Skip to main content

Full text of "Peregrinatores medii aevi quatuor: Burchardus de Monte Sion, Ricoldus de Monte Crucis, Odoricus ..."

See other formats 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 

Usage guidelines 

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 

We also ask that you: 

+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 

+ Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 

About Google Book Search 

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 



at |http : //books . qooqle . com/ 



3 2044 019 a46 799 



Asi& 3202.7 



Laurect. FBregrlnatort» K^dll 
Aevi quatuor. lB6h 



\\3\a ^\i 



•7 



HARVARD COLLEGE 
LIBRARY 




FROM THB FUND OP 

CHARLES MINOT 

CLASSOF tfoS 



% 




<J> 



PEREGRINATORES MEDII AEVI QUATUOR 



BURCHARDUS DE MONTE SION 

BICOLDUS DE MONTE CRUCIS 

QDORICUS DE FORO JULH 

WILBRANDUS DE OLDENBORG 



qxjorum dxt08 nung primum sdioit 

dxt08 ad fidem libso&um 

mouscbiptorum' 

recensuit 



J. O. M. LAXJBENT 




*^LIPSIAE 
J. C. HINRICH8 BIBLIOPOLA 
1864 



/\auLoc ^Q.^^^^/J 



C L L E e c 



^tir t >U>/ i/^<A^ ti,/. 






L , 



MiCRORlJyiEO 
AT HARVARD 



PEREGRINATORIBUS FELICISSIMIS 



PALAESTINOLOGIS CLARISSIMIS 



CONSTANTINO TISCHENDORF 



TITO TOBLERO 



HOS SUOS PEREGRINATORES 
ORATO ANIMO DfPULSUS 
8ACR08 E8SE VOLUIT 

KDITOB. 



LECTHBIS 



Tandem aliquando Magistro Thietmaro et Wilbrando de Oldenborg, 
(|U08 lustro et longiuH ante emisimus, addere contigit Burchardum de Monte 
8ion^ Ricoldum de Monte Crucis, Odoricum de Foro lulii, denique Wilbrandum, 
iteratifl curis editum. Quorum qui princeps est, Burchardus, peregrinatonim 
medii aevi, id (juod inter omnen constat, xo^vfpaiogt quamvis geographis, qui 
nunc ad Palacstinam explorandam se applicaverunt, omnibus notissimus et 
vicies ampliua editus sit, ipse tamen, quod vix credibile, prorsus nondum in 
lucem prodiit, cuius umbra tantum et imago deformata adhuc nos aliosque 
luserit. Staphorstiano demum, qui Uamburgi asservatur, codici debetur Bur- 
chardus genuinus et incorruptus. Ecce igitur thesaurorum, quibus biblio- 
theca hamburgensis publica gaudet, novum specimenl Atque haec quidem 
causa accedebat, cur equidem Hamburgensis non solum itineris descriptioni, 
8ed etiam vitae Burchardi pervestigandae cum summa animi et contentione 
et oblectatione incumberenu Laetabor profecto, si, quae de gente, nomine, 
tempore scriptoris mihi videor explorasse, idoneis iudicibus probabuntur. 
Haec hoc loco de Burchardo quideni Hufliciaut; plura exposuimus in prae- 
fatione, quam libro ipsi praemisimus, specialL Hoc tantum addere et a 
vobis vestra pace petere liceat: Burchardum meum ut non comparetis solum 
vobis, sed et legads; non legatis solum, sed aliu» etiam legendum commen- 
detis; fructus non deerunt 

Burchardum non aequant quidem Ricoldus et Odoricus, sed tanien digni 
sunt, qui secundo post ipsum loco ponaittur. Sunt enim itineraria illa et 
utilitate et voluptate uberrima. 

Ricoldi de ^lonte Crucis itinerarium rerum colorumque varietate multi- 
plex qui cognoverit, facile intelliget, cur et Francogalli, et Itali interpreta- 
tiones eius non 8olum confecerint, sed edani picturis nitidisDimLs collustra- 
rint; neque non mirabitur, quod ad hoc u^que tempus nondum latine sit in 



VI 



lucem datum. Talem enim' edldonem nusquam inveBtigare potuimus; quare 
hanc pnncipem dicere nostro nobis iure videmur. Nec paryum nobis negociom 
facessebat rerum, quas Ricoldus tractavit, variegata abundantia, qua factum 
saepe est, ut in annotatione elaboranda haesitaremus, satis magnam alterl 
post nos editori messem relicturi. Gratias autem non possumus non agere 
quam maximas Betbmanno V. CL, bibliothecae guelferbytanae praefecto, qui 
codicis miscelli Eicoldum continentis nobis copiam fecit. 

lam dicendum est de Odorico Foroiuliensi, cuius itinerariiun quum per 
se fi-uctuosissimum est, tum illustrissimo ^IvdixonkevoTov nomine adeo nobilita- 
tur, ut neminem fore opinemur, quin Georgium Pertzium, magni nominis 
virum, bibliothecae berolinensis regiae praefectum primarium, qui pro ea, 
qua est, humanitate et liberalitate, ut antea Wilbrandum, ita nunc Odoricum 
mihi commodavit, animo prosequatur gratissimo. 

Wilbrandum denique Oldenburgensem ut itenun recenseremus , impulit 
nos et libri pretium, et immerita scriptoris generosissimi obscuritas. Cuius 
peregrinatinonem scriptoris ipsius libro II c. XIII auctoritate nos primi in 
libros, capita, sectiones dispertivimus. Denique mihi crede, in Wilbran- 
dum et Burchardum, in Eicoldum et Odoricum tantam et nunc et antea 
operam me contulisse, quanta optimo cuique aureae aetatis scriptori navari 
solet maxima; quippe qui meum esse putarem illud pro virili parte agere. 
Interiacent enim medii aevi peregrinatores inter Bibliorum sacrorum et re- 
centiorum viatorum libros quasi pons continuus, quem qui neglexerit, videat 
ne in stagnum demersus imprudentiae poenas luat, contra qui firmiter ex- 
structum intret, nae is via recta et tuta ad veram terrae sanctae cognitionem 
perveniet Quod ut omnibus, qui haec legent, contingat, ex animo optatum 
volumus. 

Dabamus Neodettelsaviae mense Julio anno MDCCCLXEIIL 



I N D E X. 



L BURCHARDI DE MONTE SION DESCRIPTIO TERRAE SAXCTAE. 



Praeffttio pag. 

CaUlogat codieum Burehardi * 

Index editiosuoi Burchardi 

InterpreUtiones Borchardi 

De variit editionum Burchardi clastibue 

BurchArdi de Monte Sion descriptio tenrne 

Moctae ' 

Prologue 

Ineipit primm diuisio terre lancte ... 

Cnput I - 

Caput II « 

Incipit ■ecunda diuisio terre sancte . . 

