) De fuga Joannis Asani filii supra agit Acro- 
polita c. 12 et 13. ALL. 


33 


1035 


GEORGII ACROPOLITZE 


γαρατὴς τῆς τῶν [P, 18 Βονλγάρων ἁπάσης ὁ Ἰωάννης γεγένηται. Καὶ τἀ μὲν ἐν τοῖς Βουλγάροις τοσαῦτα 85" 


21. Comnenus interim Theodorus, cujus paulo A 


ante meminimus, proprium ordinem dedignatus et 
que sunt imperii occupans, postquam  Thessalo- 
nicamin potestatem recepit,non minimam Romanae 
ditionis partem, ex ea que suberat Italis et a Bul- 
garis intercipiebatur, sibi vindicat, purpureaque 
chlamyde induitur, et rubris calceis convestitur, 
oblucante illiin hoc quam strenuissime Constanti- 
no Mesopotamita metropolita Thessalonicensi,quem 
diris malis et calamitosis exsiliis canonica statuta 
propugnantem insectatus misere afflixit. Sed Bulga- 
rie archiepiscopus Demetrius, tanquam qui, ut ipse 


85 Καὶ — τοσαῦτα om. D. 


xx.'O δὲ Κομνηνὸς Θεόδωρος, ὃν πρὸ pix 
λόγος ἰστόρησεν, μὰ θέλων μένειν ἐν τῇ οἰχεία 
ἀλλὰ τὰ τῆς βασιλείας σφετερισάμενος, ἐπειδὺ 
Θεσσαλονίχης γέγονεν ἐγχρατὴς πολλήν τε 
τῆς Ῥωμαΐδος ἐχ τῆς χεχρασημένης παρὰ τῶν 
λῶν ὑφ᾽ ἑαυτὸν ἐποιήσατο, ἔτι δὲ χαὶ τῆς παρι 
Βουλγάρων χεχειρωμένης͵ πορφυρίδα τε ὑπ 
ται (40) καὶ ἐρυθοὰ περιδώλεται πεδελα, ἀντι 
τος αὐτῷ ἐπὶ τούτῳ στεῤῥότατα τοῦ μΏτροπ 
Θεσσαλονίχης Κωνσταντίνου τοῦ ΜΝεσοποταμίτου 
ὃν χαὶ πολλαῖς χαχουχίαις χαὶ ἐξορίαις διὰ 
ὑπέθαλε τῶν χανονιχῶν ἐθῶν ἀντεχόμενον. ᾿ 


4 


Theodori Ὠουβῷ et Leonis Allatii notz. 
(40). De purpureis imperatorum calceis vide que B movisset et omnia conturbasset, artibus ta 


Meursius fuse in Glossario, in τξζαγγαι. Meminerunt 
assim Nicetas et Cantacuzenus. Vide et Zonaram 
n Nieephoro Botaniata et Alexio Comneno. Ex 
Procopii loco, quem vir clarissimus in Glossario 
adducit, videmus eos ad genua usque pertigisse. 
Hinc Ville-Harduinus :Morchu/fcs caucha les heuses 
vermoilles. Etquemadmodum idem amicus ille nos- 
ter ibidem docet ex Joanne Curopalate in Tzimisce, 
habebant quoque jus hujusmodi calceorum reges 
Bulgarie,qui videnturimperatores appellati fuisse. 
Quo nomineac titulo Asanum Bulgarum cohonestat 
Hungarie rex Andreas2, cognomento lHierosolymi- 
tanus, in epistola ad Honorium III pontif. Rom. : 
Hujus intentionis studio, ut securum peregrinatio- 
nis divino fuiti consilio pararemus transitum.filiam 
Mariam) Comnini Theodori Lascari filio nostro 
Bela 2) duximus in uxorem. Eodem etiam animo 
tnter Azen Bulgaris imperatorem, mediante nos- 
tra filia, matrimonium celebravimus. Cujusloci me 
commonefecit Scriverius noster,ut et note sequen- 
tis, logothetàm nempe nostrum Bulgaruni semper, 
βασιλέα nominare, Par titulo cum imperatoribus 
Cpolitanis, cum abstineat in aliarum regionum 
dominis, nec alio nomine quam regis aut principis 
dignetur.T£ c Οὐγγρίαςῤῥὴξ, Σικελέας ῥὴξ, A x aine πρίγγεψ. 
Joannem etiam τὸν ῥῆγα vocat, cum Hierosoly- 
morum, uti et nos eum vulgo vocamus,regem in- 
telligeret. Quippe vocabulo βασιλεὺς quiddam am- 
plius et majus significare voluit quam nos voce 
rer significare consuevimus. Et quanquaui Greci 
regem βασιλέα dicunt, nihilominus eodem voca- 
bulo imperatorem etiam Romanum et Augustum 
exprimunt: vix unus et alter velerum αὐτοχράτορα 
appellant. Quamobrem quoties in hac bistoria vox 
βασιλεύς de Bulgarorum rege et Greecorum principe 
occurrit (occurrit autem passim) non, rezsed impe- 
rator reddenda est. In quo (fatendum est) negli- 


Euphrosynes Alexii uxoris Alexio reconcili 
summarerum ad illam devoluta, caeterorum 
toritas et cognatorum quoqueimperatoris p 
tiaelanguit; et qui dudum ab imperatore pron 
putabatur, nunc omnia poterat, et erat usa 
star omnium ; unus omnia recte statuere, v 
omnium moribus se accommodare, omnia 
nibus pro dignitate posse tribuere existim: 
tur, et ab imperatoris latere non discedebat. 
vero potentia exciderant, egre ferebant, tum 
gnati imperatricis, Andronicus Contostephan 
cui Irene illius filia nupserat, et frater Ws Ve 
lius Cameterus; qui bilem suam contraimyper: 
cem evomuerunt, et imperatori ad Occiden 
abituro plura referunt : se plus Alexium dili; 
e cujus salute propria quoque salus pendel 
quam Euphrosynem citra ullam verecundia 
turpissima facinora delabentem et adulteriis 


C lamum inquinantem. Nam cum quo impude 


concumbit,eum etiam ad imperium evectum 
le. Quare potentia mulieris restringenda, am 
e medio tollendus,ne posthac simile piaculum 
mittatur. Dictis indignatur graviter imperato 
post Batatzii adolescentis cedem ,regiis spolia 
vestibus in Nemetarium, muliebre monasteri 
circa Ponti fauces situm, imperatricem adc 
jubet. Post sex menses Euphrosyne delato 
novisconatibus et Constantini Mesopotamitsa 
busrevocata,majorem quam antea potentusa 
tinuit, et maritum a se abalienatum mx 


ditiis reconciliavit. Constantinus vero ra 
ta illius xtatis vertumnus et homo callidssim 
etversutissimusob domine reditum magisacn 


gis insolescebat, cum possetomnia apud impe 
torem.Hinc caniclei officium,quod ab Isaacio ol 
nueratacrursus offerebatur,utsuo fastigio inte 
renuit,sed ex lectore diaconum se creari volui! 


ntiores quam par erat fuimus. Sane Bulgarus D dignitatesetiam ecclesiasticas contrectaret. Si 


βασιλεὺς appellatus jam ab antiquo et Nicephori 
hoce tempore : constat ex Luitprandi legatione 
ad illum ipsum imperatorem instituta cirea annum 
968 : Cum, inquit, CAristophori fitam Petrus Bul- 
garorum basileus conjugem duceret.Notanda quo- 
que qu& ibidem leguntur: De imperiali vestro no- 
mine magna sumus contentione fatigati *ipse enim 
vos non imperatorem, id est βασιλέα sua lingua sed 
ob mdignattonem iy«,id est regem.nostra vocabat 
Cui cum dicerem, quod significatur idem esse, 
uamvis quod significat diversum, Vide preterea 
Glossarium Meursii in βασιλεύς et ῥῆξ Dousa. 

(&4) Κωνσταντίνον τοῦ Μεσοποταμίτον. Cui hujus 
apud lsaacium Angelum imperatorem summa 
fauiliaritas. Choniata p. 591. Alexio vero illius 
fratri et ante principatum invisus et post eum Ps 
Tum gratus, quod plurima in Romana re publica 


latdeinde se imperatori non amplius operam 
vaturum : neque enim permittere canones e 
dem et Deo sacra facere et civilibus negotiis 
plicari. Quare cogitur patriarcha Xiplilinus ut. 
sopotamite simul et Deo et imperatori, et tes 
et pa latio sinefraudecanonuminservire li 
vilegio concedat. Nec multo post Thesssks* 
pontifex designatur. Verumtamencum cup 
sua& nullum modum statueret,sed vellet levat 
plum, dextera palatium tenere, fratres suost 
quam clavos et vectes inserebat, ac potius v 
inaures de utraque imperatoris auricula susp 
debat, utsiquando ecclesiasticis conventibus 
teresset,nullum dictum aut factam ignoraret, 
duisquam locum suum se imprudente occup: 
hessalonicam profectus et vix solio colloca 


summa cum festinatione Byzantium rediit, et 


1037 


ANNALES. 


1038 


Βουλγαρίας ἀρχιεπίσχοπος Λημήτριος (42), τὸ βασι- Α fatebatur, sui juris esset neminique sui facti ratio- 


λιχὸν περιδιδύσχει τοῦτον διάδημα (3), ὡς ἔφασχεν, 
αὐτόνομος (41) ὧν χαὶ μηδενὶ εὐθῦνας pt. δοῦ- 
ναι, καὶ διὰ ταῦτα ἐξουσίαν ἔχειν βασιλέας χρίειν *8, 
οὺὗς τε ἂν xai ὅπου xai ὅτε βούλοιτο. Βασιλεύς οὖν 
ἀναγορευθείς ὁ Θεοδωρος βασιλικῶς ἐχρᾶτο τοῖς 
πράγμασι, δεσπότας τε προὐδάλλετο xai σείζαστο. 
χράτορας μεγάλους τε δομεστίχους (ἀδ) καὶ πρωτο- 
δεστιαρίους καὶ τὴν λοιπὴν πᾶσαν τάξεν βασιλιχὴν. 
᾿Αφνῶς δὲ ἔχων περέ τοὺς τῶς βασιλείας θεσμούς 
Βουλγαρικώτερον ὃ μᾶλλον βαρθαριχώτερον ταῖς 
ὑποθέσεσι προσεφέρετο, οὐ τάξιν γινώσκων οὐδὲ xa- 
τάστασιν οὐδὲ ὅσα ἐν τοῖς βασιλείοις ἀρχαῖα ἔθιμα 
χαθεστήχασιν δ1. Οὗτος οὐ μίχρῶς τῷ βασιλεῖ ἀντε- 
φέρετο Ἰωάννῃ. 'O μέν οὖν βασϑεύς ἡξίου αὐτὸν 
τῶν δευτερείων μετέχειν τῆς βασιλείας x«i τῆς χὼ- 
ρᾶς αὐτοῦ ἐγαρατῆ εἶναι χαὶ τατ᾿ οὐδέν ἄλλο ὑπεί- 
xsty αὐτῷ ὁ 98, δὲ ἀντέδαινε στερεώτερον. 

χβ΄. Ὁ μὲν οὖν βασιλεύς (46) Ιωαννης ἄρτι τῶν 
σχήπτρων ἐπειλημμένος, χαὶ κομιδὴ ἐν στενὼ οὖσαν 
τὴν τῶν Ῥωμαίων τεθεαμένος ἀρχὴν, οὐχ ἀνασχό- 
μένος ἐν πολλοστοῖς βασιλεύειν, δύο παραδραμόντων 
ἐνιαυτῶν 89 μάχην ποιεῖται μετὰ τῶν Ἰταλῶν. Καὶ 
συνάγεται στράτευμα Λατινιχὸν ἀξιόμαχον, οὖ Tpoj- 
μάχοντο οἱ τοῦ βασιλέως Θεοδώρου αὐτάδελφοι, οἱ 
σεδαστσχοάτορες (417) ᾿Αλέξιός τε xai Ἰσαάχιος * 09- 
τοι x«i γὰρ ἅμα τῷ τὸν βασιλέα αὐτῶ, ἀδελφὸν θα- 
γεῖν τὴν θυγατέρα αὐτοῦ Εὐδοχίαν λαθόντες ἀπο- 
δρᾶναι πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἐῤδουλεύσαντο, 


nem reddere teneretur, ideoque in ejus potestate 
esse, quoslibet et ubicunque et quandocunque illi 
libitum fuisset, reges ungere, regio eum diademate 
coronat. Theodorus ergo imperator acclamatus, 
uti imperatoribus moris est, res disponebat, de- 
spolas 87 sebastocratoras, magnos domesticos, 
protovestiarios creabat, et reliquum universum 
imperatorium ordinem pro nutu dispensabat. Cum 
vero inepte circa imperatoria jura stultus esset, 
Bulgarico magis sive potius barbarico more neque 
ordinem servans neque decorem, et si quee alia 
sunt in imperatoria aula veneranda decreta negli- 
gens, negotiis incumbebat. Hic non parum Joanni 
imperatori adversabatur. Quare eum imperator, ut 


B secundas imperii sibi haberet suoque uteretur 


dominatu, in nullo sibi obnoxius concedebat. Ipse 
firmius ac validius reluctari. 

22.Joannes ergo imperator tum primum sceptris 
obtentis, et Romanorum imperium in angustum 
adductum conspiciens, nec sustinens cum multis 
aliis imperare, post elapsos duosannos bellumcum 
Italis suscipit, et exercitum ex Latinis fortissimum 
atque amplissimum conflat, quem Theodori impe- 
ratoris fratres germani sebastocratores Alexius 
atque Isaacius deducebant. His enim, statim atque 
imperator eorum frater mortem oppetiit, illius filia 
Eudocia surrepta Cpolim secederein animo fuit. 
Sed spe frustrati fugiunt. Ergo apud Peemanenum 


3 , , : : LJ , 3 3 
86 τοῦτο ἔχειν ἐξουσίαν βασιλέα στέφειν D, omissis οὖς — βούλιτο. 51 οὐ — χαθεστήχασιν om. ἢ" 88 χαὶ — 


αὐτῷ om. D. 589 οὐχ — ἐνιαυτῶν om: 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 
solio collocatus summa cum festinatione Byzan- C Bulgarie plura diximus tn syntagmate nostro de 


tium rediit,et uno digito regebat omnia.Sed hic cum 
fieretomnibusexosus, aulicorum criminationibus 
apudimperatorem impetitus defastigio illo rerum 
deturbatur ; nec excutiturtantum palatio, sed pon- 
tificatu etiam dejicitur, et qui malisartibus ad pri- 
marias functiones ecclesiasticas usurpandas per- 
venerat, primariorum conatibus de solio dejicitur. 
Et hoc modo Mesopotamita Constantinus οἱ duo 
ejus fratres ab administratione rei publice et Ec- 
clesie removentur, et alii succedunt. ALL. 

(42) Δημήτριος. Hunc archiepiscopum Jacobum 
vocat Pachymerius, Histor. lib. u. ALL. 

143) Τὸ βασιλικὸν περιτίθησι σχῆμα x«t διάδημα, 
Praeter honorem illum de quo jam verba feci- 
mus, quod Bulgarorum princeps βασιλεύς appel- 
letur, legati quoque ejus omnium gentium laga- 
tis preponebantur ; quod ex Luitprando liquet. 
Cujus totumeaderelocum hicascribam : Cumque 
indignans abire vellem, Leo curopalates impera- 
toris frater et protoasecretis Simeon pone me se- 

uuntur, hac latrantes - cum Christophorifiliam 

etrum Bulgarorum basileus conjugem duceret, 
symphona, in est consonantia scripta juramento 
firmata sunt, ut omnium gentium apoostolis, id est 
nuntiis, penes nos Bulgarornm apostoli prapo- 
nantur, honorentur, diligantur. Preterea  Bul- 
garie archiepiscopus αὐτοχέφαλος supremum in 
ecclesias suas jushabebat, neque patriarche Cpo- 
litano aut ulli alii subjectus erat. Fidem faciunt 
Theophylactus in epistol. Balsamon in Privileg. 
petriarch. vide Meursii Glossarium in αὐτοχέφαλος, 

actenus de privilegiis Bulgarorum. DovusA 

(&1) Αὐτόνομος, De auctonomia archiepiscopi 


perpetua utriusque Ecclesise, Occidentalis et Orien- 
talis, consensione, lib. 1. ALL. 

(&3) Σεδαστοχράτορας μεγάλους τε δομεστίχονς. De 
his dignitatibus cousule Glossarium Meursii in σε- 
6acroxpátop et δομέστιχος. DOUSA. 

(46) Ὁ μὲν οὖν βασιλεύς. ΗΪηο pelluntur ine- 

ti& pene aniles Volaterrani, quas ille maximasagit 
ib. xxiuu: Joannes Batatzes apud Zacynthnm im- 
perii titulum extra patriam annos triginta quatuor 
tenuit. Huic filius Theodorus Lascaris nomen avi 
materni referensfuit. Quem Joannesevita decedens 
Michaeli Palzlogo, viro in armis strenuo, quo duce 
et administratore utebatur,commendavit,Ille ezpul- 
sis Latinis, pupillogue luminibus orbato et in carce- 
rem conjecto, imperium sibi per nefas vindicavit. 
Batatzes Niceec imperium tenuit et. administravit, 
non Zacynthi, quem oculis suis, dum imperio po- 
tiretur, vidit, nec intueri licuit. Nunquam Bataizes 


D Michaeli Paleologo Theodorum commendavit, ne- 


que Theodorus filium Joannem, sed Theodorus 
moriens filium suum Joannem Georgio Muzaloni et 
Arsenio patriarchee .Obtruncato deinde Muzalone 
filius Theodori Joannes ab Arsenio et universo se- 
natu Michaeli Paleologo commendatus est. Falsum 
est prreterea Batatzem Michaele Paleologo duce et 
administratore usum fuisse, quod verissimum fue- 
rit de Andronico Paleologo Michaelis patre. Qui 
tandem luminibus orbatus est a Paleologo, non 
fuit ipse Theodorus, sed filius Theodori Joannes, 
quoille pupillo decesserat. Hunccine hominem tan- 
tis delectatum esse nugis in paucissimis verbis? ALL. 

(A7) Oi σεθαστοχράτορες. Historiam fuse pro- 
sequitur Gregoras, p. 25, ALL 


GEORGII ACROPOLITJE | 


ubi etceelestium virtutum militis duci Michaeli 38 A ἀλλὰ τοῦ μὲν σχοποῦ αὐτῶν üpapto», ἐκεῖνοι 


templum positum est, commisso prelio, viarmisque 
superat imperator marte ambiguo,primum quidem 
potiori Romanorüm parte debellata, sed imperatore 
deinceps cum paucis admoduminsignem victoriam 
adepto. Ipse etenim hastam contorsit, hostem con- 
fodit, et magnas cogitationes in bello, quod et 
antiquioribus minime ignotum fuerat, common- 
stravit. Victoriahsmc mirumestquantum res Romanas 
gublevaverit, Italasimminuerit ac depresserit. Italo- 
rum enim preetantissimos quosque viros in eo 
conflictu cepit, fratres itidem Lascarides, quos 
criminis convictos luminibus spoliavit. Alii gladio 
internecati sunt ; qui vero pugne non affuere timore 
perciti heesere. 1tali etiam eo temporis Serrarum 


δραπέται ὥχοντο. Τῆς μάχης οὖχ συῤῥαγείσῃ 
τοῖς μέρεσε τοῦ. Ilepavuvou, ὅπον xci ὁ ναὸς 
ἀρχιστρατήγου τῶν ἄνω δυνάμεων ἐγκαθέδρυται 
χαὴλ (48), νικᾷ χατὰ χράτος ὁ βασμεὺς, τῶν 
πλείστων Ῥωμαίων σχεδὸν ἐξηττημένων τὸ πρὸ 
αὐτοῦ δὲ τοῦ βασιλέως μετ᾽ ὀλίγων πάνυ τὴν ἢ 
[P. 19] πᾶσαν ἐξειργασμένου - αὐτός τε γὰρ δόι 
ἥψατο x«i πολέμιον ἔδαλε xal ἀνδρεῖον ἐν à 
τῷ πολέμῳ τὸ φρόνημα ἐνεδείξατο, οὐδὲ τοῖς πρὸ 
ἀγνοόύμενον. Ἢ τοιαύτη νίχῃ εἰς μεγίστην αὐξ 
ἐγεγόνει τῆς τῶν Ῥωμαίων ἀρχῇ €, τῶν ᾿Ἰταλὼ 
συστολὴν χαὶ χατάπτωσιν, Τοὺς μὲν γὰρ iw 
τοὺς χρείττους αὐτῶν ἐν τῷ τοιούτῳ πολέμω ὁ! 


, , 3 * PI * 
σιλεύς κατέσχεν, ἀλὰ δὴ χαὶ τοὺς αὐταδῶ 


castellum prementes, ubi suos debellatos esse p Λασχάριας, οὖς τυφλοῖ ἐπαιτιους εὑρών - ἄλλοι 


agnoverunt, Serris liberis derelictis fuga sibi con- 
suluerunt, cum parum abfuisset quin ab ipsis 
expugnarentur. Exinde res Itala hinc atque illinc 
per Orientem ae Occidentem divulsa, et valentiores 
nacta adversarios imperatorem Joannem et Theo- 
dorum Comnenum, ipsum etiam imperatorem 
vocitatum, cadere ceperat. Statim itaque Joannes 
imperator dicto in loco Italis expugnatis ab illis 
Bomanorum oppida oppressa obsidione tentare, et 
auxilio 39 opeque destituta expugnare : paululum 
enim qui in oppidis erant, obsistere ; sed cum 
diuturnioribus et potissimum intempestivis (neque 
enim vere aut autumno aut etate, sed hieme 
media irruptiones faciebat, admovebat machinas 
et propugnacula dejiciebat) obsidionibus urgeret, 
qui in illis erant, defatigati ea, jurejurando vitam 
redimentes, dedere, plerique etiam ex his pugna 
periclitantes oppressi, tanquam captivi mancipati. 
Sic ab imperatore Peemanenum, Lentiana Chario- 
ros, Berbeniacum expugnata sunt. Joannes ergo 
imperator undique bellum in Latinos commovens 
triremes compegit, pregitque in Hellespontum, ubi 
Holco nomen est, quibus molestus erat atque nego- 
tiosusin occasumirrepens, fortunas uniuscujusque 
et bona depopulans. Inter ea et Madytarum urbem 
et Calliupolim et oram maritimam Italis tribu- 
tariam depredatur. 

9*0 ἐλευθέρας — ἦλθον om, D. 


ξίφους ἔργον ἔγενοντο" οἱ δὲ μὴ συνόντες τῷ s 
pe δειλίᾳ χάτοχοι ἐγεγόνεισαν, Καὶ μέρος δὲ 
Ἰἰταλῶν τὸ Σεῤῥῶὼν κάστρον τῷ τότε πολεορκοῦν 
τοῦ Κομνηνοῦ Θεοδώρου δεσποζόμενον, ἐπεὶ cix: 
οἰκείων τοιαύτην ἐπέγνωχεν ἧτταν, ἀπέδρο im 
ρᾶς τὰς Σέῤῥας καταλικών * ἐς μικρὸν γὰρ & 
χομιδῇ τοῦ ἁλῶναι ἦλθον 909. ᾿Εντεῦθεν τὰ τῶν Ἶ 
λῶν ἔνθεν χἀχεῖθεν διαιρούμενα χατὰ τε τὸν ἕω 
τὸν ἑσπέραν, χαὶ ἰσχυροῖς ἀντιπάλοις προσπταέον: 
τῷ τε βασιλεῖ ᾿Ιωάννῃ xai τῷ Κομνηνῷ Θεοδὼρ' 
βασιλεῖ φεμιξαμένῳ χαὶ τουτῳὶ, ἀπάρχοντο ww 
πίπτειν. Αὐτίχα γοῦν ὁ βασιλεὺς Ἰωάννης ἔπι 
τοὺς ᾿Ιταλοὺς ἐν τῷ εἰρημένῳ τόπῳ χαταλελύχει 
τὰ ὑπ᾽ ἐχείνων χρατούμενα τῶν Ῥωμαίων ἐπολι 
χει φρούρια, καὶ ὄλισχε ταῦτα μηδενὸς τελοῦι 
τοῦ βοηθήσοντος. Μέχρι μὲν γὰρ τινος οἱ ἐν. 
φρουρίοις ἀντείχοντο 33. ὡς δὲ χρονιωτέρους ix 
τὰς πολιορχίας ὁ βασιλεὺς, μάλιστα δὲ x«i παραχ 
ρίους 38 (οὐ γὰρ ἐν ἕαρι & θέρι ἢ μετοπώρῳ, ὁ 
ἐν μέσῳ χειμῶνος τὰς ἐφόδους ἐποιεῖτο), ἔλεκόλι 
τε συνίστα xxl τὰς ἐπάλξεις κατέδαλλεν, mox 
μβνοντες οἱ ἐντὸς τὰ μέν προὐδίδουν ὅρκοις τὰν Us 
ἐξωνούμενοι, ix δὲ τῶν ἔπιπτον μάχῃ xai χαϑε 
γνυντο ὡς δεσμῶται. Ἑάλω γοῦν ὑπὸ τοῦ feni 
Ποιμανηνὸν, Λεντιανὰ, Χαρίορος,  BepGewarm. 'Q 
γοῦν βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃς παντοίως τοῖς Agro μα 
χομενος 3") τριήρεις τε χατεσχεύσε (49), καὶ πιρί τ 


9! ἐπειδὴ — χαταλελύχει οἵη. D. 55 μηδενὸς — ἀντίχοντὸ om. D. * 


ee παραχαιρίους om. D. 535 παντοίως — μαχόμενος om. D. 
Theodori Douse et Leonis Allatii note. 
(48) Michael hic archistrategus, cui in Poema- D hoc die et octavo Novembris. Hujus festivit: 


neno a Joanne Batatze Grecorum imp templum 
exstructum dicit Logotheta, est Michael archange- 
lus cujusapud Grecos multa veneratio est magno- 
que in honore ejus memoria. Hunc τοῦ ἀρχιστρα- 
T? yov nomine afficiunt Greci quasi principem an- 
gelorum et coelestis militie ducem. Michael Glycas 
Annal. part v1 : Quoniamimp. Basilius Michaelem 
illum temulentum interfecerat, placandi Dei causa 
multis perurbem locis novas cedes Michaeli principi 
copiarum celestium duci exstruxit. Emmanuelimp: 
Novella de feriis : Feriamur, inquit, sexta Septem- 
bis, ὅτι ἐν αὐτῇ τὸ ἐν Χώναις τοῦ ἀρχιστραὴγου 
Μιχαὴλ θαῦμα τερατουργειται, quia illa die comme- 
moratio agitur miraculi,quod a Michaelearchistra- 
tego Chontspatratumest. Vide MenologiaGraecorum 


cum alii tum Zonaras tom. lll Assat. memini 
Isaacio Commeno.Templorum numini ejus dedi 
torum etMichaelis nominenuncupatorum cum: 
multi tum Cedrenusin Basilio Macedone memis 
monasterii τοῦ ἀρχιστρατὴγον ad Bosporum alies 
Nicephorus Gregoras, lib. v, cap. p Videndsé 
Nicetas, lib. vun De imp. Manuelis gestis, ἱμαϊδ 
int Vite imp. Isaacii Angeli aliique passim. Fd 
interimperatoris flammeola, Codino curopalata 
ste, unum archistrategi nominedictum, ab imagi 
videlicet τοῦ ἀρχιστρατὴγον τῶν ἄνω ταξεων ] 
χαὴλ. Vide, et interpretem corrige. Dousa, 

(49) Τριήρεις τε κατεσχεύασε, Heec. fusius Di 
rat Gregoras, p. 28. ALL. 


1041 ANNALES. 1042 


Ἑλλήσποντον ταύτας ἔστησεν ἐν τόπω ὃς Ολχὸς ὀνομάζεται 35, xai ἦν πολλὰ παρέχων αὐτοῖς πράγματα, xarà 
δύσιν ὁρμώμενος xat λείαν τὰ ἐχείνων ποιούμενος, πορθῶν τε τὸ τῶν Μαδύτυν ἄστυ καὶ τὴν Καλλιούπολιν χαὶ τὰ 


παραιγιάλια τάντα τοῖς Ἰταλοῖς ὑπόφορα ὄντα. 


xy."Ev τουτοισὶ δὲ ὄντος τοῦ βασιλέως ἸΙωάννον, A 33. Cum hec ageret imperator Joannes, acri- 


x«i ἀχρατῶς μαχομένον τοῖς Ἰταλοῖς κατά τε χέρ- 
cov x«i θάλασσαν, σχευωρεῖται τούτῳ ἐπιθουλή. Ὁ 
δὲ ταύτην συστησάμενος πρωτεξάδελφος ἦν τοῦ βασι- 
λέως ὁ Νεστόγγος ᾿Ανδρόνιχος. Οὐτοσὶ δὲ xai τὴν 
τῆς συγγενείας σχέσιν παρ᾽ οὐδὲν θέμενος xai τὸν 
τῆς γριλίας ἀποῤῥήξας δεσμὸν ἀνταρσίαν χατὰ τοῦ 
πρωτεξαδέλφον βασιλέως βεδούλευται 95, ἔχων συν- 
ἐργὸν εἰς τοῦτο τὸν ἀδελφὸν ᾿Ισαάχιον χαὶ ἑτέρους 
τῶν ἐπιφανῶν οὐχ ὀλίγους, τόν τε Φλαμούλιον, ὃν 
μέγαν ἐταιοειάρχην [P. 20] ὁ βασιλεὺς τετίμηχε, 
τὸν Ταρχανειώτην Συναδηνὸν, τὸν ἐπ’ ἀδελφῇ τούτου 
γαμδρὸν Στασηνὸν, τὸν Μαχρηνὸν x«i ἄλλους εἰς 
πλῆθος τὸν ἀριθμόν 91-98, ᾿Εγένετο δὲ ἣ ἐπιδουλή πο- 
λυήμερος. Ἔν τῇ Λαμψάχῳ δὲ διάγων ὁ βασιλεὺς 
μανθάνει ταῦτα. Πυρὶ οὖν τὰς τριήρεις χαταναλώ- 
σας, ἵνα μὴ τοῖς Ἰταλοῖς ὑπὸ χεῖρα γένοιντο, xal 
προὐργιαίτερον τὸν ἔσωθεν πόλεμον χρίνας τοῦ ἔξω- 
θεν, ἀπάρας ἐχεῖθεν ἐπὶ τὴν ᾿Αχυράους ἀφίκετο, 
χἀχεῖθεν τὴν ἐξέτασιν τῆς ἐπιδουλῆς ἐποιήσατο. 
Καὶ ἧσαν οἱ συνωμόται πάντες ταῖς δίχαις ὑπεύθυ- 
vot. ᾿Αλλ᾽ ὁ βασιλεὺς φιλανθρωπότερον τοῖς νόμοις 
ἐχρήσατο, x«i τὸν μὲν Νεστόγγον ᾿Ισαάχιον τυφλώ- 
cct χαταδιχάξει xai χειροχοπίᾳα, ὡσαύτως x«i τὸν 
Μαχρηνὸν * ἐξελήλεγχτο γὰρ ὡς πολλάχις ἐφώρμη- 
σε, χατὰ νῶτον τυγχάνων τοῦ βασιλέως, ἐφελχύσαι 
τὴν σπάθην χαὶ χαταῤῥάξαι χαιρίαν. Καὶ ἄλλους δέ 
τινᾶς μιχραῖς ποιναῖς χαθυπέδαλεν, τοὺς δὲ πλεί-- 
στους ἀφῆχεν εἰρχταῖς μέχρι τινὸς περιχλείσας, χαὶ 
αὐτὸν δὺὴ τὸν πρωτουργὸν τῆς ἐπιδουλῆς, τὸν χαὶ 
βασιλείας ἐφείμενον, τὸν Νεστόγγον ᾿Ανδρόνιχον 59 
ἐν τῷ φρουρίῳ τῆς Μαγνησίας συνέχλεισεν. Τοσοῦ- 
τον ἡ τῆς ἀγὰπης σχέσις τὸν βασιλεα τοῦ χαχοποιῆ- 
σαι τοῦτον ἐχώλυσεν!. Ὃς x«l μετ ὀλίγον ἀπέδρα, 
ὡς μέν τινες ἔφασχον, θελήσει τοῦ βασιλέως ἐλευ -- 
θεριωτερον βαίνειν τοῦτον παραχελευσαμένον χαὶ 
οἷον χλέψαι τοῦτον τὴν σωτηρίαν βουλευσαμένου. 
Ὃς χαὶ νυχτὸς φυγὼν ἐπὶ τὰ τῶν Μουσουλμὰάνων 
ἐφώρμησε, x«i διῆγεν ἐχεῖσε μέχρι 3 τῆς αὐτοῦ τε- 
λευτῆς. ᾿Εντεῦθεν ὁ βασιλεὺς προσεχτιχώτερον ἐχ- 
ρᾶτο τοῖς πράγμασι, καὶ τῆς προτέρας ἐλευθεριότη- 
τος οὐχ ἀντεποιεῖτο ὃ, φύλαχὰς τε περὶ αὑτὸν ἔστη- 
σε x«l φρουροὺς vóxrop τε καὶ μεθ᾽’ ἡμέραν τοῖς 


busque ltalos preliis terra marique divexaret, 
insidie vite illius parantur. Facinoris auctor erat 
Nestongus Andronicus imperatoris consobrinus. Is 
artissimee affinitatis conjunctione neglecta spre- 
tisque amicitie juribus in consobrinum suum im- 
peratorem conjurat, conjurationis consorte fratre 
Isaacio et non paucis ex proceribus. 4() Nec dee- 
rant sceleris participes Phlamulius magni hetme- 
riarche dignitate beneficio imperatoris condeco- 
ratus, Synadenus Tarchaniota, sororis illius ma- 
ritus, Stasenus, Macrenus aliique quamplurimi. 
Cum vero per multos dies conjuratio protrahere- 
tur, Lampsaci degens imperator conatus conspi- 
rantium rescivit, et triremibus ne ab Italis occupa- 


B rentur concrematis, bello domestico magis quam 


externo invigilandum ratus, inde digressus Achi- 
raum proficiscitur, ibique questionem, ut consor- 
tes sceleris indicarentur, habet: et conjurati om- 
nes convicti condemnatiqne sunt. Attamen impera. * 
tor humaniorem se prebens Nestongum 1saacium 
Jumine et manu mutilat, Macrenum quoque; $&- 
pius enim cum a tergo imperatoris esset et gla- 
dium stringere et vulnus infligere letale tentasse 
deprehensus est. Alios itidem mitioribus pcenis 
multavit, plurimos ad tempus detrusit in carceres, 
et ipsum conspirationis auctorem et imperium 
affectantem Nestongum Andronicum Magnesie in 
arcem relegavit. Sic amoris illecebre ab illis ma- 
leficiendo imperatorem abstraxere. Nestongus 


c paulo post aufugit, ut quidam tradunt, annuente 


imperatore, qui illum liberius vagari posse prt&e- 
ceperat, ut quodam modo salutem suffuratus esse 
videretur. Noctu ille in fugam conjectus Musulma- 
nos convenit, inter 41 quos ad extremum vite 
exitum &tatem duxit. Hinc imperator attentius 
rebus advertere ; omnibus ad se adeundi faculta- 
tem, qua prius utebantur liberiore, coercere ; cu- 
stodes ac vigiles, qui noctu interdiuque se ac ratio- 
nes suas defenderent, addere. Sed omnium maxime 
imperatrix Irene, moribus ac ingenio mascula, et 
cum omnibus magis regie quam par erat conver- 
sans, ad conservandum eum incumbere. 


ἐκείνου προσέχοντας *. Μάλιστα δέ περὶ ταῦτα συνέτεινεν ἡ βασιλὶς Εἰρήνη, ἀῤῥενωπότερον τὸ ἦθος ἔχουσα xal 


τοῖς πᾶσι βασιλικώτερον ἐντυγχάνουσα. 

Εἰς συνθήχας δὲ θελήσαντες ἔλθεῖν οἱ Ἰταλοὶ ἀπέ- 
λυσαν 5 πρὸς τὸν βασιλέα xol τὸ τῶν Πηγῶν ἄστυ. 
Καὶ οὕτω δὴ μετ᾽ αὐτῶν ὁ βασιλεὺς Ἰωάννης tipá- 
νευσεν͵ πάντων τῶν πρὸς νότον ὑποχωρησᾶντων αὑ- 
τῷ Λατίνων, ἔτι δὲ χρατούντων πρὸς Βοῤῥᾶν τὰ πλη-- 
σίον ὄντα τῆς Κωνσταντινουπόλεως χαὶ τῇ τοῦ Νι- 
χομήδους πόλει ἐγγίξοντα. 


98 ἐν -.-- ὀνομάξεται om. D. 


x&i ἦν ἐχεῖ μέχρι D. ὃ xai — ἀντεποιεῖτο om. D. 


Ἰταλοὶ συνελθεῖν D. 


᾿ ΐ 36 οὑτοσὶ --- βεδούλευται om. D. 
Νεστόγγον ᾿Ανδρόνιχον om. D. — ! τοσοῦτον — ἐχώλυσεν om. D. 


Itali interim cum imperatore concordiam con- 
firmare volentes castro Pegarum cessere; sicque 
cum eis Joannes imperator pacem composuit, cum 
ad Austrum omnibus renuntiassent, sed adhue, 
que circa Boream affinia Cpoli erant urbique 
Nicomediensi proxima, retinerent. 


91-9 τόν τε — ἀριθμόν om. ἢ. ** τὸν 
5 ὃς x«l ὕστρον ἀπέδρα περὶ Μουσουλμάνους 


*. 3 


* γύχτωρ -- προσέχοντας om. ἢ. ὅ δ᾽ ἐθελήσαντες οἱ 


048 


ves legationem ad imperatorem obeunt, ut exercitu 
ad eos convecto servitute Italica liberet. Ille Isem 
protostratora cum copiis misit ; militis consors erat 
Joannes Camytzes. Hi Hellesponto adnavigato per 
Macedoniam iter facientes Adrianopolim veniunt, 
urbemque ingressi stativa habuere. Certo vero spes 
imperatori Joanni inheserat reliquorum etiam ad- 
jacentium locorum dominatum habiturum. Verum 
Theodorus Comnenus, de quo nos supra diximus, 
vicinis £9 omnibus potitus preter Rhodopes mon- 
tem, cui et Achrido nomen est, et in eo oppida, et 
Melenium, quibus sthlavus Asani regis affinis et ab 
imperatore Cpolitano Erico, cujus filiam e pellice 
susceptam sibi matrimonio junxerat, despote mu- 
nere decoratus dominabatur. Sthlavus hic, ut se- 
riem orationis paulum abrumpam, castro Melenico 
potitus, valido illo quidem et hostibus inexpugna- 
bili, suo ipse jure utebatur, nemini vicinorum 
principum obnoxius; quandoque enim Italis affi- 
hitale cum eis coactus, auxilio erat, quandoque 
Bulgaris generis fretus conjunctione, quandoque 
etiam Theodoro Comneno, nemini unquam seneque 
subdens, neque pacem conciliatam vere servans ne- 
que assensus sustinens. Illi, post elatam uxorem, 
Petraliphe Theodori Comneni uxoris fratris filia 
Dnupserat, de qua infra dicetur. Preter itaque urbes 
Sthlavo tributarias, reliqua omnia Theodoro Com- 
neno subdebantur. Et cum Mosynupolis, Xanthia, 
Gratianus sub eo essent, Stagiree monte, quem Ma- 
crem vulgus nominat, decurso, Hebri ex ea parte 
omnia aperta atque incustodita nec castello ullo mu- 
nita excurrens, et Didymoteochum A43 appellens, 
non multos post dies rex eorum acclamatur. Et 
Adrianopolim usque perveniens, in ea dictum Isem 
protostratora et Camytzen cum imperatoriis copiis 
reperit, et fallicibus ac captiosis sermonibus cives 


GEORGII ACROPOLIT.E 10 
2&. Contigit etiam illud prius, Adrianopolitani ci- A 


xd', Συνέδη dé vt πρὸ αὐτοῦ xai τοιοῦτον. Οἱ 4 
τῆς ᾿Αδριανουπόλεως οἰκήτορες πρεσθείαν πρὸς ' 
βασιλέα ἐστείλαντο, ὅπως ἀποστεῶῃ πρὸς αὖτ 
στράτευμα χαὶ τῆς ᾿Ιταλῶν ἐλευθερώσῃ χειρός. 
δὲ τὸν πρωτοστράτορα ᾿Ισῆν, στράτευμα δοὺς αὐ' 
ἐξαπέστειλεν, Συνῆν δὲ αὐτῷ xoci ὁ Καμύτζης "lw 
νης. Oi xal διαπεράσαντες τὸν Ἑλλήσποντον 
διὰ τῆς Μαχεδονίας διελθόντες εἰς ᾿Α δριανούπι 
ἀφίχοντο, ἐντὸς δὲ γενόμενοι τῆς πόλεως du 
ἐκεῖσε, ᾿Ελπὶς δὴ ἦν τῷ βασιλεῖ ᾿Ιωάννῃ διὰ ταὶ 
x«i τῶν πέριξ ἐγχρατῇ γενέσθαι.᾿Αλλ᾽ ὁ Κομνηνὸς 8 
δωρος, [P. 21] ὃν φθάσας ὁ λόγος ἐδήλωσεν, τῶν by 
πάντων γενόμενος ἐγχρατὴς, ἄνεν μέντοι τοὺ τὶ 


Ῥοδόπης ὄρους, ὅπερ xai ᾿Αρχιδὼς ὠνόμασται, . 


τῶν ἐν ToUTÀ ἄστεων xai τοῦ Μελενέχου - τού! 


p γὰρ ἦρχεν ὁ Σθλάδος, προσγενὴς ὧν τοῦ βασιλι 


᾿Ασὰν χαὶ δεσπότης τετιμημένος ὑπὸ τοῦ βασὰι 
Κωνσταντινουπόλεως Ἐῤῥῇ, οὗ χαὶ τὴν θυγατέρα. 
παλλακῆς αὐτῷ γεγενημένην ἠγάγετο εἰς yw. 
Οὗτος δὴ ὁ Σθλάδος, ἵνα μιχρὸν τι τὸν εἰρμὸν τ 
λόγου διέλωμαι δ, φρούριον τὸν Μελένιχον εὐρὼν ὀχ 
ρὸν x«i σχεδὸν πᾶσιν ἐναντιουμένοις ἀνάλωτο: 
αὐτοχρατὴς ἦν, μηδενὶ τῶν πέριξ ἀρχόντων ὑποῖ 
σών. ᾿Ενίοτε μὲν γὰρ ᾿Ιταλοῖς ὑπῆρχε σύμμαχος . 
χήδους αὐτοῖς συναγόμενος, ἐνίοτε δὲ ϑουλγάρο 
ἐχ συγγενείας ὁμοφροῶν, ἐνίοτε δὲ τῷ WKoywn 
Θεοδώρῷ " x«i ἦν οὐδέποτέ. τινε οὔτε ὑποτασσόμι 
οὔτε εἰς ἀληθῇ πίστιν καὶ ὁμοφροσύνην ἐρχόμενο 
Τούτῳ σννεξύγη μετὰ θάνατον τῆς αὐτοῦ γαμε 
ἡ τοῦ Πετραλίφα (50) θυγάτηρ τοῦ γυναικαδέλ 
τοῦ Κομνηνοῦ Θεοδώρου, περέ ἧς παρακατιὼν ὁ 
γος ἐρεῖ. "Avtu μέντοι, χαθὼς εἰρήχειν, τῶν ὑπο 
πτουσῶν τῷ τοιούτῳ Σθλάύδῳ χωρῶν τὰ πάώντα i 
-^. Κομνηνὸν ἐγεγόνει Θεόδωρον ?. ᾿Επεὶ γοῦν Ν 
συνούπολις xci Ξάνθεια xai ἡ Γρατζιανὰ 19 xai αὖ 
ὑπὸ τοῦτον ἐτέλει, τὸ τῆς Σιαγείρας (54) ὑπερό 
ὁρος, ὃ δὴ Μάχρην ὀνομάζουσιν οἱ πολλοι, τὰ ἐκ! 


4 ἵνα --- διῶωμαι om. ἢ. 1 καὶ — ἀνάλωτον om. ἢ. ὃ x«i ἦν — ἐρχόμενος om. ἢ. * περὶ --- Θεῤῥιν 


om. D. 10 Γρατξιάνους αὐτὴ D. 


' Theodori Ὠουϑῷ et Leonis Allatii note. 


(50) Πετραλίφα. Meminit quatuor fratrum Petra- 
lipharum, oriundorum ex Francorum gente, Nice- 
tas sub Manuele Comneno libro n. Dovsa. 

51) Σταγείρας. Choniata Isaacii Angeli lib. rrr. 
Urbium ac regionum nomina iu alia mutata cer- 
tum est et indubitatum apud omnes. Plurima alii 
suis notis vel commentariis adnotarunt. Nos in 


eruditorum gratiam, eorumque potissimum qui D 


recentiorum Grecorum historias legunt, exscribe- 
mus hic schedulam nobis Venetiis ex ms. Greco 
codice per virum fide, doctrina, officio et religione 
restantissimum, Angelicum Aprosium Vintimil- 
jam, transmissam, ut scias cui debeas hoc, qua- 
lecunque sit, eruditionis munusculum : Περὶ &rro- 
νυμίας πόλεων χαὶ τόπων. ᾽'Αμαὶ πόλις ἡ νῦν Χρυσοὺ- 
πολις. ᾿Απία ἡ νῦν Κορώνη. ᾿Απολλωνία ἡ νῦν Ἰερισσὸς, 
ἥτις χαὶ Ὅλυνθος ἐλέγετο. “Αργος Θετταλιχὸν d$ νῦν 
Λάρισσα. ᾿Ασία ἣ Ἔφεσος, Πτολεμαΐς ἡ Φιλαδέλφεια. 
᾿Αχαΐα ἡ νῦν Πάτρα. Βοιωτία ἡ νῦν Λιβαδία, Βεοιού- 
πολις ἡ νῦν Στρούμιτξα, Βελεντιούπολις τὸ νῦν Βελεδού- 
eto». ᾿Ελισσὸν ὁ Ἑλασσών. ᾿Επίδαμνος τὸ νῦν Δυῤῥάχιον. 
Εὐρώπη ἡ δύσις πᾶσα. 
Θεούπολις ἡ νῦν Προῦσα. Θέρμη ἣ Θεσσαλονίχη, καὶ 


hel PT EN -- -—- c7 


Ἡράχλεια $ νῦν Πελαγωνέα.᾽ 


Ἠμαθίᾳ. ᾿Ιλυριοὶ οἱ ᾿Αλθανῖται, ᾿Ιλλυρεχὸν uv 
K&wxov x«t ἢ XípGíx. Κετιαῖοι oi νῦν Meoudor 
Κιλικχία ἢ ᾿Αρμενία, Κίλιξ ὁ ᾿Αρμένιος. Κολοσσαὶ 
Χῶναι. Ὀδρυσὸς xai ᾿Ορεστία ἢ νῦν ᾿Α δρεανούτολ 
Ὀρθαγορία ἡ νῦν Μάχρη. ᾿ολυμπία ἐν ᾿Αρχαῦ 
Πήδασος ἡ νῦν Μεθώνη, ἧς πλησίον Xsopóvucos, t. 
χαλεῖται Πύλος, ἣ πατρὶς Νέστορος, νῦν '"A6«oü 
Πύδνα τὸ Kírpoc. [Iozíóata ἣ vov Κασσάνδρεια, 1 
ἡ Βέῤῥοια. Ῥοδόπη à Φιλιππούπολις. Σέρμιον ἡ 
Οὐγγρία, πρώην δὲ Γήπεδον. wot) b νῦν Bi 
Ἑλλὰς ἣ νῦν ὀνομαξομένη Πελοπόννησος. Εὔθοια 
Εὔριπος. Adde etiam ex Anna Comnena Μονόλε 
ποταμὸς ὁ νῦν Βαρηνός. Λιχνῖτις λίμνη ἢ νῦν Ae 
Τέμπη αἱ νῦν Κλεισούραι. Κρηνίδες ἢ νῦν Puce 
λις. Τριθαλλοὶ οἱ νῦν Xéo6ot. Choniata Κολωνέα L 
τάξαρα. Σαρδίχὴ ἡ νῦν Τριαδίτξα. 'Iómrrg ἡ vov “4 
Joanne Stauracio ὄρος τὸ Ἄθως τὸ νῦν Αγεον δι 
Joanne Tzetze Μαίονες οἱ νῦν Βούλγαροι. Pachyt 
rio Τοχώριοι οἱ νῦν ᾿Ατάριοι. Joaune Lydo ᾿Αναχτο 
ἡ νῦν Müwroc. Ὑποπλαάχιος Θῆθαι τὸ νῦν ᾿Ατραμ! 
τιον, Georgio Acropolita Εὖρος ὁ vov Μαρίτξα ἢ 
ξειὸς ποταμὸς ὁ νῦν Βαρδάριος. Nicephoro Greg: 
Ταινάρια ἄχρα à νῦν Ναίνη. ALL. 


1045 ANNALES. 1046 


θεν τοῦ "EÓpou χατέδραμον, ἄνετα εὑρὼν πάντα x«i A decipiens, opibus nempe, fortunis, dignitatibus 
μηδενὶ φρουρίῳ περιφραγνύμενα. Ἔνθεν τοι 11 xai — aliisque Romanos ceeteros quam maxime sui causa 
περὶ Διδυμότοιχον γεγονὼς iv οὐ πολλῷ χρόνῳ βα- superaturos,persuadet imperatoris militem ejicere, 
σιλεὺς ἐπεφημίξετο τούτων. ᾿Αφιχόμενος δὲ χαὶ ἐπὶ suum admittere. Quare protostrator [868 atque 
τὴν ᾿Αδριανούπολιν εὖρεν ἐντὸς τὸν δηλωθέντα ᾿Ισῆν — Camytzes cum exercitu pelluntur, cum cives se 
τὸν πρωτοστράτορα x«i τὸν Καμύτξην μετα τοῦ — prius jurejurando alligassent nemini damnum illa- 
στρατεύματος τοῦ βασιλέως ᾿Ιωάννον. Απατηλοῖς δὲ  turos. Pulsi, protostrator Comnenum Theodorum 
λόγοις 13 τοὺς οἰκήτορας ὑπελθὼν, ὡς πλουτίσειε ne viditquidem(namqueitaconvenerunt), Camytzes 
τούτους ἄχρως χαὶ τῶν ἄλλων Ῥωμαίων ὑπερυψώ- cum illi occurrisset, neque equo descendit neque 
σειεν, πείθει τὸ μὲν τοῦ βασιλέως ἐξαγαγεῖν στρά- — uti decetimperatorem adoravit. Quare ira incitatus 
τευμα ἕξω, αὐτὸν δὲ εἰσαγαγεῖν. ᾿Εξάγεται οὖν ὁ — Theodorus (volebat enim se ab omnibus Romanis 
πρωτοστράτωρ Ἰσῆς xai ὁ Καμύτξης μετὰ τοῦ συν- — imperatorem ἃϑηοϑοϊ, cum et imperator diceretur) 
ὄντος τούτοις στρατεύματος, ἐπὶ ὅρχοις του μή τινα — gravissimis injuriis virum cumulat, parumque ab- 
παθεῖν τούτων δεινὸν Tt. ᾿Ἐξελθόντες οὖν ὁ μὲν mpo-  fuitguin etiam plagas infligeret.Hoc Camytze,ut ab 
τοστράτωρ οὐδὲ ὅλως τὸν Κομνηνὸν Θεόδωρον τεθέα- — imperatore honores consequeretur, in causa fuit : 
ται (τοῦτο γὰρ δὴ αὐτοῖς συμπεφώνηται), ὁ δὲ Κα- p nam ut rursum Hellesponto preeterlapso ad impe- 
μύτξης συντυχὼν αὐτῷ οὐχ ἀπέδη τοῦ ἵππον οὐδὲ ratorem accessere, magnus heteriarcha non aliam 
ὡς βασὼεῖ προσεχύνησεν. Eig; ὃ βαρυθυμήσας ó ob causam Camytzes efficitur. Comnenus itaque 
Κομνηνὸς Θεόδωρος (ἐδούλετο γὰρ ὡς βασιλέα ἐχεῖ- —TheodorusAdrianopoli occupata non minimum res 
γον πάντας ἔχειν Ῥωμαίους, ἐπείπερ x«i ὡς βασι- [8188 turbavit: que ᾧ, , enimilli tenebant, omnia 
λεὺς ἐφημίξετο) ὕδρεις τε χατέχες τοῦ ἀνδρὸς x«i !? — adortus et Byzantium ipsam usque profectus,quid- 
μιχροῦ ἂν xai πληγὰς ἐπέθετο. Τοῦτο τῷ Καμύτξή quid extra urbem erat,pro arbitrio duxit, et opima 
ἀφορμὴ ἐγεγόνει πρὸς τὸν βασιλέα τιμῆς" ὡς yép — preda auctus adfores Byzieingente Latinis timore 
αὖθις τὸν Ἑλλήσποντον ὃ ἱεπέρασαν xai πρὸς τὸν  injecto, pervenit. ΤΌΠΟ temporis et Aseldecae, 
βασιλέα &gixovzo, μέγας ἑταιρειάρχῃς (52) διὰ ταῦτα — filiee imperatoris Theodori Lascaris maritus, ab iis 
ὁ Καμύτξης 15 τετίμηται. O Κουνηνὸς ou» Θεόδω- qui cum Comneno Theodoro erant hasta jugulum 
poc ἐγχρατὴς 15 xal τῆς ᾿Αδρεχνουπόλεως γεγονὼς — feritur, vulnusque lethale indicatum a perito tan- 
πολλὰ παρέσχε [P. 22] τοῖς ᾿Ιταλοῖς πράγματα. K«r- — dem medico sanatur. Exhinc postea erat vox aspe- 
ἐδραμε γὰρ πάντα τὰ ὑπ᾽ ἐχείνων χρατούμενα, xat μέχρε — rior, nec colli vertebre, ut antea, flexu faciles. 
xai αὐτῆς τῆς Βιζύης γενόμενος τὸ ἔξω χατέσχε τοῦ ἄστεως, xxi λείαν πολλὴν ἐκεῖθεν ἐποιήσατο 16, καὶ μέχρι xol 
τῶν πυλῶν τῆς Κωνσταντένου (83) χατήντησε, καὶ πτοίαν πολλὴν τοῖς Λατίνοις ἐνέδαλε 11. Τότε δὴ xat ὁ ᾿Ασὶλ 
Asxat, ὃς τῇ θυγατρὶ τοῦ βασιλέως Θεοδώρον τοῦ Λασχάριος συνεζύγη 19, ὑπὸ τινος τῶν τοῦ Κομνηνοῦ Θεοδώρου 
δόρατι ἐπλήγη τὸν τράχηλον. Καὶ ἦν ὡς ἔδοξε τὰ τῆς βολῆς ἐχείνῳ θανὰσιμα, ἀλλ᾽ ὑπὸ τον τῶν ἱἑατρῶν τεθερά-- 
πευται. Ἦν δὲ τὸ ἀπὸ τοῦδε τραχυτέρα αὐτοῦ 3j φωνὴ xal οὐχ εὐχερῶς oi τοῦ τραχήλου στρεφόμενοι σπόνδυλοι. 
xt. Οὕτως οὖν ἐπαυξήσας τοῖς πράγμασιν ὁ C 8ὅ. Sic ergo rebus prospere gestis Theodorus 
Κομνηνὸς Θεόδωρος ἐπειδὴ ὁμορῶν ἐγεγόνει τοῖς Comnenus, cum suo imperio fines iidem essent 
Βουλγάώροις 13, εἰς σπονδάς τε συνῆλθε τῷ τῶν Bov)- ac Bulgaris, fedus cum Bulgarorum rege Joanne 
γάρων βασιλεῖ Ἰωάννῃ tà ᾿Ασὰν, ὃν φθάσας ὁ λὸγος — Asano, qui,ut dixi, post Borilam Bulgaris preerat, 
εἴρηχε μετὰ τὸν Βορίλαν βασιλεῦσαι τῆς τῶν Bov)- init; illiusque filia.Maria ex pellice suscepta fratri 
γάρων, x«i συγγένειαν μετὰ τούτου πεποίηχε ?? — suo Manueli desponsata affinitate conjungitur. Sed 
προπλαθόμενος ἐπὶ τῷ ἀδελφῷ τούτου Mavovi) τὴν — enim Angelus Theodorus cum Asano Joanne condi- 
θυγατέρα αὐτοῦ Μαρίαν, ἥτις ix παλλαχῆς éxtivo — tionibus ac pactionibus perturbatis, cum audacior 
γενέννηται 31, Ὃ μὲν οὖν Αγγελος (54) Θεόδωρος — esset, atque inordinatius non solum in regia, sed 
τὰς μετὰ τοῦ ᾿Ασὰν Ἰωάννου σπονδὰς διαλύσας, οἷα — in aliis negotiis civilibus sese immisceret, speque 
ἐχεῖνος ἀνὴρ θρασύτερος x«l ἀταχτότεοον φερόμενος — jusjurandum A5 negligeret fidemque violaret, in 
οὐ μόνον ἐν βασιλείοις, ἀλλὰ καὶ ἐν πσᾶιν ἁπλῶς τοῖς — affines Bulgaros pedem movet,et ex Romanis atque 
πολιτικοῖς, xai θαμὰ παραδαίνων τοὺς ὄρχους xci  ltalisingentem militem exaggerat,et Adrianopolim 
παρασπονδῶν τοῖς ἐν γειτόνων, χατὰ Βουλγάρων —preetergressus in superiorem partem Ilebri agmine 
χωρεῖ, πολλὴν συναθροίσας τὴν στρατιὰν ἔχ τε Ῥω- — ducto cum Bulgaris poscebat, sed exitium sibi 


» !! xai — rot. om. ἢ. 13 ᾿Αδριανοῦ, x«i εὑρὼν τὸ στράτευμα τοῦ βασιλέως ᾿Ιωάννου, καὶ ἀπατηλοῖς λόγοῖς D. 

Θεόδωρος — ἀνδρὸς χαὶ om. D. — 1* ἐπέθετο τούτῳ. Διὸ ἐτιμήθη παρὰ τοῦ βασιλέως μέγας ἑταιρειάρχης ὁ Κα- 
μύτζξης. . Ἰδὸ οὖν Κομνηνὸς γεγονὼς xai τῆς ᾿Αδ ριανοῦ ἐγχρατὴς D. [8 xoi λείαν — ἐποιήσατο om. D. 
11 χαὶ --- ἐνέδαλε om. D. 18 Δεχαὶ τῆς θυθατρὸς τοῦ Λασχάρεος Θεοδώρου σύζυγος ἢ. 19 ἐπειδὴ --- Βουλγάροις 
om. D. Ὁ ὃν — πεποίηχε om. ἢ. 5! ἥτις — γεγέννηται om. D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


(92) Μέγας ἐταιρειάρχης. De hac dignitate vide — et 28. Arr. 

Glossarium Meursi in ἑταιρεία xoà ἐταιρειάρχης. (Ὁ) 'O μὲν oov “Αγγελος. Brevius Gregoras, p. 28. 
USA. ALL. 
(59) Μέχρι καὶ τῶν πυλῶν τῆφ K. Gregoras, p. 27 


4047 


GEORGII ACROPOLITJE 1 


querens, acie confligere. Videbatur enim sibi À μαίων συγχεχροτημένην χαὶ Ἰταλῶν 33, Παραμε 


Bulgaros timore percitos nequaquam vel solum 
sui exercitus impetum sustinere. At non sic Bulgari, 
sed Asanus Joannes perfidia ac foedere ab Angelo 
Theodorofracto potius quam propriis viribus fretus, 
parva sibi auxiliari manu e Scythis conducta, ne 
numero quidem millenis, confidentius in conflic- 
tum agebatur, signo etiam militari, ut a nonnullis 
memorie proditum est, jurejurando Theodori 
scripto appenso. Et forte cirea locum Hebro pro- 
ximum, quem Clocotinitzzam appellant, milites 
adversis signis irruunt, et ut verbo singula expri- 
mam, debellatur a Bulgaris et Scythis Theodorus, 
et ab hostibus una cum eo non pauci illius affines 
et dignitate conspicui et illustres viri, eorum 


οὖν τὴν ᾿Αδριανοῦ ἐπὶ τὰ ἄνω τοῦ "EOpou τὴν 
ρείαν ἐποιεῖτο, ξητῶν μετὰ Βουλγάρων συῤῥ 
πόλεμον. ἙἘξήτει δὲ ἄρα τὸν αὐτοῦ ὄλεθρον 33. ' 
xtt xai γὰρ ὡς οὐδ᾽ ὅλως οἱ Βούλγαροε ὑποπτύξ, 
τὴν ὁρμὴν χαὶ μόνην τῆς 3) στρατιᾶς αὐτοῦ 
σταῖεν. Οὐχ οὕτω δὲ χαὶ oi Βούλγαροε 35, ἀ 
᾿Ασὰν Ἰωάννης ταῖς ἐπιορχίαίς χαὶ ταῖς παραι 
δήσεσι τοῦ ᾿Αγγέλου Θεοδώρου μᾶλλον τεθαῤῥ 
$ ταῖς σφετέραις δυνάμεσιν, ὀδίγον τι συμμα) 
ἀπὸ Σχυθῶν εἴληφὼς, οὐχ ti; χιλίους μετρούμ 
θαῤῥαλεώτερον εἰς τὴν μάχην ἐφέρετο, ὥς φασὶ 
νες, χαὶ τὸ σημαίᾳ τὸν ἔγγραφον ὄρχον (S5 
Θεοδώρου ἀπαιωρήσας. Καὶ δὴ περὶ mou τὸν' 
ἐόριον τόπον (Κλοχοτινέτξαν αὐτὸν ὀνομάξουσὴ 


supellectile a Bulgaris depopulata,capiuntur,Asa- B δάλλουσι τὰ στρατεύματα, χαὶ ὡς ἐν μικρῷ τὸ 


nus cum multitudine capta humanius se gerens 
potiorem copiarum partem, et eos AG precipue 
qui humili loco nati convenerant, liberat inque 
eorum oppida ac urbes dimittit,seu ex humanitate 
id gereret, seu ut hac ratione utila sibi compa- 
. rans et commodis suis apta disponeret : eorum 
namque dominium sibi defectionis tempus circum- 
spectans moliebatur. Votique compos effectus 
est : quippe quos ipse persequebatur, Marte 
incruento colla omnes subdebant. llli etiam se 
submisit Adrianopolis, non multo post Didymoto- 
chum, Bolerum totum, deinceps Serre, Pelagonia, 
Prilapusetlocacontermina.Magnam item Blachiam 
excurrit Elbanumque occupat et usque Illyrium 


rapinis omnia vastat. Cum vero que sibi animo ( 


proposuerat majori ex parte complesset dispo- 
suissetque pro arbitrio, patrias repetiit sedes, et 
castellis nonnullis in custodiam ac dominium 
Romanorum relictis, plerisque sibi reservatis, 
milites in illis ac duces queestoresque, qui vecti- 
galia et tributa exigerent, constituit ; indicatusque 
est ab omnibus tunc temporis admirabilis et tuto 
fortunatus ; neque enim in domesticos gladio se- 
viit, neque Romanorum se cedibus polluit, ut qui 
ante eum Bulgaris dominabantur sueverant. Hinc 
non a Bulgaris modo sed Romanis aliisque genti 
bus charus ac intimus habebatur. | 


παραστῆσαι, κατὰ χράτος 36 νιχᾶται παρὰ τῶν] 
γάρων xci τῶν Σχνθῶν ὁ 3] Θεόδωρος, καὶ συλλα 
νεται μὲν παρὰ τῶν πολεμίων οὗτος, οὐχ X 
καὶ τῶν προσγενῶν 38 αὐτοῦ χαὶ τῶν ἐν τέλεε V 
λόγαδων, xai τὰ ἐχείνων πάντα λεέα τοῖς Βον 
βοις ἐγένετο. Φιλανθρωποτέρως δὲ περὶ τὸ ἀλ 
πλῆθος 39 ὁ ᾿Ασὰν διατεθεὶς τοὺς πλεέους τῶν c 
τευμάτων, xal μάλιστα τοὺς χυϑαιοτέρους 

σύγχλυδας 99, ἔλευθεροῖ xal πρὸς τὰς ἰαυτῶν & 
πέμπει χὡμας τε χαὶ πόλεις 8', τάχα μὲν τὸ φὶ 
θρωπὸν ἐνδειχνύμενος, τάχα δὲ xci τὸ συμ' 
[|P. 23] τούτῳ πραγματευόμενος " ἐδούλετο καὶ 
δεσπόσαι τῶν τοιούτων, τῆς Ῥωμαΐῖχης ἀρχῇς 
σπάσας 85, Οὔ καὶ τετύχηχεν ἐπεὶ xal yàp 
αὐτῶν χατόπιν ἐχώρει, πάντα ἀναιμωτὶ τούτῳ 
πιπτον, χαὶ γίνεται μὲν ὑπ᾽ αὐτὸν à ᾿Αδριανο 
τοῦ σχεδὸν δὲ χαὶ τὸ Διδυμότοιχον, εἶτα Βολερόν c 
Σέῤῥαι, Ilgeyovim χαί Πρίλαπος xoi πέρεξ τοι 
Κατέδραμε δὲ χαὶ τῆς μεγάλης Βλαχέας (56), 
xai τοῦ ᾿Ελδάνου χαταχυριεύει, καὶ μέχρε τοῦ 
λυριχοῦ τὰς λείας ποιεῖ. Ἐπεὶ δὲ τὸ πολὺ τοῦ 
λεύματος χατειργάσατο χαὶ ὡς ἠγάπα τὰ χαϑ' x 
διέθετο, εἰς τοὺς οἰχείους ἐπανέξευξε τόπους ? 
μὲν τῶν φρουρίων καταλελοιπὼς ὑπὸ Ῥαμεών ὁ 
σπόζεσθαι, τὰ πλείω δὲ ὑφ᾽ ἑαυτὸν ποιεῖν 
στρατιώτας ἐν τούτοις τάξας χαὶ στροαιτηγοὺς x 
εἰσπραττομένους τὰ δημόσια φορολογήματα 95. Ἔ 


γοῦν τοῖς πᾶσι τότε xal θαυμαστὸς χαὶ μαχάριος " οὐ γὰρ ἐχρᾶτο μαχαίραις ἐν τοῖς οἰκείοις, οὐ δ᾽ ἔχραίνετο 
γοις Ῥωμαϊχοῖς, ὡς οἱ πρό αὐτοῦ τῶν Βουλγάρων 9*, Ἔνθεν Tot καὶ οὐ μόνον παρὰ Βονλγάρων, ἀλλὰ καὶ ὃ: 


Ῥωμαίων ἐφιλεῖτο (57) xat ἑτέρων ἐθνῶν 8, 


33 πολλὴν -- Ἰταλῶν om. ἢ. 38 ἐξήτει --- ὄλεθρον om. D. — 3 καί ἐδόχει ὡς οἱ Βούλγαροι ὑποπτήξαντες 


τὴν ὁρμὴν τῆς Ὁ. 35 οὐχ — Βούλγαροι om. ἢ. 35 ὡς --- χράτος om. D. 


"1 παρὰ — ὁ] ὁ Αγγέλος vé 


38 χαὶ συλλ. — προσγενῶν] ὃς συλλαμθδάνεται καὶ οὐχ ὀλέγοι τῶν συγγενῶν ἢ. * πέρὶ — πλῆθος om. D. 
ἄλιστα — συγχλυδας om. ἢ. *! xai πρὸς --- πόλεις om. D... 9* τῆς --- ἀποσπάσας om. D. 83 καὶ τοὺς --- 
υγήματα om.D, 8: Ῥωμαξχοῖς ---- Βουλγάρων om. ἢ. ** οὐ — xai om. ἢ. 586 xai ἑτέρων ἐθνῶν om. D. 


Theodori Douss et Leonis Allatii note. 


55) Τῇ σημαίᾳ τὸν Fyypkpov ópxov. Pleraque si- D 


milia exempla apud alios historicos invenies, qui- 
bus cognoscitur rem male cessisse perjuris: neque 
enim fidem frangit homini, qui jurejurando fcedus 
et pacta constabilita amolitur, sed Deo, qui has 
injurias pulchre ulciscitur. Cf. Nicephorus pa- 
triarcha, in Zreviario historico, p. 2& D ed. Lu- 


par., de Justiniano filio Constantini. ALL. 


(86) Τῆς μεγάλης Βλαχίας (a). Thessalise n 
montana, que magna Blachia dicebantur. 
tas in Balduino, p. 841. Hinc illius regionis 
cle Μεγαλοδλαχῖται vocantur a Pachymerio, 
cap. 30. ALL. 

57) Παρὰ Ῥωμαίων ἐφιλεῖτο. Hinc plures 
dem laudes et praeconia apud Greecos posi 
Tes. ALL. | 


(a) Cf. Bandur. animadvers. in Constantini Porphyrog. De Them. l. 1, p. 10 in tomo nostro CXII, 


MM 4m 5’ MELLE 
-- 


1049 

xc. Ἐπεὶ γοῦν, ὡς ὁ λόγος ἱστόρησεν, ὁ "Ayyt- À 
λος Θεόδωρος λάφυρον ἐγεγόνει μετὰ χαὶ λοιπῶν 
προσηχόντων τῷ γενει ἐχχρίτων ἀνδρῶν τῷ ᾿Ασὰν, 
ἐφρουρεῖτο μὲν παρ᾽ αὐτοῦ, ἐφιλοφρονεῖτο δὲ τὰ πολλάς 
Καὶ τοῦτο ἦν ἐπὶ πολύ ἐπεὶ δὲ εἰς τὰ οἴχοι νεωτερισ- 
μοῖς χρᾶσθαι 81 πεφώραται (58), ἐχτυφλοῖ αὐτὸν ὁ ᾿Ασὰν. 
Ὁ μὲν οὖν ἀδελφὸς αὐτοῦ Μανονὴλ ὁ !“Αγγελος, ὃς 
δεσποτιχῷ ἀξιώματι παρὰ τοῦ ἀδελφοῦ ἐτετίμητο, 
φυγῇ χρησάμενος $wxa τὸ Ῥωμαῖχὸν ἐπετρέπετο 
στράτευμα 88, ἐπὶ τὴν Θεσσαλονιχὴν ἀπὗει καὶ 
δεσπότης ὠνομάζετο, ταὐτης τε χυριεύων χαὶ τῶν 
περὶ αὐτὴν, ἐρυθροῖς δὲ γράμμασι τὰς αὐτοῦ γραφὰς 
ἐπεχύρου 89, Πρὸς ὅν χαὶ ἀπεσχωψέ τις τῶν πρέσδεων 
παράώ τοῦ βασιλέως Ἰωάννον ἀποσταλεὶς, ὡς Εἰς σὲ 
μᾶλλον ἁρμόσει τὸ εἰς Χριστον ψαλτωδούμενον, σὲ 
τὸν βασιλέα xai δεσπότην. Καὶ ἦν μὲν τὸ ἀπὸ τοῦδε B 
ὁ ΓΑγγελος Μανουὴλ τῶν ἱναπολειφθεισῶν πρὸς τὰ 
δυτιχὰ μέρη χωρῶν καὶ πόλεων ἐγχρατὴς, μὴ παρὰ 
τῶν Βουλγάρων τὸ σύνολον ἐνοχλούμενος, ἐπεὶ τῇ ἐχ 
παλλαχίδος τοῦ ᾿Ασὰν συνεχοιτάξετο θυγατρί. 

xb. ᾿Αλλά ἐπὶ τοὺς ἐν τῇ Κῶνσταντίνου Λατίνους 
ἐλθέτω x«i αὖθις ὁ τῆς ἱστορίας εἰρμός. Οἱ ἐν τῇ 
Κωνσταντινουπόλει ἐπειδὴ, ὡς προειρήχαμεν, ὁ 
Ῥομπέρτος, ὃν ὡς βασιλέα ὁ λόγος ἔχειν τούτους 
ἰστόρησς 40, τὸν Εὔριπον χαταλαδὼν τετελεύτηχεν, 
ἐναπελείφθη δὲ ὁ ἀδελφὸς (59) αὐτοῦ Βαλδονῖνος ἔτι 
ἀφῆ)ιξ ὧν, στῶλουσι πρεσδείαν πρὸς Ἰωὰννὼὴν τὸν 
ὀνομαζόμενον ᾿Ιεροσολύμων ῥῆγα *!, φήμην τε πολ- 
λὴν αὐχουντα περὶ τὰς στρατιωτικας μεθόδους βρια- 
ρόν (P. 24) τε χεῖρα xoi τῷ μεγέθει τοὺς xat' αὐ-( 
τὸν ὑπερθάλλοντα, ὡς ἄν γε ἀφίχοιτο πρὸς αὐτοὺς 
xai βασιλεύς Κωνσταντινουπόλεως φημισθείη καὶ ἄρξοι 
ὡς αὐτοχράτωρ τῶν εἰς αὐτὴν "3, ἐπιγαμόρεύσοι δὲ 
ἑαυτῷ xai τὸν ὅν εἶχεν εἰς τὴν χλήρονομίαν, ὡς ᾧοντο, 
Βαλδουῖνον (ὑπῆρχε γὰρ τῷ ῥήγὶ καὶ θνγατριον), μετὰ 
δὲ τὴν τοῦ ῥηγὸς ἀποδίωσιν βασιλεύσοι τούτων ὁ 
Βαλδουΐνος, αὔξην προσδεδεγμένος τῆς ἡλιχίας, ἐπεὶ 
x«i ὁ ῥὴξ ἕξωρος ἄγαν ἦν, περί πον τὰ ὀγδοήχοντα ἔτη 
ὃ x«i πλείω τούτων διαδιώσας 8. Ὡς xxi αὐτὸς τοῦτων 
εἶδον, ὑπερεξεπλάγην τὸ τοῦ ἀνδρὸς ἐν πάσῃ διαπλάσει 
τοὺς ἄλλους ὑπερβάλλοντος πολὺ κατά γε μᾷχος καὶ 
πλάτος. Ξυνέθετο γοῦν ὁ ῥὴξ (60) τῇ πρεσδείᾳ, xoi ** 
χαταλαμδάνει τὴν Κωνσταντίνον, τὴν πορείαν δια 


D. ?**'H»x« — στρατευμα om. D. 
Ῥομπέρτος ὁ τῆς Κωνσταντίνου βασιλεύς 


ANNALES. 


1050 


A7 26.Theodorus Angelus,ut dixi,una cum aliis 
affinibus et viris illustribus ab Asano spolium fa- 
ctus in custodiam conjicitur;cui Asanus prolixe ac - 
benigne et ad multum tempus favebat. Sed cum 
domi novis rebus inhiare deprehendisset, lumine 
privat. Frater illius Manuel Angelus, despote di- 
gnitate a fratre cohonestatus, fugam meditatus, 
cum Romanus miles terga verteret, Thessalonicam 
reversus despota vocabatur, illius et locorum adja- 
centium dominus, scriptionesque suas purpureis 
characteribus consignabat. In quem et Joannis 
imperatoris legatus non inurbana dicacitate jacta- 
vit, in eum scilicet magis aptari posse quod de 
Christo in Psalmis legitur, « te regem et despo- 
tam. » Et ex eo tempore Angelus Manuel reliquo- 
rum in occidentali plaga oppidorum ac urbium 
dominus habebatur, ἃ Bulgaris nulla molestia la- 
cessitus, dum ejus matrimonium cum Asani filia 
vigeret. 


27. Verum in Byzantinos Italos rursus orationis 
seriem convertamus. Cpolitani, cum, ut ante nar- 
ravimus, Robertus, quem veluti imperatorem vene- 
rabantur, Euripum profectus exspirasset et frater 
ejus Balduinus puer 4.8 adhuc ac impubes reman- 
sisset, ad Joannem Hierosolymorum regem militari 
prudentia, ut tunc fama ferebat, singularem, manu 
validum multumque inter suos specie corporis 
eminentem, legatos destinant, ut ad illos concede- 
ret et Cpolis imperator acclamaretur, res in ea. uti 
imperator obtineret, nec non filiam, quam ipse 
susceperat, Balduino, sicuti ipsi existimabant, im- 
perii heredi, qui tamen post eum etate jam matura 
ac integra imperaret, in matrimonium collocaret. 
J/Etas regis nimium processerat circa annos octo- 
ginta vel ultranati, quemadmodumet ipseeum vidi, 
etadmiratus sum viri undequaque exactam molem: 
humane enim magnitudinis modum longitudine ao 
latitudine plus nimio excesserat. Rex legatis ani- 
mum advertit, iterque per mare ingressus Cpolim 
venit : neque enim multitudo, qua sibi tutum iter 
terrestre faceret, suppetebat. Cum Cpolim penetras- 
set, neque egredi neque primus pugnam tentare 


81 Ἐπεὶ — χρᾶσθαι.} ᾿Εφρουρεῖτο οὖν ὃ ΓΑγγελος Θεόδωρος παρὰ τοῦ ᾿Ασὰν φιλοφρόνως. Καὶ ἐπεὶ νεωτερίζων 
^ ὀνομαξόμενος ἐρνθροῖς γράμμασι D: 
D. 1 ῥῆγα τῶν 'Ispoco)óuov D, omissis φήμην — ὑπερό 


᾿Αλλὰ — ἰστόὸρησε) ὁ 
ὄντα. 


13 χαὶ — αὐτὴν Om. ἢ, 8 ἐπιγαμδρεύσας δὲ τοῦτον αὑτῷ, εἶχε γὰρ θυγάτρια, καὶ ἵνα μετὰ τὴν τούτου ἀποβίωσιν 


βασιλεύσῃ πάλιν αὐτὸς. Ἦν γὰρ ὁ ῥὴξ ὀῦτος περί mov τὰ ὁγ 


πρεσδείᾳ xal om. D 


οήχοντα xai πρὸς ἔτη xol ὑπερόριος ἢ. δ᾽ ὡς — 


Theodori Dousee et Leonis Allatii note. 


(58) Νεωτερισμοῖς χρᾶσθαι πεφώραται. Aoropolita D 
non statim post pugnam excecatum fuisse a 
Bulgaro Theodorum, sed domi postquam illum 
excepisset humanissime, cum Theodorus post 
etiam accepta beneficia res inuovare ieprehensus 
essct. Gregoras, 1l. 1, rem videtur aliter narrare. 
Et Richardus e sancto Germano in Chronico : Eo- 
dem mense Aprili in. Graecorum imperio fartum 
est prelium mter Gracos, in quo Comnenus cap- 
tus est et utroque [umine orbatus. ALL. 


(59) 'O ἀδελφός. Balduinum fratrem Roberti 
facit Acropolita, Mattheus Parisius in Histor. An- 
glic., filium, In eo concordant eum fuisse puerum 
nec ferendo oneri parem. Sic quoque historici La- 
üni. ALL. 

. (00) Ξύνέθετο γοῦν ὁ ga. Richardus a S. Germano 
1n Chronico; Anno 1231 rez quondam Hierosoly- 
mitanus apud Reate ad papam vadit, de cujus 
assensu obtinet ut cum filio imperatoris Cpolitani 
de filia sua contrahat, et ipse sit. curator. ímpe- 


1081 


GEORGII ACROPOLITE τι 


audebat: sat enim illi comperta erat Joannis impe- Α θαλάττης πεποιηχώς " οὐδὲ γὰρ εἶχε λαὸν ἀξεόχρεων͵ | 


ratoris rei militaris summa prudentia et in con- 
flictu cum hostibus ingenium supra ceteros soler- 
tissimum. Quare semet ipsum aggressionis illius 
incusabat, 49 et quod manus operi injecisset ; et 
male eos asserere contendebat, si ipsi tamen ita 
senürent neque ipsum propter propria commoda 
proritarent, eum ad loca accessurum fuisse, que 
dominus illorum ac imperator administrare ne- 
sciret: namque apprime callebat, dictoque firma- 
bat, etiamsi decies tot loca ad regendum Joanni 
imperatori suppetecent, optime eum illa agere mo- 
derari tuerique ab hostibus scire. Sive etenim 
horum causa, sive etiam quod Cpolitanis luxuriari 
deliciis ac bonis animum implere vellet, duos in ea 


annos exegit. Tandem triremibus apparatis et col- B 


lectis, uti poterat, copiis, in orientem progreditur 
et apud Lampsacum portum capit; Joanne impera- 
tore ἃ bello cum Cesare Gabala, quem propter 
motam seditionem debellaverat, gesto continenter 
regresso. 


- 98. Imperator in Stadie partibus tabernaculis 
positis, Andronicum Paleologum magnum dome- 
sticum, de quo supra diximus, copiis ac ducibus 
traditis in insulam Rhodum cum triremibus. que 
satis essent, et aliis navibus dimittit, ut validius 
rebellem invaderet et militie quos noverat artibus 
opprimeret. Hec cum ita perfecta essent, resque 
contra Cesarem pro sententia imperatoris Joannis 


guecessisset, nec non relatum illi fuisset regem C 


80 Cpoli egredi eo animo ut Lampsacum appelle- 
ret ibique aduersus Romanos confligeret, cum his 
quos secum habebat imperator admodum |paucos 
(potissima namque exercitus pars prelio ac tem- 
pestatehiberna afflicta domum remeaverat), Lamp- 
sacum petit et apud Sigrenem castra metatur. 


29. Tunc temporis et ipse a parentibus sedecim 
annos natus et ex encyclia, quam vulgus gramma- 
ticam vocat litteratura instructus ad imperatorem 
mittor. Pater etiam e Latinorum manibus se sur- 
ripere decreverat, licet ab illis et sumptuosis 
impensis et officiis et beneficiis, quibus eum prolixe 


55 xar, οὖν τήν Κωνσταντινούπολιν ὁ ῥὴξ καὶ 


ἄν γε πεξοπορήσειεν. Ἐπεὶ δὲ χαταλάθοι τὸν Κωνστε 
τένον, οὐχ εὐχερῶς εἶχεν ἐξιέναι xal μάχης κατάρξε 
καὶ γὰρ ἐπέγνω τὸν 5 βασιλέα Ἰοάννην στοατηγιχωι 
τὸν τε ὄντα xal ταῖς ἐχθρῶν μάχαις εὐμεθοδ τατον 
᾿Εμέμφετο γοῦν ἑαυτὸν τῆς ἐγχειρήσεως, καὶ ὅτι πρῶτ 
τοῦ ἔργου ἐπεδχλετο, xal χαχῶς ἔφασχε τοὺς λέγοντι 
εἴγε xal ὀὕτως ὑπελάμθανον καὶ o7x ὠρέθιζξον en 
διὰ τὸ σφίσι συμφέρον, ὡς χαταλάδοι ἂν sic χώρους, 
οὐχ ἐπίσταται ἄοχειν ὁ ἐπ᾿ αὐτοῖς βασιλεύῶων- xs 
γὰρ ἐγνώχει καὶ ἔλεγεν ὡς εἰ δέχα τοσοῦτοι χῶροι : 
βασιλεῖ ᾿Ιωάννη πρὸς δεσποτείαν ὑπῆρχον, καλῶς ὑπ 
τατὸ τούτων χατάρχειν χαὶ βασιλεύειν καὶ d'iacvgnt 
τῶν ἐχθρῶν. Εἴτε γοῦν διὰ ταῦτα εἴτε xci rpugis 
εἰς ἄχρον év τοῖς τῆς Κωνσταντίνου βεθδουλημῶ 
χαλοῖς, δύο ἐνιαντοὺς " (01) ἐντὸς αὐτῷῶς διξνυι 
Μόγις γοῦν τριήρεις οἰχονομήσας χαὶ στράτευμα T 
θροίσας, ὅσον εἶχε πρὸς δύναμιν 8, χατὰ 9 τίς ἡ 
ἐχώρησε, καὶ περί τὸ τῆς Λανψᾶχου ἕλλεμενέξ εἰ vean 
προσεχῶς τῷ τότε τοῦ βασιλέως Ἰωάννου ἀχ riw 
τοῦ Καίσαρος Γαδαλᾶ μαχὴς ὑποστρέψαντος, e 
νεωτερισμὸν ἐμαχέσατο. 

κη΄. Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς περὶ τὰ τῆς Σταϑέας κέρῃη 7. 
σκηνώσεις ποιούμενος τῷ Παλαιολόγῳ ᾿Ανδρονέχῳ, ἐ 
μέγαν δομέστιχον εἶχε, ὠερὶ οὔ καὶ μιαρὰν πρότθι 
εἰρύχειν 9, τὰ στρατεύματα xal “οὺς στρατὰγους 
παραδοὺς, x«l ἐπὶ τὸν νῆσον Ρόδον τρεώρεσεν  Uxox 
καὶ λοιπαῖς ἑξαποστεῦῆας 9! ναυσίν, εἴ πως βριαρὼτι 
ἐπιτεθείη τῷ ἀποστάτῃ χαὶ χαταδλάψειεν 51" οἷς οἱ 
λόγοις τῆς στρατηγίας, ἐπειδὴ ταῦτα οὕτω συμᾶι 
καὶ χατὰ σχοπὸν Ἰωάννῃ τῷ βασιλεῖ τὰ περί : 
Καίσαρα γένοιτο, ἀχούσας δὲ χαὶ ὡς ὁ ῥὴξ ἐξῴει τ 
Κωνσταντίνου καὶ βουλὴν ἔχοι προσοχεῖλαι τῇ Ααυψῷ 
κἀχεῖ ἐξελθεῖν xai Ῥωμαίοίς πολεμῆσαι μεθ΄ ὧν £v; 
διάγειν ὁ βασιλεὺς [P. 35] (ὀλίγοι δὲ ἦσαν οὗτοι, iz 
τὸ πολὺ τῆς στρατίᾶς τῇ μάχῃ καὶ τῇ ὥρᾳ τοῦ χειμῶνι 
τεταλαιπωρηχὸς ἐπὶ τὰ oixot ἐφέρετο 53), χωρεῖ xo 
τὴν Λάμψαχον, xal τοῖς τῆς Σιγρηνᾷς μέοεσι τῇ; 
σχηνὰς πήγνυσι. 

x0'. Τότε χαὶ αὐτὸς πρὸς τῶν γονέων ἐχ τὰς ἔν. 
σταντίνον ἀπεστάλην τῷ βασιλεῖ εἐχχκαεδεχαῖτος ὧν 
καί νῦν τῶς ἐγχυχλίον (62) ἀπηλλαγμένος καιδι 
σεως, ἣν γραμματιχὴν χατονομάξουσεν οἱ πολλοὶ 
Ἐβούλετο δὲ μοι xai ὁ πατὴρ λάθρα τὸς τῶν Δα: 
νων ἀπολισθῇῆσαι χειρός: ἰσχυρῶς γὰρ παρ᾽ «v 


ἔχων λαὸν ἀξιόμαχον οὐχ εὐχερῶς εἶχεν ἐξιέναι, ἐπιγνοὺς τ 


ἡ 
D. **«t et xai — εὐμεθοδώτατον om. D. dà τῆς ἐγχειρήσεως ἑαυτὸν xai χαχῶς ἔφασχε νοεῖν τοὺς λέγοντ 


», - - 9» 
αὐτὸν τῷ βασιλεῖ ἀντι 


κατ 


γέρεσθαι. Avo οὖν ἐνιαυτοὺς D. "8 συναθροίσας — δύναμιν om. D. 
— sipáxstv om. ἢ. 99 xai τοὺς στρατηγοὺς om. D. 9! τριήρεσι χαὶ νανσί στείλας D. 
. Ὁ. 9* oi; — ἐφέρετο) xai. ἐπεὶ ταῦτα xaz& σχοπὸν συνέδη τῷ βασιλεῖ D. 


48 τὴν D: '?m 


8" βρ. τὸν ἀποστάς 


Theodori Douss et Leonis Allatii note. 


rii, donec in majori constitutus xtate perveniat ad D Regestis. ALL. 


legitimam. Mare apud Venetias intrans vadit col- 
lato exercitu Cpolim. ALL. 
A Δύο ἐνιαυτούς. Hoc duorum annorum inter- 
vallo Joannem regem in Galliis exercitum com- 
arasse etin Italiam se ad pontiflcem contulisse 
Reate, tandem Venetiis copias imposuisse navibus 
et Cpolim applicuisse, scribit Gregorius. Nonus in 


(02) Τῆς ἐγχυχλίον. Anna Comnena, lib. v. H 
stor. Τοῖς προϊσταμένοις τήν ἐγχύχλιον παιδεύεσθ 
παιδείαν, οἱ ταῦτα δὲ λέγω ἀχθουένη διὰ τὴν παντ 
λῇ τῆς ἐγχυχλίον παιδεύσεως ἀμέλειαν. Encycliai 
eruditionem improprie hic Grammaticam inteli 
git noster Acropolita, licet alii aliter exponan 
Cf. Tzetzes Chiliad. 2, v. 522. ALL. 


Ilo€* 


u ΒΕ - 


ÁU OU M 


QUO 


1053 


ANNALES: 


1054 


ἐχεχράτητο ταῖς τῶν ἀναλωμάτων δαψιλείαις χαὶ À admodum prosequebantur, detineretur, nec leve 


ταῖς σφῶν δεξιώσεσι, καί τὸ πολλὴν ἔχειν περί αὐ- 
τὸν ὑπηρεσίαν τέχνα τε θεράποντας τε xoi θερα- 
παινίδας οὐκ ὀλίγον ἐποίει τούτῳ τὸ ἐμποδών, ᾿Αλλ᾽ 
ἦν αὐτῷ χατὰ νοῦν τῷ τότε, χαθὼς ἂν ἄρα δυνάμεως 
σχοίη, εἰ δεήσει, παρακινδυνεῦσαι πρὸς τὴν ἐξέλευ- 
gt) xai ἀποπλῆσαι τὸ σπουδαξόμενον. Aux τοι τοῦτο 
κἀμὲ πρὸς τὸν χρατοῦντα προπέπομφε. Κεχώλυχε 
δὲ τοῦτον νόσος βαρεῖᾶ' ἡμιθνὴς γὰρ σχεδὸν καὶ 
ἡμίξηρος γεγονὼς, περὶ δύο mov ἔτη τῇ κχλένῃ 
προσπεπατταλευμένος, ἀπέλιπε τοῦ βίου, αὐτὸς δὲ 
ἐναπελείφθην τοῖς ἀναχτόροις προμηθείας βασιλικῆς 
ἀξιούμενος. 

λ΄. Ὡς γοῦν ἔφημεν, χαταλαδὼν ὁ ρὴξ Ἰωαννης, 
ὁ x«i βασιλεὺς Κωνσταντινουπόλεως φημιξόμενος, 
τὴν Λάμψαχον περὶ τὸν οὕτω πως ὀνομαζόμενον B 
τὸπον Ὁλχὸν τὰς νῆας τούτου χαθώρμισεν. Ὁ δὲ 
βασιλεὺς Ἰωάννης ἐπεὶ μὴ εἶχε μεθ᾽ ἑαυτοῦ στρα- 
τὸν ἀξιόμαχον χωλῦσαι τοὐτῷ τὴν ἔξοδον δι᾿ ἃς εἰρή-- 
χειν αἰτίας 3, μεθόδοις στρατηγικαῖς μεθ᾽ ὧν εἶχεν 
ὀλίγων τὰς τῶν πολεμίων χινήσεις ἐχώλυεν. Ἐξῆλ- 
θον γοῦν οἱ Λατῖνοι xal ὁ τούτων ῥὴξ ᾿Ιωάννης, χαὶ 
ἐδάδισαν μὲν τόπους τινὰς παραιγιαλίους. Οὐδὲ γὰρ 
ἡδύναντο μαχρότερον τῶν νηῶν αὐτῶν ἀποστῆναι" 
ὁ γὰρ ἀντιστρατηγῶν αὐτοῖς βασιλεὺς ἐπηκολούθει 
xai ὑπῆρχε δεινὸς μετὰ μιχρᾶς πανυ δυνάμεως 
ἀναχαιτίσαι τοὺς ἐναντίους 55, 'O μὲν οὖν βασιλεὺς 
περὶ τὰς τῶν βουνῶν ὑπωρείας ἐποιεῖτο τὰς πορείας, 
περὶ δὲ τὰς ἠϊόνας οἱ ᾿Ιταλοί, ᾿Ολέγον οὖν χρόνον 
διαδιόχσαντες ἐν τῇ τοῦ βασιλέως παραιγιαλίῳ χώρᾳ 
(οὕπω γὰρ παρέδραμον τέτταρες μῆνες) καὶ ὀλέγου 
τόπον πατήσαντες (ἀπὸ γὰρ τῆς Λαμψάχον μέχρι 
xxi τῶν Κεγχριῶν 5: ἀφίχοντο), μιχρὸν ἢ μηδὲν 
λυμήναντες (προὔφθασε γὰρ ὁ βασιλεὺς τὰ χρειώδη 
πάντα τοῖς ὑψηλοτέροις τόποις διασώσασθαι) ἐπὶ 
τὸ τῶν Πηγῶν ἐχώρησαν ctu, ἔν μόνον φρούριον 
χειρωσάμενοι, ὃ Κεραμιδᾶς ὀνομάξεται, περὲ που 
τοὺς βοννοὺς διαχείμενον τῆς Κυζίχον. Εἶχον δὲ χαὶ 
τὰς ναῦς αὐτῶν ἑτοίμους εἰς τὴν Κωνσταντίνον πα- 
λινοστῆσαι, Καὶ ᾧχοντο ἂν αἰσχύνης xai ξυημίέας 
πεπληρωμένοι, εἰ μὴ τοῦ τῶν Πηγῶν ἄστεως περιε- 
γένοντο τῇ χλοπῇ" ἀνὴρ γάρ τις δεινὸς ἀναῤῥιχᾶσθαι 
προς ἀχρωνυχίας πετρῶν (P- 26] ὁδὸν ἐφεῦρε, δι' 
ἧς ὡπλισμένους Λατίνους δὅ εἰς τὴν ἀχρόπολιν νυχτὸς 
ἀνεδίδασεν, οἵ καὶ τοῖς φύλαξιν αἴφνης ἐπεισπεσόν- 
τες αὐτούς τε ἐφόνευσαν x«l εἷλον τὸ ἄστν, Τοῦτο 
πρὸς βραχὺ μὲν εἰς δειλίαΓνυ Ῥωμαίους ἐνέβαλε: 
πλήρης γὰρ ἦν ἡ πόλις ἀνδρῶν χαλῶν τε κἀγαθῶν 
x&x τῶν περιφανεστέρων ἐν στρατιώταις 96, Α}}» 
ἢ τοῦ βασιλέως περὶ τὰ τοιαῦτα οἰχονομία χαὶ 
στρατηγιχωτάτη δεινότης τὴν τῶν Ῥωμαίων δειλίαν 
τοτε ἀπετινάξατο, χαὶ εἰς πτοίαν μᾶλλον τοὺς Λατί- 


esset ἀοζηθβίϊοδο supellectilis τα ρ  υἀο,8}}1, famuli, 
famuleque impedimentum : in ea nihilorninus per- 
stabat sententia, si quando facultas esset, etiam 
vires exserturum etexitum tentaturum et concepta 
vota obiturum, ideoque me ad imperatorem premi- 
serat. Sed morbus gravis conatus intercepit : nam- 
que penesemivivus et media sui parte fere exsicca- 
tus, annosque circiter duos lecto detentus, tandem 
vitam amisit. Ipse vero in aula imperatorio sumptu 
necessariis providebar. 


30. Rex enim Joannes, ut dietum est, qui item 
Cpolitanus imperator acclamabatur, Lampsacum 
appulsus in locum Holcum dictum naves suas $1 
subduxit. Joannes autem imperator, cum ad re- 
sistendum ac descensum impediendum ob jam 
dictas causas copias non haberet, militaribus 
artibus cum exiguo milite hostium motus repri- 
mebat. Descenderunt Latini et eorum rex Joannes, 
perque loca quedam maritima iter intendebant, 
cum ἃ navigiis discedere procul non auderent: 
nam eos adversis copiis imperator sequebatur, 
ingenio promptus et acer, qui cum parva etiam 
manubostium itapetus propulsaret. Imperator per 
radices montium, Itali per littora iter habebant. 
Parum itaque in ora maritima imperatori subjecta 
commorati(nequeenim quattuor menses exegerant) 
nec multo calcato solo, cum a Lampsaco Cenchrias 
usque ne minimo quidem damno illlato processis- 
sent (namque imperator eminentioribus locis ne- 
cessaria queque antea conduoeta in custodiam 
tradiderat), ad Pegarum oppidum deflexere, unico 
tantum castello, cui Ceramide nomen est, circa 
Cyzici coles sito, devicto. Naves vero promptas, 
quibus se Cpolim reducerent, habebant, et re- 
meassent utique probris ac damnis pleni, ni furto 
Pegarum oppidum expugnassent. Vir enim quidam 
saxorum prerupta scandere dexter ac solers viam 
invenit, per quam noctu $9. in arcem armatos 
Italos introduxit, qui improvisa irruptione custo- 
dibus contrucidatis oppidum occuparunt. Hoo 
Romanis non parum timoris incussit: urbs enim 
ea viris probis ac bonis et inter milites celebriori- 


D bus abundabat. Verum imperatoris circa heec 


prudentia et plusquam militaris calliditas Roma- 
norum quidem metum excussit, Latinis vero 
majorem formidinem injecit, et quos ipsi impetus 
ex preda facta sumpsere inhibuit. Quare cum pa- 
rum aut nihil, ut dictum est, profecissent, Cpolim 
reverterunt. 


vous ἐνέβαλε, xal τῆς τε φυσιχῆς ῥοπῆς καὶ τῆς ἀλώσεως τῶν χατασχεθέντων γεγενημένης σφίσιν ὁρμῆς ἀνέστειλε, 
Καὶ ὑπέστρεψαν εἰς τὴν Κωνσταντίνον, μικρὸν, ὡς ἔφημεν ἣ οὐδὲν εἰργασμένοι V, 


λα, 'O μὲν ὀΐν βασιλεὺς Ἰωάννης. οἷα ἐχεῖνος 
δεινὸς ἐφευρεῖν μεθόδους ἐν περιστάσεσι σῶσαί τε 


31* χωλῦσαι — αἰτίας om. D. 
θρώπους Aat. D. 


] 53 χαὶ — ἐναντίους om. D. 
36 χάχ — στρατιώταις om. D. 51 χαὶ εἰς ---- εἰργασμένοι om. D. 


31. Imperator Joannes impendentibus periculis 


et rebus in extremum adductis discrimen succur- 


δι ἄχρις xa τῶν Κεγχρέων ἢ. — 95 dm), &y- 


1055 


GEORGII ACROPOTTT E. 


iq 


rere perspicax et acutus, ut suos tueri ac servare À τὸ oixsiov, ὑπὲρ οὔ x«i πλείονος ἐδεῖτο λόγον" 


posset, quod et magis dignum consideratione erat, 
et hostes infirmare, et per hec duo propria consta- 
biliret, ut ambo perficeret, modum invenit. Ex 
imperatrice Irene filium susceperat, cui ab impe- 
ratore Theodoro Lascari patruo nomen dederat, 
undecim jam annos eo temporis natum. Asanus 
item filiolam habuit Helenam nomine, ab Ungara 
ortam, novennem. Imperator ad Asanum Bulga- 
rorum principem oratores mittit, ut sponsaliorum 
inter 53 pueros et inter se affinitatis mentione 
inducta de mutuo auxilio mutuisque inter se tra- 
dendis operis sermonem consererent. Asanus lega- 
tionem approbat ; pacta conventa conficiuntur et 
jurejurando confirmantur. 


32. Tune mihi mathematum et sublimioris 
discipline amoreexcito, omnibus valerejussis, una 
cum aliis adolescentibus, ita annuente imperatore 
atque Exapterygo Theodoro informante, logice 
scientie aditus foresque aperiuntur. Cum ante 
imperatorem convenissemus, in me oratione con- 
versa imperator dixit : ». Hos Nicea desumptos 
preceptori tradidi : tibi e domu mea accepto, ut 
una cum his instruereris, facultatem feci. Ostende 
itaque te vere e mea domu egressum fuisse, sicque 
mathematis incumbe : militarem enim vitam secuto 
quot ex liberalitate imperatoris stipendia constitui 
poterunt, tot tibi aut non multo plura propter 
familie claritudinem supererunt. At ubi philoso- 
phie insinuatus frugiferis opibus te impleveris, 
magnos honores ac dignitates tibi comparabis. 
Namque interhomines maxime omnium conspicui 
precellunt imperator atque philosophus. « Hac 
ratione aula egressus preceptori me dedidi annos 
septem etdecem natum .Verumtamen Exapterygus 
in mathematis non admodum prestabat, sed mul- 
tum dicendo valuit, utpoterhetoricis studiis eximie 
institutus et ad eloquendum composite usu atque 
ingenio comparatus, ideoque nomenillius celeber- 
rimum 54 fuit. Eo demortuo, postquam nobis 
poematum ambages explicasset et orationis confi- 
ciende artem tradidisset, ad Blemmidem Nicepho- 
rum, quo neminem in philosophicis disciplinis 


ἀναχαιτίσαι τε xal τὸ ὑπεναντίον, ὡς dv du ἄμφι 
τὰ οἰκεῖα χρατύνοιτο, εὐρίσχει τρόπον ἀποκλερ 
τιχὸν τοῖν δυοῖν. ᾿Εγεννήθη γὰρ αὐτῷ (63) υἱὸς 
τῆς βασιλίδος Εἰρήνης, à x«i χλῦζῦσις τοῦ πάπε 
xxi βασιλέως Θεδώρου τοῦ Λασχάριος ἐπετέθειτε 
ἐνδέχατον δέ οἱ ἔτος τότε ἠνύετο. Καὶ ὁ ᾿Ασὰν! 
θυγάτριον ἔσχεν, Ἐλένη αὐτῇ τοὔνομα, παρὰ i 
ἐξ Οὔγγρων γαμηθείσης αὐτῷ: ἔννατον xci rub 
ἔτος ἦν. Πρεσθείαν γοῦν στέλλει ὁ βασεδέὺς τ 
τὸν Βουλγάρων ἄρχοντα ᾿Ασὰν, x«i μνηστείας τὶ 
παίδων μνημονεύει καί Tüc ἀμφοῖν Gy χιεστείας χε 
τοῦ δι’ ἀλλήλους συνασπισμοῦ τε καὶ cope 
ciex, 50. Καὶ δέχεται ὁ ᾿Ασὰν τὴν πρεσθείαν͵ τι 
πληροῦνται αἱ συμφωνίαι, Καὶ ἐπὶ τούτοις xai p 


B προῦθησαν *!, 


AB- Τότε γοῦν x«l αὐτὸς ἔρωτι τῶν μεαθημέν 
ἁλοὺς xal τῆς ἁψηλοτέρας τῶν λόγων maid, 
τοῖς πᾶσι χαίρειν εἰπὼν, θελήματι τοῦ —xpewer 
μετὰ xai ἑτέρων μειράχων εἰς τὰς τῶν qe 
παιδευμάτων θύρας παρήγγισα, Παιδευτὸὺς δὲ Ὁ 
ἡμῖν ὁ ᾿ξαπτέρυγος Θεόδωρος (64) Ἐπεὶ δὲ ἢ 
προσθεν τοῦ βασίλέως συνήλθομεν, πρός με τείνι 
τὸν λόγον ὁ βασιλεὺς εἰρήχει, ὡς Τούτους μὲν éx Ν 
καίας λαδὼν τῷ διδασκαλείῳ παρέδωτα, σὲ δὲ ro 
ἐμοῦ ἑχδαλὼν οἶχου τουτοισέ συναφᾷκα διδάσκλεσθα 
Δεῖξον οὖν ὡς ἀληθῶς τῆς ἐμὸς οἰχέας εξύει,, x 
οὐτωσέ τῶν μαθημάτων ἀντιποιόθητε’ Στρατιώι 
μὲν γὰρ τὸ ἐπιτήδευμα γεγονὼς ὁπόσα ἃν ἔσχες: 
τοῦ σιτηρεσίου παρὰ τὰς βασιλικῆς δεξιώσω 

C τοσαῦτα ἂν ἴσως ὅ χαὶ ὄλίγον πλείω Got διὰ τὸ * 
γένους περιφανὲς ἔσται. Ἔμπλεως δὲ φελοσοφί 
φανεὶς μεγάλων ἀξιωθήσῃ τῶν τιμῶν τε xal n 
γερῶν. μόνοι γὰρ ἁπάντων ἀνθρώπων ὀνομαστότα: 
βασιλεὺς καὶ φιλόσοφος. Οὕτω μὲν τῶν ἀναχτύρο 
ὑποχωρήσας ὡς διδασχάλον φέρων ἐνέδαλον ἑαυτὸ 
ἑπταχαιδέχατον ἔτος ἄγων. "Hv δὲ οὗτος, ὡς ἔφεν 
ὁ Ἐξαπτέρυγος, ἀνὴρ οὐ πάνν μὲν ἐπιστέμων ὁ 
τοῖς μαθήμασιν, [Ρ' 27] ἀγαθὸς δὲ φράξια «ἢ 
ῥητορικῆς κατάχρως ἐνδιατρίψας λόγοις καὶ τὸ 
ἐξαγγέλειν εὐφυῶς μεμελετηχὼς καὶ — see δὰ 
τοῦτο ἠξιωμένος ὀνόματος. ᾿Εχείνου δὲ τελευτέσω"- 
τὸς μετὰ τὴν εἰς ἡμᾶς τῶν ποιημάτων σαφένίικι 
χαί τὴν τῆς τῶν λόγων τέχνης διδασκαλίαν, tux 


prestantiorem novimus, me ipsum contuli,etqui- D τὸν Βλεμμέδην Νιχηφὸρον (68), ὃν τότε πάντες 9 


8* ὑπὲρ — λογον om. D. ὅ9 χλῆσιν τοῦ πάππου Θεοδώρου ἐμεθέτετο D. 


60 ἔννατον --- συγκροτόσεως στῶ) 


οὖν πρὸς τοῦτον ὁ βασιλεὺς ὑρὲρ μνηστείας τῶν παίδων ἢ. 6! xai x). — προὔδησαν om. D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(63) Ἐγεννήθη γὰρ αὐτῷ, Eadem prosequitur 
Gregoras p. 29, Cetera conveniunt. Intersunt ta- 
men inter Gregoram et Acropolitam : nam in Grego- 
ra legatiex Bulgaris veniuni, in Acropolita ab impe- 
ratore mittuntur ; in Gregora filia Bulgari Helena 
decennis est, in Acropolita novennis, ALL. 

64) Θεόδωρος. Legi nescio quid hujus Theodori, 
sed memoria non suggerit quodnam illud fuerit: 
ad res tainen mathematicas spectasse suspicor. 


ALL. 
(65) De Blemmide pluribus alibi egimus. Edita 
sunt illius Philosophica et Logica, et orationes duse 


de processione Spiritussancti per mein Latins 
verse». Multo plura sunt in bibliothecis. Pener 8t 
sunt ejusdem oratio, ὁποῖον δεὶ εἶναι τὸν i 
et historia de sancto Paulo et aliis Patribo! 
qui in Latro monte solitariam vitam egernunt,el 
gantissime et ad antiquum succum conscript 
In Vaticana legitur ejusdem: Λόγος óc ἐπεσταλῃ : 
βασιλεὶ, βασιλικὸς χληθεὶς ἀνδριάς: ἔστε δὲ x 
μονασταῖς x«l παντὶ σπουδαίῳ λυσιτελής. Princ 
pium: Νόμος ἀρχῆθεν συμθαίνων τοῖς πράγμα! 
τούς ὑπηχόους εἰσφέρειν τῷ βασιλεῖ. ALL* 


ANNALES 


1058 


τελεώτερον τῶν ἄλλων ἐν ταῖς χατὰ φιλοσο- À cunque una mecum logicis speculationibus atten- 


πιστήμαις, ἐφοίτησά τε αὐτὸς x«l ὅσοι σὺν 
τελοῦντο τὰ λογιχά, Καὶ ὁ περὶ ἡμῶν λόγος 
τοσούτου νυνί - ἐσαῦθις δὲ ὅπη παρείχοι τῇ 
x παρεμδληθήσεται 55, 

Ἐπεὶ δὲ, ὡς προειρήχειν, x«l ἀμφοῖν τοῖν 
oty αἱ σπονδαὶ τῆς συμδιδάσεως γένοιντο, τῷ 
Δεῖ φημι ᾿Ιωάννῃ τῷ Δούχᾳ χαὶ τῷ χρατοῦντι 
ουλγάρων ᾿Ασὰν ᾿Ιωάννῃ, προχατέλαδε μὲν ὁ 
$e 99 τὴν Λάμψαχον, xal διαπεραιοῦται μετὰ 
«(toy δυνάμεων εἰς Καλλιούπολιν, xol πολεμεῖ 
Ὁ, ἑλεπόλεις στήσας, χαὶ ἐν οὐ πολλῷ χρόνῳ 
ται τοῦτο, τῆς τῶν Βενετίχων διασώσας τοῦτο 
$4, Μετὰ τοῦτο χαταλαμθάνει τὴν Καλλιού- 
«xb ὁ ᾿Ασὰν σὺν τῇ οἰχεία γαμετῇ τῇ ἐξ Οὔγ- 
Ἰαρίᾳ 95 xai τῇ θυγατρὶ Ἑλένῃ 95, xoi συνέρ- 
εἰς Καλλιούπολιν 57 τῷ βασιλεῖ, xci τὰ εἰς 
ἀμφότεροι διαπράττονται, Οὗτος μὲν οὖν οὐ 
ασς τὸν Ἑλλήσποντον, ἀλλ' ἔμεινεν ἐν τοῖς 
αλλιουπόλεως μέρεσιν 588: ὁ δὲ βασιλεὺς Ἰωάν- 
ν αὐτοῦ σύξυγον τὺν τῇ θυγατρὶ Ἑλένῃ λαδὼν tf 
αιοῦται εἰς Λάμψαχον, ἔνθα ἦν ἣ βασιλὶς 
|, χαὶ πληροῦσι τὴν τῶν παίδων 10 συνάφειαν, 
ιτριάρχου Γερμανηῦ τὰ τῆς ἱερολογίας 11 τελέ- 
». Τότε καὶ ὁ Τρινόδου ἀρχιερεὺς (66) ὑπὸ τὸν 
ἱωνσταντινουπόλεως τελῶν αὐτονομίᾳ τετίμηται 
ατριάρχὴς ἀναγορεύεσθαι χέχριται βασιλιχῷ 
"ννοδιχῷ τῷ θεσπίσματι 13, χάριτας τῶν προΐ- 
ν ἀποτινύντων τῷ Βουλγὰρων ἄρχοντι ᾿Ασὰν 
Ἰδους ἕνεχα xai τῆς φιλίας 18, ᾿Επεὶ γοῦν ὅσα 
-owüta φέρει πεπλήρωται, ἣ μὲν βασιλὶς 
] τὸν υἱὸν μετὰ τῆς νύμφης λαδοῦσα τοῖς toot, 
τᾶτο χώροις, ὡσαύτως δὲ xci ἡ τοῦ 1" ᾿Ασὰν 
ος ἐν τοῖς οἰχείοις τόποις ὑπέστρεψεν, ὁ δὲ 
ie Ἰωάννης xal ὁ ᾿Ασὰν τὰς οἰχείας δυνάμεις 
ληφοτες αὶ ἄμφω τὴν δυτιχὴν (67) χατέδρα- 
ὠρᾶν, ὁπόση ἦν τοῖς Λατίνοις δου)εύονσα. Καὶ 
μὲν πολλὴν ἐποιήσαντο 15 χαὶ Σχυθῶν ἐρημίαν 
ἧς παροιμίας "9 εἰπεῖν) τὴν ἅπασαν ἀπειργά- 
, σφίσι δὲ αὐτοῖς xarà τοὺς ὄρχους Τ τὰ ἄστη 
ν χώραν διεμερίσαντο, Καὶ Καλλιούπολις μὲν, 
zi πρὸ τῆς συνελεύσεως τοῦ ᾿Ασὰν παρὰ τοῦ 
ἕως 18 ἑάλω, ὑπὸ τὸν βασιλέα ἐγένετο, ὁμοίως 
[ἄδυτα χαὶ πᾶσα ἡ ὀνομαξομένη Χεῤῥόνησος. 
ὁτε--- παρεμθληθήσεται om. D. 
ἰχείων ὁ βασιλεὺς εἰς D. 


65 ἀνασώσας χειρὸς 
Κολλιούπολιν om. D. d 


ψηφίσματι 13 χάριτας — φιλίας om. D. 
0 om. D. 176 τὸ τῆς παροιμίας] ὡς ἔπος D. 
jm. D. 


« 3k] 9" ai σποδαὶ ἐγένοντο, 


δὲ οὗτος---μέρεσιν om. D. 
D. 10 πληροῦται τὰ τοῦ κήδους τῶν παίδων D. 

15 διητᾶτο χωρίοις, ὃ δὲ τοῦ D. 
T! χατὰ τοὺς ὄρχους Om. D. 


debant. Et de me ipso hec in presenti satis dicta 
sint:in posterum vero reliqua, ubi sese tulerit 
occasio, historie inserentur. 


33. Cum itaque, ut predixeram, ambo Joannes 
Ducas imperator et Asanus Joannes Bulgarorum 
rex in unum fcedere icto convenissent, imperator 
Lampsacum preoccupat, et copis  Calliupolim 
trajicit, adactisque machinis castellum invadit, et 
non multo post e Venetorum manibus recuperat. 
Post hec Asanus cum uxore Maria Ungara et filia 
Helena Calliupolim venit, ubi cum imperatore 
sermonem conserit : ibidemque amicitiam uterque 
confirmant. Hic Hellespontum non trajecit, sed in 


B Calliupolis partibus remansit. Joannes imperator 


cum uxore et filia Helena Lampsacum, ubi erat 
Irene imperatrix, remeat. Et puerorum nuptias 
apparant, cum Germanus patriarcha 55 inter rem 
divinam nuptiarum ceremonias absolvisset. Tunc 
et Trinobi presul Cpolitano obnoxius imperatorio 
ac synodico decreto, ut Asano Bulgarorum prin- 
cipi affinitatis et amicitie causa gratificarentur, 
suo jure vivere et patriarche nomine condecorari 
obtinuit. His ergo ac similibus expletis imperatrix 
Irene cum filio ac sponsa in orientalibus locis 
versabatur, Asani uxor in sedes suas reversa est. 
Joannes deinceps imperator et Asanus conductis 
copiis uterque occiduam plagam, que Latinis ser- 
viebat, excurrerunt, ingentique inde preda depor- 
tata Scythicam solitudinem, ut proverbio utar, 
universam effecerunt, urbibus ac regione, ut 
jurejurando convenerant, sibi divisis. Calliupolis 
cum ante adventum Asani expugnata fuisset, sub 
imperatoris potestate venit. Simili ratione et 
Madyta, οἱ omnis cui Chersoneso nomen est. 
Habebat preterea imperator et Cissi castrum, et ad 
fluvium qui Maritza a multis vocatur fines extendit. 
Potitus est ad hec et monte Gano, in quo oppidu- 
lum exstruxit, cujus in custodiam misit Nicolaum 
Cotertzem, viram plurimis proeliis exercitum, in 
quibus adeo prestiterat ut $6 apud omnes illud 
vulgatum fuerit neminem neque ante eum neque 
post eum fuisse qui tot ac tanta facinora vel atten- 


διαπεραιοῦται ἐκ Λαμψάχου μετὰ 
$5 τῇ ἐξ Οὔγγρων Μαρίᾳ om. ἢ. 646 Ἑλένῃ om. D. 

$9 ὁ οὖν ᾿Ασὰν τὴν αὐτοῦ γαμετὴν xal τὸ θυγάτριον 
T! ἱεροτελεστίας ἢ. 71 τετίμητο βασιλιχῷ xal συν- 
75 xal λείαν — ἐποι- 
7$ παρὰ τοῦ βασι- 


Theodori Ὠουβῷ et Leonis Allatii note. 


) Ὁ Τρινόθόν ἀρχιερεύς. Acropolita ὑπὸ τὸν 
ταντινουπόλεως τελῶν, Gregoras τῷ τέως ὑπὸ 
χιεπίσχοπον τῆς πρώτης τελῶν Ἰουστινιανῦς. 
in-entit Ephremius in Chronico : 

τηνιχαῦτα ποιμενάρχης Τρινόθου, 

Βουλγαρίας ὑποκείμενος θρόνῳ, 
x oid ὅπως χέχριτο συνόδου χρίσει 
τπίσματί τε τοῦ χρατοῦντος Αὐσόνων 


μὴν πατριάρχον γε καὶ χλῇσιν ἔχειν, 


Κήδους τινόντων τῶν χρατούντων ol χάριν, Acropolita 
memorie lapsu vel parum rebus ecclesiasticis 
intentus hec de Ternobi episcopo scripsit. De 
Ternobi autonomia nos etiam alibi, Ternobum 
porro omnium Hemi urbium munitissimam et 
prestantissimam dicit Choniata, in montis vertice 
sitam, fimis circeumdatam moenibus, ALL. 

(07)Tà» δυτιχὴν. Gregoras, p. 30. ALL. 


GEORGII ACROPOLIT E. A 


1059 


qui in Tzurulo erant negotia facesseret. Asanus 
dictorum locorum partes superiores ad Aquilonem 
tenuit. Εἰ δα ipsos usque Cpolis muros Joanne rege 
in illis adsidente et intuente uterque perveniens 
ingentem timorem Latinis injecere, resque eorum 
in extremum discrimen deduxere. Porro cum 
autumnus preeteriisset ac hiems instaret, Joannes 
imperator atque Asanus postquam inter se de 
gerendis deliberassent, Asanus quidem domum 
revertitur, imperator in Orientem transfertur. 


tarit felicius vel prosperius gesserit, ut inde Latinis A Εἶχε δὲ ὁ βασιλεὺς καὶ τὸ τοῦ Κισσοῦ φρούριον, 


μέχρι ποταμοῦ ὃν Μαρίτξαν ὁ πολὺς μεετόονομι 
λαὸς τὰ "9 σύνορα ἔθετο. ᾿Εχράτησε δὲ καὶ τοῦ δι 
τοῦ Γάνου, xai ἐν αὐτῷ ἐδείματο xal πολέχνιον, i 
x«i τὸν Κοτέρτξζην Νιχόλαον φυλάττειν [P. 28) 
πεμψε xol πράγματα παρέχειν Λατένοις τοῖς D 
Τζουρουλῷ, ἀνδρα πολλοῖς χατεξητασμένον πολέμ 
xal ἐς τοσοῦτον εὐδοχιμήσαντα ὡς πάντας Toni 
ϑόξαν περὶ τούτου σχεῖν, μήτε πρὸ αὐτοῦ μότε [ 
μετ᾽ αὐτὸν ἄλλον φανῆναι τοιούτοις ἔργοες ἔγχεχες; 
κότα à τοσαῦτα χατωρθωχότα 8, 'O δὲ 'Aci 


ὑπεράνω τῶν εἰρημένων χώρων χαὶ πρὸς Βοῤῥᾶν νεύοντα ὑφ᾽ ἑάντον ἔσχεν. Μέχρι μὲν οὖν χαὶ εἰς 


τῶν τειχῶν τῆς Κωνσταντίνον χαὶ ἀμφότεροι χατηντήχεσαν, τοῦ ῥηγὸς ᾿Ιωάννου ἐπ᾿ αὐτῶν 


καθερζοιός 


καὶ χαθορῶντος, x«l πτοίαν πολλὸν τοῖς Λατίνοις ἐνέδαλον, χαὶ ἐν στενῷ χομιδῇ τὰ χατ᾽ αὐτοὺς dua 
Ἐπεὶ δὲ ὁ τοῦ μετοπώρου πάρεῤῥύη καιρὸς x«l δ' ὁ χειμὼν ἤγγιξεν, ἀλλήλοις συνταξάμενοι à τε fw 
λεὺς Ἰωάννης χαὶ ὁ ᾿Ασὰν ὁ μὲν εἰς τὴν οἰχείαν χώραν τῶν Βουλγάρων χωρεῖ, ὁ δὲ Βασιλεὺς ἐς τὴν, 


διαπερᾷ 33, 


34. Cujus filius Theodorus cum adhuc immatura B λδ᾽, ᾿Επεὶ δὲ ὁ υἱὸς αὐτοῦ Θεόδωρος &ea3)EL ἔὴ 


esset etate, utpote qui annum undecimum, ut dixi- 
mus, non excederet cum reginam Helenam duceret, 
integer ab imperatrice Irene una cum puella conser- 
vabatur : colebantur enim ab ea pueri atque infor- 
mabantur, tanquam que ingenium ac naturam 
optimam nacta in omne bonum animum inclinaret. 
Igitur Latinorum res nimium in angustum deducta, 
duorum etiam imperatorum affinitate in extremum 
fastus ille depressus est. Rex interium Joannes cum 
non diu vixisset, $7 ex hominibus sublatus genero 
suo Balduino Cpolitanum imperium hereditarium 
reliquit. Asanus pactorum qu& cum Joanne impe- 
ratore sanxerat perteesus, quanam raticne filiam ἃ 
marito Theodoro imperatore avelleret et alii collo- 


caret qu&rebat : Romanorum namque in meliora C 


progressum formidabat, gentis ipse Romanis 
obnoxie occupator. Meditatur ilaque causam, 
justam illam quidem atque conspicuam, ut videba- 
tur, licet expertos rerumque gmaros consilium 
hominis non preteriret. Mittit ad imperatorem 
atque imperatricem legatos, qui referrent se cum 
uxore, dum Adrianopolim venisset, filiolam intueri 
velle et paterna necessitudine amplecti exosculari- 
que, aliaque, uti par esse videtur, explere, 
rursumque se eam ad socrum et consortem thalami 
remissurum. Joannes imperator et imperatrix 
Irene, etsi fabulam ad amussim callerent et plane 
technas ac machinas cognocerent, mittunt ninilo- 
minus ad Asanum filiam hoc enuntiato, « si ille 


χανεν ὧν, ἑνδέκατον γὰρ διώννεν ἔτος͵ ὥσπῳ ἐπ 
pt» (08), ivíixa τῇ βασιλίδι Ἑλένῃ ἐς cum 

ἔμενον ἀτελῆ. ᾿Ανήγοντο δὲ παρὰ τῆς Beads Ὁ 

pívnc καὶ ἐπαιδεύοντο, οἷα ἐχείνη φύσεως ui 
τυχοῦσα χαὶ πρὸς ἅπαν χαλὸν ἐπινεύουσα. Τὰ zi 
οὖν τῶν Λατίνων πράγματα συνεστάλῃ τε τότε ποὶ 
χαὶ τῷ χήδει τῶν δύο αὐτοχρατόρων sig ταπεῖνι 
ἄγαν χατεπεπτώχει τὸ φρόνημα 38, Ὁ δὲ δὴξ Ἰωαν 
νὴς μιχρὸν ἱπιδιώσας ἐξ ἀνθρώπων ἐγένετο, T 
τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐξουσίαν τῷ αὐτοὺ γε 
6pà τῷ Βαλδουΐνῳ ὡς χλῦρον χαταλεικών. Ὃ di: 
᾿Ασὰν μετάμελος ἐπὶ ταῖς τοῦ βασιλέως ἸἸωάνκ 
σννθήχαις, ὡς ἐφάνῃ, γενόμενος τρόπον ἐξώτει in 
ἂν τὴν θυγατέρα ἀποσπάσῃ τοῦ συξύγου βασυὰ 
τοῦ Θεοδώρον καὶ ἑτέρῳ ταύτην χηδεύσῃ - τῶν yi 
Ῥωμαίων ἐδεδίει πάνυ τὸν ἐς τὰ βελτίω 86 spe 
Tiv, ἔθνους ἄρχων ὑποτεταγμένον πάλαι Ῥωμαίοις * 
Σχήπτεται γοῦν αἰτέαν, ὡς ἐδοχει μὲν, εὔλογον, χὰ 
οὐκ ἐλάνθανε τοὺς ἐπισταμένους τὰ πράγματα ". 
x«l ἀποστέλλει πρέσδεις πρὸς τὸν βασιλέα καὶ τὴν 
βασιλίδα, ὡς ἐπεὶ πλησιάσειε τῇ ᾿Αδριανοῦ Ν fo 
λεται αὐτός τε xai ἡ σύζυγος τὸ θυγάτριον re 

πατριχῶς περιπτύξασθαι καὶ τὰ εἰκότα κἰψόει 

χαὶ αὖθις ἀποπέμψαι πρὸς τὸν πενθερὸν x ve 
yov ?*!, Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς Ἰωάνης καὶ à pen 
Εἰρήνη, χαίτοι γε ἀχριθῶς εἰδότες τὸ δρᾶμα ταὶ 
χαθαρῶς ἐπιγνόντες 99 τὴν σχενωρέαν, ὅμως Ti 
πουσι πρὸς τὸν ᾿Ασὰν τὴν θυγατέρα, ταῦτ᾽ εἰρη 
τε; ὡς εἰ τὴν θυγατέρα χατάσχοι καὶ τοῦ νομίμων 


filiam retinuisset et a legitimo conjuge separasset, p συζξευχθέντος ἀποστερήσειεν 35, ἔστε Θεὸς ὁ τὰ πὰ: 
esse Deum, qui omnia conspicit, poenamque ἐφορῶν x«i τιμωρίαν ἐπάγων [p. 92.) τοῖς τοὺς & 


79 μέχρι τοῦ ποταμοῦ Μαρίτξας τὰ D. 80 κατωρθωχότα] τοῦτο 
λὺν χρόνον ὑπὸ τῶν Ῥωμαϊχῶν ἑάλω δννάμενων ἢ. δ) ὁ — xci om. D. 83 συνταξάμενοι ὁ μὲν "Ac 
τὰ o(xot, ὁ δὲ βᾳσιλεὺς εἰς ἕω διεπέρασεν ἢ. 88 Ἐπεὶ — φρόνημα om. ἢ. ** τῷ γαμδρῷ Βαλδουΐπ Ὁ 
Κωνσταντίνου ὡς ἢ. — 9*5 ταῖς συνθήχαις τοῦ βασιλέως φανεὶς τρόπον ἐξήτει δι᾽ οὗ τὸ θυγάτριον τοῦ ev 
ἀποσπάσῃ. Τῶν D. — 96 ἐς τὰ βελτίω om. D. 57 ἔθνους --- Ῥωμαίοις om. ἢ. ** ὡς --- npe « om.) 
89 στῶλει πρὸς τὴν ἢ. 99 ᾿Αδριανουπόλει D, 5! χαὶ τὰ ---- σύζυγον om. ἢ. ** oi οὖν σελεῖς xi? 
ἐπιγνόντες b. 35 χαὶ --- ἀποστερήσειεν om. D. 


δὲ τὸ τῆς Ἰξζουρουλὼ οὐ μετὰ ν 


Theodori Dousse et Leonis Allatii note. 


(68) “Ἔφημεν. Cap. 31. Arr. 


1061 ANNALES. 1062 
χους παραθαίνουσι χαὶ τὰς συνθήχας, dg ἐπὶ Θεῷ A jurisjurandi el foederum sub teste Deo initorum 


μάρτυρι συνεστήσαντο, διαλύουσιν. 'O μὲν οὖν Βούλ- 
γαρος 3" τὴν θυγατέρα λαδὼν ᾧχετο, τοὺς ἑπομένους 
αὐτῇ πάντας ὀπισθορμήτονς ποιήσας, χαὶ τὸν Αἷμον 
διαδὰς ἐχώρει ἐπὶ τὸν Tp(vo6ov, χλ)αιούσης μὲν τῆς 
αὐτοῦ θυγατρὸς χαὶ ὀλοφυρομένης, καὶ πενθερᾶς 
καὶ βασιλίδος Εἰρήνης καὶ τοῦ συζύγον λέαν ἐποδυ- 
ρομένης τὸν χωρισμὸν 99, ὅτε φασὶ τὸν ᾿Ασὰν προσλα- 
δόμενον αὐτὴν τῆς αὐτοῦ ἐφεστρίδος ἔμπροσθεν 
ἐπιχαθίσαι καὶ 956 τύψαι χατὰ χόῤῥης τοῖς δαχτύλοις 
χαὶ ἐπαπειλῆσαι δεινῶς, εἰ μὴ σιγῇ φέρει ὅσα οἱ 
διὰ βουλῆς ἐστιν ἐπ᾽ αὐτῇ διαπράξασθαι 31, 

λε͵, Κατ᾽ ἐχεῖνο χαιροῦ x«t τὸ τῶν Σχυθῶν (09) 
γένος, τῶν ΤἸαρτάρων (70) χαταδραμόντων αὐτῶν, 
ὁπόσοι τὸ ξίφος ἐχείνων ἐξέφυγον, ἀσχοῖς τὸν Ἴστρον 
διαπεράσατες τέχνοις 98 ἅμα χαὶ γυναιξὶ, χαὶ ἀχόν- 
των Βουλγάρων (πολλαὲ γὰρ ὑπῆρχον χιλιοστύες) 
τοὺς τῆς Μαχεδονίας χώρους χατέλαδον, οἱ μὲν περὶ 
τὸν Εδρον καὶ τὰ ἐχεῖσε πεδία τὰς νομὰς ποιούμε- 
vot, οἱ δὲ περὶ τὰ χατωτέρω μέρη xai τὸν ποταμὸν 
ὃν ἡ χύδην ῥέουσα γλῶττα, χαθάπερ ἔφημεν, Ma- 
ρίτξαν χατονομάξει. Καὶ γὰρ ἔστιν ὡς ἀληθῶς “Εὔρος 
μέχοι x«i τῆς Αἷμον (a) τὰς ἐχδρομὰς ποιούμενος, 
χκὰἀχεῖθεν ἐπὶ τὸ Αἰγαῖον ἐχρέων πέλαγος. ὅτι δὲ 
συμύχλλουσι τούτῳ καὶ ἕτεροι ποταμοὶ xal μεέζω 
ποιοῦσιν, ἐναλλάττει τοῖς παροιχοῦσι x«l τοὔνομα 59. 
Ἐλάῖξον οὖν τὰ ἐν Μαχεδονία πάντα, καὶ ὡς ἐν ὀλέγῳ 
ἔρημα πάντα τῶν οἰκητόρων ἐποίησαν, χαὶ Σχυθῶν 
ἐρημίαν (τὸ “ἧς παροιμίας ἐρεῖν) ἀπειργάσαντο !, 
x«i πολιχνίων δὲ ὁπόσα ὑπῆρχον εὐχείρωτα πολέμῳ 
περιεγένοντο. Καὶ ἐφονεύοντο μὲν πολλοὶ, ἔσχυ- 
λεύοντο δὲ πάντες καὶ ὑχμαλωτίξοντο x«i ἀπημπο- 
λοῦντο ἐν τοῖς μείξοσιν ἄστεσιν, οἷον τῇ 3 ᾿Αδρια- 


C 


violatoribus infligit. » Sed Bulgarus recepta filia 
abiit,omnibuseamsequentibusrecessim 5$ cedere 
coactis, ac llemum  pretergressus Trinobum 
contendebat. Cum illacrymaretur filia ejularetque: 
seque a socro, imperatrice Irene, atque conjuge 
separatam esse anxie ac nimium indoleret, fama 
est Asanum eam ante suiequi sagulum collocasse, 
digitisque in faciem percussisse, minatum acriter, 
ni silentio raptum ferret, se in eam omnia que illi 
probro essent exsecuturum. 


35. Per idem tempus Scytharum gens ab excur- 
sionibus, latrociniis ac Tartarorum ceedibusreliqua, 
cum filiis et uxoribus, Bulgaris licet reclamantibus, 
cum innumera esset multitudo, utribus lIstro 
superato, Macedonis loca occuparunt: alii circa 
Hebrum et equatas agri planities victus sibi suppe- 
ditant, alii in loca inferiora, et fluvium quem 
communis lingua, ut diximus, Maritzam vocare 
solet, deferuntur, Hebrus namque re et nomine 
usque Hemum excurrit, indeque in /Egeeum pela- 
gus influit. Quod vero in eum alii fluvii ingrediun- 
tur et auctiorem reddunt, nomina accolarum, uti 
sese offerunt, induit. Diripuere itaque omnia que 
in Macedonia erant, adeo ut minimo tempore 
universa cultoribus spoliata desolaretur, et Scytha- 
rum 59 solitudo, ut proverbio dicitur, efficeretur. 
Oppidulis item captu facilibus bello non sine 
multorum strage potiti sunt : rapini« ac popula- 
tionibus omnia vastata ; viri in servitutem abaeti 
in majoribus urbibus, Adrianopoli, Didymoteecho, 
Bizya, Calliupoli, et si que alia erat murorum 


9^ ἔσται Θεὸς τιμωρός, Καὶ ὁ Βούλγαρος D. — 95 xai πενθερᾶς ---- χωρισμόν om. Ὦ. 56 τῆς — xoi om. ἢ. 57 
εἰ --- διαπράξασθαι οἴῃ. ἢ. 35 διαπεράσαντες x«i τὸν Αἷμον ὑπερπηδήσαντες τέχνοις D. 9 περὶ τὸν ἝἙἭ ρον 


— τοὔνομα] περὶ τὸν Μαρίτξαν D. 


x«l ὡς — ἀπειργάσαντο om, D. 3 vot; — τῇ om. D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


(69) Σκυθῶν. Cum Joannes Ducas rerum potire 
tur, maxima Scytharum multitudo ab Hyperbo- 
reis effusa ad Caspium mare descendit, et eorum 
duce Sitziscane defuncto filii ejus Chalaus et Tele- 
puges exercitus dividunt.Chalaus Caspium et la- 
xartem fluvium ad Septemtrionem relinquens per 
inferiorem Asiam descendit : Telepuges limitibus 
imperii sui constitutis meridiem versus Caucasi 
cacuminibus et deinegps mari Caspio, per Massa- 
getarum etSauromatarum regionem proticiscitur, 
subigitque gentes omnes que Meotidem paludem 
et Tanaim accolebant. Deinde Tanai superato ad- 
versus Europeas gentes multas ac varias et ex iis- 
dem Scythis ortas impetum facit, que impressio- 
ne illa perterrite mutandas sibi sedes censue- 
runt: neque enim illissatisfiducie ad resistendum 
erat, sed omnes et gentes et urbes trepidabant 
et velut spice in area terebantur. Unde et hi Scy- 
thico bello desperato pellibus palea plenis pro ra- 
tibus usi cum uxoribus et liberis Istrum transie- 
runt, nec brevi tempore in Thracia oberrarunt, 


idoneam sibi coloniam querentes, decem millibus 
haud pauciores. Ex Gregora. ALL. 

(70) De Tartarorum colluvie et barbarie varii 
varia scripserunt, Haithonus Armenius, in Orien- 
tali Historia ; Marcus? aulus Venetus, in /tinerario; 
Alexander Gagninus, in Sarmatia Europea, etcom- 
plures alii. Omnium luculenüissime Vincentius Bel- 
vacensis, in Spec. Histor. lib. xxxi et xxxi: ex 
Simone de Sancto Quintino et Joanne de Planocarpi; 
qusedam etiam ex Historia Tartarorum. Hos Vin- 
centii auctores secutum video Ant. Bonfinium Rer. 
Ungar. decad. 1, lib. vin, ubi statim in initio de 
mirandis Tartarorum moribus nonnulla premittit, 
Ungarorum gesta cum ipsis bella post commemo- 
raturus. Illic vide, si fortasse ulla tibi libido est 
cognoscendi bipedes nequissimos, homines, ut ita 
dicam, non homines, aut potius magna parte bel- 
luas,si vers sunt que de iis vulgo traduntur ab 
illis qui aut ipsi gentem viderunt, aut a fide dignis 
88 quie referunt accepere. Dousa. 


(a) Legendum est τῆς Atvov. Hebrus enim non ad Hemum fluit, sed ab eo descendit, labiturque usque 
ad num urbem mari geo appositam, et juxta eam in mare exit. Cf. Frid. Tafelin Dissertatione 
de Thessalonica ejusque agro, Berolini, 1839, p.301. Epir. 


4063 


tutiorum strue circumdata aut habitantium multi- 
tudine circumsepta, divenditi sunt. 


36. Cum hec ita succederent, Latini quoque per- 
petuo in nos odio ac furore inflammati, et propter 
quam in eos Joannes imperator et Asanus irruptio- 
nem fecerant, et urbium ac oppidorum privationem 
magis ac magis infensi, nostra aggrediendi nosque 
opprimendi occasionem querebant,etad vires amis- 
585 instaurandas satis illud peropportunum visum 
est. Primum sibi Asanum conciliant, cum quo pa- 
cem componunt ; deinceps Scythas barbaros, erro- 
nes, peregrinoset advenas munusculis exiguis, sed 
uberioribus promissionibusillectos sibi adsciscunt, 
agendorumque sibi socios allegant. Hinc magnisex 
Scythis et Bulgaris auxiliaribus copiis recollectis 
Itali una omnes simul adversus Joannem imperato- 
rem aciem instruunt. Et cum prope Tzurulense 
Θ0 castrumesset,viresad id oppugnandum conver- 
tunt, eodem Asano presente cum tot millenis Scy- 
tharum et Bulgarorum et Italicis machinis. Tzuruli 
custodia Nicephoro Tarchaniote, qui e mensa tuno 
erat imperatoris, postmodum magnus domesticus 
creatus est, magni domestici Paleologi gener, cum 
primum illius filiam Mariam sibi nuptiis adjunxis- 
set, ab imperatore Joanne demandata fuerat. Erat 
Tarchaniota miles prestans et optimus dur, et 
divini presidii sepissime particeps, ut exitufineque 
rerum patenter innotuit : namque eum plerique 
aspirante magis fortuna res absolvere quam robore 


et militari peritia hostes superare existimabant, C 


Postquam castrum a milite circeumseptum est, arie- 
tes tormentaque Italis adfuere multa et valida, 
quibus non hoc solum sed altiores etiam muros et 
ingentiores urbes quassatas diruissent. Tunc cogi- 
tationes magnasetin bellicis disponendisindustriam 
una cum sociis, qui e mensa erat, dilucide satis 
demonstravit. Verum totum id divine opi tribuen- 
dum est. Nam Tarchaniota in externas machinas 
alias ipse machinabatur, et tante copiarum multi- 
tudini robur ac animum que in immensa militum 
multitudinereperiri possent, opposuit. Hec anxium 
86 sollicitum habebant Joannem imperatorem, non 
tantum de castro pertimescentem, sed. tanquam 
summo ingenio et prudentia bellica preditum G1 
suspicantem, si castrum ab hostibus caperetur, 
quecunque ipse in occidente possideret, pessum 


3 rà Διδυμοτοίχω om. D. * x«i εἰ — ἠσφαλισμέμον) xai τοῖς 
. ἐίξοοι δ᾽ ὑποσχέσεσιν ἢ, 7 ix --- Βουλγάρων om. D. * Τζουρουλὼ D. 3 


om. D. 
D. !9 ἐφρούρει δὲ τὴν Τζουρουλὼ ὁ D. Ἢ ὃς] ὁ 


pov] xal ὕστερον μεγας δομίστιχος ἢ. 18 xal ἀγαθὸς στρατηγὸς om. ἢ. 1" χαθὼς -“--- περιγενόμενος ΟΣῃ. 


ἀντεπεξῆγε --- στρατιώταις om. D. 
Theodori Dousae et 


(11) Ὀ ἐπὶ τῆς τραπέξης. Dignitas in Byzautino» 
rum imperatorum aula non postremo loco ha- 
bita est, utapud Curopalatem legimus. Witichindo 
est mensa ministrator, aliis dapifer. Quem dapife- 
ratus honorem seu prefecturam mense jam tum 
sub Contantino Magno ita distributis officiis insti- 
tutam et Russie principi assignatam, ut alia aliis, 


GEORGII ACROPOLIT/E 


Α νουπόλει, τῷ Λιδυμοτοίχῳω 8, τῇ Bebop, τῇ Κι 
λιουπόλει χαὶ εἴ τι ἄλλο ἦν τείχεσιν ἐρυμνοτέρ 
ὠχυρωμένον xxi τῷ πλήθει τῶν οἰχούντων im 
λισμένον ὁ, 

)J3'. Ἐπεὶ γοῦν οὕτω ταῦτα συνέβη, τὸ τῶν M 
νῶν γένος ἀεὶ xaÜ' ἡμῶν μανίαν τρέφοντες, xoi ) 
ρον δὲ διατεθέντες διὰ τὴν πρὸ μικροῦ γενομέ 
σφίσι παρά τε τοῦ βασιλέως Ἰωάννου χαὶ τοῦ 'Δι 
ἔφοδον καὶ τῶν χωρῶν καὶ τῶν πολιχνέων αὐτῶν « 
pucw, χαιρὸν ἐξήτουν ἐπιχειρήσασθαι καθ’ μι 
εὑρόντες τῷ τότε ϑυνάμενον, ὡς ὥοντο, τὴν ὅτι 
τούτοις ἀναχαλέσασθαι. Καὶ πρῶτα μὲν τὸν "An 
ὑποποιοῦνται, xal τούτῳ τὰ πρὸς εἰρήνην 5 ee 
ται * ἔπειτα δὲ σὺν αὐτῷ xai τοὺς Σχύθας, βαβαγε. 
ἄνδρας ἀλήτας τε xci ἐπήλυδας, μικροῖς τισι τί 

B χαρίσμασι, μαχροτέραις δέ γε ταῖς ὑτιοσχέσισι 

εἰς ἑαυτοὺς ἕλχουσι xci συμπράχτορας τῶν tm 

ποιοῦσι. Καὶ δὴ συμμαχίαν τοσαύτην ἔχ τε YnÁ 

x«l Βουλγάρων 1 συνηθροιχότες οἱ Ἰταλοὶ ὁμόσε τεὶ 

τοῦ βασιλέως 'Iedvvou χωροῦσιν. [P. 30 ] "Esd 

σφίσιν ix τοῦ σχεδὸν τὸ τῆς ἸΤζουρουλοῦ ἴ π᾿ 
ἐτύγχανε, xat! ἐχείνου τὴν μάχην ἑστῶσε, aper 

αὐτοπροσώπως " χαὶ τοῦ ᾿Ασὰν μετὰ τοσούτων χ 

λιοστύων, τῶν Σχυθιχῶν χαὶ τῶν Βουλγαρεχῶν στρ 

τευμάτων, xal τῶν ᾿Ιταλιχῶν μηχανημάτων. Ἦν c 

τῆς Τζουρουλοῦ 10 τὴν φρουρὰν παρὰ τοῦ θαπῦλάι 

Ἰωάννου προσδεδεγμένος ὁ Ταρχανειώτος ἸΝυκηφόρι 

ὃς !! ἐπὶ τῆς τραπέζης (71) τοῦ βασιλέως Uri 

τότε, μέγας δὲ δομέστιχος τετίμηται ὕστερον - 
yau6póc δὲ ἦν τοῦ μεγάλου δομεστίχου τοῦ Παλα 

λόγου ἐπὶ τῇ πρώτῃ αὐτοῦ θυγατρὶ Μαρίᾳ. "Hy di 

Ἰαρχανειώτης χαὶ στρατιώτης χαλὸς καὶ ye 

στρατηγὸς 18, χαὶ πολλῶς ἐπαπολαύων τῆς πα 

Θεοῦ ἀντιληψεως, χαθὼς xxl μέχρι τέἕλους ἐπέγνι 

σται μάλιστα ^ καὶ γὰρ ἐδόχει τοῖς πολλοῖς εὐτνχ 

χατορθούμενος τὰ πολλὰ $ εὐανδρίᾳ xoà qrperey 
τῶν ἐναντίων περιγενόμενος 1*. ᾿Επεὶ δὲ τῷ der 
παρεχαθίσαντο, μηχανήματά τε x«i ἐλεπόλεις τοὶ 

Ἰταλοῖς ἐγεγόνεισαν πολλαί τε χαὶ ἐσχυραὶ, ὡς αἱ 

μόνον τηλιχοῦδε ἄστεως περιγενέσθαι Lax ovem, ἐδ 

καὶ ὑψηλοτέρων τειχῶν xal εὐμεγεθεστέραν sinn, 
τότε τὸ γευναῖον φρόνημα x«l τὴν στρατηγυὰν Ww 
οδείαν μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ ὁ ἐπὶ τῆς τραπέζῃες iz 
πρῶς ἐνεδείξατο. "Hv δὲ τὸ ὅλον τῆς τοῦ Θεοῦ ἐστι 
λήψεως (72) * ἀντεμηχανᾶτο γὰρ ἦνδϑον ὁ Tepxans 
τὴς τοῖς ἔξωθεν μηχανήμασιν, αὶ τῇ τοσαύτῃ rix) 

Ὁ τῆς στρατιᾶς ἀντεπεξῆγε τὸ ἀνδριχὸν ἐν πολλοστι 
ἄγαν τοῖς στρατιώταις 15, "Ev ἀμήχανίᾳ δὲ ἣν ὁ 9 

μείξοσιν ἄστεσιν ἢ. 5 τὰ πρὸς εἰρένι 
οπροσώπος ΟἹ 

EP 


omissis τοῦ βασιλέως ὑπῆρχε. ie 


Leonis Allatii nota. 


testatur Nicephorus Gregoras, lib. viz, cap.8. Vk 
V. C. Marquardi Freheri Origines Palatinas, par 
I, cap. 19 renovate editionis,et Meursii Gloss. ! 
Δομέστιχος, DOUSA. 


NU τῆς τοῦ Θεοῦ ἀντιλήψεις. Non amm 
ei gratia est que pu ;p. 3 
de Alexio Strategopulo. ALL. ' P 


ANNALES 


Ιωΐννης, οὐ τοσοῦτον τῶν ἐν τῷ ἄστει ὑπεο- 
,, ἀλλ᾽ 19 εἰδὼς, olx ἐχέφρων χαὶ συνετὸς τὰ 
|, ὡς εἰ τὸ ἄστυ παρὰ τῶν ἐναντίων 1? 
νοοῦδα πάντα τὰ ἐν τῇ δύσει τούτῳ τυγχάνοντα 
5, Τέως οὖν ἠγάπα μᾶλλον ἐν τούτῳ ἑπτοῆ- 
9g πολεμίους x«l τὸ πολὺ τῆς ῥύμης σφίσιν 
ἡπτεσθαι - ἔμελε γὰο αὐτῷ μᾶλλον τὰ ἐν τῇ 
ν ἐλευθέρων ὑπαρχόντων τῆς μάχης πλεῖον 
ὁ τῆς εὐφοοσύνης ὑπῆν. Πολιορχουμένον γοῦν 
ἱστέως ὙΤξουρουλοῦ αἴφνης ἐπήει μήνυμα τῷ 
υς ἡ σύζυγος αὐτοῦ ἡ ἐξ Οὔγγρων ἐξ ἀνθρώ- 
ἕνετο, τετελεύτηχε δὲ χατὰ ταυτὸ χαὶ παιδίον 
χχί ὁ Τρινόδου ἐπίσχοπος. Θεομηνίαν γοῦν 
ιενος ταῦτα πυρὶ ἀφανίξει τὰς ἑλεπόλεις, xat 
| δρόμου ἐπὶ ὸν Τροίνοδον ἵχετο. Μόνοι γοῦν 
καμένοι οἱ Ἰταλοὶ, ἐπεὶ μὴ ἀποχρώντως εἶχον 
τοῦ ἄστεως πολιόρχησιν, χἀχεῖνοι τὴν χατ᾽ 
μάχην λελοιπότες ἐς τὴν Κωνσταντίνου ᾧχον- 
λευθέγωτο γοῦν τὸ ἄστυ τῆς τῶν ἐναντίων 
κίας, x«t συνηλευθέρωτο x«l ὁ ἐπὶ τῆς τραπέ- 
αο,ανειώτης, Νιχηφόρος ἐν τούτοις χατὰ τὴν 
ἀναφανείς 19, Ὁ μὲν οὖν ᾿Ασὰν, ἐπειδὴ τούτῳ 
ὀῤηθέντα ξνωαδέδηχε λυπηρὰ 30, εὐσεδῶς καὶ 
οἰηθεὶς ὡς διὰ τὰ παραδασίας τῶν ὄρχων ὧν 
o9 βατιλέως Ἰωάννου ξυνέθετο [P. 31] xat τὸ 
σαι τὴν θυγατέρα τοῦ συξύγου Θεοδώρον 
ένοιντο, μετάμελος ἐπὶ τούτοις γενόμενος 
tg ἐξαπεστάλχει πρὸς τὸν βασῶέα, ἑαυτὸν τε 


1066 


itura. Delectabatur interim in eo expugnando ad- 
versarios retardari, eorumque potissimam impetus 
partem confringi : nam orientalibus rebus potius 
animum advertebat, quas cum a bello immunes 
conspiceret, magis animo gestiebat. Dum obsidetur 
Tzuruli castrum, Asano derepente nuntiatur uxo- 
rem Ungaramin vivisesse desiisse,eodem momento 
etfiliolum ipsius et Trinobi episcopum obiisse. 
Ideo Numinis iram ratus tormenta igne concremat, 
et quam citissime Trinobum redit. Igitur soli Itali 
cum ad obsidendum castrum ex se non sufficerent, 
quamin Romanosconstituerant pugnam dirimentes, 
Cpolim revertuntur,etarx illa ab hostium obsidione 
liberatur. Qui e mensa erat Tarchaniota Nicephorus 
in his victoriam, quod utique suum nomen infert, 
adeptus. Asanus ergo postdicta adversa ac infortu- 
nata pieadmodum concipiens propter violatum jus- 
juraadum,quod imperatori Joanni dederat,etfiliam 
8 thalami consorte Theodororaptam h«c fieri,po- 
nitentia ductus caduceatores mittitadimperatorem, 
semetipsum sceleris accusans et pacta conventa 
reposcens,deprecansque $49 sibi veniam flagitio- 
rum Joannes imperator lreneque imperatrix,tan- 
quam qui in magis pia ac magis divina prospicerent, 
legatosexcipiunt, nec verbis rem prolatandorursum 
jusjurandum comprobant,sponsamque Helenam re- 
petunt, que ad socrum et conjugem redit, et pax 
iterum inter Romanos et Bulgaros peragitur: 


νῶν τῆς χαχίστης πράξεως xat τὰς συνθήχας ἀναχαλοὔμενος 1! xxl συγγνώμην τῶν πεπραγμένον αἰτούμενος $t, 
, οὖν ὀασιλεὺς ᾿Ιωάννης χαὶ ἡ βασιλὶς Εἰρηνη, οἵα ἐχεῖνοι πρὸς τὰ εὐσεδεέστερα χαὶ θέιότερα 38 ἀπονεύοντες, 
αἱ τε τὴν πρεσθείαν, xai οὐδὲ εἰς μἀάχροὺς ἐλθόντεὶ λόγους τούς τε ὄρχους χαὶ αὖθις πεδοῦσι 3) xol τὴν 
, Ἑλένην ἀναχαλόῦνται. ᾿Αποστέλλεται γοῦν αὑτη πρὸς τε τὸν πεντερὸν xai τὸν σύξυγον, xci εἰρήνη πάλιν 
Ῥωμαϊΐῖων τε καὶ Βουλγάρων 35, 


'O μὲν οὖν τῆς ἱστορίας δρόμος ἐφ’ ἑτέραν C 237. Sed historie series alio deflectit, et que 


αι τὴν ὁδὸν χαὶ τὰ πεοὶ τῶν ἐν τῇ Κωνσταντί- 
χσαφὴήσει" πολυσχιδῶς γὰρ τότε τῶν πραγμά- 
χινημένων διὰ T) πολυαρχίαν ἐν πᾶσι γενέσθαι, 
ὡς δεῖ xxi τὰ τοῦ λόγου στστρέφεσθαι. 'O μὲν 
χλδουῖνος, ὃν ὁ λόγος βασιλεῦσαι τῆς Κωνσταν- 
προείρηχεν 38, ἀπειρηχὼν ἐν ταῖς πρός Ῥω- 
| μάχαις, μᾶλλον δὲ τῇ πρὸς τὸν βασιλέα ᾿Ιωάν- 
ναντιότητι (ἐς μιχρὸν γὰρ τὰ ἐκχείνου παρὰ 
'"συνέσταλται 31), πρὸς τὸν τῶν Φράγχων ἀπο- 
ἤχει ῥῆγα, προσῳχειωμένον τούτῳ χαθ᾽ αἷμα 
, ἀλλὰ xxi ὡς ξυμφυλέτην ἄγαν τε Ῥωμαίοις 
, x«t βοηθεῖν διὰ ταῦτα ἕτοιμον 38, xoi σνωμα- 
τητεῖ ἀξιόλογον, xai ἐπιτυγχάνει τοῦ 39 σχοποῦ " 
02 moe χρόνῳ ἑξήχοντα χιλιάδες συνηθροί- 
ν Φράγχων, ἵν’ ὅπως χατὰ Ῥωμαίων χωρή- 
30, ᾿Επεὶ δὲ οὐκ ἦν αὐτοῖς εὔδρομος διὰ νηῶν 
$, τῆς ἀναγωγῆς προσαπαιτούσης π)είω ἢ χατὰ 
ιν τὸν μισθὸν 81, τῆς χέρσου τὴν πορείαν 
ται. Καὶ δὴ τὰς ἄνω παραμείψαντες Γαλλίας 


ὺ — ἀλλ᾽ om. ἢ. 7 οἷα --- πολέμια om, D. 
, 19 ἐπειδὴ — λυπηρά om. D. 
οὐμενο: om. D. 


; D. 
— χωρὴσωσιν om, D. 
PATROL. GR. CXL. 


35 παρὰ τῶν ἐναντίων om. D. 
Tl xad τὴς χαχέστης πράξεως τὴν ἧτταν ἀναχαλούμενος, D. 
33 οἱ οὖν βασιλεῖς πρὸς τὰ θειότερα D. 
ιοὔνται, καὶ στέλλεται αὐτοῖς, xol εἰρήνη νένεται μέσυν αὐτῶν D. 

T] μᾶλλον — συνέσταλται Om. ἢ, 38 σύ — ἔτοιμον om. D. 


Cpoliagebauturnarrare gestit: namque cum tunc 
temporis ob varios ubique principatus in multas 
etiam partes res divise agitarentur, varie etiam 
orationis corpus conformandum est. Balduinus 
quem supra oratio nostra Cpoli imperasse demon- 
straverat, ob conflictus erga Romanos et potissi- 
mum propter sui adversarium Joannem imperato- 
rem,quiin augustum dominatum iliius contraxerat, 
diffidens ac plane desperans, ad Francorum regem 
sibi affinitate conjunctum et ejusdem generis et 
Romanis infensissimum, ideoque suppetias ferre 
paratum, proficiscitur, operamque illius nec con- 
temnendam poscit. Fit voti compos, et intra breve 
tempus Francorum sexaginta millia, utin Romanos 
arma caperent, lecta sunt. Et cum navigiis via dif- 
ficilis esset(largiorem enim $3 quam ipsi possent 
facere impensam similis navigatio postulabat), 
terrestri itinere viam ineunt, superiores Callias 
trajicientes percursaque Italia per radices Alpium 


19 Νιχηφόρος — ἀναφανείς 
32 xai συγγν. 
ι 35 γύμφην αὖθις 
16 Ὃ μεν οὖν --- προεὶρηχεν) ὃ δὲ Βαλ- 
19 συμμαχίας ξητήσας ἐτυχε τοῦ D. 


1* χαὶ — πεδοῦσι Om. D. 


34 


1067 


GEORGII ACROPOLIT.E 


Ostricium proficiscuntur, et per Ungariam commi- Α καὶ διελθόντες τὴν Ἰταλίαν διὰ τῶν ὑπωρειῶν 


grantes Istrum tranant, et Bulgaris immiscentur, 
omnibus tanquam amicis et affinibus usi ; qui et 
propter semelipsos, nec minus in nos odium ami- 
cissime ἃ locorum dominis excipiebantur Bulgari 
feederibus cum Romanis spretis facultatem Francis 
fecere per montana sua transeundi, quasi vi atque 
factione coacti dedissent. Sic Tzuruli arx a Latinis 
oppugnantibuscum Scytharum auxiliaribus copiis 
rursum expugnatur. Tunceam custodiebatJoannes 
Petraliphas magni cancellarii dignitate ἃ Joanne 
imperatore decoratus, vir maximis corporis viribus 
et ἃ puero militaribus negotiis exercitus ^ verum 
Latinarum copiarum abundantia et innumera Scy- 
tharum vis tormentorumque spissum ac validum 
Italis deditionem paravit. Tradunt nonnulli clam 
aliquos defectionem meditatosideoque improvisum 
expugnationis pertimuisse. Latini itaque Tzurulum 
cepere, etinea Romanos comprehensos cum Petra- 
lipha $4 vinculis alligatos et Cpolim deductosfa- 
miliaribus vendiderunt. Dum obsideretur ab Italis 
Tzurulus, Joannes imperator multis triremibus fa- 
bricatis etexercitu non exiguo secum conducto 
Italos aggrediebatur. A Nicomedia discedens et 
Characem preetergressus Dacibyzam preter exape- 
ctationem oppugnatam occupavit. Preeterea et Ni- 
cetiati castellum in suam potestatem redegit. Infor- 
tunatus nihilominus in triremibus fuit, cum qui in 
illis confligebantbello essentinexperti atque insueti, 
el Isphreus Armenius classi preesset, cira res 


militares ultra quam par erat segnior. Ante eum αὶ 


Manuel Contophreus, vir manu potens, terra mari- 
que Martem spirans, triremium erat gubernator : 
sed cum ante paucos dies de classe audacior illius 
cum imperatore congressio fuisset (namque dixe- 
rat Italicis triremibus nunquam nostra, licet multo 
plures fuissent, cum ipse ambarum facultates opti- 
me nosceret, obviare vel obsistere posse), prefe- 
etura spoliatus est, quam in se Isphreus receperat, 
valde miseranda victoria superatus : cum enim tri- 
ginta triremes conduceret, a tredecim debellatus 
est, totque de suisquot erant hostium amisit : sin- 
gule enim singulas curu ipsis hominibus et armis 
spolium 6 5 retulerunt. Et heec quidem ita se babue- 
re. Imperator veroJoannesrursuscum Ásano pacem 
sanxil,et affinitate ambo vinciebantur.Asanus quam 
viscumjurejurando federa composita non nimis an- 
xieobservaret,tanquam qui vel minimo emolumento 
sibi proposito jura violaret, in aperto et simulate 
amicitiam colebat, et quae amicorum erantexseque- 
batur. 


D 


"Almsev εἰς τὸ Ὀστρίχιον ἀφέχοντο, καὶ ci» ! 
γρίαν παραγγείλαντες διαπερῶσι τὸν Ἴστρον, x 
Βουλγάρων προσέσχον, πᾶσι uiv ὡς φῶλοις xai 
γενέσι καθ᾽ ὁδὸν γρώμενοι, καὶ διὰ σφᾶς μὲν αἱ 
οὐχ ἧττον δὲ χαὶ διὰ τὴν πρὸς ἡμᾶς ἔχθραν i 
φρονοῦντο παρὸ τῶν χατὰ τόπους χροτονύντω 
μάλιστα. Οἱ μὲν οὖν Βούλγαροι τὰς μετὰ Ῥωμ 
σπονδὰς πρεωραχότες ἄδειαν τοῖς Φράγχοις καὶ 
xact διὰ τῶν ὅρων αὐτῶν 832 διελθεῖν, τῶ ϑοχεῖ 
αὐτῶν βιασθέντες τὴν ἐχδολήν 88, Τὸ μὲν οὖν ι 
τῆς Τζουρουλοῦ x«i αὖθις ἑζάλωω ἐχστρατευσώ 
χατ᾽ αὐτῶν τῶν Λατίνων xai συμμαχούντων τεῖτι 
xai τῶν Σχυθῶν 3*, εἰς φυλαχὴν δὲ ὃν τότει ὃς 
λίφας ᾿Ιωάννης, ὃν 95 μέγας χαρτουλάριος (13) 1 
τὸν βασιλέα Ἰωάννην τετίμητο, ἀνὴρ γενναῖος 
χεῖρα x«i πολεμικοῖς πράγμασι κατεξητασμένες 
δόθεν 86. τὸ δὲ τῆς Λατινιχῆς δυνάμεως περιὸν 
τὸ ἀπειροπληθὲς τῶν Σχνθῶν xai τὸ τῶν Om 
συχνόν τε καὶ χαρτερὸν [P. 32] παρ οιδοῦναι xl 
τὸ ἄσιν τοῖς Ἰταλοῖς πεποιήχεσαν. Φασὶ δέ παι 
προδοσίαν μελετῆσοί τινας χρύφα, κἀντεῦθεν τ 
θῆναι τὸ ἀπρόοπτον τῆς ἁλώσεως 9', Oi μὲν οὖν 
τῖνοι τὴν Τζουρουλὸν ἐχειρώσαντο, x«i τοῦ ἐν τι 
Ῥωμαίους σύναμα τῷ Πετραλίφα δισμώτας ya 
εἰς τὴν Κωνσταντίνου, x«i πρὸς τούς οἰκείους αὖ 
ἀπημπόλησαν. Τοῦ δὲ ἄστεως τῆς Ἱξζορουλοῦ 
λιορχουμενον παρ᾽ Ἰταλων, ὃ βασιλεὺς "le 
τριήρεις ἱκανὰς συσκενασάμενος καί στράτευμα 
ολίγον μεθ' ἑαντοῦ προσλαδὼν χατὰ τῶν 'h 
ἐπεχείρει. ᾿Απὸ μὲν οὖν τῆς Νικομηδείας ἀκ 
x«i παραμείψας τὸν χάραχα ἐπόρθησε τὴν Ax 
ξζαν πρὸ καιροῦ, xal χατέσχε ταύτην, προσέτι d 
τὸ τοῦ Νιαητιάτον φρούριον, χαὶ ὑφ᾽ ἑαῦτὸν 
τοῦτο πιποίηχον. Ἐδυστύχησε δὲ τῷ τότε ἐν 
τριήρεσιν ἀπειροπολέμων ὄντων τῶν ἐν αὐταῖς m 
μένων, xal τοῦ Ἰσφρὲ τοῦ ᾿Αρμενέον εἰς τάξιν, 
μόνος ἐν τούτοις τυγχάνοντος καὶ ὀκνηροτέρου 
λοῦντος περὶ τὰ μάχιμα. Προὐύπῆρχε δὲ τὴν : 
τριήρεων στρατηγίαν ὁ Κοντοφρὲ Μανουὴλ «οὖν 
σμένος, ἀνὴρ γενναῖος τὸν χεῖρα και "Ap τὴν 
κατά τε Üd)orzxv xot ξηράν, ᾿Αλλὰ πρό τοῦ t 
ρῶν θρασυτέρας τὰς διαλέξεις περὶ τοῦ wt! 
πρὸς τὸν βασιλέα ποιησάμενος (sipáxsze χαὶ 79 
οὐκ ἂν ἀντωπήσειαν ταῖς ᾿Ιταλεκαῖς τριεῤρεσν 
ἡμέτεραι, — xkv πολλαπτᾶζοιτο πρὸς αὐ 
ἀχριθῶς τὰ περὶ ἀμφοῖν ἐπιστάμενος 99) παριο 
τῆς ἡγεμονίας, χαὶ ἸΙσφρὲ αὐτὴν διεδέξατο, χα 
τήθῃ ἧτταν σφοῦρα δεινὴν 99, Τριάκοντα γὰρ, 
χων τριήρεων ὑπὸ τρισχαίΐίδεχα ἐκχνενέχηται, 
τοσαύτας ἀπώλεσεν ὁπόσαι ἧσαν τῶν ἐναντίων ^ 


στῆ γὰρ τούτων μίαν ἐχέρδησι λάφυρον αὐτοῖς ἀνδράσι χαὶ ὅπλοις. Καὶ ταῦτα μὴν ἔσχεν οὕτως 40. ὁ δὲ beri 


33 διὰ — αὐτῶν om. D. 


πρὸς — τετίμητο. Tou βασιλέως 'Ioxvvou ? 35 γενναὶος — 


83 τῷ — ἐχκολήν om. ἢ, 3* ἐχστρατ.--- Σχυθῶν om. D. *5 ὅς) ὁ D, om 
παιδοθεν) ἀνδρεῖος D. 


3! x«t — ἀλω σεως ὡς xti 


ὑποψίαν προδόσεως D. 85 xdy — ἐπιστάμενος) xac D, 59 ὅτταν good ρα δεινήν om. ἢ. 59 ἑχαστ — οὕτως ΟἹ 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(73) 'O μέγας χαρτονλάριος. De hac dignitate consulatur Glossarium Meursii. Dousa.- 


ANNALES. 


1070 


, ) “Δ , El , Li ΄ JJ HM - 
ς καὶ αὖθις μετὰ τοῦ βασιλέως ᾿Ασὰν εἰρήνην εἶχε, xal τῇ συγγενεία χαὶ ἄμφω συνεδέδεντο, οὐχ ἀχριδῶς 
| "AGay τὰς ἐνόοχους συμφωνῖαν φυλάττοντος " ἔστε γὰρ ὅτε δ διὰ μιχρὸν χερδος παρεσπόνδει (79). Τέως 
LI 
ρανερῷ καί πλατυχῶς ἔστεργε τήν ἀγάπην χαὶ τά τῶν φίλων ἐποίει "7: 


^ * L] ,), - $* - 
O μὲν οὖν ᾿Ασὰν Ἰωάννης τῆς συζύγου στε- Α 


ἣν ἐξ Οὐγγρίας εἶναι ὁ λόγος φθάσας ἰἱστόρη- 
νάγετο εἰς γυναῖχα τὴν θυγατέρα τοῦ ᾿Αγγέλον 
γου τὴν Εἰρήνην, καλὴν To εἶδος χαὶ εὐμε- 
μηδὲ τὸ τοῦ αὐταδέλγον τοῦ πατρὸς αὐτῆς 
ὑπιδὼν, ὄτιπερ τῇ ἐχ παλλαχίδος αὐτοῦ θυγα- 
νηυνάξετο. Ἦσαν δὲ τῷ ᾿Αγγέλω Θεοδώρῳ παῖ- 
δενες δύο **, ᾿Ιωάννης xai Δημήτριος, x«i θή- 
ύο, ἡ Αννα xài ἡ ῥηθεῖσα Εἰρήνη 85, μεθ᾽ ἧς 
ιν παῖδας γεγέννηχε τρεῖς, τὸν Μιχαὴλ, τὴν 
ox» xai τὴν Ναοίαν. ᾿Απελύθη γοῦν τῶν δὲ- 
M4 τοι τοῦτο ὁ Αγγελος Θεόδωρος [P. 33] καὶ 
ἔσει τοῦ γαμύοοῦ αὐτοῦ τοῦ ᾿Ασὰν ἐγχρατὴς 
xt τῆς Θεσσαλονίχης x«i πάσης ὥς πρότερον 
χώρας ἠθέλησε. Καὶ δή τινας ὀλίγους παρὺ 
ἰσὰν προσλαδόμενος, ἐπεὶ φανερῶς 
χατὰ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ Μανουὴλ οὐχ 


xtyr σαι 
ἠδύνατο, 
εἴσοδον, 
εἴσοδον 
νας τῆς πόλεως. Ἐπεὶ δὲ εἰσήει xai τισιν 
ὑσθὴ τοῖς οἷς ἐδούλετο, οὖς ὅτε εὐτύχει ἐφί- 
xai εὐηργέτει, μεθ᾽ ὧν xoi τεθάῤῥηχε τὴν 
τοῦ ἀδε)γφοῦ σχῆψιν, οὐ πολλοῦ δεηθεὶς τοῦ 
υ ἐγχρατῆς τε αὖθις τῆς Θεσσαλονίχης ἐγένετο 
ἦν πέριξ πόλεων χαὶ χωρῶν. Βασιλεὺς δὲ ὀνο- 
θαι οὐκ ἠθέλησε διὰ τὸ τῶν ὀφθαλμῶν πάθος, 
ὃ υἱὸν αὐτοῦ Ἰωάννην βασιλέα ὠνόμασε, χαὶ 
oig πεδῶλοις τοὺς πόδας éxsívou ὑπέδησςε, xai 
οις γράμμασι ὑπογράφειν διώρισεν, αὐτόν τε 
ιν τὰ χοινὰ x«i διεξάγειν τὰ τοῦ υἱοῦ. Toy δ᾽ 
ὁν Μανουὴλ τῆς ἐχθαλὼν, χαὶ ἐμβαλὼν 
t τριήρει, περὶ τὴν Ἀττάλου ἐξώρισε, τὴν δὲ 
'ιον αὐτοῦ πρὸς τὸν πατέρα ᾿Ασὰν ἐξέπεμψεν. 
᾿Ασὰν τὸν πενθερὸν μᾶλλον "6 ἑφῶεει Θεόδωρον 
γαμόρὸν αὐτοῦ Μανουήλ' ὑπερηγάπα γὰρ τὴν 
γον Εἰρήνην, οὐχ ἧττον ἣ ᾿Αντώνιος τὴν Κλεο- 
ν Ὁ, Ὃ μὲν οὖν Μανουὴλ τῇ ᾿Ατταάλου προσ- 
ς παρὰ προσδοκίαν τοὺς ἐξ "Ayao εὖρε δ φι- 
πίᾳ μᾶλλον πρὸς αὐτὸν χρησαμένους: ἐπεὶ 
ἰρήχει πρὸς τὸν βασιλέα ᾿Ιωάννην τυγχάνειν 
τὴν ὁρμὴν, παρεχώοησαν τούτῳ τὴν δίοδον, 
χσάμενοι προσηχόντως. ᾿Εχεῖθεν πρὸς τὸν βα- 
ἀφγέκετο οὗτος, x«i ὁ βασιλεὺς ἀσμένως τε 
» ἐδέξατο χαὶ ὡς προσῳχειωμένον τῷ γένει 
ς πάλαι δεσπότην ὠνομασμένον, δοὺς δὲ αὐτῷ 
« xai τριήρεις ἐξ ἐπὶ τὴν μεγάλην Βλαχίαν 
ἵν, ὄρχους παρ᾽ αὐτοῦ λαδὼν φρικώδεις, οἷος 
ς συνέσεως χαὶ ἀγχινοίας πλήρης ὧν 5, Κα- 
ἰὼν οὖν τὸν τῆς Δημητριάδος νῶρον ὁ Μανουὴλ, 


Θεσσαλονίχην 
τινα ἀμφιασάμενος ράχια χαὶ τὴν 


μηχανᾶται τὴν εἰς 


οὐχ — ὅτε ἀλλ᾽ ὁ ᾿Ασὰν ὅτε xai D. 


D. 


B 


C 


] 4? τέως — ἐποίει om. D. 
*3 ρήλεια Αννα τε xai Εἰρήνη D. 8 πενθερὸν αὐτοὺ πᾶλλον D* 


ς ἐξ Αγαρ ἐνέτυχε ἢ, 49 φριχώδεις — ὧν om. D. 


38. Hic ergo uxore, quam Ungaram fuisse pre- 
narravimus, privatus filiam Angeli Theodori 
Irenem, forma conspicuam et corpore proceram, 
fratris paterni consanguinitatem, qui cum filia sua 
e pellice suscepta cubabat, haud reveritus, sibi 
matrimonio jungit. Erant Theodoro Angelo filii 
masculi duo, Joanneset Demetrius, et duse femine 
Anna et dicta Irene; quacum Asanus filios habuit 
tres Michaelem, Theodoram, Mariam. Propterea 
vinculis solutus Angelus Theodorus, ita genero 
ejus Asano annuente, Tliessalonice et universe 
regionis, cui ipse prius imperabat, imperium 
recuperare animum induxit, paucisque ab Asano 
acceptis, cum palam in fratrem Manuelem arma 
capere non posset, clam ingressum Thessalonicse 
molitur. Sic sordidis pannis vestitus urbem furtive 
ingreditur. Cum vero quibus concupierat, illis 
scilicet quos ipse in rebus prosperis sibi et amore 
et beneficio GG devinxerat, innotuit, adversus 
fratrem consilia aperit, neque diu post rursus 
Thessalonicam et adjacentia loca et urbes sub 
dominium ditionemque suam facit. Is propter 
oculorum imminutionem imperatoris nomen recusat 
eo tamen Joannem filium cohonestat et purpureis 
calceis pedesillius cireumvestit, neque dissimilibus 
litteris subscribere jussit; sibi vero summam 
omnium rerum acfilii temperationem reservavit; 
fratrem Manuelem abrogato imperio in triremem 
impositum Attaliam  ablegavit, conjugem ad 
Asanum patrem remisit. Asanus Theodoro socero 
quam genero Manueli addictior erat: non minus 
enim ipse amore conjugis Irene quam Antonius 
Cleopatre corripiebatur. Manuel itaque Attaliam 
appellens ab Agarenis, quod ipse nusquam spera- 
verat, humanissime officiosissimeque excipitur : 
nam dicentise ad Joannemimperatorem contendere 
commeatu, uti par erat, subministrato transitum 
dedere. indeque imperatorem conveniens, et uti 
genere conjunctus et despota jam olim electus ab 
imperatore lubenti animo visitur; cui cum et 
pecunias et triremes sex tradidisset, id magnam 
Blachiam, prius ab illo jurejurando formidabili 
sane, tanquam qui et prudentia ac solertia excel- 
leret, accepto, direxit. Ubi Demetriadem Manuel 
appulisset et amicis G7 ac familiaribus ad hos 
litteris datis suum significasset adventum, alios 
promissionibus demulsisset, nullo negotio copias 
collegit, Pharsalosque et Larissam et Platamonem 
sibi comparavit convenitque cum fratribus 


48 χαλὴν — εὐμεγέθη om. D. *! ἄῤῥενες δύο 
"1 ὑπερηγάπα — Κλεοπάτραν om. D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 
&) Παραεσπόνδει" Cf. Anna Commena, lib. vit. ALL. 


4071 


GEORGII ACROPOLIT.E 


Theodora et Constantino. Nam Constantinus, ut Α χἀχεῖθεν 59 τοῖς μὲν τῶν οἰχείων γραφαῖς τὰν «x 


diximus, despota, que commemoravimus,domina- 
batur, Theodorus erat Joannis, qui Thessalonice 
acclamabatur, pater. Cum convenissent, ambo 
fratres Manueli suadent ut conditiones et pactiones, 
quas cum imperatore Joanne inierat, perturbaret. 
llle volens nolens. ut qui interfuerant et rerum 
harum periti asserebant. consilio eorum acquievit; 
indeque inter eos amicitia ac familiaritate in- 
tercedente, divisis urbibus contenti, cum Lati- 
nis, qui in Euripo atque Peloponeso erant, fcedere 
jungebantur. 


παρασημάνας ἔφοδον, τοὺς δὲ ὑποθέλξας ταῖς ὑ; 
σχέσεσιν, οὐ διὰ πολλῶν συνηθροέχει περὶ εὖ 
στράτευμα, ἧοξέ τε Φαρσάλων χαὶ Λαρίσσης : 
Πλαταμῶνος xai τῶν περὶ ταῦτα. Εἶτα δὲ σκον 
ποιησάμενος 3! συνῆλθε τούτου τοῖς ἀδελφοῖς, τὼ 
Κωνσταντίνῳ xai Θεοδώρῳ' ὁ μὲν γὰρ Κωνστε 
νος δεσπότης "5, ὡς ἔφημεν, ὧν ἦρχεν 53 ὧν & 
κειμεν ἄρχειν, ὁ δὲ Θεόδωρος ἦν ὁ τοῦ φημιξορὸ 
ἐν Θεσσαλονέχῃ ᾿Ιωάννου πατήρ. Ἐπεὶ δὲ cuvjm 
πείθουσι xal ἄμφω τὼ ἀδελφὼ τὸν Μανουὴλ a 
σπονδῶν ἐχστῆναι τῶν πρός s» βασιλέα Ἰωώνῃν 


Ὁ δὲ ἑκὼν ἀέχων, ὡς ἔφασχον οἱ παρατυχόντες καὶ περὶ τῶν τοιούτων εἰδόντες, συνήνεσεν αὐτῶν τοῖς Üoiraem 
Ρ' 34) xai τὸ ἀπὸ τοῦδε ὑπῆρχον συνδεδεμένοι, ταῖς σφετεραις χώραις ταῖς μεμερισμεναις αὐτοῖς ἀρκούμενι͵ x 
μετὰ τῶν ἐν Πελοπονήσῳ xxi Εὐρίπῳ Λατένων συμδάσεις ἔχοντες εἰρηνιχάς" 

39. Nec diu post Manuel, cum pactorum, que B 


cum imperatore Joanne pepigerat, violationis prius 
eum poenituisset, ex hominum vita migravit. 
Imperatrix etiam Irene, mulier prudens ac digna 
imperio, multumque dignitatis ac magnificantie 
pre se ferens, ex hac turba et colluvione decessit 
Ea sermonibus delectabatur et sapientum congres- 
sibus, quos maximi faciebat, non sine gaudio 
attendebat, ut hinc manifeste percipitur. Nam cum 
so] cancrum peragrans meridie defecisset, ipseque 
casu in regnam accessissem $8 (loca vero 
Periclystra dicta imperator cum imperatrice incole- 
bat), defectus causam a me poposcit. Ipse tum 
primum philosophe arcanis a sapiente Blemmida 
imbutus accurate rem non poteram explicare, ex 
memetipso tamen, quod par erat, decernens lune 
interpositionem adumbrati solis causam esse 
enuntio, viderique solem deficere re vera lumine 
nonspoliatum, sed potius lunedefectum esse, dum 
in umbram terre incidit, quandoquidem illa solis 
splendore renideat. Sed cum oratio in longum 
protraheretur, dicta refellebat Nicolaus medicus, 
vir nullatenus in philosopia versatus, arte vero 
quam ipse profitebatur eximius, et ea precipue 
que&experientia comparetur,imperatrici summopere 
charus, et actuarius dignitate. Cum ille itaque 
opponeret,ipse vero magis ac magis garrulus 
blaterarem, inter disserendum me imperatrix 
μωρὸν quasi puerum compellavit; postmodum ac 
siindecore fecisset, ad imperatorem conversa, 
« Indecenter itaque feci, » ait, « dum hune μωρὸν 
nuncupavi.» Et imperator, « Non novumilludest,» 
inquit : « adolescentulus namque est. » Tunc 
quippe eram unum et viginti annos natus ; ideo- 
que similis appellatio haud dedecebat. Et imperatrix 


C 


D 


λθ΄. Οὐ πολὺς παρεῤῥύῃ χρόνος, xci ὁ Μανουὶὶ 
ἀνθρώπων ἐγένετο, μεταμέλος͵ ὡς ἔλεγον, τῶν a 
ραδάσεων τῶν πρὸς τὸν βασιλέα γενόμενος. Be 
σχει (75) δὲ xai ἡ βασιλὶς Eipóvn, γυνὴ σωφμεὶ 
τε xai ἀρχιχή (76) xat πολὺ τὸ μεγαλεῖον ixi» 
μένη τὸ βασῶειον. Ἔχαιρε δὲ xoà λόγοις xai 
ἠχροᾶτο μεθ᾽ ἡδονῆς, Ἑτίμα δὲ τούτους ὑπερθι 
λόντως, ὡς ἔστιν ἐκ τούτον γνῶναι. Καὶ γὰρ ix 
ψέως γενομένης ἡλίου τὸν χαρχένον σδεοσεύοντος x 
μεσημύρίαν, ἐπείπερ αὐτὸς οὕτω qupÉ&w ἐν τι 
βασιλείοις ἀπῆλθον (ἐσχηνοῦτο δὲ περὶ τοὺς toT 
οὕς ὀνομάξουσι Περέχλυστρα σὺν τῇ βασελέδι o 9i 
λεὺς), ἠρώτηχέ με Trà» τῆς ἐχλείψεως αἰτίαν. 
αὐτὸς μὲν ἀχριδῶς οὐχ εἶχον (ἄρτε — xmi - 
τῶν τῆς φιλοσοφίας ἡψάμην ὀργίων παρὰ τοῦ σι 
Βλεμμέδου διδασκόμενος) ὅμως μέντοι παρ᾽ « 
τῷ τότε ὅσον ἦν εἰχὸς ἐπιγνοὺς τήν τέ τῆς σελ 
ἐπιπρόσθησιν αἰτίαν τῆς ἱπισχιάσεως ἔλεγον εἰ 
xal δοχεῖν μὲν ἐχλείπειν τὸν ἥλιον, οὐχ ἀλχθὲ 
εἶναι τὴν τῆς φάσεως στέρησιν, μᾶλλον μέντοι τ 
τὴν σελήνην πάσχειν, ἐπὰν τῷ σχιάσματε iuris) 
τῆς yüc, διὰ τὸ ἐξ ἡλίου τὸ φέγγόὸς αὐχεῖν. Ἐπὲ 
ὁ λόγος ἐπὶ μήχιστον παρετείνετο, ἀντέλεγε din 
λεγομένοις ὁ ἰατρὸς Νιχόλαος, ἀνὴρ ἥκιστα ab pe 
σοφίας μετασχὼν, dxpoc δὲ τὴν οἰχείαν spe τὰ 
μολιστα τὴν διὰ πείρὰς γινωσχομένην rin ij 
οὗτος ἡγαπᾶτο τῇ βασιλίδι, ἀχτουαρέου δὲ ἂμ 
μὴν) — ἐπεὶ γοῦν ἀντέλεγεν οὗτος, αὐτὸς δὲ τὶ 
ἐστωμυλλόμην, tv τῷ μεταξύ τῶν λεγομένων tz 
λεσέ με ἡ βασιλὶς μωρὸν, εἶτα δὴ ὥς πέρ τι οὐ τ: 
ἥχον ἐργασαμένη, πρὸς τὸν βασιλέα στραγε 
« ᾿Απρεπῶς ἀρὰ εἰρήχειν, » ἔφη, « καλέσασα τὸ 
μωρὸν (77). » Καὶ ὁ βασιλεὺς, « Οὐ χαινόν, με 
xtoy γὰρ ἔστιν. » Εἴχοσι γὰρ σὺν £X τότε vri 
ἐτῶν, καὶ οὐ πάμπαν ἀπάδει τοὐτοῦ τὸ πρόδῃ! 


99 οὖν τὴν Δημητριάδα χἀχεῖθεν ἢ, δ' xal τῶν ποισάμενος add. D. 53 Κωνσταντῖνος ὥστε μὲν (eni 
δ8 ἧπχεν — usque ad χαλούμενος (col. 1074 B 16 om D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(75) θνήσχει. Mortis causam, quam hic tacuit 
Acropolita, narrat Gregoras p. &$. ALL. 

76 Σωρονική τε xai ἀρχική. Irene οἱ Joannis 
Duc: pietatem aliaque ad pios usus opera pro- 
sequitur Gregoras ibidem. de hac eadem Pachyme- 
rius in Historia. ALL. 


(77). Καλέσασα τοῦτον μωρόν. Anna Comme 
Histor. lib. vit Καὶ ἡ θατέρου ἅτερον οὐχ ἐλαν' 
σχέσις. Καὶ εἰς ἔργον οὕπω τὰ τῆς γνώμης ἀπέ 
γεν, ἔνθεν τοι χαι πωρὸν χαλέσας αὐτόν ἐπυνθά 
λέγων, Τί ὦδέ ποϊήσων ἥχεις : ALL. 


ANNALES 


1074 


; ϑασιλίς, « Οὐ χρεὼν, » φησί, « τὸν φιλοσόφους À « At minime opus est philosophicos sermones 


ποογέροντα ojtm ci γε προσαγορευθῆναι παρ᾽ 
» Ταῦτ᾽ εἶπον, ὡς ἂν παραστήσαιαι ὅπως 
ἡ ἐφίλει τούς λόγους xai τοὺς λόγους εἰδότας 
ς ἐτίμα. Θνήσχει μὲν, ὡς ἔφην, ἢ βασιλίς 
οἷκαι δὲ x«i τὴν τοῦ ἡλίου ἔχλειψιν τὸν ταύ- 
γοτημᾶναι θάνατον. Καὶ χομὴήτης δὲ πρὸ μὴ- 
περὶ τὸ μέρος ἀνεφάνη τοῦ Boóoz * ἦν δὲ πω- 
,, xai διήρχεσε μῆνας τρεῖς, οὐχ ἑνὶ τόπῳ 
διαφόροις φαινόμενος. Μετὰ βραχὺ δὲ χαὶ ὁ 
χρων ἄρχων ᾿Ασὰν ἐξ ἀνθρώπων ἐγένετο, ἀνὴρ 
ὄχροις ἄριστος [P. 35] ἀναφανείς, οὐχ ἐν τοῖς 
; μόνον, ἀλλὰ γε δὴ καὶ τοῖς ἀλλοτρίοις - ἐχοή- 
αὶ γὰο φιλαυθοωπότερον τοῖς προσεοχομένοις 
πήλυσι, καὶ μάλιστα τοῖς Ῥωμαίοις, χαὶ φι- 
᾿ς αὐτοῖς παρεῖχε τὰ σιτηοέσια. Ἐπεί οὖν 
ἐτεθνήχει, ὁ υἱὸς αὐτοῦ, ὃν Καλλιμάνον ὠπό- 
, ἐχ τῆς ἐξ Οὐγγρων τούτῳ γεγεννημένος τὴν 
ἀνεδέξατο, Ἢν δὲ τῷ τοιούτῳ Καλλιμάνῳ χαὶ 
ιἰσιγνήτη, ἧς τούνουα Θάμχ». "Ex δὲ τς τοῦ 
ov θυγατρὸς τῷ ᾿Ασὰν τρεῖς παῖδες γεγέοννην- 
δόην ὁ Μιχαὴλ, αἱ θήλειαι, ὡς εἰοήχειμεν, ij 
χαὶ ἢ Αννα. Ὁ μὲν οὖν Καλλιμάνος τὴν πα- 
ἀρχὴν ἀναξωσάμενος χαὶ τὰς μετὰ τοῦ βασι- 
ἰωζννου σπονδὰς ἀνενεώσατο, χαὶ εἶχον εἰρὴ- 
Toig τοιούτοις τὰ πράγωατὰ. Τοῦ δὲ Μανουὴλ 
δελφοῦ Θεοθώρου τετελευτηχότος τὴν χρατου- 
παο’ αὐτοῦ χώραν ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ Μιχαὴλ 
γε x«i τῇ αὐτοῦ προσήρμοτε χώρᾳ" καὶ ἦσαν 


pertractantem sic ἃ nobis compellari. » Hec ideo 
effatussum, utquantumipsa sermonibus afficeretur 
et sermonum similium gnaros honoraret, eluceat, 
Moritur ergo, ut dixi, hec imperatrix, existimoque 
96 solis defectum illius mortem prtnuntiasse. 
Cometa etiam, ex eorum specie quos barbatos 
dicimus, ante sex menses in Borealem plagam 
apparuit,suffecitque menses tres non uno in loco- 
sed alio atque alio divagatus. Nec multo post 
Dulgarorum princeps Asanus vita excessit, vir 
inter barbaros optimus, nec proprii modo sed 
alienis etiam optime usus : humaniorem etenim 
cum advenis ad eum concurrentibus, et potissimum 
Romanis, quibus magnifice stipendia numerabat,se 


p prebuit. Eo vita functo Callimanus ejus ex Ungara 


filius in dominatu succedit. Callimano soror arat, 
cui Thamari nomen. Ex filia vero Angeli Asanus 
ires filios susceperat, Michalem masculum, ut 
diximus, Mariam et Annam feminas. Callimanus 
paternum regnum capessens federa cum Joanne 
imperatore renovat. Sicque placida in pace omnia 
quiescebant. Manuele porro Theodori fratre 
exstinctoloca abeoobtenta Michael nepos occupavit 
suisqueconjunxit. Rarsumque Theodorus Angelus, 
cum filius Joannes Thessalonie et adjacentibus 
locis imperator acclamaretur, et patruus illius 
Constantinus, despota et ipse vocitatus, et nepos 
ipsius Michael inter se pacem agebant. 


εἰρηνεύοντες ὃ τε Θεόδωρος "Ayytioc, τὸν υἱὸν αὐτοῦ ᾿Ιωάννην ἔχων ἐν Θεσσαλονίχῃ καὶ τοῖς περὶ αὐτὴν 
χῶς φημιξόμενον, καὶ ὁ θεῖος αὐτοῦ Κωνσταντῖνος δεσόποτης x«i οὗτος χαλούμενος, x«l ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ 


λ 9" 


Ο μὲν οὐν βασιλεύς ᾿Ιωάννης, ἐπειδὴ ὁ Βούλ- C  40.Imperator ergo Joannes, Asano Bulgaro de 


᾿ὡσὰν 59 ἐχποδὼν ἐγένετο xal μειράχιον ἦρχε 
ὧν Βουλγώρων, ἀδείας δραξάμενος ἐπεχείρησε 
ισιλιχὴν χαταλῦσαι χλῆσιν τὴν ἐπεφη μιξομένην 
ἄννη τῷ υἱῷ τοῦ ᾿Αγγέλον. Καὶ πρῶτον pn- 
t) ὑποποιεῖται τὸν αὐτοῦ πατέρα Θεόδωρον. 
jra οἷος ἐκεῖνος ἀποοόπτως ἐπιχειρὼων ἐν τοῖς 
σι, μηδέν τι τῶν συμθησοωένων ὑπιδὼν ὅδ 
χεται τῷ βασιλεῖ Ἰωάννῃ, καὶ ὑποδέχεται αὐὖ- 
τος ἀσμένως χαὶ τετίμηχε, θεῖόν τε τοῦτον 
ὧν χὰν τῇ αὐτοῦ συγχαθίζων τραπέξη xal 
Ἐπεὶ δὲ 
ἐν χεροῖν ἔσχεν ὁ βασιλεὺς, ἔτυχε δὲ χαὶ ταῖς 
δυνάμεσι ταῖς 'Popaixai; στράτευμα ἀξιόμα- 
γοστεθεν £x Σχυθῶν (τούτους γὰρ moo βρα- 
'8) “1 δώροις τε χαὶ δεξιώσεσι ποιχίλαις ὁ βα- 
Ἰωάννης χειροήθεις τε πεποίηχεν ἐξ δδ ἀγριω- 
οὐ ἤθους, χαὶ τῆς Μαχεδόνων ἀπέσπασε χαὶ 
ὰ τῆς ἕω 99 διεπέρασε μέρη), τούτοις μᾶλλον 
τας, xal μηδέν τι δεινὸν ix Βουλγάρων προσ- 
τὸ μεν διὰ τὰς γεγενημένας σπονδὰς, τὸ δὲ xoi 
ὑπὸ μειρακίου τὰ τῶν Βουλγάρων διεξάγεσθαι, 


ἱπῶν φιλοφρονημάτων μεταῦ ιδούς. 


᾿ανουὴλ ἢ, 95 Ασὰν om. ἢ. 36 xai δῆτα — ὑπιδὼν] ὁ δὲ ἢ. 5] πρὸ βραχῖος om. D. 
ποίηχεν ὁ βασιλεὺς ἐξ ἢ, — 9 πρὸς τὴν ἕω D, omisso pn. ͵ 


medio sublato et puero 70 Bulgarie iraperante, 
occasione arrepta appellationem imperatoriam, 
qua Joannes Angeli filius gestiebat, debere sibi in 
animo proponens,primumTheodorum illius patrem 
nuntio seductum sibi conciliat, qui tanquam tuno 
recens res aggressus, nihil eorum que contingere 
poterant suspicatus, ad Joannem imperatorem se 
confert. Imperator eum excipit lubentissime, hono- 
ribus afficit, patruumque vocans mensa acreliquis 
humanitatis officiis communicavit. Postquam eum 
in potestate habuit, et non contemnendus esset o 
Scythis exercitus, quos non multos ante dies 
muneribus variisque beneficiis sibi devinctos 
atque ex immanioribus moribus et Macedonia 


D distractos in orientalem: oram deduxerat, satis 


animo certo et confirmato nihil sibi incommodi a 
Bulgaris pertimescens, partim propter pacta cum 
eis inita, partim quod res Bulgarorum ἃ puero 
regerentur, ex Oriente solvens, preeternavigato 
Hellesponto, secum una et Romanarum copiarum 
et Scytharum auxiliis advectis adversus Joannem 


58 χειροὺ- 


Theodori Πουϑῶ et Leonis Allatii nota. 
Τούτους γὰρ πρὸ βραχέος. Gergoras, p. 37, brevissime. ALL. 


1075 


GEORGII ACROPOLITJE u 


Thessalonice imperatoris sibi nomen vindicantem ἃ ἀπώρας τῆς ἕω ὁ βασιλεὺς χαὶ διαπεραιωθεὶς ' 


aciem instruit. Εἰ cum Thracie ac Macedonmie 
oppida superasset, Christopolim et Strymonem 
preteriens Rentine castello a nonnullis Joannis 
71 militibus custodito applicat, qui nec impera- 
toris Joannis comparatos exercitus intuiti, castello 
neglecto in fugam sese conjicientes, cursim Thes- 
salonicam petunt. Qui cum imperatore erant, viris 
bellatoribus vacuum castellum occupantet in custo- 
diam tradunt. Imperator recollecto exercitu prope 
Thessalonicam stadia circiter octo castra ponit ; 
nomen loco Provate hortus. Cum illi neque 
tormenta neque arietes, quibus tantam urbem 
oppugnaret et prelio sibi assereret, suppeterent, 
milite, sed precipue Scythico excurrebat, omniaque 
cireum loca depopulabatur. Erant cum eo triremes, 
quibus preerat Manuel Contophreus. Viri illustres 
imperatorem sequebantur Demetrius Tornices, qui 
summam rerum publicarum adruinistrabat et 
negotiis intererat, Andronicus Palseologus magnus 
domesticus, copiarum gubernator, aliique multo 
plures duces militibus praefecti, Raulus Alexius 
protovestiarius, qui e mensa erat, Nicephorus 
Tarchaniota, Contostephanus protosebastus, Pe- 
traliphas magnus chartularius, aliique celebrium 
non pauci. Sed Joannes imperator urbi adsidens 
agenda omniain civitatem moliebatur;nec" 9 cives 
desponderant animum, sed foribus egressi ex- 
cursionibus imperatorios divexabant. Nec multos 
postdies Tachariorum natio in Musulmanos inva- 
dens proelio cum illis dimicat et fugat; de quo 
jmperator ab imperatore Theodoro filio, quem in 
Pegarum partibus una cum Joanne Muzalone 
mystico quidem, dum cum laicis connumeraretur, 
sed,tum monacho,homine navo,industrio, experien- 
tissimo et rebus imperatoriis administrandis ante 
alios excellentissimo, et Michaele Libadario magno 
heteriarcha, reliquerat, certior fit. Id ubi persen- 
sisset imperator, ut silentio scientes tenerent et ne 
cui rem communicarent jubet. Iterim cum Joanne, 
qui Thessalonice erat, foedus ferit, cum pro eo 
Theodorus Angelus Joannis pater legatus accessis- 
set. Inter dies quadraginta sanctiones facte sunt et 
jusjurandum finem habuit: namque rubri calcei 
dimissi et unionibus interstincta pyramis. super 
quam lapis rubeus emicabat, que imperatorum 
insignia sunt; ab imperatore postea despote 


60 ἐπεὶ δὲ παρῆλθν — ἄπασον om. D. 


LI * e - - Φ 
D μεν οντὰαὰ οτὲ τοῖς £00 U.UX0tG συνετάττετο, 


Ἑλλήσποντον, τὰς éx τῶν Ῥωμαϊκῶν στρατευμά: 
δυνάμεις χαὶ τὰς ἐχ τῶν Σχυθῶν μεθ΄ ἑαυτοῦ ἢ 
χωρεῖ χατὰ τοῦ ἐν Οεσσαλονίχῃ φημειεζομένου [e 
λεύειν Ἰωάννου. ᾿Επεὶ 99 δὲ παρῆλθε τὰ τῆς 8pi 
xxi Μαχεδονίας χωρία, ἤδη δὲ xai τὴν Χριστοὶ 
λιν παρήμειψε χαὶ τὸν Στρυμόνα, τῷ φρουρέῳ 

Ῥεντίνης (P: 36] προσέχεν ὑπὸ τινων τΌρουῇ 
τῶν ᾿Ιωάννου, οἱ χαὶ πρὸ τοῦ τὰ στρατεύματα 
βασιλέως Ἰωάννου ἰδεῖν χαταλιπόντες τὸ peo 
φυγῇ χρησάμενοι, δρομαῖοι τὴν Θεσσα)ονέχην sis 
σαν. Ἕρημον δὲ ἀνδρῶν πολεωιστῶν εὑρόντε: οἱ : 
βασιλέως κατέσχον αὐτὸ xal φυλαχὴν ἐτγχατέξτησε 
δὲ βασιλεὺς τὴν στρατιὰν συλλεξάμενος ἅπασαι 
ἐγγύς που τῆς Θεσσαλονίχης ὡσεὶ σταδίους 6 
τὴν σχηνὴν πήγνυσι " χῆπος τοῦ Προδατᾶ tü χὰ 
τοῦ τόπου δ'. Ἑλεπόλεις μὲν χαὶ μηχανήματα οὐκ 
αὐτῷ εὐχέρες χατὰ τῆς τοσαύτης πωλέως Ti 
χἀντεῦθεν μετὰ μάχης τοιᾶσδε χειρώσασθαι 9, 
δρομὰς δὲ ἐποίει διὰ των στρατευμάτων xot τὰ «ἡ 
πάντα ἐλήϊξε, xxi μάλιστα διὰ τῶν Σκωθῶν - τῶι 
γοῦν λείαν ἐποίουν 89, Εἶχε δὲ μεθ᾽ ἑαυτοῦ xoi τί 
pto, ὧν ἦρχεν ὁ Κοντοφρὲ Μανουήλ. ἜἜχχρετοι 
τῷ βασιλεῖ παρείποντο ἄνδρες ὁ Topvxy; Azur: 
τὰ χοινὰ διέπων χαὶ μεσιτεύων ταῖς ὑποθέσεσιν 

᾿Αδρόνιχος ὁ Παλαιολόγος 995, ὃς τὴν τοῦ wj 
δομεστίχου περιεζώννυτο δύναμιν, τὰ τῶν στρα, 
μάτων διεξάγων πράγματα, xxi ἄλλου πλείους 
ἡγεμόνας ἀποτεταγμένοι, ὅ τε Ῥαοὺλ ᾿Αλέξιος : 


C τοδεστιὰριος ὧν, ὁ ἐπὶ τῆς τραπέζης Νικηφόρος δ' 


χανειώτης, ὁ Κοντοστέφανος ὁ τὴν πρωτοσεδαστοὺ 
ἔχων ἀξίαν, ὁ Πετραλίφας μέγας χαρτουλάοιος : 
μασμένος, χαὶ ἄλλοε τῶν ἐπιφανῶν οὐχ Oh 
Ὃ μὲν οὖν βασιλεὺς Ἰωάννης παναχαθὴμονος 
ὅσα ἦν εἰκὸς ποιεῖν, χατὰ τῆς πόλεως. Οὐδι 
ἐντός ἀπωχνουν ἐράξεσθαι, ἀλλὰ x«t οὗτοι ἐχδρο 
τῶν πυλῶν ἐξιόντες χατὰ τῶν τοῦ βασελέως 56. iz: 
Οὐ συχναὶ παρῆλθον €! ἡμέραι, χαὶ To τῶν Text 
ἔθνος κατὰ τῶν Μουσονλμανων χωρῆσαν χαὶ run 
xat' αὐτῶν συῤῥῆξαν νενίχηχε, Καὶ ὁ λόγκ pem 
πρὸς τὸν βασιλέα διαμηνυθεὶς 59 παρὰ wi vi 
αὐτοῦ τοῦ βασιλέως Θεοδώρου * τοῦτον γὰρ τς 
λελοίπει πεοὶ τὰ μέρη τῶν Πηγῶν διατρίθειν, * 
μετ᾽ αὐτοῦ x«l τὸν Μονυζάλωνα Ἰωΐχννων, αὐσι 
τότε 
μοναχὸς ἦν, ἀνὴο ὀξύνους xai δραστώριος xai 8 
λιχοῖς τῶν ἄλλων πλέον ἐμπρέπων πράγμασι, 


4: ἐγγύς --- τόπου] χαὶ πήγννσ: τὴν σχηνὴν κατὰ τὸν x 


τοῦ Προδατᾶ, ὡσεὶ σταδίους ὀχτὼ ἀπέχοντα τῆς Θεσσαλονίχηνς ἢ. 93 διὰ μάχης πειρᾶται xe, D. € 
ιστα --- ἐποίουν om. ἢ. δ' x«i — ὑποθέσεσιν om. Ὁ. 56 ὁ Παλαιολόγος ᾿Ανδρόνιχος μέγας δομές 
ὧν, ὁ ἐπεὶ τῆς τραπέζης Νιχηφόρος Τἀρχανιώτης, ὁ πρωτοσέδαστος Κοντοστέφανος, ὁ πρωτοθδεστιᾶριος. 


ἕιος ὁ Ῥαοὺλ, ὁ Πετραλίφας μέγας χαρτουλάριος x«i ἄλλοι. 'O D. 


99 xarà — βασιλέως om. 81 συχναὶ δέ π. 


65" ᾿[ωχννης παραχαθήμενος on 


. 85 διαμηνυθεὶς ropx — fa0szo| ὁ δὲ D. 


Theodor Douse et Leonis Allatii nota. 


(79) Ὁ πρωτοσέδαστος. Adi Glossarium — Meur- 
iiin hae voce : facies operse preuum. Reliqua 
Putem que hic commemorantur dignitatum nomina 
functiones idem amicus noster longe doctissimus 
uis locis accuratissime explicat. Quem virum quo- 


tiescunquenomino,si eum debito honore enco! 
que ab exquisita et excellenti eruditione repe 
non afficiam, scito quia illa nomen ipsum pra 
causam essse. Dousa4. 


ANNALES. 1078 


βαδάριον Μιχαήλ μέγαν ἑταιρειάρχην ὄντα. À dignitate condecoratur, cujus et amicitiam coluit. 
ἦν τῆς φήμης ὁ βασιλεὺς ἤσθετο, σιωπὴν map- — His completis imperator in Orientem remeat, cum 
ας τοὺς εἰδότας ἄγειν xal μηϑενὶ περὲ τούς — fecisset ut imperator despota essel et servus; quem 
γινωνεῖν 99, εἰς συμδάσεις μετὰ τοῦ ἐντὸς jurejurando, uti moris erat, obstrinxerat mune- 
"νυ χωρεῖ πρέσθιν ἐν τούτοις λαδὼν τὸν πα- ribusque pro dignitate 7 3 affecerat, οἱ ceteros 
ωάννου τὸν ᾿Αγγεέλον Θεόδωρον. Πληρουμένων ^ alios illi subjectos pecunia donaverat. Cum eo 
μερῶν τεσσαράχοντα ἐγένοντο ai σπονδαὶ x«i — etiam patrem Theodorum reliquit. 

ot προέδησαν: τὰ μὲν γὰρ ἐρυθρὰ πέδρα (80) ἀπεδάλλετο xal τὴν περιμάργαρον πυραμίδα, εἰς ἣ 
ίθος ὑπερχάθηται χόχχινος, βασιλιχά ταῦτα σύμθολα, τετίμηται δὲ πρὸς τοῦ βασιλέως τῷ δεσπο- 
ἀξιώματι, καὶ εὔνους ἀνεγάνη τῷ βασιλεῖ, Ταῦτα δὲ διαπραξάμενος [P. 57] ὁ βασιλεὺς παλι-- 
πρὸς τὴν £o, χαταλιπὼν δεσπότην τὸν βασιλέα χαὶ ὑποχείριον, ὄρχοις συνδήσας τοῖς εἰωθόσι χαὶ 
; &ixógt δεξιωσάμενος, x«i πάντας τοὺς ὑπ’ ἐχεῖνον φιλοφρονησάμενος χρήμασι, Καταλελοίπει 
' αὐτοῦ x«i τὸν πατέρα τούτου Θεόδωρον. 

'O μὲν οὖν βατιλεὺς Ἰωάννης χατειλήφει τὴν Β 41. Igitur imperator Joannes, cum se in Orien- 
'ν γοῦν χειμερινὴν τότε παραμείψας ὥραν tv tem recepisset, Nymphai hiemat. Inde discedens 
μφαίῳ, ὡς ἔθος ἦν αὐτῷ, ἀπάρας ἐκεῖθεν ἐπὶ — Lampsacum venit, υΡἱ Θδίδαίο δία! autumnotrans- 
ζαψαχον $5, κἀχεῖτε τὸ θέρος διαδιδάσας χαὶ actis, initio hiemis, dimisso loco, Pegas contendil, 
ς ὀπωρας ὥραν, ἐπεὶ ὁ χειμὼν ἤρξατο, τοῦ quando etinter ambulandum seevientis hiemis vim 
᾿μεταδὰς ἐπὶ τὰ τῶν Πηγῶν ἐχώρει μέρη 79, — atram excepit, cum castraSigrene locasset, exorsam 
του δὲ χειμῶνος πεπείραται xa0' ὁδὸν, kpbapé- et per duos dies illius frigore ac glomerate nivis 
ν ἐπεὶ ὁ βασιλεὺς εἰς τὴν Σιγρηνὴν ἐσχήνωσεν. — turbinibus afflictus, donec ad Pegarum arcem 
; δὲ δύο τῇ δριμύτητι τούτου χαὶ τῇ σφοδρο- Pervenit. Plures eo in itinere virilis δὲ mulie- 
φορᾷ τῆς χιόνος τεταλαιπώρηχεν μέχρις av — brissexus exanimali sunt: ad trecenta namque, 
τήχει εἰς τὸ τῶν Πηγῶν ἄστυ. Πολλοὲ γοῦν  utqui rationem supputarunt retulerunt, hominum 
ὁδὸν ἐτέθνἠχεισαν xxi πολλαέ - μέχρι γοῦν mortuorum capita, nivalico tumulo contecta, 
io» ὡς οἱ ἀριθαήσαντες T! ἔφασχον, ὑπὸ τῆς  CODsita sunt, quando venforum rabie ne intueri 
; χατεχώσθησαν, ux δυνάμενοι ἀντωπῆσαι rj — quidemalter alterum poterant, omnesque qui malo 
νεύματος φοορᾶ. Οὐδεὶς γοῦν τῶν ἰδόντων ἔλεγε  interfuere contestati sunt similem se [hiemis 
ke) γεγειῆσθαί ποτε τοιοῦτον 13 χειμῶνα. í, horrorem nunquam alias persensisse. Decima 
δὲ τῷ τότε ὀχτωχαιδεκάτην μὴκ ὁ Δεχέμθριος, Octava tum mensis Decembris dies numerabatur ; 
ἐ ἦν ἐπὶ τῷ ἐξαχισχιλιοστῷ x«i ἑπταχοσιοστῷ — annus 6741, ut mea fert sententia. Imperator in 
σσαραχοστὸν οἶμαι πρῶτον 18, Ὁ μὲν οὖν βασι- Pegarum urbe donec hiemis ssmvitia molliretur 
᾿τῷτῶν Πηγῶν ἄστει διημερεύσας μέχρις ἄν — commoratus, inde exiens Nympheum appellit, 
0 τοῦ χειμῶνος λωφήσῃ, ἐξιὼν ἐχεῖθέν εἰς τὸ ibique ad vernum tempus permansit. Musulma- 
(ον ἀπύει, χαὶ ἦν ἐχεῖσε μεχοι x«t τῆς τοῦ — norum itaque exercitu dissipato, ut diximus, ἃ 
ἐπιλάμχεως. ᾿Επεὶ γοῦν, ὡς ἐϊρήχειμεν, ἣ "*  Tachariis, quibus sultanus lathatines preerat, 
[ουσουλμάνων παρὰ τῶν Ταχαρίων (81) χατα- — sultanig /& Azatini filius, qui ex bono in principem 
oU c χοινωνεῖν Om. D, 70 χἀχεῖσε — μέρη] xai τὸ ἐπιὸν ἔτος περὶ Πηγὰς χωρεῖ ἢ, 7! οἱ ἀριθμήσαντες 
). τοιοῦτον D, omissis γεγενῆσθαξ ποτε, 18 ἦγε --- πρῶτον om. ἢ, 175" xai ἦν — f] ὡς ἐν $ D. 


Theodori Dousa et Leonis Allatii nota. 


| De purpureis imperatorum crepidis, an — historicus, quem sepe vir magnus producit, ait 
| ? supra egimus ; item de tiara et pileo ad — recepta Cpolivenissein manus Graecorum imperato- 
plum pyramidis in allumsurgenteetacumi- — ría Bulduini II symbola,que quidem hec fuerint, 
De quo nunc audiendus Nicephorus Grego-' καλύπτρα forma Latinis usitat? οἱ unionibus. di- 
ib nem Historie sue, in Neenia: De capitis — stincto, cum lapillo rubri cotoris in vertice capitis 
tegumento,apudsuperioresimperatoresmo- — (ejus hic meminit Logotheta),calceamenta cocco tin- 
uut etate provectiores aulici proceres pileis p cta, gladius vagina de coccinei cotorisserico facta 
"atis (χαλύπτραις πυραμίδος ἐχούσαις σχῆμά se- — vestitus. Conjunge hec cum iis quie a nobis supra 
ectisuterentur,prodignitatecujusque.Atque — de pileo et calceis rubris annotata sunt. Dousa. 

nperiisymbolahaberisubditlogotheta.Quod (84) Παρὰ τῶν Ταχαρίων. Chalaus Sitziscanis 
inuatJoannes Cantacuzenus, Histor, tomsive — filius, ut supra diximus, superatis Tanaidis fondi- 
nina lib. t, cap. 3, ubi pileum istnm evwx- bus Europam devastavit. Alter Sitziscanis filius 
ὥς lapidem appellat, cum in apice pilei lapis — Telepuges Caspiis augustiis superatis, Sogdiana ἃ 
dae magnitüdinisacincomparabilis pretiispe- tergo relicta, Bactrianis et Oxosogdo flumine ad 
ur. Grece est ; τὸν ἐπὶ τῆς χειφαλῆς λίθον et — radicesmagnorum montium progressus cum exer- 
7. Cap 37 : λίθῳ χεχοσμημένος πῖλος, notante — citu hibernat. Montes quod una continenti serie 
Jacobo Pontano S. J., cui illum auctorem — coherent, unum veluti montem conflant, et Taurus 
lantissim um, hactenus ignotum, lucenuper dicitur, qui Asiam universam mediam dividit, inci- 
lum. ut et Georgii Phranzee Chronicon, de- piens ab occasu proxime /Egieum mare, et Asiam 
is. Sed Latine tantum, qnod unice dolemus. — secans ad subsolanum ventum, juxta Oceanum sese 
ndalis imperatoriis idem Cantacuzenus,lib. —terminans. Veremaximorum gregum autarmento- 
.Ae,etlib.im cap.27. Videndusetiam Leunela-  ruminstarmontium cacumina superant,et populos 
n Pandecte Histori? Turciz. Pretor Greecie — subjectosinvadunt, et Indiam penetrant, quantain 


1079 GEORGII ACROPOLITE. 


malum degeneraret : potibus namque, libidinibus Α λέλυται στρατιὰ, σουλτάνος δὲ ἦρχεν αὐτῶν οὗ xi 
monstruosis exsecrandisque amoribus furens, per- σις 15 Ἰαθατίνης, νἱὸς τοῦ σουλτὰν ᾿Αζατένη 76, κα 
petuo cum homuncionibus et rationiset nature λος ἐξ ἀρχὸς γεγονὼς, --- πότοις γὰρ ἔχε 
humane penitus ignaris consuescebat. parentisuo καὶ ἀσελγείαις xai χοίταις ἀλλοχότοις τε xal  &rém 
dissimilis, quilibidinibus, non ita tamen, parebat ; x«i συνῆν ἀεὶ ἀνθρωπίσχοις οὐχέτι λόγον εἰδὲ 
quare et melius progenitoribus ipse suis aciem οὐδ᾽ ἀνθρωπίνην φύσιν τὸ σόνολον. Ὁ πατὴρ dt 
struebat, erga imperatorem benevole aífectus. τοῦ οὐ τοιοῦτος ἦν, ἀλλ ἡττᾶτο μὲν, οὐ σφόδρα 
Verum quibus iste delectabatur, iisdem saturitate — τῶν ἀσελγειῶν, διὸ xai βῶτιον τῶν πρὸ αὐτοῦ ie: 
non fraudata adjutus est ; qui cum se vellet in τώγει, xoi φιλίως πρὸς τὸν βασιλέα διέχειτο. 1 
pugna Tacharica experiri, debellatur. Et pene οὗτος οἷς ἔχαιος, πλησμίως τούτων ἀπώνατο T, | 
rebus aversis legatos ad imperatorem Joannem πείραται γοῦν μάχης Ταχαριχῆς xat ἥττηται, 
mittit, consilium presentissimum petens, quanam στενῷ yov» τῶν πραγμάτων χομιδὺῇ “γεγονὼς, rz, 
tandem ipse ratione hostem repelleret et paululum σεις 18 ἐχπέμπει πρὸς τὸν βασιλέα ᾿Ιωΐννεν͵ $n 
a maiis sublevaretur, id scilicet dictitans utrisque λῆς τε ἀξιῶν ἀρίστης ἐξ αὐτοῦ τυχεῖν, ὡς tw 
salutare esse : Musulmanis enim a tacharis τρέψοιτο 7? τὸν ἀντίπαλον x«i μεχρὸν χουφιτί 
prostratis, in Romanas civitates aditus liberi ac p τοῦ f4pou; αὐτοῦ 99, σωτηριῶδες τοῦτο gie 
sine impedimento, quod et verissimum erat, hosti- τυγχάνειν δ' ἀμφοῖν (82) τοῦ γὰρ γένους τῶν M 
bus, cumeos reprimerenon possis, patebunt. Porro σουλμάνων παρὰ τῶν Ταχάρων ἀπολωλότος δι 
imperator Joannes, utpote inrebus similibus sagax λείπεται τοῖς ἐναντίοις à xarà τῶν ᾽Ρωμαΐχωλ 
et prudens, legationem libens accipit, et concor- ρῶν ἔφοδος. Καὶ ἦν τοῦτο πὰνν γε ἀληθές tV 
diam cum sultano conglutinat, ut sic adversarios γοῦν Ἰωάννης 95, οἵα ἐχεῖνος δεινὸς ἐν τοῖς τως 
repellerent : nam his duabus maximis potentiis πράγμασιν, cmodéytroc[P. 38] ἄσμενος 86 ri» 1 
consociatis verosimile fuerit hostem metum con- σύείαν xoi ἐὶς ἕνωσιν συνελθεῖν ὡρετίσατο τῶ σ' 
cipere, si dum contra unum invehuntur, derepente τὰν, ὡς ἄν τοῦτο τοῖς ἐναντίοις εἰς ἀποτροπὸὲν 
contra duos se arma sumpsisse deprehendant. voto * ἡνωμένων γὰρ τῶν τοιούτων δὺο μεγίσι 
Propter hrec itaque in unum 7 5 animis coaluere, ἄρχῶν sixóQ πτοίαν γενέσθαι roig πολεμίοις, τ 
amboque, cum Joannes imperator tum sultanus ἔνα μὲν ἔχουσι τὸν σχοπὸν, πρὸς duo δὲ ἀθρὸδον ! 
Iathatinas, apud Tripolim, quam Meander preter- σχομένοις 95. Καὶ γοῦν ἐπὶ τοῖς τοεούοες Gum 
fluit, ponte ἃ sultani sociis extemporali lignis σάμενοι 95 συνη)θέτην xal ἄμφω, ὃ τε fac 
exstructo, ut facilior transeuntibus pateretaditus, Ἰωάννης 9?" xai ὁ σουλτὰν ᾿Ιαθατένης, ἐν τῷ i 
semet humanissimeexcipiunt, aliique alios magna- (, tàc Τριπόλεως, ὅπου xai ὁ Μαίανδρος psi mom 
tes ac proceres; et pactis quibus antea obstringe- ^ l'épupav γοῦν ἐξ αὐτοσχεδίον ix ξύλων oi τοῦ ὁ 
bantur, sanctius confirmatis, ut simul una ambo τὰν ἐργασάμενοι εὐχερῆ τοῖς βουλομένοις πεποιζ 
hostes proelio lacesserent,abiere,Joannes Philadel- τὴν περαίωσιν. ᾿Αλλήλους γοῦν οἱ ἀρχοὶ oo: 
phiam petens, sultanus Iconium ubi regia illius δεξιωσάώμενοι, ἔτε δὲ xai τοὺς ὑφ᾽ ἑκάτερον ἑχά 
erat. Et tunc quidem uterque tranquilla pace usus προὔχοντας, χαὶ συνθήχας ἄς xxi πρὸ  róU ε 
est. Nam Tacharorum exercitus suis se finibus χρειττόνως βεδαιωσάμενοι, ὡς ἄν μοΐίχοεντο συν; 
continuit, nec prescriptos, uti moris erat, tran- νως τοῖς ἐναντίοις 99, διελύθησαν, ὁ μὲν fem 
scendit, cum rebus domesticis incumberet. ὑποστρέψας εἰς τὴν Φιλαϑέφον, ὁ δὲ σουλτὰν &: 
Ἰχονιέων, ἔνθα Xv χαὶ τὰ βασίλεια. Τότε μὲν xai ἐν ἀμφοῖν τὰ τῆς μάχης ἡρέμησαν. Καὶ γὼ ἐ 
Ἰαχάρων στρατιὰ χαθ’ ἑαυτῶν ἔμενε, xaí οὐ χεχίνητο ὡς ἔθος * ἐν τοῖς ἑαυτῶν χαὶ γὰρ vpn 
πράγμασιν 99, 

76 oy χλῆσις Om. D. 7156 υἱὸς ᾿Αξζατίνου D. 1 ὁ — ἀπώνατο om. D. 718 ἐν — πρέσδεις) τρῖ: 
οὖν ἢ. 19 ὡς ἀποτρέψαιτο ἢ. 80 τοῦ βάρους αὐτοῦ om. D. ?*' φάσχων τυγχάνειν) Twyx«vov D. 583 x 
ἀληθές om. ἢ. 55 γοῦν — βατιλεὺς Ἰωάννης D, omissis olx — πράγμασιν.  9* ἄσμενος om. D. 85 xai εἰ 
εὑρισχομένοις om. D, — 95 γοῦν — συσχενασάμενοι om. D. 9? "Iodvvo; et mox Ιαθατίνωης om. D. d 
φυραν — ἐναντίοις] εἴτα ἢ. 59 ὁ μὲν — πράγμασιν ἠρέμησαν δὲ καὶ ot Τάχαροι D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


utraqueIndiripa patet,qua subacta in Arochosiam D excurrerent, et imperii sui limites littoribus n 
etCarmaniam ter convertunt, etgentibusillisfacile — terminarent. Gentibustamen, quas in viserani 
devictis ad Chaldeos etArabes perveniunt.Deinde — nuatributa imposuerunt, etprosua libidine 
adDBabyloniosetAssyrios transgressi Mesopotamia vis id illas decernunt. Tandem Assyriorum. 
occupant, et loci ameenitate allectierrores finiunt, sarum et Chaldeorum moribus exculti, p 
Tertioanno Jaxartefluviotrajecto Asiam inferiorem — numinis cultu contempto ad eorum religic 
sibi vindicant, nec tum quieverunt,sed tribunialio —inclinarunt, illorumque mores et instituta r 
atque alio missi Persas primum et Parthoset Medos — in omnibus secuti sunt. Hi Musulmanos, quo 
subigunt, deinde Armeniam majorem ascendentes — Turcas vocant, eo tempore pugnis et excur: 
Colchidem et finitimam illi Iberiamexcurrunt.Pre- bus assiduis acriter hostiliterque divexabant. 
dia postmodum anoenissima, et delicatissimi agii, (82) Σωτηριῶδες τοῦτο φάμενος τυγχοίνειν ἄμ 
quibus illi summopere delectati sunt, effecere ut, — Gregoras p. 41. ALL. 
quam animo jam possidebant, Asiam interiorem 


1081 


ANNALES. 


1082 


μβ΄. Μετ᾿ 9? οὐ πολὺ δὲ καὶ ὅν προειρήχειμεν ἃ —. 42.]Paulo post Joannes, quem diximus ab impe- 


Ἰωάννην τὸν δεσπότην γεγενημένον παρὰ τοῦ βα- 
σι έως Ἰωάννου τὸ χρεὼν εδήφει. Ὑπῆρχε δὲ αὐτῷ 
ἀδελφὸς Δημήτριος, ὅς μεταστειλάμενος πρεσθείαν 
εἰς τὸν βασιλέα τοῦ τε δεσποτιχοῦ ἀξιώματος ἐχε- 
χληρονομήχει τοῦ ἀδελφοῦ, χαὶ δεσπόξειν πάντων τῶν 
ὑπ᾽ ἐχεῖνον προστέταχται. ᾿Αλλ ἦν οὗτος οὐχ 
ἀδελφὰ φρονῶν Ἰωάννη τῷ ἀδελφῷ, ἀλλὰ πολλῷ τῷ 
μέτρῳ διέξευχτο. ᾿Εχείνου μὲν γὰρ εὐσεδείᾳ xal 
εὐλαδείᾳ χαὶ σωφροσύνη χαίροντος --- χαὶ γὰρ ἔλε- 
γον ói τὰ αὐτοῦ εἰδότες μὴ ἂν ποτε ἀπολειφθῆναι 
μηδεμιᾶς ἡμέρας τοῦ ἔτους τοῦ μὴ τῆς θείας ἱερο- 
τελεστίας ἐπαχροάσασθαι, εἰ μή τις ἐχώλνε νόσος. 
Προσεῖχε δὲ παννυχίσιν εὐχαῖς, χαὶ τὰς χαθ᾽ ὥραν 
ὑμνωδίας ὁσημέραι ἐπλήρου ᾿Ωμέλει δὲ xci διηνε- 
κῶς Ναξηραίοις, χαὶ ἦν αὐτῷ διὰ σπουδάσματος ὅτι 
πλείστου τοῦ μονήρους βίου τυχεῖν xai τῆς ἐντεῦθεν 
ἡσυχίας ἐν πείρα γενέσθαι, f xXv ποοσφιλῶς δια- 
χεῖσθαι τοῖς οὕτως ἔχουσιν. 'O δὲ ἀδελφὸς Δημήτριος 
ἐξ ἐναντίας εἶχε τοῦ τρόπον. Μειραχίοις γὰρ 6s). 
τέροις ὠμίλει, χαὶ τούτοις τε πλεῖστα συνήσθετο χαὶ 
τοῖς ἀφροδισίοις ἠσέλγαινς xai παρὰ ταῖς ὑπὸ ζυγὸν 
ἐγυίτα, στε ποτὲ χαὶ σύμπτωμα συνέδη τούτω 
δεινόν" ἐχ γὰρ 3! θυρίδος τοῦ ἀνδρὸς τῆς μοιχενο- 
μένης ἀθρόον 93 ἐπεισελθόντος βουληθεὶς ἀποδρᾶναι, 
ὡς ἐξ ὑπερυψήλου τοῦ τόπου 98 πεσὼν τὸν γλουτὸν 
ἐπλήγη, ἰχανὰς δὲ ἡμέρας νοσηλευθεὶς ἰάθη μὲν, 
ὑπέσχαζε δὲ τῶν ποδῶν θάτερον χαὶ οὐχ ἐδημάτι- 
ζεν ὁμαλῶς 9*, ᾿Αλλ’ οὗτος οὐχ εἰς μαχρὰν ἀπὼώνατο 
τῆς ἀρχῆς. [P. 39] Ὁ γὰρ βασιλεὺς ᾿Ιωάννης 95 
ἀδείας δραξάμενος τῷ τότε 99 χαιροῦ, ἐπείπερ, ὡς 
ἔφημεν, τὸ των Ταχαρίων γένος ἐνησχολεῖτο ἑτέροις 
ἔθνεσι, χαταλιπὸν τὴν προς τοῦ σουλτάν τοῦ 'Ixo- 
νίου μάχην (τῷ γὰρ Βαδυλωνίῳ χαὶ τοῖς πέριξ τού- 
του τὰ τῆς μάχης ἐπῆγεν, ὃν Χαλιφᾶν εἰώθασι 
καλεῖν τὰ τῶν Μουσουλμάνων φῦλα), θέρους ὥρας 
διαπεραιοῦται τὸν Ἑλλήσποντον, χατα- 
λιπὼν εἰς τὴν ἔω τὸν υἱὸν αὐτοῦ Θεόδωρον. Ἔτυχε 
μὲν πρὸ καιροῦ τὸν πατριάρχην Γερμανὸν τὰ τῆϑε 
χαταλιποντα πρὸς τὰς θείας ἀπᾶραι σχηνὰς, χαλῶς 
χαὶ ὁσίως βιώσαντα χαὶ χαλῶς τὴν αὐτοῦ ποιμά- 
v«vra moipymw* ἐγένετο δὲ μετ᾽ αὐτόν Μεθόδιός τις 
χαλούμενος μοναχὸς, ἡγούμενος ὧν τῆς χατὰ Νί- 
χαιαν Ὑαχένθον μονῆς, ἀνὴρ αὐχῶν μὲν εἰδέναι 
πολλὰ, ὀλέγων δὲ ἴδρις ὧν. ᾿Αλλ’ οὗτος τρεῖς xoci 


εομενη ς 


ratore'Joanne despotam factum,spiritum exhausit, 
Íraterque illius Demetrius legatis ad imperatorem 
missis, ut indespote dignitate fratri succederet 
omniaque illius sibi sub potestate vindicaret, impe- 
travit. Verum hic non modo Joanni fratri non exe- 
quatus est, sed longo intervallo ab eo degeneravit, 
ille siquidem, cum pietate, religione et castitate 
summe delectaretur (ut enim illi qui optime virum 
noverant referebant, nullo is unquam anni die a 
sacro audiendo nisi mala valetudine 7 discru- 
ciatus abstinuit), precibus ad Deum eftundendis 
perpetuo pernoctabat, laudesque divinas certis diei 
horis ascriptas quotidie celebrabat ; quinimo con- 
tinuo cum Nazareis versabatur, volebatque quam- 


B maxime vite solitarie nomina dare et manantem 


inde tranquillitatem experiri, vel saltem sicaffecto- 
rum amicissimo commercio uti.At frater Demetrius 
in fraterne vite contraria studia trahebatur, tan- 
quam qui stolidis adolescentulis consuesceret, qui- 
bus potissimum gaudebat, et dediti corporis obse- 
quio vinceretur, alienasque permoleret uxores. 
Hincaliquandonon mediocre infortunium invenit ; 
nam cum constuprate mulieris vir per fenestram 
ex improviso domum esset ingressus, ille fuga sibi 
consulens alto ex loco preeipitatus clunem lesit, et 
cum diu &gro'asset, sanatus quidem est, sed altero 
pede claudicans non recta incedebat. At hic non 
multum imperio potitusest. Nam Joannes impera- 


C tor tunc temporis occasione arrepta, quod, ut 


diximus, natio Tacharorum cum aliis natio- 
nibus contendebat, cum sultano pugna post- 
posita, quando Babylonico, quem Musulmani 
Calipham solent appellare, οἱ ili proximis 
bellum inferret, ineunte  &state Hellespontum 
tranat filio suo Theodoro 77 in Oriente relicto. 
Ante hec tempora Germanus patriarcha rebus ter- 
renis dimissis in beatorum sedes avocatur, post- 
quam probe sancteque vixisset, probeque suas 
oves pavisset. Post eum monachus quidam Metho- 
dfus nomine, Hyacinthi, quod Nice est, mona- 
sterii preeses, vir quidem dicto suo tenus cautus ac 
sapiens, revera tamen paucorum sciens, tres tan- 
tum menses throno potitus obiit, et Ecclesia vidua 
pontifice suo carebat. Cum enim Joannes imperator 


μόνους μῆνας ἐπαπολαύσας τοῦ θρόνου τετελεύτη- D in his expediendis non esset admodum promptus, 

»? Mer' — usque ad ἡσῶγαινε (R 7) 'O. δὲ Ἰωάννης ὁ ᾿Αγγέλος ὁ δεσπότης Θεσσαλονίχης τὸ βεὼν ἐλειτουργὴ- 
σε. Καὶ ἀδελφὸς αὐτοῦ Δημήτριος πέμψας τὸ δεσποτικὸν ἐχ βασιλέως εἰλήφει ἀξίωμα. ᾿Εγένετο * ἐξωλης D. 91 
ὥστε --- ix γὰρ] ὅς ix D. 9* ἀθρόον om. D. "ὃ ὡς — τόπου] χαὶ D. ** καὶ — ὁμαλῶς om. D. 35 Ἰωάννης om. D. 
ὁ τῷ τότε — usque ad. τὸ ποίμνιον] (col. 1082 A 8) τοῦ πατριάρχου Γερμανοῦ τῶ τῆδε ἀπάραντος, xai Μεθοδίου 
(83) τινὸς, μοναχοῦ, ἧγουμενον τῆς Ὑαχίνθον, πατριαρχεύσαντος xxi μετὰ τρεῖς μῆνας τετελευτηχοτος, καὶ τότε 
χηρενούσης τῆς ἐχχλησὶας D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(83) Τοῦ πατριάρχου Γερμανοῦ xei Μεθοδίου. 
Etiam Onuphrius Panviniusin Chronico Germani 
patriarche successorem facit Methodium hoc no- 
mine II. Nicephorus Gregoras tamen, lib. ni, cap. 
1 et2,Germanumhabuissesuccessorum scribit Ar- 
senium monachum, illum ipsum puto, cujus Logo- 
theta infra meminitet Manuelem Arsenium vocat, 
monachum Apollonia accersitum, unoque die dia- 


conum, sacerdotem ac patriarcham factum. Idem 
in Notitia patriarcharum, quantum colligere pos- 
sum (nam ea post Manuelem Charitopulum philo- 
sophum lacera est et interrupta), Arsenius Autoria- 
nus appellatur. Sedit Germanus in throno juxta 
Onuphrium annos 17 menses 6. Catalogus ms. pa- 
triarcharum & Gretsero citatus annos tantum 17 
habet. Dousa. 


1083 


GEORGII ACROPOLIT/E 18 


non ita facilé poterat e re nata dignum tali solio, A. xev. 'Ecréptzo γοῦν ἀρχιερέως ἡ 'Exxincim. Ὁ Q 


vel potius qui illi probaretur, invenire. Principes 
enim in heec munera viros, qui quod illis placitum 
estfaciant nec suis desideriis adversentur, asci- 
scunt. Igitur multum preeterierattempus, necaderat 
qui oves gubernaret. 


43. Porro Joannes imperator, ut diximus, in op- 
positam e regione continentem atque occiduam, 
ut urbes in ea ac oppida resque in illis visitaret, 
iter instituit : nam ad oppidum cui nomen Zichne 
est, prope Serras, omnibus dominabatur. Tunc 
Bulgarum Asani filius Callinianus duo et decem 
annos natus principatum tenebat. Cum ad loca 
Cissi imperator processisset, ibidem commoratus 
die postero iter continuat, et ad flumen Hebrum, 
propeBeris monasterium defluentem etab indigenis 
Maritzan vocatum, pervenit. 78 1n medio flumi- 
nisconstitutus imperator (equoenim aquas, quando 
&stas precipitabatur, nam vicesiimna septima aut 
octava erat mensis Septembris, permeabat) litteris 
a rerum summam Achride gubernante ad se datis 
certior fit Calimanum Bulgarum principem vitam 
finisse, nonnullorum sententia naturali morbo, alio- 
rum ab adversariis ad hoc clam parato pharmaco 
exstinctum. At hic sive hac sivealia ratione ex ho- 
minibus sublatus est. Nec rumot a veritate aberat ; 
crebis enim nuntiis id asseverabatur. Hec ubi re- 
scisset imperator, iter prosequitur, et Christopolim 
preetergressus quam celeriter Philippos attingit, ibi- 


demque cum primoribus suis consilium init, an ir- € 


rumpendum esset in Bulgaros,abripiendumque ali- 
quid quo ab ipsisoccupabatur, et an facili negotio 
posset a nobis Serrarum oppidum expugnari. Qui- 
dam imperatori adversus Bulgaros bellum dissua- 
debant. Non haberet eum militem, cum non ad 
confligendum sed sua solummodo visitatum venerit, 
tanto proelio parem. Serrarum arcem primum ag- 
grediendam, eum e planitie emineret, inexpugna- 
bilem esse, nec posse tantillo exercitu circumsepi. 
Tormenta 79 in eam ut adigerentur fieri omnino 
non posse. Aggredi vero et arce tentata repelli 
Romanorum robori ac virtuti, cujus adeo preclara 


fama in omaes pervasit, probro esse. Bulgaros D 


quiescentes ad prceelia concitare minime condu- 
cere. Hiec regem ab oppugnatione retrahentes 
adducebant in medium. Paleologus Andronicus, 
quem ante magnum domesticum fuisse significa- 
vimus hisce contraria imperatori consulebat. Ten- 
tandam esse Serrarum arcem ; ea potitis multum 


βασιλεὺς Ἰωάννος, ἐν τοῖς Totovret; μεὸ πρόχειρ 
ὧν, οὐχ εὐχερῶς εἶχεν ix τοῦ προχεέρου τὸν ἄξε 
ἐφευρεῖν, à μᾶλλον τὸν ἐχείνῳ ἀρέσοντα" μαάλιτ 
γὰρ οἱ χρατοῦντες τοὺς πρὸς ἀρέσχεεαν ἐν τοῦτι 
προσίενται, ὡς ἂν μή τινας ἔχοιεν ἀντερίζονι 
τοῖς βουλημασι. Παρεῤῥύη γοῦν χρόνος συχνὸς, 1 
οὐχ ἦν ὁ διεξάγων τὸ ποίμνιον. 

wy. Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς Ἰωάννης, ὡς ἔφεμι 
εἰς τὴν ἀντιπέραν χαὶ δυτιχὴν ἐποιεῖτο τὸν pe 
χάοιν τοῦ τὰς ἐχεῖσε χώρας χαὶ τὰ ἐν αὐτοῖς xz 
πτεύσασθαι ἄστη" καὶ μέχρι γὰρ τοῦ οὕτω εν 
ἐπονομαζομένον ἄστεως Ζίχνα, ἐγγύς mo ὦτοι 
Σεῤῥῶν, ἁπάντων ἐδέσποζεν. "Hoyt μὲν τότε ἢν 
yépo» "1 ὁ τοῦ ᾿Ασὰν υἱὸς Καλλεμάνος δ᾽ωδεχαί- 
ὧν. Ἐπεὶ γοῦν ἐπὶ τὰ μέρη τοῦ Κισσχοῦῶ ὁ as) 
ἐγένετο, χἀχεῖσε διημερεύσας τὴν ἐπαύριον τ 
πορείας εἴχετο, ἐπεφθάχει δὲ ἐπὶ τὸν ποταμὸν, 
"E6pov χαλοῦσι, πλησίον 38 τῆς μονῆς τοῦ Βηρὸς * 
ὀνομαξομένης ?9 ποιούμενον τὰς ῥοὰς, Μαρίτξνά 
καλούμενον χωριτιχῆ διαλέχτῳ 1, Κατὰ δὲ τὸ ym 
τοῦ ποταμοῦ γενομένον τοῦ βασιλέως (ποσὲ 1 
ἵππων ὑπῆρχε βατὸς, ἐπείπερ θέρους τέλος ἐτύγχ 
γεν' φθίνοντος γὰρ τρίτη ἣ xoi τιτάρτῳ Σεπτε 
ὁρίου ἦνν μόώνυμα διἀχεχόμισταε σεσημασμένι 
ραφὴ σταλείσῃη παρὰ τοῦ τὴν δημόσιον τὴς 'Ayp 
dou χρατοῦντος ἀρχὴν, ὡς * ὁ Καλλιμάνος ὃ - 
Βουλγάρων ἄρχων ? τὸν βίοτον ἐξεμέτρῃσεν, ὡς - 
μὲν ἔφασκον, φυσιχῇ νόσῳ τοῦτο παθὼν oi δ᾽ à 
Ὦλεγον, ὡς ἐναντώφροσι τούτου πόματε — xp 
ἐσχευασμένῳ πρὸς μόρον διέφθαρται. ᾿Αλλ’ οὗ 
μὲν εἴθ᾽ σὕτως εἶτ᾽ ἄλλως ἐξ ἀνθρώπων ἐγένετο, 
ἦν ὁ λόγος ἀληθείας ἐχόμενος: συνεχέσε “γὰρ διε 
βαιοῦτο μηνύμασν. ὋὉ μὲν οὖν βασιλεὺς ταὶ 
μαθὼν * τοῦ πρόσω εἴχετο, xai τέλος φθάνει : 
φιλίππου, παραμείψας τὴν Χριστούπολεν ὅ,, χάχε 
σχέψιν ἐποιεῖτο μετὰ τῶν μετ᾽ αὐτοῦ λογάδων " 
δεῖ προσθαλεῖν τοῖς τῶν Βουλγάρων [P.&8] καὶ X 
ρώσασθαέ τινα τῶν παρ᾽ αὐτοῖς χρατουμένων T, zt 
εἰ εὐχερές ἐστιν ἁλῶναι ἡμῖν τὸ τῶν Σεῤῥὼ ἐπι 
Καὶ τινὲς μὲν ἀπηγόρενον 9 τῷ βασιλεξ τῷ κα. 
τῶν Βουλγάρων μάχην" οὐ γὰρ ἀξιόμαχον orn 
ἄγειν στρατὸν, ἐπεὶ μηδὲ πρὸς μαχὴν πύτρέκπισ: 
ἀλλὰ xarà μόνην θέαν τῶν αὐτοῦ ἐποιεῖτο τὴν xh 
σιν. Τὸ δὲ τῶν Σεῤῥῶν ἄστυ, ᾧ πρώτως προσύα 
ἔδει, ἄμαχον μέν ἐστιν ix. τοῦ ὑπερκεῖσθαι τῆς ᾿ 
χυχλωθῆναι δὲ τοσούτῳ στρατεύματε οὐχέτι | 
ἐστιν. Ἑλεπολεις δὲ στῆσαι xev αὐτοῦ τῶν ἁ 
χάνων χαθέστηχεν. Προσθαλεῖν δὲ xci μετὰ mii 
ἀναχρὸυσθῆναι αἰδὼς μὲν ὑπάρχει τῷ χράτει 
Ῥωμαίων ἀρχῆς (φήμη γὰρ αὐτῆς ἐπὶ τοῖς τῷ 


91 ὁ δὲ βασιλεὺς εἰς τὴν ἀντιπέραν ἐποιεῖτο τὸν βάδον ἕως τοῦ Ζίχνα ἄστεως. "Hox: μὲν οὖς Βυλγώρων D. *' 


πέφθαχε περὶ τὸν Εὖρον τὸν πλ. D. 39 ὀνομαξομένης om. D. ! χωοιτιχῆ διαλέχτῳ oim. D. * xarà 


dt τὸ — ὡς) 


ἐχεῖ δέχεται ἀναφορὰν παρὰ τοῦ τῆς ᾿Αχρείδων δημοσίαν χρατοῦντος ὡς D. ὃ ὁ τῶν --- ἄρχων om. D. * ὡς τοῦ 


^u χαὶ τάχος 


5 παρχμείψας τὴν Χριστούπολιν om. Ὦ. 9 μετὰ --- λογάδων om. D." χαὶ --- χρατου μένων 


. ὃ ἀπηγόρενον usque ad ἀποτρέποντες (col. 1085 A 6) Ἰἀπέτρεπον τοῦτο D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(84) Τῆς μονῆς τοῦ Βηρός. Choniata, p. 595, ALL. 


ANNALES. 


1086 


vu πολλὴ), x«i τὸ πρὸς μάχην παροτρῦναι À inde utilitatis futurum, rebus Bulgarorum magis 


ous ἐφησυχάξοντος οὐχέτι συμφέρει. Ταῦτα 
λευον οἱ τὸν βασιλέα τῆς ἐγχειρήσεως ἀπο- 
i. Ὁ δὲ ΠΙἊαλαιολόγος ᾿Ανδρήνιχος, ὃν μέγαν 
xo» ὁ λόγος μοι προϊστόρησε, τὰ ἐναντέα 
τῷ βασιλεῖ συνεδούλευε. Καὶ ἀποπειρᾶσθαι 
| ἄστεως τῶν Σεῤῥῶν 9. Καὶ εἰ μὲν χρατύ- 
τοὕτου, χέρδος ἐσχήχαμεν οὐ μιχρὸν, x«i 
τὰ Βουλγάρων ταπεινωθήσονται, καὶ 
jg ἀγάπης πρεσθείαν εὐχερέστερον δέξαιντο, 
ὶ ἐχποδὼν αὐτῶν ὁ δεσπότης, μέλλει δὲ χαὶ 
γέφος ἄρξαι τῶν Βουλγάρων ὁ ἐχ τῆς Εἰοήνης 
U ᾿Αγγέλου Θεοδώρου τῷ ᾿Ασάν γεννηθεὶς 
. Εἰ δὲ μὴ περιγενέσθαι ἡμᾶς συμθαίη τοῦ 
τί τὸ ζημίαν ἐπάγον τῇ τῶν Ῥωμαίων ἀρχῇ 5 


τῶν 


; γὰρ διάπειραν ἡρεμήσομεν, xai πάλιν δια- 
gout» πρὸς Βουλγάρους, χἀχεῖνοι ἀσωένως 
σδείαν δέξαιντο ὑπὸ βρέφους ἀρχόμενοι, ὃ τὰ 
ἐχὴν οὐχ οἶδεν, Ἕχαστος δὲ τὰ τῆς εἰρήνης 

στοχαξόμενος, 190 :Ἔδοξε 
βεδουλεῦσθαι τὸν μέγαν do- 
Σέῤῥας φερού- 
; εἶχεν, ἥψατο, Σχεδὸν δ᾽ ἐχεῖσε γενόμενος 
) τε τὰς σχηνὰς χαὶ xat' αὐτῶν ἐστρατοπε- 


τῆς ἀναπαύσεως 
'σιλεῖ ἄριστα 


ν, χαὶ γοῦν τῆς πρὸς τὰς 


), οὔχουν μὲν δι’ ἀξιομάχου στρατοῦ (οὐ γὰρ 
t τοσούτου τότε, χαθὼς εἰρήχαμεν), στρα- 
δὲ x«i μεθοδεύμασιν ἐπειρᾶτο τοῦ ἄστεως. 
" αἱ Σέῤῥαι πάλαι μὲν ὑπῆρχε πόλις ptyi- 
δὲ Βούλγαρος ᾿Ιωάννης μετὰ τῶν otm*y 
νιχῶν πόλεων ταύτην πολιορχήσας 
Ye», ὡς χώμη τότε ἐτύγχανε, τῆς ἀχροπό- 
περιτετειχ,σμένης x«i ηὐτρεπισμένης 
ἧς φύλαξ ἦν ἀνὴρ Βούλγαρος 
ἃς (85) τὴν χλῆσιν, ἐς Μελενίχον τὰς οἰχή- 
ούμενος. Ἐπεὶ γοῦν ἣ χάτω πόλις Σεῤῥῶν 
τος ἦν (λίθοις xat γὰρ μόνοις, ἀσδέστον δίχα, 
ἀνηγμένοις εἰς ὕψος τὰ τεθρανσμένα τάχα 
γάγνυτο), τοὺς ἐπὶ μισθῷ τοῖς στρατιῶταις 
»ντας, οὖς xai Τζουλούχωνας ἢ χυδαία γλῶττα 
ιάξει, [P. 41] συναθροίσας ὁ βασιλεύς χρα- 
ταύτης ἡμέθισεν, ἐπεὶ τῶς ἀναγχαίων ἐσπά- 
οἱ χαὶ οἴχοθεν ἐχινοῦντο προς τὸ εὐπορῆσαι 
γειωδῶν. Ὁρῶντες δὲ x«i τὴν χώραν εὐεπέ- 
τὰ τόξα λαδόντες, ἔτι δὲ xai σπάθας xal 
τανίδας ἐξαυτοσχεδιάσαντες ὡς ἀσπίδας, xai 

προθεδλημένοι, τὸ ἀρεϊχὸν ἀλαλάξαντες 
" xxr& τῆς χώρας αὐτοθοεὶ, xai ἐν οὐ πολ- 
αις ἐντὸς ἐγένοντο. Σχυλεύουσι γοῦν τὰ παρ- 
τα, Oi δὲ γε ἐντὸς, ὅσοι μὴ ἐπεφθάκεισαν 
δὲ Παλαιολόγρς ὁ μέγας 
Ὁ Τοῦ δὲ 


χαὶ 


ὀνὴς 


χει πόλεμον, 


D 


ac magis afflictis, qui ista ratione legationem pro 
pace ineunda expeditius admittent, cum nullo 
regantur, et infantis Michaelis ex Irene Angeli 
Theodori filia Asano suscepti dominationem subi- 
turi. Quod si castrum ita ferente fortuna nobis non 
cesserit, quid inde Romanorum imperio incommodi 
impendet ? Rem experti cessabimus, rursumque 
viros ad Bulgaros legabimus, qui ab infante, ne 
nominequidem pugne conscio, gubernati lubentis- 
sime legatis animum advertent. Quilibet vero 
quietis commoda sibi representans pacem exoptat. 
Optime omnium magnum domesticum consuluisse 
imperatori &() visum est, et ad Serras iter, utut 
potuit, ingreditur, proximeque accedens tentoriis 
structis castra metatur, non exercitus viribus fi- 
dens, quem exiguum ac pusillum fuisse diximus. 
Hinc nilitaribus artibus ac insidiis urbem aggre- 
ditur. Serre antiquo wvo civitas maxima, postmo- 
dum a Joanne Bulgaro una cum aliis Macedonicis 
urbibus obsidione septa soloque equata, tunc veluti 
vicusapertus prostabat, arcetantum muris cireum- 
septa, sicque accommodata ut bellum posset exci- 
pere. lllius custodie vir Bulgarus Dragotas nomine, 
Melenici sedem habens, invigilabat. Cum ergo 
Serrarum urbs inferior absque moenibus esset, 
quippe 4180 saxis tantum absque calce, nec iis in 
altitudinem sublatis, in locis murorum quassatis 
disjectisque cingebatur, mercede conductos mili- 
tum famulos,quos Tzuealonas vulgus lingua pro- 
prianominat,inunum exaggeransimperator ad eam 
occupandam, cum necessariis destituerentur, qui- 
que domo egressi fuerant ut sibi futura usui submi- 
nistrarent, incitavit. Hi cum locum aditu facilem 
vidissent, acceptis sagittis et ensibus, et nonnullis 
tabulis in modum scuti ex tempore, quibus corpus 
defenderent, detornalis classicum concinentes in 
urbem ipso clamore irrumpunt, et non post multas 
horas iutroeunt, obvia queque rapiunt. Ex civibus, 
quicunque in arcem non convolarunt, supplices 
ad imperatorem egrediuntur. Arcis prefectus 
Dragotas, homo Bulgarus, et per multum tempus 
ad tuendasacdefendendasarces plane ineptus, ubi 
audiitinferiorem urbem captam nec non domini sui 
obitum, ita favente fortuna, non diu sustinens, im- 
peratori de arce dedenda siguificat. Et sic arx illico 
imperatorem recognovit.Dragotas purpurea chlena 
auro contexta amicitur, et staterum aureorum vim 
noncontemnendam accipit. Proin magnificas admo- 


δομέστιχος x«i ἀποπειρᾶσθαι Σεῤῥῶν ἔφη D. omissis xa) εἰ — Μι- 
ἐξὰμεος ὁ βασιλεὺς τὴν βουλὴν εἰς τὰς Σέῤῥας ἀφίκετο, Εὖρεν οὖν τὴν μὲν πό- 


ῥιμμένην, τὴν δ' ἀκρόπολιν τετειχισμένην, χαὶ φύλαχα ἐπ᾽ αὐτῇ Δραγωτᾶν τινα. Τοὺς Τζουλούχανας 
Ἰοίσας ὁ βασιλεὺς χρατῆσαι ταύτης ἠρέθισε, οἱ τὰ τόξα λαθόντες xai σανίδας αὐτοσχεδιάσαντε ὡς 
ς ἐν οὐ πολλῷ χρατῆσαι ταυτὴς ἴσχυσαν, χαὶ σχυλεύουσι τὰ παρευρημένα. Ὅσοι δ᾽ἴσχνσαν τῶν ἐν- 


ὅται πρὸς τὸν 


βασιλέα ἧχον. Καὶ ὁ Δραγωτᾶς διαπρεσθεύεται πρὸς τὸν βασιλέα, χαὶ χρήματα xci 
; δεξάμενος τὸ ἄστυ δέδωχεν. Ὑπέσχετο δὲ δοῦναι χαὶ Με 


xov D. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


Δραγωτᾶν. Ita ms. exemplar. Malim temen 


Dragotes sive Dragutes nomen proprium viri etiam 
dmodum post sequitur, ut sit ὁ ἀραγωτᾶςς — alias occurrit. Dovsa, 


* 


"- 
-. 
^". 


1081 GEORGII ACLOPOLIT.E i 


dum maximeque veras de Melenico promissiones Α εἰς τὴν ἀχρόπολιν ἀναδραμεῖν, ἱκέται πρὸς τὸν 
imperatori fecit. σιλέα ἐξήεσαν. ᾿Επεὶ δ᾽ ὁ χρατῶν τοῦ ἅστεος Aoe 
τᾶς τὴν χάτω χώραν εἶδεν ἁλοῦσαν, ἀνὴρ Βούλγαρος χαὶ ἥχιστα πεπαιδευμένος ἄστη χρονίως διαφυὶ 
τειν, μαθὼν δὲ xal τὸν τοῦ δεσπότου αὐτοῦ θάνατον, τύχῃ ἀγαθῇ οὐ διὰ μαχροῦ χαρτερήσας δια 
σθεύεται πρὸς τὸν βασιλέα. Καὶ τὸ μὲν ἄστν εὐθὺς τὸν βασιλέα ἐφήμιζεν * ἁλουργὸν οὖν χλαῖναν ὃ: 
γωτᾶς χρυσὶῳ συνυφασμένην ἐνεδέδυτο, xoi στατήρων πλῆθος χρυσῶν ἐδέχτο, Ὑποσχέσεις γοῦν : 


τοῦ Μελενίχου μάλα λαμπρὰς πρὸς τὸν βασιλέα ἐπεποὶητο, ὑπεράγαν ἀληθεῖς. 


44. His omnibusab imperatore Dragotas acceptis, 
et quasi esca aliis exposilus, discessit, atque Me- 
lenicum veniens omnia ad accolas refert, eosque 
ut imperatori se dedant, non hecin aperto edisse- 
rens, sed clam plurimis sermonem communi- 
cans, adhortatur. Cum autem, qui oppidum guber- 
nabat, Nicolaus Litoboes egrotus lecto pedum do- 
loribus teneretur, libere omnes arbitratu suo res 
quas ipsi vellent agebant. Inter hos Nicolaus Man- 
clavites ex nobilioribus unus Melenici incolis, vir 
audax et pro renata, uti tempus daret, varie se ef- 
fingendi sagax ac perspicax, que a Dragota mo- 
liebantur 8. deprehensis, ac cognito se posse 
imperatori promissa perficere si multitudinis po- 
tiorem partem in sententiam suam traxisset, ab oc- 
cultis colloquiis sese retrahens palam omnibus 
utilia edixit, « Pueri Callimani. » inquiens, « princi- 
patu iniqua perpessi sumus, ea tamen spe, nos, si 
puerin virum evasisset, tante tolerantie premia 
recepturos,postquam ille :etatem illam, que virum 
probum a malo secernere potest, attigisset. Sed 
cum id adversa fortuna amiserimus, et infantulus 
aliusad regendos Bulgaros ΓΘ ΡΟ δία, omni stulto 
stuliores essemus, si aliis rursum infortuniis nos- 
metipsos dederimus, tanquam qui in omne evum 
absque principe, reomnium perniciosissima, vivere 
vellemus. Sed quando Romanorum imperator ad 
nos accessit, nos illi ido domino et virum probum 
aec malum optime cognoscenti tradere debemus. 
Ipse jus ab antiquo in nos obtinet, locus siquidem 
hic noster imperii Romani est. Bulgari vero alienis 
avaritia raptis Melenicum quoque occuparunt. Nos 
omnes ex Philippopoli orti primodia quoque ge- 
neris liquido ducimus ex Romainis. Quinimo et 
Romanorum imperator, licet Bulgari essemus, jus 
tamen in nos habet: filius quippe illius et impe- 
rator Theodorus cum Asanos Bulgarorum principe 
affinitate conjungitur, nunc regis Asani filia do- 
mina a Romanis nuncupatur et est.His itaque om- 


nibus verba luculenta $3 in pauca conferentes ad D 


eum recurrere debemus, colla illi nostra servitute 
constituta addicere. Sapientum namque regum ac 


τ Hujus capitis loco hoc habet D : 
δὲ Μαγχλαδίτην Νιχόλαον. . . .. 'O μέν οὖν 


x«t εὑρὼν τὸν 
ασιλεὺς 


μδ΄. Πάντα γοῦν !!. ταῦτα πρὸς τοῦ βασιλέως 
68v ὁ Δραγωτᾶ:, xci ὡς δέλεαρ ὑποδεῦδλομι 
ἀπύει. ᾿Επεὶ δὲ φθάσοι ἐς Μελένιχον, πάντα ποοῦ 
τοῖς ἐποίχοις ποιεῖται, καὶ σφᾶς αὐτοὺς duy 
προδοῦναι τὸ ἄστυ τῷ βασιλεῖ, ἐν τῷ φανερῷ zi 
ταῦτα λέγων, χρύγα δὲ τοῖς πλείστοις περὶ τοῦτ 
χοινολογούμενος. Ἐπεὶ δὲ ὁ τὴν ἡγεμονίαν $a 
τοῦ ἄστεως ὁ Λιτοδόης Νιχόλαος (86) χατανοσο: 
χαὶ τῇ χλίνῃ ταῖς τῶν ποδῶν ἀλγηδόσι προσπις 
ταλευμένος, ἔλευθέρως εἶχον οἱ πάντες διαπρε: 
σθαι σφίσι τὰ βουλητά, ᾿Επεὶ δὲ χαὶ ὁ Μαγιδ 
τῆς Νιχόλαος οἷς ἦν τῶν ἐπιφανεστέρων ν toi; 
Μελενίχου οἰκήτορσιν, ἀνὴρ δραστὴριος xai ix 
καιριχαῖς περιπετείαις συμμεταδάλλεσθαι, τὰ ^ 
Δραγωτὰᾶ φωράσας χαὶ γνοὺς ὡς δυνηθείη ἂν 
ὑπεσχημίνα τῷ βασιλεῖ διαπράξασθαι, τοῦ πλήδ 
τὸ πλεῖον ὑπαγαγὼν, τοῦ χρύφα λέγειν ἀποστας 
τὸ φανερὸν τοῖς πᾶσιν ὑπέθετο τὰ συνοίσοντα, sio: 
χὼς, ὡς « Ἡμῖν μὲν ἐγένετο προσταλαιπωρῆσαι 
τοῦ παιδὸς τοῦ Καλλιμάνου ἀρχῇ, χαὶ ἦν πρὸς bri 
ἀνδρωθῆναί τε τοῦτον καὶ πρὸς αὐτοῦ τὰς Guo 
τῆς χαχοπαθείας ἀντιλαθεῖν εἰς ἡλικῖαν ἔλθὸν 
ὅτε διαχρῖναι ϑύναιτο ἄν τις ἀπὸ φαύλου ἄνδρα 
λόν. Ἐπεὶ δὲ τούτον χαχούργῳ τύχῃ ἡμάρτο 
πρόχειται δὲ ἡμῖν βρεφύλλιον ἄλλο εἰς τὴν 
Βουλγάρων ἀρχὴν, παντὸς ἂν ἀνοηταίνοντος χεί! 
φανείημεν, εἰ πάλιν πρὸ δυσπραγίας ἅλας. 
ϑοίημεν αὐτοὺς, ἀδέσποτοι τὸν πάντα βέον διατι 
αἱρούμενοι, ὑφ' οὔ πολλά τε χαὶ Sie τὰ di 
φύεται. ᾿Αλλ᾽ ἐπεὶ ὁ βασιλεὺς ἡμῖν ὁ τῶν Ῥωμαι 
προσήγγισεν, [P. 42] dt? αὐτῷ ἑαυτοὺς ἐγχεῳί: 
σθαι, δεσπότῃ πιστῷ καὶ εἰδότε ἄνδρα ἡ δὶ xem 
ἠδὲ x«i ἐθλὸν, χαὶ δίκαιον ἐν ἡμῖν ἔχπαλα οι 
Ὅ τε γὰρ ἡμέτερος χῶρος τῇ τῶν Ῥωμαὶν Wi 
ἤχει ἀρχῇ " πλεονεχτικώτερον γὰρ οἱ Βούλγαροι" 
πράγμασι χρησάμενοι xal τοῦ Μελενέκου γεγίνο) 
ἐγχρατεῖς, ἡμεῖς δὲ πάντες ἐκ Φιλιππου πόλεως 
μώμεθα, χαθαροὶ τὸ γένος Ῥωμαῖοι. Ἄλλως τεχ 
τῶν Ῥωμαίων βασιλεὺς ἀληθῶς x«i ἐν Spy διχο 
ται, καὶ εἰ Βουλγάροις προσήχοιμεν * ὁ γὰρ 
τούτου xai βασιλεὺς Θεόδωρος τῷ βασίλεξ τῶν B 
γάρων τῷ ᾿Ασὰν χεχήδευτο, xal νῦν à τοῦ βασι 
ἐν τοῦ ἅἄστιος ἔφόρον Λιτόδοον κλενήρη. 
σχηνοῦτο περὶ τὴν Βαλαδίσδαν τόπον, rz 


Μῶιενιχιῶται ἀφιχόμενοι τὸ ἄστυ τούτῳ παρέσχον. ᾿Εχράτησε δὲ ὁ βασιλεὺς καὶ Στενιμάχου χαὶ Ὑζετέ 
xal τῶν τῆς Ῥοδόπης πολιχνίων χαὶ χωμοπόλεων. xci ὅρον τὸν Εὔρον πεποίητο. Κατέσχε δὲ χαὶ ix 
πρὸς Βοῤῥᾶν Στούμπιόν τε χαὶ Χυττοδὸν xai Βελεθδούσδιον Σχόπιά τε καὶ βελεσσὸν χαὶ τὰ μέχρι Πρὼ: 
χαὶ Πελαγονίας χωρία, Νευστάπολίν τε xai Πρόσαχον, χαί σπονδάς τε ix Βουλγάρων δεξάμενος, ὡς μ 
τούτων στῇ, ἀνέσχεν. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 
(86) 'O Διτοδόης Νιχόλαος. Choniata, p. 564, 


meminit cujusdam Litoboes militis in exercitu Du- 
cie sebastocratoris, quiex barbarica cohorte ducem 


nactus alia via sine ulla noxa Ducam servavi 
clade lsaacii a Blachis accepta. ALL. - 


1089 E ANNALES. 1090 


τοῦ ᾿Ασὴν θυγάτηρ ἢ σύζυγος τοῦ τοιούτον βασιλέως Α senum jugum suave est,multoque levius quam in- 
δέσποινα παρὰ Ῥωμαίοις καὶ ἔστι xoi ὀνομάξεται. — fantium. » Hissine ullolabore ac molestia omnibus 
Τούτων οὖν ἁπάντων χάριν τὰ πολλὰ τῶν λεγομένων 58.851} ut imperatoris partes sequerentur. Quareex 
χαταλιπόντας ἐπ’ αὐτὸν χρὴ ἄναι καὶ τοὺς αὐχένας — Civibus nonnullos clam quidem, ut videre erat, 
ὑποχλῖναι τῷ τὴς δουλείας ζυγῶ * χρηστὸς: γὰρ ὁ Guvyós — sed plurimis tamen cognitos legant, et in fedus 
τῶν φοονίμων βασιλέων xoi γηραιῶν, xai πολλῷ χου- cum imperatore coeunt. Et bulla aurea, qua res 
φότερος τῶν ἔτι διατελούντων ἐν μείραξι. » Ταῦτ᾽ εἰρη- — geste describebantur, per eosdem legatos impera- 
χὼς πέπειχε πάντας ἀμογητὶ x«t πολλῶν ἅτερ πρα-  torisjussu ad Melenici defertur cives, qui una 
μάτων γενέσθαι τοῦ βασιλέως. Καὶ δὴ πρέσδεις τινὰς — omnes simul, sive ex primoribus sive milite ascri- 
τῶν συνεποίχων στείλαντες, τάχα μέν χρύφα, μᾶλ- ptis sive celebrioribus sive etiam habitatoribus, in 
λον δὲ γινωσχομένους roig πλείοσι, συμδάσεις μετὰ — unumconspirantes adimperatorem apud Labisdam 
τοῦ βασιλέως πεποίηνται. Χρυσόδουλλος γοῦν τῷ (locum sic appellant) commorantem viri compti 
βασιλεῖ τῶν ὑτημένων σφίσι περιληπτιχός γεγενη- — ac nobiles et ex solo aspectu venerandi ac honori- 
μένος x«t δεδομένος τοῖς πρέσδεσι τοῖς τοῦ Μελεί- bus digni supra quingentos festinant. Ut ipse eos 
xou ἀποσταλῆναι προσετετάχει οἰχήτορσι. Kat oi — vidi,italocutus sum : « Quenam nobis armorum 
pst! οὐ πολὺ. ὁμοθυμαδὸν πάντες συνειλεγμένοι, Β fulgura vires subegit, autquotequitum phalanges 
ὅσοι τε τῶν προὐχόντων, ὅσοι τῶν ἐν στρατεία χατ- — tot devicerunt ? sed melioris preesidio facillime et 
εἰλεγμένων, xxt ὅσοι χρείττους ἄλλοΐ τῶν οἰχητόρων, qute vix unquam vinci poterant depellantur. Hinc 
πρὸς τὸν βασιλέα ἀφίκοντο, σχηνούμενον παρὶ τόπον — verissimum est Pauli apostoli dictum, non essecur- 
Λαθδίσδαν οὕτω πως ὀνομαξόμενον, ἄνδρες εὐσταλεῖς rentis neque persequentis, sed illiuscui Deus bene- 
τε χαι ἔντιμοι xx μόνης θέας αἰδοῦς x«t τιμῆς — placitosuo concesserit. »Propterea ducesexercitum 
ἄξιοι, ὑπὲρ πενταχοσίους τυγχάνοντες - οὖς αὐτὸξςὁἬ  nequelaudandineque vituperandi sunt. Multi nam- 
εἰρήχειν ἰδὼν, « Ποία ὁπλομαχία ἡμῖν αὐτοὺς παρ-  quediligenterac prudenter certantesdum animosius 
ἐστήσατο; ἣ πόσαι φάλαγγες ἱππέων τῶν τοσύτωο 8), rem peragunt, parum aut nihil profecerunt, 
περιςγένόντο; ἀλλ’ ἐν τῷ χρείττονι ῥᾶστα xat τὰ — plerique etiam operum et oleum ut. plurimum per- 
μιχροῦ δεῖν ἀνεπιχείρητα. Κἀντεῦθεν δῆλον ὡς ἀλη- diderunt : alii secunda freti fortuna segniter se in 
θὲς ἐστι τὸ τῷ ἀποστόλῳ Παύλω εἰρημένον, « Οὐ τοῦ rebusagendisoccupantes,ingentia tropeea consecuti 
τρέχοντος, οὐδὲ τοῦ διώχοντος, ἀλλὰ τοῦ εὐδοχοῦντος — sunt, uti tunc imperatori Joanni accidit, qni nulla 
Θεοῦ. » Τῷ Tot xat τὸν στρατηγὸν οὐ δεῖ πάμπαν — mora multarum urbium multorumque oppidorum 
ἐπαινεῖν οὔτε μὴν ψέγειν. Πολλὰ γάρ τινες διαγω- — absque ullo proelio, absque ullius ceede, sine effu- 
νισαμενοι σπουδαίος τε χαι σὐντόνως, δραστιχώτε- c sione sanguinis, sine gladii in corpus humanum 
po» τοῖς παροῦσι χρησάμενοι, uixpóv ἣ οὐδὲν χατ- — smvitia, sed placide ac quiete et sine sudore, ac si 
ὠρθώσαντο, ἔνιοι δὲ xat ἐσφάλοντο πλεῖστα, Ἔτεροι — in hereditatem paternam immitteretur, dominatio- 
δὲ δεξιᾶς ηὐμορηχότες τύχης, ἀμελετήτως ἐπὶ rà — nemadeptus est. Stenimachus enim et Tzepena, 
ἔργα χωροῦντες μεγάλων τροπαίων γεγόνασιν αὐ- οἱ quotquot Rhodopes monti oppidula cujusque 
τουργοὶ, οἷόν τι ξυνέδη τῷ τότε xai τῷ βασιλεῖ — adjacent, tributaria habuit, et imperatoris ἂς Bul- 
Ἰωάννῃ. Πολλῶν γὰρ ἀστέων x«l χώρων πολλῶν  garorum fines Hebrus fluvius terminavit. In Boreali 
ἐγεγόνει δεσπότης ἐν ἀχαρεῖ, μή τινος πολέμου plaga Stumpium, Chotobos, castra munitione va- 
γεγενημένον, μηδὲ τινος πεσόντος ἐν p«xn, μηδὲ — lida, et Belebudii locus imperatoris cesserant, nec 
χυθέντος αἵματος, μηδὲ ξιφους χατορχησαμῖνου — non Scopia et Belesus ceeteraque usque Prilapum 
σώματος, ἀλλ' ἡμὲρως xat γαληνῶς ὥσπερ τινὸὲὸ — etPelagonios agros ; item Neustapolis et Prosacus 
χλήρου πατρόθεν τούτῳ προσώχοντος ἀνιδρωτί τῶν 5686 subjecerant. Et super his Bulgarorum rex et 
τοιούτων ἁπάντων χατῆρξε [P. 44] Στενίμαχος yàp — imperatorsicconvenerant, utimperatorscilicet his 
xai ἸΤξέπαινα, xat ὅσα ἦν τῷ τῆς Ῥοδόπης ὄρει (87) — soliscontentusnihil ulterius attentaret.Etheecquidem 
παραχείμενα πολέχνιώ Tt χαὶ χωμοπόλεις, ὑπόφορᾳ ita peracta sunt.Ipse inscribendis epistolis operam 
τούτῳ “βγένηνται, Kat ὄρος οὐτῷ τε x«t τοῖς Βουλ- D navabamsingulis urbibus acoppidis captisscribens 
γέροις "Eópos ἦν ποταμός, 'Ex dt τοῦ πρὸς Βοῤῥᾶν —imperatorium sigillum imprimens. Namque id mor 
μέρους Στούμπιόν rt xat Χοτοδὸς ὀχυρὰ ἅττα gpoó-  eratRomanorum imperatoribus per litteraslonge di- 
p'« x«t χῶρος ὁ Βελεδουδέον ὑπὸ τὸν βασιλέα ἦν, stantibus egregie ἃ se gesta significare, voluptate 
Σχοπιά Tt xat Βελεσὸς xat πέχρι Tip mou χαι τῶν [1118 quam ipsi experirentur, conciliare. 

Πελαγονίας χωρίων, Νευστάπολις τε xat Πρόσαχος, τὰ πάντα ὑπῆρξε τῷ βασιλεῖ ὑποχείρια. Καὶ σπον- 
δαὶ ἐπι τούτοις τῶν Βουλγάρων τῷ βασιλεῖ ἐγεγόνεισαν, τοῖς τοιούτοις χοὶ μόνοις ἀρχεῖσθαι τοῦτον 
χαὶ μὴ περαιτίρω χατεπεμδαίνειν. Καὶ ταῦτα μὲν οὕτως ἔσχε τὸν τρόπον, ἐγὼ δὲ αὐτὸς ἐν τοῖς ἐπιν 
στολιμαίις τῶν λογων ὑπούργουν, ἑχάστω τῶν ἀλισχομένων ἀστέων τε χαὶ χωρῶν χαὶ γραφὴ- 
ἐγχαράττων βασιλικήν - ἔθος γὰρ τοῦτο παλαιὸν roi βασιλεῦσι Ῥωμαίων, δῆλα τοῖς μακρόθεν διὰ pap 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(77) Τῷ τῆς Ῥοδοπης ὄρει, Anna Comnena, lib xiv : Κατὰ ραμμὲν παράλληλον χεῖται τῷ Αἴμῳ. ALL. 


1091 


GEORGII ACROPOLIT.E. i 


μάτων ποιεῖν τα σφῶν αατων χατορθώματα xxt πρὸς ἡδονὴν ἐπεγείρειν, ἧς δὴ xai οὗτοι διὰ τῶν ἔφγων pere) 


χᾶνου σιν. 


8 5 45.Cum itaque hec ab imperalore sicessent A με. Ἐπεὶ "2 γοῦν οὕτω ταῦτα διεπράχθη τῶ 


peracta, quibus magnam illeletitiam nec minorem 
Romani omnes conceperant, tanquam qui inde 
magnum in imperio progressum et amplitudinem 
virium auspicarentur, de reditu et in Orientem 
alitione cogitariceptum est : tempus enim id 
prestolabatur cum October effluxisset et medius 
jam November excurreret. Verum rumor nescio 
quis probus et apprime ulilis impetum cohibebat. 
Thessalonica enim, ut supra narravimus, Theodori 
filium Demetrium despotam agnoscebat cognomi- 
nabatque,cum eo honore ab imperatore insigniret. 
Sed cum, ut ante diximus, puer sceleribusillaquea- 
retur,rebusque ludicris puerorumque nugamentis, 
non virorum prudentium colloquiis nec juste rei 
duplice administrationi ac regimini incumberet, 
insidiis ἃ nonnullis appetitur, quorum precipui et 
notiores fuere Spartenus, Campanus, latropulus, 
Cutzulatus, insigniores Michael Lascaris et Tzyrith 
magni chartularii dignilate 86 ab imperatore 
condecoratus ; reliquos conspirationis socios non- 
dum novimus : ita una cum multitudine coiere, ut 
inauditi ignotique pluribus remanserint. Unum ex 
his Campanum insidiarum  instructissimum ad 
imperatorem Joannem ablegant, quasiillenegotia- 
tionis causa proficisceretur, re vera tamen utbullam 
aureamimpetraret, qua antiqua Thessalonicensium 
juraacprivilegia comprobarenturet libertas civibus 
asscretur. Imperator in vota eorum concedens 
pro sententia omnia exsequitur: munerum etiam 
inter consilii adjutores distribuendorum promis- 
sionibus rem sollicitat, et scripto se obligat. His 
itatuto dispositis Melenico egrediens Thessalonicam 
contendebat, prius ad Demetrium viris delegatis, 
ut ille, si pacta servare vellet, ad se proficiscere- 
tur et debitum exsolveret. Sicenim ille convenerat, 
jureque se jurando obstrinxerat. llle (neque enim 
ex se aliquid sapere poterat) insidiatoribus pro 
consiliariis usus domi mansit : vocationem etenim 
imperatoris 87 in eum fraudulenta ease concilia 
affirmabant. Qui cum ineptus esset nec animi 


, Χοινοῦ 


σιλεῖ, πολλῆς μὲν ἡδονῆς αἴτια τούτῳ γεγενται 
οὐχ ἧττον δὲ χαὶ πᾶσι Ῥωμαίοις αὔξησέν : 
χατιδοῦσι τοῦ χράτους x«i πλατυσμὸν τῆς ἀρ) 
ἦν uiv πρὸς βουλήσεως τῷ βασιλεῖ μνήσαι 
νόστου xai πρὸς τὴν ἔω ἐπαναξεῦξαι (xai γὰρ 
ὁ χαιρὸς τοῦτο ἀπήτει * μὴν γὰρ παρεῤῥύῃ 'Ox 
6ptoc, καὶ περί που τὰ μέσα τούτου διήρχετο ὁ Νι 
ὄριος), ἀλλὰ τις λογος χρηστὸς x«i πάνυ ὠγῶι 
ἐνεπόδιξε τὴν ὁρμήν. 'O γὰρ Θεσσαλονέκη, xsísz 
προϊστορήσαμεν, τὸν τοῦ Θεοδώρου vióv τὸν At 
τριον ἐγνώριζέ τε δεσπότην xai χατωνόμαξε - ἫΝ 
τῆς γὰρ ἦν καί πρὸς τοῦ βασιλέως τετιμημὲ 
Ἐπεὶ δ᾽, ὡς προπεφθάχαμεν περὲ τούτον i 
ἀτάσθαλον ὧν τὸ μειράχιον x«l παιδεαῖς va yo, 
προσῆχον x«i μειρἀχίων ἀθύρμασι, [TL γε ἀνδ 
προΐστασθαι σννετῶν χαὶ πολιτείας κατάρχευ ἃ 
νομίμως ἐπιστατεῖν, ἐπιδουλὴν χατ᾿᾽ αὐτοῦ π 
ἐξαρτύουσιν, ὧν οἱ ὀνομαστοί τε χαὶ γνώριμοι 
τηνὸς ἦσαν χαὶ Καμπανὸς, ὁ Ἰατρόπουλὸός τε xi 
Κουτζουλάτος, οἱ δὲ τῶν ἐπισήμων ὅ τε Mey ei) 
Λάσχαρις xxi ὁ Τζυρίθων, ὃν καὶ μέγαν Ζώρτου. 
ριον ὁ βασελεὺς ᾿Ιωάννης τετίμηχφ. ΓΑλλοιε di 
τοῦ σχέμμάτος χοινωνοὶ οὕπω dior ὡς αὐτοὶ cq 
τοῦ πράγματος σὺν τῷ πλήθει γὲγόνασεν, OX ἢ; 
ναν ἀχανάγνωστοι τοῖς πλείοσιν. Ἕνα γοῦν τού 
τῶν εἰρημένων τὸν Καμπανὸν οἱ πάντες GuGX 
σάμενοι εἰς τὸν αὐτοχράτορα ᾿Ιωάννην ἐχπέμποι 
πραγματείας μὲν προφάσεως χάριν, τῇ dé dx 
χρυσοδούλλον ἐπευμοιρῆσαι, τῶν ἀνέχι 
προσαρμοσάντων Θεσσαλόνίχῃ ἐθίμων τε χαὶ due 
περιεχτιχοῦ χαὶ τῆς σφῶν ἐλευθερίας παρεχτυ 
(P. 4{] Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς πάντα τε τούτοις x 
σχοπὸν ἐπεπράχει, χαὶ δωρεῶν ὑποσχέσεις : 
ὑπηρετήσουσι vij πράξει xci ἐγγρώφους cili 
Ταῦτα δὴ ἐς τὸ ἀσφαλὲς οἰχονομήσας ὁ Dae 
ἀπάρας τῶν Μελενίχον χωρίων περὶ τὴν Θεσσεὶν 
χὴν ἐφέρετο, πρότερον ἐξαποστείλας πιρέσδα & 
τὸν Δημήτριον, ὡς ἂν χατὰ τὰς αὐτοῦ ὑποῖκε Wo 
xotto εἰς αὐτὸν xai ἀφὸσιώσοι τὸ ὄφλημα" rw 
συνέθετο xxi χατώμοσεν. Ὁ δὲ (οὐδὲ «γὰρ εἶχι v 


15 Ἐπεὶ sque ad xepst(col. 1096 B 3.)] Heec ita contrahit D : Ἵχετο δὲ τῷ βασιλεῖ ἀγγελέα ὡς 6x60) 
τινες τῶν Θτταλῶν χατὰ τοῦ δεσπότου Δημητρίον ἐστῶσιν, ὧν οἱ ὀνομαστοὶ Σπαρτηνὸς ἧσαν καὶ Καμπι 
Ἰατρόπουλὸός τε και ὁ Κοττζξολάτος, οἱ δὲ τῶν ἐπισήμων Μιχαὴλ ὁ Λάσχαρις χαὶ ὁ Τζιρίθων. Ἕνα γοῦν τοί 
τὸν Καμπανόν εἰς τὸν βασιλέα ἔπελψαν, χαὶ ὁ βασιλεὺς τὰ χατὰ σχοπὸν τούτοις ἐγγρφου xp 
δουλλίον, x«i ἀπάρας Μελενίχου περὶ Θεσσαλονίχην ἐφέρετο, πρέσδεις ὡρὸς Δημήτριον πέμψας, ὡς χατὰ 
αὐτοῦ ὑποθήχας ἀφίχοιτο εἰς αὐτόν. Ὁ δὲ (οὐδὲ γὰρ εἶχε νοεῖν) οἴχοι χατέμεινεν ix τῶν συμθδούλων πεισό 
Ξυνέδη δέ τι ὅπερ ὡς ἥδυσμά τι παραστήσω. Τὸν Καμπανον (εἷς δ᾽ οὗτος τῶν συνιστόρων τοῦ δόλόυ) ἀε 
γειλάν τινες χατὰ Δημητρίου φρονεῖν, xoi ὃς παρέστη τῷ Δημητρίῳ x«i ἀπηλέγχετο xoi ὧν πρὸς τῷ᾽ 
αὐτὴ ἐξετάσει. Ὃ γοῦν Σπαρτηνὸς συμμύστης ὧν τούτῳ τάχος ἐχεῖσε φέριται, xai, « Τέ, » φησὶ τ 
δε τοῦ ἀλιτηρίον χατηγοροῦσί τινες, χέσποτα ; ὃς εἰ ἀλῷ τοιοῦτος, πολλῶν θανάτων χριθείη ἄν ἄμειος. »! 
ὁ Δημήτριος ἐθάῤῥει γὰρ μᾶλα τούτῳ ὡς πιστῷ), « Προδότην τοῦτόν φασιν εἶναι, Σπαρτηνέ, » Ὃ δὲ κα 
τὸν Καμπανὸν λαδόμενος τούτου τῆς γέννος. « ᾿Εγὼ, » φησὶν, « αὐτόν ἐν τοῖς οἴχοι ἀπαγαγὼν, δέσποτα 
τασμοῖς ἐχπιέσας πάντα τοῦτον χαταναγχάσω ἴχφορα ποιῆσαι. » Ταῦτ᾽ εἶπε, χαὶ ὡς εἶχε τάχους ἐς ri 
xíxw ἀπήει. Τὸν μὲν οὖν Καμπανόν τὸ ἀπὸ τοῦδε χλίνη εἶχεν, ἀσχὸν δὲ διχφυσήσας ὁ Σπαρτηνὸς xoi 
σμεύσας καὶ ἐπαιωρήσας ἔτυπτεν ὡς Καμπανὸν, ἀποχαλύψαι δῆθεν τὰ χρύφα. ᾿Ασχὸς δὲ ἦν, οὔ Καμπα 
ὁ τυπτόμενος. Εἰτα ἀφίκετο ὡς εἶχε ποδῶν ὁ Σπαρτηνὸς πρὸς Δημήτριον, x«i οἱ φησίν“ € Ορχῳ σὲ muc: 
τὸ πρᾶγμα, μὰ τὸν σὸν χαὶ ἡμῶν ἀπαντῶν Δημήτριον, τὸν χηδεμόνα Θεσσαλονίχης χαὶ πολιοῦχον. Toto: 
ἐστιν ὁ Καμπανὸς ὁποῖος ὁ Σπαρτηνὸς, x«i οὕτω διάχειται περὶ σὲ χαθὰ x«i ὁ Σπαρτηνὸς, ὃν ἀνθρώ: 
ἁπάντων πλέον σε φιλοῦντα ἐπέγνωχας. » 'O δὲ βασιλεύς ἐπὶ Θεσσαλονίκης χωρεῖ. eU 


1093 


χαταμένειν ἐπείθετο - σχευωρίαν γὰρ ἔφασχον εἶναι 
κατ᾽ αὐτοῦ τὴν τοῦ βασλιέως μετάχλησιν, χοῦφος δέ ὧν 
οὗτος τὰς φρένας λόγοις συνεφέρετο, 
ὅποι χαὶ νεύοιεν, Ξυνέδη δὲ x&v τούτοις ὅπερ ὡς 
ὥδυσμώ τι παραθήσω τοῖς λόγοις. Τὸν Καμπανὸν 
(ἕνα καὶ τοῦτον τῶν συνιστόρων τοῦ δόλου προείπο. 
μεν εἶναι) τὰ οὐχ ὑπὲρ Δημητρίου φρονοῦντα ἀπὴγ- 
γειλάν τινες, ἐπεὶ xal ἐχ βαπτιλέως ἐπανέξευξεν. 
Καὶ ὃς παρέστη τῷ Δημητρίῳ, χαὶ χατηγορεῖτο πρὸς 
τῶν ἀληθῆ xa αὐτοῦ φασχόντων, ὡς ῥαδιουργεῖ 
χρύφα καὶ ἀποπειρᾶται τοῦ λαοῦ, xoi γραφαὶ πρὸς 
αὐτοῦ τῷ βασιλεῖ πέμπονται xol λόγοι μυστηρῖω- 
deg διαμηνύονται. Καὶ ἦν πρὸς τῇ τοιαύτῃ ἐξετάσει 
ὁ Καμπανός. 'O γοῦν Σπαρτηνὸς σνωμύστης ὧν τῶν 
πραττομένων, περὶ τῶν τοιούτων, μεμαθηχὼς, τάχος 
ἐχεῖσε γέρεται, xui ὡς εἶχεν ἄσθματος χαὶ σπουδῆς, 
« Τί,» φησὶ, « περὶ τοῦδε τοῦ ἀλιτηρίον χατηγο- 
ροῦσί τινες, δέσποτα, ὃς εἰ ἁλῴη τοιοῦτος, πολλῶν 
θανάτων χριθείη ἂν ἄξιος ; » Καὶ ὁ Δημήτριος 
(ἐθάῤῥει γὰρ μάλα τούτῳ ὡς πιστῷ, xoi πάνυ τοῦ- 
τὸν δυσνούστατον χατὰ τὸν χωμιχὸν (88), 
χλεπτίστατον, ἡγεῖτο), « Προδότην τοῦτον, Σπαρτηνὶ, 
φασὶν εἶναι οἱ τοῦτον διώχοντες.ς » 'O δὲ παίει τὸν 
Καμπανὸν χατὰ τῆς σιαγόνος τῷ χαρπῷ, σφόδρα 
χρησάμενος τῇ 3ολῇ, xai λαβδόμενος τούτου τῆς 
γέννος, « ᾿Εγὼ, » φησὶν, (89) « αὐτὸν ἐν τοῖς οἴχοι 
ἀπαγαγὼν, δέσποτα, ἐτασμοῖς ἐχπνεύσας τὸ πρῶτον, 
πάντα τοῦτον χαταναγχάσω ἔχφορα ποιῆσαι τὰ 
χρύδδην τούτοις ῥαδιουῤγούμενα. » Ταῦτ᾽ εἶπε, χαὶ 
ὡς εἶχε τάχους ἐς τὴν οἰχίαν ἀπύήει. Τὸν μὲν οὖν 
Καμπανὸν τὸ ἀπὸ τοῦδε χλίνη εἶχε χαὶ στιδὰς ὑψηλὴ 
πρὸς ἀνάπαυσιν χαὶ τὰ ἐς τρυφὴν μᾶλλον igsupm- 
μένα, οἷς καὶ μᾶλλον χαίρουσιν ἄνθοωποι οἱ τοιαῦτα 
μεμελετηχότες διαπράττεσθαι πράγματα. Ὡς δὲ 
χαί τινες ἔφασαν, ἀσχὸν διαφορήσας (90) ὁ Σπαρ- 
τηνὸς χαὶ πληρώσας τοῦ πνεύματος, εἶτα χαὶ δεσμεύ- 
σας ὡς ἐντὸς ἅπαν ἐναπειλῆφθαι πνεῦμα μὴ τινος 
οὔσης τούτῳ τῆς ἐχροῆς, ἀπαιωρήσας ἔτυπτε ῥά- 


τοῖς αὐτῶν 


εἰ χαὶ μὴ 


ΑΝΝΑΙΕΘ." 


οἴχοθεν) τοῖς ἐπιδούλο'ς συμδούλοις χρώμενος οἴχοι À compos, 


1094 


eorum sermonibus, quocunque illum 
traxissent, agebatur. Acciditetiam, quod condimenti 
loco orationi mee interponam, Campanum, unum 
ex conspirantibus, ut supra diximus, non a Deme- 
trio, sed ab adversario stare, cum ex imperatore 
rediisset, non nemo renuntiavit. Judicio penes 
Demetrium sistitur, et accusatur ab iis qui vera 
referebant, eum clam in principem machinari 
seducereque populum ; litteras ad imperatorem 
scriptitare, quibus arcana imperii revelaret. Et si- 
mili queestioni Campanus supponebatur. Spartenus 
machinationis consors, ubi id rescivisset, quam 
citissime eoadvolat, et utut potuit, anhelans, « Cujus 
causa, » inquit, « despota, scelestus iste in jus 
rapitur, qui si similium criminum convincatur, nae 
illeetjure merito multis mortibus condemnabitur? » 
Et Demetrius illi tanquam fidei spectata viro con- 
fidens, cum eum sibiamicissimum, etsi non furacis- 
simum, ut Comici verbis uta, existimaret, « Qui 
hunc accusant, proditorem esse, Spartane, faten- 
tur. » ipse pugno, eoque vehementissimo, Campani 
maxillam contundit, arreptaqueillus barba, « Ego, » 
inquit, » despota, domum conductum tormentis 
primum adhibitis, quecunque ipse sive conscii 
occulte pertentarunt, cogam confiteri. » Dixit, et 
qua potuit celeritate domum abiit. Campanus ita- 
que exilloin lecto pulcherrimo ac magnificostragu- 
lo inter plumas 8.8 quiescebat ; et quecunque ad 
augendum luxum et sese oblectandum viri hisce 
rebus perditi ingenii acumine comparare nituntur, 
large effuseque illi subministrabantur. Sermo etille 
nonnullorum fuit Spartenum utrem inflasse imple- 
visseque flatu, dein illigasse, ne flatus in eo 
interclususaliquaex parteefflueret;eumappensum 
flagellis, ac si Campanum quateret ut que sciret 
indicaret, ceedebat. Verum non Campano, sed utri 
ictus illi incutiebantur. Tandem cum hora, que 
pro habenda questione, et ad ea revelanda que 
etiam in oecultissimis abdita latebant, plus satis 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(88) Κατὰ τὸν χωμιχόν. Chremylus ad Carionem 
servum in Píuto apud Aristophanem : 'A))' οὗ σε 
χρύψω τῶν ἐμῶν γὰρ οἰχετων πιστότατον ἡγοῦμαί 
σε x«t χλεπτίστατον. ALL. 

(89) ᾿Εγὼ, φησίν. Eodem astu Juvenis Celsus pro- 
meritas pcenas, quod adversus Domitianum con- 
jurasset, effugit. Vide Dionem in Domitiano. Arr. 

(90) * Aexov διαφορήσας. Simile quid legi in Vi- 
ta S. Theodori Studite a Niceta Alexii filio perpe- 
tratum, tanti patris infortuniorum  miserto. En 
verba: Ἔγνω x«i ταύτην τοῦ διχαίον τὴν παῤῥη- 
σίαν ὁ βασιλεὺς καὶ τὸ ἕν ἅπασιν ἀταπείνωτον, ᾿Αμέ- 
λει χαὶ αὐτὸν πάλιν ὡς εἶχεν ὁρμῆς τὸν τὸν Νιχήταν 
πρὸς τὸν ἅγιον πέμπει, πληγὰς νῦν σφοδροτάτας 
ἐντεῖναι αὐτῷ παραχλευσάμενος xxl χατὰ μέρη xai 
μέλη ταῖς μάστιξι διαξᾶναι x«i ὅλον αἰχισμὼν θεῖναι 
ὑπόπλεων, Οὔ xai τὸν ὅσιον χαταλαδόντος, ὅτον τε 
ἦχοι χάριν ἀναγγειλαντος, ὁ δὲ τοῦτον ἅμα τῷ λόγῳ 
τὸν χιτῶνα σὺν εὐθυμίᾳ ψυχῆς ἀποδυόμενον x«i τὰς 
σάρχας πρὸς τὸ μαστίζεσθαι εὐτρεπίξοντα. « Τοῦτο 
γὰρ pot, » φησὶν, « ἐκ πολλοῦ χαὶ ἐφετὸν xal προσδό- 
χιμον.» ᾿Αλλ’ ὁ συμπαθὴς ἐκεῖνος ἀνήρ καὶ αὐτό- 
χρῆμα ἐλεήμων, ὡς μόνον ἴδοι τὰς τιμίας ἐχείνας 


σάρχας γυμνὰς, ἃς χαὶ χρόνος χαὶ νηστεία ἐσχάτως 
ἐξέτηξεν, ἐχλάσθη ὅλως χαὶ τὴν ψυχὴν ἔπαθε, μηδὲ 
προσσχεῖν ὅλως μηδὲ ψαῦσαι ταύταις τὸ χαθόλον τολ- 


D μήσας, πολλοῦ yt xal δὴ χερσὶν αἰχίσαι ἣ μαστιξιν. 


Οθεν χαὲ σοφόν τι ἐν ἑαυτῶ βουλευσάμενος, ὡς ἂν 
χαὶ τὸ παρὰ βασιλέως δόξῃ ἀφοσιοῦν χαὶ τούς συνὸν- 
τας λάθοι, ὡς τετυφὼς εἴη τὸν ἅγιον, προθάτον δορὰν 
ἐνεγχὼν χαὶ ταύτην ἐπὶ τῶν ὥμων θεὶς τοῦ ἀνδρὸς, 
χατὰ ἐχείνης, ὡς εἶχε, τὴν τῶν μαστίγων ποιεῖται 
καταφορὰν, τὸ μόνος χαταλειφθῆναι μετὰ μόνου προ- 
οἰχονομησάμενος διὰ τὴν περὶ τὸν ἄνδρα, φῃσὶν, 
αἰδὼ χαὶ τὴν τῶν σαρχῶν ἐκτηξιν. Ἵνα δὲ x«i ῥανέ- 
δας ὑποδειχνύειν ἔχῃ τοῦ ἀπο τῶν πληθῶν αἵματος, 
αὑτὸς ἐχεῖνος, ὦ γνώμης εὐγνώμονος, τὸν οἰχεῖον 
αἱμάσσει βραχίονα σιδϑηρίῳ ἐχχεντήσας, χαὶ τὸ ἐχεῖ- 
θεν ῥεῦσαν τὴν μάστιγα ἐπιθάψας, οὕτω ταύτην 
ἐξελθὼν δείχνυσι σαρχὶ φοινιχθεῖσαν χαὶ αἴματι, 
αὐτὸς δῆθεν ἀσθμαινων χαὶ ὑποχρινόμενος τὸν χατώ- 
χοπον, x«i εὐλογηθείς παρὰ τοῦ ὁσίον ὁ θεοφιλὴς 
οὗτος, χαὶ εὐχαῖς ταῖς αὐτοῦ προπεμφθεὶς ὁδοῦ 
εἴχετο, μισθὸν οὕτως ὑπερφνᾶ χκαλλίστον ἔργου δεξά- 
μενος. Αἴ. 


1095 GEORGII ACROPOLIT.E i0 


esse poterat, effluxisset, Spartenus velocius ad A ὅδοις τάχα τὸν Καμπανὸν ἐτάξων ἀποχαλύψαι : 
Demetrium pervolat, et infit, « Rem tibisacramento χρύφια. ᾿Ασχὸς δὲ ἦν, οὐ Kapmavóg, Ó τυπτόμξη 
corroboro per tuum et nostrum omnium dominum Ἐπεὶ di ἡ ἀρχοῦσα ópa παρύει χαὶ (P. 43] & 
Demetrium Thessalonices curateorem ac mode- ἐτασμὸν δεδυνημένη ποιήσασθαι χαὲ ἔχπυστον θεὸ 
ratorem, » quo sane sacramento apud Thessaloni- χαὶ τὸ ἐν μυχοῖς βαθυτάτοις ἐγκείμενον pin 
censes nil solemnius, nil sanctius excogitari potuit, ὡς εἶχε ποδῶν ὁ Σπαρτηνὸς ἀφίχετο πρὸς τὸν Ax 
« non alius aSparteno Campanus est, qui teque ac τριον, xaí οἵ φησι" « Δέσποτα, ὄρχω σε πιστώσῳ' 
Spartenus, quo nullum inter mortales reliquos tui πρᾶγμα. Mà τὸν σὸν x«l ἡμῶν ἁπάντων δεσπεη 
studiosiorem cognoscis, in te animo affecius est. » δημήτριον, τὸν χηδεμόνα τῆς Θεσσαλονέχγ: m 
Sic Spartenus scelus alias detegendum provide πολιοῦχον (94) » (οὗτός δὲ ὁ ὄρχος παρὰ Θεσσελιη 
exhausit et questioni finem fecit. lgitur imperator χεῦσι πλέον τῶν ἄλλων ὄρχων ἰσχύει), « roin 
Joannesuna cum milite primo diluculo Thessaloni- ἐστιν ὁ Καμπανὸς ὁποῖός ἐστιν ὁ Σπαρτχνό;, mi 
cam appellit, ibique castra ponit: nam obsidione οὕτως διάκειται περὶ σὲ χαθάπερ δὴ x«i ὁ Imm. 
eam cingere, cuu ad obsidendum necessaria mini- B νὸς, ὃν ἀνθρώπων ἁπάντων πλέον σε φιλοῦντα u- 
me suppeterent, non poterat. Caduceatoribus porro ἐγνωχας. » Οὕτως ὁ Σπαρτηνὸς τὴν μέλλουσαν ψυ 
Demetrium, ut ipse juratus 8&9) imperatori fuerat, ραθῶναι ῥᾳδιουργίαν οἰχονομιχῶς διεσχέδασειν. 1 
ad se accersit, emporiumque poscebat extra Thes- μὲν οὖν βασιλεὺς Ἰωάννης ἀπάρας τὰ στρατεύπαι 
salonicam, in quo milites, quie sibi usuiessent, ἐπὶ τὴν Θεσσαλονίχην ἐξ ὀρθοῦ χωρεῖ, χαὶ m 
pretio coemerent. llle a consultorum insidiis sibi ταύτην ἐστρατοπεδεύσατο. Πολιορχῆσαε μὲν γὰρ καὶ 
non preecavens, dictis eorum obsecundans, nihilex ἦν αὐτῷ (οὐ γὰρ ἀρχούσας εἶχε τὰς ἐπὶ τούτεῤ 

his que imperator indixeratexsecutus est. Paucis- νάμεις 5), πρεσδείας δὲ ἐποίει, χαὶ ἐξύτει GS 
simospostdies parva militum manus apud pusillam πρὸς αὐτὸν τὸν Δημήτριον, χαθὼς  $v ὠμοσμίνο 
urbis portam et mare spectantem adsidens,custo- αὐτῷ, ἔτι δὲ ποιῆσαι χαὶ ἀγορὰν ἔξω τῶς πόλευ 
diensque ne quis ex urbe ex improviso irrepens Θεσσαλονίχης, ὡς ἂν ἔχοιεν ὠνεῖσθαι τὰ χρειώσν 7 
militem lederet, oborto inde clamore portam ab στρατεύματα. 'O δὲ τοῖς ἐπιδούλοις συμόούλοε: 
iis qui intus erant apertam fuisse, clamorem in- χρώμενος οὐδέν τι τῶν τοιούτων ποεῆσαι παριχω 
sequitur, et universus exercitus post eam armatus ρεῖτο. Πάνυ δὲ ὀλέγων ἡμερῶν παραδραμουσῶν ὃλι 
cumimperatoreconfestim Thessalonicam ingressus ^ you τινὸς στρατεύματος πλησίον ἱσταμένου τὶ 
omnia occupant. Imperator in porta urbis que in C μιχρᾶς πύλης τῆς παρὰ τῇ θαλάσσῃ [xot £mowm 


orientem vergit, stetit. Aderat et Demetrii soror 
Irene, Bulgarorum Asani uxor, supplex, genibus 
nixa et lacrymabunda, exorans ne frater oculis 
obcemecaretur. Demetrius in arcem prius sese rece- 
perat. Soror, spondente ac jurejurando promittente 
imperatore oculos eum non amissurum, fratrem 
adolescentis etatem maturam admodum pre se 
ferentem, sed adhuc imberbem, forma et specie 
egregium, ad imperatorem detulit. Eam honore 
ornavit imperator: ut enim illa equo descendit, 
imperator etiam a proprio vehiculo exsiliens, pedes 
90 cum ea stetit. Thessalonica hac ratione sub 
imperatoris Joannis ditione facta est imo potius 
sub tutela Romanorum acquievit : illius etenim 
domini Romanis contraria sentiebant. 


ξομένης 1*] διὰ τὸ μὴ ἀπροόπτως ἐξελθεῖν τινας τὸ 
τῆς πόλεως xaí τινας λυμαίνεσθαι τῶν ἔχ τοῦ στρα 
τοῦ, ἐξαπίνης ix ταύτης ἐγεγόνει βοὴ ὡς ἄνοιχται! 
πύλῃ παρὰ τινος τῶν ἐντὸς, χαὶ τῇ βοῇ συνείπετο i 
παραφυλάττουσα δύναμις, χαὶ σύμπαν δὲ τὸ ck 
τευμα ὁπλισθὲν μετὰ τοῦ χρατοῦντος ἐφοέτα. Καὶ ἡ 
ἀχαρεῖ πάντας εἶχεν ἡ Θεσσαλονίκχη τοὺς τοὺ Den 
λέως ἐντός. Ὃ δὲ βασιλεὺς ἔστη παρὰ cb» sp 
ἀνατολὰς βλέπουσαν πύλην τῆς πόλεως, καὶ iW 
Δημητρίου ἀδελφὴ Εἰρήνη, à τοῦ Βουλγάρων i5 
γαμετὴ, γονυπετοῦσα x«i ποτνιωμένῃ μὲὴ me 

τὸν ἀδελφὸν αὐτῆς τῶν ὀφθαλμῶν στέρησο. Ὁ δι 

Δημήτριος ἔφθη εἰς τὴν ἀχρόπολεν ἀναδὰς. "erp 
δὲ ἐνωμότους πρὸς τοῦ βασιλέως λαδοῦσὰ ὡς git 
ἀπολέσει οὗτος τοὺς ὀφθαλμοὺς 1^, ἀπῴει τι rus 


τὸν ἀδελφον xai πρὸς τὸν βασιλέα τοῦτον ἐξήγαγεν - ἦν δὲ φέρων οὗτος τὴν ἡλικίαν τοῦ μεέρακος, Tp 
ἐχῶς εἰς αὐτὴν παραγγείλας xxl μήπω χνοάξων τὸ γένειον, ὡραῖος δὲ τὸ εἶδος xai τὴν uiv. ἘΤετίρμτι 
δὲ ταύτην ὁ βασιλεύς * 15 ὡς γὰρ ἀπέδηὴ αὐτὴ τοῦ ἵππον, τηνικαῦτα χαὶ ὁ βασιλεὺς τοῦ οἐχκεέου ὁ χήν" 
τος ἀποδὰς πεζὸς ἕἔστηχε σὺν αὐτῇ 11, Ἠ μὲν οὖν πόλις Θεσσαλονίχη οὕτως ὑπὸ τὸν βᾳσίλέα yi 
᾿Ιωάννην, μᾶλλον δὲ ὑπὸ ᾽Ρωμαίους * οἱ γὰρ αὐτὴν χρατοῦντες ἐναντιόφρονες Ῥωμαίοις ἐτέλουν 18, 


18 οὐ — δυνάμεις om. D. 


1 χαὶ ἱπονομαξομένης om. 
ela ἐχείνης σχηματιζόμενος τὴν ταπείνωσιν. ! 


1δ ὡς — ὀφθαλμούς om.D. 86 δηίο ὡς “ρ- 7: 
τοῦ οἰκείον --- αὐτῇ Om. 


18. μᾶλλον — ἐτέλουν on. 


Theodori Dousze et Leonis Allatii nota. 


γὴν ; πῶς πο σοὶ πολιούχῳ ἡ ἐχθροῖς ἄθδατος, ἀφ᾽ 9 
χρόνου ταύτην ἥλιος ἐθεάσατο, τοσούτων χαχῶν VW 
πεῖραν ἐγένετο ; πῶς τῆς τῶν δυσσεδούντων ὀφρύο: 
ἠνέσχου χατορχονυμένης τῆς ἱερᾶς προστασίας ; πῶϊ 
ὑπέμεινας ταῦτα καὶ διεχαρτέρησας ; ALL. - - 


(91) Quomodo S. Demetrius sit Thessalonica χη- 
δεμὼν et πελιὸοῦχος, inter alios pluribus explicuit 
Joannes Stauracius de miraculis S. Demetrii. Et 
Nicolaus patriarcha monodia de excidia Thessalo- 
nicensi : Ποῦ μοι, Δημέτρις μάρτυς, ἣ ἀέττητος 
συμμαχία ; πῶς τὴν σὴν πόλιν ὑπερεῖδες πορθουμέ- 


ANNALES. 
Ὀλίγας 19 δὲ πάνυ ἡμέρας ἐν τῇ Θεσσαλο- A 


ροσχαοτερήσας [P. 46] ὁ βασιλεὺς (χατήπειγε 
τὸν ὁ τοῦ χειμῶνος χαιρός * Δεχέδριος γὰρ 
γε μὴν), ἀφεὶς ἐν αὐτῇ τὸν μέγαν δομέστι- 
ν Κομνηνὸν ᾿Ανδρόνικον τὸν Παλαιολόγόν, οὗ 
ις ἐμνήσθημεν, τὰ πρῶτα φέροντα τῶν ἐν 
γίαις τεταγμένων, ἄνδρα συνετώτατον — xai 
τον x«i εὖ εἰδότα xoi μάχην ὁπλέσαι xei 
"ναι λαὸν xci ἐν πολεμιχοῖς x«i εἰρηνικοῖς τοῖς 
, νικητὴς ἐπανέζευξεν εἰς τὴν ἕω, θαυμαζό- 
!0 ὑπὸ πάντων καὶ χλεϊξόμενος τῆς ταχινῆς 
xi μεγίστης νίχης, οὐχ ὑπὸ τῶν οἰχείων μόνον, 
«i ὑπὸ τῶν ἀλλοτρίων - ὑπὲρ φυσιχὴν γὰρ 
δοξε τὸ χατόρθωμα καὶ τῶν τροπαίων τὸ ἀλλ- 
λον, χαὶ Θεοῦ μᾶλλον προνοίᾳ ἣ στρατηγιχαῖς 
tg ταυτὶ διαπράξασθαι. Καταλέλοιπε δὲ καὶ εἴς 
Μελενίκου xai τὴν τῶν Σεῤῥῶν xai τῶν περὶ 
φυλαχὴν τὸν τοῦ εἰρημένον μεγά)ον δομεστί- 
οῶτον υἱὸν τὸν Κομνηνὸν Μιχαὴλ, ὃν μετὰ 
|g τινὰς ἣ τῶν Ῥωμαέων βασιλεία πεπλοντη- 
εὐτυχίαν (92) ταύτης x«l εὐδοξέαν, ἄλλον τε 
γῦ ἐπαφῆχεν εἰς ἀσφάλειαν τῶν χωρῶν τε xai 
, ἐπάνω δὲ πάντων τὸν μέγαν δομέστιχον, ὡς 
ἔχοιντο πάντες αὐτῷ καὶ τοῖς ὑπ᾽ αὐτοῦ λεγο- 
τε χκαί πραττομένοις, Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς 
τῆς ἕω μέρη διαπεράσας διῆγε 31, xai τὸν 
piov, ὃν τῆς Θεσσαλονιχέων ἀρχῆς χαθεῖλεν, 
φρουρίῳ χαθειρξας τῶν Λεντιανῶν ἐτήρει 32, 
μέγας δομέστιχος ολίγον ἐπιδιούς χρόνον xai 
δίοπρέψας ἐν τῇ τούτου ἀρχῇ, νοσήσας καὶ 
püx« ἀποχαρεὶς τὸ βιοῦν ἐξεμέτρησεν. ᾽Απε- 
15 δὲ ἀντ᾽ αὐτοῦ Θεόδωρος ὁ Φιλῆς ἀντ᾽ αὐτοῦ 
ν τὰ τῆς ἀρχῆς 3*. Ἐπεὶ δὲ ὑπὸ τὸν βασιλέα 
εἰ Θεσσαλονίχη x«i Βέῤῥοια, τὰ ἐχεῖθεν αὐ- 
χὶ πρὸς δυσμὰς ἀπὸ τοῦ Πλαταμῶνος ἀρχό- 
πὸ τὸν δεσπότην Μιχαὴλ ἐτέλουν, ἔτι τε τὰ 
[ελαγονίαν x«i ᾿Αχρίδα χαὶ Πρέλαπον. Τοὺς δὲ 
οὺς χαὶ Σταρίδολα Στρόθον τε x«i τὰ περὶ 
ὁ τοῦ Δημητρίου πατὴρ, τοῦ Μιχαὴλ δὲ θεῖος 
γδλος χατεῖχε Θεόδωρος 15. 
. 'O μέν οὖν βασιλεὺς ἐν τοῖς τοῦ Νυμφαίου 
ξιμάσας, ἦρος φανέντος, ὥσπερ εἰώθει, ἐξύει 
^, ἐχεχειρίαν (05). δὲ ἐξ ἁπάντων ἔχως τοῖς 
ἄξουσι ἄστεσι τῆς Ἀωνσταντίνου χαὶ παρὰ 
ων χεχρατημένοις 36, τῇ Ἰζουρουλῷ φημι xai 
ἰξύῃ, ἐπιθέσθαι τεθέληχεν - ἑώρα 11 χαὶ γὰρ 


1098 


43 Nec multum Thessalonice commoratus im- 
perator hiberna nam que tempestate Decembre 
mense exhorrescente pellebatur), in ea magnum 
domesticum Comnenum Andronicum Palceologum, 
cujus sepius meminimus, inter viros militia celebres 
primas ferente, prudentissimum et quam maxime 
mansuetum, aciei instruendee et digerendi militem 
optime gnarum, et belli pacisque artibus clarum, 
relinquens, victor triumphans in Orientem reversus 
est, ab omnibuslaudibus encomiisque ob celerem 
ac maximam victoriam, non a suis modo, sed ex- 
ternis etiam, condecoratus. Supra enim nature 
captum facinus ettropeeorum erebritas divina potius 
providentia quam militaribus artibus patrata fuisse 
visa sunt. Preterea Melenicum Serras ao loca 
adjacentia in fidem ao clientelam — Michaelis 
Comneni, dicti magni domestici primi filii, quem 
post annos non multos Romanorum imperium non 
sine et fortunarum et glorie incremento sui admi- 
nistratorem agnovit, contulit. Nec non arcibus 
tuendis ac defendendis urbibus alium atque alium 
imposuit, quibus 91 magnum domesticum,utillius 
imperia eque ac subditi capesserent, precepta 
sarta tecta haberent, rebus gerendis obsecunda- 
rent, prefecit. Ergo imperatoregressus in Oriente 
degebat.Demetrium a Thessalonicensium dominatu 
exturbatum et in arce Lentiana occlusum in custo- 
diam misit. Magnus interim domesticus non diu 
vita protracta, sed qui non sine nominis et glorice 
fama in administratione se gesserat,in morbum 
incidens capilhs detonsis vitam finiit ; in cujus 
locum suffectus est Theodorus Philes, qui loco 
illius imperium regeret, Subacta Thessalonica ac 
Berrca, que inde extendebantur loca ad occasum 
ab usque Platamone,et quecunquead Pelagoniam, 
Achridam et Prilapum attinebant, sub Michaele 
despota erant, Bodeni, Staridola, Strobus etcirca 
ea loca sub Demetrii fratre. Michaelem patruus 
Angelus Theodorus penes se habebat. 


