Skip to main content

Full text of "Pavli Iovii Comensis medici De romanis piscibus libellus ad Ludouicum Borbonium cardinalem amplissimum"

See other formats 


^'' 


JAN  221929 


TUY'! 


#  * 


•  ;* 


»  *  ^ 


^l^ 


■^ 


PAVLI  lO 

VII     COMENSIS     MEDICX 

De  Romanis  Pifcibus  libel/ 

lus  ad  Ludouicum  Bot: 

bonium  Cardinalem 

ampliffimum. 


IN     OFFICINA    FROBENIANA 
ANNO      M.   D.   XXXI 


'l^ 


f  AVLI   lOVIi   NO^  » 

VOCOAIENSIS     MEDICI    DB 

Romanfs  pifcibus  libelfus  adLu 

douicum  Borbonium  Car/ 

dinalem  ampIifTimum» 

VADES  Reucrendifn 
mc  ac  Illuftriflime  doml 
ne,  qut  ecia  lure  optimo 
compellere  potes ,  ut  e^l 
literis  trada,quae  dc  Ro^ 
_J!  manis  pifcib*?  erudite  at 
que  fiibtiliter  fuere  difputata^quum  te,  dC 
1  o  A  N  N  E  M  Lotharingum  prxcIariffiV 
ini  ingenij  Cardinale  c  l  e  m  E  N  s  Pon/ 
tifex  familiari  couiuio^ueluti  animum  re> 
miffurus,  hilariter  excepiflet.  Res  efl:  co/ 
gnitu  tra(Satu(|i  diffictlis,cum  propter  in> 
ftnitamfere  naturatpifcium  uarietaterri, 
qua^  meS^pIerofcpalios  admodu  curio^ 
fos  hacflenus  irrtto  labore  fatigauit :  tum 
propter  incredibilem  fcriptoru  difcrepaa 
tiam^qut  ex  multiplici  linguarum  uarieta 
teperpetuas  huiufmbdi  fliudijs  tenebras 
bffuderunt*  Quibus  de  caufis  neceffe  efi-, 
ucanimus  rei  difficultatepermotustotu 
hoc  munus^quod  maionbus  docfirincTjCx 
AA    z  3(^10/ 


4  EPISTOLA 

a(Siorts4'  iudicrj  neruis  effet  extendendS, 
haud  rnediocruer  reformidet  ♦  Sed  ea  eft 
dignitaSjamplitudoc^  imdCmota  fuaui/ 
tas  cum  fingulari  optimaru  litcrarum  cu/ 
piditatecoiundajUt  honoris  mei  uel  glo/ 
riol^,  fiqua  ingenuis  ftudijs  parta  eftjia/ 
dura  planefacere,quam  hdneftiflimp  de 
fyderio  tuo  penitus  deefTe  malim  ♦  Veru 
tu  poftea  iudicaueris^an  ego  qui  rem  tani 
difficihs  argumenti  Ssf  maiorem  omnino 
ingenrj  facultatem  poftulantis  fufcepi,irn 
pudetiac  culpa  uacauerimjquum  eiusno/ 
minis  ueniam  iam  deprecer,  ut  officiofus 
8C  perhumanus  apparea.Proinde  hunc  li/ 
bellum  ab  acrionbus  ceforibus  minus  fe/ 
uere  iudicari  uelim » quando  eum  feftiua 
quadam  hilaritate  ueluti  ludibudus,  dum 
multi  per  hasc  Saturnalia^alex,  caeterisc^ 
uoluptatibus  uacarent,  antiquis  meis  ea/ 
rum  rerum  obferuationibus  memoria  rc/ 
petitiSjexcogitauerimjS^aliqua  ex  parte 
perfecerim  ♦  Eritcp  hic  male  feriati  homi/ 
nis  ingenuus  Iabor,fortaffe  prgludium  iu 
fti,abloIutic^  operis,fi  qui  literis  ac  indu/ 
ftria  polIent,^pofita  oculis^a:  a  me  quafi 
per  tranfennam  comonftrata,  accuratius 

contcnv 


CAPVT    PRIMVM  % 

contcmpIari,ac  uberioribus  intcrprctatio 
nibus  illuftrare  uoluerint .  Ego  certc  ho<? 
munere^S^  tibi  in  prsmis,  dfC  illis  gratu  fe^ 
cifTe  uidebor,am'musc^  ctiam  meus  tanq^ 
amo^niore  diuerticulo  recreatus  ad  infti^ 
tutas  abfoluenda;  biftoriac  lucubrationes 
8C  firmior  &raIacrior  reuertetur  ♦  Exibit 
enim  in  publicu  propediem  huiufmodi  la 
boriofiflrimiope/is  prima  Decas  non  Cinc 
aliqua  (pe  immortalitatiSjS^  lum  quidem 
itiulto  aucfiior  dC  ornatior  ,(i  eam  tibi  8C 
Francifco  Rc^gt  tuo^quem  liberalibus  ftu 
dtjs  deledari  audiuimus ,  aliquando  pla^ 
cuiflecognpuero^Vale.Ex  Vaticano  4 
Calendas Aprilis.   m^  d.   xxiiii 

CAPVT      PRIMVM 

INGVLORVMpt 

fcium  nomina,natU'' 
ramc^tndagare,iicu 
ti  infiniti  prope  labo 
ris  eft,  &  docfJrinae 
haud  mediocris,ita 
pracfentis  noeritin^ 
ftituti,qun  Grxci  au 
thores  qui  natur^  rerum  abdita  diligen/ 
AA    $         tiffime 


f  CAPVT 

tifRmc  pcrfcnitati  funt,fuaquc  nomfnai 
fingulis  rebus  iadiderunt,de  toto  aquiti/ 
lium  genere  uarifs  uolutninibus  abunde 
confcripferint*  Necj  ipfum  Plinia  ciuem 
meum  penitus  imitabor,qui  ut  Gr^coru 
tnuenta  Romam's  literis  exprimeret^tota 
natura  ubi^  mirifice  reprgfentata>no  mo 
do  coclufi  maris,  ac  fluminu  pifces,  uerS 
etiam  ipfas  beluas  toto  oceano  fugientes 
perfecutus  eft  ♦  [taqj  noftrorum  litora  fi/ 
nibus  non  abfcedam.atcp  ij  tantu  pifces,c 
quibus  Romg  generofa  paratur  obfonia, 
€  Tyrrhcno  mari,fluuris,ac  lacubus  Italig 
citabutun  Necp  miru  curiofis  cffe  debue 
rit,  (i  qu^  ucteres  prodidere,noftrae  tem/ 
peftatis  pifcationi ,  omni  ex  partc,  mini/ 
me  cofenferint*Nam,etfi  eafdem  femper 
animantium  fpecies  pcrpetuo  natura^or 
dine  terra  maric^  fuilTe,  nequaqua  iit  du/ 
bitandum,multa  tame  uartjs  de  caMfiis  ua 
riata,atque  immutata  uidentur»  Infani  fi/ 
quidem  principes  quibus  opes  ludibrio 
erant,  iicut  faominum ,  ita  d^  pifcium  co/ 
lonias  al/quando  dcduxerc,  utluxuria  in 
promptu  haberet,  quae  pauloante  fruftra 
cocupiiletjSC  nouos  inde  incolas  ipfa  lito 

ramira/ 


PRIMVM  ^ 

ramirarcmur.ScarSenim  illum  pra^nobi 
lem  m  Grxcia  pifcem,que  Ennius  poeta, 
ob  excelleriam,  louis  cerebru  uocitabac, 
Optatus  Tiberij  Caefaris  libertuSjUC  ante 
cum  LucuIIus  cerafum,  Campanis  litori/ 
bus  importauit,  cuius  fobole  uel  penitus 
interijfle^ueljUt  credi  par  eft,  longo  patrij 
maris  defiderio  abdudu,  in  Grasciam  re/ 
«neaffe  putamus*  Acipenfer  quo<^  ille  re  i 
gum  mefis  ufurpatus3&  couerfa  in  capuc 
fquammara  ferie  infignis ,  eade  ratione, 
quod  fortaffe  fuerit  inquilinus,hac  ^tate 
proculdubio  euanuit.  Peregrinatur  enim 
fua  fponte  pifcesjfsepiusc^  natalibus  locis 
demigrat,tajdiocp  Iitora,ueI  ab  innata  la/ 
fciuia,ad  qugredas  nouas  fedes  g  immen 
fa  pelagi  fpacia  deferu  tunNouos  etia  pi^ 
fces  retibus  exceptos  pifcatores  admirati 
funt,  quos  de  extremis  maris  receifibus, 
imis  que  profundi  gurgitibus  prouenire, 
uel  per  Gaditanas  fauces  in  mare  noftra 
a  uaftiffimo  oceano  irrapere  credendum 
cft ,  ficuti  etiam  certis  annorum  curricu^' 
lis  inufitatigeneris  aues  e  diuerfa  terra^' 
rumregione  in  Italiamaduolairctradun 
tUTtMuiica  quoque  pifcatorias  artis  inftru 
AA    4       mcnta 


3  CAPVT 

meta  dcfecercquu  eius  prsc  cepta  aut  pcr 
manus  tradf,aut  Ifterara  memonae  inter/ 
cidentibus  ueterum  hbris,demandarine/ 
quiuerint,  dC  cotra,  nou^  fraudes,  alia^^ 
infid/ae  a  recentioribus  fint  excogitata?» 
quae  res  non  mediocrem  ad  dinofcendos 
pifces  difficultate  artulifTe  uidetur :  ita  ut 
cxiitimare  liceat  quofdam  pifces,uno  ar/ 
gumento  quod  nufquam  appareant,  uita 
re  retia,atcp  aftu  noftrorum  artes  ludifica 
ri,  aliquos  uero  frequentius ,  quam  anti/ 
quis  euenerit,capi,dequoru  nommenuc 
maxime  dubitemus.  Coftat  nonnuHos  pi 
fces,alias  in  nullo  cenfu,quod  mire  prin/ 
cipum  guIafpIacuiflTent,  fummam  peralt 
quod  tempus  publica  quada  aftentatione 
claritatem  obtinuifle,  qui  poftmodS  ex^ 
Cinda  cum  his  regibus  raritatis  opinione, 
quum  omnes  fapore  ipfuma^quali  acli/ 
bero  totius  populi  iudiciometirentur,ui/ 
lifllmo  demu  pretio  uenieruntuti  modo 
Merluccia?  plebeio  admodu  piCci  Hadria 
nus  Potifex  (icuti  in  adminiftrada  repub. 
hebetis  ingenif,  uel  deprauati  iudicfj,  ita 
inefculentis  infulfifl^imi  guftus,fupra  me 
diocre  prctium,  ridece  coto  foro  pifcario, 

iam 


PRIMVJ^  9 

iam  fecerat.Nec  miru  efTe  debet,  quii  di/ 
werfum  altj  atc^  alij  palatu  habeat,  numc/ 
roflorac^  obfonia  man*  petantur,^  terra, 
fiqufde  non  modo  uolucresjcetera^c^  fyl 
uarum  animantes  foecudifflma  maria  gi 
gnunt>  fed  ex  pifcibus  etiam  inftrumeta» 
(tupenda  uarietate,qux  homines  imiten/ 
cur,in  fabriles  ufus  abunde  pra^beant,  ni/ 
hilc^  animo  concipi  uel  oculis  uideri  pof/ 
(it,intrahoc  corlum,  quo  nos  intcgimur, 
quod  ipfe  Neptunur  pater  in  opuientiffi^' 
mis  profundi  regnis  non  habeat  3l  beni/ 
gne  largiatur*  Scd  SC  maior  pifciu  copia, 
maior(^  uarietas,  quam  nunc  confpiccre 
contingat  5  antiquitus  Rom^  uifebatur, 
quum  in  fummo  luxus  faftigio  percgrini 
pifces  aremotiifimis  Iont],Sicu!icp  iitori/ 
bus  peteretunob  idcp  cxpeciitifrimi  myo/ 
parones  eirent  mftituti,  quorum  remigio 
quicquid  Brunduft],  MeflTanae.Tarentic^ 
cxcelleret,  Romanis  culinis  protinus  in/ 
ferreturjcoscp  tum  maxfme  fapidos  pi/ 
fces  aeftimarent,quos  &C  maximo  pifcan^ 
tium  Iabore,&:  fummis  fumptibus  quaffi 
Miffent»  Sed  hoccerte  pari5  fuerit  loni]  in^ 
colas  pcrforatis  incluibs  icaueis  captiuos 
AA    5         trahercr 


fo  CAPVT 

trahere,  adtiicentibus^  remis  ac  uelis  lon 
ginqua  uerrere  maria,ut  magnaj  Gra^ciac 
obfonia  no  recemia  modo,  ucrum  adhuc 
fpirantia  Romanilurcones  abfumerent: 
quu  in  quibufda  Ca;faribus  ea  quoc^  pru 
rietltis  gula;  petulantia  fuerit,uc  iti  mariti 
mis  regiom'bus  faftidirec ,  quos  poftea  in 
tnontanisjocisc^  mediterraneis  quum  eP 
fentjueluti  fordefcente  uenatione,per  di/ 
fpofItosequos&:  quidemulta  timetiunt 
feruorum  diligentia  adduci  curaret » Ad^ 
inuentac  quoq?  fuere  pifcinaeaquas  ad  ma 
re,infano  quide  fumptu  extruebant,ut  fac 
uientium  aliquado  uentora  rabies  dC  hac 
quoc^hominix  induftria  uinceretur,nec 
caftigari  iuxuria  poftet ,  etiaft  Aeolus  ac/ 
queNeptunus,  cajterac^ponti  numina, 
infenfa  ac  infefta  epulantibus  efTe  uoluif/ 
fent Jtac^  nullo  anni  cempore,  nullisc^  ia 
locis,  etiam  a  mari  procul  remotis,  egre/ 
gij  Romanis  menfis  pifces  defuere.  Siqui 
dem  ftudiS  eius  rei,curamc^  illamjinuete 
racigencis  mores  excoluerant,quado  nul 
la  uel  frigidulo ,  ut  poetice  dicam ,  digna 
equitc  coena  ceferetur,  quac  marinis  dapi 
bus  car  uifTec  *  Nos  uero  contra,  nifi  lege 

coacfU 


tozSi  piTcibus  uefcimur,  qua  cettis  dfe/ 
bus  uolucre  auc  quadrupede  entaflTe^pia/ 
culum  tit  ♦  Ita  ut,fi  animi  religione  foluc/ 
rentur,  nunqua  profedlo  pifces  ipfos,  fed 
capum,perdice,  ganeonesjpro  mulis,au/ 
ratis,  ac  lupis  fedlaturos  appareat  ^  atque 
hos  tatum  fortafTe,quum  gula  cotidianis 
expletaferculis  noua  iiibi  ad  inuitandam 
famem  diuerticula  quaefiuerit .  Tatum<^ 
abefl,  ut  pifces  cupidius  afFe<f}emus,ut 
quadragenis  illis  uerni  ieiunij  diebus,  nc^ 
quedeorum  metUjnecp  infamia  permotf» 
aliquando  ad  uorandas  carnes,  deteilada 
cupiditate  rapiamur*  Quibusde  caufis 
cfFecfJu  eftjUt  negleda  pifcaaone,  uetera 
pifcium  nomina  penitus  exoleuerint ♦  A 
noftris  enim  uere  rantum  ipfo,enixeyCer/ 
tatimc^  pifcantibus  omnis  generis  pifces 
ininimc  capiuntur.Etenim  pifces  pro  ua/ 
rietace  temporu  modo  uagaturjmodo  la/ 
tibula  qua^runtjin  quibus  fe  codant,  ne^ 
jlloru  captura  eft,nifi  certis  fere  cempori'^ 
bus.  Clupea?  ad  prima  ftadm  uer  is  figna» 
quum  Ciconiae  aduencant,  fubire  Tybc/ 
rim  folent,  tnclinate  uere  nuf^  apparenc* 
In  lario  cctam  iacu  Pigus  pifcis  fllc  clauis 

caliga/ 


•s  C  A  P  V  T 

cailigaribus  infignfs,ut  Plmins  rcfertjnoti 
alias  unqua  a  me,hoc  etiam  curiofe  quac/ 
rentejCofpicipotuit,  quam  Vergiliarum 
ortu,  quibusmaximediebus  Turdigre/ 
gatim  ab  alpibus  in  uineta  deuolare  con/ 
fueuerunt*  Sed  id  pracfert.'m  in  caufa  eft, 
cur  farpius  hlhmur^dC  difFicilime  uera  ea 
uocabula  deprehedamus,  quod  altfs  at^ 
altjs  nominibus  diuerfi  litoratraAus  (uc 
Phnianis  utar  uerbis)  eofde  pifces  appeP 
lent*Nec  miru,  quu  rem  Romana  ita  uo/ 
letibus  fatis  barbarae  nationes  afflixerint» 
jpfac^  Europa  externarum  getium  reple/ 
ta  colonrjs^tampridem  ueras  Iiteras,8^  an 
Ciquam  dignitatem  amiferit» 

DE     CAPIDOLIO      CAP*      11 

MAximus  inter  pifces  qui  haec  lito/ 
ra  attingat,  Capidolius  ab  Roma 
nis  appellatur  una  ex  his,paucis  ante  an/ 
nis  uafta  corporis  magnitudine  oculis  ac 
dentibus  truculentum  irata  maria  ingen/ 
gibus  propulfum  fludibus  humilia  in  ua/ 
da  dctruferut  no  longe  a  Grauifcisin  ora 
Tufcoru.Inhacfit  multa  reciprocantis  pe/ 
lagi  iacSatione  fatigatus  areng,quam  poa 
derefuo,impetucp  fulcauerat  ♦  Ne^  indc 

fua 


SECVNDVM  15 

fua  oppreflus  mole  circumagere  fefe  prae 
tnertia  auc  euadere  pocuu,qua  mana  mo 
do  cantis  infiata  fludibus/ubfecuca  tran/ 
quillicatejfruftra  eludantem  frequetit^us 
pra^grandis  cauda?  flexibus>  fugam  in  al/ 
tum  multo  gemitu  moIientem,quieto,ua 
dofocp  in  litore  defl:ituiflenc  ♦  Ergo  perpe 
cuis  ueluti  circumuallatus  aggeribus  crc/ 
bro,muIfoc^  reflatu  indignabudus  dC  ex^ 
pirans  circOfufis  populis  prapda?  at^  (pe/ 
cfiaculo  fuit,membratimcp  fecuribus  cae/ 
fus  dC  fubditus  prglis  in  lucernarum  ufus 
liquorem  pra^buit^tanta  erat  belluacuaftl 
tasjtantac^  eius  dorfi  altitudo^ut  facile  u/ 
crincp  pariter  equitantibus  mutuum  afpe 
cSum  eriperet  ♦  Fuere  miraculo  ingencia 
ofl[a  in  cemplorum  ueftibulis  fufpenfa,  dC 
in  his  pra^fercim  oculorum  recepcacula, 
qua:  orbem  pra^grandis  doltj  acquabanr» 
Sed  ea  res  mox  in  prodigium  uerfa  eftoCi'^ 
cuci  triftt  admodum  euentu  ftatim  appa/ 
ruitrquum  cnim  acftiui  foles  fozda  putre/ 
fcentis  bellua?  uifcera  feruoribus  excitaca 
fanie  corrupiflTenCjquaguam  aggefta  ma^ 
ceria  cecerrimi  odoris  faftidio  cremaret, 
breui  cameadeo  foscido,  noxioc^  uapore 

rcgionem 


14»  CAfVf 

regtoticm  fuapte  natura  pciililencem  inf<^ 
cic>ut  ea  f  naudid  fpecflaculi  uolupcas  mul 
tis  incpfara  funeribus  eo  autumno  confti 
cent  *  Non  mulcis  quoque  ance  annis  alia 
«lufdem  genercs  bellua  rion  longe  ab  Ar/ 
nifluminis  ofliio,  faeuiente  aufl:ri  flatibus 
tempefl;ace,uadis  i!lifa  efl:,  qua  morbo  ac 
fenio  mulcac^  agicatione  confecSam  fimi>' 
lisaccotari!  cocurfus  diflecuic>excra(f}iscf| 
ad  fpecSacuIum  coftis,  ipin^c^  Sphondy 
lis,concinuo  concremauir,  ne  graui  eo  ha 
Iituraer  adfedus  infalubrior  redderetur* 
Capidolium  a  Plinio  Orcam  uocatu  eflfe 
crediderim,  qua  fpedance  populo  Roma 
no  Claudius  Caefar  Oflrienfi  in  portu  lon 
go  plagarum  ordine  coclufam,  ueluti  ma 
ximo  iti  ctrco,  uel  ipfa  Naumachia,  Pra?/ 
toriana  clafle  inuedus^circumfufofjf  mili 
te,  expugnauitatcp  confecit,  nec  minore 
quidefpedaculi  gloria,  quam  antea  fer/ 
pencem  ad  Bagradam  Atf ilius  Regulus 
admocis  cafi:ris  &rdirecSis  catapultis  atq^ 
baliftis  opprefferirOrcas  cu  Bal^nis  con 
tinenrer  bella  gerat  dC  toto  oeeano  cruen 
tifl:iniis  inter  fe  pr^Itjsdimicant,  utr^cp 
Gaditanu  fretS  aliquando  ingrediuncur. 

Eft 


SEtVNDVM  ii 

Eft  8iC  in  oceano  Getartj  generis  Rota>quS 
uidit  Lufitana  claffls ,  dum  extremS  Ac/ 
thiopix  promontorium  fuperaret:  gemi/ 
nas  dorfo  rotas  geftare  uidebatur,  ad  ea/ 
rumfimilitudinemquacfrumetanasmo/ 
lasimpellente  uento  editioribus  in  locis 
circunducunc « Extimuere  tantas  belluas 
cogreiTum  periti  nautae,qui  modo  ignotl 
maris  immenfos  fludus,  certa^  pericula 
contempferant,  fatiusc^  uifum  conuerfis 
uelis  fugam  capere^cp  expediare  belluam 
terribili  fragore  uafta  fpumofac^  maria 
profcindetem,  dC  fuperbo  fremitu  ueluti 
confpedis  hoftibus  prgliu  cientemNe^ 
eamterruere  excuflTa  nauibus  tormenta, 
quorum  boatibus  ea  maria  refonabar,fu/ 
gieiQsqf  proculdubio  immanis  bellua  ua 
ftis  ma?andris  adnatando  fuiiTet  confecu/ 
ta,  uentis,  ac  uelis  celeritate  cedentibus, 
nid  mirabundafubftitifTet.  quippe  quac 
perpetuam  intedentibus  fugam,  fatis  glo 
rioia  infecSatione  uidoria  expreffiire  ui/ 
dereturXofpicitur  dC  Phyfiter  pifcis  ex/ 
tra  columnas  hercuIeas,FIatorab  Lati/ 
nis  appellatus,  qui  frequentireHatu  prae/ 
^ltas  undaseuomere  folecita  utprocul 

naui/ 


I^  C  A  P  V  T 

tiauf  giorum  uela  ob  fpuniantis  aqua?  can 
dorem  appareant  E^  bellua^fuperiorebi 
ennfo  quibufdam  Ca^farianis  c  Br/tania 
in  Hifpaniam  traijcientibus  magnum  ter 
rorem  incuflferea  quum  GallorS  nauigia 
ea  uelorum  fpetie  e  longinquo  repra^fen^ 
taflent,  qui  tum  ardete  be!Io,ea  maria  in/ 
feftis  claflTibus  obfidebantSed  iam  ocea/ 
no  fuas  beluas  relinquamus^quum  fcrcu^ 
la  menfarum  potius,  quam  naturae  maris 
tam  multa  miracula  fimus  narraturi* 

DE  BOVE  BELLVA  ET  CA 
NrCVLA   CAPVT   III 

SEd  antequam  ad  eos  pifces,qui  coui/ 
uijs  inferuntur,  propofito  ordine  ue^ 
niamus,  Bos  ille  ingentis ,  laticp  corporis 
natantium  hominum  deuorator,minimc 
erit  pra^tereiidus  Js  admirabili  calliditate 
in  mari  hofl:ro  graflfatur ,  portusc^  dC  ex/ 
culta  acdifictjs  iitora  fa?pius  frequetat,  in^ 
de  occultus  dC  quafi  torpens  fimulata  fe/ 
gnitia  natates  adoritur.  Bendinellus  Sau/ 
lus  Cardinalis  fajpius  referre  folebat ,  fc 
admodum  adolefcente  cum  alijs  eius  aeta 
tis  fodalibus  natandi  fl:udio,  non  longea 
portu  in  mare  alcius  prouedum,in  huiuP 

modi 


T  E  R  T  I  V  M  17 

lnodi  be!Iiia  incidilTe,  quae  fedato  ac:  ma/ 
xime tranquillo m mari quieta  dCimmo/ 
bilis  diftmde,  atque  perfpicue  utfebatur, 
cuius  afpecflu  adeo  expaueric ,  ut  timore 
prsepediete  ab  folita  natandi  peritia  pene 
deftitutus,  argre  fe  receperit»  Aethiopem 
uerog  peregregius  erat  urinator,qui(^ 
ipfts  adolefcetibus  corporaeorum  acanf 
mos  maris  periculis  paulatim  infuefacien 
do,natandi  arte  tradebatjfubfidenti  in  iti^ 
fidrjs  bellug  obuiu  celeri  natatu  prodijffe, 
fiue  ut  pauetium  mentes^eius  monftri  in^* 
curfu  cofternataSjdefpecfJo  periculo  con/ 
firmaret,  uel  ut  ipfe  ad  referendum  mira/ 
culumjbelluat  effigie  propius  intuererur. 
Scd  belluam  prapdae  intentam  illum  teme 
re  adnatanie  immani  exceptij  hiatu  con/ 
feftim  deuora(ie,  necp  alia  infeliciter  per/ 
euntis  Aethiopis  acdita  figna,  pra:ter  fpu 
mam  cruenta,  agitato  in  mari  ebulliente, 
ita  ut  prius  muldplici  fi<:peracuta  dentiil 
ferie  cofiXus,quam  deuoratus  effe  crede/ 
retur.  Oppianus  homicidam  bouem  ele/ 
gantiffime  defcripfit,cuius  fentctia  a  Lip 
po  pulchernmis  uerfibus  Latine  tralata 
eft,quumcae:teri  autoresde  hoc  nuHam 

BB         fcrc 


fS  CAPVT 

fere  metfoncm  fectffent*  Eft  &infefta  na 
tatfbus  ipfa  Canicula,qua^  mortiferis  pcy 
Cius  dentibusmordicus  homines  dilace/ 
rat^quam  deuoretjquum  capitefantufaf/ 
ua  caftigatum  habeat  uentrem  QC  in  ptdt^^ 
longam  ac  tenuem  exeat  caudam :  cuius 
aftus>naturamc^  multo  fimul  metu,mul^ 
tac^  audaciamemorabile^fireferre  cona 
rer,infuffiflime  £acere,qua  Phnius  incom 
parabiti  ekg^ia  breuk:vteq? ,  urmiri  eiui 
ingentj  mosfuit,fuoIoGoeaexpreflen'r. 