Cnput III * 

Incipit tercift diuisio terre sancte ... 

Caput IV ' 

Incipit quarta dinisio terre sancte ... 



1 Caput V 

5 Ineipit seconda diuisio qoarte orieotalis 

II Caput VI 

16 Incipit tercia diuisio quarte orientalis • 

17 Caput VII 

lerusalem 

19 Caput VIII 

I» Caput IX 

21 Incipit prima diuisio quarte australis • 

21 Caput X 

23 l>e longitudiue et latitudine terre sancte 

31 Caput XI ... . 

31 De fructibus et animalibus terre sancte . 

34 Caput XII 

34 I)e variis religionibiu terre sancte . . 

3^ Ititierarium Borchardi de Monte Sion 



p*e 



APPENDIX AD BUR(.^HARDUM DE MONTE SIOX. 



38 
44 
44 

48 
48 
63 
63 
76 

82 
85 
85 
86 
86 
88 
^5 



L Titi Tobleri annotatio ad Burchardum. — II. Supplementum Burchardi. — III. Scriptioiies 
variae codicis basileensis ba et emendationes aliquot nostrae teriores. - IV. Itiuerarium Tobleri pag. 100 



II. FRATRIS RICOLDI UE MOSTE CRUCIS LIBER PEREGRIXACIONIS. 

Praefatio pHg. 102 VIII. De Thurchia ec Thun-himanuia 

loeipit itinerarius fratris Ricoldi . 105 IX. I)e TartNris 

I. De Oalilea 105 X. De errurt* Tartaronim . 

II. De Nasareth 107 XI. De ezitu TarUrorum . . 

IIL DeAccoDetludeaettempromissionis « 107 XII De progreMU Tartarorum. . . 

IV. De lerusalem 108 XIII. I>e Baldsco . ... 

V. De Bethlehem - 110 XIV . .... 

VI. De sepulchro Domini 112 XV. De Curtis in r«»guo Tan|uet4*usi . 

VII. De Tripoli ... . • 113 XVI Sequitur de Nuiiue ciuitate grandi 



pag 114 

* 114 

116 

' 110 

' 119 

120 

122 

■ 123 

' 121 



VIII 



XVII. De lacobinii 


pag- 


124 


XXVII. 


XVIII. De Maronitit 


* 


126 
127 
127 
131 




XIX. De BaMaeo 


XXVIII. 


XX. De Nestorinit 




XXI. De Sarracenis 


XXIX. 


XXII. De operibas perfectionis Sarrace* 






XXX. 


norum 


* 


131 


XXXI. 


XXIII. De •tudio Sarracenomm .... 


* 


132 


XXXII. 


XXIV. De oracionibuB Sarracenomm . . 


« 


132 


XXXIII. 


XXV. De elemosina et misericordia Sarra- 








cenomm ad panperes 


« 


132 


XXXIV. 


XXVI. De reuerencia Sarracenomm ad 






XXXV. 


nomen Dei 


9 


133 


XXXVI. 



De granitate Sarracenorum in 

moribus pag. 133 

1>e affabilitate Sarracenomm ad 

extraneos » 134 

De concordia Sarracenorom . . « 134 

De lcge Sarracenoram ... « 135 

Qnod lex Sarracenomm est confiiBa » 1 36 

Quod lex Sarracenomm est occulta « 136 
Quod lex Sarracenoram est men- 

dacissima «136 

Quod lex predicta est irracionabilit « ] 37 

QuodlexSanracenoramestviolenta « 139 

Miracula Sarracenorum ... \K\ 



m. ODORICI DE FORO lULU LIBEB DE TERRA SANCTA. 
Praefatio pag. 145 De terra sancta pag. 146 



IV. WILBRANDI DE OLDENBORG PEREGRINATIO. 

Praefatio ad editionem priorem pag. 161 Prologns pag. 162 

Liber I Cap. I— XXXII pag. 163—182 Liber II Cap. I—XIV pag. 183—190 

Stemmatis Wilbrandi de Oldenborg ramulus pag. 191 



V. INDEX NOMINUM BURCHARDI RICOLDI ODOMCI WILBRANDL PAQ. CXCm. 



BURCHARDI DE MONTE SION 

DESCRIPTIO TEKUAE SANCTAE. 



L E C T r R 1 S 

8. 

Oninium, qui inedio acvo terram Banctam viHcrunt, pcrogrinatoruin notiHstimuA ent 
Rurchardus de Monte Sion, cui ^sive narrationum fdem xa\ iviQytlav, sire exqui»itioni» 
vel cum summo periculo coniunetae industriam vel per»everantiam specte» , palmam /acile de- 
Uri^ rccte ccnset Reincccius. Kequc alitcr iudieat Adrichomius, qui y^persuasis»imum ha- 
buit^ non fu\»»e unquam^ qui voluerit magi»^ aut vero etiam potuerit meliu» per/ectam et 
»implicem quandam ad huiu» rei cogmtionem viam »ternere. Quum igitur tanta t»it viri 
praestantia, non id quidem mirum vAi, librum eiu^ saepeuumcro editum es:>e^ «ed 
illud 8ane vix credas, vi^inti amplius, quae exstcnt, Burchardi editionum et inter- 
pretatioBum ne unam quidem ipsa scriptoriti verba verumve, quem dicunt, textum 
praebere. Quid quod ne de nomine quidem eius inter omne» conDtat, quuin multi eum 
Brocardumi nonnulli Boreardum Borchardum Borghardum Burgardum nominent, nemo, 
uno Canisio excepto, plenum eius nomen norit, agnomine de Monte Sion ab omnibus fere 
omissoV Quod addendum cBse docct epistola dedicatoria, tribuis vratislaviensibu^ aliiH*|ue 
eiutidem cum vratislavicnfti gcneris codicibu» praemiHsa^ quae incipit a verbin: 
Fratri Burchardo in Magdehurg Frater Durchardu» de Mnnte Sion, 

Scriptorem noBtrum cave ne, sicut alii feeerunt, eonfunduH vel cum Burehurdo Ar- 
gentinensi, cuius quod restat fragmcntum in Serapeo*; excudinnis, vel cuni Bonuveutura 
Brocardo, qui seeido XVII Palaestinam obiit. 