47. Imperator cum  Nymphei hibernasset, 
ineunte vere, suo more faciens, inde egressus, cum 
undique pacte induti; cessationem belli fecissent, 
proxima Cpolioppida eta Latinis possessa, Tzu- 
rulum scilicet et Bizyam, bello aggredi instituit : 
nam collapsas Latinorum vires animadverterat. 


τὰ τῶν Λατίνων ἡἠσθενημένα. Διαπεραιωθεὶς D Quare tranato Hellesponto apud Tzurulum primo 


τὸν Ἑλλήσποντον iv τῇ Τξουρουλῷ τὸ πρῶτον 
Ὁ, Ἣν δὲ ἐντὸς τοῦ ἄστεως ἡ τοῦ βασιλέως 


sedem locat. Erat eo in 94 oppido Eudocia soror 
uxorisimperatoris, quam sibi Aseldecae,itaimpera- 


Ολέγας usque ad τοῖς καιροῖς (lin. 10)]. 'O dt βασιλεὺς ἀφεὶς τὸν μέγαν δομέστιχον τὸν Παλαιολόγον D* 


τίχου νἱὸν Μιχαήλ τὸν Παλαιολ 


"μαζόμενος usque ad εὐδοξίαν (B 6)]. ἀφεὶς χαὶ εἰς Μελένικον xai Σέῤῥας χαὶ τὰ περὶ αὐτὰ τὸν τοῦ μεγάλου 
1i ἐπάν 13 
?P 


) νοσήσαντος x«i ἀποχαρέντος lox D. 3:1 ἀντ᾽ 


ιῆχε om. D. oóptt ἢ. 48 τοῦ δὲ μεγάλου δομε- 
-- é&pxüc om. D. 358 τοῦ Μιχ. --- Θεόδώρος om. D. 


rtp — χεχρατημένοις om. ἢ. 5371 ἑώρα usque ad ἀφίχετο (D 4)} χαὶ πρῶτον ἀφίκετο ἐν τῇ Τζουρουλῷ D. 


Theodori Dousse et Leonis Allatii nota. 


) Ἠεπλούτηχεν εἰς εὐτυχίαν. Hoc maxime 
obatum est ἃ Ge. Phranza, lib. 1, c. 5: Hoc 
me modo imperium ad Michaelem ez Pa- 


PATROL. GR. CXL. 


latologis imperatoribus primum pervenit, quod uti- 
ndàm in unquam pervenisset, ALL. 
(93) Ἐχεχειρίαν. Cf. Joannes Tzetzes, chil. 11, 


96 


1099 


GEORGII ΑΟΒΟΡΟΙΠΙΤΕ. 


trice Irene el genero et imperatore annuente, in Α γυναιχαϑέλφη Εὐδοχία, ἣν ὁ !9 ᾿Ασὲλ Δεχαὲ 


matrimonium conjunxerat. Aseldecae quippe im- 
peratoris invasione comperta non diu in oppido 
moratus, preesidiis loco firmato, profugerat, con- 
sortem suam Eudociam ibidem relinquens, ratus 
imperatorem propter propinquam cognationem 
oppidum neutiquam oppetiturum. "Verum ille 
hujusmodi rationibus posthabitis oppidum cinxit, 
tormenta admovit et machinas, quibus propugna- 
cula disjiceret, et post dies non multos occupavit. 
Uxoris sue sororem unico cum equo, quo vehi 
posset, Cpolim transmisit ; reliquos, qui in arcis 
custodia erant, pedites dimisit. Imo et Bizya oppi- 
dum incitato milite non multo post cepit domina- 
tuique suo subegit. 


ναῖχα ἠγάγετο τῆς ἀδωφῆς αὐτῆς βασιλέδος 
χαὶ τοῦ y«pÓpoU καὶ facOéec θελήματι. "C 
᾿Ασὰ) Δεχαὲ οὐχ ἐχαρτὲρησεν ἐν τῷ ἄστει 
τὴν γὰρ τοῦ βασιλέως ἐπεγνωχὼς ἔφοδον ἐχι 
ἐξήει, τὸν δὲ σύξυγον αὐτοῦ Εὐδοκέαν sioc 
ἄστει, φυλαχὴν ἱχανὴν συνεπιστήσας αὐτῷ 
γὰρ αὐτῷ ὡς διὰ τὴν αὐτοῦ γυναικαδέλφην 
βουληθείη ὁ βασιλεὺς πορθῆσαι τὸ ἄστυ 39, 
δὲ 80 τὰ πολλὰ παρορῶν τῶν τοιούτων πα 
τῷ ἄστει, χαὶ ἑλεπόλεις ἔστησε χαὶ pon x eig 
ταδλητιχὰὰ τῶν ἐπάλξεων, χαὶ διὰ μετρίω 
τῶν *! ἡμερῶν ἐχειρώσατο, χαὶ τὴν μὲν ὦ 
γυναιχκαδῆλφην εἰς τὴν Κωνσταντινούπολι 
στέιλεν, ἕνα ἵππον αὐτῇ δοὺς iv ἐποχῦται͵ 


δέ τοὺς εἰς φυλαχὴν τοῦ ἄστεως ὄντας πεζοὺς ἀπέλυσεν. ᾿Αλλὰ 99 xal τὸ τῆς Βιξζύης ἄστυ στρατιὰν xmi 
βραχέος χεχείρωχεν, xal συνήγαγε καὶ τοῦτο τῇ τούτου ἐπικρατείᾳ 95, 
48 Circa hec tempora Rhodi insule castrum a B μηΐ, Κατὰ τούς χαιροὺς 8δ τούτους ἑάλω 


Januensibus nocturno dolo occupatur. Prefectus 
enim Joannes Gabalas, Gesaris Leonis Gabale 
frater, post obitum fratris insulam cum imperio 
obtinens, una cum imperatore $3 circa Nicome- 
diam degente adversus incursantes e Cpoli Latinos 
processerat. Statim itaque imperatoris mandato 
joannes Cantacuzenus pincerna, eo tempore 
ducalem Thracesiorum principatum administrans, 
mittitur, in eamque ingressus cum paucis admo- 
dum copiis arma tnovat, oppidaque in ea Philere- 
mum ac Lietum occupat, et utut poterat, cum 
Januensibus confligebat. Cum vero justum ad opus 
exercitum imperator transportasset, illle prope 
castrum tentoriis collocatis Januenses, sed nullo 


damno, obsidebat: namque alimentis abundabant, (; 


tanquam, qui Rhodiorum domibus, bonis ad vitam 
sustinendam exuberantibus, expilatis necessaria 
sibi omnia ad vitam comparaverant. Cum eorum 
quoque uxoribus, nisi effeeta jam eetate aut specie 
indecora quepiam fuisset, quas oppido ejecerant, 
consuescebant. Et continua sane nec interrupta 
Cantacuzeni obsidione,benequeinstruetis machinis 
etopportunis dimicationibus. Rhodiense castrum 
sub ditione Romanorum 944 venisset, nisi quid 
tale obtigisset. Achaise et Peloponnesi princeps 


ἄστυ τῆς νήσον Ῥόδου ὑπὸ Γεννουέτῶν ww 
χλοπῇ. 'O γὰρ χρατῶν αὐτοῦ ᾿ἸΙωάννης i 
)&c (95), ὁ τοῦ Καίσαρος Λέοντος τοῦ Γαξαὶ 
φὸς, ὁ χαὶ μετὰ θάνατον τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοὺ 
cov δισπόζων, ἀκοδεδηομύκει μετὰ τοῦ βι 
κατὰ τῶων £) Κωνσταντινουπόλει ὡρμ μένων 

νων, περὶ τὰ μέρη Νιχομηϑείας διαίγοντος. 

οὖν βασιλιχῇ προσταγῇ στέλλεται ὃ ἐπὶ τοῦ 
σματος Ἰωάννης 0 Κανταχουζξηνὸς (οὗτος γὰρ 
τῷ τότε τὴν δουκιχὴν τῶν Θραχῃῳσέων ἄνεζε 
ἀρχὴν), x«l εἰσῆλθεν ἐντὸς τὸς νόσου μετὰ Ι 
τινῶν δυναμένων ὅπλα κινεῖν, χαὶ φθοίνει χα: 


τὰ ἐν αὐτῷ φρούρια, τά τε ἐπονομαζόμενα, 
pov x«i Aniróv τὸ ἕτερον. Ἐμάχετο οὖν ὡς eb 
νάμεως τοῖς Γεννουΐταις, Ἐπεὶ δὲ ἀξιόμαχοι 
τοῦ χρατοῦντος ἀπεστάλῃ τούτῳ στρατὸς, éyy 
τοῦ ἄστεως πηξάμενος τὰς σχηνὰς ἐπολεόρχε 
ἐντὸς Γεννουΐτας, οὐ κατέδλαπτε δὲ αὐτούς “1 
γὰρ ηὐπόρουν διαρχῶν. Τὰς γὰρ τῶν Ῥοδίων 
πλήρεις εὑρόντες τῶν ζωαρχῶν, οὐδενὸς τῶν 
καίων ἐσπάνιζον. Συνεχοιτάξοντο δὲ χαὶ ταῖς " 
γυναιξὶν, εἰ μή τινα ἔξωρον οὖσαν d» τὸ οἷν 
ἀγαθὴν ἀπήλασαν ἔξω. Καὶ τάχος μὲν $31 
Ῥόδου ἄστν ὑπὸ Ῥωμαίους ἐγένετο τῇ emq&' 
λιορχίᾷ τοῦ Κανταχουζηνοῦ x«t ταῖς εὐμεηχᾶνκι 


8 ἦν δὲ ἐχεῖσε ἡ τοῦ ’᾿Ασελδεχαὶ γυνὴ, ἀδελφὴ τῆς βασιλίδος Εἰοήνης, Εὐδοχία. ὁ — D. 39 ἐν — στὰ 


D. 9*9 íxstvo; δὲ] 
D. 88 ἀπέστειλε, xat τοὺς σὺν αὐτῇ 


D : Τότε xat τὸ ἄστυ ἰσχυρὸν Ῥόδον ἑάλω ὑπὸ Γενουϊτῶν χλοπῇ. Ὁ γὰρ 
βασιλέως περί Νιχομή 
στέλλεται ὁ ἐπέ τοῦ χεράσματος ᾿ἸἸωαννὴης ὁ Κανταχουζηνὸς τὴν Θραχησίων ἄξωσμδενος à 


Καίσαρος ἁδελφὸς ἀποδεδημήχει μετά τοῦ 
προστ 


xat εἰσῆλθε τήν εἰσῆλθε τὴν νῆσον, xat χατέσχε φρούριον ταύτης ὀνομαζόμενον Φιλέρημονς και 
Ελγὺς δὲ τοῦ ἄστεως πηξάμενος τὰ σχηνὰς ἑπο) ιόρχει τοὺς Γενονΐτας: Kat τάχος μὲν 


ὁ δὲ βασιλεὺς D. omissis τὰ --- τοιούτων, 
ἀλλὰ — D. ὃ) καὶ --- ἐπιχρατείᾳ om. ἢ. 55 Caput 48 talep! 


33 ἐχειρώσατο τοῦτο xac τὸν ! 


χρατῶν αὐτὸ Ἰωάνῃς ὁ Γᾶαδαλαι 
«xv. διάγοντος. Εὐθύς οὖν βα 


ipt y evo Γωνν 


ἂν τὸ τῆς 


Ῥωμαίων ἐγένετο. Εἰ μὴ ὁ τῆς ᾿Αχαΐας xat Πέλοπος πρίγγιψ Βαλδουῖνος εἰς Συρίαν ἐπάγων συ 


ὁπλίτας εἶχεν ἱπποτας χἀχεῖθει διιὼν συνθήχας μετὰ Γενουϊτῶν ἔποίησε xot ἀφῆχεν αὐτοῖς ἄνχοας ἔχατὸν, ἱ 
Ῥωμαίους ἔπεισεν ὑποχωρήσαι εἰς τὸ Φιλέρημον. ᾿Εξήρχοντο οὖν oi τοῦ πρίάγιπος ἱππεῖς, καὶ τὸν 
ὥληΐζοντο, χαι σπάνιν τῶν ἀναγχαίων Ῥωμαίοις ἐποίουν. 'O μὲν οὖν βασιλεὺς ᾿Ἰωήννης τὸ Νύμφαιφ! 
λαθὼν, xat στόλον συσχευασάμενος xat τριαχοσίους ἱππεῖς, xxt δοὺς αὐτοῖς στρατηγὸν τὸν Κοντοστί! 
τὸν πρωτοσεδαστὸν Θεόδωρον ἐξαπέστειλον * οἱ τῇ νήσῳ ἐπιόντες και τοὺς Λατίνους ἔξω χαταλαδόντες ἄρην 1 
σπάθης ἔργον ἑποίησαν. Oi δὲ Γενουῖται παρέδωχαν τὸ ἄστυ xat αὐτοὶ πρὸς βασιλέα ἀφίκοντο. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


v. 58, de significatione hujus nominis. ALL. dice legendum ὁ Γλάδας, uti mox infra d 
(04) 'O Γαδαλᾶς. Repugnante licet scripto co- perscriptum est, Dos, , .... «5 - 


--— 0 7 
t^ o^ - 
---, .Ν -. .977 


ANNALES. 


ιχίαις, εἰ αἡ τι ξυνέθη τοιοῦτον, ᾿᾽Ως γὰρ 
dag xat Πιλοποννήσον πρίγληψ Βιλαρδουὶν 
γίαν ἀνήγετο, συμμαχίαν ἐπάγων τοῖς εἰς 
ιχομένοις Φράγχοις, χἀν ταῖς τριήρεσιν 
(τας εἶχεν ἱππότας, προσώχειλε δὲ τῇ 
ῳ, χαὶ συνθήχην μετὰ τῶν ἐν αὐτῇ Γεν- 
:οιἰήσατο, καὶ καταλέλοιπε παρ᾽ αὐτοῖς ἄν- 
εἴς xai ἀγαθοὺς ἱππεῖς πλείους τῶν ἔχα- 
τοὺς Ῥωμαίων ὑποχωρῆσαι τῆς πολιορχίας 
᾿ς χατηνάγχασε χαὶ dig τὴν Φιλέρημον 
Oi μὲν οὖν καταλελειμμένοι παρὰ τοῦ 
ἱππεῖς χαταλιμπάνοντες τοὺς πεζούς Γεν- 
οἱ τὸ ἄστυ ἐξήρχοντο, xai τὴν [P 48] πᾶ- 
ν ἐλήϊξον. Τὰ μὲν οὖν χρειώδη εαυτοῖς 
ντο, σπάνις δὲ τῶν ἀναγχαίων τοῖς 'Po- 
τούτου ξυνέθδη γίνεσθαι, ἐφ᾽ ῳ τυγχάνειν 
x«t ἕτερα ξύλα τοῖς Γεννονΐῖταις πειρᾶ- 
μὲν οὖν βασιλεὺς Ἰωάννης τὸ Νύμφαιον 
,, χαὶ στόλον συσχευασάμενος ἀξιόλογον ἕν 
i, ἱππαγωγούς (98) τε τριήρεις οἰκονομή- 
χρι καὶ τῶν τριαχοσίων ἵππων ἐπιφέρεσθαι 
τρατηγὸν αὐτοῖς ἀποτάξας τὸν Κοντοστέ- 
δωρον τὴν τοῦ πρωτοσιεδαστοῦ ἀξίαν διέ- 
| ὅπως μέλει τὰ τῆς μάχης χαταρτίσαι 
τάξαι, ποῦ τε x«i ὅτε, ἐγγράφως αὐτῷ 
ἐξαπέστειλεν, ἐπευξάμένος τούτω τε χαὶ 
τούτου τὰ λῳονα. Ὁ μὲν οὖν πρωτοσε- 
Ἰεόδωρος ταῖς τριήρεσιν ἀναχθεὶς xai εἰς 
ἀφιγμένος Ῥόδον, πάντα τε ὡς ὁ βασὰὶεὺς 
; διαταξάμενος, τοὺς Λατίνους χατετροπώ- 
γὰρ ληϊξομένοις ἐντνδόντες τοῖς Λατίνοις 
ϑασιλέως ἄρδην πάντας σπάθης ἔργον πε- 
τοῦ ἐπὶ τοῦ χεράσματος Ἰωάννου τοῦ Καν- 
᾿ ἐπισχηψαμένον μηδενὸς φεί- 
᾿ξ μὲν οὖν Φράγχοι ol ἱππεῖς βασιλικῇ εὖ- 
ὡς ἀπώλοντο, οἱ πεξοὶ δὲ Γεννουῖται ἐνα- 
"t τῶ ἄστει τῆς Ῥόδου κατεῖχον 


αὐτῶν 


Δ »"» 
αὐτο 


1102 


Vilarduinus in yriam contendens ad Francos, qui 
in ea erant, copias auxiliares trajiciebat, armotos 
que in triremibus etiam equites deportabat. Hic 
Rhodum appellens, cum Januensibus pactione 
inita, equites fortes aqtue ingeuuos centum et 
amplius illis concessit, qui Romano ab obsidione 
licet invitos dimovere et Phileremum repulerunt. 
Hi a principe equites relicti, pedites Januenses in 
castro secludentes, exsilientes rapinis omnia vasta- 
bant, sibique alimenta  subministrabant. Hinc 
Romani rerum inopia laborare,eoque potissimum 
quod dromonibus aliisque Januensium navigiis 
piraticis infestarentur. Sed Joannes imperator 
Nympheum pergens, Smyrne classe valida 
adornata et hippagogis triremibus ad trecentos 


p etiam transportandosequos aptissime compactis, 


ductorem classis Theodorum Contostephanum, 
protosebasti dignitate insignitum, — delectum, 
apprimeque quanam ratione aciem instruere ao 
componere, quo in loco et quando deberet, etiam 
scriptioneinstructum, dimittit, bona illisociisque ac 
fausta deprecatus. Protosebastus Theodorus trire- 
mibus in altum devectus et Rhodum veniens, et 
uti preeceperat imperator rebus dispositis, Latinos 
fugat, Romanis siquidem Latini omnia diripientes 
obviam facti ad internecionem cesi sunt, cum 
pincerna 95 Joannes Cantacuzenusid imperasset 
ut nemini parcerenl. Sic Franci equites sapient 
imperatoris consilio trucidati sunt. Januenses pedi* 
tes, qui in castro Rhodio remanserant, adversus 


(, QPPugnatores bellum illud defendebant. Cum 


deinceps pugnam diutius sustinere nequirent, 
pacto castrum dedidere Romanis, ipsi vero ad 
imperatorem accedentes, ut pactione firmatum 
fuerat, imperatorie mansuetudinis participes, 
effecti sunt.Sic rursum Rhodus insula in ditionem 
Romanorum venit. Et hec quidem ita peracta sunt. 


ιαχόμενοι. ᾿Επεὶ δὲ οὐ δυνάμεως εἶχον εἰς μαχρὸν ἀντέχειν, εἰς ξυμθάσεις ξυνῆλθον, καὶ παρέδωκαν μὲν 
οἷς Ῥωμαίοις, αὐτοὶ δὲ πρὸς τόν βασιλέα ἀφίχοντο xai xarà τὰς γεγοννίας τούτοις συνθήχας τῆς βασιλικῆς 
ἀπήλαυσαν. Καὶ οὕτω δὴ xai αὖθις ἣ νῆσος Ῥόδος ὑπὸ Ῥωμαίουν ἐγένετο. Καὶ ταῦτα μὲν ξνμδέδηχειν οὕτως. 
μὲν οὖν βασιλεὺς 86 ᾿Ιωάννης μετὰ τοῦ" 49 Porro Jonnnes imperator cum  despota 


) δὲ βασιλεὺς μετὰ τοῦ δεσπότου Μιχαὴλ συνθήχας ἐμοίῆσε xai εἰς χήδους χοινωνίαν συνῆλθε, τὸν υἱὸν 
, Νικηγόρον γαμθρὸν λαδὼν ἐπὶ τῇ τοῦ viov αὐτοῦ θυγατρὶ Μαρίᾳ, xai περὶ Πηγὰς τὴν μνηστείαν ποιεῖ 
ἧς παροιμίας χἀπὶ τῷ Μιχαὴλ ἐπαληθεῦον ἦν: στρεθλὸν ξυλον οὐδέποτ᾽ ὀρθὸν, xci Αἰθίοψ οὐκ οἶδε 
7αι. Εἴτα εἰς ἀποστασίαν ἐχώρησεν ὁ Μιχαήλ, τῷ θείῳ αὐτοῦ Θεοδώρῳ συμβούλου χρησάμεος. Ὃ γνοὺς 
ς διαπεραιοῦται τὸν Ἑλλήσποντον, xai χαταλαδὼν ἐν τοῖς Βοδηνοῖς ἐστρατοπεδέύσατο. ᾿Απέδρα δ᾽ 

ος Θεόδωρος. Εἰς δὲ πολιορχίαν Βοδηνῶν χαταστὰς τὸ ἄστυ παρεστήσατο. Καὶ ἐν λέμνῃ ᾿Οστροθν 

x; πέωπει τὸν Κομνηνὸν Αλέξιον Στρατηγόπουλον, Μιχαὴλ τὸν Παλαιολόγον, τὸν Μαχρηνὸν Ἰω- 
ν Τύραχννον Tovd iv, ἵνα ληΐξοιντο τὰ τοῦ Μιχαή) Ο δὲ βασιλεὺς ἐχεῖ σχηνῶν ἡθύμει ὅτι μὴ 
ἱργάσατο" Τὴν δὲ τῶν χρειωδῶν σπάνιν ἡμιόνοις χαὶ χαμήλοις ἐχ Βεῤῥοίας ἐθεράπενεν. " χε δ᾽ 
σφυξ ὁ ᾿᾿λαδᾶς Ἰωάννης ἐκ Καστοριας, καὶ συνεχῶς ὁ Πετραλίφας Θεοδωρος ὁ γυναιχάδελφος τοῦ 
ὃς ἐπεὶ π οσέλθοι τῷ βασιλεῖ, αἱ Δεαδόλεις $ τε μιχρὰ xal μεγάλη τοῦ βασιλέως ἐγένοντο. Καὶ ὃ 
νον Γουλάμος μετὰ στρατοῦ πρὸς Καστορίαν διάγων, σύξυγον ἔχων xci τὴν αὐτοῦ ἀνεψιὰν τῆς 
| Εἰρήνης πρωτεξαδέλφης αὐτῶς θυγατέρα, προσήει τῷ βασιλεῖ. Ὃ δὲ Μιχαὴλ ἐν στενῷ ὁρῶν τὰ 


ἐχεῖθεν 
ᾧ καραστρα- 


Theodori Dousse et Leonis Allatii note». 


τπαγωγούς Joannes Tzetzes chil. vi, v. 
idas: ἱππαγωγὸς γαῦς ἣ τοὺς ἵππους χαὶ 
ρᾶς ἄγουσα. Ἱππηγὸς dicelur ἃ Polybio. 
ῥῦμα, Ex hoc monstrum facit Sabellius 


"- 
^ — o» 
T^ s. 


Hippagenes, Ennead. IX, lib, v: Que habuit centum 

viginti arcilia; sic enim dicunt Veneti navigia ad 

convehendum equos, Graci Hippagones vocant. 
L. 


1103 


GEORGII ACROPOLITJE 


Michaele fceedus init, et affinitatis cognitione con- À δεσπότου (96) Μιχαὴλ συνθήχας τε πεποέηχε x 


jungitur. Namque Michaelis filio Nicephoro filii sui 
imperatoris Theodori filiam Mariam matrimonio 
copulat uxorque illius Theodora Nicephorum una 
secum in Orientem asportat, et circa Pegarum loca 
imperatorem degentem alloquitur. Sic filiorum 
sponsalia constituta sunt. Dein Theodora cum 
filio, non sine debitis humanitatis officiis ab im- 
peratore $6 utrique exhibitis, ad maritum Michae- 
lemdomumrevertitur. Attamen proverbio vulgatum 
in Michaelem quoque nec incompte locum habere 
compertum est:lignum curvum numquam rectum, 
nec JEthiops albescere scit; quippe ab imperatore, 
consilio patruisui Angeli Theodori usus, defecit. 
Quod cum intellexisset imperator, et eorum con- 


spirationemi rescivisset, sibique post Cpolim captam B 


nullos alios preester hos adversariosinfensos existi- 
maret, et pace Musulmanica frueretur, e conatus 
Bulgarorum quiescerent, pro dignitate rei, et ut 
ita dicam, apparatu regio, militiis omnibus uti par 
erat compositis Hellespontum transit, secum ple- 
risque militum ducibus conductis. Inter eos ac- 
censebantur Nicephorus  Tarchaniota mense 
prefectus et vices magni domestici gerens, cujus 
moribus imperator, sibi amore conjunctissimum 
judicans, acquiescebat, vir in exercendis militie 
numeris, ut experimento postea deprensum est, 
pretantissimus. llle se Thessalonicam contulit, 
9" inde collatis signis apud Bodenos castra 
locavit. Verum Angelus Theodorus Bodenis prius 


emergens nepotem suum Michaelem despotam C 


adit. Imperator nihilominus obsidione cingit 
Bodenos, nec multum post tempus castrum in 
ditionem recipit. Hinc abscedens in loco quodam 
Ostrobi lacui proximo tabernacula figit, indeque 
duces militum Alexium Strategopulum, Michaelem 
Paleologum magni domestici filium, Joannem 
Macrenum, Gudelem tyrannum. aliosque in Mi- 
chaelis despote loca subjecta mittit, ut fortunas 
uniuscujusque diriperent, etsicubi exercitum illius 
offenderent, pugnaineum inveherentur, et si sese 
Offerret occasio, arcem etiam expugnarent. Sic 
illi exhauriebant omnia ac depopulabantur et ante 
imperatoris tentorium deferebant. Imperator in 
Ostrobi locis remanserat, affligebaturque animos, 
quod nihil dignum ipse exspectatione hominum 
peregisset. Neque minus exercitus egre ferebat, 
quippe tempestale hiberna discruciatus magis ac 
magis necessariorum inopia laborabat. Imperator 
incommodo providit: mulis etenim camelisque 
Berrcea necessaria convehebantur. Sic imperatori 
&ffecto preeter exspectationem Castoria transfuga 
Gravas occurrit, et non multo post Theodorus 


L] , 4 ᾿ 43 4 , 3 ἢ 
περὶ αὐτὸν πρεσδείαν πρὸς τὸν βασιλέα ἐστείλατο, x«i 


Βελεσὸν x«i τὸ ἐν τῷ ᾿Αλύάνῳ φρούριον τὰς Κρόας. Καὶ προέδησαν παρὰ τοῦ 
xal δεσπότην τὸν αὐτοῦ υἱὸν τιμήσας ὁ βασιλεὺς διὰ τὴν ἐγγόνην. 'O δὲ 


D 


χήδους χοινωνέαν συνῆλθε" τὸν γὰρ τοῦ Μιχαὴ 
Νιχηφόρον ἐπὶ τῇ θυγατρὶ τοῦ νἱοῦ αὐτοῦ fe 
Θεοδώρου τῇ Μαρίᾳ γαμθρὸν ἠγάγετο. Καὶ à 

γαμετὴ Θεοδώρα τὸν Νιχηφόρον μεθ᾽ ἑαυτῇ 
δοῦσα εἰς τὴν ἕω διαπεραιοῦται, καὶ περὶ τὸ 
τῶν Πηγῶν τῷ βασιλεῖ διώγοντι ἐντυγχάνει, 

τῶν παίδων μνηστεία γεγένηται. Καὶ ὃ 68 
αὖθις τὸν αὐτῆ; νἱὸν λαδοῦσα οἴχαδε Unt) 
παρὰ τὸν αὐτῆς σύξυγον Μιχαὴλ, προσηχόντε 
λοφρονηθέντες παρὰ τοῦ βασ)έως. ᾿Αλλὰ τὲ 
παροιμίας χἀπὶ τῷ Μιχαὴλ ἐπαληθεύειν ip 
στρεθλὸν ξύλον οὕποτ᾽ ὀρθὸν, x«i ὁ Αἰθέοψ wx 
λευχαίνεσθαι. Eig ἀποστασίαν γὰρ τοῦ ὧι 
ἐφώρμησε, συμθούλῳ περὶ τὴν σκῆψιν τὼ θεὶ 
τοῦ τῶ ᾿Αγγέλῳ Θεοδώρῳ χρησάμενος. Ὃ e 
σιλεὺς Ἰωάννης ταῦτα γνοὺς xxl τὴν αὐτῶν 

μοσίαν μεμαθηχὼς, οὐχ ἄλλους οἰόμενος iw 
εἶναι μετὰ τῆς Κωνσταντίνου ἅλωσιν ἀλλ᾽ $ τὰ 
ἐπειδὴ χαὶ ἐχεχειρίαν ἦγεν ἀπὸ τοῦ 

Μουσουλμάνων, ἠρέμουν [P. 40] δὲ χαὶ cài 
Βουλγάρων, ἀξιομάχως χαὶ ὡς εἰπεῖν Bas 
παρασχευασάμενος, x«i τὰς δυνάμεις ἁπάσα 
ἔδει συντάξας διαπεραιοῦται τὸν Ἑλλύῴσποντον, 
λοὺς μὲν χαὶ ἄλλους ἔχων στῥατυηγοὺς, τὸν di 
χανειώτην Νιχηφόρον τὸν ἐπὶ τῆς τραπίζης ὁ 
οἷον τὰ τοῦ μεγάλον δομεστέκον διεχπληρο 
ῬΕπανεπαύετο δὲ τοῖς αὐτοῦ ἤθεσι, χαὶ εὔνουν 
ἐλογίζετο χὰν ταῖς στρατηγίαις ὡς ἢ πεῖρα | 
τύρηχε, δεξιώτατον, Καταλαδὼν γοῦν τὴν Ou 
νίχην χαχεῖθεν τὰς δυνάμεις ἀπὰρας ἐν τοῖς 
voi; ἐστρατοπεδεύσατο. Ζέφθακχε δὲ ὁ "A 
Θεόδωρος ἐξ αὐτῶν ἀποδρᾶναι χαὶ εἰς τὸν ἀ 
αὐτοῦ τὸν δεσπότην Μιχαήλ ἀπελθεῖν. Ὃ pi 
βασιλεὺς εἷς πολιορκίαν τῶν Βοδηνῶν x«racc 
οὐ πολλῷ χρόνῳ τὸ τῶν Βοδηνῶν παρεστήσατο 

Κἀχεῖθεν ἀπάρας ἔν τινι τόπῳ τῦὸἴ τοῦ Ὃσι 
ἐγγίζοντι λίμνῃ ἐπήξατο τὰς σχηνάς. Καὶ & 
στέλλει στρατηγοὺς xarà τῶν χώρων τοῦ δισι 
Μιχαὴλ τό τε Στρατηγόπουλον ᾿Αλέξεον, c: 
λαιολόγον Μιχαήλ τὸν τοῦ μεγάλου δομεστάα "ὦ 
x«i τὸν Μαχρηνὸν Ἰωάννην, τὸν TÓpavym [vt 
καὶ ἑτέρους, ἵνα τε ληΐζοιντο τὰ πέριξ, καὶ τὸ 
τύχοιεν χαὶ στρατεύμανα αὐτοῦ, εἰς μάχεν χατ 
τοῦ χωρήσαιεν, καὶ εἴπερ εὐχέρειαν σ΄ χοῖξεν, χαὶ 
πορθήσαιεν. Καὶ οὕτως μὲν ἐχεῖνοε ἐποίουν, 
προῆγον τῆς τοῦ βασιλέως σχηνῆᾷς ἔμπροσθεν" 
βασιλεὺς προσεχαρτέρει τοῖς τοῦ Ὀστροδοῦ T 
καὶ ἐδαρνθύμει ἐφ᾽ ᾧ μὴ πέφθαχεν ἄξιὸν τι 
σασθαι. Ἠγανήχτει δὲ xci τὸ στράτευμα: $i 
γὰρ ἦν χειμέρίος, ἑσπάνιξον δὲ χαὶ τῶν χρίω 
᾿Αλλ᾽ ὁ βασιλεὺς τὸ τοιοῦτον τεθερέπευχε, 
Βεῤῥοίας γὰρ ἡμιονοίς χαὶ χαμήλοις τὰ χὰ 


ἀπέλνσε πρὸς τὸν βασιλέα ὁ Μιχαὴλ Πρῶλαποι 


βασιλέως ἔγγραφοι : 
βασιλεὺς ἐν Βοδηνοῖς παραχειμάσας 


μετρίον στρατεύματος ἀπῆλθεν εἰς ᾿Αχρίδας xoi εἰς Δεάδολιν xat Καστορίαν. 
Theodori Douse et Leonis Allatii note. 
(96) Μετὰ τοῦ δεσπότον, Exactius Gregoras, p. 47-49. ALL. -—-— 0 τὶ 


* 1105 


ANNALES. 


1106 


᾿διεχόμιζεν ἐν τῷ στρατοπέκῳ. Οὐτωσὶ δὲ διατεθει- À petraliphas, qui conduxerat filiam Demetrii Tor- 


μένου τοῦ βασιλέως παρ᾽ ἐλπίδας ἐπιφοιτᾷ τῷ βα- 
σιλεῖ πρόσφυξ ἀπὸ Καστορίας Γλαδᾶς, χαὶ συνεχῶς 
Ὁ Πεταλῖφας Θεόδωρος ἐπὶ θυγρατρὶ γαμθρὸς τοῦ 
- Τορνίχη Δημητρίου τοῦ Κομνηνοῦ, ὃς τὰ χοινὰ διέ- 
7 πὼν ἦν τῷ βασιλεῖ ᾿Ιωάννῃ, παρ᾽ αὐτοῦ πάνυ φιλού- 
| putvos xci τιμώμενος" ἀδελφὸν γὰρ αὐτὸν ἐν τοῖς 
Ν γράμμοσιν ἀπεχάλει: "ES ἀνθρώπων οὺν πρὸ χαιροῦ 
γέγονεν. Οἰχονόμος οὖν τῶν χοινῶν οὐχ Ὧν ἔν τιμῇ 
7 xat ὀφφικχίον ὀνόματι γνωριξόμενος, τοῖς τυχοῦσι δὲ 
s ἐχρᾶτο εἰς ὑπηρεσίαν ὁ βασιλεὺς καὶ γραμματιχοῖς 
7 ἀνωνύμοις, τῷ Μεσοποταμίτῃ Ἰωσὴψ χαὶ τῷ ἐξυ- 
7C πηρετήσαντι αὐτῷ Νιχηφόρῳ τῷ ᾿Αλυάττῃ, ἐν δὲ 
᾿ τοῖς ἐλλογιμωτέροις γράμμασι xoi ἀξίοις σπουδῆς 
rà Μαχρωτῷ Ἰωάννῃ χαὶ ἐμοί. 'O μὲν οὖν ῥηθεὶς 
Πετραλίφας τοῦ Μιχαὴλ γυναιχάδελφος Gv, ἐπεὶ 
* προσῶλθοι τῷ βασιλεῖ, πολλῆς [P. 50] εὐθυμίας αὐτόν 
τε τὸν βασιλέα xai τα στρατεύματα ἔπλησεν" εὐθὺς 
γὰρ ἡ Καστορία χαὶ ἡ περὶ αὐτὴν ἅπασα χώρα 
προσέῤῥύη τῷ βασιλεῖ, x«i αἱ Λεαδόλεις δὲ, ἢ τε 
 μιχρὰ xai μεγάλη, τοῦ βασιλέως ἐγένοντο. Καὶ ὁ 
ἀπὸ τοῦ ᾿Αλβθάνου ὁ Γουλώμος, ἐπεὶ πρὸς τὰ τῆς 
Καστορίας συνδιῆγε μετὰ τοῦ ἐξ ᾿Αλδανον στρατοῦ 
μέρη, σύξνγον ἔχων τῆς βασιλίδος Εἰρήνης αὐτανε- 
ψιὰς πρωτεξαδέλφης αὐτῆς θυγατέρα, λόγοις μειλι- 
χίοις χαὶ γράμμασιν ὑποσχέσεων τῶν ὑπὸ τοῦ βασι- 
λέως θελχθεὶς προσύει τῷ βασιλεῖ. Φιλοφρόνως γοῦν 
τοὺς τοιούτοῦς πάντας ὁ βασιλεύς δεξάμενος πρε- 


E 


πόντως ἐφιλοτιμήσατο' Ταῦτα γνοὺς Μιχαὴλ ὁ δε- C 


σπότής, καὶ ἐν στενῷ χομιδῇ βλέπων τὰ περὶ αὑτὸν 
τυγχάνοντα πράγματα, κατὰ ῥοῦν δὲ χωροῦντα τῷ 
βασιλεῖ, πρεσδείαν πρὸς τὸν βασιλέα ἐστεῖλατο διά 
τετοῦ μητροπολίτου Ναυπάχτου τοῦ Ξηροῦ χαὶ τοῦ 
ἐπ᾿ ἀδελφῇ yapÓpou αὐτοῦ τοῦ Μαλιασηνοῦ xal τοῦ 
Λαμπέτου, οὗ xai εἰς λόγους συνελθόντες τῷ βασιλεῖ 
ξυμθάσεις πεποίηνται. Καὶ ἀπέλυσε μὲν πρὸ τὸν 
βασιλέα ὁ Μιχαὴλ τὸ ἄστυ τὸν Πρίλαπον καὶ τὸν 
Βελεσὸν xai τὸ ἐν τῷ ᾿Αλδαάνῳ φρούριον τὰς Κρόας, 
χαὶ προέδησαν πρὸς τοῦ βασιλέως ἔγγραφοι ὄρχοι, 
χαὶ ἀπεστάλησαν πρὸς αὐτὸν καὶ πρέσδεις͵ ὅ τε Φι- 
λαδεδφίας Φωχᾶς x«i ὁ τῆς αὐλῆς πριμιχήρίος 
Ἰσαάκιος ὁ Δούχας, ὃν x«i Μούρτξουφλον ἀπεχά- 
λουν, χαὶ ὁ Ὑαλέας Μιχαὴλ χαὶ αὐτὸς ἐγώ. ᾿Απῤει- 
μὲν γοῦν πρὸς τὸν Μιχαὴλ, xal εὕρομεν τοῦτον ἐν 
τῇ Λαρίσσῃ, χαὶ πεπληρώχαμεν τὰς σπονδὰς, xal 
)αθδόντες τὸν υἱὸν αὐτοῦ Νιχηφόρον, ὃν χαὶ δεσπότην 
ὁ βασιλεὺς διὰ τὴν αὐτοῦ ἐγγόνην τετίμηχεν, ἀλλὰ 
μὴν χαὶ τὸν τοῦ Mixed) θεῖον τὸν ᾿Αγγελον Θεόδω- 
ρον δεσμώτην, πρὸς τὸν βασιλέα ἐπανεξεύξαμεν ἐν 
τοῖς Βοδηνοῖς σχηνούμενον: Καὶ οὕτω μὲν ἐγεγόνει 
ταῦτα, χαὶ εἰς τοιοῦτο τέλος χατηντήχει τὰ πρά- 
ἡμᾶτα, Παραχειμάσας οὖν (97) ἐν τοῖς Βοδηνοῖς 
βασιλεὺς ἧρος ὧρᾳ, ἐπεὶ xal τὴν ἀναστάσιμον ἑωρ- 
τάχει ἡμέραν, τὰ στρατόπεδα αὐτοῦ πον καταλελοι- 
πώς xai εἰς ἡγεμόνα αὐτῶν τάξας τὸν τε πρωτο- 
ὀεστιώριον ᾿Αλέξιον τὸν Ῥαοὺλ, γαμδοὸν ὄντα ἐπ᾽ 


nicii Comneni, cui summa rerum publicarum ab 
imperatore Joanne commissa fuerat, cum eum 
summopere et diligeret et inhonorehaberet : eum 
enim in litteris 98 fratrem vocabat. Hic multum 
ante hec tempora vita functus est ; ideoque nemo 
in ea dignitate atque officio, qui publica scilicet 
&administraret, agnoscebatur, sed imperator qui- 
buscunque et ut sors tulerat, grammaticisque 
minime notis, Josepho Mesopotamita illiusque 
administro Nicephoro Alyate, sed in spectabiliori- 
bus litteris studioque et diligentia dignis Joannis 
Macroti et meo ministerio utebatur. Petraliphas 
ergo, uxoris Michaelis frater, obviam imperatori. 
factus multo cum gaudio, ingenti etiam letitia 


B agminacumulavit. Statim enim Castoria ei cireum- 


jacentia loca imperatori se submisere. Deabolis 
item magna et parva in potestate illius venere. Et 
ex Albano Gulamus, una cum exercitu, quem 
Albano conduxerat, in Castorie partibus degens, 
Irene imperatricis nepti, consobrine illius filie, 
matrimonio copulatus, oratione placida et miti, 
nec non litteris ac promissis imperatoriis illectus, 
imperatori se dederat. Amice humaneque hos 
omnes exceptos imperator, uti par erat, muneribus 
etiam cumulavit. Certior de his factus Michael 
despota, cernens res suas in extrema fortuna 
laborare, imperatoris prospere cuncta ac secundo 
vento procedere, legatus ad imperatorem misit 
Xerum metropolitam Naupacti, Maliassenum sororis 
sue generum, et Lampetem, qui convenientes 
imperatorem fedus faciunt. Et Michael quidem 
imperatori castrum Prilapi etBelesum et in Albano 
oppidum 99 Croas dedidit. Feedus etiam per 
imperatorem jurejurando scriptis consignato firma - 
tum est; et ad eum missi legati Phocas Philadel- 
phiensis, lsaacius Ducas aule primicerius, quem et 
Murtzuphlum cognominabant, Michael Hyaleas et 
ego ipse ad Michaelcm accessimus Larissee com- 
morantem, et pacta complevimus. Et cum filium 
illius Nicephorum, quem propter suam neptem 
imperator despote munere decoraverat, accepis- 
semus, nec non Michaelis patruum Angelum 
Theodorum vinculis alligatum : ad imperatorem 
apud Bodenos degenten remigravimus, Et hec ita 
peracta sunt. talemque finem res habuere. Cum 
Bodenis imperator hiemasset, vere, resurrectionis 
diebus festis celebratis, exercitibus ibidem relictis, 
et ductoribus eorum protovestiario Alexio, Raulo 
neptis marito et Comneno Michaele Paleologo 
constitutis,cum parvo agmine ad urbes jam recens, 
Romano imperio additas revisendas iter ingreditur 
et primum Achridam petit, inde Deabolim profici- 
scitur, ex qua Castoriam pervenit, et autumno 
agminibus compositis viam ad Orientem me- 
ditatur. 


Theodori Douse οἱ Leonis Allatii nota. 


(97) Παραχειμάσας ovv. Gregoras, p. 49, ait reditum parasse, quod ibi nollet hibernare. 


1107 


GEORGII ACROPOLIT.E i 


ἀδελφόπαιδι τοῦ βασιλέως, καὶ τὸν Κομνηνὸν Μιχαὴλ τὸν Παλαιολόγον, πετὰ μετρίον στρατεύματος εἰς θέαν : 
προσφάτως ἐπιγεγενημένων τούτῳ χώρων ἀφίχετο. Καὶ ἀπῆλθε μὲν εἰς ᾿Αχρίδα, ἐπιδεδημήχει δὲ ἐς Δεάδολεν xia 
θεν εἰς Καστορίαν. Καὶ τῇ ὀπώρας pa συσχενασάμενος τὰ στρατεύματα τῆς εἰς ἔω φερούσης ἐφήψατο. 


δ0.Ηϊηο Thessalonicam prectergressusemensusque Α 


Bisaltiam apud Philippos nonleviex causa,ut sibi vi- 
debatur,castra metatus est. Nam e Melenieo Nicolaus 
Manclavites imperatori adhuc apud Bodenos com- 
moranti 1 QQ MichaelemPaleologum,dicti magni- 
dmestici filium, accusavtt: sed cumtalium perscru- 
tatio,dum educendiexercitus pugneque conferende 
tempnsinstaret, minime opportnna videretur,inop- 
portunius tempus rem visumestimperatori differre 
Tunc itaque de iis questionem habendam censuit. 
Qnare senatum continuo eonvocat, judices decer- 


81 D. Καί παραμείψας Θεσσαλονίκην, και Βισαλτίαν εἰς Φιλίππους ἐπήξατο τὴν σχηνήν. Ὁ 


v. Παραμείψας 51 οὖν τὴν Θεσσαλονέχῳον καὶ 1 
Βισαλτίαν διαδὰς ἐς Φιλίππους ἐπήξατο (98) : 
σχηνὴν λόγου πέρι, ὡς ἐδόχει τούτῳ, οὐχὶ σμιχᾳ 
Ὁ γὰρ ix τοῦ Μελενέχου Μαγχλαδίτης Νικόλαος (I 
χατεῖπε πρός τὸν βασιλέα (1) τοῦ Παλαιολόγου M 
χαὴλ [P. 54] τοῦ προῤῥηθέντος νέοῦ τοῦ pré 
δομεστίχον, ὅτε ἦν ἐν τοῖς Βοδηνοῖςς. "Erst δὲ οὐχὶ 
χαιρὸς τοιούτων πραγμάτων ἐρεύνης, ᾿Αλλ’ 'sw 
τείας x«l μάχης, ἑταμιεύετο τῷ βασιλεῖ τὰ ti om 
θέσεως ἔως ὥραν εὔθετον, Τότε γοῦν εἰς ἔξτυ 
τῶν τοιούτων ἐγεγόνει ὁ βασιλεὺς, x«t διχαστίοι 


γὰρ Μαγαλαξει 


Νιχόλαος χατεῖπε Μιχαὴ) τοῦ Παλαιολόγου, ὃν xat ἤθελεν ἐξετάσαι ὁ βασιλεὺς. ᾿Ετασθέντων οὖν τῶν εἰρηπδα 
ὁ μὲν ἤλεγχε τὸν εἰπόντα, ὁ δὲ ὡμολόγει εἰπεῖν ἀλλ' οὐχ εἰδήσει τοῦ Παλαιολόγου Μιχαήλ, Kot ὁπλισᾶε 
καὶ ξυμδαλόντες ἥττηται ὁ χατηγορούμενος, x«t συλληφθείς ξωὸς αὖθις ἠρνεῖτο, χατεχρίθη θανεῖν, xa sk 

θ᾽ ὄρχων τὸν Κομνηνὸν Μιχαὴλ ἔλεγε μὴ εἰδένα. Ἢ οὖν ἐξέτασις πρὸς τὸν Κομνηνὸν Μιχαὴλ, « 
ἡ διὰ μύδρον ἀπόδειξις (2). Ὁ δὲ, Εἰ μὲν χατηγορεῖ μού τις, πρὸς ἐχεῖνον ἂν ἐμαχεσάμην, τὸ δὲ κἐῃκ 
χρατῆσαι τερατουργοῦ τινος, οἷος ἦν Φειδίας x«i Πραξιτέλης (3) Ὁ dit φιλαδύ pcc Φωχᾶς  cuysÓrikn. 
τούτῳ τὸ τοιοῦτον. Ὁ δὲ « Οὐχ old" ὅπως τὸ τοιοῦτον χέχληται ἅγιον » ἔφη, « ἀλλ᾽ tyi ἁμαρτωλός εἰμὶ ὃ 
θρωπος͵ xat τερατουργεῖν τοιαῦτα οὐ δύναμαι. Εἰ δὲ μοι cv ξουλεύη μητροπολίτης ὧν x«t Θεοῦ ἀνδρυτ 
τουτί διαπράξασθαι, ἔνδυσαι μὲν αὐτὸς τὴν ἱεράν σου στολὴν, εἴτα ταῖς σαῖς χερσίν ἐχπύρωσόν μοι τ 
σίδηρον, και ταύταις ἐπίθες τῇ χειρί μου τοῦτον. Καί εἰ οὕτω γένηται. τεθάῤῥηχα νῷ Δεσπότῃ μον Χρεστῶ : 
ὡς τὴν μὲν ἁμαρτίαν μου παροράσεται, θαυματουργήσει δὲ τὴν ἀλήθειαν. » Καί ὁ Ὡτροπολέτης « Οὐχ £c 
τοῦτο τῆς ἡμετέρας xat Ῥωμαϊχῆς χαταστάσεως, οὐδὲ τῆς ἐχχλησιαστικῆς παραδόσεως, βασρδαριχῇ δὲ παραδὸςο 
παρᾶχται. » Καί ὃς « μὲν &x βαρθάρων γεγένημαι, βαρδαριχῶν ἐχτισαίμην τὴ, δίκην μον. » Καέ ὁ μητροπολίι 
πρὸς τὸν βασιλέα ἐλθὼν ταῦτ᾽ εἶπε. Καί ὁ βασιλενς « Αἴ τὸ ἕλεεινὸν οἵας δόξης ἐξέπεσε". 


Theodor Dousse et Leonis Allatii note. 


(98) 'Ec. Φιδέππους ἐπήξατο, Gregoras, p. 49. 


. episcopus 116 δὰ eam suaderet,qui comperta po 
Et mirum sane Gregoram judicium adeo celebre, l Ϊ um itaq 


chaelis mente verba illa protulit. 


quo forte Grecia et dignitate personarum et pro- 
bationum veritate et judicum [requentia nullum 
vidit illustrius, adeo obtruncasse deartuasseque ut 
neque pes neque caput in eo appareat. Ge.Phranza 
temere confundit omnia, qui judicium hoc sub Ba- 
tacio faetum sub Theodoro illius filio ponit: Que 
Tes eum in suspicionem  captati imperii, cui per id 
tempus Theodorus Lascaris Junior prasidebat.per 
calumniam vocavit. Secundo,questioni preefuisse, 
cujustum apud imperatorem plurimum valebatau- 
ctoritas, Arsenium patriarcham cum aliisjudicibus. 
Et tamen Arsenius post illud judicium ex Apollonia- 
deaccitus in patriarchatum evectus est. Tertio, 
episcopus, qui illi suadet ut concilii sui conscios 
ediceret, etiam jurejurando promittit illos solos ex 
legibus Peenas daturos, Michaelem abomnisuppli- 
cio immunem ac liberum abiturum. Et hoc fuit 
preter sententiam imperatoris ; et episcopus pro- 
mittit nunquam postea observanda. Quarto,proba- 
tionem ferri candentis Michael ad probandam suam 
innocentiam poscit : Quod si hoc non est satis obse- 
cro te, domine, hoc mihi da, ferrum in camini flam- 
mas conjectum et etiam atque etiam vehementerque 
candens manibus complectar, prunasque in sinum 
immittens sperans Deum, qui tres puerosin camino 
ignis liberavit, et oculum illum omnia contuentem 
semperque vigilem, qui scrutatur renes et corda, 
quique novit nec cogitasse nec concepisse mede qui 

us interroges illgesum, si ei placuerit, ab adustione 
servaturum. Hoc vero merum mendacium est ; sem- 
perenim ab hujusmodi ferri candentis experimento 
abhorruit, palamque edixit se ut Romanum legibus 
Romanis non barbaris, quando ille mos Barbaro- 
rum erat, judicandum esse. Quinto,ineptissime ab 


episcopo deterretur Michael ab illa probatione, cum 


omnia confundat et mutilet pro libidine Phran 
nos eo neglecto ex aliis scriptoribus rem ad 
singularem illustraábimus. Henricus 
Spondanus, in Continuatione Annalium mi 
anachronismo, ut semper solet, hoe idem jud 
ciumsub Theodoro ponit, sub quo affectasseig 
perium Michaelem Paleologum scribit. ALL 
(99) Νικόλαος, Nicolai hujus quoque mentiof 
supraloco nimisquam corrupto. Meyx).a6icu; 
aliud est quam custos ad aule januam, clu 
matus, quam μαγχλάδιον maniciarium 
bant. Vide Glossarium Meursii in μα e 
μαγχλαδίτης. Dousa. 
(1) Κατείπε πρὸς τὸν βασιλέα. Stepe alias eta 
in suspicionem affectati imperii sub hoc Balac: 
venisse Michaelem Paleologum habeo ex Ge. 
chymere, lid. 1,cap. 7, qui ibidem exponit qux 
modo Batacius securitatem sibi parabat. ALL 
(2)'H διὰ μύδρον ἀπόδειξις, Ferri canden! 
experimentum ad innocentie probationem no! 
etiam Grecis ea tem pestate in usu fuisse Georgiu 
Pachymerius,lib.1 Histori2 Greca testatur seado 
lescente nonnullos massam ferream candeuo 
manibus citranozam sustulisse,atque ita innoct 
tiam suam per miraculum testatam reddidiss9 
diu post hec tempora adhuc ferrum ignitum ὃ 
tllesamuliere contrectatum scribit Cantacu 
nus, ZHistor. Byzant. lib. uj, cap. 27. Docs. 
(3) Φειδίας xoi Πραξιτέλης. Novum mihi hoc set 


.- σι 
-* 


ANNALE 


1110 


xxi χριτὰς ἐχάθισε xal λαμπρὸν xptrüptw Α nit, et indicium eelebre constituit. Causa heec erat. 


ὁτησεν. Ἢ δ᾽ ὑπόθεσις ἦν τοιαύτη, ᾿Επεὶ 
nct» ὁ Τορνίχης Δημήτριος, ἔτι δὲ περιῆν ἐν 
ἰονέχη ὁ μέγας δομέστιχος, ὁ δὲ τούτον υἱὸς 
λ ἐς Μελένιχον καὶ Σέῤῥας, ὅς καὶ μαθὼν τὸν 
ρνίχη θάνατον ἐδυσφόρησε χαὶ σχυθρωπὸς τοῖς 
dvoucty ἐπεφαίνετο’ ἦν γὰρ ὁ Τορνίχης σύ- 
ἔχων τοῦ μεγάλον δομεστίχου πρωτεξαδέλφην. 
ῦν φιλεῖ ἐπὶ τοῖς τοιούτοις γίνεσθαι, ἠἡρωτή- 
τῶν ix Μελενίχου τοὔνομα... θάτερόν τινα 
ἕνον... ὅτου χάριν σχυθρωπάζει ὁ Κομνηνὸς 
A. Ὁ δὲ (xai γὰρ ἠπίστατο τὴν αἰτίαν), « Ὁ 
06, » ἔφη, « Δημήτριος τέθνηχεν, Ἦν δὲ προσ- 
τοῦ xai οἰχονόμος τῶν χοινῶν. Καὶ τούτον 
ἄριν κἀχείνου λελύπηται. » 'O δὲ, « οὔ μοι 


» φησίν" « οὐδὲ γὰρ διὰ Τορνέχην οὕτως ἄν B 


δι χαὶ ἧσχαλλεν. ᾿Αλλ᾽ ὡς ἔοιχεν, ἐπὶ" tà 
νι ἐχείνον τοῦτο συμθέδηχε. Καὶ εἰ τοῦτο, 
piv: ἐν γὰρ ταραχαῖς χαὶ ὀχλήσισιν αὖθις 
νται τὰ ἡμέτερα, κατεστορεσμένα νῦν χαλῶς 
ἀταραξίαν ἐληλυθότα.» "H δ᾽ οὗτος, « ᾿Αλλ᾽, 
;,; χαί εἰ τοιοῦτον Éuvéón, x«t οὕτω δὴ οὐ 
τὰ καθ᾽ ἡμᾶς ἕξουσι. Καὶ γὰρ ὁ μέγας δομέ- 
ἐν Θεσσαλονίχη διάγει ἡγεμονεύων αὐτῆς, 
σὶ δὲ ὁ Κομνηνὸς Μιχαὴλ ὁ τούτου vióg τὴν 
μετέρων 
υν γοῦν μεγίστων ἀνδρῶν διαχυδερνώμενοι 
ποτε χοσμιχὸν χλυδώνιον ἴδοιμεν, ἄλλως τε 
Οὔ Βουλγάρον Καλλιμάνονυ ἀδελφὴ (4) Θάμαρ, 
"t τελοῦσα, εἰς γάμου χοινωνίαν ξυνέλθη τῷ 


χώρὼν 


διεξάγει χηδεμονίαν. Ὑπὸ, 


Cum Demetrius Tornicius vitam finisset, essetque 
Thessalonice magnus domesticus, filius vero illius 
Michael Melenici et Serris, Michael comperta Tore 
nicii morte, egre rem tulit, tristique ac vultu tur- 
bationem pre se ferens alloquentibus videbatur. 
Tornicius enim magni domestici consobrinam ma- 
trimonio sibi junxerat. Ut in his fieri amat, e Me- 
lenico quispiam, alium quidem nomine ..... inter- 
rogavil« quanamde causa 1 Q 1 Michael Comnenus 
sese animi tristis angeret. » llle (namque causam 
optime callebal), « Tornicius, » ait, « Demetrius fato 
functus'est, qui eum propinqua cognatione con- 
tingebat et res publicas administrabat, propterea 
morte illius tristis est. » Allius, « Non hoc mihi ita 
se habere videtur : neque enim propter Tornicium 
ita doleret affligereturque. Sed ut apparet, id in 
melius illi contigit. Quodsi hoc fuerit, ve nobis: 
rursus enim res nostre perturbate in magna confu- 
sione motuque erunt, que nunc sedat, ac optime: 
tranquillate cernuntur. » Tunc alius respondit, 
« Sed, o carum caput, licet tamen id acciderit, non 
ideo res nostre male se habebunt. Namque ma- 
gnus domesticus Thessalonice degens illam mode- 
ratur. Ethic ipse Comnenus Michael, illius filius, 
nostrisurbibus operam prestat. Ab his itaque viris, 
iisque maximis,'dum gubernamur, nunquamaliqua 
tempestate jactari poterimus. Preterea Callimani 
Bulgarisoror Thamar,nulli nupta, matrimonio Mi- 
chaeli Comneno jungetur. Et sic inter nos ac Bul- 


/à Μιχαὴλ, x«i γενήσονται σποδαὶ μέσον τε (; garos pax conciliabitur. » Heec ab illis inscio Mi- 


αἱ Βουλγάρων. » Ταῦτα δὴ λελάληνται παρ᾽ 
μηδὲν εἰδότος τοῦ Κομνηνοῦ Μιχαήλ. Θάτερος 
ν δυοῖν ἐπελθὼν πρὸς τὸν εἰρημένον Μαγκλα- 
νήγγειλεν αὐτῷ τὰ τοιαῦτα, ὁ δὲ ἀνήνεγχε 
"si. Κατασχεθέντες οὖν χαὶ ἄμφω ἠρώτηνται 
)» λελεγμένων. Ὁ μέν ὀΐδν κατηγόρει, θάτε- 
ὑπεραπελογεῖτο. Ἔφησεν οὖν, ὡς ᾿Αληῃθῶς μὲν 
εἰρήχει, παρ᾽ ἐμοῦ γὰρ Gxhxotw ἀλλ᾽ οὐχ 
μοι εἴρηται τοῦ Κομνηνοῦ, ἀλλ’ ἐξ ἑαντοῦ 
ἦγους τούτους προήνεγχα, ᾿Ηναγχάξετο γοῦν 
ούτου: ὁ δὲ ἠρνεῖτο χαθάπαξ μὴ εἰδέναι τι 
του τὸ σύνολον τὸν Κομνηνὸν Μιχαήλ. Ἐν- 
ηὐτρέπιστο τούτοις στρατιωτιχή τις ἀποϑδει- 
à μὴ ὑπῆρχον οἱ μαρτυροῦντες, ἡ διὰ μάχης 
« (8). ᾿Ὡπλέσθησαν οὗ χαὶ ἄμφω, εἰσῆλθον 
τάδιον, ξυνέδαλον ἀλλήλοις, [P. 52] καὶ νε- 
ὁ χατηγορορούμενος, ἀπεῤῥίφη τε τοῦ ἵππου, 
» νιχῶσαν ὁ χατήγορος ἔσχηκεν. Συλληφθεὶς 
^; (οὐδὲ γὰρ καιρίαν τέτρωται) καὶ αὖθις ἠρώ- 
ὡς ἄν χαθομολγήσειει τὴν ἀλήθειαν. 'O di 
τέρου λόγου ἀντείχετο, xxi μηδ' ὅλως εἰδέναι 
Κομνηνὸν διεμαρτύρετο Μιχαήλ, ᾿Ἐπεὶ δὲ διὰ 


chaele Comneno dicta sunt. At unus ex his Mancla- 
vite colloquia inter se inita refert: ille imperatori 
denuntiat. Comprehensus uterque de iis que dixe- 
rantinterrogantur. Etunusquidem accusabat, alius 
respondebat « accusatorem vera enuntiare : a me 
enim audiit. Verum ea inscio 109 Comneno effa- 
tus sum, cum ex memetipso verba illa protulerim. 
Cogebatur ille ut hoc indicaret. Verum ille negabat 
aliquid omnino de eo Michaelem scire Comnenum. 
Hinc militaris probatio, cum testimonia aliorum 
desiderarentur, preparatur, per pugne scilioet 
experimentum. Ambo itaque armantur, in stadium 
intrant, confligunt invicem, et accusatus vincitur, 
qui equo dejectus viotoriam aceusatori concessit. 
idem vivus comprehensus (neque enim letali vul- 
nere vocem amiserat) iterum interrogatur, ut rem 
fateretur. Ille primum sermonem obstinate conti- 
nuabat, et nihil horum Michaelem Comnenum te- 
nere contestabatur. Cum vero atrocioribus tor- 
mentis veritatem extorquendam esse statuisset 
imperator, quemadmodum ille accuratiora vite 
examina poscebat questionem homini, que per 


Theodori Douss et Leonis Allatii nota. 


αλλιμάνου ἀδελφή. Pachymerius, αἱ supra, 
508 ΟΠ Thamare Callimani sororis nuptias, 
m filia Michaelis despotee secreta sponsalia 
ionem affeetati imperii movissetradit. ALL. 
le purgationibus per monomachiam et fer- 


rum candens vide doctissimas et eruditissimas 
Martini Delrii dissertationes, fet Sixtum Senensem 
Biblioth. lib τι, in ine. Sunt ἃ sacris canonibus 
damnatee etinterdicte sub poenis gravissimis. ALL. 


1111 


GEORGII ACROPOLIT.E 


mortem infertur, instituit. Manus retro condemnati A πλείονος βασάνον ἔδοξεν ἐπιγνῶναι τὸν Bacüáss 


alligate fuerunt, ut ense periret, oculi linteo in- 
voluero operiuntur. Sic enim conde:rnnati solent 
construi et ictum necis excipere. His ita peraotis, 
et vinctus, ut cervicem ad caput amputandum re- 
clinaretjussus denuo de iis que in questione erant 
exposcitur. llle jurejurando etiam sacrosancto con- 
firmavit nihil ullatenus horum conscium esse Mi- 
chaelem Comnenum. Qui postmodum, licet non 
cessus fuit, in carcerem abductus est, compe- 
dibus ac vinculis constrictus. 109 Universa tan- 
dem questio in Michaelem Comnenum conversa est, 
et judices ad id destinati illi dicebant: « Quando de 
te sermones quidem haud comprobati referuntur 
ἃ te illos mirando aliquo facinore refellendos esse 


ἀληθὲς, οἷος ἐχεῖνος τὰς ἐξετάσεις ἀχριθισίᾳ 
ποιούμενος, τὸν διὰ θανάτον ἐπήγαγε τῷ ἀνδρὶ i, 
χον. Ἐδέδεντο γοῦν αἱ χεῖρες ὅπεσθεν τοῦ xm 
χασθέντος ξίφους ἔργον γενέσθαι, ot d" ὀφθαλμοὶ 
ὑφάσματι ἐχαλύφθησαν" οὕτων γὰρ εἴωθε τοὺς 
χρίτους διασχευάξεσθαι χαὶ τὴν mÀwyàv 
τῆς ἀναιρέσεως. Ὡς γοῦν χαὶ ᾿ταῦτα οὑτωσὶ 
χαὶ ὁ δεσμώτης χλῖναι τὸν αὐχένα προστέταχτα! 
δέξηται τῆς χάρας τὴν ἐχτομὴν, καὶ παΐλιν περὶ ἡ 
ζητουμένων ἠρώτηται, ὁ δὲ μεθ᾽ ὄὅρχων puis & 
βαίώσατο μηδέν τι ὅλως συνειδέναι ἐπὶ τοῖπ, ὦ 
Κομνηνὸν Μιχαὴλ, ἐχεῖνος μὲν τὴν πρὸς Vou 
εἰάθη ὁδεῦσαι, τὴν δὲ πρὸς εἰρχτὴν ἐθδάδισι, i 

χον αὐτὸν χλοιοὶ xai χαθείρξεις. Ἢ ἐξέτασις δὲ τὶ 








necessum est, id autem erit per ferrum candens B πρὸς τὸν Κομνηνὸν χατήντηχε Μιχαὴλ, καὶ δὲ 


purgatio. » Tum ille veritate ipsa fretus : « Si quis 
esset, » dicebat, « qui me accusaret, cum eo utique 
contenderem, ostenderemque eum mentiri. At vero 
cum accusator nullus sit, de quo judicor ? Porro si 
me mira vultis conficere, ego sane is non sum qu! 
miracula facere possim. Ferrum candens in manus 
vivi hominis cadens nescio quanam illud ratione 
manus non comburat, nisi ille a Phidia vel Prari- 
tele e saxo excisus vel ex sre conflatus sit » Hsc 
ille, et admodum hercle juste dicebat. Verum enim- 
vero cum et Philadelphiensis metropolita Phocas 
rebus interesset, unice imperatori dilectus mul- 
tisque humanitatis officiis acceptus, quod non vir- 
tute ac merito, sed imprudentia assecutus fuerat. 
Namque cum aliquando de rebus publicis nescio 
quid percunctaretur, libere sententiam suam osten- 
dit, et, « Oimperator, » inquit, « quamobremin pre- 
senti nos consulis, cum ipse semper per te, quod 
tibi visum fuerit, peragas ? » Dixerat hec, et mo- 
leste sane tulerat imperator, quandoquidem eos 
quiadstabantsiceum allocutum ferunt : « An potuit 
a metropolita afferri quid audacius ? et vos tole- 
rastis. » Post brevem horam in eum suavissime 
effusus beneficia contulit, et honores consiliumque 
ab eo in negotiis secularibus capiebat. Quare tum 
104 otiam imperator tanquam ministro usus est, 
quiseorsim ab aliis Comnenum Michaelem, cum et 
ipse sermones audirem ! in huncfere modum allo- 
quitur : « Nobilis quidem cum ipseeis et ex nobili- 
bus prognatus, ea et animo concipere et re prees- 
tare debes que neca fide tua nec ab existimatione 
nec denique a cognationetua aliena judicantur. Sed 
enim cumtestesad teconvincendum non adsint, ope- 
re pretium eritte ferro candenti veritatem designare 
» llle magno ac virili animo, et quemadmodum pi- 


€ 


σχον αὐτῷ oi τάχα χρίνειν τοῦτον λαχόντες, ὡς 5 
περὶ σοῦ ἀπειρημένοι τινὲς λελάλονταε λόγοι, dis 
διὰ τινος θαυματοποιίας τούτους ἀποσχευέαέ͵ 
Τὸ δὲ ἡ νὴ διὰ μύδρον ἀπόδειξις (6). ^O δὲ ia 
εἶχεν βοηθοῦσαν αὐτῷ τὴν ἀλήθειαν), « Εἰ pn^ 
ἦν, » ἔλεγεν, « ὁ xav! ἐμοῦ τι κατηγορῶν, πρὸς ü 
νον ἄν ἐμαχεσάμην xal ἀπέδειξα ψεύδεσθαι" χα 
γόρον δὲ μὴ παρόντος ὑπὶρ τένος χρένομαε ; εἰ 
θαυματουργῆσαί με θέλετε, ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐκ ἀμὶ τοῖς 
τος ὥστε xai τερατοποιέας ἐργάξεσθαι. Σίδηρος 
πεπυραχτωμένος, εἰ ἐν χερὶ ἀνθρώπον ξωοῦ c 
ἐμπέσοι, οὐχ οἶδα πῶς ὧν οὐ καύσειεν αὐτὴν, εἰ 
πού τις ἕξεσται τῷ Φειδία ἐκ λίθον à rà Πραξιτ 
$8 καὶ ἀπὸ χαλχοῦ εἴργασται. » Ταῦτ᾽ ἔλεγε, καὶ μι 
νὴ τὴν Θέμιν δικαίως. Ἐπεὶ δὲ xoci ὁ τῆς 0a 
φέων (7) μητροπολίτης Φωχᾶς συμπαρῶν τοῖς y 
μένοις, φιλούμενος πρὸς τοῦ βασιλέως καὶ παὺν 
λοφρονούμενος, --- πέπονθε δὲ τοῦτο οὐκ ἐξ ἀρε 
ἀλλ᾽ ἐξ ἀναιδείας. Καὶ γάρ ποτε τοῦ βασιλέως ' 
θομένου περί τινος τῶν χοινῶν πραγμάτων, ἐκ 
ῥησιάσατο xal, « Ὦ βασιλεῦ, » ἔφη, « τέγος χέ 
ἀρτίως ἡμᾶς ἐρωτᾷς, αὐτὸς ἀεὶ ἐξ ἑαυτοῦ τὰ δε 
τά σοι διαπραττόμενος ; « Ταῦτ᾽ εἶπε, χαὶ rij» 
ὁ βασιλεὺς ἐσχετλίασεν, καί γε εἰρήκει swf 
συμπαρισταμένους, « Τί οὕτω θρασύτερονὶ YXM 
πολίτης εἴρηκεν, ὑμεῖς δὲ ἠνέσχεσθε ; ὅ μιὰ ὃς 
δὲ φιλοφρονως τοῦτον ἐδεξιωσατο καὶ ἐτίμα 
σύμδουλον εἶχεν ἐν ταῖς χοσμιχαῖς ὑποθέσεσω. ^ 
δρηστῆρι γοῦν xai τότε ἐχρήσατο τούτῳ ὁ Dac 
[P. 53] Καὶ γε χαταμόνας τὸν Κομνηνὸν xps 
Μιχαὴλ, χάμοῦ τῶν λόγων ἀχροωμένου, ταῦτ᾽ 6 
ὡς « Εὐγενὴς μὲν ἀνὴρ σὺ x«i ἐξ ἐὐγενῶν γεγὺξ 
Δεῖ οὖν σε τὸ δέον ὑπὲρ τῆς ὑπολόψεως τ 
πίστφως xai πᾶντός σοι τοῦ γένους x«i νοξσαι 


διαπράξασθαι Ἐπεὶ δὲ οὐχ ἔλεγχος παρὰ peri 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(6) H' διὰ pódpou ἀπόδειξις. Mirum. quid in. hoc 
ipso genere de muliere adultera sed peeuitente, et 
episcopo Didymotichensi commemoratJoannes Can- 
tacuzenus, Histor. lib. m, cap. 27. Addam ipso 
tempore Lascarium hanc purgationem ferri canden- 
tis maxime fuisse in usu, ut oculatus testi refert 
Pachymerius lib. t, p. 33. Et nota xai εἶδεν ὁ 
ηράφων ἡδῶν τῷ τότε ὑτοστάντας τινας τοιαῦτα, 


πλήν ἀλωδήτως ἀπαλλάξαντας τὸ θαυμάσιον. EF 
everse probationem in homicidio apud Cy| 
lego apud Theodorum Prodromum de Rhoc 
thes et Dosiclii amoribus lib. 1. Arr. 

ub. τῆς Φιλαδελφέων. Hic est Phocas E 
delphiensis episcopus, quem cum Arsenio 
triarcha videtur confundere Phranzà. ALL. 


1113 


: σθαι. » Καὶ ὃς μάλα γενναίως καὶ ἀνδριχῶς, x«l ὡς 
᾿ς, dv τινὰ οἱ γραφεῖς ἐν μάχῃ ἄτρεστον διαγράψαιεν, 


"n. 


« Οὐχ οἵδ᾽ ὅπως τὸ τοιοῦτον χέχληται ἅγιον, ὦ δέσπο- 
τα,» ἔφη. « ᾿Αλλ᾽ ἐγὼ μὲν ἁμαρτωλός εἰμι ἄνθρω- 
πος, καὶ τερατουργεῖν τοιαῦτα οὐ δύναμαι, Ei δέ μοι 
συμθδουλεύῃ, μητροπολίτης dv χαὶ Θεοῦ ἄνθρωπος, 
τουτὶ ϑιαπράξασθαι, ἔνδυσαι μὲν αὐτὸς τὴν ἱεράν 
σου πᾶσαν στολὴν, καθὼς εἴωθας ἐν τῷ θείῳ εἰσέρ- 
χεσθαι βήματι καὶ ἐντυγχάνειν Θεῷ, εἶτα δὴ ταῖς 
σαῖς χερσὶν ἐχπύρωσόν μοι τὸν σίδηρον, αἷς τοῦ 


. θείον ἐφάπτη θύματος, τοῦ σώματὸς τοῦ Κυρίον 


ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστσῦ τοῦ ὑπὲρ παντὸς τοῦ χόσμον 
τεθυμένου x«l ἀεὶ θυομένον παρ᾽ ὑμῶν τῶν ἱερέων 
τε χαὶ ἱεραρχῶν, x«i ταύταις δὴ ταῖς ἱεραῖς σου 
χερσὶν ἐπίθες τῇ χειρί μὸν τὸν σίδηρον, χαὶ ταθάῤ- 
ῥηχα εἰς τὸν Δεσπότην Χριστὸν ὡς πᾶσαν μὲν οὗτος 
ἁμαρτίαν μου παροράσεται,υ.1 ατουργήσει δὲ τὴν 
ἀλή εἰαν. » Καὶ ὁ μὲν Κομνηνὸς Μιχαὴλ οὕτως 
εἴρηχεν " ὁ δὲ μητροπολίτης, « Ὧ χαλὲ νεανία, » ἔφη, 
« τοῦτο ὀὐχ ἔστι τῆς ἡμετέρας καὶ ᾿᾽Ρωμαϊχῶς κα- 
ταστάσεως, ἀλλ᾽ οὔτε τῆς ἐχχλησιαστιχῆς παραδό- 
σεως, οὔτε μὴν £x τῶν νόμων οὔτε δὴ πρότερον ix 
τῶν ἱερῶν xal θείων χανόνων παρείληπται. Βαρθα- 
ριχὸς δὲ ὁ τρόπος x«i ἀγνὼς ἐν ἡμῖν, προσταγῇ δὲ 
μόνον ἐνεργεῖται βασιλιχῇ. » Καὶ ὃς, « Ὦ μέγιστε 
ἱεράρχα Θεοῦ, εἰ μέν χαὶ αὐτὸς ἐκ βαρδάρων γεγέ- 
vnu. χαὶ βαρθαριχοῖς τοῖς ἤθεσιν ἀνατέθραμμαι 
ἢ x«i νόμοις τουτοισὶν ἐχπεπαίδεομαι, καὶ βαρθα- 
ριχῶς ἐχτισαίμην τὴν δίκην pov. Εἰ δὲ Ῥωμαίων, 
xxi ἐχ Ῥωμαίων, χατὰ νόμους Ῥωμαϊχοὺς καὶ 
παραδόσεις ἐγγράφους ἡ χρίσις τερματισθήτω μοι. » 
Ἐχεῖνος μὲν οὖν τοῖς λόγοις οἷον τοῦ νεανίου ἐχπε- 
πληγμένος (εἰκοστὸν γὰρ x«t ἔδδομον διήνυεν ἔτος 
ὁ Κομνηνὸς Μιχαὴλ) χαὶ τῷ μὴ ἐν συμφοραῖς τού- 
ToU ὄντος τὸ εὐγνὲς τοῦ φρυνὴματος καταπίπτειν 
μηδὲ τὸ τῶν νοημάτων χαλᾷν εὐεπήδολον, πρὸς τὸν 
βασιλέα ἔλθων ὅσα χέν οὖν εἶπεν ἐκεῖνος αὐτὸς οὐχ 
οἶδα, πάντως δὲ ταῦτ᾽ ἔμελλε λέξαι ὅσα τε xal οἷα 
ἤχουσεν. Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς διάπειραν πολλὴν πε- 
ποιηχῶς οὐχ εὖρε χατά τι τὸν Κομνηνὸν Μιχαὴλ 
ὑπ᾽ αἰτέαν ὄντα, x«l ταῦτα xai τὸν ἀναίτιον εἰς αἰ- 
τίαν ἄγων τῇ βίᾳ à τῶν λόγων ἢ τῶν μαστίγων. 
Πάντες γὰρ ἀπεφαίνοντο οἵ τε τῶν Λατίνων oi τε 
τῶν Ῥωμαίων, χαὶ μάλιστα τῶν Λατίνων, ἐπεί γε 
αὖὗτοι ἐλευθερώτερον χρῶνται τῇ γλώττῃ πρὸς τοὺς 
δεσπότας, ἀθῶον εἶναι ἐπὶ πᾶσι τὸν Κομνηνὸν Μι- 
χαήλ, Ἤχουσα δὲ καὶ αὐτός ἐπὶ τῇ χρίσει παρὼν, 
[P. 54] x«i σὺν ἐμοὶ ὁ Μαχρωτὸς ᾿Ιωάννης. τάχα 
χαὶ ἡμεῖς συναριθμούμενοι τοῖς χρένουσι πρὸς τοῦ 
βασιλέως ὡς ξύλων ἄν τινες μηδὲν διαφέροντες 
ἐνταῦθ᾽ ἵστανται. ᾿Εδούλετο γὰρ πάντας xat' αὐτοῦ 
συμψηφίξεσθαι. Ἡμῖν δὲ οὐχ ἦν λόγος, ἄνεν λόγου 
τοῦ Μιχαὴλ Κομνηνοῦ χρινομένου. ᾿Ἐφιλεῖτο γὰρ 
(φίλη γε à ἀληθειαὴ οὐ πρός ἡμῶν καὶ μόνον, ἀλλὰ 
χαὶ πρὸς παντὸς τῶν ἐν τέλει τῶν τε στρατηγῶν τῶν 
τε στρατιωτῶν xal αὐτῶν τῶν τῆς ξύγχλυϑος - τοῖς 
τε γὰρ νεάζϑυσιν ἡδὺς ἦν xal προσηνὴς ὁμιλῶν xai 


χάριεις ἐν λόγοις καὶ ἐν ἐπιτηδεύμαι δεξιώτατος, 


ANNALES, 
: dv σοὶ, δεῖ σε τῷ pódpo τὴν ἀλήθειαν παραστήσα- À ctores inter pugnandum imperterritum hominem 


1114 


depinxissent, firmus ao stabilis, « Sacrum hoe, » 
inquit, « domine, quonam vocetur nomine, non 
novi. Ipse ego peccator sum nec ejuscemodi admi- 
randa efficere possum. Si vero tu mihi, qui metro- 
polita es et homo divinus, utid expleam adhor- 
taris, age tu ipse sacrarum vestium apparatu in- 
tegrotecireumvesti, quemadmodum Sancta sancto- 
rum ingredi soles et Deum alloqui ; dein tuis ma- 
nibus, quibustangis sacrosanctum sacrificium, cor- 
pus Domini nostri Jesu Christi, qui pro orbe uni- 
verso]joblatus est continuoque a vobis sacerdotibus 
et presulibus offertus, ferrum mihi inflamma, et 
iisdem sacristuis manibus ferrum acceptum manui 
mete impone. Sic enim in Domino meo Christo con- 


B fido, omnia eum mea delicta dissimulaturum veri- 


tatemque non sine miraculo patefacturum. » Heec 
Comnenus Michael dixerat. Et metropolita, « O bone 
juvenis, » inquit, «hoc neque nostri neque Romani 
instituti neque ecclesiastice traditionis. Imo ne- 
que ex legibus, neque prius e sacris ac divinis 
canonibus desumptum est. 10 αὶ Sed barbaricus 
est iste modus, nobisque minime notus, qui jussu 
tantum imperatorio fit. » Et ille, « O maxime Dei 
antistes, si ex barbaris ipse genus ducerem et 
barbaricis moribus enutritus aut similibus legibus 
instructus fuissem, barbarico etiam modo ponas 
lucrem. Sed si Romanus et ex Romanis, Romanis 
legibus et scriptis traditionibus judicium termine- 
tur. » llleitaquejuvenis sermonibus quasi attonitus 
(Michael namque Comnenus septimum tunc et vi- 
gesimum annum agebat), et quod in infortuniis 
nihil de generosis cogitationibus demitteret nec 
sententiarum ingeniosum ac dextrum laxaret, ad 
imperatorem accurrit, et quenam ipse dixerit ne- 
scio, attamen illum quecunque audierat, nec alia 
dixisse judico. Igitur imperator post varia multa- 
que experimenta nullius criminis aut facti reum 
Michaelem Comnenum deprehendit, eoque potissi- 
mum, quod innocentem etsermonum etflagellorum 
vi reum perageret. Omnes enim sive Latini sive 
Romani, sed maxime Latini, qui ore liberiore ad- 
versum dominosloquuntur, Michaelem Comnenum 
omnium planeinsontem judicabant. Ego etiam qu! 
judicio interfueram, et una mecum Joannes Ma- 
crotus, uterque ab imperatore inter judices annu- 
merati, nonnullos nihil a lignis distantes ibidem 
interesse audivi. Namque ille volebat ut omnes si- 
mul in eum sententiam ferrent. Sed nos his neque 
attendebamus neque advertebamus animum, cum 
Comnenus Michael absque 106 ulla ratione in 
judicium vocaretur. Diligebatur etenim, ita me 
amet veritas, non a nobis modo, sed ab unoquoque 
dignitate prefulgente, ductoribus copiarum, mi- 
litibus, convenis ; cumjunioribus dulcis, usu faci 
lis, eloquiosuavis, ad agenda tractandaque negotia 
incredibilis, senibus et sermoneet prudentia senex 
habebatur, cujus impendio consuetudine illi oble- 
ctabantur. Hzc tamen ita annuente Numine in eum 


1115 


GEORGII ACROPOLIT/E li 


patratasunt, quandoquidem, cum ac imperatorium A τοῖς τε γέρουσι γηραιὸς ἐδόχει τὸν λόγον τε καὶ. 


culmen attollere decrevisset eum, et tormentorum 
igne et experimentorum conflatorio probavit, ne 
insolium evectus calumniis et accusationihus ex 
facili crederet, neque eo in loco constitutus, quo 
quidquid libuerit agere posset, plus justo celerius 
decerneret ac determinaret. Verum enimvero in 
aliis etiam, ut subsequens oratio indicabit, Numini 
probatus est. In extremo negotio imperator, quod 
etiam ipse auditione acceperam, enuntiarat, « Vee 
misero tibi, quanam gloria cecidisti ! » Id porro 
erat, imperatorem fixius animo agilasse neptem, 
primam filiam filii sui imperatori Theodori, Ire- 
nen, qu&ipsi Michaelis secundi consobrini sui filia 
erat, Michaeli Comneno in matrimonium collocare. 


Quod et in imperatore Joanne aliisque pluribus Β 


factum est. Et his affinia non alia ratione evenire 
consuevere : licet enim ab Ecclesia prohibeantur, 
attamen publice gubernationis causa atque com- 
modi imperatoribus permittuntur. 

οὕτω πως GcupÓaivsty 
μηθείας χάριν xat τοῦ συμφέροντος. 

51.107 igitur imperator, modo in quo diximus 
questioni fine imposito, Orientem progreditur, 
et Michaelem Comnenum suspectum habebat. 
Quando vero et generis claritudo et cum ipso con- 
junctio, necnon cum magnatibus affinitas non per- 
mittebant imperatori ut res ab eo gestas haberet 
contemptui, mittit eum ad Manuelem, qui ea tem- 
pestate patriarchatus gubernaculis assidebat, virum 
pietate insignem et vite instituto, licet uxorem 
duxisset, venerandum, literas tamen haud doctum, 
cum nec eorum sententiam que ipse percurrerat 
caperet ; quem scripto imperator compellat ut 
poenisquoque exactis Michaelem Comnenum incre- 
paret, jureque jurando fidem illius alligaret,nullas 
eum imposterum adversus imperatorem insidias 
moliturum, sed fidum ac incorruptum in dominum 
amoris obsequium exhibiturum, Ubi ea res aic eve- 
nit,imperator Comnenumin gratiamrecipit, illique 
fratris sui sebastocratoris Isaacii Duce neptem 
Theodoram nuptum deditquam unicam pater illius, 
sebastocratoris filius Joannes, in adolescentia fato 
functus, reliquerat. Obiit equidem ille uxore Eudo- 
cia Angeli Joannisfilia vidua, pupilla vero filia 
Theodora, que jam tum non infelicibus avibus 
Comneno Michaeli juncta fuerat, relicta, mater 
siquidem illius Eudocia, licet florente juventa fer- 
vida, 108 viro carere maluit ac virtutem sectari, 
Deo freta, cui se fortunasque suas devoverat. Hinc 
Deus virtutem matrimonio compensavit. Et hec 
quidem ita se habuere. 


σύνεσιν, xoi ἀσπάσιος αὐτοῖς ἐνομέξετο. Καὶ τὸ 
οὖν. ὡς οἶμαι, γέγονεν ἐπ᾿ αὐτῷ δοκιμασία 
χρείττονος. Ἐπὶ γὰρ εἰς τὴν BacOaeo» ἔμελλε € 
ἀναδιδάσαι τοῦτον περιωπὴν, τῷ τῶν βασάνων τ 
xal τῷ διαπείρας χωνευτηρίῳ δεδοκέμακεν, ἵνα 
εἰς τὸν βασίλειον ἀναδὰς θρόνον ῥᾷον ἔχοι πίστει 
διαδολαῖς χαὶ συχοφαντίαις, κἦτε θᾶττον τὰς & 
φάσεις ποιεῖν ἐπ᾿ ἐξουσίᾳ τοῦ πράττειν τὰ Dou 
γενενημένος. Οὐ μὴν xa ἐν ἄλλοις κατεξύήτασειν, 
πτοϊὼν ὁ λόγος δηλώσει, Ἐπὶ δὲ τέλει τῆς im, 
σεως ταυτησὶ ἦν ὁ βασιλευς εἰρηκώς, xus n 
λόγων ἀχροωμένον, « Αἱ ἐλεεινὸν, οἷας δόξης Um 
ctc, » Τὸ δὲ ἦν ὅτι περ πρὸς βουλήσεως ἦν rà D 
σιλεῖ τὴν ἐγγόνην αὐτοῦ, τὴν πρώτων θυγάτέρα: 
υἱοῦ αὐτοῦ τοῦ βασιλέως Θεοδῶὼρου τὴν Εἰρένι 
ἐπιδοῦναι τῶ Κομνηνῷ Μιχαὴλ εἰς ὁμόχοιτω. Ἷ 
δὲ αὕτη πρὸς τὸν Μιχαὴλ ἀνεψιὰ δευτερεξαδὼμ 
θυγάτηρ. ᾿Αλλὰ τοῦτο χαὶ ἐπὶ τῷ βασιλεῖ "ww 
ἐγένετο καὶ ἐν πελίοσιν ἄλλοις, xat εἶωθε τὰ τῶι 


* χἂν γὰρ τῇ Ἐχχλησίᾳ χεχώλυται, ἀλλὰ τοῖς βασιλεῦσιν ἐφεῖται τῆς χοινῆς m 


A 


να. 'O μὲν δδ οὖν βασιλεύς οὑτωσὶ τὰ r2€ ὑλ 
θέσεως διαλύσας εἰς τὴν ἕω ἀπήει, ὁ δὲ Kopyuv 
Μιχαὴλ, ὡς εἰρήχειν, ὑπεδλέπετος Ἐπὰ δὲ τὸ τὸ 
γένους περιφανὲς χαὶ πρὸς αὐτὸν συγγενὲς, ἴτι 
μὴν τὸ πρὸς τούς μεγάλους γνήσιον τούτου οὖς! 
τὸν βασιλέα ἐν περιφρονύσει φέρειν τὰ κατ᾽ αὐτ 
τί ποιεῖ ; Στῶλει τοῦτον πρὸς τὸν πατρεάρχην. 
Μανονὴλ (8) ἦν τότε τὰ τῆς πατριαρχέας δεεθύν 
πηδάλια, ἀνὴρ εὐλαδοῦς xci βίον καὶ πολιτε 
σεμνῆς, εἰ xai γυναιχὶ συνεξύγῃ, ἄλλως δὲ οὐ 1 
πειραμένος γραμμάτων, οὐδὲ ὧν ἀνεγένωσχεν ἀ 
λίττων τὴν ἔννοιαν, Καὶ γράφει πρὸς τοῦτόν ὁ es 
λεὺς ἐπιτιμίων χαθυποδαλεῖν τὸν Κομνηνὸν Μιχα 
καὶ ὄρχοις αὐτὸν ἐμπεδῶσαι, μὴ ἄν ποτε βουληϑὲν 
ἀπιστίαν xarà τοῦ βασιλέως μελετῆσαι, φυλάττει 
δὲ χαθαρὰν αὐτοῦ τὴν πρὸς τὸν χρατοῦντα dum 
[P. 55] Γέγονε ταῦτα, χαὶ ὁ βασιλεὺς τὸν Koge* 
ἀνεδιξατο Μιχαὴλ, xal ξεύγνυσιν αὐτῷ εἰς καὶ 
τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ τοῦ σεδεαστοχροότορος enim 
τοῦ Δούχα ἐγγόνην τὴν Θεοδώραν, ὅν μεόνην ὃ Y 
τὴρ αὐτῆς καταλελοιπὼς ὁ τοῦ σεδαστοκράτορος νῷ 
Ἰωάννης ἔτι ἐν μείραξιν ὧν τὸ χρεὼν ἐξεμέτρις 
χήραν μὲν τήν αὐτοῦ γαμετὴν Εὐδοκέαν ἀφεὶς, τ 
τοῦ ᾿Αγγέλον ᾿Ιωάννον θυγατέρα, ὀρφαινὰν δὲ τὸν ε 
τοῦ θυγατέρα Θεοδώραν, ἥτις εὐτυχῶς τῷ Κομντ 


Ὁ τότε συνέξευχτο Μιχαὴλ. Ἢ γὰρ μήτωρ αὐτῇς 


δοκία χαίτοι γε νέα οὖσα πών τὴν χηρείαν pt 
ἡσπάσατο, ἀρετὴν δὲ ἐφιλει χαὶ χαθὰπερ προῦν' 
xs» Θεῷ. Διὰ ταῦτα καὶ ἀντιμισθέαν — &vr ut 
πρὸς Θεῷ τὸ χῆδος. Καὶ ταῦτα μὲν ἔσχεν οὕτως. 


35 ἢ : Καὶ εἰς ἕω διαπεραιοῦται, καὶ συζεύγνυσι τῷ Μιχαὴλ τῷ Κομνηνῷ εἰς γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ : 
σεδαστοχράτορος ᾿Ισααχίου ἐγγόνην τὴν Θεοδώραν, fjv μόνην ὁ πατὴρ ᾿Ιωάννης χατέλιπεν σὺν τῇ αὐτῶς μητρὶ Evi 
κίᾳ τῇ τοῦ ᾿Αγγέλου ᾿Ιωάννον συνοῦσαν, τῇ θείᾳ τῶν στρατηγονπούλων. 


- 


(δ) Ὁ Μανοτήλ, Non ergo Arsenius, ut Phran- 
za. Gregoras : Ὅμως ἔδοξεν ὄρχοις αὐτὸν βεδαιώ- 


Theodori Dousse et Leonis Allatii nota. 


QA t 


σαντα, etc, Verba habes superioricapiteé. Sed m 
distincte et accurate Paehymerius, p. 52, An 


BELLE. 


' x«i μέρος τι 


1117 
vB'.'O δὲ βασιλεὺς 89 τὰ τῆς ἕω μέρη xattOm- À 
φὼς xdi τοῦ ἐνιαυτοῦ ἐχείνου παρῳχηχότος αὖθις ἐπὶ 
τὴν προχαθημένην τῶν Βιθυνῶν πόλιν ἀφίχετο Νί- 
-xmuxy, Καιρος ἦν περὶ τὰ τοῦ χειμῶνος τέλῃ, xal 
φθίνων ἐτύγχανε Φεδρονάριος. Καὶ ὁ βασιλεὺς (9) 
ἐπὶ τῆς χλίνης ἑσπέρας χαθήμενος (παρέδραμε δὲ 
τῆς νυχτὸς), αἴφνης γεγονὼς ἄφω" 


εγος (10), πρηνὴς ἐπὶ τῆς χλίνης πεσὼν ἦν τὸ ἀπὸ 


a. I1 


τι 


*1 B. 


Wu rg 


τοῦδε ἄναυδος τὸ χαδόλου. Χεῖρες δὲ ἰατρῶν ὑπούρ- 
γοὺυν ἐν τούτῳ, χαὶ ἀμνχὰς ἐν τοῖς ποσὶν ἐποίουν, 
xat ἐφόλθιον (11) ταῖς ἀμυχαῖς ἐνέβαλλον, xai ἀλλ᾽ 
ἅττα ἔπραττον, ὁπόσα ἡ τέχνη ἐδίδασχεν. ᾿Αλλ᾽ ὁ 
βασιλεὺς ὅλην τε ταύτην τὴν νύχτα χαὶ τὴν ἐπιοῦσαν 
ἡμέραν xoi αὖθις τὴν ἑτέραν νύχτα ἀχίνητος ἔχειτο᾽ 
ἀποπληξία γὰρ ἦν ἡ νόσος, χαὶ οὕτω βαρεῖα ὥστ 
διαρχέσαι τοσοῦτον εἰς ἀχινησίαν x«i ἀφωνίαν, Μό" 
γις οἷν ἀνέπνευσε χαὶ εἰς ἑαυτὸν ἦλθεν. ᾿Ηλλοιωμέ- 
νος δὴ ἦν τὸ χρῶμα. Ἔσπευσε γόῦν χαταλαθεῖν τὸ 
Νύμφαιον, φθάσας τε πρὸ τῆς βαϊοφόρου Κυριαχῆς» 
χαθ’ ἣν εἴωθε θριαμθδεύειν ὁ βασιλεύς. ᾿Επιτείνας 
οὖν τὴν ὁδὸν ἀφίχετο εἰς τὸ Νύμφαιον, χἀχεῖσε τὸν 
χατὰ τὴν βαϊοφόρον θρίαμθον ἐξετέλεσε χαὶ τὴν 
ἀναστάσιμον ἑωρτάχει ἡμέραν. Καὶ τὰ ἀπὸ τοῦδε 
τοῖς τοιούτοις ἐπεχωρίαζε (12) μέρεσι, τῇ χατασχού- 
σὴ τοῦτον νόσῳ χατὰ διαστήματα ἡμερῶν τρυχόμε- 
νός τε xai πιεζόμενον. Ποτὲ μὲν γὰρ ἐν τῷ παλατίῳ 
διάγων εὐθὺς ἐπὶ χλίνης ἔπιπτεν ἄφωνος, ποτὶ δὲ 
ἐφ᾽ ἵππου βαίνων καὶ ὁδὸν βαδίζων ὑπὸ τῆς vocov 
ἐγίνετο χάτοχος, x«i οἱ συμπαροντες χατεῖχόν τε 
xai πρὸς ὧραν παρεφύλαττον, ὦστε μὴ γνωρίσξεθαι 


ANNALES. 


1118 


52. Imperator cum in Orientem secessissel, anno 
elapso rursum ad reginam Bithynorum urbem Ni- 
cium pervenit, Hiemis extremum erat, exitusque 
Februario impendebat, cum imperator vesper! 
Jecto assidens,exigua 1 099 noctisparte procedente, 
ex improviso vocem emittit : hinc pronum effusum 
loquela penitus destituerat. Medici curationem 
ejus recipere, pedes sacrificare, scarificationibus 
epholbium imponere, aliaque remedia, que ars di- 
ctat, malo invenire. Verum imperator tota ea nocle 

et die subsequente, et que mox advenerat, alia 
nocte motus expers jacuit : morbus enim erat ner- 
vorum resolutio, adeoque gravis ut tanto tempore 
et motu et voce stupens atque'attonitus privaretur. 
Tandem aliquando respiravit et in semet, colore 


B tamen deperdito, rediit. Nymphesum ergoquam ce- 


lerrime, et ante Dominicam palmarum, qua trium- 
phare ille sueverat advehi curat, et accelerato iti- 
nere Nympheum appellit, in quo die Palmarum 
triumphum egit et Resurrectionis diem celebravit; 
indeque assiduo loca illa frequentabat, morbo per 
intervalla dierum ingruente jactus conflictatusque; 
Quandoque enim in palatio degens subito in lectum 
amissa voce procumbebat ; quandoque equitans 
inter ambulandum s morbo corripiebatur. Et qui 
aderant, sustinebant et ad tempus custodiebant. 
ne pluribusinnoteceret. Dein sui compos per ostium 
in aulam revertebatur. Quandoque etiam clancu- 
lum in sellula per regiam a familliaribus deduce- 
batur. Sed cum moribus invalesceret, corpusimpe- 


89 D: Εἰς ἐπιὸν περὶ τὴν Νίκαιαν &gíxsro, ἔνθα περι τὸν Φευρονάριον ἐπὶ χλίνης τὸ πλέον τῆς νυχτὸς χαθήμενος 


χαὶ πρήνὴς ἐπὶ κλίνης πεσὼν ἦν ἄναν3ος. Οἱ δὲ ἰατροὶ ἀμυχὰς τοῖς ποσὶν ἐποίουν, xai ἐφό)χιον ταῖς ἀμυχαῖς ἐνέ- 
ὄαλον- AX ταὐτὴτ τὴν νύχτα x«l τὸ ἐπιὸν ἡμερονύχτιον ἀχίνητος ἔχειτο᾽ ἀποπληξία γὰρ ἦν ἡ νόσος Μό- 
λις γοῦν ἀνέπνευσεν ἠλλοιωμένος τὸ χρῶμα, καὶ ἔσπευσε χαταλαθδεῖν τὸ Νύμφαιον πρὸ τῆς ἐξ οφύρου χυρια- 
xis, χαθ ὧν εἰωθε θριαμθεύειν' Καὶ ἐχεῖ χαὶ τὴν ᾿Αναστάσιμον διῆλθε, χαὶ τὸ ἀπὸ τοῦδε τοῖς τοιούτοις 
ἐπεχωρίαξε μέρεσι, τῇ χατασχούσῃη τοῦτον νόσῳ χατὰ διάστημα ἡμερῶν πιεξόμενος. Ποτὲ μὲν γὰρ ἐπὶ χλίνης 
ἔπιπτεν ἄφωνος, ποτὶ δὲ ὁδὸν βαδέξων ἔφιππος ὑπὸ τῆς νόσου ἐγίνετο χάτοχος, χαὶ οἱ συμπαρόντες χατεῖχον 
x«i παρεφύλαττον, καὶ ἐπὰν εἰς λογισμὸν ἦχε σχολῇ πρὸς τὰ βασῇλια ὑπανέστρεφεν, ἐνίότε δὲ καὶ φοράδην ἧγετο. 
Ernst δὲ ἢ νόσος ἐπηύξανε χαὶ τὸ σῶμα τοῦ βασιλέως κατέπιπτε, συνεχέστερόν γὰρ ἐγίνετο τοῦτο, x«l ἡ 
«rpopix τοῦτον ἐπίεξζε, καὶ ἀφίκετο εἰς Σμύρνην, ὡς τῷ ἐχεῖσε προσχυνήση Χριστῷ καὶ διὰ παραχλήσεων 
ἵλεων αὐτὸν ἀπεργάσοιτό" Καὶ ἀπελθὼν ἀναχωχὴν οὐχ εὗρεν. 'A))' ἐν τοῖς Περιχλύστροις τόποις σχηνούμενος, 
ἀ είσιν ἐγγὺς Σμύρνης, χείρονος τοῦ πάθους ἐπῃσθετο. Καὶ χαταλαμόὄάνει τὸ Νύμφαιον, καὶ ἐν τοῖς ἐγγὺς 
τῆς χώρας βασιλείοις χήποις τὰς σχηνάς ἐπήξατο. Ἔνθα xai τὸ χρεὼν ἐλειτούργησεν, ἑξήχοντα duo ἐτῶν ὧν 
ἐξ ὧν τριαχοντατρεῖς βεδασίλευχεν χαλῶς x«i ἀγαθῶς, Πρᾶος γὰρ ἦν xai πρὸς τὸ φιλανθρωπότερον ἀεὶ ἀπονεύων, 
πρὸς πάαντας ἰλόδωρος, μᾶλλον δὲ πρὸς τοὺς μήχοθεν. Ἐρώτων δὲ θήλεων ἡττᾶτο, ἐξ ὅτου ἡ σύζυγος αὐτοῦ 
Εἰρήνη ἐξ ἀνθρώπων ἐγένετο, μάλιστα δὲ τῆς ἐξ ᾿Ιταλίας Μαρχεσίνης. ὡς χαὶ πέδιλα ὑποδεδέσθαι ταύτῃ δοῦναι 
χοχχοθαφῆ xai ἐφεστρίδας x«i χαλινὰ, ἔπεσθαί τε αὐτῇ πλείους $ τῇ χυρίως δεσποίνῃ, ἄλλα τε πολλὰ ἐποίει 
ταῖς ἐχείνης δουλεύων ὀρέξεσι. Καρτεριχὸς δ᾽ ἦν ταῖς μάχαις, χαὶ τοῖς μὲν κατὰ συστάδην πολέμοις οὐχ ἔχαιρε, 
το ἀλλοπρόσαλλον τοῦ Ἄρεως δειλιῶν, Tj χαρτερίᾳ δὲ χρώμενος, xai ἐνεαρίζων εἰς τὴν ἐναντίων xxi τὴν θέρους 
ὥραν διαδιδάζων, ἔτι δὲ xol τὴν φθίνονσαν, ἐνίοτε δὲ χαὶ παραχειμάζων τὴν νικῶσαν ἐλάμδανεν. "Hy δὲ 
post ere Xy d Lapin d φιλοδίκαιός τε χαὶ φιλόχριστος, τὴν βασιλείαν τῷ viQ Θεοδώρῳ χαταλιπὼν 
ἐτῶν | ὄνος αὐτῶ ὅσος ὁ ατριχ ΐ ἐ ; ; j n 
ἀναρβῥήσει xai γέννησις ἐχείνου συνέδραμεν. ὁ τῆς πατραῖς βασιλείας ἐτυγχανεν σχεδὸν γὰρ τῇ πατροιῇ 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(9) Καὶ ὁ βασιλεύς. Gregoras, p. 49. ALL. vissima mutatione B in x, ἐφόλχιον, ut dicat me- 


10) Γεγονὼς ἄφωνος Gregoras, p.50. ALL, 

(11) ᾿Εφόλθιον. Corrigendum censet Meureius 
φόλθιον, barbara οἱ peregrina voce, herbam signiti- 
cante. De qua sic in Glossario; Φόλδτον herbae ge- 
nus Demetrius Cpol. Hieracosophii lib. n, cap. 1: 
Φολιόον βοτάνης, χόστον, c ὑρνης ἀρρενιχῆς, στά- 
χοὺυς Ἰνδιχοῦ" Occurritillie pluries. Videturque betta 


esse, que Italis fogiia molla. Scriverlo vero 


nostro aliter videtur, qui-legendum putat, le- 


dicos scarificationem cucurbitularum pedibus adhi- 
buisse .et ἐφόλχιον sive attractorium quoddam 
medicamentum scarificationiinjecisse et applicasse 
ad eliciendum sanguinem,cui rej τὐφόρδτουν aptum 
etc. Dioscorides Asclepiadesque alii videntur, De 
morbo autem imp. Jo. Duce Baltatzis Nicephorus 
Gregoras, lib. 1, cap. ult. Dousa. 

(12) Τοῖς τοιούτοις ἐπεχωρίαζε. P. 


Gregor 
BO. ALL. ogoras, 


1110 


GEORGII ACROPOLIT.E l 


ratorisin pejusruebat, cum solito longe frequentius A τοῖς πολλοῖς. ᾿Επὰν δὲ εἰς λόγισμὸν ἐπανῶχε, c; 


malo divexaretur carnesque absumerentur, 110 
quod deterius habebat et ali non poterat. Cum ergo 
medicorum ingenium de restituenda valetudine 
desperasset, ut respirare ipse paululum posset, 
Smyrnam iter meditatur, ut Christum, quiin ea 
insigniter colitur, adoraret precibusque effusis sibi 
propitium in tanto infortunio redigeret Accessit, 
omnia, uti instituerat, perfecit, nec tamen ex 
morbo convaluit. Porro in Periclystris commorans 
(locus is est prope Smyrnam, quod undique aqua- 
rum copia circumfluatur, sic dictus) majori sive 
potius atrociori malo oppressus, inde discedens, 
cum gravissime corpore urgeretur, Nympheum 
proficiscitur, nec regias ibi-dem domos invisit. sed 
in bortis regiis prope urbemimperatoria finxitten- 
toria ; ubiet diem suum obiit extremum tertio ca- 
lendas Novembris, sexaginta et duos annos natus, 
utquiillius res exactius possidebant dixere. Ex 
his triginta tres probeintegreque regnaverat. Leni 
animo fuit, semperque se humaniorem praebebat. 
Familiares parcius munerabatur ; exteros, eosque 
qui tanquam legati ad eum venissent, magnificen- 
tioribus largitionibus, ut ab eis laudaretur, afficie- 
bat. Amoribus muliebribus, postquam ejus uxor 
Irene Imperatrix ex hac vita excesserat, et potissi- 
mum Marcesinse quee ex Italia venerat, Annee qui- 
dem imperatrice ex Alemania uxoris pedissequa, 
sed que postea in amore &mula fuerat, deditus. E 
cujus amore ita 111 ipse pendebat ut illi cocci- 
neos calceos gestare permiserit et sagum et fre- 
num non alterius coloris indulserit, plures illi fa- 
mulos quam vere domine donaverit, aliaque 
quampluima libidinibusillius deserviens prestiterit. 
Fuitilli animus belli ingens ac tolerans. Consertis 
prolii, variam Martis sortem extimescens, et in 
illis conserendis incertum animo agitans, minime 
delectabatur, sed fortitudine ac patientia, et verno 


πρὸς τὰ βασίλεια ἐπανέστρεφεν, ἰνίοτε δὲ xal 4 
δὴν ἐπὶ θρόνου ἐν τοῖς ἀναχτόροις ὑπὸ τῶν οὗ 
ἤγετο, Ἐπεὶ δὲ ἢ νόσος ἱπηύξανε, τὸ σῶμα τὸὐ 
σιλέως χατέπιπτε * συνεχέστερον γὰρ Ὥρξατο 
τούτῳ γίνεσθαι. Σύντηξις γοῦν ἦν αὐτῷ τῶν σι 
χῶν, [P. 56] xai τὸ δεινότερον à ἀτροφία τοῦτον 
Uc. ᾿Επεὶ οὖν χεῖρες ἱστρῶν εἰς τὴν νόσον & 
μον, παραμυθίαν βουλόμενος μικρὰν ἐφευρεῖν 
λησεν εἰς τὴν Σμύρνην ἀπελθεῖν, ὅπως τῷ ὦ 
προσχυνήσῃ Χριστῷ (13) παράχλησέν τε ποιώσα 
Ὥεων αὐτὸν ἀπεργάσοιτο. ᾿Αφικόμενος οὖν τε 
μὲν διεπράξατο, ἀναχωχὼὸν δὲ τοῦ πάθους οὐχ ἴα 
ἀλλ᾽ ἐν τοῖς Περιχλύστροις σχηνούμενος (τόσες 
στιν οὗτος ἐγγύς που τῆς Σμύρνης, διὰ τὸ ποὶ 


B τοῖς ὕδασι περιχλύζεσθαι οὕτω πως XGTOVOUR, 


νος), μείζονος ἢ μᾶλλον χείρονος τοῦ X607; i 
σθετο. ᾿Εχεῖθεν οὖν ἀπάρας πονήρως λέαιν ἔχω 
σώματος χαταλαμῦὔανει τὸ Νύμφαιον. Καὶ ἐν pb: 
βασιλικοῖς οὐχ ἀπῆλθεν οἰκήμασιν, ἐν δὲ τοὶ τὰ 
που τῆς χώρας βασιλείοις χήποις τὰς ἀναχτῳ 
σχηνὰς ἐνιδρύσατο. Ἔνθα χαὶ τὸ χρεὼν ἑλειτοῦι 
σε τρίτῃ χαλανδῶν Νοεμθοίον, ἐξήχοντα χαὶ dvo ( 
ὡς οἱ τὰ περὶ αὐτοῦ ἀχριβδέστερον εἰδότες ipaa. 
ἔτη βιώσας, εξ ὧν τριάχοντα xoà τρεῖς θεθασῶε 
καλῶς τε χαὶ ἀγαθῶς. Πρᾶος γὰρ ἦν χαὶ πρὸ: 
φιλανθρωπότερον ἀεί ἀπονεύων. Δωρεαῖς μὲν 

τοὺς αὐτοῦ ἧττον ἐχρᾶτο, πρὸς δὲ τοὺς ξένους 
μᾶλλον τοὺς ὡς πρέσδεις ἀφιχομένους, δαψιλ 
ραν (15) τὴν χεῖρα προύὔτεινεν, ἕν᾽ ὑπ’ αὐτῶν, 
γοῖτο. Ἐρώτων δὲ θήλεων ἡττᾶτο. ἐξ ὅτου b cjl 
αὐτοῦ καὶ βασιλὶς Εἰρήνη, ἐξ ἀνθρώπων ἐγένετο. 
Aura δὲ τῆς ἐξ ᾿Ιταλίας ἔλθούσης ὡς 9εραπαιν 
pi» τῆς ἐξ ᾿Αλαμάνων συξύγον βασιλίδος Αννης ( 
ἀντιξήλον δὲ ταύτης γεγενημένης Μαρχεσίνες 
τε ὀνομαζομένης τοῦ ἔρωτος ἥττητο, x«i ἐς τοι 
τον τῆς ἀγάπης αὐτῆς ἐξεχρέματο ὡς x«i ri 
ὑποδεδεσθαι δουναι ταύτῃ χοχχοδαφὴ καὶ ipu 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


13) Τῷ ἐχεῖσε προσπυνήση Χριστῷ. in hac 
egritudineJoannis pietatem etnummorum in pau- 
peres profusionem fuse enarrat Georgius Pachyme- 
rius(p. 70), quia Christianis principibus omni- 
no audiendus est. ALL. 

(1&) 'Ebóxovra x«t δύο. Gregoras. p. 50. Et 
nota annos vite illius Acropolitam numerare sexa- 
ginta duos, Gregoram sexaginta : in annis imperii 
conveniunt, cum uterque tres et triginta imperii 
numeret. ALL. E 

(15) Δαψιλεστέραν. Admirabitur non nemo qua- 
nam ratione ejusmodi imperatores, qui paulo ante 
reliquam regiam supellectilem hostibuscesserantet 
omnia sua amiserant, exotorres, et non sine conti- 
nuis illsque immensis sumptibus, nunc cum Bul- 
garis, nunc cum Latinis, nunc cum Christianorum 
hostibus, et quod majus cuipiam videri poterit, 
cum Grecis ipsis belligerantes, tot recolligere pe- 
cunias potuerint, ut larga etiam manu largitionibus 
et retributionibus ,non familiaribus modosed exte- 
ris, supra etiam imperatorum consuetudinem effu- 
sissimis providerint. Cessabit omnino admiratio, 
si revocentur in memoriam que Pachymerius de 
srario Joannis et Theadori scribit, p. 68. ALL. 

(19) Ἄννης. Mortua namque Irene Annam  Ale- 


D fama a cupiditate illa revocarint. 


mannam, Maufredi'Sicilie regis sorores t 
rem duxit. Gregoras, p. &$ et 91. Pac 
lib. im, p. 181, et infra p. 185. Hujus Anney*e 
imperium adeptus Michael Paleeologus mai! 
cupiens fuit. Itaque inflammatus libidine fere 
tur, utneque pudor neque pietas negue homin 
ulieris ci 
moniam et artes et ipsius imperatoris con: 
Pachy merius, lib. n1, p. 181, expressit. ALL. 
(17) Μαρχεσόνης. Rem fusius pertractat Gn 
ras, p. 46. Qua Gregoras de Nicephoro Blems! 
et exclusa Marcesina ab ecclesia tradit, vit 
hausisse ex epistola encyclica ejusdem Niceph 
que quia adhuc inedita est, quod sciam ips 
igna sitqueeob pietatem etsummum in Chrs$ 
nam religionem zelum teratur omnium mani 
hicexscribam Greece; quee est: No eópou μοναι 
x. T. À Vide tomum CXLI in Nicephoro Blemrm: 
Spondanus anno 1225, num, 19 mira oscita 
Nicephorum a. Blemmyda dividit : Cum pe 
ejusquada quemmajoripompa quam ipsa Au 
(a incedereconsueverat, ab ingressu templi BI 
mydza prohibita ab ejus abbate Nicephoro 
virtutisatqueauctorttatis vir, $tc. Sane hic 
Nicephorus a Blemmyda delectus non est Ar 


ANNALES. 


1122 


»)-ae καὶ χαλινὰ ἕπεσθαι τε αὐτῇ πλείους à A temporeinhostium locis degenset estatetrajiciens 


γίως δεσποίνη, ἄλλὰ τε πολλὰ ἐποίει ταῖς ἐχεί- 
ἡουλεύων ὀρέξεσι. Καρτεριχὸς δὲ ἦν οὗτος ἐν 
κάχαις ὁ βασιλεὺς, x«i τοῖς μὲν χατὰ συστά- 
πολέμοις οὐκ ἔχαιρε, τό ἀλλοπρόσαλλον τοῦ 
€ δειλιῶν xai τὸ παρὰ ταὐτὰ ἄδηλον ὑπολογι- 
ὃς " τῇ χαρτερία δὲ χρώμενος, xal ἐνεαρίξων 
ς τὴν τῶν ἐναντίων γῆν x«i τὴν θέρους ὥραν 
βάξων, ἔτι δὲ x«i τὴν φθένουσαν ὀπώραν δια- 

ἐνίοτε 


δὲ x«i παραχειμάξων τὴν νιχῶσαν 


nec non et senescentes fructus expectans, quando- 
que etiam hibernans victoriam reportabat, impera- 
toris constantia ac patientia fatigatis hostibus. Mo- 
ritur imperator Joannes imperio filio suo Theodoro 
tres et triginta annos agenti relicto: tot enim eeta- 
tis illius anni quot et paterni imperii erant : cum 
paternam enim acclamatione forte et natales illius 
concurrerant. 

ἐλάμδανεν, ἁποχαμνόντων τῶν ἐναντίων τῇ ToU βα- 


ς ἐνστάσει τε χαὶ ὑπομονῇ. Ἐτεθνήχει μὲν ὁ βασιλεὺς Ἰωάννης τῷ vió αὐτοῦ Θεοδώρῳ τὴν βασι- 
χαταλελοιπὼς, τριάχοντα x«i τριάκοντα xxi τρία ἔτη διανύοντι. Τοσοῦτὸς γὰρ ὁ χρόνος αὐτῷ ὁπόσος τὴν πα- 


ς βασιλείας ἐτύγχανε 
. 'AXM ὁ βασιλεὺς "9 μὲν Θεόδωρος τῶν βασι- 

ἐπείληπτο θρόνων. Ἰὴν νενομισμένην γοῦν 
ἀποδοὺς [P. 57] τῷ βασιλεὶ xai πατρὶ, x«l χα- 
ig ἐπ᾽ ἀσπίδος ὡς ἔθος, xal ὑπὸ πάντων φη- 
ig αὐτοχράτωρ (18), τοῦ Νυμφαίου ἀπάρας ἐπὶ 


ῥιλαδέλφου ἀφίχετο. Μεγίστη δὲ αὕτη πόλις xol B 


ἄνθρωπος x«i ὁπλέζεσθαι δεδυνημένους οἰκήτο- 
χουσα, καὶ μάλιστα τοξείαν ἀσχοῦντας * ἀγχι- 
νοῦτα δὲ τοῖς Περσιχοῖς ὁρίοις ἀεὶ διαμάχεσθαι 
ὑπεναντίοις τούτους ποιεῖ χαί ἐθάδας πολέμων 
ται, Ἐχεῖσε οὖν ὃ ιαχαρτερήσας μιχρὸν χαὶ 
πρεσθείαν στεῖλαι πρὸς τὸ» σουλτὰν, ἐπὶ τὰ 
ὧν χεχωρηχὴ μέρη x«i τὴν τῆς χώρας ταύτης 
χθημένην πόλιν τὴν Νίχαιαν. Ἐπεὶ δὲ ἐχήρευε 
τατριαρχοῦντος (19) à Ἐχχλησία (πέφθαχε γὰρ 
ατριώρχης Μανονὴλ μιχρόν τι τοῦ βασιλέως 
νον προτελευτῆσαι), ἔδει δὲ πρῶτον πατριώρ- 
προδληθῆναι, ἵν᾽ ἐπὶ τῷ βασιλεῖ τὴν στεφηφο- 
ἐν τῷ ἱερῷ τελεσιουργήσῃ τεμένει, ἐξητεῖτο μὲν 
og τοῦ τοιούτου θρόνον, ἣ δόξα δὲ τοῖς πολλοῖς 
& Βλεμμέδη (20) ἐτύγχανε Νιχηφόρῳ, τῷ ἐμῷ 
τχάλῳ τῶν τῆς φιλοσοφίας λόγων τε χαὶ δογμά- 
ἀνδρὶ £x νεότητος τὸν ζυγὸν ἀραμένῳ τοῦ μονή- 
βίου καὶ περιδοήτῳ τυγχάνοντι χαὶ περὶ λόγον 
χρετὴν, xXv ἐνίων ὁ φθόνος, xai μάλιστα τῶν 
χόντων, οὐ μόνον οὐχ ἐχφανῇ τούτῳ τὰ τῆς ἀρε- 
ποίει, ἀλλὰ χαὶ χαχίας τινὰς αὐτῷ προσεχόλλα, 
; οὖν πρὸς τὸν βασιλέα Θεόδωρον φιλίως διέχει- 
ὶ παρ᾽ αὐτοῦ ἐφιλεῖτο * τῶν γὰρ λόγων, ἐν οἷς 
ολλὰ ἐπεγάννυτο, διδάσχαλον xai αὐτὸν ἐπεγρά- 
᾿ σοφὸς γὰρ ἦν εἰς ἄχρον ταῖς ἀληθείαις ὁ βα- 
ς. O δὲ ὀχνηρότερος περὶ τὸ πρᾶγμα ἐτύγχα- 
D : Ὃς τὴν νενομισμένην ὁσίαν ἀποδοὺς 
, ἀπάρας πρὸς τὴν ϑιλαδέλφου ἀφέχετο. 
[. Καὶ ἐπεὶ ἐχήρευεν ἢ Exx 

ποναχὸν ἐξ "Amo 


τῷ πατρὶ x«i ἐπ’ ἀσπίδος 
Καὶ ἐχεῖσε διαχαρτερήσας μιχρὸν χαὶ περὶ τὴν Βιθυνῶν 
, ἡσία (nporíüvnxs yàp τοῦ βασιλέως ὁ πατριαρχὴς Mavov))), ᾿Αρσένιόν 
2vt&d 0e λίμνης μεταπεμψάμενος χειροτονεῖ πατριάρχην, ὃς χαὶ μονημέρως διάχονος 


* σχεδὸν γὰρ τῇ πατριχῇ ἀναῤῥήσει xai ἡ γέννησις ἐχείνον ξυνέδραμεν. 


53. lgitur imperator Theodorus imperii habenis 
susceptis, Justisque imperatori et patri, uti fieri 
amat, factis, et super scutum assidens, uti moris 
est, ab omnibus imperator acclamatus, Nyrupheo 
discedens Philadephiam commeat, urbem ingentem 
et frequentem populis oppidanisque arma 114 
sumere et maxime sagittis adversarium configere 
professis. Ea cum in finiimum agrum Persicum 
extendatur, bella cum hostibus continuo exercens 
gentem belli studiis asperrimam alit. Ibi paucis 
diebus, quibus legationem ad sultanum miserat, 
commoratus ad Bithynorum oras et ad primam il- 
lius regionis urbem Niceam secessit. Sed cum pa- 
triarche orba Ecclesia foret (nam paulo antequam 
Joannes imperator moreretur, patriarcha Manuel 
vitam finierat), nec absque patriarcha imperatoris 
coronatio in sacro templo confici posset, dignus ea 
provincia et honore conquirebatur. Plurimorum 
suffragia in Nicephorum Blemmidam, preceptorem 
meumetphilosophicorum sermonum ac dogmatum 
institutorem, virum et litteris virtute perquam 
celebrem et qui juvenis adhuc atque tenella setate 
jugum monastice vite tulerat, respiciebant, licet 
nonnullorum, et maxime primatum, invidentia non 
modo tante virtutis lumen occuluerat, sed οἱ vitia 
quadam homini appinxerat. Hunc imperator Theo- 
dorus diligebat, cuijuncundissimus erat, quippequi 
sermonum, quibus summopere delectabatur, ma- 
gistrumeum sibi adsciverat: sapientie enim culmen 
et re vera attigerat imperator. llle ad tantam rem 
segnior esse, etimperator etiam ipse non impense 
nimis urgere, cui magnis volupe erat ab éo similem 


φημισθεὶς, τοῦ Nup- 


Ιρεὺς x«i πατριάρχης τέλεστο. Καὶ παρ᾽ αὐτοῦ στεφθεὶς ἔξεισιν, 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


) Φημισθεὶς αὐτοχράτωρ, Quamvis enim im- 
im jure hareditario ad Theodorum Lascarim 
*et, quia is a patre vivente non appellatus fue- 
npecator, eo defuncto communi totius exerci- 
:onsensu ac nobilium omnium ac procerum 
ursu imperator salutatur : constabat enim 
nem nemini omniumnisi filio imperium relin- 
e voluisse,quod et pius esset in liberos et ne- 
alteri id destinaret.Quare autem filium vivens 
) nodo designare voluerit, pluribus prose- 


uitur Gregoras, lib. 11, qui subdit : ᾿Ανηγόρευτο 
' ὕστερον παρ᾽ ἐχόντων τῶν ὑπηχόων ἁπάντων χαθεσθεὶς 
ἐπ' ἀσπίδος κατὰ τὸ ἐν τούτοις ἐπιχρατοῦν ἔθος. 
ALL. 

9) {Ἐχήρευε τοῦ πατριαρχοῦντος. — Gregoras, 

» Q9. ALL. 
(20) Πολλοῖς ἐπὶ τῷ Βλεμμύδῃ. Gregoras, p. 
93. Acropolita Manuelem vocat patriarcham demor- 
tuum, Gregoras Germanum : sed de his nos alibi 
egimus. ALL. 


1123 GEORGII ACROPOLITAE. 
dignitatem non recipi. Reges scilicet eos qui patriar- A νεν. Οὐ μὴν ἀλλὰ xai ὁ βασιλεὺς αὐτὸς μαλαχὼ 


chatui1 1 3 presintmoribusacingenio abjectiores αὐτοῦ ἐπειρᾶτο " μᾶλλον yàp προς βονλήσεως αὶ 
moderatioresque, ut facilius eorum nutibus veluti τῷ τὸν προστασίαν μὴ χαταδϑέξεσθαε. Ταπεινο: 
jussis sucumbant, peroptant, quod rusticioribus, γὰρ καὶ μετρίους εἶναι τὸ φρόνημα τοὺς πα: 
cum sermonibus ἤάθ γα nequeant, potissimum aeci- χεύοντας οἱ χρατοῦντες ἐθέλουσι, x«l προσκ 
dit : qui vero sapientie operam navant, rigidiores εὐχερῶς τοῖς σφῶν αὐτῶν βουλήμασεν ὡς mp 
videnturet illorum jussibusadversantur.Propterea γμασιν. Τοῦτο δὲ μᾶλλον oi ἀγροικότεροι me 
imperatorTheodorusillius mentesensumqueleviter σιν " οὐδὲ γὰρ ἔχουσι τοῖς λόγοις θαῤῥεῖν, oi di 
degustato ad alios se convertit, οἱ cum plures non λόγους ἀχαμπέστεροι φαίνονται χαὲ τοῖς & 
satisfacerent, monachum quemdamex Apolloniadis ὁὀρισμοῖς ἀντιπέπτουσιν. Ὁ γοῦν βασελεὺς Gd 
lacu, preeter paucas litteras ceterorum inscientem διὰ ταῦτα μιχράν τινα πεῖραν λαδὼν τοῦ ἀνδοὲ 
(solum enim rudimenta grammatices attigerat), ἑτέρους ἐτράπετο. Καὶ ἐπεὶ δυσαρεστῶν ir, 
nullis sacris ordinibus insignitum, Arsenium nomi- ἐν πολλοῖς, μοναχόν τινα (21) εἶναε μαθὼν bà: 
ne, accersitum quam celerrime missis hominibus ᾿Απολλωνιάδος λίμνη ὀλίγων γραμμάτων m 
conduxit : nec ille renuit. Et Niceea exire festinans ἔχοντα (μόνον x«l γὰρ ἐφήψατο τῆς γραμμε 
presulibus, ut quamprimum eum patriarcham ef- παιδείας), ἀνίερον τελοῦντα xai ᾿Αρσένεον ὄνοι 
ficerent, imperat. Illiaudientes perunam hebdoma- μενον, ὡς εἶχε τάχους, στῶλεε τοὺς αὐτὸν dis 
dam diaconum sacerdotem et patriarcham conse- Καὶ ὃς ἀφίκετο. ᾿Επεὶ δὲ τὴν ἀπὸ τῶς Nixaia, ü 
erant. ἔσπευδε, διὰ τάχους τοῖς ἀρχιερεῦσι προστάττει. 
ροτονῆσαι [P. ὕ8] πατριάρχην αὐτὸν ὁ βασιλεὺς, oi χαὶ οὑτωσὶ διεπράξαντο, ἐν μιᾷ ἐδδομάδε (29) 
τονον χαὶ ἱερέα καὶ πατριάρχην αὐτὸν ἐχτελέσαντες. 

54. Causa vero exitum Nicea sollicitandi ea fuit. νδ᾽, 'H d αἰτία *! τον επισπεύδειν τὴν £x 
Bulgarorum princeps Michael, uxoris Theodoriim- Νικαίας ἔξοδον ἦν αὕτη. Ὁ Βουλγαράοχῃς My 
peratoris frater, socero illius Joanni Asano ex ὃς γυναιχάδελφος τοῦ βασιλέως ἐτύγχανε Grods 
Angeli Theodori filia susceptus, Joannis imperato- τῷ πενθερῷ αὐτοῦ τῷ ᾿᾿Ασὰν Ἰωκῦνῳ ἐκ τῶς 
ris obitu nuntiato, cum occiduas partes imperato- ᾿Αγγέλου Θεοδώρου θυγατρὸς γενηθεὶς, τὸν τοῦ ( 
riis copiis nudas orbasque conspiceret, animoque σιλέως Ἰωάννον πυθόμενος θάνατον, ἐπεὶ τὰ ὃν 
114 agitasset regionem et in ea oppida ab impe- μέρη γυμνὰ στρατευμάτων ἑώρα Ῥωμαξχῶν, 
ratore Joanne Bulgaris surrepta ad Bulgarorum ληθεῖς τὴν ἀφῃρημένην πρὸς ToU βασδέως Ἴων 
rursusdominatum, quodjam diu Bulgarorum cordi χώραν ix Βουλγάρων καὶ τὰ ἐν τούτοες crx 
inheserat,revocare,remprotemporeopportunam, Βουλγαριχὴν ἀρχὴν καὶ αὖθις ἀνακαλέσασθαε (: 
utsibi videbatur, ratus, ἤθθυηο prodienstransnatato- C γὰρ ix μαχροῦ τοῖς Βουλγάροις ὡδένετο) καὶ 
queHebro paucissimo tempore multarumregionum καιρὸν, ὡς ἐδόχει͵ κατιδὼν ἐπιτύδειον, ἐξορμήσας 
potius est, multaque oppida nullo cum labore sibi τοῦ Λῖμου xal τὸν "EOpov διαπεράσας ἐν οὐ m 
devinxit, Bulgari siquidem habitatores externorum χρονῳ πολλήν τε χώραν ὑφ᾽ ἑαυτὸν &rmoujgero m 
jugo dejecto generis consortibus accurrebant. τε ἄστη σὺν οὐδενὶ παρεστήσατο πόνῳ. Βούλγι 
Arces solo Romanorum presidio imnunite cum ad κχαὶ γὰρ τυγχάνοντες οἱ οἰκήτορες τοῖς ὁμοψύ 
repellendos hostium impetus non sufficerent in προσέτρεχον, τὸν ξυγὸν τῶν ἀλλογώσσων mmn 
potestatem Bulgarorum nullo negotio ceciderunt, μενοι. Τὰ δὲ ἄστη μετὰ τῶν Ῥωμαξκῶν xal μὰ 
partim timore perculsis et deditionem arcium pro ἀπολελειμμένα φυλάξεων, οὐχ ἀξέων τοιούτκα; “5 
salute et domum abitione prodentibus, partim re- — poi; ἀντιμάχεσθαι, εὐχεέῥωτα τοῖς — Bee 
pentine Bulgarorum irruptioni, cum obviam ire ὑπῆρχε, τῶν μὲν πτοίᾳ ταραττομένων καὶ wide 
nonpossent,aufugientibus easquecustodibus vacu- τῶν τὰ ἄστη x«i λαμδανόντων τὴν πρὸς τὰ "t 
as deserontibus, aliis etiam temporis longinquitate ἐλευθερίαν, τῶν δὲ πρὸς τὴν ἐξαπίνης γεγενορῖν 
defessis, cum preeter modum custodie terminus D τῶν Βουλγάρων ἔφοδον μηϑὲν ἐχόντων ἐκ τοῦ 7 
illis protraheretur. Plereque etiam arejum imper- χείρον νοῦσαι λύσιτελοῦν, ἀποδεδρασκόντων 
fecto, viris et reliquis necessariis parum munite, ταῦτα ἔρημα τῶν φυλαττόντων ἀκπολεριπανόνι 
preda hostibus patuerunt. E vestigio itaque expu- ἄλλων δὲ ἴσως x«i χρόνῳ ἀποχαμάντων, παρε 
gnate sunt Stenimachus, Peristitza, Crytzimus, θέντος αὐτοῖς παρὰ τὸ μέτρον τοῦ χρόνον cf 

4 :'O γὰρ Βουλγαράρχης Μιχαὴλ, ὁ τούτου γυναιχάδελφος, τὸν τοῦ βασιλέως ᾿Ιωάννον πυθόμενος € 
τον, ἐπὶ τὰ δυτιχὰ μέρη γυμνὰ στρατευμάτων ἑάρα, βουληθεὶς τὰ ἀφῃρημένα ix τούτων ἅστῃ ἀν 
λέσασθαι, τὸν Eüpov διαπεράσας πολλὰ ὑφ᾽ ἑαυτὸν ἐποιήσατο. Μετετέθη μὲν οὖν ὁ Στενέμαχος, Περιεσπῇ 
Κριτζιμὸς, Τζέπαινα xoi τὰ ἐν τῇ ᾿Αχριϑῶ ξυμπαντα πλὴν Μνιάχου - τοῦτο γὰρ χαὶ μόνον ὑπὸ Ῥωμῶ 
πιφύλαχτο. Οὔστρα δὲ καὶ Περπεράκιον xai Κρνόδοὺς xal τὸ παραχείμενον τῇ ToU ᾿Αδριάνοῦ καὶ χεχλὲ 
νον "Egpaip τοῖς Βονλγάροις χεχείρωτο, Toórou χάριν ἔσπευδε. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


2) Μοναχὸν τινὰ. Gregoras, p. 55. ALL. Ecclesia, narrat Acropolita, de qua nos egimus 
22) 'Ev αιᾷ ἑδδομάδι. Hujus ordinationem per tractu De ordinationibus Grascorum. A 
hebdomadam absolutam, uti usitatam in ea (33) Ἐξορμύσας. Gregoras, lib, ju, 3. 83. ΑἹ: 


- t9 


4125 


ANNALES. - 


1126 


xác. Τὰ πλείω δὲ τῶν ἅστεων καὶ ἀπεριποίητα ἦν A Tzeptena et Achridis preter Mniacum, quod vel so- 


x«i τῶν χρειωδῶν ὅπλων Xuotpa* Κατεσχέθη μὲν οὖν 
ἐχτοῦ παραυτίχα Στενίμαχος, Πριστέτξζα, Κρυτξιμὸς, 
Ἰζέπαινα χαὶ τὰ ἐν τῇ ᾿Αχριδῶ ξύμπαντα πλὴν 
Μνειάχου * τοῦτο γὰρ x«i μόνον ὑπὸ Ῥωμαίων πε- 
φύλακται. Οὖστρα δὲ χαὶ Περπερακιον x«i Κρυθοὺς 
καὶ τὸ παραχείμενον τῇ τοῦ ᾿Αδριανοῦ xal χεχλη- 
μένον Ἑφραὶμ τοῖς Βουλγαάροις χεχείρωται. Τούτων 
οὕτω γεγενημένων χαὶ τῶν ἐν δυσμαῖς Ῥωμαϊχῶν 
χλονουμένων πραγμάτων, τῆς φήμης μέχρι xai ἐς 
βασιλέως ἐπιδραμούσης χαὶ πλειόνων προτδοχίαν 
καχῶν τῶν προσόντων φαντασίαν παρεχομένης, οἱ 
περὶ τὰ βασίλεια οὐ μιχρῶς ἐταράχθησαν * ἡἧἡπί- 
σταντὸ γὰρ ὡς τὰ πλείω τῶν δυτιχῶν μερῶν Βουλ- 
ἀποστατήσουσι πᾶλαι Ῥω- 


γάροις οἰχοῦνται, x«i 


lum Romanis devotum perseveraverat,omnia.Pre- 
terea Ustra, Perperacium, Cribus et quod Adriano- 
poli adjacet, Ephrem, Bulgaris cessere. Hac ubi ita 
facta sunt, et in occiduis partibus rebus Romano- 
rum in discrimen adactis, cum fama ad imperato- 
ris etiam aures pervolasset, 115 et presentibus 
malis atrociora inde ventura representasset, qui in 
aula erant, nimis conturbati sunt, quippe qui 
scirent potissimam Occidentis partem in Bulgaros 
esse propensam, tanquam que a Romanis jampri- 
dem defecisset, et recenter a Joanne imperatore 
debellata nondum solida ac firma in dominio con- 
staret, sed continua in Romanos odia clanculum 
exerceret. 


μαίων, προσφάτως δὲ χειρωθεῖσι τῷ βασιλεῖ Ἰωάννῃ, x«i οὕπω πῆξιν τῆς χειρώσεως, λαδούσης, ἔχθραν 


δὲ ἀεὶ πρὸς Ῥωμαίους ἐνδομυχοῦσι, 


γέ. Διὰ ταῦτα ** xci αὐτὸς ὁ βασιλεύς ἡδημόνει B 


τοῖς πράγμασιν, εἰ οὕτω χατ᾽ ἀρχὰς τῆς ἐξουσίας 
[P. 59] αὐτοῦ δυστυχῶς πράττει. Συναθροίΐίσας οὖν 
τοὺς ἐν τέλει χαὶ τοὺς εἰς στρατηγούς τεταγμένους, 
σὺν οἷς xxi οἱ πρὸς πάππου αὐτοῦ τοῦ βασιλέως Θεο- 
δώρου ὑπῆρχον αὐτῷ θεῖοι, ὅ τε Μανονὴλ x«i ὁ Νι- 
χαὴλ, ἐδουλεύσατο τί ἂν ἔχοι πρὸς τὰ γεγενημένα 
διαπράττεσθαι. Οἱ μὲν οὖν πλείους διαπερᾶσαι τὸν 
βασιλέα τὸν Ἑλλήσποντον δέον ἔλεγον εἶναι χαὶ στῆ- 
σαι τὴν τῶν βουλγάρων φοράν. Τοῦτο δὲ τοῖς τοῦ χρα- 
τοῦντος θείοις τοῖς προειρημένοις οὐχ ἥρεσχεν, οἷς χαὶ 
προσεῖχε μᾶλλον ὁ βασιλεύς, παλλῶν ἕνεκα. Ἢ τε γὰρ 
γνησιότη: τοῦ γένους ἠνάγκαξε xai τὸ τῆς ἡλιχίας 
γηραιὸν παρτεδίαζεν, οὐχ ἧττον δὲ πρὸς τοῦτο 
καὶ τὸ πολλῶν πραγμάτων ἴδρις αὐτοὺς γίνεσθαι 


παρέπειθε " φυγάδες γὰρ οὗτοι γεγονότες τῆς τοῦ 
βασιλέῶς ᾿Ιωάννου διαχρατήσιως πολλοῖς προσ- 
ὠμίλησαν δεσπόταις χαὶ εἰς διαφόρους περιε- 


πλανήθησαν τόπους, χἀντεῦθεν, χατὰ τὴν ποίησιν, 
εἶδον ἄστεα χαὶ νόον ἔγνωσαν. Καὶ ἦσαν μὲν ὡς 
ἀληθὼς οὗτοι νοήμονες, οὐχ ὀρθὰ δὲ ἐφρόνουν τοῖς 
τῶν Ῥωμαίων πράγμασιν, αἰτίαν ἔχοντες τὸ παρ- 
ευδοχιμηθῆναι τὰ πρῶτα παρὰ τοῦ ἀδελφοῦ καὶ 
βασιλέως, μηδενὸς αὐτῶν εἰς ἀξίαν ἀνηγμένον βασι- 
λέως ἀδελφοῖς διαπρέπουσαν. Εἶτα xol παρὰ τοῦ 
γαμόρονυ χαὶ βασιλέως καὶ φυγαδίαι τῆς Ῥω- 
μαίων γεγενημένοι πρὸς αὐτοὺς ἐδυσμέναινον, Καὶ 
ταῦτα μὲν ἴσως ἐρεῖ τις αἴτια εἶναι, τὸ δὲ ἀληθὲς τὰ 
τῶν ἀνθρύπων ἤθη ἀδέδαια ὄντα καὶ ἅστατα τοιού- 
τους τυγχάνειν ἐποίουν. Καὶ ταῦτα μὲν οὐ διελάν- 
θανεν οὐδὲ τὸν βασιλέα Θεόδωρον - τέως οὖν ὡς oi- 
χείους τοῦ αἴματος xxi τὸ τιμᾷν αὐτοὺς διὰ παντὸς 
προελόμενος ἐχρᾶτο πρὸς συμθουλὰς. Ὑπετέθεντο 
γοῦν οὗτοι ὡς οὐ χρεὼν τὸν βασιλέα διαπερᾶσαι πρὸς 
χὴν δυσμὴν, ὅτι τε χαχῶς πράττει τὰ τοιαῦτα μέρη, 
χαὶ ὡς νοσεῖ σχεδὸν ἀθεράπευτα, στράτευμά τε μὴ 
ἔχειν τὸν βασιλέα προσῆκον πράξει βασιλικῇ - ὁ γὰρ 
χειμὼν ἐχώλυε τὴν συνάθροισιν τῶν δυνάμεων. Καὶ 


4 [) : Βουλὴν οὖν ποιησάμενος, ol 
δὲ πρὸς πάππου αὐτοῦ τοῦ b 


55. Propterea imperator etiam ipse rebus anxie 
&estuabat, si tam misere potestatis illius initio 
haberentur. Illis ergo qui dignitate fulgebant, et 
exercituum ductoribus, inter quos et ex avo impe- 
ratore Theodoro patrui Manuel et Michael advene- 
rant, convocatis, consiliuminit, quid sibi, ut malo 
occurreret, agendum esset. Potjor eorum pars in 
eam ivit sententiam, utimperator Hellesponto supe- 
rato impetum Bulgarorum comprimeret. Sed hoc 
principis patruis, quos supra nominavi haud arri- 
debat, quibus animum potius adverterat imperator 
multis de causis. Affinitas quippe generis et vene- 
randa senectus compellat ; neque minus ad id 
conferebatrerum multarum experientia. Hi namque 
Joannis imperatoris tempore et solo patrio exsules 


C multorum principum familiaritate usi sunt et diversa 


in loca aberrarunt, hincque, 1 16 ut poeta cecinit, 
viderunt urbes et mores hominum cognoverunt. Hi 
licet, ut verum fatear, pleno pectore saperent, non 
recte tamen Romanorum rebus consulebant, quod 
primum a fratre et imperatore neglecti nullo digni 
habiti fuissent mnunere, quod fratres imperatoris 
condeceret ; dein per generum et imperatorem ab 
solo patrio extorres, ab eis totos se abolienaverant. 
Et has quidem causas Roimauis illos inimicissimos 
reddidisse aliquis forte diceret: nobis satis cogni- 
tum mores hominum incertos atque instabiles in 
hujusmodi eos deduxisse simultates, que neque 
imperatorem Theodorumlatebent. Nihilominus eos 
tanquamsanguine conjunctos, etquod perpetuo eos 


p honoribuscondecorare proposuerat, consiliis adhi- 


bebat. Proponebant itaque illi non esse opere pre- 
tium imperaturem in occasum progredi,quod em 
partes male afflictarentur et absque remedio vehe- 
menter laborarent. Copias esse imperatoris exiles 
ac tenues nec regis apparatu suppares,cum tempus 
hibernum impedimento esset ne cogerentur in 
unum. Pretereaimperatorem,si loco moveaturnes 


μὲν πλείους διαπερᾶσαι αὐτὸν τὸν Ἑλλήσποντον δέον ἔλεγον. Οἱ 
ασιλέως Θεοδώρον Μανονὴλ x«i Mi 


αὴλ οἱ Λασχάριες, οἷς προσεῖχε μᾶλλον 


* 


τῇ τε γνησιότητι xal τῷ γόρει, οὐ χρεὼν διαπερᾶσαι τὸν βασιλέα ἐδούλευσαν. Ἢ, τῶν πλειόνων γοῦν ἴσχυσε 


βουλή 9 . 


1127 


que nomine suo neque exspectatione hominum di- 
gnum quippiam conficial, non tantum hostibus 
aljlata confirmare, sed et reliqua sommo adversa- 
riorum incremento rerumque Romanarum immi- 
nutionedisperdereac dissipare. Et heec quidem isti. 
Verum Georgius Muzalo apprime illi carus, qui 
magni domestici munerefungebatur,imperatorium 
progressum non 1 177 consulere modo, sed etiam 
cogere,nequee in oceusuerant,vel major eorum pars, 
in inirnicorum potestatem venirent, Alii etiam non 
pauci viri celebres in magni domestici sententiam 
ierant. Igitur prelatum est plurimorum consilium. 
Maxime vero imperatoris ingens cupido 86 animi 
ardor, ad itionem impense exagitatus, obvios 
quosque promptosque, pusillum sane exercitum, 
eosque qui inter ambulandum occurrebant, alios 
etiam qui a via non aberant, armis tamen equisque 
eseros consequi valentes collegit, quos secum 
portans Hellespontum trajicit, magno domestico in 
Oriente relicto. 


56. Hinc festinans Adrianopolim venit, ibique 
unico die commoratus postero die egreditur. Inte- 
rim ex Bulgarorum speculatoribus unus imperato- 
rem intuitus Adrianopoli exsilientem citato cursu 
ad Bulgarum fertur (ille etenim cirea Herbrum ca- 
stra posuerat) et rem aperit, imperatorisque in eum 
11$8celeremirruptionem exponit,atque jurejuran- 
do confirmabat semet oculis propriis imperatorem 
pontem fluminis Hebri urbi proximum petrans- 
euntem conspexisse. Hoc quidem Bulgaros turba- 
vit, non ita tamen ut loco, in quo castra fixerant, 
se moverent ; quem retinebant mordicus, quousque 
accuratius pleniusque de his que rumor attulerat 
certiores fierent. Sed necimperatorem Bulgarorum 
tentoria fugiebant, cum locum in quo exercitus 
erat addidicisset. Igitur celerius iter ingredi, equo- 
rum gressus properos urgere, summisque votis 
exoptare Bulgaris copiis occurrere, Sic ergo ir- 
ruente forte fortuna ab instituto abducitur. Qui 
enim Romanis copiis preibant, in Bulgarici exer- 
citus custodes incidunt, quorum plerosque ense 
trucidant, alios vivos capiunt, inter eos et cui 
summa belli credita fuerat. Ceeteri fuga sibi con- 
sulentes summa nocte in Bulgaricum exercitum re- 
vertuntur, nuntiantque omnia,etjamimminereim- 
peratorem contendunt. Quare uti quisque Bulga- 
rorum potuit, eorumque princeps in equum insi- 
liens, in interiora Bulgarie regionis loca sese reci- 


48 [) : Ως εἶχεν οὖν τάχους, τὴν ᾿Αδριανοῦ πὲέφθαχεν. 


GEORGII ACROPOLIT/£ 


iu 


A τὸ ἐπιδημῆσαι χατὰ χώραν τὸν βασιλέα χαὶ j 
ἄξιον τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ καὶ τῆς ψύμης ipy&cuch 
οὐ τῶν ἀφηρημένων x«l μόνον βεδαέωσεν ἐν w 
ἐχθροῖς ποιεῖται, ἀλλὰ x«i τῶν περειλελειμμῶς 
ἀφαίρεσιν αὔξην τε τῶν ὑπεναντίων πολλῷ uailm 
ὡς x«i τῶν Ῥωμαϊχῶν πραγμότων ἐλάττωσο | 
σμιχρᾶν, Ταῦτα μὲν οὗτοι, ὁ δὲ τὰ πλεῖστα πεκοῦ) 
μένος αὐτῷ Μουξάλων Γεώργιος, τὸν τοῦ ry 
δομέστίχου δύναμιν περιεξωσμενος, τὴν βασιλαὺ 
περαιωσιν συνεθούλευε xal r«üTQv κατήπειγε, n 
λαθή τὰ πάντα τῶν ἐν δυσμὴ ὃ τὰ πλείω ταῖς τὰ 
ἐχθρῶν χερσὶν ἀλωθῆναι. Καὶ ἄλλοι δὲ τῶν ἄγε 
νῶν οὐχ ὀλίγοι τῇ τοῦ μεγάλου δομεστέκον cmm 
βουλῇ. [P. 90] Ἡ τῶν πλειόνων γοῦν ἴσχυσε vx 
μάλιστα δὲ τοῦ βασιλέως τὸ πρόθυμον x«i ὁ τῆς 

B δίας αὐτοῦ Cao ἐχχαής γεγονὼς πρὸς τὴν χένῃεα 
Καὶ προσλαδόμενος τοὺς ὅσοι συνακαλουθεῖν ἔτυχε 
εἰς μέτριον ἀριθμουμένους στράτευμα, x«i τοὺς mx 
ὁδὸν ξυντυγχαάνοντας, x«i τοὺς ἐγγύτέρον τῆς γα 
σὴς ὄντας χαὶ δυναμένους αὐτοῖς ὅπλοις χαὶ ἐξ 
ἐφέψεσθαι, διαπεραιοῦται τὸν Ἑλλέσποντον, κε | 
λιπὼν εἰς τὴν do τὸν μεγαν δομέστιχον. 






vc. Ἐντεῦθεν *5, ὡς εἶχε τάχους, τὸν ᾿Α Φριανοῦ 
πο)ιν πέφθαχε. Μίαν δὲ xal μόνην ὁμώαν dtaxap 
τερήσας ἐν ταύτῃ ἐξῆλθεν ἐς νέωτα, Καὶ τις τῶν ὦ 
Βονλγάρων χατοπτήρων τὸν βασιλέα τεθεαμένος τῇ 
᾿Αδριανοῦ ἐξερχόμενον δρομαῖς ἐπὶ τὸν Βούλγαρι 
ἵχετο (περὶ τὸν "E6pov xal γὰρ οὗτος ἐστρατει 
δεύετο) καὶ τὸ δρᾶμα διισαφεῖ καὶ τὴν τοῦ — Bacüi 
ἐξαγγέλλει κατ᾽ αὐτοῦ ταχεῖαν ἔφοδον, καὶ ὄρεκ 
C ἐδεθαιοῦτο ἦ μὴν ὀφθαλμοῖς τεθεᾶσθαι τὸν βασὺκ 
τὴν πρὸς τῇ πόλει τυγχάνουσαν τοῦ ποταμοῦ Ἑδρη 
γέφνραν διαδαίνοντα. Ἰοῦτο συνέχει μὲν τοὺς ri 
τὸν Βούλγαρον, οὐ μὴν τοῦ τόπου χαθ᾽ ὃν (ys 
στρανοπεδεύειν ἀπέστησαν, ἀλλ᾽ ἔμενον ἐκεῖσε pé 
χρις &v γνοῖεν τὰ τῆς φήμης ἀχριθεστερόν τε zs 
καθαρώτερον. ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ τὸν βασιλέμ ὦ τοῦ Bo 
γάρου χατασχήνωσις λέληθεν, ἀλλ’ ἐμεμαθύάχει m 
τόπον ὅπου δὴ στρατόπεδον εἶχεν. Ταχύτερον y» 
τὴν πορείαν ἐποιεῖτο xal τῶν immo τὰς χοῤξ 
ἐπέτεινε, xal ηὔχετο τῷ Βουλγαρικῷ ξυντυ χώ CY 
τεύματι. Οὕτω γοῦν ἔχων ὁρμήματος ἔχ cow Cy 
δώματος ἐσφώη τυχηρῶς τοῦ βουλεύματος. Οἱ TU 
προάγοντες τῶν Ῥωμαϊχῶν στρατευμάτων τοῖς V 
φυλακὴν προτιταγμένοις τοῦ Βουλγαρικοῦ στρεῖ 
πέδου συμπεπτώχασι, καὶ πολλοὺς μὲ. ξίφους ipy 
πεποίηνται, ἄλλους δὲ ζωγρίας εἷλον, οὖν αὐτῷ 
δὲ xat τὸν τὴν ἡγεμονίαν τῆς στρατείας Ἐχοντά, ἃ 
δὲ ἕτεροι φυγῇ χρησάμενοι νυχτὸς βαθείας si τὸ 
Βουλγαριχὸν ἀπέδρασαν στράτευμα, xac διγγπι 


Κἀχεῖθεν ἑξεισι, xat τις τῶν Βουλγάρων κατῦν 


τὸν βασιλέα τῆς ᾿Αδριανοῦ ἐξιόντα τεθεαμένος δρομαῖος πρὸς τὸν βουλγαράρχην ἀφίκετο περέ τὸν Ew 


σχηνοῦντα, x«t τὸ δρᾶμα διασαφεῖ ὄρχοις, ἰδεῖν, τὸν βασιλέα τὴν πρὸς τῇ πό 
βασιλέυς τὴν τῶν Βουλγάρων 
Καί οἱ προάγοντες τοὺς φύλαχας Βουλγάρων ξίφει xat ζξζωργίᾳ ἕλόντες, » 


Eópou γέφυραν διαδαίνοντα, Γνοὺς δὲ o 


ι τυγχάνονσαν τοῦ morie 
χατασχήνωσιν ἐπέτεινε τὸν θέν. 
τινος φυγάδος διαμαθόντες, πάντε 


ἔφυγον τούτων πρὸς τὰ ἐνδότερα, χατεδρύπτοντο δὲ τοῖς συνηρεφέσι τῶν δένδρων. Ἕωθεν δὲ τὸν τόπον φθάσι. 


ὁ βασιλεὺς λελύπηται, οὐχ εἶχε δ᾽ ὅτι xat δράσειε. Περέ δὲ τὴν Βεῤῥόην χωρεῖ, 


χαι αὐτοδοεί τὸ φρούριον 


Καί τάχ᾽ ἂν περί τὸν ὠΐμην αὐτὸν xat τά ἐν αὐτῷ φρούρια ἐχεχωρήχει, εἰ μὴ χειμὼν ἑχώλυσεν αὐτὸν f 


πολλὴ γὰρ χιὼν τῆς γῆσ τὸ πρόσωπον ἐπηλύγασεν. Ἤμέρας γοῦν 


ποιησάμενος εἰς rà» ᾿Αδριανοῦ ὑπέστρεψεν. 


διαχαρτερήσας ὁ βασιλεύς, λείαν 


ANNALES 


1130 


c χαὶ τὸ πλησίον αὐτῶν fdv τυγχάνειν τὸν À pere, et cum per loca arboribus frequentibus con- 


διισχυρίζοντο. Ὡς ἔτυχε γοῦν ἔχαστος τῶν 
ων χαὶ αὐτὸς ὁ τούτων ἄρχων, ἐπιθὰς τοῦ 
ἐπὶ τὰ ἐνδότερα τῶν Βουλγαριχῶν ἐφέρετο 
Κατεδρύπτοντο δὲ τούτων τόϊς τῶν δένδρων 
τὰ πρόσωπα, συνηρεφέσι τούτοις ἐμπί- 
ὅ δὴ x«i αὐτὸς ὁ Βούλγαρος πέπονθεν. 
t αὐτῶν καὶ γυμνοῖς ἐφεστρίδων εἰς τὴν 
οἷς ἵπποις ἐχρήσαντο. Οὕτω γοῦν διαδράντες 
ιαϊχὴν ἀπέφυγον σπάθην. Ἕωθεν δὲ τὸν τό- 
σας ὅ βασιλεὺς καὶ ἔρημον στρατεύματος 
ικοῦ χατιδὼν λελύπηται μὲν, οὐχ εἶχε δὲ 
. δράσειε. Βουλὴν δὲ ποιησάμενος ἐπὶ τὴν 
χωρεῖ, κἀκεῖσε δὲ ἀφιγμένος αὐτοδοεὶ τὸ 
εἷλεν: [P. 61] ὦπαν γὰρ τὸ τεῖχος αὐτοῦ 
τωτὸ x«i διεξέδους εἶχε πολλὰς, χοταδεθλη- 
d τοῦτο παρὰ τῶν Βουλγάρων σὺν τοῖς λοι- 
ν Ῥωμαϊκῶν, ἄστεων, εἰ x«i χάμαξι χαὶ 
«uabov ξύλοις ἐδόχουν αὐτὸ χατοχυρώσα- 
οἰχήτορες. Τροφῶν γοῦν ηὐμοίρησε τὰ στρα- 
τούτων ἵπποι" ἐπέπληστο 
,τασμάτων τὸ ἄστν. Καὶ τάχ᾽ ἄν x«i προσ- 
(y ἐχεχωρήχει ὁ βασιλεὺς x«l ἐπὶ τὸν Αἷμον 
τὶ τὰ ἐν αὐτῷ τυγχάνοντα φρούρια τὴν ἔφο- 
τοίητο (πτοίαν γὰρ οὐ μιχρὰν τοῖς Βουλγά- 
)αλεν), εἰ μὴ χειμὼν βαρύτατος αἴφνης ἐπεισ- 
κώλυσεν αὐτὸν τῆς ὀρμῷς" πολλὴ γὰρ χιὼν πρό- 
τὸ πρόσωπον ἐπηλύγασε, xai τὸ ἐπὶ ξένης xoi 


, αὐτοί τε χαὶ οἱ 


sita abigerentur, arborum: ramis facies, quod et 
Bulgarus passus est, dilacerari ; nonnulli etiam ex 
ipsis sagis omissis equis calcar addere, qui sic in 
fugam dati Romanorum ictus declinarunt. Mane 
cumlocum occupassetimperator 1 1 9etmilitaribus 
copiis vacuum comperisset, indoluit sane, sed pre- 
stere aliquid haud potuit. Tamen consilio inito Be- 
roem proficiscitur,primoqueeppulsuoppidum cepit, 
Nam murusundique lacer corruerat multisque pa- 
tebat hiatibus, cum hoc quoque cum reliquis Ro- 
manorum oppidis a Bulgaro solo equatum fuisset, 
licet perticis et lignis ex plaustris accole illud mu- 


B niisse viderentur. Cibis itaque et equi et milites 


cumulate abundarunt : oppidum etenim pabulorum 
omnium abundantia circeumfluebat. Fortasse etiam 
imperator ulterius processisset, et. circa Heemum 
et in eosita oppida incursionem fecisset (timorem 
enim, nec eum pusillum, Bulgaris incusserat), 
nisi tempestas asperrima ex improviso irrumpens 
impetum ardoremque restinxisset. Ingens etenim 
nix infusa terre faciem obtexit, et in aliena ac 
hostili terra exercitus Romanos diutius immorari 
non equi consultores laudabant. Sex itaque dies 
ibi imperator commoratus, cum nihil suppeteret 
agendum, omnia Beroes, viros, mulieres, infantes, 
pecudes, boves, et quidquid loco moveri poterat, 
depopulatus, Adrianopolim repetit, 


ς τὰ Ἱρωμαϊκὰ χρονίξειν στρατεύματα οὐ καλὸς ἐδόχει τοῖς ξυμδουλεύουσιν. Ἡμέρας οὖν ἐξ ἐκεῖσε διαχαρ- 
ὁ βασιλεὺς, ἐπεὶ εἶχέ τι ἕτερον δρᾶσαι᾽,, λείαν τὰ Βερόης ἅπαντα ποιησάμενος, ἄνδρας, γυναῖκας, νήπια, 

,, βόας καὶ σύμπαν ἄλλο χινεῖσθαι δυνάμενον, εἰς τὴν ᾿Αδριανοῦ τὴν ὑποστρογὴν ἐποιήσατο. 

Εχεῖθεν ** γοῦν ἐπιλεξάμενος ἀξιόλογον στρά. ( 57. Ibique recollecto non contemnendo exercitu 


τερὶ τὰ ἐν ᾿Αχριδῷ φρούρια ἐπεπόμφει τὰ 
τοῖς Βουλγάροις χεχειρωμένα, εἴ πως 
ig τῇ τῶν Ῥωμαίων ὑπαχθεῖεν ἀρχῆ. Ἐν 
οὖν ἀφιγμένοι σὺν τοῖς στρατεύμασιν οἱ τῶν 
ν ἡγήτορες μηχανήμασί τε xal ἑἐλεπόλεσι 
, φρουρίων περιεγένοντο" οἱ Βούλγαροι xai 
rro» τῶν ἐν ἄστεσι φυλαχῶν ἀπαλλάττονται, 
αἰους ὁρῷεν χαὶ μαχιμωτέροις συμπλαχεῖεν 
Ὑμᾶσιν. Ἐν οὐ πολλῷ γοῦν τὰ πλείω αὐτῶν 
xyro, ᾿Αλλὰ καὶ ὁ βασιλεὺς τὸν περὶ αὐτὸν 
σας λαὸν ἐπὶ τὰ ἐν Ροδόπη ἄστη χεχώρησε. Καὶ 
Περιστίτξαν τοῖς μηχανήμασι, καὶ μετ’ αὖ- 
Στενίμαχον, xai ἐπὶ τούτοις τὸν Κρυτξιμὸν, 
ατα ταῦτα πάντα x«l εἰς πρόσωπον χείμενα 

Ῥοδόπης ὄρους χαὶ τὰ ὀπίσω πάντα φυ- 
c ᾿Αφέκετο δὲ χαὶ εἰς Ἰξέπαιναν ἐν ἀχμῇ 
€ ἡ δὲ τοῦ τόπου δυσχωρία x«l τὸ ψυχρὸν 
"οῦ οὐδὲ μιχρόν τι εἴασεν ἐν ταύτη προσχαρ- 
. Ἐπεὶ δὲ τὸ dap ἐπῶλαμψεν, προστάγματα 
ὧν Στρατηγόπουλον ᾿Αλέξιον χαὶ ἸΤορνίκην 


ἐροῦ 


ad Achride oppida, que paulo ante Bulgari sube- 
gerant, si forte rursum ditioni Romanorum redde- 
rentur, 120 transmittit. DucesRomanicum copiis 
advecti tormentis ac machinis facili negotio loca 
expugnant. Bulgari enim vel solo hostium conspectu 
et bellicarum rerum conflictu, arcium custodia 
neglecta, fugam arripiunt. Quare parvo tempore 
potissima quaque eorum occupata sunt. Imperator 
etiam milite proprio coacto ad Rodopeia oppida 
gradum facit, cepitque machinis adactis Peristi- 
tzam, postea Stenimacbum, tandem Crytzimum, 
propugnacula omnia in faciem Rodopes montis sita, 
que reiro posita custodiunt. Tzepenam quoque 
profectus est ipso vigore hiemis. Verum lociaspe- 


ἢ ritas ac temporis rigor neque minimum in ea mo- 


rariconcessit. Sed ubi ver appetebat, ad Stratego- 
pulum Alexium et Constantinum Tornicem, cui 
magni primicerii dignitatem | imperator Joannes 
crediderat, apud Serras exsistentes et exercitu po- 
tentes, mandatorum libellum dedit, ut in unum 


: Κἀχεῖθεν ἐπιλεξάμενος στράτευμα περὶ τὰ ἐν ᾿Αχρεδῷ φρούρια ἐκεπόμφει τά χρατηϑέντα ὑπὸ Βουλγάρων εἴ 


- 


, αὖθις τῇ τῶν Ῥωμαίων ὑπαχθεῖεν ἀρχῆ. ᾿Εκεῖσε οὖν ἀφιγμένοι οἱ τῶν Ῥωμαίων ἡγήτορες ῥᾷον τῶν φρου- 
"εγένοντο τῶν πλείστων, ᾿Επεὶ δὲ τὸ ἔαρ ἐπέλαμψε, προστάγματα ἦχον πρὸς τὸν Στρατηγόπουλον ad 


ἕξιον 


ας, ἵνα κατὰ Ὑζεπαίνης ἀφέχοιντο, "O xal ἐποίησαν. ᾿Αλλὰ wire πολεμίοις ἀξίοις ἐγχύρσαντες, χτύποις ἔχων 
o» ὁταθροηθέντες ἀκόσμως ἐχρήσαντο τῇ ψυχῇ, πᾶσαν ἀποσχευὴν xci τοὺς πλείνυς τῶν τοῖς Βουλγάβοις 


'V* £4, 


PATROL. GR. CXL 


36 


1031 


GEORGII ACROPOLIT;E ᾿ 


universo milite collecto Tzepenam  progrederen- A Κωνσταντῖνον, ὃν μέγαν πριμμεκόρεον ὁ en 


tur. Quod et exsecuti sunt. Sed in eo conatu mali 
copiarum ductores esse deprehenduntur : nam 
cum neque in hostiles copias incidissent neque 
viros eos cum quibus arma conserere debebant, 
tantum sonis et strepitibus auditis corneisque fra- 
goribus haustis, turpiter sese conjecerunt 1 91 in 
fugam, apparatu omni bellico et ex equis plurimis 
Bulgarorum pastoribus ac porcariis derelictis. Hac 
illi ratione fugitantes, equis armisque destituti. 
rursum Serras pervenere. Propterea imperator 
ira furoreque percitus imperavit eisdem ut modo, 
quo recesserant, conflictum eumdem atque pugnam 
exciperent. At illi tanto conatui pares non erant. 


μὲν οὖν βασιλεὺς διὰ ταῦτα θυμοῦ μὲν ἐπέπληστο, x«l προσέταττεν ἐξ ὀργῆς αὐτοὺς ἐκείνους, ὅπως ὃν iy 
ἐπί τὴν αὐτὴν xol ἄῦθις μάχην χωρῆσαι: οἱ δὲ ἀδυνάτως εἶχον τῶς πράξεως. 
ὅ8. Hec cum ita evenissent, gravius quippiam B 


supervenit, quod ingentem adversus Romanos 
noxam minabatur. Nam Meleniciotici exercitus 
prefectus,cui Dragote» nomen fuit, et natura qui- 
dem uti Bulgarus Romanis infensus, et preeter 
innatum odium propter Joannemimperatorem ma- 
gis ac magis alienus : namque ingentia ab eo spe- 
rans,et que ab imperatore Joanne acceperat, 
multa licet atque magnifica, haud tanti estimans 
palam defectionem meditatur.Eljam omnibus e Mele. 
nico militibus coactis aliisque, 1499 nec non etiam 
ex cireumjacentibus locis plurimis, Melenici mce- 
nia circumvenit et obsidione cingit et oppugnare 
totis viribus contendit. Arcis custodia demandata 
erat Nestongo Theodoro et Angelo Joanni, ad de- 
fendendum oppida hostesque debellandos aptissi- 
mis. Oppidani licet necessariis rebus abundarent, 
aque tamen inopia laborabant, estivo tempore 
pre ceteris ad tolerandum maxime arduum ac 
diffieillimum.llli neque enim prorsus aqua defecerat) 
fortiter adversariis resistere, sagittis ferire, lapi- 
dum jactu incessere, et omnium armorum genere 
impetum sustinere. Horum certior factus impera- 
tor segre animo angi, et cogitatione optima usus, 
celeritate qua potuit militis in unum coactis, die 
duodecimo, tam brevi temporis spatio tantum iter 


tiríunxty 'lozvync, ἐξέπεμψεν, ἔν ταῖς Σέῤῥαις 
τας xal τὸ στρατοπεδον ἔχοντας, ἵνα τὸν στρα: 
πᾶσαν συναγαγοντες χατὰ τῆς Ἐζεπαένης ἀφᾶς 
Τοῦτο δὴ καὶ ἐποίησαν: χαχοὶ δὲ ἐφχνησαν i» τε 
τῷ ἐπιχειοήματι στρατηγοί μότε “γὰρ πολι 
ἐγχύρσαντες στρατιαῖς μήτε ἀνδράσιν ἀξίοις τοὶ 
μαχέσασθαι, χτύπων δὲ x«i μόνων x«i ψόφων 
χοότες xal ἥχων χερατίνων ἀκροσοΐμενοι, &xen 
ἐχρήσαντο τῇ φυγῇ, [P.62] πᾶσαν ἀποσχευὴν : 
τοὺς πλείους τῶν ἵππων τοῖς ποιμέσε καὶ cvÓia 
τῶν Βουλγάρων χαταλιπόντε. Οὖν μὲν οὖν m 
νοι φυγαδίαι γεγονότες τὰς Σέῤῥας καὶ αὖθς κεΐ 
λαῦδον, ἵππων χαὶ ὅπλων γυμνοὶ τυγχάνειν, 







νη΄, Ἐπεὶ δὲ ταῦτα 5 οὕτω ξυνέδη, Ev 
καὶ τι τῶν βαρυτέρων, χαὶ πολλὸν τὸν χατὰ τῶν 
μαίων βλάδην ἐπαπειλοῦν. 'O γὰρ τοῦ Μελέναιωου 
προεξάρχων στρατεύματος, ᾿Δραγωτᾶς τοῦνοι “ 
φύσει μὲν ὡς Βούλγαρος δύσνοιαν cpi! 
Ῥωμαίων, ἔτι δὲ πλέον φέρω τοῦ φυσιχοῦ Va 
πρὸς τὸν βασιλέα ἀπέχθειαν (ἤλπισε γὰρ ien 
μεγάλων τυχεῖν: οὐδὲ γὰρ ἔκρινεν ἄξια τὰ παρὰ! 
βασιλέως Ἰωάννου ἐχείνῳ χεχορημένα, καὶ ταὶ 
πολλὰ γεγενημένα), ἀποστασίαν φανερὰν 
xtv. Καὶ δὴ πάντας τοὺς ἐν Μελενέκῳ (38) σννα α 
στρατιώτας τε xal λοιποὺς, ἔτε δὲ καὶ ἄλλους παρε 
λους ἐχ τῶν πέριξ χωρῶν, παρεκάθισε τοῦ — Moux 
τὸ ἄστυ καὶ ἐπολιόρχδι τοῦτο χαὶ ἐφελονέκει me 
Ἥσαν δὲ ἐν τούτῳ τῷ ἄστει προτεταγμένοι τῶν φυὰ 
σόντων ὅ τε Νεστόγγος Θεόδωρος xxt ὁ Αγγελος "Tu 
νης, καὶ ἀμφότεροι δεξιοὶ ἄστυ φυλάξαι xai τὸ 
μίους ἐχτρέψασθαι. ᾿Εστενοχώρει δὲ τοὺς ἔνδον : 
ἄστεως οὐδὲν ἄλλο (xal γὰρ οηὐμοέροῦν. τῶν χρὰ 
dày) ἀλλ᾽ ἦ ἡ τοῦ ὕδατος ἔνδεια ἐν ὧρᾳα θέρους, ' 
ἀνἀγχαιότατον τῶν ἄλλων xà» τῇ σπαίνει βαούτεπ 
Οἱ δὲ (xat γὰρ οὐ πάντη τούτους τὸ ὕδωρ iiim 
χαρτερῶς τοῖς ἐν ἐντίοίς ἀνθίσταντο x«i ὀξστοῖς P5 
)ον x«i λίθοις ἐτίτρωσχν χἀὲ πᾶσεν ἄλλοι, E* 
ἐμάχοντο. Τούτων ἐν ἀχροὰσει γεγενημένος i 
λεὺς δυσφόρως τὴν ἀχοὴν ἥνεγχε, Bou) 4 


& D: Καὶ ὁ τοῦ Μελενιχιωτιχοῦ δὲ ποοεξὰρχων στρατεύματος Δραγωτᾶς τοὔνομα ἀποστασίαν φανερὰν ' 
xal συναγαγὼν στρατιὰν πλείστην παρεχάθισι Μελένιχον. Ἑψύλαττον δὲ τοῦτον ὁ Νεστόγγος Θεόδωρος χαὶ ud 
Joc Ἰωᾶννης, ot xai γενναίως ἀντεῖχον. O δὲ βασιλεὺς εἰς Σέῤῥας ἀφίκετο, καὶ ἐπεὶ ἐχπέπυστο τὸν τοῦ Povr 
δυσχωρίαν, καθ᾽ ἣν o ποταμὸς Στρύμων ῥεῖ, Βουλγαριχῇ φυλάττεσθαι στρατιᾷ, οἵ xal πύλας ἐν αὐταῖς χατεσχῦεα 
σπουδῆ περὶ τὸν ἐκεῖσε χῶρον ἀφίκετο. ᾿Αποχόψας οὖν στρατιαν πεξαιτέρων ὑπὲρ χεφαλῆς τῶν Βουλ ρων Bei 


εἰς τὸ ὁρος προστέταχεν, ἱππεῦσι δὲ xat εὐθὺ τῶν πυλῶν τὴν ποιεῖν ἐχέλευσεν. Καὶ ἐπεὶ κατεῖδον ot 
μὲν ἄνωθεν ὀϊστοὺς βάλλοντας, χατεναντίον δὲ σταδαίαν ουσαν τὴν μὰχην, εἰς φυγὴν ἐτράποντο. Καὶ τὸ 


ύλγαρν 9 
qoum 


ἐφείπετο στρὰτευμα, xai πολλοὺς arn; ἔργον ἐποίησαν. Ωἱ δὲ λοιποὶ τὴν βασιλέως ἔφοδον τοῖς Βουλγὰρβοι; s? 
γείλαν, οἱ xat διαταραχθέντες ὡς εἶχον ἔφυγον. ᾿Επειδὴ δὲ νὺξ ἦν ἀσέληνος τῇ φυγὴ x«i δυσχερὴς ὁ cómo pm P 


ἔπιπτον τῶν ἵππων, ἕτεροι δ᾽ αὐτοὺς χαταπάτουν͵, ἄλλοι τῶν ἐφεστρίδων ἀπεσφεν 


ονοῦντο χατὰ χΧρὩημνῶν͵ ὡς 


διασωθῆναι εἰς τὴν Βουλγάρων. Καὶ ὁ Δραγωτᾶς δὲ ἵππων ποσὶν ἅπαν τὸ σῶμα συντέθλαστο, χαὶ τριταῖος τὴν 
ψυχὴν ἐξεφύσησεν. Ὁ γοῦν βασιλεὺς τὸ ἄστυ καταλαδὼν ἀσπὰσιος ὡφθη. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(24) Est Μελένιχος civitas non longe a Thessa- 
lonica. Georgius Cedrenus in Basilio Bulgaroctono, 
ui circa annum 1010imperavit, dicit imperatorem 
ἐλθεῖν tig τὰ Ζαγόρια, ἔνθα τὸ λίαν οχυρώτατον 
ἴδρυται φρούριον ὁ Μελένιχος, venisse ad Zagori 


ubiin longemunitissimum castellum nomine Μὰ 
nicum confugerunt. Bulgari sazo situm ac pr? 
pitiis acvallibus altissimis undique, cinctum.2n 
ἀρὴ Μυσία Nysia, ubi Heernus mons, ut est ax 
Nicetam. Dousa. NER 


--——- 
. 


ANNALES. 


ξυν- A emensus, tantoque exercitu stataria sueto pugna, 


* , , e. * , e 
ενος τῶν «ptaTmv, ως ειχε ταχους, [413/45] 


υς τὸ στοατόπεδον δωδεκαταῖος τὰς Σέῤῥας 


εὐ, ἐν ὀλίγῳ 00v τοσαύτην διανύσας ὁδὸν 


σοῦτον ἐπαγόμενος στρώτευμα, ταῖς χατὰ 
ἣν εἰθισμένον μάχαις, ὅπλοις χατάφραχτον 
'ποῖς φορταγωγοίς διοιχούμενον χαὶ πάσαις 


ἀποσχεναῖς σνγχροτούμενον xal περιφραγνύ- 
Ἐπεὶ δὲ μέχοι Σεῤῥὼῶν χατηντήχει, αὐτόθι 
τερεύσας, ἅμα πρωΐ τὰ στρατεύματα συντα- 
ς x«i τοὺς πεξαιτέρους xGi τοξοφόρους ἔμ- 
εν βαίνειν ἐγχελευσάμενος, ἐπείπερ ἐπέπυστο 
οὐ Ῥοπελίου δυσχωρίαν, χαθ’ ἣν ὁ ποταυὸς 
ὧν ῥεῖ δυσὶ συγκχλειόμενος ὄρεσιν ὡς μόγις 
(Ou ταύτης ἔοχεσθαι, τοῦ ποταμοῦ στενωτά- 
εργαξομένου τὴν δίοδον (χλεισούρας τοὺς τοι- 
τόπους ὁ πολὺς χατονομάξει λαὸς), Βουλγα- 
υλάττεσθαι στρατιᾷ ἱππέων μὲν ὀλίγων [P. 63], 
δὲ πολλῶν (oi γὰρ Βούλγαροι xat πύλας iv 
; χατεσχεύασαν μοχλοῖς x«i χλεέθοοις ἧσφα- 
'ᾶς, ὡς ἅμαχα τούτοις ἐξ ἀμφοτέρων τυγχά- 
ἧς τε δυσχολίας τοῦ τόπου xai τῆς γεγενημέ- 
ς᾽ αὐτῶν προμηθείας τῆς λοιπῆς ὀχυρώσεωζς), 
ταῦτα οὕτως ἔχειν ἐμευμαθήχει ὁ βασιλεὺς, 
ἢ ἐπὶ τὸν ἐχεῖσε τόπον ἀφῖκτο. Εὖρε δὲ τὰ ἂν 
χαθάπερ ἐπέπυστο. ᾿Αποχόψας οὖν τῆς τῶν 
τέοων στρατιᾶς ὅσον ἦν εἰχὸς σύνταγμα, ὑπὲρ 
ἧς τῶν Βουλγώρων βαδίζειν εἰς τὸ ὅρος προσ- 
εν, ὡς ἄν ἐξ ὑπερδεξίων τοὺς Βουλγάρους βαλ- 
ἐξ ὑψηλοτέρων τῶν τόπων ἐν τοῖς χθαμαλοῖς 
vg τυγχάνοντας, Οἱ δὲ θᾶττον ἐποίουν τὰ προσ- 
μενα: ἦν γὰρ τὸ ὄρος δένδροις μὲν συνηρεφὶς, 
tv δὲ ποσὶ πεξαιτέρων, Ἱππεῦσι δὲ κατευθὺ 
υλῶν τὴν μάχην ποιεῖν ἐχέλευσεν. ᾿Επεί γοῦν 
lo» οἱ Βούλγαροι ἄνωθεν μὲν (x τῶν βουνῶν 
΄ς ἑαυτοὺς βαλλομένους, σταδιαίαν τὴν μάχην 
μένους χατεναντίον, xat ἐν στενῷ χομιδῇ τὰ 
αὐτοὺς χαθορῶντες εἰς φυγὴν ἐτράποντο, χαι 
ασιλιχὸν αὐτοῖς ἐφείπετο στράτευμα, Πολλοὺς 
κεῖθεν σπάθης ἔργον πεποίηνται, Οἱ δὲ ἄλλοι 
! zat τῶν Βουλγαριχῶν στρατευμάτων διασω- 
; ἀπέδρασαν, xat τὰ περί τοῦ βασιλέως τού- 
ἀπήγγειλαν, καί ὅσα δὴ ἐπεπόνθεισαν. Οἵ δὲ τῷ 
) διαταραχθέντες τῆς ἀχοῆς, xat ὡς αἴφνης 
ς ἐπεισπέπτωχε τὰ δεινὰ, ἔχαστος, ὡς εἶχεν, 
| τοῦ ἐφευρεθέντος αὐτῷ σχεδὸν ἐπιδὰς, φεύ- 
ὥρμησαν. ᾿Επεὶ δὲ χαι νὺξ ὑπῆρχεν ἀσέληνος 


1134 


armis eircumquaque munito, equis onerariis pro- 
viso, omni alio apparatu atque ornatu visendo fir- 
mato obvallatoque instructus, Serras advenit ; 
atque ibi cum pernoctasset, postero die summo 
mane recensitis copiis pedites ac sagitttarios preeire 
jussit, cum aceepisset difficilem Ropelii transitum, 
perquem flumen Strymo duobusocclusus montibus 
preterfluit, adeo ut vix per viam currus preeterire, 
flumine transitum quam angustissimum efficiente, 
ideoque, locum Clisuras vulgus appellavit,a Bulgaro 
milite, equitibus 19 3 quidem haud multis, pediti- 
bus plurimis, custodiri. Bulgari enim palis lorisque 
premunitas fores in illis aperuerant, ut expugnari 
quidem et difficultate loci et per ipsos ex arte reli- 


B quà munitione absoluta minime posset. Hoc ita se 


babere ubirescivitimperator, iter ad locum accele- 
ravit, et rem veram esse quam audiverat comperit. 
Expeditamitaqueexercitu, que sufficere videbatur, 
cohortem separatam supra Bulgarorum capita mon- 
tem ascendere precepit, ut a superioribus ac op- 
portunioribus locis Bulgarosin humilioribus repen- 
tes ferirent. Dicto citius audiunt: namque mons 
ille frequentibus arboribus consitus viam peditibus 
sternebat. Equitibusadversum portas pugnam con- 
serere mandat. Verum ubi Bulgari ex collium emi- 
nentiori facie spicula mitti atque stataria pugna ex 
adverso urgeri sese deprehendunt, resque suas in 
extrema fortuna collocatas conspiciunt, in fugam se 
dedunt. Imperatoris cohortesinsecute quampluri- 
mos contrucidarunt. Reliqui cursu in tentoriis Bul- 
garicis saluti consulere, imperaloris res gestas et 
4118 ipsi passi fuissent enuntiare. Qui improviso 
nunlioetrepentinis calamitatibus conturbati,uti po- 
terat quilibet, in oblatum sibi equum conscendens 
fugit; et cum fuge tempore luna sileret, locus dif- 
ficilis, nec vite essentin promptu, 19 4 alii equis de- 
cidere, alii eospedibus conculcatos interimere, alii 
esagis per precipitia ejaculari, alii alio malo vitam 
misere amittere, adeo ux illis pauci incolumes ad 
Bulgaros regressi fuerint. Per id etiam tempus Dra- 
gotas Bulgarorum ductor, defectionis auctor, equo- 
rum pedibuscorpustotum dilaceratus tertio die leto 
maloemoritur.Imperator ea nocte in oppidum appel- 
lens custodes alloquitur, qui eum libentissime exci- 
pere,dein plausu etacclamationibusingenique pra- 


ἣν » φυγὴ, xat δυσχερὴς ὁ τόπος xot τὰ τῶν D conio consalutare et celerem aquilam compellare. 

δυσδιώγνωστα, ἔπιπτον μὲν ἐξ ἱππὼν ἔνιοι, ἕτεροι δὲ αὐτοὺς χατεπάτουν xai ἔφθειραν, χαι ἄλλοι μὲν 
φεστρίδων ἀπεσφενδονοῦντο χατὰ χρημνῶν ἄλλοι Jk ἄλλως τέλος δύστηνον ἀπελάμβανον, ὡς ὀλίγους ἐξ αὐτῶν 
υθέντας ἐς τὴν Βουλγάρων χωρῆσαι. Τότε δὴ x«t προϊστάμενος αὐτῶν Δραγωτᾶς ὁ πρεξάρχων τῆς ἀπισ- 
ἵππων ποσίν ἅπαν τὸ σῶμα συντέθλασται, και τριταῖος τὴν αὐτὸν ψυχὴν ἐξεφύσησεν. Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς τῆς 
|g ἐχείνης τὸ ἄστυ χαταλαδὼν τοῖς ἐχεῖσε φυλάττουσι ξυνωμίλησε, χἀχεῖνοι ἀσπασίως τε τὸν αὐτοχράτορα ὑπε- 
τὸ x«t χρότοις ἑπήνουν xat εὐφήμοις λόγοις ἐκύϑαινον xat ἀετόν ταχὺν χατωνόμοξον, 


» Τὰ éxsiae οὖν, ὡς ἦν εἰκος, οἰχονομήσας ὁ 


D : Και ἀπάρας ἑἐκχεῖθεν εἰς 


$9. Rebus itaque, uti par erat, dispositis impera- 


Θεσσαλονέκηων ἀφίκετο, Κὰχεῖθεν τὸν Βαρδάριον διαπεράσας xal 


ἰοδηνὰ παρα μείψας ἐνόσησε νοσημα ἑδριαόν. Διαχαρτερήσας d' ἐχεῖθεν μιχρὸν περί τὸν Πρίλαπον ὥρμη- 
Ἐχεῖθεν εἰς Βελεσὸν ἐχὼρει, xat ἅμα ᾧ φθὰσαι ἑἐχεῖσε οἱ φύλαχες τούτον ὄρχους λαθόντες Sbüt. 


128 GEORGII ACROPOLIT/E i 


tor, nec non eorum quidefecerant uxoribus acfiliis A βασιλεὺς, x«i τὰς γυναῖχας xei τοὺς παῖδας - 
oppido in exsilium missis, etuniversa eorumsupel- ἀπιστησάντων ibopíga; τοῦ ἅστεως, πάντα di 
lectile fisco addicta, Melenico dicedens Thessalo- αὐτῶν χρήματα δημοσιευθῆναι κελεύσας, ἄχει 
nicam advehitur. Inde Bardarium transiens at- τοῦ Μελενέχον ἐς τὸν Θεσσαλονέχκν ἀφίαετο, 1 
que Bodenatrajicienscastracollocat, quando 19$ κεῖθεν τὸν Βαρδάριον ὃ ιαπεράσας καὶ τὰ Boh 
et morbo hedrico laboravit. Morbushic per mililes παραμείψας λίγον ἐχεῖσε τὰς σχηνὰς ἔπηξεν. 'h 
etiam divagatus est. Ibi itaquetantum ut malo me- — 027: δὲ νόσημα ἐδριχὸν- τοῦτο δὲ xei irdin 
deretur cunctatus Prilapum petiit, ubi decenter re- τοῖς ἐχεῖσε στρατεύμασιν ἐγεγόνει. Διαχαρτιοζα 
busconstructis, machiniscomparatis,tormentisque οὖν ἐχεῖσε μιχρὸν ὅσον ῥαΐσαι τὴν νόσον͵ [P. ς 
quashelepoles vocantcum vehiculis cireumlatis Be- ἐπὶ τὸν Πρῶλαπον ὥρμησεν. ᾿Εχεῖσε οὖν rose 
lesumadproperat, utoppidum obsidioneexhostium τῶς συσχευασάμενος χαὶ μηχανήματα προῦ 
manibus ereptum sibi vindicaret. Illi vel sola im.- νος, x«t ἁμάξαις τὰς ἐλεπόλεις συγκομισάαρα, καὶ 
peratoris irruptione attoniti cum neque tormen- τὸν Βελεσόν ἐχώρει πολιορχῦσαι καὶ τῷῶς τῶν ipieia 
torum applicationem sustinuissent, de pace pactio- χειρὸς ἐξελεῖν, Oi δὲ xal μόνον τῷ τοῦ βασιλέως τὰ 
nes faciunt, ut scilicet nulla eis inferretur noxa, κχαταθροντηθέντες xai μηδὲ ἀναμείναντες ὧνε 
sed cum armis et supellectile ipsis exitus pateret p ναὶ μηχάνημα, εἰς συνθήχα; ἐλθόντες ἐπ᾽ à 
liber civitatis. Pactis sacramento ab imperatore τι παθεῖν δεινὸν, αὐτοῖς δὲ ὅπλοις xai oi» 
confirmatis Beleso egrediuntur. Quos ubi conspe- τοῦ ἄστεως ἐξελθεῖν, τοὺς ὅοχους πρὸς τοῦ ΓΕ 
xit plures numero, cum quingenti numerarentur, λαθόντες ἐξήεσαν τοῦ φρουρίον, Ὁ δὲ Becüsx n 
ingenti corpore conspicuos formaque egregios fa- περ αὐτοὺς ἐθεάσατο παμπόλλους μὲν τὸν ἂν 
eti eum coeperat poenitere, quando tot actales in ἀ(εἰς γὰρ πενταχοσίους ἡρέθμωηντο), εὐμεὰ ἃ 
inimicorum se protruderent loca, Romanis hostes χεχτυμένους τὰ σώματα χαὶ ἀγαθοὺς τὰς gw 
futuri. Sed jurejurandoobstrictus libertatem quam ἐπὶ τῇ πράξει μεταμεμέληται, εἰ τοσούτου, & 
promiserat, concessit.Indecumtotoexercituexiens τοιούτους ἐάσει πρὸς τὴν τῶν ἐχθρῶν ἀριεκέσθαι τὲ 
per Neustapolim iter arripit, loca arida et habita- ὀ ἐναντίους γινέσθαι Ῥωμαίοις. Ὑπὸ δὲ τῶν Gpxu 
tionum vacua et multitudini copiarum impervia. ἀναγκασθεὶς ἀπέλυσε σφᾶς αὐτοὺς τὴν Ὀχυϑίοίαν 
Exercitus itaque panis inopia per plures dies labo- Ἐχεῖθεν οὖν μετὰ πάσης τῆς στρατιᾶς ὁρῆσας di 
ravit, et major equorum pars per duos dies aquam τῆς Νευσταπόλεως τὴν πορείαν dxossro. "Avudps ἡ 
non degustaverat. Nos Strumitzee oppidum preeter- ἐστιν ὁ τόπος xal ἄνοιχος xel πλύώθει GTper£vuss 
gressi et per Melenici loca gradientes rursus Serras ( ϑυσδάδιστος. "Apzou γοῦν ἐν ἐνδεία ἐν οὐ μεμα 
devenimus, ubilitteris 198 ex Oriente acceptis ὕὑμέραις διῆγεν ἡ στρατιὰ, χαὶ δυσὶν ὁ μέρει i 
ab amico magno domestico Muzalone datis, quibus πλείους τῶν ἵππων ὑπῆρξαν ἄγευστοι ὕϑατος T 
certior imperator redditur a Tachariis Musulma- γοῦν τῆς Στρουμωΐτξζης παραμείψαντες ἅστυ, xai ἐὲ 
nos perturbari, omnifestinatione properans diurna τῶν τοῦ Μελενίχου χώρων βαδίσαντες, ἐς τὰς ldj 
itinera longioria habere, ast ubi ad Hebrum, quem καὶ αὖθις ἀπηειμεν. Ἔνθα χαὶ γραφὰς ὁ αὐτοχρέα 
plebeius sermo Maritzam nuncupat, ventum est, δεξάμενος ix τῶν τῆς ἀνατολῆς μερῶν πρὸς τοῦ spe 
res in Oriente non ita geri percipiens, celeritatem φίλους αὐτοῦ πεμφθείσας μέγώου δομεστίχου τὶ 
itineris moratus tardius ac per otium intendere, Μουζξάλωνος, ὡς τὰ τῶν Μουσουλμάνων πρὸς τῶν T 
et imperatoribus solitas mansiones conficere. Re- χαρίων χυμαίνεται, ἐπέτεινε τὴν Odóv καὶ μα 
cta vero e via ad orientem deflectens Didymote- ρας τὰς ἡμερησίους ἐποιεῖτο πορεέας͵ Ἐπεὶ £* 
chum indeque Adrianopolim transfertur. Verum —— "E6pov ἐπεφθάχει, ὄν xai Μαρίτξαν χυϑαῖν £t 
castella et oppida ab hostibus occupata, duobus νομάζξει λαὸς, xat μὴ οὕτως ἔχειν τὰ ἐν πα V 
exceptis, omnia imperator rceuperarat, quorum μαθηχὼς πράγματα, τῆς ταχυτῆτος ἀνεεὶς ejm 










alterum valde exiguum in collibus Achride situm, p τερον ἐπορεύετο καὶ τοὺς CovéOstg βεεὺυκ 
Patmon nomine, nullo deinceps negotio a Philan- ἐποιεῖτο σταθμούς, Παραχλένας δὲ τῷᾷς πρὸς iv z 
tropeno Alexio Duca, in custodiam Achridanse εὐθεῖαν ἐς τὸ Διδυμότοιχον ἀφίκετο, χἀκεῖϑεν ii? 
regionis ab imperatore relicto, expugnatum est; ᾿Αδριανοῦ, Καὶ ἐπεὶ μηδὲν tvxxoM)surre τῶν τὸ 
alterum Tzepena firmissime septum munitumque τῶν Βουλγάρων χατασχεθέντων φρουρίων xoà Gc» 
in ipso maximorum montium Hemi Rhodopes- πάντα ὁ βασιλεὺς ἐχειρώσατο, πλὼν Quot», bx 
que, inter quos Hebrus fluvius preterfluit, con- φρουρίου πάνυ σμιχροτάτου ἐν τοῖς Bovwi TÉ 


σαν. Κἀχεῖθεν διὰ τῆν Νευσταπόλεως τὴν πορείαν ἐποεῖτον, Τὸ γοῦν τῆς Στρουμίτζης παραμεῖ ψαντες et 
Σέῤῥας ἀπήεσαν, οὗ xai γραφὰς ἐδέξατο ὁ βασιλεὺς πρὸς τοῦ Μουξάλωνος, ὡς τὰ τῶν Ταχαρ v αὖθις xupex*- 
Απᾶρας ἐκεῖθεν εἰς ᾿Αϑριανοῦ μολεῖ. Καὶ ἐπεὶ μηδὲν τῶν περὶ Βου)γάρων xpatuÜévtov ἐναπολειπτο, πάρεξ 9* 
βίων σμικροτάτων ᾿Αχριδοῦ xat Πάτμου χαλουμένων, ἃ x«i εὐχερυς πάνυ ὁ Φιλανθρωπηνὸς εἷλεν ᾿λγέδιος 
ἄστεως EUN Τζιπαίνης, μᾶλλον ἐδυσφόρει ὁ βασιλεύς. Διὸ xai τῆς Αδριανοῦ ἀπάρας χατὰ Τζεπαένῃης χωρεῖ. D 
χειμὼν μέγας γέγονεν, χιόνι τε πολλὴ τῆς γῆς ἐπηλυγάσας τὸ πρόσωπον χατὰ τόπον ὃν “Μαχρολιδαδ' α φασὶ σχενῖ! 
τῶ βασιλεῖ. ᾿Εκεῖθεν δ᾽ ἄρας ἐς Στενίμαχον ἴχετο, καὶ χατευθὺ Τξεπαίνης ἐχώρει, xai περι Βατκούνιον, Kai - 
τάλχει χατοπτεῦσαι τὸν τόπον, εἰ εὐχερεστέοαν τὴν εἰς αὐτὸν πορείαν σχοίη. Τέως ἢ χεν εἐχεῖσε, xai ἐδὼν τὸ pr 
ριον δυσάλωτον καὶ τόν χειμῶνα βαρὺν, τὴν μὲν στρατιὰν ἐς τὸ πεδίον ἀνήχεν, μόνος dé μετὰ τριῶν ον pipes 


P un rd P 





ANNALES. 


ς ᾿Αχριδοῦ xoi χαλουμένου ΠΙὰτμον, ὃ xol εὖ- 
πὰνν ὁ Φιλανθρωπηνὸς ᾿Αλέξιος εἴλεν ὁ Δού- 
καταλειφθεὶς πρὸς τοῦ βασιλέως εἰς φυλαχὴν 

Αχριδῷ, xci ἄστεως ἄλλον Τξεπαίνης ὦνο- 
νου, λίαν τυγχᾶνοντος ἐχυροῦ χαὶ περὶ τὴν 
d» τελοῦντος τῶν δύο μεγίστων ὀρῶν, τοῦ τε 

x«i τῆς Ῥοδόπης, χαθ᾽ ὧν μέσον ὁ "EÓpoc 
οταυὸς, ἐν δεινῷ μὲν ἐποιεῖτο ὁ αὐτόχράτωρ 
χαὶ αὐτῶν ὡς τῶν ἑτέρων ἐχρὰτησεν, ἀλλ᾽ 
ς χειρὸς αὐτοῦ [P. 65] χρείττω φανέντα ἔξω 
νουσιν, μάλιστα δὲ ὑπὲρ τῆς Τξεπαίνης ἐδυσ- 
τὰ μέγιστα. Ἔσπευσε μὲν οὖν χαὶ χατὰ ταύ- 
ρατεῦσκχι χαὶ ὡς εἶχεν ἰσχύος ἀποπειρᾶσθαι. 
οὖν ὥρα τοῦ θέρους ἤδη παρήει, καὶ τὸ μετ- 
| ἐγγὺς ἦν καὶ τοῦτο παραδραμεῖν. Ὁ δὲ 
τι τοῦ χαιροῦ φροντίσας, μηδὲ τὸ τοῦ χειμῶ- 
υσωπήσας δοιμὺ (ἐνὸς γὰρ χαὶ μόνου τοῦ τὸ 

ἀποπλῆσαι βούλημα ἑστοχὰξετο), τὴν στρα- 
τᾶἄσαν ἐχ τῆς ᾿Αδριανοῦ κινήσας, ἀμάξας τε 
λλας συλλεγῆναι προστάξας ἀπὸ πανταχόθεν 
ὧν Μαχεδόνων χώρας, τὰς μὲν ἐπὶ τῷ τὰ μη- 
ατα χαὶ τὰς ἐλεπόλεις φέρειν, τὰς δὲ ἐπὶ τῷ 
Set) τὰ ξωαρχῆ τοῦ στρατεύματος, xal συν- 
πληθύν πεξῶν ἀνδρῶν τοξο- 
αἱ χορυνοφόρων οὐχ εὐαρίθμητον, ἐπεὶ πάντα 
αὐτῷ χαὶ ὡς ἔδοξε χατηρτίσατο, τῆς ᾿Αδρια- 
πάρας χατὰ τῆς Τζεπαίνης ἐχώρει. Τέτταρας 
ταθμοὺς παοήμειψεν ὁ στρατὸς, καὶ χατὰ τὸν 

ὃν Μαχρολιδάδα κχατονομὰζουσιν ἐτητύμως 
ὁ σχῆμα τὴν χλῆσιν οἱ πρώτως ἐδόντες θέμε- 


θξναι χελεύσας 


ειἰνὸς συμπίπτει σφίσι χειμών. 'EE ἑσπέρας (: 


ξὰμενος, δι᾿ ὅλης τῆς νυχτὸς τὴν σφοδρότητα 
ἰχους x«i τοῦ ἀνέμου προσεπιτείνας τὸ βίαιον 
τε χιόνι τῆς γής ἐπηλυγάσας τὴν ἐπιφάνειαν, 
βασιλεῖ πολλὴν προὐξένησε τὴν δυσχέ- 
"O τε γὰρ τόπος ἄοιχος ἦν, χαὶ ἐγγύτερον 
vov οἱ πολέμιοι, x«l ἢ προσδοχωμένη σπάνις 
αἡχαίων οὐχ ἧττον τὴν ψυχὴν ἐπίεξζε" τοῦτο 
4 μᾶλλον δεινότερον χαθέστηχεν ἐν στρατεύ- 
Ὲς τοσαύτην γοῦν τὴν δυσφορίαν συνελᾶθεὶς 
μόνας συνηθροίχειτῶν στρατευμάτων, οὐ τῶν 
χῶν μόνον, ἀλλ᾽ ἤδη x«t τῶν ἐξ ἔθνους Λατίνων 


ΤΩ 
4 


Σχυθῶν, xxl τούτους τί δεῖ ποιεῖν ἡρωτήχει. 
γοῦν σχεδὸν ἐδουλεύσαντο ἐς τὴν ᾿Αδριανοῦ 
στοοφήν ποίησασθαι. 'O δὲ τὴν μὲν βουλὴν 
οὐχ ἀπέπεμψεν, ἀλλὰ πρὸς αὐτοὺς εἰρήχει ὡς 
ς μὲν ὅπερ χρεῖττον χαὶ συμφέρον ἔδοξε χα- 
δουλεύσασθε: εἰ δὲ xai αὐτὸς ἕτερον τι σὺν 
ἥσαιμι, οὐκ ἂν δέξησθε τοῦτο ὡς ἀπὸ δεσπότον 
γὺς εἰρημένον χαὶ ὑμῶν ὡς δέον προνοουμέ- 
Ξυνέγησαν ἀπαντες, ὡς « Ὅπερ dy τῷ σῷ δόξειε 
 Gttpxtóy αὐτὸ xat ἀσπαστὸν λογισαίμεθα. » 
ς μὲν οὖν πάντας ἀπέλυσεν ὁ βασιλεὺς εἰς τὰς 
ἃς ἀπέιναι σχηνὰς ip ᾧ χαι τροφῇ διὰ τὸν 
'α χρήσασθαι, αὐτὸς δὲ tig τὸν αὐτοῦ χοιτῶνα 
μετὰ τῶν περέ αὐὖτον ἐδουλεύετο τί μᾶλλον 
"t£v. Τινὲς μὲν τὴν τῶν ἔξωθεν βουλενσαμέ- 
ουλὴν εἰς ἔργον ἐδούλοντο θεῖναι, ἔτεοοι δὲ 
t τὸ χρεῖττον διανοηθῆναι τῷ βασιλεῖ διακέ- 


-- 2- 


1138 


À cursu. Imperalor, quod non horum, sicuti ceteros 


B 


rum, potitus fuisset, que, uti potiora, subdi ne- 
quiverant, egre angi, sed Tzepena potissimum 
exagitari atque animo discruciari. Quare in eam 
expeditionem maturavit, viresque voluit experiri 
suas, si quid proficerent. Elapsa jam estate, 
extremi sub casum autumni, neque tempestatis 
197 nequehiberni temporis asperitate deterritus 
(id enim sibi tantum, rem suo modo et more fa- 
cere, proposuerat), motis Adrianopoli cohortibus 
universis vehicula pleraque ex Macedonum regione 
hxc ad machinas et arietes transportandos,illa ad 
militia idonea victuique necessaria devehenda, 
undique cogi jubet. Dein peditum, sagittariorum. 
clavigerorum innumera multitudine conducta,cum 
opportunissime parata esse omnia c*testimasset, 
Adrianopoli discedens Tzepenam ferebatur. Man- 
siones quatuor miles emensus in locum, cui ex 
forma ab hominibus, qui primum conspexerant, 
apposite nomen Macrolibada inditum fuit, adve- 
hitur. lbi feda tempestas colo dejecta, que a 
vespere coorta per totam noctem frigoris vim et 
ventorum procellas intense continuans. multaque 
nive terre faciem inasperans, mane imperatori 
atrox negotium facessit. Locus enim erat habitato- 
rum vacuus ; hostes instabant proximi, et de qua 
timebat, necessariorum inopia, quod in exercitu 
omnium pessimum accidit, non minimumanimum 
excruciabat. Tantis difficultatibus conflictatus co- 
piarum, non Romanorum modo, sed ex aliis gen- 
tibus Latinorum ac Scytharum duces advocat, 
deque agendis consulit. Omnes fere in id conve- 
nerunt ut Adrianopolim remearent. Imperator 
haud spretaeorum sententia infert: « Vos quidem 
quod et melius utiliusque forejudicasts, recte 1 98 
probeque consuluistis. Verum si quippiam etiam 
ipse, Deo auspice,excogitarim, an non illud, veluti 
ἃ prudente domino, eoque qui de vobis, uti adde- 
cet, providet, prolatum sequo animo accipietis ? » 
Omnes acclamarant: « Quidquid fuerit majestati tue& 
visum, acceptum et universis complacitum erit » 
Sic eos ad propria tentoria, ut corpus cibo pro- 
pter hiemem reficerent, mandat : ipse in. cubicu- 
]um suum introiens, cum iis qui circa eum ade- 
rant quid facto opusesset consulere. Quidam con- 
silium, quod foris dederant, opere prestandum 
essecontendere ;alii, quorum meliorajudicia cen- 
suerat imperator,adversari: «Iter enim, » aiebant, 
« retro nos ad Adrianopolim ducens exequat illud 
quod ante ad Stenitnachioppidum fert, et quemad- 
modumibinecessariorum copia,sicetStenimachi af- 
fluit. Ubi ita egerimusnequetimore,quem ex hosti- 
busconceperimus, nequetempestatis asperitate re- 
tro cogi judicabimur. » Dictum approbaverat impe- 
rator.Etcumaeris hiems mitesceretnivisque impetus 
stetisset, postero die receptui signum dari jussit. 
Inde copiarum cohortes desumens Stenimachum 
contendit, et cum ibidem exercitum exsaturassct 
recta Tzepenam iter dirigit, pervenitque tandem 


4139 


GEORGII ACROPOLITZE iu 


jn oppidum Vateunium, quod per plures dies ma- A χριται, τοὐναντίον εἰρήχασιν. Ἔφησαν «αἱ γὰρ, « "(s 


ximo exercitui abunde effuseque posset alimenta 
suppeditare. Ex eo patruum suum Manuelem La- 
scarim, 1 99 qui monachis nomine dato nomensibi 
Maximi assumpserat, et Allagii prefectum Con- 
stantinum Margaritem locum invisere misit, refer- 
reque si quis ad eum aditus militi facilis pateret. 
Isti oculati, omnibus loci partibus perpensis. 
ascensum facilem esse nuntiant, et maxime Con- 
stantinus Margarites, licet alii, quiloca optime no- 
verant, contradicerent, lllius sermonibus fÍretus 
imperator cum universo exercitu ascensum tentat. 
Locus erat preruptus et ascensu arduus : glacies 
per universam viam conglomerata et levitate lu- 
brica gressui properantiobstabat ; spisse arbores 


80 foliis dense culmen occuparant. Cohortes tota p 


ea nocte focis accensis calefieri : plerorumque 
enim famuli cum attegiis dominos comperire non 
poterant. Omnesque parum abfuit quin fletum in- 
desinentem et absque mostitudiue flerent: nam 
fumus erogis densitate arborum interceptus, cum 
in aereliber evagari nequiret, infra referebatur, 
oculosque ad extorsionem usque lacrymarum lede- 
bat. Hoc ipsum imperator quoque expertus est. 
Verum, ut nox pretteriit οἱ dies copit, oppidum 
obsideri haud facile posse cognoscens, militem in 
planitiem descendere jussit. llli descenderunt. Im- 
perator custos posteos cum exigua militum, qui- 
bus corporis custodia demandata erat, eorumqne 
juvenum, manu remanserat ; dein et ipse, quemad- 
modum et reliqui, pedes (neque enim erat equo 
insidentem per collis preerupta iter agere) in cam- 
pum devenit. 


μὲν ἡμῖν ὁδός ἐστιν ὄπισθεν εἰς τὴν ᾿Α δριανοῦ͵ a 
σαύτη [P. 66] xai ἔμπροσθεν εἰς τὸ τοῦ Στενιμάνι 
ἄστυ χαθέστηχε " xat ὥσπερ ἐκεῖ τῶν -χρειωδὼν d 
μοιρῇσαι ἔχομεν, οὕτω δὴ χαι εἰς τόν Στενί 
Οὕτω πράξαντες οὐ δόξαιμεν τοῖς πολεμίοις 
δειλίᾳ - τῇ πρὸς αὐτοὺς οὔτε μὲν τῇ τοῦ X 
δυσχερεία τὴν ὑποστροφὴν ποιήσασθαι. » À 
γοῦν ἔδοξε τῷ βασιλεῖ, χαι ἐπί τῆς δρεμύὕτητος 
ὁ χειμὼν ἔληγε xat ἡ τῆς χιόνος ἔστη φορὰ, 3 
ἑπιοῦσαν τὸ ἀναχλητικὸν ἡχῆσαε προσέταξεν. 
θεν οὖν τὰς συντάξεις τῶ, στρατευμάτων ín 
ἀπύει εἰς τὸν Στενίμαχον. Κἀντεῦθεν οὖν τὸ cu 
ἑἐνσιτίσασθαι χελεύσας στράτευμα κατευθὺ 
Ἰζιπαίνης ἐχώερι. Κατηντήχει γοῦν ἐς πόλο 
χεχλημένην Βατχούνιον, ἱχανὰς ἡμέρας 
ἑξαρχέσαι δυναμένην εἰς ξζωὰᾶρχειαν στρατιᾷ. N 
θεν οὖν ὀπεστὰλχει τὸν θεῖον αὐτοῦ τὸν Aim 
Μανονὴ), μοναχὸν ὄντα χαι Μάξεμον ὀνομαζια 
xat τὸν τοῦ ἀλλαγέον αὐτοῦ ἄρχοντα τὸν Me 
τὴν Κωνσταντῖνον, χατοπτεῦσαι τὸν τόπον», αὶ 
εὐχερεστέραν τὴν πρὸς αὐτὸν πορείαν σχοῖ 3 
στράτευμα. Οἱ δὲ ἀπιόντες xat τὰ περί τὸν τὸξ 
κατασχοπήσαντες εὐχερῇ τυγχᾶνειν τὸν ἄνοσον: 
βασιλεῖ χατήγγελλον, x«t μὰλεστα ὃ Ἠβαργαρίτ: 
Κωνσταντῖνος, χαίτοι γε πολλῶν τῶν εἰδότων | 
τιλεγόντων. Τοῖς γοῦν τούτον λόγοις πεισθεὲς ἃ ἢ 
σιλεὺς μετὰ πάσης τῆς στρατιᾶς ἀνύει. Koi Xv: 
πᾶντη ἀνὰᾶντην ὁ χῶρος τὰν ἄνοδον, xat παγετὸς ’ 
ὁδὸν πᾶσαν πολύτερός τὸ καὶ λεῖος βαδέσαι du, 
ρεστέραν ἐποίει, συνηρεφῇ τε xut λάὰσια δένδρα n 
τὴν ἀχρώρειαν, ἦν. Ἡ μὲν οὖν στρατιὰ τὰν νὰ 
πᾶσαν ἑἐχείνην πυρχαϊὰς ἀνάψαντες ἐθερμαίνοντ 












΄ 


τῶν γὰρ πλειόνων οἱ ὑπηρέται μετὰ τῶν σχηνῶν αὐτῶν οὐχ ἠδυνήθησαν τούς σφῶν χυρίους εὑρεῖν, “Ἐχλαιον 
μιχροῦ δεῖν χλαυθμὸν ἄπαυστον, si xat ἄλυπον - ὁ γὰρ ἐκ τῶν πυρχαϊῶν χαπνὸς ὑπὸ τῆς τῶν di 
πυχνότητος συνέχόμενος, xat διέξοδον εἰς ἐλέύθερον ἀέρα μὲ εὑρίσχειν δυνάμενος, χάτο ὑπένοστεε x«t τοὺς óghe 
μοὺς εἰς ἄχρον Édaxve xat τῶν ὀφθαλμῶν εχπιέξειν χατηνάγχαξε δάχρνον. Τοῦτο xat ὁ βασιλεὺς ἑπεπόνθει Ὡς ἀ! 
νὺξ παρήει xac ἡμέρα ἐπέλαμψεν, ἀνεπιχείρητον εἰς πολιορχίαν εἶναι τὸ ἄστν γνωρίσας κατιένας ττροσετετάχει &? 


πιδίον τὴν στρατιὰν. Και οἱ μὲν ἀπήεσαν, ὁ δὲ φύλαξ ὄπισθεν μετὰ μετρίων ἐναπελείφθη στρατιωτῶν, xat τού’ 
ριαντῶν τε xat νεωτέρων. Κατόπισθεν δὲ και αὐτος χατήει πεζὸς, ὡς και οἱλοιποί' οὐδὲ γὰρ ἦν δυνατὸν ἐπ᾽ 


βαδίσαι περι τὸ χάταντες τοῦ βουνοῦ. 
60. 130 lbique per duos diescunctatus et Batcu- 
nium depopulatus, rursus Adrianopolim indeque 


Didymotechum repetit. Ubiexercitusductoreseligit D ᾿Αδριανοῦ x«t αὖθις 


E ᾿Εκεῖσε γοῦν "1 ἡμέρας διανύσας δὺο, xn ὧν 
τὴν χώμην πεποιηχὼς τὸ Βατχούνιον (25) & 7 
ὑπέστρεψε,  xéxsiüo w^ 


M1 D : 'Exet δὲ δύο ἀνύσας ἡμέρας, και λείαν τὴν πόλιν πεποιηχὼς τὸ Βατχούνιον, ἐς ᾿Αδριχωοῦ ἦχεν, χἀχεῖθο! 
Δὶδυ ὀτειχον. Καὶ ὃ ιαπεραιωθεὶς rov Ἑλλήσποντον, περὶ τὴν Λάμψαχον σχηνοῖ, xxi Γεώργιον τὸν Μουξάιωνα τὰ 
τοσιδεσδακτὸν xai πρωτοδεστιὰριον (26) x«t μέγαν στρατοπεδὰρχην (20*) ποιεῖ, τὸν δὲ αὐτοῦ ἀδελφὸν ᾿Ἀνδοώσ 
μέγαν δομέστιχον τὸν δὲ ᾿Αγγέλον ᾿Ιωᾶννην πρωτοστρατόρα, πρωτοθδεστιαρίτην (21) δὲ τὸν Καρνανίτην πεσαρΡ 
Αὐτοῦ δὲ τὰς ἑορτὰς τῶν Χριστουγέννων xai γώτων διαδιδὰσας εἰσήει τὸ Νύμφαιον. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(25) Βατχούνιον. | Nicetas  Baxroówov scribit 
Dousa. 
(260) Πρωτοσέδαστον xai πρωτούεστιάριον. | De 


his dignitatibus consulendum esse Glossarium 
Meursil supra monuimus. Dotcsa4. ΝΕ 

(26) Μέγαν στρατοπεδάρχην. Quante dignitatis 
fuerit magnus stratopedarcha, ostendit idem Meur- 
sius in exactissimo opere. liem quis magnus do- 


mesticus et protosirator, que officii nominat 
subsequuntur, nullibi melius quam ibi dis 

OUSA. 

(27) Πρωτοδεστιαρίτην. Differebant dignitalt 
munere ὁ πρωτοξεστιὰριος et. ὁ πρωστοθεστιαρί! 
Clarum, ecce, ex hoc loco, et adnotat j 
ante ex Codino V. C. Joanni Maursic.-Vide- d 
sarium in βεστιάριον. Ὠουθα." 


ANNALES. 1142 


τοιχον. Αὐτόθι γοῦν εἰς ἡγεμόνας τάξας róv À Manuelem Lascarim,quem et protosebastum cogno- 
χώριν Μανονὴλ, ὃν xai πρωτοσεδαστόν imovó- —minavit, homuncionem ineptissimum milititeque 
[P. 67] ἀνθρώπιον ἀφελέστατον, χαχῶς εἰδὸς — inexpertum, el Constantinum Margaritem, cujus su- 
γεῖν, x«t. τὸν Μαργαρίτην Κωνσταντῖνον, ὃν pra meminimus, rudem ac silvestrem virum et ex 
cag ὁ λόγος ἐδήλωσεν, ἄνδρα ἄγροιχον xci — silvestribus prognatum, hordeaceo furfuraceoque 
oíxew γεγεννημενον, μάζῃ xal πιτύροις ἀνα- — paneenutritum, verbaque solum gula preclusa male 
μένον x«i λαουγγίζειν μόνον εἰδότα. 'Ex — enuntiantem acdistorquentem. Is ex Neocastris ori- 
τρων δὲ οὗτος ὥρμητο, x«i ἐτέλει τὰ πρῶτα — ginem duxerat, etin eo themate primum militie 
οὔ θέματος τουτουὶ στοατιᾷ, εἶτα xai τξαού. — Operam navavit ; dein tzausius factus est. Deinceps 
γονεν, δόξαν δὲ παρασχὼν τῷ βασιλεῖ Ἰωώννῃ — imperatori Joanni acer et ministrandi in aula per- 
Ῥεχής ἐστι xal ὑπηρετεῖν ixavóg ἐν τοῖς  Opportunus judicatus, quieum inde amotum cohor- 
)οις, ἐχεῖθεν ἐχθαλὼν τξαούσιον τῆς αὐτοῦ — tis sum lzausium praefecit, et Magnum ipsi postea 
u τάξεως, εἶτα αὐτῷ xai τὸ μέγας mpocé- | apposuit. Ac imperator Theodorus su& cohortis 
9 δὲ βασιλευς Θεόδωρος ἄρχοντα τῆς αὐτοῦ B archontem, ad illa usque tempora nemini conces- 
καχε ταξεως͵ οὕπω μέχρις αὐτοῦ τὸ τοιοῦτον — Sun, appellavit. Ille nominiMagnum prescribebat. 
γεγονός. 'O δὲ χαὶ τὸ μέγας προσέγραφε τῷ — His aliisque multis ducibus custodiam regionis 
« Τούτους tig φυλακὴν τῆς χώρας εἴασε, x«i — tradidit, et militem rei supparem assignavit, illis 
ἡγεμόνας οὐχ ὀλίγους. Καταλελοίπει δὲ uev — conditionibus, ne ipsi hostium pugnam, si cum 
x«i ἀξιόλογον στράτευμα, προσετετάχει δὲ Scylhis illi auxiliariis (id namque fama preevulga- 
μηδ᾽ ὅλως ἐς μάχην ἐγκαταστῆναι τοῖς mo)t- — tum fuerat) in eosimpetum facerent adverso Marte 
ἥπερ xarà τούτων ὁρμήσαιεν Σχύθας mpog- sustinerent. Quod si illi regionem direptum ivis- 
ς εἰς συμμαχίαν * τοῦτο γὰρ ἣ φήμη προῦ- sent, 191 ipsi Didymotochi presidio firmissimo 
(ab εἰς σχύλευσιν δὲ εἰ χινηθεῖεν τῆς χώρας,Ἠ  fulti quiescerent : oppidum enim flumine quoque 
ἀτρεμεῖν, ἔχ τε τοῦ Διδυμοτοίχου τὴν ἀσφά- —Hebro munitum erat. Eosdem inter ea loca castra 
(οντας (ἐχυρὸν γὰρ τὸ ἄστυ) x«l ix τοῦ πος ponere pre:ceperat, ni exiguus admodum miles in 
"E6pou (μέσον γὰρ σὐτῶν στρατοπεδεύειν regionem irrumperet : tum enim fidenter arma mo- 
; ἐχέλευσεν), εἰ μή που ὀλέγῃ τις xarà τῆς Ó verent. His prescriptis imperator Hellespontum 
ἐπεισφρήσειε στρατιώ * χατὰ ταύτης γὰρ᾿ἠ ἰΓΔηβίγοίΔη8 apud Lampsacum tentorium figit, ubi 
σθαι θαῤῥούντως τὴν ἔφοδον. Οὐτωσὶ γοῦν suos officiis ac dignitatibus auxit. Georgium Muza- 
πάντα χαταρτίσας ὁ βασιλεὺς, τὸν ᾿Ελλήσπον-  lonem, tantopere sibi ante alios dilectum, tunc 
λπεραιωθεὶς περὶ τὴν Λάμψαχον τὴν σχηνὴν | magnum domesticum, protosebasti et protovestia- 
Κἀχεῖσε τοὺς αὐτοῦ ὀφφιχίοις Ttrt&Xyxt xai — rii magnique stratopedarche munere decoravit ; 
τι, xxi τὸν μὲν Μουζάλωνα Γεώργιον cóv fratrem illius Andronicum protovestiaritem magni 
οὺς ἄλλους τούτῳ φιλούμενον, ὄντα μέγαν domestici, Joannem Angelum magnum primicerium 
X0», πρωτοσεθαστόν τε χαὶ πρωτοθεστιάριον — protostratoris Caryanitem protovestiarite titulo 
ἂν στρατοπεδάρχην τετίμηχε, τὸν δὲ αὑτοῦ — insignivif. Et heec ita fuere. Oratio porro res eo- 
' ᾿Ανδρόνιχον πρωτοδεστιαρίτην ὄυτα μέγαν — rum digerit ut futura magis dilucide enuntiet Lam- 
xo» χατωγνόμασε, τὸν δὲ “Αγγεέλον Ἰωάννην — psacipaucis tempestatibus imperator commoratus, 
πριμμικήριον τελοῦντα τετέμηχε πρωτοστρά- οἱ Christi diebus solemnibus natalitis ac lumini- 
πρωτοβετιαρίτην δὲ τὸν Καρνανίτην τετιμη- — bus celebratis, post non multos dies Nymphreum 
λλὰ ταῦτα μὲν ὀὕτως * διεξήει δὲ τὰ περὶ — ingreditur, ibique hibernat. 

ὁ τῆς ἱστορίας λόγης, ἵνα τα μετὰ ταῦτα σαφέστερον ἀπαγγείλῃ. Ἐν τῇ Λαμψάχῳ γοῦν μικρὸν 
τα προσχαρτερήσας ὁ αὐτοχράτωρ, χαὶ τὰς τοῦ Χριστοῦ πανηγύρεις τῆς τε γέννας χαὶ τῶν φώ- 
'πληρωσας, διὰ μετρίων πάνυ τῶν ἡμερῶν ἐπεφρθάχει τὸ Νύμφαιον. 

Ἐκεῖσε γοῦν 4δ παραχειμάσας, ἐπεὶ τὸ ἔαρ D 61. Sed vere jam appetente exercitu ingenti 
&, πολλὴν συλλεξάμενος στρατιὰν (28), — οὐ conflato, neque enim eos tantum qui inter milites 


, Ἕαρος δ᾽ ἐπιόντος χατευθὺ τῆς δυσμῆς ἐχώρει, ἐλπίζων τοὺς περὶ τὸ Διδυμότειχον χαταλελειμμέν 
ὕους εὑρεῖν. AX τούτους χαχοδουλία ἔσφαλεν. Ἐπεὶ γὰρ ὁ τῶν Βουλγάρων ἄρχων μαχρότεροὰ 
τὸν βασιλέα ἐγίνωσχεν, Σχυθιχὸν, στράτευμα εἰς σφετέραν συμμαχίαν προσχα ἐσάμενος χατ- 
(xv ἐχπέπομφεν * ἡρίθμηντο δὲ περί που τὰς τέσσαρας χιλιάδας, οἵ τὴν 'AdptevoU παραμείψαν 
περὶ τὸν ποταμὸν Ῥηγίνα ἐληΐξοντρ' χαὶ τὰ περὶ τὸ Διδυμότειχον. Οἱ δὲ ἐχεῖσε στρατάρ αι τῶν 
ὧν ἐπιλελησμένοι προστάξεων χατὰ τούτων ἐξωρμησαν. Καὶ ἦσαν ὅπλοις χατάφραχτοι, οἱ δέ Σχύ- 
-got ὁπλῖται x«i τόξοις χρώμενοι. Μαχρόθεν οὖν οὗτοι Baci Ῥωμαίους ἔβαλλον, xci πεζοὺς 
τοτάς ῥαδίως ἐποίουν, x«l τέλος τρέπουσιν. Ὃ μὲν οὖν Λάσχαρις ταχύτατον ἔχων τὸν ἵππον φυγὰς 
οίανοῦ ᾧχετο, ὁ δὲ Μαργαρίτης ἑάλω, χαὶ ἄλλοι πλεῖστοι, οὖς xci ἀπεμπόλησαν Βουλγάροις. io δὴ 
ὸ βασιλεὺς ἔσπιυσε διὰ τάχους περὶ τὸν τοῦ Βουλ ἀροφύγου χώραν ἐλθεῖν. “Ὡς δ᾽ οἱ Βούλγαροι 
πλικὴν ἔγνωσαν ἔφοδον, ἔφυγον, ὡς εἶχον ποδῶν. Οἱ πλείους [s τούτων περὶ τὰ μέφη Βιζύης ξιφους 
ἔνοντο, Περὶ τὸν ποταμὸν οὖν Ῥηγίνα τὴν σχηνὴν ἔπηξεν, 


Theodori Dousae et Leonis Allatii ποίω. 
Ἰολλὴν συ)λεξάμενος στρατιάν, Gregoras, lib. ur, p, 56. ÀLL. 


4148 


militares copias fuerunt asserti,sequi voluit : nam- 
que confestim, qui in venationibus 1 349 capiendis 
feris, cervis et porcis, nec non accipitrum aucupio 
imperatoribus inserviebant,universis penitus inter 
milites conscriptis ingens militum vis exaggerata 
est. Imperatoris quoque studia animos, ut quid 
solito cumulatius deferrent concitabant. Hac ra- 
tione universas copias conflavit. Et cum Persarum 
principem Tachariorum molestia liberum legatis 
missis cognovisset, recta ex Oriente in Occidentem 
graditur. Namque cum Persarchee res esse in tuto 
collocatas et sine discrimine apprehendisset, nihil 
de suo apud Orientem imperio hostile timebat.lgi- 
tur majore quam unquam vel pater illius Joannes 


GEORGII ACROPOLIT.E 
censebantur, sed eos preterea qui nunquam inter À yàp μόνον τοὺς τεταγμένους 


vel ipse antea comparasset, exercitu instructo, ad B 


transfretandum Hellespontum Lampsacum profici- 
scitur,etiam quosDidymotechi reliqueratincolumes, 
uti illis mandaverat, offendere, illisque maximuui 
exercitum majorem facere sperans. Atillos ducum 
perversa consilia, prudentise et fidelitatis vacua at- 
triverant, quandoquidem Bulgarorum princeps lon- 
gius 1 83 abesse imperatorem cognoscens, auxilia- 
riam Scytharum sibi manum adscitam ad bona op- 
pugnanda timoremque Romanisincutiendumin Ma- 
cedonise loca amandat. Eorum numerus non ultra 
quatuor millia, ut rerum gnari Scythe referebant, 
fuit ; nonnulli plures, alii pauciores affirmabant: 
Scythee Adrianopolim preetercurrentes, que circum 
flumen cui nomen Regie est, et circum Didymoto- 


i 
ὀπαδεῖν mxpocinm 


ἀλλὰ xai τοὺς μηδ᾽ ὅλως iv τάξει ποτὲ τελοῦντας 1 
στρατιᾶς. Αὐτίχα γὰρ τοὺς ἐξυνπηρετοῦντας 1 
βασιλεῦσιν ἐν θήραις [ταῖς τῶν θωρῶν ἄγραι() ἃ 
qo» τε χαὶ [P. 68] χοίρων, xoà τοὺς διε' üpau 
θηρεύοντας, πάντας ἁπαξαπλῶς στρατιωτιχοῖς c 
τέταχε τάγμασι, Καὶ ἦν τὸ συνηγμένον πλῆθος m 
xai ἡ τοῦ χρατοῦντος δὲ ἀρχὴ ἠνάγκαζε τοὺς Eum 
τῶν εἰωθότων φέρειν τι περιττότερον. Οὕτω καὶ 
πᾶσαν συναγηοχήχει τὴν στρατεοῖν. Ὥς δὲ χεὶ 
Περσάρχην (29) μὴ πράγματα ἔχειν παρα τὼν Tra 
ρίων πρεσδείαν ἐξαποστείας ἐμεμαθώχει, “τοῦ 
πρὸς τὴν δυσμὴν ἐχ τῆς 6o ἐχώρει - xe 
ἔχειν τὸν Περσάρχην τῶν ἐχείνου πραγμάτων 

pvo; xai ἀσφαλῶς μένειν, οὐδ᾽ ὅλως περὶ τῷ 

xarà τὴν ἕω ἐδεδίει ἀρχῇ. Τὴν πᾶσαν yow 

θρϑικὼς στρατιὰν μείξονα τῶν ποτε παρὰ n3 
πατρὸς αὐτοῦ βασιλέως χαὶ τούτου συνείιιν 
εἰς τὸ διαπεραιωθῆναι τὸν Ἑλλήσποντον ne 
εἰς τὴν Λάμψαχον, ἐλπίσας καὶ τοὺς xoerà τίν 
μότοιχον χαταλελειμμένους σώους τε εὑρεῖν γὰ Ἃ 
προστεταγμένα τούτοις χαὶ οὐ μικρὰν προσίσι 
τῇ ἀμφ᾽ αὐτὸν στρατιᾷ ἐμποιήσασθαι. Τοὺς dt 1 
χοδουλία x«l τὸ παραχοῦσαι τῆς βασιλιχῆᾷς χελ 
σεως ἔσφηλεν. Ἐπεὶ γὰρ ὁ τῶν Βουλγάρων ἄρχι 
μοοιρότερον διάγειν τὸν βασιλέκ ἐγένωσκε, ix 
στράτενμα εἰς σφετεραν συμμαχέαν προσχολεσὰ 
νος χατὰ τῶν τῆν Μαχεδονίας χώρων ἐχπέξι 
χέρδους τε χάριν χαὶ τῆς πρὸς Ῥωμαΐους τινὸς 
φοθδήσεως. Ἠρίθμηντο δὲ περὶ που τὰς τέσσε 


chum oppida omnia predis ac rapinis vestabant. C χιλιάϑας, ὡς οἱ εἰδότες ἔφασχον Σχύθαε. Τοὺς 


Exercitui apud Didymotoechum praefecti, neglectis 
imperatoriis mandatis arma sumentes in Scythas 
irruunt. Romani pro more suo gravi armatura pre- 
cincti erant, Scythe levi et sagittarii. Quare de 
longinquo isti jaculis Romanos incessere, equos 
sauciare, et gravi casu ex equitibus pedites facere, 
tandem fugare. Itaque Manuel Lascaris equo velo- 
cissimo, quem Chrysopedem dicebat, fuga sese 
Adrianopolim intrusit. Constantinus Margarites et 
cum eo plures alii cohortium capita Bulgaris ac 
Scythis venundata capta sunt. De his certior factus 
imperator indoluit, maturiusque in Bulgarophygi 
locum festinavit, et gressum intendens festinatio- 
nem acceleravit. Sed speculatoribus Scytharum 
exercitum prope esse denuntiantibus, ubi eos pa- 
Jantes audivit, eo universum exercitum movet, et 
uno die quadringenias 1 84 et amplius mansiones 
permensus est. Attamen in eos non incidit ; celere 


D 


οὖν x«i πλείους, οἱ δὲ x«t ἑλάττους ἔλεγον. Oi 
οὖν Σχύθαι rà» ᾿Αδριανοῦ παραμεέψαντες τὰ s 
τὸν ποταμὸν οὗ Ῥηγίνα τοὔνομα λείαν éxown 
x«i τὰ πέριξ τοῦ Atduporo(you χωρία ἐσκύλευον" 
δὲ προλελεγμένοι στρατάρχαι τοῦ εἰς τὸ Atdupit 
Xo» καταλελειμμένον στρατεύματος, τῶν βασὺα 
ἐπιλέλησμένοι προστὰξεων, κχαθοπλισθέντες :ε 
τῶν Σχυθῶν ἐφώρμησαν. Οἱ μὲν οὖν Ῥωμεῖκ, 5 
ἔθος αὐτοῖς, δυσαχθέσιν ὅπλοις κατὰάφραχτα 5^ 
οἱ δὲ Σχύθαι χούφοι ὁπλῖται (30) καὶ τόξος put 
vot. Μαχρόθεν οὖν οὗτοι τοῖς βέλεσι τοὺς Tw 
ἔδαλλον xxi τοὺς ἵππους ἑτίτρωσχον xai tj 
ἱππότας ῥᾳδίως ἐποίουν, x«i τέλος τρέπονσα.᾿ 
μὲν οὖν Μανουὴλ ὁ Λὰάσχαρις ταχύτατον ἔχων" 
ἵππον, ὃν xai Χρυσοπόδην ἐκάλεσε, φυγὰς εἰς 
᾿Αδριανοῦ utro * ὁ δὲ Μαργαρέτης Κωνσταν" 
ἑάλω, xai ἄλλοι πολλοὶ μετ᾽ αὐτοῦ τῶν εἰς χιεὶ 
τεταγμένων τῆς στρατιᾶς, οὖς — x«l Gp 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(29) Τὸν Περσάρχην. Gregoras, p. 36, ait fedus cum 
Turcis, quod pater percusserat, renovasse. ALL. 

(30) Καὶ Zea» ὅπλοις χατάφραχτοι, οἱ δὲ lxo- 
θαι xougot ὁπλῖται, Romanos milites induxit etiam 
supra gravi armatura munitos et propterea inha- 
biles, contra Scythas levibus armis expeditos 
succinetosque, ubi Balduinum a Scythico equita- 
tu cireumventum captumque scribit. Herodianus, 
lib. vii, in expeditione quadem Maximini adversus 
Germanos, hoc eodem pene eum militie genere 
usum tradit : Μαλιστα δὲ οἱ ἀκοντισταὶ x«i οἱ 


τοξόται πρὸς τὰς Γερμανῶν μάχας ἐπετήδειοι desse 
ἐπιτρέχοντές τε αὐτοῖς χούφως οὐ προσδοχῶσ! 
ἀναχωροῦντες ῥᾳδίως : Caeterum jaculatores τ 
tariique gerendo adversus Germanos bellomag 
pere idonei videntur, siquidem expediti hos 
opprimunt incautum, facileque rursus in (ul 
se recipiunt. Jaculatores hos domo Mauros, 

rhoenos, Armeniosque et. Parthos fuisse ibi: 
auctor innuit. Eodem militis seu malitie 

nere Balduinus imperator a Syihico' equil 
circumventus oppressusqee" Viaetur.  Dousi 


ANNALES. 


1146 


ουλγάώροις ot Σχύθαι. Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς τὰ A enim adventu imperatoris cognito, citato cursu 


οὐτον μαθὼν ἠνιάθη, ἔσπενσε δὲ διὰ τάχους 
» τοῦ Βουλγαροφύγον χῶρον ἔλθεῖν, xai ἐπι- 
τὸν δρόμον ὀξυτέραν ἐποίει τὴν χίνησιν" 
δὲ xai οἱ πευστῆρες ἔφασχον ὁγγὺς τυγχάνειν 


fugam arripuerunt, et plerique eorum et nationis 
celebriores cireum Bizyz loca trucidati sunt. Spe 
frustratus imperator ad fluvium cui Reginee nomen 
castra metatur, ibique universum cogit exercitum 


ιυϑινὸν στράτευμα, ἔνθα αὐτοὺς περιπολεῖν — insolentem sane atque amplissimum. 

, ἐχεῖσε xai πᾶσαν 6x(vt τὴν στρατιάν. Καὶ ἡμέρας μὲν μιᾶς πλείους τῶν τετραχοσίων dubie 
9] σταθμοὺς, οὐχ ἐνέχυρσε δὲ roürotg * ἐμεμαθήχεσαν γὰρ (31) xat οὗτοι τὴν ταχεῖαν τοῦ βασι- 
podov, xat ὡς εἶχον ποδῶν ἔφυγον, xat πλείους δὲ ἐξ αὐτῶν xat περιφανέστεροι τοῦ ἔθνους περί που 
ἱρὴ τῆς Βιξύης ξίφους ἔργον ἔγένοντο. ᾿Αποτυχὼν γοῦν τῆς ἐγχειρήσεως ταύτης ὁ βασιλεὺς περί 


Ὁταμὸν ὃς Ῥηγένα χαλεῖχαι τὴν σχηνὴν ἔπηξε, χαὶ πᾶσαν ἐχεῖσε συνῆξε τὴν στρατιὰν 


πολὺ 

'O μὲν τῶν *9 Βουλγὰρων (39) ἄρχων, ἐπειδὴ 
απρὰξασθαΐ τι χατὰ Ῥωμαίων ἐδεδύνητο τοῦ 
ως ἐπιδεδημηχότος μετὰ τοσούτων στρατευ- 
ἐν τῇ δυσμῇ xat πεπλησιαχότος τῇ ἑαυτοῦ, 
ονδὰς ἐτράπετο, xat τὸν πενθερὸν αὐτοῦ τὸν 
' Οὖρον, τοῦ ῥηγὸς Οὐγγρίας ἐπί θυγατρί 
τα γαμόρὸν, μεσιτεῦσαι τὰ εἰς εἰοήνην βε- 
ται. Καί πρῶτα μὲν ἑστειλε πρέσδεις πρὸς 
ασιλέα προοιχονομήσοντας τὴν εἰς αὐτὸν τοῦ 
ἄφιξιν ἔξω πτοίας τε εἶναι xat ἐντίμως πρὸς 
«gos δεχθῆναι. Καί γέγονε ταῦτα, xat ὁ 
εἰς τὸν βασιλέα ἀφίχετο. ᾿Εδέχθη γοῦν παρὰ 
υτοχράτορος ἀσμένως τε χαι μετὰ τῆς προσ- 
ἧς φιλοτιμήσεως xxt οὗτός τε x«t οἱ μετ᾽ αὖ- 
αι τὴν εἰρήνην πεποέηχεν ἐἑπομοσὰμενος ϑι- 
τε αὐτοῦ x«t τοῦ γαμδροῦ αὐτοῦ τοῦ τῶν 
ρων ἄρχοντος, ἀπολυθῆναι μὲν πρὸς αὐτὸν 
ἰα τὸ τῆς Τξεποίνης datu (τοῦτο γὰρ χαι μό- 
ρὰ τῶν Βουλγάρων χατείχετο ἀφ’ ὧν ὁ βασι- 
ὠάννης ἐχρὰτει), εἰρήνην τε πρὸς τοὺς Βουλ- 
; ἔχειν τὸν βασιλέα, καὶ ἑκάτερα τὰ μέρη τοῖς 
"pot; ὁρίοις ἀρχεῖσθαι. ᾿Επεί γοῦν οὑτωσί 
χατὰ γνώμην τετέλεσται τῷ χρατοῦντι, ὁ μὲν 
τοὺς τῆς ἀπεχωρήσεως ἑἐξειπὼν λόγους a ITI 
ἰχῶν χαρισμάτων τυχὼν (τὰ δ' ἧσαν sic εἴχοσι 
ἷας ἀποριθμούμενα ἁπάντων συνεισαγομένων 


ἵππων τε χαὶ ὑφασμάτων xat ξοιπῶν), ὁ δὲ 


νεπαίνης περιμένων ἀπόλυσιν. 
Συμδέδηχε 50 δὲ τι ἐν τούτοις τῷ τότε πρᾶγμα 
cto», μνήμης xat ἑστορίας ἄξιον. "Huépa ἦν 
τιφανῶν τε x«t ἑορτασίμων x«0Ü' ἣν τὴν τοῦ 
29 μεταμόρφωσιν δὲ εὐσεδεῖς ἑορτάζομεν * xat 
|t xat ἀμφί τὴν ἱερὰν μυσταγωγίαν, ὡς τὸ 
παρεῖναι τὸν βασίλια, εἰς ἀργίαν ὁ τοῦ ἀρί- 
ἀρετὰθη χαιρός. Ἡριστήσαμεν γοῦν χαι αὐ- 
χι μιχρὸν τι χαθευδήσαντες. ἀνηγέθημεν * ἤδη 
ἥλιος τῷ ὁρέξοντι προσὴήγγιξέ τῆς δυσμῆς. 
δὲ ὑπῆρχε τῷ βασιλεῖ περὶ δείλην ἑσπέραν 
D : Ὃ γοῦν τῶν 
«00» Οὐρον, τοῦ ῥηγὸς Οὐγγρίας ἐπί 
ευται, Καί ὁ Οὖρος εἰς τὸν 


νων ἀπόλυσιν. 90 Συμθέ 


εἰς πλῆθος 


62. Bulgarorum interim princeps, ubi adversum 
Romanos imperatoris cum tam ubi ubere milite in 
Occidentem accessu illiusque vicinitate proficere 
quicquam non posset, amicitiam etfoedus petiit, 
et Rosum Urum socium, Ungarie regis generum, 
cujus arbitratu communibus negotiis consuleretur, 
destinat, Primum tamen legati ad imperatorem 
premissi, profectionem ad eum Uri, ut absque timo- 


B re esset, quin etiam ut ille honorifice exciperetur, 


preparant. Et profecto ita se res habuit, et Urus 
ad imperatorem se contulit. Ipse et alii qui cum 
eo accesserant, lubentissime et debitis honoribus 
ab imperatore afficiuntur ; quare suo et generi Bul- 
garorum principisjure 1 8 S etiam jurejurando pa- 
cem firmavit, ea conditione ut Tzepene oppidum 
solum ex iis, sub ditione Joannis imperatoris erant, 
&Bulgaristum occupatum imperatori restitueretur, 
imperator vice versa amicitiam et pacem cum Bul- 


C garis continuaret, et uterque antiquis confinium 


terminis contineretur. Ubi res pro arbitratu impe- 
ratoris successit, Urus de reditu sermone collato 
egrediturimperatoriis muneribus auctus. Eorum ad 
viginti millia, si donariorum omne genus,equorum 
item ac textilium et aliorum, in unum conferas, 
summa ascendit, Imperator Tzepeenee restitutionem 
exspectans Regine cunctabatur. 

βασιλεύς διεκαρτέρει ἐν τῷ τῆς Ῥηγίνης νόπῳ, τὴν 


63. Per idtempus resquidem dictu mira contigit, 
digna que& hominum memoriis et historicis monu- 
mentis commendetur. Dies erat solemnis et ex 
celebrioribus, quo Christi tansfigurationem pii 
nos celebramus ; et cum sacro audiendo, ut moris 
erat, imperator adesse deberet, in diei vesperam 
prandium dilatum est. Prandimuset ipsi, paulisper 
obdormimus, dein somno experrecti assurgimus, 
cum sol sein occasum preecipitaret. Sueverat im- 
perator nimis sero ineq'iitans uuiversum circumire 


Βουλγάρων ἄρχων πτοία ληφθείς εἰς σπονδὰς ἑτρὰπετο, xat τὸν πενθρὸν αὐτοῦ 
t$ ἐπέ θυγατρί τελοῦντα γαμόρόὸν, μεσιτεῦσαι τὰς ἑν 
; acta ἀφέκετο, xat ἐδέχθη προσηχόντως,͵ xat τὴν εἰρήνην πεποιηχᾶν, 
μοσὲν ἀπολυθῆναι τὴν ΤΕέπαιναν xat ἐχάτερα τὰ μέρη τοῖς παλαιτέροις ὁρίοις ἀρχεῖσθαι. 
χιλικάδας βασιλικῶν κρισμάτων ὁ Οὖρος τυχὼν ἐξύει. 'O δὲ 


εἰρήνην 


Καί ἐς 
βασιλεὺς διεκαρτέρει τὴν τῆς Ἰζέπαίνης 


χε usque ad. σχοποῦ (col. 1195 D 4) om. D. 


Theodori Dousas et Leopis Allatii note. 


᾿Ἐμεμαθάκεσαν γὰρ Gregoras, p. 56. ALL. 
O μὲν τῶν Βόυλγείρων. Gregoras, p. 56. ALL. 


1141 


planitie assurgentem locum ascendere, indeque 
universum exercitum lustrare, quem « urbem se 
moventem ceterasque alias Romanas urbes tutan- 
tem » nominat ; hocque ita patrabat continuo, 
136 et licet vesperugo in occasum 5586 im- 
mergeret, ipse nihilominus id idem neque segnis 
prestabat. Castrorum intervallum quadraginta 
stadia,nisietiam plura addere velimus, exequabat. 
Ego itaque, Deo tunc mihi irato, imperatoris ni- 
mium amans ac stolidus, ubiimperatorem equo vehi 
accepi, in mulam propere saliens contento cursu 
sequebar, temporis inopportunum, quod utique 
debebam, minime conspicatus. Imperator equo 
vectus cursum rapere. Mox me subsequentem con- 


spicieas cursui imparem. suspicatus, si longius p ἐπιδὰς ταχύτερον ἐπορεύετο, ὡς δὲ sidk με xe 


ipse processisset, non secuturum, dixit, « Cave, 
cursum contineas, sequere tamen commodius. » 
Ille in sueta sibi loca advehitur : proceres ac viri 
illustres itineris comites, quibuscum et ipse con- 
veneram, undique eum constipantes adstant. Tunc 
imperator, « Cognovistine », inquit, « que nobis 
nuper nuntiata sunt ? » Nos, « Minime, imperator,» 
diximus. Etimperator : «Quidam ante paucissimum 
tempus adveniens, quod sane nobis displicet, 
nuntiavit, Rosum Urum nobis fucum fecisse. Lucri 
enim causa huo veniens pacem etamicitiam, quam 
inter nos et Bulgaros meditatus est, fefellit et 
pejeravit. Quecumque ergo attentavit, fucus fuere 
atque fallacia. Nec male compta illi responsio ad 
jus deerit violandum, Bulgarorum nempe prin- 
cipem, ejus generum, pacem hujuscemodi con- 
ditionibus conflatam non recipere. Quid vobis 
videtur ? Verumne est hoc, an verbum a mendace 
confictum ? » Et nos, « Neutiquam, dicimus sermo 
verus essse videtur: omnino namque falsus 1 387 
est atque incertus. Namque Rosus Urus non pro se 
ipso modo, sed et pro genero suo Bulgarorum 
principe juravit. At quonam modo id fieri potest, 
hominem Christianum tali se perjurio dedecorasse?» 
Et imperator : « Pecuniarum fortassis aviditas in 
simile cum flagitium conduxit. Et nos neque Bul- 
garorum amicitia fruimur, et tantam nummorum 
vim incassum, projecimus,» « Nonest, » subdimus 
n08, « non est hoc veritati consonum, imperator. » 
Etimperator ad me potissimum conversus: « Tu 
vero quid ad hec ais? » Tum ipse: « Non aliter de 
his judico : aliorum approbo sententiam, fraudem- 
que esse quam maximam potius quam veritatem, 
quod circumfertur, existimo. Verum si, quod etiam 
aliquando in nonnullis accidere solet, Urus sacra- 
mentum violavit, nobis, ut ipse opinabatur, im- 
ponens, attamen Numen ipse sibi iratum, nos vero 
id pro nobis ipsis veritatejustitiaque ipsa decertans 


Theodori Dousa et 


(33) Πόλιν χινουμένην. Et ante Theodorum 
Anna Comnena, Alezi«d. lib. xiu : Καὶ ἦν φοδερὸν 
θέαμα ἐχεῖνο τὸ σύνταγμα χαθάπερ τι πόλεως τεῖ- 


xoc ἀλλήλοις συνηρμοσμένοι. Lib xv: Καὶ εἶπες ἂν 


GEORGII ACRQPOLIT/E i 
exercitum, in cujus confine tequum paululum e ἃ ἐποχεῖσθαι xci σύμπαν διέρχεσθαι τὸ στρατὸ 


D 













χαὶ ἀμφὶ τὸ τούτου τέρμα εἰς τόπον ἄγχώμαλόν 
τελοῦῦτα καὶ μιχρὸν ὑπερανεστήχοτα τῆς κεδώ 
ἀνέρχεσθαι, [P. 70] καὶ τὴν ὅλην χαθορᾷν στρ 
ἣν χαὶ πόλιν χινουμένην (33) ὠνόμαξε, πασας 
Ῥωμαϊχὰς ἄλλας πόλεις φυλάττονσαν. Τοῦτο δὲ 
τως ἐποίει διηνεχῶς, χαὶ ὁ φωσφόρος δὲ εἴπερ 
ϑυτιχὸν εἰσδῦναι ὀρίξοντα ἔμελλεν, οὐ κατώχνει τῇ 
ἐργάζεσθαι. Τὸ δὲ τοῦ στρατοπέδου διάστημα & 
που τὰ τεσσαράχοντα στάδια ἦν, εἰ μὴ γε καὶ τὰ 
*Eyoys οὖν oUx ἀγαθῇ τότε τύχῃ χρησάμένος ὁ 
δασιλεὺς χε xal μάταιος, πεπυσμένος ἱππότοι 
τὸν βασιλέα, τῆς ἡμιόνου ὡς εἶχον τάχους 
δρομαῖος ἐφειπόμην αὐτῷ, οὐ τὸ TEC ὥρας 
χατοπτεύσας, ὅπερ ἔδει. 'Eg' ἵππου δὲ ὁ p 


αὕτου μὴ δυνάμενον ἐχείνῳω συνέπεσθαι, ὑκιε 
μὴ πως μαχρύνας οὐχ ἕψομαι, εἰρήκει μοι, «" 
ὅλως ἀπολειφθῇς, ἀλλὰ x«l σχολαιότερον ipm! 
᾿Απύήει γοῦν εἰς τὸν συνήθη τόπον, χαὶ σὺν ὠὰ 
ἀμφ᾽ αὐτὸν λογάδες συνέστησαν, xol αὐτός "9 
συνῆλθον ἑπόμενος, xal περιέστημεν χατὰ τ 
πάντες. Καὶ ὁ βασιλεύς, « Μεμαθήκατε,» pyci, « τῷ 
προσφάτως ἀπηγγελμένων ἡμῖν ;» x«l ἐμεῖς, « ΟἹ 
χουν, ὦ βασιλεῦ. » Καὶ ὁ βασιλευς, « thybpuri τι 
πρὸ τινος βραχείας ὧρας ἔλθὼν ἀπύόγγεωὲ τι τὶ 
ἀδουλήτων. Τὸ δ᾽ ἦν ὡς ὁ Ῥῶσος Οὔρός ὑμᾶ, & 
πάτηχε" χάριν γὰρ χέρδους ἐνταυθδὲ ἀφιγμένος à 
μεσιτείαν τῆς εἰρήνης ἐψεύσατο χαὶ ἐπίορχον ám 
Φενάχη γοῦν ὑπῆρχε τὰ πάντα ἐχεῖνα ὄνα πεποίῃ 
καὶ ἀπολογίαν εὐάφορμον ἔχει, ὡς φασί, πρὸς 1 
τῶν ὄρχων διάλυσιν, ὅτι περ ὁ τῶν Βουλγάρων ἡ 
qo» ὁ τούτον γαμδρὸς τὴν ἐπὶ συμφώνίαες rcucrt 
εἰρήνην οὐ καταδέχεται. Τί οὖν ὑμῖν δοχεῖ ; ἄρ᾽ Mi 
θες ἐστι τοῦτο, ὃ ῥῆμα πεπλασμένον πρός ψευδὼ 
yov ; » Καὶ ἡμεῖς, « Οὐδ᾽ ὅλως, δοκεῖ πως » iym 
« ἀληθείας τὸν λόγον ἔχεσθαι. Θάνυ γὰρ τυγχέα 
οὗτος ψευδὴς καὶ ἀδέθαιος, ὅτε πέρ ὁ ὙῬῶσος 0x 
οὐ μόνον ὑπὲρ ἑαυτοῦ, ἄλλὰ χαὶ ὑπὲρ τοῦ γε 
αὐτοῦ τοῦ τῶν Βουλγάρων ἄρχοντος ἐπωμόσαπ X 

οὖν ἐστι πεφνχὸς ἄνθρωπον ὄντα Χρεσταί ὅδ᾽ 

κίᾳ τοιαύτῃ περιπεσεῖν ; » Καὶ ὁ βασιλέύς, «V» 
χρημάτων ἴσως ἐπιθυμία παρέπεισεν dw αὐτὸν 
τοιαύτην ἐξολισθησαι χαχίαν. Καὶ ἡμεῖς οὐ 5ὲθ 
τὴν τῶν Βουλγάρων ἀγάπην οὐχ ἔχομεν" e) 
τοσαῦτα ἐπὶ χενῆς χατηναλώχαμεν χρύόματα: " 
« Οὐμενοῦν, » ἠμεῖς ἔφηεν, « ἀληθὲς τουτί παθεςτ' 
xt, βασιλεῦ. » Καὶ ὁ βασιλεὺς ἰδέᾳ καὶ moÓ δὲ 
« Σὺ δὲ τί φάσχεις πρὸς ταῦτα ;» Καὶ αὐτὸς, « O7 
τωσί πως τούτοις ὡς xxi ol ἄλλοε διάκειμαι, 7 
ἐπὶ πολὺ μᾶλλον ψεύδεσθαι τὸ λελεγμένον ἣ ἐξ 
θεὺειν οἴομαι. Et δὲ, οἵα συμδαίνει ποτὲ χαὶ ἐν b* 
χαὶ ὁ Οὖρος οὑτοσὶ τοὺς ὄρχους ὀθετηχέναι fi 
λευται, [P. 71] δόξας ἡμᾶς ἐξηκατηκέναι, Gt 


Leonis Allatii nota. 


ἰδὼν πόλιν τινὰ ἔμψυχον πεπνργωμένην 
σθαι χατὰ τὴν εἰρημένην ἐχείνην χινουμέγῳν 
ἕξιν. ALL. 007077 


pon 


ANNALES: 


1150 


τος τὸ Θεΐον χαθ’ ἑαυτοῦ πολέμιον, ἡμεῖς δέ Α habebimus. »Heec imperator effata approbavit, et 


χυτῶν τῆς ἀληθεὶῖας x«i τοῦ δικαίον ὑπερμα- 
v. » Ταῦτ᾽ εἴπομεν, xai ὁ βασιλεὺς τοῖς λελεγ- 
συνῆνεσι. Καὶ ὑποστρέφειν πρὸς τὰς OXU- 
γ"ωρμήχαμεν. νὺξ γὰρ ἤδη. ᾿Δλλ᾽ ἢ σελήνη 
νος οὖσα φῶς ἡμῖν παρεῖχεν ὁρᾷν: Καὶ ὁ 
$e διερχομενος, » Τί ὑμῖν ροχεῖ περὶ τῶν λελε- 
3» αὖθις ἡρώτα. Καὶ ἡμεῖς » φευρές τοῦτο, 
ιλεῦ..» Τοῦτο δὲ οὐχ ἅπαξ, οὐδὲ δίς 3) χαι τρίς, 
x«i πολλώχις πυθόμενος ἦν. Kei ἡμείς τὰς 
σεις ἐξ ἴσου πρὸς τὰς πεύσεις πεποιηχότες 
μεν. Ὃ δὲ χαὶ πάλιν ἡρώτα' Ἐπεὶ δὲ τοὺς 
σιγῶντας ἑώρα, πρὸς με τὸν λόγον ἀποστρέ- 
ὦτηχε, » Σὺ δὲ τί φής πρὸς ταῦτα : » τὴν τοῦ 


ju χλῆσιν προσθείς: » 'H τοιαύτη ὑπόθεσις 


κόττει, χαὶ ὡς σὴ χαθέστηχε μάγιστα. » Ταυτὶ B 


γε πρόφασιν ὀργῆς ξητῶν ἐφευρεῖν,. "Hv δ᾽ 
Τίνος χώριν ἐστίν ἐμῆ ; εἰ γάρ μὴ καλῶς πε- 
t πὰς γραφὰς xai τοὺς ὄρχους τετέλεχα, μηδὲ 
κόντως αὐτόν τε χαὶ τοὺς ἄμφ᾽ αὐτὸν ῳχονὸ- 
σφώλμα τοῦτο ἐμὸν x«i πταῖσμα μαχρόν. Ei 
ἐπόντως ταῦτα γεγένηται χαὶ ὡς οὐχ ἄλλως 
τί πρὸς ἐμὲ τὰ παρ᾽ ἑχείνου πρὸς ἀνατροπὴν 
γενημένων τελούμενα ; » Καὶ ὁ βασιλεὺς οὐχ 
ως (τὴν γὰρ αἰτίαν εἰρήχειν) πάλιν λέγει, 
ὴς περὶ τῶν τοιούτων ; « Καὶ αὐτὸς, » Βολλά- 
ἥχειν, ὦ δασιλεῦ, ὡς ἐπὶ πλέον μόι δοχεῖ τὸ 
νον ψευδὲς, ἐπ᾿ ἔλαττον δὲ ἀληθές. Τὸ δὲ ἐπὶ 
ἡήλοις ἀχριδῶς ἀποφαίνεσθαι οὔ μοι doxsi ρᾷον 
» "H δ᾽ ἐχεῖνος, » Ἐν τοῖς ἀδῆλοις ἐστὶ χάρις 
᾿ς x«i ἀληθῶς ἀποφαένεσθαι * 
x«i οἱ ἀείδαροι λέγουσιν. » Ἦν δ᾽ ἐγὼ, » Ἰδοὺ 
ὧν ἀειδάρων xxi ἡμεῖς συντετάγμεθα: ε Καὶ 
λεὺς χόλου πλησθεὶς 3.» Σὺ πάντονε ἦσθα « ἔφη 
(€ καὶ ἀρτίως πὰλιν μωρὸς, » ᾿Καὶ αὐτὸς 
τι πλέον μὰ τοὺς λόγους ἀνταπεχρίθην, ἀλλ᾽ ἥ, 
| μέ) εἰμι μωρός, xat ἵνα σιωπῶ, οὐ δὲ φρο- 
: λαλείτωσαν. » Ταῦτ᾽ εἶπον, χαὶ ὀργῆς ὁ 6act- 
ἀπλέτου πλησθεὶς ἐλχῦσαι μὲν ὥρμησε τὴν 
χουλεοῦ, τῆς χώπης ἐπιλαθόμενος. 
τοῦτο μὲν χατέσχε᾽ μιχρὸν γὰρ ταύτην ἀπο- 
τας πάλιν εἰσῆξε ^ τῷ μεγάλῳ δὲ δομεστίχῳ 
τῷ Μουξάλωνι ᾿Ανδρονίχῳ χαταδαλεῖν με τοῦ 
τροσέταξεν. Καὶ ὃς ἠρέμα πως ἤφη.ε ἔχστηθι 
ἐστριδος. » Καὶ αὐτὸς ἀπέδην τῆς ἡμιόνον. 
χρηστότατος περὶ ἡμᾶς δασιλεὺς τοὺς πολλὰ 
|j πατρὸς αὐτοῦ δι αὐτὸν πεπόνθότας, ὡς ἐν 
πλήθει καὶ πολλάκις διαπρυσὶῳ ἔλεξε τῇ φωνῇ, 
ολλῶν μοι αἴτιος ἀγαθῶν οὗτος ὁ ἄνθρωπος 
» περὶ τῆς λογικῆς φάσχων παιδεὶας, [P.2T] 
πολλῶν ὀφειλέτης τούτῳ τυγχάνω, » δνοῖν 
pópot» προσέταξεν τύπτειν με, χθιξὰ xol πρὸ 
τούτους χειροτονῆσας. ὡς tixoct τέσσαρας 
τὸν ἀριθμὸν, οὐχ oid εἰ μὴ δι᾽ ἐμὲ, ἵν᾽ εἴη 
ἡνὴ τοῦ δράματος εἰς τραγῳδίαν μεμορφωμέ- 
ὶ οἱ μὲν ἔτυπτον, ἐγὼ δὲ σιγὴ τὰς τύψεις 
νον. "O καὶ μᾶλλον τοῦτον ἐξέμαινεν, ὅτι 
ἰως πρὸς δεήσεις χάμπτομαι xxl πληττόμενος͵ 
: πολλάς κατὰ παντὸς ἐδεξάμην τοῦ σώματος 


ν τοῦ 


quisque nostrum ad tentoria progredi coperat : 
namque nox omnia occupaverat, licet luna plena 
lumine collustraret. Imperator dein preeteriens, 
rursum nos sollicitare,» quid nobis de predictis 
videretur. » Et nos;» Mendacium hoc est, impera- 
tor. » Et hoc non bis aut ter, sed scepissime inter- 
rogabat. Et nos porro responsionibus interroga- 
tionibus ex &equo satisfacientes tacebamus. Ille 
rursum compellare 1868 Sed eeteros obmute- 
scentes intuitus ad me convertens orationem infit : 
» Tu porro quid ad hsec dicis? « et nomini officium 
addidit. » Hoc negotium adte spectat, ettua potis- 
simum interest. » Hecaultem irascendisibi causam 
procurans dicebat. Tum ego:» Quanam causa mea 
interest ?Si fideliter scripturas non exsecutus sum. 
nec jusjurandum persolvi, neque uti par erat illud 
et que circa illud pertractari solent disposui, 
errcr hic quidem meus et imprudens culpa fuerit 
Verum si hec uti decuit, et ratione, qua nihil 
melius, absoluta sunt, quomodo, que ille ad 
evertendum que confecta sunt meditatur, mea 
poterunt interesse ? » Et imperator rursum nescio 
quomodo (namque causam exposui) denuo profert : 
x Quid ipse de his sentis ὃ » Tum ego : « At sepius 
effatus sum plus in se mendacii quam veritatis 
quod circumtertur, in se continere ; et in dubiis 
exquisite sententiam ferre, non ita facile mihi 
videtur. » Respondit ille : Sed in dubiis vere ac 
firmiter enuntiare, id prudentis est : de manifestis 


ἐπὶ γὰρ τοῖς c quippe et asini pronuntiaverint. » Tum ego : » Jam 


et nos inter asinos collocamur. » Et imperator 
ira inflammatus, « Tu semper, « ait, » haud sanus 
ineptis, et nune quoque ineptis. » Ipse, nec aliud, 
ita me sermones ament,respondi : » At egoquidem 
ineptio, ideoque silentium est mihi * qui sapiunt 
ipsi loquantur. » Dixeram. lmperator incredibili 
atque atroci percitusiracundia, ensis capulo manu 
compresso, vagina detegere tentat. Sed motum 
temperat,etquem paululum retexerat ensem, vaginee 
139 reddit. Dein magno domestico Andronico 
Muzaloni me de equo dejicere imperat. Ille voce 
submissa, « Secede, » ait, « sago. « Ego mula de- 
scendi. Tune optimus erga nos imperator, nosqui 
multa ἃ patre suo sui gratia aspera perpessi 


p eramus ,ut palam stepeque multis audientibus 


clarissima voce testatus est virum hunc, me nempe 
intelligens, bona sibi plurima ^opportasse pro 
disciplina logica, qua eum institueram, nec non et 
alia non exigua se debere confessus, duobus 
clavigeris heri autnudiustertius, nescio an propter 
me, ut dramatis scena intragcediam ad amussim 
converteretur, electis, eteorum numero ad viginti 
quatuor ascendente, verberibus appetere jussit. 
Illi itaque verberare, ego silentio verberaexcipere. 
Id magisin furorem agebat imperatorem, quod nec 
verberibus ceesusad supplicationes effunderer. Ubi 
vero frequentium verberum ictibus universum 
Corpus foedaverant, vix tandem ego vo«e debili ac 


151 


afflictatus sum, quareeorum nullo vitam amisi, sed 
ad has me tempestates servasti ? » His dictisim- 
perator nonnihil, ut videbatur, veritus secessit. 
cum uni ex iis qui ipsum sequebantur dixisset, 
» Duc tecum ipsum. » Illeequo advehensinterrogat 
quoabituri simus. Ego : « Prei ; quocunque luben- 
tia trahit, sequar. » Rursus ille interrogans urgere, 
quando etipserespondi:»lter nobis ad Bardariotss, 
tibi magis expeditum ineundum est.» Res ita gesta 
est, et ad Bardariotarum tentoria convenimus. Ubi 
meeorum primicerius 140 conspexit, non sine 
admiratione percunctatur quenam me occasio in 
ejus tentorium conduceret. Tum ego, » Ut tantil- 
lum placide quiescam », aio. Paululum inibi com- 


moror: jam enim et primicerius de me cognoverat p 


omnia. Neque in multum cunctatus imperator ad 
tentorium me meum conferre precepit ,suspicatus 
vero ne molestia conflictatus fuga me subducerem, 
aliqua militum manu tentorium circumsepsit, et sic 
clanculum me custodiri mandavit. In meum adve- 
ctus tentorium quiete etatem agebam, neque in 
aulam vadens, neque familiares neque amicos 
alloquens. sedlibris tautumincumbens, eorumque 
lectione me delectans, ciboque me opportune 
reficiens. Plerique itaque dies cum hoc vite mec 
moderamine pretergressi sunt. Et imperator 
ingenium meum durumacimplacabile videns segre 
ferebat. Augustus totus effluxerat, neque ego de 
sententia mihi proposita aliquid movi. Interim 
presules non pauci advenere imperatoris jussu, 
ut ipse cognoveram, licet ipsi id occultare stu- 
derent, nutu proprio processisse asseverantes, 
amicitie et bone erga me dispositionis gratia 
ingenue suadentes ut asperitate mentis aliquan- 
tulum mollita ad imperatorem accederem rursum- 
que illi me sub servitutis subderem jugo. Illis 
tamen cohortationibusad id ipse adduci non potui. 
Dicebam enim, siveimperatorin meoptima queque 
munifice admodum, que nullus exiaperatoribus, 
qui ante eum imperio prefuere, 1 41 administro- 
rum cuipiam dedit, contulemnt, sive pessima et 
atrocissima, quibusaliusomnibus flagitiis inquina- 
tissimos unquam divexavit, in me attentaverit, 
sive hac siveilla ratione, nullo me modo illi inservi- 
turum. Ego itaque neque de sententia neque de 
proposito dimoveri potui. Cum September appe- 
teret, despotee Michaelis conjux Theodora cum filio 
suo Nicephoro ad absolvendas nuptias, uti Joan- 
nes imperator, imperantis pater, ante paucos 
annos convenerat, ad imperatorem proficiscitur, 


GEORGII ACROPOLITE. 
submissa, « Christe rex », inquam, « quot morbis Α μόγις ἰσχνῆ καὶ &pegaig gova. » Ὥ Χριστὲ 













λεῦ,» ἔφην, » πόσας νενόσηχα νόσους, xeidu à 
οὐδεμιᾷ τούτων χατῶνσα τὴν ξωὸν ἀλλ᾽ ἐν τῷ 
τοις με χαιροῖς ἑταμὶευες; » Ταῦτ᾽ εἶπον, xai ὁ 
αὐτοῦ εἰρηχὼς, » Ad6s τοῦτον αὐτός. » Καὶ óc i 
σιλεὺς οἷον αἰδεσθεὶς ἀπχλλὰγη, évk τῶν ἀχολο 
πόν με λαδὼν ἠρώτα ποῦ ἂν καὶ ἀπέλθοιμεν. 
dt, » Ὅπου ἂν αὐτὸς δούλει, ἐφέπομαε" » Koi τῇ 
οὗτος διὰ τῶν ἐρωτήσεων χατηνάγκαξε. "Tort 
xal αὐτὸς πρὸς τοῦτον ἀντέφην, ὡς Ati ὑμᾶϊ 
πρὸ τούς Βαρδαριώτας βάδισαι: τοῦτο γὰρ sx 
κεῖ χαὶ μᾶλλον συμφέρον σοι. Καὶ γέγονεν εἰ 
xxi ἐς τῶν Βαρδαριωτῶν ἀπύήειμεν τὰς 
Ἰδὼν δέ με ὁ αὐτῶν πριμμιχήριος θαυμάσας i 
τί ἂν δουλόμενος ἐπὶ τὴν αὐτοῦ Gxuxviv xen 
Καὶ ἔγωγε. « Μιχρᾶς, » ἔφην: « ἀναπαύσεως yim 
Βραχὺ γοῦν τι προσεχαρτέρηοσα τοῖς ἐκεῖσε ἃ 
yep καὶ ὁ πριμμικήριος ἐμεμαθήχει" τὰ xar ul 
δὲ δασιλεύς ὀὐδ᾽ εἰς πολὺ μελλήσας Φδεεμηνύσιν 
τήν σχηνὴν ἀφιχέσθαι με. Διδιὼς δὲ po πως 714 
κατασχεθεὶς φυγῇ χρήσωμαι, προσέταξε pies 
στρατιωτιχήν περιστοιχίσαι μὸν τὴν σχυνὸν τῶ ὃ 
ληθότως φυλάττειν δε. Ἐγὼ μὲν οὖν εἰς rà» oos, 
ἀφιγμένος σχηνὴν ἡσύχως ἕν αὐτῶ τὸν χαιρὸν dubi 
Gatov, οὐχ ἐν ἀναχτόροις θαδέξων, εὐδὲ τῶι r6 
ἐπιτηδείων xal συνήθων προσομελῶν, X ἢ τὰ 
βίδλοι; προσανέχων χαὶ ἀναγνώσεε χρὼμκειος ᾿ 
τροφῆς μεταλαμδάνων κατὰ κάερόν, ᾿Ιχαναὶ ? 
ὑμέραι οὐτωσί πώς μὸν ἔχονιος παρωχήκεσαν, t 
ὁ βασιλεὺς ἠγανάχτει τὸ σαληρόν μον χαθορῶνε 
ὀφρονήματος. Hapüet γοῦν ὅλος ὁ Αὔγουστος, T 
οὐδ᾽ ὅλως ἐνδοῦναι εἶχον Tüc ἧς ἔστερξα yen 
μιχρόν. Ἠολλοὶ γοῦν τῶν ἀρχιερέων ἀφέχοντο τὰ 
ἐμὲ, δασιλιχῇ μὲν, ὡς ἠπιστάμην, TÉ προσταγῖ, 
x«i ἐκεῖνοι λανθὰᾶνειν ἤθελον, οἴκοθεν λέγοντις m 
κέσθαι ποὸς ἐμὲ φιλίας χὰριν χαὶ χρηστῆς δῖ 
σεῶς ' πολλα τε λέγοντες τὸ ἀπόκροτον xam 
με τῆς γνώμης καὶ τῷ δασιλεῖ ξυνελθεῖν καὶ ek 
αὐτῷ πρὸς τὸν τῆς δουλείας συνελαθῶνοαιε ζυγὰ 8 
εὕρισχον ὅλως πειθήνιον * ἔφασχον γὰρ ὡς Pd 

τὰ χρηστότατα ὁ δασιλεὺς ἐπιδεέξαιτο, [P-3/ 495 

οὐδεὶς τῶν βιεθδασιλευχότων ἐπέ τινε τῶν £u 
σάντων αὐτῷ ἐπιϑδέιχεν, ἢ τὰ χαέρισται xai xm 
ἐν ἐμοὶ κχατεργάσαιτο, οἷα οὐδεὶς ἄλλος τῶῦ 
χαχὶα περιδοήτων ἐν οὐδενὲ τῶν ἀπαάντων πὲπηχθ 
οὔθ᾽ οὕτως οὔτ᾽ ἐχείνως τῷ ὄασιλεῖ χατά τι des 
catt, ᾿Εγὼ μὲν oU» οὕτως εἶχον γνώμης xci 2 
ταθέτου σχοποῦ. ᾿Επεὶ δὲ 15 xol ὁ Σεπτέμθριο; 55 
στήχει μὴν (34), xai ἢ τοῦ δεσπότου ἈΜεχ εἰὶ er 
γος Θεοδώρα παρὰ τὸν δασέα ἀφίκετο artt 
υἱοῦ αὐτῆς Νιχηφόρου τὸ πρὸς τὸν ξασιλέα τὰ 


δι ἐπεὶ δὲ usque ad ξυνῆλθεν Lin. 17 col. sed.] ᾿Αφέχετο δὲ xoi ἡ τοῦ δεσπότου Μιχαὴλ γυνὴ Osodós Y 


TOU νίοῦ αὐτῆς Νικηφόρου τὸ πρὸς τὸν δασιλέα χῆδος αποπληρώσοντες. ^O μὲν οὖν 


ασιλεὺς ἔσπευδε τὸν ὃ 


σαλονίχην ταταλαδεῖν, συνείποντο δὲ τούτῳ χαὶἡ τοῦ δεσπότόν γυνὴ μετὰ τοῦ víou, χαὶ x«0' ὁδὸν τὰς f 
βάσεις ἐποίουν, χαί συμπεφώνηχεχαί ἄχουσα δοῦναι πρὸς τὸν δασιλέα τὰ Σέρδια x«i τὸ Δυῤῥὰχιον. 


τούτοις καί ὄρχοι προύδησαν xai ἀπεστάλησαν πρὸς τὸν Μιχαὴλ, χαί ὃς xov ἀέχοντί γε θνμῷ 


υγῶλθεν. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(34) Ὁ Σεπτέμόριος ἐφεστήχει μήν. Gregoras p. 57. ALL. 


ANNALES. 


1154 


ούσοντες, ὅπερ ὁ βασιλεὺς Ἰωάννης ὁ τοῦ À Imperator ad urbem Thessalonicam, inqua nuptias 


ovtog πατὴρ ποὸ χρόνων τινῶν συμπεέφῶνη- 
kt» βασιλεὺς ἔσπευδε τὴν Θεσσαλονίχην xa- 
v, ἔνθα xai τοὺς λάμους ποιῆσαι βεθούληται. 
περ ἀπάραι ἐξ οὕπερ ἔχειτο τόπον τῆς εἰς 
ισσαλονίχην φερούσης ἥπτετο" χαθ᾿ ὁδὸν δὲ 
ἧς τοῦ δεσπότου συζύγου τὰς συμθδίθδασεις 
Ἢ μὲν οὖν τοῦ δεσπότου σύξυγος Θεοδώρα 
ουσὰ τοῖς τοῦ βασιλέως λόγοις συνήρχετο" 
γάρ τῶν ἐχείνου χειρῶν οὖσα, xal μιχρού 
ἐν εἰρχτῆ τυγχάνουσα, οὐκ εἴχέ τι ἄλλο δρᾶ- 
υμπεφώνηχε γοῦν δοῦναι πρὸς τὸν βασιλέα 
ρον τὰ Σέρδια xai σὺν αὐτῷ xal τὸ Δυῤῥά- 
zi. τούτοις καὶ ὄρχοι ἐγγράφως προέδησαν 
στάλησαν πρὸς τὸν δεσπότην Μιχαήλ. Ὁ di, 
5» ποίησις, txoy &éxovti γε θυμῷ τοῖς ὠμο- 
ξυνῆλθεν: ηὔχετο 53 γὰρ ἐλευθερωθῆναι xai 
τὸν γενέσθαι xai τὸν υἱὸν x«i τὴν σύξνυγον. 
ς τοιούτοις τῶν λόγων ὅ βασιλεὺς χἀμὲ τῆς 
ν ἐχμοχλεύσας στεῤῥότητος ἐχειρώσατο" 'Eba- 
«x; γὰρ τὸν πρὸς πάππου αὐτοῦ θεῖον τὸν 
Μανουὴλ xai τὸν πρωτοδεστιάριον τὸν 
λωνα Γεώργιον ἱλαροῖς χαὶ ἀπλοῖς τισιν ἐχρὴ- 
óyotg χαὶ με εἷλε, xat πρὸς αὐτὸν οἱ ἀποστα- 
ἀπήγαγον. Καὶ γοῦν προσιὼν τῷ βασιλεῖ, χαὶ 
j; χλίνας τὴν χεφαλὴν, μαχρότερον ἔστην. 
θασιλεὺς, « Οὐχ οἶδας ὅπη εἰώθεις ἵστασθαι ; 
roy σου γινώσχεις, xai πρόσιθι. » Τῇ προσ- 


2t 


adornare decreverat, properavit, jamque loco 
abierat. Discedens Thessalonicense iter ingreditur 
et inter eundum pactiones cum despole uxore 
adibat. Despotee uxor Theodora licet invita cum 
imperatore concordabat, quippe que in manibus 
ejus cum esset, tantum non carceri mancipata, 
aliud agere nequibat. Convenit itaque Serbia 
castrum et cum eo Dyrrachium imperatori cedere. 
Et hec jurejurando, quod scripto consignatum est, 
fuerunt stabilita et ad Michaelem despotam trans- 
missa. llle, quod poeta retulit, lubentiillubentique 
animo juratis consensum prestitit: 1449 namque 
uxorem et filium liberari et ad se venire sum- 
mopereexoptabat. Inter heec imperator me quoque 
ex pertinacia, que mihi insederat, summotum 
expugnat. Patruo enim ex avo Manuele Lascari et 
protovestiario Georgio Muzalone ad me transmissis, 


. letisque ac placidis sermonibus captum, ad eum, 


qui missi fuerant, conducunt.Ipsead imperatorem 
veniens et pro more caput inclinans, diutius stans 
herebam. Et imperator: « An non tenes ubi stare 
solebas ? Locum tuum agnoscis; eum petito. » 
Jussis imperatoriis audiens abii,et elatere, quem- 
admodum prius sueveram, steti. Tum mihi Mi- 
chaelis despotie negotia communicat, eta principio 
omnia dilucide narrat. Et hec quidem apud Lan- 
gadam locum prope Thessalonicam gesta sunt. 


οὖν ὑπείξας τοῦ βασιλέως ἀπελθὼν ἔστην ἐχ πλαγίου αὐτοῦ, χαθώς περ εἶχον x«i ἔθος. Τότε γοῦν pot ὁ 
ὃς τὰς τοῦ δεσπότου Μιχαὴλ ὑποθέσεις πάσας ἀνεχοινώσατο, xci ἐξ ἀρχῆς ὅπως προέδησαν διηγήσατο. 
μὲν οὖν ἐν τοῖς τοῦ Λαγγαδὰ (τόπος δὲ ἐστιν οὗτος ἐγγύς πον τυγχάνων τῆς Θεσσαλονίχη ς) ἐγένετο. 


Ἐπεὶ δ᾽ 53 ὁ βασιλεὺς τὴν Θεσσαλονίχην χατ- 
τοὺς ἐπὶ τῇ θνγατρὶ Μαρίᾳ γάμους μετὰ 
τοῦ δεσπότου Μιχαὴλ Νιχηφόρον, ὃν χαὶ 
Ὧν τετίμηχεν, ἐχπεπλήρωχεν. Ἐν τούτοις δὲ 
o9 βασιλέως γραφή τις πρὸς αὐτὸν ἐξεπέμ- 
αρὰ τῶν ἐν τοῖς τῆς Βιθυνέας μέρεσιν ὄντων 
ς φυ)ηαχὴν εἶναι τοῦ τόπου προστεταγμένων, 
Μιχαὴλ Κομνηνὸς (35) Παλαιολόγος, [P. 74] 
, μέγαν χονοσταῦλον (36) πρὸς τοῦ βασιλέως 
i» ὁ λόγος φθάσας τετιμῆσθαι δεδήλωχε xci 
ἧς ἁπάσης ταύτης χὼρας ἡγεμονίαν ἐμπεπι- 
αι, φυγὰς ᾧχετο xxi ἐπὶ τὸν τῶν Μουσουλμά- 
ἤει χῶρον. Ἑταράχθῆ (37) γοῦν ἐπὶ τούτοις 
λεὺς οὐ μιχρῶς, καί με προσχαλεσάμενος, 
ως, » ἔφη, « τί γέγονεν ; » Καὶ αὐτὸς, « Οὐδα- 
| ἔφην, « ὦ βασιλεῦ" τί δέ ἐστι το προσφάτως 
μένον ; » 0 δὲ φησιν, « Ὁ μέγας χονοσταῦλος 


θά. Ubi Tessalonicam ventum est, nuptias 
filie sue Marie cum filio Michaelis despote Ni- 
cephoro, quem et despote munere insignivit, 
adornat. Interea qui Bithynie partes tutabantur, 
quique in semet locorum custodiam receperant, 
literis datis imperatori significant, Michaelem 
Comnenum Paleologum, magni stabuli comitis 8 
Joanne imperatore, ut supra narratum 148 est, 
titulo condecoratum, etcui universeillius regionis 
prefectura fuerat demandata, ad  Musulmanos 
confugisse. Quare anxius imperator animo non 
leviterestuare. Et me accito, « Tenesne, »ait, « quod 
gestum est ? » Et ipse, « Nequaquam », aio, « im- 
perator. Quid autem recens accidit ? » Ille subdit: 
« Magnus comes stabuli fuga se surripuit, et ad 
Musulmanos venit. Quid de hoc animus suggerit ? 
An ex Musulmanis exercitu conducto in nostras 


ὕχετο usque ad ἐγένετο (in fine $) om. ἢ: 88 D : ᾿Επεὶ δὲ ὁ βασιλεὺς τὴν Θεσσαλονέχην χατέλαθβε, τοὺς 
: πληροῖ, καὶ δισπότην τὸν Νιχηφόρον τετίμηχεν. "Hxe δ᾽ αὐτῷ γραφὴ ὡς ὁ Παλαιολόγος Μιχαὴλ ὁ μέγας 
αὔλος τὴν Βιθυνίαν διέπων φυλας ᾧχετο περὶ τὴν τῶν Μονυσουλμάνων, καὶ ἐταράχθη ἐπὶ τούτοις ὁ βασιλεύς. 


Theodori Dousse et Leonis Allatii note. 


' Ὁ Μιχαὴλ ὁ Κομνηνὸς. Gregoras, p. 57. 


|'O μέγας Κονόσταλος. Magnus comes sta- 
Κόντος (Italorum conto, et comte Gallorum) 
j, σταῦλον el σταῦλος, sive στάθλος Greco- 
vis stabulum. est igitur Κοντοσταῦλος sive 


Κονοσταῦλος (ita melius quam  Kovósre)e;) qui 
Italis contostabile, Gallis connestable. 'O μέγας Ko- 
νοσταῦλος non postrema dignitas in palatio Greco 
fuit. Consule Meursium in Clossario. Dousa. 

(37) 'Erepax 0n. Gregoras, p: 57. ALL. 


1155 


GEORGII ACROPOLIT E. iu 


irrumpet ille provincia ? » « Neutiquam mihi A ἀπέδρα xai ἐπὶ τὰ τῶν Moucou)pcwor? πχεχώρτη 


videtur,o imperator, eum tale quid acturum : illius 
enim sensum ego et erga Romanos propensum 
animum pulchre calleo. » Et imperator: « Quamnam 
ergo ob causam fugitivus abiit ? » « Quod, » in- 
quam, « ut tu bene nosti, imperator, non semel 
aut bis, sed se&epius atque sepius atrocissima mi- 
nabaris, in eumque iracundia concitatus, plurimis 
audientibus, te illi oculos effossurum jactabas. De 
his ille certior factus, cum a multis quidquidinter 
loquendum diceretur perdisceret, angebatur animo 
penasque exhorrescebal!; tandem saluti sue fuga 
consuluit. » « Et propter quid, » infit imperator, 
« in ditione nostra moratus non est, licet mala 
hec subiturus fuisset, in alieno solo felicitati in 
materno infortunium preferens ? » « Dedecet hoc 
humanum animum, o imperator ; dura siquidem 
atque aspera perpeti noxisque variis afflictari non- 
nuli ingenio validiori ac 1444 ferociori et in 
humanse vitse casibus, ut ita dicam, obdurato, 
sustinebunt : sed vitse ipsius discrimen et preci- 
puarum corporis partium imminutionem, dum 
quis sibi timet, haud videtur fleri posse ut patienter 
ferat, sed pro vite periculo currens, quantum in 
se est, molesta ac noxia subterfugit. » His dictis 
siluimus. Et post breve spatium, « Quid autem, » 
ait imperator, « existimas eum facturum ? » Ipse 
respondi : « suspicor eum non diu apud Persarum 
prineipem commoratum missurum, uta majestate 
tua commissorum veniam consequatur, tanquam 
qui speret etiam in hoc negotio auxiliarem operam 
dicti principis non defuturam, et in veritatisc on- 
firmationem sacramentum etiam exposcet, sine 
quo, ut opinor, neutiquam ad te veniet. » Propter 
hec imperator turbatus, rebus in incertis ac dubiis 
agitatus ; post paucos dies a cohortium Bithynica- 
rum et Mesothynie presidibus epistole ad im- 
peratorem date sunt ; quee erant epistole magni 
comitis stabuli de negotiis pertractantes in hunc fere 
modum, ad unumquemque illorem scripte : « Ego 
quidem imperatorium timorem animo volutans, 
herensqua ne quam subirem noxam, fugam ar- 
ripui. Vos caute ac fortiter rerum militarium com- 
missarum vobis curam agite. Custodie urbium ac- 
oppidorum in tuto sint, universeque regionis 
defensio ac propugnaculum, uti morisest, procedat; 
et quemadmodum mecum, itaetrursum vos gerite 
Subscriptio magnum comitem 145 stabuli con- 
notabat. His imperator litteris inspectis animum 
utmio gaudio exhilaratus sermonibus meis fidem 
adbibuit. 


Τί γοῦν ἄρα περὶ τοῦ τοιούτου διανοῦ ; μῶν ry 
Μουσουλμάνων προσλαδόμενος στράτενωα xmÜ i 
τέρας χωρήσει χωρας ;» « Οὐδαμῶς μοὲε δοχεῖ Νὰ 
τον, ὦ βασιλεῦ,» ἔφην « αὐτὸν δέαπραξασθαι' 
γὰρ γνώμην τοῦ ἀνδρὸς ἐπέγνων, x«l τὸ τοῦ pem 
ματος ἐπίσταμαι φιλορώμαιον. » Καὶ ὁ βασὺε, 
«Τίνος οὖν χάριν φυγὰς τῶν ἡμετέρων yt; 
« Ὅτι περ (38), » ἔφην, « ὡς οἶσθα, ὦ βασιλεῦ, 
ἅπαξ οὐδὲ δὶς, ἀλλὰ χαὶ μυριάχες ἠπεΐλεις αὐτὼ 
δεινότατα x«l ὠργίξου x«t' αὐτοῦ χαλεπῶς, xi 
πλήθει παρόντι πολλῶν ἔφασχες ἐχπέμψαι καὶ ἔξ 
ξαι οἱ τοὺς ὀφθαλμούς. Ταῦτα ἐχεῖνος ἐμανθακπῦ 
xal παρα πολλῶν τῶν λεγομένων Sxout, xci i 
xv&ro τὴν ψυχὴν x«i ἐδειλία τὴν τεμωρέαν xoi 
φυγεῖν ἐπέσπιυσε τὴν ποινήν.» « Καὶ διὰ ci, » ὁ 
ὁ βασιλεὺς, « οὐχ ἐν τοῖς ἡμετέροις προσεχερίε 
καὶ εἰ παθεῖν ἔμελλε τὰ δεινὰ ταῦτα, τῆς hii 
ἀλλοδαπῆς εὐπραφίας τὸν ἐν τοῖς ἰθαγενέσι τὸ 
μῶν δυσπραγίαν ; » « Οὐχ ἔστι τοῦτο Ψυχῆς » 

πίνης, ὦ βασιλεῦ, Δεινὰ μὲν γὰρ παθεῖν m, 
πεσεῖν συμφοραῖς ἔνιοι ἂν ἱκανοὶ φανῶσι, σὴν 
Tépov γεγενημένοι φρονήματος χαὶ otov εἰπεῖν &xW 
παθοῦς ἐν τοῖς τοῦ βίον πράγμασιν: τὸ di m 
αὐτῇ τῇ ζωῇ δεδιέναι καὶ ἀχρωτωριασρὸν τῶν χα 
ριωτέρων σωματιχῶν μερῶν προσδοχᾶν, woxe 
ϑοχέϊν τινα ἐν τούτοις προσχαρτέρεῖν, ἀλλὰ τὸν τ 
ψυχῆς τρέχων ἀποφνγγέίνει τῶν δεινων ὅση δὶ 
μις, » Ταῦτ᾽ εἰπόντες σεσιωπόχαμεν. Καὶ ga 
βραχὺ, « Τί δὲ out, » ὁ βασιλεὺς ἔφη, « τοῦτον n 
σαι ; » Ἐγὼ δὲ ἔφην ὡς « Μιχρὸν ὑπολαμθδάνω κε 
τὸν Περσάρχην προσχαρτερέσας ἀποσταλεῖ cum 
θείας πρὸς τοῦ σοῦ χράτους ἀξιωθῶναι, ἔχων ; 
τὸν Περσάρχην ἐπὶ τῇ ὑποθέσει μεσολαθοῦντα͵ | 
τήσει δὲ σε ὄρχον εἰς τὴν τῆς ἀλῳθεέία: βεβαίως 
οὗ ἄνευ οὐχέτι μοι δοχεῖ παρὰ σὲ ἀφιχέσθαι. » Ἶ 
τούτοις ἦν τεταραγμένος ὁ βασιλεὺς, iv ἀμφιδίαι 
τυγχάνων τοῖς πραγμασιν. Ὡς δὲ μετ᾽ ὀλέγας τὰ 
ἡμέρας γραφαὶ πρὸς τὸν βασιλέα ἐπέμφθησαν τ᾿ 
τῶν στραταρχούντων ἐν Βιθυνίᾳ καὶ Meaobwk 
δὲ γραγαὶ τοῦ κονοσταύλον μεγάλου ἐτύγχων Κ΄ 

αὐτοὺς περιλήψεως ἔχονσαι οὕτως (πρὸς V M 
ἕχαστον τῶν τοιούτων ἐγεγραφήκει) ὡς ἘΝ: 
τὸν ἐκ τοῦ βασιλέως φόδον [P- 75] ἐν τῷ χαρδὰ 5 
ἔχων, xxi δεδιὼς μή τί vov πάθω δεινὸν, τὰ 
ἐχρησάμην: ὑμεῖς δὲ φρονίμως x«g ἀνδριχῶς » 
στρατιωτιχῶν ἐγχειρισθέντων ὑμὲν πραγμάτων P. 
έχεσθε, xat αἱ guÀxxoal τῶν πολεχνέων «σὰ Gr» 
ἀσφαλεῖς ἔστωσαν, xai ἡ τῆς «mou χώρας zen] 
x«i συντήρησις παρ᾽ ὑμῶν ὡς ἔθος γενέσιο͵ τὸ 
χαθὼς ἐπράττετε μετ᾽ ἐμοῦ, xal αὖθες ποιεῖτι. V 








ἡ ἐπιγραφὴ τὸν μέγαν κονοσταῦλον ἐσήμαίνε. Ταὐτὰς ὁ βασιλεὺς θεασάμενος τὰς γραφὰς δαρῶς διετέθη xpk? 


ὑπόθεσιν χαὶ τοῖς λόγοις μου ἐμπεπίστευχεν. 


65. Sed dum huc oratio perducta est, in historia 
δὲ pD.: Ἐπεὶ ϑὲ ὁ Παλαιολόγος ἐν τοῖς oixotg τῶν Τουρχομάνων &p(xtro, τούτῳ ὡς 


ξέ, Ἐνταῦθα δὲ 5* τοῦ λογον γενόμενοι τὰ 
ἑρμαίῳ ἐντυχ 


Theodori Dousse et Leonis Allatii note. 


(38) Ὅτι περ. Gregoras, p. 57. Nec diversa sunt 
qu& Phranza commemorat. ALL. 


($9) Ταῦτα ἐκεῖνος ἑπάνθανε. 
1, c. 9. ALL. 


Pachymeres, ! 


ANNALES. 


1158 


ις, ὡς δὲον ἐστὶν, ἐμπλατύνωμεν “ πολλῶν γὰρ A enarranda, utiparest, uberius progrediamur : di- 


ἄξια τὰ ἐν τῇ φυγῇ γεγενημένα τοῦ Κομνὴ- 
χαὴ) ἐγεγόνει, "Ἐπεὶ γὰρ οὗτος ἐν τοῖς οἰ χή- 
ὧν Τουρχομάνων ἀφίχετο (ἔθνος δὲ τοῦτο τοῖς 
ὁρίοις τῶν Περσῶν ἐφεδρεῦον x«i ἀσπόνδῳ 
χατὰ Ῥωμαίων χρώμενον χαὶ ἁρπαγαῖς ταῖς 
των χαῖρον χαὶ τοῖς ix πολέμων σχύλοις ἔπευ- 
4tv0y, χαὶ τότε δὴ μᾶλλον ὁπότε 
v ἐχυμαίνετο xai ταῖς ἐχ τῶν Ταχαρίων ἐφό- 
γνεταράττετο), τῷ Κομνηνῷ Μιχαὴλ ὡς ἑρμαίῳ 
ντες τινὶ, χαὶ λέχνον ὄμμα τοῖς αὐτοῦ ἐπιδα- 
πράγμασι, πάντα τὰ αὐτοῦ διηρπάχασι, χρυ- 
ἔργυρον, ἵππους, ὑφάσματα χαὶ αὐτὰ δὴ τὰ 
τὰ οἷς οἱ αὐτοῦ ἐνεδέδυντο. Διαμερίσαντες δὲ 
ἄντας τοὺς ἐφεπομένους αὐτῶ, ἔχαστος τὸν 


τὰ τῶν 


gna enim consideratione sunt 48 ἰηἰ6 fugiendum 
Michaeli Comneno accidere, quando hic ad Turco- 
manorum sedes pervenit. Gens ista in extremis 
Persarum confinibus assidet, odio adversus Roma- 
nos inexorabili atque inexpiabili furens, et rapinis 
eorum et bellicis spoliis admodum gaudens gestiens- 
que. Hi tunc temporis potissimum, cum Persarum 
res titubaret et Tachariorum irruptionibus affli- 
ctaretus, in Michaelem Comnenum obvium velut 
inthesaurum quemdam incidentes, et oculos avaros 
in illius suppellectilem conjicientes, universa illius 
predam agunt, aurum, argentum, equos, textilia, 
ipsas etiam vestes, quibus qui cum eo erant 146 
induebantur. Socios quoque illius divisos quisque 


μένον εἰς οἰχείαν δουλείαν ἠγάγετο. Ὁ δὲ pg suosin propriam servitutem adduxit. Michael ser- 


ὃς Μιχαὴλ μόγις χεῖρας τούτων διεχφυγὼν 
εοῦ προνοία διασωθεὶς γυμνὸς ἀπάντων παρὰ 
ἱρσώρχην ἀφίχετο. Ὃ δὲ οὐ xarà νέηλυν φυ- 
οὔτον ἐδέξατο (40), ἀλλ᾽ ἀσμένως λίαν προσή- 
Τὸ Ts γὰρ εὐγενὲς τοῦ ἀνδρὸς ἐμεμαθήχει, 
ἄντες οἱ μετὰ τοῦ Περσάρχον μεγιστᾶνες 
τες τὸ εἶδος αὐτοῦ χαὶ τὸ φρόνημα τεθαυμά- 
x«i ὅ φησί τις τῶν παλαιῶν, τυραννίδος ἄξιον 
,ν. Εἰς ὀλέγονς γὰρ αὐτῷ ξυνιόντες λόγους ix 
ων τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἐπεγνώχεισαν σταθηρότητα " 
γὰρ αὐτοῦ στρατιωτιχὴν ἐτεχμήραντο τέχνην 
ἦν ἐν τοῖς πολέμοις ἀχρίδειαν, x«i ὡς οὐχ 
ἂν εἴη τῶν προσηχόντων ἐν μάχαις. Χάριν 
ἦν τῶν ἐσχυλευμένων αὐτοῦ πραγμάτων xal 
αμεμερισμένων ὑπηρετῶν γραφαὶ τοῦ σουλ- 
εἰ χαὶ εἰς μάτην, γεγένηνται, ἵν᾽ ἐπισυναχθεῖεν 
ντα xai πάντες x«i ἐπιχομισθεῖεν αὐτῷ. ᾿Επεὶ 
ξυροῦ ἀχμῆς τὰ τῆς μάχῃς σφίσιν ἐφίστατο, 
τε γὰρ Ταχάριοι τὰ πλείω τῆς χώρας τῶν 
υλμάνων ληϊσάμενοι περὶ τὰ "Abapa ἐστρα- 
ὕσαντο, πᾶσα δὲ ἀνάγκη ἦν καὶ πρὸς μάχην 
léo7zaq ἀντιστῆναι τοῖς Ταχαρίοις. Τὸν μὲν 
᾿(ομνηνὸν [P. 76] Μιχαὴλ εἰς ἡγεμόνα (&1) τῶν 
ιανῶν στρατευμάτων οἱ Πέρσαι εἶναι διετά- 
Ὁ δὲ ἐπεὶ ἐν ἀλλοδαπῇ ἐτύγχανεν ὧν, συμ- 
' μὲν Μονσουλμάνοις ἀπευχταῖον ὑγεῖτο, μή 
ὡς ἔφασχεν οντος, ἐν μάχῃ πεσὸν τὸ εὐσεδὲς 
αἵμασι συναναχραθείη ἀνοσίοις x«l ἀσεθέσι, 
δέ θείᾳ ἀναῤῥωσθεὶς xai γενναῖον ἀναλαδὼν 
ux πρὸς τὴν μάχην ἐξώρμησε. Τὸ μὲν οὖν 
. αὐτοῦ διηρπάχασιν, Οὗτος δὲ 
ag τοῦτον προσήχατο, 


vatus, spoliatus omnibus ad Persarum principem 
confertur, qui eum non tanquam transfugam ad- 
venam excepit, sed quam humanissime hominem 
amplexus est (viri namque nobilitatem percepe- 
rat), et omnes regni proceres forma illius et co- 
gitationibus obstupescentes, quod antiquorum ne- 
scio quis dixerat, dignum imperio judicarunt : 
paululum,tenim eum eo congressi ex modico illius 
effatu constantes ac firmos bominis mores asse- 
cuti sunt, unde illius in arte militari industriam et 
in rebus bellicis sagacitatem, nec non in conflioti- 
bus experientiam opportunam conjectura etiam 
prospexere. Igitur pro rapta supellectile divisisque 
famulis recuperandis litteras, etsi frustra, sultanus 


c dederat, ut omnia in unum recollecta ipsi remitte- 


rentur. Verum cumin extremo discrimine res belica 
et, quod aiunt, in novacule acie versaretur (Ta- 
charii quippe plerumque Musulmanice ditionis oc- 
cupatum expilaverant et apud Axara castra loca- 
verant), impellenteque necessitate Perse ad pu- 
gnam oum Tachariis instaurandam urgerentur, Mi- 
chaelem Comnenum Christianis cohortibus presi- 
dere decrevere. llle extorris et in aliena terra 
oberrans auxilio suo Musulmanis subvenire nefas 
esse ducebat, ne inter pugnandum, ut ille asseve- 
rabat, piorum 1 47 sanguisimpiis ac consceleratis 
sanguinibus immisceretur. Sed enim divino pre- 
sidio fretus, et mentem induensgenerosam, pugnam 
committit. Pars itaque exercitus, que sub Michaele 
Comneno armo movebat, adversos sibi Tacharios 


μόγις διεχφνγὼν γὸς περὶ τὸν Περσάρχην ἀφίχετο. Ὁ δὲ 
xxi γραφαὶ στῶλονται ἵνα τὰ ἐσχυλευμένα ἐς d 


ἐξ αὐτοῦ ἐπιχομισθεῖεν αὐτῷ. 


δ᾽ οἱ Ταχάριοι τὰ πλείω τῶν Μουσονυλμάνων ἕληΐξζοντο χαὶ περὶ τὰ "AExpa ἐστρατοπεδεύσαντο, 
νηνὸς i^ τὴν Ὡγεμονίαν τῶν Ῥωμαϊκῶν εἰληφὼς στρατιῶν xai χάριτι θείᾳ ἀναῤῥωσθεὶς 


μάχην 
ἰχούρης τὸ ὑπ᾽ αὐτὸν 
v. "Emurrov γοῦν Πέρσαι συχνοί, Μέχρι 
ἱποίηνται. Ὁ γοῦν Κομνηνὸς, Μιχαὴ 

μάτων, ὃν πεχλάρπαχιν οἶδασι 
νων τῶν πολεμίων. ᾿Επεὶ δὲ ἡ τοῦ λεγο 


ἐξώρμησε, x«i τοὺς Ταχαρίους  vsvixqxt, 
συλλαξδὼν στράτευμα τοῖς 
οὖν 


συμδὰν 
Πέρσαι χαλεῖν, ξυνύει καθ' 


πρῶτος τὸν πρῶτος τούτων βαλών. Καί τες 
αχαρίοις προσώρμησε, χἀντεῦθεν οἱ διώχοντες 
ρῶν διαστημάτων τὸν δίωξιν οἱ νενιχηχό- 
οὕτω τῷ μεγίστῳ στρατοπεδάρχῃ τῶν Περσικῶν 
ὁδὸν, χαὶ ἐπορεύοντο πλείους ἡμέρας 


v πεχλάρπαχι οἰκία περὶ τὴν Καστάμοναν ἦν, ἐχεῖσε 


εἰσαν, Τὸ δὲ τῶν Ταχα"ίων γένος πᾶσαν τὴν ὑπὸ τοὺς Μουσουλμάνους κατέδραμε χώραν. 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


| Τοῦτον ἐδέξατο. Gregoras, lib, m, p. 58. 
rmerius, p. 25. ALL. S. o P 


Τὸν Κομνηνὸν εἰς ἡγεμόνα. — Gregoras, 


P. $8. Ex Gregora sua habuit[Phranza, lib. 1, c.2 
LL. 


4159 


GEORGII ACROPOLITJE " 


vi pulsos devicit,a Michaele ipso primum exercitus À μέρος τοῦ στρατεύματος τὸ παρὰ τοῦ ἩΕιχαὴλ Κι» 


hostilis duetore ad mammas vulnerato, qui, ut 
harum rerum periti affirmarunt,ex eo vulnere non 
diu post animam efflavit. Debellati itaque ex ea 
parte, cui Comnenus preerat, Tacharii jam fuga 
terga vertebant. Atvir quidaminter Persas celebris 
dignitate Amyrachures, maxime apud Persas 
existimationis, quam multoabhinctemporein suam 
gentem parum fidus proditionem conceperat, tunc 
exclusit, et cum universo milite suo Tachariis 
adhesit. Hinc contraria cerni: namque paulo ante 
victores sese in pedes conjicere tergaque hostibus 
ad lacerandum dare. Itaque Perse Tachariorum 
jaculis dilaniati frequentes cadere, quos per longa 
spatia victores subsecuti sunt. Michael Conmenus, 


cum ita sors tulisset, maximo Persicorum exerci- B 


tuum stratopedarche, quem Pelarpacim Perse vo- 
cant, socius in itinere conjungitur. Sic per pluri- 
mos dies procedentes cum ad-:ersariis continuo 
subsequentibussingulis horis pugnam conserebant, 
etad Peclarpacishabitationem que Castamon erat, 
gressum accelerarunt. Tunc Tacharii universam 
Musulmanorum regionem hostiliter percurrunt. At 
de his narrratio hoc in loco 1468 pedem sistat, et 
de prioribus verba faciat, ut recto ordine conti- 
nuatio historie procedat. 

σαν. Τὸ δὲ Ταχαρίων γένος πᾶσαν τὴν ὑπὸ τοὺς 


νοῦ τεταγμένον τοὺς ἀντιτεταγμένους αὐτῷ Τὴ 
ρίονς xarà χράτος νενίχηχε, τοῦ Μιχαὰὴλ e 
πρώτως δόρατι παρὰ μαζὸν βαλόντος τὸν τοῦ qu 
τεύματος προηγούμενον, ὃς, χαθοῖπερ ἔφησαν οἱ. 
νώσχοντες, μετὰ μικρὸν ἐκ τῆς βολᾷς iren 
Καὶ ἦσαν μὲν ix τοῦ χρατουμένου μέρους τοῦ Ker 
νοῦ ἐχνενιχημένοι οἱ Ταχάριοι, x«k πρὸς φυγὼν! 
ἐχώρουν * ἀνὴρ δὲ τις (02) τῶν ἐν Πέρσαις Tira 
μων, τὴν ἀξίαν ἀμυραχούρης (μέγα δὲ τοῦτο mn 
Πέρσαις), ἀπιστίαν περὶ τὸ αὐτοῦ γένος ἐγχυρα 
ἐκ μακροῦ τότε ταύτην ἐξώδινε, καὶ τὸ Uy e 
ἅπαν συλλαδὼν στράτευμα τοῖ Ταχαρίοις Xp 
pnxt. Καὶ τὸ ἐντεῦθεν τἀναντία ὧν ἐδεῖν - οἱ 
πρὸ μιχροῦ διώχοντες ἔφευγον xai νῶτα di 
τοῖς ἐναντίοις πλήττεσθαι. "Entrrov "γοῦν oi [là 
συχιοὶ τοῖς τῶν Ταχαρίων πληττόμονοε βέλεσιν 
μὲν οὖν μαχρῶν διαστημάτων τὴν δίωξιν οἱ -- 
χότες πεποίηνται. Ὁ γοῦν Κομνηνὸς Μιχαὰ » 
6kv οὕτω τῷ μεγίστῳ στρατοπεδάρχο τῶν Dae 
στρατευμάτων ὃν πεχλάρπαχιν (48) otdaac dr 
σαι χαλεῖν, buvjst χατὰ rà» ὁδόν, χαὶ ixwme 
πάνν πλείους ἡμέρας ἐφεπομένους ἑαυτοῖς τοὺς 
λεμίους ἔχοντες xal x«0' ὥραν μαχόμενοι. Ἐπεὶ" 
ὃ τοῦ λελεγμένου οἰκία πεχλάρπακε περὶ τὴν Καστι 
μοναν ἐτύγχανεν οὖσα, ἐχεῖσε σπεύσαντις, Ἐγεγόνει 
Μουσουλμάνους χατέδραμε χώραν.  'A)XY tex 







μὲν ὁ περὶ τούτων λόγος ἀναμειμάτω, ἐχέσθω δὲ τῶν προτέρων, ἵνα καὶ καθ᾽ sipuóv τὰ τὸς ἔστῳ 


προΐησιν, 


66. Igitur imperator Theodorus de rebus in Mu- C £c. Ὁ μὲν οὖν 55 βασιλεὺς Θεόδωρος ἐπεὶ ε 


sulmanorum ditione gestis certior factus, magis 
suis quam illis animum advertens, ingens inde 
Romanis regionibusimminere periculum suspicatus, 
in Orientem quam celerrime pedem retuli, cum 
universis Romanorum copiis iter ad ea loca ingres- 
sus, Thessalonice vero et in alliis Occidentis par- 
tibus in custodiam reliquit avunculum Michaelem 
Lascarim, consignata illi exigua necampla Paphla- 
gonum manu, et ex Scythis non ultra trecentis. 
Prilapiet vicinorum exercituumScuterium, Xyleam 
dictum, digno edepolcognomine: Belesi tractusque 
circa ipsum Calampacem Theodorum, quem tatam 
aule nuncupabant, Constantinum Chabaronem AI- 
bano pr&fecit : me pretorem creatum omnibus 


τῶν γεγεημένων ἐν τῇ τῶν Μονσουλμοίνων iik 
χώρᾳ, οὐ περὶ τούτων μᾶλλον ἔχων φροντίδα i 
τῶν αὐτοῦ (χένδυνον γὰρ οὐ μικρὸν ἐπεσυμᾷαεῦι 
τοῖς Ῥωμαϊχοῖς ὑπετόπασε χώροις) ἔσπευσε x 
τὴν ζῶ παλινοστῆσαι. Καὶ δὴ πᾶσαν τὸν Ῥωμαξιὶ 
στρατιὰν μεθ᾽ ἑαυτοῦ προσλαδὼν τῆς πρὸς rii 
φερούσης ἐφήπτετο, Καταλελοίπει δὲ ἔν τε τῷ 00 
σαλονέχῃ xai τοῖς χατὰ δυσμὴν μέρεσιν ὡς πιὸ 
φύλαξιν δῆθεν τῆς χώρας τὸν πρὸ, πὰππον hs 
αὐτοῦ τὸν Λάσχαριν Μιχαὴλ, μεχρόν τι τὰν» 
σύνοπτον ix Παφλαγόνων στράτευμα ἐπιδοὺς "ἵ 

x&x τοῦ Σκχυθιχοῦ ὅσον εἰς τριακοσίους ἑώρα 

νον, τοῦ δὲ Πριλάπου χαὶ τῶν περὲ αὐτὸν eye 
μάτων τὸν ὃν εἶχε Σχουτέριον Ξυλέαν ὠνομασμον. 


hisce preesse jussit, non alio, ni fallor, scopo D φερωνύμως τὴν χλῆσιν [P. 77] νὴ τὴν Θέμιν ἔχυι 


quam αἱ longiori ab eo discessu preteritorum ma- 


δὲ D:'O δὲ βασιλεὺς Θεόδωρος ἐπεὶ περὶ τῶν γεγενημένων ἐπύθετο, ἔσπευσε πρὸς τὴν ἕω παλινοστῆσαι, 
ἐν Θεσσαλονίχῃ xoi τοῖς χατὰ δυσμὴν μέρεσιν εἰς φύλαξιν τὸν πρὸς πάππου θεῖον αὐτοῦ τὸν Α οἱ 
ιαχοσίους ἡριθμημένον, τοῦ δὲ Πριλάπου x«i τῶν 


μετὰ μιχροῦ στρατεύματος, ὅσον εἰς τ 


εἰς δὲ τὸν Βιελεσὸν xai τὰ περὲ αὐτὸν τὸ Kew 
esi; 
ιν Mog 
περὶ orb» £** 


τευμάτων τὸν ὃν εἶχε  Xxouréptoy Ξυλέαν ὠνὸμασμένον εἰς δὲ τὸν Βελεσὸν xoi τὰ περὶ αὐτὸν τὸν K 
Θεόδωρον, ὄν καὶ τατᾶν τῆς αὐλῆς κατωνόμαζον, τὸν δὲ Χαδάρωμα Κωνσταντῖνον εἷς ἡγεμονέας τοῦ ᾿ὴν 


vov, ἐμὲ δὲ πάντων προΐστασθαι. 