DE    STVRJONE     CAPVT    IIII 

EXomnibus  pifcibus,  g  rautioribu& 
apponunt  ur  menfis,  nullus  eft  toto 
mari,  ue!  amnibus  ipfo  Scurione  proce/" 
rior  atque  fapidior»  Siquidem  ubique  ter 
rarum  dC  maximum  pretium  dd  fummam 
dignitatehac  aetatefemper  obtinoit.Ma'' 
ria  hunc  gignunt ,  fed  eum  .flumina  maxi 
menobilitant,pinguefcic  enim  dulciun^ 
aquarum  hauftujfubagreftemcpiBum  fa/ 
porem  exuit,  qui  priealto  in  mari  cancipi 
tun  Magnos  amnes  perquam  hbenter  fci 
bic ,  propterea  in  Nilo,  Tanai,  dC  Danu/^ 
faio,  Padot^fluminibus  maxime  reperi/ 
fiir.Caput  eius  roftratu  eft,&:  ad  effigieni 

quadratae 


1 


quadrat^  pyramfdis  protenfum  ♦  Os  illi 
eft  (ine  maxilliSjfinedentibus,  diuerfum 
penitus  ab  reliquoru  pifcium  forma,  idc^ 
fub  mento  in  ipfa  prope  iuguli  parte  ad  ti 
inilitudinem  fiftulaj  harundineas  rotun/ 
dumjfemper^  patensj&  chartilagineum 
S^fumme  cadidum,cuius  hiatu  in  proce/ 
rioribus  hafta  brachi)  craffitudine  haud 
facile  impleret*  C^terum  totijcaput  du/ 
ra  potius  ydCcalloh  chartilaginc,  quani 
certis  offibus  conftatjquod  ex  lento  quo/ 
dam  5  dC  pr^pingui  mucore  concretum 
efle  uidetur*Naribus  autem  omnino  qug 
illi  pertenues  funt  fupra  roftrum,refrige 
rantur,  cumbranchijs  omnino  latiscare/ 
ant,  dC  R  quam  hauriendo  recipit  aquam, 
illam  eode  prono  ore  ftatim  regerit.  To/' 
(oautemdorfo  crafliores  qua^dam  fqua/ 
m^offeaduritiecerto  numero,  ordinec^ 
diftincfiaejintercurrente  fpin^  acie  adele/ 
gantiam  eminent,  uti  in  magnificentiori/ 
bus  ualuis  hodie  uidemus^quas  ferrei  at/ 
que  inaurati  claui  certa  ferie  confixi  de/ 
centiffime  figurant^cafterae  corporis  par/ 
tes  cuticulari  SC  fcabro  admodum  operi/ 
mentopotius^perpetuis  fquamis  inte/ 
BB    z       guntui: 


to  C  A  P  V  T 

guntUTjidf  adfubuiridis  atridp  coloris 
fpeciem.  Quo  nomine  autem  ab  antiquis 
Sturio  fuerit  appellatus,  baud  facile  diuu 
nauerim,  quando  grautdimi  noftrar  tem>' 
peftatis  fcriptores  uarijs  fentctrjs  inter  fe 
diftentiat,  quae  quidem  magno  etiam  in/ 
teruallo  a  uentatc  difcrepant*  Et  has  qut^ 
dem  fententias  uanis  innixas  conieduris 
aliquato  facilius  ent  confucarejquam  qe/ 
rum,certumc|;  nom^celebratiftimi  pifcis 
in  medium  afferre.Satis  tamen  fueriCjCU/ 
riofos  de  ahenis  erronbus  admonuiffe>ut 
aliud  ipfi  actommodatius  ac  melius  inue 
ftigent,  fi  nos  fortaife  mmus  propriu  no/ 
ttien inueniile uidebimurRaphael  Vola 
terranus,  qui  faboriofiilimum  cundis  dc 
rebus  uolume  codidtt,  arbitratus  eft  eucti 
hodie  Sturionem  elfe ,  qui  apud  Grarcos 
Labrax,apud  Latinos  uero  Lupus  fuerit, 
cuius  opinione  plericp  Romanae  Acade/ 
miaj  proceres  d<.  af)tc  aiios  Thomas  Phae 
drus  dC  Portius  Camillus  omnibus  conui 
uijs  probaueruntjhis  maxime  addudi  ar/ 
gumetis,quodLupus  Tyberinus  longe 
omniii  piictu  apud  Romanos  cilet  lauda 
tiinmusjd^is  maximequicloacas  urbis 

intraret 


QV  ARTVM  tr 

inrraret,  atque  inter  duos  pontes  capef  e^* 
tur,  qua  una  modo  conditione  Stunones 
omnium  ludicio  fummafapons  comen" 
dationem  accfpiat,  ficuti  eos  Horatius  dC 
Iuuenalis»!tem(^  M.  Varro  dC  Plinius  dC 
Macrobius  celebrarintrreferre  etia  ad  pri 
fcinominis  coiecSuram,  Sturiones  hodic 
a  noftris  pifcatoribus  Lupos  appeIIari,fo 
lerec^eos  captoeopifce,quum  retiatra^ 
hunt,cIariore  uoce  prse  fa?ticia,Iupi  nomc 
ingeminare»  Qu^  coiedura?  multis  raiio 
nibus  mihi  admodum  friuolaf  uidcntur, 
quum  id  genus  argumenti  apud  Dialcdi 
cos  fallacilTimu  fit,Iupi  Tybcrini  funt  de/ 
licatinimijfed  Siurioes  Tyberini  funt  de^ 
licatilTimi ,  igitur  Sturiones  funt  lupi .  Irt 
hoc  enim  noa  coparatur  totum  luporum 
genus,cum  alrjs  pifcibusjfed  eorij,  quiin 
Tyberi  capiutur,  ab  his  qui  in  alto  degat 
mari,differentia  exprimif.Ridiculu  enim 
cffer etiam  apud mcdiocriter intelligetes 
parafitos,Lacciam,Sp!go!am,atcp  Lam/ 
pecra  in  Tyberi  parirer  capros ,  qui  moac 
Latine  nominabQtur,uno  prelato  Sturia 
ne  in  fecundis  dignitatis  gradibus  coHo/ 
care,quum  Sturio  non  femper  fit  gratilTl 

BB    5         mus 


11  CAPVT 

'  nias,utpotc  qui  m  medifs  tantum  folftittj 
feruoribus  laudetur^Pogius  doflioris  Po 
grj  fllfus  m  fenecflute  non  tnodo  eruditus, 
fed  ufcp  ad  iracundfam  in  coditura  fercu'' 
lorum  morofus ,  &:uehemens  parafitus, 
quQ  Sturione  apud  antiquos  Lupa  fuiP 
fe  &C  ipfe  crederetjin  pontificifs  quas  ma/ 
xime  fe(fiabatur,coenis,dicere  folebat^ue 
teresinfulfum  habuifle  palatu,  quod  tan/ 
topere  Lupu  celebraflent:  eum  enim  car> 
nes  habere  cum  praeduras,tum  multa  glu 
tinoiioris  fucci  exuberatia  infuaueis^qug 
prius  appetetes  fatient  5C  expleantjquam 
deledent^Propterea  no  domini,fed  iami/ 
liaj  potius  menfis  apponedum  effe  cenfe/ 
bat,uno  tantum  excepto  capifccuius  eW 
xidC  leucophago  conditi,  latebras  8^  re/ 
ceflus  omnes  ipfe  furcula  fimul  ac  digitis 
auidiiTime  fcrutabatur^Sed  ne  in  refellen 
dis  eorum  argumentis  nimium  immorc/ 
mur,  dfcamus  Lupum  alium  efle  pifcem 
a  SturionCjSpigoIa  uulgari  nomine  nun^' 
cupatumjquo  probato,  Sturionem  illis  (i 
ne  nomine  relinquemus  ♦  Spigola  hodie 
3pud  Romanos  eft ,  qui  in  Venetia  Va/ 
'  roIIus,Lupacius  in  Liguria,  in  Hetruria 

Araneus 


Arancus,  &  Lupus  m  Hifpania  uocitat* 
Romartus  inter  Tybennos  captus  potes. 
omniu  confenfu  palmam  obtmet:conftat 
enim  ptfcatotum  teftimonio,qui  pluris  U 
Ium,quam  in  alto  captu  mar i,iautorij  ob/ 
fonatoribus  uenduntJs  admodum  uorax 
fubire  clo^acas  folet  5C  mediac  cryptas  in/ 
trare  Suburrap,ut  ait  luuenalis,  circa  fter>' 
quilinia,fi<!^  eiedicias  fordes  moracur,  ob' 
uia  quafque^deuorat,necpifcibus  ullis^ 
ueliCorruptifrimis  efcis  parcii:  paucisan/ 
temefibus  quum  in  foro  pifcario  ingens 
Spigola  exenteraretur,  oblongus  ferp^s 
in  uetre  repertus  eft  ♦  Quibus  de  caufis  ici 
Tyberi  mirum  in  modum  pinguefcit  SC 
adolefcit .  nec  abnuerim  etiam  Sturiones 
fubirc  amnem  S^pinguioribus  aquis  gau 
dere^^osc^  cato  fapidiores  elTcjquato  ma 
gisamaris  litoribus  receflerint » Sed  hac 
ratione  Lupus  5C  Sturio  ide  eife  minime 
probatur,  quii  uira<^  difFeretia  ambobus 
seque  conueniaE.fubire  enim  amnem  Ty 
berinum,  &:ea  paftione  gaudereatq?  pin 
gucfcere^proprli!  potius  Spigolaj,^  StU^ 
rionis  efte  uideturquonia  no  coparamus 
Sturionc  in  ako  captum,cum  eo  quem  in 
BB    ^        Vrbc 


a4  CAPVT 

Vrbe  cxp{fcamur,quum  nuncp  fereStu/ 
rio  uel  certe  rariffime  in  prxalro  mari  ca ' 
piatur,ut  pifcatorum  teftimonijs  clare  de 
prehendimus,  at  contra  Spigola  3C  ex  al/ 
tomari  S^examneTyberi  quotidie  ha^ 
mis  uel  retibus  extrahaturlta  ut  HoratiS 
id  innuifle  clare  admodum  exiftimemusi 
quumdicir, 

Vnde  ddtumfcnthy  Lupushic  Tyherinus  dn  ulto    - 
Cdptus  hiet^pontesne  interia^dtus^dn  dmnis 
Ucfiidfuh  Tufci:Jdudds  infdne  trilihrem 
Mulumjnfinguld  que  minuds  pulmentd  neceffeeji^ 
Ducit  fefpecies  uideo^^uid  pertinet  ergo 
Proceros  odiffe  Luposfquidfcilicet:  iUis 
Mdiorem  ndturdmodum  deditjjis  hreue  pondus, 
leiunus  ihmdchus  rdro  uulgmd  tmnit» 

Patet  igitur  Lupos  capi  dC  in  alro^&T  in 
ter  pontes,  quod  euidentifTimein  Spigo/ 
lis  hodie  contingit»  Facit  etiam  ad  conie/ 
cSuram  non  contemncndam^iHud  captus 
biet^quis  enim  unquam  Sturionem  ui/ 
dit  hiantem ,  quum  os  fub  roftro  habeat, 
S^  immobiIe8^anguftum  3  quodc^  nullo 
uel  uertebr2B,ueI  ducfhlis  madibulae  bene> 
ficio  d/Iarari  poteft ,  in  Spigola  autem  (It 
repandum  S>C  Iatum,uti  femper  in  ipfts  ui 

demus 


OJVTARTVM  %$ 

demustfoleant^  ad  elegatiam  obfo.nato/: 
res  malo  Arancio  laxatas  illas  hiat/s  oris 
tTiaxilIas  adimplere»  Ne(^  illud  obftiterit, 
qiiod  dicere  folebat  Amiterninus  perti< 
nax  grammaticus,  qui  perpetuas  cum  fyl 
labfs  Uzes  excrcutt :  Horatium  fcil/cet  du 
xiffe  proceros  odiffc  Lupos,  ut  fignifica^ 
m  parucs  maioribus  effe  praeftantiores, 
quod  xd;jimuffim  Sturionibus  ipfis  con/ 
gruere  uideatur,  quando  Lurcones  6C  di 
ligeriiflmi  quiqj  Cjaneonum  paruo^  Stu/ 
rioncs,  quos  Porcelletas  appellenc>rcpu/ 
diasis  maioribus  confedentur  Pkirimum 
enisn  a  poetx  fcnfibus  bonus  ille  gramati 
cusaberrabat*  Nam  Horatius  proceros 
Lupos  cumTeipfisminonbus  nocompa 
rauit/ed  cum  mulis  trilibribus:ficuti  paii 
lopoft  apcrtiffime  declarat,  dicens  maio^ 
rem  a  natura  modum  Lupis  eife  datum» 
qui  Mulis  parum  crefcentibus  (it  denegi^ 
tus*  uerum  is  tum  egregie  dC  magno  qui/ 
dem  cumiocojquum  fuperbe  cootendc/ 
ret,a  nobis  coarguebatur.  interrogacibus 
cnim  quem  nam  antiquicus  pifcem  fuiffc 
Spfgolam  putaret,qua  adeo  libenter  ipfc 
cdere  foleret^G  Lupus  Sturio  effc  dicerc/ 

BB    5        wr 


€«  CAP7T 

tUTj  reifpodebat  illam  cfle  SquiIIatti,ridOT , 
:€i9  quidem  crrore,ut  in  proprio  capite  de 
Squilla  quum  de  luuenalis  uerfibus  age/* 
tur,  difFufenarrabimus»  Sed  id  me  pluri/ 
,  mum  mouet,  quod  Spigola  hodie  in  Hi/ 
fpania  Lupus  appelletur ,  quae  una  terra/ 
rumLatinamlinguamagnaex  parte  iti/ 
corrupta  conferuauit,ipficp  Ligures  pro/ 
scimam  Latino  cius  pifcis  nome  pronun 
.  cicntCafterum  adtoHendamhuius  qux/ 
ftionis  ambiguitatem,  Ariftotelis  fenten/ 
tiaadduccmusuitcnimLupu  cfle  fqua/ 
migcra  S^  quatcrnis  pinnis  innatare.quae 
difFerentiae  ipfum  Sturionem  excludere 
uidenturjquum  non  fquamis^fed  cute  po 
tiusafpera  contcgatur,  nec  quatcrnis  pin 
tiis  adnatandi  ufum  infi:ruatun  Pra?terea 
Galenus  in  tertio  de  AIimentis,Lupum 
ait  fubtiliorcm  generarc  fanguinem ,  8C 
proptcrca  cum  perdicis  carnibus  quada 
fimilitudine  conuenire ,  quod  nemo  fa/ 
ntis  Medicus  Sturioni  attribuere  aude/ 
bit,  quum  craflxim  potius  humore  adge/ 
ncrec,5^  ualde  lentum,  quod  uifcofum  di 
cunt,ipfiscp  aptius adultac  uitulae  carni/ 
&US;quam  perdicij  Icuiirimis  pulpis  a^qul 

perctur 


pcrttur*  Comcfius  quocp  Cclfus  ad  cor/ 
^roborandam  Galcni  authoritatcmXupS 
8^  Mutii  intcr  pifccs  leuioris  efle  alimen/ 
ti  apertiffime  dicit,  quod  &:  noftra  quocp 
cxperientia  cotidie  comprobatur .  Porrd 
ipfe  diuus  Ambroflfus  in  Hexahemero,tc 
neritudinem  in  Lupo  miriiBce  laudatjficu 
ti  Plinius  in  code  molWciem  cxtollit,  qudf 
nec  Sturionis  prartcner^  fintcarnes ,  dC 
Luporum  longe  tenerrimsc  confenfu  o/ 
mnium  habeantur .  Putauerc  etiam  Ph> 
nium  quum  Luposa  candore  janariim  la 
natosdidos  alTeratjde  Scurione  intellige'' 
'  re  uoIuifTcjquod  Sturfonum  carnes  pluri 
mum  albicare  uideantur,quafi  lupi  uel  ar 
getearti  fquamaru  cadore  uel  fummo  il/ 
!o  lacfieara  carniii  albore^c^teros  omneis 
pifces  no  fuperet  Jllud  quocp  Martialis, 
Luneus  eugmei  Lupus  excipit  oru  Timduiy 

Eorum  opinionem  aperte  redarguit, 
quoniamTimauusflumenin  finibus  A^' 
quileienfiujcuius  oftia  celebrata  a  Virgi'' 
hojhodie  magna  ex  parte  extenuata,  obli 
matac^  funt,Sturiones  no  habet,g  tamen 
Varollis  8C  Troc^is  abudat.Quod  fi  dica 
iur  Martiale  pro  Timauo  Medoacu,  quJ 

hodie 


ai  C  APVT 

hodie  PatamnorOf  Brenta  efl:,accipere  uo 
luj(re,eadem  ratione  refpodemiis,  quum 
Breca  manifefte,aut  nullos,  aut  certe  pait 
cfilimosj&f  qutde  mmutulos  Stunones 
feratrita  ut  Marciahs  celebraturus  Stuno 
nem,  mfulfe  admodum  ad  Timauum  re/ 
currifle  uideatur,  quum  in  propinquo  Pa 
dum  haberet,&:  fua  magnitudine  infigne 
&  multa  Sturionum  copia  longe  clariiH/ 
mum» Ad  certiorcm  quocp  opinionis  no 
ftraf  fidem  pertinere  uidetur,id  quod  a  pi 
fcatoribus  non  finemiraculo  de  Spigolis 
hodie  recitatur :  quos  ut  hamo  hacferinc, 
ftatim  dtfcurrere  magno  nixu,  dilatare(^ 
uulnera  referunt,ut  hamorum  infidia?  ex^ 
carnificato  fponcegutturc  excidant,  atcp 
co  modo  in  hbertate  fe  uedicare,  id  quod 
diftinde  Plinius  ipfe  Ariftotele  fecucui 
commemoracExaduerfo  autem  conftat, 
Scuriones  folis  retibus  capi,  nunquam  ue 
ro  hamis,praefertim  (i  cubito  maiores  fue 
rintreosc^  pifcatores  refertmt,  magno  imi 
petu  plagarum  fa?pe  maculasdilacare  8C 
abrumpere  confueuiflre,  propcereac^  acci 
dere,uc  hamis  non  capiancurjquonia  Stu 
riones  lambendo,  fugedoc^  pocius  quam 

uorando 


uorando,  faepto  ad  efcam  corripiendam 
ore  ipfo  finc  controuerfia  alantur.  Ga?te/ 
rum  id  me  plurimu  admonet,  ut  Lupunt 
Sturionem  efTe  non  polTe  cerciffime  cre/ 
dara>quoniam  &  Lupiomniu  fermefcri/ 
ptorum  te{iimon!o,&:  Spigol^  hodie^ha 
morum  hneas  dcntibus  ferratis  abroderc 
foleant,quod  Sturiones  ipfos,  quum  den 
tibus  manifefte  careant,efficerc  poffe  ne/ 
n-io  fanus  affirmauerit-Extat  quocp  apud 
Columellam  didum  illud  Phiiippi  admo 
dum  luxuriofum>  qui  apud  hofpite  Caffi 
noinoppidoLupum  fibi  in  coena  appo/ 
fitum  guftabundus  expuit^addes  peream 
tnquit^nifi  pifcem  putaui,  quafi  uellet  in/ 
nuere  folos  Tyberinos  Lupos  pifcis  no/ 
mine  dignos  elfe ,  ca^teros  autem  Lupos 
inter  quifquiliaspotius^quam  inter  pi^ 
fces  elfe  reponendos ,  ex  quo  ego  plane 
cotjcio  illum  Lupum  Sturionem  efle  mi/ 
nimepotuilfe^quado  eius  tracSus  amnes, 
qui  funt  in  Caflinare  agro ,  dC  in  Arpina^ 
tium  finibus,Sturiones  non  ferant.  Quis 
nam  autem  fueritilleLupus  M*Philfppi 
palato  ingratus,docebimus,qua  de  Tro/ 
dis  dget«  Secunda  opinio  de  nomine  Stu 

nonis 


f<r  CAPVT 

rionfe  Fracifcum  Philelphum  princfpetn 
habuit,m  qua  cdam  nunc  quofdam  e  no/' 
ftris  Trafpadanis  cxoletae  admodum  em 
ditionis,efle  uideo.  Is  ut  erat  inter  impert 
f os  audax^utpote  qui  rudi  illa  tempeil:ate^ 
Graecarum  literarum  notitia  clarus  atc^ 
Infignis  euaferat,  Sturionem  Latine  effe ' 
Attilum,  pluribus  per  totam  Italiam  epi>' 
ftolis  fuper  ea  re  confcriptis  diuulgauity 
indocSos  appellans  non  fine  uerboru  con 
tumelia ,  qui  fecus  ac  ipfe  crederet ,  de  ui 
eius  uocabuli  fcntire  uoIuiffent:fed  tantS 
abeft,  ut  ucrum  nomen  inuenerit ,  ut  ipfe 
dum  altos  infcittae  bonarum  literarum  ar 
guere  contendft,  in  alium  aliquanto  gra/. 
uiorem  errorem  pueriliter  fit  lapfus.Scrt/ 
bit  em'm  Sturionem  nullo  modo  Lupum 
effe,quoniam  Lupus  fine  controuerfia^is 
hodie  fitpifcis,qui  abomnibus  Lucius 
appellatur^quoniam  lycos  Graece,Lupus 
{it,  qui  poftmoda  imiiiutata  litera  in  Lu/ 
cium,deprauatibus  Latinis  abierir^expri/ 
mitc^  Philelphus  effigtem  illius  Luci  j  ob/ 
longi  pikisj  extenti  capit/s  5^  oris  maxi/ 
me  denticulati,qui  furuas  per  trafuerfum 
fafciashabet,dorfum  item  atrum  SC  uen/ 

trcm 


trem  admodum  candidu»  quic^  amnibua 
ac  lacubus  totius  Italia;  maxime  (it  famt/ 
Iiatis ,  quafi  pr^properus  fenex  non  ani> 
maducrterft  Lupum  quadrupedem  lycuf, 
pifcem  uero  Labraca,a  fuis  (Srapcis  appel 
lari  ♦  Sed  per  deos  immortales,  quae  nam 
infania  fuerit,Lupos  tantopere  abomnt/ 
bus  authoribus  commedatos,  dicere  eoP 
dem  efTcqui  uufgo  Lucfj  uocitenturjqua 
Lucfj  plebeia  potius  inter  obfonia  cenfe/ 
antur,  quam  Romae  nobilium  ufurpetur 
mennsita  ut  nuquamjnifi  in  fumma  ma/ 
rinoru  penuria,ficut  aliquando  accidit  pi 
fcatione  tepeftatibus  fublata,  in  menfam 
u€niant>&:  id  tum  etiam  ad  honeflandani 
potius  patina,  ut  diciit,  quam  ad  couiuas 
eo  edulio  conciliandos .  Dicebat  Pogius 
Lucio,  etia  ex  Cimino  lacu  8C  ei  quidem 
pra?pingui,nullam  un^  ineffe  gratia>nii1 
quu  folus  in  maxima  conuiuarum  inedia 
prandtjs  apponeret.miror  quocp  tanrac  le 
dionis  homine  apud  Aufoniu  ea  carmi/ 
na  minimeleditaflre^quibus  Lucius  igno' 
bilis  pifcisaliusa  Lupoapud  Belgas  8C 
Britannos  frcquens  nominatur,ucpro/ 
pno  capite  de  Lucio  mox  diccmus.Nec^ 

miruoi 


$t  CAPVt 

mitS  cflfc  debct,  fi  Lucms  apud  antiquo* 
* '  parum  cclcbratus  efle  ufdcatur,quii  pau/ 
cos  preter  unum  Aufoniumsauthores  cu 
riofus  ctiam  ledor  Cit  inuenturus>  qui  de 
tacuum&  fluuioru  pifcibus  feecrint  mert 
'■'  <iOncm,quando  lupum  inter  marinos.pi/ 
TfccSjqui  tamen  flumlna  fubeant,ab  omnt 
bus  adnumerarijLucium  uero  nunquam 
intrarc  mariaauno  totius  Europg  cofenfa 
tnanifcfl^idime  cofl:ct.Caeteru  Pfailelphus 
Sturionem  antiquitus  fuiffe  Attilum  af/ 
ferebar,  unius  Plinij  authoritati  innixus, 
qui  innono  naturalis  hiftoriae  quum  de 
Thynnorum  magnitudine  loquereturjdt 
cit:  funt  S^  in  quibufdam  amnibus  haud 
tninorcs ,  Syl  irus  in  Nilo ,  Efos  in  Rhe/ 
no,  Attiius  in  Pado  inertia  pxnguefces  ad 
miUe  aliquando  libras,catfaehato  captus 
hamo,ncc  niii  boi5  iugis  extradus .  Qui/ 
bus  addudus  uerbis  Attilu  no  pofTe  eiTc 
aliii  a  Sturione  putauir,  quu  Sturiones  il/ 
los  prajgrandesjg  in  Pado  caperentur,  pi 
fcium  eius  amnis  longe  maximos  arbJtra 
rctur,quod  manifeftefalfifiimu  eft*Nam 
Attilus  is  eft,  qui  a  Fcrrariefibus  Adelus 
fcruato  anuquiore  uocabulo  nScupatur^ 

pifcis 


pifds  inquam /pfo  Stunonc  ampI/or^SC 
effifgie,  fapore,  pretfo,  SC  tota  fere  natura 
ab  eo  diffimilis ,  atq?  adeo  diuerfus ,  ut  iti 
prouerbfum,  Ferrariac  uenerit,  quu  duas 
tnter  feresmaxime  diftantes  fignif/care 
uoIunt,eas  fic  differre,ut  Sturione  ab  At^ 
tilojdicant*  ut£  nuper  nobis  etiam  confir/ 
tnauitFerrarienfium  legatio,  ab  Alfonfo 
Ateftino  ad  Clementem  Pontificem  mif/ 
fa,cuiuseratprincipes  Cafellius  ccleber 
iureconfultus ,  dC  Antonius  Cofi:abiIius 
grandxuus  fenex  ufu  rerii,  dC  uitac  fplen/ 
doreinfignis»  Tertiaopinio  Sturionem 
apudPIinium  Torfionem  fuifTe  affirmat, 
cuius  pra^cipuu  authorem  Theodorum 
Gazam  extitiffe  complures  arbitrantun 
eam  paucis  ante  annis  acerrime  defende/ 
bat  Longolius  Gallus  fingularis  dodring 
iuuenis,&r  qui  proculdubio  fummum  La 
cinac  eloquetia:  faftigium  fuiffet  adeptus, 
nifi  mors  immatura  eu  in  mcdio  optimo/ 
rum  fliudiorum  curfu  fuftuliffet.  Adduce 
batur  ea  maxime  ratione,quod  PliniS  ui/ 
debat  Sturionis  formam  atcp  naturam  ia 
capite  de  Torfionibus  expreffiffe,  quum 
dicit^Delphinorum  fimilitudinem  habet, 

CC  qui 


f4  CAPVT 

qut  uocatur  Tor(iones,difl:ant  8C  triftitia 
^uidem  arpedusjabeftenim  illa  lafduia, 
niaxime  tamen  roftris  cantcularum  ma^ 
leficentia  aljimilati.  horum  enim  uerbo/ 
rum  teftimonicSturiones  ijdem  qut  Tor 
fiones  effe  uidebantur ,  atque  ea  praefer/ 
tim  coniedura>q>  quu  minorem  quam  in 
Delphinis  uideamus ,  cum  afpedu  ipfo, 
tum  natatu  lafciuiam  pr^  fe  ferant^etiam 
fiftulam  habeant,  uti  in  Delphinis  coziipi 
citur^quanquam  diuerfomodo  anatura 
(it  indita ,  nam  Delphini  per  fuam  expi/ 
rant&T  refrigeranturfiftulam,ea  autem 
pro  ore  Sturiones  utuntur,  quum  uti  fu/ 
pra  diximuS)  S^  per  nares  dC  paruas  bran 
chias  aerem  pro  uitalibus  refrigeradis  at/ 
crahant:nouitium'que  hoc  Sturionis  no/ 
men  antiquo  Torfiohis  uocabulo  plunV 
mum  alludere,  ipfe  Longolius  arbitrare/ 
tur.  Quibus  addudus  argumeniis  Theo 
dorus  Gaza,  ut  erat  in  transferedis  Grac/ 
corum  fenfibus,  Plinianoru  uerboriiob/ 
feruator  atque  imitator  diligentiffimus, 
apud  Ariftotelem  in  odauo  de  hiftoria 
animalium  Phocenam,Torfionem  uerte 
rit;  Ueluti  ab  ipfo  Plinio  uocabulu  mutua 

cus 


tus.  CsBterum  fibonacum  uenia  bonis 
mortuis  licet  refragari,  nos  docebiraus 
Theodorum  Torfione  pro  Sturione  ne/ 
quaquam  accepiiTe,  uel fiaccepcrit, plu/ 
rimum  errauide,  Plimum  quoc^  per  Tor 
fionem  ipfum  quem  nunc  qua^rimus  Stu 
rione  fignificare  minime  uoluifle»  Siqui/ 
dem  Gaza  quu  Ariftoteiem  Latine  inter 
pretaretur  dicetem  in  ocSauo  de  hiftorijs 
animalium,  In  ponto  fera  nulla  eft ,  prac/ 
terDelphinum  &:  Phocenam » pro  Pho/ 
cena  Turfionem  dixit,  quem  Phocenam 
fciebat  ab  Ariilotele  inter  uiuiparos  pi/ 
fces  conumeratum,quii  Ariftoteles  alios 
pifcium  eifeouiparos,  alios  autem  uiui/ 
paros,  id  eft,qui  catulos  pareret,  dixiftec* 
Nemo  autem  adeo  imperitus  eft ,  ut  ne/ 
fciat  Sturiones  eflfe  ouiparos,  quod  ex  co 
tidiano  efu  depreheditur,  8C  ex  falfamen/ 
tis  Cauiarijs,qug  ex  ouis  Sturionum  fine 
controuerfia  conficiuntur  ♦  Neque  em'm 
credendum  eft,tantaf  eruditionisac  dili/ 
gentiae  hominem,  uti  fuic  Theodorus,a/ 
deo  puerihter  fuilTe  hallucinatum,pracfer 
tim  quu  hiic  ipfumlocum  aliter  a  Plimo 
fuiffe  couerfum  animaduerterer,  qui  pro 
C  C    2-         Phocena 


96  CAPVT 

Phoccna  no  Torfionem,fed  uftulumma, 
rinum  fubftituerit,  ut  diligenter  Hermo/' 
laus  in  caftigationibus  annotauit*Pra?te/ 
rea  apud  Ariftotele  Phocena  Sturio  cflc 
non  poteft,  quum  in  fexto  de  natura  ani/ 
mahu  ubi  eius  effigiem  exprimit,clariffi/ 
medicatPhocenas  omnino  carerebran/ 
chijs,  fed  brachiarum  loco  fiftula  habere, 
quod  Sturionibus  rainime  accidit ,  quo/ 
niam  preter  fiftula  oris,uti  diximus^bran 
chias  manifefte  habentjquaquam  paruas 
&anguftasjfi  illastantae  molispifcicom 
paremus,  ita  ut  Sturio  nullo  modo  Pho/ 
cena  eiTe  pofTit.Subiungit  quocp  Ariftor 
celes  Phocena  nafci  in  poto,  quod  de  Stu 
rione  minime  dixi(ret,quando  Sturiones 
omnibus  fere  in  maribus  facile  reperian/ 
cur,magnamc^  eoru  copiam  infignes  filti/ 
uij  alant.fiue  in  mare  noftru,fiue  in  ipfum 
oceanum  euoluatur .  Quod  uero  Plinius 
Toriionem^Sturionem  eife  putauerit,mi 
nime  crediderim  uel  hoc  uno  argumeto, 
quod  Sturionis  dC  magnitudine  dC  fre/ 
quentia,  &C  ipfo  denicp  pretio  admoda  cc 
lebratipifcis,abipfoPIinio  nullam  prac/ 
cerquam  hoc  uno  inloco^  mentionem  fa/ 

dam 


QV  A  R  T  V  M  J7 

dam  eflfe  utdeamus,  qua  uel  mimmos  8^ 
in  edulfjs  eciam  praedamnatos  piTces^noti 
modo  in  nono  peculian  aquatilia  libro, 
fed  m  alijs  obiter  bcis  fajpius  nominet,ac 
que  depingat*  Vnde  putandum  eft  Plini] 
Torfionesjficuti  Ariftoteles  afferebat,  in 
ponto  Euxino  potiffimum  uerfari,  nec  te 
mere  per  alia  maria ,  extra  Hellefponti, 
Thraci]'ue  Bofphori  anguftias  euagari, 
PorroPIiniusafi  uerba  Ariftotelis  cofide/ 
f emus,pro  Phocena  Torfione  intellexif/ 
fc  uidetur ,  qui  Torfio  eode  tefte  malefi> 
cus  eft,  quoniam  canicularum  roftris  afti 
iniletur,a:  ipfa  quoc^  Phocena  ab  Arifto 
tele  ueluti  maxime  malefica  ferx  nomi/ 
ne  nuncupatur»Sed  Sturio  quomodo  ma 
leficus  effe  poffit,non  uideo,auum  denti 
bus  omnino  careat ,  fic  fortafiea  natura 
formatus  quoniam  pifcibus  no  aIatur«R.< 
diculum  enim  effct  dicere  Sturion?  inpi 
fces  graffari  per  ipfam  tantum  lafciufam^ 
Nam  magni  pifces  alios  perfecuntur ,  ut 
intereptis  ueluti  proprio  pabulo  uefcan/ 
tur.  Sed  ut  hac  inueteratam  de  Torfionc 
opinione  penitus  couellamus,  paulopdfl! 
alium  a  Torfionc  dC  quide  f^pius  ab  ipfo 
CC    r       Pliaio 


J8  CAPVT 

Plinfo  celcbrata  pffccm  Sturioncm  effe 
monftrabimus »  Quartao(xnio  Hcrmo/ 
lai  Barbari  fuit  uiri  nobiliflimorS  ftudio/ 
rum  gloria  infignis ,  qui  rogatus  fcnten^ 
tfam  in  tanta  cruditorum  diflcnfione,  pcr 
epiftolam  Paulo  Cortciio  refpondit,  Stu 
rionem  antiquitus  Hyccam  foiflre ,  cx  te/ 
ftimonio  Athenati  hac  coniecSura  addu/ 
dus,quod  Hycca  porcum  iignificet,Stu/ 
rionem  autem  porcelIetam,quum  pracfer 
tim  iit  paruus ,  appellari  a  noftris  magna 
cius  nominis  coformitatcNihil  cnim  me 
lius  hadenus  inuenerat  HermoIaus»utpo 
cc  qui  ingeniofus  dC  prudens  ineptas  iam 
dcLupo,  Attilo  acTorfione  opiniones 
repudiarat  ♦  Potuit  eum  mouere  Ambro/ 
(ius,  qui  in  Dominica  paiTionc  dicit,  Guc 
to  fiue  Gulo  Porcellu  amat,  ut  comedat, 
quafi  perPorcdlS  Ambrofius  Hyccam 
exprefferitrSt:  in  Hexahemero  ait  luda^os 
marinis  porcis  uefci,  quibus  terreftribus 
non  uefcantur*  Sed  haec  coniedura  fiigi/ 
da  admodS  uidetur,quum  alius  fit  in  ma/ 
riPorcus  pifcisdiucrfus  a  Sturione,  ho/ 
d/ec^  plures  obefi  pifces  &:  g  pratpinguc 
atbdomcnbabemPorci  apifcatoribus  ap 

pellentur 


CX.V  A  R  T  V  M  $9 

pcHcncur,ficuti  Thynnum  a  Strabone  S^ 
'  a  Polybio  porcu  appellatu  eflTe  uidemus^ 
Cxterum  ipfe  Hermolaus  in  Corollario 
quod  DiofcoridJs  interpretationibusap/ 
peditjulidas  ait  uocatos  eiTe  porcos,  qui 
tamen  longe  diuerfiffimi  fintaSturiont/ 
bus,  Syagrim  quoq?  pifcem  appellaripo/ 
tuiiTea  nominefuis .  Athenaeus  quoque, 
qui  Hyccam  authoritate  Callimachi  fa/ 
crum  ueluti  ob  faporis  excellentia  appel/ 
lari  dicit,mentionem  de  alio  ptfce  intulit, 
quem  hyn,  ideft  fuem  uel  aprum  nuncu^' 
parint»  Ali)  etiam  Gra^corum  Porcu  ma/ 
rinu  Pfammatida  uel  Pfammitin  cogno/ 
minatum  puta[t,ut  clare  appareat  Hermo 
laum,  Hyccam  Sturionem  cfle,  pro  con/ 
ilanti  in  ea  epfftola  afRrmare  minime  dc/ 
buiflJe*  praefertim  quij  in  caftigationibus 
Phnianis  dC  in  ipfo  coroIIario,de  nomine 
Sturionis  pliirimum  ambigere  uideatur» 
Quem  modo  Tomu  Thurianu  poflfe  eflc 
dicat  a  Thurijs  oppido  Italig  in  Brut  iorS 
ora,ut  ipfe  opinat  didu^alludete  uocabu 
li  (imilitudinejprarfertim  quu  Athenxu* 
aflTcrat  Tomu;n  Thurianffi  in  Italia  delica 
tiflimum  obfoniS:  modo  eum  putet  cffe 
CC    4         Galeo/ 