Agnomine illo a monte Zion repetito Oudinus Burchardum eam ob caut»ani u-^um 
esde coniecit, y^quod ibidem prolixam feeerit moram''. Quod quo iure «tatuat neneio : mihi 
quidem KufKcit eonferre cum agnomine illo nomina Caroli a Sancto Paulo et EmanueliH 
de Honte Oliveti, quonim et hic, qui in eadem cum Burohardo vitae statione po.nitiui 
y,Lector Theologiae et DiflSnitor ordinis S. Franeiiiei'* erat, et ille nomina «ua ;:<*ntilia euni 
moDaaticis agnominibuft commutasne videtur. Itaque uti Carolus a S. Paulo prius^ Via- 
lart nominabatur, Burchardum quoque alio primitus nomine gentili usum e5>e suHpieanmr. 
4 Burehardus bis id quod omnes omnino edit(»resi fugit, nos infra pluribu» dfnion- 
titrabimuH de terra »aucta Hcripiiit: primum privatim, epistolam cum tabula, ()uam p<*l- 
lem dicit, geographica addens, deinde publice. Priorem textuA recensionem expressit 
CanisiuH, cuius editio hos, ad quos attendas, locos continrt: 

Priorem : 

J)i»tai autem ab Accon .Nazareth; per »eptem ieuca», Huod »pacium melnt» e^timare 
potui^ quia »epiu» illuc pertransiui, Videtur michi e»»e »icut d< Magde*»urg in Barbo^. 



V. ^krapeum l^b^i No. 10. p. 143 «qq. 



r 



I- :- r :.H^ior, quam antiqua ciuitas meyde- 
— ..'-u Xi- c^. Ambroiio usque ad nauam ciuitatem 

•—w 3-:r-:!iArduin Germanum fiiisse^ sed aliud 
^ -r-a z±jl pro certo affirmarim, non possum 

: E.irvhardum probe nosse apparet. Bur- 

^ zi ^cre usitatum fuisse docent genealo^^i, 

^ctis atavo et fimdatore, nomen illud 

^- r .. nit, ut Burchardus de Monte Sion 

i . .. 1' :! , stnl suo tamen haec opinio , ut ri- 

-- . ..^-atissime deponam. Minus autem in- 

• :. .u:;.>riun , editi Lubecae anno 1475, se- 

>.^ :< Fai^inae minimus dicatur, theologiae 

. li.irauuis. 

^ ;i..iv>tina fuerit et scripserit. Etenira an- 
. .. : X habet. Nam res gestae, quas Burchar- 
> i».i 12(53 1268 1271 et ante annos 1291 
■4 ■i<5. tametsi ab ipsius scriptoris raanu, 
. ^- . uou nisi ab homine docto quodam rei- 
-.1 «iiiie annotavimus ad II 8 10 23 29 VI 
' rivo. qui decennium illud, quod in terra 
% iraditur Burchardus, ab anno 1275 us- 
. ^. ;a* lit. de la France XXI 182. Bien- 
^ fvviiuus ex iis, quae IV 9. exstant. Fuit 
V -.^K» Ae^ypti; Bibarsii successore, scripsit- 
^ ^u-u, tomporibus Henrici, regis Cypri et 
^. ^.u*s »nuo 1282, bello quod cum Sancore 
ornt tiaito cum templariis et hospitala- 



. x>Ol 



v^i.x rHtionem habueris, liberioris iudicii in 
>,v vcmiinoro missas ipse cantarit idque, ut 
V u^» wt urabice quoque calluisse videatur; 
.,.io protium est egregiam Victoris Clerici 

c.uuiHjuo legere. 

...i»uui, qtiftl^s adhuc fuerunt, conditionem. 

..•A^ nUopiHni male scripto ortam esse opi- 

\x i l4i»tuni legcrent, et scriptiones absurdae 

.,., |utor<ltnn etiam dictante perperam au- 

\\\\s llli<' etlam notae siglave librariorum 

.ik\\\l H<'*1 ^^^^ omnia leviora sunt prae 

H^^ tHiituni verborum, sed totarum sen- 

. \\\\\\ libntlnuerunt, ut Burchardi textum 



Don corruptani, scd dcfonnatuin, non editum^ 8ed excerptum laceratumque et suQupffu^i' 
xotg immutatum merito dicas. 

Re»tat ut paucis exponamus, qua ratione faanc nostram Burchardi editionem dis- 
ponendam ccnsuerimus. 

Textui ipsi praeter hanc praefationem et criticorum et bibliographorum cauisa 
praemisimuB catalogos librorum et manu et typis Bcriptorum^ subiecimus scriptionis dis- 
crepantiam. Deinde annotationcm dedimus^ quam excipit itinerariumy quo peregrinato* 
rum et geographorum in usum locorum distantias et a Burcbardo et a recentibus indi- 
catas addita scripturae diversitate brevi in conftpectu posuiraus. Indicen nominum et 
locorum biblicorum desiderari noiuimus, lavelliano, quocura contulimus et ex quo non- 
uulla recepimus, aliquanto locupletiorc». 



CATALOGUS 

CODICUM BURCHARDI DE MONTE SION. 

Primum; quibus usi sumuB, codices hamburgenses^ vratislavienBeS; bemensem, de- 
inde alios quoHdam deticripturi sumuB. 

1. CODEX STAPHOR8TUNUS HAMBURQENS18 ^St.,. 

Iluic codici Stapfaorstiani noraen dedimus, quia a Nicolao StaphorBtio^ vcrbi divini 
ad aedem quae olim erat Sancti loannis UamburgenBem magiBtro^ primam eius notitiam 
traditam accepimuB. Qui in Historiae eccIeBiae HamburgeuBiB diplomatica parte I. vol. UI. 
pag. 343 — 355 fusius exponit de y,codice XXX. (partim in charta, partim in menibrana).'' 
Fuit autem ex codicibus, qui olim in Bibliotheca aedis Sancti Petri asBervati^ nunc in 
Hibliotheca publica HamburgenBi custodiuntur. Insunt in faoc volumine quaternario, sed 
tormao minoriB^ scripta XVIU, quorum ultimum est anepigraphum , continens Burchardi 
fle Monte Sion descriptionem terrae sanctae. 

Volnmen totum inscriptum CBt: Prtstntem Ubrum dtdit daminu$ Hinricus Langke, 
quimdam huius tccUsiae vicarius. Oratt Deum pro eo. Incipit a verbiB: Tota puicra es 
amica mea et macula non est in te. 

Praecedit huic paginae index eorum, quae volumine continentur, in interiore invo- 
lucri lignei corio tecti latere, bccuIo XIX scriptus. 

Paginae numeratae non Bunt. 

lam ad ipsum Burchardi librum describendum accingamur. 

Codex CBt membranaccuB, quaternarius , bccuIo XIV exeuntc vel XV incunte (non 
acc. XIII, ut StaphorstiuB vult/ BcriptUB a librario satiB hebete, qui in prologo § 16 verba 
kic introduc, ab eo , qui ei codicem d(*8cribendum dederat, margini a^cripta quum non 
intelligeret, ipna dcBcripta in contextum reci*pit verborum, et saepenumero dormitauB la- 
runas multas reliquit, errores praeterea complurcH committens. Verba singula atramento 
«ubpallido notisque diplomaticis inu»itatioribu8 Bcripta multa« legenti difficultatcB af- 
f<'runt. 

CouBtat foliis 27 .uon 25; binarum columnarum. 