Theodori Dousse et Leonis Allatii ποίῳ. 


rium. Preetor Grecis historicus, Leunola vio seppit 
laudatus, Πεχλάρπαχες scribit, et dicit, Beglerk 
gorumofficium respondere dignitati vel offcioma 
dimi stratopedarchz (idem hic innuit logotheta) 
quem nunc generalem campi vocare solemus. Vid 
incomparabilis viri Pandecten Histor 
14, ubi et emires exponit. Douga; " ^" 


(42) 'Avàp dé τις. Gregoras, p. 59. ALL. 

(43) Πεχλάαπαχις est Beglerbegus apud Turcas 
(quos hic Persas vocatlogo:heta), dignitatis nomen 
satis notum. Βορίογ δορὶ significat ἄρχοντες ἀρχόν- 
των, domini domtnorum ; etipsi Basse appellati. 
In ms. Chronico Cpolitano apud Meursium Μπεγλερ- 
πεῖς scribitur ; et sepe ibi occurrit. V. de Glossa- 


ANNALES. 


1162 


εόδωρον, ὃν καὶ τατᾶν τῆς αὐλῆς (44) χατω- A lorum obliviscerer. Namque post plagas acceptas 


' τὸν δὲ Χαδάρωνα Κωνστατῖνον εἰς 7t- 
οὔ ᾿Αλθάνον χατέστησεν. "Ent δὲ πραίτορα 
mjcag πώτων αὐτῶν ἀφῆχε προΐστασθαι. 
δὲ, ὡς οἶμαι, πεποίηχεν, ἵνα τῇ ἐξ αὐτοῦ 
οᾳ ἀποδημίᾳ εἰς λήθην ὧν ἐπεπόνθειν γενοί- 
δὲ γὰρ εἶδέ μέ ποτε μετὰ τὰς πληγὰς λευ" 
ντὰ χαὶ λόγοις χαρωποτέροις, ὡς εἰώθειν 


149 nunquam me liberius dicere que seniorem, 
nunquam verbis hilarioribus more meo uti conspe- 
xerat. Ut ergolonga ista mora mororein e pectore 
demerem, id egerat; fortasse etiam mei contu- 
bernii, quod fastidiebat, tedio. Sepe enim in iis 
que ille contra jus fasque intendebat, ipse adver- 
sabar. 


τὸνχοήσασθαι, Ἵνα γοῦν τῇ χρονίᾳ ταύτη διατριδῇ τῆς ψυχῆς ἢ σχνθρωπότης διαλνθείη pot, πέπ- 
jo. Τάχα δὲ καὶ ὡς δυσχεραίνων ἦν τὴν ξυναυλίαν μου βαρυνόμενος; προσέχρονον γὰρ αὐτῷ πολλάκις 


ἤδειν οὐ χατὰ τὸν διαπράττεσθαι θέλοντα. 
) μὲν οὖν 95 βασιλεὺς πρὸς τὴν ἕω ἀπῆει, 
χατελελείμμην τοῖς ἐν δυσμῆ. Τῆς γοῦν 
Ἰνέχης ἐξιὼν ἀνιχόμην ἐπὶ τὴν Βέῤῥόιαν" 
&p ὑπῆρχον καὶ οἰτοῦ πάππα πρέσθδεις, οὕς 
uiv βασῶιχῷ ποοστάγααχτι ἔμελλον. Κἀκχῖσε 
προσχαρτερήσας διὰ τὴν τῶν πρέσθεων ἀπεχ- 
αἱ Ov ἑτέοας τινὰς ὑποθέτεις, ἐχεῖθεν ἐξιὼν 


61. Imperator itaque in Orientem processit, ego 
in occiduis partibus restiti. Egressus Thessalonica 
Berream proficiscor, ubi et pape legati immora- 
bantur, quos imperatorio mandato dimissurus 
eram. lbi propter legatorum dimissionem aliaque 
nonnulla negotia paululum cunctatus, dein disce: 
dens Albani viam ingredior, δὲ Serviis ἃ tergo re: 


$ τὸ Αλβανον φερούσης ἡπτόμην. Καὶ δὴ pictis, et Castoriam preetergressus, nec non Achrida 


τα παρελθὼν xci παραυείψας τὴν Καστορίαν 
περὶ τὴν ᾿λχρίδα παοαγγείλας ἀφικόμην 
ΛΑλύανον, χἀχ τούτου μιτὰ τῶν τῆς χώρας 
ν χατείληψα τὸ Δυῤῥάχιον. Κἀχεῖσε διαχαρ- 
; ἡμέοχς ὀχτὼ ἐξήειν πάντα τὰ καθ᾽ ὁδὸν 
fcx; x«t χαταρτίσας ὡς ἔμοιγε δέον ἐδόχει, 
χῦτα δὲ χαὶ τὰ τοῦ Δυῤῥαχίον (&5). 'Efopui- 
jv τοῦ Δυῤῥαχίου xxi διελθὼν τὰ τῆς Χουνα- 
αἱ τὸ ὅρος ὑπερδὰς ὅ δὴ Καχὴν Πέτραν χατο- 
υσιν, εἰς τὰ περὶ τὴν Μάτην ἀπήειν, χἀν- 
ἐπὶ τὴν Δέρθην ἀφῖγμαι. Πᾶσι δὲ τοῖς δὲ xaO 
Tu» τοῖς ἀμφὶ τὰ ἄστη χαὶ Tol ἀμφὶ τὰ 
στρατεύματα καὶ τοῖς τὰ δημόσια διενερ- 
ug ποάγματα, διὰ τῆς Κυτζάδτως παριὼν 
Πρίῶλαπον ἐγενόμην. Ταύτην γοῦν τὴν πορείαν 
Θεσσαλονίκης μέχρι xxl αὐτοῦ τοῦ Πριλάπου 


elapsus, Albanum convenio, indeque cum nobilio- 
ribus urbis accolis Dyrrachium peto ; ubi per dies 
octo rebusinter eundum peropportune preparatis 
adornatisque, ut mihi commodius videbatur, Pyr 
rachiique negotiis compositis, in viam deducor, et 
Chunavia emensa, et montem quam Malam Pctram 
cognominant permeans, Matem progredior, inde- 
que Derbem appello, cum universis qui in itinere 
obviam facti sunt, quique vel oppida vel privatos 


ο exercitus vel publicarum etiam rerum summam 


150 peragerent, sermonem conserens ; et per 
Cytzabim transiens Philapum contendi. Iter hoc 
Thessalonica ceptum ad Prilapum usque per tres 
menses tempestate hiberna perfeci. Decembri nam- 
que Berrcea egredior, et Februario exeunte Prila- 
pum appello. 


vov πεέποίηχα τῶν μηνῶν χειμῶνος ὦρᾳ. Δεχέδριος γὰρ ἦν ὁπότε τῆς Βεῤῥοίας ἐξδώρμων, x«« τὸ Φεδρουαρίον 


πὶ τὸν ΤΙοίλαπον εἶχέ με, 

᾿Εχεῖσε γοῦν ἀφιγμένην μὸν φήμη πάμπαν 
oig ὡσὶν ὡπειδέφρρηδσε. Τὰ δὲ τῆς φήμης, ὅτι 
v» ἡγεμονίαν τοῦ ᾿Αλδάνον πρὸς τοῦ βασϑέως 
| Χαῤάρων Κωνσταντῖνος πρὸς τοῦ δεσπότου 
λ ἐζλω μηχαναῖς τῆς γνυναιχαδέλφης αὐτοῦ 
» ἥτις προεῖχε μὲν ἄνδρα Σφραντξῆῇν τοὐπί- 
τότε ὃὲ ὑπῆρχε χήρᾳ" δόλοις γὰρ αὐτὴ τὸν 
»»X μετελθοῦσα, x«i γράμμασιν ἐρτωτιχοῖς 
43X τούτον τὸ φρόνημα (χουφότερος γὰρ 
] οὗτος περὶ τὰ τοιαυταὰ τυγχάνων ἦν, εἴ xol 
χαλὸς ἐτύγχανε στρατιώτης), ταῖς πάγαις 


68. Ubi eo venissem, vox quedam, sed nimis 
dira ad aures nostras advolat. Rumor erat Chaba- 
ronem Constantinum, cui Albani prefectura ab 
imperatore commissa fuerat, a Michaele despota, 
uxoris illius sororis Marie, qure prius viro Sphran- 
tze cognomine nupserat, sed tum vidua etatem 
agebat, insidiis cirerumventum captum fuisse 1118 


D etenim dolis subductum et litteris amatoriis insi- 


diose compulsum (namque in his erat ille levior, 
licet miles prestans atque egregius) retibus illa 
suis intercipit. Hinc palam Michael defectionem 


duorum capitum loco (67 et68) : Καὶ διελθὼν τὰ τῆς Χουναδίας χαὶ τὸ ὄρος τὴν χαχὴν Πέτραν, τὴν Μά- 
'» Δέδρην, τὴν Κύτξαθιν, εἰς Πρέλαπον ἤχθην. Εἴτα τὴν ᾿Αλδανίαν χατέλαδον, Ἦλθον εἰς ᾿Αχρίδαν, τὸν Σιδη- 


ρον, xal τῷ Πριλάπῳ προσέσχον. 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


Ὃ tatág τῆς αὐλῆς nomen dignitatis in 
;»politana, cujus meminit Codinus, de vesti- 
sejusetornatu. Sednullum munus suotem- 
uisse scribit. Nonsatis liquetan hujus Tate 
0 fiatin depravata veteri inscriptione Graeca 
hecnobis meditantibussuggessit multijugee 
is vir mihique amicissimus Petrus Sorive- 
ETEIMHIAN: TATA. N, Ol. l'ONEIE, BA- 


Patrol. Gr, CXL. 


TAKHZ. ΚΑΙ  AIIO9H. A-TlYNBABEIZ. MNHMIIZ 
XAPIN. Exstat in Caraler in Galatia, producitque 
ex schedis Busbequianis V. C. et de republica Tit- 
teraria optime meritus Janus Gruterus, /nscription 
p. 128. Douss. 

(£9) Κατὰ ταῦτα δὲ x«l τὰ τοῦ Δυῤῥαχίον. 
Cf: Anna Comnena, A/leziad. lib. xu et xut ΑἸ, 


81 


tium audivi, qua potui diligentia littbras, quibus 
que evenerant indico, ad Michaelem Lascarim 
mitto cui et Pelagoniam accessum, ut eo profectus 
et amboin unum coeuntes, de rebus que pre ma- 
nibus erant, consilium iniremus. Ambo ergo Pela- 
goniam progredimur. Nobiscum Scuterius Xyleas 
advenerat: 1 $51 eum enim militiam doctum velsal 
tem Romanorum partium fautorem existimabamus 
quandoquidem et imperator Theodorus non aliter 
de eo sentiebat ; nam militarem ille experientiam 
pre se ferebat. ostentabatque se erga imperatorem 
reliquosque Romanos qua maxima benevolentia 
affici. Convenimus ; deliberavimus Michaelem La- 
scarim cum universa militum manu, Romanorum 
nempe ac Soytharum, ex Bere locis, ubi castra 
metabatur, deflectere et Pelagoniam advehi in 
eaque tentoria locare. Eodem modo Scuterium 
Xyleam cum suo exercitu, multitudine longe am- 
pliore, Michaeli Lascariconjungiet circa Pelagonie 
loca castra ponere. Locus ad Michaelis despote ac 
Servorum (hi enim etiam cum despota Michaele 
fedus inieran impetum comprimendum satis 
idoneus atque opportunus, ut accepimus, erat. His 
decreta se completuros pollicitis relictis, ipse cum 
decenti famulitio atque servitio Achridam venio, 
si forte potuissem res Albanitarum corrigere. Al- 
banum premiseram imperatorie mense praefectum 
Isaacium Nestongum, cum illi antea, quidquid 
agendum esset circa administrationem, in manda- 


tis pro more dedissem : nutu namque meo similia ( 


peragi injunctum fuerat ; ministros item et publica 
procurantes, nec non ductores exercituum prefe- 
ctosque urbium, utcunque mihi libuisset permutari. 
Satius itaque duxi Albanum 154 abire ad loci 
emendationem, nec non et cognoscendum quid 
mens& imperatorie prefectus prestitisset. Pra- 
fectum mense, utipotui, Albano eduxi : gens enim 
Albanitarum conjurationem inierant et cum de- 
fectore Michaele despota conspirarapt. Cum turbata 
omnia comperissem, Debris discedens (namque 
plures ibi dies quam opus esset perstiteram) un- 
dique me Mhostibus ambientibus, armata manu 
Achridam haud multo cum famulatu profectus 
sum. Ibique oppidi custodiam mense prefecto 
committens, et Prespam preeteriens et quod vulgo 
Siderocastrum dicitur, Prilapum perveni, et tunc 
me velutiia portum tranquillum ettutum invectum 
esse rebar. Mihi nihilo minus, aliisque qui ex no- 
stris ibidem agebant,contrariaevenere. Oppidorum 
enim ac castellorum adjacentium Michael defector 
Potitus, uno et solo Prilapodestituebatur ; ideoque 
quam cupidissime ad illud occupandum(festinabat : 
eo quippe subacto, sine ullo incommodo tutoque 
circum circa alia poterat expugnare. Neque diu 
post nos quoque defector Michael cum suo ezxer- 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 
p. 


(46) Τοὐντεῦθεν εἰς ἀποστασίαν. Gregoras, lib. ni, 
I, c. 30, ALL. 


GEORGII ACROPOLITAE 
fecit. Ego itaque Prilapi degens, ut primum flagi- 







Α ταύτης ἁλώσιμος ἐγεγόνει. Τοὐντεῦθεν εἷς 
σίαν (46) φανερὼν ὁ Μιχαὴλ ἐξωρμήκχει. 
μὲν οὖν διάγων περὶ τὸν Πρίλαπον περὶ τοὺ αὶ 
νημένου δράματος ἐπεπύσμην. Ὡς εἶχον γοῦν 
δῇς πρὸς τὸν Λάσχαριν Μιχαὴλ επιστόλὴν 
φειν, τὰ ξυμδεδηχότα τούτῳ διὰ ταύτης δηλ 
χαὶ ἐπὶ τὴν Πελαγονίαν ἀφῖχθαε τοῦτον τεγράι 
ὡς ἂν χαὶ αὐτὸς ἀφιγμένος ἐχεῖσε x«i ἄμφω «| 
γεγονότες περὶ τῶν ἀνὰ χεῖρας 4t» πραγ 
τὴν ξυμδουλὴν ποιησαίμεθα. Ξυνήλθομεν γι 
ἄμφω ἐν τῷ Πελαγονίᾳ, χαὶ μεθ᾽ ἡμῶν xmi ὁ 
Σχονυτέριος. Ὑπελαμόδανομεν γὰρ αὐτὸν ὅᾷ 
στρατιωτιχὸν εἶναι D χᾶν ῥωμαεόφρονα: κα ἡ 
χαὶ ὁ βασιλεὺς Θεόδωρος πολλὴν περὶ αὐτο) 
ὑπόληψιν, στρατηγιχὴν τε αὐτὸν αὐχεῖν f; 

B x«i περὶ αὐτὸν xai τὰ τῶν Ῥωμαέων εὔνοιαν 
σθαι τὴν ἀχροτάτην. ᾿Επεὶ οὖν ξννῴειμρο, 
λευσάμεθα οὑτωσὶ, τὸν μὲν Λάσκαρεν Mus 
δεῖν τὸ ὑπ᾽ αὐτὸν ἅπαν στῥατόπεδ᾽ ov, τὸ τ. 
μαϊχὸν xal τὸ Σχυθικὸν, χαὶ ἀποχωρῷσαι 5 
τὸν Βέῤῥοιαν χώρων (ἐχεῖσε χαὶ γὰρ im 
σχηνὰς) χαὶ ἐπὶ τὴν Πελαγονίαν ὀρμῷσαι καὶ 
στρατοπεδεῦσαι. Ὡσαύτως x«i ὁ “Ξυλέας Σχο: 
ἕνα λάθη τὸ ὑπ᾽ αὐτὸν ἅπαν στρατιω Tudy σύνταν 
(ἐχεῖνο γὰρ μᾶλλον εἰς πλῆθος Ὀρέθματοὴ ταὶ συνά 
θοι τῷ Λάσχαρε Μιχαὴλ, χαὶ ὀινωμένος ἐν τῶς τῷ 
τὴν Πελαγονίαν μέρεσι στρατοπεδεύσασβει. Ἡ 
ἐπικαίρῳ γὰρ ἦν ὁ τόπος ἐπὶ τὴν τοῦ dw» 

Μιχαὸὴλ xat ἐπὶ τὴν τῶν Σέρδων, ὡς 

καί ουτοι d 

Μιχαὴλ ἐπεποίηντο. 

τὰ βιδουλευμένα ὑπεσχημένους χατέλεπον, ἐλ 

μετὰ τῆς προσηχούσης ὑπηρεσιας μον τὸν Ars 
χατέλαθον, εἴπως ἂν δυνηθείην τὰ τῶν 'Aliod 
διορθώσασθαι. Προὔλαδον δὲ ἐξαποστεῖλαι ἐπὶ: 
᾿Αλύανον τὸν ἐπὶ τῆς βασιλικᾷς τραπέξις 0x 

τὸν Νεστόγγον, ἔνταλμα δοὺς αὐτῷ χατ' ἔθος Ὁ 

λαμθανον τῆς ἡγεμονίας περίληψιν, “Ωριστὸ κι 

γὰρ ἐπ’ ἀδείας ἔχξιν με τοιαῦτα ποιεῖν, iuret 

xxi δημόσια διαπραττομένους χαὶ στρειν 

προϊσταμένους xai χωρῶν Ὀιγεμονέαν zw 

ἀνταλλάττειν ὡς ἂν βουλοίμην. Εἰλόμον on ONP 
ἐπὶ τὸ “Αλύανον xai τῆς τῆς χώρας ἔνεχεν dust 
χαι τοῦ μαθεῖν με τί ἂν ὁ ἐπέ τῆς βασιλικῆς ne 

πεποίηχεν. ᾿Απελθὼν γοῦν τὸν μὲν ἐπέ rà; Y 

ξης, χαθὼς ἂν εἶχον ἰσχύος, τοῦ ᾿Αλθδάνου ἐξ 

Προύφθασαν γὰρ τὸ τῶν ᾿Αλδανετῶν ἔθνος, τα" 

τῆς ἀνταρσίας ἐχπεπληρώχασιν" ἅπαντες γὰρ ἢ 

θον τῷ ἀποστάτῃ δεσπότη Μιχαήλ, Ἐπεί yn 6 

ἑώρων τὰ πάντα χυχώμενα, EX τῶν AsGpin wur 

(πλείους γὰρ ἐκεῖσε ἡμέρας 3 ἔδει διήνυσα 3 

χύχλῳ γὰρ εἴχον τοὺς πολεμέους) μετὰ “Ὁ 

τινῶν ἀνδρῶν τῶν ἐξυπηρετούντων poc. ual i» 

χατεῦηφα τὴν 'Aypíóa. Κἀχεῖσε γοῦν τὸν ἐεὶ 

τραπέζης εἰς φυλαχὴν τοῦ κάστρον ἀφείς, duis 
tà» Πρέσπαν χαι τὸ οὕτω πος éscovopat us? 







- 



























$6, jejune admodum. Fusius Paehynrertus, ὦ 


ASNALES. 


4100 


κστρον, τῷ Πριλάπῳ προθέσχον, καὶ οἷον A citu universo aggreditur,et militaribus artibus op- 


ὡς εἰς λιμένα τινὰ προσοκχεῖλαί με ἄχλυστον. 
δὲ ἐμοὶ καὶ τοῖς ἐκεῖσε οὖσιν ἡμετέροις τὰ 
Τῶν γὰρ πέριξ χωρῶν καὶ κάστρων ὁ ἄντ- 
πιδραξάμενος Μιχαὴλ ἑνὸς καὶ μόνου τοῦ 
v ἐλείπετο, xai ἔσπευδέν, ὅσον ὧν αὐτῷ 
, ὑφ᾽ ἑαυτὸν ποιῆσαι τὸν Πρέίλαπον * οὕτω γὰρ 
| αὐτῷ καὶ ἀσφαλῶς τῶν πέριξ χρατεῖν. 
γοὺν χαὶ ἡμῖν μετ᾽ οὐ πολὺ τὸ πρῶτον ὁ 
Ὡς Μιχαὴλ μετὰ — TOU 


pidum attentat. Erat illud munitum οἱ aggressu 
difficile, quam vis illein oppidanorum insidiis spem 
neerentius fixeral. Attamen tunc ille repulsus est, 
qui recollecto exercitu regreditur et in circum- 
stantibus locis oberrat. Nos Prilapi occlusi, ac si in 
carcere 1 B8 circumventi essemus, astringebamur. 
Et res nostra ilà se hebebat. Orationis porro se- 
ries, unde digressa est, in Orientem revertatur. 


περὶ αὐτὸν στρατεύματος ἅπαντος, χαὶ ἀπεπειράσατο στρατιωτιχαῖς με- 


οὔ ἄστεως. Τὸ δὲ ἦν ἀσφαλὲς xci οὐ ῥάδιον χειρωθῆναι, ᾿Εθάῤῥει δὲ οὗτος μᾶλλον ταῖς τῶν οἴχῃ 


L e ^ - - - * * 
ἱπιδουλαῖς.ς Τῷ τοτὲ μὲν οὖν 
τόποις περιεπόλενεν, ἀμεῖς 


ἀπεχρούσθη, χαὶ τὸν 


δὲ ἐγκχλεισάμενοι 


λαθὼν ἐπανέζευξε xai τοῖς 
Πριλάπον ἄστει χαὶ ὡς ἐν εἰρκτῇ- 


στρατὸν αὐτοῦ 


τῷ τοὺ 


ιένοι γεγόναμεν. Καὶ τὰ μὲν ἐν ἡμῖν οὕτω ξυνέδη, ὁ δὲ τῆς ἱστορίας λόγος τῶν ἐπὶ τὴν ἕω 


ίνων ἐχέσθω. 


2 μὲν οὖν 5 βασιλεὺς διαπεραιωθεὶς τὸν Β 


γντον͵ ὡς εἶχέ τάχους ἐπὶ τοὺς τῆς Λυδίας 
ιεχώρηχε, x«i περὶ τὰς Σάρδεις τὰς σχηνὰς 
Ὁ δὲ Πισάρχης σουλτάνος φυζακινῆς ἔλά- 
ἰδίην ἔχων, εἶπεν ἂν ποιητὴς, τὴν χώραν 
ιαταλιπῶν, ἐπείπερ χαὶ τὸ τούτου στράτευμα 
crm φυγὰς πρὸς τὸν βασιλέα χωρεῖ. Ὁ δὲ 
τοῦτον, xai δωρήμασιν αὐτὸν τε καὶ τοὺς 
τὸν φιλοτίμως ἐδεξιώσατο, χαὶ πρὸς τὴν 
ἰπαναξεύξαι τούτους πεποίηχε, δοὺς αὐτοῖς 
μα μέτριον" εἰς τετραχοσίους γὰρ καὶ μόνον 
Ὁ. Ἡγεμόνα δὲ τοῦ στρατεύματος τὸν ᾿ἸΙσαά- 
«y χατέστησεν, ὃν x«i Μούρτζουφλον ἐπω- 
, τῶ γένει τούτου τοὐπίχλην ἐπιθέντων τινῶν 
εἰζειν εἰωθότων περὶ τὰς χλύήσεις, πριμμι- 
τότε τῆς βασιλικῆς αν)ῆς τελοῦντα. Ὁ δὲ 
(ng ἀντίχαριν ἀντιδοῦναι θέλων τῷ βασιλεῖ 
v τῆς Λαοδιχείας ἀπεχαρίσατο, xai εἰσῆλθεν 
Ὁ καὶ Ῥωμαϊκή φνλαχή. ᾿Αλλ ἐπ’ ὀλίγον 
γοσεχάρτέρησε, xoà πάλιν ὑπὸ τοὺς Μουσουλ» 
τὸ ἄστυ τοῦτο γεγένηται * οὐδὲ γὰρ ὧν δυνα-- 
ὁ Ῥωμαίων φυλάττεσθαι. Ὁ μὲν οὖν σουλ- 
πεὶ μὴ ἐξίσχνε τοῖς Ταχαρέοες ἀνθέστασθοι, 
τῶν αὐτοῦ λογάδων, βουλευσάμενος εἰς ξυμ- 

xai συμφωνίας τοῖς Ταχαρίοις ξυνῆλθε, 
φοροι τούτοις ἐγένοντο, χαὶ ἔχτοτε τυγχά- 
φίσιν αὐτοῖς οἱ Μουσουλμάνοι [P. 80] φορο- 


69. Imperator Hellespontum transmittens quam 
celerrime ad Lydie loca devenit, et apud Sardes 
castra posuit. Persarum princeps sultanus timidi 


cervi cor habens, ut poeta loqueretur, propria de- 


serens, quandoillius exercitus attritus erat, fugi- 
livus imperatorem convenit. llle virum amplexa- 


.&us, muneribusque eumdem et socios ditatos ho- 


norifice achumanissime pertractavit, etin regionem 
propriam remisit, pusila etiam militum manu 


.eoncessa (nam quadringenti numero omnes erant). 


et exercitus ductorem instituit lsaacium Ducam, 


.Murtzuphlum cognominatum, quod illius generi 


nonnulli, qui in similibus imponendis ludere so- 
lent, cognomen esse addiderant, tum imperatorie 


aule primicerium. Persarum princeps, par pari 
C dare hostimentum cupiens, imperatori Laodiceam 


urbem donavit. ingressaque estin eam Homano- 
rum, qu& paulum perduravit, custodia, urberursus 
a Musulmanis 1 54 occupata ; neque enim fieri po- 
terat ut a Romanis custodiretur. Sultanus ad resi- 
stendum Tachariis impar, cum proceribus consilio 
inito, pacem etfcedus a Tachariis accipit seseque 
illis subdit : et ex eo tributa Musulmani Tachariis 
persolvunt. Interim Michael Comnenus Paleolo- 
gus, cujus sepius meminimus, jurejurando ab im- 
peratore ut tutus ageret suscepto, redit propriis- 
que redditus bona sua recuperat. 


οι, Ὁ δὲ Κομνηνὸς (&7) Μιχαὴλ ὁ Παλαιολόγος, οὔ πολλάκις ἐμνήσθημεν, ὄρχον πρὸς τοῦ 


; λαθὼν εἰς ἀσφάλειαν πρὸς αὐτὸν ἐπανέζευξε χαὶ τοῖς οἰχείοις 


τήλαυσεν. 
πω πάνυ δδ 39 πολλαὶ παρῆλθον ἡμέραι, καὶ 


« περὶ δνσμήν πραττόμενα λίαν ἐπεγνώχει ὁ 


αὐθις ἀποχατέστῃ χαὶ τῶν 


10. Inter paucos dies, ubires que in Occidente 
gerebantur quam maxime manifestas habuit impe- 


: Ὁ δὲ βασιλεὺς διαπεραιωθεὶς τὸν ᾿Ελλήσποντον, ὡς εἶχε τάχους ἐπὶ τοὺς τῆς Λυδίας τόπους xt ὠρῆχε 
D τὰς Σάρδ εἰς τὰς σχηνὰς ἔπηξεν O δὲ σουλτάνος τὴν αὐτοῦ χώραν χαταλιπὼν ψυγὰς πρὸς τὸν bois 


Ὁ dt δωροις τοῦτον ἐδεξιώσατο, χαὶ πρὸς τὴν αὐτοῦ ἐπαναξεῦξαι πεποίηχε, 


δοὺς αὐτῷ χαὶ στρατὸν 


τίων ἐπιλέχτων, στήσας αὐτοῖς Ly] ὄνα ᾿Ισαάχιον Δούχαν TOY Μούρττουφλον. 'O δε Πεοσχοχὴς τὸ ἄστυ 


duties τῷ βασιλεῖ ἐχαρέσατο " 


'ém ὀλίγον ἦν Ῥωμαίων. Ὃ μὲν οὖν σουλτάνος ἐπεὶ αἡ ἐξίσγχυε 


"αρίοις ἀνθίστασθαι, εἰς συμδάσεις αὐτοῖς συνῆλθεν ὑπὸ τέἔλεε φόρων. ἐξ οὗ ἕως νῦν φορο" ογοῦνται. 
ἰχαὴλ ὁ Παλαιθλογος ὅραον παοὰ τοῦ βασιλέως λαθὼν πρὸς αὐτὸν ἐπανέζευξε. 88 99 ἢ : Καὶ στέλ- 
"vtov χατὰ τοῦ ἀποστάτου Μιχαὴλ μετὰ στρατεύματος. Ὁ δὲ διαδὰς τὸν Bzod'áptov, ὃν οἱ παλαιοὶ 
ὀνομάξουσι, καὶ τῷ Λάσχαρι Μιχαὴλ ἐνωθεὶς τὸν Βέῤῥοιαν ἐληΐσαντο. Οἱ δὲ lip6ot τὴν Κύτζαθιν 


ψαντες τὰ πέριξ Πριλάπον ἐσχύλευον. Ὁ δὲ Σχουτέριος ἐμπ 


εἰς τούτοις ἀσύντάχτως ἥττηται. 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 
O δὲ Κομνηνός. Qregores, p. 56. Ex Gregora sua hausit Phranza, lib. 1, c. 3. Cf. Pachyme- 


. 1 6, 9, p. 28. 


4161 


l 


GEORGII ACROPOLIT/E iu 


rator, et pleraque ἃ Michaele defectore occupari, A βασιλεὺς x«l τά πλείω πρὸς τσῦ &vreprov Mu 


transmittendusque esset rei militaris peritia predi- 
tuscum exercitu, qui adversariorum impetum 
sustineret, dictum Michaelem Comnenum elegit, 
illique exercitum ex Macedonibus collectum tradi- 
dit, numero hominum haud amplum, viribus infir 
m um plane atque inutilem.lpse neque contra ob- 
niti neque jussa exuere idoneum ratus, cum pu- 
sillo et viribus imbecillo exercitu sese Thessaloni- 
cam confert. Inde Dardarium, quem antiqui Na- 
sium appellabant, transvectus, et cum Michaele 
Lascari copulatus, cumque eo consilio inito, Ber- 
rceam irrumpunt, non quod eam aggredi vellent 
(neque enimid poterant), sed utcirca eamloce pree- 
dam militibus darent. E(sane maximos ἢ 5 5 quee- 


stus predasque fecerunt. Nam animalium multitu. pg θὺν 


dinem non facili negotio numerandam milites addu- 
xerunt. Interim dum isti in agro fertili preda 
onerantur. Servorum princeps defectoris Michae- 
lis perfidiam edoctus, genere quidem fceedifrago et 
semper in beneficos et liberales ingrato et inhu- 
mano, et parvi emolumenti gratia amicitie pocu- 
lum, ut dicitur, conculcante, exercitu mille homi- 
num coacto Romanam ditionem infestat. Hi ita- 
que Citzabim pretergressi Prilapi adjacentem re- 
gionem predatum ibant. Porro Scuterius Xyleas 
cum suo milite, licetoppidoappropinquasset. Ser« 
vus omnia vastantes atque igne corrumpentes con- 
spiclens, vir belli expers et qui preliarem expe- 
rientiam ne per somnium quidem degustarat (ne- 
que enim speculatores longe dimiserat, ut per eos 
hostium irruptionem atque insidias cognosceret), 
neque copias disponere edoctus, unumquemque, 
quo animus ferret, in Servos impetum facere con- 
cessit, Quare perturbato ordine, pauci ipsi Ser- 
vis numerosioribus occursantes capi, quorum alii 
ensibus obtruncati, alii vivi vinculis colligati de. 
duci. 1056 quoque Scuterius Xyleas cum reliqua 
militum manu in Servos irruens fugatur, et mon- 
tibus ac collibus preruptisque locis emensis, vix 
tandem salutem consequitur. Et hoc modo exer- 
citus, qui Prilapi erat, dissipatur. Nos porro in 
Prilapi oppido concludimur etcarceri, ut ita dicam, 
mancipamur. 


156 7!. Qui vero cum Michaele Comneno D 

60 ἢ: Kat ὁ ἀποστάνης Μιχαὴλ στραταιὰν ἐχπέμψας, στρατηγὸν ἐπιστήσας αὐτοῖς τὸν νόθον υἱὸν αὐτὸ ἢ 

Qopov, τοὺς ὄντας ἐχεῖσε ἔν ἀχαρεῖ ἐτρέψατο. "O γνοὺς ὁ Παλαιολόγος Μιχαήλ χατ᾿ αὐτῶν ὁ asi. s 
Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(48) Τοὺς αὐλῷ xai στράτευμα. Pachymeres lib. 1, 
c. 10, p. 26. ALL. 

(49) ᾿Αξιόν, non 'Abeóv, neque Ναξειὸν  scriben- 
dum nota ex Joannis Tzetze chil. 10. Arr. — 
Ναξειὸν ὀνομάζουσι. Certa est et liquida emenda- 
tio nostri Meursii, qui legendum . monuit ᾿Αξειόν. 
Nam veteribus Bardarius fluvius 'A2cv dicebatur. 
Testis Zonaras. Annal. tom. lll in Basilio Porphy- 


rogenito. De Axio fluvio Nicetas, lib. u:, De rebus . 


estis Isaacii Angeli, et multa Nicephoras Gregoras, 
ib. viui Hunc Joannes Tzetzes, ut est apud Orte- 
lium in TAesauro geographico, Bardare, Sophianus 
Vardati vocat: Corrigendus in hac re insignis Theo- 
phlyactilocus in Epist,; Θὰάτερον δὲ τὸ τοῦ γείτο- 


C ποὺς εἶχε μαχρὰν, ὦστε πόῤῥωθεν μαθεῖν τὸν 


ἁλισχομενα, χαὶ ἔδει στρατηγὸν ἄνδρα μετὸ cm 
τεύατος εἰς ἀντιπαράταξιν στεῖλαι, τὸν εἰρτεῖι 
Κομνηνὸν Μιχαή) ἐξελέξατο, δοὺς αὐτῷ xxi cm 
τευμα (48) Ex Μαχεδονίας, πάνν τε τῷ ποσῷ ; 
x«l ἀνωφελέστατον τῇ ποιότητι. 'O δὲ (χαὶ ya 
εἶχεν ἀντιλέγειν τοῖς αὐτῷ προσταττομένοις) ) 
τὸ σμιχροπρεπὶς ἐχεῖνο, xai ἀπόλεμον στρά: 
τὴν Θεσσαλονέίχην χαταλαμθάνει, χαχεῖθεν καὶ 
τὸν Βαρδάριον, ὃν οἱ παλαιοὶ Ναξιὸν ὀνοικάξουσι 4 
χαὶ τῷ Λάσχαρι Μιχαὴλ ἐνωθεὶς, καὶ ἄμφω 5n 
ποιησάμενοι χατὰ τῆς Βεῤῥοίας ὡρμήχασυ, 5 
ἵνα μαχέσωνται ταύτῃ (οὐδὲ γὰρ ἐξῆν αὐτοῖ; - 
τὸν τι διαπράττεσθαι), ἀλλ᾽ tva λείαν τὰ πιοὶ - 
ποιήσωνται. Καὶ ἐσχύλευσαν πολλά - ξώων γὰρ 

οὐκ εὐχερῶς ἀριθμουμένην οἱ yu» ε 
ἑληίσάντο. Ἕν οἷς δὲ οὗτοι ταῦτα ἑποίονν͵ [Ὁ 
Σέρόων ἄρχων τὴν τοῦ ἀποστάτου Μεχαὲλ ais 
μαθὼν, γένος ἔκσπονδον x«i μηδέποτε εἶδος χιοὲ 
εἰς αὐτὸ ἐπιδειξαμῖνοις χρηστον, ἀλλὰ διὰ P 
κέρδος τὸ φιλίας ἀποῤῥῖπτον χαὶ χαταπατοῶ τὸ 
λον, στράτευμα σνναθροίσας ὡς εἰς vow τοῖν 
μένον χατὰ τῶν Ῥωμαϊχῶν ἐχπόπομρε y 
Οὔτοι μέν τὴν Κύτζαδιν παραμεήψαντες τὰ 
ριξ τοῦ Πριλάπον ἐσχύλενον. Ὁ δὲ Σερυτίριος (5, 
Ξυλέας μετὰ τοῦ ὑπ’ αὐτὸν στρατεύματος iyw 
που τοῦ ἄστεως χείμενος, ὡς εἶδε τὸ τῶν Xu 
στράτευμα τὴν χώραν ληΐζον καὶ πῦρὰα mw 
ἀναπτόμενα, ἄνθρωπος ἀδαὴς τὰ πολεμικὰ χαὶ sd 
ὅλως ἐμπειρίαν ἔχων στρατιωτικὴν (οὔτε γὰρ κ 
































πολεμίων ἔφοδον, οὔτε συνάξαι στράτευμα ἐ 
χει) ἀπέλυσιν ἔχαστου χατὰ τῶν Σέρθων ópab! 
ἐδούλετο. Διαλυθέντες γοῦν τῆς συντάξεως χαὶ i 
τοῖς Σέρδοις πλείοσιν οὖσιν ἡλέσκοντο συμπὶιὰ 
νοι. Καὶ οἱ μὲν ἔργον μαχαίρας ἐγένοντο, & 
ἐξωγροῦντο xoà δεσμῶται ἀπήγοντο. Ὕστον 
xai αὐτὸς ὁ Eua, Σχουτέριος μετὰ τῶν ἐν 
φθέντων στρατιωτῶν χατὰ τῶν Σέρθιων ἐδ 
μόγις πον διεσώθη, ὄρη διελθὼν xoi Todas 
κρημνώδεις τόπους ὑπὸ τῶν. ἐχθρὼν» dam 
Οὕτω μὲν οὖν τὸ ἐν τῷ Πριλάπῳ κχαταλῶνπ τ 
τευμα, καὶ ἡμεῖς ἐγχεχλεισμένος τῷ τοῦ Dr? 
ἄστει χαὶ οἷον ἐγκαθειργμένοι γεγόναμεν. 

ox. [P. 81] Οἱ δὲ δ0 περὶ τὸν Κομνηνὸν κα 


γος ποταμοῦ, ὃν d παλαιὰ μὲν καὶ Ἔλιρὰς ve 
ἢ νέα δὲ χαὶ βὰρδαρος ὀνομὰξεε δὰριο. TV 
ram in ms. ite βαραυνάριον, (Quiéd dif 
tum quoque sagacissimo Meursio. Vide Glost$? 
in Βαρδαριῶται. Dousa. 

(50) Ὁ δὲ Σχούτεοις. Quid ὃ an. Scuteris bk 
men proprium, an scribendum Zxovc£pz ; 99? 
p*s Sive Σχουτέριος officii nomen. Ferebat scd 
aclabarum imperatoris, Codino teste. Quem 6 
ut et Meursii Glossarium in hac voce et in ἐδ’ 
tov. Marchionis dignitatem habuisse docet GV ft 
ras, Itb. vir. Meminit cujusdam, .Gémbe - Scu? 
Cantuzenus, lib. ur, cap. 96. Bovsa., 


ANNALES. 


1170 


λαιολόγον xul oi περὶ τὸν Λάσχαριν Μιχαὴλ À Paleologo et Michaele Lascari erant, talia tulerunt, 


πιπόνθασιν, ᾿Επεὶ τὴν λείαν ἐν τῇ Βεῤῥοία 
ντάι, πεοὶ τόν ἐν Βοδηνοῖς χῶρον ἐσχήνωσαν, 
τε ὄντα xal εἰς τροφὴν ἵππων χρήσιμον, 
στάτης δὲ Μιχαὴλ ὁ δεσπότης τὰ τοῦ Ῥω- 
στρατεύματος ἀχριδῶς ἐγνωχὼς, καὶ εἰς 
τοῦτο ἡρίθμηται x«i ὡς πλὴν ὀλίγων τὸ πᾶν 
ἀνωφελὲς καὶ ἀχρήσιμον, ἐχλογὴν ποιησά- 
ἀπὸ παντὸς αὐτοῦ τοῦ στρατεύματος χαὶ οἷον 
ντῶν τοὺς χρείττους χωοίσας χαὶ ὡς εἰς Tty- 
ους αὐτοὺς ἀριθμήσας, χαὶ στρατηγὸν χει- 
σᾶς τὸν νόθον αὐτοῦ υἱὸν τὸν Θεόδωρον (51), 
οὐ Ῥωμαϊχοῦ στρατεύματος πέπομφεν. Ἔτυχε 
τότε χαὶ ὁ Λαμπαρδᾶς Μανονὴλ μετὰ στρα- 
og συρφετώδους καὶ ξύγχλυδος πρὸς τοῦ βα- 
ἀποσταλεὶς τοῖς προσοῦσιν ἡγεμόσι συγχῦρ- 
αἱ χατεμέμφιτο αὐτοὺς ὡς προλαδόντας καὶ 
(xv ἐργασαυένους, χἀχεῖνον δὲ ἄμοιρον γενέ- 
oU χέρδους. 'Ev οἷς γοῦν τὰ τοιαῦτα συνωμι- 
οἱ τοῦ στρατεύματος ἡγεμόνες, τὸ ὑπὸ τὸν 
ρδᾶν Μανουὴλ συρφετῶδε; στράτευμα, ὧν οἱ 


; ἐπωχοῦντο φορθάσι xui εἶχον αὐτὰς τὰ 
Ἢ περοοτισμένας, μὴ τῶν ἄλλων ἡγεμόνων 


| εἴχοντο τῆς ὁδοῦ τῆς παραμειθούσης τὸ ἄστυ 
δϑηνῶν, ἵνα πρότερον τῶν ἄλλων διελθόντες 
αἱ οὗτοι ποιήσαιντο, Ξυνηντήχει γοῦν αὐτοῖς 
λείσει τῶν ἐν τοῖς Βοδηνοῖς ὁρῶν τὸ ἀποσταλὲν 
οὔ ἀποστάτου Μιχαὴλ στράτευμα πρὸς τὴν 
'᾿μαίων χαταπολέμησιν. ΓΑνδρες γοῦν στρα- 
“ενναῖοι ὑψαύχεσιν ἵπποις ἐποχούμενοι xal 


λοις χατάφοαχτοι ἀνθρωπίσχοις ξυντυχόντες (t 


καὶ ἀγεννέσι xxi θηλείαις ἵπποις ἐφεξομέ- 
ἀκαρεῖ παάντᾶς ἐτρέψαντο τούτους. Φυγάδες 
ιοι EX. τούτων γεγενημένοι χαὶ πρὸς τὸν 
ὃν Μιχαὴλ ἀφιγμένοι ἀπήγγειλαν αντῷ τὰ 
τὰ, Ὁ δὲ οὐχ ἐθροήθη τῷ αἰφνιδίῳ, ἰσχυρὸς 
ἦν χεῖρα x«i τὴν γνώμην ἀνδρεῖος x«l τὰ 
: ἔμπειρος (πολλοῖς γὰρ x«i πρότερον τοῖς 
οἷς ἐγγεγύμναστο) ὁπλισθεὶς x«i δόρυ λαδὼν 
στρατιωτιχὸν, ὅπερ ἦν ὑπὸ τὸν Λάσχαριν 
ἐκ Παφλαγονίας ὡρμημένον χαὶ εἰς πεντή- 
νδρας ἡριθμημένον (ἰχεῖνο x«l γὰρ μόνον 
& τῶν ἄλλων χρεῖττον x«i πολεμῆσαι δυνά- 
χατὰ τῶν ἐναντίων ὁρμᾷ. 'O δὲ Λάσχαρις 
, ὡς εἰώθει, οὐ θώραχα ἀλλὰ θωραχίδιον 
fij, ὡς ἂν ἔχοι ῥᾳδίως φεύγειν, ἐκ πλαγίου 
“ἧς X» xxi ἐσχόπει τὸ γενησόμενον. Ὁ μὲν 
ἰνηνὸς Μιχαὴλ τῷ πρώτως ἐρχομένῳ ξυναν- 
ῥάλλει τῷ δόρατι xoi ῥίπτει τῆς εἐφετρίδος" 
ῥηθεὶς τοῦ ἀποστάτον Μιχαὴλ νόθος υἱὸς 
^ Τοῦ πτώματος γοῦν ἀναστὰς οὗτος προσ- 
rà Κομνηνῷ Μιχαὴλ, [P. 82] x«i ἐδυσώπει 


τηγῷ τοῦ ἀποστάτον Θεοδώρῳ συῤῥήξας βάλλει τοῦτον τοῦ ἵππου xot ἱκέτην ὑπὲρ τοῦ 
ἰωσιν οὖν τοῦτον Τούρχῳ τινὶ, xxi ὃς πεέφονευχε τοῦτον. Καὶ 


Πρῶλαπον, καὶ ὀλίγας ἡμέρας προσμείναντες ὑπέστρεψαν. 


Berroee omnia depredati apud Bodenos castra 10- 
cant, planitiem fertilem alendisque equis apprime 
idoneam. Michael despota defector Romanum 
militem, quantus esset, et illius numerum plane 
callens, ex illisque preter paucos reliquos omnes 
neque usui neque ulli bono esse, ex universo suo 
exercitu electi et ex cunctis probatioribus seoretis 
quingenti numero, filio suo spurio Theodoro du. 
ctore constituto in Romanas cohortes immittit. Ea 
etiam tempestate Manuel Lampardas oum tumul- 
tuario accolleectitio exercitu ab imperatore, ut cum 
aliis ducibus aggregaretur, mittitur. Sed enim ipse 
segre ferebat eos predam preeripuisse, semel lucri 
experlem labori superesse. Interim dum hecinter 
se conferunt copiarum ductores, viles abjeoteque 
Manuelis Lamparde cohortes. ex quibus plerique 
gregalibus equis rerum necessariarum  onustis 
vehebantur, insoiis aliis ducibus inter, quod ultra 
Bodenorum oppidum extendebatur, continuant, ut 
aliis anteversis ipsi quoque predam preooccupa- 
rent. illis obviam fitin Bodenorum 157 montium 
claustris Michaelis defectoris agmen ad oppugnan- 
dos Romanos transmissum. Milites ergo fortes aoc 
strenui, superbis equis vecli et armis undique 
septi, homunciones inermes ao putidos, equulis 
insidentes, nulla mora omnesterga vertere coegere. 
Ex his nonnulli, qui sibi fuga consuluerant, ad 
Michaelem Comnenum ' concedentes, quecunque 
&cciderant enarrant. llle re insolita atque im- 
provisa minime consternatus, vir manu validus, 
natura fortis, militie magna scientia et animo 
ingenti celebris, tanquam qui et antea preliis 
consueverat, armatus, hasta arrepta, et agmine, 
quod Michael Lascaris e Paphlogonia duxerat, 
quinquaginta tantum hominum conducto (illud 
namque solum pugnam sustinere uti ceteris pre- 
stantius poterat) in hostes armo movet. Lascaris 
Michael pro suo more non lorica, sed loricula 
cireumdatus, ut expeditius in fugam sese conjice- 
ret, e latere pugnte eventum observat. At Comne- 
nus Michael primo hostium obviam factus hasta 


percussum sagulo pellit. Eratis quem diximus, 


Michaelis defectoris fllius spurius Theodorus, qui 
lapsu sublevatus Michaeli Comneno supplicatum 
venit, multisque verbis ne neci traderetur effla. 
gitabat. Eum Michael neque cognoscebat neque 
quis esset sciebat ; quare Turce cuidam traditus 
occiditur. Dein Paphlagones pugne comites cum 
reliquisconfligentes 1 568 alius alium trucidebant: 
tandemque pugna extrema Michaelis defectoris 
milites fugee se dedere, Michaelis Comneni viginti et 


τ ἡ θανεῖν δέχεται. 
ἐτρέψαντο τοὺς τοῦ ἀποστάτον. Εἶτα ἀφίχοντο 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


3:60 opos, Pachymeres, p. 36, vocat Manuelem, Arr. 


m 


GEORGII ACBOPOULIT/E 


amplius ex electioribus adversariis vivis captis, et À μὲ φονευθῦναι. Ἤγνοιε δὲ τοῦτον ὁ ομνῶνος, a 


pluribus aliis obtruncatis, finem conatui fecere. 
Namque cum essent admodum pauci, aliis militi- 
bus. qui ante eos preeliis se immiscuerant, ruptis 
&cdissipatis, ut antenarravimus, persequi minime 
poterant. Et sic illis misere ac infeliciter, quemad- 
modum et iis qui apud Prilapum ceciderunt, res 
evenit. Postmodum Michael Comnenus, Michael 
Lascaris et csteri ductores cohortium a nobis 
compulsi et ad Prilapum accermti, ut consilii 
causa accederent, volentes nolentes concedunt. Et 
per paucos dies nobiscum morati, cum vires ad 
cominus et aperto Marte Michaelem defectorem 
oppugnandum non suppeterent. relictis nobis re- 
vertuntur. Accolarum enim perfidiam animadver- 
terunt, et eorum,quibus custodia tradita erat, leve 
atque inconstans prudenter cauteque ingenium 
subodorati sunt. Quare ipse cum iis qui in oppidi 
custodia erant (namque sic maudaverat imperator), 
Prilapi permansi. 


ὅστις ἦν oUx ἠπίστατο. llepadídeqi γοῦν εὖ 
Τούρχω τινὶ, καὶ ὃν πεφόνευχε τοῦτον. Εἶτα b 
πλακέντες οἱ σὺν αὐτῷ Παφλαγόνες τφῖς oue i 
λος ἄλλον ἔδαλλε, καὶ τὸ τοῦ πολέμων τέλης εἰς ἡ 
πὴν μὲν οἱ τοῦ ἀποστάτον Mores) ἀκπεῖδον, ὦ 
ἀμφὶ τὸν Κομνηνὸν Μιχαὴλ misieug d αἶχκοσι : 
ἐχχρίτων ξζωγρύσαντις x«i πολλοὺς ἀἄλλονς (ip 
ἔργον ποιήφαντες ἔστσαν' οὐδὲ γὰρ εἶχον dua 
πᾶνν ὀλίγοι τυγχάνοντες, προδιεφθαρμένων xai l 
λελυμένων τῶν προαπερχομένων στρατιωτῶν, | 
εἰρήχειμεν. Οὕτω μὲν οὖν χαὶ αὐτοῖς dur 
ξυνέθη τὰ πράγματα xav ἶσον τοῖς περὲ τὸν Wi 
πον, Ὃ μὲν οὖν Κομνηνὸς Μιχικὸλ καὶ ὁ Δὲ 
Μιχαὴλ χαὶ οἱ ἀμφ᾽ αὐτοὺς ἡγεμόνες τυγχά 
τοῦ στρατεύματος, ἐπεὶ παρ ἡμῶν ξναγχέ 
χαταλαθεῖν εἰς τὸν UpO«mev χαὶ Quar» ἔξυντηὰ 
ἐχόντες ἄχοντες ἀφίχοντο παρ᾿ ἡμᾶς, χαὶ ἰἕε 
ἡμέρας προσχαρτιρύσαντες μεθ ἡμῶν, mj 
εἶχον δυνάμεως συστάδον ξυνελθεῖν xxi τὸν ἐφ 







τὴν μαχέσασθαι Μιχαὴλ, ἀφέντες ἡμᾶς ὑπέστοεψαν τὸν τε γὰρ ἀπιστίαν τῶν οἰκητόρων δεεγοί σαντο, $ ^ 
ἀμφίθδολον τῶν εἰς φύλαξιν αὐτοῦ τεταγμένων νουνεχῶς ἐτεκαύραντο. ᾿Εγαπελείψθην γοῦν x«l αὐτὸς ἐν Πρελάπκῳ f 
τῶν ὄντων εἰς τὴν φυλαχὺὴν τοῦ ἅστεως * οὕτω xxl γὰρ ὁ χρατῶν μοι προστέταχεν. 


72. Michael defector altera vice nos adoritur, 
et cum in tuto sua vidisset (cognoverat enim 
imperatorias copias nequead malum propulsandum 
neque δα resistendum idoneas) oppidum  ob- 
sidione cipxit et aptavit arietes. 1 59 Oppidani,et 
qui cum nobis erant, una cum eo sentiebant. Igitur 
primum pertentat, et universum militem armatum 


od. Ἐπῦλθε 8' γοῦν ro dgürepew χαϑ᾽ Zur 
ἀποστάτης Μιχαὺλ, καὶ ἐπεὶ ἐχεχειρὶαν εἶχεν (ἐπ 
γνω γὰρ ὥς αἱ βασιλιχαὶ δυγάμεις ἀδυνατοῦει τι 
Tov ἀντιστάδην μαχέσασθαι)͵ περεεστοέχεσε τὰ ἃ! 
φρουρᾷ x«i ἐλεπόλεις love, "Heav dé οἱ ἐντὸς xe 
σὴν üpty τὰ αὐτοῦ φρονοῦντες. Πρῶτος γοῦν xir 
xiy ἀπόπειραν, χαὶ ἀπλίθας τὸ εὐμπαν αὐτοῦ f 


oppido applicat, δὰ hoc sagittariis ac funditoribus g τευμα τῷ ἄστει προσέβαλε, τοξόταις καὶ copo 


quam optimis usus ; scalas item advehit, ut illis 
muros ascenderet. Sed tunc quidem rejecti sunt. 
et ex illis plerique saxis telisque obruti ex homi- 
num vita migrarunt. Et sic per dies nonnullos 
quievere, rursumque ab oppidanis et nostris 
comitati rursusin oppidum vehementius irrumpunt, 
et pari ratione rejiciuntur : neque enim aliquid 
profecere suo potiusquam aliorum incommodo. Et 
tertium quoque vis illa mali incaluit, tertiumque 
restincta est. Hostis igitur finem turbandi facit, et 
quieta mente constitit, οἱ appropinquare non 
audebat. tanquam qui majoribus quam inferret 
malis affligeretur. Verumtamen qui defectionem 
meditabantur, in commotione pugne consilia 
magis se tuto exsequi posse existimabant. Mirum 
vero id audituris videbitur, si unius, non plures 
quam quadraginta famulos habentis, fide sola et 
veritate freti hominis vi compescerentur. Cum ergo 
pugna ac prelo infanda consilia malorum machi- 
natores exsequi non possent, scelus intranquillitate 
necalia fraude moliuntur. Agmen enim, cui ad tu- 
tandum oppidum in urbe domilicium erat, vite 
sustentandi causa propugnaculi eductum ad 
granaria transmittunt. Hec premeditati, cum 


ταις εὐστόχοις χρησάμεγος, Καὶ κλίμακας (pM 
ὡς ἂν διὰ τῶν χλιμάκων ἐπὶ τὸ ἄστυ ἀνᾳῤῥιχέπσα 
το. ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν ἐτράπησαν. x«i πλείους d! 
τῶν ἔργον φόνον γεγένηνται, λίθοις βεδλῃμένοι : 
ὀϊστοῖς, Καὶ μέχρι μὲν ἡμερῶν τινων σύχαϑι 
x«i πάλιν οἱ ἐντὸς καὶ ἡμέτεροι τούτου: iem 
xai αὖθις προσδολὴ σφοδροτέρα ἐπὶ τὸ ἄστυ, κεὶ 
ἀπόχρουσις ὁμοία" οὐδὲ γὰῃ ἡδυνήθῃησαν τι κοιῤπ 
μᾶλλον πεπονθότες à πράξαντες. Μέχρι καὶ ** 
προσέδαλε τὸ δεινὸν, καὶ τὰ ὁμοία ἐπ᾿ ἴσῳ ΜῊ 
ται, Ἠρέμησαν γοῦν οἱ ἐναντίοι x«l ἐν ὦ συζὰ τῦδ᾽ 
ἐφίζανον. Οὐδὲ γὰρ ἐτόλμων προσεγγέσαι. 5 
γὰρ ἔπασχον ἐγγίσαντες Ὦ ἐποιουν- Οἱ μὲν οὖν 
ἀπιστίαν νοσοῦντες ἐδόχουν ἐν τῇ κινήσει τὸς με 
ὡς τὰ ἑαυτῶν βουλήματα χατορθώσαιντο- [ἢ. ὃ 
θαῦμα δὲ ἂν εἴη τοῖς ἀχούουσιν, εἰ ἑνὸς ἀνδρὸ; t 
τῆντο οὐ πλείους τῶν τετταράχοντα irc pire; 7! 
τος xal μόνῃ τῇ πίστει xal τῇ ἀληθείᾳ τεθαῤῥρν"» 
Ὡς γοῦν ἀδυνάτως εἶχον μάχῃ καὶ κυδοιμὼ ἡ V 
θούλια οἱ xa0' ἡμῶν φρονοῦντες τὰ σφῶν κατ 
σασῦαι, ἐν ἡσνχίᾳ μεμελετήχασι τὸ δεινὼὸγ καὶ ὦ 
ψιν ποιησάμενοι τὴν τοῦ εἰς φυλακήν τοῦ ἅτ: 
φυντεταγμένου στρατεύματος ζωαρμείᾳς χχείρμι ὸ 
χησιν, ἐξώγουσιν αὐτὴν τῶν ἐπαΐλξοων χαὶ ἐπὶ 


4. D: Καὶ ἐπει ἐκεχειρίαν εἴχε, περιεστοίχιφι τὸ ἄστυ καὶ ελίπογεις φυνίστακλίμακας ἔφερεν, ὡς ἄν διὰ τούτων: 
τὸ ἄστυ ἀναῤῥιχήσαιντο. ᾿Αλλὰ τότε μὲν τραπέντες πλεῖστοι ἔργον φόνον θϑγόνεισαν, Αὖθις δὲ προσδοχὰ περισοο: 
πιρὶ τὸ ἄστν; Xi ἢ ἀπόχρουσις ὁμοία, Ὡσαύτως xai à τρίτη Εἶτα ῥρέμα παῤεχάθηντο x«l οὕτοις φὶλς τὸν [Ip 


3 47- E 


ANNALES. 


1176 


λάχια ἀπάγουσιν. Ἐξ ἐρήμης γοῦν ἀνοίγουσι A abesset 10 exercitus, portas aperiunt. Sicque 


ὅλας οἱ ταῦτα προμελετήσαντες. Καὶ ἑάλω 
ὁ τοῦ Πριλάπον ἄστυ, οὐ πολεμίων ἀοετῇ, οὐχ 
ἰὅτητι τόπου, ἀλλὰ τῇ τῶν φνλάχων ἀδελτηρίᾳ 
πιστίαᾳ. Καὶ ἡμεῖς συνεάλωμεν χαὶ δεσμῶται 
μεν. Οὐδὲ γὰρ ὥνησεν ἡμᾶς τὸ τῆς ἀχροπὸ- 
ούριον * πέτρα γὰρ ἦν, καὶ ἁλωτὴ dexa6a0- 
λίμαχι, εἴπερ ἐπήεσάν τινες πολεμήσοντες. 
ιαὶ νυχτὸς οἱ τἀναντέᾳ φρονήσαντες ἡμέτεροι 
σαι χαθ᾽ ἡμῶν ἠδουλήθησαν ὡς ἡμᾶς τε ἀπο- 
xxi τὰ ἡμῶν ξυλλαδεῖν. ᾿Επεὶ δὲ 
ἐπεγνώχειν, τότε μὲν ἑαυτοὺς ἐφυλαξάμεθα 
ἦν ἡμῖν δυνατὸν, ἐπιλαμψάσης δὲ ἡμέρας τῷ 
τῇ Μιχαὴλ εἰς ξυμφωνίας ξυνῆλθον. Κἀχεῖ- 
ν πρὸς ἡμᾶς δέδωχεν ὄρχους ἐλευθέρους μὲν 


αὐτὸς 


Prilapi oppidum non virtute hostium, non loci 
imbecillitate, sed custodum socordia ac perfidia 
captum est, et nos una cum eo,et vinculis tra- 
dimur ; quibus nec arcis castellum profuit : saxum 
namque erat, et expugnatu facilimum, si quis 
decem graduum scala illud adortus fuisset. In 
quod noctu, qui ex nostris adversus nos hostilia 
induerant, ad nosinterimendos nostraquerapienda 
ingruere animum  induxerant. Hec edocti tum, 
uti vires concesserant, nos custodivimus. Sed ubi 
dies coepit, cum Michaele defectore ad pactiones 
venio. Ille etiam jurejurando se obligaverat nos ἃ 
noxa immunes et cumre familiaripro viribus salvos 
atque incolumes imperatorie ditioni redditurum, 


xai μετὰ τῶν σφετέρων πραγμάτων παρὰ p Sic nos pusillum illud castrum dedidimus. Verum- 


ρους αὐτοῦ tiq τὴν χώραν διασωθῆναι τοῦ 
ὡς, ἡμεῖς δὲ τὸ μιχρὸν ἐχεῖνο πρὸς αὐτὸν 
ὑχάμεν φρούριον, ᾿Αλλ᾽ ὥσαν οἱ ὅρσοι τούτον 


tamen jusjurandum cum ille nefarie jurasset, fru- 
stra fuit, quandoquidemille nos vinculis colligatos 
de loco in locum transportabat. 


; * ἐπίορχον γὰρ ὠμωμόχει. Ἔσχεν οὖν μᾶς ἐν δεσμοῖς xai ἀπὸ χώρας εἰς χώραν μεταδιδαζομέ- 


ιδήτας. 

4b» οὖν βασιλεὺς Θεόδωρος περὶ τούτων ἀχη- 
πετόπασε μὲν περὶ ἐμοῦ οὐ χαλῶς, ἀνθρωπί- 
ἑπόμενος ὑπετόπασεν. Ὡς γὰρ 
ἤνει τοὺς χρείττους τῶν στρατηγούντων ἐν 
σμῆ, ἐν οἷς ἐθάῤῥει χαὶ τὰ πολλὰ, ὑπὸ τὸν 


é λογισμοῖς 


Igitur imperator Theodorus, de his certior reddi- 
tus, de me quidem haud ingenue suspicatus est, 
suspicatus est tamen humanis considerationibus 
ductus. Namque ut audiit ductorum celebriores, 
quibus quam maximefidebat, in Occidente Michaeli 


τὴν Μιχαὴλ γεγενῆσθαι, τούς μὲν xai πρὸ - defectoriccessisse, partim antequam oppida expu- 


χτασχέσεον τῶν φρουρίων, ἥγονν τὸν Σχουτέ- 


gnarentur uti Scuterium Xyleam, Manuelem Ra- 


λέαν, τὸν Ῥαματᾶν Μανουὴλ, τὸν Πουλάχαν (; natam Pulacham aliosque nonnullos, partim post 


ἰοὺς ἐνίους τῶν σὺν αὐτοῖς, αὖθις δὲ xci μετὰ 
ατασχέσεις, εἴτ᾽ οὖν τὸν ἐπὶ τῆς τραπέζης 
Νεστόγγον, ὃν αὐτὸς εἰς φυλαχὴν, 
τροϊστορήχειν, ἀποχατέστησα τῆς ᾿Αχρίδος, 
οὺς οὐχ ὀλίγους τῶν γνωρίμων τε xai ὀνομα- 
ὑπὸ τὸν ἀποστάτην ἐχόντας τελέσαι, ἐδεδίει 
γὶ ἐμοὶ, μή ποτε χαὶ αὐτὸς πάθω τὰ ὅμοια" 
ἐ χαι γὰρ τὸν αὐτοῦ λογισμὸν τὸ ἐξ ὑπογυίου 
' ἐμοὶ παρ᾽ αὐτοῦ. Οἱ δὲ τὰ xat' ἐπὶ ἀχριθέ- 
ἐπιγνόντες διισχυρίξοντο μὴ ἂν ποτε τοιοῦ- 
ἧναί ut. Ἐπεὶ δὲ χρόνος παρεῤῥύη συχνὸς, 
ν ἐπερχομένων δεσμώτην ἐμάνθανεν εἶναί με 
3x-j περιχλείεσθαι ποδοχάχαις τε χαὶ χειρο- 
συνέχεσθαι, [P. 84] ἡγώπα τε τὴν πρᾶξιν 
προσφιλέστερον διετέθειτο, ὁρισμοὺς δὲ ἐπε- 
χτημάτων πέρι τῶν ἐμῶν, μηδένα τολμῆσαι 


'οὺ τὸν 


€ βαλεῖν ἐν αὐτοῖς xoi ξημίαν ἐπεμδαλεῖν. 


οὕτω τὰ πράγματα. 

OO uiv οὖν 8* τῶν Βουλγάρων ἄρχων, ὃ γυ- 

pog αὐτοῦ Μιχαὴλ, ὃς πολλὴν τὴν ἔχθραν 
αὐτοῦ τοῦ γαμδροῦ x«i βασιλέως χαὶ τῶν 

ὦν ἐξέτρεφε, πρὸς τοῦ πρωτεξαδῶλφφον αὐτοῦ 


D : Ὁ δὲ τῶν Βουλγάρων ἄρχων, γυναιχάδελφος τοῦ αὐτοῦ Μιχαὴλ, ἔχθραν 
τοὺ πρωτεξαδέλφον αὐτοῦ K i 

γαυετὴν τὴν Βουλγάρων 
γμάτων ἐπελθὼν τῷ Τοινόθῳ τὴν θυγατέρα τούτον, τὴν 


ἀλλὰ πρὸς 
τὴν ἐχείνου 


λαῤὼν 


: προπεφόνευτο. Ἐπεὶ δ᾽ ἔϊ 


«) 


occupatas urbes, veluti mense prefectum 161 
Isaacium Nestongum, cui ipse, ut antea narravi, 
Achride custodiam demandaveram, aliosque non 
paucos ex maxime notis atque nobilibus voluntarie 
se defectori subdidisse, de me quoque timebat, ne 
quid patrarem simile: anxie enim illius animum 
turbabat, quod nuper ipse in me perpetraverat. 
Attamen de me rebusque meis enucleatius edocti 
me nusquam talem futurum contendebant. Post 
tempus non modicum ex internuntiis me vinculis 
addictum occludi carcere, compedibus pedes, ca- 
pulis manus astringi recognoscens, facinus lauda- 
re, humanius in me affici, deque rebus meis, ne 
aliquis in eas intruderetur damnumque inferret, 
decreta evulgare. Et hec quidem sic se habuere. 
Imperatori vero Theodoro res ita evenere. 

Καὶ ταῦτα μὲν αὕτως ἔσχε, τῷ δὲ βασιλεῖ Θεοδώρῳ 


73. Bulgarorum princeps, uxoris illius frater Mi- 
chael, qui simultates et inimicitias, easque non 
leves, etingenerum etin imperatorem et remdeni- 
que Romanam gerebat,a consobrino suo Callimano- 


μὲν εἶχε κατὰ Ῥω, 
χαιρίαν πληγεὶς ἐτεθνήχει. Ὁ δὲ Καλλι- 
ἐσφετερίξετο. ᾿Αλλ᾿᾽ ὁ Ῥωσος Οὖρος μετὰ 
τοῦ Μιχαὴλ σύξυγον, εἴληφεν - ὁ γὰρ Καλ- 


ἱμάνου 


ἀρχὴν 


ρήμος ἐναπελείθη χληρονόμου ἢ τῶν Βουλγάρων ἀρχὴ, οἱ προὔχοντες τὸν 


υἱῶν Κωνσταντῖνον εἰς τὸ ἀρχέιν αὐτῶν ἀνεδέξαντο. Ἵνα δὲ xal εὐπρόσωπος αὐτῷ ἣ ἀρχὴ γένοιτο 


ὄξειεν ἀπὸ χληρονομίας χρατεῖν, πρὸ τὸν 


ασιλέα Θεόδωρον πρεσδείαν πεπόμφασιν, ἵνα τὴν πρώτην 


)υγατέραι Εἰρηνὴν σνυζεύξῃ τῷ τοῦ Τοίχου, ἐγγόνην οὖσαν τοῦ ᾿Ασάν, ᾿Ἐχώρισαν οὖν τὴν ἣν οἶχε γῦ- 
καὶ πρὸς τὸν βασιλέα ἀπέστειλαν. Οὕτω γοῦν ἡρέμησαν τὰ τῶν Βουλγὰρων. , x 


1415 


tam urbem degens,letali vulnere accepto illico exs- 
piraverat. Qui eum jugulaverat Callimanus, illius 
uxore ducta Bulgarorum principatum sibi quodam- 
modo vindicasse visus est. Sed Rosus Urusoumeexer- 
citu Trinobum aggressus, filiam hujus Michaelis 
consortem recuperat : quidem enim Callimanun ex 
loco in locum aberrantem antea trucidarant. Cum 
vero herede legitimo Bulgarorum principatus des- 
titueretur,proceresin consilium conveniunt,eligunt- 
que Tochi filium Constantinum, ut sibi ipsis impe- 
Tet;et ut speciosas regnandi causas haberet ac hee- 
reditario jure regnum possidere videretur, legatos 
ad imperatorem Theodorum misere, ut filiam suam 
majorem cui nomen Irene erat, in matrimonium Cons- 
tantino Teechi concederet, quee illi legitime copula- 
retur, tanquam qu* esset Asani Joannis, quiantea 
Bulgaris imperarat, neptis, ideoque ad talem domi- 
natum pertineret. Sed quando Tcchi Constantinus 
alio eoque legitimo matrimonio vinciretur, uxorem 
ἃ viro separatam ad imperatorem Theodorum 
deducunt. Sic se res Bulgarorum habebant, sic 
Theodorus imperator pacem recuperat : sic etiam 
tranquillitatem uterque aucupatur. 


GEORGII ACROPOLIT.E 
consciis nonnullis 164 Trinobi civibus, extra dio- A Καλλιμάνου καιρίαν πληγεὶς εἰδύσει καί τίνων & 


B pas, ἵνα cà» αὐτοῦ θυγατέρα τὴν peo, 


















τόρων TptvóGeu, ἔξω που τοῦ τοιούτου διάγων 
εὐθὺς ἐτεθνήχει. 'O δὲ φονεύσας αὐτὸν 
τὴν ἐχείνου γαδὼν γαμετὸν ἔδοξε τὴν τῶν βουλγά 
ἀρχὴν σφετερίσασθαι, ᾿Αλλ' ὁ Ῥῶσος Οὖρος; 
στρατευμάτως ἐπελθὼν τῷ Τρινόδῳ Ti» i 
τούτου τὴν τοῦ Μιχαὴλ σύξυγον εἴληφε - τὸ; 
Καλλιμάνον προὐλαδὸν τινες πεφονευχέναι ix τὶ 
εἰς τόπον φεύγοντα, ᾿Επεὶ δὲ ἔρημος ἐναπελείφϑῃ | 
κληρονόμου γνησίον ἢ τῶν Βουλγάρων ἀρχὴ, 
τες οἱ προὔχοντες ἐὶς βουλὴν τὸν τοῦ Toiye: 
Κωνσταστῖνον εἰς τὸ ἄρχειν αὐτῶν ἀναδέξασθε 
λεύσαντο. Ἵνα δὲ xai εὐπρόσωπος (53) αὐτῷ ii 
γένοιτο, χαὶ ὡς ἄν γε δόξειεν ἀπὸ x):800»oui 
τεῖν, πρὸς τὸν βασιλέα Θεόδωρον πρεσβείαν 


xai Εἰρήνη κχατωνομάξετο, εἰς συξυγίαν τὸν 
Τοίχου Κωνσταντίνῳ ἐχπέμψειεν χαὶ utr» 
pipes αὐτῷ, ἐγγόνη οὖσα τοῦ προκατάρξανπ» 
γάρων τοῦ ᾿Ασὰν ᾿Ιωάννου xal προσήκουσα is 
ἀοχῇ. ᾿Επεὶ δὲ ἔτυχε τὸν Τοέχον Κωνσταντίνο τὰ 
γόμιμον ἔχειν, χωρισμὸν τοῦ ἀνδρος αὐτῶς τ 
σι, xai τὴν γυναῖχα πρὸς τὸν βασιλέα Θεόδυι 
ἐστεῖλαν. Οὕτω μὲν οὖν ἔσχε τὰ τῶν Βουλγάοω 


οὕτω δὲ καὶ ὁ βασιλεὺς Θεόδωρος τὴν ἐξ αὐτῶν ἔσχεν εἰρήνην, καὶ ἡρέμησαν ἐν ἀμφοτέροις τὰ ποΐ ματι 


7&. Post heec Theodorum imperatorem morbus 
gravis invasit. Morbo medicinam facere medicinon 
poterant; frustraqueremedia omnia, que 163 malo 
succurrere posse videbantur, tentata sunt. Longo 
itaque tempore noxa conflictatus, et corpus omne 
exsiccatus, prope finem in animo suo dedit pa- 
nitentie locum, et monasticum habitum induens, 
quemadmodum res illius sedulo ac curiose intuiti 
mihi narrarunt, confessionem peccatorum animo 


οδ΄. Μιτὰ δὲ ταῦτα 688 νόσῳ (54) δεινᾷ ὃ βασὺ: 
Θιόδωρος περιπέπτωχεν, ᾿Απέχαμον οὖν ἐν € 
καὶ ἱατρῶν χεῖρες, χαὶ πᾶσά τις αλλ θεραα 
ἀπείρηχεν. Ἐν οὐχ ὀλέγῳ γοῦν χρόνῳ τῷ νόσῳ" 
ἐξιτασθεὶς xai τὸ σῶμα ἅπαν χατασχελετευθεὶς, 
τῷ TÉ λόγον μετανοίας ἦν ἑαυτῳ προσλαῦιν» 
μοναδικὸν (59) ὑπεισήει σχῆμα. Ὡς δὲ οἱ rim 
αὐτὸν ἀχριδῶς τεθεαμένοι μοι διηγήσαντο, χαὶ & 
μολόγησιν ἐπεποιήχει (36) ψυχῆς ἀξίαν γγενναίκι 2 


63 ἢ. Mirá δὲ ταῦτα νόσῳ δεινῇ ὁ βασιλεὺς περιπέπτωχεν. ᾿Απέχαμον οὖν ἐν ταύτῃ χαὲ ἑατρῶν yp! 
οὐχ ὀλίγω γοῦν χρόνῳ τῇ νόσῳ χατεξετασθεὶς x«t τὸ σῶμα ὅλον χατασχελετευθεὶς τὸ μοναδικὸν ὑπεισύει cy 
x«i ἐξομολόγησιν ἐπεπόιήχει ψυχῆς γενναίας x«i μεγαλόφρονος, τὴν εὐαγγελιχὴν μιμησάμενος πόρνων, τὸ 5 


Μιτυλήνης ἀρχιερατιχῶς προϊστάμενον εἰς τὴν τῶν αὐτοῦ σφαλαάτων ἐξαγουίαν 


ἐταχαλ)εσοΐξιενος, xui ix 


σθεν τῶν αὐτοὺ ποδῶν πίπτει πρὸς τοὔδαφος, x«i δαχρύων ῥεύμασι τὴν γῆν ἔπλυνεν, ἐν 3 χατέχειτο, ὦ; 5 
πηλὸν γενέσθαι ἐχ τούτων, χαὶ τὸ « ᾿Εγχατέλιπόν σειΧοιστὲ » συχνῶς ἐπεφώνει, τοῖς τῆς ἐξαγορᾶ; κ΄ 
τοῦτο συμπεριπλέχων. 'Exsivog μὲν οὖν οὕτω βιώσας xai μήπω ὅλους τέσσαρας ἐνιαυτοὺς GUTOAQEXÉ 
χατὰ τὸν Νοέμόριον γὰρ ἄρξας ἐν Αὐγούστῳ μηνὶ τὸ τέῆλος ἔσχηχε τῆς ζωῆῇῆς. Ὁ μὲν οὖν “εχοὸς co? 


τῶν Σωσάνδρων ἀπεχοαϊσθη μονῇ, xai ἐτάψη ἐχεῖσε ὅπου xoi ὁ 


βασιλεὺς χαὶ πατὴρ αὐτοῦ. Tiu 


δὲ τρία καταλελοίπει παιδία, iv utv ἄῤῥεν τοὔνομα Ἰωάννην, θήλεα δὲ δύο τὴν Θεοδώραν xai EJjdexin. 1t 


ἑτέρας γὰρ δύο αὐτοῦ θυγατέρας ἀνδοάώσι συνέξευξεν, τὴν Εἰρήνην τῷ τοῦ Toíyou vid. τὴν δὲ M 


αν τὸ Ὁ 


ἀποστάτον Μιχαὴλ vio Νιχηφόοῳ ἥτις χαὶ ἐν τῷ χαιρῷ τῆς τοῦ πενθεροῦ ἀποστάσεως τὸ χοενὸν ἀπέδοτο 115 


Theodori Douse et Leonis Allatii ποίῷ. 


(52) ᾿Επεὶ δὲ ἑἐναπελείφθη. 

(83) Ἵνα δὲ χαι εὐπρόσωπος. Gregoras, p. 61. 
Et nota, quam Acropolita imperatoris filiam vocat 
Irenom Constantino Techo nuptam, a Gregora vo- 
cari, non sine memorie lapsu, Theodoram ; quod 
etiam infrainculcat, p. 693. Namque Theodora, quem- 
admodum et Eudocia, innuptie remanserant. Nota 
etiam Pachymerium. Zístor. lib. 1, 35, tres tantum 
illi filias tribuisse. ALL. 

(84) Nóco Gregoras, p. 6!. Morbi illius naturam 
exprimit Pachymerius, lib. 1. ALL. 

(5) Τὸ μοναδιχόν. Paulo ante obitum, ut scri- 
bit Gregoras, p. 61. Nec dissentit Phranza, lib. 1, 
cap. 3, ut alii viri principes et imperatores, et ex 
vulgo quicumque inea nalione pietatem cultumque 
divinum colere videri volunt, imminente morte fa- 


Grego, p. 60. Arr. D cere esuevere. Paulum enim ant 


am vitaat 
dant, quare vero id agant, fuse alibi diximse 
nachorum habitum induunt, Nugantu A 
Theodorus Monembasiensis et ejus stolidsssk 
exscriptor Matthzeus Cigala, qui aiunteumit* 
sandrorum monasterio monachum factus? 
admodum vixisse tandemque mortem obiisset 
βατιλεῦτι ὁ νἱὸς αὐτοῦ Θεόδορος δ΄, Kat εἶδε τὸν xir 
χαι τὰ τοῦ χόσμου, ὅτι εἶναι μὰ,αια xac ἡ Bacosit 
Θεοῦ εἶναι αἰώνιος. Ἄφησε τήν βασιλεέαν x«t ὑπξηγῦ 
τὴν μονὴν τῶν Σωσάνδρων, Xt ἔγινε καλόγηοος, χαῖι 
ρίστησξ τῶ Θεῷ διὰ τῆς τῆς ταπεινώσεως. Kot | 
ἀπέθανεν. ALL. 

(36) Ἐξομολόγησιν ἐπεποιήχει, Gergorag brevi 
P. 01. ALL. 


ANNALES. 118 


igpovos. Τὴν γὰρ εὐαγγελιχὴν μιμησάμενος À generoso ao magnifico dignam absolvit ; quippe 
, (57), τὸν τῆς Μιτυλήνης ἀρχιερατικῶς προ- evangelicam emulatus meretricem, Mitylenensem 
toy εἰς τὴν τῶν αὐτοῦ σφαλμάτων ἐξαγορείαν — archiepiscopum pro delictorum confessione accer- 
χλεσώμενος ἔμπροσθεν τῶν αὐτοῦ ποδῶν πίπτει — SEDS, ante illius pedes in solum obvolutus laery- 
τούδαφος, χαὶ δαχρύων ἀπλέτοις ῥεύμασι τὴν marumindesinenter fluentium rivis terram, in quà 
ᾧ κατέκειτο ἔπλυνεν, dors xab πηλὸν γεγε- jacebat, conspersit, adeo ut ex illis lutum conein- 
tix τούτων, χαθὼς oi xüár(dóvreg ταῦτα σαφῶς natum sit, Sjo qui illa oonspexere plane nobis af- 
) Ahutv παρεστήσαντο, xal τὸ « ᾿Εγκατέλιπόν firmarunt; etstepeillud, « Deserui te, Christe,» inter 
)187$, » συχνῶς ἐπεφώνει, τοῖς τῆς ἐξαγορείας confessionis verba immiscens inclamabat.Itaille eta- 
τοῦτο συμπαραπλέχιων, 'Exilvog μὲν οὖν ὀὕτω — teperacta, nondumquatuorintegros annos imperio 
« (98) x«i μήπω ὅλονς τέτταρας ἐνιαυτοὺς potitus mortem obit: principium enim regnandi No- 
γατορήσας * χατὰ Νοέμθριον γὰρ ἄρξας, dv vembrem,Augustum finem vitee fecit. Cadaver illius 
στῳ μηνὶ τὸ τῶος ἔσχηκε τῆς ζωῆς. Ὁ μὲν in Sosandrorum 1 ΘΖ monasterium delatum, ubi 
ερὸς αὐτοῦ ἐν Tj τῶν Σωσάνδρων ἀπεκομίσθη imperator et pater illius antea humatum est. Fato 
(59), x«i ἐτάφη ἐχεῖσε ὅπου xat ὁ βασιλεὺς functus imperator Theodorus tres reliquerat filios, 
erhp αὐτοῦ, Τετελευτηχὼς δὲ ὁ βασιλεὺς Θεὸ- p masculum unum nomine Joannem, feminas duas 
τρία κατελελοίπει παιδία, ἔν μὲν ἄῤῥεν τοῦνος  Theodoram et Eudociam. Namque alias duas, an- 
eXvyn», δύο δὲ θήλεα, τὴν τε Θεοδώραν xci — tequamipse mortem obiret, viris nuptum dederat, 
xv. Τὰς γὰρ ἑτέρας δύο αὐτοῦ θυγατέρας &v- primam, cui et Irene nomen erat, Constantino 
πρὸ τόύτου συνέξευξε, τὴν μὲν πρώτην τὴν Tcchi filio, ut diximus, alteram Mariam nuncupa- 
ἰοήνην χαλουμένην τῷ τοῦ Τοίχου νἱῷ, καθάπερ — tam defectoris Michaelis fllio Nicephoro ; qne» tem- 
,, Κωνταυτίνῳ, τὴν δὲ ἑτέραν τὴν xoi Μαρίαν — pore defectionis soceri de medio excessit, utquidam 
πιένην τῷ τοῦ ἀποστάτον Μιχαήλ νἱῷ Μικη- — asserebant, a marito Nicephoro multis verberibus 
ἥτις χαὶ ἐν τῷ χαιοῶ τῆς τοῦ πενθεροῦ &mo- — coercita, ul vero alii naturali morbo exstineta. 

ας τὸ χεινὸν ἀπέδοτο χρέος, ὡς μὲν τινες ἐφασχον, ὑπὸ τοῦ συξήγου Νιχηφόρον τυφθεῖσα πολλὰς, 
ἔνιοι ἔλεγον, φυσικῷ περοπεσοῦσα νοσήματι. 
'O μὲν οὖν δ' υἱὸς τοῦ βατιλέως Θιοδώρον ὁ 15. Theodori imperatoris filius Joannes in obitu 
Ὡς πάνυ ἀγῆλιξ ἐτύγχανεν ὧν ἐν τῷ χαιρῷ imperatoris patris puer impubes erat et abhuoc 
λευτῆς τοῦ βασιλέως x«i πατρός " οὕπω γάρ  tenellus, octo annos neque eos integros natus: 
ν ἐνιαυτῶν ὑπῆρχεν ὀχτώ (60). 'O δὲ πατὴρ — Ideoque pater illius ac imperator testamentum 


D : "Hv δὲ ὁ vióg αὐτοῦ οὔπω τελείων ἐτῶν ὀχτώ. 'O δὲ πατὴρ αὐτοῦ διαθήκην πεποίηχε 
Ui» ὡς ἐπὶ τῷ παιδὶ, τῇ δ' ἀληθείᾳ ἐπὶ τῷ πρωτοδεστιαρίῷ αὐτοῦ τῷ Μουξάλωνι Γεωργίῳ " τοῦ- 
Ὄ διετίθετο τὸ χράτος ἔχειν, μέχρις ἂν ὁ τοῦ βασιλέως υἱὸς tiq ηδὴην τελείαν ἀφίχοιτο. Καὶ προὺ- 
ἐπὶ τούτοις ποοστάξει τοῦ βασιλέως ὄρχοι παρὰ τῶν ἐντυχόντων τῷ τότε, '"4)) οὕπω τριταῖος ὧν ἔν 
ὁ τοῦ βασιλέως νεχρὸς, χαὶ ὡς ἀπὸ χοινοῦ συνθήματος συνδραμόντες πάντες οἱ ἐχεῖσε στράτευμα δὲ 
νὸν) x«i oi ποὸς βασι έως χεχαχωμένοι ἄνδρες εὐγενεῖς, ὁ Στρατηγόπουλος ᾿Αλέξιος, ον τὸν υἱὸν τε- 
xt», ὁ Τορνίχης Κωνσταντῖνος, ὅν εἶχε δέσμιον, ὁ Φιλῆς Θιόδωρος, ὃν τετύφλωχεν, ὁ Ζαγαρομίτης 
ἰος, ὃν ἐχράτει, οἱ τέσσαρες υἱοὶ τοῦ πρωτοδεστιαρίου τοῦ Ῥαοὺλ xat αὐτοὶ χαθειργμένοι, Nuxngo- 
Αλνάτης, οὔ τὴν γλῶσσαν ἐξέτεμεν, αὐτοθοεὶ πρὸς τὴν Σωσάνδρων μονὴν χατὰ τοῦ ἐπιτρόπου πρὼ- 
τιαοίου χαὶ τῶν αὐταδέλφων αὐτοῦ ἐντὸς τοῦ ἱεροῦ βήματος ξίφους ἔργον τούτους ἐποίησαν, χαὶ τὸν 
ia ἔσχωπτου ὅτι ἀνδραρίῳ οὐτιδανῷ τὴν '"Paguaiev ἀρχὴν ἐνεπιστευσεν. 
Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


| Τὴν εὐαγγελικὴν αἱμησάμενος πόρνην. Lucas C cium vel Vatacium dicere debuit) Grecorum, ὁ 
relista, e. vi, v. 97 ; Καὶ ido), γυνὴ ἐν — appellabant,imperatorem mori,duobus filiis super- 
it ἅτις ἀμαοτωλός, etc., peccatricem ap- —stilibus, quibus pueris Michaelem Palselogum sibi . 
15 prostitute pudicitiee mulierem. Cujusresi- affinitate conjunctum testamento dederat tutorem. 
itiainexemplum passim adducitur Hecyv»? — Et infra : Michael Palzologus tutor crudelissimus 
có; est Maria Magdalene, soror Lazari. pueros fidei sus subaffini nomine ab eo, quieum ez- 
Cesaris Baronii Annal. ecclesiast., ad an- — tulerat, commendato cum; interfecisset, imperium 
Christi 32, n. 16 et seqq. Dousa. assumpsit. In. his postremis verbis alius Flavii 
Extivo; μὲν οὖν οὕτω  Buwz«;. Mores error prehenditur: Michael enim fillüm unicum 
lori tanquam illi infensus tacet Acropolita. Theodori Joannem exet&ecatum occlusumque in 
mus, si placet, ex Pachymere, p. 36. Aut. Nicetiatorum castro custodiisque cireummunitum 
Τῇ τῶν Σωτσάνδοων og. Monasterium — magna diligentia asservavit. Pachymerius, lib. mi, 
3sandrorum Magnesir Deipare virginis no- — p, 191. Vide de hoc eodem Joanne occecato Gre- 
ipse imp. Joannes exstrul fecit, teste Gre- — goram, lib. 1v, P'hranz., lib. 1, c. 5, et alios. Imo 
lib τς eap. 11 ;eumdemque sepultum inibi Joannes hic Theodori filius, qui interfectus 8 
*àp. ult. ejusdem libri. Dousa. Nichaele asseritur, post Michaelem ipsum super- 
Acropolita octo annos nondum absolutos, fuit ; eumque post Michaelis obitum Andronicus 
ras sex annos natum refert, p. 62. Phranza Εἰ. imperans sua preesentia honoravit, beneficiis ao 
ram sequitur. Pachymerius, lib. 1, p. 35, muneribus eumulavit, pro paterno scelere exora- 
nem facit. Hinc erroris arguitur Flavius D vit. et veniam impetravit. Pachymeres, de Andron. 
us,qui duos Theodoro filios dat, eorumque — Michaelis F., p. 103. Blondum sequitur Sabellicus 
ΠῚ Michaelem l"'aleeologum ab eodem consti- — Ennead. IX, lib. iv : Aeliquerat Theodorus Michae- 
| refert, lib viit, Deead. IL Hist. Etforte tunc — lem cognomentoPalzologum filiis tutorem, fecitque 
't Theodorum Vatiari(Batatzium vel Batao- — e3 res fidem Balduino et Venetis futures pacis, si 


GEORGII ACBOPOLIT/E m 


fecerat, ut quidem videbatur, pro 165 filio, re Α τούτον χαὶ βασιλεὺς διαθήχην πεποέσχε, τάχα κα 


autem, vera pro Georgio Muzalone protovestiario, 
Hune enim testamento Romanarum rerum om- 
nium moderatorem ac dominum instituerat, ita 
ut penes eum Romani imperii totius esset summa, 
quoadusque imperatoris filius ad perfectam etatem 
pervenisset. Mandata imperatoris eorum qui tunc 
aderunt jurejurando confirmata sunt. Sed nondum 
tertius dies, postquam imperatoris cadaver tumulo 
conditum est, decurrerat, et tanquam ex composito 
quicumque illic comperiebantur Romani, cum ibi- 
dem non exiguo militum manus commeasset, con- 
currentes, necnon qui ab imperatore noxa atque 
incommodis attriti fuerunt nobiles et prime con- 
ditionis homines, inter eos et  Strategopulus 


Alexius, cujus filium Constantinum oculis spolia- B xe» ὁ Στρατηγόπουλος ᾿Αλέξιος, οὔ τὸν υἱὸν 


verat, ipsum carceri constrinxerat ; Constantinus 
Tornices magnus ab imperatore Joanne primice- 
rius constitutus, sed abejus filio privatus ; Theodo- 
rus Philes obescatus et ipse ; et Zagarommata 
Georgius, quem imperator Joannes protovestiari- 
tem orearat, filius veroillius paraccemomenon ele- 
gerat, sed quem non diu postdignitateilla exuerat ; 
Nicephorus Alyattes, paulo ante preefectus canicleii 
factus, postmodum nullam ob causam ab impera- 
tore lingua imminutus, officio etiam absolutus ; et 
plerique alii veri opportuni ac celebres cum mili- 
tibus confusi festinanter ad Sosandrorum mona- 
sterium, ubi protovestiarius sede locata justa de- 


mortui imperatoris faciabat, properant, 1868 et € 


adversum protovestiarium ace tutorem illiusque 
fratres non sine clamore irrumpunt. Quare proto- 
Theodori Douse et 


tutoris nomine contentus essset. Palzologus. Sed 
homo vehementi spiritu multaque prudentia non 


solum Balduini opes fregit, sed. evertit etiam fun- 
didus. ALL. 
(04) Μουζξάλωνε Γεωργίῳ. Erat is non elaro 


genere ortus, sed ob cognitionem rerum et ad 
omnia aptitudinem atque morum urbanitatem a 
puero in aulam imperatoriam ascitus, ut cum mul- 
tis equalibus Theodoro imperatori collusor esset ; 

ui ità se ad mores illius àccommodavit, ut unus 
illi esset omnia faciens dicensque quidquid impe- 
ratori gratum erat. Amor eorum crescente etate 
concrevit adeo, ut aqud eum jam imperatorem 
principem et autoritatis et gratie locum obtine- 
ret, solertissimus conjector, quod illi placeret, 


dexter negotiorum administrator et fidus arcano- ἢ 


rum particeps ; quas ob res celeriter protovestiarii 
dignitate ornatus uxorem ex imperatoria familia 
duxit. Ex Gregora. Videetiam Pachymerium Histo- 
riarum libro primo. Quibus notabis monstrum et 
ἀνιστορησίαν Sabellici, Ennead, ΙΧ lib. v ; Sunt 
qui Gregorium Imisolum tutorem a Theodoro reli- 
cium scribant, quem sacris operantem Palzologus 
interfecerat, recepta ad se puerorum tutela, quos 
pari:njuria ac nescio an. majore etiam sustulit. 
Georgius in Gregorium evasit, Muzalon in /miso- 
lum, obtruncatus ab exercitu et populo in ?nterfe- 
ctum a Palaologo, puer unicus in pueros, obceeca- 
tus insublatum. Quid dereliquisexspectandum est ? 


(62) Τοῦτον γάρ ἡ διαθήχη ἑποίει. Gregoras, 
p. 62, Georgio addit secundum curatorem Arse- 
pium patriarcham, quem taouit Aeropolita, Neque 


ὡς ἐπὶ τῷ παιδὶ, τὸ δ᾽ ἀληθείᾳ ἐπὶ τῷ πρωτοβιστε 
ρίῳ τῷ Μουζξάλωνι Γεωργίω (61) - τοῦτον γὰρ 
διαθήχη ἐποίει (62) τῶν Ῥωμαϊχῶν ἄπάντων πρε 
μάτων χύριον, ὦστε τὸ χράτος ἔχειν ἁπάσος τῆς 3 
Ῥωμαίων ἀρχῆς, μέχρις ἂν ὁ τοῦ βασιλέως vir 
τελείαν τὴν ἡλιχέαν ἀφίχοιτο. Καὶ προὔδησαν à 
τούτοις προστάξει τοῦ βασιλέως xat ὄρχοι (63) rm 
τῶν ἐντυχόντων τῷ τότε. "AY οὕπη τριταῖος (& 
ἦν ἐν τάφῳ χείμενος ὁ τοῦ βασιλέως νεχρὸς, xsi 
ἀπὸ χοινοῦ συνθήματος συνδραμόντες πάντες (85: 
ἐφευρεθέντες ἐχεῖσε Ῥωμαῖοι --- στράτευμα dti 
ἱκανὸν συνηγμένον ἐχεῖσε, οὐ μὴν ἀλλὰ xci οἱ 
τοῦ βασιλέως χεχακωμένοι (66) xvd ρες εὐγενεῖς 
τῆς πρώτης τυγχάνοντες τάξεως, ὧν εἷς pe os 








σταντῖνον τετύφλωχεν, αὐτὸν δὲ xaÜstpbsv, ὁ Te 
xx$ τε Κωνσταντῖνος, ὃν μέγαν πρεμμιχώριον ἡ b 
σιλεὺς ᾿Ιωάννης εἶχε x«l πρὸς τοῦ ὄασιλέως ἃ 
καθωσίωτο, ὁ Φιλῆς Θεόδωρος τοὺς ὀφθαλμιε: 
αὐτὸς ἐξορωρυγμένος, καὶ ὁ Ζαγαοομμάτχ: ἵν, 
γιος, ὃν πρωτοδέστιαρίτην μὲν ὁ βασιλεὺς dix 
Ἰωάννης, ὁ δὲ vióq αὐτοῦ παραχοιμώμενον πὸ 
τιμώσας μετὰ βραχὺ χαθωσίωσε, Νιχτρόρος τι 
᾿Αγνάττης, ὃν πρὸ βραχέος ἐπὶ τοῦ χανιχλείον τετι 
μηχὼς ὕστερον τὴν γλῶτταν ἐπ᾽ οὐδεμιᾶ αὐτὰ 
[P. 86] βασιλεὺς ἐχτεμὼν χαθωσίωσεν, ἄλλοι -& πὸ 
λοὶὲ τῶν χρησίμων χαὶ ὀνομαστῶν ἀνδρῶν, o^ 
στρατιώταις ξυνιόντες χαὶ μα συνδραμοντες : 
ἐπὶ τῇ τῶν Σωσαάνδοων συνανιόντες μονῇ χατὺ Τ 
πρωτοδιστιαρίον xai ἐκιτρόπου καὶ τῶν αὐταδῶφ 
αὐτοῦ αὐτοδοεὶ (07) ἐφώρμησαν - ἐχεῖσε γὰρ αὶ 


Leonis Allatii nota. 


diversus est Phranza ALL. 

63) Καὶ ópxot. Gregoras, p. 63. ALL. 

64) Οὑπω τριταῖος. Gregoras, Pachymerius ! 
Phranza tradunt fuisse perpetratum die nono. 


forte omnes vera nuntiabt, Neque enim τ 


atque moritur imperator, sepulture  tradir 
Quare sex primis diebus funus 1llius curatus δ' 
elatum, propositum populo, terre» tandem πὸ 
tum nono vero die ab illius obitu, tertio iis 
pultura Muzalones obtruncarunt. A12. 

(65) Συνδραμόντες πάντες. Solemnita 9* 
quiarumet frequens omnium ooncursus Ὠ0δ ὍΣ 
rebatur tam indignum spectaculum. Conventi 
enim in templum patriarcha cum clero univt* 
matrone, omnes nobiles. ut de more lugeres/ 
memoriam imperatoris celebrarent. Aderant& 
nes principes, plebeii quoque non deerant, o 
fluxeratomnis exercitus, non eadem omnes sesit 
tia, alii luctum preeferentes, alii necem spirsss 
et quod sane atrocius est, dum hy mni conca 
tur, vel ut Acropolita dicit, dum sacrosancte δε 
888 sacrificium offerretur et cultus divinus per* 
retur. Gregoras, p. 603. Similia sunt que na 
Phranza. ALL. 

(66) Ot πρὸς τοῦ βασιλέως χεχαχωμένοι. Pachyt 
p. 23, 24,61, 65. ALL. 

(67) Kai τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ αὐτοδοεὶ. Gregori 
p. 66. Scriba hic ob similitudinem obtruncat 
ut id quoque obiter advertam, Theophylac 
nuncupabatur. eratque affinis Georgii Pacdyme 
historici. Audiamus ab ipso libro prime, p. : 

LL, 


ue 


ηνὴν ἃ πρωτοβεατιέριος, χαὶ τὸν ὁσίαν τοῦ ἃ vestiarius cognita multitudinis irruptione templo, 


τὸς βασιλέως ἐπλήρον. Γνοὺς οὖν ὁ πρωτο- 
4o, τὴν ἔφοδον τοῦ λαοῦ ὥρμησε τοῦ ναοῦ 
. ἔνδον γὰρ ἦν τῆς θείας μνσταγωγίας τέλον- 
ἐπαχροώμενος, ᾿Αλλά τινες τῶν τῆς βουλῆς 
συμπαρόντες αὐτῷ, δείσαντες μὸ ἐξιὼν χαὶ 
εἰς ἐντρέψῃ xai πρὸς ἑαντὸν ἐφελχύσηται τὸν 
ἀντεῦθεν xai αὐτοὶ φωραθεῖεν, πρὸς ὀρχωμο- 
ἐρας (08) ἐχώρουν. "Hd γὰρ τοῦ βαφιλέως 
t; ἐσχάτας ὄντος ἀναπνοὰς Θεοδώρον, xai τῶς 
Ὡς εἰς ἐπήχοον πάντων ἀναγνωσθείσωης αὐτοῦ, 
τιν ἅπαντες τὰ διατεταγμένα τῷ βασιλεῖ φυ- 
ἀπαραποίητα, Εἶτα καὶ μετὰ τὸ ἀποδιῶναι 
μνύουσιν ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς, Τρέτον οὖν ἠδ διὰ 
εἰρημένα ὄρχοις χαὶ συνθήχαις ἐμπεδωθέντες 
t τὸν πρωτοδεστιάριον συνίστασθαι τοῦ ναοῦ 
τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ᾿Αγδρονίχῳ, τὴν τοῦ με- 
ἱομεστίχου ἀξίαν τετιμημένω, χαὶ τῷ πρώτῳ 
ἀδελφῷ, ὃς x«i πρωτοχυνηγὸς τετίμητο. Ὡς 
ῆθος εἶδον γυμνοῖς τοῖς ξίφεσι x«r' αὐτῶγ 
τας, ἐντὸς εἰσύεσαν τοῦ ἱεροῦ βήματος 169), 
à» παναγῇ περιπτνυξάμενοι τράπεξαν ἐχεῖσε 
ἔργον γεγένηνται, μηδὲ μετὰ τὸν φονόν οἶκτον 
ὧν τῶν φονευτῶν * τοιοῦτον γὰρ τον θυμὸν (10) 
ἅπας ἐνεδείξατο x«t' αὐτῶν, ὥστε xci μελη- 
τεμόντες αὐτὸν, μᾶλλον δὲ χατὰ ἄρθρα, ἣ χαὶ 
τῶν σαρχῶν διελόντες τεμάχια ἔχαστος τὸ 
τμῆμα χρατῶν τῆς ἐπιθυμίας ἐνεφορήθησαν. 
ὕτα μὲν τοιοῦτον ἔσχε τὸν τρόπον. 
Oi δὲ τοῦ Ῥωμαϊχοῦ πλήθους 9 oi τε τῶν ἐν 
αὶ οἱ τῶν στρατιωτιχῶν ταγμάτων σὺν τοῖς 
) ἱεροῦ xara)óyou (συμπαρῆν γὰρ αὐτοῖς xai 
οιαρχὴης (71) χαὶ τῶν ἐπιφανεστέρων ἀρχιε- 
"wEQ) σχέψιν ἐπεποίηντο περὶ τῶν χοινῶν 


in quodivine mystagogise sacrum audiebat, egredi 
conatur. Sed quidam consilii ae facinoris fautores, 
qui cum eo erant, timentes ne suo exitu equo in- 
sidens multitudinis animos illectos sibi consocia- 
ret, indeque ipsorum perfidia propalaretur, ad 
novum jusjurandum adiguntur. Nam cum Theodo- 
rus imperator extremum spiritum ageret et illius 
testamentum omnibus audientibus percurreretur, 
universi sese jurejurando ad omnia imperatoris 
mandata sine ulla immutatione conservanda con- 
strinxerant. Preterea postquam animam efflavit, 
pro iisdem sacramentum iterarunt. Tertium propter 
jam dicta novo jurejurando et pactionibus astricti 
protovestiario suadent, ut una cum fratre suo An- 


B dronico, magni domestici munere insignito, et ma- 


jore alio fratre, qui protocynegus erat, mordicus 
templo adheresceret. Sed multitudinem strictis 
ensibus adversum se irruentem intviti sese in sa- 
crarium conferunt, et immaculatam amplexati 
mensam obtruncantur, cum neque post necem par- 
ricidarum animos ad misericordiam allexissent. 
Tantoque populus furore insaniit, ut eo membra- 
tim diviso sive potius in articulos aut minutissi- 
mas carnis particulas discerpto, quicunque pro- 
prium frustum manu tenens pro libidine exsatu- 
rali sint. Et hiec quidem sic evenere. 


167 76. Verum ex Romano populo tum in di- 
gnitate constituti tum militarium cohortium du- 
ctorea, et cum eis sacri senatus principes, quibus- 
cum una et patriarcha et celebriorum archiepisco. 
porum plerique, de rebus publicis consultarunt, 


: Καὶ οὕτω συνελθόντες ἅμα τῷ ἱερῷ χαταλόγῳ xal τῷ πατριάρχῃ σχέψιν ἔθεντο τὸ τίς ἂν εἴη ἄξιος 


|» χοινῶν πραγμάτων διοίχοσιν. Ἡρωτοῦντο γοὺν οἱ 


Ῥωμαῖοι, εἶτα Λατῖνοι, εἶτα Σχύθαι, xai πάντες 


ἀνηνον Μιχαὴλ τὸν Παλαιολόγον ἐπέλεγον καἱ τοῦ παιδὸς ἐπίτροπον εἶναι xal τῶν χοινῶν διοιχητήν. 
uv X oy 2l b 
Ὁ 


; ἐν ὀλίγῳ ταινέᾳ δεσποτιχῇ αὐτὸν ἀνα 


Oct, χαὶ μετὰ μιχρὸν εἰς 


ασίλειον ἀνήχθη περιωπήν. 


Theodor Dousm et Leonis Allatii nota. 


Πρὸς ὀρχωμοσίας ἑτέρας. Certe si usquam 
hoc certe evi Grecis hisce jusjurandum]u- 
it. et jurareseepius pejerarefuerit ; jurarunt 
em proceres coneertis verbis ex sententia 
atoris, antequam ille moreretur, se omnia 
iussim servaturos quee ille in. testamento 
ripserat ; deinde statim post ejus obitum 
int. Nam cum se cognosceretob rerum novi- 
proceribus invisum Muzalon, qui dignitatis 
astgium egre ferebant, cum multiessentad 
imulettutela pueri et imperii administratio 
pertineret convocatis omnibus in curiam 
isse eís collocutus, haud obstare subintulit se 
nperii administratione tum tutela pueri ces- 
1. Proceres simul velutex composito id re- 
1nt, jusque jurandum priore sanctius datur 
. Dobilibus tum a plebe militari ; sibique et 
& sua quilibetexitium imprecantur, ni quod 
ientsaneteservassent, ac Muzalonis tutelam 
aloris verofilio imperium insidiarum expers 
iolatum ad omnem posteritatem tuerentur. 
leinceps exeroltus ih ecclesiam ruerel et 
» peroitus Musalo elabi eonaretur, iidem 
3 Simul, ne 1llé egrediens templo saluti sues 
leret, denuo jusjurendum ad|eosrunt, velle 


se omuia tuta que imperator presceperet, et cordi 
sibi esse eque ac propriam Muzalonis vitam, Hinc 
non semel] sed sepius se religione obstrinxerant : 
et tanen cum res ipsa cogeret. sive vindictee studio 
sive odio sive neglectu, utinam non impulsu et 
adhortationibus jura divina atque humana violan- 
tes, necibus Muzalonum manus dedere. Vide que 
de his sacramentis et exsecrationibus preeter Acro- 
politam referunt Gregoras, Phra&nza et Pachyme- 
rius. ALL. 

(69) Τοῦ ἱεροῦ βήματος. Quid fuerit βῆμα, vide 
Glossarium Meursil in πρόθεσις. Dousa. — Grego- 
ras, lib. ni, p. 68. Paria sunt que nobis dat Phran- 
za : sed hujusce rei tragoediam multo melius ac 
fusius prosequitur Pachymerius, lib. 1, p. 85. 


(70) Τοιοῦτον γὰρ τὸν θυμόν. Causas tanti odii 
recenset Pachymerius. lib. 1, p. 54. Acr. 
. (1; Trucidutis jam Muzalonibus et inepto ad 
imperandum Joanne immatura adhue etate, quee- 
ritur ab omnibus qui imperium regat, nutantem 

rincipatum sustentet, neo oneri cedat ; nec aptior 
indicatur Michaele Paleologo. Vide Gregoram et 
Phranzam. Pachymerius quoque hisce fusius rem 


prosequitur, ALL. 


1183 


GEORGII ACROPOLITE üu 


quisnam earum administrationem in se suscipere A πραγμάτων, τίς ἂν εἴη ἄξιος τὸν τούτων (umi 


dignus atque idoneus haberetur et aliis melius im- 
perio consulere posset. Haud enim conveniens es- 
se existimarunt, Romanum imperium, majestate 
&c dignitate tantum, a puerulo, qui vel fructibus 
allici poterat vel talis adhuc luderet, gubernari * 
sed necessarium esse judicarunt eum clavum tanti 
imperii tenere et gubernacula rel publice tractare, 
qui tutam a naufragio navim adversariorum ven- 
torum vi impetitam, variorum fluctuum strepitu 
turbatam ao fere obrutam, et ut verbo expediam: 
ingenti tempestate periclitantem, ideoque guberna 
tore generoso atque accommodo ad eam ab immi- 
nentibus opprimentibusque miseriis conservandam 
indigentem, conservare posset. Statim enim Persa- 
rum confinia ab irruptione adversus Persas concur- 
rentium Tachariorum, cum non adhuc stabili 
amicitia flrmarentur neque ad certam pactionem 
86 concordiam convenissent, notabilius turbaban- 
tur ; et in Occidente ad Naxium flumen, quem 
plebs Bardarium vocat, defector Michael omnia 
occupaverat, et in ea regione oppidula et castra 
sibi addixerat, adeo ut ea 1688 sine ullo metu te- 
neret et discrimine potiretur. Preterea et alia 
suspicio plurimos, sed prudentes potissimum, an- 
gebat, defectoris Michaelis inquam generi, Namque 
Manfredo Sicilie regi, ut prrenarravimus, filiam 
Helenam matrimonio conjunxerat, et aliam affi- 
nitatem ex filia sua Anna cum Achaie principe 
contraxerat, quin etiam Cpoli Latina gens Roma- 
nis adeo inimica, quam Balduinus sustinebat, inse- 
derat. Hac ratione Romanorum imperium graviter 
egrum vehementerque undiquelaborans qui probe 
regeret, proceres investigare, omnium nihilominus 
oculi in Michaelem Comnenum, cujus sempe me- 
minimus, ferri. Verum cum de hoc populus etiam 
expostulandus esset, ut cujusnam ille sententie 
essel ipsi experirentur, et in quem magis animis 
propenderet cognoscerent, interrogationes secun- 
dum genera et ordines institute, sunt. Et primum 
quidem Romani sciscitantur. Illi universi confer- 
tim, unoque ore, non alium preter Michaelem 


B εἰρήνην ἀποχατέστησαν, οὐδὲ εἰς ξυμβιδάσι; 


λαδεῖν x«l χρειττόνως τῶν ἄλλων διευθετέσατῃ 
Οὐ γὰρ προσῆχον (12) ἔχριναν τὴν τῶν "Pupsi 
ἀρχὴν τοσαύτην οὖσαν ὑπὸ βρεφυλλέου ὀπωριζορὰ 
ὃ x«l ἀστραγαλίξοντος διευθύνεσθαε, ᾽αλ) Bu 
χρεὼν εἶναι τὸν δυνάμενον τὴν τῶν Ῥωμαίων οὐ 
ὀλχάϑα (73) ἐπὶ τῶν οἰάχων χαθζσθαι βασὺμι 
πολλῶν μὲν ἐναντίων πνευμάτων [P. 87] xerem 
τῶν αὐτῷ, ἀλλεπαλληλων δὲ χυμάτων xar 
τῶν χαὶ ταραττόντων, χαὶ «πλῶς εἰπεῖν ἐπὶ 
τυγχάνονσαν χλύδωνος, xai χυδερνότου diim 
γενναίον πρὸς τὸ ὑπεράνω γενέσθαι τῶν ixüÜ 
ταύτῃ δεινῶν, Αὐτίχα γὰρ μὲν ὁμοροῦντε 
Πέρσαις Toig ἐφόδοις ἐθορυδοῦντο ὑπὸ τῶν ὲ 
μένων xarà Περσῶν Ταχαρίων * οὕπω γὰρ εἰς - 










συμφωνίας βεδαίας ξυνήεσαν. Καὶ τὰ ἐν δυσαῖ 
χϑι καὶ αὐτοῦ τοῦ ποταμοῦ Ναξιοῦ, ὃν χαὶ b 
ptov ὁ πολύς χαλεῖ λαὸς, ὁ ἀποστάτης Mus: 
ἑαυτὸν ἐποιήσατο, xal τὰ dv αὐτῇ T oAÀóyw:a 
φρούρια παρεστήσατο, xxi ἀφόθως τούτων ue 
ἀχινδύνως ἐδέσποξεν. Οὐ μὴν ἀλλὰ xai ἐτὶμ 
προσδοχία τούς πολλοὺς, μᾶλ)ον δὲ τούς £y igit 
ἔθραττε, τὰς ἐπιγαμόρίας φημὲ τοῦ ἀκοστατον } 
χαὴλ * τόν τε γὰρ ῥῆγα Σικελίας Μαφρὲ, ταθὼς πρ 
εἰρήχαμεν, τῇ ἑαυτοῦ θυγατρὲ Ἐλένῃ συνῇ 
x«t κῆδος δὲ ἄλλο ἐπὶ τῇ ϑυγατρέ αὐτοῦ "Ava | 
τοῦ τῆς ᾿Αχαΐας πρίγχιπος ἐπεποίητο, "Hw di 
ἐν τῇ Καωνσταντινουπόλει τὸ τῶν Λατένων 7 
ἐχθρὸν χαι αὐτὸ τυγχάνον Ῥωμαίοις, £v» οἷς 
βασιλεύων ὁ Βαλδουῖνος ἐτνγχανεν. Οὕτω μὲν 
τῶν πραγμάτων δυσχερῶς εἶχεν ὃ τῶν '"Pou 
ἀρχὴ, ἐξήτουν δὲ ἄρα οἱ προὔχοντες τὸν xoà; 
τῶν προστησόμενον, Ξυμπάντων δὲ οἱ ὀφθαλωοί i 
πρὸς τὸν Κομνηνὸν Μιχαὴλ ἀφεώρων, οὔ oli 
λόγος ἀπιμνημόνεύσεν. Ἐπειδὴ δὲ ἔδει xac ipo 
σεις γενέσθαι πρὸς τὸν λαὸν, ἵνα σχοῖεν σφῶν c 
ἀπόπειραν τῆς βουλήσεως x«t γνοῖεν ἑἐχάστου n 
ὃν ἔχει οὗτος ῥοπὴν, αἱ πεύσεις χατὰ γένη xm 
τάξεις ἐγένοντο. Και πρῶτον μὲν ρωτῶντο «ἢ 
μαῖοι, και ἀπαξάπαντες ὁμοθυμαδὸν ὡς καὶ ad 
στόματος τὸν Κομνηνὸν Μιχαὴλ ἐθέλειν εἶνε δτ 


Theodori Douss et Leonis Allatii nota. 


(72) Οὐ γὰρ προσῆχον. De his omnibus vide D Gazieum : Ὅμως ἀπῆλθεν ὁ Δημοσθένος, xat τι 


Gregoram lib. 11:, et qui Gregoram exscribit, 
Phranzam, lib. 1, c. 3. Air. 

(72) Ὁλχάδα. Navis optime confertur cum re- 
publica seu imperio,gubernator cum principe, cu- 
ree, turbe, negotia, seditiones, tempora dubia cum 
marinis fluctibus, cives cum vectoribus. Theophy- 
lactus Simocatta Mauric. hist., lib. 1, c. 1 : XeXi- 
vou λόγῳ τὴν ἐξουσίαν, φιλοσοφίᾳ τὸ χράτος oid- 
χιξε. Cicero epist. ad Q. Corificium : Quamobrem, 
m. Quinte,conscende nobiscum et quidem ad pup- 
pim. Una navis est jam bonorum omnium. quam 
quidem nos damus operam ut tutam teneamus : 
utinam prospero cursu. Sed quocunque venti erunt, 
ars nostra certa non deerit. Et in Sexliana : Navis 
reipublice fruitans in allo rempestatibus seditionum 
et discordiarum. Et in Pisonem : Qui maximis tur- 
binibus ac fluctibus reipublicee navim gubernassem. 
Choricius Sophasta oratione peracta in Procopium 


τι βιαίῳ θηνάτῳ, xac τὴν ᾿Αθηναζων τύχεν 7 
μένον χαταλιπὼν δίχην νεὼς περικλυξοι 
ἀνέμων τε βίᾳ x* συγχύσει χυμώτων, Ὃ di: 
ἐνεγχοῦσαν ἀφῆχεν εἰς ἀσφαλῆ τε χαὲ μέγαν ἐς 
ξομένην λιμένα τὸν ἱερέα. Sed omnium optist ὃ 
que elegantissime turbas ac seditiones reipuii 
expressit Alceus : Τὸ μὲν γὰρ ἔνθεν χῦμα rs 
δεται, τὸ δ᾽ ἔνθεν. "Apps; δ᾽ ἂν τὸ μέσσον ναὶ 
ρήμεθα σὺν μελαίνα χειμῶνε μοχθεῦντες μὲ 
χὰάλων. Ilio μὲν γὰρ ἄντλος ἱστοπέδαν ἔχει, si 
δὲ πᾶν ζάδηλον ἤδη, χαι λαχίδες μεγάλαι χατ᾽ « 
Χαλᾶσι δ᾽ ἄγχυραι. (Alcmi fragmentum dedi 
Hermanno Elem. doctr. metr..p. 688.) ALL. 
(76) Ξυμπάντων δὲ oi ὀφθαλμοί, Gregoras, 
70. Artes etiam ipsius ad occupandum imperi 
(neque enim soti aliorum lubentiee rem eon 
eisset) fusius exprimit Pachymerius, lib. z. Au 


ANNALES, 


1186 


᾿ὡμαϊχῶν πραγμάτων χηδεμόνα χαὶ φροντι- Α Comnenum Romanarum rerum tutorem ac curato- 


«i ὡς οἰχεῖον δεσπότην ἔχειν αὐτόν. Καὶ τὸ 
κὸν δὲ φῦλον ἐρωτηθὲν οὐ πολλῆς ἐδεήθη τῆς 
σεως, &))' εὐθὺς τὸν Κρμνηνὸν Παλαιολόγον 
χαὴλ ἐξήτουν καὶ οὗτοι ἀρχηγὸν ἀπάντων Tf- 
ἐπεὶ δὲ χαὶ τὸ Σχυθιχὸν ἤροντο γένος, οὐ 
jx ἀπεχρίνοντο, ἀλλὰ xal λίαν ᾿Ελληνικῶς 
συνετῶς, χαὶ οὐ χρείττονα ἄλλον εἰδέναι δι- 
ξοντο εἰς τὸ ἄοχξιν ἀπάντων TOU Κομνηνοῦ 
A. Οὐ μὲν ἀλλὰ χαὶ ὁ ἱερὸς χατάλογος, ἐπεὶ 
οανηνὸν ἑώρα Μιχαὴλ πρὸς τὸ ἀντιλαδέσθαι 
᾿ωλαϊχῶν πραγμάτων οὐ μιχρῶς δυσχεραίνον- 
KÀ οἷον χατοχνοῦντα x«i ἀναδαλλόμενον τὴν 
σιν xai τάχα χαὶ ὡς αἰτίαν τιθέντα τὸν πρὸ 
os ποοθάντα ὄρχον ἐπὶ τῷ τοῦ βασιλέως Θεο- 
παιδὶ, οὐ μόνον ἀγράφως αὐτῷ σννεχώρουν 
γάξεως, [P. 88] ἀλλὰ καὶ ἔγγραφον ἐξέθεντο 
ἐν ᾧ σὺν τῷ πατριάρχῃ οἱ ἀρχιερεῖς πάντες 
γράφασι, διαλαμθάνοντα ὡς οὐ μόνον ἐν τῷ 
στῳ βήματι τοῦ Χριστοῦ οὐχ ὑφέξει λόγους τοῦ 
ιἱκτος,ἀλλὰ χαὶ στέφανοι θειότεροι τούτῳ πλα- 
ται ἔνεχα τοῦ εἰς σωτηρίαν ἐληλυθέναι τοῦτον 
ριστωνύμου λαοῦ, Οὕτω μὲν τὸν τοῦ Κομνηνοῦ 
à λογισμὸν ἀποτινάξαι τὴν δειλίαν φρονίμως, 
ς δέων ἦν, ἀπειργάσαντο, 
, Καὶ οὕτω μὲν 58 xal ὁ Κομνηνὸς Μιχαὴλ τὸν 
X τῆς βασιλείου αὐλῆς ὑπεισέδν. Καὶ πρῶτα 
(15) ἐν τῷ δεσποτιχῷ τοῦτον ἀνήγαγον ἀξὶώ- 
χαὶ ταινίαν δεσποτιχὴν τῇ τούτον περιτιθέασι 
3. Μιχρόν τι πάνυ (76) χρονιχὸν παρῆλθε διά- 
x, χαὶ £xo» ἄχων εἰς τὴν βασέλειον ἀνήχθη 
πὴν, πολλὰ πρὸς τῶν προὐχόντων ἐχθιασθεὶς, 
(; τὰ χοινὰ τῶν πραγμάτων ἔμελε * x«l γὰρ 
ἧς βασιλικῆς ἀσπίδος οἱ τῶν ἐν τέλει χαὶ οἱ 
τῶν στρατευμάτων χρείττους ὄντες χαθίσαντες 
λιχῶς ἐπευφήμησαν. ᾿Επεὶ δὲ ἔδει χαὶ βασιλικῷ 
ἦματι τοῦτον στεφθῆναι, ἐπὶ τὴν προχαθηυένην 
' τῶν Βιθυνων ἀφίχετο Νιχαίαν, ἔνθα παρὰ τοῦ 
ιάοχου (177) Αοσενίον τὸ βασιλιχὸν ἐταινιώθη 
ἡμα, Ἐπεὶ δὲ ἀπὸ τῶν τοῦ βασιλέως Θεοδώρου 
τῶν δοχούντων εἶναι χαὶ μεγιστάνων ὁ Καρυα- 
, (78), ὃν χαὶ πρωτοδεστιαρίτην ἐχεῖνος προέ- 


Ὁ: ᾿Επεὶ δ᾽ ἀπὸ τῶν μεγιστάνων ὁ Καρνανίτης ἦν, ὃς καὶ 
τιλεὺς Μιχαὴλ, ἵνο μήτι νεωτερίσῃ, ἐν εἴρχτῇ ἔθετο, Ὁ δὲ ἀποδρὰς περὶ τὰ τῶν Περσῶν ᾧ 
εἰς δὲ ὑπὸ τῶν Τουρχομάνων πεφόνευται. ᾿Εναπολέλειπτο δὲ ἀπὸ τῶν περιωνύμων 0 


rem, et eum veluti dominum proprium agnoscere 
se velle fatebantur. Cum ex Latina natione que- 
reretur, non multa exspectatione opus fuit, tan- 
quam que subito Michaelem Paleologum omnium 
summum principem postulavit. Cum Scytharum 
quoque genus percontarentur, non barbare sed 
Grece admodum prudenterque respondit, et Mi- 
chaele Comneno prestantiorem, cui summa im- 
perii dedi deberet, setenere 1689 neminem conten- 
debant. Quin imo sacer senatus Michaelem Com- 
nenum multo nisu rerum Romanarum administra- 
tionem detrectantem, procrastinantem atque delu- 
dere provinciam conantem, et forte etiam non 
multum ante tempus de Theodori imperatoris filio 


B sacramentum causantem, patriarcha et ceteri 


omnes presules non tantum voce, eed scnpto 
eliam tomo, in quo ea continebantar, tantum 
abesse ut protali conatu apud justum judicem 
Christum rationem redderet, ut coronis divinio- 
ribus potius coronandus esset, quod in salutem 
Christiani populi accessisset, suadebant, atque fa- 
cultatem similia in se recipiendi concedebant. Sic- 
que ut Comnenus, Michael metum animo pelleret, 
prudenter sane, et uti necesse erat, effecerunt. 

71. ta Michael Comnenus imperatorii dominatus 
certamen adiit.Et primum quidem eum despotica 
dignitate exornant : mox tenia etiam despotica 
caput coronant. Nec multum temporis processit, 
etipse volens nolens 1" Q vi ab eminentioribus, 


ο et quibus ves publice cure erant adactus ad im- 


peratorium culmen ascendit. Etenim imperatorio 
scuto, qui in dignitate, et alii cohortium celebrio- 
res, collocatum x acclamationibus prosequuntur, 
et imperatorio diademate coronandus ad regi- 
nam Bithynarum urbium Niceam proficiscitur, in 
qua a patriarcha Arsenio corona imperii decoratur, 
Quando vero ex iis qui apud Theodorum impera- 
torem selectiores esse ac precipui videbantur, 
Caryanites protovestiarii dignitate ab eo decoratus 
reliquus erat, qui jam dictorum protovestiarii et 
fratrum illius necem patraverat et tunc temporis 


ἦγον χατεψηφίσατο τῶν Μουξαλωνων, τούτον 


gro xata- 
Αγγελος ᾿Ιωάννης 


υτοστράτωρ, ὃς κατὰ τὴν δυσμὴν ἦν. Τοῦτον πέμψας ὁ βασιλεὺς ἤθελεν ἀγαγεῖν, xa0' ὁδὸν δὲ On τρω- 


, 


ἐτεῦνηχει. Ὁ γὰρ A 
touc αὐτῷ, εἰς 


ἀσιλεὺς τὸν αὐτάδελφον αὐτὸῦ μέγαν χειροτονησας 
σιν ἐχπέπομφε χατὰ τοῦ ἀποστάτου Μιχαήλ. Ὧν δ' 


δομέστιχον, xoi τὰ στρατεύματα 
ἀνηγορεύθη, σεδαστοχράτορα 


τοῦτον πέπομγεν. Συνῆν δὲ αὐτῷ x«i Στρατηγόπουλος ᾿Αλέξιος χαὶ à πρωτοδεστιάριος Ῥαοὺλ Ἰωάννης. 


κηχς δὲ χαὶ τὸν Στρατηόπγουλον 


δομέστιχον͵ xol τὸν ἐξ ἑτέρας μητρὸς αὐτάδελθον αὐτοῦ Κωνσταντῖνον 


rapa τετίμηχε xoi εἰς τὰ τῆς Παφλαγονίάς ἔστειλε μέρη. 
Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


5) Καὶ πρῶτα piv, Gregoras, p. 71. Ex Gre- 
1 sua descripsit Phranza. Pachymerus nihi- 
inus primum eum ad magni duce officium 
'tum tradit, lib. 1, E 67. Quomodo postea ex 
rno duca despote dignitatem induerit, et tum 
ersorum tum favorabilium procerum sen- 
ia et concertationes in pleno senatu, ubi 
rvenerat et patriarcha et clerus fusissime 
sequitur Pachymerius, lib. 1, 29. Arr. 


6) Μιχρόν τι πᾶνν Gregoras, p. 78. Similia 


habent Phranza, c. 4: Pachymerius, p. 98. Art. 

(77) Ἔνθα παρὰ τοῦ πατριάρχου,  Acropolita 
plurima in hoc negotio silentio pretermittit, ne 
invidiam suo conflet Paleologo. Ea tamen ex aliis 
subministrantur, Gregora, p. 78. Nec diversa 
sunt qua scribit Phranza. 

(718) ᾿ΟΚρυανξτης"  Pachymerius, p. 63. Reli- 
quos, si sibi adversari poterant vel suis conatibus 
impedimento esse, ut de medio tulerit, habeto tibi 
ex Páchymere, p. 80. An, ' ' 


{19} 


Romanam miltiam gubernabat, ne quid novi 
attentaret, in carceren & Michaele imperator in- 
traditur Ille fuga sese surripiens ad Persas commeat, 
sed ἃ quibusdam Turcomanis interceptus rebus 
spoliatur et ipse de medio tollitur. E principibus 
etiam et magni nominis viris Joannes Angelus, 
munere protostrator, in Occidente eetatem agebat, 
non exigue militie partis prefectum. Hunc post 
protovestiarium imperator diligebat Theodorus,illi- 
que in honoribus aliisque omnibus plane secundas 
tribuebat. Eum ut ad se duceret, quosdam e fami- 
liaribusimperator míserat : sed inter eundum metu 
obrutus exspiravit. Hi itaque inter eos qui in 
dignitatibus erat et precipui apud eum habeban- 
tur, primas sine controversia ferebant. Coeteri 17 1 
leves homunculi, nulla consideratione digni, ideo- 
que tanqu&m nullius sortis homines negleximus, 
lgitur imperator Michael antequam regio more co- 
ronaretur, fratrem germanum suum Joannem 
Comnenum magnum domesticum eonstitutum Ro- 
manis illi conereditis agminibus in occiduas partes 
adversus Michaelem defectorem dimittit, et illi 
Alexium Strategopulum, Joannem Raulum, primum 
protovestiarii Raulis fllium, aliosque militiam do- 
etos et cum adversario congredi, uti par est gnaros 
socios adjungit. Michael ipse imperator aeclama- 
tus fratrem suum germanum Joannem Comnenum 
sebastocratorem fecit, et ad eum in oeciduis mo- 
rantem dignitatis insignia transmisit. Strategopu- 
lum Alexium magnum domestioum crevit, et alte- 
rum fratrem Constantinum. ex alia ortum matre, 
Cesaris munere decoratum,in Paphlagoniam aman- 
davit, ut urbes in ea, exercitum oppidaque invise- 
ret. 


GEORGIE ACÉPOLITE. 


À 60v, ἐσώζετο, ὃς καὶ τῶν Ἀβοειρημεένεεν toi 
πρωτοθεστιαρίου χαὶ τῶν αὐταδέλφων αὐτοῦ | 
εἰργάσατο (ἐχεῖνος χαὶ γὰρ τῷ τότε τὴν "Pene 
στρατιὰν ἐπιχράτει), τοῦτον ὁ βασιλεὺς My 
ἵνα μή τι νεωτερίσῃ, ἐν εἰρχτῇ ἔθετο: 'O δὲ ἀπο 
ἐπὶ τὰ τῶν Περσῶν ῷχετο, ὑπὸ τέενων δὲ Τουρχι 
νῶν χατασχεθεὶς ἐσχύλενται μὲν τὰ κὐτοῦ καὶ e 
δὲ πεφόνευται, ᾿Εναπολῶειπται δὲ ἀπὸ τῶν p 
λων καὶ περιωνύμων ὁ ᾿Αγγελος ᾿Ιφωροζννῃς, 6; 
κρωτοστράτωρ ὧν χαὶ χατὰ τὴν δυσμὼὴν du 
ἔχων ὑφ᾽ ἑκυτὸν οὐ σμιχρᾶν τινα μεοῖβαιν τῆς c 
τιᾶς. Τοῦτον μετὰ τὸν πρωτοδεστιάρεον ὁ Des 
ἐφῶξει Θεόδωρος, χὰν ταῖς τιμαῖς x«l πᾶσιν d 
ἁπλῶς τὰ δεντιρεῖα ἔφερεν - εἰς ὃν ὁ ϑασιλεὺς : 
στειλέ τινας τῶν αὐτοῦ εἰς αὐτὸν ἀγατγεῖν, χαϑ᾽ι 

B 9t δειλίας οὗτος βέλει τρωθεὶς ἐτεθνῴχκει. Οὗτοι a 
οὖν σαν οἱ πρόπριτοι τῶν ἐχείνου καὶ οἱ πρώτη 
τῶν ἐν ἀξιώμασιν, οἱ d' ἄλλοι ἀνθρώπεα Grippo s 
πολλοῦ λόγον ἄξια" διὰ ταῦτα καὶ ὡς xerumps 
μενοι παρείθησαν. Ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς Musis 
τοῦ βασιλικῶς στεφθῆναι τὸν αὐταϑελφο rà 
Ἰωάννην τὸν Κομνηνὸν, μέγαν χειροτονήσας iu 
ertxo» καὶ τὰ Ῥωμαϊκὰ τούτῳ παραδοὺς στρατ 
ματα, εἰς τὰ δυτιχὰ μέρη κατὰ τοῦ ἀποστατου [P. | 
Μιχαὴλ ἐχπέπομφε. Συνεξαπέστειλε δὲ αὐτῷ καὶ : 
Στρατηγόπουλον ᾿Δλέξιον χαὶ τὸν Ῥαοὺλ ᾿ἰωάν 
τὸν τοῦ πρωτούθεστιαρίον Ῥαοὺλ πρῶτον vum, 
τοῖς δὲ καὶ ἄλλονς στρατηγοῖν εἰδότας καὶ μοξχαις 
δέον συμπλέκεσθαι. 'Em δὲ ἀνογορεύθη καὶ fe 
λεὺς ὁ βασιλεὺς  Miyed, τὸν μὲν αὐτά δελρον αὖ 
τὸν Κομνηνὸν Ἰωάννην σεδαστοχράτορα τετέρῳ 
ἐξαποστεῶλας αὐτῷ ἐν τῷ ὄνσμῇ ὄντι TR τοῦ élu 
τὸς σύσσημα, τὸν δὲ Στρατηγόγουλον ᾿Δλέξιον μὴ 

C ἐτετιμήκεε δομέστικον, τὸν δὲ αὐτάδελφον ax 


Κωνσταντῖνον ἐξ ἑτέρας ὄντα τούτῳ μυτρὸς τῶ τοῦ Καίσαρος τετέμηχεν ἀξιωματε καὶ εἰς τὰ τὰς Παφλαγονί 
ἔστειλε μέρη, τὰς ἐκεῖσε πόλεις καὶ τὸν στρατὸν ἐπιοχεψόμενον χαὶ τὰ φρούρια. 


18. Sedeumregendi potestatem sibi asseruisset, 
omnesex quacunque causa ab imperatore Theo- 
doro custodie mancipatos aut quomodolibet ne- 
glectos 17 4 liberavit et revocavit et munificentio- 
ribus donis cohonestavit, et ut rem in pauca con- 
feram,ergaomnes dominationesplendidius usus est, 
etlarge effuseque pecunias distribuit. Tum Ro- 
manorum multitudinem, cujuscunque illa ordinis, 
cujuscunque generis aut instituti fuisset, multa 


oq. Ens οὖν 57 ἐγχρατὴὲς τῶν βασιλικῶν ex 
τρων ὁ Κομνηνὸς γεγένηται Μιχαὴλ, mem. s 
τοὺς ἐξ ὁποιασδή τινος αἰτίας χατασχέτονς ὄντας 6 
τοῦ βασιλέως Θεοδώρον à xxi ἄλλως παρεωρῃθε 
ἀνεῤῥύσατὸ τε καὶ ἀνεκαλέσατο, καὶ δωρύήμαιν |f 
τέροις τούτους ἐδεξιώσατο. ᾿Αλλὰ καὶ esie. 
πρὸς πάντας φιλοτιμότερον ἐχρήσατο τῇ ἀρχῇ, t" 
dé, ἐπιχέων τούτοις τὰ χρήματα. Καὶ $» idt 
τῶν 'ἕ Ῥωμαίων πλῆθος, x&v οἱἰουδή τινος ἔτυχε ipe 


exsultare letitia et rebus secundis gaudere, intue- D τὸς x&v» οἱασδή τινος τύχῃς καὶ ἐπιτῃ δεύματος eb, 


61 D: Καὶ ἦν χαρὰ ὡς ix σχοτομήνης εἰς φέγγος ὃ ix. χλύϑωνος εἰς γαλάνην 2 ix χειμωνος si ia 
λαίλαπος εἰς νηνέμίαν $ ἐξ ἀθυμίας εἰς Mp δ᾽ ἐν πόλει Λατῖνοι καὶ ἐν αὐτῷ PAIS RM ME A PAS 
πρὸς τὸν βασιλέα ἀπὸ Θεσσαλονίκης ποιούμενοι ζήτησιν, ἵνα δοίη ταῦτ᾽ αὐτοῖς καὶ πᾶσαν τὴν ἄλλην χὼμ si 
τῆς Κωνσταντίνου. Ὃ δὲ βασιλεὺς ἀστειότερον μρὸς σφᾶς ἀπελογόσατό, ὡς Ἐν Θεσσαλονιχῃ δ ἑμὸι TEM 
ἡγεμονεύων ἐτεθνήχει" ὡς οὖν πατρίδος θελω ἄρχειν αὐτῆς. Ταῦτ᾽ ἀχηχοότες οἱ πρέσθεις ὑποχνηστιῶσαν WI" 
τὴν ἀχοὴν, xci, « Παραχώρησον ἡμῖν ἐκ τῶν Σεῤῥῶν » αὐτῷ ἔφησαν. Καὶ ὃς͵ « ᾽Εκεῖ πρῶτον ἡγεμονεύειν ἀρξέμε. 
καὶ οὐ χρεὼν ταύτην χαταλιπείν us. » Οἱ δὲ, « Καὶ δὸς ὑμῖν ἐχ τοῦ Βολεροῦ τά μέχρις ἡμῶν. » Καὶ & 
Πολλάχις, » φησὶν, « ἐκεῖσε ἐθήρευσα, καὶ οὔ μοι χέκριται ἄξιον ἀφεῖναι τοῦτον “τὸν χῶρον. » « Τί οὖν ip 
δίδως ; » οἱ πρέσξεις ἀντέφησαν. « ᾿Εγὼ μέν, » ἔφη, « οὐδὲν. ᾿Αλλ εἶπερ τὴν ἐξ ἐμοῦ λαθεῖν θέλετε εἰρξνε 
ἐθέλω τοὺς ἕν Κωνσταντίνου Λατίνους πρὸς τὴν Ρωμαίων τελεῖν ἀρχὴν μερίδα mtv ἐκ τοῦ χομερκίον Zpists 


κἀκ τοῦ χρυσοψοτείον (79) ὡσαύτως, Εἰ ' οὖν, ἀλλ᾽ ἔστω μάχῃ. » 

Theodori Ὠοιδῷ et Leonis Allatii ποῖ. 
υσοεχητεῖον, fornax σοεψωτεῖον, ἔνθα χωννεύουσι xéd ἔφονσι τὸν ᾿ 

oohflatur,. Xpv- Dovsa. " T 


in qu) diram coquitur at | 


ANNALES. 


oc, πολλῆς τῆς ἡδονῆς ἐμφορούμενον x«i ἐπὶ- A riomnespoterant. Quemadmodum enim, dum quis 


) τοῖς πράγμασιν, Ὥσπερ γὰρ τις ἐκ σχοτομή- 
αθείας (80) εἰς χαθαρώτατον ἡλίον φέγγος 
ἢ καὶ ἀπο χλύδωνος εἰς γαλήνην ἢ ἐχ χειμῶ- 
c ἔαρ ἢ εἰς νηνεμίαν ἐκ λαέλαπος, χὰχ τῆς 
; ἀνίας μεταμειφθείη εἰς ἡδονὴν, οὕτως &mav- 
εγάνυντο χαὶ ἐσχίρτων ὑφ᾽ ἡδονῆς, τῆς προ- 
ἐπιλελησμένοι ἀλγεινοτέρας xat πιχρᾶς διαγω- 
)ὲ μὲν οὖν ἐν τῇ Κωνσταντινον πόλει Λατῖνοι (84) 
ν αὐτοῖς τάχα βασιλεύων BaAdoutvog πρεσδείαν 
χν πρὸς τὸν βασιλέα, ὑπέρογκα τινα ζητοῦντες 
τόπων ὄντα ἐγγύς" χαταφρονητιχῶς γὰρ δια- 
ῖς πρὸς τὸν βασιλέα ὡς νῦν τῆς ἀρχῆς ἀψάμε- 
είας τὰς ξητήσεις ἐποίουν. Καὶ πρῶτον μὲν 
τὸ ἀπὸ τῆς πόλεως Θεσσσλονέχης ποιεῖσθαι τὴν 
ιν, ἵνα παράσχῃ ταύτην τούτοις ὁ βασιλεὺς xdi 
τὴν ἄλλην χώραν ἄχρι xci τῆς Kovaravrivou 
.'O δὲ βασιλεὺς τῶν τοιούτων ἀχροασάμενος 
τερον πρὸς σφᾶς αὐτοὺς τὸν ἀπόλογον ἐποιήσα- 
. « Ἢ πόλις αὕτη πατρίς μου οἵ οντυγχάνει" ἐχεῖ- 
| ὁ ἐμὸς πατὴρ ἡγεμόνευεν, ὅν x«i ὑμεῖς οἴϑατε 
ya» δϑομέστιχον. ᾿Αλλὰ καὶ ἐν αὐτῇ οὗτος τὸ 
ἐξεμέτρησεν, xai τὸ σῶμα αὐτοῦ ἐχεῖσε τέθα- 
Πῶς οὖν δέον ἐστὶ ταύτην τὴν πόλιν ἔξω τῆς 
υγχιννεὶν ἀρχῆς ; » Ταῦτα ἀχηχοότες οἱ πρέσθεις 
ηστιῶσαν ἔσχον τὴν ἀχοὴν, [P. 90] ὡς τάχα 
ὧν ζητουμένων παράσχη τούτοις ὁ βασιλεὺς, 
εταδαλόντες τὸν λόγον, « Οὐκοῦν, » ἔφησαν, « ὦ 
εὖ, παραχώρησον ἣμῖν ἐκ τῶν Σεῤῥῶν αὐτῶν 
χεῖν τὰ λοιπὰ. » Καὶ ὁ βασιλεὺς, « Οὐδ᾽ αὐτήν 
οοσήχουσαν ποῖσθε τὴν ξήτησιν. Πρώτως γὰρ 
ἢ πρὸς τοὺ μακαρίτον βασιλέως τοῦ θείον μοῦ 
νεύειν χώρας ἠρξάμην, χαὶ πρώτως ἐν αὐτῇ 
ἤγησα, καὶ φιλῶ τὸν τόπον ὡς σύνηθες ἔδα- 
ὦ χρεὼν γοῦν οὐδὲ ταύτην τὴν πόλιν χαταλι- 
» Εὐχερῶς γοῦν οἱ πρέσδέις ἐκ τόπον μετεπή- 
€ τόπον, καὶ μηδὲν ἔχοντες, εἰ xal τι λάδοιεν, 
v ὡς χερδήσαντες, x«i, € Ὧ βασιλεῦ, » ἀντεῖ-- 
χαὶ δὸς ἡμῖν ἐκ τοῦ Βολεροῦ τὰ μέχρις ἡμῶν. » 
βασιλεὺς « ᾿Εν τούτοις τοῖς τόποις πολλάχις 
σα, χαὶ σχεδὸν τὸ καλῶς χρᾶσθαι ταῖς θήραις 
τῷ μεμάθηχα, καὶ οὔ μοι χέχριταε ἀξιον τοῦ-- 
tiyxt τὸν χῶρον, ἔνθα xxi πάλιν ἀγαπῶ θη- 
χαὶ ἄγραις ξώων ἐφήδεσθαι. » Τί γοῦν ἡμῖν 
;» ἀντέφησαν οἱ πρέσδεις τῷ βασιλεῖ. « Ἐγὼ 
ἔφη 0 βασιλεὺς, “ οὐδέν. ᾿Αλλ’ εἴπερ iare 
ἐμοῦ εἰρήνην λαθεῖν (καλῶς γὰρ με ἐπίστα- 
αἱ τὴν ἐξ ἐμοῦ μάχην ξυνίετε, ἡνίκα τὴν ἦγε- 
Βεθυνέας καὶ Ταρσίας εἶχον, ὅπως ὑμῖς οἵδα 
ασθαι), ἐθέλω τοὺς ἐν τῇ Καωνστανινονπολει 
υς πρὸς τὴν τῶν Ῥωμαίων τελεῖν ἀρχὴν ps- 
μὲν τὴν ἐχ τοῦ χομμερχίου (83) αὐτῶν, τὴν 
0» ὡσαύτως εἴσοδον. Εἰ ταῦτά μοι παρασχεῖν 
oíntt, εἰς εἰρήνην συνέρχομαι. Ei δ' οὖν, ἀλλ᾽ 


e densissimis tenebris in purissimum solis jubar 
emergens, aut e tempestate in tranquilla aut ex 
hiemein vernum autex procella in quieta accesserit, 
aut etiam ingentem mororem in gaudium transmu- 
taverit, letitia differtur, ita omnes voluptate quadam 
perfundi et gaudio cumulari atque exsilire, miserri- 
ma deterrimaque prioris vite ratione e pectore 
oculisque amota. Latini, qui CPoli erant, et Bal 
duinus illorum moderator ad imperatorem legatos 
pretumida quedam et pene absurda queritantes 
miserunt. Contemptius namque erga imperatorem, 
tanquam qui tum primum imperium assum- 
pserat, affecti, immoderatis postulationibus urge- 
bant; οἱ 80 ipsa Thessalonica initium facientes, 


Ἂ ut eam sibi et reliquam omnem regionem 


D 


Cpolim usque imperator concederet, poscebant. 
His auditis imperator responsum lepidum sa- 
ne neque invenustum. dedit. Eam scilicet ur- 
bem sui patriam 1"7 8 quodammodo esse ; in ea pa- 
trem suum, quem ipsi optime nóverant, ma- 
gnum domesticum principatum obtinuisse, in ea 
vitee finem fecisse, in eaque cadaver illius sepnitu- 
re mandatum. Quomodo itaque ea urbs extra po- 
testatem meam fuerit? Audiunt legati : adhuc 
tamen pruritu aurium aliqua concessurum impera- 
torem sperabant,etmutata oratione,« Igitur, » aiunt, 
« imperator, concede nobis ab Serris ipsis reliqua 
possidere. » Etimperator : « Neque juste neque de. 
center heec postulatis. primum enim in ea a bea- 
t&& memorie imperatore patruo meoloci dominatum 
habui, illic'dominationis mes exordia, illic militie 
prima incunabula ; etloco tanquam familiari solo 
delector. Haud itaque erit opere pretium illu 
amittere. » Legati de Ioco in locum facili negotio 
sermonem convertere, et cum nihil baberent, si 
quid impetrassent, eo contentos esse, ac si victo- 
riam fuissent consecuti. Et,«O imperator» excipiunt, 
« saltem nobis e Bolero ad nostra permitte. » Tum 
imperator, « Illis in locis sepissime venationi ope- 
ram dedi, et venationibus non male uti in illis 
&aprehendi. Indignum itaque videtur locis illis 
renuntiare, ubi rursus venationi incumbere gestio 
et ferarum capturis animum oblectare. » «Quid 
igitur nobis donas ? » legati imperatori responde- 
runt. « Ego quidem, » infit imperator, « nihil. Sed 
si pacem ex me habere concupiscitis (bene namque 
me nostis,et quid pugnando valeam ; jamque satis 
didicistis cum Bithynise 17 ᾧ Tarsiequererum poti- 
rer,quanam ipseratione bello confligam), volo Lati- 
nos, qui Cpoli sunt, Romanoimperio eam ex tributo 
partem persolvant que introitibus proportione 
respondeat. Heec si prestare annueritis, pacem 
compono ; sin minus, pugnam edico, que Deo au- 


Theodor] Douse et Leonis Allatii nota. 


'Ex σχοτομήνωης βαθείας. Pachymerius, p. 


Oi μὲν yàp i» τῷ Κωνσταντινουπόλει As- 
Pachymenrius, p. 406. ΑἹ... 


(82) Τῶν χομερχιων. Commerciorum. Vox Latina 


tota χομέρχιον sive χομμέρχιον, commercium. Vide 
Glossarium Meursii. 


OUSA. 


1191 


spice, ut ita dicam, multo Romanis utilior erit. » 
His Latinorum legati confusi Cpolim infecto nego- 
tio remeant. - 


79. Ad Michaelem etiam defectorem legatum im- 
perator Theodorum Philem, ab imperatore Theo- 
doro luminibus orbatum, mittit. Legatio lenis erat, 
tanquam queex pertinentibus ad se urbibus acop- 
pidis pleraque cederet; que defectori imperator, 
cum secum concilians permittebat, parva vero ad- 
modum repetebat,que haud decorum videbaturab 
eo negligi. Sed durus atque inexorabilis defector 
oblatis sermonibusque magis induruit ; qui non 
modo legationi locum non dederat, sed in respon- 
sionibus etiam indecore admodum se gesserat. In- 


flaverat namque animos non solum cum Sicilie B 


rege Manfredo, sed etiam cum Gulielmo Achaism 
principe contraeta affinitas: jamenim et hoo quo- 
quematrimonium absolverat. Hinc horrendum tur- 
gere et 17 5 satis tumide ratiocinari. Propterea 
Theodorus Philes sermonibusillius cordi suo dolens, 
et illius responsis animo discruciatus, ad imperato- 
rem regreditur, illud defectori fassus: » Te stulte 
agere sat novi,ideoqueloquerisindecora. Sed scias 
velim te quam citissime robur imperatorium ac 
Romanam virtutem experturum ; et duceris, dum 
nulli usui erit, poenitentia. » His dictis ad regem 
revertitur, stultitiae non modice Michaelem incu- 
8808, quod neleve quidemimperatoris postulatum 
expleverit, vel saltem Constantinum Chabaronem, 


et me, qui hec scribo, servitute liberaverit, eum Ὁ 


lanquam qui cum imperatore enutritus fuisset, 
seepequemilitaribus industriis concertasset, me vero 
veluti affinitate cum imperatore conjunctum, quan- 
doet uxor lacerymabili gemituad pedes imperatoris 
provolveretur. Sed precipue quod imperator ab 
imperatore Theodoro missus plerosque bello apud 
Bodenos confecto viros, quorum aliqui sanguine 
conjuncti erant cum defectore, alii ex exercitu ma- 
gis spectabiles et genere illiustriores, e carcere li- 
berasset. Et hoc modo legatio ad defectorem trans- 
missa se habuit. Imperator preeterrea ad Manfredum 
Sicilie regem,defectoris generum, ob eamdem cau- 
sam Nicephorum Alyatem canicleo priefectum lega- 
tum misit, ab eoque per duos fere annos detentum. 
Et quanam ille ratione exiisque quam cupidissime 
expetebat imperator, semel Michaeli defectori col- 
ligatus, et potiora ac utiliora animo 197 sibi fin- 
gens, efficeret? Porro imperator et ad Achaise prin- 


GEORGII ACROPOLITJE 


! 


Α ἔστω μάχη, ἥτις σὺν Θεῷ φάναι μᾶλλον )ucirx 
Ῥωμαίοις. » Οὕτω χαταισχυνθέντες oi τῶν A: 
νων πρέσδεις ἄπραχτοι πρὸς τὴν Κωνσταντιγούτι 
ὑπενόστουν. 
νθ΄, Καὶ 68 πρὸς τὸν ἀποστάτην δὲ Μιχαὴλ ic 
A«ro πρεσθείαν ὁ βασιλεὺς διὰ τοῦ Φιλᾷ Gris 
τοῦ πρὸς τὸῦ βασιλέως Θεοδωρον τετυφλωμένον. | 
à πρεσθεία πραεῖα x«l πολλὰ ὑπενδιδοῦσα τῶν π᾿ 
"xóvrtey ἄστεων χαὶ χωρῶν παρεχώρει γὰρ 
ἀποστάτη ὃ βασιλεὺς, πρὸς ἀγάπην ἐφέλχων xr 
Ὀλίγα δὲ ἄττα ἀνεκαλεῖτο, xal οἷα οὐκ ὧν εἶχος n 
ιδεῖν, ᾿Αλλ᾿ ἦν ὁ ἀποστάτης πρὸς τὰς ἀχροζῖᾳ 
σχληρὸς xal πρὸς τοὺς λόγους ἀπόχκροτος" οὐ yw 
γὰρ τὴν πρεσδείαν οὐ χατεδέξατο, ἀλλὰ xa 
ἀποχρίσεις οὐ προσηκούσας ἐποιεῖτο. ᾿Εφύσα | 
αὐτὸν οὐ μόνον τὸ ἐπὶ τῷ ῥηγὶ τῆς Σιχελίας τῷ Β 
φρὲ (83) κῆδος, ἀλλὰ καὶ τὸ ἐπὶ τῷ πρέγκεπι (83 
᾿Αχαΐας τῷ Γονλιῶμῳ: ἤδη γὰρ καὶ τὸν ws» 
ἀγχιστείαν πεπλήρωχεν. Ἐντεῦθεν μεγαῖλα τι ἂν 
νει x«l ὑπέρογχα διελέγετο, Ἔνθεν cot χαὶ iM 
Θεόδωρος πολλὰ τοῖς λόγοις ἀνιαθεὶς χαὶ L els 
σας ταῖς ἀπόχρίσεσι πρὸς τὸν [P. 91) βασιλίεα ὑπ 
στρεφε, τοῦτο πρὸς τὸν ἀποστάτην εἰπών, « Οἷδα i 
ὡς ἀνοηταίνεις, χαὶ διὰ τοῦτο φθέγγῃ τὰ μὰ προσ 
χουτα. ᾿Αλλ᾽ ἴσθ᾽ ὡς τάχος πειραθήσῃ βασιλεχ: 
ἰσχύος x«l Ῥωμαϊχῆς δυνάμεως, καὶ γενῆσῃ px 
μῆλος, ὃτε οὐδέν σοι τὸ ὄφελος. » Ταῦτ᾽ εἰπὼν τι 
τὸν βασιλέα ἀφίχετο, πολλὴν καταγνοὺς τοῦ Mu 
ἀδελτηρίαν, ὅτι μηδὲ μικράν τινα Ὡδουλήώθῃη δα: 
λέως ἀξίωσιν ἀποπλήσασθαι, μηδὲ τὸν Χαθάρω 
Κωνσταντῖνον ἀπολῦσαι καὶ ἐμὲ αὐτὸν τὸν b 
γράφοντα, τὸν μὲν ὡς συνατεθραμμένον τῷ Des 
xul πολλάκις συνημιλλημένον στρατιωτιχοῖς imn 
δεύμασιν, ἐμὲ δὲ ὡς εἰς χῆδος τῷ βασιλεῖ ξυνελθόν: 
xai τῆς συξζύγον γοερὸν ἀναδοώσης, τῶν ποδῶν τὰ 
χυλινδουμένης τοῦ αὐτοχράτορος, καὶ ταῦτα πλερ 
τῶν εἴχοσι τῆς εἰρχτῆς λελυχότος τοῦ βασ'λέως, ὁ 
ἐν τῷ χατὰ τὰ Βοδηνὰ πολέμῳ ζωγρίας ὁ Dzrüs 
εἴλετο πρὸς τοῦ βασϑέως Θεοδώρου ἀποσταλεὶς Κ 
ἔνιοι x«i προσγενεῖς ὑπῆρχον τῷ ἀποστάτι, "7 
ἄλλοι χρείττους τε ἐν στρατιᾷ χαὶ τῶν ἐκ ym 
ριφανῶν. Οὕτω μὲν τὰ τῆς πρεσδεέας ποιδὰ Ὁ 
πρὸς τὸν ἀποστάτην ὃ δὲ βασελεὺς χαὶ r9 * 
ῥῆγα τῆς Σικελίας τὸν Μαφρὲ τὸν τοῦ &kmwrr? 
γαμθοὸν πρεσδείαν ἔστελλε διὰ τοῦ ἐπὶ τοῦ 19 
D χλείου (85) Νικηφόρον τοῦ ᾿Αλυάττον, ὃν xei xrWü 
μεθ᾽ ἑαυτοῦ ἐγγύς που δύο ἐτῶν. πῶν ἂν i 
xai πληρῶσαί τι τῶν βασιλέως βουλημάτων xzlef 
τῷ ἀποστάτη Μιχαὴλ συνδεθεὶς χαὶ sig qm 


40 : Καὶ πρός τὸν ἀποστάτην δὲ Μιχαὴλ ἐστείλατο πρεσθδείαν διὰ τοῦ Φιλῆ Θεοδώρου, πολλὰ Urdu Ἢ 


προσηχόντων ἄστεων xai χωρῶν. ᾿Αλλ’ ἣν πρὸς τὰς ἀποχρίσεις σχληρός * ἐφύσα γὰ αὐτὸν οὐ μόνον τὸ 
Σικελίας Μαμφρὲ κῆδος, ἀλλὰ καὶ το ἐπὶ τῷ πρίγγιπι ᾿Αχαΐας τῷ TovAu po, Ὁ δὲ 


τῷ Κ' 
ασιλεὺς πρὸς τὸν δῆγα uw 


τὸν Μαμφρὶ τὸν τοῦ ἀποστάτου γαμδρὸν πρέσθεις ἔστειλε διὰ τοῦ χανιχλείον Νικηφόρου τοῦ ᾽Α heTOU, ὃν xe xci] 
μεθ᾽ ἑαυτοῦ ἐγγύς mov δύο ἑτῶν, Καὶ πρὸς τὸν πρίγγιπα ᾿Αχαῖας διεπρεσδεύσατο' ἀλλ᾽ ουδὲ οὗτος εἶξε, 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


(85) Καντιχλείον, Caniclei presfectura erat m 
gna valde dignitas Cpoli. Vide omnino Meurs 
Glossarium, et adhibe Cantacuzenum, lib, 1, ἢ 
44 ; et lib. 1v, 40. Dousa, 


(83) Τῷ ρηγὶ τῆς Σιπελίας τῷ Μαφρέ. Gregoras, 
lib. 11, p. 71. Pachymerius, p. 82. ALL. 

(84) Τῷ Χρίγγίπε, Iterum pura puta vox Latius, 
Xptyxty sive Πρίγχιψ princeps.Tàw Φράγγων pit, 
Francorum rex, ete, DousA . 


ANNALÉS. 


1194 


ἕρδους (86) χοατηθείς ; Ὁ δὲ βασιλεὺς πρός À cipem legat: sed ille quoque propter affinitatem 


κιπα ᾿Αχαῖας διεπρεσδεύσατο᾽ ἀλλὰ χαὶ 
) χήδει τῷ πρὸς τὸν ἀποστάτην τεθαῤῥη- 
πολλὰ ἐχ τούτου προσγενήσεσθαι αὐτῷ 
9, εἰς οὐδὲν τους λόγους ἐτίθετο. 

μὲν οὖν 9? βασιλεὺς, ὡς προέφημιν, τὸν 
)»ν (81) αὐτοῦ σεδαστοχράτορᾳ ἐν τῇ δυσμῇ 
ἀποστάτου ἐχπέμψας, χαὶ τούτῳ τὰς δυ- 
χειρίσας χαὶ τοὺς αὐτῶν στρατηγοὺς, προσ- 
τευθὺ τὴν πορείαν ποιήσασθαι, μέχρις &y 
ποστάτου ἐντύχη στρατεύματι" Ὃ μὲν οὖν 
γώτωο (88) Ἰωάννης χατὰ τὸ προσταχῦεν 
δὲ ἀποστάτης Μιχαὴλ μετὰ τῆς σνξύγον 
τῶν οἰχείων περὶ τὰ τῆς Καστορίας μέρη 
ius. Ἄφνω δὲ ἐπῆλθε τούτῳ βοὴ ὡς τὰ 
στοατεύματα τὰ τῶν Βοδηνῶν τέμπη δια- 
᾿αὐτὸν χωροῦσιν. Οἱ μὲν οὖν (89) ἀκού- 
íi; φωνῆς χαὶ πτοίαν οὐ μιχρὰν ἐν φυχῇ 
πρὸς δρατμὸν αὐνοί τε ὥρμησαν καὶ πάν- 
ἑχυτῶν ἐχίνησαν. [P. 09] Ἐπεὶ δὲ ἦν νὺξ 
ἑώρα τις ὅπη φέοιται, πολλοὶ γεγόνασιν, 


cum Michaeleinitam spei bone plenus, et ex ea 
multa sibi commoda promittens atque exs pectans, 
sermones ac postulata imperatoris contempsit. 


80. Igiturimperator, ut prenarravimus, consobri- 
num suum sebastocratorem in Occidentem adver- 
sus Micaelem defectorem misit, et copiis illi cum 
eorum ducibus concreditis recta iter ingredi jubet, 
quoad usque defectoris exercitui occurreret. Seba- 
stocrator Joannes dicto audiens recta proficiscitur: 
per eatempora Michael defector cum uxore atque 
familiaribus in Castorie partibus castra locaverat. 
Ilinc subito rumor occupat Romanas copias Bode- 
norum Tempe preetergressasin eam penetrare. Qui 
vocem audierant,metu non parvoin animo concepto 
in fugam sese ipsi conjicere, allosque omnes in 
eamdem ciere, el cum nox esset tenebrisque omnia 
obducerentur, quo pedem quisque moveret incom- 
pertum habere ; hinc plurimi via eqne ac 177 
eese vitam dispergere. Theodorus etiam Petra- 


Τὸν δὲ ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν σεθαστοχράτορα κατὰ τοῦ ἀποστάτου ἐχπέλψας ποοσέταξς χατευθὺ τὴν πορείαν 
αι, μέχρις ἂν τῷ τοῦ ἀποστάτου ἔντυχοι στρατεύματι. 'O δὲ ἀποστάτης πεοὶ τὰ τῆς Καστοοίας μέχρι 
idsusv. Γ;Αφνω δ᾽ ἐπῆλθε τούτῳ βοὴ ὡς τὰ Ῥωμαϊχὰ στρατεύματα τὰ τῶν Βοδηνῶν Τέμπη διαθάν.-- 
τῶν χωρούσι, Καὶ πτοία ληφθεὶς ὥχετο, πολλοὶ δὲ x«' ὁδὸν ἐσίνοντο, Καὶ ὁ Πετραλίφας δὲ Θεό- 
αὐτοχασιγνῆτος τῆς τοῦ ἀποστάτου συξυγου, τόπῳ ἐντυχὼν χρημνώδει σύν τῷ ἵππῳ ἀπώλετο, 
ἢσαν οὖν μέχρι τῶν Πηρηναίων ὁρῶν, ἃ δὴ διορίζει τήν παλαιάν τε xai νέαν Ητειρον τῆς Ελ- 
αἱ ἡμετέρας γῆς. Ἐπεὶ δ᾽ οὕτω συνέδη, ἄδειαν ὁ σεδαστοχρατωρ δραξάμενος χατὰ τῶν ἄστεων 
Εἷλεν οὖν ᾿Αχρίδα, Δεχδολιν, Καὶ πᾶσα δὲ ἡ περὶ τούτων χώρα, εἶτ᾽ οὖν Πρέσπα, Πελαγωνία͵ 
γωλισκὸς, ὑπὸ τὴν Ῥωμαϊκὴν ἐγεγόνεισαν ἐπιχράτειαν, 


Theodori Douss et Leonis Allatii nota. 
εἰξονος χέρδους. Gregoras, p. 72, ALL. C repellere minatur. Equites ridere et verbis etiam 


[2v αὐτάδῶφον. Gregoras, p. 72, Hinc 
r Michaeli Paleologo duos fuisse fratres, 
3 non ex eadem matre, Joannem ct Cons. 
n. Pachymerius: Ὁ μέντοι γε μέγας xovoc- 
ὑς Gs. yo) ἐπιστήσας νέους ὄντας χαὶ συνε- 
ἅτερος μὲν ᾿Ιωάννης, ὁ δὲ δεύτερος μετ᾽ 
| Κωνσταντῖνος ἐλέγοντο, ὀφφιχίοις οὕπω 
évoug τὰς πρεπούσας ἑαυτῷ φνλαχὰς χα- 
LL. 
) μὲν οὖν σεβαστοχράτων, Plura de his 
1d Gregoram, lib. ui, c. ult. Arr. 
t μξν ovv. Hostes Griecis ipsis longe plu- 
t. Hinc ad militares artes animus adverti- 
Grieci propius hostem castris motis mit- 
inem idoneum, qui hostilesexercitus con- 
'onturbet. Is noctu veluti transfuga cum 
e ^Etoli principe congreditur. Nuntiat illi 
n periculum impendere. Illius generos 


lacessere non desinunt. Sic Joannes principem tra. 
hit ad pugnam ; dum pugnatur inter eos, a Greecis 
victoria stetit. Sicilie rex cum paucis suorum clam 
effugit. Jacobus Pontanus, not. in c. 4,lib. 1 Phran- 
ze, mirum in modum in his nominibus sese im- 
plicat. Exsolvamus eum. Ubi asteriscum reposui, 
scriptum est in Graco τὸν τῆς Σιχελίας ῥῆγα Ma- 
φρέ Sicilie regem Manfredum. Sequitur continenler 
xat τὸν τῆν Πελοποννήσου xat ᾿Λαΐας πρίγχιπα et Pelo- 
ponesi atque Achaia principem. Demendus est as- 
teriscus, et verba ita ut jacentin textu reponenda. 
si veritatem historie volumus. Similia Gregore ver 
ha supra posuimus cap. 79, Sequitur Pontanus : 
Manfredus, Friderici secundi ez pellice filius et Si- 
cilie rez,quomodo potuil esse gener despotz Epir: 
et a Michaele Palzologo capi, quem Carolus Gal- 
lia rex in prelio interfecit, ut narrat. Thomas Fa- 
zellus, Rerum Sicularum decad. XM. (ib. vin, equi- 


et Peloponnesi principem etSicili&e regem D dem non video. Viderunt qui rem accuratius exa- 


rlegatos pacem Grecis largitionibusobtu- 

salus sua sibi cure esset, antequam illa 
lia iniretur, sibi prospiccret. Michael paucis 
reindicata ante solis ortum fugit, eumque 
ie alii sequuntur: ita Michaelis milites om- 
ugam se vertere.Mane socii fuga Michaelis 
cum causam consequi non psssentet valde 
.tüum suorum numerum cernerent,in fugam 
nt, se a Michaele proditos esse rati ; quos 
atos aggressi Greeci maxima ex parte ca&- 
»teros paucis exceptis vivos capiunt, inter 
loponnesi et Achaice princeps fnit. Aliam 
victori& causam narrat Pachy merius p. 84 
m scilicet et illius equitum proceres Joan- 
Michaelis uxoris amore captos animoque 
ntes vim inferre pudicitiee illis in animo 
e.ResJoanni displicet.eteerumnam gravem 


PATROL, GR. CXL. 


minarunt. An ità arduum fuerit despotam Epiri 
ManífredoSicilisregiet Peloponnesiet Achaic prin- 
cipi Gulielmo filias suas eollocasse in matrimo- 
nium ὃ Ettamen collocavit, si Acropolite, Gregoree, 
Phranze fides adhibenda est, et sane adhiberi de- 
bet. Adde etiu:n Pachymerio, p. 82. En itaque quo- 
modo Manfredus Sicilie rex et Peloponnesi princeps 

eneri Michaelis fuere. Sed Manfredus interfectus 

uit a Carolo. Quid tum ? Non potuit antequam in- 
terficeretur, uxorem ducere et gener Michaelis esse ἢ 
Narret quidquid velit Fazellus, oculatis ipse testi- 
bus magis credo. Addit Pontanus, omnino fugit ra- 
tio protovestiarium, etalium nominare voluit aut 
debuit. Sed hoc probandum erat, et ratio pro pro- 
tovestiario stat, nec alium nominare voluit aut de- 
buit, si mentis non desipiebat. ALL. 


38 


1195 GEORGIT ACROPOLIT E. 


liphas, uxoris Michaelis defectoris frater, audentius A ὥσπερ τινὸς ξίφους, ὁδοῦ ἔργον, Καὶ ὁ Πετραὶ 
equum calcans ubi loca prerupta obviam facta δὲ Θεόδωρος ὁ αὐτοχασιγνητος τῷῶς τοῦ mor. 
sunt, ipse et eguus precipitati vitam posuere.  Miy«à) συζύγου, θρασυτέρονυ ἐπιδὰς ἕππου, 
Fugatiquesuntadpropriosconfiniumterminos,sive ἐνέτυχε xpnpvodst τόπῳ, αὐτός τε xal ὃ ἵππος 
montes Pyreneos, qui veterem et novam Epirum ταδέδληνται, xai ἄμφω ἀπώλοντο, Συνεσταάλῃ σαν 
ἃ nostraGrecaque regionedisterminant. Cum hec μέχρε τῶν οἰχείων ὅρων, εἴτ᾽ οὖν τῶν Πυῤῥχι 
ita evenissent, occasione sumpta sebastocrator ὀρῶν, ἃ δὴ διορίξει τὴν παλαιάν τε καὶ νέαν Ἔ 
auxiliarium cohortium preesidio regionem vacuam ρον τῆς Ἑλληνιδος xoi ἡμετέρας γῆς. ᾿Επεὶ δὲ 
deprehendens, in oppida quein eaerant,impetum τα οὕτως ἐπὶ τούτοις ξυνέδη, ἀδείας ὃ σεβασ-ε 
facit. Εἰ primum quidem Achridam,quam Bulgarie τωρ δραξάμενος, ἔρημον εὑρὼν τῆς ἐπιχουρα 
archiepiscopatum esse norunt omnes, secum unà τὴν χώραν δυνάμεως, χατὰ τῶν ἐν αὐτῷ ἄστιωι 
etillius archiepiscopum Constantinum Cabasilam ὁρμὰς ἐποιεῖτο. Καὶ πρῶτον piv ἀπήει dmi 
ducens, contendit. Cabasilas porro ab imperatore —'Ayoide, ἣν χαὶ ἀρχίεπισχοπὴν Βουλγαρίας oi: 
Theodoro eratsejunctus, tanquam qui suspectus τες οἴδασιν, ἔχων μεθ᾽ ἑαυτοῦ χαὶ τὸν &p y uz 
illiforetnon equoinimperium animoesse. Namque πον ταύτης τὸν Καδασιλαν Κωνσταντῖνον, ἃ 
fratres illius germani Joannes et Theodorus cum p πρὸς τοῦ βασιλέως Θεοδωρου κατισχη μένος. 
Michaele defectore vitam agebant, Theodorus inter ρᾶτο γὰρ ὑπ᾽ αὐτοῦ μὴ ὀρθὸς εἶναι περὶ ci» E 
illius proceres connumeratus, Joannes fere rerum τὴν βασιλειον" οἵ τε yàp αὐτάδελφοι αὐτοῦ ur 3 
universarum, publicarumnempeacdomesticarum, ἀποστάτου ἐτύγχανον Μιχαὴλ, ὃ τε "lozrvan; 5 
dominatum pro nutu agens ferensque. Ob heec, αἱ Θεόδωρος, x«i ὁ μὲν Θεόδωρος συνηριεθμεῖ-: x! 
diximus, Theodorus imperatornonadmodum archi- αὐτῷ προὔχουσιν, ὁ δὲ ᾿Ιωάννης σχεδὸν rcs 
episcopofidebat. Verumenimvero Michaelimperator πραγμάτων τὸν δεσποτείαν ἔφερε, τῷ τε τα 
magis libere ac ingenue res pertractans, οἱ Numini πων καὶ τὰ xat' oixov. Διὰ ταῦτα, ὡς fyxao, ἃ 
maximam ab ipso gestorum partem aut cuncta εθάῤῥει ὁ βασιλεὺς Θεόδωρος τῷ ἀρχεερεῖ, lu 
ascribens, archiepiscopo,qui tumsebastocratorem βασιλεύς Mood) ἐλευθερώτερον τοῖς πραχαασι x. 
sequebatur, potestatem ad sua revertendi fecit. μενος, xai Θεῷ τὸ πλεῖον τῶν πραττομένων αὐτῷ 
Itaque cum Achridam pervenissent, ut diximus, χαὶ τὸ πᾶν ἀναρτῶν, ἐλευθερίαν τῶ ἀοχιτπιτεῦ 
sebastocrator militares machinas 178 in eosmo- δέδωχεν εἰς -à» αὐτοῦ ἀφιχέσθαε, xai που»: 
vere,archiepiscopussermonealliciendosesseexisti- ὀ οὗτος τῷ σεδαστοχράτορι. Ἐπελθόντες οὖν εἰ 
mare.Nec multum post tempus Achrida potitisunt. — 'Axpíde, ὡς ἔφημεν, ὁ μὲν σεθδαστοχρώτωρ τὰ; 
In ea rebus sebastocrator recte compositis Deabo- (. λεμιχὰς μηχανὰς κατ᾽ αὐτῶν ἐχίνει, ὁ δὲ cya 
lim petit,cujus arcem omnibus machinissibi adsci- σχοπος λόγοις ὑπενδοῦναι ὑπεληφεν. Ἔν οὐ z 
scere constituerat , quare tormenta admovit, arie- γοῦν χρόνῳ ἑάλω (90) πρὸς αὐτῶν ὃ ' Αχρίς. E 
tes instruxit, machinas omnis generis applicuit, et δὲ τὰ ἐχεῖσε xao; ὁ σεθαστοκοάτορ διέθετο, 
frequentibusirruptionibus infestans modisomnibus τὴν Δεάθολιν ὥρμησεν χαὶ τὸ τῶς Δεαθόλεως ff 
sibi oppidum expugnandum proposuerat. Etsane μυηχαήμασι παντοίοις παραστήσασθαι ἐδεδούλε 
eum spes non fefellit: multis enim oppidanis Oocci- Καὶ ἔταξε ταῦτα xai ἐλεπόλεις ἔστησε, xai uxyi 
sis, non paucis verotelorum ictibus confossis, reli- παντοίας πεποίηκε, xai συνεχεῖς ἐφόδους dune? 
qui demissis animis (natura quippead tutandas ur- το, χαὶ παντοίως tà» τοῦ ἄστεως ἄλωσιν ypoiri 
bes occidua natio mollior exsistit) Dcabolim non προείλετο. Καὶ μὴν xai xarà σχοπὸν αὐτὼ n 
contemnendum oppidum sebastocratori dedide- τὸ πρᾶγμα' πολλῶν γὰρ τῶν ἐντὸς xi 
runt; et universa circa ea oppida regio, necnon τοῦ ἄστεως. οὐχ ὀλίγων δὲ καὶ ταῖς Soy: x* 
Prespa, Pelagonia, Soscus, Molyscus sub potestate D τῶν oigróv πεπληγωένων, oi doc pieds 
Romanarum virium redacte Romanis obnoxie (φύσει γὰρ ὑπάρχει τὸ δυτικὸν γένος πρὸς jS 
facte sunt. Oecidentalium quippe partium incole ἄστεων μαλθαχώτερον) καὶ τὸ τοιοῦτον ἄστυ 5 ἢ 
ita nati sunt ut omnibus prepotentibus facili ne- Δεαδόλεως τῷ σεδαστοχράτορε ἐνεχειρισαν. " 
goto succumbant. Hinc neces cladesque evitant, πᾶσα δὲ ἢ πέριξ τῶν τοιούτων darse» yen 
facultatibus suis majori ex parte consulunt. Et heec οὖν Πρέσπα, Πελαγονία, Σωσχὸς, MoAugxó; 7 
quidem appetente vere gesta sunt. ἐπιχράτειαν τῶν Ῥωμαϊχῶν [P. 93] durius? 
γόνεισαν xxi ὑπετάττοντο τούτοις, Τοιοῦτοι γὰρ εἰσιν ói δυτιχῶν οἱχήτορες, ῥαδιως πᾶσε τοῖς δυνατοῦ 
ὑποπίπτοντες, Ἔντεῦθεν τοὺς ὀλέθρους ἀποφυγγάνουσι x«i τὰ πλείω τῶν σφετέρων περιουσεῶν dum 
Καὶ ταῦτο μὲν ὑπῆρξεν ἔαρος ἐνισταμένου. 

81 Verum defector Michael in extremum discri- πα. 'O δὲ ἀποστάτης 7? Mya ἐπείσο P 















10 D: Ὃ δ᾽ ἀποστάτης πάώντα χάλων χινήσας τοὺς οἰχείους συνέλεξε, χαὶ συμμαχίαν zai 2 
ῥηγὸς τοὺ γαμόροῦ αὐτοῦ προσελάδετο εἰς ἱππότας τιτραχοσίους. Ἕτερος δὲ τούτον γαμβρὸς δ΄ 
χαίας πρίγκιψ τὴν πᾶσαν αὐτοῦ στρατιὸν συλλεξάμενος δι᾿ ἑαυτοῦ τὴν πρὸς τὸν us ! 
συμμαχίαν πεποίητο, ἄγων πλῆθος ἱππέων τε χαὶ πεζῶν. Συνήθροιστό γοῦν παμπληθὸς στραταῖ, T 

Theodori οι et Leonis Allatii nota. 


(90) Ἑάλω- Pachymerius, lib. u, p. 106. Arr. 


ANNALES 1198 


ὡς οὐχ εἰς χαλὸν ἀποδῆναι μέλλει τούτῳ τὰ A men res sua jam prorumpere conspicatus, impe- 
ιατα, ἀντιστῆναι ταῖς βασιλιχαῖς δυνάμεσιν ratoriis viribus obviam ire instituens, machinam 
rAguzo, xai πᾶσαν ἀηχανὴν x«i πάντα χάλων, 879 0mnemomnemquefunem,ut proverbiofertur, 
; παοοιμίας, χεχίνηχε. Καὶ τοὺς piv oixiow; movit; et proprium quidem militem plane univer- 
ιἰπλῶς τυλλέγδην πάντας συνήθροισε, συμμα- sum in unum coegit, addidit auxiliares copias, eas- 
ὃὲ οὐ σμιχρὰν παρὰ τοῦ ῥηγὸς Σικελίας τοῦ — que non contemnendas, generi sui regis Sicilie, 
jo) αὐτοῦ προσελάβετο: ἀπηρίθωηντο γὰρ οὖς qus ad quadringentos equites armis forlibus cir- 
ig τετραχοσίους ἱππότας (91), ὅπλοις ἐχνοοῖς  cuminunitosacsuperbientibus et magnanimis equis 
οάχτους xai ὑψαύχεσιν ἵπποις x«i ἀγερώχοις — insidentes (exhis singuli intersuos praecipui erant) 
υμένους,ΐχαστος τούτων ix τοῦ σφετέρον γέ-  numerabantur. Alius etiam illius gener Achaie 
ἐχχοίτων τυγχάνοντες. Ἅτεοος δὲ rovrov au^ princeps universo exercitu collecto per semetipsum 
| ᾿Αχαΐας πρίγχιψ τὴν πᾶσαν αὐτοῦ στρα-  SOCero 18 auxilium tulit. Hic armatum agmen 
22) συλλεξάμενος dU ἑαυτοῦ τὴν πρὸς τὸν «v-  atjueiunumerabile e natione Francica et Romanis 
ενθερὸν συμμαχίαν πεποίηχεν. "Hys δὲ οὗτος — Achaie etPeloponnesi,quibus ipse imperabat, in- 
mnÜEg τὸ ὁπλιτιχόν- ἔχ τε γὰρ ToU Φραγχι- — colis, licet potissimam illius partem miles Latinus 
νους ἐτύγχανς xxi Ex τῶν οἰχητόρων Poucxio» g compleret,lectum ducebat. Amplissimo itaque exer- 
ας τε x«i Πελοποννήσου, ὧν οὗτος ἦρχεν: οἱ  Citucomparatoadversus Joannem sebastocratorem 
᾿ς δὲ τοῦ τῶν Λατίνων ὑπῆρχον γένους. Συνήθροι imperatoris fratrem bellum apparabat ; qui fratris 
οὺν παμπληθὴς στρατιὰ, καὶ κατὰ τοῦ αὐταδῶᾶψονυ — suiimperatoris proficuis monitis ac consiliisinnixus, 
,τοχράτορος τοῦ σεθαστοχράτορος Ἰωάννου τὴν — militaricalliditate adversarios eludebat ; cum milite 
ἐποιοῦντο. Ὁ δὲ (x«t γὰρ εἶχε τὰς συμδουλὰς — qnippe undequaque armato et thorace communito 
; &x τοῦ αὐταδέλφον καὶ βασιλέως) στρατηγικῶς — loca magis ardua detinebat: at leviori armatura 
“τιπάλους μετήρχετο. 'Extivog uiv γὰρ μετὰ — iudutum, et qui veluti agilior quocunque vellet 
χταφράχτων xxi θώραξι χεχρημένων δυνάμεων — expeditius se moveret, in planitie.etagris cum ho- 
ip'-tox τῶν τόπων ἐχράτει, τοῖς δὲ &«ppo-  stibus confligere jusserat.Pars eorum Scythe , alii 
τῶν ὁπλιτῶν, xxt oí; τὸ χινεῖσθαι pGov o; — Turcm, plerique etiam e Homana gentle, quibus sa- 
έροις, τὴν χατὰ τὰς πεδιαδας μάχην πεποιῆ- —gittandi peritia inerat. Hi cum hostibus manus 
τρὸς τοὺς ἀντιπάλονς προστέταχεν: Ἦσαν δὲ —conserenles eminus telis ferire, et e loco, cui Bo- 
Xi μὲν ἐκ Σχυθῶν, οἱ δὲ ἐκ Τούρχων, mo): δὲ  rile Longo nomen est, adversarios urgere; quibus 
τῶν Ῥωμαϊκῶν φύλων, οἷς x«i μᾶλλον à τος neque perdiem iter sine molestia conficere, neque 
à ἐπιτήδευμα. Οὗτοι μὲν ὀΐν τοῖς ἐναντίοις , noctu quiescere eoncedebatur. Namque interdiu, 
ἄλλοντες μαχρόθεν τοῖς βέλεσιν ἔπληττον. 'Hp- | dum equi aquatum ducerentur, confligere si quis 
μὲν οὖν tx τοῦ τόπου οὗ Βορῶα Λόγγος τοῦ. ad potandum equum longius processisset. Illis 
ξυμπίπτειν τοῖς ἐναντίοις. Οὔτε γοῦν ἡμέρας eliam inter eundum congredi, et plaustrisjumentis- 
βαδίξειν αὑτοῖς παρεχώρουν οὔτε νυχτὸς — que onerariis propinquantes, res quas illi condu- 
᾿. Συνεῤῥήγνυντο γὰρ αὐτοῖς ἡμέρας μὲν iv —cerent,nec custodibus renuentibus, rapere. Atque 
οὐ σεθδαστοχράτορος Ἰωάννου τὴν ὁρμὴν ἐποιοῦντο, 'O δὲ στρατηγικῶς τοὺς ἀντιπάλους μετήρχετο. 'Exsivo* 
p μετὰ τῶν χαταφράχτων χαὶ θώραξι χεχοημένων δυνάμεων τὰ ἐχυρώτατα τῶν τόπων ἐχράώτει, τοὺς δ' (uc 
ους χατά τῆς πεδιάδος πρὸς τοὺς ἀντιπάλους ἀνθίστασθαι προστετάχει. Καὶ οὗτοι οἱ μὲν ἐχ Σχυθῶν, οἱ δὲ 
ipztv, ἔτεοοι δὲ ἔχ Ῥωμαίων, οἷς μᾶλλον ἡ τοξεία τὸ ἐπιτήδευμα, οἱ xot μαχρόθεν τούτους τοῖς βέλεσιν ἔπλη- 
Ηοξαντο μὲν οὖν £x τόπου οὗ Βορίλα Λόγγος τὸ ὄνομα, καὶ οὔθ’ ἡμέοας ἀνέτους βαδίζειν αὐτοὺς παρεχύοουν 
υχτὸς" συνεῤῥήγνυντο γὰρ αὐτοῖς Ὡμέρας μὲν ἐν τοῖς τῶν ἵππων ποτοῖς. Συνέπιτπον δὲ τούτοις x«i xaO ὁδὸν- 
΄ς ἀμάξαις χαὶ τοις φορταγωγοῖς νποξυγίοις προσπελαξοντες ἐχ τὸν παρ᾽ αὐτοῖς φορτίων ἐσχύλενον ὑποχωρούν- 
'» φυλασσόντων. Tóuro δὲ πολλάκις πεποιηχότες εἰς θάρσος κατὰ τῶν ἐναντίων οὐ μέτριον ἐληλάκασιν, ὥστν 
οσὶ χεῖρας iu bol» χὰξ αὐτῶν σχυλεύειν τὰ προστυχόντα. Οὕτω τὸ τοῦ ἀντάρτον Μεχαὴλ συνέσταλται στρά- 
βίᾳ x«t μόγες Στανον xai Σωστον xai Μωυλυσχὸν παραμείψαντες" ἔσπευδε γὰρ ἐς τὸ τοῦ Πριλάπου ἄστυ γε- 
. ὅπως αὐτὸ διασώσειαν. Ἐχεῖ δὲ γεγονότες, ἐς οἰχείαν ἔχαστος διασχεδασθέντες βουλὴν βεδούλενται τὸν 
υχῆς τρέχειν. Καὶ ὁ μὲν ἀποστάτης μετὰ τοῦ υἱοῦ Ntxepópou xal τινων νυχτὸς ἐποχηῤέντες ἀπέδρασαν, ὡς 
στο τοῖς λοιποῖς, xxi αὐτοὶ προς φυγὴν ἐτράποντο. Τὸ μὲν οὖν "Popaixóv στράτευμα x«i ὁ νόθος υἱὸς 'Loay- 
) αποστάτου τῷ σεδαστοχράτορι Ἰωννὴ προσῆλθον καὶ τῷ βασιλεῖ τοὺς ὄρχους ἀπέδοντο, ὃ δὲ πρίγγιψ ᾽Αχαΐας 
utz' αὐτοῦ αὐτοῦ ἄλλος ἀλλαχοῦ διεσπάρησαν, Καὶ ὁ μὲν πρίγγιψ κατώ τὴν Καστοριαν ἑάλω ὑπ᾽ ἀχυρμα- 
^ χρυδεὶς x&x TU» ὀδόντων γνωρισθεὶς, (εἶχε γὰρ τοὺς ἐμπροσθίους εὐμεγέθει:), καὶ δέσμιος ἀπήχθη τῷ 
L. Οἱ δὲ χρείττους τῶν πραγμάτων moro) xai προσγενεῖς, οἵ τε ᾿Ασελεδετουσὶ, ὁ τῆς Καρυταίνης Ἰοφρὲ xci 
ὧν ὀνομαστῶν, οἱ μὲν κατὰ τὸν Πλαταμῶνα, ot δὲ χατ᾽ ἄλλο μέρος ἑάλωσαν. Καὶ τὸ συμμαχιχὸν στρατευμα 
τοῦ ῥηγὸς Σιχελίας σταλὲν ὑπὸ τεσσάρων κατεσχέθησαν, ὧν μὲν εἰς ἦν ὁ μέγας δομέττιχος ὁ Στρατηγό- 
. ὁ ῬΡιῳψᾶς Νιχηφόρος, οἱ δὲ δύο τῶν ἀνωνύμων. Καὶ τούτους ὡς δεσμώτας πρὸς βασιλέα éniwpav. 


Theodori Douse et Leonis Allatii note. 


In equitumnumero multum inter se distant (92) TZ» πᾶσαν αὐτοῦ στρατιάν. Pachymerius 
olita et Pachymerius. Acropolita non ultra σὸν dé γι πρίγχιπα ὅλον εἶχε σὺν τοῖς στρατέύμα.- 
intos agnoscit, Pachymerius ad tria millia σιν. ALL. 

it. ALL. 


{199 


GEORGII ACROPOLIT.E : 


id ubi ssepius perpetrarunt, animisadversus 1&1 Α τοῖς τῶν ἵππων πότοις, εἴ ποὺ τὶς μαχρότερον m 


hostes ingentibus resumptis, re ad mucrones et ma: 
nus adducta, obvia queque ex. illis preedari. Igitur 
defecloris Michaelisexercitus hac quoque ratione at- 
tritus est, timoreque non modico lacessitus de sa- 
lute propria desperaverat. Vi tandem et maximo 
suorum incommodo Stanum, Soscum ac Molyscum 
penetrantes (nam illis in animo erat ad Prilapi op- 
pidum, ut illi suppetias ferrent, proficisci), ubi ad 
ea loca pervenere, proprie quilibetopinioni servien- 
tes, extrema queque tentare, et prc anima, ut dici- 
tur, currere pro viribus instituerunt. Interea de- 
fector Michael et filius Nicephorus cum nonnullis, 
sed valde paucis, quibuscum consilia sua et actiones 
communicare sueverat, noctu equis invecli viasque 


bene instructi sese repente abripiunt. Mane ubi p 


dies processit, milites Michaelis fugam cognoscen- 
tes una et ipsi in fugam impelluntur. Romanum ag- 
men, et qui illud ducebant prrestantiores, et defe- 
ctoris spurius filius Joannes sebastocratori Joanni 
accurrentes se dedunt, et imperatori fidem sacra- 
mento obligant. Princeps vero Achaie sociique 
alius alio dispersi sunt. Princeps apud Casloriam 
eapitur sub palearum acervo absconditus, sed ex 
dentibusaquodam milite cognitus (namque dentes 
interiores ingenti magnitudine prominebant) et 
colligatusjadimperatorem advehitur: Agminum no- 
biliores affinesque Aseldetusi et Caritanie 189 Jo- 
phredus aliiqueillustrium plures, Platamone alioque 
in lococapti vinctiqueadimperatorcm conducuntur 
Auxiliaris item manus a Manfredo Sicilim rege de- 
fectori transmissa, ad quadringentos, ut diximus, 
numerata, cum armisetequis a quatuor hominibus; 
tnagno nempe doinestico Alexio Strategopulo, Nice- 
phoro Rimpsa, qui Turca origine, Chrislianis no- 
men dederat, quorum fidem ingenuissime co- 
luit, et aliis duobus, quorum nomina tem- 
pus nobis invidit, debellata est. Et hi quoque 
constricti vinculis ad imperatorem transportantur. 
Hac victoria nostri imperatoriis consiliis potiti sunt, 
8.160 ut fama illius ad ultima qu:eque orbis terra. 
rum penetrarit : neque enim tales victorias plures 
sol vidit. Tunc porro oppida omniaet regionem uni- 
versam nostri subegerunt. 


τὸν ἵππον ποτίσαι. Ξυνέπιπτον δὲ τούτοις χαὶ : 
ὁδόν, xci ταῖς ἁμάξαις χαὶ τοῖς φορταγωγοῖ, i 
ξυγίοις προσπελάξοντες ix τῶν παρ᾽ αὐτοῖς pem 
ἐσκύλευον ὑποχωρούντων τῶν φυλαττόντων. Ti 
δὲ πολλάχις πεποιηχότες εἰς θάρσος χατὰ τῶν b 
τίων οὐ μέτριον ἐληλάχασιν, ὥστε χαὶ χερσὶ χες 
ἐμδάλλειν xxb αὐτῶν σχυλεύειν τὰ προστυχ ὀν:, 
μὲν οὖν τοῦ ἀντάρτον Μιχαὴλ κἀκ τούτου συν 
ται [P. 94] στράτευμα καὶ εἰς πτοΐαν οὐ μιχρὰν m 
γντήχει" σχεδὸν γὰρ πᾶσαν σωτηρίαν ἀπγοθτα 
Βίᾳ γοῦν x«i μόγις Στανὸν χαὶ Σωσχὸν xci Mj 
παραμείψαντες (σκοπὸς γὰρ ἦν αὐτοῖς Sig τὸ τοῦ 
λάπον ἄστυ γενέσθαι͵ ὅπως αὐτὸ διασώσειαν) i 
γεγονότες εἰς οἰχείαν ἔχαστος διάσχεδασθέντες 
τον περὶ ψυχῆς τρέχειν, ὅπως ἂν εἶχεν i073. 
δούλευται. Καὶ ὁ μὲν ἀποστάτης Μιχαὴλ uri 
υἱοῦ αὐτοῦ Νικηφόρου χαὶ τινων ἄλλων μεῖρω 
δρῶν, οἷς χαὶ εἴωθεν ἐμπιστεύειν τὰς αὐτο 
Eis, ννχτὸς τοῖς ἵπποις ἐποχηθέντες ἀπέδρανε, 5 
λῶς τὰ τῶν ὁδῶν ἐπιστάμενοι, "Eo0sv δὲ (93 τ 
ἤδη γεγενημένης, ὡς οἱ τῶν στρατευμάτων τῆ. 
τὸν Μιχαὴλ ἀποδράντα, ἤδη xal αὐτοὶ πρὸς γῆι 
ἐτράπόντο. Τὸ μὲν οὖν Ῥωμαϊχὸν στράτευμα] 
οἱ χρείττους τῶν ἐπιχρατούντων αὐτὸ xai ὁ νόΐ 
τοῦ ἀποστάτου νἱὸς (θ4) Ἰωάννης τῷ cire 
τορι Ἰωάννη προσῆλθον xal χεῖρας οὐτῷ ouo 
x«t τῷ βασιλεῖ τοὺς ὄρχους ἀπέδοντο, ὁ δὲ πρὶ 
᾿Αχαΐας (95) χαὶ οἱ μετ᾽ αὐτοῦ eoe ἀλλαχοῦ! 
σπάρησαν, Καὶ ὁ μὲν πρίγκιψ χατὰ τὴν Kass 
ἐζλω, ὑπὸ ἀχυρμιᾷ TOt χρυδεὶς xXx τῶν ὁδόν 
τῶν τινι στρατιωτῶν γνωρισθεὶς (εἶχε γὰρ : 
ἐμπροσθίους εὐμεγέθεις και προδεδλημένους ' 
φατνωμάτων), x«i δέσμιος ἀπήχθῃ τῷ Dan 
δὲ χρείττους τῶν ταγμάτων αὐτοῦ χαὶ προσγίη 
ὃ τε ᾿Ασὲλ Δετουσὶ, ὁ τῆς Καριτανέας Tops ! 
ἄλλοι τῶν ὀνομαστῶν πλείους, οἱ μὲν κατὰ τὸν [E 
ταμῶνα, οἱ δὲ χατὰ ἄλλο μέρος ἑάλωσαν, καὶ δε 
ται τῷ βασιλεῖ συναπήχθησαν. Καὶ τὸ συμαηχν 
δὲ στράτευμα τὸ ἐκ τοῦ ῥηγὸς Σεχελίας τοῦ Y» 
τῷ ἀποστάτη ἀποσταλδὲν, ὡς εἰς T&rpaxex* 

εἰρήχειμεν, ἐριθμημένον, αὐτοῖς ὅπλοες͵ v^ 
ποις ὑπὸ τεττάρων ἀνδρῶν χατεσχέθησαν, n *' 
μὲν εἷς ἦν ὁ μέγας δομέστικος ὃ Στρατηξτα 








ῬΑλέξιος, ἅτερος δὲ ὁ Ῥιμψᾶς Νικηφόρος ix Τούρχων ἕλκων τὸ γένος, ὀρθότατος δὲ γεγενημένος Χριστιανος ν᾽ 
δύο τῶν ἀνωνύμων ὑπῆρχον. Καὶ τούτους γοῦν δεσμώτας πρὸς τὸν βασι)έα ἐξέπεμψαν. Τοιαύτην γοῦν νίχκν €" 
ἡμετέρων ταῖς βασιλικαῖς συμδουλαῖς χατωρθώσαντο ὥστε τὴν αὐτῆς φήμην εἰς πάντα τῆς γῆς περιιέναι τὰ τοῦ 


ὀλίγας γὰρ τοιαύτας νίχας εἶδεν ὁ ἥλιος. Τηνιχαῦτα γοῦν πᾶντα τε τὰ ἄστη χαὶ πᾶσαν χώραν ὑφ᾽ ἑχυτοὺς πῦκῦῦ 
ol ἡμέτεροι, 
82. Postmodum Joannes sebastocrator Thessa- D πβ΄, Ὁ μὲν οὖν 11 σεδαστοχράτωρ Ἰωῤκι Ὁ 


" D: Ὁ μὲν οὖν σεθαστοκροίτωρ ᾿Ιωάννης τὴν Θετταλίαν παρᾶμείψας περὶ τὴν νέαν Πάτρο s 
τοπεδεύσατο, ὁ δὲ Στρατη ὁπουλες σὺν ἐτέροις τα Πηριναῖα ὑπερόάντες ὄρη χαὶ καταλιπόντες it 
Ἰωαννίνοις στράτευμα εἰς τοῦτον sl; πολιοροχίαν περὶ τὴν "Aptay ἦχον. Κατέλιπον δὲ τὸν ἐχεῖσε λαὸν οὐκχίτι" 


Theodori Dous» et Leonis Allatii note. . 


(93) “Ἕωθεν δὲ, Gregoras, p. 74. ALL. occupata Cpoli a Grecis dimissus fuerit, πὶ 
(94) Ὁ μὲν οὖν νόθος νἱός De hoc Joanne Pa-  Pachymerius, p. 86. Gregoras, lib. 1v, p. f/,! 
chvmerii verba supra adduximus, ALL. tantum urbes recenset. ALL. 


98) Ὁ δὲ πρίγχιψ 'Axales, Quomodo potea e 


ANNALES 


1202 


ia» παραμείψας, xut τὰ ἐν αὐτῇ ἄστη τε χαὶ Α liam preetergressus, et in ea oppidis ao castellis 


x ὀχυρωσάμενος, περὶ τὴν νέαν Πάτραν 
οπεδεύσατο, ἔχων μεθ᾽ ἑαυτοῦ x«i τὸν νόθον 
9 ἀποστάτον Μιχαὴλ ᾿Ιωάννην. Ὁ δὲ μέγας 
ἰχος ὁ Στρατηγόπουλος ᾿Αλέξιος χαὶ [P. 95] ὁ 
Ἰωάννης τὰ Πυῤῥηναῖα ὑπερθαντες ὅρη ἐπὶ 
λοταν ἐχώρουν, χαταλιπόντες ἐν τοῖς ᾿Ιωάννί- 
τράττυμα μεριχὸν εἰς πολιοοχίαν τοῦ ἄστεως. 
6o» οὖν οὗτοι τὴν ΓΑρταν, χἀχεῖσε γοῦν xui 
τούτοις ξυντετυχήχειν, οἷς χαὶ πρὸς ὀλίγας 
συνομιλήσας χάτα δὴ συταξάμενος τῆς “Αρ- 
$i, χαταλιπὼν τὸν ἐχεῖσς λαὸν οὐχέτε εὖ- 
πρὸς τοὺς ἡμετέρους διαχείμενον . οὐ γὰρ 
οἱ τῶν στοατευμάτων τούτοις ἐχρήσαντο. Διὰ 
x«i $ περιφανεστάτη ἐχείνη víxm τοῖς Ῥω- 
ἐπιλάμψασα ἐν οὐ πολλῷ τῷ χρόνῳ πρὸς τοὐ- 
! χεχώρηχεν. ᾿Απήειν οὖν ἐξ ὀρθοῦ πρὸς τὸν 
'xoárooX Ἱωάννην τὸν τοῦ βασιλέως αὐτά- 
πεοὶ τὴν νέαν Πάτραν διάγοντα, χαί τινας 
| μετ᾽ αὐτοῦ διαχαρτερήσας τῆς πρὸς τὸν βα- 
ρῬερούσης ἡψάμην, Ὁ μὲν οὖν νόθος υἱὸς τοῦ 
tou Μιχαὴλ Ἰωάννης τῷ σεδαστοχράτορι ξυν- 
Ἰστασίαν μετὰ x«i ἄλλων τινῶν ἐμελέτα * xol 
σεραστοχοάτωρ ᾿Ιωάννης xarà τῶν Λατίνων 
χε χαὶ τὴν Λεδαδίαν πάραμείψας τὰς Θήδας 
j£, τὴν ἣν ὥδινεν οὗτος ἀπιστίαν εἰς προῦ- 
οοὔφηνε, χαὶ μετὰ χαὶ ἄλλων τινῶν ἀποδρὰς 
᾿ἀποττάτην Μιχαὴλ τὸν πατέρα αὐτοῦ ἀπήει. 
ς μὲν οὖν τῷ ἀθούόῳ τοῦ πράγματος ταρα- 
Jx* εἶχεν ὅπη γῆς σταίη, ἀλλ' ἐν πλοιαρίοις 
:ς αὐτὸς τε x«l ὁ vióq αὐτοῦ Νιχηφόρος xai ἡ 
ς τούτου χαί τινὲς τῶν αὐτοῦ τὰς διατριξὰς 
θαλάττῃ ἐἕποιουν, τάς τε νήσους τὰς πέοιξ 
γιον εἶχον, Λευχάδα δηλαδὴ x«i τὰς τῶν Κι- 
'AX) ἐπεὶ ὁ τούτου νόθος νὸς ᾿Ιωάννης 
εὐτὸν ἀπήει, χαθὰ δεδήλωται, ἀνεῤῥώσθη τῆς 
χαὶ τὸν ὄχνον ἀποσεισάμενος ἐπὶ τὴν 
ἐόχδιξε, Κἀχεῖσε δὴ ἀφιγμένος, “ἐπεὶ τοὺς 
οἰκήτορας προσχειμένους εὖρεν αὐτῷ, εἶχε 
τὸ τῆς Βονδίτξης ἄστυ παρὰ τοῦ μέρους τού- 
᾿ατούμενον, συναγαγὼν τοὺς ἐχεῖσε εὑρισχο- 
τοὺς ἡμετέρους τῶν ὁρίων τῆς Αρτῆς ἐξή- 
᾿Αλλὰ χαὶ τοὺς πολιορχοῦντας τὰς ᾿ἸΙωάννινα 
τῶν Ἰωαννένων πεποίηχεν, Οὕτω μὲν οὖν 
χαχῶν τὰ τῶν Ῥωμαίων εἴληχε πράγματα, 
, χαλῶς ταῖς βασιλικαῖς συμβουλίαις γεγενη- 
ταῖς τῶν στρατηγούντων ἀνηχοίαις χαὶ &ra- 
ς τὸ μηδὲν σχεδὸν ἡ xal πάνυ σμιχρὸν χατο 
τιν, Ὁ μὲν οὖν αὐτάδελφος τοῦ βασιλέως ὁ 


v. 


ας, 


Β 


ἢ 


communitis, ad novam Patram, una secum spurium 
183 Michaelisdefectorisfilium deferens, locatten- 
toria. Magnus domesticus Alexius Strategopulus et 
Joannes Raulus Pyreneos montes transeuntes, Ar- 
tam properant, Joanninis militum manu ad obsiden- 
dumoppidumrelicta. Artam itaquehi penetrarunt. 
Ineacumillisipsequoquein colloquium veni, et pau- 
cos dies quotidianis congressibus versatus rebusque 
dispositis Arta egredior, cum multitudo illa non 
bene erga nostros afficeretur : milites enim non 
equos se illis preebuerant. Ideoque victoria illa, 
qu& Romanis illuxerat, omnium ore concelebrata, 
non diu post in contrarium dilapsa est. Ipse recta 
via ad Joannem sebastocratorem imperatoris fra- 
trem, apud novam Patram agentem, profectus, ct 
nonnullos dies cum eo moratus, iter ad imperato- 
rem ingredior. Filius spurius defectoris Michaelis 
Joannessebastocratori adsidens cum quibusdam 
aliis defectionem meditabatur; etdum sebastocrator 
Joannes adversus Latinos progressus preterita Le- 
badia Thebas predaretur, quam secum concepe- 
rat, palam defectionem parturit, et cum qnibus- 
dam sceleris consciis fuga arrepta ad defectorem 
Michaelem patrem proficiscitur.lIllereimprovisatur- 
batus, ubi pedem figeret, nescire. Sed naviculasipse 
et fllius 18. Δ Nicephoruset uxoret ex familiaribus 
quidam conscendentes in mari moras trahere, et 
ciroa insulas, Leucada nempe et Cephalenem, 
divertere. Sed quandoilliusfilius spuriusJoannes ad 
eum, ut innuimus, accessit, exuta socordia segnitie- 
quedeposita animosassumens Arlam contendere.Eo 
appulsus civesuniversosinse propensos comperiens 
(sub ditione quoque sua ad illum diem Bonditze 
oppidum remanserat), quos ibi offendit, simul col- 
lectis, nostros de finibus Arte expellit, et Joannina 
obsidentes longiusab obsidione removet. Sic denuo 
Romana res affligi cepit, et que imperatoriis 
adhortationibus prospere gesta fuerant, ducum 
inobedientia ac socordia in nihilum fere aut satis 
parum redacta sunt. Interim imperatoris frater 
Joannes sebastocrator et socer illius Tornicius 
Constantinus pugna dimissa ad imperatorem Lamp- 
sacieo tempore moras trahentem remeant. Impe- 
rator sebastocratorem Joannem despotarum digni- 
tate adornavit ob victoriam partam remunerans, et 
ut ea dignitate personis, quibuscum bella gesserat, 
despotacum despotis confligens extequaret, Soce- 
rum vero illius Constantinum Tornicium, magnum 


Tipi αὐτοὺς ἔχοντα * οὐ γὰρ χαλῶς ἐχρήσαντο τούτοις. Διὰ ταῦαα x«i ἢ περιφανεστάτη ἐχεΐνη νίχη 
γυναντίον χεχώρηχεν. Ὁ δὲ νόθος υἱὸς τοῦ Μιχαὴλ Ἰωάννης χατὰ TG) Λατίνων χεχώρηχε, xat τὴν 
ιν παραμείψας τὰς Θύήθδας ἐσχύλευσε, τὴν δ' ἣν ὥδινεν ἀπιστίαν εἰς προῦπτον ἐξύφηνε, χαὶ put 
ἀποδρὰς πρὸς τὸν ἀποστάτην πατέρα ἦχε, μεθ᾽ οὗ πλοιαρίοις ἐωθάντες τὰς διατριδὰς ἔν τῇ θα- 


ἐποίουν. 


Ὅμως ἀνεῤῥώτθη, καὶ περὶ Αρταν ἀφιγμένος, ἐπεὶ 


τοὺς πάντας οἱχήτορας προσχειμέ- 


εὐ αὐτῷ, εἶδε δὲ xci τὸ τῆς Βονδίτξζης ἄστυ παοὰ τοῦ μέοους τούτου χρατούμενον, συναγαγὼν Ty- 
/$ ἡμετέρους τῆς "Aptue ἐξήλασεν. ᾿Αλλὰ x«l τοὺς πολιορχοῦντας τὰ Ἰωΐννινα. 'O μὲν οὖν σεθα- 
ep Ἰωάννης x«i Τορνίχιος ὁ πειθερὸς αὐτοῦ πρὸς τὸν αὐτοχράτορα ἐπανήεσαν * ὃν x«i τῷ τῶν δισ- 
"tríunxs) ἀξιώματι, τὸν δὲ Τορνίχιον τῷ τῶν σεδαττοχρατόρων, χαὶ τὸν αὐτάδελφον αὐτοῦ Κων- 


v 
t. 


σεθαστοχράτορα χατωνόμασεν. ᾿Αλλὰ xxi τὸν Στρατηγόπουλον ᾿Αλέξιον δι᾿ ἐπιστολᾷς τετίμηχε 


1203 . GEORGII ACROPOLITJE Lr 


primicerium,sebastrocratoris munereinsignivit.Sed A σεθαστοχράτωρ Ἰωάννης xai ὁ πενθερὸς αὐτοῦ 
οἵ [γδίγϑιῃ illius rermanum Constantinumex Ceesare Τορνίχιος Κωνσταντῖνος τῆς μάχης ἐξεόντε; εἰς ἡ 
sebastocratorem indigitavit. Et in his 18:5 seba- αὐτοχράτορα ἐπανέζευξαν περὶ τὴν Λάμψαχον or 
stocratores differebant : nam imperatoris fraterin — x«i τὰς διατριθὰς ἐχεῖσε ποιούμενον. Τὸν μὲν ἡ 
ceruleis calceis aquilas auro contextas deferebat, ^ es6«eroxpáropa (90) ᾿Ιωάννην ὁ βασιλεὺς τῷ ὦ 
Tornicius nudo hisce insignibus calceo utebatur. δεσποτῶν τετίμηχεν ἀξιώματι, ἀντέχαριν οἷον τὶ 
Quinimo et Alexium Strategopulum, magnum do- νίχης τούτῳ διδοὺς, χαὶ ἵνα τοῖς μαχομένοις τοῦ 
mesticum antea condecoratum, perepistolam C&e- προσώποις [P. 96] ἀντισταθμίζοιτο, δετπότες ταὶ 
sarem instituit, missilem illi dignitátem elargitus. δεσπότας μαχόμενος * τὸν δὲ πενθερὸν αὐτοῦ 3 
Et hec quidem ita evenere, Τορνίχιον Κωνσταντῖνον μέγαν πριμμικήριον ἡ 
τῷ τῶν σεβαστοχοατόρων τετίμηχεν ἀξιώματι, ᾿Αλλὰ xai τὸν αὐτάδελφον αὐτοῦ Κωνσταντῖνογ ἐκ Kao 
σεθαστοχοίτοοα χατωνόμασεν. Ἔν τούτοις δὲ τὰ τῶν σιδαστοχρατόρων διέφερον, ἐν οἷς ὁ μὲν 
δέάφος τοῦ βασιλέως τοῖς χυανοῖς πεδίλοις ἐγχεχολλημένους εἶχε x«i χουσοὐφεὶς ἀετοὺς, ὁ δὲ 
νέχιος γυμνὰ τούτων τὰ πέδιλα ὑπεδέδετο. ᾿Αλλὰ χαὶ τὸν Στρατηγόπουλον ᾿Αλέξιον μέγαν douic: 
αὐτοχράτωρ τετιμηχὼς δι’ ἐπιστολῆς τετίμηχε Καίσσρα, διαπόμπιμον αὐτῷ τὴν τιμὴν χαρισα: 
Καὶ ταῦτα μὲν οὕτω ξυνέθη. 

83. Imperator cum Lampsaci hibernasset,appe- B πγ΄. Ὁ δὲ βασιλεὺς 12 παραχειμάσαις ἐν τῇ d» 
tente vere Cpolim commeat : namque quam cupi- ψάχῳω, ἔαρος ἐπιλάμψαντος χατὰ τῆς Kovormr 
dissime appetebat, omnesque suoseo referebat co- χεχώρηχεν * ἅπασα yàp ἦν αὐτῷ σπουδὴ χεὶ ἐπ; 
natus, ut Latinorum e manu in libertatem Cpolim σχοπὸς τῆς τῶν Λατίνων χειρὸς ἀναῤῥιπθα. 
vindicaret. Hinc profectus est adversus Cpolim, Ἐπῆλθε γοῦν χατὰ τῆς Κωνσταντενουπολεως οὐ ἃ 
non copiis fretus /neque enim tantum exercitum, στρατεύμασι τεθαῤῥηχὼς (οὐδὲ γὰρ ἦγεν ἀξιόααχ 
qui similem civitatem obsidion- posset cingere se- » στρατιὰν εἰς τοιαύτης πόλεως πολεόραψσιν), x 
cum ducebat), sed consobrini sui, cui nomen erat λόγοις τοῖς τοῦ ἐξαδέλφου αὐτοῦ, ou τὸ ὄνομα "Aci 
Aseli, sermonibusdeceptus.Tlle etenim mala fraude ἐξηπατημένος * ἡπάτα xai γάρ τὸν βασιλέα, ᾿ς κα 
imperatorem eludebat, se inquiens penes urbis τὸς ἐν τῶ τείχει τῆς πόλεως τὸν οἰχεέαν iym 
mcenia edem habere, portasque in sua potestate — πύλας ἔχει παρ᾽ αὐτοῦ δεσποξομένας, du ὧν d» 
esse, per quas imperatoris copiasintra urbem sine ἂν τὰ τοῦ βασ'λέως στρατεύματα ἔνδον τς ποὶ 
strepitu et sine pugna quiret intromittere. His ser- ἈἈἀψοφηπὶ χαὶ δίχα μάχῃς εἰσαγαγεῖν. Καὶ ἐπιστε 
monibus sibi dicendo fidem conciliabat. Affinitus λέγων ταῦτα * τὸ τε γὰρ συγγενὲς φαντασίαν idi 
enim et muneribus achonoribus eum auctum fuis- τοὺ ἀληθεύειν τὸν ἄνθρωπον, καὶ τὸ πλειόνων δὼω 
se, et adversus Achait principem pugna multa (; μάτων τε χαὶ τιωῶν [τε] ὑποσχέσεις ἐνωαωότους 
incommoda passum, multis bonis ac 1 gratiis ὄόντα Φράγχων... ἐν τῷ τοῦ πρέγκιπος ᾿Αχε 
affluenter abundasse tunc, cum imperatori ea pro-— μάχῃ, x«i προσδοκήσας δεινὰ μάλιστα wouoni 
missa dederat aliaque ab imperatore ipse recepo- πολλῶν ἀγαθων, ὅτε καὶ τὰς τοεαύτας ὑποσχίς 
rat, hominem vera dicere suadebant ; lgitur his τῷ βασιλεῖ δέδωχε xal τὰς πρὸς αὐτὸν ἀντεδέξε 
fidens imperator in Cpolim arma movet et ex ad- Τούτοις οὖν, ὡς ἔφημεν, ἐλπίσας ὁ βασιλεὺς τε 
verso Borealis.cornu urbis in loco Galata vocato τὸς Κωνσταντίνον ἐπήει, χαὶ ἀντιπέραν τοῦ ἡ 
castra melatur. Et, ut quidem videbatur, Galat;e ρείου (97) χέρως τῆς πόλεως ἐν τῷ τόπῳ ej Í[* 
oppidum oppugnabat, re tamen vera clanculum τὰ χατονομαξόμένῳ ἐστρατοπεδεύσατο, xe) 5 
per internuntios Aselem sollicitabut ut fidem, sol- δοχεῖν τὸ τοῦ Ταλατᾶ ἐμάχετο φρούριον, τὰ V Vt 
veret suam. ille ad lucrum, non ad veritatem in- θείᾳ χρύφα mo0g τὸν 'AGtÀ ἔπεμπεν ὅπως τὰι τ. 
hians, fallacibus ac captiosis responsionibus alia σχέσεις πληοώσειεν, Ὁ δὲ πρὸς κέρδος ww" 
atquealiaconfingens,rem protrahebat. Verumtamen πρὸς ἀλήθειαν - χενδεῖς γοῦν ἐποιεῖτο τὰς ww 
cum tempus diutinum procederetipsequenihileffi. σεις, ἄλλα ἐπ᾽ ἄλλοις προφασιξόμενος, Ἕπε 
ceret, imo etiam armstis eohorlibus noctuque ἰἱχανὸς παρεῤῥύη χρόνος xxi οὐδὲν yu», cit 
progressis illius ad domum appropinquatum fuisset jj τὸς στρατιᾶς ὁπλισθείσης χαὶ νυκτὸς ἀπιούσι; αὶ 
(id enim ille. ut fieret, denuntiarat), tum mendacio τῇ oixíx τούτον προσεγγισάσηῃης (τοῦτο “ἂν 555 
fallere et vera eoufundere palam deprehenditur. γενέσθαι ϑιεμηνύσατο), τότε ψεύδεσθαι  xwer 
Et cum ipse responsionem, qua objectis fieri satis φανεοῶς. Καὶ ἐπεὶ οὐχ exi τινα εὔλογον artt! 
posset, haud haberet, erimeu in urbis principem: ποιήσασθαι, τὴν αἰτίαν εἰς τὸν ἄοχοντα τὰς τῦὶ 








P mj 
4 


71 D : Ὁ δὲ βασιλεὺς ἕαρος ἐπιλάμψαντος χατὰ τῆς Κωνσταντένου χεχώρηχεν. Ἐπῆλϑθε γοῦν χατ᾽ w 
τῶ ἐξαδελφῳ αὐτοῦ ᾿Ασὲελ ἐξηπατημένος ὑπισχνουμένου ταύτην παραδοῦναι αὐτῶ, x«i ἐν τῷ [€ 
ἐστρατοπεδεύσατο, χαὶ τὸ τοῦ Γαλατᾶ ἐμάχετο φοούριον. ᾿Απιόντι οὖν ἐχεῖθεν πρέσδεις ἐχ Λατένων i 
πεοὶ ἀγάπης, καὶ γέγονε χρόνον ἕνα. 


Theodori Douss et Leonis Allatii nota. 
(96) Τὸν μὲν οὖν σεύαστοχράτορᾳ. — Gregoras,  Dehacre pluribus agit Pachymeres, lib. Ii, C. 


p. 76. ALL. ALL. 
(97) ᾿Αντίπέραν τοῦ Βορεον. Gregoras, p. 680. 


ANNALES. 


1206 


'« Ὑπετόπασε » [P. 97] γὰρ εἴρηχεν, « οὗτος A referebat : « Neque enim decorum illi videbantur 


χαλόν ἔστι τὰς χλεῖς με τῶν τῆς πόλεως χατ- 
πυλῶν, χαὶ διὰ ταῦτα εἴληφε ταύτας αὐτὸς, 
ὰ τοῦτο ἔγωγε περὶ τὸ ἔργον ἀδυνατῶ. » Ἑπεὶ 
θαρῶς τὴν τοῦ ἀνθρώπον ἀπάτην ἐπεγνώχει ὁ 
ὺς, ἐξὴει τοῦ τόπον. Καϑ' ὁδὸν δὲ τρεῖς πρέ- 
ρήνην αἰτοῦντας ποὸς τὸν βασιλέα οἱ Λατῖνοι 
ψασιν. Ὁ δὲ βασιλεὺς πεποίηχε ταύτην, εἰς 


penes me, » aiebat ille, « claves urbis esse, ideo- 
que eas abstulit, et ergo opus perficere nequeo. » 
Sic [raude hominis plane detecta imperator loco 
egreditur. In itinere tres legati a Latinis ad impe- 
ratorem missi pacem petunt: quam illis 1mperator 
non uno amplius anno concessit, cum res eorum in 
extremum jam discrimen adduxisset. 


ὁν δὲ xai μόνον ἕνα, ἐν στενῷ χομιδῇ ἐπισφίγξας τούτοις τὰ πράγματα. 


Διαπεοάσας γοῦν 18 ὁ βασιλεὺς τὸν Ἑλλήσ- 
τὰ τῶν Πηγῶν χατελαύε μέρη, χἀχεῖσε τὰς 
βὰς ἐποιεῖτο. Ἐπεὶ δὲ ὁ τοῦ θέρους mpi: 
, ἀλλὰ γε δὴ x«i ὁ τῆς ὀπώρας ἐόῥύη, τῶν 
ων ἀπάρας χώρων πρὸς τὴν ἐξ ἔθους (98) τοῖς 
σιν οὖσαν ἀνάπαυσιν, ἐξ ὅτου τῆς Κωνσταν- 
γεγόνασιν ὑπερόοιοι͵ χατηντήχει τὸ Νύμ- 
'"Eut δὲ ποὸς τὸν ἄρχοντα τῆν Βουλγάρων 
᾿αντῖνον πρέσθυν ἐχπέποωφεν. ᾿Απήειν γοῦν 
υὐτὸν͵ x«i διεδίδασα μετ᾽ αὐτοῦ ἡμέρας τινὰς " 
(q&o τότε χαὶ ἑορτάσιμοι τοῦ Χοιστοῦ ἡμέραι, 
τῶν γενεθλίων xai d$» τοῦ βαπτίσματος, f ói 
Βουλγάρων ἄρχοντες λαμπρύνονται μάλιστα, 
γύλετο 6 τὼν Βουλγάρων ἄρχων τότε Κωνσταν- 
τρίσιν αὐτοῖς σύνεῖναι xaut x«i θεατὴν γενέ- 
τῶν τελουμένων. Τὰ προστεταγμένα pot γοῦν 
σας τοῦ Τρινόδου ἐξὴειν, χαὶ πρὸς τὸν βασι- 
τῆειν ἐν τῶ Νυμφαίῳω διάγοντα. ᾿Εχεῖσε γοῦν 
γιλεὺς παρεχείμεσε, xai ἐπιλάμψαντος ἕαρος 
[uugamiou ἐξήει, τὴν λαμπρὰν τῆς ἀναστάσεως 
ρίου ἡμέραν προεορτάσας ἐν τῷ Νυμφαίῳ. 
ςς δὲ τινας ἐν τοῖς φλεδίοις διαδιδάσας, ἐπὶ 
οὕτω πως ἐπονομαζόμενον Κλυζόμένην ἀπελ- 
τήξατο τὰς σχηνὰς. Ἐχεῖσε x«i γὰρ εἰώθασιν 
ἰλεῖς τοῦ Νυμφαίον ἐξιόντες χρονοτριδεῖν καὶ 
ον τοῦ ἑαοινοῦ παροαυείδειν χαιροῦ" ὃ τε γὰρ 
πεδιὰς ἅπας χαὶ χόρτον προδεδλημένη πολ- 
χοκοῦντα τοῖς ἵπποις, χατάῤῥυτος δὲ τυγ- 
xxi ὕδασιν, ἐγγὺς δὲ αὐτοῦ χώμας ἔχει 
; χαὶ πόλεις, ἐξ ὧν δαψιλῆ χαθειστήχει τὰ 
ἢ" Ἐχεῖσε γὰρ ὄντος τοῦ βασιλέως xoi ὁ 
Τορνέχιος ἐχ τῆς Νικαέων 
ἥμηχε, xxt dt ὄχλου τῇ βασιλεῖ γέγονε διὰ 
οπατοιαρχεύσαντα ᾿Αρσένιον. Ὃ γὰρ πατριαρ- 
ἐχήρενε θρόνος, τοῦ πατριαχεύσαντος Nixm- 
ὃς ἀπὸ τῆς ᾿Εφέσου εἰς τὸν πατριαρχιχὸν 
n θρόνον, ἀπάραντος τῶν ἐνθένδε πρὸς τὰ 
x, μηδὲ εἰς ὅλον σχεδὸν ἐνιαντὸν τοῦ πατοιαρ- 
χπολούσαντος θρόνον, 'O δὲ ᾿Απσένιος αὗτος 
ῥεδλημένος εἰς τὸν πατριαχικὸν θρόνον πρὸς 
σιλέως Θεοδώρον, ἀνὴρ x«i εἰς λόγον xci εἰς 
πανευφυέστατος (09), χαὶ λόγον μάλιστα τὸν 


'oXb «tp ὁ 


: Ἦχεν οὖν εἰς Πηγὰς, εἶτα πρὸς Νύμφαιον χε x«i περὶ Κλαζομένην, 
ἰος, xai δι᾽ ὄχλου γέγονε τῷ βασιλεῖ διὰ τὸν πατριαρχεύσαντα ᾿Αρσένιον. 
, τοῦ πατοιαοχεύσαντος Νιχηφόρον, ὃς ἀπὸ τῆς ᾿Εφέσου εἰς τὸν πατριαρ 
μηδ᾽ ὅλον ἐνιαυτὸν διαρχέσαντος, Ὁ δὲ ᾿Αρσένιος προεκλήθῃ ἀπὸ τοῦ 


29 βασιλέως, καὶ ἀνήχθη αὖθις ᾿Αρσένιος. 


84. Igitur imperator Hellespontum trans abiit, 
et Pegarum partes, ubi 187 moras trahebat, oc- 
cupat. Cum vero &stas preeterlapsa fuisset necnon 
autumni tempus excurrisset, inde discedens ad 
quietem imperatoribus de more, ex eo quo Cpoli 
extorres tempore oberrabant, destinatam, Nym- 
pheum pervenit. Me porro ad Constantinum Bul- 
garorum principein legatum mittit. Abii, et cum 
eo per aliquos dies versatus sum, Namque ea tem- 
pestate festi dies Christi natalium ad baptismatis, 
quibus Bulgarorum principes magnificentiam os- 
tentant, celebrabantur ; ideoque Bulgarorum prin- 
ceps Constantinus, ut cum eis tanc oculatus eorum 
qu& flebant spectator adessem, cogebat. Mandata 
itaque mihi imposita exsecutus Trinobo exeo. et ad 
imperatorem tunc Nympheei cunctantem, in quo 
et hibernaverat, me confero. Ineunte vere ille Nym- 
phe egreditur, prius ibidem leto ac splendido re- 
surrectionis Dominies die concelebrato. Et dies 
aliquot Phlebiis egit; inde ad locum Clyzomenem 


C dictum veniens tentoria collocat : namque ibi 


Nympheo exeuntes tempus conterere et veris ple- 
rumque agere imperatores sueverant. Campus un- 
dique planitie excurrit, agro fertili atque herboso, 
qui plurimis equis 188 alendis suffecerit, aquis 
irriguo, et multorum vicorum ac urbium vicinitate; 
unde vite necessariaaffluentersuppeditantur, per- 
opportuno. in eo cum esset imperator, sebasto- 
crator Tornicius Niceea accedens pro expatriarcha 
Arsenio modeste imperatorem rogat, patriarchale 

siquidem solium Nicephoro patriarcha, qui in pa- - 
triarchaleculmen ex Ephesino metropolita ascende- 
rat, ex terreno ad coelestia promoto,cum necintegro 
anno patriarchatui prefuisset,sessore destituebatur 
Arsenius ad imperatore Theodoro in patriarcham 


D fuerat electus, vir et verbo et opere quam dexter- 


rimus, et sermone precipue, qui natura inditur : 
namque qui eruditione comparatur,parum omnino 
degustaverat. Etenim cum nonnulla ex encycliis 
philosophatus perdidicisset, ne horum penitus 
inexpertus haberetur, neque ea ignorare, 4118 
ipse negligeresibiin animo proposuerat, videretur, 
oU xke x«i ὁ σεθαστοχράτωρ 
0 γὰρ πατριαρχιχὸς ἐχήρευε 
uxóy μετετέθη θρόνον, ἀπάραντος τῶν 
ασιλέως Θεοδώρον, ὃς ἔχθραν ἔσχε 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


Τὴν ἐξ ἔθους. Gregoras, p. 81. ALL, 
Πανευφυέστατος. Gregoras Arsenium usu 


rerum est imperii administratione nec cum fossore 
quidem eonferendüm tradit, p. 66. ALL. 


420: 


omnibus, ἃ quibus se avelli segre plerique susti- 
nent, contemptis, monastico instituto nomen dede- 
rat. Hic imperatoria corona imperatorem condeco- 
Taverat : sedeumsuis votis minime obtemperantem 
conspicatus, iniquior cum eo inimicitas exer. 
cuit. Neque ab eo abhorruerat Andronicus 
Sardensis et Manuel Thessalonicensis, cognomine 
Opsara. Sed Sardensis quando imperator Cpo- 
lim castra movit et prope eam sedem locavit, 
1 89 abJoannicioPhiladelphiensi monastico pallio 
induitur: ille enim continuo, et non sine molestia 
imperatoris animum sollicitabat, ut proficiscendi 
sibi daretur facultas Paphlegoniam, unde ipse or- 
tum ducebat ; sed imperator distorta hominis sensa 
apprime callens, ne in eas partes abiret, impedie- 
bat : animo enim proposuerat propter eas quas 
cum imperatore simultates exercebat, res Paphla- 
gonum perturbare. Verumn imperator equissimo 
eum sermone lacessit : « Sardium, non Paphlago- 
nie metropolitatum tenes : Sardium ideo partes 
invisende, quibus continuo cusuescere debes, 
ibiqueimmorando greges tibi commissos pascere. » 
Jgitur ubi imperatorem inexorabilem vidit, cum 
quid ageret ipse nesciret, monasticum vite institu- 
tum complexus est, Thessalonicensis Manuelinvitus 
Nicea egressus in locis adjacentibus vitam duce- 
bat. Arsenius item expatriarcha et ipse inde exiens 
jn monasterium se intrusit. Hinc universi prenies 
Lampsacum convenientes suffragio omnium manda- 
toque imperatoris Ephesinum antistitem Nicepho 
rum in patriarchale solium invehunt. Sed hic, ut 
jam dixi,neque perannumintegrum cathedram mo- 
deratus e vivis excessit. Tunc sebastocrator Torni- 
cius Arsenioimpense deditus imperatorem urgebat, 
ut Arsenium iterum in patriarchalem sedem pro- 
moveret,et mira quedam ae portentosa Arsenii faci- 
nora in medium afferens continuo imperatorem ad 
molestiam usque exorabat, utsibi minime equum, 
190 5tiam invitus, in patriarcham eligeret. Sic im- 
perator volens nolens, sebastocratoris consiliis loco 
dato, ad patriarehalem dignitatem Arsenium rur- 
sumevehit. Ethecquidem de Arsenioita sehabuere. 


GEORGII ACROPOLITAE., 1 
(610 divini amoris corde saucius, rebus terrenis À ix φύσιώς πως προθδαλλόμενον * τοῦ γὰρ ü 













δείας μικρὸν τι μετέσχεν. [P. 98.] ᾿Ολέγα γὰρ 
τῶν ἐγχυχλίων φιλοσοφήσας τοῦ μὴ δαχεῖν 
πασι τῶν τοιούτων ἀπείρως ἔχειν μηδὲ yos 
ὑπεριδεῖν ἐδοχίμασε, τῷ Bü τοῦ πρὸς Θεὸν ἢ 
τρωθεις τὴν ψυχὴν, πᾶσι τοῖς χατὰ χόσμον, ὧν 
εὐχερῶς ἔχουσιν οἱ πλείους ἀφίστασθαι, 
εἰπὼν τὸν μονήρη βίον προείλετο. Οὔτος ri» 
χρατοριχὴν ἀπεπλάρου στεφηφορίαν τῷ βασὺϊς 
ἐπεὶ δ᾽ οὐχ ἑώρα τοῦτον τοῖς ἑαυτοῦ Di 
ὕπειχόμενον, δύσνους περὶ τοῦτον ἐγένετο, iyw 
ταντῷ συνίστορας τὸν Σάρδεων ᾿Ανδρόνιγον xi 
Θεσσαλονίκης Μανουὴλ τὸν x«i ᾿Οψαρᾶν λαγὶ 
'AXÀ ὁ μὲν Σάρδεων, ὅτε ὁ βασιλεὺς (4) χα: 
Κωνσταντινουπόλεως ἐστρατοπεδεύσατο χαὶ 
ταύτης τὰς ἐπαύλεις ἐποιεῖτο, τότε τὰ τῶν 
ἐνεδέδυτο ἄμφια ὑπὸ τοῦ Φιλαδελφέας Ἰωανναα 
Ὡς γὰρ συχνῶς διηνώχλει τὸν βασιλέα izduis 
τῇ Παφλαγόνων (ἐχεῖθεν xat γὰρ ὥρμητο), τὶ rz 
δλόνουν τοῦ ἀνδρὸς ὁ Bass, ἐπιστάμενο; ὦ it 
τοῦτον ἐπὶ τὰ ἐκεῖσε μέρη ἀφῖχθαι - σχοπὸς ΔῈ 
αὐτῷ τὰ τῶν Ἰ[αφλαγόνων πάντα d ἑαταράξαι 1 
πρὸς βασιλέα δυσνοία. 'O βασιλεὺς dé δεχαιότι 
τον πρὸς τοῦτον ἐποίει τὸν λόγον, ὡς Μετοοπολέσι 
χεχειροτόνησαι Σάρδεων, οὐχέτε γε μὲν Wem 
νίας, xxi δεῖ σε τοῖς τῶν Σώρδεων — inquo 
μέρεσι χἀχεῖσε χαὶ διατρίδειν καὶ cov ποειαένιο 
ποίμνιον. ᾿Επεὶ οὖν ἐγχνύχει ἀμετάπτωτον εἶναι 
C βασιλικὸν βούλημα, μὴ ἔχων ὅ τι καὶ δράσει, : 
μονήρη βίον mpotÜsro, Ὁ δὲ Θεσσαλονίχες X 
γουὴλ ἄχων ἐξιὼν τῆς Νικαίας περί Tov τὰ ἔῃ 
ἐχείνης διέτριδεν. Ὁ δὲ πατριαρχεύσας ᾿Αρσξι 
χαὶ αὐτὸς ἐξιὼν ἐχεῖθεν ἔν ttu σεμνείῳ dev 
καθείρξας διῆγεν. ᾿Εντεῦθεν συνελθόντε-: cxi; 
ἀρχιερεῖς ἐπὶ τὴν Λάμψαχον, ψώφῳ πάντων n 
προσταγῇ βασιλίως ὁ τῆς ᾿Εφέσου πρόεδοος Nat 
φόρος εἰς τὸν πατριαρχιχὸν ἀνά y On θρόνον. ἘΠῚ 
οὗτος, χαθάπερ εἰρήχειν, μήπω ἐνιαυτέσας τὸ je 
ἐξεμέτρησε. Τότε γοῦν ὁ σεδαστοχράτωο Tews 
τῇ φιλίᾳ τοῦ ᾿Αρσενίου προσχείμενος, ἡνώγμε 5 
βασιλέα τὸν ᾿Αρσένιον εἰς τὸν πατριαρχῶν τὰ 
αἴθις θρόνον ἀναγαγεῖν, θαύματάώ τενκ χαὶ cu 
παρὰ τοῦ ᾿Αρσενίου ἐνεργούμενα δεογούμεν: Κ 


Β 


πράγματα διηνεχῶς προὐξένει τῷ βασιλεῖ, πατριαο xri τὸν δύσνουν αὐτῷ βιαζόμενος. Ἀλλ᾽ ὁ Bacürn; 9 
ἄχων τῇ τοῦ σεδαστοχοάτορος συμβουλῇ ξυντιθεὶς εἰς τὸν πατοιαοχικιὸν καὶ αὖθις θοόνον ἀνήγαγε τὸν "Aoi. d 
οὕτω μὲν τὰ ἐπὶ τῷ ᾿Αρσενίῳ. 


85. Imperator Strategopulum Alexium Cesarem D πε, 'O ὃς βασιλεὺς 1. τὸν Στρατηγόπουϊ 7 


τι; Ὁ δὲ βασιλεὺς τὸν Στοατὴ γύπουλον Καίσαρα πέμπει τοῖς δυτιχοῖς μέρεσι, παοήγγειλε δὲ τῆς Ko»ne 
ἀποπειοράσασθαι. Ναῦς οὖν τότε μεγίττη ix. Βενετίας εἰς τὴν Κωνσταντίνον &píxszo xai ποτεστάτος,͵ ὃς Qna 
To); E) ΚοντΙχυτινγυπόλει Λατσώγυς do τοίήοιτι xui πλοίοις xxi λει αλίοις xxi doóawTt xar Δαν". "3 
χωρῆσαι. Καὶ “έγονεν οὕτως, χαὶ χιχένωτο ἢ πόλις ἀνδοῶν τῷ βασιλεῖ ταύτης Βαλδουΐνῳ μετάτενων μετ 
φυλαττομένη. Αἴφνης οὖν Kaizz5 τῇ Κωισταυντινγυπόλει inju, ἔχων xxl ἀνδοα: τινὰς ἐχεῖύεν ὄντας xxl ex or; τῷ 
ὁτας τὰ κατ᾽ αὐτὴν. Καὶ μαθὼν ὁπὴν τινα πεοὶ τὰ τείχη χωροῦσαν εἰτιέυχι ὀπ)λίτην ἐχεῖ fat. Εἰσῦλθε οὗν ὃ 
ταύτης ἀνὴρ, x«i ἕτεοος, χαὶ ἄλλος, xoi καθεξῆς ἀέχοι τῶν t. Ἔτι δὲ καὶ πλείους: ἄλλοι εἰσιόντες εὕρον ἕνακεοὶ᾽ 
τείχη φύλακα, ὃν ἀνχδάντε; ἔξω τῶν Tily oy ξόδιυν ua χαὶ πιλέχεσι τὰς πύλας ὀχαοχλεύσαυτες ἐλευϑέοαν τὼν εἰς ai 


Theodori Dousze et Leonis Allatii nota. 


(1) 'AXY ὁ 


ur) Σάρδεων ὅτε ὁ βαλιλιὺ:. Hoc idem pluribus Πάνραὶ Pachymeres, lib. m, e! 
ALL. 


ANNALES. 1210 


τὸν Καίσαρᾳ μετα στρατενμάτων τινῶν oixo« À copiis aliquibus fultum in occiduas partes mittit, 
; ἐπὶ τοῖς δυτιχοῖς ἐχπέπομφε μέρεσι, τοῖς αἱ cum Romani nominis hostibus confligeret, mo- 
οὔσι τῶν Ῥωμαίων ξυνελθεῖν εἰς μάχην, nens sub ipsa profectione, quando via, per quam 
παραγγείλας (2) ὡς ἐν τῷ διέρχεσθαι, ἐπεὶ τὰ — essct incedendum, prope Cpolim erat, in eam ir- 
τῆς ἐκεῖσε φερούσης πλησίον ὑπῆρχε τῆς rumpere etad portas ipsas conducere agmina, ut 
Ὑτινουπόλεως, ἔφοδὸν τια χατὰ ταὐτῆης — timor Latinis incuteretur. Evenit vero tunc tem- 
σθαι xai μέχρι τῶν πυλῶν αὐτῆς ἐπιδραμεῖν — poris, ut tale quid, ita providente 191 Deo, con- 
«τεύματα, ὡς ἂν πτοία παρ᾽ αὐτῶν τοῖς οὖσιν — tingeret. Navis maxima Latinorum Venetiis Cpolim 
λατίνοις ἐγγένηται, Ἐγένετο δὲ τῷ τότε χαί — appulit ; cum ea juvenis auctoritate potens, quem 
ῆναι προνοίᾳ Θεοῦ. ᾿Επεὶ γὰρ ναῦς μεγιστη — illi potestatem vocant, accessit, vir, ut effectus 
λατινικὴ ix Βενετίας εἰς τὴν Κωνσταντίνον — comprobavit, factiosus et in pugnas audacior. Is 
, χαὶ νέος ἐν ταύτη ἐξονσιαστὴς παρεγέρ — Lalinos, quiCpolierant, ad ineundam pugnam con- 
) χαὶ ποτεστάτον (3) ἐπονομάξουσιν, ἀνὴρ,  cilat, haud decorum esse dictitans, eosqui in urbe 
m, δραστήριος x«i θρασύτερος εἰς τὰ μά- D essent, urbem seque tutando tempus conterere, 
τοὺς ἐν τῇ Καωνσταντινουπόλει Λατίνους sed aliquidetiam adversus Romanos machinari de- 
γνας εἰς μάχην, x«i ξυμθουλεύσας ὡς δεῖ — bere, ne nos illiadeo contemptim conterant et pro 
ἧς μὴ μόνον ἐντὸς ὄντας τῆς πόλεως τὴν nihilo ducant, Suasit itaque in triremes, quotquot 
«xi ἑαυτοὺς ψυλάττξειν, ἀλλὰ᾽ x«i xarà "Po- — haberent,aliaquenavigia. Lembadia nempeao dro- 
" δρᾷν, ὡς ἂν μὴ πάντη χαταφρονητιχῶς ἐν — mones,ingressos in Daphnusiaminsulam pergere ; 
(θ᾽ ἡμῶν διατίθωνται, Ἔπεισεν οὖν αὐτοὺς — quam si in potestatem redigero forte potuissent,nede 
G ἐν ὅσαις εἶχον τριήρεσι xoi τισιν ἑτέροις illi spoliis locupletarentur. Urbs igitar hominibus 
λεμδαδίοις οἷον x«i δρόμωσι, χατὰ τῆς vacua, mulieribus ac infantibus et forte tunc. im- 
Δαφνουσίας (4) χωρῆσαι, εἴ πως δυνηθεῖεν — peranti Balduinocum exigua aliorum manuguber- 
παραστήτασθαι x«i σχύλων εὐμοιρῆσαι τῶν (, Dabatur etcustodiebatur. Interea improviso Cesar 
ἧς. Κιχένωται οὖν ἢ πόλις ἀνδρῶν, x«i ἦν Alexius Strategopulus noctu adveniens in eam im- 
x«i νηπίοις xxi τῷ βασιλιχῶς τάχα ταύτης — petum fecit, et cum viros secum haberet nonnullos 
ott Βαλδουΐνῳ μετὰ τινων μετρίων ἀνδρὼν ex urbefugitivos et rerum illius apprime | gnaros 
ufv xui τηρουμένη. Αἴφνης οὖν ὁ Στρατηγό-  exiisqne sciscitans cognovisset foramen urbis 
᾿Αλέξιος ὁ Καῖσαρ νυχτὸς ἐπιὼν τῇ Kow- muris inesse, perquod armatus miles introire pos- 
oy προσήγγισεν. Ἑπεὶ δὲ μεθ᾽ ἑαυτοῦ εἶχε — set,nullamora operi incumbit. Et per illud quidam 
Ῥας τινὰς ἐξωρμημένους (3) τῆς πόλεως x«i — ingreditur, quem sequitur alius et iterum tertius, 
τοίησαν τῷ στρατεύματι, Oi δ᾽ ἐντὸς τῷ αἰφνιδίῳ χατασεισθέντες, ὡς εἶχον ἔχαστος, τὴν ἑαυτοῦ 
c; ἐποαγματεύοντο. Καὶ ὁ Βαλδονῖνος περὶ τὸ μέγα παλάτιον ἐχώρησεν. Οἱ δὲ περὶ Λαφνουσίαν 
ς Λατῖνοι χαὶ ὁ ποτεστάτος, ἐπεὶ μὴ x«r& αὐτῶν τι δρᾶσαι ἴσχυσαν, πρὸς τὴν πόλι" ἐπανε- 
ν * ἀντελαάδετο γὰρ χἀνχείνων Θεός. Καὶ πλησιάσαντες εἰς τὴν πόλιν ὥρμησαν εἰσελθεῖν. ᾿Αλλὰ 
μαϊχὰ στρατεύματα τοῦτο γνοντες πῦρ ταῖς οἰκίαις τῶν Λατίνων ἐνέθαλον περὶ τὸν αἰγιαλὸν χει- 
x«i ἐνέπρησαν ταύτας, πρῶτα Βενετίχων, εἶτα τῶν ἄλλων γενῶν, ἃς Κάμπους ὠνόμαξον, Ὡς δ᾽ 
οὔτο Λατῖνοι λαδόντες ἐντὸς τῶν τριήρεων ὅσους ἠδύναντο, χαὶ μιᾶς εἰς τὸ μέγα παλάτιον χωρὴ- 
χαὶ d:24ufvn; τὸν Βαλδουῖνον, ὑπεχώρησαν. Οὕτω μὲν ἢ Κωνσταντινούπολις προνοίᾳ Θεοῦ υπὸ 
υν ἔγενετο, loulou ἄγοντος χε’, οὔσης ἐπινεμήσεως δ᾽, «ai ἀπὸ γενέσεως xocuov ἔτους ὄντος 
ὑπὸ Λατίνων χρατηθεῖσα χροόνους πεντήχοντα ὀχτώ. 
Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


Ιαοαγγεΐλας. Gregoras. p. 83. ALL. D dem Grecorum oblatrat, quamsineaperto menda- 
Ἱποτέστας, Vox mere Latina, podestas.Di- οἷο ledere non potuit. Narrat siquidem quosdam 
s genus, Italicum podestá. Sed et priscis La- — Grecos, rerum preesenttum pertesos. cum Paleo- 
omen officii et magistratus. Juvenalis Sa- logo per fidos nuntios egisse ut certa noctis hora 
: cum quibus sibi videretur copiis adesset : fore ut 

... Pratextam sumere mavis, in urbem receptus sine ulla ciede rerum potirctur 
"idenarnm  Gabiorumque esse potestas? — Paleologumnoocasionem minimenegligentemsilen- 
iusin Claudio : Atqueetiamper pr»wincias — tio uoctis cum expeditissimis copiis ad urbem ac- 
davit. Apud alios scriptores Greeco-Barba- ^ cessisse, quasper accessaab hostibusloca, nequid 
dtur ποτεστάτος, Vide Glossarium Meursii. illi preesentire possent, meenibus admotas. ciesis 
't ipsum non multo post auctor noster portarum vigilibus proditores in urbem sine alia 
t. Dousa. majore cede accederunt. Balduinum et Pantaleo- 
«σνουσίας. Gregoras, p. 85. Daphnusie me- . nemJustinianum antistitem ad primum capte urbis 
icephorus patriarcha Cpolitanus in Brevia- tumultum exeitos. cum necessariis pretiosissimis- 
torico (p. 4& A ed Lupar.). In codieis anti- — que rebus, quas nocturna illa trepidatione expor- 
01 margine, in quo erat Apoplus maris Eu- — tare potuerunt, ad Euripum se trepide recepisse, 
ne nomine auctoris, diversus ab eoqui est ubi navem ingressos continua navigatione in Eu- 
adnotatum erat ᾿Απολλωνία ἡ νῦν Δαφνου-  bcoam esse delatos.Et illi concors Blondus Flavius, 
L. IN lib. vut, Decad. ll : 7nita itaque) conjuratione Pa- 
ἰνδοας Tuks ἐξωρμημένους. Gregoras, p.  eologusdc recipienda urbeper idoneosest admoni- 
n distinctius narrat Pachymcres, lib, n, — tus, Classe igitur imperatoria, qua omnes asporta- 
?^hranza aliter lib. ᾽ν, e. 4. Vesaue itaque — verat Latinorum nervos in Pontico jam agente, ad- 
abellicus Rerum Venet. Decad. lib x, in fl- — veniens exercitu Palzologus,refracta a conjuralis 


1211 


GEORGII ACROPOLIT.E 1 


et hac rationequindecim etforte pluresviri urbem ἃ ἀχριθῶς εἰδότας τὰ xat' αὐτὴν, xxl πυνθανὸι 


ingrediuntur. In ipso muro quemdam, cui custodia 
demandata erat, compertum, muro conscenso 
arreptum 199 pedibus extra muros projiciunt, 
alii strictis securibus et portarum vectibus disru- 
ptis in urbem introitum liberum exercitui aperiunt. 
Hacratione Ceesar Strategopuluset cumeo Romani 
universi ac Scythe (ex his cnim copiae conflate 
erant) urbem ingressi sunt. Cives re improvisa 
perculsi, ut quisque poterat, saluti suce consulere. 
Hic quidam monasteria petere, et monasticum 
habitum, ut cladem evitarent, induere. Mulieres 
in murorum foramina conjici, et in cellis obscuris 
reconditisque abscondi.Civitati imperans Balduinus 
in magnum advolare palatium. Qui vero Daphnu- 
siam abierant Latini, et cum illis Potestas, eorum 
qu& gerebantur plane ignari, cum nihil adversum 
Daphnusian perpetrare potuissent (opem enim 
illis tulerat Deus), retrogressi in urbem contendere 
et in supernarum virtutum principis Michaelis tem- 
plum in Anaplo situm conveniunt, adhuc eorum 
qu&,patrabantur rescii. Id Romans copie audien- 
tes,ignein Latinorum domos prope littus adjacentes 
immisso, eas corrumpunt, et ante alias Venetorum 
aliarumque deinceps nationum, quas Campos vo- 
cant. Latini incendiis urbem inflammari 193 
conspicientes,genis manibus diverberatis, quotquot 
habere potuerunt ex suisin triremes et alia navigia 
assumptis, retro cessere. Ettriremibus una,in ma- 
gnum palatium progressa Balduinum in maximo 
discrimine et extremo pene periculo, jam jamque 
vivum capiendum, recepit. Et ita ea res evenit, et 
Cpolis, ita Deoannuente, rursum sub potestate Ro 
mani imperatorisjure et merito venit, vigesima 
quinta mensis Julii, indictione quarta, anno ab 
orbe condito 0769, postquam hostes ea potiti fuis- 
sent annos quinquaginta octo. 


Theodori Douse et 


porta nocte concubia est adm issus. Balduinus vero 
imperator et Pantaleo Justinianus patriarcha,navi- 


g10 derepente cum suis omnibus et rapta supellectile 


ad Euripum seseprof ugireceperunt.Audiaturetiam 
denuo Sabellicus Ennead. ix, lib vi: Sed dum ille 
Balduinus extremam vim formidat, domestica op 

primitur, urbs vacua a paucis Paleologo prodita 
est. Et sunt qui dicunt eum abfuisse, cum hosti tra- 
dita est : sed sive adfait, cum hostis in urbem rece- 
ptus est, sive incastris fuit, stis constat, Dyzantium 
proditione amissum. Alexius Strategopulus et non 
Michael Paleologus Cpolim capit. Quomodo enim 
qui Nice et Peritheorii commorabatur, Copoli:n ca- 
pere potuit ? et sane si per Grecos de recuperanda 
Cpolifidem certam habuisset, gloriosam adeo pro- 
vinciam non demandasset Alexio, sed ipse per se 
ad similem triumphum accessisset, ut fecerat anno 
superiori, quo verbis Aselis fretus exercitum in Ga- 
latam duxerat ad expugnandum illud oppidum, ut 
videbatur, re tamen vera, ut Byzantium occuparet 
deceptus nihilominus promissis Aselis, re infecta, 
Niceeam revertitur. Adde eumdem Michaelem non 
misisse Alexium ad occupandam Cpolim, sed ad 
debellandum Michaelem defectorem. et cum prope 
Cpolim exercitus esset ducendus, dedisse in com- 
missis Alexio non ut caperet, sed üt tantummodo 


B 


C 


αὐτῶν ἐμεωαθήχει ὁπήν τινα (6) εἶναι περὶ τὸ τι 
τῆς πόλεως δι’ ἧς ἀνὴρ ὁπλίτης δύναιτ᾽ δὶ 
εἰσελθεῖν, μηδ᾽ ὅλως μελλήσας τοῦ ἔργου ij 
Καί εἰσῆλθε διὰ ταύτης (7) ἀνὴρ, χαὶ ἐπυχοὶν 
σεν αὐτῷ ἕτερος, εἴτα ἐχεινῳ ἄλλος, x«t οὕτω z 
τῶν πεντεχαίδεχα, τάχα δὲ καὶ πλείους Zvdon i 
εἰσῆλθον τῆς πόλεως: Ἐπεὶ δὲ περὶ τὸ cy; 
εὗρον τὸν ἐωμπεπιστευμένον τὴν φυλαχὴν, oe 
αὑτῶν ἀναβάντες χαὶ τῶν ποδῶν λαβόντες i 
ἔξω τῆς πόλεως. Οἱ δ, ἄλλοι ἀξένας ἐγ 4 iot 
xai τοὺς αοχλοὺς τῶν πυλῶν διαῤῥήξαντες i 
px» πεποίηνται τὴν εἰς τὴν πόλιν εἴσοδον τὶ 
τεύματι. Οὕτω μὲν οὖν ὁ Στρατηγόπουλος 

xai oi αὐτῷ πάντες Ῥωμαῖοε χαὶ Σχύθαι (o 
τοιούτων χαὶ γὰρ τὸ ὑπ᾽ αὑτὸν συνεχεχρότητι! 
τευμα) ἐντὸς τῆς πόλεως ἐγεγόνεισαν. Οἱ P. 
τῷ αἰφνιδίῳ χκατασεισθέντες (8) τοῦ πραάγμεν, 
εἶχον ἔχαστος τὴν ἑαυτοῦ σωτηοέαιν ἐποαγαστ 
Καὶ οἱ μὲν ἐπὶ τὰ σεμνεῖα ἐξάδιξον xoi sm 
ἐνεδέδυντο ἄμφια, ὅπως τὸν φόνον ἐχούγοιεν. 
ναῖχες δὲ εἰς ὁπὰς τοίχων συνεστέλλοντο χα 
στοὰς σχοτεινὰς x«i &moxpugouc ἐχρύστοντο. ^ 
τῆς πόλεως χατάρχων Βαλδουῖνος (9) ἐπὶ τὸ 

παλάτιον» ὥρμησεν, Οἱ δὲ ἐπὶ τὸν Δαφνουσίαν α 
τες Λατῖνοι x«i ὁ μετ᾽ αὐτῶν ποτεστατος (10), 
τι τῶν γινομένων γνωρίσαντες, ἐπεὶ με χα 
γήσου Δαφνουσίας [P. 4100] ποιξσαί τι taz umo 
ἐλάδετο γὰο ἐχείνων Θεὸς), παλένδρομοι πρ 
πόλιν ἐπανεζεύγννον. Μέχρι μὲν οὖν τοῦ ve 
ἀρχιστρατήγου τῶν ἄνω δυνάμεων Μιχαὴλ ἐλ 
τοῦ πεοὶ τὸν ἐν ᾿Ανάπλῳ διακειμένου, οὐδὲν - 
τῶν γεγενημένων ἐμεμαθήχεισαν - ἐχεῖσε δὲ 
μένοι χαὶ ταῦτα μαθόντες εἰς τὴν πολιν e 
ἐπελθεῖν. ᾿Αλλὰ τὰ  "Pouaixk στρατεύματα 
ἡνόντες TUO ταῖς οἰχίαις (11) τῶν Λατένων b 
παρὰ τὸν αἰγιαλὸν κειμέναις, xat ἐνέπρησαν τι 


Leonis Allatii nota. 


D 


pertentaretet L'atinistimorem incuteret. Pack 
res, lib. n, p.138. Quomodo postea Alexiu: 
ceperit, fuse narrant eorum temporum τὶ 
scriptores, Acropolita. Pachymerius et fot^ 
goras, quorum die!a preponenda sunt Sabe 
Blondi somniis. Balduinum cum rebusneces 
et pretiosissimisfugaad Euripum appulisse.d 
quicunque ejusdein atqie Sabellicus et Bl 
felicis cerebri est. Qui enim necessaria ety 
sissima deferre secum potuit, qui orn» 
imperii et dignitatisinsigniaet charissimaqee 
hostibus praedam reliquit ? ALL. 

d 'Orzv τινα. Oregoras, p. 835. ALL. 

7) Εἰσῆλθε διὰ ταύτης, Gre Oras, p. 

(8) Ot δ' ἐντὸς τῷ αἰφνιδέῳ 
Pachym, p. 147. A11. 

(9) Βαλδουῖνος, Pachymerius, p. 4&4. AL. 

(40) Ποτεστάτος Pachymerius, p. 462. 
Μηδέν τι τῶν γινομένωνν, Gregoras, p. 86, 
eodem diead eos, qui Daphnusiam obsideba 
capta Cpoli famam allatam. Nec videtur dis: 
Pachymerius. p. 144. ALL. 

(11) Πὺρ ταῖς οἰκέαις, Gregoras et PI 
staumin ipsoad urbemingressu. antequam 
Daphnusiamabierantreverterentur, Csesare 
zantium incendissenarrant, Acropolita post 


xaragusi 


ANNALES. 
ἄλλων 


(13) τὴν πόλιν πνοπολουμένην οἱ τῶν Λατίνων, τὰς 
τοιήρεων αὐτῶν χαὶ τῶν λοιπῶν πλοίων, ὑπανεχώρησαν, μιᾶς τριή- 


τα μὲν τὰς τῶν Βενετέχων, εἴτα τῶν 


σους ἠδύναντο ἐντὸς τῶς 
) εἰς τὸ 
Καὶ ταῦτα μὲν 
Ῥωμαίων 
ἄγοντος, οὔσης ἐπινελήσεως τετάρτης, 
ὧν χρατουμένη χρόνους πεντήχοντα χαὶ ὀχτώ. 


“λέως, τῶν 


εοὶ γοῦν τὸ Μετεώριον 
λέως, ἐξαπίνης φήμη τις νύχτωρ τὰ τῶν 
περιεδόμῥησεν ἀχοάᾶς. Ἢ δὲ φήμη (16) 


δαρίο) τινὸς αὐταδέλφης τοῦ βασιλέως τῆς 
γῆς μὲν Εἰρήνης, διὰ δὲ τοῦ μοναδιχοὺ 
, T , , - 

μετονομασθείσης Ἐνλογίας, ἔχ τῶν TÉG 
μερῶν παο᾿ αὐτὴν ἀφιχομένον, ὃς χαθ’ 
μαθήχει παρά TOU τῶν Ῥωμαϊχῶν στρα- 
ἀλῶναι τὴν Κωνσταντίνον. Ὡς &LX& γοὺν 
| τοῦ βασιλέως αὐτοχασιγνήτη παρὰ τὸν 
ἀφιγμένη χαταδαρθάνοντα τοῦτον εὗρε, xci 
ὡς ἐχίνει αὐτὸν τῇ χειρὶ, ὅπως ἂν γε xai 
* , -Ὁ . * 5 . 

C£Là7, LG UDOTEDX τῇ ov υπολέγουσα ὡς 
τὴν Κωνσταντινούπολιν. Καὶ 
βασιλεὺς ἐπέμενε 
ποὸς ταύτην ἀνταποχρινόμενος. Ὡς δὲ τὸν 
τέθαλε χαὶ εἰοήχει, « ᾿Ανάστηθι, βασιλεῦ - 


T 


, ὦ Dass 
4 , 


τοῦτο εἰρήχει, x«i ὁ 


οιστὸς ἀπεχαρίσατόὸ σοι τήν Κωνσταντινού- 
τῆς χλίνης ἀναστὰς x«i τὰς χεῖρας εἰς οὐ- 
(τείνας, « Κοῦτον μὲν. » ἔφη (17). « τόν λόγον, 
, χαὶ αὐτὸς δέχομαι. Ὃν δὲ λόγον τὸ πρῶ- 
ς, ὡς τῆς Κωνσταντίνου χεχράτηχα, οὐδα- 


δέχομαι * πῶς γὰρ ix τοῦ Μετεωρίου 
γενοίμην τῆς Κωνσταντίνου ; ἀλλ᾽’ οὐδὲ 


« κατ᾿ αὐτῆς ἀξιόλογον πέπομφα. Τὸ δὲ 
ἃ εἶναι Θεῷ x«i αὐτὸς ξυνομολογῶ, χαὶ 
» τὰ μιχροῦ χαὶ ἀδύνατα τοῖς οἷς ἂν βού- 
γασχεῖν χαθέστηχε δυνατός. » Ταῦτ᾽ εἰπὼν 

τέλει [P. 101] πάντας ξυνήθοοισε, χαι 
ro εἰ ἀληθῇ δοχεῖ σφίσιν αὐτοῖς τὰ παρὰ 
ἰῆς. Καὶ ot μὲν συνέθεντο τὰ τῶς λόγων 
st), xxi μάλιστα οἷς ἢ τῶν Λατίνων ἔξοδος 
0o» ἐπεγνωσθὴ - ἔνιοι δὲ τὸν λόγον ἦγον 


1214 


γενῶν, ἃς χαὶ Καάμπους (12) χατωνόμαξον. 'Ertt 
παρειὰς ταῖς χεοσὶ τύψαντες, καὶ λα- 


μέγα παλάτιον ἀπελθούσης καὶ ἀναδεξαμένης τόν Βαλδουῖνον ἐν χοῷ τῆς ζξωγρείας 
οὕτω ξυνέδη (19), x«i ἢ Κωνσταντένον προνοίᾳ Θεοῦ χαὶ αὖθις ὑπὸ χεῖρα 
ἐγένετο χατὰ λόγον 
χαὶ ἀπὸ γενέσεως χόσμου 


λδίχαιόν τὲ x«i προσήχοντα, ᾿Ιουλίου εἰχοστὴν xai 


ὄντος ςψξθ, ὑπὸ 


ἔτονς 


τότε σχηνουμένου A 806. Ea tempestate imperator castra  Meteo- 


rii disposuerat, noctuque ex improviso rumor 
quidam inter multorum aures perstrepuit. Rumor ἃ 
servulo quodam sororis imperatoris lrenes, sed 
propter monasticum habitum Eulogie nominate, e 
Bithyne partibus ad ipsam profecto, qui in itinere 
audierata Romanis copiis captam esse Cpolim, spar- 
sus fuérat. Illa propere imperatorem conveniens 
somno sopitum invenit ; quare eum placide 
movere, et ut excitaret, altiore voceproloqui, » Te- 
nes, o imperator, Cpolim. » Saepius hoc repetiit : im- 
perator immotus stans non respondebat. Verumta- 
men cumilla sermone mutato dixisset: » Surge, impe- 
rator: Christustibi Cpolim 1 446 elargitus est, »lecto 
assurgens manibusquein colum extensis, » Hunc, » 


p ait' »sermonem, soror, et ipseamplector, sed quem 


primum dixeras, me Cpoli potitum, nullo pacto 
excipio. Quanam enim ratione, qui Meteorii sum, 
polim devicerim ? qui nec tantas copias ad eam 
debellandam adornavi. Sed hec Numini facillima 
esseetipse fateor, citiusque ac commodius eaetiam, 
αι fieri haud posse videntur, quibus ipse voluerit, 
concedere potensest. » Dixit, omnibusquequi ibi in 
dignitate erant convocatis, an vera ea esse illis 
viderentur qua fama cireumferrentur, interrogat. 
Quidam annuere,rumorem vera nuntiare, et potissi- 
mum ii quibus Latinorum exitus exquisitius com- 
pertus fuerat. Alii dubitare et in ambiguo ponere, 
qui divine judicia providentie non accurate tene- 
rent, ratiocinantes rem edifficillimisesse et ex illis 


c que nonita facili negotio peraguntur. In his ser- 


monibus noctis spatium evigilatum est : ubi dies 
ceepit, spes omnes tenere ab exercitu, qui vera re- 


Theodori Douse et Leonis Allatii nota. 


inorum ex insula Daphnusia. Illi quatuor 
rbemincensam,eamque flammis circeum- 
Acropolitaignem immissum inLatinorum 
ope littus jacentes, quas Campos appella- 
que factum consilio cujusdam Joannis, 
at famulus Balduini, tradit Pachymerius, 
ALL. 

ιώμπους. G. Codinus in libello de rebus 
;poleos, quem frater meus Georgius P. M. 
o in Latinum transtulit, cujus statim in 
9 notarum meminimus, hic in fine nobis 
cationem hujusloci pre ceteris advocan- 


(14) Μιᾶς  vpiàpeog Gregoras, p. 80, scribit 

Balduinum cymba arrepta fuga salutem queesiisse. 
LL. 

(15) Καὶ ταῦτα μὲν οὕτω ξυνέδῃ, Phrunza: 
Tal modo urbs ampla. illa et urbium imperatriz 
auziiio Deiomnipotentis etl Caesaris peritia soLertia- 
que militariab Italorum Latinorumvemanibusvin- 
dicata,ad Ramanos tandem postannorum novem et 
quinquaginta, mensium trium, dierum quatuor in- 
tervalium rediit. Cum Acropolita consentit Pachy- 
merius : Ἐν ὀχτὼ μόνοις πρὸς τοῖς πεντήχοντα ἵτεσι 
χατεχομένης τῆς πόλεως τοῖς ἐχθροῖς" ALL. 


: Ποίήσας (inquit) οὖν ὁ αὐτὸς βασιλεὺς D (46) Ἠ δὲ φήμη. Pachymerius, lib. iz c. 96. 


sius Junior) ἐχεσίαν xot λιτὴν sig τὸν χάμ- 
ριδουναλίον μετὰ τοῦ πατριάρχου Πρόχλου. 
; Diaconum: Ut timentes Byzamtü οχσίγα 
n, inloco Campus dicitur, essent perse- 
, eL ceetera, quee jn notis ad Codinum ezxi- 
litionis etdiligentie vir Joannes Meursiua 
it. Dousa. 

ime δὲ εἶδον, Gregoras, p, 87. ALL, 


nec ullas machinas a 
haberet. Pachymeres, p. 151. Drevius hac eadem 


U-——- RA om 


L, 

(17) Τοῦτον μὲν ἔφη. Gregoras, p. 86, Et nota 
Gregoram hic dicere captam Cpolim a viris octin- 
gentis, cum supra dixisset eam captam a Cesare, 
cum ne millenarium quidem exercitum adducere, 
dejiciendos muros paratas 


Phranza. ALL. 


1215 


GEORGII ACROPOLITJE | 


ferret, adventurum.Atilliug etiamdieiintervallum Α ἐν ἀμφιθόλοις, oig oc. ἐν γνώσει τὰ τῆς ἄνω 


consumitur, et horum nihil annuntiatur. Anxii ita- 
que omnes trahere cum animo suo et angi, et pre- 
cipueimperator. Verumtamen nocte ineunte bonus 
internuntius accessit, pleneque facinus fatetur, Ro- 
manum militem cum Cesare Strategopulo intus 
Byzantium sedem looasse, et ounota modo quo eve- 
nerant narrat. 


γοίας χαθέστηχε χρίματα, ὑπολογιεζξόμενοι n 
mp&yum τῶν δυσχερεστάτων τε εἶναι xal μὲ ῥὶ 
χατορθουμένων. Ἐν τοῖς τοιούτοις μὲν λόγι 
τῆς νυχτὸς παρήει διάστημα * ἐπεὶ δὲ iuim 
φωσχεν,͵ ἐλπὶς μὲν ἦν πᾶσι τὸν δεαχομέζοντε i 
ἀφικέσθαι πρὸς τὸ στρατόπεδον, ἀλλὰ xai 
ἡμέρας ἐχείνης παραδεδραμήχει διάστημα, m 


δεὶς τοιοῦτος ἀρίχετο, Ἤσχαλλον γοῦν αἱ τῶν ἁπάντων ψυχαὶ χαὶ ἡδημόνουν, καὶ μάλιστά γε τοῦ Baci 


γυχτὸς ἐπιούσης (18) ὁ τὴν ἀγαθὴν ἀγγελίαν διαχομίξων ἐλήλυθεν xai σαφῶς sipáxtt περὶ 


τοὺ d 


ὄὅτιπεο τὰ τῶν Ῥωμαίων στρατεύματα μετὰ τοῦ Καίσαρος Στρατηγοπούλου ἐντὸς τῆς Κωνσταντίνου ὃ tovs 


πάντα ὡς ἔσχεν ἀπήγγειλεν. 

87. Igitur imperator Meteorio exiens, mirandum 
in modum suo bono 195 gaudens, Cpolim celer- 
rime festinabat, metuensne Latini Daphnusia rever- 
tentes et urbem introgressi pugna magna cum Ro- 
manis confligerent etnumero superiores extramu- 
ros ejicerent. Sed heec minime contigerunt, quippe 
quiresubita atque improvisa animos deturbati fu- 
gam preripuere,utsupraenarravimus] .mperatoriter 
sollicitabat, et Calami colles emensus prope Achy- 
raum castra posuit, Tunc Balduini Cpoli imperan- 
tis regia insignia allata sunt. Haec autem erant oper- 
culum Latino more efformatum, unionibus inter- 
stinctum, in vertice saxulo rubeo renidens : cocco 
tineti calcei, et ensis ex serico rubro tegumentum 
indutus. Tune multitudo etiam rem ita fuisse persua- 
sa est, quandoquidem facinoris magnitudo ne teme- 
readcodictisfldes adhiberetur efficiebat. Imperator 
loci mutationes longiores et velociores percurrens 
viam celeravit.Cpoli appropinquans animo agitare 
coeperat accessum ad urbem Deo magis convenien- 
tiorem quamregi instituere, et inodum,quo id ita fie- 
ret,excogitavit: persermones nempe qui gralias Deo 
referrent, et voces pro imperio, sacerdotio, urbe et 
cultoribus universis supplices. Sed precationum 
scriptorem conquirens philosophum Blemmidam 
δα opus decreverat. Verum vir ille longe aberat: 
Ephesi namque statem agebat. Quare 1689 res 
nimis differri ac proerastinari videbatur, cum ta- 
men imperatoringressumimpense admodum acce- 
leraret, proptereaque animoangebatur. Sedipse ar- 
dua imperalori complana vi. Nam, « Oimperator, » 
dixi, « si a sancto viro preces hasce consoribi ex- 
optas, quiddicam ipse non habeo: si ἃ quocunque, 
qui tamen scribere possit,voluntati tue satisfactum 
iri putas, ipse ego tibi que conoupiscis efliciam et 
preces componam. » Id ut melius probatur impe- 
ratori, et ut ingressus celer esset, ἃ me compo- 
nendas aliis preetulit. Ipse statim opus aggredior. 
Et nondum integer dies et nox excurrerant, et tres 


Theodori Dousa et 


(18) Νυπιὸς ἐπεούσης Phranza. : Sed postquam 
nuntius alter etiam cnm litteris a Cesare ipso con- 
scriptis supervenil,iis visis dubitationem a seamovit 
Deoque gratias egit et patriarcha totoque senatu 
assentientibus propter Uictoriam ádeo ad mirabilem 
et (acta Czsarisingetia' quibus Romanum tmyerium 
amplificasset. Pachymeres, p, 152, ait eodem die, 


Tí. ᾿Απάοας γοῦν ὁ βασιλεὺς τοῦ 
μεθ' ἡδονῆς ὅτι πολλῆς ' τὴν Κωνσταντί 
cat (19) διὰ τάχονς ἐπέσπευδε, δεδιὼς , 
τῆς Δαφνουσίας οἱ Λατῖνοι ὑπονοστήσαντες χαὶ 
λεως ἐντὸς γινόμενοι μάχην χατὰ Ῥωμαίων T 
χρατερὰν, χαὶ πολλῷ πλείους τῶν Ῥωμαίων 
τῶν τειχῶν ἔξω βάλλουσι. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν οὐξ 
ἀλλ᾽ ἐκεῖνοι μὲν τὸ ἀθρόον τὰς ψυχὰς xem 
τις προὔλαδον ἀποδρᾶναι, χαθὼς ὁ λόγο; ' 
ἐδύλωσεν, ὁ βασιλεὺς δὲ τὴν πορείαν ἐπέτεινεν. 
δὲ x«i τοὺς τοῦ Καλάμου βουνοὺς παρχαει 
καὶ τῆς ᾿Αχυράους ἐγγὺς ὁ βασιλεὺς ἐκήξατο τὴν 
viv, τότε δὴ xai τοῦ Βαλδονένου τοῦ τάχα ΘΔ, 
λικῶς τῆς Κωνσταντίνου χατάρχοντος τὰ Dn 
διεκομίσθησαν σύμδολα * ταῦτα δὲ Zv καλύπτρα 
wu τὸ σχῆμα xxi μαργάροις πεποικιλιένὴ x 
χεφαλῆς Aio χοχχίνῳ, TidUs τε zoxxo6cs 
σπάθη σηριχὸν χοχχοθαφές ἔνδϑεδυμένη προχά 


C Τότεδὴ χαὶ ὁ πολὺς λεὼς τὰ τῆς ὑποθέσεως ἐπεὶ 


1 


To * τὸ γὰο μεγαλεῖον οὐχ εἴα τοῦ πράγματος t. 
πιστεύειν τοῖς λεγομένοις. Ἔσπευσεν οὖν ὁ 5 
πρὸς τὴν χίνησιν. Ταχυτέρας γοῦν x«i uaxo 
ἐποιεῖτο τὰς μεταδάσεις. Ἐγγέσαντε γοῦν τῇ Κα 
Tívou τῷ βασιλῖ χατὰ νοῦν ἐπήει θεοπρετι 
μᾶλλον $ βασιλιχωτέοαν τὴν εἰς τὴν Κωνστ: 
ποιήσασθαι πάροδον. Καὶ τὸν τρόπον ἐσχέψατι, 
ἂν γένοιτο ὁ δὴ διὰ λόγων εὐχαριστὨρίων r» 
Θιόν xai φωνῶν εὐχτηρίων ὑπέρ τε βασιλείε:" 
ραρχίας ὑπέρ τε τῆς πόλεως x«i τῶν αὐτῆς γιὲ 
x«i τοῦ ταύτης πληρώματος, "Emst δὲ ili 
εὐχὰς συγγραψασθαὶ μῶλοντα, τὸν φιλόσογω!] 
μίδην πρὸς τοὔργον ἐπινύξαι βεθδούλῃτο. Μαχρὰν 
ὁ ἀνήρ * ἀμφὶ γὰρ τὴν Ἔφεσον τὰς διατριβὰς E 


D Εἰς ἀργέαν [P. 102] δὲ τὰ τοῦ pana δ 


Ὁ δὲ βασιλεὺς μελλήσειν οὐκ ἤθελε πρὸς τὸ 
οδον. ᾿Εδυσχέραινς γοῦν ἐπὶ τούτοις, ᾿Αλλ᾽ εΞ 
δυσχερὶς διελυσάμην τῷ βασιλεῖ, « Eig 
ἔφην, « ὦ βασιλεὺ, ὡς ἐξ ἁγίον ἀνδρὸς 5h 
εὐχὰς, ἅσπερ ἐθέλεις, γενέσθαι σοι, οὐκ χωὶ 


Leonis Allatii nota. 


quo capta est Cpolis, allatas etiam fuisse li 
yn ALL. A 
(19) Τήν Κωνσταντίνου φθάσαι, Gregoras 
Pachynierius, lib, it. c, 31. ALL. sort E 
(20) Τοῦ Βαλδουΐνον τοῦ «yz. Seriem imp 
rum Latinorumin Byzantio disposuit Greg 


7p. 8$ima ALL. 


ANNALES 


1218 


γἱουδήτινος, δυναμένου δὲ duyypdgs» προ- A et decem precationes conscribo,quamlibet proprio 


βούλησιν ἐχπεπλῆσθαί cot, ἰδού σοι αὐτὸς 


argumento locupletem. 


σιν ἀποπλήσαιμι χαὶ τὰς εὐχάς σοι συγγράψαιμι. » Ἔδοξε χρεῖττον τοῦτο τῷ βασιλεῖ, καὶ τῆς 
^ » 4 e , - , * 1 * 9 4 e , ^^" ^ * LÀ e. , 
εἰσόδου τὰς ὑπ᾽ ἐμοῦ ποιηθησομένας προείλετο, ᾿Εγὼ μὲν οὖν εὐθὺς ἡψάμην τοῦ ἔργου, χαὶ οὕπω ἡμέρα 
kn χαὶ νὺξ, xai δέχα πρὸς ταῖς τρισὶ συνεγραψάμην εὐχὰς, ἐχαστὴν οἰχεῖον ἔχουσαν τὸν σχοπον. 


(ατέλαόε (21) γοῦν ὁ αὐτοχοάτωρ τὴ Κων- 
νυν. Τεσσαρ:σκαιδεχάτην ἦγε τοτε ὁ Αὔγου- 
oiu. γοῦν εἰς τὴν Κωνστηντινούπολιν 
aos τὴν αὐτὴν ἡμέραν, ἀλλὰ τὰς σχηνὰς 
νῇ τοῦ Κοσμιδίονυ ἐπήξατο, τῇ ἄγχι διαχει- 
j» Βλαχερνῶν. Ἐχεῖσε γοῦν διανυχτερεύσας, 
αστὰς τὴν εἰς Κωνσταντινούπολιν εἴσ- 
}) ἀπειργάσατο τρόπον τοιοῦτον, ᾿Επεὶ δὲ ὁ 
ριάρχης ᾿Αρσένιος οὐ παρῆν, ἔδει δὲ ἄρα 
& ἀρχιερέων τὰς εὐχὰς εἰς ἐπήχοον ἐξειπεῖν, 
υξίχον (23) μητροπολίτης Γεώργιος, ὃν xai 
χατωνόμαξον, ἐπλήρον τὴν χρείαν, καὶ εἰς 

πύργων τῶν τῆς Χουσείας ἀναδὰς, ἔχων 
τοῦ χαὶ τὸ τῆς Θεοτόχου ἐχτύπωμα τὸ οὕτω 
* τῆς μονῆς παρωνομασμένον τῶν Ὁδηγῶν, 
x00) ἀπάντων ἀπεστομάτισε τὰς εὐχάς. Ὁ 
| αὐτοχράτωρ, τὴν χαλύπτραν ἀποθαλὼν xol 
νας ἔπεσε χαμαὶ, x«i πάντες δὲ οἱ σὺν αὐτῷ 
αὐτοῦ ἐπὶ γόνν κατέπεσον. Ἐπεὶ δὲ ἢ πρώτη 
χῶν ἐχτετέλεσται χαὶ ὁ διάχονος ἐσήμηνε τὴν 
ιν, πάντες ἀνασιάντες τὸ Κύριε ἐλέησον, εἰς 
ἀριημήδαντες, ἐπέδόησαν. Καὶ τούτων τετε- 
ν πρὸς τοῦ ἀρχιερέως χαὶ αὖθις ἑτέρα τις 
θὴ εὐχή. Ὥς ἐν τῇ πρώτῃ γοῦν, x«l ἐν τῇ 
| γεγένηται, χαὶ οὕτω πὼς διαπέπραχται 
χαὶ συμωπληρώσεως τῶν ὅλων εὐχῶν. Ἐπεὶ 
τωσί πὼς τὰ τῆς ἱεροπραξέας ταύτης γεγέ- 
θεοπρεπῶς μᾶλλον ἢ βασιλικῶς τὴν τῆς 
ςς πύλην εἰσῆλθεν ὁ βασιλεύς * πεζὸς γὰρ 
ν»προήρχετο δὲ τούτου τῆς Θεομήτορος (24) à 
Μέχρι μέν ovv τῆς τοῦ Στονδίου μονῆς ἀπε- 
ἰχεῖσε τὴν εἰχόνα χαταλιπὼν τῆς ὑπεράώγνον 
|, *09 Θενῦ, ἐπιθὰς τοῦ ἵππον ἐπὶ τὸ τῶς σο- 
09 Θεοῦ ἀφίχετο τέμενος (23). ᾿Εχεῖσε γοῦν 
“πότ Χριστῷ προσχυνήσας, x«i τὰ εἰχότα 
εὐχαριστήσας, ἐπὶ τὸ μέγα χατηντήχει παλά- 
Εν εὐφροσύνῃ γοῦν x«i θυμηδίᾳ πολλῇ χαὶ 
χαρᾷ τὸ Ῥωμαϊχὸν τῷ τότε γεγένηται 


w& * οὐδεὶς γὰρ ἦν 6 μὴ σχιοτῶν τε [P. 103] D 


γαλλόμενος χαὶ μιχροῦ δεῖν τῷ πράγματι 
ν διὰ τὸ ἀπροσδόκητον τοῦ ἔργον xc τὸ 
λλὸν τῆς ἡδονῆς. Ἐπεὶ δὲ ἔδει χαὶ τὸ πα- 
ἣν ἐντὸς γενέσθαι (26) τῆς Κωνσταντίνου, 


88. Imperator decimo quarto Augusti die Cpo- 
lim pervenit ; neque illo eodem die urbem introit, 
sed apud Cosmidii monasterium prope Blachernas 
tentoria locat. Ibi cum pernoctasset, postero die 
Cpolim hocapparatuingreditur. Et cum patriarcha 
Arsenio absente precationesille omnibus audienti- 
bus a presule rccitandee essent, Cyzici metropolita 
Georgius, quem Clidam cognominabant, quee neces- 
saria erantsupplevit: nam in unamex auredw porte 
turribus ascendens, secumque Deipare imaginem 
ex monasterio Hodegorum gestans,omnibus audien- 
tibus precationes recitavit. Interimimperator capi- 
tis tegumento regio deposito flexisque genibus in 
terram provolvitur, 1977 omnesque quicum eo 
erant post eum in genua procumbunt. Sed preca« 
tionum prima finita, diaconus indixit ut assurge- 
rent. Omnes stantes, « Domine, miserere, » centies 
numerantes acclamarunt. His finitis a presule rur- 
sus alia precatio enuntiatur. Itaque ut in prima, ita 
in secunda et in aliis factum est, et sic deinceps 
usque ad integrum precationum omnium recitatio- 
nem sacris precationibus ceremoniisque fine posi«- 
to, Deo magis convenientius quam regi, portam 
auream imperator ingreditur : pedes imperator 
preeunte Dei Matris imagine proficiscebatur. Ad 
Studii monasterium ventum est. Eo in loco imma- 
culatissimee Dei Matris imagine relicta equum cons- 
cendens ad sapienlie Dei templum pervenit, et 
Christo Domino adorato, gratiisque uti par erat re- 
latis,jad magnum palatium appellit. Exsultationeitad 
que et ingenti letitia etinenarrabili gaudio Roma- 
norum omnis sexus repletus gestiebat. Namque 
qui non saltaret vel ludibundus exsiliret nemo erat, 
tantie rei assensum vix preestans propter improvi- 
sum opus etsuperaffluentem voluptatem. Quando 
vero et patriarche ingrediendum erat Cpolim post 
nonnullorum dierum excursum, sermonibus sua- 
sionibusque adductus introit imperator in sacram 
regiam, magne sapientie sacrarium, ac cathe- 
dram pontifici consignandam, 198 Cum impera- 
tore omnes in dignitatibus constitutiet patriciorum 
precipui et plebe universa accurrerat. Ibi impera- 
tor manum patriarche continens, « Tene », inquit, 


Theodori Douse et Leonis Allatii ποία, 


Κατέλαδε γοῦν. Pachymeres, p. 170. ALL. 
Τήν εἰς Κωνσταντινούπολιν εἴσοδον, Belle ad- 
m hec omnia Gregoras. ALL. 

O τῆς Κυξίκον, Pachymeres. p. 160. ALL. 
Τούτου τῶς Θεομήτορος. Pachymeres, lib. 11, 
Gregoras,lib. 1v, p.87. Idque ante Michaelem 
Justinianum et Heraclium primus omuium 
atorum egerat Joannes Comnenus, si fides 
euda est Joanni Cinnamo, Histor., lib. 1. ΑἸ. 
Περι τὸ τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ &píxsto τέμενος. 
de hoc templo a Justiniano extructo di- 
reci et Latini, omnia tamen infra digni- 


tatem : molimiua enim omnium in dicendo opus 
superabat. Ipse Michaelis Pselli facundissimi scri- 
ptoris in idem templum terremotu quassatum 
disjectumque monodiam adhuc ineditam, dignam 
tamen que legatur ab omnibus, dabimus, ut 
meus ms. codex tineis exesus madoreque lacerus 
suppeditabit. Non erit injucundus labor inter la- 
crymas. Εἰς τὴν τῆς ἀγίας Σοφιας σύμπτωσιν. "Hy ἄρα 
x, t. δ. Exstat inter Opera Pselli nostrz editionis, 
Vide tom. CXXII. 

(26) ᾿Εχεὶ δὲ ἔδει xac τὸν πατριάρχην ἐντὸς γενέσθαι. 
Gregoras, lib, 1v, p. 88. ALL. 


1219 


ANNALES. 


« thronum tuum, domine, et ἃ qua tandiu aber- μετὰ παραδρομήν τοων ἡμερῶν λόγοις καὶ τῇ 
rasti, cathedra fruere. » Sic etiam patriarchee ab τούτων πειθοῖ εἰσῆλθε, καὶ ὁ βασελευς εἰς τὸ 


imperatore provisum. 


ἀπᾷλθεν ἀνάχτορον, τὸ τῆς μεγάλης σοφίας τ 


ἵν᾿ ἐγχειρίσῃ τὴν χαθέδραν τῷ ἀρχιερεῖ. Καὶ συνήθροιστο μετὰ τοῦ βαπιλέως χαὶ τῶν ἂν τῶῷῶλει. 
x«l τῶν ἀρχόντων οἱ πρόχριτοι xai πᾶσα πληθύς. Ὁ βασιλεὺς δὲ τῆς χειρὸς τοῦ πατριάρχου ἐπιλαίι 
« Ἔχεις, » φησὶ, τὸν θρόνον σου, δέσποτα, χαὶ οὗ τινος ἐκ μαχρου ἐστέρησαι. Νυνὶ τῆς καθέδρας «xi. 
Καὶ οὔτω μὲν χαὶ ἐπὶ τῷ πατριάρχις, τὰ τοῦ βασιλέως ξυνέδη. 


89. Ea tempestate accidit, quod non alienum a 
narratione mea esse ducens hicscripto consignabo. 
Orationem de recepta Cpoli composueram. Oratio- 
nis argumentum, circa principium gratie Deo pro 
beneficentia erga Romanos et misericorde suo au- 
xilio ac patrocinio reddite : inerat et orationi pr«ue- 
ter imperatoris preconia ad eumdem gratiarum 
actio : sub calce adhortatio ut Andronicus Comne- 
nus primus imperatoris filius cum imperatore et 
patre in administratione advocaretur. Hoc multos 
et potissimum dignitatibus praeditos, quibus non 
ex sententia res successisset, fugiebat. At ex nos- 
tris, qui primas obtinebant, Joannes nempe des- 
pota imperatoris frater, et socer illius sebastocra- 
tor Tornicius (nam Caesar Strategopulus,licet ades- 
set, de his omnino nullam curam suscipiebat), 
propositum ignorantes et postulata problematis, 
imperatorem adorationem audiendam compulere. 
Imperator egre ferebat : jam enim sub meridie 
solis radii ingruebant, et prandii hora abierat. 


πθ΄. ᾿Εγένετο δὲ τότε xaí τι τοιοῦτον, ὃ ni 
δοῦναι γραφῇ τῶν οὐ δεόντων ἐλογισάμην, 
ἐπὶ τῇ ἀναῤῥύσει τῆς Κωνσταντένου συνεγιεὶ 
Καὶ ὁ σχοπὸς τοῦ λόγου xarà τὰς ἀρχάς εἰχε 
ἦν πρὸς Θεὸν τῆς ποὸς Ῥωμαέους τούτου e 
γίας xai τῆς εὐσπλάγχνου χῃδεμονέας xut 
ψέως, συνανεχεράννυτο δὲ τῷ λόγῳ καὶ εὐφηἍι 
τὸν βασιλέα εὐχαριστήριος. Ἡ δὲ ἐπὶ τέλει 
ἀξίωσις συναναγορευθῆναι τῷ βασιλεῖ χαὶ 
βασιλέως πρωτογενᾷ παῖδα, τὸν Κομνηνόν᾽ 
νιχον. Τοῦτο ἐλάνθανε τοὺς πολλοὺς, χαὶ m 
τῶν ἐν τέλει, οἷς χαὶ οὐ χατὰ γνώμην vri 
πρᾶγμα. Οἱ μὲν προὔχοντες τῶν ἡ μετέρω, 
δεσπότης Ἰωάννης ὁ τοῦ βασιλέως αὐτάδελφος 
πενθερὸς τούτου ὁ σεθαστοχράτωρ Τορνέχιος 
Καῖσαρ Στρατηγόπουλος, «αἱ εἰ παρᾷ ἐν τοῖς 
τοις, οὐδ᾽ ὅλως εἶχε περὲ τούτων φροντίδα 
σχοπὸν ἀγνοοῦντες xxl τὴν ἀξίωσεν τοῦ προδλῴ 
ἡνάγχασαν τὸν βασιλέα ἐπ’ ἀχροάσυ. qoiste 
λόγον. Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐδυσχέραενεν - An qu 
σημθρινὰς (27); τὰς ἀχτῖνας ὁ Asoc ἔδολλι, 
τοῦ ἀρίστου παρύει χαιρός. 


Theodor Dousse et Leonis Allatii nota. 


(27) Ἤδη γὰρ μεσημόρινάς. Pachymerius, p. 161, ALL. 





ADDENDA. 


MONITUM. 


Auctor sequentis Encomii simpliciter Nicetas ab editore vocatur, quin alio nomine  distinr* 
Quia autem S. Michael patronus erat Chone, patrie Nicete Acominati, et scribendi genus a£» 
hujus Nicete facile refertur, ideo hoc opusculum operibus ejus accenseri posse censuimus, dw 
antiquis codicibus probari possit nos perperam aut merito id fecisse. EpiT. . 


NICET/E LAUDATIO SS. MICHAELIS ET GABRIELIS. 


1223 








. NIKHIA 


ECKOMION ΕἸΣ ΤΟΥ͂Σ ATIOYZ APXATT'EAOYZ 
MIXAHA KAI l'ABPIHA 


NICE'T/E 


LAUDATIO SANCTORUM ARCHANGELORUM 


MICHAELIS ET GABRIELIS. : 


(Edidit et Latinitate donavit Petrus Possinus, Soc. Jesu. — Tolose 1637, in-12.) 


δούλου Ἰησοῦ 
κιὼν εἰς τοὺς 
E * . 
À χαὶ Γαθοιήλ. 


Χοιστοῦ. 
΄ ,* * 
ἀγίους ἀρχαγγέλους, Μι- 
χὴλ ἐπαινὼν τὸν Γαθριὴλ ἐπαινέσομαι . ταυτὸν 
ὅτι ὅλος ἐν ὅλῳ, 
εχατέρῳ, τε “νώμης, xxl 
ἰσοτιαία. "Auge δὲ τούτους 
Θεὸν ἀνοϊὶσω τὸν ἔπαινον * ὅτι πᾶσαν 


ιχαὴλ χαὶ Γαδοιὴλ ἐπαινεῖν 
ὃς ἐν συμφωνίᾳ 
; χαθέστηχεν 
ν, εἰς 
τὴν μεγαλοπρετῇ τῆς θεαρχίας ζόξαν ἐν ἑαυ- 
οὐσι συνβιληφότες. Νεύματί ἡὼρ ἀχοόνῳ (1) 
' ἅμα τοῖς νόοις ὅλοις ὁ νοῦς ὁ πρῶτος ὑποστή- 
οώτους δὲ τούτους τῇ τάξει χαταστῆναι βου- 
πὼς ἂν ἄλλως τῆς ὑπερεχούσης δόσης μετ- 
x«i λαμπρότητος ἢ καλλίστῃ καὶ ἀχοοτάτρῳ 
αὐτὸν χεχοημένοις ὁμοιότητι ; Ἐπεὶ δὲ τῷ 


τοῦ φιλοσόφον, À NicetzserviJesu Christi, philosophi, laudatio san- 


ctorum Archangelorum Michaelis et Gabrielis 


Michaelem laudans Gabrielem quoque laudabo : 
laudari quippe alter illorum nequit, utlaus etiam 
ad alterum eadem non pertineat : cum illos invi- 
cem consensio judiciorum et &equalitas nature 
mutuo vinculo conjunctionis intime copulet. 
Ambos porro hosce laudans Deum quoque com- 
munione ejus laudis amplectar : quod omnem isti 
magnificentiam divine glorie comprehensam in 
se representent. Cum enim eos primum omnipo- 
tenti nutu ante omne tempus cum aliis simul in- 
telligentiis princeps intelligentialcondiderit eo con- 
silio ut principatum a se una in omnes deinde re- 


τὸ ὅμοιον χατ᾽ ἀναλογίαν τῆς ὁμοιότητος ἔνα B liquas obtinerent: non ornasset illos sane tanta 


£i ἂν ὁ τούτων ἔπαινος TOU ὡς ἐν ἐσό- 
αὐτοῖς ἀχηλιδώτοις ἐνθεωρουμένον Θεοῦ. 
t ἐπαινῶν Θεοὺ μοι δεῖ παρουσίας ὡς πνεύμα- 


ταὶ" 


φωτὸς, τὸ μὲν, ἵνα λαμπρύνῃ x«i χαταφω- 
ἦν ἡμέτερον νοῦν, χαὶ τοῦτον θεωριῶν ἀχραι- 
τῶν ἀποτελῇ θεωρὸν - τὸ πνεῦμα δὲ πάλιν, ἵν’ 
ὀργάνῳ τινὶ λογικῷ τῇ διανοίᾳ χαὶ γλώσσῃ 
μένον, πρὸς ἀχριδῇ τῶν θεωρουμένων ἐρμὴ- 
ταῖς πανσόφοις αὐτοῦ χατευθύνειν ἐμπνεύσε- 
τινι μετὰ οὖν ὑπῆρξε πρὸς πᾶν ἀρετῆς εἶδος 
ἰζομένῳ χαὶ χατορθουμένῳ χειραγωγηθῆναι 
« βίου wpóq θεωρίαν, ἐκ θεωρίας δὲ πρὸς θεω- 
ψωθῆναι, x«i ὅλου μὲν τοῦ βλ)γεπομένου χό- 
χαὶ τῆς ἐν αὐτῷ ματαιότητος χαὶ ἀχοσμίας 
αὐῆναι, ἐντὸς δὲ τῆς ὑπερχοσμίου τῶν θείων 


Νεύματι γὰρ ἀχρόνῳ, etc. Hinc intelligitur 
nasse hunc auctorem angelos ante mundum 
e omne tempus conditos, qua in sententia 
ue olim sanctorum fuerunt, et inter eos, 


G 


gloria quanta ad tam excellentem dignitatem sus- 
tinendam opus est, nisi pulcherrimam in eis 
quamdam et perfectissimam sui similitudinem ex- 
pressisset. Postquam autem simile in simili pro 
similitudinis ratione cernitur, laus utique quee illis 
cunque tribuetur, Dei quoque, cujus illi speciem 
speculorum instar mundissimorum exprimunt, 
propria putabitur. Deum porro laudanti Dei mihi 
jam presentia ipsius opus est, utpote et spiritus et 
luminis : lumine indigeo quo mens illustretur mea 
et purissimarum fiat contemplationum compos ; 
rursus vero spiritu qui mente linguaque mea tan- 
quam instrumentis utens ad liquidam contempla- 
lione perceptarum rerum explicationem suis sa- 
pientissimis inspirationibus dirigat. Sane si quis 


quod Nicetam hunc opinor precipue movit, san- 
tus Gregorius Nazianzenus, oratione[38. Illa tamen 
opinio minus hodie theologis probatur 


1$23 


ADDENDA. 


fuerit divina quadam manu ad omnem virtutis A νόων θειότητος χρηματίσαι. Καὶ λαμπουνέσθω 


normam conformatus, ad unguem factus quidam, 
officiorum omnium diligentia exactus, qui ea 
sanctitate vite ad contemplationem manuductus, 
per ejus gradus ad eam se attollat denique arcem 
mentis ac consilii, ut illinc mundum omnem istum 
aspectabilem ejusque fallacias ac vanitates alte 
supergressus despiciat, admotus autem choris di- 
vinarum mentium familiaritatem cum tanta illa- 
rum sublimitate ac splendore beatissimam coram 


οὗτος τὸν νοῦν ταῖς ὑπερφαεστάταις μαρμαρ. 
ἐπιλαμπέτω δὲ xoi ἄλλοις τὸν φωτισμὸν - χαὶ 
μασι πανευσεδέσι xol νοήμασι πανεναγέσι zip 
Ἐχχλησίαν χαταγλαϊξέτω xat χατατερπέτω, [ 
δὲ τούτων ἐστηχέτω ὅστις τοιαύτης ἀπολείπεται 
χαριότητος, x«l ἢ τῶν ἄνωθεν μόνον xooxch, 
νῶν, εἴ τινος ἄρα συνέσεως μετέχοι, 3 μηδὲ τὸ 
ὡς πάντῃ βέδηλος καὶ μνστικῶν λογέων à 
ἔλεγχέσθω. 


et cominus usurpet, macte is primum ista felicitate sit, et in. complexu tante glorie gaude 
sinu : tum hujus sue tante lucis usuram aliquam et radios aliis impertiat, Ecclesieeque sacre. 
recta sentiendo, qua sapienter excogitata pie proferendo, et splendorem ad ornatum afia 
fructum ad voluptatem. Procul hinc autem se summoveat quem hujus tam beate copie 
deficit : et aut se ad captandos celestium vocum sonos, modesti silentii quiete componat, 

ea demissione in suam forte humilitatem queat allioris sapientie rivulum derivare : sin ne h 
dem expectare sustinet, tum is arcanorum sermonum indignus conscientia, ut impurus pro 


profanus quidam habeatur. 


Principium porro sermonis Deus is qui, ut cum B 
scriptura loquar, neque initium dierum, [neque 


fiuem vite habet, sed ab omni eeternitate in om- 
nem perpetuitatem temporis semper est. Qui cum 
bonus sit, aut, ut propius rem verbo assequar, 
ipsa bonitas, et perennis bon tatis fons, utique non 
debuit in solitudine consenescere, aut bonilatis 
proprie deliciis solus frui. Neque enim id natura 
boni patitur, se ut unum intueatur, neque ejus in 
quo inest utilitatis vim cireumscribit suam bene- 
ficentia. Summum igitur bonum oportebat, ad se 
adducendis in seque colligendis rebus omnibus 
redundantiam profusionis sue declarare, institu- 
tumque in eo nature tenere proprie : cujus sin- 
gularis unitas vim habet mirabilem in unum 
omnia conflandi. Ejus itaque conciliatione coelum 
terree conjunctum est. Collum, inquam, sive qui 
alio magis proprio appellandus est nomine uni- 
versus ordo incorporearum mentium, ab anti- 
quioribus theologis in tres hierarchias trifariam 
distributus est. Prima quidem omnium aliis or- 
dine inferior ex sanctis angelis, tum ex sanctiori- 
bus Archangelis. Denique ex  prestantioribus 
utrisque illis Principatibus concinna gradatione 
continuata serie constituitur. Altera vero hac pro- 
xime superior ex excelsis Potestatibus, excelsio- 
ribus Virtutibus, et utrisque istis prioribus digni- 
tatis ordine Dominationibus inter se invicem or- 
dinatis constat. Tertia demum 4188 et omnium 
suprema triplici item ordine conficitur. Primum 
eorum divinorum spirituum qui appellantur 


Throni, diviniorum deinde Cherubim ; postremo D 


jatoto isto genere divinissimorum — Seraphim. 
Prima omnium proximam intimamque primarie 
bonitatis participationem ducit : eaque perficitur. 
Tum hujus fulgurans radiis in alios deinceps 
subjectarum bierarchiarum ordines haustum ex 


(3 Mía μὲν τῶν ἄλλων. Μία hoc loco primam 
valet : quod exemplis ex Hebrea Grecaque lin- 
gua ductis multi astruunt. Mihi videtur etiam ]o- 
cutus ad hunc modum Catullus, epigr. 1: 


᾿Αῤχὴ δὲ τοῦ λόγον Θεὸς, ὃς οὔτ᾽ ἀοχὰν iu 
οὔτε ζωῆς toc ἔχων, χατὰ τὴν Γραφήν - ὧν à 
ἐπειδὴ ἀγαθὸς ἦν, à τὸγε ἀχριδες εἰπεῖν, εἰ 
θότης, xal ἀνέχλειπτος ἀγαθότητος πο, 00x. 
λὲν ἄρα μονώτατος εἶναι, χαὶὲ μόνος τῆς 9 
ἀγαθότητος χατἀτρυφᾷν * οὐχ ἴδιον γὰρ ἀγαθοῦ 
ἑαντὸν μόνον ἐπεστράφθαι " οὐ χρηστότατος τῷ 
τὴν ἔχοντι μόνῳ περιγράφεσθαι.  Tovjevón | 
πληθύνεσθαι τὸ ἀγαθὸν ἐν τῇ τῶν παραγουῖν 
ἑαυτῷ πληθύξ τῆς ἐνοποιοῦ τῶν ὅλων οὐδαρμὼ 
ἱστάμενον ἑνότητος. Διὰ τοῦτο οὐρανὸς T «oZxr 
γῆ. Οὐρρνὸς μὲν εἴτε πυριώτερον ὀνομαστέος ὁ 
πας διάχοσμος τῶν ἀσωμάτων νόων. Ὃς ὃ 
παρὰ τοῖς τῶν θεολόγων πρεσθντέροις τριτὶ « 
ταχτάι τριαδιχῶς ἱεραρχίαις * μία μὲν xal τῶν 
)ev (2) τῇ τάξει καταδεεστέοα, τῷ ix τῶν. 
ἀγγέλων, x«i τῶν ἑερωτέοων ἀρχαγγέλων, χαὶ 
ὑπὶρ αὐτοὺς ἀρχῶν ἐν ἁρμονίῳ στοιχῳ συνιστι 
δευτέρα δὲ χαὶ ὑπερ αὐτὴν τῇ ἐκ τῶν ὑψηλῶτὶ 
σιῶν, x«l τῶν ὑψηλοτέρων δυνάμεων, x«l ru»: 
ἐχείνους χυριοτήτων τεταγμένων. τρίτῃ δὲ χαὶ ἃ 
τάτω πασῶν τῷ ἐκ τῶν θείων καλουμένων ἣν 
xoci τῶν θειοτέρων αὐτοῖς Χερουδὲμ, xoi τῶν 
τάτων πάσης τάξεως συγχεχροτημένῃ Σεραῖ 
πρώτως μέν χαὶ ἀμέσως ὑπὸ τῆς ἀγαθαρχίε; Ὁ 
ἀγαθυνομένη χαταστράπτεται " πρὸς τὰς ὑξ 
χνίας δὲ τῶν τάξεων τὰν ἀχτινοειδεῖς duis ! 
τῶν φωτισμῶν δωρεάς, Οὗτος μὲν ὁ ὄντως ip" 
40g, οἷα θρόνος ὑπέρτατος τῷ ὙΨίστῳ xectnet 
crat, Ἢ γῆ δὲ αὐτῷ ὑποπόδιον ἀνάλογον int 
ται τῷ θρόνῳ, Γῆν δέ φημι νῦν τῶν αἰσθητὰ 
τῶν τὴν διαχόσμησιν, ἣ δεύτερος κόσμε W^ 
x«i ὁρώμενος χαὶ ἔστι, x«i ὠνόμασται. τὸ 9 
νῦν περὶ τούτου διαληπτέον δὴ, οὔτε δὲ τῷ ἢ 
νοητοῦ χαὶ πρῶτον χόσμον παντὸς sort 
καιρός * Μιχαὴλ δὲ x«i Γαδριήλ oi τρισμέγιστοι | 
γαλοπριπὴς ἡμῖν σήμερον ὑπόθεσις προθέδ)τα 


Jam tum cum ausus es unus Ztalorum 
Omne avum tibus ezplicare chartis, etc. 
Quo loco, unus, videtur esse, primus, 


ΝΙΟΕΤΕ LAUDATIO SS. MICHAELIS ET GABRIELIS. 


1226 


“αγγελικῆς μὲν τάξεως ἰδιαιτέρως ταξιώρ. A ipso fonte lumen gratuita communicatione pro- 


"Pus δὲ τῶν θείων ἀγγέλων πανάριστοι 
ἐ χοροστασίας, οἱ τοῦ νοητοῦ χόσμου παν- 
vig ὀφθαλμοὶ θεοπτιχώτατοι xai φωταυγέ- 
οὐέῤλημένοι δι’ ὧν ἐπὶ πᾶσαν ὁρᾷ Κύριος 
looxtpéctt γὰρ ἀγαθοτάτη, καὶ νοὸς ἀχράν- 
σι πρὸς τὴν θεαρχίαν μᾶλλον τῶν ἄλλων 
οι, χαὶ πρὸς τὴν δόξαν αὐτῆς ἐντονώτε- 
uívot τῆς ἀνωτάτω παρ᾽ αὐτῆς χαταξιοῦν- 
οἱ δυνατοὶ ἰσχὺς ποιῆσαι τὸ θέλημα τοῦ 
t συνετοὶ νοῆσαι τὸ βούλημα τοῦ συνετοῦ, 
τοῦ χαὶ δυνάμεως πάσης χαὶ συνέσεως 
θεωρουμένον. Οὗτοι δὲ νῦν οἱ μεγαλώ- 
ἀγιώνυμοι, τῷ ἡμετέρῳ λογῳ προχείμενοι 
τοὶ ἂν χαθηγήσαιντο πρὸς αὐτόν, Οὐ γὰρ 
τῆς τῶν θείων μεγαλοπρεπείας ἐφιχνεῖ- 
ἑπαίνοις χαρίξεσθαι τοῖς ἀπείρῳ μέτρῳ 
» τῶν ἀνθρώπων ὑπεραναδεδηχόσι νοῦν. 
; ἐχείνοις τοῦ νοῦ x«l λόγου χαθηγεμόσι 
οἰκείαν αὐτοῖς ἤδη τὴν αἴνεσιν, ὡς ἐφι- 
ἡγαξωμεθα" οὐ τὴν ἀγγελιχὴν, ἧτις ποτέ 
ν. πολυπραγμονοῦντες, ἀνέφιχτον γὰρ, 
ποικίλης ἐνεργείας ἣ διαχονίας τὸν αἶνον 
τὰ περὶ τῆς αὐτῶν οὐσίας οὐχ ἀπειχός 
ἰρεσθαι, d σύδρομος ἐπὶ τούτω τυγχά- 
νεργείᾳ δι’ αὐτῆς ἠρέμα κχαταθεωρεῖται. 
"ὁ Θεὸς ἀγέννητος χαὶ ἀναίτιος ὧν παν- 
αὶ χρόνον χαὶ πάσης δὲ χτίσεως ὁπωμέ- 
στιν ἢ πρωτουργὸς αἰτία, Μιχαὴλ δὲ χαὶ 
ρατιάρχαι τῶν θείων ὑπ᾽ αὐτοῦ χατέστη- 
", οὐ μαχροῖς ἐστιν ἀποδειχνύναι λόγδις, 
μονὴ τῇ πάσης ἀποδείξεως ἐνεργεστέρᾳ 
ἔρᾳ ταῦθ' ἑαυτοῖς ὑποτιθέμενοι, ἄνωθεν 
ταῖς ἱεραῖς ἑπομένως γραφαῖς διαλαμ- 
ς λειτουργίας αὐτῶν, εἴτ᾽ οὖν ἐνεργείας. 


pagat. Coelum hoc verum nimirum unum, ac tali 
dignum nomine tanquam supremus quidam thro- 
nus Altissimo preparatus est Terra vero tanquam 
scabellum aptum humilitate sua ad usum tam 
vilem, subjectum illi throno est. Terram autem 
nunc appello universitatem omnem sensibilium 
corporum ; que sccundus mundus materialis et 
aspectabilis et est οἱ appellatur. Verum de hoo 
mundo capessenda modo nobis tractatio non est. 
Ne primum ilum quidem intelligibilem, quam 
late patet, universum complecti disputatione va- 
cat. Orationem quippe nostram omnem Mhodier- 
nam hane ad se jamdudum rapiunt Archangeli 
ter maximi Michael et Gabriel ; argumentum di- 
Cendi magnificum in primis Archangelici ordinis 
individui duces et universi divinorum angelorum 
chori moderatores optimi. Mundique ejus omnis 
cujus animo cerni 8010 species potest velut duo 
quidam oculi lucidissimi, ad Dei usque visionem 
&cres omnem in partem intenti : quibus orbem 
terrarum universum despicit Deus. Libera enim 
jàm a principio ab ea constantissima electione 
animi et isnceree mentis amoribus purissimis ad 
divine majestatis adorandamexcellentiam promo- 
vendamque gloriam intentiore quam ceteri studio 
conversi supremis honoribus ab ea merito di- 
gnantur. llli potentes virtute ad faciendam volun- 
tatem potentis. llli sapientes ad intelligendum 
consilium sapientis : aut ejus potius quem qui 
contemplantur propius potentia sapientiaque om- 
ni superiorem videntesse. llli magno sanctoque 
insignes nomine. l]psi scopus orationis nostre. 
lidem, spero equidem, eam ad se dirigent ne 
aberret. Natura enim ac facultate nostra superius 


m, ad divinarnm rerum magnificentiam aspirare : aut. demereri nobisque obligare lauda 
ἃ supernas illas mentes, quarum est infinito quodam intervallo supra humanum ca- 
restantia. Sed ipsis illis cogitationis et orationis usi ducibus exacta ad eorum ductum 
1traque pro nostre facultatis modulo potius quam pro illorum merito laudationem ela- 
Que nulla quidem in subtili nature angelice disquisitione, qualis tandem sit, curiose 
tur, id enim frustra conaretur quidem, nisi si quid eorum ex variis operibus laude velut 
a, ex vi que in iis cernitur ad cognitionem ejus que illam continet atque exserit na- 
aulatim suspicando atque estimando potuerimus. Ac primum quidem summum illum 
'nte genitum neque effectum «eausa, aut e principio excitatum esse quoquam Deum: 
vero ipsum atque effectorem tum eviomnis actemporis, tum universitatis omnis hujus 
Jlieis quique sensu oculorum quique cogitatione mentium percipitur. Porrro Michaelem 
m ccoleslis angelorum milite summos Imperatores ab ipso esse constitutos, verbis qui» 
umentis pluribus approbari nequit. Ac ne necesse quidem est, cum hec omni demon- 
MÍficacior certiorque fides doceat. Cujus unius par est, auctoritate persuasi, ejusque 
one constituta, ceteram sic demum instituamus considerationem ut a primo ipso repe- 
ie per sacrorum consequenter commentariorum seriem omnem eorum functionis alicujus, 
itie memoriam persequamur. 


εἰ χατὰ τὸ θεῖον λογιον ἐχεῖνο, κάθηται 
γίου αὐτοῦ, Ὃ τί ποτε δὴ τὴν καθέδραν 
s» ; Οἶμαι δὲ τὴν ἀραρότως καὶ ἀμετα- 
ἷς οἰκείας αὐτοῦ δόξης ἔδρνσιν xai μονήν, 
ρόνον δηλαδὴ χαθημένῳ, οἷα δὴ βασιλεῖ 
'& δορυφόρους παρεστάναι. Δεῖ τῷ τῆς 
; δεσπόξοντι τὰ τῶν χτισμάτων χοῦλιστα 
PATROL, GR. CXL, 


Deus eternus, juxta divinum illud oraculum, 
sedet super thronum sanctum suum. Quidnam 
hancessetandem sessionem arbitrabimur ? Fizmis« 
simam opinor illam atque immutabilem una sem: 
per in séntentia constantiam et moram. 13:  su- 
per thronum sedenti oportet nempe tanquam 
magno Regisatellites apparere. Oportetcreatarum 

99. 