4o  CAPVT 

Gaf  eotcm  ucl  Xiphiam  Strabom's  autho 
ritate>modoeum  didum  fuiflTe  afBrmet 
Scyllam  &C  Lamiam  dC  Carchariarad  ex/ 
tremum  uero  tot  nominu  diuerfitate  per/ 
plexus  fateatur ,  uel  Scurione  antiquifus 
his  appellationibus  uocitati!  effe ,  uel  fic 
diclum  aThuriano  Tomo  delicatiflimo 
obfonio,  quod  t5topere  a  Grajcis  celebrc 
tun  Scd  illud  me  prajfertim  mouet,  quod 
nemo  authoru  quos  legerim,  praster  un3 
Athenajum  de  Hycca  pariter  dC  Tomo 
Thuriano  fecerit  mentione,  quando  Stu 
rio  celebratidimus  pifcis  >  ut  fa?pius  dixi, 
certo  claro^  nomine  fuerit  appell^ndus» 
Vcrum  hacc  noftra  inuenta ,  quae  luden/ 
do  excogitauimus,  in  bonam  partem  a  Ic 
cfloribus  accipi  uelim,atque  eo  animi  can 
dore  quo  fcripfimus  a  dodioribus  |gpen> 
di.no  enim  is  fum,qui  obtrecSatione  alie/ 
nae  laudis  eruditior  uideri  uelim,quu  ulla 
in  parte  cum  his,quos  fupra  redargui^uel 
ingenio  uel  eruditione  minime  fim  confe 
rendus  Jgitur  in  tata  eruditorum  alterca/ 
tfone  licebit  dC  mihi  propria  attulifle  opi^ 
nionem,ita  tamen  ut  cS  pracfatione  prius 
atcefterime  tandiuinea  femcua  perman^ 

furum 


QyARTVM  4> 

furum,donecaliud>quodmagts  ajtifenf, 
diligentiores  inuenermt»  Dicamus  feitut 
Sturionem  ab  antiquis  Silurum  fuiUe  ap 
peHatu,  que  pro  Glani  Theodorus  apud 
Ariftotele  interpretatur:  fed  de  hoc,  qu3 
plures  apud  me  certiores  fint  coiecSurar, 
hoc  uno  tamen  maximeargumeto  addu< 
corjUt  Sturionem  opiner  effe  Siluru,  quo 
niam  mira  hercle  uideatur,  quod  hac  seta 
Ce^quis  nam  pifciu  antiquitus  Silurus  fue 
rit ,  penitus  ignoremus ,  qui  adeo  in  ma/ 
ri  ac  fluuijs  tefl:imonio  Ariftotelis^Plinif, 
AthenacijSC  Aufonij  fit  celebratus:ex  ad' 
uerfo  autem  de  Sturionis  antiquo  nomi/ 
ne  plurimum  dubitemus^qut  fit  omniuni 
feretotiusorbisfluuiorum  incola  fongc 
notiflfimus.  Necp  enim  credendum  eft:  uc 
ceres  adeo  infulfi  fuifl[e  guftus,ut  arbitre/ 
mur  eos  Sturionem  minime  cognouiflTe, 
aut  Silurum  ipfum  uelutialiquo  naturas 
defedu,  tota  eius  generis  extinc^a  fobolc 
penitus  euanuiflTeSilurus  authorePIinio 
atque  Aufonio,fluuiatiIis  pariter  ac  marl 
nus  cAi&C  quidem  pr^grandis,  fed  ptxci 
pua  magnitudine  in  Nilo  dC  Gange  uela 
ct  amnium  maximis^c^terum  carne  prac/ 
CC    5        dulci 


43t  CAPVT 

duld^nullis  ofTibus  uel  fpinis  interfitis^rp 
fi;roicem,caudac^DeIphino  fimillimus» 
ira  ut  copellare  eos  libeat ,  qui  propterea 
Torfionem  Sturione  eflfe  uolebant,quod 
cfFigie  ac  roftro  Delphinis  affimilaretur» 
Id  uero  me  etiam  plurimum  mouet,quod 
in  Nilo,  Boryfthene,atque  Danubio,  uti 
Plinius  de  Siluris  ait,etia  nunc  frequetif/ 
fimos  Sturiones  effe  cognofcamus  Nam 
inomnibus  Niliofttjs  &:  fuperius  prope 
Memphim  Aegyptrf  Sturione  expifcan/' 
tur«In  Boryfthene  uero,qui  hodie  Neper 
eft  amnis ,  Phafic^  dC  in  ipfo  Tanai  apud 
Tanam  cmporiu  tanta  eoru  eft  copia,  ut 
cecaria?  ibi  inftitutae  fint  ofRcina^,  in  qui/ 
bus  ea  falfameta  ex  Sturionu  ouis  falitis, 
quas  cauiaria  dicimus,itemc^  ipfa  Schina 
lia  ex  fummo  Sturiois  fpinali  dorfo,  fale, 
fumoc^  inueterata  conficiantur  Jn  Danu 
bio  aute  adeo  frequetes  funt,S^  magni,ac 
ex  eo  minores  etia  amnes  fubeant,  qui  in 
ipfum  influunt,ficuti  Drau5,Saua,ac  Ty 
bifcum,  S^  ut  mira  no  fit  eos  etia  Menim 
amnem  fubirc,  ficuti  Plinius  aic ,  propter 
Lisboum,in  quo  Siluri,uc  in  Danubio,in 
Qataites  cquos  deprimat^Menim  aut  cum 

Hermo/ 


QVARfVM  45 

Hermolao  eutn  amneeflfe  putauerim,  c| 
alio  nomine  dtcitur  Oenus.ts  Sueuorum 
gente  e  Vmdelicia  ab  Auftris  qiii  Norfd 
funt,dtuidit,  Danubio<^  mifcct,  ita  utab 
Iftro  Iftrionem  pifce  hunc  eflTe  di(5um  pu 
tcm,quo  in  amne  (It  inftgnis^ut  hodie  ui/ 
demus  &:  Athengo  phcet^g  Siluru  Iftria^^ 
num  fiue  Danubianii  hondris  atcp  excel> 
Ictig  caufa  ubiq?  nominauitSed  audfam^ 
Aufbniu  de  Siluro  in  Mofella  canente,  g 
ignobiles  ctfa  Tincas  minime  praeterijt 
Nmc  pecus  <cquoreum  cclchrdherc  mugne  Silure 
Qucm  uelut  dSi£o  pcrdudum  tergord  oliuo 
Amnicolm  Velphinu  reorfic  perfretd  mdgnum 
LdherisyCr  longi  uix  corporis  dgminxfoluis 
Aut  hreuihus  defenfd  uddis,  dutfiuminis  uluif, 
Aut  quum  trdn<juiUos  moliris  in  dmne  medtus 
Te  uirides  rip<eyte  caruld  turhd  natdntum 
Tc  liquid^  mirdntur  dciu^ydiffunditur  dlueo 
AefiuSyV  extremiprocurrunt  mdrginefluiius* 
TdUs  dtldntidco  quonddm  haUnd  profundo. 

Quidemm  certiusnotari>exprimiue 
potuit  his  ueriibus  quam  pro  Sturione  Sf 
lurus  r  qui  8C  magnus  6d  fluuialis  pariter 
ac  marinus ,  8C  Delphino  fimilis  ac  ipfo 
tergore  uerum  olei  colorem  refeire  uidea 


44  CAPVT 

curxonuenmnt  profecflo  hsec  omftia  Sta^ 
tiotii  SC  quidem  adamuflim,  tta  ut  nece^ 
k  fit,  cos  qui  id  negauerint,  &C  afFerre  afi^ 
qucm  magnum  pficem  ex  his  fluminibus 
pro  Siluro,qui  fit  a  Sturionc  diuerfus,  8C 
alium  oftendere  apud  Aufonia  per  quem 
poeta  Sturionem  uolucrit  demonftrarc* 
No  enim  credibile  eft,  eum  qui  minimos 
quofcp  fluuiatilespropria  nomenclatura 
perfecutus  eft,  ipfum  Sturionem  procul> 
dubio  uel  fua  magnitudine,  uel  dignitate 
amnicolaru  rege  adeo  fomniculofe  prgte 
rtjflTe»  Illud  quoc^  opinioni  noftrac  aliqua 
cx  parte  fuflFragatur,quod  in  Canaria?  in/ 
fula^  amnibus(eaad  Atlanticum  uergit 
occanum)  multiacoptimi  Sturiones  pu 
fcationecapiatur,  uti  Hifpani,  Lufi:tani(|p 
referuntquidum  nouas  incogniti  orbis 
terras  inufitataac  admirabili  nauigatio/ 
iieper  immmenfum  oceanum  quacrunt, 
Fortunatis  infulis  aquationis  gratia  quo/ 
tidie  applicItCuius  Canariac  amnes  ipfe 
Plintus  Siluris  abundarc  comcmorat,ne/ 
quc  mirum  eft,quum  is  pifcis  omnia  ma/ 

gnoru  ammu  fit  familiaris,uti  iti  Thame/ 
Bdcanaiae^alqs^  amnibus^qui  in  ocea/ 
-^       ■■'y'-  nutn 


QV  A  R  T  y  M  4f 

num  erumpunc,  manifefte  confpiefmus^ 
E-Urpania  aucem  omnis  Scurione,  Sulium 
appellac,ica  uc  parum  ea  uox  a  Siluro  qui 
icem  dC  Sulius  dicicur^abeiTe  uideacur: 
quando  uc  ance  dicflum  efl:,  una  terraruth 
Hifpania  ueceremRomancIinguaefonu» 
acc^  ipfa  uocabula  non  (ine  rubore  dedt/ 
fcecis  Icalia:  recinueric.  Quomodo  aucem 
Siluri  in  Scuriones  abierincnuper  docuic 
8^  quidem  uc  arbicror,  felicidime  inuenic 
Micbael  Syluius  apud  Clemencem  Pon/ 
cifice  Luiicanis  regis  legacus » qui  uci  eii; 
optimarum  licerarum  accp  omnis  anciquJ 
catis  fcietiflTimus,  teftat  Sulios  longe  optl 
mos,  omnium  confelTione  in  Afturia  re/ 
periri, unde  Afturiones  didi finc,  uelucf 
abregione  nobiliffimos  producence  no/ 
uum  cognometumjuecere  repudiaco  no/ 
tnine  retuliffeuideantur  •  Diuus  quoque 
Ambroiius  opinioni  huic  noftrae  aftipu/ 
lacur,  quu  dicit,SiIurus  de  aiioru  pifcium 
uermibus  uiuir.Scuriones  nanc^  ucidixi/ 
mus ,  grandiufculos  pifces  deuorare  ne/ 
queucquum  ore  fub  roftro  a  nacura  con/ 
llicuco»  non  facile  nifiminuciilimos  corri 
pianCiSCpropcerea  folis  fuc^onibus  nu/ 

crianrur» 


4«>  .  CAPVT 

trlantur,ut  ctiam  Albertus  Magnus  afle/ 
rit,apparetque  hocUe  in  his  euifceraussin 
^uorum  uentriculo  quiperanguftus  eft, 
nunqua  deuorati  pifces  reperiantur.Sub/ 
dit  tamen  Ambrofius,  inutilis  faepe  prae/ 
da  pifcantium,  ut  uideatur  in  edulijs  Silu 
rum  minime  commendarer  (ed  ego,in  fy! 
iabam  temerea  librartjs  additam  putaue/ 
rim,  fiquidem  Silurus  apud  Athen^um 
dicitur  fapidifTimus ,  quum  enim  Latum 
pifcem  Siculo  in  mari  frequentem  uelJet 
laudare  a  carnis  cadore  fuauitateq?,  eum 
Danubiano  Siluro  comparauitneque  il/ 
lud  Plinij  parum  conuenire  Sturioni  au^ 
tumauerim,qui!dicit,SiIurus  carne  prae/ 
duki,  nuHis  offibus »  fpimVue  inicrfitis, 
quum  Scurione  habere  oflTa  manifefte  ap 
pareat*Exsftimo  enim  Plinium  intellige/ 
reuolui(re,Siturum  unatatum  perpetua, 
qua  trarjcitur,  fpina  cffe  contencum,  nul/ 
lasc^  fubinde  fpinas  (uti  in  alifs  accidic)  a 
Iphondylis  oriri>quibus  cota  caro,corpo/ 
risc^  ambitus  uelaticoftis  i^xpiat,dclica/ 
tacq^ illae  pulpac  mulco  cu  faftidiOjtum  pe 
riculo  comedenciij  concineantur^C^ceril 
uti  cgo  arbicror,Sturiones  non  co  in  pre/ 
.    .  tio' 


ayARTVM  47 

tio  fuere  antiquioribus^uti  nofliris  teporl 
bus  uidemus :  fiue  quod  eius  caro  per  fe 
dura  8C  muko  mucore  pinguedinis  replc 
ca  celeriter  fui  defideriu  primis  mefac  con 
greflTibus  auferat,fiue  qp  pergrauis,ac  mo 
iefta  tenuioribus  flomachis  eile  deprehe/ 
datur.uidetur  dC  nonullis  Iuuenale,uilem 
omnino  pifcem  SilurdannotaiTe,  quu  di/ 
xit>  Vedere  mumcipes  fracfla  de  merce  Si 
luros,  fed  uenditore  potius  uilem  qp  mer^' 
cem  ipfam,hoc  eft  Crifpinu  ab  Aegypto, 
luuenalem  innuiffe  crediderim,  qui  Silu/ 
ros  frados,id  eft  mebratim  caifbs,uti  ho/ 
die  uidemus^aliquado  in  humiliore  fortu 
na  ueditariu  Quo  in  loco  luuenalis  Geor 
gius  Merula  oculatiffimus  grammaticus 
Siluros  non  effe  multu  abiimiles  a  Sturio 
ntbus  arbitratur^utpote  qui  iam  animad^ 
uerterat  illos  qui  Lupij,  Attilumue^Tor/ 
fionemc^  fi^Hyccam  Sturionem  diceret> 
a  ueritateplurimum  errauiiTe.  Quantum 
^utem  pertinec  ad  pifcis  naturam ,  dici'' 
mus  eumtardecocoqui  S^propterea  ex 
eius  excretionibus  multam  generari  pi/ 
tuitam.  Vitium  eius  carnis  aliqua  ex  par 
tetoileretur,  (iin  tabellas  pollicis  digitl 

craili^ 


4%  CATVT 

crafritudine  fccaretur,torrerctur(|  in  cra/ 
tlcula  dC  quide  ex  prgcepto  GaIeni,oleo, 
fale,acetocpJeni  atcj  iterata  afpergtne  in^ 
ditis:  fed  qui  palato  potius,  quam  ftoma^ 
iCho  ftudere  utdentur,elixum  eum  cu  leii/ 
cophago  paffim  comeduntjs  quum  toto 
fere  capiatur  anni  circuitu ,  aeftate  tamcn» 
adultalonge  probatiflimus  a^ftimatur»  Si 
luri  fellc  cum  Attico  melle  permifto  fufFu 
fos  bouum  oculos  ueteres  inungebat,  uc 
Aetius  afflrmatp  qui  medicas  artis  praecc/ 
pta  Gracco  fermone  cofcripfit^Sed  id  po/ 
cius  exeius  humoris  acredine,^ab  oc/ 
Cultiore  Siluri  pifcis  proprietate  prouenl 
rc  putauerim,  quG  etiam  ex  felle  quadru/ 
pedum  ac  uolucrum  &inter  alias  Perdi/ 
cum,  ajgris  hominum  oculis  notacolly/ 
ria  infjcere  foleamsus* 

DE     VMBRINA     CAPVT      V 

SEcudum  Siluros  Scixna  cgrandibus 
primi  faporis  obtinet claritate.  Eam 
Varro  dC  Columella  Vmbram  appellar, 
quam  8^  Ennius  quoque  celebrauitjUt  ex 
Apuleio  deprehenditur,dum  ait, 
Mddtturu^Turdiiy  Merulmc^  Vmhram^  mdrini 

Hsec  cota  latioribus  Iquamis  intcgitur, 

denti/ 


denticufata  eft,&:  AriftoteIis,PIint)4  au 
thoritatein  capite  lapidem  haberecon/ 
fueuit^agilis  eft  dC  plurimum  uorax.Prd/ 
ptereaAufonius  ait,celer  Vmbra  nata/ 
tu*  capitur  ci5  Siluris  frequeter  circa  oftia 
fluuiorum  dC  in  alto  etiam ,  quod  Siluris 
tlort  corttingitipfa  quoque  canicularibus 
diebus  pinguefcitjparic^  fere  pretio  cO  Si 
luris  a^flatis  tempore  uertudatur.eam  ho/ 
die  Romani  Vmbrina  uocat,  capita  Vm 
brarum,  ficuti  dC  Siluroru  Triumuiris  rei 
Rdmanae  Conferuatoribusdono  dantur, 
qui  pifcatores  inueterata  quadam  confue 
tudine  eorum  capitum  tributi  nomine  ue 
cSigales  fecerunr*  Capitienim  fumma  in/ 
cft  gratia j  authoritate  etiattl  Archeftrati, 
qui  in  parandis  obfonfjs,  quod  eoru  inge 
niofiffimus  eflet  artifex,DajdaIu$  a  Grx/ 
cis  appellabatur»  Is  Vmbrirti  capitis  nobl 
lem  quandam  condituram,ut  apud  Athe 
tiaeum  uidere  eft ,  multis  carminibus  ex/ 
preffinpropterea  hodie  etiam  quu  pretio 
parari  non  poiTint,  gulofiea  capita  quam 
auidiflime  confecSantur  ♦  Extat  adhuc  in 
cre  quorundam  facetorum  ridenda  fabit 
lade  T,Tamifio,  qui  Romanis,  aulicisc^ 

DD  falibag 


50  •     CAPVf' 

falibus  erat  infignis,  fed  gula^  adeo  proftl 
tiitXyUt  infamfs  haberetur  Js  quu  per  fer/ 
uum,  qui  m  foro  pifcano  m  eam  cura  in/ 
tentus  excubarefolebat,  ingentis  Vmbrl 
fiaecaput  Triumuiris  delatu  eflfecogna/ 
uiflet,  in  Capitolium  protinus  afcedit,  ut 
fimulato  apud  magiftratum  negotio,  fer/ 
monec^  de  indufl:ria  protra(flo,prandiutn 
captaret* Veru  illud  Triumuiri  iam  Ria/ 
rio  Cardinali  donandum  decreuerant,ita 
Tamiflus  quum  limine  curia?  efFerri  in^ 
gentijcoronatac^  patina  caput  illud  nobi 
le  confpexiflTet,  primo  deceptus  confilio, 
illud  fubfecutus  eft  praemifl^o  feruo ,  qui 
ueftigijs  deferetiumminiftrorum  infifte/ 
ret.Nec  multo  poft  quum  Riarianis  aedi^ 
bus  inferret,  bene  habet,  falua  res  eft,  in^ 
qm'tTamifius>  opipare  excipiemur,  erat 
enim  in  primis  mefas  Riarianae,quaj  Ion> 
ge  omniu  femper  lautiifima  fuit^  familia/ 
ris*  At  Riarius,  ut  erat  natura  munificus, 
maximij  inquit  hoc  Triumuirale  capu^ 
maximo  debet  Cardinalij  ftatimc^  Fede/ 
rico  Sanfeuerino  proceritatis  admiradac 
Cardinalitrafmittitur.coIIigit  extemplo 
togam  Tamifius,  Riarium  intempeftiuas 

munift> 


ttiutiiiic^tix  incufans,  m  mutam(^  rcfihr, 
armunus  adSanfeuerinfana  domu  con/ 
fequftur.  Idem  pari  hberafitate  facit  Fed^ 
ricus ,  caputcp  ipfum  fplendidis  exorna-' 
tum  UGrbis  auratacp  illatu  patina  Chifio 
Pubhcano  ditififimo  deferri  iubet ,  quod 
ei  multo  aere  aheno  grauibusq?  ufuris  ob/ 
ftricSuserat»  Vohtat  tertia  iam  fpc  aui/ 
dam  fruftratus  gulam  a^ftuans  Tamifius, 
feftinabundusc^  incalefcente  iam  die  in 
tranftyberinos  hortos  quos  ipfe  Chifius 
magnificentilTimosextruebat,contendit» 
Ibicp  feffus  admodij  dC  multo  fudore  ma^ 
didus  quod  grauis  erat  abdominis,  quar/ 
to  a  fortuna  decipitur,  quippequi  Chi/ 
fiumcaputilludrecentibus  Boribus  redj 
mitum  adamato  fcorto,  cui  ab  forma  eru 
ditis^  illecebris  Imperig  cognomen  fuit, 
ut  extcmplo  deferretur  curantem  repe/ 
rit.FIec!iititaque  indignabundus  habe/ 
has  retro,  nec  tamen  fubiratus  gula?  ,qua3 
herculeos  labores  attulerat^&^  adlmpe/ 
riam  iam  multo  fole  Sixtini  Pontis  femi^ 
tam  exurenteadcquitac.  Adextremum 
anhelantis  gulae  ea  uis  atc]?  libido  fuir,  uc 
qui  per  tota  yrbem  fuerat  raptatus,  ideiii 

Db    X        sc 


ft  •        -CAPVT 

6C  togatus  SC  fcncx  cum  fcorto  admiran^ 
ce  noui  hominis  aduencum^nullo  pudore 
difcubuerit,  fic  ut  mirari  definamus  Api/ 
tium,  qui  ut  ait  Athena^us,  cum  Linterni 
Aftacos  cacros  pifcaret,  audiffet^l  longe 
maximos  dC  nobihffimos  in  litore  Aphri 
co  reperiri,eo  propere  ftimulate  gula  infi 
gni  nauigio  delatus  fit  •  Statimc^  prius^ 
in  terram  defcenderetjoccurreiibus  ibi  pi 
fcatoribus  cum  aftacis^quod  famaj  expe/ 
(Sationicp  minime  refpodiffent,  protinus 
conuerfis  uelis,  nec  falutata  quide  Aphri 
ca,in  Italiam  ad  grandiores  aftacos  fit  re/ 
uerfus.Cgterum  eadem  prope  Vmbrinac 
ac  Siluro  carnium  conditio.utra^c^  enim, 
utdiximus^no  mediocre  imbecillioribus 
ftomachis  negotium  facere  confueuerSt» 

DE     THYNNO     CAPVT         VI 

THynni  multitudinefuaomnibus  Ic/ 
toribus  funt  noti^gregatim  uagatur, 
ob  id  in  Euripis  maxima  eorum  eft  captu 
ra.Irrumpunt  maio  menfein  mare  noftru 
ab  Adatico  Oceano  cogetibus  Xyphijs, 
hoc  eft  Spathis  pifcibus^qui  telo  a  roftris 
prominente  inftrudi  eos  toto  mari  perfe/ 
quuntur^SimpIiciffimi  funt  pifcium,pro/ 

pterea 


S£XTVJil  55 

pfcrcaud  inanibustemculametisacfli  fa 
cileuadis  atque  litoribus  intruduntur.  eo 
modo  Gaditanuspopulus  infinitameo^ 
rum  multitudinem  magno  quajftu,  folen 
nicp  fpedJacuIo  retibus  extrahit.Saturan/ 
tur  inde  captorum  recentibus  pulpis  cir/ 
cunfufajgentes,reliqua  illorum  multitu/ 
do  cetarrjs  infertur,  falitur(^  ♦  aflTeruati  ue 
ro  membratim  cadis  celebri  mercimonio 
per  omnem  fere  Europam  difFunduntur* 
uerum  folo  abdomine  ualent,  qux  pars  a 
Romanis  Tarentellu  dicitur,  quod  etiam 
Taretino  in  finu^ubi  opima  pifciu  omnict 
captura  eft^Thynni  fale  afferuentunreliV 
quae  corporis  partes ,  utpote  quae  pingui 
fucco  admodum  careant,  in  ignobilis  po 
puli  ufum  ueniunt.quae  Melandrya  a  Pli/ 
nio  nuncupantur .  Primus  ab  ipfo  ftatim 
ouo  Thynnoru  foetus  Cordylla  dicitur, 
qui  mox  in  Limarias  euadit ,  ex  Limartjs 
autem  adolefcetibus  Pelamides  fiunt ,  Hc 
aluto  diVJa?,  quas  nac  etiam  Palamias  uo 
camus.qua  uero  Pelamides  pedalem  ex/ 
ceffere  magnitudinc^in  Thynnos  abeut» 
Porro  ex  Thynnis(ut  Athengo  placet  au 
thoritate  Softrati)  quum  in  fummum  ex/ 
DD    I         creue/ 


44  CAPVT 

creaerint,  Or  cyni  infefti  caetcris  pffcibt» 
lefRciuntur  ♦  Adeo  enim  Thynni  augen' 
turjUt  Plmfj  teftimonio  caudae  eorum  la/ 
titudinis  duorum  cubitorum  reperiatur, 
quipoftea  quindecim  talentis  pepende/ 
rint.  Sed  huic  opinioni  aduerfari  uidetur 
Ariftoteles,  quu  afTeueret  Thynnos  biea 
nio  uitam  finirejidt^  efTe  compertum  uz^ 
rifimili  admodum  ratione,quoniam  cer/ 
ro  anno  cum  pifcatoribus  Limariae  defe/ 
ciftentjThynni  etiam  fequenti  anno  defe 
cerunt ,  ueluti  omnibusferme  captisLi/ 
marqs  nullas  reliqug  fuperfuerint>quaf  iti 
Thynnos  adolefccre  potuerint^ita  ut  cre-^ 
dam  Thynnos  bienni  ^tatc  excedentes 
alijs  nominibus  appellari ,  ut  Orcynus  S^ 
Pompilas  nauigiorum  comes,quemde 
genereThynnorum  eiTe  Plinius  arbitra/ 
tur.CircaortucanicuIa  Oeftrum  patiun 
tur>  parua  animante  fubpinnis  aculeum 
infigente,quo  dolorc  inciiati  nauigia  ple 
runc^  tranfuolantjdem  accidit  Xyphijs, 
quos  modo  nominaui^Capiuntur  ij  circa 
Zepbyriu  quod  extremum  eft  Italig  pro/ 
montorium,  Spartiuentum  a  nautts  ho/ 
dienucupatum.  Retulit  loannes  Marius 

Cataneus 


Gataneus  Nouariefis  multaru  literarum 
notitia  infignis^qui  Locrenfi  in  litore  Xy 
phiorij  pifcationi  interfuit ,  eos  tanta  efle 
ingeni]  docilitate,  ut  Grxcanicum  fermo 
nem^quo  ille  magna:  Grajcia?  tradus  uti/ 
tur^ab  Italico  diftinguere  uideantur,  idc^ 
admirandis  argumentis  deprehendi,  quu 
Gr^cas  uoces  minime  reformidet,  ad  Ita 
licarij  uero  fonu  repente  diffugiant,quod 
coplures  Bruttj  teftati  funt  ♦  li  in  Oceano 
Indico>in  tantam  augentur  magnitudine, 
ut  ualidiiTimis  roftris  Lufitanarii  nauiii 
lateraad  fefquipalmum  aliquando  perfo 
rarint,Xyphtj  bonitate  &:  pretio  Siluris 
fermefunt^qualesjuerum  hatc  litora  ra/ 
ro  adeunt,ueluti  qui  perpetuis  maris  asfti 
bus  ut  in  freto  accidit  Siculo,gaudere  ui/ 
deant.propterea  Xyphij  formajUC  inalrfs 
fiet  pifcibus,picSura  non  exprimet,  quod 
cum  uidere  hadenus  mihi  non  contige/ 
rit*  Sed  Thynni  pariter  ac  Xiphij,  quum 
Oeftrum  patiuntur.uelutinoxtj  damnan 
tur  menfi's,Ca?cerum  Thynni  extmiepia 
guefcunt,  adeo  utporci  iure  ipfo  nun/ 
cupentur,  cum  etiam,uc  Polybius  tradit> 
in  profundis  htoribus ,  uti  porci  folenti 
DD    4         glao'' 


§$  CAPVT 

glandibus  uefcantur.  Thynnireccnti  pul 
pa  iuxta  uentrem,  ipfoc^  pingui  fumine, 
(icutipalato  grati,  ita  ftomachis  laguidio 
ribus?  quibus  naufeam  pariunr,ualde  ini/ 
fnici*  circa  uero  dorfum  dC  caudam  cotra 
ria  ratione,quemadmodum  ab  nimia  ari/ 
ditate  parum  dele^at^ita  fuperfluo  nuda/ 
ti  humore  minus  ofRciut»FaIconius  Etru 
fcus  plebeius  ganeo,fed  eruditioris  gulg, 
quum  in  Hifpania  cetarijs  praeeffetjnoua 
acfapidifflmuobfonij  genuse  Thynno/ 
rum  uentre  commentus  eft,  circucifo  ab/ 
domine  umbilicos  enucIeadOjS^  fale,  ace 
toc^,2<  feniculo  inclufos  cadulis  condien 
do,  ita  ut  mox  id  cibartj  genus  pleri^  ap/ 
peterent,  ac  propter  iucunditatem  mira/ 
rentur,quem  modo  ut  inutilem  ex  ofRci/ 
nis  euerrere  confueuilTent*  Sed  in  uniuer 
fum  faliti  Thynnf,  ftcuti  uim  alleuadi  iti^ 
termortui  guftus  mirifica  habent,  tta  mul 
ta  bile  aggenerata,fanguinem  incendere, 
iecinorac^  adurere  confueuerunt  Recen/ 
tes  pulpgrecfliffimccoquutur  in  uino  cor 
ficano  dC  oleojpipere  etiam  cum  cepis  mi 
nutatim  cxfis  fuperaddito ,  quod  genus 
condimenti  Azeminumligures  uocanr» 

Pelamides 


JEPTIMVM  57 

Pelamides  autem  multum  nutriSt,&r  unV 
nam  cient/ed  tarde  concoquuntur  autho 
re  Athenaso^qui  tamen  eas  fahtas  ftoma/ 
chis  conferre  teftatur.  At  Thynnorum  le 
cinoribus  mirapropnetasineffe  traditur 
ad,  prohibendam  puerorum  lanugmem, 
improbo  quidem  Mangonu  inuentOsqui 
quum  mares  caftrare,  dirum  atcp  crudelc 
nimis  ducerent,  ipfa  tamen  uirilitatis  ini/ 
tia  retardare,ueIutipropofi[ta  pleniorcli/ 
bidine  contendebantt 