Prologi initium non Bemel sed bis exstat, primum folio primo, sed primia verbis 



6 

vetustate deletis; deinde pagina tertia his verbiB: vm in ueteribus hy$to\rijs legamus sicud 
dicit\. Locus vaeans ante literas vm literae initiaii a pictoris manu oxomandae desti- 
natus fuisse videtur. 

Finis libri est: in hac eciam postea lapidatus est leremias. Benedictus sit Dcus ei 
sanctus Matheus. Amen. 

2. APOGRAPHUM HAMBURGENSE (h.). 

Apographum formae illius^ quae a folio minore nomen traxit, seculo XVI in charta 
scriptoria exaratum, paginarum 72 ^ primimi continet fragmentum de sacra coena, n. I. 
p. 3 — 9, deinde librum nostrum inscriptum: 

liinerarius terre sancte valde bonus , editus a fratre Borchardo de Berghe , ordintjf 
predicatorum. 

Exemplum hoc non sine cura et diligentia confectum, pagina 13 ichnographia 
quadam^ paginis 70 et 71 tabula geographica ornatum est, nec indice caret a librario 
condito. Qui in describendo et codicem Staphorstianum et Rudimentum nouiciorum se* 
quutus esse videtur. 

3. 4. 5. CODICES VRATISLAVIENSES TRES (Va Vb Vc). 

Tres Burchardi codices asservat Bibliotheca Universitatis Vratislaviensis , eadeni 
omnes ratione incipienteS; sed varios in modos exeuntes. 

Codex vratislaviensis primus (Va), membranaceus, formae folii ininoris, signatus 
IV. Fi 191, seculo XIV (certe post annum 1317; scriptus, continet folia 165. Burchardi 
descriptio terrae sanctae est pag. 142 — 151. Tegumenti in dorso legitur r Legenda maior 
S. Hedwigis, Insunt in hoc volumine collectivo : Legenda maior de S. Hedwige. Vitae 
Pontificum Rom. ad a. 1216. Vitae Rom. Imperatorum ab Octaviano ad a. 1300. Hi- 
Btoria Hieros. ad Robertum com. Flandr. Denique Burchardus de Monte Syon. Cf Pertz 
Archiv IV 99 sqq. XI 706. 

Liber hic, olim „Sanctissimae Virginis Mariae in Heinrichoviensi monasterio 6. 
Ord. Cist.", nunc asservatur in Bibliotheca Universitatis Vratislaviensis, alias biblotheea 
centrali dicta. 

Codex Va incipit a verbis: Dilectissimo in Christo Ihesu patri fratri Burchardo 
lectori fratrum ordinis predicatorum in Magdeburch. Et iinitur verbis: quem lampadem di- 
citur Martha ad honorem sepulcri sancti constituisse et Lazarus frater eius. Explicit. 



Codex vratislaviensis alter (Vb) chartaceus, formae folii minoris, signatus I F 221, 
habet subscriptionem : Finitum anno Domini 1407, m crastino sancti Francisci, hora tercia- 
rum vel quasi; corrige, lector, Est volumen coUectaneum foliorum 240, in dorso inscrip- 
tum: Conradi Sulconis summa de trinitate. Tractatus de terra sancta exstat foliis 230 — 
240. Olim erat canonicorum Augustinorum Saganensium. 

Incipit sicut primus, finitur verbis: in missione Spiritus Sancti Parthi Medi cet. 



Codcx vratislavieDsiB tertius fVc cfaartaceus, A»nnae folii minoris, signati» I. F. 
277, 8cri|itu8 est anno 1468, et est collectaneuR folionim 371, qui a folio inde IV usque 
ad X continet Tractaturo de terra sancta. In dorso involucri legitur: Tractatus dt cruce 
UominL 

De hoc codice, olim canonicorum Sancti Augustini Saganensium, haec leguntur 
in libro inscripto : Pertz Archiv XI 70(1 extr.: 277. ch. f. 4. Fratris Burchardi deMonte 
Sion tractatU8 de Terra Sancta. Hic quae nobis a folio minore appellanda esse videtiu* 
forma quatemaria dicitur. 

Incipit Vc sicut Va et Vb, finitur: cum luna crescente crescit^ cum decrescente de- 
creseit etc. 

Ilic quoque codex olim canonicorum S. AugUBtini saganensium fuisse traditur. 

Ilaec habebam quae de codicibus a me versatis et deecriptis dicerem. lam re- 
f«-ramu8 de aliis libriB manuscriptis Burchardi de Monte Sion. (^uos alphabetico ordine 
disposuimua, 

6. CODEX BAS1LEEXSI8. 

Ou8tavu8 IIaen(*l in libro in^cripto Catalogi librorum mss. qui in Bibliothecis Oal- 
liae, Ilelvetiae — asBcrvantur, a col. 553 faaec tradit: 

A. V. 17. Terrae Sanctae descriptio, facta ab eo, qui eam perambulavit et pcr- 
8pexit, ut ipse testatur; fol. 

Est in Bibliotheca publica Baaileensi. Ilic CHt codex, quem Beckmannu8 pag. 42 
ita de8cribit: 

Iiiscriptio e8t: Liber de dispositione terrae 8. civitati^ lerusalem et aliorum lo- 
corum, editu8 per quemdam, qui oculi8 suis vidit. Auctor non nominatur. Pro- 
logu8 8ic incipit: Cum in veteribu8 historiis — uti in oxonien^i. Finis e8t: Et 
po8t dic8 aliquot inde navigan^ in hac etiam postea lapidatus est leremias 

Neque formam neqne 8eculum codici» a Beckmanno indicata e^se dolerou8. 

Cf. IIi8t lit. de la France XXI 204. 

7. CODEX BERNENSIB. 

C<»dex membranaceus, formae maximae, olim lacobo Bongar^io fuisse traditur, ni- 
tide 8criptU8 cttt. De quo v. Sinner Catal. mns. Bibl. Bern. 1770. T. II p. 26. Cuiua 
Apographum pro ea qua eHt liberalitate mecum communicavit Titus Tobler. Signatus 
('9»t Cod. Bem. 46. Descriptio terrae sanctae. Secido XU errore ascribitur a Sinnero. 
V. Tobler Topogr. v. lerus». I. p. XXV, — In eiu8d(*ro libro Siloahquelle p. 5. roemora- 
tur apographum illud quod coutiUimus. 

Qui liber qnamquam fragroenturo tantum contiuet, tamen nou sine pretio ease vi- 
detur, quum bonis scriptionibus non careat In universum tanien et a nostra et a Ca* 
nisii editionibuB differt Contiuet quae traduntiur capitibus VI sqq. nostrae edit 

8. 9. CODICEH BRCXELLENSE8. 

Duo8 Burchardi libros mss., si 8er)uari8 Victorero Clericuro Uht lit. dc la France 
XXI 204, poMsidet Bibliotheca regia Bruxellensi» , alteruro numero \Hllf alterum seculi 
XV) numero 739 insignitum. 