492 


ADDENDA. 


uní omnium rerum Domino pulcherrimas earum A προσεχῶς παρεστηκέναι. Τίς οὖν τῷ τοῦ Ty 


quasque presto semper et coram adstare. Quis 
igitur ad Altissimi thronum proxime excubat? 
Quis idoneus inventus est qui ad ejus sublimi- 
tate inaccesse majestatis intimum ac familiare 
ministerium quoudianus adhiberetur Michael hie 
nimirum et Gabriel est. Hi supreme majestatis 
stipatores. Hi doctores sapientissimarum men- 
lium. Et in arce quadam excellentie majori quam- 
dici possit excessu celsitudinis supra omnem 
ereatarum rerum apicem collocati, Hinc jam mun- 
di conditor reliquum ad opus aggreditur. Creat 
coelum et fundat terram. Lucis naturam promit, 
et tenebras discernit a lumine. Deinde firmamen- 
tum extendit, et abyssos aquarum, quas partim 
supra fundamentum suspendit, partim infra terree 
superficies in cavernas et voragines rejicit. Plan- 
tarum deinde et animalium varias omne genus 
naturas et species, vel ex terra, vel ex aqua ver 
bo excitat. Magna preterea luminaria astrorum- 
que sparsam late multitudinem pulcherrimum 
orbi toto explicavit spectaculum, idemque sapien- 
[ὦ ac potestatis su&& insigne monumentum. Quo- 
nam igitur officio conditori res condite gratiam 
rependant ? Laudatione una ob tot perfecta opera. 
sacroque hymno mixto ex concentu omnium cum 
sanctissimarum mentium sy mphonia confuso. Quis 
autem hujus cantici modumettonum preit ?Quis 


B σίας x«i μορφὰς λογῳ τῆς γὴς x«t τοῦ 2d 


παρεδρεύει θρόνῳ ; Τίς τῶν πάντων ἐγγύτατα 
σιων τῷ ἀπροσίτῳ θεοπρεπῶς τε λειτορμέ 
ἀεννάως διατέταχται ; Ἢ δῆλον ὅτι Μιχαξὶ 
Γαδριὴλ, οἱ τῆς ὑπερτάτης μεγαλοσύνης dora 
οἱ μυσταγωγοὶ τῶν ὑπερσόφων νόων, καὶ τῆς 
χτίσθως ἀφράστοις ὑπεροχαῖς ὕὑπερανῳεις: 
;Λπτεται λοιπὸν ἐντεῦθεν τῆς τῶν γινομΐω 
σεως ὁ γενεσιουργός: ποιεῖ οὐρανὸν, xai 
qüw παράγει φωτὸς οὐσίαν, χαὶ σκότος 
φωτὸς. Εἶτα περιτείνει τὸ στερέωμα. Καὶ τε; 
σους νῶν ὑδάτων, ἃς μὲν ὑπεράνω τοῦ στη 
μετεωρίξει, ἄς δὲ τοῖς χενεῶσεν ἔναπο 
γᾶς. Ἕπειτα φυτῶν xal ξώων τὰς παντ 















δίδωσιν Οὐ ταῦτα δὲ μόνον, φωστύρων di 
x«i ἀστέρων πλήθη τε χατ᾽’ οὐρανὸν χαὶ xu 
θει συνέσεως χαὶ ἰσχύος ἐπορέσατο. Τίς oni 
αὐτῶν ἁμοιδὴ τῷ ποιητῇ ; Αἴνεσις ἐπὶ τοὶ; 
νοις, χαὶ ὕωνος ἑερὸς τοῖς πανιέροις σ. 
νοοις. Τίς χατάρχει τῆς τοιαύτης αἰνέσεως: 7 
ἕνθεν ὕμνον τῷ ὑπερυμνήτῳ προοιμιαξόμενο: 
οἱ τῆς ἀγγελιχῆς, ὡς εἰχὸς, καθχ γούμενοι xu 
σίας ; Οὐχ οἱ ὑπερφερεὶς διάκονοι τῆς θεαοχ ας: 
οἱ πρώτως τῶν πρωτων ἐλλάμῴφοων ὑπερπλχ 
vot, χαὶ τῶν θείων εὐλόγως ὑμνῴσεων πρῖστοι c 
ἡγήσαντο ; ᾿Αλλὰ μετενεχτέον λοεπὸν τὸν Νῦν 
βαδίξοντα πρὸς τὰ ἕξᾷς, 


ejus carminis quod in laudem majoris omni laude Dei canitur modulari oceupat procemia 5 Δι 
illis suo merito chori principibus angelici, illis precellentibus Dei ministris, illis primarum 
strationum Dei participibus hoc tribuendum est ut in Dei concinendis laudibus musicz omni n 
rentur ? Verum tamen reducamus in viam orationem, et sponte deinceps sua perrecturam ad 


qua dimittamus. 


Homo igitur Dei manu ad auctoris imaginem C 


conformatus in paradiso Dei collocatus est. Inde 
illi ibidem edicitur quosque fructus fas sit car- 
pere, quosque nefas attrectare. Quam ut ille le- 
. gem infelici gustui posthabuit, eadem illi vinde- 
'mia que prevaricalionis uvam precocem obtu- 
lerat, penam quoque presentem exsilii ex loco 
amoenissimo tristissimi propinavit. Deinceps illi 
paradisus clauditur. Appositiclavisloco Cherubim, 
nec inermes, sed muniti gladio versatili et flam- 
meo quem non alium fuisseab eoquod laudamus 
equidem crediderim : ab hoc, inquam, precellen- 
tissimo intelligentiarum pari virtutum coelestium 
quasi fastigio et complemento. Cui ob scindendi 
quidem aciem et hostium conficiendorum vim 
romphee nomen convenit. Natura vero quod sit 
igneaet materie deterioris noxiequecomsumptrice 
aptissime illi adjunctum quoque quadrat flam- 
mes. Que quod dicitur versatilis, eo valere su- 
Spicor ut ad omnem cogitationis motum prom- 

ptissima velocissimarum mentium alacritas, »tum 

ad quemcunque nutum domini expeditssima fa- 

cilitaset agilitas celerrima designetur. Quibus 

commendati dotibus Archangeli in eundem ordi- 

nem cum Cherubim ad porte paradisi custodiam 

ascripti sunt, quo non tantum strenue perfun- 


"AvÜpwrog τοίνυν χειρὶ Θεοῦ καὶ εἰκόνι usep 
ἐν παραδείσῳ τέθειται Θεοῦ, Ἐχεῖθεν αὐτῷ ἃ 
$ ἐντολὴ ὧν τε χαρπῶν μεταληπτέον xo v 
προσαπτέον. Ἑπεὶ δὲ ταύτην ἡδονῆς ἡμοίδε: 
χρᾶς, καρπὸν παραβάσεως τοῦ παραδείσου τῷ ἃ 
ju» ἐτρύγα. Κλείεται δὲ λοιπὸν ὁ παράδειτε $i 
Κλεὶς δὲ τὰ Χερουδὶμ ἐτάγη οὐ μόνα, ἀλλὲ δ΄ 
στρεφομένη. ἦν οὐχ ἄλλην οἶμαέ τινα »P 
νοεῖσθαι ἣ τὴν νῦν ὑποχειμένην εἰς inn. ^ 
οὐρανίων δυνάμεων τὴν xopwevíd'm, τὴν Un* 
τὴν τῶν νόων ξυνωρίδα. Ῥομφαέα μὲν οὗ Κ΄ 
τιχὴ λέγεται χαὶ τῶν ἐναντίων διαιρεταζ" il 
δὲ ὡς πυροίνη τὴν φύσιν χαὶ τῆς χείρονος τς 
μοχθηρᾶς ἐξαναλωτιχή’ στρεφομένη di p' 
ταχίστη, χαὶ λίαν τὴν νοερὰν χίένησιν U^ 
πρὸς τὴν τοῦ Δεσποτιχοῦ νεύματος zuo ἷ 
τοῖς Χερονόιμ ἐχείνοις ὁμοταγῶς ἑἕστῶα τὸ 
παραδείσου θύραν ἐπιτηρεῖ, οἷς μὲν τὸν ἐπὰν 7 
χωροῦσα, j ὁδοποιοῦσα, οἷς δηλαδὺ θιοιὶε 
πος χηλίδος τε πάσης χαὶ ῥύπων τὸ βάθος ag? 
χαθηραμένος" οἷς δὲ πάλιν φραγμὸς yn 
μάχαιρα δίστομος προσαπαντῶσα οἷς οὐχ i» : 
τῶν ἀψαύστων ἐπιψαῦσαι. ᾿Επεὶ δὲ μετὰ ταῦτα 9 
μὲν σὰρξ τὴν ὁδὸν αὐτῆς iv προσώπῳ GU)? 
ἔφθειρεν ἐπὶ τῆς γῆς, πᾶσα δὲ διάνοια κομιδῇ )9 
ἔχειτο τῇ πονηρίᾳ, οὐ δίχαιον ἔδοξεν ἔτι τὸ ταὶ 







ΝΙΟΕΤᾺ LAUDATIO SS. MICHAELIS ET GABRIELIS. 


i936 


νειν ἐν αὐτοῖς. Ὅθεν τὴν ὅλην ἄθροως χατα- À guntur munere, sed etiam sapienter. Sunt enim 


γῆν, xat πᾶν δὲ τὸ ταύτης ἀνάστημα τοῦ Θεοῦ 
£o» καταττοέψασθαι ἐν χειρί φασι τῶν ὑψὴ- 
των δυνάμεων, τούς τε τῶν οὐρανῶν χατα- 
ἄνωθεν χαταῤῥαγῆναι, τάς τε πηγὰς τῶν 
ον χάτωθεν ἀναῤῥαγῆναι. Οἷς ἀπάσης σαρχὸς 
ιγείσης, μόνον τὸν δίκαιον ταῖς τούτων προ- 
ἐν χιδωτῷ ξυλίνη πανοιχεσία διασώξεσθαι. 
r^ χάτεισιν μὲν οὐρανόθεν ὁ Κύριος ἐπὶ τὴν 
J& τίς ἡ κάθοδος τοῦ τὸν οὐρανὸν x«t οὐ- 
xb τὴν γῆν πεπληρωχότος ; Ὃ τάχα τὴν ἐπι- 
ὧν ἐπὶ γῆς ἔργων αὐτοῦ χαινοτομίαν Θεοῦ τῇ 
χατάδασιν εἰρῆσθαι ; Καάτεισι τοένυν πῇ μὲν 


quibus aditum permittant, et viam faciant. Quo- 
rum videlicet divina quiedam secta est et coelestis 
institutio innocentis vite, labe segregata omni 
illisque adeo ipsis perpurgata sordibus qua- 
rum esse solet, in humilitate tardorum corpo- 
rum tanquam in sentina locus proprius. lllis 
vero rursus vallum insuperabile moram objicit 
necessariam ; vel si contra pergendi obstinent 
audaciam, anceps occurrens gladius periculum 
intentat preesens,quorum cupiditati ad carpendum 
lignum vetitum temere precipiti juste aditus ne- 
gatur, Ut autem omnis deinde caro in conspectu 


ς οὐρανὸν τὴν ἀνάδασιν οἰχοχομοῦσιν ἀλογί-- B Dei viam suam corrupit super terram, omnisque 


ἦν γλῶσσαν χαταμεριούμενος, πῆ δὲ ξενιζό- 
ἀνθρωποπρεπῶς παρὰ τῷ ᾿Αθραάμ᾽ εἶτα 
τὶ θείω τοὺς ἀθεμέτους ἀπολλύς. Συγχατέρχε" 
τῳ Μιχαὴλ χαὶ Γαδριῆλ, οὐ τῆς ᾿Αθραμιαίας 
x«i ξένης ξενίας ἐχείνης χοινωνοῦντες τῷ 
ἢ, ἀλλὰ x«i παντὶ θείω χελεύσματι θεαρέ- 
ὑπουργοῦντες, Διαμερέξουσι μὲν ἔθνη κατὰ 
χς τε χαὶ φυλάς" ἐχάστοις δὲ τούτων ἀγγέλους 
; ἐφιστάνουσι, καὶ χηδεμόνας. Καὶ ῥνόμενοι 
οιποιοῦνται x«i σώξουσιν οὺὃὺς ἐδικαίωσεν ὁ 
ιαταστρέφουσι δὲ xai κατασπῶσιν οὺὑς ἔνδιχος 
ο ψῆφος ἐχδίωσι πανωλεθρίω. ᾿Αδραὰμ 
ν ἡγίασται Θεῷ, δι᾽ ὃν xai ὁ ἔχγονος ἐπαινεῖ- 
οαήλ, 


cogitatio ad malum impetu ruebat, non est visum 
consentaneum tantam inter corruptelam Dei Spi- 
ritum in homine permanere. Unde cum illa Deo 
sederet sententia, terram delendam universam 
quanta est et omnem ejus superbiam obruendam, 
sublimium harum virtutum putatur usus ministe- 
rio ad cataractas celorum perfringendos desuper 
et ad abyssi fontes infra rumpendos. Ex quibus 
aquarum redundante copia cum exstincta esse 
omnis caro, unus justus cum familia eorumdem 
providentia servatus fuisse merito creditur. Inde 
de collo Dominus descendit in terram. Quis hic 
descensus autem ejus, cujus preesentia ccelum im- 
plet et terram ? An novorum forte operum mox 


orum super terram mirabilis eflectio hoc & Seriptura nomine designatur ? Descendit igitur 
10minum conspiratione temeraria ad conseendendum colum insanam turrim molientium 
m divisurus : nunc hospitalitatis Abrahes capturus experimentum : tum igni et sulphure 
55 consumpturus. Euntilli comites Miehael et Gabriel. Non ut Abrames hospitalitatis illius 
ite atque ab hominum tum moribus peregrinantis fructum: simul cum domino presentis 
.perciperent, sed ut ad omne signum divinse voluntatis summam ubique ad quodvis obse- 
| opera navanda diligentiam representarent. Gentes igitur in linguas et tribus illi dividunt, 
isdem singulis curatores quosdam angelos et preesides preficiunt iidem. Jam ad eos ser- 
8 quos eximendos a communi elade Deus censuit quam seduli sunt ? qua eos vi, qua cura, 

benefica protegunt, eripiunt, tutum in receptum denique perducunt ? E contrario vero ut 
it, obruunt atque omni atrocitate in eos detonant quibus hoc meritum exitium justus supre- 
licis calculus decreverat ἢ Abraham exinde sanctificatus Deo est, ob quem et nepos ejus lau- 


Israel. 

γι μὲν οὖν 
τεῖν χαταχεχληρωνται" οὗτοι δὲ ἄρχοντες xoi 
icrai τοῦ Ἰσραὴλ πρὸς Θεοῦ διαττάχατο. 
& Ἰσαὰχ ἢ γέννησις ξενοπρεκής: χατ᾽ ἐπαγ- 
γάρ (3). Ξενοπρεπὴς δὲ θυσία μετὰ ταῦτα 


μενος φωνῇ ἀγγέλον πατρῴας μαχαίρας 
ττετο, τύπος ἱερωτέρας παραλαμδανόμενος 
ίας. Πῶς δ᾽ ἂν Ἰακὼβ τῆς οὐρᾶνομήκπους 


ὴς ἐχείνης, x«l τῶν ἀνιόντων XGÀ χατιόντων 
ἧς ἀγγέλων, ἢ τοῦ ἐπεστηριγμένον Θεοῦ iy 
ὡρὸς, $9 τῶν ὕστερον ὀφθεισῶν αὐτῷ παρεμ- 
ἢ τῆς μετὰ τοῦ Θεανθρώπου πάλῶς, ἐξ οὗ 
Ισραὴλ ἔτυχε προσηγορίας" πῶς ἂν τούτων 


των θεῖων ἀγγέλων ἄλλων ἐθνῶν C 


Igitur alii quidem sancti angelialiarum gentium 
sortiti preefecturam sunt. Istis autem extra sortem 
Dei commendatione populi Israelitici regendi et 
protegendi demandata est provincia. Unde lsaaci 
generatio mirabilis, et inopinata, per repromissio- 
nem enim natus est, eorum administrata esse pru- 
dentia putanda est. Qui deinde Isaac cum altari 
esset inopinata victima impositus, voce prohiben- 
tis angeli paterni est gladii periculo subtractus. 
Qui erant jam tum omnia ad sanctioris sacriflcii 
figuram designata. Quomodo vero Jacob mirabilis 
illius collum terre committentis scale ascenden- 
tiumque per eam angelorum aut descendentium 


τῆς θεωρίας, si μὴ τοῖς ἀρχαγγελικοῖς τού- ) Incumbentisque illl Dei, rursus castrorum appa. 


$2006 


κατηυθύνοτο φρονρούμενος ; Ὑφ᾽ dv — renlium, tum lucts cum divino viro quz Israelis 


ial "locàp ὕστερον εἰς Αἴγυπτον ὁδηγηθᾶῆναι, —illiappellationem peperit : quo inquam ille modo 
liqua hic deesse videntur in Grecis ques nos Latine supplevimus probabiliter. 


1231 


ADDENDA. l 


tot esset taliumque rerum tam preclara specie À x«i τῆς Αἰγυπτίων ἀρχῷς ἐπιλαθέσθαι, xz n 


visioneque dignatus, nisi harum archangelicarum 
Inentium presidio ubique et gubernatione utere- 
tur. Quarum etiam deinde credo providentia du- 
ctum Joseph in £gyptum ad ejus denique genti 
emersisse principatum : quo etad humanitatem, 
et ad religionem usus tum cognatos ad se omnes 
altraxit suos, tum alienos atque exteros ad ejus- 
dem secum Dei cultum provocavit. Post hec 
rursus eruit Dominus ex /Egyptiorum manibus 
Israelem, modo jam satis opinor noto omnibus. 
Disruptis enim aquis illis immensis gurgitis altis- 
simi siccis populum pedibus vasto mari traduxit. 
Cujus ipsius fluctibus persequeutem obruit ac 
perdidit /£gyptium. Servatum hinc populum ad- 
movit sacro monti. Ubi divinis eum vocibus et 
legibus celestibus erudivit. Atque hic in speciem 
soli Moyses et Aaron excipiendis Dei verbis por- 
tentisque procurandis Deo populoque ministeriuni 
navabant. Re autem vera Michael οἱ Gabriel om- 
nem illam ad sensus admirantis populi miraculo- 
rum pompam et oraculorum sonitum ex dignitate 
legislatoris Dei clam administrabant. Quod igitur 
illi prestare videbantur, hoc vere isti prestabant. 
Ac quemadmodum omnium auctor sapientia im- 
mediatis istis sui consilii administris utebatur : 
sic isli Mose et Aarone quasi secundarum partium 
fidelibus quibusdam ministris usi magnificas per 
ipsos illas et divine indices potentie prodigiorum 
mirabilium editiones ostentarunt. Neque id in 
monte tantum aut in deserto. Jesum enim postea 
δὰ promissam illi populo terram solita providen- 
tia prosecuti, preparantes ubique ac munientes 
viam et ad Dei requiem inducentes, fluvii refrin- 
gunt impetum, muros sine machinis evertunt, 
dynastas ejus terre diriset efficacibus exsecra- 
tionibus devovent. Hic Michael princeps exercitus 
Domini viri specie evaginatum manu tenentis 
gladium apparens, quis esset declaravit et ut 
calceamenta solveret Josue preecepil : ea re signi- 
ficans si quid concretum eral atque hebes tarde 
terrengque cogitionis excutiendum esse omne 
per terram jam sanctam ingredienti. Idem ambo 
postea ut sanetiorum quorumque judicum et re- 
gum glorie servirent vim elementis attulerunt. 
Colum cum sole et astris aliquando quidem- 
stare coegerunt ad integram consumptionem im- 
piorum. Nonnunquam vero cursus astrorum re- 
torserunt omnium ad suos retro carceres reflexo 
impetu, ut eo prodigio vite promissum auctarium 
fideli regi confirmarent. Abstulerunt bella, a gen- 
tibus impiis tutati Israelem sunt, Satrapas multos 
et magnos signo quidem ad memoriam aui 
vesligio relicto ex terra exterminarunt. Nam 
si absque illis fuisset, potueratne cum trecentis Ge- 
deon myriadas debellare? Et quod queso tam 
ferreum corporis ac lacertorum robur Samsoni 
suftecisset : aut quee tandem id hoc durare potuis- 
set asini maxilla ut ita Philistinorum exercitibus 


D ἐπίσημος ἐγεγόνει προφητῶν, εἰ MÀ vouce; gs 


ἑαυτὸν μὲν ὅλον ἐπισπᾶσθαι τὸ συγγενὲς, πρὸς 3 
χατ' αὐτὸν δὲ θεοσέδειαν x«i τοὺς ἀλλοτρίους i 
λεῖσθαι. Μετὰ ταῦτα πάλιν ἐξεΐλετο Κύριος τί; 
ἡνπτιαχῆς χειρὸς τὸν Ἰσραήλ. Πᾶσε δὲ dis: 
ὁ τῆς ἐξόδον τρόπος. Ὕδωρ γὰρ ἀξύσσου 
ἀναῤῥήξας τὸν μὲν ἀδρόχοις δεήγοιγε ποσίν" ὃ 
δὲ τὸν διώχτην Αἰγύπτιον ἐξώλεσεν. Εἰς ὅρος ἐὶ 
σεσωσμένον μετὰ ταῦτα προσαγαγὼν, θὲ 
φωναῖς χαὶ θεσμοῖς οὐρανίοις ἐπαεδαγώγησν 
Ἦν τοίνυν ἐχεῖ τὸ μὲν ὁρώμενον, Μωσῆς xa; 
Θεοῦ ῥήμασι x«i τέρασιν ὑπορετούμενοι, zi 
νον δὲ Μιχαὴλ χαὶ Γαβριὴλ τῶν ἔργων 
λογίων πανεναγῶς προεστηχότες. ὍΟπερ οἱ 
τοῖς ἄλλοις χαθεωρῶντο, τοῦτο γοῦν οὔ: 
ἐχρημάτιξον. Καὶ ὥσπερ à παντουργὸς goi 
νοις τούτοις ἀμέσως τῆς ἰδίας ἐχέχητο Boo 
οὗτοι Mocti xai ᾿Ααρὼν ὅσα xoci ὑπηρέται: χὰ 
πιστοῖς, τὰς πανσθενεῖς ἐν αὐτοῖς ἐξεχάλυτιν» 
σημείας. ᾿Αλλ᾽ οὐχ ἐν μόνοις ἐχείνοις τὰ: ur 
γίας ἐπεδείξαντο. Καὶ τοῦ Ἰησοῦ δὲ μετὰ ταῦτε 
τὴν ἐπηγγελμένην τῷ λαῷ γῆν προπορευόμενοι͵ 
τὴν ὁδὸν αὐτοῦ χατασχευάξοντες, χαὶ πρὸ; τὰν 
Θιοῦ χατάπαυσιν εἰσάγοντες, ποταμοῦ φορὰν ἀν 
πτουσιν' τείχη δίχα μηχανημάτων τετασείου 
δυνάστας ἀναθεματίζουσι γᾶς. Ἐχεὶ Ws ἃ 
στράτηγος Κυρίον χαθὼς ἀνὼρ  écxacptno 
χατέχων ῥομφαίαν ὀπταξζόμενος ἐαχυτὸν ὅτι; 
παρέφηνεν, xai λύειν τὸ ὑπόδημα παρηγγύα τὸ 
σοῦ, καὶ μηδὲν παχν χαὶ ἀναίσθητον τοῦ γκχῖνου 














C νύματος ἐπάγεσθαι͵ ὡς ἦδη τῆς ἀγίας ἐπιθα; 


γῆς. Ἔπειτα χριτῶν xol βασιλέων τοῖς rer 
pote μεγαλύνοντες, τυραννοῦσι στοιχεῖα. 0) 
σὺν ἡλίῳ xci ἄστροις ποτὲ μὲν ἱστῶσιν d: 
λειαν δυσμενῶν: ποτὲ δὲ παλένόρσον ἀναστοῖ 
τὸ πᾶν, πιστῷ βατιλεῖ ξωᾷς πεστούμενοι pos 
᾿Ανταναιροῦσι πολέμους περὶποιοῦνται τὸν do 
ἐθνῶν ἀσεθῶν, χαὶ σατραπῶν πολλῶν xci μὴ 
μνημόσυνον ἐκ τῆς γᾷς περεαχεροῦσιν. llo; 5j 
Qty ἐν τριαχοσίοις ἐχστράότεε μυριάδων; " 
Σαμψὼν ἰσχύϊ σώματος μόνη ἣ σιαγόνι ὃς" 
ἀλλοφύλων οὕτω χατέπαιξε δυνάμεως ; 0:* 
μέγας παρὰ Κυρίῳ Σαμουήλ. Οὐχ oi 
πάντων ὑπερέσχεν ἐχθρῶν. Οὐκ ἂν οὐδ᾽ αὐτὸ 
πυρὸς φοδερώτερος τοῖς πυρένοες ἔργοις x: 
x«i πυρὸς ἅματι πρὸς οὐρανούς ὀχούαν:; 9 
πτο. Οὐδ᾽ ἂν τις ἄλλος τῶν ἐνθέων λόγοις χε 5 











στοι τῶν γόων χηδεμόνες λαμπροὶ posae ". 
τῶν ὁδῶν αὐτῶν, xxi τῶν ἔργων perti? ἢ 
πᾶν θῶημα θεῖον χατηύθυναν αὐτούς. Ὑ 
xai τρεῖς νεανίαι φλογὸς χαμένου καεομέσες "ἦ 
στάδος ἀλωύητοι χατεπιδαίνοντες, τὸν Σωτίμ᾽ 
ὕωμνόις χορεύοντες ἐδεξιοῦντο. Ὑπ' ἐκύτοιϊς, 4 
xai Ἰωνᾶς μὲν ἀσινὴς τῶν ἁλίου σπλάγχνων 8 
θηρός. Δανιὴλ δὲ λεόντων δεινῶς βρνχομένι» ἐκ 
σωσται, x«i ᾿Αμθαχοὺμ μὲν ἐν Demi βλέμματα 
Ἱερουσαλὴμ εἰς Βαδυλῶνα τῷ ῥοέξῳ τούτω μέ 
σιος ἤγετο δεῖπνον ἐπιχομίζων τῷ Accepi, Ὃν à 


NICETAE LAUDATIO SS. MICHAELIS ET GABRIELIS. 
τῶν ixÓncopévov, ixti À illuderet ? An non inde magnus erat Samuel co- 


"γματώδεις ὁράσεις 
€» ὁρᾶται Γαθριήλ. 'Ex τῆς Βαδυλῶνος δὲ 
τα Ot αὐτῶν Ἰσραήλ πρὸς τὴν ᾿Ιερουσαλήμ 
ξετο. Πλεονάχις οὖν, ἵν᾽ εἴπω συνελὼν, τοῦ 
i£) ὀλιγωροῦτες, πρὸς θεούς δὲ αὐτομολοῦν- 
τοῖς ἐχθροῖς ὑποπίπτοντες ἐπρονομεύοντο * 
κις δὲ τὴν θείαν ἐπιχεχλημένοι ῥοπὴν, διὰ 
νηλῶν τούτων χαὶ λαμπρῶν ἀρχιστρατήγων 
Δεπῆς μὲν τυραννίδος πολυτρόπως ἀπηλλάτα 


1234 


ram Domino ? Non indidem hostibus suis omnibus 
superior fuit David ? Non ille ipse Elias suo ipso 
igne terribilior igneis operibus cernebatur ? Qui 
et curru vehens igneo assumptus in colos est. 
Neque porro quisquam alius divinorum propheta- 
rum doctrina rebusve gestis paulo exstitit illustrior 
eui non isti coelestium spirituum  precipui, et 
duces fuerint itinerum, et adjutores operum, et 


ταῖς ἑαυτῶν ὃς χωραις, καὶ πόλεσι, χαὶ τοῖς 
|! ἀποχαθίσταντο 


omni cetera curatorum optimorum complexi pro- 


θεσμοῖς. Οὕτω μὲν oi παν. — videntia"'motum omnem et progressum quosuis ad 


τῆς παν"ουργοῦ σοφίας τῶν ἀρχαιοτέρων — assectandos divinw voluntatis nutus occultis mo- 
ὑμάτων ὑπουργοὶ x«i διάχονοξ χαθειστήχε- — nitis etinstinctibus direxerint. Hi tribus pueris 
ιστήριοι. in ardenti fornace flammas tanquam thalamum 


? caleantibus hymnosque Servatori mixto plausu chorearum concinentibus auctores iidem 
icipes letitiee consertis heerentes manibus, voce motuque preibant. Quin ab eisdem puto 
.utex marine ventre bellue sine noxa Jonas exsiliretl, utque inter leones horrendum ru- 
; integer sine damno servaretur Daniel, cui Abbacuc Babylonem Hierosolymis tanta via 
. vi atque impelu nictu palpebre correpta prandium tulit. Cui item ibidem obscuras futura- 
'rum designationes visis perplexis adumbratas palam Gabriel edisserit. Age Babylone po- 
sdem id agentibus Israel Jerusalem postliminio revertitur. Sepius deinde, ut dicam com- 
), Deo, miseri, contempto ad deos transfuge victi ab hostibus captivi abducebantur. Sspius 
ivinainvocata clementia, opera-istorum sublimium ccelestis militie imperatorum servitute 
orum varie liberati suis terris atque urbibus legibusque reddebantur. Adeo se strenuos 
li spiritus et a concretione materie longissime remoti ejus in procuralionis functione pre- 
1t eui preefecti fuerant, ut antiquioribus rerum parentis omnium sapientie studiis prompto 


i ministerio servirent. 

ὃς 0 ἀσώματος, ὁ ἀόρατος, ὁ ὑπερούσιος οὐχ 
νον εἶδος ἀῦλον πρὸς ὀλίγον ὁρώμενον xci 
ἀγιπτάμενον, ἀλλὰ δὴ χαὶ ὕλην εἴτ᾽ οὖν 
τὴν ὑμετέοαν χαὶ μορφὴν ὑποδύναι χατ- 
,Γαδριὴ) μὲν εὐθὺς τὸ μυστήριον μνσταγω- 
εὐθὺς δὲ τῷ ἱερεῖ Ζαχαρίᾳ παραστὰς τὴν 
στείρας αὐτῷ γέννησιν ἐχφαίνει τοῦ Βαπτι- 
Εἶτα τῇ χεχαριπμένῃ Παρθένῳ χαρὰν εὐαγ- 
zt. Ἐν ἁγίῳ δὲ Πνεύματι χαὶ Ὑψίστου 
t τὸν Υἱὸν Θεοῦ χρηματίζει τεχεῖν. ᾿Επεὶ δὲ 
κοθενιχὼν λαγόνων ἐν ὁμοιώματι βρέφους ὁ 
σιος ἐτέχθη, πᾶσα μὲν οὐρανία γηθομένη 
& τὸ ἱεοὸν τῆς δοξολογίας αἰνεῖ μᾶος. Μι- 
ἧς x«i Ταδρίὴλ ἐξ ἀρχῆς ἄχρι τἕἔλους τῷ 
μένῳ παρεπόμενοι, χαὶ τοῖς γονεῦσι τὸ δέον 
ἰσηγούμενοι, χαὶ μετὰ τὸν πειρασμὸν αὐτῷ 
ὕμενοι, χαὶ ἐν χαιρῷ τοῦ πάθους τρόπον 
νεπισχύοντες " οὐ μόνον δὲ ἀλλὰ xoi τῆς σαρ- 
4 σταυροῦ λνθέντι * xci γυμνῇ ψυχῇ πρὸς 
νας ἀϊδου χωροῦντε προύηγούμενοι, x«i τοῦ 
ς μέν τοὺς προστάτας χαταῤῥάσσοντες τὰς ἐν 
κτειργμένας ψυχὰς ὡς πλάστῃ προσάγοντες. 
τῷ υοεοῶς προσαρμοξόμενοι * εἶτα τὴν dx 
τριήμερον ἔγερσιν τοῖς ἀξίοις ἐμφανίσαντες " 
ἡ πρὸς οὐρανοὺς ἀναδαίνοντι xci τόν Πατέρα 
ἡντες τεθεώρηντο. Καάτωθεν μὲν οὖν τοῖς &mo- 
᾿ ὡς ἄνδρες δύο λευχείμονες δι’ ἀέρος ἐδεί- 
πιτόμένοι, χαὶ τὸν τῆς δευτέρας ἐπιφανείας 
τοῦ ἀναλαμθανομένου χαταγγέλλοντες * ταῖς 
γαις ὃς τούτων δυνάμεσιν, Αρατε πύλας, 
y * xai πύλαι αἰώνιοι, τὸ τάχος ἑἐπαιρόμεναι, 
704i τῆς δόξης ὁδοποιήσατε τὴν εἴσοδον "Ap! 


Quando vero incorporeus, invisiblis, supersub- 
stantialis Deus non jam corpus aereum ad exigui 
temporis speciem deproperatum, mox avolaturum. 
sed terram adeo ipsam lutum, nostram, inquam, 
substantiam et formam induere dignatus est, ad 
intimam statim cognitionem mysterii totius Ga- 
briel admittitur. Qui sacerdotio fungenti repente 
astans Zacharie nasciturum ipsi aperit ex anu 
sterili Baptistam. Tum gratia plene Virgini bono - 
nuntio insperatse salutationis oblato, ceetera nego- 
tiatione legationis sue rem denique sic conficit, 
inter eos ut conveniat : in Spiritu sancto virtute- 
que Altissimi Virginem Dei Filium parituram. Ut 
vero jam in virgineis visceribus in similitudinem 
humani feetus assumpto corpusculo supersubstan- 
tialis est genitus, universa quidem gratulans mi- 
litia coelestis sacrum glorificationis hymnum ceci- 
nit, at Michael et Gabriel a principio incarnatum 
assectali preesto semper adfuerunt, qua, pro neces- 
sitate rerum, opportuna parentibus objicientes 
somnia, qua post tentationem in deserto mini- 
strantes, qua passionis tempore confortantes ac 
quodammodo collaborantes.Neque hoc solum,sed 
morte crucis corpore solutum, nudaque anima ad 
subterraneos inferorum penetrantem carceres ap- 
paritores isti preecesserunt. Qui etiam impressione 
subita perculsos tenebrarum principes afflixerunt. 
Tum ereptas ex eorum vineulis conditori animas 
adduxerunt, cieteraque sedulitate omni se suum- 
que obsequium ad majestatis ejus pompam et vo- 
luntatisomnesignum accommodarunt. Ex sepulero 
deinde resurrectionem quee tertia die contigit iis 


1235 


8tata: sic deraum ad colos et ad Patrem ascen- 
dentem comitari visi sunt. Tum ostenderunt se 
apostolis duorum virorum specie vestitu albo aper- 
to aere devolantium, secund& manifestationis ejus 
qui assumptus fuerat annuntiantes modum. At su- 
perioribus potestatibus, Attollite portas, inclama- 
bant, et elevamini, porte «eternales, et introibit 
Rex glorie. Verum num dictis hactenus eorum 
ministerium cireumscriptum est ? Minime. Neque 


enim id cessabit ἃ restitutione Unigeniti ad Patris 801 dexteram, usque ad exspectatam consuma 
tionem et eam que illo tempore futura est magnificam Filii glorie manifestionem. Quo temm 
extremo illo preconio faciendo, et vocalissima Dei jussu inflanda tuba cujus efficaci sono corrup 
ad incorruptibilitatem immutabitur, et creatura omnis surget et sistetur judicanda Creatori, sui » 


terii diligentiam approbabunt. 


Sed jampridem evagantem eo unde est digressa B 


orationem revocemus. Nam postquam rerum om- 
nium potestas Filio est tradita, per omnem qui- 
dem terram dispensationis ejus nuntius et Evan- 
geli sermo instar sonitus tonitrui vocalissime 
pervasit. At spiritualium harum potestatum hoc 
agente Providentia ad amplitudinis speciem ma- 
gnificam prodigiis commendatus confirmatusque 
est. Deserto enim Israele veteri quod is verbo sa- 
orte fidei restitisset impie ; aut potius receptis in 
peculiare patrocinium illis omnibus quicunque ex 
eo populo se dociles ad pietatem prebuerunt, om- 
uibus qui supra modum infreenes ac rebelles erant 
abjectis, sic demum sanctis divini verbi predica- 


toribus ad conversionem gentium promovendam (. 


auxiliarem suam operam prolixam et assiduàm 
representarunt, eo successu ut celerrime universa 
terra cognitione Dei repleretur. Prius tamen ab 
lisdem istis, ut divina norrat Apocolypsis, draco 
niger apostata ej usque ad repugnandum Deo 
contumax spiritus cum suis angelis debellatus est, 
et colestibus ejectus sedibus in abyssum ac Tar- 
tarum relegatus est. Hujus merito victorie conci- 
liatum ipsis preesentis hujusce festi honorem puto. 
Propterea synaxim archangelorum hodie gratula- 
tione tanta concursuqne celebramus Hoc illi de- 
cus meruerunt quo tempore ad divini nutum spi- 
ritustanquam adimperatorissignum concurrentes, 
et spiritali quodam impetu atque impressione in 
patrem malitie simul irrumpentes averterunt 
illum in finem : et juxta divinam Scripturam illu- 
dentes et, sicut fulgur juxta visionem Jesu e coelo 
priecipitem exturbarunt. Caeterum queenam sit inter 
mentes incorporeas belli pugnarumque rati, ipse 
scilicet preeclare noverint. Nos humilitatem cogi- 
tationum similitudine sublevantes ex ventorum 
conflictu vasto inter se ccelo deprsliantium nescio 
quam ad usurpandam hujus lecte speciem nite- 
bamur. Ut igitur in ventis vehementior infirmio- 
rem superat : sic archangelorum violenta quedam 
in draconem sustinendo imparem prevalens con- 
spiratio in chaos et caliginem miserum dhifflavit. 
Quem ejus illi casum suam ipsorum securitatem 


ADDENDA. 
quos dignandos tanto honore Deus voluit. manife- A οὖν ἐνταῦθα τούτοις xa) ἡ διακονέσι stpryéyexra 













Οὐδαμῶς. Οὐ γὰρ ἕως τῆς πρὸς τὸν γεννήτορα 
τοῦ γεννηθέντος ἀποχαταστάσεως, μέχρε d 
προσδοκωμένης συντελείας, xol x«r αὐτὴν δὲ 
μεγαλοπρεπῇ τῆς τοῦ Υἱοῦ δόξης ἐπεφαίνειαν τὸ - 
αὐτῶν λειτουογίας ἐπιφαίνοντες δραστύριον, cü 
πιγξι μεγαλοφωνοτάταις χελεύσματε θείω 
σιν * οὕτως ὥστε τὸ φθαρτὸν μὲν ἀλλοιώθξναι x 
ἀχηρασίαν, παν δὲ τὸ πλάσμα τῷ πλαάστῃ χρ 
psvoy ἀνίστασθαι. 


᾿Αλλ ἐπί τὴν ἀχολουθίαν ὅθεν ὁ λόγος 
ὄραμε, πάλιν αὐτὸν kravaxrtov. Ἐπεὶ γὰρ i 
ὅλων ἐξουσία εἰς τὰς χεῖρας ὑπῆρχε τῷ Y 
πᾶσαν μὲν τὴν γῆν ὁ τὖς οἰκονομέαιςς αὐτοῦ νι 
ὡς φωνὴ βροντῆς ἐνορμονίως ἐξηχεῖτο - ὑπὸ 5 
νοερῶν δὲ τούτων δυνάμεων μεγαλυνόμενος ἂμ 
ταιοῖτο. Τὸν πάλαι γὰρ Ἰσραὴλ ὅτι τῷ λόγω " 
ἱμρᾶς πιστεως ἀνιέρως ἀντετίθετο καταλιπόντες 
μᾶλλον δὲ τὸ μὲν ὅσον τοῦ ἔθνους εὐσεβὲς ἀνειλ' 
φότες, ὅσον δὲ χομιδῇ δυσήνιον ἐμφόψαντες, οὔτι 
τοῖς ἱεροῖς τοῦ Λόγου θοολάγοις εἰς τὰν τῶν Wr 
περιποίησιν συνέδραμον, ὡς τάχιστα τὴν σύμπασ 
γᾶν τῆς ἐπιγνώσεως αὐτοῦ πλχροῦσθαε. — Tlpizu 
δὲ διὰ τούτων, ὡς &i θεῖκί φασιν ἀποκαλύψεις, 
δράκων j μῶας, ὁ θεομάχος νοῦς χοὶὶ ἀποστατ 
ἅμα τοῖς αὐτοῦ χαταπολεμηθεὶς ἀγγέλοις xai τ 
οὐρανίων κατοίκητυρίων ῥιψεὶς, ἄδυσσόν τε : 
τάρταρον oixtiv χαταδεδίχαστος Τοῦτο xad : 
παρούσης οἶμαι πρόξενον ἑορτῆς, τοῦτο xai σύνα' 
τῶν ἀρχαγγέλων σήμερσν πανηγυρίξομεν, Καθ᾿ 
χαιρὸν Πνεύματος θείον συνδραμόντες pomi, : 
γοητώς τῷ τῆς χαχίας συῤῥαγέντες πατρὶ érptyey 
τε τοῦτου εἰς t£)o, χαὶ xarà τὸν ἑερὰν Lpegi ἢ 
χκαταπαίξαντες xal ὥσπερ ἀστραπὼὸὼν χατὰ rb n 
Ἰησοῦ θεωρίαν ἐξ οὐρανοῦ βαλλοντες ἐξέῤῥῳν 
᾿Αλλὰ τίς ὁ τοῦ πολέμον τῶν ἀσωμάτων τ 
εἰδεῖεν ἄν ἐχεῖνοι σαφῶς. Εἰχάξουεν δὲ ἡμεῖ, 9. 
τῶν ἀνέμων xat ἀλλήλων ἐμπτώσεσε τὴν Ὁ 
γοητῶν ἐχείνων πνευμάτων παρωμοιῶσθαί τῶν 
Ὥσπερ οὖν ἐν τούτοις τοῦ ἥττονος ὁ  Geodpins 
ἐπιχρατεῖ, οὕτως ἡ τῶν ἀρχαγγέλων βιαία τῷ 
τοῦ δρᾶχοντος ἐνισχύσασα πνοὴ τὸν μὲν εἰς pe 
xai ζόφον ἐξεῤῥίψατο - αὐτοὶ δὲ τὸν ἐχεένου πτῶν 
ἑαυτῶν ἀσφάλειαν τιθέμενοι, ἕτερος πρὸς τὸν M 
ἐχέχραγον * Μήπως, φασὶ, διὰ τῆς αὐτῶς aiii, V 
τὴν ὁμοίαν ὑπενεχθῶμεν ῥίψιν. Τοεγαροῦν T5 
ὑμεῖς χροτήσωμεν σήμερον τὰν ἧτταν τοῦ ὄνῷ 
νοῦς. ᾿Εορτάσωμεν τὴν ἐν νοῦ οὐρανοῦ, κατὰ ^ 
ὑψηλὸν εὐὰἀγγέλιον, τοῦ Σατανᾶ πτῶσιν, καὶ τ 
λαμπρὰν τῶν ἀγγέλων νίχην φαιδρῶς πανῃγυρέσε 
τες ἐπὶ τὰς ἐφιξῆς αὐτῶν ἀριστείας τὸγ P 
χαταγάγωμέν. 
reputabant, sic se invicem commonentes : N 


D 


forte ob eamdem simile nos ipsi quoque aliquando jn exsilium deportemur, Nos vwero P 


NICETAR LAUDATIO 55. MICHAELIS ET GABRIELIS. 


1238 


im delibemus huie gaudii: et victum impium communi hodie plausu gratulemur, Casum 
juxta divinum Evangelium de ccelo cadentis festa Letitia prosequamur gloriosamque victo- 
igelorum hilaritate publica celebrantes ad ceteram rerum ab ipsis preclare gestarum percur- 


| seriem orationem admittamus. 


ούὐτων ἀπόστολοι, μάρτυρες, ἱερέων τε xai A — Horum presenti ope apostoli et martyres, pon- 


χραταιούμενοι χοροὶ, oi μὲν τὸ χράτος xai 
τῆς ἀνέχαθεν ἀσεδείας ἐχριξοῦντες, τὸν &U- 
ü Θεοῦ Λόγου λόγον ἐνεφύτευσαν τῇ γῇ " οἱ 
(yy. μιαιφονίαις σνμπλεχόμενοι xal μέχρις 
τούτοις ἀντιχαθιστάμενοι, τὰς ἐναγεῖς μὲν 
τῶν δαιμονίων ἀντανεῖλον, αὐτοὶ δὲ θυσία 
ext? τῷ τῆς δόξης χεχάρπωνται Θεῷ, Καὶ 
ἔν Κυρίου διχαιοσύνην ἐνδυσάμενοι πᾶν μὲν 
ἰρέσεων ἀπεσχοράχισαν, πᾶσαν δὲ θεολογίαν 
»ν ἡμῖν ἐξέθλυσαν. ὍὌμιλος δὲ τῶν ἀσχητῶν 
τὰ τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας ὀπλιξόμενοι, καὶ 
óur) τροπούμενοι διχαιοσύνης, ἐν ὄρει Θεοῦ 
αταπαύουσι Σιών. Kal γὰρ πάντες μὲν οἱ 
ἐς λειτουγιχὰ πνεύματα χατὰ τὸν μέγαν 
λον ὑπάρχοντες πρὸς τὴν τῶν σωζομένων 
τὴν γῆν προχειρίξονται διαχονέαν * Μιχαὴλ 
Γαδριὴ) τοσούτῳ πιστοτέραν καὶ ἐνεργεστέ- 
ἑαυτῶν λειτουργίαν ἀναφέρουσιν, ὅσῳ καὶ 
ὑπερχείμένοι σοφίας περιονσία xol λαμπρό- 
μᾶλλον προσηγγίχασι τῇ ὑπερουσιότητι. Διὰ 
δὲ βλέπουσι, ὡς ὁ θεῖός φησι λόγος, τὸ 
ν τοῦ Θεοῦ. “Ωσπεριοῦν αὐτὸς οὗτος ὁ θεάν- 
Χριστὸς Ἰησοῦς ἔχει μὲν dx δεξιῶν, ἔχει 
ἐξ εὐωνύμων αὐτῷ συνεδριάξοντας, οἷς ἡ 
πρὸς τοῦ Πατρὸς δῆλον ὅτε πρητοίμα- 
"e, φημὶ, x«i τῶν νοερῶν τούτων λειτουρ- 
ἐν Ex δεξιῶν, ὃν δὲ xai ἐξ εὐωνύμων αὐτῷ 
τας ἐξ αἰῶνος παρεστήσατο, Av ὧν ὡς oi- 
| τοῖς ὅλοις ἐντελλόμενος τῶν ὅλων ὑπερ 
χήδεται χαὶ προμῃηθεῖται. Οὕτω τὰς 
; διαχονίας, εἴτ᾽ οὖν λειτουργέας τῶν ἀσω- 
χταθεωρήσαντες, φέρε δὴ λοιπὸν τίς αὐτοῖς 
πρὸς τὸν ὑπερούσιον ὁμοιότης, χαὶ τίς ἣ 
χατανοῶμεν, τῇ τῶν ὀνομάτων κοινωνίᾳ 
ὡς ἂν εἴποι τις, ὁμοιότητα 
σιν τεχμαιρόμενοι. Οὕτω γὰρ ἄν $ τούτων 
'ἀαργεστέρα τῷ νῷ χαταλειφθείῃ. 


, 


u0L09 αὐτῶν, 


tificum sanctorumque reliquorum corroborati cho- 
ri ; illi quidem, robore atque audacia superstitio- 
nis, que ex inferis emeserat, exstirpata, pietatis 
semen Dei Verbi verbum in terra severunt. llli 
vero cum crudelitate tyrannorum cominus con- 
gressi et usque ad sanguinem eis resistentes pro- 
fana quidem sacrificia demoniorum sustulerunt 
ipsi vero vivens hostia et acceptabilis Deo glorie 
immolati sunt. At sacerdotes Dei justitiam induti, 
peste omni hareseon procula contagione sincere 
fidei exterminata, sacre nobis doctrine erplica- 
tionem sanam et irreprehensibilem profuderunt. 
Cottus porro sacer Ascetarum adversus peccati 
legem armati, illamque lege justitie permutantes 


p in monte Dei saneto Sion acquiescunt. Ceterum 


cum ille omnes sancte mentes juxta magum 
Apostolum administratorii sint spiritus, omnium- 
que salus qui ubique terrarum hereditatem oa- 
piunt salutis eorum ad ministerii providentieque 
partem aliquam pertineat : tanto plus tamen hac 
in administranda spiritali prefectura fidelitatis 
industrieque laude Michael et Gabriel supra reli- 
quos excellunt, quanto iisdem omnibus sapientia 
et nobilitate infra se relictis vicinius ad omnis 
perfectionis apicem divinitatem similitudo istos 
propior quam aliorum quemquam dignitasque ad- 
movet sublimior. Semper autem, ut divinum Ver- 
bum loquitur, vident faciem Dei. Quemadmodum 
igitur hic ipse Deus simul et homo Christus Jesus 
ἃ dextris et a sinistris assidentes sibi habet ali- 
quos : eos scilicet quibus tanti consessus honor 
paratus a Patre est : ita. dico spiritualium horum 
ministrorum adstare ei semper a dextris alterum, 
alterum a sinistris ad hoe officium quotidianas 
apparitionis aut assessus eterna Dei voluntate 
electos et adhibitos. Quibus ait familiarissimis in- 
ternuntiis ac procuratoribus ad omnia utens, uni- 


m rerum magnifica quadam planeque regia Providentie ratione moderatur. Sed jam in- 
rum mentium functiones varias ac ministeria satis hactenus contemplati, age hinc dein- 
enam tandem sit illorum eum Deo similitudo, rursus quee differentia, consideremus. Hancque 
um teneamus censeo, ut nominum indicio naturas indagantes attendamus ecqua et qualis inter 
communione continentur unius nominis, dissimilis, ut sic loquam, esse possit similitudo na- 
. Sic enim vim, ut opinor, hujus rei perspiciemus clarius. 

μὲν γὰρ οὐδὲν καθόλου τῶν ὄντων &xowe- D Nihil prorsus est omnium quod supremo rerum 


ἱοτελῶς ἢ &dixpopo» πρὸς τὴν ὑπερούσιον 
x» " πάντα δ᾽ ὅσα τὸ εἶναι πρὸς αὐτῆς εἰς 
πρὸς κοινωνίαις τισὶ πρὸς ταύτην χεχοι- 
x«i διαφέρει διαφοραῖς δηλαδή. ᾿Αλλ’ ἔστι 
ἢ χοινωνία πλεονάξουσα τὴν διαφορότητα 
τι δ᾽ οἷς ἡ διαφορότης ὑπερδάλλουσα τὴν 
&)«rroi, Ot δὲ πλείστῃ μὲν πρὸς τὴν θε- 
ἔχρηνται τῇ ὁμοιότητι, διὸ χαὶ ταῖς θεωνυ- 
idóv ἁπάσαις ἀξιοπρεπῶς χαταχεκόσμηνται - 
δὲ χέχτηνται τὸν ἑτερότητα. Σχεκτόον di 


omnium principio aut diversum ita sit ut non in 
aliquo conveniat ; aut rursus ita geminum nulla 
ut in parte differat. Sic ista temperantur in- 
vicem. Est in omni Dei opere character certi linea- 
menti quod auctorem referat; sunt et insignes 
item ad discernendum note. Verum in quibusdam 
similitudo tam expressa cernitur differentiam ut 
omnem pene obruat : in quibusdam ita ezxstat 
differentia nullam ut relinquere similitudinis spe- 
ciem videatur. Nostri autem archangelis prius ad- 


1239 


ADDEDNA. 


illud genus pertinent illustrissima Dei similitu- 4 οὕτως, Φῶς μὲν ὁ Κύριος πάσης φωτιστιχὸς ἢ 


dine insigni. Unde merito appellationibus quse 
Deo conveniunt pene ornantur omnibus, differen- 
tia porro tenuissima dispares. Quod adeo sic de- 
monstratur. Lux est Dominus, rationalis omnis et 
spiritualis naturee illuminator. Lux vera quee illu- 
minat, juxta excelsam theologiam, omnem homi- 
nem venientem in hunc mundum. Lux item est 
Micbael, lux Gabriel. Lux uterque pellucens et ἃ 
Deo splendens. Lux corporee omnis representa- 
tionis expers. Lux non ex accidenti, sed natura 
fulgens ; vivens eadem et divini luminis splendo- 
rem referens. Lux secunda, prime lucis expres- 
sum et illustre simul&crum ad similitudinem primi 
genii splendoris resultans, lux radios ejaculans et 
fulguris ad modum subjectorum oculos perstrin- 
gens. Rursus angelus Dominus magni annuntiator 
consilii. Angelus filius et nuntius paterne benevo- 
lentis ac adversus homines amoris, Quid vero 
Michael et Gabriel? an non et ipsi angeli omni- 
potentis Domini ? An non omnibus sibi nature or- 
dine subjectis Dei gloriam annuutiant ? An non 
in omnes gentes mandatum ipsi perferunt Domini ? 
Spiritus est Deus spirans ubi vult et quando et 
quantum, omnem sensus et cogitationis aciem 
subtilitate substantie ac tenuitate fugiens. Ignis 
preeterea Deus noster est, et ignis omnis. malitiee 
eoonsumptor, animarumque expugnator omnium, 
cogitationum quoque omnium illuminator. Post- 
hac et minister in terris visus est. « Ego enim, ait, 
in medio vestrum sum sicut qui ministrat. » Sed et 
ipse fecit angelos suos spiritus, leves, agiles, 
strenuos, et ministros suos flammam ignis, prunas 


immateriales, micanles ad omnem vibrandi agen- C 


dique efficacitatem celeres, purgativam quamdam 
vim spirantes. Tales sibi ministros et famulos 
elegit qui non mora et erumna optatum denique 
perficiant, sed pernicissimo neque eo laborioso 
motu quidquid decrevit Deus fieri effectum cumul 
late repesentent. Quod si omnes quotquot sunt ad 
sui similitudinem designavit angelos, multo nimi- 
rum potiori ratione existimandus est istos omnium 
precipuos ad exactissimam sui ipsius imaginem 
elimasse. Spiritus ille princeps, jmmensus, incom- 
prehensibilis, perspicacissinus. Mens omni mente 
majorque mentes omnes et potentia produxit et 
intelligentia penetrat ac pervidet. Omnium tamen 
conatus ad se vicissim cognoscendam  frustrans : 
quod longe facultatem cognoscendi omnem habi- 


p 793evct Κυρίου ; Πνεῦμα ὁ Θεὸς, 


κῆς τῆς οὐσίας x«i νοερᾶς, Φῶς ἀληθινὸν ὃ αὶ 
ξει, κατὰ τὸν ὑψηλὰν θεολογέαν, πᾶντα ἃ 

ἐρχόμενον εἰς τὸν χόσμον * φῶτα δὲ Μιχεὴ 
Γαδριὴλ διαυγῇ xai θεαυγῆ" φῶτα Geuerui; 
φάσεως πάσης ἁμιγῆ καὶ λαμπρὰ τὴν φύσυ 
ζῶντα x«i θεοειδῇ - φῶτα δεύτερα τοῦ πρώτε; 
τὸς ἐναργῆ μιμήματα xa0' ὁμοιότητα τῆς τρις 
γοῦ διαλλόμενα λαμπρότητος, ἀκτινοθολοῦνι 
χαταστράπτοντα τοὺς ὑποδεδηχότας.  "Avyüx 
ὁ Κύριος τῆς μεγάλης ἐξαγγελτιχὸς βουλξ;͵ κἡ 
jog τῆς πατριχῆς ὁ Υἱὸς εὐδοκέας χαὶ κὶ 
πίας. Τί δὲ Μιχαήλ καὶ Ταύρεὴλ - Oi 
Κυρίου παντοχράτορος ; Οὐχ αὐτοὶ πρὸς T 
τάξιν ὑποδεδηχὸς τὴν δόξαν ἀναγγξλλουει 


Οὐχ αὐτοὶ πρὸς πάντα τὰ ἔθνη τὸ πρόστ 


















xai πιὰ 
θέλει, χαὶ ἡνίχα, x«i ὅσον, πᾶσαν αἱἴαθχσαὶ 
σιν τῇ τῆς οὐσίας λεπτότητι διαδεδράσχων. Ex 
δὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, χαὶ πῦρ καχίας μὲν Leu 
ἁπάσης, ψυχῶν δὲ πασῶν χαθαρτύώριον. Καὶ 
νος ἐπὶ τῆς γῆς ὥφθη. «᾿Εγὼ γὰρ, » exci», 
μέσω ὑμῶν ὡς ὁ διαχονῶν. » ᾿Αλλὰ xai 

ἐποίησε τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα χούρα 
ἀειχίνητα, x«l ἐνεργὰ χαὶ τοὺς λειτουργοὺς a 
πυρὸς φλόγας, ἄνθραχας ἀύλους, ἀχτωουδὰς 
δραστηρίους, χαθαρτήριον πνέοντας ἐνέργιαν. 
τουργοὺς δὲ χαθίστησι χαὶ διακόνους, οὐ χρ 
μόγῳ τὸ σπουδαζόμενον ἐκιτελοῦντας, ὀξυτο 
xai ἀχαμάτῳ ῥῶπῷῇ τὴν Δεσποτικὴν βουλὸν 

φοροῦντας. Ei δὲ τοὺς ἄλλους, πολλῷ δύπου 

τοὺς τῶν ὅλων ἀρχιχωτάτους πρὸς ἕνερηε 
αὐτῷ παρήγαγεν ὁμοίωσιν. Νοῦς ὁ Κύριος ἀλ 
ἀπερινόητος, εἰλιχρινέστατος. Νοῦς ὑπέρνοος͵ 
μὲν παραγωγεὺς x«l χατανοωτιχὸς ἀπαντων͵ 
οὐδενὸς δὲ νοούμενος ὡς; ἔστιν, τῶ πᾶσαν wW 
δύναμιν ἣ ἕξιν ὑπερεχπίπτειν. ᾿Αλλὰ xat οὗὔτο 
εἰσὶ χαθαροὶ καὶ εἐλιχρινεῖς, x«i ἀγαθῶν γι 
psc ἐννοιῶν, xxi πάσας μὲν τὰς ὑπ᾽ αὐτοὺς | 
ἀχριδέστατα κχατανοοῦσιν * φεύγουσι δὲ χε’ 
θεομιμήτως τὴν τῶν ὑφειμένων χατανόφα 
ὁ Θεὸς xal αὐτοξζωὴ, ζωοῦσα μὲν ὅσα μετὶχι" 
οὐ ξωουμένη δέ. Τί γὰρ ἂν xal εἴη τὸ τὸν 59 
ζωὴν ζωῶσαν τὴν ἀπάσης ἀρχέξωον Eur»;» 
εἰσὶν οὗτοι, xal προσφυως ἂν χλωθεῖεν ὡς 8 
τῷ αὐτοξωῇ προσισχηχότες, χαὶ τῆς ἐχεῖθο κ 
ὑπερεμπιπλάμενοι ζωοδωρίας, Καὶ τὸν sU 
κόνα μορφούμενοι τῆς ζωᾷς, ἀχραιφνᾷ ρων 


τῆς ζξωαρχίας χρηματίζουσιν. Δύναμις i DP 


tumque transcendat. Mentes isti quoque pure» sunt p) χαὶ ἐνεργεια, μᾶλλον δὲ αὐτοδύναμες χὰ «(i 


et liquide, etcogitationum bonarum procreatrices 
qu& naturas quidem omnes se inferiores clarissime 
cognoscunt. At ipse imitatione Dei cognitionem 
inferiorum mutuam fugiunt. Vita est Deus, vite 
sibi ipsi sue principium et fons, vitam imperliens 
omnibus viventibus, ipse a nemine sumens. Quale 


(f) Προχαταρπτικὴ. Αἰτίας προπαταρχτιπὰς τῶν 
νόσων eas ap t medicorum pueri quee ab 
extrinseco incidunt. Nam eas que ex intima ra- 
tione temperamenU ao qualita corporis exsi- 


γεια πάσης δυνάμεως δυναμωτιχὸς, — gam 
γείας ἐνεργητιχκός * δύναμις δρῶσα μὲν τὰν a! 
pw χαὶ τὴν ἐνέργειαν * εἰς πάνθ᾽ ὅσα pri 
αὐτῆς, πάσχουσα δὲ ταῦτα τῶν πάντων ὑπ᾽ € 
προχαταρχτιχὴ (4) τῶν ὅλων ποιώσεων ὑκαῤ 


stunt, προηγουμένας iidem [vocare "consuev 
Qu ad hunclocum intelligendum nonnullu 
bent usum. lsthic enim προκαταρτικὰ d 

est aliud a se disünctum ab extrinseco eff 


NICETJ£ LAUDATIO SS. MICHAELIS KT GABRIELIS. 


1242 


εἰσὶ xol ἐνέργειαι Μιχαὴλ χαὶ Γαδριὴλ, À enim illud tantum esse posset quod vite, primige. 


, 09 ποιότητες ἀτελεῖς εἴτ, οὔν ἕξεις πρὸς 
ὁδεύουσαι, ἀλλὰ δυνάμεις ξῶσαι xci τῇ 
ὑνδρομον ἔχουσαι" χαὶ τὴν ἐνέργειαν. "Emi 
τῶν ὑλικῶν σωμάτων xoci φυσιχῶν ἰδίᾳ 
: οὐσίας x«0' à ἐστιν ὁρᾶται λόγος, ἰδίᾳ δὲ 
€ δύναμις ἐπιτηδειότης, οὖσα πρὸς ἐνέργειαν 
ταῦτα 3 ἐνέργεια οἷον οὐσίας ἀποτέλεσμα 
"σα διὰ τῆς ἐνούσης αὐτῇ δυνάμεως, εἰς 
« προσαγομένη" 'Exi τῶν νοερῶν δὲ xai 
σιῶν αὐτὴ αὐτῆς ἣ οὐσία δύναμίς ἐστιν 


Καθ' ὃ γάρ εἰσι χαὶ δύνανται" xol ἄεν- 
ἰᾶσι τὴν ἐνέογειαν: ὦστε δὴ x«i οὗτοι 


ὑπερχείμενοι τῶν ὑποδεδηχότων δρῶσι μὲν 
v δυναμεως θεοπρεπεῖς τῆς ὅλης ἐνεργείας, 


nit cujus ex origine vite omnis usura derivata 
est, causa atque auctor existitisse vivendi jure di- 
Ceretur ? Vite isti quoque sunt, sicque merito vo- 
centur, ut qui perenni vite fonti adheereant per- 
petuo, affluentiumque illinc vite munerum co- 
pia redundent ; Vite principisimagine in se ad 
vivum expressa ad nature precellentis exactam 
siinilitudinem conformati. Potens efficaxque Deus 
est aut ipsa potius potestas ei efflcacitas ἃ se 
utrumque habens, potestatem omnem corroborans 
efficaciam acuens, utriusque auctor omnibus que 
illas cunque participant. Quorum nihil omnium 
quidquam simile patitura quoquam, cum nulli non 
effectioni causa ipse extrinsecus succurrens ad- 


ἧς δὲ μόνης αὐτοὶ τῆς πρωτουργοῦ δυνὰ- p jutrixqueadsit. Potestateset efficacitates item sunt 


' οὖν αὐτενεργείας, ἐνεργοῦνταὶ δυναμού- 
Ἄγίος ὄντως ἐχεῖνος xal μόνος ἀγαθὸς φύ- 
πηγή τε x«i piba παντός ἔστιν ἁγιασμοῦ 
θότητος. "Aqtot δὲ xai ἀγαθοὶ xci οὗτοι. 
ἐν ἀμεθέχτως χαὶ ἀναιτίως, οἱ δὲ μεθεχτῶς 
αληπτιχῶς τῷ πρὸς αὐτὸν τὴν οὐσίαν 
κι τῆς ἀγιότητος ὑπερπλήρούμενοι x«i ἀγα- 
οἷον αὑτόχρημα τὸ μετεχόμενον πεφύχασιν. 


Michael et Gabriel. Potestates, non qualitates im- 
perfecte, aut habitus ad efficacitatem viam mu- 
nientes : sed facultates vive quarum nature ex- 
peditissima semper agendi viscomes adheret in- 
dividua. Nam in materialis quidem et naturalibus 
corporibus separatim naturse ratio,separatim item 
insita spectatur vis : que& habilitas est quedam 
ad facile operandum instruens, tum ipsa denique 


init expedita proxime facultas, complementum quoddam substantie, quam virtutis ejus 
se est collatione perficit. Aliter porro seres habet in intellectualibus et expertibus materie 
Quibus ipsa sua facultatis vicem omnis sibi potestas et efficacitas expedita proxime sub- 
per se est. Per id enim ipsum possunt quo sunt: ac velut ex perenni fonte eternam inde 
| efficacitem ; eorum ut omnis (longe nimirum supra causarum infimarum egenam et defa- 
i finitimam agendi rationem) ex facultatis abundantia semper redundet operatio. Deo jam 
efficiendi modus, quo nimirum ab uno hac illi omni ita prompta atque facili sunt ornati pe- 
Qui itemm vere sanctus etsolus bonus natura vere dicitur. Quippe sanctitatiset bonitatis omnis 
m et radix est. Sancti quoque nostri isti simu] et boni. At ille propria nullique cause de- 
ti alunde ducta et participata bonitate, cujus hauriende copiosius sua naturalis cum ejus 
30 propinquitas magnam ipsis opportunitatem prebuit, ul non jam in illis communicata bo- 


ed ipsa adeo primigenia cernatur. 


᾿οψίᾳ πρὸς τούτοις x«i ἀλήθεια, διχαισύονν C — Ad hec indivinis preterea oraculis sapientia, 


"pix x«i τὰ παραπλήσια προς τῶν θεοσό- 
ὼν ἢ θεαρχία προνηγόρευται, Τί δὲ Μιχαὴλ 
ιἦλ ; οὐ σοφοὶ τὰ θεῖα ; xai τῆς σοφίας τῆς 
τοῖς ἀξίοις διαπορθμευταίὶ ; Οὐχ ἀληθεῖς 
 δίχκιοι παρὰ Θεῶ : ἀληθείας δὲ xci 
vns ἡμῖν βραδεῦταί ; οὐ σωτῆρες χόσμον 
τὸν ὄντως Σωτῆρα πεφήνασι τοῖς σωξζομέ- 
οὐχὶ τὰς τῶν πιστῶν προσευχὰς ὡς εὐῶδες 
προσάγουσι Κυρίῳ, χάχεῖθεν τῶν αἰτου- 
τὴν πλήρωσιν εἰς σωτηρίαν τοῖς εὐχομένοις 
γοῦσιν ; Ἢ οὐχὶ x«i πᾶν τὸ πρόσωπον τῆς 
ὥντες, οὐχ ἥχιστα δὲ τοὺς ἐν ναῷ τούτων 
οοσχαρτεροῦντας ἐποπτεύοντες παντοδαπῶν 
^, χαὶ πάσης δαιμόνων ἐπηρείας, x«l πάσης 
| ἐξιῶνται λύμης τε xal φθορᾶς 5 Ὥσπερ 
εὴ τολμηρὸν εἰπεῖν, ὅσα χατὰ φύσιν ἐνορᾶ- 
ταῦτώ γε χατὰ τὴν αὐτοῦ εἰσιν οὗτοι με- 
χαὶ ὅσα δὲ πληροῖ οὐσιωδῶς ἐχείνη ἀδια- 


τῷ παντὶ παροῦσα, ταῦτα νοεραῖς οὗτοι 
| ὡς ὑπόπτεροι vot, χατειλήφασιν’ οὕτω 


θὴ ὅσα δύναται ποιεῖν ἐξ αὐτῆς ἐχείνη, 
τὰ τούτους τυχὸν ἐν ἐκείνη δύνασθαι ποιεῖν, 


D 


veritas, justitia, salus, et si quid ejusmodiest aliud, 
Deus appellatur. Quid Michael et Gabriel ? an non 
divinarum rerum preeditisapientia sunt? nonejus- 
dem ad homines si qui tanto sunt digni munere 
institores velut quidam et interpretes ? An non ii- 
dem veri et justi apud Deum ? Nobis vero nonne 
illi veritatis et justiti:e premia dividunt ? Non 
mundi salvatores (secundo quidem loco post Sal- 
vatorem verum) salvatis se exhibent? et nunquid 
oraliones fidelium tanquam odorem suave fragran- 
tem Domino admovent ? indidemque expetitarum 
rerum uberem copiain et votorum effecta ad salutem 
precantibus expediunt?an non interras late omnes 
ex quadam velut specula beneflcentissime provi- 
dentiee despectantes universum genus hominum, 
et scilicet in eorum curam qui sancto ipsorum 
templo religionis officiis constanti pietate repre- 
sentandis perseveranter insistunt, peculiari stu- 
dio vigilantes, abmorborum omni genere, tum a 
malorum demonum impressione noxia, corruptio- 
neque omniac pernicie corporumliberant ἢ Quem 
admodum enim, nisi id dici videatur audacius, 


1243 


ADDENDA, t 


quaecunque in Deo naturaliter inesse cernuntur, À οἷς καὶ ταῖς θεωνυμίαις αὐτῷ κοένωνεϊν. 'ÉEi 


eadem Dei ex ejusdem ipsi consuetudine in sese 
ducunt atque exprimunt, et que&cuuque per se 
ipsam illa implet natura nullo interclusa locorum 
intervallo quominus universo presens orbi sit, 
eadem illi spatia celerrimarum mentium in'elle- 
ctualibus obeunt volatibus : ita quecunque per 
seipsam illa valet, eadem isti forte dici queant 
posse illius vi perficere, ut quibuscum suas Deus 
ipsas appellationes rebus utique non vacuas com- 
municet, In omnibus vero, ut semel dicam, divinis 
Proprietatibus quarum ipsi cum conditore rerum 
omnium communia obtinent nomina, hec atten- 
denda differentia : ut illi quidem hocsit proprium 
a nullo accepisse quod sit esseque ita ; atque eum 
exsistendi supra omunem longe naturam exsisten- 
tem obtinereac tueri principatum, constitutione 
certissima, firmitate immutabili, stante semper et 
perdurante constantia, ut nulla illi participatio 


similitudinis proprietatis in excellentia summe B 


differentiam adimat. Hi vero non tantum quod 
omnino sunt, sed quod hujusmodi sunt. Eaque 
utuntur conditione ac felicitate nature illi debent 
conditori rerum omnium ad insignem quamdam 
atque expressam sui similitudinem opus suum 
elaborare cupienti. Enimvero a nullo ipse condi- 
tus, atque ut sic dicam ex seipso natus. Illi vero 
conditi et ejus vi atque efficientia ad hunc exsi- 
stendi vel honorem excitati vel fructum. Rursus 
ille quidem pr&it celerrima operatione mentis lon- 
geque occupat quocunque velocius intelligentise 
create motu consilii omnis boni excogitationisque 
initia prevertere. Cetarum istos habet assectato- 
res in isto cursu omnium proximos. Qui cognito- 
rum quidem aliqua ipsi per se efficiunt: alia in- 
ferioribus potestatibus leclarantes illarum ascito 
concursu et cooperatione perficiunt. Atque illi 
quidem, utpote Deo, suminus religionis 
adhibetur. Michael et Gabriel sua item observan- 
tia ac religiosa veneratione dignantur tanquam 
ministri ejus ignei, et intelligenti natura volu- 
cres fulminea quadam incitatione, aut. divina po- 
tius rapiditate motus, omnem supreme voluntatis 
nutum obsequioimpigro prosequentes. Sed jam ad 
eorum precellentem et divinam gloriam conside- 
rationem sermonemque vertere parantibus unde 
aut qu& tandem verba suppetant que cum rei 
exequari dignitate possint ? Neque enim verbosis 


disputationibus, opinor, sed mente pura ac Dei ἢ 


Spiritu collustrata ad cognitionem pervenitur divi- 
narum mentium ita perspicuam, ut earum vis 
omnis ac natura, sic tanquam in speculo, clare 
cernatur. Incumbendum nobis igitur actioni est 
et mandatorum observationi, cujus beneficio puri- 
ficatio corpori, illustratio anim*e, deiticatio menti 
sacro quodam modo comparatur. Verumtamen ne 
contemplationem quodem, et eani que sermone 
atque oratione fit considerationem, negligamus, at 
eam sane quantum erit in nobis situm omni co- 


cultus C 


δὲ, χαθάπαξ εἰπεῖν, τοῖς θεοπρεστάτοις ἰδὰ 
σιν οἷς τῷ ποιητῇ χεχοινωνάκασιν οὕτω tri» h 
ρὰν θεωρητέον, ὥστε τῷ μὲν οὐκ ἔχ τινος Hx 
οὕτως εἶναι πάσης οὐσίας ὑπερουσίως ὑπεριδρι 
χαὶ ἀναλλοιώτως ἀεὶ ἑστῶτι κατὰ πᾶσαν τι 
στάτην ἰδιότητας τοῖς δὲ οὐ τὸ εἶναι poro, 
χαὶ ὁ τοῦ εἶναι τρόπος ἐξ αὐτοῦ πρὸς ὑπιρφὴ 
ποιοῦντος ὁμοιότητα χαθισταμένου TOU ται 
νου. Καὶ γὰρ ὁ μὲν ἄχτιστος καὶ αὐτογένεξες 
ἄν τις εἴποι, οἱ δὲ χτιστοὶ καὶ ἐν ἐχείνῳ 7| 
λαχόντες. Πάλιν ὁ μὲν ἡγεῖται πάσης τι ἃ 
ἀγαθῆς καὶ ἐννοήματος" οἱ δὲ λίαν ὀξέως 

ἐφεπόμενοι, Καὶ ἃ μὲν αὐτουργοῦσιν, ἃ 

ὑφειμέναις δυνάμεσιν ἐχφαίνουτες ταῖς αὖ: 

δρομαῖς καὶ συνεργείαις, τὰ πάντα τελεσισι 
Καὶ ὁ μὲν ὡς Θεὸς θεραπεύεταε xai λειτου 
Μιχαὴλ δὲ καὶ Γαδριὴλ οἷα δὴ λειτουργοὶ xà 
γόες πτηνοὶ τὴν φύσιν χαθεστῶτες ἐμπύρως i 
τοῖς θεαρχικωτάτοις θεήμασι διαχονοῦτιν. 
πῶς ἂν εὐεπηδόλως τὸν τούτων θειότωτα xi 
χαταθέωροίημεν ; Οὐδὲ γὰρ μαχραῖς οἶμαι 
διεξόδοις, νῷ δὲ χαθαρῷ χαὶ Θεοῦ Πνεύματε π 
σμένῳ τὴν θεωρίαν τῶν θείων νόων ὡς ἐν £7 
χατοπτεύεσθαι. Οὐχοῦν ἐπιμελυτίον τῆς «Qo 
ἧτοι τῶν ἐντολῶν φυλαχᾷς, δι’ ὅς τῷ σπρεὶ 
χάθαρσις, ἔλαμψις δὲ τῇ ψυχῇ, χαὶ τῷ νῷ t 
ἱερουργεῖται: ᾿Αλλὰ μηδὲ τῆς μετὰ λόγον ' 
ἀμελῶμεν: ἀντιποιητέον δὲ x«l αὐτῆς ὅση ἃ 
εἰ γε δὴ μῶλοιμεν τῆς τῶν νόων ὄψεως ͵ 
ἐπιδήσεσθαι. Ὁμοίως γὰρ tX, .χαὶ πρᾶξι 
γος χαὶ λόγος ἄπραχτος. Ἢ μὲν ἀμφίθολι 
στυγνὴ, τῆς τοῦ λόγου χάριτος ἀστοχοῦσα » 
φωτισωοῦ" ὁ λόγος δὲ παλιν εἰχῇ ῥέων εἰς 
xai τὸν ἐν αὐτῷ χομπάζοντα χενὸν ἀφιεὶς, εἰ 
τῇ πράξει βεδαιωθεὶς ἀραροτὼῶς ἐνιδρυθείη" 

τὰ θεωρητέα πραχτέα, x«i τὰ πραχτέα γέγον 
ρὩτέα τούτοις xai τὸ εἶναι τελείοες, xai OpUu 
γῶοις, xxi τὰς νοἐρωτάτας αὐτῶν ἐνεργεία 
δόξας χαταλάμπεσθαι" Διὰ τοῦτο περὶ τὸν 
φι)ολογητέον, x«i περὶ τὸν βίον φιλοπονητα, 
τὸν μὲν τῇ μελέτῃ, τὸν δὲ τῇ ἀσχύσει κατὰ 
ὅτι μάλιστα. Obr γὰρ χατορθούμενοε xai 5 
μένοι, χαὶ τούτοις οἷα δυσὶ πτέουξι we 
καὶ γῆθεν ἐπαιρόμενοι, τὸν ὁρώμενον μὲν ?! 
ὑπεραναδαίημεν, τῷ νοητῷ δὲ καὶ ὑπὲρ αὐτι 
στάσει κρείττονι προσηγγιχότες τῶν τ᾽ ἄλλω 
γόων τῆς φωτοφανους ἐμπλησθείημεν )aurs 
x«i πρὸ πάντων τῆς ἀρχαγγελικῆς ταύτῳ ΑΓ 
τος x«i θειότητος, Ac ὧν ἠρέμα καὶ ἡ ("t 
τάτη παραγυμνοῦται τριὰς, οἷς μὲν ἑαυτὴν w 
μυσταγωγοῦσα, οἷς δὲ μυσταγωγεῖν ἄλλους dest 
πάντας ἀγαθουργοῖς λάμψεσιν εὐεργετεῖ χαὶ 
θύνεν. ᾿Αλλ᾽ ὦ θεωροὶ x«i λειτουργοὶ τῆς &xi 
xat πάντα νοῦν xai Àeyov ὑπεραιοούσῃς 

σιότητος ὦ πνεύματα θεῖα xci πύρινα χαὶ 
τῶν χοσμιχῶν στοιχείων ἀῤῥαγέσταυτα στο 
τῶν τῆς πονηρίας πνευμκτῶν χραταιότατα 
τρίμματα' τῶν σοφῶν οἱ σοφισταὶ, τῶν ἄγ 


NICETE LAUDATIO SS. MICHAELIS ET GABRIELIS. 


4946 


oi πάντων ὁμοῦ τῶν ἐθνῶν ἄριστοι mpo- À natu capessamus, si quidem ad aliqua vel me 


ι χηδεμόνες * τῶν ἀγγέλων oi δημαγω- 
"χαγγέλων οἱ ἀρχηγοὶ, οἱ ἄρχοντες ἐν ταῖς 
t ἐξουσιάξοντες ἐν ἐξουσίαις * οἱ δυνατοὶ 
dg δυνάμεσι, χυριοι δὲ ἐν ταῖς χυριότη- 
τῶν θρόνων σύσχηνοι χαὶ συνόμιλοι τῶν 
xai ἰσοστάσιοι τῶν Σεραφίμ * ὦ τὸν τρι- 
ιὸν σὺν πᾶσιν αὐτοῖς ἣ πρὸ πάντων τρί 
ἐννάοις τῷ ὑπεραγίῳ προσάδοντες ὑμνολο- 
|vng Θεοῦ πλήσατε τὴν γῆν. 'Opóvotay 
οφροσύνην θεοφιλῆ, ταῖς .«Ἐχχλησίαις ἄν- 
χαὶ τοὺς ἀναξίους τοῦ σώματος 
Χριστοῦ εἰς fv πνεῦμα xol ἕνα χαινὸν 
τὸ πλήρωμα κχαταρτίσασθε Θεοῦ. Ἡμῖν 
ν παρόντα βίον χατευθύνοιτε πρὸς τὸ εὖ- 
τε πᾶσαν xol λογισμὸν [xai λόγον πρὸς 
ν συντείνοντες τοῦ Θεοῦ * μεθισταμένους 
ιυπαθοῦς ταύτης ζωῆς χαὶ ὀχληρᾶς μὴ δὴ 
ot; ToU σχότους ἀγγέλοις χάρμα κχαταλί- 
χμῶς, ὦ θειότατοι Μιχαὴλ καὶ Γαδριήλ, 
ψυχὴν ἱξομολογουμένην Θεῷ χαὶ 
μένην ὑμῖν, ἀλλὰ τοὺς μὲν ἑἐμόριμή- 
) στεῤῥῶς ἀποῤῥιψάμενοι, αὐτοὶ δὲ μοι 
"αθοὶ xai ὑπέρμαχοι, χαὶ προς τὸν ὑπέρ- 
ωὠγοὶ χαὶ μεσῖται πανάριστοι γεγενημένοι 
uj πρὶν ἀποστῆτε τὴν ὡς αὑτὸν ἄγουσαν 
ιυμαρέζοντες ἄχρις ἂν εἰς αὐτὴν τοῦ Θεοῦ 


ύσατὲ ^ 


^- 
oTt 


diocrein intelligentiarum notitiam aspiremus. Si- 
militer enim imperfecta sunt, actio infans, et otio- 
sus sermo. Illa quidem perplexa et in inconstans, 
tum tristis quedam, gratie ejus et lucis inops quee 
doctrina et sermone continetur. Hic vero strepitu 
inutili per aerem fluens, et auctorem suum ejus 
ostentatione gloriantem inanem relinquens, nisi 
actione confirmatus solidam tum demuminvictam- 
que obtineat, ut jam optime fundatus in animo, 
firmitatem. Qui nutem hec conjungunt ita, ut nec 
contemplatio actionem desideret, nec ista vicissim 
iliius consortio auxiliove destituatur, eisdem et 
perfectis esse datur, et familiariter angelis uti : 
tum facultates dotesque omnes illas subtilitate ac 
splendore suo sensuum frustrantesaciem soliusque 
mentis intuitum admittentes posse clarissime per- 
spicere. Quare et in idonea paranda instruendaque 
doctrine 86 sermonis copia contendendum est, οἱ 
&d obtinendam perfectionem vite laborandum, 
faciendumque ut illam studio et meditatione, et 
istam religiosa mentis exercitatione quam diligen- 
tissime excolamus. Sic enim utrimque ornati omni- 
busque absoluti numeris, duabus hisce velut alis, 
terris evecti, mundum hunc quidem aspectabilem 
transcendemus, intelligibili vero admoti, imo ultra 
ipsum abstractione mentis haud paulo feliciori 


σιν εἰσαγαγεῖν, xxi τῷ τῶν ἐφετῶν &xpo- sursum provecti, cum aliarum sacrarum mentium 
ταρμόσαι sic δόξαν Πατρὸς xai Υἱοῦ x«i  lucidissimis splendoribus implebimur, tum vero 
ματος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν. C pres ceteris archangelicam horum sublimitatem. 
mque mirabimur. Cujus visionis tanto fructui hec accedet insuper utilitas, quod tali 
itione exercitatis ac preeparatis mentibus divinissima jam Trinitas manifestius ostenditur, 
n quantum humana capit imbellicitas se cognoseendam exhibens ; quibusdam etiam tantum 
m illo cumulans auctario, ut privato fructu multorum ad utilitatem propagato, arcanas 
165 et mysteriorum sensus communicare aliis docendo posse concedat, ita neminem sume 
issims& illuminationis expertem sinens. sed quamvis diversos omnes uno beneflcio sue 
tionis complectens et beans. At vos, o eontemplatores et ministri supreme omnemque 
c sermonem excedentis supersubstantialitatis: O Spiritus divini, ignei, intelligentes. Ele- 
! mundi firmamenta ac fundamenta solidissima Malignorum spirituum mallei validissimi. 
1tes sapere docetis. Qui sanctis ut terris evolent pennas aptatis. O cunctarum simul gen- 
sides optimi, et providentissimi curatores, plebis Angelorum tribuni, Archangelorum 
es. Principes in Principatibus, potentes in Potestatibus, valentes in Virtutibus, dominan- 
ainationibus, Thronorum contubernales, sanctorum Cherubim familiares, et supremis om- 
iphim equales. O qui hymnum trisagium cum illis omnibus, vel pre illis omnibus, eternis 
clissimis modulationibus omni sanctitate Sanctiori Deo concinitis. Replete terram pace Dei, 
n verum et conspirantem in uno Dei colendi atque amandi ritu concordiam Ecclesiis e 
urate, Rejectisque indignis e Christi corpore, in unum spriritum novumque unum homi- 
uorum Dei fidelium multitudinem reformate. Nobis vero presentem quidem vitam in id 
im est dirigite, actionemque nostram omnem, et cogitationem, et locutionem ad amussim 
eplaciti prorsus exigite. l'um ad extremum erumnosa ista et misera defunctos vita ne 
tis tenebrarum angelis magnum ad eorum gaudium relinquatis. Nequaquam, o divinis- 
ielet Gabriel, ne, inquam ne, queso vos, ne condonaveritis illis animam Dei laudes 
1, Vos vero humiliter ac suppliciter deprecatam, sed tetros quidem demonas minaci at- 
ado fremitu rejicite, mihi vero salvatores este boni et invicti, tum ad supremum Deum 
iales mediatoresque longe optimi Christum. Neque prius desistite ab expediendo mihi ad 
I, quam me in ipsam Dei requiem induzxeritis, et summi votorum omnium compotem fa- 
'emo expetendorum et desideriorum fini ultimo summo bono me conjunxeritis in gloriam 
Filii, et sancti Spiritus in secula seculorum. Amen, 


128) 


ADDENDA. 


quecunquein Deo naturaliter inesse cernuntur, Α οἷς καὶ ταῖς θεωνυμίκις 2m 


eadem Dei ex ejusdem ipsi consuetudine iu sese 
dueunt atque. exprimunt, et quecuuque per se 
ipsam illa implet natura nullo interclusa locorum 
intervallo quominus universo presens orbi sit, 
eadem illi spatia celerrimarum mentium intelle- 
ctualibus obeunt volatibus : ita quacunque n^ 
seipsam illa valet, eadem isti forte dici 

posse illius vi perficere, ut quibuson" 
ipsas appellationes rebus utique nc 
municet. In omnibus vero, ut sem 
Proprietatibus quarum ipsi cur 





Pa 














δὲ, χαθάπαξ εἰπεῖν. 
σιν οἷς τῷ ποιν- 
βὰν θεωρη-᾿ 

οὕτω 


μι! órecum subjicimus Monodize quam in 
,"zipopolita. Prodit ex codice Regio 1234 quer 
«s Hautin, postea Baluzianus, quo continetur 
iomos divisa, de quibus videndus clar. Bei 





p ublica luce dignissimi pars tantum Latine prodi 


omnium communia obtinent (vtt "metropolitas Monodia in. fratris sui mortem 2» Fr. 

denda differentia : ut lli q- zx m9 oribitur. Is. codex Joannis Scutariote manu saecu ὦ 

8 nullo accepisse quod εἰ" ES atur ex 6o ortis quod folia quedam, aliis propter char 

exsistendi supra omne rie ais codicem versantium partim contrita et lacerata fucrun. 
aor 





yos 


gn 


ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΆΤΟΥ MHTPOIIOAITOY AGHNON 
KYPOY MIXAHA TOY XQNIATOY 

m gANATQ TOY ΑΥ̓ΤΟΥ͂ ἈΔΕΛΦΟΥ͂ TON KPIZEON EeOPOY 
ΚΑῚ IIPOKAGHMATOY TOY KOIT.....02 

KYPOY NIKHTOY TOY XOQNIATOY, 










(ac | ὦ πικρᾶς ἀκοῦς 1 Ἴς Α ἀφ᾽ ἡρῶν μόχιστα, καὶ οὐχ ὅσα, χθὲς καὶ πρὸ 


gp "πὴ αισπεσούσης, ὦτα μὲν ἀθρόως περι- 
ici ipt Sync, καρδία δὲ δειλαία 
ies, ὀφθαλμοὶ δὲ τὸ ἐκεῖθεν ἀποθλιδὶν 
DARET E ὁποῖα καὶ τὰς «i- 
ph ψικάδας ἃ ποίησις ἐτραγῴδησε, Θαῦμα 
dn μὴ καὶ τῶν ἐμόροντήτων εἴτε μὲν...... 
κῶν οἷς ἐγεγόνειν καὶ ὡς στήλῃ τις ἐπεπόγειν 
"ως ὅλως ἀναισθητῶν. ᾿Αλλ’ ἔτι χννοῦμαι xal 

συμφορὰς ἔυνι . καὶ συμφρονήσας 
ἀναφθέγγομαι' ὃ τάχα καὶ τούτο τῆς Tipo 
δίχης χατ᾿ ἐμοῦ μηχάνημα ἵνα μήποτε... 
φρονεῖ λιλωθημένος καὶ παρακοπεὶς τὴν αἴσθησιν 
ὡς ἀναλγῆ ἃπαθῶς ὑποίσω τὴν ἐσχάτην ταύτην 
ποινὴν...... ἀρτίαν ἔχων τὲν γνώμην καὶ τῶν 
ἀνιαρῶν ἐπαίουσαν ὀδυνῶμαι πάσχων καὶ δριμύτε- 
ρὸν βασανίξομαι. "Ανῶλγ... δὲ ἅπαν μὴ ἔχον τῶν 
λυπούντων συναίσθησιν. Καίτοι εἴς τινα στάλην με- 
ταβαλὼν εἴτε λαίνην χαὶ μυθικὴν καὶ χωφὰ ῥέουσαν 
δάκρυα, ἢ..,». εἴτε γραφικὴν καὶ καλουμένην... 
s ὁμωνύμως 8 φιρωνύμως ἐποὶ τῷ μωραθέντι 
diaria περὶ τοῦτο βλ..... ἔξω καὶ χαταπεπατα- 
μένῳ ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, οὕτως ἂν τῆς ᾿Αδρα- 
στείας τὸν Νέμεσιν διαπέψενγα διακεστέραν τίσι x... 
ὑποσχὼν τοῦτ᾽ αὐτὸ τὸ δι᾽ αἰῶνος ἐκκεῖσθαι πᾶσιν 
ἐπὶ θεομηνίᾳ στηλιτενόμενος. ᾿Αλγεινότερα δ' ὅμως 
πολλῷ ἡἣ νῦν motam... δύη πρὸς ἧπαρ κι- 
χώρηκε συνορῶντί σαφῶς οἷος χκαχῶν χολοφὼν τῷ 
τλήμονι ψυχῇ μου ἐπιχώμασιν, οἷα συμφορῶν... 
εἰσεφθάρη κορωνὶς, ἡλίκον ἐπηνέχθη ϑυσπραγίας 
χεψάλαιόν τι τοῦ λοιποῦ ἄλγιον πείσομαι. 
m μοι, ἀδελφὲ φίλ... «ὦ μοι, 








La 





fet 





















or διέστα' 





τὸ μεταξὺ ᾿Ελλάϑος καὶ Βιθυνίας χάσμα x 
ἀλλὰ πολλῷ ἀχανέστερον καὶ ποῤῥώτι 
ὕλδης χώρου ζώντων ἀποιχίξεται, Φεῦ, ὅτε. 
ἐνθένδε o δημίαν 

οὐκ ἔστι δεῦρο ἐπάνοδος. Οὔκουν ἐλπίς ὄψεσ 
τὰ φίλτατα τοῦ λοιποῦ ὃ παρ᾽ pfi 
τη. φυτάτην κεφαλήν 
δοίη τὸν θάνατον à 























Δαυὶδ ηὔξατο, καὶ ταῦτα 
στάντι xai ξητοῦντι τὴν αὐτο 
Εἰ δ᾽ ἐκεῖνος τῆς οἰκείας ξωῆς 





θάνατον, πῶς οὐκ ἂν 
ἐσοῦ χαίρων τεθνήλεσθαι ἀδελφι 
καί φιλαδελψοτάτον, ἔϑη dé xai δὲ 
ἀναχραθάτε σχέσει ἕτερα πολλαπλαπίον 
αὐτῶν piv γὰρ πατριχῶν σπερμάτων καί ut 
αἱμάτων γεγόναμεν ὑτατος ui 
καὶ πρῶτος τὴν πύλην διιληλυθὼς τῆς γενὶσι 
εἴθε xai τὴν τῆς ἐξόδου διιλήλυθα 
μεθ᾽ ἑτέρως ὁμογνία καί πολλοστὸς, 
ψιλόστοργος καί φιλολόγος πατὴρ ἐξ ᾿Ασίας 
Βυξάντιον κατέρωτα....».. ἀπαγαγὼν dU 
τῶν ἐφήθων ἡλικίᾳ πότερον βαίνοντα duros 
ϑασκόν.... ν τὴν ci γραμματικὴν m. 
τὴν τοῦ ἐπιχοῦ κύχλον χρηστομάθειαν rip 
μετὰ δὲ συχνὸν χρόνον κἀκεῖνον ἐνναετι 
ἡλικίας ἄγοντα χρόνον, ...".. ταῖς ἐμαὶ 
παρέθετο, ἐπισκήψάς πάντν γινέσθαι οἱ καὶ 
καί τροφεὺς καί παιδαγωγὸς καί δισδάα 
7A δὴ πάντα καί γέγονα τἀδφῷ καὶ διὰ 
τούτων σχέσεων ἀναχραθείς καί τὴν ἀδελφικὲν 








πρεσί 

















MICHAELIS ACOMINATI MONODÍA IN FRATREM 


1250 


ταῖς τούτῳ... προσθήχαις εἰς ἀκροτάτην Α xai ὡς λέαινα ἀρτιτόκος τὰς θηρευτιχὰς χύνας βλοσυ- 


'αν ἐλήλαχα. Οὐχ ἧττον δὲ χἀχεῖνος tig τὴν 
τοοχὴν ἐπέδωκε τοῦ 9Q...... ὅτε μὴ 
«ὡς εὖ πάσχων πλέον i doo) ἕως παρ᾽ 

zo ἤθεσι xoi μαθήμασιν ἐωυπαιδοτρι 

ἡμᾶς μὲν εἶχον ᾿Αχῆναι, ἐχεῖνον δὲ 

) τὰ βασιλικὰ τηνιχαῦτα χαὶ τὴν τά- 

, τε x«l πάσχειν ὃ,..... ψάμεθα. 

$ φὰρ πολλὰ xci μεγάλα πολλάκις ἐγὼ 
“ἤναι οἴδαμεν 

Qs. οὐδὲ ἢ Day». 

44» χαὶ οὕτως ὁ τῆς φιλαδελίας σύνδεσμος 
νπέρτονος xai &oxrog ἀαφοῖν διεγένετο. Εἰ δὲ xai 

XOU... sss ἐνίοτε, φιλητιχὸν γὰρ χαὶ ἐνοποιὸν 


ἀπονήμενοι * ἐχεῖνος δὲ 


τὸ συμπαθὲς, πάρεστιν ἐπιλογίξεσθαι οἷαν..... 
ἀγάπης πεπορίσμεθα Tolles eon 
θεις οὐδέπω προσταιρισάώμενοι. Οὔτε .... ε᾽- 


ρίσκοντ.... «ον ον γῆμα, Μόνοι δὲ συνδιαφέροντες 
ἀλλήλοις ἡμῖν αὐτοῖς τὰ τῆς ξεντείας ἀλγεςνὰ χαὶ 
τὴν ἐπ᾿ ἀλλοδαπῆς παροιχίαν...... συνειχαμένης 
στέργοντες. Διὰ τὴν αὐτόθεν πολλων ἐδρώτων ἀντ- 
αλαττομένην παίδέυσιν ἧς ταῖς τεχνολογίαις ἐμ- 
μελετῶν... «αξόμεθα. ᾿Εγὼ μὲν περὶ διδασχάλῶν 
x«i πρὸς τὰ πρεσδύτερα τῶν μαθημάτων παραθαλ- 
λόμενος, ὁ δὲ παρ᾽ ἐμοῦ xai χαθόσον ...,.xia μές 
τρον ἐχώροι νεοττοτρούμενος πρὸς τὸ τελεώτερον 
καὶ ἠρέμα πτερούμενος, ἕως διά τὸ τῶν ἐγχνχλίων 
καὶ τῆς σοφιστικὴς χουφισγεὶς οἱὸς τε ἦν χἀπὶ τὰ 
μετεώρότερα χαὶ σεμνότερα θεωρήματα φέρεσθαι. 
᾿Αλλ’ ἐπείπερ τῶδε τῆς ἁλιχίας ἀφῖχτο ἀνδρού- 
μονὸς ἐν ὦ χαὶ τῶν τοῦ βίον ὁδῶν συχνῶν οὐσῶν 
ἔδει μίαν ἐγκρῖναι ἣν ........ αὐτῷ. ἐνταῦθα ... 
ἀλλὰ πῶς ἄν ἀδαχρυτὶ τῆς τότε χαινοτομίσς μνήμην 
ποιήσωμαι; b πρώτη τῆς διαξεάξεως σχίζα τετόλ- 
μηται.... d ταυτογνώμων ἀδελφιχῆς σχέσεως μονὰς 
διαιριθεῖσαν χαθ᾿ αἵρεσιν βίον δνάλισθαι ᾿Εγὼ μὲν 
γὰρ ἅτε περὶ τῶν γονέων ἐχ παιδος ὡς ἀπαρχὴ τῆς 
ἐχείνων τεχνογονίας τῷ ἱερῷ χαθιερωθεὶς βήματι 
πρέπων ἦν ἰδιαστικῶ βίῷ x«i ἀπράγμονι x«i μίαν 
αἰτεῖσθαι περὶ Θεοῦ ἐπισχέπτεσθαι τὸν ἅγιον αὐτοῦ 
νεὼν χαὶ οὐδενὲ προσανέχειν ἀνθρωπίνω πράγματι 
ὅτε μὴ σχολῇ χαὶ βίδλοίς χαρίξεσθαι. Ο δὲ πρὸς τοῦ 
μὲν σχολαστιχοῦ χαὶ ψιλὴν θεωοίαν τῶν ὄντων ἐπ- 
αγγέλλομένον τὸν πραχτιχευόμενον xoi φιλόχοινον xal 
πλείονας ὑποαδλλόμενον ὕλας τοῦ φιλοσοφεὶν ἔμθια 
εἴλετο καὶ ὄσπασατο. Ἵνα δὲ πρὸς ἔργον αὐτοῦ χαὶ 
εὔοδα τὰ τῆς προθέσεως “ἕνοιτο, παρεοσχεξαάξετό τε 
καὶ, προσφόρως ἰφωδιάζξετο xci μὲν δὴ καὶ ὡς ὄργανά 
τινα αὐφυᾶ χαὶ δεξιὰ πολιτείας μεταχεχείριστο ῥη- 
τορικὴ» τε καὶ νομοτρίδειαν, παρ᾽ ἐμοῦ μὲν τὰ 
πρῶτα σοφοῖς τὰ πολιτιχὰ χαὶ πολνειδήμοσιν 
ἀνδράσι συνιστάμενος, μέτὰ δὲ xc τύχη χρησάμε- 
»o. Hn δὲ τύχη ἐπεφύη τῷ νεοθαλῶ τὰς βασιλείας 
βλαστῷ ὡς cuÜaE ἐπιπλοχομένη xci συμπνίγουσα 
. γραφικῶς εἰπεῖν ἡ κατ᾽ ᾿Ανδρόνιχον τυραννίς, x«i 
ϑὸ τοῖς βασιλείοις εἰσφθαρεῖσα ὅτε χαὶ ὁ ἐμὸς ἀδελ- 
᾿φὸς τοῖς βασιλιχοῖς ὑπογραμματοῦσι συνετέταχτο, 
δινδν "day καὶ παντὸς θηρίου μισανθρπότερον, 


pertpoy ὑπούλέπεται, οὕτω χἀχείνη εἴ τι τῆς βασι- 
λικῆς θεραπείας δεξιὸν ἦν χαὶ πιστὸν " ὑφεωρᾶτο 
δὲ x«i ἐν σπουδῇ πολλῇ εἶχεν ἐχποδὼν ποιήσασθαι 
Τὸ μέντοι xal συχνοὺς ἐνί γὲ τῳ τόπῳ διαλωβω- 
μένη ntroinxi. 

T«j0' ὁρῶν ὁ μισοτύραννος ἐχεῖνος ἡ γενιχώτερον 
φάναι μισοπόνηρος ὁ ...... ἀνθρωποφάγῳ τυράννῳ 
ἢ ὑπουργεῖν ταῖς ἐχείνον μιαιφονίαις τὸ μὲν θρασύ" 
τερον, τὸ δὲ ἀσεδείας .... ὀμιξεν. Ἔγνω δὲ πόῤῥω 
Διὸς ἔστασθαι χαὶ χεραυνόν. 

Ἔνθεν τοι τὰ μὲν βασῶεια ὡς τυραννεῖα χαὶ 
μηχέτι βατὰ τοῖς γε...... σεθεῖν ἐθέλουσιν ἀντι- 
περιίσταται xxi ἐπὶ τὴν τῶν νομιχῶν δώλτων αὐτο- 
μολ... μελέτην χαὶ ἐπιστήμην καὶ βασιλείων τυ- 
βαννουμένων μουσεῖα νόμων χαὶ ἀρχεῖα Θέμιδος 
ἀνταλλάττεται, χαὶ δὴ τὰ ἐν διφθέραις Qi ἀναὶ 
γνώσεως ἀναλεγόμενος ᾿ς, «αἷς πλαξ- 
τῆς ἑαυτοῦ καρδίας μεταγράφεται, xai xüpÉtg ἀπο- 
τελεῖται νομοθεσίας ζῶσα χαὶ ἄξων ἐμψνχος. Εἶτα 


φιλοπόνως 


βασιλείας διαδεξαμένης .....9 τυραννίδα ἐπάνεισι 
X4... .... τὰ βασῶκεια. Χοῆμά τι πολλοῦ ἄξιον xci 


συμδαῖνον ἐν νόμῳ πολιχτείας ἐπιστασία τοσούτῳ, 
ene SÉ χθὲς τυραννίδι ἀντίξουν ἐδόχει xal ix 
διαμέτρου ἀντίθετον. 

Τοῦτο χαὶ ἄλλην ἀρχὴν ἄλλοτε χόσμον ἠξιοῦτο, 
Οὐ μὲν δὲ ἀλλὰ χαὶ τῶν ἐν Opéxp πολλεων ἁρμοστὴς 
καὶ τῶν ἐχεῖσε στρατιχῶν συντάξεων διανομεὺς 
ἐστέλλετο. ᾿Αλλὰ ταῦτα piv μιχρῷ ὕστερον. ἩἩνίχα 
δὲ καὶ βίου ἀρχὴν χαταδάλλεσθαι μεθ' ἡμῶν ἐσχέ- 
ψατο, imu χοὴ, εὖ οἶδα, διατίθεσθαι χαὶ χαθ' ἑαυτὸν 
σπουδαῖον εἶναι xal ὡς i» τινι μιχρᾷ πολιτεία τῇ 
ἰδίᾳ οἰκίᾳ ἐγγεγυνασμένον τὸν μέᾶλοντα μεγάλῳ 


) χαὶ χοινοτέρῳ ἔνευ.,,, χιμῆσαι πολιτεύματι οἶκον 


πρώτιστα ἔγνω συστήσασθαι ἀγαγόμενος γυναῖχα 
τὴν περὶ Oto) δεδομένην οἰχωφελδῆ βοηθὸν, ..., 
ξευγμένην εἰς ὁμοσαρχίαν Tatdoupyóv τε x«i ἀδιά- 
σπαχτον, χαὶ τὴν τούτου συμπεριφορὰν προὔργου 
ποιήσασθαι μὴ καὶ ποιμανῆ ..... χατὰ τὸ σοφὸν 
ἀπόφθεγμα. Ὡς οὖν οὐκ ἄδηλος ἣν τοῖς mo 
λοῖς τοῦτο προθέμενος, πῶς ἂν διηγησαίμην ὁπόσοι 
καὶ ὅπως ..... ἥμῖν ἐσπουδάχασιν ; οὐ τόσοι περὶ 
τὴν Πηνελόπην μνηστῆρες ἐχώμασαν, ὅσοι περὶ 
ἐκεῖνον σχεδὸν τι Guvé..... φαγωγοί, Oi μὲν θυ- 
γατέρας οὐδ᾽ ἀδελφὰς μνηστεύοντες ἁμιλλώμενοι 
ἀλλήλοις χαὶ φιλοτίμως ἀντεπιδειχνύμενοι, dU ὧν 
ἔχαστος ἂν δυνηθείη τὸν περιμάχητον χαὶ πολυέ- 
pac:o» νυμφι.......... περιφάνειαν ἢ χάλλους 
λαμπρότητα ἣ xal ἀμφότερα προὐβδάλλοντο * οἱ δὲ 
φρενῶν ὁλκὴν βαρυτέραν ἀντε ὡς χἀμοὶ 
πράγματα παρέχειν τὸν ἀδελφὸν ἐν ἀμφηρίστῳ γενὸ- 
μενον χαὶ τὴν χρίσιν ἀνατιθέμενον, Κἀχεῖνος δὲ πρὸ 
πάντων ἑλέσθαι φάσχοντα ὃ ἂν ἡμεῖς ἐγχρινοῦμεν 
καταγεύσαντες. 

Ὡς ψυχῆς φιλαδῶφης x«i πιστευούσης ἐμοὶ... 
πάντα xai τοῦ ἡμετέρον ὅσα xal θείου ἐξηρτημένης 
βουλήματος " ἔνθα δὴ χαὶ εὐαγέστατα διεδείχθη ὅπως 
τἐμὸν θρέμ..... καὶ περὶ τὸ χρῆμα τῆς ἀρετῆς εἶχε. 
Καὶ ὡς οὐδὲν αὐτῷ ἐνόμιξεν ἐρασμιώτερον τῶν᾽ πάν- 


e 


1253 


MICHAELIS ACOMINATI MÓNODIA IN FRATREM. 


1254 


ψυχοι ἐχείνης θεσμοὶ χαὶ οἷόν τις ἀχρόπολις τῆς À τὸν Ἰαχὼδ ἐπένθησε θάπτουσα. Οὕτω γὰρ ἂν οὐ 


Κωνσταντινουπόλεως ἔτι σωζομένη ἀπόρθητος. ᾿Επεὶ 
δὲ -ἢ .....vpasía τῶν περὶ πᾶσι σεμνολογουμένων 
ἀδελφῶν δνὰς εἰς... ἐν οὐρανοῖς μετεχλήθη πολίτευ- 
μα μιχρῷ πρότερον, εἶτα χαὶ ὁ ..... υσὶν ἐχείνοις 
παρεζευγμένος ἐμὸς ἀδελφὸς τῷ χύχλῳ τῆς αὐτᾷς 
γερουσέας ἐγγεγραμμένος συμπαρελήφθη καὶ εἰς τὴν 
αἰωνέαν μετετάξατο σύγχαλητον, τότε δὴ ὕσθοντο οἱ 
ἐν Νιχίᾳ μεγαλοπολῖται τῆς ἑαυτῆς ἀπαγωγῆς, τότε 
συμφρονήσαντες ἐπέγνωσαν ἑαυτοὺς γυμνοὺς τὴν 
καταστολὴν τῆς ἑαυτῶν δόξης ἀπαμφιασάμενοι, τότε 
φυγάδας χαὶ μετανάστας ἀπολιτεύτους τε χαὶ ὅλως 
ἀπόλιας ....θεν καὶ περιπαθέστερον ὠλοφύραντο ὡς 
τηνικαῦτα χατάκρας ἑαλωχυέας τῆς πόλεως χαὶ τὰ 
τιμαλφέστατα τῶν αὐτῆς ἀποθέτων .... «ἐσυλημένης 
καὶ τῶν ὀ)διωτάτων θησαυρισμάτων τελείαν πεπον- 
θυέίας λάπαξιν, φεῦ | οἷος Χριστιανιχὸς πολιτείας 
σύνδεσμος ἔῤῥηχται ..... λίχου πόλεως ἱμάντωσις 
πέπτωχε, οἷα συστοιχία ἀγαθῶν ἀνατέτραπται, οἷον 
καλοχαγαθίας ἔντριτον σχοινίον ἐπίτασις μὲν συμφο- 
ρῶν οὐχ ἔῤῥηξε κατὰ τὸ σοφὸν ἀπόφθεγμα, οὔτε πε- 
ριστάσεων βία διέσπαχε, θάνατος δὲ τὴν χρυσέαν 
τῶν ἀνδρῶν τούτων σειρὰν ἀναλύων χαὶ xa«0' ἕνα 
ἐχτέμνων ϑιέφθειρε, x«i μὲν δὴ πρώτου οἰχομένου 
τοῦ πραοτάτον χαὶ ἀγαθοῦ Μιχαὴλ τῆς εὐχόλον καὶ 
ἀπλουστάτης ἐχείνης ψυχῆς ὅσον χαὶ οἷον à ἀποιχία 
τῆς μεγαλοπόλεως ἐχόψατο. ᾿Εψυχαγωγεῖτο δ᾽ ὅμως ἔτι 
πλοντοῦσα τὸν πολνειϑήμονα ᾿Ιωάννην τὸν μέγαν... 
βουλῇ καὶ εὐσννέσει πόλιν xai πολιτείας ἀρίστης 


ἔμψνχον ἄγαλμα. 


Ὡς dt καὶ τουτονὶ προτεθέντα τἀδελφῷ μεταμι- (c 


χρὸν ...-μέωτο χαὶ προσεκένθησεν ἐπὶ τῷ λοιπῷ 
xai tore σεμνυνομεν... Νικήτα τῷ τὰ ἐχείνων πάντα 
καλὰ συλλαδόντι ἑαυτῶ ἐμῷ ἀδελφῷ μετέωρος ταὶς 
ὑπολοέποις ἔλπέσιν ἐσάλευεν. ᾿Επεὶ δὲ xol τουτονὶ 
ποοσαπεῦαλε τοὔσχατον ναναγήσασα, νῦν ὑπ᾽ ἀμέ- 
τρου. χαταποθεῖδα λύπης πεπόντωται χαταδῦσα 
ὑπόδρυχα. Méya δὲ ᾿Ασίας ἐπ’ αὐτῷ ἦρτο πένθος 
.«.ἐπήχησε δὲ ἡοερὸν Εὐρώπη συνανοιμώξασα ὡς 
τὴν χοινὴν ζημίαν ἐπύθετο. Εἰ δ᾽ ἑχατέρων ἡπεί- 
pom ...}η τές μοῖρα ὅσων ἣ πεῖραν τῆς σῆς καλοχα- 
γαθίας ἔγευσας ἢ φήμη τὰ ὥτα περιεδόμδησας 
οὐννωτὸν σὸν ὠλοφύραντο θάνατον, ὦ φιλτάτη χαὶ 
θειοτάτη φνχὼ, τί ποτ᾽ ἂν ἡμεῖς οὐ πεισόμεθα καὶ 
δράσομεν ἀχετλεάζξοντες, οἱ μετὰ παντοδαπῆς, ὡς εἴ- 


πομεν, Φχέσεως τῇ καθ᾽ αἷμα οἰχειώσει πιεζόμενοι D 


ἄς ὁμόγνιοι ἔτι τε μυρίων περὶ σοῦ χαρίτων ἀπολε- 
λανμότος slo πλήσμιον xci πρό γε τῇ σῇ ἀρετῇ φι- 
λοτιμούμενδι χαὶ μέγα ἐπι σοὶ φρονοῦντες xal σεμ- 
vuskumet, εἶτα νῦν £xvroó; αἴφνης ἰδόντες τοῦ περὶ 
σοῦ ψιὼμθίστος ἀπκολαμπρύσματος γένος πολυσχιδὲς 
καὶ πολλωχοῦ τῆς ᾿Ασίας x«i xa0' Ἑλλ... xayupévoy 


καὶ εἰς ἄμα λαμπρὸν αἰρόμενον διὰ σοῦ καὶ ἐξευ-᾿ 


γενιξέμενον, οὖς ἔδει uà διεσπάρθαι νῦν καὶ κατ᾽ 
οἶπον πενθεῖν ἰδίδα ἔχαστος, ἀλλ᾽ εἰς ταντὸ συνεληλν- 
θότεις καὶ τὸν σὸν περιστάντας τυμόον, ὑπ᾽ duoi χο- 
ρυφαίω. δυστήνῳ x«i θρήνων ἐξώρχοντι πολύκλαυτον 
ξυνανλ... καὶ οἰχροτατ... ἁρμόσασθοι και μέγα πέν- 

dias καὶ οἷον à περὶ τὸν Ἰωσὴφ παρεμβολὴ 


“"--.-.. 


πάντη τοῦ κατ᾿ ἀξίαν θρηνεῖν ἐνελίπομεν. Νῦν δ᾽ 
ἐσχεδασμένοι, γυνὴ μὲν ἢ" ἀξία σοῦ καὶ δικαία μετὰ 
σοῦ ἐξιχέσθα’ εἰς γῆρας τὸ ἀδόμενον χορωνόδιον ἐν 
γωνίᾳ που ἐνδαπέδου μέσῃ χοροῦ, παίδων ἀφηλίχων 
χαὶ ἀνήδων χαθημένη μελανείμων τὴν ἑαυτῆς μὲν 
χηρείαν παίδων δὲ ὀρφανίαν ἐλεεινῶς ὀλοφύρεται. 
Τῶν δὲ προγενεστέρων παίδων ἄλλος ἔῤῥων ἀλλαχῇ 
xaÜ' ἑαυτὸν οἰμώξει χαὶ μοναυλίέαν χλαυθμυρίξεται. 
Τῶν δ᾽ ἄλλως οἰχειουμένων xai χαθ᾽ αἷμα οἱ ἐν 'Acía 
τὰ τῆς τραγῳδίας πρὸς τοὺς ἐν Ἑλλάδι ϑιένει- 
μᾶν. 
᾿Αδελφὸς δ΄ ἐγὼ πολυτλήμων καὶ πολύθρηνος χθὲς 
μὲν χαὶ πρώην ἄλλου πένθους ἐποιούμην ὑποθέσεις 
ἐπί τε χοιναῖς xai ἰδίαις ἐμαυτῷ συμφοραῖς καὶ μά- 
λιστα οἷς ὀλβιώτατον χαὶ ὀνομαστότατον (ναὸν, xai, 
ἄγιε δέσποτα. ὡς τρισόλβιον τοῦτο τὸ τῆς Θεομήταρος 
τέμενος καὶ τοιούτου προστάτου Qv αἰῶνος δεόμενον) 
ἱερὸν ᾿Αθήνῃσι πιστευθεὶς xal τοῦ ἐν αὐτῷ προῖ- 
στάμενος θυσιαστηρίου πνευματικοῦ χαὶ πλείστην 
ὅτι χαὶ πολνειδῇ προσισχομένονυ διηνεχῶς θείαν 
ἐνέργειαν εἶδον, οἵ pot, οἵ μοι ! ἱεροσυλούμενον χαὶ 
ἀποχοσμούμενον. Ἐμὲ δὲ τὸν ἐχεῖσε πεφυτευμένον 
τὰ πρῶτα πρὸς δεχάδων ἐτῶν τριῶν χαὶ ὑπερέχεινα 
ix τῆς αὐλῆς Κυρίου ἀποσπώμενον ὡς αὐαλέον ἤϑη 
χαὶ ἄγονον παντὸς ἀγαθοῦ γεράνδρυον τῆς ἰταλιχῆς 
ἀξλλης σφοδρότερον ἐμπνευσάσης μοι καὶ νῦν μὲν 
εἰς πολυῤῥοθίους ἀχτὰς ἣ περέῤῥυτον σχόπελον Ἔλαυ- 
νόμενον, νῦν δ' ἐπὶ φάραγγα ὑπώρειον πρὸ τοῦ χοι- 
νοῦ χλύδωνος ἐξεδρασσόμην. “Ἔ.θα παρέριμμα μετα- 
νάστον ἀπόχληρος, ἀνέορτος, ἄπολις, ἀγροιώτης ὡς 
ἐρημιχή τις ὁλολυγὼν ἐπίχλαυτον κατ᾿ ἐμαυτὸν ἄδων 
τἀμὰ x«l χοινὰ χαχά, Nóv δ᾽ ἀλλὰ τῶν τοιούτων ὡς 
οὐκέτι χλαυτέον μοι μόνον οὐκ ἐπιλέλησμαι. 

Ὁ δὲ τῆς φητάτης χεφαλῆς θάνατος ἐχεῖνος τε» 
λεχταῖος ἐπιπεπδωχὼς ὡς ἢ δεχάτη τῶν Αἰγυπτίων 
πληγὴ ἢ τῶν πρωτοτόχων ὄλεθρος πάντα χοπετά εἷς 
ἑαυτὸν, ἐφειλχύσατο, πᾶσαν οἰμωγὴν, πᾶν γοερὸν 
μέλος, ὅλον χαὶ σύμπαν δάχρνον. “Ἔοιχε γὰρ ἐχεῖνα 
μὲν προθαλέσαι μοι ὁ ὁδοποιῶν τρίδον τῇ ὀργῇ αὐ- 
τοῦ οἷόν τινὰ χολαστέρων περιστατιχὸν γυμνάσια, 
μέγιστον δὲ ἀγῶνα τοῦτον ἐπενηνοχέναι χαὶ ὕστατον 
x«l οὐ τὸ παράπαν ἀχίνδυνον. T.... ἐχεῖνα ἀμυχαῖα 
x«l οὐ πάνυ δυσούλωτά μοι τὰ πλήγματα τοῦ δε.... 
χαὶ τοῦ βάθους τῆς ψυχῆς χαθιχνούμενα ἢ τάχα μὲν 
πειρατέρων &ví8n xa... θεόμην ἐπισημαινόμενον ἐμ 
πρησμὸν καὶ τῶν ὀμμάτων προχαλούμενος δάκρυα 
χαὶ πῦρ κατέφλεγεν ἐπ᾽ ἐχείνῳ θλίψεων, νῦν δὲ τὰ 
χαυστιχὰ x«i μονιμώτερα πυρὰ τὴς χολάσεῶς ἀνή- 
φθησαν ἄνθραχες οὔ ποτέ μοι δοχῶ σθδεσθησόμενοι $ 
ToU, ... ἐγχάρδιον αἷμα παυσόμενοι, ὥστε με αὐτὸ τὸ 
ϑάκρυον ἐπέλιπεν εἴτε περὶ τὸ ἀναλωθῆναι τοῖ φθά- 
σασι κακοῖς τὸ ἐν τῇ χεφαλῇ μον ὕδωρ ὑπεχρυὲν. 
εἴτε περὶ τὸν νῦν μᾶλλον πεπληγέναι ὡσεὶ χόρτον 
xa) τελέως αὐανθῆναι τὴν πολυπαθεστάτην καρδίαν 
μου, κἀντεῦθεν μήτε δαχρύων λιθαδας πενθίμων X6- 
γῶν χροννὸν ἐξ αὐτῆς ἀναδέδοσθαι ὅσον ἔθελε τὸ τοῦ 
πάθους μέγεθος καὶ παρ᾽ οὗ τὸ ἐγχυλονούμενον ἅλ- 
γος τῇ ψνχῇ ἐκκενούμενον ῥᾳότερόν ποτε γίνοιτ᾽ ἄν, 


MICHAELIS ACOMINATI MONODIA IN FRATREM. 


4956 


αθήτευκας: ὅθὲν ταὶ ἣ ἡλῶσσά σοῦ Ἀ ἐχχρεμάμενος jvuyoum? ἐς δεῦρό τὸν παρδιμιαξό-: 


; ἀπαγομένης ἐλευθερίαν ὡς γραμυατέως 
χάλαυος, οὐ μὴν δὲ ἀλλὰ x&i ὡς σπαρ- 
ν tm σου: λόγω γὰρ συνεστραμμένῳ 
x«i ὑπὸ ξήλου πυραχτουμένον χεῖοας 
βαρβάρου xxi βίαιον ὄδαημα x«t ὃ λαλιά 
οὐχ ἀώρως τὸν ἄνδρα ψευσαμένη, ἀλλ᾽ 
πλασαμένη χαὶ παρανόμων γραψαμένη 
*Q πῶς ἡνέσχον ὃ μήπω πρότερον ψεύ- 
rx γὰρ θανάτῳ τὸ ψεῦδος ἐστύγηχας. Ἢ 
ὡς εἴλου θανεῖν εἰ δεήσόι ἐπὶ σωτηρία 
; ἀνθρώπου οὕτως ἡνέσχονυ x«i ψεύσασθαι 
ς ὁ φιλαλήθης γενέσθαι χαὶ οὕποτε τὰ 
ς ψεύδεσι. Κατὰ ζῆλον δὲ Χριστοῦ xat 
οάξω δήπουθεν, ὃς ὑπὲρ ἡμῶν ἁμαρτία 
γέγονεν, οὕτω τοῖς πᾶσι πάντ᾽ ἐγίνετο, 
τοις προστάτης, χύήραὶς χἠδεμὼν ὡς 
χνοῖς πατήρ, πένησιν ἀδελφος, φίλοις ὥς 
πιστότατος, συγγενέσι φιλοιχειότατος, 
e«x0' ὑπερδολὴν ὑπερδάλλουσαν φιλαδελ- 
Ἰὔχουν ἐχρῆν fj γυναῖχα ἐχείνον χηρείαν, 
ρανέαν ἐν ἀχαιρίᾳ τοιᾷδε παθεῖν (ἔπεισι 
αὖθις ληρεῖν) οὔτε τὸν ἀδελφὸν ἐμὲ καὶ 
ἰκείνου λοιπής ψυχαγωγίας ἐχπεσεῖν xci 
αν ἀντλεῖν βιοτὴν x«i μογερωτέραν τοδού- 
v περιὼν ἐχεῖνος ὑπέλαφρον ἐΐργάζετο 
ἠὲ γὰρ μὴ παρῆν x«i συνῆν, ἀλλά γε xci 
ἀρχούμενος ἀνέψυχεν ἐχεῖθεν ὥσπερ τινὰ 
ἱπιπνέίων αὔραν. Καὶ ὡς θειος Δαυΐδ 
ἢαέ ποτέ φησι παραχληθᾷναι τὴν ἑαυτοῦ 


ἱενῷσϑαι δὲ τοῦ Θιοῦ καὶ παραχρῆμα C 


t* οὕτω χαὶ αὐτὸς ἀχθόμενος τοῖς παροῦ- 
;, εἶ ποτέ τις ἐπέμφθη μοι ἀγγελία ὑφ- 
νήμης ἀδελφιχῆς ἐμπύρευμα, ἔτι τε ζῇν 
εὖ πράττειν εὐαγγελιζομένη, θαυμασίαν 
τὰ παράχλησιν εὕρισχον" Ei δὲ xai γράμ- 
; φίτάτης ψυχῆς χαὶ χειρὸς ἐδεδέγμην, 
γτε χαὶ ὄψεν ἐχείνην ἡδιστὴν καὶ γλυχερὰν 
ανταζόμην xat ὅλην αὐτὴν τὴν αὐτάδελ- 
χεφαλὴν ἀπέχειν xai περιπτύσσεσθαι, xol 
Ιριχεχυμένον τῆς ψυχῆς θλέψει ὡς νέφος 
ὃς θαυμασίας αἰθρίας αἴφνης ῥάγείσης 
ρῴχετο, καὶ φῶς γλυχυθυμίας περιέλαμπε. 
᾿ ἐπὶ τῷ θανάτῳ Extívou ὠδῖνες ἄδου περι- 
&, xxi σχότος ἀθυμ.... βαθὺς χαὶ θανώ- 
λλει σχιὰ, ἐπείπερ ἔδν χαθάπαξ ὁ ἐμὸς 
0€. Ὦ, οἵαν ἀπεδαλλόμην ἱερὰν ἄγχυραν, 
"μὲν τὴν ᾿Αθήνησιν ᾿Εχχλησίαν οἱαχίξοντι 
παντὸς περιεῖναι χλύδωνος: νῦν δὲ πολ- 
"μένῳ χυμάτων διαύλοις χαὶ ποντουμένῳ 
τὸν ψυχὴν x«i συνεῖχε τὸ ζῇν. ᾿Εχεένης γὰρ 


Ῥχτδοι, Ga. CXL 


μᾶνον βίον ἀθίωτον xat τῷ θανάτῳ ὥχνουν ὑπαχοῦ- 
σαι πᾶλαι χαλούδη. Νὺν δ᾽ ἐπείπερ ἐχείνη φρούδη 
τὶ ἐμοὶ καὶ τὸ ξῷν τοῦτο, ἢ πῶς ἀναθδλητέον ἔσται 
pot τὸ μὴ οὐ χαταδῦναι ἡδὴ πρὸς ἄδην ἀπάσαις 
ὀδύναις ὑπέραντλον ; εἰς τοῦτο γάρ μοι, ὡς ἔοιχεν, 
ἥ δύσμορος ζωὴ παρατέταται, ἵνα μακροτέρας ἐχτίσω 
δίχας xai διὰ πάντων διίξωμαι ἀλγεινῶν, χἀχ τοῦ 
ἐν Χριστον χειρὶ τοῦ πλήρους οἴνου ἀχράτον χεράσμα- 
τὸς πίωμαι πολλάκις ὡς πάντες οἱ ἀμαρτωλοὶ τῆς 
γῆς. 'A))! ἐπεὶ νῦν λαὶ τὸν τρυγίαν ἐχχενώθην, 
συνεχπέπωχα, ἤδη ἐς τὸ χρεὼν ἄπειμι διηντληχὼς 
db» τὰς ἐν σώματι θνητῷ δίκας ἁπάσας σχεδόν. 

Οὐχ εὔθυμος μέντοι xai χαίρων μεταύαινω, ἔνθεν 
δὲ ὡς τὴν ἀπαλλαγὴν τοῦ Qj» εἰς ἀγαθὸν τι μετα- 
Golàv πάντως εὑρήσων: φούεῖ γάρ με τὸ προσέρπον 
δίος ἕτερον, Bà xàx... ἀπιὼν βαρυτέραις εὐθύναις 
ὑποκχείφομαι, βέον βὲέδιωχὼς οὐκ ἀνέγχλητον. Καὶ 
δεινὸν μὲν χαὶ τοῦτο, δεινότερον δὲ πολλῷ εἰ χἀχεῖ 
διαστήσομαι τἀδελφοῦ, ἀλλὰ μεγίστῳ χαὶ χαλεπω- 
τέρω χάσματι, ὃ μέσον ἐστήριχται τοῦ τε χώρου 
τῶν ἐν ἀδὴ βασανιζομένων χαὶ τῆς εὐδαίμονος τῶν 
μακἀριστῶν ἀνδρῶν λήξεως, ἐΐς ὧν μετατάξασθαι 
τὸν ἀδελφὸν πεπίστευχα, εἰδὼς ὅπως μὲν εἰς ἀρ- 
χέτυκα παραδείγματα ἐχείνων τὸν ἑαυτοῦ βέίον 
ἀπευϑύνων διεχόσμησεν, ὅπως δὲ χαὶ ἐν γῇ διατρί- 
6n» ἔτι, ἐχείνοις, ὡς ἐξὸν, ἐδίψα συνεῖναι χαὶ 
συναγώλλεσθαι τὰ ὑπολείμματα ἁγίων σωμάτων 
ἐχείνων χαὶ τὰ ἐχτυπώματα συλλέγων, συνοικι(ό- 
μενὸς τε χαὶ ταῖς ἀνωτάτω τιμαῖς σεβόμενος" εἷς. 
γὰρ οὐδεὶς ἦν ἁπάντων διχαίων τῶν ἐγγεγράμμένων 
ὅλῳ τῷ κύχλῳ τῶν ἡμερῶν τοῦ ἐνιαντοῦ, ὃς οὐ τῇ 
αὐτοῦ μνήμονι ἡμέρᾳ ἑορταστιχῶς ἐχυϑαίνετο ἰδίᾳ 
παρ᾽ ἐχείνον θυσιάξοντος πνευματιχῶς, χαὶ γε- 
ραΐίροντος ὕμνοις χὰὶ καγχάρποις ὡραίων ἁπάρ 
γμασιν. Οὐ γὰρ ἡγάπα δημοσιᾳ πανηγυρίξζων, si 
μὴ καὶ ἐν τῇ κατ᾽ οἴχον ἑαυτου ἐχχλησέᾳ ἀφοσιοῖτο 
τῷ ἕχάστῳ τιτιμημένῳ διλαίῳ, ὡς τὴϑ ἐνιαύσιον 
ὡς φωνὴν ἀγαλλιᾶσθαι, χαὶ σωτήριον ἐν τῷ σχηνῇ, 
ἀὰὶ τοῦ ϑιλαΐόυ ἐχείνον ψαλμιχὸν διηνεχῶς ἐξα- 
χούεσθαι. Φῶος οὖν διὰ ταῦτα εὖ οἶδα παρὰ φίλους 
ἀφίκετό, καὶ εἰς τὰς αὐτὰς αὐτοῖς αἰωνιας σχηγὰς 
εἰσήλασε, καὶ συνεμφορεῖτο τῆς ἀπεράντου μαχα- 
ριότητος. ᾿Εντυγχάνει δὲ δήπου xai περὲ ἡμῶν 
θαρσῶν, τὰ τε ἄλλα καὶ ὡς φιλάδελφος, οὕτως ὁ τοὺς 
ῥυπῶντας χαθαέρων, ὡς πῦρ χωνευτήριον χαὶ ὡς πόα 
πλυνόντων, χαὶ ἡμῶν διὰ τῶν ἐνταῦθα πειρασμῶν 
ὡς διὰ πυρὸς χαὶ ὕδατος ἀποσρμήξῃ, καὶ εἰς τὴν 
αὐτὸν ἐξαγάγῳ ἀναψνχὴν, x«i διχαιώσας διὰ τῆς 
Παρθένου δώσει χατοχεῖν ἐπὶ τὸ, αὐτὸ καὶ ἐν τόπῳ 
σχηνῆς θαυμασθῆναι αἰωνίως, 


$61 THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. — PRAEFATIO. 1102 


tra, sanguiset pituita, tanta est nature visinrerum naturalium tenrperationibus. Sed jam ad secretio- 
em considerationem veniamus. Sunt animantibus rationis expertibus tria plantasia quedam, irarum 
iwdor quidam, cupiditas quedam ; in nomine ratio que phantasiam nobilitat, deinde 9vpé; et ἐπιθυμία 
[ute duo eo sunt nobiliora quod rationem moderatrinem et gubernatricem habeant Tria heec λόγος, θυμὸς 
t ἐπιθυμία, ut sunt animse humans pares essentiales, in tensionem et remissionem non suscipiunt.Nam 
'atione οὐσίας Socrates non est magis λογικὸς quam Plato, aut magis θυμιχὸς,, aut magis ἐπιθυμητιχός. 
Sed ratione copulationis anime et materiali corporis physici, organici, dicuntur hee potestates qualita- 
es nO οὐσιώδεις, et proinde intensionem ac remissionem suscipiunt: adeo ut hic illo λογικώτερος, θνμι- 
εὦτερος et ἐπιθυμικώτερος dicatur. Itaque bilis flave nimia copia bominem θνμιχώτεῤον reddit. Pituita 
nimia hominem ininus θυμιχὸν, quam par est, efficit. Sanguinis abundantia hominem ἐπιθυμικώτερον, 
interdum etiam letiorem reddit. Atra bilis hominem tríistiorem efficit. Preeterea λόγος preesertimque πρα- 
ἐτιὸς interveniente phantasia, utitur sensibus tanquam instrumentis.Idcirco ratione qualitatis et potesta- 
is non οὐσιώδους recipit intensionem, et remissionem adeo ut unus altero λογιχώτερος vel [minus λογεχὸν 
licatur, interdum etiam idem seipso λογικώτερος dicitur, non ratione potestatis essentialis, sed propter 
neliorem corporis physici statum. Purgato enim cerebro, presertim cum noxiis humoribus infesta: 
ur,aliquis ad ratiocinandum aptior reddi potest. Et quoniam quatuor humores in corporibus humanis plu 
'imum possunt, ut patet, non immerito connectuntur conjugationes λόγον θυμοῦ ἐπιθυμίας, cum con]ugá- 
donibus quatuor humorum, nempe bilis flave,bilis atre, sanguinis ac pituite. Quas quidem conjugatio- 
105 siquis diligenter pervesüget,nonaginta duas reperiet,etiam nón annumerata simplici coujugatione,neó 
lla qu& simplici respondet. Nam septem alie conjugationes quein unitate sola intensionem ao remis. 
ionem suscipiunt, nullum aut perobscurum habentusum, que tamen si addantur simplici ac monagins 
rinta duabus, centum conjugationes constituent Ex quibus intelligitur ratio συμπαθείας et ἀντιπαθείας 
30minum inter se, que exanimeeet corporis organici physici copulatione exsistit. Nemo vero putet nos 
iribuere causam omnis vitiositatis prave temperationi corporis organici physici. Nam quomodo τὸ φῶς 
I» τῇ cxotla φαίνες χαὶ ἡ σχοτία αὐτὸ οὐ καταλαμθάχει, nunc. non est. nostrum ostendere. Ad supremam 
»nim theologiam pertinet hectractatio. Cumque in republica fines prestantissimi sint τὰ τῶν àpxtrexto- 
nx&y τέλη, sintque ᾿Αρχιτεκτονιχοὶ imperatores, reges, principes et magistratus, videndum est im.» 
primis et curandum, ut educatio, χοινωνία et vite ratio τῶν ἀρχιτεχτονιχῶν ἀνδρῶν, ad ἀρχιτεχτονιχὸν 
*£)os referatur. Qualis enim est ἡ σοφία inter omnes scientias, talis à φρόνησις ἐν ταῖς πολιτικαῖς ἀρεταῖς. 
£t utquiedam scientie propter nobilitatem et accuralionem magis accedunt ad sapientiam ; ila quoque 
rtes quedam et scientie, quarum usus in republica cernitur, magis accedunt πρὸς τὴν ἀρχιτεχτονιχὴν, 
[nales sunt 4 στρατηγικὴ, ἡ ἰατρική, Nam , ut ait auctor noster, τρεῖς χοινωνίαι τῷ ἄρχοντι ἁρμοδιώ- 
«rot, φιλοσοφία, στρατεία, ἰατρικὴ, μετὰ τῶν idwpatü» αὐνῶν. Idem paulo ante dixerat : ' O βασιλεὺς 
ὁ κοινωνεῖ τοῦ λιθοξοου, ἀλλ᾽ ἀποδέχεται, ὦστε τὸ ἄποδέχεσθαί τινός ἐστι, xai οὐκ ὅλης τῆς κοινωνίας" 
πον γαρ τὸ χοινωνιλὸν ὄνομα χεῖται, τῶν χοινώγνοντων δηλοποιεῖ συμφωνίαν. Porro sapientia prudentis 
anto prestat, quanto mens anime. Idcirco etiam Aristotéles séxto De moribus divine dixit : Αλλὰ μὴν 
γὐδὲ xvpía γέ ἐστι τῆς σοφίας οὐδὲ τοῦ βελτίονος μορίον, ὥσπερ οὐδὲ τῆς ὑγείας ἰατρική" οὐ yap χρῆται 
κὐτῇ, ἀλλ᾽ ὁρᾷ ὅπως γένηται. Deinde subjicit verissimmam sententiam : ᾿Εχείνης οὖν ἕιεκα (nempe τῆς σοφὶας) 
ἱπιτάττει, ἀλλ᾽ οὐχ ἐκείνη. Postremo acutissime ludificatur illos, si qui forte reperiantur, qui temerario 
udicio prudentiam sapientie audeant anteferre : Ἔτι ὅμοιον, inquit, «v» εἴτις τὴν πολιτικὴν φαίη ἄρχειν 
ὧν θεῶν, ὅτι ἐπιτάττει περὶ πάντα τὰ ἐν τῇ πόλει. Ex quibus intelligitur sapientiam esse reginam om» 
iium scientiarum, omniumque artium, presertim cum prudentia ipsa illius causa omnia adminisiret, 
dcirco dicebat Aristoteles, Εἰ δὴ θεῖον ὁ Νοῦς πρὸς τὸν ἄνθρωπον, καὶ ὁκατά τὸν Νοῦν βίος πρὸς Τὸν 
ἰνθρωπῶν θεῖος. Verum tamen illud constat quod doctissimus M. Tullius dixit : Omnes artes, omnes- 
[ue scientias, communi quodam societatis vinculo contineri, Ex quo exsistit κοινωνίας sapientum inter 50 
temque ἐπιστημόνων, denique artificum, secundum illud quod est magis el minius. Nam reipublic& 
gubernator potius commuuionem ac societatem inibit cum duce exercitus, velcum medico quam cum 
:erdone. Et sapiens vircum viro prudente potius communionem constituet, quam cum artifice. Eodem 
modo de reliquis judicandum est. Hactenus igitur de communione elementorum et rerum ex elementis 
*ompositarum atque adeo de communione hominuminter se. Quoniam autem rerum inter se communi« 
atio maximein figurarum coordinatione cernitur,sciendum est figuram orbicularem maxime accomom- 
detamesse ad continendum etcomplectendum, quia nimirum exiomnibus figuris est capacissima, &xuves 
στάτῃ καί μελιστα τεταγμένη. Idcirco orbes ccelestes hanc figurationem obtinent. Secundum orbicularem 
constituimus quadratam figuram. In tertiis consistit triangulum e&quilaterum. Quamobrem omnium 
sundanarum figurarum orbicularis longe est p:sstantissima propter eas causas quas attulimus, et pro- 
iter alias plures quas Plato et Aristoteles afferunt. At in ortu rerum alie figure habentlocum quia 
500 τῷ γενέσει in primis convenit. Quia vero res in orbiculari illa figuratione quodammodo suam 
esfeotionem adipiscuntur, idcirco sio κατ᾽ ἀνάκαμψιν τῆς γενέσεως elementa ipsa etres quem ex ele. 


—— .. 


-A.. 


4865 THEODORI Il IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. — PRAEFATIO. 1966 


dius est inter audaciam et timorem, inter misericordiam et invidiam. Est etiam alacer, φιλόφιλος, hu- 
manus et prudens, et quoniam comparatio in his conjugationihus locum habet,cireumspecte videndum 


.85t, quid cum quo conferamus. 


QUARTI SERMONIS. 


Quoniam ἐπιτάσεως xal &xíetoc vis permagnnm habet ugum. in conjugationibus, 
stratum est, in hoc quarto sermone accuratissime probat ἐπίτασιν xai ἄνεσιν, hoc esi intensionem ac 
remissionem esse τοῦ ποιοῦ, non autem οὐσίας «αἰ τοῦ ποσοῦ. ᾿Επιδέχεται δὲ, inquit Aristoteles, τὸ μᾶλλον 
xoi τὸ ἧττον τά ποι. λευχὸν γάρ μᾶλλον xai ἧττον ἕτερον ἕτρου Àéyeres , etc, In. hoc etiam sermone docet 
propter qualitatem res dici similes et disemiles. Ὅμοια δὲ ἡ ἀνόμοια, inquit Arsitoteles, χατὰ μονὰς 
τάς ποιότητας λέγεται: ὅμοιον γὰρ ἕτερον ἑτέρῳ xat! ἀλλ οὐδὲν, GÀ, 3 χαθ᾽ ὅποιὸν ἐστι, Sed quorsum hec? 
Nimirum ut sciamus intensionem ac remissionem, similitudinem ac dissimilitaditem habere locum 
in enumeratis conjugationibug, non ratione οὐσίας, sed r&tione τοῦ πφιοῦ τῆς ποιότητος, quod etiam 


supra monuimus. 


uti supra demon- 


QUINTI SERMONIS. 


Inquinto sermonegravissime ac sapientissime disseritde hominum communionibusinter se. Convenit 
homini, inquit Galenus, ut sit sapientissimus. Alibi docet bene et equaliter temperatum esse pru- 
dentem. Cum autem similitudo temperationum conjungat et consociet homines inter se, quo preestantior 
fuerit consociatio. Porro hic rursus duosunteommunicandi modi nobis diligenter observandi. Unus est 
κατά τὴν σοφίαν, alter est χατά τὴν πολιτικὴν φρόνησιν. Discrimen hoc elicitur ex discrimine σοφὶας x«i 9po- 
νήσεως, quod quidem discrimen cum multis in locis, tum x, De moris, ab Aristotele assignatur his 
verbis : Συγέξεψχται δὲ χαὶ ἡφρόνησις τῇ τοῦ ἤθους ἀρετῇ, x«i αὕτη τῇ φρονήσει, εἴπερ αἱ μὲν τῆς φρονήσεως 
ἀρχαὶ κᾳτὰ τάς ἡθικάς εἰσιν ἀρετὰς, τὸ δ᾽ ὀρθὸν τῶν ἡθίχῶν χατὰ τὴν φρόνησιν, Συνηρτμέναι δ᾽ αὑταιτοῖς πάθεσι, 
χαὶ περὶ τὸ σύνθετον ἄν εἶεν, αἱ δὲ τοῦ συνθέτου ἀρεταὶ ἀνθρωπιχαὶ, xai ὁ βίος δὲ ὁ κατ᾽ αὐτὰς χαὶ ἡ εὐδαιμονια, 
ἡ δὲ τοῦ Νοῦ χεχωρισμένῃ. De communione politia idem Arist. lib. vut moribus, quo in loco τὰς πολιτικὰς 
xotyoniac χαθ᾽ ἑχαστὴν τῶν πολιτειῶν eleganter excendit. 


SEXTI SERMONTS. 


in sexto eomparat sojentiam cum arte, et naturam cum temperatione, docetque artem ad scientiam 
perinde se habere atque temperationem ad naturam. Preterea monet naturam et scientiam esse conjun- 
gendas, ut seisntia naturam quasi informet. Denique constituit τάξιν quamdam, ex qua poterimus cogno- 
scere illud quod es& magis aut minus τεσαγμένον, hoc est, magisaut minus secundum naturam et soien- 
tiam. Quod utperficiat, utitur mathematicis figurarum oomparationibus, docetque figuram spheericam 
esse supra alias omnes τεταγμένην deinde quadratam figuram, postremotriangulum saquilaterum. Quod 
igtur in mathematicis figuris, spheerica figura, idestin rebushumanis sapientie etprudentie cum natura 
conjunctie, etquod in illiset quadrata figura, in his est scientie cum natura conjunctio. Postremo quod in 
illis eequilaterum triangulum, his est artis cum temperationibus naturalibus conjunctio. De presstantia 
spheeriesm figure hrec Aristoteles, Περὶ οὐρανοῦ β΄. "Anav δὴ σχῆμα ἐπίπεδον ἢ ἢ εὐθύγραμμὸν ἐστιν ἥ περιφε- 
ρβόγραμμον, καὶ τὸ μὲν εὐθύγραμυον ὑπὸ πλειόνων περιέχεται γραμ ὧν, τὸ δὲ περιφερόγραμμον ὑπὸ μιᾶς, ᾿Επεὶ δὲ 
rpétassv vi φύσει ἐν ἑχάστῳ γένει τὸ ἕν τῶν πολλῶν x«i ro &mÀouv τοῦ συνθέτου, πρῶτον ἂν εἴη τῶν ἐπιπέδων 
σχερμίτων. ὁ κύχλος, eto. Quod si quis auotoris nostri factum ausit reprehendere quod mathe- 
matiea physicis admisceat, respondebit Proclus : Ππὸς δὲ τὴν φυσικὴν θεωρίαν τὰ μέγιστα συμθιώλεται 
pobepetsph, τήν τε τῶν λογων εὐταξίαν ἀναφαίνουσα καθ’ ἣν δεδομιούργηται τὸ πᾶν, xci ἀναλογέαν 
τὴν πέχεμ,. τὰ ἐν τῷ χόσυφ συνδῆσασαν, ὥς πού φησιν Τιμαῖος, xal φῇα τά μαχόμενα καὶ προσ- 
&yops sa) φυμκαθῇ τὰ διεστῶτα ποιήσασα καὶ τὰ ἁπλᾶ καὶ πρωτουργὰ στοιχεῖα χαὶ πάντη τῇ συμμε- 
τρίᾳ φρὴ τῇ ἰφότητι συνεχόμενα δείξασα. Quee porro in extremo libro dicuntur περὶ τοῦ τριγωνισμοῦ Gir- 
culi, 368 possum adduci, ut credam illa esse nostri auctoris, cum quia sunt preeter institutam disputa- 
tionem addita, tum etiam quia sunt puerilia. Nam verba heeo, τὰ γοῦν «t, τη, n6, 6o, ox, χα, tu 
para τὰ kx τῆς χύχλου περιφείας xxi τῶν τοιγώνων πλευρὼν γινόμενα, ἔστωσαν ἶσα τοῖς δυσὶ τριγώνοις rod" 
χωχ᾽ quid aliud habent, quam αἰτομαλίαν εὔηθες, ut loquitur Aristoteles ? Additur deinde ratio quse igna- 
Yymdngenium arguit, δηλοῖγὰ αὐτὸ xai $ αἴαθησις,ουτὰ demonstratione opus fuerit. Quamobrem credo ego 


&ddita éme ijs aGrepuloguodam; quodeljam quilibet ex contextusserie nullo negotio conjicere potest, 


ADDENDA, 4 





ΘΕΟΔΩΡΟΥ͂ TOY ΛΑΣΚΑΡΙῚ 


ΤΟΥ ΥἹΟΥ͂ METAAOY ΒΑΣΙΔΕΩΣ KYPOY ΙΩΑΝΝΟΥ TOY AOYKA 


ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 
ΛΟΓῸΣ ΠΡΩ͂ΤΟΣ. 


THEODORI LASCARIS 


FILII SUMMI IMPERATORIS DOMINI JOANNIS DUCA 


DE NATURALI COMMUNIONE 
SERMO PRIMUS 


€ 'Ex πολλῶν μὲν πραγμάτων x«l ἄλλως γνόντες 
οἱ ἄνθρωποι ὅτι τὸ φύσει χρεῖττον τοῦ θέσει, ὑπερέχει 
τε καὶ τοῦ τύχη, καὶ ἐξ αὐτῶν δὴ νοῆσαι δύνανται, 
ὧν ἐπείγομαι λέξαι νῦν, χαὶ οὐχ ἄν ἄλλως ἔχειν 
εἴπη τις τοῦτ᾽ αὐτὸ d ὡς ὦ φυσικὴ ἀχολουθία xol 
ἀληθὴς παραστήσει τήμερον δὲ ἐμοῦ: Ἔστι μὲν 
οὖν φύσις χαὶ χίνησις ἐν τῇ φύσει, ὡσαύτως δ᾽ ἔστι 
καὶ μερισμὸς" πρὸς γὰρ ᾿Αριστοτέλην xoi Πυθαγόραν 
καὶ Ἑρμογένην χαὶ Ὄμηρον χοινῶς ἣ διαίρεσις, 
ὥσπερ x«i αἱ στιγμαὶ μετροῦνται στιγμαῖς xoi τοῖς 
ἀριθμοῖς ἀριθμοί. Τῇ μὲν γάρ χινήσει εἰσὶ μέρη 
κινήσεως χαὶ τοῖς μέρεσι διαφορά, καὶ οὐ θέσις ἐστὶν 
αὐτῶν ἡ ὀντότης, ἀλλὰ ποιότης ἡ χατὰ φύσιν, ὥσπερ 
οὐδέ τῇ φύσει ἡ χένησις, ἀλλὰ τὸ εἶναι ἀρχὸν μὲν 
κινήσεως, περιέχειν δὲ χαὶ ἄρχειν χαὶ αὐτῆς στά- 
σεως" x«i φύσις μὲν οὖν χινεῖ πάντα τὰ ἁπλῶς χαὶ 
χκαθέχαστα, ἰδιότησι [xoi] μερισμῷ συνάπτουσα θάτε- 
ρα, οἷον ἂν ληφῇ x«r' ἰδιότητα φυσιχῶς μὲρη, ὡς ἐν 
τῷ πυρὶ τὸ χαυστιχὸν Χαὶ φωτιστικὸν, χαὶ ἔν τοῖς 


1, Cumex multis aliis rebus intelligunt homines, 
Illud quod natura est et constat, multo preestantius 
esse eo quod positione ac fortuna constat, tum ex 
iis que dicere aggredior, possunt animadvertere. 
Àc nemo sane hoc ipsum aliter se habere dixerit, 
quam que modonaturalis ac vera consecutio hodie 
perme manifestum exhibebit. Ac primum natu. 
ram dicimus esse et motum in natura, eodemque 
modo distributionem esse. Nam Aristoteles, Her- 
mogenes, et Homerus inter se communi ratione 
dividuntur, quomodo etiam punota punctis mensu- 
rantur et numeri numeris. Nam motui partes 


motus assignantur; et partibus discrimen, neque 


ἄλλοις τὰ οἰκεῖα. Πότερον οὖν οὐκ ἀρχὴ τῶν iv) 
ἡ ἀρχὴ τῶν χερσαίων, οὔτε τῆς ἐχείνων χινὰ 
ἡ τῆς τούτων χινήσεως : χαὶ πότερον 
σχήμοατων γραμμαι, οὐδ᾽ ἀρχὴ σχήματα τῶν 7 
μῶν, ἀλλέ τῶν ἄμφω στγμή Ei δ' οὕτως i 
ἄρα d ix τῆς φύσεως χίνησις ἐν γραμμαῖς 
σχήμασι στιγμή" οὐδὲ γὰρ εἴμη τις φύσιν σχὴμ 
αὐτὴν, ἀλλά χινηθεῖσαν εξ ἀρχῆς φυσιχῆς. 
ἄλλων οὖν ἁπάντων ὡσαύτως ἐχόντων χαὶ τῶν : 
των ἀρχῶν τούτων οὐσῶν γνωρίμων, πολλῶ μι 
τὸ χατὰ φύσιν, χρεῖττον ἡ φύσις ἥτις ὑπερέ 
πάντων ἐστὶ, μὴ ἐντελῶς ὡς ἀρχὴ ποιεῖ, τὸ 
ἐχείνην ἡμῖν, ὅτι δὲ ἐνταῦθα x«l χένησος χα 
ρισμὸς εἰς διάφορα, πρόδηλον. ᾿Αριστοτέλην 
καὶ Ὅμηρον δίαστῶλει xarà τὴν ὥραν ὃ xü 
εἰγάρ à ἃ πρὸς τὴν Ὑ διὰ τῆς 6 διέλθῃ, ὃν: 
συνεχεῖ χινήσει διέρχεται, χαὶ διαστέλλέται τὸ ) 
$G στιγμὴ πρὸς τὴν γ παρὰ τῆς B, δι ὅς 
συνέχειαν τὸ συμφυές ἐστιν αὐταῖς" τοῦτο δὲ xí 


3 
Ovx 


ipsa entitas, uLita dicam, per quam hee res : 
est positio ; cum positio sit qualitas quee ex ss 
est : non secus atqueid quod est natura ips. t 
dicimus esse motum, sed naturam dicimws! 


p principium motus et quietis : ita ut contine 


principatum gerat.Natura igitur mnovetomniat 
cunquesuntabsolute,adeoque singularia ipsa 
prietatibus ac distributione connectens utra 
Ut si exempli gratia proprietatum partes sun 
tur ; quales sunt in igniurendi etillustrandi; 
prietates : et in aliis que ipsorum propria s 
Utrum igitur principium terrestrium non estp 


cipium aquatilium ? Itemque utrum principi 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NAT ALI. 
διαφορὰ τοίνυν À Ὅμηρος, ἢ ὅτι ἡ χίνησις. Ἐν τῇ φύσει à στάσις τῆς 


ριχὴ ποσότης διὰ χινήσεως “ 
Ἀριστοτέλει xai Ὁμήρῳ χατὰ κίνησιν χαιριχήν. 
λὲν οὖν τῇ χινήσει συνέχειά τίς ἐστι μερισμῷ 
ποθαλλομένη ἢ χρόνον 3 τρόπον ἃ ποιότητι τοῦ 
μένον, οἷον ὡς νοῦ πρὸς πτηνόν, Ἐν δὲ τῇ 
| μερισμοὶ χράσεων χατὰ τὸ ἄλλο τε xal ἀλλοῖον 
ἄλλως. Ἐν δὲ ταῖς χράσεσιν οὐ διαίρεσις με- 
ὃς, ὡς ἐπὶ τῆς φύσεως ταῖς χράσεσιν ἡ διαίρεσις 
τμὸς, ἀλλ’ ἕνωσις μερισμὸς, ὅ τισι φανῇ ὡς 
ἦν * ὡς γὰρ μερισμὸν τῶν συνθέτων ἐχ τῶν 
» ὃ τῶν μεριχῶν ἕνωσις, οὕτω δὴ x«i τῶν 
ἐὼν ἕνωσις, διαίρεσις χράσεων. ᾿Εχεῖθεν γὰρ 
έρεσις χοινὸς μερισμὸς, ἐνταυθοῖ δὲ ἡ διαίρεσις 
c, ἐπειδὴ μερικῶν ὑποχειμένων ἐστὶ διαίρεσις. 
γὰρ τοῦ πρώτου στοιχείου α ἕως τοῦ ἐσχάτου 
οίζων τις οὐχ 6voi τὰ μέρη τῇ διαιρέσει - ταῖς 
δὲ μερίσιν εἰ λάδοιμεν αὐτῶν μερισμὸν, μᾶλλον 
μερῶν ἕνωσιν λάδωμεν, ὥστε ἡ μὲν φύσει διαί- 
᾿ἕνωσις, ἡ δὲ κατὰ χρᾶσιν ἕνωσις μᾶλλον διαί- 
. Κατὰ ταυτὸ γοῦν τὰ φύσει διαιρούμενα ὃ 
υ ἢ τόπῳ $ ποιοτητι, οὐ χατὰ φύσιν διαιροῦνται " 

γὰρ τοῖς πᾶσι χοινὴ, ἀλλὰ κατὰ μερισμὸν 
iw», πλὴν ἀρχούσης τῆς φύσεως - συμθδάλλονται 
αἱ χράσεις ὡς μεριχαὶ χαθότι κράσεις χράσε- 
τέραις, ἐπειδὴ χαὶ αὖται μεριχαὶ, οὐ μὴν δὲ 
t; πᾶσα ἐν πάσῃ χράσει, Τὸ γὰρ μουσιχὸν 
ι(ὁν, τὸ σχυτευτιχὸν ἐν τῇ φύσει " ἔστω τοίνυν τὸ 
τὑτιχὸν μουσιχὸν, 2 ὅτι ἡ φιλοσοφία τῆς φύσεως, 
σις ix τῆς φύσεως. "Ecro τοένυν ᾿Αρίστοτέλης 


4810 


φύσεως * ἔστω ἄρα ἡ στάσις χίνησις " ἔχει δὲ ἀδυνάτως 
εἶναι αὐτά * ἁπλῶς γὰρ αἱ χράσεις ἑνοῦσθαι ἄτοπον, 
ἰδίως δέ γε εὑρίσχεται " ἐνωτιχὸν γὰρ ἣν ἑτέρον, τὸ 
λευχόν τε χαὶ τὸ ξανθὸν, χαὶ τὸ μουσιχὸν συγγενὲς 
τοῦ ἀριθμητοῦ, χαὶ τὸ φιλόσοφον τοῦ θεολογιχοῦ, 
χαὶ τὸ ποιητιχὸν τοῦ ῥητορικοῦ, xo) ἡ στάσις τοῦ 
σωφρονιχοῦ͵) x«l τοῦ ἀνδριχοῦ ἡ κένησις, ὡσαύτως 
x«l ὁ χναφεὺς τοῦ σχυτέως, x«i ἄλλων ἄλλα, κατ᾽ 
ἰδιότητα συγγενῆ. 

β᾽. Δύο γοῦν οἱ ἑνωτιχοὶ τρόποι " ὁ χατὰ φύσιν x«l 
ὁ κατὰ χρᾶσιν. Κοινὸς οὖν πάντων ὁ εἷς " χοινωνοῦσι 
γὰρ πάντα, ὅταν εἰς τὴν ποιότητα ἀναχθῶσιν, $ εἰς 
τὴν οὐσίαν, ἣ εἰς τὸ εἶδος, $ εἰς τὸν ὕλην, ὃ εἰς τὴν 
φύσιν χυρίως τε xal χαθολιχῶς, ἀλλὰ μεριχῶς xal 
ἰδίως x«i οὐ χαθότι ποιότης, ἣ χαθότι οὐσία, ὃ 
χαθότι εἶδος, ἢ χαθότι ὕλη ἑνοῖ, ἀλλὰ χαθότι τί τινι 
συμθαλλεται, χαὶ τὰ στοιχεῖα καθότι τῆς φύσεως 
χοινωνοῦσι, x«i τὸ ὕδωρ οὐ φθείρει τὸ πῦρ, οὔτε τὰ 
ἄλλα τὰ μὴ ὁμότροπα, ὅτι δὲ πυρὶ μερικῷ ἐχρεύσει 
ὕδωρ ἐν αὐτῷ μεριχὸν χάρτα φθείρει αὐτὸ " τὰ γὰρ 
ἐναντία τοῖς ἐναντίφοις φθείρονται, ἔστιν ὅπου δὲ xol 
τὰ φάώρμαχα x«t' ἰδιότητα σωμάτων x«l χράσεων 
κοινωνεῖν τε χαὶ ὠφελεῖν, ποῦ δὲ χαὶ φθείρειν διὰ τὸ 
αὐτὸ ἐν ἐχείνοις ἀνοίχειον, Ὅμως καὶ ἔν μετάλλοις 
χοινωνία εὑρίσχεται, ἐν ἄλλοις δὲ χαὶ διάστασις, 
καινὸν δὲ οὐχ ἦν, εἴπερ χαὶ τὰ ἐν τῇ γραμμῇ σημεῖα 
οὐ παντάπασιν ἑνοῦνται κατὰ συνέχειαν * τὸ γὰρ 
πρῶτον τῷ τρίτῳ οὐχ ἑνοῦταί εἰ μὴ διὰ τοῦ δευτέρου, 


s illorum non est principium motus horum? (, temperamentorum exsistuntex eo quod estaliud, et 


rea, utrum figurarum linee non sunt princi- 
:neque figure linearum sunt principium ? 
tius linearum ac figurarum punctum est 
pium ? Quod si ἰἰα est: utrum motus ille 
natura in lineis ac figuris exsistit, est punoc- 
Nemo enim dixerit punctum esse figurarum 
am, sed potius a naturali principio motum 
isse. Cum igitur omnia alia eodem modo se 
nt, et heec principia sint omnibus nota sane 
t (cum siteo quod est ex ipsa multo pre- 
ir, quippe qua preter omniasit) non vulgari 
nobis illa qua& sunt infra se, tanquam prin- 
1 et causa efficit. Quod autem in natura sit 
. et distributio in ea que inter se differunt, 
à est obscurum. Motus enim qui in hoc 
re conficitur distinguit Aristotelem et Home- 
Nam si motus a ad motum c per motum 5 
iat, omnino continuata progressione motus 
Wur. Et rursus punctum a distinguitur a 
2€ypsr punctum b per quod propter conti- 
nem duo extrema inter se coherent. Hoc 
est motus et hore quantitas in motu. Quare 
nen intercedit inter Aristotelem et Homerum 
v motum temporaneum. Est igiturin motu 
»ntia quedam que subjicitur distinctioni, 
aporis, aut modi, autejusquod ex qualitate 
1r, verbi gratia, ut si motum mentis cum 
datilis confera, In natura vero distributiones 


— 


^— . 
- 


ex eo quodest dissimile : itemque aliis modis. At in 
temperationibus divisio non est distributio (utin na- 
tura illa temperationum divisio est distributio), sed 
distributioipsa estcommunio, quod quibusdam tan- 
quam absurdum videri possil. Utrenim singulorum 
seu particularium communio estdistributio illorum 
compositorum queex simplicibusconstant, eodem 
modocommunio temperationum est temperationum 
divisio. Illi enim divisio est communis distri- 
butio, hic vero ipsa divisio est communio, cum 
proprie subjectorum particularium sit divisio. Nam 
ἃ primo elemento a usque ad extremum ὦ, qui 
distribuit, non unit partes dividendo ; at si trium 
partium distributionem sumimus, potius partium 
unionem sumimus. Quare divisio illa qu& na- 
ture ratione constituitur est unio. At ipsa unio 
que& fitsecundum temperationem est potius divisio 
Ex quo intelligitur illa que naturasunt et constant, 
cum dividuntur, tempore, modo, aut qualitate, non 
dividi secundum naturam (nam omnibus natura 
communis est), sed secundum distributionem tem- 
perationum, natura tantum prinoipatum gerente. 
Nam oonferuntur temperationes ut particulares eo 
quod temperatio cum aliis temperationibus com- 
ponitur, quandoquidem et ipse sunt particulares, 
Verum non omnís temperatio eum omni tempe- 
ratione. Nam quod musicum estin natura, esset 
quoque coriarium innatura :esto igitur coriarium 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI 


1975 


xi πρὸς αὐτὸς ἄλληλαις συνέχειαν ἔχουσι, χαὶ Α τετμῳσήθω ἐνδιχαμερῶς, ὄγουν ἡ a B y δ s $, τετμή- 


, χαὶ πῶς. Ἔστω τοίνυν α B y d εξ ὁ χύδος, 
ἥτω 7» α ἕως τῆς ἑκατέρας αὐτῆς B τε χαὶ τῆς 
à d πρὸς τὴν B τε καὶ τὴν y, χαὶ ἡ € πρὸς τὴν 
d, xai ἡ C ὁμοίως πρὸς τὴν α D y δ᾽ - ἑνοῦνται 
ὅται πρὸς τὰς χλίσεις, αἱ δὲ θέσεις χαὶ ἑνώσεις 
οἱ χυχλικαὶ, ὥσπερ χαὶ ἐπὶ τῶν ἀριθμηθεισῶν 
ὧν ἀλλὰ γεγωνιωμέναι χαὶ χλίσεις ἔχουσαι. 
xp ὅλη ἕως ὅλης τῆς B, χαὶ αὕτη ἴως ὅλης τὴς 
αὕτη ἕως ὅλης τῆς Δ, χαὶ ἣ Ε ἕως ὅλων τῶν 
A, xxi ἡ Z ὁμοίως ἕως ὅδων αὐτῶν A BT 
νεται γοῦν ἐκ τούτου ὅτι ἅπτονται μὲν, 
τὰς δὲ διόλον οὐ στρέφονται χυχλιχῶς εἴτουν 
«. Ἰμηθύτωσαν γοῦν αἱ ἐπιφάνειαι δι᾿ ὅλον 
χύδον πάχους, xal συλληφθήτωσαν χακὰ τὸ 
o» ἐξίσου ὅ)α τὰ τμήματα * ἐχτέθειται γοῦν 
ἄμετρος τῷ Γ, x«i ἡ B τῇ Δ, χαὶ ἢ E τῇ Z- 
ruv? μετὰ τὴῶν A Η, xal $» μετὰ τὸν T 
$ μετὰ τὴν. B. I, χαὶ ἢ μετὰ τὴν Δ Κ, 
4£T& τὴν E A, xat ὃ μετὰ τὴν Z M, καὶ 
ἢ μετάτὴν Η E, xoi ἢ μετὰ τὴν Θ E, x«i 
t τὴν I] O, xoà ἡ μετὰ τὴν Κα Π, χαὶ ὃ 
ἣν Δ P, x«i» μετὰ τὴν M E - τεθητω 
α πρὸς τὴν β 1. ἐπιφάνειαν, τετμήσθω δὲ 
μερῶς, ὡσαύτως xxt ἡ δ᾽ πρὸς τὴν « y ἐπι- 
» ἐνδεχαμερῶς ἐχατέρα τε x«l ἑκατέρα, ὁμοίως 


ationem circularem, etiam secundum super- 


σθω δὲ ἐννεαμερῶς xatd) ἡ 0 « x à p, τετμήσθω δὲ 
ἑἐπταμερῶς xxt v E om p o, xxt. ἐνωθήτωσαν αὖθις 
χατὰ τὸ ἀνάπολιν ἡν: 0 2b pz 072 T 72 mo p 
0: ecxccafyQrdna c S, καὶ συνέστηχε 
πάλιν ὁ τμηθεὶς χύθδος τεμνόμενος * ἄρα χύθος εὑρέ- 
σχεται χαι συντιθέμενος χαὶ ἐνούμενος, xat πάλιν χύ- 
6o; εὐρίσχεται. Ὡς γὰρ « By d «C πρὸς àv n Oc x 
À p, οὕτως ἡ n Ot x) pu mpóc à» v Eo m p a, ἑχατέρα 
τῆς ἑχατέρας ὑπεροχὴν ἀνάλογον ἔχουσα. Ei δὲ χαι 
εἰς πλείους τομὰς $ ἐλάττους χατὰ τὴν αὐτὴν &va- 
λογίαν εἰς συνεχεῖς ἐπιφανείας τέμνεν τις τὸν χύθον 
πειράσεται, τὰ αὐτὰ x«t οὗτος εὑρὼν, χύδον εἶναι 
ἐάσει αὐτόν. 

€. ᾿ΕἘδείχθη γοῦν χαθὼς ἔδει ἐν τῷ χύδῳ διττὴ 
συνέχεια, ἡ χατὰ χύχλον xat ἢ ἑξάεδρος. Ἔστω 
γοῦν à κατὰ χύχλον xat ἀριθμητὴ φυσιχὴ, à δέ κατὰ 
τὸ ἄλλο σχῆμα κατὰ χρᾶσιν x& μέξιν - αἴ γὰρ 
χράσεις μιχταὶ, τὰ δὲ γεγωνιωμέα σχήματα 
ἔμφασιν ἔχουσι μιζξεως, διὰ τοῦτο τὸ τοῦ χύδον 
σχῆμα χαθότι γεγωνιωμένον μιχτὸν. El δ᾽ ὅτι χαι 
τοῦτο τῆς φύσεως χαι ὁ χύχλος τῆς φύσεως xat 
χοινωνεῖν xar' αὐτὸ εἴπῃ ϑηλαδὴ τις στέρξω 
αὐτό - ἕν γὰρ τῇ φύσει χαθότι τῆς φύσεως 
ἐνοῦνται ἅπαντα, ὥσπερ χαι εἰς τὸ σημεῖον αἱ ἀπὸ 


τῆς περιφερείας τοῦ χύχλου γραμμαὶ εἰσερχομεναι 


ipsam : altera p, post ipsam K altera g, post ipsam 


Quoniam autem harmonie partium omnium q /altera r, post ipsam m altera s, post ipsam m al- 


ropter numerum ad circulum referuntur, 
s veroomnium aliarum figurarum est maxime 
is maximeque uniformis, neque mixtus 
| simplex etex partibus non multis, est 
) necesse secundum numerum, naturalem 
ere eubi continuationem, quando nimirum 
:uli continuationem revocatur. 
m vero consideremus etiam cubum secun- 
ontinuas superficies, an ipse inter se conti- 
nem habeant, et qualem et. quomodo. Esto 
a8 bedef cubus. Uniatur superficies 4 cum 
e, nempe,b et c ; item d cum b et c ; item 
2 b c d, itemque f cum a bc d e. Uniuntur 
nangulis inclinationum. Situs vero et co- 
nes ipsarum non sunt circulares,ut cum ad 
umlineas revocabamus, sed in angulos re- 
ur et inclinationes habent. Nam tota a 
δὰ totam ὃ pertingit, et hec usque ad to- 
item hec usque ad totam d, et e usque ad 
b c d,item f usque adtotas a b c d e. Ex 
telligitur ipsas se inter se tangere, sed hoc 
eircularem conversionem et naturalem 
inionem non revocari. Secentur itigur su- 
}5 per totam cubi altitudinem, et colligantur, 
proportione observata, omnes sectionis par 
positus est igitur et substratus diameter a 
At b ipsi d, eteipsif. Esto igitur post ipsam a 
pos ipsam c altera k, post ipsam 5 altera i, 
sam d altera i, pos ipsam e altera m, post 
"altera n, rursns postipsam ἡ altera o, post 


terat. Apponatur igitur ipsa a superficiei ὃ ὁ. se- 
cetur vero in undecim partes. Eodem modo ipsa d 
superficiei a a apponatur, et reliquarum quelibet 
altera alteri apposita similiter secetur in undecim 
partes nempe a b c d e f. Deinde ἡ ift | m n se- 
centur in novem partes. Postremo ὁ pqrst se- 
centur in septem partes ac de integro coagmen- 
tentur ipse partes facto initio a postremis, contra- 
rioet inversoordine. | o.t. | p.s. | p.r. | &.n. | i.m. 
h. L| a.c. | ὃ, ἀ. | e.f. — Atque ita cubus 
sectus restitutus est. Cum igitur secatur, cubus 
reperitur, etcum componituret coagmentatur, rur- 
sus cubusreperitur. Utab cdcf se habetad Ail mn, 
sic h à k imnadob 4r st: sic ut altera pars alieri 
cum proportione excellat. Quod siquisin plures se- 
ctiones aut minores, observataeadem proportione, 
cubum secare incontinuas superficies conabitur, 
hic ilsdem repertis ; ipsum sinet esse cubum. 
5$. Probavimus igitur, ut oportebat, in cubo du- 
plicem esse continuationem, circularem unam, et 
alteram hexaedram. Esto igitur naturalis illa que 
est circularis et numerabilis, at illa que est secun- 
dum aliam figuram esto continuatio coagmentata 
et mixta. Nam temperationes sunt mixte. Porro fi- 
gure angulis predite mixtionis habent speciem. 
Quamobrem figura cubica, quatenus est angulis 
predita, est mixta. Quod si quis dicat et hoc et cir- 
culum esse nature, ideoque inter se communicare, 
nonrejiciam ;nam in natura ut sunt nature, uniun- 


tur omnia, quemadmodum in circulo omnes que 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATULALI. 


1278 


πᾶς ἐὶς τὸν πεφυκότα, Καὶ καθότι μὲν οὖν À οὔσης x«l οὐ μιχτῆς, πολλῷ μᾶλλον τὰν χράσεις 


μονάσιν εἰσέ τε καὶ γεννῶνται, ἔχονσιν εἰς τὸ 
ιϑμῶν χύμα τὴν ἕνωσιν, ὅτι δὲ διακριθέντες 
Ἄλοις ἑνοῦνται, χαὶ ἄλλοις ἕτεροι, xol οὐ xot. 
ιν ὡς τύχωσιν, ἀπ᾿ ἀλλήλων ἐναργῶς διακχέχριν- 
θ᾽ ὅτι x«i κατὰ φύσιν x«l χρᾶσιν γίγνεται * 
| τὴν πρώτην ἐκείνην πηγὴν ἑνοῦνται ἅπαντα " 
ιονται δὲ &m ἀλλήλων ὅταν ἐξ ἐχείνης ποικιλ- 


xt σταλῶσι πρὸς μεβισμόν, 
H μὲν οὖν τῇ φύσει συνοῦσα συναχτικὴ ἰσχὺς 
xai ἕως τῶν λεπτοτάτων τῶν χράσεων 


ὗν, συνάγει δὲ πάλιν ὡς ἀρχικὴ τὰ μέρη 
χαθόλον, ἥ χαὶ ταῖς χράσεσιν οἰχεία ἰδιότης 
ς ἀπ’ ἀλλήλων μερίξει, ἑνοῖ δὲ xar' idió- 
μριχῶς. Ἔχουσι δὲ τὰ μεριχὰ ἐν μερικοῖς 


δοξάσωμεν μὴ ἑνοῦσθαι χοινῶς, ἄλλ' ἰδίως, τὰς 
καὶ ὕλην ἐχούσας xoci διόλον μιχτὰς, χατὰ τὸ εἶναι 
χράσεις αὐτὰς. Εἰ γὰρ χαὶ χρᾶσις μὴ ἔχουσα εὐρεθῇ 
ὕλην, ἀλλ᾽ οὖν χαὶ αὐτὴ χαθότι χράσεσι xoi ἑτέραις 
δὲ μὴ συμδάλλεσθαι * περιόντε γὰρ θέσει χαταγίνον- 
ται πράγματι, καίτοι διὰ τοῦτο κατὰ τὴν σχέσιν 
ἀφορῶσι τῆς οἰκείας ὁρμῆς " πολυμερῇ γὰρ τὰ xarà 
κρᾶσιν τελούμενα ὅτι αἱ χράσεις πολυμερεῖς xar 
ἐπισύνθεσιν.. αἱ μὲν γὰρ ἐνοῦνται, αἱ δὲ ἀνοιχειότητι 
ϑιαστέλονται . περὶ γὰρ τὴν εἰς κοινότητα ἰδιότητα 
οὐ λόγος αὐταῖς, ἀλλ᾽ εἰς ἰδιότητα ὁ σχοπὸς ἐπεὶ χαὶ 
οὐ χαθότι ἐν ἑνὶ tst ἀφορῶσιν ὁμοῦ " ἔστι γὰρ ὅπον 
x«i φαῦλα τέλη τελοῦσι μιγεῖσαι χράσεις, ἡ φύσις 


δὲ οὐδὲν εἰς αἰσχρὸν ἀφορῶσα τῶος ἐποίησε. Διὰ 


πὼς τὴν ἕνωσιν, ὥσπερ x«l ἐν τῷ Περὶ ψυ- B τοῦτο χαὶ παρὰ φύσιν ἐκεῖνα χέχληται * τὸ di πλεῖον 


ιϑιστοτέλης μνόμην εἶναι ποιεῖ, χαί γε m)» 
νομίζων, πολυπλόχους τὰς φαντασίας ὀνομώ» 
τῆς. Εἰ μὲν οὖν τῇ ἀπλῇ ψυχῇ τὰς χινήσεις 
óxouc νοοῦμεν εἶναι, χαὶ συμόαάλλεσθαι μὲν 
πρὸν ἄλλας, ἑτέρας δέ πρὸς ἑτὲρας, καὶ οὐχ 
ὅτι πᾶς ἐκντῆς ἐγοῦσθαι χοινῶς x«l γε νοερᾶς 


numerum: et quilibet alius numerus in 
natura propagari et uniri potest . Et quo- 
omnes ex unitatibus exsistunt et oriuntur, 
mnium copulatio universalis ad numerorum 
1 perenne revocatur. Eo autem quod sepa- 
li ab aliis uniantur etiam alii cum aliis 
pulentur eum quibuslibet, ἃ se inter se ma- 
distincti sunt. Hoc autem ideo fit quod et 
lum naturam et secundum temperationem 
ar; nam in primum 1llum fontem uniuntur 
. Discernuntur vero inter se cum a fonte 
'Ofecta varietatem acquirunt et in distri- 
em veniunt. 

is igitur copulandi que perpetuo naturam 
atur, permeat distributionem etiam ad sub- 
nas usque temperationes, Rursus autem 
ICceps causa revocat partes ad unionem 
salem. At vis proprietatis utriusque si- 
n partes inter se distinguit. Copulat au- 
rticuluriter secundum proprietatem. Parti- 
i vero in particularibus variis modis ba- 


μιγεῖσαι χράσεις αἴσια T τελοῦσι, Παράδοξον δὲ 
δοχεῖται ταῖς xat! ἐδιότῃτα χράσεσι μιγνυμέναις ἧ 
τῶν ἑτέρων χράσεων ἕνωσις * ἀφορᾷ γὰρ ἕκαστον εἰς 
τὴν τοῦ ἐγγιστου ἕνωσιν " συνάγονται γὰρ μᾶλλον τὰ 
ὅμοια ἣ τὰ ἀνόμοια, ὅτι τὸ συγγενὲς ἕλχει τὸ συγγενές. 
Πότερου οὖν ἁπλῶς ἡ φύσις ποιήσασα δηλαδὴ τὰς ἀρ- 


perationum igitur natura fert, ut cum tempera- 
tionibus copulentur, neque cum diversis compo- 
nantur. Nam rei posite exsistenti accidunt, licet 
etiam ἃ re discedant pro ratione propensionis 
proprie. Nam multiplicia sunt que per tempera- 
tionem «constituuntur, eo quod temperationes 


C etiam sint multiplices, propter compositionis ad- 


ditionem. Alie igitur uniuntur, alie propter di- 
versam proprietatem sejunguntur. Nam preter 
illam generalem  uniendi rationem temperatio 
suam queque proprietatem sequitur, cum non 
semper ad unum finem simul dirigantur tempe- 
rationes. Fit enim sepe ut temperationes permi- 
ste effecta mala edant. At natura nunquam sibi 
proposuit turpe aliquid efficiendum. Idcirco illa 
preter naturam facta dicuntur. Sepius vero tem- 
perationes permiste prosperos successus habue. 
runt. Porro quod temperationes diverse cum 
temperationibus secundum proprietatem mistis 
uniantur incredibile videtur. Nam unumquodque 
cum proximo copulari solet. Potiusenim similia 


opulationem ut etiam in libris 26 anima D quam dissimilia conglutinantur, quia id quod est 


leles tradit. Et cum simplicem animam cre- 
se, tamen mulüplicia ipsius visa commemo- 
igitur simplici anime multiplices motus 
intelligimus, et alios cum aliis componi, 
ΘΡΒΟΒ cum diversis, neque simpliciter 
quamvis ipsa sit intelligens, nullamque ad- 
nem ferat, multo magis existimare debemus 
rationes illo communi modo non uniri, sed 
ii, cum presertim et materiam habeant et 
| permistionem suscipiant eo quod sint 
'aliones, Nam etiamisi detur aliqua tempe- 
que materiam non habet, verumtamen 
inperatio est, admistionem suscipit. Tem- 


M - 


- 


ejusdem generis attrahit etiam illud quod est 
ejusdem generis. Utrum igitur, cum natura prin- 
cipia simplicia constituisset, οἱ ad mistionem se- 
cundum temperationem principia illa concurris- 
sent, attraxerunt illud quod misceri potuit ? Non 
enim illud quod nullum omnino habitum est 
consecutum turpissimum aliquid sibi proponit. 
Esset enim erratum ac probrum nature. Postquam 
igitur illud quod non erat esse copit et habitum 
adeptum est, statim diffusum in diversas partes 
varie permeat, atque idcirco aliis uniuntur et 
diversis diversas, non tamen cum omnibus omnia 
Facultate igitur omnia sunt unum in natura, sed se- 


THEODORI II. DE QOMMUNIONE NATURALI. 
x«i ταύταις οχέσις τὰ χαὶ διάστασις. Πότερον κα 


τῷ ταύτας μερίζεσθαι συνεισῆλθε τῇ αὐτῶν 
σει τὸ ἀγαθὸν xat τὸ χείριστον, τὸ μιχτὸν x«t 
-ασιῶδες, καχεῖνα τὸ ποιχῶλον εἰσήγαγον ; 
χσι γὰρ ποιχῶλειν τὰ μέσα αἱ ἐναντιότητες, 
χαι ἐπὶ τῶν σχηυάτων. Ἢ γὰρ διάστασις τῶν 
xxt των ἀνθρωπίνων οὖσα πο)λὴ, αὐτήν δὲ 

διὰ μέσον τινὸς ἁρμοσθῆναι ὡς ὁπωσοῦν 
, τὸ μέσον τούτων ἕξις ἐποίχιλλε τετραμερῶς 
λυμερῶς * ἣ γὰρ τοῦ τοιούτου στέρησι ἀγαθοῦ 
ἵν ἔφερεν, αὕτη δὲ τὴν ποιχιλίαν, τὸ ποιχιλον 
ματα, x«i ταῦτα τὴν ἕνωσιν, ὥστε διὰ τοῦ 
τε χαὶ ποιχῆλον τὰ διεστῶτα συνήλθοσαν. Τῆς 
ἦν ποιχιλίας τούτων χαὶ τῆς ἐνώσεως ἐτέρων 
λόγοι ἔχουσι τὴν ἀπόδειξιν, 
»v ὁ νυν σχοπὸς ἐφαρμόδιος, 


περὶ δὲ τῶν 


Διύῴρηνται γοῦν αἱ χράσεις ἀπὸ τῆς φύσεως 
ἰόπῳ ὃν πρὶν εἴπομεν, αὖται δὲ μεμονωμένως 
| x«t. μέγνυνται. Θεωρητέον γοῦν αὐτὰς x«O' 
ὅπως εἰσί τε XXL χοινωνοῦσι, Τοῦτο δὲ οὕτως 
ιθῇ - ἐξετασθέντων τῶν στοιχείων τε x«t τῆς 
$, X«& ἢ μὲν οὖν φύσις χοινὴ πᾶσι χαι πάντων 
ἡρεῖται χαι γνωματεύεται, Xa χέντοον παν- 
ε εὐοίσχεται χαι ἀρχὴ xat πηγὴ, x«t tot xat 
κρὼν ὅλη διόλον ἐστί xat τῶν μεσοτήτων δαοίως 


interdum etiam conveniunt, ex eo fit ut con- 
ifiamacdistantiamillis accidere animadverta- 


Jtrumigitur cum dividerentur, una cum divi- α 


psarumirrepseritbonum et malum, proclivi- 
mistionem, et proclivitas ad secessionem, 
varietatem induxerint ? Nam contrarietates 
intermediis varietatem afferre, ut etiam fit 
ris, Cum enim distantia positionum et rerum 
1arum (qu& magna est) intermedio quodam 
:opulanda : harum intermedio varietatem 
'uplicem adeoque multiplicem habilitascon- 
t. Nam talis boni privatio habilitatem attu- 
bilitas vero varietatem ; varietas autem figu- 
figure copulationem. Quamobrem que inter 
ltum distabant, intercedente aliquo medio et 
'onvenere. Rationes autem varietatis horum 
ulationis alio in loco aliisque argumentis 
astrantur. Nune vero tractationis ordo re- 


ut, quemadmodum propositum est nobis, de D 


rationibus dicamus. 


JHietinctse sunt igitur temperationes ἃ natura 
quem antediximus. Ipse autem solitariee in- 
| s6 e& miscentur. Sunt igitur ipse per se 
1m considerande quo modoexsistant et copu- 
" Hoe autem inveniri poterit si elementa et 
am perserutati fuerimus. Ac natura quidem 


uniter et deomnibusdicitur, et quasi gnomo- 


cireumdaturetundequaquecentrum essere- 


P, principium et fons, licet etiam tota perto-- 
lremitates, medietatesomnesqueadeo partes: 


arde4, nequeutpartenlaris cu. partieulari- 


1282 


χαι πανταχοῦ χαὶ οὐχ ὡς μεριχὴ μεριχοῖς, ἀλλ᾽ 
ὡς πάντων χοινὴ, αἱ δὲ χράσεις ἐν μὲν τῇ φύσει ὡς 
και τὰ στοιχεῖα, ἐπὰν δὲ ποιχιλθῶσι ῥέποιεν εἰς ὅ 
πιφύχασιν ἐχάστη, χαθὼς προείρηται. Εἰσί δὲ xat 
κρόσεις μὴ ὑλιχαί, αἵτινες χατὰ τὸν αὐτὸν λόγον χαι 
αὐταί χοινωνοῦσι τῆς φύσεως * εἰ γὰρ xat αὖται μὴ 
ὑλικαί, ὄλλ᾽ οὖν ὅτι χράσεις μιχταί, καθὼς ἐν T6. 
προτέρῳ εἴρηται λόγω * οἷον ὡς ἐπί τῶν μουσιχῶν 
ἁρμονιῶν, ἐπί τῶν σχηματων τῶν νοητῶν, ἐπὶ τῶν 
σχέσεων τῶν τε ἀριθμητιχῶν xac τῶν ἄλλων ὧν 
ἔἴπομεν. Αἱ δ᾽ ὑλιχαέ χράσεις x«t αὐται τῇ ὁμοίᾳ 
τάξει χοινωνοῦσι τῆς φύσεως xat μερίξονται, τὰ δὲ 
στοιχεῖα οὐκ ἀλόγως χοινωνοῦσιν αὐτῆς, XXL πρὸς 
ἑαυτὰ πηγὴ ὄντα, χαι τοι τῶν χράσεων, ἀλλὰ χαθ᾽ 
ἁρμονιχοὺς λόγους διπλασίονας, ἡμιολίους τε x«t 
ἐπιτρίτους * πάντα γὰρ τὰ xaÜ' αὐτὰ ἡνωμένα, χαι 
μὴ d' ἄλλων, χυχλικὴν τὴν συστροφὴν ἔχουσιν " 
ἤνωνται γὰρ χαι τὰ τῶν σωμάτων μέρη καὶ μέλη, 
τά τε τῶν ἀψύχων xat τῶν ἐμψύχων, ἀλλ᾽ οὐ x«0' 
αὑτὰ πρὸς αὐτὰ ὅλα τοῖς ὅλοις ἕνωσιν ἔχουσι, διὰ 
τῶν μέσων δὲ évouvrat τὰ παρεχάτερα, ἢ δὲ τῶν 
στοιχείων ἕνωσις οὐ τοιαύτη, ἀλλ’ ὅλῃ τοῖς ὅλοις δι 
ὅλων χαὶ οὐκ ἐν μέσῳ τινῶν. Ἔστι δὲ xat τάξις ἕν 
αὐτοῖς xarà τε τὸ ἄνω χαὶ τὸ χάτω, τὸ μᾶλλόν τε 
xat τὸ ἧττον, τὸ ποσὸν, τὸ χοῦφόν τε xat βαρῖ, xat 
χατὰ μὲν τὸ ἄνω xxt χάτω, xat αὐτῇ ϑηλοῖ 4 


bus misceatur, sed utomnium communis. Tempe- 
rationes autem alie quidemsuntnatura, utetiam 
elementa. Postquam vero varietatem susceperunt, 
inillud influuntad quod apte nateque sunt, quem- 
admodum ante dictum est. Sunt autem quedam 
temperationes hou materiate queexjieadem ratione 
ipse quoque naturam participant. Quamvis enim 
sint materiei expertes, quia tamen sunt tempera- 
tiones, sunt admistionis participes, ut etiam in 
priore sermone docuimus, cujusmodi sunt in musi- 
cis instrumentis, in figuris συδ 50 intelligentiam 
cadunt, in comparationibus arithmeticis et aliis 
rebus quarum merrinimus. Porro temperationes 
materiate etiam ipse eadem ratione cum natura 
communionem habent et dispartiuntur. At ele- 
menta non absque ratione participant illam, 
etiamsi sibisint fonset origo temperationum ; sed: 
participant secundumharmonicas rationes nempe 
duplas, sesquialteras et sesquitertias. Nam que- 
cunque per seuniuntur et non per alia, cireularem 
conversionem habent, unite enim sunt corporis 
partes, et membra tam animatorum : quam inani- 
matorum, sed non ipsa per se tota cumtotis unita 
sunt, sed intercedentibus mediisinter se unita sunt, 
At elementorum communio non est talis, sed tota 
totis per tota nullisintercedentibus mediis adunata 
sunt. Est etiam ordo in his secundum superiorem 
et inferiorem locum, id quod est magis et minus, 
secandum quantitatem, levitatem, et gravitatem, Ac 
ordo quidem secundum superiorem etinferiorem 
locum manifeste cernitur. Nam ignis sursum fer- 
tue, haic subjicitur ser, aqua magis accedit ad ter- 


ADDENDA. 


ἐνάργεια" ἀνωφερὲς γὰρ τὸ πῦρ, ὑπὸ δὲ ὁ kip, προσε- Α τουτονί κύχλον, Ἔστω τοίνυν ὁ κύκλος ἃ 1 


χέστερον δὲ τὸ ὕδωρ τῇ γᾷ " μέση ἡ γᾷ, Πάντα καὶ 
γὰρ τὰ βάρη αὐτοφυῶς πρὸς τὸ κέντρον ὁρμᾷ " τὸ μᾶλ- 
λον δὲ καὶ τὸ ἧττον, οὕτως. Μᾶλλον ἐν γῇ ὕδωρ καὶ οὐ 
πῦρ, καὶ ἐν αἰθέρι ip, καὶ οὐχί γῆ, καὶ ἐν ἀέρι 
ὕδωρ καὶ οὐχί γῇ, και ἐν ὕδατι ἀὸρ και οὐχί πῦρ. 
Ἔστι δὲ πᾶσι πάντα, οὔμενουν δὲ διὰ μέσου τινὸς, 
ἀλλ᾽ αὐτὰ Pv ὅλων αὐτῶν, πλὴν κατὰ τὸ μᾶλλόν τε 
καὶ τὸ ὅττον, ποσότητι δὲ καθότι τὰ περιεχόμενα 
τῶν περιεχομένων ἐλάσσω, χατὰ τὸν τοῦ σώματος 
ἀνάλογον στεγανότητα ἢ ὑγρότητα ὃ λειοτητα ὃ 
μανότητα, à λεπτότητα, χουφότητα ὡσαύτως τε χαι 
βαρύτητα, και τοῦτο γνωστὸν ἀπ' αὐτῆς τῆς ἐναρ- 
γείας ἐστίν " οὐδὲ γὰρ εἰλιχρινέστερον γνοίη γε ἂν 
πᾶς οὐκ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ νοῶν τοῦτ᾽ αὐτὸ ἃ ἐξ αὐτῶν " 
ἔχει γὰρ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα τὴν τῶν ἑκατέρων εἰς 
ἑαντὰ ἐνέργειαν εἰς τοὐμφανὲς τὰ ἑαυτῶν δεικνύοντα 
ἰδιώματα * τούτοις δὲ φύσις ἐστὶν ἀρχὺ, μερισμὸς δὲ 
ὑπάρχει αὐτῆς " οὕτω γὰρ χαι τὰ μετὰ ταῦτα τῷ 
ὁμοίᾳ ποικιλίᾳ ἐπακολουθεῖ, Ἐπεί δὲ xat ἀποδεικτι- 
κώτερον περί φύσεως xat κράσεων χρὴ ὁμᾶς εἰπεῖν, 
οὐκ ἀναδαλλόμεθα, ἀλλ' ἐξ αὐτῶν τῶν στοιχείων Tt 
xal τῆς φύσιως ἀποδείξομεν διὰ τοῦ καταγραφέντος 


ram, media autem est terra ; nam omnia quie gra- 
via sunt sua sponte ad centrum feruntur. Atse- 
cundum id quod est magis et minus hoo modo. 
Magis in terra est aqua quam ignis, in eethere aer 
quam terra, inaere aqua, quam terra, in aqua po- 
tius aer, quam ignis. Suntautem interse omnibus 
omnia, verum non intercedente medio quodam, 
sed ipsa in ipsis totis, idque secundum id quod est (; 
magiset minus, secundum quantitatem, utcum com- 
prehensa comprehensis minora sunt secundum pro- 
portionem ejus, quee estincorpore, soliditatis, aut 
humiditatis, autmollitudinis, aut raritatis,autetiam 
subtilitatis. Eodem modo secundum levitatem etgra. 
vitatem. Atque hoc ex ipsa evidentia cognosci 
potest Nemo enim (cogitans ipse per se) hoc ip- 
sum verius quam ex ipsisrebus cognoscere potest. 
Habent enim ipsa elementa utrorumque in se 
effücientiam, ita ut manifeste suas proprietates 
prodant. His autem natura principium est. Verum 
his etiam inest distributio. Nam ctetera que sequn- 
tur deinceps similem varietatem retinent. Sed 
quoniam oportet nos de natura et de temperationi- 
bus sermonem facientes afferre probationes eviden- 
tiores, sane differre nolumus. Ac ex ipsis elemen- 
tis ipseque adeo natura descripto hoc circulo quod 
volumus demonstrabimus. Esto circulus À B € D. 
Oportet igitur in hoc circulo nature et tempera- 
tionum communionem tam in elementis quam in 
natura ostendere. Ducatur ab A diameter per cen- 
trum quee terminetur in E. Eodem modo ducatur ex 
B per centrum altera, que terminetur in D. De- 
scribantur alii tres circuli intra circulum A B C D, 
qui quidem equali spatio inter se distent. Quanto 
&ujem intervallo distent A οἱ B, tanto etiam. di- 





Δεῖ γοῦν ἀποδεῖξαι ἐν αὐτῷ τὴν τῆς φύσεως 
καὶ τῶν χράσεων διὰ τῶν στοιχείων τε 3x 
φύσεως, ᾿Αχθήτω ἀπὸ τῆς Α διάμετρος περα 
τῷ κέντρῳ κατὰ τὸν T, ὡσαύτως χαὶ ἀπὸ 
ἀχθέτω περαιουμένη τῷ κέντρῳ κατὰ τὸν A- 
φϑωσαν καὶ ἕτεροι τρεῖς κύκλοι " ἔνδον τοῦ A 


stent O D. Boribatur in circuli centro litt 





Tollatur M sector, et adeequetur ipsi T, et 

M, etTipsi A : comperiemus M dulplum esse 
l,etA ipsius M sesquialrerum, et ipsius A: 
tertium. Ponamus igitur Tesse terram, M aq 
aerem, I ignem. Cum igitur circuli quatuor 
nes cum N copulentur, copulatio totius ei 
efficiat, efücitur sane ut TM A Jcum U eselt 
naturali uniantur. Porro quia in tres patus 

triangula dividuntur, ac majores quidem pe 
eiremcurrentis linee moduminflexas,obliqu 
inrectum productas habent, ex eo temperat 
temperationibus revera separari videmus, no 
atque partes ipsas insectores T M AT distribu 
rietate distingui cernimus. Nam generalis illi 
convenientia,ad internos usque sectores tota] 
estfgurata. Sed copulatioqueestin N estindi 
perinde ac si dixerim constate ex quataert 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI 
ἐξίσου ἔχοντες τὴν διάστασιν, ὡς ὁ A πρὸς À Ἔστι γοῦν συγγενὲς μᾶλλον τὸ ὕδωρ διὰ ταῦτα τῆς 


^s 


τῇ διαστάσει, ὁ T' πρὸς τὸν A. Ἐγχείσθω δὶ 
& κέντρῳ τὸ 9. ᾿Αχθήτω οὖν ó Y τομεὺς χαὶ 
θήτω τῷ T, xai ὁ Α τῷ Y, xxi ὁ II τῷ A, xai 
σονται ὃ μὲν Y τοῦ D διπλάσιος, ὁ δὲ A τοῦ 
tog, ὁ δὲ Π τοῦ A ἐπίτριτος. Τεθήτω γοῦν ὁ 
ἵναι γῆ, ὃ δὲ ὕδωρ, ὁ δὲ ἀὴρ, ὁ δὲ πῦρ, τὸ δὲ 
pov xxi φύσις. Εἰ γοῦν ὅτι αἱ χατὰ κύχλον 
ρες τομοὶ πρὸς τὸ € συνάπτονται, ἡ διόλου δὲ 
ἡ κχύχλος ἐστὶν, ἐνοῦνται ἄρα χαθ᾽ ἕνωσιν 
ἦν ἡ T Y A IL πρὸς τὴν $* ὅτι δὲ τετραδικῶς 
wrat ἢ τριγωνιχῶς, ἣ τὰς μὲν μείζους περι- 

ἔχουσιν, εὐθείως δὲ τὰς πλαγίας, φαίνεται 
xt χράσεις ὄντως χωρίξονται κράσεων, χαθὼς 
X ti, τοὺς ΓΙ Y A II μέρη ποιχῶλονται * ἢ γὰρ 


τὸ $ σχέσις χαθολικχὴ ἕως τῶν ἔνδοθεν τομέων B 


ατισμένη διόλου, ἡ δὲ ἐν τῷ 9 συναφὴ ἀμερής, 
| εἴποιμι, ὅτι ἐστὶν οἷον ἐκ τεσσάρων σημείων 
ἐνη τοῦ ἐν τῷ χέντρω ᾧ, ὥστε ἡ μὲν χύχλῳ 
πόῤῥω πρὸς τὸ Φ σχέσις ἐσχηματισμένη χαὶ 
δὲ συναφὴ ἐπειδὴ ἐν στιγμοῖς ἀμερὴς καὶ 
τος. Εὐρίσχεται γοῦν ὅτι ἐν τῷ Φ τὰ στοιχεῖα 
'ονται xai λαμθάνονσι πόῤῥω τὴν σύνθεσιν χατὰ 
ίας πρὸς τὰ τέλη αὐτῶν, ὡς αἱ ἐν τῷ χύχλῳ 
xt μοῖραι αἱ μείζονες πρὸς τὰς μείζονας, αἱ 
t πρὰς τὰς πλαγίας, x«l οὕτως χραθεῖσαι 
«i εὐθεῖα μετὰ τὴν τῶν περιφερὼν σχηματί-- 
νἑχάτερα πρὸς τὸ τῆς ἑχατέρας ἁρμόδιον χατὰ 
ἧς ἐπιστήμης ἀπόδειξιν. Τούτῳ δὴ τῷ τρόπῳ 
ταῦτα ὁμοίως ἐνοῦνταί τε χαὶ ποιχίλλονται, 


| U,quodestin centro,coherent.Quare circula- 
atque elonginquo reducta convenientia cum 
lgurata et particularis.Copulatio vero quan- 
lem in punctis consistit,est individua et sim- 
omperimus igitur elementa fundata esse ac 
1 centro N, ac in remotis etiam partibus ad- 
"e compositionem cum extremis suls secun- 
:onjugationes, non aliter partes atque quiin 
) assignantur majores cum majoribus, obli- 
'um obliquis, atque ita inter se simul tem- 
e recte cum circularibus figurantur, inter 
üvenienter secundum scientie demonstra- 
n. Hoc igitur modo et htec similiter inter 
iuntur ae varietatem acquirunt. Quare aqua 


1286 


γῆς, καὶ oj τὸ πῦρ, ὡς καὶ ὁ ἀὴρ τοῦ πυρὸς μᾶλλον, 
xal οὐχ ἣ γῆ, xxi τὸ ὕδωρ τοῦ ἀέρος, xal οὐ τοῦ 
πυρὸς, χαὶ ὁ ἀὴρ τοῦ ὕδατος, καὶ οὐ τῆς γῆς, ὡς τὸ 
ἀνάλογον ἐν ταῖς τοῦ χύχλου ϑείχνυσι μοίραις, Κέν- 
τρὸν γὰρ παντεχοῦ τε χαὶ ἐξ ἀνάγχης ἐστὶ τὸ Φ, 
ταῦτα δέ ἐστιν dy δι᾿ αλλον xci iy. ἐτέρῳ, xal γειτνιά- 
ov πρὸς ἄλλο * χατὰ τὸ μᾶλλόν τε xai τὸ ἧττον, ὁμοῦ 
δὲ xarà τὴν τοῦ € ἕνωσιν συγγενῆ χοινῶς ἁπαντὰ 
χράσεις τε χαὶ στοιχεῖα, χατὰ δὲ τὰς τομὰς καὶ τὰς 
θέσεις μερίξονται. ᾿Επειδὴ δὲ πᾶν σῶμα χεχωρισμέ- 
νὸν ἐχ τῶν ἑτέρων σωμάτων xa εἰδοπε ποιημένον xol 
μὴ ὡς ὕλη νοούμενον, ἀλλ᾽ ἄμφω ὃν σὺν τῷ εἴδει * οὕτω 
γὰρ x«l τι νομισθῇ, xal οὐχ ἁπλῶς ὕλῃ θεωρηθῇ " 
τὸ τριχῇ φέρει διαστατὸν, τοῦτο δὲ τριῶν δεῖται δια- 
στάσεων, ὅπερ ἐξ ἀνάγκης ἀποτέλεσμά ἐστι τοῦ Γ 
Y A II ἀναγχαίως, τὸ Y τοῦ D εἶναι διπλάσιον, ἵνα 
προσλαμθάνοντα ταῦτα x«l τὸ Α Π τελῶσιν ὁμοῦ τὰ 
χαθέχαστα, χαὶ πρῶτον μὲν οὖν σχῆμά ἐστι τὸ τρί- 
γῶνον. ᾿Επειδὴ δὲ ὁ δύο τῆς μονάδος διπλάσιος, ἡ δὲ 
μονάς τε χαὶ ἡ δυὰς τριάδα τελοῦσιν, ἐκ τῆς τού- 
των συνθέσεως ἐξ ἀνάγκης ἐστὶν ἡ τριὰς, ἡ δὲ τριὰς 
ἔχει μῆχος, βάθος χαὶ πλάτος " χαὶ βάθος μὲν τὴν 
μονάδα πυθμένα οὖσαν παντὸς ἀριθμοῦ, μῆχος δὲ 
τὴν δνάδα * πρῶτος γὰρ καὶ ἑτερομήχης ἐστὶν ἡ 
δυάς " πλάτος δὲ ἑαυτήν" εἰς τοὐμφανὲς γὰρ φέρει 
τὰ σχήματα. Οὕτω γοῦν χατὰ λόγον (1) σπερματιχὸν 
ἀναλογιξόμενον διπλάσιον καὶ τὸ ὕδωρ ἀναγχαίως 
τῆς γῆς διὰ ταῦτα ἐγένετο, χαὶ ἐπιτέθησαν θάτερα 
ὑποχεῖσθαι παντὶ στερεῷ τε (2) x«l πάσῃ τῇ ἐπ᾽ αὐ- 


untur.Quoniam autem omne corpus separatum ab 
aliis corporibus forma preditum est, neque ut ma- 
teria intelligitur, sed utrumque est cum forma (sic 
enimaliquid esse putabilur,etnon absolute ut mate- 
ría consideratum fuerit), hoc autem eget tribus in- 
tervallis qui necessario effectus est horum elemen- 
torum T M AT: ideo sane necesse est ut M ipsius 
T sit duplum, ut assumptis secum A I efficiant si- 
mul singularia. Ac prima quidem figura est trian- 
gulum. Quoniam autem duo sunt unitatis duplum, 
umtas vero et binaribus numerus tria efficiunt,ne- 
cessario ex harum compositione constat ternarius. 
Ternarius autem habet longitudinem, altitudinem 
et latitudinem.Ac altitudinem quidem habet unita- 


| cognatà est terre quam ignis, et aer igni D temque velutifundamentum est cujuslibet numeri; 


|! quam terra, οἱ aqua aeri magnis quam igni, 
aque magis quam terre,quemadmodum pro- 
in eireuli partibus ostendit. Semper enim ac 
jaro eentrum est U. llle vero partes sunt 
per áliud et in altero, et appropinquant ad 
jecundum illud quod est magis ac minus, si- 


TOpropter copulationeminipso Uomniacom- . 


'alione sunt cognata. Temperationes vero ac 
ἰδ secundum sectiones et positiones distribu- 


longitudinem vero, binarium numerum (nam pri- 
mus numerus ex altera parte longus est binarius); 
Jatitudinem vero seipsum. Nam in lucem profert 
figuras.Hoc igitur modo secundum rationem ad gi- 
gnendum progredientem proportio aque cur terra 
comparate necessario dupli rationem obtinet, at- 
que duo reliqua insuper addita sunt ut esset quod a 
natura substerneretur compositioni omnis solidi et 
corporis et omnis in ipso superficiei atque adeo 


Mos σπερματιχὸς, ratio ad gignendum progrediens, que id progressione numerorum consideratur. 
PO πανζὶ στερεῷ τε καὶ σώματι καὶ κάσῃ τῷ ἐπ᾿ αὐτῶν, 


4287 


ADDENDA. 


τῶν ἐπιφανείᾳ χαὶ σώματι x«l μήχει παντὶ παρὰ τὸς À χύχλον, διπλάσιοι οἱ Y ὑπάρχουσι τομεῖς, xo 


φύσεως. Διὰ τοῦτο τοίνυν τοῦ Γ τομέως ἐστὶν O Y 
διπλάσιος, ἕν δὲ xai δύο τρία, χαὶ ὕδωρ ἄρα καὶ 
γᾷ τρεῖς μερίδες εἰσὶν ἐξισούμεναι, ἐν αἷς πρὸς 
τὴν τοῦ σχοποῦ ἐντελέχειαν ἐνοῦνται χαὶ ἡ À Π, xai 
τελοῦσι τὰ ἐξ αὐτῶν. Πάλιν ἐπειδὴ ὡς ὑποδάθρα ταῦτα 
ἐτέθησαν x«i ὡς ὕλῃ παχντέρα, $ συν ἀγονται xci 
τὰ ἕτερα, ἀναγχαίως λέξαι χατεπειγό μεθα αὐ- 
τῶν τὸν συνάθροισιν, οὕτω γὰρ x«i τὰς χράσεις, 
ἵνα νοήσωμεν πῶς ἔχουσι τὴν εἰς ἀλλήλας σνγγέ- 
νειαν. 

γ΄. Καὶ ὅτι μὲν οὖν τὸ Y τοῦ Γ διπλάσιον, ἀλλὰ 
χαὶ τὸ À ToU Y ἡμιόλιον, ὡσαύτως xai τὸ [I τοῦ A 
ἐπίτριτον, ἀληθές - ἢ γὰρ χαταγραφὴ τοῦ σχήματος 
καὶ ῥᾳδία χαὶ ἀναγκαία χαὶ οὐχ ἄλλως ἔχουσά ἐστιν, 


ὅἦτιν χατὰ τὸ συνεχὲς ποσὸν χαταμετρουμένῃ δει- p 


χνύειν δύναται τὴν ἀλήθειαν χαὶ τὴν τῆς στοιχεια- 
xüc ὕλης φέρειν ci; ὄψιν ἀναλογίαν, τὴν περὶ τὸ 
ποσὸν, xal ὅτι ἀλληλουχία ὑπάρχει ἔν αὐτῶ. ᾿Επεὶ 
δὲ xai ἐκ παραδειγμάτων ἐπὶ τὸ σαφέστερον δεῖ επ- 
ἄγειν ἡμᾶς τὰ νοήματα, δείξομεν. Ἔστω δὲ τὸ 
παράδειγμα οὕτως * "Hro ὁ μὲν T τομεὺς πεντὰς, ὁ 
di Y δεχάς - περιέχεται γοῦν ὁ Γ ὑπὸ τὸν Y - ἔστω- 
σὰν δὲ χαὶ οἱ ἕτεροι τρεῖς Γ πεντάδες, οἱ δὲ Y. δεχά- 
δες. Ei ἄρα διπλάσιος ὃ Y τοῦ T, xoi oi ἕτεροι Y 
τῶν ἑτέρων Γ διπλάσιοι, εἰ δὲ τῶν ἄρα τεττάρων Γ 
τομέων τῶν συναπτομένων χαὶ ποιούντων τὸν ἔσω 


longitudinis. Quamobrem sectoris T duplus est 
sector M. At unum et duo sunt tria. Quare aqua 
et terra sunt tres particule que exequantur inter 
se, in quibus ad scopi actum et perfectionem A et 
I uniuntur, et quie ex 88 fleri possunt, efficiunt. 
Rursus quoniam illa ut fundamenta posita sunt et 
ut materia rudior ac impolitior, qua etiam osetera 
congregantur, necessitate quasi compellente ad ex- 
ponendam illorum collectionem et conciliationem 
nostra festinat oratio. Hac enim ratione intelligi- 
mus quo pacto temperationes inter se cognatio- 
nem habeant. 


3. Dupluin igitur esse M ipsius T, et A ipsius T 
esse sesquialterum, et esse sesquitertium ipsius A 
vere dicitur. Nam descriptio figure facilis est et 


necessaria neque aliter se habet, cujus secundum D 


quantitatem continuam dimensio veritatem osten- 
dere potest et ponereob oculos elementaris materise 
proportionem (que in quantitate posita est) et in 
ipso quanto partium coherentium.(uoniam autem 
adhibitis exemplis clarius explicare nos oportet, 
ostendemus. Esto vero exernplum hunc in modum. 
Sit sector T quinarius numerus, sector M denarius. 
Continetur igitur et coercetur sector T ipso M. 

Sint etiam alii tres T quinarii et alii tres M dena- 
rii, ergo si M sector est duplus ipsius T, alii etiam 
sectores M erunt dupli sectorum T. Si igitur qua- 
tuor sectorum T conjunctorum et interiorem cir- 
culum effücientium sectores M sunt dupli, circalus 


τοὺς Y τομεῖς ἄρα χύχλος περιέχει τὸν ὑπὸ 
τομεῖς χύχλον χατὰ λόγον τὸν διπλασίονα, 
ὕδωρ ἀρα περιέχει πᾶσαν τὴν γῆν χατὰ λι 
διπλασίονα, ἐξογχοῦται τὸ λοιπὸν ὁ ὑπὸ τοὺ. 
μεῖς χύχλοςς. ᾿Αναχθῶμεν γοῦν — xGi εἰς 
Ἔστω τοίνυν xai 0 Y τομεὺς δεχὰς, ὁ δὲ; 
χαιδεκὰς, περιέχεται γοῦν ὁ Y ὑπὸ τὸν Α- 

δὲ xai οἱ ἕτεροι τρεῖς τομεῖς Y δεχάδες, o 
πεντεχαιδεχάδες. Ei ἄρα ἡμιόλιος Α τοῦ Υ, 
ἕτεροι À τῶν Y ἡμιόλιοι - εἰ δὲ τῶν oa rt 
τομέων τῶν συναπτομένων χαΐί ποιούντων Y 
ἡμιόλιοι οἱ Α τομεῖς ὑπάρχουσι x«i ὁ xa 
τομεῖς ἄρα χύχλος περιέχει τὸν ὕπο -OXla 
χύχλον χατὰ λόγον τὸν ἡμιόλιον, xc ὁὰ, 
περιέχει τὸ ὕδωρ πᾶν χατὰ λόγον τὸν ἡμιῶα 
ὀγχοῦται τοίνυν ἢ στοιχειαχὴ ἁρμονία 1 
Μιταδῶμεν x«i πρὸς τὸν ἀέρα διχαίως - ἔστ 
χαί οὕτως ὁ À τομεὺς, πεντεχαιδεχὰς, ὁ dé | 
σὰς, περιέχεται γοῦν ὁ Α ὑπὸ τοῦ Π - ἔστι 
χαί οἱ ἕτεροι τρεῖς τομεῖς Α πεντεχαιδεχάς 
ἄρα ἐπίτριτος ὁ II τοῦ Α, xai oi ἕτεροι II 
énirptrot * εἰ δέ τῶν ἄρα τεττάρων Α Ton 
συναπτομένων χαί ποιούντων τὸν À χύχλον 

τοι οἱ II τομεῖς ὑπάρχονσι, xaí ὁ ὑπὸ τοὺς Π 
ἄρα χύχλος περιέχει τὸν ὑπὸ τοὺς Α, τομεῖς 
χατὰ λόγον ἐπίτριτον, χαί τὸ πῦρ ἄρα περιέ 


ergo qui ex sectoribus M constat, continet e 
cet circulum qui ex sectoribus T constat seci 
rationem duplam. Aqua ergo comprehend 
ambitu totam terram secundum rationem di 
Exinde molem acquirit circulus qui ex sec! 
T constat. Provehatur etiam consideratio ἢ 
alterum circulum. Esto igitur sector M dei 
sector vero A quindenarius. Continetur igit 
tor M sub sectore A. Sint etiam alii tres s 
M denarii, et alii tres quindenarii. Si igitur A 
sesquialter est ipsius sectoris M : alii quoq 
tores A erunt sesquialteri sectorum M. $ 
sectores A sunt sesquialteri quator secto 
conjunctorum et circulum M efficientium, ci 
ergo qui ex quatuor sectoribus A constat,c« 
hendit ambitu suo circulum qui ex sectori 
constat secundum rationem sesquialteraz 
ergo comprehendit suo ambitu universam ἃ 
secundum ratione sesquialteram. . Exinde 

molem acquirit elementaris harmonia, (dise 
transeamus ad aerem. Estoigitur etiajaWie! 
tor, quindenarius, sector vero I vicenarius. 
netur igitur sector A sub sectore 1. Sint etia 
tres sectores A quindenarii. Si igitur secto 
sesquitertius sectoris A, alii quoque tres set 
trium sectorum A sunt sesquitertii. Sj erg 
tuor sectores I sunt sesquitertii quatuor sec 
A conjunctorum et circulum A efficientium 
culus quoque qui ex sectoribus l constat, co 
hendit süo ambità cireulum qui ex  seetóBi 


THEODOR! II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


ιατὰ λόγον ἐπίτριτου, xoi ἐδείχθη ἄρα ἐν τῷ À 


τὶ τοντωὶ χύχλῳ ποσότης x«i σχέσις ἡ τῶν 
ἰων xxl ἢ πρὸς αὐτὰ χαὶ τὰς χράσεις τῆς φύ- 
γωσις, δι᾿ ὧν τὸ πᾶν ἔστη παρὰ τοῦ Δημιουρ- 
ὶ αὐτῶν χαὶ τῆς φύσεως. 

Ort δέ τις τὸ ᾧ ἐν τῷ χέντρῳ ἐγκχιεέμενον ὁρῶν 
τατηθήτω ὅτι τῇ γεωδεστέρᾳ μοίρᾳ τῆς ὕλης 
σιν μᾶλλον φχειωσάμεθα, νοείτω δὲ ὅτι τὴν 
λων στοιχείων χαὶ χράσεων μεσότητα αὐτῇ 
υσάμεθα. Πανταχόσε x«i γὰρ καὶ στοιχεῖα 
σεις xal φύσις. “Ὅπου γὰρ φύσις, χαὶ μέση, 
& στοιχεῖα χαὶ χράσεις, ἐχεῖ xai φύσις, ὅπου 
; ἄρα xoi στοιχεῖα, ἔστι χαὶ μέση, ὅτι χαὶ φύ- 
νωνοῦσι δὲ xal χωρίξονται ταῦτα πάντα ἀπ᾽ 
, χατὰ τὸ μᾶλλον χἀὶ ἧττον, χαὶ τῇ oux 
μίᾳ καὶ τῇ φυσικῇ ἰδιότητι, ὧν χαὶ τοῖς εὖ 
σι περατουμένη ἣ γνῶσίς ἐστιν. ᾿Ωσαύτως x«i 
ἐτᾶσις τούτοις τῶν ὑποδιπλασίων χαὶ διπλα- 
χαὶ ἡμιολίων χαὶ ἐπιτρίτων ἀναλογιῶν ὅλως 
γαι, ἀλλὰ χατὰ τὸ τῆς γῆς στεγανὸν ἄγαν τὸ 
τὸν διπλάσιον λόγον ἔχειν vojcougt, διὰ τὴν 
ταύτης συμπίλησιν" τῇ ἀναλογία δὲ ὁμοίως 
ἧς ἑτέροις ἀναλογισαμενοι, ὥς ἐστι τὸ ἀναλο- 
ιοέσουσι x«l οὐχ ἀπατηθῶσιν, ὡς οἱ παντὴ ἀν- 
μονες. 


ν 


it secundum rationem sesquitertiam. Ignis 
:'omprehendit sub se aerem secundum ratio- 
sesquitertiam, Ostensa est ergo in hoc de- 
o circulo elementorum quantitas et convenien- 
enique cemmunio nature cum illis et cum 
rationibus,quibusintercedentibus universum 
) Opifice summo, ab ipsis etnatura constru- 
3st. 
ed ne forte quis errore capiatur videns U in 
positum, quod videlicet magis terrestri ma- 
;ortioni naturam potius assignaverimus,sciat 
niversorum elementorum et temperationum 
»Xlatem nature detulisse. Nam quoquoversum 
35, elementa, temperatio et natura rebus in- 
]bi enim natura,ibi etiam est media ; ubi vero 
nta et temperaliones illic etiam natura. Quare 
1que temperationes sunt et elementa, illic 
interest media nec aliam ob causamquam 
si natura.Communicant autem heec omnia in- 
et separantur a se inter se,secundum id quod 
agis et minus, itemque sua peculiari propen- 
et naturali proprietate,quarum quidem affe- 
im cognitio finita est sapientibus. Nec eodem 
9 modo investigare solent proportiones sub- 
s, duplas, sesquialteras et sesquitertias, sed 
iàgna terre solididate aquam habere duplam 
em intelligunt propter nimiam illius consti- 
tem. Consimiliter in aliis accurate proportio- 
ἃ perpendentes, quod revera convenienter 
idet, assignabunt, nec in errorem incident, 
qui prorsus ignari sunt. 
ü'oniam autem ex natura et ex elementis mi- 


1299 


€, Ἐπεὶ δὲ xàx τῆς φύσεως χἀχ τῶν στοιχείων d 
μίξις ἔγνωσται, χαὶ τὸ ποιχίλον ἐφανη, χαὶ τὰ μέ- 
pu οὗ χοινῶς ὑπελείφθησαν, τὰ εὐθέα τε xoci περι- 
φερῇ, τὰ τὸ μιχτὸν δηλοποιοῦντα εἰλικρινῶς, ἀλλ᾽ tu 
ἔχαστον ποίᾳ τινὶ σχέσει πρὸς ἄλλο, ἄλλο τε πρὸς 
ἕχατερον χαθ᾽ ἕνωσιν xal διαστασιν ὡς ἔχουσι ἄπ- 
ἐδείχθησαν, ἀχθήτω x«t πρὸς τὰ μετὰ τὰ στοιχεῖα ὁ 
λόγος, ἤγουν ἐπὶ τὰς χρασεις. Καὶ γὰρ χαὶ τοῖς 
στοιχείοις αὐτοῖς χρᾶσις προσαλληλα, χαὶ τῇ φύσει 
ἀπεδείχθη χαθώς ἐστιν, εἴτουν διπλῆ, χατὰ τε τὴν ἐν 
στοιχείοις xal τὴν ἐν χρασεσιν. ᾿Ἐπεὶ δὲ ἢ τῶν στοι- 
χείων ἀπόδειξις τὸ ποιχίλον x«l τὸ ἀμφιῤῥεπὲς καὶ 
τὸ ἐδιόρυθμον τούτων ἀπέδειξε, χαὶ οὐχ ἄν ἄλλως 
ἔχειν αὐτὸν αὐτὰ τις εἴπῃ, εἴ μὴ φιλίας ἥ xai νί» 
χὴς ἐστὶν, ἔγνωσται ἐναργῶς ἢ ἀλήθεια, Οὐ γὰρ 


p ἔστι τι χατὰ χόσμον, ὅπεο οὐ τῶν τεττάρων, Εἰ δέ 


τούτων ὡς ταῦτα ἔστιν" εἰ δ᾽ ὡς ταῦτα ἔστιν, οὐχί 
ἐνιαῖόν ἐστιν, ὅτι ταῦτα μιχτά ποὸς αὐτά, Μηδείς 
δὲ νοῦν x«i ψυχὴν fü τὰ ὅμοια σοφιξόμενος παρα- 
δάώλλῃη τοῖς λεγομένοις, xai ἀπατῶν τὴν ἀλήθειαν, 
μᾶλλον δὲ ἑαυτόν τὸ γὰρ λίχνον x«l à βασχανία χι- 
γεῖ εἰς τοὺς ἀναιδεῖς. Μιχτὰ γοῦν τὰ πρῶτα χαθ- 
ἐστηχότα x«l τά δεύτερα, εἴτουν αἱ χράσεις μιχτᾶι, 
διπλῆ δὲ τοῖς μετὰ τὰ στοιχεῖα ἡ χρᾶσις, ὅτι ταῦτα 
διττὰ ἔαλψυχά τε xat ἄψυχα, vut παλιν πῶς ἔαψυνχα 


stio atque varietas cognita et manifesta nobis exs. 
titit, et partes non generaliter subductte sunt, recte 
nimirum et rotunde que illud quod admistionem 
suscipere potest manifeste ostendunt, sed singilla- 
tim demonstravimus quali habilitateunumquodque 


' ad aliudet aliud ad utrumque hocetillud secundum 


copulationem et distantiam sit preeditum, jam con- 
vertatur nostra oratio ad illa qute elementa ipsa 
proxime sequuntur, nempe ad temperationes. Nam 
qu& sit temperatio elementorum inter se, et quo 
pacto ad communionem nature revocentur osten- 
dimus. Nempe duplex est mistio, una que in ele- 
mentis cernitur, altera que in temperationibus. 
Quoniam autem cüm de »lementis diceremus, varie- 
tatem et propensionem in utramque partem,et pro: 
priam constitutionem illorum demonstravimus,se- 
que hocinficiari quisquam possit nisi secte alicui 
addictus aut contentionis studio adductus,superest 
ut veritatem manifeste nobis cognitam esse fatea« 
mur. Nihil enim est in hoc mundo, quod non ex 


D quatuor constet elementis. Quod si ex his constant 


que sunt in mundo,singula non aliter,se habebunt 
atque ipsa elementa ; quod si non aliter,nullum ex 
singulis compositionis et admistionis expers erit, 
cum elementa ipsa inter se mistionem suscipiant, 
Nemo vero illis que dicta sunt a nobis callide op« 
ponat mentis et animi copulationem, veritatem ip- 
sam aut potius seipsum decipiens. Nam petulanti, 
et livorimpellunt impudentes. Admistionem igitur 
suscipiunt principia illa seu elementa, et secundo 
loco conereta,quod nihil aliud est dicere quam tem- 
perationes misceri posse (1). Est autem in iis que 


Hi Epicureos hoo dixit qui animum κρᾶσιν esse dioebant. 


-— Mu. ra 


PArROL GR. CXL. 


M 


1291 


ADDENDA. 


πῶς δ᾽ ἄψυχα ἕτερα, xal τοῖς μὲν οὖν ἀψύχοις olov Α μενος, εἰς τὰ συγγενᾷ ἀναλύεται. ᾿Αθετητέον 


λίθοις τε x«i μετάλλοις ἀπλοϊχῶς ἧ τῶν στοιχείων 
ἐστὶν ἕνωσις. Αὐτὰ γὰρ ix τῶν στοιχείων, εἰ xol 
χρᾶσίς ἐστι x«l τούτοις, ἐπὶ πλεῖον δὲ x«i ἔδασσον" 
τὸν γάρ τῶν μετάλλων χαὶ λίθων τινὲς ἐξετάξοντες 
ἰδιότητα, ὀνησιμωτάτην ταύτην εὑρίσχουσι ἀντιχει- 
μένην ποῦ ψύχει, ποῦ θερμότητι, ποῦ δὲ ὡσαύτως 
χαὶ συναρήγονσα, ὥστε χαὶ ἐν τούτοις τοῖς ἀψύ- 
χοις ὃ ἐχ τῶν στοιχείων ἰσχύς οὐ χοινῶς ἐστι 
πᾶσιν, ἀλλ’ ὡς πεφύχασιν' ἀναλυθέντα δὲ xoi ταῦτα 
ἐπὶ τὰ πρότερα ἐν ἐχείνοις δειχνύουσι τὸ μικτὸν. 
Ποῦ γὰρ πῦρ ἐν χαλχῷ ; τῇ χωνείᾳ δὲ σνχνως ἐμθαλ- 
λόμενος χαὶ χατὰ μιχρὸν ἐλαχίστοις σποδούμενος 
ψήγμασί πον ἀναλύεται. Εἶπε δέ τις" ᾿Εν τῇ γῇ xai ὁ 
λίθος τῇ γῇ προσεχής, συγχρονόμενος δὲ ἀποστἕλλει 


τὸ πῦρ’ εἰ δ᾽ ὁ λίθος τῆς γῆς καὶ ὁ χαλχὸς εἰς τὸν B 


γῶν ἀναλύεται, ἔστι δὲ xai πῦρ ἐν τῇ γῇ, ἔχ τε τῆς 
τοῦ προσοχοῦς λέθον ἔχ τε ἑτέρων μετάλλων ἀπο- 
δείξεως ὁ χαλχὸς εἰς τὸ πῦρ χαὶ τὴν γῆν χαὶ τά 
σνγγενῆ ἀναλύεται. Πολλά τις ἔχει λέγειν εἰς τὴν 
τῶν χράσεων ἀπόδειξιν, μιχτὴν οὖσαν καὶ πολυμερῇ, 


ὡσαύτως xal πολυσύνθετον. Εἰ γὰρ τὸ πῦρ i» τοῖς: 


λίθοις τε χαὶ τῇ γὴν ἔστι xal ἐν χαλχῷ" ix τῆς γῆς 
γὰρ συνάγεται ὁ χαλχός" εἰς τὸν γῆν γοῦν ἀναλνυό- 


elementa sequuntur duplex temperatio, quoniam 
heec quoque sunt duplicis generis. Sunt enim ani- 
mata et inanimata. Et rursus alia partim animata, 
partim etiam inanimata. Ac in inanimatis quidem, 


τοιαῦτα, xxl πρὸς τὰ ἄνω ἐπιμελητέον. Καὶ : 
οὖν μετάλλοις χαὶ ἄλλοις τισίν ἁπλουστέρα 
στοιχείων ἐστὶν ἕνωσις. Μηδείς δ᾽ ἀμφις- 
εἶναι χαί τούτοις xpactt; τε χαί σχέσεις χαΐ 
τας" οὔχουν δὲ ταῦτα μόνον πρὸς ἑαυτὰ, ἀλλὰ : 
τοῖς ἐμψύχοις ὡς ἡ πεῖρα παρίστησιν. "Ec 
x«t τοῖς ἀψύχοις μετάλλοις χαέ λέθοις xoci; 
xxi ἐδιότης" ἔνθα γὰρ χρᾶσις, x«i ἱἰδιεότης" 
γὰρ τὰ χραθέντα ἐχράθησαν ἂν, εἰ μή : 
συνεισέόῥευσαν τῇ ἰδιότητι εἰς ἑαυτοί. 

ς΄. Καί περί μὲν τῶν μέτάλλων χαέ λίθῳ. 
περί δὲ τῶν πῶς piv ἐμψύχων, πῶς & eb 
τα ἕτερα: τῶν ἀψύχων τε λέγω xat To tm 
φυτῶν εὖ διίσταται ἡ τῶν στοιχείων ἐνότε 
υπαρχει γὰρ τοὐύτοὶς ἣ ἕλχτιχὴ χαί αὐξητα 
ἀλλοιωτιχὴ χαί χαθεχτιχή τε χαΐέ ἐχκρετιχὴ 
μις, ἣ τε θρεπτιχὴ πρωτίστως, δε᾽ ἧς xai τα 
τούτοις ἐγγίνεται, στερίσχονται δὲ τῶς aic 
Τοῦτο δὲ πρόδηλόν. Κρᾶσις δὲ xai αὐτοῖς" 
μὴ χρᾶσις, ἀλλὰ παντα εἰσί μονοειδῷ, οὐκ 
τούτων χαφποί διαφόρως εἰς τοὺς χυμοὺς oc 
λοντο ἐκ τῶν χαρπῶν καί γὰρ γεννῶνται vv, 
δὲ μὴ χρασεις πανταχόσε τὰ σπόριμα κοινῶ 


igitur pretermittenda sunt,et ad altiora nost 
gentia revocanda est. Uniuntur itaque n 
saxa, et alia quedam simpliciore illa elemeir 
copulatione.Nemini vero sit dubium quin h 


ut in lapidibus et metallis, simpliciter cernitur ele- G perationes, habilitates et proprietates insir 


mentorum communio. Hec enim ex elementis con- 
stat quibus si temperatio inest,his etiam inerit,sed 
secundum id quod est plus et minus. Quidam enim 
investigantes metallorum et lapidum proprietatem 
commodissimam banc deprehundunt que opposita 
est nonnunquam frigori, nonnunquam etiam illam 
qus calori,interdum quoque eodem modo quee fri- 
gus aut calorem adjuvat.Quare vis illa que ab ele- 
mentis proficiscitur non in his omnibus inanimatis 
communiterinest,sed prout natura comparata sunt. 
Hc vero dissoluta in priora,in illis ostendunt quod 
misceri potuit. Utrum enim ignis estin ere ? Atta- 
men cuin crebro injicitur 898 in fornacem,paulatim 
multis ramentis quasi in cineres convertitur, dis- 


ergo elementa inter se duntaxat copulantur, 
etiam in animatis, ut experientia probat. E: 
in inanimatis etiam metallis et lapidibus ter 
tio atque proprietas. Ubi enim temperatio ibi 
proprietas.Neque enim que inter setemperat 
temperari potuissent,nisi impellente proprie 
unum confluxissent. 

6. Atque hiec quidem de metallis et lapi 
De illis vero que partim animata sunt, ; 
inanimata, alia dicenda sunt. A plantis, is 
que partim animate sunt partim inanimat 
est aliena elementorum communio. His enim 
inesl vis et facultas attrahendi,augescendi,« 
tandi, retinendi et secernendi,in primisque! 


solvi contigit. Preeterea in terra ignem esse dicere p dendi, per quam etiam talia his insunt. Care 


possit aliquis.Nam ex saxo quod proxime ad terre 
naturam accedit, attritu ignis exprimitur. Si vero 
saxum quod maxime ad terre naturam accedit at- 
que etiam 8.5 in terram dissolvitur, est vero ignis 
quoque in terra, sane ex demonstratione saxi 
(quod habet naturam terre affinem) et aliorum 
metallorum intelligimus 808 in ignem, terram et 
ejusdem generis alia dissolvi.Sed posset quis multa 
dicere in hahc sententiam de mistione temperatio- 
num qua multiplex est et varie coagmentat. Nam 
si ignis est in saxis οἱ in terra, est etiam in ere. 
Nam ex terra concretum est 888. Quare cum dissol- 
vitur in terram, in cognata sibi dissolvitur. He 


tem vi et facultate sentiendi. Verum hoc p 
cuum est et inter omnes constat. Porro tempe 
quoque his inest. Nam si non inest δα 
sint una eademque forma predita, certe sutc 
diversitate fructus plantarum non distingu 
Nam succi illi oriuntur ex fructibus, Quod s 
peratio in omnes partes non diffunderetur, 
muni quadam ratione plantas sererent bc 
colerentque ac earumdem fructus meterenl 
vero alius dixerit plantis ipsis non inesse ten 
tionem, preeterquam ille qui communi quada 
tione ubique plantas sericolique asseri,? Hoc; 
unum estex illis quie fleri nequeunt, Tels 


4293 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1294 


τουργοῦντο x«l ἑκάρπευον, τις δ᾽ ἄλλος εἴπῃ οὐχ A φυτοῖς. ἡ yàp ἰδιότης μίγνυσι τῇ χράσει χρᾶσιν xol 


ὅτι χρᾶσίς ἐστιν αὐτοῖς, εἰ μὴ ὁ χοινῶς φυτουργεῖ- 


. σθαι ταῦτα λέγων πανταχόσε xci σπείρεσθαι ; Τούτο 


᾿Αθετεῖν δὲ χαὶ τὸν τῶν 
᾿Ασχληπιάδων τέχνην ὁ τοιοῦτος ὀρίξεται, ἣν χαὶ 
φαρμάκων συνίστησι πλῆθος ἔχ τε τῶν φνομένων, 
ἔχ τε μετάλλων, ἔχ τε τῶν συγχιρνῶμένων πολυει- 
δῶν τε x«i πολυχευάστων δϑιὰ τῆς αὐτῆς ἀποδεὶ 
ἕεως. Ταῦτα γὰρ πάντα χράσξων διαφορὰς ἔχουσιν" 
οὕτω γὰρ x«i oi παίονες ἑχάστῃ νόσῳ τὸ πρὸς 
ἀντίστασιν τούτων εἰς ἀναίρεσιν ταύτης ἐπ- 
ἄγουσι, χαὶ οὐ πᾶσαι τὰ πάντα καίτοι ὄντα διά- 
pop«. Ἑξετάζουσι δὲ xoi οἶνον πρὸς οἶνον x«i πρὸς 
ἔλαιον ἔλαιον, χαὶ πρὸς ὅπώραν ὀπώραν, x«l χαρπὸν 
πρὸς χαρπὸν, xai ἐξετάσαντες αὖθις προσάγουσε τὸ 


δὲ τῶν ἀδυνατων ἐστίν. 


: καταλλήλόν, χαὶ τὸ ἀπροσφνὲς ἀποσεῖονται τῇ τέως 


"va Wo "U .. 


νόσῳ, πρὸς ἄλλην voco» ἀφοσιοῦντες, Ei μὴ γοῦν 
χρᾶσις ὧν ἐν αὑτοῖς, οὐκ ἂν ὑπῆρχε καὶ ἰδιότης, εἰ 
δὲ μὴ ἰδιότης, οὐκ ἄν συνεδάλλοντο πῶς μὲν εἷς 
τινα, διόλου δέ γε εἰς ἄλλα, xal οὖχ εἶχον πορσφνῶς 
πῶς μεν τισιν, ἁλλοις τε τελέως: τοῦτο δὲ ἅτοπον, 
εἰ χαὶ τις περὲ τούτον ἀνθέξεται. Διὰ ταῦτα οἱ 
ἑατροὶ τὰ κατάλληλα πράττουσιν. ᾿Αλλ᾽ ἔστι χρᾶσις 
καὶ ἰδιότης ἕν τε λέθοις, ἔν τε μετάλλοις, ἕν τε 


constituitconvellere Asclepiadarum artem que com- 
ponit pharmaeorum multitudinem ex plantis, ex 
metallis etex multiformibus multipliciterque compa- 
ratis temperationibus inter se permistis pereamdem 
demonstrationem.Heec enim omnia temperationibus 
differunt. Nam et hoc modo medici quod unicuique 


χωρίξει χρᾶσιν £x χράσεως, oi γὰρ χράσεις ἐν τῇ 
φύσει, x«l ὅτι ἐξ ἐχείνης χοινωνοῦσι χαθὰ x«i τὰ 
στοιχεῖα " ἢ ἰδιότης δὲ τὴν αὐτῶν εἰς μερισμὸν δια- 
στέλλει χοινότητα. πολλὴ γὰρ ἣ ἱδιότῃς x«i ϑυνα- 
μιχωτάτη χαὶ θανυασία, xci οὐ μόνον τοὺς λέθους 
ἔχ τῶν μετάλλων, x«i ἐκ τῶν ἑτέρων φυτὰ, xal 
ἐκ φυτῶν τὰ ξωόφυτα διαστέλλει, διά τε τὴν χρᾶ- 
σιν τὴν ἐν τῷ γένει ἑνὸς ἐχάστον οὔπερ εἶδός ἐστι 
χαὶ τὴν αὐτοῖς συνοῦσαν ἰσχὺν εἰς τὸ διαιρεῖν, ἀλλὰ 
χαὶ ἕως τοῦ ἐμψύχον διήχει ξώου xai λογιχοῦ. Καὶ 
ὅτι μὲν οὖν xai τοῦτο χαθότι ζῶον 
συνιδιοῦσθαι τὰ τῶν ἄλλων ἰδιώματα, πρόδηλον, 
λογιχὸν δὲ χαίτοι Ov τοῦτο, οὐ χαινόν " τὸ δὲ χαὶ αὐτὸ 
εἰς αὐτὸ διὰ ταύτης διαιρεῖσθαι χαὶ ἑνοῦσθαι και- 
νὸν, ὃπερ αὐτὴ ἰδιότης ἐογάξεται. Τὰ γὰρ τῶν στοι- 
χείων μετὰ τὴν φύσιν εἰσίν εἰσὶν ἰδιώματα, τά δὲ τῶν 
χράσεων χαὶ ἐν τοῖς στοιχείοις χαὶ μετὰ τῶν στοι- 
χϑίων, τὰ δὲ τῶν χυμῶν μετά τῶν χράσεων xo ἕως 
τῶν ζώων, ἡ ἰδιότης δέ ys πανταχοῦ. ἰδιότης γὰρ 
χατὰ τὸ μᾶλλον ἥνωσε γῆν καὶ ὕδωρ, πῦρ xoc ἀέρα, 
ὕδωρ τε x«i ἀέρα ἣ γῆν x«i ἀέρα, πῦρ τε xo 
ὕδωρ, ἅπερ ὅλα δε ὅλων ἔνουνται, οὐ τινὸς διὰ μέ- 
σον ἀλλ᾽ αὐτὰ δι᾽ αὐτῶν χαθ᾽ αὐτὰ, χατὰ τὸ μᾶλλόν 


est, etper vim illam que valetad dividendum; verum 
etiam ideo magna vis proprietatis quod ad anima- 
tum etiam et rationis particeps animal pertineat. 
Acillud quidem manifestum est per proprietatem 
effici ut aliorum proprietates copulentur, non quia 
sint animalia, cumqne non sineratione istud fiat, 


παραχωρεῖ 


morbo obsistit ex illis selectum adhibent ut tollatur C novum viderinon potest. Verumipsum in se dividi 


morbus. Non cuilibet morbo quelibet adhibent, 
quamvis temperatione differenti sint predita. Nam 
qua re differatvinuma vino,oleum ab oleo,pomum a 


' pomo, fruotus a fructu diligenter investigant. Atque 


ita re diligenter expensa statim conveniens adhi- 
bent remedium, et quod non est aptum removent 
ἃ presenti morbo et alii morbo destinant : Quare 
si temperatio illis non inesset, neque etiam inesset 
proprietas. Quod si proprietas abesset, non pos- 
sent prodesse aliquibus quidem aliquomodo, aliis 
vero penitus, nec apte congruenterque convenirent 
aliquibus quidem aliquo modo, alíis vero perfecte. 
Absurdum vero fuerit, siquis pertinacius hac de re 
contendere velit. Idcirco medici ssepe inter se cer- 


eadem vi et uniri, hocdemum novum est, quod ta- 
men eadem proprietas efficit et prestat. Nam pro- 
prietates elementorum sunt natura posteriores. At 
temperationum proprietates et in elementis et cum 
elementis sunt. Proprietates vero humorum sunt 
cum temperationibus atque adeo cum animalibus. 
Proprietas deniqueest ubique. Nam proprietas secun 
dum id quod est magis copulabit terram et aquam, 
ignem et aerem, aquam etaerem, que quidem tota 
cum totis copulantur nullointercedente medio, sen 
ipsa secum per secundumid quod magis est et mi- 
nus. Magna estigitur proprietatis vis etfacultas. Hesc 
enim proprio modo per temperationesunivit elementa 
cum animantibus, quandoquidem temperationes et 


tant οἱ diverse miscent. Quidquid contra illa que p) elementa lapidibus, metallis, velleribuset plantisin- 


diximus afferatur, est temperatio atque proprietas 
in lapidibus, metallis et plantis. Nam temperatio- 
nez cum temperatione miscet proprietas, eadem- 
que separettemperationem a. temperatione. Tem- 
perationesenim suntin natura: quoniam participant 
illam communicantque, quemadmodum etiam ele- 
menée. Sed proprietas communitatem illam distra- 
hit inpartes. Magna enim est proprietatis vis et miri- 
fica, ques non solum lapides a metallis et plantas 
ab aliis, et ἃ plantis illa que Greci ξωόφντα ap- 


..Dellani, separat per temperationem quee estin 


sunt.Namubiesttemperatioibi etjam sunt elementa, 
quoniaminquo elementa in eoetiam sunt temperatio- 
nes. Porro, uti diximus, duplex est temperatio; una 
elementis inest, heec enim in sese inter se suscipiunt 
admistionem, altera singulis queeex elementis, con- 
stant, quia ipsa quoque singula ex elementis, inter- 
cedentibus temperationibus, sunt composita. 1058 
vero proprietas cum proprio et peculiari modo in 
animalibus elementa temperasset, in rerum natu- 
ram illa produxit, atque illis essentiam, materiam, 
inquam, dedit. Etenim aliis per temperationes vel- 
uti fonset origo clementa exsistunt. Nam tempera- 


13295 
tt xxi τὸ ἧττον. Πολλὴ γοῦν  xXcrty ἡ τῆς ἰδιότητος 
δύναμις" αὕτη γὰρ ἰδιοτύπως χαὶ τοῖς ζωόις ἥνωσε 
τὰ στοιχεῖα διὰ τῶν χράσεων, ἐπειδὴ x«i λίθοις 
χαὶ μετάλλοις χαὶ ἐρίοις χαὶ φυτοῖς χαὶ χράσεις 
x«i στοιχεῖά εἰσιν: ὅπον γὰρ χράσεις x«t στοιχεῖα, 
ὅτι ὅπου στοιχεῖα, χαὶ χράσεις. Διττὴ δὲ ἡ χρᾶσις ἧ 
τε ἐν στοιχείοις ταῦτα γὰρ xol μιχτὰ εἰς ἑαυτά * 
χαὶ ὃ ἐν τοῖς ἐχ τῶν στοιχείων χαθεχάστοις, ὅτι 
x«i ταῦτα ἐκ στοιχείων εἰσί διὰ τῶν χράσεων, 
Ιδιοτρόπως δὲ διὰ τῶν χυμῶν τὰ στοιχεῖα  xod- 
σασα, τοῖς ζὼοις ἢ ἰδιότης ἔφερε τὴν ὀντότητα 
ταύτην, τὴν δι᾿ ὕλης φημί" τοῖς μὲν γὰρ ἑτέοοις 
πηγὴ τὰ στοιχεῖά εἰσι διὰ τῶν χράσεων " χρᾶσις 
γάρ διαστῶλει ἐν ἰδιοτητε χαὶ φάώρμαχον xai φυτὸν 
καὶ λίθον χχέ μέταλλον, ὅτι χοινῶς tx στοιχείων. 
Ei d' ἀναδρώμης ἀπὸ τῆς φύσεως" ἰδιότης δέ τοῖς 
ζώοις ix στοιχείων γεννηθέντας χυμοὺς ἑνοῖ, χαι 
τούτους οὐχ ἀμέσως, ἀλλ᾿ ἐκ τροφῶν χατὰ χρᾶσιν 
ἐναργεστέραν xoi, ὅσον τῶν ἀψύχων τῆς χράσιεως, 
τιμιωτέραν. Δεῖ γὰρ οὕτως εἶναι ταῦτα, ὅτι ἢ φύ- 
σις ἀπλῇ ἐστι, θεωρουμένη μεμονωμένως, τή στοι- 
χεῖα δὲ οὐ μιχτά χαθ’ αὑτὰ, ὅμως δέ γε μιχτὰ, ὅτι 
πρὸς αὐτὰ, ὡς εἴπομεν, μίγνυνται' αἱ δὲ χράσεις, 
χαθότι οὐχ ὕλη, οὐδὲ μιχταὶ, ὅτι δὲ ποιαί τινες 
ὑπάρχουσιν ἰδιότητες, χαὶ σχέσεις χινούμεναι xal 
μιγνύουσαι τὰ ἕτερα τοιῶσδε ἧ τόιῶσδε, μιχαταὶ διὸ 
κατὰ πῤῶτον x«i ἀπλοϊχώτερον τρόπον τά τε φυτὰ 
τά τε μέταλλα τά τε ὥλλα ἃ προείπομεν ix φύσεως 
παρὰ τῶν στοιχείων διὰ τῶν χράσεων λαμθάνουσιν 
ὕπαρξιν, ὡς ἀπλούστερα τῶν ζώων χατὰ πολὺ, τοῖς 


tio per proprietatem distinguit ac separat pharma- 
cum, plantam, lapidem et metallum, quia commu- 
niter ex elementis constant. Si vero digrederisa 
natura,proprietasin animantibus adunat procreatos 
ex elementis humores, idque non absque intermedio, 
sed secundum temperationem ex alimentis eo evi- 
dentiorem quoest prestantiortemperationeilla qua 
inanimatis inest. [la esseomnino necesse est. Nam 
natura simplex est, ut que solitarie consideratur. 
Elementa vero per se admistionem non susci- 
piunt, verum possunt suscipere, quoniam secum 
inter se miscentur, ut diximus. Temperationes vero 
qua ratione non sunt materia, neque admistionem 
suscipere dicuntur, sed qua ralione sunt proprie- 
tates qualitate quadam preeditee et habilitates quee 
impelluntur et miscent, alia hoc velillo modo ad- 
mistionem suscipere dicuntur. Quamobrem pri- 
mo etsimpliciore modo, plante, metalla, et alia 
que superius diximus, exnatura primum, deinde 
ex elementis per temperationes in rerum natura 
exsistunt, nimirum quia animantibus ista multo 
sunt simpliciora. Sed animalia non ita exsistunt. 
Etenim natura movet elementa, hec autem ali- 
menta movent, alimenta vero humores, ex alimen- 
tis demum ethumoribus animalia constant, Princi- 
pio quidem ex succis ab elementis, deinde ex ali- 
mentis et succis, sed per temperationem. Nemo 
enim mente preditus aliquid intelliget absque 


ADDENDA 


A dé ξώοις οὐχ οὕτως ὕπαρξις, ἀλλὰ φύσις μὲν 
τὰ στοιχεῖα, αὐτὰ δὲ τροιφὰς, αἱ τροφὰι δὲ v 
£x τροφῶν δὲ x«i χυμῶν τὰ ζῶά ἐστι, χατὰ 
τὴν ἀρχὴν ἐκ χυμῶν παρὰ τῶν στοιχείων, E 
δὲ ἐκ τροφῶν x«l χυμῶν, πλὴν δὲ διὰ τῆς χρά 
Οὐχ ἂν ποτε γάρ τις νοὺν ἔχων dep —voig: 
χράσεως, τοίνυν οὖν τοῖς μὲν πρώτοις τὰ ἀ; 
στερα προσεχῆ, τοῖς δὲ πόῤῥω διὰ τὴν τῶν xp 
πλείονα ποιχιλίαν, ποῤῥωτέρω  sicí τὰ ἀπλᾶ. 
γὰρ ἔδει ὅτι τοῦτο εἶναι TOTOUTOW τὰ μὲν γὰρ 


ταλλα, χαὶ λέθοι xal φυτὰ, χαὶ λαχάνων ἐσμοὶ, 
χόρτων, χαὶ ὅσων ἂν τις εἴπή ἀψύχων, Uwe 
ψυχρότητι, ξηρότητι, μανότητι, εἰσέ τε κε X 


λοιοῦνται x«t αὔξουσι χαὶ μένουσι" ζῶα ὃι τα; 
οὐχ ἀμέσως ἐκ πυρὸς x«i ἁέρος xai ὕδατος my 
B διὰ τῆν χράσεων ἔχρασε xci ἐποίησεν, ἀλλ᾽ ἔτ 
τῶν διὰ μέσον χυμῶν καὶ χατὰ μὲν τὴν ἀρχχι 
χυμῶν, ἔπειτα δὲ συνιστησι ταῦτα διὰ χυμῶν 
τροφῶν χαὶ πόῤῥω στοιχείων ὡς ἀρχῶν ὄντων. 
γὰρ ἐν σαρχί γῆ, ποῦ δὲ πῦρ, ποῦ δὲ ὕδωρ, πὶ 
ἀὴρ, τῇ μὲν αἰσθήσει χαὶ τῇ ποιότητε Pav, 
δ᾽ ἀληθείᾳ γνωστά: ἔστι γὰρ xci πῦρ χαὶ ἀὲρ 
ὕδωρ x«i γῆ ἐν αὐτῇ λυθείσης γὰρ ταύτχς, λ 
ται οἱ χυμοὶ, ὅπερ πρόδηλον * λυθέντες δὲ oi xv; 
εἰς τὰ ἐξ ὧν συνάγονται σύγχεινται, ὥστε xoi σ 
xóg οὔσης συνιταμένοις διὰ χυμῶν ἐκ πυρὸς 
γᾶς χαὶ ἀέρος x«i ὕδατος, ὑπάρχει ἡ αὐτῆς v 
ξις, ἐξ ὧν εἰσι χαὶ οἱ χυμοί. 
&. 'Ex πυρὸς γοῦν χαὶ ἀέρος xoi 
C γῆς ἡ φύσις διὰ χυμῶν τοῖς ζώοις τὴν ὕπο 


ὕδατος 


C temperatione. Quamobrem primis quidem « 
conjunctioraet propria illa que sunt simplicior: 
ἃ longinquioribus propter temperationum mt 
plicem varietatem magis remota sunt simplicia. 
enim res exsisterent ita esse oportuit. Nam meta 
lapides, plantre, olerum et graminum copia et αι 
quotinanimata possit aliquisrecensere, humore, 
gore, siccitate, raritate et exsistunt et immutan 
et augescunt et consistunt. Natura vero non imi 
diate ex igne, aere, aqua etterra, per temp 
tiones animalia temperavit et conflavit, sed ὦ 
positis succis seu humoribus. Ac continuo quid 
ex humoribus, deinde vero intervenientibus hus 
ribus, alimentis, et longius remotis elementis 
quam principiis illa componit. Nam in carne p 

D tim terra, partim ignis, partim aqua, partim etia 
aer inest, que quidem sunt obscura si ad senss 
et qualitatem referas, sed siad veritatomsíett 
cognoscietdeprehendi possunt.Quod enimincen 
ignis, aer, aqua etterrainsint, ex eo quod dissolu 
carne dissolvuntur humores manifeste intelligit 
Humores vero dissoluti recolliguntur in illa 
quibus constant. Quare cum caro si per humo! 
conflata ex igne, terra, aere et aqua, exsisten 
illius ex illisex quibus humores suntconflati const 

7. Natura igitur per humores ex igne, ae! 
aqua et terra ut animalia exsisterent effecit, tem 


rationum autem proprietatibus varie ) tezopéra 


- m t, maiori gps “Ὁ Ρο 


4291 . 


δέδωχε, χράσεων δὲ ἱἰδιώμασι ποιχίλως ἐχραθησαν. 
Ἔν γὰρ τῇ φύσει συνάγονται πᾶντα, ὡς ἐν xévtpo 
τὸ καὶ ἀρχῇ, μερίξονται δὲ ἀπ᾿ ἀλλήλων διὰ τῶν 
χράσεων * οὕτω γὰρ χαὶ διχόνοια τούτοις xai διά- 
qoox τὰ ὁρμήματα * τὸ γὰρ μάχιμον, τὸ πλεονεχτι- 
χὸν, τὸν ἀχοινώνητον χαὶ τὰ ἕτερα φύσεως, πῶς 
δοκεῖ ἢ ἐν αὐτῶ ἔχονσα χαὶ συνάγουσα χαὶ ἐνοῦσα 
πάντα μάχεσθαι χαὶ πλεονεχτεῖν χαὶ μὴ χοινωνεῖν 
προτρέπειν αὐτώ ; ᾿Αδύνατον - ἀλλὰ ταῦτα πάντα 
x«i τὰ πλείω τούτων τῶν χράσεων * φύσις χαὶ γὰρ 
οὐδὲν εἰς τέλος χαχὸν ἐποίησε, πάντα δὲ γε χαὶ 
λίαν χαλῶς sig τὸ εἶναι παρήγαγεν, ἐχ τῆς πρώτης 
xai χυρίας πάντων ἀρχῆς λαδοῦσα τὴν δύναμιν. 
H δὲ τῶν χράσεων ποιχιλία, μιγεῖσα τῇ ἰδιότητι, 
πολλὰ τὰ μὴ ὁμότροπα ἔφερε * χαινοτομίαι γὰρ ταῖς 
χράσεσι συνυπάρχουσιν ἄπειροι * ἄπειροι γὰρ αἱ 
χράσεις, χαὶ χαθὼς τὰ στοιχεῖα παρὰ τῆς φύσεως͵ 
ἄπειρα δὲ ra ix τῶν στοιχείων, οὕτω δὴ x«i χράσεις 
ἐν τοῖς στοιχείοις, ἄπειρα δὲ τὰ τῶν χράσεων ἱἰδιώ- 
ματα. Διὰ τοῦτο xal ἐν μετάλλοις, χαὶ ἐν λίθοις, 
x«i ἐν φυτοῖς, xai τροφαῖς, x«i ἐν χυμοῖς, xai ἐν 
ζώοις ἢ τῶν χράσεων ἀπειρία ἔστιν, ἥτις καὶ 
ποιχῶλει πολυμερῶς τά τε σώματα, τά τε ὁρμὴ- 
ματα, τά τε ἰδιώματα, τὰς τὲ ἐνεργείας, τῷ τε 
νοήματα, τὰς τε σχέσεις, τά τε σχήματα, τάς τε 
ῥοπὰς x«i xa0' ἑξῆς ἅπαντα, xoci συνάγει διὰ ταῦτα 


sunt. Nam innatura omniacopulantur tanquamin 
centro ac principio, sed alia ab aliis separantur 


per temperationes. Hinc enim ingenii et propen- C 


sionis in rebus diversitas. Nam quod in rebus est 
proclivitas ad discordiam, ad superiorum partium 
affectationem, ad distinctionem et alia similia, hoc 
certe nature non esttribuendum. Quo pacto, queso 
natura quee in se comprehendit et colligit omnia 
et omnibus dat essentiam, videri possit impellere 
omnia ad discordiam, ad superiorum partium af- 
fectationem et disjunctionem ? Hoc certe fieri ne- 
quit. Sed ista et istis plura alia temperationibus 
sunt tribuenda. Etenim natura proposito fine malo 
nihil unquam facere aggressa est, sed omnia pul- 
chrius quam dici possit in lucem edidit, accepta 
nimirum facultate a primo illo et preecipuo rerum 
omnium principio. Temperationum autem varietas 
cum proprietate mista, nonunius similisque modi 
res multas edidit. Nam lemperationes secum tra- 
hunt semper infinitas rerum novarum molitiones. 
Sunt enim infinite temperationes. Et quemadmo- 
dum elementa a naturaexsistunt, sed suntinfinita 
quis ex elementis componuntur, ita etiam tempera- 
tiones sunt in elementis, sed sunt infinite tempe- 
rationum proprietates. Idcirco in metallis, lapidi- 
bus, plantis, alimentis, humoribus et animalibus 
infinite sunt temperationesqutee varietatem multi- 
plicem afferunt corporibus, incitationibus volunta- 
riis, proprietatibus, actionibus, apprehensionibus, 
habilitatibus, figuris, propensionibus, et reliquis 
.. omnibus. Quapropter temperationes varietatem in 
reruim-naturam introducunt, et uniusmodi rerum 


THEODORI 11 IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1298 


τὸ ποιχῶον, xai ἐξάγει τὸ ἐνιαῖον. Ei γὰρ ὡς i» τῇ 
φύσει, ὅτι τῆς φύσεως ἱἑνοῦνται, ἐνιαίως ἅπαντα 
ὑπῆρχον, χαὶ ἐν ταῖς χράσεσι χατὰ φύσιν ἄν ἔπρατ- 
τον, ὅτι δὲ γε ποιχέλλουσι ταῦτα χράσεις, πολλὰ 
συνεισάγονται ἄτοπα xai ἀπροσφυῆ, πολλὰ δὲ γε 
χαὶ ἀναγχαῖα χαὶ προσφυῇ, ὥστε τὸ χατὰ φύσιν 
τελούμενον ἐχεῖνο x«i ἀναγχαῖον, τὸ δὲ χατὰ χρᾶ- 
σιν διὰ τὸ ποιχῶλλον οὐχ ἀεὶ ἀναγχαῖον. ᾿Αλλ᾽ ὅτε 
x«l αὐτὴ $ χρᾶσις εἰλιχρινὲς * ψυλάξει τὸ té)og τοῦ 
πράγματος, εἰς ὃ ἀπιδοῦσα ἡ φύσις, τοῦτο γενέσθαι 
ἐκίνησεν αἴσια τέλη τελεῖ, ὅταν δὲ ταῖς ἰδιοτροπίαις 
ἀπίδη χαὶ λάθῃ ἐχεῖθεν τὴν σχέσιν, παρεχκχλένει 
τοῦ δέοντος. Μηδεὶς δὲ ὑποτοπάσει ὅτι αἱ χράσεις 
οὐχὶ τῆς φύσιώς εἰσι (λέγομεν ὡς ἐν τῷ διέρχε- 
σθαι τοὺς τῆσδε λόγους) " τοῦτο γὰρ ἄτοπον * πῶς 
γὰρ οὐ παρὰ τῆς φύσεως τὰς χράσεις ἔχειν ὡρμή- 
σαμῖν ἂν εἰπεῖν τὴν ὀντότητα, τὰς μιχτὰς μὴ ἐχ 
τῆς ἁπλῆς : ᾿Απαγέτω ὁ οὕτως ἀπατηθεὶς τὸ ἂν- 
ἐπιστημονιχὸν χαὶ ἐρευνάτω τὸ ἀληθές. ᾽Αλλ᾽ εἰσὶ 
χράσεις, ἔστι δὲ xai φύσις, ὡσαύτως δὲ x«t στοι- 
χεῖα * χέντρον γὰρ x«i ἀρχὴ φύσις ἀπανταχοῦ, 
ταῦτα δὲ πάντη περὶ αὐτὴν ὡς ἐν ἑνὶ ἡλίῳ ἀτμίδες 
ἐξ ὑγρότητος ἡ αὐχμοὺ ἀνερχόμεναι, κάχεϊθεν αὖθες 
διαλυόμεναι, χαὶ πρὸς μιχρὸν συναγόμεναι, χαὶ 
οὕτως πεμπόμεναι, x«i ποιόῦσαι τοῦτο ἀεί. Αἱ 
χράσεις γὰρ σχέσεις xai ἰδιοτροπίαι εἰσέ τινες, 


constitutionem ejiciunt. Si,enim υἱ in natura, cujus 
ratione res omnes naturalesunico modo uniuntur, 
exsisterent, in temperationibus etiam secundum 
naturam egerent. Sed quia varietatem illis tempe- 
rationes afferunt,idcireo multa introducunturino- 
sitate et aliena, multaquoque necessaria et nature 
congruentia. Quare quidquid secundum naturam 
efficitur, illud etiam est necessarium ; sed quod se- 


eundum temperationem efficitur, propter varieta- 


tem non est semper necessarium. Sed siipsa tem- 
peratio sincerum rei finem servat, ad quem spec- 
tàns natura ut res procrearetur, viam suam exprom- 
psit, tunc felix rei exitus solet exsistere ; sin ad 
suas proprietates se convertit, et illinc habilitatem 
accepit, tunc a recto deflectere solet. Nemo vero 
existimet in his explicandis nos dicere tempera- 
tiones non esse nature. Hoc enim esset absur- 
dum. Quomodo enimtemperationesid quod sunt a 
natura habere negare possemus ? perinde ac si 
diceremus temperationes que admistionem susoci- 
piunt ex simplici non misceri. Qui hoe modo de- 
ceptus est abjiciat ignorantiam et scrutetur verita- 
tem. Sed sunt temperationes, est etiam natura, 
consimiliter etiam sunt elementa. Natura enim 
centrum est et principium, quocumque le vertas, 
illa vero omnia sunt circa ipsam : non secus at- 
que in uno soleradii qui ex humore, aut vapore, 
aut estu exorti sursum versus tendunt et illinc 
rursus dissipantur, paulatimque colliguntur et 
rursus mittuntur atque semper hoc modo iteran- 
tur. Sunt enim quadam temperationes, habilitates 
et proprietates, per quas uniuntur omnia pro eo 


4890 


ADDENDA. 


δι ὧν ἐνοῦνται πάντα χατὰ τὸ πεφυχὸς, xat TavT& À νούσωμεν, ἐμψύχῳ ὄντι xar Doytxó, τὰ τῆς v 


μὲν οὕτως. Ἑπεὶ δὲ φύσιν x«i χρᾶσείς πολλαχῶς 
και πολυμερῶς ἐξετάσαντες, ἔν τε νοήμασιν, ἕν τε 
λόγοις, ἔν τε σχήμασιν, ἕν τε ἐπιστήμαις, ἕν τε 
στοιχεὶοις͵, ἔν τε λίθοις, ἔν τε μετάλλοις, ἔν τε φυ- 
τοῖς, ἔν τε τροφαῖς, ἔν τε χυμοῖς, ἔν τε ζώοις, xat 
εὑρόντες πανταχοῦ τὰ ἴσα ἰδιώματα ἂν προσάλληλα 
φέρονσιν, ἣ φύσις x«t αἱ xpactu, xat πῶς ποτε 
χοινωνοῦσι χαὶ χατὰ τί χαὶ ἐν τίνι, πῶς δὲ xat 
πότε xat χατὰ τί x«t ἐν τίνι οὐ χοινωνοῦσιν, ὁμοίως 
ἐξίσον dv ὅλας νοήσαντες χαι εὑρόντες, ἀναγκαῖόν 
ἐστιν ἐρευνῆσαι αὐτὰ και εἰς τὸ ἔμψυχον ζῶον xat 
λογικόν. Εἰς τοῦτο γὰρ x«t φύσις xat χρᾶσις ὅτις 
ἐξετάζεται 


ac naturasingulorum fert, atque hec quidem hunc 
in modum habent. Quoniam autem multis modis 
multipliciterque investigavimusnaturam et tempe- 
rationes in mentis cogitatis, in rationibus, in figu- 
ris, in scientiis, in elementis, in lapidibus, in me- 
tallis, in plantis, in alimentis, in humoribus et in 
animalibus, reperimus autem ubique proprietates 
quas conferunt sibi inter se natura et temperatio- 
nes, consimiliterque consideravimus et animad ver- 
timus quomodo et quando, secundum quid et in 
quo universa inter se communicent, et contra, 
quomodo et quando, secundumquidetin quo non 
cominunicent, necesse est considerationem οἱ cir- 
oumspectionem nostram ad animatum animal et 
rationis particeps transferre. Nam ad hoc spectat 
natura et temperatio quam cumnatura perscruta- 
mur. Hoc enim modo in hoc animali animato et 


σὺν τῇ φύσει. Οὕτως yàp ἂν t» τούτω 


Β 


C 


xai τῶν χράσεων ἐχτελέσματα, xai διαστεί 
ἐχ τῶν χρειττόνων τὰ χείρονα, XeA €x τῶν 
τὰ τύχῃ, xal ix τῶν ἐπιστημονιχῶν τὰ μὴ τοι 
xai ἐχ τῶν φρονίμων τὰ ἀνόητα χαὶ τὰ TOU 
χαι ix τῶν ἀνδριχὼῶν τὰ ψοφοδεῆ χαι τὰ τοῦ θρι 
ἐχ τῶν τῆς ἀχολασίας 
ἡλιθιοτητος, xat dx τῶν διχαίων τὰ τῆς μεῖς 
χαι πλεονεξίας, χαι £x τῆς ἀληθείας τὸ Y 
χαι ἐχ τοῦ ὄντος τὸ δοχήσει, «αι 6&x πάντω 
χαλῶν 
ἐπιστήμην 
γούσης ἡμῖν τῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ. 


θ P: 
x«t σωφρονιχὼν τὰ 


ἐξς- ἀσαντι 
πολλῶν Cy 


τὰ χαχὰ, ὃ χαι ποιήσωμεν 


χαι γνῶσιν πραγμάτων 


rationis participe considerabimus nature ἈῈ 
perationumeffectus, etdistinguemus inter pre 
tiora et viliora, inter ea que sunt natura t 
quee sunt fortuna, inter ea quee ad scien'iam 
tinent et illa que non pertinent, inter act 
prudentum et actiones imprudentum ac imp: 
rum, inter actiones fortium virorum et act 
hominum timidorum et temerariorum, inter a 
nes temperantum, et actiones intemperantui 
stupidorum hominum, inter equitatem et in 
tatem cum aliquis iniqueautplus habet, aut m 
habet, inter falsa et vera, inter illud quod re 
est, et illud quod aliquis opinatur esse cum 
sit, inter bona et mala ; quod nos perficiemu: 
quirentes multarum rerum oognitionem et : 
tiam adjuvante nos Dei numine. 





OEOAOPOY TOY AAXKAPI 


TOY YIOY TOY METAAOY BAZIAEQZ KYPOY IOQANNOY TOY ΔΟΥ͂ΚΑ 


ΤῊΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΊΑΣ 
AODTOZ AEYTEPOX. 


THEODORI ! ASCARIS 


FILII SUMMI IMPERATORIS DOMINI JOANNIS DUC/E 


DE NATURALI COMMUNIONE 
SENMO TERTIUS. 


«. 
χοινωνιῶν τὸ ἀληθὲς δεῖξαι, ἐπειδὴ μέχρις αὐτοὺ ξύμ- 
πασὰαν τὴν ὑπὸ φύσιν ἐξητάσαμεν χοινωνιαν, τήν γε 
χατὰ φύσιν οὖσαν χαι χράσεις. Ἔστι δὲ xat. μάλιστα 


1. De communionis modis qui in homine consi- 
derari possunt quid sentiendum sit ostendere quoque 
nobis opere pretium videtur. Quoniam autem hac- 
tenusuniversam communionem que estsub natura, 


'Avayxaióv ἐστι xat περὶ τῶν τοῦ ἀνθρώπου D ἀναγχαῖον xarà συξυγίας δεῖξαι αὐτὸ, ἕνα 


τις ἔχων συνηθροισμένας ἐν τάξει, τῷ ἀληθεῖ 
ἐπάχολουθῇ - x«t οὕτως ῥάστην ἔχει τὴν | 
μετὰ ταῦτα ἐπαχολουθοῦσαν τῶν νοημάτων χι 


tam illam que secundum naturam est, quan 
secundum temperationes, investigavimus, est s 
in primis ne2essarium secunaum conjugatione 
ipsum demonstrare, ut quilibet simu] ordine 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


δύσληπτον xol, συλλήβδον πιριλαδὼν εἴπω, τὸν 
τῆς πραγματείας σχοπὸν σπερματιχῶς ἀναμνὴ- 
νει πρὸ τοῦ τόλους τῆς παραγματείας" ἔχει δὲ 
᾿ς πάντα. Ἔπταά τινὼν ὄντων τῶν ἐν ἡμῖν μερῶν 
υχῆς 2nÀovórt χαὶ ὕλης, οὐχ ἰσότητι πασι ταῦτά 
, ἀλλ᾽ ἔχοντα ἀνέσεις χαὶ ἐπιτάσεις ἐν ατόμοις, 
| ἐν τρισὶ xai δέχα συζυγίαις μερίξονται, αἱ καὶ 
μέρεσιν ἀριθμηθεῖσαι, ἐννήχοντα πρὸς τῇ 
δι γίγνονται" διαιροῦνται δὲ αὖται εἰς τέσσαρας 
t$ ἀνὰ τρεῖς οὖσαι μία ἐχάστη, ὧν μία μὲν ἀκπκλῇ, 
" ἄλλαι ἐλλειπουσί τε x«i ἐπιτείνονται, xoi τοῦτο 
ὅλων αὐτῶν. Καὶ ἀπλῇᾷ μὲ» οὖν ἐστιν ἥτις xal 
; ἐστὶν, ἡ ἐξίσον χαὶ τὰ ἑπτὰ ἔχουσα, οἷον τὸ α 
x«t οὖθις τὸ ε ζ ἢ θ' ἐπίτασις γὰρ ἐν αὐτῇ 
ἔστιν οὔτ᾽ ἄνεσις, ταῖς δὲ μετὰ ταύτην πάσαις 
ἐπιτάσεις εὑρίσχονται χαὶ ἀνέσεις. Διὰ τοῦτο 
εἰς πλῆθος τῇ τῶν μεταθέσεων προχωρεῖ xot- 
« ὅταν γὰρ ὁ χαθαρμὸς iv ἰσότητι τὸ α B γ 
xxt τὸ $ ζ ἡ θ, διπλασιασθῆναι οὐ δύνηται 
t γε ἰδιοτροπίαν τινὰ, si μή ὅτε ὡς ἄτομον xat 
ς, xat ἄλλον χαθαρμὸν ἔξει ὅμοιον, ὧν οὐχ ἔστι 
jp. Ὅταν δὲ ὑφειμένον ἔν ἔχη τῶν γραφέντων 
χείων ὁ ἕτερος, ἐξανάγχης πρόσω ἔχει τὰ ἕτερα, 
ἥδη διαφέρει χαθαρμὸς τοῦ χαθαρμοῦ, x«t τού- 
γινομένου, τοῦ μετατίθεσθαι χαθ’ ὑφέσεις τὰ 
χεῖα x«t εἐπιτάσεις, τρισχαίδεκα πᾶσαι γενή- 


habens verum scopum assequatur, et αἱ faci- C 


habeat deinceps sententiarum comprehensio- 
| alioqui difficilem, summatim complectamur, 
uasi sementem facientes universum hujus tra- 
onis scopum antequam perveniamus ad finem 
iS tractationis commemoremus. Ita vero se ha. 
omnia. Cum sint in nobis partes quredam nu- 
) septem, ex anima videlicet et materia, non 
ibus ille insunt equaliter, sedin individuisha- 
intensiones ac remissiones.In tredecim porro 
Dibvs (4) distributio consistit, quorum quidem 
num partes numerate, nonaginta tres simul 
stunt. Distribuuntur autem rursus in quatuor 
nes, ita ut unusquisque ordo circiter trespartes 
^al, quarum una quidem est simplex, alie vero 
tuntur ac intenduntur omni ex parte. Ac 
lex quidem est que etiam sola est. mquales 
licet septem partes habens ; nempe a. b c et 
.erea e f g ἡ. Hec enim conjugatio neque ia- 
jonem neque remissionem suscipit. In reliquis 
m sequentibus reperiuntur intensiones et re- 
ijones. Ideirco etiam multiplices evadunt pro- 

transpositionem communionis. Cum enim 
ratio equaliter a b c habet et 69 A, duplari 
potest secundum proprietatem quamdam sin- 
Tem,preesterquam quod tanquam individuum et 
15 eliam purgationem similem habebit, qua. 
non est differentia. Cum autem purgationum 
a unum ex elementis descriptis remissum 
t, necessario ab aliis distinguilur ut diversis 


1302 


σονται συζυγίαι, ἐννενηχονταχῶς πρὸς τὰ δύο διαι- 
ρούμεναι, ixróg τῆς ἁπλᾶς. Καὶ πρώτη μὲν οὖν 
πάντως ἐστὶν ἡ ἀπλῇ, εἶτα ὡς ἐν τάξει αἱ μετὰ ταύ- 
τὴν δευτέρα δὲ τάξις τῶν συξυγιῶν d τὰ τρία καὶ 
τρία ἔχουσα, τὰ μὲνα B. y πάντα, τῶν δὲ εξ ἡ θ τὰ 
τρία, ὑφειμένον τοῦ ἐνὸς δηλονότι, ὥντινων ε ᾧ w 
θ τὴν ὕφεσιν ἐναλλὰξ θέμενος εὐρήσω τέτταρας 
συξυγίας α B y « Gu x B y Ux 0 « βγ 
v 0 « x B y « 0 C ct διαφέρουσι τῇ μεταθέσει. . 
Καθὰ γὰρ à πρώτη πρὸς τὴν δευτέραν, ὦ à» τρίτῃ 
πρὸς τὴν ὑτάστην, οὕτω δὴ xci τὸ ἐχ τῆς ὑστάτῃες 
χραθὲν ἄτομον πρὸς τὸ ἐχ τῆς πρώτης τε χαὶ τῆς 
τρίτης, χαὶ τοῦτο τῶν τεττάρων χοινόν. Μετὰ δὲ 
ταύτην τρίτη τάξις τῶν συζξυγιῶν ἡ τὰ τρια δύο 
ἔχουσα, τὰ μὲν α f y πάντα, τῶν δὲ ε Qu θ τὰ 
dóo, τῶν δύο ὕφεσιν πασχόντων, ἄτινα διὰ τῆς με- 
ταθέσεως ἐναλλὰξ ποιησάμενος εὑρήσω σνξνγίαν 
θέσει τελίαν α B γεξζαβγξηαβγῃ 
0«8y 06safBysux B y € 0 αἴ δια 
φέρουσι τῇ μεταθέσει. Καθὰ γὰρ ἣ πρώτῃ πρὸς 
τὴν δευτέραν, ἢ à τρίτη πρὸς τὴν ὑστάτην, οὕτω δὲ 
χαὶ τὸ ἐχ τῆς ὑστάτης χραθὲν ἄτομον πρὸς τὸ ἐχ 
τῆς πρωτῆς τε χαὶ τῶν ἐφεξῆς toc ταύτης, x«l 
τοῦτο χοινὸν χαὶ τῶν ἔξ. Μετὰ δὲ ταύτην τετάρτῃ 
τάξις τῶν σνξυγιῶν ἣ τὰ τρία xal ἕν ἔχουσα, τὰ μὲν 
α B y πᾶντα, τῶν δὲ e Gu 0 τὸ ἔν τῶν τριῶν ὑφε- 
deinceps. Jamque differt purgatio ἃ purgatione 
Atque hoc modo transpositis elementis secundum 
remissiones ac intensiones, tredecim omnino con- 
jugationes(2) exsistentquee dividuntur in nonaginta 
duas simplici illa conjugatione non numerata. 
Prima igitur ormnium est illa simplex. Deinde or- 
dine qua sequuntur. Porro conjugationum ordo se- 
cundus est qui tria et tria habeta b c quidem om- 
nia, sed tria ex e f ἢ A, subtracto videlicet uno qui- 
bus quatuor ef g À vicissim subtractis, quatuor 
conjugatlonesreperiama b cef g | ab efgh | abe 
ghe | abcehf.que quidem transpositione differunt 
inter se. Et ut differt prima a secunda, ac tertia a 
postrema, sic individuum temperatum ex postrema 
ab illo quod est ex prima et tertia temperatum. 
Atque hunc secundum ordinem consequitur conju- 
gationum ordo tertius, qui triaet duo habet: aca b c 
quidem omnino, sed ex ef g h duo, duobus nimi- 
rum demptis et subtractis, quibus vicissim transpo- 
sitis reperiam conjugationem positu perfectam a ὃ c 
ef | abe.fg|abc.gh|abe.he| abe.eg | abe.f ἢ 
que differunt transpositione. Etut prima differt a 
secunda, et tertiaa postrema, ita-etiam individuum 
ex postrema temperatum ab illo quod est tempe- 
ratum et conflatum ex prima et reliquis deinceps ad 
hanc postreman usque. Atque hoc commune est 
trium. Hunc tertium quartus ordo consequitur qui 
triaetunum habeta ca bequidem omnino et absque 
ulla subtractione, sed unum ex e d e f, tribus nimi- 
rum subtractis, quibus vicissim transpositis repe- 


Locus perobscurus propter confusionem duarum vocum, nempe συζυγίας xai τάξεως. Caeterum ut 
caremus retinuimus vocem τάξεως, Habita ratione τάξεω partes appellantur συζυγίαι ; atque tre- 
n ordines respectu quatuor ordinum erunt potius συζυγίαι, 

e.rursus conjurationes dicuntur respectu quatuor ordinum. 


1903 


σιν πασχόντων, ἅτινα 
θεὶς εὐρήσω τέτταρας συζνγίας α B y «« B y 
ξ « B y» « B y αἷ διαφέρουσι τῇ μεταθέ- 
eut. Καθὰ yàp ἢ πρώτη πρὸς τὴν δευτέραν, ἢ ἡ 
τρίτη προς τὴν ὑστάτην, οὕτω dü xci τὸ ix τῆς 
ὑστάτης κραθὲν ἄτομον πρὸς τὸ ἐκ τῆς πρώτης τε 
καὶ τῆς τρίτης, χαὶ τοῦτο τῶν τεττάρων χοινόν, Μετὰ 
δὲ ταύτην τὰν τάξιν ἑτέρα τάξις τῶν συζξυγιῶν, τρεῖς 
xai αὕτη ἔχουσα τάξεις, αἷς ἐστι τῶν τεσσάρων μὲν 
σὺν ὑφέσει εναλλαγὴ ἕως δυάδος, τῶν δὲ τριῶν ὕφε- 
σις piv τοῦ ἑνὸς, τῶν δὲ δύο ἐναλλαγὴ x«i ἰσότης. 
Αἱ τάξεων τάξεις χαὶ συζυγίαι, αἱ τὰ δὺο μὲν ἐχ 
τριῶν ἔχουσαι, ἐκ δὲ τῶν τεσσάρων τὰ τέσσαρα, τὰ 
τρία, τὰ δύο, ἃς διὰ τῶν μεταθέσεων ἐναλλὰξ θέ- 
μῶνος εὑρήσω ἐν μιᾷ ἑκάστῃ τάξει ἔνδεχα συξυγίας, 
ὧν à πρώτῃ τάξις τούτων, πέμπτῃ δὲ τῶν ὅλων 
ἐσὶν ἡ « B «2 0« βεξηαβεζξζθ 
« Bu θηαβεζξῦζαβζηα βηθ  α 
89 ξ αβ909 « « B s x ci διαφέρουσι τῇ μι- 
«αθέσει. Καθὰ γὰρ ἣ πρώτῃ πρὸς τὸν ὑστάτην, ὃ ἢ 
ϑεντέρα πρὸς τὴν δεκάτην, οὕτω δὴ χαὶ τὸ ἐχ τῆς 
ἐνδιχάτης χραθὲν ἄτομον ἀνάπαλιν ἕως τοῦ ix τῆς 
πρώτης, τοῦτο δὲ χοινὸν xai τῶν ἔνδεχα. Μετὰ δὲ 
ταύτην d ταύτης δευτέρα, ἔχτη δέ γε τῶν ὅλων, ἡ 
τῷ αὐτῶ x«l αὐτὴ ἰδιώματι ἐχτὸς τῆς τῶν δύο με- 


riamquatuorconjugationes | abc.e | abc.f | abc. 
g [jabc. | queetranspositione differunt. Utenim 
se habet prima ad secundam et tertia ad postre- 
mam, ita quod ex postrema temperatum est indi- 
viduum ad illud quod ex prima etex tertia. Atque 
hoc quatuor commune est. Hunc quartum conse- 


B x«i 


ADDENDA. 
διὰ τῆς μεταθέσεως ἐναλλὰξ A ταθέσεως βαίσονσα B y «Cw 9 B y s 


γεξθβγζθβγεηθ « P 3 
2812987 9 ξβ. γ8: 
v «ei διαφέρονασι τῇ μεταθέσει. Καθὰ γὰρ ἢ 
πρὸς τὴν ὑστάτην, ἢ ἡ δευτέρα πρὸς τὰν € 
οὕτω dà χαὶ τὸ ἐχ τῆς ἐνδεχάτης χραθὲν 
ἀνάπαλιν * ἕως τοῦ ix τῆς πρώτης * τοῦτο di 
x«i τῶν ἔνδεχα, Μετὰ δὲ ταύτην ἢ πρὸς Tiv 
αὐτὸς τρίτῃ, ἐδδόμη δέ ys τῶν ὅλων, à τῶ m 
αὐτὴ ἰδιώματι βαίνουσα ἐχτὸς τῆς τῶν du 
ϑέως αἀγεζη θαγεζξζξ m x yt 


y ζηθαγὴῊῺθ εαγεξ «51 
»9«»y01«4y0«« y s ces 
ρονσι τῇ μεταθέσει. Καθὰ yop Ὦ Toon: 


ὑστάτην, Q ἡ δευτέρα πρὸς τὴν δεχάτην, ὦ 
τὸ ἐκ τῆς ἐνδεχάτης χραθὲν ἄτομον ἃ 
ἕως τοῦ ἐκ τῆς πρώτης, τοῦτο δὲ χοινὸν χαὶ: 
dtx«, Μιτὰ δὲ ταύτην τὴν τάξιν ἑτέρα τῶ 
σνυξζυγιῶν, τρεῖς xxi αὐτὴ ἔχουσα τάξεις, | 
τῶν τεσσάρων μὲν σὺν ὑφέσει ἐναλλαγὰ ἕως 

τῶν δὲ τριῶν ὕφεσις, τῶν δύο, τοῦ ἑνὸς di. 
λαγή. Αἱ τάξεων τάξεις. xxi συξυγέαι αἱ τὸ 
ἐχ τῶν τριῶν ἔχουσαι ix δὲ τῶν τεσσάρων τ 
σαρα, τὰ τρία, τὰ δύο, ἃς διὰ τῶν μεταθέσεω: 
λὰξ θεὶς εὑρήσω, ἐν μιᾷ ἑχάστῃ τάξει ἔνδεχα 


tem undecim commune est. Hunc conseq! 
primo hujusgeneristertius, universorum se 
quiexcepta duorum transpositione eamdem] 
tationis proprietatem retinet, ac, 6 7 9 À 
efglac.efgjac.fgh|ac.ghejac. 
ac,ef|ac.fg]aeg hjaceht|ac,he|a 


quitur alias ordo conjugationum qui etiam habet C que transpositione differunt. Ut enim prim: 


ipse tres ordines, in quibus quatuor permutantur 
et subtractione ad duo rediguntur ; detribus vero 
unum demitur, duo permutantur et &qualitatem 
retinent. Qui ordinum ordines et conjugationes ex- 
sistuntcum de tribusduoretinentur,etde quatuor, 
quatuor, tria, duo ; quibus transpositis et permu- 
tatis in unoquoque ordine undecim conjugationes 
reperiam. Ac primusquidem ordo hujusgeneris est 
-8ed universorum quintus ab efg ἃ | abcfg | 
abefh | (f)abghe | abef | abfh | abgh 
labfh | abhe | « beg,quedifferunt trans- 
positione. Ut enim prima se habet ad postremam 
et secunda addecimam,ilaetiamindividuum illud 
quod ex undecima temperatum est usque ad illud 
quod est ex prima. Hocautem commune estunde- 
cim. Secundus quidem ab hoc ordo sed universo- 
rum sextus deindeconsequitur,qui eamdem quoque 
ipse permutationis proprietatem retinet excepta duo- 
rum detribus transpositione, ὁ c.ef gh | bc.ef g | 
bc.efh|bc.f£gh|be,ghs|bc.ef | be.fq| 
bc.gh|bce.hf | bc. he| bc. eh | quedifferunt 
transpositione. Ut enim prima se habet ad postre- 
mam et secunda ad decimam, ita etiam contrario 
ordineindividuum illud quod ex undecima tempera- 
tum est ad illud usque quod est ex prima. Hoc au- 


bet ad postremam aut seeunda δὰ decima 
etiam contra illud individuum quod ex un 
temperatum est ad illud usque quod est ex prii 
autem undecim commune est. Hunc cons 
alius conjugationum ordo qui etiam ipse tre 
ordines in quibus quatuor permutantur et: 
huntur usque ad duo, de tribus vero duo 

buntur et unum permutatur. Qui ordinum: 
dines et conjugationes habentque de tribus 
dequatuor vero, quatuor, tria, duo, quibus 
permutatis reperiam in unoquoque ordine u 
conjugationes. Qui quidem est primus ord 
generis, octavus vero universorum est, a e/ 
aefg | afgh | aefg | aghe| aef | afg 14 


D hf | ahe | aeg | que differunt transpositk 


enim prima se habet ad postremam aut sse 
decimam, ita contra illud individuumqued' 
decima temperatum est, ad illud usque q 
ex prima.Hocautem commune etiam est un 
Secundus ab hoc ordine consequitur ordo, 
sorum nonus, qui in progressu eamdem pr 
tem retinet, excepta unius transpositione, ὃ 
b efg | b fgh | b ghe| b efh| b ef | b fg |i 
hf | b he| b eg | que transpositione differ 
enim se habet prima conjugatioad postrem 


(1) Hic in Greco desideratur « β &w 6quareetiam addendum a f g ἀ ut sintundecim oonjugs 


.4305 THEODORI 1I IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 1306 


γίας, ὧν ἡ πρώτη τάξις τούτων, ὀγδόη δὲ τῶν ὅλων, Α τῶν τριῶν. Ai τάξεων ταξεις χαὶ συξυγίαι αἱ τὸ dy 


* 


ἔστιν ἡ « «e. o0 0 x« «Em aua 6m O à a 
“ξθαηθεαεῖΐ « Cn an 0a 0 
C « 6 s «& & n ol διαφέρουσι τῇ μεταθέσει. 
Καθὰ γὰρ ἢ πρώτη πρὸς τὴν ὑστάτην, à ἡ δευτέρα 
πρὸς τὴν ϑεχάτην, οὕτω à? xxi τὸ ἐκ τῆς ἐνδεχάτης 
χραθὲν ἄτομον ἀνάπαλιν ἕως τοῦ ix τῆς πρώτης - 
τοῦτο δὲ χοινὸν χαὶ τῶν ἔνδεχα. Μετὰ δὲ ταύτην ἡ 
ταύτης δευτέρα, ἐννάτη δὲ γε τῶν ὅλων, ἡ τῷ αὐτῷ 
x«i αὐτὴ ἰδιώματε βαίνουσα ἐχτὸς τῆς τοῦ ἑνὸς pt- 
ταθέσιως βεζηθβεξηιβξοθβηὴ 
0 B0 C B 0 « B « v «i διαφέρουσι τῇ με- 
ταθέσει. Καθὰ yàp ἣ πρώτη πρὸς τὴν ὑστάτην, ἣ 
ἡ δευτὲρα πρὸς τὴν δεχάτην, οὕτω δὴ χαὶ τὸ ἐχ τῆς 
ἑνδεκάτης χραθὲν ἄτομον ἀνάπαλιν ἕως τοῦ ἐχ τῆς 
πρώτης * τοῦτο δὲ χοινὸν xai τῶν ἕνδεχα. Μετὰ δὲ 
ταύτην ἢ πρὸς τὴν αὐτῆς τρίτη, δεχάτη δέ γε τῶν 
ὅλων, ἡ τῶ αὐτῷ χαὶ αὐτὴ ἰδιώματι βαίνουσα ἐχτὸς 
τῆς τοῦ ἑνὸς μεταθέσεως y € & 00 γεζη 7 
ξη θηγεξθθγηΗθεγεξγ 
ξ ηγ ἡ 6y 00 3$ 9 εὖ cn ci διαφέ- 
ρουσι τῇ μεταθέσει. Καθὰ γὰρ ἢ πρώτη πρὸς τὴν 
ὑστάτην * ἢ ἢ δευτέρα πρὸς τὴν δεχάτην, οὕτω du 
χαὶ τὸ ix τῆς ἐνδιχάτης χραθὲν ἄτομον ἀνάπαλιν 
ἕως τοῦ ix τῆς πρώτης * τοῦτο δὲ χοινὸν χαὶ τῶν 
ἕνδεκα. Μετὰ δὲ ταύτην τὴν τάξιν ἑτέρα τάξιν τῶν 
συξυγιῶν, τρεῖς χαὶ αὐτὴ ἔχουσα τάξεις, αἷς ἐστι 
τῶν τε τριῶν χαὶ τῶν τεσσάρων ἐναλλαγὴ, ὕφεσις 
δὲ ἐκ μὲν τῶν τριῶν τῶν δύο, ix δὲ τῶν τεσσάρων 


secunda ad decimam, ita etiam contra illud indivi- 
duum quod ex undecima temperatum est ad illud 
usque quod est ex prima conflatum. Hoc autem 
commune etiam est undecim. Tertius ἃ secundo 
hujus generis ordo consequitur, universorum deci- 
mus quiin progressu eamdem proprietatem retinet, 
excepta uniustranspositione:c efgh | cefg | cfgh 

| cefh | eef Δ efg | egh | ehf | ehe | ceg 
que Lranspositione differunt. Ut enim prima con- 
jugatio se habet ad ultimam aut secunda ad deci- 
mam, ita etiam contra illud individuum quod ex 
undecima temperatum est, ad illud usque quod ex 
prima conflatum est. Hoc autem commune est 
etiam undecim. Hunc ordinem consequitur alius 
conjugationum ordo, qui etiam ipse tres habet or- 


dines in quibus triaet quatuor permutantur, ac de D 


tribus quidem duo subtrahuntur. de quatuor vero 
tria. Qui sunt ordinum ordines et conjugationes 
habentque de tribus unum, eodemque modo de 
quatuor unumae | af 1 ag | ah | quetransposi- 
tione differunt. Ut enim prima conjugatio se habet 
ad secundam, aut tertia ad postremam, ita eliam 
contrario ordine individuum illud quod ex postrema 
temperatum est,ad illud usque quod ex prima con- 
flatum est. Atque hoc his quatuor commune est. 
Secundus ab hoc ordo consequitur, universorum 
duodecimus qui in progressu eamdem quoque re- 
^^tin«i proprietatem tam in permutatione quam in 


μὲν £x τῶν τριῶν ἔχουσαι, ὡσαύτως x«l ix τῶν 
τεσσάρων τὸ ἕν, ἃς διὰ τῶν μεταθέσεων ἐναλλὰξ 
θεὶς εὐρήσω ἐν μιᾷ ἐχάστη τάξει τέσσαρας συζυγίας, 
ὧν ἡ πρώτη τάξις τούτων, ἐνδεχάτη δέ γε τῶν ὅλων, 
ἔστιν α & & ζᾧ α ἢ « θ αἵ διαφέρουσι τῇ 
μεταθέσει. Καθά γὰρ ἡ πρώτη πρὸς τὴν δευτέραν, 
$ ἢ τρίτη πρὸς τὴν ὑστάτην, οὕτω δὲ x«l τὸ ix 
τῆς ὑστάτης χραθὲν ἄτομον ἐν ἀναποδισμῷ ἕως 
τοῦ ἐχ τῆς πρώτης ἀτόμου χραθέντος * χαὶ τοῦτο 
τῶν τεττάρων χοινόν, Μετὰ δὲ ταύτην à πρὸς τὴν 
πρώτην ταύτης δευτέρα, δωδεχάτη δέ γε τῶν ὅλων, 
ἣ τῷ αὐτῷ χαὶ αὐτὴ ἰδιώματι βαίνουσα, ἐναλλαγῷ 
τε x«i μεταθέσει β ε B C B «w B θ αἱ 
διαφέρουσι τῇ μεταθέσει. Καθὰ γὰρ ἢ πρώτη πρὸς 


B τὸν δευτέραν, $ ἡ τρίτη πρὸς τὴν ὑστάτην, οὕτω 


δὴ χαὶ τὸ ix τῆν ὑστάτης χραθὲν ἄτομον ἐν ἀναπο- 
δισμῷ ἕως τοῦ ἐχ τῆς πρώτης ἀτόμοῦ χραθέντος " 
καὶ τοῦτο τῶν τεττάρων χοινόν. Μετὰ δὲ ταύτην ἣ 
πρὸς τὴν πρώτην αὐτῆς τρίτη, τρισχαιδεχάτη δὲ 
τῶν ὅλων χαὶ ὑστάτη, ἣ τῷ αὐτῷ χαὶ αὐτὴ ἰδιώ- 
ματι βαΐνουσα ἐναλλαγῇ τε καὶ μεταθέσει y € Ὑ 
&£y n y 0 αἱ διαφέρουσι τῇ μεταθεσει. Καθὰ γὰρ 
ἢ πρώτη πρὸς τὴν δευτέραν, ἣ ἡ τρίτη πρὸς τὴν 
ὑστάτην, οὕτω δὴ καὶ τὸ ἐκ τῆς ὑστάτης χραθὲν 
ἄτομον ἐν ἀναποδισμῷ ἕως τοῦ ix τῆς πρώτης ἀτό- 
μὸν χραθέντος * χαὶ τοῦτο τῶν τεττάρων χοινόν, 
Ἔχουσι τοίνυν οὖν ἕως δεῦρο τὸ τέρμα πᾶσαι αἱ τῶν 
τοῦ λογιχοῦ ξώον μερῶν σνξυγίαι, ἀναφαίνονται δὲ 


C transpositione, be | δ | bg | bh | que quidem 


conjugationes transpositione differunt. Ut enim 
prima se habet ad secundam aut tertia ad postre- 
mam, ita etiam retrogrado ordineindividuumillud 
quod ex postrema temperatum est, ad illud usque 
individuum, quod est ex prima conflatum, atque 
hoc commuue est his quatuor. Tertius deinde ἃ 
primo hujusgenerisordo consequitur, universorum 
decimustertius et ultimus quiin progressu eamdem 
proprietatem retinet tam in permutatione quam in 
transpositione, ce | e£ | eg | ch | .Que quidem 
conjugationes transpositione differunt. Ut enim 
prima se habet ad secundam, aut tertia ad postre- 
mam, ita etiam contrario ordine individuum illud 
quod ex postrema temperatum est in reversione (1) 
se habet ad illud usque individuum quod ex prima 
temperatum est. Atque hoe quatuor commune 
est. Hactenus conjugationes partium animalis ra- 
tione praediti finem et terminum habent. Sed emer- 
gunt preeter conjugationes nonaginta duas et sim- 
plicem septem alie conjugationes quie quidem in 
unitate sola intensionem habent. Idcirco has cum 
aliis non numeravimus, quoniam ordo in istis erat 
ordinis perturbatio. Sunt autem hie : a, cum inten- 
sione ; ὃ, cum intensione ; c, cum intensione ; e, 
cum intensione ;f, cum intensione ; g, cum inten- 
sione ; ἢ, cum intensione. Cum autem dico cum 
intensione, dico etiam cum remissione. Utraque 


(&) R & postremü ad primam appellat fétiísionem, perinde ac si ἃ meta ad carceres revertereris. 


4801 


ADDENDA 


τῶν ἐννενηχονταδύο xai τῆς ἁπλῆς ἐχτὸς συξυγιῶν Α τάξεις, ἀνὰ τρεῖς ἔχουσαι αὐταὶ συζυγίας - αἱ di 


ἑπτὰ ἕτεραι, αἵτινες ἔχουσι ἐν μονάδι μόνῃ ἐπίτα- 
σιν. Διὰ τοῦτο οὐδὲ ταῖς ἄλλαις ταύτας ἀπῳοριθμή- 
σαμεν, ὅτι τάξις ἦν ἐν ταύταις ἢ ἀταξία - εἰσὶ δὲ 
αὗται ἡ χατ’ ἐπίτασιν α, xar' ἐπίτασιν β, κατ᾽ ἐπί- 
τασιν y, χατ᾽ ἐπίτασιν εἰ, x«t ἐπίτασιν ζ, xor ἐπί- 
τασιν q, χατ᾽ ἐπίτασιν θ, Ὅταν δὲ Dtyo xav' ἐπὶ- 
τασιν, λέγω χαὶ τὸ χατ᾽ ἄνεσιν - τῶν πρὸς τι γάρ 
€ict τὰ ἀμφότερα, ἅτινα ταῖς χυρέαις συναπαριθ- 
μούμενα τάξεσιν, ἐχατοντάδα τελοῦσι πάσας τὰς 
συξυγίας. ᾿Αλλὰ νῦν οὐ χρὴ λέγειν τοιαῦτα ἡμῆς, 
ἑτέραν βαίνειν ὀρεγνιωμένους, σιωπῇ δὲ μᾶλλον ἑαυ- 
τοὺς διδόναι χαὶ δεῖ, καὶ δίκαιον διαχρίναντες πράτ- 
Tout» τοῦτο, ὅτι τὸ ἐν ταύτῃ τῇ τὸς φυσιχῆς ἐπιστή- 
pu ἰσχύει συμθαλλόμενον τοσόνδε xci τοιόνδε ἔλέ- 
ξαμεν, χἂᾶν ταῖς συζυγίαις τῷ ἔχτῳ λόγῳ αὐτῶν 


θις εἰς πλείους μεριξζόμεναι ἐννενήχουται -πρὸς 
δυσὶ πᾶσαι γίνονται, ἐχτὸς zie ἁπλῆς xci τῆς a 
ῥόπου αὐτῇ. Διαφορὰ γοῦν ταῦτας διττὴ, χατ᾽ 
τασιν χαὶ ἄνεσιν δηλαδὴ, x«i ἡ μὲν τῶν ἑπτὰ 
σχόντων τήν τε iriracty xal ἄνεσιν τῇ μεταθέ- 
x«i ἐναλλαγῇ ἐπισυνέδη, διὸ xai πλξθος ἐπ 
x«i τοῦτο πεπερασμένον, ᾿Εννενήχοντα γὰρ πρὸς 
duci πᾶσαι αἱ συξυγίαι xai d$ ἀπλῇ, ἡ δὲ οὐ 
ρασμένη μὲν ἔστι χατ᾽ ἀριθμόν, ἐντὸς καὶ γὼ 
πεπερασμένης, ἀλλ᾽ ἄπειρος μάλιστα - πεχέραι 
δὲ ὅτι ἐντὸς τῆς πεπερασμένης ἔχει τὴν ἔαρι 
'O yàp ἐκ τῶν ἐννενηχονταδύο Χριστοφόρο: prx 
ἔχει μὲν ὅττον χαὶ μᾶλλον εἶναι χρηστὸς, ἐλὲ 
Εὐφημίδης εἶναι δεινὸς, ὅτι xal ὁ Εὐφημέδῃ; c 

χαὶ μᾶλλον ἔχει εἶναι δεινὸς, γενήσεται δὲ om 


περὶ τῶν ἀντιῤῥόπων τοῖς πρώτοις τοῦτο γε tiro. B Χριστοφόρος χρηστὸς * xdi τοῦτο πᾶσι χοιενόν. B 


μεν, ἐχεῖθεν τὰς ἀφορμὰς εἰς τοὐμφανὲς ἀξαντες͵ 
Νῦν δὲ πρὸς τὸν σχοπὸν τρέχομεν λέξαι χαθόσον δύ- 
ναμις xal προαίρεσις. 

B. Εὑρήσει δ᾽ οὐδεὶς ὑπὸ ταύτας ἣ ὑπὲρ ταύτας 
ἀριθμὸν ἕτερον ἐν αὐταῖς * αἱ γὰρ μεταθέσεις xol τῶν 
στοιχείων ἐναλλαγαὶ οὔτε τοῦ τελείον προέδησαν» 
οὔτε μὲν κχατέλειψαν τὴν ἐντελέχειαν, ἀλλ’ ὡς ὡρέ- 
σϑησαν ἕως δεῦρο, τὸν σχοπὸν ἐντελεχῶς ἐτελείω. 
σαν" Ἔστι δὲ αὐταῖς χοινὰ μὲν τὰ ἑπτὰ τάδε α D 
καὶ τὰ ε Q ἡ 0 ἐξ ὧν xa0' ὑφέσεις xai ἐπιτά- 
σεις αἱ δώδεχα συζυγίαι γίνονται, ἐχτὸς τῆς ἀπλᾷς 
καὶ τὸς ἀντιῤῥόπον αὐτῷ, εἰς τέσσαρας μεριζξόμεναι 


enim vox relationem significat. Que sinumerentur 
cum illis proprie dictis ordinibus centum omnino 
conjugationes constituunt. Sed de talibus nihil 
nunc nobis est dicendum, cum alia via incedere 
cupiamus. Estque satius in presentia silentio heec 
preterire. Et justa sane de causa facere nobis vide- 
mur, quod tot et talia selegerimus que in tanta 
naturalisscientie vi et copia inter se conferrentur. 
Ac comparationem quidem illam que in conjuga- 
tionibus temperationum naturalium habet locum, 
sexto sermone persequemur, nunc vero ex illis 
qus diximus occasionis commoditate captata et 
quasi in lucem educta de illis que primis illis re- 
spondent, hoc libro dicere pergamus. Jam vero ab 
scopumrevertimur,utquemadmodum constituimus, 
pro viribus nostris hane disputationem absolva- 
mus. 

2. Neque vero reperire poterit aliquis supra aut 
infra illas quas enumneravimus,aliquein alium nu- 
merum in ipsis. Nam transpositiones et permu- 
tationes elementorum, neque extra perfectionem 
egressi sunt,neque rursus a perfectione abfuerunt, 
sed ut definite fuerunt hactenus,perfectionem ab- 
solutionemque adeptee sunt. Suntautem ipsiscom- 
munia quidem septem a ὁ c et ef g h, ex quibus se- 
cundum remis:siones et inlensiones duodecim con- 
jugationes exsistunt, excepta simplici et illa que ei 
respondet,in quatuor ordines distribuuntur;qui qui- 
dem ordines tres circiter numero habent conjuga- 


οὖν μία διαφορὰ χατ᾽ ἐπιστάσεις τε χαὶ ἀνέσεις 
μέχρι τῶν ἐννενήχοντα πρὸς ταῖς δυσὶ xai τῆς ἃ 
καὶ περαιτέρω βῆναι οὐχ ἦν " 
ἐστι χαὶ ἀναρίθμητος - 
ναι x«Ü' ὑφέσεις xai ἐπιτάσεις θυμικὸν τὸν βα 
μον ὃς ἔχει τινὰ συζυγίαν ἐπιτηδείαν ποιεῖν c 
δυμιχὸν, xai ὅτι μὲν οὖν τὸν Üupixé» θυμιχὸν 
μᾶλλον χαὶ ὅττον ἀναγχαῖὸν ἐστιν, ἀλλ᾽ οὐ τὸ 

χαὶ ἕν ἀτομὸν τις ὑπολαόῃ, d)) ὅσα ἂν τῆς c 
τῷ αὐτῷ συξυγίας ὑπάρχοντα $ ὡσαύτως ἄ: 
"Amttpo; ἄρα x«0' ὑφέσεις xal ἐπιτάσεις Θθυμι: 
βαρύτιμος, xai ἀνιάδης ἐπιθυμητικὸς ἐπ᾽ ἄπειρο 


ἢ δ᾽ ἑτέρα di 
πέφυχε γὰρ ἐπ᾽ ἀπειρς 


tiones quee rursus in plures distribute nonag 
cum duabus omnes exsistunt, excepta simpli 
illa que ei respondet. Duplex igitur in his est 
ferentia. Una est septem illorum quibus accidi 
tensio et remissio propter transpositionem et 

mutationem ; idcirco multitudinein effecit eam 
&nitam et terminatam. Nam omnes conjugati 
sunt nonaginta due, preter simplicem. Altera 
ro differentia multitudinem numero non fini 
effecit, qum tamen intra finitam consistit, qu 
vis sit maxime infinita. Est autem finita, quos 
ipsius infinitas intra finitam multitudinem « 
stit. Nam, exempligratia, ex nonaginta duabus: 
jugationibus proponatur aliquod individuum 
gularitemperatione preditum:sitque Christoph: 
probus : potest sane esse minus aut magis prol 
annonetiíam kuphemides acutus est quia est magis 
minus acutus et sagax ? Nunquam vero fieripoá 
ut Euphemides acutus sit Christophorus prekes.. 

que hoc omnibus communeest. Una igiturdifter 
tia est secundumintensionesetremissiones ad d 
et nonaginta usque conjugationes preeter simplit 
neque ulterius progredi licuit. Altera vero es 
finita et inaumerabilis. Potest enim fieri ut ss 
secundum remissiones et intensiones infinite 
iracundus, nempe ille qui consistit in aliqua 
jugatione ab efficiendumiracundum accommod 
Quia vero diximus in illis iracundum necess 
magis et minus iracundum esse, nemo putet ür 


€» 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1310 


τἔέφυχε μᾶλλον xol ὅττον, οὐ μὴν δὲ τὸ αὐτοῦ Α να πάντως, οὐχ ἄλλα ἀλλ᾽ ὅτι ἑπτά. Τί δὲ τὸ τῇ μιᾷ 


ἰὸν ὑπολάθδῃ τις, ἀλλὰ τὰ ἐκ τῆς αὐτὸν χρχσά- 
συζυγίας χραθέντα ἄτομα. ᾿Ωνόμασται δὲ τὰ τῆς 
ς συξυγίας τοῦ ἀνιάδον, καὶ τῆς αὐτῆς συζυγίας 
βαρυτίμον ἄτομα ενικῶς εἰς τὰ τῶν ἑχατέρων 
ara, ὅτι χοινῶς ἐχείνοις χατάλληλος ὁ τῆς οὐ- 
αὐτῶν ἐστι ὄρος, τῶν ἑκατέρων τῷ ἑχατέρω" 
γὰο θυμιχὸς θυμιχοῦ ὅρον δέξεται, xoi πᾶς ἐπι- 
rtuxóg ἐπιθυμητιχοῦ, ἐπὰν τὸ θυμιχὸς ἣ ἐπιθυ- 
óc τούτων ἔχαστος λέγηται. Εἰχοτως οὖν ἄρα 
ὥς τοῖς ἑκατέροις τὰ πολλὰ ἐλέχησαν. Ἔστι 
| dpa TG θυμιχῶ βαρντίμῳ καὶ τῷ ἐπιθυμητικῷ 
7», xa0ó θυμιχῷ χαὶ ἐπιθυμητικῶ, ἐπίτασις 
ϑιστός τε χαὶ ἄνεσις, ὅτι αἱ χράσασαι αὐτοὺς 
γίαι, χαθὸ πεφύχασιν ἐΐναι καθ᾽ ὑφέσεις χαὶ 
ἰσεις, τὸ ἀδιόριστον ἔχουσιν, οὔτε δὲ ὁ βαούτι- 
ἀνιάδης γενήσεται, οὔτε δὲ ὁ ἀνιάδης βαρύτιμος 
οτε, Διὸ ἀνέσεις χαὶ ἐπιτάσεις αἱ αὐτῶν δέχονται 
εγίας ὅτι αἱ χράσασαι αὐτοὺς συζξνγίαι ἀλλαγῷ- 
γὺ πέφνκε. 