DE    LECHIA     CAPVT       VII 

ESt  dC  alius  generofus  pifcis  magnitu 
dineatcp  coloremedius  inter  Thyn 
num  dC  Vmbram,quem  Romani  pariter 
8C  Ligures  Lechiam  appellat.  Eam  aliqui 
Centrinam  antiquitus  fuifle  arbitrantur, 
qqoniam  pugnaciftima  fit  dC  atris  folidio 
ribuscp  aculeis ,  quanquam  non  omnino 
logis  circa  dorfum  armata ,  ut  Oppianus 
de  Centrina  exprefferit  ♦  At  Lechia  corio 
integit  minime  fquameo,ficuti  iti  Thyn/ 
nis  uidemus ,  fed  leui  8^  fplendido,  quod 
argenteum  eft ,  8^  coeruleo  colore  perfu/ 
fum,caudaj  uero  pinna  crefccntis  luna?  ft 
guram  efFicitjConcaua  illa  rotunditace  ad 
DD    5         circini 


!f8  CAPVr 

circiniducSum  efFigiata*  Eius  etiam  genc 
ris,quae  latiorem  habet  uetrem,uuIgo  pi^ 
fcatores  Lopidam  8C  aliiiLopida  ahquarr 
to  minorem  Stellam  appellant .  Ego  Le/ 
chiam  antiquitus  fuiflTe  Amiam  putaue/ 
rim,qua  Phntus  cum  Thynnis  exir e  pon 
tum  afTerit^na  tota  fpecie  maxime  Thyw 
nis  cognataeffe  uidetur,  dC  Oppianus 
audaces  Amias  appellat ,  quas  comparat 
Thynnfs  dC  inire  praelia  cu  Delphinis  di/ 
cit  ♦  Ariftoteles  quoqiie  Amias  carniuo/ 
ras  effe ,  SC  ferratos  habere  dentes ,  bran^ 
chiasqf  contedas  teftatur*  quae  branchiae 
adeo  patula?  mihi  minime  uidentur  in  Le 
chia  uti  in  altjs ,  ueluti  Vmbris  &  Lupis 
8)C  Coracinfs  cofpicimus  Sed  ut  de  hoc  ni 
hil  certi  proferam^uerba  Oppiani  me  mo 
uent,qui  d(cit  Amias  hirudmu  more  Del 
phinorum  exfugere  fanguinem>quod  Le 
chtjs  attribui  iure  no  poteft,  quu  dC  in  tri/ 
pedalecrefcat  magnitudine,  8(rperacutis 
dentibus,  folidiscp  aculeis  fint  inftrucfta?, 
quibus  armis  non  fugendo,  fed  pugnado 
pcr  uulnera  &r  cxdem  de  Delphino  uicflo 
riam  confequantur.  Verum  hoc  de  mino 
ribusfortaue  Amijs  dixiiTe  Oppianu  ali/ 
-   -    >  .    .  quis 


SEPTIMVJW  5W 


qu{s  cxiftimabit  ♦  Illud  quocp  Ariftotelis 
dc  Amrjs  parum  Lechrjs  conuen/re  uide/ 
tur,  aic  cnim  propterea  Amias  fic  dicftas» 
quod  gregatim  uageturjLechias  aute  ib^ 
litarias  fafpius  capi  manifeftum  eft,  quod 
raro  accideret,fi  turmatim  uti  Thynni,3£ 
plericp  alij  pifces  per  altum  &:  litora  defer 
rcntur.Cgtcru  ut  Amiam  hodie  Lechiam 
cfle  credamus,etiam  id  argumeto  effe  po 
ceft ,  quod  Amiaf  &r  praetenera  dC  guftui 
fuauiffima  carne  a  Gra^cis  authoribus  eP 
fetraduntur^Nam  uti  citat  Achenaeus,8<r 
Epicharmi,g  de  Sirenibus  fcripfit^&r  Ar/ 
chippi  antiqujffimi  poeta?  carmina  extat, 
quibus  Ami^abipfagratiore  pinguedi/ 
ne  magnopere  comendantur:  ipfe  quocp 
Archeftratus>  g  uniuerfam  terra,  cudacp 
maria  peragraife  uifus  eft ,  ut  gula?  deli/ 
tias,fingula  ubicp  edulia  expIorando,gu/ 
ftandoq;  diligeter  cxquirerct,  Amiam  ue 
luti  nobiliflimij  pifcem  in  nuptfjs  Hebes 
ceIebrauit>docuitc^  foleni  precepto  ea  fe 
liciffime  coqui^fi  cofperfa  origano,8^  mr 
uoluta  iuco,  cucurbitae^  foltjs  ad  prohi/ 
bendu  fucci  delicatioris  effluuiu  miiioxU  ^ 
bus  flamis  torrcretur*Modo  aute  conftar 

Lcchiam 


€0  CAPVT 

Lcchiam  laudatiflimo  fuminc  5C  faporc" 
prarpmgutum  pulpara  cflTc  prctiofam^cu 
ius  capita  Sturionum,  Vmbrinarumc^  ca 
pmbusRomaeomnm  ludicio  pracfcrun/ 
tur^Probaciflfima  autcm  in  Ligufl:inis  lito 
ribus  capitur ,  Ottobonus  Flifcus  gcncre 
ac  hofpitalitatc  illufl:ris,quum  Gcnuas  cP 
fcm,fcftiuo  matronarum  conuiuio  tricu/ 
bitalcm  nobisappofuit  Lcchia,  quap  non 
modo  Romanorum,  fed  dC  pclagiorS  pi^' 
fcium  omnium  laudes  magno  interuallo 
fupcrauit,ita  ut  aliqui  fubttlioris  gul«e  ho 
mincs  piilparum  fuauitatc  allcdit  fcmcfa 
ex  Lccbtjs  obfonia  in  contumcliam  auiu 
atc^  quadrupcdum,in  altcrum  dicm  rcpo 
ni  fibi  plcruncp  praccipiant.Quo  fit  ut  Le 
chiam  proculdubio  fuiflfe  Amiam  fatca/ 
mur^quu  nullum,  qui  infigni  faporc  prae/ 
fi:ct,pifccm  fincccrtoLatino  nomincfi/ 
mus  rclicfluri,  8C  nullus  ab  ipfa  Lcchia  pi/ 
fcis  hodic  nobis  occurrat,  que  Amiac  no/ 
tninc  appeUarc  audcamus^Ncc^  cnim  mi 
bi  pcrfuadcri  poteft ,  ut  cam  in  illoru  fcn/ 
tentiam^quiLechiam  cum  pifcecredunt, 
quem  pro  Sturione  Hyccam  putauit  Hcr 
tnolausi  €0  lcut  argumcnto^quod  Hycca 

pra^po/ 


OCTAVVM  4i 

prxpoflco  articulo,  ftcuci  nunc  Icaliac  ue/ 
cerem  elocucionem  amitcencis  mos  eft^tn 
Lechia  abijiTe  uideacur .  Porro  Icefius  in 
libro  de  maceria  Amias  ab  opcimo  fucco 
ceneritudinec:^  comendauic,aicc|;  no  mul/ 
ca  cu  difFicuItace  in  uecriculis  fecerni,  fed 
non  mulcu  omnino  praebere  nucrimencii^ 

DE    CORVO    CAPVT       VIII 

COruum  eSdem  efle  dC  Coracinum 
Theodorus  Gaza  exiftimare  uide/ 
cur,  ueluci  a  Coruo  Coruulus,  fiue  Cora^ 
cinus  defcendac.cui  Hermolaus  ^  Vola/ 
cerranus  refragancur ,  quoniam  authori/ 
catc  Athenaei  Coracinus  a  uerbo  Grgco> 
quod  genas,ocuIos<^  frequenter  mouerc 
fignificatjnon  autem  a  Coruo,  qui  Grac/ 
ce  fit  CoraXjdidJa  exiftimet^Ego  aute  fe/ 
cusac  Volaterranus  putat,  Coruii  gene 
re  ipfo  aCoracino  mmime  differre  arbi/ 
cror,eamaximeratione  quodde  Coruo 
nulla  fere  a  probatis  fcriptoribus  mentio 
nem  fteri  coftet,  authoritate  uero  omniii 
anciquori!  Coracinus  flc  dC  larus  pifcis  dC 
fubniger  dC  fquamofus^qua?  differetig  ei, 
quem  nos  hodie  CoruiJ  appellamus^ma/ 
nifefte  confenciunt'Nam  Coruus  gibbe/ 

rofus 


ii;  CAvrf 

rofus  eft  S^  proportione  c^tcrorum  fqut 
moforum  admodu  latus  utdetur,uti  acci/ 
dit  Coracinis,  quos  Parmenio  Rhodius, 
qui  fcripfit  de  re  coquinaria ,  ut  allegac 
Athenae:us,Platiftaticos  a  latitudine  cor/ 
poris  appellauit  ♦  Nigricantes  quoque  in 
Coruis  pinnas  confpicimus,  quas  Arifto 
phanes  in  Isbro  de  paluftribus,  Coracinis 
atcribuit.Sut  enim  pclagtj  SC  fluuiales  Co 
racini.  Verum  haec  noftra  flumina  nullos 
aut  certe  rariffimos  ferunt^in  Nilo  tamen 
Plinio  Martialec^  authoribuSj&:  in  amne 
Bethi  ulterioris  Hifpaniae  reperiutur,Ga^ 
dibus  uero  dC  circa  fretum  Herculeu  lauv 
datifRmi  fimul  ac  maximi ,  pares  Niloti/ 
cis  capiutur,  quos  Zeos,  dC  item  Fabros 
acoloreatras  fuliginis  appellabant^Cora 
cinus  ex  his  eft  pilcibus ,  qui  comode^at/ 
quefeliciter(aliuntur,ficuti  Galenus  inlJ 
bro  de  alimentis  refert*eum  falitum  Euti/ 
demus  apud  Athena:um>qui  de  falfamea 
ds  fcripfir,  Saperdam  uocari  affirmat*  Ita 
ut  Perfius  ide  intellexiffe  uideat,cu  dicitj 
Sapcrdamc^  aduehe  PontOf 

Nos  uero  cu  a^ftate  frequentius,quani 
hyemcjUt  Plinius  etia  author  eft.cum  ca/ 

piamus. 


OCTAVVM  4$ 

piamusjferuenti  oleo  ad  mediam  cotSurS 
mergere,  dC  extracSum  protmus  fale  a^e^ 
to($  in  fportuhs  myrti  foltjs  certo  ordine 
fubftratis  reponere  folemus ,  qua  indu/ 
ftria  aduerfus  omne  caloris  contumeliam 
per  hebdomadas  aileruatur ,  Coracinus 
dC  prajfertim  Niloticus  pra^dulces  habci: 
carnesjque  uero  proximis  litoribus  expi^' 
fcamur  tripedalem  ad  fummu  no  excedit 
magnitudinejfedcarne  8C  aridiufcula,  dC 
obidabhisqui  gulac  delitioftus  ftudenr^ 
parum  laudata  ♦  Athenaeus  elixo  toftum 
meliorem  efle  teftatur ,  nos  uero  contra/ 
ria  cofuetudine,  quii  recentes  &:grandes 
nancifcimur,  aeneis  excoquimus  cacabis 
fimpliciin  aqua,extrac^umc^  uirentibus 
petrofelini  folijs  coronamus,  iicuti  etiam 
fit  in  Vmbrinis ,  quas  dC  fapore  dC  fqua/ 
marum  latitudine  plurimum  referut»Ne/ 
que  id  inepta  ratione,  nam  duriores  eoru 
pulp^  penitus  faporis  gratiam  amitterer, 
niii  aliquo  iuris  lenocinio  ab  innata  ilia 
duricie  moll/rentur*  Caeterum  quaquami 
concocSu  funt  diflRciles  paralyticis  tamen 
mire  conferunt ,  ut  author  eil  ille  Plinius 
qui  de  medicina  librum  c3fcripfit»In  Co/ 

racint 


racmi  capfte  lapillus  inuenitur,quepSe/ 
rorum  coHo  pro  amuletis  fufpefum  regio 
niorbo  aduerfari,  ignobiles  quida  autho/ 
res  tradiderunt. 

DE     SPIGOLA     SIVE     LV/ 

po    CAPVT  rx 

LVpum  antiquitus  fuifle,  quem  Rd/ 
mani  Spigolam,  Varollum  Venetii 
Etrufci  AraneumjHiipani  Lupum,  Ligu 
res  uero  Lupacium  appellar,  in  capirede 
SilurodifFufemoflrauimusXoIertiffimus 
pifcium  habetur,&:idem  delicatiflimus 
praefertim  e  Tyberi  >  dC  inter  duos  pon/ 
fes,quod  aquae  fubiecSifluminisab  mul^' 
tis  cloacara  effufionibus  pinguiore  efca 
fubeuntibus  prxbeant  ♦  Lupus  Iiamo  ca/ 
ptus  uulnera  cotempto  dolore  fortiffime 
laxat,  dC  excuffo  hamo  protinus  refugin 
tnclufus  uero  retibusimis  in  uadis  fuIciS 
crebro  motu  caude,reie(3is  harenis  facit# 
atqueita  fubterlabitur,  utOppianus  au/ 
thor  cHydC  hodie  pifcatores  maioribus 
etiam  miraculis  additis,uno  confenfu  fa/ 
tentur*  Propterea  abipfa  uehementiaa 
Graccis  Labrax  appellarur.Parir  bis  in  an 
no  LupuS)Ut  Ariff  oteli  placetiumma  in/ 


NCNVM  ^  €f 

fcft  faporis  gratia  hyeme  capt/s,  &  lanua/ 
rio  prarfertiimnenfe,tunc  enta  S^  tenerf 
tudine,  ut(  diuus  ait  Ambronus>  SC  molll 
tie,candore(^  ut  Plinius  aflTeuerat,  maxiA 
me  comsmedantur  ♦  Luporum  aliqui  func 
lanati  uel  hnci  a  candore,ut  Plinio,Mar/ 
tialic^  uidetur,  aliqui  uartj,  ut  Columellac 
placec,qiii  in  pifcinis  ait  includi  poffe  Lii 
pos  (ine  macuia,  quos  fecernit  ab  his  qui 
Varij  funt,  ita  ut  proculdubio  creda  Va/ 
rios  maiores  apud  Ambrofium  efle  de  ge 
nere  Luporum ,  quos  dC  TrocSas  appeU 
lat.Trodlam  enim  efle  Lupini  generis  ap 
paretjUt  afpecSu,mutuaque  naturae  colla/ 
cione  perfpicitur ,  ut  latius  in  capite  pro/ 
prio  de  Troda  difleremus^Cajterum  Lua 
porum  carnes  in  ratione  ualitudinis  a  Ga 
leno  mirifice  laudacur ,  quod  fubtiliorem 
generet  fanguinem  &rperdicis  carnibus 
jequiperentur  ♦  Athenacus  autem  Lupos 
ait  boni  eflie  CucciySC  non  multi  nutrimen 
ti,quorum  tamen  fuperfluitates  non  faci'' 
lefecernantur,  fed  Cornelius  Celfus  Lu/ 
posficuti&  MuIosIeuioriseflTe  alimeiv 
tttefliatusefl:» 

EB         Dc 


^  CAPVT 

DE    CEPHALO    CAPVT     3^ 

MVgiles  Graf co  nomine  Cephalos 
Romani  uocantjqui  in  plura  genc 
ra  partiutur*  Ahqui  enim  a  capitis  ampli/ 
cudine  Capitones,aliqui  a  prominulis  in^ 
ferioribus  labris  Labeones,  9  hasc  cogno 
tnenta Romams  familrjs  indiderunt,ali| 
item  Cefl:res,alij  Bacchi,ali]  demum  My 
xini  dC  Chelones  SfC  Leuchifti  &C  Muco/ 
nes  appellatur»  Capitones  menfe  Deccm 
fcri  grauefcere,  ait  Ariftoteles ,  qui  id  ge/ 
nus  pifcium  &C  in  mari  dC  in  ftagnis  dC  in 
fluminibus  gigni,  ut  uidemus,  afleuerat. 
In  uniuerfum  Mugiles  funt  uelocitate  ad 
mirabil!,utfagittaearcuemi(Tap,quum  !a/ 
fciuiuntjuel  retia  faltu  trafuolant,efl^e  ui/ 
deantur.  c  mari  al/quado  amnes^S^  ex  flu 
uijs  ipfa  maria  ingrediutur.  animal  eft  mi 
nime  maleficu,  utpote  quod  alga  tantum 
ac  herbis  atcp  his,  qu^  in  profundo  uado 
acripis  funt,quifquilrjs  nutriatunpropte 
rea  cgteri  pifces,qui  minime  in  alios  graf^ 
fari  folenr,MugiIem,ut  fancflu  ac  optimu 
in  honore  habent  SC  uenerantur .  Probat: 
cos  Galenus,quimarinis  fludibus  exer/^  j 
Ccntur,cos  uero,qui  in  ftagnis  SC  flumini 

bus 


tnxsutbiu  fordes  &:  fterquifinfa  alluentf/- 
bus,  maxxme  deteftabiles  affeueratjquod 
cxeo  alimecoadmodu  feculento  umum 
contrahant  ♦  Dorionis  quoc^  authoritate 
marini  fluuialibus  prafponutur,fed  r\  pras 
fertim  func  peflTimi,  g  fua  fpote  in  ftagnis 
atcp  paludibus  ex  limo  nafci  dicuntur,  ut 
tuntqui  inEtruriaex  Pnllinolacu  apud 
Orbatelliiad  mediterranea  deferutur,  ita 
ut  &:  illos  etia  uituperare  liceatjquos  Pa/ 
<;lufac  atqp  ipfi  lutuleti  foflfa^  Clodia?  cana 
Ies,uifcere  pra^tenero  Ferrariefib^  dC  Ve 
netis  gratos  copiofifllime  prabct .  Icefius 
Grgc^  author  Athenajo  pcrqp  familiaris>^ 
idcm  &  coquus  5C  medicus>CephaIos  SC- 
guftui  gratos  ST  laudabihs  fucci  cfl^e  afl!e/ 
ric.Galenus  uero  eos  tardiflimc&r  multo 
quidem  uecriculi  cu  labore  digeri  atc^  fe^ 
cerni  pra£dicat,pra?cipit(^  in  eoru  coditti 
radebere  addiherbaOriganu^cuius  uir/ 
tute  facilior  excurfus  ad  uentrc  infcriore 
fleri  uideat,eos  tame  falitos  minus  noxi/' 
os  eflTe  teftatus  eft.Nos  uero  Cephalos  o/ 
mnes  plenius  eos  incoena  comedetibus 
dolore  capitis>quem  morbu  medici  rcccn 
liores  GephakS  diciit,  poftpaucas  horas 
t  ;  EE    i         induccrc 


^$  CAVVT 

Induccfc  faepc  deprehendimus ,  maximc 
Ci  ad  laut/ores  coenas  ftomachi  tenuio/ 
res  accefferint» 

DE    AVRATA    CAPVT       XI 

VEteres  no  modo  Auratam  pifce  in 
honorc  habueriit,fed  QC  Scrgtj  Ro 
tnanipatritrjluxuriofa  eius  piCcis  a?ftima 
rioneperpetuum  famihg  cognomentum 
fecere*fiquidem  a  mari,Auratarum,ah'oA 
rumcp  pelagiorum  pifcium  femina  atquc 
uiuaria  in  mediterraneos  lacus  deferebar, 
ut  inobfequiupopinaru  tralata  maria  ui 
deretur,  qax  pretiofa  edulia  dulcioribus 
denegata  undts,improbo  opuletioriS  ftu^ 
diOjCotidtanis  coenis  copiofe  fuggereret* 
fic  Auratas,  Lupos  8C  Murenas  fuburba 
ni  LacuSjSabatinus  dC  Ciminus,  dC  mul/ 
to  remotiores  Vuliinenfis  dC  Yelinus  ali 
quando  procrearunt ,  qu^  feminaria  de/ 
generante  (bbolcquum  exremi  pifccs  pa 
rum  feliciter  alienis  in  fedibus  prouent/- 
renc,  paulatim  interierc*  Ex  auratis  qu«' 
toto  paffim  mari ,  mira  foccunditate  pro/ 
gignuntur,Tarentinam  anriquiores  pras* 
tiilerunt/ed  eam  maxime  qua?  illata  Lu/ 
cridis  ftagnis  Concharum  efu  pinguefce 

rec 


VNDECIMVJM  69 

rct,  ut  ait  Martialis  illo  in  carmine* 
No«  omnis  Uudemyprctiumq;  AurdU  merctur, 
Sed  cuifolus  erit  Conchd  lucrind  cihus* 
NonuIIioptimorum  ftudiorum  laudc 
infignes  exiftimat  inter  Auratas  Scaruiti 
fUum  antiquts  pretiofidimupifcemapL'^ 
fcatoribus  uedi,  qui  dentes  humanis  fiml 
les,  dC  ad  ruminandas  maris  herbas  pluri 
mum  idoneos  babeat,  maximec^  fquama 
rum  fpecie  Auratis  affimiletur  ♦  cajrerum 
ego  crediderim  eum  no  facile  a  nobis  de/ 
prehendi,  errore  uendcntium,  qui  fimihv 
tudinedecepti,necp  animaduerfa  faporis 
nobilitate  in  foro  pifcario  eum  Auratis 
dC  Sargis  commifccre  confueuerint,con>' 
fenfu  tame  pifcatorum  Zaphirus  pifcis> 
fic  a  cyanco  aus  gemmae  colorc  dicSus, 
tnter  Auratas  loge  fapidiflTimus  exiftima 
tur»g  fortafte  Scarus  antiquis  fuerit.  Por/ 
ro  Auratac  ajftate  raro,  hyeme  autem  fre/ 
quentiffime  capiutur,qua2  tum  laudatio/ 
res  exiftunt.  ipfaj  inter  caeteros  pifces  pe/ 
culiari  quadam  dote,finguIare  ^  faporis 
iimul  dC  falubritatis  gratia  obtinet,  autho 
re  Cornelio  CeIfo,g  eas  in  ratione  a^gro/ 
rum  alendoru  leuioris  nutrimeti  exiftima 

EE    >         uit 


7d  CAVVT 

uit.Re^c  coqucnt  fi  ex  prgccpto  Galenf, 
easin  crattcula  fubditfs  mitioribus  pru/ 
nis  oleo  &C  falcacetocp  confperferis» 

'    DE     DENTICE     GAPVT     XII 

C^Inodontes  pifces,Latini  Dentices  uo^ 
i]jcant,proximos  Auratis  dC  Pagris.ha/ 
bent  enim  prominulos  dentesj  5^  funt  la/ 
rijfubrubac^  uarietate  confpicui»  appella 
rur  dC  bic  Sinodus  a  Graecis  alio  nomine 
Charax ,  id  eft  uallatus ,  uti  eft  perpetua 
extantium  dentium  ferie  feptus  ♦  Athe/ 
nacus  eum  in  fretis  longe  optimu  effc  aif, 
qui  &C  falubrior  eft^Galeno  authorc,quii 
in  uniuerfum  meliores  euadant^quos  plu 
riraaiacflatione  inquietaj^ftuofacp  maria 
fatigarintxum  Acftius  Syncerus  NeapoH 
ranus  huiusactatispoeta  nobiliflimusia 
lufibus  pifcatortjs  celebrauit  quum  dicif, 
Ddt  Khombos  Sime[f<i:,Dicurchi  litora  PdgroSy 
Herculeae  Mulum  rupeS:,Sinodontds  Amdlphis. 

Sinodum  rwatini  ueteres  pariter  ac  nea 
tcrici  uulgo  Dentice  appellant,  probatc^ 
cum  ex  Illyrico  DaImatia?cpIitoribusSi: 
prarfertim  ex  Salona  atcp  Tragurio,  quac 
gentes  concifum  in  frufta  dC  femicocfluni 
multo  croceo  QC  perfpicuo  gelu  codiunt, 

cadis!^ 


DECIJVIVjWTERTIVM         7» 

cadis($  mcludunt,  ita  ut  toto  fcrme  anno 
per  omnem  Italiam  &C  Romac  idem  adue 
ditius  dC  recentiflimus  habeatur  ♦  Id  ge> 
nusaute  obfontjmedici  magnopere  de> 
teftantur,  dC  antealiosPetrus  Aponefis, 
qui  rudi  illa  tempeftate  diuini  conciliato/ 
ris  cognomentuminea  optimarum  lite/ 
rarum  ftrage  promeruit  Js  enim  pifces  fe 
mel  cocfios^aiTeruatosc^  8>C  prafertim  ua/ 
forum  coclufos  operculis  mortifera  qua/ 
litatem  adquirercmandentesc^  certo  ple 
runcp  ueneno  inficcrejratione,atcg  expe/ 
rimento  deprehendifle  affirmauir» 

D£    FRAGOLINO    CAP.XIII 

AVratas  fequunt  Pagrijftue  PhagrrV 
Fragolini  uulgo  didi,  ex  his  qui 
aflTantur  pifcibus  longe  probatifl^mi.func 
enim  8C  guftui  gratiores,  8C  ftomacho  ne 
quaquamoIeftijUtpotequirationabiliter 
febricitatibus  ipfis  concedunt.  nam  prae/ 
ter  idquoddeomnibus  faxatilibus  Aui/^ 
cena  intellexit,  Pagri  nullam  uifcofi,  len/ 
ticp  humoris  exuberantia  habentjqui  etia 
ipfo  iure  conceduntur^quonia  quum  uni 
uerfum  pifcium  genus  frigidae  atque  hu/ 
midac  Gt  aature,humidafrjgidac^  cibaria 
EE    4         febrici^ 


rt  CAPVT 

febricitatibus  Hippocratis  aiithoritatc  dc 

bentur^ut  aliquando  mirer  quofdam  feru 

puIofioresmedicos>quum  febris  adfit,to 

cum  prope  pifcium  genus  prajdamnare* 

Phagros  Romani  5C  magna  pars  Tyrre/ 

ni  litoris  accolarum  Fragohnos ,  Vencti 

AlboreS)  ipfi  uero  Ligures  antiquo  ferua 

to  nomine  Pagros  appelIant,quos,quum 

fefqufpalmi  magnitudine  cxceiTerint .  in 

Denticesfiue  Sinodontas  cuaderecomu 

nis  pifcatorum  cofenfus  exiilimauit»  li  pj 

fces  a  colore  ipfo(apparet  enim  rubro  ui^ 

no  madefacfii )  Erythrinis  dC  lecinoribus 

pifcibus  aiTimilantur  authore  Speufippo, 

ut  ait  Athenaeus»  cuius  teftimonio  mani/ 

fefte  reprehendiicur,  qui  Fragohnos  Op/ 

piano  atcp  Anftoteh  Ery thrinos  eflTe  pu/ 

tant,  quos  Theodorus  Gaza  Latine  Ru/ 

beculas  interpretatus  eft,  quum  ibi  Athe 

na?us  Phagros  Erythrinis  comparet ,  qul 

fmt  genere  dmerfi,  fed  in  ipfo  colore  con 

ueniant  Verum  id  me  plurimum  mouet, 

ut  ab  illorum  opinione  receda,  quod  Arl 

ftoteles  &:  Phnius  Erythrinos,uelRube/ 

culas  grauidas  dC  plenas  ouis,  toto  anni 

temporecapiafTeratjquum  ineo  genere 

mares 


XI  M  7f 

inarcs  non  fint  quod  Fragolinis  minHne 
accidiCjg  paflirn  pluribus  anni  menfifaus, 
iine  ullo  ouoru  ueftigio  comeduntur .  11/ 
lud  quocp  accefleric  ad  cofirmandam  opi 
nionem ,  nam  dum  grata  palato  FragoIiV 
norum  capita  exugimus,  plerti^  tenuipr 
lapillus  dentibus  importunus  occurrit^fli/ 
cuti  Arifiioteles  &  Plinius  eoru  capitibus 
ineffe  tefl:antur.  Vxdemus  etiam  eoru  cor 
da  triquetra:  figurg  fimiliajUt  antiqui  pro 
didere^Pagri  ex  fententia  Iceflj  ucre  ipfo, 
Archeftrati  autem  exortu  Caniculae  func 
prarftantiores,  nos  autem  hyeme  eos  lon 
ge  fapidiffimos  experimurXed  ad  fumma 
(aporis  gratiam  accerfendam,ganeonum 
iudicio  tres  omnino  conditiones  require 
re  dicuntur,  fcilicet  ut  fint  dC  recentes ,  dC 
frixi  dC^fxigidU  ita  tamenut  Aranctj  ma/ 
li  fucco  ac  modico  pipere  torpefcentes 
corum  pulpaj  aliqua  ex  partc  moUianturt 
&cxcitentur* 

DE    SALPA     CAPVT      ^XIIII 

SAIpapifciumpuIcherrimus  nomere 
tinct,  atcp  omnibus  notus  cft,  fiquidc 
eum  a  ceruice  in  caudam  per  argentea  la/ 
terajaurca?,  rubentes^  lineae  certisdiftin 

EE    5         c^» 


74  "CAPVT 

Hx  interualKs  decentiffimc  depingoft*  \xt% 
deGra^ci  antiquiores  Mnafeac  Colopho 
nio ,  quod  poema  uarium  ajdidiffet,  Sa|/ 
pae  cognomentum  indiderint*freques  eft 
e^procerus  in  Balearico  mari,&:  praefer/ 
timadEbufum  infulaa  copfofiffimis  fa/ 
linis  celebratam^appellatur  ab  aliquibus, 
ut  Plinius  author  eft,obfco2nus  pifds, 
quod  percoqui  non  poITit,  nifi  ferula  uer 
fceretunSolitarius  eft,paritcp  bis  in  anno 
Luporij  more.Natura  aftutus  eiTe  perhi/ 
betur,  dC  longe  omnium  liquidiffime  au/ 
dit,  aeftate  mehor  eft,  dC  e  toto  mari  circa 
Mitylenemprobatiifimus*  Casterum  ille 
Arcbeftratus,qui  in  coquinaria  a  Gra^cis 
alter  Theognis  uel  Hefiodus  exiftimatus 
'  eft,  Salpam  femper  malum  nobili  carmi/ 
ne  pronuntiauit,  ita  ut  mirum  minime  ui 
deatur,  fi  hodie  quoque  is  pifcis,  qui  tam 
operofe  atque  eleganter  a  natura  depingi 
tur,ab  optimatium  menfis,ut  infulfus,  dC 
mendax  fit  repudiatus^ 

:       DE    SARGO     CAPVT    XV 

IN  bxc  maria  Sargus  no  femper(quani 
quam  fit  notus)enauigat,  qui  Brundti 
frjEnnijpoet»  teftimomo  loge  optimus 

habetur 


fj^betur^pra^fertim  fl  pra?  grandis  fiiericij 
naiK^  quos  Romae  habemus,  Aurata  ma 
gmtudinc  uix  excedut,quam  etialatftudi 
ne  atcp  argenteis  fquamis  referut.Sargus 
autuno  9^  uere  parit,ut  ait  Ariftoteles,  is 
alios  minimecomicatur  ueluti  fuperbus* 
nulla  ineffe  gratia  litoralibus,  ait  Pliniu^, 
quod  mirii  uidetur,  quii  is  maxime  circa 
litora  capiatur>ut  in  libro  de  hiflorijs  ani/ 
malium  Aelianus  latiffime  differuit ,  ulJi 
Sargos  ait  caprarum  eiTe  amatoresjcosdfj 
propterea  facile  capi  ad  earil  umbra,  qua 
inextremis  litorn  marginibus  &r  fcopu/ 
lis  collocatac  aduerfus  folares  radios  it\ 
jequora  prof]ciat,&r  extendatjatcp  ea  fpe/ 
cie,amore  prgferuidi  facile  alliciant.Opt  J 
mus  eft  Sargus  occidete  Orionis  fyderc, 
tum  enim  uites  folioru  honore  fpoliatur^ 
Archeftratus  inpopinalibus  delicijs  mihl 
fa^pius  allegadusjSargu  ficca?  carnis  effe, 
ac  ob  id  aftatum  eum  8C  caIidu,cafeo>ace 
coc^  conditu  probat ,  ficuti  uno  edicSo  o/ 
mnes  ficcioris  pulp^  pikcs  condiendosi 
praecipitjfecus  ac  in  pra? pinguibus  dC  te/ 
neris  fit  necefre,g  folo  fale  atc^  oleo  indU 
|is  in  craticula  fdpidiirime  percoquucur. 