10. CODEX COLOXIEN8I8. 

De quo v. Beckmann p. 42. 



U. CODEX BIBLIOTHECAE REGUE S. LAURENTU ESCURIALENSIS. 

Codex hic; qui est in plut. III. arm. O No. 34 ^ excipit Directorium ad paseagium 
faciendum fol. 32 verso. V. Hist. lit. de la Fr. XXI 205; ubi citatur etiam Haenel cul. 
945; quo teste est membr. quaternarius. 

12. 13. CODICES FLORENTINL 

Bandinius in catal. codicum latinorum Bibiiothecae Laurentianae tomo m coL 124 
describit cod. LVI plutei LXXVI his verbis: 

Nicolai Anglici expos. in Boethium de consolatione. Adde etiam Brochardi li- 
bellum de Terra Sancta, Ciceronis Partitiones Oratorias; et Anonymi alia. 
Burchardi libellus est scriptum quintum; a pag. 94 voluminis illius collectanei in- 
cipiens. Quare Bandinius col. 125 haec dicit: 

VI. pag. 94. Fratris Brochardi ordinis praedicatorum Libellus de Terra Sancta. 
Incipit: Qtium in veteribus historiis legamus. Finitur: istud absque duhio vidtre et 
audire devotissimum est. Et haec de his dicta suffieiant. ExpUcit libellus editus a 
fratre Brochardo Theologo ordinis praedicatorum de descriptione et terminatione ter- 
rae sanctae, quam ipse totam perambulavit et vidit et ibi diu stetit. Affertur tabula 
geographica illius regionis^ sed satis rudis. et q. s. 
Idem col. 126: 

Codex membranaceus ms. in fol. saec. XIV^ ex parte binis columnis exaratus — 
Constat foliis scriptis 1 09. In cat. Montf. sub num. XXX (i. e. Bemardi de Mont- 
faucon in Bibliotheca bibliothecarum I. 390.) 
Cf Beckmann p. 42 Hist. lit. de la Fr. XXI 204. 

Praeter hunc Laurentianae codicem Bernardus de Montfaucon Bibl. bibl. I 417 
auctor est; in Bibliotheca monasterii Benedictinorum beatae Mariae Florentina exstare 
codicem inscriptum: LibeUus Terrae Sanctae editus a fratre Bochardo (pro Brochardo) 
Item Orosii de constructione Romae et q. s. 

14. CODEX LIP8IENSIS. 

loachimus Fellerus in catalogo codicum manuscriptorum Bibliothecae Paulinae in 
Academia Lipsiensi concinnato p. 314 sq. haec habet: 

49. Tr. de Philippo et Alexandro M., cuius init. Philippus filius Amyntae etc. 
Vita Alexandri M., cuius init. Aegyptiorum et q. s. 
Descriptio locorum terrae sanctae fratris Burchardi de Monte Sion. 
De moribus gentium quarundam et q. s. 
De animalibus tr. mysticus. 
De ecclesia et sjnagoga et q. s. 
Der Meydekrantz et q. s. 
Speculum humanae salvationis. 

15. CODEX LONDINENSIS. 

Est bibliothecae Harleianae, membranaceus; signatus 3995 (art. 10) seculi XV. De 
quo vid. Hist. lit de la Fr. XXI 204; ubi citatur Catal. of the Harleian mss. Lond. 
1808 t. m p. 102. 



16. COOEX MEOIOLAMENAI8. 

Bibliotheca Ambrosiana contiQet librum a Bemardo de Montfaucon Biblioth. bi- 
bliothecarum I p. 511 coL I sic deBcriptura: 

Brochardi Teutonici descriptio Terrae Sanctae; pergam. 1. bomb. 1. 

17. CODEX MELUCENSIS. 

Hunc MartinuB Kropff (Bibliotb. MellicenBis p. 52) sic deacribit: 
Burckardi de Monte Syon Descriptio terrae Sanctae. Inc. praef.: DilectisBimo 
in Christo Patri lectori fratrum Ordinis praedicatorum frater Burkardus de 
Monte Syon cum omni devotione orationes in Domino Jesu Christo etc. Cod. 
ch. fol. L 17. 

Cf. Pertz Archiv X 603. 

18. CODEX OXONIENSIS. 

Inter libro8 mss. Collegii S. M. Magdalenae OxoniensiB Bemardo de Montfaucon 
auctore hic eBt: 

2184. 43. Directorium terrae Banctae A. D. 1332 ad Pa8«agium faciendum. 
Brochardi liber de terra $ancta. 
Historia lerosolymitana abbreriata et q. s. 

Vid. Montfaucon BibliotL biblioth. L 668 col. IL Pertz Archiv VII 95. 
Qui liber Beckmanno p. 41 teste inscriptus est: 

Ad honorem salvat. mundi incipit liber de terra sancta editus a fratre Bro* 

chardo theotonico ordinis fratrum praedicatorum. 
Praefatio incipit: 

Cum in veteribus historiis legamus £go frater Brochardus ordinis prae- 

dicat. videns quam piures fideles. 
Finis praefationis est: 

In singulis divisionibu8 posui civitates et loca. Incipit divisio terrae san- 

ctae per loca et provincias. Sciendum tamen est in principioi quod terra ista, 

quam sanctam dicimus . . . 
Finis libri: 

Explicit libellus editus a fratre Brochardo ordinis praedicatorum de discretione 

et terrainatione terrae sanctae, quam ipse totam perambulavit et vidit et diu 

stetit Quem scripsit in heremo — Symon heremita, reclusus ob amorcm illiusi 

qui in terra sancta mortuus est pro nobis. 
V. Hist. lit. de la Fr. XXL 204, ubi ciutur Catalog. libr. mss. An^ae 1 1 part II 
n. 21S— 43 

Quodsi hoc in codice legatur, ,|de deseriptione , non de di$creiiime et terminatione 
terrae Banctae'^, oxoniensis cnm florentino priore convenire videtur. 

19. CODEX PATAVIKUS. 

Bemardus de Montfaucon Patavii in Museo Nicoiai Trivisani 
P. loS Borcardi Teutonici descriptionem terrae sanctae 
asser%-ari dicit B. b. I 4SS col. II. 



10 

20. CODEX PETROPOLITA>'US. 

Codex Bibliothecae Imperialis publicae Petropolitanae membr. quatemarius contiiiet 
Borchardi Descriptionem terrae sanctae, seculi XVI foliorum 16. V. Pertz Archiv XI 796. 

21. CODEX PBAGEN8IS. 

Bibliothecae Universitatis Pragensis inest: Burchardi de Monte Sion descriptio 
terrae sanctae, signo III H. 15. V. Pertz Archiv IX 470. 