Δῆλον δὲ ταῖς πάσαις οἰχεῖον εἶναι αὐτὸ, ix τῆς 
δύο τούτων λέαν ἐτάσεως" οὐ γὰρ ἔτι ταῖς πά- 
τὸ xarà πάντα χοινόν, ἐπεὶ χοινωνοῦσίὶ που, 
τίλονται δέ γε χαί που, ἐπειδὴ ἑπτὰ μὲν εἰσι 
ἐράσαντα τὴν ἀπλῆν, τὰ δὲ τοσαύτας ἐργασάμε- 


ποιῆσαν ἀλλοιώσεις πολλὰς, πάντως ἐναλλαγὴ xal 
διὰ τοῦτο ἐναλλαγῆναι, οὐ πεφύχασιν αὗται, — ct 
ἅπαξ ἐντελεχῶς μετηλλάγησαν ; 'O ἄρα βαρύτιμος 
θυμικὸς χαὶ ὁ ἀνιάδης ἐπιθυμητιχός, ἐν τοῖς ὡς αὖ- 
τοῖς ὁμοίοις, ἐπιτάσεις δέχονται χαὶ ἀνέσεις, χαθὰ 
ποιότητι ἐπιθυμητίχοί τε xai θυμιχοί. Κατὰ τὸν αὖ- 
τὸν δὲ λόγον χαὶ αἱ αὐτοὺς σύμπήξασαι συζυγίαι, 
ἀπείρους ἐν ἐπιτάσει τε χαὶ ἀνέσει, θυμιχοὺς καὶ 
ἐπιθυμητιχοὺς ποιήσουσιν, ἐναλλάξουσι δὲ οὔποτ᾽ ἄν. 
Καὶ ἀπ᾽ ἀρχῆς γοῦν χατὰ τὸν αὐτὸν λόγον τί τε συ- 
ξυγίαι xai τὰ ἐξ αὐτῶν ἄτομα ἕως τέλους ἐπιτάώσεις 
δέξονααι χαὶ ἀνέσεις, πλήν δὲ γε τῶν οἰχεέων ὅρων 
ἐντὸς, πότερον ἄπειροι Üupixot, πλὴν θνμιχοὶ καὶ 
ἄπειροι ἐπιθυμητιχοὶ, πλὴν ἐπιθυδητιχοὶ καὶ ἄπει- 
pot φρόνιμοι, πλὴν φρόνιμοι, ὅτι ἐντὸς τῶν οἰχείων 
ὅρων πάντες θυμιχοὶ χαὶ ἐπιθυμητιχοὶ καὶ φρόνι- 
μοί εἰσιν. Αὗται γοῦν οἱ δύο διαφοραὶ, ἢ τε τὰς ἐν- 
νενήχοντα χαὶ δύο ποιήσασαι συζυγίας χαὶ τὴν 
ἁπλῆν, x«i à τὰς ἀπείρους ἀνέσεις xoi ἐπιτάσεις 
ἔχουσα x«i ταύτας τῶν συξυγιῶν ἐντὸς, Διὰ τοῦτο 
οὐχ ἄν τις ἐπιστήμῃ γενναῖος παραλέογισθῇ διὰ τὴν 
ἐπίτασιν, ὡστεἔχει τὸν ἐν ὑφέσει θυμιχὸν πρὸς τὸν 
ἐν ἐπιτάσει ἄλλον, ἀλλ᾿ ἄλλον χρίνει rov θυμιχὸν τοῦ 
ἐπιθυμητικοῦ, xat τοῦμπαλιν, Αὐτὸ δὲ τοῦτο xoi πά- 


mque individuum esse magiset minus iracun- C septem sunt, que temperant simplicem conjugatio- 


, Sed queecunqae ad eamdem cum ipso conju- 
nem referuntur, aut eodem modo sunt indi- 
a. Quare s&vus qui secundum remissiones et 
siones est iracundus, infinitus est ; et sollici- 
jlet esse cupidus infinite magis et minus. 
| vero hoc de uno eodemque individuo dic- 
putet, sed de omnibus individuis, que eadem 
igatione qua illud comprehenduntur. Porro no- 
singularis numeri omnia illa individua ap- 
intur, tamque eadem qua sollicitus, quam quie 
m qua se&vus conjugatione continentur, quo- 
t ipsis inter seutriusque conjugationis essen- 
nitio communis est. Omnis enim iracundus 
ndi definitionem suscipiet, et omnis cupidus 


nem: tot autem sunt omnino que agunt et tempe- 
rant, non alia quam septem. Quid autem illud est 
quod perunam conjugationem multas immutationes 
effecit ? Nimirumest ipsa permutatio: idcirco ipse 
conjugationes ampliusimmutari non possunt, quia 
videlicet semel perfecte immutate sunt. Quare 58- 
vus qui est iracundus et sollicitus qui est eupidus 
in similibus consimiliter suscipient intensiones et 
remissiones, quatenus qualitate hec sunt prediti, 
ut sint iracundi et cupidi. Eadem ratione conjuga- 
tiones ex quibus temperati sunt ipsi, infinitos et 
iracundos et cupidos efficient, secundum intensio- 
nem et remissionem.Nunquam autem accidet ipsis 
migratio ex conjugationeunain aliam. Eadem igi- 


li, quandoquidem horum singuli iracundi et p) tur ratione cum conjugationes tum individua ex 


li dieuntur. Quare merito utriusque conjuga- 
» multa individua suum nomen singulare obti- 
. Est igitur iracundo, saevo et cupido sollicito, 
snus ille iracundus, hic sollicitus est, indefini- 
lensloet remissio, quia copulationes que ipsos 
erant, quatenus possuntsuscipereremissiones 
ensiones, indefinite suntet interminate. Ne- 
vero stevus sollicitus, aut sollicitus sevus un- 
Δ esse poterit. Idcirco remissiones et intensio- 
18cipiuntur ab ipsorum conjugationibus, quo- 
eonjugationes ex quibus temperantur nullo 
) permutari possunt. 
:st autem perspicuum hoc omnium esse pro- 
iconjugationum, ex accurataduorum istorum 
'atione. Neque enim inter omnes per omnia 
minunitas: quandoquidem partim communio- 


habétit, partim etiam discrimen, quando etiam 


illisconfla*a ad finem usqueintensiones et remissio- 
nes suscipient, verumtamen intra suos fines et 
terminos consistent. Annon igitur infiniti sunt 
iracundi quatenus iracundi, etinfiniti cupidi qua- 
tenus eupidi, etinfiniti prudentes quatenus pruden- 
tes, non alii, quoniam intrasuos fineset terminos 
consistunt omnes iracundi et cupidi et prudentes ? 
He sunt igitur due differentie, nempe una quet 
duas et nonaginta effecit conjugationes atque etiam 
simplicem: altera que infinitas remissiones acinten- 
siones habet, easquo intra conjugationes. Quare 
nemo cui nobile fuerit ingenium scientia in erro- 
rem induceturaut decipietur per intensionem ita ut 
remisse cupidum conferat cum alio quicut inten- 
sione aliqua alia qualitate preditusest, sed per sci- 
entiam iracundum a cupido alium esse judicabit.et 
éontra. ldem est observaudum in omnibus : cónju- 


4341 


ADDENDA. 


σαις ταῖς συξυγίαις ἐστὶ xai τοῖς ἐξ αὐτῶν χραθη- Α τα δὲ ὅτι κἂν ἄνεσιν χἂν ἐπίτασιν τὸ α τῆς D 


σομένοις ἀτόμοις. Οὗτε γοῦν εὑρήσει πλὴν τούτων 
τις εἰ μὴ σοφίζεται | οὗτε μὴν ἔλάσσω, εἰ μὴ κεχολο- 
δωμένην χέχτηται τὴν διάνοιαν, πᾶσαι δὲ εἰσιν αὖ- 
ται, x«i περαιτέρω βεδηχέναι οὐ δύναται. Ἢ γοῦν 
& B y t 6m 0 χεράννυσι τὸν ἀπλοῦν, ἐπειδὴ ἁπλῆ" 
ἁπλῆν δὲ xai ἀπλοῦν ἐνταυθοῖ λέγω τὸν ἐντελῆ" ai 
δ' ἄλλαι, ἑκάστη πρὸς τὸ ἴδιον ἰδίωμα. Πάντες γοῦν 
εἰσιν ἄνθρωποι, ἐννενήχοντα πρὸς τοῖς δυσὶ, χαὶ ὁ 
ἁπλοῦς, εἴτουν ὁ ἐντελὴς, x«i οἱ τῆς ἀντιῤῥόπου 
ἑπτώ, Πάντες δέ γέ χαὶ ὁ ἁπλοῦς ἄπειροι, οὐ χατὰ 
τὸ ἄλλο χαὶ ἄλλο, ἀλλὰ χατὰ τὸ ἄλλος τε χαὶ ἀλ- 
λοσῖος" τὸ ἄλλο γὰρ δηλοῖ τὴν οὐσίαν, τὸ ἄλλος τὸ 
ἄτομον, τὸ δὲ γε ἀλλοῖον τὴν ἐπίτασίν τε χαὶ ἄνεσιν. 
᾿Αλλοῖοι γοῦν πάντες οἱ χαθαρμοὶ, ὅσοι xar ἐπίτα- 
σίν τε καὶ ἄνεσιν ἐν τῷ τὼν ἑπτὰ ἴστανται Opo, τῶν 
& βγ δηλαδὴ « ξ x 0. ΓΑλλοι δὲ γε ὅσοι ταῖς ix με- 
ταθέσεων xxi ἐναλλαγῶν τῶν συξυγιῶν γίγνονται" 
ἀλλοῖζοι δὲ ὅσοι pix ἐχάστῃ συξυγίᾳ ἐντὸς τῶν ὅρων 
αὐτῆς ἱστάμενοι x«t' ἐπίτασίν εἰσι x«i ἄνεσιν. Ἔχει 
δὲ πλάτος αὐτὸ x«i στενότητα. Μᾶλλον γὰρ xai ἧττον 
οὐ διακρίνει τις ϑυμιχὸν, oUt' οὔ ἐπιθυμητιχὸν, τοῦτο 
πλάτος ἐπειδή οὐ διωρισται, οὐχ ὡς ὅτι δὲ πᾶν πλά- 
τὸς ἐστὶν ἀδιόριστον, ἀλλ᾽ ὅτι ἀδιόριστον ποτὲ μὲν 
ἔχει χαὶ πλάτος, ποτὲ δὲ χαὶ πλάτος ἐστὶν, στενότη- 


gationibus, et in individuis quee ex illis temperan- 
tur. Neque igitur plures quisquam reperiet conju- 
gationes, nisi captiose agat : neque rursus paucio- 
Tes nisi manca et imperfecta cognitione praeditus : 
cum nobis omnes sint numero comprehense&, nec 
ulterius progredi liceat: nempe a b c e f g h tempe- 
rant simplicem hominem, quandoquidem simpli- 
cem conjugationem constituunt. Simplicem autem 
hominem et simplicem conjugationem pro eodem 
usurpo, nempe pro perfecte temperato homine, 
seu perfecte temperata conjugatione. Aliarum vero 
conjugationum unaquaeque suam habet proprieta- 
tem. Omnes igiturhominessuntnonagintaduo : et 
simplex nempe perfectus : itemque illi qui ex 
septem simplici conjugationi respondentibus tem- 


perantur. Porro omnes atque adeo simplex sunt D 


infini, non secundum aliud atque. aliud, sed 
quatenus alius quispiam estatque dissimilis : nam 
aliud essentiam significat, et aliud individuum : 
dissimile vero intensionem et remissionem, Omnes 
igitur aliusmodi purgationes, quecunque secun- 
dum intensionem et remissionemsunttemperate,in 
termino septem consistunt: nempe a ὁ cef g ἢ. Alit 
quidem sunt quotquot ex Lranspositionibus* et 
permutationibus conjugationum constant. At dissi- 
miles sunt quotquot in unaquaque conjugatione 
intra ipsius terminos consistunt habentque latitu- 
dinem et coarctationem. Nemo enim distinguit inter 
iracundum et cupidum secundum illud quod est 
magis et minus : quandoquidem hec latitudo non 
est definitaeteerta. Non quod omnis latitudo sitinde- 
finita, sed quia illud quod est indefinitum interdum 
etiam latitudinem habet interdum vero est latitudo, 


B 


C 


γίας πρὸς ἄλλο ατῆς αὐτῆς ἔχει οὐχ ἂν μὴ ri 
τῆς β εἶναι τὸ α πέφυχε δεὰ τὴν ἐπίτασιν χα 
ἄνεσιν. Πότερον διὰ ταῦτα ἐν ταῖς συξυγέαις δὴ 
ταις πᾶν ἄτομον περιγράφεται, xai πάντες ἁ 
Tot ἐννενήχοντα πρὸς τὸϊς δυσίν εἰσι, χαὶ ὁ a 
χαὶ οἱ τῆς ἀντιῤῥόπον ἑπτὰ, xà» ἐπίτασιν $ | 
ταὶς οἰκείαις ἐπιδέχωνται συξυγίαιν, ἄτομα di. 
ἄπειρα, οὐχ ὡς ἐχτὸς ὄντα τῶν συξυγιῶν, ἀλλὰ 
τὴν ἔνδον ἐν ἐχείνοις αὐτῶν ἐπίτασίν τε xoi 5 
Ὁ μὲν οὖν ἡμέτερος ἐνταυθοῖ λογος τὴν τῶν, 
ToU λογιχοῦ ζώου μερῶν χοινωνίαν ἑἐσπούδασι | 
ξαι, χαὶ τοῦτο χατὰ τὸ παρέλχον χὰν τς zéc« 
νίαις συμθάλλεται. να δὲ xat πρὸς ὃ πέναι πον 
ἑκάστην συξυγίαν ποιεῖν ὃ ποιεῖ ᾿ ἄτομον iym, 
οὐχ ὀχνήσομεν, xx» ἡ φορτιχὸν, x«i τὸ μὲν v 
τῶν συζυγιῶν ἢ xxi ἄλλως τῶν ἔπιστήμην iu 


μένων φυσιολογεῖν, οὐχ ὡς ἡμεῖς, ἀλλ᾽ ὡς τὶ 
x«i μάλιστα χρειττόνως οἱ πλείους. Συζυγίας i 
οὗποτ᾽ ἂν ἑτέρας τούτων τις εὕρῃ, οὔὐὗτε ἔνὼ 


ἐνηλλάγησαν, ὅτι οὗτε μὴν μεταθέσει, ὅτε μετ 
σαν ἄριστα' ἀδλ' ἡμεῖς μὴν ἐνδεχομένως μιᾶς 
στῆς ἄτομον ἐπεξέλθωμεν, φυσιο)ογοῦντες ἐν, 
μένως περὶ αὐτοῦ, χαὶ οἷον προοδευσώμεθα τῶν 

λόμένων εἰσέρχεσθαι ἐν αὐτῷ, x&v ἐνδεχομένως di 


coarctatur etiam, quia a secunde conjugal 
comparatum cum alio a ejusdem conju; 
nis tum remissionem tum etiam intensionem 
cipit. Neque vero natura ità comparatum ᾿ 
nisi omnia individua a ejusdem conjugationi 
cunde essent necessario propter videlicet inte 
nem et remissionem. Utrum igitur in his con. 
tionibus omne individum includitur et compn 
ditur ? et omnessunt monaginta duo cum sim 
et illis septem qui pari vi parique facultate cc 
gationi simplici respondent ; utrum etiam inte 
nem et remissionem qualitates in suis qui 
conjugationibus suscipiunt? uniuscujusque 
conjugationis individua sunt infinita : non, 
sint extra ipsas conjugationes, sed propter δέ 
sionem et remissionem quarum utraque intr! 
jugationes ipsorum consistit ? Hoc igitur x 
sermone septem partium animalis ratione pr 
communionem conati sumus ostendere, cujus 
dem doctrine usum in communionibus rerum! 
raliumlongius latiusque diffusum habere possu 
Porro illud a quod unaqueque conjugatio is 
duum quod facit facere solet, ostendere non 1 
vabimur, etiamsi tractatio hec negotii et mol 
plena sit. Ac plures quidem alii in haec sci 
exercitati potuissent melius non eo modo quo 
sed quo pacto maxime oportuit intra ipsas c 
gationes, aut aliter hec omnia explicare et p 
ctare. At conjugationes alias preeter illas nemo 
rit reperire, quocunque modo immutet et 1 
ponat : quia perfectissime permutatze et transp 
sunt. Verum nos utcunque uniuscujusque con 
onis individuum explicemus, et hame qu 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1915 


xoci χρειττόνως, μὴ μεμφθῶμεν παρὰ τινος Α μεν, οὗτε τὸ ἀναγχαῖον " οἵ δ᾽ ὅτι οἱ μετὰ τούτους αὖ- 


τες. Οἴδασι γὰρ oi διερχόμενοι ἐπεστήμην 
quee xal πῶς οἰκοινομεῖν τὲ χαὶ συλ- 

διὸ πᾶσι μὲν xGt πάντη x«i xarà πάντα 
rpg πειθόμεθα, φυσιολογικῇ δὲ xoi αὐτοὶ 
μεν φειδοῖ τοῦ ἀνδρὸς, ἀναιροῦντες ταύτην 
x) & ταύτης (() τῶν χαραχτηρισμάτων. Οὐδὲ 
δρεῖος ὁ μεγάλα ἔχων τὰ ἀχρωτήρια, φάσχο- 
λὰ τὸν οὕτως ἡρμοσμένον ἣ οὕτως ταῖς συ- 
* ἐκεῖ γὰο σχημάτων διαφορὰ, ἐνθαδὲ δὲ 
χαὶ ψυχῆς μερῶν ἰδιώματα, χαὶ διὰ τοῦτο τὸ 
&£70y ἐστι χαταληπτόν. Διὸ περὶ μὲν 
| συξυγιῶν τάξεως x«i εὐρέσεως x«i θέσεως 
λλαγῆς ἀποδειχτιχῶς εἰπόντες οὐχ ἂν ἔρυ- 
ty πώποτε, ὅτιπερ εἰρήχαμεν χατὰ φύσιν, 
σεν δὲ ταύταις χατ’ ἄτομον, οὔτε μὴν 
μέν ποτε οὔθ᾽ ὑποσταλῶμεν αὐτῷ καὶ ἐπὶ 
οὔθ᾽ ὑπὸ τὴς χάτω φορὰν ἀχθησόμεθα, ἀλλ᾽ 
ἕνως φυσιολογήσαντες ὡς εἰχὸς τὴν διάχρισιν 
φοῖς ἀναθήσομεν, τοῖς δέ γε μεθ᾽’ ἡμᾶς ἀνε- 
βουλομένοις τὰ ἐνδεχόμενα οὔτε ἡμεῖς χωλύσο- 


ὁποῖόν 


. naturalis scientie levi brachio attingamus 
jj preecamus illis qui nunc campum ingredi 
int idque interdum leviore brachio ut dixi- 
iterdum etiam aecuratius, ne forte in alicujus 
ensionem nostri perscrutendi studium incur- 
m qui philosophiamlitteris persequuntur,no- 
io pactoin scientia naturali versari oporteat : 
iacto distribuere et colligendo concludere 
Β sit. Idcirco in omnibus omnino et secun- 
mnia Stagirite obtemperamus, nos quoque 
e naturalis studiosi rationes viri illius ad 
t ad concisum elimatas fusius explicamus, 
es hanc opinionem ex ille qut per insigni- 
poris notas colligitur. Neque enim dicimus 
n modum : Fortis ille est qui magnas habet 
iitates; sed. Qui hoc vel illo modo secundum 
fationes temperatus est. Nam ex insignitis 
is notis figurationum discrimen considera- 
ic autem humorum et partium anime pro- 
35 expenduntur. Quo fit ut illud quod ratione 
ditur, tacite inteligatur. Cum igitur de 
ationum ordine, inventione, collocatione et 
tatione accurate diximus, nunquam erubes- 
quod convenienter nature principiis docui- 
3 femperationum conjugationibus, illud in 
luis ipsis ostendere : neque hoc ipsum un- 
'enuemus neque subterfugiemus : neque vero 
ma queque descendemus, sed postquam 
qua perserutati fuerimus, accuratiorem dis- 


C 


D 


τοῖς περὶ τὸ φυσιολογεῖν ἀναντιῤῥήτως φιλοτιμήσον- 
ται, διὸ ἣν ἐχεῖνοι πρὸς τοὺς ἑξής τὴν ἐν ταῖς *pa- 
φαῖς συγγνώμην d0Doucw, ἐξ αὐτῶν ἡμεῖς ἐξαιτού- 
μεθα. Τοῦτο δὲ οὗτε δειλία ὡς πέφυχε γέγραφα, ὡς 
τὴν χατ᾽ ἐμὲ γενεὰν ἐμὲ εἰδέναι μέχρι καὶ τῶν ἀῤ- 
ῥήτων ἐντὸς τῆς φιλοσοφίας γιγνώσχειν ἀφιλονείχως, 
οὐτς τὸ χρυπτὸν εἶχόν τε χαὶ χερδωτιχὸν οἷα má- 
σχουσι οἱ πολλοὶ, τὴν συνείδησιν ἀπατῶντες χαὶ γε- 
λαστοὶ γινόμενοι τῷ γελᾷν (2) x«i ἐν οἰχείοι, ἀρχύοις 
ἀγχονιξόμενοι * ἀλλὰ φιλόσοφος ὧν xai τὸ ταπεινοῦ- 
σθαι γινώσχων χαλόν, x«l τὸ μέτριον ἀρετὴν, xal 
τὰ μέσα ἀχρότητας. x«l τὰς ἀχρότητας £v μεσότητι, 
χαὶ πρὸς τούτοις χαὶ ἐπὶ τούτοις ὅτι θνητὸς, ὅτι πρὸς 
σνδούλους βοῶ, ὅτι πρὸς ἐπιστήμονας διατίθεμαι, 
ὅτι εἷς xal μόνος ἐστὶν ὁ χυρίως χαὶ ὄντως σοφὸς 
οὕτως δὴ λέγω, πᾶσαν δὲ τὴν γνώμην ἡμῶν τοῖς 
χρειττόνως εὐρίσχουσι προσχολλῶμεν. Τὴν χάριν 
δὲ τοῦ βιθλίον τῆς ἐπιστήμης δὴ ταύτης ἐξαντῆς 
σὺν τῇ συγγνώμη αἰτούμεθα * ἴδιον γὰρ φιλοτιμεῖ- 
σθαι τοῖς ὁμοίοις οἱ ὅμοιοι δωρήματα τὰ κατάλληλα, 


quisitionem sapientibusrelinquemus. Quod quomíi- 
nus faciant neque a nobis, neque a fato aliquo 
impedientur. Equidem hoc certo scio, fore ex po- 
steris aliquos qui non contradicendi studioeamdem 
in hac philosophie parte operam, ponant. Quare 
quam illi veniam aposteris suislibenter exspecta- 
bunt hanc nos ab ipsis petimus, Neque vero 
ignaram et somniculosam operam in his conscri- 
bendis posuimus, et meum hoc seculum testari 
potest res pleresque occultas et ab ipsa natura 
involutas mihi apertas et manifestas exsistere : 
quam sane cognitionem insolenteretintemperanter 
pre me ferre nolim. Neque hec arcana mecum 
habui astute, utsolent multi qui conscientiam suam 
ipsi fallunt, ipsi se ridicule insanos ostentant, ao 
suis ipsi retibus suffocatur. Sed cum ego sim phi- 
losophus, sciamque modestiam esse cum honestate 
conjunctam et moderationem esse virtutem :item- 
que que media sint, queque extrema in humanis 
actionibus : preterea cum sciam me mortalem 
esse mihiqueopem conservorum esse implorandam: 
me cum sapientibus versari, unum denique esse 
perfecteet vere sapientem : Ideo in hanc sententiam 
sermonem meum concludo : ut nostra sententiam 
adjungamus sententie illorum qui meliora repe- 
rient. Gratiam vero propter doctrinam et senten- 
tiam nostran hoc libro comprehensam deposcimus- 
Est enim &quum ut similes a similibus mutua stu- 
diorum munera studiose exspectent. 


amma adjiciendum tertio sermoni Theodori Duca, in quo numerum conjugationum 
0b oculos ponere voluimus. 


'H ἁπλῆ: xol πρώτη συξυγία. 
γ. : : 2 


τάξις, ia & D . 


ιναιρεῖν ἃ δόξαν ix δόξαν, id est, opinionem ez opinione elicere. 


BBe- γελαστοὶ τ τῶν γελαστῶν, 


2 α . ξηθ 
MEA 004 
ἀαβγ͵ «06 


«t . 
» 


“ται ea tft 


Ug UG τυ UU UU Uus uo 
Pd dr dinde i bh 
Q MH σε σία OH gxQ 


3 
i 
: 
] 


3 a8a82828A28528AaAA 


'H oc τάξις καὶ x 


ini 

σι 

8. ᾿ 

^ quay d qu  H ΦῪ οἱ ^ ὁ). 
£j ^ qoa (oe “διε ύτ 
^ doe 

e 


5 


"H p τάξις, 


e$ 9 4D εἰ στ ὦ εἰ dv fX 


e» 

bo 

ni 
B “οοἱ νῶ εἶ νν σα δ 
9 


d 
5" 
E 
a 
E 
: 


C 


E 
e "id . 
4.9 
a 9 40 aj dy Ὁ εἰ dxévóx 
^ qe uu 


τῶν ὅλων. 


'H αἱ τάξις τούτων, ὀγδό 
48 α. 
49 α. 
50 «. 
51 a. 
52 a. 
53 «. 
δᾷ a. 
55 a. 
56 a. 
57 a. 
$8 «. 


e$ 9 4€ Q5 a4 dV Duro 6$ νυ δἰ ^ o oO δ 
^ q»d e HH 


e qo Ὁ δί σ᾽ δέ οἱ Ψψὺ δι n 


(t) Hujus loci obscuritas illustrabitur hunc in 
modum: Cum fit distributio in quatuor ordines, 
tunc tredecim ordines respectu quatuor ordinum, 
non amplius ordines, sed συζυγίαι appellantur. 
Rursuscum fit distributio in nonaginta tres συζυγίας 
tunc tredecim συξυγίαε non. amplius συζυγέαι, sed 


'"" β' τάξις τούτων, ἐννάτη τῶν ὅλων. 
3 £60 
60 B. «6$» .- 
06 B. ξηθ 
οἰ δ. «60 
63 B. υθε 
e* B. εξ 
e5 B. Ct» 
ἐδ δ Ὼθ 
61 8. 6€ 
68 θε 
69 € ἢ 

'H γ᾽ τούτων, δεκάτη τῶν ὅλων. 
7093. εζὴθ 
74A 3. εξ 
723. &$«x0 
73 3. εζθ 
7k y. n90$ 
75 3. εξ 
16 y. 5m 
"13. n9 
78 3». θζ 
79 3. 0t 
80 y. tnm 

Αλλη τάξις α΄, ἐνδεκάτη τῶν ὅλων. 
81«. t 
82« € 
83 «4. Ὁ 
$$ a. 0 

'H B' τούτων, δωδεκάτο τῶν ὅλων. 
85 B. s 


ΣΝ 


Β’ γ᾽ τούτων, τρισχαιδέχάτη τῶν ὅλων. 


89γ. ε 
90γ. € 
91 y. » 
9234. 0 


Ἑπτὰ ἕτεραι συζνγίαι αἵτινες ἔχουσιν ἐν 


μόνῃ ἐπίτασιν ἧ ἄνεσιν 


à xat' ἐπίτασιν 
ἡ xar ἐπίτασιν 
3» x«t' ἐπίτασιν 
à x«t ἐπίτασιν 
ἡ xat ἐπίτασιν 
$ xar ἐπίτασιν 
ἡ x«t? ἐπίτασιν 
Significatio littararum. 


«, λόγος, 


Qu sxp5x9*xR 


$ χολὴ ξανθὴ, 
Ὡ, χολὴ μέλαινα, 
θ, φλέγμα. 


τάξεις appellantur respectu nonaginta gsum e 
gationum, Ceterum, ut monet Galenus, qpme 
gatione illa que est equalis omni ex parte, ! 
intensionis ac remissionis expers, reliquas 
parare debemus. Idque observandum, im si 
ordinibus. 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI 





OEOAQPOY TOY AAXKAPI 


TOY ΥἹΟΥ͂ TOY METAAOY ΒΑΣΙΔΕΈΩΣ KYPOY 


IQANNOY TOY AOYKA 


ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 


ΛΟΓΟῸΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ. 


THEODORI LASCARIS 


FILI! SUMMI IMPERATORIS DOMIMI JOANNIS DUC/E 


DE NATURALI COMMUNIONE 


SERMO QUARTUS. 


Ἰοσαυταχῶς οὖν τὰς ἔν ἀνθρώποις χυρῶν τε Α τὸ ποσὸν εὑρεθῆναι ἀδύνατον * ποσοῦ γὰρ οὐχ ἐπέ- 


ψυχιχῶν μερῶν χοινωνίας εὑρόντες γεγράφαμεν, 
δει, ἐρευνήσαντες πρίν - οὗ περιχλείομεν δὲ τὰ 
ἁατὰ τῶν τε χατὰ λόγον ἐργαζομένων, τῶν τε 
θυμὸν, τῶν τε xar' ἐπιθυμίαν, xoi τῶν ἔχάστῳ 
Ἰωμένων χυμῶν ἐν ποσῷ - τοῦτο γὰρ οὐχ ἔχει 
,ep«v εὑρεῖν, ἀλλὰ μόνον τὸν ἀριθμὸν, xci τὴν 
t», χαὶ τὸν ποιότητα ἀπεδείξαμεν. Τὸ γοῦν, πό- 
xai ὁποῖαι αὐ χοινωνίαι τῶν ἀμφοτέρων, ψυχᾶς 
δὴ καὶ χυμῶν, ἐδείχθη, πόσον δὲ μία ἑκάστη ἔχει 


Totnumero humorum in hominibus et partium 
)ainventasanobis communionesetinvestigatas 
5, ui oportuit, tradidimus. Proprietatibus vero 
itlum tum ex ratione, tum ex irascente vi 


τασις καὶ ἄνεσις, ἀλλ᾽ ἶσον xal ἄνισον * οὐ σφάλλει δὲ 
τοῦτο τὴν ἐπιστήμην. ᾿Επεὶ γοῦν αἱ χατ᾽ ἀριθμὸν xov 
γωνίαι εἰσὶ δεδειγμέναι, ὡσαύτως xxl μιᾶς ἑχάστης ἡ 
ἰδιότης * εἰ γὰρ καὶ τοῦ λογικοῦ λογιχὸς ὑπερέχει, xal 
τοῦ θυμικοῦ θυμιχὸς, xai τοῦ ἐπιθυμητιχοῦ ἐπιθυμὺ- 
Tix06, πλὴν x«l οἱ ἀμφότεροι ἣ ἐπιθυμητιχοὶ ἣ λογι- 
xoi fj θυμιχοί εἰσι, χᾶν εἰς τούτων ἔχῃ ὅσην ἄν ἔχῃ 
τὴν χατὰ τὸ χοινον ποιὸν ἐπίτασιν, ὁ χρίνων δὲ διὰ 
τοῦτο οὐ παρασφάλλει ὥστε ἐπιθυμητικὸν τὸν θυμιχον 


definite nemo reperire potest. Nam quantitatis non 
est intensio et remissio, sed squalitas et iniequali- 
tas. Nemo vero hoc modo considerans a scientía 
aberrare potest. Quoniam igitur quot sine numero 


le facultate, tum denique ex cupiditate itemque p communiones ostensumest, eodem modo uniuscu- 


'tietatibus humorum unicuique assignatorum, 
um ac definitam quantitatem non attribuimus. 
enim reperiri non potest : sed domonstravi- 
duntaxatnumerum, habilitatem, etqualitatem. 
suntigitur communiones utrorumque, nempe 
i et humorum, a nobis ostensum est. Quantam 
1 quantitatem unaquaeque communio habeat, 


-. 
— X' 


jusque communionis proprietas declarata est. Si 
enimrationis compos rationis compoti excellere 
potest,enim iracundo,iracundus et cupidus cupido, 
ita tamen utambo sint aut cupidi aut rationis com- 
potes, aut iracundi. Et quamvis unus habeat quan- 
tameunque habere post communis qualitatia in- 
tensionem ; non tamen falletur qui ex ilis quee 


1319 


ADDENDA. 


139 


οἴεσθαι, χαθαρῶς δὲ διαχρίνει τὸν ἐπιθυμητιχὸν Ex À T A τὸ μεῖξον τετράγωνον, ἡ δὲ Ε 2 H Θ τὸ Daccn 


τοῦ θυμιχοῦ Εἰ δὲ χαὶ τὰ εἴδη τῶν χαθεχαστων 
πλάτος ἔχει, ὥστε λέγεσθαι iv ἔχαστον εἶδος ποιότητι 
τὴν ἐπίτασιν χατὰ τὸ ἄπειρον, οὐχ ἄλλη χὰξ αὐτοῦ ἡ 
ἐδιότης γενήσεται, ἐσεῖται δὲ ἦ αὐτὴ, ἀποδειχθήσεται 
δ᾽ οὕτως xai τοῦτο, πρὸς τὸ δεῖξαι τούτω τῷ σχήματι, 
ὅτι τὸν θυμιχὸν πρὸς θυμιχὸν ἡ τῆς ποιότητος ἐπί- 
τασις οὐχ ἄλλον τοῦ θυμιχοῦ εἶναι τοῦτον ποιεῖ, Δεῖ 
γοῦν ἀποδεῖξαι ὅτι οὐκ ἄλλο χαὶ ἄλλο ταῦτα διὰ τοῦ 
ποσοῦ τῷ ἴσω x«i τῷ ἀνίσω. 


A v B 





Ἕστω τοίνυν τὰ τοῦ σχήματος τετράγωνα v» AB 


diximus, judicare voluerit ; it& ut cupidum cum 
iracundo confundat, sed cupidum ab iracundo sin- 
cere vereque distinguat. Et quamvis individuorum 


BP H τρίγωνον. 


τετράγωνον * ἴστωσαν γοῦν $ A B Γ Δ στιγμαὶ ü 
ὧν πρὸς ἑκατέρας τὴν X ᾧΦ Y Ω ἐνοῦνται * dr À γι 


τῇ B x«l αὐτὸ τῇ D x«i αὐτὴ τῇ Δ, καὶ αὐτὴ à 


ἴστωσαν ἡ ὙΦΦΩῺΩΚΧ X Y xal ποεήσουσι τὸ ἔλαν- 
σὸν τετράγωνον EZ H O* ἕστωσαν γοῦν xoà τὰ ND 
ATI σημεῖα, μέσα τῶν E Z H Θ σημείων, ὡς χαὶ τὰ 
VY 6 (0X τῶν ABT Δ σημείων * ὡς γοῦν ἢ ἃ Ξοὺς 
τὴν B, ἡ E πρὸς τὴν Ζ, χαὶ ὡς ἡ B προς τὴν T, i72 
πρὸς τὴν H, x«l ὡς ἡ T, πρὸς τὴν Δ, 5$ H ποὺς τὸν 9, 
χαὶ ὡς ἡ ἃ πρὸς τὴν Α, 2 Θ πρὸς τὴν E, καὶ mE ὑ; 
τὸ ἐπιζενχθὲν Y Φ B τρίγωνον πρὸς τὸ Ν Z P ne 
vo», οὐτως χαὶ τὸ V X A τρίγωνον πρὸς τὴ 7 Ζ 
τρίγωνον, xal ὡςτὸ ΧΩ Δ τρίγωνον πρὸς τὸλῇῖϑθ 
τρίγωνον, οὕτως χαὶ τὸ Ω T τρίγωνον ποὺ: ΔΝ 
Ὑπάρχει γοῦν τὸ W Φ Β τρῷς 
ὅμοιον τῇ ποιότητι τῶ N P Z τριγώνῳ, fini 
ἀλλ᾽ οὐ τῷ ἴσῳ, xal χαθεξῇῆς τὸ Y X A τρίγωνω ἡ 
II N Ετριγώνῳ, ὡσαύτως δὲ xal τὸ X Ω A τρέμον 
τῷ A IL Θετριγώνῳ, xai τὸ Ω € T τρέγωνον τῶ Δ) 
II τριγώνῳ, xai παλιν εἰς τὸ ἐπιξευχθὲν Ν P. A Πν 
τετράγωνον, ἀγχείσθωσαν χατὰ τὴν τούτου τοῦ NY 
ΛΠ πρὸς to V $. Q X τάξιν, τὰ T Y Καὶ Σ συημιί᾽ 
ἐπιζεύχθωσαν δὲ xai ταῦτα τῷ T Y K I x«i ἐσεῖτα 
ταὶ ταῦτα ἴσα τὰ τρίρωνα" ὡς γοῦν τὸ M A Θ τρί: 


sequales, linea quidem A linee B, et heec linete C. 
et hec linee D, et heed lines A. Puncta igitur VI 
Y Z ponantur media inter A BC D, et conjun gaptr 
inter se Y X. X Z. V Y efficient que minus qus 


forme (1) latitudinem habeant adeo utunaqueque C drangulum E F G H. Sicutigitur N O P Ω puncet 


forma intensionem in infinitum suscipere possit, 
tamen non ideo ilia proprietas evadet, sed eadem 
manebit. Quod autem dicimus, hunc in modum de- 
monstrabitur : Subjecta figura volumus ostendere 
intensionis qualitatem non efficere ut iracundus ab 
iracundo alius dici definiri possit. Oportet igitur 
demonstrare per quantitatis equalitatem et ince- 
qualitatem hec aliud atque aliud non evadere. 





Ex quadrangulis igitur hujus figure esto majus 
quadrangulum A B CD ; EF G H minus quadran- 
gulum. Sint igitur A B C D puncta a quibus triun- 
que linee cum V X Y Z copulentur. Sint igitur 


(4) Non hic de formis essentialibus, igitur, sed formis qualitatum in individuis, 


media inter puncta E F G H, quemadmodum 
V XYZ puncta erunt media inter puncta A B C D. 
Ut igitur linea A habet ad lineam B, ita linea F ad 
lineam G : et ut linea C ad lineam D, ita linea 6 
ad lineam H ; et ut se habet linea D ad lineam A, ita 
linea H ad lineam E. Rursus utse habet conjunctum 
triangulum Y X B ad triangulum N F O, ita tri 
angulum Y V A ad triangulum QE N. Dt ots 
habet triangulum Q H P, ita triangulum Z X € δ᾽ 


' triangulum PO 6. Est igitur triangulum Y 13 


qualitate simile triangulo U F Ὁ, sed non 

Deinde triangulum Y V A simile est trianguloQES. 
itemque triangulum V Z D simile est triang? 
L G H : denique triangulum Z XC simile est qe 


D litate triangulo P O G. Rursus conjuncto quadrat 


gulo N O P Q inscribantur puncta S T Καὶ L, eoden 
situ quo interjecta sunt puncta N O P Q, in gat 
drangulo Y X Z V. Connectantur etiam iljg panca. 
STKL:erunthecquoque squaliatrian gula mes 
triangulum QPH se habet ad triangulum YWÀ, it 
NLPad QPH. Ut autem se habet triangulum POG δὲ 
riangulum VZD, ita etiam TKO ad trisngulem 
POG. Et uttriangulum ONF sehabet ad triangulum 
ZXC, itaquoque triangulum ÉNS ad triangulum 


NOF : Et ut triangulum NQE se habet ad XYY, . 


ita etiam SQL se habet ad QME. Ita ut utrum- 
que utrimque ex inequalitat e equaliter ex 


an 


πον τα 


— 


THEODORI II IMP. DE GOMMUNIONE NATURALI. 


1352 


οὐς τὸ V X À, οὕτως xoi to T Z II πρὸς τὸ À ἀνίσῳ, ὅποια δὲ χαὶ αὐτὰ ἐσεῖται τούτοις ποιότητι, 


ὡς δὲ τὸ A P H τρίγωνον πρὸς τὸ X Ω Δ, οὔ- 
19 E K A προὸς τὸ A PH, χαὶ ὡς to P N Z 
y ποὸόςτὸ ΩΦΓ, οὕτως xxi τὸ K Y P πρὸς 
ἢ, x«i ὡς τὸ N II E τρίγωνον πρόςτο 6 Y 
& χαὶ τ Y T N πρὸς τὸ Π N E, ἑἐχάτερον £xa- 
i» ὑπεροχὴν ἔχον ἴσην, χατὰ τὸ ἅνισον, χαὶ 
«τὰ τὸ ἄπειοον, ἀλλὰ xai ὡς τὸ A B T A τι- 
o» ποὸς τὸ E ZH 9Θ, οὕτως χαὶ τό NP AI 
ἢ T YKZ £x 7600» ἑχατέοου χατὰ TÓ ἄνι- 
(cow ὑπερέχον τε χαὶ ὑπεοεχόμενον" ὡς “ὰρ 
ΓᾺΔ πρὸς τὸξι 2 Hl. Θ, οὕτως χαὶ αὐτὸ πρὸς 
A II, xai αὐτὸ, χατὰ τὸν οὐτὸν λόγον, πρὸς τὸ 
X: wai ἐπεὶ γοῦν τοῖς ἐπεὶ τὰ ἄχρα σημείοις 
A τὰ μέσα σημεῖα Y ΦῺ X ἐπιξευχθέντα 
Ὡς ποιγῦσι τετογωνον, καὶ τὰ μέσα τούτων, 
ἣν αὐτὴν ποιότητα, ποιύσουσι τὸν P A II, 
᾿ς χαὶ τὰ μέσα τούτων τὸ T Y K ZI, ἀλλὰ χαὶ 
Bé 0T Q X Δ X Y Α τοίγωνα τὰ χατὰ Y 
ἐνούμενα χατὰ τὰ μετα σημεῖα N P ΛΠ τὰ 
'& πρὸς τὰς ὕ e 9 (0 0 X X Y γραυμὰς 
6fycx χατὰ αὐτὴν x«i ταῦτα ἀναλογίαν 
» χατὰ τὸ ἄνισον, ὅμοια δὲ ὑπάρξουσι τῇ 
t χαὶ τὰ μέσα τούτων ἄρα σημεῖα τὰ ἐγχεί- 
(QNPPAA LII Ν γραυμαῖς ἐπιξευχθέντα, 
)οῦντα ἀχολουθήσονσι τῇ ποσότητι, οὐχ ἐν 
τοῖς προγενεστέροις, ἀλλὰ τῶ ἴσῳ χαὶ τῷ 


τὴν 


[ue hoc in infinitum produci potest. Preterea C 


drangulum ABC D sehabetsdquadrangulum 
1, ita quoque quadrangulum N O P Q ad 
». lta ut utrumque utroque ex inrequalitate 
er majus sit et minus. Ut enim quadrangu- 
D C D se habet ad quadrangulum E F G H, 
[ueipsum ad quadrangulum NOPQ : et ipsum 
ratione ad quadrangufum S T K L.Quoniam 
media hwec puncta Y X Z V connexa cum 
s quie sunt in extremitatibus, nempe cum 
, neccessarioefficiuntquadrangulum. Et rur- 
ermedia horum puncta ex eadcm quali- 
fieiunt. quadrangudlum NO P Q : eodem 
» modo horum intermedia puncta efficient 
ingulum STK L, atque triangula Y X B: 


: Z V D : V Y A, que conjunguntur el D 


urin Y X Z V circa puncla intermedia 
Q, interjecta lineis Y X. XZ. ZV. V Y. cum 
terseconnexa ex eadem proportione cum su- 
ibus, quamvisinequalia, similia sunt inter se 
ite. Ergo intermedia horum interjecta lineis 
P. Q P. Q N, connexa inter se similia erunt 
oribus qualitate, sed proporlione respoude- 
lis ex quantitatis eequalitate et incequalitate. 
bus intelligitur majus quadrangulum aut 
ilum et quodvis aliud genus figure differre a 
! si quantitatem spectes, sed si. qualitatem, 
Terre. Et quoniam quantitatis equalitas et 
litas aliam qualitatem figure non efficit, 
), quod est cupidum esse aut iracurdum si. 
timqualitate, huic nempe Y X Z V, quod 
PATROL. Ga. CXL. 


ὥστε οὐκ ἄρα τὸ χατὰ τὸ μεῖζον τετράγωνον, f$ τρί- 
γωνον, ἣ ἕτερόν τι ποιότητος εἶδος, τοῦ ἐλάσσονος 
διαφέοει ποιότητι, ἀλλ᾽ ἔστι ταυτὸν χατὰ τὴν ποιό- 
τητα, χαὶ éri τὸ ἧσον xci ἄνισον ὡς εἴρηται, τοῦ 
ποσοῦ οὐχ ἄλλην ποιεῖ τὴν ποιότητα, χαὶ τὸ Α ἄρα Β 
D A ἐπιθυμητιχὸν ἢ θνμιχὸν ὅμοιόν ἐστι χατά γε 
ποιότητα τῷ V  Q X ἐπιθυμητιχῷ, ἣ θυμιχῷ, x«l 
τοῦτο τῷ N P A II, xal τοῦτο τῷ TY K Z, xai τὰ τρί- 
γωνα χατὰ τὸν αὐτόν λόγον, x«i ὁ θνωιχὸς xal ὁ ἐπι- 
θνμδτικὸς, ἀρα ὡσαύτως χαὶ ὁ λογιχὸς χαὶ οἱ μιχτοὶ 
καὶ οἱ πάντες χατὰ τὴν τάξιν αὐτῶν, xui ἐδείχθη 
ταῦτα χαθὼς ἔδει δειχθῆναι παρὰ τοῦ ἡμετέρον λό- 
γον. Δηλοῖ δὲ αὐτὴ ἡ ἀπόδειξις ὄτιπιρ οὐδὲ μία συ- 
ξυγία τῶν χοινωνῶν τῷ ἐπιστήωμονε ἄλλη φανῆ, κατοῖ 
γε τὸν τῆς ποιότητος λόγον, ἐπειδὴ καὶ ταῦτα τὰ τρί- 


B γωνα xxi τετράγωνα xx» μείζω x«i ἐλάττω ὦσιν, 


ἀλλὰ καὶ τὰς γραμμὰς xal τὰς γωνίας x«i τὰ ἐμδαδὰ 
χοινῶς ἔχουσιν ὅμοια πρὸς τὸ ἐχάστου ποσόν" μεῖζον 
“ὰρ xai ἔλασσον τρίγωνον οὐχ ἔχει διαφορὰν, εἰ μὴ 
κατὰ τὰ τοῦ τριγώνου εἴδη, ἅπερ εἰ χαὶ διαρέρει, 
διαφέρει τῷ ἐτερηειδεῖ, τὸ δὲ ὁμοειδὲς, εἴτε μεῖξον εἴτε 
ἔλαττον, οὐχ ἄλλο, x«i θυμικὸς ἄρα, ἢ ἐπιθνμητιχὸς, 
$ λογιχὸς, ἣ φλεγματιχὸς, ἣ αἰματιχὸς, f μελαχχολι- 
χὸς, 3 ξανθοχολιχὸς, ἢ x«i τῶν μεμιγμένην ἐχόντων χὰξ 
ἀμφοτέρων τὴν χροᾶσιν χατὰ τὰς πρὶν τῶν συξυγιῶν 
χοινωνίας σημειωθείσας, οὐ χατὰ τὸν τῆς ἐπιτάσεως 


est etiam cupidum esse aut iracundum: et hoc 
ipsum huie, nempe N O P Q : rursus hoc 
ipsum huic S T Καὶ L. Eadem ratione qualitate trí- 
angula uon different, sed quantitate. Eodem quoque 
modo rationiscompotes et temperati qualibettempe- 
ratione homines eamdem rationem eumdemquoe or- 
dinem servabunt. Hoc enim omnia nostro sermone 
demonstrata sunt ut oportuit demonstrari. Nostra 
autem haec demonstratio declara nullam conjugan- 
tionem copulationum scientia investigari posse prae- 
ter illas quas numeravimus, si qualitatis rationem 
spectes, Quamvis enimilla triangula etquadrangula 
majora et minora sunt, verumtamen suas lineas, 
suos angulos, sua denique spatia inter se similia 
habent, quacunque quantitate singula illorum sint 
predita. Majus enim et minus triangulum nondiffe- 
runt inter se nisi ex trianguli forma, quee si diffe- 
runt, propter diversitatem forme differunt : sed si 
similitudinem figure spectes, seu majus seu minus 
sit triangulum, aliud non erit. lracundus ergo aut 
cupidus aut ralione preeditus, aut pituitosus aut 
sanguineus, aut melancholicus, aut si qui habent 
mistam ex utrisque temperationem, ex descriptis 
supra conjugationum copulationibus, riterius ordi- 
nis non erunt quam cujus sunt propter intsnsionis 
aut remissionis rationem, quoniam non eunt alii 
sed dissimiles. Omnes igitur ordines reperti sunt. 
Porro unusquisque ordo latitudinem habet :taccre- 
tionem et diminutionem suscipere possit. Necideo 
alia communis qtuitatis species seu aliud indivi- 
duum evadet Propter intlensionem et remissionem. 
42 


1323 


ADDENDA. 


ἢ ἀνέσεως λόγον ἑτέρας οὗπερ ἔστι φανῇ τάξεως ὃ Α ἄνεσις χαι ἐπίτασις οὐ ποσοῦ, ἀλλὰ ποιοῦ, τὸ di 


τι ἔστιν" οὐκ ἄλλος γὰο, ἀλλ᾽ ἀλλοῖος. Πᾶσαι γοῦν ai 
τάξεις εὑρέθησαν. Εχει δὲ πλάτος ἐχάτῃ, Ἰῶστε δέ- 
χεσθαι xai τὴν αὔξησιν χαι τὴν ὑποδίθασιν, xat οὐχ 
ἂν ἄλλο τὸ τῆς χοινῆς ποιότητος εἶτε εἶδος, εἶτε ἄτο- 
μὸν γεννήσεται διὰ τὴν ἐπίτασιν ἡ rà» ἄνεσνν. Ἢ γὰρ 


ἐπίτασις 


οὐσία 


ἐπίτασις 


οὐ σα 


ἄλλο 





X οὐ τοῦ ποσοῦ ἐπιτάσει διαφέρει’ ποσῷ γὰρ οὐκ B λων ἰσότητα 


ἐπίτασις, ἀλλὰ τὸ ἄνισον, δπερούχ ἄλλο τοῦ Α T6 A 
ποιήσει, ὡς τὸν ἴσον ὁρισμόν" οὐδὲ γὰρ ἄλλον μὲν ὁ 
ΑΒ T' χύχλος ὁρισμὸν δέξεται τοῦ Κα A ΜΝ Z- ἀμ- 
φοτέρων γάρ εἷς ἐστι χοινός: σχῆμα yáp ἐστιν ὁ 
κύχλος ἐπέπεδον ὑπὸ μιᾶς γραμμῆς πέριεχόμενον, ἣ 
καλεῖταε περιφέρεια, πρὸς ὃν ἀφ᾽ ἑνὸς τοῦ ἐντὸς τοῦ 
σχήματος σημείον χειμένου, πᾶσαι αἱ προσπίπτου- 
σαι εὐθεῖαι ἶσαι ἀλλήλαις εἰσέν. Εἴτε γοῦν τὸ B τῷ Α 
σον, εἴτε ἄνισον, τὸν αὐτὸν δέξεται ὅρον, ὧν δὲ ὁ 
ὄρος χοινὸς, χοινὸς χαι ὁ τῆς οὐσίας ἐστὶ λόγος, x«t 
τὸ τρίγωνον οὕτως χαὶ τὸ πολύγωνον, xxt ἐπί τοῦ 
ἀρτίου τοῦτο xat περιττοῦ, Εἰ δὲ xat χρυσῷ ἄργυρος 
ἐνωθείη, xat αὖθυς, οὐ διαφορά τούτοις ἄλλη xx τῆς 
ἑνώσεως γενήσεται, εἰ μὴ 9» κατά ποιότητα. Ὁ 
γάρ ἐνωθείς πρὸς τὸ λευχὸν ἔλθη, ὁ δὲ πρὸς τὸ 
ρῶϑες, οὐδείς δὲ τὸν ἐνοῦσαν ἀλλοιωθῇ πρὸς τῶν d 


Nam intensio et remissio non sunt quantitatis sed 
qualitatis. Aliud autem ad essentiam pertinet ad 
quam non pertinet intensio. Ex quo efficitur aliud 
nullo modo pertinere ad intensionem, quandoqui- 
dem in nulla essentia est intensio, at essentia est in 
omni alio, intensio ergo in nullo alio erit. Omni 
igitur B conveniet A ; at nulli B C conveniet. Nulli 
ergo C conveniet A. Quandoquidem nequeAB CD 
differt ab V X Y Z propter quantitatis intensionem; 
nam in quantitate non est intensio sed insequalitas ; 
que quidem inequalitas aliud A ab A non efficiet 
cum eadem definitionem habeat utrumque, ut 
neque circulus A B C definitionem aliam et diver- 
sam a definitione majoris circuli K L M N O susci- 
piet. Utriusque enim circuli una est definitio com- 
munis. Nam circulos estfigura plana una linea 





C εἰ σχοπεῖ τις, 


οὐσίας, ἡ ἐπίτασις δὲ οὐχ οὐσίας, οὐδὲν ἄλλο 
ἐπιτάσεως ὅτι χαι ἡ ἐπίτασις ἐν οὐδ ἐμιᾷ οὐσία. ; 
di iv παντί ἄλλῳ. Ἢ ἐπίτασιξ᾽ γοῦν dv "esdet 
xat τὸ A ἄρα παντί τῷ B, τὸ δὲ Γ΄ οὐδενί, τῷ B 
ἄρα, οὐδενί τὸ T, ὅτι xat τὸ ΒΓ À πρὸς τὸ ' 


ἄλλο 





à ἀνισότητα" γαρ wx 


ἐχάστου ποσὸν, ὥστε οὐδεμία ἐπέτασις ἢ ve 


μενεῖ 
ἄλλο φέρει τινέ γενήσεσθαι οὔπέρ ἐστί»" & 
σύνθεσις ποιοτήτων διά τοῦτο οὐδὲ ἁπλοῦν αμῦ 
θετον το συνε)θὸν ἐστι, ποιότητε δὲ εἰκότως ἢ 
xat ἡ ἐπίτασίς ἐστι, ποσοῦ δ᾽ οὔ. Οὐχ ἄλλο γα 
ἀλλοῖον ix&ivo: οὔτε X0 χρυσὺς, οὔτε X 
μόνον μίγμα, ἀλλ᾽ ἐξαπλάσιος ἄργυρος τῇ ἕν τ 
ἐξαπλασίον χρυσοῦ xarà μὲν τὸ ποιὸν ἄλλοι 
x«t ἀλλοιωθῇ, ποσῷ δ᾽ οὔ. Διά τοῦτο οὐ τῷ 
(dn ἄν ποτε τὸν ἐπίτασιν ἣ τὲ 
σιν, ἀλλ᾽ ἐν τῷ ποιῷ. Δείξω δὲ τοῦτο οὕτως͵ ἴ 
σις: δεῖ γοῦν δεῖξαι ὅτι ἐν τῇ τἂν ποιοτύτω 
ἐλεύσει, ἐπισυμθαίνει ἐπέτασις xara τὸ ἀλλοῖο 
ἀεί δὲ, τὸ δὲ ποσὸν οὐχ ἔχει ἐπίέτάσιν. "E 
ἔστω τοίνυν τὸ A T Γ πόσον, ὁμοίως δὲ xat τὸ 
Ν, δεῖ δὲ iv τοὶς ἀμφοτέροις σημείοις μὴ vr 
pari etimpari. Quod si argentum cum auro 
tur, non alia exsistet differentia ex hae « 
tione, quain illa que ex qualitate est. Aurum 
copulatum albedinem accepit, et argentum 
flavum auri colorem. Neutrum vero, usquei 
nequeargentum, quantitatem, quam is 
aliorum &qualitatem οἱ ineequalitatem 8$ 
commutavit; unicuique enim sua manes! 
titas. Quare nulla intensio aut remiss! 
ut aliquid aliud sit quam quod e$ 
enim est qualitatum compositio. 1dciroo qu 
copulatur non est simplex sed composita. 

merito remissio et intensio qualitatiw 4 
dicuntur, quantitati vero inesse negestet-. ' 

quod intenditur et remittitur aliud ποῦ στοῦ 
dissimile. Aliud quidem est sexcuplum mit 


comprehensa que circumferentia appellatur, ad D copulatum a sexcuplo auro copulato. Ae € 


quam omnes ἃ centro figure ductelinee recte 
equales inter se sunt. Siveigitur B sitequale ipsi 
A, sive inzequale, definitionemeamdem suscipiet. 
Quorumyjautem detinitio communis est,ratio quoque 
essentie illorum est communis. ldem quoque ob- 
servatur in triangulo, in multangulo : itemque in 


litate quidem mutabuntur et dissimilia €t 
sed ex quantitate nequaquam. Quare si qt 
genter consideret, nunquam animadvertet 
sionem aut remissionem quantitati ines: 
qualitati. Quod ita esse huno in. modum c« 
strabo. Oportetigitur demonstrare in qua 


VÀ 


THEODORI II IMP. DE COMMONIONE NATURALI. 


* 


1326 


εἶξαι ἐπίτασιν χαθὸ ποσά. Ἔστω γοῦν ὁρμὴ Α ἀλλοῖον ἢ μονάδων συνέδευσις, ἦ ἑνὸς x«l ἑνὸς, xoi 


χαι ἢ ἑτέρα Δ, αἱ δὲ πρὸς ταύτας B χαι M 
c, xxt ἣ D χαι Ν ἐπίτασις: εἰ γοῦν τῇ αὖ- 
ΒΜὴ ΓΝ ἐπίτασις, ἢ ὡς δεχάσι διχώά- 
ἡ ΒΜ ric À 
ἰ ἐπίτασις, 3j ὡς δεχάδες δεκάσιν, ἡ ὡς μο- 
αονάσι, τρία γοῦν εἰσι τὰ τεθέντα, ὁρμὴ, 
ς, ἐπίτασις * ἣ ὁομὴ γοῦν ὡς μονὰς, 5» αὐξησις 
ιἰς, ἢ ἐπίτασις ὡς τριάς * χατὰ γοῦν τὰς συν- 
χαι τοὺς σπερματιχοὺς λογους, ἢ μὲν πρωτη, 
| χαὶ δύναμις μήχους, ἢ δευτέρα, γραμμὴ x«t 
i; πλάτους, ἢ δὲ τρίτη, ἐπιφάνεια xat. δύναμις 
τὰ δὲ τρία δύναμις σώματος, τὸ δὲ σῶμα 
τὸ ποσὸν δὲ ἐν τοῖς τρισὶ περιάγεται, καὶ εἰ 


ὡς μονάδες μονάσι, xat 


» 
ὃ» 


"μά πως ὑπερ τοὺς ὄρους, εἰ χαι ἄλλο 
«οἷας σῶμα fRócov 
B T 
ποιότης «ποιότης 


συνῶ, ἀδύνατον, εἰ δὲ ἀσώματον, ἢ ποιότη- 
ctt, xai οὐχ ἄλλο γενήσεται τὸ ἐπιταθὲν, ἀλλ᾽ 


»ositione inesse intensionem ex alteratione, ut 
cam idque non semper ; quantitati vero 
nus est quantitas intensionem nunquam 
ere. Esto igitur a b c quantitas : similiter 

ἐ m n quantitas. Oportet ostendere in 
que punctis, seu terminis non inesse inten- 
o quatenus quantitate sunt predita. Esto 
appetitio aliqua que sit a, et altera que sit 
has appetitiones referantur b οἱ η que sint 
lio,itemque c et n, qu& sint intensio. In 
tione igitur que est b m inest intensio qus 
5,aut ut denarii numeri insunt denariis) aut 
itates insunt unitatibus ; b m erit intensio 
a L, idque eodem modo quo denarli insunt 
jis, aut unitates insunt unitatibus. Hic ergo 
Osita sunt, appetitio, accretio, intensio, ut 
rius numerus. Quare si compositionem spectes 
iones &d propagandum prodientes, pri- 
locum abtinebit punctum, seu vis atque 
tas ad longitudinem progrediens : secundum 
1 obtinebitlinea, seu vis atque facultas ad 
dinem progrediens ; tertium locum superficies 
ebit, &u vis atque facultas ad altitudinem 
rediéms. Porro hec tria vim atque facultatem 
ntad corpus constituendum, corpus autem 
iantitatem perfectam constituendam compa- 
1 est ; quantitas autem sub his tribus compre- 
tur. Quod si sit aliqua res corpus, quo pacto 
hoc terminos tres egredietur ? Quod si dicas 
mm corpus cum altero corpore uniri, hoc fleri 


- 
πα 


A 
^ac. 


B λοιοῦνται γὰρ ταῖς ἀχρότησιν - 


εἰ μὲν ποιὸν, ὡς λευχότης χαὶ μελανοτῆς, ἢ γλυχύ- 
τὴς χαὶ ἀλυχότης, οὐδὲ οὕτως ἐπιταθῇ λευχότης 
γὰρ λευχότητος λευχοτέρα οὐχ ἔστι, xai τὰ ἕτερα " 
ἐν ἀτόμῳ δὲ ἡ ποιότης ποιεῖ ἐπίτασιν * σταφυλὴ "yop 
ἢ λευχὸν 
* λευχὰ δὲ πώντως ὑπάρχει θάτερα. Ἢ γοῦν 
ἰσχὺς τῆς ποιότητος τὸ μὲν ἀΐξει χατὰ ποιότητα, 
τὸ δὲ arret, αὐτὴ δὲ à γλυχύτης ὃ ἢ λευχότης 
οὔτε ἐπιτάττεται οὗτε ἐλαττοῦται, μένει δ᾽ ἀεὶ ἢ 
αὐτὴ. Κατὰ τὸν αὐτὸν γοῦν χαιρὸν οὗτε γλυχν xal 
μὴ γλυχὺ, οὔτε λευχὸν χαὶ μὴ λευχὸν, τὶ φανήσεται 
πώποτε, x&v ἐν ἄλλῳ χαὶ ἄλῳ τῶ ἐν ποιότητι 
δέχηται τὴν ἐπίτασιν χαὶ ἄνεσιν * xoi εἰ μὲν οὖν 
)suxóv ἐνωθῇ x«i μέλαν ὕφεσιν πάσχουσιν ἀλ- 
«i ἐναντίαί γὰρ ποιό- 
τητες θραύουσι τὰς ἀχρότητας, εἰ μιχθῶσι, τὰς ἐνού- 
σας αὐταῖς, ἔσται δὲ τὸ μίγμα ἀλλοῖον καὶ oux ἄλλο. 
Οὔτε γὰρ τὸ λευχὸν μὴ λευχὸν πάντη, οὗτε τὸ μὲ- 
λαν πάντη οὐ μέλαν, ἀλλὰ πῶς μέλαν, πῶς δ᾽ οὗ ; 
χαὶ τὸ ἕτερον, χατὰ τό αὐτὸ, οἷον τὸ τῆς σηπίας 
μέλαν χαὶ τὸ ἅλευρον ἐνωθέντα, τὸ λευχὸν χαὶ τὸ 
μέλαν τὸ ἐν αὐτοῖς ἀμειφθήσεται. ᾿Επεὶ γὰρ εἰσιν 
ἐναντία, χαὶ τραπῶσι, xal τὸ μὲν ix τοῦ ἐναντίον 
ὑποστῆσεται ὕφεσιν τοῦ εἶναι λευχὸν, τὸ δὲ τοῦ εἶναι 
μᾶαν, τῷ δὲ ἴσῳ καὶ τῷ ἀνίσῳ, οὐχ ἀμεφθήσεται, 
ὥστε τὸ μεδίμνου ποσὸν οὐχ εἰς χύλιχος ἐλθεῖν, ἣ 
προσλαδεῖν θάτερον ἐκ θατέρου ὡς ὁτόσων τι, ἀλλὰ 


ῥοιᾶς γλυχυτέρα, ἣ ῥοιὰ σταφυλῆς, τοῦ 


λευχοῦ 


nequit. Rursus sí incorporeum aliquid accedere 
dicas, aut qualitas adveniet, atque hoc modo res 
intensa alia non evadet, sed dissimilis ; aut uni- 
tates advenient, atque agglutinabuntur, nempe 
unitas una et altera unitas. Que quidem unitates 
si sint qualitates abstracte, et uni altera addatur, 
ut albedo, nigredo, dulcedo, salsedo ; neque hoc 
modo erit intensio qualitatis, nam albedo albedine 
nonest magis alba. Idem de ceteris dicendum 
est. At qualitas in individuo intensionenmu efflcit. 
Uva enim granato est dulcior ; aut granatum uva 
est dulcius, itemque album albo est magis album, 
utraque vero omnino sunt alba. Quare vis quali- 
tatis hoc quidem auget seeundum quandam quali- 


D tatem, illud vero minuii. At ipsa dulcedo et albedo 


neque intenditur neque remiltitur, sed eadem 
manet. Eodem igitur tempore nihil unquam dulce 
et non dulce, album et non album exsistere pote- 
rit, quamvis in alio atque alio suscipiet ex quali- 
tate intensionem et remissionem. Quaresi album 
et nigrum  uniantur, id sine remissione fieri 
nequit ; extremitates enim mutantur seu aliusmodi 
evadunt : nam in contrariarum qualitatum tempe- 
rationibus et admistionibus extremitates ipse 
frangi solent. Erit atem mistio aliusmodi non 
alia. Neque enim album est auod omnino album 
non fuit, neque nigrum quod omnino nigrum non 
fuit, sed partim nigruin, partim non nigrum. Et 
quodest alterum eodum modo, veluti sepie nigredo 
et ferina inter se copulata albediuem etnigredinem 


1327 


ADDENDA. | 


μενεῖ ἂν ἔχαττον εἰς τὸ ὅσον ἂν ἐκ πρώτης τύχης À xci ἑξῆς τρία * τὸ ἕν γοῦν xal ἕν συντεθεν δύο, 


. » * ^ * « » [4 

ὑπαοχὴ ποτὸν, XX» εἰς ἀλλη)α περιχωρήσειεν. Ὡς 
7*0 0 πῶτε ix τοιάδος χαὶ δυάδος ἐστὶν, ἀλλ᾽ οὗτε 
οὔ» ὁ τοία τίσταρα, οὗτε ὁ δύο διὰ τὴν 
ἕνωσιν, ἀλλὰ χαὶ αἱἰτὰ τὴν ἔνωσιν ὁ συν:λθὼν ἀλ- 


τῶν 


τοία 


λοῖος ui», οὐχ ἀλλ δὲ ποσῷ cuu, ὃ 
συνελθόντων εἰς 
οὗτε 0 δύο τρία * 
GÜat, ὑπζοξ ἂν ὁ πέντε ἔπτὰ, ὅπιο ἄτοπον * οὕτω 
χαὶ ἐν λευχῷ χαὶ μέλανι οὐ ποσότης, ἀλλὰ ποιότης 


τῷ 
αὐτὸν * οὗτε γὰο ὁ τοία τέσσαοα, 


τοῦτο γὰρ εἰ δυνατὸν ὑπῆοχε γενέ- 


ἔχει λαβεῖν τὴν ὕριτω X τὴν ἐπίτοτιν. ᾿Επεὶ γὰρ 
ταὶ αὐτὸς ὁ πῶτι, εἰ χαὶ χατὰ πητὸν ὑποτῆναι 


ὕρετιν πίϑυχε, τὸ ἐλζχιστον τῇ αὐτῇ ἐγένετο ἣν 
ὑπέστη μονάἶι - ἐλαττωηεὶς ἡὰο ἔχαστο; TUTO 
tu» συφελθόντων γενήσεται ὁ τοία δύο, xxi ὁ δύο 
ἔν, εἰ γοῦν xaT ἐπίτασιν ὁ τοία τέσσαρα, xai ὀδὺο 
τρία ἔσται, χαὶ ὁ GuvilÜüovy ix 
ónto ἄτοπον, ὡσαύτως x«7 ἄνεσιν ἢ ὁ τρία δύο, xci 
ὁ δύο ἣν, χαὶ ὁ συνθὼν πῶτε τρία - ἀδύνατα δὲ 
ταῦτα χαὶ ἄτοπα. Ei δὲ ὁ τοία μὲν τέσσαοα, ὁ δὲ 
δύο i», πεντὰς μὲν νομισθῇ, ἀλλοιωθῇ δὲ τὸ εἶδος " 
οὐδὲ γὰο συνέλευσις μονάδος x«i τιτράδος ὁ πέντε, 
ἀλλὰ δυάδος x«i τοιάδος ἀληθῶς * οὐδὲ γὰρ ἀχραι- 
φνως περιττὸς ἢ μονὰς, οὗτος δὲ περιττοῦ xal ἀρ- 
τίου ἐστί. Ποῶτον γὰο οὕτως γένεσις * ἔν εἴτα δύο, 


τούτων πέντε ἑπτὰ, 


suam inter se contulerunt. Etenim quoniam sunt 
contraria, eliam frangentur, atque unum quidem 
ex contrariis aliquid de albedine remitlet, alterum 
vero de nigredine. sed ex equalitate ex indqua- 


τιον γοῦν τοῦτο, τὸ δὲ ἔν x«i δὺο τρία, περιττὸν 
4 


δὲν χαὶ rola τέσσαρα, ἄρτιον, δεύξερου, τὸ κα 


xa τέσσαρα πέντε ἀρτιοπέοιττον. Σ χόπη, σοὺ 
ἐν πᾶτι τὸ ἄτοπον, εἰ μὲ ἢ μονὰς ἑτέοαν ; 


μονάδα χἀὶ ἢ τετοὺς ἄλλην xxi ἐπιταθῶσιν di 
πευτὰς, ἄτοπον * εἰ ὃὲ ἢ μὲν τετοῖς 
πάθῃ, ἕσται τετοὰς ἡ πεντάς 
μονὰς δίξαιτ᾽ ἂν - τοῦτο γάρ οὐ 


29:20 
e. 39s σ΄ » 5 . 
οὐῶξ 72 4J9:7ü 
πεντύδια, ἀλλὰ τὶ 
ἀοιθμὸν ἀνέλυστυ ἂν εἰς οὐδὲν, καὶ τοῦτο ἅτιξο 
εἰ δὲ ἡ μὲ μονὰς προσλαδή ἔτέραν μονωθδα : 
τετρὰς μονάδος ὕγεσιν ὑποστῇ, τρίὰς πάστω; yu 
σεται * πεντὰς γοῦν τότο οὐχ ὅτε ἔχ  [AOYTUN rfj 0 
T7000; ; ἀλλ᾽ ἐχ δυχδος τε χαὶ τριαδος, τί : 
"| $5 3 ρ » "Ὁ gums, 
B. Ὥστε τὸ μὲν ποιὸν ἐπιτασι. δίχριὰ 
ὄνεσιν, τὸ δὲ ποσὸν οὗ - συνέθη γὰρ 
σθαι τῇ τάσει χαὶ ὑφγέσει τοῦ ποσοῦ 
τετράδα, καὶ τριάδα, xxl ἑπτάδα, ὅπερ ἀτοπύππ' 
ἐνωθὲν οὐδεν tx» 
3 ? . , . » , * . , 
ἐποίησεν" ὑπάοχει γὰρ ὁ δύο δύο, χαὶ ὁ τοῖν, 
- - * Ad * * - E] 
τοῦτο ποσοῦ * ἔμειναν γὰρ οὗτοι εἰς τὸ τοὶ 
ἄνισον. ἀλλὰ τῇ συνελεύσει τῆς ποιότητος 9 
ποιότητα ἑτέοα Guvíón μιχτὴ ποιότης * οὔτε jt 
ἄρτιος, πάντη ἄοτιος, οὗτε ὁ πεοιττὸς μὴ χαὶ ἄρτι 


ἔνταια Ἂν 


ci» ταδὶ 


τὸ γὰρ ἄοτιον χαὶ πεοιττὸν 


rius quidem numerus efficietur, sed forma comi 
tata fuerit. Neque enim copulatio unitatis 
quaternarii numeri proprie quinarium afficit, 
binarii et ternarii. Unitas enim revera non 


litate non. accidet illa commutatio, ut medimni C numerus impar ; quinarius autem ex impariel| 


quantitas non potest in quantitatem calicis trans- 
ire aut unum alterius quantitatem assumere, sed 
unumquodque in ea quantitate manet, quam primo 
habuit, etiamsi inter se conjungantur ; ut enim 
quinarius numerus constat ex ternario et binario, 
sed non ideo tria sunt. quatuor, neque duo tria 
propter copulationem contra vero qui conjungitur 
numerus post copulationem dissimilis quidem 
evadit, sed alia quantitate non definitur, quam 
copulatorum inter se numerorum qualitate. 
Neque enim tria sunt quatuor, neque duo tria, 
nam hoc fieri nequit ; quinque enim essent septem 
quod est absurdum : ita etiam in albo et nigro non 
quantitas, sed qualitas potestrecipereremissionem 
et intensionem. Quandoquidem si numerus ipse 
quinarius ex parte quanlitatis posset suscipere 
remissionem, eadem hac remissione, quam susci 
peret, minimum quid evaderet. Nam ex copulatis 
numeris quilibetnumerus unitatum substraclione 
minor factus, evaderet ex ternario binarius et ex 
binario unitas. Si igitur per intensiorem tria cva- 
dant quatuor et duo tria, idem accidet numero ex 
his duobus quinque septem composito ; qoud est 
absurdum. Eodem modo per remissionem tria duo 
evaderent et duo unum; idem quoque accideret 
nume:o ex his duobus quinque tribus constituto, 
que quidem fieri nequeunt ct sunt absurda. Quod 
εἰ [ro tribus quatuor et pro duobus unum, quina- 


D 


conslat. Itaenim primum dicis, unum, deinde( 
deinde tria. Unum ergo cum uno compositum, 
sunt ; estque hic numerus par: porro unum etd 
tria sunt. Estque hic numerus impar primus. ἢ 
sus unum el tría, sunt quatuor ; estque hic nume 
par secundus. Unumetquatuor quinque, qui de 
esse impar secundus ex pari et impare consta 
Considera igitur in omnibus quod sequitur abs 
dum. Si unilas alteram unitatem assumat et qi 
ternarius alium numerum, etintendantur sss 
aut quinarius numerus, absurdum fuerit irse 
si quaternarius unius remissionem suscipi [ὃ 
narius erit quaternarius. Neque enim unitas re 
sionem suscipere poterit. Quod si fieri posse 
solum quinarius, verum etiam quilibet numero 
nihilum dissolveretur ; quod etiam absurdame 
Quod si unitas alteram unitatem. assumat, d 
fient : et si quaternarius unitatis subatimatse 
suscipiat, omnino ternarius numer eve 
Constat igitur quinarius non ex unitals e 603 
nario, sed potius ex binario et ternario ; ἐδ 
sccundum naturam. 

2. Ex quibus omnibus efficitur in qualita 
cadere intensionem etremissionem, in quantiia 
vero nunquam. Posset enim, si hoc verum e: 
per intensionem et remissionem quantitatis, ! 
narius esse quaternarius ternarius δὲ septenar 
quod longe adsurdissimum est. Par quidem : 


* osa met 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI 


ς γοῦν ἐνταῦθα τῶν ποιοτήτων χαὶ ἀλλοίωσις, 
& ποσὸν, A«Gó» χώοαν ἐπιτάσεως χαὶ ἀνέσεως, 
 Égsot» Aroma * ἐποίησε γὰρ τὴν πεντάδα 
« x«i ἔξάδα καὶ τετράδα, χαὶ τριάδα, ὅπερ 
» χαὶ σοφιστιχὸν, Τοῦτο τοίνυν δεῖ νοεῖν ἡμᾶς 
τὶ τῶν ῥηθέόντων λευχοῦ xol μέλανος * τὰ μὲν 
ἀλλοιοῦνται, δὲ ποσὸν οὐδέποτε ἀλλοιοῦτοε. 
jo ἐπίτασις xai ἄνεσις ἐν ποσῷ, ἀλλ᾽ ἴσον xc. 
». Ei μὲν οὖν ὕλη τὰ πράγματα θεωροῦνται 
Quoi πέρασι τοῦ ποσοῦ περιχλείεσθαι θεωροῦν- 

ὁ γὰρ ἀμειφθείη τὸ τοῦ ἀλεύρον μεδίμνον 
, tig τὸ τῆς σηπίας χυάθον μέλαν ποσὸν, ἄμει- 
ἐγένετο τούτων, χαὶ τῇ ἀμείψει συνέθη ὕφεσις, 
Q ὃς ποιότηπ ποίότης ἑνωθεῖσα ἑτέοκ ποιήσει 
γεν, οἷον ἄρτιος ὁ τέσσαρα, καὶ ὁ Ouo, xci ὅ 
ομερὴς, ὁ δὲ προμήχης. ΓΑνισοι γοῦν x«i εἰ 
σιν, ἀλλοίως γεννῶσι χαὶ ὁ δύο χαὶ ὁ τέσσαρα, 
ἐειφθῇ μὲν ὁ ἰσομερὴς εἰς τὸν προμήχη, x«i 
μὲν τοῦτο ἀλλοῖος γενήσιται, προμήχης γὰρ " 
J& τὸ ἄρτιον, οὔτ᾽ ἄλλος οὔτε ἀλλοῖος. ἄρτιοι 
xi οἱ συνελθόντες xal ὁ ἐξ αὑτῶν, ὥστε τὸ μὲν 
xai ἠλλοιώθη ἔνθαδί x«i ἐπίτασιν ἔλαθε, τὸ 
Τὸν οὐχ ἡλλοιώθη * πάντες γὰρ τὸ οἰχτεῖον ποσὸν 
ύλαξαν, ὁ δύο τὸ δύο, ὁ τέσσαρα τὸ τέσσαρα, 

ἔξ τὸ i5 εἶναι, τὸ δὲ ποιὸν ἡἠλ)οιώθη χαὶ 


| cum impari compositus nihilf inusitatum 
tuit. Sic enim duo sunt semper duo ; et tria, 
[uodest quantitatis proprium. Nam hi nume- 
1anseruutetiamsi qualitatem etinequalita- 
isceperint. Sed cum qualitas cum qualitate 
tur, exsistit altera mista qualitas, Neque 
iar numerus omni ex parte exsistit neque 
qui non etiam aliqua ex parte par. Hic igi- 
qualitatem remissio et commutatio. At illic 
tateiutensionem etremissionem suscipiente 
absurda exsistebant. Nam ex illa ralione 
rius erat septenarius, senarius, quaterna- 
ernarius quod est absurdum et sophisticum. 
itur considerare nos oportet etiam in preedi- 
bo scilicet et nigro. Nam qualitate predita 
tis commutationem suscipiunt Quantitatis 
illa potestesse ejusmodi commutatio, quan- 
lem in quantitate intensio et remissio locum 
bent, sed aequale et inc'equale. Si igitur ex 
aresnaturales considerantur,his tribusquan- 
terminis circumscribi et concludi cernuntur. 
enim commutari poterit medimni farine 
tas in cyathinigrum sepic sanguinem conti- 
quanütatem, sed potuit in his qualitatis 
re aliquacommutatio, quam quidem commu- 
m consecuta est remissio etintensio. Porro 
s altera cum altera copulata intensionem 
utquatuor estnumerus par, itemqueduo. At. 
quidem ex equalibus partib us constat, hic 
era parteestlongior. Sunt igitur inequales 
| duo hi numeri copulati fuerint, aliusmodi 
U^ €opulabuntur enim binarius et quater- 
iunierus; Ao numerusquidem ex equalibus 


* , . » * " . 4 4 
A επέταθη " ὁ γὰο προμήχης, λαθὼν τὸν 


C 


1330 
U7045801j, 
ἤμειψεν αὐτὸν si; τὸ ποόμηχες, εἰ Oi x«i ὅτι d 
& βγ τῆς B γ ἄνισος χαὶ ἀλλοία εἴπῃ τις, ἴσως 
ἔσται οὐ διὰ τὴν ἐπίτασιν ἢ τὴν ἄνεσιν, ἀλλὰ διὰ 
τὸ μεῖξον x«l τὸ ἔλαττον - τοῦτο γὰρ οὐ T0702, ἀλλὰ 
τοῦ πρὸς τι, ὡς xai ᾿Αριστοτέλης ἐν Κατηγορίαις 
φησίν, Οὔτε γὰρ, χατὰ τὸν αὐτοῦ λόγον, ἐπίτασις 
χαὶ ἄνεσις τοῦ ποσοῦ ὅτι τῆς ποιότητος, οὗτε τὸ 
μέγα xai τὸ μικρὸν ὅτι τοῦ πρὸς τι, ἴδιον δὲ τοῦ 
ποσοῦ τὸ ἄνισον καὶ τὸ ἴσον, εὔοῃς δὲ xal ἐν ἄλλοις 
εἶτ᾽ ἐπίτασιν εἴτ᾽ ἄνετιν τοῦ ποιοῦ, τοῦ ποσοῦ δὲ ἀεὶ 
τὸ ἴσον, τὸ ἄνισον, στε ἄνισος χαὶ ὁ ἔξ χαὶ ὁ δέχα 
χατὰ τὸ ποσὸν, ἀλλοῖος ὃ: χατὰ τὸ ποιὸν * χαὶ ὀξώδους 
ποιότητος εἰδὴ πολλὰ ἂν ἂν εὕρῃς ἐπιτεταιλένα καὶ 
ὑφειμένα τῶ, ποσῶ δ' οὐ, ἀλλ ig« χαὶ ἄνισα, 
Τίς δὲ τὰ μὴ ὁμοειδῆ συγχοίνει, ἀλλὰ τῷ ἑτεροτιδῆ - 
Καὶ συχομορέα σωιχρά λεγεται χαὶ μεῖξον 
ὥστε XXT4 τὸ αὐτὸν χρόνον τὸ αὐτὸ ποᾶγμα μέγα 
xal μιχοὸν, x«i ἐναντίον αὐτὸ εἰς ἐαντὸ, Orto τῶν 
ἀδυνάτων. Τά μὲν οὖν τῶν ἐν γεύσει tO καὶ ὁράσει, 
ἤγουν γλυχύτητος, ἀλυχύτητος, θερμότητος, ψυγρό- 
μέλανος, &xóá; τὸ χαὶ 
τά ἐν ὀσγοήσει δυσωλῆ 


x uu, 


τῆτος, λευχότητος οἵον 7i 
ἀφῆς, τραχὺ χαὶ λείων, χαὶ 
xai εὐώδη x«i μέσα xxt ἀναποδείχτως ἡ ἔνάογεικ 
δηλοῖ ὅτι πτρ τοῦ ποιοῦ, ὁποίως δέ χαὶ τά τῶν 70u- 


partibus constans in altera parte longiorem com- 
mutatus fuerit. Atqueidcirco aliusmodievadet, nem- 
pe altera parte longior, Sed si hos n-imeros quate- 
nus sunt pares consideres,neque alii neque aliusmo- 
dievadent.Nam qcicopulatisuntinterse numeri sunt 
pares, etqui ex ipsis composilusest,est par. Quam- 


obrem in his qualitas quidem commutata est et 
intensionem suscepit, quantitas vero non est com- 
mutata. Omnes enim suam quantitatem conserva- 
runt, ita ut duo sint duo : quatuor, quatuor, etsex, 


sex. Atqualitascommutataestetintensa. Nam altera 


parte longior assumptum numerum ex equalibus 
partibus constantem, mutavit inaltera partelongio- 
rem numerum. Quod siquisdicatlineaim a ὁ c quia 


est inxqualis linee 5c etiam fore fortasse dissimi- 


lem ; respondemus hocnon accidere aut propter in- 


tensionem aut remissionem, sed propter illud quod 
est majus et minus ; quod quidem non ad quan- 


C titatem, sed ad relationem pertinet quemadmo- 


dum etiam Aristoteles in Categoriis docet. Ut enim 
intensio et remissio non ratione quantitatis, sed ra- 
lione qualitatis rebus accidunt, ita etiam magnum 
et parvum nonratione quantitatis autqualitalis, sed 
ratione relationis rebus aecidunt. At quantitatis 
equale et iniequale proprium est. In aliis quoque 
rebus animadvertere possis intensionem et remis- 
sionem esse qualitatis, equale vero et incquale 
semper ad quantitatem pertinere. Quare senarius 


οἱ denarius numerus sunt inequales ex quantitate, 


dissimiles vero sunt ex qualitate. Ac odoriferee 
qualitatis multa genera reperire possis intensa 
el remissa ex qualitate, eequalio vero et ineequalia 
ex quantitate. Quis autem comparat inter se illu 


4391 


ADDENDA. 


μάτων. Οὐδεὶς γάο ἑοωτᾷ ἐν τῷ τριγώνῳ τῷ δείνω À xat ἐπιφάσνειαν xat στερεόν. Σχόπει δὲ τὸ Quis 


λευχῶ, T0701» X» £n τὴν λευχότητα ὁ αὐτοὺ ἐπι- 
φάνεια πρὸς τὸ δεῖνα * τὸ γάρ ποσὸν ποσοῦ. Τὸ δὲ 
Àsuxo-íom τούτου 1 ἐχείνου τοῦ τριγώνου ἢ ἐπι- 


φάνεια ἐπιτασεως, Τῆς ποιότητος γοῦν ἡ ἐρώτησις " 
ἄνεσις χάο αὶ ἐπίτασις τοῦ ποιοῦ. Πεοὶ δὲ τῶν ἐν 
ἀοιθμῷ ποιοτήτων εἴρηται. 

y. Ἔγνωσται δὲ xai ποσοῦ τὸ ἴσον εἰς αὐτοὺς 
χαὶ τὸ ἄνισον, ὡσαύτως χαὶ τῶν ἐν τῷ στερεῷ, τῶν 
δέμοναδων x«i τοῦ ἑνὸς χαὶ τῆς γραμμῆς τε χαι 
ἐπιφανείας οὕτως γνωστὴ Q μὲν μονάς χαταχρηττι- 
χῶς λέγεται xat ἕν. Ἔστι δὲ χυοίως μονάς Y) νοητὴ 
x«t ἐχτὸς ὕλης, ἧς οὐδεὶς ἂν ἐξετάσηῃη ποσοῦν - ἄῦλος 
γάρ οὖσα, πῶς ἕν ἐκείνῃ ποσὸν ; Χῦμα γοῦν νοητὸν 
ἐχ ταύτης ἀπείρων μονάδων, σχέσεις δὲ τινες xat 
συνδεσμοί, ἐξ ὧν τὸ διωρισμένον ποσὸ εὑρέθη τε 
xat διώρισται * ποσὸν μὲν ἐν ἀριθμοῖς διωρισμένον 
συνέξη, αἱ σχέσεις δέ xat ἐνώσεις xat οἱ σχημα- 
τισμοί τοῦτο ἔδωχαν. Εὑὐρίσχεται δὲ xét ἐν αὐτοῖς 
τόῦτο - αἱ μὲν γάρ αἰσθηταὶ μονχδὲς ἄλλον ἔχουσι 
λόγον, αὖται δὲ ἄλλον - ἐν ydo ταῖς αἰσθηταῖς μονάσι 
X«L ταῖς νοηταῖς χαι χοινωνέα xat διαφορά, ὅτι γάρ 
ὁ τριάχοντα ἐξ τετράγωνος ἀριθμὸς xat ἐν ὑλς θεω- 
ρούμενος σιερεὸς ἐστιν, ὡς χαι ἐν μὴ ὕλη ἀληθές " 
ἔχουσι δὲ x«i οἱ ἄμφω xat στιγμὴν xo γραμμὴν 


488 non sunt ejusdem forme, sed alterius ? Εἰ 
sycomorca parva dicuntur, itemque palmes major 
dicitur. Quare eodem tempore eadem res magna 
erit et parva et sibi contraria ipsa, quod sane fie- 


ὅτι ὁ ἐν ὕλη θεωρούμενος xet ἄναλυόμενος τί 
ἔχει τοῖς μέρεσιν * ἕν γάρ τὸ ἐν αἰσθητοῖς b 
τὸ δὲ ἕν ἔχει τά πέρατα τὸ a D Ὑ, καὶ ὁμοῦ ὃε 
μέοεσι συνελθὸν, ἔχει πάλιντὸ α β y, xot £ 

ὀανομένη τούτον οἷον γραμμὴ ἔχει τὸ α β ὃ 
διωρισμένως χειμένοις σημειοις αὑτῆς, x«t E τι 
ἐπιφανεια τὸν αὑτὸν τρόπον ἐπ επί ἑχαστὼ σι: 
ἔχει τό α É y, και ὅλον τό στερεὸν ἔχει τὸ a 8 
ἐπειδὴ γὰρ ἐν ὕλῃ μονὰς, ἔν ἐστεν, ὡς xat Ohn : 
Πλάτων x«t Πυθαγόρας βοῶσε. To δὲ ὁ ἔχε! 
α B εἶναι ὕλη, ἄρα μονας ἔχει τὸ 

δὲ xat τῷ στερεῷ, xat τῇ ἐπιφανείᾳ, 
μῇ, και τῷ σημείῳ χοινά - οὐδὲ -dp ὑπ τσ 

οὐδ᾽ ὑπό ταῦτα, ἕτερα πέρατα xdw ὅσον ὦ τὶ 

to rogi», τὸ δ᾽ ὧλλο τούτου * ἐχείνῳω τὰ πώπτα 
ἅτερ τοῦ ἐν μορίοις τοῖς ὥαχίστοις διαφόρου. Y 
τος γάρ xat μῆχος xat βάθος xat yoauui 1m 
qve, xotvx τῇ ὁμοιότητι. Τάξει de mÀZv xoi ws 
οὗθ᾽ ὕλη δὲ, ἀλλ᾽ αὐδ’ ἀυλία - τό μὲν γάρ Eva 
δὲ ἄύλον, σημείῳ δὲ οὐ χοινὴ ὃ ὁμοιότης αὐτῶν “ 
μὲν γα ἑνὸς τὸ σημεῖον ὡς ἕν ἔχειτόα B y - ou 
γάρ τὸ iv - τὸ δέ ἀσώματον ὃν ἀδιάστατον πῶ 
μονάς δὲ τοῦτο " οὔτε γάρ τῇ σχέσει ὅτε o0 σὺν à) 
ἀπαριθμεῖται τὸ α D ἔχει, οὔτε ὡς τοῦ ἑτέρου 


& $5. mA 
xr ve 


dam suntet copulationesex quibus discreta α 
tias eruta est et expressa : nam  quantiti 
discretam in numerisinde habemus, quam μὲ 
tates, copulationes et figurationes  propagsr 


ri nullo modo potest. Quse igitur ad gustatum et C In his enim discreta quantitas reperitur. Unil 


visum pertinent, nempe dulcedo, salsedo, calor, 
frigus, albedo, nigredo ; itemqueque ad auditum 
et tactum pertinent, asperum et leve; denique 
que ad odoratum, graveolentia et beneolentia, et 
horum omnium media, evidentissime et procul 
omni dubio qualitates esse cernuntur et judican- 
tur. Consimiliterque illaque ad colores pertinent. 
Nemo enim interrogat de hoc vel illo triangulo 
quantam albedinem ipsius superficies habeat cum 
hujus velillius trianguli superficie comparata ; nam 
quantum ad quantitatem pertinet. At cum hujus 
trianguli superficiem illius superficie magis albam 
esse dicimus, hoc ipsum est intensionis. De qua- 
litate igitur interrogatio instituitur quia intensio 
et remissio sunt qualitatis. Atque hec de qualita- 
tibus que& sunt in numeris dicta sunt. 

3. Porro quantitatis equalitas et insqualitas in 
ipsis numeris perspicua est : eodemque modo in 
solidis alicujus numeris Unitatum autem, unius, 
lines, et superficie equalitas et inequalitas hunc 
in modum cognosci potest. Ac unitas quidem et 
unum non proprie usurpantur ut idem significent. 
Unitas autem proprie est illa, que sola mente per- 
eipi potest, estque extra materiam cujus quanti- 
tatem nemo possit pervestigare. Cum enim sit 
materie expers , quomodo suscipiet quantitatem ὃ 
Ergoflumeninfinitarum unitatum, quod sola mente 
percipipotest, abhao ipsa manans, habilitates quie- 


enim que sub sensum caduntaliam habentn 
nem. Hs vero unitates que sola mente percip 
tur, aliam quoque habent rationem ; nam in 
tatibus tam que sub sensum cadunt quam que 
intellectum est communioet differentia. Verum? 
est triginta sex, quadratum numerum, πίνε 
ria consideretur sive extra materiam, esse soli 
numerum. Atque ambo habentpunctum, iss 
superficiem etsoliditatem.Sed considera diei 
Quod nimirum ille quadratus numers, αἵ 
materia consideratur etin materiam dissi? 
tria habeat intervalla cum partibus miss 
nam unitas est unum concretum quatenes 
in rebus sub sensum cadentibus oonsdeti 
Porro unum habet tres terminos seu tres ὅδε! 
b,c; atquehocunumcum partibus conerstos &/ 
rursusu bc. Ethujusuniusconcreti suapit 
linea hahet a, ὃ, c, idque in punctis isis dvi 
positis. Et posita superficies eodem modo I? 
quoque puncto habet a, ὁ. c ; et totum & 
que solidum habet a, ὁ, c. Quoniam autem 
estin materia, unum est concretum, ut Tb 
Plato, et Pythagoras clare docent. Unum t 
quia est materiatum habet a, b, c; unitas 
concreta habetetiam a, 65,6; atque hwe : 
superficie, linee, etpunctisunt communia. X 
enim supra aut infra sunt alii termini; seu f 
quanturmcunqueetqualecunque sitipsum qua 


THEODORI 11 IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1334 


4 , ἕν ἐστι τούτων: dÜlow γάρ" ὥστε χαὶ Α τῶν χατ᾽ ἄνεσιν: χοινὰ “ὰρ τὰ πέρατα, ἐπίτασις δᾷ 


u»i; διὰ Tovro μία ἢ στέρησις τοῦ α 87 
τῆς μονάδος διὰ τὸ düXow 3 οὐδὲ ἐπίτασις 
, οὐδὲ ἄνεσις, πανταχόσε δὲ χοινὰ τὰα D vy 
ν τε ἐν ὕλη, χἂν τε ἐν ἀυλίᾳ, δέχονται δὲ 
οὐ χατὰ ποσὸν τὴν ἐπίτασιν ἡ tà» ἄνεσιν, 
& τὸ ποιὸν, ὡς καὶ xarà τὸ ποσόν τὸ ἄνισον 
τον, διὸ τοῦ μὲν ἐν ὕλῃ ἀριθμητοῦ ἑνὸς xci 
σις χαὶ ἡ διαίρεσις xal ὁ πολλαπλασιασμὸς 
λα ἰδιώματα, οὐ τὸ ἔν τῆς ὕλης ἀποστερεῖ, 
' jn, ἐχεῖ χαὶ τὸ α β y, xk» ἐν ὅλῳ, χἂν 
», τῇ δὲ μόνη μόνάδι oóx ἔστι τὸ « β γ. 
& πρός συυδυασμοὺς x«i συνθέσεις χεχινῇ- 
ται τὸ ἕν, τῷ συνε)θόντι πάσχει xal αὐτὴ 
πάθος, τὸ μετρεῖσθαι ποσῶ, xol νοεῖσθαι 
'στε οὔτε ἐν νοητῷ, ἀριθμῷ, οὔτε ἐν αἰσθητῷ 
ᾧ ἐπίτασις συμδαίνει χαὶ ἄνεσις, ἀλλά τῶ 
— θατεέροε ὑτὸ τῶν «x D * περατοῦν 
ἐν ὅλοις, χἂν ἐν μορίοις, ἅτερ 
"τῆς xal ἀδιαστάτον μονάδος. Ἐν γὰρ τοῖς 
(ιθμοῖς καὶ « χαὶ D x«i vy, τὸ δ᾽ αὐτό καὶ 
θητοῖς ἅτερ τῆς ἀδιαστάτου ταύτης μονάδος, 
ν τῶν ἴσων ἄνισος χοτ᾽ ἐπίτασιν, ὁ δὲ τού- 


εἰδὴ χαὶ 
των, xc 


lii quoquesolido abhoc illa omnia suntcom- 
sxceptoin partibus minimis discrimine ; nam 
», longitudo, altitudo, linea, et superficies 
militudine communes. Sed si ordinem et 
lionem spectes, neque materiatee sunt, ne- 
orsus materiei expertes. Hoc enim unum 
eriatum, illud vero materie expers. At in- 

ipsorum non est communis similitudo. 

punctis illa que sunt unius materiati, ut 
iabent a, ὃ, c, unum enim est materiatum. 
ero est materiei expers non omnino caret 
Mis. Hoc autem est unitas : neque enim per 
item habet a, b. c, aut ita, ut quando cum 
meratur habet a, b c. Neque in his mate- 
ertibus ita unum est, ut illud quod est 

unum. Quare in numeris ideo privatio 
ιν 5, c, duntaxat est prime unitatis : quia 
itas materiei expers est. In qua quidem 
simplici neque intensio neque remissio pos- 
cipi. Verumtamen quocunque te vertas, sive 
ria sive extra materiam, communia sunt 
&que intensionem et remissionem susci- 
ion ex quantitate. sed ex qualitate, ut etiam 
atitate equale etinequale suscipiunt. Quam- 
compositio, divisio et alie proprietates 
n majferia numerabilis, ipsum unum mate- 
| spoliant, cum ubi est materia ibi etiam sit 
itin totoet in parte ; at unitati duntaxat 
n inest. Porro cum intelligitur unitas ut 
liens et sese promovens ad copulationes. 
fectiones$ illas suscipit quas composite fi- 
uscipere solent, nempe ut quantitate men 
"δὲ qualitate intelligatur. Quare neque in 
9 illo qui mente sola percipitur, neque in 


πρὸς ἀρτιοπεέριττον ἀρτιοπερίττον, χαὶ πρὸς περιττ- 
- -—[. T£ * * * , , 

ἄρτιον περοιτταρτίου. xai πρὸς ἄρτιον ἀρτίου, xoi 
πρὸς ἀσύνθετον ἀσυνθέτον, χαὶ χατὰ τοὺς ἄλλους, 

"- . 3, H ? ^ . * - 

Τοῦτο δὲ οὐ ποσότητος, ἀλλὰ ποιότητος. Καὶ ταῦτα 
μὲν ovv ἐστι τῶν ἀριθμῶν, τῶν τε ἐν ὕλῃ xci &ü- 
λίᾳ, γραμμῆς δὲ x«i ἐπιφανείας ταῦτα. 'H μὲν οὖν 


γραμμὴ ἄνισος τῇ ἐπιφανεα χατὰ ποσὸν, ἄλλῃ 
δὲ xai ἀλλοία: ἀπολείπεται γὰρ τῶν τριῶν τὸ 


By, 8 0 ἔχέι τὸ α β, λείπεται δὲ τὸ y, ὥστε 
$ μὲν ἔἕλασσων, ἡ δὲ μείξων. Τεθήτωσαν "οὖν 
? « B y ὃ ε ᾧζ ἐπιφάνεια, ὡσαύτως δὲ χαὶ 
$ αἱ αὶ y δ' ἐπιφάνεια, τεθήτωσαν δὲ xoc ἡ a By 


Α 


remissio, sed in qualitate : quandoquidem utrique 
numeriet hi qui sub sensum cadunt et illi qui 
mente percipiuntur terminis a b c cireumscribun- 
tur et terminantur tam ex toto quam ex parte, 
excepta prima scilicet omnis intervalli experte uni 


C tate. Quod si quis intensionem et remissionem ab 


eequalitate etingequalitate non discernat, quo pacto 
diximus, eveniet ut de duobus equalibus unus ex 
intensione sit ineequalis, alte? vero ex remissione, 
Communes enim sunt termini. Nam ut etiam oon- 
cedunt qui nostre sententiam contrariam tuentur, 
est intensio in duobus numeris inter se compara- 
tis, quorum uterque aut ex pari atque impari, aut 
ex impari ac pari constat, aut quorum uterque 
par est,aut uterque non compositus. Atqui hoe 
non est quantitatis, sed qualitatis. Atque hec qui- 
dem pertinent ad numeros tam materiatos quam 
materie expertes, itemque ad lineam et ad supe 
ficiem. Esto igitur linea superficiei inequalis ey 
quantitate. Nam aut demitur a, et tunc de tribus 
supersunt b c ; aut demitur c, et tunc de tribus 
supersunt a ὃ. Quare linea quidem est minor, sus 
perficies vero major, sunto igitura ὁ cd e f su- 
perficies, eodem modo a bc d. | 


| d | 
D C E C 


iatesub sensum cadente inest inlénsloet--— — ^77  —— 


1335 


γραμμὴ, ὁμοίως 
ὅιιπερ ἢ γραμμὴ λείπεται τὸν 6 y, ἡ δὲ inc 
φάνεια τὸν ἐνὸ; γ᾽ μείξων γοῦν à ἐπιράνειχ φύσει’ 
ἔστι δὲ ἡ ἔλάττων γραμμὲ μείζων χαὶ ἐλάττων, 
ὃπερ ἁτοπὸν. H οὖν α B y μείζων τῆς B Ὑ 0vs- 
μαξέσθω γοῦν usi oov: à dt « B y ὃ ἔλάσσων τῆς « B 
y δ εζ' ὀνομαξίσθω γοῦν ἐχείνη ὥάώτσων, x«i εὐρι- 
θήσεται ἡ a B y ἐλάττων οὖσα xai μείξων ἐν τῷ αὖ- 
τῶ χρόνῳ. Ἐπεὶ γάρ ὁ ἐπιφάνεια μείξων γραμωῆς, 
ἔστι δὲ xoi ταύτη τὸ ἴσον χαὶ ἄνισον xarà τὸ ποτὸν ἢ 
δὲ γραμμὴ ἔλάσσων, ὑπάρχει δὲ καὶ αὐτῇ τὸ ἴσον καὶ 
ἄνισον, ὕπχλοχει δὲ ἡ α B y πάση γολχμωυῇ μείξων, 
à δὲ α B y δ ἐπιφάνεια πάσης ἐλάττων ἐπιφανείας, 
ἔστιν α B y ὃ μείξων τῆς α βχαΐ ὥδιάσσων τῆς 
« 6 y δὲ $, καὶ ἔσται ἐν τὼ αὐτῳ χοόνῳ μείζων 





τῷ τρία ἴσος, τῷ δὲ ἐξ ἄνισος: ὁ δὲ ἔξ τὺ ἕξ ἵτος 
τῷ δὲ ἐννέα ἄνισος, ἀλλά καὶ τῳ τρίχ' ὁ δὲ ἐννέρ νῷ 


ADDENDA 


δὲ xdi ἡ β vy. Προεδείχθη δὲ Α xxi ἐλάττων καὶ ἐναντία αὐτὴ ἑαυτῇ, Τὸ γάρ yii 


ἐλάττονι ἐναντίον ὡς ἀντικείμενον, Ὁμοίως 
$«f4 ἔσται μείζων τῆς P καὶ πάσης 59 
τῆς δὲ « B y ὃ ἐλάττων xxi πάσης ἐπιφανεῖο 
ἔσται καὐτὴ ἑαυτῆς ἐλάττων χαὶ μεέξων ἐνὶ 
ὡσαύτως xxt ἐναντία πρὸς ἐκυτήν" ἐναντίον JT 
τὸ ασσον τῷ μείζονι * ὅπερ ἄτοπον, ᾿Αλλὰ yi 
ἔστι τοῦτο, Πῶς γάρ ἔχει χώραν, xai οὐδὲ E 
ἐστιν ἣ ἄνεσις ἐν og - Ἰώ θώρ συ γαρινόμοα : 
ἔχειν τὸ ὁμοιειδές. Γοαμμὴ γοῦν πρὴς aua 
ἐπιφάνεια προς ἐπιφάνειαν, χαὶ στερεὸν rs 
pto» συγχρινεσθωσαν" χαὶ ἔστιν ἐν — Éxtbw p. 
, - -ol: o7 "P j 
χρίνοιντο TQ ποσῷ, τὸ ἶσον x«i vtae, ἐζων, 
ἐπίτασις σῦν ἄνισις, οἷον ὡς ἐπὶ τῶν ὡς ἐπί A ge. 
μάτων: mocQ —yáp ἴσα x«i ἄνισα: ὁ Ἀὰ 





B ἐννέα coi, τῷ δὲ δέχα ἄνισος, ἀλλά x«i τῷ 


δὲ δίχα τῷ δέχα ἴσος, τῷ ἐννέα δὲ ἄνιτος, v) 





Esto a c d lines, itemque ὁ c. Paulo ante de- C modoerit sibi contraria : 


monstratum est duo abessea linea, nempe latitudi- 
nem et altitudinem, unum vero a superficie, nempe 
altitudinem. Ex quo intelligimus natura superficiem 
linea majorem esse, lineam vero superficie minorem 
esse. Atqui eadem superficies major et minor esse 
reperietur, quod quidem absurdum est. Esto igitur 
a b clinea major minore ὁ c appelleturque major. 
Et superficies a b d minore superficie major 41:8 
estab cdef ; dicatur ergo minor Comperiemus 
unam et minorem lineamab ceodem tempore ma- 
jorem et minorem esse Quoniam superficies linea 
major est, et superficies superficiei equalis autinc- 
qualis exquantitate dari potest : preterea quoniam 
linea superficie minor est: etlinew linea equa- 


nam minus € 
jori contrarium, quod quidem est absurdui 
sane hoc non polest esse. Quomodo enim: 
possit ? Neque intensio et remissio est inc 
tate : nam que comparantur inter se generi 
dem inter se debent esse. Linea ergo cum 
superficies eum superficie, solidum cum so 
feratur ; in quibus omnibus si ex quanti 
se comparentur inest sequalitas et ineq 
non autem intensio et remissio, ut exempli 
videre est in his figuris qu'à ex quantilat 
equales οἱ inaquales nam ternario te 
numerus est equalis, sed senario inrzequalis; 
senarius senario sed qualis, ^ novepaP 
equalis atque etiam ternario. Idem) seren 


lis dari potest, est autem posita lineaa ὁ c qualibet p novenario swqualis est, sed denario int 


linea major, eta b c qualibet superficie minor. 
Superlicies ergo ab « derit major linea ab c 
minor superficie a ὁ c def. Atque una eademque 
superficies eodem tempore eril major et minor, ac 
ipsa sibi contraria ; nam majus minori opponitur 
ul contrarium. Ac a 0 c quidem linea erit major 
linea b cet qualibet linea : minor vero superficie 
ubcdetqualibet superficie : atque ipsase uno 
eodemque tempore major erit et ininor, eodemque 


-— .- 


-- ———ÓÀÀ 2 


-— 
———M ν΄ 


atque etiam senario ; idem denariusóenu 
mero iequalis est, sed novenario ineequalis 
etiam undecim numero : atque hoc in in! 
produci potest. Nam semperhabita zequalis 
inzquale dicitur. Et unum cum altero, ut m 
cum parvo potest conferri. Intensio vero et 
sio in ipsis ratione qualitatis locum habei 
nim hac ratione in superficie atque in linea 
liabere videntur, Sunt autem aliud. atqae li 


a" 
- ---΄ 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


Καὶ τοῦτο χατὰ τὸ ἄπειρον. Τὸ ἄνισον À τασις δὲ x«t ἄνεσις χατὰ ποιὸν, χαὶ τοῦ μὲν τὸ ἅλ- 


id ex. 
τρὸς igóv λέγεται " ἔστι δὲ χατὰ τὸ μεῖζον xai 
»/ λεγόμενον, Ἕπέτασις δὲ x«l ἄνεσις φαίνεται 
ποιότητος ἕν, αὐτῆς χαὶ γὰρ ἐπιφάνεια, 
ἡραμμὴ, ἄλλο δ᾽ ἔστι χαὶ ὥλλο, καὶ οὐχ ἀλλοία. 
» ἐξ τῆς τρία ἐπιτάσει τὸ ἀλλοῖον ἔχει, xci ἣ 
τῆς ἐξ, χαὶ ἡ δέχα τῆς ἐννέα ἣ τῆς ἔνδεχα, 
ητος ὃὲ τόῦτο, ἀλλὰ δὴ χαὶ à (cq x«i ἄνισος τῆς 

tB γ ἡ αβ εὐθεῖα, ποιό- 


y, τῆτα D y ὃ χαὶ 
δὲ ὠλοία τῆς α B ἡ τῆς 7 ποιότητος. Γραμ- 


0 
7 

&p τὸ εὐθὺ καὶ περιφερὲς, ἰδικέτατον σε ταύτης 
τλατές * ὃς οὐχ ἐν ἄλλῳ τινὲ εὑρεθήσεται. Πέρα» 
τῆς μὲν ἐπιφανείας γραμμαέ * εἴτουν τὸ α D, 
Ἢ xx) ἄνισος, x&v μείξων xà» ἐλάττων * γραμ- 
ἐ στιγμαί, Ὄλον δὲ τὸ α D y, xk) μείξων x&v 
ὧν. "Icot γοῦν ὁ τρία, χαὶ ὁ τρία, ὁ ἐξ χαὶ ὁ ἕξ, 
ἰκ χαὶ ὁ ἐννέα͵ ὁ δέχα xai ὁ δέχα * ἄνισοι ὃ, 
ἐχατέρους χατὰ τὸ μεῖξον xai ἔλαττον * ὅπερ 
(cov x«i ἄνισον. Καὶ αἱ γραμμαὶ χατὰ τὸν 
λόγον σαι xci ἄνισοι * χατὰ τὸ μεῖξον x«i 
"w, ὅπερ ἐστὶν ἶσον xai ἄνισον, ἀλλοία δὲ 
τὸς διχφοοὰ ἐπιγάνέια, χατὰ ταυτὸ δὲ xoi 
di. ᾿Επεὶ γοῦν x«i ραμμῇ χαὶ ἐπιφανείᾳ, wol 
2 x«i ἀριθμῷ αἰσθητῷ t$ x«l νοητῷ ποιότητίέ 
γαύτως χαὶ παντὶ πράγματι (ἐπαχολουθεῖ γὰρ 
t€ x«t χίνησις x«t φωνὴ, ἰσότης μέντοι x«t 
| ἰσότης μέντοι xat ἀνισότης χατὰ ποσὸν, ἐπί- 


quantitatis οἱ non aliusmodi. Superficies 
' que sex in se complectitur additis tribus in- 
tur et commutatur: et novem complectitur 
is sex, intenditur et dissimilis evadit, Item- 
ue decem complectitur superficies additis 
n aut undecim dissimilis evadit. Hoc autem 
Aalitatis. Atqui linea recta a ὁ c tequalis est et 
ualis lineis a b c, a bc d, bc ; sed propter 
tatem est dissimilis. Nam lineam hoc prc- 
n est ut sit recta vel obliqua ; maxime vero 
rium, ut sit latitudinis expers : que quidem 
;etas in nulla alia re reperiri potest. Ter- 
vero seu fines superficiei sunt linee ut, ex- 
gratia, linea a b, quamvis equalis aut. in- 
lis, major aut minor. Linew vero termini 
puneta. Totius vero a à c, hoc tres di- 
jones, sive totum illud majus, sive minus sit. 
Alia igitur sunt tria et tria, novem et novem, 
n et decem ; inequales autem sunt iuter 
: majoris et minoris comparatione : quod 
Me dicitur esse quale et insquale. Fa- 
ratione linee eequales et inequales ex ma- 
et minoris comparatione dicuntur esse. Quee 
δὶ vera est equalitatis et iniequalitatis ra- 
JHissimilis vero dicitur superficies propter 
alis differentiam. Eodemque modo linea. 
iam igitur linesw, superficiei, solido, nu- 
sub sensum cadenti, itemque numero qui 


'Orip ὁ τοῦ i)Xélov ἔστι, iioc videlur addilitium. 


—— — .....-.--.-.-------“ τ᾿ 7 


C 


D 


1338 


ào, τοῦ δὲ τὸ ἀλλοῖον, οὔθ᾽ ἕνωσις οὔτε αὐτοποσότης 
τῷ ποσῷ ἐπίτασιν δώη ἣ ἄνεσιν, οὔτε τὴν ποιότητα 
ἀποστερήσει ἐπιτάσιως χαι ἀνέσεως, ὅπερ τοῦ ἀλ- 
λοίου ἐστί (1) : x«t ἐπεὶ ἡ ἐπίτασις xat ἣ ἄνεσις 
οὐ τοῦ ἄλλον, ἀλλὰ τοῦ ἀλλοίου. Καί τὸ α D ἡ 
δ᾽ τετράγωνον οὐχ ἄρα ἄλλο τοῦ Ψ φῶ x διαφέρει 
δὲ ποσῷ τῷ ἀνίσῳ ποιῶ δὲ τῷ ἀλλοίῳ, εἴτουν τῇ 
ἐπιτάσει xat τῇ ἀνέσει, οὐχ ἄλλο γοῦν ἀλλ’ αλλοῖον 
τοῦ μείζονος τὸ ἔλαπτον, ὁμοειδὴς δὲ x«t τῆς αὐτῆς 


Γ Ω ἃ 


οὐσίας xat ποιότητος, Καί θυμιχὸς ἄρα ἣ πᾶς ἄλ)ος 
πρὸς τὸν ὁμοειδῇ οὐχ ἄλ)ος, ἀλλοῖος τῇ ἐπιτά- 
ctt xxt τῇ ὑφέσει, εἰ διαφέρει. Καί ἐδείχθη ταῦτα 
χαθὼς ἔδει δειχθῆναι. Διὸ οὐχ ἄλλον τὸν θυμιχὸν ἢ 
ἐπιθυμητιχὸν ὁ χρίνων διαχρινεῖ τοῦ ὁμοειδοῦς, διὰ 
τὴν £x ποιότητος ἄνεσιν ἢ ἐπίτασιν, εἰ τῷ ἔχ τοῦ 
ποσοῦ ἀπατηθὴῇ ἴσω x«t ἀνίσῳ χατὰ τούτους τοὺς 
λόγους * ἔχει x«t γὰρ ἀχριθῆῇ τὴν ἀπόδειξιν, Οὕτω" 


mente percipitur, qualitati quoque atque adeo cui- 
libet rei inest &equalitas et inequalitas ex quanti- 
tate, intensio vero et remissio ex qualitate, ac per 
illam quidem alie res dicuntur, per hanc autem 
dissimiles: certe neque unio, neque quantitas, 
quanto alicui intensionem et remissionem dabit : 
neque rursus qualitatem intensione et remissione 
privabit. Et quoniam intensio et remissio non 
aliud efficiunt sed dissimilitudinem afferunt. Qua- 
drangulum ergo a b c d non erit aliud a quadran- 
gulo y zz v. Different autem inter se ex quantitatis 
iniequalitate, et si qualitatem spectes ex dissimili- 
tudine, hoc est ex intensione et remissione. Minus 
ergo triangulum non est aliud a majore, sed dissi- 
mile. Sunt autem unius forme, unius essentie 
et qualitatis. lracundus igitur et quilibet alius ra- 
tione alicujus qualitatis, qu& sit ejusdem speciei 
comparatus cum alio, non erit alius sed dissimilis 
propler intensionis el remissionis differentiam. 
Atque hiec demonstrata sunt. ut oportuit demon- 
strari. Quambrem non alium iracundum aut cupi- 
dum indicare debet aliquis eum qui magis aut mi- 
nus est iracundus, magis aut minus cupidus, cum 
sint ejusdem speciei. Neque debet decipi quanti- 
tatis tequalitate eL iniequalitate. Habet enim in his 
sermonibus accuratam demonstrationem. Atque 
hoc niodo sapiens observabit naturales animalis 
ration2 preediti communicaliones, et quo ingenio 


^o 


1339 


γοῦν τὰς ἐν τῇ φύσει χοινωνίας ToU λογιχοῦ ξώου ὁ 
ἐπιστήμων παρατηρῶν dv ἔχαστον γινώσχειν δύνα- 
ται, χαθὼς ἔχει φύσεως * x«l οὐχ ἀπατηθῷ ἂν πώ- 
ποτε, ἀλλὰ διαχρινεῖ τὸ φύσει χρεῖττον x«i τὸ θέσει 
x«i ἐφαρμόσει ἑνὶ ἐχάστῳ τὸ χατάλληλον, ἐπειδὴ 
ἀποδεδειγμένας πάσας ἔχει τὰς χοινωνίας. Μηδεὶς 
δὲ μέχρι τῆς ὄψεως στόσει τὴν γνῶσιν, ὥσνε ἐχ- 


τοῦ χρώματος τῶν χαθεχάστων ἀπατᾶσθαι, χαὶ τὰ 


quaque indoleunumquodque sit preditum, cognos- 
cere poterit. Neque unquam hullucinabitur, sed 
distinguet inter illud quod natura prestantius est 
etillud quod est positione ; et quod conveniet 
cuique rei accommodabit, quandoquidem demon- 


stratas communicationes naturales habet. Nemo p 


vero in solo aspectu acquiescat ita ut ex colore 
singularium judicans, in errorem inducatur, pu- 
tetque que sunt intus ita se habere. Exstant enim 
signa multa in medicina et naturali scientia com- 


ADDENDA. 


ἐνδότερα οὕτως ἔχειν. Εἰσὶ γὰρ σημεῖα πολ. 
τριχῇ χαὶ φυσιολογικῇ δεδειγμέγα..--«ἐξ.. ὧν. ὃ 
γοεῖν τὰ τῶν ὑλικῶν διαθέσέων. “Ὥσπερ io? 
Λυδιχῷ λίθῳ τοῖςδε λόγοις, ἐξ ἐχείνων τὰ 

λαμόανων, δοχιμαξέτω ὅπως ἀπελέγχῃ τὰ χι 
μενα, xai τὸ ὃν τοῦ μὴ ὄντος, xal ὅσα ἄν τι 
πται δι᾽ ὅλων τῶν λόγων, δι᾽ ἃ χαὶ ὁ σχοπὸς εἰ 
στον τῶος ἐναοξάμενος λήξει δυναμει τοῦ xptü 


monstrata, ex quibus affectiones corporeas coi 
cere possumus. Quoties igitur ex ills signis j 
care volet aliquis, his nostris sermonibeanz 
Lydio lapide probet conjecturas suas uw 
cultas investigare et id quod non est, ab equ 
est distinguere possit. Denique notet diligenitt 
his sermonibus complexi sumus, quorum s 
cum ad finem optimum tendat, felicem quoq 
optimum exitum juvanteDeo Optimo Maximo 
turus est. 





OEOAQPOY TOY AAXKAPI 


TOY ΥἹΟΥ͂ TOY METAAOY BAXZIAEOX KYPOY IQANNOY TOY AOYKA 


ΤῊΣ ΦΥΣΙΚΗΣ KOINONIAZ 


ΔΟΓῸΣ ΠΕΜΠΤΟΣ. 


THEODORI LASCARIS 


FILI SUMMI! IMPERATORIS DOMINI JOANNIS DUCJE 


DE NATURALI COMMUNIONE 


SERMO QUINTUS 


α΄. Δύο εἰσι τὰ ξητούμενα εἰς ἐξέτασιν, τὸ φύσει C τερον οὖν ἀχριθῶς 


Tt χαὶ θέσει ^ ἂν δὲ τούτων χοινὸν ἡ διαφορα. Πό- 


1.Duosuntque nobisadinvestigandum proposita 
fuerunt ; nempe illud quod estnatura et illud quod 


ἐπαχολουθήσαντες τῇ db 
μέχρι καὶ αὐτοῦ δὴ τοῦ λογιχοῦ ζώου ταῦτα 3» 


est positione : [uorum duorum commune quic 
est, nempe differentia. Utrum igitnr -imvesüg 
- τ ' 


T TT wt — τ ————— .-:.-. 


1341 


τήσαυεν ἐξετάσαντες, χαὶ $ μὲν διαίρεσις τῶν χοι- Α ράσαντες εὗρον. 


— 


vy τοσαυταχῶς οὐρεθεῖσα διεῖλε τῶν φύσει τὰ θέ- 
σει, τῇ δὲ τομῇ &vayx&lec συναναφανεῖσα ὃ δια- 
φορὰ τὰ χρείττονα ἐναπέδειξεν. Ἔχει δὲ χρείττονα 
ἡ φύσις ὅσα χατὰ τὸς ἀρχὰς ἐπαχολουθεῖ * λέγω δὲ 
ἀρχὰς τοὺς χυμοὺς χαὶ τὰ μέρη τὰ τῆς ψυχῇᾷς τοῦ 
λογιχοῦ ξώον, ἐπειδὴ ἐχ τῶν τοιούτων σοφὸν ζῶον 
συνέπταχεν ἄνθρωπος. Πότερον οὖν τὰ μὲν τὴν ἐν 
χοινότητι διαφορὰν ἔδειξαν, ἁπλᾶς τινας ὑποτιθέ- 
μενα χοινωνίας, χαὶ ἐν ἐπιτομῇ τὸ διάφορον ἧθροι- 
σαν, σύμδολα θέμενα τὰς συζὑγίας ἀμεταχένητα. 
"H γὰρ χαθόλου ἐστὶ xal φυσικὴ χοινωνία, xai εὑ- 
θὴς xat ἀγαθὸς ἐστιν ὁ συνεσταχὼς ἐξ αὐτᾶς, ἣ λεί- 
πεται τοῦ τελείου μέρος τι, xal ὁ ix ταύτης λείποιτ᾽ 
ἂν. ἢ μέση, xal ἀχολούθως, $ χατὰ τὸ τῆς ποιότητος 
μᾶλλον χαὶ ἧττον, x«t οἱ γεννώμενοι τῇ γενέσεως 


THEODORI II IMP, DE COMNUNIONE NATURALI, 


Ὥστε μεγάλως xci ἡ παιδεία εἰς 
τὴν τειλειοποίησιν συμβάλλεται. Ἔστι δὲ χαὶ ἡ παι- 
δεία διάφορος * πᾶσα γὰρ μάθησις εἰς τὴν καθόλον 
ἀνάγεται, ποιχίλλεται ἢ χαθόλου δὲ διαφόρως, εἰς 
ναυτιχὴν, εἰς ὑφαν- 


φιλοσοφίαν, tig στρατείαν, εἰς 
ποιμενιχὴν, εἰς 


τιχὴν, iQ χρυσοποιητιχὴν, εἰς 
ὀψαρτυτιχὴν. εἰς τεχτονικὴν χαὶ πλείω τούτων TO- 
λύ. Αἰ μὲν οὖν τῇ χαθολικῇ χοινωνοῦσαι ὡς εἰχὸς 
Ἔστι δὲ αὕτη φιλοσοφία * γνῶσις γὰρ ἔστι 
τῶν ὄντων f ὄντα ἐστὶν, ὡς εἰχὸς δὲ λέγω, οὐχ ὅτι 
τὸν σχυτέα φιλοσοφεῖν, ἀλλ᾽ ὅτι χατὰ λόγον ἐργάζε- 
σθαι τὰ ἃ χατασκχευάζξει πέδιλα - xal τὸν ὑφάντην 
x«i τὸν ἀργυροχόπον πρὸς τὰς μεταχειρίσεις ἑνὸς 
ἑχάστου χατὰ τὸν τύπον αὐτὸν. Λέγεται γὰρ καὶ 
σοφὸς ἀρχιτέχτων, οὐχ ὅτι δέ γέ ὡς φιλοσοφῶν, 
ἀλλ᾽ ὡς ὅτι χατὰ λόγον τὸν πρίονα χαὶ τὸν πέλεκυν 


ἄοιστοι. 


χινεῖ πρὸς τὰς οἰχοδομάς * ἀνάγονται γὰρ πᾶσαι 
πρὸς μίαν ἐχάστω αἱ τέχναι τῆς φιλοσοφίας ἐδέαν. 
Καὶ ὁ στρατηγὸς πολλῆς δεῖται φιλοσοφίας ἕν τε 
βουλαῖς, ἕν τε χρίσεσίν, £v τε παρατάξεσι χαὶ σχη- 
ματισμοῖς πολέμου, x«t ναυμαχίαις, κχαὶ πολιορ- 
χίαις, καὶ ἐν ἄλλαις πολλαῖς πράξεσι ῥηταῖς τ᾽ ἀῤ- 
ῥήτοις. Ἔχει γάρ à στρατεωτικὴ τὴν ὕλην τῶν ἐρ- 


αἰτία ἐπαχολουθήσωσι. Καὶ πρῶται μὲν οὖν αἰτίαι 
τῶν κοινωνιῶν, ὡς εἴρηται, ἐν ἀνθρώποις χυμοὶ 
x«t θυμὸς, λόγος χαὶ ἐπιθυμία, μετὰ δὲ ταύτας ὃ 
τῆς παιδείας. “Ὥσπερ γὰρ ἐν ὕλῃ τὸ εἶδος, ἐν ἀν- 
θρώποις παιδεία - ὥστε εἰ μὴ ἀχηχοέναι τινά τινος 
“ πάνυ x&í γε φύσιν χρηστὴν ἔχοντα, οὐχ ἄν ποτε 
γνῶσιν εἴληχέναι τις εἴπῃ. Πολλοὶ δὲ xai τοῦτο πει- 


omnis enim disciplina δὰ generalem revocatur. 
Varie autem et multipliciter distribuitur, in philo- 
sophiam, in imperatoriam, innauticam, textoriam, 
aurificum artem, pastoritiam, culinariam, fabrilem, 


nem hanc accurate persecuti sumus,et omnia hec 
perscrutati ad animalratione preeditum provecti su- 
mus ?Utrumetiam divisio communicationum in tot 
genera ab illis que sunt positione,illa quesuntna- 
tura, separavit? Dtrum etiam illa quee suntprestan- etin multo plures alias: que igitur cum generali 
tiora commonstravit differentia illa que una cum — illa sunt conjunctiores, merito habentur optime. 
divisione statim exstitit ? Habentur autem inrerum C Est autem illa philosophia prima, que est rerum, 
natura prestantiorailla quecunque proxime princi- quatenus sunt, cognitio . Dico merito non quod 
pia ipsa sequuntur. Principia vero dico humoreset — existimem coriarium phiiosophari, sed quod opor- 
partes anim illius que animal ratione preditum — teat coriarium, quie conficit caleeamenta, ex ra- 
constituit,quandoquidem extalibusconstatsapiens tione conficere ; itemque textorem et aurificem 
iliud animal, nempe homo. Utrum igitur a nobis fungi suismuneribuset preestare ex forma artis suce 
demonstrata estin communitate rerum differentia — queedebent prsestare.Nam architectus quoque dicitur 
positis quibusdam simplicibus communionibus ? sapiens non quod philosophetur, sed quod ex ra- 
Utrum etíam differentia communicationum brevi- tione serram et securim movet ad «dificandum. 
ter et presse perstricta est ac. comprehensa posi — Omnes enim artes ad unam singularem aliquam 
tis symbolis conjugationum immutabilibus ? Vel philosophie ideam referuntur. Et imperator exer- 
enim est generalis et naturalis communio, atque citus non vulgari opus habet philosophia in de- 
ille qui ex hac constat, rectus est et probus, vel  liberationibus etin judiciis, in orainandis et in- 
deest aliquid, quod ad perfectionem requiritur.  struendis copiis, in preeliis navalibus, in obsi- 
Atque llli decrit aliquid qui ex hac communione  dionibus aliisque actionibus vulgo notis etigno- 
constitutus fuerit : vel est media, et proinde medii p tis. Habet enim ars militaris silvam operum et 
quiex hac constituti fuerint. Vel definitur am- subjecta indefinita. Heec igitur omnia ad philoso- 
pliore et mínore qualitatis portione. Atque ex hae — phiam revocantur : ipsa vero est tanquam erudi- 
constituti constitutionis etortuscausam sequentur: tionis oculus et cacumen. Distincte igitur docea- 
ac prime quidem cause communionum,ut dictum — mus queenam natura constent et quee positione ;ex 
esi, in hominibus sunt humores, facultasi irascens, finibus autem hoc ipsum cognoscere poterimus. 
ratio et cupiditas. Has consequitur eruditionis Fines etiam principium et causam indicant. Ut 
communio. Nam eruditio in hominibus id est quod — enim proportio partium circuli etcomparatiocum 
in materia est forma ; adeo ut qui etiam natura elementis ostendit illud, quod natura constat, et 
optima srt preditus, nisi doceatur, nunquam cog- illud quod positione, itemque proportio et compa- 
Ditionem aliquam sit consecuturus; id quod nemo ratio humorum cum ipsis elementis illud idem 
-on fatebitur, Multi vero hoc ita habere experti ostendit: ita etiam communionum conjugationes 
sunt. Quare eruditio ab perfectionem hominis — ostendunt naturales animalis ratione prediti pro- 
maxime confert. Est autem eruditio multiplex ?  prietates, et quomodo bons eunt et laudabiles, 


1343 


ταῦτα εἰς τὴν φιλοσοφίαν ἀνώγονται * αὕτη δὲ παι- 
δείας ἐστὶν οἷον ὀφθαλμὸς χαὶ ἀχρωρία, Διαχωρίσω- 
pt γοῦν τινὰ τούτων χαὶ τῶν ἄλλων φύσει xai 
τινα θέσει " εὑρεθήσιται δὲ τοῦτο ix τῶν τελῶν " 
τῷ γάρ τῶ δηλοποιεῖ τὴν ἀρχήν. Ὥσπερ γάρ 
ἢ τοῦ χύχλου μερῶν ἀναλογία προς τά στοιχεῖα 
τὸ φύσει δείχνυσι xal τὸ θέσει, xai ἢ πρὸς αὐτά τῶν 
χυμῶν ὁμοίως, xai at συξυγίαι τῶν χρινωνιῶν, xal 
χατά τὸν αὐτὸν λόγον τά τοῦ λογιχοῦ ζώου φυσιχά 
ἐδιώματα, xai πῶς μὲν ἀγαθά πῶς δ᾽ ἅτινα 
μᾶλλον τοῦ θέσει ἢ τοῦ φύσει ἐστίν * οὕτω δὴ x«i ἐν 
ἐπιστήμαις καὶ τέχναις ἀναφανῇ τὸ φύσει τε χαὶ «ὁ 
θέσει, Εἰ δέ τις ἀφορῶν δὸε ποτα τῆς φύσεως, καὶ 
ὅτι πᾶσα τέχνη τῆς ἐπιστήμης, x«i διώ τοῦτο ἣ 
πάντα τῆς φύσεως, ἣ οὐδὲν ἐστι φύσεως, χαὶ d 
πάντα τῆς ἐπιστήμης ἣ οὐδὲ ἔν ἐστιν ἐπιστήμης, 
πλανᾶται. Οὐδὲ ydp ἴξω τῆς φύσεως ἄλλην φύσιν 
σπεύδομεν δεῖξαι, ἀλλά τά μὴ xard φύσιν γινόμενα, 
εἴτουν τά μὴ χαλῶς χαὶ εἰλιχρινῶς, οἷον τὴν μάχαι- 
px» à φύσις εὗρέ τι πρᾶγμα, χινεῖ δὲ τις αὐτὴν πα- 
ραλόγως * &kp' οὖν ἀλόγως ἢ φύσις tpe τὴν μάχαι- 
ρᾶν ; Οὔχουν. Ἥ ὅτι τὸ ἐσθίειν τί ξῶα ἄριστον ἡ 
φύσις ἔδωχε δόμα * τὸ πρὸς χόρον ἐσθίειν εἰσάγει 
βλαθην - ἡ φύσις τὸ ἐσθίειν τοῖς ξώοις εἰς βλάθην 
ἔϑωχε ; Τοῦτο δὲ πῶς ; Καὶ γάρ συνιστάναι ἐξ οὐχ 
ὄντος ἡ φύσις σπεύδουσα πῶς τὸ πρὸς σύστασιν 


o) 
3 


ADDENDA. | 


ασιῶν xal τά ὑποχείμενα ἀόριστα. Πάντα γοῦν Α φθαριχὸν ἐποίησεν ἂν τοῦτο ;OU φύσεως δή. 


πὶ 
σε δὲ τὸ ἐσθίειν ἢ φύσις, οὐ φθαρτικὸν. Τῶν συνις 
μένων διά τροφῆς, ἀλλά μᾶλλον συστατιχόν. ILà: 
πλεονεχτεῖ τοῖς φυσιχοῖς ἰδιώμασέν τις xoà 
x«t εἰσάγει τὰ μὴ xav εὐθεῖαν γιγνόμεναι, οἷον, 
τὸν χεῖρα δαχτύλονς ἔχειν δεῖ φύσεως, tj Oi: 
Εἰσὶ δέ τινες χεῖρες xai ἐξαδάκτυλοι - xai τὸ 
ἔχειν τὴν χεῖρα δαχτύλους, φύσεως * τὸ δὲ miu 
φύσεως μὲν, ἀποτυχούσης δὲ τοῦ σχοποῦ, Ἔ 
διότι x«t τὸ συμδεθηχὸς τια δύναμεν. "Ap e» 
ἐν τῇ φύσει ἀγαθώ - καὶ μὴ ἀγακθώ * χαὶ τὰ αὶ 
ἀγαθὰ, ἴσα, τὰ δὲ μὴ ἀγαθά χατ᾿ ἐλλείψει; mrs 
θαΐνει τε xai πλεονασμούς. 

B'. Παντα μὲν οὖν ἀνάγονται εἰς 
πᾶσα μάθησις εἰς τὴν χαθόλου παιδεέκν, 
φιλοσογία, οἷον ὀφθαλμὸς x«i ἀχρώρεια, Tons 
καὶ παραλόγως συλλογιξόμενοι ὑπολαμδάνουτι cin 
χατά φύσιν. Ἔστι δὲ αὐτοῖς τὸ συλλογίξεσθαι a 
ραλόγως, ὅτι τά μὴ χατά φύσιν ὑπολαμύανου 
Οὐχ ἔστι δὲ, χατά τὸν ἐμὸν λόγον, οὐ τῆς φύσεω;: 
μὴ χατά φύσιν, ἀλλά φύσεως μὲν, πλημμελούσε: 
à ἀπορούσης. Καὶ τὰ τῆς παιδείας ὡσαύτως. 'E 
γὰρ καί τινές φασι τὰς οἰχείας διαχοέσεις εὐλολο 
τις, νόμος εἶπε, μηδὲ τὴν τοῦ νόμου θίδλον iG 
τες, χαὶ τὸ μὲν ἐξ ἐπιστήμης ὁρμᾶν, τ 
τοις ἐγγίνεται, τὸ δὲ μὴ χατὰ τοὺς ἐπιστήμης xo 
γας φάσχειν, οὐ τελείας τῆς ἐπιστόμης. ὙἙοῦτο 


τῶν y^uwm 
ἧς Ui 


ἴσως Ua, 


quomodo etiam non bone, qus item magis posi- C habeat? Suntautem manusquedam quee sex hal 


Lione constant, quam natura : ita etiamin scientiis 
etartibusluculentum exsistit, quod natura con- 
statet quod positione. Quod siquisanimad vertens 
omnia essenature et omnem artem revocari ad 
scientiam, et ideirco asseratomnia esse nature, aut 
nihil esse nature, itemque aut nihil esse scientie: 
longe fallitur. Neque enim extra naturam aliam 
naturam volumus, aut possumus ostendere, sed 
qua ex uatura ncn exsistunt dicimus illa esse ab- 
ventitia, hoc est, que non preclare et sincere effi- 
ciuntur ut, exempli gratia, natura per artem 
conformavit rem aliquam, ut gladium, quo aliquis 
utitur preter rationem, an idcirco natura preter 
rationem galdium invenisse dicetur ? Non profe- 
cto. Aut quia sensum hunc optimum natura dedi- 
animantibus, quod vesci oporteat : vesci autem ad 
satietatem est incommodum ; an idcirco natura 
animantibus dedit ut incommode vescerentur ? 
Etenim cum natura conformare constituit quod 
nonerat, quo pacto ad conformationem, quod 
vim habet interimendi, pararet ? Sed sanehocnon 
est nature, Contra vesci animalia voluit natura, 
nonutininterimerenturanimalia, quee vescerentur 
sed potius melius constituerentur el corrobo- 
rarentur. Sed qui fit ut excessus sint nonnun- 
quam ex perversa temperatione naturalium pro- 
prietalum, et multa non recte constituta et con- 
formata iu lucem edantur, ut, exempli gratia, 
hoc nature est ut manus quinque digitos, lion sex 


- 


D 


digitos, ac manun quidem sex habere digitos 
nature, sep plures habere tunc contigit cum 
tura scopum non consequitur. Nam adventitia 
aliquando aliquid efficere potest. Sunt igitu 
natura bona et non bona. Ac bona quidem : 
equa, non bona vero ex defectu et abunda 
nolent exsistere. 

Omnia igitur ab naturam revocantur, et on 
disciplina ad generalem eruditionem cujus pl 
sophiaest lanquam oculus et cacumen ΟΜ}: 
preter rationem colligentes existimant esse ἃ 
dam non exnatura. Concludunt autem prete 
tionem cum aliqua non ex natura esse existim: 
sed mea quidem sententia, queenon suntex nat! 
illa non sunt dicenda non esse naturee, cum n 
re sint, sed abundantis, aut inodia laborat 
Idem judicandum est de illis que ab eruditio 
pertinent. Quoniam enim quidam suas sealae 
proferunt et laudant, dicenteslegem ita jesere? 
dictare, cum tamenlibrumlegis nunquam vider 
fieri potest ut initium quo incitantur ad. dicen 
sententiam a scientia proficiscatur : sed illud 
tire et dicere non ex scientie regulis, non est 
minis in scientia bene exercitati. Hoc autem 
venire multis animadvertimus, quorum nos mi: 
et eis idcirco parcimus. Hoc aulem eo diximu: 
ostendamus nos nolle alteram qnadam natu 
hoc nostro scripto proponere, cum naturam ct 
isu venire solent in naturaex temperationüm| 


THEODORI 11 IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1346 


τυμθαίνειν εἷς τινας εἴδομεν, οὖς φειδοῖ! α σοχοείας, χαὶ πάντα τεχτονιχῆς, χαι πάντα μιᾶς 


α, διὰ τοῦτο οὐχ ἑτέραν φύσιν σπεύδοντες 
τονὶ τὰ σπούδασμα πονοῦμεν, ἀλλὰ τὴν 
τὰ ἐν αὐτῇ χατὰ χράσεων ἰδιότητας dnt 
τα, Ἔστι δὲ πάντα ἐν τῇ φύσει, x«l πᾶτα 
ἱπιστήμη" Διαφέρει δὲ ἢ τιμῇ ἢ ποιότητι, 
4, ἣ ποτοῦ ido χαὶ τῷ ἀνίσῳ, ἢ ἀνέσει 
σει, χαὶ xaT ἄλλους λόγους, οἷον τιμᾶται 
ἡ. τὸ μουσιχὸν, Θετταλία δὲ τό ὑφαντιχὸν, 
τὸ ψιλοτοφεῖν, Φιλοσοφεῖα δὲ ro σχυτευ- 
ui» οὖν ἀυφότέρα παιδείας, μία δὲ ἑκάστη 
αιτὸ ὃ τιμᾷ. Ποιότητι δὲ, ὡς τὸ γλυχὺ 
τὸ ἁλυχὸν ποιότητος. Λιχνεύεται δ᾽ ἐν 
Ὑπάρχει δὲ 
τὸς ἄμφω, συνηθειᾳ δὲ, ὡς ὑφάντης μέρος 
au» ἐθίσας ὑφαίνειν, διαφέοεί τοῦ ἔτε- 
ντος. Ἴτῳ δὲ xai ἀνίσῳ, ὡς Αἰγύπτῳ παν- 
πλῆθος τγαρπῶν, Kom δὲ χαρποὶ 
ἐς τόσον δὲ xar y: ποσὸν, πλὴν δὲ ἴσοι 
iom ἀνίσῳ x«i ἴσῳ, ἐπιτάσει δὲ xoi ἀνέσει, 
στοτέλης φιλοσοφεῖ, ἀλλὰ χαὶ Σιμπλίχος, 
ἢ φιλοσοφία ποιότης, δέχεται δ᾽ ἐπίτασιν 
xai xaz' ἐπίτασίν τε χαὶ ἄνεσιν. "Ape 
ut χαὶ Σιμπλιχίῳ ἢ φιλοσοφία φιδ)οσογεῖ- 
« μὲν οὖν διὰ ταῦτα φιλοσοφίας, x«l πάντα 
uxfg, χαὶ πάντα ὑφαντιχῆς. χαὶ πάντα χου- 


* - T 2 . ΩΣ 
ἡ τοῖς ἄλλοις ἐφετὸν ὄν’ 


πάντες: 


», 


us, pertractare constituerimus, Sunt au- 
jia in natura, et omnis ars sub scientia 
ienditur. Differunt autem inter se aut prte- 


aut qualitate aut consuetudineaut quanti- 


ualitate aut incequalitate autintensioneaut 
ne et aliis rationibus, ut Corinthi musica 
habetur, in Thessaliatextoria, Niceeze philo- 
"hiladelphie coriaria. Hec omnia ad eru- 
referuntur, sedunaqueeque civitas pretio 
putat illud quod in pretiohabet. Differunt 
aalitate, utid quod est dulce qualitatis est, et 
t salsum est quoque qualitatis. Sed fieri 
t quod apud nonnullos in deliciis habetur, 
non appetatur. Utrumque autem ad quali- 
fertur consuetudines differunt ut textor qui 
st partem pensi alicujus pertexere, differt 
ii alteram partemtexere consuevit ; iequa- 
inequalitate, ut apud ,Egyptios est. abun- 
"ugum omnis generis et. fructuum, apud 
rosunt quidem omnis generis fuges et fruc. 
Don tanta est copia quanta apud AEgyptios. 
vis similiter omnis generis fruges et fruc- 
.Cooshabeantur,differunt tamen equal tate 
1alitate : preeterea intensione et remissione, 
oteles philosophatur, Simplicius quoque 
)hatur. Est autem philosophia qualitas 
ipit intensionem etremissionem. Aristote- 
et Simpliciussunt philosophiet ille magis, 
i$ philosophatur. Ex quibus intelligimus 
la referri etrevocariad philosophiam, quie 
ülosophie : et omnia ad imperatoriam ar- 
Ὁ sunt imperatorie arlis : οἱ omnia ad 


B 


ἐχάστης οὗπερ ἔστιν. ἐστίν. Ἔχει δὲ χαὶ τὴν διαφο- 
pk» χατὰ τὰς τῶν ἐν φιλοσοφία χατηγοριῶν χοινωνέας 
xxt διαστολάς: ἀνάγονται δὲ εἰς τὴν οὐσίαν, ὥσπερ 
ἅπασαι, οὕτω δὴ xut εἰς τὴν φύσιν τὰ ἐν τῇ γύσει, 
xk) ἀποτυγχάνῃ τοῦ ὅλου, xX) ἴσῳ πρὸς τὸ χατὰ 
φύσιν τρέχῃ ῥυθαῷ. Ὑπάρχει δὲ τά vÓ)m τοὐτῶν τά 
μὲν χοείττω, τὰ δὲ χείρω, Ὥστε οὐ xarà τὸ φύσει 
χρίνονται" εἰ γὰο ἐχρίνοντο χατὰ φύσιν, 
ἂν xxt Θετταλία ὡς Κορίνθω τὸ μουσιχόν' πᾶσαι 
4X0 «i σνωφωνίαι xxi αἱ τάξεις μουσιχῆς εἰσι θεω- 


ἐτιμᾶτο 


ρίας. Συμθάλλεται ὃὲ σνωφωνία χαι τάξις ἀεί εἰς 
οἰχισμὸν πόλεων τε χάι χόσμου" ἐπειδὴ πόλεων, 
ὑφαντιχὸν δὲ οὐ συνίστητι πόλιν. Τὸ μὲν γάρ ἀναι- 
ρεθὲν ἀφανίσει, τὸ δὲ ἀφανισθὲν, οὐχ -ἀφανίσει ὅτι 
αὐτὸ ἠφάνισται" ὥστε τὸ μὲν ἀναγχαῖον, τὸ ὃς χρὴ- 
σιμον" φυτιχώτερον δ᾽ ἔστι τὸ ἀναγχαῖον ἀεί. φυσι- 
χώτερον ἄρα x«t τὸ μουσιχὸν τοῦ ὑφαντιχοῦ, Εἰ δέ 
Tt; οὐκ οἷδε, τί τάξις χαὶ συμφωνία, ἐξεταξζέτω τὰ 
περί τὴν ὑγαντιχήν * εὑρήσει δὲ x«t συμφωνίχυ ἐν 
αὐτῇ οὔταν x«t τύξιν, Καὶ τοῦτο προδηλον. Οὐ uüv 
δὲ, ἀλλά x«t πεοί τὰς οἰχοδομάς χατά τὸν αὐτὸν λό- 
499. Καί πανταχόσε τὸ δὲ τῆς τάξεως 
x«t τῆς συμφωνίας, ὅτι x«t αὐτὸν οὐρανὸν χαι γῆν 
x«t σύμπαντα χόσωον, λέγω δὴ τῶν ἐξ οὐρανοῦ xat 
ἧς x«t πάντων τῶν ὑπ᾽ αὐτῶν περιεχομένων xut 


τιμιώτερον 


Α textoriam artem, que sunt textorie ; et omnia illa 


ad aurificum artem, quiesuntartis aurificum : item- 
que quecunque sunt fabrilis arlis, ad fabrilem ar- 
tem: denique omnia ad unam quamque artem, ad 
quam pertinent, revocari. Differunt autem ex com- 
munionibus etdistinctionibus categoriarum quein 
philosophia traduntur:sed ut omnesad substantiam 
revocantur, ita etiam qute sunt in nalura, sive 
aberrentaliquando atoto, sive equabiliadnaturam 
concinnilate ferantur, ad naturam omniarevocan- 
tur. Porro rerum naturalium fines alii sunt pre- 
stantiores, alii vero inferiores. Quare non ubique 
hominesex eo quod estnatura de rebus judicare so- 
lent; namsijudicarent,equein Thessalia ac Corinthi 
musica coleretur: omnes enim concentus,omnesque 
ordinisrationesad musicam tractationem pertinent. 


p Concentus autem et ordo ad incolendas civitates, 


atque adeoad mundum universum incolendum sem- 
per confert, sed ars textoria civitatem non consti- 
tuit : sublato enim concentu, nulla est civitas, quia 
sublatus est musicus concentus : sed hoc sublato, 
non necesse est, quia sublatum est nullam esse ci- 
vitatem. Est igitur musica necessaria, textorja 
vero utilis. Sed quod est necessarium, semper ma- 
gis ad naturam accedit. Quare musica magis ad 
naturam accedit quam textoria, Quod si quis 
ignorat quid sit ordo et concentus, vel ipsam texto- 
tiam artem scrutetur : comperiet enim hanc con- 
centu et ordine carere non posse. Atque hoc omni- 
bus manifestum est. Quin etiam «edificia et reli- 
quaomnia eadem ratione consideret. Preeterea ordo 
et consentus idcircoaliis excellunt quod ipsum cce- 


4241 


ADDENDA. 4 


συνημμένων εἰς μίαν συναρμογὴν συμφωνία χαὶ τὰ- τις ἢ συνηθεία à σχέσει à ταῖς ἑτέραις ἱἰδιοτροῖ 


ξις χινεῖχαὶ συνέχει, xal τὸ πλεῖον, ὅτι xoi τῷ σώ- 


ματι συμγωνία ψυχῆς xxi ὕλης, ἴσον xxi ἀνίσου, 
λευχοῦ χαὶ μέλανος, εὐθέος xai περιφεροῦς, ἐλαχέ- 
στον χαὶ μείζονος, χαὶ ἄλλων τινῶν συνδραμοῦσα 
τῇ τοιᾷδε τάξει Θεοῦ διυημιουργία, χρατεῖ xai σύνέχει 
x&» διζρθρωσε πρῶτον x«i ἔταξε, xaícot xai τοῖς 
ὑλικοῖς μέρεσι χυμοῖς δὲ λέγω, ἀναλογία χαὶ τάξις, 
ἀλλὰ δὴ τὸ θαυμάσιον ὅτι χαὶ αὐτοῖς δὴ τοῖς ψυχι- 
χοῖς μέρεσι, τάξις χαὶ συμφωνία τοῦ μὴ χατεπαέρε- 
σθαι τῶν ὅρων ᾧ ἐλαττοῦσθαι ἢ διαλύεσθαι. 

Ὑ Qc: οὐδὸν οὐ τῆς φψύσεως, ἀλλὰ πάντα μὲν 
ἔχει πρὸς αὑτὴν, τὰ μὲν γνησιωτέοως τὴν σχέσιν, 
τὰ δὲ ποροωτέρω: Ὑφαντιχὴ γὰρ συμθαλλεται εἰς 
τὸν τῆς πολιτείας χοινωνίαν, πλὴν ἀλλ᾽ οὐχ ὡς μου- 


quá: Δεῖ δὲ μὴ ἀπατᾶσθαι τῷ ἔθει τινὰ xal τιμᾷν Β πάνυ μᾶλλον ἔψεται πάντων 


* 


τὸ μὰ τιμιον, ᾿Επειδὴ τῷ μουσιχῇ 
νια, χαὶ τὰ μὲν παντα 6v μουσιχοῖς λόγοις ὑπάρχει 
ἐν οἷς xai ταξις xai συμφωνία: ὑφαντιχὴ δὲ οὗτε 
μουσικὴν ὅλην ἔχει, οὔτε μὴν iv ὅλῃ ἐστίν: ὥστε 
φυσιχωτέρα μὲν μουσιχὴ, ἐπειδὴ τὸ κχαθολιχώτερον 
ὑπάρχει χαὶ φυσικώτερον, τὸ δὲ φυσιχωτερον ἐξανάγ- 
ΧῺς xai τιμιώτερον. ἢ μουσιχὴ ἐπιστύμη ἄρα ταύ- 
τὴς διὰ ταῦτα τιμιωτέρα. Δίὰ τοῦτο μὴ ἀπατάσθω 


τάξις χαὶ σνμφω» 


lum, terram et mundum universum, hoc estrerum 
omniumque colo et terra comprehenduntur, con- 
cordiam atque convenientiam gignant et foveant. 
lmprimis vero in corpore sit concentus ani- 
me et materie. Denique equalis et iae&qualis, albi 
et nigri, recti et orbicularis, minimi et majoris, 
quod etiam omnium aliarum rerum convenientiam 
efficax opera Dei cum ejusmodi ordine concurrens 
hodie etiam foveat et contineat, et in principia 
conformaverit et constituerit. Preterea etiam in 
ipsis materialis partibus, nempe in humoribus est 
poportio et ordo. Sed hoc imprimis mirabile est 
in animi partibus ordinem inesse et concentum, 
ut extra terminos suos et fines non excedant aut 
decedant aut dissolvantur. 

3. Quare nihil est quod ad naturam non refe- 
ratur. Quamvis autem omnia natura ipsa contineat, 
sunt tamen quadam quae magis genuinam ad na- 
turam habent relationem, quedam etiam sunt quae 
longius a natura distant. Textoria enim est alicu- 
jus usus in communa omnium societate, sed non 


tanti quanti est musica. Verum cavendum est ne D 


per consuetudinem in errorem inducamur, et quod 
non est colendum, colamus. Quoniam enim ordo 
et concentus inest in musica et omnia musicis ra- 
tionibus continentur in quibus inest ordo et con- 
centus ; textoria autem neque musicam totam ha- 
bet, neque in tota est musica, idcireo musica pro- 
piusad naturam accedit, quandoquidem musica est, 
magis universalis et idinco diligentius colenda est, 
et majori in pretio habenda quam textoria. Quam- 
obrem nemini imponat aut consuetudo aut rela- 
tio, aut alie rerum supra commemoratarum pro- 


prietates, aut denique proprietatum alie proprie- 


τῶν εἰρημένων, xxi ἐν ἑτέροις τοντῶνὰ τῶν idi 
τῶν ἰδιώμασιν. Ἔστι γὰρ διαχεχωρισμένον τὸ y 
τοῦ θέσει τε χαὶ τοῦ χράαει. Ὑπάρχει γοῦν τί 
Νιχαίᾳ τὸ φιλόσοφον, Φιλαδελφεία τὸ σχυτευτι 
Καὶ ὅτι αν οὖν xai τὸ σχυτευτεκχόν συνίστωσι, 
λέως μέρος ἐστίν. Ἔστι δὲ πολλὴ τοῖν δυοῖν καὶ j 
φορά" τὸ μὲν γὰρ διαιροὺν φύσεις x«i &voU», χαὶ 
ὀπωσοὺν μὴ ἐόν τι μέρος ἀνέξερεύνητον, tip i: 
τὸν σχυτευτιχὴν, t)póv δὲ φυσιοτροπέᾳ τῷ xx | 
y)» διάρθρωσε τάξιν, σχυτευτικὴ δὲ οὔτε φυσιοὶ 
γήσασα εὗρε τεχτονιχὴν, οὔτε διελοῦσα χρυτοχείο, 
&uge γὰρ φιλοσοφίας, x«i οὐ σχυτευτιχῦ; Ὧστι 
σχυτευτιχῆς μὲν ἀφανισθείσης ἴσως, οὐχ ὁ τοῦ τς 
εἰπῃ ἐφθάρθαι τὰς πόλεις: φιλοσοφέακ διε πὶ x 
φθορο.  "Exunii 
ταύτης φθορὰ τῶν πλειόνων ἐστὶ φθορὰ, tene 
τέρα χαὶ χρείττων ἐστί. 

δ΄, Δεῖ γοῦν ἔθει μὴ ἀπατᾶσθαι. οὐδὲν qa be 
στεὶλς τὴν δόξα» τῶν ποόλεώῶν τε d ἔθος, τὸ imm 
ἀρετῆς χαὶ χαχίας ὄργανον. Àt μὲν οὖν due. 7 
λοσοφία x«i σχυτευτιχὴ, φύσεως, διαφέρει — dii 
ἀναγχαίῳ xai τῷ μὴ ἀεὶ ἀναγχαίῳ. Ὅτε δὲ τιμῶ 
τῇ μὲν τὸ (sic), τῇ δ᾽ οὔ, συνηθείας. ἀμφωὶ 


tates. Est enim distinctum et separatum ἰλυὰ, qu 
natura constat ab eo, quod positione et temper 
tione constat. Nicee igitur philosophia colitu 
Philadelphie ars coriaria. Nam et coriaria qi 
partem civitatis aliquando constituit, civitatispu 
dicetur. Est autem magna ambarum facultate 
differentia: nam quod universam naturam pt 
meat et copulat, ut cui null pars est natur 
quaecunque tandem sit impervestigabilis, arte 
coriariam reperit, inventam dende naturali moi 
certa ratione conformavit et constituit. At ars « 
riaria, neque vi naturalis scientie fabrilem artes 
neque vi distiuctionis artem aurificum reperit, 
utraque enim est philosophis et non artis corianz 
Quare sublata de medio coriaria, nemo fortss 
dixerit, civitates interiisse ; sed si  philosopi 
tolleretur, potius omnino sequeretur omnis "Ὁ 
rum interitus. Quoniam autem philosophia 
tus plurium est interitus, philosophia est m? 
magis necessaria, multoque prestanstior. 

&. Cavendum igitur ne consuetudine decipiast- 
Nulla enim aliares studia diversa, sententissqe 
diversas diversis civitatibus attulit, quam o 
suetudo que est virtutis et vitii efficacius 
instrumentum. Ambe igitur, temque pee 
et ars coriaria sunt nature, sed differelil €o quoi 
illa sit necessaria, hec vero non necégarna 
autem hec alicubi colitur, illa vero alicubi μὰ 
colitur, est consuedudinis; ambe enim, Bet 
philosophia et ars coriaria sunt natures. Sed in d 
vitatibus coluntur, prout interior incitatio et ind 
natio est magis naturalis, aut a temperatione pt 
fecta. Natura enim omnes comparati suntad pb 
losophiam aut ad coriariam artem. Sed fieri neqsi 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1350 


σεως, χατὰ φυσιχωτέραν ὁρμὴν δὲ x«i κατα. À τὴν διαφορὰν, πάντα δὲ ἐπιστήμης  xotwevit "yap 


ὡς ὁρωὴν ταῖς πόλεσι τιμώμενα. Πεφύχασι 
δυνάμει πάντες φιλοσοφοι i πάντες σχυτεῖς, 
τον δὲ τὸ χατὰ κοιὰγ οἰανδήτινα χρᾶσιν χρα- 
᾿αδίως ἀλλοιωθῆναι. Κατ' αὐτοὺς δὲ τοὺς λο- 
xwi στρατηγία χαὶ ἔλαχίστη τέχνῃ Gm ἡ 
(Gig κατὰ χεῖρον οὖσα xai χρεῖττον, οἷον τὰς 
ὄλεις χαὶ τὰ ἔθνη τὸ στρατιωτιχὸν φυλάττει, 
"ιμενιχὸν δὲ οὐχ οὕτως. Πολλαὲ γὰρ μὴ χτηνο- 
ὥσαι ξῶσι καὶ μένουσιν - οὐδὲ pím δὲ ἔστιν 
ἔτευτος, οἷον Μιλήσιοι οὐ βουχόλοι, ἔμπειροι 
'χυμαχίας, xxi μυρίαι πόλεις ἕτεραι. Ὥστε 
σον ὁ διαχρίνων. Ἡ μὲν γὰρ πλειόνων δεῖται 
φιλοσοφίας, x«i πλειόνων ἐπιτυγχάνουσα εἴη 
ν x«t φυσιχωτέρα xai τιμωτέρα πολλῶν δέεο- 
ψιλοσοφίας τρόπων xul πολλοὺς ἔχουσα, δεῖ- 
xai ἡ ἄλλη, πλὴν ἀλλ᾽ οὐχ οὕτως, ὥστε τὸ 
τὴν ἐπιστήμην πλησιάζον πασῶν ἐπιστημῶν 
τεχνῶν ὑπάοχει χαὶ τιμιώτερον. Εἰ μὲν οὖν 
ς πάσα, εὑρήσεις ἂν ἐξετάσων εἰς τὴν x«O- 
ταιδείαν, ὡς εἴρηται, ἀναγόμενα. 
ἤσταιον δὲ ἂν ἔχαστον ἐξετάζειν, ἀλλ᾽ ἔχ τι- 
ἄντα νοεῖν. Ἴδης δὲ πάντα ἐπιστήμης ὄντα, 
"pa, ἀτιμότερα, χείρω, χρείττω, x«i χατὰ τὸ 
καὶ τὸ ἄνισον, 5h ἐπιτάσει χαὶ ἀνέσει ἔχοντα 


d aliqua temperatione preditum est, facile 
tetur, Eodem modo ars imperatoria et mi- 
ars conferuntur inter se, ex eo, quod hec sit 
r, illa preestantior. Ut ars militaris civitates 


tes conservat, sedars pastoritia non item ; C 


enim civitates multeque nationes carent 
tis et gregibus, cum tamen non careant re- 
. Victum necessariis, ut vivere et in suo statu 
nere possint. Sed militari arte nulla civitas 
potest: ut apud Milesios non sunt bubulci, 
men navalis militie sunt peritissimi. Ejus- 
infinite suni civitates alie. Quamobrem 
ete considera. Esse enim civitas ejusmodi 
t, que pluribus philosophie institutis opus 
et pluribus abundet : atque ejusmodi civitas 
luribus philosophie partibus opus habet, et 
1s abundat, magis ex legibus naturse esf 
uta, ideoque preestantior. Esse etiam civitas 
usmodi potest, que philosophia quidem, sed 
reque atque illa superior opus habet. Quare 
id scientiam magis accedit omnium scientia- 
xsistit etiam presstantius. Quod si scruteris 
, comperies ad generalem eruditionem, ut 
| 6st, esse revocanda. 

sd singula scrutari in presentia superva- 
8886t ; ex quibusdam igitur intelligenda sunt 
| omnia. Porro, illa omnia preestantiora esse 
ries, quie. sunt scientite ; comperies etiam 
esse scientia viliora, nonnulla nonnullis 
Dtiora et inferiora ex e&qualitate et inceequa- 
intensione et remissioneinter se distincta. 
unen omnia ad scientiam pertinent. Nam 
m communionis vinoulo cum generali oru- 


εἷς τὴν παιδείαν ἅπασα τέχνη, ὡς ἔν τινι xévcpo 
x)xlou, tig ὃ πᾶσαι προπίπτουσιν ui ἐχ τῆς περι- 
φερείας εἰσεοχόμεναι εὐθεῖαι. ᾿Αλλὰ χαὶ τῇ φύσει 
πᾶσα χρᾶσις ἐνοῦται χράσει xarà τὸν αὐτὸν λόγον, 
καὶ οὐχ ἔστι τι τὸ μὴ φύσεω:, xal οὐχ ἔστι τις 
τέχνη μὴ οὖσα παιδείας, ἔχει δὲ ὡς πᾶσα χρᾶσις 
χοινωνίαν xxi διαστολὴν ix χράσεων, οὕτω δὴ xol 
ἐπὶ τῶν τεχνῶν ποινωνίαι xal διαστολαί * μᾶλλον 
γὰρ ναυμαχιχὸν συγγενὲς τοῦ ἱππιχοῦ b ὑφαντιχὸν, 
χαὶ χαλχευτιχῆς ἢ μεταλλιχὴ ἣ ποιμενικὴ, χαὶ 
ἄλλων ἄλλαι. Τοῦτο δὲ χαὶ ἐπὶ τῆς φύσεως νοητέον, 
ὡς χαὶ ἐν ταῖς χυμῶν μίξεσιν εἴρηται χαὶ ταῖς 
τῶν στοιχείων. Ἔχει δὲ πᾶν ὃ τι τὸ φύσεως, ὡς 
εἴρηται, συμφωνίαν χαὶ σχέσιν. Συμφωνία γὰρ χαὶ 
σχέσις χόσμον xal πόλιν χαὶ χώμην xai οἶχον συν- 
ἔστησε. Καὶ αἱ μὲν χατὰ φυσιχοὺς λόγους γιγνό- 
μεναι συνάγουσι μέν τινα διῃρημένα, πλὴν ἀλλ᾽ οὐχ 
ὀρθῶς, οἷόν τις ἄρχων ἐρᾷ τῆς ποιμενιχῆς * τοῦτο 
χρᾶσις " καὶ ὅτι μὲν ἢ φύσις ποιμενικὴ ἔδειξε, παρὰ 
τῆς παιδείας. Ἔστι τὸ ukv ἐρώμενον φυσιχὸν, οὐ 
φυσιχῶς δὲ ὃ ἐρὼν ἐρᾷ * ἄρχοντι γὰρ τί xowóy dj ποι- 
μενιχὴ ;'Epà δὲ χαὶ φιλοσοφίας ἕτερος, τοῦτο φυ- 
σικὸν ὄντως, ἔστι δὲ χαὶ χατὰ χρᾶσιν. Ἐχεῖ γὰρ 
χρᾶσις ἀρχικῆς καὶ ποιμενιχῆς, ἐνθάδε δὲ ἀρχικῆς 


ditione conjungitur omnis ars,'non secus atque in 
centro circuli conveniunt omnes linee recte quee 
ἃ circeumcurrente linea ducte sunt. Quinetiam 
omnis temperatio vi nature cum temperatione 
eadera ratione copulatur. Neque quidquam est. 
quod non sit nature, neque ulla est ars que non 
sit eruditionis. Et ut omnis temperatio communio- 
nem ac distinctionem ex temperationibus habet, 
ita etiam artes conjunguntur inter se et distin- 
guntur. Nam militie navalis ars arti tractando- 
rum equorum magis est cognata quam ars texto- 
ria ; et ars metallica erarise arti magis est cognata 
quam pastoritia, eLaliis alie. Hoc autem etiam in 
natura considerandum est, utin humorum et ele- 
mentorum admistionibus dietum est. Ceterum 
quidquid est in natura habet concentuin et relatio- 
nem, quemadmodum dictum est ; concentus enim 
et relatio mundum, civitatem, vicum et familiam 
constituit. Ac temperationes quidem que ex natu- 
ralibus rationibus exsistunt quedam invicem di- 
visa copulant, sed ssepe non recte, veluti cum ali- 
quis imperator artis pastoritie studiosus est: hoc 
enim est temperatio ; ac illud quidem ab erudi- 
tione manavit quod natura artem pastoritiam ho- 
minibus commonstraverit. Quod igitur tale est, 
naturale quidem est : sed qui illo studio ducitur, 
naturam proxime non sequitur. Nam ars pastoritia 
inimperatore est aliquid sordidum. Alter vero 
philosophis studiosus est,atque hoc revera estnatu- 
rale. Istud etiamex temperatione exsistit. Illic enim 
est temperatio artis imperatori& et pastorie, hic 
autem imperatoris etphilosophicee. Numquid igitur 
hoc quidem necessarium est, illud vero vile et 


1351 


x«l φιλοσοφίας. Ilórtpov οὖν τὸ μὲν ἀναγχαῖον, τὸ 
δὲ φαῦλον ; Τοίγαρ τί συμθάλλεται ἀρχικῇ τὸ ποι- 
μενιχὸν ; Διὰ τοῦτο χαὶ τὸν σοφὸν ovd τινες 
ἔσχωψαν τοὺς ἀγαθοὺς ποιμένας ἀγαθοὺς εἶναι βα- 
σιλεῖς εἰπόντα. Φησὶ δὲ χαὶ ὁ ποιητὴς ποιμένας λαοῦ 
τοὺς βασιλεῖς, οὐ φυσιολογιχῶς δὲ xal ἀποδειχτι- 
χῶς, ἀλλὰ ῥητοριχῶς χαὶ αἷον ὑποθετιχῶς χαὶ τῇ 
ἀδείᾳ τῇ τῆς ποιήσεως ' παράδειγμα γὰρ τοῦτο -í- 
θησι, χαὶ οὐχ ὡς ὅτι δεῖ ποιμένα εἶναι τὸν βασιλέα 
ποιανίων, ἀλλ᾽ ὅτε οἷον ποιμήν ἐστιν ὁ βασιλεύς͵ 
Τίθησι δὲ xa? μάχας βατράχων χαὶ μυῶν, fon) ἀν- 
δρῶν ὑπόδειγμα σαφηνίξων πρὸς τοὺς ὁλιγωτέρους. 
Νομιξέτω δὲ τις τὸν Τρωξάρταον ᾿Αγαμέωνονα 
τὸν δὲ φυσίγνατον Πρίαμον, τοῦτο τῶν ἀτθενῶν, 
ἔστι δὲ τῷ σοφῷ Ὁμήρῳ σχοπὸς ἐπαινεῖν ἀρετὴν; 
διὸ x«l πᾶσαν γνῶσιν πρὸς τοῦτο διὰ τοῦτο αἰχμα- 
λωτίξει, Ποιμὴν μὲν οὖν προθάτων $ ἑτέρων ἀγε- 
λῶν οὐδεὶς ἄρχων, xXy ὅσους χόρτους &yiho; ἔχῃ " 
φιλόσοφος δὲ ὧν μαχάριός ἐστι, xxv οἴχον ψιλοῦ 
μόνον ἄρχῃ. Καὶ γὰο οὐδεμία τίς ἐστι vagis τῷ 
ἀληθεῖ διαδιδρώσχουσα φιλοσόφῳ. Ὑπόδειγμα δὲ 
τὸ ῥηθεν τοῦτο. Μετὰ δὲ τοῦτο μυριάττα ἐχόμενα 
τούτον πλήν φυσιχώτερα «αἱ μὴ φνσιχὰ, ἅτινα ἔν 


τισι χοινωνίαις ὑποπίπτει, ἐν τῷ ἄλλῳ x«i τῷ 
ἀλλρίῳ * xx» ἕτερα γὰρ, XX» ἑτεροῖα, περὶ τὸ xív- 


po» συνάγονται ὃ ἐστιν ἢ χαθόλον παιδεία, 


indignum 7 nam quid ad imperatoriam pastoritia 
confert ? Idcirco quidam illudebant sapientem Phi. 
lonem quod bonos pastores bonos reges esse 
dixisset. Et poeta reges populi pastores appellat, 
non ex naturali scientia et doctrina hoc proferens, 
sed rhetorice et veluti hypothetice, atque ex poe 
tica licentia ; hoc enim tanquam exemplum pro- 
ponit, non quod oporteat regem esse gregis pasto- 
rem, sed quod rex sit veluti pastor. Proponit etiam 
ranarum et murium pugnas, heroum cum homini- 
bus inferioribus pugnas ob oculos ponens. Fingat 
autem aliquis Troxartum esse Agamemnonem et 
Physignathum esse Priamum ; quod quidem exem- 
plum est imbecilliorum hominum. Est autem sa- 
pienti Homero scopus propositus ut virtutem lau- 
det, et idcirco omnem cognitionem ei subjicit. 
Nullus igitur imperator est pecudum aut ullius al- 
terius gregis pastor, etiamsi quol herbas tot gre. 
ges habeat ; sed imperator ille qui est philosophus 
est beatus, etiamsi familie alicui duntaxat imperet. 
Nulla enim est cognitio que verum philosophum 
fugiat. Hoc autem satis perspicue illis que dicta 
sunt a nobis ostenditur. Consequuntur deinde in- 
numera alia quce partim ad naturam propius acce- 
dunt, partim longius remota sunt. Suscipiunt 
autem quasdam communionis rationes, ex quibus 
alie res atque dissimiles efficiuztur, sed sive sint 
alie sive dissiles in centro c:cnes conveniunt, 
quod quidem centrum est universelis eruditio. 

6. Ac scienti: quidem et art*s ita se habent uti 
diximus, el in quamcunque pz:tem se vertat ille 
qui res naturales investigat, semper reperiet com« 


ADDENDA. 


l 


ς. Kal αἱ μὲν ἐπιστῆμαι χαὶ τέχναι, οὕτω: 
εἴρηται ἔχονσι, xx» ὅσον τις φέρῃ δὲ τοῖς πρὶ 
μασί τινα ἑτέραν ἐξέτασιν, ἀλλ" -- ἀεὶ “εὑρήσει. ; 
γωνίας χαὶ διαξύξεις, ταῖς τέχναις, Δέγω δὲ, 
τὰς εἰρημένας, εὐρήσι δ᾽ ἀεὶ xal πὰσας, xz) c 
νωνῇ, χἂν οὐ χοινωνῇ, μίαν ἐχστην 
ἐχώστῃη περὶ τὴν ἐπιστήμην " ἐχεῖθεν γὰρ b 
πᾶσα οἱονεὶ ἡ παιδείας ἰδέα, καὶ αἱ χράσεις χὰ 
τὸν αὐτὸν )όγον * πᾶσαι γὰρ, ὡς εἴρηται, x 
χοινωνοῦσι xai διαστέλλονται πρὸς αὐτάς. [hi αὶ 
τὴν φύσιν χοινὴ τῶν ὅλων ἐστὶν T Gu»ütos; i 
ἐστι χοιγωνία, Γίγνεται δὲ τοῦτο χαὶ ron χεὶ 
χόσμῳ, x«i χώμῃ χαὶ οἴχῳ, αλλὰ Oud) χε τέων, 
Τριχῶς γὰρ χοινωνεῖ τὸ λογιχὸν ζῶον, ivre 
σει à φύσει à παιδεία. Καὶ τῆς μὲν gums 
νωνία x«i παιδεία ἐστὶ, τῇ δὲ χρώσεε οὐχ m 
δεια ἐστὶν, εἰ μὴ χατὰ τοὺς εἰρημένους λόγων Ὁ 
πᾶσα ὀντότης φύσεως, χὰν ἀγαθὴ χὰν o), χαὶ τα 
τέχνη ἐπιστήμης ὡσαύτως, χαὶ ὅτι ἐχεῖθον ἔχῃ ἢ 
ἔνωσιν. Καὶ τῇ μὲν οὖν φυσιχῇ χοινωνέα, ὡς ἐξ 


À 


xXOtyny07 


ται, πιπλεγμένη ἀτὶ χαὶ παιδεία,  Kowoviiw 
xxi χλέπτης τά χλέπτη " τίς δὲ u&£70)a05n 


8 | 
παιδεία ; "AX xal τέχτων τέχτονε, τοῦτο δὲ zs 
σεως, ὡς χαὶ τὸ ἄνω, Διαφέρει δὲ ὅτε τὸ μὲν 1 
φύσις χαί τις παιδεία ἔχρασε, τὸ δὲ οὗτε φύσεο, 
οὔτε παιδείας. Οὐδὲ ydp μία φύσις, ἢ παιδὶ 


muniones et distinctiones in arlibus. Dico δυὰ 
comperturum illum omnes artes communia 
vinculo connecti et. ad scientiam revocari, si 
inter ipsas sit proxima et necessaria commun 
sive non sit, ut in superioribus diximus. Nam s 

C prema illascientia complectitur omnem eruditiot 
ideam, ut etiam natura complectitur temperatior 
ex eadem ratione. Omnes enim, ut dictum e 
inter se communione conjunguntur aut distinguu 
tur inter se ; sed ad naturam communiter univer: 
temperationes revocantur, qu? es ipsarum ini 
se communio. Hoc eliam in civitate, mundo, ri 
familia in individuo quolibet animadvertere pe 
sumus. Triplex enim communio in animali rabes: 
participe cernitur, aut enim temperationis siíst- 
iure aut eruditionis. Ac in naturali quideme 
munione eruditio quoque inest, sed in temperaliok 
nonsemperinesteruJitio, nisiforteex illisrationibé 
quas attulimus, nempe quod omnis entitas, ul à 
dicam, sit nature, sive bona sit, sive non bobs;t 

p quodomnis arsad scientiam referatur eodem modo 
et quod ex illis communionem inter se coaeiiistat 
Naturali ergo communioni semper annexa est etu 
ditio, uti dictum est : sed temperation usa commi 
nioninonsemper annexa esteruditio , Nam furesd? 
inter se communione consociantur, queenam wi 
potestinteripsoseruditionisintercedere communi 
Preterea, faber cum fabro communionem in 
atque hoc est temperationis, quemadmodum 
illud superius. Differunt autem eo quod hoc natu 
quedam et eruditio quedam temperaverit, illi 
vero neque sit nature, neque eruditiopi 


THEODORI 1I IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1364 


"θορὰν συσχευάξει, εἰ μὴ παραλόγως ἀδι- Α πῇ δὲ δοῦσα δυνάμει, πῇ δὲ καὶ ἐντελεχῶς οὐ πᾶ. 


παρὰ τῶν. ἀφιχεῖν ἐθελοντων. Φυσιχὴ δὲ 
α παιδεία ἀεὶ, εἴτε μεριχῶς, ὡς τοῖς τέχ- 
ἐπειδὴ xal μεριχωτέρα ἐχεῖσε ἡ φυσιχὴ 
, εἴτε χαθολιχῶς, ὡς ἀγαθὸς προαιρέσει χοι- 
«)ti ἀγαθῷ: τόῦτο γὰρ παιδείας. Οὐ λέγο- 
ὄτιπερ ὃς οὐχ οἶδε παιδείαν οὐ χοινωνεῖ οἷς 
ἰζ φιλοσόφως, ἀλλ᾽ ὅτε ὁ xao; πράττων φι- 
i. Τοῦτο δὲ τὸ καλῶς πράττειν τὸν στρα- 
ἢ τόν ἄρχοντα, Q τὸν τεχνίτην, à τὸν φίλον 
ρίας xai σοφίας ἐστί ταῦτα γὰρ ἀπηχήματα 
ὃς πρώτης ἐστιν. Οὐδεμέα γὰρ μάθησις, εἰ 
προὐπαρχούσης γνώσεως, οὐδεμία δὲ γνῶσις 
ἅτεο παιδείας τινὸς μέρους" πανταχόσε γάρ 
4 γνῶσις xai παιδεία, ἔχονσι δὲ ἀλληλένδε- 
' Sip τὰ πράγματα χατάλυψιν. Καὶ ποῦ μὲν 
& τῆς παιδείας γνωστὰ, ποῦ δὲ ἄγνωστα 
'" στρατηγίαν τις παιδενόμενος ἀναγχαῖα xal 
μενα χαὶ ψευδῆ παιδεύεται γινώσχειν, xal τὰ 
πως ἐχφεύγειν τὰ δὲ γινωσχειν xol πράττειν͵ 
οὕτως δεῖ πολιορχεῖν à χατοχνροῦν τὰ φρού" 
i χατὰ τοὺς ἄλλους λόγους, Τοῦτο δὲ μέρος 
ἐλοσοφίας. 'H γὰρ φύσις τὴν ἐπιστήμην δι 
ιῦ λογικοῦ ζώον διέσπειρε, πῆ μὲν τεχνώσασα, 


iatura aut eruditio aliquid ad interitum com- 
nisi forte preeter rationem injuria afficitur 
; qui injuriam inferre volunt. Atin naturali 
unione semper inest eruditio, sive in parte, 
| fabri inter se communionem constiuunt 
loquidem heec naturalis relatio, quee est inter 
est aliquando magis ; particularis) sive ge- 
r, ut cum aliquis de instituto bonus com- 
iem constituit cum omnibono proboque viro. 
im esteruditionis. Porro non negamus illum 
à est eruditus, participare eruditionem quam 
pat ex philosophia. Imo virum illum cujus 
es honeste δὲ prelare sunt philosophari 
nus ; nam ut imperator aut dux aut amicus 
ex virtute et honestate agat, itemque artifex, 
hilosophie et sapientie est : hecenim sunt 
prime sapientie quedam relate imagines. 
nim diciplina est, qua non ex precedente 
ione exaistat. Porro, nulla cognitio bona que 
ujus eruditionis expers ; nam longe lateque 


σαν, ἀλλὰ μέρος, πλὴν ἐξ ὅλης x«t τοῦτο. Kd» γοῦν 
x«i ὁ στρατηγὸς οὐχ οἶδε τὴν ἐπιστήμην, ἀλλ᾽ εἴπερ 
χατὰ τοὺς ἀληθεῖς πράττει τύπους, ψιλοσοφεῖ XXV 
ἀγνώστως" ἔστι δὲ τοῦτο θύμοσόφου ἀνδρὸς, αὐτό- 
φυῶς τὸ χαλὸν χἀγαθὸν γινωσχουτός, πλὴν δὲ καὶ 
ἀχούσματά τινα σχόντος, ἀδήλως μὲν εἰς τὸν νοῦν 
εἰσελθόντα. Πεφύχασι γάρ τινα εἰσέρχεσθαι φιλοσο͵ 
φίας εἰς τὸν νοῦν λόγια, λεγόμενα μὲν ὡς τύχοιεν͵ 
δεχόμενα δὲ xxv ἀτέχνως, ἀλλά φύσεως εἰλιχρινείᾳ 
φυσιχῶς. Δεχτιχὸς γάρ ὁ νοῦς, x&v οὐ πρὸς αὐτὸν 
ἔχοντά τις τοῦτόν τι λέγῃ. Τὴν φυσιχὴν γοῦν Χοι- 
γωνίαν χαὶ παιδεία οὐ λῶοιπε' τὴν χατά χρᾶσιν 
δὲ, ὁτέ μὲν ὁτέ δ᾽ οὗ, Κοινωνεῖ μὲν οὖν πᾶς παντὶ 
ψυσιχῶς τε χαὶ xarü χρᾶσιν. Ἔστι δὲ χαὶ ὅπον 
χατά χρᾶσιν, x«i τι χαταφύσιν, x«i ὅπου χατά 
φύσιν χαί Tt χατώ χρᾶσιν, Εὐρίσχεται δὲ ὕτι τοῦ 
μᾶλλον φυτιχωτέραν ἔχοντος τὴν κοινωνίαν xal ἢ 
ἐνοῦσα χρᾶσις αὐτῷ ἔλλογος, τοῦ δὲ κατὰ χρᾶσιν 
μᾶλλον xat ἡ:οῦσα ἐχεῖσέ τις ψυσιχὴ δύναμις διαλει 
λυμένη ἐστὶ xui ἀλλοῤῥεπής" x«i τοῦτο γνώριμον. 


Ταῦτα δὲ δέονται ἑτέρας διασφησεως, ὥστε 
δεῖξαι x&x ταύτης, πῶς ἔστι τὸ χρεῖττον" ἔστι δὲ 
αὕτη. 


tim etiam vi οἱ potestate dederit, si non absolute 
universum, at certe partemaliquam, quae quidem 
pars de tola excisa est. Quamvis igitur dux exer» 
citus scientiam ignoret, verumtamen ex veris in: 
formationibus agens philosophatur, eliamsi, ut 


C dixi, nescius. Est autem hoc viri philosophi qui 


sua sponte quod honestum etbonum est cognoscit. 
Nec fieri posse negamus ut quiedam auditione ita 
perceperit aliquis ut vix in animum suum irre- 
psisse illa persenserit; possunt enim quedam phi- 
losophica precepta in mentem influere, que 
temere quidem ab aliquo pronuntiata sunt, sedab 
audiente etiamsi non de industria at natures boni- 
tate suscepta sunt; nam ex nalura mens quidlibet 
suscipere potest, quamvis que pronuntiantur au- 
dientisetsuscipientis causa non dicantur. Naturalem 
ergo communionem eruditio non deseruit. Com- 


munionem vero illam, que est ex temperatione 


interdum quidem, interdum vero non deseruit ; 
nam omnes communicant inter se ex natura 


nni& cognitio et eruditio diffunduntur. Et D et temperatione. Porro usu venit interdum, ut in 


[80 sunt inter se rerum cognitiones ac com- 
isiones. Ac in quidusdam rebus cognosci po- 
cileillaquie sunteruditionis, contra nonnun- 
cognosci nequeunt: ut si quis eruditur in arte 
liexercitum, itaeruditur ut discatnecessaria, 
Jut usu venire possunt, adeoque quee falsa 
. hao disciplina, hec quidem ut vitet, illa vero 
loscat et exsequatur ; ut quod oporteat ita 
reurbes, aut propugnacula munire et ceetera 
sm rationibus. Hoc autem ad philosophiam 
. refertur. Nam natura scientiam in toto 
i rátionis participe disseminavit, ita ut par- 
ientiam in homioe fabricata sit, par- 
PATROL. Gh. CXL. 


quibus temperatio superiores partes et obtinet, in 
illis locus aliquis nature relinquatur et in quibus 
superiores partes obtinet natura, in illis quoque 
temperationi locus aliquis relinquatur. Verum quo 
quis magis naturalem habet communionem, eo ine- 
lius constitutam et compositam habet temperatio- 
nem.Coutra,quomagis ex temperatione communio 
constat eo magis vis naturalis atque facultas, qua 
preditta est, imbecilla et ad aliud, quain par est, 
proclivis est, quod etiam notum esl. Sed hac alia 
declaratione opus habent ut ostendamusetiam quo 
pacto ex;hec communione constituatur aliquid 
prestantius. Declaratio aulem hec est. 
4). 


e 


46s 


ADDENDA. 


€ ᾿Αλέξανδρος μὲν ᾿Αριστοτέλει χοινωνεῖ, 'Eppo- Α καὶ κατὰ φύσιν, ἐπειδὴ ὅτι χαὶ οἱ πάντες ma 


γένει δὲ Μάρχος: ἀμφότεροι γοῦν βασιλεῖς καὶ 
σοφοὶ, xal οἱ φῶοι, παιδείας μεστοὶ ϑιαφέρουσι 
ϑέ γε: Μηδεὶς δὲ ἀπατηθᾷ μὴ παιϑείας φίλους εἶναι 
τοὺς βασιλεῖς, χὰν ὃ μὲν τῆς ἄχροτάτης, ὁ δὲ τῆς 
πολὺ ταύτης ὑποδεεστέρας ' εἰσὶ γάρ ἄμφω φιλο- 
λόγοι καὶ φιλολόγιοι. προσκείσθω δὲ χαὶ τὸ λόγιον" 
εἶχον γάρ καὶ τοῦτο x&td πολὺ αὕτη ἡἢ χδινωνία 
φυσικὴ, ἔχει δὲ τὸ χρεῖττον ἡ ταύτης διαφορά χὰξ 
ἐκετάσεως καὶ τοῦ ἑτεροίον; Ὃ μὲν γάρ φ(ϑόσοφος 
δαὶ ῥότωρ χαὶ πᾶν ἄλλο, ὁ δὲ ῥέτωρ χαὶ πολυΐστωρ. 
᾿Επίτασις γοῦν ἐν τῷ ἑνὶ, κολλά μέρη ὦ καὶ πᾶντα 
ἔχοντι, καὶ οἷον τὸν ὅλην ποιότητα , ἑτεροιότης δὲ, 
ὅτι καὶ τὰ μέρη ἀλλοῖα ὄντὰ ἔχει συναγαγὼν, ὑπάρχει 
δὲ x«i ᾿Αλεξάνδρον ὑπηρεσία χαὶ βασιλεία ῥήτορες 
καὶ Μάρχοῦ φιλόσοφοι. ρα δὲ ὁ μὲν ᾿Αριστοτέλους͵ 
ὁ δὲ Ἑρμογένους ἀγαθοὶ γοῦν πάντες. Ἔχει δὲ ἡ 
ἀναλογία εἰς αὐτοὺς πολλὴν τὴν ἰσχύν" ὡς γάρ 
φιλοσοφία ῥητορικῇ, Ἑρμογένει ᾿Αριστοτέλης, ὡς 
δ' ᾿Ερμογένει ᾿Αριστοτῶλης, ᾿Αλέξανδρος Μάρχω" 
ὡς ἄρα φιλόσοφία ῥητορικᾷ, ᾿Αλέξανδρος Μάρχω, 
Ἔστι μὲν οὖν ἡ διαφορὰ οὐκ ἄλλοις λόγοις, ἄλλ᾽ 
δλλοίοις, ἐπειϑὴ ποιότης τίς ἐστιν ἡ κχαθόλου ἐπι- 
στόμη. 'H γοῦν ἐπίτασις xal ἄνεσις τὸ τιμιώτερον 
ἔφερε, πάντες δὲ χαι πᾶσαι χαλοχαγαθίας μεσταί. 
ἝἜστι δὲ τούτοις ὁ χοινωνία xoà xarà κρᾶσιν οἷον 


7. Alexander quidem cum Aristotele communio- 
nem constituit, οἱ cum Hermogene Marcus ; ambo 
igitur sunt reges et ambo sapientes ; ambo illi 
reges eruditionis sunt studiosi et ambo sapientes, 
ac illi quidem cum quibus amicitiam consti- 
fuunt, eruditione abundant, ita tamen ut unius 
eruditio ab alterius eruditione differat. Nemo 
vero errore deceptus neget reges esse eruditionis 
studiosos. Quamvisenim Alexander supremee illius 
philosophie, Marcus autem eruditionis multo infe- 
rioris sit studiosus, ambo tamen meliorum littera- 
rum et eloquentise sunt perquam studiosi. Addidi- 
mus ambos eloquentie quoque fuisse studiosos. 
Magnos enim in ea progressus fecerant. Atque hec 
est naturalis communio, cujus differentia habet 
prestantiam et excellentiam ex intensione et dissi- 
militudinis ratione ; nam unus philosophus est et 


ὑπῆρχον χοινῶς ὅτι δὲ x«i τῆς xpüUtiovoz καὶ 
τῆς χρείττονος χαὶ φυσιχωτεραᾶς. Ὑπάρχει ὁ 
Τίτῳ ᾿Απολλώνιος φίλος, Ἰάμθλεχος xat [loos 
Νέρων δὲ xci αὐλητῆρες χαὶ αὐλήτοιαι. Κα 
μὲν καὶ $ τῶν ἀνδρῶν φιλοσοφία τῆς φύστως, 
ἐμπνευστὴ τέχνη τῆς φύσεῶς ἐστι. Ἰαραλογο 
ὀλικῶς χοινωνεῖν τὸν ἄρχονται ταῖς ὡϑαῖ; ἃ 
μένης γὰρ τοῦτο χαὶ ἐχτεθηλυμένης ἐστὶ ju 
φῇλους d' ἔχειν τοῦς βασιλέας σοφοὺς, dew. 
γοῦν τὰ ἀνδρῶν τέλη πρὸς τὰ τῶν elr» 
καὶ αὐλητήρων, οὕτως xxl οὗτοι πρὸ πη à 
δὲ οὗτοι πρὸς ταύτας, χαὶ Τῖτος ὃ τῶν wh rry 
πρὸς τὸν γνναικωνιτιχὸν Νέρωνα. Ὡς dox wu 
προς τὰ τῆς μουσιχῆς ἀποπτώματα, Ccfadi 
σοφὸς Τῖτος πρὸς τὸν ἄσεμνον Νέρωνα. uim, 
δέ ποτε Tiro» ἀχοῦσαι, τούδε τοὺς iet 
ἵστασθαι περὶ τὰς πύλας αὐτοῦ οὔσας ἐσαλιτια 
βασιλιχῶς͵ χαὶ φάναι: Αἱ ἐμαὶ θύραι πᾶσι πα 
ἀνεωγμεναι εἰσὶ, τοῦ ἑνὸς περὶ τῶν δύο αὐτῶε 
γύσαντος χαὶ εἰσελθεῖν αὐτοὺς εἰ ἀρεστὸν Ὁ 
ἐρωτήσαντος. Νέρων δὲ στεφόμενος ἀναιδῶς im 
θέατρον ἀσέμνως ἔλήρει. Ai τῶν χατ᾽ ἐπιστὶ 
χοινωνίαι xai οἷον φυσιχώτερα' ἄρ' οὖν : 
τιμιώτεοαι XO χρείττους τῶν χατὰ κρᾶσιν ταὶ, 
γωτέρων, ὡς χαὶ τὸ τῶν ἀρχόντων ἐδειξε τῶος. 


dissimiles, quandoquidem generalis scienti 
qualitas quedam. Intensio ergo et remissio οἵ 


C runt ut aliquid presstantius exsisteret. Omnesar 


ill, et omnes ille scientis virtute et probi 
abundant. Porro intercessit illis communio e! 
peratione, quemadmodum etiam ex natura, ( 
omnes eruditi fuerunt ; sed quatenus temper 
illorum ad presstantiorem eruditionem fereba 
eo magis naturalis fuit. Consimiliter Titus Apo 
nium, Jamblichum et Porphyrium amavit, 
vero tibicines et tibicinas. Et quia virorum pl 
sophia ad naturam refertur, etiam ars infr 
tibias ad naturam refertur,sed hoc preeter ratos 
ut imperator se totum cantilenis tradat, bw e 
dissoluti et effeminati est animi ; sed regsmitt 
tum virorum amantes esse, res optima ἴδ 
meque laudabilis. Ut igitur sehabent virorum E 


rhetor et omniscius. alter vero est rhetor et multe D ad fines tibicinum ettibicinarum, ita quoque! 


lectionis vir. Est igitur in uno intensio, quia philo- 
sophie mulias partes, atque adeo omnes habet et 
quasi totam illam qualitatem induit. Preterea ex 
ratione dissimilitudinis discrimen assignatur, quod 
Aristoteles omnes philosophis parteseasque varias 
et dissimiles simul collectas comprehensas habeat. 
Ac Alexander quidem infinitos poene famulos habet 
etest rex, habet quoque philosophos. Marcus au- 
tem est similiter imperator et rhetores habet. Ille 
quidem Aristotelem amat, hic vero Hermogenem. 
Sunt igitur omnes hi inter se probi. Valet etiam 
propositio in his plurimum. Ut enim philosophia se 
habet ad artem dicendi, ita se habet Aristoteles 
ad Hermogenem et Alexander ad Marcum, Est 
igitur differentia non quod alite sint rationes, sed: 


viri sehabent ad tibicines et tibicinas ; et ut! 
se habent ad fines suos, ita etiam se habent Ti! 
sapientum studiosus ad dissolutum et effemisst 
Neronem ; et ut philosophia se habete sese 
quisquilias, ita etiam sapiens Titwsss habe 
illaudatum Nerorem. Porro cum renunüstum ei 
Tito philosophos illos pro foribus stare (erask αἱ 
fores regio more occluse et obseratee) uni pbi 
phorum illorum indicanti, ut si placeret introi 
terentur, Titum respondisse perhibent quida 
volo, inqui, meas fores omnibus philosophis : 
aperta. At Nero impudenter corona redimitu 
conspect* theatri turpiter saltavit. Annon igitar e 
muniones que» ex scientia exsistunt zmagifs sunt. 
turales multoque majoreinpretiobhabando? An» 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1358 


| μὲν οὖν φύσει ἀεὶ τοῦ θέσει xai χρεῖττον Α καταλήγει τὸ τούτου σπούδσμα "τιμᾷ δὲ ὁ μὲν τοὺς 


ivor&pov, εἰ μή τις παρα)ογίξεται τά πρά- 
χαὶ γένους ἢ πατρίδος ἢ τεχόντος εὐγενεία 
&vog παράλογους ποιεῖ τάς χοινωνίας αὐτου. 
(ép τοῖς σοφοῖς x«i τοῖς σοφῶς πράττουσιν 
xxt βίος ἔλετάξονται, ἡ ἀληθὴς x«i θεία 
.. Τὰ δ᾽ ἄλλα θέσει xal πόῤῥω τοὺ φύσει ὄντα 
ὡυροῦνται. Διδάσκουσι γάρ καὶ οἱ τοὺς ἀγῶχας καὶ 
Ξεῖα ποιοῦντες καὶ διδόντες τὴν νιχὴν, καὶ οἱ τὰ 
τὰ τελοῦντες τὴν νιχὴν. Ὅτι μὲν οὖν οὐχ ἴσοι τῷ 
τε οἱ ἀθλοῦντές εἰσιν, εἴτε οἱ πίνοντες, πρόδηλον " 
τῇ τιμῇ, ὦστε οὐδεὶς ἂν λήψηται τὸ γέρας, εἰ μὴ 
ων x«i μόνος xard τε τά ἄθλα x«i τὸν πότον. 
ς δὲ τῶν ἀθ)ούντων ὁ χορυφαῖος, x«i τῶν πινόν- 
ὑτῶν ἔφορος, ὡς ἔφορος x«i γάρ τούτων ἐστὶν. 
νἔνταυθα x«i χρᾶσις τε χαι παιδεία, καὶ oU 
ικωτέρα ἢ νίχη, οὗ δὲ θέσει xai μόνον. Ταῖς 
σις δὲ χρᾶσίς ἐστι, χαὶ τῇ μὲν μέθῃ τριδὴ 
ἄτη, τῇ δὲ ἀθλήσει παιδεία τις" φύσιν γάρ τὸ 
συνιστῶν φιλοτιμούρενος, τοῦτο συνίστησιν " 
) μάχης ἔργα, δίσχος, δίανλος, πυγμὴ, πάλη 
κα, γρήσιμα πάντα, πολιτείᾳ χαὶ χόσμῳ καὶ 
ὑφέλιμα, x&v εἴη ix τῶν τοιούτων τις αὐτῷ 
'O δὲ Σαρδαναπάλειος χαὶ Διονυσιαχὸς ἔφορος 
τὴν ἄλογον ἡδονὴν βλέπων, εἰς οὐδὲν τέλος 


'€estantiores communicationibus illis qus ex 
atione, non ex ratione exsistunt, ut etiam 
a illorum imperatorum fines ostendunt ? 

od igitur natura constat semper est prestan- 
ignius eo quod positione constat,nisi forte ali- 
um rebus facere velitet generis, patrie et pa- 
nobilitate deceptas,preeterrationem commu- 
,oleat ; nam virtutes et vita honesta omnibus 
ibus el sapienter agentibus habentur et sunt 
; divina nobilitas. Alia vero omnia negligun. 
xientibus, nulloque in pretio habentur, que 
im positione constant, et ab eo quod natura 
t longissime distant ; nam qui certamina con- 
t et premia proponunt docent victoriam et 
onviviis potando certant victoriam sibi pro- 
. Quod autem non sint genere equales tum 
itionis causa certantes, tum etiam potantes 
nnes constat: sed equales sunt premio quod 
premium accipiat, nisi solus ille qui victor 


ivein certaminibus sive in compotationibus. ῦ 


»rtaminibus quidem quiprinceps est commu. 
instituti cum certantibus initetcum potanti- 
orum preses ; nam illorum princepsest ut ho- 
5865. Annon igitur hic est temperatio et eru- 
quo magis ad naturam accedit in certamini- 
loriaeo prestantior.Quo autem magis consti- 
constat illa in compotationibus victoria eo 
lor. Porroinambabus victoriisinest tempera- 
ia temulentia tempus preeter omnem ratio- 
nitur, in certaminibus vero est quedam eru- 
im qui preemium certaminis constituit natu- 
aütiabili studio ductus, illud constituit. Ibi 
isco, eursu, pugna et lucta omnes exercen- 


ἀθλοῦντας, 0 ds τοὺς πίνοντας. τὸ μὲν πρῶτον φυσι- 
χώτερον, τὸ δ᾽ ὕστατον ἀτιμόττον. Οὐχ ἔστιν ἄρα 
τοῦ θέσει τὸ φύσει χρεῖττον ; Καὶ μὴν, πᾶς εἴπῃ, 
ἔχει qup πολλὴν τὴν ἀλήθειαν, Εἰσὶ δὲ x«i ἄλλα 
τινά, πῶς μὲν ἐξεχόμενα τούτον», πῶς δὲ διαφέροντα, 
στρατὔγία * μετά δὲ ἰατρικὴ, φιλάνθρωπος γάρ xci 
αὐ,ἡ, Κοινὴ δὲ γεωργική. Καὶ τὴν μὲν γεωργιχὴν, 
εἰ κατά τοὺς ἀληθεῖς τις ἴδῃ λόγους, μεστὴν εὑρήσει 
παιδείας. Μή σχόπει δὲ ὅτι οὐχ οἶδε τοὺς λόγους ὁ 
γεωργὸς, ἀλλά σχόπει ὅτι xat λόγον 3) τέχνη γίνεται, 
Ὥσπερ γάρ και χυδερνητικὴ ἐδ τῆς ποώτης ἔχει 
τά σημεῖα, οὐχ οἶδε δὲ ὅπως γίνοιντο ταῦῦτα ὁ 
χυδερνήτης, οὕτως χαὶ ὁ γεωργὸς, ix τῆς πρώτης 
ἔχων τὰς ὡς εἰχὸς πράξεις δεδιδαγμένος, πράττει 
μὴ ἑἐξετάξων ἀποδειχτιχοὶςγὰρ λόγοις χαὶ ἀνα- 
γχαίοις à πρώτη συνῆξε ταύτην τὴν τέχνην. Ἐπειδὴ 
τὸ πλῆθος αὐτὴν ἐργάξεσθαι ἔμελλεν ὁμολογούμενα 
δὲτινα δόγματα παραδοῦσα τοῖς πρώτοις πρὸς τοὺς 
ἐφεξῆς ταῦτα μεταδίδονται ἄχρι νῦν ἀδασανίστως 
xai ἀνοξετάστως. Μαρτυρεῖ δὲ x«i ὁ ποιητὴς ᾿Ησίο- 
δος, ὅτι περ τῆς πρώτης ἢ θεωργική ἔστιν ὡς xal 
πᾶσαι * ἐξετάξει γὰρ xal χαιροὺς χαὶ τόπους χαὶ 
λογους x«i πράγματα, x«i ἐξετάσας οἷον παράδοσίν 
τινα ποιεῖται εὐγενεστέραν. Καὶ τοῦτο διὰ τὴν 


turetin aliis rebus reipublice mundo atque vite 
utilibus ex quibus voluptas honesta quidam exsis- 
tit. At presses ille Sardanapalius et Bacchicus vo- 


c; luptatem rationisexpertem duntaxatsibi proponens, 


ad nullum finem honestum etlaudabilem pervenit. 
Ac ille quidem certantes honore afficit, hic vero 
potantes. Et illud quidem magis ad naturam ac- 
cedi, istud vero postremum est turpissimum. Nun- 
quid igitur quod natura constat est prestan- 
tius eo quod positione ? Certe compellente veritate 
quilibet fatebitur. Sunt autem etiam alia que- 
dam qua partim cum his coherent, partim ab 
iisdem differunt. Ut ars ducendi exercitum pri- 
ma architectonice est proxima. Deinde medicina. 
Nam hac quoque homines plurimum juvat. Agri- 
cultura vero estcommuni$. ΑΟ si quis agriculturam 
ex veris rationibus consideret, plenam eruditionis 
esse comperiet. Nemo vero offendatur eo quod 
agricola rationes non novit; is potius artem agri- 
culture ex ratione exsistere diligenter notet. Quem- 
admodum enim ars gubernande navis signorum 
cognitionem ἃ prima accepit, quorum tamen ra- 
tionem reddere nequit, ita etiam agricola a prima 
illa scientia, ut est necesse, doctrinam actionum 
accepit : agit autem rationes non investigans. Nam 
prima scientia certissimis et verissimis conclusio- 
nibus hanc artem confecit Cnm autem vulgus 
hanc artezn exercere vellet, sententie quedam 
ab omnibus recepte, ab illa prima scientia quasi 
per manus tradite et ad posteros propagate sunt, 
quarum quidem sententiarum rationes nemo scruta- 
tur.Testatur etiam Hesiodus poeta artem agriculturae 
ut et omnes artes, & prima ilta scientia manasse ; 


1339 


vtol ὧν ὑπεσχέθημεν. 

η΄. Στρατηγία μὲν οὖν τέχνη χαλὴ xci πρωτίστη, 
χρυσοχοὶϊκὴ di περιττή. Κοινωνεῖ δὲ Κῦρος μὲν παι- 
δείᾳ τῶ οἰχείῳ στρατεύματι διδάσχων αὐτὸ τὸ λιτὸν 
χαὶ πρὸς περιττὰς ἀπέριττον χρήσεις. Κροῖσος δὲ 
Παχτωλοῦ ῥύσει πολὺν συναθροίσας χρυσὸν, ποιεῖται 
πρὸς χρυσοχόους τὰς χοινωνίας, διὰ τὸν μαχαρισμὸν, 
οὗπερ οὐκ ἠξιώθη xXy παρὰ Σόλωνος, χρυσοῦς τινας 
τρίποδας χατασχευάζων xal πλίνθους, Κρᾶσις ἤδη 
τούτοις xat χονωνίά " xxi ἢ μὲν φυσιχωτέρα, ἢ d 
ἄλλῃ ἐς τόσον βασιλεῖ ἀπροεπής. Τὸ μὲν γὰρ διδά- 
σχεῖν τὸ στράτίυμα τὸν βασιλέα χαρτερίας ὑπόδειγμα 
ἑαυτὸν δειχνύοντα φιλόσοφον. Βασιλέα γὰρ o) λαοῦ, 
ἀλλὰ σὺν τούτῳ x«i τῶν παθῶν αὐτὸν δείχνυσιν " ἐξ 
οὗ συνάγεται ὅτι βασιλεῖς παθῶν τοὺς ὑπὸ χεῖρα 
ποιεῖν ἐθέλιε. Ὦ τοῦ μαχαρισμοῦ | Τὸ δὲ τρίποδας 
κατασχευοίζειν χρυσοῦς καὶ πλίνθους καὶ ὅλας λαμέας 
χρυσοῦ, ὑφασμάτων, μαργάρων ἐμπιπλᾷν, οὔτε 
ἑαυτὸν βασιλέα δείκνυσιν ὁ τοῦτο ποιῶν, οὔτε βασι- 
λεας ποεῖ τοὺς βατιλευομένονς, πασῶν ἡδονῶν δὲ γε 
x«i μάλιστα δούλονς. Ἴσθι δὲ xai τὸ τέλος τῶν ἀμ- 
φοτέρων, πιστὸν εἰς ἀπόδειξιν ὃ x«i πρόδηλον, 'O 
μὲν γὰρ ix μιχροῦ μέγας διὰ τὸ ἔλλογον ἀπὸ περάτων * 
ἕως περάτων * ὁ δὲ ἰδιώτης x«l ἄχρυσος x«l ἀπὸ 
πιράτων χαὶ πεοάτων ἕω; στιγμῆς, ὥστε ἡ χατὰ 


nam tempora, locos, rationes, et res scrutatur, qui- 
bus investigatis doctrinam quamdam nobiliorem 
tradit. Hocin presentia exemplum proponere volui- 
mus. Ac de agricultura quidem hactenus. Dicamus 
vero de illis, de quibus nos dicturos polliciti sumus. 

8. Ars igitur ducendi exercitum honesta est et 
preclara, at ars aurificum est superflua. Porro 
Cyrus cum suo exercitu eruditionis ratione com- 
municat, docens ipsam frugalitatem et in usu su- 
pertluo moderationem. Cressus autem, ex Pactolo 
magna vi auri collecta, constituit communionem 
cum aurificibus, hoc modo beatum se fore existi- 
mans. Qua tamen beatitate, quam sperabat se 
consecuturum, a Solone dignus non est judicatus, 
cum tripodes quosdam aureos et lateres quoque 
aureos sibi conficiendos curaret. Estigitur in am- 
bobus temperatio ac communicatio, ac una quidem 
magis ad naturam accedit, allera vero regem non 
decet. Est enim regis docere exercitum continen- 
tiam et abstinentiam, seipsum exhibens philoso- 
phum. Nam non solum populi regem sed etiam 
perturbationum se ostendit ; ex quo fit ipsum velle 
quoque suos milites perturbationum reges efficere. 
O veram beatitatem ! Atqui tripodes et lateres au- 
reos facit, et conclavia ipsa omni ex parte auro, 
texturis et unionibus complet : non ipse se regem 
ostendit, neque qui hoc facit illos quos regit re- 
ges efficit, cum perturbationibus et voluptatibus 
turpissime serviant. Porro amborum finis fa- 
ciliime ostendi potest, et nemini est obscurus. 
Unus enim ex parvo magnus evasit, a fine usque 
ad finem, idque per prudentiam et: sapientiam : 


ADDENDA. 


ὑπόθεσιν, xat περι μὲν ταύτης ἐς τόσόν. Ἐΐπωμεν δὲ À φυσιχωτέραν χρᾶσιν χοινωνία xai 


μᾶλλον 
τῆς μόνον χατὰ χρᾶσιν χἀὶ θέσιν. Ἷσρι γὰρ. τῷ 
οὗτοι, ἐπεὶ βασιλεῖς, ἀλλ 6 μὲν μεγαλογυὶ 
μεγαλοφυῶν χοινωνὸς, ὁ δὲ μιχρήόνους χαὶ χωπὶ 
χοινωνός * ὠνόμασται γὰρ ποτε Xi Τρ ατανὸς 
διὰ τὸ ἀγαθὸν, Níow» δὲ θηρίον, Ξέρξης δὲ χὰ 
φύσεις χαπηλεύξεε t5 
χρυσᾶς εἰν 
φυλλοῤῥοι 


ἑτέρων χα 


ὅτι ἄγαν iv τὼ τὰς 
, πλατάνους χατασχενάζων 

σας, ἢ μᾶλλον σὺν αὐτῷ τάχιον 
Ὥστε αὐτὸ θέσει τινὰ τούτων ἣ 
μυρίων ὄντων ἐδόξασε, xk» ἐδόξοαξετο θέσι, 
τὸ φύσει, ὅπερ x«i τίμιον x«i χυοίως xm idu: 
τιμιώτατον. Ἐρᾷ δὲ xci βασιλέως — oet mw 
φυσιχὸν - ἀνάγεται γὰρ τὸ ἔλάχεστον πρὸ, Ἂ ὧν 
x«i βασιλεύς ἀποδέχεται λιθοξόον. Τοῦτο unm 
πον * φέρει γὰρ τὸ ὅλον τὰ μέρη. Σχόπησον l 
ἔλλογα ταῦτα " οὐχ εἶπον γὰρ ὅτι χοενωνεῖ βαεὺ 
ὑφάντης, ἀλλ᾿ ὅτι ἐρᾷ, ἀλλ᾽ οὐδὲ βασιλεὺς τοῦ] 
ξόου ἀλλ᾽ ἀποδέχεται ὥστε τὸ ἀποδέχεσθαι, 
ἐστι χαὶ οὐχ ὅλης τῆς χοινωνίας. Ὅπου ji 
κοινωνιχὸν ὄνομα χεῖται, τὸν τῶν 
ϑηλοποιεῖ συμφωνίαν. Τοιοῦτος γάρ 
οἵσπερ ἥδεται ξυνὼν, ὡς χαὶ τὸ φῶος τέ ἐστιν, 
αὐτὸς * χοινωνεῖ μὲν γὰρ τοῖς ὁμοίοις, ἀποδἐ) 
δὲ xai ποτε τὰ μὴ Opouk τις, οἷον ἵππον ἢ po 
χῦνα, Οὐδεὶς γὰρ χοινωνεῖ ἵππῳ τενὶ, xai οὐδι 


αὐτὸν 


X0Ly0)20. 
ἔστε ἔχι 


C alter vero ἃ fineet fine usque ad punctum : 


et auri expers evasit. Quare communio illa 
est ex temperatione naturali, multo mel 
prestantior est ea, que est ex temperatio 
constitutione. Nam reges isti honore sunt eq 
Sed unus est magnanimus ac fortis, et magnor 
rum ac fortium socius ; alter vero est angusti 
et cauponum socius. Et Trajanus olim appel 
est pater propter bonitatem, Nero fera, X 
caupo, quoniam naturas rerum cauponanc 
Deo parem reddere volebat : cum platanos ai 
sibi conficiendas curaret virentibus foliis, 
potius cum ipso fluxis. Quareillud, quod coo 
tione constat neutrum illorum regum, negt4 
rum hominum quamvis infinitorum, ques 


p gloriosum reddidit. Sed fac gloriosum redi 


quem eo quod positione constat multo magis 
eo quod natura est et constat, quod non s 
honore dignum est, sed etiam in primis loop 
dignissimum. Textor autem amat regem : nimii 
hoc est naturale, cum illud, quod est misist 
ad totum referatur. Rex quoque la pigidam τὰ 
pit, nimirum hoc humanum est. Nam itum p? 
suas non abjicit. Considera vero quam bene 
cum ratione quadrent. Non dixi tex torem com 
nionem constituere cum rege, sed regem am 
textore. Neque rexlapicidam amore proseqt 
sed suscipit duntaxat. Quare suscipere est al 
modo non penitusetomnino communicare. Ubi 
communionis nomen ,auditur, concentus . 
communione junctos declaratur. Talis enifo 


unusquisque, quales sunt cum quibus versu 


THEODORI II IMP. DE ((OMMUNIONE NATURALI. 


1362 


νεῖ ἀνθρώπῳ τινί * ἔστι δὲ τινε μὴ χοινωνεῖν Α ξώου φύλαξ ἀνθρώπου, à δὲ παρὰ μέρος. "Intpós 


orc τινὲ, ἀλλ᾽ ἀποδέχεσθαι οἷόν τις στρατιώτης 
ἐχετᾶι ὑΐδωοψον, οὐ χοινωνεῖ δέ " στρατιώτῃ δέ 
ιοινωνεῖ, ἵππῳ δὲ, $ λίθῳ, $ μαργαρῳ, 3 ἑτέρῳ 
οὐ κοινωνεῖ, χοινωνεῖ δὲ xol ταῖς τροφαῖς διὰ 
ύστασιν. Τοῦτο δὲ χοινὸν μὲν, ἔχει δὲ χαι τινα 
"ράν * ἄλλοι γὰρ ἄλλας, καὶ ἄλλας ἕτεροι, οὐδεὶς 
) χοινωνεῖ τροφῆς ἢ ἀποδέχεται. '᾿Εναργὶς δὲ 
x τῶν τροφῶν, ὅτι καὶ φύσις x«i χρᾶσις, καὶ 
τέρα ἡ φύσις τῆς χράσεως * (i; τι γὰρ καὶ 
xig ἡ διαφορὰ χαὶ ἔν τισι, τὰς δὲ χοινὰς καὶ 
κωτέρας οἱ μᾶλλον αἱροῦνται. Ἔχει μὲν οὖν 
πάντα, ὡς ἐδείχθη, τὸ φύσει τοῦ θέσει τὴν 
'χῆν * χοινωνεῖ δὲ χαὶ ἰατρῷ ὁ βασιλεὺς, τοῦτο 
ἰὸν χαὶ φιλάνθρωπον * τρεῖς γὰρ χοινωνίαι τῷ 
τι ἀρμοδιώτατοι, φιλοσοφία, στρατεία, ἱἰατριχὴ 
τῶν ἰδιωμάτων αὐτῶν, xxl τῆς μὲν μιᾶς, χοινᾷς 
; χαὶ διεπούσης πάντα πολλαχῶς, ὡς δεῖ xot- 
» ταύτῃ, διασαφήσαντες εἴπομεν. Σωτήριος 
ἐστι πασῶν χαὶ πάντων αὕτη, χαὶ διὰ τοῦτο 
γινωνεῖν ταύτῃ τὸν ἄρχοντα, ἐπειδὴ σωτὴρ καὶ 
λητὴς ψυχῶν χαὶ σωμάτων ἐστὶ, τῶν δυοῖν δὲ, 
τὰ ταύτην σωμάτων οὐσῶν σωτηρίων, ἐπὶ 
»t xxi ἔλάττονε τρόπῳ. Ἢ μὲν γὰρ τοῦ ὅλου 


solet: quid enim est aliud amicus quam al- 
se? Nam similes cum similibus societatem 
tuere solent. At suscipit non similia aliquando 
s, uL equum, bovem, canem: nemo enim cum 
communionem instituit. Et nullus non com- 
)nem init cum aliquo homine. Usu autem ve- 
quando, uthomo cum aliquo homine com- 
inem non ineat, sed eum suscipiat, ut miles 
; hyeldopsum suscipit, sed non communio- 
iit : atcum milite aliquo communionem init, 
quo vero aut Japide, aut unione 'aut aliqua 
iodire non init communionem autsocietatem- 
rea, cum alimentis communionem init pro- 
'orporis constitutionem, sed est aliquod di- 
en. Alii enim alios sibi cibos optant. Nemo 
onparticipat alimentum, aut ipsum suscipit ; 
ex alimentis intelligunt omnes esse naturam 
perationem: ac naturam quidem tempera- 
5558 preestanliorem. Nam discrimen alimen- 
ι ad aliquem finem spectat et in. quibusdam 
itit. Comimunia autem et magis ad naturam 
entia elementa sapientes sibi potius eligunt. 
il igitur in omnibus illud quod natura estet 
itelquod est positione. Porro ex quoque cum 
ocommunionem init. Tres enim sunt commu- 
ines imperatori accommodatissime, philoso- 
niliia, medicina cum suis queque proprie- 

^ Àe nosquidem satis declaravimus quo 

1ultis modis communionem illam et per om- 

meantem scientiam participare debeamus. 

im est omnium scientiarum et omnium ho- 

.conservatrix, cujus compotem oportet esse 

torem, quandoquidem animorum et corpo- 

ÉL servatoreteurator, Cum autem due aint 


γὰρ ἀνὴρ πολλῶν ἀντάξιος ἄλλων, περὶ δὲ στρατηγοῦ, 
εἴς μυρίοι, δηλονότι εἷς πάντες * οὐ γὰρ εἶπε ujptot, 
ἀλλὰ μυρίοι, τοῦτο δὲ τὸ πάντες δηλοῖ, Πρώτῃ μὲν 
οὖν ὃ στρατιωτιχὴ ἧς ἐστι xoi ἐξ ἧς παοὰ τὸς 
πρώτης χαὶ ὁ φύσει στρατηγὸς, δευτέοαν δὲ χρίνομεν 
τὴν ἰατριχὴν, μετὰ δὲ ταύτας οὐ κοινωνεῖν δεῖν 
ταῖς ἄλλαις τὸν ἄρχοντα λέγομεν ἀλλ᾽ οἱχονομεῖν, 
ἐπιτάσσων ὥσπερ ἐξ ἀχρωρείας τινὸς χαθύήμενος 
ὅπως xaz' ἐπιστήυαην x«l φυσιν τὸ πᾶν διέπηται, 
x«i περὶ μὲν τοῦ ποώτου ταῦτα, τῶν δ' ἄλλων τὰ 
ἑπόμενα xai ὅσον τὰ ἔλλογα. Χρύήζει γὰρ xal ὁ 
ἐλάχιστος βλαναυσὸς τινος λογιχότητος. Ὃς γοῦν 
οὕτως, ὡς εἴρηται, βιοτεύει, μαχάριος ὃς δ᾽ οὐ φαῦ- 
λος. ᾿Επεὶ δὲ πανταχόσε τὸ φύσει τοῦ θέσει χρεῖττον 
εὑρέθη ἐκ πάντων τῶν ἐν τῷ χόσχωαω ὄντων, μηδεὶς 
ἀπατάσθω τιμᾷν τὸ μὴ τίμιον $ χοινωνεῖν αὐτῷ * 
μέα γάρ ἐστιν à ἀ)ηθὴς εὐγένεια xal τιμὴ ἐν ἐμψύ- 
you τε x«i ἀψύχοις ἔν λογιχοῖς xai ἀλόγοις xai 
πᾶσιν, ἢ φύσει εὐγένεια, xxi μία χοινωνέα ἢ χατὰ 
φύσιν χαὶ ὅτον πρὸς ἐπιστήμην, αἱ δ᾽ ἄλλαι οὐχ 
ἀγαθαί, Ταῦτα γοῦν ἐξετάσαντες, ποῦτον εἴπομεν 
ἃ καὶ χεραλαιωδῶς ἀπάρτι ἐν ἔχτῳ λόγῳ δηλωποιή- 
σαντες τὴν πραγματείαν ἐντελεχῶς ἀπολύσουεν, 


artes, que cum illa supremahominum corpora con- 
servant, idque majore et minore modo : una qui- 
dem est custos totius hominis : altera vero ex 
parte. Nam, ut ait Homerus, vir medicus inultis 
aliis prestat. Cum autem de duce exercitus agit. 
Unus, inquit, est instar innumerabilium, nimirum 
est unus omnes:neque enim dixit μύριοι, sed 
μυρίοι. Quod satis intelligitur ex eo quod dicit, 
omnes. Ars igitur militarisest prima quam deinde 
consequuntur relique: et qui natura est: se- 
eundum vero ab illa medicinam esse judicamus 
cum aliis, quee consequuntur communionem inere 
non debet imperator, sed illas regere tanquauv ex 
arte quadam imperans, ut omnia ex scientia et 
natura efficiantur. Ac de prima quidem scientia 
heec dicta sint. Alice vero consequuntur quo magis 
cum ratione conveniunt. Nam ars vel minima se- 
dentaria rationis ope indiget. Qui igitur ita vivit 
(ut dictum est) beatus est : qui aliter, miser. Quo- 
niam autem ex omnibus que in universo modo 
suni illud quod naturaconstat preestantius esse, eo 
quod positione constat, compertum est: nemo in 
errorem inducatur ut colat illud, quod non est co- 
lendum, illudque participet. Una enim vera nobi- 
litas est, verusque honor in animatis et inanimatis, 
in ratione preditis et rationis expertibus, nempe 
illa nobilitas quse natura constat, et una commu- 
nicatio est, nempe illa que ex natura est : idque 
quatenus ad scientiam requiritur, alie vero non 
sunt bone. Hec igitur primum ἃ nobis investigata 
attulimus que summatim in sexto sermone se- 
quent complexi, tractationem]hanc omnibus nu» 
nieris ábsolutam redderus. 


1393 


ADDENDA. 





OEOAQPOY TOY AAZKAPI- 


TOY YIOY METAAOY BAZIAEOZ KYPOY IQANNOY TOY AOYKA 


THX 9$YXIKHX» KOINONIAZ 


AOTOZ 


EKTOz. 


THEODORI LASCARIS 


FILII SUMMI IMPERATORIS DOMINI JOANNIS DUCJE 


DE NATURALI COMMUNIONE 


SERMO 


᾿Αναγκαῖαι xal πρῶται πάντων φύσις xal ἐπιστή- 
pu c τῇ μὲν y&o συνάγεται πᾶσα χρᾶσις, τῇ δὲ πᾶσα 
παιδεία - αἷς ἐστι τὸ φύσει τε χαὶ τὸ θέσει. Λέγω δὲ 
φύσει πᾶν ὃ τι χαλὸν, θέσει δὲ τὸ δειχτιχὸν χαλοῦ 
καὶ μὴ χαλοῦ χαὶ χαχοῦ. Πότερον οὖν τὸ φύσει πολ- 
λαχῶς τοῦ θέσει ἀποδειχθὲν τιμιώτερον δηλοποιεῖν 
ὅτι χαὶ τὸ χατ᾽ ἐπιστήμην τοῦ χατὰ τέχνην ἐστὶ τι- 
μιώτερον ; Ὡς γὰρ εἰς φύσιν χρᾶσις, οὕτω δὴ x«i 
εἰς ἐπιστήμην τέχνη, χαὶ ὡς τιμιωτέρα χράσεως 
φύσις, οὕτω τιμιωτέρα, τέχνης ἢ ἐπιστήμη " διὰ 
τοῦτο xai τὸ χατ᾽ ἐπιστήμην γιγνόμενον τιμιώτερόν 
ἐστι τοῦ χατὰ τέχνην γιγνομένον, ὡς χαὶ τὸ χατὰ 
φύσιν τοῦ xarà χρᾶσιν, Δεῖ γοῦν διὰ ταῦτα ἀρετᾷς 
χοινωνεῖν * τοῦτο γὸρ μίγμα καὶ ἐπιστήμης χαὶ φύ- 
σεως. Δεῖται γὰρ αὕτη τῶν ἀμφοτέρων * ὅσον γάρ 


Omnium rerum maxime necessarie et prime 
sunt natura et scientia ; ad illam enim omnis tem- 
peratio revocatur, ad hanc omnis eruditio : quibus 
deinde inest illud quod natura est et constat et 
quod positione. Quod natura constat illud appello, 
quodcunque honestum estet bonum.Quod positione 
constat illud appello, quod honestum et non hone- 
stum atque malum susscipere potest. Utrum igitur 
quod natura constat preestantius esse eo, quod po- 
sitione multis modis demonstratum est ? Quod si 
verum est manifestum erit, illud quod ex scien- 
lia eo quod est ex arte, esse prestantius. Ut enim 
temperatio se habet δὰ naturam : ita quoque ars 
se habet ad scientiam. Et ut natura est tempera- 
tione prestantior, ita etiam scientia est arte pre- 
stantior. Quamobrem illud quo: ex scientia effici- 
tur prestantius est eo quod ex arte efficitur, ut 
etiam illud quod est ex natura preestantius est eo 
quod est ex temperatione. Quare oportetnos virtu- 


SEXTUS. 


——— 
. 


Α τις εὖ γε φύσεοις ὧν, εἰ μή τοι xal ἐπιστήμων 2 
ρος χαὶ οἷον ἀπήχημα ταύτης 
ἀρετὴν ἐργάσεται Xv, ὥσπερ οὐδὲ ὁ μόνον ἐπιστὶ 
ἀχούσας, οὐχ ἔχει δὲ φύσιν ἐργώσεται — &yal 
᾿Αδύνατον δὲ ἐπιστήμην εἰδέναε τινὰ χαλῶς xi 
θῶς, εἰ μὴ xoi φύσιν ἔχει πάνν χρηστών. "Ym 
θρα μὲν οὖν ἔστι φύσις καὶ οἷον ὕλῃ. ἐπεστύμῃ 
εἶδος οἷον xxi ἔχφανσις. Ὥσπερ γὰρ καὶ i 
ἀδιαφόρους τῷ σχήματι βλέπομεν χαὶ εὖ γε p 
ἑτέρους μονοειδῶς ἐσχηματισμένους, xat dax, 
μὲν ὅπως ἐχεῖσε τὸ εἶδος τὴν ὕλον ἐμ ... 
ἢ φυτὰ ὃ ἕτερά τινα, οὕτω δὴ χαὶ τοὺς βέους : 
χρένειν δυνώμεθα, εἴθ᾽ οὕτως 
βιοῦσιν " εἰς γὰρ τὰ σφαιροειδῦ ὃ τετράγωνα c 
ματα ἔχοντα νοοῦμεν ὅτι ἀγαθῶς ἐχεῖσς τὸ & 


49 » - 
ἔχει, οὐχ X» ΄ 


XOt χοινωνεῖν — 


B tis esse participes ; hec enim est natur: et se 
tie admistio. Natura enim utraque, nemqe use 
scientia eget. Nam quo aliquis est natura Mio 
nisi scientiam autscientiee partem, autipsiussi 
tie imaginem quamdam habeat, nihi] unqusmp 
ritex virtute agere, utetiam qui scientiam ὁ 
taxat percepit, nec habet naturam, boni 5 
prestare potest. Fieri autem nequig μὲ ali 
bene et laudabiliter scientiam teneat, πρὶ sf 
omnino bona sit preditus. Natura jgiggrpelstlo 
damentum et materia ; scientia vere qa totu 
veluti patefactio. Utenim lapides figura non ài 
rentes cernimus et alios artificiose et pnifotm 

C figuratos, atque discernimus quo pacto illic fo 
maleriam informavit, tum plantas, tum e! 
qu&libet alia. ita quoque vivendi genera dis 
nere possumus: deinde cum hoe aut illo m 
viventibus communionem habere. Cum enim 
madvertimus formam illam de bopitate preedi 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 
oc ἢ τὰ rpiyuwm, ἐξαίρετον δὲ τὸ πρῶτον A τως αὐτὸ, ἔστω τὸ ABT A τετράγωνον, διάμετρφε 


s» ὅλην τὴν τοῦ εἴδους ἔχον ἰσχύν" * ἐπειδὴ δὲ 
i ἐπιφάνεια πρὸς τὸ κέντρον ἃ πρὸς 
ἐέχεται χεῖψιν ἢ ἐπίτασιν, οὐκ ἄνισοι 
» εὐθεῖαι αἱ πρὸς τὸ κέντρον ἐρχόμεναι, οὔτε 
impés τὸν ὄγκον τεινόμεναι διὰ τὴν πρόσθεσιν 
λεῖψιν, ἀλλ᾽ ἴσαι iue μένουσιν. "AR καὶ 
διάμετρος πιραιουμένη διὰ τοῦ κέντρου αὐτοῦ 
αἴ πάσαις ἐστὶ, κἂν τοῦ ἐλάττονος, κἂν τοῦ 
os. Πρῶτος μὲν οὖν τὸ εἶδος κατὰ πόιὸν αρειτ- 
τὴν σφαῖραν ἐμόρφωσε, δευτέρως δέ γε τὸ 
Ἰωνον, διαφέρει δὲ ὅτι τὸ μὲν ἀεὶ καὶ παντα- 
, τὰς τε διαμέτρους τάς τε πρὸς τὸ κέντρον 
ομένας γραμμὰς, διόλον φέρει ἐξίσου, τὸ δὲ 
μέρη ἴσα ἔχει καὶ, εἰ τέμνοιτο, ὃ αὔξοιτο, 












αἱ πάλιν ἔχει τὰ μέρη, πλὴν τὰς διαμέτρους 
᾿ς πρὸς τὸ κέντρον ἔχει τε καὶ ἴσους. Ἐπειδὴ 
αἱ piv σχεματισθεῖσαι ἴσον αὐτό καὶ πᾶλιν 
v», αἱ δὲ τούτου διπλάσιον, δεῖξαι δὲ δεῖ οὔ- 


Mormasseglobosas, triangulares, etquadra- 
iras, tum illud in mentem revocamus quod 
s. Est autem prima illa figura sphterica 
atissima, quae veluti totam forme vim obti- 
1oniaim enim tota ipsius superficies ad cen- 
εἰ δὰ molem est mqualiter composita et 
iter suscipit subtractionem et additionem. 
ect lineze, quie ad centrum deferuntur, in- 
38 esse non poterunt, neque etiam ille que 
'em tendunt, sive addas sive adimas, sed 
s inter se manebunt. Quin etiam omnisdia- 
uela pet centrumipsius, esteequalis omni- 
wnetris, tum in minore, tum etiam in ma- D 
»bo. Primum igitur forma ex qualitate pre- 
s globum informavit. Secundo loco quadra- 
ifferunt autem inter se, quod sphzera omni 
'e diametros et ad. centrum ductas lineas 
tequales. Quadratum vero partes liabet 
s et sive secetursive accrelionem suscipiat 
$rursus habet parles exceptis diametris 
?reentrum ductas partim mquales habet, 
ingquales, quandoquidem ex diametris 
lórum quiedam in figuras redacte quale 
lum rursusefficiunt, alie vero duplum. Quod 
do demonstrandum est. Esto ABCD quadra- 
ametri vero duo BC, NO que secent in cen- 
"etum quadratum. in duo trapesia eodem- 


"ns 





δὲ ἡ BT N Ω τέμνουσι δὲ συζευγνύμεναι αὗται κατὰ 
τὸ κέντρον X τὸ ὅ)ον εἴς τε ϑύο τραπέζια καὶ τρί- 
γωνα θ᾽ ὡσαύτως δύο, ἐκθεδλέσθω ὁ N Α ἕως τὸς 
Ide δὲ ὡς ὃ Ν A GAZ c ἐχδεδλόσθω δὲ καὶ ἡ Ω 
Txe RTOY ob ΑΓ - ἀχθότωσαν δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ 
κέντρον εὐθεῖαι πρὸς τὰ O Μκαὶ αὖθις ἐκδεδλέσθω 





& Θ ἕως τᾷς Σ ὡς τὸ Θ καὶ τὸ κέντρον X ἀχθύτω δὲ 
καὶ ἡ ΣΡ ως τῆς Y κας ἔστι τὸ τῆς N OQ διαμό- 
τρου, ἴσας ἔχον τετρέγωνον τὰς πλευρὰς ἶσον τῷ ΔΑ 
ΒΓ Δτιτραγώνῳ. Ὡς γὰρ μέσον τῆς ΝΩ τὸ Χ 
χέντρον, οὕτως δὴ καὶ τῆς BA μέσον τὸ N ὡσαύ- 
τὼς δὲ καὶ τῆς AT τὸ Ω, ἀλλὰ καὶ τῆς T A τὸ Θ καὶ 
τῆς ΒΔ τὸ M, Ἐπεὶ διτὸ M Χ διάστημα ἴσόν ἐστι 
τῷ X Θ καὶ τὸ 0 P ἴσόν ἐστι τῷ X M τὰ δὲ τῷ αὐτῷ 
ἴσα καὶ ἀλλήλοις lod ἐστι, καὶ τὰ ἄρα ΜΧ,ΧΘ,ΘΡ 
διαστήματα ἴσα ἀλλέλοις ἐστὶ καὶ, ἐπὶ τὸ X κέντρον 


que modo in duo triangula. Linea autem NA pro- 
ducatur usque Q. Esto autem linea AQutlinea NA. 





Producatur quoquelinea OC usque ad S et esto 
linea CS utline& OC. Preterea ducantur linem 
rece a centro ad Tet M, ac rursus T producatur 
usque ad R : sitque centrum P ut centrum T : pro- 
ducatur etiam linea QR usque ad 8 : quadratum 
diametri NO latera eequalia habens erit squale 
quadrato ABCD. Ut enim diametri NO centrum est 
P, ita etiam linee BA mediumN : eodemque modo 
lines DC medium est O. Preterea linee CÀ me- 
dium est T, et linee& BD medium est M. Quoniam 
autem intervallum; quad est jnter M pt ? equal 


1367 


ADDENDA. 


ἐστὶ τοῦ ΑΒ ΓΔ τετραγώνου, οὔ διάμετροι αἱ N Α ἀλλὰ καὶ ἀπό τῆς T ἐπὶ τὸν Κ αὶ τέμνουσι xat 


ΜΘ ἔστι δὲ διαστήματα ἴσα τῇ ΜΧ,ΧΘ,ΘΡ 
«ναγχαίως χαὶ τὸ 0 χέντρον ἐστὶ τοῦ N Ω V Σ καὶ 
ἐπεὶ ὡς πρὸς τὸ Χτὸ ABT A ἐστὶν, ἀλλὰ χαὶ τὸ N 
Ω,Ω Θ καὶ πρός τό Θ τό ΝΩΥΣ, ἀλλὰ r6 AT 
X P, xai ró N Z Y Q, ἄρα τετράγωνον τό ἔχ τῆς ΝῺ 
διαμέτρου συνεσταχής, ἰσὸν ἔστι τῷ ABT A τετρα- 
γώνῳ * ὧν γὰρ ἶσα τὰ μέρη, χαὶ ἴσα ταῦτά ἐστι. Τό 
ἄρα τῆς ix τὸς γραμμᾶς ἀρχομένης Ν Ω διαμέτρου 
τετράγωνον, ἴσας ἔχον πλευρὰς, σόν ἐστι τῷα ΒΓ Δ 
τετραγώνῳ οὔπέρ ἐστι διάμετρος ἢ ΝΏ. Καὶ ἐδείχθη 
παρ᾽ ἡμῶν τοῦτο χαθὼς ἔδει, Δειχθήσεται δὲ xol τό 
διπλάσιον. “ἔστι δὲ οὕτως " 

B. Ἢ τοῦ τετραγώνον διάμετρος τρισὶν ἴσαις 
ταύτῃ σνζευχθεῖσα εὐθείαις διπλάσιον ποιήσει τι" 
τράγωνον, οὔ ἐστι διάμετμος. Δεὶ δὴ δεῖξαι ὅτ' 
αὐτὴ ὃ διάμετρος τρισὶν ἴσαις ταύτῃ συντεθεῖσα 
πλευραῖς, διτλάσιον ποιήσει τετράγωνον τοῦ οὗ ἐστι 
διάμετρος. Γεγράφθω τὸ ΑΒ Γ Δ τετράγωνον, xai 
ἀχθήτω διάμετρος à B Γ χαὶ ποιήσει ὅμοια τὰ B Δ; 
TA, BI. ἤχθω ἀπὸ τῆς ΒΓ διαμέτρου γραμμὴ 
εὐθεῖα ἐπὶ τὴν K ἴσῃ ταύτῃ, ὡσαύτως xai ἀπὸ τῆς 
ἐπὶ τὸν A ἴση ταύτῃ, ἀλλὰ δὴ x«l ἀπό τῆς A ἐπὶ 
τὴν Γ χατὰ τόν αὐτόν λόγον, χαὶ ἀπό τῆς Γ ἐπὶ τὴν 
B, τετμήσθω δὲ χατὰ διαμέτρου τό ix τούτων τετρά- 
γῶνον.. ἤχθω γοῦν ἀπὸ τῆς B ἐπὶ τὴν A διάμετρος, 


est intervallo quod est inter PT, erit quoque TR 
equale ipsi PM. Atqui queeidemsuntequalia, illa 
sunt inter se equalia. Quare intervalla MP, PT, 
TR, squalia inter se erunt, Et quoniam P est cen- 
trum quadrati ABCD, cujus diametri sunt NO, 
MT, sunt autem intervalla MP, PT, TR, equalia 
inter se, necessario Tcentrumeritquadradi NOSQ. 
Et quoniam ut se habet ABCD quadratum ad 
suum centrum P : et preterea NO, MT ad idem 
centrum : ita quoque NOSQ se habet ad T, cen- 
trum : et preterea AC, PR : quadratum ergo ΝΟ, 
SO, quod ex diametro NO constitutum est cquale 
quadrato ABCD. Quorum enim partes eunt e&qua- 
les, et ea inter se eequalia. Quadratum ergo quod 
ex diametro NO, tanquam linea initiali, constitui- 
tur, latera &qualia habens, est requale quadrato 
ABCD, cujus diameter est NO. Atque hoc a nobis 
demonstratum est ut est ut oportuit. Demonstrabi- 
tur etiam ex altera diametroduplumquadrati effici 
hunc in modum. 

2. Quadrati diameter tribus sibi equalibus re- 
ctis copulata, efficiet quadrati, cujus est diameter 
duplum. Oportet autem demonstrare hanc ipsam 
diametrum hac ratione cum emqualibus sibi lateri- 
ribus conjunctam, effecturam duplum quadrati il- 
lius cujus est diameter. Describatur A BC D qua- 
dratum. Ducatur diameter B C et efficiat similia 
BDCA. Ducatur ab eadem BC diametro linea 
recta in K que sit ipsi diametro equalis. Eodem 
modoKin L que sit illi equalis. preterea L 
in C eadem ratione, el ἃ Cin B : secetür véto diá- 


B 


κέντρον ἀλλήλας, Εἰ ἄρα T B rg B K ἴση ἔσῃ ἐστ 
ἄρχει δὲ βάσις τοῦ ΒΤ' Δ τριχώνου,- παὶ- à B 
σις ἐστὶ τοῦ A K B τριγώνου, xal ἢ ἄρα ΓΔτ 
ἴση ἐστὶ τῇ B Δ χαὶ K A ἴση ἐστὶ τῷ A B πλεὺρ 
à ΒΔἕἴση ἐστὶ τῇ ΓΔ. Ὧν δὲ αἱ πλευραὶ io: 
αἱ βάσεις ἴσαι, ἴσαι χαὶ αἱ γωνέαι" ὥν γάρ! 
μέρη, καὶ ταῦτα (cd ἔστι. Τῷ ἄρα T B Δ τι 
σόν ἐστιτό B K Δ τρίγωνον. Ἐπεὶ γοῦν τό B. 
ἐστι τῷ T ΒΔ τριγώνῳ, ἔστε δὲ ἥμισυ τοῦλ 
τετραγώνον τοῦτο, xci τὸ ΔΒ T ὦ τρέγωνον τοῦ 
A K τετραγώνου ἔσόν ἐστι τῷ Α T' B τριγύώνω. 
ἐπεὶ τοῦ μὲν BKAT τετραγώνου τί E42 
γωνον τέταρτόν ἐστιν "ὑπάρχει δὲ iem xB/ 
τετραγώνῳ χαὶ τό A BT, "Apa τεταίοτου ὉΔΤΙ 
T τιτραγώνου ἴσόν ἐστι τῷ B B A T cocyon ἃ: 
ΑΒΓΔ ἡμίσει, ᾿Επεὶ γοῦν τὰ τοῦ Β Καὶ Α΄ ἐπ: 
ρτα ἴσώ εἰσι τοῖς δυσὶν ἡμίσεσι τοῦ A Β "Δὲ 
διάμετρος ἡ D B, x«i τό Κα A T διπλάσιόν ir. 
ΑΒΓ Δ’ ὃ γὰρ οὗ ἶσον ἥμισν, τό ὅλον αὐτοῦ! 
σιὸν * ἢ ἄρα τοῦ τετραγώνον τῶν γωνιῶν. 
τρος τετραγώνου τεθεῖσα πλευρὰ διπλάσιον 
ποιεῖ, τοῦ οὗπέρ ἔστι διάμετρος, ὅπεο ἔδει 
y. Οὐχ οὕτως δὲ χαὶ τῆς σφαέρας, ἀλ 
λως, xai Jià τοῦτο ἄρα μονοειδέστερον τὸ xv 
σχῆμα τοῦ τετραγώνου τε χαὶ ἐσότερον. "Ex. 


metris quadratum exhiseonstitutum. Duca 
tur a B in L diameter: pretereaA C in K 
centro D sese mutuo secent. Si igitur ( 
equalis linee D K, est autem ipsa basis tr 
BCD : est quoque B Kbasis triangul 
Ergo latus CD est tequale lateri BD et ]a! 
est &equale lateri DD, et latus BD est equ 
teri CD Qnorum vero latera sunt cwqualia 
ses sunt equales, anguli quoque sunt ἃ 
Quorum enim partes sunt equales et illa 

inter se sunt sequalia Ergo triangulo 
equale est triangulum B Καὶ D. Quoniam 
triangulum B K D est e&equale triangulo ΟἹ 
autem dimidium quadrati A B C D. Tre 
quoque D B C quadratiBCL K est zequalt 
gulo ἃ CB, Et quoniam quadrati quidem 
triangulum K D B tertia pars est, est autem 
triangulo AB C D. Quarta pars ergo q 
DKL C,quoe est D B C, est s&equalis tr 
A B C, quod est dimidium quadrati A ! 
Quoniam igitur due quarie partes ges 
L C, sunt equales duabus dimidiis partibus 
drati A B C D cujus est diameter C 9, co 
DK L C esse duplum quadrati Α B C D.Nat 
dimidium est &quale alteri toti, totum illius 
est alterius duplum. Quare diameter ang 
quadrati facta quadrati latus duplum effic 
cujus est diameter, quod oportuit demonsti 

3. Sed in sphera non ita,sed aliter se res 

atque ideo figura circularis est magis nnifc 
majis equalis, quam triangulum; Nam fti 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 1370 
, διάμετροι καὶ αἱ πρὸς τὸ κέντρον εὐθεῖαι χαὶ Α καὶ ἀπάντων τούτων πέρας τὸ X. Ἰὰ γοῦν τοῦ B T 


τοῦ χέντρου χᾶν ἔλαττῶνται, xd» αὔξῃ, ἀεὶ 
ien, "τὸ δὴ τετρούμωγον κατὰ τὰς διαμέτρους οὐχ 
ἔχει. Ἢ γὰρ ἐκ τῆς “γραμμῆς ληφθεῖσα διά- 
; τεθεῖσα πλευρὰ ἶσον τῷ οὗ ἐστι διώμετρος 
τετράγωνον, ἡ δὲ χυρίως διάμετρος d$ ἐκ τῶν 
y» ποιεῖ διπλάσιον. Εἴπω dà χαὶ ἅλλο, ὅπως 
ὅτι τὸ εἶδος χρειττόνως To xux)xóv εἰδοποίησε 
« τοῦ τετραγώνον xai πάντων πρὸς τὸ δεῖξαι, 
kou κύχλου μέρῃ ἅπαντα ἴσα πρὸς τὸ κέντρον 
jroü τετραγώνου * δεῖ δὲ τέμνειν διὰ τῶν ϑια 
ν αὐτῶν xai δεῖξαι ὅτι ἴσα τὰ μέρη πάντα αὖ- 
Ἑστω ὁ BT' 'χύχλος, χέντρον δὲ τούτου τὸ X. 
ἤματα δὲ tà AT ΒΔ καὶ ἤχθω ἀπὸ τῆς Α πι- 
κένη εὐθεῖα ἐπὶ τὴν T ϑιὰ τοῦ X, ὡσαύτως 
ὁ τῆς Δ ἐπὶ τῆς B ab ἑσι τοῦ B T χύχλον 
τροι. Κέντρῳ δὲ πάλιν τῷ B, χύχλος γεγράφθω 
, ϑιώμετρος δὲ ἡ X Ν, ἑτέρα δὲ ἡ 9 H, Ὡσαύ- 
ἢ χέντρω τῷ Δ χύχλος γεγράφθω ὁ X Θ, διώ- 
€ δὲ ἡ ΛΘ, ἑτέρα δὲ ὁ P X. Καὶ αὖθις χέν- 
Ὁ D, χύχλος γεγράρφθω ὁ H M, διάμετρος δὲ à 
xai ἄλλη ἡ O H. Καὶ πάλιν χέντρῳ τῶ Α, xó- 
Μεγοάφθω ὁ Φ X, διάμετρος δὲ ἡ E X, καὶ 
à A Φ. Λέγω γοῦν ὅτι τὰ τῶν τοῦ B 
χλου πέρατα διαμέτρωου B T Δ A χέν- 
ci 10v ΦΝΗΗ MO 8 P A A E Φ χύχλων, 


ΠῚ et lines recte ad centrum ducte, et 
| centro ducuntur, sive minor sive major 
ireulus, semper sunt equales. At qua- 
m ratione diametrorum non ita se habet. 
iumpta illa quee est linearum ratione diameter 


s effecta equale quadratum efficit ejus cujus C 


imeter. Αἱ que proprie dicitur diameter, 
' angulorum ralione dicta diameter efficit 
ati duplum. Dicamus etiam aliud ut ostenda- 
yrmam circularem pretentiorem esse qua- 
et aliis quibuslibet figuris. Ad ostendendum 
8 circuli partes equales esse ad centrum non 
1 quadrati parles ; oportet secare circulum 
»tris ipsis. Esto B. C circulus, centrum vero 
sit X. intervalla vero sint A C B D. Ducatur 
ib A per X que terminetur in C : eodem 
ἃ puncto D in punctum B ducatur altera li- 
"ntque ambe diametri circuli B C. Rursus 
n centrum B circulus describitur N K ; sitque 
iameler X N, altera vero H K. Eodem modo 
n centrum D describatur circulus X T : sitque 
liameter L T,allara vero R X. Rursum cir- 
'enirum C cireulus describatur KM, sitque 
fur una X M, altera vero TK. Et rursus cir- 
entrum A circulus describatur I| X, sitque 
ter una E X, altera vero L H. Dico igitur in 
0 B Cfines seu terminos diametrorum nempe 
' À esse centra circulorum H N K,K M T, T 
, E H, et horum omnium centrum esse X, 
nitates ergo diametrorum qre sunt B C DA 
culo B C. sunt aliorum circulorum cent a, 
orum vero istorum omnium terminus ési X. 


.00Us lü Grmaa mendosus ent, 







/ KY 
NA A 


xUxlou πέρατα τῶν διαμέτρων B T ΔΑ χέντρα ἐστὶ 
τῶν ἑτέρων χύχλων, τὸ δὲ X πέρας αὐτῶν. Ἐπεί δὲ 
πέρας τῶν BP T' ΔΑ χέντρων ἐστί τὸ Χ ὑπάρχει 
δὲ τὸ τῶν ἡμίσεων αὐτῶν διαμέτοων, ἀναγχαίως 
ὑπάρχει xat τὰ Ν M P E πέρατα τῶν ἐχτὸς ἧἣμι- 
χυχλίων ἡμίσια τῶν Ν X M X P X διαμέτρων " 


Quoniam autem terminus diamelrorum B C, ἢ A 





est centrum X. Est aulam etiam centrum dimidia- 
D rum diametrorum, necessario quoque N MR E qui 
sunt termini seu extremitates exteriorum semicir- 
culorum sunt dimidirce partes diametrorum N X, M 
X, EX. Quoniam autem X B est dimidia diameter 
integre dimetri DX B, quandoquidem hujus centrum 
est X, B X quoque erit dimidia diameter integre 
diametri N X, in circuloN II, Quoniam enim circuli A 
K centrum est Bquorum vero dimidia sunt equalia, 
tota intersequoque suntrequalia : sane diametri in- 
ter se erunt equales (1). Eadem ratioest etiam alia- 
rum diametrorum in aliis circulis. Nam diametri 
inte&ree X M dimidia pars 4st X E. Quoniam enim 


1311 


ADDENDA. 


ἐπειδὴ δέ τῆς τοῦ B I χύχλου διαμέτρου Δ X B Δ περαιουμένη " ᾿Αλλά xa: d» συστάσεις σφαῖραν 


ἥμισύ ἐστιν ἣ X B ἐπειδή χέντρον ἐστί τούτον τὸ 
X, χαι ἢ ΒΧ ἡμισύ ἐστι τῆς N X διαμέτοον τοῦ 
N H χύχλου - ἐπειδὴ γὰρ ὑπάρχει τούτου χέντρον τὸ 
B ὧν δὲ ἶσα τὰ ἡμίσεα xat τὰ ὅλα (gà ἐστι, χατὰ τὸν 
αὐτὸν δὲ λόγον xat ἐπί τῶν ἄλλων * τῆς γὰρ A X T δια- 
μέτρου τοῦ B Γ χύχλου δμισύ ἐστιν ἡ ΧΓ' ἐπειδὴ χὲν- 
τρον ἐστί τούτον τὸ X χαιὶ ἢ ΓΙ Χ ἥμισύ ἐστι τῆς ΜΙΧ 
διαμέτρον τοῦ H M χύχλου - ἐπειδὴ ὑπάρχει τούτον 
χέντρον τὸ T - ὧν δὲ ἶσα τὰ ἡμίσεα, χαι τὰ ὅλα ica 
ἐστίν. Ὡσαύτως χαι τῆς B X Δ διαμέτρου τοῦ 
ΒΓ χύχλου à X A Spi) ἔστι τῆς 9 X διαμέτρον 
τοῦ X 8 χύχλου, ἐπειδὴ xívrpov ἔστί τούτον τὸ Δ - 
ὧν δὲ ἴσα τὰ ἡμίσεα, καί τὰ ὅλα lod ἐστιν. ᾿Ωσαύ- 
τως δὲ xac τῆς I ΧΟ Α διαμέτρου τοῦ B T' χύχλου 
$ ΧΑ ἡμισύ ἐστιν, ἔπειδὴ χέντρον ἐστὲ τούτον τὸ 
X xo ἡ A X ἡμισύ ἔστι τῆς E X διαμέτρου τοῦ 
$ X χύχλον, ἐπειδὴ χέντρον ἐστί τούτου τὸ Α " ὧν 
δὲ τὰ ἡμίσια ἴσα, χαι τὰ ὅλα ἴσά ἐστι xat à ἄρα 
NX διάμετρος τῇ B Δ ἴση ἐστί, χαι ἡ M X τῇ 
AT ἀλλαται ὃ ΦΧ τῇ ΒΔ χαὶ à E X τῇ A Γ καί 
ἑκατέρᾳ τῇ ἑχατέρα ἴσαί εἰσι - τά γάρ τῷ αὐτῷ ica, 
xat ἀλλύλοις icd ἐστι, χαι ὧν τά μέρη ἶσα, και τά 
ὅλα σά ἐστι Και τῶν &p ἴσων διαμέτρωνοί οἱ κύχλοι 
σοί ἐίσι, xac πάντα τά τοῦ χύχλου πέρατα (ic 
ἐστιν. Ἐπεί δὲ χαι τά τῆς σφαίρας πέρατα δέχονται 
τοὺς αὐτοὺς χύχλους χαι πέρατα, ὧν θάτερα θατέ- 
povc και xard τῆς σφαίρας μέρη πάντα ἴσά ἐστι, 
και πᾶσα ταύτης διάμετρος τῷ ταύτης κέντρῳ 


ἐστί τὸ ἧς ἐστι διώμετρος, xat ὃ σχὅμα roc 
αἱ τὸς διαμέτρον εὐθεῖαι ταύτῃ σὸν -ὄστι, χαθη 
x«t τοῦ χύκλου " σννέστησαν yáp at Θ T H 6 
AAÀ 9 8 A À τῶν χύχλων διάμετροε τὸ 9 H 
τετράγωνον, τοῦτο δὲ ποιήσουσι xat αἱ τῆς σφι 
διάμετροι ὅπερ ἔδει δεῖξαι. 

δ᾽, Τοῦτο δὲ οὐχ tüpy τις εἰς πᾶσαν γραμμὲν x« 
μὸν τοῦ τετραγώνου τὰς δια τοῦ μέσου χαι χῷ 
ὀγμένας͵ χαι αὖθις πρὸς τὸ δεῖξαε ὅτε οὔτε ἴσο, 
τετραγώνῳ πᾶσα διὰμετρος διὰ τοῦ χέγτρου 
μέσον ἡγμένη, τὸ αὐτὸ ποιεῖ οὗ (διάμετρος | 
ἕτερον ἶσον xat τῷ αὐτῷ - δεῖ γοῦν ἀνέσοςς nk; 
τετραγώνου δεῖξαι διαμέτρους xat τὰ ἐχ cw yos 





prx σχήματα εἶτε χύχλους εἶτε τετρά 
Ἔστω τό ΒΓ A, προαπεδείχθῃη ὅτι ἢὮ B T δι 


circuli K M centrum est C, integre diametri M X C illa ratione equalis diametrisutetiam diamet 


dimidia pars erit C X in circulo K M, Quoniam 
enim hujus circuli centrum est C: quorum vero 
dimidia sunt equalia, tota enim sunt iequalia, etc., 
ut dictum est, de diametroB X D in circulo B C. 
Eodem modo X D est dimidia pars integre diame- 
tri circuli XT R. Quorum vero dimidia sunt equa- 
lia, etc Et ut C X A integre diametri in circulo 
B C dimidia pars est X A, quandoquidem cen- 
trum hujus circuli est X, ita in cireulo quoque H X 
erit A X dimidia pars integre diainetri E X. Quo- 
rum autem dimidia sunt equalia inter se, tota quo- 
que sunt equalia. Quare diameter N X erit equa- 
lis diametro B D et diameter M X erit equalis dia- 
metro A C. Preterea diameter R X erit equalis 


diametro D B, et diameter E X similiter equalis p 


diametro A C, et singuli singulis equalessunt. Quee 
enim eidem sunt e&qualia, inter se sunt 84.818. 
Et quorum partes sunt equales integra quoque 
inter se sunt &equalia. Circuli ergo &qualium dia- 
metrorum sunt equales, et omnes circuli extremi- 
tates sunt interse :&quales,Quoniam autem spheeree 
extremitates. cosdem circulos capiunt, quorum 
singillatim partes intersesuntequales, eornm quo- 
que omnes simul partes erunt equales et quelibet 
hujus diameter illis ceutro terminabitur. Quin 
etiam si spheram constituas, erat equalis sphere, 
cujns diameter est eequilis, et quam figuram effi- 
cient rectee diametr ilinee, ea ipsa figura erit ex 


culorum erant requales. Nam circulorum diai 
fuerunt TCK, HBK,LAIL TDL, ex quib: 
quadratum H K L T. Hoc autem efficiunt spl 
diametri, quod oportuit demonstrare. 

4. Hoc autem quod in circulo ostendimus, 
cadit in omnem líneam quadrati, etomnequa 
segmentum, que per medium etcentrum ducu: 
Atque hoc idem valet ad probandum, non om 
quadrati diametrum percentrum et medium du 
idem quadratum efficere cum eo cujus est diam 
neque omnem quadrati diametrum alterum eli 
quadratum requale ei cujus est diameter. (y 





L 


igitur ostendere inequalesesse quadrati diame 
esse quoque inaequales figuras, quee ex his δι 


- 


THEODOR! II TMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 
υνέστησε τὸ BK Δ T' τετράγωνον͵ οὗ πλευρά Α κέντρον τὸ X οὕτως χαὶ τοῦ ΝΩ Γ Ξ 


. Ἔχει δὲ τὸ μὲν, Δ B T Α δύο τρίγωνα τά 
τὰ δὲ-Β K-A Γ ᾿ τέσσαρα ἴσα τοῖς δυσὶ τὸ 
AAKAT AAT B, οὗ δὲ và τεταρδύο τοῖς 
δυσὶν ἡμίσεσιν ἶσα, τὸ ὅλον διπλάσιόν ἐστιν 
, τοῦ A ΒΓ ἃ * ἄρα τό BEKAT τετράγω- 
ιπλασιὸν ἔστιν. Ἢ ἄρα τοῦ τετραγώνον τῶν 
y διάμετρος διπλάσιον αὐτοῦ συνίστησιν ἀεὶ 
Ιωνον, ὅπερ ἔδει δεῖξαι. Δειχνύειν δὲ δεῖ 
γουμένως τὰ ἀποδειχθίντα. Δεῖ γοῦν δεῖξαι 
à ἡ N Q διάμετρος τῶν εὐθειῶν τοῦ Α B Δ 
νώνου, τετραγώνου τε θεῖσα πλευρὰ ἴσον xci 
αὐτὸ ποιεῖ οὗπέρ ἐστι διάμετρος. ᾿Ἐπεὶ τοίνυν 
τῶν ἐφ᾽ ἑκάτερον ἀνάλογόν ἐστι τὸ Ν T8; ΒΑ 
ἐς, τοῦ ΑΒ ΓΔ τετραγωνου, ἔστι δὲ xal ἡ 
ἢ Tj À B, ὡς ἀπεδείχθη, xai à Α μέσῃ ἀνά- 
ἰστιτῆς ΣΝ. Ἐπεὶ δὲ τῆς Ν διαμέτρου πέρας 
ὁ Q τοῦ A ΒΓ Δ τετραγώνου, ἔστι δὲ πέρατα 
.B πλευρᾶς ἡ T Δ, x«i ἡ Ω μέση ἀνάλογός 
ἢ AT. Καὶ ἐπεὶ δὲ ὃ A γωνία μέσῃ ἀνάλογός 
ΝΣ πλευρᾷ, χαὶ ἢ Γ γωνία μέση ἀνάλογός 
ΩΡ πλευρᾷ - τοῖς γὰρ ἴσοις ἴσα προστεθέντα, 
ied ἐστιν - ἐπεὶ δὲ τῇ Ν Ὁ διαμέτρῳ μέση 
γός ἐστιν à X ὡς τοῦ A ΒΓ Δ χέντρον, ὑπάρ- 
[ΝῺ τῇ AB, ἀλλὰ δὴ xal τῇ ΔΤ ἀναγ- 
χαὶ τὸ Θ χέντρῳ ἐστι τοῦ N (1 Γ Z τετραγώνου, 
ἡ τὸ Α μέση ἀνάλογός ἐστι τῇ Ν X πλευρᾷ. Ὡς 
οὗ Α ΒΓ Δτιετραγώνου ἣ Ν ὥς διάμετρος, ἧς 


AIL 


τετραγῶνον 
διάμετρος ὃς ἐστι χέντρον τὸ Ὁ. Ὡς γὰρ ὃ ΜΘ τὸ 
Ω Ν ἴσῃ, οὕτω xxi ) X V τῇ AT χαὶ ὡς ὃ AT T2 NI 
cx, οὕτως καὶ ἡ Ὡ 9 τῇ Σ Ρ χαὶ ὃ X Y ἄρα ὁμοίως τῇ 
Θ Μ. Ἐπεὶ γὰρ ἢ A Β ἴση ἐστὶ τὴ NI δλλὰ καὶ τῇ 
B A, καὶ ἡ B A ἴσῃ ἐστὶ τῇ A T, καὶ ἡ Δ Γ ἴση ἐστὶ τῇ 
T A, x«t ἡ T A ἴση ἐστὶ τῇ A B, xat εἰτῆς Α B ἴσης πᾶά- 
cai; ἐστίν à ΝΣ ἴση πάσαις ἐστί ταῖς ἴσαις αὐτῇ. Πάλιν 
ἐπειδὴ à N X ἴση ἐστί τῇ A. Β ἀλλὰ χαι à Σ Φ ἴση 





ἐστί τῇ P Q, xav ἡ P. Ω ἴση ἐστί τῇ Ω N, xat à 
N Q ἴσῃ ἐστὶ τῇ N Σ εἰ τῆς N X ἴση ἐστί πόσαις, 
ἡ A Bien ἐστί rai; ἴσαις αὐτῇ. Καί ἐπεί αἱ τοῦ 
Α Β ΓΔ τετραγώνον πλευραί ἴσαί εἰσι ταῖς τοῦ 
ΝΣΡΩ, και ταῦτα icd ἐστι. Τὰ γὰρ ἴσα τεθέντα 
ἴσοις, πάντα (ad. ἐστι, xat ὧν ἴσα τὰ μέρη xat ταῦτα 
icd ἐστι, χαι αἱ διάμετροι αὐτῶν ἰσαί εἰσι xat τὰ 
χέντρα αὐτῶν ἴσους ἔχουσι τόπους, x«t τὸ X ἄρα Θ 
εἰς ὃν εἰσι χέντρα, xat ταῦτα icd ἐστιν. Ἢ ἄρα 
τοῦ τετραγώνου διάμετρος ἢ ix τῆς πλευρᾶς, ἧσον 
τῷ οὗ ἦν τετραγώνον, ὅπερ ἔδει δεῖξαι * xot ἐπεί 


rr, sive sint circuli, sive quadrata. Esto A B C C dia proportionalis diametri N Ο. et est media illa 


dratum, supra ostensum est B C diametrum 
tuisse BK L C quadratum, cujus latus ipsa 
tereffecta est, Habetautem quadratum ABCD 
angula, nempe D B Cet A B C. At quadratum 
C habet quatuor triangula equalia, nempe 
DLE,DCL,D CB. Quorum duo sunt 
ia duobus illis quee illud superius quadratum 
tuunt. Cujus vero quatuor partes sunt tante, 
um duse duabus dimidiis partibus alicujussint 
les, certe totum illud est duplum hujus. Quare 
atum B K L C est duplum quadrati A B CD. 
ler ergo angulorum quadrati duplum ip- 
1adrati constituit quadratum, quod oportuit 
istrare, Oportet autem hocipsumex confessis 


quadrati A B C Dcentrum. Est autem N O linea 
equalis linee A D, et preeterea lines D C, necessa- 


N B 





rio T centrum erit quadrati NO S Q. Ut enim NO 
est diameter quadrati ἃ B CD, cujus centrum est 
P: ita quoque A C est diameter quadreti N O S Q, 
cujus centrum est T. Ut enim M T linea est equalis 


sime declarare. Demonstrandum est igitur p linee NO, ita quoque P Resteequalis lined A C. Et 


diameter rectarum linearum N O, quadrati 
D, sí fiatlatus quadratum equale constituat 
drato, cujus est diameter. Quoniam autem 
uedium utrinque proportionale lateris A B in 
ato ABC D. Estautem N Q equalis linee AB, 
s demonstratum est, sane À medium alterum 
tionàle erit lines Q N. Quoniam autem 
tri N quadrati A B C D, terminus est O : 

Item C D termini lateris A B, erit O simili- 
lium proportionale lateris D C. Et quoniam 
s medius 4A est proportionnalis lateris 
ngulus quoque C erit medius proportio- 
teri Ο S. qualibus enim sequalia si addan- 
nia sunt requalia. Quoniam autem P est me- 


ut A B est requalis linee ΝΟ : ità quoque linea OS 
est eequalislinee ( S. Linea ergo P Rest equalis 
linee T M. Cum enim linea A B sit equalis lines 
N Q atque etiam linee B D, linea quoque B D 
erit equalis lines D C, et linea D C equalis linee 
C Δ, et linea C A &qualislinee A B. Quod silinea 
N Q linee A B est mequalis, &qualis est om- 
nibus huic equalibus. Rursus quoniam linea N G 
est equalis linee A B ; preterea linea Q S est 
equalis linee S O, et S O equalis est linee ΟΝ 
et Jinea O N equalis est linee N Q: si linea A B 
equalis est linee N Q, ut est. equalis est quoque 
omnibus et equalis omnibus ipsi equalibus. Et 
quoniam latera quadrati A B C D sunt :equalia late- 


1375 


γοῦν ἡ χυρίως διάμετρος τοῦ τετραγώνου, ἡ dx τῶν 
γωνιῶν διπλάσιον τούτου ποιεῖ, ἡ δὲ ix τῆς πλευρᾶς 
ἶσον αὐτῷ, οὐχ ἄρα ἴσα πάντα τὰ μέρη αὐτοῦ, ὅπερ 
ἔδει δεῖξαι" Δεῖ δὲ χαι τὰς διαμέτρους αὐτοῦ χύ- 
XÀou διαμέτρους θεῖναι xat δεῖξαι ὅτι ἀνίσους αὐτὰς 





Ώ 


ρία διάμετος, ἡ B T', ἑτέρα δὲ ἢ N Q μέσον δὲ τούτων, 
x«t οἷον χέντρον, τὸ X οὐδὲ γὰρ χυρίως χέντρον 
τοῦτο, ἀλλὰ μέσον, διαφέρει γὰρ τοῦ μέσον τὸ χέν- 
τρον κατὰ τὸν ἐμὸν λόγον, τὸ ὅτι αἱ πρὸς τὸ κέν- 
tpov προσπίπτουσαι εὐθεῖαι íx τῆς περιμέτρου ἴσαι 
ἀλλήλαις εἰσί, τὸ δὲ μέσον τούτου, ὅτι πᾶσαι μὲν 
κροσκίπτουσιν εἰς αὐτὸ, πᾶσαι δὲ ἀλλήλαις ἴσαί 
εἰσιν, ὥστε χυρίως χέντρον ἐπί τοῦ χύχλου xc τῆς 
σφαίρας ὀνομάξεσθαι λέγομεν * πᾶν γὰρ εἴ τι χέν- 


“2, 


ADDENDA. 


γενέσθαι, ὅπερ ῥάδιον, xat si τοῦτο, xe σφι 
ἀνίσους συστῆσαι -* τοῦ A BT" Δ τετραγώνου 
διάμετροί εἰσιν ἡ ΒΓΝ ἃ) dev δὲ ἀνῖδον δτεξαι 
μέτρους κύχλων αὐτὰς, x«t ti χύχλων φανῶσι, 
σφαιρῶν ἀναγχαίως εἰσέν. Ἔστω ὁ τῶν γωνιῶν χα 


Ν Β 





Γ Q 
B tpov, x«t μέσον xxt στιγμὴ χαὲ σημεῖον ἐπὶ 
μέσον, à στιγμὴ, ὃἣ σημεῖον, οὐ χέντρον, νὰ 
οὐδὲ πᾶσα εὐθεῖα γραμμὴ διὰ τοῦ μέσου τηὰ 
x«t περατουμένη, χυρίως διώμετρος, ἀλλ᾽ ei 
κυρίως δὲ διάμετρός ἐστιν ὃ τὰ μείξω ἀχρ: 
ρατουμένη ὑπ᾽ αὐτῶν συνδέουσα, otov ᾧ B Γι," 
δὲ xat χυριωτάτη χαὶ πρωτέστη, ὦ X O ἔσει 
ταῖς οὔ ἔστι διάμετρος διαμέτροις πάσαις... 
got» ὅτι ἢ μὲν B T ἧς μὲν μέσον τὸ Χ διάμετρος τε 


C 


ribus quadrati N Q S O, ipsa etiam quadrata sunt C quadrati ABCD, nempe B CN O oportet 


inter se eequalia. Nam si equalia eequalibus addan- 
tur, omnia sunt equalia. Εἰ quorum partes sunt 
equales, ipsaquoque sunt cequalia, et ipsorum dia- 
metri sunt iequales, etipsorum centra equalia loca 
obtinent. /£qualia ergo sunt X et T in quibus centra 
sunt. Si igitur quadrati illa, quc est linearum dia- 
meter, fiat latus, constituet quadratum alterum 
equale ei cujus est diameter quod demonstrare 
oportuit. Quoniam igiturquese proprie diameter ap- 
pellatur, nempe illa que angulorum quadrati est 
diameter, duplum quadrati illius cujus estdiameter 
constituit : at illa que linearum dicitur diameter 
squale quadratum constituit ;non ergo equales 
eruntomnesipsius partes ; quod oportuitostendere. 
Oportet autem ipsius diametros circulis adaptare 
et ostendere inceequales esse (quod mullo negotio 
fleri potest) et ut diametros inzquales, ita etiam 
siheras ineequales constitui. Cum duesint diametri 


B 





qualium circulorum esse diametros ipsos osten 
Quod si circulorum inequalium sunt diametr 
cessario quoque ineequaliumspheerarum erun 
metri. Esto angulorum quadrati diameter 
proprie:dicitur diameter B C, altera vero 

medium vero harum et veluti centrum X. ^ 
enim proprie centrum est hoc, sed medium. 
meo judicio centrum differt a medio, quod x 
lines ex ciconferentia in centrum concmt 
sintinter se equales ; atinmedium quidem et 
rant omnes lines, sed non sint eequales.( 
proprie centrum in circulo et sphaera, ursurpa 
cimus. Omne enim centrum est medium, pun 
et extremitas : atsi quid est medium, nom sl 
est punctum, aut extremitas aut. centrum. “ἢ 
omnis linea recta per medium ducta, ef iermin 
est proprie diameter, sed proprie est diamele 
linea recta, quee aduabusmajoribus extreumiu 


D 


THEODORI JI IMP. DÉ COMMUNIONE NATURALI. 


Θ προσελάδετο κὐχλόν ἐν ἑαυτῇ περιγράψασα 
του διάμέτρος, ἡ δὲ N Ω ὗς καὶ αὐτῆς μέσον 
τὸν T M * ἐπεὶ τοινὺν “ἡ. B Τ' διπλάσιον τετρώ- 
ποιεῖ, οὗ ἐστι διάμετρος, τὸ γὰρ ἀπὸ τῆς τοῦ 
νὦνου διαμέτρου xaraypapt» τετράγωνον δι- 
γνὲἐστὶ, τοῦ οὗ ἐστι διάμετρος ἡ τοῦτο συστήσασα, 
παρ᾽ ἡμῶν ὀνομαζομένη διάμετρος ἴσῃ οὖσα 





σαι πλευραὶ τεθεῖσα ἴσον τούτῳ ποιοῦσι τε- 
νον, οὔτε πᾶσαι μὴ ἧσον, οὔτε πᾶσαι ἴσων 
v ὑπάρχει διάμετοοι: χατὰ τὸν αὐτὸν δὲ 7ό6- 
δὲ σφαῖραν πᾶσαι ἰσὴν ποίοῦσιν, ἀλλὰ αἱ μὲν 
x, αἱ δὲ ἐλάττονα, ἐπειδὴ xal ἡ τῆς σφαίρας 
χύχλους ἐστὶν ἐπιφάνεια, ἦ τε θεῖσαι αἱ τοῦ 
«vow διάμετροι ἔλαττονας xoi μείξονας ποι- 
t σφαίρας ὡς χαὶ χύχλους, ὦστε οὐχ ὡς εἰς τὸν 
y x«i τὴν σφαῖραν τό εἶδος εἰδοποίησε τὴν ὕλην, 
καὶ εἰς αὐτο, οὔτε εἴς ἔν τερον" τὰ γάρ τοῦ 


1318 


πλευρώ, ἴσον χαὶ χαταγράφει τετράγωνον οὗ ἐστι διά- 
μέτρος τό δὲ διπλατσιον τοῦ ἡμίσεως μεῖξον, xat ὃς ἄρα 
κύχλος συμπεριλαδῃ τὴν μείξονα διαμετρον εἰς οἰκείαν 
διαμετρον, ἐξ &veyxac μείξων ἐστί τοῦ τὴν ἔἕλαττονα 
συμπεριλαθδόντος εἰς osa) διάμετρον * ὁ ἄρα TI Θ 
χύχλος, ὁ τὴν B T λαδὼν, μείζων ἐστί τοῦ τὴν Ν 
λαδόντος T M. Ai ἄρα τοῦ τετραγῶνον διαμετροι 


N 


Q 


κύχλου μέρῃ ἴσα παντα, χαὶ ὅσα ἂν ποιῶσιν αἱ τού- 
τόῦ διαμετροι, ἶσα ἐστιν, ὡς ἐδείχθη, αἱ δὲ τοῦ τι- 
τραγώνου οὔτε αὐτῶ ἴσον πᾶσαι ποιοῦσιν ὃ ποιοῦσιν 
οὔτε μὴ ἶσον, ἀλλ᾽ αἱ μὲν ἶσον, αἱ δὲ οὐχ ἴσον. Τοῦτο 
δὲ χαὶι εἰς ἕτερα, χαθὼς ἐν τοῖς χύχλοις ἐδείχθη. Τὸ 
ἄρα εἶδος χρειττόνως τὴν ὕλην σφαῖραν x«i χύχλον 
à τετρώγωνον εἰδοποίησε, xal ἐδείχθη χαθὼς ἔδει 
τοῦτο δειχθῆναι, Τοῦτο δὲ χαὶ ἐπὶ τοῦ τριγώνου χαὶ 
πάντων. Ἔστι δὲ οὗτως. αἱ τοῦ τριγώνου διάμετροι 
αἱ ἐκ τοῦ χέντρου χαὶ μέσου διεοχόμεναι, εἰ τεθῶσι 


1ata, ipsas copulat ut B C, maxime vero pro- C diametro, duplum est illius quadrati cujus est dia- 


Lt inter omnes prima, ut X T, que est equa- 
nibus diametris circuli illius, cujus est dia- 

Dico igitur diametrum B C, cujus X est 
m cireulum P T cireumscriptum majorem 
ere circulo T M, quem assumit diameter N O 
nedium itidem est X. Quoniam igitur diame- 
idratum constituit duplum illius, cujus est 
ter (nàm quadratum descriptum ἃ quadrati 


ὠ 


d 


ajorem comprehendit diametrum A B, major D 


reulo P M, qui N O minorem assumit. Non 
;ergo diametri quadratorum latera effectee 
iaquadrata efficiunt, neque omnes inziequalia, 
omnes eequalium circulorum sunt diametri 9 
lem ratione non omnes spheram aequalem 
Dt, sed partim majorem, partim minorem. 
am autem sphere superficies ex circulis 
t diametri quadratorum circulis accommo- 
majores et minores spheeras efficiunt ut cir- 
Quare non ita forma materiam circuli et 
&informavit, ut sibi et aliis figuris haberent, 
iabent.Nam circuli partessuntomnes equales 


meter ex qua effectum est). At illa diamater que 
nobis dicitur equalis lateri quadrati illis ejus est 
diameter, quadratum constituit aequale illi cu- 
jus est diameter. Atqui duplum est dimidio 
majus. Circulus ergo, qui majorem diametrum 
comprehendit et sibi accommodat, necessario ma- 
jor est circulo illo qui minorem comprehendit, 
et sibi accommodat diametrum. Circulus ergoPT 


Ο 


Μ 


Φ 


οἱ quecunque efficiunt circuli diametri sequalia 
sunt, utdemonstratum est. At non omnes quadrati 
diametri equale quod faciunt, quadratum reddunt- 
neque inequale sed partim wquale, partim | inee- 
quale. Atque hanc suam proprietatem aliis quoque 
figuris communicant, ut in circulis majoribus et mi- 
noribus demonstratum est. Forma ergo materiam 
globi et circuli preestantiori modo, quam materiam 
quadrati informavit. Atque hoc demonstratum est 
eo modo, quodemocrstrandum fuit. Quod etíam in 
triangulo observari potest et in omnibus aliis figu- 
ris. Ac hunc in modum demonstratratur, que ex 


. centro per medium ducuntur trianguli diametri, si- 


ἐγ 


διάμετροι, μείξονας καὶ ἔλάττονας ποιῴσοναι 
χλους, ἀλλὰ χαὶ τριγώνων εἰ τεθῶσι πλευραὶ, μεέ- 
ξονα χαὶ ἔλαττονα ποιήσουσι τρίγωνα, αἱ δὲ τοῦ 
χύχλου ἐκ τοῦ χυρίως χέντρου χαὶ μέσον διεοχόμε- 
ναι x«i χύχλους ἴσους, εἰ τεθῶσι, ποιήσουσι, ἀλλὰ 
χαὶ πᾶν ἄλλο σχῆμα. Δεῖ γοῦν ἴσους δεῖξαι τοὺς τούσδι 
τοὺς χύχλους, χαὶ τὸ ἐκ τῶν διαμέτρων αὐτῶν τρίγω- 
νον" εἶτα ὅτι οὐχ οὕτως χαὶ ἐπὶ ToU τριγώνου τῷ Ν 


AbbkNDA. 


xv- Α κέντρῳ, κύχλος γεγράφθω ὃ II 6 διασκήματι τῷ 


x«i τῶ À χέντρω, χύχλος Ἰεχράφθῳ τό P BR ἃ 
ματι à E N καὶ rà B xévrpo, κύκλος γε) 
» LA διαστήματι τῷ X Ν τῷ —  xévtpo, 

γεγράφθω ὁ Z I διαστήματι τῷ Ὑ Ν xoi τῷ ! 
τρῳ, χύχλο; γεγράφθω ὁ Z K διαστήματι τῷ 
αἱ γον ABEN XN QN Y N διαμετροί εἰ: 
ΠΘΜΠΣΛΖΚΚ2ΩΖῈΤἜΘχύχλων, ἑἐχατέρα ma 





χατὰ τὸν τῶν στοιχείων θέσιν. Ὡς ἄρσ τοῦ Π κέντρον Β αὐτοῦ διαμέτρον, καὶ τοῦ Σ A κέντρον μὲν 


τὸ Ν χαὶ πέρατα τῆς αὐτοῦ διαμέτρου τὸ Α Β οὔ- 

τως xal τοῦ À H χέντρον τὸ À πέρατα δὲ τὸ E Ν τὸς 
quidem circulis accommandantur, majores et mino- 
res efficiuntcirculos. Prseterea, si triangulorum dia- 
metri latera constituantur, majora atque minora 
efücient triangula. At circuli diametri quse per 
medium centrum proprie dictum ducuntur, circulos 
equales semper efffciunt, atque etiam quamlibet 
aliam figuram eequalem. Oportet igitur equales 
circulos hos demonstrare etillud quod ex diametris 


— 









ff 


VW 
O00 


X 


πέρατα δὲ τῆς αὐτοῦ διαμέτρου τὸ X Ν, wc 

x«i τοῦ 2 T χέντρον μὲν τὸ | πέρατα δὲ τῆς 
ipsorum oonstituitur triaagulum, deinde nor 
habere locum in triangulo. Centro N, interval 
circulus Q H, describatur ; item centro A, int 
lo E N, circulus describatur C G; item cen 
intervallo Y N, circulus describatur S L ; itet 
tro 1, intervallo I N cireulus describatur F T 
centro LU, intervallo FFU circulus describatui 
Diametri igitur A BEN YNFF NZN circu 


Z 


QHMGSLOKFT singule suorum circulorum C S L, et termini diametri nempe YN ; ita 


sunt. Εἰ ex ordine elementorum collocanturr Ut 
igitur se habet centrum N cigculi Q H. ita etiam se 
habentterminiejusdem diametri,nempe intervallum 
ΑΒ: ita etiam A oentrum circuli M G, et termini 
diametriipsius E N ; ita etiam B centrum circuli 


centrum [I circuli F T, et termini diemetri n 
intervallum Z N, ita quoque N centrum eircul 
et termini ipsius diametri, nempe intervallum 
Nam teminicirculi Q H sunt cenítr& oiraub 
MGSLFT O K. Quoniam igitur termini 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE ΝΑΤΌΒΑΙ,.. 


1385 


ov, τὸ Y N καὶ τοῦ Z K χέντρον μὲν τὸ Y A ΒΑ κέντρον τὸ Ν ἀλλά χαὶ τὸ T A Y A ἴσα ἐστι 


δὲ τῆς αὐτοῦ διαμέτρου τὸ ΩΝ. Τὰ γὰρ Π Θ 
κέντρα ἐστὶ rà» ΜῊΞ2 AZ T EK χύχλων. 
jou» τὰ τοῦ ID Θ τῶν διαμέτρων πέρατα 
ΟἹ Διχέντρα ἐστὶ toy M H ZAZKZT 
, τὸ δὲ κέντοον μέσον ἐστὶ ToU xÜxÀou πρός 
ι αἱ προσπίπτουσαι εὐθεῖαι ἕκ τῆς τούτου πε- 
a; ἴσαι ἀλλήλαις εἰσὶν, ὡς τὸ Ν ἄρα πρὸς τὸ 
ro X πρὸς τὸ B τῶν γὰρ ἐχατέρων χέντρον 
ς xxi τῶν À B χέντρον τὸ Ν ἀλλὰ xai τὸ 
3, ἰσά ἐστι τοῖς N B X B- χέντρον χοινόι 
B. Ἢ &p« P διάμετρος τοῦ X A κχύχλον ἴσῃ 
X N αὐτοῦ διαμέτρῳ: ὧν γάρ ἴσαι τά ὅμί- 
xi τά ὅλα ἰσὰ ἐστι, χατὰά τὸν αὐτὸν λόγον" ὡς 
Ν πρὸς τὸ 1 xat τὸ Υ͂ πρὸς τὸ l τῶν «p 
» χέντρον τὸ I ὡς xxi τῶν ΔΙ χέντρον τὸ N 
u r0 ΒΙ ΦΙ ἰσά ἐστι τοῖς N I Ψ I. χίντρον 
άο τὸ à ἄρα B € διάμετρος τοῦ Z T κύ- 
σὴ ἐστὶ τῇ Y N αὐτοῦ διαμέτρῳ: ὧν γάρ ἴσα 
γα, χαὶ τά ὅλα σά ἐστιν. ᾿Ωσαύτως δὲ ὡς 
ἰὸς 70 Y xmi τὸ Ω πρὸς τὸ Y τῶν γάρ ἐχατέ- 
τρον τὸ Y ὡς xxi τοῦ Y Y χέντοον τὸ N. 
αἱ t0 À Y óY ἴσα ἐστι τοῖς N Y Ω Y- xév- 
ἐνὸν γὰρ τὸ Y. Ἢ ἄρα A € διάμετρος τοῦ 
χλου, icq ἐστὶ τῇ Ὁ Ν αὐτοῦ διαμέτρῳ: ὧν 
ἡμίσεα ἴσα, χαὶ τά ὅλα ἴσά “ἐστι, x«td τὸν 
γον Ὡς ἀρατὸ Y πρὸς τὸ À x«i τὸ E πρὸς 
ὧν γὰρ ἑχατέρων χέντρον τὸ À ὡς xai τῶν 


um circuli QH, sunt DBUQLIA οἱ in his 
ntra circulorum M G S L O K F T; centrum 
's medium circuli ad quod ducte omnes a 
erentia linee sunt inter se equales : ut 
se habet ad B, ita etiam Y se habet ad B : 
ae enim centrum est B, ut etiam termino- 
B, centrum est N. Atqui RB, IB, sunt equa- 
ΝΒ, Y B. Nam B centrum est commune, 
er ergo R I, eireuli S L, est equalis diame- 
N, Quorum enim dimidie partes sunt 
s, ipsa tota sunt equalia. Exeadem ratione 
t:bel N ad 1, ita etiam Z ad 1 utriusque 
inirum est I. Non secus atque terminorum 
trum est N. Atqui B I X I e&equalia sunt 
Z1;namlIcommune centrumest. Diameter 

X, cireuli F T, equalis est diametro Z N. 

n enim dimidice partes sunt equales, et tota 
ntequalia. Eodem modo ut N se habet ad U, 
m FF ad U; utriusqueenim termini centrum 
It N : centrum est terminorum U D. Atqui 
U sunt e&equalia istis N U U FF. Nam cen- 
ommune est U. Diameter ergo Α X circuli 
ualis est diametro ipsius FF N. Quorum 
midia sunt qualia, tota ipsa sunt equalia, 
im ratione ut se habet N ad A, ita etiam E 
itriusque enim centrum est A. Non secus at- 
ninorumB A, centrum est N. Atqui C A UA, 
t suntistis N A U A; namcentrum commune 
Diameter ergo C U, circuli M C, equalis est 
ΕΝ ; quorum enim dimidiasunt 


ποῖςΝ ΑΕ AÀ' χέντρον χοινὸν γχο τὸ Α. ' H ἄρα 
TY διάμετρος τοῦ M κχύχλου ἴση ἐστὶ τῇ E. N αὐὖ- 
τοῦ διαμέτρῳ. ὧν ydo TX ἡμίσεα ἴσα, xxi τά ὅλα 
led ἐστιν" Ἐπεὶ γοῦν ἡ DT Y ἴση ἐστὶ xj E N καὶ 
ὯΑΒτΩ͂ΝΧ χαὶ ἡ ὃ"Ρ1τῇ ΒΦ χαὶ ὩΥ Ν τῇ 1 ἃ 
χαὶ ΩΝ τῇ ΥΟ καἱ ἡ 6 A τῷ Y T καὶ ἑχάστη 
ἐχάστη ἴση ἐστὶ τά γάρ τὼ αὐτῷ icm, χαὶ ἀλλήλοις 
(ad ἐστι χαὶ οὐ ΠΘΣ A Z T S K M H χύχλοι, 
imo εἰσιν" ὧν ydp αἱ διάμετροι ἴσαι, xal ταῦτα icd 
ἐστιν’ οἱ ἄρα χύχλοι παντες ἰσοί εἰσι, χαὶ τὸ ἐκ τῶν 
διαμέτρων αυτῶν συνεσταχὸς τρίγωνον icóv ἐστιν. 
Ἢ γοῦν A B διάμετρος τοῦ [1 Θ χύχλον τὴν ἴση 
ταύτῃ διαμέτρον Α € τοῦ 2 K χύχλον προσλαδέτε 
πλευράν, καὶ αὔτη τὴς Φ B διάμετρον τοῦ 2 T χύ- 
χλου πλευράν, καὶ συστήτω τὸ À Β Φ τρίγωνον. ᾿᾽Επι 
τοίνυν ἴσαί εἰσιν αἱ διάμετροι, ὡς ἐδείχθη, ἀνοι- 
γχαίως χαὶ τὸ £x τούτων συνεσταχὸς τρίγωνον, ἰσὸ 
πλευρόν ἐστι x«t ἰσογώνιον, τὸ ἄρα À B Φ τρέγωνον 
σὸν ἐστιν, ἐπειδὴ ἰσόπλευρόν ἐστι χαι ἰσογώνιον, 
Αἱ ἄρα τοὺ χύχλον διάμετροι ἐκ TOU χέντρου xat 
μέσου ἡγμέναι ἴσα ποιοῦσι σχήματα, ἐπειδὴ πᾶσα 
αὐτοῦ διάμετρος ἴση ἐστὶ, διὰ τοῦτο χαὶ πᾶν αὐτοῦ 
μέρος πρὸς τὸ χέντρον ἴσον τοῖς ἄλλοις αὐτοῦ ἐστι 
μέρεσι, καθὼς ἀπεδείχθη. Τοῦτο δὲ οὐχ ἐπὶ τοῦ τρι- 
γῶνον, αἱ γὰρ τούτον πλευραὶ οὐχ ἴσον ποιοῦσι τῆς 
αὐτοῦ διαμέτρου χαὶ χαθέτου χύχλον ὃ τρίγωνον" 
τοῦ γὰρ χύχλου ἢ διάμετρος τρίτον ἐστὶ τῆς τούτον 


equalia, et tota ipsa suntequalia. Quoniam igitur 


c diametur C U est a:qualis diametro E N, diameter 


etiam A B erit equalis diametro ΝΎ, et R | dia- 
meter equalis diametro D X, et diameter Z N 
equalis diametro I Q, et diameter FF N «equalis 
diametro U D ; etdiameter X ἃ equalis diametro 
U C ; denique singule singulis sunt equales ; nam 
qua& eidein sunt eequaliailla inter se sunteequalia. 
EQ HSLFTOKM 6 sunt equales, circuli ; 
nam figure, quarum diametri sunt equales, ipse 
interse sunt equales ; et quod ex ipsis diametris 
constituitur triangulum equale est. Diameter ergo 
A B, circuli G H assumat equalem sibi diametrum 
A X circuli 0 K ; etipsa assumat diametrum X B 
circuli F T. Fiantque latera et constituatur trian- 
gulum A C X. Quoniam igitur equales sunt diame- 


p tri, ut demonstratum est, necessario triangulum ex 


his constitutum est sesquilaterum et equiangulum. 
Diametri ergo ex centro ex medio ducte equales 
constituunt figuras, quandoquidem omnis circuli 
diameter est equalis ; idcirco quilibet ipsius pars in 
centrum concurrens reliquis partibus est equalis, 
ut supra demonstratum est. Αἱ hoc in triangulo 
locum non habet ; nam ipsius latera non efficiunt 
cireulum, aut triangulum equale triangulo aut 
circulo qui ex ipsius diametro conficitur, nam 
diameter circuli et tertia pars cireumducte lines 
quam si quis assumat et adhibeat, utsecet eircum- 
ferentiam circuli, tres sequales diametrolineas effi, 
ciet; quam quidem lineassi quis ut latera ponat, 


1383 


ADDENDA. 


i3 


περιφερείας, ἣν τις εἰ λάθῃ καὶ τῇ ϑιαμέτρῳ θεὶς A τος, τοῦα B Γ' τριγώνου, διάμετρος δὲ τοῦ ΠῚ 


τεμεῖ, τρεῖς ἴσας ταύτῃ ποιήσει ἃς θεὶς πλενρὰς 
ἰσογώνιον x«i ἰσόπλευρον ποιζσει τρίγωνον, εἰ δὲ 
τρείς διαμέτρους χυχλώσει, τρίτον δὲ περιμέτρου 
θήσει διάμετρον, ὁ αὐτὸς x«i πάλιν χύχλος γενή- 
σεται. 
€, Οὐχ οὕτως δὲ ἐπὶ τοῦ τριγώνον" οὐ γὰρ τὸ τρί- 
τὸν tcl αὐτοῦ περιμέτρον ὃ χαθέτον ἴσον τῇ αὐτοῦ 
διαμέτρῳ, ἀλλὰ μεῖζον, ὥστε μείζονα x«l ἐλάττονα 
xai χύχλον χαὶ τρίγωνον ποιήσουσιν αἱ τούτον πλεὺυ- 
ραΐ τε καὶ ἢ διάμετρος xal ἢ χάθετος" ἔστι δὲ τοῦτο 
τῆς ἀνισότητος, χαὶ περὶ μὲν τῶν ἄλλων τριγώνων 
οὐδεὶς εἰς ἀπόδείξιν λόγος" ἐναργὴς γὰρ ἢ θια, 
οἷον τοῦ ἰσοσχελοῦς, τοῦ ὀξυγωνίον, τοῦ ἀμδλυγω- 
νίου, ὦ ἀπόδειξις δὲ χρήσιμός ἐστι δείχθῆναι ἐπὶ 
τοῦ ἰσοπλεύρου. Ἔστι δέ αὕτη" à τοῦ τριγώνου 
πλευρὰ καὶ ἡ διὰμετρος ἡ διὰ τοῦ χέντρον καὶ μέ- 
σου ἠγμένη χαὶ ἢ χάθετος, οὐκ ἰσους χύχλους ποι- 
οὔσιν, ἀ)λ᾽ ἀνίσους, ἀλλ᾽ οὐδὲ τρίγωνα ἶσα τῷ αὐτῷ" 
δεῖ δὲ τρίγωνον χαὶ χύχλον σχηματογραφῆσαι χαὶ 
δεῖξαι ἀνέσου: χύχλους τοὺς ἐκ τῆς πλευρᾶς τοῦ τρι- 
γώνον γινομένους καὶ τῆς διαμέτρον x«i τῆς χαθέ- 
του, τῷ ΑΒ T' τριγώνῳ χύχλος γεγράφθω ὁ M € 
χέντρῳ τὸ K χαὶ τῇ ΒΕ διαμέτρῳ, ὁ X A χέντρῳ 
τὸ N x«i τῇ H Γ χαθέτῳ, ὁ Ul Z χέντρῳ τὸ P ἢ ἄρα 
Α B πλευρὰ, ἔστω τοῦ M Φ διάμετρος, τοῦ A. ΒΓ 
τριγώνον χαὶ r0) X T χύχλου διάμετρος ἣ B E ἤτω 
πλευρὰ, τοῦ E B Z τρογώνον ἀλλὰ χαὶ ἡ H T χάθε- 
triangulum efficiet iequiangulum et equilaterum, 
quod si qui tres diamelros in circulum torqueat. 
tertiam partem circumferentie ponat circuli dia- 
metrum, idem rursus redibit circulus. 

ὅ. At idem hoc non habetlocum in triangulo, 
nam tertia pars perimetri aut linea perpendicula- 
ris quale triangulum ei quod fit ex ipsius diame- 
tro non constituunt, sed majus. Quare majorem et 
minorem circulum :itemque majus ac minus trian- 
gulum latera ipsius efficient, itemque diameter et li- 
nea perpendicularis. Est autem hoc ineequalitatis. 
Ac de aliis quidem triangulis non est quod demon- 
strationem instituamus ; potest enimevidenter anim- 
adverti intriangulocrurum equalium, in acutangu- 
lo triangulo obtuso. Sed opere pretium est demon- 
strare in triangulo :equaliumlaterum. Demonstra- 
tio autem in hunc modum conficitur. Latus trian- 
guli et diameter, quee per centrum ac medium 
ducta est, et perpendicularis linea non efficiunt 
equales circulos, sed inzeequales, imo neque trian- 
gula eidem equalia efficiun. Oportet describere 
trianguli et cireuli figuram ac ostendere inequa- 
les esse circulos qui ex latere tringuli [diametro 
ac linea perpendiculari efficiuntur. 

In triangulo A B C circulus M U describatur, sit- 
que centrum G. Itemque circum diametrum BE 
circulus X L ducatur sitque centrum N.filtemque 
cireum perpendicularem lineam € C, circulus Q S 
describatur, sitque centrum R. Latus ergo A B 
tringuli A B C sit diameter cireuli M οἱ diameter 
B E circuli X L sitlatus tringuli E B F. Preterea 
G C perpendicularis linea trianguli A B C, diame: 


e 


κύχλου, fre πλευρὰ τοῦ T H 6e τριγώνου, χαὶ i 
τοῦ M Φχύχλου διάμετρος, πλευρὰ δὲ τοῦ A Pi 
τρέγώνον, ἧτω πλευρὰ τοῦ À B Ὁ τριγῶνον. "En 





τοίνυν ἡ διάμετρος τρίτον ἔστε τῆς ὅλης τοῦ χύχλε 
περιφερείας, ὑπάρχει δὲ ἢ ΑΒ διαμετρος τοῦ Μ' 
χύχλου, xxl πλευρὰ τοῦ Α B D τρεγώνου καὶ ἐππ 
ἐξ ἀνάγχης x«l τούτον τρίτον" ἐπειδὴ ἔν ἐτέρει 
ter autem circuit Q S, sit latus trianguli- C G I 
Eodem modo diameter circuli M U quee eademt 
latus trianguli A BC sit latus trianguli A BO. Qu 
niam igitur diameter est tertia pars totius ci 
cumcurrentis lines circuli, estautem A B diamet 
circuli M U, et latus trianguli A B C; est quoq 





necessario cireumcurrentis linee tertia pars. Qua 
doquidem in aliis qualibus lateribus hoc ipsu 
habet locum, quoniam AB C perficit triangula 
A B C, necessario A B diameter latus affeota; maj 
rem circulum constituent quam sint illi αἰτοῦ 
qui circum trianguli perpendicularem lineam, & 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE THEODOBI. 


1986 


αὐτῇ A BT' ἀπαρτίξει τὸ τρέἔγωνον A BT, À λαθοῦσα, ἐξ iiri; "τῷ "οὗ "πλευρὰ; ἶσον ἐποίησε 


᾿ς ἡ τοῦ AB T A B διάμετρος τεθεῖσα uti 
moy συνέστησε ταῖς τοῦ τριγώνον χαθέτου 
μέτρον συσταθησομένοις χύχλοις τὸν Μ Φ' 
ἡ T Η χάθετος οὐχ ἴση τῷ À B πλευρᾷ xz 
ἔστι δὶ xai αὕτη διάμετρος τοῦ Tl Σ χύ- 
χγχαίως ἐστὶ xal ὁ χύχ)ος οὔ αὕτη διάμε- 
Σ, xaT ἔλαττον ἄνισος τῷ ΜΦ κχύχλῳ, οὗ 
ς à AB, xai τὸ ἄρα ΜΘ τρέγωνον ὃ 
ἄθετος xvi διάμετρος, τοῦ À B Y' τριγώνον 
ΠΣ χύχλον, πλευρὰ γεναμένη, συνέστησεν, 
στι, x«t' ἔλαττον δὲ τοῦ A B Τ' τριγώνου * 
πλευραὶ ὑποτείνουσαι ἀλλήλας, μεῖξους ἑαυ- 
διαμέτρου x«i χαθέτον ποιοῦσι πάλιν, ἐπεὶ 
A Γ τριγώνου οὐχ ἴση τῇ ἑαυτοῦ πλευρᾷ 
t». ὅπου X» περάσῃ, εἰ μήτι χατὰ- τὸ T ὅ 
px, τῆς B Γ πλευρᾶς, x«l γενήσεται χαὶ 
£)pà, ὅ τε χαὶ τοὺ τῆς διαμέτρου ἀποστῇ 
5 ἄνισος, χατ᾽ ἔλαττόν ἐστι τῆς B. X πλευρᾶς, 
δὲ ἡ αὐτὴ xxi τοῦ X A κχύχλου διάμετρος, 
uc χαὶ ὁ X À χύχλος ἄνισος xat ἔλαττόν 
M $xóx)e οὗ διάμετρος ἡ A Β' à γὰρ ΒΓ 
7$ ἐστὶ, x«i τὸ ἄρα Ε ΒΖ τρίγωνον ὃ ἡ 
ιάμετρος, τοῦ A B Γ τριγώνου χαὶ τοῦ X A 
πλευρὰ γεναμένη, συνέστησεν ἄνισόν ἐστι, 
εττον δὲ, τῷ A B Γ τριγώνῳ “πάλιν δὲ ἢ διώ- 
τοῦ M χύχλον, ἐπειδὴ χαὶ πλευρά ἐστι τοῦ 
Γριγώνον, τὰς B (1A Ω πλευρὰς ἴσας ταύτῃ 


τρίγωνον τῷ ABO, Καὶ ἐπεὶ τοίνυν à Α Β πλευρὰ 
μείξων ἐστὶ τῆς BT (sic) διαμέτρου χαὶ αὐτὴ τῆς 
HT χαθέτου, ἐπίστησι δὲ, 9$» μὶν AT τὸν ΜΦ, 
ἡ δὲ BE τὸν X A, ἡ δὲ H T τὸν 1L Z, ἀναγχαίως M Φ 
μείξων ἐστὶ τοῦ X Δ, xal ὁ K AToU ΠΣ, καθὼς χαὶ 
ἃς προσιλάδοντο ἔχουσι διαμέτρους, xai τὰ ἄρα Α 
ΒΓΕΒΏΖΓΗΘ τρίγωνα οὕτως ἔχονσιν * ὡς γὰρ ὁ 
ΜΦ πρὸς τὸν X A χαὶ TX ABT! πρὸς τὸ ΒΕ Ζ, ὡς δὲ 
ὁ X A πρὸς τὸν IL Z, τὸ ΒΕ 2 πρὸς τὸ T H 8 * ὡς 
ἄρα μείξων 6 M Φ τῶν X ATI Z, οὕτω καὶ τὸ ΒΓ 
τῶν B EZ T' H 6, μόνον δὲ ἴσον τῷ ABT τὸ AB Ω. 
Αἱ τοῦ τριγώνου ἄρα πλευραὶ xai διάμετρος xal 
χάθετος, οὐχ ᾧσονς χύχλους à τὰ τρίγωνα πάντα 
ποιοῦσι, χατὰ τὸ χέντρον xal μέσον περατούμεναι, 
ὅπερ ἔδει δεῖξαι. 

ς΄. Πρὸς τούτοις δὲ σνγγενὶς τῶν λεγομένων ὡς 
ἀναγκαῖον χρίνομεν δεῖξαι ὅτιπερ πᾶν τρίγωνον τὸ ix 
τῆς τοῦ χύχλου διαμέτρον χαταγραφὲν, τὸ ἧμισν 
ἐμδαϑὸν πεοιέξει οὗπερ ἔχει διώμετρον χύχλον πλευ- 
ρὰν, ὃ δὴ εὐγενὲς ὑπάρχει θεώρημα πρὸς τὸ δεῖξαι 
ὅτι ὁ χύχλος διπλασίων ἐστὶ τοῦ ἀπὸ τἧς αὐτοῦ 
διαμέτρον χαταγραφέντος τριγώνον ἰσοπλεύρον" Δεῖ 
δὲ χύχλον γράψαι, χαὶ λαδεῖν τὴν αὐτοῦ διάμετρον 
καὶ τριγώνου θεῖναι πλευρὰν, xal συστῆσαι αὐτὸ, xdi 
δεῖξαι ὅτι διπλάσιός ἐστιν ἀὐτοῦ ὁ χύχλος, οὔ ἔχει 
διάμετρον πλευρὰν ᾧ 1 χέντρῳ * χύχλος γεγράφθω 
ὁ ΠΘ διαστήμασι τοῖς ΑΒ ΤΩΗ͂Χ᾽ ἐπιζεύχθωσαν 


um ductalinea efficiuntur. Quoniam autem C A B cireulum M U, diameter vero B-E circulum 


rpendicularis G C non est equalis ipsi AB, 
m diameter circuli Q S, necessario circu- 

cujus est ipsa diameter, erit minor et 
is circulo M U, cujus diameter est AB. Tri- 
} ΘΡΡῸ GH C, cujus linea perpendicularis 
et diameter trianguli 4 B Cet circuli Q S, 
atus, constituit trianguluminequale, et mi- 
ngulo A B C. Nam que latera substernuntur 
icem ipsa majora se efficiunt diametro et 
'rpendiculari. Rursus quoniam B trianguli 
on eo usque protenGttur ut eit cequale lateri 
ubi terminetur, si nonin C terminatur, 
terminus lateris B C. Terminabitur ergo 
fiet latus, siquidem nomen diametri non 


, eritque inrequalis et minor latere B C. D 


im B E diameter circuli X L ; necessario 
irculus X L erit inequalis et minor circulo 
ius diameterest A B ; nam linea B C huic 
est, et triangulum igitur E B F quod dia- 
reuli X L latus effecta constituit est ine- 
; minus triangulo A B C. Rursus diameter 
[ U, quoniam etiam latus est trianguli 
ssumptis lateribus B O, A O, equalibus, ne- 
' constituit triangulum A B O, equale ei 
it latus A B. Et quoniam latus A B majus 
tetro B E, οἱ ipsum est quoque majus li- 
pendiculari G C, constituit autem diameter 


XL, rursus! diameter G C cireulum Q 8 : certe 
prorationediametrorumtriangula ABCE BF C G H 
se habebunt. Ut enim se habet M Uad XL, ita 
etiam triangulum A B C ad triangulum B E F : et ut 
se habet circulus X L ad circulum Q S, ita etiam 
triangulum B E F ad triangulum € G ἢ. Ut ergo 
majorest circulus M U circulisXL QS, ita etiam 
triangulum A D C inajus esttriangulis BE F, CGH, 
Solum vero triangulum A B C est equaletriangulo 
ARO. Trianguli ergo latera et diameter et linea 
perpendicularis non omnes circulos equales neque 
omnia triangula E equalia efficiunt, cum per ceri» 
trum et medium ducuntur ac terminantur, quod 
oportuit ostendere. 

6. Preeterea (1) opere pretium existimamus os 
tendereillud quod cognatumest iisque sunt dicta, 
nempe omne triangulum ex diametro circuli de- 
scriptum dimidium spatium comprehendere ejus 
trianguli quod habet pro latere, circuli diametrum, 
quod sane theorema nobile est, et accommodatum 
&d ostendendum circulum duplex esse trianguli 
equalium laterum ἃ subtensa circuli diametro 
descripti. Oportet igitur circulum describere et 
assumere ipsius diametrum, ac ponereipsam ut sit 
trianguli latus, et constructi trianguli ostendere 
cireulum esse duplum, cujus triangulum pro la- 
tere habet diametrum. In centro 1 circulus scriba- 


Busque ad num. 7 non puto esse ipsius auctoris. Vide Prefationem, 


PATROL. Gg. CXL, 


4 


1981 ADDENDA. 
τονν à TRHBBOOXXÁAA T.-dx6ctOujcÓnga» Α X, τἀ ἡμίσεα αὐτῶν BI H 1ἴσα ἐστὲ, xot i 


δὲ αἰ A T B H ἕως τὴν Δ, xei συσταθήσεταε. τὸ A B 
ἂ 


Δ τρίγωνον ἰσόπλευρον, ἰσογώνιον. Ἐπεὶ γὰρ ὡς à 
I μέση ἐστὶ τῆς A. B, οὕτως χαὶ ὁ ΗΤ' μέσῃ τῶν 
AABA-à yépA LI iow ἐστὶ τῇ IT, ἐπειδὴ ΤΩ 
ἴση ἐστὶ τῇ A B, ἐπεὶ δὲ τὸ 1 μέσον ἐστὶ τῆςτε A B 
xel τῆς ΤΩ, τά ἡμίσεα αὐτῶν A IT L ἴσα ἐστὶ, xai 
à A Τῖσῃ ἐστὶ τὸ I T, ἐπειδὲ ἴσῃ ἐστὶ τῇὸ Α Βὴ Δ 
Α, καὶ ὁ A A img ἐστὶ TR A B χαὶ τῇ BA- xarà τὸν 
αὐτὸν δὲ λόγον καὶ ἡ Β1 ἴση ἐστὶ τῇ 1H, ἐπειδὴ à X H 
ἴση ἐστὶ τῇ ΒΑ ἐπεὶ δὲ τὸ I μέσον ἐστὶ τῆς ΒΑ Η 


ἐστὶ τῷ I H, ἐπειδὴ ἴση ἐστὶ τῇ ΒΑ Ὁ ΔΒ 
A ἴση ἐστὶ τῇ ΒΑ καὶ τῇ Α Δ. Pi -γοῦν Δ 
τρίγωνα ἴσά εἰσι χαὶ ἰσόπλευρα καὶ ἐσογ" 
ξεύχθωσαν δὲ ταῦτα διὰ τῆς T H, xai auc 
τὸ T H [τρέγωνον ἴσον αὐτοῖς - ἶσαε γὰο τρι 
ἐπιξευχθεῖσαι ἐξ ἀνάγχης ἰσόπλευρον ποιζο 
γωνον * αἱ γὰρ ὑποτείνουσαι A T BH τὸ 
HI τρίγωνα, σαί εἰσιν ἐξ ἀνάγκης τῇ T 
τοῦ H ΤΙ τριγώνου, ἐπειδὸ αὔτ ἐπέξευχ- 
HI xarà τὰ μέσα τῶν A Δ B Δ πλευρῶν 
Δ τριγώνον, χαὶ ἐπεὲ — yoov τὸ THI: 
(cóv ἐστι τοῖς ATI BH I rpcyovor χεὶ a 
τρίγωνον ἶσον τούτοις στίν. "Exact 79) ux c 
τῶν A A ΒΔ πλευρῶν τοῦ AB Δ prie 
βάσις ἐστὶ ΤῊ ἴση ταῖς TIH 1 zip 
I τριγώνον * ὧν γὰρ τὰ ἡμισὴ ἔσα κχαὶ ᾿ὶ 
ἐστιν - ἐπεὶ τοίνυν τὰ ἐν 1G A ΒΑ τριγών᾽ 
τέσσαρα ATIBHITHITHA c4 εἶσι, 
ἐντῷ A BT τριγώνῳ, ΑΧΙΒΩΙΩΧΙΩ 
γωνα τέσσαρα ἴσα xai πρὸς αὐτὰ x«i ἀλλὲδ 
ἐπειδὴ τοῦ ΠΘ κύχλον à A B διάμετρος 1 
πλευρὰ τῶν ἑκατέρων ἰσοπλεύρων, ἰσογωνίω 
voy ΑΒΔΑΒΤΙ ἃ δὲ icd. ἐστι, xot τὰ 
τούτων ἴσά ἐστι" λέγω γοῦν ὅτε ὀχτώ εἰσι τ 
δυσί τριγώνοις ἴσοις ΒΔΑ BT τρίγωνα, 6 
ΑΤΙΤΗΙΗΒΙΒΩΙΩΧΙΧΑΙ τὸ - 
χύχλου éu6adóv περιέχει, λείπεται du τοῦ 

Η Δ τὰ γου ΑΤΤΗΒΒΒΩΩΧΧ À Tu: 


tur Q H, sintque intervalla A B, ΤΌ, G X. Connec- C estlinee B A. Quoniam autem 1 medium : 


tantur igitur T G,GB, B 0, OX, X A, A T. Produ- 
D 


C 


cantur vero A T, B G, usque ad D. Et constituetur 
ABD triangulum eequalium laterum etangulorum: 
quoniam enim ut 1 est medium linee A B, ita etiam 
TG sunt media linearum A DBD; nam linea A I 
equalis est linee 1 T, quandoquidem linea T O 
est tum linee A B, tum etiam linee T O, media 
ipsorum A Il T erunt tequalia, et quoniam equalis 
est linea D A etlinea A B ; etlinea A D eequalis est 
linee A B et B D ; ex eadem ratione linea BI equa- 
lis estlines I G, quandoquidem X G linea equalis 


rum B4,G X, dimidie partes ipsorum 
equales erunt. Et linea B G equalis erit li 
quandoquidem linee D B equalis est line: 
linea B D &qualis est linee B A et lin 
Triangula ergo ATI BGl1sunt eequalia & 
laterum et &equalium angulorum. Conn 
hec perlineam T G, et construetur tri 
T G1, equale ipsis ; nam tres recte lines 

connere necessario efficiunt eequalium 
triangulum , nam subtendentia latera A7 
angulorum AT 1, B G !, necessario suni. 
lateri T G trianguli G T I, quandoquides & 
connexum est cum lineis ΤΊ, G I, per mei 
A D,BD trianguli A B D ; quoniam igitet 


plum T GlIequaleest triangulis A TIBG 


gulum quoque T G D illis erit sequale ; q 
enim basisipsiusestcirca media lateraADB 
guli A B D, erit equalis lateribus T161tU 
T GI; quorum enim dimidia sunt ssgsals, 
tota sunt equalia. Quoniam igritur quaímo 
gua ATIBGITGITGD in tasgud^o 
sunt eequalia, triangula quoque quatuor Δ. 
OXI OXG in triangulo AB C, erunt i 
sequalia, quandoquidem diameter AB 
G H est commune latus utriusque triangu 
lium angulorum et equalium laterum, nem 
ABC; que vero e&equalia sunt, et quartz 
ipsorum sunt ceequales. Dico igitur octo es: 
gula in duobus triangulis equalibus A.B D 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1390 


; τοῦ χύχλου περιφερείας x«l τῶν τῶν τριγώ- Α τομὴ ἔστω διὰ τοῦ. μέδου xol χέντρον xaz' εὐθεῖα 


λευρῶν γινόμενα ἔστωσαν ἶσα τοῖς δυσὶ τριγώ- 
ΗΔΧΘ ΤΙ Δηλοῖ. yop αὐτὸ χαὶ ἡ αἴσθησις. 
o T H τμῦμα τοῦ [I 8. χύχλου τὸ A TB H χατὰ 
70727« προσλαδὸν ἀναπληρώσει τὸ τοῦ TH A 
vou ἐμδαδον. Ὡσαύτως καὶ τὸ X Ω τμῆμα τοῦ 
ΠΘ χύχλου τὰ X B Ω τμύόματα προσλαβὸν 
ἡρώσει τὸ τοῦ X Ω T τριγώνον ἐμβαδὸν’ du- 
ιἶ γὰρ τοῦτο καὶ ὃ ὄψις αὐτή. Καὶ ὁμοῦ τὰ b 
βδαδὼ τοῦ Il Θ χύχλου περιεχόμενα τρίγωνα 
τετραδικῶς τοῖς δυσὶ γώνοις Α ΒΔΑ BT 
ovra" διπλάσιον ἄρα τὸ τοῦ Π Θ᾽ κύχλον iufa- 
ro) À B Δ τριγῶνον, ὧν αἱ περέμετροι Tout, 
| τεττάρων ἐν ἐνὶ ἐχάστω μεέζονε τριγώνω 
τριγώνων" ἔχει γοῦν ὁ χύχλός καὶ τὰ οκτώ. 
lo« χύχλος δώσει διάμετρον καὶ συντήσει ἐκ 
ς ἰσόπλευρον ἰσόγώνιον τρἔγωνον, διπλείσιος 
υ ἐστὶ, χαθως" ἔδει ϑεῖξαι. Καὶ ταῦτα μὲν μέ- 
»9ds , ὁ δὲ λόγος ἀναδραμέτω πάλιν λέγειν τὰ 
τῶν ἴσων xai ἀνίσων τῶν εἶδει σχομάτων 
ατισθέντων, ἵνα τὸ παρεμπεσὸν θεώρημα 
tja, πρὸς τὸν σκοπὸν βάδιῆται, ὅ χαὶ γενή- 


Γοίνυν οὐ ἀόνον τῷ χύκλω xel τῇ σφαέρα xci 
wo καὶ τετραγώνῳ γίγνεται ἢ ἐξοχὴ τοῦ χύχλοῦ 
τὸ πάντη ἴσον, ἀλλὰ καντὶ σχήματι γραφομένῳ. 
ις δ' ἀλόγως τέμνῃ τὸν χύχλον ἣ τ᾽ ἄλλα, αλλ᾽ ὃ 


οἰμῶσα,. ἵν᾿ οὗτως πᾶς περάτων εὐθεῖαν, σχηιχα- 
τογρβαφῇ χατὰ λόγον. Περὶ δὲ τῶν τόμέων οὐδεὶς 
λόγος νυνὶ, ὄτιπεο οὐδὲ Gxomó; εἰς αὐτὸ, ἀλλ᾽ ὅτι 
πῶς τὸ εἶδος ἐν ἔχαστον ἐγνωμάτευσε σχημάτων 
ἑτέρων διαχωρίσαν σχημάτων αὐτό. Ἔστι δὲ πρώτι- 
στὸν καὶ ἀχλινέστατον([) σχῆμα ὁ χύχλος, δι᾽ οὔ καί 
$ σφαῖρα συνίσταται, μετὰ δὲ τὸ τετράγωνον, εἴτα τὸ 
ἐσόπλευρον τρίγωνον, xai οὗτε χύλινδρος, οὔτε χῶνος, 
οὔτε πλαίσιον, οὔτε πυραμίς ὡς αὐτά, ἄνισα yep, 
μᾶλλον τοῦ τετραγώνον xaí τοῦ τριγώνον οἷον" ἔχει 
δὲ x«( ἔν ἔχαστον σχξαα παντί διαφοράν τῇ 
ἐσότητι xi ἀνισότητι. Ὅσα γοὺν ἔχουσιν ἰσοτέραν 
τὴν θέσιν, ἐχεῖνα χαὶ χρειττονως παρὰ τοῦ εἴδους 
εἰϑοποιήθησαν. Τῷ μὲν οὖν κύχλω xci τῇ σφαίρᾳ 
πᾶς ἂν ὁμολογήσῃ, ὄτιπερ οὐδὲν ἱσότερον ἀλλο, à 
ὡσαντὰ, τῶν δὲ ἄλλων πάντων ὁ μὲν ἐμὸς λόγος 
ϑιαχρένει τὸ τετράγωνον xai τὸ ἰσόπλευρον τοίγω- 
vov, οὐκ ἄνευ τινῶν δὲ τοῦτ᾽ αὐτὸ αἰτιῶν λέγομεν, 
&)) ὅτε καὶ ἀναγκαῖον’ εἰ δέ παρὰ τὸν ἡμέτεοον 
σχοπὸν ἄλλως πως ἀνήρ τις εὔρη ἄλλη ἰσότεοον, χά- 
ρις καὶ τούτω πολλὴ, συγγνώμην δὲ χαὶ ἡμεῖς ἐξαι- 
τούμεθα ὅτι αὐτὸ ἄνισον λέγομεν τὼ ἀκλινεῖ ἴσον, 
ἀλλὰ τὴν τιμὴν rà ἴσῳ ἀφόσιούμεθα. Ἔστω δὲ εἰ μὴ, 
ὡς ὁ ἡμέτερος λόγος εἴρῃπεν, ἀλλ᾽ ὡς ὁ sxsívou, τιμὴ 
τῷ ὃ εἴρηκεν ουτος, συμδάλλεται δὲ xai ὁ ἡμέτερος 
εἰς τὸν αὐτοῦ, ὅτι τὸ σον χρειττόνως τὸ εἶδος τοῦ 


imsex ATITGIGBIBOIOXIXA 1C temere secet circulum autalias figuras, sed sectio 


um cireuli Q Hcomprehendunt(?). Supersunt 
1X OC, T G D. Segmenta igitur ATT G 
O OX X A, que ex circumcurrente linea 
| et lateribus triangulorum exsistunt, sint 
ia duobus triangulis T G D, X OC. Hocenim 
nsus demonstrat. Nam T G, segmentum 
Q H, assumpta quantitate A T BG, complebit 
mamtrianguli T GD. Eodem modo segmentum 
jusdem cireuli Q H, assumptis segmentis A X 
mplebitspatiumtrianguli ΧΟ C.Nam aspectus 
10€ demonesirat. Ettriangula igit rocto simul 
rehensain wpeliocirenli Q H, quorum quatuor 
'ulum utrumque, majus nempe A B DA BC 
tuunt, spatium cireuli complebunt. Quare 
im cireuli QB duplum est trianguli A B C ; 
eireuli et amborum triangulorum perimetri 
equales, eum quatuor sint triangula in utro- 
riangulo. Habet igitur circulus octo triangula ; 
ritur diteulus suppeditabit diametrum ex qua 
"uatur triangulum equalium laterum et angu- 
; duplus est ipsius trianguli; quod oportuit de- 
ware. Atque hec quidem hactenus.Oratio vero 
ΔῸΣ ad propositum illud de figuris imparibus 
exqualibus et ingequalibus utrelicto hoc theo- 
e quod obiter incidit ad scopum festinet. 
en estigitur circulus duntaxat equalitate exi- 
üpraomnem figuram equalem, verum etiam 
omnem figuram queedescribitur. Nemo vero 


fiat per medium et centrum, ita ut in rectuun pro- 
cedat ut hoc modo omnis circulus ex ratione de- 
scribatur ductis recta lineis ad terminos. Sed de 
sectoribus nune non est nobis sermo institutus, 
quando neque scopus hic nobis est propositus, 
cum ostendereconstituerimusquomodo unaquseque 
for. 3 unamquamque figuram informavit,ut ab aliis 
figuris separaretur. Est autem prima et omnium 
maxime ordinata figura circulus, ex quo etiam glo- 
bus constat, deinde quadratum, deinde triangulus 
equalium laterum ; nequc cylindrus neque conus, 
neque prisma neque pyramis sunt ejusmodi, nam 
magis ineequales sunt quam quadratum et trian- 
gulum, ut unaquaeque figura discernitur ab altera 


p &qualitate etinequalitate. Quecunque igitursitum 


habent &quabiliorem, illa sunt prestantiora, ut 
etam talia ab ipsa forma effecta sunt. Quilibet 
igitur fatebitur nihil magis equale esse quam cir- 
culum et sphaeram, ab aliis autem omnibus meo 


judicio discernuntur quadratum et triangulum 


ssqualium laterum. quod non absque ratione dici- 


. mus; imo est hoc necessarium.Quod si quis preeter 


illud nostrum propositum reperiat aliam figuram 
cireulo magis equalem, illi magnam graliam ha- 


. bituri sumus. Veniam autem nos deprecamur quod 


negemus inzqualem figuram esse ordinate figure 


. equalem cum presertim hoc modo illud quod est 


&quale inaquali preeferamus. Sed esto aliqua alia 


Tera péva σχάματα ab auetore appellantur ἀκλινέστατα. Vide Aristotelem primo De celo. 