T«  CAPVT 

DE  CAPONE  CAPVT  XVI  / 

CApo  Iitoribus  noftris  familiaris,  Ve 
netis  aute  igaotus^caput  habet  ual/ 
deniagna,S^illudquJdem  enorme,qua/ 
dratum  dC  nullis  ueftitum  pulpis*  Oculi 
in  co  funt  admodum  rigentes,extcnta  fu/ 
percilia>  os  languidum,  minuti  detes,fub 
mento  autem  oblonga^  ac  rubetes  pinnac 
ad  impexac  barbx  fimilitudinetcaetero  aut 
tem  corporis  traco  rotundus  eft  8C  teres, 
decrefi:ttc^  in  caiidam  a^qualiter  extenua 
tus^quoufc^  in  poftremam  deiinatcaudas 
pinnam*Porro  uentrem  habet  ualde  can^' 
didum>fed  puniceo  colore  Muloru  nmilt 
rudine  uariegatum»  dorfum  autem  flaue/ 
fcere  potius  quam  rubefccre  uideturjSo/ 
lidisquoqn  S^albicatibusconftac  pulpis, 
fed  qui  tame  aliquato  falubrior  fit,  quam 
fepidior  eruditioribus  praefertim  gnatoni 
bus,  qui  illum  ueluti  aridiufculum  aiper/ 
nantur*  Reperiuntur  dC  alt]  Caponcs  qui 
bifurcata  habent  roftra ,  dC  dorfum  ofteis 
fquamis  armatum^quos  in  genere  Capo/ 
num  pifcatoresipnmareseiTe  teftantur^ 
Ego  aute  aliud  genus  eflc  crediderim^Cg 
terum  baec  eft  uera  SC  exprefl^a  Caponis 

effigies 


tflfigtes,  quac  dum  piTcium  antiquiora  ua 
cabula  quaeriiarem,  mihi  haud  cemere  de 
(inguhs  dubitantijnon  mediocre  negotiil 
fecit/qua  modo  illum  a  magnitudine  ca^ 
pitis  dc  gcnere  Capitonum  alludente  re/ 
eenti  nomine,  effe  putare,  modo  Orphd 
ab  oculorum  afpedu  bC  rubro  coIore,ar/ 
bitrarer,  modo  Erythrinus^fiue  Rubecu/^ 
la  ob  eundem  punicea  colorem  effe  uide 
retur»  NuIIa  cnim  ex  recenti  gentium  ap/ 
pellationeantiqui  nominiscoiecfiura  ad/ 
ferebatur,ut  pro  certo  poffem  aliquid  eru 
ditorum  auribus  digna  affirmare ,  quijm 
Romanieum  Caponem,Organum  ligU'' 
res,GaIIi  uero  Rofcettum,quod  eora  lin/ 
gua  rubetum  fonat,  appellec»  Sed  Capito 
nes  de  genere  Mugtlum,uanam(^  fubiV 
de  eius  nominis  coniecSuram  effe  depre^ 
hendimus,  ficuti  exiftimare  uidetur  Vo/ 
lacerranus,quiimprudeter  Caponem  pu/ 
tauit  effe  Labeone .  Orphum  uero  maio/ 
rem  effe  pifcem,6<:  unica  etiam  traiecfJum 
fpina,quod  in  caeteris  rariffime  accidit,S^ 
denicp  tardiffime  eum  mori,  fi  etiam  cul/ 
.tro  medius  diuidat ,  authoritate  Aeliani, 
Athenaei,  fiC  Oppianiclare  conftac .  Ery/ 

thrinum 


7«  CAPVr 

dirinum  qaoque  effe  non  poflc  eadem  ri^ 
tione  apparet ,  qua  opimonem  de  Pagrb* 
refellimusjquonia  is  toto  anno  grauidus, 
ouiscp  pleniflimus  capiatur,Capones  au/ 
cem  magnaex  parte  uentre  uacuo  repe/ 
riantur.Sed  nos  eum  proculdubio  de  Mu 
lorum  genere  effe  putamus,  parati  muta/ 
re  fententiamj  fi  acutiores  meliorem  attu 
ferint^Siquidem  Mulum  expreffiffime  re 
fert  8>C  capitis  effigie  dC  ipfo  colore  puni^' ' 
ceo ,  qui  nullis  alijs  in  pifcibus,  excepto 
Capone,&:  MuIo,ea  claritate  cofpicitur* 
Aliqui  enim  barbam  habent,  qui  barbatt 
&«barbatuli  a  multis,&:  prajfertim  aJCicc 
rone  dicuntunQuod  autem  duo  fint  Mu 
lorum  genera^apud  Athen^u  plane  per/ 
fpicitur.anteponitenim  barbatii  Mulum 
imberbi  MuIo,ficuti  Sophron  poeta  iudl 
cabatPlinius  quoq?  id  Muligenus^quod 
eft  diuerfum  ab  his  qui  gemina  barba  ca/ 
pillari  infigniutur,AIutarium  appellauit,; 
quod  barbatorij  comparatione  uiliffim^ 
crattVolatcrranus  in  hoc  decipi  uifus  efl; 
quoniam  Mulos  barbatos  coseffequo» 
uulgus  Barbos  uocat,  arbitratur,  Barbo^, 
fcilicet  uiuacesillos  SC  ^kouoxu  maliciai 

ualdc 


tnldc  noxios,  quuBarbatusfit  marinus, 
hic  uero  Barbusfitfluuialis^ab  Aufonfo 
enim  Barbus  uiuax  celebratur,qui  etia  eo 
argumento  quod  tarde  moriatunde  genc^ 
reMulorum  barbarorumeflTenopoteft, 
quoniam  Muh',tefte  Plinio ,  ficuti  8(rnos 
fscpius  uidimus,  cum  primu  extracfii  reri^ 
bus  fuerint,  protinus  expirent,  contra  uc 
ro  Barbi  uenales  in  lacubus  ligncis,  uc  iti 
Ticinefiforo  uidere  eft,  diutiflime  uiuat» 
An  autem  Alutarius  is  ftt  qui  Capo  nun/ 
cupatur^in medio  relinquemusNec eria 
abfurdum  foret,fi  pro  Capone  Cycharus 
accipereturNatura  enim  qualitatec^  pul 
parum,  uc  Galenus  innuir,Cytharu  a  Ca 
poneno  multum  differre  deprehedimus* 

DE    LACCIA    CAPVT      XVII 

LAccia  pifcis  Romang  Academig  do 
diflimos  quofqj  diu  torfit,  quum  itx 
urbe  longe  fapidiflimus  haberetur^nec  fa 
cile  reperirec  quo  nam  Latino  uocabulo 
foret  appcllandus,adeo  ut  ipfe  Poponius 
Laetus  gramaticoru  cius  ^tatis  princeps, 
SC  Plattna  ide  ab  ingentj  monumetis  dC  di 
liges  hiftoricus  Sl  cocus  induftrius,tcme 
re  Lupu  efle  crcdiderinf;  duplici  quidcm 

crrorc 


Nr  c  AT  V  r 

crrore,qaando  &:  quid  Laccia  antiquftui 
fu€rit,&:  qui  Rt  hodie  Lupus  Tyberinus, 
penicus  ignorafTe  uideantur  Js  pifcis  fub^ 
tfliffimis  contedus  eft  fquamis  dC  argen/ 
teo  fulgore  cofpicuus^  pufparu  uero  mol 
Ilcie,faporcque  admodum  delicatus  >  ue/ 
rum  adeo  frequentibus  ac  moleftis  fpintl 
lis  praetenerg  eius  carnes  impediuntur,uc 
inicouiuijs  illaru  c^dio  at(^  periculo  fum 
mac  fuauitatis  gratiam  amittant.Subeunc 
Lacciae  Tyberim  amnem  ad  prima  ueris 
(igna,  fed  tum  ftrigofa?  dC  ab  quadam  ma 
rinaf  falfuginis  aridftate  parum  amabiles, 
quae  mox  paucorum  dierum  mora  Tybe 
ritiis  in  undis  mirifice  pinguefcut»raro  cu 
bitalem  fuperant  magnitudinem>8(r  inci/ 
piente  ftatim  a^ftate  in  maria  reuertiicur, 
ftc  ut  rehquo  tepore  rariffime  appareant^ 
Praeter  ipfum  Tyberim,  Arnus,  dC  Vm/ 
bro  in  Etruria,  in  Capania  uero  Lyris  8i 
Vulturnus  laudatiffimas  prajbent.  in  Pa^ 
do  quo^  reperiuntur  haud  ignobiles ,  it% 
Galli^  uero,  Hifpaniacc^  amnibus  longe 
fnaxima^jfed  quas  fapietiores  parafiti  Ty 
berinis  minimeeffc  comparandas  exiRi/ 
ment  ♦  Hifpani  Saualos,  Alofas  Galli  SC 

Campanl 


X  V  I  i  ii 

Campan/ ,  Etrufci  aute  SC  Veneti  uccere 
feruaco  nomine  Clupeas  appellanc.  apud 
Anftocelem  uero,  Strabonem ,  Aehanii, 
Oppianum  A  Athenacum  Thriffas  lege/ 
re  eftjquam  uoccm  Alofam  intcrprecan/ 
tur  Theodorus  Gaza  &C  Gregorius  Ti> 
phcrnas :  ica  uc  idem  efle  dC  Thriffam  QC 
AIofam,6<:  Clupeam ,  qua  modo  Roma/ 
niLaccfam  appellec,  manifefte  appareac, 
quoniam  Aufonrj  poecg  Alofajquu  dicic, 
$tridentes^;focis  ohfonia  plebis  AlofaSy 

Romanae  Lacciaf,uci  GaIIirefertic,om/ 
ninofimilIimafiC5&:  Clupex  Venetorac^' 
qucEcrufcae^idemeflecumLaccijs  cenfe 
antur^Verbanus  Lacus,qui  hodiemaior 
cognomine  nuncupatur,item  8C  ipfe  La/ 
rius  Acones  pifces  ferunt,effigie  ac  fapo/ 
re  Laccijs  perfimiles ,  uerum  magnicudi/ 
ne  inferiorcS)Ucpote  qui  ad  fummum,  pe 
dalem  menfuram  non  excedat.uere  quo/ 
quefuntgracilesnatura  a  Lacctjs  pluri/ 
inum  diuerfa^autumno  autem  q^  optimi: 
necjf  illud  obftiterit  quodaplerifc^dici/ 
tur,Clupcam  eande  SC  Lacciam  eiie  noa 
poffe,quando  Clupea  tantae  (ut  uidemus 
fi  Laccia  fit}  nobilitatis  pifcis,ab  ant/quis 

F  F         autho/ 


6i  cAPvr 

autlioribus  latinis  paru  celebratus  elle  ul 
deatur^Na  unus  mihi  pro  ommbus  Enni 
us  poeta  amphffime  fatisfacit  quu  dicit, 
Omnihus  tit  Clupca  pr^efiat^^MujieU  mmndy 
Uuresfunt  Aeni,afperit  ojlrea  plurima  Ahydi, 
Mus  Mitylcme  cji, 

Celebrat  etiam  al/os  pifces,  ficuti  uide 
re  eft  in  his  carminibus  quos  Apuleius  in 
Apologctico  citauit.  Id  uero  accidiflTecrc 
diderimjquoniam  Clupeajtoto  fermean 
no  delftefcant ,  tantumc^  perangufto  illo 
adolefcetis  ueris  tempore,quo  folum  infi 
gni  faporepr^ftant,  uelutiin  oftentatio/ 
nem  fui,  amnes  fubeundo  capiantur ,  ita 
ut  acute  8C  perurbane  dixerit  Hierony/ 
mus,  Vidaidem  fummus  &reIigiofi(u/ 
mus  poeta^quum  in  conuiuio  de  Polypa 
rum,Luporuq?  prudentia  diflVreretur,n,c 
minem  Clupea  pifce  prudetiorem  fibi  ut 
deri^quoniam  no  alias,  nifi  quum  obefus 
eflet,  appareret,  8C  quidem  opportunifli/ 
mo  tcpore,quado  uereipfo,per  facras  le/ 
ges  fublatis  carniu  obfonijs,ipfi  pifces  in 
fummo  honore  a  Chriftianis  habeantur, 
Cxtcru  Laccia?  uberrime  nutriutrfed  glu 
tinofiorisalimentiexcrementa  iti  ftoma 

chis 


±VXJt  ts 

this  no  facflc  atterutur,proptcrea  ab  ipfis 
cxhalajtionibus  intempcftiua  fomnolcn/ 
tia  induccrc>&:  fitim  augcrc  cxiftimatur^ 
prxfcrtim  ii  appetcntibus  ad  expleda  uel 
mcdiocris  ctia  gulaj  dcfidcria  minime  de 
fucrint^quod  paucis.uel  certeipfis  tatunt 
e  fummo  ordine  nobilibus^ob  cius  pifcis 
graue  pretium,raritatcm4j  contingit* 

DE    TRIGLA     CAPVT     XVIII 

LAtiniucteres  Triglam  a  Grxcis  ap/ 
pcllatam,  Mulum  uocaucre^a  colore 
Muleorucalciametorum,  quae  languidii 
ruborem  illum ,  ut  in  Pcrfici  &C  Cichtnu 
nis  herbar  inuerfis  foitjs  confpicimus,  rc/ 
pra^fcntat,  ut  rcfcrente  Plinio,  FcneftcIIa 
cxiftimauit  ♦  Triglae  uero  nomen  ob  id  k 
Graecis  fuiffc  inditu,quod  Diana?  Hecati 
dicaref,quae  fit  triformis,unde  Virgtlius 
dixcritjTria  uirginis  ora  Dianar*Ea  ucro 
decaufaDiang  facrificari  tcftaf  Athcnx 
us,  quonia  Triglae  Leporcs  marinos  ho/ 
ininibus  mortifcros,uti  uenatici  canes  ue 
natricis  de^  aufpicijs  perfequacur.Ea  Ro 
mani  hodie,  quu  iam  uetus  Latinu  MuU 
nomcn  exoleuerit,  Grxco  uocabulo  Trf 
gla  appellat.fuic  i$  antiquoru  ^digo  luxii 

PF    i  adeo 


S4  C  A  P  V  T 

adeo  infignfs  dC  predofus,  lit  faeptus  air/ 
genti  puri  pondere  apriuatis  etiam  Qu(/ 
ritibus  emeretur  >  quum  pedis  longitudt/ 
nem  fuperaret.Galenus  ut  erat  acerrimu? 
Romanac  luxuri^  caftigator>untus  eius 
pifcis  a^ftimatione  plerunque  miratus  eft 
eorum  gulam^qui  tantulum  pifcem  tantj 
emeret:cuieruditi  ganeones  fubtililTime 
refpondebat,proceriores  propterea  quae/ 
rtVquod  in  maioribus  dC  maiora  capita  dC 
ampliora  iecinora^ad  condenda  uaria  pul 
menta  inuenirentur  j  ut  ex  Oratiano  car/ 
mine,quum  dicit, 
Mulum  infinguU  que  minucLs  pulmetd  neceffe  ejiy 

Et  ex  Plinij  uerbiSjqui  alecem  ex  iecino 
ribus  Mulorum  confici  afflrmar,manife/ 
fte  deprehenditur*  Trigla  ter  in  anno  pa/ 
rit,nec  amplius^quoniam  ter  foctis  uermi 
culus  innafcat,  qui  genitalia  femina  proti 
nus  abrodat.Trigla?  admodum  funt  uora 
cesjita  ut  humanis  etiam  cadaueribus  ue/ 
fcantur ,  ficuti  in  hanc  fententia  exprefTic 
Oppianus,  quum  dicit, 
TrigU  uorutfocdnsfordes^^  mergit  in  duum 
Omnes  illuuies  ponti* 

Probantur  Mult  qui  barbatifunt  dupli 

ci  crine 


xvirr  8^ 

ci  crinc  a  mento  defluentc  *  altefa  fpecies 
ignobilis,  Alutarm  uocatur.  m  Thafi  in^ 
fulae  Iittoribus  optimi  dC  maximi  euadut, 
apud  nos  hyeme  8C  fuburbano  in  mari  ca 
pti  maxime  laudatur .  Ligufticis  enim  dC 
Venetis ,  itemc^  Neapolitanis  non  ea  fa/ 
poris  gratia^quanqp  fa^pe  multo  grandio/ 
res  in  conuiuia  ueniat » Galenus  ait  Trig/ 
ld£  carnem  neq?  pinguem,  neq?  Ienta,aut 
uifcofam  eflejfed  dura  atcp  friabiIem,pro 
pterea  gratam  guflit^^,  dC  digeftione  faci/ 
lem ,  &  in  genere  alimenti  naturae  homi> 
num  congruente  8(fmaxime  accomoda^ 
tam/ed  eam  Plinius  neruis  inutilem  exi/ 
ftimauit :  recSe  atcp  falubriter  in  craticula 
coquitur^qua?  loge  fapidior  erit ,  fi  petro/ 
felini  fubfrixa  folia  atque  inftillatus  cum 
oleo  Arandnus  fuccusaccefl^erint.  Api/ 
tius  nepotu  ille  maximus  gurges  inGa/ 
ro,quod  ex  falitoru  Scombroru  muriali/ 
quamen  erat,  uiuos  Mulos^ut  fapidiores 
cuaderetjcnecauit*  Trigla  (i  in  uino  fufFo 
cetur^idc^  a  uiro  protinus  ebibatur,  impe 
diendac  Veneris  poteftate  haberc  Athc/ 
nacus ,  autoritatc  Therpficlis  affirmauit, 
qui  S^  mulieres  quo^  fi  illud  itidem  pota 

FF  }     ucrinc 


t6  C  A  P  V  T 

uerintjtninitnc  pofle  cocipcrc  tcftat^  cft*. 

DE     SAVRO,    TRACHVRO,    ET 
SCOJMBRO,    CAPVT    XIX 

SAurus  antiquum  nomen  adhuc  rcti/ 
net>necpcdis  magnitudinecxcedit> 
niinorcs  fridurae  nomine  ueniunt»Sunt 
enim  multa  pifcium  genera,  qua?  ob  par^ 
uitatem  in  fartagine  frixoria  ferueti  oleo 
coquuntur,ficutTtigl£c,Boc«,Scombri, 
Tracburi,Pagri,6<:  Aurata?,  6C  propterea 
unonomine  fridurjuulgariter  appellan 
cunSauros  Galcnus  a  carniu  mcdiocrita/ 
te  laudauit ,  quod  mcdias  fint  inter  duras 
SC  molliores.  Athenscus  quoque  cos  fapi 
diflxmos  efle  ait,fi[  excptis  brachtjs^cafco^ 
falcyatcp  origano  codiantunTrachina  8^ 
ipfa  etia  in  fridurac  numcrum  rcfcrtur,  cf; 
Tracburij>ut  Oppiano  uidctur,  cffe  puta 
inus,ueL  ut  Athena^o  piacct>Thrachidas 
eo  argunieto,quod  infefta  dC  prope  laeta/ 
lem  fpmainceruicibushabeat>&r  binaa 
iceiii  ahas  5^  quidem  acutifltmas  ab  auri/ 
bus  promiaeces  Hicpifcis  oblogus  efl:  ac 
tenuis  SC  falcacos  inuentre,  cuius  latera 
line^  frequeces  8C  obliqu»  uergentes  ad 
c^rulcum  colorepulcherrime  defcribiix^, 

Scombruia 


Scombriiuero  noftri  Lacerta  appellanr, 
quia  a  Venetis  anciquo  nomine  nucupa>' 
tur.Cornelius  quocp  Celfus  ea  pro  Lacer 
to  accipere  uidet,  ex  quo  falfamentu  fieri 
ait.interpres  etia  Galeni  antiquior  dC  iti/ 
eptior  SaurujLacertu  perperam  appella^ 
uit.Scombri  8C  oblongi  dC  exiles  funr,  d^ 
fulphureo  colore  cofpicuijprgfertim  qu3 
in  aquis  uagantur^uere  pinguefcunt,quo 
tepore  Vencrrjs  inter  delicatiora  obfonia 
reputantur.  Rom«  auteab  innata  quada 
ficcitate  funtignobiks.Icelius  minores 
Scombros  maioribus  anteponitjquos  bo 
no  fucco  nutrire  uentres  autumar,fed  quJ 
Camen  difFicilis  fecretionis  habeantur. 

DE    ASELLO     ET    MERV/ 
LA    CAPVT       XX 

ASellu  proprio  nomine  Ligares,Ro 
mani  uero  Scarmum  8C  Merluzii 
appellat,capite  efl;  admodu  latOjprelToc^, 
ucinGobijs  uidemus,oreaucem  maxime 
denticulato  ac  patulojcartero  corpore  cft 
oblongior,  fquamar  funt  admodu  minu/ 
t%  8C  uergetes  ad  ciaereu  coJorem,  ficuci 
iti  afellis  quadrupcdibus  cofpicimus.  M» 
cnim  Varro  Mcrula ,  Turdu,  Vmbra  ft, 
FF    4-         ecAkV 


t$  GAPVT 

SC  Afellum  a  colore  quem  referat,a{t  ap^ 
pellari',  Afelli  dum  acftiui  foles  feruefcur, 
ardoris  impatietia  Iatitant,ficuti  Glaucus 
S^  Aurata.nec  quoties  pariat,inueniri  po 
tuit,  ut  ait  Ariftoteles .  Eoru  genera  func 
duo>maiores  Banchi,qui  in  bipedale  ma^ 
gnitudineaugetur5a(:  minores  quos  Cal/ 
larias  uocant.PIinius  eos  m  capite  lapillil 
gerere  SC  delicatos  eflc  comemorat,Gaie 
nus  uerocum  faxatilibus  xqualem  habe/ 
re  carnem  atteftatur»  funt  dC  Turdi  fubut 
ridi  colore  8C  frequetibus  guttis,ut  in  uo 
lucribus  uidemus,  uariegati  atque  infi/ 
gnes,  itemc^  Merulae,  Coccyges  a  Gratr 
cisappellata?,quas  ab  medio  quodam  co/ 
lore  inter  atrum  atcp  fubfuluum  Merulis 
auibus  affimilantur,  fed  in  Aquatihu  ge/ 
nercjnon  eam  habet  faporis  nobilitatem, 
quam  Turdis  ac  Merulis  auibus  ueteres 
attribuere.Siquide  8C  Turdiadmodiiin/ 
fulfi  funt,&:  Merula?  ut  Athenxus  ait^dif 
ficillime  cocoquuntur,in  quarum  condi/ 
cura  Archeftratus  illepoetaparafituscu 
cafeo,maIo4?  granato  &C  fale  atqp  oleo  Sil 
phium  admifcuit,  quod  ut  Hermolao  pla 
cctLafcrpitijgenus  eft^fedquomodo  is 

fuccus 


XXI  99 

fuccus  concretus  S^  odoratus  in  condicu 
ra  piTcium  conuenire  pofRr,  alfj  uiderint^. 
Sunt  8C  Phycides  Tincarum  ymdium  co 
lorem  atc^  effigicm  refereces  ( Fici  uulgo 
nuncupantur)quiprocerum  patinas  raro 
implent,quum  infipidinfimi  tinu 

DE     BOCA     CAPVT     XXI 

DOrfum  picSuratum  habet  Boca^pi/ 
fcis  notus  omnibus  ferme  htoribus» 
2tcp  uno  tantum  nomine  nuncupatusrdi/ 
dus  eft  a  uoce ,  propterea  quod  faccr  fic 
Mercurio  eloquentise  deo,  hcuti  Cytha/ 
rus  ApoIIini,Dianae  Trigla,  Libero  patri 
Cittulus,  Veneri  Apua,  dC  ipfi  Neptuno 
Pompilus  nauigiorum  comes.  Ariflopha 
nes  autem  Byzatius^ut  Aihen^o  placet, 
Bocam  potius  Boopam  appellaridebuif/ 
feafTeritjquoniam  is  pifcis  prajgrades  ha 
beat  oculos,  ficuti  8C  SiIurii,potius  Sciu/ 
ruma  crebro  motucaudx  nQcuparit.Cac 
terum  Bocas  fcecudifTimac  funt,8^  grega/ 
timcapiuntur,folentc^eas  pifcatores  in 
oleo^acetoqifemicocflas  cum  myrtoplu/ 
rima  in  caniftris  afTeruare ,  quas  poftmo/ 
dum  in  remotifTimas  a  mari  Italiac  regto/ 
nes  mercimonf}  caufa  deferuntur» 

FF    5        De 


fe  CAPVr 

DE    GOBIO    CAPVT    XXII 

GObio  uel  Gobiiis  Venettjs  frequ& 
5C  pingui  teneritudine  delicatus,ra/ 
riflime  Romac  confpicitur,  pro  fquamis 
yariam  cutem  habet  8C  ualde  lubricaxan 
dfcantesnigris,  Plinio  auihore^pracferun 
tur,uirides  autem  funt  peffimi,  femipeda 
lem  longitudine  non  excedunt,drca  litor 
ra  parere  foIent,ut  Anftoteli  placet,&r  ua 
dofo  potius  in  mari  ac  a^ftuarifs  quam  in 
afto ,  uel  ubi  fluc^us  fcopulis  allidunrur» 
quancp  8>C  eius  generis  maiores  fint  ex  fa/ 
xatili  genere,quos  8C  Caulinos  dC  Cotho 
nas»ut  Hermolao  uidetur,  Siculiuocaue/ 
re«  Icefifus  Gobios  multi  eife  fucci  8C  fac  i 
lis  digeftionis  afferit,fed  qui  8C  exiguum 
fimul  &^malum  pracbeanc  nutrimentum^ 
Galenusautem  dicit,Gobiones  circaare 
nofa  litora  8C  faxofa  promoncoria  efte  8C 
guftui  gratos,  8C  in  prima  fi^:  fecuda  digc 
ftionefacile  fecerni:  cotra  uero  quiofttfs 
fluurorum  <^  ftagnis  capereturxUalde  de^ 
ceftubiles  ♦  Sunt  etiam  fluuiales  Gobij  ex 
Verbano  pracfertim  8c:Lariohcubus,g 
infignes  habentur,ipfisiecinoribus  pa/ ' 
larb  gratLTiinis^eos  2C  Strincios  dC  Boie/ 

trifTias 


XXIII  n 

trifRasInfubrcs  appdlat^inEtruria  quo/ ' 
quc  in  Marina  pracfertim  amniculo,  q  ex 
Apennini  iugis  apud  Pratum  oppidu  in 
Arnum  euoluitur,  lodij  funt  pifciculi  dc/ 
licatiorcs  Gobionibus  admodu  fimilcs, 
qui  quum  effigiem  illam  mire  exprimat, 
ctia  in  tantula  carne  eunde  fapore  habet*. 

DE    SCORPBJ^A    CAP.  XXIII 

O  Corpionem  5C  Scorpena  Ariftotelcs 
j3  diucrfos  faccre  uidctunidem  dC  puta/ 
uit  Athenaeus,  qui  citat  Ariftotcle :  undc 
Hermolaus  quoq?  ipfe  in  CoroHario  ni/ 
hil  pro  certo  affirmarit,Ca?teri5  ScorpenS 
fermeomnes  uernaculo  nominc  nuncu/ 
pamus  pifce  fubrufum^uarium^^  8^mul/ 
tis  armatum  aculeis,  cute  autem  minimc 
fquamea/cd  Gobionis  ftmilitudine  lubrl 
ca,  qui,  ut  ait  Ambrofius,  ucnenato  acu/ 
leo  fit  truculentus.  eorii  unum  genus  pe/ 
lagium  eft,  altcrum  pal jftre;illi  rufefcur, 
ij  uero  nigricant ,  qui  &  minus  proban/ 
f  ur^pariunt  bis  in  anno.  In  uniucrfum  Icc 
ftj  authoritate  uentrcm  leniunr,  facile  fe/ 
cernuntur,  £>C  quum  muko  abundent  fuc 
co,  multum  ctiam  alimentipra^bent.Epi/ 
charmus  ia  nuptijs  Hebes ,  Scorpenam 

aic 


9t  C  A  P  V  T 

aic  effe  folitatig  8^  marina  uefci  afga*  tni/ 
norcs  qui  femipedalem  longitudinem  no 
cxcedunt>maioribus  anteponuntur  iudi/ 
cio  Archeflratij  qui  fuit  obfoniorum  ftru 
dor  longe  fubtiliffimus. 