22. CODEX KATISBOXEKSIS. 

Henr. Canieius ex Bibliotheca monasterii canonicorum regularium S. Magni ad 
pedem pontis Ratiebonensis edidit Burchardi de Monte Sion descriptionem terrae sanctae. 

23. CODEX ROMANUS. 

Romae in Vaticano custoditur liber ms., qui olim Christinae^ Sueciae reginae, 
fuisse dicitur^ membranaceuS; signatus numero 430, seculi XIV, inscriptus nomine Bor- 
gardi de Monte Sion. Quem librum Victor Clericus mancum et ratisbonensi similem esse 
censet. V. Hist. lit. de la Fr. XXI 205. 

24. CODEX TAURINENSIS. 

Bethmannus (Pertz Archiv IX 608) refert, Augustae Taurinorum in bibliotheca 
Universitatis asservari membr. fol. min. sec. XTV, signatum H. 1. 12, in quo f. 238 exstet: 
Brochardus Theotonicus de terra sancta. „Cum in veteribus ystoriis — dictu 
Bufficiant.^' 

25. CODEX VIENNENSIS. 

Wattenbachius V. D. Viennae in Bibliotheca Aulae imp. reg. vidit codicem: 
Hist. prof. 661, nunc 509 membr. quatem. sec. XTV. Hunc libellum dedit mo- 

nasterio S. Dorothee Viennensis Amdator eius. fol. 3. Quot fuerunt 

demones in lapsu. Deinde 

Purchardi de Monte Syon descriptio locorum terre sancte. 

Wattenbachius addit: Canis. ed. Basn. IV 6. 

26. CODEX REHDIGERANUS VRATISLAVIENSIS. 

Praeter eos, quibus usi sumus, libros mss. Vratislaviae ad aedem S. Elisabethae 
asservatur Burchardi monachi descriptio terrae sanctae. V. Pertz Archiv VI 97. 
Haec habebam, quae de codicibus Burchardi dicerem. lam 

de variis codicum generibus 
pauca addamus. 

Quod iam olim suspicabatur loannes Beckmannus, id mihi persuasum est: Bur- 
chardum bis scripsisse, unde duae textus, quas dicunt, recensiones, duo codicum genera 
orta sunt. Primum enim Burchardus de Monte Sion e terra sancta ad amicum cogno- 
minem Burchardum, Lectorem fratrum ordinis Praedicatorum, breviorem terrae descrip- 
tionem misit Magdeburgum, deinde in patriam redux de iis, quae viserat, pluribus ex- 
posuit. Breviori illi descriptioni praemisit epistolam ad amicum datam, addita tabula 
geographica, Etenim: due omnia, inquit, ut mdiua possint ymaginari, mitto vobis simul ptl- 
lem, in qua omnia ad oculum figurantur, 

Itaque quibus codicibus illa epistola ad Burchardum lectorem data praecedit^ bre- 



II 

viorcm illi et priorem descriptionom praebent. Cuius generii» aunt codices vratialavieu- 
ses trcB, mellicensi»; ratiBbonensis; romanus, £ reliquis StaphoratianuB cum altero bam- 
burgensiy basileensi, florentino Laurentianae , oxoniensi, taurinensi, posteriorem et am- 
piiorem descriptionem continentibus, alteri generi annumerandi esae videntur. Huius alte- 
riu8 generiA codices in hac editione nostra sequuti sumus. 



I N D E X 

EDITIONUM BrKCHAKDI. 

EtUtio I 1475. Lubecat. FoL 

Inttcriptionc caret, subftcriptio haec e8t: 

Conclusio libri sequitur. , Auno Hccundum carncm filii Dei a natiuitate 
M.CCCC.LXXV", ipso die sanctisbimi regi* \ et luartiris Ouwaldi, qui est V 
Augusti; I Hanctitisimo in Christo patre ac douiino, domino ISixto palpa, quarto, 
illuHtriftsimo prcclarittsime domus | Austrie Frederico tercio Romanorum impera- 
tore inuictissimo scmper augusto ac pro nunc Colonie existente; imperiali no\ 
hili in urbe lubicana arte impreHsoria speciali gracia diuina { animarum ob 8a* 
lutem fidflium inuenta epitho ma itttud^ partes in sex iuxta mundi sex etate^ 
diuisum, priufl alibi non rcpertum, quod placuit rudimentum nauiciarum intitulari, 
Dei adiutorio, qui Bupernas res ac Hubternas fortiter Buauiter tranquilleque di»- 
pensaty per magistrum Lucam Brandis dt Schasz feliciter est excusum atque fini- 
tum et q. o. 
IIoc in libro a folio inde CLXIllI 'a) usque ad fol. CLXXXVIII (c} inest Bur- 
chardi dencriptio terrae sanctae. 

Exempluni; <|uo usi sumui», continet foiia aliquot calamo, non typit» Hcripta. Aftser- 
vatur in Bibliotheca Hamburgensi publica. Est hic primus liber^ qui Lubecae typin ex- 
pressus edt. De quo vid. Ebert n. 1954S et Joh. Beckroann Littcratur dor iilteren Kei- 
{(«'beftcbreibungen Vol. 11 partic. I p. 44 «qq. — Folio CLXIIII ver8o legitur: Ego, Borchar- 
du8y profeK!)orum sacre pagine roinimus, quantuni possum, terram intam, quam pedibu^^ 
meis plurie» pertransiui, quantum potui coiisideraui et q. s. 
/!>/lViV> // 1519. Vtnttiis, S. 

Veridica terre sancte: regionumque finitiinarum: ac in eis | mirabiiium de^^cri- 
ptio. Nusquam | antehac imlprcHsa. 

Subftcriptio haec eat: Iinpreftiium LVnetiJ» in edibu8 loannis Tacuini de Tri- 
dino, anno M.I).XIX. die I\^ inen.Hi» Aprilirt, regnante inclito Leonardo Laure- 
tano principe. 
Paginae singulae numeris carent, custodibun non carent. 
Praefatio inscripta est: 
Ad reverendum in Chritfto patrem Eberhardum de CliuiH — sacre theologie pro- 
fe88orem, prouincie Theuthonie fratrum ordini^ predicatorii Priorem Prouiiu-ia- 
lem optime meritumi frater loannes IIo8t de Romberch KyrspenftiH, eiu»dt*iii 
ordiuis et prouincie, S. P. D. 
Testatur in hac epistola loannea Host, se a fratre Chry808tomo de Cai^ali, (iyinnaAii 
B«inonien8i8 Kegente, opusculum perbreue descriptionis terrae sanctae a venerabili Patre 

2* 



12 

Fratre Borchardo, quem nastratem dicit^ scriptam dono accepissei idemque in dnas 
sectum partes per capitulorum paragraphos distinxisse. Sequitur deinde: Fralogus 
primus deseriptionis , inscriptus: Saeris theologis ac diuine legis concionatoribus frater 
Chrisostomus , ordinis predicatorii alumnus ac theologorum minimus S, Cuius in fine Chry- 
sostomus lavellus: Stilum, inquit| huius reuerendi patrisy (Borchardi Almani quem supra 
vocat) simplici congruitate currentem seruato quidem omnimode suo sensu paululum eleuare 
constitui, ne ex simplicitate sua lectio apud huius seeuli sapientes uilis habeatur, Apparet 
igitur^ Chrysostomum lavellum solum^ non Hostium quoque Bm*cbardi librum paraphrasi 
circumscriptum mutasse ac deformasse. Prologum hunc excipit universale, quod lavcllus 
dicit; inventorium, i. e. index a lavello confectus^ quo multo melius de Burchardo meruit 
quam paraphrasi ista, quae mmc pro meliore textus recensione haberi videtur. 