Αἵἴτημα ) ἂν εὔηθες ut loquitur Arístoteles. 


. ToC 


ADDENDA. 


ἀνίσον εἰδοποιῦσαι φάσχει" οὐδεὶς 74}. eng ὄπιπερ Α ἀγαθῶν μέν πλήρης γαῖα, τὸ τ᾽ ἂν πλύώρης d 


τὸ ἀνισον χρειττονως εἰδοποίησε τὸ εἶδος, εἰ μή. τι 


παραλογίέξζηται. 

v. Δέγομεν οὖν ὅτε ὥσπερ ἐν ὕλῃ τὸ εἶδος, ἐν φύ- 
σει καιδεία, καὶ ὥσπερ ὃ σχῆμα icórtpov χρει:τόνως 
παρὰ τοῦ εἰδους εἰδοποιῴθη τοῦ μὸ ἰσότητι ἴσῳ αὐ- 
τοῦ, οὗτῶς χαὶ δ φύσις ἢ ῥυθμισθεῖσα καιδεία καὶ 
οἷον εἰδοποιηθεῖσα χρείττων ἐστὶ τῆς μὴ παιδείαν 
σχούσης. Ἔχει δὲ πλατός πολὺ τῆς σχούσες ἡ διαφορὰ 
ὅτι τὶς μὲν φύσις ἔσχεν ὅλην παιδείαν, τὶς δὲ ὄμισυ, 
τὶς δὲ ὅλην παρά τε ἐτερα δὲ χατὰἀὰ βαθμίδας οἷον, 
ἕως τῆς μέσον, καὶ ἐκ τούτου ἕως τοῦ τῆς παίδείας 
κατὰ τὸν αὐτόν λόγον, ἐσχάτου, à δὲ μὴ σχοῦσα τέ- 
λεον, ἀτιμοτατῃ τέλεον. Τρεῖς γοῦν εἰρόχαμεν χοι- 
γωνίας πρωτίστας, τῷ ἄρχοντι χοινωνεῖν ἃς εἶπομεν 
τῶν δ᾽ ἄλλων ἐπιμελεῖσθαι ὅσας δὲ τῷ χοϊνῳ σνμ- 
βαλλομένας ὁρᾷ, εἷς τε σύστασιν x«l εὐμάρειαν, 
τοὺς δὲ μετὰ τὸν πρῶτον τῷ πρώτῳ ὁμοιοῦσθαι ὁρί-» 
ξομεν" εἰ γὰρ ἑκχεῖνος χϑινωνεῖ τοῖς φυσιχοῖς τε xal 
πεπαὶϊδευμένοις λόγοις, οὗτοι δὲ τοὺς αὗτοῦ λόγους, 
ὥσπερ τινὰς μορφὰς αἴροντες εἷς ἀλλήλους ποιοῦσι 
τὰς χοινωνίας, οὐδέν ἐστιν ἄλλο, ὃ ὅτι χἀτὰ φύσιν 
x«t παιδείαν χοινωνεῖ τῷ χοινῷ. Ilócq δ᾽ αὐτό τε 
ὠφέλξια κόσμον ὀποταν λόγος μὲν ὀρίζη, φύσις δὲ 
πράττῃ, xai τὸ μή λόγον καὶ φύσεως, πόῤῥω βαένει, 


figura preter circulum maxime omnium ordinata. 
Verum ne sic quidem noster sermo inutilis fuerit. 
quo asseveramus eequalitatis formam inequalitatis 
forma esse preestantiorem ; nemoenim dixenit inee- 
qualitatis formam tequalitatis forma esse preestan- 
tiorem, nisi rebus fucum aliquem faciat. 

8. Dicimusigitur formam in materia id essequod 
est in natura eruditio ; et ut figura maxime om- 
nium equalis formam nactaestomnium prestantis- 
simam, ita etiam natura eruditione ornata et qua- 
si informata prestantior est ea que eruditione ca- 
ret. Sed magnum quoque latum discrimen re- 
peritur in natura eruditionem habente, quod quie- 
dam natura universam eruditionem habeat, que- 
dam vero simplam, quedam rursusuniversam ali- 
cujuspartis, altera vero ab infimisad medium usque 
ascendit et a medio usque ad eruditionem.Eadem- 
querationenatura que ad ultimum usque gradum 
descendit. Quee vero tandem omnino eruditione 
caret, est maxime omnium ignobilis. Diximus igi- 
turtres essecommunicationes, primasscilicetquas 
haberesocietatem etcommunionem cum viro prin- 
cipe diximus. Alie vero ita sunt in pretio haben- 
dee, prout conferunt ad communem illam societa- 
tem, sive δὰ constitutionem, sive ad faciliorem 
rationem pertineant. lllos proinde qui primum 
illum gradum assequuntur, primo similes esse dici- 
mus (1). Nam si primusilleparticeps estnaturalium 
et eruditiorum sermonum, hi rationes illius tan- 
quatn formas quasdam suscipientescommunicant 
inter se. Quod nihil aliud est quam communem 
illam communicationem in hatura et in erudi- 


Ἐπειδή δὲ οὐχ ἔστι rovro εὐρεῖν, χείρους - 
πλείόυς, τούς ὀρισμοὺς μὲν ὁμεῖς ἀναγεγρι 
καὶ τὸν ἀλήθειαν εἴπομεν, ἐράτω δὲ ὁ βου) 
οἱ δ᾽ ἄλλοι ὡς xat βούλοιντὸ διατρεχέτωσαν. Οἱ 
χαλῶς, ὅτι πᾶς ἔχων νοῦν οὗχ ἄν ποτε ἀποστ 
τρόπων τῶν εἰρημένων, ἅτε φιλοσοφίας xai 
ἐγχαραττόντων τὰς ὁδοὺς, ἐγὼ δὲ, xx» ὁ xk 
θρωπὸος ἀπαρέσχηται τὸ χαλὸν, οὔκουν ὑποῖι 
ἀλλ᾽ ἀνυποστόλως ἐρῶν xai αὖθις εἴρήσομαι, 

δ΄. Δύο γοῦν οἶδα slvai φύσιν καὶ τὸ σναδρβ 
χαὶ τὸ μὲν φύσεως ποίημα ἐστε χαὶ λίαν din 
τοῦ συμθδεδξχότος χατὰ χρᾶσιν μῶνον qnm ἡ 
δὲ δεχτιχὸν χρᾶσις χἀαλοῦ χαὶ μή  xe)w "wan 
ὡς xal τὸ συμδεδηχὸς, otov, ὅτε Tt; στρεέει m 
γωνεῖ τινι, τοῦτό χρᾶσις’ εἰ μὲν οὖν ἀγαθὰ ταῦ 
τεχνῃ xai φύσει, à χρᾶσις ἤδη χαλοῦ δεχταὶ κα 
μὴ καλῷ τῇ τεχνὴ χαὶ τῇ φύσει, ὡς πέγυαι:" 
γενέσθαι͵ ἀλλ) ἀπλῶς ὄντι, ἢ χρᾶσις δεχτιχὴ ri 
λόῦ εἰ δὲ χαχίστῳ χατά τε φύσιν xoci -ip 
χρᾶσις δεχτιχὴ τοῦ χαχοῦ, ἡ ἄρα χρᾶσες ἃ 
καλοῦ, χαὶ μὴ χαλοῦ x«l χαχοῦ, Τὲς μὲν οὖν : 
ἐν φύσει, x«i τίς voci, ἐν χράσει, αἱ ἐξισχ 
εἰς αὐτὸ ; ἢ γὰρ ἀγαθοῦ ἀγαθῷ κοινωνία, x, 
ἀλλὰ χατὰ φύσιν" ἕν T«r γοῦν τὴ χράσεϊ x 


tione esse positam, vix autrem dici possit, 


c tum adjumentum societatihbumanee afferre 


ralio preescriberet et natura ageret, et si a1 
&c natura nunquam declinaremus. Tunc eni 
norum tellusesset plena et mare plenum ; qu 
autem hoc non potestinveniri (nam etimper 
res et plures temperationes descripsimus, 
id quod verum est dixerimus), nostra ampl 
qui volet; alii vero ea insistant via que 
ipsis placuerit, quanquam scio quemlibet 
preditum nunquam discessurum a modis : 
dictis, eo quod in veram philosophiee et sap 
viam introducant. Ego vero etiamsi multi hc 
offendantur nunquam dubitabo id quod ven 
dicere, idque rursus repetam. 

9. Duo esse certo scio naturam et acd 


p nature quidem opus preclarum est, at δαὶ 


ex temperatione exsistit. Temperatio vero tu 
num tum eliam malum suscipere potest, 

quoque accidens. Ut si miles cum aliquo coi 
nionem ineat, hocipsum esttemperatio ; i qt 
igitur bono seadjungat, propter artem et nai 
temperatio bonum suscipit;sin boni panfespees 
nonest, ex natura vero potest esse, heeestsitba 
est id quod est, ejusmodi temperatio bonum 
cipere potest. Sin ex natura et ex arte impto 
mus est aliquis, cjus temperatio malum se 
Quare temperatio que bonum et non bonu! 
cipere potest. malum quoque potest susciper 
pacto igitur temperatio est in natura et qu 
cto naturaestin temperatione ?Nempe cum 

simulin eodem equantur;nam bonicum bon 


(4) Vide Thomam 2e ente et Averrhoem in Metaphysica. 


THEODORI II IMP. DE COMMUNIONE NATURALI. 


1395 


, καὶἐν ταύτῃ τὸ quce xel χρᾶσις κατάλλῃ- À τῇ, ἵνα ὃς οὐχ ἔχει xer' εὐθεῖαν τὴν σύμπηξιν χαι 


ιταλλήλων x«t τὸ ὁμοῦ φυσικὸν, τίς δὲ χαχὸς 
χοινωγεῖ, χρᾶσιξς γοῦν, ἄλλ᾽ οὐ φύσις ἐστὶν, οὐ 
δὲ ὅτι ἐστὶ χαὶ τιμὴ τῆς φύσεως, ἀλλὰ φύσεως 
xi τὰ κάκιστα, πλημμελούσης δὲ γε ἦ ἀπορού- 
νθα x«i τὸ συμδεδυχὸς προχωρεῖ" φύσις γὰρ 
δλόσοφος ἐπιτυγχάνουσι τῶν οἰχειων σχοπῶν 
à» κατὰ τὸ μᾶλλον, συμθαΐῖνει δὲ συμβε- 
ι τὸ χρήσιμον, οὐ μὴν δὴ τὸ ἀναγκαῖον, οἷον 
) λίθον τμοθέντος καὶ ὡς ἔτυχε φεβομένον, 
"τώντος ἐξ ἀνωυνολίας τόπον, ὃ ὅτι τῆς φορᾶς 
ἰσης τῆς κινούσης αὐτὸν, εἰς χαθέδραν ἐπετη- 
τε γεγονοτος, οὐχ ἄρα φύσεως τοῦτφ ἐστιν à 
χῖον, ἀλλὰ συμθεδηχότος x«i χρήσιμον, ὥστε 
wy φυσιχῶς, τὰ τς φύσεως ποιήματα οἰκεῖα 
αθὰ, τὰ δὲ χράσεως τε χαὶ συμθεδηκότος, ὡς 
: δ᾽ οὔ, τιθεμεθα χαὶ ταύτην δόξαν ὅτι πάντα 
ύσεως χἂν κρείττω χἂν χείρω. Εΐρηται δὲ ὅτε τὰ 
raxra, ἀσθενούσης ἃ πλομμελούσης, τὰ d ἀγα- 
γιαινούσης τε xci ἀλήθινᾷς" τοῦτον γοῦν τὸν 
ν φύσις ἰδοῦσα καὶ ὅτι τρεπκτόν ἐστι τὸ ταύτης 
MoU δημιούργημα, τὸ σοφὸν δὴ λέγω (Gov τὸν 
πον, xai ὅτι xal αὐτή ἀποτυγχάνει τινῶν, 
λήθη τοῦτ᾽ αὐτὸς χαρποῦ, καλλίστην x«i ἀρέ- 
ὁδὸν ἐξευροῦσα rà» ἐπιστήμην" ἐπεὶ δὲ ταύτῃ 
ict χαὶ χρᾶσις, dus ταύτην εἰς τέχνας, και 
t συνῆψεν αὐτῇ ὥσπερ χαι τὰς χράσεις ἑκυ- 


catio, temperatio est, sed ex natura. In hac 
' temperatione est quedam natura, etin hao 
ἃ est quedam temperatio. Ambre igitur inter 
'onsociantur et simul aliquid naturale confi- 
Rursus malus cum malo consociatur. Est 
temperatio, sed non natura. Non dico aliquid 
'uod non sit nature : namet pessima quseque 
iaturee quidem, sed abundantia aut defectu 
ntis. Atque tunc accidens locum habet ; nam 
ἃ et philosophus scopum sibi propositum at- 
ntidqueplurimum. Contingitautem aliquando 
sum accidens situtile, ut si saxum sit exci- 
et temere feratur, sitque locus ineequalis, et 
quo modo labefactatum sit ex concitato mo- 
atque apta cathedra, hoc non est nature, 
»eessarium. sed, accidentis, quod tainen utile 
uare nature opera naturaliter definimus,nem- 
λ8 ἃ Datura profecta sunt bona. At tempera- 
| ek aceidentis opera partim sunt bona, partim 
iunt. Statuimus quoque omnia esse nature si- 
mesiantiora sive sint viliora. Diximus autem 
2889 presler ordinem exsistunt, nature quidem 
sed deflcientis aut abundantis, bona vero esse 
88 valentis et sinceree, Cum igitur natura hanc 
Jem quasi perciperet videretque opus illud 
| prestantissimum, quod a Deo habet, esse 
ile et versatile, intelligo sapiens illud ani- 
1empe hominem, sentiretque se suum finem 
er non consequi, nimirum sui fetus curam ge- 
pulcherrimam et optimam viam, scientiam ex- 
tvi, Quoniam autem in natura sunt etiam 


C 


οὐ χαλῶς πέπηχται, τοῖς τῆς παιδείας ἀρήγηται 
θεσμοῖς, xac εἰς τὸ ἐντελὲς βιοτεύῃ. ᾿Αλλ᾽ οἴμοι Ϊ 
οἱ Ἀλείονς τὸ δῶρον μυσάττονται, οἱ δ' ἀγχινούστα- 
τοι χαὶ χυρίως ix γύσειως ἀσπάξονται χαλῶς x«t 
ἀγαθῶς, x«t τὸν ἐχ τούτον ὠφγῶειαν διαδιδόασι 
δϑιασπείρουσιν εἰς τοὺς ἀτημελύήτους, 

c, Δέγομεν γοῦν διὰ ταῦτα πάντα ὅτι καλόν ἐστι 
καὶ ὠφελιμώτατον χοινωνεῖν ἕἔχαστον τῶν ἀνθρώπων 
φιλοσοφίαᾳ' ὁ μὲν γὰρ καιδευθείς ἔχων x«t κοινωνεῖ 
ὁ δ᾽ οὐ, κἂν χοινωνείτω σοφοῖς, ἵν᾿ ἐκεῖθεν ἔχῃ ὠφέ- 
λειαν" εἴρηται γὰρ ὅτε Σοφῶν θύρας ἔχτριθε, πλου- 
σίων δὲ οὗ, νόει δὲ θύρας τὰ χείλη, καὶ ὅτε σοφῶν 
ἵνα τὰ ἀρετῆς ἀχούῃς λόγια, ἄτινα βελτιοῦσι ψυχὰν, 
τὸ πλουσίων δὲ οὗ, ἵνα μὴ διόλον περέ τῆς ὕλης 
ἐκείνου λέγοντος, καταχθᾷς ὑπὸ yüv χαιὶ βελτιώσῃς 
μὲν ὕλην, ἀτιμάσῃς δέ γε τὸ νοερὸν. Δεῖ, δεῖ γοῦν 
καὶ φωοσοφεῖν xat χοινωνεῖν φιλοσόφοις, (va xat τό 
Γνῶθι σαντὸν ἔχωμεν, χαὶ ἀρετὸν χτώμεθα, xot 
πάντων ἡγώμεθα x«t ὡς ἑπόμενα ἔχωμεν’ σοφία γὸρ 
x«t Θεὸς ἐξ οὐχ ὄντος τὸ κἂν συμπύήξα .... ἔταξι 
καὶ σοφία κινεῖ, xat λύσει xat ἀλλοιώσει τοῦτο χρειτ- 
τονως σοφίᾳ ὅτι xat βούλεται, Ταῦτα μὲν οὖν χαι 
ἡμεῖς xac τὰ πλείω τούτων x«t πάντα διὰ σοφίας 
πιπράχθαι τὸ Θεῖον νοήσαντες, x«t οὐκ ἄλλως τό 
ἀγαθόν ἐν τοῖς οῦσι διαχρίναντες εἶναι, à. διὰ σοφίας 
και ἐπιστήμης, αὐτὰς ἡἠγαπήσαμεν, ἀγαπήσαντες 


temperationes, ex eadem ratione scientiam in artes 
distribuit, artesque cum scientia perinde, atque 
temperationes secum consociavit. Ut quod non ha- 
beret, quamvis ia recta coagmentatione habentur, 
seu potius quod non recte coagmentatum esset, in- 
stitutis eruditionis compensaretur ad perfecte bea- 
teque vivendum. Sed proh dolor ! plerique donum 
hoc abominantur,et qui ingenio reliquisexcellunt, 
bonum hoc amplectuntur quidem ut decet, sed 
tanti boni fructum communicant eum ignavis ho- 
minibus. 

Dicimus igitur et ex illis omnibus que diximus, 
colligimus preeclaruin esse et utile, si unusquisque 
hominum philosophie sit particeps; nam qui eru- 
ditus est, et scientia preditus, cum aliis bonum hoc 
communicat ; qui vero scientie est expers, abjun- 
gat se sapientibus ; nam inde magnopere quilibet 
juvari potest. Et sapiens quemlibet hortatur hunc 
in modum: Tere limina sapientum, non divitum,in- 
tellige limina, labia sapientum, ut institutis virtu- 
tis abundos, qua animum meliorem reddunt ; at 
divitum limina terere noli, ne forte divitem au- 
dias de rebus materiatis agentem, atque hoc 
modo sub terram detrudaris, ac materiam quidem 
meliorem reddas et auctiorem, particulam vero 
intelligentie capacem dedecore afficias. Oportet 
igitur philosophari, et cum philosophis versari, ut 
illud Nosce teipsum teneamus, οἱ virtute preediti si- 
mus, ut etiam omnium duces simus, nosque omnia 
& tergo sequatur. Nam sapientia Deus totum hoc 
universum constituit et ordinavit, sapientia movet 


1305 


δὲ ὠρευνήσαμὲν ἐρευνήσαντες δὲ εὕρομεν, εὑρόντες 
δὲ, ὦ ἡδύτετος τοσαύτης 1 όλιχῶς συνεξεὐχόχωεν, 
ἀνθείημεν δὲ οὐχ ἂν ποτε ἐξ αὐτῶν, εἶ μὴ x«i εὐσέ- 
θείας νθείημεν. Καλλίστη γοῦν χοινωνία φιλοσοφία, 
χαὶ χοινωνοὶ οἱ τρόφιμοι τῆς παιδείας, xai ὅσοι χατὰ 
τὸ δυνατὸν αὐτοῖς ἐχείνην ἀσπάζονται, οἱ δὲ μὴ τοι- 
οὔτοι θηριώδεις χαὶ ἀχοινώνητοι. Ταῦτα μέν οὖν, ὡς 


ADDENDA. 
A ἡμὶν διενοήθη ἐγράφη, εὐχόμεϑα δὲ τὰ μὲν 


To τούτων μαθεῖν, τὰ δὲ χείρονα ἀπο: 
ἐπὰν δὲ τῆς σαρχὸς Adds σχοΐημεν, χαταΐι 
εἰ ἔστι τὰ τῆς φιλοσοφίας χρείττονα τῶν τῇ! 
φίας" νῦν δὲ γεγράφαμεν ὡς ἐγνώκειμεν, εἰ 
xai τῇ τῶν σοφῶν ἀρέσουσι γνώμῃ, διὸ xoi τὴ; 


νώμην αἰτούμεθα. 


oinnia ; idem solvet et commutabit hoc universum A tur philosophia pulcherrima omnium comn 


in melius eadem sapientia cum volet. Cum igitur 
heec et his plura nos animadverteremus, atque 
adeo omnia intelligeremus ἃ preepotenti Numine 
per sapientiam esse fabricata : neque alia ratione 
bonum in rebus esse, quam per sapientiam et 
scientiam, in utraque acquiescere voluimus, et oum 
in utraque acquiescere vellemus, investigavimus. 
investig&tam utramque reperimus, utrique reperte 
(0 admirabilem suavitatem !) totos nos dedimus et 
adjunximus, neque unquam ab utraque disjunge- 
mur, nisi forte a pietate disjungi possimus. Rat igi- 


et eruditionis alumni,et quicunque pro viriba 
losophiam amplectuntur, pulcherrime omniu 
ter se communicant, Quod $i δ) σαὶ po , 
reperiuntur, feri sunt οἱ inhumas. usc 4px 
prout intelleximus scripta sunt a nobsWiam 
autem omnes ut meliora quidem his ἄνα, « 
pejora vitent. Postquam vero ab hac carwin 
fuerimus, perfectecognoscemus an philos 
insipientia preestantior. Nunc vero scripsimu 
cognitum habuimus, si forte sapientibus α 
nostra placere possent,idcireo veniam deprt 





ANNO DOMINI MCCLXX. 


€ UT ALL 


^CNIGEPHORUS CHUMNUS 


CANICLEO PEJEFECTUS 


POST ASSUMPTUM AUTEM VIT,E RELIGIOSUM HABITUM 


| NATHANAEL MONACHUS 


NOTITIA. 


(Fabric. Biblioth. Gr. ed. Harles, t. VII, p, 615.) 


Nicephorus Chumnus, capicleo preefectus, cujus filia Irene nupsit Joanni Palesologo, qui deinde im- 
perator ab A. C. 1295. Vide Cangii Familias Byz., p. 236. Eidem Cumnos., sub exitum vites facto mo- 
nacho, Nathanaelis nomen inditum, ut conjicit Jo. Boivinus ad Gregoram pag. 761, οἱ affirmat Can- 
gius ad Zonaram p. 1&8. De inediiis ejus scriptis vide, si placet. Caveum ad A. 2. 1320 [in append. p. 
24 ed. Basil. add. supra de scriptis Nic. Gregor. que Boivin. tom. I V ed. illius Gregore n. 7, inter 
excerpta additurus erat, aut ia. notis protulit] rationem funebrem in Theoleptum, metropolitam 
Philadelphus, citatidem Boivinus pag. 759. Alia hujus Chumni pag. 751, 733, 154. seq., 761, 7683, etc. 
Casauboniana p. 21. : [nter libros mss. bilb. regis unus est inscriptus Ναθαναὴλ τοῦ μοναχοῦ, τοῦ xai 
Χούμνου" qui Cpoli ante annos 300 vixit. [neo continetur oratio ad Thessalonicenses missa. et varice 
epistole, ez quibus apparet, Nathanaelem illum fuisse alterum Jobum, cui tot adversa contigerunt. 
μέ dici viz queat. Dignus auctor qui legatur vel ob summam in scriptis Γ εἰαίετη. Habetur, inquit Can- 
gius, in bibl, regiam . 131 codex continens varia opuscula (1) et epistolas Nicephori Chumui, in 1 áü- 

us sunt sermones consolalorii duo, quorum alter ad imperatorem scríbitur de morte Despots, Alii, 
alter ad ejusdem Chumni filiam, imperatricem (βασιλισσαν), de illius viduitatate cufus tum annus crat 
Andronici senioris ; et alia opuscula una eum epi- 
stolis variis ad varios: Epistols etiam varie Niceph. 
Chumni sunt in ood. 1000, n. 13. — In cod. 3010, 
n. 25 — 27, exstant oratt. illius inedite 1) in lau- 
dem Andronici Paleologi ; 2) in transfigurationem 
Domini ; 3) sanctio, ubi statuitur, natalis Domini 


qn cod. 2105 publ. bibl, Paris. secund. catal. 
codd. Il. pag. ἀδά sq., sunt. Nic. Chumni opusc. 
n.—30: de mundinatura: de primis et simpl- 
cibus corporibus ; quod terra, cum in medio sit, 
infra se nibà hateat;quod usque materia ante 
corpora, neque formm,seorsim, sed heipsa simul 


constent ; contra Plotinum de anima rationali quee- 
stones varit, ubi de metempsychosi, de belluis, 
utrum intellectu preeditze sint, necne, de corporum 
resurrectione et aliis disseritur; deanima sensitiva 
et vegetativa ; quod non impossibile sit, etiam se- 
cundum physicas rationes, collocatam esse aquam 
in firmamento, tum, cum orbis terrarum creatus 
sit, eamque ibi esse et perpetuo manere; de aeris 
natura ; de grandine, de ventis illorumque motu 
obliquo, contra veteres philosophos, qui aliter de 
ea re disputarunt; de sancta Christi transfigura- 
tione ; de B. Virginis assumptione, sive de ipsius 
assumptionis festi sanctione, qua decernitur, festum 
illud per integrum mensem, inore veterum, conti- 
nuandum ; consilium ad Thessalonicenses de justi- 
tia. et urbis Thessalonicee laus ; imperialis sanctio 
contra illos qui injuriam faciunt, deque adigendis 
Jurejurando judieibus ; oratio in laudem imper- 


feriam non tantum uno die, sed per totum mensem 
debere celebrari. In cod. Veneto Marc. ; qui con- 
tinet Macarii Chrysocephali Ῥοδωνιὰν (de quo 
codice et de auctore Macario copiose et diligenter 
disputat c. Villoison in Anecd. Grac. tom. Il, pag. 
& sqq.) sunt pag. 185 rect, &x τῶν ἐπιστολῶν τοῦ 
ἐπὶ τοῦ χανιχλείον τοῦ Xoouvov: Villoison autem 
libro cit., pag. 72, docet, τὸν ἐπὶ τοῦ κανικχλείου, 
qui etiam a Byzantinis scriptoribus passim appel- 
letur ὁ χανέκλειος, vel ὁ χανέχλης. vel ὁ χανικλείων, 
fuisse, qui preesset camwculo sive imperatoris 
atramento, quoniam vas, caniculum vocatum, a 
caniculis fictitiis sustentaretur, — In eodem codice, 
p. 185 vers., sunt Chumniepistole Laconicee ine- 
dite, et specimen illarum dedit Villoison 1. c. — 
Inter epp. Gregorii Cyprii sunt quedam ad Nice- 
phorum Chumnum, questorem, et Theodori Muza- 
onis,magni logothetze, successorem, in cod. GCtesar 


(1) Pleraque lucem viderunt in Anecdotis Boissonadii, excepto de anima quod Creuserus eum Ploti- 
nO de pulchritudine jam ediderat. Boissonadius Nicephorum carpitquod plerumque instar 
υ8 


ece loquatur. 


te merbo ordinari. Ad episcopum Philadelphie de miraculo in Cana. Ad eumdern de 3 
ab Elia. Ad liam imperatricem de ipsius viduitate. Ad imperatorem de obitu — Des; 
Consolatio in. calamitate amici. De charitate erga proximum, et omnia relinguenda Ὁ 
quamur, et de benedictione paterna, quam surripuit Jacob, suadente matre. CAryse 
quadam consultatione imperatricis. Chrysobullum ad cralem Servie|De reconcihiandiü 
defecerant, chrysobullum. De judicio adhibendo et eligendo genere dicendi. De his γα 
ferebant quod rhetores quosdam imperitos objurgaverat. Chrysobullum de unione mo: 
lesio et S. Resurrectionis. Epistolae c.xxn. Possevinus testatur id Vaticana exstare Nice 
de oratione, judicio et atione, quid ex eis amplecti, quid fugere deceat. Fuere e 
Chumnus, et Joannes Chumnus οἱ Michael Chumnus, de quibus alibi. 


Vind. 67. V. Lambec. Comm. VIII, p. 1069 et 1072 (Nicephorus Apelastus, episoopu 
sq. — Nicephoricujusdam praetoris alloquium ; — bugd. in fine cod Coisl. 72, qui cont 
inc. Τίς λαλήσει τὰς δυναστείας, in cod. 131 Ba-  sostomihomiliam88 ,se scriptorem. 
rocc. Oxon. in quo cod. sunt quoque pluraopusc.  (h. e. anno Christi 1072) fuisse prot 
Niceph. Blemmidee. Han. 








NIKHOOPOY TOY XOYMN 


ANTIGETIKOZ 
HPOXZ ΠΛΩΤΙ͂ΝΟΝ IIEPI ΨΥΧΗΣ 


NICEPHORI CHUMNI 


ANTITHETICUS 
ADVERSUS PLOTINUM DE ANIMA. 


(Sub nomine Nathanaelis monachi Grece edidit Frid. Creuzerus post Plotini librum 
tudine. Heidelberge. 4814. Interpretationem nostram addidimus). 


4401 ADV. PLOTINUM DE ANIMA. «- MONITUM. 1402 


eumdem exstare in codice Vaticano n. 1374, hujusque libri lemma meliora me docuit, vel polius ejus 
lemmatis eruditus interpres Hieronymus Amati. lllud ita habet : Τοῦ σοφωτάτον ἐπισχοπ. τοῦ xapi- 
κλείρν. ἀντεθετιχὸς πρὸς Πλωτῖνον x. τ. . Jam Amatius cum in codice agnosset manum Soeipionis Car- 
7 teromachi, hominis eseteroquin eruditi (cujus Vitsm editurus est Ciampius professor Pisanus additis 
Amatii observationibus), ingeniose suspicatus est male correxisse eum, nec melius descripsisse illa ἐπισ. 
x. t. . sic potius legenda, ἐπί τοῦ κανιχλείον, Idemque vir doctus, cum sciret ea dignitale funatos hos 
triumviros : Joannem Scylitzen, Leonem Magistrum et Joannem Camaterum, unius vel alterius eorum 
hoc in Plotinum opusoulum esse persuaserat sibi, ac propemodum etiam mihi. lllud molestum fuit ad 
ejusmodi paucitatem hominum redigi illam dignitatem caniolei preefectorum.Quocirea ampliandum duxi, 
ac sicubi evocandus erat mihi ille Plotini adversarius, Anonymum evocavi, cireumspiciens interea, 8n 
forte aliunde se offerrent mihi plures ex ordine τῶν χανιχλείων. Unus se obtulit in Villoisoni Anecdott., 
iom.1I, p. 72, atqueisipse quem nunc quidem qussrebam.Nempe Villoisonus ibidem recenset opuseulum 
codicis Marciani hoc titulo insigne : 'Ex τῶν ἐπιστολῶν τοῦ ἐπί χοῦ χανιχλείον τοῦ Χούμνον, neque alius im- 
pugnavit Plotinum ; et plane idemnomen ezcod. Vat.n. 119 postea expiscatus est Amatius. Exstat enim 
ibi opusculum alius hoc titulo : Τοῦ σοφωτάτου ἐπί τανιχλείον (ascripsit manus secunda χνροῦ 
Νικηφόρον τοῦ Χούμνου) περί λόγον χρίσεως xat ἐργασίας. Quid queris ἢ Est Nicephorus Chumnus, idem, 
« qui et Nathanael dictus monachus factus, prefectus caniclei (1-2), et rerum potens sub Andronico 
seniore, cujus filia Irene nupsit Joanni Paleologo, qui deinde imperator ab a. C. 1295. » In cod. Re- 
gio Paris. et Colberteo ejus varia opuscula et aliquet epistole sic inscribuntur : Tou παραχοιμωμένου 
τοῦ Χούμνον, et deinde τοῦ Φιλιππουπόλεως (3), unde patria hominis cognoscitur. Atque ex ipsis Nicephori 
epistoli Is. Càsaubonus (&) refert, apparere « illum alterum fuisse Jobum, cui tot adversa contigerint, 
ut dici vix queat. » Idem vir summus ibid. predieat pietatem ejus et « dignum dicit qui legatur. » 
Disertum etiam appellat Cangiusin ejus operibus diligenter versatus. Sunt autem satis multa, in his 
consolatio ad βασίλισσαν, id est filiam imperatricem, de hujus viduitate ; alia item varii argumenti, 
cum civilis tum ad sacram Christianorum disciplinam pertinentis, etiam philosopha ; e quo genere 
hoc est adversus Plotinum. Etenim non modo in catalogo biblioth. Reg, Parisin., sed etiam a Labbeo 
Bibl., nov., mss., p. 295, illa scriptio diserte tribuitur huic Nicephoro Chumno. Ille quidem in notitia 
codicis n. 3104 sic habet : « Contra Plotinum de anima rationali questiones varie, ubi de metempsy- 
chosi, de belluis, utrum intellectu predite sint, necne, de corporum resurrectione et aliis disseritur. » 
Labbeus autem ita: « Antirrheticus adversusPlotinum ; animasnon priusexsistere quam corpora(5). » 
Quod si igitur Fabriciana Bibliotheca eum usum prestaret, quem debebat preestare;poteramus compen- 
diaria via eo pervenire, quo eundumerat per ambages, quoque ego sine hujusmodi duce. qualem Ama* 
tius se prestitit, fortasse nunquam pervenissem, Sed in illa Bibliotheca, ceeteroque laude dignissima, 
alias quoqueidoneam satis operam eegre desideravi ; quee narrarelongum est. Nunchoc unum voluit mo- 
nitum, volumine quinto p. 688 Harl. not. t», pro Anonymo ponendum esse nomen NatAanaelis. Libelli 
virtutes vitiaque non est quod operose persequar. Patet jam unicuique, et doctiores nec moniti intel- 
ligent. Hoc certum, philosophi partes sic satis sustineri a Christiano bomine, qui rem suam gerere sciat 
sola ratione, nil usus auctoritate librorum sacrorum. Non minus autem Platonem tangit quam Plotinum 
Nicephorus. Quod et ipse sensisse videtur. Nam cum in exordio professus esset Plotinum a se peti, in 
clausula tamen posuit illa : Ἡμεῖς ἐξ ἀντιθέσεως ταῦτα πρὸς Πλάτωνα xoi Πλωτῖνον. Inseribilur autem id opus- 
culum cum in Vindobonensi libro tum in Vaticano ᾿Αντιθετικὸς, et potest. huic titulo patrocinari hoc 
ipsum quod modo e libelli fine excitavimus ἐξ ἀντιθέσεως, nec minus illud, quod rhetorum quidem 
ἀντίθετα et ἀντθετιχοὶ λόγοι sepius memorantur,licet nonleodem,ut plurimum,significatu (6):tamen ex hoc 
genere scriptorum, quibus aggregari debet hic Nathanael, magis, quod sciam, frequentatur nomen 
ἀντιῤῥαητεχῶν, Sic, ut hoc utar, Josephi contra Apionem libri codicibus aliquot inscribuntur ἀντιῤῥητικὰ, 
οἱ Eusebii Cesariensis illud opus adversus llieroclem in membraparum parte exhibetur hoc li- 


1-2) Inter epistolas Georgii Cypri suntquedam (4) In Casaubonianis p. 21 ed. J. Chr. Wolf. 


( 
ad Nicephorum Chumnum, quzstorem, etTheo- 
dori Muzalonis, magni logothelz successorem, in 
cod. Ciesar. Vind. 67. Vid. Lambec. Vill, pag. 1069- 

1072, coll. Fabric. B. Gr. VII, p. 675 ed. Harl. 

(3) Vid. Cangium in G/ossar. 11, p. 30. et patrie 
notitiam hinc adde Fabricio Bibl. Gr. 1. 1. Etiam 
illud adde ipsius filium Joannem Chumnum nec 
minus claruisse cum scriptorum majore quam 
ro illis temporibus elegantia, tum virtute mili- 
r1, ut me docuit idem Amatius, qui in cod. Vat. 
n. 112 hujus epistolam offendit hoc titulo : Τοῦ 
, παρακοιμωμένον τοῦ Χούμνου ἐχείνον xupou 'I«Xvyov, 
᾿φρὸς τὸν ἑαυτοῦ πατέρα ἐπὶ τοῦ χανιχλείον ἐπιστολὴ, 
ὅτε μετ᾽ ὀλίγων πάνυ τρόπαιον σὴν Θεῷ ἔστησε χατὰ 


llamb. 1710. Mirari subit doctissimum Saxium in 
Onomastico nil rnnemorare hujus hominis et scripto- 
rum varietate et honorum amplitudine satis clari. 

(5) Vid. Fabric. Bibl. gr. vol. VII, p. 675 seq. 
Harl.ibiq. excerpta Catalogi Parisini II, p. &&& seq. 
et Labbei Z/ibl. nov. mss. }. 1. His ipsis locis rem 
confici, et Nicephorum hujus, quem exhibemus, 
libri auctorem esse ipse quoque Amatius vidit, me- 

ue postea per litteras monuit. 

(6) Rutil. Lupus p. 125 Ruhnken. ; Quintilian. 
Instit. orat. ix, ἃ 10, p. 43 Spalding. ; Ernesti 
Lez. technol. Gr. rhetor. p. ?; ; quanquam sophi- 
starum quoque feruntur ἀντιῤῥητιχοί, ut. Libanii, 
Choricii, aliorum, Cf. ibid; p. 29, ibique Photri Bi- 
blioth. cod, 160. 


4402 NICEPHORI CHUMN ! 


tulo : ᾿Αντιῤῥητικὸς πρὸς τὰ Ἱεροχλέους (7) ; 86, si extreme wlatis exempla queris quee Nicephorus 
triarcha Cpolitanus itemque Gregoras adversus dissentientes commentati sunt, ea Antirrheticorum 
mine singula appellantur (8). Jam cum Labbei quoque eodices Antirrhetici in-ho6 fpso ΠΡΕΙ͂ΤΟ titu 
pre se terant, equidem huno pro veriore habuerim. Mutare nolui, utpote secuturus sum exemp 
Vindobonense et Vaticanum. 

Quod disceptationis materiam attinet, eam suppeditarunt bini imprimis libri Plotiniani, alter 
τοῦ sx yérec ἡμᾶς δαίμονος, ἀδ genío nos sortíito; Enn. m, &, p. 28& A ; alter Περὶ ἀπορέῶν ψυχῆς, de 
büs anima, Enn. rv, 3, p. 381—389, quibus Plotinus suam sententiam de metempsychosi exp 
Cui eum philosophum favisse diserte testatur Augustinus De cív. Dei, x, 30, p. 266 A. Ita enimi 
« Platonem animas hominum post mortem revolvi usque ad corpora bestiarum scripsisse, certissim 
est. Hanosententiam Porphyrii doctor tenuit Plotinus, Porphyrio tamen jure displicuit. » Quo de 
oonsule Wyttenb. ad Phxdon., p. 211, et adde que idem de hoc philosophorum placito copiose erj 
suit. Nam ad Phedonem spectant potissimum hreo ipsa (vid. p. 42. 90 sqq. ed. Wytt.) ; tames ta 
Platonis dialogi adhibendi sunt, v. c. ii quibus deeretum ἀναμνήσεως pertractatur.lllud adáme4ne- 
tii schedis, videlicet reperiri in cod, Vat. n. 112 ejusdem Nicephori, uti quidem videtur (μα wm 
auetoris nomen habet), eonsimilis argumenti dialogum, quo illud decretum Platonis de animu 
gnatur ut apparet ex his : Ἔστι τοένυν πρῶτον μὲν, οὗ μοι δοχεῖ μάλιστα (Πλάτων) xaípet» τῇ eópim- Ὁ 
οἴεται x«i πρὶν χοινωνεῖν σῶματι, τὴν ψυχὴν εἶναι - δεύτερον δὲ, ὅτι δέοι τὸ ζῶν Ex. τεθνεῦτος im 
Qj» - ἕπειτα λέγων ἐξᾷς, ὅτι τὐχοί εἐχαστον" ὅτι τε ἐν φρουρᾷ τινι ἐσμέν "καὶ ἀνεγκον εἶναι, εἰς τὸ 
μεταχωρεῖν σώματα, ὥσπερ ὕδωρ ἐξ ἀγγεῖα εἰς ἀγγίων μεταῤῥέονσαν - ἐμδι γοῦν δοκεῖ περε τοῦ τὰ 
ναι δεῖν τὸν ξύτοσιν πρότερον ποιήσασθαι, Ἔοιχε δὲ τῷ τοιῷδε μάλιστα ἐπιχειρεῖν, τὸ φάναι τοῦπώ 
ὅτι τις μάθοε ἀναμνοσθξναι. Quod reliquum est, uti proxima a Plotino etate illum ejus de ger: lis 
memoravit Ammianus Marcellinus (9), sio extremoquoque Byzantinorum &vo hsec Plotini de 
necdum penitus exolevisse, unumque hic Nathanaelis Antirrheticus edocere poterit. 


(7) Olearius, in edit. Philostrati, Animadeers. | ad Ammianumnuperascripsit Wagneruspag 
Eusebü librum, p. 428. « Vivit Plotinus s&c. iret Liv. libros reliquii 

8) Fabricii Bibl. Gr. vol. Vl, p. 615-333. Harl. quibusnonsuperstesestnis is quem commem 

9) Lib. xxi, cap. 14, 5. Locum jam indicavit Fa- — Lindenbrogius (nimirum Περὶ τοῦ εἶλ. &p. d. 
bricius ad Porphyrii vitam Plotini, cap. 34. Quod — eoncoquat qui potest, ego non possum. 





ANTIOGETIKOX ΠΡῸΣ IIAQTINON 


ΠΕΡῚ YYXHZ. 


ANTITHETICUS IN PLOTINUM. 
DE ANIMA. 


Antitheticus adversus Plotinum ; animas non prius A ᾿Αντιθετιχος πρὸς Πλωτῖνον ! - ὅτε μέτι 


exsisterequam corpora, neque exaliis migrare in σωμάτων — mpumdpyouctv αἱ ψυχαέ, pit 
alia, sed neque in brutis mentem inesse, neque ἑτέρων 3 μεταχωροῦσιν εἰς ἕτερα, ἀλλ᾽ e* 
unquam futuram esse. Multis autem demonstra- τοῖς ἀλόγοις ἔστι ὃ νοῦς, οὐδ᾽ οὔ prr 
tionibus utitur adversus illud, notitias nempe voro. Πογλαῖς δὲ xat τοῖς ἀποϑεέξοσι xi; 
recordationes esse : ez quo dogmate tum Plo- ται πρὸς ἐχεῖνο * ἀπαντῶν, τὸ ng ne 
tino, tum ante eum Platoni confirmatum est ἀναμνήσεις εἶναι * ἐξ οὗ δὴ δόγματες αὐτῷ 
animas prius esse quam corpora. Et de resurre- D£wrívà x«t πρὸ αὐτοῦ Πλάτωνι κατεσι 
ctione corporum mortuorum disputat, eamque σται πρὸ τῶν σωμάτων τὰς ψυχὰς tot 
ostendit pluribus quidem argumentis, et ex ipsis πεοῖ ἐγέρσεως σωμάτων τεθνεώτων — km 
Platonis de animarum reviviscentia propositioni- ται, και δείκνυσι ταύτην ἄλλαις du veg. 
bus, et bonorum semper manentium fruitionem xxi γ᾽ ἐξ αὐτῶν τῶν ToU Πλάτωνος περί 


Varie lectiones. 


! Vat. τοῦ σοφωτάτον ἐπί τοῦ χανιχλείον ᾽Αντιθ. mp. Πλ. Cf. Procm. 3 μόν αὐτῶν cod. Vat. * 
Vat. * πρὸς ἐκεῖν᾽ Vat. * τοῦ omisit Vat. NND 


— 


1405 
τὰς ψυχὰς ἀναβιώσχεσθαι “ θέσεων, καὶ 
λαυσιν δείκνυσιν ἀεὶ μενόντων ἀγαθῶν χαὶ 


πόλασιν ψυχῶν ὁμοῦ Τ x«i σωμάτων μηδέποτε 
λήγουσαν. 

α΄. Ἐμοὶ τὸ παρὸν σπούδασμα, πρὸς Πλωτῖνον καὶ 
τοὺς ἐκείνου περὶ ἀφθάρτον ψυχῆς λόγους. Καὶ γὰρ 
ὅτε μὲν ὁ ἐν ἡμῖν νοῦς ἁπλοῦς, καὶ ἀσύνθετος, xai 
καθ᾽ ἑαυτὸν ὑφεστὼς, καὶ ζωὴν ἐν ἑκυτῷ ἔχων, χαί 
qt ἀρειττων πάσης φθορᾶς xal παντὸς ὀλέθρου, 
τοῦτο x&xs(vo xal τῇ ἀληθεία πάμοὶ δοχεῖ, καὶ di 
τις ἕτερος ὀρθῶς βούλοιτο σκοκεῖν, xe«í γε πρὸς 
πᾶν δήπουθεν εὐθὺς θεῖτο (10), τό γε πρὸς τοῦτο 
φέρον, καὶ τοῖς Ἰπλωτένου λόγφις καλῶς ἀποδοϑει- 
μένον. Πῶς γὰρ " x«i εἴη ix συνθέσεως νοῦς, καὶ 
ἐκ τινων μερῶν συνιόντων ; εἰ μὲν yap. ἐξ ὧν πάντα 9 
ἐν συνθέσει, ἁπλῶν ὄντων σωμάτων χαὶ πρώτων, 
ἀλλ᾽ οὐθὲν τοὐτῶν νοεῖ. 'Ex γοῦν ἀνοήτων πῶς &k) 
καὶ 10 γένοιτονους, 2 πῶς ἂν ὧν ταῦτα οὐδαμῇ οὐ- 
ϑδαμῶς ἐφίεται (11), τῶν νουτῶν λέγω x«b ὑπὲρ 
ταῦτα, οὗτος ἐξ αὐτῶν γεγενημένος, ἐφικέσθαι ἂν 
δυνηθείη ; εἰ δ' Zw τινῶν παρὰ ταῦτα σωμάτων 
συμκλαχέντων ζῶσα καὶ νοοῦσα ψυχὴ συνέστῃ, εἰ 
μὲν παχυτέρων καὶ ὑλωδεστέρων, ἀλλ᾽ ἄτοπον ix 
τῶν 11 τοιοντῶν νοῦν συνεστάνκι' χαὶ br μᾶλλον 
ἂν ἀνοηταίνοε (12) jux? νοερὰ, &uoipou νοήσεως 
πάσης 33 οὖσης τῆς ὕλης xal τῆς τοιᾶσδε μάλιστα 
παχείας ὕλης" εἰ δ᾽ ἐξ ἀπλουστέρων γε, χαὶ ἃ τὰ 18 
πρῶτα πέφυχεν ὡς dà 1" ἀρχαὶ τῶν ἄλλων, ἀλλ᾽ οὐχ 
ἔστιν οὐδ' εὑρεῖν ἔστιν ἀπλούστερα οὐδαμῶς, οὐδ᾽ 
ἐν αὐταῖς ἐκινοίαις τῶν τεσσάρων ἐξ ὧν δὴ τάλλα 
συνθετον νοῦς χαὶ ψυχὴ ἢ χατὰ τοῦτον, ὡς ἃ di 
καὶ αὐτὴ μὴ ἐξ ἀπλῶν σύνθετον, ἀπλοῦν δ' εἴη 
σῶμα, συνθέσεως ἄλλης ἀπηλλαγμένον. ᾿Αλλ᾽ εἰ xat 
τοῦτο, οὔτέ τὴν ὕλην ἔστι δυναμένην νοεῖν τιθέναι (43), 
μέχρις ἂν αὐτὸ δὲὴ τοῦτο sq καὶ μόνον ὅλη, οὔτε τὸ 
εἶδος αὐτὸ δὲ τοῦτο xot μόνον θεωρούμενον εἶδος, 
ὥστε xat αὖθις ἐξ ἀνοήτων ἂν νοῦς εἶν’ ὃ δὴ πρῶ- 
τὸν ὡς ἄτοπον d$ x«t ἄνουν εἰπεῖν ἐφύγομεν. Και 
Τοίνυν» ψνχὰ ζῶσα χαὶ νοερὰ, obce δὴ x«t σῶμα 
πᾶν φεύγει ὥστε τοῦτ' εἶναι, χαι πᾶσαν φεύγει σύν- 
θεσιν ὥστ᾽ ἐξ αὐτᾷς εἶναι. Καί μὴν xe Πλωτῖνος 


ADV. PLOTINUM DE ANIMA. 


1406 


ἀπό- À Oslendit et animarum simul et corporum nunquam 


fniturum supplicium. 


1. in hac mea lucubratione Plotinum et ejus de 
incorruptibili anima doctrinas refellere aggredior. 
Etenim quod in nobis sit mens simplex et incom- 
posita, etin se subsistens, vitamque in se habens, 
et omnis corruptionis et interitus nescia ; id et illi 
et sane mihi quoque videtur, et si quis alius reote 
inquirere velit, et mentem sinceram adhibere 
his omnibus que Plotini operibus bene de- 
monstrantur. Quomodo enim composita mens es- 
set ? quibus partibus congredientibus ? Si enim ex 
iis quibus omnia constant, corporibus simplicibus 


B ac primis : sed ex his nullum cogitat. Porro ex non 


cogitantibus quomodo mens fieret, aut quomodo 
adea que nunquam illa appetunt, intelligibilia dico, 
ac etiam supra illa, cum ipsa ex iis sit, posset as- 
surgere ? Si vero ex aliiscorporibus connexit vivens 
et cogitans anima consistat, siquidem ea crassio- 
ria et feeculentiora, absurdum est talibus men- 
tem constare. Ac magis etiam desiperet mens in- 
tellectu predita, cum sit omnis cogitationis expers 
materia et imprimis adeo crassa. Si autem ex sim- 
plicioribus et iis que prima naia sunt tanquam 
aliorum principia ; sed non sunt nec inveniri pos- 
sunt simpliciora neque ipsa imaginatione, quam 
quatuor quibus omnia catera. Εἰ sane neque ex 
materia et forma compositum aliquid est mens el 


πάντα 18: xa) μὲν οὐδ᾽ ἐξ ὕλης ϑύπουθεν καὶ εἰδους (. quee secundum ipsam est anima, itaut ipsa non 


simplicibus componatur, sed corpus simplex sit, 
alius compositionis expers. Sed in hac hypo- 
thesi, neque materiam ut cogitandi capacem sup- 
ponere licet, quandiu nihil nisi ipsa materia et 
solummodo materia sit; nequeforma est, 4188 non 
nisi forma et solummodo forma ad contemplatio- 
nem pertinens, ita ul ex non intelligentibus mens 
fiat. Quod sane primum ut absurdum et demens 
dicere refugimus. Et igilur anima vivens ac cogi- 
tans proculabestutsit corpus quoddam, et procul 
abest ut quadam compositioneefformetur.Et sane 


Varie lectiones. 


* éveffubesecaÓet Vind. 1 τε add. Vat. *ày add. Vat * χαι τὰ λοιπὰ πᾶντα τὰ ἐν o. Vat. !^ xacabesta Vat. '' 
τῶν non estin Vat, 13 πάσης voc. Vat. 1" à dà Vat. !^ τῶν ---- πάντα omnisit Vat. 
Nota. 


(10) 8loetiam in Vatio., nisiforte vitium subest, ἢ ipsa species sit solummodo species ad contempla- 


ut sonptum fuerit παρὰ πᾶν — θεῖτο ; tenenda 
"n "t Ex Demosthene aduers . Arístocr. 
ant grammatici: πρὸς τὸ χαλῶς ἦγον τί- 

φσθαίθ. Quocirca nil mutavi. x 

( 1) ᾿Εφιχνεῖται in margine etsic Vat. recte. 
12) Platonicum. Vid. Phileb. p 12 d, Steph. 
52 Bip. Epistol. ΧΙ fin. aS 169 Bip. Julian. 
rat. ll p. 57. Ill. 414 Spanhem. et hujus not. 
Ad Aristoph. Schol. Nubb. 486, coll. interprett. ad 


Mesych. 1, 386 Albert. 


(13) Neque materia poni potest tanquam ea 
uc cogitarequeat, quandiu (s. quousquo nil nisi 
DsG Inaleria εἰ solummodo materia sit : neque spe- 

cies. (tanquam cogitans potestponi) que non nisi 


tionem pertinens. » — Tenendum rarius xei ad- 
jectum formule αὐτὸ τοῦτο povov. Plato Gorg. 
p. 182 : Ὅτι εἴεν παρασχεναὶ, αἱ μὲν μέχρις ἡδονῆς, 
αὐτὸ τοῦτο μόνον παρασχευάζουσαι. ἘΠΙΔη. V. H 
Ill, 11 : ^H αὐτὸ τούτο μόνον τὴν Θιάνοιαν ἀγαθοὶ 
γενόμενοι. De solemni formula vid. Toup. δὰ Lon- 
gini Fragg. V, p. 396 ; Fischer. ad ;Eschin. s. v. 
αὐτὸς, ibique laudd. Add. Schefer. ad Lamb. Bos. 
Ellips. P. 368, coll. Heindorf. ad Gorg. 1. |. et 
Ast. ad Platon. Legg. p. 37. Insigniorem igitur fe- 
cit Nathanael h. ]. abundantiam qua adjicitur in 
ea locutione μόνον : an. elegantiorem, ipse viderit, 
infra tamen communem locutionis modum sequi- 
e 


4407 


NICEPHORI CHUMNI. 


et Plotinus, et si quis cum illo ante illum vel post Α καὶ eL reg μετ᾽ ἐχείνον 18 πρὸ αὐτοῦ ὃ μετ 


illum recte et pulchre ejus naturam cognoverunt, 
simplicem eam scientes et neque secundum cor- 
pus neque secundum compositionem eam esse di« 
centes, sed aliud prseter illa, quod nullam dissolu- 
tionem aut corruptionem recipiat. Quod autem 
easdem quas diximus animas creat et suscitat 
ante corporaet sursum ponit et primo et soli exsi- 
stenti, etuni soli et immoto coaptat, ac inde eas 
abstrahit, etdejicit, et in eorporaimpellit ,etex aliis 
in alia transvehit et ex melioribus etsibiipsis pro- 
priis in pejora neque ipsis convenientia, et mul- 
tum huc illuc vagari eas jubet, et gravia heec 
ex dementia patitur multa cogitans mens quee nec 
prorsus intelligentia carenti animes accidunt, id 


ὀρθῶς χαὶ χαλῶς ἐπέγνωσαν τὸν αὐτῷς 
ἁπλᾶν ταύτον εἰδότες, χαὶ “μηδὲν μότε xxr 
pre χατὰ σύνθεσιν οὖσαν, ἄλλο δέ τι παρὰ το 
λύσιν μηδεμίαν μήτε φθορὰν χαταδεδεγμένο 
δ᾽ αὐτὰς ταύτας ἃς ἔφημεν ψυχὰς, προῤ 
γεῖ (1&) καὶ προύφιστα τῶν σωμάτων, x 
τίθοσι χαὶ τοῦ πρώτου ἐξάκτει xat μόνου ὃν 
ἑνὸς μόνον χαὶ ἀχινήτον ὄντος, εἶτ᾽ ἐχεῖθεν 
καὶ βάλλει χάτω χαὶ ὠθεῖ ἐπὶ σώματα, καὶ 
pe» εἰς ἕτερα ἐμδιδάζει (15), καὶ 18 ἐξ à 
καὶ γνησίων αὐταῖς μᾶλλον ἐπὶ «χεέρω xm 
ταύταις προσήκοντα, xat πολλών τινα δε 
πλάνον αὐτῶν, καὶ τὰ δεινὰ ταῦτα ἐξ δὶς ὁ 
πολλὰ φρονῶν πάσχει νοῦς, ἃ μηδὲ rj moma 


rane erubescens fateor non bene a bono Plo- p ἄλογῳ ψυχῷ συμθαίνει͵ τοῦτο δὴ xai αἰσχναα 


tino affirmatum esse. Vel aliqua ex necessitate ad 
id doctrine abiit et id dicere sustinuit, eo quod 
non aliter vim effugere posset et difficultate sese 
expedire. Si enim quia, nascente anima una cum 
vitee participantibus corporibus, accidit ut cum iis 
dissolvatur et corruptionem subeat, et quamvis 
immortalis, non immortalis sit ;id neque ea pa- 
tiuntur, elementa nempe prima ac simplicia quibus 
ctetera corpora constant. Manentautem el transmi- 
grantia in aliis subsistunt. Quonam autem, cor- 
pore ac vita solutis, abit eorum unumquodque ? 
Ad illud sane quod ipsis proprium et congenerum 
est, et ad quod tendit in composito corpore con- 
stitutum.Quod autem illud desiderat et scmper ad 


illud spectat et tendit, manifestum est, siquidem C 


et viventibus adhuc corporibus, diffluit ac effun- 
ditur, et ad congenerum, ut diximus, abit, artelo 
ejusdem generis elementoin ejus locum suocceden- 
te, etljlocum hunc adimplente, ita ut hujus parti- 
cipans animal permaneat, quoadusque vivere ac 
mortem effugere possit. Si igitur id ita se habet, 
omnino autem sic et simplicia corpora in compo- 
sitis constituta inde soluta rursum manent neque 
corrumpuntur ; quid obstat quin animus qui na- 
tura nihil patitur, cum lis viventibus corporibus 
natus, ut primo principio ac ereatori vieum est, 
deinde ipsis solutus, incorruptibilis et immortalis 
maneat ? Si id autem nolis, nimirum immortale 
simul cum mortali, et incorruptibile cum corrue 
ptibiliin vitam adduci, et hoc timens hanc ex ne- 


cessitatelegem adducis animam corpori preexsis- D 


tere et eam ex se sola vitam habere dicis,cujus cor- 
pus particeps efficit, de hoc jam accuratius 1inqui- 
rere conabor. 


xc» Πλωτένῳ μὴ χαλῶς δεδογμένον. "H τὰ 
ἀνάγκης πρὸς τοῦθ᾽ Éxs τοῦ 19 δόγματος, τ 
erg τοσόνδ᾽ εἰπεῖν, μὴ ἔχων ἀλλως φυγεῖν ti 
καὶ ὁ μὰ iv αὐτῷ παραιτεῖσθαι, Ei μὲν γὰρ 
γεννωμένης αὐτῆς δὴ ταύτης τῆς ψυχῷς, d 
Ced. μετέχουσι σώμασι, συμδαΐνεε χαὶ σι 
λύεσθαι ταύτην αὐτοῖς xai φθορὰν ὑπομένει 
γοῦν ὅπερ ἐστίν, οὐκ ἔστιν ἀθάνατος, ἀλλὰ 
οὐδὲ 3: αὐτὰ ταῦτα πάσχει, τὰ ἐξ ὧν δολονότ 
te» χαὶ ἁπλῶν ὄντων τὰ λοίπα σώματα σὺ 
Μένει δὲ χαὶ μεταχωροῦντα ἐν ἄλλοες ἔστη: 
δὲ 12 τοῦ σώματος χαὶι τῆς (ed. λυθεΐσος 
τούτων ἔχαστον ; Εἰς τὸ οἰχεῖον δηλονότε χαι 
wk, χαι οὗ dà ἐφέεται γεγονὸς ἐν τῷ συνθέι 
ματι" Ὅτι δ' ἐφίεται xat. ἀεέ πρὸς τοῦτο βλ 
τὸν ὁρμὴν ἔχει δόλον, ἐπεί χαι ζώντων ἔτι 1 
perov ῥεῖχαι ἐχχεῖται αὐτῶν xal πρὸς ὅ ὁ 
cio» ὡς 38 ἔφημεν ἄπεισιν, ἑτέρον αὖθις ὁμ 
ἀντεισιόντος, x«t τον ἐχείνον τόπον πληροῦν: 
ἂν dà χαι τὸ μετέχον αὐτοῦ ζῶον μένῳ 3: 
ὅτου xat πέφυχε ζῇν χαι φεύγειν τὸν Ücv« 
γοῦν τοῦθ᾽ οὕτως ἔχει, πάντως δ᾽ οὕτως 35 
τῶν ἁπλῶν σωμάτων ἐν τοῖς συνθέτοις γε 
εἶτ᾽ ἐχεῖθεν λυθέντα αὖθις μένει xax οὐ δώγ 
τί χωλύει xat τὸν ἀπαθᾷ τὴν οὐσίαν vou, 
δὰ τούτοις xat συγγενηθέντα τοῖς ξῶσι ee 
ὡς τῷ πρώτῳ αἰτίῳ xat δημιουργῷ ido. 
αὐτῶν ἀπολυθέντα, ἄφθαρτον μένειν zac ἀνωλ 
Εἰ δὲ τοῦτο μὴ Ou, ἅμα δηλονότε το ἀθανα: 
θνητῶ x«t τῷ φθαρτῷ τὸ ἄφθαρτον ἐκὶ τὸ 
ἄγεσθαι, χαε τοῦτο φοδούμενος ταύτην ἐζ Ὁ 
τίθης αἰτίαν, ψυχὴν προὐφεστάναε σώματος δ᾽ 
αὐτὸν δὲ ταύτην μόνην ἀφ᾽ ἑαυτῆς Moe 
ἔχειν, ἧς δὴ xat τοῖς σώμασι μέταδδωσι͵ πρὸς 
αὐτὸ ἀπαντῶν πυθέσθαι *! βούλομαε, 


Varie lectiones. 


16 χατ᾽ ἐχεῖνον Vat. !! μήτε add. Vat. 


18 χαὶ abest & Vat. 
dose 3! οὐδ᾽ Vat, 33} πῇ δὲ Vat. 38 à; deest in Vat. reote, 3} μένοι Vat. 


19 τοῦ abesta Vat. 30 ὅτον Vind. 
35 ἔχει — d" οὕτως ab: 


Vat. 38 τοῦ c. Val. 537 αὐτὸς — προθέσθαι Vind., cum v supra προθ. scripto. 
Note. 


14) Hoc verbo augenda sunt lexica. 


retanquam naticulo metaphoras. Dt 


corpo 
15) Vel hoc verbo tangit fortasse Nathanael vid. Gataok ed Marc: Antonin. x,-8; p. 359 


philosopborum de humida corporum nature, vel de 


1406 


σιν ; αὐτῆς ἐχείνης, ἢ δὴ καὶ τῇ 9 ψυχῇ διὰ παντὸς 
ax ἄλυπος 39 σύνεστιν, ἢ ἑτέραν παρὰ ταύτην λέ- 
“εις εἶναι τὸν ix ψυχῆς μεταδιδομένην τῷ σώματι ; 
Ei μὲν γὰρ τῆς οἰκείας ζωῆς ἡ ψυχὴ μεταδίδωσιν, 
ἀθανάτου ταύτης οὔσης, δεῖ xal τὰ μετεσχυχότα 
σώματα τὸν ἴσον χρόνον ζῇν x«t ἀΐδιον " εἰ δ᾽ ἄλλη 
μὲν ψυχῆς ζωὴ, ἄλλη δ᾽ ἀπλῶς ξώων 30, χαι ἢ piv 
αὐτῶν τούτων φθορᾷ συνέξευχται, ψυχᾶς δὲ Co) 
πάντη ἀνώλεθρος, πῶς ὃ μὴ ἔστιν αὐτῇ τῇ ψυχῇ 
ζωῆς εἶδος, φθαρτὸν χορηγεῖ τοῖς σωμασιν ; Καί 
μὲν εἰ xat τοῦτο δύναται, ψυχὴ ἀθανατως ζῶσα 
φθαρτῆς εἶναι δηλονότι ποιητιχὴ ζωῆς 9!, τίνος χά- 
pw ἐπὶ τὰ σώματα κατιοῦσα, ἦχε δ᾽ ὥστε χαι ζῶν 
αὐτὰ ποιῆσαι χαι χοσμῶσαι, οὐ τοῦ χρείττονος εἴδους 


ψνχῇς, τοῦ δὲ χειρονος μετέδωχεν ; ὅτ᾽ ἄρα φθόνῳ p 


πάντως ἐρεῖς, à ὅτε οὐ τὸ χρεῖττον καὶ ἄμεινον, 
ἐχεῖνο δὲ μᾶλλον τὸ ὅ5 xat ἀχρεῖον δεδύνηται " ἀλλ᾽ 
εἰ τὸ πρῶτον, πῶς ἂν εἴη, ἀγαθῆς ταύτης οὔσης 
xat ἀγαθά τινα πρᾶξαι βεδουλημένης, πεοί ἃ και 
προεθυμήθη, οὐχ ἐξ ἀνάγχης du τινος xol βίας, 
&))' ὥστε ταῦτ᾽ εὖ 88 ποιῷσαι xoi ξωῶσαι, φθονε- 
p&s σχεῖν x«i τὴν τούτων τεμεῖν xol στενῶσαι 
ξωέν ; εἰ δ᾽ ὅτι οὐχ ἦν αὐτῆς τῆς ψυχῆς ἀθανάτου 
xal ἀεὶ ζώσης τὴν ἴσην xoi τοῖς ἄλλοις ἁρμόσαι 
ζωὴν, σχόπει μήποτ᾽ οὐχ ἁρμόξον χαὶ τοῦθ᾽ ὁμοίως 
εἴη περὶ ταύτης εἰπεῖν. Ei γὰρ μὴ τοῦ oixtíov 
πέφυχε μεταδιδόναι 33, πῶς πέφνχε τοῦ ἀλλοτρίου 
ἵνα μὴ τοῦ ἐναντίον λέγω, εἴπερ δὴ ἐναντία φθαο- 
τὸν xxl ἄφθαρτον, ἀθάνατον xal θνητόν; Τί δὲ χαι 
νοῦσα τοῖς μὲν ὀλέγον 86 χρόνον ἀπεμέρισε τοῦ C2», 
τοῖς δὲ πλείω; Εἰ μὲν γὰρ πρὸς ἀρετὴν βλέπουσα 
καὶ χαχίαν οὕτω δὲ χαὶ τὸ ξἦν μετρεῖ (16), τοῖς 
. μὲν ἵνα πλείω κατορθώσωσι τὰ βελτίω προαιρουμέ- 
, ΨῬοὶς χαὶ πλείω νέμουσα τὴν ζωὴν, τῶν δ᾽ iva τρει- 
χόντων ἐπὶ τὰ χείρω χόψῃ τὸν δρόμον, χόπτονσα 
καὶ (11) τὸν τοῦ χρόνου τῆς ζωξς δρόμον 36, τούτων 
τε χἀχείνων ἰδίαν ὥσκερ xxi χωρὶς διάθεσιν xol 
χίνησιν παρὰ τῆς 9 ψυχᾷς ἐχόντων * ἀλλ᾽ ἤδη ὁρῶ- 
μὲν πολλοὺς μὲν τῶν χαχῶν xci πᾶάνν τι 88 χαχῶν, 
πάνυ τι 99-95 χαὶ ξῶγτας πολλους δ' ἀρετῇ προσχει- 
μένους, ἐν βραχεῖ τινι χρόνῳ ἅμα τε τοῦ ζῇν καὶ 
τῆς περὶ τὰ χαλὰ σπουδῆς πεπαυμένους. 'Opduty 
δὲ *! xal τοὺς pino ὁλιχίας ἁψαμένους, περὶ ἀριτῆς 
οὐδὲν μήτε χαχέας εἰδότας 38, ἀώρως οὕτω τοῦ ζῇν 
ἐχστάντα;, καὶ ὁ λόγος 
Tec 89, ἤχιστ᾽ ἀσφαλής. 
τένος ἂν εἶναι φαίημεν 
ἀμφοῖν, ὃ ἑνὸς δήπου 


κἀνταῦθα Tívo; ἕνεχα, tixó- 


"ψυχῆς & σώματοφ ; ἢ γὰρ 
τούτων. ᾿Αλλ᾽ ἑνὸς εἴπερ εἶεν, 


ADV. PLOTINUM DE ANIMA, 
D'. Τίνος ταύτης ὃς φῃς ξωῆς ἡ ψυχὴ niradidu- A 


Ὅλως δ᾽ ἀρετὴν à 48 χαχίαν D 


110 


5. Quenam est hec vita cujus, ut dicis, anima 
corpus efficit particeps ?Illane est que anime ipsi 
semper et doloris expers inest, an aliam esse di- 
cis eam quam anima corpori tradit ? Si proprite 
sibi vitre anima corpus efficit particeps, cum ipsa 
sit immortalis, oportet et participantia corpora 
idem tempus et in seternum vivere. Si autem alia 
est anims vita, et alia simpliciter animantium, 
ac ea quidem animantium corruptioni subjacet, 
anime vero vita omnino est incorruptibilis, quo- 
modo qure non est animi vite forma, eam cor- 
ruptibilem corporibus prebet ? Etsiidquoque po- 
test, si valet anima immortali vita predita corrupti- 
bilem vitam communicare, quare ad corpora deve- 
niens. devenit autem utea vivere faciat et ornet, 
non melioris anime formee,sed inferioris ea partici 
pantia effecit? Aut invidia omnino dices, aut quia 
non majus te melius, sed illud minus et pejus po- 
tuit. Sed si prius, quomodo fit ut anima, cum 
bona sit et aliquid boni prestare velit iis in quee 
studium habet, non ex necessitate et vi, invida sit 
earuimque vitam secet ac minuat ? Si autem, quia 
non potest anima et immortalis et semper vi- 
vens, equalem et aliis vitam dispensare, vide 
ne non congruum sit hoc de illa dicere. Si enim 
proprium transfundere nequeat, quomodo possit id 
tradere quod ipsi extraneum est, ne dicam contra- 
rium, siquidem contraria sunt corruptibile et 
incorruptidile, immortale et mortale ? Quid autem 
cogitans aliis quidem parvum tempus vivendi, aliis 
longius ir; pertivit ? Si enim ad virtutem attendens 
et malitiam ita vitam metitur aliis quidem meliora 
eligentibus, quo plura recte faciant, longiorem tri- 
buens vitam, aliorum autem ad pejoracurrentium 
ut cursum secet, secans et vitie tenuporis cursum, 
his et illis propriam quasi ac separatam disposi- 
tionem et motum ultra anime motum habentibus ; 
jam videmus multos quidem malorum et etiam 
pessimorum, diu viveutes. multos vero virtuti 
adherentes, post breve tempus et vita simulet 
boni studio cessantes. Videmus autem et eos 
qui nondum adolescentiam attigere, de virtute ac 
malitia nihil scientes, preemature ila e vita exeun- 
tes ; atque ibi ratio qua de causa minime infaili- 
bilisest. Virtutem autem vel malitiam utrius esse 
dicemus, anime an corporis ; Sunt amborum, aut 
unius tantum. Sed siunius, suntanim:e erunt, siqui- 
dem et inde omnes ad bonum et malum motus, Si 
vero amborum, et ita anims potius erunt quee cor- 


Varia lectiones. 


*! τῇ non est in Vat. 19 ἄλλυτος Vat. 
ὅττον. 33 Vind. οὐ male. δὲ μεταδοῦναι Vat. 
ν 88 Vi ( 
τὰ τῆς y. Vat. recte. Vind. «&vv τοι. 


εἰκότος, Vat. *9 xoi Vat. *! φαῖμεν Vat. 


80 Vind. ζῶον, male. 
δὲ Vind. πλείω, male. 
89.860 Vind. x«vv τοι, 


*! ξωζς non habet Vat. 85 fort, add, 


3* Suprascriptum πρόμον. δῚ om, 
81 δὲ abest ἃ Vat. 88 εἰδνίας Vat. 


Nota. 


(16) Apodosis incipit a verbis ἀλλ᾽ 34» ὁρῶμεν, 
"ut es pius in boc scripto ἀλλὰ apodosi ordiende in- 


(17) Idem Nathanael in epistol. ms, ap. Villoi- 


son, Anecdott.. Grr. p. 78: El Χριστὸν ὁρῶι τρέ- 
X5, χαλῶς τρίχεις, xai χατάτεινε τὸν δρόμον" εἰ 
δὲ πρὸς ἄλλο τὰ σπεύδων βλέπεις, εἰκῇ x«l μάτον 
φπένοεις, 


4411 


NICEPHOBI CHUMNI 


pore ut quodam utitur organo ; ita ut si virtutis ac Α ψυχᾶς ἂν εἶεν, ἐπεὶ χἀχεῖθεν αἱ περὶ τὰ χα 


boni amor eam teneat, quod per corpus in actum 
transit, neque corpus deponet quod et amorem 
et studium suum explebit. Idem erit dicendum et 
de anima quse pejoribus J&tatur. Quid volens illud 
quod sibi prius instrumentum erat, aptumque ad 
id quod volebat, despiciet ? Cujus autem rei causa 
illud pro pejore commutabit, idque pro alio, nihil 
meliore, imo vero plerumque inutili, siquidem ex 
hominum corporibus animalium induitur et cir- 
cumdatur natura, etex iis rursum ad plantas abit, 
et his colhgatur vinculis arctioribus quam in prio- 
ribus erant, tanquam in iis radicata non habet 
quomodo inde facile exeat, post longum autem 
tempus et vixliberabitur, nescio quid melius in 
talibus versans operata, sive boni amore retenta, 
sive malum aut mala preeferens. Et sane altera 
anims forma fluxui et corruptioni serviens in qua 
vivimus, altera autem proprie eaestsecundum quam 
honeste ut homines vivimus ;et inde manifestum : si 
enim tota nostra vita abipsa mente ac ea quia se- 
cundum mentem est anima pendet, unde nobis 
mortes, cum mens non patiatur ac sincera sit et 
ante nostrum animal etin ipso animali et post 
ejus dissolutionem perstet ? Unde, dum apud nos 
est ac manet ac vitam nostram continere potest ac 
vult, accidit ut apud nos alia moriantur ac vitam 
amittant,et alia viventia maneant ? Oportebat enim vel 
omnino nos vivere, mente vitam presiante accon- 
tinente quin aliquid patiatur, velomnino corrumpi, 


B 


ea nos relinquente et abeunte. Non enim licet, non C 


licet dicere eam divisam esse, ac discissam in di- 
versas corporis partes ac ita eas vivificantem ; unde 
abierit in seipsam coarctata, ea mortua relinquere, 
iis autem in quibus immanserit, vitam quoque 
protendere. Simplex enim ac neque magnitudinis 
neque corporis particeps, quomodo divideretur ? 
Quid autem patiens, impassibilis et indivisibilis et 
partium expers, ad contractiones etcomprehensio- 
nes abit, neque idin se tota patitur, per partes 
vero quas habebatemortuis corporis partibus ada- 
ptatas ? Sed absurdum hec cogitare ac dieere de 
mente partium experti et prorsus impassibili. De 
ea autem quam diximus, fluxa anima et corrupti- 
bili nihil repugnat, quoniam hiec dividitur, et hoc p 
modo omnes corporis partes invadit, spiritu quo- 
dam vitali vecta, et una cum eo undique pene- 


φαύλα πᾶσαι χινήσεις ^ εἰ δ᾽ ἀμφοῖν, καὶ οὔ: 
χῷς μᾶλλον ἂν εἶεν ὀργάγῳ- δή ti» τῷ σώμ 
χρημένης (18) - ὥστ᾽ εἴτ᾽ 12 ἔρως αὐτὴν ἀρε 
τοὺ χαλοῦ χατέχει, τοῦ γε δηλονότι διὰ σώμα 
πρᾶξιν ἰόντος, xat δ οὐχ ἀποθήσει τὸ σῶμα, 
xxi δὲ τὸν ἔρωτα x«i τὴν ἐπιθυμίαν ἐχ- 
Αὐτὸ δὲ τοῦτ᾽ ἔστι φάναι χαὶ περὶ ψυχξς, τι 
poc» ενηδομένης * ἢ τί χαὶ βουλομένη, oi: 
γεγονότος ὀργάνον, δεξιοῦ γε ὄντος πρὸς ἃ ὅς 
περιφονήσει,͵ τίνος δὲ ἕνεχεν χαὶ ἀνταλλάξε-α 
τοῦ χείρονος, χἀχεῖνο 45 δ᾽ ἑτέρου, μιδῖν ab 
τίονος, πολλῷ δέ τινε xci ἐπιπλεῖστον prie, 
ἐσ σωμάτων μὲν ἀνθρώπων θηρίων τεειῶνν 
xai περιτίθεται φύσω, ix δὲ τούτω» Un 
φυτὰ χωρεῖ, xal τούτοις συνδεῖται δεσμεῖ, za 
à ἐν τοῖς πρόσθεν, xci ὥσπερ ἐν αὐτοῖς p 
οὐχ ἔχει ὅπως ῥαδίως ἐχεῖθεν ἐχχωρήσει, χμ 
μαχρῷ τινι χαὶ μόλις ἀπαλλάττεται, οὐχ! 
πλέον ἐν τοῖς τοιούτοις γενομένῃ δϑράσασα τ 
Ὑ ἔρωτι χαλοῦ ἐνισχημένη ὃ χαχὸν ἢ χαχὰι 
μένῃ * χαὶ μὴν δ ἄλλο μὲν ψυχῷς εἶδος, ἃ 
φθορᾷ δουλεῦον ἐν ᾧ δὴ ξῶμεν "', ἄλλο δὲ 
xaÜ' ὃ εὖ μάλα xal χαλῶς ἄνθρωποι ζῶμι 
ὧδε δῆλον - εἰ γὰρ τὸ ξῦν ἡμῶν ὅλον αὐτοῦ 
xai τῆς xar αὐτὸν ψυχῆς ἐξῆπται, πόθεν ὁ 
θάνατοι, ἀπαθοῦς τοῦδε x«l ἀχηροζτου xxi 
τοῦ x«0' ἡμᾶς ζώον καὶ ἐν αὐτῷ δὲ τῷ 0 
μετὰ τοῦτο λυθὲν χαθεστωτος ; πόθεν χαί πα 
ὄντος x«l μένοντος χαέ γε τὴν ζωὼῤν μῶ 
συνέχειν χαὶ δεδυνημένου χαὶ βεδουλημένου, 
ἡμῶν ἔστιν ὅτε x«l δῦ γεχροῦται, xoi τὸ Cj 
λυσι, τὰ δὲ μένει ζῶντα ; Ἔδεε γὰρ ὃ τὸ δλο: 
ξῇν, αὐτοῦ γε τοῦ τὴν ξωὴν δ' παρεσχηχὸ 
συνέχοντος μηδὲν πεπονθότος, à τὸ ὅλον ἐφ! 
ἐχλιπόντος δηλονότι τοῦδε χαὶ ἀποχεχωροηχοότ' 
γὰρ ἔστιν, οὐκ ἔστιν οὐδ᾽ εχεῖνο πάντως εἰπι 
μεμέρισται, χαὶ σχιξόμενος περὶ τὰ τοῦ σ 
μόρια χαι οὕτω δὴ ταῦτα ζῶντα ποιῶν ὁ νοῦ 
μὲν ἂν αὐτῶν ἀναχωρήσει 91 εἰς ἑαυτὸν συο 
xat γεχρὰ δὴ ταῦτα οἷς d'i 
τούτοις γε δήπον xat τὸ Dv παραμένει. 1 
γὰρ ὧν xat μὴ μεγέθους μήτε δὴ σώματα t 
μηδενὸς, πῶς ἂν x«t μερισθείη ; τί δὲ xm 
ἀπαθὴς 19) χαι ἀδιαίρετος x«t ἀμερὴς ὧι 
συναιρέσεις xat συνολχὰς ἥξει 79, χχι οὐδὲ 
πάθος x«0' ὅλον ἑαυτὸν χατὰ δὲ μέρη, ἃ ὁ 


καταλειπει, 


Varia lectiones, 


M εἴγ᾽ γαῖ. ! xou abest a Vat. δ᾽ χαι abest ἃ 
Vat. "Vind. δείξομεν, male. ὃ νοὸς Vat. 
8* ἀναχωρήσοι Vat. 5? Vind. male ἕξει. 


Nota 


ichael Psellus De omnifar. doctrin., sect. 

"e Michae παρ᾽ Ἔλλησι σοφῶν τὴν ψυχὴν Πλά- 
των μὲν χαὶ ᾿Αριστοτέλης ὡς ὀργάνῳ φασὶ χρῆσθ;ι 
τῷ σώματι. — ERR Peripateticorum, Clean- 
jis ipei e Plotini placita. 

rt NA παθὼν ᾿ ἀπαθής. Ludit in vocabulo 
gemino. llla formula τί παθών utitur ipse Plotinus 
pag. 438 B : Τί γὰρ παθὼν τις πρὸς ἄλλον ἔχει; 


19 πρὸς Vat. 


46 ὅτε adc 
δι χαι add. 


Vat, "5 χἀχείνον Vind., male. 


5? x«c non agnoscit Vat. 


quod tentare non debebat Villoison. A necd« 
II, p. 235, licet Platoni frequens sit illa ait 
μαθὼν. Vid.Jacobs. Additt. Animadvv. ad i 
p. 327, ibiq. laudatt. Wolf. ad Demosth. 
p. 3483; Heusd. in Specim.Platon. p. 57. Adde 

orf. ad Euthyd. Platon. p. 339, et Herma 
Viger. p. 759 ed. noviss, | 


1413 


εἶχεν | (€ à 
μέρεσιν ; ᾿Αλλ’ ἅτοπον ταῦτα περί τοῦ ἀμεροὺς 
xou 8 xat παυταπᾶσιν. ἀκαθοῦς xat OümolauGcvtty 
xac λέγειν * περί δ᾽ ἧς ἔφημεν βευστᾶς exis και 
φθαρτῆς, οὐδὲν ἀπειχὸς, ἐπεί χαι μεμέρισται αὕτη, 
χαὶ τοῦτον δὴ τὸν τρόπον πάντα φθάνει τὰ τοῦ 
σώματος μόρια, πνεύματι δή τινι ζωτιχῷ γε ὄντι 
ἐποχουμένη, xat μετὰ τούτον διαδαίνουσα τοῦ ξῶν- 
co; σώματος πανταχῇ, ἐχεῖ dü 55 περαίνει, ὅποι ὅδ 
δὴ x«t τοῦτο συμπεοαίνει. Εἰ δὲ τι πάθοι τῶν μερῶν, 
χαι τὸ γε πάθος τήν τε τοῦ πνεύματος χενῆσιν και 
«iv αὐτόσε 51] τῆς ψυχῷς στήσοι διάθασιν, τοῦτό γε 
xat νενέχρωται, τοῦ τήν ξωὴν ἐνιέντος ἀπολειφθὲν, 
καὶ μὴ δυνάμενον ἔτι μετέχειν αὐτοῦ * χἂν ài Y 
ἐπ᾿ αὐτὸ μέρος τοῦ σώματος ἐὸν βάλοι τὸ πάθος ὃ 
δὴ xai τὴν ἀρχὴν ἴσχει " τοῦτο δ᾽ εἶναι 99 τὸ πνεῦμα 
τῆς ζωτιχῆς ὃν ψυχᾷς ὄχημα, εὐθὺς xat τὸ ξὴν 
ὅλον φθαρὲν πέπανται, ταύτης δὴ τῆς ζωῆς φθαρ- 
τῆς οὔσης, ὡς ὑπεθέμεθα χαι ᾷἄδη δέδεικται - xot 
τοίνυν οὐ χατὰ νοῦν ἁπλῶς ζῶμεν, ἀλλὰ νοοῦντες 
εὖ Cours Τῆς δὲ φθειρομένης ψυχῆς 9* ἔστι μᾶλ- 
λον εἰπεῖν χαὶ τὴν φθειρομένην εἶναι 80 -τ-αὐτὴν 
ξωήν " νοῦς δὲ χαὶ ᾧὶ' xarà τοῦτον Ψυχὴ καὶ Se, 
πεφυχότα παραμένειν τήνδε τὴν ἀρμονέαν ἥρμο- 
σμένῳ τῷ σώματι, παραμένουσι συνεστωσὴς αὐτῆς, 
λυθείσης δὲ xat αὐτὸς ἀπολυεται 9!, μηθὲν παθὼν 
ἀχήρατὸς τις x«t ἀπαθὴς ὧν, xai οὐχέτι πρὸς ἕτερα 
μεταθαίνει τῶν σωμάτων οὔθ᾽ ὁμογενῆ τῷ πρώτῳ 
χαὶ οὗ ἐξεφοίτησεν, οὔτε πρὸς ἕτερα θηρίων τινῶν 
xai ἀλόγων, xci μηδαμῆ τούτω προσηχόντων. Ov 
γὰρ iod τούτων οὐδενὸς * ἢ τίνος ἕνεχεν μήτε πρὸς 
ἀρετὴν, μήτε πρὸς χαχίαν ἁρμοξόντων αὐτῶν βου- 
λομένω περὶ τὰς διαθέτεις ταύτας ἀρμόξεσθαι ; Τί 
γὰρ ἂν οἰχεῖον xal πράξοι νοὺς, ἀλόγων ἐμπεσὼν 
φύσει, καὶ ταύτῃ ἐνδιαιτώμενος ; Οὐχ ἔστιν οὐδ΄ 
ὀργάνου τινὸς τυχεῖν ἐξ αὐτῶν, ψυχῆς νοῦν ἐχούσης 
xaX λόγον, ἐξυπηρετουμένου βουλήμασιν. "Ert δὲ φυτὰ 
πῶς ἂν xai ἀφίχοιτο ; 3 ἵνα θρέψῃ (21) καὶ «26401 ; 
'AXY οὐδενὸς τούτων οὔτε μετέχει, οὔτ᾽ ἔστιν 100a, 
ψυχὴ ἀμεγέθης χαὶ νοερά, Πόθεν δὲ φυτοῖς ἐτέοωθεν 
τὸ ξῆν ; Ἄλλο ὑνχῆς πόλιν εἶδος τοῦτο, μηδὲν συμ- 
δαίνον, μηδὲ ταυτὸν, μήτ᾽ αἰσθανομένοις ὅλως ξώοις, 
μήτε μετεσχηκχόσι νοος. Καὶ γοῦν εἰ βούλει εἰς τρία 
τοῦτα διελέσθαι ψυχὴν͵ πᾶσαν xai ζωὴν, νοῦν δη- 
λονότιε καὶ αἴσθησιν χαὶ τὴν ὁρωμένην ἐν τοῖς φυτοῖς, 
ὀρθῶς ἂν ϑδιῶοις. Καὶ τοῦτον ἔχει τὸν τροπὸν ὁ 


περὶ ψυχῆς λόγος πᾶς. Ἔστι δ᾽ οὐδὲν δεινὸν, ὥσπερ D 


χαὶ δὲ χοιγωνοῦσιν ἀλλήλαις x«i τοῦ αὐτοῦ συμμετ- 
ἔχουσι ψυχῆς ὀνόματος, οὕτω δὴ χαὶ πρωτὴν xai 
δευτέραν χαὶ τρίτην ταύτας 


νοεῖν * xai τὰς μὲν 


ADV. PLOTINUM DE ANIMA. 


ἐνηρμοσμένα τοῖς νεχρωθεῖσι τοῦ σώματος Α trans vivenscorpus, ibi finitur ubi etillud cessat. Si 


1415 


qua vero pars patiatur, passioque spiritus motum et 
anima permeationem sistat, ea pars emoritur, cura 
eam vite principium derelinquat, neque possit hu- 
jus particeps esse. Siautem ipsam corporis partem 
vulneret passio qu& principatum tenet ;cum hic 
spiritus sit anime vitalis vehiculum, statim omnis 
vita corrupta finitur ; quoniam hec vita corrupti- 
bilis est, utsupposuimus et jam demonstratum est. 
Etigiturnon simpliciter secundum mentem vivimus, 
sed cogitantes bene vivimus. Hujus autem corrupte 
anime melius est dicere et corruptam esse hanc vi- 
tam ; mens vero et que secundum eam est anima 
ac vita, cum debeant cum corpore secundum hanc 
harmoniam concinnato conversari, permanent, ea 
durante, soluta autem et ipsa mens solvitur, nihil 
patiens, siquidem simplex et impassibilis est, nec 
jam ad alia transmigrat corporat neque primo con- 
generaex quoegressaest, nequeadaliaquorumdam 
animalium et irrationabilium et nullo modo ci con- 
venientium. Non enim ullum ex his amat ; etcur 
amaret, cum nullum ex his neque ad virtutum ne- 
que ad malitiam deceat mentem quee his disposi- 
tionibus adaptari velit ? Quid enim proprii ageret 
mens, adirrationabilium naturam depressa, ac in 
illa degens : impossibile est. organum quoddam 
aqud illa inveniri, ab anima mentem et rationem 
habente, quod voluntatem adjuvet. Ad plantas au- 
tem quomodo abiret ? Num ut eas nutriat etau 
geat ?sed barum nullius est particeps neque amans 
anima magnitudinis expers et intelligens. Unde 
autem plantis vita ? Alia illa anime species, non 
eadem, neque conveniens aut sentientibus anima 
libus aut mentisparticipibus. Atque igitur si vis in 
tria illa dividere omnem animam ac vitam, nempe 
mentem, sensum vitamqueeam quee in plantis ani- 
madvertitur, recte divides. Εἰ hunc. modum habet 
omnis de anima oratio. Neque mirum est sí, 
quemadmodum inter se communicant, et animse 
nomen unaretinent, ita etprimam etsecundam ac 
tertiam eas cogitemus ; et alias quidem inter se 
immediate communicare, alias vero mediate per 
eas que longe sunt neque ipsis proxime. Anima 
enim intelligens, prima ; non autem eo ipso quod 
anima est ; siquidem secundum hoc non alia ma- 
gis, alia minus; omnes enim squaliter animse sunt 
sed quia simplex est et semper vivitet cogitat ac 
pertinet ad primum principium et naturas ac in- 
tellectus qui circa illud sunt. Secundus autem est 
sensus et quie secundum cum est. anima, quia et 


Varie lectiones. 


δὲ yoóc Vat. 55 δὲ Vat. 


55 ὅπῃ Vat. 
*9 omiss in Vind. 


61 ἀπολέλνται Vat. 


51 αὐτῆς Vat. 
$3 xai abest 8 Vat. 


55 ἔχει τοῦ, τὸ δ᾽ εἶναι Vat. 5* Vind. male Qoi. 


Nota. 


(20) De ὀχήματι ψυχῆς vid. Wyttenbach. ad Plat. 
terum hic Nathanaelis locus 


Phadon. p. 317. 
depravatus videtur. 


- 481) Conjunctum cum hujus loci argumento est 
ponum 


lepidum dictum Plotini apud Joannem 


in Arístotel. De Anima, I, a. 2, a, b, indeque apud 
Suidam II, p. 354: Διὸ x«t θείως (ἀστείως Suid. 

robante Kustero) λίαν ὁ Πλωτῖνος εἶπεν, ὡς ὅσοι 
ἐμμανῶς χατὰ τὰς θρεπτικὰς δυνάμεις ἐνεργοῦσιν 
οὔτοι κινδυνεύουσιν ἀποδενδρωθξναι, 


iib 


NICEPHÓRI CHUMNI 1 


primam capit et ei uniri potest οἱ commisceri, et A ἀμέσως ἀλλήλων χοινωνεῖν, τὰς δὲ διὰ τῶν ἐν; 


cum ea operari. Tertia vero est ponenda quee nu- 
tritionis solummodo est capax. Si autem et sensus 
et hujusque tantumnutritestaliquid intermedium, 
imperfectum quidem est quoad sensum et parum 
hujus habens, reliquum omne est juxta plantas ; 
atque ila intermedium nonnullam communionem 
esse facit iuter sensibilium naturam et vitam nu- 
tritorum tantum et crescentium. Sit igitur etillud 
et dicatur quarts» anime species. Ac igitur sic alia 
anima ab alia dependens, qus», cum sursum sit, 
ad inflmam descendit ea serie hujus participatione 
et communione, ei ea rursus ex inferiore loco ad 
primam ascendit, mediis adhswrens, per easque 
sursum lata, ita utomnis hic mundus motus ac 
vitee particeps, sibi ipsi consentiens, sursum aspi- 
ciat, minime a prima causaseparatus neque illius 
amorem solvens neque impetuin, omnibus ejus 
partibus hanc primam causam ac unice exsisten- 
tem requirentibus. 


B μεσιτεῦον, 


τῶν ποῤῥω xat ὅσαι μὸν ἐγγίζουσιν αὐταῖς. V 
μὲν γὰρ νοερὰ πρώτῃ, δὺκ αὐτὸ δὲ τοῦτο, : 
εἶναι ψυχή. Ἐπει κατά γε τοῦτο οὐχ ἣ μὲν uz 
ἡ δ᾽ ὅττον : πᾶσαι γὰρ ἰξίου ψνχαὲ - ἀλλ᾽ ὅτι 
ρατος, xat ἀεί ξῇ και νοεί xat γνησίως ἔχει ποὸ 
πρῶτον αἴτιον, xxl. γε τὰς περί αὐτὸ δὲ φύσεις 
γοεράς, Δευτέρα δ' αἴσθησις x«t $ κατὰ re 
ψυχὴ, ἅτε δὴ και δεχτιχὴ 55 τῆς πρώτης, xad 
μένη συμμίγννσθαι ταύτῃ, xat συναναχεχρᾶϑ' 
xal μετ᾽ αὐτῆς ἐνεργεῖν. Τρίτην δὲ θετέον, ros 
μόνον ἀντιληπτιχήν (22). Εἰ δέ γε καὶ αἰσθέσεω: 1 
αὐτῆς δή ταύτης τῆς θριπτιχκῆς ἔστιν Coe zn 
ἀτελὲς μὲν τὴν αἴσθησιν χαὶ ὀλίγον αὐτὶ. wipe, 
τὸ δὲ λοιπὸν 58 ὦπαν χατὰ τὰ puc * χαὶ Vra d 
οὐχ ἀχοινώνητον παντελῶς tm ou 
τὴν τῶν αἰσθανομένων φύσιν πρὸς τὴν ἐν τιῖ Ἢ 
φομένοις μόνον χαὶ αὐξανομένοις ζωήν. Ἔσιν 
οὖν χαὶ τοῦτο χαὶ λεγέσθω τέταρτον εἶδος γ 
xai γοῦν οὕτω ψυχὴ ψνχῆς ἄλλης ἀλλ moon 


μένη 9, ἢ τε ἄνω xátucw ἐπὶ τὴν παντελῶς χάτω, τῇ τῶν ἐφεξῆς μεθέξει χαὶ χοινωνέα, χαὶ ajn: 
λιν αὖ χάτωθεν ἄνεισιν ἐπὶ τὴν πρώτην, ἐξαφθεῖσα τῶν μέσων xci δι' αὐτῶν τούτων ἀνενεχθεῖσα, 
ἂν δὴ χαὶ ὁ πᾶς χόσμος οὗτος x«i χινήσεως x«i ζωῆς μετέχων, συννεύσει πρὸς ἑαυτὸν ἄνω d 
πει 95 τῆς πρώτης αἰτίας οὐδαμῶς ἀπεῤῥωγὼς (23), οὐδὲ τὸν 9? ποὸς αὐτὸν ἐν οὐδενὲ χαταλύσας & 
οὐδὲ γε τὴν ἔφεσιν, πάντων τῶν τοιούτων μερῶν ἐχείνου δὴ τοῦ πρώτον x«i μόνον ὄντος ἐφιεμένων 


3. De anima quidem et 6}115 speciebus satis di- 
ctum est ; et quod alia quidem est intelligens et 
simplex et immortalis; alie vero compositione ef- 
fecte et corruptioni et ftuxui et dissolutioni subje- 


cte sunt ; preelerea quod'mens, que inanimaJiho- (. 


minis parte est, non preexstitit ipsi animali neque 
animal illudjipsi animse, sed ambo simul Si autem 
ex uno et eodem principio ac motu nolis mortale 
simul et immortale facta esse, sed exduobusalter- 
utrum admittendumgit vel mentem preexsistere vel 
non in animali mortali esse (oportet enim corrupti- 
bilis aliud principium aliamque causam, alteram 
vero esse incorruplibilis), dicendum est et de eo 
quid nobis videatur. Herbam videmus et calamum 
et frumentum; sed nequeherba calamus est, neque 
calamus frumentum. Utrum igitur frumentum est 
ante calamum, aut calamus ante herbam, an haec 
simul ?Si enimfrumentumante ceetera, unde ortum 
est, etex qua alia causa et principio quam ex iisdem 
unde illa ? Si autem illa ante frumentum, quam 
aliam habuere causam diversam abilla que fru- 
meatum produxit ? ac uno verbo, si non illa, quo- 
modo istud? ex illisenimest; si vero nonhoc, quo- 
modo illa ? Ex hoc enim sunt. Et ambohec simul 
videmus, frumentum ante illa et illa ante frumen- 


γ᾽. Οὐ μὴν ἀλλὰ περὶ ψυχᾶς μὲν xoci τῶν: 
τῆς εἰδῶν εἴρηται * χαὶ ὅτι τὸ μὲν αὐτῶν νοερὸ 
καὶ ἀπλοῦν ἐστι x«l ἀθάνατον 11, τὰ δ᾽ ix συ: 
σιως γεγονότα, xai φθορᾷ xai ῥεύσει xai X 
ϑουλεύει * ἔτι δὶ xal ὅτι μήτε ὁ ἔν τῷ ξώῳ τοῦ 
θρώπον νοῦς προὐπῆοξεν αὐτοῦ τοῦ 7? ζώου, 
προὐφέστηχεν, μήτε τὸ ζῶον τόδε τοῦ νοῦ, : 
ὁμοῦ ταῦτα. Ei δ' ἐχ μιᾶς xol τῆς αὐτῆς ἀρ; 
xxt χινήσεως μὴ βούλει θνητὸν ἅμα xat ἀθάνα 
γιγενῆσθαι 73, ἀλλὰ τῶν δύο θάτερον, ἢ προῦπ 
xit» δηλονότι τὸν νοῦν ἢ μηδ᾽ ἐν ζώῳ θνητῷ εἰ 
(δεῖ γὰρ τοῦ μὲν φθαρτοῦ ἄλλην ἀοχὴν χαι ci: 
εἶναι, ἑτέραν δ᾽ εἶναι τὴν τοῦ ἀφθάρτου), λεχτέον 
ἡμῖν εἴη xat περί τούτον τὸγε δοχοῦν. Xi 
ὁρῶμεν x4t χαλάμην x«t σῖτον " οὔτε δ᾽ Q yi 
λάμη, οὔθ᾽ ἢ καλάμη σῖτός * πότερον οὖν (EN 
πρὸ τῆς χαλάμης 1", 5» χαλάμῃ πρὸ τῆς js 
ὁμοῦ ταῦτα, XXL χλόη xci χαλάμη χαι σῖτος bh s 
γὰρ ὁ σῖτος πρὸ τῶν λοιπῶν, πόθεν γενόμενος, 1! 
ix ποίας ἄλλης ἀρχῆς xat αἰτίας ὃ ἐξ ὧν nut 
εἰ δ᾽ αὐτὰ ταῦτα πρὸ τοῦ σίτον, ποΐαν αλλεν 5l 
τὴν αἰτίαν, ἑτέραν οὖσαν τῆς προενεγχούσι τὸ 
σῖτον ; χαι ὅλως εἰ μή ἐχεῖνα, πῶς οὗτος ; ἕξ δ! 
νων γάρ * εἰ δὲ μὴ οὗτος, πῶς ταῦτα; ἐξ αὐτί 
γάρ x«t ἄμφω δὴ ταῦτα συνορῶμεν, τὸν γι σὶτ 


Varie lectiones. 
$$ τὸ deestin Vat., male. δ᾽ περί αὐτοῦ Vat. ** sic Vat. Vind. male δειχτιχή, 56 xac τὸ λοιπὸν VIS 


9! προσηρτημένης Vat. male. δ᾽ βλέποι Vat. 
'! χαι — ἀθάνατον male exsulaet e Vat. ἿΣ τοῦ 
Vat. 15 οὔθ᾽ — χαλάμης desurt in Vind, 


$9 τῷ Vat. 
abesta Vat., male. 18 x«t σῶμα x«t ἀσώματον 


70 ὑπ᾽ ἐχείνου x«t συνεχομένην addil VI 


Nota. 


(22) Ad hec et sequentia adhiberi potest locus 
in PAedro cap. 25 Σ H ψυχή πάσα παντὸς imue- 
λεῖται τοῦ ἀγύχον, κε, τι}, 


(23) Id. est ἀπεσχισμένος. Vid. Suid. in v. 
p. 255, ibiq. Gregorii Nazianzeni heo, τῆς φῦ 
ἀπεῤῥωγὼς σνζνγιας. 


ADY. PLOTINUM DE ANIMA. 


1448 


ov, χἀχεῖνα πρὸ τούτου x&t οὔτε σίτου À tum ; ac nisi. frumentum esset, non essent herba 


κηδαμῶς ὄντος οὐκ ἄν γένοιτο οὗτε χλόη 
tz, ἀλλὰ τινα ὄντα παρ᾽ αὐτὸν τὸν σῖτον, 
woy μὴ γεγενημένων, γένοιτ᾽ ἂν xat ἀπο- 
iro; ὥστ᾽ ἔστιυ ὁμολογεῖν ἐκ μιᾶς ἀρχῆς 
; xat χινήσεως τῆς αὐτῆς ἵτερον χαὶ ἔτε- 
και οὐ μᾶλλον 1δ πρότερον θάτερον $ ὁμοῦ 
4 δὲ μὴ τὸ υὲν τούτων φθαοτὸν τὸ δὲ 

ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἡμεῖς φαμὲν νοῦν x«t ζῶον 
| xat ἄχυρα (34) εἶναι, ἀλλ᾽ ὅτι χαλεπὸν 
φύσέι, μᾶλλον δὲ τῷ δημιουργῷ ταύτες, 
γῶδες, ἐχ μιᾶς, ὡς εἴρηται, κινήσεως παι 
ρὸν χαὶ ἕτερον ἐν ταυτῷ προδαλέσθαι. 
ταῦτα τὸ μὲν μακχροθδιώτερον ὡς ὁ σέτος 
pnutv χλόης xat χαλάμῃης καὶ διαρχοῦν 
τὰ δ᾽ τὰ οὐ τοσοῦτον ὑφιστάμενα χρόνον, 
«t φθαρτὸν χαὶ ἄφθαρτον ὅμοῦ γεγενῆσθαι. 
γὰρ τις ὥσπερ ἐν tà σπέρματι τοῦ σίτον 
tv τιλεσιουργὸς τῶν ἐξ αὐτοῦ πάντων, 
ἀφανὴς, ὕστιρον δὲ χαταφαινομένη τῶν 
τελεσθέντων, οὕτω δὴ δύναμις ἔστι καὶ ἐν 
ἀρχῇ x«t αἰτίᾳ τοῦ bàou τοῦ ὕστερον ἐξ 
wrev. Καὶ μέχρι μὲν ἐν αὐτῇ ταῦτα 1 
ἢ δυνάμει, οὗτ᾽ οὐδὲν τούτων οὔθ᾽ ἡ ϑύνα- 
γαένεται, εἰς ἐνέργειαν (25) δὲ προαχθέντα. 
και ταῦτα φανερά, x«t ἡ ἔχουσα μέν δύ- 
ἰρύπτουσα δὲ, ix μὲν 79 τοῦ θνητοῦ μόνου 
ἃ θνητὸν μόνον ζῶον, ἐκ δὲ τοῦ, τὸ μὲν 
», τὸ δ᾽ ἀθανάτου, ξῶον εἰχότως, θνητὸν 
ἀθάνατον. 


rt δ᾽ ἔνεστι τῷ ἀνθρῶπῳ νοῦς x«0' ἑαυτὸν C 


καὶ μὴτι γε μηδαμῶς φθίνων, x«t διαφέ- 
γύότῳ φύσις ἡμῶν τῶν λοιπῶν ζώων xc 
ἐκ τῶν ἐνεργειῶν δῆλον. Τὰ μὲν γὰρ αἷ- 
νἡ x«t φαντασίᾳ ξῶσιν, ὧν χαι ἀτελῆ δή 50 

φατε, τοῦ τελείου μὲν ἐγγὺς ἰοῦσαν xat 
9» ἔχουσαν 9! γνησίως χσι γε ἰνδαλμασί 
s αὐτὸν 85 τείνουσι χεχρημένην, τῆς δ᾽ 
ὕσεως xxt ἐνεργείας παντάπασιν ἀπολειπο- 
it εἴ τι δ᾽ ἄλογα σοφίζονται ζῶα, χατὰ ταύ- 
ξονται δὲ σωστικὸν μόνον τῆς φύσεως, χαὶ 
ἐνειν τό γένος, οὕτω τοῦ δημιουργοῦ δόντος, 
εἰς τὸ εἶναι ταυτα παραγαγὼν, xxi βούλε- 
α διαμένειν xat εἶναι. Καὶ τοίνυν τὸ φού- 
τῶν μέχρι τοῦ ἐξευρεῖν τραφῆναι, ἡ βλώ- 
Θουλὴν, φυγεῖν, φθείρουσαν τὴν ξωυήν. Ὡς 
"λίσσης ἔργα, και τὰ τῶν ἀραχνῶν νήματα, 


neque calamus,sed quedam preeter frumentum,et, 
nisi illa essent, neque esset ac gigneretur frumen- 
tum ; itaut confitendum sit ex uno principio et 
causa ac eodem motu aliud et aliud esse, neque po- 
tius aliud ante aliud sed ea simul. Si autem non 
eorum aliud est corrdptibileet aliud incorruptibile, 
neque nos dicimus mentem et animal, frumen- 
tum quoddam et paleamesse, sed nihil esse nature 
difficile, a fortiori vero hujus creatori neque labo- 
riosum ex uno motu et causa, ut dictum est, aliud 
et aliud simu produci ; et quemadmodum alia qui- 
dem diutius, ut frumentum diutius quam herba et 
calamus permanent, alia autem non tantum tempus 
subsistunt, ita et corruptibile et incorcuptibile si- 


B mul facta esse. Quemadmodum enim inest vis que« 


dam in frumenti semine, que omnia ex eo proce- 
dentia perficit, primum quidem invisibilis, deinde 
autem suis productionibus manifestata, sic et vis 
est in primo principio et causa animalis que om- 
nibus ex se procedenüibus revelatur. Ac dum 
quidem in ea hec subsistunt potentia, neque eorum 
ullum neque potentia manifestatur ; cum autem ef- 
fectu producta sunt, tunc et illa manifesta sunt et 
que ea continet potentia,abscondensquidem et ex 
mortali tantummodo animali mortale tantum ani- 
mal, ex illo autem quod ex parte mortale est, ex 
parte autem immortale, animal mortale simul et 
immortale producens, 


k. Inesse aut homini mentem in se subsisten- 
lem neque unquam pereuntem, et ea prestare no- 
stram naturam ceeterorum animalium acirrationa- 
bilium nature ex operationibus patet. Alia enim 
sensu tantum et phantasia vivunt, quam imperfe- 
ctam quamdam mentem dicitis, perfecte quidem 
propinquam cognationemque cum ea habentem, 
formisque eam tendentibus utentem, sed ejus 
nature et operationi omninoinferiorem ; et si quid 
sapiunt irrationabilia, animalia, secundum eam sa- 
piunt quantum necesse est ut naturam servent et 
genus permaneat, concedente Creatore, quid ad 
exsistentiam adducens ea vult permanere et esse. 
Acigitur eorum prudentia usque eo procedit ut ci- 
bum inveniant perniciemque ac periculum vitent 
qu& vitam corrumpunt. Ut apis opera, et ara- 
nearum tele, et. gruum per somnum custodia ao 


Varie lectiones. 


μᾶλλον Vat. 


18 θάτερον Vind., sed θατερου in marg. 77: πάντα Vat. 18 οὖν 


add. Vat. 


— τὸ p θνητοῦ absunta Vind., male. *9 δὴ abess a Vat. δ΄ ἔχουσα male Vat. 33 mp. «jr. 


Vat. 35 σορίξεται ἢ. ]. Vat. 


Note. 


xvp« Sic Vat. * χόρτον Vind. Illud pre- 
niam alibi etiam ἄχυρον et σῖτος inter se 
atur. Vid. Evangel. Matth. 1n, 12 ; Luc. 
Pid. interprett. χόρτον esse ex glossemate 
iine quoque inte gas quod Alexdrini in- 
88]. XXX Prop ulo (xépri) usurpant. 
Ü Thes. Ι, p. 21]. 

vípywx» Vind. Quod antea κίνησιν iterato 


IL. GR: GXL. 


dixit Nathanael ; vid. de hoc discrimine doctum 
interpretem Grecum Topicorum Aristotelis, p. 378 
Sylb ; quem locum descripsit Suidas 1, p. 742r Ex 
alio interprete Aristotelis alia exhibet Zonar. Lez 
Gr. p. 723 sep., docente Tittmanno., Sequitur ibid 
p. 726 sep. luculentus in eamdem rem locus Gre- 
gorii Nysseut. 


ἀπ 


1419 


NICEPHORI CHUMNI 


tutela contra eos qui male et insidiose vigilant, et A xe γεράνων xa0' ὕπνους δ᾽ gulexat και ἅμ' 


formicarum thesauri, et granorum scissiones ac di- 
visiones ad germinationem conscisorum, et canis 
satiatus et ciborum reliquias abscondens, ut rursus 
habeat quod manducet, si nihil aliud occurrerit ; et 
eo usque procedit amentium animolium prudentia, 
Dihil autem ultra valet, ut neque cogitare, neque 
rationabiliter agere, sed neque quidquam eorum 
quee ultrasensum suntcupere,neque ad ea vel perea 
studium habere possint. Hominis autem mens et 
imprimis est intelligens, et sensus comprimit, eos- 
que regit, οἱ omnem amorem et cupiditatem 
evacuat ; qua rationecognationem cum intelligibi- 
libus quee supra sunt et omni materia expertibus 
habet. Hec sunt hujus qui proprie homo est, hec 


τῶν χαχῶς x«l σφαλερῶς φυλασσόντων xa 
κων 85 δή τινες θησαυροὶ, xat. τομαὶ χόχχων 
ρέσεις ἐχφύσεις düx γε συντεταημένων, x 
χορεσθεὶς χαὶ τὰ τῶν βρωμάτων λεέψανα 
tv αὖθις ἔχῃ 36 φαγεῖν, ἑτέρων αὐτῷ πὸ , 
χαὶ μέχρι δὴ τούτων τὸ πολὺ τῆς τῶν ἀφρὸν 
φρονήσεως, ἄλλο δ᾽ οὗ δὲν πλέον, οὔτε νοὶσ 
νηνται **, οὗτε νῷ πρᾶξει, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐπιϑυαΐ 
ϑένος τῶν ὑπέρ τὴν αἴσθησιν, οὐδὲ yt rui 
xai dv ἐχεῖνα οὐδεμίαν axovd'iv θέσθαι " iy 
δὲ νοῦς x«i τὸ πρῶτον φρόνιμον, guuom(M z 
αἰσθήσεις, ὑπεράνω δ᾽ αὐτῶν γενέσθαι 9 ora 
ὅλον ἔρωτα xat τὴν ἐπιθυμίαν ὅλην  zowrr, | 
δὲ 91 xoi γνησίως ἔχέι νοητῶν ὦ inim n 


sunt intelligentis animse studia, adquenon aspicit B rev x«i ἀκηράτων. Ταῦτα τοῦ χυρὶκ Wim, 


neque properat ulla irrationabilis natura.Quomodo 
enim ques sensibustantum inservitneque supera eos 
ullo modo tolli potest aut quidem contemplari, 
eadem via, qua mens, procederet ? Mens enim sola 
cumintelligibilibus conjungitur, sensus autem nul- 
lus illa attingit, longe autem ab iis abest, neque 
iis quicorruptibiles sunt, cure est quidquam in- 
corruptibilium : anima autem immortalis neque ir- 
rationabili vita ac sensu lesa, ἃ quonam summo 
desiderio expetetur nisi a semper  exsistentibus ? 
in quibus et animas Plotinus primum esse dicit, 
aliis motibus adalia conversas, et inde deci- 
dere ubi versabantur, fieri ut quedam labantur, 
corpora ornare volentes, et ideo inferius descen- 


dere, sed re infecta inornatas evadere. Sed nos (; 


nonita ; quid autem statuerimus de ipsa intelligenti 
anima, jam dictum est. 


5. Dicendum nobis est et de scientia, quomodo 
fiat, iis qui de illa nihil sciunt, num aliud sit men: 
tem esse, aliud scientiam esse. Etenim si necesse 
esset ubi vita ibi mentem esse ; ubi autem mens, 
ibi etscientiam : siomnibus animalibus insit mens. 
scientia et illis inesset, geometriam, arithmeticam 


ταῦτα νοερᾶς ψυχῆς τὰ arouducuare, υκὶ ἐκ 
βλέπει οὔτε φθάνει οὐδεμία φύσις ἄλογος im Ἐ 
γὰρ αἰσθήσει μόνῃ δουλεύσουσα, xei οὐδὸ τ 1 
τὴν ἀρθῆναι δυναμένη οὗτ᾽ ἰδεῖν ὅποι 9 νὰ ἡ 
τεύει (27) ; Νοῦς γὰρ μόνος τοῖς νοητοῖ Mk 
αἴσθησις δ᾽ οὐδεμία τούτων ἐφικνουμένι dd 
xp&v αὐτῶν ἄπεστιν, οὐδὲ μέλει 38 ταύτῃ du 
ovg: οὐδενὸς τῶν ἀφθάρτων. ψυχὴ δ᾽ aüéwa 
μὴ λωδηθεῖσα (28) μηϑὲν ἐξ ἀλόλου ζωῶς καὶ ( 
σεως, τίνος ἃ.) ἄλλου, ὃ τῶν ἀεὶ ὄντων ἐν ἀρᾷ 
πόθῳ γένοιτο ; ἐν οἷς χαὶ τὰς ψυχὰς flere 
πρῶτον οὗσας, ὀρέξεσιν ἄλλαις ἐφ᾽ ἕτερα tpe 
ἐχείνων τε ἐχπεσεῖν χαὶ ἐν οἷς ἐγένοντο, it 
τούτων σφαλῆναι, χοσμῦσαι μὲν ταῦτα ** fi 
σας χαὶ πρὸς τοῦθ᾽ ἱκέσθαι χάτω, ὁμοῦ δ᾽ ὦ 
τούτον, χαὶ ἀχόσμους ταύτας γεγενῷσθαι (29 
οὐχ ἡμεῖς οὕτως, ἀλλ᾽ ὅσον ἐσμὲν ἐπκεγνι 
ψυχῆς νοερᾶς αὐτῆς ἕνεχεν, ἤδη λέλεχται 

€. Λεκτέον δ᾽ ἡμῖν ἂν sim χαὶ περὶ ἐκ 
ὅπης ποτὲ γίγνεται, μηδέν περὶ αὐτῆς εἰϑδὸ 
εἰ χωρὶς μὲν ἔστι 36 νοῦν εἶνα’, χωρὶς δ᾽ im 
στήμην εἶναι -* xai γὰρ εἰ πᾶσα δήπουθεν 
ὅπη δὴ 91 ζωὴ, ἐνταῦθα xxt νοῦν εἶναι - ὅκῃ 
ἐνταῦθα καὶ ἐπιστήμην εἶναι, ζωοις δὲ süss 


Varie lectiones. 


Vind. 


* ὑπνὸν Vat. ?* μύρμηχες Vind. 86 ἔχοι Vat. "7 δεδυνηται Vat. 388 ποιῦσαι Vat. eÁ 
89 ἐχεῖ addit Vat. ?! ὅπη δὴ Vat. ?* ὅπη Vat. ?* μέλλει Vind. frequenti 


** ταύτας Vat. 35 xaiaddit Vat. ?* μὲν ἐστι Vat. 51 óroc δὴ Vind. et sic ubique. 
Nota. 


(29) Heec solertieanimalium exempla hujus e&ta- D gitur de interpretatione sententiss Paelsf ' 


tis scriptores a Plutarcho, /£liano, aliis hodieque 
obviis auctoribus sumpsisse vel unus Manuel Phi- 
les unumquemque doceat, qui Nathanaelis nostri 
equalis illud carmen de proprietate animalium 
conscripsit. EE 

(27) Id est, in que mens penetrat s. inquirit.Pro- 
prium verbi usum nullus locum disertius declarat 
quam hic Aristidis Orat. in Minerv. l, p, 10 Jebb:. 
Καὶ τῶν ἀνθρώπων ὅσοι θεοριλεῖς οὐχ "Arn πατεῖ 
τὰς χεφαλὰς, ᾿Αθηνᾶ δὲ ἀνέχει xoi ἐμδατεύει, τη- 
ροῦσα τὸ ὅο)ον συμτῆς γενέσεως. Colorem ex Con- 
vivio Platonico duxit Aristides, vid. cap. 18, 5, 9, 
p. 59 sep. Wolf.) Ille significatus serutandi in Xe- 
Dophontio Symposio obvius iv, 27. De cujus tamen 
loci lectionc ambigunt editores. Minus jam ambi- 


Coloss. z, 18, € μὴ ἐωραχεν ἐμθατραν, ! 
certatim expresserunt Ecclesie Christiane? 
Vid. interprett. ad 1. 1. et Suicer. 7es.. 
t. l, p. 1097. Adde Zonare Ler Gr, in & 
σαι, p. 709. Cyrilli Lez ms. Brem. apu 
Thes. I, p. et Jacomellum ad Joan. 
De Sacerdot ., P 99 sep. Atqueipse Nath 
stoli verba videri possit ante oculos 

(28) Passive vulgato modo cons 
λωδᾶσθαι Nathanael. 

(29) Preeter librum Plotinianum De foe 
uspra monuimus, h.l. De pulchro ipso 
nifesto respicit Nathanael, et quidem cap 
vum. 


Aoc 9 


ADY. PLOTINUM. 


1422 


ux ἂν xal ἐν τούτοις du, καὶ γεωμε- Α justum et injustum, bonum et malum noscerent 


q ταῦτα x«i ἀριθμεῖν καὶ δίκαιον xci 
χλὸν xml φαῦλον εἰδέναι κύνας χαὶ γε- 
μύρωηχας, καὶ τὰ Ümuxk τῶν ζώων" 
γροαμὴ, τέ δὲ σομεῖον εἰδέναι - xoi γε 
τριγώνων καὶ τετραγώνων φιλοσοφεῖν 
w» δὴ τινων αὐτῶν ἐν ἐπιστύμκες ὅὄν- 
sv τῶν x«t αἴσθησιν ὄντων. Καὶ πολλὰ 
τολυπραγμονεῖν αὑτοῖς γένοιτο περὶ τε- 
c (30) χύχλων x«l περὶ ἀστέρας δ᾽ ἂν 
νοιτο χεχηνέναι, τροφᾷς ὠλεγὼρυχόσι, 
uy» x&re (34), x«l συνόδους αὐτῶν καὶ 
tai τὰ ἐντεῦθεν συμόαένοντα μὲ ἀγνοεῖν 
αὖ & τι ἕτερον 359 περὶ φύσεως xeu 
τὸν 1 ἐξεύρηται τῷ * καὶ λόγῳ. Καὶ δὲ 
ἦγον ὃ Πλάτων ὁ μέγας καὶ Πλωτῖνος 
εἶεν χυνῶν χαὶ γεράνων x«i μνβμέριων 
. Πῶς δὲ x φαΐχμεν ἐν αὐτὸς τὰς 
ἀναμνόσεις εἶναι pvhpg μόνῃ xsypupé- 
ησιν δ᾽ ἐπ᾽ οὐδεμίαν ἀφικέσθαι δυναμέ- 
δ᾽ αὐτῶν καὶ ἄνθρωπος ἂν ἀποσταιίῃ *, 
ταντὸν 5 sim οὗτὸς τε κἀκεῖνα, πάντων 
οειξόντων τε δ καὶ γνωρεξόντων, κἀκεί- 
igàyto» ; Νοῦ μὲν γὰρ δεκτεχὸν καὶ ἐπι- 
w δὴ μόνον τὸν ἄνθρωκον ἀριζόμενοί ? 
, λογικὸν ὄντα, καὶ τούτῳ δεκιροῦμεν 
εἰ δὲ μὴ τούτων ἄνθρωκος μόνος, ἀλλὰ 
:S οὐδὲν ἧττον νοὸς μετόχαι, καὶ λόγου 
t εἰκότως, εἰ χαὶ μὴ ἐκτός γε προχω- 
λ᾽ αὐτοῖς ἐνόντος, καὶ εἴη ἄν οὕτως οὐ- 
τα διαφέρον λογικὸν ἀλόγον, χαὶ γε νοῦν 
φαμὲν μετ᾽ ἐπιστήμης εἶναι, καὶ ταύ- 
εἶναι, καὶ ὁ ἐν ὁμῖν νοῦς ἔστιν οὗτος, 
ἃς λοιποῖς ζώοις μύότ᾽ ἀφ᾽ ἑαντοῦ νοεῖν 
μῆς δϑεκτιχὸν μυϑεμιᾶς λέγοιμεν εἶναι, 
, οὕτως, καὶ νοῦν " τὸν μὲν εἰδότα καὶ 
ἐπιστήμης λέγοιμεν ἂν, τὸν δὲ μηδ᾽ ὑπ᾽ 
μένον 19 τοῦ γ᾽ ἐπιστάμένου πεπαιδεὺ- 
δεδιδάχθαι, καὶ εἴη Xv ὁ τοιοῦτος νοῦς 
€, x&i πώντ᾽ ἄν ἄνω χαὶ χαάτω γκέ- 
ποὰ ἀτόπως ἔξει, εἶγε λόγον μὲν ἄλογον 
ἦν d' ἄνουν. ᾿Αλλ᾽ ἐτέον ἐπὶ τὸ πρωταν, 
τητέον ἡμῖν ἔφαμεν 1! εἶναι, ὅπως ποτ᾽ 
ἡλονότι τοῖς μηυδὲν μηδαμῶς περὶ αὐτῆς 
᾿ ἐγγινομένη. Τάχα γὰρ, εἰ μὴ ἐξ cve- 


canes, ciconie, formice et cretera animalia. Et sci- 
rent quid sit linea et quid signum; et dissererent de 
triangulis et de quadratis, in quibus alia in scientia 
continentur, alia sensibus subjacent. Et multum 
inquirerent de quadratura cireuli,et de stellis multa 
curiose investigarent, cibum dedignantes infra- 
que spectare nolentes, earumque congressus et 
defectiones, et ea que inde accidunt ignorare no- 
lentes, neque si quid aliud de natura et iis quee su- 
pra naturam sunt, inveniri possit mente οἱ ratione. 
Atque secundum id magnus ille Plato et Plotinus 
nihil a canibus et gruibus et formicis differrent. 
Quomodo autem diceremus in iis scientias recor- 
dationes esse, cum sola memoria utantur, neque 
ad ullam recordationem pertingere possint ? Quo- 
modo ad illis homo distingueretur neque unum et 
idem cum iis esset, si quidquid eum definit 
ac constituit, ab tllos quoque pertineret ? Mentis 
capacem et scientie solum hominem definientes 
esse dicimus rationabilem, et eo ab aliis il- 
lum sejungimus ; si autem non modo homo, sed et 
irrationabilia mentis participia essent, et rationem 
merito participarent: non quidem extra proceden- 
tem, sed in iis exsistentem; atque ita non differret 
rationabile ab irrationabili, etsi mentem alteram 
esse diceremus cum scientia eamque scientiam ex 
mente, et mens nobis inest ; alteram autem men- 
tem diceremus in ceeteris animalibusesse neque per 
se cogitare valentem neque scientie capacem,et divi 


c deremusita. diceremusque mentem esse scientem et 


scientie eflectricem, alteram autem, que non po- 
test ab ipsa sciente doceri neque instrui, et foret 
talis mens qnasi amens, et omnia susque deque 
ruerentet ridicula promeremus, siquidem rationem 
irrationalem poneremus,mentem vero atnentem.Sed 
ad primum eundum quod nobis inquirendum esse 
diximus, quomodo scientia in iis qui de ea nihil 
noverunt, efformetur. Forte enim, nisi ex recorda- 
tione, non aliunde esse videretur. Siigitur scientia 
nihil aliud est quam eorum que prius anime nota 
sunt, recordatio, et priusquam anima corporibus 
unita sit ; si, postquam unita est et corporibus 
commista, memoria quodammodo, simulque cum 
ea scientie cognitio abigatur, deinde rursum 


ὑδαμόθεν ἂν ὥγλοθεν δόξειεν εἶναι ᾿ εἰ p 84 eam anima redeat memoriam et βοίθη 


Varie lectiones. 


adsit Vat. 59 μηδ᾽ ὧν εἴ τις ἕτερον Vat. 
ὺ τ. λ. Vat. ὁ 516 Vat. ἀποστάλῃ Vind. 


! καὶ ὑπὲρ αὐτὴν addit Vat., bene. " voi Vat. ὅ χαι 
ὅ ταὐτὸ 


Vat. 5 τε abest a Vat. 1 αὐτὸν δὴ x«i 


“νοι τὸν ἄνθρωπον Vot. δ εἰδὲ μὴ ταῦτα ἄνθ. p, ἀλλὰ τί γε χαὶ ἄλογα Vat. * νους Vind. 


νου Vai. ἔφημεν Vat. 


Nota. 


ie enim ea setate illa de quadratura 
siio exstincta fuit, quee antiquitus tot 
igenia exercuerat. Quorum virorum 
imequam numerum recenset Gerardus 
' scientiis mathematicis cap. 16. 8 36, 


nicum. Ceterum huic disputationi ne 
t. adhibe Aristotelbah in Sk Nicom. 


cap. 6, p. 105 sqq. Sylb. 
ἴω) |l. e. confnderentur, perturbarentur, ut 
passim usurpantoptimi quique. Sed formula varie 
tractata et pluribus verbis addi solita, vid. Zenoph. 
Cyrop. I, 3, 4 ; Luciani Timon . d. 94 ; Vitar.auct. 
96 ΒΙΡ. Platon. Gorg. ὃ δά (p. 482, p. 110 
. ), lbiq. Findeis. et Heind ; PAcdon p. 96, 
172 seq. Heind. hujusque not. 


1 $23 


NICÉPHORI CHUMNI. 


recordationem, idesset firmum et omnino celebra- Α γοῦν ἐπιστήμη μηδὲν ἕτερον, ἀνάμνης 


tum et validum ad hoc demonstrandum, nempe 
animas corporibus preexstitisse. Sed non omnino 
huic adherendum, tanquam nihil opponi possit. 
Forte enim nobis diversum supponentibus, imo 
verocontrarium bene succederet. Cum enim anima 
sit immortalis ac semper moveatur, si ejus motus 
ct operationes immortales cogitemus, recte cogita- 
bimus. Quid igitur ? nos ponere vis scientiam facul- 
tatem animse esse in ea ab initio exsistentem, vel 
aliquid aliud ipsi postea additum, sed priusquam 
corpori uniatur ? Et quid hoc aliud esset preeter 
cogitationem, et unde superveniens, cum anima 
perfecta sit et perfecte sint ejus facultates et mo- 
tus ? Sed nihil poteris dicere neque quidquam de- 
monstrare.Si enim cogitatio facultas anime est, 
omnes autem animes, quee semper in motu est, 
facultates immortales sunt, scientia que est cogi- 
tatio, et ipsa anime facultas erit : non possumus 
vero prorsus eam credere oblivione corrumpi, ne- 
que rursum corruptam et emortuam denuo quasi 
reviviscere. Etenim neque anima in aliis curruptio- 
nem passa est neque unquam patietur. Ex iis igi- 
tur que tu supponis, et id necessario accidit, ex 
que hujus facultas siteffluere, neque scientiam 
stratum erit, nempe nullam anime cogitationem 
quae hujus facultas sit effluere, neque scientiam 
ipsam effluere εἰ corrumpi. Sed neque modo inest 
anime, modo non inest : reliqui enim animalis 
propriumestcapazx scientie fieri, animaimmittente 
ac donante, rursumque scientiam amittere et rur- 
sum recipere ac rursum absque ea manere, et id 
stepius ; quod pati et aquam videmus, que frigida 
est, deinde calefacta, rursum quod erat, frigida 
fit ; anima vero quoad scientiam ac mentem nihil 
tale patitur, quia neque quoad vitam patitur. 
Hec enim duo essentiales animre facultates sunt 
similiter ac habentes, vivere nempe et cogitare, 
quemadmodum ignis proprium est urere et lucere, 
et nihil horum amittit, quandiu ignis remanet. 
Neque vite hujus ulla est corruptio neque mentis. 
Corruptionem autem scientie et que secundum 
eam est memorie et cogitationis supponere et co- 
gitare nobis hoc modo non licet ; non licet utique 
supponere ac cogitare mentem corrumpi. Est igi- 
tur semper in anima scientia omnis et que secun- 
dum eam est memoria et cogitalio. 


πρότερον pt» ἐγνωσμένων ψνχῷ, καὶ - 
τὴν "3 ἐνεῖναι τοῖς σώμασωι, ἐπεὶδ᾽ dvd 
τοις συμπέφυρται, τῆς μνήμης ὥσπερ 
καὶ ἡ τῆς ἐπιστήμης συνεχτέτριπται 
αὖθις ἐπ᾿’ αὐτὴν ψυχὴ πάλιν ὥχει τὴν c 
rà» τῆς ἐπιστήμης ἀνάμνησιν 18, τοῦ 
x&t γενναῖον xat πάνυ τι 1} θρυλλούμενο 
ρὸν εἰς ἀπόδειξιν τοῦ προὐσφεστάναι τὰ 
σωμάτων. ᾿Αλλ᾽ οὐ πάνν τι τούτῳ γε. 
ὡς μηδεμιᾶς δηλονότι μηδαμῶς ἀντι 
Ἰάχα γὰρ ἄν τι x«t ἀλλοῖον ἡμῖν " 
x«t. τόγ᾽ ἐναντίον, ὀρθῶς ἐχδαίη 11. gi 
τῆς ψνχῆς οὗσης χαὶ ἀεέ χενου μές; (17) 
δή τινας xat τὰς χινήσεις xn wm 
εἴπερ νοοῖμεν 158) ὀρθῶς d»  vosise. ' 


ἐπιστήμην ἡμᾶς χαι βούλει — cm 
ψυχῆς χαι ταύτῃ ἐξ ἀρχῆς ἐνοῦσαν, i 
ὕστερον μὲν αὐτῴ προσγεγενημένον, 


τοῦ ταύτην ἐγγενέσθαι τῷ σώματε ; Ka 
ἕτερον παρὰ τὴν νόϑσιν ὕπολητσττέον, 
ἐπεισιὸν ἄλλοθεν, τιλείας τῷς ψυχῶς o 
και τῶν ἐνεργειῶν αὐτῆς χαε χινησεως: 
ἂν ἔχοις εἰπεῖν, οὐδ᾽ ἂν ἀποδείξαις. 
νόησις μὲν ἱνέργεια ψυχῆς, πᾶσαι 

ψυχῆς ἀεί κινουμένης ἀθάνατοι, ἐπιστζμω 
οὔσα, εἰχότως ἂν xat ἐνέργεια Ψυχῆς 

δὲ 30 πάντως ἡμᾶς οὐδέ ταύτην ) 
λήθη, ἐφθάρθαι, cód αὖ φθαρεῖσαν χαι 
αὖθις ὥσπερ ἀναδιώσχειν, ἐπεί μυδὲ 
τοὔτ᾽ ἐν ἄλλοις φθορὰν ἔπαθεν οὐδ᾽ οὐ 
0n 33. 'Ex μὲν οὖν ὧν αὐτὸς ὑποτίθης 
ἐστίν ἐξ ἀνάγχης συμθαῖνον, ix d" ὧν αὶ 
ἐχεῖνο μᾶλλον ὧν εἴη εὖ μάλα x«t χαλῶς 
μένον, μήτε δηλονότε μηδεμίαν νόησιν Y 
ἐνέργειαν αὐτῆς ἀπεῤῥνηχέναι μήτ᾽ 

σνναποῤῥυῆναι 38 ταύτη χαι διεφαρί 
οὐδὲ ποτὶ μέν ἐνεῖναι τῇ ψυχῇ, ποτὲ δὲ 
τοῦ λοιποῦ γὰρ ζῶον τοῦτο δεχτιχὸν μὲν 
αὐτὸ γεγενῆσθαι, τῆς ψυχῆς ἐνιείσης xat p 
αὖθις δ᾽ «mo βαλέσθαι 3) ἀναβαλέσϑε; 
χαι χωρίς αὐτῆς αὖθις μεῖναι, χαι τοῦ 
ὃ δὴ πάθος xci ἐπὶ τοῦ 35 ὕδατος VP 
ψροῦ μὲν ὄντος, ix δὲ πυρὸς Orge 
ὅπερ ἦν πάλιν ψυχροῦ γεγονότος * yw 


ἐπιστήμην xat νοῦν οὐδὲν Zv τοῖοῦτῃ 5 


D μηδὲ κατὰ τὸ ξῇν πάσχει. Ἄμφω yi ταὶ 
γειαί τινις οὐτωδεις ψυχῆς x«t ὁμοίως ἔχουσαι, ζῇν δήπου χαι 


νοεῖν, ὡς x«t τοῦ πυρὸς Ὁ 


ὁμοῦ x«t τὸ 39 φωτίξειν, xat οὐδέν τούτων ἀπόλλυσι, πὺρ δήπου μένον. Οὔτ᾽ ὀὖΐν Cogg ταύτε ? 
οὐδεμία φθορὰ, οὔτε νοῦ "7, Φθορὰν δὲ ποθ᾽ ἡμᾶς ἐπιστήμη, xci μνήμης τῆς χατ᾽ αὐτὴν χα 


Varie lectiones. 


1. ταύτην omis. Vat. 13 ἐπ᾿ αὐτὴν ψυχὴν «xt Vat. ἐπ᾽ αὐτὴν ψυχὴ dixe Vind. '* τ 
sic proxime id. 15 x«t προσ. Vat. 16 ἄλλας p. Vat. 17 ἐχδάλη Vind. [8 νοοῦμεν Vat. ' 


30 δὲ non agnoscit Vat. *'u» δὲ Viud. 


. " πάθοι Vind. 
ἐποῤινηκίναι, 3) ἀποθαλέσθ' Vat. '^arliculum non agnoscit Vat, 30 τὸ non est in 


15 Sic Vat. et Vind. marg. in! 
at. 


Nota. 


(33) Platonicum, ex PAcedro. Vid. pag. 245 C, 
61 Heind. ibiq. interprett. Conf, Davis, ab Cicer. 


Tuscul. Disp. 1,23, et Wyttenbach. D 
mortal. anim. ad PAadon. p» ΣΧ. . 


ADV. PLOTINUM DE ANIMA 


τρόπον * μήτι γε xai τὸν νοῦν φθείρεσθαι τίθεσύαι 


ἔνους ἣ ἐννοοῦντας͵ οὐχ ἔστι τοῦτον τὸν 


1126 


, Ἔστιν οὖν ᾿ἀεὶ xal ἐπισσάμη πᾶσα χαὶ ἢ x«t' αὐτὴν μνήμη xai νόησις ἐν ψυχῇ. 


$rou δ᾽ ὄντος χαὶ ἀποδεδειγμένου, οὗτε τὸ Α 


γχεσθαι τὴν ψυχὴν ἔστιν οὐδάμῶς, οὔτε 
ἐστάνχι ταύτην τοῦ ξώου τοῦ μετεσχηχότος 
πόθεν δ᾽ ἔτέρωθεν ἡμῖν 38 ἀπαντῶσιν αἱ 


τῆμαι μηδὲν πρότερον περὶ αὐτῶν εἰδό- 
μοὶ δοχεῖν, ὅτι ὥσπερ σὺ προδημιουργῶν 


νὰς τῶν σωμάτων λέγεις μὴ ἀμαθεῖς μὴ δ᾽ 


τῶν ἐπιστημῶν εἶναι, ἀλλ ἐν (oj τε 
τελείῳ δὲ xai νῷ 81 τελούσας, τελείας 


αἱ ὅ5 γόησιν πᾶσαν xà ἐπιστύμην, 
χἀμοὶ ἀποδεδειγμένου συγγεγένῆσθαι ταὺῦ- 
συνυπάρχειν τοῖς μετέχουσι ξώοις, οὐδὲν 
"dita; οὔσας ξωὴν xai νοῦν, τελείας εἶναι 

ἐπιστήμην 59 χαὶ τὴν γνῶσιν αὐτῆς 85. 
; ἕνεχεν οὐχ οὕτως ; ᾿Αλλ' οὐδενὸς οἷμαι, 


6. Que cum itasint, utdemonstratum est, neque 
Pecordari animam admittendum est neque eam 
animali eam continenti preexsistere. Unde autem 
occurrunt scientie nobis prius nihil scientibus ? 
Ut mihi videtur, quemadmodum tu, animarum 
preeexsistentiam docens, easnonscientiarumigna- 
fas dicis, sed quoniam vita perfecta et mente 
perfecta predite sint, perfectas quoque esse co- 
gitatione ac scientia, ita mihi demonstratum est 
eas connasci et incipere una cum animalibus 
qus eas accipiunt, etcum nihilominus perfecte 
sint vita ac mente, ita perfectas esse scientia et 
cognitione. Aut quare non idila esset? Profecto 
ut opinor, neque tu contrarium diceres, nequede- 
monstrares. Restat igitur ut, quemadmodum ipsum 


σὺ φαίης οὐδ᾽ ἂν δείξαις. Δεέπεται τοένυν B animel hanc intelligentem animam continens et 


xvró τὸ ζῶον τὰ νοερᾶς ταύτης ψυχῆς 
αἰσθήσιως ὃν ζῶον, οὐδὲν μὲν τέλειον 


ὕτην τὴν αἴσθησιν ἐνεργεῖ, μήπω τῶν 
ὧν ὀργάνων τετελεσμένων, προαχθέντων 


ro τῶλους, τότ᾽ ἐστὶ x«l παντός τοῦ χατ 
ἀντιληπτιχὸν, οὕτω δὴ χαὶ νοῦν, ἐξ αὐτῆς 
ναμεμιγμένον χαὶ συναναχεχραμένον αἱσθή- 
σώματι, xeb τέλειον ὄντα χατ᾽ ἄλλα χαὶ 
ἦν ἐπιστέμων, τελείων διῖσθαι χαὶ τῶν 
di ων ἂν χαὶ μετὰ σώματος δείξοι τὴ 
ἧς ἐπιστήμαις ϑύναμιν αὐτοῦ 88 xol ivip. 
ὍὌργανα δ᾽ ἐπὶ ταύταις εἶεν ἄν ψυχῆς͵ 
α μὲν, αἴσθησις χαὶ ἢ ἐξ αὐτῆς φαντα- 
τῆς 88 δ' εὐθὺς ἐξημμένα χάχείναις 9 


sensibile, nihil tamen perfectum per hos ipsos 
sensus operatur, nondum perfectis sensuum 
organis ; postquam autem ad perfectionem adducta 
sunt, tunc omnium 416 secundum sensum sunt 
capax est, ita et mens ab initio immista et con- 
fusa cum sensibus et corpore, etsi perfecla sit 
reliquis et ipsa scientia, perfectis tamen organis 
egeat per qua simul cum corpore ostendat suam 
in ipsa scientia virtutem et efficaciam. Organa 
autem 1158 inservientia quie longius ab anima stant, 
sunt sensus et phantasia ; quee autem ipsi anime 
adherent et precedentibus mistasunt, cogilatio 
οἱ opinio. Talibus organis mens scientiam in 
corporibus operatur, et recte quidem operatur, 


ιώνοια καὶ δόξα. Μετὰ τῶν τοιούτων γοῦς C quando recte se habent illa organa ; nihil autem 


; ἐν τοῖς σώμασιν ἐνεργεῖ * χαὶ ἐνεργεῖ 
καλῶς δὴ χαὶ τῶν ὀργάνων τούτων ἐχὸν 
ὖδεν d^ ἄριστον, τοῦ ἀρίστου ys xci τού- 
εἰπομένων. Ταύτῃ Tot x«i ἔστιν ἐν οἷς μὲν 
τῶν βοηθούντων ἐχτὸς δεῖται, ἀλλ᾽ αὐτὸς 
ἰστὼ ἑαυτῷ, τοῦ ἐπιπροσθοῦντος παντὸς 
γαχύψας * ἐν οἷς δὲ xoi τοῦ βοηθοῦντος 
σαι, οὐχ ὡς ἐπιλελησμένος τῶν προεγνω- 
ὑτῷ δεῖται, αλλ’ dart τὸ προοπλασθὲν πᾶν 
τὸν αὐτὸς σαρχὸς πάχει 89 χαὶ ὕλης μι- 
νηθζἦναι ῥᾷστα ῥῆξαι x«i ἀποθέσθαι, καὶ 
πῦρ σώμασι δὴ τισιν ἐμφαλεῦον παχυτέ- 
ἐχτὸς πλογῇ ἐκραγῆναι, χαὶ τὸ ἐν αὐτῷ 
! φῶς ὅσον καὶ οἷον, ἐπιστήμην πᾶσαν 
"etian, Διὰ τοῦτο x«i ὧν ἔφημεν αἰσθήσεώς 
ἐξ αὐτὸς φαντασίας dux δὲ χαὶ διανοίας 
» πρὸς τὴν τῶν ὄντων ἐπιστήμην xol γνῶ- 
tía δήπου χαθεστὼς φαίνεται, πλησσόντων 
τὸν ἐγχεχρυμμένον τῇ ὕλῃ xal ἀποῤῥη- 


excellit, ubi ea non excellunt. Unde fit ut nullo 
externo auxilio indigeat, sed sibi ipsa sufficiat, ab 
omnibus obstaculis quasi. emergens : aliquando 
autem externo auxilio indiget, non quod oblita 
sit eorum que prius noverat, sed ut antese plas: 
matum illud quod eam carnis erassitie cireumdat 
et materiam commistam facile valeat frangere ac 
deponere, etquemadmodum ignis quibusdam cras- 
sioribus involutus, externo ictu, effringatur, et 
illud noscendi lumen quod in ea est, quantam et 
qualem scientiam adimplere possit, ostendat. Ideo, 
ut diximus, sensuset phantasite ex eo procedentis, 
simul et cogitationis acopinionis, ad entium scien- 
tiam cogitationemque, ope indigere videlur, quie, 
ut ita dicam, eam feriunt materia involutam et 
effringunt, οἱ 6 05 lucem ad scientie contempla- 
tionem meditationemque evocant. Inde, mea qui- 
dem sententia, scientie cognitio nobis advenit. 
jade mens eam cum corpore cogitat et rationi eaa 


Varia lections. 


e addit Vat. 39 αἱ abest a Vat. 
ἐπκῖστ. Vat. ?* αὐτὰ Vind. 
τῶν ὀργάνων ἐχόντων Vat; 39 πάχη Vind; 


80 τελείως Vind. 
33 αὐτοῦ non est in Vat. 5? 


33 χχτὰ Vind. 83 x«i τελείας 
αὐτοῦ Vat. 51 χαχείνοις Vat; 


δ1 γοὶ Vat. 


4457 


NICEPHORI CHUMNT. 


tradit, neque est illa recordatio, neque oblitee men- A γνύντων, καί γε τὴν ἐξ αὐτοῦ φαῦσιν (34) iri 


ti, secundum vestram sententiam, supervenit. Et 
sic igitur confutatur etsolvitur illa opinio, nempe 
scientiam esse recordationem et animas corporibus 
preeexistere,que nihil ante corpora ullo modo sunt. 
ἀναμνήσεως αὐτῆς 
οὕτω γε 
σωμάτων μήτι γε μηδαμῶς οὔσας, νομίζειν εἶναι. 

7. Hec quidem de origine et incorruptibilitate 
anime dicta sunt ei demonstrata; demonstratumque 
una est animas non preeexsistere corporibus, ne- 
que ex aliisin alia migrare. Quoniam autem anima 
corpore soluta manet neque corrumpitur, inqui- 
rendum nobis est, quid per se sola actura sit 


et passura, etquomodo ipsum suum esse inoolume B 


servatura, et integra omnino sitnon modo secun- 
dum suam essentiam, sed et secundum facultates 
cum et hoc habeatur finis nature ejus ao creationis 
ut, animal rationabile exsistens, secundum sen- 
sum et voluntatem vivat ac operetur. Cum enim 
duplex sit incorruptibilis et intelligens natura, 
et altera quidem semper per se subsistat, ne- 
que ullo modo cum corporibus uniatur, miscea- 
turaut confundatur, quam demoniacam vos dicitis 
concedimusquenos primam sortem prope Creato- 
rem sempercommorandi 86 conversandi amisisse, 
mea quidem sententia, etsi vobis non placeat, 
id nihil infirmat nostros conatus ac nostram 
demonstrationem. Quoniam igiturilla omne corpus 


ac omnes sensus fugit, altera. autem secundum ( 


has animas simul cum corporibus nascatur et cum 
iis uisceri confundique debet, neque ullo modo 
corporarenuit, non potest dici illam corpus induis- 
se, neque hanc corpore liberatam esse, id semper 
fugientem et ab eo longe abeuntem, non fieri po- 
testob dictam rationem eam non servare id ad quod 
nata est. Sed ei opus estcorpore in quoomnes suos 
actusoperabitur. Opus est ei corpore quocum pejo- 
ra vel nieliora patietur, prout virtutem aut malitiam 
properaverit operari ; οἱ secundum vos quoque 
sive in felicitate viventium anima fiet, aut severa 
experietur, cum bonis quidem animis meliora, 
malis autem pejora reserventur, nostra ac vestra 
sententia, et mcrores ac delicias et quecunque 
alia non anime solius aut solius corporis, sed 
amborum esse dicimus. Sed nondum ad id deveni- 
mus ; solummodo autem hoc demonstratum est, 
nempe animam corpori compingi natura, neque 


τὸς ἐπιστήμην θέαν - κάξ χατανόησιν ἐχχιὴ 
Ἐντεῦθεν, κατά γε τὸν ἐμὸν λόγον. ἑπκιστήι 
ἐγγίνεται γνῶσις. ᾿Εντεῦθεν νοῦς χαὶ : 
μετὰ σώματος ταύτην, χαὶ μεταϑεδοὺς λό 


οὔσης, μήτ᾽ ἐπιλελησμένῳ *"! và, x«rí γε τὸν ὑμῶν λόγον, ἐγγινομένης. K 
x«t διελήλεγχται x«t λῶνται τὸ τε τὰς ἐπιστήμας ἀναμνήσεις εἶναι, καὶ τὸ τὰς ψυχὰι 


QC. Οὐ μὲν ἀλλὰ ταῦτα μὲν περὶ jm 
ἀφθαρσίας ψυχῆς εἴρηται καὶ δέδεικται σὰ 
χθέντος ἅμα xci τοῦ μήτε πρὸ τῶν FamEr 
ψυχὰς ὑφεστάναι, μήτ᾽ αὐτῶν M πων m 
νειν εἰς 45 ἕτερα. "Erst δὲ ψυχὰ )m το δ 
τὸς μένει χαὶ οὐ διέφθαρταε,  wpotipem i 
ἄν εἴη͵ x«i τί δύποτε, χαθ᾿ ὁκυτὺν jm ἰὼ 
xai πείσεται, χαὶ πῶς αὐτὸ dà τοῦτο nim! 
περισώσει, χαὶ τὸ ὅλον ἀχῴρατος (33) τῷ! 
οὐσίαν μόνον, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν δυπονῖο τ 
γειαν, ἐποὶ xo) τοῦτο τῆς τὸν κατ᾽ αὐτῷ 
xxi δημιουργίας νενόμισται, ξῶον ϑυλοναὶ 
διοικεῖν, χὄτ᾽ αἴσθοσιν χαὶ προαέρεσιν χα 
κινούμενον, Διττῆς γὰρ πάσης τῆς ἀφθά 
νοητῆς φύσεως οὕσης, καὶ τῆς μὲν ἀεὶ a 
τὴν ὑφεστώσης "δ, χαὶ μύτι θέ μυηϑαμῶς 
σὴς εἰς ἑνῶσιν χαὶ μίξιν x«i χρᾶσιν σῶμά 
dà x«i δαιμονίαν ὑμεῖς φατε xel ἡμεῖς Tv 
pf» ἀποστᾶσαν τὴς πρώτης μοίρας τῆς 1 
δυομιουργὸν ἀεὶ μενούσος xal στρεφομένης. 
τὸν ἐμὸν δὲ λόγον, χἂν ὑμῖν μὴ δέδοχται, 
τοῦτ᾽ ἐστίν οὐδὲν πρὸς τὴν νῦν ταράττον 
xat ἀπόδειξιν, ᾿Εχείνης γοῦν πᾶν σῶμα " 
cu, xat πᾶσαν αἴσθησιν, τῆς δ᾽ ἑτέρας x 
ταύτας δὴ τὰ ψυχὰς ὁμοῦ τοῖς σώμασι γεγι 
x«t συμμεμιχθαι τούτοις x«t συναναχεχρᾶι 
φυχνίας *5, xat μηδαμῶς ἥχιστ᾽ ἀπανᾶινοι 
σώματα "Ἶ͵ οὔτ᾽ ἐχείνην σεσωματῶσθαί x 
εἰπεῖν, οὔτε ταύτην τοῦ σώματός ἀπαλλαγε 
τοῦτ᾽ ἀεί εὐγονσαν xat ἀποστρεφονένην͵ 
χαθ᾽ ὃν δὴ χαὶ *5 γέγονε λόγον, xou πρὸς ἑ 
φυχέν, οὐ μὲν οὖν σεσωχέναι, ᾿Αλλὰ dui 
σώματος, t» ᾧ δὴ χὰι γενομένη πᾶν nx 
πράξει. Δεῖ xat μεθ᾽ ὅτου τὰ χείρω gir 
Brie, ὡς ἔφθη, δηλονότι ἀρετὴν ὃ χεὰ 
τούτου χατειργασμένη δ) xat P$ τῶν dv 
ἀπολαύσει xat χαθ᾽ ὑμᾶς 9 γένοιτο, ὃ τῶν 
πῶν πειραθείη, και πΡιούντων xaxd, ἐκεί. 
μὲν ἀγαθαῖς τῶν ψνχῶν ἀμείνω, ταῖς ὃ 
ἀποχεῖσθαι τὰ χαχίω, χαθ᾽ ἡμᾶς γε χαὶ ὑμ 


Varie lectiones. 
46 τὸν Vind. *! ἐπιλελησμένων Vat. 53 ἐφ᾽ Vind. ** x, à, ὑφ. ἀεί Vat. ** ἡμέτερον Val. "a 


Vat. 


Vat. t. 


3! ἡμὶν 


46 xat περ. Vat. " τὰ σὼμ. &best ἃ αὶ δ xav deest in Vat. ** χατεργασαμένῃ Vat. 
a 


Nota. 


(34) Proxime dixerat γνωστιχὸν φῶς. Eam co- 
gnoscendi et quasi lucendi actionem nunc declarat 
voce Alexandrinis interprett. propria. Vid. Biel. 
Thes. m, p. 536, ibid. Ομ ἴ,688. τλϑ.᾿ Brem. φαῦ- 
σιν, φῶς, φέγγος, qu& eadem habet Suid. in voce. 


Zonaras autem L.Gr. p. 1796, φαῦσις, « 
γος, λαμπρότης. 

(33) Αχήρατος, quod tantopere freque 
thanael,. néc Platoni displicuit. Locos s 
Ruhnkenius ad 7im., p. 17, 


ADV. PLOTINUM DE ANIMA. 
τι À omnino ab illo velle separari. Et ideo, ut opinor, 


χαὶ τάς γε λύπας xal ὁ δονὰς x«t εἶ 
οὐψυχῆς δὴ μόνας ewd' αὖ σώματος, ἀλλ᾽ 
εἶναι λέγομεν (39). ᾿Αλλὰ prm τοῦτο, ἀλλ᾽ 
δειχτο χατὰ φύσιν εἶναι γυχῇ, συνεζξεῦχθαι 
και μὴ παντάπασιν ἐθέλειν αὐτοῦ χεχωρέ- 
αἱ διά τοῦτ᾽ οἶμαι xat ὑμεῖς ἀεὲ ταύτην ἐπ᾿ 
3» τὰ 9! σώματα στρέφετε, xat οὐχ ἀφίετε 
τῶν, ὡς ἐχτὸς δὴ τούτων ἄλλοθέ που μὴ 
ἣν μηδὲ πεφυχυῖαν μηδαμῶς ἔδρυσθαι. 
Jn καὶ ἐμοὶ πειρατέον ἄν εἴ, ἐς ὅσον οἷόν 
ὃς δεῖξαι ὅτι γε ψυχὰ λυθεῖσα τοῦ συγ- 
ς αὐτῇ σώματος, ἐπ᾿ αὐτὸ δὲ τοῦτο, ὃ xe 
xat οὐκ ἐπ᾿ ἄλλο ἐπάνεισι, xci γε πειρα- 
᾿αὐτὰς δὴ ταύτας τὰς τοῦ Πλάτωνος ὑπὸ- 
xat ὡς ἐχεῖνος ἐξ ἄδου χυχὰς αὖθις ἐξά» 


ησι 86 σώμασιν, οὐδαμόθεν ἄλλοθεν, ἣ ἐκ ἢ 


Ἰνεώτων λέγων τοὺς ζῶντας ἀναδιώσχεσθαι, 
χύταις ἐπὶ τούτω ταῖς ἀποδείξεσιν ἐφεξῆς 
ρημένος. Ἐχ τῶν ἐναντίων, φησὶν, ἀναγχη 
τἀναντία, xai τοῦτ᾽ ἐπὶ παντὸς ἀξιοῖ xoi 
Ig γενέσεως, χαὶ οὐδαμῷ βούλεται τῶν τοι- 
δὲν τυγχάνειν ἄλλως γεγενημένον " x«i τοί- 
ξον ἐξ ἔλαττονός φῆσι πρότερον ὄντος γί- 
"μεῖζον, καὶ αὖ τοὔλαττον ix τοῦ μείζονος, 
δικαιότερον ἐξ ἀδικωτέρου, xal τὸ ταχύ ix 
δέος, καὶ ἐξ ἀμείνονος τὸ χεῖρον * χαὶ περι- 
ϑέσις ἐπὶ τῶν τοιούτων ἀπανταχῇ ὡσαύτως 
καὶ τὰ ἐναντία ix τῶν ἐναντίων mtpuxiva, 
χαὶ δυοῖν ὄντοιν πάντων τῶν ἑταντίων 
γύτων δύο τίθησι χαὶ τὰς γενέσεις, ἀτὸ μὲν 
γυ ἐπὶ τὸ ἕτερον, ἀπὸ δ᾽ αὖ θατέρου πάλιν 
ὧν * μείζονος γὰρ χαὶ ἔλάττονος αὔξησις 
αἱ φθίσις * χαὶ τὸ μὲν αὐξάνεσθαι χαλεῖ, 
θίνειν, καὶ συγχρίνεσθαι χαὶ διαχρίεσθαι, 
εσθαι χαὶ θερμαίνεσθαι, χαὶ πάντα οὕτω, 
rtt χρῆσθαι τοῖς ὀνόμασιν ἐνιαχοῦ. "Eoyo 
ὠταχοῦ οὕτως ἔχειν ἀναγχαῖον, γίγνεσθαι 
ἀλλήλων, γένεσίν τε εἶναι ἑχατέρου εἰς ἀλ- 
χαὶ τοίνυν τῷ ἐγρηγορέναι τὸ καθεύδειν 
χντίον, 
μὲν 


χαὶ τῷ (jv δήπουθεν τὸ τεθνάναι, 
τοῦ ἐφρηγοοέναι τὸ χαταδαρθάνειν 56, 


1430 


vos eam semper ad corpora ipsa volvitis, neque 
eam ab his dimittitis, utpote que extra ea alibi 
non possit neque valeret sedere. Id jam et mihi 
conandum est quam evidentissime possum, osten- 
dere et animam corpore sibi congenito libe- 
ratam adidem corpus quod deposuit neque ad aliud 
esse redituram : et oonandum quidem ex ipsis 
Platonis principiis etostendendum, quomodoille ex 
inferno animas reducens in corporaimmittat, non- 
nisiex mortuis viventes reviviscere dicens ac 
talibus damonstrationibus deinceps utens. Ex con- 
trariis, inquit, necesse est contraria fieri, et id de 
omnibus censet ac de omni generatione, ac mi- 
nime vult quidquam tale aliter factum esse. Atque 
igitur majus ex eo quod ante minus fuerat dicit 
fieri majus, ex rursum minus ex majore, et justius 
ex injustiore, ac rapidum ex tardo, et ex meliore 
pejus. Et tractat ejus propositio de quibusvis ta- 
libus ita se habens et contraria ex contrariis nasci 
ostendens. Et cum omnia contraria duo sint, inter 
illa duas quoque generationes ponit, ex uno ad 
alterum, et ex hoc ad illud. Inter majus enim et 
minus est incrementum et corruptio.Et unum qui- 
dem crescere nominat, alterum vero corrumpi, et 
coagmentari et dissipari, et refrigescere et inca- 
lescere, et omnia ita. etsi alicubi nominibus uti 
non liceat Re quidem ipsa ubique sic esse neces- 
sarium est, alia ex aliis nasci, et utriusque fleri 
mutuam generationem. Atque igitur vigilie som- 
num dicit contrarium esse, et vite mortem, et ex 
hac conjunctione fleri generationes, ex vigilia 
somnum, e somnao resurrectionem. De vita autem 
ac morte, quomodo e vita generatio ad contra- 
rium, mortem scilicet, fiat, et ex morte ad revivi- 
scentiam, atque ita mortuiex viventibus sint dicit, 
viventes vero e contrario ex mortuis ; et heec dicit 
Plato, et hec nos sentimus eumque sequimur, 
atque hsec recte se habent. 

xai ἐπ᾽ ἐχείνης μὲν τῆς συζυγίας τὰς γενέσεις si- 
ἀπὸ δὲ δ᾽ τοῦ χαθεύδειν τὸ ἀνεγεέίρεσθαι - ἐπὶ δὲ 


θανάτου, πῶς ἀπὸ μὲν τοὺ Civ γένεσις πρὸς τούναντιον τὸ θνήσχειν, ἀπὸ δὲ τοῦ τεθνάναι (37) αὖθις 
σχεσθαι, χαι οὕτω δὴ τοὺς τεθνεῶτας ἔχ των ξωννὼτ φησίν εἶναι, τοὺς δ' αὖ ζῶντας ἐχ τῶν τεθνεώτων 
ὄντας * χαὶ ταῦτα δ δὴ Πλάτων, xci πρὸς ἡμῶν γε ταῦτα, χαὶ ἡμεῖς ἐπόμεθα, χαι ὀρθῶς ἔχει. 


μὴν ἀλλ᾽ εἰδέναι βονλομεθα, τίνος ὄντος ἐλάτ- D 


t γε αὐξανομένου, τὸ μεῖξον γεγονὸς ἔσται. 
τινος, ἥ ογε 38 γὺν ἐστι μεῖξον, fj αὐτὸ δὴ 
4TT0» ὃν πρότερον, πριν δηλονοτι μεῖξον γενέ- 


8. Attamen scire volumus ex quo minore ac 


crescente fiat majus, utrum ex alio quodam quam 
quod nunc majus est, an id ipsum quod minus 
erat priusquam majus fieret, deinde majus, quod 


Varie lectiones. 


on est in Vat. 
53 μὲν addit Vat. 


353 ἀνάγων Vat. 
5? órc Vind. 


δὲ ἐγίασι Vind. 


855 γίγνεσθαι αὶ. 55 χαταδαρθεῖν Vat, ἀπὸ d 


Nota. 


jtinus in libro, Quid animal, quid homo, 
1sil. : "Hóovat χαι λύποι φόδοι τε x«t θαάῤ- 
᾽ς ἂν εἶεν : . ἥ γὰρ ψυχῆς, 7? χρωμένης ψυ- 
zt, ἢ τρίτου τινὸς ἐξ ἀμφοῖν x. t. ). que 
t Suidasit. I1, p. 46 Rust. Plotiniani loci 
itt Platonis Timao, &2 A, 3271 Bip. C Ct. 

le Sympos. p. 207 E, P. 240 Dip. Ad Hh 


maum adhibe Proclum in Commentar. p.326 seqq., 
et confer eos qui ex eodem fonte eua rata irriga- 
runt : Porphyr. Dc abstin.1, 33, v. Damasci 
Περέ &px. p. 219 ; Michael Pse um ᾿Ππερί παντοῦ, 
παιὸ, Sect, 4&, p. 403 

(31) Mori, mortuum esse. Cf. Wyttenb. ad Pla- 
ton. PAaxdon., p. 142 seqq. 


4431 NICEPHORI CHUMNI 


est, factum sit. Et quidem Plato priorem sen- À σθαι, εἶθ᾽ ὅπερ ἔστι γέγονε μεῖξον 99 * xe μὴν; 
tentiam supponens non ex altero minore majus Πλάτων iv τῇ ὑποθέσει τὸ πρότερον θεις ox 

factum esse alterum dixit, quoniam ita homi- τόνος érépou δή τινος ὄντος, ἕτερον ἔφησε p 
num generatio non esset. Quomodo enim potest νέσθαι, ἐπεί οὕτω γε οὐδὲ γένεσις ἀνθρώπε 
dici, altero incrementum aut corruptionem pa- ἄν tix. Πως γὰρ ἔστιν ἑτέρον πάσχοντος αὔξης 
tiente, quod illud passus est, hoo in altero σιν, ὃ d πέπονθεν ixtivo, τοῦτ᾽ ἐν ἕτέρῳ γι 
factum esse ? Majus enim esse ac minus esse, illud λέγειν ; μεῖζον 65 γὰρ εἶναι xat ἔλαττον εἶναι͵ 
sane et aliud, non autem est aliud et aliud id in ὀ πουθεν xat ἄλλο οὐχ ἄλλο δὲ xat ἄλλο 463 ἐφ᾽ ᾧ 
quo h^c fiunt. Atque igitur de somno ac vigilia ; νεται ταῦτα * xac τοίνυν ἐπί τοῦ xaOtidto x 
qui nunc dormit, ille omnino evigilabit. Et gene- γορέναι, ὃς ἄν vov χαθεύδοι δ᾽͵ οὔτος δέξξου ze 
rationes duorum contrariorum sunt; non aliusest γορὼς ἔσται x«t «i γενέσεις δυοῖν &o 
qui obdormit atque ita somno premitur, et alius ἐναντίοιν, οὐχ ἄλλον τινὸς τοῦ oum vues 
qui evigilat, sed idem heec duo. Et mortuum esse τος, x«t οὗτω χαθεύδοντος, ἕτερος warm, 

dicimur eum qui prius vivebat ; et ex mortuo ὁ αὐτὸς ταῦτα * xat τεθνηκέναι aun » ua 
reviviscere nullum alium, sed illum ipsum qui ζῶντα * ix δὲ τοῦ τεθνεῶτας &vaGuonda d) 
mortuus fuerat, quemadmodum de dormiente qui Β τῶν ἄλλων, αὐτὸν δ᾽ ἐχεῖνον τὸν tsÜveun* 
rursum evigilat. EL sic e minori crescente ma: γε δηλονότι τὸν καθεύδοντα, xac αὖθις ἐκ 
jus effectum est. Nonnesic ea se habent ? Om- νον. Καὶ τὸ ἐξ ἐλάττονος αὐξανομένον 1 
nino sic. Vide igitur et considera quid dicamus μεῖζον 9. Ἢ οὐχ οὕτω ταῦτα ; πάντως wf 
hominem esse. Animal mortale omnino, dices, δὺ x«t σχόπει, τί ποτέ φαμεν ἄνθρωπον sin 
mente etratione animaque ralionali preditum,et θνητὸν πάντως, ἐρεῖς, νοῦ καὶ λόγου xa! 
duplicem eum esse dicimus, ex duobus unum. αὐτὸν juxüc μετέχον, x«t διπλοῦν δ] a 
et corruptibilem et ineorruptibilem, corruptibi- φαμεν δδ, «x δυοῖν ἕνα, χαε φθαρτὸν d 

lem corpore, incorruptibilem anima, que per. ἄφθαρτον, τὸ μὲν τὸ σῶμα, τὸ δ᾽ αὐτόν : 
manet et nunquam dissolvitur. Cum unus specie σαν ** xai μήτι γε λυομένν ψυχὰν. Εἷς « 
homo sit, multifariam divisus est. Et est to- εἶδος ὧν ἄνθρωπος, εἰς πλείω μεμέρισ 
tus in unaquaque, in quotquot individua dividatur ἔστιν ὅλος ἐν ἔχάστῳ, ἐφ᾽ οὖς δὴ 79 ἀτὸμ 
ac segregetur, et quolibet individuum pari- διαιρεῖται xot τέμνεται, καὶ ἕκαστος av: 
ter est totum, qua homo est. Sed species quidem ὅλον ἐστίν ὃ τι δὴ χαὶ πέφυχεν ἄνθρωπος. 

eadam semper manet ac semper incolumis: ce&- γετὸ μὲν εἶδος ἐν ταυτῷ μένει χαι αἰεί 
tera vero non eodem modo, sed quomodo, docebunt (. σται, τὰ à' οὐ τὸν 18 ἶσον ἔχει τρόπον, : 
qu& sequuntur, Atque huc devenimus idque di- τοῦ ἐφεξῆς ἂν sim λόγον. Καί πρὸς τοῦθ᾽ 

cturi sumus. γοῦν εἰρήσεται. 

9. Cum anima et corpore homo constet, ac mor- θ΄. 'Entí γὰρ £x ψυχῆς xo& σώματος c 
talis sit unusquisque ac dissolutionis capax, dici- ἄνθρωπος, x«t θνητὸς ἔχαστος xat λύσιν 
mus hunc et mori ac vitam resumere ; quoad φαμὲν δὲ τοῦτον 16 χαὶ θνήσχειν xat παλι 
animam quidem que est immortalis, non di- σχεσθαι, χατὰ μὲν τὸν ψυχὴν ἀθάνατον ς 
cemus eum inori posse, quoniam ea neque po- ἀν φαίημεν 15 οὗτε θάνατον χαταδέχεσθαι 
test mori, neque reviviscere. Ex morle enim oritur μηδ᾽ ἔστι θνήσχειν αὐτὴν 11 οὔτ᾽ αὖ mua» ^ 
vita etex morluo, ut dicit Plato, et jam mon- σχεσθαι" ix yap τοῦ τεθνάναι τοῦτο, 2 
stratum est, Anima autem non moriente, non veri- τεθνεῶτος, χαθὸ δὴ 19 Πλάτων 9m σέ, xcW 
simile esl neque potest dici eam reviviscere. Cujus χται, υχῆς δὲ μὴ θνησχούσης, οὐχ ἔστω V 
ergo id est ? Relique scilicet hominis partis, εἰχὸς ταύτην, οὐδὲ λέγειν ἀναδιώσχεσθβθαι. 
nempe quod ineo est, animalis ac corporis. Et τοῦτο; τοῦ λοιποῦ ἀνθρώπον x«t ys (38) τὸ 
ex illo mortuo non aliud sane corpus neque alius ζώου x«t σώματος. Και ἐξ αὐτοῦ τγε τοῦ 
homo reviviscet, sed is qui prius erat vivens ,, τὸς οὐχ ἄλλο δήπου σῶμα οὐδ᾽ ἕτερος 
et deinde mortuus est. Εἰ cum quo corpore ἄνθρωπος, ἀλλ' ὃς ἦν πρότερον ξῶν, εἶτο 
mortuus est vivificabitur, quia ex  dormiente Καί μεθ᾽ οὐ δὴ τεθνηχς σώματος, μετὰ | 


Varie lectiones. 


80 ἢ αὐτὸ — μεῖζον neglexit Vat. 9! αὐτῶν Vat. 53 μείζονος Vat. 9! οὐχ — ἄλλο desun! 
65 χαθεύδει γαῖ. 99 τεθνεῶτα Vat. 98 xac τὸν — μείξω Vat, 51 duo» Vind. 568 x«« addit. V 
δ᾽ αὖ vàv p. Vat. 19 χαὶ nddit Vat. 7! ἀεέ Val. 13 δ' αὐτὸν Vind. 18 σύνθετον Vat. Τὸ τ 


15 φαῖμεν Vat. 15 χαταϑεδέχθαι ναὶ. ΤΊ ἐπεί --- ὑνήσχειν adsunt ἃ Vind. 18 αὖ z, non es 
19 xav addit Vat. "^ τοῦ non habet Vat. ?! ysaddit. Vat. 
Nota. 


(38) Semel monitum volo quod eruditioribus — variant codd. mss. Vid. Griesbach. N 
non obscurum est, illud xe γε, quo mirifice de- —Alexandrinoruminterpr. quos ille assidu 
lectatar Nathanael, sic junctum vix aliam auctori- — sevidetur.Horum locoscongessit Bieliusi 
tatem habere quam Luce evangeliste xix, 42; — p. 9!, ubi Cyrillusexplicat προσέτε di. 
Act, apost, i, i (quanquam hoc loco insifniter 11, p. 108, interpretatur χαέτοι, 


1433 


ADV. PLOTINUM DE ANIMA, 


1434 


^^ καὶ ξωώσεται, ὅτι μὴ 39. δ᾽ ἐκ τοῦ χαθεύδοντος ἔτε- Α non alium suscitari dicimus, neque aliud ma- 


opo λέγομεν ἐγρηγορέναι, qud! ἄλλο μεῖζον γίνε- 
" eUam 88, ἢ ὅγε πρότερον τυγχάνον ἣν Derrov. Καὶ 
γοῦν ἐξ αὐτῶν δὴ δ΄ τῶν τοῦ Πλάτωνος θέσεων οὕτω 
δὴ καὶ δέδειχται, τά τε ἄλλα ἐναντία ὄντα ἐχ τῶν 
ἐναντίων γίνεσθαι, χαὶ τοὺς τεθνεῶτας αὖθίς τε 
ἀναδιώσχεσθαι xai αὖθις ζᾷν οὐδένας ἄλλους ὄντας 
ἡ αὐτοὺς δὴ τούτους, τοὺς καὶ πρότερον ζῶντας, αὖ- 
ες ταῖς δὴ ταύταις λέγω 95 ταῖς ψυχαῖς, καὶ αὐτοῖς γε 
τοῖς δὲ σώμασι * xal τοῦτον δή τὸν τρόπον ὁ πᾶς 
ἄνθρωπος τῷ τεχνίτῃ λόγῳ καὶ ϑυμιουργῷ σοφῷ γε 
ὄντε πεισωθήσεται, χαὶ οὐ διαπεσεῖται xor' οὐδὲν 
τούτων 81] τῶν μερῶν, καὶ πλέον ὑπάρξει ἦ αὐτὰ δὴ 
- ταῦτα τὰ κατ᾽ οὐρανὸν σώματα, xal ὑμῖν γε ἀΐδια, 
: ἅτε δὴ xoi πλείονος ἐν 8 τῇ κατ᾿ αὐτὸν ϑημιουργία 
ἡέμων τοῦ θαύματος, ὁρατὴν χτίσιν τε 39 xai ἀόρα- 
TOv εὶς ἦν συνάγων, xai μέσος τούτων ἑστὼς, τρί- 
. τος, ὡσπερεὶ χοσμος αἰσθητός τε x«i νοούμενος 
| x&ro μένων χαὶ ἄνω φθάνων, χαὶ τοῖς οὐρανίοις συν- 
ὧν, xoi μεῖξον à ἐκεῖνα θαῦμα οὗτος 89 γνωριζό- 
μενος. Σῶμα μὲν γὰρ πᾶν ῥευστῆς εἶναι φύσεως, 
οὐ τοῖς ἄλλοις μόνον τοῖς περὶ φύσεως εἰοηχόσιν, 
&))k χαὶ αὐτῷ δοκεῖ Πλάτωνι, xai περὶ τῶν οὐρα- 
νέων οὕτως 9! ἐπέγνω, xal ἥλιον αἰεὶ γέγνεσθαι xci 
ἀστέρας φησὶ x«i μένειν αἰεί (39). Ei γοῦν xai ravra 
τῶν σωμάτων ῥεῖ χαὶ ῥέοντα εἰ χαὶ μὴ ἐν τοῖς αὖ- 
τοῖς, ἀλλ ὅμως διὰ παντὸς ἔστηχεν, ἀθανάτῳ ψυχῇ 
καθ᾽ ὑμᾶς διοιχούμενα 5", τί χωλύει χαὶ ἄνθρωπον 
λυθέντα τε 38 xeu ῥυέντα, εἶτ᾽ αὖθις ἐφ᾽ ὅπερ ἦν 
πᾶν συνιόντα, ὥστε χαὶ αἰεὶ μένειν αὐτῇ δὴ τῇ ψυχῇ 


καὶ αὐτῷ τῷ σώματι ἀθάνατος διαμεῖναι, τῆς ψυ- (. 


χῶς αὐτῆς ἀφθάρτου γε οὔσης, xol μὴ πεφυχνίας, 
μήτ᾽ ἐν ἄλλῳ γίγνεσθαι σώματι, μήτ᾽ ἐνεργεῖν ὅσα 
δὰ x«t πέφυχε μετὰ σώματος δρᾷν: Εἰ χὰρ μὴ Too- 
το, οὐχ ἂν ὅπερ ἔφημεν οὐδ αὐτῇ τὸ mà» ὑπάρξει 
δέχα φθορᾶς, τῆς μετᾶ σώματος ἐνεργείας φθαρεί- 
σὴς αὐτῇ, ὃ δὴ ταύτῃ xat χατὰ φύσιν πρόσεστιν. 
Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ δίχα σωμάτων χολάξει Πλάτων ψυ- 
χὰς, φαύλας δή vac ἐν τῷδε τῷ βίῳ 9) γεγινηαέ- 
νας, x«i πονῃρας - «αἱ ἡ κόλασις, ποταμοὶ Κωκυ- 
τοὶ (40), καὶ Πυριφλεγέθοντες, χαὶ φοθεοὰ ῥεύμα- 
| τὰ ἔκ ταρτάρου ἄνω xat χάτω ψέοουτα xai χατα- 
σύροντα ταῖς ὁχαῖς, χαὶ μηδ᾽ ἐπιόῆναι λίωνης τῆς 
Ἀχερουσίας ἑῶντα, χὰκχεῖ πρᾶξαι τοῖς ὑπ᾽ αὐτῶν 
ἡδεχημένοις εὐμενέσι χρήσασθαι, χαὶ οὕτω φυγεῖν 
τὸ χκοδάξεσθαι, ᾿Εγὼ δὲ πρῶτον μὲν οὐχ οἶδα, τί ἂν 
ἀπαθὴς τὸν οὐσίαν πάθοι 95 ψυχὴ, ποταμοῖς ἐμπε- 
σοῦσα "8, εἴτ᾽ ix πυρὸς ῥίουσιν, εἴτ᾽ i ἄλλον χολώ- 
ζοντος *, Πῶς δὲ xoi δίναις ῥένμάτων ὅθεν δήποθ᾽ 


jus fieri quam id quod prius minus erat. At- 
que igitur ex ipsis Platonis principiis ita de- 
monstratum est, alia que contraria sunt ex 
contrariis fieri, et mortuos resurgere ao rursum 
vivere nullos alios nisi eos qui prius vivebant 
cum iisdem animis et corporibus. Atque hoc 
modo omnis homo ab artifici ratione ao sapienti 
Creatore servabitur ; neque excidet ulla sua parte, 
el magis exsistet quain ea ipsa 48 in coelo sunt 
corpora et avobis sempiterna habentur, quippe qui 
sus creationis gratia admirabilior sit, visibilem 
creaturam et invisibilem in unum coadunans et 
inter ambo medius stans, tertius,tanquam mundus 
sensibilis et intelligibilis, infra manens et rursum 


B tendens et coelestibus conversans, et majus, quam 


illa, miraculum exsistens. Omneenim corpus fluxe 
nature esse non modo aliis qui de natura disserue- 
runt, sed et Platoni videtur, et de celestibus ita 
&stimavit et solem ac stellas semper exsistereet 
manere dicit. Si igitur ea corpora oaduca sunt, 
et licet caduca sint tamen perpetuo permanent, 
etsi non in iisdem substantiis, immortali anima 
secundum vos gubernata, quid impedit quin homo 
dissolutus et dilapsus, deinde inid quod prius erat 
coeat, ita ut quemadmodum ipsa anima perpetuo 
manet ita et corpore permaneat, cum ipsa anima 
sit incorruptibilis, neque possit in alio corpore 
vivere neque operari ea que cum corpore operari 
debet ? Nisi enim ita sit,non,quod diximus,omnino 
absque corruptione erit, ejus una cum corpore 
operatione corrupta qui ad ipsam natura perti- 
net. Attamen et Plato animas absque corporibus 
punit, eas nempe 48 in hac vita male et impro- 
bse fuerunt. Et ese peenee sunt fluvii Cocytus et Py- 
riphlegethon,atque horrenda fluenta ex Tartaro sur- 
sum et deorsumlabentia, et magno impeturuentia, 
neque Acherontis lacum transire sinentia, ne iis 
quos injuria proseculi sunt, benevolis uti atque ita 
poenam fugere possint. Ego autem primo nescio 
quid essentia impassibilis anima pateretur, in flu- 
vios incidens, sive ignem volventes, sive aliud pu- 
niens elementura. Quomodo autem et verticibus 
fluentorum inde salientium cohibita, etiis tanquam 
inevitabilibus vinculis illigata, cum iis volvatur et 
convertatur, neque possit, ut piscis,alio transire et 
enatare? Deindehomicidas etmochos et parricidas 
etsacrilegosin eadem fluenta projicit. Et quidni qui- 
buscum peccaverunt corporibus cum iis et eas pu- 


Varie lectiones. 


88 » 
μὲν Vind. 
&best a Vind. *! τούτου Vat. 
διηχούμενα Vind. 
Inale. 


το 88 ἐπὶ Vat. 
tz non est in Vat. 
9! ἄλλως χολάζοντας Vind. 


83 γίγνεσθαι Vat. αἱ sep. δ᾽ τούτων addit Vat. ὃ λέγω non est in Vat. *9 τοῖς 
89 τ non est in Vat. 
9^ ἐν τῷ τῇδε Dio Vat. 39 ma0w Val. 36 ἐμπιξοῦσα Vind. 


90 οὕτω γε Vat. 5) ὄντως Vind. 53 ἡμᾶς 


Nota. 


^. (39) De hae seeternitate οἵ. Wyttenb. Disp. de 
. Àmimortal. ad Phadon. p. xxu seq. 

(40) De his fluviis inferoruin pcniaque vid. in- 

Wimis Platod. PAzdon., p. 112, Steph. (p. 89 

yil., p. 242 Heind.), coll. Gorg. sect. 81 ; Cra- 


(yl. p. Heind. ; De Republ. x p. 013 seqq. (p. 
321 seqq. Bip., p.303 seqq. Ast.) ; /Eschin. So- 
crat. Axioch. $ 21, p. 166 seqq, ed. Fischer. Plu- 
tatech. De: S. N, V. p. 102. seqq., ibid. interpre 


MICEPHOM CHUMNM. ᾿ u 


nit, quippe cum una cum iis tantum pati possint, A ἀλλομένων 99 ἐνοχεθεῖσα, καὶ ταύταις ὥσπερ à 


sed ea omittens, illas solas punitum iri dicit ? 
Et non modo in justitia omnino recta se bha- 
bente, sed et que pons non sunt capacia hoc 
modo cogitur punire. Et dum proverbium dicit 
petras coqui non posse, Plato nobis in Py- 
riphlegethonte animas coquit. lgnis enim vio- 
lentus, et amara quantumvis aqua, et, si qua alia 
pomna est, non potestin solam animam perve- 
nire, sed in animam corpori immistam et sensibus, 
et quidquid illis adversatur, etiam anime adversa- 
tur, quatenus cum illis conjuncta est: etquod prius 
non passa esset extra corpus exsistens, id cum eo 
conjuncta patietur, sive letum sive triste. Le- 
tiia enim et tristitia amborum sunt, et in primis 
ile que per sensum et ex sensu occurrunt, ne- 
que horum unius tantum, neque anim& neque 
corporis solius. Ac sane quidem bonis 80 etiam 
optimis frui homines bonos atque ita presentibus 
liberatos, ac supplicium juste improbos invadere 
non tantum vobis, sed etiam nobis placet, et nullo 
modo id negamus. Sic enimse habet, siquidem vita 
nostra induas partes divisa est, alteram quidem 
exquo nati sumus usque ad mortem, alteram 
vero, ex morte nobis resurgentibus ac deinceps 
incorruptibilibus. Non enim rursus morimur, sed 
mutamus hanc corruptibilem vitam pro vita perpe- 
tuo manente. Etsinos malos et improbos pre- 
senti tempore preesstiterimus, mala et nos illic ma- 
nent in vita nunquam finem habitura ; si vero bo- 
n0s ac rectos, meliora ; et quemadmodum delicie 
pure ac nunquam cessature erunt, ita sane et 
pona idem tempus durabit, animam simul et 
corpus invadens, corpus vero illud quod improbe 
vixit, et improbe huic anime serviit, cum non 
justum sit,altero malum perpetrante, alterum pro 
illo penas perpeti, etforet quemadmodum si, Plato- 
ne peccatis feedato, puniretur Plotinus aut alius 
quidam eorum qui minime crimina commisis- 
sent. Ac igitur nos ex antithesi hec contra Pla- 
tonem et Plotinum qui nostram de anima do^ 
ctrinam impugnant diximus, an autem recte res- 


χτοις *9 ἐνδεθεῖσα (41). δεσμοῖς ταύταις χαὶ CUM 
χθύόσεται xal συστραφήσεται, χαὶ οὐχ ἕξει οὐ μὲν 
οὐδ᾽ ὥσπερ ἰχθύς ἐφ᾿ ἕτερα μεταδῶναι καὶ Oui 
σθαι ; ἔπειτ᾽ ἀνδροφόνους καὶ μοιχοὺς χαΐ γε | 
τραλοίας ! xai ἱεροσύλους xar' αὐτῶν δύπου pix 
τῶν ῥευμάτων. Καὶ τί p3 μὲθ΄ ὧν Ὥμαρτον cw 
των, μετὰ τούτων χαὶ χολάζει ὡς x«l μετὰ rei 
ὄντος τοῦ πάσχειν αὐτὰς, ἀλλὰ ταῦτ᾽ ἀφεὶς m on 
νῶν μόνων * χέχρηται ταῖς ποεναῖς Καὶ μὴ oa 
δίχῃ ὃ μόνον ὀρθῶς ἐχούσῃ τὸ πᾶν, ἀλλ᾽ Pp κεὶ τὰ 
μὴ πεφυχότα χεχολάσθάι τόνδε τὸν T pémw uirum 
χολάζειν. Καί γε αὐτὸς παροιμίας ἐπ᾽ ἀπδω A 

θους ἕψειν (42) λεγούσης, Πλάτων ὁμὲν τὰς τας υ 

Πυριφλεγέθουσιν ἔψει. Πῦρ μὲν γὰρ καὶ βυκὰ 


B "uxpóv ὃν ὅπως δύποτε ὕδωρ, xoi a£ τι τῶν 


ἕτερόν ἐστι χολάζον ^", ψυχῷῶς μὲν οὐχ ἴσια ἢ 
£xutüc * μόνης οὗσης οὐδαμῶς ἐφιχέσθαι, cur 
δέμιγείσης x«l τῇ μετὰ τούτον αἰσθώσει, τὸ 
δὲ χατὰ τούτων, xal xar αὐτὸς ἐστι δρῶν τῇ αὶ 
τούτων ἀναχράσει συμπασχούσης καὶ συμπετὰ 
καὶ ὃ δὰ πρότερον οὐχ ἂν ἔπαθε ψυχὴ χωρὶς 
σώματος γενομένη, Tour, ὅδη μετ᾽ αὐτοῦ πείσι 
γενομένη, εἴτ᾽ ἔστι 5 τῶν ἡδέων, εἴτ᾽ ἔστι τῶν 
γεινῶν * ἐπεὶ χαὶ ἡδοναὶ xal λύπαι τοῦ συναμφοτὲ 
xai μάλισθ᾽ ὅσαι xar αἴσθησιν x«l ἐξ aicÓnc 
ἀπαντῶσιν, x«i οὐχ ἑνὸς δήπουθεν τούτων, ς 
ψνχῶς μόνης οὔτ᾽ αὖ σῶματος. Καὶ μὸν ὅτι μὲν à 
θῶν χαὶ πάνυ τι ἴ ἀγαθῶν ἀνθρώπους ἔστιν & 
λαῦσαι χρηστούς γε ὄντας, χαὶ οὕτω τῶν παρὸν 
ἀπαλλαγέντας, χαὶ χόλασις ἔστιν αὖ ἐνδιχω, 
τιοῦσα τοὺς πονηρούς, οὐχ ὑμῖν μόνον, ἀλλὰ 
ἡμῖν δέδοκται, χαὶ οὐδέποτε οὐ μὲν οὖν ὃ ἀνομ 
γοῦμεν αὐτήν - x«l γὰρ οὕτως ἔχει τοῦ ζῶν ἢ 
χαὶ βιοῦν εἰς δύο διῃρημένον, τοῦ μὲν &E ὅτου 
γεγόναμεν μέχρι αὐτοῦ τοὺ τεθνάναι, τοῦ δ᾽ αὖθι 
Οὐ γὰρ 10 ἀποθνήσχομεν αὖθις, ἀνταλλαντόμεθα 
φθίνοντα τόνδε βίον τοῦ ἀεὶ ἑστηκότος. Καὶ, 
φαύλους !! ἡμᾶς παρέξομε. ἐν τῷ παρόντι xà: 
νηροὺς !!, πονηρὰ χἀχεῖ μεταδέχεται, xoi pim: 
βίῳ μηδέποτε παυδμένῳ, εἶτ᾽ ἀμεένους χα [^ 
στοὺς, ἀμείνω, xal χαθὰ δὴ τὸ τρυφᾷν pj» τὰ 


Varie lectiones. 


9*9 δήπουθεν ἅλομένων Vind. 99 ἀφίκτοις Vat. mendose. ! δή τινας, x«l unt 
ὁ χολάζειν Vat. 
9 adde ex Vat. ἐκ τεθνεώτων ἡμῶν ἀναδιωσχομένων χαὶ ἥχιστα φθειρορίν 
1! x, π. ἐν τῷ παρόντι. 


* μόνον Vat. ὃ xat aux &àdixn Vind. 
* καυσομένην addit Vat. 


10 οὐδὲ γὰρ Vat. 1: γαύλους yt Vat. 


ολοέας add. Y 


5 αὑτῆς Vat. 9 εἴτε τι Vat. d T'Xyu τοι Yin 


N ota. 
(41) Fatalem necessitatem vinculorum metapho- D ubi σπείρων non agnoscunt omnes libri. tllud 


ra declarat Nathanael, et ἐνδεῖν, ἔνδεσις similiaque 
roprie usurpantur de fato necessitateque. Hinc 
Herodotus ix, 16 dicit ««yxato 
Quam in rem plura monui in Dionyso, pag. 73 
seq., ubi etiam  Gatackeri animadversionem ad 
Marc. Antonin. x, 28 excitavi. 
42) Videri possit Nathanael ante oculos habuisse 
Aristidem quiOrat. sec. Plat.p.230Jebb.eumdem 
Platonem, qui frustra emendare studuisset Diony- 
sium tyrannum, ita carpit : Ἐλελήθεις δὲ ἄρα σαν- 
τὸν ἀπᾶσαις ταῖς παροιμίαις ἐνεχόμενος, εἰς πῦρ 
ξαινων xai γίθον ἔψων, χαὶ σπειρων τὰς πέτρας, 


ἐνδιδεμένοι ᾿ 


πῦρ ξαίνειν in ipsis mortuorum peenis numerat ! 
sillus Magn. De legendis gentit.Libris, p. A81 
Garn. — Τῶν ἐν ἄδου χολαξομένων οὐδὲν πάσχο: 
ἀνεχτότερον, ἀτεχνῶς εἰς πῦρ ξαΐνοντες, x«i xo 
νῳ φέροντες ὕδωρ. x. t. ἃ. quee componi poss 
cum Platonis Gorg. p. 139 Heind. Eoque ἢ 
adagioest usus Plsto Legg. vi Vid. Schol. Ru 
ken. p. 227. Cieterum alterius vim proverbü /a 
dem elicare ips» Noster explieunt. Plura qui 
lit. is consulatErasmum Adagg. p. 292, 3921,.3 
et Fischerum ad Eschin. Eryz.p. 99 im Ínc 
ibid. laudd. 


1431 SERMO CONSOLATORIUS AD FILIAM. 4458 


p«rov xat μηδέποτε περαῖνον, οὕτω δὲ χαὶ κόλασις A titerimus, videat qui firmiter.verum discernere 
τὸγ ieov ἔχε X 9569, φνχὰν ὁμοῦ x«i σῶμα ἐνδίχως — valet. 

᾿ μετιοῦσα σῶμα δ᾽ ἐκεῖνο τὸ x«l φαύλως δηλονότι βισῶσαν, καὶ τῇ πονηρᾷ τῇδε δουλεῦσαν ψυχᾷ, ixü 
μηδ᾽ ὅσιον, ἑτέρου τὰ χατὰ πεκραχότος, ἕτερον ἀντι τούτον τὰς τίσεις ὑπέχειν, καὶ παραπλήσιον ἂν 
εἴη ὥσπερ ἂν εἰ τοῦ !? Πλάτωνος ὁμαρτηχότος ἐστίξετο ᾿Ιλωτῖνος à ἄλλος τις τῶν μὴ ταῖς δίκαις ἐνεχομένων- 
Καὶ νοίνυν ἡμεῖς 16 ἐξ ἀντιθέσεως ταῦτα πρὸς Πλάτωνα χαὶ Πλωτίνον, τἀναντία τῶν ἡμῖν δεδογμένων 
περὶ ψνχῆς εἰρηχότας" εἰ δ᾽ ὀρθῶς ἀντέσχομεν, εἰδεῖεν 15 ἂν οἱ καὶ τἀληθὲς εἰδότες ἀσφαλῶς δοχιμάξειν, 


Varie lectiones. 


15 εἰδοῖεν Vind. 


13 artie. abest ἃ Vat. [ὃ ἡμᾶς Vind. sed oorr. 





NIKH9OPOY TOY XOYMNOY 


ΠΡῸΣ THN EAYTOY ΘΥΓΑΤΈΡΑ BAZIAIZIAN 


ἘΠῚ to ΠΑΘΕΙ͂ ΤΗ͂Σ XHPEIAZ ΑΥ̓ΤΗ͂Σ EXKAIAEKATON ACT'OYZHZ XPONON. 


'᾿Ανεῖται δέ πρὸς ἦθος χατηφὲς xol σαφόνειαν ἐρωηνείας, καὶ δὴ 


κάθους καὶ 


τεταπείνωται, τοῦ 


τοῦ προσώπου χαλῶντος καὶ ὑπεχλύοντος" 


NICEPHORI CHUMNI 


AD FILIAM SUAM IMPERATRICEM 
OB YIDUITATIS EJUS MOEROÓREM CUM DECIMUM SEXTUM ETATIS ANNUM AGERET. 


Muabslas perspicuasque voces adhibet, formàmque demissam affectat, pra dolore deficiens 
ac vultü solutus. 


Ἐγώ σε, βασίλισσά μον, φίλτατον παιδίον ἐμὸν, 
ἐξ ὅτον καὶ τῶν μητριχῶν ἀποῤῥαγεῖσαν εἶδον 
ὠδίνων χαὶ βρέφος ἣἢμῖν ἀποτεχθεῖσᾶν οἰχτιρμοῖς 
μεγάλοις Θεοῦ, πάντα εὐθὺς ἡγησάμενος ἐθέμην, 
ξωὴν x«i πνοῆν, καὶ φῶς τῶν ἐμῶν ὀμμάτων, καὶ 
ἀγαλλίαμα χαρδίας, καὶ τρυφὴν xal τέρψιν ψυχῆς, 
xet πᾶν ὅ τι tetéi*e» B και τῶν τοιούτων ἡδύτερον 
πλέον χαὶ τιμιώτερον χαὶ χρεῖττον. Καὶ γε περί 
τὰς σὰς ἀνοτροφὰς λίαν ἐποημένος τοῦτο xat 
διὰ κιίσὴς ἐκοιούμην εὐχῆς, Θεὸν ἀεί χαθιχετέύων 
τὴν μὲν βρεψικὴν ὑπερδᾶσαν χατιδεῖν σε ἡλικίαν, 
eic τελοωτεραν d' ἐλάσχσαν, xat οἷαν ὁ πάνυ τι πό- 


€, codice tegio 2105 (olim 1751), p. 971. Filia, 
ad quamsoeribit Nicephorus Chumnus, Ireneilla est 
oM ini Paleologo, filio Androni Paleologi, 
upat: 5 ἃ Nicephoro Gregore dicta, teste 
&d . Vit, 5, p. 1&7, ubi sic Chumnus 
laüdatar : Ἦν δὲ τηνικαῦτα μεσάξων τοῖς Tosy- 
μασι seri eri Ami πολλὴν τὸν ἐμπειρέαν και 
σννέσιν πλουτῶν ἐς τὰ χοινὰ, xor διὰ τοῦτο μάλα τοι 
68. pulo μάλα τι) πλείστης ἀπολαύων τὴς τοῦ 
οὔντος εὐμενείας τε χαὶ ῥοπῆς, xat πολλοῖς 
Tit βρίθων τοῖς χρήμασι διὰ τοῦτα͵ Νιχοφόρος ὁ 
ἐπί τοῦ χκανιχλείου. Οὗτος Üwrtyruxotq τισι δόγοις 
πὶ πρέγμασιν ὑπελθὼν τὴν τοῦ βασιλέως mpaorw- 
ταῖς. αἰτεῖ χαὶ λαμθάνει γαμδρὸν ἐπί τῇ θυγατρί 
τὸν ῥήθεντα τοῦ Bac os viov Ἰωάννην. Addam 
Gantacugen, 1, c. 1&, p. 45 : Ὁ ἐπί τοῦ κανικλείφυ 


C Εἰρήνην τῷ υἱῷ αὐτοῦ τῷ δεσπότῃ ᾿Ἰωάνν 


Ego te, imperatrix mea, dilectissima filia,ex qua 
maternis extractam visceribusnobisque divina mi- 
sericordia, genitam vidi, te, inquam, omnia mihi 
reputavi, vitam nempeacspiritum et meorum ocu- 
lorum lumenet cordis letitiam, deliciasque et 
anims voluptatem et quidquid hujusmodi est, et 
si quid adhuc dulcius est et honorabilius et majus. 
Et sane tuse educationi nimium intentus, id inde- 
sinenter postulabam, enixe Deum orans, ut te ad- 
olescentis; etatem egressam viderem, et perfectio- 
rem ingressam, et qualem mea vota et mens ardor 
requirebant. Et illud quoque in omnibus meis 


θαυμάσιος 
ασιλέως 
νγατέρα 
πρὸς 
γάμου χοινωνίαν ἦγαγεν ὁ βασιλεύς. De Caniclel 
dignilate vide Boivin. l. c. ; Creuzer. ad Plotin. 
De Pulchr. P. 398. Apponam Cangii locum . e Bi- 
bliotheca Fabricti Greca t. vu, p. 675 : « 
tur in bibl. regia num. 754 codex, continens 
varia opuscula et epistolas Nicephori Chumni, 
in quibus sunt sermones consolatorii duo, quo- 
rum alter ad imperatorem scribitur de morte 
despote filii, alter ad ejusdem Chumni filiam im- 
peratricem, βασίλισσαν, de illius viduitate, cujus 
tum annus erat sextus decimug. » 


Niuxqgopoc ὁ Χοῦμνος, σοφὸς ἀνὴρ xat 
ἐν φρονήσει, πολλῆς τε ἀπολαύων πρὸς 
εὐνοίας τε χαι τιμῆς, δι’ ἦν xat τὴν αὐτοῦ 


4439 NICEPHORI 


CHUMNI. 140 


precibus cum multo timore flagitabam, ut nullum A. 0o; ὁμῶν x«t τὸ τῆς ἐπιθυμίας σφοδρὸν ἐξεζῶτειι͵ 


hujus vite malorum unquam tibi occurreret, ne- 
queunquam tuum animum dolore mersum viderem 
neque gemitusex adversisinfaustisquerebus ortos 
audirem, si qua supervenirent adversa ac tristia, 
neque lacrymas ex tuis oculis fluentes cernerem, 
neque mororem aut tristitiam aspicerem in tuo 
vultu, tam pulchro, tam festivo, pace et omnibus 
gratiis referto. Et optavi potius et omnino optavi 
et ardenter postulavi ut prius animam morte ef- 
flarem (et dulcis mihi ea mors fuisset), quam cala- 
mitatem aliquam animadverterem tuo cordi dolo- 
res afferentem, 


Κἀχεῖνα δ᾽ ἐν πάσαις 2pxv- ταῖς ἱκεσίαις σὺν Sols 
τῷ δέει πεποιαμένος, μηδὲν σοι μηδέποτε μηδαμῶ, 
συναντῶσαι τῶν ἐν τῶ βίῳ τούτῳ ϑυσχερῶν, μηδ 
γενέσθαι μοι μηδέποτε ὀδυνωμένας αἰσθέσθαι τὶς 
CT. καρδίας, μηδὲ στεναγμὸν ἀκοῦσαι Ex συντριδξ; 
ταύτης ἀναπεμπόμενον χαι στενοχωρέας, ἐκείσει. 
σόντος τινὸς τῶν ἐχθλιθδόντων καὶ λύπης zpolbw 
αὐτῇ, μηδέ γε δάχρνον βλέψας τῶν σῶν Gro 
ὀφθαλμῶν, μηδὲ σχνθρωπότητος τινα κατιδεῶ μέτι 
κατύφειαν ἐπὶ τοῦ σοῦ χαλοὺ x«i ὡραίαν spe 
που, xai γαλήνης χαὶ πασῶν γέμοντη, χαρίτων, 
Καὶ ἡγάπησα μᾶλλον, χαὶ πάνυ τε ZJOWR χε 


θερμῶς ἐπηυξάμην θανάτῳ πρότερον τὴν ψυχὴν ἀποδαλέσθαι, χαὶ ἦν ἄν μοι χαὶ γλυχὺς wxi 
θάνατος, à δυσχερείας τινὸς εἰς αἰσϑησιν ἐλθεῖν ἄλγος προξενούσης τῇ σῇ χαρδία. 


Hec omnia et mater tua ineffabilis dilectionis 
excessu perpetuo tibi peroptavit efflagitavitque, 
totam animam effundens, totum desiderium, te 
lacte nutriens, fovensque 8mplexibus, et in ulnis 
ferens, neque sustinens vel paululum a te recedere ! 
Quoties autem die noctuque divinas edes petiit, 
nudis pedibus incedens paupertatemque induens, 
et ad puras venerandasque imagines festinans, et 
ante eas preces ardentesque supplicationes ex pro- 
fundo et ardenti corde faciens, eademque ἃ Deo 
postulans ! 


Quot et quanta Deus ipse bona, nostras preces 
superantia, tibi nullis comparabilia abundanter et 


Ὅσα δὲ χαὶ οἷα μήτηρων pÜrpev ἀῤῥήτωι m 
Goleig ἀεὶ διετέλεσε περὶ σὲ σπονδάξουσα τῶν 
δειχνυμένη, τὴν ὅλην ἐχχέασα ψυχὰν, τὸν w 
πόθον, xai γαλουχοῦσά ct x«i περιπτυσσομένι, m 
φέρουσα διὰ παντὸς ἐν ἀγχάλαις, xoi uad: 
μιχρὸν ἀποστῆναι τῆς σῆς θέας μηδαμῶς ἀνεχω 
νὴ ἱ ὅσους δὲ χαὶ τοὺς δρόμους ἡμερενόύς τε τὰ 
γυχτερινοὺς παρὰ τοὺς θείους χατέτείνεν οἷἶχον, 
γυμνοῖς τοῖς ποσὶ πιξῇ βαδίξονσα καὶ προσταλαι- 
πωροῦσα, x«i γε φθάνουσα πρὸς τὰς ἀχράντους ταὶ 


᾿ σεπτὰς εἰχόνας, x«l τούτων ἑπέπροσθεν τὰς εὐχὰ; 


x«i θερμὰς ποιονμένη τὰς ἱχεσίας ἐκ βάθους xe 
δίας ζεούσης, χἀχεῖνα πρὸς Θεοῦ ἐχξητοῦσα! 

Oc« δὲ xai Θεὸς αὐτὸς ἀγαθὰ μεγάλα, καὶ 
ὑπερδάώλλοντα πᾶσαν ἡμετέραν εὐχὼὰν, ἀπαράμυλ 


amanteroontulit | Eximiam nempe δηΐΠ1ε9 simul οἱ (, σοι πλουσίως χαὶ φίξλοτίμως παρέσχετο χορηγέσας! 


eorporis pulchritudinem, divini timoris sensum, 
mandatorum Christi observationem, morum puri- 
tatem, et quidquid est pulcherrimum aliaque vincit 
bona, si cum hocce conferantur. 

Que conspicientes ]letabamur nos;qui te genue- 
ramus, et exsultabamus leetitia perfusi, ac te non 
modo putavimus generis nostri decus et gloriam 
fore, sed et firmiter exspectavimus,rursum omnes 
spes nostras in Deo ponentes, et in purissima 
sanctissimaque et immaculata ejus Genitrice. 


Neque nos ea spes et bona illa 86 pulchra ex- 
pectatio fefellerunt. Postquam enira ad hoc tem- 
puset ad. hanc etatem, que nuptiis convenit, 
pervenisti, excitat Deus eum qui per ipsum mise- 
ricorditer nobis imperat, et accipit, et erigit te ad D 
magnitudinis, honoris et glorie fastigium illud. 
quod neque in votis habere neque mente cogitare 
ausi eramus Quedeindesecuta sunt ? Nos quidem, 
nescientes quantum tibi bonum superventurum 
esset, alias tibi nuptias parabamus, que minime 
tuos pios morés tuamque purissimam animam 
decebant ; ut manifeste finisostendit; apparuitque 
ex quo precipitio ac barathro providens Deus te 
liberaverit, ex qua domo, omni turpitudine ac 
impietate plena. Et subruit tunc et irrita facit vana 


(1) Imperatorem Andronicum. 


κάλλος ὑπερφυὲς ψυχῆς ὁμοῦ τε xal σώματος, σὺν» 
αἰσθησι θείον φόδον, ἐντολῶν Χριστοῦ τυρησῦ, 
χοσμιότητα ὥθονς, χαὶ πᾶν ὅτι χάλλιστον, xai νι 
κῶν ἕτερον ἅπαν τό πρὸς τοῦτο παραθδαλλόμενον. 

Καὶ ταῦτα ὁρῶντες ἐχαίρομεν οὗ σὲ τεχόντι; 
ἡμεῖς, xal πάντα σχιρτῶντες ἦμεν χαὶ ἀκγαλλιώαν 
νοι, xai τιμὴν χαὶ μέγα χλέος χαὶ δόξαν τοῦ qo€ 
ἡμῶν οὐχ ἐνομίσαμεν μόνον, ἀλλὰ xci eno 
προσεδοχήσαμεν, ἐπὶ Θεὸν αὖθις θέμενοι τὰς ὧ; 
ἐλπίδας x«i τὴν αὐτὸν παναχράντως χαὶ καρ» 
βμως χαὶ πανυπεράγνως τεχοῦσαν. 

Καὶ τῶν ἐλπίδων τούτων χαὶ τῆς χμωστῆς τῶν 
τῆς χαὶ χαλᾷς προσδοκίας οὐ διεψεύσθυμεν. "ER- 
δή γὰρ x«i πρὸς χρόνον x«i ἡλικίαν ὅχες ἀρμόζου- 
σαν γάμῳ, κινεῖ Θεὸς τὸν δι’ αὐτοῦ φιλαυϑρώσι 
ἡμῶν βασιλεύοντα (1), χαὶ προσλαμθάνεται 19. 
ἀνάγει σε μεγέθους πρὸς ὕψος, τιμᾷς χαὲ δεξες, 
ἧς ἡμεῖς οὐδ᾽ ἐν εὐχαῖς θεῖναι οὐχ ἂν ἐθαῤῥάσαμιν, 
οὐδ᾽ ἂν εἰς νοῦν ἐβδαλόμεθα, Τά δ᾽ ἐφιξξς τινα; 
Ἡμεῖς μὲν, μηδὲν εἰδότες τοῦ ἐπί τοῦ ὄντος (UN 
χαλοῦ χαὶ συμφέροντος, πρὸς ἑτέρους ἡτοιμάξομν 
γάμους, μηδὲν τοῖς σοῖς θεοφιλέσι τρόποις χαι d 
χαθαρωτάτῃ συντελοῦντας ψυχῇ, ὡς φανερῶς ixi 
τοῦ τέλους νῦν ἐξεφάνη ἀφ᾽ οἷου χρῃμνοῦ καὶ De- 
ράθρον Θεὸς προειδὼς ἐξείλετό σε, οἷου xat οἴχου, 
πάσης ἀνομίας γέμοντος xat δυσσιδείας, Καί cod 


-" 


(2) Forsan; τοῦ ἐπιόντος, 


4 4 SERMO CONSOLATORIUS AD FILIAM. 1442 
λει dà καὶ χαταργεῖ τότε τὰς ματαίας βουλὰς x«i ἃ nostra consilia, et custodit te et servat et liberat, 


σπονδὰς ἡμῶν, καὶ περιφυλάττει χαι περισώξει 
x«i ἐξαιρεῖταί, σε τοῦ ὀλεθρίου ἐκείνον χαχοῦ. Ἡμεῖς 
. δ, ὅπερ ἔφημεν, μηδὲν εἰδότες. τῆς τοῦ εὐεργέτον 
Θεοῦ προνοίας χαὶ τῆς πρὸς τὸ κρεῖττον ἐμδιδά- 
σεως σοφῆς οἰκονομίας, ἡσχάλλομεν, νιώμεθα, 
ἀπϑεγόμεθα τὴν Qo», ὡς μέγάλου δὴ τινος δια- 
μαρτόντες καλοῦ τούναντίον ἐπὶ τὰς ἀληθείας ὃν- 
τὸς, xX» ἡμεῖς ἡγνοόῦμεν. 

Καὶ λέγω δὴ ταῦτα καὶ ἀναχινῶ πρὸς uviuxv, 
ὡς ἂν δὴ xai τὰν σὴν ἐν γαλόνῃ χαταστήσω ψνχὴν, 
ἀνενεγχοῦσαν ix τοῦ μεγάλον χλύδωνος καὶ τῆς 
πολλῆς ταραχᾷξς τῶν ἐπιχλυξόντων συχνῶν χυμά- 
των, χαὶ βυθιζόντων ταὐτὴν πιχρῶν λογισμῶν ὥς 
εἰς θαλάσσης βάθος, εἰς βυθὸν ὀδύνος,͵ ἐν ᾧ xeri- 
ἡαγεν ἡμᾶς τὸ ὑπερδαλλον μέγεθος τῆς ἀφορήτον 
ταύτης συμφορᾶς, Καὶ δέος μηποτε οὐχί τῶν σω- 
μάτων πνιγμονὴν μόνον, ἀλλὰ x«t αὐτῶν ὅλεθρον 
ὑποσταίημεν τῶν ψυχῶν. 'Iv' οὖν τὸ πολὺ x«t μὲ- 
γα τοῦτο νέφος xat τὴν βαθεῖαν ἀχλὺν, xe σχοτό- 
μαιναν τὴν ἐκ τοῦ πάθους ἐπιχνθεῖσαν ἡμῖν, ἐκ τῆς 
σῆς ἀποτινάξης χαρδίας, καὶ διακδλέψῃης πρός τὸ 
μέγα πέλαγος τῶν οἰχτιρμῶν τοῦ τὰ χατὰ σὲ oixo- 
νομοῦντος συμφεροντως Σωτῆρος Χριστοῦ διὰ 
τοῦτο χαὶ τοὺς παρόντας ποιοῦμαι λόγους x«t εἰς 
ἐνθύμησιν ἄγω χαὶ μνὴμὴν τὰ προλαδόντα ὑπὲρ 
πάντα νοῦν ὑμῶν πρὸς εὐεργεσίαν γεγενημένα. 

Προσδήναι δέ και τοῖς ἐφεξῆς βούλομαι μὲν * σπα- 
ράττεται δέ μου χαὶ χλονεῖται xat συντράττεται 
à χαρδία, και οὐ δύναμαι κατέχειν αὐτὴν, ἐς βάθος 
«ὐτῆς χαθιχνουμένης xat συχνὰ χεντούσης τῆς ἔχ 
τοῦ πάθους δεινῆς ῥομφαίας. Καί οὐχ οἵδα τί πρά- 
ξω, τοῦ μὲν προκειμένου σχοποῦ πρὸς λόγους ἔλχον- 
τος παραχλήσεως xet παραμνθίας, τῆς δὲ γε συμ- 
φορᾶς ἐχεῖθεν χαθελχούσης χαι πρὸς θρήνους χαι 
οἰμωγὰς ἀγούσης xat δαχρύων πηγάς. 

Ὦ τοῖον γὰρ σχότος πιχρὸν τοὺς ἐμοὺς ἐχάλυψεν 
ὀφθαλμοὺς, δριμύσσον ὡς ἐκ χαπνοῦ τηγανιξομῖνης 
καρδίας, καὶ ὅλους ἐχδιαξόμενον χινῶσαι χαι ῥνῆ- 
ναι ποιῆσαι lola ὑπέμενα xat ἰδεῖν xat ἀχοῦσαι, ὁ 
τάλας ἐγὼ V οἷας ἀγγελίας περί σοῦ, θύγατερ, ἐν 
ἐστώσαις δέξασθαι φρεσί ! 

Δέσποινα μου, τὸ φῶς τῶν ἐμῶν ὀμμάτων, ἡ 
γλνχυτάτῃ ὄψις, τὸ ἐρασμιώτατον χάλλος, à μόνη ὲν 
πᾶσι τοῖς πρίν ἐπερχομένοις δχυθρωποῖς παρήγο- 
pos ἐμοί xot παραψυχὴ, πῶς ἔτε x«t Cà xat πνέω, 
καὶ οὐς εὐθὺς νεχρὸς ἐφάνην μιτὰ τὴν σὴν ταύτην 
θανατηφέρον ἐμοί συμφόράν ; oiv προέπεμψάα σι 
xat ola» ὑποδέξομαι ! εἴπερ ἄρα χαι δυνήσομαι μέχρι 
τούτου καρτερῆσαι χαὶ ζῇν, Κρεῖττον ἦν ἐμοί σθι- 
σθῆναι τὸν ὅλον ἡλιον ἢ τὴν πᾶσαν ὅρασιν &ro6a- 
λέσθαι, & b» τοιούτῳ χατιδεῖν σε ξοφωθεῖσαν σχή- 
ματι, ὁποῖον δή σε xac ἐνέδυσε χαι περιέδαλε τὸ 
πολὺ και μέγα πλῆθος τῶν ἐμῶν ἁμαρτιῶν, 

᾿Αλλ’ ἕνα μὴ ἐν τοῖς τοιούτοις μηχύνων, ἀντί πα- 
βακχόλοῦντος xat χουφίξειν πειρωμένου τῶν ἀλγει- 
νῶν, γένωμαέ σοι σφοδροτέραν μᾶλλον ἀνάπτων τὴν 
φλόγα και τοὺς ἄνθρακας ἐχχαίων τοῦ πάθους xat 

πῶς ουμφορᾶς, ταῦτα μὲν ἐν τῷ νῦν ὄντι σιγήσειν 


C 


D 


et a malo illo te eripit. Nos vero, ut dixi, benevoli 
Pei providentiam ejusque sapientem ad aliquid 
melius tibi tendentem voluntatem ignorantes,dole- 
bamus, gemebamus, vitam rejiciebamus, quasi 
magnum aliquid bonum amisissemus, dum plane 
contrarium eveniret nobis nescientibus. 


Et hrec dico, et in memoriam reduco, ul tne 
anime tranquillitatem reddam, eamque ex hac 
magna tempestate ac magno irruentium perpetuo 
fluctuum tumultu eripiam, et ex amaris hisce sen- 
sibus qui eam tanquam in profundum mare, in 
doloris nempe abyssum demergunt, in quam et 
nos deduxit calamitatis hujus intolerande nimius 
excessus. Timeo enim ne tantum corporum nostro- 
rum mortem, sed etipsarum animarnm perniciem 
incurramus. Ut igitur hano magnam nubem, et 
profundas has tenebras, et noctem hanc ex dolore 
nobis superfusam ex tuo corde dissipes et ad 
illud misericordie Salvatoris Christi mare, qui 
omnia nobis utilissima provides, aspicias, [ideo et 
presentem sermonem profero, et in memoriam 
cogitationemque ea que precesserunt, reduco, 
que ultra spem ab nostram utilitatem facta sunt. 


Accedere autem ad ea que secuta sunt,volo; sed 
scinditur et agitatur, et conturbatur cor, nec illud 
continere valeo, cum in ejus profundum intret et 
continuo illud transfigat dirus doloris hujus 
gladius. Nec scio quid facturus sim, dum ex una 
parte ad intentum hortationis consolationisque 
propositum attrahor, et ex altera calamitas inde 
me retrahit et ad gemitus, et lamenta, et lacryma- 
rum fontes abducit. 

Olquante, quam amare tenebre meos oculos 
velaverunt ! orte, ut ita dicam, ex frixi cordis 
fumo, eteos manes ac mortuos efficientes ! quanta 
sustinui et videndo et audiendo, o ego infelix ! 
Que de te nuntia, o filia, firmiter et constan- 
ter sustinui ! 

Domina mea,meorum oculorum lumen,dulcissi- 
mum spectaculum, amabilissima pulchritudo.que 
sola in superveniente tristitia me solabaris et excita- 
bas, quomodo adhuc vivo et spiro, neque statim 
mortuus sum post mortiferam hanc mihi cala- 
mitatem ? Qualem te dimisi, et qualem recipiam! 
si tamen usque ad id temporis sustinere ac vivere 
possim. Potius mihi erat exstingui totum solem et 
omnem visum abjicere, quam in tali tehabitu obte- 
nebratam videre, quali induta es et circumdata 
propter meorum peccatorum inultitudinem. 


Sed,ne tantis immorans,tibi ardentionem flam- 
mam aecendam, carbonesque doloris et calamitatis 
excitem, nedum te adhorter et consolari nitar, 
heec impreesentiarum silere decet, et aliis relinquo 
funebres hymnos et orationes. 


μοι ϑοχῷ, εἰς ἑτέρους δὲ καραπεμψω )όγον,, μονῳδιῶν xat θρήνων ἐπιταφίων, 


KICEPRORI CRUMNI 4M 


Tu autem, imperatrix mea, dulcissima lux A Σὺ δῖ, βάασῶισσά μον, γλυκύτατον ἐμὸν φῶς͵ 


mea, que nunquam sine magnidolorisaffectu nos 
tristes ac demissos videre aut lacrymas ex oeu- 
lis nostris fluentes aspicere sustinuisti, vide nunc 
quanta patiamur ; vide cordis nostri insolabilem 
dolorem, et jam nobis sis ipsa consolatrix miranda, 
quemadmodum et alia omnia quse circa te sunt 
omnes miratur. Nihil enim ex aliis hominibus, 
ut ita dicam. nos potest consolari et mulcere, nisi 
iuipsis operibus rebusque ostendas te generose 
eam ferre &c sustinere calamitatem que propter 
te nobis est intolerabilis. 


Magna enim ilia est et ultra quamvis cogitatio- 


μηϑέκοτε ἀκαθὼς ἀνασχομένῃ χαὶ peye)nc yw 
ὀδύνης στυγνοὺς ἡμᾶς xay παταψφψεῖς idc», & ὃ 
xpve» τῶν ὑμετέρων ἰχπεσὸν ὀφθαλμῶν. ἴδε » 
ὁποῖα πάσχόμεν, χαι τὸν ἀπαραμύθητον ὀδύνην | 
τῆς χαρδίας ἡμῶν, χαι γενοῦ χἄἀν τούτῳ  Ü«vuues 
τις παρήγορος, ὡς και TÉ) πάντα πάντες Ó 
μάζουσι τὰ κατὰ σέ " ἐπεί μηδ᾽ ἔστεν ἄλλος, ὡς in 
εἰπεῖν, ἐν ἀνθρῶποις τρόπος ἡμᾶς δυνάμενος τι 
ραμνθύσασθαι xe παρακαλέσαι, εἰ μὴ σὺ ἔξω. 
αὐτοῖς ἔργοις xe« πρόγμασι, καὶ μὰ ῥήμασι μένοι; 
κϑὲ λόγοις, ὅτε γενναίως καὶ καρτερεῖς xe émet 
pts αὑτὸν dà ταύτην, τὸν διὰ σὲ, bwrirr» 
ὁμῖν, συμφοράν. 
Πολ)ῷ μὲν αὕτη x«t μεγάλῃ x«t ὑπερ m 


nem ;sed et multa tue animee vis christiana, multa p σὺς ἐπέκεινα - ἀλλὰ χαὶ πολὺς ὁ τῶς σῆς ye» 


et pietas tua neque ulla ratione minor, multa et 
magna tua in Deum fiducia. Quanta et qualis, 
quam firma et secura tua in sanctissimam ejus Ma- 
trem spes ! Potes, si velis, multas alias magnasque 
cogitare e£ reputare causas Benefactori et Salva- 
tori Christo gratias agendi eumque confitendi, 
simulet solatia et perfectissima refrigeria acci- 
piendi. Multum potes et in ejus misericordia inef- 
fabili et inenarrabili confidere. Ecce tibi optimus 
&c piissimus imperator, eoce piissima et amantis- 
sima Domtna et imperatrix, nostra, vices patris ac 
matris erga te gerunt, et tibi se prestant, tan- 
quam ipsi te genuissent. lla omnem in te suam 
curam impendunt. 


νισμὸς ψνχῶς, πολλὴ καὶ f$ εὐλέάδεια χαι τὸν 

μέαν ὑπερθολὴν ἀπολείπουσὰ, πολλὰ ze: m 
χαὶ ἡ πρὸς Θεὸν πεποίθησι. "Oso dt καὶ ea 
βεθαία και ἀσφαλὴς χαὶ ἡ πρὸς τὸν παννπέρεο 
αὐτοῦ μητέρα ἔλπὶς Ἔχεις, οἱ βούλει, και smi 
ἑτέρας χαι μεγάλας εἰς νοῦν βαλέσθαι καὶ c» 
φίσασθαι τὰς ἀφορμὰς κρὸς εὐχαριστέαν καὶ ah 
μολόγησιν αὐτοῦ τοῦ εὐεργέτον mua σωτῶρος Y 
στοῦ, ἅμα δὲ χαι πρὸς παραμνθίαν σὴν χαὶ τῶι 
τάτην παράξλῃσιν. Ἔχεις καὶ θαῤῥᾷσωι v9 
χαι μεγάλα ἐπί τῶ £t καὶ τοῖς ἀφροίστοις 3 
ἀνεχδιηγέτοις οἰκτιρμοῖς αὐτόν. δού ue καὶ p 
σιλεὺς ὁ φιλανθρωπότατος πάντων καὶ φιλοχρισι 
τατος, ἰδοὺ καὶ à τὸν σον τρόπον φελοχριστοτά 


καὶ συμπαθεστάτη δέσποινα και βασιλίς ἡμῶν, ἀντι πατρὸς τὰ πάντα xat μητρός, xe γένονταί got κοῖς ὡς γνησί 
τεκόντες. Οὕτω δὺ xeu πᾶσον φροντίδα τῶν κατὰ σὲ ποιοῦνται. 
Ego vero, et qus te genuit mater, et fratres tui, C Ἐγώ δὲ, και à γεννήσασά ct pütnp, xar ἀδὶ 


illud et volumus et semper erga te erimus quod et 
ipsa voles et cupies, aut quod tu, tanquam domina 
jusseris, et te cireumdantes, ut quidam servi, in 
omnibus tibi omnimodo servire festinabimus . 
nihilque eorum qussipsa volueris, non fiet, dummo- 
do nos efficere potuerimus. Concede tantum nobis 
ut omni tristia ac demissione expertem vultum 
tuum intueamur, tuam festivissimam formam, se- 
renissimos et ornatissimos tuos mores, tuos dul- 
cissimos et amore Dei plenos oculos ; fac ut videa- 
mus subridentia tua labia ; et quod superest 
tempus omne nobis non amarum erit. Hoc modo 
nobis omnem tuam erga nos caritatemjdilectionem- 
que ostende ; hoc modo parentes tuos solari velis 


φοί (8), ἐκεῖνο χαι βονλόμεθα και διὰ παντὸς ὑπι 
ἔομεν πρὸς ck ὅσον ἂν καὶ αὐτὴ βοιλυθείωης . 
ἀγαπήσαις, ἢ xal, ὡς χυρία, προστάξαις, καὶ : 
κλῳ περὶ σὲ στρεφόμενοι «t, ὡς δοῦλοι δὴ τὸ 
πάντα χαὶ σπουδάσομὲν ix παντὸς τρόπου ol 
pex θεραπεῦσαι - καὶ οὐδὲν οὐδαμῶς ἔσται - 
σῶν θελημάτων ἀτέλεστον, ἡμῶν ἐκπηροῦν ὃιι 
μένων. Μόνον δίδον ἡμῖν ἐκτὸς πάσης σχυθρωο 
tuTO; χαὶ χατηφείας τὸ σὸν ἐνορᾷν πρόσωπον 7 
σὴν ὡραιοτάτην μορφὴν, τὸ γαληνότατον xm * 
σμιώτατον ἦθος, τοὺς γλνχυτάτους καὶ φόδον ww 
γέμοντας ὀφθαλμούς - δὸς x«i ὑπομειδιῶντα τὰ f 
χεΐλη χατιδεῖν - καὶ τοῦ λοιποῦ ὁ πᾶς ἡμῖν Les 
χρόνος οὐδὲν ὁδυνηρός. Ἐν τούτῳ τῷ τρόπῳ τ 


reapse ; hoc modo nostre proprie vite auxiliari |) ὅλην περὶ ἡμᾶς δεῖξον ἀγάπην σὴν καὶ στοργὲν " 


cures. Vides enim ut pre dolore dissolvatur jam 
ac defluat, et ad interitum decurrat. 


τούτῳ τοὺς σε τεκόντας παραμυθήσασθαι καὶ fe 
λύθητι καὶ πρᾶξον - ἐν τούτῳ σπούϑασοι καὶ fex 


θῆσαι τῇ ἡμετέρᾳ ζωῇ. ᾽Ορᾶς χαὶ γὰρ ὅπως ὑπὸ τοῦ κάθους ἐκλύεται dn καὶ ὑποῤῥέει, καὶ χαθυπάώγεται κρ' 


φθοραν. 

Lex est e coelis a Deo data ac simul humana, 
utfilii adimpleant quidquid voluerint parentes, sive 
magnum, sive parvum. Et hujus legis observatio 


(4) Malim οἵα, adverbialier pro ὡς βεδαία, guam 
(2) Horum unus fuitJoannes Chumnus. 


Νόμός ἄνωθεν xai dedopívo; παρὰ Θεοῦ xe ! 
θρώπινος, πάντα x«l μιχρὰ x«i μείζω, ὅσα dà 1 


βούλονται πατέρες, ὀφείλειν (3) παῖδας τοὺς ἐξ « 


f) Deest forsan verbum πράττειν, aut t 


SERMO CONSOLATORIUS AD FILIAM. 


1146 


Καὶ $ τοῦ νόμον τοῦϑε τύρησις πολλὰς ἔχει Α multas et apud Deum habet remunerationes ; sed 


«p' αὐτῷ Θεῷ κειμένας τὰς ἀμοιδάς * οὐ μήν 
x«i ἄγθρωποι οὐδὲν τοῦδε τιμιώτερον, οὐδέ 
ιρεῖττον εἰς ἀρετῆς APyew, γομίξουσι. Ταύτην 
ὀφειλὴν ἀπόδος ἡμῖν, ἢ τὴν πᾶσαν σπουδὴν 
τῶν ToU Θευῦ νόμων χαὶ τῶν 
καταδαλλομένη, χαὶ ὡς ἄν 
ἄσι θεραπεύης αὐτόν, Ἐν σοὶ χαὶ ζωμεν καὶ 
ἐν χαὶ ἔτι τὸ φῶς ὁρῶμεν, καὶ οὐχὶ πά- 
εὐθὺς ἅμα τῶ πάθει ἀποδαλόμεθα τὰς 
cec, οὐδ᾽ ἐξέστομεν ἀπάσης φρενὸς. Εἰ 
xxt ἔτι βούλει ζῶντας εἶναι καὶ αἰσθανομένους 
αὐτοῦ δὴ τούτου πρώτου καὶ ἐπαισθάνεσθαι 


ἐχπλέρωσιν 
"ἄἀτων αὐτοῦ 


rever& homines nihil honorabilius, nihil in vir- 
tutis numero pretiosius esse credunt. Hoc vobis 
debitum solve. que sollicite omnes Dei leges ac 
precepta adimples, utin omnibus ei servias. In te 
enim et vivimus, et respiramus, et lumen videmus, 
et nondum omnes cum dolore sensus rejecimus, 
nec omni mente defecimus.*Si igitur cupis nos 
adhuc vivere ac sensus erperiri, tuo generoso 
animo fac nos generosissimam tuam patientiam 
sentire. Quam autem eam dico ? Ostende animam 
tuam omni desperatione ac amaritudine liberam 
esse ; et si eam nobis gratiam largiaris, te nos 


γενναίου πρᾶξον τοῦ epovápgarec, γενναιοτά- D jam mortuos vivificaturam esse scito, nobisquenihil 


αἱ τῆς χαρτερίας * τένος dà λέγω ; ἀθυμέας 
xai πιχρίας ἀπηλλάχθαι và» σὴν ψυχήν " καὶ 
τὸ πρὸς εὐεργεσίαν δῴης ἡμῖν καὶ χαρέσαιο, 
ue, εὖ ἔσθι, νεχρωθέντας ἤδη, καὶ οὐδὲν ἔτι 
"ἐν τῷ Bie τούτῳ πικρὸν ἡμῖν καὶ δακνηρόν. 
| δὲ xai παρὰ τῷ Θεῷ νομέζεις λογισθῆναι 
; πόσον xal παρὰ τῷ φιλανθρώκω τοῦδε μὺυ- 
ὅτε διὰ πατέρα χαι μητέρα, οἰχτειρήσασα τού- 


in vita ista amarum actriste futurum. Quantum 
id ἃ Deo reputatum iri credis ! Quantum et 
misericordissimee ejus Matri! Quod propter patrem 
et matrem,eorum miserata,qui in eo erant, ut pre 
dolore animam efflarent, visa fueris calamitatis 
patientior, easque, neque ab ipsis solatia acce- 
peris, miro solamine ex ipsa morte erueris, et ad 
vitam revocaveris. 


χενδυνεύουτας ἐκ ποιρᾶς ὀδύνης  &moppeyüvat T&v ψυχῶν, ἐφάνης σὺ γενναιοτέορα τὴν χαρτερίαν, 
ἀντὲ τοῦ ὑπ᾽ αὐτῶν παραχαλεῖσθαι μᾶλλον σὲ, σὺ τούτους ἐφάνης θαυμασίοις τρόποις παραμυθίας 
οὔ θανάτον ῥυσαμένη xai αὖθις ἀποχαταστήσασα πρὸς ζωήν. 


ὁξασὲ σε Θεὸς χαὶ, πρὸς μέγα xci μέγιστον 
ἑπάρας, μεγάλως ἐδόξασε. Καὶ τὰ μὲν δὴ 
c δῆλα, καὶ οὐδεὶς ἀμφιθάλλει, ἐπεὶ χαὶ μεθ’ 
αλλούσης ἐξέλαμψε τῆς τιμᾷς c ἃ δὲ νῦν δε- 
'χηχότες ἀθλίως χατεφάνημεν πράξαντες, οἷα 
xt ταῦτα Ῥωμαῖοι πάντες ὡς ταὐτὰ παθὸν- 
εἶν ἐν ξόφῳ δὴ τινι κατηφείας ὁρῶνται, πολλὰ 
υγχοπκτόμενοι xat συμπενθοῦντες. Καὶ γέμουσι 
vr& θρήνων ἐπί τῇ xaÜ ἡμᾶς συμφορᾷ, και 
wv οἶχοι και ὅσοι μέγεστοι μετ᾽ αὐτοὺς, χαι 
πόλεων, x«t. οὐδείς ἐστιν ὃς οὐχί χοινωνὸς 
t τοῦ πάθους ἡμῶν, Γέμουσι x«t ναοὶ οὐχ 
x» μόνων xxt. ἐπιταφέων ἀσμάτων, ἀλλὰ τοι (1) 
ὧν θερμῶς ὀλολυξόντων x«t γοερὰς ἀφιέντων 
» καί γε πιρικαθῶς τοὺς θρήνους μεριζο- 


Τὴν γοῦν ἢ τοσαύτῃ τῶν οὕτως χαὶ χατὰ το- 
^ συναλγούντων χοινωνία βουλομένοις ἡμῖν τὰ 

λογίζεσθαι φέρει τὴν παραμυθίαν | Mi) τοί- 
περ ὀφείλομεν εἰς ἀφορμὰς τιθέναι xat προ- 


Glorificavit te Deus, et te ad maximam altitudi- 
nem erigendo, maxime glorificavit. Et prima qui- 
dem illa manifesta sunt, et de iis nemo dubitat, 
siquidem et eximio  effulserint. Quas autem 
passi sumus miseras calamitates, quales et iste fue- 
runt ! Romaniomnes, tanquam eademacnos passi 
sint, in tristitia tenebris mersi videntur, valde 
afflicti etcompatientes. Juin omnia lacrymis plena 
sunt propter nostrum infortunium ; et imperato- 
rum domus, et maxime omnes post eas, et ur- 
bium vi& ; et nemo est qui nostrum dolorem non 
participet. Insonant et templa non modo tragicis 
cantibus et hymnis funebribus sed et civium la- 
mentis qui gementes voces emittunt, nostrarum- 


que lacrymarum participes sunt. 


Quantum porro solamen, tanta tam ardenter 
compatientium communio, si, ut decet, animad- 
vertere velimus ! Neigitur iis, que ut solationis 
causas et prevtextus habere debemus, in. contra- 


; ἀναψυχᾷς, αὐτοῖς τούτοις χρώμεθα πρὸς D rium utamur ; quoniam non justum est ut tristia 


vcio», ὅτε μηδὲ δίχαιον τῶν μὲν λυπηρῶν 
νεσθαι καὶ τοῦ εἰχότος πλέον, τῶν δέ γε πρὸς 
Àegt» ἠχόντων ἀναισθήτως ἔχειν δοχεῖν, xat 
ἐαν τῶν τοιούτων ποιεῖσθαι μηδαμὼς ἐπι- 
ἦν. 
μὲν πάθος χοινὸν σοί x«t πρὸς ἄλλας " πολλὰς 
ἵν xo μυρίας εὐῤήσεις ἐξετάζουσα ἔν τε τῷ 
", É τε τῷ παρελθόντι βίῳ, χρησαμένας ταῖς 
συμφοραῖς - τὸ δὲ τῆς τιμῆς μὴ μόνον οὐ 
σον, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐγγὺς δόξης τῆς σῆς, οὐδεμία 


Cod. ἀλλά τι Εἰ ἀλλά rt exhibet Gangius, 
ΠΟΒβασῖο Grecitatis in voce Ἐξόδιον, Niee- 


quidem et plusquam oportet, sentiamus, ea autem 
que mulcere valent, non accipiamus neque eorum 
curam faciamus. 


Dolor ille tibi cum aliis communis est ; multas 
enim et sexcentas reperies, si consideraveris, pre- 
senti ac preeterito tempore, qus iisdem malis use 
sunt ; quod autem ad honorem spectat, nulla est 
que non modo non parem, sed ne proximum qui- 


Poor ires Cal ab ríe: καὶ ναοέ Bd φωνὰς, attulit. 


1441 


NIÍCEPRORI CHUMNI 


i 


dem assecuta sit Quid quidem honor tibi, Deo il- A ἄλλη τῶν ἀπασῶν ἀπηνέγκατο * ὅκερ δά σοι. 


jum confirmante, permaneat quandiu in hac vita 
durabit hominum genus. 


Hec autem omnia utrum tibi tristitie ac doloris 
causas ufferunt, an multas et magnas gratiarum ad 
Deum actiones ejusque confessionem ? Id posterius 
omnino. Nonne, ut decet, rependemus ipsi, una 
gratias agentes, ipsi inquam et purissimee ejus 
Matri, cujus interventu, supraomnem oogitationem 
nostram, supra omnem sensum nostrum, talia 
providens Deus sapienter dirigit ad eum, quem 
scit ipse, finem, dolori omni et tristitiee superio- 
rem ? Quoniam non corporibus solummodo ,vivi- 
mus homines, sed et immortalibus animis, et multo 
magis animis quam corruptioni obnoxiis corpori. 
bus, qui sane recta Dei cognitione digni habiti su- 
mus etsecura in Christo Jesu fide, sumusque ad 
nunquam finitura bona vocati, recteque in presen- 
tibus istis et vanis fluxisque actranseuntibus,nihil 
solidi ac firmi habentibus probamur. Si igitur 
generosi videamur, animose probationem ferentes, 
simul et in omnibus gratias agentes que Deo pla- 
cuerunt ao nobiseveneruntnon simplicia illa tunc 
recipiemus,pro calamitatibus quas cum gratiarum 
actione sustinuerimus, sed et multiplicia, majorem 
ultimam benedictionem obtinentes quam prior 
erat, quemadmodum et generosus ille vir, et in 
omnibus undequaque accidentibus calamitatibus, 
et in omnibus tentatoris artificiis imperturbatus 
mansit Job. » Euntes ibant, inquit, et flebant, 
mittentes semina sua ; » et: » De mortuo, inquit, 
luge. » Et rursum : » Propter mortuum, effunde 
laerymas, et dira patiens, incipe lamentum. » 
Attamen utin patientia nostra possideamus animas 
nostras clamat Christus Salvator, clamat et testa- 
tur ; quam patientiam ego mistum lacrymis et fle- 
tibus semen voco, ut et eorum qui terram versant, 
patientia laboribus multis sudorumque fontibus 
mista est. Etibi plures illi manipuli, quos cum 
letitia « et exsultatione portantes veniunt, » vana 
quidem materia conculcata et abjecta ; illic 
vero, ii universi fructus e patientia orli, sinceri 
sunt, horreis colestibus collecti, nunquam im- 
pensi: et his in terris multas atfert et magnas ex 
Deo mercedes, qui iis qui amara patiuntur » sac- 
cos dirumpit eosque letitia cireumdat, et luctum 
eorum in gaudium convertit. » Credens autem 
David » in terra semper viventium videre bona, » 
nihi] aliud statim et ad se conversus dicit, nisi : 

» Exspecta Dominun,et viriliter age, et conforte- 
tur cor tuum ; » eo quod beatuin illud spectaculum 
nonnisi ex palientia tibi occurrat ac fiat. 


1) Psalm. cxxv, 6. 

2) Sirach. xxu, 14. 

3) Sirach. xxxvivi, 16, cum varietate. 

4) Christas aqud Lucam xxi, 19: ἐν τῇ ὑπομονῇ 
ὑμῶν χτήσασθε τάς ψνχὰς ὑμων. 

(8) Psal. χχιχ, 11 ; ἔστρεξας τὸν χοπετὸν pov 


Β 


C 


Θιοῦ x«t βεβαιοῦντος, παραμείνοι μέχρι παν: 
μέχρις ἂν δηλονότι και γένος ἀνθρώπων παραμε 
τῷδε τῷ βίῳ. n | 
Ἰαῦτα δὲ πάντα πότερον λύπης ἔχει Got uX 
xat ὀδυνης ἀφορμὰς, ἣ πολλὴν καὶ μεγάλων 
ὀφειλὸν εὐχαριστίας ἁπάσης x«t ἀεθομολογέε 
πρὸς Θιόν ; Àj τοῦτο πάντως. Καέ οὐχ ἄν ὅσον εἰ 
ἀποτίσαιμεν εὐχαριστούντες αὐτῷ, ἅμα δ᾽ εὖχε 
στοῦντες χαὶ τῇ παννπεράγνῳ τούτου μητρί, ἔς: 
μεσιτείαις ὑπὲρ πάντα νοῦν ἡμῶν, ὑπὲρ ah 
πᾶσαν, τὰ τοιαῦτα Θεὸς οἰκονομῶν ἀξγει συφῶ; tp 
ὃ xe μᾶλλον ἐκεῖνος οἷδε τέλος, ὀδύνης swim 
καὶ λύπης ἀνώτερον ; ᾿ΕἘπειδὴ γὰρ οὐ ey sie 
ξῶμεν ἄνθρωποι, ἀλλὰ και ψυχαῖς  bwcw, am 
πολλῷ δὲ μᾶλλον ψνχαῖς 9 σώμασε φθειμῶι s 
γε θεογνωσίας ὑγιοῦς ἠξιωμένοε και ἀσφένε ἃ, 
ἐν Χριστῷ Ιησοῦ πίστεως, πρὸς ἐχεῖνα wm 
λούμενοι τὰ μηδέποτε λήγοντα ἀγαθὰ, tixónw πα 
δοκιμαζόμεθα ἐν τοῖς παροῦσι τούτοις XXL BENI 
καὶ ῥέουσι καὶ παρερχομένοις, καε μηδὲν Ma 
μηδὲ στάσιμον ἔχουσιν. "A» γοῦν x«t γεννεὼὶ ἢ 
τινες φανῶμεν εὐψυχῶς φέροντες τὴν δοχιμια 
ἅμα δὲ και ἐπὶ πᾶσιν εὐχαριστοῦντες τοῖς τῷ δι 
μάξοντι Θεῷ δεδογμένοις χαὶ ἡμῖν értvoyph 
οὐχ ἁπλᾶ μόνον ἀπολαμδάνομεν κἀνταῦθα, ἀνῇ 
πληγέντες εὐχαρίστως ἐχαρτερόσαμεν, ἀλλὰ 
πολλαπλᾶ, μείζονος τῆς ὑστάτης εὐ)ογίας ἐπι 
χάνοντες ἣ τῆς πρώτης, ὡς χαε ὁ γενναῖος 6x 
και ἐν πάταις ταῖς συμπεσούσκες συμφοραῖς: 
πᾶσις τοῖς τοῦ πειράζοντος μηχανήμασιν ἄχατο 
στος ἔτυχεν ᾿Ιώδ, « Πορενόμενοι (4) ἐπορεύον: 
φησί, « xat ἔχλαιον, βάλλοντες τὰ σπέρματα 
τῶν * » xal, « ᾿Επὶ (2) νεχρῶ, » φῃσὶ, « χλαῦσο 
χαὶ αὖθις, « Ἐπὶ νεχρῷ χατάγαγε δάχρνα, 
δεινὰ πάσχων ἔναρξαι ὕρήνου (3)* » οὐ μὸν 
xci ἐν τῇ ὑπομονῇ ἡμῶν χτήσασθαι τὰς y 
ἡμῶν (4) Χριστὸς ὁ Σωτὴρ ἐμδοᾷ καὶ διαμαρ: 
ται, $ ὑπομονὴν ἐγὼ μιχτόν φημε σπέρμα δῶ 
καὶ χλαυθμοῖς, ὡς χαὶ τὰ τῶν περὶ τὴν γᾷ» 
νούντων μιχρὰ δάχνουσι πόνοις XXk ἐδρώτων 1 
νοῖς. Κἀχκεῖ μὲν τὸ πλένν τῶν δραγμάτων, ἃ ἢ 
μετὰ χαρᾶς αἴροντες ἔρχονται καὶ — ccyawuts 
ἀχρεῖον χαὶ ὕλη πυρὸς χαταπατηθὲν χαὶ ἀσϑναι 
ἐνταῦθα δὲ τὸ ἐκ τῆἧς ὑπομονῆς ὅλον, ἀκήρατος ? 
πὸς, ἀποθήχαις οὐρανέαις θησαυριξόμενον χαὶ 
δαμῶς μηδέποτε δαπανώμενον, χἀνταῦθα dt πὸ 
ix Θιοῦ χαὶ μεγάλας ἐφελχόμενον τὰς ἀμοιβὰς, 
x«i διαῤῥήσσοντος τοὺς σάχχους τοῖς πιχρὰ : 
χονσι, καὶ περιζωννύοντος εὐφροσύνῃν, καὶ 
xomtróv στρέφοντος εἰς χαράν (8). Πειστεύων δὲ 
Δαυὶδ ἐν γῇ τῶν ἀεὶ ξώντων ἰδεῖν τὰ ἀγαθὰ 
οὐδὲν ἕτερον εὐθὺς χαὶ πρὸς σὲ στραφεὶς yt 


εἰς χαρὰν ἐμοί " διέῤῥηξας 
περιέξωσαάς με εὐφροσύνην. 

(6) Psalm. xxvi, 13, 14: πιστεύω τοῦ iii 
ἀγαγὰ Κυρίον ἐν γῇ ἔξωντων. --- Ὑπόμευνο: 
Κύριον * ἀνδρίξον, xat χραταιούσθω ἡ καρδία 
xal ὑπόμεινον τὸν Κύριον. 


τὸν δοῖκχον μον, 


SERMO CONSOLATORIUS AD FILIAM. 1450 
εἰνον τὸν Κύριον, καὶ ἀνδρίζου, χἀὶ ἀνδρέζον, xal χραταιούσθω ἡ χαρδία σον, ὡς τῆς μαχαρίας ἐχείνης 
ἡαμόθεν ἑτέρωθεν ἢ kx τῆς ὑπομονῆς καὶ ἀπαντώσης xal γεγενημένης. 
σας goi. χαὶ σὺ μεγάλα χαὶ περιττὰ x«l À — Flevisti igitur, et tu multas et nimias lacrymas 


ἧς δαχρύων χατήνεγχεξ; "Joc μὲν xal 
ς συμφορᾶς, πολλοὺς χαὶ ἐν αὐτῷ τῷ πάθει 

συμφορᾷ, πολλοὺς καὶ μετὰ τὴν συμφορὰν, 
Ιν χαρδίαν ἐνδοῦσα τῇ φλογὲ χαὶ τῷ καύσωνιε 
ἐξ αὐτοῦ μαρασμῷ * δεῖξον λοιπὸν χατ᾽ ἴσον 

χαὶ τὸ τῆς ὑπομονζς, χαὶ Χριστῷ τοῦτο 
σσοντι xai ζητοῦντι θῦσον χαὶ xe«pmogópu- 
τὶ τῇ ἐντολῇ ταύτῃ χτῆσαι τὴν σὴν ψυχὴν, 
θαι δὲ καὶ ἡμᾶς τὰς ἡμῶν πρᾶξον, κινδυ- 
e; ἅϑηὴ x«i χαταποθῆναι xoci ἐκχλελοιπέναι 
)υμέαις τῷ μηδαμόθεν ἄλλοθεν ἀναψυχὴν καὶ 
σιν δύνασθαι δέξασθαι, εἰ μὴ σὺ, ἐχνιχή- 
xig; τῆς εὐλαδείας ὑπερδολαῖς καὶ τρὸς Θεὸν 
ἦσεσιν, ἅμα δὲ xal τῷ γενναίῳ καὶ σταθερῷ 


ονήματος, χρείττω σεκυτὴν δείξεις xal ὑπερ- B 


ενομένην τοῦ μεγάλον τοῦδε παάθους καὶ 
ους δωᾶς χειρωδχμένης χαὶ χατινεγχούσης 
ρᾶς. Καὶ τοῦτον δὴ τὸν τρόπον, ἡ τὰ πάντα 
σία σὺ, χαὶ θαυμαστὴ παρήγορος ἡμῖν ««ra- 
γμὴ ῥήμασι μόνοις χαὶ λόγοις, ἀλλὰ xe ἔρ- 
κὐτοῖς φανερὸν τιθεῖσα ὅτε χαὶ παρεχαλέσατο 
λέως παρεχαλέσατό σε Θεὸς, τῆς μέγάλης 
; ὑπομονῆς ἀμειψάμενος χαὶ τῆς θαυμαστῆς 
γίας, Ταύτην ἐγὼ σοι, βασίλισσά μου, τὴν 
ν, ταύτην προσάγω τὴν ἵἴχεσίαν, χαὶ δέξαι 
dca, à x«l τὰ πάντα χαὶ βουλομένη xci σπον- 
'σα τοῖς dk τεχοῦσιν ἡμῖν πράττειν χεχαρισ- 
Καὶ μὴ παρίδῃς μηδ’ ἐν τοῖς παροῦσι θερ- 
ὁρᾷς δ᾽ ὁπόσον, χαθιχετεύοντα τὸν πατέρα, 
ηϑαμῶς ἑτέρως ἥχιστα δυνάμενον ξῆν, ἣ εὐθυ- 
cg ἀγγελίας δεχόμενον περὶ σοῦ, χαὶ τῶν νῦν 
; θορυδούντων x«l τὴν ὅλην χαρδίαν σπαρατ- 
χαὶ νεχρούντων χουφιξούσας λογισπῶν. Ναὶ 
χαὶ εἴτι πλέον δύνῃ, πρᾶξον εἰς ἐμὴν παραιν- 


et lacrymarum fontes emisisti, multas quidem et 
ante calamitatem. multas vero et in ipso dolore 
et calamitate, multas et post calamitatem, totum 
tuum cor flamme et igni et consumptioni inde 
orte tradens ; ostende nunc non minorem patien- 
tiam, eamque Christo jubenti ac poscenti immola 
et offer, et hac lege posside animam tuam ; fac 
utnosquoque animasnostras possideamus ; que in 
eo sunt ut pre tristitia dejiciantur ac deficiant, eo 
quod non aliunde refrigerium et solamen possint 
accipere, nisi tu, tua eximia pietate et in Deum 
fiducia, simulque tuo generoso ac firmo animo 
vincens, teipsam majorem ac fortiorem magno illo 
dolore prestes, ac calamitate, que nos totos premit 
ac dejicit. Etchoc modo, tu, quein omnibus admira- 
tionem moves, sisnobis admiranda consolatrix, non 
verbis modo ac argumentis, sed etoperibusipsis ma- 
nifestum faciens te a Deoperfectam consolationem 
accepisse, hanc magnam patientiam et hanc miram 
sufferentiam induisse. Has ad te, imperatrix mea, 
preces,heec vota mitto; hiec accipe libens,quae omnia 
vis et properas parentibus tuis grata facere. Ne- 
que despicias nunc (quam ardenter vides), suppli- 
cantem patrem tuum, qui non alitervivere potest, 
quam si de te letifera nuntia accipiat, que amare 
totum cor perturbantes et discerpantes et occiden- 
tes cogitationes mulceant. Hec facias, et adhuc si 
valeas, his plura, innostrum solamen ; ettibi Deus 
in hoc mundo curam et omnem misericordiam 
prestabit : quippe qui misericordiarum pater sit. 
Ac deinde in coelis tibi indesinentem illam et inef- 
fahilem letitiam largietur, interveniente et inter- 


cedente purissima et sanctissima et immaculata 
sua Matre. 


καὶ Θεὸς ἔσται cot. χἀνταῦθα χηδεμὼν xol χορηγὸς ἔλέους παντὸς, ὁ καὶ τῶν ἀόῤῥήτων πατὴρ οἰχτιρμῶν, 
ἣν ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς οὐρανίοις ἔσται σοι πρυτανεύων χαὶ χαριζόμενος τὴν ἀνέκφραστον ἐχείνην x«i μη- 
'" μηδὲν πέρας ἔχουσαν εὐφροσύνην, πρεσδευούσης x«i μεσιτενούσης πρὸς τοῦτο τῆς παναχρᾶν- 


αὶ παναμώμον καὶ πανυπεράγνόν Μητρὸς αὐτοῦ, 


ῬΑΤΒΟΙ,. Ga. GIL. 


ἀδ 


045i 





NICEPBORI CHUMNI. 





NIKH?OPOY TOY XOYMNOY 


ΠΡῸΣ TON ΦΙΔΑΔΕΛΦΕΙ͂ΑΣ 


ΠΕΡῚ TOY EN KANA OAYMATOX . 


NICEPHORI CHUMNI 


AD PHILADELPHLE EPISCOPUM 


DE MIRACULO IN CANA FACTO 


De miraculo quod Dominus Salvator in Cana A Και δὴ τὸ ἐν Κανᾶ θαῦμα τοῦ Σωτῆρος 6A 


effecit et quod primum omnium est, bene inquiris 
quare non alia substantia, sed aqua in vinum con- 
versa sit. Etenim non contrarium, vinum nempe 
aqua factum minus mirum fuisset, sive ad miraculi 
rationem, sive ad demonstrationem, si vim conver- 
sionis aut potentie divine considerare velis : et in 
nuptiis ac convivio id convenientissimum fuisset. 
Quare ? Quia Paulusdicit : « Nolite inebriari vino, 
in quo est luxuria. » — Stupefaciens simul et 
sapientes reddens eos qui non fuissent sobrii, iis- 
que suadens ut nuptiis attenderent et legibus «de 
ipsis constitutis uterentur, aquam bibentes, neque 
vinum, in quo, juxta Pauli vocem, est luxuria. 
Nunc vero aqua in vinum conversa, deliciarum est 
quasi materia, ad quas tamen Christus nullibi 
videtur hortari, quasque non permittit. Quod patet 
ex hac ratione quam nobis tradidit, docens inqui- 
rendum nobis panem rubstantialem nec quidquam 
aliud, neque ciborum voluptates. Et calicis merce- 
dem participantibus promittens, non vini calicem, 
sed frigide dicit : id igitur aqua est. Quod enim 
in terra siccum est, et secundum Scripturam 
terra vocatur, id hoc loco est etiam calicis frigida 
aqua, communis hominibus aliisque animalibus 
potus. et iis illisque sufficiens. Neque ullum ani- 
mal quidquam patietur vitam corrumpens, si aqua 
utetur ; neque homo quidquam tale patietur, cum 
tempus esset, quo aquam bibens vivebat, vinum ne 
noscens, quidem post diluvium enim, inquiunt, 
vinum ; ac statim post vini primam notitiam 
experimentum periculosum evasit. 


Ex codice. 2105," pag. 264. Episcopus Philadel- 
hi&, cui inscripsit Chumnus opusculum, Theo- 
eptus est qui sub Andronico seniore vixit. [ Vide 

tom. CXLIII. EpiT.] 

1) Epist. ad Ephes. v, 18. 

2) Matth. vi, 3. . 
3) Matth. x, 42, Ὃς ikv ποτίσῃ ἧνα τῶν μι- 


. 4 » LJ 
C Ἀλυσμὸν, φασὶν, ὁ οἶνος 


ἄλλων πρῶτον ὃν, χαλῶς ἔχεις ζξωητήσας t 
χάριν οὐχ ἕτερον, ὕδωρ δ' ὃν εἰς οἶνόν um 
Και γὰρ οὐδὲ τοὐναντίον, οἶνος ὕδωρ γιγοι 
οὐχ ἔλαττον ἂν ἦν οὔτ᾽ εἰς θαῦμα, οὔτ᾽ ti: 
Ew, εἰ μέν βούλει τῆς μεταποιητιχῷς, εἰ δ᾽ | 
δημιουργιχῆς θεϊχῆς λέγειν δυνάμεως * xc 
ἂν xat τὸν εἰκότα λόγον ἐπέ TOU γάμον xat το 
ποσίου - τίνα τοῦτον ; ὃν xxt Παῦλός φησι, « 
« μεθύσχεσθε οἴνῳ, ἐν ᾧ ἔστιν ἀσωτία ^» | 
τον ἅμα x«t σωφρονίξον τοὺς ἀχρατεῖς, xat 
πρὸς τὸν γάμον ορᾷν x«t volt; νενομλισμένοι 
χρῆσθαι, ὕδατι χρωμένους, xal μὴ οἴνω, ἐν “ 
ὧν εἴπομεν φωνὴν, ἀσωτία ἐστί, Νὺν δ᾽ ὕδω 
νεχθὲν εἰς οἶνον τουφῆς τις, εἰπεῖν, ἔστιν ὑ: 


B ἣν Χοιστὸς οὐδαυῦ φαίνεται οὔτ᾽ ἐπιτρέπω 


συγχωρῶν " x«i y& δῆλον ἐξ ἧς χαὶ παροέδωχε 
εὐχῆς, τὸ ἐπιούσιον ἄρτον (2) ὥστι ξητεῶ 1 
δὲν ἔτερον, μηδὲ βρωμάτων ἡδονάς. Καὶ τι 
δὲ μισθὸν τοῖς μεταδιδοῦσιν ἐπ αγγελλοιτῆ, 
οἴνου, ψυχροῦ δὲ λέγει (3) τοῦτο δ᾽ ὕὑδω: 
Ὅπερ γὰρ ἐπὶ τῆς γῆς τὸ ξηρον, χαὶ» ' 
ὀφθῆναι τῆν ξηρὰν (4), τουτέστε τὴν ya τ 
ταῦθα τὸ τοῦ ποτηρὶον ψνχρὸν ὕδωρ πὶ" 
χοινὸν ἀνθρώποις τε x«i τοῖς ἄλλοες τῶν ζῴων 
ἅμα μὲν ἐπὶ τούτων, ἅμα δ' ἐπ᾽ ἐχείνων 2 
χαὶ οὐ μή τι πάθῃ ζῶον οὐδὲν φθεῖρον τὰν. 
ὕδατι χεχρηωένον - οὔτ᾽ ἄνθρωπος οὐχ ἄν ' 
ἐπεὶ χαὶ ἦν ὅτε δὴ χαὶ ὕδατι τρεφόμενος 4t, 
πέρι μηδὲν μηδαμῶς εἰδώς. Μετὰ gép τὸν : 
xxi εὐθὺς ἐξ αὐτὶ 


περὶ αὐτὸν πρώτης ἐπιστήμης καὶ πείρας. 
poc (5). 
χρῶν τούτων ποτήριον ψυχροῦ μόνον. . o.c 


ἀπολέση τὸν μισθὸν αὐτοῦ. 

(4) Conf. Genes. 4.9. 

Ἢ Genes. ix, 20. Καὶ ἥρξατο Νῶε e» 
γεωργὸς γῆς, x«i ἐφύτευσεν ἀμπελῶνα * xai 
ἔχ τοῦ οἶνον, χαὲ ἐμεϑύσθῃ, καὶ ἐγυμνώθη 
οἴχῳ αὐτοῦ. 


DE ΜΙΒΑΟΙΠΟ IN CANA FACTO. 


1454 


δ᾽ οὐδὲν τῶν τοιόδτων, οὐδ᾽ ἀνθρώπου y A Nihil vero tale cure est Deo, hominis causa ; 


ὦ Θεῷ - τῶν δ' ἀναγχάϊων τοῖς ζῶσι uia, 
φημὶ, 2380 ὕϑάξοξ" καὶ διὰ téUto αὶ τὸ μὲν 
νον ἅμα xui ἄφθονον - ἄρξον δ' ἐσθίειν ἐν 
ἐχείνον πρδόταγμα (1), ϑιὰ τὸν χαρπὸν 
οὗ τοὺ χαλοῦ (9), τῆς ὥρας καὶ τῆς βρώ- 
ττηθέντες xai τῶν ἐντεταλμένων ὡλιγωδῆ- 
ετέσχομεν. 

ιὴν ἀλλὰ τοῦτον δή τὸν τρόπον τούτον καὶ 
eg πλείω χαὶ ἀμείνω λὸγον ἔχειν, πλεῖον 
d παίδευμα, σωφροσύνης ἐἕἵνεκα καὶ τοῦ μὴ 
. xai ἀσώτως βιοῦν, τοῦ yt δηλονότι τὸν 
wp γεγενῆσθαι à τὸ ὕδωρ εἰς οἶνον μετάδα- 
ὅτι (3) μὴ τὸ πρῶτον xxi ἄμεινον, μη δ' 
ως, ἐπὶ δὲ τοῦ δευτέρου τὸ ϑαῦμα τὸ ὕδωρ 
«ποιοῦν, x«l εὖ χαὶ χαλῶς, λαϑά du ταὶ ἐν 
γες εἰρηκότες ἐσμὲν, αὐτός ἐπκιστ δας, τὸν 
ξήτησας. ᾿Α)λὰ σὸδ μᾶλλον τίς B» καὶ 
ἀμένος xal πολνὰραγμονῆσά:, ἐφεύῤοι ἂν 
οὗ χαρδία μὲν χαϑάρὰ ἀλκὶ δρῶσα Θεὸν, διὰ- 
νὰ δ᾽ ἕν αὐτῇ ἀναδαίνοντες ἐλ ἐκεῖνον ἀκοαι- 
αθαένουσι καὶ τὰ ἐκείνου ϑαναάσια, ὥστε σι 
k τοῦ Πνεύματος ἔχειν ἀσψφαλῶς ἐρευνᾶν τὰ 
ματος ; Ἐπεὶ δὲ χαὶ ἡμεῖν ἐρεῖν τὸ δοχοῦν 
ας. ἐροῦμεν, τῷ σῷ πνεύματι χαὶ τῇ ἐξ 
αὐῥήσαντες χάριτι, 

αὖτα ἐφ᾽ ὕδατος, τὸ μὲν πρῶτον τῶν ἄλλων, 
ryaro» τῶν ἄλλων x«t ἐπί σταυροῦ, ὁρῶμεν 
α γεγνημἕνα - λάι τὸ μὲν pürov, αὐτὸ δὴ 
) £ Κανᾶ xài ἐν γαμῷ, ὅν δῷ καὶ διεξιόντες 
ἐπὶ δὲ τοῦ σταυροῦ ὕδωρ ῥυὲν ἐκ τῆς τοῦ 
ς πλευρᾶς (4), μεταδαλόντος εἰς τοῦτο τοῦ 
αἵματος ἐπ᾿ ἐσχάτον τὼν θαυμάτων, ὡς 
πρώτου Χριστὸς αὐτὸς εἰς οἶνόν τοῦτο μετ- 


jm. εἰς ταῦτον ἱέναι ἄμφω τὼ θαύματι, 
dro» τὸ τ᾽ ἔσχατον. Ἐχεῖ μὲν γὰρ γάμος, 
ἐτοῦτον Θεὸς (B), ὅτι χαι τίμιος (6) 
ἐξ αὐτοῦ παίδων εἴνεχα, οὖς x«t εἰσποιεῖ- 
ἱστὸς x«t Πατέρα αὐτῶν εἶναι λέγει Θεὸν 
τὸν ἰδιον, καὶ προτοέπει γε χατά ταύτην 
"“ἐσιν ἀνθρώπους ὄντας τολυᾷὰ.9 ἐπιχαλεσθαι 
Πότε δ᾽ αὐτοὶ τοῦὐῦτὸ εἰσι, χαὶ πότ᾽ ἐπιχαλού- 
γνησίως εἰσίν; Ὁπωνίχα δηλονότι χαι δὶ 
xai νεύματος αὖθις ἀναγεννηθέντες (7) 
Χριστὸν ὅλον φορέσωσι διαιωνίξον x«t ἂφ- 
ἔνδυμα. Τί λοιπὸν ; ἢ μὲν τοῦ βαπτίσματος 
ἤλη ἐξ ἧς χαι τὸ ἀναγεννᾶσθαι ἡμῖν * τὸ δὲ 
πύματος ἀφανὲς, χαὶ τοῖς ἀπίστοις οὐ πάνν 
Ὃν ὅτι τοσαῦτα ὑπερφρυῆ x«i μεγήλα ἔστιν 
ἐδυνημένον: Οὐ γὰρ ὁρωσι τὸ Πνεῦμα, xat, 


* τίμιος 


enes. nr.19, Ἐν ἱδρῶτι τοῦ προσώπου σον 
óv ἄρτον σου. 

n τοῦ χακοῦ ? 

Vernacule, sed negligentissime, pouirquoi 
eteres dicebant potius ὅτι τι. 

anne. xix, 34 : Εἷς τῶν στρατιωτῶι λόγχῃ αὐ- 
| πλευρὰν ἕνυξε, χαι εὐθὺς ἐξῆλθεν αἷμα χαι 


necessariorum autem ipsi cura est pro viventibus, 
panis, inquam, etaqua. Et ideo unum quidem 
nobis otium abundat ; panem vero in sudore 
manducare, Dei mandatum est, propter fructum 
illum venustum, quem venustate ac gula victi pre« 
ceptorumque negligentes comedimus. 


Attamen hoc modo cum id meliorem videatur 
majoremque rationem habere, plusque continere 
doctrine propter sapientiam ac vitam frugalem 
continentemque,nempe cum melius videatur vinum 
in aquam verti quam aquam in vinum ; quid est 
quod non prius ac melius aut neutrum, sed secun- 
dum,nempe aquam miraculum converterit, bene, 


B ut in exordio diximus, inquiris. Sed quis melius 


quam tu el exquirens ac multum laborans recte 
inveniret, cujus cor purum est ac Deuin videns, 
cujusque cogitationes ad eum ascendentes plene 
illius miranda penetrant, ita ut et cum spiritu ea 
quie sunt Spiritus valeas penetrare. Quoniam vero 
nos ut nostram sententiam diceremus hortatus es, 
dicemus tuo spiritui et ei, que ex ipso est gratia, 
confidentes. 


Hic duo miracula in aqua facta. videmus, unum 
quidem primum omnium ceterorum, alterum au- 
tem ultimum allorum, et in cruce. Et primum 
quidem illud est quod in Cana et in nuptiis, 


c dod nunc explanamus; aqua vero in cruce 


effusa ex Salvatoris latere, ultimo miraculo in 
aquam converso divino sanguine, ut in primo 
Christus ipse in vinum convertit. 


Atque opinor ad idem ambo miracula tendere, 
primum ac ultimum. lbi enim nuptis, et eas ho- 
noratDeus, quiasanehonorande sunt ; honorandz 
autem sunt, futurorum filiorum causa, quosadoptat 
Christus, ac Patrem eorum esse dicit Deum pa- 
trem suum, et homines incitat ut eum invocare 
secundum hancrelationem audeant. Quando autem 
id sunt, et quando eum legitime invocant? Quando 
saue per aquam ac Spiritum regenerati Jesum 
Christum totum ferunt sempiternum et incorrupti- 


D bile vestimentum. Quid denique ? Fons baptisma- 


tis manifestus est ex quo regeneramur. Quod au- 
tem est spiritus, invisibile est, et infidelibus mi- 
nime oredibile est tot et tanta supra naturam posse 
aquam efficere. Non enim vident Spiritum, et quia 
eum non vident, neque intelligunt commutationem 


(5) Gregorius Naz. Ora. xr, p. 6048: Μιμήσο- 
μᾶι Χριστὸν. . . ὃς xai θαυματονογεὶῖὶ γάμῳ χαὶ 
τιαᾷ συζνγίαν παρουσίᾳ. 

(6) Epist. ad Hebr. xim, €: Τίμαιος ὁ γάμος ἐν 
πᾶσι. 

(7) Joann. m, ὅ : Ec» μή τις ἐννηθῇ ἐξ ὑδα- 
τος χαὶ πνεύματος, οὐ δύναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βα- 
σιλέξαν τοῦ Θὲδὺ, 


1455 


NICEPHORI CHUMNI 


aquee in illum. Convertit igitur ac transformat eam A ὅτι μὲ ὁρῶσιν (1), οὐδ' αἰσθάνονται τῆς ἐς « 


in vinum Christus, ut credibilem efficiat ejus con- 
versionem in Spiritum, ac simul ut ex nuptiis et 
genita natura confirmet incorruptibilem regenera- 
tionem. 


Ideo et in cruce ex divino latere sanguis et aqua, 
. quia hec ambo Christus, ex puro virgineosapnguine 
caro factus et aqua baptizatus, et balneo ablutus, 
non sui causa, sed pro totius mundi piaculo. 


Hec nos de primo omnium Salvatoris miraculo- 
rum novimus ; hec de ultimo etin cruce peracto. 


ὕδατος μεταδολῆς xot μεταποιήσεως. M 
γοῦν και μεθίστησιν εἰς οἶνον -τοὔτο-- Ἀρεστὸς, 
καὶ τὴν ἐς αὐτὸ τὸ Πνεῦμα μεταθδολὴν τὸ 
στώσηται, xxt ἅμα τὴν τῆς ἐκ γάμου x 
τῆς φύσιως πρὸς τὴν ἄφθαρτον πιστώσητα, 
yug, 

Διὰ τοῦτο χαὶ ἐπί τοῦ σταυροῦ ἐκ : 
πλευρᾶς àlu« xal ὕδωρ (2), ὅτε xoi ἅμι 
Χριστὸς, ἐξ ἀγνῶν παρθενικῶν αἱμάτων 
σάρξ, χαὶ ὕδατι βαπτισθεὶς, καὶ λουτρόν 
γος, οὐχ ἕαντον χάριν, ἀλλὰ παντὸς τοῦ 
χαθάρσιον. 

Οὕτως ἡμεῖς ἐσμεν περὶ τοῦ πρῶν ne 
πάντων τοῦ Σωτῶρος ἐπεγνωχότες Üengx:: 


Et cum aqua vinum facta sit, et rursus sanguis in p ἐπὶ τοῦ ἐσχάτου xoi ἐπὶ τοῦ σταυροῦ. liam 


aquam versus sit, nihil incredibile est vinnm fieri 
ipsum sanguinem hujus qui talia perfecit mi- 
racula, extremum nobis et salutare mysterium et 
calicem quem ipse, Ecclesie hujus immaculate 
quam sibi acquisivit sponsus, ex perenni fonte mi- 
scet, vitee seternee, iis qui participant, pignus. Ita 
utin hoc uno quod in Cana factum est, non solum 
aliorum primo, et solo in hoc genere, totam 
esse demonstratam salutis nostre virtutem fidem- 
que solide stabilitam. 


Tu autem si quid excelsius noveris et docueris, 
utpote qui Dei miracula,hocce et cztera bene,imo 
melius penetrare valeas, huic et nos mentem ad- 
hibentes, tuse scientice participes erimus. 


(1) Joann. im, 8: Τὸ πνεῦμα, ὅπου θέλει, πνεῖ, 
xxt τήν φωνήν αὐτοῦ ἀχούεις" ἀλλ᾽ οὐχ οἶδας πόθεν 
ἔρχεται xat ποῦ ὑπάγει: οὕτως ἐστί πᾶς ὃ γεγεν- 
νημένος dà ὕδατος. 





μὲν ὕδατος οἶνον, αἵματος δ' αὖθες div 
μένων, οὐδὲν ἄπιστον, μὴ οὐχὶ xai οἶνον αὖ 
αἷμα τοῦ τὰ τοιαῦτα θαυματουργοῦντος twi 
τὸ τελευταῖον δύπον μυστήριον x«i Gp»: 
piov, xal γοῦν xparüpa ὃν αὐτὸς, ὁ καὶ 
ἀσπῶον Ἐχχλησίας ἡγάγετο νυμφίος ὧν, 
ναον πηγᾷς χιρνᾷ, ζωῆς αἰωνέον τοῖς 
χορῃγόν. 'Qat' ἐν ἑνέ τούτῳ τῶ ἐν Κανᾶ, 
πρώτω τῶν ἄλλων͵ ἀλλὰ χαὶ μόνῳ yt ὅνι 
ἡμῶν ἀποδεδεῖχθαι τὴν τῆἄς σωτηρίας ic 
στεῤῥὰν τὴν πίστιν ἐνιδρύσθαι. 

Σὺ δὲ ὃ τι ἂν ἄλλο χαὶ γνοέῃς ὑψῃλότ 
ϑιδάξαις, ἅτε χαὶ Θεοῦ τῶν θαυμάτων : 
x«i τῶν ἄλλων, t; τὰ μάλιστα χαὶ πλέος 


I 


C δεδυνημένος, τούτω δὴ xai αὐτοὶ τὸν νοῦν 1 


τις (4), τούτον ἄν καὶ γενοίμεθα. 


E Videtur excidisse verbum forsan ἐ 
" Scilicet jin Eucharistie sacramen 
(4) Cf. Behr. ad Herodot. t. 1, pp. 8. 





D ——Á—— 


TOY AYTOY 


IIPOZ TON AYTON 


Ἐπὶ τῇ πρὸς τὸν Ἠλὶαν αἰτήσει τοῦ ᾿Ελισσαίου καὶ 


τοῖς xar' αὐτὸν διηπορημένοις 


τουτοις δὲ χαὶ ἔτι πλείω ex τῶν Εὐαγγελίων᾽ xai ἥπορηνται χαὶ λέλυνται *. 


EJUSDEM AD EUMDEM 


In petitionem E liszi ad Eliam et in dubia quz de illa proponuntur ; insuper plura ac majera ex 
liis in dubium vocala sunt ac soluta. 


Prius quidem habebat me timor, neque ille par- 
vus, ne nimis audax videre si sacras Scripturas 


5 E codice regio 2105, pag. 266, 2. 
(1) Forsan cum de miraculo 


Εἶχε μὲν ἐμὲ καὶ πρότερον (4) φόθος͵ 
μιχρὸς ἦν οὗτος, μὴ τί γε τολμᾷν, ἐπ 


facto in Cana inquireret ; vel sententia in genere prolata. 


DE PFTITIONE ἘΠΙΘΕῚ AB ELIAM. 1458 
iovra, εἰς βάθος ὃ εἰς ὕψος τούτων πειρᾶσθαι Α legens, earum profunditatem vel altitudinem pene- 


μηδ' ἐξετάζειν, μηδ᾽ Bon μὴ δεῖ, μήθ᾽ ἃ μὲ 
τι ἀσφαλὲς, μηδὲ γε πολυπραγμονεῖν, μηδ᾽ 
νυμνάξειν xot δοχιμάξειν ἐθῶλειν τὸν νοῦν 
ς ἀποχρύφοις αὐτῶν, ἐπεί μηδὲ πασιν ἀφεῖ- 
αὗτα x«t ὅσα τοῦ Πνεύματος, ἀλλ᾽ οἷς x«t 
ιστί δεδοιένον, δεδυνᾷσθαν δηλονότι τῶν di- 
νων ἐφιχνεῖσθαι χαὶ ὑπηγορευμένων τῷ 
rt χαὶ τὸ τῆςΈ θείας φωνᾷς πρὸς τοῦτ᾽ 
μᾶλλον φέρειν, « 'Ερεννᾶτε (1) τὰς Γραφάς. » 
τι μὴ πρὸς πάντας εἶναι τὸν προτροπὲὸν, 
τι πρὸς ἐχείνους, οἷς xat τὸ εὑρίσχειν ἐστίν 
je; ἔστιν ἐν αὐταῖς, χεχκαθαρμένους ὅλους 
μα xat γλῶτταν χαι ψυχὴν χαὶ διάνοιαν, x«t 
ὃν τρόπον τοῦτον δεδυνημένους, χωρίς xs. 
φωτὸς εἶναι τοῦ θείον δεκτιχοὺς, και ἀποχα- 
» και μυήσεων ὑψηλοτέρων τοῦ x«0' ἡμᾶς 
u τῆς xar αὐτὸν ἰσχύος xmi φύσεως. Ei γὰρ 
ei; χερσίν οὐ θέμις τῶν ἀγνῶν ἅπτεσθαι 
αϑαρῶν, 5 που πολὺ x«t πλιῖστον ὅσον τὸ 
ΙΟῦν μὴ χεχαθαρμένον μηδὲ διάνοιαν ἐμόδιθά- 
ιάξεσθαί xat προσχωρεῖν καὶ οἷον συμπαρε- 
θαι τοῖς ὑπερχειμένοις, x«t μυδὲν ἐφιχτοῖς, 
à μετ᾽ ἀκραιφνοῦς ἀγισμοῦ χαὶ ὅς irony 
ς χαθάρσιως. 
μὲν ἀλλ᾽, éxudà Θεοῦ καὶ ταῦτα φωναὶ, 
εἴτε (2), x«l εὑρήσετε, χρούετε χαὶ ἀνοιγήσε- 
» πρόσιμεν χαὶ αὐτοὶ, ζυτοῦντες εὑρεῖν. Καὶ 
μν δὲ πρῶτον τὸν νοῦν, ὥστ᾽ ἐν προσοχῇ 
ρᾷσαι x«l ταπεινώσει x«l σνντριόᾷ  xapdiac: 
τὸν ἄγομεν ἐπὶ τὰς ἐγχλειούσας πύλας xal 
τἰχρύψεις «αὐτῶν τῶν θείων Γραφῶν, βάλλοντα 
αὐτὰς, οὐχ ἀφόδως δὲ, καὶ γοὺν μετὰ πολ- 
'ος τοῦ δέους ζωτοῦντα ῥαγῆναι ταύτας ἐφ᾽ 
xai ὑπανοιχθῦναι αὐτῷ, χαὶ δὴ γενόμενον 
μηδὲν ἴδιον μώτε νοῦσαι μήτ᾽ εἰπεῖν, ἀλλ' 
tv χαὶ διδαχθείῃ, ὡς ὑπὸ παραπετάσματι τῷ 
μένῳ χρυπτόμενον x«l μή πάνυ τι δῆλον ὃν 
ολλοῖς. 
μὲν ἀλλ᾽, ix ταῦτ᾽ ἀρχὴν τῶν ἐφεξῆς ὑπο- 
ἐς ἐπὶ τούτοις οὕτως ἔχουσι χαὶ θαῤῥεῖν 
ἔπεισιν, ἐπ᾿ αὐτὸ χαὶ δὴ λοιπὸν ἤχομεν, ὃ 
ν χαὶ ξητοῦντές ἐσμεν, Ἔστι δὲ τοῦτο rl; 
τὰ τὸν ᾿Ηλίαν χαὶ Ἐλισσαῖον, ᾧ δέπουθεν 
ὄντε καὶ ἀπόρῳ πλείω χαὶ μείξω συνεισέρ- 
τῆς αὐτῆς ὄντα xoci ταῦτα ἐρεύνης x«l ἀπο- 


Yet μὲν γὰρ ᾿Ηλίας Θιοῦ εἰρηχότος Ἐλισ- 
χρίσαι ἀντ᾽ αὐτοῦ εἰς προφήτην (3), καὶ 
Eh' ἄμφω ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην ἰόντες, ’Ηλίας 
κατάξας τῇ μηλωτῇ τέμνει (4), χαὶ βαίνουσι 
ἡρᾶς, τῶν ῥευμάτων αὐτοῖς ὑποχέχωρηχότων. 
& τούτῳ ᾿Ηλίας ἐπιτρέπει ᾿Ελισσαῖον τὸ do- 
χὐτῷ αἰτῆσαι, ὡς xai ἐσόμενον αὐτῷ, του 
(S) πεποιηχότος. Ὁ δὲ τὸ ἐπ᾽ ἐχείνω πνεῦ- 


loan. v, 39. 
Matth. vn, 7. 


M Reg. AX, Ts 


trare tentarem,et si inquirerem ea que non opor- 
tet, aut quee non securum est inquirere, et si nimio 
ardore studio incumberem, et si exerceri, et er- 
plorare vellem eorum mentem que in iis abs- 
conduntur, cum non omnibus detur ea et quidquid 
est a Spiritu sancto, sed iis tantum quibus da- 
tum est, penetrare posse et intelligere dogmata ἃ 
Spiritu sancto preedicata. Ac is est sensus divinse 
hujus vocis : « Scrutamini Scripturas; » ea exhor- 
tatio non ad omnes pertinet, sed ad eos tantum 
quibus licet recte invenire quee in eis continentur, 
mundum habentibus corpus et linguam et animam 
et cogitationem, atque ita, cum sine macula sint, 
divine lucis capacibus, ac revelationum initiatio- 

p humque nostra mente ac vi et natura excelsiorum. 
Si enim immundis manibus non licet sancta ac 
pura tangere, sane quamplurimum timendum est 
ne mens aut cogitatio non mundata nequeat adire 
et accedere ac pervenire ad ea que supra ipsam 
versentur, neque penetrari valeant, sine perfecto 
illo candore perfectaque, quam diximus, purifica- 
tione. 


Attamen quoniam Dei he quoque voces sunt : 

« Quaerite, et invenietis, pulsate, et aperietur, » ac- 
cedimus et nos, querentes ut inveniamus. Et pul- 
samus primum mentem, ita ut in attentione vigi- 
lemus et humilitate ac contritione cordis ; deinde 
ipsam ducimus ad portas claudentes et celantes 
C divinas Scripturas, eas quidem pulsantem, non 
absque timore, et cum maximo melu cupiontem 
eas frangi sufficienter ac aperiri, et, quando intus 
fuerit, nihil privati aut cogitare aut dicere, sed 
quantum satis erit ut doceatur, tanquam tapete 
perspicuo velatum neque mulütudini manifestum. 


Atlamen, quoniam hec principium eorum quee 
secutura sunt, supposuimus, hisque se ita haben- 
tibus, fiduciam habere nobis licet, ad id tandem 
venimus, quod nune qusrere debemus. Quid au- 
tem illud est ? Quod ad Eliam οἱ Eliseum spectat, 
unum quidem ac difflcile, cui plura et majora con- 
junguntur, 408 eodem egent examine, nec minus 

D difficilia videntur. 

Audit enim Elias Deum dicentem ut Eliseum 
loco ipsius in prophetam ungat ; et ungit. Deinde 
ambo ad Jordaneni procedentes, Elias flumen pal- 
lio pelliceo percutiens dividit, et per siccum ince- 
dunt, fluctibus iis obedientibus. Deinde Elias Eli- 
880 permittit ut a se quidquid placuerit, postulet, 
tanquam ipsi adfuturum, efficiente Elia. llle vero 
postulavit ut spiritus Elie duplex super ipsum fle- 


, (&) IV Reg. n, 8. 
δὶ Ob ᾿Βλίας melius τοῦ 'HA(ov. 


4459 


NICEPHOBI CHUMNI i 


ret. Et difficile quidem arbitratus est Elias quod ἃ μα ἐπ᾽ αὐτῶ, γενέσθαι δισσὸν oürgizas — (1). 


postulatum erat, sed non omnino neque semper. 
Sed « Si videris me, inquit, quando tollar a te, 
erit tibi ita ut postulasti. » Et abierunt postea. 
Postquam autem abiere, Elisseus currum ignis, 
aspicit, in eoque Eliam statim raptum atque abla- 
tum. Et postquam id vidit, et in petita gratia con- 
fidit. statim conversus ad Jordanem, pallio pelliceo 
et ipse flumen percutit. lllud autem minime obe- 
dit neque finditur neque dividitur ut prius, neque 
siccum dat Eliseo apud ipsum videre aut transire. 
Et propheta, cum moreret quod non modo non 
duplicem, ut postulaverat, sed ne simplicem qui- 
dem spiritum accepisset, atque ignei currus et 
Elie ascensionis spectator factus : et pallium qui- 


dem pelliceum idem. et Jordanis idem et in iisdem p 


fluctibus; divisio autem nulla neque eadem ac 
prius separatio.Quid deinde ? Hinc rursus ad Eliam 
vertitur et illius Deum invocat : in hac prece au- 
tem Jordanem rursum percutit, et secat verberans, 
et illum tanquam per siccam terram transit, neque 
magis neque minus quam Elias et ejus spiritus, 
sciens jam se eadem posse. 


θαίνει, οὐ πλέον οὐδὲ μεῖξον, ἀλλ᾿ ὅσον "Hàíag xat 


δυνημένος. 


Et hec quidem ita se habuerunt. Ibi autem 418- 
ritur et illud : Quare non obvius, sed durus 
Elias Eliseei postulationi occurrit, tanquam invidia 
&ctus neque patiens se minus habere quam eum 
qui ad ipso unctus erat ? Quseritur autem, et ma- 
xima difficultate abundat illud, quod Elias in ocu- 
lis Elistei currum ascendat et sursum currat, Jorda 
nis vero ab Elia divisus Eliseo resistat, neque ce- 
dat, neque obediat : et hiec sunt spiritus qui su- 
per illum erat, et juxta preces Eliseei, duplex super 
Eliseum factus erat. Non enim verisimile erat 
menlitum esse Eliam, neque quisquam id dicere 
auderet. Sed quid ? 

Sed nondum hoc. Sed de priore credo oportere 
nos prius loqui. 

Queritur ac moleste fert et dolet Elias, quando 
Eliseus contendit quod ignorabat ille ac nesciebat 
Elie spiritum. Oportebat enim ut ille non eum spi- 
ritum, neque eum duplicem postularet. Nunc au- 


tem idem est ac si quis sciens divitiarum thesaue i 


ros esse apud aliquem, thesauros quideu: sciret, 
numerum vero nesciret, sed minores eos ac dimi- 
dios credens, duplices eos peteret ; atque ita 
quierens, eos ipsos, et neque iis plures postularet. 


Quis enim major spiritus ac vis in prophetam 
fieret quam posse voce aquam in calis coercere 
ac stabilire, et sursum manere, cum tamen na- 
tura nequeat cogi ac manere, et per determinutum 
tempus, eam coacervare ita ut voce rursum ruere 


(4) IV Reg. u, 9 : Και εἶπεν Ἑλισαῖε " 


Γενηθήτω d 
ϑιπλὰ ἐν πνεύματί σον ἐπ᾽ ἐμέ. 


σχληρόν Ἡλίας τὸ αἱτηθῇν veniet, *Àb $5 x 
παξ, οὐδὲ μέχρι παντός" ἀλλ᾽, « ᾿Εὰν ἴδῃς μι 
φησὶν, ἀναλαμθανόμενον, ἔσται σοε οὕτως. » 

ἀπῴεσαν ταῦτ᾽ εἰπόντες. Ἐπεὶ δ᾽ ἀπύεσαν, Ἐ 
σαῖος ἅρμα πυρὸς βλέπῳμ, ἐπὶ δὲ τούτον ἘΘθ 
εὐθὺς ἁρπαγέντα φερόμενον ἄνω. Καὶ ὅτι om 
εἶδε xai τεθάῤῥηχεν ὅδη τὴν χοῖριν, χαὶ d 
στραφεὶς ἐπὶ τὸν 'lopddvov, τῷ  pxierj mi : 
τὸς πατάσσει" ὁ δ᾽ οὐχ ὑπεῖχει (2), οὐδὲ σχῶει 
ὡς τὸ πρῶτον οὐδὲ διαιρεῖται, οὐδὲ Ere eH 
δίδωσιν ἐν ἑαυτῷ οὔτε βλέψαι τὸν ᾿Ἑλιστεῖον, w: 
ἐπὶ τουτου βῆναι. Καὶ ὁ προφότΩς ὦ wd, ὦ 

ὅτοσεχαὶ dà λαθεῖν ἤχουσε, prb (molis, 

ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἁπλοῦν ευρηχῶς, παετοι “ὦ twm 

ἅρματος xal τὸς τοῦ ᾿Ἤλιοὺ ἀνόδου eux τ 

νημένος" xat ἢ μὲν μηλωτὴ Ὁ αὐτὰ, καὶ b ed 
ὁ αὐτὸς, καὶ ῥείθροις αὖθις ἐν τοῖς αὑτοῖς i 
διαίρεσις ἥχιστα οὔθ᾽ ἡ τομὴ xarà τὸ now τὰ 
γε δόπονθεν ἡ αὐτή. Τί λοιπόν ; Ἐπιστρέγε ἃς 
πρὸς λίαν, χαὶ τὸν ἐχείνου ἐπρκαλεῖται θὰ "T 
δὲ τῷ ῥήματι τοὐτῷ τὸν ᾿Ιορδάνην αὖθις rrw* 
xat ῥήγνυσι παταξας, x« ὡς ἐπέ ξηρᾶς «xwi 
τὸ ἐχείνου πνεῦμα, γνοὺς εἶναι xat αὐτὸς ἅδε 


Καί ταῦτα μὲν ὀὕτως. ᾿Ενταῦθα dt ζοτεῖται 
κἀχεῖνο, τί ὅτι μὴ προσηνὴς, ἀλλὰ σχληρὸς Ἕ 
ἐπι τὴν τοῦ ᾿ἘἘλισσαίον αἴτῆσιν ἀπαντᾷ, ὡς 
φϑόνου δήπου γι ἡγμένος καὶ p ἀνεχόμενος ἔλα 
ἔχειν τοῦ ὑπ᾽ αὐτοῦ χρισθέντος, Ζητεῖται δὲ, 
πλείστης ὅτης ἔστι μετέχον τῆς ἀπορίας, χαὶ 
Ἡλίαν μὲν ἐν ὄψεσιν Ἐλισσαίον ἐφ᾽ ἅρματος 8 
xal δραμεῖν ἀνω, Ἰορδάνην δ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῦ τμοῦ 
πρὸς ᾿Ελισσαΐον ἀντέχειν, χαὶ μῶθ᾽ ὑποχι 
μήτε χαθυπείχειν, καὶ ταῦτα τοῦ ἐπὶ ἐχείνῳ E: 
ματος, xat& τὸ δοχοὺν ᾿Ελισσαίῷ, διπλοῦ ἐπὶ τὸ 
γεγενημένον" οὐ yp ἦν εἶχος ψεύσασθαι "Ha 
οὐδ᾽ οὐδεὶς ἂν εἶποι. ᾿Αλλὰ τί - 

᾿Δλλλὰ μήπω τοῦτοι ἀλλὰ περὶ τοῦ πρῶτο ? 
χρῆναι οιμαι ἑοεῖν ἡμᾶς πρῶτον 

Δυσχεραίνει χαὶ δυσανασχετεὶ χαι «ρον 
Ἠλίας, αἴτησαμένδυ τοῦ ᾿Ελισσαίοωυ, ὅτι $i wr 
ὧν οὗτος xai μὴ τὸ πᾶν εἰδὼς τοῦ xar; um 
πνεύματος" ἔξει δὲ οὐ τοῦτο οὐδὲ διπλοῦν € 
αὐτὸ ζοτῶσαι. Νὺν δ᾽ ἐστὶ ταυτὸν, ὥσπερ ἂν δὲ 
παρ᾽ ἑτέρῳ χρημαάτῶν θησαυροῦς εἶδως, τοὺς ᾿ 
θησαυροὺς ὅδει, τὸν δ᾽ ἀριθμὸν οὐκ ᾧδει, ἀλλ᾽ ἃ 
tovg χαὶ τούς ἡμίσεις ἰσώς νρμίζων͵ διπληῦς αὐτι 
ἐζότει" οὕτω δὲ ξητῶν, αὐτοὺς ἐκείνους, καὶ υ 
τῶν ὄντων πλείουε, ἐζήτει, 

Τί γὰρ &y πλέον χαὶ γένηιτη ἐπὶ προφήτῃ ε 
ματος χαὶ ἰσχύος, ἦ ὕδωρ μὲν iv οὐρανοῖς y) 
δεδυνῆσθαι πεδῆσαι (3) x«i ἐδρύσαι, καὶ pi 
ἄνω μὴ πιφυχὸς χαρτερεῖν βιάσασθαι χαὶ pb 


καὶ τοσοῦστον ἐπὶ χρόνον, εἴτ᾽ ἀθρόον, ὥστε pv 


2) IV Reg. 11, 14. 
3) III Reg. xvi, xvi. 


DE PETITIONE ELIS/EL AD ELIAM. 


1463 


vorn αὖθις πρᾶξαι xai χατὰ γῆς ἐχχύσαι "Α eam jubeat et. in terram effundat ; ignem vero 


J ἄνωθεν ἔλχύσαι χάτω, τόπον οὐχ ἕτερον, 
C8" ἔχον τὸν ἄνω, ἐπὶ δὲ ὥθησεν ἐπὶ θυσίαν, 
νον αὐτὴν, ἀλλὰ χαὶ ὕδωρ ὅπερ ἐπ᾽ αὐτὴν 
xzi πάντα τὰ περὶ αὐτὰν, ἀνάλωσε συμφλε- 
); Πάντως δὲ οὐδὲ τοῦτο μιχρὸν, ὅτι ἄρτῳ 
εἴ χαὶ ὕδατι βραχεῖ x«l τῇ δυνάμει τῆς βρώ- 
ταύτης τισσαράχοντα ὄμὲρας ἐπορεύθη καὶ 
ράχοντας νύχτας (2). ᾿Αλλά τι xol εἰς Σάρα- 
3) ἦἧχε, xai ἦν éxouct χήραν, ἐπειδὴ, παρ᾽ 
γενόμενος, παρ᾽ αὐτῇ ϑήπου καὶ ἦν σχηνώ- 
ρᾶμοι x«xst τένα χαὶ ὅσα χαὶ ol τὰ θαύ- 
"τὸ περὶ τὴν ὑδρίαν τοῦ ἀλεύρου κχενουμένην 
ὅποτε λείπουσαν, ἀλλ’ αἰεὶ πληρουμένην " τὸ 
ὧν χαψάχην τοῦ ἐλαίον ὡσαύτως ἔχον (4). 


ab alto attrahere, non alium habentem locum, 
nisi illum superiorem ; postquam autem eum in vi- 
ctimam injecit, non modo eam, sed et aquam, 
quam in ipsam infudit et omnia quee circa ipsam 
erant, complexus est ac incendit. Neque illud par- 
vum est quod exiguo pane, ac exigna aqua et cibi 
hujus virtute quadraginta dies incessit el quadra- 
ginta noctes. Dein venit in Sarephtha, et apud vi- 
duam diversatus est aliquandiu Vide tunc que et 
quanta et quot miracula. Vide hydriam farine 
vacuefactametnunquam deficientem,sed semper re- 
pletam ; olei videlagenam eodem modo sehabertem. 
Quod ejusdem vidue mortuum fllium Elias susci- 
taverit, quid hoc majus diceretur ? Eorum igitur 


'* x«i νεχρὸν τὸν τῆς αὐτῆς χήρας παῖδα p talium operantisque talia Spiritus, duplum quale 


ἤγειρε (5), τέ τις ἂν gato τούτον μεῖζον ; 
τοίνυν τοιούτων χαὶ τοῦ ἐνεογοῦντος ταῦτα 
ατὸς τὸ ϑιπλοῦν τί ποτ᾽ ἂν γένοιτο χαὶ ὅσον ; 
« Ἐὰν ἴδῃς με, » φησὶν (0), « ἀναλαμθανό- 
» σχεδὸν τοῦτο λέγων" « Ἐπεὶ μὴ ταῦτό σοι 
ὥντως und' ἑχανὼς ἔχει πρὸς ἀπόδειξιν τοὺ 
A πνεύματος, ἀλλ᾽ οὐχ ἔτι x«i ὑπὸ πυοὸς 
ἧς &pxaytv-a με καὶ λαμδανόμενον (7) ἰδὼν 
οὐχ ἂν πλέον τοῦ ἐν ἐμοὶ ὄντος x«i μεῖζον 
νομίσοις οὔτ᾽ εἶναι παρὰ σοὶ 


et quantum esset! Sed, « Si videris me, inquit, 
sursum ablatum : » quasi diceret: » Quoniam hec 
non tibi sufficiunt ut demonstretur qualis sit qui 
in me est spiritus, sed videns me raptum et sur- 
sum ablatum neque plus quam in me est neque 
majus esse credes, neque apud te majus esse con- 
cupisces, majus ex ipso visu illud sciens et igitur 
edoctus quam prius credideras et cujus desiderio 
tenebaris. » 


ξητήσοις, πλέον πάντως xai γνοὺς ἐξ ὄψεως αὐτῆς τοῦτο x«l γοῦν 


. e^ - * ., 5 * 2m - ν᾽.» , 
θεὶς τοῦ νῦν σοὶ χαὶ νομιξομένου xat τοῦ yt πρὸς τὴν αἴτησιν xat' αὐτὴν ἐρχομένου. 


λὰ ταυτὰ μὲν ἐφ᾽ οἷς καὶ περὶ των χατὰ τὸν 
xai Ἐλισσαῖον διηπορηχότες ἐσμέν - ὁ λόγος 
θαχθεὶς ἐφ᾽ ἕτερα μείξω «αὶ ὑψηλότερα, ἐχό- 
ὧν λελεγωένων, ἄγει. | 

γὰρ ἔν τοῖς Εὐαγγελίοις ἄγγελος φαίνεται 
ζαρίᾳ * xxi δὴ φανεὶς xat περί παιδὸς αὐτῷ 
υᾶννον εὐαγγελιζόμενος, « Ἔσται μέγας. » 
(8), « χαὶ αὐτὸς ἐν πνεύματι xcd δυνάμει 
σεται ᾿Ἡλιού, ν Καὶ σχόπει μοι χἀνταῦθα 
4 10» ᾿Ἠλίαν ὅσον xxi οἷον μέγα χαὶ μέγιστον, 
ἧς ὄντος ἄλλου, μήτε πλείονος μήτε μείξονος. 
τοῦτο περὶ τοῦ παιδὸς 
γία. 


εὐαγγελίσασθαι τῷ 


πεὶ δὲ χαὶ αὖχις, Χριστοῦ ταῖς φωναῖς προσ- 
9), Χριστοῦ τοῦ Θεοὺ, τοῦ χαι δι᾽ ἀγγέλου τὰ 
"xo λελαληχότος - « Οὐχ ἐγήγερται, » λέ- 
0), « μείξων ἐν γεννητοῖς γυναιχῶν Ἰωάννου 
ἐπτιστοῦ * » τοῦ ποίου τούτου : τοῦ ἐν πνεύ- 
καὶ δυνάμει Ἠλιοὺ ἐλθόντος. ᾿Αλλὰ χἀνταῦθα 
μθαῖνον ἄπορον, οὐχί μιχρὸν πάντως. Εἰ γὰρ 
τιστὴὸς τῶν λοιπῶν χαι προφητῶν 
, τί οὐχί xot ἐν μείζονι πνεύματι, οὐδ᾽ ἐν 


πάντων 


IIT Reg. xvm, 38. 


— Forsan λέ 
ἰθὴσε χαι ἔξαλε - συμφλέξαν, 


ignis, πὺρ ἀνάλωσε συμ- 


Π Reg. xix, 6, 8. 

lH Reg. xvn, 9: πορεύου εἰς Σαρεπτά͵ 

l! Reg. xvit, 16. 

I| Reg. xvii, 17. 

V Reg. n, 10. 

-gerim fere ἀναλαμδανόμενον. Excidit prie- 
5 quod fieri amat. 


Sed ea quidem sunt in quibus ambigimus de 
Elia et Eliseo. Sermo autem ad alia majora et ex- 


ς celsiora adductus, precedentibus tamen conjuncta, 


nos ducit. 

Etenim in Evangeliis angelus apparet Zacharia; 
et postquam apparuit et de filio Joanne propheti- 
zans : Erit, inquit, magnus, et ipse procedet in 
spiritu et virtute Elie. Et hic etiam considera 
quantum et quam excelsum et sublime sit quod 
ad Eliam spectat, cum nihil sit aliud neque celsius 
neque majus quod de filio Zacharie evangelizari 
possit. 


Considera et rursum, Christi vocibus attendens 
Christi Dei, per angelum nota illa verba dicen- 
tis: » Non surrexit, inquit, major inter natos 
mulierum Joanne Baptista. » Qualis erat Joan- 
nes? In spiritu et virtute Elie venerat. Atque 
quod hic occurrit, non caret difficultate, neque om- 
nino parvum est. Si enim Baptista ceteris omnibus 
vel prophetis major est, quid est quod non in ma- 
jore spiritu, neque 1n majore virtute, sed in iisdem 


(8) Luc. 1, 15, 17. 

(9) Sic προσσχόντες supra. Nil mutandum in hoc 
auctore. Grammaticus Bachm. Anecd. t. Il, p. 369, 
ail πρόσχες esse Atücorum, idque δι᾽ εὐφωνίαν 
Idem tradit scholiastes in Pauli Silent. Thermas 
V. 12: Τὸ πρόσχες διὰ δὺο ca ὥφειλε γράφεσθαι 
ἐπεὶ δὲ χαχαφωνον ἐγένετο οὕτως, ἀποθδάλλει τὸ 
ἔν σ. 

(10) Matth. xi, 11. 


4463 


NICEPHEORI CHUMNI 


ac ipse Elias ? Aut quomodo salvum eritillud ma- Α πλείονι δυνάμει, ἀλλ᾽’ ἐν τοῖς αὐτοῖς xat icc 


jus quam apud Eliam, siElias nihil minus, sed 
idem habuerit ? Quis autem minorquidem Baptista, 
major vero illo in regno colorum ? 


Sed accipe prius a me que prius et ab angelo di- 
cta sunt. « Convertet enim, inquit de Joanne,mul. 
tos de filiis Israel ad Dominum Deum ipsorum. 
Deinde addit : » Et ipse precedet in spiritu et vir- 
tute Elie. » Averterant enim tunc filii Isarel vul- 
tum et corda eorum a facie Dei ; averterant inde 
et converterant ad Baal, et ipsum sequebantur, et 
omnia hec que et historie et libri referunt, con- 
tra altaria Dei, contra ejus sacerdotes, dirissima 
facta sunt. Deillis irascitur Elias, et mala illa in 
eos qui fecerunt convertit, et in prophetas oppro- 
brium et in sacerdotes indignationem, et liberat 
Israel ex suo errore, et ad Deum rursum convertit. 
Illo igitur spiritu, illa virtute opus erat, ut multos 
filiorum Israel conveteret, et ei submissos salva- 
ret. Et illud est, opinor : » In spiritu et virtute 
Elie venturus est. » 
χανταῦθα τῆν δυνάμεως ἔδει, πολλοὺς τῶν νἱῶν 
στρέψαι, x«t ὑπ’ αὐτῷ τε τούτους σεσῶσθαι. Και 
xat τῇ αὐτῇ τῷ ᾿Ηλιοὺ δυνάμει. 

Superest demonstrandum, et quid preeterea ὃ 
quomodo major est Baptista. Eo ipso baptismate 
quod perfecto in Christo perfectionem antecedit, et 
populum ipsi preparat, non modo ex filiis Israel, 
sed ex omni nalione genere hominum ; neque 
illud modo, sed quod et Christus ad ipsum venit, 
et, inclinato capite, baptisma recipit, ille ipse qui 
agnus Dei est, et omnia mundi peccata tollit, et in 
baptismate purificat ; ipse est Christus qui minor 
quidem Joanne reputaius, major tamen illo est. 
Etenim in omni baptismate, cum aliud ad bapti- 
zantem pertineat, aliudque ad baptizatum, qui ba- 
ptizat baptizato major esse videtur. Sed non eo- 
dem modo de Christo est, cum Deus sit, et aqua 
baptizantem baptizet spiritu, sine quo baptismate 
non licet in regnum colorum introire. Hujus per- 
fecti baptismatis etJoannes fit particeps. Quomodo 
autem ? Manu quidem purissimum caput in aqua 


(1) Matth. xr, 11 : Ὃ δὲ μιχρότερος ἐν τῇ βασι- 
λεία τῶν οὐρανῶν μείζων αὑτοῦ ἐστιν. In expli- 
cando difficili hoc, sed mystico, Evangeli loco, re- 
futandisque quorumdam sententiis suaque expo- 
nenda, versatur Phot. Epist. 135, qua» legatur di- 
gnissima. 