'    DE    PERCA    ET    MELANV/ 
RO    CAPVT     xxirii 

PErcas  pelagias  Romae  raro  uidemus, 
aiTimilantur  ha?  Ma:nis  ipfisjqua?  ho 
die  Menulac  dicutur,  nam  fubfuruas  ha/ 
bent  Zonas ,  quibus  ipf*e  toto  corpore 
fquamofa? ,  6c  argcnteac  diftinguntur,  iti 
dorfo  impares  eminent  aculei  tenui  inter 
fe  membrana  coniuncSi  Propterea  Athe/ 
natus  Percam  ait  fpmis  efTe  coronatam, 
&rinfigni  uarietate  confpicuam*PuIchrae 
qutdem  funt,gratajc^  guftui,  &C  languen^' 
tibus  falubres  *  Plinius  inter  faxatiles  eas 
conumerat,  dC  cx  ijs  qui  hyeme  capiatur^ 
Dux&r  magifter  Percarum  eft  Mehnur 
rus,  qui  alio  nominc  Oculata  dicif  a  ma/ 
gnitudine  oculi,  ut  Theodorus  interprc/ 
taturtuarius  eft  &C  frequetibus  guttis  con 
fperfus,non  abfimilis  Aurat^,  uerum  na 
tura  ut  Aeliano  placet,  pifciii  dC  timidiifi 
mus  idem  QC  cautiiTimusmam  cx  ipfa  ma 

ris 


X  X  !  I  1 1  f§ 

rfs  tranquillitate  piTcatora  aduetum  prae/ 
cognofcit,  tnergitq^  feprofundiflfimo  m;i 
tiiii  uero  in  fummas  aquas  fuerit  enatan^ 
dum,  agtt  circa  fcopulos  dC  mira  fagacita 
te  in  fpumis  latiut,  quas  infradi  fcopuhs 
flucSus  continue  excitant*  Cornelius  Cel 
fu«  Oculatam  in  genere  alimenti  maxi/ 
me  probauit  •  Numenius  ueroMelanur 
ros  uim  obftruedarum  uenarum  habere, 
SC  multo  Sargis  fapore  dC  fucco  inferio> 
res  efle  teftatur:ita  ut  Melanurus  alius  ab 
oculata  efTe  uideaturjficuti  fenfiffe  PliniS 
putamus,qui  Oculatam  Soleis  atcp  Pafe/ 
ribus  admifcuit3&:  in  eode  uerfu  utriufc^ 
mentionem  feparatim  facit,  quod  S^  dili/ 
getiffimus  Hermolaus  animaduertitjqutl 
inhocpifce  autPIinium  jautTheodorfi 
crrauifle  arbitrareturld  uero  Gazam  mo 
uerepotuit,quoniam  Ariftoteles  quu  dc 
Scaro  mentionem  faceret,femper  Mela/ 
nurum  illi  coniunxit,  idemc^  feciffe  Cel/ 
fus  uideretur  ♦  nam  Scarum  femper  cum 
Oculata  nominauit^quafi  quum  Melanli 
rum  dicfiionem  Graecareformidaretjocu^ 
latam  pro  pro  Melanuro  fubftituerit.qui 
pifcis  a  latinis^  uti  hodie  Yenctrjs  SC  alibi 

Ochialis 


f4-  CAPVr 

Ochialis  proptcr  oculora  magnicuditieiti 
nuncupatur^non  autem  is  a  nigricte  cau/ 
da?,ficutiGr2eci  appellabat,  Nigricauda 
uel  Atricilla  uocetur,  fed  MelanuruSjqui 
Neapoli  frequens  eftjRomac  raro  confpt 
citur,  fic  ut  nemini  mirum  efle  debeat ,  fii 
eius  uera  effigiem  inftituto  pidur^  ope/ 
reminimereferemus^CgterumPercse^ut 
att  Ariftoteles,in  fluuijs  8C  lacubus  etiam 
uerfantur  Jic^  hodie  in  Galha  fumma  ob/ 
tinentdignitatem  alendis  febricitatibus, 
appellac^  eos  Galliantiquo  nomine  Per/ 
cas  3  quos  celebrautt  Aufonius  Gallus> 
quum  dixit  in  Mofella, . 
Nec  te  delicids  menfarum  Percdjllehd, 
AmnigencLs  inter  pifces  digndnde  marims, 
Solus  puniceis  fdcilis  contendere  Mulis* 

In  Italia  aute  laudatiflfimi  funt  e  Lanb 
lacu,  quosNouocomenfes  ipfi  Percecos 
'  appellant:eosfamaeft  fuiflTe  adueditiosj 
6C  iixquilinos,tralatis  fcilicet  feminibus  e 
lacu  Eupyli,qui  Lambru  emittit  amnemi 
ut  meminit  Benedicflus  louius  frater  ia 
Larianis  Lufibus  ad  Minitium  Caluum* 
Bupylis  exigudfum  Percecus  ortus  in  undn, 

Mf  j  peregrinum  Udrius  indc  tulitf 

Scd 


XXI  III  ff 

Sed  Eupylis  multo  minor  es^quam  La/ 
rias  Per  cecos  producir,  quoniam  magna 
cxparre  uel  mfluentia  aquarum  defedlu, 
uel  occultiorealiquo  hiatu  terra?  hauftu$ 
multis  ante  annis  exaruf  t>abt]t'que  m  tres 
minores  lacus  aquis  in  depreffiora  loca 
fubfidetibus,  qui  a  Lictno  foro  uetere  op 
pido^quod  6c  ipfum  interijt^pIebisLicini 
Lacus  hodienuncupanturjn  Lario  Per/ 
caead  pedalem  crefcunt  magnitudinem, 
croceas  pinnas  habet,  5C  maiurefcetibus 
prsfertim  uuis  ab  ipfo  pingui  8;^  prgtene 
ris  interaneis  magnopcre  commendatur^ 
Medici  fere  omnes  Galliac  Cifalpinx  Per 
cas  aegris  robuftioribus  apponere  no  du/ 
bitant,pra?fcrtim  ficrudarum  uuaru  fuc/ 
co,quem  aggreftam  uocant,  diligentifli/ 
mecondiantur  ♦  Diocles  quoqp  Medicus 
in  libro  de  falubribus ,  ut  Athenaso  pla/ 
cet  5  Percam  e  faxaulibus ,  qui  molliores 
habeanc  carnes ,  ut  funt  Turdi ,  merular, 
Gobt]  S^Phycides,pIurimum  laudauit* 

DE     RHOMBO     ET    VASSE/ 
RE     C  AP  VT       XXV 

HAdlenus  de  fquamoiis  pifcibas, 
nunc  de  planis  agemus,  qui  fpinas 

habenc 


9^  C  A  P  V  T 

habtnt,  &C  de  his  quae  ab  Anftotele  Sela/ 
che,  quod  fpims  careant ,  &C  a  Plmfo  car/ 
thilaginata  appellantur » In  his  principa/ 
tutn  obtmetRhombus,fic  didus  fortaffe 
ab  inftrumento  TheflTalico  magico,quod 
Rhombum,id  eft  rotundum  fit.  eft  cnim 
hic  pifcis  longe  latilTimus  5C  ouali  figura 
rotundior,qu^  forma  in  ifnftruendis  acie 
bus  Rhombi  nomine  a  fcriptoribus  rei 
militaris  appellatur,unde  Martialis, 
Quumuis  Uu  girat  pdtcU.t  K v  - ^  •f??, 
Khomhus  Utior  eji  tdmen  pdteiid. 

Graeci  authores  Rhombu  Pfittas  nomi 
ne  uocariit,  ita  ut  Pfitta  genus  ad  Rhom/ 
bum^PaiTere  QC  Soleam  effe  uideatur.  Ari 
ftoteles  nanc^  Rhombi  nufqua  meminit, 
fed  Pafleres,fic  hodie  nuncupati  a  Roma 
nis  magnitudine,  faporec^,  QC  figura  etia 
oblogiore  a  Rhombis  differiit^in  eo  quo^ 
que  diffimiIes,quoniam  dexter  fitus  fit  re 
fupinusRhombis,  leuus  aute  Pafferibus 
&:  SoIeisXa^teru  Rhombus  inter  planos 
obtinet  principatum ,  quem  nobilis  qui/ 
dam  aulae  procerum  circa  popinalesde/ 
iitias  ingeniofiffimus  aquatilem  Phafia/ 
num  dppellare  folebat,  non  abfurda  qui/ 

dein 


dem  c:omparatione,ficuti&rSoIeas  Ex/ 
lcrms,  Lampetras  Cotiirnicibus,  Lupos 
altilibus  Capis ,  Sturiones  uero  Pauoni/ 
bus  ada?  quauit,ut  ex  coquinartjs  comen/ 
tari]s,quae  eius  coci  nomine  circumferun 
lur,lfcet  intueri.  Capitur  Rhombustoto 
anno  SC  circa  pinguiorem  arenam,extre/ 
masc^  litora  marginesmatat  tranfuerfus> 
couoluitc^  fe  cerus  flexibus,  Srrabonunt 
ttiore,  utfitusoculorum  uitium  emedet^ 
fuac^  potius  hcitudine  quam  pinnarS  ad/ 
tniniculo  fretus  curfum  dirigit ,  omnium 
profedo  dC  temporum  8C  locoru  pifcis, 
idemc^  dC  delicatus  SC  falubris,hyeme  ta/ 
men  quam  aeftate,&:  inltalia  Raucnn^» 
quamalibi  multo  laudatior.RhomborGi 
pulpae  funt  candidx,  5C  preffo  quoda  hti 
tnore  fucculentaj,  quae  affatim  &  falubri/ 
ter  aIunt,modo  in  prima  cocodioncqug 
celebratlir  in  ftomacho,  fuperflua?  earum 
partes  perfediflime  fecernatur .  Galenus 
tn  alendis  conualefcentibus  Rhombos  m 
ture  fimplici  cum  modico  fale ,  porris  dC 
aneto  intritis  perCoquebat^Sanis  autem, 
6C  his  qui  fenfum  appetetis  ftomachi  de^ 
iedum  habuiftent,toftos  in  crate,aceto(^ 
GG         confperfot 


W  CAPVT 

cdnrpcrfosjud  frixos  cum  Garo,  ac  uinb 
apponere  confueuit* 

DE    SOLEA     CAPVr    XXVI 

SEquitur  SoIeajLinguIaca  a  M.  Varro 
ne  nuncppata,  ab  Athenxo  aute  Bu/ 
gloflusjquod  bouinaj  Iingua?  effigie  imi/ 
cetur^hodie  in  lautioribus  couiutjs  in  fum 
maetiam  caeterorum  pifcium  copiama/ 
gnam  obcinet  claritatem .  Probaturbye/ 
me  8C  frixa  Aranci]  mali  fucco,  piperecp 
confperfa^  Maxima  in  Belgicis  oceanili/ 
toribus  reperitur,  noftrates  pedalem  lon/ 
gitudinem  raro  fuperat^Solea  maleficos 
pifces  defugiunt,  ea<^  folum  frequentant 
locajin  quas  belluae  minime  accedunt,  ita 
m  argumento  fint  maleficos  non  efle,ubl 
ipfae  ueluti  folutas  metu  uagentur .  Solea 
leuiflimum  adgeneratnutrimentu  in  fto/ 
machojfacile  concoquitur,&:  in  fecundis 
uenarum&iecinoris  digeftionibus  nul/' 
la  ferme  noxiarum  fuperfluitatum  excrc 
nienta  relinquit. 

DE     CITVLASIVE     SANCTI 
PETRI    PISCE    CAP.  XXVII     ^ 

13  Ifcem  e  genere  pIanorum,fimiIitudi>- 
X   nelftricis^fpfa  dorfiacicaculeatum;' 

capire 


f  3pite  e:ktento,ore  Iatiffimo,cmus^  maxil/' 
hx  ex  perfpictia  membrana  coftare  uidea 
tur,  Romani  Citula  dC  fandi  Petn  psTce, 
uti  8C  Veneci,  Ligures  autem  Zaphirum 
appeilant»  Sunt  m  eius  utroq;  latere  gemt 
ni orbes,  qui  bina  imprimentium  digito^ 
rum  ueftigia  efle  uidetunSaporcpretio, 
dC  effigie  (i  caput  abfcideris ,  ipfi  Rhom/ 
bp  perfirnilis^Quo  autem  nomineLatini 
ueteres  Gr^cic^  iili!  appcIiarint,pro  con/ 
ftantiaftirmare  non  aufim»Quibufda  ui/ 
►detur  effe  Chalcis  dc  gencrc  Rhombo/ 
rum  apud  CoIumellam.Piuaui  cgo  ilium 
ctTe  Acanthiam,  qui  fit  de  genere  Galeo/ 
rum  apud  Athena^u,  fic  didtus,  quod  [pi^ 
nofus  fit,  8C  certe  fi  Galei  proie  ore  fufci^ 
piunt,ut  eam  ab  inuadentiu  pifciu  iniuria 
tueantur,  hic  pifcis  ante  omncs  os  habec 
^ptiffimUyUt  ea  pictatis  in  fiiios  officia  cq 
fnodilTsme  pra?ftetur.  Acanthig  certe  Op 
piano  e  genere  Galcoru  funtj&T  aculeati, 
fed  is  fortaffe  eft^qui  a  nobis  Colubus  pi/ 
ifcisappellatjinfimac  plebis  obfomu,  qiix 
oblongus  eft,  SC  carthiiaginatus^  fpina(}| 
habet  in  dorfo.  Aliquado  quoq^  dulMtaui, 
an  cffet  Cytharus,que  fepius  Galcnus  c  i! 
GG    *  Rhom' 


ioo  CAVVT 

Rhombo  nominauit,  aflTerens  Rhombo^ 
fapidiores  &:mel/ores,e(re  CythansyUC 
manifefte  in  mefa  utrtufcp  collatione  de/ 
prehendimus.inuenio  tamen  apud  Athe 
najum,  pifeem  Citulum  dicari  Libero  pa 
trijficuti  CytharO  ApoHini^Triglam  He^ 
cati,  Apuam  Veneri,qu»  (i  nominis  con/ 
ieduram  fequemur,  profedo  Citula  Ro^ 
manusantiquorum  Grc^corum  Cittulu$ 
cflfepoterit^ 

r>E    TORPEDINE     CA^   XXVIir 

TOrpedo  effigie^poteftate^  admira/ 
bilis^fic  dicitur,quoniam  capta  in  rc 
tibus,  priufquam  attingatun  pifcatorum 
manus  ftupefaciat :  ^pterea  Veneti  eam 
Sgramfumjquod  eft  torpefcetis  membrl 
affedus^appellanr.Romani  autem  modo 
Battipotam ,  modo  Foteriftam,  frequeiv 
tius  uero  Oculatellam  dicut,quod  in  e/u$ 
dorfo  quincp  ocellos  fubnigros  ipfa  naiu 
ra.depinxerit*  Subrufa  eft  prona  parte,fii 
pina  autem  candida .  Auerroes>  c^teric^ 
Philofophi  Torpedinem  ea  qualitate  ma 
nus  adficerejqua  ferrum  a  magnete  lapi/ 
dc  per£rahatur,exiftimarunt.At  Galenus 
Torpcdine  inter  pifccs,quibus  u  cfcimur 

tatertio 


in  tcrtio  dc  Alimentis  nominauit,quanq^ 
ea  hodie  a  plebe ,  egentiiTimisc^  homini/ 
bus  tantum  comedatur* 

DERAIAETALirS    CA-XXIX 

SVnt  etiae  planis  Raiaf5&:  Squatinaf, 
5C  item  compofiti  ex  utrifq?  Rhinoba 
teSjfiueSquatraia?,  quae  feda?  fimt  afpe/ 
du^atq;  efu  admodum  iniucundarsquum 
inter  fordidoj  plebis  atcp  paftoru  obfonia 
cenfeantur*  Raiarum  fel  auribus  fanadis 
aptiflTimueft^  Squatinaru  aute  fcabra  te/ 
gumentu  ad  pohendu  ebur  propter  afpe/ 
ritatem  ab  artificibus  expetitur^ex  co  cul 
tellorum  dC  faicatorum  enfium  uaginag 
Turca?5  Barbaric^  maritimi  admodu  pul/ 
chras  conficere  folent,  quas  Sagrinas  ap/ 
pellant  ♦  Eft  etiam  huius  gencris  Paftina/ 
ca^idem  dC  Turtur,&:  Trigonjquga  mor 
tifero  aculeo  lethalis  ab  Oppiano  dicu 
tur,  quo  Vlyflcs  idus  a  filio  perierit,  ho^ 
die  Bruccus  dida .  Hsec  fimul  &:  Raia  SC 
fupra  citaci  pifces  e  muftelhno  funt  genc> 
re,proIem  tameore(ut  alij  folent  eius  fpc 
ciei)  fufciperenequeunt  propter  cauda/ 
rum  aiperitatem^ 

GG    $         Dc 


|oi  e  A  P  V  T 

JdE    rONGRO    CAPVT    XXXT   "^ 

POft  planos  pifces  oblongi  8C  lubrici 
citabutur,  8C  ante  alios  Congcr  fub/ 
afbus,  5C  teres,  quitngetis  Angudlaj  fpe/ 
ciempraefeferc*  Hunckefius  aitomnt/ 
bus  gregalibus  pifcibus  duriorem,  S^ob 
raritatem  carnium  lenuiffime  nutrire,  nc 
que  laudabilem  prafbere  fuccum,  eum  ta 
men  ftomacho  minime  etTe  moleftu ,  aut 
incomodum .  Idq;  Gatenus  afFirmat ,  qirf 
dicit  Congros  parum  afferre  nufriment/> 
cacterum  faciliime  eorum  carnes  digeri> 
atcp  fecernijita  ut  mirer  Albertu  Magnu, 
quum  dicitjCogros  natiua  qiiadam  pro/ 
prietate  lepram  morbum  generareXon/ 
gros  in  immenfam  crefcere  magnitudine 
apud  Sicyoncm  Peloponnefia  Eudoxus 
traditjita  ut  curru  logitudine  fuperet«Poir 
ro  Archeftratusinlibro  delegibus  ncn/ 
trts,  Cogros  in  Italia  longe  optimos  iudi 
cauit>quod  mihi  nequa^  ueriftmile  uide/ 
tur » Quando  necp  hodieaula?  principes^ 
necp  ipfi  cupediuorae  Congrum  magnifa 
ciant^foliq;  Hiipani  Romanae  urbis  it\/ 
quilinieO  exoticis  quibufda  pultartjs  ia/ 
CP^d^in  ft|mtnobono(€  habere  uideant. 


DE    MVRENA    CAPVT      XXXI 

MVren^  totomarifunt  frequentes, 
fed  in  Siculo  longe  maximaf,atque 
optimg>cas  Columella  Flutas  appellauit, 
quod  fummis  in  aquis  fluitentrunde  accr 
dat,ut  in  nimijs  folis  ardoribus  exufta  cu 
te  fefc  mergere  nequeantjamiflTac^  flexuo 
fi  motus  agilitate  capiaturSunt  maculo/ 
fx,&rin  collo  aliquot  ftellas  ad  forma  fe/ 
ptentrionis  haberedicuntur ,  qua?  ftatim 
morientibus  euanefcant^Mira  in  his  faga 
citas,  nam  ut  fe captas  fenfere^hamu  auiV 
diflime  deuorantjdentibusc^  lineam  pro^' 
tinus  abrodunt,&^  effugiunt.  Veteres  Ro 
manos  auiuacitate  potiusquama  fapo^ 
ris  prajcellentia  Murenas  aeftimaflTe  cre/ 
diderim,quonia  magna  eoru  copia  in  co/ 
tidianos  ufus  uiuarqs  inclufa  diutiflime 
poterat  aflTeruari,  caf  teris  pifcibus,aut  te/ 
dio  carceris,  aut  uitio  pifcinarii  facile  pe/ 
reuntibus  ♦  Conftat  enim  C*  Hircium  ex 
uiuartjs  epulo  triumphaIi,di(Satori  Ca?fa 
ri  fex  milia  Murenaru  mutua  appendifl^e* 
Manfuefcut,  8<:dc  manu  hominis  efcam 
accipiunt^CraflTus  ille  cognomento  diues 
Murcnam  altilem  adamauit,adeo  utfato 
GG    4         fundam 


iot^  CAPVT 

fuhdam  aliquando  luxeritj&TtumuJo/n/ 
dident.Extac  quocp  illud  falfiflimu  Crafll 
dicfium^quum  L^Dommo  admoda  riden 
tiyZtc^  admfranti,quod  mortuam  deflerec 
Murenam,  refpodir,  mirum  quidem  eflt 
quod  extincfium  pifcem  lachrymis  profe 
queretur,  fed  multo  quide  admirabilius» 
quod  ipfe  tres  a  fe  elatas  uxores  non  lu/ 
geret.  Extulerat  cnim  trcs  uxores  DomiV 
tius,quas  quidem  ueneno,ut  dotihus  po/ 
f  iretur,fufl;ulifl!e  dicebatur»  Alfquac  etiatn 
fo^minas  in  delictjs  Murenas  habuerunr» 
ut  Antonia  Drufi^quae  uni  fpediatac  man 
fuetudinisgematas  inaures  addidic  Ve/ 
fcuntur  humanis  carnibusMurena?»  id(|r 
VedrjPollioniscrudelitateuerij  effe  ap/ 
paruit>  qui  damnatgs  feruos  in  uiuariunt 
demergebatjUt  illi  non  extepIo>fcd  paula 
tim  iti  minutifllmas  difcerpti  partes  Mu/ 
rcnaru  morfibus  abfumeretur.Ferdt  Mu 
renasin  caudauitalem  fpiritum  habere, 
propterea  illas  aliquato  celerius  interimi> 
fi  in  extrema  caudg  parte  potius  quam  iti 
capitefuftibus  uerbcretur^Sanga  Roma/ 
nus  poeta  lepidus,  cuius  beneficio  Athe/ 
nasum  Latinum  Iegimus,qua  Pyrgorum 

tn 


xx2cr  loj 

in  fitorc  pifcarcmur ,  docuit  Miircftas  ab 
anciquis  cxoflTari > Plauti  authoritate,ut 
eoru  carnes  nuilis  impcdita?  fpinis  gratio 
res  redderetur,ingcntemcp  ille  Murenam 
binis  bactllis  utrac^  manu  comprehenfls 
mcdiam  afl:ringendo,detergendodp  rede 
^  feftiue  admodum  exoffauit.  Serpentcs 
cum  Murenis  coire^quas  fibilo  eprofun^ 
dis  inlicus  euocentjdiuus  Ambrofl'us,&! 
complures  anriquorum  tradunt,  cui  opi/ 
nioni  Athenajus  refragatur,authoritatc 
Aadreaj,qui  de  his  quae  falfo  credutur  li^ 
brum  edidittMurenae  toto  anno  pariunt, 
cftc^  de  genere  earum  Murus  robuftior, 
SC  grd^iotydC  unicolor  Larici  Iigno,coIo/ 
reperfimiliSjUt  Ariftoteli  uidetur,  quem 
Myrinum  Plinius  appellat*  Inuenitur  8C 
Murena  fluuialis  multo  minor,  quae  una 
cantum  habet  fpinam,^:  Gallaria,  autho/ 
ritate  Dorionis,ab  Athena^o  nucupatur, 
ita  ut  arbitrer  hanc  minorem  Murena  iry 
telligere  uoluiflTe  Athenacum  pro  ca^quac 
a  nobis  Lampetra  uocitetur ,  fed  de  hoc 
mox  diffufe  diflTeremus^Murenarum  car^ 
nes  non  minus  nutriuncq^  Anguillarum 
atcp  Congroruiti,  ut  Icefius  aflA^rin  VeriS 

GG    5         ab 


^'^6  CAPVV 

ab  duritic  quadam  innata  dC  cx  tcftaci  hii 
inorc  laboriofiflTimc  digeruntur,  fed  a  la/ 
iflibus  eximtjs  fummam  comendationeni 
accipiunt^quibus  Heliogabalu  Ca^farem 
Snfana  prodigaIitate,quum  in  mediterra/ 
neis  effet,  aulam  omnem>  ac  rufticos  pa/ 
uiffe  Lampridius  in  biftortjs  affirmauit^ 

D  E    A  C  V     C  A  P  V  T    X  X  X  1 1 

ESt  SC  Acus  de  longora  genere,  quac 
a  Grxcis  Rhaphis,  dC  Bellona  dici/ 
tUr,.roftrum  habet  Gruis,uel  Ciconiae  fiV 
inilitudinejcororem  uero  argenteum,fpi/ 
tiam  autenijut  Afbertus  Magnus  annota 
liitjUiridis  coforis»  hic  pffcis  (cro  parit,  &C 
per  aeftate  tantu>  utero  dehifcentc  tepore 
partus,  fecus  ac  captcris  accidat  pifcibus, 
qui  ipfo  uufuaf  foramine  pariunt,  ut  Ari/ 
ftoteles  exiftimauit  ♦  Humidii,  bonumc^ 
fuccum  eius  carnes  pra?  bet,fed  tardiufcif 
le  c^terorum  coparatione  cocoquuntur» 

PE    ANGVILLA    CAP     XXXIII 

ANguilfas ,  quod  anguibus  affimt/ 
Icnt  M.  Varrodidasexiftimauir; 
nafcuntur  ex  fimo ,  afgarumc^  putredine 
jfmis  in  facubus  SC  fluuijs,  nuffo  coitu,nul 
lac^  fcctura,  ut  ait  Ariilotcles  >  uiuaciffi/ 

mx 


X  X  X  II  r  loT 

tnaf  fant,quoniam  branchias  habent  pciy 
angaftas,unde  etia  fit,  ut  turbidas  aquai 
diffkillimas  toIerec.Repenumur  dC  in  ma 
ri  anguillac  fecundis  amnibus  deuedsei  fc 
cus  ac  alijs  contingat  pifcibus,  qut  e  mari 
fubire  amnes,  alle(Si  aquarum  dulcedine 
confueuerunc:  SC  eae  quidem  multo  fapi/ 
diores  uidencurjquamipfae  prognatjjnu 
tritaecp  in  amnibus^uelutt  quae  uifcofum» 
lcntumc^  illum  habitum  penitus  exuant 
faliarum  aquarum  egregio  temperamen/ 
to^  Ncqj  tamen  credendum  eft,  tn  alto  ac 
profundo  maridulciorcm  deeflehumo/ 
rem,quo  maxime  pifces  foueantur^Nam 
ut  ait  AriftoteleSjin  ^fundis  uadis  aqua/ 
rum  dulcium  uenaj  perennes  exiftunt>8(C 
in  ipfa  marinarum  aquarum  mole  porcio 
certa  dulcioris  humoris  repericur,  quum 
maris  aqua,necp  fimplex  fit,neque,ut  ali/ 
qui  uoluerunt,  purum  elemencum,argu/ 
tnento  func  uafa  cerea  c  nauigtjs  tn  alcum 
demilTa ,  qu^  paucarum  horarum  fpatio 
dulct  aqua  per  meacus  fubciltiTimos  rece^ 
pca,manifeftiflime  repletur,ut  DemocrtV 
tus  ance  Ariftocelem :  &C  utrocp  pofterior 
Theophraftus  experimento  deprehende 

tunt» 


fos  cAPvr 

runt*  Cactcrum  Anguillx  in  mari  rariflTi/ 
me,frequeter  uero  in  omnibus  ferme  flu/ 
Utjs  ac  lacubus  Italia^  capiutur.  Sed  ingen 
Ces  8C  fapidiinmasalit  Vulfinenfis  lacus» 
quarum  incredibilem  mulcitudinem  capt 
uidimus  in  excipulis  ad  egreiTum  Martas 
amnis  fabricatis>  cum  Alexander  Farne/ 
fius  Cardinalis  Leonem  Pontificein  eam 
amo^nifllmam  regionem  ab  urbe  uenan 
diftudio  fecedentem,regali  magnificen/ 
cia  fufcepiflet*  Anguillas  omni  ex  loco, 
omniq;  teropore,&:  prxfertim  circa  folfti 
cium  medici  deteftatur»  Stomachis  cnitn 
6C  renibusfunc  inimic^ ,  fed  praecipuum 
fcntiunt  nocumetum  ex  earum  obfonrfs, 
qui  harenulas  mingere  cofueueruntjquo 
niam  illa^  anguitlari  glutino  in  calculos 
cogi  8C  aftringi  uideatun  podagra  quo(^ 
laboratibus  manifefte  officiunt,  nec  ullis 
morbismedentur,ficutiniquefecitTena/' 
cura  uideatur,quae  tam  fuauem  refutadis, 
cxpuendisc^  pifcibus  faporem  indiderit. 
C^terum  Anguillas  minimenoxias,fed 
quae  propter  exilitatem  commode  ueru/ 
bus  torreri  non  poflint,gignit  Scrius  Cre 
tnonenfls  agri  fluuiolus,  qui  in  Adduam 

excurrens 


XXXIMI  to^ 

excufrens,  Vidae  poetae  pacernas  poflef/ 
fiones  intcrluit. 

DE    LAMPETPvA    CA^XXXirH 

SVbeunt  Arnum5&:  Tyberim  Lampe 
trx,  atq?  in  his  praeferum  amnibus  ad 
generofum  habitum  adulefcunt,  Anguil/^ 
lis,  uel  paruis  potius  Murenis  afTimilan/ 
tur^funt  enim  lubricafjS^  nigricantes,ten 
dente  tamen  earum  parte  prona  ad  cccru 
leum  coloremaUtro^^  autem  gutturis  latc 
reforaminulentafjfiquidem  feptenis  part 
bus  fiftulis  mirabili  ordine  a  natura  fabri 
catis  acceptam  aquam  emittut,quu  bran^ 
chrjs  omnino  careat,  nec  cubitalem  excc/ 
dere  magnitudinem  foIeant^Omnibus  au 
tem  Gdliix  Qfalpinaj  riuulis  jpfiscp  prx^ 
fertim  Ticfnijatcp  Adduaj  emiifarijs  mul 
tx  reperiutur  pr^tiofa?  admodum,quan/ 
quam  minimi  digiti  craffitudinem  rariflTi 
ftie  fuperent.Sed  Romanis  prapcipua  no/ 
bilitas  a  magnitudine  atque  fapore,adeo> 
ut  dcnis  fa^pe  aureis  fingula^  u^niaf,ipfc> 
prajfertim  uere  quo  maxime  probantur, 
Necj  cnimdum  ieiunamus&:  frugiefie 
debemusjluxuria  caftigacunRetulic  Pla/ 
tinain  culinarrjs  fuis^duoru  Cardinalium 

luxii 


m:-  CAPvr 

kixajfupcrbiac^  certantium  otfonatorc» 
ccntum  aliquando  argenteof  u  nummuot 
uni  Lampcf  rx  pretium  feciffc,  quu  m  fo> 
ro  pifcario  ambittofius  cotendendo  cunt 
pi^ccm  pcrtinacijatq^infana  profufionc 
ueluti  ad  haftam  licitaretur*  Lampetratn 
ncoterici  quafia  lambedis  petri»di(^a  pu 
tantjqua  Grg  cis  GaIeu,Latinis  uero  Mu . 
ftela  fuifle  arbitramur.  Eam  Ennius  poc^ 
ca  pretiofiffimis  aequalefacitj&TPlinius 
bpnitate  Scaroproxima  effeteftatur^&^ 
Ambrofius  guftu  fuaue  uocat»  Porro  Ga 
leorum  plura  funt  genera>ut  apud  Arifto 
tele,  Athen^u^Oppianu^ac  ipfum  pra^ 
fertim  Galcnii  lieet  intueri :  dicitur  enim , 
pifcis  Muftela  e  Galeis,  fiue  cx  MuftchV 
nogcncrCjUtThcodorus  G«za  pafftm 
intcrpretatur,proIcm  ore  fufcipere  S^  rur 
fus  cmittere,ut  illam  a  pifcium  malefico^ 
rum  iniuria  tucatur  ♦  Ca^tcru  Galenus  in 
ccniolibro  de  alimentis  Philotimiirepre/ 
bcndit,qui  Galei!  in  ordine  duras  habcn/ 
tium  carnes  coliocabat,  quuGalaxius  fit 
is  pifcis  €  genere  GaIeorum,quem  Latini 
Muftelam  appellant,  pifcis  inquit  &  mo j, 
Usa  &C  apud  Romanos  gloriofus  ♦  Nequef^ 

eniui 


enim  ilk  iretus  pariter  ac  ineptiJs  Gdcnl 
interpres  unquampro  Galeo  Muftelam 
interpretatus  eft  ♦  Quod  profecSo  Theo/ 
dorus  fedflTer,  g  femper  nominibus  Gra?/ 
cis^pro  uirilijLatina  uocabula  reddere  co. 
fueuit*  Icefiuspariterinlibrodemateria,  ' 
egenere  Galeorum  meliores  8>C  mollio/ 
res  Afterias  appellauit,  itautfortaftepu/, 
tandumfiteum  pro  Afteria  Lampetranii 
innuere  uoluiffe,  quod  Lampetra  quafi  a. 
maculis^quanquam  obfcurioribus  ftella/ 
ca  CitydC  mollis  &C  delicata.  Inuenio  quocp 
nonnullos  authores,  qui  paruam  Mure/ 
nam  pro  LampetraintelligatjUtait  Athe, 
nacus  authoritate  Dorionis^apud  que  flu/ 
uialis  Murena^qua?  marina  fit  multo  mi/ 
nonGallaria  nijcupatur,  quoniam  unan^ 
tantu  habeat  fpinam  ♦  Poteft  quocp  acci/ 
^erCjUt  idem  fit  Gallaria  Athenaji,  dC  glo 
riofus  Galaxius  Galeni,unius  literg  cooi 
mutatione:necp  mirum  efle  debet,  quum 
utriufqueauthoris  Grafci  codices  corru/; 
ptiffimi  habeantur»  Albertus  quoc^  Ma/ 
gnus  Lampetram,  Murenam  paruam  ap 
pellauit^qui  quanquam  fitineptus  &:  bac' 
barus^  mininK  tamen  hoc  fQmniaiTe  pq/ 
/      /  tandus 


lii  CAPVT 

tandus  cft,quum  ex  ueterum  potius  com 
mentarijs  laborfofiflime  excerptis,quam 
a  multo  nobilioris  ingenrj  acumine  tor^ 
Cantac^  uolumina  condiderit^  Id  uero  me 
plurimum  mouet,  ut  Galeum  pretiofum 
apud  Grafcos,noftrate  hanc  Lampetram 
noefle  exiftimemjquonia  isGaIeus,qui 
Rhodilonge  omniumdelicatiffimuseft, 
ab  Archeftrato  in  eo  libro,quo  uita  quac/ 
rit  Sardanapali,  dicit  eiTe  Accipcnferjqui 
Plinio  authorerarus  inuentueil,&:rqua^ 
itiis  ad  os  uerfis  confpicuus  ♦  Verura  ipfi 
Gr^ci  infimta  quadam  nominumconge 
rie  Accipenferem  appeUant,ut  qui  modo 
Ellopemjmodo  Calllionymu,  modo  An/ 
thiam,aL  puIchrum,S^  Calichthyn,queni 
ctiam  minirtrt  cum  tibtjs  coronati  conui/ 
uijs  inferrcnr,  eum  uocare  confueuerint* 
Sed  ut  arbitrer  Lampetra  antiquitus  fuif/ 
feMuftelamyPIiniusapertiffime  fuadet, 
quii  dicit  in  lacu  Rhaetiae  Brigantino  Mu 
ftelam  efle  marinx  semuIam^Nani^  is  ho 
die  Lacus  Hydrius  eft  in  Tridentinorum 
finibus ,  qui  proculdubio  antiquitus  fuit 
Bngatinus.  Isemittit  amnem  CIifium,in 
quo  Lapetr^  repcriucur » Sebinus  quocp 