Editio haeC; qua nobis uti contigit; est in Bibliotheca regia Berolinensi. 

Restat ut pauca addamus de altera editionis venetae parte, in compendiosam 
Aegypti descriptionem exeuntis. Hunc libri finem Burchardi non esse compertum habe- 
mus ex ipso auctorc; asserente se solam terram sanctam descripturum esse. Cf. Histoire 
lit. de la France XXI 182. 

EMio III et IV 1532. Parisiis et Basil. Fol, 

Locorum terrae sanctae exactissima descriptio auctore fratre Brocchardo monacho. 
£ditio haec inest in libro inscripto: Novus orbis re|gionum ac insularum 

vefteribus incognitarum. Parisiis apud Galeotum a Prato in anla maiore 

regii palatii ad primam columnam. In fine legitur: Impressum Parisiis apud 

Antonium Augerellum, impensis loannis Parui et Galeoti aPrato. AnnoMDXXXIL 

VUI Calen. Novembr. Fol. min. Editio haec Beckmanno ignota asservatur Be- 

rolini in bibliotheca regia et Hamburgi in Bibliotheca Commercii. Cui similis 

est basileensis, inscripta: 

Novus orbis regio|num ac insularum veteribus incognitarum, | una cum tabula 

cosmographica et aliquot aliis consimilis | argumenti libellis^ quorum omnium catalogus 

sequenti patebit pagina. | His accessit copiosus rerum memorabilium index. | Basileae 

apud lo. Hervagium mense | MartiO; anno M.D.XXXn. | Ubi pag. 298 — 329 est Borchardi 

descriptio terrae sanctae. Ceterum loannes Huttichius canonicus primus operis auctor 

fuisse dicitur. Vid. Camus m^moire sur la collection des grands et petits voyages. 

Paris 1802 pag. 6. — Editio basileensis est in Bibliotheca publ. Hamburgensi. 

Edttto V 1536. Antverp. 8. 

Descri|ptio terrae sanctae | exactissima; autore Brocardo mona|chOy libellus 
diuinarum scriptura | rum studiosis mult6 | vtilissimus. | De nouis insulis nuper 
repertis et de | moribus incolarum eorundem | per Petrum Martyrem | res 
lectu digna. | Antverpiae | in aedibus loannis Steelsii; | anno k Christo nato| 
M.D.XXXVI. 8. 
Asservatur in Bibliotheca publica Hamburgensi. 

Edttio VI 1537. BasiL Fol. 

Haec editio inscripta est sicut quarta. Adiecta est huic postremae editioni 
nauigatio Caroli Caesaris auspicio in comitiis augustanis instituta. Prodiit Ba- 
sileae apud lo. Hervagium mense Martio anno M.D.XXXVII. 
Vid. pag. 295—329. Est in Bibliotheca publica Hamburgensi. 



13 

£r/i)u> 17/ 1544. Paris ap. Pmcetum Le Preux. 8. 

De hac editione Victor Clericos in opere clArissinio inscripto: Hifttoire litt<^raire 
de la France T. XXI. 209 haec dicit: Dans IVdition d'AnverSy donn^ k part 
chez lean Steels, 1536 in-S.; dans celle de Paris^ publi^ en 1544, chez Poncet 
Lepreux, d'apr^s celle d'Anver8, et que t<m a eu tort de prendre pour une edi- 
tion du voyage fran^ais in<^dit de Bonaventure Brochard. — Quae dicta sunt 
contra Beckmannum, qui editionem illam addubitat, citans loannem Clericum, 
qui in ea, quam Sansonis geographiae sacrae praemiaiti praefatione pag. 11 
haec monet: Delineatio et descriptio leruBalem et Terrae PromissioniBy per Bo- 
naventuram Brocardum elaboratai excusa est Parisiis anno MDXLIV. N<m eet 
temer^ eof\fundendu8 is eeriptar cum antiquiare illo Burchardo\ quem et Brocardum 
muiti solent vocare. lam quaeritur, utri plus auctoritatis tribuendum sit, Victori, 
an loanni Clerico? Ab loannis partibus stat loannes Beckmannus 1. cit p. 54, 
a Victoris lo. Alb. Fabriciua in Biblioth. Lat med. et infimae Latinitatis Lib. 11 
p. 775. Atque huic quidem ^o quoque accedendum putarem, modo Victor Le 
Clerc sententiae dictatoris more latae argumenta quoque addidisttet. Fortasse 
eam avtoMtr^g versavit Equidem ubi libri huius exemplum exstet ignoro. 

Editto VIII 1554. Wittebergae, 8. 

De dimenlsione terrae et | geometrice numeranjdiB locorum particularium inter- 
uallis ex | doctrina triangulorum Bphaericorum et cajnone subtensarum liber 
denuo edi;tU8; eed auctius multo et cor rectiuBi quam antea. | Autore Ca$paro\ 
Peucero. Descriptio loeorum ter\rae sanctae exactiesima autore quodam Bro\cardo 
monacho. Aliquot insignium loco|rum terrae sanctae explicatio et historiae per< 
Philippum Melan thonem. | Wittebergae. MJ).LIV. 
Burchardi descriptio est pag. 18S — 269. ABBcrvantur huiuB editionis exempla 

Berolini et Hamburgi. 

Ediiw IX 1555. Baeil Fol. 

Locorum terrae sanctae | exactiBBima dcBcriptio auctore F. | Brocardo monacho. 

IncBt in libro inBcripto: Kovub orbiB regionnm ac insularum veteribuB incogni- 
tarum, quem BaBileae 1555 ap. lo. Hervagium edidit Simon Orynaeus. 

HuiuB editioniB exempla Bunt in bibliotheciB publiciB commercii hamburgensiB, be- 
rolinensi et gottingenBi. Cf. Katalog der Hamburger Commerz-Bibl. col. 580. 