(2) Luc. 1, 16, 

(3) II Reg. xvin, 18, 21: Καί εἶπεν ᾿Πλιού... 
᾿Ἐπορεύθης ὀπίσω τὼν  Bac)igu,... si ἔστι Κύριος 
ὁ Θεός, πορεύεσθε ὀπίσω αὐτοῦ" εἰ δὲ Ba), πο- 

εὐεσθε ὀπίσω αὐτοῦ. EE 
(4) Il. Reg. xix, 10:'Eyxor£umóv σε οἱ υἱοὶ 
Ἰσραήλ, τὰ ὑνσιαστήριά σον χατέσχαψαν χαὶ τοὺς 
προφήτας σου ἀπέχτειναν ἐν ῥομφαίᾳ mM 

(8) ΗΓ Reg. xix, 10: Καὶ εἶπεν 'HAto) Ζηλῶν 
ἐζήλωχα τῷ Κυρίῳ παντοχράτορ. — 

(6) ΠῚ Reg. xx, 21 : Ἰδοὺ ἐγὼ 


2 ἐπάγω ἐπὶ σὲ 
καχά. Verba $unt Elie. 


τῷ ᾿Ηλιού ; ὃ πως περιδωθήσεται τὸ peso» 
τοῦ HAtoó μηδὲν ὅττον μηδ᾽ ἔλαττον, ἀλλὰ 
ἐσχηχότος ; Τίς δὲ χαι ὁ μιχρότερος μὲν 
πτιστοῦ, μείξων δ᾽ αὐτοῦ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν 
νῶν (1) ; 

Αλλ᾽ ἐχεῖνά pot πρῶτα, τὰ x«t παρὰ τοῦ 
λου πρῶτα, λάθδε. « ᾿Επιστρέψεε » γὰρ, zv 
Ἰωάννου φοσί (2), « πολλοὺς τῶν υἱῶν lon 
Κύριον τὸν Θεὸν αὐτῶν * » εἶτ᾽ ἐπάγει c In 
τὸς προελεύσεται ἐν πνεύματε ᾿Ἤλεοὺ χαι win 
᾿Απέστρεψαν μὲν μὲν γὰρ xxt τοτε οἱ zx Josep) 
πρόσωπον x«t τὰς χαρδίας αὐτῶν Ἐὴ fpecwr 
Θεοῦ ἀπέστρεψαν ἰχεῖθεν xat cxlo dr 
Βάαλ, xac ὀπίσω αὐτοῦ ἠχολούθησαν (J,wur 
ἐχεῖνα, ὅσα x«t ἱστορίαι και βέδλοι gipmo, πὶ 
θυσιαστηρίων Θεοῦ, χατὰ τῶν ἑερέων αὐτῷ, t 
rara χατεπράχθη (4) * ζηλοῖ δ᾽ ἐπέ τούτοις "im 
και στρέφει τὰ χαχὰ ταῦτα xara τῶν Tm 
των (6) xe. τῶν γε προφυτῶν τῆς «cp 
καὶ ἱερέων τῶν προσοχθισμάτων (8), χαὶ 
τὸν Ἰσραὴλ ἐκ τῆς πλάνης, καε ἐπὶ Om 
στρέφει. ᾿Εχείνου x«t γοῦν τοῦ πνεύματος, 
Ἰσραὴλ ὥστε τὸν Βαπτιστὴν mí Θεὸν αὐτὸ 


ὁ 


τοῦτ᾽ ἐστίν, οἷμαι, τὸ ἐν πνεύματι αὐτὸν ἔλε 


D 


Λείπεται δεῖξαι — χαὶ τέ λοιπὸν ; — dv 
μείξων ἐστίν ὁ Βαπτιστής. αὐτὸ δὲ τοῦτ᾽ i 
βάπτισμα, πρόδρομον ὃν τοῦ τελείον xat iv 3 
x«t λαόν ἑτοιμάξον χατεσχευασμένον αὐτῶ, 
παίδων Ἰσραὴλ μόνον, ἀλλὰ x«t παντὸς ἐξ 
xai γένους ἀνθρώπων παντὸς, XGt οὐ τοῦτο 
νον" ἀλλ᾽ ὅτι xat Χριστὸς πρὸς αὐτὸν ἔρχετ 
χλίνας τὴν χορυφὴν, τὸ βάπτισμα κατα 
αὐτὸς οὗτος ὁ χαὶ ἀμνὸς ὧν τοῦ Θεοῦ χαι- 
χόσμον πᾶσαν αἴρων ἁμαρτίαν (9), χα 
ἐν τῶ βαπτίσματι, οὗτός ἐστι Χριστὸς ὃ xai 
τερος μὲν τοῦ Βαπτιστοῦ νομιζόμενος xoi a 
μείξων. Καί γὰρ ἐπί παντὸς τοῦ βαπτίσμε: 
μὲν εἰς Βαπτιστὴν τελοῦντος, τοῦ δ᾽ εἰς Ba 
νον, ὃ yt βαπτιξζων τοῦ βαπτιξομένον μῶν. 
ϑοχεῖ" ἀλλ᾽ οὐχ obtu ἐπί Χριστοῦ, Θεοὶ ὅτι 
τὸν βαπτίξοντα ὕδατι βαπτίξοντος πνευμῖτι 
οὗ δὴ πνεύματος x«t χωρίς οὐκ ἔστιν οὐδ᾽ εἰ 


(7) MI Reg. xvur 35 : Καί 
προφήταις τῆς αἰσχύνης. 

(8) III Reg. xvi, 32: Καέ ἔστησε (Achab) 
στήριον τῷ Βάαλ ἐν οἴχῳ τῶν προσοχθισματα 
τοῦ. lbid. χγ 29 : Καί ἐλάλησεν ᾿Ἀλεὸν ὃ 
ὀίτης πρὸς τοὺς προφήτας τῶν προσοχθισ 
Suidas in Μελχὸμ ᾿Προσοχθίσματα γὰρ xa 
λύγματα τὰ ido α προσαγορεύειν εἴωθεν ἢ 
φὴ. Vide ibi Ernest, in Glossi sacris p. 89 
pag. 119. 

(9)Joan.:, 29: Ὁ ἀυνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ at 
ἀμκρτίαν τοῦ χόσμον. Vérba sunt Baptiste, 
ad eum accederet Jesus baptizandus. 

(10) Matth, nr, 11 : Ἐγὼ μὲν βαπτίξω : 
ὕδατι ... ὁ δὲ ὀπίσω μον ἐρχομένος ἰσχυ 

οὐ ἐστιν ... αὐτὸς ὑμᾶς βαπτισει ἐν ^h 
ἀγίῳ καὶ πυρί, Cf. Luc. nr, 16. 


εἶπεν — Bu 


C—-—" " 


1465 


TESTAMENTUM 


εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Τοῦ τοιούτον βα- À tangens, Patrem verodesursum audiens testifican- 


πιίσματος᾽ τελείον ὄντος 34d Ἰωάννης ἐν μεθέξει 
γίνεται (1). Γίνεται δὲ πῶς ; χειρὶ μὲν ἐν ὕδατι τῆς 
ἀχράντον χορυφᾷς ἀπτόμενος, Πατρὸς δ᾽ ἄνωθεν 
ἀχούων μαρτυροῦντοῦ (3), Πνεῦμα δ᾽ ἐν ὀφθαλμοῖς 
πιριστερᾶς ἐν εἴδει καταδαῖνον ἰδὼν (3), x«i τοῦτον 
δὴ τὸν τρόπον τῆς Τριάδος ὅλης οὕτω φανερωθεί- 
σὴς αὐτῷ, εἰ μὲν βούλει, εἰς βάπτισιν, ὁ ἐμὸς λόγὸς, 
εἰ δ᾽ οὖν, εἰς ἔλλαμψιν" ἧς δὴ παντουργοῦ Τριάδος 
χαὶ τὸ πᾶν ἐστι τῆς τοῦ βαπτίσματος χάριτος, τὸ 
πᾶν ἐστι xci τὸ τῆς σωτηρίας ἡμῶν ἐς αὐτὴν Dr. 
ἀαπτισμένων, χαὶ τὴν ὁμολογίαν ἀσφαλῇ 


καὶ ἀχραιφνᾷ φυλαττόντων, 


tem, Spiritum autem oculis sub columbes specie 
descendentem videns ; et hoc modo tota Trinitate 
ipsise manifestante, sive in ablutionem velis, 
sive in iluminationem. Cujus omnipotentis Triui- 
tatis estomnis baptismatis gratia, et omnis no- 
strum quiin ipsa baptizatisumus salus, et fidelem 
&c puram servamus confessionem. nihil ἃ recto 
aberrantem, neque quidquam confusionis aut im- 
puritatis habentem, et quod ipsius firmitatem agi- 
tare aut labefactare valeat. 

μηδέν τι τοῦ ὀρθοῦ 


παρ- 


ἐνηνεγμένην, μηδὲ ταράττον μηδὲ συγχέον μηδὲν ἔχουσαν, x«i τὸ στεῤῥὸν αὐτῆς σαλεῦον x«i περιτρέ- 


πὸον αὐτήν. 
(1) IpseJoannes Baptista ad Jesum verba faciens 
in evangelio Matthei 1, 14 : ᾿Εγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ 
σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με; 
(2) Matth. 1n, 17: Καὶ ἰδοὺ φωνὴ ix τῶν οὐρα- 





νῶν, λέγουσα " οὗτός ἔστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητὸς, 
ἐν ὦ εὐδόχησα. Cf. Marc. 1, 11 ; Luo. in, 32. 
(3) Matth. μι, 16 ; Maro, 1», 10; Luc, ur, 22 ; 


Joann. 1, 32. 





NIKHOOPOY TOY XOYMNOY 


| AIAOHKH 


ΚΑΙ HPO ΤῊΣ ΤΕΛΕΥΤΗ͂Σ ΩΣ ΕΠ’ AYTH THTEAEY TH 
TH ΔΙΆΑΘΗΚΗ MIKTOZ ΣΥΝΤΑΚΤΗΡΙΟΣ." 


Σπουδάζξει δὲ πρῶτον δεῖξαι ὅτι χρεῖττον χαὶ λυσιτελέστερον ἐν ὑγεία σταθερᾷ καθεστῶτας διατίθεσθαι, ὃ νόσον 
ἀναμέννιν λύουσαν, x«i ἡμέραν ἐσχάτην χωρίξζουσαν τῆς ζωῆς. Ὁποίας δ᾽ ὁ λόγος ἔτυχεν οἰχονομίας, 
ἀρμοξζούσος ἐντέχνως καὶ χατὰ χαιρὸν ἐχάστῳ τὸ πρόσφορον, ὡς μήτε τι τῶν δεόντων εἰρῆσθαι δόξαι παραλειφθᾶναι, 
μήτε τὸ ἐξ ἀνάγχης ταπεινὸν παρεμπίπτον, xac 0 μὴ ἔστι φυγεῖν, ὑπεχλύειν χαὶ πάνν τι χαννοῦσθαι xai χαλᾷν τὸν 


τόνον ποιεῖν, εἰδεῖεν ἂν οἱ τὸν λόγον ἐπιμελῶς μετιόντες. 


NICEPHORI CHUMNI 


TESTAMENTUM 


ET ANTE MORTEM, TANQUAM IN IPSA MORTE TESTAMENTO 
MIXTUS SERMO VALEDICTORIUS. 


Ostendit primo melius esse ac utilius in firma sanitatetes'amenta componere quam labantem, exspectare 
et utinam vitediem. Quantaautem prudentia sit oratio, perite accommodans et opportune uniquique, 

06 Convenit, ia ul nihi eorum qua dicenda sunt, omitatur,neque ex necessitate orta debilitas, qua 
υμαγί περι, dissolvat aut infirmet aut relaxet sonum, animadvertentquicunqueorationem hancattente 


Ἔθος τοῦτο σχεδὸν τοῖς πᾶσιν, ἣ τοῖς γε πλεί- 
Grot, ἐπὶ τὰ τελευταῖα τοῦ βίου xai τὴν τούτου 
κατάλυσιν ἀφιχνουμένοις, περὶ διαιρέσεις τῶν ὑπαρ- 
, Ζόντων xal μερισμοὺς, xai oi; ἂν βούλοιντο χλήρους 
“ ψεροσγενησομένους, τὴν σπουδὴν ἔχε, xai γε τὴν 
Ψψυχῆν. αὐτὸν͵ πρὸς τὴν ἔξοδον ἐπειγομένην, ἐθέλειν 


* B codice 2105, P: 245, 2. 


Solent fere omnes, aut saltem plerique, in vite 
exitu etappropinquante dissolutione, de dividendis 
bonis et distribuendis, quibus voluerint heeredibus 
curam agere, et animam ipsam, jam ad exitum 
impulsam, rursum ad sollicitudines ac labores, 
qui ipsám minimedecent convertere. Mihi quidem 


4461 


ΝΙΓΕΡΗΟΒΙ CHUMNI 4i 


morum videtur, si homo, in ipsa ultima die consti- A ἐπιστρέφειν αὖθις εἰς μερίμνας καὶ τοιαύτας à. 


tutus, nonjam omnes rebus terrestribus adherentes 
cogitationes rejecerit, sed, adhuc, de propriorum 
bonorum cogitationibus, imo vero de bonis ipsis 
sollicitus sit, convertatque se ad ea que mundana 
sunt, dum ad alia jam vocatur, nesciens in que- 
nam, utrum in jucunda, an in tristia, et que in 
eternum protenduntur ; neque ad illud tantum et 
constanter aspiciat, quo, anima soluta ἃ corpore, 
&b ducentibus transmittenda est, nesciens quisnam 
ipsam accepturus sit locus, utrum supplicii an 
quietis ? Hanc porro doctrinam et disciplinam 
habemus, ut presentem vitam, mortis meditatio- 
nem faciamus, que bene futurum seculum nobis 
preparabit et commode nos huic adaptahit. Et 
beati qui his hortationibus totam mentem adhi- 
bentes, totam vitam iis submittere, cum iisque vi- 
vere conantur. 


λίας μηδὲν αὐτῇ προσηχούσας - ὃ. δῇ μοι xat 
τε θαυμάζειν ἔπεισιν, εἴ ἄνθρωπος, ἐν αὐτῇ ἡ 
ptvoc τῇ ὑστεραία, οὐχὶ x«i πάντας εὐθὺς 

τοῖς παροῦσιν ἐνεχομένους ἀπόλλυσε λογισμ 
ἀλλ᾽, ἔτι ταῖς περὶ τῶν προσόντων φροντισι 
μᾶλλον ὧν εἶχε, συνεσχημένος, επιστρορῖν 
τῶν ἐν τῷ βίῳ ποιεῖται, ἐν ἄλλοις δ τισι ἀπε 
λούμενος, οὐχ εἰδὼς δ᾽ ἐν οἵοις, ἡδέσι δχλον: 
σχυθρωποῖς, ἐς ἀπέραντον d' ὅμως παριχτιου: 
νοις, οὐδὲ πρὸς ἐχεῖνο μόνον παντελῶς ἀνεξιστο 
φως βλέπει, ὅποι δηλονότι, λυθεῖσα τοῦ σώξετε, 
ψυχὴ μετασταίη ὑπὸ τῶν ἀγόντων ἐἐλευσύδησς χε 
ποῖος αὐτὴν μεταδέξεται χῶρος, xo» i er 


παύων. Ἔχομεν δὲ x«i ταύτην παώντω, uan 
χαὶ νουθεσίαν, πάνυ τι τὸ μέλλον ἐμ ww 


x«)& οἰχονομοῦσαν xai χαταρτέξοωυσαν XM Xa 
συμφερόντως, μελέτην «ib θανάτον τὸν cim 


ποιεῖσθαι (1). Καὶ μαχάριοε γε οἱ ταύτῃ νουνεχῶς προσχόντες (2) τῇ νουθεσία, χαὶ τὸν ἐνταῦθα mà 
τείαν ὅλην σπονδάσαντες ὑποθέσθαι τῇ παραινέσει, xal ταύτῃ συζῆσαι. 


Quando autem quis eas in oblivione posuerit, 
mortemque ipsam tanquam vite hujus rerum 
meditationem fecerit, his adhortationibus eontra- 
dicens, me, ut dicebam, ille in stupefactionem in- 
jicit, cum hoc modo ultimis diebus et in ipso fine 
utatur. Etenim si velis, dum jam te pungit mors, 
testamenta conficere, aliunde vero non sustines ἃ 


bonis decidere, quidni omne vite tempus mortis . 


tempus reputes, et priusquam vere finis adveniat, 
&d ipsum respiciens, scribas ? 


Btenim res ita se habet : cum nati simus mor- 
tales, una nobiscum gignitur qu& vitam dissolvit 
corruptio et fluxus. Et sane nobisin viam et vite 
cursum incidentibus non modo licet ab initio con- 
stanter animadvertere quem ad finem requiescere 
debeamus, sedjamin his quse pretereunt, aspicere 
possumus adjunctam corruptionem. Vita enim 
nostra tanquam in vestigiis tota incedit, οἱ mors 
accurrens ac comitans id quod vita transacta reli- 
quit, id statim accipit comprehenditque, et omni- 
bus vite partibus fluentibus trauseuntibusque 
occidimur, queque jam morti adjiciuntur. ita ut, 
si mors te in timorem injiciens, ultima die te 
testamentum conficere cogit, quidni et hodie. illa 
regnante (et quanta possideat, omnino vides), 
testamenta scribis, corpus quidem validum habens, 
mente vero nondum violento morbo turbata, neque 
ea cogitatione cum formidineagitatus, quod nempe 
jam moreris. 
χραταιᾶς χατασεισάσης 
νῺν ; 


1) Gobilis est Ciceronis locus Tusc. 1, 30 
« Tota philosophorum vita, ut ait idem (Plato). 
commentatio mortisest. » Vide W yttenb. ad Phee- 
don. p. 207, et in Philom. t. Ill, p. 96. Joannes 
Climac. p. 145: Καί θανμα ὄντως, πῶς xxt "EX 
Awvíq τι τοιοῦτον ἐφθέγξαντο, ἐπεί χαι φιλοσοφίαν, 
τοῦτο εἶναι ὀριξονται, μεχέτην θανάτου 5 Seneca 


D τῳ προσγιγνομένοις͵ 


Ὅταν δέ τις μὴ μόνον ταύτης κατωλιγωρκ 
φανείῃ, ἀλλὰ χαὶ τὸν θάνατον μελέτην cow 


ται (3) τῶν ἐν βίῳ πραγμάτων, πρὸς τούνατ 
παντελῶς τοῦ παραγγέλματος ἥκων, ἔμοιγε, 6 


ἔφην, οὐ πόῤῥω θαύματος ὁ τοιοῦτος, τοῦτον δὴ 
τρόπον τοῖς ὑστάτοις xai τῇ τελευτῇ χεχρημι 
Καὶ γὰρ, εἰ βούλει, νύττοντός σε τοῦ θανᾶ 
ράφειν διαθύχας, ἄλλως δ᾽ οὐχ ἀνέχῃ ὃς 
ἐχπέπτειν τῶν προσόντων, τὲ μὴ xai πάντα 
ζωῆς χρόνον θανάτου χρόνον γε λογέξῃ, χαὶ, πρ 
χαθαρὼς τὸ τέλος ἀφιχέσθαι, πρὸς αὐτὸ Jp: 
βλέπων : 

Καὶ γὰρ οὕτως ἔχει - θνητοῖς bpiv γε γενν 
νοις συναποτίχτεταί πως χαὶ 9» τὴν (Cory a 
λύουσα φθορὰ x«i ῥεῦσις. Kaí γε παρὰ τὴν 
ἐμπεσοῦσι χαὶ τὸν δρόμον τοὺ βίου ui μόνον i 
ἡμῖν ἐξ ἀρχῆς, ἀπταίστως ἐνορὰν πρὸς ὃ δὲ 
χαταπαυσομὲν τέλος, ἀλλ᾽ ἤδη χαὶ ἐν τοῖς χαθ᾽' 
ζῶμεν, ἔν τούτοις ἔστι συνορᾶν xci τὴν οϑ 
εὐθὺς παρεξευγμένην " ὡς γὰρ ἂν ἔχνεσί τισι: 
νούσης τῆς ζωῆς ἡμῶν ἀπάσης xat τοῦ ὅὄνε: 
παρκθέουτος x«i συμπαρομαρτοῦντος͵ ὅπτερ 2m 
παρῆχε διαθᾶσα, τοῦτ᾽ εὐθὺς αὐτὸς pec alium 
ὑφεῖλε, xal νενεχρώμεθα λοιπὸν πᾶσε Toi; τῆς Ὁ 
μέρεσι ῥέουσι xui παρεοχομένοις, xa γ)ε τῷὸ 'h 
Ὥστ᾽. θάνατος 
δεδιττόμενος ἐπὶ τῆς τελευταίας βιώξεται διαῦξ 
μεμνῆσθαι, τί μὴ χαὶ τὴν σήμερον, ἐνδυναστεῦο' 
τούτον (χαι βλέπεις πάντως ὁπόσον ἐγκαταλαι 
tn), γράφεις τὰς διαθηχας, ἐῤῥωμένως μὲν €) 
τοῦ σώματος, μή πω δὲ τὸν νοῦν διεεφθαρμένο: 


εἴπεο o 


vócou, μηδὲ τὴν διάνοιαν οὐμενοῦν ὑπὸ δέους ἔχων ὅτι θνήσχεις τεθορνθι 


Epist. 26 : « Meditare mortem. » Adde Diogei 
Epist. 10 init in Notit. Mss. t. X. 

(2) Codex sic ; sed olim fuit προσοχόντες. C 
not. 9, col. 1386. 

(3) Relinquo ὅταν φανείη xai τεῦὅται, cum 
deantur sic ab auctore ipso, non a librario. 

eta. : 


TESTAMENTUM. 


1470 


γὰρ δὴ καὶ τοῦτο, ὅταν πυρετὸς λάδρος (1) A — Quidnam patieris quando te adurens febris 


χϑεὶς  ixvixp, κρείττω χαὶ ἰατρῶν τέχνης 
c»; ἄλλης μηχανῆς τὸν epis ἔχων, καὶ τὸν 
xal λύσιν κατεργαδόμενος εὐτένως, xci γε 
“μὸν παραλύων τὸν τῦς ψυχῆς x τοῦ σώμα- 
ὅταν — ptyec ἐπεισφρᾷσαν τὸν ὅλον συγκλονῇ 
ιχὸν ὥγκον, χαὶ τὰ τούτου πέρατὰ χαταλαμ- 
νεχροποιὸν ψῦχος, τοῦ δωτιχοῦ πνεύματος 
λομένον καὶ βίᾳ περὶ τὴν καρϑίαν ἀναχω- 
c, δῖτα προσιών τις διαλέγηται περὶ ypau- 
τὴν οὐσίαν χαταμεοιξόντων καὶ ἀποταττόν- 
ἥρους τοῖς ἔτι τῷ βίῳ περιεσομένοις, xel ὁ 
τα συμδουλεύῃ, ὁ δῖ, προς τὴν ἀκοὴν εὐθὺς 
εἰς δεινῶς τὴν χκαρϑίέαν, éxvriv τῆς μαχρᾶς 
καὶ τῆς πολλᾷς ἐκείνης ματαιότητος ταλα- 
p ἧς ἡγεόει τὸν παντα τῆς δωῆξς χρόνον χα- 
ένος, x«i διελέγχῃ dà τότε τὸ παρεστὼς 
τῆς ἀπλανοῦς συναισθήσφως τοὺς μόχθους 
€ καὶ πᾶσαν αὐτῷ τὴν προτέραν σπουδὴν 
ιαὶ μάτην ἐχπεπονᾷσθαι καὶ πρὸς οὐδὲν ὄφε- 
αντῆσαι ; ὅταν γοῦν ταῦτα, x«i τοιούτοις 
ἰουμένω τῶδε rol; λογισμοῖς πκροσεκιτιθῶνται 
ηνησέων εἰσιν οἷ χαὶ τῶν ξένων, οἱ, χρέος 
αὐτοῖς ἀνώγχης ἐξ ἀκέσης ἐπωφλημένον, 
"* ἰχείνου καὶ πράγματα διαλαθεῖν ἐχξῃ- 
, χαί γε βιαζόμενοι συμμερίσασθαι τὰς χτή- 
ὃν dà καὶ τοῦτο ; Ὁ μὲν γὰρ διαιρεῖ χατὰ 
κείαν, οὐ μὴν δὲ χατὰ τὴν ἐχείνων ἐχάστου 
ιν οὐδέ γε χατὰ τὸν ἄπληστον ἔφεσιν" καὶ 
λοιπὸν δυσανασχετοῦντες ἀποστρέφονται! τὸν 
ὁ μὲν πλέον εἰσπράττων à ὁσὸον ἐκέξνος ἐκὼν 
ἔδωσιν, ὁ δὲ τὴν ἴσην μοῖραν ϑυσχεραένων 
|! πάνυ τι καταδεδεγμένος: ἔστιν ὅς xai τὸ 
ὅλον ἀπείπατο τελέως, χαὶ ὃ πρόφασις 
ς καὶ τὸ δικαίωμα γενναῖον" » πολλῷ γὰρ 
» 9ugi, » νομίσας, βεδαίαις ἐν ἕὥλπίσιν 


consumet, medicorum arte et alia quavis validior, 
ac violenter corruptionem dissolutionemque ope- 
rabitur, solvetque animee et corporis vinculum ; 
aut quando frigus sensim procedens omnem agi- 
tabit corporis molem, extremasque partes occupa- 
bit ubicumque mortem ferens ; quando vivificans 
spiritus coercebitur et in cor tandem recedet, ac 
deinde aliquis accedens, tecum aget de codicillis 
bona tua dividentibus hereditatesque tuas iis qui 
supererunt assignantibus, tuque, statim ac audie- 
tis corde vehementer turbatus, teipsum ἃ longo 
errore et perpetua illa vanitate avertes, qua tota 
vita deceptus es nesciens, convincerisque statim 
certo intellectu omnes illos labores omnemque 
priorem curam vane impensam fuisse nec quid- 
quam utile habuisse ? QuandJohecigitur agi co:»pe- 
rint, et quando illi talibus occupato supervenient 
vel extranei, qui tanquam ex necessitate debitas 
illius res ac divitias comprehendere nitantur, pro- 
príaque ipsius bona sibi ipsis distribuere cogant, 
quid inde evenit? Hio enim dividit pro sua 
voluntate, non juxta uniuscujusque eorum bene- 
placitum, neque juxta inexpletam oupiditatem. 
Et illi indignanles gratiam renuunt, alius quidem 
plura exspectans quam quee ille volens ac libens 
tradit; alius vere ssqualem tantum sibi partem 
donari non fert, neo seipsum non plus acoipere. 
Est qui totum quod ipsi concessum est rejiciat, 
pretextumque decendgm jusque generosum adhi- 
beat:« Multo majora, inquit, exspectabam, et 
firma spe nitebar. » Sed tamen, num tempus 
ad lamenta ao gemitus invitat, alii eo quod 
non iis pro mente successerit in pugnas sepius 
abeunt, lacrymas doloremque omitteutes, doloris 
tempus, belli ac litium teupus desigaantes. 


v «οὐ uà» ἀλλὰ, xat τοῦ xatpoü χαλοῦντος πρὸς οἰμωγὰς x«t θρήνους, ol δὲ, γνωμὴς ἀπληστία, 
πάντα χαὶ τὸ πενθεῖν παρωσάμενοι, ἐς μάχας rote και πρὸς ἀλλήλους χωροῦσι, τὸν τοῦ πάθους 


ἐριϑος ὡτανεί καιρὸν x«t πολέμου τιθέντες. 

τὰ ἐντεῦθεν τίνα ; Ὁ, τρόπον ὅν ἔφημεν, 
ἰγμένος πρὸς τὴν ἐχδημίαν, τὰ μὲν ταῖς 
χαυνωθείς καὶ μαλαχισθείς, ἅμα δὲ xat 
| )ογομαχίέαις, τὰ δὲ βουλόμενος ἑαυτὸν 
«t, ἀπαλλαττόμενον ἤὅϑη τοῦ Óíov, xat τῆς 
ταύτης ἐπηρείας χαι περί αὐτὸν τε χαι τὸ 
ἀγνωμοσύνης, ἀφείς τὰ χατὰ γνώμην ἐν 
ἐξ γράφειν, γράφει τὰ τῆς τυραννίδος. Εἶτα 
(uera τελευταίαν φασί βούλησιν χαι ἀχίνη- 
| διαθήχην, χαὶ ὡς ἔξεστιν οὐδενί ἀθετεῖν 
wmetsiv" χαὶ τοιαῦτα οἵ βιασάμενοι ἰσχυρά 
ix τοῖς ἀπροαιρέτοις και χατηναγχασμέ- 
ψηφέξονται. 

οὐχ ἐγὼ οὕτως" ἀλλ', ὅπερ ἐκ παντὸς 
δοκιμάσας ἐν τοῖς τοιούτοις ἄριστον ἔγνων, 
9 xat ἐπί τοῖς ἐμαυτοῦ πράξω. Ῥὸ δέ ἐφτι (9) - 
τε νόσου μηδὲν ἐνοχλεῖ, νῦν, ὅτε μὴ χατα- 
id. λαῦρος. 
y eodex. Forsan Tí dé ἐστι : τόδε δέ ἐστι τί; 


Et que postea sequuntur ? Qui, quo modo dixi- 
mus, ad mortem ita adductus est, eorum quidem 
vanis sermonibus debilitatus ac molliius et subac- 
tus, seipsum jam vita liberatum, volens quoque 
liberare abinsana hacinsolentia, nonin tesiamen- 
tis prolibitu disponit, sed juxta mere m tyrennidem. 
Deinde codicilli ultimam dicunt voluntatem et im- 
mobile quoddam testamentum, et tsle ut nemini 
lieeat illud avertereet contemnere.Tulia igitur jus- 
serunt fieri, et valida ae rata decernunt que non 
voluntarie, sed coacte facta sunt. 


Non ita, ego. Quod omnimodo optimum esse in 
talibus expertus sum, id jam in propriis faciam. 
Quid autem illud est ? 

Nune, cum nullus me impedit morbus, cum non 


1471 


NIGEPHORI CHUMNI, 


in lecto solutus recumbo, neque de vita non modo Α λύων éxt χλίνης eimi, μηδὲ περέ ζωῆς, pà 


incertum est num hujus futura sit crastina dies, 
sed jam et de hodierna differunt inter se mediciet 
pugnant, dum aliispiritum usque ad vesperam 
iturum esse oontandunt, alii verocircasextam aut 
nonam aut quam aliam ex arte aut ignorantia 
statuerunt horam, dissolvendam esse animam di- 
cunt οἱ ἃ corpore erupturam : cum nihil veri aut 
manifesti ipsisdicentibus et affirmantibus apparet, 
neque rursum interrogantibus; sed cum totum 
corpus valet, valetque ratio propria operari et 
recte discernere ; nunc cum nemo me turbat aut 
agitat, statui testamentum meum conficere, et oon- 
fectum est, nihil coacti aut inconsulti continens. 


Et optimum est illud omnino et universis apud 
omnes judices sententiis, etquantum mihi quidem 
videtur, apud reliquos etlam homines.Omnes enim 
leges et legislatores id ante omnia, ut ita dicam, 
examini subjiciunt, et quam maximam rei hu- 
jus rationem habent, testamenta fuisse con- 
fecta, dum testatoris mens in sanitate, tanquam 
in solido fundamento, stabilita erat. Ac bene qui- 
dem id curaverunt legiferi et judices, quippe 
quod justissimum omnium sit. Ut e contrario 
impium prorsus est, siquis aliquid econtra violenti 
adhibeat. 

Si igitur hec ita se habent (ac prorsus ita se 
habent). quandonam magis decet examinantes 


ἀμφίβολος à αὖριον εἰ ταύτης ἔσται, D^ g 
περι τᾷς σήμερον, ἰατροί διαφέρονταε xoi καὶ 
χοῦσιν, oi μὲν δὴ xw πρὸς ἑσπέραν ὅξε 
ἀρχέσειν τὰς ἀναπνοὰς φιλονεικοῦντες, οἱ di 
ἔχτην ἣ ἐννάτην, ὃ ὄντινα ἐς τὰς τέχνης 
ἀμαθίας κατεσχόπησαν, ὥραν λυθῆναί φασι τ 
XX» τοῦ σώματος ἀποῤῥογεῖσαν, “γοωστὸν d 
ἐπί τοῦ ὄντος οὐδὲ δῆλον οὔτ᾽ αὐτοῖς τοῖς ἃ 
και λίαν ἰσχυριξομένοις, οὔτ᾽ αὖ τοῖς zy 
νοις" ἀλλ᾽ εὐεχτεῖ μὲν ὅλον τὸ σῶμα, xóum d 
λογισμοί δρᾷν τὸ ἑαυτῶν xat ὀρθῶς xóm 
ὅτε ταῦτα, μηδενὸς ὄντος τοῦ ταράτ'ακ zm | 
ρυθοῦντος, δεῖν ἔγνων ἀπειργάσθαι poc τῷ Vli 
(και ἀπείργασται), μηδὲν βέαιον τῷ wid 
ἀδούλωτον ἔχουσαν. 

Καὶ χράτιστόν γε τοῦτο πάντως x«t x«i 
ταῖς πᾶσι ψήφοις ἁπάσαις, χαὶ παρ᾽ cl 
ἔμοιγε δοχεῖν, τοῖς λοιποῖς ἅπασιν. Αὐτίχα γὰ 
νόμοι πάντες χαὶ νομοθέται τοῦθ᾽, ὡς ἔπος 1 
πρὸ παντὸς ἄλλου διασχοκοῦνται, περί τούτ 
τὸν ὅλον ποιοῦνται λόγον, ἐπ’ ἀχραιφνοῦς tw 
τοῦ συντάττοντος γνώμης, ὡς ἐπ᾿ ἀσφαλοῦς 
ἱδρῦσθαι τὰ διατάγματα. Καί χαλῶς yt rov 
τοῖς νομοθέταις χαε τοῖς δικασταῖς δνεσπούὸῤ 
ἅτε δὴ x«t δίχαιον ὃν παντὸς μᾶλλον: ὡς : 
τίον παντελῶς ἀνόσιον, εἶ τι δηλονότι παρὰ 
χραταιοῦν τις βιάζεται. 

Εἰ γοῦν τουθ οὕτως (ἔχεε δέ πάντως), 
μᾶλλον εἰκός ἐστι τοῖς ἐξοτάζουσι api τῶν 1 


fidem scriptis arhibere firmam, neque dubitare, o μένων βεδαίας ἀφῖχθαι τὰς πίστεις, καί μι 


quam cum ambulanti ac valenti et vim habenti 
quidquid agendum sit,agenti, ac toti in se et in 
suis cogitationibus bene disposito, quee ipsi visa 
sunt, composita fuere ? Et sane qui in extremis 
testamenta eurant conficiuntque, illud et curant 
ante alia quam maxime ostendere eum nempe va- 
lidum fuisse cum testamenta confecit, etsi revera 
mente aclingua defecerit; quasi nihil omnino 
pretendentibus testamenta auxiliarentur, si quid 
ejusmodi defuerit. 


Habe igitur et hec circa ea: et animadverte 
mentem et linguam valentis, et egrotantis robusti, 

et membris deficientis, vigore dissoluto. Eximina 
' et cogitationem minime impeditam et cirea pro- 
prios motus liberam neque ullo morbo agitatam 
et perversam, et eegrotationis pondere ao torpore 
vinctam : etadhuc quam maximotimore laboran- 
tem animam et valde turbatam, jam se dissolvi 
sentientem, et a sensibus recedentem organaque 
relinquentem, vix vocerespirantem 86 loquentem, 
et si minus obscureetinterruptis verbis, sed pror- 
sus invitam etcoactam. Hec itaque animadverte : 
et nisi velis veritate offendi, vim tribue iis quse 
manifeste ex entibusrevera et apparentibus stabi- 
liuntur ; etLomnes,tusane legislator etrecto utens 


αὐτοὺς ἀμφιδάλλειν, ὃ ὅταν ὑγιαίνοντε xat 
ξοντε, x«t μετ᾽’ ἰσχύος σύμπαν τὸ πραχτέον 
στᾷν ἔχοντι͵ xat ὅλῳ γε τῷ διατεθεμένω ἑαυτ 
τῶν λογισμῶν ὄντι, τάττυται τὰ δεδογμὲν 
μὴν οἱ ἐν τοῖς τελευταίοις ἀαπουδασταὶ xat c 
φεῖς τῶν συνταγμάτων, τοῦτο χαι σπονὲ 
μᾶλλον πρὸ τῶν ἄλλων δειχνύναι, ἐῤῥωμένως 
τὸν χαταλύοντα νοὸς xat γλώττης ἔχθαι x 
διαθήχας, ὡς τοῦ γέ τινος τούτων αὐτὰς ἐς 
φθαι μηδὲν εἶναι ποιοῦντος τοῖς m pola yer 
κιστὰ εἰς συμμαχίαν. 

Ἔχε (1) dà τοίνυν περί ταῦτα χαε σὺ, xm! 
νοῦν x«t γλῶτταν ὑγιαίνοντος τὸ ὅλον, xm 2 
σοῦντος, εὐρωστοῦντος, x«t τὰ μέλη  diexu 
τος; τοῦ ψυχιχοῦ τόνου παράλελυμένου: Σκὸξ 
καὶ διώνοιαν ἀχώλυτον παντάπασε xat 5 
περί τὰς ἰδίας κινήσεις, μηδὲν ὑπ᾽ οὐδενὸς « 
μηδαμῶς σαλενομένην χαὶ περιτρεπομένῳν, XE 
σου πιπεδημένην βαρύτητι xat νάκῃ. "Ert 
τὴν ὑπὸ δέους ὅτι πλείστου ἀγωνιῶσαν σκόπει 
χαι μάλα τι τεθορυθημένην, αἰσθονηὴν δὲ 
λύσεως, χαὶ τῶν μὲν αἰσθητορίων ἀναχῶ͵ 
xat ἀποῤῥηγνυμένην ὀργάνων, τοῖς δέ gom 
ὀλέγον ἐμπνέονσαν x«t ἐνηχοῦσαν, xot, εἰ 
πλέον ἄσημον x«t παραχεχομμένον, ἀλλ᾽ ὁ 
ὅλον ἀποτρόπαιον x«t χατυηναγχασμένον. Xxón 


(4) Quem compellet nescio ; €x sequentibus imperatorem adioqui suspicari quis poterit, 


TESTAMENTUM. 1474 


ἃ, εἶ γε μὴ βούλει λυμαίνεσθαι ταῖς ἀλη. A judicio, jube validos et corpore ao sanitate 
je τὸ xpdroc τοῖς x«i wpodülec ix τῶν — robustos non vero frangentibus ac dissolventibus 
t φαινομένων χραταιουμένοις, x«i πάντας, — morbislaboranteset agitatos,testamenta conficere. 
c σὸ νομοθέτης χαὶ. τῶε ὀρθῶν μεῖαποι- — Ac simul judicibus juste preecipe ut talibus testa- 
ψήφων, τάττε ἰσχυροὺς ὄντας χαί ἀχμαίους — mentis presertim adhereant ao setotos impen- 
σώματος x«i ὑγείαις, ἀλλὰ μὲ x«r«x«- — dant, minime rationem eamdem eorum quee aliter 
γόσοις καὶ παραλυούσαις τοῦ ξῦν &yo- fiunt, habentes. Hanc legem feras, bene consulens, 
xxi χατατεινομένους, διαθηκῶν μεμνᾷσθαι. — et non modo justitiam, sed etutilitatem intendens 
δικασταῖς ἐνδίκως ἐπέτρεπε τοῖς τοιούτοις — tum testatoris, tum heeredum ipsorum. 
τῶν διαταγμάτων προσανέχειν καὶ ὅλους ἑαυτοὺς ἐπινέμειν, τῶν ἑτέρως γιγνομένων μὴ τὸν 
» ζχιστκ πεποιημένους. Ταῦτα δὲ νομοθέτει, καλῶς ἐπεσχεμμένος, xal τοῦ διχαίον μὴ μόνον, 
xai τοῦ συμφέροντος τῷ τε κλυροδοτοῦντι καὶ τοῖς χληρονομοῦσιν, ὡς εἰκὸς, προμρθούμενος, 
τοῦ συμφέροντος : πρῶτον μὲν ὅτι χατ B. Quomodo utilitati consules?Quia omnino libere, 
κᾶσαν, ὅπερ ἔφην, μηδὲν ἐχεῖνος βιασθεὶς, — utdicebam, neque coactus, neque ullo modo agi- 
γὐδενὸς ἔχων σπαρασσομένην τὸν χαρδίαν, tatum cor ferens, sed libenter ac libere, quee ipsi 
ec πράττων καὶ διευθέρως τὰ δεδογμένα, — bona videntur faciens, scitet dividere et procu- 
διαιρεῖν xai πρυτανεύειν προσηχόντως x«l rare convenienter, quidquid utile erit tum viventi, 
) συνοίσει xci ζῶσι καὶ ἀποιχομένω" tum defuncto ; deindequia qui partes obtinuerint, 
: καὶ οἱ τὰς μερίϑας λαγχάνοντες οὐδὲν αὐτῶ nequeinipsum infenso animo erunt, neque ei 
ουσιν, οὐδ' ἐπαχθεῖς τινες ἔσονται xol Da-  importuni et molesti, una cum morbo eum pre- 
υγεπιτιθέμενοι μετὰ τῆς νόσου, xal γε τὸν mentes, etipsumcalamitatis tempus cupiditatis et 
στάσιως χαιοὸν πρὸς τὴν πλεονεξίαν χαὶ — male ambitionis auxiliarium adhibentes ; sed con- 
πιθυμίαν προσλαμβάνοντες σύμμαχον, ἀλλὰ tributis contenti erunt, bene scientes nihil sibi 
ι τοῖς νεμηθεῖσι, σαφῶς εἰδότες ὡς οὐδὲν ipsisamplius futurum, si vim adhibeant, simul 
αὐμενοῦν ἔσται πλέον βιασαμένοις, ἅμα δὲ — vero metuentes ne ab omnibus destituantur, si 
ιότες μὴ τοῦ παντὸς ἐχστήσονται διαπεσόν. — ingratos se pro gratuito donatis ostendant. Licet 
τριστίαν ἐπὶ τοῖς δωρεὰν ὕχουσι χαταγνω- — enim statim aliud testamentum conficere, et exeo 
Ἔξιστι γὰρ εὐθύς καὶ ἐπιδιατάττεσθαι αι omnino ingratos excludere, gratis vero immobilem 
; διαϑύχης παντελῶς ro) ἀγνώμονας idbop(- statuere donationem ; quibus et contulit omnino 
οἷς δ’ εὐγνωμονοῦσιν ἀμεταχίνητον ποιεῖν — absque lite ac controversia et ante tribunalia ac 
τὴν χάριν * οἷς xal συνήνεγχε πάντως, χως — adjudices citatione, prestituto die hereditatem 
); ἀπάσης καὶ φιλονειχίας χαί τῆς ἐπὶ διχα- — accipientibus, multo ante distributam, tunc, ut dis- 
xxi διχαστὰς ἕλξεως, ἀπειληφόσιν ἐν τῇ — tributori placuit, eas suas fecisse. 
fa τούς πλήρους, πολλῷ μὲν πρότερον ἀπονενεμημένονς, τότε δ᾽, ὡς ἔδοξε τῷ διελόντι, σφίσιν 
σποιηθέντας. 
νυν δόξαν μεγαλοψυχίας, ἅμα δὲ x«i φιλο- Atque igitur magnanimitatis et honoris et in 
αἱ τῆς περὶ τὸ παρέχειν ἐλευθερίας, πότε — dando liberalitatis opinionem sibi acquiret justius, 
δικαίως ἀποίσιταί τις, ix τῶν ἐνόντων xai δὶ eX eis quee ipsi liberum est dare et quibus frui 
λαύειν ἔχει δοχῶν ἀπονέμειν, ἢ τῶν ἀλλος — Potest, dare videtur, quam sí ipsi jam externa ete 
μεταδιδοὺς, καὶ Gv ἄχων ἐκχπίπτειν νενόμι- quibus excidere invite creditur. Etenim in extremis 
; ; . nihil proprii secum ferre valens, omnibusque de- 
αθάπαξ, Καὶ γὰρ ἐν τοῖς τελευταίοις μηδὲν nudatus.eaque distribuendi . 
ἴων ἢ 0' ἑαυτοῦ φέρέιν, πάντων δ᾽ eaque ciswiDuenai capax quasi nunquam 
uer pg φέρεν, p ad se pertinuissent, etsi omnia cupientibus cederet, 
voc, καί τοσοῦτον δυνάμενος αὐτῶν συμμε- non magis propria donare videtur, quam aliena ; 
ὅσον x«l τῶν μηδέποτε προσγεγενημένων, — que enim jam non valet continere, dimisit. Non 
τα προοῖτο τοῖς βουλομένοις, οὐδὲν μᾶλλον enim tunc vel generosissimis remanet ullus ad 
lexst ὃ νόθα καταχαρίξεισθαι * ἃ γὰρ μὴ δὲ. — presentium. quodlibet affectus. Quomodo enim 
ἐχατέχειν, μεθῆχε. Kol γοῦν οὐδ᾽ ἔστι τότε — remaneret ? Quibus jam non modo divitiarum 86 
; τοῖς ἐμπαθεστάτοις πρὸς οὐδὲν τῶν παρον- opum, sed etcorporis dissolutio fit et depositio. 
Pun προσπάθεια " πῶς γάρ ; οἷς δὴ μὴ  ldcirco non ardent qui bona ejus percipiunt, 
ἰτημάτων x«l πραγματων, ἀλλά τε xci τοῦ illi gratias agere ejusque meminisse ; sed ab id 
$ λύσις καὶ ἀπόθεσις γίγνεταί, Διὰ τοῦτο mellem ostendunt mentem, eo quod ille, cum sa- 
| θερμοί τινές εἰσιν οἱ τῶν ἐχείνου μεταλαγ.ς — nitate frueretur et deliciis, non statuerit, ne scri- 
€ ὁμολογεῖν “αὐτῷ καὶ πᾶνν τι τὴν χάριν — pto quidem, bona sna ipsis distribuere. 
woytótty * ἀλλ᾽ ἀμβλυτέραν ὡσανεὶ πρὸς τοῦτο δείκνυνται τὴν γνώμην, ἐφ᾽ οἷς αὐτοῖς ἐχεῖνος 
ν καὶ τρυφῶν μηδ᾽ ἔδαλεν εἰς νοῦν, μηδ᾽ ὅσον ἐν γραφαῖς, τῶν προσόντων μηδ᾽ ὁποσονοῦν 
αι. 
περὶ ψυχῆς δὲ ἥντινα τότε μνίαν χαὶ τῶν Et de anima, quam nunc eorum, que ipsam 
ν ποιεῖται βουθεῖν αὐτῇ δεδυνημένων γε. adjuvare queant, mentionem facit, eam, ut ita 


1478 


NICEPHORI CBUMNI. 


dicam mortuam et inanem facit, neque ullo modo A xp» τινα ταύτην, ὡς εἰπεῖν, x«i ἀχερδῇ 


Deo gratam, cum neque lex vetus infirmi aliquid 
&ut emortui in sacrificium adbiberet. Quoniam 
enim id quod offertur, vitam nunquam cessantem 
remunerationem habet, quomodo inane offerretur ? 
quomodo et abominanduin, ut jam mortis parti- 
ceps ? 

Et sane etsi quis plurimi faceret tanquam viven- 
tia mortuo donaremanere, neque prorsus corrumpi, 
eo quod non pro tempore neque quando dignum 
erat, sed ut ita dicam, morticina facta sint, quo- 
niam iis pro anima tempus adest (ut quibusdam 
visum, et mihi quoque videtur), cum adhuc mens 
et corpus robore ac sanitate florent, ad testamenta 
eundum est, et bona dividenda, et quibus placet, 


x«i yt μὴ παντάκασιν, ἐμοὶ δοκεῖν, Θεῷ xi 
νῆν, ὅτι μηδ᾽ ὁ πάλαι νόμος ἄῤῥωστον o 
ἄπνουν (1) γεν εἰς θυσίαν. Ζωῆς γὰρ 
λχγούσῃς τὸ προσενηνεγμένον ἀνταλλαγὴν i 
ἂν ἀχρεῖον xai ἀνενεχθείη ; πῶς και É 
νεχρότητος μετέχον ; 

᾿Αμέᾶλει τοι x«t εἴ τις ποιοῖτο περί πλεὶ 
σας ὡσαεί και τεθνεῶτι τὰς δωρεὰς αὐτ 
x«t μὴ παντάπασί γε διεφθάρθαι, ἅτε δὲ 
χατὰ χαιρὸν χαὶ ὅτ᾽ εἰχὸς ὧν, θνωσιμκίαι 
εἰπείν, γιγνομένας, ἀντί ψυχῶῷς ὄντος rz 
τοῦ χαιροῦ, ὥς τισιν ἔδοξε χὰμοί fex 
αὐτῷ xat σώματος τετονωμένων τι feug 
ὑγείαις αχμαζόντων, ἱτέον πρὸς τὰς idum, 


concedenda, eo quod qui in extremis constitutus p διαιρετέον τὰς ὑπάρξεις, χαὶ προσαρμοσιὶ 


bona dividit, nullam sibi à nemine honoris aut 
gratie confessionem vindicat. Sed adhuc gratiores 
facit eos qui in hereditates veniunt et parvi sunt, 
quodiutius etlongiore tempore noverunt quantum 
lucri facturi sint per eos qui ante se perceperunt ; 
neque in fine, etsi minus desiderio et cupiditate 
ferantur aut indigne el egre sustinent,aut in con- 
cedentem indignantur, et pro gratis irati fiunt. 
Abit vero et emigrat tranquillus qui moritur, quoad 
illos saltem, neque ab ullo quolibet modo turbatur. 
Etsane quicumque cum eo conjuncti sunt ioti 
hujus solius temporis ac rei sunt, soliusque abeun- 
tis ac defuncti hujus quem amant, meminere, ac 
de ejus morte dolent, ad illud unum spectantes 


neque ullius alterius rei rationem habentes neque ( 


quidquam aliud cogitantes quod dolorem ac pre- 
sentem statum deceret. 


ποθουμένον, xal τοῦ γε ἐπὶ αὐτὸν πένθους, 


αἱροῖτο, ὡς τοῦ γε πρὸς τοῖς εσχάτοι; m 
τὰς διανομὰς σπουδάζειν ἐμπαρέχειν οὐδιμιε 
παρ᾽ οὐδενὸς ἔχοντος οὔτε φιλοτεμέας οὗτι 
ὁμολογίαν. Ἔτι τε χαὶ πλὲον εὐγνωώμεκ 
τοὺς εἰς τοὺς χλήρους ἐρχομένους, xai μαι 
τοὺς ὄντας, τὸ πόῤῥωθει αὐτοῖς προσεθιοσαί 
πλείονι τῷ χρόνῳ, πᾶν ὅσον χερδανοῦσιν 
προειλοφότων ἄνωθεν ἐπεγνωχότας - χαὶ οὐδ 
ἐπὶ τέλους, — xk» ἔλαττον ἀποφέρωνται τῆς 
x«i τῆς ἐπιθυμίας, οὔτε δυσανασχετοῦνι 
χαλεπαίνοντες, οὔτ᾽ αὖ νεμεσῶντες τῷ xoc 
καὶ ἀντ᾽ εὐχαρίστων γιγνόμενοι ὀργῶοι. "As 
xal ὁ τὸν ἐχδημίαν στελλόμενος ἀτρέμας, τὸ - 
τούτους, παρὰ μηδενός μηδὲν τεθορυθημὲν 
τοΐνυν πάντες οἱ συνιόντες αὐτοῦ δὴ τούτοι 
καὶ γίγνονται τοῦ παρόντος χαιροῦ καὶ τοῦ 
ματος, χαὶ τοῦ χωρισμοὺ xxl TÓC ὑποχω σι 


πρὸς οὐδὲν ἄλλο βλέποντες, μηδὲ περὶ μηδενὸς 


ποιούμενοι τὸν λόγον χαὶ τὰς στροφὰς τῶν λογισμῶν ἔχοντες οὔτι γε προσήχοντος τῷ πείθει x 


ὁρωμῖνοις. 

Absque dubio quivis eum láudat, qui prlusquaum 
finis adveniat, ad illud aspicit, recte sane ac bene 
dispositus. Laudo et ego et plus quam alii, nec 
alio modo oporterestatui de meis pro voluntate 


disponere. Et sic dispono. 


Igitur id primum omnes scire ac bene scire ; 


volumus, et qui nunc meo testamento adsunt, et 
qui futuro illud tempore legent, nos nihil ex in- 
justitia, quantum in memoriam redit, conscios 
esse post maturum exameu laboremque, bonis 
nost"is addidisse,que multa sunt, Dei misericordia 
&c dono;frequentibus quoque hujus beneficiis, qui 
nobis cum divina sanctitate imperat. Neque, cum 
ipsius misericordia plurimum posse visi sumus, 
nemo est ex iis qui nostre potestati subjecti sunt, 
qui violentas aut tyrannicas aut affigentes manus 
nostras expertus sit,ingemueritque a nobis quid- 
quam mali perpessus. Neque extraneorum cupidi- 
tate ac mutatione minores visi sumus. Ideo nibilnos 


"Apt Tot xal πᾶς τις ἐπήνησε τὸν o: 
χαθ᾽ ἑαυτὸν, πρὶν rà τέλος ἀφικέσθαι, ποὸι 
πόῤῥωθεν ἀπιδόντα, εὖ γε χαὶ χαλῶς διαί 
᾿Επαινῶν δὶ χἀάγω χαὶ πλέον τῶν ἄλλων, οὐχ 
ἢ τοῦτον δὴ τὸν τρόπον δεῖν ἔγνων τὰ χατὰ. 
ἐπὶ τοῖς ἐμοῖς ἐκθέσθαι * χαὶ διεχτέθημε. 

Καὶ τοίνυν τοῦτο πρῶτον πάντας εἰδέναι m ! 
τι ὀρθῶς εἰδέναι βουλόμεθα, τούς τε vu» τὰ 
τῷ διατάγματι χαὶ τοὺς τῷ χρόνῳ ὕστερον t 
μένονς, ὡς οὐδὲν Ὁμεῖς ἐξ ἀδιχίας, ὅσον ix 
poc xt, ἑαυτοῖς σύνισμεν πανταχόθεν idt 
καὶ βασανίξουσιν, οὐμενοῦν εἰς προσθήκην ἐπ 
προσοῦσιν ἱσπουδαχοσι, πολλοῖς οὔσω, 
τιρμοῖς Θεοῦ χαὶ χορηγίαις, ἔτι δὲ καὶ συχναῖς 
εὐποιίαις τοῦ θεοφιλῶς ὁμῶν xxt ὁσίως τῷ 
τος (2), Οὐδ᾽ ἐπειδὴ xai δεϑυνῷσθαι ὑκ' 
ἔλεοῦντι πλεῖστον ἐδόξαμεν, οὐδένες τῶν dl 
τῆς ἡμετέρας χειρας xoi δύναμεως, οὔτέ τινὸς 
x«i τυραννικῆς οὔτ᾽ ἐχθλιδούσης οὐδαμῶς | 
θησαν, οὐδ᾽ ἐπεστέναξεν οὐδεὶς ἐπ’ οὐδενὶ τῶ 


Mp ebore npo vetere iege vid. Levit; c; zxn. 
2 


imperatoris, scilicet. 


TESTAMENTUM. 


4418 


ὥς ὡς πεπονθώς ὑφ᾽ ἡμῶν. Οὐδὲ γε τῶν Α debere dicimus neque quidquam aut simplex aut 


οὐδιμιᾶς χαὶ μεταποιζσεως 
τοῦτο καὶ ὀφεΐειν οὐδὲν φα- 
ἁπλοὺν οὔτε πολλαπλοῦν (i) ἀποδοῦναι, ὡς 
τήσαντες ἢ βίᾳ καὶ πονηρῶς ἀφελόμενοι, 
/ào μᾶλλον τὸ ἀδικεῖν ἐχθρὸν ἡμῖν ὃν δια- 
ἐμισήθη, καὶ πᾶν τὸ ἐξ αὐτοῦ ἐδδελύχθη 
i05» καὶ πολέμιον. Καὶ" μὴν x«i τοῖς ἄλλοις 
εθα συμβουλεύοντες, οὕς χαὶ προσῆχον ὧν 
υμβουλευοντων ἀχούειν * χαὶ συχνοί τινὲς 
τοις ἀμῖν λόγοι ἐξεπονήθησαν, προσανέχειν 
4a». 

zo xat παραιτεῖσθαι νῦν οὐχ οἶδ᾽ ὅτι δεῖ ὃ 
( συγγνώμης δεῖσθαι, ἐγνωσμένων δή τινων 
ὧν, τῶν γε προς ἀνθρώπους xat χακὰ ἡμὶν 
σφόδρα βουληθέντας χαλῶς ἐξειργασμένων. 
&p ἐμοί παρὰ πο)λῶν x«t τοῦτο μέγα δὲ 
χαλεπῷ τινι βληθέντων 
E οὐδεωιᾶς δ᾽ ἀλλὴς οὐδαμῶς λόγον ἐχούσης 
txtyqu£voy * ὑπέο ὧν xat τότ᾽ ἔφην, « "Dog 
ἴης,͵ Κύριε,» xat vuv δὲ φημι, « xat τῆς 


» ἐπιθυμίας 
φάνημε. Διὰ 


ιστον ἐπηρείας, 


02 urdauu; τῆς δ᾽ ἐπι πᾶσιν οἷς ἂν 
χρηστότητος πεῖραν λάβοιεν x«t φιλανθρω- 


t μὴ στήσχις αὐτὸϊς μήτε τἀῤτην, μήθ᾽ 
σχύσασα;) ἕν χαοδίαις αὐ.ὧν, ἁμαρτίαν. » 
jacQsügt δ᾽ δυῶν, εἰ x«t μὴ πᾶν ὅσον εἰχὸς 
πρὸς χρέος δίχαιον ἦχον ἀποχρώντως ἀπο- 
ἐν (οὐδὲ γὰρ ἦν, οὐτ᾽ ἔστι πρὸς τὰς εὔεργε- 
ἅτε δ᾽ αὐτὰς ὁπόσαι, xat τὰς ὑπερδολὰς ὀοᾶτε 
ἱδους) τὸ ix«vóv ἐχπλῆσαι), ἀλλὰ γε τὸ πᾶν 
,ζόν τε ἦν ἐς πλεῖστον ἐξ ὅλης ψυχῆς, ὅλης 
Jag και διανοίας, ἀποδεδώχα μὲν, xat εἰ μὴ 
ας ἐψιχνούμενον (τοῦτο γὰρ παντὸς μᾶλ)ον 
) ἀλλὰ τῆς ἡμετέρας οὐχ ἔλλεῖπὸον δυνά- 
UL δὲ τι χαιὶ συνεισηνέγχαμεν ἐχ τῆς mkv) 
-ροθναίας ἐςτὰ χοινῦ χρήσιμα xat πανδὴη- 
ἡυστῶλκξειαν ἔχοντα, ταῖς σογαῖς τοὺ β8ασι- 
ποηριτούμανοι μὴ X» ἀγεννὴς βουλαῖς x«t 
;»» 09x ἐμὸν dy εἴη λέγειν, τοῦ δ᾽ 
τοῦτο μοίρας xc! διαχονίας ἡμᾶς παρίημι 


τῇὸ τῇ ἁληθεία λέγειν (2) και παριστάνειν, 


ἔγχρ ἔναν- 
Π] 


€ x«t συχοφαντίας x«t υθόνου παντὸς γεν- 
» τὴν ἰσχὺν ἐχούσῃ και τὴν φωνὴν ὑψηλο- 


τειδὴ καὶ πάντων ἰσχυρότερον, ἐμοί δοχεῖν, 
α (3) ὥστ᾽, εἴ τις xc ξῶσιν, εἶ τις xot 
c, εἰχῆ χαὶ μάτην ἡμῖν ἐπηρεάξειν ἐθέλει, 
ὑτῶ πλέον ἔσται, τῶν ποαγμάτων ἅμα δὲ 
(o ἐπί τούτοις βαθέως συνιΐντων χαι ὀρθῶς 
χρένειν, ἀντεπιθοώντων. « Mv'at σαπριοῦ- 
ἰὸν. » φησίν ὁ εἰπὼν (4), x«t τὰ χαλὰ ὁ 


multiplex reddere nobis incumbit, ut sycophantis 
accidit et iis qui violenter et injuste aliquid abstu- 
lerunt. Injustitia enim nobis odio plus quam quod- 
libet fuit, etquidquid ex ea oritur, abominandum 
nobis fuit, ut funestum et hostile. Imo et aliis con- 
silia dedimus,quos decebat nos consulentes audire; 
et frequentes ἃ nobis de iis orationes elaborate 
sunt,hortantes ut justitiam amplectantur, injusti- 
tiam vero omnimodo fugiant. 
piv ἀεὶ διχαιοσύναις, φεύγειν δ᾽ ἔχ παντὸς τρόπου 


Quapropter non credo mihi implorandam esse 
aut orandam veniam, cum nobis succurrant que in 


p homines qui malis permagnis nosopprimere vojue- 


runt,bene egerimus. Mihienim accidit ut multi valde 
et plurimum nocuerint, dira invidia sollicitati, 
neque ulla alia rationis aliquid preferente causa 
impulsi. Pro quibus et tunc dicebam : « Sis iis 
misericors, Domine, » et nunc dico ; Nunquam 
iram tuam experiantur, bonitatem vero illam et 
misericordiam sentiant, quam in omnes illa indi- 
gentes effundis, neque statuas illis aut hoc, aut 
aliud, quodcunque in cordibus eorum inoleverit, 
peccatum. » 

Imperatoribus vero nostris, etsi non quantum 
justum erat ac deditum, sufficienter reddidimus. 
— Non enim licebat neque licet beneficiis (quanta 
enim sint et quot numero videtis), digne respon- 
dere. Sed quantum, quodque valuimus, id ex tota 
anima, toto corde ac mente reddidimus ; et si 
minus quod dignum erat, assecutus sum, non ta- 
men mea voluntate defeci. Si quid et profuimur 
ex toto ardore publicis rebus et ad omnium utili- 
tatem pertinentibus, sapientibus imperatoris con- 
siliis sententiisque non nimis ignave servientes, 
non meum est id dicere, sed ejus qui nos ad id 
muneris officiique assumpserit. Id et relinquo di- 
cendum et affirmandum, veritati ipsi, que plus 
quam calumnia aut sycophantia aut invidia valet 
clariusque clamat, quippe que omnia robore, ut 
mihi videtur, superet veritas. lta ut, si quis et in 
nos viventes, etin nos mortuos [frustra ac sine 
exitu vellet insurgere, nihil amplius illi fiet, cum 
res ipse, et una qui eas profunde intelliguntjudi- 
cantque, contra reclament. « Musce putridum 
reddunt oleum, » dicit sapiens. Et pluchra, volet 
quidem invidia, non poterit vero corrumpere apud 
eos qui judicio gaudent et juste volent inquirere 
et judicare. 


ουλήσεται (5) μὲν, οὐ δυνήσεται δὲ παρὰ τοῖς νοῦν ἔχουσι xat διχαίως ἐξετάξειν χαι διαιτᾷν 


ιοῖς. 
X» ἀλλ᾽, ἴνα μὴ περί τούτου πολλὰ λέγειν 
xXt πάντα χαθεξῆς πειοώμενοι λέγειν, ἐτέ- 


xXtere lege sancitum erat ut, pro surrepto 
10, quinque redderentur, quatuoroves pro 
tod. xxii. 4 

n excidit τοῦτο ὃ 

Veritas παγχρατὴς dicta fuit Bacchylidi 
it, 7. schines orator ibid. 16 : Οὕτως 


Attamen, ne cum, de eo multa dicere possimus, 
sisingula dicere tentaremus, aliam viam quam 


icxvoóy ἐστιν ἀλήθεια, ὥστε πάντων ἐπιχρατεῖν τῶν 
ἀνθρωπίνων λογισμῶν. 

(4) Eccles. x, 1. 

(5) An repetendum σαπρίξειν animo ? vix puto. 
Excidisse verbum videtur ; ἀμαυροῦν, verbi causa, 
simile aliud. 


iin) 


NiCEPHORI CHUMKI 


propositam sequeremur, hec censeo mihi omnino A pev τῆς προχειμένης εἴημεν τραπέντες, ταῦτα 


omittenda ae Deo confidenda qui omnia novitet ma- 
nifesta et obscura, et manum veritati porrigit ne- 
que sinit eam aquocumque vinci aut conculcari. 
Reliquum est ut ad propositum redeam idque con- 
ficiam. 


Volebamus igitur bona nostra disponere nostram- 
que de lis voluntatem statuere.Id igiturperficimus, 
propositum nostrum adimplentes. 


Et ea est nostra voluntas, utsuper omnibus bo- 
nis nostris, vile nostre socia et comes ad hujus 
vites felicitatem ab ipso Deo conformi mecum 
anima parata, constituatur, et ut ante alia anime 


mere curam habeat, quidquid conveniens est, pro B φροντίδα πεποιῆσθαι, πᾶν ὅσο 


ea statuens neque sollicitudine que ipsi debetur, 
inferior. Etsane animee mee studium habentilice- 
bit omnino quidquid ipsi videbitur ex meis bonis 
impendere, neque ullam rationem de impensis red- 
dere. autdeiis que egerit. Et filiis hsereditatem 
prestabit et aliis genere propinquis. Et servis bene 
faciet, et alia omnia pro potestatefaciet, ut ἃ no- 
bis plurima eorum dicentur, et dictu magis ne- 
cessaria per partes exponentur. 


Porro mihi sic volenti ac disponenti nulla obstat 
lex aut refragatur, neque contradicit ; sed omnes, 
ut ita dicam, tum divine, tum humane leges ad id 


ϑοκῶ μοι παντελῶς παρήσειν, χαὶ γε τῷ Θεῶ 
ῥῆσαι πάντ' εἰδότι καὶ φανέρὰ xal ἀφανῆ, 
χεῖρα ὁρέγαντι τῇ ἀλοθεία xol μηδὲν ταύτι 
οὐδενὸς μήτε χρατεῖσθαι μήτε χαταπατεῖΐσθαι 
χωροῦντι * λοιπὸν δ' ἂν «im πρὸς τὸ προχι 
ἐπανιέναι χαὶ τὰ τῆς προθέσεως συμπεραΐίνειν, 

Σχοπὸς γοῦν ἦν ἡμῖν περὶ τῶν ὑπαρχόντων 
θέσθαι xci τὴν ἐν τούτοις ἡμετέραν γνώμῃν 
λον θεῖναι. Τοίνυν χαὶ συμπειραΐνομεν ἣ δι, τὸν 
πὸν πληροῦντες (1) 

Καὶ βουλήσεως οὕτως ἔχομεν, ἐπὶ πᾶσι τοῖς 
τὴν τοῦ βίον χοινωνὸν. ἐπ’ εὐδαιμονια τούτου 5 
ὁμοψυχίαν ix Θεοῦ συνηρμσμένην, roma» χα 
στάναι, χαὶ γε πρὸ τῶν ἄλλων τῆς τίς ὑνγὲ 
γιγήῶν iro 
ὑπὲρ αὐτῆς θεοφιλῶς πράττουσαν, καὶ ἃ πὰ 
ταύτην ἐπιμελείας οὐχ ἀπαλλατομένην, ἴὰ κα 
ἐν τούτῳ τὴν σπουδὴν ἐχούσῃ ἐξέσται ταῦτε tin 
x«i τὸ δοχοῦν σύμπαν ix τῶν πραγμάτων t 
σαι, μηδὲ τινε τῶν ἀπαντων μηδαμῶς mi 
χούσῃ, μήτε τῆς δαπάνης, μήτε τῶν noa 
Καὶ παισὶ χλύρους χορηγξσει x«l τοῖς γνκσὶα, 
λως ἔχουσι πρὸς γένος. Καὶ οἰκέτας εὖ ποιώσει. 
τᾶλλα πάντα πράξει xar! ἐξουσιαν, ὡς καὶ 
εἰρήσεται τὰ πλείω τούτων xal μᾶλλον ἄνα 
λεχθῆναι xarà μέρος ἐχτεθέντα. 

᾽ατάρ ἐμοὶ οὕτω βεθουλημένῳ, ἅμα δὲ χαὶ 
τιθεμένω, ἀντιτίθυσιν οὐδεὶς πάντως οὐδ᾽ ἀντε 
τῶν νόμων, οὐμενοῦν οὐδ᾽ ἀντιλέγεε * ἀλλὰ xoi 


simul ferunt, mihi nempe ut liceat de meis facere ( ὡς εἰπεῖν, ἅπας θεσμὸς xal ἀνθρώπινος πρὸς 


quidquid volo. Ac simul quid justius esset, quam ut 
ea que omnia que egomet ipse, participat, me de- 
functo, super iis bonis constituatur, quippe quie 
nihil minus quam ipse, ad ea operam contulerit ? 
Contigit enim nobis, et mirum in modum contigit 
domum adaugere, non modo metendo ubi non 
seminaveramus, et colligendo unde disperseramus, 
et benedictionem non modo ab accedentibus ac- 
cipiendo, sed et ab iis qui nostrorum conscii erant 
et nobis prosperum successum et alia bona preca- 
bantur ; (que sola ratio agrossolet pingues reddere 
et fructus producere, et uberes reditus et abun- 
dantiam afferre;dum contraria ratio valde ac juste 
abradit, et neque manum, neque sinum adimplet 


ὁμοῦ φέρουσιν, ἐξεῖχαί μοι ποιεῖν ἐπὶ τοῖς 
πᾶν ὅσον βούλομαι. "Apa δὲ xci δίκαιον τὶ ἂν 
votto τούτον γε μᾶλλον, à) τὴν πάντων ὧν 
μέτέχω καὶ ταύτην ib ἴσον μετέχουσιν ἅτι 
μηδὲν ἧττον αἰτίαν γεγενημένην μηδ᾽ Qao 
ταῦτα συμδαλομένην, ἐπ᾿ αὐτοῖς τούτοις͵ ἐμοῦ 
ἰόντος, χαὶ χαθάπαξ ἐγχαταστῆναι ; ᾿Ἐγένετο 
ἡμῖν, xxl πάνυ τι χαλῶς ἐγένετο, τὸν οἶχον im 
σαι, οὐχ &x τοῦ θερέξειν μόνον ὅπου χαὶ ἐσπεα 
καὶ συνάγειν ὅθεν διεσχορπίσαμεν (2), xal y 
εὐλογίαν μὴ μόνον ἐκ τῶν παριόντων, dàn. 
τῶν συνειδότων πάντων xal τὴν εὐθηνίαν (9 ^ 
τἄλλα τῶν ἀγαθῶν συνευχομένων, χαρποιθα᾽ 
δὴ x«l μόνος τρόπος ἀρούρας οἶδε πιαίνειν τὰ 1 


metentis et colligentis) ; sed et firmis laboribus et p ποὺς ἐχτρέφειν, χαὶ γεννιαίας τὰς ἐπιδόσεις 


consiliis optime hujus ac mirande uxoris. Non 
id dicendo erubesco, veritated omnibus preponens. 
Nobis vitafloruit ac multum. quantumque licebat 
profudit, aliis ex non minoribus initiis, imo vero 
ex majoribus, non eadem adeptis. 

ἀρίστης ταύτης xal θαυμαστῆς ὁμοζύγον. Οὐ γὰρ 


(4) Sic vernacule « remplissant le but. » Sed 
qui diligenter scribunt talem loquendi modum fu. 
giunt, cujus metaphora est inconcinna ; scopus 
enim tangitur, non impletur ; ad scopum perveni- 
mus, eum non implemus. Sunt tamen vel boni 
scriptores qui ad hunc lapidem impegerunt, aliud 
agentes profecto. Possem, si his essent hic locus, 
Harpii, Campofortii, vivorum etiara eorumque 


τοὺς πλεονασμοὺς εἰσφέρειν, ὡς τοῦ ἐναντῶν 
παντός εὖ μάλα x«i διχαίως καταξηραένοντος, 
μήτε τὴν χεῖρα μήτε τὸν χόλπον πληροῦντος 
θερίξοντος x«l συνάγοντος * ἀλλὰ τε χαὶ ταῖς κα 
φιλοπονίαις, dux δὲ χαὶ περινοίαις (3) τῆς 1 
ασχυνοίμην λέγων, παντὸς μᾶλλον προτιμῶν 


excellentissinorum hominum, exempla in m« 
proferre. 

(2) Respectu ad h»c verba Matthei xxv, 
Xx)npóg εἴ ἄνθρωπος, θερίξων ὅπου oux ἔσπειραι 
συνάγων ὅθεν οὐ διεσχόρπισας. 

(3) Conf. similia apud Gregor. Naaians, t. 


L] 


TESTAMENTUM. 


1482 


c. ἐνευθύνησεν üpisv ὁ βίος xal πλεῖστον εἰς ὅσον οἷόν τε ἦν ἐς τὰ μάλιστα  mpodxt, τῶν ἄλλων, οὐχ ἐξ 
ων τῶν ἀφορμῶν, KO γε καὶ πολλῷ μειζόνων, οὐ τὰ (ga χαταχτη ταμένων. 
» ptv γὰρ θλὸν ἐμαντὸὰς ἐπιδοὺς τοῖς 102A — Ego quidemtotum meimperaltoris jussis tradens 


yrog; x£tócu&gt x«i ταῖς ὑπὲρ τῶν χοινῶν 
των ἀσχολίαις. ἦγον οὐδαμῇ σχολὴν τῶν 


γἴχον ἐπιστρέφεσθαι χαὶ προσαναλίσκειν τού- 
ὄνους χαὶ φροντίδας" αὐτη δὲ τὸ éxvtüe ὅλον 
σα x«i τὸ ἐμὸν ἀντ᾽ ἐμοῦ συνεισέφερεν. ᾿Εξ 
μὴ μόνον οὐδὲν τῶν ὄντων, ὅποι μὴ προσῦχε 
ἐν, παραπώλετο, ἀλλα τε καὶ πρόσοδοι ταύτῃ 
ρισμοί ἐκ διχαίων τῶν τρόπων» ἐπενοζθησαν, 
οισσὰ τῷ οἴχῳ μετὰ πολλζς τῆς περί τοὺς 
t; εὐσπλαγχνίας, πολλοῦ χαὶ τοῦ περιαλγεῖν 
f; δυστυχοῦσι συμπαθῶς ἐπικάμπτεσθαι, x«i 
φέροντα τῶν ἄλλων γεγένηται, και πολλῶ 
ἐπαινετὰ, Q xarà τὸν θαυμαστὴν ἐχεένην, 
ναι; ταῖς τοῦ Σολομῶντος σοφίαις, οὐδαμᾷ δ᾽ 


, ἐξευρημένην, X» ἐγὼ σμιχροπρεπῇ τινα xeu Β 


ναχτιχὴὲν μᾶλλον νομίξω, πρὸς ἄτρακτον τάς 
; ἐριείδουσαν χαὶ ταλασιῶν ἐπιμελουμέ- 


et pro republica laboribus, nunquam omisi propriis 
incumbere iisque operas cogitationesque impen- 
dere. llla vero, quidquid ad se pertineret, adimplens 
id, quod ad me spectaret pro me conferebat. Unde 
non modo nihil bonorum effluens quo non oporte- 
bat, periit:sed et reditus et fructus ex justis 
rationibus excogitati sunt, et domni superftua, cum 
multa erga pauperes misericordia,multaque erga 
infelices compassione et affectu.et aliis presstantia 
accessere et multo magis, laude digna quam quee 
mulier illa miranda, sola Salomonis sapientia, non 
autem aliunde, inventa, (quam ego illiberalem opi- 
ficem potius censeo), ad fusum manus admovens et 
laneas vestes conficiens, et in lanis ac vestimentis 
80 duplicibus lacernis, et victu et domesticorum 
mensis ac talibus virtutem et ardorem et magnani- 
mitatem ostendit. 


xt περί ἔρια και ἱματισμοὺς χαι δισσὰς χλαίνας, και σιτηγίας χαι τραπέζας οἰχετῶν (1) χαὶ τοιαῦτα, τὸ 


ov x«t σπουδαῖον χαι μεγαλοφυὲς δειχνύσαν. 
ἡ ὅπερ ἔφην, τίνε μαλλον ἐπιτριπτίον ἂν 
τ᾽ ἐμὲ τὰ x«T' ἐμὲ χαὲ ὑμέτερα, εἰ μὴ και 
' ἦγε ταῦτα ἐπιτέτράφθαι δεῖν ἔγνων, xw 
ραπται, Αὑτὴῇ χαὶ χαλῶς ἅμα x«t θεοριλῶς 
μήσει, τὸν ἐπὲ πᾶσιν ἱξουσίαν χαι ἔλευ- 
' τοῦ δρᾷν χατὰ βούλησιν ἀνέγχλητον παντελῶς 
εἰττω διχαστηρίου παντὸς ἔχουσα, πάντ᾽ ἐσεῖ- 
τυμφερόντως ἅμα x«t χοσμίως διαπραξαμένη. 
οὺς xÀ$povus, πρὸς τὴν ipi ὁρῶπτα ἡνώμην, 
παρίξεται. 
τον μὲν οὖν ὑπὶρ τῆς ἐμῆς, ὅπιρ ἔφην, φιλο- 
ἐψυχῆς. Καὶ τῆς φιλοπονίας ἔσται τὸ πρῶ- 
d τοῦ Θεοῦ μυτρέ, πρὸς ἣν x«t ἐν χοιλίας 
"qw μητρὸς, xzt ὧν τοῦ βίον παντὸς χρα- 
σκέπην ἐθέμην, X δὴ χαὶ προσεχπνεύσω 
τὸ πνεῦμα προέμενος, χαχία μὲν πάσῃ xci 
tx δεδουλευχὸς πίστιν δ᾽ ὅμως ὀρθὴν xai τὴν 
τλικὴν περισῶξον͵ χαὶ διὰ ταύτην μόνην χαὶ 
» τῷ βίῳ γενομένας ἀντιλήψεις θαῤῥοῦν, μηδὲν 
ὧν TÜ; τῶν ἐμῶν τρόπων γεγενημένης φαυ- 
ς, ταύτῃ δὴ, καὶ διὰ ταύτην τῇ ἀνατεθειμένη 
μονῇ χαὶ παρ᾿ ὑμῶν ἐξ αὐτῶν ἰδρυμενῃ χρη- 
» χρυσέου νομίσματα... χαθοσιῶσαι (2). 
καὶ τὸν ἐμόν χοὺν προτρῖψαι x«i βόρβορον 
pé» σῶμα, xci χρύψαι τὸ ἀχάθαρτον τῷ χα- 


ἐδάφει τοῦ ἱεροῦ, μηδὲν μὲν τούτον μηδ᾽ ἄπτε- D 


τροσῆχον, ὅτι μηδὲ θεμιτὸν ἀκάθαρτον ἐγγὺς- 
τῶν χαθαρῶν, χαὶ διὰ τοῦτο μαχρὰν ἀπελη- 
t μᾶλλον δίχαιον, χαὶ ἐξῶσθαι xci ἀπεῤῥίφθαι 
» ἐν ἀχρείοις x«i βέβηλον ἐν βεθηλοις. Καὶ 
) ἐκεῖ δὲ κείμενον ἀνακάλισαι σὺ, πάναγνε 
4, χαὶ μῆτερ τοῦ πρὸς ζήτησιν ἐλθόντος τοῦ 


Prov. xxxi, 10 : Γυναῖχα ἀνδρείαν τίς εὑρὴ- 
. « μηρνομένη ἔρια xal λίνον, ἐποίησεν εὖ- 
ὧν ταῖς χερσὶν αὐτῆς. . . χαὶ ἀνίσταται dx 
καὶ ἔδωχε βρώματα τῷ οἴκῳ χαὶ ἔργα ταῖς 
ναὶ. 


PATROL. GR. CXL. 


Sed, ut dicebam, cuinam post me potius com- 
mendarem que ad me perlinent ac nostra, nisi et 
presensilli commendari oportere statuissem : et 
illi commendata sunt. llla enim et bene et religiose 
administrabit, et cum in omnia potestatem, et pro 
voluntate agendi immunem libertatem et omni tri- 
bunali majorem habitura est, omnia convenienter 
et digne peraget. Et hereditates ad meam atten- 
dens mentem, ita administrabit. 


C Primo quidem de mea anima, ut dixi, sollicita 


erit. Ea ejus prima cura sit, Dei genitrici, in cujus 
sinum, iade e ventre matris, projectus sum, et 
quam vite omnis validam protectricem proposui, 
cuispiritum commendans, letus exspirabo; quispi- 
ritus,licet omni maliti& ac parvitati servierit, fidem 
tamen veram et evangelicam servavit, et per cam 
solum ac propter eas quee in vita, gratias accepit, 
confidit, non obstante morum meorum miseria, Ei 
et propter eam soli templo a nobis a fundamentis 
erecto, aureosnumm2os ....... consecrare. Hoc prope 
templum volo meos cineres et lutum, miserum 
hoc corpus deponi, etimpurum puro templi limine 
abscondi, quod limen nihil tamen tangere deberet, 
60 quod nefas sit quidquam impuri quod mundum 
est tangere, et justum esset meum corpus longe 
rejici et expelli inane in inania et profanum in pro- 
fana. Etutibi jacens corpus revoces tu, Immaculata 
Virgo, etmater Illius qui eum qui erraverat quesi- 
tum venit. eum qui omnibus culpis et malis dela- 
psus erat, et qui manus in cruce tetenderat, non ut 
attraheret et revocaret et salvaret justos tantum, 


(2) Relictum est hic ut et infra non semel. 
spatium vacuum, quo nummorum nurinerus, non- 
um ἃ testatore constitutus, postea posset ine 
scribi. 
(3) Codex, ὡς. 
4 " 


1483 


NICEPHOR! CHUMNI 


sed ut omnes e manu maligni eriperet et nullum A πλανηϑέντος (1) x«t πάσαις ἁμαρτίαις 


eorum qui ad ipsius imaginem facti erant amitte- 
ret. lta sane hoc terrenum corpus tot immunditiis 
corruptum advoces et animam iis (quot et quantis 
scis ipsa) maculatam benigne accipias et cures, 
neque avertas a puero tuo tue protectionis vultum 
salutarem. Oportebat enim noscum eo corpore quo- 
cum reformati sumus Christi sanguine, tota vita in 
tu& domo projici (idque nos optime docuisset) ; 
quoniam vero decipientis et oecidentis fallacia et 
dolo et prava electione anima ad divinam creata 
imaginem in tentoriis peccatorum maluit illud ha- 
bitare (feetidum hoc tentorium d:co), et adhuc vi- 
dens quod omni impuritate replebatur, nunc mor- 
tuum dimisit maculis plenum et projectum in 


delubri tui limen. Tu autem benigna, et misericors g 


et compatiens, et preces exaudiens, immunds ani- 
mee et corpori indulgeas, que pessimis desideriis 
et voluptatibus indigne indignis servierunt, et totam 
meam terram a pessimo Belial et peccatis concul- 
catam sanctuarii tui terree misceas et hujus terre 
virtute salves ; animam vero, quocunque voles, 
tuo apud Filium interventu (ffectitur enim et te 
intercedentem exaudit), longe a perpetuo manen- 
tibus flagellis, ac eternis suppliciis mittas. 


ἐσχάτοις  x&xoig ἐγχατολισθόσαντος πλάσι 
γε τὰς χεῖρας τείναντος ἐν σταυρῷ, οὐχ t 
ἀνελχύσῃ x«t ἀναχαλέσηται χαι σώσῃ p 
καίους x«t τοὺς ἧττον ἡμαρτηκότας, 

πάντας ἐχ χειρὸς ἁρπάσῃ τοῦ πονηροῦ, 
χατὰ τὴν ἰδίαν εἰχόνα γεγενημένων οὐδαμ 
ζημιωθῇ, Nai, xat τὸν ταῖς ἀσωτίαις | 
ρέντα χοῦν ἀναχάλεσαι, χαι ψυχὲὶι 
χατεστιγμένην (ὅρᾷεςε ὁπόσον) εὐμενῶς xp 
ἴασαι, xxt μὴ ἀποστρέψης ἀπὸ τοῦ παῖιδο, 
τῆς σῆς ἐπισχοπῆς χοσμοσωτΎγ,ριθν zj 
"Edw μὲν γὰρ ἡμᾶς μεθ᾽ οὗ και ixxlerfr, 
ματος αἵμασι θείοις Χριστοῦ ἐχλεέξεῖδει χὰ 
πτεῖσθαι μᾶλλον διὰ βίον παντὸς ἐν οἴχῳ 
εἶχεν ἂν ἡμῖν τοῦτο χαλῶς). ἐπεὲ δὲ τῶι 
τῶντος x« χτείνοντος ἐμπαιγμοῖς xm v 
καί γε μοχθηρᾷ τῇ προαιρέσει, ἡ πρὸς : 
εἰχόνα δημιουργηθεῖσα ψνχὴ σκηνώματι i 
μᾶλλον ἡγαπησεν ἐγχατοιχεῖν (αὐτὸ δὴ λέγει 
σῶδες σκῆνος), χαὶ ἔτι ξῶν, ἅτε δὴ χαὶ 1 
pov ἀκαθαρσίας, νῦν ὧδε νεχρὸν ἀφῆχε : 
γέμον χαὶ ἐῤῥιμμένον ἐπ’ ἐδάφους rtg 
τῶν σῶν: σὺ δὲ πάντως εὐμενὴς, συμπαϑὶ 
x«t γοργέπήχοος πρὸς ἵἴχεσίας, χαὶ σπλα' 


τὴν 


τοίνυν ἐπὶ ἀσώτῳ ψυχῇ καὶ σώματι, xal γε ταῖς χαχίσταις ἐπιθυμέαις xal ἡδοναῖς ἀτόποις ἐχτόπως dtd 
χαὶ τὴν ἐμὴν γῆν ὅλον τῷ πονηρῷ Βελίαρ καὶ ταῖς ἁμαρτια ις χαταπεπατημένην τῇ τοῦ ἱεροῦ μέξον γῇ, x 
γε τῇ ταύτης δυνάμει" τὴν δὲ ψυχὴν, ὅποι σὺ βούλει, τα jc πρὸς τὸν υἱὸν μεσιτείαις (πείθεται γὰρ, xot πρέα 
ἑτοίμως ἐπαχούει), πόῤῥω πον πάσης ἀϊεὶ μενούσης μάστιγος xal βασανιζούσης ἀθάνατα πέμψον. 


Attamen, quoniam ea (oportet et nunc et semper 
orare) te oravimus, et ex iis plurimis beneflciorum 
miraculis que per vitam experti sumus, et de 
futuris possimus confidere, neque de salute nostra 
desperare, permitte nunc nostri valedictorii sermo- 
nis 86 testamenti reliqua conficere. 


Quid igitur ? Imperatoribus nostri qui multa de. 
dere, licet nihi! invicem reddidimus,neque reddere 
possumus, etiamsi totam manum plenam affera- 
mus, nuncideo omnino nobis deflciendum essepu- 
tabimus ? Sed improbi prorsus ac ingrati inerito di. 
ceremur. Unde, etsi minus dignum sit decensque, 
sed tamen quomodocumque reddendum est, gra- 
titudinis ostendend& causa, aureos nummos ..... et 
ex equo inter Patrem et imperatorem,et Filium et 
imperatorem dividendi sunt. 

Postea pueros nostros, tu que interomnes matres 
filios tuos diligis, considera, si quidem quatuor 
nobis filii sunt, et due filie. 

Et earum primam, sponsam Deo omnium reg 
libentem libens offerentes conjunximus. Utinuam 
divino illo conjugio ac thalamo numquam decidat, 
nequeejus splendorem amittat ! Quod autem perse- 


(4) Respectu ad parabolam boni pastoris Matth. 
xviii, 12: Ἐὰν γένηταί τινι ἀνθρώπῳ p' πρόδατα 
xai πλανηθῇ ἔν ἐξ αὐτῶν, οὐχὶ, ἀφεὶς τὰ “θ᾽ ἐπι 


Οὐ μὴν ἀλλ᾽, ἐπειδὴ ταῦτα, δεον ὃν ἔν 
πάροντι χαὶ διὰ παντὸς ἱχετεύξιν, κχαθιχε: 
xàx τῶν ἐν τῷδε τῷ βίῳ περὶ ἡμὰς πλείσ: 
γεγενημένων ἐν εὐεργεσίαις θαυμάτων ἔχο 
περὶ τῶν μελλόντων θαῤῥεῖν, χαὶ τῶν mot 


C ρίαν οὐχ ἀπογινώοχειν ἐ)δπίδων, φέρε δὴ 


ἑξῆς προσθῶμεν τοῦ συνταχτηρίον x«i δια: 


Τί γοῦν; τοῖς ἐμοῖς βασιλεῦσι πολλὰ ἐ 
ἐπεὶ μηδὲν ἀντάξιον ἀπεδώχαμεν, οὔτ᾽ ἔχα 
δοῦναι, x&y ὅλην τὴν χεῖρα προσοϊσωμεν ; 
ἀπολειφθῆναι διὰ τοῦτο δεῖν εἶναι καὶ rw 
ἡγησομεθα ἀλλὰ πονηροί τινες πάντω; NE 
μονες δίχαίως ἀχούσομεν. Ὅθεν εἰ xoi &? 
x«i ἀξιόχρεων, ἀλλ᾽’ ἀποδοτέον ὁποσονοῦν, ! 
τος εὐγνωμοσύνης ἔνεχεν, χρυσίον νομέσματα. 
7.5 xai διαιρετέον ἐξ ἴσου τῷ τε πατρὶ 
σιλες, xat τῷ vio, xat βασιλεῖ (2). 

Μετὰ τοῦτο, παῖδας ἡμῶν, ἢ φιλόπαις δὶ 
μᾶλλον μήτηρ, ἐπίσκεψαι, οἴ δὴ xoi τέττα 


D ἡμῖν viol, θνγατέρες δὲ δύο γεγένηνται. 


Καὶ τούτων τὴν πρώτην, νύμφην Θεῷ τῶ 
πάντων ἐχοῦσαν ἐχόντες φέροντες ἐἔνηρ! 
Καὶ γένοιτο ταύτην μήτε τοῦ γυμφῶνος p 
θείας παστάδος ἀποπεσεῖν, μήτε τῆς xil 


τὰ δρὴ κορευθεὶς, ξητεῖ τὸ πλανώμενδι 
Luc. xv, é . 
(2) Andronico Seniori et Andronico Jur 


TESTAMENTUM. 


1486 


τος. Ὡς μὲν οὖν καὶ συμπαραμεέίνοι, x«i dv A veratura sit et in eternum cum sponso conjuncta 


; ἔσται. T6 - ννμφίῳ συνδεδεμένη, μηδὲν λυ- 
τῆς ἐχείνου φαὶϊδρότητος, δέδϑωσι ϑαῤῥεῖν xai 
φαινομένοις, ὅλην τὴν ψυχὴν ἐξόπισθεν αὐτοῦ 
γμένην θεῖσα, καὶ τὴν καρδίαν ὅλην δεινῶς 
θῳ βιδλημένην χαὶ τετρωμένην ἀσφαλῶς αὐτῷ 
ολλήσασα, καὶ γε τῆς ἐχείνου δεξιᾶς ἀντι- 
γομένης ἐξημμένῃ χαὶ πρὸς τὴν ἦν αὐτῷ χει- 


ιοὐσης κχατάπαυσιν. Ταύτῃ τοι χαὶ ya 
δεομέν τῶν χάτω, Ort μὴ x«l μόνων τῶν 
χίων τῇ 


ἐμὴν υεγάλαις μὲν Θιοῦ δωρεαῖς, ὑπερδολαῖς 
ἐν οἰχτιρμῶν τοῦ δι’ αὐτοῦ βασιλεύοντος, εὐ- 
ἐστάτην χαὶ εὐτυχεστάτην βασῶισσαν (1), ὁ 


futura sit, neque unquam huuc splendorem amis- 
sura, confidimus ex his que videmus :tota eniin 
anima post Illum currit, et totum cor miro amore 
perculsum et vulneratum firmiter. llli adunat, et 
ejus dexters protense adheret, que ad quietem 
eternam ipsam ducit. Huic sane paucis indigenti 
iisque solis que corruptibih isti vitte necessaria 
sunt, pauca et nosrelinquimus, quod nobis videtur 
sufficere concedentes. 


φθειρομενῃ Geb, ὀλέγα χαὶ ἡμεῖς ἀπεμερισάμεθα, τὸ δόξαν ἱκανὸν ἰχανῶς χορηγήσαντες. 


Meam, Dei quidem dono, nimia autem Hujusqui 
per Deum imperat, misericordia, faustissimam fe- 
licissimamque imperatricem, ipse imperator, sic 


βασιλεὺς, οὕτω του Θεοῦ χινέσαντος x«i δόξαν B Deo movente quod sibiplaceret, sponsam uni filio- 


γύμφην ἐφ᾽ ᾧ δὴ xaitÜsro τῶν υἱέων ἣγώ- 
ἀρίστῳ τὰ πάντα χαὶ χαλλίστῳ (2). Καὶ ὑμεῖς 
πάντως χαὶ μετέ ἐχπλήξεως ὡσανεὶ τὴν χρὴη- 
τὰ τῶν τρόπων θαυμάξετε, ἧς ταῖς πεοιου- 
καὶ τὸν ἐμὸν ὅλον πόθον πρὸς ἑαντὸν ξλχύσας 
νῶσαε πεποίηχεν. ᾿Αλλ, ὦ pot σὺ καλλίστη 
α ἐξ ἀμφωτέρων τῶν γενῶν ἀνδρῶν καὶ γυναι- 
az ἐχλογὰν à ρμοσμενη, xoci θανμασιωτάτη 
ς, μὴ τῶν ἄλλων πάντων μόνον ἐμοὶ, ἀλλὰ xai 
προτιμωμένη πνοῦς χαὶ ξωῦΐς, σοῦ χάριν᾽ xai ὁ 
ης ἐμοὶ μνηνόνεμθεϊς, μετὰ τοὺς πρώτονς ἐκχεί- 
αἱ μεγάλους φόδους, ἔτι δοχτιχώτερος χαὶ πι- 
ος γίγνεται, ὅτι σε οὐχ ἔτ᾽ ὄψομαι (3), οὐδ᾽, εἴ 
εἀν τοῖς εν ἄδον φριχτὸν xai ἀηδὲς (μᾶλλον δὲ, 
τοῦτο ἔσονται δι, οἶδα, πολλὰ xai χαλεπὰ ἀξίως 
x» τῶν ἐνταυθοῖ χαχῶς Βεδιωμένων), σὺ πρὸς 
ῦσα διαλύσεις, 9 τὸ γε δευτερον χουφοτερα 
ie τὰ στυγνὰ ταῦτα xal σχυθρωπὰ, ὡς ἐν τοῖς 
ι πᾶσαν ἐξ ἀνιαρῶν συμδαμάτων χουφίζεις 
ἕως ἑξαίρεις πιχρέαν μόνον ὀφθεῖσα - xai γε 
y» χαταπανύεις χαρδίας σθεννῦσα, χαὶ θραυσμὸν 
9te, καὶ χοιμέζεις ψυχῆς παθαινομένης xci 
Wy» τάραχον, Tí τοῦ σοὺ χωρισωοῦ πρὸς xó. 
δραστικώτερον ; πῶς οἴσω, τοὺς ὀφθαλμοὺς 
, μᾶλλον δ᾽ ὅλους ἐῤῥυηχότας ἀποθαλόμενος͵ 
vy χαάλλος x«i τὸ τοῦ προσώπον ἄνθος χαὶ τὸ 
ὀρφῆς ὡραῖον ἀθέατον ; Τίς ἀνθ᾽ ὑμῶν ἐν ὁμε:- 
σεῖται γλυχαίνων xai στυγνάζοντα παραχα- 
αἱ παραμυθούμενος, τῷ χωρισμῷ ἣ xxi ταῖς 
μάστιξιν ὁδυνώμενον ; Οἴμοι, ὅτι με λίθος 
" βαρὺς καὶ τάφος συγχρύψει, x«i, ὑμῶν τῷ 

Χεκινημένων χαὶ προσιόντων, x«i γοεραῖς 
ἀναχαλουμένων τὸν πατέρα, χόνις ὧν χωφὴ 
τᾶ μόνα γεγυμνωμένα πάσης σαοχος xai 
aM, ὁ τὰ πολλὰ νῦν ἐγὼ λαλῶν, οὐδαμῇ οὔτε 
νᾷῆς ὑμῶν οὔτε τῆς λαλιᾶς ἐπαΐων νοωσθή-- 
| ᾿Αλλὰ περιττὸν ἴσως ἐπὶ τοῖς τοιουτοις p. 


Annotator recentissimus, quem Boivinum 
uspicor. ad marginem codicis ; « Irenen, 
'ostea Kulogia nominata est. » Nupserat 
i Paleologo. 

dem annotator : « Noudum itaque obierat 


gener. » 


C 


rum quem voluit, optimo ac pulcherrimo elegit. Et 
vos videte omnino et cum stupore morum bonita- 
tem admiremini, cujus excessutotum meum amo- 
rem ad se attraxit et corripuit. Sed, o pulcherri- 
mum conjugium ex utroque sexu virorum ac mu- 
lierum egregie formatum, etadmirandum par, non 
modo aliis omnibus ἃ me prelatum, sed et meo 
spiritui ac vite, tui causa mors que mihi immi- 
net, post primus illos magnosque timores, mor- 
dacior amariorque fit, eo quod te non jam vi- 
debo, neque, si quid in inferis horrendi ac fu- 
nesti sit (imo vero non unum tantum; erunt 
vero, scio equidem, multa ac dira in eos qui 
his in terris male vixerint), tu sub oculos 
veniens, id dissipabis, aut leviora facies heec tris- 
tia ac horrenda, ut nunc, ubi appares, omnem ex 
miseris eventibus ortum morrorem mitigas ac 
omnino aufers ; et sane cordis motus sedas et ex- 
stinguis, et vulnera sanas, etafflictee anime cogita- 
tionumquetumultumlenis. Quod durius supplicium 
quam a e separari ? Quomodo sustineam, post- 
quam oculosclausero, imo vero totos eos eflluxos 
amisero, tuam pulchritudinem etvultus tui florem 
tueequefortuny splendoremjam noncontemplari ὃ 
Quis pro vobis, mediis in coetibus erit leniens et 
afflictum consolans etadhortaus vestriseparatione 
et future vile poenis vulneratum? Eheu ! meteget 
gravis lapis, et tumulus me operiet ; et cum vos 
amore ducti accedetis, ct dulci voce patrem com- 


p pellabitis, ego cinis inanis et ossa omni carne 


nudata et sensu, ego qui nunc tot verba emitto, 
neque vocem vestram. neque vesiros sermones au- 
diain !Sed forsam est superfluum sictalibus im- 
morari, quoniam hic neque cantus est neque tra- 
goedia,sed sola mortis memoria,et ut paucis dicatur, 
ut rem presentem decet, que humane nature sunt 
necessario, ut pote mortali, vincta. Unde et ab his 
recedens, longos annos vivas, elleeteris, et exsultes 


(3) Similes querelas, ut philosophis et christia- 
nis iadignas, ac prorsus indecoras, vituperat 
Joannes Chryst. Eclog. p. 229 : Ei γὰρ ἐπέστευον 
ὅτι ὁ τετελευτηχὼς OU  TETEXEUTQXEY,. .... οὐχ ἄν 


τοικύτας ἀφῆχαν φωνὰς ἀπιστίας γεμούσας, « Οὐ- 
éxtt σε ὄψομαι. » ᾿ 


4481 


neque quidquam triste unquam experiaris, Deo 
inter prospera vitam vestram ducente et sinceras 
divitias priestante, dum vos irreprehensibiles in 
mandatis ac justitiis ejus ambulabitis, et in iis 
preceptis que semitis nostris lumen faciunt. In 
quibus et jugiter adhierere et nunquam declinare 
aut traasgredi, neque pedes ad lapidemoffendere, 
duram nempe et optimam conscientiam leedentem 
ex acuto et infructuosocorde ortam cogitationem, 
vestrura est gratissimum opus et omnium linguis 
jactatum,mirandumque estomnino votum vestrum. 
Etigitur nos nonsolum totum amorem nostrum et 
desiderium, sed omnes fere divitias impertiemur 
nec vestrorum quidquam vobis deerit ; quodcumque 
autem vel minimum a matre accipietis, illud scitote 
ita mihi visum et juxtameam voluntatem factum. 
εἰδησιν θραύοντα λογισμὸν 


NICEPHORI CHUMNI. 


χκύνειν, ἐπεὶ μηδὲ μονῳδία τὰ παρόντα xat τ 
x«i θρῆνος ἐπιτάφιος, μνήμῃ δὲ μόνη θανώτ 
ὡς ἐν βραχέσι φάναι χοὶ-«αἰθόσον προσήκει - 
τί ἐξ ἀνάγχης τῇ ἀνθρωπίνῃ φύσει, θνητῷ ' 
παρεζευγμένα. Ὅθεν xoi, ἀφέμενος τοῦτο 
ἐς μήχιστα, φημὶ, χρονων μηχίστων χαὶ o 
γοιὸ γε xxl συναγώλλοιο, χαὶ λώδοις μηδὲ! 
δέποτε πεῖραν μηϑενὸὸ τῶν λυπούντων, 
τῶν εὐθυμοτέρων ἀεὶ τὸν βίον ὑμῖν ὅγοντος 
φὴν ἀχραιφνᾷ χορργοῦντος͵ ἀμέμπτοις D 
τολαὶς αὐτοῦ χαὶ τοῖς δικκεώμοσει, χαὶ : 
τρίδοις ὑμῶν φῶς ἐμποιοῦσε τεροσταάγμαει 
πρὸς αὐτὸν ὀρθῶς ὁδηγοῦσι, πορευθαῤνε" 
τὸ ἐμμένειν ἀεὶ, χαὶ μηδαμ  πεμχελδεν 
παρινηνέχθαι, μηδὲ τοὺς πόδας ἤχισι τωι, 
ϑόξαι προσχόχαι, σχαλορὸν ἴσως καὶ τὴν m 


ἐξ ἀχροστόμον xai ἀχάρπου χαρδίας (2), ἔργον ὑμῶν ἐπιμελές, s 


Id , . . * s . . * PI » - . ? v 
ἁπάντων χείμενον γλώσσαις x«i παᾶνν τι θαυμαξόμενον σπούδασμα, Καὶ γοῦν ἡμεῖς ὑμῖν v) 
ἐσμεν μόνον ψίλτρον xal πόθον τὸν ὅλον, ἀλλά τι καὶ τὸν ὅλον σχεδὸν πλοῦτον χενώσαντες, xai ὁ 


ὑμετέρων 
καὶ χατὰ γνώμην γεγενημένον. 


Tu veromihi filiorum primogenite, mec delicie B 


meumque ornamentum,mes glorie splendida coro- 
na, dulcis et omnino suavis aspectus,et totius ani- 
me mese cordisque ineffabiles amores excitans, 
vide et a longinquo et jam nunc qui post mefutu- 
rus sis et quautus, gratus nempe et semper matri 
obedire paratus et facere que ipsi placuerint ip- 
samque juverint, legem Dei observans. Nihil enim 
prestare potes quod digne ejus doloribus, cumte 
genuit, autejus curis, cum tealeret, aut aliis, que&- 
cunque fuerint, beneficiis respondeat, etiamsi te 
totum impendas, vitamque profundas. Quid enim? 
Si, quod accepisti, reddideris, corporis in mater- 
nis visceribus formationem, simulque animiecum 
illo conjunctionem, et cum tantis doloribus nativi- 
tatem, inquit Job, et quecunque alia tibi nutriun- 
do ac adaugendo evenerunt, et ad id etatis elato 
(occurrat autem et longa felixque senectus, ut et 
mens, juxta preces nostras, tibi occurrit profunda 
etgravis, quidquid tuam etatemdecet, transgresso 
et senilem intellectum dignasque sene cogitatio- 
nes in juvenili corde ponenti). Si igitur et exis- 
tentiam, et que deinde tibi evenerunt bona a ma- 
tre, ex ejus curis et precibus accepisti, quid et 
quantum pro his otunibus a te reddi oporteret, ut 
quidquid decet a te redditum fuisse videatur ! Cum 
non possis, daquantum potes, honorem nempe abs- 
que mensura, sed quodam excessu superadditum ; 
quo magis enim dabis, eo majus lucrum facies. 
Reddas matri quidquid ad mepertinet, et quidquid 


1) Conf. Psalm. cxvin. 106 

Ἢ Sinon totus esset Chummus in Bibliorum 
imitatione, quam et hic inesse ob adjectivum &xpo- 
τόμου suspicor, ob alterum ἀκώρπον suspicarer 
meminisse /Eschylei versiculi in. Septemthebana 
de Amphiarao: Βαθεῖαν ἄλοχα διὰ φρενὸς xapmoj- 

ενος. 

(3) Joannes, puto, Chumnus, qui fuit cubieula- 
rius. Huic parentavisse vide Niceph. Gregores 


C 


ὑμῖν οὐδενὸς ἔτει * μικρὸν δ' ὅσον πρὸς μητρὸς λήψεσθε, τοῦτ᾽ ἴστε xai ἐμοὶ 6i 


Σὺ δέ μοι τῶν νἱέων ὁ πρῶτος (3), τὸ ἐμὸ 
φημα xai χαλλώπισμα, ὁ τς ἐμᾷς χαυχᾺὲς 
πρὸς στέφανος (4), ἢ γλυχεῖα x«t χαταΣ 
θέλγουσα ἐρατεινὴ ὄψις, καὶ τῶς ἐμῆς ὅλης 
χαρδίας ὅλης, στοργαῖς ἀῤῥήτοις ἐς βάθος 
μένῃ, σχόπει μοι xal μαχρόθεν καὶ ἐκ τῶν 
ἂν xal μετ᾽ ἐμὲ γένοιο xxt ὅσος, εὐγνώμων : 
πρόθυμος πάντα χαθυπείκειν μητρὶ, καὶ φῶ 
τειν αὐτῇ x«l χεχαρισμένα, Θεοῦ ταῦτα 
χιχελευσμένος. Ἔχεις γὰρ οὐδὲν ἰχανὸν | 
οὐδ᾽ ἄξιον, οὔτε τῶν ἐπὶ σοὶ ὠδίνων, οὔτε 7 
φείων, οὔτε τῶν ἄλλων ὧν ἔτυχες χαλῶν, b 
x&. σεαυτὸν ὅλον mpór, ζωῆς ὀλιγωρήσας. ] 
εἰ, ὅπερ εἴληφας, ἀποδῷς, σύμπηξιν σῶμ 
σπλάγχνοις μητριχοῖς, ἅμα δὲ χαὶ Ψυχ 
τοῦτο δεσυὸν, x«i σὺν μόχθῳ γέννησιν, ' 
tt (6), xai τἄλλα ὅσα καθεξῆς ἀς ἀπήντησ:ι: 
μένῳ καὶ αὐξανεμένῳ χαὶ πρὸς τοῦθ᾽ T λιχίαι 
ἐληλαχότι (ἀπαντήσοι δὲ xai γῆρας βαθὺ χα 
ὡς καὶ νοῦς, χατὰ τὰς εὐχὰς ἡμῶν, ἀπήντχσι 
xal πολιὸς, παντὸς ποοαναχυψας τοῦ wl 
προσήχοντος, x«l πρεσθντιχὴν σύνεστιν ἢ WM 
θεὶς καρδία χαὶ γηραιοὺς λογισμούς) * ξὲ τῶι 
τὰ πρῶτά σοι τοῦ εἶναι παρὰ μητρὸς, καὶ τὰ 
ξῆς δὲ χαὶ τοῦ εὖ εἶναι τὰ μὲν ἐπεμέλειαις σι 
τὰ δ᾽ εὐχαῖς μητρικαῖς, τὶ ἂν χαὶ ὅσον ris: 
τουτων ἀποδοὺς πᾶν ὅσον προσῆχον φανείης ἄν 
ϑωχώς ; ᾿Επεὶ δὲ μὴ ἔχεις, δὸς ὅσον ἔχεις, τια 
μὴ χατὰ μέτρον, ἀλλ᾽ ὑπερδολαῖς τεσι προδε 
μένην " ὅσον γὰρ ἄν δώσεις (7) πλέον, τοσοῦτι 


oralione, cujus lemma protulit Fabriciu: 
Gr. τ. Vll, p. θά. 

(4) Videtur meminisse verborum Salo 
Prov. xvi, 6 : Στέφανος γερόντων Tixv« : 
χαύχημαι δὲ τέκνων πατέρες αὑτῶν, 

5) Id adverbium est e rarissimis., 

6) An Job. xiv, 1? 

Puto scripsisse δώνῃς ; nihil. mutavi 
esset inter duas malas lectiones eligendun 


TESTAMENTUM. 


1190 


νεῖς πλέον. "EvreuUd pet χένωσον χαὶ τὸ ἐμοὶ 4, utrique debetur, post. meam mortem, matri tue 


λλον, xgl πᾶν τὰ προς &uperipous, τοῦ πα- 
ὑπεχστάντος, τῇ μητρὶ μρᾶξον, εὐγνωμοσύνην 
,γτοὸν ἐπὶ τούτοις, ὑπήχοῦν πρόσθες, ἐχπ)ύήρω- 
ἰνταλμάτων, τὸ πανθ' ἔτοιμον εἶναι τοσαύτῃ 
οιαύτη θεοφιλεῖ μυτρὶ πειθαρχεῖν χαὶ φιλό- 
, σοὶ πρῶτον τὴν ὄνησιν ἔχοντα πλείστην x«l 
τὴν. Καλὸν σοι καὶ μάλα τι συνοῖσον εὐσέθειαν 
χὴν εὐλαδεῖσθαι, χαὶ τὸν πολλὴν αὐτᾷς ἐν 
θεραπεύειν εὐλάδειαν. Ταῦτα δὴ πρᾶττε " xoi 
ἀδελφοῖς ἀντὶ πατρὸς ἔσο, φιλόκαις ὁμοῦ x«l 
φος, εἰρήνην τὸν μετ᾽ αὐτων χαὶ παντων 
ιώχων, ἀγάπην d» εὐθύτητι uxyüc d» Θεὸς 
ται. Ὑπεοηφανείας ὑπερφονητὸς ἴσθι, — xar' 
ς μὲν τῶν ἄλλων, x«r' αὐτῆς δὲ χαὶ μόνης ὅλας 
ροῦς ἐπηρμένος, x«i γενναῖός τις πρὸς αὐτὸν 
ταρατεταγμένος, ὥστε μή τι φανῆναι ταύτῃ 
λωμένος. ᾿Αδιχίαν ἐξ ὅλης ψυχᾶς βδελυξάμενος 
Ὃν. Καί γ᾽, ἐν τούτοις ἔχων χαὶ χατευθύνων, 
ἐν ἀγαθοῖς ζῦὅθι, χαὶ τῶν τοὺ πονηροῦ πασῶν 
ὧν ἀνώτερος χαὶ ὑψηλότερος περισώζου, 
τοῖς αὐτοῦ χέντροις μήτε πλοσσόμενος, μήτε 
ὅμενος. Βλάψοι σε δὲ xai μοδείς irpoc, ταῖς 
| μεθοδείαις (1) χαὶ τέχναις χεχρημένος, xal 
»εοῶς ἐπιδουλεύων $ ἀφανῶς βλάπτων. Καί 
κε xat χατόρθον, ἐπιθαίνων xat χαταπατῶν 
ράχοντα μὲν σχολιὸν σχολιά σοι σοφιζξόμενον 
κινοοῦντα, ἀλλὰ xat λέοντα (2) ὠρυύμενον χαι 
ux xzt βοῶσιν τὴν σὴν ψυχήν ἐχξητοῦντα (3). 
| x«t ὅσον ἔλαχες εἰς χλῶρον, ἡμῶν προῖχά 
αι μερισάντων χαὶ τελέως ἀποτισάντων. Καί 


€ τελευταῖον μέρος χάριν ἑτέραν ἀπειληφὼς ἔχε, νομίσματα χρυσοῦ 
ἑτέρων τοσοῦτον ἄν ἀποτιμηθείη, ἀγαπῶν ἐν τούτῳ. 


tribuas : sinceram gratitudinem, pro beneficiis 
tantis obedientiam quoque addas, mandatorum 
adimpletionem ; in omuibus tante ac tali, tamque 
pie et filiorum amanti matri obedire semper pa- 
ratus sis, et inde plurimam ac maximam ulilita . 
tem percipies, Pulchrum tibi est et valde utile ma- 
tris pietatem venerari, et quam maxime in omni- 
bus hujus reverentiam curare. H*ec igitur age : 
et fratribus sis pro patre : paterno simul ac frater- 
no amore plenus, pacem cum iis et cum omnibus 
habens, caritatemque eam in anime reclitudine, 
ut jubet Deus. Superbiam contemnas, contra nihil 
aliud, contra eam vero solam tota supercilia at- 
tollens, generosequein eam tanqua:n acie pugnans, 
ità ut nunquam ei servire videaris. Injustitiam 
toto corde abominatus odi. Hec observans et ad- 
implens, in omnibus bonis vive, et supra omnes 
maligni machinas assurgens, ac excelsiorin effectus 
stes, neque ejus aculeis lesus, neque ictus. Nemo 
autem alius te ledat, istius dolis et artibus usus 
sive aperte insidietur, siveobscure laedat.Sed firmus 
&crecius maneas, premens etconculcans draconem 
istum obliquum obliqua tibi insinuantem sua- 
dentemque, sed et leonem rugientem et tuam ani- 
mam rapere ac vorare querentem. Ama quidquid 
in hereditatem sortitus es a nobis qui tibiid gratis 
impertivimus et perfecte rependimus. Et nuncult- 
main partem, gratiam alteram accipe ac retine 
nummos aureos ..... Et siquid aliud bonorum nos- 
trorum tanti estimetur hoc contentus sis, 

, ὃ εἴ τι ἕτερον 


μήν &))' ἐπιστρεπτέον idm x«t πρὸς σέ μοι Sed tamen nunc oportet me ad te converti; 


τερον μὲν τῷ χρόνῳ, μηδὲν δ᾽ ἧττον ἀποφε- 
» Gropyüc ἡμῶν x«t φῶτρον, ἅτε δὴ χαι 
ἧττον τῆς πατριχᾷς μετέχοντα σχέσεως χαι 
ταύτῃ προσηχόντων, Ὡς γοῦν ποὸς ὁμοτίμους 
μοι τοῦ λόγου, τὴν ἴσην χαι πρὸς ἀμφοτέρους 
τίαν, ἴσας δὲ «αι τὰς εὐχὰς ποιοῦμαι, Καί 
καὶ σοὲ χαὶ ἐπεύχόμαι ὅσα δὴ xat εἴρηται xat 
ηὃ σοῦ γεννηθέντι συνταξάμενος ἐπηνξάμην. 
Ὡς ἐν μὲν τοῖς χαλοῖς χαι ἀμεινοσι μηδενὸς 
μοῖραν ἀποκεχομισμένος, τοῦ δὶ χείρονος παν- 
Ὡς χρείττων, μηδενὸς μιτέχων, xot σε χαχία 
ἐκ μηδαμῶς ἐν οὐδενί χρατήσοι χειρωσαμένη, 
ἀρεταῖς ἁπάσαις τὸν εὐριτὴν ταύτης x«t 
d» νιχῴης, x«t νιχῴης ταῖς μετριχαὶς εὐχαῖς 
πλισμένος, xat πρὸς τὰς ἐπιδουλὰς, à δε 
τοῦ πολεμίου πειρωμένου ἢ δι’ ἑτέρων 
νμένου, ἀπερίτρεπτός τις xat χραταιὸς πα- 
λων. Ἐπαοήξει, εὖ οἶδα, μητρὸς θερμὴ 

Θεὸν ἰσχυρὸν x«t ἐξουσιαστὴν χατὰ πάσης 
μένης δυνάμεως ἀρωγὸν ἐπιχαλουμένη καί γε 
ἐμάνη, ᾧ δὴ xc οὐδὲν οὕτως ἥδιον ὡς νίος 


Γὰς μεθοδείας diaboli dixit Paulus δὰ Eph. 


Psalm. xc, 13 : Καταπατήσεις λέοντα 


x«t 
74. 


qui mihi etate quidem secundus es, non mi- 
nus autem dilectionis et amoris a me oblti- 
nes, quippe qui non minus habeas paternam for- 
mam et quie ad eam pertineant. Cum igitur ad eos 
qui pari apud me honori sunt, sermonen habeam, 
ad utrumque eadem consilia easdemque preces 
dirigam, ac tibi opto percorque quecumque dicta 
sunt et ei qui prior te genitus est, precatus sum. 
Neque minorem in pulchris bonisque partem re- 
feras ; quidquid vero malum est, superes, nihil tale 
experiens, neque ulla malitia te vincat domitetque, 
in omnibus vero virtutibus malitite inventorem et 
auctorem vincas, et vincas matris precibus arma- 
tus et adversus ejus insidias, sive per se inimicus 


D tentet, sive per alios artificia struat, constans ac 


fortis resistas! Tibi auxiliabitur, ut scio, matris 
ardensfides, Deum fortem ac omnipotentem adver- 
sus omnem oppositam potestatem adjutorem in- 
vocans et prestans, cui sane nihil tam jucundum 
est quam filius matrem leelificans, et juxta ipsius 
mandata hanc legis partem, quam diligentissim 


(3) Petr. I Epist. v, 8 'O ἀντίδιχος ὑμῶν διά- 
Goog, ὡς λέων ὡρυόμενος, περιπατεῖ, ζητῶν τίνα 
χαταπέρ, 


1491 


NICEPHORI CHUMNI 


observans, atque deincepsquidquid decet pie matri A εὐφραίνων μυτέρα, καὶ χατὰ τὰς ἐχείνου 


tribuens, ita ut, propter Deum, et meis adhorta 
tionibus obedias, quod voluerit mater,id exsequaris 
et ardenler sequere. Et tibi apud Deum erit pro 
mercede gloria, et apud omnes nomines, presertim 
vero apud pios, splendida ac pulcherrima tibi 
adoptabitur glorie corona, dulces ac suaves vel 
his in terris tui amoris fructus carpenti ; sed et 
in futura ac eterna vita, quales neque oculus 
vidit, neque auris audivit neque in cor hominis 
ascenderunt sinceris deliciis frueris. A nobis au- 
tem, quid tibi bene sapienti amplius erit quam 
ea qus prius accepisti, et ea vota que nunc faci- 
mus ? Si quid amplius iis addi oporteat, ultimum 
sane donum et gratiam addimus, nihil quidem 
minus, sed omnio primogenito equale. 

γῦὺν δὲ τῶν εὐχῶν, 


τί πλέον ἔστι σοι εὐγνωμονοῦντει : ἣν 


x«i τοῦτο δὴ τὸ μέρος ἐπὶ πλεῖστον ὅσον 
τευμένος. Καὶ γοῦν τὸ εἰχὸς πᾶν θεοφιλι 
πεοισώξων͵ ὥστὲ xài Θεοῦ χάριν χαι ταῖς 
παραινέσεσιν εἴχων, πάντ᾽ ἔσο μητρὶ ποὸς 
βούλοιτο ὑποτασσόμενος xai ἐφεπόμενος πι 
χαὶ χείσεται μέν σοι δόξα παρὰ Θεοῦ πρὸς 
γιγνομένη, ἀλλὰ χαὶ παρὰ πᾶσιν ἀνθοῦ;: 
μάλιστά γε τοῖς εὐσεδοῦσι, λαωποὺὸς οὔτ' 
xxi χαλλιστος ἐναουοσθήσεται στέφανος, i 
καὶ γλυχεῖς χἀνταῦϑα τοῦδὲ τοῦ σπουδάσμα: 
καρποὺς τρυγῶντι * ἀλλὰ καὶ ἔν τοῖς ἀεὶ 
καὶ ἀπεράντοις, ὡς οὔτε ὀφθαλωὸς dip ( 
oU; ἤχουσεν, οὔτε avión ἐπὶ χαράν 65 
οὕτω τὴν τρυφὴν ἀχήρατον τρυγήσει: ὃ | 
δὲ, ὧν χαὶ προλαδὼν πραγμώτων — act, 
δέ τι xai πλεῖον δέῃ προστεθξνει,ν 


δυλονότι δωρεὰν χαὶ χάριν προστίθεμεν ἤδη, μηδὲν μὲν ἔλλαττον, τῷ πρωτοτόχῳ xat ἴσον. 


Et hec quidem nobis vilentur. Reliquus est B Καὶ ταῦτα μὲν ὑμῖν - 


filiorum quartus. 

Qui enim in medio est ac tertius, libenter omisi, 
neque qua erga eum voluntate sim, scio et quo in 
ordine ponam, quippe qui vite monstrosam con- 
fusionem et inordinationem elegerit, pro ea vita 
que prius ordinata erat et sapiens et nobis pla- 
cens; utrum cum iis qui eamdem vite formam 
gerunt, cui et ipse a teneris libens se ipsum tra- 
didit, etin qua etiam nunc versatur, minime qui- 
dem moribus, sed solo habitu ac vestimento et 
sane invitus, a nobis decoris causa quasi coactus ; 
an ibi, quo mala ac prava ejus electio ducti, longe 
scilicet à Deo et a virtute. Accessit enim et accurrit 
ad vocantem Christum, et crucem ejus sustulit et 
se illum secuturum esse promisit ; deindein rectis 
semitis claudicavit, et postquam bene ad ccelestis 
agri aralrum manurn misit, qui multa bona in cc- 
lestibus horreis collit, avertit se retro, eheu ! et 
malas cupiditates libidinesque cordis sui secutus 
est, et qui prius intra Christi Ecclesiam vivere ele- 
gerat, nunc maligni preeda apparet, simula salutari 
ac sacro expulsus grege, totus scelesti ac pertidi 
demonis flagellis ac vulneribus confossus, qui non 
per januam, sed aliunde perprecipitia ascendit in 
eos quibus insultare solet, ille maliti& auctor, et 
boni fugam et nobis prorsus electionem infelicibus 
proponere amat. Non enim omnimodam virtutem 
ei concedemus, nos omnino culpa liberantes. Et si 
nos in bono firmiter stare vellemus, fugeret Sata- 
nas et certo recederet, et post nos ejiceretur cuip 
Christo in acie stantes, qui et mundum universum 
et hujus principem, tentatorem istum devicit. Sub 


(1) Pro ὡς forsan οἷς. — Paulus ] ad Cor. ri, 
9 :"A ὀφθαλμὸς οὐχ εἰδὲν. . . 

(2) De monastica vita id est intelligendum, quam 
a puero fuerat amplexus natu tertius ille Chumni 

lius. 

(34 Matth. xvi1,30 : Εἴ τις θέλει ὀπίσω μον D- 
θεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν xai ἀράτω τὸι σταυρὸν 
αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι Conf. Luc. xv, 27. 

' {Ὁ} Sap. Sirach. χγιι, 30: Ὁπίσω τῶν ἐπεθν- 


λοιπὸς δ᾽ o ría 
νίἱέων. 

Τὸν γὰρ ἐν μέσῳ γαὶ τρίτον ἐχὼν παρὶ 
μηδ᾽ ἔχω τίς περὶ αὐτὸν γένωμαι τὸν γα 
ol τάξω, σύγχυσιν ἀλλόχοτον βέου x«i are 
μενον, ἀντὶ τοῦ πρώτων χοσμίου καὶ coss 
ἡμῖν ἐπεράστον, πότερον μετὰ τῶν ἐπὶ 7 
σχήματος τελούντων, ὦ δὴ xai οὗτος à 
ἑκὼν εἶναι φέρων ἑαυτὸν ἐνῆχε (9), xai ν 
ὁρώμενος ἐν τούτῳ, ἥχιστα μὲν τοῖς τοόποι 
ἀυπεχόνῃ χαὶ ταῖς περιδολαῖς μόναες xai 
δήπουθεν ἀέχων, map! ἡμῶν ὡσανεὶ τὸ 
χάριν τετυραννημένος, ἣ ὅποι 
xxi μοχθηρὰ ἐξάγει ποοαίρεσις, 


Θεοῦ χαὶ παντὸς τοῦ χαθήχουτος., 


πονηρὰ 
πόῤῥω 
[Γροσχ 


C γὰρ xal προθύμως προσέδραως τῷ καλοῦντι 


χαὶ τὸν σταυρὸν ἦρε xai ὀπίσω χαταχολο 
τοῦ (3) ἐπηγγείλατο " εἶθ᾽ δ)αις ταῖς εὐθεΐαις 
τρίδοις, xai βαλὼν καλῶς ἐπ᾽ ἄροτρον xi 
νίον γεωργίας xal πολλὰ τἀγαθὰ ἐν à 
αἰωνέοις θησαυριξούσης, ἐστράφη ὀπίσω olu 
χαχῶν ἐπιθυμιῶν (4) χαὶ θελημάτων ci 
αὐτοῦ, xal τῆς Χοιστοῦ μάνδρας ἐντὸς αὶ 
πρῶτον ἐνδιαιτᾶσθαι, θήραμα Du 
δοᾶται, ὁμοῦ τῆς σωτηρίας x«i τῆς i8 
ποίμνης. στιγματίας ὅ)ος ταῖς τοῦ ἊΣ 
χλέπτον (6) μάστιξι χαὶ πληγαῖς, μὴ διὰ τῇ 
ἀλλ᾽ ἀλλαχόθεν ποθὲν διὰ χρημνῶν τινῶν 
τος (7), οἷς ἐχεῖνος εἴωθεν ἐπιπηδᾶν, ὁ ὃς 
τῆς χαχίας, χαὶ τὴν ἀπὸ τοῦ χαλοῦ φυγὲν 1 
τοῖς τὰ πάντα μοχθηροῖς τὴν προαέρεσιν : 
τεχναξόμενος. Οὐ γὰρ τὸ πᾶν αὐτῷ dese 
ἰσχύος, ἑαυτοὺς ἐξα ρούμενοι παντελῶς τὰς 


νῦν 


μιῶν σου μὴ πορεύου. Cf. t. 1I, p. 134. n. 1. 
m Excidit forsan nomen τοῦ πονηροῦ v 
belluc, cujus preda fuerit Chumni filius 
(6) juncta sunt ea nomina οἴ apud J 
x, 8. 

(7) Gregorius Nazianz. Orat. xxvur, p. . 
δοιχα δὲ τοὺς λῃστὰς xai χλέπτας, μὴ, διὰ 
λῶς ὑπερδάντες, ἡ ἀναιδεὶα συλήσωσιν, ὃ δι 
χλιψωσιν, ὥστε θῦσαι. 


TESTAMENTUM. 


1494 


; μόνον xot ἡμεῖς βουλῳῃθείημεν ἐπὶ τοῦ À quo salvatore et capite cum te per totam vitam 


γαίως ἔστάναι, φεύξεται ὁ Σατανᾶς, oid" 
κοχωρήσει, xit ἡμῷν ὀπίσω χαθυπαχθύ- 
ἃ Χριστοῦ xal τεταγμένων χαὶ συνιστα- 
à τὸν χόσμον ὅλον, καὶ αὐτοῦ δὴ τὸν 
τὸν πειραστὴν τοῦτον, νενεκηκότος, ὙΦ᾽ 
ἦρι xat χεφαλῇ και σὲ διὰ παντὸς τοῦ βίον 
θαι ἐγὼ xat νομίσας καὶ θαῤῥησας, και 
püg αὐτὸν πορείαν ἀμεταστρεπτί χατευ- 
ταπατουντα τὴν τοῦ καὶ τὴν ἀρχὴν ἀπα- 
ἴφεως χεφαλὴν xxt τῇ τοῦ ξύλου ἀποπλα- 
χαι θανατώσαντος βρώσει, xe ἀε d 
| τοιούτοις πειρωμένου τρυφαῖς vat ὃδο- 
ἥτταις σαρχῶς, ὁρῶ σε νῦν (ὦ πόσον x«t 
| ἐν τοῖς ἐμοῖς ὀφθαλμοῖς l) τοῖς ἐχείνου 
᾿μπατούμενον xat συντριδόμενον θανατη- 
͵σί. K&» χαὶ αὐτὸς εἰς σχληρὸν ὠσανεί 
χαρδίαν μεταδαλῶν ἀναισθήτως ἔχης τοῦ 
αι τῆς συντριβῆς, ὅλην ἀποσυληθεις χαι 
πῶς τὴν διάνοιαν, ἀλλὰ πότ᾽ ἀνανήψεις, 
ῶς xat λογισμῶν x«t σεαυτοῦ “γενήσῃ, ὁ 
ἔτ᾿ ὧν (d) xac τῇ πρώτῃ γε x«t μετ᾽ 
κίᾳ συνιείς ἐμφρόνως, νῦν d' ὑποσυρείς 
rüwxt;, χαι, ὅτε μᾶλλον ἔδει σε τῶν ἀγνοη- 
χυτελῶς ἀπηλλάχθαι, νοννεχεστέρας ἐπι- 
ἡλικίας, τότε πρὸς τὰ χείρω μεταστοαφείς 
à» τὸν ταλαιπωρίαν (2) ἐν τῷ ἀχάνθας 
ἰ σοι τὰ πιχρὰ χέντρα τοῦ πονηροῦ : Καὶ 
jo» τὸ ἐχχ)ίνειν ἀπὸ τῶν ἐντεταλμένων 
γιστοὺ * τοιοῦτον χαὶ τὸ τὸν ζυγὸν αὐτοῦ 
θαι τὸν ἔλαφρὸν χαὶ χρηστὸν (3), xal 
'ας καὶ βάραθρα, xal τοιαύτας ἀνωμάλους 
όμματι συνθλιθούσας, ἀποδραμεῖν, ἀφέντα 
μὲν χαὶ ἐπιποοεύεσθαι τὴν ἐν εὐλογίαις 
νὴν γῆν xci τὴν δι᾿ αὐτης πρὸς παρά- 
εν ἐξεπέσομεν φέρουταν, πατεῖν δὲ τὴν 
αὶ τριδόλους ἐν χατώραις φύειν χαταδι- 
(ἃ) xat γεωργεῖν. "Ert dri; ἐμοὶ uà τί 
Dec τὰς ἐπὶ σοὶ τῆς μητρὸς χαλὰς ἐχείνας 
καταισχῦναι, χαὶ ἀπεληλεγμένας 
᾿Ἐπιστράφητε ποὸς ui, x«i ἐπιστραφή- 
ἧς ὑμᾶς, λέγει Κύοιος (b) * » ἐπέστοεψον 
à ἐπιστοαφήσεταί σου, χαὶ γε τὰ συντρίω- 
τοὺς ἐξ ἀφροσύνης ὁδωδότας xai μάλα 
γασμένους xal σεσηπότας μώλωπας, ἐξια- 
᾿ς χαὶ τίνα τρόπον ; Ἕλκιον ἐπιχέας xai 
ιταδέσμους (6), μηχέτι χαλοῦ μήτ᾽ 
ἦναι, μήτ᾽ αὖθις ἀποῤῥαγῆναι, μηδαμῶς 
χαὶ τότε τὰ ἱάματά σου ταχὺ ἀνατελεῖ, 
μὸν ῥαγήσεταί σοι τὸ à; (7) τὴν vOv 
ν σχοτόμαιναν χαὶ ἀχλὺν ὅλην διωσά- 
ἀποτινάξαν, xai ἴασις τῇ σῇ σαρχὶ xal 


ματαιας 


τοῦ 


ἐρεῖ, « Σωτηρία σοὺ εἰμι ἐγὼ (9), » xai σεσωχὼς αὐτὴν ἔσται. 


endum forsan ἐτῶν. 
'tur nonnihil deesse. 


th. xi. 30: Ο γὰρ ζυφός μου χρηστὸς, 
,τίον μου ἐλαφρὸν ἔστιν͵ 
ies. n, 17 : Ἐπιχατάρατος ἡ γᾷ ἐν τοῖς 


"v ἀχάνθας xai τριδόλους ἀνατελεῖ 


acturum esse putarem et copfiderem, et ad eum 
constante? cursum tuum directurum, caputque 
serpentis hujus qui ad initio decepit, et fructus 
comestione in errorem inducit occiditque, ten- 
latque semper et deliciis et voluptatibus οἱ 
carnis remissione decipere, videotenunc, (o quan- 
tum et quale in oculis meis malum !) demonis 
pedibus mortiferis conculcatum et contritum. Etsi 
ipse in durum lapidem cor tuum convertens neque 
affectum, neque contritionem sentias tota mente 
tua abrepta et male decepta, nonne evigilabis, 
et intel'ges et rationis tuique ipsius fles, qui 
adhuc in teneris annis et prima post eos juventute 
sapienter intelligens, nunc vero dementia cor- 


B reptus, et, cum potius oportuisset te ab ignoran- 


C 


ἐπιμέλεια γενώσεται τοῖς ὀστέοις (8), xai 


tia liberari, prudentiorem etatem ingressum, tuno 
ad pejora in miserandam infelicemque vitam 
cucurristi, dum utspine in te infiguntur amari ini- 
mici aculei ? Ea enim estsors eorum qui a Christo 
declinant ; qui jugum Chisti leve ac suave excu- 
tiunt. et ad invia et profunda, et inordinatas ob- 
staculisque refertas semitas, incurrunt, dum ambu- - 
lare et incedere in plena benedictionibus terra et 
ad paradisum, unde decidimus, ferente, deberent, 
conculcare vero eam qu: et spinas et aculeos in 
maledictionibus gignere et ferre damnata est. Spes 
adhuc mihi est fore ut tandem non opprobrio opti- 
mas illas matris tuz& de te spes fallere velis, et 
vanas abire demonstres. « Convertimini ad me, et 
convertar ad vos, dicit Dominus. » Convertere et tu, 
οἱ convertetur ad te, et contritiones tuas, et ex 
dementia orta et producta et corrupta vulnera 
sanandoauferet. Quomodoautem?Oleuminfundens 
desuper el ligamina imponens, qu& nequeea sinent 
ἃ bono recedere aut sursum frangi. Ac brevi sana- 
bit te, et matutinum lumen has tenebras quse 
nunc te comprehendunt franget, et omnem horro- 
rem repellet et deturbabit, et sanatio carni tue et 
cura flet ossibus tuis, et anime tue dicet : « Salus 
tua ego sum, » eteam salvabit. Et tunc nos, pater 
simul. ac iater, teneri et mites, nedum duri ac 
justa ira pleni, filii amantes erimus ; et quod ad 
te spectat, bene peenitentiam agentem et ad prio- 
rem Deoque dileetam vitam redeuntem, providi 
erimus, neeorumqua& ad cursum conferunt defectu 
dejiciaris et'indolens officiique despiciens flas ; et 
concedemus quod tibi sufficere possit, quatuor- 
decim nempe auri talenta, mille aureos nummos 
adeequantia. Tantam igitur dicimus fore tuam par- 
tem, site bonum converteris. 
τῇ ψυχῇ 
Καὶ τοίνυν ἡμεῖς, πατὴρ 

5) Zachar. 1. 3, 

" Luc. x, 34 : Κατεδηφσε τὰ τραύματα αὐτοῦ 
ἐπεχέων ἔλαιον xai οἶνον. 

1) Isai. Lvii, 8. 

Ἢ Proverb. uit, 8, 

(9) Psalm. xxxui, 3. 


1495 


NICEPHORI CHUMNI 


ὁμοῦ xal μότορ, χαὶ μετ᾽ ἐμὲ αὖθις μήτορ, μειλίχιοι, προσηνεῖς, ἀντὶ τῆς νῦν ἐπιπλύξεως χαὶ διχαίας 
φιλόπαιδες ἐσόμεθα και τὸ ἐπὶ σοί, χαλῶς μετεγνωχότι καὶ πρὸς τὴν πρώην πολιτείαν τὸν χαι Θεῶ φίλην ἐπ 
οὐ μὲν ἀλλὰ χαι προμηθεῖς͵ ἕνα μὴ rà ἐχλείψει τῶν συντεινόντων πρὸς τὸν δρόμον ἐγχοπὴ σοι γένο 
ῥαθυμία, xat γε τὸῦ σπουδασματος ὀλιγωρία, x«t χορηγάσομεν δὲ τὸ ἀποχρῶν χαθώπαξ, χρυσοῦ 

τάλαντα τέτταρα xat δέχα, χιλίων ἀπαρίθμησιν νομισμάτων δηλοῦντα. Τοσοῦτον γὰρ φαμεν εἶναι xat τὸ ἐπιθο 


μέρος (1), ὦ ἐπιστροφῇ δηλονότι τοῦ χαλοῦ γεγονότι. 


Te vero, ultimum et reliquum, ut dicebam, meo- A 


rum filiorum, Nicolaum meum,nescio que et qualis 
te maneat fortuna, ubi vita mea fracta erit, cum 
adeo imperfectte etatis sis, neque adolescentiam 
absolveris. Magnam verofiduciam prestanteamque 
validam tui mores, jam ad bellum accinoti ac 
bonas spes nobis polliciti ; incutit vero mihi timo- 
rem mors plerumque improvisa superveniens, cum 
neque diem crastinam viderecerti simus. Sed id ad 
me attinet , sed et tuateneraetasmead timendum 
inducit, que nondum res valet accipere easque 
gerere ; timeo ne forte, cum sis junior, patre tuo 
mortuo, nemo te protegat manumque tibi porrigat, 
te ad meliora verbis et exemplis ducturus ; ac de- 
inde ne tam bone indolisnihil jam tibi supersit, si 
inimica fortuna fluctibus latuerit demonque malus 
te tentaverit. 
πλέον ἔσται, 
vos. 

Sed quid mihi hecsunt ? Sis misericors ac bene 
volus, qui multam in Christo virtutem ac poten- 
tiam adeptus es, multa unguenta, multa»miracula, 
sancte ac magne Nicolae, indigentium ardens pro- 
tector, ad quem ego meum dilectissimum filium 
ferens, e maternis visceribus ereptum, com- 
misi et consecravi ; et multum ideo fiducie habui, 
quod prius maxima ac deinde tue erga me boni- 
tatis protectionisque testimonia retuli, etsi ingra- 
tus ipse miraculis visus sum, ita ut metuendum 
potius mihisit, ne mea improba et prava vita filius 
non in bonum utatur. Unde et a me ille sejunctus, 
et tua sola protectione confidens ac vivens et ope- 
rans, meliora multo quam pro nostris precibus ae 
voluntate referet. Tunc igitur, qui eum tibi infan- 
tulum ut servum acceperis, et nunc, ut ita dicam, 
tua gratia emeris et a nobis traditum habueris, 
adjuva eum etlibera ab omnibus insidiis, tuisque 
alis eum obumbrans, ei requiem prebeas sole diei 
usto, etsagittis in die volantibus vulnerato, ne- 
que permittas eum luna per noctem auta timore 
nocturno et a qualibet re perambulante in tenebris 
turbari οἱ οδρὶ. Et hoc modo eum ab omni malo 
immunem serves, vitam ejus in bonis dirigas, eum- 
que quantum licet defendas. Deinde ita per om- 
nem virtutem ductum, te duce, et ductore et pro- 
tectore, Christo repreesentes in eternum exsultan- 
tem et superne beatitudinis heredem constituas. 


δϑυσμενοῦς τύχης ἐναποχρυθείτχης 


(1) Lue, xv, 12 : Πάτερ, δός μοι τὸ ἐπιδάλλον 
ἐρος τῆς οὐσίο $e 

(2). Nicolai filii patronus, quem invocat pie 
Chumys, S. Nicolaus, Myrorum in Lncia episco- 
pus, cognominatus fuit Myroblytes ac Thaumatur- 
gus; De eo exstat Lequienti Dissertatie id Conti- 


χευθμῶσι — xot 


Σὲ δὲ τὸν ὕστατὸν pot x«t λοιπὸν, ὅκι 
τῶν παίδων, τὸν ἐμὸν Νικόλαον, οὐχ olde 
καὶ ποία ὑποδέξηται τύχη, τῆς ζωξς ἐμοί ' 
σης, ἐν οὕτως ἀτελεῖ σοι χαθεστηχότι τῇ o. 
xat μήπω τὴν μειραχιχὴν παραμείψαντι, | 
μὲν γὰρ θαῤῥεῖν xat πολλὰ δ᾽ ἐδωσι θαῤῥεῖν ὁ 
πος, παραγυμνούμενος ἧδη χας τὰς vere 
ἁμῖν μνηστενόμενος τῶν ἐλπίδων * γέλ dí ur 
τοῦ θανάτον ἀπροόπτως τὰ πολλὰ 6r m gm 
περί τὰς αὔριον μηδεμιᾶς οὗσης y^, V 
τοῦτο μὲν ἐμοῦ χάριν * πολλὰ δὲ χαὶ τὸ τὰ ἃ 
ἐν χρόνῳ δεδίττεται, x«t τὸ πρὸς ἀντάξζύω; 
πραγμάτων οὐχ οἷόν τε ἔτι αὐτῶν (pco 
και δεδίττεται, μή ποτέ σοι νεωτέρῳ ὄντι, κα 
νάτῳ τὸν πατέρα ἀποδαλομένῳ. οὐχ ἐπαχία 
οὐδὲ γε χεῖρα ὁρέξοι, ἐπι τὰ βελτέω διαῤκεὶ 
προσεμδιδάξων" εἶτα τῆς ἀγαθῆς φυσεως οἱ 
πειραθείσης δαίμονος — xum 


᾿Αλλὰ τί τούτων (pol; ξεως [aot xat 
εἴος ὁ πολὺς μὲν ἐν Χριστῷ δύναμιν xat 
σίαν, πολὺς δὲ xat τὰ μύρα, πολὺς xat τὰ 
ματα (2), ὁ θερμὸς τῶν ἔπιδεομένων προστι 
ἱερὸς x«t μέγας Νιχόλαος, πρὸς ὃν ἐγὼ 
αὐτόν μοι τὸν φίλτατον, ἄρτι τῶν μητριχῶν 
ἐχραγέντα, θερμῶς πιστεύσας — (v£ÜZxa, xa 
τι τῷ δόγματι xot πλεῖστα xat μεγάλα τιθ’ 
τεχμήρια παμμεγέθη πρότερον x«t χαθεξῆς : 
σῆς περί ἐμὲ φιλανθρωπίας xc προστασία 
νεγχάμενος, εἰ χαι ἀγνώμων αὐτὸς ἐφάνην τὸ 
μασιν, ὦστε περί τούτον δέος μᾶλλον, μ 
ἐμῆς φαύλης xat πονηρᾶς μενούσης ξωξς : 
οὐχ εἰς χαλὸν ἀπόναιτο * ὅθεν x«t χωρίς οὔτ 
μένος, xut ὑπὸ τῇ σῇ σχέπῃ μόνῃ x«t θαξὰ 
ξῶν x«t στρεοφμενος, οἱδ᾽ ὅτι ἀμεινόνων "7 
xxt Debrióvov τῶν χατ᾽ εὐχὴν x«t — Bout € 
πειραθήσεται, Και γοῦν, ὡς xat τὴν appo v 
αὐτὸν οἰχέτην παρειληφὼς, χαὶ νῦν ὠνχτὰ, 
τῆς σῆς χάριτος παρ ἡμῶν ἀποδιδόμενον, Bt 
σαι, 4*t ῥύου uk» ἀεί πάσης €x παγέδος fi 
τος (3), ὑπὸ δὲ τὰς σὸς πτέρυγας σχιώσας & 
μήθ᾽ ἡμέρας τῷ ἡλίῳ συγχαιόμενον χαι 
μενὸν xat τοῖς ἐν αὐτῷ πετομένοις τιτρωσκ 
Bist, μήτε τῇ σελήνη τὴν νύχτα, μὴ δ᾽ Um 
γυχτερινοῦ xat πράγμαδος μητενὸς ἐν quét 
ποριυοαῖνον μήτε ταραττόμενον μήθ᾽ alum 
Και τοῦτον δὴ τὸν τρόπον ἀθιγῇ χαχοῦ παν: 


nuatione Memor. Desmol. t. VI ; quam 1 
nomen auctoris ac raritatem indicare visu 
Exstant et in cod. 400 inediti in S. Nic 
Greci versus. 

(Ὁ) Psalm. cxxii, 7 ; Ἢ ψυχὴ ἡμῶν ὡς ar 
ῥῥύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρενόντων, | 


DE FESTO DORMITIONIS S. MARLE. 


1498 


κων, ἐν ἀγαθοῖς ἴθυνον τὴν ζωὴν, ἐχτείνας εἰς ὅσον δυνατὸν ἐς πλεῖστόν. Ei0 οὕτω διὰ πάσης ἀρε- 
"γμένον ὑπὸ σοὶ καὶ ὁδηγῷ καὶ χειραγωγῷ xal προστάτῃ, Χριστῷ παραστήσαις ἐν τοῖς ἀϊδίοις συν- 
λόμενον, χαί γε χλῃρονόμον. δείξαις τῆς ἐχεῖθεν μαχαριότητος, 

q' ἡμῶν δέ σοι, παιδίον φῶτατον, ix τῶν x«0 À — A nobis vero tibi, dilectissime filiole, ex corrupti- 


φθαρτῶν xal γηΐνων AEn πρὸς χληρονομέαν 
τῇ μητρὶ ἐπεσχήψαμεν, ἴσα xe ὁμότιμα λέγω 
πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς xal πρώην, καὶ νῦν δ᾽ ἐν 
ἐσχάτοις, δεδωρημένοις, Καὶ γοῦν, ὡς ἐν βρα- 
τὸ ὅλον χαθαρῶς φάναι, πᾶν ὅσον ταρ᾽ "Uti, 
t, τοῦτο νόμιξε xai ἡμῖν εἶναι τὸ διδογμένον, 
id» ἀλλ᾽, ἐπειδὴ xal πρὸς σὲ ταῦτα χαὶ λείπε- 
διαλεχθῆναι πρὸς ἄλλον οὐδένα, ὅτε μηδ᾽ ἔστι 
ὃν πᾷσα ἀνάγχη, αὖθις πρὸς ὑμᾶς ἐπιστρέφω 
Ὁ φημι * Ἔχετε, φῶτατοι καῖδες, τὴν τελευ- 
ἐξ ἐμοῦ ἤδη παραίνεσιν xui νουθεσίαν, καὶ 
τσετέ μοι χαλῶς τὴν χαλὴν ταύτην παραχᾷ- 
eq» * ἔχετε xal τοὺς χλόρονς οὐ παντγάπασιν 
εἴς, οὐδὲ γε τὰς ὑστάτας ταύτας τῶν δωρεῶν, 


bilibus terrenisque bonis in hereditate dabuntur 
que matri mandavimus, equa et aque estimabilia 
nempe iis qure fratribus et prius et nunc in extre- 
mis. data sunt, Atque igitur, ut paucis vocibus 
loquar, quidquid ab ea accepturus es, illud crede 
et nobis visum esse. Sed tamen postquam et heec 
de te dicta sunt, et jam neminem habeo quem allo- 
quar, aut quem alloqui necesse sit rursum ad vos 
me convertam dicamque : Habete, dilectissimi filii, 
ultimam meam adhortationem ac consilium,et obser- 
vatebene pulchrum hocdepositum. Habete et hiere- 
ditatesnon omnino ignobiles,neque donorum vilis- 
sima, et contenti estoteeis que singuli obtinelis, ni- 
hil petentes amplius, nihil vobis amplius viudican- 


ἀρχεῖσθε οἷς ἕχαστος ὑμῶν ἔλαχε, μηδενὸς ἀν- p tes; habet et preces nostras ac juxta illas vivite; et 


μενοι, μηδὲ μεταποιφύμενοε πλείονος * ἔχετε 
ἄς εὐχὰς, χαὶ βιῴητε χατ᾽ αὐτάς " x«l τύχοιτε 
s» τῶν ἐν αὐταῖς, καὶ ἀποπέσοιτε τούτων ἀπ᾽ 
66* x«i χαίροιτε ἀξρὶ ἐν Χριστῷ τὴν χαρὰν 
ὃν, ὦ») τε τοῖς παροῦσιν, ἔν τε τοῖς ἀπεράν- 
διαρχξ xai ἀχήρατον πρυτανεύοντι, μεσιτείαις 
πανυπεράγνου χαὶ ἀσπῶον μητρὸς αὐτοῦ, 
θείων ἀγγίλῶν, τῶν σεπτῶν ἀποστόλων, τῶν 
δὴ τῶν ἀγίων. 


μαρτύρρων, 


assequamini quidquid in eis continetur, et a nulla 
earum deficiatis. Et semper hac lelitia fruamini 
et presenti tempore ac futuro, in Christo perpetuo 
ac sincere regnante, purissime etimmaculate Ma- 
tris ejus intercessione, divinorumque angelorum, 
venerandorum apostolorum, martyrum, pontifi- 
cum, sancti Nicolai, et omnium sanctorum. 

τῶν ἱεραρχῶν, τοῦ Νιχολάου, xai πάν- 





OEZIIIZMA 


ἘΠῚ TH METAAH ΚΑΙ TEAEYTAIA EOPTH 


TOY ΚΑΤᾺ ΧΡΙΣΤῸΝ ΠΑΝΤῸΣ MYZITHPIOY * 


U μὲν ὅθεν χαὶ χατῆλθεν ἐς οὐρανοὺς αὖθις μετὰ σαρχὸς ἀναδεδηχότος ἐξ ἁγνῆς Παρθένου 
οσληφθείσας αὐτῷ, τῆς δὲ παναγίας ταύτης Μητρὸς αὐτοῦ, τὸ νῦν δηλονότι τελούμενον, τροπὸν 


οὐδόχησεν ἐς αὐτὸν μεταστάσης. Καὶ γοὺν τὸ θέσπισμα βούλεται μὴ χατὰ μίαν μόνην 
ἱραν, χατὰ τὸ πάλχι χρατῆσαν ἔθος, τὸν ἑορτὴν ταύτην τελεῖσθαι, ἀλλ᾽, ἐξ ἀρχῆς τῆς xci 
ὥτης τοῦ μηνὸς ὦ ᾧ τὸ μυστήριον, ἀοξχωΐίνην, μέχοις αὐτοῦ παντὸς ἐξήχειν, χἀχεζ δὴ 


μπεραένειν ὅποι xoi ὁ μὴν πεοαίνει ". 


EDICTUM 


DE MAGNA ET PERFECTA CELEBRATIONE 


TOTIUS MYSTERII AD CHRISTUM SPECTANTIS. 


Christi ipsius,qui ascendit rursus in celum, unde venit, cum carne adjuncta ei ez sancta Virgine, 
am Matris ejus sanctissime transfigurata2 1n hunc modum, quem probavit etiam nunc perficien- 
m. Edictumquippe mandat, ut hoc festum non per unam solam diem, secundum antiquam consuetu- 
vem celebere(ur,sed ut indea primo init i0 mensis, cui assugnatum est hoc mysterium, tllud peragatur 
WVinuo usque ad ejus idem, et finis mensis designet simul finem festorum. 


Quam mirabilia sint eLexcedentia omnem vitam, 


piv ἡ τοῦ Θεοῦ Μήτηρ, εὖ διὰ παντὸς τὸ , 
ea quie Dei Mater perpetuo 'ῇ hominum genus 


ἀνθρώπων ποιοῦσα "iívo;, θαυμαστὰ oix xci 


| codd. regiis 2105, p. 113, et 3010; p. 362, 


ptroque libulus οἱ illa quasi προθεωρία sine varie- 
ndis deinceps, illo littera A, hoc littera B. 1r 


iate leguntur sed notunduni in B locum illuni 


4400 


NICEPHORI CHUMNI 


contulit beneficia, omnes homines probe intelli- A ὑπερφυῆ παντὶ τῷ βίῳ παρέσχετο πάντες 


gunt, etoptime intentionis sunt omnes qui talia 
confiteri et predicareaggrediuntur. Etenim nullus 
est sensum et rationem habens qui non illud ve- 
hementer exoptet. Omnes autem probe sciunt esse 
vere super omnem virtutem naturamque sermonis 
de hoc convenienter loqui vel parem gratiam re- 
ferre possequantumvis zelantissimos ; non solum si 
unusquisque sua voce et lingua talia nitatur con- 
ciunare, verum et si omnes in unum conveniant 
ad illud, quicunque nunc sunt et quicunque antea 
vita funeti sunt : non certe, neque si foret labium 
unum osque unum quo omnes erumperent in 
unam vocem, ne paululum quidem sic aptissima 
etiam symphonia attingere valerent ad sublimem 
hanc tam magnificorum mirabilium confessionem 
quee excedens cuncta ad infirma deprimi minime 
potest. Est igitur omnis natura hominum vere infe- 
rior et impotens ad hujus virtutis indagationem, ut 
dignum quid detot ettantis bereflciisloqui possit : 
sed et impotens quoque foret quam accipere pos- 
set linguas ipsas Angelorum et Archangelorum vel 
si qui sint aliorum spirituum in Dei laudibus 
perpetuo assuetas, et acciperet eas et adimpleret 
cantica gratiarum creberrima : non enim homines 
tantum, verum etiam potestates ccelestes obstupe- 
facit mirabilium excellentia et sublimitas que pro 
nobis patrata fuerunt hodieque producuntur. 

λογικὴν φύσιν ἀλλὰ καὶ 


B μιχρὸν ἔσχον ἐγγὺς ἰέναι τοῦ τινα 


τὰς ἐπουρανίους δυνάμεις, 


ἄνθρωποι σαφῶς εἰδότες, χαὶ γνώμης εὖ εἰσ 
τες ἔχοντες ἀνομολογεῖν χαὶ κηρύττειν - xol: 
ἁπάντων ἔστιν οὐδεὶς, αἰσθήσεως γοῦν κα 
σμῶν μετέχων, μὴ τοῦτο σφόδρα βεδουλημὲν 
μὴν ἀλλὰ xal πάντες εὖ εἰσι xal χαλῶς 
ὡς ἔστιν ἀληθῶς (tip πᾶσαν λογου καὶ 
x«i φύσιν ἐφ᾽ ἰἱχανὸν ταῦτα ἐξιαχύσαι } 
ὃ τὴν ἀνάλογον xal πάνυ τε προτεθυαυμῖν 
χαριστίαν πρᾶξαι, μὴ ὅτι γε x«0' ἕνα gf 
νους x«i χατὰ μίαν γλῶσσαν ἔχαστον ἐκιχειο 
ἀπονέμειν, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ εἰ πάντες εἰς ταῦτόν (I, 
ἰόντες, ὅσοι τε νῦν εἰσι χαὶ ὅσοε πάλαι γελῶν 
οὐμενοῦν, οὐδ᾽ εἰ χεῖλος tv xxi ἕν στε 196; 
τὴν μίαν (2) γεγόμενοι, οὐδ᾽ οὕτως nez 
ταῦτο τὰς 
νίαν παγχόσμιον πρὸς ἀνθομολόγησιν ma 
τῶν θαυμάτων μεγαλείον μὴ κάτω πέκτουτε 
τοῦ παντὸς ἀπολειπομένην. ᾿Αλλ᾽ ἔστε μὴ 
μιχρὰ πᾶσχ φύσις ἀνθρώπων καὶ ἀσθενῖ: 
τοῦτό γε δυνάμεως ἐξεταξομένη, ὥστ᾽ ἔχια 


τι τῶν τοσούτων χαὶ τοιούτων εὐεργε 
ἐρεῖν * ἔστι δὲ xoà αὐθις ἀσθενὴς, εἰ καὶ τὰ 


λίχὰς αὐτὰς ἣ καὶ ἀρχαγγελικὰς, εἴ τοῦ 
ἀΐλων γλῶσσαι πρὸς διηνεχεῖς ὕμνους εἰ 
Θεοῦ, βουληθείη προσλαδεῖν χαὲ προσλάαθοι, 
συνεργάξοιτο τοὺς εὐχαριστηρέους ἀποπλρ 
οὐ γὰρ ἀνθρώποῦς μόνον x«i τὴν καθ᾽ nud 
θαυ μασῖοιν 


ὑπερόαῖνον ἐχπλήττει τῶν 


τὸ μέγεθος, ὑπὲρ ἡμῶν ἀπείρων ὅσων χαταπραχ θέντων χαὶ νῦν ἐνεργουμένων. 
Attamen quod hec semper ordineque celebrari C Οὐ μὲν ἀλλὰ xai χαθεξῆῇῆς ἀεὶ ταῦτα τ 


debeant pleni firmiterque censemus, atque confi- 
dimus. Ergo ut sermonem obiter opportuneque 
ordiamur ab hoc quod fuit in principio : homo 
plasmatus manu Dei divine consors effectus est 
imaginis, inde super oinnes visibiles creaturas ho- 
nore coronatus. ianto majore gloria et decore 
donatus, quanto formationis ejus verbum altius 
efferebatur, cum accepit unde imaginem quam ge- 
rebat conservaret, si custodiri precepta curarit. 
Postquam autem per voluptatem nudatus est, et, 
precepta parvipendens, decipientibus fidem ad- 
hibuit: statim decidit, in ipso loco ubi constitutus 
fuerat in voluptate .et fruitione multorum maxi- 
morumqne bonorum, simulque amisit meritum 


integrum ἃ θεσπισμα ad περαίνει fuisse serius 
lineola transversa inductum, ab ipso ut videtur 
librario, ab eo saltem homine qui opusculorum in 
codice contentorum indicem confecit. In eo igitur 
indice generali, quum primum hocce scripsisset 
lemma, τοῦ αὐτού θέσπισμα ἐπὶ τῇ μεγάλῃ καὶ 
τελευταίᾳ ἑορτῇ τοῦ χατὰ Χριστὸν παντὸς μυστηρίου, 
eo deleto, novum substituit, hisce scilicet. conce- 
ptum verbis: τοῦ αὐτοῦ λόγος ὅπως δεῖ ἑορτάξειν 
τὴν ἑορτὴν τῆς χοιμήσδως τῆς ὑπραγίας θεοτόχον 
ἀπὸ τῆς πρωτὴς τοῦ αὐγούστον μηνὸς μέχρι τῆς ἐσχώ- 
τῆς. Nova illa Andronici lex, an diu viguerit ne- 
8cjo ; nec Strozz:e licrum de Assumptione consu- 
lere potui, in quo forsan is antiquitatum liturgica- 
rum locum tractatus fuit. — Apponam non intem- 
pestive e codice regio 1030, pag. 61, 63, 133, tria 


βεδαίας ἡμεῖς τὰς πίστεις χαὶ ἀσφαλεῖς 
τὰς ἐλπίδας. Καὶ, iv ἡμῖν ὁ λόγος, cc 
ἀρχὴν ἀνελθὼν, ἐχεῖθεν χαθ᾽ ὁδὸν προΐοι, i 
μὲν ἄνθρωπος χειρὶ Θεοῦ, xai μετέσχε θεὶ! 
νος (3), χαὶ τούτῳ πλείω τετέμηται πάντ 
ὁρωμένων * εἶχε d' ἂν xai πλέον ἀπειληφένο 
χαὶ δόξης, πρὸς ὃ xai μᾶλλον ὁ τῆς κατ᾽ αὐ 
μιουργίας ἔφερε λόγος, xai ἀπέλαδεν xv, 
εἰχόνα περισώσας, τῆς ἐντολῆς dy 
Ἐπεὶ δ᾽ ὑφ᾽ ἡδονῆς ἐχλάπη, xal, τῶν προσ 
τῶν ὀλιγωρώσας, ἐνεπίστευσε τοῖς ἀπατῶσι, 
μὲν εὐθὺς ἐχεῖθεν ὅπη xai τρυφῆς (&) ἐτηΐ 
πολλῶν x«i μεγάλων ἀγαθῶν μετουσίας. wx 
δ᾽ ὁμοῦ xai ἧς ἀξίας ἔμελλεν ἀμείνονος πεῷ 


μετὰ 


epigrammata, εἰς τὴν χοίμησιν τῆς Θεοτόχου 
Ζῆῇῆς xxi θανοῦσα * ξῶσα τίχτεις παοθένος. 
Σαῖς ἠγχαλίζου πρίν με χερσὶ, παρθένς, er 
σῆς ἕσπασα untptxóy γάλα. Τὸ πνεῦμα σουν 
τὸς ἡγκχαλισμένος, Τὸ σῶμα πέμπω πρὸς 
τὸ χωρίον. — γ᾽. Γῆν éx πόλου μοι, γῆς ἐγὼ 
πόλον Ἰδοὺ τίθημι. μῆτερ παρθένε. 

(1) Poterunt admoveri, si tanti est, Joani 
coni similes hyperbole ex initio laudationi 
nis Paleologi (Vide tom. CLVIIT). 

(2) Genes. xt, 1 : ἦν πᾶσα ἡ γῇ χεῖλο 
gov μία πᾶσι. 

(3) Genes. 1n, 7 ; ἔπλασεν ὁ 
πον. Vide et 1, 27. 

(4) In Bibliis non semel paradisus dicitur 
δεισος τῆς τρυφῦς. 


Θεὸς τὸν 


DE FESTO DORMITIONIS S. MARLE, 


τοέφει παλιν ti, γῆν συντριβεὶς τῇ ἁμαρτία, A propter quod meliori bono potiri in proximum ha- 


ὅπερ ἦν φυλάξας, μῆτε γενόμενος πρὸς ὃ δὴ 
τὸν χαὶ. ὑψωλότερον παιδαγωγούμενος ἐχα- 


i ὁ μὲν οὕτως ὥλισθε, Ge) καὶ τῆς θείας 
ἰσὼν μοέρας - ὁ δ᾽ αὖθις βούλεται πρὸς ἑαυτὸν 
«t. Βούλεται τοῦτο, xe) σχοκεῖ τῆς φιλανθρω- 
τὸ μέγεθος. Ἑκυτὸν ὅλον εἰς ἡμᾶς οὐκ ἄπα- 
κενῶσαι (1), χαί γε βαστάσαι πεπτωχότας χαὶ 
Ἰαδεῖν χειμένους, οὐκ εἰς ὅπερ ἦμεν μόνον, 
χαὶ πρὸς ὃ καοήγαγε πλάσας αὖθις ἀνασώ- 
μηχέτι μήτε παρὰ τοῦ φθονοῦντος ἐπιδου- 
νους, μήτε πέπτοντας, μότ᾽ αὖθις ἀχρειου- 
τα Θεὸς βούλεται͵ 
τὴν ἐπ᾽ ἐσχάτων τῶν χρόνων ἑαντοὺ Μη- 
πρὶν ἡ χαὶ τὸν ὅλον παραγαγεῖν χόσμον ἀπὸ 
ν ἑαυτῷ ηενεῶν ἐχλέξας, Καὶ γίνεται δή τοῦτο 


μυστήριον πρὸ πάσος χτίσεως, εἰπεῖν, ἀπο- 
μένον - εἶτα͵ χατὰ γενεὰς τυπούμενον καὶ 


λαμβάνον, σώζει χἀνταῦθα, ὅποι δηλονότι ὁ 
(2) αὐτοῦ κὶ σχιὰ παρεδείχθη. Καὶ δᾷλον 
πανταχῇ σχοπουμένω. 


Jouet (3) μὲν γὰρ εἰς Αἴγυπτον ἸΙσραὴλ xai 
Φαραὼ τυραννεῖται πιχροῖς ἐχπιεσμοῖς προτ- 
κωρῶν, χαὶ χαταπονούμενος ὑπὸ βαρύτητος 
ν XEÍ γε πρὸς αὐτὰ δὴ ταῦτα χατασυρόμενος 
αἱ βίδλοι φέρουσι καὶ ἱστορίαι παλαιῶν περὶ 
» διηγημάτων - ἐγείρεται δὲ Μωσῆς, ζηλῶν 
τῶν πασχόντων, xxi φεύγει μὲν Αἴγυπτον, 
«osi δὲ Θεῷ. Κἀχεῖνο βλέπει τὸ uryx χαὶ 
στὸν ὅραμα (4) πὺρ ἐν τῇ βάτῳ, πῦρ χαῖον 
᾿δαμαῶς χατακαῖον (5), ὅτι μηδ᾽ ὕστερον ὁ ix 
; κχαλέσας αὐτὸν (6), εἰσιὼν τὴν παρθένον, 
χατέφλεξεν, οὔτ᾽ οὐδὲν οὐδαμῶς ἐλνμήνατο, 
; Μωσῆς τότε, xai πατεῖν γὴν ἁγίαν ἁγίαν εὐθὺς 

, ταὶ τὰ ὑποδήματα τῶν ποδῶν λῦσαι (m- 
on καὶ ἀποτίθεται. Τίνος χάριν ; Ὅτι μηδὲ 
ἴσως νεχρὸν οὐδὲν ἐχεὶ Ψαύειν, ὅποι Θεοῦ 
σία, xml τύπος Ἐδὲω τῆς ἀφθάρτον, πρὸς ἣν 
τε φανεὶς ἡμᾶς αὖθις εἰσοιχίσαι ποοιηνύει, 
« σύμθολα δίδωσιν - à τάχα xai ἀπεῤῥίγθαι 
ἔσσει πᾶς ὅσον ἐξ ἁμαρτίας βοήθημα τῆς 
"e σαρχὸς ἥρμοσε, xai 
| θαῤῥεῖν ἡμᾶς πόδας ἐπὶ τῶν ὄφεων βησομέ- 
αἱ τῆς χεφαλῆς τοῦ δράκοντος (8). ὃς αὐτοὺς 
σας ὑπέδησεν. Εἶδε ταῦτα Μωσῆς χαὶ τὴν 
λέαν ἐντεῦθεν ᾿Ισραὴλ πιστοῦται, xai ἀπέρ- 
θυῤῥῶν τῇ ϑυνώμει τῆς ὄψεως, καταμαθὼν 
' x«l τὴν χοινὴν πάντων ἐλευθερὶαν ἀνθρώ- 
ὡς ἀπὸ Φαραώ τυραννίδος τότε τὸν Ἱσραὴλ, 


τοὺς γυυωυνοὺς τοῦ 


Paul. Epist. ad Philipp. u, 7, de Christo ; 
» ἐχένωσε, μορφὴν δούλου λαθὼν, Cf. p. 80. 
A sine articulo. 

B. δηλοῦται. Ad rem vide Exodum c. 1. 
Exod. m, 3: Εἶπε δὲ Μωυσῆς " Παρελθὼν 
t -70 ὅραμα τὸ μέγα τοῦτο. 

Exod, τι, 2 : ὅρα ὅτι ὁ βάτος xaitrat  mupi * 


C 


bebat : et rursum interram conversus est attritus 
peccato;neque quod erat custodiens neque ad 
hoc melius erectus &d quod instruebatur et voca- 
batur. 

Ille vero sic titubavit ut a Deo et ἃ divina feli- 
citate excideret ; sed iterum ad Deum assurgere 
studet. Studet autem cum bonitatis altitudinem 
recogitat ejus qui seipsum omnino pro nobis exi- 
naniens, ut sustineret lapsos et assumeret erige- 
retque ad se prolapsos, non solum reddens quod 
antea eramus, sed ad quod nos perduxit iterum 
salvando reformans, ut neque ab invidi hostis ma- 
chinationibus caperemus, neque iterum peccare- 
mus, neque denuo absque fructibus essemus. 


καὶ πρὸς αὐτὴν εὐθὺ B — Heceadem cupit Deus, et per antiqua tempora 


in suam Matrem directo respicit, eligens eam 
antequam ordinaret orbem universum ex omnnibus 
ἃ se creatis generalionibus. Sicque apparuit hoc 
minysterium Dei ante omnem creationem decretum, 
sed, utita dicam, absconditum : deinde secumdum 
generaliones figuratum et sub umbris positum 
ibi salutem operatur, ubi typus ejus vel umbra 
quaedam demonstratur et accipitur. Et hoc evi- 
denter novit qui rem attente considerat. 

Servus factus Israel in. "Egypto sub Pharaonis 
tyrannide premebatur ; acerbis pressuris misere 
lacessitus fessusque pundere et multitudine labo- 
rum, ad hec extrema dejiciebatur quae de illo 
narrant Biblia et veterum historie : surrexit autem 
Moses zelans super patientes, fugiensque /Egyp- 
tum sese Deo approximavit. Videtque visionem 
hancmagnam etstupendam, ignem in rubo, ignem 
urentem, minime vero consumentem, quia ille qu: 
Moysem ex rubo vocavit, postea descendens ad vir- 
ginem, ejus virginitatem nec abstulit neque vel 
ininimum obscuravit. Tuncque audivit Moyses se 
calcare terram sanctam, et jussus solvere calcea- 
menta pedum suorum, solvit et accessit. Quare- 
nam ? Quia non licet quidquam mortuum locum 
tangere ubi Deus presens est. Typus quoque im- 
maculate (Virginis) ut Edem, ad quem nos re- 
gressuros eL inhabitaturos symbolis multis pre- 
nuntiavit ile qui in Virgine apparuit : et statim 
jubet nos rejicere quidquid in remedium et auxi- 
lium contra peccatum infirm& carni coaptavit, et 
sic liberosab omnibus contidenter pedibus calcare 
serpentes, et caput draconis qui nos decipiendo 
indumentis carere fecerat. lec vidit Moyses et 
crediditin libertatem Israel et abiit confisus in vir- 
tute visionis, ita docens communem omnium ho- 
minum libertatem, Deum quippe nasciturum prop- 
ter nos ex Matre virgine, ut quemadmodum tunc 


ὁ ds βάτος οὐ χατεχαίετο. 
(6) Exod m, 4: χάλεσεν αὐτὸν ὁ Κύριος ἐχ οὔ 
βάτου. 
(1) Exod mm, ὅ : 
σου " ὁ γὰρ τόπος, ἐν ᾧ σὺ ἔστηχας, 4 


(8) Respectu ad Ps. xc, 13. 


λῦσαι τὸ ὑπόδημα ἐχ τῶν πόδῶν 
ἀγία ἐστί. 


1503 


NICEPHORI CHUMNI 


exemitIsrael extyrannide Pharaonis,itanos adum- À οὕτως ἡμᾶς ἐφ᾽ ὑμερῶν ἐσχάτων (A1) τοῦ τ 


brabat ex antiquis diebus ab acerbo tyranno, qui 
est Satan, liberandos esse. Igitur, ut diri, solvit 
omnes malo servientes, et quod liberaverit e manu 
forti /Egyptiorum figura est mysterii salutis et 
symbolum salvandorum in finem. 


Sed iterum /Egyptii tentant persequi eos qui ser- 
vitutem fugiebant ; currebant post eos cum omni- 
bus equis et curribus nitentes in eos irruere : cito- 
que occupassentet redegissent in novam et acerbio- 
rem servitutem, nisi subito circumfusa salvasset, 
nubes scilicet que obumbrabat per totam diem 
et abscondebat eos : nubes symbolum evidens est 
sicut et vellus Gedeonis. Vellus illud imbrem os- 


tendit vivificantem de ccelo propter nos aridos et B 


pene mortuoscadentem ; nubes autem Virginem si- 
gnificat quee nobis prebetur ut umbraculum uni- 
versa terra et omnibus colis immensius. 


Sed propter quid aliud mare Rubrum in mirabilia 
elatum et Dei populum multum salvavit, submersit 
vero robur Pharaonis et principes /Egyptios, quo- 
modo tanta potuit operari nisi quia ad Illam vere 
efferebatur que finis erat earum quas Abraham 
suscepit promíssionum, etper quam facta est mul- 
tiplicatio seminis Abrahe, quod multiplicatur 
ex ipsa generatum, orbem universumregenerans, 
et in seipso adunans omnes dum ipse congregat 
veros Abrahee liberos ? 

Deinde petra producitaquam, maximum mira- 
culum, et spargit undique fluenta que in continuos 
fluvios effluunt : et populus siti perustus in deser- 
to bibit usque ad satietatem.'Petra autem parsest 
montis qui typum habet Virginis ex qua prodiit 
Christus Lapis angularis et vitalis petra, sive 
cum a Deo longe essemus nos congregavit, et sta- 
tuit in infrangibile vinculum secum ; sive quia nos 
potavitaquaex seipso effluente et saliente in vitam 
que nunquam deficiet. 

Quid amplius ?famem patiuntur in deserto, que 
est acerbissimus dolor : illi ergo iterum in Moysem 
concitantur ad iram, qui nullo modo exorto tumul- 
tu perterritus, dixit eis : « Si enim cum percussit 
petram fluxitaqua, nonne et panem poterit dare ? » 
Qui eis produxit cibum non ex terra, etqui patens 
est panesetiamex lapidibus proferre, in novum mi- 
raculum mutata potentia ; unde ergoillosenutrivit? 
de colis eos satiavit tunc ostendens perseverare 


(1) Phrasis est biblica ἐπ᾿ ἐσχάτων ἡμερῶν ; conf. 
pag. 110, 17. 

(2) Exod. xu, 8 : 
viàv Ἰσραάλ. 

a Forsan ἵππους, vel ἱππεῖς, ἐλαύνοντες. 


χατεδίωξεν (Φαοαὼ) ὀπίσω τῶν 


3) Ex. xui, 21 : Num. x, 34. ] . 

5) Vide Judic. vi, 37, sqq. — B siae articulo o. 

fe) Exod. xv, ἀ :ἄρματα Φαραὼ x«i τὴν δύναμιν 
αὐτοῦ ἔῤῥιψεν εἰς θάλασσαν, ἐπιλέχτους ἀναδάτας 
τριστάτας * κατεπόθησαν ἐν ᾽᾿Ερυθρᾷ θαλάσσῃ. 

(7) Vide Genes. xv, 5; 


δὲ νεφέλη τὴν 


Σατὰν ῥύσασθαι τυράννου, Θιὸν ἔς υἣτοὺς - 
νου χαθ' ὑμᾶς γεγονότα. Καὶ γοῦν, ὅπεο 
σώξει χἀχεῖ τοὺς τυραννουμένους, xai τῆς B 
Αἰγυπτίων χειρὸς ἀπολύει ὁ τοῦ σωτηρίου 
μυστηρίου τύπος χαὶ τὰ σύμδολα τῶν ὕστεροι 
ξομένων. 

Οὐ μὸν ἀλλὰ πειρῶνται πάλεν Αἰγύπτιοι τῶν 
δουλείαν φευγόντων χαταδιώκειν ὀπίσω (3) 
κατεδίωχον ἅρμασιν ὅλοις, ἵπποις, Drev; 
ἐπ᾿ αὐτοὺς. Καὶ τάχ᾽ ἂν χατέλαθον rei εἷλον 
αὖθις ἄγοντες ἐπὶ πιχρὰν δουλεέοκιν, X uÀ πάντα 
περιφανῶς ἡ τοῦ μέλλοντος σχεὰ — TüMPWZ x 
τὰς ἡμέρας ὅλης ἐπισχιάξουσα (4) m ems 
ουσα, νεφέλη σύμθολον ἐναργὲς, ὡς ὁ iUd 
αὖθις πόχον (D). Τὸν γὰρ ζωτικὸν οὔτος 6d τὰς 
ξηροὺς ἡμᾶς ἅτε xxi νεχροὺς ὅλους xxr! 
παρθέοον σαφῶς προγρῖφα,' 
κόσμου πάντως σχέπην χαὶ τάντων φανεῖσαν ὦ 
γῶν πλατυτέραν. 

Οὐ μὴν ἀλλὰ τοῦτο μὲν δὲ τοσοῦτον. Ἐρδὲέι 
τερατουργοῦσα x«i διασώξουσα μὲν τῷ Wl 
περιούσιον, βυθίξουσα δὲ δύναμεν Φαραὼ τὰ 
στάτας Αἰγυπτίους (0), πόθεν ἄλλοθεν τὰ m 
ταῦτα δεδύνηται, b πρὸς αὐτὴν δὴ ταύτην wd 
ἀναφέρουσα, πρὸς ἣν x«i τὸ τέλος τῶν M 
ἐπηγγελμένων, x«l ὁ πληθνσμὸς τοῦ crib 
τοῦ ἐξ κύτῆς γεννηθέντος (71), χόσμον ὅλον ὦ 
γήσαντος χαὶ οἰχειωσαμένου μὲν ἑαυτῶ, oU 
μένου δὲ γνησίους τῷ ᾿Αδραάμ ; 


Εἶτα πέτρα πηγάζει (8) χαὶ τὸ πλέον τοῦ 


ματος, ὅτε μεταφερομένη ῥεῖθρα προδάλλει 
ποταμοὺς ἀεννάους (9) - οἱ δὲ πένουσιν εἰς 
ϑίψει χώμνοντες ἐν ἀνύδρῳ, Καὶ ὃ πέτρα τ 
ἐξ ὄρους τύπον ἔχοντος τὴν παρθένον, ἐξ ἧς 
στὸς ἀχρόγωνος λίθος (10) xai ξωξς πέτρα, : 
συνάπτων ἡμᾶς ἀπὸ Θεοῦ μαχρυνθέντας χαὶ 
ἐχων εἰς ἀῤῥαγῇ σύνδεσμον, τὸ δὲ moritur 
ἀϊδίως ἐχδλύξον x«i μή ποτε λύήγουσαν (ed 
παοέχον-. 

Τί ἔτι : πεινῶσιν ἐν ἐῤημέαις, χαὶ ae 7, 
λεπώτατον λιμὸ αὐτοὺς χαταλαμδάνει - οἱ 2i 
φέρονται xarà Μωσέως, μηδεμιᾶς — pode VY 
ἐν λπίσι μηχανῆς φαινομένης * « Ei γὰρ unt 
φασὶ « πέτοαν, x«i ὕδωρ ἐῤῥύη, μὴ καὶ ápre 1 
ται QoUvat( 14) ; » Ὁ δ᾽ ἀπὸ γῆς μὲν αὐτοῖς 
φὴν οὐχ ἥἤνεγχε, xal ταῦτ᾽ ἐξὸν ἄρτους πὰ 
λέθους γενέσθαι (12), τῆς αὐτῆς τῷ προτέρῳ θκ 
μεταποιούσης δυνάμεω; * ψωμίξει δὲ πόθῳ ἐξ 


(8) Exod. xvn, 6. 

(9) Psal. ixxvn, 16: ἐξήγαγεν ὕδωρ ἐχ τ 
χαὶ χατήγαγεν ὡς ποταμοὺς ὕδατα. 

(10) Christus ἠἡχρόγωνιαὶος dictus fuit non: 
in apostolicis epistolis. Fons locutionis e 
Isaia xxvut. 16. 

(11) Psalm. Lxxvii, 20 : ἐπεὶ ἐπάταξε mi 
καὶ ἐῤῥνησαν ὕδατα xai χείμαῤῥοι χατεχλυσ 

ἡ x«i ἄοτον δυνήσεται δοῦναι ; 

(12) Respectu ad verba Satane, Matth. : 
εἶπε ἵνα οἱ λίθοι οὔτοι ἄρτοι γένωνται. 


DE FESTO DORMITÍONIS S. MARLE. 
xci τὰ À que prius effecta fuerant. Et qui panes non habe- 


τρέφει (1), ἱκεῖθεν εἶναι δειχνὺς 
ἐλούμενα. Καὶ οἱ τῶν ἄρτων ἀπεγνώχότες 
, μέώννα, Ἀινήν τινα τροφόν xxi πολλῷ 
γυμένου τιμιωτέραν, ἅμα δὲ χαὶ ἄφθονον, 
δίαν πᾶσι τοῖς κχομέζεσθαι βουλομένοις. 
rkp ἀπολαμβάνειν, μὸ κχαϑ' ὅσον μόνον 
4 τῇ χρεία ἀλλὰ καὶ περιττὸν ἔχειν χτᾶ- 
χαὶ ἄλλως ἦν τὸ περιττεῦον ἀνόνητον" 
Ὡλονότι θαῦμα χαταργοῦν τὴν ἀπληστίαν, 
χαὶ τὴν ἀπιστίαν διορθούμενον, εἰ τούτον 
πλέον ἀπετίθουν, ὥστ᾽ αὖθις ἔχειν, ἀπιλεί- 
γῦ διδομένου, τῷ προλαδόντι (3) χρῆσθαι, 
τῷ χορηγοῦντι θαῤῥοῦντες ἦσαν ἀεὶ xoi 
παρέχειν δεδυνημένῳ: Toi; μὲν οὖν ἢ 
πεστήριξε τὴν χαρδίαν, μυοχέτι διαπιστεῖν 
. τῶν ἀπόρων, ὡς οὐχὶ γενέσεται τούτοις 
υσι πρὸς Θεὸν χαὶ γνησίως ἐπιχαλουμέ- 
ἃ δηλονότε xat Μωσῆς (3) ὁ μέγας ἐχεΐίνον 
γνήσιος αὐτῷ γενόμενος μετὰ παῤῥησίας 
70, χαὶ πάντ᾽ εἶχεν εὐθὺς ἀπαντῶντα πρὸς 
σεις" ἐπεστήριξε δ᾽ ὁμοίως οὐ τοὺς (4) τότε 
ὧν ἀνθρώπων, ἀλλὰ xxi τοὺς χαθιξῆς 
43, μὴ διαπιστεῖν οὐμενοῦν ὡς οὐ χαταδήσε- 
ἡμᾶς ἐξ οὐρανῶν ἄρτος ζωῆς (3) xai τρυ- 
κιωνίων παρεχτιχός. 


ὁ λοιπὸν ὃ χρυσῆ χαθίσταται στάμνος χαὶ 
τὸ μάννα (6), χαὶ τήν εἰχόνα τοῦ μῶγλοντος 
λαμπρῶς φέρει. 

ἀοι χαὶ τὰς πλάχας βλέπε xai τὸν ἐν αὖ- 
ρᾶφον νόμον (7) μὴ τοῖς ἐχτὸς μόνον βοη- 
δωμάτων ὡσανεὶ χινδυνενόντων σωστιχὸν 
X τοι χαὶ ψυχῶν ἐφιχνούμενον xat παιδα- 
ταύτας, xx γε σφαλερᾶς πάσης εξαιρού- 
t Θεοῦ δόξης. Βλέκε δὴ ταῦτα, xci, τὸν 
ς ὁρωμένοις χαλῶς προσέχων μάνθανε τὸν 
to» λόγον ϑαχτύλῳ Θεον, πνεύματι θείω, 
vo ἡραφέντα, x«i τῶν πατριχῶν χόλπων 
«* μὲν, οὐχ ἀποστόντα δὲ, μονονταὰ δ᾽ ἐν 
xoi πληροῦντα πάντα, χωρητὸν γενέσθαι 
τρὸς χόλποις, χαὶ τοῦτον δὴ τρόπον 
σαὶ χόσμον ὅλον, χαὶ ψυχὰς ῥύσασθαι, 
7xotst χαὶ σχιᾷὰ θανότου (8) χατεχομένας. 

ν ἀλλὰ ταῦτα μὴν οὕτω" χαὶ οὕτως ἄνωθεν 
t τὴν παρθένον Θεοῦ μητέρα διὰ πολλῶν 
λων ἤχοντα τῶν συμβόλων, πανταχῆ πὰρ- 
δύναμιν θαυμάτων ὑπερφυῶν εὑρήσεις, ἅμα 
σωτηρίαν των ἐσχάτως χινδυνενόντων. Καὶ 
διεξιέναι παρῆχεν ὁ λόγος, ὅτε μηδὲ πέ- 
ὅτι γε διὰ πάντων (τοῦτο γὰρ παντὸς μᾶλ- 
'κτον), ἀλλὰ μηδ᾽ ἐγ’ ἰχανὸν αὐτῶν ἰχέσθαι 
Xt πῶς γὰρ ὅπου γε χαὶ ταῦτα ὧν ἀρ- 


τὸν 


de Exod. xv1.— Deuter. viir, 3 : ἐψώμισέ σέ 


προσλαθόντι. 

Νωὺῦσῆς, 

ὁμοίως αὐτούς. 

ispectu ad Joan. vi, 33 86. : ὁ γὰρ ἄρτος 
στιν ὁ χαταθαίνων dx εοτοῦ οὐρα οὔ, χαὶ 


1506 


bant manducaverunt manna, novum quoddam ali- 
mentum, multo quam postulabant pretiosius, simul 
abundans et lectu facile his qui illub requirebant. 
Licebat enim assumere non solum quantum ne- 
cessitati sufficeret, sed etiam habere quod su- 
perfluum perderetur, inutileque ad quemcunque 
usum. Alterum certe sic habebatur miraculum, 
quod excludebatur insatiabilis appetentia, et simul 
corrigebaturincredulitas, dum si propter abundan- 
tiam plus quam satis erat colligeretur, ad servan- 
dum in futurum, sic, deficiente forsan donante, 
accipiens frueretur, non possibile foret, quia sic 
non confidedant duci suo quasi non valens esset 
ad dandum et semper et adundantius. lllis ergo 


p cibus ille refocillavit cor, ne animo frangerentur 


in quacunque tribulatione, diffidentes a Deo exau- 
diricum converterentur ad eumut invocarent, sicut 
certo sciebant exauditum fuisse Moysem magnum 
et legitimum Dei servum cum fide postulantem et 
invocantem, qui et omnia statim obtinuit juxta pe- 
titiones. Sed et sic refocillavit non tantum corda 
hominum qui tunc erant, omnes autem simul eos 
qui postea facti sunt, ne omnino difflderent quin 
propter nos de coelo caderet panis vite et volupta- 
tis preestans eeterna bona. 

Ceterum in tabernaculo positum fuit vas au- 
reum includens manna, quod in se splendide pro- 
fert imaginem futurorum. 

Sed mecum considera sacras Tabulas et in illis 


c s?riptam legem Dei vivificantem, que non solum 


externe auxilium prestat, quasi corporibus in peri- 
culo versantibus salutem proferat, sed que etiam ad 
animas attingil et docet illas, et ab omni vana gloria 
revocat ad Deum. Hac considera attentissimo spi- 
ritu, disceque sermonem digito Dei subsistentem 
Spiritu Deiin Virgine scriptum, e sinu Patris ex- 
euntem quidem, sed non relinquentem, sed in eo 
manentem etreplentem omnia, contentum simul in 
sinu Matris, ut ita salvaret universum mundum et 
animas liberaret mersas in tenebris erroris et igno- 
rantiee et in umbra mortis sedentes. 


Hec autem adeo sunt vera, ut si a principio que- 
ras qu& de Mater Dei per multa et singularia sym- 
bola significantur, semper et ubique invenies ines- 
se potestatem mirabilium supernaturalium simul 
atque salvationis eorum qui in extremis periculis 
versantur. Et sermo plerumque cum ista loquitur 
liquet aqtum non esse non modo ad omnia expri- 
mendum, quod plane impossibile est, sed ne quidem 
ad quoddam exponendum quod conveniret earum 


ξωὴν διδοὺς τῷ χόσμῳ... Eütt δὲ αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς * 
ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς. 


6) Vide Exod. xvi, 33. 
τ Deuteron. v, 22. 
(8) Frequens in Bibliis metaphora. Psal. cvi, 4& 


ἐξήγαγεν αὐτοὺς ἐκ σχότους x«l σχιᾶς θανάτου. 


1507 


NICEPHORI CHUMNI. 


rerum. Nec mirum. Cum ergo deistis modo dixi- A τίως ἐμνέσθημεν, οὐχ ὥστε xe ὁ)λίγα ix 


mus, non ut quedam seligentes inter multa deli- 
bare narrando confideremus, sed vut solummodo 
per strictiorem indicationem, dicta nuper demon- 
straremus, scilicet salutares esse semper et ubique 
figuras et umbras eorum qui postea absque velo 
de Virgine revelata et ostensa fuerunt. Postquam 
enim adimplete sunt figure et umbre depulsee 
veritasque inter homines sincere illuxit, gloriam 
afferens Virgini que» splendore suo coelos omnes 
obscurat,colestesque cunctas claritates longe vincit 
atque ipsa Seraphim et Cherubim superat, quis 
sermo vel que lingua tot et tantorum mirabilium 
poterit exponere plenitudinem ? Ego igitur vereor 
ne pena dignus inveniar, qui non jam manum sed 


impura labia ad arcam Deo plenam ad moverim, ve- B 


teris illius miraculi iteratione mihi proposita, quod 
monerer prohiberi eos qui non sunt absque macu- 
la, ne audeant accedere vel ad umbras arcs: et hoc 
& Deo ipso mihi videbar audire : « Quare te cum 
sordes non expurgaveris salutari carbone, sicut 
fecit Isajas, neque linguam exemeris pondere ma- 
lorum quee ea irretiunt, mirabilia sustines enar- 
rare quibus impar est etiam angelorum natura, 
que heret pre ignorantia, intelligens celsitudi- 
nem ? » 


His territus cogitationibus, non possum ultra ac- 
cedere. Sed cum ἃ te salvatus sim, o Mater Dei. ἃ 
te dum ceciderim, erectus, dum frangor, refectus, 
numquid tandem virtutem sermonis adeptus, et 
quamdam emittere vocem permissus, non potero 
conari ut loquar ? Minime ergo tacebo mysterium 
salutis, sed ut licebit eructabo. 


Nos sub jugo suo servos tenebat ille qui a prin- 
cipio erravit et apostatavit a Deo, nosque glorise 
ejus aqua deciditetavulsus est heredes futuros ten- 
tationibus lacessebat, propter antiquan rebellio- 
nem in passiones nos precipitans quasi coir.pedi- 
bus vinciebat inextricabilibus, ne iterum ab ejus 
tyrannide liberati, possemus ad Dominum regredi, 
et, morte nobis pro custode constituta, in infernum 
includeret et custodiret sub portis tenebrarum. 
Nos vero ejus potestatis tyrannice triste servientes, 
neque tantis in quibus versabamur malis permoti, 
gaudebamus de ruina, gloriabamur in passionibus 
que nos ad mortem usque trahebant, propter erro- 
rem et tantam dejectionem misericordia digni. Et 
quales erant qui talia patiebantur ? imaginem Dei 
gerentes, miserrime jacentes in servitute et sub 
tyrannide inimici, miserrimique magis propter in- 
sensibilitatem, quia, factorem deserentes, seipsos 
hosti tradebant, qui manu dura tenens, sequentes 


(4) Codd. αὐτάδε. n ἃ preserüm éon]urictio di 
DR ad encliticarum modum estscripta, accentu 
rejecto. 

(2) Percussus est a Deo Oxa, quod arcam federis 


D 


ἡμᾶς ἀπολεξαμένους ἐρεῖν, τούτου χώριν : 
μεν, ἀλλ' ὥστε μόνον ἅψασθαι, καὶ τὸ λιχί 
δεῖξαι, σώζοντας εἶναι δηλονότε πανταχοῦ 
πους, χαὶ τὰς σχιὰς τῶν ὕστερον ἐπὶ τῆς 

δίχα παντὸς ἐπιχαλύμματος λαμπρῶς ἐκφο 
Ἐπεὶ δ᾽ οἱ τύποι παρῆλθον ὑπεχωιμ 
σχιαὶ, χαὶ χαθαρῶς $ ἀλήθεια γέγονεν ὃν 
ποις, δόξαν φέρουσα τῇ παρθένῳ πάντας | 
ἀποχρύπτουσαν χαὶ ὑπεραναθαένουσαν pi 
ἄνω λαμπρότητας, αὐτὰ δὲ (1) χάτωθδιν 
Σεραφὶμ χαὶ Χερουδὶμ ἀφιεῖσαν, τίς ἂν} 
ποία γλῶσσα τῶν τοσούτων χαὶ  TMRIMY £X 
χαὶ φριχτῶν θαυμάτων ἐχδιηγεῖσθαι vospim 
πλήθη ; Ἐγὼ μὲν οὖν δέδοιχα μὴ ποτέ μα ἃ a 
χατάχριμα γένοιτο φέρον εὐθώνην, εἰ, Àj 
μόνον, ἀλλὰ xoci χείλεσιν ἀνάγνοες τῷ Und. 
εἰμι χιδωτῷ, πόῤῥωθεν αὖθες ἑτέρου ἢ 
ἀπειλοῦντος͵ ἅμα δὲ x«i ἀπείργοντος τῶν μὲ 
ρῶν μηδένα τολμᾷν προσάπτεσθαι μᾳηδι 

τρῖς σχιαῖς χιδωτού (2) - χἀχεῖνο τοῦ Θεοῦ ἐ 
ἀχούσαιμε λέγοντος - «Ἵνα τέ σύ, μότι πὶ 
τῶν ῥύπων χρησάμενος ἄνθρακι, χαθ᾽ σε 
ἔσως. μήτε τὴν ᾿λῶττταν ἀνεὶς τοῦ ἐπιχειρῶ 
βους τῶν πεδούντων χαχῶν, ἐχδ ἐκγῇ θα 
πρὸς ἃ μηδ᾽ &yyQaw ἐξαρχεῖ φύσις ; ἀπὸ 
γὰρ αὕτη χατανοοῦσα τὸ μέγεθος. » 

Τούτων με φοδούντων τῶν λογεσμῶων, € 
προσδῆναι τοῖν ἐφεξης. Πλὴν, ὅτε διὰ σοὺ 
ὅσμαι, μῆτερ Θεοῦ, xci πεσὼν ἀνωρθώθωῳν, 
τριδεὶς ἀναπέπλασμαι, πῶς ἂν ὅλως, λόγοι 
μιν ἔχων γαὶ φωνήν τινα δυνάμενος ἀφιέναι 
τι σπουδάσαιμι πρὸ τοῦ ταῦτα κηρύττειν | 
οὐδὲ τὸν τῆς σωτηρίας σιωπήσομαι τρόπον 
ὡς ενὸν, ὑμνήσω. 

Εἶχε μὲν ἡμᾶς δουλωσάμενος ὁ x«i τὴν 
πλανήσας xxi ἀποστήσας Θεοῦ, x«i δόξης μὲ 
νὴς ὅθεν αὐτὸς ἐχδληθεὶς ἀπεῤῥίφη Χλῃρβ 
μέλλοντας ἐν μηχαναῖς ἀπωσάμενος πρὸς d 
τὴς ἀτιμίας πάθη χατενεγχὼν, χαὶ εἶχεν 8 
ὡσονεὶ πέδαις δεσμεύσας ὡς μηδ᾽ ἔχιν. 
ἡμᾶς, ἐκλυθέντας τῆς αὐτον πυραννίδος͵ πὲ 
δισπότην ἀναδραμεῖν, xoi θάνατον τ ubt 
φύλαχα, x«i χαθεῖρξεν ἐν δον xci πύλαι τ᾿ 
χατησφαλίσατο. Καὶ ἡμεῖς ἦμεν τῇ τούτον 
στείᾳ καὶ τυραννίδι δουλεύοντες, μὴ δ᾽ αὐτὶ 
τούτων ἐν οἷς ἐσμὲν δηλονότι χαχοξ αἰσθανί 
τῇ δ΄ ἀπωλείᾳ συνευφραινόμεναι, πάθῃ τι 
ἦμεν ἐξ ὧν ἐπ᾽ αὐτὸν ἐτρέχομεν θάνατον, ἃ 
τῆς ἀπάτης χαὶ τῆς τοσαύτης ἀδοξίας- χαὶ 
τίνες ; οἱ τῆς εἰχόνος Θεοῦ, ἐλεεινότεροι rl 
λείας xai τῆς του Ex Üpou τυραννέδος͵ moÀ 
πλέον ἄθλιοι τῆς ἀναισθησίας ὅτι τὸν δημι 
ἐγχαταλιπόντες, φέροντες ἑαυτοὺς τῷ πολεμὲ 


xot 


mánu conirectassel, αὐ est in i R 
et alia exempla similia. 9g. 6. v. 
(3) Vide Isai. γι, 6, 7. 


DE FESTO DORMITIONIS S. MARLE. 


(540 


xat» * ὁ δὲ χειρωσάμενος ὅλους sDxtv. &xo- À trahebat gaudenter in infernnm, quod ! est domus 


ag προθύμως εἰς βάραθρα τὸ ἑαυτὸ χα- 
07. ' 

v)» ἀλλὰ καρεδεῖν μέχρι παντὸς οὐχ ἦν τοῦ 
ἀρσὶ πλάσαντος καὶ τῶς ἰδίας μεταδόντος 
χαὶ τῆ; τιμᾷς - οὖχουν οὐδὲ παρεῖδεν, οὐδ᾽ 
τρόπον ὃν ἔφημεν δούλους ἀγομένους, οὖς μὴ 
λευθέρους, ἀλλὰ x«i τῶν ἐπὶ γῆς ἀπαάντων 
προχρέχρινε * χωρεῖ δ᾽ ἐς αὐτοὺς, xci τοῦ 
ντος ἐξαιρεῖται, χατα)ύσας τὴν δυναστείαν, 
χαὶ τὸ τῆς ἀγνοίας διαλύσας σχότος ὑφ᾽ ᾧ 
t πλανωμένους ἡμᾶς " χωρεῖ δὲ κῶς ; — ᾿Αλλ’ 
ἐ μοι xai ὁ πᾶς λόγος, ixudà x«i πάντες 
καὶ σύμδολα, χαὶ oi προχηρύττοντες πόῤῥω- 
ταῦθα πληροῦσι, τέλος ἔχοντες τὸν παρθέ- 
τὸς χαὶ γὰρ ὃ προαιώνιος τοῦ Θεοῦ Αόγος 
« ἐν αὐτῇ, χαθαρᾷ οὖσῃ χαὶ ἀμωμῳ, καὶ τέ 
| ἢ τοῦ κατέλθοντος ἀξία, σὰρξ γίνεται δι᾽ 
φορῇσας ταύτην £x τῶν αὐτὸς ἀχράντων χαὶ 
vov αἱμάτων, x«i, τὸν χατ᾽ εἰκόνα προσλα- 
ύσιν ὅλην φθαρεῖσαν, μίγνυται ταύτῃ. χαὶ 
ττει τῇ χοινωνίᾳ, τοὺς ἰδίους αὖθις ἐπανα- 
πρὸς εαυτὸν, χαὶ οἰχειούμενος τοὺς ἀπω- 
ς τῇ ἁμαρτίᾳ. 

ὃς ὁ τὸς ἡμετέρας σωτηρίας τρόπος * τοῦτο 
Κλαι χαὶ προτυπούμενον xal προμηνυόμενον, 
τοῖς προφήταις λαλούμενον, φριχτὸν χαὶ μέγα 
ριον, Θεὸς μεγόγενος ἄνθοωκος, ἵνα σώσῃ τὸν 
που, Θεὸς ἐν μήτρᾳ Παρθένον χαὶ σωματού- 
x&i κλαττόμενος, χαὶ χρονιχὴν χαταδεχόμε- 
wywqGt», χαὶ ὡς βρέφος ὁρώμενος x«i βαστα- 
; ἀγχαάλαις μητρὸς, ὁ τὰ πᾶντα πληρῶν xal 
οὔ μηδόλως χωρούμενος. Πρὸς ταῦτα τίνες 
w, τίνες ἀρχαγγέλων, οὐ χατεπλάγησαν ; 
Σεραφὶμ, ποῖα Χερουδὶμ, οὐχ ἐθαύμασεν, 
t τὴν τοσαύτην Θεοῦ χένωσιν χαὶ τὸς 
ro» αὖθις ὄγχον τῆς περὶ ἡμᾶς φιλανθρωπίας 
ἧς ἐπέκεινα πάσης ὑπεδολῆς ἀγαθοτητος. 


TOU 


Y€pov» καὶ πᾶσαι τῶν οὐρανῶν δυνάμεις 
ανύμνησαν, χαὶ μεθ᾽ ἡμῶν δεῖν ἔγνωσαν 


t γενεαῖς ἁπάσαις τὴν Παρθένον μαχαοιξόν 
πὲ μαχαριζόντων ὁμοῦ μὲν αὐτῶν δὴ τούτων 
τῶν οὕτως ὑπερφυῶν αὐτῇ μεγαλείων γε- 
νων, ὅμοῦ δ᾽ ὅτι χαὶ τὴν χοινὴν ἐλευθερίαν 
τῆς ἡμῖν ὑπῆρξεν ἀπολαδεῖν, Gua δὲ xoi τῶν 
ὃς εὐεργεσιῶν χάριν, ἃς οὐ διέλεπεν οὐδ᾽ οὐ 
€* λέπῃ διὸ παντὸς κχατεργαξομένη, lIapa- 
να καὶ γὰρ ἡμᾶς ἰδία», ὡσανεὶ χληρονομίαν, 
JU Υἱοῦ αὐτῆς αἵμασιν ἀπὸ τῆς μοχθηρᾶς καὶ 
ς δουλείας ἐξηγορασμένους, ἐκεῖνα χαὶ πεποί- 
Tip ἡμῶν x«l ποιεῖ, ὧν xxi γέμει σύμπας ὁ 
ἰξαισέων ἀεὶ τελουμένων. 
udà γὰρ ὁ χατὰ τῆς πρώτης ἡμῶν ἐπιχειρή- 
ἐλευθερίας, χαὶ χαχῶς αὐτὴν ἀφελόμενος, τὴν 
μῶν χαθύδρισεν ἀξίαν, ἀπαλλάττεται δ᾽ οὐδ᾽ 
χαὶ χατὰ τῶν δευτέρων ἀεὶ μηχανώμενος 
νῶν ἐπὶ πολλῷ πρὸς δόξαν γεγενημένων, οὐ- 
εν ἄλλοθεν ἡμεῖς ἐξάντεις τῶν αὐτοῦ ποιχίλων 


D 


ejus. 


Non poterat autem nosomnino deserere qui ma- 
nibus nos plasmaverat, propriam imaginem et glo- 
riam tribuens : igitur nequedeseruitneque amovit 
creaturas quas dicebamus in servitutem mortis 
destiuatas, dum eas non modo liberas fecerat, sed 
insuper ut essent super omnia que sunt in terra. 
Venit autem ad eos et ex potente eripit, ejus sol- 
vens potentiam, et dissipans umbram ignorantise 
qua nos involverat deceptos et errantes. Quomo- 
do autem venit ? Huc enim tendebat totus meus 
sermo, sicut et omnes figure etomnia symbola, οἱ 
omnes a retro prophetie huc adimplentur finem 
unum habentes Virginem. lipsum enim &ternum 
Dei Verbum descendens in llla qu& erat pura et 
irreprehensibilis,et de cetero quodammodo digna. 
Eo qui veniebat, factum est pro nobis caro;hanoc 
carnem assumens ex innocente et immaculato 
Virginis sanguine, accipiens totam naturam vitia- 
tam in imagine Dei, sese illi miscuit, et reformavit 
illam hacunione, euositerum salvans et ad teerigens 
uniensque quos vastaveratet exinaniverat peccatum. 


Talis est nostree salutis ordo : tale est quod olim 
prefiguratum est, prenuntiatum et per prophetes 
predictum, tremendum maguumque mysterium : 
Deus nempe homo factus uthominem salvaret, Deus 
in utero Virginis incorporatus et formatus, et tem- 
poralem accipiens generationem, visuset gestatus 
ut puer inter matris brachia, dum ipse omnia 
replet et nullibi omninoloco mutari potest. Ad heec 
quinam angelorum et archungelorum non obstu- 
puerunt ? Que seraphim, que cherubim non mirata 
sunt, tantam cum cernerent Deiexinanitionem, et 
simul tantam exuberantiam, amoris Dei, et super 
eminentiam excellentis bonitatis ? 


Omnes itaque virtutes ccelorum propensius in hym- 
nos eruperunt et nobiscum agnoverunt ab omni- 
bus generationibus benedicendam esse Virginem 
tum propter ea que ipsi collatasunt magna et su- 
pernaturalia; tum quia per illam nobis datum est de- 
super accipere communem libertatem, simulque 
propter csetera beneficia que nunquam intermisit, 
quin in nos supra modum abunde perfecerit. Sus- 
cipit enim nos quasi propriam hereditariam fa- 
miliam proprii Filii sui sanguine redimendos ex 
miseranda vilissimaque servitute, propter nos ista 
fecit et nunc quoque facit, quibus omnis nostra 
repleatur vita bonis faustissimis et eternis. 


Cum autem ille qui prius contra nostram liber- 
tatem insurrexiteamque nobis misere ademit, inte- 
gram nostram foedans dignitatem, non cesset po- 
sterioribus hisce et pretiosissimis semper insidiari 
bonis que proxime ad gloriam nos ornant, per 
nullum alium, o Virgo, ejusvarias effugiezus se- 


itii 


NICEPHORI CHUMNI. 


ductiones quam per te quam heroem ducem belli y μηχανημάτων, ἢ ct, Παρθένε, πρόμαχον xu 


invenimus et potentem patronam, undique ipsius 
frangentem fervidos impetus. llle enim duplex 
suscitat bellum, sive nostras saucians animasipsis- 
que occulte insidians, sive illas impellens ad res 
externas, ut sic manifeste suam compleat in illis 
invidiam et malitiam. Tu vero fortis contra 
utrumque bellum potens preestas omnibus auxilium 
nec solum succurrere desideras, sed et facile potes. 
Nobis idcirco succurris et precedis, ut pugnes atque 
ut prius mala ingruentia corrigas et innoxia red- 
das quam ab eis omnino infirmemur. Neque hoc 
solum. Sed cum adversus ejus insidias, agentes 
nihil proficimusetdifficillime impetum sustinemus, 
quasi voluntariis malis succumbentes (ille enim 
nos voluntarie corruptos impugnans libere agit in 
id quod desiderat : vult autem pessima et ad hec 
impellit), etindignationem Dei contra nos provoca- 
mus, qui, justaconcitusira, statutam paralinfligere 
ponam, tu cito prevenis et apud illum facta me- 
diatrix, hunc maternis precibus juribusque flectis; 
nam super propria jura preces protendens et illi 
commemoras quod similis tui ex natura tua  par- 
ticipavit, et quod in tuis visceribus illum gestasti, 
ex uberibus tuis lac illi prebuisti, et quod passio- 
nis su& finem cernereprestolata juxta erucem ubi 
moriebatur steteris, omnia et ipsa paliens que 
ipse pro nobis reis et damnatis subiit ut nos sol- 
veret a judicio. lllum ergo converti facis pia ne- 
gotiatrix ; insuper donans ut Deum nedum iratum, 


imo diligentem et bonis cumulantem experiamur ; (; 


donans ut ab eo bona donaque suscipiamus pro 
malis que suscepturi ereamus et poenis quas sol- 
vere debuissemus. Nihil enim est omnino quod tu 
desiderans pro nostra beneficentia a Deo non possis 
impetrare: imo potes omnia certe et donasmulto 
magis et facilius quam fortenosin votis habere pos- 
sumus. Propterea videris et petitiones prevenire 
et nos quasidona jam accepta efflagitamus omnia 
quibus indigemus, et que ante postulationes per te 
nobis fiunt. Cum autem aliquando in rebus utili- 
busperperam desideramus, perperamquestudemus 
et agimus, tu ipsa hec optime dirigens el agens, 
in hoc maxime ostendis bonitatis thesaurum, quia 
circa que non cogitamus neque pelimus, vel etiam 
cum desideramus et tendimus ad pejora, nos istis 
violenter eripis aut etiam facis ut multum profi- 
ciant, cum in ipsis vere potest inesse utilitas: 
quasi invitos henevolens in hanc nos trahis viam, 
et deinde sensum et scientiam adepti, vim diliga- 
musqua in experientiam boni introivimus. Ita nos 
e vitiis eripis, illa longe depellens, ne priinnum in 
ista impingamus cum improviso periculum instat 
cadendi ; et si forte inciderimus ruinam et perni- 
ciem reformas : et si quid horum potenter preva- 
Juerit, tu nostram experta fiduciam, et periculum 
evidenter aperis, et potissimum remedium prebes 


B ληφὼς ἐχόντας φθειρομένους 


στάτιν χραταιὰν χεχτημένοι, πανταχόθεν αὐτῷ 
τρέπουσαν τὰς ὁρμάς. Ὁ μὲν “γὰρ διπλοῖ" 
τὸν πόλεμον, τὸν μὲν, ψυχῶν αὐτῶν χαθιχνο 
x«i ἀφανῶς ταύταις ἐπιθουλεύων, τὸν ὅδε, | 
πρὸς τὰ ἐχτὸς xai φανερὼν ἐν τούτοις πλχρὰ 
ἀπέχθειαν - σὺ δ᾽ ἀλλ᾽ ἀπαντᾶς ἀμφοτέρωθε 
χουρος χραταιὰ, πάντα βοηθεῖν μὴ μόνον γε. 
μένη, ἀλλὰ χαὶ ῥαδίως δεδυνημένη. Ταύτε τὸ 
βοηθεῖς προϊσταμένη xal προλαχοῦσα, xcd, t: 
χαθαρῶς ἡμᾶς αἰσθέσθαι τῶν ἐπεόντων χεχῶ, 
πεις ταῦτα καὶ χαταργεῖς. Οὐ τοῦτο δὲ μένον, 
λὰ χαὶ πρὸς τὰς ἐπιδουλὰς ἐκείνου & κγ κα 
ἡμεῖς ἀντιπράττομεν, συμμαχοῦμεν ἂι we» , 
θαιρέτοις ὡσανιὶ χαχοῖς πεοιπίπτοντε; ὃ δι πρὸ 
ἄγει xc ia 
πρὸς ὅτι x«i βούλοιτο * βούλεται δὲ καὶ ims 
τως ἐπὶ τὰ χείριστα), νεμεσᾷ μὲν Θεὸς iab, 
πρὸς ὀργὴν διχαίαν χεχινημένος, βούλεται τὰς 
θύνας ἐνδίκους: εἰσπράττεσθαι - σὺ Oi φθύνις 
ταῦθα γιγνομένη μεστις, ταῖς μητριχαῖς 1E 
σωποῦσα παῤῥησίαις, χαὶ ὡς ὑπὲρ ἐδέων trs 
γέις τοὺς ἱχετηοίους, τὸ τἧς φύσεως € 
προδαλλομένη, ἅμα δ᾽ ἴσως xxsivx pooQ 
ὡς αὐτὸν σπλάγχνοις ἐνεδέξω x«i μαξοῖς i 
καὶ γάλα ἐπότισας x«l πάθος αὐτοῦ τὸ τῶι 
χατιδεῖν xal σταυρὸν ἠνέσχον (1) x«i θάνατοι 
πάνθ᾽ ὅσα ἐχὼν ἐχεῖνος δι’ ὁμᾶς τούς χαταὶ 
ὑπέμεινε, τῆς χαταδίχης. ἀπολυτρούμενος, 

x«i χάμπτεις πρεσδεύουσα * εἶτα δίδως xpo 
ὀργιξομένου, φιλανθρωπευομένουν πειρᾶσθαι ! 
δίδως χαὶ πάσχειν εὖ παρ᾽ αὐτοῦ χαὶ δωρεὰς 
ὄάνειν ἀνθ᾽ ὧν ἐμέλλομεν χαχῶς πάσχειν xoi 
διχαίας ἀποτιννύναι, Οὐδὲ γάρ ἔστεν οὐδὲ 
οῦν, ὃ γε σὺ βουλουένη μὐἡῇ τε x«l did 
πρὸς εὐεργεσίαν ἡμῶν ix Θεοῦ χατατέθεσθαι 
ἰσχύτις πάντα πάνταπασι, χαὶ νέμεις πολλῦἧ 
x«i ῥᾷον ἣ ὡς ἂν ἡμεῖς ἐπευξαίμεθα. Διὰ τοῦ 
χορηγεῖς προχαταλαμθάνουσα τὰς αἰτήσει: 
ἡμεῖς οἱονεὶ χατόπιν τῶν δωρεῶν ἥκομεν ain 
πάντων, χρείᾳ γενοίμεθα, χαὶ s» 
αἰτήσεων ἡμῖν διὰ σοῦ γιγνομένων, Καὶ τοῖν 
τῶν συμφερόντων ἔστιν ὅτε χαχῶς ἡ μῶν Ti 
μένων, dt& χαὶ χαχῶς ἐπεγνωχότων xai τ, 
τινομένων, αὐτὴ ταῦτα πράττεις ἀρέστως * 
μοῦσα, x«i γε τὸν πλοῦτον τῆς φιλανθρωξί 
τούτω πλέον ἀποφαίνεις, ὅτι περὶ ὧν μεῖ: 
οἴδαμεν, οὔτ᾽ οὐδὲν αἰτοῦμεν, ἔστι μὲν οὖν δὶ 
βουλόμεθα τὰ χείρω, «εὐ τούτοις ἡμᾶς Dui 
πάνν τι ποιεῖς χεχρᾷῷσθαι, λυσιτελέσιν οὖσι 
ὁληθῶς χεχρῆσθαι, ἄχοντας ὡσπερεὶ τὸν 

τοῦτον ἐὐεργετοῦσα, εἰ xal μετὰ τὴν αἴσθησιν 
ἀγαπῶμεν ἐν πείρᾳ τοῦ χαλοῦ γεγόντες. Ki 
σημάτων τοίνυν ἀπαλλάττει, τὰ μὲν πόϊῤ 
ἀναιροῦσα, ὡς μηδ' ἐν αὐτοῖς ἡμᾶς μηδή 0 
ἀρχὴν ὁλῶναι, μέλλοντας ἤδη ἀπροόπτως às 
τῶν δὲ xoi σνμπεσόντων τὸ βλαδερὸν ἐχτρέ 


- m- * 
ων ἂν ἔν 


(1) Stgbat enim juxta crucem : vid. Joann, xix, 25, 


DE FESTO DORMITIONIS 8. MARLE, 


4516 


α τούτων x«t χατίσχνσεν ἐν δυναστείᾳ, A preestantiusque omni scientia omnique arte medi- 


t τὴν πέστιν ἡμῶν ϑοχιμαζούσης, x«t ὁ 

αταφανὴς ἧκε, πάσης ἐπινοίας xe ia- 
Ὡς χρείττων χαὶ τῶν δοκούντων ἰσχὺρῶς 
οιούτοις βοηθεῖν δύνασθαι, ἀλλ᾽ ἡμεῖς ὡς 
jm» ὅλαις Dx, ὅλοις ὀφθαλμοὶς χαθα- 
μεν, εὐθὺς (ὦ πολλᾷς και μεγάλης και 
'αμένης ἰσχύος | ὦ ϑερμᾶς ἐπιχουρίας 
Ὡς τῶν χαχούντων ἀκαλλαγᾷς ἰ}) ἀνιστᾷς 
; νεχροὺς χειμένους, xe, πλὸν ἀναπνοῶν 
pudo» τινων x«t τούτων, τὸ Qi» ὅλον 
τας, φυγαδεύεις δὲ νόσονς ἀνηχέστους, 
χραταιὰ διαλύεις, μηδενέ τινε τῶν ἄλλων 
εἴχοντα. Ὅθεν x«t ob τῆς ἐσπέρας ἐν 
€ ἡμεῖς σχηνοῦντες πρωΐξνοί τινες αὖθις 
ν ἀγαλλιάσει τρυφῶντες (1), χαι διπλᾶ 


ὅτε τε μηδὲν οἷον ἐκ τῶν συνενεχθέντων 


corum et omnibus iis qui videntur posse in talibus 
auxiliari, sí nempe in te solam omnem reponamus 
spem, statim (o immensa et maxima et omnipo- 
tens virtus ! o fervidum remedium ! o celerrima 
malorum evacuatio !) erigis nos morte affectos, et 
debiles, ultimum quasi vitee ftatum exhalantes ; fu- 
gas autem morbos insanabiles, et potens dolores 
solvis omnibus ceteris impares. Unde et nos qui 
vespere in domo luctus plorantessedebamus, mane 
iterum procedimus in letitia exsultantes, et du» 
plici gaudio letamur et quia ne unum quidem ex 
malis ingruentibus vere in finem nobis dominari 
potuit, et quia per te salutem accipientes indubi- 
tanter confidere posuimus quod nullum ex exterio« 
ribus vel minime nobis denuo nocere possit, dum 
in te plenam fidem habuerimus. 


(nue χεχράτηχε, xat ὅτι διὰ σοῦ τὴν σωτηρίαν εἴλήφαιεν, ἔχοντες χἀπὶ τοῖς ἑξῆς οὐχ üxvrra θαῤῥεῖν ὡς 
'ς οὐδ᾽ αὖθις οὐδαμῶς βλάψει, σοὶ δεὰ παντὸς ποοσανέχοντας. 


ν ταῦτα μὲν χοινὰ πᾶσι x«Ó' ἕνα x«t χατὰ 
; εἰπεῖν, ἐνεργούμενα * ἃ δ' ἐν ἱμοέ δια- 
πῶς ἂν εἰπὼν ἀποχρώντως ἂν εἰποιμι; 
με διηγούμενον ὁ χρόνος, x«t μὴ ὅτι yt 
ἡλῶσσαν, o) οὐδ᾽ ἂν μυρίαις ὅσαις 
μὴν, ὥστ᾽ ἄλλην ἔχειν ἄλλα διεξιέναι. 
καὶ τὰ πρὸς ἔχαστον ἐμοί σαφῶς διαφέ- 
οἶμαι, τῶν ἀπάντων οὐδεὶς ὃς ἐπί τούτῳ 
pt γνώμην, Καὶ γὰρ τό τε σχῆμα x«t ὁ 
; λόγος εἰσποιεῖται πάντας, ὃ τ᾽ ἑωὸς 
ε ὑμεῖς ἰστε πάντως ὡς ἐπί παντί χάμ- 
'μφοραῖ: χεχρημένῳ, xat τοὐναντίον αὖθις 
τήν χάριν, εἶ τις εὖ ἔχων ἀπαλλάττοιτο, 


ιφθείας ἠξιωμένος. Διὰ τοι τοῦτο χαὰι 
ἄλλων ἀπάντων αὐτὸς ἀνθομολογεῖσθαι 


τοῦ Θεοῦ δίκαιος, ἢ μᾶλλον, ὅσον εὐχαρι- 
ὧν ἔφημεν χαὶ πολλῶν ἑτέρων (οὐμενοῦν 
ἂν ἡλίχων x«t ὅσων) χοινῇ πᾶσιν εἰς 
ὀφειλήν ἔρχεται, τοῦτ᾽ ἔμοιγε μὴ τὸ πᾶν 
ἰὰ χαὶ πολλῷ πλείονος ἐν ποοτθὴχῃ προσ- 
& τὸν ice» ἔογεται λόγον, χάι εἰ μὴ 
y, ἀλλ᾽ οὖν ἀποτιυνύναι τὰ δυνατὰ, τοῦτ᾽ 
ἄν ἀγνωμονήσαιμι. Πλατυνομένῳ μοι δὲ 
αν εἰχότω: πλχτυνθήσιται χαὶι τὸ στόμα, 
ϑιστηρίοις, ὡς γοῦν ἐριχτὸν, ἐπιθέμενον, 
το πόσον ἐν ὁπόσοις εὗρον ἐγὼ στενοῦσιν 
εὐρυχωρίαν δηλονότι ψυχῆς x«t παρδίας 
' (2). ἢ 

υνᾶς μὲν ἡμᾶς, xxt εἰς θρόνον τοῦτον, 
' ταύτην τήν ὑψηλὴν x«t πασῶν τῶν ἄλ- 
Ἰῦσαν, ἐξ αὐτῶν σπαργάνων ἐνιεδίδασας 
«t γε διὰ τῶν εὐθυμοτέρων ἀεί τὸν βίον 
γῦτο σὸν ἐξ ἀρχὴης βούλημα, χαι εἴχομεν 
τοις δεξιοῖς συνόντες χαὶ τῶν ἀριστερῶν 


picit Psalm. xxix, 6 : Τὸ ἑσπέρας αὖλι- 
κλαυθμὸς, xat εἰς τὸ πρωΐ ἀγαλλίασις. 
υθϑμῶνός dictum pro ἐν δόμῳ χλαυθμῶ- 
8 est bene greca, phrasis ipsa orien- 


PATROL, GR. CXL. 


D 


Sed hec omnibus communiter et singulis pro 
tempore contigerunt : que vero mihi excellentius 
facta sunt quomodo sufficere possim ad dicendum? 
Deficiet tempus narranti ; non quod unam tantum 
habeam linguam, sed et quamvis illam in mille 
possem dividere, ut alia aliud proclamaret. Et in« 
super si mecum mature recogitem quid unusquis- 
que valeat, nullus est, ut opinor, qui in illo negotio 
duplicem habeat scientiam. Etenim auctoritatis 
forma ratioque semper vigent, et hec mea regula ; 
nam ipsi probe scitis quantum totus efficiar pro eo 
qui graviora patitur, et contra in gratiarum actio- 
nis erumpam cum aliquis moritur bonus misera- 
tione divina dignus habendus. Propterea magis 
quam ceteri omnes Matri Dei me confiteri justum 
est, presertim cum gratias referre quam maximas 
propter ea que dixi et alia permulta, (quis enim 
dicere possit quot et quantasint?) officium exsistat 
solemne et necessarium communeque omnibus, 
illud sacrum munus non modo totum mihi incum- 
bit, sed et multo magis pro multitudine bonorum 
de quibus sermo est, et si non attingere potero ejus 
meritum, at saltem non inficiabor pro posse confi- 
teri. Dilatabo ergo cor meum et simul dilatabitur 
os meum vocibus gratiurum juxta id quod possum 
et quod statui ; cum ita invenerim in quantiscun- 
que curis coarctatus et latitudinem mentis et cor« 
dis dilatationem. 

Magnificasti enim nos, eripiens ex istis pannis 
miserie et extollens usque ad thronum istum et 
sortem hanc sublimem et ceteris omnibus 
excellentiorem, a principio volens et curans ut 
fortissime semper vitam rexerimus, unde possemus 
ita in bonis et perfectioribus consistere, ut a nullo 


(Ὁ) Orationis color est biblicus. Psalm. cxvi, 


: ἐπλαάτυνὰς τὴν χαρδὲὶαν pov. lsa. v, 14 ; 
ἐπλάϊυνο à diu; τὴν Ψυχὴν αὐτοῦ, Alque sic 
alibi. 

48, 


NICEPHORI CHUMNI 


vel minime unquam dimoveremur, dummodo vo- Α ὑπ’ οὐδενὸς ἂν οὐδ' ὁπωσοῦν ἠνωχλήθημ 


luntati tue obsequentes cordis nostri desideria fu- 
geremus. Postquam autem, ἃ recta bonorum via 
deflectentes, ad ea quee non oportet convertimus, 
juste immisit cruciantes dolores. Conclusi igitur 
quasi quibusdam seris propriis desperationibus, 
adversis contriti,et dolentes, nullam undique spem 
redemptionis habentes, te ipsam suscipimus in 
omnes difficultates pugnantem, et infortunia con- 
fringentem, cum habeas universum harum rerum 
regimen, et nobis donas in secundis negotiis profi- 
cere, et eadem quee prius adversa erant feliciora 
deinde experiri. 

Nuno autem eo devenit conceptus sermo ut opti- 
me singula proferrentur clarissima miracula adim- 


τοῦ σοῶ θελήματος ὀπίσω x«i μὴ τῶν 
ἡμῶν ἐπορεύθομεν (1) - ἐποὶ δὲ, τῆς τὶ 
εὐθείας ἐχτραπέντες, πρὸς ἃ uh ποοσῆχ' 
φημῖῆν, Txtv εἰχότως ἐνοχλοῦντα τὰ λυπτ 
γοῦν ἡμεῖς ἐν ἀθυμίαις ὑπὸ τῶν ἱἰδέων ὧι 
ρῶν συσφιγγόμενοι, xxi ταῖς δυσχεοείαιι 
γνάζοντες, ὧν τῆς λύσεως οὐδ᾽ ἐν ἔλπίσω 
φαινομένης, αὐτὴ πρὸς τὰς δυσχολάς 
xxi, διωσαμένη τὰς ἀνάγκας, ἐπειδὴ καὶ 
σοι τῶν τοιούτων θεσμὸς, ρῴάοσιν ὑμᾶς χα 
χρᾷσθαι τοῖς πράγμασι, xci -y& ϑελτιώων « 
τούτων ἀποπειρᾶσθαι τῶν προτοῦ δυσχερῶν. 
Οὐ μὸν ἀλλ᾽ ὁ λόγος ἐνταυθοῖ teo ἐν 
σαφῶς ὗχε τὰ χαθ᾽ ixxctnv ἐναργὰ "wie 


pleta in nostrum auxilium et in profligationem in- B ματα, πρὸς ἐπιχουρίαν μὲν ἡμῶν, Uem ἃ 


numerabilium impugnantium undique inimicorum 
(quomodoeos numerarem 7). Surguntenim agmini- 
bus pressis ex universa terra ; surgunt autem alii, 
ex propria nostra impietate occasionem sumentes, 
alii vero nos impugnant propter quamdam in no- 
stris rebus utilitatem (quee res tamen omnino sunt 
dona elargita nobis gratia tua) ; etenim illos triste 
movent bona et felicitas nostra. Si igitur separatim 
impugnant, parumturbantes, et minusinsidiantes, 
forte non erit negotium nobis insurgenlibus resi- 
stere. Sed aliquando omnes circumfusi contra ali- 
quem irruunt, et vim faciunt ex omnibus partibus- 
et simul, cum nulla sit potior ad istas pugnas pre- 
paraiio quam vigilantia et meditatio, subvertunt 


preesertim voluntates et cogitationes corrumpunt: c 


Quis in istis extremis pro nobis aget et omnia ver- 
tet in melius ? quis inter varias et multiplices gra- 
vissimasque pugnas quas sustinemus pro nosira 
pace decertans, hostes ut aiebamus. vere dissipa- 
bit ? Quis nobis etiam dormientibus se constituit 
custos semper vigilans, qui perseverantibus curis 
supervenientia mala preeveniat ? Quis ut murus fer- 
reus circa nos positus et arcus intentos et gladios 
districtos cum feriunt confringit ?et omnes insidias 
a nobis avertit ? Quis iterum fJagellat /£gyptum 
percutiens primogenitos, plagas inducens statutas 
numero, Pharaonem submergens, gentium super- 
biam dejiciens, et ita salvat Israel electum suum? 
Quis (ne longius protraham sermonem) has multas 
magnasque operatur virtutes ? Et qui sumus nos 
pro quibus tot ettanta patrata sunt miracula ? Hec 
autem mente revolvens aiebam : « Aversus es a 
nobis, nec iterum nos respicies in misericordiam.» 
Tu vero dixisti :« Absit ut vos dimittam vel ut 
unquam vos derelinquam : neque auferam miseri- 
cordiam a vobis propter Virginem Matrem que 
fervidissuis precibus compassionem meam implo- 


(4) Et hoc est biblice dictum, Ezechiel xx, 
46 : Ὀπίσω τῶν ἐνθυμμάτων χαρδίας αὐτῶν ἐπο- 
εὐοντο. 

2) A. χατασχεναῖ, 

(3) Psalm. xxxvi, 19, 16 u 
(4) Exod. xi, 29 ; Κύριος ἐπάταξε πᾶν πρωτό- 


ἐπιόντων (πόσων ἂν εἴποιμε :) παᾶνν np ἃ 
στων, xal πανταχόθεν βαλλόντων ἐχθρῶν. Y 
μὲν γὰρ ἀπὸ πάσης σχεδὸν ἀνιστάμενοι y 
χινοῦνται, οἱ μὲν τὴν ἐδίαν ἀσέδειαν 

ἔχοντες, οἱ δέ μηδὲν ἕτερον ἐγκαλοῦντες à 

στά τινα τὰ ὑμέτερα (χορηγέκχε ταῦτα κε 
δῶρα σῶν χαρίτων), xxi πλήττει τούτον 
ἀγαθῶν εὐθηνία. Εἰ μὴν οὖν ἀπὸ μέρους i 
ἐσαν, τὰ μὲν ὡσανεί διενοχλοῦντες, τοῖς 
ἐπιδουλεύοντες, τάχ᾽ ἂν xat μικρὸν ὃ οὐ 
ἦσαν πρᾶγμα πρὸς ἄμυναν ἀντεπιοῦσι " v 
πάντες χύχλῳ χατὰ ταὐτὸν περιῤῥέουσι, 3 
προσπαλαίουσι μέρεσι xat δεινὰ μελετῶ 
δὲ xai πρὸς ταυτὶ παρεσχευασμένοις οὐ" 
αὐτοῖς πλέον τῆς παρασχευῆς x«t μελέτης͵ 
πονται δὲ μᾶλλον αὐτοῖς βουλεύμασι χαι τι 
σχευαῖς (2) συμφθειρόμενοι, τίς ἔστιν ὁ ταὶ 
χαι πρὸς τὸ χρεῖττον ἡμῖν μετασχευάζω 
τὴν ἡσνχίαν ἡμῶν iv τοῖς πλείστοις gy 6: 
πολεμῶν, x«t πρόπον τὸν εἰρημένον τοὺς 
ἀμυνόμενος ; τίς ὁ χαι χαθεύδουσιν Qui» 
γος φύλαξ διά παντὸς ἄγρυπνος, x«t ταῖς 
ἐπιστασίαις τὰς εἐπερχομένας βλαδας i 
τίς ὁ σιδηροῦν περιτιθείς τεῖχος, xac τόξα 
x«t ῥοωφαίαν ἐρχομένην ἐν αὐτῷ qui 
χαι πάσας μηχανὰς ἀπωθούμενος - -ἰς δα 
γυπτὸον μαστίξζων, XXL πατάσσων 

xat πληγὰς ἐπάγων (8) ἀριθμουμένας͵ τοὶ 
Φαραὼ, χαι χαθαιρῶν ἐθνῶν ἕπαρσεν, ET 
ζων Ἰσραὴλ χλῆρον idt; τίςξ (ἵνα μὴ 
χαθ᾽ ἐχαστον λέγων) ὁ τὰς πολλὰς ταύτας X 
λας ἐνεργῶν δυνάμεις ; xat τίνες ἡμεῖς, 
τοσαῦτα xat τοιαῦτα δ᾽ ἡμὰς θαύματα, 

εἶπον εἰς ἐμαυτὸν βλέψας * « ἁπέστῃ 
ἡμῶν (6), χαι οὐχ ἔτι οὐ μὴ προσθῦς εἰ 
μοὺς βλέψαι (7) * » Σὺ δ᾽ εἶπας - « Οὐ μὰ & 


toxoy ἔν γῇ Αἰγύπτω. 

(9) Exod xi, 1 : Ἔτι μίαν πληγὴν ὁγὰ 
. (6) 88. υχ]ν, 7 : ᾿Απέστρεψαν τὸ πρόσι 
«9 Ἢ ὧν. 

(7) Phrasis biblica Lament. iv, 46: Οὐ π 
ἐπιδλέψαι αὐτοῖς. 


DE FESTO DORMITIONIS S. MARLE. 


1518 


ποτε ὑμᾶς ἐγκαταλέπω (1), οὐδ᾽ ἀποστήσω A rat. » Itaque non elongas, sed heec que innumera- 


ς pou ἀφ᾽ ὑμῶν (23), διὰ Μυτέρα xat Παρθέ- 
ἱκεσίαις ἀεὶ τὸ συμπαθὲς θεραως ἐχχαλου.- 
» Τοένυν οὐδ᾽ ἀφιστᾷς - ἀλλ᾽ ἐχεῖνα χανταὺ- 
ντα σχεδὸν ὁμοῦ τὰ παλαι θρυλλούμενα: ὧν 
λόγος προλαθβὼν ἐμνήσθη «i χαθεξῆς πλείω 
)ης, ὡς xal μηδὲν ἔλαττον ix τῶν νῦν à τῶν 


bilia antiquitus celebrata sunt et modo commemo- 
ravit sermo meus etiamnunc labentibus seculis 
renovas et multiplicas, ut nihil minus, verum etiam 
magis nunc quam olim, potens glorificetur manus 
tua. Nos ergo sumus populus misericordie, pro 
pietate patronam et advocatam habentes Virginem. 


πολλῶ δὲ μᾶλλον, tà» σὸν θαυμάξεσθαι χραγαιὰν χεῖρα. Καὶ γοῦν ἐσμεν ὡμεῖ λαὸς ἡλημένος, 


rv τῶν οἰχτιρμῶν αὐτὴν όχοντες τὴν Παρθένον. 

L δὲ τοῦτ᾽ ἐσμὲν, ἔδει μὲν ὑμᾶς, ὦ νῦν 7t 
ες x&i τοῖς χρόνοις ὕστερον συνεσόμενοι τῷ 
πάντως γὰρ οὐδ᾽ ὑμᾶς τοὺς μεθ᾽’ ἡμᾶς ἀν- 
᾿ς ἐπιλείψει τὰα θαύματα), καὶ χρήματα 
προσφέρειν χαὶ xapxogopsiy κάντα πρά- 


φειδομένους μηδενὸς ὧν ἔχομεν, ὅτι μηδ᾽ Β 


οὐδὲν ἴδιον, ἀλλ᾽ ὅσον ἂν κροσενέγχωμεν 
ρότες χομέζομεν. Καὶ ἀπόδοτε πᾶς, εἰ xol 
| πᾶν, ἀλλ᾽ ὅσον uj τῆς προσηχούσης εὐγνω- 
ὃς δοχεῖν χαθάπαξ ἀπολελεῖφθαι. 'O δὲ παρὼν 
ὕτο βούλεται )eyoc, ἀλλ᾽ ἕτερον τρόπον τὴν 
γωγὰν εἶναι " τίνα dà τοῦτον ; ὕμνους, εὐχα- 
, T& δυνατὰ πᾶσι, πάντας ἀποτιννύναι, λά- 
ἐὸν x«t χατὰ παντα χρόνον, ἅτε xxi τὰς εὖ- 
tQ χατὰ πάντα τούτον χομιξομένους * εἰ δ᾽ 
λλὰ τοῦτο μὲν tig γνώμην ὑμῶν ἀνεῖται), 
γε vo» ἡμεῖς θεσπέσαι δεῖς ἔγνωμεν. 


μὲν οὗτος ἡδὺ προσάγει, xaÜ' ὃν τὸ τῆς 
tec, εἴτουν μεταστάσεως 
οὐρανοῖς ἐνδημίας (4), ὃ ὅ τι τοιοῦτό τις 
τὸν ἑορτὴν βούλοιτο λέγειν, ἐνεργηθὲν φαί- 
ἢ Παρθένω - xat ἡμεῖς, xar ἔθος πάλαι 
x, 6 μιᾷ δὴ τινι τῶν ἡμερῶν, μέσῃ τοῦ 
πανηγυρίξομεν, νηστεία τὰς πρὸ αὐτῆς (ὃ) 
v ἀγνισθέντες. Κἀγὼ τὸν τῆς νηστίας ἐπαι- 
ον, οὐ πάνυ τι τὸ λοιπὸν ἀποδέχομαι, μίέαν 
κποχεχλῃρῶσθαι τῇ πανηγύρει πρὸς τὰς παν- 
; ὑμνῳδίας ἡμῖραν. ᾿Αλλώ τοι μίαν εἶναι τὴν 
, ip ὅλας μεριξομένην τὰς ἀπ᾽ ἀρχῆς τοῦ 
μέχρε τῆς νῦν διαφερόντως γε τιμωμένης, 
! vie τελευταίας, τοῦτο δεῖν οἶμαι, χὰν τῷ 

βούλομαι νομοθετῆσαι. Καὶ πᾶς τις πᾶν 
ἣν νόμον ἐρεῖ ὁ χαὶ ποσῶς γοῦν 
Wuleron. xxxi, 6 : Οὔτε μή σε ἀνῇ, (ὁ Κύ- 
τε σε ἐγχαταλίπῃ. Cf. Paral. 1, xxvin, 

p. 119, n. 

eral. 1, xvu, 13 : ro ἔλεός μου οὐχ ἀποστήσω 
ren. 
'trumque nomenreperitur de Assumptione 
usurpatum : cf. Morcelli Calendarum ad 
ag. — Vide Addenda. 
ic codices. Cogitabam de rescribendo $x2»- 
uod sepius de morte fuit metaphorice di- 
sed me retraxit, non Clementis Alexandrini 
'uem exhibuit interalios hanc significatio- 
usiraturus vir doctiss. Anal. t. XIII, p. 625, 
uli potius Epist. Il ad Cor. v, 8 : θαῤῥοῦμεν δὲ 
Ὁχοῦμεν μᾶλλον ἐχδημῆσαι ix τοῦ σώματος : 
Ὡμῆσαι πρὸς τὸν Κύριον. ln epigramuate 
| μὲ, 5) de Cresphonte displicet meta- 
umid nomen ixdvpí«, quod in lemmate le- 


díxatov, 


(3), ἢ πρὸς τὸν C 


D gitur- 


Tales cum simus. oportet vos, sive qui nunc vi- 
vitis, sive qui subsequentibus temporibus in finem 
futuri sunt (nullis enim hominibus vobis non ma- 
gisac nobis miracula deerunt) res omnes offerre 
Deo et fructus universos operum, ne uno quidem 
de iis que possidemus reservato, cum nihil nobis 
proprium sit, sed quantum offerimus omnia rece- 
perimus. Totum ergo dat»^, et sinontotum, at certe 
tantum utnon videamini debite gratitudinis imme- 
mores. Presens autem sermo non hoc solum sibi 
vult, sed alterum intendit modum accedendi ad 
Deum. Sed quis est ille modus ? scilicet quod om- 
nes solvant hymnos, gratiarum actiones, singuli 
omnia quar possunt, prsesertim per omne spatium 
temporis, cum in singulis vitte momentis beneficia 
accipimus indesinenter. Et nurc cum istud omne 
ad vestram doctrinam dedicatum sit, optime novi- 
mus et intelligimus decretum festi a nobis traden- 
dum esse. 

Equidem jam instat mensis ille in quo divinitus 
patratum in Virgine declaratur mysterium mortis, 
seu transmigrationis, seu habitationis in ccelis 
apud Filium, seu festi hujus alio nescio quo adhuc 
nomine, si quis velit, nuncupati : et nos juxta mo- 
rem antiquitus constitutum, in una dierum 166 }] 
hujus mensis festum celebramus jejunio prius san- 
ctificatis diebus que praecedunt. Ego vero. jejunii 
legem laudans etapprobans, non magnum quid ju- 
dico unam diem fuisse ad festuin constitutam pro 
nocturnis psalmodiis. Sed credo unam esse obser- 
vandam festivitatis diem, medium tenentem inter 
omnesque sunt a principio mensis usque ad hanc 
que ultimo excellentius est celebranda et in pre- 
senti hujus legem statuere volo. Et hanc legem 
justam habebit quicunque vel minimum, intelliget 
ὁ κε (χέων) ἔχει Κρησφόντην ἀναιροῦντα 
Πολυφόντην τοῦ Πατρὸς τὸν φονέα" ἔστι δὲ χαὶ 
Μεροπὴ  Óüxrpov χατέχουσα, x«i συνεργοῦσα τῷ 
υἱῷ πρὸς τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἐχδημέαν. Languet ninium 
vel in lemmatis oratione et improprium quid so- 
nat vox ἐχδημία. Que fuit olim proposita a critico 
excellentissimo, correctio ξημίαν, mentem scri- 
ptoris assecuta est, non ejus ipsam manum. De- 
derat, opineor, éxdtxíay 

(5) Anastasius Sinaita De tribus quadragesimis, 
in ipso fine : ᾿Ετυπωθη.. ᾿Απ᾽ ἀρχῆς αὐγούστου vn- 
στεύειν ἄχρι τῆ: Κοιμήσεως τῆς Θεοτόχον, x«i 
πάλιν διαλυειν. Sancitum est id jejunium in Nomo- 
canone ap. Cotel. Monum. t. l. p. 138. Τὰς δέ ἀπὸ 
ποώτης αὐγούστον πάλιν (νηστέϑομεν), τοῦ Σωτῆ- 
pos διὰ τῆς Θεοτόχον χοίμησιν, ὥτπερ μέγα Óà- 
pov». Quo tamen de jejunio non consentiebant vel 
orthodoxi. 


1519 


illidecantemus hymnos ; quicunque, inquam,hujus 
festi sublimitatem sentiet. 

Itaque, ut dixi, non aliud initium mensis aliud- 
que erit festi,neque jejunio magis affligemur quam 
hymnis delectabimur : sed simul utrumque et sic 
cerle magis augebitur et protrahetur festivitas : 
atque requiescent incole nec non viatores omnes, 
ut universum omnibus, inquam, fiat solemne fe- 
stum diei unius ejusdemque. Et simul primam 
diem mensis et duas alias, festi scilicet et jejunii 
primam intelligimus diem, nihil ex sequentibus 
necominimum excludentem, nihil interum ex hac in 
qua exprimitur mysterium, nihil certe quoque ex 
ultima, hymnorum gratia et ceterorum quete ad fe- 
stivitatem pertinent, quia hec in quacunque om- 
nia pari cultu observantur. Quod autem dico de 
prima die hoc de reliquis intelligetur juxta eum 
ritum assignatum. Non enim multas et diversas 
hasce dies, festum separantes, sed unam esse fe- 
stivitatis unius rationem statuitlex mea quam htec 
princeps civitas, cseteras longe antecellens maxima 
cura servabit semper sue patrons et custodi : et 
secundum choros festum dividens pro monachiset 
sacerdotibus, non vero pro ceteris ex omni con- 
ditione (nam pro beneficiis communibus commu- 
nem omnino oportet esse gratiarum actionem). Fe- 
stum igitur agetur pernoctandointer preces ethym- 
nos in uno templorum, primo quidem ante alia in 
illo templo miraculis frequentibus conspicuo, quod 
ex prodigio altero, Ex Hodegon nuncupatur ; se- 
cundoque in altero templo, et ordinein aliis : quam 
autem vocamus mediam mensis el inysterii certe 
plenitudinem significantem novimus, ibi celebrabi- 
tur, ubi velut in terrestri firmamento seu colo al- 
tero, in templo, inquam, quod, si quem juvaret 
vocare sublime, inagnum, maximum inter omnia, 
non alienum foret a veritate, cum in ipso habitat 
Dei sapientia: solemnitatem vero que in finem 
servatur mensis et ultima futura est splendide reci- 
piet clarissismum quod est in Blachernis templum. 


(1) des intelligenda Virginis Hodegeteric, de 

ua multus est Cangius in Const. Christiana ; 

jicteo "ES ὁδηγῶν, quia hicloci Virgo duobus cecis 
apparuerat, eosque ad ecclesiam duxerat. Sed va- 
riaturin narranda nominis origine. Verba ἐν τῶδε 
τῶν νεῶν indicare videntur, in hac ecclesia edictum 
Andronici fuisse lectum. 

(ἢ Ecclesia S. Sophis significatur, quam hyper- 
bole oratoria terrestre firmamentum aut alterum 
celum vocat. Non aliter Phranzes 1n, 8, p. 6$: 
Τὸν παμμέγιστον ἐχεῖνον ναὸν xoi θειότατον τῆς 
Θεοῦ Σοφέας, τὸν οὐρανὸν τὸν ἐπίγειον... x«l στε- 
ρέωμα δεύτερον. Similes hyperbole poetastri 8η0- 
nymi in cod. 1630, p. 133, 2, εἰς χρυσῆν ἄντυγα 
ναοῦ τοῦ Σωτῆρος. α΄. llóloy uiv αἰθὴρ, ἄστρα, 
μήνη, φωσφόρος" Δόμον d: Σωτήο, ἄγγελοι, μότηρ 
οι. Ti; ἐσότης πρὸς ταῦτα ποία σύγχρισις ; Τὴν 
τταν εὗρες) οὐρανὲ, πλὴν προσχύνει. D. Ὠ τοῦ 
πόλον χάτεισι Χριστὸς εἰς δόμον, Ἢ  xab πόλον τέ- 


C 


NICEPHORI CHUMNI 
quantum Virgini debitores sumus ut incessanter A 2e0quívoc ὧν αὐτοὶ ἀχαταπαύστων 


ὕμνων 
παντὸς ὀφεῶομεν τῇ Παρθένωῳ, ἅμα Ot xci τὸ 
γέθους τῆς ἑορτῆς ἠἡσθημένος. 

Τοιγαροῦν, ὅπερ ἔφην, οὐχ ἄλλη μὲ ap 
μηνὸς, ἀλη δ᾽ ἔσται τῆς πανηγύρεως, c 
στεύσομεν πλέον à Toi, ὕμνοες τρυφή σοαυ 
ὁμοῦ ταῦτα, χαί γ᾽ ἐπὶ πλέον τὰ τῆς ἑορτῆς 
καὶ παῤῥωτέρω, κἀχεῖ δύπον x«i παύσεται mn 
μὴν ὁ πᾶς ide παύσεται, ὡς εἶναι δ τοῦτο 
πεῖν, ὅλον ἱερομηνίαν, xal μέαν δῆτα xei τὸ 
τήν, Apa Tt πρώτην τοῦ μηνὸς, xci δυοῖν τῶ 
λων, τῆς ἑορτῆς, τῆς νηστείας, πρώτον tied 


οὐδὲν ἀπογιρομένην τῶν ἐφεξῆς arm, e 
τῆς ἐν f τὸ μυστήριον, οὐδὲ -ys τῶς ἀχγέτε; : 


"ων χάριν χαὶ τῶν ἄλλων τῶν T oir 1 
πανηγύρει, &))' ὁμοτίμως ταὐτῺ πάντα TUN 
νὴν" Ὃ δέ φημι περὶ τῆς πρώτως Tov. Wi 
x«l ταῖς λοιπαῖς xar! ἴσον τρόπον ἀπονενῖκᾳ 


μηδὲν τῶν γιγνομένων μηδ᾽ αὐτῶν Dcus 
píáut τῆς μέσης xai χυρίας, μήτε -ξς 


puxóre; ἐσμὲν, ἐσχάτης, τῶν ἑορταζόντω ( 


γὰρ μᾶλλον πολλᾶς τινας ταύτας τὴν ἃ 
διαιρούσας,  $ μίαν εἶναι τῆς ἑορτῆς 
απτούσης ὁ ἐμὸς βούλεται νόμος, ὃν ἃ B 
αὕτη, καὶ τῶν ἄλλων ἁπασῶν κρατοῦσα, 


σασα πόλις τῇ πολιούχῳ χροίτεστον ἕν χρὸν 
παντὶ φυλάξει, χαὶ γε χατὰ χορείας ri» 
δϑιελομένη, τῶν μὲν μοναστῶν, τῶν δ᾽ ἱερέων, 
τῶν λοιπῶν τῶν ἐξ ἁπάσης μοίρας ἀπολιὰκ 
νυν (ὐὑπὶο γὰρ χοινῶν τῶν εὐεργετημάτων 
εἶναι δεῖ πάντως χαὶ τὴν εὐχαριστίαν), τὸν 
τῷδε τῶν νεῶν διανυχτερεύονσα ταῖς moo 
καὶ τοῖς ὕμνοις, πρώτῳ δὴ τῶν ἄλλων, ὅποι 
τῶν θαυμάτων αὐτουργὸς ἀφ᾽ ἑτέρου παλιν ! 
τος "EB οδηγῶν χαλεῖται (1) τὴν d" ἐν ἐτέο' 
χαθεξῇῆς ἐν ἄλλοις * ἣν δὲ μέσων ἔφημεν x 
γε μυστηρίου ἐνταῦθα δὴ τελέσει, ἔνθα δὲ: 
ἐν ἐπιγείω δή τινι στερεώματι ἣ οὐραν di 
ὃ τι τις τοιοῦτον ὑψηλὸν χαὶ μέγα χαὶ κὶ 
ἀγαπᾷ λέγειν, οὐκ ἔξον mou τῆς ἀληθείας in 
évotxóg ἐστιν ἢ τοῦ Θεοῦ σορία (9) - τὴν δ᾽ εἰ 
Aog ἰοῦσαν xxi τελευταίαν τοῦ μηνὸς ὁ ὁ Bn 
yate φαιδρὸς φαιδρῶν ὑποδέξεται νεὼς (3). 


θειχε τόνδε τὸν δόμον "!Αμφω δὲ μᾶλλον - χὰ 
ἦλθε σὺν φίλοις. Καὶ τὸν δόμον τέθειχκον 6 
νέον. --- γ΄. Κάλλεος ἦν ἔρις " οὐρανὸς dream 
£t vixZy *— Αἰθὴρ ἀστράπτων ἅτεε ποὸς τὰ 
ὡς δὲ δόμος προὐβάλλετο δεσποτ, χὴν μόνον! 
Ἔσθετο οἵα λύχνος χάλλεα οὐμώνεα, —— δ΄ " 
μὲν αἰγλήεντα xai ἀστέρας ηδὲ σελῴνην, O 
καὶ σὺ φέρεις, οἱδα, φαεινότατε. ᾿Αλλ᾽ ὅτε 
χορὸν x«i χρυσῆν ἀντυγ ἀθρήσω, « Mixo&: 
« φαένεις, x«i σύ xai ἠέλιος. » Similis color 
epigrammatis ibid. p. 56. εἰς ναὸν τῆς ὑπει 
Θεοτόχον - Παρθένε παμδασῶεια, τεὸς δόμος 
νός ἐστιν, Ἔμπης τῶν γθονίων πρῶτα φέρων 
μων. Οὗτος ἐχεῖσ᾽ ἀνάγει * σὺ δι θῆχας, Yo 
γῆθεν " Avru'yos οὐρανίης εὐεοίην χλίμακα. 

(3) Frequens mentio in Byzantinis auctc 
Blachernarum ; quo iu Constantinopoleos s 
bio ecclesia sita, fuit Deipare. 


DE FESTO DORMITÍONIS S. MARLE. 


1522 


)x μὴν ὑμῶν οὕτως ἐκεγνωχότων τὴν dop- A —Nobisautem ita de reverenti celebratione festi 


ιμᾷσαι, ὃ μᾶλλον τὸν τροπὸν τοῦτον ἐν πλείοσι 
ἡμερῶν ἡμᾶς χαθαγιᾶσαι, ἔστιν ὅστις οὐχ 
κέεται τὸ δεδογμένον, οὐδὲ γε ἀράτιστον εἶναι 
ται, xal πρὸς τὴν ἀκοὴν εὐθὺς ἀνέσταται τὴν 
", πρόθυμος ὧν τρέχειν χαὶ συντελεῖν πᾶν τῇ 
ὕρει, τὸ γε αὐτῷ προσῆχον; ᾿Εγὼ μὲν οὐχ 
é) vot χαὶ τοὐναντίον ὑπὶρ πολλῶν δηλον- 
τῶν ὀφλημάτων μιχρὰν à οὐδεμίαν εἶναι τὸν 
ν 6 γε φιλέορτος ἐρεῖ χαὶ περὶ τοῦ παρόντος 
xiuufvo; ἅμα δὲ χαι οὐδὲ προσάγειν μᾶλλον 
εἶναι φήσει τόνδε τὸν τρόπον & μεγάλων dà- 
ἀξιουμένους εἶναι. ποίων δὲ τούτων ; ὁμι- 
Mou, χοινωνέας ἀγγέλων σὺν ὃμῖν ὑμνούντων, 
je» συρφωνίας μεθ ἡμῶν ἐἐοοταξόντων, 


edoctis, vel potius de modo quo plures has dies 
sanctificandas habemus, si quis male ferens hoc de- 
cretum illudque maximi momenti judicans statim 
temereque ad obedientia retrahat animam suam, 
zeloque preecipiti concitatus finem solemnitatis 
ambiat et festinet incelebrando,illud numquid ipsi 
profectui erit ? Ego non opinor: sed e contra cer- 
tum eet parum vel nihil multorum debitorum suo- 
rum ipsum esse soluturum, quod faciet fecta dili- 
gens et imprimis ac preesentem solemnitatem bene 
dispositus :simul autem testari poterit ille quod 
nos qui accedemus juxta ritum huncce statutum, 
majorum quorumdam bonorumerimus digni. Quo- 
rumnam? Conversationis Dei, societatis angelorum 


ν τῶν καλλίστων, ὅσα δὴ τοῖς τοιούτοις εἰς B nobiscum canentium, concentus apostolorum hu- 


! ἥκειν ὁ πνευματιχὸς οἶδε λόγος. 


jus nostre festivitatis partem ambientium ; uno 


) optimorum quorumque charismatum quee in talibus contingere novit mens spiritualium stu- 


le 

ἱ ἕνα Tl μὴ μαχοότερον, ἰσως ἄν εἶποι τις, xat 
αντὸς, εἶπερ ἐγιατὸν ἦν, τοῦ βίον τῶν χαλῶν 
μεθεξομεν, στενοχωοήσομεν δ᾽ ἐν οὕτω βρα- 
ὄνῳ τὸν τῆς ἑοοτῆς χρόνον, φθονοῦντες ὥσπερ 
; TÉc πλείονος ἀπολαυσεως ; Τοῦτ᾽ οἴδαμεν 
uie, xxi γε τὸν πανήγυριν ἐς μόχιστον dmo- 
πολὺς ἡμῖν ἐγένετο λογισμὸς, χαθυφήχαμεν 
hg τῶν πολλῶν χάριν, ὡς ἂν δὴ πάντες, ἴσης 
t τῆς προθυμίας ἐξημμένοι, xai εἰσοίσουσι 
ἶσον, τοῦ ῥάστου πᾶσι γενομοθετημένου. Εἰ 
ὰρ χρημάτων θησαυροὺς χενοῦν ἔδει ἥ πὸό- 
γερῆσθαι, μεγάλης δή τινος ἰσχύος ἔργα, τῆς 
ς μιχρᾶς οὔσης, ἐξέχλινειν ἂν τις ἴσως, τὸ 
δυνξσθαι ποόφασιν ἔχων" νῦν δ᾽ οὐδὲν τῶν 
y» ἀλλ᾽ ὅπερ ἔφημεν, ἀγιασμοῦ xxi τρυφῆς 
(x x«i φαιδρᾶς πανηγύρεως, ἧς ἀπολειφθῆ- 
óz« γε ῥαθυμίας, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ αἰσθὴπεως ὑγιοὺς 
ὃ εἰδότος ἐν οἷς ἐστιν ἀπονως μετὰ τοῦ χαλοῦ 
θαι. Καίτοι γε καὶ, πόνων (mto ἔδει χαὶ συ- 
χαματῶν, ὑπὲρ τίνος ἂν μᾶλλον δικαιότερον ἢ 
σιτέλέστερόν τις ἐνίδρωσεν, i ἐν τῷδε xai 
ὃ πέφυχε προθύμως ἐπεχτεινόμενος ; Εἰ γὰρ 
tXo3y ἕνεχεν x«i φαύλων ἔστιν ὅτέ πραγμά- 
ρμοχεῦντας χατιδεῖν ἐστιν ἐνέους, χαὶ χλέ- 
) δοχοῦν χέρδος τῆς ταλαιπωρίας τὴν αἰσθησιν 
ηὐχὶ μέμψεως ἄξιοι, οὖς τὸ μὴ θελῆσαι μόνον 
κανηγύρεως λαμποὸ» ἐζημίωσε ; 


οὐ τοῦτο λέγω μηδένα μὴ δεῖν ἀπὸ πάσης τῆς 
ix πάνυ τι πίπτειν ῥᾳθύμου ψυχῆς, ὅτι 
(ual τινα τῶν ἀπάντων ἐς τοτοῦτον ἀγνωμο- 
ἐλθεῖν, οὐδ αὖ dario ἣν νεχοότητι Qv αἱ- 
ει χαὶ ἀναισθήτως ἐνχχειν πρὸς ἅπας χαλὸν, 
λὴν ἀπὸ νάοχης x«i παντελοῦς ἀχινησίας φυ- 
p» πανήγυριν" ἀλλά τὸ μὴ διὰ πάσης ἣ, τό 
ὕἡτέοον, μὴ διὰ τῆς πλείονος ἱἰχέσθαι σπουδά- 
γῦτ᾽ ἐν αἰτία χαὶ, ὡς ἐγχλήημα τοῦ λοιποῦ τοῖς 
ἦσασι γίγνεσθαι τὸ παρὸν βούλεται ψήφισμα. 
δὲ χαὶ ἀγανάχτησιν ἐπανατείνεται, οὐχ ἥττω 
γὕτοις, 3 τοῖς ἐπὶ τὸ δεῖπνον ἐν εὐαγγξελιοι 


Sed forte quis adhuc querat quare non diutius, 
non semper, hisce vita bonis gaudebimus, coareta- 
bimus autem brevius festivitatis tempus, quasi 
nosmetipsos fraudantes uberrima voluptate. Ita et 
nos sentiebamus, et sepe solemnitatem in longiores 
protrahere moras cogitavimus ; pepercimus autem 
in gratiam multorum, ut scilicet omnes quasi uno 
eodemque zeli fervore inflammentur et idipsum 
sentiant et sic facilius unalege dirigantur. Si enim 
oporteret thesauros exhaurire aut subire labores 
quibus magne vires adhibenda forent ab eo qui 
ad hoc impar exsisteret. se non posse justeille que- 
reretur. Nihil autem horum accidit;sed, ut dixi- 
mus, benedictionis, sancteeque l:etitia: et refulgentis 
solemnitatis uno proponitur, quie si negligan- 
tur, signum est non modo segnitic, sed etiam sen- 
sus minusrecli, et ignoranliie eorum quibus ad per- 
fectionem absque labore pervenitur. Quod si, ut 
certe apparet, laborum suscipienda est multitudo, 
ad quid potiori jure et quaestuosius quis insudabit, 
quam ad hoc in quosumme proficiet secunduin 
quod nisus fuerit zelo ct contentione. Etenim si 
quosdam videmusin minimis vilioribusque negotiis 
supra modum voluntarie patientes, quibus spes 
lucerisensum maestiti&e et penamlaboris quasi om- 
nino lenit, qua non erunt vituperatione digni, quos 
avertit sola voluntas repugnans festive solemni- 


D tati! 


Et non possum quin dicam quemcunque cras- 
sissimte jignaviee notam animse sue inurere, qui 
totum festivitatiscursum non celebraret ; neminem 
enimjudicarem omnium vestrum tante esse insul- 
sitatis, tanta vitali fortitudine carere qua ad omne 
bonum vivide moveimur, ut propter torporem et 
nimiam quietis insaniam omnem festivitatem ne- 
gligeret: praesens itaque decretum huc tendit ut 
noscant ignavi, quod si non toli studeantinteresse 
festo velsaltem ejus majori parti, hoc illis in crimen 
etin accusationem cexterorum vertetur. Eo ipso 
enim divinani inourruntindignatidnem non minus 


1523 


NICEPHORI CHUMNI 


quam illi qui, ad cenam evangelicam vocati, sese Α χληθεῖσιν, εἶτα παραιτησαμενοις (4) ἐπὶ τ 


diversis de causis excusarunt, ville visitandee, 
uxoris ducend&, jugorum quinque boum recens 
emplorum experientie faciendse. Etenim, sicut il- 
lis non erat equa excusatio, ita nec istis, et nullus 
unquam adducere poterit sufficientem, cum nihil 
sit utilius, neque aptius nedum ad retrahendum, 
verum etiam ad fortius impellendum, quaminvitari 
et suaderi sensu ad festivitatem celebrandam. Quid 
enim hac fiet honorabilius ? quid majorem utilita- 
tem proferet ? Et quandonam in omnibus erjt si- 
mul et quod utile est et quod jucundum ? Te ergo 
afficiaLomnium eorum adque te studeresapplicare 
lucrum majus et multo prestantius, etiamsi non 
valeas ea que sunt invisibilia introspicere et eo- 
rum qu& parentsolummodo consideres voluptatem 
et pulchritudinem, choros scilicet sacerdotum cce- 
tus monachorum, aliorumque permultas turmas 
Virginis laudes canentium : horum omnium legiti- 
mum ordinem, gravitatem et cum colestibus simi: 
litudinem. Quantam vero letitiam et voluptatis 
abundantiam infundunt pia sacraque carmina Dei 
laudibus plena et solemnitatem addentia! Et quis 
est quise avertat ab his omnibus que audiet et 
contemplabitur, ut rebusceeteris libentius inhereat 
quam festo huic ? Nemo omnium prorsus ! 


De cetero quid amplius dicam ? age continuo 
festi societatem insume ut eaque ipsi sunt apta 
adimpleas ; expiare jejunio, temperantia mundare, 
et sanctificure precibus : in gaudio spirituali omnia 
tibi sint pariter spiritualia, Si velis, Davidem imi- 
tarechoros saltantium ducentem ; subsilientem ante 
arcam et saltantem in jubilatione. Et si fores inex- 
tremis terre cum apostolis accurre ; pro certoenim 
mihi est, eosinvisibiliteradesse, hymnosque pro- 
fundere abundantes, sicutolim subito omnes adfue- 
runt ex finibus terrre accurentes ad solvendos Vir- 
gini funebrium cantus. Sequere corypheos, neque 
chorum derelinque, ne accedas ad nuptialem do- 
mum jam reclusam, et ne, dum intus celebrantur 
sancta mysteria, stes exterius pulsans et conque- 
rens quod excludaris a lretitia. Age igitur; certa 
bonum certamen, ante ceteros preecurre, etjactu- 
ram probe edoctus, ad Matrem Deiiterum accede 
videndam. 


Si, cum aliquid ex his que aliter relucent, licet 
non vere ulilia sint, sed e contra brevi corrum- 
pantur, sub quadam specie honoris et bonitatis 
proponitur participandum. non potes quin ante 


1) Vide Lucam xvi, 16 sqq. 
ui ἃ, προσανέχειν: ἣ τοῦτο T&v» ... B, mpos- 
ανέχειν, ἢ τοῦτο τῶν... Quam feci correcto sen- 
tentiam probabilem parit. Puto tamen aliud quid 
latere. 

(3) Respicitur narratio biblica (II Reg. v!) de 
Davide ante arcem saltante. 

(4! Puto hic innui ab auctore piam de Marise 
dormitione fabulum, Narratenim Germanus, apo- 


σιν, ἀγροῦ θέωρίᾳ, xai γάμῳ γυναικὸς, καὶ 
πέντε νεωνύτων δοχιμασίᾳ. Καὶ γὰρ, ὡς 
ἐχείνοις οὐκ εὗλογος à παραίτησις, οὐδ᾽ 
εὔλογος, χᾶν ὁποίαν τις ὡς ἐξαρχοῦσαν ihe 
προδάλλοιτο, οὐδενὸς ὄντος μώτε λυσιτὰ 


μήθ᾽ οἵον μεθέλχειν ἰσχυροτέρου xat πρὸς 
στρέφειν τὸν γοῦν μετ᾽ αἰσθήσεως εἰς τὴν 
ἐπειγόμενον. Τί γὰρ ἄν ταύτης καὶ γένοι: 


τιμιωτέρον ; Q τί πλείω τὴν ὄνησιν φέρω 
τῶν ὅλων χατ᾽ ἴσον μετὰ τοῦ δλυσετελοῦντο 
προσέσται πολὺ xai τὸ χαριέν ; ὥστ᾽ καὶ τὸ 
é)xste σὲ πάντων ὃν μεῖζον x«i πολλῷ sj: 

᾿ ἃ σπουδάσεις ἐνασχολομενος, ἢ, εἰ dv» 


£p ἃ 
πρὸς τοῦτο χαθαρῶς βλέψαι ἀοράτυ, upm 


B γενοῦ τῆς τρυφῆς xoi τοῦ χοΐλλους τῶν ww 


χοροὺς ἱερέων βλέπων, χοροὺς μοναστῶν͵ Wx 
ἄλλας t£v» Παρθένον ὑμνούντων, παντω» tip 
ξίαν, τὸ σιμνὸν πάντων, χαὶ τὴν πρὸς τὰ 
μίμησιν. "A δὲ xci θεῖα καὶ ἑερὰ μένη ταὶ. 
τὰς αἰνέσεις πληροῦντα, χοσμοῦσε τὴν 
ποίαν ἡδονῆς ὑπερδολὴν ἀπολεέτπει - ἢ τίς, € 
τοιούτων ἀχουσμάτων ἅμα xai θεαμάτων € 
ἕτέροις ἀγαπήσει μᾶλλον, ὡ δή τισι δι 
ἡδέως προσανέχειν, ἣ τούτῳ ; τῶν 
οὐδείς. 


- » 


Καὶ dà μοι λοιπὸν δεῦρο πᾶς τὸς ἑορτῆς 
ἐν αὐτῇ τὰ εἰκότα τελέσδητι, ἀγνισθῶτι τῷ 
δι’ ἐγχρατείας χαθάρθητι, ταῖς προσευχαὶ 
σθητι: πάντ᾽ ἔστω σοι πνενματιχὰ, πνει 
οὔσης τῆς πανηγύρεως. Εἰ βού)ει δὲ, xoi 1 
τῆσον τῆς χιδωτοῦ, x«i χόρευσον ἔν ἄγο 
χαθηγεμόνι τῶν ἀλμάτων τῷ Δαυὶδ (3) y, 
Κἂν τελῆς εἰς, ἔσχαταγῆς μετὰ τῶν ἀποστόλων 
πείθομαι γὰρ αὑτοὺς x«i πάλιν, μόνον μή 
μένους, ἀθρόους ἀφῖχθαι χαὶ συνεργέάξεσθα 
ὕμνους, ὡς πάλαι ποτ᾽ αἴφνης dx περάτι 
συνελθόντες ἦσαν τοὺς ἐξοδίους (&). Μὴ yo 
λειψθῆς τῶν χορυφαίων, μηδὲ χατόπιν τῆς 
μηδὲ χλεισθέντος τοῦ νυμφῶνος (5) ἔλθῃς, iv 
λονότι ταῦτα τῶν ἱερῶν τελεῖται, μὴ μεῖντ; 
χρούων, εἶτα σεαυτὸν ταλανίξων ὅτε τὰ 
ἀπεχλείσθης. Ἴθι σποὐύδαϊῖος τὴν χαλὺὴν ' 
ἁμιλλώμενος, χαὶ προτρέχων τῶν ἄλλων, χα 
μιαν εὖ εἰδὼς τῇ τοῦ Θεοῦ Μητρὶ δεύτεροι 
vat, 

Ei Tt τῶν ἑτέρως λαμπρῶν, μηδὲν d" oü 
νασθαι χρησίμων, ἅ τε xxl ταχὺ φθειρομένων 
τώντων δ᾽ ὅμως δὴ τιμίων, πὶ 


μεταλαγχάνειν, οὐ ἂν ἠνέσχου μὴ πρότερ 


τινῶν 


stolos Marie moriture, imodormiture, e! 
assumende, subito nec exspectatos, nec s 
minis ac turbinuin fragore, adstisse, ac fe 
in humeros sustulisse, ὕμνοις x«t φωτισμῳ τ 
τῆς Παοθένονυ πρὸς τὸ μνῆμα τιμίως xai | 
ξοδευοντας. 

(ὃ) espicitur parabola de virginibus fati 
Matth. xxv, 10, xai ἐχλείσθη ἢ θύρα. 


DEFESTO DORMITIONIS S. MARLE 


1526 


δοχεῖν μεναλαγχάνειν * νῦν δὲ τοσοῦτον ὄντος A alios primus gestias in partem ejus venire, num- 


᾿ τιμιωτέρου TOU γιγνομένον χέρδους, ἄλλῳ 
παραχωρήσεις ἔμπροσθεν χαταλαμὔανειν ; Μὴ 
' πάντως, ὁ φιλόθεος x«l φιλέορτος, xal τῶν 
ἐπιγνώμων - ἀλλ᾽, ἐν αἰφϑέσει τῶν παρόν- 
νόμενος, ταχυς σύνεσο τοῖς τελουμενοις. 


χοινὴ πανήγυρις ἐπουρανίων xal τῶν ἐπιγείων. 
νωθεν ἄγγελοι χατιόντες μεθ᾽ ἡμῶν μίγνυνται 
᾿θρώπων " νῦν ἄνϑρωποί προσιόντες εὶς ταυτὸν 
t τοῖς ἀγγέλοις, καὶ μιᾶς δὴ τίνος ὡς ἐπὶ χο- 
ἕν ἄδουσι μέλος, τὸν Παρθένον ὑμνοῦντες͵ 
χαὶ Χριστὸς, μέσον τῶν ἑορταζόντων γενόμε- 
v οὐδέν οὐκ ἔστιν οὐμενοῦν εἰπεῖν μεῖζον, εὖ- 
; ἀμείδεται τὸν Παρθένον. NUv αὐτὸς ὁ Θεὸς 
€ τὸν μητέρα μεταχαλεῖται, xoi τὴν πανα- 
ταύτης ψυχὺὸν ἐν τοῖς χόλποις ὑποδεξάμενος, 
ὑρανοὺς ἀναφέρει, προπεμπόντων ἀγγέλων καὶ 
νέσεις πληρούντων. Νῦν ἡ Παρθένος χαὶ τῷ 
μεθίσταται μὲν ἡμῶν, οὐχ ἀφίσταται δὲ» 
ἃ δ᾽ ἄνωθεν ἱποπτεύουσα 9v, αἰῶνος. Νῦν δεῖ 
"ἄς, τῶν ἄλλων wüvte» ἀφεμένους, αὐτῆς 
τὸς ἑορτῆς γενέσθαι, εὐφημοῦντας, ψαλλον- 
Ὠχαριστοῦντας͵ πάνθ᾽ ὅσα πρὸς. χρέος ἡμῖν 
ιτὰ τὸ δυνατὸν πλωροῦντας. Καὶ γοῦν οὕτως 


δ᾽, ὦ Θεοῦ μῆτερ, εὐμένῶς δέχου, χαὶ τοῖς 
υς οἰκτιρμοῖς χρωμένη, τρέπε μὲν ἐχθροὺς 
; βώλλοντας, ὥστε μηδὲν ἡμᾶς ἐξ ἐπιβουλῆς 
μηδαμῶς βλάπτεσθαι τρέπε δὲ τοὺς ἐν 
O96 πολεμοῦντας, xat διὰ παντὸς δείκνυε 
χευάζοντας xai μελετῶντας πάνθ᾽ ὅσα ϑη- 
(αθ᾽ ἡμῶν σχενάζουσι xoi μελετῶσι. Σύντριθε 
ὃν πᾶν χαθ᾽ ἡμῶν ἐντεινόμενον, (1) και ῥομ- 
χινουμένην ἐπὶ τοὺς χινοῦντος στρέφε. Πρό- 
διηνεχὴς πρόμαχος, τὴν σὴν ἐχτείνασα χρα- 
χεῖρα, xmt βάλλε χάτω χεφαλὰς δυσμενῶν, 
σὴς τῆς ὕόρεως ὁρᾷς ὁπόσον ἐπαιρομίνας: 
7t πρόσιμεν ἡμεῖς οὐχ &9' ἅρμασιν, οὐδ᾽ ím- 
οὐδ᾽ tw ῥομφαίᾳ x«t τόξοις, ἐπ’ οὐδενί τὼν 
wy $xura ϑαῤῥοῦντες * ἐπεὶ xoi μικρὰ πάντα 
λα, χἂν ὁποῖά τις, χἂν ὁπόσα τις εἴπῃ, χαι 
Jt» οὐδαμῶς ὀφελος τοῖς μὴ ταῖς πρὸς σὲ 
στεῤῥαῖς ὥπίσι χαθωπλισμένοις, ἂν ἡμεῖς 
ἐκὶ σὲ χαλὼς θέμενοι, μὴ πέσοιμεν ἐξ αὐ- 
Wk φανείημεν χατησχυμμένοι - δίδου δὲ χρα- 

ἐν παντέ χρόνῳ φαιδρῶς πανηγυρίζειν, 
δὲ τὸν ἑορτὴν ἀχκατάλυτον εἶναι δίδου διὰ 


αἰῶνος. 


espicitur Ps. xxxvi, 44, 15, ρομφαίαν ἐσπά- 
& &paptelolo ἐνέτειναν τόξον αὐτῶν .H 


quid nunc aliis dimittes tantum fructum omnibus 
longe prestantiorem, negligens illum imprimis 
lucrari? Nequaquam ita sit, o philothee, qui festis 
delectarjs et bonorum probus es arbiter ; sed cum 
sensum habeas presentium, bonorum impigre as- 
sistas solemnitatibus. 

Nunc enim festivitasadest communis coelitibus 
ct terrestribus. Nunc angeli ciues supernide coelis 
descendentes miscentur nobis hominibus : nunc 
hotnines ascendentes angelis occurrunt, ut in 
unum chorum adunati, melodis vocibus canentes, 
laudes dicant Virginis. Nunc etiam Christus medius 
inter festum celebrantes laudibus quibus nihil ma- 
gnificentius dici potest, vicem Virgini reddit. Nune 


B ipse Deus e ccelo superveniens Matrem revocal: 


C 


et ejus purissimam suscipiens animam in ccelum 
elevat, angelis deducentibus eam in multitudine 
laudum.,Nunc Virgo etiam corpori nostro proxima 
constituitur ; nunquam enim nos oblita, de colo 
despicit et custodit in. stecula. Nunc ergo opor- 
tet ut nos, ceteris omnibus preetermissis, omni 
festivilati interesse acclamantes, psallentes, gratias 
agentes, officio nostro sic pro posse satisfacientes, 
fungentes. Et certe sic erit. 


Tu vero, o Mater Dei, benigne nos suscipe, et 
solite memor pietatis, hostes profliga qui nos la- 
tenter lacessunt, ne unquam ex eorum insidiis 
malum feramus et damnum ; dissipa quoque eos 
cum manifeste pugnant, inomnibus ostendens vana 
esse qua parant et moliuntur contra nos continuo 
et undique insurgentes. Arcum confringe contra 
nos intentum, et gladium quo petimur contra vi- 
brantes ipsos converte. Nobis adesto constans pro- 
pugnatrix et patrona, extendens potentem manum 
tuam ut conteras capita insolentium hostium, quos 
vides malitia sua et superbia supra moduminflatos. 
Ecce tibi oceurrimus non in curribus, neque in 
equis, nequein gladio, nequeinsagittiset areubus, 
in nullo eorum vel minimum confidimus, adeo sunt 
parva et debilia quot et quantacunque quis dicat, 
etipsasuntplane inutilia illis qui non flrmis- 
sima spe in tuum auxilium precinguntur. Et nos, 
plenissime intecontisi, nunquam dejiciemurabeis, 
neque victi apparebimus. Dona ergo ut constanter 
per omne tempus statutum splendide celebremus 
hoc festum, et peripsum infestum eternum transire 
per omnia secula. 


ῥομφαία αὐτῶν εἰσέλθοι εἰς τὴν χαρδίαν αὑτῶν χαι τὰ 
κόξα αὐτῶν συντριθείη. 


ΤΟΙ TELTAPIOY 


CONSTITUTIO CYPRIA 
ALEXANDRI PAP/E I 


GRJECE PRIMUS EDIDIT, LATINE REDDIDIT AC NOTIS ILLUSTFE 


VINCENTIUS RIGCGCARDUS 


CLER. REG. 


(Rome excudebat Stephanus Paulinus MDCXXXVI) 


EMINENTISSIMO PRINCIPI 
FRANCISCO BARBERINO, S. R. E. CARDINALI VICECANCELLARIO. 


Incredibili, ut par erat, Eminentissime Princeps, ad vestigandum sagacitale, te 
sirabam in Altempsiana bibliotheca Grecorum  Euchologia, ut qua in impressa 
ipsis exemplaribus percipi possent errata ; cum ecce, dum alacri promptoque vult 
omnia pervolvens, emissitiis circeumspectans oculis intuerer, se offert in. Cyprio q 
Euchologio Διάταξις, Constitutio Alerandri Pontificis, ejus nominis quarli. Eam 1 
perlegens, sentio nec Latine nec Grace hucusque editam, imo nec in Pontificum qi 
actis, qua tamen summam Romana sedis in Grecos et Cypri insulam auctoritate 
timonio prodat, ac pleraque ecclesiasticis incognila sceriploribus pandat. Ne aute 
obtecta silentio interiret prorsus, a perpetua oblivione vindicans, Latinam e Graco exi 


1599 ALEXANDRI IV CONSTITUTIQ CYPRIA. 1530 


suscipiatque nomine, fausto utique felicique. Aspiret Deus | Interim  demittat se. paululum 
E. T., lazamentum capiat. curarum, εἰ blandis litterarum lenociniis animitus blandienti plau- 
dat catulo ac longo jam labore fesso, deciduoque sudore gravato et. anhelanti occurrat. benigne, 
ipsumque pariter ac praedam ejus ez ore pendentem gratulabundo vultu passisque ulnis amplegetere. 


E domo S. Andrex de Urbe, Kalend. Febr., anno 1630. 
E, T. humillimus servus 
Viwc, Riccanpts, Cler, Reg. 








CONSTITUTIONIS CYPRLE 


HISTORIA 
AVINCENTIO RICCARDO, CLERICO REGULARI, ADORNATA, 


Cyprus, Pamphylii maris insula, procul a continenti discreta, ad ortum occasumque Cilicice 86 
Syrie objecta, portubus distincta, loci ameenitate summa, feracitate multiplici, opum copiarumque 
ubertate adeo referta, ut jure Macaria sit vocata : seipsa nimirum, caducarum opulentia ; rerum, 
felix ac beata ; novem quodam regnorum sedes, Romani olim populi tributaria ; ab apostolis 
ipsis Christians fidei sanctissimis formata inslitutis : Greco ut eloquio, sic ritu pie orthodoxoque 
fere semper culiaà ; Agarenorum crebrius pressa tyrannide, pluries a Grecis quibus parebat 
imperatoribus in libertatem asserta ; duodecimo tandem a Christo seculo, Grecis, ob sevam eorum 
in Anglos inhumanitatem, quos quassata classe in Cypria littora exanimes impactos exturbantibus 
&c protrudentibus, Anglica illa martia virtute Helladum oppressis abactisque ducibus a Richardo 
Anglorum rege ultro temereque  lacessito, insula subacta universa, in Latinorum ditionem 
potestatemque cessit : Richardum enim invictum, quem amicum rejecerat hospitem, violatis 
hospitii juribus infensum postea sub malo sustinuit sensitque hostem. Deiode Lusianinis paruit 
Gallis, qui regio eam nomine ἃ Roranis pontificibus auctam locupletarunt. Sed credibus, 
dissidiis, seditionibus distracta ac feedata, in superos contumax, in pares fastuosa, in Romanam 
sedem ingrata, eccelesiasticis fulminibus icta, pugnaci procerum ac presulum vastatur dissidio. 
Quocira perduellibus Iltoman:e sedi pontificibus extrusis, Grecanica eliminata perfidia, abstractisque 
quatuordecim Grecorum episcoporum sedibus, ecclesiastica contraeta provincia, quatuor lantum 
totius insule ἃ Colestino hujus nominis tertio antistitum sedes, duobus cuilibet urbi datis 
presulibus, Latino nimirum et Greeco, singulis suo cujusque patrio ritu. pontificia munia in una 
eadeinque obeuntibus urbe. llorum primas cum o]im ad quartum fere usque seculum metropolitano 
acius jure Paphensis esset archiepiseopus, deinde Constantiensis, duodecimo demum a Christo 
sseculo Leucosiensis, exstitit, reddita Leucosia, regia olim urbe. totius insula metropoli. Defuncto 
autem Leucosite presule Grieco, elegerunt Greeci gentilem suum Germanum, qui, ut urbane gentis, 
M& et urbis insulzeque universe integro se plenoque jure antislem factum ratus, nomen et jus 
assumit archiepiscopi, et metropolitico jure Greecos omne: tolius insule suce ditionis esse contendit. 
Quo pontificio jure et munere perfungente, Hugo, Latinus Leucosic archiepiscopus, insurgit ; Germa- 
nuam non rite electum nec canonice ordinatum criminatur, incusat, injuste jus dare oblatrat ; unum 
duntaxat eumque Latinum esse archiepiscopum in universa insula metropolitico constitutum jure, ex 
zammorum pontificum decretis, contentioso pugnacique tumultu instat, urget, probat ; Griecum Gre- 

. Janum, ut aliena jura invadentem, deturbaturus e solio ad suum provocat tribunal eumque insec- 
* fatur molesie exagitatque graviter. Quce omnia acerbo ferens animo Germanus, facta ad Alexandrum 
k IV Rom.Pont. appellatione, Hugonis eludit judicium. Ad Romanam convolat urbem, gentilium suo- 
;.Pum episcoporum frequentia stipatus ; illatam sibi expostulat injuriam ; indigna et intoleranda se ini- 
* que perpessum conqueritur ; pontificiam implorat opem, qua Cyprios, quibus universa agitabatur 
insula, sedaret fluctus. Mittit etiam et llugo Leucosie archiepiscopus suos oratores, accessurus potius 
ipse nisi veritus insulam sine ulla relinquere antistite, rectore pastoreque destitutam prorsus omni. 
Viros preeficit legatque Romam, alieno quidem nomine, revera tameu jura Latini metropolitse 
propugnaturos apud acerrimum juris propugnáculum, iun summa  squitatis arco, apostolica 






un ALEXANDRI IV 


nimirum sede, prassidia defensionis sum constituens. Excepit omnes Alexander benigne audi i 
amice. Diversis lamen pugnantium episcoporum studiis commotus graviter, pacis provinciam susc. 
jens, Anagnirm, Latii urbe patria, in publico consessu, ipso gstante Germano tribusque aliis drwes 
Cypri episcopis, Nicolao Solise, loacim Carpasii et Matthaeo Leucarum, ac Hugonis Latini Lenew 
archiepiscopi, oratoribus, plurimisque considentibus S. R. E. cardinalibus, pacis Bsserie 
Pontifex, auditis matureque expensis utriusque dissidentis partis ratiónibus; δὲ frettrám cmsio 
pacifica constitutione sanxit, Germanum quoad viveret archiepiscopi jure, nomine, munere polun- 
dum ; neve unius Leucosie civitatis duo forent archiepiscopi, et jura cum daret Germanus jui 
eripere videretur Hugoni, Neucosis sederh Hugoni, Solie vero Germano tribuit, Nicolio ad Arsinoem 
vacantem Ecclesiam aSolsensi translato ; etomnia metropolitica Grecorum jura Greeco imperen: 
Gerinano, cunctis deinceps adémit Grecis : siquidem defuncto Germano nullum alium Greeam me 
tropolitam eligendum statuit, ne contra sacros canones duo essent in una provincia metropo- 
litee, nomeve, jus, munus archiepiscopi, unius tantum postea futurum, Latini nimiru Leucosite 
pontificis ; ceetesos vero Germani posteros piécopos, Solie tatam nomine et sede crwmetandos, 
ac Latino Leucosis metropolitee metropolitico jure, ut οἱ reliquos Greecos pontifices esse suijórados 
pronuntiat; Grecorum item presulum sedes in Latinorum urbibus, locat, expressis inue 
que juribus, sua unicuique plane tribuens, Grecos épiscopos in Latinorum imperio ac diüo S — | 
cordi animo quam pacatissimos constituit. | 
Edita primum hiec Constitutio est aànó Domini 1260, ab Alexandro pontifice summo, Romaso 
eloquio, Romanorum pontificum more ; deinde a Grecis, gentilibus suis consulentibus, Greece red- 
dita, et Leoni Soleeensi novo episcopo suffecto anno Domini 1297 ex Leucosite tabulario extibl 
germanaque locupletium testium assertione publicitus comprobata. Verum qua bellorum incumo, 
qua Latinorum incuria, Latina excidit editio, et Grteea tantum, e Greecis librariis nunquam edam 
parcentibus exarata, in vetusto quodam ms. Cyprio Euchologio Altempsiane bibliotheoee reperit; 
eam, ne, ut hucusque alto silentio preeteritam, sic etiam oblitescentem, ipsa prorsus οὐδ, 
δ᾽ Greco germano exemplari Latinitati rursum restituere, οἱ Latine ac Grece nuno primum palla 
Ecclesie hono edere visum est. id ' " 


CONSTITUTIO CYPRIA 


1536 





AIATAZIX KYIIPIA 
TOY AAEZANAPOY IIAIIA 


TOY TETAPTOY. 


u— 


CONSTITUTIO CYPRIA 
ALEXANDRI PAPJE IV. 


καρὰ τοῦ ᾿Αλεξάνδρου πάπα τοῦ 

,δενῶς (1) χαὶ κανονικῶς ὁρισθέντα ταῖς 
ἐνόοις ἐν νήσω Κύπρον Ἐχχλυσίαις, 
«τοῖς ἐν ταύταις χιερατεύουσιν, ᾿Ιταλοῖς 
ui Γραιχοῖς. 

ΑΝΔΡΟΣ ἐπκίσχοπος, δοῦλος τῶν δούλων 
Μοῦ, πρὸς τὴν μέλλουσαν τοῦ πράγματος μνύή- 


τὸ διηνεκὲς τὸ τῆς δίχος σέδας (2) ἐχτείνεται 
ὼς ἐν τῷ τούς ἐν τῶν ἀμφιλογιῶν διαπληχτι- 
, eUrort παρασχενάζοντας τὴν ἀγάπην, ἀλλὰ 
ὑτίζοντας τὸν ἀγάπην * τῇ τῆς εἰρήνης σιγῇ 
ἄξζεσθαι ἔνθεν τοι εἰς τὰς ἀντεστάσεις αἷς 
διαφωνοῦσιν ἐχχλησιαστιχοὶ, oUx διὰ τοῦτο 
ἀλλήλους χρὴ εἶναι εἰρηναίους, ὅτι ἐν τοῖς 
ὀφείλουσιν εἶναι εἰρηνιχοί - τῇ τῆς χριτιχῆς 


vg ἐπιμελείᾳ, χαὶ πρὸς τὴν διαλλαγὴν τῆς B 


img, ἐν ἀγάπης δεσμῷ ἐξόχως χρεὼν ἐπαγρυ- 
' οὐ γὰρ ἐν βιαίου πνεύματος ξάλη, ὃ πολ- 
τὸν τῶν πραγμάτων ἀνατρέπει χατάστασιν͵ 
ν στεῤῥοτοτα θλᾷ, οὐτ᾽ iv τοῖς τῶν θορύδων 
6, τοῖς πλειστάχις dx τῶν διχονοιῶν ὁρμωμέ- 
ὁ τῆς χαδολιχῆς ἑνώσεως προχόπτει αἰϑέσι- 
πλὴν ἡ χοῖ λεπτῆς αὔρας, τουτέστιν εὐμενεῖ 
Itt χούφον πνεύματος, Tj τῶν ἀμφιλογούντων 
νται ζέοντες οἱ θυμοί. 

Επεὶ δὲ ὁ εὐλαδὴς ἀδελφὸς ἡμῶν Γερμανὸς, 
x Κύπρον Γραιχῶν ἀρχιεπίσχοπος, μετὰ τῶν 
λαδοῦς ἀδελφοῦ ἡμῶν ἀρχιεπισχόπου - Atv- 
ἐπιτρόπων, τῷ xaÜ' ἡμᾶς ἐνεδήμησαν δι- 
ἔῳ * ὁ αὐτὸς τῶν Γραιχῶν ἀρχιεεπίσχοπος 


ü exemplari Altempsiano ἃ librano nota 
m ad latus ipsius Constitutionis additur, 
ὃς x«i προδιάλεξις δ᾽ ἣν αἰτίαν γέγονεν à 
Ὀρδινιασμὸς χανονικῶς ἐχτεθεὶς μέσον Λα- 
καὶ Γραιχῶυν Ἐχχλησιῶν χαὶ ἀρχιερέων ἐπὶ 
. τοῦ ἐν γένους Πρασίνον, Ἰταλοῦ, x«t Γερ- 
Πυσιμάνδρον, Γραιχοῦ, ἀμφοτέρων ἀρχιξεπι- 
νήσον Κύπρου. Prologus et praefatio enar- 
ausam ob quam prasens Constitutio cano- 
lita sit inter Latinorum et Gracorum Ec- 


et archiepiscopos, Hugonem nimirum ex ge- 


τετάρτου Α Decreta Alezandri pape IV rite et canonice consti- 


tuta in controversia Ecclesiarum insulis» Cypri 
earumque presulum tt.m. Jtalorum, tum Grseco- 
rum. 


ALEXANDER episcopus, servus servorum Dei, 
ad futuram rei memoriam. 


Cum justitie cultus perpetuo longe lateque ex- 
plicetur manifeste quando contentiosse litigantium 
concertationes, que charitatem nullatenus conci- 
liant, sed perimunt, pacis silentio supprimuntur ; 
idcirco in obortis controversiis, quibus discordes 
inter se ecelesiastici contendunt viri, qui hoc ipso 
quod aliorum pacis assertores esse convenit, inter 
se deberent esse pacati, accurato judicialis cog- 
nitionis examine charitatisque vinculo ad dissen- 
siones reconciliandas summo necesse est studio 
invigilare : non quidem in vehementi procellarum 
sirepitu, qui sepe sepius tranquillum perturbat 
rerum statuin ; neque turbarum tumultu, qui cre- 
brius acri dissensionum impulsu catholicam unio- 
nis eonvellit observantiam ; sed potius in sonitu 
aure lenis, placida nimirum mansuetudine sedati 
spiritus, qua ardentes dissidentium mitigantur 
animi. 

Postquan reverendus frater noster Germanus, 
archiepiscopus Grecorum qui sunt in Cypro, et 
procuratores reverendi fratris nostri archiepiscopi 
Leucosie ad tribunal nostrum devenerunt, tum 
ipse Grecorum archipiscopus, tum alii cum ipso 


nere Prasini, Italum,et Germanum Pesimandrum, 
Graecum, utrumque archiepiscopum insula Cypri. 
(2) Pacem longo et obscuro interpretis hyperbato 
reclare commendat pacis studiosus pontifex, 
ucto exordio a verhis Isaie (xxxu, 17): Et erit 
opus justitiz pax, et cultus justitiz silentium, et 
securitas usque in sempiternum ; licet Grecus in- 
terpres verba detorserit tenebrasque, Latini ser- 
monis fortasse parum gnarus, uderit, adeo ut 
OEdipo pene opus fuerit ad enigmata Greecanice 
dictionis intelligenda. 


1535 


ALEXANDRI 1V 


retulerunt ad nos : defuncto nimirum jam dudum A μετὰ τῶν ἄλλων προέθετο ἐνώπιον ἡμῶν, on 


archiepiscopo Gra»corum prefate insule, cum eo- 
rum vacaret metropolis, demandatum iisdem ipsis 
fuisse, ejusmodi Germanum potius quam alium 
quempiam huic muneri prefieiendum, utpote 
quem archiepiseopatu dignum beate memorie 
Innocentius papa, predecessor noster, suis litteris 
existimaverit; non repugnasse universam syno- 
dum et ordinem neque bone memorie Petrum 
Albani episcopum, olim in partibus illis apostolice 
sedis legatum cum potestatem fecerit eumdem 
Germanum in suum ipsorum episcopum promo- 
vendi ; ao venerabilem fratrem nostrum episcopum 
Tusculanum, tune temporis in iisdem partibus 
dictze sedis legatum, oui predecessor noster man- 


daverat ut quem preefati episcopi sibi ipsis canonice Β ῥηθείσης idpac τοποτηρητὴς, 


elegissent, modo dignus foret, confirmaret ; cum 
vero de ordinando ejusmodi Germano ἃ suis fau- 
toribus ageretur, ejus electionem, utpote liberam 
ingenueque factam, confirmasse, et egisse ut ipsi 
ejus suffraganei episcopum consecrarent ; recepto 
deinde, Romane Ecclesie nomine, ab ipso Ger- 
mano ejusque suffraganeis obedientie juramento, 
dictos suffraganeos tanquam suo metropolitee ca- 
nonicam ei spopondisse obedientiam ; at cum ipse 
Germanus in possessione esset muneris archiepi- 
scopatus,et jura metropolitica clero et populo 
Grecorum qui in ea degebant insula pacifice da- 
ret, prememoratum Leucosie archiepiscopum suis 
non contentum finibus, cum neque in Germanum, 
qui non alium sibi superiorem nisi unum Roma- 
num agnoscit pontificem, nec etiam in eos qui sub 
illius sunt imperio Grecos, ulla jus dicendi facul- 

(3) Πάπα Ἰννοχεντίον. Hujus nominis IV, nam 
tertius creatus fuit anno 1198 et mortuus est an- 
no 1216 ; quocirca Germanus plus quam quinqua- 
ginta annos rexisset Ecclesiam Nicosiensem, et 
incongrue archiepiscopus Hugo anno 1260 post 
quinquaginta annos litem Germano intentasset de 
metropolitico jure et electione, qui prescriptionis 
jure post tringinta annos ex can. 17 conc. Chalced. 
metropolitica jura jure daret. Nec Germanus, senio 
confectus, vigens et vegetus Romam  petiisset, et 
etatem potius quam paupertatem causasset ne 
longius variis allatis rationibus lis protraheretur. 
Petrus item Albani episcopus, et Otho Tusculanus 


sub Innocentio IV exstitere. 
(&) Πέτρον τοῦ 'Al6xvov. In actis pontificum 


C 


non reperitur nomen istius cardinalis, qui utique Ὁ 


tunc temporis mortuus erat, cum vocetur τῆς ἀγα- 
θῇς μνήμης, bone memoriz. Reperi tamen in actis 
concilii Lugdunensis sub Innocentio IV, in senten- 
tiacontra Federicum imp. lata,in quasummus pon- 
tifex dicit, Speciales nuntios venerabilem fratrem 
nostrum P. Albanensem, tunc Rhotomagensem ar- 
chiepiscopum, ac dilectum filium nostrum Gulie- 
lmum, basilicae SS. Apostolorum presbyterum car- 
dinalem. Petrum fratrem appellat quia episcopus, 
Gulielmum vero filium presbyter. E 
(5) Ὁ εὐλαδὴς ἀδελφός. Is fuit Otho cardinalis 
de Castro Rodulfi Bituricensis, legatis Cypri post 
Petrum Albani episcopum sub Innocentio IV, cui 
exstant dato littere de Greecorum ritibus, quo tem- 
pore legasi numere fungebantur in Cypro. Inde 
postea Romam reversus, sub Alexandro iV sub- 
scripsit Anagnie hánc Constitutionem, In Vitá ]n- 


That τοῦ τῶν Γραιχῶν ἀρχιεπεσγόπου τὶς 
φϑείσηῃς νήσου τεθνηχότος, σχολαξούσως τῇ 
ματροπόλεως, ἐπιτραπῆναι αὐτοῖς τὸν 
Γερμανὸν ἣ ἄλλον τινὰ εἰς τοῦτο xtyaptcui 
ἄξιον νομίξεσθαι τῆς ἀρχεεπισχοκπκᾷς ἐ 
εὐαγοῦς μνείας τοῦ πάπα ᾿Ιννοχεντέον (3), τὸ 
προχατόχου διὰ τῶν αὐτοῦ γραμμάτων" pi i 
γούσης τῆς χαθόλον  cvvódou x«i χαταστές 
τῶν τῆς ἀγαθῆς μνήμης Πέτρου τῶν ᾿Αλδα; 
ἐπισχόπου πάλαι ἐν τοῖς μέρεσεν ἐἔχεδοι τ 
ρητοῦ τἄς ἀποστολικῆς ἔδρας, ἀκδ εἰας ἐκετυχι 
τὸν αὐτὸν Γερμανὸν εἰς ἴδιον &rcíszsxar pot 
σθαι xal ὁ ευλαθδὴς ἀδελφὸς (D) ism, ick. 
σχούλας ἐπίσχόπος τότε ἔν τοῖς αὐτὰ m: 
ὦ αὐτὸς ὃ Tuum 
ἐνετεῦῶατο * ὡς ὃν χανονικῶς οἱ ερμδὲ 
ἐτίσχοποι ἐχλέξωνται ἑαντοῖς, si ἔστω ἄξιοι 
ρασχεῖν ἐπιχυρώσεως δῶρον. Ἔν δὲ τῶ τ 
τοῦτον χειροτονηθῆναι παρὰ τῶν αὐτοῦ cred 
ἐπιδεθδαιῶν τὴν παῤῥησιασθεῖσαν αὐτὼ à 
πεποίηχεν ἐξ αὐτῶν τοῦ αὐτοῦ βοὴ θῶν παραῖ) 
χειροτονείας εὐεργεσίαν. ᾿Αναληφθείσῃς μι 
τῶ τῆς Ῥωμαϊχῆς ᾿Ἐχχλησίας ὀνόματε ἐξ « 
καὶ τῶν αὐτοῦ σπουδαστῶν τῆς τῆς ὑπαΣ 
λύσεως, οἱ ῥηθέντες τε αὐτῷ σπουδασταὶ ὧς 
μοτροπολίτῃ χανονιχὴν χαθυπέσχοντο τὰν ὃ 
Ὄντος δὲ τοῦ αὐτοῦ Γερμανοῦ ἐγχρατοῦς τῆς 
πισχοπιχῆς ἀξίας, εἰρεναῖκ τε δέκαια μὴ 
τιχὰ τῷ x))po x«i τῷ λαῷ τῶν Γραιχῶν τῶ; 
νήσω διέποντος, ὁ προμνημονευθεὶς τῆς A! 
ἀοχιεπίσχοπος, οὐκ ἀρχούμενος τοῖς ἐδέοις ài 
οὔτε (0) εἰς αὐτὸν, ὡς αὐτοῦ εἶναε μεέξονα ὁ 
nocentii habetur : Innocentius Othoni ca 
multas scripsit episiolas, (quce utinam exta 
mandavitque ut in Cypro insula episcopati 
corum institueret. — 

(6) 'O« οὔτε. Asserit Germanus se nulh 
periocem agnoscere pontificem preeter soli 
manum unum. Quia Cyprus una olim met 
erat ex iis quee sui juris erant, nullius pare 
imperio ; cujus metropolis genus Gracie: 
λον vocant, eo quod ipsa metropolis sibiigs« 
sit et seipsam, ab aliis non recta, rega s) 
lius Orientis patriarchee ditione con stitda. 
dorus Balsamo de privilegiis patriarchwt 
lib. v1 Juris orientalis ; "Aj?tv μόνων τῶν 1 
φάλων ἀρχιεπισχόπων, τοῦ Βουλγαρίας oru x 
Κύπρου, χαΐ τινων ὀλιγων μητοοπολιτῶν )4 
ἀπὸ φιλοτιμίας βασιλιχῆς ἰδικχῆς τοῦτο τὸ καὶ 
Prater solos archiepiscopos qui. caput ips 
Bulgaria nimirum et Cypri, ac paucos qu 
alios :«etropolitas qui ex imperatoria pe 
munificentia jus istud obtinent. Quod jus i 
piscopi Cypri antiquissimum sane est. Et ' 

uidem Balsamo in can. 39 Trullanum, ad 
lium Ephesinum ΠΠ illud refert dicens : 'A 
τοῦ ἢ κανόνος τῆς γ᾽ συνηδου παοίσταταε ὅτε dx 
λεύσεως ἐπισχόπου τινὸς Κύποου '"Ptyívou ἐπελε' 
ὡρίσθη αὐτοχέφαλον εἶναι τὴν Ἐχχλησία 
Κύπρου, χαὶ ἐχωλύθη 6 Αντιοχείας χεεροτο 
αὐτῇ ποιεῖν * διορίξεται δὲ ἔχειν αὐτὴν xai 
χάαιὰα τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὡσαύτως χαὶ - 
χλησίας τῶν ἐπαρχιῶν τοῦ ᾿Ελλησπόντου x 
Ἐχχλησίαν τῆς Κυξίχου,. γαὶ γένεσθαι τ 
ἐπισκόπων αὐτῶν χειροτονίας παρὰ τοῦ ἐπι 


CONSTITUTIO CYPRIA. 


1538 


; Ῥώμης ἀρχιερέα οὐ γινώσχει, οὔτε εἰς À tate polleret, ad suum tribunal ipsum provocasse 


τατεταγμένους αὐτῷ Γραιχοὺς τινὰ ἄδειαν 
νίας ἐπέχειν, αὐτὸν τῷ ἰδίῳ ὀήματι προ- 
(va ἐπί τισι ζητήμασιν ἃ προὐδάλλετο 
τοῦ ᾧσπερ διέταξεν ἐχξητεῖν, ἀποχριθεέη. 
ὁ αὐτὸς ἀρχιεπέσχοπος Τρμανὸς ὑπήνεγχε 
γον ἐνδοὺς. xai ἐν τῷ σώματι αὐτοῦ, ὡς 
φέρων ἐπιτιμέον ἀπόφασιν, πολλὰς τῷ 
Γερμανῷ καὶ τῇ αὐτοῦ ᾿Εχχλήσίᾳ ἐπέφερε 
ὕτητας, ἐξ ὧν ἀποδείχνυται παθεῖν ζημίας 
δους μεγίστας. Τούτου ἔνεχεν ὁ τοιοῦτος 
; &g' ἡμῶν μιτὰ τῶν ἄλλων ἐζήτησε, τοῦ 
θαι τὰ ἐπενεχθέντα βάρη αὐτῷ διὰ τοῦ 
Λευχδσίας ἀρχιεπισχόπου, τὸν αὐτόν τε 
τοιούτων καὶ τῶν δωοίων τῆς μὴ ὀφειλο- 


Germanum ut quibusdam contra ipsum prolatis 
querelis, eo quod de ipsis statuis et inquirere, re- 
sponderet. Cum autem idem archiepiscopus Ger- 
manus id agere detrectaret, in ejus personam, ut 
ferebatur, excommunicationis sententiam ferens, 
ipsum Germanum ejusque Ecclesiam innumeris 
onerasse gravaminibus, qute jacturas easque gra- 
ves, maximaque impendia sibi imperatore demon- 
strat. Quocirca ejusmodi Germanus et alii cum 
eo petierunt a nobis utin jus suum Germanum 
assereremus, et illata eia dicto Leucosie archiepi- 
scopo gravamina sarciremus, ipsumque ab ejus- 
modi et similibus non licita facultate in Grecos et 
qui ad eos spectant, decimarum impositione aliis- 


ξουσίας ἐπὶ τοῖς Γραιχοῖς χαὶ τῶν αὐτοῖς p que jurium extorsionibus, actis, cohibere curare- 


s» ἐν δεχατισμοῖς χαὶ ἄλλοις δικαίων παρα- 
ἐπιμελιτῶμεν χωλῦσαι, Κἄν χαὶ ἐνωπιον 
ὀῤηθέντος Τουσχουλανοῦ ἐπισχόπου, c δεδώ- 
ἀκροᾶσθαι τὰς τοιαύτας ἐγχλήσεις, οἱ mpop- 
€ διεδεθαιοῦντο ἐπίτροποι ὅτι ὁ ἀρχιεπίσχο- 
υχεσίας ἕἔἕνεχεν τῆς τοιαύτης αἰτίας οὕποτε 
|» ἐχλήη παρὰ τινος ἀνθρώπου ἣ νομίμως" 
ol παρ᾽ αὐτοῦ ὑπεὸ αὐτῆς τῆς αἰτίας, πλὴν 
τς τινὰς χοείας νυνὶ ἐστά)ησαν " χαὶ dux 
τὶ τοῖς προύληθεῖσι παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ ἀρχιε- 
Ὁ" Γιρμανοῦ οὐχ ὥφειλον ἐπέχειν χρίσιν. 
ἐξ ΄ἡμιτέρας προστάξεως, μήπως τῷ τῶν 
| ἀρχιεπισχόπῳ δόξειεν ἀπεῖναι τὸ τῆς 
ἔλύρωμα, ἐδιάσατο τόυτους ὁ αὐτὸς ἀκροα- 


ταῖς ζητήσεσι τούτου, ὥσπερ τοῦ ῥηθέντος C 
4 


σχόπου, ἀποχοιθῆναι. 

£vTÓ χρίσει, ὅτι προτοοπὴ 

; καταστάσιως τοῦ τοιούτου Γερμανοῦ οὐδε- 
ἐγεγόνει * ἐπεὶ πρὸς τοὺς προμνημονευθέν- 

“χόπους δίχαιόν τι τὸν ἀρχιεπίσχοπον ἐχλέ- 


» , 
τοίνυν ἔν τῇ 


. Σήμερον δὲ οὐδευία ἀπὸ τῶν Ἐχχλησιῶν 

τὸ ἀχιεπιτχοπῇ Κύπρου ὑπόχειται, ἀλλ᾽ 
& δίχαια τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἔχει, AD 
canone ἰογ {1 synodi, ez supplicatione cu- 
n episcopi Cypri, Rhegini vocati, staLtutum 
vam Cypri Ecclesiam esse primatem ac sui 
caput ; et prohibitus est Antiochenus epis- 
acere in ea ordinationes : statuit autem ca- 

Trulian, et eam habere jura Cpolis, ac pa- 
cclesias eliam provinciarum Hellesponti, et 
am Cyzici ipsorumepiscoporum ordinatio- 
»piscopo C ypri faciendas. Hodie tero nulla 
;cclesiis Cypri archiepiscopatui subjicitur, 
juejura Cpolis habet. Fortassisquia jam suo 
e in Latinorum ditionem cesserat ; sed fal- 
iam jus αὐτοχεφαλαῖον inde ab apostolorum 
'ehabuerat. Clarissime id patetex eodem ad 
't allato canone 8synoditertie ; dixitenim : 
τὸ ἀνεπηρέαστον καί ἀδίαστον οἱ τῶν ἀγίων ἐχ- 
! τῶν χατὰ τὴν Κύπρον προεστῶτες χατὰ τοὺς 

τῶν ὁτίων Πατέρων, x«i τὴν ἀρχαίαν συνὴ- 
δι’ ἐκυτῶν τὰς χειροτονίας τῶν εὐλαβεστάτων 
ὧν ποιούμενοι. Habeant. jus suum  intlac- 
inviolatum qui sanctis in. Cypro Ecclesiis 
i4, secundum canones SS. Patrum et veterem 
(udinem, per seipsos ordinatines reverendis- 
7n episcoporum facientes.Contirmat veterem 
tudinem,jura sua antiqua firmat consilium, 


mus. Et quamvis coram prefato Tusculano epi- 
Scopo, cui sane ejusmodi dederamus audire con- 
troversias, archiepiscopum  Leucosie nunquam 
propter eam causam in judicium legitime saltem 
& quoquam homine vocatum fuisse preefati procu- 
ratorestestati fuerint, neque ab ipso hac decausa 
tametsi propter alia quedam negotia nunc se fuisse 
missos, atque adeo nehis que ab archiepiscopo 
Germano objecta fuere non opus esse constituere 
judicium : nihilominus, en videremur negasse ar- 
chiepiscopo Grecorumjustitie copiam, de mandato 
nostro auditor ipse ad dictas Germani querelas. 
prefati archiepiscopi nomine, eos respondere com- 
pulit. 