Brixiano/ 


X  3t  5CI I  I  Jt  ii^ 

Brixtanoriiiaeus  Brigantino  proximus, 
qui  hodieHifeius  dicic^&Olhu  amncrri 
emittit ,  ut  plures  eius  accolac  mihi  affir^ 
marunr,  aliquado  Lampetras  Etryfcis  ac 
Romanis  fpecie,  fapore*^  fimillimas  pras 
buit.Nequepropcerea  dixit  Plinius  marl 
nae  semulamjquia  captam  mari  intellige/ 
re  ueht:  marinaf  enim  funt ,  quas  in  Arna 
ac  Tyberi  capiuntur;Diftant  fiquide  lon 
goinceruallo  pulparum  bonitate  abhis, 
quas  in  alto  mari  expifcari  aliquando  fo/ 
lemusjquum  fubarid^,agreftesq^  fint^ita 
utexprimere  Plinius  uoluerit  Muftelas, 
qux  nunqua  mare  attigerint,fapore  com 
Inedandas  dulcibus  in  aquis  reperiri.  Ne 
que  enim  Pliniu  Lampetras  paruas(quas 
Lampetroccias  uocamus )  marinis  copa/ 
rare  uoluiflTe  crededum  eft.nam  fi  de  par/ 
uis  intellexifletjad  Brigantinum  ignobi/ 
lem  lacum  5C  ipfis  abftrufum  in  Alpibus 
minimefuiflTet  recurrendii^quu,  uti  fupra 
diximus ,  tota  Gallia  Cifalpina  in  omni/ 
bus  fluuiolis  ac  riuis  copiofiftime  repcri/ 
antur.  Vnde  uero  Lampetra  anciqui  Mu 
ftelam  appellarint,  incertu  eft .  Veru  ego 
pifcem  illrtm  a  longitudinejcadorec^  ucn 

HH  trfs 


ti4  CAVVT 

tris  S^  a  tergorfs  fuperions  fubluteo  cola 
re  (utiinquadrupedibus  Muftelis  uidcf 
inus)didum  eflfe  putauerim.Fuerealiqui 
eruditipres  noftrx  tempeftatiSjqui  Lam/ 
petram  apud  Plinium  Lumbricum  fuific 
credtrenr,quu  in  nono  dicat,Du«  otnni/ 
no  (unt  pinnf  longts  pifcibus>ut  Lumbrt 
cis  5C  Anguillis  8C  Congris,quu  &C  Lam^' 
pctraf  fint  Iongaf,&r  Lubricis  terreftribus 
certo  confinio  affimilentur*  Verii  locum 
ibi  deprauatum  efte  oftcndit  Alcyonius 
uir  dodus,quum  Plinius  eadem  uerba  ab 
Ariftotele  mutuatus  efle  manifefte  depre 
hendatur .  Verba  autem  Anftotelis  harc 
funt  ex  libro  primo  denatura  animahu, 
Qu^  aute  in  genere  natatium  pedtbus  ca 
rentjhec  aut  pinnis  natat,ut  pifces,quorur 
alrf  quaternas ,  binas  fcilicet  parte  prona> 
6^  binas  fupina  habent,  ut  Aurata,ut  Lu^ 
pus:ali]  bmas  tantum,  quilongi,  leuesq?, 
funt ,  uf  Anguilla?  &C  Congri :  aut  nullas 
omnino  habent,  ut  Murena,  fed  ita  mari 
utuntur^ut  terra  ferpentes,  modoc^  fimili 
repunt  in  humore.Theodorus  autem  uer 
tit  leuibusloco  lubricis,quadoquidem  ia 
medofam  Phnij  kcflione  inciditnec  fatis 

animad/ 


X  ^C  X  I  I  I  l  iif 

'ihimaducrtif,quo  pado  caftfgare  eani  o/ 

portererjUi  librarioru  uitio  lubricis  dicflio 

nem  in  Lumbricis^addito  m  litera  abtjffe 

omnino  crededum  fit.  Porrd  Hermolaus 

in  caftigationibus  Plinianis  nihil  de  Lum 

bricisdifferuir,in  Corollario  autem  apud 

Diofcoridem>quum  Muftelam  nomina/ 

Vecquis  nam  is  pifcis  apud  neotericos  ef/ 

fet,  cautiffime  fubticuit:  utpote  qui  de  eo 

pifce  mhil  certi  adhuc  fe  coperiffc  memi/ 

nerat.Qudd  Ci  ha?c  nonnullis  qui  inexplo 

rata  ueritate  morofi  funt,  mtnime  fatisfc/ 

cerintjOperaepretiO  erit  eos  Lumbrici  no^' 

men  pro  pifce  apud  aliquem  idoneum  au 

thorem  reperircquod  certe  nunqua  (nifii 

fallimur)uel  accuratiftima  lecfiioc  poteric 

Inueniri.  Arfi  Lumbricus  erit  pifcis  qut 

Lampetra  dicitur,teftimonio  alicuius  for 

taffe  authoris  ab  inferis  reuocati:quis  de/ 

mum  corra  pifcis  crit  ipfa  Muftela  ab  an/ 

tiquis  tat opere  celebrataV  Quum  nullu» 

fcre  fit  pifcis  palato  gratiffimus,cui  fuum 

nomen,idemcp  antiquum  non  rcddideri^ 

mus.  Lampetra?  igitur  fuauiffimsc funr, 

Mattio  tame  Aprilic^  menfibus  tantum* 

nam  iucipieme  acftate  durefcit  neruus  in^ 

HH    *         tenar 


»S  CAPVT 

terior^qui  illis  pro  fpma  efl:  carteram  deU 
canorequodam  condimento  multoma^ 
loremjquam  ab  ipfis  pulpis,  nobilitate  ac 
cipiunt»  Necare  enim  eam  in  Cretico  ui/ 
no  foletj  eicp  myriftica  nuce  os  claudere, 
&:foramina  illatotidem  Cariophylis  ad^' 
implere ,  in  teganoq?  conuolutam  in  (pu 
ras  additis  auellanis  tritis^medulla  panis, 
oleOjUino  CreticOjaromatibusc^ad  tem'' 
peratiores  prunas,  certis  momentis  fedu/ 
lo  excoquererquo  codimento  Leo  x  ♦  in 
minore  fortunajioci  caufa,ut  conuiuium 
exbilararetjMarianum  Cucullatu  falfum 
&rridiculum  bomine  memorabili  impo/ 
ftura decepit .  Namq^  funem  inftar  Lapc 
trae  incoc^ium ,  multoq?  illo  iurulento  irh>' 
merfum  grandi  in  patina  appofuit,ut  no/ 
tam  omnibus  eius  edacitate^gulamcjj  efu 
deret^q  iam  magna  pultarij  parte  abfum/ 
pta  pfeudolampetra  aggreftus,  diu,  mul/ 
cumc^  cum  ea  maxillis  ac  dentibusinhaer/ 
rente  coIiu(Satus,cachinnum  cundis  tol/' 
lentibus  facetiffime  refpondit,  utinam  fic 
mihi  fajpius  illudatis ,  nam  in  hoc  condi/ 
rnento  non  modo  funes,  (cd  dC  ipfas  catc 
nas,  quibus  infant  uobis  fimiles  uinciun/ 

tur 


ttir,  ar  cum  uoluptate  quide  abfumcrcm. 
Cafterij  Lampetrarupulpis  nullam  uim 
noxtam  ineffe  putandueft^quando  5C  du 
ricie  5C  lento  pingui  prorfus  expoliatae 
ftnt,  quibus  maxime  coditionibus  pifces 
ftomachis  incommodi  effe  cofueuerunr» 
Dicere  autem  eas  ab  occultiore  poteftate 
neruis  aduerfari,impudentisjuel  fcrupu/ 
lofioris  ingent]  effe  putamus* 

DE    TROCTA     CAP*XXXV 

QVidTrocfla  Romanis  antiquitus 
fuerit,  haud  facile  adfirmauerim, 
quadounus  tantae  LatinisAmbrofius, 
folusqj  ex  omnibus  Graecis  authonbus 
Aelianus  Trocflam  nominarint:8(:  id  qui'' 
dem  admiradum  eft ,  quum  omnium  qui 
dulcibus  in  aquis  generent,hic  pifcis  lon 
ge  nobiliflimusa^quahcundlaru  getium 
iudicio  cenfeaturquaobrem  in  hoc  prac/ 
fertim  pifce  condonandam  mihi  ab  erudi 
tisueniam  exiftimo.fi  ingenue  menon/ 
dum  eius  uocabulii  a  ueteribus  ufurpatu 
reperiffe,  minime  inficiabor.  Sed  TrocfiS 
de  Luporii  genere  fuifTe  apud  antiquos 
crediderim.uti  Moderatus  Columella  cu 
riofos  atcg  oculatos  lec^ores  admonere  ui 
HH    f         detur, 


«St  C  A  P  V  T 

detiir,  quum  Lupos  fine  macula  pifcmfa 
includi  poflc  afleuerct,a!iosc^  eflTe  Lupos ' 
dicat,  qui  Varij  appellcnturjtta  ut  Lupo/ 
rum  alij  fint  fine  macula,id  efl:  marmi^qui 
&:amnes  fubeatralij  Varij,hoccft  fluuia^ 
tiles,  quidulcibus  in  aquis  generetur>ua 
de  dC  Trodam  ab  aliquibus  inglorijs  au/ 
thoribus  Varium  maiore  appellari  uide/ 
mus.certe  Troda  admodum  uaria  eft  ni^ 
gricatibus  maculis  totum  dorfum  fpecio 
fc  pingentibus»  Spigolae  uero  unicolores 
potius  atqj  argentex  efl^e  liidentur,  quan 
qua  8>C  ipie  ueluti  ad  retinenda  Lupini  gc 
neris  appeIIationem,fubatris  pundis,fcd 
n^inoribus  8C  languidioribus ,  $  in  Tro/ 
<Ris  uideamus,notatae  fint.Neqj  enim  ar/ 
bitradum  eft,ColumeIIam  pcr  Lupos  tra 
dudos  in  Ciminum  5C  Sabatinum  lacuss 
uel  Trocfias  uel  Lutios  intelltgercuoluif/ 
feXuperuacaneij  enim  fuiffet  Trocflas  in/ 
didtffe  5  quarG  maximS  copiam  fuburba/ 
ni  amnes  omni  tepore  fuggererentjUt  ex, 
Reatinis,  Sublaqueanisq?,&:  ex  ipfo  Ty-^ 
burtino  Aniene  quotidie  uidemus.Prajte 
rea>neq?  Romanse  Iuxuna?,necp  admira/ 
biiioris  magnificentia?  fuifl"et?alios  quani 

pelagios 


pdagfos  pifccs  illis  in  lacubus  diflem/naf 
le.  de  marinis  enim  Columella  loqueba^ 
tur,&:  quidem  nobiIi(Timis,ut  de  Auratis 
&:MurenisfimuIc(jLupisipfis  claretc/ 
ftatus  eft^quos  tame  omes  deficiente  pau 
latim  eorum  fobole,  quum  diu  naturar  rc 
pugnare  nequiuerinc ,  penitus  interqlTc 
manifefte  uidemus.  Improbumc^  illud  fa 
dum&didu  luxuriofum  Philippi  apud 
Caflinatem  hofpicem  certiffima  facit  coa 
icduram,  Lupum  illum,que  ut  infulfifti/ 
mifaporis  expuerat,&r  probro fubinde 
fucrat  perfecutus,  fuiflTe  Trodam,  quum 
in  illis  amnibus  Ca(Iinatium>Soranoruni 
8C  Arpinatium  TrocSwT  plurimii  capian^ 
tur,  qaas  Spigolis  Tyberinis  pinguiori/ 
bus  minime  comparandas  Philippus  eirc 
iudicabat.PIinius  quocp  aliquos  Lupos  a 
candore  Lanatos  appellari  dicit,  &C  iliud 
quide  proprie  &C  erudite,  nam  Lupos,  id 
eft  Trodas  in  uniuerfum  fecundum  car/ 
nes  rubefcere,Spigolas  aute  pelagias  pa/ 
riter  ac  Tyberinas  infigni  candore  albica 
re  clarilTime  conftac  ♦  Ca^terum  Trocflani 
non  facileinTybcri  rcpcries ,  ficuii  nec 
ipfam  Spigola  alrjs  in  ainnifaus  urbt  pro/ 
HH    4        pinquis* 


ItU  CAPVT 

pfnqufs .  Cur  autem  folus  Aclianus  Tra 
dam  amphore  clogio  celebrant,  proptc/ 
rea  id  accidffTe  putaucrim  >  qudd  tllc  fue/ 
nt  Prencftinus ,  apud  quos  Trodac  pluri 
ma?  fubfedis  in  amnibus  capiantur.  Qu2i 
ctiam  ratione  Diuum  Ambrofium  Anii^ 
ftftc  Mediolancfcm,  ucluti  Larianis  Tro 
(ftfs  affuetum,  uulgato  cdam  tum  cius  pi 
fcfs  nomfni  infcrufrc  uoluiffc  crcdedum 
eft*  Sed  Aelianus  Tro(5iam  e  genere  ma/ 
rfnorij  facft,  quaj  cum  Delphfnfs  pugna/ 
re  foIeai>  ffc  ut  fd  nomen  noftrati  Trodae 
parum  conuenire  uideatur*eam  dfcit  con 
tf nuos  habcre  dentesj  dC  eos  qufdcm  inci 
forios,  captamq^  hamo  non  retroccdere, 
fcd  continuefcqui,  utco  deglutito,  infe/ 
riusc^  dcmiffo  Ifncam  abrodatjpropterea 
a  pffcatorfbus  hamos  anfae  logf  orfs  fuiffe 
excogitatos:  faltatrixc^  ab  co  Troda  ap/ 
pcllat,  quod  dC  nos  hodie  uidemus,  nam 
eas  aduerfos  amnes,  uel  e  pr^ruptiflimfs 
etiam  cautibus  dccfdentes  incredf bili  im 
petu  fubirccopertumcfttabNare  cnfm 
fluuio  in  Vclinum  Iac(!,qui  hodic  Pedelu 
cus  eftjftupeda  uelocitate  uolucrum  mo/ 
do  afceadere  crcdutur.qui  lacus  ab  altiffi 

mo 


ftio  monris  uerrice  cerris  primo  coarcfla^ 
tus  anguftijsj&^  mox  tota  aquarum  mole 
pr^cfptcat*^,  nec  fubiedis  quide  cautibus 
madefadis^ueluti  ecoelo  inipfum  pro/ 
fluentem  Narem  efFunditur  ♦  Nos  quoqf 
Trodtas  maiores  audiuimus  in  Larij  ripis 
lafciuo  excurfu  extremas  arenac  margt/ 
nes  aliquando  ad  iufti  palTus  longitixdv 
nem  profuIcafTe^Troclas  longe  omnium 
maximx  centum  aliquando  libraru  pon/ 
do  Lario  in  lucu  progignutur,&  quidem 
omni  aliOjUel  marino  etiam  pifce  fapidio 
res ,  praefertim  fi  Maio  menfe  dC  in  Bre/ 
fciae  torretis  oftio  capianturtmortuae  pau 
cifflmis  horis  fummam  illam  faporis  gra/ 
tiam  amittunt,  quonia  ob  pinguem  illam 
teneritudinem  quam  ocinime  computre 
fcunt.  Coquuntur  cocifae  in  tabellas  in  Ic 
betibus  lapideis  torno  fabricatis^fimplici 
in  aqua,  multo  fale  indito ,  alia(^  fubinde 
accerfita  codimenta  penitus  alpernatur* 
Mufco  enim  quodam  pruinac  fimili  pau/ 
lo  poft  fponte  emiflb,rubete5  pulp^e  pro/ 
tinus  efflorefcunt,ita  ut  quum  refrixerint 
niulto  gratiores  eflfeuideantur^Morus  ta 
men  nobilis  parafitus^qui  plurimajcrtidi 
HH    5         tioracp 


tibrac^  fti  obfontfs  pulmcnta  commentu» 
€ft,Trocflam  cubitalcm  m  praepmguis  ca 
pt  lure  coquendam  e(Ic  cetifebat>ficuti  8C 
Phafianum  adultum ,  quem  mediocriter 
iti  eodem  capi  iure  elixare,  ac  demam  ad 
auertendam  ariditate,quac  torrendo  coiv 
ciperetur,omenti  hoedini  reticulo  multis 
Gariophylorum  clauis  confixo  inuoluta 
ad  mitiorem  prunarum  uaporem  in  ueruc 
percoquere  confueuit*  Soleo  ego  pleruti 
que  mirari  quofdam,qui  ut  fapietiores  ui 
deantur,  Bcnacinum  Carpionem,  Pada/ 
num  Silurij,  &  e  mari  plures  pifces  Laria 
nis  TrocSis  uel  anteponere,  uel  exasqua/ 
re  foIent5&:!  item  Sorang  Trodac  in  eo  ge 
nere  principatum  attribuantjquum  maxi 
me  fallantur*  Nec^  enim  obfoniorii  adeo 
impentus  eflfepolTum,  ut  temere  de  bac 
reiudicare  fim  exiftimandus,quum  ex  fu 
perojinferoc^  mari,  ciicfliscp  propc  totius 
rtalif  lacubus  ac  fluminjbus  nobiliflimos 
pifces  lautis  faepe  couiutjs  guftauerim,S(i 
certacomparationecontulcrim:  fed  for/ 
taffe  eucnic ,  ut  homines  ea  maxime  pro/ 
bent  efculenra^quibus  a  pueritia  infueue 
rmtjUti  nobiii  accidit  Floretino ,  qui  quii 

,  m 


inccEna  Lconis  Pontificis,pe[agf}pifcc9 
uario  diTcumbentiSiudicio  certatim  at^ 
impenfe  budarentur,  extollatis  ut  lubet^ 
inquitjconuiuae  marinos  pifces,  ego  cetc 
Thrafymenia  Tinca  condita  Leucopha/ 
go,his  ueftris  Triglis5Spigolis5&:  Rhom 
bispra^tulero.  quod  dicfJum  ut  infulfum, 
omnibus  pr^  rifu  lachrymas  excuffit,  8C 
in  prouerbium  paulopoft  receptu,  autho^ 
rijquianteaignotus  erat,  maximam  attu 
litclaritate.  Affueuerat enim ille  Tincae 
pifci^qui  a  Horentinis  mediterrancis  ho' 
minibus  facri  pracfertim  ieiunij  tempore, 
iti  fummo  honore  habetur  ♦  TrocSae  pin/ 
guiores,ut  funt  Larianaj,muIto  fucco  re/ 
plere  corpora^genitalemqi  humorem  co-' 
piofc  fuggerere  dicuntutjUti  Auicena  de 
omnibus  prope  pifcibus^fi  recentes  8C  ca 
lidi  comedantur,uno  edicSo  pronuciauit: 
scgris  tamen  euidentifTimcnocent,  utpo/ 
te  qu^  tarde,  laboriofec^  Ln  ftomachis  aC 
terantur  &C  fecernantur.  At  fluuiales,qua8 
aduerfo  torrentiu  impetu  fatigantur,atcp 
occurrentibus  inxqualium  uadorum  p^ 
tris  illifg  caftigatiora  fumina  5C  aridiufcu 
ias  carnes  oftcndunt  7  nxQdici  blandiores 


n^  c  A  p  V  r ' 

«gf  is  apponcrc,  comcnendarcc^  tion  du/ 
bitant»  QLiasetia  mparalyticorucibartjs 
magnopere  laudauit  ille  Plinius ,  qui  ele/ 
gantem  libru  de  morbis  atc^  remedrjs  co^ 
fcripfit.Fuit  is  proculdubio  Plinio  natura 
Its  hiftorie  fcriptore  S^  Plinio  Caccilio  po 
fterior,  uocatusc^  eft  Plinius  Valerianus 
Medicus  5  cuius  marmoreum  fepulchru 
Comi,ubi  Plimoru  familia  floruif,in  tem 
plo  dtui  Probini,aqua2facraf  labellofup/ 
pofitUj  S^  pulcherimis  incifum  characSq'^ 
ribus  confpicitur- 

DB    TINCA    CAPVT    XXX VI 

Tlnca?  nomen  nouitium  dC  reces  eflfe 
uidetur,quando  eius  pifcis  prifci  au 
thoreSjUno  excepto  Aufonio,  nuf$  me/ 
mincrint»  Eft  tamen  celebratus  apud  Ci/ 
ceroncm  quidam  faqetus  orator  Placetiti 
nus ,  cognomine  Tinca ,  g  fortaffe  abeo 
pifceflt  cognominatus,  quemadmoduoi 
Florentiae  Lauretius  Medices  fenior,  uti 
erat  perurbanus,cuidam  celebris  famili^ 
.ciui  fua^  domi  Tincam  ingentem  exquifi 
ta  arte  codam  falfo  iac^ati,Tincac  cpgno 
men,  quod  il!i  poftea  fuit  aeternii,  indide/ 
rittEgo  uero  paluftres  hos  pifces  nullo  iti 

pretio 


icxxvi  i%i 

jprctio  apud  antfquos  fuifle  putauerim, 
&:  propterea  nullis  literarum  monumen/ 
tis  fuiffe  celebratosjmei^  plurimum  mo/ 
uet  Aufonius,g  Tincas  &  Lutios  ignobl 
liifimis  pifcibus  adnumerauit,necp  eu  ue 
tera  uocabula  fubditis  nouitrjs  nomimb^ 
fupprimerc  uoluiffe  credcndii  eft,  quum 
cajteri  omnes  pifccs  ab  eo  ueteri  riomine 
celebrentur,  Sed  Tinca,  quanquam  plc/ 
beius  fit  pifcisjficuti  tota  ferme  Italia  coa 
fpicimus,  dC  Aufontj  quoquc  teftimonio 
notum  eft,qua  dicit,  Virides  uulgi  folar 
liaTincas,  aliquando  tamen  in  lautorS 
menfas  uenitjSC  ex  his  Roma?,pra?fertim 
Marficana  e  Fucino  lacu,  qui  nunc  Cela/ 
nus  dicitur.Fucinianar  labrum  inferius  ac 
tritu  babet,quod  eius  generis  indiciu  eft, 
quippe  qua?  plurimu  faxofo  eius  in  lacus 
uado  uolutent.Fert  dC  laudatiffimas  par/ 
uus  ille  lacus  quartodecimo  ab  urbe  !a/ 
pide  apud  Bacanam  fyluam  ,quam  An/ 
tonino  Pio  nota  itinerario  effe  uidemus» 
quibus  non  modo  pleberj ,  fed  fplendidi 
cdam  optimates  fappius  uefcantur.  Nobi 
lis  illeinteraul^proceres  logeomnium 
atatis  noftrae  popinalis  lauttciar  ftudio/^ 

fiffimus 


^4<  CAVVT 

(Jfllmas,  qui  ducehta  miha  aurcorS  Aumi 
miiminiientrefe  cSdidiffealiquado  glo 
riatus  eft,Tincas  Bacanianas  autiino  ca/ 
ptas^aliojarido^^  contritis>additisc^  odo 
ratis  olenbus  8^  multo  aromate,  in  tega/ 
nisad  uapore  tepidioris  furni  feliciffinic 
percoquebat.  Fert  S^  Tincas,quanqp  mi^ 
noresjfapore  tamen  minime  contenendo 
SancSacPraxedisIacus,  in  Lati],  Sabino/ 
rumcp  finibusjg  Regiilus  antiquitus  fuit, 
illa  nobilideuidiis  Samnitibus  pugna  ce/ 
lebratus,fed  ear  cu  Raijs  8C  Squatinis,cag 
terisc^  uiliffimis  pifcibusapud  Patheon> 
Ignobili  foro  infimis  hominibus  uenuti/ 
dantur .  Platina  in  culinarrjs  fuis  focde  la^' 
pfus  eft ,  quu  Tincas  antiquitus  Ma^nas 
fuifTe  exiftimauit,quac  tinc  controuefia  i) 
(unt  pifces.qui  Menula?  uel  Giruli  a  Ve/ 
hetis  appellantur,  pifces  inquam  noti,S£ 
Ciceronis  authoritatc  uiliffimi.G^terum 
medici  Tincis  omnibus  uim  quadam  in^ 
cffe  ad  progignendam  febrem  exiftimar, 
quoniam  maxime  in  cocnofis  degant,fi< 
putrefcentis  limi  fordibus  uefcantur,  Vc 
rum  eas  fciffas  per  dorfi  !ogitudinem,pe/ 
dumc^  dC  manuum  plaptis  applicatas  ar/ 

dentis 


dentts  febf  is  feruoribus  pfurimum  aduer 
fariquidam  putarac  exfecSaludceorum, 
qui  quanquam  foidide  admodij,S^riden 
tibus  aliis  talia  experirentur,aIiquando  u 
menipflsacftuatibus  exoptata  bladimen 
ta  feliciter  attuliffe  comperti  funt^ 

DE    LVTIO    CAP.   XXXVir 

LVtius  nufquam  mari,  ubic^  aute  fta 
gnis  ac  lacubus  cum  Tincis  frcquen 
cidime  reperit,  qua  una  ratione,  qui  eum 
antiquitus  Lupum  fuifle  extfliimant.ma/ 
nifefl:e  couincuntur,  Aufonius  quoq?  Lu 
tium  nominat  cum  Tinca,  que  tamen  ab 
plido  nidore  ingratii  menfis  eife  teftaturr 
propterea  non  facile  dtjudicauerim,  an  i& 
fit  qui  Lutius  ab  Italis,a  Gallis  uero  Bro/ 
fcettus  dicitur,quoniam  is  inter  gratos  fe 
cundae  clafl^is  ipforum  fluuiaIium,inGaI/ 
lia  Belgica  at^  Britannia  cenfeatun  Ven 
ditant  eum  omni  tempore  uiuu>innatan/ 
temcji  ligneis  uiuarijs  Britani,  uentremcp 
illisulcro  cultris  aperiunt  ad  ofl:entadatn 
corum  pinguedine,  qux  plagis  exprimiV 
Cur,ut  emptores  afpedu  iliminis  allician/ 
tunnecp  refutati  propterea  comoriuntur: 
^ocunt  enim  prptinus  pacentia  uulnera 

Tincarum 


Tinca  rutti  contacfiti,  quod  earS  tenacf  i1/ 
luuie,  ueluti  glutinofo  mcdicamme  fohV 
dentur  ♦  Thrafymenus  lacus  eius  generis 
longe  maximos^atc^  optimos  nutrit:bicu 
bitales  enim  aliquando  exceflere  magni/ 
tudine  ♦  Poft  Thrafymenios  e  Cimino* 
qui  hodie  Rufilloni  lacusdicitur  (fuit  is 
uicus  antiquitus  Rus  Syllanum^Iaudatio 
res  Roma?  habentur  *  Nam  quos  prabet 
Bracciani  lacus ,  qui  olim  Sabatinus  fuit^ 
8C  fapore  8C  magnitudine  funt  inferio/ 
res^Effigiem  Lutij  quum  de  Lupo  agere/ 
tur,adamuffim  expreffimus,  ita  ut  pofte/ 
rijquem  ego  pifcem  Lutium  nomiftarim> 
minime  fint  dubitaturi ,  hic  pifcis  admo/ 
dumfalubris  omnium  medicoram  iudi/ 
cioputatunCaeterum  ab  infulfa  quadam 
pulparij  ficcitate  nullam  unquam  in  optt 
matum  menfis  laudem  uel  commedatio/ 
nem  adeptus  eft ,  Ita  ut  ij  noftrates  Lutij 
cumGallicis  dignitate  minimefintcopa 
randijS^  te,tuos(^  couiuas  lautiffime  Lu/ 
douicealiquado  deceperintjquum  obfo/ 
natores  Galli  incoperto  adhuc  agreftiil/ 
lorum  faporcjdum  emeret,  fola  procerita 
cis  fpccicduc^rentur:non  cnim  maximi 
^  femper 


f emper  optimi  ♦  narn  in  omni  genere  pi/ 
fcium  media  a?tas,qua:  nodum  fummam 
hiagnitudineimpleuit  Cornelij  Gelfiau/ 
Iboritate  commendatun  Cxterum  Lutio 
rum  mandibulae  toftap,  in  pulueremc^  re/ 
da(5ia?/i  aurei  pondere  cum  uino  fuman/ 
tur,  in  ueAca  dC  renibus  calculos  frange/ 
ireconfucuerunt 

DE     R.AYNA    SIVE     BVRBA/ 
RO     CAPVT     XXXVIII 

ALufit  finguli  Italiae  lacus  fuos  pi/ 
fces,qui  casteris  eius  generis  antef(S 
rantur*Nam  ficut  it\  arboribus,  caiteris^ 
animalibUS  uidemus/ic  &C  in  ipfis  aquati 
Jibus  contingit,  ut  aliae  atcp  alia?  aquas  di/ 
uerfispifcibus  occultiorequada  proprie/ 
cate ,  uel  a  terreno,  uel  a  paftione,  uel  ab 
ipfo  demum  ccelo  prorfus  accerfita ,  non 
folum  ad  maiore  corporis  amplitudine> 
fed  ctiam  ad  ipfam  faporis  felicitate  pluri 
ttium  coferreuideantur.  Probare  etenim 
ficus  h  Liguria  folemus ,  Etrufca  perfica, 
Vcfuuinas  uuas,a  Clodia  foiTa^Padic^  o/ 
fitjs  melopepones,  Appulas  amygdalas, 
Campana  malagranata>  Picetes  oliiias,e 
Romano  agro  poma  apia » e  Sabino  pira 

II        muftca, 


150  CAipvr 

muftea,Taf  cntinas  iugIandes,Caftanea4 
e  Clauenna  Rh^ticis  proxima  Alpibus, 
Nurfma  rapa,&r  ex  V  mbria  expetita  Ro 
tn3£  terre  tuberarex  animatibus  ite  boucs 
Infubres ,  iuuencas  Romanas,  Tufcos  a/ 
proSjUitulas  Suretinasjho^dos  Vmbros, 
arietes  Piftoriefes,  galfinas  Patauinas,  8C 
columbas  InteramnefeSja  magnitudine, 
fapore^  plurimum  comendamus.Larius 
igit  lacus  ob  longitudine  a  Virgilio  ma/ 
ximus  nucupatus,  pifces  longe  omniuni 
maximos  gignit,Trocfias  ceniu  aliquado 
librarii  pondere,  dC  Burbaros  duceniaru* 
Sed  Burbari  illi  ingentes  uideripotius  hV 
quidis  ac  gfpicuis  in  undis,  qp  capi  retib^ 
poffunt,  quu  ea  impoteti  impetu  pferncy 
dilacerent  Jubeunt  folftitij  diebus  umbro 
(bs  fpecus^in  rupib^  Licinianis,qu^  funt 
in  aduerfa  Larij  ripa  contra  InfuIamjEuri 
pum^illu  gemmeua  Caccilio  Plinio  cefc 
bratum.  Eos  induftrius  quida  facerdos  fa 
gittis  arcubalifta  emiffisjquum  in  profun 
do  quiefcetes  fufcinis  atqj  tridentibus  at/ 
cingi  no  poffent^uulnerare  conabatur^nc 
que  tamen  fagittas  longo  alligati^  funicgt 
io,nifiauerfis  officiebaf,quu  illa  fquama/ 

rum 


/    X  X  X  r  X  «5i 

rum  ferte thoracati  eara  idlus  facile  repel 
lerent^Sunt  &:  m  Mantuano  lacu,  g  refta 
gnateMtncio  amne  late  difFunditur^Bur 
bari  pifces  fapore  longe  opt imimam  La/ 
riani  fola  magnitudine  funt  infignes,raro 
ij  bipedalem  excedere  magnitudine  folec, 
lati  iunt,&C  ingentiu  fubauratarij  fquama 
rum  fpeciejrotiidoq?  item  labro  auri  colo 
rem  refercte,  pinniscppariterfubcroceis, 
logepulcherimireos  Veneti  Raynas,ipfi 
uero  TicinefeSjPIacentinicp  5C  c^teri  Pa 
diaccolac  Carpenas  appellant,  humidio/' 
res  carnes/ed  tame  inaoxias  habet^quod 
no  tenacijfed  aqueo  potius  humore  abu/ 
dencj  Ltnguaauteniaxime  ualeredicun/ 
cur,  nam  oC  fapore  pr:^ftat,  fi^  uim  habet 
auged^ueneris>ficuciin  Tincaru  Si^ana 
cum  linguis  experimur* 