Retulerunt itaque ad judicium, ordinationis 
ejusdem Germani nullum plane exstitisse manda- 
tum ; deinde jus eligendi archiepiscopum nullo 
modo prememoratis convenisse episcopi ; tum 


non novum tribuit ; jus id autem erat jus αὐτοχε- 
φαλαῖον. nimirum ut metropolita Cypri a synodo 
Cypri eligeretur et ab episcopis ejusdem insule 
consecraretur, non a patriarcha Antiochie vel ab 
alio quovis. Cum itaque Germanus se Grecorum 
archiepiscopum creatum existimaret, tanquam Gre- 
corum metropolita ejus insule, jure αὐτοχεφα- 
λαίον nolebat Hugoni metropolitano Latino pare- 
re. Attamen, qui ea privilegia semper intelligun- 
tur salva jure προτιμή σεως, preelationis Romani pon- 
tificis, ideo eum solum ditionem in ipsum habere 
tutetur. 

(7) Ὃ αὐτὸς ἀχροατής. Idem auditor, nimirum 
cardinalis.Olim enim cardinales constitubanturau- 
ditores peculiarium causarum asummo pontifice. 
Innocentis lll. Regest. xit ep 45: Tibi et F. ar- 
chidiacono Tullensi venerabilem fratrem nostrum 
H,, Osttensem episcopum, constituimus auditorem, 
Epist. 197 : Priori et fratribus SS. Quatuor Corona- 
torum. Cum super usu et jure parochia inter vos 
et N. prioremac conventum Lateranensem conten- 
(io verteretur, dilectum filium nostrum C., tituli S. 
Joannis et Pauli presbyterum cardinalem, dedimus 
partibus auditorem ; qui petitione audivit et testes 
utrinque recepit. Et Regest. xv, ep. 150 ; Coram 
dilecto filio P.tituli S.Caciliz presbytero cardina- 
li, quem vobis dedimus auditorem. Vide etiam 
epist. 43 οἱ 09. | 


4539 


ALEXANDRI IV. 


eos tempore quo ad electionem faciendam conve- A γεσθαι οὐδενὶ τρόπῳ πρόσξαχε * καὶ αὐτοὶ 


nerant, vinculo generalis censure fuisse detentos ; 
demum apostolicas litteras, quibus dabatur eis 
prefata eligendi potestas. ab innodatis vinculo ex- 
communicalionis fuisse latas: quibus de causis 
continuo ipsi Leucosie archiepiscopo, qui tunc 
temporis aberat, per ipsius legatos visum fuisse 
ad electionem sive confirmationem vel consecra- 
tionem non esse procededum ; ejusmodi [judica- 
tum, quod vocant, a Leucosie archiepicopo ideo 
factum fuisse, quia ex mandato sancte memorie 
Coelestini, predecessoris nostri, qui insulam Cypri 
ob incolarumGrecorum contumaciam et perfidiam 
in papam, dederat catholieis Latinis eam tenere, 
factum fuit ut, ejectis illinc Grecorum sedibus, 
quatuor Latinorum episcopi ac sedes constiueren- 
tur, quarum pontifices in Grecorum loco suffecti 
decimas aliaque ecclesiastica jura que Grecorum 
episcoporum in ea insula erant bona substitutionis 
jure obtinerent: et uni ex quatuor sedibus, ni- 
mirum Leucosie, eumdem Coelestinum reliquas 
subjecisse sedes, potestate ut ceteris omnibus 
ejus insule ecclesiis metropolitica preesset aucto- 
ritate. Postea vero dictus Albani episcopus, lega- 
tionis quafungebatur auctoritate sivejurisdictione, 
constituit, ejusque constitutio fuit ab apostolica 
sede confirmata, ut in prefata nimirum insula 
quatuor tantum essent episcopi Greci, ac certa 
qu&dam loca in Latinorutmn haberent dicecesibus 
qui deinde Leucosie archiepiscopo tanquam eo- 


rum metropolite, ac Latinisquoruinin dicecesibus C 


erant, episcopis se ipsos, obedientie juramento 
prestito, devoverent. Quocirca clare constat nul- 
lum alium metropolitam nisi Leucosis» archiepi- 
scopum in ea insula, que una sane provincia est, 
vel potuisse vel debuisse jura dare. Quapropter 


(8) Ἐπιτιμέον χαθολιχοῦ. le universali ista 
censura nihilin actis impressis Romanorum ponti- 
ficum nec in ecclesiasticis tabulis. Innuit ex /£mi: 
lio lib vin. Petrus Maturius in notis ad part. Ill 
Summa S. Antonini, ὃ 21, cap. 8, ad an. 1254, di- 
cens : [Innocentio [Y summo Pontifice Cyprii quique 
veram pietatis exempla contemplari potuere. [nsula 
duos habebat archiepiscopos, Latmum Gracum- 
que, Latinum imperitantem Graco, Graecum, quod 
parere nollet, solum vertere coactum. Episcopis 
Grecis abarchiepiscopo Latino re divina facienda 
tnterdictum.Ad hoc nobilitatis veteris Cypriz, bo- 
nam partem loco impiorum habitam, distractam 
insulam aliorum aliter deresacra jureque pontificio 
sentientium. contentione, nullam formam consen- 
tientis vereque pietatis. 

(9) Προτροπῆς Κελεστίνον. Utique hujus no- 
minis tertii, quandoquidem quartum id preecepis- 
se rationi consentaneum minime videtur, cum is 
decima octava a suse creationis die vita exces- 
serit, et in adeo brevis temporis intervallo non 
potuit res Cyprias curare, necdum familiaribus 
et urbanis expeditis ; nec etiam Ccelestinum 11, 
creatum an. 1143, cum necdum Cyprus in Lati- 
norum ditionem venisset, et triginta fere post 
Colestinum 11 annis, sub Luca patriarcha CP, 
an. 4170, ut ex synodali ejus deserto relato a 
Balsa none in Nomocan. Photii, tit. 18, cap. 28, 
plus quam duodecim essent in ea insula episcopi 


B ἐχείνη 


ἐχλογᾷς χαιρῷ, ἦν πέρὶ τοῦ ποιῆσαε συλλ 
xoTt(yovzo δεσμῷ ἐπιτιμίον χαθολεχοῦ (8) " 
ἀποστολιχὰ γράμματα, ἐν οἷς γέγονεν αὐτοῖς i 
ῥηθεῖσα τοὺ ἐκλέγεσθαι παραχεκωρημένη adu 
ἀφορισμῷ ὑπελημμένων ἱπορέσθησαν - ἐξ ὧν 
σπουδαίως αὐτῷ τῷ τῆς Λευχοσέας xoyux 
διὰ τῶν αὐτοῦ τοποτηρητῶν, ὃς τότε τοῦ. 
ἀπῆν, τοὺ μὴ πρὸς τὴν ἐχλογὴν, εἴτ᾽ ἐπιχύρω 
χϑιροτονίαν προέρχεσθαι. Τὸ τοιοῦτον ye 
δίκαιον χαλούμενον, ὑπὸ τῷ τῆς Atvxesis; , 
πισχόπῳ, διὰ τοῦτο μετὰ προτροπῆς τοῦ τῆς 
γοὺῦς μνήνης Κελεστίνου (9), τοῦ πρακετύγον i 
ὃς τὸν τῆς Κύπρον νῶσον ἕνεχεν τῆς ézmfee; 
ἀπιστίας τῆς πρὸς τὸν πάπαν τῶν Tpemis τῶν 
τότε χατοιχούντων, παρεχώρῃσι vie sí 
λικοῖς Λατίνοις ταύτης χρατῆσαιε, γεγίνεει x 
ἐχεῖσε ἐξωσῆέν τῶν τῶν Γραικῶν θρόνων -im 
ἐπίσχοποι xol χκαθέδραι Λατένων καταστοδε 
ὧν οἱ ἀρχιερεῖς ἐν δεχατείαις χαὲ τοῖς ἄλλοις E 
σιαστιχοῖς διχαίοις, ὧν οἱ τῶν ΤΓραιπῶν iin 
ἐν τῇ τοιαύτῃ νήσω εἶχον, ἀγαθὰ διεδέξανη " 
τῶν χαθεδρῶν τεσσάρων μέαν, τοι τὸς ÁN 
αὐτὸς Κελεστῖνος προεδίθασε, τῇ δυνάμει τον 
χειν ἐν πάσῃ ταύτη τῇ vice διὰ μητροπολιτιπῖς 
τῶν ἄλλων ἐχχλησιῶν, Μετέπειτα δὲ ὁ ῥᾳθὰϊ 
θανῶν επίσχοπος ἀδείᾳ τῆς αὐτοῦ τοποτυρής 
δικαιοδοσίας διετάξατο, xdi ἡ αὐτοῦ ϑιάταξι 
χυρώθη διὰ τῆς ἀποστολιχῆῇς καθέδρας, τοῦ 
τῇ προλεχρείῃ νήσω τέτταρες ἐπίσχοποι T 
μόνον εἶναι, καί τιναι τόπους ἐπέχεεν ἐν ταὶ 
Λατίνων ἐνορέαις * οἱ μετὰ ταῦτα Té τῆς Asv 
ἀρχιεπισχόπῳ ὡς μητροπολίτῃ αὐτῶν, xài roi 
τίνοις ἐπισχόποις, εἰς ὧν ἐνορίας κατέστησεν a 
καθυπέσχοντο δεσμῷ ὑπαχοῆς. Φαίνεται οὖν 
ρῶς ὡς ἄλλος μητροπολίτης πλὴν τοῦ τῆς, 
Greci, quorum jura ratione appellationis ; 
triarcha CP. cognoscebantur. Obi ergo fier 
tuit ut Celestinus II Grecos ejecerit episco 
quatuor tantum Latinos constituerit ? Quo 
necessario asserendum est, Coelestinum ii 
fuisse ejus nominis tertium, creatum an. f 
tempcre namque Clementis Ill, cui proxiswa 
cessit Coelestinus II, Ricardus Angeliee a, Q 
prm, ejectis Grecis dicibus, subigit. Vera 
que Hugonis oratores in judicio detulerum 
xandro pontifici non coheerent ea quee jou 
Maginius in Ptolomei Cosmographiam, ageg 
Cypro, scripsit, dicens : Fuere oltm in insula 
pri quatuordecim episcopi iique omnes Graeci, 
nocentius autem [IT,petitionibus reg iss AK lisia 
nuens,ad quatuor tantum redegit, tumGrqrcos 
Latinos : cum hi Cyprii oratores asserant id noi 
gine lisi precibus factum, sed in contumt 
ponam ,deficientibus Grecis ab obedientia Ro 
nte sedis, necab Innocentio lll, sed ab ejus prs 
cessore Celestino lll, qui, ejectis Grascorum t 
tificibus, quatuor tantum in ea insula Latinoi 
constituitsedes. Deinde Petrus, Albani episco] 
Innocentii V legatus, summi pontifici autor 
te, quatuor Latinisepiscopis qu&tuor addidit € 
005 episcopos in distinctis locis à Latinorum 
bibus sedes suas habentes, qui suos illarum c 
coesum Grecos regerent. 


(541 


CONSTITUTIO CYPRIA 


1542 


cix ἀρχιεπισχόπου iv τῷ αὐτῇ νήσω ἥτις ἐστὶ μία A prefati procuratores pariter cum aliis petierunt ut 


ἐπαρχία, οὗτ᾽ δύνατο οὗτ᾽ ὥφειλε τάττεσῆαι. “(θεν 
μετὰ τῶν ἄλλων ἐξήτουν οἱ προλεχθέντες ἐπίτροποι 
ἕν᾽ ὃ γέγονε πρόχριμα περὶ τὴν τοῦ προδιαληφῦεν- 
τος Γερμανοῦ ἐν τῇ τῆς Atvxosia; ἐχχλησία καταά- 
Φτασιν, χαὶ εἶ τι ix. τούτου, ἢ ἔνεχεν τούτον παρη- 
δέολούθηχε, διατάξασθαι nux; un ἔχειν τὸ χύρος" 
καὶ χωλύσαι ἡμᾶς τὸν τοιοῦτον Γερμανὸν τοῦ 
σκοπιχων διχαίων. 

Τελευταῖον, ὀχλήσεως ἐπὶ τούτοις γεγοννίας, xai 
πολλῶν ἔνθεν χαχείθεν γεγονυιῶν ὕέσεων παρὰ τῶν 
ἑκατέρῳ παραστῆσαι πεταγμένων: ἐπιὶ ἐξ αὐτῶν 
τῶν ἀποδείξεων τοῦ διχαίον ἐδοχει ἐκτετάσθαι εἰς 
μᾶκος τὰς τῆς ὀχλήσεως διχονοίας, ὁ ῥηθεὶς ἀρχιε- 
πίσχοπος Γερμανοὸς ἡμῖν χαθιχέτευτε ταπεινῶς, 10v 
μὰ τοσαύταις μαχρολογίαις πεοιέλχεσθαι τὸ πτυ- 
χεία τῆς τῶν Γραικῶν ᾿Εχχλησίας xat τοσαύταις 
ταῖς δνακολίαις προσφέρεσθαι - βουλόμενοι τὴν χα- 
τάστασιν αὐτὸς κἀὶ εἰρήνην, ὀφείλομεν εἰρηνιχῇ 
ϑιατάξει ἀποστολιχᾷς χαταστάσεως προμήθειαν 
ἐπάγειν, δι ἧς κχατασιγήσουσι τὼν ὁχλούντων οἱ 
λογισμοὶ καὶ ὑπὸ ὑποταγῇ τῆς Poux» 'Exxin- 
σίας (10) οἱ προῤῥᾳθέντες Γραιχοὶ ζωὴν ἄξουσι μετὰ 
τῶν Λατίνων εἰρηνιχήν. Οὐδὲν θαυμαστὸν τὸ λοιπὸν 
ἔθνος τῶν Λατίνων xal Γραιχῶν, τῆς ᾿Εχχλησίας τῆς 
αὐτὴς Κύπρου ἐκ διαφόρων ὀχλήσεων σαλευομένης, 
ταραχῇ κυμαίνεσθαι - ἑξαίρηται, χαθὼς δαχοίνομεν 
ὃ ἐκίφερεν τὸν ὑπόθεσιν, το ἀσυμπέραστον τῶν 
ἀχρσιῶν Tipi τὴν τοῦ τῶους τάξιν ἕνεχεν τούτου 
ὅτε ὡς à διαφορὰ τῶν σωμάτων xxi ἢ τῶν ἡθῶν 
ἀσυμφωνία εἰώθασι γεννᾷν διχονοίας ἐν τῇ ἀνα- 
στροφῦ τῶν ὁμοζώντων ὑπὸ ποιχίλαις συνηθείαις 
παρατηρήσειων τῶν “νεῶν. 'Husi; οὖν, οἱ ἐχ τῆς 

- δπκικειμένες ἡμῖν τῆἧς ἀποστολιχῆς λειτουογίας ὀφεί- 
λοιεν x«i ὀρεγόμεθα τοῖς τ᾿ ἐγγὺς τοῖς τε μαχρὰν 
φάσχειν εἰρήνην, ποσέχοντις ἐπιμελὼς θεραπεύειν 
τοῦ τὰς προλεχθείσας Ἐχχλησίας βεθαία τάξει duv- 
θύνεσθαι πρὸς ἀλλήλας, x«t ἁμοιθαία ἐν Χριστῷ 
εὐφραίνεσθαι τῇ εἰρήνς, ἱχανωτέρως προεμηθευσά- 
μεθα τὰς τούτων διαστάσεις ἡσύχον διατάξεως χα- 
τευνοΐξειν, ἀρεστῇ σνυθουλὴ ἣ χριτιχῆς ἐχχοπῆς 
μαχαίρᾳ δικκληροῦν. 

Τοίνυν τῶν οχληρῶν σοιλονειχιὼν ἔνθεν χἀχεῖθεν 
ταῖς τῶν 


λεπτοτάτων ἀποφοραῖς, τῶν τε θορύδων 


μὴ 


C 


decretum contra jus latum, ordinationis assumpti 
jam Germani ad Leucosie Ecclesiam, et quidquid 
ex hac ejus ordinatione vel ejus eausa factum 
deinde fuisset, nos constitueremus esse irritum, 
ac prohiberemus ne Germanus iste aliqua ulla 
archiepiscopi jura exerceret in Cypro. 
ἐπεργάξεσθαί τι ἐν τῇ Κύποω mtoi τῶν ἀριχιεπι- 
Tandem super his oborto tumultu multisque po- 
sitis queestionibus ab iis qui utriusque partis pa- 
trocinium sustinebant: quoniam ex ipsis juris pro- 
bationibus in longum videbatur protrahendas fore 
controversie dissensiones, dictus archiepiscopus 
Germanus humiliter supplicavit nobis ne tam 
longis ejusmodi disputationibus eum circumveniri 
ac distineri, attenta Ecclesie Grecorum paupertate: 
neve tot tantasque imnorosas difficultates in medium 
afferri sineremus : consulentes statui ipsius et pa- 
ci, equum duximus pacifica constitutione ex apo- 
stolica dispositione salubre inire consilium, quo 
dissidentium quiescant litigia et sub ditione Ec- 
clesie homeorum vitam prefati Grieci cum Latinis 
ducant pacificam. Nec mirum si Latinorum Gree- 
corumque genus Ecclesie ipsius Cypri variis agi- 
tatee turbis, seditionibus perturbtum eestuet, cum 
excrescat, ut dijudicamus, id quod praebebat an- 
sam dissidiique materiam suggerebat, multiplex 
nimirum illa juris alterutrinque dicendi dandive 
indiscreta actionis facultas, eo quod etiam varia 
corporum ac morum discrepantia parere consuevit 
dissidia in familiari conversatione eorum qui sub 
variis diversarum nationum institutis simul vitam 
ducunt. Nos ergo, qui injuncto nobis aposto- 
lico munere cum pace pascere tenemur et cupimus 
non modo eos qui prope, verum etiam eos qui 
longe sunt, sollicit mederi studentes prefatis Ec- 
clesiis eas firma constitutione inter se componendo, 
quo mutua in Christo pace fruantur, satis oppore 
tune consuluimus harum dissidia placida constitu- 
tione sedare, consistoriali nimirum deliberatione 
seu judicialis decisionis gladio ea dirimentes. 
Cum igitur graves  seditioseeque contentio- 
nes levissimis jactatis objectionibus per tu- 


τῶν διολέξιων εἰς τὸ ἀπέραντον ἀεί προθαινόντων " D multuantes disputationes, in infinitum vincendi 


προστάττοντις τῇ τῶν ἡμετέρων ἀδελφὼν βουλῇ xci 
τῷ πληρώματι τῆς ἀποστολίχῆς ἐξουσίας * ὄντων 
ἐνώπιον (11) ἡμῶν τοῦ ῥηθέντος Γερμανοῦ, τοῦ 


τῶν Γραιχὼν ἀρχιεπεσκόπου, xci τῶν εὐλαθῶν 


- (10) Τῶν Ῥωμαΐων Ἐχχλησίας. Romeos vocat 
Greecos. Sic primo vocati sunt ii qui sub ditione 
erant imperatoris Graecorum, cujus imperii sedes 
cum Cpolis esset, ab ipsis nova Roma nuncupata, 
$dcireo Grecorum imperium Romaniam appella. 
bant. Concilium Lugdunense sub Innocentio IV, 
ad unitatem Romanz Ecclesie totum Romaniz, id 
est Grzciz, imperium. Eosautem quiilli parebant 
imperio Romeos nuncupabantuta Romanis Lati- 
Disantique Rome nominis etiam inflexione dis- 
cernerent. Clare id in hac ipsa Constitutione, παρὰ 


studio procendentes, in utraque parte sintoborte, 
de fratrum nostrorum consilio et plenitudine apo- 
stolicee potestatis, constitutis coram nobis dicto 
Germano archiepiscopo et reverendis fratribus 


τοῦ τῶν Ρωμαίων ἐπισχοπου λαμβανέτω ἕχαστοσ 
Αατῖνος ἐπίσχοπος' Unus uisque Latinus episcopus 
sumat juramentum fidelitatis. ab episcopo Romwo- 
rum, nimirum ab episcopo Grecorum ejus insule. 
Romeum Latino opponit quia ejus insulani in di- 
tione olim fuerant 1mperatoris Orientis. 

(411) Ἑνωπιον. Tres tantum recensentur epi- 
scopi ejus insule, quia quartus Arsiones in Papho 
jamobierat, ejusque sedes vacabat, utextrema parte 

ujus Constitutionis patet. 


4543 


ALEXANDRI IV. 


nostris Nicolao Soliie, Joacim Carpasii, et Matthaeo Α ἡμῶν ἀδελφῶν Νιχολάον Σωλείας, Ἰωαχεὶμ Καὶ 


Leucarum, episcopis sedium Greecorum, ac Leuco- 
sie archiepiscopi procuratoribus, presenti hac 
constitutione decernimus, et pro utriusque Eccle- 
si] pace super deductis et aliis qui inter eos 
seditioso in posterum tumultu dissidii causam 
parere possent, inviolabiliter sancimus, in insula 
Cypri, in dicGcesibus Latinorum episcoporum et 
sub Leucosie metropoli quatuor tantum consti- 
tuendas esse Grecorum pontificum sedes, olim a 
prefato Albanensi episcopo suis discretis locis : 
quoniam et in ea insula etiam quatuor tantum 
Latinorum episcoporum dignoscuntur esse sodes : 
unam quidem pontificiam sedem Ecclesie Greeco- 
rum apud Soliam in Leucosia ; alteram apud Ar- 
sinoem in Papho; tertiam apud Carpasium in 
Famaugusta ; quartam apud Leucaras in Nemeso 
esse volumus ; et ex his urbibus sedes esse vocan- 
das, ac pontifices qui hac canonice regant Eccle- 

(12) Τεέσσαρες μόνον. Germanus enim, cum 
sibi usurpasset nomen archiepiscopi Leucosire, 

reter quatuor episcopos, quinque Grecorum se- 
tes efficiebat contra decretum Ceelestini οἱ Inno- 
centii. Et fortasse Petrus, Albani episcopus, Inno- 
centii IV legatus, quatuor Grecis episcopis qua- 
tuor dederat Ecclesias et palatiain eisdem urbibus 
inquibus Latinorum episcoporum erant sedes; 
Alexander vero IV Gr&ecis episcopis quatuor ur- 
bes diversas ab urbibus Latinorum, in eisdem ta- 
men Latinorum diccesibus decrevit, a quibus ur- 
bibus episcopi nomen sortirentur,uta Solea sede 
Greci episcopi in dicecesi Leucosiwe Solemensis 
episcopus vocaretur. Firmatur id ex Joanne Magi- 


nio dicente : /n insula Cypri archiepiscopus Gracus C 


ac ceteri Graci episcopi in ditione erant Latino- 
rum, a quibus, facta eorum electione in regiocon- 
silio, confirmabantur episcopi et eorum appella- 
tionis cause cognoscebantur. Neque ob id in Lati- 
norum episcoporum urbibus sedes habebant : nam 
Alerander IV in urbibus eorum locavit sedes, 
ut in ejus Summa que Alexandrina vocatur habe- 
tur. Quam utinam legere. contigisset ! Exstitere 
autem olim episcoporum etiam sedes ecedem ipsae 
urbes, ante Latinorum imperium. Nam in conci- 
lio Ephesino assidebat Evagrius Soleensis episco- 

us, et in Niceno τι Eustathius episcopus item 
Eolsensis. Ex conciliorum autem actis has elicio 
urbes exslitisse episcoporum sedes: Paphum, 
Salaminam seu Constantiam, Soleam, Trimithun- 
tum, Thamassum, Cittium, Curium, Chytrium, 
Amathum, Carpasium, Arsinoen, Neapolim, Cy- 
renem. In concilio Sardicensi reperiuntur duodecim 
nomina episcoporum insule Cypri, sine tamen 
civitatum vocabulis. Ex synodo CP., sub Luca 
patriarcha coacta. propter depositionem Joannis 
episcopi Amathuntis,apud Balsamonem in can. 12. 
Carthagin., colligitur eo anno, nimirum 1170, plus 
quam duodecim exstitisse ejus insule episcopos, 
Joannes Maginius: [n universa insula quatuordecim 
olim fuere episcopi. Plinius, l. v Hist. nat., cap. 
30. Oppida ininsula quindecim : Paphos, Pala- 
paphos, Curia, Cittium, Coriacum, Salamis, Ama- 


thus, Japet hos, Sole, Tamasus, Epidaurum, Chytri, . 


'si rpasium,Golgi ; fuereet ibi Cinyra, Ma- 
nos um. Stephanus his eliam additurbem : 
Ἔστι δὲ xai Πανάχρον πόλεις Κύπρον" Est autem et Pe- 
nacrus urbós Gypri. In Meneis Grecorum die 4 
Maii, Τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Gsobórou ἐπισχόπου Κυριν- 
(ag τῆς Σύπρου Sancli Theodoti martyris, epis- 
copi Cyriniz Cypri, sub Licinio imp. In act. 1 
cono, Ephesi : Τῆς Κηρήνης Κύπρον, Cirenes Cypri. 


σίον, Ματθαίον δὲ Λευχαρων, τῶν τῶν [p 
θρόνων ἐπισχόπων, χαὶ τῶν προῤῥηθέντων ἐξ 
Tw» τοῦ τὸς Λευχοσίας ἀρχιεπισχοπου-" τὸ τ 
σῃ διατάξει χατεττήσαμεν, χαὶ χαταστάσιι | 
xt, ὑπὲρ εἰρήνης ἑχατέρας Ἐχχλησίας izi 
προδληθεῖσι xai ἑτέροις, ἃ δύναται ix bui 
ὕστερον γεννᾷν ἀποστάσεως παρενοχλουμέντ» 
θεσιν, ἀπαραθραύστως τάττομεν, τὴν view 
προ τοὐλοιποῦ ἐν ταῖς ἐνορίαις τῶν Λατίνων 
σχόπων χαὶ ὑπὸ τῇ τῆς Λευχοσίας μητροπόλει 
σαρας μόνον (12) ἔχειν Γραικχῶν ἂρ χιερατιαὰ; 
θέδρας, πάλαι διὰ τοῦ προληφθέντος Aj 
ἐπισχόπον ἰδίοις ἀποταχθείσας τόττοι;- ἀπ δ 
τοιαύτῃ νήσῳ τέσσαρες μόνον δ᾽ ἐκ εὐωτενεπι t» 


B θρόνοι Λατίνων ἐτισχόπων᾽" μίαν μὲν ἔξχαεν 


χήν καθέδραν τῶν Γραιχῶν ᾽᾿Εχχλησίας ὃ "v 
χοσίᾳ (13) παρὰ τῇ Σωλείᾳ, ἄλλην ἐν Πάψω 
παρὰ τῇ ᾽Λρσινῳ (48) τρίτην ἐν ᾿Αμμοχώστῳ | 


Stephanus verbo Πηγάς. Ἔστι δὲ πόλις ἐν Kos 
τῆς Κύπρον" Est vero civitas in Cyrene Cypri. 
consilio vero vtt, act. 1v, reperitur, Ez apo 
Leontii, episcopi Neapoleos Cypri. Ex quib 
insule raagnitudo innotescit, et Alexandrum 
Don tunc primum fundasse Ecclesias, sed jx 
ficias instaurasse sedes jam antiquatas. 

(13) Λευχοσία. ln Menologio  Erecorum, 
Typico S. Sabe, sic 12 Junii, Τοῦ ἀγέον Tp 
Mou ἐπισχόπου Λευχοσίας τῆς Κύπρον. S. Tyipl 
episcopi Leucosiz Cypri. Nicephorus tamen C 
stus lib vii, cap. 42, vocat cum episcopum L 
ensem Sozom. etiam I. 1 Hist.,cap. 11, τὸν Ac 
ἐπίσκοπον, Ledrensem episcopum. A Latinis Nic 
vocatur, et tempore Innocentii Ill metropol 
jureauctaerat, cujus archiepiscopi confirmati 
summum pontificem spectabat,a quo et pal 
accipiebat: Innocentius III, Regest. xiv, ep. 
ad Hierosolymitanum patriarcham, apostoli: 
dis legatum : Prasentatanobis electione quan 
lecti filii capitulum Nicosiensis Ecclesice de dii 
filio magistro Durando,ejusdem Ecclesize thesa 
rio, celebrarunt, electionem eam sufficienter. 
minare nequivimus, secundum apostolice i 
morem. Verum quia onerosum esset et 
propter maris et viarum pericula, ob Aoc ite 
ad sedem apostolicam remeare, pallium poni 
calis officii ad te, tradendum eidem, duri 
destinandum, fraternitati tuz districte manh 
tes, etc. Tu ipsum pracipias conferas eigen 
sub forma quam tibi transmittimus. 

(14) Ἐν Πάφῳ. S. Hieronymus in Vita Hilari 
Ingresso Hilarione Paphum urbem Cypri, vi 


D lem carminibus poetarum. Vetus Papho sita ἐ 


in littore Orientis, olim metropolis totius insu 
utpote proconsulis sedes, ex Acl. apost. cap. 1 
In primo concilio Nieeno Paphiepiscopus prim 
locum tenebat inter episcopos Cypri : Provin 
Cypri, Cyrillus Paphensis, Gelasius Salaminen 
Item et in concilio Cpolitano primo. Jn conc 
tamen Ephesino, infine actionisr, reperitur pri 
Ῥηγῖνος ἐπίσχοπος πόλεως Κωνσταντίας, deinde Xes 
4t0$ Πάφον τῆς Κύπρον. Rheginus episcopus Co 
tantiez, Sapricius Paphi pri. Et in act. 
siepius Constantia Cypri metropolis vocatur. 
(18) Αρσινῷ. In conc. Chalced., act. 1, Proech 
episcopus Arsinoe. Stephanus decem urbes 
vocatas nomine tradit, quarum, inquit, £64: 
Κύπρου, ἢ πρότερον Μάριον λεγομένη * Septiü 
Arsinoes est in Cypro, quz olim Marium voi 
atur. 


(16) 'Aupoxocté. Famaugustam sic. Greci 1 


CONSTITUTIO GYPRIA. 


1546 


ὦ Καοποσίῳ( (Τ᾽. χαὶ cho τετάοτην ἐν Νε- A sias nomen et avctoritátea nonüficii muneris ha- 


[4 


* . ^ " P e. 
τα τῶ Λογ αν, Τονλ χε τόνον Wb ἔχ 
“ὦ . ^ . 
χατουυλύζετῆτι Vut τὸ καὶ UR Ee Au, 
. ^ ec . -..- 
νον χης o £1, ^4 24 il 
» » . "n ^ 
! ὁσάχις SXVTTUL Dus nlaóiy itu. τῶν Tout 


ιθεδρῶν  GyoziG init40s9. ἕτεοος ἐχ τῶν 
τοῦ θρονον χληοίχων “ὥς τοῦ ἀγὼν llvtóux 
'χλχθείσος χάριτος (485 εἰ; ἐπέσχοπον ΨῺγι- 
, οὔτινος ἐπιχυοώτσει τὴν ἐκλογὴν ὁ Λατῖνος 
£0; εἰς 09 ἐνοοίαν ^» j2))4; ἐχεινό: ἔστιν, εἰ 

εὑρήσει 
cj ἀδειᾳ, ὀρθως ταχυείτη. x«l οὐ δυσκόλως 
τοιύσει διὰ τῶν Γροαιχων ἐπισχήπων τῶν πλη- 
γοοιῶν, OU; ἐπὶ τουτοὸ ὁ αὐτὸς Λατῖνος χαλέ- 
ἔσχοπος ἀπονεῖμαι χειοοτονίας δῶρον, Tiv 
τιχὴν φροντίδα τῶν μαναστηρίων, τῶν ἐχ- 
ν, τοῦ χλήρον x«i τοὺ λαοῦ τῶν Ῥωμαίων 
"τὸς τῇ αὐτοῦ πόλει x«i ἐνορίᾳ τυγχανόντων, 
(sie παρατιθεὶς αὐτῶ x«l λαμόχνων mao! αὐ- 
νόμοτον ὁμολογίαν ὑπαχοῆς ἐν σχήματι τοιού- 


ἀπαοτιζολέσην ποοσηπῳ σεανῷ, 


ἐπίσχοπος Σωλείας τῆς τῆς 
ας ἐνορίας, &x ταύτης τῆς ὥρας xci χα- 
πιστὸς ἔτομαι χαὶ ὑπαπούων τῷ ἀγίω 
TÉ ἀγίᾳ τε Ῥώμης Ἐχχλησία καὶ τῷ 
μὸν Οὕγχω, ἀοχειπισχόπῳ 
ὠτοῦ τε διαδόχοις χανονιχὼς sigto7out- 
γὺχ ἔσομαι ἐν βουλᾷ οὔτε ἐν ἔργῳ τοῦ 
xt τὴν αὐτῶν ζωὴν, ἢ μέλος, ἡ χρατηθὴ- 
xj χρατήσει. Βουλὴν ὃν τις ἑἐμποὲ ἡ χαθ᾽ 
& διὰ μηνύσεως ὃ διὰ ἡραυμάτων ϑηλὼ- (c 


|^ Γερμανὸς, 


Λευχοσίας, 


baggestaarena,eoquod ἀλη cerne medio ad 
"8 sit et velut in arenàrio. "Augo; enim 
n significat, χωστὸς vero aggestum, a verbo 
, a4gero, obruo. De eaSozomenus lib. vi 
6. 32:Cum Epiphanius inurbeamplaea que 
ima sacerdotio fungeretur. Olim Salamis, 
ὃ Constantia vocata. Stephanus, Κωσταντία 
Wxpe Σαλαμίς. Constantia est Salamis in 
0 S. Hieronymus De locis Hebr. ex Act.apost.: 
ni;.civitasin Cypro insula, nunc Constantia 
, Suam Tvajani principis tempore Judei, in- 
(t$0mnibus accolis, deleverunt. In primo con- 
licteno vocatur Salamis, in Ephesino vero 
"πί1α, et ejus concilii temporetotius insulam 
polis erat ; naminact. v1, Hheginus episco- 
nstanti Cyprimetropolis.1n Chalcedonen- 
t, Olympius episcopus metropolis Constan- 
. concilio vn, Nicieno i. act. i, iv et vir, inter 
Jolitas recensetur Constantius episcopus 
info insule Cypri, Imo multo anteConci- 
phisenuim,circaan. 373. metropolis erat, si- 
ninconsuio Ephesino fuit Rheginus Constan- 
scopus, Troilisuccessor: de quo idem conci- 
j:t. vr: Doceant pientissimi magistrinum Troi- 
sancte ac beate memorice episcopus quinunc 
vit vel sancte memorize Sabinus qui ilium 
ssi, vel qui ante illos venerabilis Epipha- 
»aliqua synodo ordinati fuerint. Et tumen 
anius tertius a Rhegino metropolita fuerat. 
es lib. vi,cap. 9: Epiphanius, Constantia ur- 
Driepiscopus,concilio episcoporum illiusin- 
onvocato,statuit nequis Origenis Libro legat. 
care autem episcoporum concilium erat me- 
i munus. Claricus Sozom. lib. v1, cap. 28 : 


PATROL. GR. CXL, 


D 


hei 4 


^. - S Β . . . . 95 V ^ / 
£5 t JP: 5,4: “2 NU ELE TOU. TXU- 


£2 t70444 

Qiclies aiti br (i voa posi μὲ sedium Gre. 
eoruui va^are ecutc iil. «uo orbata episcopo, 
alius ex eadein sede cicius, invocata sancti Spi- 
ritus gratia, per s:iffrazia eligatur in. episcopum, 
cujus sane electioneiu 1s Latinus. confirmabit epi- 
scopus in cujus digsces-à sedes illa est, nodo inve- 
nerit auctoritate canonica riteque ordinata pera- 
ctam electionem personae morum gravitate veneran- 
die; ac sine ulla mora efficiet ut a Graecis viciuarum 
dic cesum episcopis qos ea de causa idem Latinus 
vocabit episcopus, consecrationis gratia ei confe- 
retur. Episcopalem curam monasteriorum, ecocle- 
siarum, cleri, populi in ea civitate et dicecesi con- 
sistentium propria auctoritale ei tradet et pre- 
scriptam ab eo recipiet obedientise confessionem 
in hac forma : 


EgoGermanus,episcopus Solie dic cesisLeucosic, 
ez hac hora et deinceps ero fidelis et obediens S.Pe- 
tro sancteque Romanee. Ecclesie, et domino meo 
Hugoni,archiepiscopo Leucosia,ejusque successori- 
bus canonice intrantibus. Non ero in consilio neque 
in facto ad perdendum vilam eorum vel membrum, 
seu ad capiendum captione mala. Consilium quod 
mihi per se ipsum, vel per nuntium,vel per litteras 
credituri erunt, ad damnum eorum nulli pandam. 
Pap»atus Romana Ecclesia ac canonum SS. Patrum 


Epiphanius Salamine qua est urbs Cypri, fuit epi- 
scopus , et paulo post: Epiphanius in. disciplina 
monastica cumapud E gyptios,tum apud Paleestinos 
illustrissinus habitus est. Postea quoque apud. Cy- 
priosinnon minori gloria fuit, apud quos electus est 
primaria urbis totiusinsule epicopus. Ea urbs pree- 
dicatione S Pauli cohonestata celebri nomine ex- 
stitit Act. xit, Paulus et Barnabas abierunt Seleu- 
ciam et deinde navigaverunt. Cyprum, et cum 
enirent Salaminam pradicaverunt verbum Dci in 

nagogis Judezmorum. Et fortasse tunc metropolis 

ecta cum post concilium Nicenum Paphus, cre- 
bris concussa terrre motibus, fuit destructa . S. 
Hieronymus in Vita S. Hilarionis : Ingressus Hila- 
rion Paphum.... qua frequenter terra motu lapsa, 
nuc ruinarum tantum vestigiis quid olim fuerit 
ostendit. 

(17) K«oraci». Conc. vi act xvin : Joannes 
episcopus civitatis Καρπαθίων insulz Cypri. Stepha- 
nus: Καοπασία, πόλις Κύποου, ἣν llujyualiww ἔχτι- 
σεν, ὡς ἊἙλλανιχος ἐν τοῖς Κιυπριαχοῖς., Διονύσιος 
δὲ διὰ διρθόγγον Καρπασείαν αὐτήν φησιν, Ξενα- 
ηὐρας δὲ Καάρπαθον αὐτήν φησι, Θεόπομπος Kdp- 
πασον. Carpasia, civitas Cypri, quam Pygmalion 
aedificavit, ut ait Hellanicus tn Cypriacis. Dionysius 
per diphthongum effert, Carpaseiam ; Xenagoras 
scribit Carpathiam, TAeopompus vero Carpasum. — 

(18) Ἐπιχληλείσης χάριτος [αηοσρηϊὰ8 Itl 
Regest, xv, epist, 20£, capitulo Nicociensi : Uni- 
versita vestre mandamus qualenus, convenientes in 
unum οἱ sancti Spiritus gratia, ut moris cst, invo- 
cata, iu Patrem et episcopum animarum vestrarum 
vobis personam canonice ac concorditer. eligatis, 
qua prodesse valea. ét preeesse. 

49 


U 
$ 
e 


1967 ALEXANDRI tV 
ero defensor et custos salvo ordine meo, contra om- A cai». εἰς αὐτῶν ζημίαν, οὐδενὲ φανερι 
nes' homines. Vocatus ad synodum veniam, nisi παπάτὸν τῆς Ῥώμης ᾿Εχχλησίας x«i τὸν 
canonico fuero prepeditus impedimento. Legatum — parwspo» τὴς τῆς Λευχοσίας Ἔχχλῃσ 
sedis apostolice, quem certum esse cognovero, vUe- τοὺς τῶν ἁγίων Πατέρων χανόνας ἔσοι 
sientem ac remeantem honorifice tractaboet in ne- λαμθανόμενος — x«i κχατέχων, φυλαττοιμέ 
cessitatibus adjuvabo. Sic πιὸ Deus adjuvet, el haec ἐμῆς τόξεως, xarà πάντων ἀνθοώπων, 
sancta Dei Evangelia. εἰς σύνοδον ἥξω, εὖ μὴ ἐμποδισθῶ 
ἐμποδϑισμῶς  Tóv διχαῖον τῆς ἀποστολικῆς ἔδρας, ὃν ἀληθᾷ νοήσω, ἐρχόμενον — xci ἄχει 
τιμήσω, καὶ ταῖς αὐτοῦ χρείαις ἐπαρχέσω. Οὕτως Θεὸς μοι βοηθήσει, xal ταῦτα τὰ τοῦ Θ, 
Εὐαγγῶια. 

Et hanc confessicnis formam unusquisque [,81]- Καὶ τοῦτο τὸ σχῆμα παρὰ τοῦ τῶν ᾿᾽ 


nus episcopus insule Cypri a Romeeorum suee dice- 
cesis episcopo pro se suaque recipiat Ecclesia. 


Ac si eam electionem irritam esse Latinus agno- 


verit episcopus, ad depositionem procedat eo ino- B 


doquorationi congruum est esse procedendum. 

Ad ordinandum autem Grescum episcopum elec- 
tum vocati ἃ Latino pontifice qui ejus sunt dic- 
cesis Greci, sine ulla tergiversatione et mora, ex 
debito priesentis constitutionis et ordinis occurrant, 
et invocationes et omnia qne» consecralioni con- 
gruant explere teneantur. 

Greseorum tamen depositio episcoporum, ut et 
translatio et ejectio, soli Romano pontifici ob apo- 
stolicam eminentiam peculiari reservata est privi- 
legio, ut in illis non secus ac in cseteris episcopis 
pontifici dignitatis conditio servetur et emi- 
mentia. 

In nulla Greecorum Ecclesia suo orbata pastore 


Latinus episcopus episcopum creare audeat, nisi C 


forte ii qui episcopum eligere tenentur, aliquem 
qui eam regat Ecclesiam eligere detrectaverint im. 
moderata dilatione, trium nimirum mensium vere 
decurso tempore, juxta concilii generalis constitu- 
tiones. In quo sane eventu potestas non sit La- 
tino episcopo alium quempiam in sede viduatee 
Ecclesie constituere, nisi gentilem Grecum honori 
ac gradui tanto respondentem. 


Bona Ecclesie Grecorum suo orbate episcopo 
cconomus et capitulum ejusdem sedis futuro ex 
fide servent epicopo, eique postea tradant. 


Cseterum episcopi ejus insule canonice in pre- 
fatis sedibus constituti facultatem habeant leges 
constituendi monasteriis, eoclesiis, clericis et laicis 
Grecorum sibi concreditis, eaque omnia que legi- 
timo jure muneri dignitatis vel episcopali statui 
convenire cognoverint, precipiant. Latini episcopi 
nihil horum prorsus sibi usurpent nisi in iis tan- 
tum causis in quibus metropolitee legitimo jure da- 


(16) Τῶν Γραιχῶν ἐπισκόπων χκαθαίρεσις. Peculiare 
id munus Romani pontificis Innocentius Ill, Ae- 
gest. xv, epist. 137. Cremonensi episcopo, apos- 
tolice sedis legato : (n episcopum Vicentinum depo- 
sitionis sentenitkampromulgasti. Quamvis ad id. si- 
nenostro specialimandatoprocedere non, debueris, 


ἐπίσχόπου τῆς αὐτοῦ ἐνορίας λαμβανέτω ὑ 
TOU, χαὶ τῆς αὐτοῦ Ελκλησέας £&wrw 
ἐπίσκοπος τῆς νήσου Κύπρον. 

Kx» δὲ ἐχείνην τὴν ἐχλογὴν νωρίτε ὃ δι 
ἐπίσχοπος ἀχυρωθεῖσαν, ἐπιχεερήτω τῆ πὶ 
att, καθὼς ἐπιχειρηπέον ἐστὶν εὐλόγως. 

Τὸν δὲ Γραιχὸν ἐπίσχοπον  &ig σχειροτοιῖ 
χθέντα παρὰ τοῦ Λατίνον ἀρχεερέως οἱ τῇ 
ἐνοοίας Γραιχοὶ χληθέντες ἄνευ χωρισμοῦ, 
σεως ἀπὸ χρέους τῆς παρούσης καταστέι 
διατάξεως συνελθεῖν. χαὶ ἀνακλήσεις χαὶ τὶ 
τὰ ἀνήκοντα τῇ χειροτονία πληροών ἐνέχονται. 

Πλὴν ὃ τῶν Γραιχῶν ἐπισχόποων xaÜnipn 
ex xai ἢ μετάθεσις xal ἡ ἔχστασες, μόνω 
Ρωμὺὴς ἀρχιερεῖ χατὰ -ὴν ἐξοχὴν τὴν &x* 
ἰδίω φυλαχθῇ προνομίω, ὅπως ἐν ἐκείνοι; 
ἐν τοῖς λοιποῖς ἐπισχόποις ἡ τῆς «px 
ἀξίας χατάστασις καὶ ὑπεροχὴ φυλαχθεέῃ. 

Ὁποία δέ τις Ἐχκλησία Γραικῶν  é&wepu 
μένος, ὁ Λατῖνος ἐπίσχοπος ποιεῖν ἐπὶ τα 
σχοπὸν οὐ τολαήσει. 
ὀφειλόντων περιοναέα τῇ φορᾶ ταύτῃ re: 
τειν ὃς τὴν αὐτὴν Ἐχχλησίαν 1 
χατὰ τὰς διατάξεις τῆς γενικῶς συνόδου (9 
νυίας διαδρομῆς τριμηναίον χαεροῦ ἐπ᾽ ( 
ἐν τῷ δὲ μὴν ux ἐχέτω ἄϑειαν ὁ Λατῖνος | 
τοῦ χαθιστᾶν τῇ χηρευούσῃ Ἐκχλησία, τ 
Γραιχὸν xdi τιμῆς χαὶ βαθωυοὺ τοσαύτης ἀξ 
φωνοῦντα. 

Τῆς δὲ Γραιχῶν Ἐχχλησίας ἀπορούσης ix 
τὰ ἀὐτῆς ἀγαθὰ ὁ οἰκονόμος, xxl τὸ y tpdla 
αὐτῆς χαθέδρας τῳ μώλοντι ἐπισκόπῳ pi 
πιστῶς, χαὶ ἐπισφραγιζέτωσαν τῷ pom 
σχόπω. 


εἰ μήπως ἀμελούν 


τινὰ 


Ὁ Τοῦ λοιποῦ οἱ ἐπίσχοποι τῆς αὐτῶς vim 


γνικῶς ταχθέντες ἐν τοῖς προληφθεῖσι τῶν 
θώχοις ἐχετωσὰν τάττειν ἐν μοναστηρίοις, 
σίαις, χληρικοῖς χαὶ λαϊκοῖς Γραικῶν, «mU 
τετραμμένοις, xal ταττέτωσαν πάντα͵ ἃ duy 
ται τῇ λειτουργίᾳ τῆς ἀξίας ἢ xai dxu 
τάξεως ἀνύχειν νομίμω διχαίω * ἐξ ὧν οἱ 
ἐπίσχοποι παρεχτὸς ἐχείνων μόνων τῶν al 


cum hoc sit unum 67 illisque sibi sedes apc 
specialiter reservavit, Et epist. 175: Cum ep 
rum transiatio fieri nou potuit vel debeat 
sedis apostolice licentia special. 

(20) Γενιχᾷς evvédev. Nimirum CAaiced. 


CONSTITUTIO CYPRIA. 


580 


ἱφτροπολίτης ἐκ νομίμου δικαίου ϑύναται Α tum est, erga eosqui suo sunt suffraganeo subjecti 


σίαν ἐξασκεῖν εἰς τοὺς τοῦ συνερίθον αὐτῶν 
μένονς, μηδὲν ἁρπαζέτωσαν. 
t αἰτίαι αἱ ἀνήχουσαι τῇ ἐχκλησιαστιχῇ 
εἰ ἀποοτραφῶσιν ἐν τοῖς Γραιχοῖς, εἰς τὸν 
μφυλον ἀρχιερέα χρινέσθωσαν. ᾿Εὰν δὲ εἰς 
xal Γραιχὸν, εἴτε ὁ Γραικὸς ἐγκαλεῖται, 
Λατῖνον τοῦ τόπου ἀρχιερέα ἀναφερέσθω- 
κῶς διαχωριξόμεναι͵ πλὴν σωξζξομένης τῆς 
κῶς καθέδρας ὑπεροχῆς, πρὸς ἧς βοήθειαν 
νἱ θλιδόμενοι δύνανται ἀμέσως ἐπαναστρέ- 
παρὰ τοῦ ἐπισχόπου Γραιχοῦ γένηταί τις 
χατὰ τοῦ Λατίνου ἐπισχόπου εἰς οὔ ἐνο- 
αὐτὸς τυγχάνει Γραιχὸς ἐπισκοπος, εἴ 
τ, ἐντεῦθεν ἀνατρεχέτω χαὶ πρὸς τὸν τῆς 
ig ἀρχιφκίσκοπον. . 
κρούσῃ Tf Διατάξει θεσπίξομεν ἵνα ἐν τῇ 
ἐν τῇ ἐνορία τοῦ Λατίνου ἀρχιερέως, χωρὶς 
τριβῆς τῆς ἱπισχοπῆς τῶν Γραιχῶν χαθέ- 
ἐθ᾽ οὗ τὸ &xpearüptoy τοῦ ἐνόχον b τοῦ δι- 
Ι τιν' ἔχει ὁ Τραικὸς ἐπίσχοπος, τὸ αὐτὸ 
αγινώσχηται, xe μηδὲν ἄλλο εἶναι χριτή- 
κιοδοσίας διατεταγμένως ἐν τοῖς Γραικοῖς * 
ς ἕν τινι ἐχχλησία Γραιχῶν τοῦ τοιούτου 
$ ἀρχιδιαχονικῇ, ἦ ἄλλῃ ἐξουσίᾳ ἐχπεπλεγ- 
'"ουσα τεταγμένως κριτήριον ἀχοῆς ἐξ αρ- 
οὔ ἀπὸ τῆς αὐτῆς ἐχχλησίας τὸν Γραιχὸν 
v, χαὶ ἐντεῦθεν xarà βαθμὸν οἱ αὐτοῦ ὑπὸο- 
οἱ ὁπόταν τούτων τι ἔσεται προχαλέσουσι. 
χιεπισχόπῳ μέντοι χαὶ τοῖς Λατίνοις ἐπι- 
ὑπὲρ πταισμάτων ἧ ἀδικιῶν, xxl τῶν αὐὖ- 
ων, τῶν ἐχχλησιῶν τε αὐτῶν επιμελητέον 
«€ ἐν τοῖς Γραιχοῖς τῶν αὐτῶν πόλεων i 
ἐν ἐχείνοίς τοῖς συμβάμασι προσήχειν 
lk τὴν ἐδουσίαν ἐν οἷς αὐτοῖς ix ϑιχαίον 
| τοῖς Δατένοις. 


τὸν σύνοδον δὲ τοῦ Λατίνον ἐπισχόπον ὃ 
ς ἐπίσχοπος ἐν τῇ αὐτοῦ ἐνορίᾳ τὸν θρόνον 
χων, ἄκκξ τοῦ ἐνιαυτοῦ μετὰ τῶν ἡγουμέ- 
τῶν ἱερέων αὐτοῦ, τῶν τὴν φροντέδα τῶν 
ἐχόντων, χρατεῖται ἐνεπηχόως συντρέχειν " 
υνοδιχὰ τούτον θεασπίσματα ἃ μέντοι τοῖς 
κῶν ἔθεσι μὴ ἐναντίοις τῇ χαθολιχῇ πίστει, 
ie Γραιχῶν Ἑχχλῳσίας ἀνεχομένοις μὴ ἀν- 
Ὁ) λαμθάνειν τε χαὶ φυλάττειν, Ἵνα δὲ μὸ 


jurisdictionem exercere. 


Causes que ad ecclesiasticum spectant forum, si 
controvertantur inter Grecos, a suo eorum gen- 
tili judicentur pontifice; si vero inter Latinum et 
Greecum; sive Greecus accusetur, ad Latinum loci 
pontiflicem referantur judicaliter dirimends, salva 
tamen apostolice sedis preerogativa, cujus opem 
vexati omnes immediate possunt implorare. Si ab 
episcopo Greco aliqua instituatur accusatio adver- 
sus Latinum episcopum in ea diccesi in qua Gre- 
eus est episcopus, inde, cum necessitas postulave- 
rit, a1 Leucosie recurratur archiepiscopum. 


Preesenti hac Constitutione sancimus ut in civi- 
tate vel dioecesi in qua audientia forum actorie. 
vel rei est Latini pontificis, extra locum in quo 
episcopalis Grssecorum constituta sedes est, si quid 
Greecus habet episcopus, ab uno eodemque foro 
cognoscendum esse, nee aliud quodqiam legiti- 
1num esse tribunal juris dicendi Grecis, nisi forte 
in aliqua Greecorum Ecclesia ejusdem regni, vel 
archidiaconali, vel alia potestate rite a principio 
exemptum audientis forum exititerit; à quo ab ea 
Ecclesia ad Greecum episcopum, et hinc gradatim 
qui in ejus sunt ditione, quotiescunque hisaliquid 
contigerit. se appellaverint. 

Arehiepiscopo et episcopis Latinis ad canonice 


C cognoscendum de criminibus vel injuriis etjuribus 


ipsis suarum Ecclesiarum, in casibus illis potesta- 
tem in Grecos suarum civitatum veldic cesum esse 
volumus, in quibus de jure ipsis Latinis convenit. . 


Ad synodum Latini episcopus Romeus qui ejus 
dicecesi sedem tenet episcopus, ac pariter abbates 
ejusque sacerdotes animarum curam habentes se- 
melin anno expedite accedant, et synodica decreta 
qui, Grecis quidem institutis catholice fidei non 
repugnaatibus, et a Grecis receptis Ecclesiis non 
adversantur, suscipere et observare teneantur. 
Ne autem dicti episcopi Greci ex hujus observa- 
tione Constitutionis, qua ad episcopales etiam sy- 


ἐς Γραιχοὶ ἐπίσκοποι βαρύνωντοι βάρει δι- p nodos Latinorum pontificum accedere coguntur 


ὃ δεῖσθαι τούτοις ἔρχεσθαι ix τῆς τοιαύτης 
ς ὀφείλειν, xoà εἰς τὰς ἐπίσχοπιχὰς συνό- 


duplici gra ventur onere, statuimus δα dicecesanam 
synodum eos non esse cogendos. 


ἀρχιερέων Λατίνων τούτους ἔρχεσθαι, εἰς τὴν τῆς ἐπαρχίας σύνοδον τάττομεν οὐχ ἀναγχαζομένους. 


ἧς ἐπιτηρήσεσι μέντοι τῶν Γραιχῶν ἐπι- 
ἢ τῶν οὐτοῖς ὑποτεταγμένων, ἐχείνην βου- 
(ἔιν τοὺς Λατίνους ἀρχιερεῖς & ταῖς ἰδίαις 
à ἑνορίαις τὴν ἐξουσίαν, ἦν tà μητροπο- 
αἷς ἐπιτηρήσεσι τῶν αὐτοῦ συνερίθων xai 
οὔ ὑπηχόων παραχωροῦσι τὰἄ χανονιχὰ 
Til, 

χιεπισηθκὰ μέντὸν xel rel; Λατίνοις ἐπι- 


ὅταν ταύτας τὰς ἐνορίας τὰς περὶ τοὺς 


In puniendis vero Grecis episcopis vel in eorum 
ditione constitutis, volumus Latinos pontifices in 
suis civitatibus et dicecesibus eam habere auctori- 
tatem quam metropolite in puniendis suis suf, 
fraganeis sibique subjectis canonum eoncedunt de- 
creta. 


Quando archiepiscopus et episcopi Latini eas 
dimoeses in quibus Gaeci consistunt oum diaee- 


1551 


mensura pecunias a parochiis exigendas esse pro- 
nuntiamus : nimirum ipse archiepiscopus a quin- 
que tantum parochiis exivet : Paphi episcopus a 
quatuor, Famaugustie a tribus, el Nemesi similiter 
ἃ tribus. Eam autem pecuniam a Grecis sue dic- 
cesis el parochie singulis accipiant annis. Sin- 
gul& vero parochise summam prebeanttriginta soli- 
dorum tornesiorum sivetotidem byzantios, qui non 
exsuperent, sed eam exequent quotam. Licet sane 
parochiarnm numerum quee ratione visitationis sol- 
vere tenentur, attenta Ron«eorum paupertate, ex 
misericordi provisione ita mediocrem esse decre- 
verimus, quoniam vero Latinis quidem episcopis 
suarum Ecclesiarum bona ideo lradita sunt utin 


ipsis debitum ministerii eorum munus integre, cum B 


necesse fuerit, explere valeant, si necessitas or- 
thodoxsze fidei vel obedientie promptitudo que Ro- 
mane debetur Ecclesise, vel morum disciplina pe- 
siulaverit, pluries ipsos Grecos esse visitandos, 
volumus, quo sine ullo Latinorum gravamine vi« 
sitalionis munus exsequatur, Grecos ipsos quid- 
quid visitationi debetur suis sumptibus persolvere ; 
quando vero canonum constitutiones ipsisepiscopis 
visitationis munus injungunt, tunc opus est ut La- 
lini ipsi suis impensis munus obeant, cum etiam 
apostolus Paulus,nostri status exemplar,aliquoties 
victum sibi ipsi suarum labore manuum compara- 
verit, ne gravis foret iis quibus Evangelium preedi- 
cabat, qui cum doctori necessarios subministrare 
sumptus detrectassent eo ipso impediebant ne 
predicationis mysterium propagaretur. 

Ut autem breviter quod equum et justum est 
precipiamus : habeant Latinorum Ecclesie in pree- 
fata insula decimas et obtenta jam consuetudo 
exigendi ejusmodi decimas per pontifices et cle- 
ricos Latinorum executioni deinceps mandetur. 
Quocirca cum in hac parte servandam esse con- 
suetudinem asseramus, nemo eorum existimet se 
immunem a solutione decimarum jure canonico 
et divino debitarum. 


Quamvis itaqué et Grecorum Ecclesiam regni Cy- 
pri ex hac constitutione non sit deinceps quidem 
habitura metropolitam sus& gentis, volumus tamen 
ejusmodi Germanum, Grecorum archiepiscopum, 
quoad vixerit nomine et honore dignitatis archiepi- 
scopalis frui. Quam ob causam et eum usque ad 
mortem a potestate et ditione Leucosie archiepi- 
scopi immunem prorsus esse volumus et decerni- 
mus, ac precipimus ut, defuncto ejusmodi Ger- 
mano, nullus alius Grecus archiepiscopus in pre- 
fato constituatur regno. Verum, ne ejusmodi ar- 


(21) Βυξάντια, Nummi genus unius aurei. Inno- 
cent. IlI, lib. 1 epist. ad regem Portugallie : Pater 
tuus centum byzantios annuatim Romano Ecclesice 
constituit censuales. llorum autem pondus ex re- 
sponsione ejusdem regis ad pontificem elicitur : 
respondet enim se pro cens& annuali decem anno- 


ALEXANDRI IY 
sano vicario jure visitaverint. bac servata justitiae A Γραιχοὺς, μετὰ τοῦ τῆς ἐνορίας 


δικαίου 

πτωνται, τὸ αὐτὸ ἐν ταῖς ἀπυτημέναις EX 
ἀπαγγώλομεν τὸς διχαιοσύνης μέτρον “΄ 
αὐτὸν ἀοχιεπίσχοπον πέντε μόνον, τὸν τῆς 
τέσσαρας, “ἧς ᾿Αμμοχώστον τρεῖς, χαὶ. 
Nspsgov ὁμοίως Tptiq* Ἃ δὴ ἀπὸ τῶν Γραὺ 
αὐτῆς ἑνορίας χαὶ τῆς τούτου ἐπιτροπῆς j 
τωσαν xxt' ἔτος, ὧν ἐχαστῺ χεφάλαιον τί 
σόλιδος τονρνεσίων, à τοσαῦτα βυξάντια (! 
μὴ περιττεύοντα, πλὴν ἐξισούμενα. τούτω τῷ 
Ili» χαὶ τὸν ἀριθμὸν τῶν ἀπετροπῶν τῶν 

μένων ἐπισχέψεως χαριν, χατανοουβένης τῆς 
χείας τῶν Ῥωμαίων, duxpivo;nt» ἔλίκς s 
θεία οὕτως μετριοποιῦσαι. "Erst μέντα wg. 
νοις ἐπισχόποις πρὸς τοῦτό εἰσε τὰ τῶν mi 
αὐτῶν ἀγαθὰ παραχεχωρημένος, τοῦ i un 
περὶ τὸ χρέος τὰς αὐτῶν ὑπουργᾶι ex 
ἰσχύειν τὰ τῆς χρείας πληροῦν Θέλομεν, & ἃ 
τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, ἢ τὸ oxvo» τῆς ἢ 
τῆς ὀφειλομένης τῇὸ τῆς Ῥώμῃς "Exxhwi 
τῶν LÜG» ἀπαιτέσει παίδευσις τοῦ ἐπισχίσ: 
τοὺς αὐτοὺς Γραιχοὺς πολλᾶχις, ἀποτῖνο ε 
ἐπέ τοῦτο περὶ αὐτοὺς ἄνευ τινὸς βαρους üun 
τῆς ἐπισχέψεως χρέος ἰδίαις δαπάναις. Ὅται 
αὐτοῖς αἱ τῶν ἁγίων διατάξεις χανόνων τοῦτ 
τρέπωσιν, ὀφεῦουσι διαχορηγεῖν - ἐπεὶ χαὶ ( 
στολος Παῦλος τὸ πρὸς ὑπόδειγμα τς ij 
καταστάσεως ἑνίοτε ἑαυτῷ τὴν ζωὴν τῷ τῶν 
xómo ἐχτήσατο, τοῦ μὴ φορτιχὸς εἶνχε τοῖς οἱ 
ρυττε τὸ Ἐναγγέλιον, οἴτινες κχατοχνοῦντες 
ρηγεῖν τῷ διδασχάλῳ δαπάνην, κατὰ τοῦτο τι 
χορηγίας στεοηθῶσι ἀνστυηρίου, 

Ὡς ἐν χεφαλαίῳ δὲ τὸ ἀνῆχον δίκαιον τοῦ 
εἰν " τὰς δεχατείας ἐν τῇ προλεχθείσῃ vías 
τωσαν αἱ τῶν Λατίνων ἐχχλησίαι, χαὶ ἢ Guo 
παραχεχρατημένη εἰς τὴν τῶν τοιούτων δὼ 
λῆψιν ἀπὸ τῶν ἀρχιερέων χαὶ τῶν x) pus 
Λατίνων, εἰς τὸ ἐξῆς διαπραττομένη guAer: 
Aux τοῦτο μέντοι ὅτι ἐν τούτω τῷ μέοει ) 
φυλακτέον τὸ ἔθος, μή τις αὐτῶν νομιξέτω 
ὑπιξηρημένον τῆς τῶν διχατειῶν λύσεως τῶ 
λομένων χανονιχῷ xat θείῳ δικαέω, 

Τοίνυν x&v xxi ἢ τῶν Γραιχῶν Ἔχκχλυ; σὰ τῶ 
Κύπρον ῥηγάτου χατὰ ταύτην τὴν τάξιν, οὐχῦᾳ 
εἰς τὸ μετὰ ταῦτα μητροπολίτην τοῦ αὐτῆς Ph 
θέλομεν μέντοι τὸν τοιοῦτον Γεομανὸν τὸν τῶν 
xà» ἀρχιεπίσχοπον χέχρις ἂν ξῇ τῷ τῆς ἀρχιεπιϑ 
κἧς ἀξίας ὀνόματι καὶ τιμῇ χρῆσθαι - οὗ ἔνεχεν xi 
τοιοῦτον μέχρι τελευτῆς χωλύομεν ὑπὸ τῷ ἐξ 
τοῦ τῆς Λευχοσίας ἀρχιεπισχόπου παντελῶς t 
xal τάττομεν ὡς, τελευτήσαντος χοῦ τοιούτον 
μανοῦ, τοῦ μὴ τιν᾽ ἕτερον ἀρχιεπίσχοπον ry 
ταχθῆναι ἐν τῷ προλεχθέντι βηγάτῳ, Πλχὰν τὸ 


rum jam misisse mille aureos. taque singul 
zantii unum pendebant aureum. Clarius ider 
gest. xv, ep. 179, ad patriarcham Antiochei 
fratri tuo mille byzantios dedisse, ad mille 
orum valentiam. 


CONSTITUTIO CYPRIA. 


1554 


οιοῦτον ἀρχιεπέσχοπον Τερμανὸν περιφερεσθκι Α chiepiscopus Germanus palabundus oberret nulio 


γνωσμένου τοῦ θρόνου αὐτοῦ, τὸν προλεχθέντα 
νπὸν τῆς τῶν Γραιχῶν χαθέδρας τῆς ἐν τῇ 
x τῆς Λευχοσίας ἐνόρίας ἀπὸ τοῦ δεσμοῦ τοῦ 
τημένον τῇ Ἐχχλησία αὐτοῦ, λύομεν αὐτὸν, 
τὸν ἐπισχοπικὸν θρόνον τοῦ ᾿Αρσινοῦ, τὸν τῆς 
) ἐνορίας σχολάζοντα, τῇ τῆς ἀποστολικῆς 
ίἰας ἀδείᾳα xai τῇ βουλῇ τῶν προῤῥηθέν- 
ἀδελφῶν. χαὶ μεταφέρομεν xai δίδομεν αὐτῷ 
ν τοῦ διέρχεσθαι ἐλουθέρως εἰς τὸν αὐτὸν θρό- 
Té προῤῥηθέντι δὲ Γερμανῷ ἀρχιεπισχόπω 
ηθείσας, τὸν θρόνον χαὶ τὴν τῆς Σωλείας 'Ex- 
ἰαν ἐν πνευματιχοῖς x«l ἐν χαιριχοῖς χατὰ τὴν 
s» βουλὴν x«i ἐξουσίαν παρατιθέμεθα, map. 
| χρατηθησόμενα οὐτῇ τὸ τιμῦ ἀεὶ, xci τῷ 
ἀρχιεπισχοπιχῆς ἀξίας ὀνόματι 
«vópsya* οὗτος μέντοι τού εἶναι αὐτὸν ἐλεύ- 
᾿ Ὦ ἐν τῷ ῥηθέντι θρόνῳ τῆς Σωλείας, ὃ παρὰ 
χχλησίᾳ τῶν Γραιχῶν τοῦ ᾿Αγίον Βαρναάδα τῆς 
ἐοσίας, ἣν εἰς τὸν ἐπίσχοπον τοῦ αὐτοῦ θρό- 
ἐχ τῆς τοιαύτης εὐεργεσίας τὸς ἡμετέρας 
ξεως χαθάχειν εἰς τὸ διηνεχῖς βουλόμεθα xci 
τὸν αὐτοῦ θέλησιν χατοιχεῖν, Αὐτοῦ δὲ τοῦ 
ἱπισχόπου θανόντος, ἐν rà τῆς Σωλείας θρόνῳ 
t αὐτῇ χηρεύσῃ, ἁπλοῦς μόνον τοῦ τῶς Γραι- 
ἔθνους ἐπίσχοπος “χειροτονείσθω, ὃς τῷ τῆς 


ἐπισχοπιχῶς B 


suo acceptus throno, prefatum episcopum sedis 
Grecorum Solis, dic cesis Leucosi&, ἃ suo quo 
tenetur Ecclesie vinculo solvimus et ad episcopa- 
lem sedem Arsinoes, dicecesis Paphi. vacantem, 
apostolicze potestatis auetoritate ac preefatorum 
fratrum nostrorum consilio, transferimus, eique 
potestatem facimus libere progrediendi ad suam 
eam sedem. Prefato vero Germano archiepiscopo 
preedictam Solie sedem et Ecclesiam in spiritua- 
libus et temporalibus, ex eorumdem consilio ea- 
demque potestate deferimus, ab ipso semper cum 
suoretinendam honore et archiepiscopalis dignitatis 
nomine et episcopali auctoritate regendam ; ita ut 
in sua sit potestate et voluntate pro suo libitu in- 
colere vel dictam Solie sedem vel degere apud 
Greecorum ecclesiam S. Barnabse Leucose, quam 
ad episcopum hujus sedis ex presentis nostre 
hujus Constitutionis beneficio perpetuo spectare 
volumus. Ko autem archiepiscopo defuncto, sine 
ulla controversia Solie sedem quoties suo fue- 
rit orbata pastore, ex Grecorum duntaxat gente 
episcopus eligatur, qui Leucositee episcopo, eodem 
modo quo et alii episcopi Greci Latinis tenentur 
subesse episcopis, ex presentis tenore Constitutionis 
etiam ipse subsit. 


, 3 . - - , ν " ΄ ΗΝ ,* 5 4 e^ e - - 
ὁσίας ἐπισχόπῳ τῷ αὐτῷ τρόπω qc χαὶ οἱ ἄλλοι Γραιχοὶ ἐπίσκοποι ὀφείλουσιν ὑποχεῖσθαι τοῖς Λα- 
ς ἐπισχόποις͵ χατὰ τὴν πρόνοιαν τῆς παρούσης διατάξεως ὑποταττέσθω, 


3 "υ 4 4 a. -— 
v αὐτὸν μέντοι Γερμανὸν, τὸν τῶν Γραιχῶν 


toro», oig μοναστήρια ἐχχλησίας, χλῆοον xci 


τῶν Γραιχῶν τῆς πόλεως Λευχοσίας xai ἔνο- C 


βουλόμεθα ἔχειν ἐχείνην τὴν ἐξουσίαν τὴν 
ἐγονυῖαν τῷ ἐμπεπιστευμένῳ θρόνῳ αὐτοῦ, ἣν 
λλοι τῶν Γραιχῶν ἐπίσχοποι τοῦ τῆς Κύπρον 
του £x τῆς τοιαύπῆς προμηθείας εἰς τοὺς Γραι- 
τοὺς αὐτοῖς ὑποτεταγμένους ἐπιπράττουσιν. 

οὔ λοιποῦ αὐτῷ τῷ τῶν Γραιχῶν ἀρχιεπισχόπῳ 
Tt, ὃ τὴν τὴς ἀρχιιπισχοπιχῆς ἀξίας λειτουργίαν 
σκατέχοντι͵ αὐτοῦ δὴ τοῦ ἀοχιεπισχόπου χαὶ τῶν 
γκόκων τῶν Λατίνων ἐπὶ τοῖς Γραιχόϊς περὶ τὴν 
ϑλούθησν τῶν ἀρχιεπισχοπιχῶν ἐξουσία 
ἀναχινεῖν τὴν τῆς διενέξεως ὕλην ἀφελχέσθω. 
ἔττομεν τοίνυν χαὶ θεσπίζομεν τοῦτον αὐτὸν 
ἐπίσχοπον τῶν Γραιχῶν Γερμανὸν, ἕως ἂν ξῇ, 
ἧς χαταστάσεως τῆς τοιαύτης διαταγῆς ἄνευ 


ἱογέας τῶν Λατινων ἀρχιερέων ἕλευθέρως, ὅταν D 


M χανονιχῶς τοὺς Γραιχοὺς τοὺς ἐχλεχθέντας 
(ύπρῳ χαθεξῆς χειροτονητέους εἰς ἐπισχόπους, 
ἀπὸ τῶν Λατένων ἀρχιερέων, εἰς ὧν παροιχίας 
, ἐπισφραγιξομένους, ἀδείᾳ μητροπολιτιχῇ, 
τὰς ἱερὸς τάξεις προδιδαξομένους, χειροτο-- 
" τοὺς δὲ ἄλλους τοῦ αὐτοῦ ῥηγάτοῦ Γραι- 
ἑπισχόπους συγχαλείτω πρὸς τὸ τῆς τοιαύτης 
ὑτονίας μυστήριον τελεῖν᾽: χαὶ περὶ πάντας 
Γραιχοὺς τοῦ αὐτοῦ ῥηγάτοῦ τῇ αὐτῇ ἀδεία 
ἐμέτω τὴν τῆς ἐπισχέψεως λειτουργίαν ὅταν 
iU διχαίου ἐπινεμηθείη" χαὶ ἐν ταῖς τοιαύταις 
κοπαῖς, ὃ ἐν αὐτοῖς ἀνήχουσι λόγῳ ἐπι- 
ἧς, ἣν μητροπολιτιχὴν οἱ θεῖοι χανόνες παρα- 


Ipsum porro Germanum Grecorum episcopum 
ad monasteria, ecclesias, clerum et populum Gre- 
corum Leucosie civitatis et dicecesis regendum 
promovemus, ea potestate preeditum in concredita 
sibi sede, quam alliGreecorum episcopi regni Cypri 
ex ejusmodi provisione in Grecos sub eorum 
ditione constitutos obtinent. 


Eo tandem Grecorum archiepiscopo vivente, 
sive archiepiscopalis dignitatis munere fungente, 
ipsi quidem archiepiscopoet episcopis Latinorum, 
ut exciendi materia dissidiitollatur, de archiepisco- 
palibusconsequendisjuribus supra Grecos ablata 
sit potestas. 

Precipimus igitur et mandamus ut ipse Greco- 
rum archiepiscopus Germanus, quoad vixerit, 
ex hujus dispositione Constitutionis, sine Latino- 
rum controversia episcoporum, quotiescunque 
Greci in Cypro canonice fuerint effecti, ut postea 
ordinentur episcopi, et a Latinis pontificibus in 
quorum sunt diccesibus consignati, auctoritate 
metropolitica ad sacros ordines promovendi, eos 
libere censecret ; alios vero ejusdem regni Gre- 
corum episcopos ad ejusmodi ordinationis sacra. 
mentum perficiendum advocet, etin Graecos omnes 
ejusdem regnieadem auctoritate visitationis munus 
exerceat quoties de jure exercendum erit; et in 
istos episcopatus vel in eos quirationeepiscopatus 
in ejus sunt ditione, quam metropoliticam divini 
traduntcanones,plenariam eam habeat potestatem, 
eosque in vita ipsius arhiepiscopi regat : siquidem 


4558 


constitutionis sanctione, post ejusmodi archiepis- 
copi mortem eaobtinebunt; eo autem nolente nulla- 
tenus se ipsos ingerant: salvain ejusmodi reet inre- 
liquis aliis casibus manente potestate Leuocosite ar- 
chiepiscopi et Latinorum episcoporum. Arohiepisco- 
pus tamen Grecuseam habeat potestatem quam ipsi 
Leucosim archiepiscopo ratione metropolis et aliis 
Latinis episcopisratione dieoesum in Grecos omnes 
prefati regni ex nostra dispositione heo tradit 
constitutio 


τοῖς ἄλλοις ἐπισχόποις τοῖς Λατίνοις λόγῳ ἑνοριῶν περὶ πάντας τοὺς Γραιχκοὺς τοῦ refe ἐπγάτον 


τῆς ὑμετέρας διατάζεως δίδωσι τὸ χατάστημα, 
Dieto item Greqorum archiepiscopo vivente, 
quemadmodum et deinceps, quoties in Romeos oi- 


ALEXANDN IY 
Latini quorum heec aliaque sunt jura ex presenti A χωροῦσιν, ὀχέτω περιουσίαν" παὶ àv 


ἀρχιεκισκόπου τούτων ἀρχέτω" xe 
πρὸς οὖς εἰσι ταῦτα χαὶ ἄλλα ϑίκαεαι, 
παρούσης διατάξεως θέσπισμα μετὰ 
τοῦ τοιούτον ἀρχιεπισχόπον παθέξουσιν" αὐτο ἢ 
μὲ θἕλοντος μηϑαμῶς ἐμδαλλέτωσαν ὁὀκυτοὺς m 
δομένης ἐν τοσούτῳ τῷ τῦς Δευποσίέος ἀρχαεισ. 
πῳ καὶ τοῖς Λατίνοις ἐπισχόποες καὶ ἐν τοῖς δ» 
ποὶς συμδᾶδιν ἐξουσίας" ἀλλ οὖν ὁ Tpemi ἀνγα. 
πίσχοκος ἐχέτω ἐξουσίαν, ἦν αὐτῷ τῷ τῆς Asud- 
σίας ἀρχιεκισχόπῳ λόγῳ μητροπάλρους, χαὶ cà 






Πλὴν τοῦ ῥηθέντος ἀρχιεεπισπότπεον tiv Dex 
ξῶνος, ὥσπερ καὶ μετέπειτα,  éndorp ὅκευσίον | 


vitatis et dicscesis Leucosis jus dicendum erit de jj καὶ τοὺς Ῥωμαίους τῆς πόλαδως — Amin ici 


criminibus et aliis, sine preefato archiepiscopo 
Germano Latinus assidebit archiepiscopus. Que 
jurisdictio Latinis aliis episcopis preefati regni per 
hanc constitutionemin episcopos, clericos aliosque 
Gre&cos earumdem civitatum et diceocesum tradita 
est. Quamvís etarchiepiscopis Germani personam, 
quousque vixerit, in omnibuset per omnia volumus 
immunem esse ab archiepiscopi Latini potestate, 
tamen ab ipso quidem presenti constitutionis in- 
cipiat observatio. 


Idem ipse Germanus archiepiscopus concesse 
sibi Soli sedis nomine Latino archiepiscopo le- 
gitimam obedientie professionem ex superius tra- 


dita forma faciat. Ex ejusmodi autem professione (C 


et obedientia nullam prosus volumus Latinum 
archiepiscopum habere potestatem puniendiipsius 
archiepiscopi Germani personam, autquidquam oi 
precipiendi in quovis unquam casu ut per sin- 
gulare immunitatis privilegium ejus duntaxat per- 
sone ex hac constitutione datum, sine ulla prorsus 
perturbatione usque in finem quietam ipse tranquil- 
lamque vitam ducat. 


Quoties autem a prefato Germano, Grecorum 
archiepiscopo, ad Latinum apellatum fuerit ar- 
chiepiscopum, teneat appellatio, salvo preelationis 
jureapostolice sedis. Leucosisee archiepiscopus post 
dicti Germani, Grecorum archipiscopi, mortem, 
Grecos sue provincie in civitatibus vel dioecesibus 


suffraganeorum suorum degentes jure suce metro- ἢ 


polis, quod ei convenire volumus, visitabit. Ab om- 
nibus autem harum civitatum Graecis generatim in 
quavis civitate pro singulis parochiis sumet sin- 
gulis annis vel summam sexaginta solidorum tor- 
nesiorum vel totidem byzantios non minoris vel 
majoris valoris, nec amplius quidquam. 


Eamdem potestatem quam hisce preesentis con- 
stitutionis decretis in judicio latis tum Grecis, tum 
Latinis pontificibus regni Cypri tradidimus, etiam 
decretam esse Syris ejusdem regni, qui eisdem ac 
Greci prediti sunt moribus οἱ institutis, ex com- 


ἐνορίας, χωρὶς τοῦ προλεχθέντος ἀρχαδιπίεει 
Γερμανοῦ, ἐν ἐγκλήμασι καὶ ἄλλφες ὁ hefow Ὦ- 
χιεπίσκοπος παρακαθίσει' ὃ τοῖς EX Meo; 
ἐπισχόποις τοῦ προῤῥηθέντος διηγγάτοῦ διὰ πῆι 
τῆς διατάξεως εἰς ἐπισκόπους, xÀwpuebc καὶ c 
ἄλλους Γραιπκοὺς τῶν αὐτῶν πόλεων zzi mpi 
καραχεχώρηται. Kév x«i τὸ τοῦ ἄρχακιεεέεν, 
Γερμανοῦ πρόσωπον μέχρις ἄν τελευτῆσῃᾳ πέστε 
πᾶσιν ἐξηρημένον εἶνα; θέλομεν ἀπὸ τῆς τοῦ i 
χιεπισχόπου τοῦ Λατένου ἐξουσέαις, Spec μέντοι b 
αὐτῷ à φύλαξις τῆς παρούσης διατάξεως ἀρχίοϑο. 

O αὐτὸς Γερμανὸς ἀρχιεπίσχοπος ὀνόματι τίς 
Σωλείας θρόνου, τῆς παραχεχωρημένης αὐτῷ τὸ 
Λατίνῳ ἀρχιεπισχόπῳ fvoporov ὁμολογέαν ποιχοέ' 
τω ὕπαχοης χατὰ τὸν ἐγνωσμένον τύπον el. 
'Ex τῆς ὁμολογίας δὲ xol ὑπκκοῦς τοικύτῃς * 
Λατῖνον ἀρχιεπίσχοπον διανοεῖσθαε εἰς τὸ τοῦ tw 
του Γερμανοῦ τοῦ ἀρχιεπισχόπου πρόσωπον ὃ ἐν 
τάττειν Tt αὐτῷ ἐν ὁπιραδήποτε χρῶσει οὐδ 
βουλόμεθα ἔχειν περιουσίαν, tva, Teo ety op x 
μόνον ὑπεξαίρέσως τῷ προσώπῳ αὐτοῦ; ταύτῃ ἡ 
διατάξει ἐντελῶς χαὶ ἀδιασείστως δ ἄγῃ. 


Εἰ ποτε δὲ ἀπὸ τοῦ προλεχθέντος Γερμανοῦ, τῷ 
τῶν Γραιχῶν ἀρχιεπισχόπου, ἐκχληθφέῃ φὰς Ὁ 
Λατῖνον ἀρχιεπίσχοπον, σωζομένΗς τῆς gem 
σεως τοῦ ἀποστολιχοῦ θρόνον ἐγχκαλεέσᾷιο, 9 ἃ 
τῆς Λευχοσίας ἀρχιεπίσχοπος μέτὰ τὴν ciere 
τοῦ ῥηθέντος Γεομανοῦ, τοῦ τῶν Γραιχῶν app 
σχόπον, τοὺς Γραιχοὺς τῆς αὐτῆς ἐπαρχίας b τοῖς 
πόλεσιν ἣ ἑνορίαις τῶν αὐτοῦ συνερίθων ἑιοῃ 
τὴν αὐτοῦ μητροπόλεως, ὃ αὐτῷ θέλομεν — &visD, 
ἐπισχέψεται. Μίαν μέντοι ἐν ἐχάστῃ πόλει ivepit? 
παρὰ πάντων τῶν Γραιχῶν τοῦτων τῶν πόδα 
χοινῶς x«r' ἐπιτροπὴν λαμθανέτω κατ᾽ ire; à ἐξ 
χοντὰ σόλιδος τουρνεσίων χεφάλαιον, δττοσαῦτα tv 
ζάντια τὰ ἰσόποσα τούτοις, μὴ πλέον. 


Ἑχατέρων τοίνυν ἐξουσίαν, ὅτοι Δατίνων κεὶ 
Γραιχῶν ἀρχιερέων τοῦ τῆς Κύπρου pmyerev du- 
κριτιχοῖς τοιούτοις ὅροις τῆς ἡμετέρος διατάξευι, 
ὁμοίως χαὶ τοῖς Σύροις τοῦ αὐτοῦ τὰ αὐτὰ ju 
τῶν Γρκιχῶν ἔθη x«i ὅθι, χοιροῦ τε δικαίσυ ἀπὸ 

00. 2007 d 


CONSTITUTIO CYPRIA. 


1558 


ν ἀπό tto φυλάττουσιν, ἐπεσφραγισμένη τῇ À muni juris sententia a cunctis observanda, consi- 


παρόντος θεσπίσματος ἀδείᾳ κελεύομεν. 


9 uà δ᾽ ἑτέρους τοὺς τὖς ἡμετέρας διατάξεως 
; τολμῦσαι παραδῆναι, ὃ ἔτι μητροπόλεως à 
ιιῥέσεως αὐτοὺς λόγονς διαξητεῖν - mÀà» ἐν 
τῶ τῇ ἀληθεῖ πάντων εἰρήνῃ, ἑχάτεροε μέντοι 
ἀλλήλους μέλῃ ὃ ιὰ ὁμοψυχίας συνένωσιν χαὶ 
| συνηθείας, γένοιντο τῆς αὐτοῦ χεφαλᾷς ἂν - 
x, ᾿Αμήν. 

δόθῃ ᾿λναγνία διὰ χειρὸς τοῦ μαΐστωρος ᾿Ἴορ- 
v, TÉ. ἁγίας Ἐχχ)ησίας Ῥώμης χουθουχου- 
γυ χαὶ νοταρίου, τῇ ἐννάτῃ Ἰουλίου, ἱνδ᾽. γ᾽, 
τοῦ Κυρίον σαρχώσεως χιλιοστῷ διαχοσιοστῷ 
᾿στῷ, τοῦ τοῦ παπάτου ἀρχιερέως τοῦ τετάρ- 


«πα ᾿Αλεξάνδρον πέμπτου ἔτους ἄγοντος. Β 
᾿Αναλάδε 

) ᾿Αλέξανδρος - Καθολιχῶς 

ἔχχλησίας : ἐπίσχοπος 

Ὑπέργα- - ya. 

γὼ "Orro .S- Τουσχουλάνου 

πίσχοπος M ὑπέγραψα. 

ὦ Στέφανος Πραινεστίνης 

κίσχοπος ὑπέγραψα. 





neo «o(nep 


Αἱ τῶν χαρδιναλίων ὑπογραφαί. 
γὼ ἀδελφὸς ᾿Ιωάννης (39), ὁ πρεσθύτερος xapdtvd- C 
rou 'Ayiou Λαυρεντίου ἐν Λουχίνῃη, ὑπέγραψα. 
γὼ ἀδελφὸς Οὔγγος, ἐπιγεγραμμένος πρεσδϑύ- 
τῆς ᾿Αγίας Σαδίνης χαρδινάλιος, ὑπέγραψα. 
Mb Ῥικάρδιος, τοῦ ᾿Αγίον ᾿Αγγέλου διάκονος 
νάλιος, ὑπέγραψα. 
ἰὼ Ὀκταβλιανὸς, ὁ τῆς ᾿Αγίας 
τῆς ἐν Πλατεία ὁδοῦ διάχονος 
ραψα. 
"γὼ Ἰωάννης, τοῦ ᾿Αγίου Νιχολάου ἐν τῇ φυ- 
 Τουλλιανοῦ διάχονος χαρδινάλιος, ὑπέγραψα. 
'γὼ Ὀτομπόνος, τοῦ ᾿Αγίον ᾿Αδριανοὺ διάχονος 
Ἰναίλιος, ὑπέγοαψα. 
4 γεγοννίας ἐπιμελοῦς τῆς παραθεσιως τοῦ 
τον μεταγράμματος πρὸς τὰ ἀρχαῖα γράωμα- 
ὁμολογοῦμεν τοῦτο τὸ μετάγραμμα ἀληθὲς ci- 
ab τὴν ἀληθῆ περίληψιν τῶν ἐξ ἀρχῆς ypau- 
v, ἰδόντες ἃ μετεγράφησαν ἐκ προσταγῆς καὶ 
"ec ἡμὶτέρας, x«t διαχρίσεως ἐπερχομένης 
τοὺ χάτωθεν γεγραμμένον νοταρίου οὐδενὸς 
τεθέντος οὔτ᾽ ἐλαττωθέντος γράωαματος, ἢ συλ- 
; τὸ ἐλαττοῦν ἢ ἀλλοιοὺν τὴν τῆς ἀληθείας 
τασιν, Ἤτινε μεταγραφῇ δημοσία πιστεύειν 
ἵν χρίσει xai ἐχτὸς βουλόμεθα ὥσπερ x«i τοῖς 
t$ γράμμασιν. Εἰς οὗ πράγματος μαοτυρίαν 
ἐλεωτέραν πίστωσιν τὸ παρὸν μετάγραμμα, ἣ 
ἡμόσιον διχαίωμα, ληφθὲν ἀπὸ τῶν χυρίων 


Θεοτόχου Μα- 
καρδινάλιος͵ 


D 


) ᾿Εγὼ "loxwva;. In. actis. Alexandri IV im 
)is non reperitur nomen istius cardinalis, In 
gia tamen Sanote Agnetis Romein niarmorea 


gnata presentis hujus sanctionis auctoritate man- 
damus. 

Nemo autem utriusque partis hujus nostre con- 
stitutionis decreta infringere audeat, aut metropo- 
lis vel immunitatis rationes suas amplius disqui- 
rere ; sed in Christo, qui est omnium pax vera, 
singuliinvicem membra per unianimem concordiam 
et eorumdem morum institutionem effecti, unum 
efficiamur corpus ejusdem capitis. Amen. 

Datum Anagnie manu magistri Jordanis, sancte 
Romane Ecclesie cubicularii et notarii, die nona 
Julii, indict. i, anno Incarnaticnis Dominice 1260, 
pontificatus Alexandri.pape IV anno 5. 








Svscipe . 
Ego Alexander Catholicae 
Ecclesie Sanctvs|Sanctvs| ^ Episcopus 
Sub- 5] Petrvs | Pavivs | e geripsi 
Ego Otto Ὁ B Tusculanus 
Episcopus $|Alexan-| der subscripsi 
Ego Stephanus Papa Iv Prenestinus 
Episcopus - subscripsi 


Urnn] UlnAJOs 


Cardinalium subscriptiones. 


Ego frater Joannes, Sancti Laurentii in Luciria 
presbyter carJinalls, subscripsi. 

Ego fr. Hugo supradictus presbyter. saneue Sa- 
bintee cardinalis, subscripsi. 

Ego Riccardus, Sancti Angeli diaconus cardina- 
lis, subscripsi. 

Ego Octavianus, Sancte Dei Genitricis Mariee in 
Via Latadiaconuscardinalis, subscripsi. 


Ego Joannes, Sancti Nicolai in Carcere Tulliano 
diaconus cardinalis, subscripsi. 

Ego Otthobonus, Sancti Adriani diaconus car- 
dinalis, subscripsi. 

Et diligenti facta collatrone hujus transumptl 
cum antiquo exemplari, fatemurhoctransumptum 
esse verum ac veram comprehendere sententiam 
primi exemplaris, scientes, ea quee descripta sunt 
ex nostro decreto et voluntate et accurata disous- 
sione 8 subscripto notario fuiese exarata, nihil 
addito, neque syllaba vel litterá dempta quee mi- 
nuat vel mutet veritatis substantiam. Cui publico 
transumpto fidem in judicio et extra haberi volu- 
mus non secus ac primo exemplari. In cujus rei 
testimonium majoremque fidem, presens tran- 
sumptum seu publicum instrumentum, a prefatis 
veris exemplaribus descriptum, cum Facultatis si- 
gillo procuratori Leucosie Ecclesise tradidimus. 


inscriptione consecrationis ejus ecclesie, facte ab 
eodem Alexandro IV anno 1254, est Joannes card. 
tituli S. Nicolai in Carcere Tulltano, 


1559 


φίας xepéay out». 


Seripum Leucosie in aula archiepiscopi, anno A Γέγοαπται ἐν Λευχοσία͵ ἐν τῷ τοῦ ἀρχαισεύ. 


ab Incarnatione Domini 1297, indict. xv, die 
& Maii. Theobald: publici notarii calamo scriptum 
predictum decretum ἃ prefato domino archiepi- 
scopo vivee vocis oraculo editum in civitate Leuco- 
site, in aula archiepiscopi, ipso archiepiscopo pro 
tribunali sedente, coram judiciariistestibus: Adamo 
Carmeli, magistro Thoma, jurisconsulto Sareph- 
tano ; domino Cintino doctore, sacerdote ; domino 
Crispino, sacerdote et exarcho ecclesie Leucosiee ; 
..... €lia Alemanno, exarcho; magistro Beneto, 
Viennensi; Petro Rhegiensi, catholico notario ; 
Nieolao Mutelario, catholico notario ; Bernardo 
Risinii e Rivalto domestico ; et compluribus aliis 
testibus ad hoc specialiter vocatis. 

τοῦ Μοντιλαρίον χαθολιχοῦ νοταρίνυ * 
ἄλλων μαρτύρων εἰς τοῦτο χλῃθέντων ἰδίως. 


Μπερνάρδου 


Etego Theobaldus, Veronensis, publicus nota- B 


rius, predictum transumptum ex germanis exem- 
plaribus pape jam exhibitis, quemadmodum reperi 
in originali, ita in hoc transumpto de verbo ad 
verbum  inlerpretans descripsi, ex mandato et 
Jussu domini judicis et officialis, ut supra dictum 
est, nihil addito vel detracto aut mutato de scri- 
pturee substantia nisi forte ex incuria aliqua littera 
vel syllaba inconsiderate oculos effugiens mutata 
fuerit, et nunc consueto meo sigillo obsignavi. Et 
diligenti facta collatione hujus transumpti cuin ori- 
ginalibus litteris, comprobatur hoc transumptum 
verum esse vereque respondere exemplari scripto 
nobis exhibito, quod ex mandato et voluntato no- 
stra descriptum est, cum discussione notarii infe- 
rius descripli. Testes autem horum fuere domini, C 
nimirum, Erithlus Bernensis; Thomas Reltomi, 
caballarius ; mmagister Coraldus, Anconitanus ; ma- 
gister Guillelmus, Templi advocatus ; Petrus An- 
selmi et Guillelmus Lamperti, ambo notarii publici. 
In eujus rei testimonium majoremque fidem pre- 
fatus minister suo hoc firmavit testimonio. Ego 
Theobaldus, Veronensis, forensi et imperiali au- 
etoritate publicus notarius, ex originali scripto de- 
sumptum esse fateor. permissione et facultate do- 
mini, cujus id muneris est, mihi facla ejusque 
discussione inserta, propria manu subseripsi et ex 
fide transtuli nihil addito vel detracto quod sensum 
mutare queat vel exemplaris scripti sententiam ; 
et a domino papa Leone «ceconomo et Soli electo 


ALEXANDRI IV CONSTITUTIO CYPRIA. 
γραμμάτων τῶν προλεχθέντων ἐπισφραγίσμασιν ἐνεργείας, τῶ ἐπιτρόπῳ τῆς 


ἕν Aevxocía 






mov αὐλῇ ἔτει ἀπὸ τῆς ἐνσάοχου οἰκονομίας, epp 
ἐνδ εἰ, Μαίῳ δ᾽, τῷ τοὺ Θεοπάλδου κοινοῦ verapin 
χαλάμῳ γραφὲν τὸ προῤῥηθὲν πρόσταγμα &xi τοὶ 
προλεχθέντος κυροῦ ἀρχιεπισχόπου ἐμψύχου uk 
χρησμοδοτήματι, ἐν τῇ πόλει Asuxecim ἐν τῇ tw 
ἀρχιεπισκόπου αὐλῇ, αὐτοῦ τοῦ ἀρχιεκισχκόκου μὲ 
βέματος καθημένου ἐνώπιον τῶν διιαχριτιχῶ 
᾿Αδὰμ, τοῦ ἀπὸ Καρμήλου - τοῦ psfereoe; Guzs 
τοῦ νομοδιδασχάλον, τοῦ ἀπὸ XIepepbü- τοῦ πυροῦ 
Κιντίνον, διδασχάλου ἱερίως - κυροῦ Κρισχῶφυ, | 
ἱερέως x«i ἐξώρχου τῆς τῆς Λευχοε, Tixir- 
σίας... χλιὰμ ᾿Αλεμώννουν, ἡ ἐκλεεφθέντος uper - 
μαΐστωρος Βαινέτον ἀπὸ Βιέννας - Πέτρο ei zi; 
Ῥηγίφυ, ἀποστολικοῦ νοταρίον  -  Naowwm um | 
Ῥισίνονυ ἀπὸ Ῥιβθάλτον,  oix&t&xOU, xà vmm 


Κἀγὼ Θεοπάλδος ἀπὸ Βερόνας, δαμὸσιος wr 
βίος, τὸ προῤῥηθὲν μετάγραμμα ἐπ τῶνκνυρίων τῷ 
Πάπα γραμμάτων τῶν προεχτεθέντων xs ἃ τὼ 
χυρίῳ t)pov, οὕτως £v τούτῳ τῷ μεεταγραγέτι &mi 
λόγου εἰς λόγον μετέγραψα ἐξ ἐπιτροπὸς καὶ rper 
ξεως τοῦ προῤῥηθέντος χυρίον δικσισπόλον καὶ (pe | 
χιαλίον, ὡς ἄνωθεν δεδήλωται - οὐδενὸς xporrtérs; 
ὃ ἐχλειφθέντος ix τῆς τῆς γραφῶς οὐσίας, εἰ μὲέευς 
γράμματὸς τινος  συλλαδός χάρεν ἀσυχοψίας, xà 
νῦν τῷ ἐδίῳ σφραγίσματε τῷ ἐθάδε ἐσφραγισα, ἴὰ 
γεγονυίας * ἀχριδῶς ἀντιπαραθέσεως τῆς τοιαύτῃ 
μεταγραφᾷς ἀπὸ τῶν χυρίων γραμμάτων, μερτε: 
βεῖται τοῦτο τὸ μετάγραμμα ἀληθὲς, χαὶ τὴν ἀληῆ 
πιρίληψιν τοῦ χυρίον ἐγγράφου ἡμῖν ὑπέδειξω, ὶ 
μετεγράφη δι᾿ ἐπιταγᾷς καὶ θελήσεως ἡμετέρας d 
διαχρίσει τοῦ νοταρίον χάτωθεν γεφραμμένον. ἢ 
δὲ μάρτυρες τούτον γέγονασι χύριοε ἜἘρέθλος ἡ 
Βέρνου, Θωμᾶς ἀπὸ Ῥιτόμον, καδαλλάριος, p 
στὼρ Κοράλδος ἀπὸ τῆς ᾿Αγχόνας * ὁ μαΐστωρ Iw 
λιέλμος ἀπὸ τοῦ Τέμπου συνήγορος " ὁ Πέτρο; τὸ 
᾿Ανσέλμον, χαὶ Γουλιέλμος τοῦ Λαμπέρτου, δερὶ- 
σιοι νοτάριοι. Eig οὗὐ πράγματος μαρτυρίαν 26 
περισσοτέραν ἀσφάλειαν ὁ προλεχθεὶς dms 
τοῦτο ἐσφράγισε τῆς αὐτοῦ μαρτυρίας, "E SuSE 
δος ἀπὸ Βερόνας, τῆς αὐλῆς καὶ ἀδείας | an MON 
δομόσιος νοτώριος, £x τοῦ χυρίου ἐγγρώφον Ἰχᾷν, | 
ἀδείᾳ x«i προστάξει τοῦ χυρίου τοῦ τὸν λειτουργίαν 
ἐχπληρουντος ἑμοὶ γεγοννία, χαὶ τῇ αὐτοῦ UNE 
ὑληθείσῃ τῇ ἰδίᾳ “χειρὶ ὑπέγραψα καὶ πιστῶς μὲ 
τέθηχα, οὐδενὸς προστεθέντος fü ἐχλειῳθέντος dut 


--««αὐὐὰ,. 


episcopo rogatus huic deposilioni adfui et peculiari p) μένου ἀλλοιοῦν τὴν ἀπόφασιν à τὴν τοῦ κυρῶν (T 


meo sigillo signavi. 
Λέοντος, οἰχονόμου χαὶ τῆς Σωλείας ὑποψηψίου 
ξα, καὶ τῷ £u (din βουλλωτηρίῳω ἐπεσφοαγισάωμην. 


(23), 


92) Tí; Σωλείας ὑποψηψίον. Ὑποψζφιο: est 
episcopus per suffragia electus, non tamen adhuc 
consecratus, quasi sub ealculis ac suffragiis, eo 
quod tantum calculis electus, necdum presentatus 
imperatori, nec renuntiatus, nec consecratus, Co- 
dinus, De offic. Cpolit., cap. 20, n. 4, postquam 
Dersullragia duodecim episcoporum electus eat 


ἡράφον περῇηψιν  * xal ἀπὸ ToU χυοέου κικξ 
- 9 4 », ' 
παραχληθεὶς εἰς ταύτην τὴν δημοσίαν θέσεν φαβᾷ 


patriarcha Cp. sedente imperatoreiu thromo,fpze 
ται ὁ ὑποψήφιος πατριχοχης " ὁ ὑποψήφιος γαο μέχρι 
τότε λέγεται, xai χαθιεοεῖ ἐπ᾿ αὐτοῦ - Venit electus, 
seu suffragiis obnoxius (sic reddit Gretserus), δ 
usque enim hoc nomine appellatur, et sedet im ille. - 
(hrono. Deinde renuntiatur patriarcha al impere 
tore, ac demum oobseoratus [n eoclesia S, Sophie 


SIXTI PAP.E IV BULLA AD CYPRI EPISCOPOS. 


1002" 





exandri IV Constitutionem Cypriam confirmavit Sixtus IV anno 1472. Ejus bullam ex 


«ulario S. Sophie  Nieosiensis, in bibliotheca 8. Maroi 
as Latrie in. Historia. insule Cypri (17 


ssimus D. de 


Veneta asservato, edidit vir 
partie. Documents). Eam, quam- 


&culis duobus posteriorem, priori subjicimus propter materiei cognationem. 





SIXTI IV 
ROMANI PONTIFICIS 


BULLA 


AD EPISCOPOS GRJECOS, ARMENOS, NESTORIANOS ET JACOBITAS IN INSULA 
CYPRO CONSTITUTOS. 


'urisdictionem ecclesiasticam tn locis tantum eorum sedi olm assignatis, Soliz scilicet, Arsinoe, 
Lefkara et Karpasso, exerceant *. 


(1472. Jan.-Aug. — Rome.) 


(Venise Bibl. de Saint-Marc. Ms. LVI. Classe IV de l'app. aux Mss. latins. Cartulaire de Sainte-Sophio 
de Nicosie pióce n. 94). 


tus episcopus, etc. Ad perpetuam rei memo- ἃ subjecte etsub ipsorumcura existunt, quecumque, 


ne, fide dignorum relatibus, ad nostrum per- 
,auditum quod, in civitate et diocesi Nico. 
ibus, fuit esseque consuevit et hodie est 
opus Grecus, loci Solie *, qui ultra locum 
ictum, unde nomen summit, et in quo tribunal 
rre potest, in civitate et diocesi predictis, in 
udicium ecclesie Latine, que pastore jam diu 
tit * qui jura et libertates ecclesie predicte de- 
lere et tenere posset aut. sciret, omnia et sin- 
| que jurisdictionis et officii episcopalis occu- 
tet'exercere presumit ; ubi dictus Grecus 
'opus et alii Armenótum seu Jacobitarum et 
um diversarum sectarum heresin et scismati- 


m etiam ibidem et in aliis regni Cipri diocesi- p 


stetiam civitatibus, que Latinis diocesanis 


ἃ bulle d'Alexandre IV de l'an 1260, connue 
l'histoire ecclésiastique sous le nom de Con- 
(ion chypriote, avait confirméles décisions de 
itin 1Π| (a), en. vertu desquelles les anciens 
hés grecs étaient réduitsà quatre, nombre des 
hés latinsinstitués dansl'ile, et avait ordonné, 
utre que les évéques grecs ne résideraient 
lans les mémes villes queles évéques latins. 
: fut assigné pourle siége de l'évéque grec du 
sse de Nicosie ; Arsinoé, pour celuideBaphos ; 
asso, pour celui de Famagouste, et Lellara, 
celui de Limassol. Les autres évéques dissi- 
s durent plus tard résider et exercer leur ju- 
lon dans ces mémes lieux, afin dene poirit 


! Vide in Patrologia Latina, tom; CCVI 


contra sacros canones, Apostolice Sedis regulas, 
aec sanctorum Patrum consuetudines, nullos ad 
ordines sacros nisi per simoniam et pecuniam et 
alias illicitas pactiones, et aliquatenus bigamos. 
spurios et quoscumqueexillicito cohitu procreatos 
penitus inhabiles, alios et alias omnino litterarum 
imperitos ordinant et promoveri * permittunt ; et, 
quod deterius est, propter nimiam ignorantiam, 
ecclesie Romane decreta spernentes, quarto et 
tertio quandoque consanguinitatis et affinitatis 
gradibus tam in contracto quam in contrahendo 
matrimonio dispensare, ac pro libito matrimonia- 
les et alias causas spirituales audire et deffinire, 
nec non dinittendi uxores et alias accipiendi li- 
eentiam prebere, in maximum Romane ecclesie et 
Latine vilipendium, ac Latinorum prejudicium, ad 


gener l'actiondes pasteurs catholiques. La cour de 
Rome était obligée de rappeler de temps à autre 
ces prescriptions, dontles évóquesdes communions 
orientales cherchaient toujours à s'éloigner. 

3 La vallée de Solia au N. del'Olympe. 

δ Que pastore jam diu caruit. paraitrait,dapres 
ces expressions, que l'archevéché de Nicosie va- 
qua quelque temps entre Ja démission de Guil- 
laume Gonéme εἰ 18 promotion ds Louis Pérez Fa- 
brice ; ou bien quela cour de Rome ne reconnut 
pas comme valables les nominations de Jacques le 
B&tard et de Guillaume Gonéme son successeur au 
sicge métropolitain. 

Au Ms. promoventi. 


1509 


ΦΙΧΣΤῚ IY BULLA AD CYPRI EPISGOPOS. | 


quorum tribuna] et jurisdictiones pro tempore A dis ordinationes atque decreta spernuntur eti 


existentium ut verorum et catholicorum archiepi- 
soopi et episcoporum, ad quos in hujusmodi ma- 
trimonialibus ac aliis spiritualibus eausis oognitio 
et diffinitio pertinet : bigamis quoque ut ad mis- 
sam et divina officia celebranda et ecclesiastica 
sacramenta quecumque promoveri possint conce- 
dere non verentur: confessiones vero audire, et con- 
firentes de quibuscumque etiam Apostolice Sedi 
reservatis pecatis el delictis eorum, p&r se vel 
alios sacerdotes, quinimononnunquatmm pet eos qui 
sacerdotes non sunt seu esse non constat, absol- 
vere non formidant; quo sic, propter ignorantiam 
et parum fidei catholice peritiam habentes, mini- 
meque sacrosancte Romane ecclesie coastitutioni- 
bus, de icomenico consilio Florentie !, tempore fe- 
licis recordationis Eugenii pape 1V predecessoris 
nostri celebrato, obedientes cum crimina, scismaa- 
taque et prave hereses ab hominum etillorum po- 
pulorum mentibus extirpari deberent, errores se- 
minant, et veri Dei cultus et bonorum morum sa- 
crarum ac substitutionum regule et Apostolice Se- 


! Le concile général de Florence ouvert le 36 
février 1439 et fermé le 26 avril 1442, avait réuni 
les Grecs et les Arménieus à PEglise catholique. 
Le concile de Rome ou de Latran, suite de celui 
de Florence, recut la profession de foi des Syriens 
ou Jacobites, des Nestoriens ou Chaldéens et des 
Maronites; mais l'union ne fut pas de longue du- 
rée. Les collections ecclésiastiques renferment 

sdocutnients concernantl église ehypriote, 

et se FMtachant à ces óvénement qu'il est utile de 

er ici. 

"F orence, 5 novembre 1441. Le pape Eugéne IV 
envoie à l'archevéque de Rhodes copie d'une re- 
quete des évéques grecsde Chypre, seplaignant de 
ce que les Launs de l'ile, nonobsuant l'union pro- 
noncée entre les deux églises, s'éloignent dela so- 
ciété des Grecs et refusent souvent de les admettre 
à leurs mariages. aux funérailles, aux processions 
etautressolennités. Ordreestdonné à l'archevéque 
de voir cequ'il peut y avoir de légitime dans ces 
réclamations et d'y satisfaire, si elles sontfondées 
Rinaldi, Annal. eccle. 1441, 8 6, t. XXVIII. p 

0, Brémond, Bullar. ord. Prasdicat., t. I, p. 143). 

Rome, 5 aoüt 1443. Timothée, archovéque e 
Tarsous, métropolitain des Chaldéens de Chypre, 
et Elie, évéque des Maronites ou Macariens du 
méme royaume, ayant adressé leur profession de 
foi catholique &u concile de Latran, Eugéne IV 
confirme ces prélats dans la possession des privi- 


guntur, in maximum prejudicium ecclesie . 
siensis et ipsius prelati, qui metropolitan 
regno Cipri exístit. 

Nos igitur ad quos pertinet nedum ipsius ε 
sie ac venerabilis fratris nostri Ludovici * ar 
piscopi Nicosiensis, ac successorum suorum 
chiepiscoporun Nicosiensium, suffraganeorum 
rum Latinorum episcoporum, provincie Ni« 
eis, juf& οἱ hónores defendere, sed illa multis 
gis efficere iStrementis, motu proprio, non ἃ 
sius Ludovici a?chiepiscopi vel alterius supe: 
nobis petitionis instantiam, sed de nostra . 
libertate et et certa scientia, auctoritate epos/o 
Boc perpetue eonstitationis edicto *, aberx 


B municationis pena late sententie quam quiil 


oontrafaciens vel contraveniens, ipso facio ab 
aliqua alia declaratione, incurat, proie 
de cetero aliquis episcoporum, 1£am Gre« 
quam Armehorutm seu Jacobitaremà vel Ner 
norum *. vel aliarum quarumcummque secian 
qui ex nunc sunt, seu pro tempore eru as 


doxie, et d'employer à cet effet, s'il est ntes: 
le bras séculier. (Rinaldi, An2a4. eccles. 1&4, 
t. XXVIII, p. 514*. 

Rome, 1450. Les Chaldéens de Chypre reu 
à leurs anciennescroyances, nonobstant l'adh 
qu'ils avaient faite à lafoi catholique et "Ὁ!" 
cemment contractée, Nicolas V charge l'arche 
de Nicosie de les prévenir de leurs erreurs, 
besoiu de les excommunier. (Rinaldi, 1450, 
t. XXVIII, p. 555 ; Reinhard, Hist. de Chyr. 
pr. p. 102.) 

Les priucipales difficultés que rencontra !^ 
durable des communions d'Ürientà la comm! 
catholique vinrent, surtout chez les Grecs, di 
ple lui-méme. Si la Réunion des Eglises de 
et de Constantinople n'eüt dépendu que des t 
reurs, il n'est pas permis de douter qu'elle: 
füt réalisée longtemps avant [4580 οἱ qu'elle 
duré ensuite ; mais les sentiments de concili 
des empereurs et de quelques patriarches f 
toujours dominés par l'orgueil, l'ignorance 
haine du nom latin, sentiments invétérés da 
masse du peuple et du bas clergé des prori 
grecques. 

! Louis Perez Fabrice. 

5 Au Ms edito. 

* Les Nestoriens n'aimaient pas qu'ont 
nàt ce nom rép^"ouvé. lis s'appelaient Weg 
Chaldéens, du nom du paysoü leur croyanet: 


léges épiscopaux dontils devront jouirau méme D gieuse et leurrit avaient pris naissance. Pour 


titre queles autres évéques de la chrétieuté : il 
leur reconnait expressément le droit de bénir le 
mariage de leurs fidéles avec des catholiques, à la 
condition que la célébration sera faite dans ce 
dernier rit; enfin, il défend d'appeler désormais 
les Chaldéens du nom hérétique de Nestoriens. 
Rinaldi, Annal. eccles. 1446, 8 21. 1. XXVIII, p. 
466; Labbé, Concil. t. XIII, col. 1225.) 

Rome, 3 aoüdt 1447. Les Grecs habitant Chypre, 
Rhodes et autres 1168 d'Orient niant queleurs évé- 
ques se fussent réunis à la foi cathorq.ie lors du 
concile de Florence, et affectant de dire au con- 
traire que les Latinsavaient adhéré aux croyances 
des Grecs ; d'autres prétendant que le décret d'u- 
nion signé au concile était contraire à la foi, le 
pape Nicolas V charge André, archevéque de Ni- 
cosie, de ramener tous les dissidents à l'ortho- 


descendre à leurs désirs et les encourager à 
sister dans leur soumission aprés Ie concil 
Florence, le pape Eugene IV, avait défendu : 
peler les Nestorieus de Chypre d'un autre 

que celui de leur nation de Chaldéens. 

l'usage l'emporta sur toutes les prescriptions ; 
chancellerie apostolique elle-méme dut s'y co 
mer. L'usage est d'ailleurs justifié par les 

car l'hérésie de Nestorius s'était étendue biet 
de la Chaldée et de la Mésopotumie. Les na 
teurs européens, en doublantle cap de Bonne ! 
rance à la fin du siécle, furent tout étonnés c 
trouver sur la cóte de Malabar οἱ dans l'inté 
des indes, ce christianisme inconnu pour eu3 
distinguait deux personnes en Jésus-Chri: 
séparant le &ils de Marie du fils de Dieu, 

Αι Ms. Septarum, 


SIXTI ΙΥΒΠῚ1.Α AD CYPRI EPISCOPOS. 


1566 


futurum erit in civitate et diocesi Nicosien- A in cujus diosesi fuerit, vel per ejusdem vicarium 


, aut in alia aliqua civitate seu diocesi regni 
sub cura aliorum suffraganeorum metropo- 
archiepiscopi Nicosiensis et episcopórum 
rum immediate seu mediaéé existentibus, 
alaliquid aut aliquam jurisdictionem conten- 
| habere vel exercere, nisi inter suos, in loco 
ii vocatur Solia, a quo etiam episcopus Gre* 
ienomensumitet tribunal seu jurisdictionem 
ipalem, tamquam suffraganeus ac vicarius 
presulis, inter suos Grecos exercere, secun- 
ipostolicas ordinationes, consuetuditem et 
a, ut dieitur, est provisus. 
imiliter, in loco Arsinoy et similibus, extra 
es, in dictis locis per singulas dioceses ha- 
eu tenere, et etiam eisdem et quibuscumque 
resentibus st futuris Grecorum seu Armeno- 
taliorumetjuscumque ecclesie Christianorum 
opis sub penis eisdem que de cetero causas 
uneniales et alias quaseumque spirituales au- 
't qualitereumque diffinire, seu ae illis aliquo 
se intromittere, vel juridictionem exercere 
alitercumque in et super matrimoniis con- 
| vel coritrahendis dispensationem, seu qua- 
imque divorcia facere, seu thori separationem 
re, seu aliquos ad saoerdotium vel ad alios 
unque saoros ordines, nisi penitus ! per 
um diocesanum Latinum sive ejus vicarium 
yerexaminatosetapprobatos pro idoneisque 
sdem solemniter et in scriptis presentatos : 
m promovere, neque pecuniam aliquam 
68 recipere, vel qualicumque petere, ac 
sdem penis et censuris, neque de cetero 
2 clam seu palam legere seu predicare, seu 
1s confessiones audire,seu de peccatis eorum 
»nies aliquos Latinos vel Grecos, seu Arme- 
at Jaeobitas, velalterius cujuscumque ritus 
»clesie, absolvere in dictis civitatibus seu 
sibus dieti regni Cypri possit, seu presumat 
is modo, uisi ille talis prius per diocesanurn 


u Ms. [enis 

Anvi lace l'Arstnoé, que l'on sait avoir 
dans llle de Chypre, à Poli, village du 
tde Chrysocho; le P. Lusignan et l'archi- 
rite chypriote Kyprianos croient que cette 
ine ville est Arsos, bourg dans l'intérieur 


episcopalem ad hoc ordinatum, precedente bona 
de vita ejus et confessorum seu predicatorum fa- 
uma, diligenter examinata, et claris documenüUs ca- 
tholleus et ydoneus repertus et solemniter appro- 
batus fuerit, et ab ipso diocesano vcl ejus vicario 
licentiam eodem annoquo debet predicareet confi- 
tentes audire seu absolvere solemniter et in scri- 
ptis obtinuerit. 

Quodque etsi qui confessiones audire, et simili- 
ter si qui Greci vel alii episcopi in vivitatibus et 
dioosilus sub archiepiscopi Nicosiensis seu alicu- 
jussuffráganeorum suorum episcoporum dicti regni 
Cipri cura et protectione mediate vel immediate 
existentes qualitercumque et quandocumque, ex- 


Β ceptis locis Solie, Arsinoy ?, Lepheare ?, et Car- 


C 


pasii *.de quibus quidem locis episcopi Greci no- 
meh sumefunt, et ibidem intér suos Grecos tribu- 
nal, ut dicitur, possunt et solent, aliquid quod ad 
officium seu jurisdictionem episcoporum colam seu 
palam exercere; et super matrimonialibus et aliis 
spiritualibus causis audire seu cognoscere, vel ad 
sacros ordines sine licentia diocesani Latiui quem- 
piam promovere, vel aliquid in similibus et aliis 
connexis et dependentibus ab eisdem facere seu 
attemptare vel aliter se intromittere presumpse- 
rint, ipsofaetoexcommunicationis pene eententias 
incurrant, et pro excommunieatis publioentur et 
evitentur, donec absolutionis beneficlurh ab Apo- 
stolica Sede habuerint; et hujusmodj absolutio 
arobiepisoopo Nicosiensi qui pro tempore fuerit 
vel ejus vicario speciali comitatur. Decernentes 
ex nuno irritum et inane si secus super hils per 
quoscumque quavis auetoritate sclenter vel igho- 
ranter conüngerit attempteri, non obstantibus 
constitutionibus, etc. Nulli ergo, ete. 

Datum Rome, apud Sanctum Petrum, anno In- 
carnationis Dominice millesimo CCCCLXXII, pon- 
tifieatus nostri anno primo. 


delile à l'est de Paphos, au bas du Troodos. 
Les évéques grecs de Paphos, prenaientle titre d'é- 
véques d'Arainoé. 

3 a, dans le Mazoto, prés du mont Sainte 
Croix. 
δ Risa Karpasso, dans le Karpas. 


INDICES 


DUPLICIS TOMI 


INDEX 


AD 


JOELIS HISTORIAM BYZANTINAM. 


(Tomi superioris col. 223-287. — Numeri Lectorem revocant ad ciffras grandiores textui Latino ine 


Acephali, 43. 

JEgyptus /ZEgyptiorum rex, 8. 

JEsculapii setas, 11. 

Africa unde nomen traxerit, 9. 

Alexander Alezandrise ep., 37. 

Alexander Hierosolym, ep., 33. 

Alexander M. Nectanebi filius, 7. 

Alexandriimperium liberi partiun- 
tur, 23. 

Alexandria, 7. 

Alexius patriarcha, 60, 

᾿Αλληλέγγνον, 01. 

Anastasius Dicorus vivus sepelitur 
43, sq. 

Anatolius patriarcha, 41. 

Anaxagore setas, 22. 

Andragathius Gratiani percussor, 


Andreas Constantis pereussor, 47. 

Anthimus Nicomed., 35. 

Antiochia ἃ Seleuco condita, 93. 

Antonius Cauleas patriarcha, 56. 

Antonius Studita patriarcha, 59. 

Apollinaris hseresiarcha, 34. 

Apollonius Tyanensis, 29. 

Aquila, 30. 

Arcadiopolis, 40. 

Arethas (S.) 44. 

Aristarchus Hippocrati sequalis, 23 

Artabanes Dario Hystaspis succe- 
dit, ?2. 

Artaxerxes Longimanus, 22, 

Artaxerxes Memor, 5. 

Artemius, 33. 

Astrologia a Persis inventa, 4. 

Astronomiam quis primus litteris 
mandaverit, 4. 

Astyages, j. q. Darius Medus et 
Artaxerxes, 21. 

Athanasius Jacobitarum patriar- 
cha, 46 sq. 

Autonomus (S.), 45. 


aal, 4. 
Babylas Antioch., 33. 
Bardesanes heeresiarcha, 30. 


Barnabiis apostolus, 42, 


Basilides heeresiarcha, 30. 

Basilius accubitor, 59. 

Basilius Scamandrenus patriar- 
cha, 59. 

Brumalia, 6. 

C.Csesar (Caligula) Tiberii filius,20 

Csesares unde vocentur, 24. 

Callinicus patriarcha, 50. 

Cambyses, i. q. Darius5, i, q. Ns- 
buchodonosor, 23. 

Caracalus Antonino (Basso) suc- 
cedit, 31. 

Carpocrates hser., 30. 

Celsseus hser., 33. 

Cerdon hser., 30. 

Cerinthus heser., 30. 

Chalcopratea, 40. 

Chaldei Hebreorum libros com- 
burunt, 22. 

Chariton confessor, 34. 

Chous Persarum rez, 7. 

Christi epistola, 61. Imago Edes- 
sena, 97. Hieropolitana, 58. 

Ch!:ysopolis, 46, 51. 

Clemens o Στρωματεύς͵ 31. 

Colossenses Rhodii, 23. 

Commodus Severi frater, 31. 

Constantinus Licudes, 64. 

Corus, 14. 

Cosmas patriarcha, 65. 

Cosmas Tzintzilucius, 62. 

Crux (S.), 40. 

Cyprianus, 32. 

Cyprii metropolite  Antiochensi 
non subjecti, 43. 

Cyriacus patriarcha, 50. 

Cyrillus (S.), 8. 

Dalmatarum monasterium, 49. 

Daniel, 5. 

Darius Arsami filius, 7. 

Demosthenes quando vixerit, 23. 

Dictator quid, 24. 

Didii Juliani mors, 31. 

Didymus Origenis sectator, 44. 

Diocletiani mors, 35. 

Diogenes quando vixerit, 29. 


Dionysius Alexandris e., $ 
Dionysius Corinthi ep., 9). 
᾿Ελεγμῶν monasterium, 63. 
Elesbaas ZEthiopum rex, 4 
Empedocles, 23. 
Euagrius Origenis sectator, 
Eugenia (S.), 39. 
Eustathius patriarcha, 00. 
Euthymius patriarcha, 56. 
Eutyches hser., 34. 
Februarius senator, 6. 
Flavianus Romse ep., 33. 
Forum boarium, 46. 
Galba Antoninus, 32. 
Galenus medicus, 31. 
Galli quando Urbem ceperii 
Gastria monasterium, 
Georgius Boraphus, 50. 
Georgius Maniaces, 61. 
Germanus patriarcha, 47,8 
Gregorius 0 Θαυματουργὸς, 2 
Gregorius ὁ Θεόλὸγος, 39, 5f. 
Hebdomum ; 60. 
Heraclitus, 22. 
Heraclius Justiniani Rbrem 
frater, 48. 
Hereules Sampsoni sequis, 
Hercules Tyrius, 4. 
Herodoti &tas, 92. 
Hierosolyma, 8. 
Homeritse, 44. 
Homerus et Hesiodus quando: 
rint, 14. 
ἩΎπαπαντὴ quando sit e 
celebrari, 44. 
Ignatius ὁ Θεοφόρος, 30. 
]gnatius patriarcha, 5b. 
Jacobitse. 47. 
Jacobus Zebedsi filius, 95. 
Joannis Baptistse 1 eliquise, 5! 
Joannes Chrysostomus. 40: 
Joannes evangelista et th 
gus, 29, 60. 
Joannes orphanotrophus, 6 
Joannes patricius, 49. 
Joannes Xiphilinus, 04, 


uis, /Fl) 8. 10, 14, 27. 

ius Bringas, 58. 

portus, 49. 

Gordiani, 32. 

Gordiani pater, 32. 

&nus (imp.), 33. 

ani triclinium, 48. 

is martyr, 30. 

ea ἃ Seleuco condita, 23. 
itius martyr, 32. 

ncellus, 63. 

as Origenis pater, 31. 

s Hebraicas quis invenerit,3 
us (imp), 28. 

rus Esculapio sequalis, 11 
onius ὁ Πνευματομᾶχος, 39. 
m quis invenerit, 4. 

se] Perse, 4 

s urbem a Gallis captam 
at, 0. 

)88 Saracenorum princeps, 


| heeresiarcha, 34. 

(norum monasterium, 63. 
elis monasterium, 60 

on heresiareha, 30. 

s evangelista monasterio- 
conditor, 27. 

" (imp.) Junoris successor, 


S.) vestis, 42. 
;)laneta, 3,4. 
us papa, 47. 
s mensis i.q. Nisan et 
nenoth, 20. 
jus Antioch, 42. 
ei Evangelium a Barnaba 
riptum, 43. 
illa ψενδοπροφῆτις, 30. 
ini mors, 36. 
us confessor, 47. 
lius (S.) patriarcha, 5b. 
1 Cerularius, 63. 


tum, 65. 
nelets, 47, 48. 
nus heer, 30. 
sus ep., 32. 


INDEX I IN NICETAM 


Navatus, 33. 

Nectarius, 39. 

Negra urbs, 4i. 

Nestorius,31, 34. 

Nicephorus (S.) patriarcha, 53. 

Nicolaus Chrysoberges patriar- 
cha, 60. 

Nicolaus heresiarcha, 30. 

Nicolaus patriarcha, 50. 

Oatum, 43 

Olei consecratio, 43. 

Onesimus martyr, 29. 

Origenes, 31. 

Orpheusead.- mqua Prometheus se- 
tate, 11. 

Pauius Samosatensis, 31, 34. 

Periblepte monasterium, 01. 

Petrus Alexandrinus martyr, 35. 

Petrus Fullo, 43. 

Pherecydes quando vixerit, 232. 

Philippi duo imperatores, 32, 33. 


, Philippopolin quis condiderit, 32. 


Philippus diaconus, 29. 

Philo Judsus, 27 

Phoenix rex, 4. 

Planetis quis nomina dederit, 3, 4. 

Polycarpus martyr, 30. 

Polyeuctus patriarcha, 58. 

Priscilla ψευδοπροφῆτις, 30. 

Procopius martyr, 35. 

Prometheus Debors squalis, 11. 

Prote insula, 57, 66. 

Ptolemsi tredecim, 29 

Publianus (imp.), 32. 

Purpure inventio, 4. 

Pythagoras Artaxerxi Longimano 
sequalis, 22. 

Quintilis mensis, 94. 

Resurectiones octo, 20. 

Romus Romi? rex, 6. Romus et Re- 
mus, 6. 

Sabatius heer ., 35. 

Sabellius heer ., 32. 

Salomonis libri aboliti, 19. 

Saracenorum origo, 9. 

Saturninus hser., 30. 

Seleuciam quis condiderit, 23. 


1510 


Sergii patriarchse, 47, 60: 

Serpens sneus, 16. 

Severus hser ., 34. 

Severus (imp.), M. Aurelii filius, 
31 


Sextilis menaia i. q. Februarius, 
7, i. q. Augustus, 24. 
Sibylle setas, 16. Sibylla Erythrsea 
6 


Sidus JEgypti fllius, 8. 

Sigma, 62. 

Simon magus, 27. 

Sisinnius patriarcha, 60. 
Sephiw portus, 4o. 

Sophiang 4b 

Sperdius magus, 22. 

Stephanus patriarcha, 56. 
Studii manasterium, 60,67, 64, 66. 
Symholum fidei quando recitetur, 


Symeon Clopse filius, 30. 
Symmachus, 31. 
Synepon hser., 33. 
arasius patriarcha δὰ. 
Tatianus heer., 30. 
Terbelus Bulgarus, 49 
Tessarescseedecatite, 886. 
Theodorus martyr, 35. 
Theodorus Mopsuest, 34. 
Theodorus Myxes, δῦ. 
Theodorus Pharan, ep. 
Theodotion, 31. 
Theodotus hsr., 31. 
Thoophylactus pstriarcha, 57. 
Tüessalonica & Philippo condita, 


d 48. 


Thucydides quando vixerit, 22, 

Tiberias & quo sit condita, 29. 

Timotheus apostolus, 29. 

Titi mors mp.) 28. 

Vespasianus Neronis filius, 28. 

Xerolaphi columna, 40. 

Zacharias Hierosolym, patriarcha, 
40. 

Zagoria regio, 50. 

Zenonis setas, 23. 





INDEX SCRIPTORUM 


ET ALIORUM QUORUMDAM 


QUI IN NICET/ZE CHONIAT/E HISTORIA BYZANTINA MEMORANTUR. 
Ex Bibliotheca Fabricii ed. Harl. tom. VII. 
(Revocatur Lector ad numeros in textu Grseco uncis inclusos.) 


A 
ἢ Isaacius, Latinus interpres, 95, 96. Ob ma- 
| perfidiam excecatus, linguaque exsecta, ibid. 
.bgarum Christi litterse, 293. 
picus canis, 260. Fabula de culicequi, post leo- 
pugnatum, aranesfilo implicitus omnem glo- 
misit, 317. De leone sub asini pelle, 41. 
enus.Ü«vuxronou; Icari moremisere cadens,78 
2annorum in Terram Sanctam expeditio sub 
o,imp, 41 seq. Alemanni, perinde ut Armenii 
umeuitum respuuut, et azymis utuntur in sa- 
0a, 207. Alemannicum tributum, 308. 
andri M. vox ; Τά τῇ δεχαίτάτῆδε πὰντ᾽ tu, 309. 
εξὰνδρῳ gast tá ἐπὶ πᾶσιν ἀπρόσχοπα, 393. Ejus 


hispidum, 234. 


us Contostephanus, astrologus, 993. 
ius Comnenus, Bryenniifilius, a Nicefa nionas- 


273. 


sopode, 41. 


ticis ceremoniis initiatur, et vocatur Athanasius, 272, 


Ad Alpheum fluvium et Arethuss fontem allo- 
cutio,etdivinatio de mutanda Latinorum fortuna, 393. 
Amazones Alemannicse cum Penthesilea sua chry- 


Andronieus Comnenus, [δαρθάῤωται χρόνιος d» ἐν 
βαρδὰοοις, 200. Eruditorum 

dereligioneinfensus, 212. Oraculum engastrimythi et 
hydromante adit, et sinistra prolocutum spermit. 947, 
248. Ejus oratio denegligentiaimperatorum. 209. Eru- 
ditio, 149. Preescitprimam litteram nominis successo- 
ris, 172. Ejus veneficia, 167. Litterseejus Bellerophon- 
tes», Lapard: dats»,180seq. Theodosii patriarchee de 


autor,sed disputationibus 


eo judicium, 164. Jam interficiendi querels, 224. Vox, 


Κύριε Dincov, et ἕνατὲ x&àXAauoy movrerptpaivoy πρασεπι- 


κλᾶτε, 225.8tatua ejus imgine Saturni, 213, Epicüreus 


jen 
et Chrysippeus, lascivia et amoribus perditus, 206. 
Cosatitatie in naufragorum spoliatores,209. Ejus jus- 
urandum Manueli Comnmeno datum 149. Divinarum 
ttarum peritus,etqui Pauli Epistolas subindein ore 
haberet, ibid. ; atqueex illis epistolas suas ornaret, 
230. Prsssagia imperium ei portendentia, 163 et inte- 
ritum, 226, seq. fratris et sororis uterinss 
auptiaa a concilio desiderat probari, 168. 
nglorum,in TerramSanctam expeditio, 267. Ὁ τῶν 
πελεκυφόρων κατάρχων Βρειτανῶν οὖςγύνφασιν ᾿Ιγκχλινους͵ 


AnnaComnena, Cesearissa, 4. Rjus eruditio etindi- 
gnatio contra maritum, Nieephorum Bryennium, ra- 
piendo imperio non satis promptum, 7, 8. 

Antiocheni ludi Circensos in gratiam Manuelis 
Comneni, 71. 

Α chiloehi dictum. Ἐς évrssev πόρνης πολλάκις 
ῥνίσνεσθαι τά χρόνῳ χαέ πόνῳ σνλλεγέντα μαχρῷ, 1 

Asanis dictum :famam adrem ipsam et actiones eu- 
jusque velut ad Lydium lapidem exigendam, 

Astrologia a princi pibus fereomnibus suspicitur,63 
seq. Contemunitur ab Andronico Comneno, hydroman- 
tes preeferento, 218. Manuel Compenus τὼν ἀστρολεσ- 
χούντων dicta €onsulit, Θέ, et pro oraculis habet, 100, 
140. Ab illis decipitur, 14*. Astrologi de Alexio nato 
consulti, 4 10. Viz vident qnss ante pedes sunt, 36.Cong- 
tantinus, astrologorum prinoepe, λεπτεπίλεπτον, seru- 
pulum minutissimum, forte negligens,sibi non eavet, 
sed incautue interfcitur, MI seq. 


Josephus Balsamon, 39. 

Theodorus Balsamon,magnses Antiochiss episcopus, 
peritissimus juris,uwée τοὺς τότε πάντας ὠννομοτριδὴς, 
Δῦὺ ἰοδδοὶο Angelospepatriarchatus CP pol. deludi- 


tur, seq. 

Βαβι ἰδεῖ vates, Pythonis spiritu futura presagiens, 
adquem, velut ad A mphiarai et Hammonisoraculum, 
populus confuebat, 287. 

icephorus Basilaces Paulinas Épistolas CPoli in- 
terpretauus, 137. 
silius Bulgaroetonus, 230. 
Basilius Camaterus. Vide Oamaterus. 
Basilius Rentacenus, qui [saseium Comnenum in 
eloquentia et re militari erudiit, 237, 238. 

Basilius Τξιτζιλούχος, chartularius, 34, 67. Basilius 
Ττζιχύνδλα, 82. Basilius TpijuXe, 89. Basilius Chozas, 
£70. Batazes, 279, 314. 

Bellerophontis statua, Pegaso insidentis, 414. 

N:cephorus Bryennius, Ánns Comnen:e maritus, 
eruditus et eloquens, 4, 7,8. Qrestiade, Macedonis 
civitate, oriundus, D. 


Nec Cesari semper favit fortuna, 393. 

Calchas vates, 304, ez Homero. 

Bssilius Camaterus, patriarcha CPol, 169, 172, 222, 
959,342. Ejussyugrapha. seomnia facturum probatu- 
rumque qus Andronicus vellet, 169. 

Gregorius Camaterus escriba logotheta7,73,74,79. 

Joannes Camaterus, dromi logotheta, "71 , 74 seq Ca- 
niclei praefectus, postea Bulgarise patriarcha, 176. Pa- 
triarcha CPol., 332, 338, 381 seq., 407. Εὖυδ χατοχητὸ- 
ριθι λόγοι, 332. 

Canones prohibentes translationem episcoporum, 
$59 ;patriarcham vel alium clericum rebus ssecula- 
ribus se immiscere, 164, 310. 

Κατηχτιχὸν πυχτὶον, in quo anathema adversus Deum 
Muhamedis, 138,141. Tllud ipsum respicitur quodSyl- 
burgius in Saracenicis edidit. 

Chasii ad nutum prinoipum suorum quidlibet au. 
dentes et de rupe se presoipitantes, 253, 341. 

Chaldaica fornax, naphtha incensa, 200. 

Chalibures mimus, Ilsaaco Angelo gratus, 338. 

Christi ad Abgarum littere, 223. Ὃ ἐν cà χηλχῇ 


νεὼς, $06, Monasterium Χριστῷ φιλανθρώπῳ, ab imp. 


INDEX ! IN KICÉTAM CBONIATEM. Y 


Alexio Corsneno conditum, 6. Sepulcrum, 96. 85 
lapis, $44. Imago,per quam locutus cum Maurieis. 
fertur, 213. Imagines Christi et sanctorum 
jntextes, 13. Imago cum cruce in forum allata ad 
eiendam plebem, 153. Festum Aseensionis, 189. 
gines terrse allis, 193. Crucifixi imago Mose 
siensis, 283. . 

Ohrysanthus, episcopus Thessalonieensis, 9t 

Chrysostomi loca de saera Bucharistia. 333, 
Chrysostomo eomparatus Theodosius patrisreha 

Chamnus chartularius 204. Theodorus Chus 
176, 210. 

Ex Cimbrorum dsvietorum ossibus sepem fe 
Marium, iabula, 48. 

Joannes Cinnamus, de dieto, Pater mejor αἱ 
disserens, 213. 

Conradi imp. oratio ad milites in expeditimeH 
sol., 64 seq. 

Constaütini Magni corona, 221. Sepuklrem e & 
bus spolistum, 308 Clavos Dominicse cracrumnt 
no equi alterum gals infixit, 284. 

Constantinus Mesopotamitanus, in «wa ax 
Alexii fratris princeps, 321. Idem e lJeotere discs 
816, et archiepiscopus Thessalomioemsis, 311. | 
templum, dexira palatium tenens, ld. dejectm, 

Constantinus Stethatus aatrologora«em Iesse 
gelo probatissimus, 247, 248. 

Constantinus Tornicius, pressfectue eria, 

Constinopolitani plebis icon, 159. 

Cosma Attiei, patriarche CPol.. vaticinium,63 
exsecrationi orbitatem suam Manuel Comneswss 
tam refert, 55.Crimini datum ei quod eum Ne 
faceret, 54. 

Crux pretiosissima ex lychnite gemma, 30. C 
partieu Cum crucibusjiimaginmibus et |! 
geliis obviam euntes hosti,307,390. Im summo pei 
signo se orucis munit Isaacius Angelus imp . 

Cynillas é uy ἐν θεολογὶᾳ,333. Ejus locus A 
ristia, ibid. 


D 

David, ὁ φιλῳδὸς, 70. 

Demetrii martyris e sepuloro unguentum ebu 
Thessalonicss, 197. Vid» infra, theodos eun 
dsemoniacos sefingentium et de Demetrii ad BL 
migration vaticinantium, 

emetrius Poliorcetes,Lamis amere insaniest 

Diogenes Romanus imperator, 20, 494. 

Diomedis (S.) monasterium, 172. 

Dositheus Venetus, Vitalianifilius,monachus S 
ta et patriarcha Hierosol., 269. Denique CPolit 
260. aquesede exeidit. [big Falsus vates, 250, 


Elias, vir eruditus, librum detonitruume ét 
motuum signifieationibus eonsulens, 137. 

Engastrimythi, 143, 217, 258, 

Oraculum Delphicum, Epicydidi red ditum. 194: 

Épimethei mos, ὦ τό Ew οὐχ ἦν, τὸ Ji μεταμὶ 
105. Epimetheus Prometheo stultior, 2954, ' 

Ephori monasterium, 926. 

Epistols sagittis alligatee et eum illis transmi 


grs rostratus, qui templum Dianss Ephesise ince 


Eruditio principibus utilis, 4. Ejus ratio ha 
in Creando imperatore, 7. 
n Evangeliajuratum, 31,50 , 300. Evangelio 
codices gemmis ornat, 254. 
Eudocia, Alexii Angeli Comneni filia, 343. 
Euergetss monasterium, 354. 
Bamathius Phllocales, preefectus urbis CPol.. 
uphosyue, Alexii Angeli Comneni imp. , 
tis dedita divinationibue, 355, .P-uxer, 
ustathiuws, Dyrrhachii episcopus, 137. 
Eustathii, Thesaajeniceneis »i lü 


" INDEX I IN NICETAM CHONIATEM. 


sus Manuelem Comnenum orutio, 140. Elogium, 


98. 

tratius Macedo, δ seq. 

hymius, Novarum Patrarum episcopus, de dic- 
ater major 1ne est, disserens, 212. seq. 

ychii locus de Eucharistia, 333. 


juscum Saracenis, propinato invicem ex incisa 
jue pectoris vena sang uine, 262. 

nci tantum metuunt neccelum ruat, 378. Franci, 
üm Flaminii, 35b. 


G 
rgius Dishypatus,lectorin Magna Ecclesia CPo- 
4 


γραὶϊὶ martyr:s festum, 323. 

»goni Nyssenii verbade Eucharistia afferuntur, 

ὡς οὐδέν ἔτορὸς ἔστιν fj Extivo τὸ σῶμα, ete ., ex 

^. orat. σδρ. 57, tom: Il, p.534, licet Nyssenus non 

jetur. 

et insulares, οἱ τήν σύνεσιν ὑπέρου ψὶλώτεροι. 
Η 


gioehristophorites, Stephanus, dictus Antichris- 
erites, 189. Fjus sententiain insidiatores Andro- 
215, 316. 

immonis et Amphiarai oraculum, 2387. 
maxobii Scythse, 1 

nnonis Carthaginiensis fastus et aves emissee, 
illum deum esse ecanerent, 267. 

srosolymorum rex, Amerigue. 104. Hierosoly- 
ii fratres (φρέριοι), 157. Templarii. 
»pocrates,a Persarum regeinvitatus,recusat me- 
i'08tibus Greecorum, 372. Ejus dictum, optinam 
ris habitudinem esse periculosam, 317. 
toris laus et utilitas, 2. Stylus simplex, per- 
us et amcenus eam decet, 3. 

merus, 55. 102, 107, 173, 225, 232, 274, 304, 
322, 338, 414. 1n Odyssea, 51. Jupiter Home- 
, D1. Irus aiter Homericus, 165. 


ibi in Andronicum Comnenum, ?27. 

ncus, 'I6ayxóc, pro Joanue, Blanchorum lingua 
ir, 30]. 

iginum cultum seque rejiciunt Alemanni et 
nii, 957. SS. imegines securibus excisse, 366. 
rram allisse, 193. Coneulcatse cum SS. reii- 
, in foeda loca abjectis, 368. Pro sellis et sea- 
5 adhibitze, 383. Imaginibus sacris exornati vici 
1, in ingressu imperatoris, 91. Imagines Christi 
inctorum ex musivo opere, 270. 

iperstorim litters ἐουθροσήμαντοι, σφραγιδὲ τι 
"sla xal σηριχῷ νήματι ἐωπεδον χόγχης ἀναδεδευ- 
elnart, ,92, 115, 138, 280, 341 581. Tempo- 
mpubertatis Alexii Comneni, Alexius Sebas- 
tor εἐβατραχεὶῳ colore subcripsit verbum ἐτηρὺὸ- 
hn . 


nse (B.) templum a Marci&noimp. conditum, 134. 
acií Angeli breve epistolium δὰ Μεγαλοπολέτας, 
CP politanos, 921. Cum fratre Alexio Comneno, 
Castor et Pollux alternis oritur, 290. Vatiei- 
de Friderici imp. interitu, 262. Astrologis 
r, 342, 358. Aoyux και ὀμφάς συντιθεὶς, 357. Tan- 
| ex tripode, 239, d. in Grseco. Preesagio de 
tudine et felicitate imperii μοὶ temere credit, 
277. Monetam adulterát, 284. Medicos quod 
quam purgetiones prsescribere scirent, pers- 
it, 321. 
ὅ 


nis Comneni sommiun diviastorium de Ale- 
lio, 12. Triumphus de Persarmeniis, 18. Mo- 
oratio, 28. Elogium, 3l. A bello cum Christia- 
srendo abhorret. 26. 

innes Ducas, 63. 

innis Theologi sedes, cognomento Atrei», 168. 
e simulacrum, solem stare jubentis, 414. 


p» 


4574 


Juratum per sepulcrum Christi, 106; 380. Pef 
evangelia, 31, 50, , 309. Per sacram Eucharis- 


tiam, 175. Per caput imperatoris, 87. Per senectu- 
tem euam jurat Andronicus, 215. 


Latini crudeles in victos, 193 seq. ]nfra, Tures. 
Λατινιχή  xóputa, íastus Latinus, 20. Latinorum 
παρεχτροπὴ πίστεως, 

Styppiota (ὁ Στυππῇς), patriarcha OPol., 36. 
29.49 Monasteriota, 930. Στόμα τῆς συγκλήτου dictus, 

4. 

Leontius patriarcha Hierosol., 259. 

Leontius, monachus, patriarcha CPol]., 259. 

Lopadii episcopus, ab Andronico excsecatus, 186. 

Lyrici versus, 343. Ab interprete additi ex Horatio. 

Lysimachi (an Lysippi ?) Hercules, 355. 

M 


᾿Απὸ τοῦ ἀνδρῶνος τοῦ ἀλομένου Μάχρωυος, 154, 155, 
Wolf. ez Macronis,ubi calechumeni instituuntur, 
τὰ ἱερὰ κατηχουμένεια, . 

Maga, in patrarchico considens solio etin templo 
cantans saltansque, 368. 

4 eelagicm artes, 04. Magie insimulatus exuritur, 
Mahomedis doctrina damnata anathema Deo Μδ 
homedis non dicendum, 139, 141. 

Mamalus scriba ab Andronico combuatus, 200. 

Manganise, Μαγγάνων domus, martyri sacra, 283. 

Manuelis Comneni imperium prsedictum, 30. Lit- 
terse binse ad clerum, 34. Ad Bysantynos, 184. Pa- 
tientia in ferendis dicteriis. 121. Somnio monitus, 
123 seq. decretum de sententia, an Christus sit si- 
mul offerens et qui offertur, 13/. Adversus Astro- 
logos, 143. De dicto: Pater major est me, 138. De 
Deo Mahomedis non exsecrando, 139 seq. In. agone 
habitum monachi induit, 143. Vide et infra ia Ni- 
cephorus Phocas. 

. Marie. Θεομήτορος imago a CPolitanis impe- 
ratoribus in bello, 11, 103, 964, et. triumpho, 18, 
circumduets sedes Tamiaihi, 106. Imago Marise Ho- 
degetrim, 243. Templum παντανάσσης Θεομύτορος, 
281. Marise imagines singulari devotione coluitlsas- 
cus Angelus, 284 sod. 259. 

Marsyas ab Appolline excoriatus, 115. 

Martinus cardinalis, 40]. 

Martyres suos Christus miraculis remuneratur, 
197. Quadraginta martyrum templum, 213, 226, 284, 

Mauropuli somnium, !24. 

. Menandri versus in Byzantinorum ebriositatem, 
04 


Michaelis arehbangeli templum iun portu, 383. 
Aliud Colossis 4415, 140, 270. Statua CPoli ante 
ten plom, 4154, 155. 

iehael Italicus, archiepiscopus, 42. 

Michael ZEgineta, patriarcha CPol., 36,161, Ejus 
preedictio et elogium, 93. Patriarchatu ultro cessit 
et in Oxiam insulam rediit, ibid. 

Miehael, Nicets Choniats frater, archiep. Athe- 
niensis, 390, 391. 

Michel Sicidites, astrologus et magus, 00. Mona- 
chus factus σύγγραμμα περί τῶν θεὶων μυστηρίων Com- 
posuit, 97. 

Michael, rhetor Thessalonicensis, 137. 

Minerve imago, ut oceidentalium fautricis, ἃ ple- 
be comminuta, 459. 

Mongunotinus episcopus, cancellarius regis Ger- 
manorum, 130, 244. 

Monachi, barba et titulo tenus 135, 394. In mo- 
nachos assentatores inveetiva, 357. Monachi γυμνό- 
ποδες, χαμεῦναι, Stelitsie, 240. Eorum μέλαν ἄμφιον, 94. 
Τὸ χατὰ Χριστὸν τριδώνιον, erm. 

Monii martyris temaplum, 

Morotheodórus, 25b. 


1515 


Moses ταυρόκρανον, sive caput bubulum, per 
ebrietatem conflatum, comminuens, 226 

Musurium, Σουλτανιχὸν γράμμα, Sultani Ultera. 
quarum auctoritate milites cons.ribere licebat, 260. 


N 


Nephon monachus, 54. 

Nematares monasterium muliebre, τῆ Νηματαρέας, 
315. 

Niéephorus Vide supra, Basilaces e* Bryennius. 

Nicephorus X«4o29«;. 91. Nicephorus spado, 204. 

Nicephori Phocre sanctio de monachorum agris 
non multiplicandis , a Manuele Comneno renovata, 
135. Patina porphyretica, 75. Eum Joannes Zimis- 
ces, sporta attractus, nociu oppressit, 85. 

Nicetas, Chonarum episcopus, divinandi facultate 
preeditus, 141. A quo Nicetas scriptor historiarum 
ex sacro baptismate susceptus est, 142. Ejus de 
Alexio Comneno prresagium, ibid. 

Nicetas Acominatus Choniastes de se ipso, 272, 
2/73. Quomodo, capta urbe CPoli a Latinis, fuga si- 
bi consuluerit, 3;8 seq., et Selybrie eum familia 
substiterit, 381. 382. Senator CPolitanus, cum urbs 
caperetur 414. Patriam suam Χώνας memorat, 256, 
270, 410. Πόλιν εὐδαίμονα xat μεγάλην; πάλαι τὰς Πα- 
λασσὰς (ἰορ. Ko)ozs7«) , 115. Isaaci Angeli ὑπογραα- 
ματέύς, 254. Philippopolitansm regionis ἀοχή et &ro- 
γραφὴ ipsi commissa, 257. Ab Alexio Murzuflo sine 
causa ab officio logothets secretorum remotus, 363 
seq. Amicis suis magis amicam habere se ait veri- 
tatem, 257, et popularibus suis 362. Horret scribe- 
re bella, quibus non vincunt Grzeci, 628. Ad Alphe- 
um fluvium apostrophe, 303. Negat se velle vitupe- 
rationem pro historia seribere, 311. Ejus proesa- 
gium, 378. De Manuele Comneno, 14]. Expos- 
tulatio, quod bonis viris mala per malos fiant, 74. 
Quod Turc& Christianorum occupent regiones, 76. 
Quod imperium traditum indignis. 392 sep. Quod 
CPolis a Latinis tot mala pertulit, 369, 'l'hrenus 
in captam urbem, 370 seq. Cognatum suum, Levi- 
tam, sive diaconum, Choniatem, memorat, 128. De 
fratre Michaele Choniata, Athenarum archiepiscopo, 
390 seq. "IIxov διὰ πάσης σογίας, x«i παντοίαν μάθητιν 
λογικὴν ἐπιὸν, 39]. 

Nicetas Muntanus, patriarcha CPol., 259. 

Nicolaus, archiepiscopus Corinthius, 410. Alius 
episcopus Nictsenus, 18. 

0 


Oracula de fatis et successioneimperatorum, 27- 
28, 110, 133,140, 218, 226, 227, 229, 272, 277, 219. Li- 
belli, qui ea cor.tinerent, exusti, 200. Oraculs vana, 
109. Ambigua ad vitandum mendacii probrum, 
218. Oraculum in perjuros, Epicydidi redditum, 125. 

'Opyaix« xoo2uata, 104. 

Osiris et Typhon fratres, ZEgypto noxii, 204. 

P 

Παντεπόπτόυ monasterium, 157. 

Panteugenus. Infra in Soterichus Alius, 289. 

ΠΙαντοχράτορος μονή, prope quam sepultus Manuel 
Comnenus, 143, 165. 

Papa pro quolibet sacerdote , 232. Papa (de epis- 
copo Rom.), 130, 140, 306, 348. 

Monasterium in Papyeio monte, 343. 

A Patriarcha petenda venia perjurii et perduel- 
Jionis pro dissolvendo anathemate, 248 

Ππατέινάχων τελετή, festum in memoriam victoruma 
J. Comneno Scytharum, 11. 

Paulus apostolus, πνευματορήτωρ Ταρτέύς, Imago 
ejus, exitio Androniei imp. pendente, lacrymavit, 


Periplepti monasterium, 219. 
Phoenix, Achillis preceptor, 238. 
Poeti (Homerus), 199. 


INDEX I IN NICETAM CHONIATEM. * 


Cireumforanenus quidam, cui Poeta nomes ἃ 

Procopius martyr, 100. 

Proverbia : Alter Achilles. 126. Aleronii dm, 
18]. Ancora sacra, 330. Aures in. menteu μείων. 
tas liabere, 376, Belieropiontis instar derertos eg. 
pos qusrere, 415. Cadmea vi.toria, 50. Uteaxa 
pinnam vellicat, 244. Crocodili lacrymse, 181, (9. 
impedoc:ea lis, 167. Dum ferrum candet, ie; ἔτι ὁ 
σίδηρος ἐν zxu&, 19. Labyrinthus Creticus 4065. Endy- 
mionis more stertere, 370. Fen u m in eornugeit 36. 
Leonem auribus tenere, 12. Laconica flag-ils, 35. - 
Laconica canis, 179. Ceadas carc»r Laeonieus, 15). 
"Adov στομια, id., 22, Τὴν λεοντὼν ξυνέχειν τῷ ἀλωξιχξ, 
41,184. Lupussub pelle ovina deliteseens, 161. Multis 
lacrymis tegere dolorem,118. Moa ἐκιχάαψας tx 
θου τῶν oixadt, 50. Mortuo in aurem ipsusurrare, Hr, 
Mercurium Moly destiuit, 224 . Syrenius cantus ihid. 
Μυρμιδόνων μῦθος, 9730. Mustclam febum prodidi:, 

8;. Ἵπτασθαι χατὰ ήγασον, Pe;msi mur, 345. 
"o3 ψιλοτερος, 224. Pistillo nudiores, 49,38. Pro- 
tei instar, 42, 159, 316. Sirenum cantzs, [. Tos- 
tali saxum, 169. Tantalea sitis, 338. Teasdis ποσὰ. 
ris, 413. Pecunias prodire vetat, ut Dasaen Aeri- 
sius, 39. Pecuniam νεῦρα τῶν πραγμαΐτων ἀρίατως τῶι 
πάλαι τις κατωνόμασε, 42. Fumum tributi dum fog, 
ΩΝ Τὰ se in ignem servitutis, 49. 'Ebszu: 

εσθαι, δά. Ὅσσαν ἀνασπᾶν $ τὸν Ἄθων ixmviyim, 
90. Εἰρήνης ὁ πόλεμος πούτανις, méquester pacis te- 
lum, 6). ᾿Ανὴρ ἑομαῖχος ὁμοῦ καὶ &psizic, 63. us 
τὸ ἀοχόυενον ἐξομοιοῦσθαι τῷ ἄρχοντε, 69. "Hemos; 
σχύγος, 10. Gxoíx tux χούσεα, 79. hamseleonten Ῥυῖ- 
jurum ad veritatis candorem reducere, 89. 0mphale 
serviens Hercules, 9]. Persei preatigiss, 94. Ναυταὶ 
ἀπαιδευσία d ραστικωτέρα πυρός, 109. (Confer Isidorum 
Pelus. IV, epist. 300). Κοιλὰς κλαυθμῶνος καὶ qoum 
ἄδον, 122. Phaeton paternum adminiatrans eurrua, 
146. Ixion pro Junone nubem comprehendens, 14 


Proeul ἃ Jove procula fulmine, ebid. Monedus 
ad aquilam confluentes, 149. Polypus petris ads 


rens, 6. 15]. Ut equus cursor flagellis concitste, 
198. Leonem rugientem irritare et camelum ad se 
litum vomitum provocare, 164. Θεκάπηλοι, 168. M 
sole clarior, ibid, Cyclopia coena, 171. Aquiles 
nium, corydali juventa, 173. Tx» νεύουσαν εἰ 
x)upojutvo; πλάστιγγα, 180. A providentia exi 
vite deletus, ibid. Phineus ab Harpyis spolie, 
132. Priapus, 128. Tithono et Saturno annos, 
2, 182. Cseneus ex muliere vir factug, 484. Victa 
Tetchinum, 200. Insanus Canbyses, crudelis Targs- 
nius ant Echetus et Phalaris, vel hospitum maeur 
tores Tauroscythw, 200, Chimerse instar jexs 
inter se pugnantia, 204. Bacchi instar τὰς Θυώδα;, 
lo6ud«;, Matvxdac, Βάχχας ducentis, 906. Peas 
iu6ptunuz, 207.Ex viperse carnibus pan aces wstri, 
208. .Moli utres, quibus ventos compede ii. 
Cymba Charontis, ibid. Jolaushydram Heresk ex 
rens, 215. Sardonius risus, 218. Cyclopum merear 
nem et sanguinem vorare calidum et adhuc süllas- 
tem, 220. Μέλοὲ σεσηπός, 221. Senex σοροϑαίμων, 
Centauri instar partem hominis habens, 997. Aspi 
aures obturanti, canere, /Ethiopem lavare, 15. Cjy- 
peus plane Hectoreus, 10. Aápot μαχροε, 17. Ὑκτίαις 
cogi προσδέχεσθαι, 18 Heliadum instar flere,25. Le- 
cernam in meridie accendere,29.'Arocírot x«ovxsius- 
τῶν ἀρεϊχῶν, ibid. Τοῖς δόρασιν opu μετεωρεσειν καὶ μετ 
θήσειν χοαπαζοντες, 231. Τῶν γαρωνείων οἰκῴσεων ἀξιος, 
232. Οὐχ ὥσπερ ἀπὸ ῥινὸς, ἀλλ᾽ ἐκ τῶν ors sx τὸν αὖ» 
τοχχράτορα, 26]. Euripo inconstantior, 273, 288. Pho- 
nicis instar raro couaspici, 282 seq, Judicio tanquam 
lapide Herculeo uti, 287. Si aqua fauces strangulst 
quid bibemus? 291. Mare arare, terr& navigare, 
montes in medium mare transferre. Olympo Athos 
imponere, 292 seq. Capita pro scabellis supponere, 


INDEX I IN NICETAM CHONIATEM. 


etus vehemens ex antro Corycio erumpens, 
euli auribus fide digniores, 209. Ubiin Latino 
Comicus et sententia affertur quse in Greeco 
tat. Famaad lapidem Lydium,3i0ov Μάγνησσαν, 
ΙΒ ipsas οἱ experientiam exigenda, 299. 
τρόφιμοι, 307. Antonios et Augustossomnians, 
on magis rem novit quam qui in extrema 
habitant, 312. ᾿Αρτέμων ὁ περιφόρητος, xal 
à κολυόμματος x«i o ἐχατόνχειρ Βριάρεως, 312. 
olampides ad solem evanescunt, ibid. Πάντα 
εἰνεῖν, 310. Tanquam a loto aut cantu Sirenum 
8,931. Συγχαθεύδων τῷ φασχολιῳ, xai πρίθων τὸν 
». καὶ πάντα τιθεὶς τοῦ χρηματιξεσθαι δεύτερα, 
ortus Alcinoi, ibid. 'Éx τραγιχοῦ εἰς χωμιχόν, 
)à τοῖς βουλομένοις καὶ τῶν ἐσχάτων ἐπενδυτῶν ὑπε- 
ται, 414. Κατὰ τοὺς σπαρτοὺς Γίγαντας, 344. Κύμα 
.«α,348. ᾿Αλιεύς πληγεὶς χομίξεται νοῦν,340. Syba- 
mensa, 282. CPolis nihi] aliud quam Sybaris 
»ebris, 349. Duces cervls timidiores, 349. 
σ κρουδέ λαφοΐ legeram ὥσπερ ot ἔλαφοι. Dictum 
| eujusdam, τὸ τῆς συνευνάσεως φίλτρον βλάψειε 
ἢ ὠφελήσειε, 353. Dipsadis morsus, 357. Ἐς 
νας αἰῶνας, ita leg., pag. 303, pro μετέωνος. 
ρίστου πρόδρομοι, 368. Verba non ex labiis, 
pectore promanantia, 380. Ha βῶ xoi χινήσω 
, δόρατι, 386. Παλίμδολος ὑπὲο ὄστραχον xal χύ- 
Id, Γραιχῶν ἀπατηλοτερος ibid. Πεττεντὰ τὰ ἀνθ- 
, καὶ νέχη ἐπαμείδεται ἄνδρας, 393. 
ise thermse, 94] 
R 


iani (S.) porta, 406. 
5i, Scvthse Hyperborei, 84. Τὸ Χριστιανιχώτα- 
)ς, 937. 

S 


n0, Θεοσόφος, 130. Ejus libri de adjurandis 
ibrs, 93, 2601. Salomonia et Sybaritica mensa 
mptuosissima, 282. 

mon, episcopns Laodicenus, ἐχτομίας, sive 


wenorum συναγώγιον, 339. Metatum (μιτὰτον) 
direptum, 350. - 

anapali epitaphium, 906. 

"us Sethus, astrologus et magus, 96, 97, 306, 
hse captivos deemonibus suis immolaban:, 397. 
ài, Tribali, 11. 

ila, simul ac e materno utero prodii:,de tatis 
*sitatis rerum philosophata esse fertur, 281. 
udo monachus Sicidites, Eucharistiam non 
iSsionem resurrectionis, sed sacrificium dun- 
esse docens et proinde corruptibile, 332, 333. 
* Allatium contra Creygthonum, 539. 

018, versus, ad evertendam Pisistrati tyran 
hoitantes, 3:5, 376. 

iplem Saphis CPoli, 157. Θεοῦ Σοφίας, 13. In 
98 imperatores inaugurari, 204. Ὁ μέγας νεὼς 
τῆς θείας xai ἀρῥήτου, Xopiacmvop.aatat, 115* Τό 
θυ μέγιστον τέμενος, 163, 221, 381. 

richus P»nteugenus, "TTheopolitanus (h. e. 
» Antiochee) episcopus. ὑποψήφιος (ἢ e. auffra- 
'ctus licet episcopatum potuerit. ut e Cinna- 
icimus), 137, 


ParaOL. Gn, CXL. 


$078 


Leo Styppiota, patriarcha CPol. 36. 
Theodorus Styppiota, 38, 39. (ubi τῷ μὲν λόγῳ τὰ 
πρῶτα non vertendum facundia princeps, sed auc- 
toritate), 13, 4, 75. 

Symbolum fidei ab imperatoribus inaugurandis 
rubro colore scriptum, 294. 

Leo Synesius Peussensis, 185, 1806. 


T 


Themistocles pre Miltiadis tropsis dormire nes- 
cius, 51. 
Theodorus Castamonita, λόγων σοφωτέρων μέτοχος, 


Theodorus Dalibrenus, 176, 212. 

Theodorus lrenicus, gus τὸ ἦθος, μᾶλα τοῦ 
τούς λόγους ἀποτορνεύείν εἰδὼς καἰ ἀπομήχύνειν εἰς περι- 
ὁδους ῥητοριχῶς, 318. 

T heodorus Capellanus, 59. 

Theodori Mancaphe, imperium affectantis, mo« 
neta a;gentea, 255. 

Theodori martyris, miraculis clari, imago, 51]. 
Memoria ejus septimo die primi Jejuniorum, 151. 
Tou Μυροῤλύτου vio; Thessalonicsm, 193. Ubi Wole 
fius habet Theodorum debebat ponere Demetrium 


ex hi 197. 
heodorus Mazuca, scriba, apud Man. Comne 
num gratiosus, 140. 

Theodorus Panthecnus, prsefectus urbis CPol., 
domesticus secretarius et pretor. 135. 

Theodosius, patriarcha CPol., 139, 149, 142, 149, 
197, 163, 170. Patre Armenio natus, 164. In Tere- 
hintum insulam secedit, 168. 

Singularia scripta de capta ἃ. C. 1185. Thessa- 
lonica, 197. Confer que in Alatii Συμμέχτοις et scrip- 
toribus post Teophanem: 

Timothei musici modulis Alexander in furorem 
conjectus, 313. 

Timotheo dormienti fortuna urbes, in unum rete 
contractas, in sinum tradens, 277. 

Θωμαίτης δόμος, 15s, 105. 

Thomas, patriarcha CPol., Venetiis missus, 40]. 

Thomas veneficus, 84. 

Titus imperator, templo Hyerosolymitano liben- 
ter volens parcere, 157. 

Τὸ τοῦ τραγῳδοῦ (Euripidis) ἡ γλῶσσ᾽ ὀμώμοχ᾽ ἣ δὲ 
φρὴν ἀνώμοτος, 90. 

Turcis erudeliores Latini, 370. Turces φιλανθρω- 
πευόμενοι πρὸς τὸ χριστώνυμον, 250. 


Veneti, cives Romani. 112. Male ab Alexio Ange- 
lo Comneno habiti et Pisanis postpositi, eum vicis- 
sim per Henricum Dandulum ulciseuntur, 347. 


Xerxis navarchus eadem die coronatus et securi 
percussus, )67 

Georgius Xipbilinus, τῶν ἐντρόφων τοῦ βήματός 
τις, 160. Wolf. quidam ez ordine sacerdolum. 
Georgius Xiphilinus, per 7 annos patriarcha CPol., 
316, 318, 332. 


Z 
Ζιντζιφίτξης, alter Thersites, 902. 


1579 INDEX 11 IN NICETAM CHONIATEM. 


INDEX ANALYTICUS 


AD 


MIELE GMAT STORIA. ΠΝ ΜΙ. 


(Revocatur Lector ad numeros grandiores textui Latino insertos) 


Α 
Α littera Manueli imp. suspecta, 190. 
Aaron Mosis frater, bo. 
Isaacius Aaron Alexium protrostratorem calum. 
niatur, 188; propter magis studium et perfidiam 
15; ocatus, 199 ; ab 1saacio Augelo lingua privatur, 


Abdera, 680. 

Abgarus, 453. 

Abydus oppidum, 131, 209. 

Aceipiter ominosus, 327. 

Accipitris cacumen (Ἱεραχοχορυφῖτις) a Joanne 
imp. in deditionem accipitur, 19. 

Acclamationes imperatoris, 198, 350. 
518 olim loppe ἃ Conrado Cesare recuperatur, 
Achia a Latinis occupatur. 800. 

Achilles, 647. 

Achridus, 5395. 

Acrisius, 77. 

Acrocorinthus 100. A Latinis obsessa, 807. 

Actium Greece Nicopolis, 860. 

Adana capta a Joanne imp. 29. 

Adramyttium, 191, 301, Cephure direptum, 636. 

Adrianopolis olim Orestias, 300, a Scythis obside- 
tur, 830. 

Adrianopolitani Alemannum juvenem incendio de- 
lent, 84. Friderico poenas dant, ib. 

Adriaticum mare sestuosum, 222. 

Ep ἃ Manuele imp. invasa, 208, ejus ame- 
ra . 


, 

AEolus, 427. 

JEronesia insula, 118. 

ZEtolia nunc Artinia, 98. 

'AsroU Χῶρος, 939. 

Agareni a Joanne imp. debellati, 36. 

Agarenus quidam volandi cupidus, 156. 

Agathopolis, 515, 852. 

Αἷμα oraculum de Comnenorum successione, 220. 

Alani Romanorum auxiliares crudelitatem Sicu- 
lorum imitantur, 471, vincuntur ab Alemannis, 535. 

Alba vela Istitise signa, 216. 

Aldebrandinus Attalie tyrannus, 842. 

Alemanna nobilis Manuelis imp. uxor, 72. 

Allemannse viragines, 80. 

Alemanni in Palestinam proficiscuntur Conrado 
duce, 80 ; cum Romanis dissident, 83; cum Adria- 
nopolitanis pugnant, 84 ; castra vallo non cingunt, 
85 ; Melas fl. inundat, 86 ; Cpolim relinquere inque 
Asiam trajicere coacti, 87 ; ab Asianis fraudantur, 
88; a Turcis superati, 89; ad Mgeandrum flumen 
eos devincunt, 94 ; in Palwstinam expeditionem fa- 
ciunt ducente Friderico, 925 ; cum Armeniis in reli- 


gione consentiunt, 527; imagines non sem, ib, ; 
manos sibi 1nsidiantes, DOG, 533 ; τίου: τῶν. 
Turcas, 540; in patriam redeunt, 548; 
ostentationem derident, 629 ; iis 16 διατὶ lentas pea- 
denda a Romanis. 631. 

Alemmannicum tri^utum, 651. 

Alemannus singulus quinquaginta lamaeliis f- 


gat, 543. 
jotlexander comes ἃ Siculis ad Romsaos deles, 
l 


Alexandri Magni rostra svium 470, dietum : « Τὰ 
τῇδε x«i τὰ τῇδε πάντα ἐμά » 633 ; in furorem adse- 
tus Timothei modulis, 642. 

Alexius Hungarus Marise Comnente maritus a Μὲ. 
nuele socero imperio destinatus, 147 ; divortio ἐμοίο 
Hunno:rum rex declaratur, 22]. 

Alexius Joannis Axuchi filius protosirator Ane 
nam mittitur, 128 ; Alexii Comn. flliam uxorem b 
bet, 135; » Manuele imp. in monaterium detruditg, 
187 ; ejus uxor mcerore confecta obit, 188. 

Alexius Blachus, v. Ibancus. 

Almuzes Hungarus patria profugus a Joanne im 
recipitur, 24, 

Ajpheus flumen, 8 6. 

piclharan a Joanne imp. Laodicea ej 

Amalechite a Mose disaipati, 29. jectas ἢ 

Amasia, 132 ; satrapia, 159; Masuto Clizastüiss 
filio assignata, 689. ? ᾿ c 

Amazones, 80. 

Amera Egypti, 209. 

Amerigus Hierosolymorum rex Manuueli.i “ 
rum fidus, 908 : Tamiathum obsidione lbsup i 3 

Amerigus Alemannorum rex Friderici flies, lis 
lia et Sicilia potitus 627; legatis olim maris 
Greeciam sihi vindieat, ib. ; ingentem agr vin 
taunis sibi solvi vult, 628, 630; ejus jan Mi 
imp. ostentationem derident, 629 ; obit, 6, wr 
bus et imperandi eup:dus, 633 ; Siculos 
vexat, 634 ; crudelis ia conjuratos, 634. 

Aminsus, 689, 699. 

Amphipoli:s, 413 ; a Siculis occupata, 466. 

Anabarza Armeniorum urbs expugnatur, 33. 

Anchialum, 482 ; provincia, 5905 : a Blachis vaste 
tur. 568. 

Ancona Manuelis imp. socia, 202 ; ab Alemasal 
obsessa, 203; a Manuele adjuvatur, 264. 

Aneurii monasterium, 432. 

Ancyra Masuto Clizasthlanis filio tributa, 689. 

Ancyranus satrapa Pseudalexium Cilicem adjust, 
608 ; tributum a Romanis poscit, ib. ; Romanos 
bellat, 621 ; postulata accipit ab Alexio imp., 626; 
Alexio III auxilia mittit, 668. ' 

Andronicus Catacalo, 625. 


INDEX 1i IN NICETAM ΟΒΟΝΙΑΤΕΜ, 


y eastellum, 456. 

»dulium, 432, 857. 

& gens profusionibus rempublicam pessum - 
; Venetos et Pisanos committit, 812. 

ἰ. 
is Isaaci imp. frater, v. Alexius Comn. Ill. 
is IV Isaaci imp. filius fugit, 711 ; cum Ve- 
dus init, 715 ; Cpolim ingreditur, 728 ; ur- 
idio Jestatur, 734 ; Bonifacio marchion» sibi 
o contra Alexium patruum educit, 735 ; im- 
, patri prefertur. 436 ; avarus et sacrilegus 
tinas cohortes in palatium traducere cupit, 
furzuflo in carcerem conjectus, 746; neca- 


jnicus ignavus, 254; ejus clades et ad An- 
m Comn. fuga, 319 ; filii strenui, ib. ; fugit 


cum, 345. 

Alexii Ill. filias, [sacii Comn. vidua, 660 ; 
0 Lascari nubit, 673. 

antinus Pbiladelph., Theodors Comn. ma- 
ix creatus, 126 ; & Siculis capitur, 127 ; filii 
33 ab Andronico Comn. in custodiam datur, 
ror ejus Joannis Cantacuzeni uxor, ib. 
lantinus repressis Blachis, 570, imperium af- 
ib, ; excsecatur, 571. 

eia Alexii Il] filia a Stephano Triballorum 
» repudiata, 705 ; cum Murszuflo fugit, 765; 
apta, 803, 

en sebastocrator contra Blachos missus 1saa- 
suspectus fit, 489 ; ei se purgat, 502. 

Isaaci imp. filia ab Alemannis capta Philip- 

iano despondetur, 635. 

Alexii III filia, Andronici Contostephani vi- 

ες Alexio Palseologo nubit, 673 ; cum patre 


us Andronici Comn. carnifez, 290 ; Andro- 

r. filius, 310; a Nicsensibus receptus, 349; 

n urbe eorum defendenda, 368; ab Androni- 

. in gratiam receptus, 571; Hagiochristo- 

m occidit, 443 ; in magnum templum confu- 

δ: ἃ multitudine Cpolitana imperator sa- 

450, 453 ; e magno palatio in Blachernium 

493, 464 ; benignus, 463 ; bellum contra Si- 
aerius gerit, ib. ; finit, 468, 474; Balduinum 

'dum Siculos in judicium adductos in carce- 
Xjicit, 476 ; se neminem occisurum esae edi- 
!s Tureas muneribus tribustisque annuis pla- 
1 ; uxore mortua Belsee Hungari filiam ambit, 
"ustra contra Cyprum ducit, 483 ; Blachos se- 
» devincit, 487; sb Alexio Barna infestatur, 
lites cohortatus, 500; Branam vincit, 502 ; 
capiti et uxori insultat, 507 ; seditiosisignos- 
|, ut sacrificulus deridetur, 500; suburbana 
jubet, 510; in Blachos expeditionem facit, 
irsus contra eos egressus, 520; Lobizum 
im obsidet, ib. ; Mangapham seditiosum frus- 
ugnat, 522 ; a Caichosroe sibi proditum in 
m conjicit, 524 ; Fridericum Alemannum in 
inam proficiscentem sibique suspectum infea- 
5, 526 ; Dositheum ad patriarche dignitatem 
'ehere studet, 531 ; ejus in Alemannos incons- 
et insolentia, 536 ; foedere cum iis renovato, 
ona dat et accipit 539 ; Turcas identidem de- 
540 ; liberi ejus tres, 548; diuturnum impe- 
perat, 549 ; seditionibus multis conflictatur, 
rudelis et iracundus, 656, 560 ; dénuo contra 
s profectus in capitis periculum venit, 562; 
victoriam jactat, 564 ; spes vanas alit. 565 ; 
s uleiscitur, 569 ; Constantium Angelum ad- 
Blachos missum, 570, seditiosum excscat, 
mmittit se Theodoro Castomonitee, 574 ; pue- 
5; luxuriosus, 579; omnia miscet, 580 ; sa- 


1682 


erilegus, 082 ; ayarus, 584; beneficus 1b.; contra 
Blachos ducit, 589, frustra monetur de fratris insi- 
diis, ib. ; Basilacium vatem vicit, 590; regno ab 
Alexio fratre ejectus, 592 ; esecatur inque monaste- 
rium conjicitur, 5905; tempus imperii, 506; ejus 
figura, ib. ; ab Alexio lll minus custoditus de impe- 
rio recuperando deliberat, 710; iterum imperator 
salutatur, 727 ; Alexio filio et Latinis Alexii IIl fu- 
gam nuntiat, ib., paetionem ἃ filio cum Latinis ini- 
tam probat, 728 ; erga Latinos liberalior, 729 ; filio 
postponitur ἃ Cpolitanis, 736 ; ejus ineptis, 737 ; 
e palatio ejicitur, 745. 

[saacius Marise Pannonise conjux, 792. 

Michael Turcas debellat, 163. 

Theodora Conradi Ceesarts uxor, 477. 

Theodorus 8 Prusseensibus receptus, 349 ; Prusa 
expugnata ab Andronico Comn. exceecatur, 374. 

Anna Franca Alexii imp. sponsa ab Andronico 
imp. ducitur, 375 ; cum eo profugit, 452, 

Annorum inde a mundo condito summa, 349, 3902, 
444, 719, 730, 743, 752, 839. 

Antiochia obitur a Joanne, 36, &1, et Manuele 
imp. 144 ; suburbana a Joanne imp. vastata, 4l ; 
ludi circenses in Manuelis honorem 1instituuntur ab 
incolis, 141. 

δ Antiochia Phrygise,251, magno periculo liberatur, 
99. 
Aphamea Propontidis, 668. 

Aphamianum palatium, 644. 

᾿Αποδάθρα Rec: ἑως murus, 72]. 

Apollonii ysnei preestigit, 861. 

Aprum oppidum, 820 ; ejus excidium, 831. 

Aqua ἃ Persis infecta, 231. 

Aqua marina, remus et arena a sultano petita,2b1. 

Aqueductus ab Andronico instauratur, 428. 

Aquila simulacrum, 861. 

Arabes. 214. 

Arabici ui, 240. S 833 

Arcadiopolis, 588 ; 8 Scythis expugna . 

Archiloehi dictum, 3007. P a 

Archizupanus Bachinus, 122. 

Argo navis, 43]. 

Argos occupatum aScuro, 800 ; a Latinis, 806. 

Armala oppidum, 549. 

Armenii debellati a Joanne imp., 29; a Barbaris 
vexati 45 ; cum Alemannis in religione consentiunt, 
921. 

Arsacidem, 46. 

Arsanes amera, 554, 657. 

Artinis olim Atolia, 98. 

Asan Blachus Mysos ad defectionem concitat, 482, 
485 ; devictus, 487 ; ingeniosus et solers, 520 ; ejus 
uxor et frater Joannesin Romanorum potestate,521 ; 
ejus de famo et Alexio imp. judicium, 613 ; preedic- 
to sibi & sacerdote interitu, 617 ; occiditur, 618. 

Asiani Alemannos turpissime fraudant, 88 ; bellis 
intestinis laborant, 340. 

Asini simulacrum, 860. 

Alexius Aspietes a Blachis capitur, 613; ejus sup- 
plicium, 829. 

Constantinus Aspietes a Blachis fugatus csecatur 
ab 1saacio imp., 560. 

Michael Aspiettes, 251 ; cseditur, 254. 

Assyrii equites, 214. 

Astacenus sinus, 474. 

Asteris 1nsula, 114. 

Astrologia derisa, 69, 126 ; neglecta ἃ Contoste- 
phano, 199 ; a Manuele imp. probatur, !26 ; repu- 
diatur, 286. 

Atapacus Persarum dux Phrygia vastata, 250; 
occiditur, 252. 

Athene ἃ Scuro frustra infestantur, 800. 


41583 


Athyra, 711 ; a Scythis exscinditur. 832. 

Attali urbs, 50 ; a sultano oppugnatur, 340 ; Alde- 
brandinum tyrannum habet, Mo. frustra a Caichos- 
roe oppugnatur, 843. 

Augurium equi, 60; corvorom et cornicum, 840, 

Augusteo, 3U7, 

Augustus Cesar, 860. 

Aulici rempublicam negligunt.292, parum fideles, 
320 ; ad calumniandum proclives, 296. 

Aulo mons, 118. 

Aulonia, v. Bare. 

Aulonia Hellesponti, 711. 

Aurigarum statue, 805. 

Auripes Allemanna virago, 80. 

Axius flumen, 066. 

Alexius Axuchus, v. Alexius. 

Joannes Axuchus Persa Joanni imp. clarus et 
magnus demesticus, 14; eum Anne Cesarissse re- 
conciliat, 16 ; imperatori consulit, 55; proceres in 
Manuelis verba jurare jubet, 62 ; Cpolim missus ejus 
imperium firmat, 65 ; peditum dux, 103; summum 
exercitus imperium accipit, 109, 


Baal, 334. 

Dabas mons, 625. 

Baca expugnatur ἃ Romanis, 29. 

Bacchi columns, 412. 

Bachini Archizupani cum Manuele imp. certamen 
singulare, 133. 

Bactunium, 679. 

Baimundus in Paleestinam proficiscitur, 14. 

Balduinus Palestine rex, 184. 

Baldainus Xen: imp. frater, 221 ; occiditur, 234. 

Balduinus Siculus contus a Romanis captus, 470; 
Isaacium imp. blanditiis placare studet, 476. 

Balduinus Flandrie cemes cum Dandulo contra 
Byzantinos ducit, 714; cum Murzuflo pugna, 750; 
Danduli opera imperator creatur, 769; pius et mitis, 
790, provincias peragrat, 70] ; oppi is preesidia 
imponit, ib. ; Thessalonica potitur. : Byzantium 
reveraus, ib. ; cum Bonifacio marchione in gratiam 
redit, 704; ad Thracise urbes recuperandas ducit, 
811 : Adrianopolim obsidet, ib. ; a Seythis captus in 
carcerem conjicitur, 814 ; ejus miserabilis interitus, 


1. 

Josephus Balsamenus Joannis Hagiotheodoritem 
affinis cum Michaele Paleologo dissidens, 77. 

Balthasar, 770. 

Barbari pad Manuelem gratiosi, 226 ; bipenni- 
feri, 417, 721 ; crudeles in hostes, 681. 

Bare s. Aulonia oppidum munitur, 121. 

Barna & Blachis expugnatur, 568. 

Nicephorus Basilaces, 279. 

Basilacius vates, 590. 

Basillisci simulacrum, 806. 

Basilius Batazes Mangaphee asseclas persequitur, 
52? ; Occidentis magnus domesticus, 971 ; Constan- 
tinum Angelumlevirum castigat, ib. ; aBlachis vin- 
citur, 587. 

Basilius Bulgaroctonus, 488. 

Basilii Rentaceni supplicium, 484. 

Basilius Tzintziluces Cpolim a Manuele Comn. 
misus, 65. 

Bastralita Batazem interficit, 642. 

Andronici Patazis czdes, 296. 

Basilius Batazes. v. Basilius B. 

Joannes Batazes Comnenus, v. Comnenus Joan. 
Bat. 
Batazes juvenis Alexii IIT jussu ceeditur, 042. 
Bathos, 698. 

Dathys oppidum, 89. 
Batracho castrum, 679. 


INDEX II IN NICETAM CHONIATEM 


L| 
Belas Hunnus, 167; Hungarie rex, 344,& 


Isaacii imp. socer, 569. 
",Leli judices, 344 ; ne obsides fiant sese sbiui, 


Bellerophon, 849, 858. 

Belligradum oppidum, 133, 166, 347. 

Bempezum Mesopotamis oppidum, 37. 

Bere monasterium . 

Berrhoa nunc Chalepum, 317 5; ἃ Joanne Blacho oc- 
cupata, 819. 

erroe Thracir oppidum, 20, 518. 

Berytus ab Alemannis capitur, 540. 

Bidyna, 588. 

Bithynia Persis erepta, 14; 'Triballi eo deducti, 
23 ; seditiosa, 349. 

Bizys, 664; a Latinis recuperata, 840; s Scythis 
expugnari nequit, 834. 

Bischernse locus, 428. 

Blachernium palatium, 351 ; littus, 45. 

Blachi olim Mysi Hem! montis 18? ; 3Ro- 
manis deficiunt, ib., 485 ; devincuntur, 4&1; «x» 
Seythis conjuncti iterum ab Isaacio imp. écoonwr, 
515; quaratione pugnent, 510 ; cum Comazis Roms. 
nas provincias vastant, 501 ; Iasacium imp. in eapi- 
tis periculum adducunt, 562 ; urbes munitas im- 
dunt, 568; Isaacio imp. poenas dant, 509; Coasaa- 
tini Angeli interitu elati Romanos rursss invadunt, 
572 ; vincunt, 587 ; pacis conditiones aBomanis oo- 
tas aspernantur, 6012 ; Romanos superent, ib., 616 ; 
ducibus privantur, 618, 621 ; Thracise urtes τῶ 
lantur, 643 ; cum Comanis impressionem in Thra 
ciam faciunt, 091 ; urbes contia Latinos concitant, 
809; Latinos in insidias pellectos fundunt, 812; 
Philippopolim vastant, 829; Thracis urbes expe 
gnant, 830, 831. 

Blachia magna olim Thessalia montana, 8. 

Bladisthlabus Iazte Hungarorum regris frater, !& 

Boniíacius Montisferrati marchio, 497 : cum 
dulo contra Byzantinos se conjungit, 714 ;mae 
sibi pecunia promissa Alexium .1V adjuvat, 75:1 
Dandulo imperio removetur, 789 ; Mariam Pus- 
niam uxorera habet, 702; a Balduino deficit, à 
conjugis filium Manuelem imperatorem desps, 
193; Balduino reconcilistus, 704 : Greeciam eg 
tum ducit, ib. ; Larissa potitur, 790 - Scurumbtt. 
ib., Boeotiam expugnat,805 ; Athenas, ib.; Eubn- 
ib. ; Peloponnesum, 806; obsidet Acrocorinthzs, 
807 ; Thessalonicensium defectionem ulciscitur,3l*: 
ἃ Scythis devineitur, 8190 ; oram Greecam tenet 6il. 

Borea, 882. 

Bosporus, 494. 

Alexius Branas legionum dux, 359 ; Lopsdiszos 
devincit, 363 ; Siculos, 468 ; regnum  afétst 4? 
491 ; Adrianopolitanus, 492; Cpolim o ΩΣ; 
devictus ezditur a Conrado Ciesare, "σοι 
modestia insignis, 507. 

Demetrius Branas navarchus, 74. 

Joannes Branas a Siculis capitur, 41]. 

Michael Branas Gabre fulsas laudes evertit, 113. 

Theodorus Branas Alexii Bransefilius ab Aleman- 
nis superatur, 535 ; Alexium Angelum imperatorem 
salutat, 593 ; dux adversus Persas mittitur, 025; 
Thracise prefectus, 664 ; ἃ Scythis fugatur, 831. 

Branizoba, 160, 357 ;: ab Hunnis excisa, 24. 

Britanni nunc Inglini, 546 ; rege duce in Palsst- 
nam proficiscuntur, ib. ; Cypro potiuntur, 517. 

Brundusium oppidum, 97. 

Alexius Bryennius, v. Comnenus Alexius Bryeh- 
nii filius. 

Nicephorus Bryennius Ánnse Comn. Ceesarisss 
maritus, 8 ; Orestiade oriundus, 9; ejus contra Joan 
nem imp.motus, 195 veneno interücitur ab Andros 





tX 


dies INDEX II IN NICETAM CHONIATEM. 1586 


eo Corn. 337 


Bucanum Cpoleos, 733. 
JBucoleontis portus, 289. 
Bulgaris et Mysie dominatus olim conjunctus, 


Bulgarorum episcopus, 339. 
Byzantium, v. Constantinopolis, 


Crneus 6 muliere vir, 369. 

Cesarea a Masuto occupata, 45; Daduni filio ab 
eo datur , 152; a Clizasthlane expugnata, 159; Cop- 
patino filio assignatur, ON9. 

Caichosroes Iconii sultanus Mangapham ad se 
profugum prodit, 523; fratribus propterea invisus, 
524; ἃ liberis regno pulsus, 540; ejus filii a Frideri- 
co Alemannorum rege vineuntur, 540; foedus cum 
Romanis initum violat, 653 ; Meeandrias urbe: vas- 
tat, 654 ; mire erga captivos benignus, 655 ; Clizas- 
thlanis e Christiana filius, 689: ἃ Rucratino fratre 
regno exutus, 690; confugit ad Lebunem, ib. ; ad 
Romanos, 691; imperio recuperato Maurozomem 
adjuvat, 827 ; Attaliam frustra oppugnat, 843. 

Calabria, 135. 

Calamanus male contra Scythas res gerit, 123. 

Constantinus Calamanus Augustus Philippse con- 
Jugio excidit, 183 ; ab Armeniis capitur, ib. 

Calcei purpurei insignia imperatoris, 8; virides 
peotovestiarii, 672. 

Celchas vates, 022. 

Calibures scurra, 580. 


Caliza, . 

Calliopolis, 539. 

Calomodius negotiator ditissimus procerum insi- 
dias effugit, 692. 

Calonymus insula, 475. 

Calumníiatores aulici, 296. 

Calydonii apri stalua, 687 ; in palatium transfer- 
tur, 738, 

Basilius Camaterus patriarcha creatus, 339 ; ex- 

eseeatur, 346; patriarchatu pellitur, 530. 
Gregorius Camaterus secretorum logotheta, 13. 
Joannes Camaterus dromi logotheta, 144 ; Styp- 
iotse insidiatur, 145; ejus mores, 148 ; caniclii prre- 
ectus, 355; patriarcha fit, 681 ; Calomodium libe- 
rare cogitur, 693 ; Cpolim relinquit, 784; Didymoti- 
chi obit 837. 

Cambyses, 405, 

Manuel Camyzes protostator Isaacio imp. ma- 
gnam pecuniam mutuo dat, 202; Fridericum Ale- 
manu! cum exercitu insectari jussus, 526, ab eo 
vincitur, 533 ; lbancum  seditiosum persequitur, 
678, ab €0 capitur, 670; ejus opes ab Alexio III di- 
ripiuntur, 681; a Chryso tandem redemptus, 707 ; 
deficit ab Alexio III, et seditiones excitat, ib. ; fu- 
gatur, 709. 

Canabus Nicolaus imperator creatus, 744; a Mur- 
zuflo in custodiam datur, 746. 

Canes Laconici sugaces, 359. 

Canes Siculis infesti Romanorum cadaveribus 
parcunt, 471. 

Caniclei munus, 78; prefectus, 355. 

Andronicus Cantacuzenus Fredericum Alemannum 
Isaacio imp. suspectum facit, 520. 

Joannes Cantacuzenus mutilatus in prelio cum 
Serviis inito, 121; Mariam Comn. Andronici sebas- 
toeratoris filiam uxorem habet, 136; a Turcis occi- 
ditur, 240. 

Joannes Cantac uzenus ab Andronico Comn. inter- 
fee nts 340; uxor ejus Constantini Angeli soror, 


Joannes Cantacuzenus Cesar Isaaci Angeli imp. 
sSérOorem in matrimonio habet, 4890; ab Andronico 


imp. exescatur, ib. ; a Blachis devincitur, ib, 
anuel Cantacuzenus adversus Pseudalexium Ci- 

licem mittitur, 610. 

Michael Cantacuzenus Alexium Angelum impera- 
torem salutat, 593. 

Theodorus Cantacuzenus a Nicreensibus receptus, 
ze ; urbem strenue defendit, 364, 367 ; occiditur, 

8. 
Theodorus Capellanus sive Castellanus Siculus ad 
Romanos deficit, 117. 

Capharda expugnata a Joanne imp., 38, 

Capito puer, 294. 

Cappadocia, 152 ; a Tranismanio Persamenio oc- 
cupata, 27 ; frigida, 46. 

Carea magni palatii porta, 452 

Caria ἃ sultano Iconiensi vastatur, 034. 

Castamon Persarmeniorum urbs a Joanne imp.ex- 
pugnatur,25; 8 Tanismanio Persamenio recuperata ; 

; à Joanne imp. iterum capitur, 28 
5 Theodori Castamonitse potentia, 574 interitus, 

75. 

Castra Nova in Ásia condita a Manuele, 194. 

Catabate locus Cpoleos, 358. 

Andronicus Catacalo dux adversus Persas missus, 


Catascepe locus, 270. 

Catena ad classem hostilem Cpoli areendam ex- 
tensa, 7!8. 

Catides explorator garrulitatis dat poenas. 954. 

Cattari, 206. 

Theodorus Cazanes contra Persas ablegatus, 625. 

Celsnse oppidum, 931. 

Celbianus tractus, 481. 

Centenarium turris, 451. 

Cephalas Lapardam prodit, 361. 

Cephalenia insula, 114. 

Cerasus, 609. 

Chalce, 353 ; carcer, 582; castellum, 696, 

Chalcedon, 320. 

Chaldaica fornax, 404. 

Chalepum, olim Berrhea, Mesopotamise urbs a 
Joanne imp. frustra oppugnatur, 87. 

Nicephorus Chaluphes Acrocorinthi prefectus, 


Leo Chamaretus Laconum tyvannus, 844. 
Characeni Turc, 255. 

Charax ubi sit, 255 ; castellum, 310. 

Charbatia, 206. 

Chasiorum erga magistratus observantia, 517. 
Chasius capitur, 700. 

Chele oppidum, 401 ; capitur ibi Andronicus imp., 
aJ 


Chius insula, 224. 

Chliara urbs, 194. 

Choerobachorum planities, 85. 

Chon:ze olim Palassse (Κολασσαΐ), 230; Maurosomi 
subjects, 8412. 

Choniates levita Nicetee Choniats cognatus forti- 
tudine insignis, 257. 

Basilius Cozos seditiosus captus excesecatur, 533. 

Chramus Hungaris locus, 167. 

Christi loculus ἃ barbaris sspe occupatus, 56 
ad Abgarum littere, 453. 

Chrysanthus Tessalonicse prsefectus, 652. 

Chrysioplysia, 453. 

Chrysopolis, 695. 

Chrysopolus nauta Andronicum Comn. in fuga 
adjuvat, 169. 

Χουσόπους Álemanna virago, 80. 

Joannes Chrysostomus, 328 ; ejus de Eucharistia 
sententia, 682. 

Chrysus Blachus 8 Romanis deficit, 643 ; Strum- 


) 


1581 


misam et Procasum occupat, 665 ; ab Alexio III frus- 
tra obsessus, 668 ; pactionem cum eo init, 672 ; Ca- 
myse redempto, 10 ; seditiones excitat ib.; cum 
Alexio III in gratiam redit ejusque neptem ducit.709. 

Theodorus Chumus chartularius, 335 ; dux adver- 
sus Siculos creatus, 413 ; alterum Pseudalexium 
eaptum occidit, 553. 

iaba, 692. 

Cilices, 68 ; pirate, 141 ; ambiguse fidei, 609. 

Cilicise montes, 53. 

Cimbri a Romanis devicti eorumque ossibus Mas- 
siliensium vine: cinctee ,95. 

Joannes Cinamus, 430. 

Cingularium, 541. 

Cionium, 319; littus, 475. 

Claudiopolis » Manuele contra Persas defenditur 


Cleri auctoritas in comitiis imperatoris, 66. 

Clisura Zybritze (χλεισοῦραι τοῦ Τζυδρίτζ) angus- 
tise, 232. 

Clizasthlanes Masuti filius Iconii sultanus, 152; 
& propinquis infestatur, 153; Δ Manuele imp. dif- 
fertur, 154 ; muneribus oneratur, 157 ; Dadunem et 
Iagupasanem affines profligat, 159; corpore eger, 
animo ferox, 160; inconstans et perfidus, 161; 
prudens 227; Manuelem imp. insigni clade afficit, 
2791; pacem ei ultro offert, 245; pzce a Romanis 
violata Atapacum contra eos mittit, 250 ; annos 70 
natus Romanorum finest infestat, 48^! ; filiis reg- 
num distribuit, 689. 

Clypeus pro navi, 253. 

Cosla loca, 209. 

Celesyria ab Joanne imp. perlustrata, 36. 

Κολασσαί (Palassss)) nune Clionse, 330. 

Colonia nunc Taxara 72, $41, 689. 

Comani cum Blachis conjuncti provineias Roma- 
nas vastant, 561, 69] ; Ruricam adjuvant, 602. 

Cometes, 326. 

Comnena gens causa interitus reipublicse, 70]. 


CouNENi:: Alexius I primus e gente Comnena, 
imperator, 7 ; ejus liberi, &; Irenen uxorem de An- 
ne filis studio objurgat, 9; imperium male α08- 
sivit, ib. ;ejus ingenium, obitus et funus ib., 12. 

Alexius Joanis imp. filius, 23 ; obit, δ]. 

Alexius Briennii et Annee Comn. Cisesarissse filius 
magnus dux adversus Siculos profectus, 124 ; ab iis 
capitur, 125. 

Alexius II Porphyrogenitus Manuel:s imp. filius, 
220; imperator designatur, ib. ; admodum adoles- 
cens patri succedit, 271; magnam palatium relin- 
quit, 331 ; venando deditus, 333; coronatur, 343; 
Andronici Comn. jussu suffocatur, 354 ; anno reta- 
tis 15, imperii 3, 3506. 

Alexius protosebastus Manuelis imp. patruelis 
viduam ejus amat, 293; superbus, 299 ; Mariam Cee- 
Sarissam oppugnat, 300; in gratiam cum ea redit, 
312; ejus mores, 317 ; ab Andronico Comn. infes- 
tatur, 316; comprehensus a pretorianis germanis, 
323 : Adronici jussu excsecatur,324, rei militaris pe- 
ritus, 329. 

Alexius Manuelis imp. et Theodore Comn. filius 
Irenem sororem ducit, 337 ; ab Andronico excsca- 
tur, 401 : in monasterium conjicitur, 550. 

Alexius Joannis Comn. Batazis filius, 34] ; patria 
profugus capitur et Andronici jussu exceecatur,342; 
navarchus creatur, 483; raptus, ib. ; ad Sicilise re- 
gnem mittitur, 484. 

Alexius Maauelis filius Andronici imp. nepos 
OEnsum, Sinopen et Trapezuntem tenet, 8$2. 

Alexius III Angelus Isacii imp. frater Andronici 
Angeli filius, 319; dux adversus Pseudalexium,552; 


INDEX 1l IN NICETAM CHONIATEM. 


wy 
fratri insidiatur, 589 ; imperator salutatur, mh. 
ejus profusiones, 597 ; conjux Euphrosyna, $09: à. 
felicis imperii omina, 603: Comnenus qum Ax. 
lus appellari mavult, 606; ignavise se dst à: 
contra Pseudalexium Cilicem frustra bellat, ΟἿ. 
Blachis pacis conditiones offert, 612; 

Comn. generum adversus eoe mittit, 618; lbencun 
profugum suscipit, 623; male contra Persas rebus 
gestis, 624 ; pacem turpissimam cum Bis init, ΔΕΒ. 
Alemannis instantibus, 627 ; oor mo legatos omi 
tione fallere studet, 029 ; sexdecim talents pe- 
dere Alemannis coactus, 43! ; imperatorum mose- 
ments spoliat, 632; Amerigi Alemanorgm regis mor- 
te & tributo pendendo liberatur, nd lag πος i- 
ratam decipit, 637 ; dignitates vensies 63: 
uxoris fide ecnjugii sibi in suspicionem sddaeta 64; 
Batazem juvenem oce:dit, 642 ; frustra etra Bjs. 
chos ducit, 643; conjugem in. monasterium sbetrr- 
dit, 646 , revocat, 647 ; facilis, ib., ΟἿ ; Cesstaari- 
num Mesopotamitanum evehit, 648 ; conírs Blachos 
expeditionem facit, 650 ; Constantinum ssumme &- 
gnitatis gradu dejici patiar, 661 ; wer 
catores bonis privat, ; Andronieum Decan eoa- 
tra Persas mittit. 067; segrotus, 058; frostre dwcit 
contra Seythas, 60? ; contra Chrysum ; 
filiabus iterum nuptis, 673; ludos ludicros incfilast, 
674 ; contra lbancum seditiosum copias misit, Εἴς. 
Camyzis opes diripit, 681 ; Ibaneum wele doe 
eaptum in vincula conjicit, 686 ; Caichosree 
fugum recipit, 691 ; Opolitanos seditiosos »laeet, 
695, 607 ; naves spoliat, 699; perfidus in Raersti- 
num, “οὐ ; eontra Michaelem Comn. seditiosum ἐξ- 
cit. 701 ; et naufrag periculo evadit, ib. ; Camysen 
et Spyridonacem soditiosos coercet, 707, 708; em 
Joanne Zagorseprincipe pacem componit, ; 
Isaacii fratris custo diam negligit, 7107; Veneteres 
classem contemnit, 716 ; eos fiustra aggressus, 72; 
fugse se mandat, ;23 ; annos 8 imperavit, 7M; 
ejus ingenium et mores, ib. ; imperium 

conatur, 735; Eudociam flliam Seuro in mat 
monium dat, 803 ; Alexium Ducam Morse 
exesecat, 849 ; Halmyri degit, 808; & Bonwfaciosr 
ehionead Alemanaorumregem mittitur, 819. 

Andronicus Joannis imp.filius sebastocrata?. 
obit, 41 ; Alexii fratris funus Cpolim advehit, δ᾽ 
ejus liberi, 135. 

Andronicus Manuelis imp. patruelis captus δες 
sis, 68 ; Isaacii sebastocratoris filius, 135 ; a Masoe- 
le in custodiam datus, 133 ; e carcere i 
eum Eudocia Adronici patrui fllia rem habet, 13; 
denuo in carcerem conjectus, ib. ; custod-s decipit. 
139; rursus eaptus, 140; dolo elabitur M^ 
Manuele in gratiam recipitur, 172 ; Cilicis praé- 
tus cebro superatur ab Armeniis, 189 ; eb Β 
Manueli invisus fuge se mandat, 481; bf M 
supplex, 294; CEnsei habitare jussus, 395; 
rium affectat, ib., 316; Cpolim proficiseitur, 30; 
classe Romana potitur, 322; Alexium Comn. proto- 
sebastum excecat,324 ; coram Theodosio palrisrebs 
demissus, 398 ; eum insectatur dicteriis, 329 ; Cpo- 
lim inyressus in Manuels imp. tumulo 1servrmat, 
332 ; injustus. 339 ; veneficus, 330 ; nuptiasincestss 
perficit, 337: Basilium Camaterum patriarcbam 
creat, 330; ssevit in proceres, 343, 34b; Xesaam 
imperatricem suffocari jubet, 348. imperator decla- 
ratur, 349 ; coronatur, 33? ; Alexium II imp. e me- 
dio tollit. 353 : Annam Francam Alexii lI imp. spo&- 
sam ducit 337 ; jurejurando Manueli imp. dato sl- 
vitur, ib. ; Andronicum Lapardam exceecat 304 ;Ni- 
coeam obsessam, 363 ; in deditionem accipit,369; as- 
vit in civium primores, 727 ; Prussa vi ta, 311; 
erudelissime in cives agit,373,419 ; Dopadium expe 


; 


INDEX li IN NICETAM CHONIATEM. 


&.Isaacium liberat,376 ; interimit Macrodu- 
et Ducam, 379 ; Sebastianos fratres, 384 ; Ale- 
i'Comn.generum exesecat, 40] ; in domesticosejus 
t, 403; Tripsychum exesceat, 407 ; Siculorum 
essionem negligit, 414; luxuriosus, 410; ple- 
a magistratuum vexationibus defendit, 421, 
rem navalem tuetur, 423; aquseductum reno- 
&28 ; viros doctos colit, 431 ; ejus studia, 433; 
vos omnes e medio tollere statuit, 434; magis 
am dat, 44] ; seditione ab Isaacio Angelo mota 
o pellitur, 448; profugus, 432; capitur, 453; 
umeliose tractatur, 455; obit 458 ; duos annos 
avit, ib. ; ejus forma et valetudo, ib. ; ejus er- 
. Paulum reverentia, 461; de ejus exitu ver- 


1dronicus Alexii Comn. filius Bryernii nepos 
eatur, 556. item ejus filius, 560. 

naCiesarissa Alexii I filia primogenita Bryen- 
ror, 8 ; conjurat contra Joannem imp., 14, 16; 
ta, 15; veneno ab Andronico Comn. tollitur, 


,vid prmfectus Tessalonics ignavus, 380. 

wid Manuelis fllius Andronici imp. nepos, 842; 
mperio Asis contendit, 827 ; Heracleam et 
l'agoniam tenet, 842 ; Latinorum auxiliis adju- 
,Ascari resistit, 844. 

docia Andronicisebastocratoris filia, 135; ejus 
tus, 136; captivitas, 140; Michaeli Gabrs nu- 
ines Alexii filius natu maximus, 8; ἃ patre 
rio destinatur, ib. ; quomodo rerum politus sit, 
nagnum palatium occupat. {{ ; initia regni, et 
,12 ; clemens erga cognatos sediticsos, 14; 
idversus Persas expeditiones, 17; Scythis ar- 
olgat, 19; Patzinacarum solemnia instituit, 
anetos veneratur, 22, 26 ; Triballos devictos 
comediensem provinciam traducit, 23 ; digni- 
quas tribuerit quatuorfiliis, ib.;ejus de Alexio 
somnium, ib. ; Hunnos debellat, 24; Itali oras 
imas occupat, 25:contra orientis gentes du. 
). ; e Persarmeniis triumphum agit, ib ; Gan- 
urbem expugnatam, 28, ammittit, 29; Lebu- 
Armeniorum regnem bello persecutus, ib. ; 
n et Anabarzam castra vi capit, ib., 33; Sy- 
t Mesopotamiv urbes triennio subjicit, 36 ; 
'à lconienses ducit, 42; Persas ab incursioni- 
prohibet,44:;Ochyras exstruit,ib. ; militum in- 
ationem excitat, ib., expeditionem contra Con- 
inum Cabram Tiapezuntis tyranum suscipit, 
Neocssaream frustra opugnat, 47 ; Rhyndace- 
oppidum obsidet, 49: Pusgusa palude potitur, 
iliis duobus privatur.51; adversus ^ ntiochiam 
'iscitur, 32 : aprum interfecturus telis suis vul- 
ur,o3 ; moribundus Manuelemfll. successorem 
esignat, 56; ejus obitus et laudatio, 62. 

nnes Joannis imp. accubitor, 13. 

nnes [saacii sebastocratoris fil. Alexii Ϊ imp. 
i, 42; ad Persas deficit, 48, Masuti filiam uxo- 
1abuisse fertur, 72. 

nnes Andronici sebastocratoris fil. ob inces- 
rascitur, 136. 

nnes Patazes contra Persas mittitur, 393 ; ma- 
domesticus et Tracie profectus Andrcnicum 
tatur, 318 ; ei adversatur, 340 ; obit, 541; ejus 
9. 


nnes Andronici fil.. 232; imperator designatur, 
dux adversus Sieulos creatur, ib. ; oculis pri- 
obit, 466. 

nues Crassus seditiosus occiditur, 697. 

ne Andronici et Theodors Comn, fil., 337; ma- 

| ἃ patre suo excscatum luget, 402. 

acius Alexii I fil., 10; Joannem fratrem in oc- 


1590 


cupando regno adjuvat, 13; ἃ patre Sebastoeratoris 
dignitate ornatus, ib. ; cum Joanne fratre dissidens 
et exsul, 42 ; ejus forma in ingenium, ib. ; fratri're- 
conciliatur, ib., 43. 

Isaacius Joannis imp. fil. sebastocrator, 23; obta 
animi iracundiam a patre imperio exclusus, 58, ejus 
captivitaset querimonia, 66 ; cum fratre in gratiam 
redit, 79; formidolosus, ib. ; Cosme Attice pa:riar- 
chee immolat, 106. 

Isaacius lssacii sebastocratoris ex filia nepos ab 
Armeniis captus liberatur, 376; Cypro potitur, 
377; grassatur in cives, ib., 443; lsaacii Angeli 
imp. classem vincit, 483 ; ssevit in captivos, 484; 
ab Inglinorum rege capitur, 547 ; liberatus impe- 
rium affectat, 611 ; obit, 0612. 

Isaacius sebastocrator Alexii III 3mp. gener, 604; 
contra Blachos missus, 613; captus ab iis, 616; 
obit, 626 ; Theodora ejus fil., 1b. 

anuel Joannis imp. fil, natu minimus sebasto- 
erator, 23; injussu patris Persas adortus verbera- 
tur, 47; patrem comitatur, 52; imperator a patre 
creatus, 58 ; et ἃ proceribus salutatus, 52; Axucho 
magno domestico premisso, 65; Cpolim droficie- 
citur, 67; cupide à Bysantinis excipitur, 68 ; ejus 
ingenium forma, ib, ; ἃ patriarcha unctus, 70; 
cum I«saacio fratre in gratiam redit, ib. ; adversus 
Masutum Persam bis ducit, 71; uxorem habet Ale- 
mannam nobilem, 72 ; fidem conjugii parum servat, 
73; rei publice bene consulit, ib. ; Joannis Puzeni 
consilio rem navalem abrogat, 75 ; Theodoro Styp- 
piotse favet, 78 ; subito liberalis et humanus exsis- 
tit, ib. ; Alemannis benigne respondet, 81; eorum 
potentiam metuit, 82; eorum agmen cum copiís 
subsequitur, ib. ; iis insidiatur, 88; ex improbo ar- 
gento monetam cudit, 89; adversus Siculos expe- 
ditionem suscipit, 102; Scythis devictis Corcyrte 
promontorium Coryphonem obsidet, 103; nullos 
habet filios e conjuge priore, 108 ; turem li 


eam 
ad expugnandam Coryphonem exstruit, 109; Ro- 
maoorum et Venetorum seditionem placat, 113; 


Coryphonem in deditionem accipit, 116 ; ab expedi- 
tione adversus Siculos suscepta, (46: desistit, ib. ; 

Pelagonia ordinata Sevios debellat, 149: M::shaelem 

Paleologum adversus Siculos dueere jubet, 120; 

de debellatis Serviis, 121 ; et Hungaris, 122; trium- 

phat, 123 ; complures duces adversus Siculos mis- 

805 amittit. 124, 126; astrologis operam dat, 126, 

200; in bellum coutra Siculos gerendum 300 cente- 
nariis impensis, 12; ; pacem cum iis init, 129 ; re- 
novat bellum, 130 ; a Maio deridetur, ib. ; eum Hun- 
nis bellat, 133; in Armeniam proficiscitur, 134 ; 

Antiochiam ingressus pugnam ludicram in stituit 

141 ; uxore mortua Xenam ducit, I51 ; Clizasthlani 

Iconii sultano amicitiam simulat, 154; muneribus 
eum onerat. 15; ; Stephanum Punnum affinem Pan- 
nonie regem facere conatur, 169 ; Andronieum 
Comn. in gratiam recipit. 172; contra Hunnos ex- 
peditionem facit, 175; Zeugminum reecuperat, 174; 
Desem Servis tyrannum sibi subjicit, 178 ; Alexium 
Hugarum generum imperatorem designat, 179; 
Audronicum Cilieig preeficit, 180 ; sibi invisum per- 
»e'uitur, 182; A exium protostratorem ad cueul- 
lum induendum ad4igit, 187 ; magos insectatur,192 ; 
Nova Cas'ra iu Asia condit, 194 ; Andronicum Con- 
tostephanum bello Pannonico prifieit, 194; mili- 
tum acclamationibus celebratur, 198 ; ejus supersti- 
tio sstrologica, 199 ; dePannoniis devietistriumphat, 
204 ; Servios placat, 2060; classem Andronico Con- 
tostophano duce contra Ag ptios mittit,208 - Ame- 
rigi perfidia frustratam, 91} ; amittit, 218 ; pacem 
cum Sarracenis componit, 219; filio recens nato 
Alexii nomen indit, 290 ; eum successorem sibi de- 


1591 


eignandum curat, ib. ; Alexium generum Pannonis 
regem facit, 221 ; Mariam filiam Montisferrati mar- 
ehionis filio uxorem dat, 222; Venetos opibus pri- 
vat, 223; in gratiam cum iis redit, 225 ; Doryleo, 
227 ; et Subleo munitis, 229; cxpeditionem contra 
Turcas facit. 930; gravem cladem accipit inque sum- 
mum capitis periculum venit,332 ; pacem a sultano 
ultro oblatum accipit, 245; ejus somnium, 218 ; pac- 
tionis conditionibus neglectis, 250 ; Atapacum Per- 
sam contra se missum vineit,25! ; Italoscontra Ale- 
mannos coneitat οἱ corrumpit, ; 200 ; acerbus tri- 
butorum exactor, 255 ; ejus cum TELcodora nepti 
incestus, 266 ; barbaris favet, ib. ; monachos locu- 
pletari vetat adque rigidiorem vitam revocat, 270 ; 
militum disciplinam negligit, 372 ; ejus de sententia 
« Pater major est me » decvetum, 276 ; de Macho- 
meti deo controversia, 278 ; de vitee suc fine ine- 
ptie, 286; de ejus morte preesagium, 284 ; astrolo- 
gia repudiat» cucullo indutus obit, 287 ; regnavit 
annos triginta octo 288 ; in Pantocratoris monaaste- 
rio sepelitur, 289: Alexii fil. curam Theodosio pa- 
triarchee mandavit, 329 ; Blachernium palatium mu- 
ro cinxit, 500. 

Manuel Audronici imp. fil., 169, 323, 318; sebas- 
tocrator, 439: patrem a semvissimo facinore prohi- 
bet, ib.; exetecatur, 466. 

Manuel Joannis Batazis filius, 344 ; patria profu- 
gus comprehenditur et ab Andronico exceacatur, 


Maria Andronici filia Theodori Dasiostm conjux, 


Maria Casarissa Manuelis imp. filia Alexii Hun- 
gari conjux, 147; à marito divortio sejuncta Mon- 
tisferratt marchionis filio nubit, 222; in Alexium 

rotosebastum conjurat, 300; in asylum confugit, 
ho? ; plebem ad seditionem concitat, ib. ; ab Alexio 
obsidetur, 306 ; in gratiam cum eo redit, 312. 

Maria Isaaci sebastocratoris filia, 165. 

Michael Joannis sebastocratoris filius seditiosus, 


Theodora Alexii imp. filia Constantini Angeli 
uxor, 126. 

Theodora Andronici filia, 135. 

Theodore Issacii sebastocratoris filinm incestus, 
184,266; superbia, 260. 

Theodora Isaacii sebastocratoris filia Alexii Ill 
neptis, 620 ; Ibànco despondetur, ib. ; Chryso nubit, 

09. 


Concilium sanctum, 338. 

Conon Petunte comes, 825. 

Conradus Alemannorum rex iun Palestinam pro- 
ficiscitur, 83, 84 ; Romanis irascitur, 84 ; cognatus 
ejus Adrianopoli erematur, ib.; in Asiam trajicit, 
87 ; milites oratione cohortatus, 91 ; trans Mesan- 
drum fl. traducit Turcasque gravi clade afficit, θέ. 

Conradus Cesar Montisferrati marchio Mogunti- 
num episcopum vincit et capit, 262 ; Msriam Cmesa- 
rissam ducit, 272; Alexium protosebastum impu- 
gnat, 300; milites concione cohortatur, 310 ; cum 
Alexio in gratiam redit, 312 ; Theodoram Isaaci imp. 
filiam in matrimonium ducit, 497 ; Isaacium imp. 
labascentem confirmat, 498 ; milites mercede condu- 
cit, 499; Branam seditiosum devincit cieditque, 
504; in Palestinam profectus Sarracenos debellat 
516 ; occiditur, 517. 

Constantia urbs a Mysis expugnatur, 706. 

Constantineum forum, 196. 

Constantini Magni corona, 430 ; clavi, 583; se- 
pulerum a furibus spoliatum, 632, 

Constautinopolis Alemannis relinquenda, 87; ab 
Andronico Coma. occupatur, 332 ; ab Alexio Brana 


INDEX ]I IN NICETAM CHONIATEM. ο ἢ 


oppugnatur, 492; suburbana a Latinis me 
riis vastantur,610 ; vie publics trabibus a [ 
obsttruuntur, 512; Latinis obsidetur, 718 
$n eorripitur, 722, 731; expugnata, 753; diri 


1. 

Cpolitani cupide Manuelem Comn. suseipiui 
seditiosi,304 ; se invicem calumniantur apad 4 
nicum imp., 335; crudelissime ab eo traet 
419 ; seditiosi, 446 ; Isaacium Angelum impera 
salutant, 430 ; opifices Latinorum edes dit 

cenas dant, 511 ; seditiosi, 625; Isaacium 
um iteru:m imperatorem salutant, 727 ; equm| 
Latinos concitare student, 741 ; in Angelos e 
bati et seditiosi, 743 ; imperatorem salatant 
laum Canabum, 744; Alexium  Daeata Muro 
146; ignavi et ad servitutem proclives 272 ; p 
procerum calamitatibus insultant, 78; aL. 
et Scythis vexantur, 815. 

Constantinus Armenius fortitudinem jet, 
certamine singulari ab Eustratio viefes ia fu 
vertitur, 31 ;captivus factus Bysantio aufugw, 

Constantiuus Ducas, v. Ducas. 

Constantinus Mesopotamitanus Isaacio im 
miliaris, 591; Alexio III conciliatur imper 
opera, 640 ; ut Euphrosyna e monasterio ren 
operam dat, 647; diaconus creatur, 648; po 

hessalonicensis designatur, ^ 649 ; superbi 
ambitiosus, ib, ; fratres eveh it, ib. ; ewuactas : 
tates amittit, 651. 

Constantinus Patrenus, 344. 

Constantinus Rhadsgnus sebastus, 673. 

Conetantinus spado fisci preefectus bipen 
conciliat Isaacio Ángelo, 727 ; Alexio Dues 
flo, 7&4. 

Conti qui sint, 400. 

Kopaxov Νοσσιαέ, 53. 

Alexius Contostophanus astrologus a pleb 
litana imperator salutatus, 600 ; in carceren 
citur, 601. 

Andronieus Contostephanus exercitui pr& 
71; magnus dux adversus Pannonios creatu 
preclaram victoriam reportat, 199 ; adverso 
ptios cum classe missus, 208; Amerigi fru 
miathi expugnatione frustratur, 213 - ejus t 
tes oratio, 214; controversiam in domo i: 
obortam componit, 313 ; classi ab Alexio p 
basto prefectus, 321; ad Andronicum defici 
ab Andronico excecatur, 340. 

Andronicus L'ontostephanus Alexii III in 
ner ; Euphrosynam socrum apud imper. 
calumniatur, 641. , pud impe 

Joannes Cantostephanus erercitui prefee 
Manuele imp., 7l ; classi ab Isaacio img, 69 
ptus, ib. ; ad Sicilie regem ducitur, 484. 

Stephanus Contostephanus magnus dero 
adversus Liculos, 103 ;diem supremum ob 
ejus contra cosmam indignatio, ib. 

Copatinus Caichosrois sultani Iconiensis 
patrem regno enit 042. 

Coppatinus Clyzasthlanis filius Melitenem. 
ream et Taxaram haredite accipit, 689. 

Coreyre promontorium Corypho, v. Co 
Corcyrsei qui vocantur Gymni insulam Roge: 
culo tradunt, 79. 

Corinthii Sieulorum captivi, 129. 

Corinthus uibs ἃ Siculis deripitur, 99: a 
occupata, 800, " 

Cornua cervina uzorum stupra signi 

Corvorum Nidi Cilicirm montes, 53 gnifican 

Corycium antrum, 610. 


Corypho Corcyre promontorium Siculorur 


: sidium 96; a Romanis diu oppugnatum, 10. 


4593 


dem in deditionem accipitur, 116. 

Coemas Atticus /Egineta patriarcha sanctissimus, 
405.5 Manuele imp. patriarchatu pellitur, 106; 
Mauueli imp. filiorum orbitatem et Stephano Con- 
tostephano interitum vaticinatur, 107. 

Cosmidium, 719, 731. 

. Cottyanum, 689. |. 

Catyalium a sultano Ieoniensi vastatur, 310. 

Cozas Scythicsee phalangis dux, 813, 

Cabratia. 206. 

Crenum locus, 502, 852. Ε 

Creta, 342 ; ejus labyrinthus, 395. 

Creticum mare, 949, 

Crizimus locus, 678. 

Crux et lychnite gemmate, 40. 

Χρυσόπους, 80. . 

Cauperium Thracise oppidum, 662. 

Curia sacra, 323; magna, 45]. 

Currus pro arce, 21. 

Cyprus insula, 209; ab Isaacio Comn. occupatur, 
S11; sb Inglinorum rege expugnata, 547 ; Hieroso- 
lymitanorum regi donatur, ib. 

Cypsella ab imperatoribus invisa, 363, 482, 002, 


Cyrilli de eucharistia eontentia, 682, 


Dadibra urbs a Persis occupatur, 624. 

Theodorus Dadibrenus Alexium II imp. Strangu- 
Jat, 354 ; aU Andronico imp. punitur, 429, 

Dadunes Mazuti gener Cesare: et. Sebastie sul- 
tanus, 152 ; regao a Clizathlane spoliatus, 159. 

Dsemoniaci Blachos ad seditionem concitant, 485. 

Dalmatse, 703. 

Ad Damalim palatium Seutarium, 280. 

Damatrys, 718. 

Damoerania, 711. 

Danse, 77. . 

Erieus Dandulus Veneti classis dux, 713; cseeus, 
ib. ; Cpolim obsidet, 718 ; eum Murzuflo frustra pa- 
ciscitur, 75] ; imperio exclusus Balduinum impera- 
torem creandum curat, 780 ; Bonifacium marchio- 
nem repellit, ib. : ad Thracias urbes recuperandas 
ducit, 814; in capitis periculo ve»satur, 814; obit, 
829 


Daonium a Seythis captum, 831. 

David, 58, 59, 60- 

Debellum, 723. 

Dei genitrix ab Joanne imp.invocatur, 22; in tri- 
umpbo agendo veneratio ei tribuitur ab Joanne, 26 

et Manuele impp.. 205. 

Delectorum legiones, 39. 

Demetrius martyr, 379; unguentum et sepulero 
ejus ebulliens, ib. ; in ejus honorem templum a Pe- 
tro et Asane Blachis exstruitur, 485. 

Demetrius Poliorcetes, 452, 

Demetriza, 649. 

Deplorstio Cpoleos, 763. 

Deses Service satrapa coercetur, 178. 

Deuterum Cpoleos, 722. 

Didymotichum, 791; Euri fl. exundationibus de- 
fenditur, 825 ; frustra a Blachis obsidetur, 833. 

Diippum Joannis theologi e&des, 307. 

Diogenis Romani imperatoris clades, 41. 

S. Diomedis monasterium, 547. 

Dionysius Hungarorum dux, 173; a Romanis de- 
vincitur, 202. 

Diplocionium locus (Διπλοῦς xiv), 595. 

Dirce fons. 99. 

Georgius Disypatus magni templi lectorin capi- 
tis discrimen adductus, 406. 

Docea, 689. 

Doloicus Ple; comes, 7146; in Thraciam profec- 


INDEX 1I JN NICETAM CHONIATEM. 


1594 


tus. 811; a Scythis occiditur, 814. 

Domini Rostra incendio deleta, 733. 

Domus Isaacii sebastocratoris in pandooheum mu- 
tata, 585. 

Doryleum oppidum instauratur, 227 ; Mazuto Cli- 
zasthlanis filio assignatum, 689. 

Dositheus monachus vates Ispacio imp. familia- 
ris, 529; Hierosolymorum patriacha designetur, 
ib., patriarcha ecumenieus creatus, 531 ; e dignita- 
te excidit, 232, 

Drama oppidum, 556. 

Drungarii magni domus, 583. 

Alexius Ducas Murzuflus Latinis resistit, 742 ; 
unde Murzuflus cognominatus rit, ib. ; imperium 
aífectat Isaaciumque imp. e palatio elicit, 744 ; im- 
perator salutatur, 746; Alexium III in carcerem 
conjectum, ib. ; interficit, ib. ; Nicolaum Canabum 
in eustodiam dat, ib. ; ejus ingenium, 748; locuple- 
tes multat, 740; Latinos infestat, ib. ; pacificationes 
ejus irrite, 751; hostilia renovat, 752; cum Eu- 
pbrosyna et Eudocia ejus filia fugit, 755; ab Alexio 
II excscatur, 804 ; ejus miserabilis interitus, ib. 

Andronicus Ducas Isaacii Comn, ex Armeniorum 
eustodia liberandi auctor, 377 ; ejus supplicium, 379. 

Andronicus Ducas contra Persas mittitur, 657. 

Constantinus Ducas contra Persas missus, 251. 

Joannes Dueas hsretiarcha adversus Siculos mit- 
titur, 125 ; controversiam in domo angusta obortam 
componit, 312: Nice urbi prsefectus prohibet An- 
dronicum, 318; Cpolitanorum seditionem fovet, 
447 ; imperator creari cupit, 450; dromi logotheta 
paciscondi causa ad Fridericum, Alemannum missus, 
25 ; Isaacio itap. eum suspectum facit, 526 ; capitis 
periculum evitat, 502. 

Isaacius Ducas Joannis Duces filius, 447. 

Theodorus Ducas imperium frustra affectat, 765. 

Dyrrhachium s. Epidamnus capitur Guillelmo Si- 
culorum rege, 385 ; ab eo relinquitur, 472. 


Ecclesia Magna, 343. 

Echetus, 405. 

Edemius hortvs. 193. 

Edessenus comes, 37. 

Elepbanti simulacrum, 861. 

Eleutherium, 733. 

Elissus, 85]. 

Elpumes Scytha Branam seditiosum adjuvat, 503. 

Empedocles, 336. 

Endymio, 772. 

Eonopolita eunuchus acceubitor adversus Pseuda- 
lexium missus rem male gerit, 608. 

Ephesus, 289; Lascari subjecta, 842. 

Ephori monasterium, 460, 

Epicydidi datum oraculum, 950, 

Epidamnis naves, 208. 

Epidamaii Alexium Isaacii imp. filium imperato- 
rem salutant, 717. 

Epidamnus. v. Dyrrhachium. 

Epimetheus, 209. 

Equi augurium, 69, 603 ; arabicorum ornamenta, 


Equi ef'renati statua, 861. 

Equites Assyrii, 214. 

Equitis statua, 848. 

Eretrienses captivi a Dario in Asiam dedueti,130. 

Erieus S. Pauli comes cum Dandulo societatem 
init contra Romanos, 714. 

Erricus Balduini imp. frater cum Petro Planico 
Asianas urbes occupat, 706 ; Theodorum Philadel- 
phiensem fugat, 708 ; contra Blachos profectus Cpo- 
lim redit, 814; in Thracia grassatur, 819 ; Orestia- 
dem frustra obsidet, 821 ; imperator creatur, 847; 


Blaebos vincit, 882. 

Eruditionis ratio habita in ereando imperatore,15. 

8 [saacii fllius, 59. 

Euboa a Venetis occupata 224. 

Euboiess naves, 308. 

De Eucharistia controversise et theologorum variso 
sententiss, 685. 

Buergets monasterium, 722. 

EnmathiusPhilocales prefectus urbis ad Ameri- 
gum Alemanorum regem legatus, 630; turpissimam 
pscem cum eo init, 631. 

Euphrates fl..36. 

Euphrosyna Isaaeii Augeli mater, 305. 

Euphrosyna Alexii !Il conjux Cpolitanos sibi con- 
eiliat, 600 ; superba atque impudiea eamdem atque 
imperator auctoritatem affectat, 606 : eum Constan- 
tino Mesopotamitano conciliat, 639; imperatori in 
suspicionem adulterii adducta. 94! * aulicorum pa- 
troeinium implorat, 644 ; in monastérium sbatrudi- 
tur, 646 ; pristinam auctoritatem recuperat, 647; 
de imperii successore deliberat, 659: Conto:tepha- 
num coercet, 687 ; divinationi dedita. ib. ; compre- 
henditur a Cpolitanis, 727; cam Murzuflo fugit, 
755 ; ad Alemannise regem mittitur, 819. 

Eurípus, 224. 

Eurus fl., 895. 

Eurystheus, 688. 

Eustathius Dyrrhachinus, 275. 
ΝΜ ontathius pontifex Thessalonicensis doctissimus, 


Enstratius Macedo Constantinum Armenium cer- 
tamine singulari fugat, 3]. 

Euthydemius Novarum Patrarum episcopus, 430. 

Eutychii theologi de Eucharistia sententia, 683. 

In Evangelia jurant proceres, 62. 

Ezyismenus Blachus Thessalonicam tenet, 818. 


Fatum evitari non potest, 342. 

Feria quarta et septima jejunii dies, 189. 

Ferrum tessera, 163. 

Flamini nunc Franci, 731. 

Flandrie comes Balduinus, 714. 

Forum Constantineum, 196. 

Franci cum Dandulo contra Byzantinos ducente se 
conjungunt, 714 ; olim Flaminii, 730 ; Cpolim incen- 
dunt, ib.; imperium Cpoleos aortito accipiunt, 854 ; 
v. Alemanni. 

Francis rex cum Friderico Alemanne in Palesti- 
nam proficiscitur, 546 

Francochorium regio inter Saumet Istrum fluvios 
sità ἃ Joanne imp. occupatur, 25; a Manuele imp. 
devastatur, 122. 

Constantinus Francopulus mercatorum naves spo- 
liat, 699. . 

Frerii Hierosolymitani Isaacium Comn., redimunt, 
376. 
Fridericus Conradi Alemannorum regis filius co- 
gnati »licujus necem ulciscitur,84 ; Alemannorum rex 
creatus Italos sibi subjicere conatur, 260 ; in Palss- 
tinam expeditionem suscipit, 525 ; cum 1saacio imp. 
de transitu regni et commeatu agit,ib. ; imperatori 
suspectus,526 ; excursionibuscommeatum sibi parat, 
ib.;Philippopolim ingreditur,527; Romanos fugat,534; 
Greecorum insolentiam deridet,537 ; ron adversante 
Ιβαδεῖο in Asiam trajectus, 538; Turcas devineit, 
640 ; in fluvio aliquo Armenise perit, 545 ; prseclara 
ejus laudatio, ib. ; filius ejus compluribus Syris 
oppidis potitus obit, 546. 

Fusca vela navium tristitise signa. 2106. 

Contantinus Gabras Trapezuntis tyrannus, 45. 
fllConstantinus Gabras Manuelis ad sultanum lega- 


tus, 159. 


INDEX T IN NICETAK CHONIATEN n 


Michael Gabras Eudocim Comm. maritus, [ἢ 
falsse ejus landes, ib. 


Gabras Turca pacis componendse causa a Clin 
thlane missus ad. Romanos, 145. 

Gadium ports, 412. 

Galiza Rossorum toparehia, 168. 

Gangra Ponti urbs a Joanne imp. expugnata, 3 
ἃ Persis recuperatur, 29. 

Genua Manueli concilata, 260. 

Genuenses pirat:e Creta potiuntur, 843. 

Georgius sebastus, 348. 

D. Georgius martyr, 663. 

Georgius CEneseotes, 667. 

Gerhardus Antiochise princeps, 142, 

Germani prretoriani Alexium Comn. protcseba 
tum comprehendunt, 323. 

Germanis auxiliaribus Corcyrse custedis manda 
ta, 118. 

Greci frequentes ad Barbaros in colomiss abeut. 

7 


Grecia, 78 ; ἃ Latinis oceupatur, 794, WS; 
plures tyrann:des distracta, 840. 

Gr&ecus ignis v.Ignis Graecus. 

Graosgala, 955. 

Alexius Guido a Blachis victus, 587. 

Alexius Guidus Occiden:is domesticus Fridericu 
Alemannum cum exercitu subsequi jussus, 926. 

Andronicus Guidus 300 Italos devincit, ius. 

Guillelmus Siculorum rex 224; adversus And 
nicum imp. ducit, 385; expugnat Dyrrbhachium, i 
Thessalonicam, 386 ; Isaacio imp. immanitatem : 
probrat, 475. 

Gymni Coreyrs incole Rogerio Siculo insul 
tradunt, 97. 

Cyrolymna, 720. 


Hemus mons, 182. 

Stephanus Hagiochristophorites, v. Stephanus. 

Joannes Hagiotheodorites Manueli imp. à mas 
tis, 74 ; à Theodoro Styppiota à summo  digniti 
gradu de pulsus, 77. 

Haleyorii dies. 363. 

H .nnonis Poeni falsa victoris jactantia et sw 


Harmala, 552. 

Harpyise, 966. 

Helena Lacena, 215 ; ejus statua, 863. 
'Hyuxdtc, 50. 

Hellespontus, 316. 

Heraclea Ponti Davidi Comneno subjeeta, $42. 
Herculanus scyphus, 149. 

Hercules, 417. ejus statua Lysimachi eges, 657, 


Hippicum, 404. 

Hippocrates Cous, 650, 707. 

Histori& laudes, 4 ; stylus, 5. 

Historicorum vana magniloquentia, 95. 

Hodegetria Matris Dei imago, 497. 

Hodegium monasterium, 497, 698, 

Hungari Brauizobam ezscindunt,24 ; gravi pre 
vineuntur a Joanne imp, ib ; cum Serviis foedere ct 
juncti, a Manuele imp. superantur, 121 ; Roma: 
infestant, 133; victoria reportata pacem ineu 
134; a Manuele imp. libertatem vindicant, {{ 
ejus affinitatem recusant, 166; Gabram et Bran 
Romanos fundunt, 173; Zeugminum amittunt, 17 
vincuntur ab Andronico Contostephano, 199; AI 
ium Manuelis generum regem accipiunt, 221. 

Hungarica statua dejecta à Romanis, 196. 

Hungaricus triumphus, 204. 

Hydralis, fl., 428. 


ἀυνι 


Hvelium Phrygie oppidum, 259. 
Hielocastellium, 300. 

Hylas, 828. 
Hyperborei Scythe Rossi, 169. 
Hypopsephius Theopolitanus, 275. 


I littera Andronico imp. formidabilis, 378. 

ladedara urbs a Venetis expugnatur, 715, 746. 

lagupasan Amasite, Ancyre et Cappadociee sulta- 
nus uti gener, 152. 

lambici versus in Andronicum, 402. 

lazas Hunnorum princeps, 165. 

Ibaneus s. Joannes Blachus Asanem interficit, 
618 ; Tetnobo occupata, 619; oppugnoitus Roma- 
nos auxilio vocat, 620; ad imperatorem copfugit, 
031; ejus forma et mores, 623; Romanis utilem 
operam navat, ib. ; & Romanis deficit, 675; Alexii 
momen adsciseit,670 ; insigni stratagemate Alexium 
Camyzem capit, 679; asevit in captivos, 681; malo 
dolo ab Alexio III captus in vincula datur, 686. 

Yberes orientales, . 

Iberia, 45. 

]berica tela, 328. 

Iconienses, 27 ; a Joanne imp. debellantur, 42; 
Andronieum Comn. et Theodorum Dsasiotam capi- 
unt, 68 : ἃ Manuele imperatore bello petuntur, 71; 
v. Masutus. Clizasthlanes. Caicho:10es, 

leonium a Manuele Comn. obsidetur, 72 : ab Ale- 
manpis expugnatur, 541. 

Ἱεραχοχορυφῖτις castellum Joanni imp. in deditio- 
nem traditur, 19. 

Ignis Greecus, 102, 496 ; Cpoleos partem corripit, 


9. 

Imagines sanctorum ἃ Siculis ludibrio habite, 
388 - ab Armeniis et Alemannis non coluntur, 527. 

Imperatores Romani desides, 481; voluptatis 
amantes, 521 ; mortuorum sepulcra spoliant, 632, 
855; astrologie dediti, 702 ; D. Marie imaginem 
belli soeiam adsciscunt, 751. 

Imperium ab A in transiturum, 557. 

Inglioi, v. Britanni. 

Insule Principis, 336. 

D. Irenss templum conditum a Marciano imp. in- 
cendio deletur et instauratur, 269. 

Irene Alexii imp. conjux Aune filis favet, Joan- 
nem filium apud maritum ealumniatur, 8, 10; in 
amicitiam cum filio redit, 17. 

lrene Euphrosyne impeijatricis filia Andronici 
Constosephani eonjux, 641. 

Theodorus Irenieus. v. Tbeodorus. 

Isaacius patriarcha, 59. 

1saacius Ísaacii Comn. sebastocratoris ex filia 
nepos, v. Comnenus. 

sauri latrones, 141. 

Isauría provincia, 5?. 

Ismae] Abrahami patriarche filius, 59. 

Ismaelite, 499. 566, v. Turce. 

Igraelitee, 94. 

ἈΝ fl. trajicitur & Seythis, 19, 103 -δὸ Hunnis, 


lstrium Mesopotamise oppidum Δ Joanne Comn. 
direptum, 38. 

Itali equites lancearii, 141 ; pugnam Iudicram 
instituere Jubentur, ib. 300; ab Andronioo Guido 
devicti. 845. 

ltalia Amerigo Alemsnnorum regi «subjecta, 

Jtalie& urbesa Manuele imp. corrupte et concita- 
t» contra Alemarnos, 262. 

Michael Italicus pontifex Philippopolitanus, 83; 

emannorum regem iratum placat, 84, 

Ithaca insula, 114. 


INDEX IJ IN NICETAM CHONIATEM 


1596 


Ixion, 995. 

J 

Jacobus patriarcha, 59. 

Jejuniorum dies, 189 

Jeremias, 851. 

derosolymy te qui Frerii dicuntur Isageium Comn, 
redimunt . 

Jesus Navis filius, 489, 857. 

Jofredus mariscaldus Bonifacium marchionem 
revocat 794. 

Joannes Blschus Asanis et Petri frater obses Ro- 
manis datus, 521; Blachorum dux fit, 622; Zagore 
princeps cum Ibanco conjunctus, 679; Constantiam 
et Varnam expugnat, 706; cum Alexio lII pacem 
init, 709; contra Latinos Romanos concitat, 808; 
bellum parat, 510; in insidias pellectos vincit, 812 ; 
Serras capit, 816; Thracias urbes expugnat, 829; 
Didymotichum frustra obsidet, 835 ; Balduinum imp. 
aliosque captivos trucidat, 847 ; devincitur ab Erri- 
co, 8592. 
Joannes Chrysostomus, 328. 

Joannes Hogiothsodorites, v. Hagiotheodorites. 

Joannes (Enopolita contra Camyzem missus, 
708. 

Joannes protovestiarus, 672. 

Joannes Puzenus qusestor, 73 ; antea dromi pro- 
tonotarius, ib. ; inhumanus, 74. 

Joannes sebastoerator, v. Angelus. 

D. Joannis Theologi templum, 307 ; splendidissi- 
mum, 314. 

Joannes Tyrannus belli judex, 443. 

Joannizee sedes in monasterium muliebre mutatse, 
548. 

Jolaus, 417. 
ΕἸ PP nune ÀÁce à Conrado Cesare recuperatur, 

6 


Jordanes fl., 94. 

Josephus Balsamenus Hagiotheodoritse affinis eum 
Michaele Paleologo dissidet, 77. 

Josephus Marie maritus ubi fugam stiterit, 312. 

Judssorum ecsmeterium, 382. 

Juno, 295, 403; ejus statua, 856. 

Judices beli, v. beli judic 58. 

Judicum corruptorum inseetatio, 402. 

Jupiter, 102, 403. 

Justiniani cadaver invenitur, 855. 

Lacerium, 254. ᾿ 

Manuel Lachanas, 372 ; suspenditur, 374. 

8 Laconia occupatur a Latinis, 800; a Chamareto, 
41. 
Laconici canes sagaces, 309. 

Joannes Lagu prsefectus preetorio plebis seditio- 
nem excitat, 094. 

Lamia Demetrii Poliorcetis meretrix, 452. 

L:mpe, 255, 655. 

Lampis, 230. 

Laodicea a Joanne imp. capta et moenibus cincta, 
17 ; Phrygi& urbs, 255; a Mourozome ocupata, 842. 

Laodicenses Phryges ἃ Maga. ha vexautur, 523; 
liberaliter excipiunt Alemaunos, 530. 

Andronicus apardas tribunus mi,itum, 199, 233; 
bellicosus, 341; Profugus, 359 ; captus Andronici 
imp. jussu excecatur et in monasterium detruditur, 
36 


Lapis sepuleri Christi, 289. 

Lardea, 518. 

Larissa ἃ Bonifacio marchione expugnata, 799. 

' Theodorus Lascaris Annam Alexii lll. filiam du- 
cit, 675 ; Ibancum seditiosum debellat, 678 ; Latinis 
fortiter resistit, 720; imperium frustra affectat, 
785 ; a Petro Planciofugatar, 790 ; eum Maurosome 


et Davide Comn. de imperio Asism contendit, 827; 
Niceam multasque insulas tenst, 849 ; Plusiadem 
Davidi Comn. eripit, 844. 

Latina phalanx optima, 493. 

Latini feroces, 02 ; milites mercenarii fortes et 
fideles. 321 ; cruenti, 325 ; Cpoli ab Andronico Comn. 
expulsi insulas vexant, ib. ; crudelissimi, 590; mer- 
cenarii Cpoleos surburbuna vastant, 510; contra 
Byzantinos expeditionem faciunt, 713; Cpolim obsi- 
dent, 718; occupant, 728 ; avari sacrosancta profa 
nunt, 729 ; superbi, 741 ; Murzuflo insidiantur, 752 ; 
Cpolim iterum oppugnant, ib. ; capiunt, 753; diri- 

iunt, 757, 775, eorum insectatio, 763; Cpolitanig 
nsultaut, 786 ; provincias sortito distribuunt, 787 ; 
patrio ritu imperatorem creant,788; Asianas urbes 
occupant, 796; Prusam frustra obsident, 797 ; Theo- 
dorum fugant, 703; Larissam capiunt, 799; Bceoti- 
am, 805 ; Athenas, ib; Eubceam, ib. ; P-Joponnesum, 
806 ; contra Blachos seditiosos se convertunt, 809; 
Romanos fugant, 810 ; ἃ Scythis in insidias pellecti 
devincuntur, 812; iterum fugant, 816; in Thracia 
grassantur, 810; Orestiadem obsident, 821 ; obsidio- 
ne soluta gravem cladem accipiunt, 824 ; Didymoti- 
chum oppugnant, 825 ; Didymotichinis et Adriano- 
litanis opem ferunt, 837 ; Davidem Comn. contra 
Lascarim adjuvant, 844; Ericum imperatorem desi- 
gnant, 847 ; Cpoleos simulacra evortunt,848; eorum 
iligentia, 8&0; sacerdotes imperatorum sepulcra 
spoliant et statuas conflant, 855, 856. 

Lebunes Armeniorum rex a Joanneimp. debal!a- 
tur, 20 ; Caichosroem profugum recipit, 690. 

Legati ab [saacio imp. parum honorifice tractat, 
530 ; vecordes Fridericum Alemannum et Isascium 
imp. commitunt, 526. 

eo Monasteriotes, v. Monasteriotes. 

Leo Styppiota patriarcha, 70. 

Leo Synesius, 372 ; suspenditur, 374. 

Leontius Hierosolymorum patriarcha, 529. 

Leontius monachus patriarcha c'eumenicus, 530. 

Libanus, 5606. 

Libelli de imperatorum suecessionne, 405. 

Lictores purpurati, 447. 

Lineus thorax, 503. 

Limmorchir Phrygis oppidum, 232, 

Litoboes miles, 504. 

Littere sagittis alligate, 177, 371 ; quomodo 8 
Manuele imp. obsignentur, 66. 

Lizii, 262. 

Lobizus castellum frustra ab Isaacio imp. oppu- 
gnatur, 52]. 

Longobardia, 121. 

Lopadiani seditiosi devicti, 303; eorum episco- 
pus ab Androrico imp. excrecatur, 374. 

Lopadium, 44, 46; expugnatur ab Andronico imp., 


Loti uxor, 420. 

Ludi circenses Antiochise celebrati, 141 ; Cpoli, 
363, 375, 521. 

Luma castrum, 251. 

Lups simulacrum, 860. 

Lychnites gemma, 40. 

Lydi seditiosi, 522, 

Lydia a Lascari occupata, 842. 

Lgdius lapis, 613. 

Lysimachi statua Hereulis 4b Euphrosyna mutili- 
ta, 687, a Latinis confiatur, 859. 


Macedonicse legiones, 39. 
Machometi doctrina damnata, 278. 
Machometus Caltamonia tyrannus, v. Muchume- 


tus. 
Macra olim Stagira, 595. 


INDEX Il IN NICETAM CHONIATEM L. 


Macro andron, 732. u 

Constantinus Macroducas tribunus militum, 3 
liberandi Isaacii Comn. auctor, 376; ejus su» 
cium, 379. . 

Mieander fi,, 71,252; ab Alemannis supere 


Mienades, 417. 

Majus classi prefectus pacem reconciliat i 
Siculos et Romanos, 128 ; imperatorem ut deri 
cogitur, 130. 

Malea promontorium procellosum, 98, 225, 

Maleinus, 384. 

Malum Percicum incantatum, 192. 

Mamalus Alexii II seriba ab Andronico imp. e 
buritur, 403. 

Manganice &des regic,331, 389 ; deatruuntur, 

Manganicum monastarium, 10, 383. 

Theodorus Mangaphas Philadelphiensisab Isas 
imp. deficit, 531; frustra oppugnatur, 322; Mor 
theodorus appellatus, ib. ; pactionem eum imper 
tore componit, ib. ; profugus & Chaisros leonu κ 
tano proditur, 523. 

Manuel Camyzes, v. Camyzes. 

Manuel Lachanas, v. Lachanas, 

Maraptica Aodronici imp. meretrix, 452. 

Marchio Montisferrati, v. Montisferrati Mere 

Marcianus imp. D. lrene& templum eondidit, 3 

Maria Romanorum Bellona et triumpha: 
20, 205 ; edes ejus Tamiathi, 212. 

Maris Pannonia Bonifacio marchioni nuopt, 
Thessalonicz a Blacis obsessa, 818. 

Marii Cimbrica victoria, 95. 

Marinus Venetorum post Danduli mortem 


Marsyas fi.. 23. 

Marsyas exooriatus, 931. 
Martinus cardinalis, 824. 
Martgres Christus miraculis remuneratur, δ 
Martyrum 40 templum, 431. 

Massiliensium vinee Cimbrorum ossibus cin 


b 


95. 
Masutus Iconii sultanus Muchumetum 
27 ; ἃ Manuele imp. debellatur, 71 ; regnum ἐπ 
buit filiis, 152 ; ejus filia Joannis Comn. uxo? 

Masutus Clizasthlanis filius Amasisee, Ane 
Doryl&i urbium heres, 689. 

auricius imp., 43l. 

Mauropuli somnium, 348. 

Manuel! Maurozomes de imperio Orientis eoi 
dit, 827 ; ejus opes, 842. 

Theodorus Maurozomes cum classe adre 
/Egyptios mittitur, 208; contra Persaa pugnet : 

"Theodorus Mazuca apud Manuelem imp. grs& 
sus. 981. 

Mediolanenses ἃ Manuele contra Alemswuoos 
juti, 231. 

Mediolanum ab Alemannis dirutum, 261. 

Megarita pirata, 484. 

Melangia instaurata à Manuele, 71. 

Melangii Alexio III parum addicti. 609. 

Μέγας Βουνὸς (Niger Tumulus) locus, 490. 

Melas fl, Alemannis infestus, 85. 

Melitina occupata ἃ Clizasthlane, 168 ; Coppt 
Clizasthlanis filio assignata, 689. 

Meludianum palatium, 248. 

Menander Byzantinorum ebrietatem perstri 


Mercurius, 455. 

Mesene Thracie oppidum, 0603; & Scythis e 
gnatur, 832. 

Mesopotamia, 38. 

Methone, 800. 


νοι 


"Michaelis archiducis monasterium exstruitur, 270. 

Michael Choniates Nicet; frater episcopus Athe- 
niensis urbem a Scuro defendit, 800. 

Michael Italicus, v. itaticus. 

Michael Oxytes patriarcha electus Manuelum im- 
peratorem ungit, 70; patriarchatu privatus in Oxiam 
insulam redit, 105 ; curiam sacram exstruxit, 324 ; 
Alexium Comn. protosebastum consolatur; ib. 

Michael Thessaloniceneis, 275. 

Milii fornix, 3507, 732. : 

Militaris disciplina dissoluta, 388. 

Militum indignatio contra Joannem imp., 44 ; ac- 
clamaiio, 198 ;-erga Constantinum Angelum perfidia 
et apud Isaacium imp. excusatio, 570. 

Miltiades, 102. 

Minervte statua, 738. 

Mitatum Sarracenorum synagona a Francis diri- 
pitur, 731. 

Mitus Ibanci frater in exsilium missus, 687. 

D. Mocii martyris templum, 523. 

Moguntinus episcopus cancellarius & Conrado 
Montisferrati marchione captus, 262. 

Monachi barbati, 271 ; mendici, 498 ; eorum ava- 
ritia cohibetur, 200 ; parasiti, 737. 

Monasteria: Oxie, 70; Papycii montis, 127 ; Mi- 
cha»lis arebiducis, 270; "Terebinthi insule, 315; 
Pantacratoris, 332 ; S. Diomedis, 387; Pantepopti, 
361 ; Bere, 303 ; Manganicum, 382; Ancarii, 432; 
Periblepti, 444 ; Ephori, 400; Sosthenii, 488; Hode- 
gium, 497, 698 ; Studii, 529; Pantanassem. 575 ; Ne- 
materum, 646 ; Euergetie, 722. 

Leo Monasteriotes, 344 ; senatus os ab Andronico 
appellatus, 406 ; Isaacium imp. cavillatur, 488 

onembasia, 581; Rogerii impetum sustinet, 97. 

Montisferrati marehio Friderieum Alemanorum 
regem infestat, 201; ejus fllius Conradus, 223; v. 
Conradus Cesar. Bonifacius. 

Mopsuestia a Pyramo fl. irrigata, 67. 

Morabus fl., 559 

Morotheodorus, v. Mangaphas. 

Mortuorum extrema Iotio, 470. 

Mosynopolis, 411, 468, 558. 

Moses propheta. 22, 59. 

Muchumetus Gastamoni urbi praeest, 27; cum 
Masuto Iconii sultano in gratiam redit, ib. ; ejus po- 

tentia et genus, 45. 

Mulieris sedentis statua, 865. 

Mundus navis, 744. 

Murzuflus, v. Alexius Ducas. 

Musurium quid sid, 551. 

Myriocephalum oppidum, 23]. 

Mysi nunc Blachi, v. Blachi. 
οὐδ et Bulgarie dominatus olim conjunctus, 
Nabuzardan, 770. 


Naufragorum incolumitati ab Andronico consul- 
tum, 423. 

Nauplium, 807. 

Stephanus Neeman Serviorum princeps a Manue- 
le imp. coercetur, 200. 

Nematerum monasterium muliebre, 646. 

Neocesaria, 47, 61. | 

Νεύόχαστρα a Manuele imp. condita, 194. 

Nepho monachus a Michaele patriarcha in carce- 
rem conjectus, 107; Cosma Attico patriarche ca- 
rus, ib. 

Neuzius locus, 571. 

Niccea Bithynite urbs florentissima, 318; Persarum 
dominatione liberatur, 1&; seditiosa ab Andronico 
(a gag Pugnatur, 963 ἃ Theodoro Lascari Occupa- 

P] e. 


INDEX 11 IN NICETAM CHÓNIATEM 


1602 


Niceeas miles Andronicum Comn. capit, 140. 

Niccenses Isaacium Angelum et Theodorum Can- 
tacuzenum profugos recipiunt, 349. 

Nicephorus spado accubitor Andronici imp. 412. 

Nicephorus Paleologus Trapezuntis tyrannus, 


o. 

Nicephorus Phocas cohibuit monachorum avari- 
tiam, 270. 

Nicetas Chonarum episcopus vates, 284, 

Nicetas Choniates suorum temporum scripsit his- 
toriam, 5; Isaaci imp. scriba, 518; Philippopelita- 
nt provincie prefectus, 026 ; Isaccio imp. ut cum 
Alemannis in gratiam redeat persuadet, 536; Ale- 
xium Comn. in monasterium deducit, 557; a Mur- 
zuflo loco movetur, 749; Opolim relizquit, 777; 
puellam nobilem tuetur, 779; cum moenibus Cpo- 
eos expostulat, 782 ; Selybriam proficiscitur, 781. 

Nicetas Muntanus patriarcha designatur, 030. 

Nicolai Corinthii episcopi interitus, 841. 

Nicolaus episcopus ut Nicsza dedatur, suadet, 309. 

Nicomedia, 520. 

Nicopolis, 841 ; latine Actium, 800. 

Niliaci equi statua, 871. 

js Hotica bestiola qua vescebatur Andronicus imp., 
417. 
Nilus fl., 208. 

Nisseus equus, 240. 
gh ieus, «89: munitur, 178; spoliatur 8 Blachis, 


Nova Castra, v. Νεόχαστρα, 


4) 

Obsides a Friderico Alemanno essi, 544, 

Occidentales expeditionem in Palsestinam faciunt 
14 ; Romanis infesti, 250; Manueli imp. formida- 
biles, 200. 

Ochyrse exstruuntur ἃ Joanne imp., 44. 

Oenieum vinosum, 463; ibi habitare Andronicus 
jubetur, 298; Alexio Comn. subjectum, 842. 

Ogygi& urbs Pristhlaba, 486. 

Omina infelicis imperii, 603. 

Opifices Cpolitani Latinis infesti penas dant, 5114. 

Oraculum de Joannis imp. morte, 55; de Com- 
nenorum successionne, 220 ; in perjuros, 250 ; e li- 
bris petitum, 276 ; de spacio imperii Manuelis, 289; 
ambigua ad vitandum mendacii probrum, 442; de 
4 ndronie imp. moribus, 462; de tauriformi rege, 
404 


Orestias Macedonis urbs opulenta,9; nunc Adria- 
nopolis, 360; frustra ab Errico obsidetur, 824, 

Orientales Álemannos turpi fraudi persequuntur, 
88 ; Nanueli imp. non timendi, 260. 

rontes fl., 30. 

Osiris, 603. 

Ostenta de Brana defectione, 308. 

Oxia insula, 109. 

Oxia monasterium, 70. 


Pactiarius Turcas in insidias pellicit, 18. 

Theodorus Pasiates cum copiis adversus Servios 
ablegatus, 206. 

Peones,Hunni e Hungari Serviorum socii, 121, v. 
Hungari. 

Alexius Paleologus uxore repudiata Irenen Alexii 
III filiam ducit, 673; Ibancum persequitur, 678 ; se- 
ditionem Cpolitanorum reprimit, 696; Sipyridons- 
cem seditiosum coercet, 708. 

Andronicus Paleologus dux adversus Siculos 
creatus, 412. 

Georgius Palmologus Alexium Angelum impera- 
torem salutat, 593 ; perit, 678. 

Michael Paleologus dissidet cum Josepho Balsa- 
meno, 77; adversus Sieulos mittitur, 120; imperium 


1008 


ei abroeatur, 124. 
aga icephorue Paleologus, Trepemsuntis tyrannus, 
$ 


Palosstina ab Oecidentalibus bello petitur, 13, 83, 
524 ; ab /Egyptiis, Sarracenis occupata, 516. 

Palassse (KoAaco«i) nunc Chonse, 230. 

Palatia : Magnum, 11, a plebe diripitur, 463; ejus 

orta Dares, $52; Meludianum, 258, 448; Seutarium 

0; Blachernium, 351; Philopatium, 331, 380; 
Mauganicum, 351, 380, Ámphamianum, 61$. 

Pamphylia, 18. 

Pamplanus Turcarum dux Alemannos fundit, 89. 

Panasium, 354. 

Pangeus mons, 630. 

Panium oppidum, 820. 

Pannonii cum Romanis bellant, 173; devineuntur 
ab Andronico Contostephano, 202, v. Hungari. 

Pantanassm monasterium, 573. 

Theodorus Pantechnus urbis prsefectus, 506. 

Pantepopti monasterium, 361. 

Panteugenus Isaacium imp. compreheadit, 395. 

Pantocratoris monasterium, 

Papa a Manuele imp. contra Alemannos concita- 
tur, 261 ; eum ad pacem cum Siculis faciendam co- 
hortatur, 198; Alexium Isaaci imp. filium adjuvat, 
715. 

Paphtagones remuneratur Andronicus Comn., 
334 ; Davidi Comn. subjecti, 842. 

Papuces v. Pupaces. 

Papycii montis monasterium, 127, 557. 

Paridis et Veneris statue, 

Patres Novse, 430. 

Constantinus Patrenus, 344. 

Patriarcha Manuelem imperatorem ungit. 70; v. 
Leo Styppiota. Michael Oxites. Cosmas Atticus. 
Theoposius, Basilius. Camaterus, Nicetss Munta- 
nus. Leontius. Dositheus. Georgius Xiphilinus. 
Joannes Cameterus. 

Patzinacarum soleunia ἃ Joanne imp. instituun- 
tur, 23. 

S. Pauli comes, 714 ; in Manganio monaaterio se- 
pultus, 818. 

S. Pauli imago Andronici exitium deplorat, 40]. 

Pax tributis redempta ἃ Romanis, 608, 026, 631. 

Pegse Hellesponti urbs, 765, 796. 

Pegasus, 849, 858. 

Pelagonia, 119. 

Peloponnesus, 78. 

Peneus fi., 799. 

Pentachir castrum, 251. 

Pentapolis incendio deleta, 763. 

Pentapolitani Turces oppressi a Manuele imp., 
162. 

Penthesilea, 80. 

Perea Picridi, 87. 

Perama freti Cpolitani littus alterum, 384. 

Pergamum 194. 

Periblepti monasterium, 444. 

Perinthus a Scytis expugnatur, 831. 

Periphetes, 195 

Perse ob perfidiam ἃ Joanne imp. debellati, 17; 
ab incursionibus prohibentur, 44; fugiendo pugnant, 
239 ; infesti Romanis, 024; Dadibram urbem occu- 
pant, ib. ; Romanos vincunt, 625 ; v. Turcse. 

Persarmenii devicti a Joanne imp., 2b. 

Persicum malum incantatum, 192. 

Petebinus Antiochis satrapa Manuelis imp. so- 
cer, 101; Petebini filia a Manuele imp,, ducitur, 
ib.; marito mortuo ab aulieis ambitur, 202; v. 

ene. 

Petraliphse fratres, 110. 

Petrus Blachus Asanis frater Mysos ad seditio- 


| 


nem eoneitat, 482, 485; devincitar, 887; Bam 
seditiosum obsidet, 610; rerom iterum petias ἂν 
ciditur, 621. 

Peucia locus, 320. 

Phaeton, 291. 

Phalaris, 45. 

Pherepum expugnatur s Josnne imp., 38. 

Philadelphia, 340 ; ab Isaacio imp.. 38, 

Philadelphienses ad Andronicum deficimat, 342; 
in Alemannos perfidi, 539. 

Philadelphium Cpoleos, 738. 

Philea, 160. 

Philippa Petebini filia Androniei Comm. amore 
eapta, 181; Calamannum aspernatur, 183. 

hilippica provincia, 984, 412. 

Philippopolis Hunnis erepta, 26; Alemamni e 
veniunt, 83, 527 ; a Blachis vastata, 899. 

Philippus Alemannus Irence Isaaci imp.fllis des. 
ponditur, 635; Alemannorum rez, Til; Alexium 
Angelum levirum adjuvat, 715, 

Philocales, v. Eumathius. 

Philocalius Murzufli socer Nioetea Chewaskm wae- 
cedit, 749. 

Philomelium, 71; ab Alemanmis deletar, 540; 
multi Romani eo commigrant 656, (i. 
j E llopatium palstium, 331, 980; circus equestris, 


Phineus, 3606. 
ü Nice borus Phocas cohibuit monacborw averi- 
Am, e 
Phrerii v. Frerii. 
Phrygia, 17 ; Turcis subjecta, 50 ; 
ab Apataco vastatur, 260. 

Pirene fons Acrocorinthi, 100, 
Pisani cum Venetis dissident, 712. 
Pisanus nauclerus Alexii Angeli fugam adjuva 
Piscatores classem imperatoriam vexant, 494. 

Pisistratus, 771. P 

Pithecans: munitiones, 71. 

Piza expugnatur a Joanne imp., 36. 

Petrus Plancius ad Asianas ur occupandy ἀν 
cit, 796 ; vulneratur, 823 ; Pegis potitur, 843. 

Plaustrorum vallum a Szythis exstructum, δ. 

Ple& comes, 714. 

Plusias a Davide Comneno ad Lascarim de, 


INDEX H IN NICEYAM CHONIATEM Ow 


superier, 06 ; 


Pomipnianm, 796. 

Polytimi tedes, 351. 

Pontifiex Romanus v. papa. 

Porphyretica patina, 1. 9. 

Porta Magni palatii quomodo aperetur, 12, 

Porte Cpoleos Divi Romani, 854 ; 'T'errestres 72, 
345, 493, 405, Orientalis, 205 ; Charisti, 4$; Littore- 
les, 495 ; Xylocerci, 598 ; Aurea, 754. 

Praca recuperstur a Romanis, 68. 

Presagium de Manuelis imp. morte, 281. 

Priapus, 367. 

Prilapum, 708. 

Primogenitorum jura precipua, 59. 

Piincipis insulse, 326. 

Pristhlaba urbs Ogygia in Heemo sita, 486. 

Prodigium pueri capitonis, 294. 

Propompus piscis, 576. 

Propontis ad Branam deficit, 494 : amoena, 521, 668. 

Prosacum frustraab Alexio III obsidetur, 665, 068. 

Prote insula, 326, 

Proteus, 319. 

Prusa seditiosa ab Andronico imp. expugnat, 
311 ; crudslitertractatur, 372 ; frustra a Latinis obsi- 
detur, 797 ; ἃ Lascari oceupa 


842. 
Prusenses Theodorum Abaelum profugum red- 


1$05 


piunt, 340. 
Prusenum castellum, 334. 
Prusuchus exercitui prsefectus, 71; Fridericum 
- Alemannum placat, 89. 
Psalmographus, 56. 
Pseudalexius seditiosus, 545 ; Usthalons cogno- 
mentum accipit, 991; ejus interitus, 552. 
Pseudalexii alterius seditio et exsilium, 552. 
Pseudalexius Cilix seditiosus, 608 ; strapngulatur, 
13. 
2 Pterygionites spado Annam Comn. Cmsarissam 
veneno tollit, 337 ; Xenam imp. suffocat, 348 ; pueri 
duo lIsaacium imp. regunt, 576. ΝΣ 
Pupacess. Papuces Axuchi satelles audacia insi- 
gnis, 140, Androniei Comn. fugam adjuvat, 171. 
Pusgusa palus a Joanne imp, recuperatur, 90. 
Plus, 800 
us, 806. 
Pjre incenste ob speciem majoris exereitus, 320. 
Pyramus fl. Mopsuestiam irrigans, 66. 
Pythia locus, 701. 


Q 
Quadraginta martyrum ddes, 431. 
Quaestio de Eucharistia, 275, 682; de dicto : « Pa- 
ter major est me, » 276 ; de Machonmeti deo, 278. 
Quinta Pontica urbs, u^ 


Racendyta seditiosus excmcatur, $354 ; avaritia 
Thracibus calamitates parat, 664. 

Raimundus Antiochis princeps, 36, 37; a Roma- 
nis debellatur, 71. 

Constantinus Raul Alexius Angelum imperatorem 
salutat, 593. 

Basilii Rentaceni supplicium, 484. 

Rhedestus oppidum, 590; Scythis expugnatur, 834. 

Rhodope, 706 ; ἃ Latinis recuperatur, 846. 

Rhodus insula a tyranno occupata, 842, 

Rhyndacus fl., 28. 

Rhyndacenum oppidum, 49. 

Rizardus Siculus Tangri affinis a Romanis captus, 
470; abisaacio imp. 1n jus vocatus in carcerem 
conjicitur, 477. 

Rogerius Siculorum rex Corcyram oceupat, 97 ; 
diripit Thebas, 98; Corinthum, 99; complu:es 
Romanorum duces captos in custodiam dat, 124, 127. 

Koma vetus, 128. 

Romana statua erigitur boni omnis causa, 196. 

Romani cum Venetis dissident, 113 ; a Latinis 
fugantur, 706, 798 ; milites a Latinis repudiati ad 
Joannem Mysum se conferunt, 808 ; Thraces ad de- 
fectionem impellunt, 809; aLatinis superantur, 810; 
Orientales Occidentalibus non subveniunt, 826 ; eo- 
rum negligentia, 850. 

Diogenis Romani clades, 41. 

Romanus Calize princeps Comanos reprimit,eum 
Rurica bellat, ib. 

Rossi ab Hungaris debellantur, 122; Scythee hy- 
perborei, 168 ; gens Christianissima, 691 ; Romanos 
contra barbaros adjuvant, ib. 

Rostra Domini, 733. 

Rueratinus Áminso et Doces oppidis pr&eest, 689; 
Caichosroem fratrem regno pe fit, ib; Romanos 
adoritur, 700. 
noi oricas Ciabe princeps Romanus Rossum vexat, 

Russii meta, 865, 

Ruzium a Scythis expugnatum, 850. 

S 


Sabbatius Armenitus, 307. 


Sacerdos quidam captivus. Asani interitum prés- 
dieit, 617. 


Sacra pecunia imperatorum pr:eda, 499. 


INDEX ii IN NICETAM CHONIATEM. 


1806 


Sagitte aurate& Cpoli immisse, 190. 

Sagitarius Persa, 250. 

Salomonis prophete dictum, 118. 

Sames ameras Romaoorum fines vastat, 481. 

Sangarius fl., 44. 

Sanguinis mutua gustatio in faedere icendo, 536. 

Sardanapalus, 417. 

Sardica spoliata ab Hunnis,24; nunc Triadisa,132. 

Sarraceni a Romanis superantur,211 ; pacem cum 
iis ; 219 sanguinem mutuo gustant 1n fsmdere icen- 
do; Latinis humaniores, 702 ; v. Perse. 
gaturnus, 367. 

Savus fl., 25. 

Seala imperatoris murus, 72. 

Scala turrita ad Coryphonem expugnandam exs- 
tructa, 109. 

Scincus bestiola Niliaca, 417. 

Sceiron, 195. 

Sclavini, 224. 

Sclcreenee sebastee monumentum, 810. 

Sclerus Sethus, v. Sethus. 

Scopia, 569, 818. 

Seurus Nauplii tyrannus, 799 ; a Latinis fugatur, 
ib. ; Atbenas frustra obsidet, 880 ; Thebas capit, 809; 
Acrocorinthum confugit, 80; ; Nicolaum Corinthium 
episcopum exesscatum interficit, 841. 

Scutarium palatium ad Damalim, 280. 

ΘΟ. statua, 861. 

Scythae ἃ Joanne imp. dolo invaduntur, 19 ; plaus- 
trorum vallo castra cireumdant, 21 ; ἃ Manueleimp. 
vincuntur, 103; Calamanum Romenorum ducem 
fugeant, 123 ; eorum mores et arma, 124 ; cum Bla- 
chis contra Romanos se conjungunt, 515 ; cum iia 
Thraciam vastant, 643, 663; urbes nesciunt obsi- 
dere, 063; in Macedoniam impressionem faciunt, 
673; Joanni auxiliares, 810; Latinos in insidias 

ellectos fundunt, 812; Cpolitanos vexant, 815; 
hracias urbes expugnant, 830, 831; Didymotichum 
frustra obsident, 835. 

Seythico legiones, 38, 39. 

Sebastia urbs, 152; vastatur, 159. 

Sebastianorum fratrum supplicium, 384. 

Selybria, 784 ἃ Scythis frustra oppugnatur, 854. 

Sennacheribus Balduino imp. insidiatur, 791. 

Sepulera imperatorum spoliantur, 632. 

Serpentis prsestigise, 195. 

Serrse, 411; a Blachis captte et incensm, 816. 

Serranus ager a Siculis vastatur, 407. 

Serviis. lriballi devicti in. provinciam Nicome- 
diensem traducuntur, 23; à Manuele imp. debel- 
lantur, 119; seditiosi iterum vincuntur, 421; ab 
]saacio, 569. 

Sestus oppidum, 131, 209, 636. 

Sclerus Setbus magus excscatur, 192 ; a Stepha- 
no Hagiochristophorita adhibetur ad futura investi- 
gada, 442 

Sezerini obsessi incolumitatem redimunt 38, 40. 

Sibylla philosopha inde ab utero matris, 577. 

Sicidites Michael magus exesmcatur, 193 ; ejus de 
mysteriis divinis liber, 194. 

Sieilia Amerigo Alemannorum regi subjecta, 627 ; 
graviter ab eo vexatur, 634. 

Sieuli Romanas oras vexant, 82; eorum preesi- 
dium Corypho, 96; tyrannus Rogerius, 97; sinus 
Corinthiaci oras populati, 98; Thebas, ib.; et Co- 
rinthum diripiunt, 99; complures Romanorum du- 
ces capiunt, 125, 127; adversus Romanos expedi- 
tionem faciunt, 385; Thessalonicam expugnatam 
vastant, 386, 392 ; àmphipolim tenent, 465 ; Cpolim 
petunt, ib., 407; a Romanis fugantur, 468; classem 
reducunt, 474 ; permulti fame pereunt, 478. 

Sigus á. , 036. 


1007 


Simulacre Christi et sanetorum in triumphis agen- 
dis adhibita, 26, 205; in viis publicis proposita, 42. 

Sinis 195. 

Sinope Alexio Comn. subjecta, 842. 

Sirenes, 435. 

Sirmium olim Zeugminum, 122. 

Smolenorum provincia, 680. 

Smyrna a Lascari occupata, 842. 

Sodoma, 244. 

Solium porphyreticum, 43]. 

Solomo archiepiscopus Laodicensis a Turcis oc- 
cisus, 163. 

Solonis versus in Atheniensium temeritatem, 771. 

Solymas Persa ablegatus ad Manuelem imp., 162. 

Sophie templum, 316 ; invocatur a Niceta Cho- 
niate, 783 

Sosthenii monasterium, 488. 

Sozopolis Pamphylie urbs Joanne imp. capitur, 
18 ; ἃ sultano Iconiensi expugnatur, 340. 

Spbingum statute, 861. 

Sphoracium Cpoleos, 776. 

Sponse in nuptiis cibo potuque abstinent, 073. 

Joannis Spyridonacis defectio, 708. 

Stagira nunc Macra, 595. 

Stanum, 709. 

Statue Romana et Hungarica, 190. 

Statug publice Cpoleos: Calydonii apri, 687, 
758; Minervie 838, Junonis, 836; Paridis et Vene- 
ris, ib. ; Anemodulion, 857; equitis. ib. ; Herculis 
Trihesperi, 859; asini 860 ; lupe, ib.; viii cum 
leonepugnantis, 861; niliaci equi, ib. ; elephanti, ib.; 
Spingum, ib. ; equi effrendi, ib.; Senylle ib: ; aqui- 
le, ib.; Helente, 803 ; muhieris sedentis, 865; auri- 
garum, ib. ; basilisci, 860. 

Steele interdiu videntur, 500. 

Stenimachus castellum, 686. 

Stephanus Hunnorum rez, 2. 

Stephanus Gaze Hunnorum regis frater, 105; ve- 
neno necatur, 167. 

Stephanus 6828 Hunnorum regis filius patri suc- 
cedit, 165. 

Stephanus Hagiochristophorita Alexium Il imp. 
strangulat, 35 ; Antichistophorites, 381 ; Macrodu- 
cam et Ducam lapidibus obruit, ib. ; ab Andronico 
imp. ut futura inquirat adhibetur, 442; ab Isaacio 
Angelo occiditur, 444. 

Stephanus Neemanis filius Triballorum prince s 
monachus fit, 704 ; ejus filius Eudociam Alexii III, 
filiam repudiat, ib.; 8 fratre Volco occiditur, ib. 

Stethati Constantini astrologi interitus, 505. 

Sthlabus Varenus, 840. 

Joannes Stiriones pirata ab Isaacio imp. auxilio 
ascitus 636, a Caphure fugatur, ib. ; eum dolo cap- 
tum occidit, 637. 

Stechiode, 848. 

Strategema Joannis imp. contra Sozopolim, 18; 
ad hostem incautum faciendum, 

Strummiza, 644, 665, 

Strymo fluvius, 467. 

Micheel Stryphnus classis dux, 637 ; Thessaloni- 
censis pontifex, 651 ; rem navalem pessumdat, 716. 

Studii monasterium, 520. 

Stumpium oppidum a Blachis occupatur, 569. 

Leo Styppiota Manueli imp. à manu, 74; Hagio- 
neodoritam loco pellit, 77 ; ob Camateri Logothe- 
ἐδ calumnias excecatur, 145. 

Subleum oppidum instaurat&r, 229. 

Sultanus Inconiensis vexat Eomanos, 226; gravi 
clade eos affücit, 231; Manuelem imp. sd pacem 
ineundam invitat, 244; pacis pertaesus, 248 ; Atapa- 
cum adversus Romanos mittit, 459. Vide Masutus, 
Clizasthianes, Caichosroes. 


INDEX Il TN NICETAM CHONIATEM. 


« 
Sybaris, 717. . 

Symbolum ab imperatoribus scriptum, 603. 
Symplegades, 3. . 
Synademus a Theodoro Lascari capitur, 825. 
Synagoga Sarracenorum Mitatum, '/31. 
Synesius, 372 ; suspenditur, 374. 

Syri gulosi, 141. 

Syrophomnisse urbes, Ὁ. 


Tamiathus /Egyptiurbs a Romanis obsidetur, 211. 

Tangre Siculorum classi preefectus, 470; rex, 
548; ejus filius Isaacii imp. filiam ducit patrique 
succedit, ib., 635. | 

Tanismanus Persarmenius Castamone urbe recu- 
perata Cappadocia potitur, 27. 

Tantali direptio, 654. 

Tantalus, 340. 

Taronites Gregorius protovestiarius, 13. 

Tarquinius, 405. 

Tarsia urbs, 319; Nicomediee vicina, D53. 

Tarsus capta a Joanne imp. 29. 

Constantinus Tatticius seditiosus exegeskor , V. 

Taurocomus, 516. 

Tauroscythe hospites mactant, 405; bellis intes- 
tinis conflictantur, ὄρ. 

Taxara olim Colonia, 72, 541. 

Telchin perniciosus, 443. 

Telephus, 647. 

Tempe Thessalica, 708. . 

Templa Cpoleos: Magnum, 67 ; rens instsu- 
ratur, 209 ; Dippum Joannis theologi, 307; Salomo- 
nis, 314 ; Sophie, 3106; Verbi, 327; Christi Serva 
toris, 353 ; martyrum quadraginta, 434 ; Mocii mar- 
tyris, 523; Michaelis archiducis instauratur, 581; 
apostolorum, 855; Dei, 694. 

Templum Turcarum introitu profanatur, 553. 

Tenebium pagus, 240 

Terebinthus insula, 345. 

Ternobus Hi&mi montis urbs munitissima, 619. 

Terus Latino presidio urbis Rusii preofectus, 89. 

Testudo magica, 190. 

Thebae a Siculis diripiuntur, 03; imperatori μ᾽ 
dere solent vestes sericas, 608. 

Thebani custodia tenentur ἃ Siculis, 129. 

Θεῖα μνυσήρια, 99. 

Themistocles, 102. 

Theodorus Balsamus Antiochenus episcopus sb 
Isaacio imp. fallitur, 531. 

Theodorus Capellanus. Vide Capellanus. 

TheodoriCastamonire potentia 974; interitus 5/5. 

Theodorus Dadibrenus Alexium 11 imp. atrangu- 
lat, 354; ab Andronico imp. multatur, 429. 

Theodorus Dasiotes ab Iconiensibus capím. 6* 

Theodoruslrenicus rempublicam ad ministret, G2. 

Theodori martyris imago Corintho a Sila six 
ta, 101 ; ejus templum Tessalonicense, 389; wnguttr 
tume sepulero ejus ebulliens, ib. 
9 Theodorus Philadelphiensis ab Erico profligatus, 

78 


Theodorus Styppiota. Vide Styppiota. 

Theodosius patriarcha adversatur Manueli imp. 
de Machometi deo, 279; cum Alexio protosebasto 
expostulat, 312; οἱ propterea invisus, 314; ad An- 
dronicum Comn. profiscicitur, 328 ; Armenius gene- 
re, 329 : Andronicum insectatur dicteriis, 328 ; inmo 
nasterium decedit, 330 ; et Xene et palatio ejiciatur 
consentit. 344. 

T hericlea aurea, 158. 

Theseus, 193. 

Thessalia a Sieulis occupatur, 405 ; montana nune 
Magna Hlachia, 841. 

Thessalonica a Siculis captas, 380, ἃ Romani 


4600 
recuperstur, 471; Dometrii martyris sedes, 485 ; 
Balduino imp. se dedit, 703; 4 Boniflacio marchione 
occupatur, 794 ; a Blachis ei eripitur, 818. 

Thessalonicensis portus, 385. 

Thomaitica edes, 327. 

Thomas Stephanum herum veneno tollit, 167. 

Thomas Venetus patriarcha Cpolitanus, 824, 854 ; 
ejus corporis habitus, ib. 

Thonus 215. 


Timotheus quo modo olim pictus sit, 567. 
Tithonus, 367. 

Titus imperator Salomonio templo pepercit, 314. 
Tonitru doctorum exitium significans, 276. 
Constantini Tornicis logothetee interitus, 848. 
Demetrius Tornicius, 344. 

Toruses Armenius, 134, 180. 

Trachim, 845. 

Tralles oppidum, 95]. 

Trapezus, 45, 995 ; ab Alexio Comn. occupata, 


842, 

Triadiza, 520 ; olim Sardica, 5608 ; a Blachis vasta- 
tur, ib. 

Triballi, v. Servi. 

Tripolitanus comes, 36. 

Tripsychus, Basifius, 177. 

Tripsychus Constantinus hewresiarcha Xenam 
suffocat, 348 ; Alexium imp. 354; exceecatur, 407, 

Trojani Armenii, 796, 814. 

Tpvrv té, Λίϑος, 742. 

Tunium pagus, 210. 

Tures a Joanne imp. debellantur, 17; in insidias 
pelliciuntur, 18; ab incursionibus prohibentur, 
44; Phrygia potiti, 50; Alemanns ad Batbym ur- 
bem vincunt, 89; ad Meandrum fl. ab Alemannis 
profligantur, 94; Romanos vexant, 1&4; nocturno 
prelio fugantur, 163; Romanos devincunt, 232; 
perfidi& sure Alemannis dant ponas, 540 ; avari, 
84] ;: Dadibram urbem occupant, 624 ; Romanos fun- 
dunt, 625 ; Ancyrani auxiliares Romanarum capti- 
vos in guam potestatem accipiunt, 668. 

pho, 993. 

Tyrus, 616; Alemannorum arx adversus Sarrace- 
nos, 547 

Tzitziluces Basilius chartularius CpolimaManue- 
le imp. ablegatus, 65. 


Unguntum e Theodori et Demetrii 
sepuleris ebulliens, 389, 397. 
sthalonas Pseudalexius, 551, 


martyrum 


varenus Sthlabus, 846. 


JNDEX I1 IN NICETAM CHONIATEM 


1610 


Varna ἃ Mysis expugnatur, 706. 
Vela alba, 216 ; fuac ib. 
eneris simulacrum, 866. 

Venetie cum Manuele imp. conjunete, 103, 900 

Veneti Romanorum socii, 103 ; eorum apud Corey- 
ram seditio, 113 ; frequentes Cpoli consederunt, 22]; 
spoliati à Manuele imp. insulas vexant, 223; cum 
Siculorum rege άπ faciunt, 225; Manueli recon- 
ciliantur, ib.; cum Pisanis dissident, 719; Dandulo 
duce con'ra. Romanos bellum parant, 713 ; Cpolim 
navigant, 717 ; obsident, 718; occupant 727 j Sacer- 
dotium Opoleos sortito accipiunt, 8A. v, Latini. 

Venetus quidam Nicetam Chonia'em a Latinis de. 
fendit, 177. 

Versus de Andronici imp. exitio, 496; de tauri- 
formi rege, 464; Solonis in Atheuiensium temeri- 
tem, 771. 

Viri eum leone pugnantis statua, 861. 

Viticlinus, 529. 

Volcus Triballus Stephanum fratrem victum oe 
eidit, 704. 


Xanthia, 680. 

Xene Petebini filius a Manuele imp. dueitur, 151; 
ab aulicis ambitur, 292 ; Alexio Comn. protosebasto 
favet, 293 ; e magno palatio concedere cogitur, 331, 
343 ; Andronici jussu suffocatur, 348; ejus imagi- 
gines, 432. 

Manuel Xerus Persam sagittarium interficit, 258. 

Xerxis naparchus, 330. 

Georgius Xiphilinus legatus perfidus, 321; vaso 
rum magnus custos, 533; patriarcha designatur, 
ib; Constantinum  Mesopotamitanum canonibus 
eolvit, 648 ;ei dignitatem abrogat, 651 ; septem an- 
nospatriarchatu functus, 681. 

Xylocerei porta, 520. 


Zaces Persa Romanos lacessit, 4]. 

Zagora, 520, 679. 

Zagrotoxote, 714, 721. 

Zeugminum Joanni imp. deditur, 25 ; castellum 
munitissimum, nunc Sirmium, 122 ; ab Hunois 
occupatum, 468; à Romanis recuperatur, 174. 

Zeuxippum locus, 460. 

Basilius Zicandlas Turcas debellat, 163. 

Basilius Zinziluces chartularius parum prospere 
cum Hunnis pugnat, 133. 

Zinziphices, 410. 

Zita spado, 335. 

Zumprus fera qualis sit, 433, 

Zungra castellum, 610. 

Zupanus Servius ab Isaacio imp. debellatur, 569. 
Zurulus Thracie oppidum, 603 ; a Lalipis reoupe- 
ratur, 810 ; expugoatur a Scythis, 832. 

Zybrizee angustis, 232, 





INDEX 
GEORGII AGROPOLITE ANNALES 


Hujus tomi col. 960. 
; (Revocatur Lecter ad numeros crassiores tertui. insertos). 


Α 114, 119, 196, 149, 16], 177, 
Áehain priwepsv.Villbarduing, 178. 
Achris s, Achridos, 28, 42, /8, — Achyraus, 30, 40, 195. 


Aeropolita Georgius, 48, 50, 62 . 
68, 84, 95, 99, 137, 145. 148» 
153, 158, 161, 175, 83, 187, 


4911 


Actuarius, 66. 

Adriapopolia, 23, 41, 43, 46. 
JEgtei thema 13. 

Albanitsp, 152. 

Àlbanum, 98, 40,93, 148. 
Alyattea Nicephorus, 93, 165, 75. 
Amastris oppidum, 2U. 
Amyrachurea, 147. 

Ἐν Avax)e, 192. 


ANGEL : 

Alexius Angelus, lsascii filius, 6, 

Alexius ALgelus Commenvs lsas- 
cii frater, 6, 7, 10, 11, 16, 19, 

Anna Alexii Angeli Commeni fil., 
Theodori Lascaris uxor, 10, 16, 
29, 34, 35. 

Anna Micbeelia Angeli fil., princi- 
cipis Achise uxor, 06. 

Anna Theodori Angeli fil, 66. 

Demetrius Ángelus Theodori fil., 
65, 85 


Eudocia Alexii Angeli Commeni 
fil.;, eralis. Servi Murzujhli 
Sguri uxor, 10, 15. 

Eudocia Joanni Angeli fil, 107. 

Joannes Angelus primicerius, mox 
protostrator, 122, 131, 170. 

Joannes Angelus Theodori fil., 


66, , 19. 
Irene Alexii Angeli Commeni fil , 
Alexii Palmeologiuxor, 16, 
Irene Theodori Angeli fil., Joan- 
nis Ásanis uxor, 65, 89. 
lsgacius Angelos, 6, 8, 20, 22. 
Manuel Angelus Michselis (1) fr., 
Joannis Ásanis gener, 47, 65, 


Michael (1) Angelus Commenus, 
Joannis Angeli sebastocratoris 
fil. nothus, 27. 

Miehael (1l) Angelus Commenus, 
Michaelis (I) fil. nothus, 27, 09, 
1&6. Thodore& maritus, 95, 141. 

Nicephorus Angelus Michaelis (II) 
fil. nothus, Theodori Duce ge- 
ner, 05, 99, 141, 142, 18], 181. 

Theodorus Angelus, 44, 65, 95, 
97, 99. 

Andronicus Sard. episcopus, 188. 

Anna Alermanna, 110. 

Antiochia ad Meeandrum, 17. 

Antionus et Cleopatra, 66. 

Appoloniadis lacus, 113. 

Aristophanes comicus, 87. 

Ex Armenia uxor Theodori Lasea. 
ris, 29, 34, 

Arsenius patriarcha, 113, 170, 


188. 

Arta, 16, 183, 184. 

ABANES : 

Asan, 21. 

Anna Joannis (II) fil., 69. 

Callimanus Josnnis Asanis £fi., 
71, τὰ. 

Heleua Joannis (H) 8]., 52, 54, 
59, 63. 

Joannes ? Asanis fr., 22, 93, 26. 

Joannes (If) Asanis fil., 22, 35, &&, 


Maria Joannis (II) ex concubina 


Maria Joanuis à ex lrene Ange- 
Haa fib., 05, O9. 


INDEX IN GEORGIUM ACROPOLITAM. 


Miehael Asanis fil., 79. 

Michael Joannis Q fil., 65, 00. 

Petrus Asanis fr. 92, 23. 

Thamar Callimani soror, 69, 101. 

Theodora J:annis (1I) fil., 65. 

Aseldeesm (Anseau de Cahieu) 
Theodori Lascaria gerer, 44, 
v2, 185. 

Aseldetusi (Anseau de Toucy), 

δὲ 


Atramytium, 13. 

Auloni8, 13. 

Aurea [orte (Ὁ τῆς Χρυσείας πὺλῃ), 
196, 197. 

Austria ('Oercixcv), 63. 

Autorianus Michael patriareha,13. 

Axara, 116. 

Aaatines sultan, 74. 


B 


Balduinus p Flandrus, 15, 22. 

Salduinus (II) Petri Cortenacen- 
cis ΔΙ., 28, 47,62, 172, 192, 195. 

Bardariotes, 139. 

Bardarius fl., 124, 154, 167. 

Bai is, 13. 

Basilius Bulgaricida, 20, 26. 

Baternium opp., 128 

Belebudii regio, 84. 

Belesus opp., 84, 125. 

Berbeniacum, 39. 

Beris monasterium, 71. 


Biealtió, Mu 

ithynia, 1: 

izys opp, &&, 59, 91. 

Blachernes, 196. 

Blachia magna, 66. 

Blemmides Nicephorus, 54. 08, 
112, 195. 

Bodena opp., 91, 97, 99, 124, 156, 
157, 115. 

Bolerum, 40, 173. 

Bonditza, 184. 

Borilas Longus, 180. 

liorilas Bulgarus, 35, 36. 

Bulgaroctonus. Vide Basilius. 

Bulgarophygum, 133. 


C 


CABABILA: 

Constantinus Achrid. episc., 177. 

«oannes ἐδ. 

Theodorus, ib 

Καχὴ πέτρα, 149. 

Calamus vicus, 30, 195. 

Calampaces Theodorus, 148. 

Callipolis, 39, 594. 

Camaterus Joannes patriarcha, 13. 

Caminas mons, 30. 

Campanus Thessalonieencis, 85. 

Κάμποι, 192. 

Camytzes Joannes, 92, 41, 43. 

Canlaeuzenus Joannes ἐπί τοῦ xsp«- 
σματος, 93. Tracensium dux, 95. 

Caritania, 181. 

Caryanita protovestiarita, 131], 
110. 


Castamooa, 147. 

Castoris, 97, 98, 149, 176. 
Celbianum, 14,39. 
Cenchriss, δι. 


Cephalleaum insule», 184. 
Gceramidas eastelium, Di. 
Charabon Constantiaus, 148, δ. 
Chalifa Bebyloniua, 76. 
Charioros, 39. 

Chariopol s, 26. 


Chysopodes equus, 

Chunab 

Cissi castelluna, 55, 77 
Claudiopolis. 26. 

Clavigeri a Theodore Uma lost, 


Clidas dre iua Cyia, metropo- 
ta, . 
Clocotinitza ad Hebr, ἐδ. 
Clyzomene, 187. 
Cometes, 69. 
ΟΟΜΝΕΝΙ: 
Alexius magnus Camnennas, i4. 
Davides Alexii fr., 14, 20. 
Manuel Andronici imp. fll, M. 
Miebael Palesologwua 
v Paleologus. 
Constantinus 'T'oschi fL, i42, Δ. 
Cortophre Manuel, θὲ, Τὶ. 
Contostephanus 1l, 
Copas [renicus T'heodorwus patriar- 
cha, 35. 
Cosmidii monasterium, 196. 
Cotetzes Nicolaus, 55. 
Crales Servi&, 10. 
Croc& Albani castellum, 93. 
Crux imperatoria, 22. 
Crybus opp. 114. 
Crytzimus o P 114, 1530. 
Culzulatus saloniceneis, δα 
Cylzabis, 159, 133. 
yzicus, 51. 


D 

Dacibyza opp., 64. 

Jandulus) Venetus, 48. 
eabolis, 178 ; magna et perm, 
93. 

Debree, 152. 

Demetrias, 66. 

Demetrius Bulgarie archiepisco- 


pue, 36. 

emetrius (S.), 88. 

Derbe, 149. 

Dermoreailes Lentianis prubetm, 


31. 
Didymotichum, £3. 
Dragotas Bulgarus, 80, 8l, 12), 


Dvos : 
Alexius Ducas Murizuphlus, 8, 10, 


4. 
Alexius Dueas Philanthropenmus, 
T 


20. 
Eudocia Theodori Ducss fll., 164. 
Joannes Dueas Vatatzes, 29; impe- 
rator, 84, 111. 
Joannes Isaacii fil., 107. 
Irene lsaacii neptis. Michaelis Ps- 
leologi uxor, 106. 
Irene Theodori Duce fll., Constsa- 


Isaacius 


Vatatze, fr. 090, 103, 109. 


Maria Theodori Ducse fi]. 05, 142, 
164. 

"Theodoro Theodori Duce fil. 164. 

Theodorus Ducas Lascaris. 
Vatatzee fil., 52; imperator,111, 


164. 
E 
Ephraem opp., 114. 
Erieuse v. Henricus. 


Euphrosyne Alexii Angeli Com- 
neni uxor, 90. 
Euripus S. Euboea, 47, 67. 


Ferrum canden:, 403. 
Flamulius magnus heteriarcha, 


Francorum in Terram sanctam 
expeditio, 04. Francorum rez, 


G 


GABALA FRATRES; 

Joannes, 92. 

Leo Cesar, 49, 98. 

Galata, 186. 

Ganos opp., 55. 

Germanus patriarcha, 54, 77. 
Gratiana opp., 42. 

Gudeles tyrannus, 97. 
Gulamus Albanità, 99. 


H 
Hebrüs s, Maritza, 58, 77, 84, 126, 
3 


Henrieus imperator Cpolitanus, 
Heracles, 25. 
Heraclea Pontica, 29. 
Hodegorum monasterium. 196. 
Holcus Hellesponti portus, 39, 350. 
Hyacinthi (S.) monasterium Nice- 

num, 20, 35, 77. 
Hyalensis Michael, 99. 

I 


lathatines [conii sultam, 16, 74: 
Iatropolus, 85. 

Inancus 3ulgarus 23. 

Iolenta Balduin imperatoris soror, 


Iophre, 181. 

Irene v. Angeli, Duce, Lasca:es, 
Paleclogi. 

Irenicus v. Copas. 

Ises protostrator, &1, 43. 

Isphreeus Armenius, 64. 


J 
Januenses Rhodo potiti, 32. 
Joannes Hierosolym. rex (Jean de 
Brienne), 48, 56. 
Josnnicius Philadelph. episcopus, 


L 


Labisda locus, 83, 
Lampardas Manuel, 176, 
Lamppetus Michaeli Angeli legatus, 


Lampsaeus, 40, 49, 73. 
Lat gadaa prope Thessalonicam, 


Laedices, 153. 


INDEX IN GEORGIUM ACROPOLITAM. 


Larissa, 67, 99. 

LASCARES : 

Alexius et [$a22cius Theodori Las- 
caris fratres, 37, 38. 

Eudocia Theodori Lascaris fil., 
12, 33, 37, 92. 

Irene Theodori Lascaris fil. Vatat- 
188 uxor, 12, 29, &1, δὲ, δά, 55, 
56, 67. 

Manuel Theodori Lascaris fr., 115. 

Maria Theodori Lasearis fil., re- 
gis Ungarorum fllio nupta, 12. 

, ichsel (Maximus — mouachus) 
Theodori Lascaris fr., 115, 128, 
130, 133, 142, 148, 150, 156. 

Michael Lascaris Thessalonicencis, 
NO. 

Theodorus Lascsria Alexii Angeli 
gener, 10 ; iiperator, 11; mori- 
tur, 34. 

Theodorus Ducas Lascaris v. Du- 
cte. Latiai Cpoleos inquilini, 8. 
Latinorum rei rin ios. 

Lebadis opp., 188. 

Leiton Rhodiorum castellum, 93. 

Lentiana cast., 13, 31, 39, 91. 

Leucas ins., 184. 

Libadarius Michael, 72, 

Litoboes Nicolaus, 84. 

Lopadium, 13, 31. 


Maere mons, 42. 

Maocrenus Joannes, 40, 97. 

Macrolibas, 127. 

Mecrotus Joanne. od, 105. 
adyta opp., 39, 55. 

Mesnder d; 14. 

Magidia, 36. 

Magnesta, 40. 

Malissenus Miehaelis Angeli affi- 
nis. 98. 

Manclavita, 81!, 99. 

Manfredus Sicilit& rex, 168, 174, 
176, 179, 182. 

Manue] Thessalonic. archiepis- 
copus, 188. 

Με rcesina Vatatzee concubina, 110, 


Marchio Montisferrat. (Bonifa- 
cius), 15. 
Margarites Constantinus. 199,430, 


Maria Petri Cortenacenc's fll., 
Theodori Lascaris uxor, ?8 

Maria Sphrantze vidus, 150. 

Maris ngara, i4, 15, 20, 54, 61. 
arie (S) lac et cingulum, 39. 

Maritza f, 35, 58, 78 

Mate, 149. 

Matrimonia illicita principibus 
concedi. 108. 

Maximas patriarcha, 33. 

Melenicus castellum, 493, 80, 81. 

Mesembria opp., 21. 

MESOPOTAMITA: 

Constantinus "Thess:lonic.  ar- 
chiep., 3. 

Joseph, 93. 

Mesotynia, 144. 

Metheorium, 193. 

Metbodius patriarcha, 77. 

Michael (δ). archangelus, 57, 192, 

Mniacum opp, 114, 


[δι 


Molyscus, 178, 181. 

Morotheodorus v. Theodorns. 

Mosynupolis, 10, 26, 42. 

MUZALONES : 

Andronicus, 131. 139, 166. 

Georgius imperii procurator, 116, 
126, 131, las. 

Joannes mysticus, 72, 

Natu maximus, 166. 

Murtzuphlus v. Duces. 


Naupaetus, 16. 

Nazarsei, 76. 

Neocastra, [4. Neocastrorum the- 
ma, 30, 130. 

NESTONGI: 

Andronicus, 39, &0. 

Isaacius, 4, IB1, 101. 

Neustapolis, 84, 125. 

Niceea, 12, 31. 

Nicephorus patriarchá, 188, 189. 

Nicetiate castellum, δέ, 

Nicoplaus empiricus, δ. 

Nicolaus manclavita, 8l. " 

Nim απ, 30, 73, 91, 109, 110, 


O0 
Opsares v. Mamue] Thesseloet- 


censis. 

Opsicia, 50. 

Opsieii thema, 13. 

Ostricium v. Austria. 

Ostrobi locus, 97. 

PALAEOLOG! : 

Andronicus Michaelis imp. fil, 
l 


Constantinus Michaelis imp. δ», 
171, 184. 

Eulogia s. Irene Michaelis imp. 
soror, monaeha, 103. 

Joannes Michaeiis imp. fr., 171. 

Marisa Andronici fil. natu maxi- 


ma, 60. 

Michael Andronici fill. Comnenus, 
90, 97, 90, 142, 145, δὲ, 108 ; 
imporator, 109. 


P 


Panium, 26. 

Papee legati , 149. 

Patmus castellum, 126. 
Patra Nova, 182, 483. 
PATRIARCHAE : 

Joannes Camaterus. 
Michael Autorianus. 
Theodorus Irenicus Copas. 
Maximus. 

Manuel. 

Arsenius. 

Nicephorus. 

Arsenius iterum (v. suis locis, 
Peclarpacis, 147. 

Pegte. 41, 51, 72, 73, 187. 
Pelagius legatus, 32. 
Pelagonia, 46, 84, 1:0, 178. 
Pergamus, 3U. 

Periclystra, 63, 110. 
Peristhlaba magna, 2j. 
l'eritheorium, 26. 
Perperacium, 114. 

Perse Tachariis tributarii, 154. 


4601 


PETRALIPHAE : 
Joannes magnus cbartularius, 42, 


ΠῚ l. 
Theodorus Michaelis Apgeli γν- 
ναιχαϑδέελφος, 97, 93, 177. 
Petri regia Bulgaria pars, 23. 
Petrus imperator (Pierrede Cour- 


tenay), 28. 
Phersalus, 07. 
Philadelphia, 14. 
Philanthropenus v. Duces. 
Phileremus Rhodiorum castellum, 


93. 
Philes Theodorus, 91, 165, 174. 
Philippopolis, 22, 23, 25. 
Philippus Petri Cortenacensis fil., 


?8. 
Phlebia opp. 187. 
Phoeas Philadelph. metropolita, 


99, 103. 
Platamon, 7, 182. 
Pomanenum, 13, 31, 37, 33. 
Potestas (ποτστατέος), 191. 
Prestor, 148. 
Prespa, 152, 178. 
Prilapus,28, 46, 84, 125, 148, 150, 


Pristitza, 114, 120. 
Probat» hortus, 71. 
Probatus opp., 23. 
Prosacus opp. 85. 
Pulachas, 160. 
rentei montes Epirum et Gree- 
eiam disterminant, 177, 183. 


R 


Fusdestum, 36. 

Ramstas Manuel, 160. 

RAUL: 

Alexius protovestiarius, 71, 099. 

Joannes Alexii fil., 171, 183. 

Regina fl.. 133, 134. 

Reliquis abimperatoribus ad cas- 
tra et bella portantur, 22. 

Rentina castellum, 70. 

Rhimpsas Nicephorus, 182. 

Rhodus ἃ Januensibus cupta, 92 ; 
ἃ Greecis recepta, 91. 

Roberius imperator, 28. 

Romsus Michaelis Epirotze per- 
cussor, 27. 

Ropelii augustiss, 122. 


ORDO RERUM QU/£ IN HOC TOMO CONTINENTUR. 


Rossi, 35. 
S 
Sabbas Sampsoni urbi domina tur, 


Scopia opp., 8f. 

Sento allevatur imperator novus, 
4e 

Scyloioannes, 26. 

Se thee, 58, 63, 70. 

Sebastocratorum insignia, 185. 

Serbia castellum, 141, 149. 

Servi, 38, 46, 78. 

Sgurus, 15. 

Sideroeastrum, 159. 

Sigrena opp., 50, 73. 

Smyrna, 94, 110. 

Solis defectus, 67. 

S. Sopbia, 197. 

Bote ndrorum monasterium, 164, 


Soscus, 178, 181. 

Spartenus Thessalonicensis, 85. 

Spbranthzes, 150. 

Stadia opp., 49. 

Stagirse mons, 42. 

Stanum, 18l. 

Staridola. 91. 

Stasenus Synadeni affinis, 40. 

Stenimacbus opp., 84, 114, 120. 

Sthlavus despota, 42. 

STRATEGOPULI : 

Alexius, 97, 120, 1605, 171, 182, 
185, 198. 

Constantinus Alexii fil., 165. 

Strinabus opp., 21. 

Strobus, 91. 

Strummitza, 125. 

Strymon fi., 122. 

Studii monasterium, 197. 

Stumpium opp., 84. 


T 


Tacharis. Tachari, 72, 73, 74, 
79, 126, 116, 154, 167. 

Trenia despotarum, 170. 

TARCHANIOTAE : 

Nicephorus, 60, 71, 96, 

Sypadenus, 40 
&rsia, 173. 


Tartari, 58. 

Tatas aule, 148. 

Taurus columna. 11. 

Ternobus s. Trinobus, 26, 10f, 
Teroobl episcopus patriarehs, 

Tamar v. Arsanes. 

Theb, 183. . 

Theodora v. Angeli, Assnes, De. 


cie. 
Theodorus Philadelpbie dominus, 


15. 
Theophilopulus Georgius, 32. 
Thessalonica capta, 86. 
Thracensium dux, 93. 

ΤΟΆΝΙΟΙΙ ; 190, Ms, 485, 488, 
Constantinus 

Demetrius 1l, 97, 100, 101. 
Traianopolis, 

Tripolis ad Masendrua, 75. 
Turcomani, 1435, 170. 

'Tzausius, 130. 

'Tzepeena, 84, 114, 120, 126, 135. 
Tzulucones, 80. 

Tzurulo opp., 56, 59, 63,91. 
Tzyrithon maguus ehrrtziarius, 


U 


Urus Russus, 134, 163. 
Ustra opp., 144. 


v 


Venetis eripitur Callipolis, δέ. 

(Vilibarduinus) Guillemus Aehsis 
et Peloponnesi princeps, 94 
174, 179, 181. 


x 
Xanthia, 42. 
Xerus Naupacti metropolis. $. 
Xyleas Prilapi preefectus, 15$ 
151, 155. 
Z 


Zagarommates Georgius, 165. 
Zichna op., 77. 


DÀ 


ORDO RERUM 


QUZE IN HOC TOMO CONTINENTUR 


NICETAS CHONIATES. 
(Operum continuatio.) 
Ex libro VI Thesauri Orthodoxe Fidei, Contra 


Macedonium. 


Ex libro VIII. Contra Nestorium. 


Ex libro IX. Contra Eutychem. 


Ex libro X. Dequiata synodo quz qu rtam syno- 
dum copnürmavit; convocata sub imperio Justivian, 


sim. 


Ex libro XII. Contra Aphtartodocetarum u^ 


Ex libro XV. De sexta synodo, 8] 

Ex libro XVII. De hieresibus Armeniorum. —— 89 

33 Ex libro XX. De superstitione Agarenorum. 103 
37 Ordo qui observatur saper iis qui a Saracenis ad 
Christianorum fidem se convertunt. 129 


politagi, 


Ex libro XXIII. Cóntra Eunstrastidui Νί met 


4017 


Ex libro XXIV. Adversus Soterichum patriar- 
cham Antiochenum electum. 137 
Ex libro XXV. Synodus Cpoli habita propter il- 
jud dictum : « Pater meus major me est. » 201 
Ex libro incerto, De Lizecinorum heeresi. 282 
Recensio codicis Medici X XIV in quo contine- 
tur Nicete Choniats Thesaurus. 283 
ANON YMI GRECI. 
Epistola ad Innocentium III, pontificem Romanam 
scripta post captum a Latinis Cpolim, regnante 
Henrico imperatore. 293 


MICHAEL ACOMINATUS CHONIATA ATHE- 
NIENSIS ARCHIEPISCOPUS. 


Michaelis Acominati Viia, res gesta, scripta; 


$ I. — Varia Atheaarum, durante medio sevo, for- 
tuns usque ad finem seculi ΧΙ]. 229 
$ II. — Michaelis ejusque fratris pueritia Chonis 
et Choli acta. 301 
III, — Rerum status ; legum per Greeciam abo- 


litio. 303 
$ IV. — Michael cum Leone Sguro certamen pu 


8 V. — Que Athenis post Michaelis tempora ac- 
eiderunt. 309 
VI. — Michaelis senectus et obitus. 209 
VII. — Seriptorum Michaelis catalogus et re- 
censio. 311 


MICHAELIS ACOMINATI SCRIPTA. 


Oratio habita in die festo Palmarum. 323 
Epistolee ad Eustathium Thassalonicensem ar- 
chiepiscopum. 329 
Laudatio funebris ejusdem. 337 
Laudatio funebris Nicets Choniatee. 361 
Oratio ad Alexium Comnenum: Ut omni modo 
vexatis Atheniensibus succurrat. 977 
Depleratio de amissa urbis Athenarum digniteto. 
3 


THEODORUS ALANI.E£ EPISCOPUS. 


Notitia. 

Theodori ALANIcUS, sive Sermo epistolaris ad 
episcopos CP. de suo per Alaniam itinere. 387 

Ejusdem ex inedito opuscule ad fratrem natu mi- 
norem, &13 


THEODORUS ANDIDENSIS EPISCOPUS. 


Notitia. 413 
De divino Liturgie symbolis ac mysteriis. — 417 


MANUEL MAGNUS HHETOR CP. 
Apologia, eui premittuntur fratris. Francisci 


quaesita per epistolam. 469 
PANTALEO CP. DIACONUS. 
Notitia. 483 
SCRIPTA : 


Tractatus contra errores Grecorum. 483 
Narratio miraculorum Michaelis archangeli. 573 


MANUEL CHARITOPULUS CP. PATRIARCHA 


Solutiones quarundum questionum de jure patro- 
natus et de translatione episcoporum. 591 


GERMANUS Il, CP. PATRIARCHA. 


Notitia Aistorica ez Oriente, Cristiano. 
olitia bi raphica ez Fabricio. 
SCRIPTA : gna et 
Germani Epistole ad Gregorium IX papam et ad 
eardinales de unione Ecclesiarum, cum Gregorii IX 
responso duplici; definitio apocrisiariorum Ponti- 
ficis, quod Spiritus sanctus a Patre Filioque proce- 
det &qnaillter, eum German! responso; item acta 
delli] Nymplss iti Bilbyrla pro wdlode Habiil, 


593 
593 


ORDO RERUM QUA IN HOC TOMO CONTINENTUR. 


Hee omnia exstant post Regesta Grget IX, quem 
vide in Patrologia Latina ad ann. 1241. . 1 - 
Germani Epistola 1 ad Cyprios. 8) 
Ejusdem ad eosdem epistola 2, " 013 
NANI HowiLUx. e 

I. — In Exaltationem venerande cruols et eontra 
Bogomilos. 

II. — 1n vivificam crucem tertia Jejuniorum Do- 
minica. j 
III. — Ejusdem argumenti, tempore medii Jejunii. 

. 659 


lV. In restitutionem imaginum. 
V. — In D. N. Jesu Christi s»pulturam, in die 
magni Sabbati. 675 


VI. — In SS, Deipare Annuntiationem, 071 
VII. — In SS. Innocentes. 735 
DECRETA 8YNODALIA. 751 


MICHAEL CHUMNUS THESSALONICENSIS 
METROPOLITA. 


De gradibus cognationum. 
THEODORUS DUCAS LASCARIS IMP. 
Notitia ex Leonis Allatii Diatriba de Theodorts 


SCRIPTA : 
Liber De divinis nominibus, 161 
Canon exhortatorius ad sanctissimam Deiparam, 


759 


De communione naturali libri sex, Vide ín Ad- 
dendis. 


METHODIUS MONACHUS. 


Notitia. 
Methodii Libellus de schismate vitando. 


NICEPHORUS II CP. PATRIARCHA. 


Contra eos qui dicunt mortues sacro oleo ungen 
dos esse. 805 


CONSTANTINUS ACROPOLITA. 


TT9 
181 


Notitia. 801 
SCRIPTA : 
Sermo in S. Joannem Damascenum. 814 
— in sanctam Theodosiam, 887 


ARSENIUS AUTORIA NUS CP. PATRIARCHA. 
Notitia. 934 
SCRIPTA ; 

Carmen Anacreonticum in Dominicam Resurrec- 

tionis. 935 
Priviligium pro monasterio S3. Deiparse a promp- 

to Auxilio. 039 
Arsenii Testamentum, 941 


GEORGIUS ACROPOLITA. 


Notitia. 907 
Index personarum in Acropolits historia me- 
moratorum. 963 

SCRIPTA : 

Georgii Acropolite Annales, ἃ capta anno Christi 
1204 a Latinis Cpoli usque ad eamdem anno 1261 8 
Michaele Paleologo recuperatum. 909 

ADDENDA. 1221 

Inc»rti auctoris, fortasse Nicete Choniate, Lau- 
datio SS. Michaelis et Gabrielis. ι 

Nicete Acominati, Atbeniensis metropolite, Mo- 
nodia in Nicetam Choniatem fratrem suum (Textus 
Greecus). Latine supra col. 361. 1247 

Theodori Duc» Lascaris De naturali communione 
libri sot; Grafoe ex mte, Reg. MMIV, Latine ex p^ 
Basil, l 


1009 ORBO CERON QU If ποῦ ΤΟΝ corteo. ^-^ 
"" 





IHGBSPEORIS CHESMNUS. Ὧν füsto floemitivels 9. 9ortp. 
4291 ALEXANDER IV PAPÀ. 
PTA. 
Antitheticus adversus Plotinem de anima, 1399 —— ÜonsrrrurIo Orran. 
fliam auam viduam oratio ecasolateria. 1 
miraculo ia Cana faeto. ria n SIXTUS IV PAPA. 
iiane Elsni ad Kliam. € [v ONriüMaTIO Coxarwunomg Cupapim ΑΙ παραὶ 


186] 


868 ΤΟΙ OENTESUM! QUADRAGESIMI. 


"Taval, imp. οἱ stér. E. JAMIN,