DE    POLTPO>    SAEPIA,  ET    LO 
LIGINE      CAPVT     XXXIX 

PRgter  fquamofos  pifceSj&C  lubricos, 
&  pIanos,eft  etia  molliu  genus,  fic  di 
(fium,  quonia  ad  tacfJii  molle  feniiatur,  uc 
funt  Polypi,  Loligines,  dC  SacpiactCoftat 
Polypus  corporeadmodum  paruo,8c  in 
tnedio  ad  emiuenda  aqua  fiftulato,  quod 
11    2.         pluribus 


ijt  c  A  p  V  r 

plunbus  braclifjs5&:  crmibus  mftruit,qul 
bus, udeftomnm ferme  pifciu folerafli/ 
mus,  obuia  quasq?  copreheqdir,  ligatsia/ 
uoluit,atcp  flagellat>&  ipflsdenicjf  ofl:rqs 
filiceo  tegumeto  egregie  mu^itis  infidias 
inolitur^Siitenim  ei  cirrimultiplices,pla 
rima  in  extremis  praetenturis  acetabula, 
itemq?  frequetes  pediculi,  manusqj  plica 
tiles,quibus  admiranda  facinora  dum  uc 
natur^edere  cofueuitrhiantibus  flquidem 
conchis  lapilli!  imponit,  ut  illis  (efe  occlu 
dendi  facultate  eripiat.  Leone>qui  ualida 
Murena  chelaru  forcipibus  necat,  cirris 
inuoluit,  coplexumc^  fugendo  paulatitn 
interimit.  Repit  quocp  frequeter  in  terra, 
oleas  afcedit,  &C  in  a^dificia  aliquado  traO 
greditur .  Refert  Plinius  Polypii  infignis 
audacia?,  ac  magnitudinis  in  cetarijs  Hi/ 
fpaniac  irrepfiffe  nocfJuad  lacus  ligneos, 
falfamentac^  exedere,&:  populari  confue 
uiffe,ad  extremum  prxfecfJis  fures  obfer>' 
uantibus,  latratu  cani!  deprehefum,expu 
gnatum^  totius  familias  concurfu,atquc 
agre  telis  ac  tridetibus  fuiffe  confec5ij,cu 
ius  cadauer  ad  infignis  pugna?  memoria 
Trebius  Niger  procofuli  LtLucuIIo  traO 

mifcric- 


X  X  X  r  X  151 

miferit»  Polypus  ultra  bimatu  non  uiuir, 
quem  expirarem  Venerealiqui  prodide 
runt.Caput  ebru  chartilagine  coftat,quae 
celeriter  durefcit,  immaturamc^  illis  fene 
dam  adferre  foIetXarnes  Polyporu,  Ga 
leni  atc^  Athen^i  authoritate,durae  funt, 
&diffi'cillima£  digeftionisrfi  uero  conco/ 
quantur,nonomnino  malum  autexiguii 
prxbent  alimentu^Salfugine  aute  fua  Vc  ' 
neris  pruritu  excitant,&:  mirifice  langui'' 
dis^atcp  defelTis  auxiliatur*  Afferutur  Ve 
netias  ex  Illyrici,  Dalmatiajcp  ora  fale  in^ 
ueterati,  quorum  acetabula  dC  extremita 
tescirroru  a  fenibus  adparandafobolem 
expetuntur.  Alexis  poeta  in  Pamphila^uc 
citat  Athenaeus,quu  incitameta  Veneris 
percenferet,BuIbum,  dC  Polypu  antealia 
ceIebrauit*PIinius  quoc^  ille^qui  demedi 
cina  librii  cofcripfitjUt  alibi  diximuSjPo/ 
lypos  cardiacis  coferrearbitratus  eft^Sac/ 
pia  aute  &C  Loligo  in  hoc  differunt>  quod 
Sa?pia  latior,  Loligo  longior  eft*  h^c  ru/ 
brumjilla  nigrum  in  timore  liquore  emit/ 
titJneft  LoIjgini,qu5  hodie  Calamarium 
dicitur,gladioIus  perfpicuus  dC  Chryftal/ ' 
lo  perfinulis,  Sa^pia  autem  corpulenciach  * 

II     j  quaa>' 


154  CAVVr 

quanda  habct  intcr  fpinam  &r  os  mcdiani 
natur^  fungofac  atq?  friabilis»  Vcri^  ficu 
d  dC  in  Polypojfunt  barba?,crines,S<:  acce 
ptabula  3  fed  aliquanto  breuiora ,  quibus 
efcam  corripiunt:  corporu  uero  aluei  ali/ 
quanto  capaciores  qp  in  Polypis>quod  na 
tura  prolixioribus  poftea  capiliametis  in 
Polypo  compenfaric.  Saepia,  uc  ait  Athe/ 
no^us  in  libro  de  medicina  pifcium,  etixa 
uentri  cofert,  fuccus  eius  fubtilem  reddic 
fanguinem,  dC  mouetcnfim  per  hapmor/ 
rhoidas*Oua  auc  eius,  authore  PIinio,uri 
nam  cient,  renumcp  pituitas  detrahfit*  In 
uniuerfum  uerOjmollium  genus  difFicilli 
me  in  ftomachis  cocoquitur,fi  autem  co/ 
quatur,plenius  nutrimentO  pra^bet  Qua 
ratione,utait  Athenaeus,uenerem  excita 
re  dicutur,nam  in  cocodionibus  primis, 
quiJ  maxime  Iaboratur,uentum  plurima 
generari  neceife  eft ,  quo  maxime  uirilia 
inflenf ,<!^  uenus  ipfa  ucl  in  fenibus,quan 
quam  hnguidula,reuiuifcac.  Nobis  uero 
manifeftc  copertum  eftjqua^cuncp  obfor 
nia  ex  mollibus  pifcibus  conficiantur,  in 
ftomachis  ftudioforu,aut  ocioforii  aeger/ 
r/me  coqui.multacjp  fubinde  incommoda 

corpori/ 


^  corporibus  adferri,  quonfam  prteae  dige 
ftionfs  uitia  in  hepatis,ac  uenarum  fecre/ 
tionibus  rede  corrigi  non  poffunt^neque 
fanguis  ad  idoncam  puritatem  elaborari* 
qua  maximede  caufa,  Clemeci  Pontifici 
Maximo  ex  huiufmodi  mollibus  obfo/ 
nia  appetenti,  in  menfa  palam  totum  eo/ 
rum  genus  f^pilTime  fim  deteftatus. 

DE    LOCVSTA    CAPVT    XL 

MOIIibus  pifcibus  Cruftacei  fuccc/ 
duntjinterquosLocufta  primam 
obtinetdignitatem,eam  Ariftoteli  Cara/ 
bum  efre  Thcodorus  exiftimauit*  Oppia 
nus  aute  pro  Carabo  Leonem  intelligit, 
qui  Theodoro  fit  Cammarus :  nam  uhi 
praelium  Carabi  cu  Murena  multisuerfi 
bus  elegantiflime  defcribit,  Carabus  dea 
ticulato  forcipe  inftruc^us  exprimit,  quo 
Murenap  coHum  corripiat.Ca?terum  fmc 
cotrouerfia  Locufta  eft  Carabas,quanq^, 
ut  ait  HermolauSjhc^c  nomina  corundan 
Cur.Pedibus  fiquideeius  forcipes  defunt, 
utait  Ariftoteles.PretereaLocuftam  cor 
pore  rubcnti^aculeato  SC  afpero  clTe  con/ 
ftat.ut  ex  Suetonio  etiam  apparef>qui  Ti 
beria  aic,  apud  Capreas  pifcacori  fackm. 
II    4         Locufta 


Locufta  pcrfricariiufliflejquod ille  a  tcrA' » 

go  infulac  per  dcuiaatcp  afpera,  ut  Locu/ 

ftam  dudum  captam  offerret,ad  fe  impro' 

Uifus  erepfiflfet.Contra  uero  Cammarus» 

qui  Leo  apud  Plinii!  eflijUti  etia  nunc  uul* 

gari  appeHatione  nuncupamus,  dC  forci/ 

peshabet  pro  manibus ,  8C  corpore  leui' 

at^  coeruleo,  multisc^  fubnigris  maculis> 

fpledet,ut  Arifl:oteIes  pulcherrime  depia 

xiu  SC  nos  quotidie  uidemus ,  que  etiani 

Afl:acum  appellauit  Oppianus:nos  uem ' 

Camarosappellamus  eos,qui  dulcibus 

in  aquis  reperiuturj  ad  paruoru  Leonum 

effigiem^qui  dum  coquutur,protinusra' 

befciJt:eorii  maxima  habet  copia  in  Gal/ 

lia  Cifalpina^quae  eft  frequentibus  amm> 

culis  irrigua*  Sunt  8C  Maia?  gradioresjro 

lundiore  uentre,greflii  in  terra  fegnes,in 

aquis  aute  ueIocifl[imap,  Veneti  Grance/ 

uolas  uocant>quarurotundioribus  teftis 

fpecula  includere  ad  elegantia  folet.Sunt 

dC  PagurijGranciporri  hodie  nuncupati^. 

Item Squillae,fiue  Chelis, quas  Oppia/ 

nus^cajteric^  omnes  Grgci  Carides  appel 

Iant:eas  miru  in  modii  commedauit  Apu 

m$  in  coquinario  opere,  Romani  hodic 

Camm^/ 


Cammcrugias  5C  Pernocias  ubcafit.Sunt  ■ 
qui  arbitrentur  Squillas  eiTe  id  Cancrorii' ' 
genus>  quod  Gibbum  Ariftoteles  appcl/ ' 
lauit,  uidentur  enim  Squilla?  admodunt' 
Gibbac .  Quid  autem  fit  Squillaluuenal^ 
illo  in  carmine, 

Afpice  qum  longo  dijiendut  peiiorc:  Uncent 
Qu£  fertur  domino  SquiUd, 

Ego  putauerim  illum  Cruftaceoru  no 
mina  cSfudifle,  uoluiffec^  intelligere  pro 
Squilla  Locuftam,  aut  Leone,  qui  domi/ 
nisapponi  confueuerint:per  Cammaros 
autem  illos  fcilicet  paruos  defignafte^qui 
Locuftaru  ingentiu  coIIatione,ueluti  mi/ 
nutili,  ignobilioribus  couiuis  apponerea- 
tur.in  uniuerfum  Cruftacea  ab  ouis  com 
mendatiora  funt^pinguefcerecp  folet  ple/ 
niluntjs:  authore  autem  Galeno  totu  Crii 
ftatorum  genus  ob  carniu  duritiem  diffi^ 
cillimecocoquitur,  falfumc^  humoread/ 
generat,  fed  aliquanto  mitiorem  ipfis  Tc 
ftaceis^de  quibus  mox  agemus.  Cacri  au 
tem  8C  Cancellijqui  cauda  non  habent^Ia 
toc^  corpore  dC  ualde  rotundo  conftant, 
quic^colore  rufefcuntj&Tappenfi  lincis 
apud  facellu  Hadriani  pacis  uenudantur, 
II    5  hecSicis 


m  C  A^P  V  T 

h^dicis  &  lenta  febre  hborantibus  mff c 
coueniunt>quonia  humfdu,  leuec^  8C  ual 
de  refrigerans  ahmentS  prsebent,  pra?fer/ 
tim  fi(utipra?dpit  Galenus)in  aqua  prae/ 
'djecocSi  magna  ex  parte  falfuginem  inna 
tam  exuerint.hac  Cancr2,qui  Gratcc  eft 
CarcmuSjfi  m  pateh*a  uratur  uiuus>fub  ca 
nis  fyderis  orta,qu2  fol  in  Leone  Zodia/ 
d  tranfitja  rabido  cane  comorfis  miriffcc 
auxiliari  Aefchrion  Galeni  prg  ceptor  af/ 
firmauitPelops  aut  medicus  Galeno  etia 
famihariSjid  a  qualitate  materif  ipfi"?  Ca/ 
cri>n5  aSt  a  peculiari  eius  natura?  propric 
cate  prouenire  teftat ,  cuius  opinione  ne^ 
mo  fere  fecutus  eft^Sed  Diofcorides  intel 
Icxit  de  fluuialibus  Cancris,  quos  cum  ui 
tealba  concrematosadmifta  gentiana,ra 
bie  affedis  profpere  femper  exhibuic. 

DB    OSTREIS    ET    ALIIS     TE/ 
ST  ACEIS      CAPVTXLI 

ETeftaceorum  genereRoma^inpre/ 
tio  habentur  Oftrea,  Pedunculi,  8^ 
Telhn^  Oftrea mittit Corfica, fed raro, 
S(rfa*pso!ida,quoniam  aduerfis  tepeftati 
biis  impfdita  nauigatione ,  uel  praedoni/ 
bus  Maunsinterclufo  man^non  facile  adi 

urbem 


mbctti  pcrucnmnt*  Ea  ucro  qii^  a  Pifau 
d  litore  paucis  ante  anms  afFerebatur,ex/ 
titiAd  iidiiti  earii  progenie  penitus  abic/ 
ruac«Ofl:rea,quu  Romana  res  magnitudi 
nis  ztcjf  luxuriae  faftigiu  teneret,  a  Brun/ 
dufio  ii\  Lucrinu  lacum  tranfportabatur, 
quajuelutiea  pcregrinatione  gaudcntia,, 
adoptacacp  dulcibusaquis  mirifice  pin/ 
guefcebantvFuerecj^  Oftrea  adeo  in  hono 
reipfisgulac  proceribus,  ut  in  remotiiTi/ 
mas  amari  regiones  ligneis  lacubus  ap/ 
portarentur.Referc  Aihenaeus  Apitiu  no 
bilem  parafitu,qui  fuperioris  nomine  ap/ 
pellari  promeruit ,  uafis  fumma  induftria 
fabricatis  ad  Traianum  in  mediterraneis 
Mefopotamiac  cotra  Parthos  bellum  ge/ 
rente  recentiffima  Oftrea  detuliffe»ea  ma 
jcime  probantur,  qu»  magnaru  nauiu  ca^' 
rinis  adhxrent,8cf  ab  urinatoribus  de  ma/ 
nu  colliguntur  ♦  In  uniuerfum  Oftrea,  ut 
aic  Galenus  falfum  humoreaggenerat,6<I 
prajfercim  fi  cruda  comedatur>propterea 
tentiginem  in  falacibus  plurimum  adau/ 
gent,aluum  quoq?  ca  mouere  Plinius  me 
dicus  '.iflmty  qui  5C  eorS  teftas  ambuftas 
dyffcntericis  prodcffe ,  frixa  uero  eorum 

carnetn 


14*6  CAPVr 

carricma  ucnetio  comefti  Lcporfs  marf/ 
nf  liberare  teftatur.Plinij  aute  naturalis  hi 
ftorix  fcriptoris  authoritatCjftomacha  re 
ficiuntjfaftidifs  medentur,moIh'ut  leniter 
a!uum,  tenafmonicos  iuuant,8C  Veneris 
pruritu  falfugine  fua  uehemeter  incitant, 
co(3ac^  in  teftis  deftillationibus  profunt» 
Affinem  Oftreis  Pedines  ftuePecSacuIi, 
quos  hodie  Cochulas  dicimus,natura  at/ 
que  fapore  habent,  funt  ftriat:^  &C  fubru/ 
bra  carne,  &C  in  Tarentino  finu  laudatifli 
m^dC  gradiores,  qua^  auriti  PecSines  La 
tine  appellantur,unde  Horatius  dixit, 
l^edinihus  pitulis  iddut  fetnoUe  Tdrentum, 

Seqiiutur  paruac  tllae  Cochulce,  a  uete 
ribus  Latinis  Mytili,a  Romanis  aute  ho/ 
dieGracco  nomine  TeHinaj  nuncupata?, 
quac  bellariora  loca  obtinent,  funt  enim 
gratac  guftui,uera  arenulis  fcatef,&r  pro/ 
pterea  calculofis  officiunt.  Cinere  earum 
cafum  pilora  in  palpebris  prohibere  Orf/ 
bafius  affirmat^Sunt  &C  alia  Conchara  ge 
nera  prope  infinita,ut  Purpurg,Buccinc, 
Aures,Digiti,Vhgues,PatelIe>Cochleg, 
qiiae  cofulto  prafterimus.qaonja  fuburba 
no  in  mari  rarifiimecapiatur^Eft  dC  Echir^ 

nus 


nus  no  ingratus  princ/pu  mcnfis,fpinp|b 
caftaneae  tegunieto  affimilatus,cuii|s  gjr/ 
neris  eft  Echinometra  multo  ma|or,inaI/ 
totantumari  ^genitus,que  Ariftoteles 
uring  deftillationibus  eflficaciifime  mede 
ri  teftatus  eft»  Venit  &:  inter  menfaru  delt 
tias  Vertibula  fiue  Vrtica,caIIus  quidam 
ad  magnitudine  iuglandis^cuius  duricic;$ 
ut  ait  Ariftoteles,  media  eft inter  tefta  8^ 
coriii,coIore  fubpallido  8C  rubenti,ea  fi;e/ 
quenter  in  Pyrgorum  litore  ad  Centum/ 
cellas  reperiturjquam  ficuti  palato  iucun 
di(rimam>ita  6(:  ftomachis  minime  infalu 
brem  effe  conrjcimus. 

D  E    S  A  L  S  A  M  E  N  T  I  S     C  A  .   X  LI 

SVpereft  ut  de  falfametis  pauca  attin/ 
gam9,qu^  adeo  in  honore  apud  Grae 
cos  fuerutjUt  Atheniefes  Chereptrili,qui 
falfamenta  uenditabat ,  filios  in  gratiam 
patris  ciuitate  donarint.Romani  quoquc 
huic  rei  plurimu  ftuduerut,ut  ex  Plinio  It 
cet  coiedariGaru  ante  alia  in  pretio  fuit, 
liquame  exfalitorum  Scombroru  muria 
confccfluj  quod  in  uarios  culinaj  ufus  ue/ 
niebat.conficiebatur  optimu  in  Aphrica, 
quod  fociorS  quo^appeIIatueft:fed  i^ 

hodie 


t4»t  CAPVT 

hodie  penftus  cxoleufc*Maxima  n$c  gfi 
tiaeft  Cephalom  ouiSjquac  gemmis  folli 
cuhs  circuncifa  parte  fuminis,recenubus 
Cephalis  eximutur,  quaeGrafCO  nomine 
paffim  Oa  Taricha,  id  eft  falica  nucupan 
tur*  Secundii  Oa  Taricba  eminec  Cauia^ 
rium,quod  ex  Sturionii  ouis  in  Poto  con 
ficitur,ita  uc  falita  in  maffam  ingetem  co 
gantur,8^  cadis  includantur:  cruda  ea  co/ 
medimusjuel  in  panis  cruftulis  ad  prunas 
uftulacis:  modico  enim  igne  falfameta  in 
uniuerfum  indiget>authoritatc  Athenafi, 
qui  quum  de  celeriter  fadis  loquimur,  tn 
prouerbiu  ceffilTeaicciciuS  c|?  falfamenta 
coquatur.ficut  de  Afparagis  Latini  ufur/ 
parunc»  Cauiaria  lulio  fecundo  Ponitifici 
Maximo  mirifice  placueruncquod  deie/ 
cSum  ei  ciboru  guftu  fa?pius  alleuaffent, 
8C  Citi^  uitiis^  paricer ,  uc  in  fenibus  acci/ 
ditjmirc  lenocinari  uideretur.Sunc  etiam 
in  fumma  comendatione  ex  ipfis  Scurio/ 
num  pulpis  Spinalia,  fic  uulgo  nuncupa/ 
ca,quas  laricinis  lignis  affimilantun  Lau/ 
danc  8C  Morone,ignoci  nobis  pifcis  prae/ 
dura  frufta,  ualdec^  rubecia,  quae  Maroti 
dis  paludis  accol^  mcrcimontj  caufa  craf/ 

tniuunr. 


3t  L  I  !  i^ 

mittuntjca  prius  cxedi  comode  fton  pof/ 
funr,nifi  aquat  cahda?  perfufione  molliail 
tur^Sardaf^qua?  Plinfo,  Theodoroc^  func 
Trichia?,  itemc^  quac  uocatur  uulgo  Ale 
ces,ah'quanto  Sardis  minores,  iti  magno 
ufu  alendis  famihjs  exiftunt.Sunt  fj  digi/ 
tales  pifciculi,  qui  loge  optimi  in  Liguria 
faliuntuneos  ahqui  Apuas  efle  uoluerur, 
quac  authoritateomniu  ferc  antiquorum 
ex  hmo  fiunt^SC  in  magna  copia  apud  Py 
reum  Athenaru  portu  capiutur.Ex  Cim/ 
bricis  quoc^  litoribus  Aringhae ,  pedales 
pifces  ia  cratibus  fale  ac  fumo  inueteratl 
nobis  afFerunt,quibus  Hermolausquum 
eas  citaret  propriu  nomen  no  indidit,  uu 
pote  qui  Alecis  uocabulu  ab  illis  getibus 
ufurpatu  no  probabat,  AdducOtur  quoc^ 
ex  finibus  Gothiccjatqp  Noruegia!  cubita 
les  Merluccist,  adeo  dur^  SC  extent^,  ut 
fuftibus  afrimilentur,qaas  in  delitijs  Ger 
«lanorCfjqui  urbe  incoluntscffe  uidemus» 
Sed  Thynnis  prarcipue  fora  omnia  SC  ta/ 
43crne  falfamentariora  rcplent,de  quibus 
latem  proprio  capite  difTeruimus.  Salmo 
nes  etia  GaHia  Bclgica  quotannis  mittit, 
fedinplebis  udm^  quu  (aKti  priftina  no/ 

bilitaccm 


H4  CAPvr 

bilitatcm  amittant.  Cseteru  ex  falitis  pal/ 
mam,omniii  cofeflione  gtate  noftra,obti 
nent  Carpiones  exBenaco  lacu,  qui  fub/ 
frixi  modice  faliuntun  referunt  i)  Troda 
rum  faporcjati^  ipfam  corporis  fpeciem^ 
nam  S^TpuIpae  eoru  rufefcunt,  &  argetea 
tergora  uartjs  pundis  depinguncur  ♦  Sed 
quae  in  Trodis  nigra  funt ,  in  CarpiomV 
bus  rubra  cofpicimus,  ita  ut  is  pifcis,  qui 
Aufomo  Salar  uocatus  eft ,  proculdubio 
effe  uideaturjquum  in  Mofella  dici^, 
pMrpMrr /5^  Sddr  (ieUdtus  tergord  guttis. 

NuIIibi  quam  in  Benaco  ex  omni  Ita/ 
lia  Carpiones  gignuntur.propterea  fadiiJ 
cffe  crediderim ,  ut  antiqui  g  de  pifcibus 
fcripferuncjueluti  de  ignoto  pifce  potius  ^ 
quam  de  ignobili  nullam  fecer  int  mentio 
nem*Porro  omnis  generis  Salfameta  fan/ 
guinem  inflammat,  bilem  auget,  dC  ftran 
gurtjs  obfuni:his  uero  g  mulca  infulfa  pi/ 
tuica  repleta  habenc  ftomachum^ficcado, 
detrahendoc^  auxiIiatur,immoderace  ue/ 
ro  his  ucences,  uel  eciam  fenes  ipfos  uehe 
mencerad  Venerem  incicare  plerique  ^U 
^thores  tradiderunc* 

f  I  N  I   Sf 


ANTIQVA    ET    RECEJTrrORA 

nomina  pifcium  marmoxum,Iacu/ 

ftrium,  8C  fluuiatiliu,quae  in 

louij  Cammencartjs 

concinentur» 


Acanthia  cap.i^ 
Acipefercap^  i,54 
Acon  17 

Acus  i% 

Alec  j8 

Alofa  17 

Alutarius  i5.&r  18 
Amia  7 

Anguilla  $5 

Anthia  54 

Apua  ii 

Araneus  4 

Aftacuscancer  5 
Afellus  xo 

Attilus  4 

Atricilla  24 

Aurata  n*  SC  19 
Aures  41 

Addus      4*8^5 


Alborcs  cap 

.     0 

Aleccs 

4^ 

Aringhae 

ibid. 

B 

Bacchi 

10 

Banchus 

20 

Barbus 

16 

Batt/pota 

28 

Bellona 

?2r 

Bos 

f 

Boca        ip* 

dCzi 

Bruccus 

19 

Buccina 

41 

BugloiTus 

26 

Buibus 

55> 

Burbarus 

?8 

Bottetnfla 

22» 

Bi:ofcettus 

5f 

KK 

Cal^ 

VOCABVLA 


Callaria  cap»  lo 
Callionymus  54 
Calichthys  ibid, 
Cammafu^  40 
CammarugfaibiU 
Catiicula  ^ 

C^ncrus  40 

Cancellus  ihid. 
Capito  10*  dC  i^ 
Cauimus 
Carabus 
Caicinus 
Centrfna 
Cephalus 
Ceftris 
Carcharia 
Carides 
Charax 
Chalcis 
Chelones 
Cytharus  i<J*  ^u  ^i 
Cittulus  ^udC^j 
Clupca  1. 6C  i7 
Coccyges  10 

Cocblea  41 


40 

II 

ib 

ibid^ 

4 
40 

^l 
lo 


Cottger  cap.  ji 
Cbnchula  41 
Cordylla  c 

Coruus  t 

Coracinus  ibid* 
Cothona  it 

Capidolius  % 
Capo  i<s 

Carpena  58 

Carpio  If54  bi^^ 
Cauiariu  4»  S^  41 
Citula  27 

Coiumbus     ibid^ 

D 
Delphinus  cap*  4 
Dentix  12- 

Digiti  4» 


EIops 
Efos 


Faber 
Fiator 


cap 


4 


s 

Fici 


VlSClVMi 

Fici         cap.  20 

Lamia      cap*    4 

Focerifia            ^s 

Lechia 

7 

Fragohni            15 

Leo 

40 

Fn^ara^             19 

Lepus 

iS 

Leucbiftus  iQa<5a7 

G 

Lingulac^ 

%^6 

Galeus    zj.  8^  $^ 

Limaria 

6 

Gallaria  51.  dC  5+ 

Loqufta 

40 

Gallazius          54 

Loligo 

5<^ 

Galeotes             4 

Lopida 

7 

Girulus              ?<5 

Lumbricus 

54 

Glaucus             20 

Lupus    4»  5 

U  II.  55 

Garum   i^.  bC  40 

Lucius    4* 

55^  57 

Gobio               ii 

Laccia    ' 

17 

Gobius          ibid» 

Lacertus 

19 

Granciporrus    4© 

Lampetra 

54 

Granceuola    ibid» 

Lupacius 

4 

H 
Hycca               4 

M 
Melandria 

cap*  tf 

I 

Melanurus 

14 

lulida    cap,        4 

Ma^na 

ibid. 

lecinores            15 

Msenula 

ibid» 

locSius               17 

Mcrula 

10 

L 

Myxinus 

ibid. 

Labeo     cap*    10 

Mugil 

10 

*      „  ^ 

KK  X 

Muco 

VOCAB 

TVIuco        Cap*  lo 

Mulus       9.  dC  18 
Mulus  barbat^  dC 
barbatulus     i<^ 
Murus  5» 

Murena  n 

Murenaparua  54 
Muftela  54 

Merluzus  10 

Merlucia  i 

Moro  4i 

N 
Nigncauda       24 

O 

Oa  Taricha  4^ 

Oculata  24 

Orca  2 

Orcynus  ^ 

Orphus  %6 

Oftrea  41 

Ochialis  24 

Oculatella  28 

Qrganus  i^ 

P 
Pagri      cap*     15 


VLA 


Pagurus   cap;  4cl 

Palamia 

6 

Patellae 

4« 

Paffer  caput 

;  24. 

a:cap. 

29 

Paftinaca 

29 

PecfluncuU 

4« 

Pedines 

tbid. 

Perca 

24 

Percecus 

24 

Pernocia 

43 

Phagri 

ij 

Phyfiter 

2 

Phycides 

20 

Phocena 

4 

Pigus 

t 

PifctsfancfnPctri. 

caput 

27 

Polypus 

i9 

Pompilius  ^, 

Mii 

Pfammatida 

4 

Pfammitis 

tbid. 

Pfitta 

2f 

Porcellus 

4 

Porcelleta 

ibid. 

Purpurae 

4< 

Raia 


',  '■  ■•    • 

PISCIVM 

R 

Silurus               4 

Raia 

19 

Sinodon            » 

Rayna 

58 

Solea  14*  15*  8^1* 

Raphis 

n 

Squilla              4o 

Rhinobatcs 

i? 

Squatina           19 

Rota 

% 

Squatraia          1^9 

Rhombus 

15 

Schinalia            4 

Rofccttus 

15 

Spigola      4*  8^  ? 
Spinalia            4* 

S 

Sturio                4 

Salar 

41 

Stella                  7 

Saln)on 

ibid. 

Sulius                4 

Salpa      cap, 

.      i4 

Salfamenta 

42* 

T 

Saperda 

8 

TarantcIIij  cap; « 

Sargus 

15 

Tellincc             4f 

Saurus 

19 

Thynnus  «^♦&4i 

Sardae 

41 

Thriffa              17 

Scarus         i 

♦a:ii 

Tinca               5« 

Scylla 

4 

Tomus  Thurian^ 

Sciena 

5 

caput          ,    4 

Sciurus 

11 

Torfio               4 

Scombrus 

19 

Torpedo          a? 

Scorpio 

15 

Trachurus         \9 

Scorpena 

tbid* 

Trachina       ibid* 

S^pia 

J9 

Trachida       ibid» 

KK  5     Trigon 


VOCABVLA    PISCIVM* 


Trfgon   cap»    i9 
Trigla    i8.i9,a:xi 
Trichi^     4*  dC  u 
TrocSa      9,  5C  55 
Turdus             io 
Turcur             i9 

Vngues           41 
Vrtica           ibid* 
Vmbrina            f 

X 

Xyphius    4.&:<s? 

V 
Varius               9 
VaroHus    4>  &:  9 
Vertibula          41 
Vmlpra               5 

Z 

Zaphirus            n 
Zeus                   8 

F  1  N  I  S>, 

BA5I1PEAE    IN    OFFICINA   FRQ 

^eniana ,  per  Hieronymum  Frobe/ 

nium,  &:  Nicolaum  Epifcopiu, 

Menfe  Augufto,  Anno 


% 


9 


9 


M 


A       $