Editionem anni 1557 Orynaci collectioni iuBertam Fabricio Bibl. lat. med. et inf. 
Lat p. 775 auctore citat BeckmannuB p. 55. Sed trcB tantum editionea baBileenneBy qui- 
buB quidem iuBit BurcharduB^ novit Victor CIericuB| et mea quidem Bcntentia Fabricio 
pag. 775 y qualia etiam paginae praecedenti insunt, sphalmata typographica vel para- 
grammata imputanda esBe videntur. Alioquin editionem anni 1555 plane omitteret 
Pag. 774 legitur 1222 pro 1522 et p. 775 1555 pro 1557. 

Eflitio X 1579. Witeb. 6. 

De dimenJBione terrae et , geometrice numeran diB locorum particularium inter- 
ualliB ex dojetrina triangulorum Bphaericorum et canone ) BubtenBarum liber, 
denuo edituB , Bcd | auctiuB multo et correctiuB | quam antea. | Autore Casparo\ 
Peucero. Ifescriptio ioeorum \ terrae sanetae fxactissima autore quodam Br<*€ardo 



14 

manacho, \ Aliquot insignium lojcorum terrae sanctae explicatio et historiae 
per I Ptiilippum Melan|thonem. Witebergae. Excudebat Johannes Lufft. Anno 
MJJXXXDL 
Burchardus legitur pag. 210—285. Exempla libri sunt Berolini et Hamburgi. 

/*JditlO XI 1587. Wittebergae. 8. 

W. Koner V. D. pro ea qua est humanitate me certiorem fecit, asservari in 
Bibliotheca Regia Berolinensi editionem libri Peuceri de dimensione terrae, quae 
prodiit anno 1587^ et in ea a pag. inde 210 inesse Burchardum. Quodignorant 
et BeckmannuB et Victor Clericus. Est etiam Londini in bibliotheca Musei Bri- 
tannici. Vid. catal. Lond. 1817 vol. V plagula Z pag. 4. 

Edltio XII 1587. Magdehurgi 4. 

Borchardus monachus Germanus. Descriptio terrae sanctae et regionum finiti- 
marum. Item itinerarium Hierosoljmitanum Bartholomaei de Saligniaco. Mag- 
deburgi. 1587. 4. 

Hauc editionem asservat Bibliotheca regia Berolinensis. Quae componatur licet 
cum libro Hamburgi asservato inscripto: 

Itinerarium sacrae scripturaC; hoc est sanctae terrae regionumque finitimarum de- 
scriptio; complectcns secundura literas cum recentem Hierosolymitanam de rebus Sarra- 
cenicis^ Turcicis et Tartaricis; tum reliquam orientalem historiam, in Germania nunc 
primum in lucem edita k Bartholomaeo de Saligniaco^ Equite et lurisconsulto Oallo. 
Magdeburgi, excudebat Paulus Donatus, impensis Ambrosij Kircheri, anno M.D.XCin. 
Cura gratia et privilegio et q. s. 

Hanc inscriptionem excipit praefatio sic inscripta: 

Equestri et vetusto generis splendore^ doctrina et virtute nobilissimu viro, domino 
loachimo ab Aluensleben; doraino Erxlebii etc, patrono exoptatissimo, S. D. Reinerus 
Reineccius Steinhemius. Quae praefatio quum data sit anno M.D.LXXXVI, sequitur eam 
pertinere ad editionem anni 1587. 

Incipit volumen a libro Burchardi^ cuius in fine haec est subscriptio: Liber de- 
scriptionis terrae sanctae eidemque adiacentium regionum; editus ab eruditissimo et 
deuotissimo patre ordinis praedicatorum , Professore Borchardo Alemano^ explicit. Se- 
quittu* deinde nova inscriptio: Itinerariura Hierosol. Bartholomaei de Saligniaco, equitis 
et iureconsulti Galli, praeraissa eiusdem oratione de laudibus terrae sanctae. Anuo 
M.D.LXXXVn. 

Eodem quo nos libri exemplo hamburgensi usus est, nisi fallor^ Fabricius; qui 
Bibl. lat. med. et inf. Lat. p. 775: Sed accuratius, inquit, integriusque (Burchardura) vul- 
gavit Reineccius cum itinerario Hierosol. Bartholomaei de Saligniaco. Magdeburgi 1587. 
1593. 4^ In quo iudicio errat Fabricius. 

Edltio XIII 1593. Magdehurgi. 4. 

Huius editionis inscriptio certe Hamburgi asservatur^ eamque, ut patet ex iis, 
quae ad editionem XH annotavimus; ab editione XU inscriptione tantum differre 
Buspicamur; eadem textus recensione bis, sed inscriptionibus variis edita. 
Ceterum Reineccii editio minoris etiam pretii est quam Veneta; cuius indice pri- 

vata est; neque erat quod iaudibus efFerretur a Fabricio et Beckmanno. 



15 

/>////o XIV 1604. IngoUt. 4. 

Beckmanno p. 50 teste cditto anni 1604 formac quaternariae iwnx Canit»ii anti- 

quis Icctionibiw f. VI p. 2^15 sqq. 
Kfiiiio X\' 1624. Coion. Agr. S. 

Palaestinay | seu dcscriptio terrac | sanctae Holerti^Hima. j Auctore R. P. F. Bo- 

naventura | Brocardo Monacho Theuitonico, almi Ordinis PP. Prae dicatorum, 

restitutore | V. P. F. Ph. Bosquiero Caesarimontano | Minorista. Colon. Agr. 

ex ofdcina loanis Crithii. 1624. S. Asservatur Hamburgi. 
A>W/o XVI 1707. Amstelod. Foi. 

Bibliotheca publica Hamburgensis possidet volumen his praeditum inscriptioni- 

bu8 hosque singulos libroi» contineus: 
I. Geographia sacra ex Veteri et Novo Testamento dcsumta et in tabulas quatuor 
concinnata — auctore Nic. Sanson — AcccKserunt in indicem geographicum notae loan- 
nis Clerici. Cuius etiam praefixa est pracfatio. Amstelaed. Excudit Franciscus Ilalma. 
MDCCIV. 

n. Sansonis librum excipit: Onomasticon urbium et locorum sacrac Bcripturae seu 
lilH-r de locis hebraicis^ Oraece primum ab Eusebio Caesarienbi, deinde Latine scriptUB 
ab Hieronymo; in commodiorem vero ordinem redactua - oper& lacobi Bonfrerii. Ke- 
censttit et animadversionibus suis auxit lo. Clericus. AccesHit huic editioni Brocardi 
monachi ex ordine praedicatorum descriptio terrae sanctae. Amstelaedami. Excudit 
Franc. Halroa. 1707. FoL 

Vid. pag. 169—192. Et notondum e»t pag. 512 pro 152, p. 560 pro K^o scriptum 
esse. Hunc librum excipit tertius: 

UI. Geographia sacra sive notitia antiqua dioecesium omnium patriarchalium, me- 
tropoliticarum et episcopalium veteris ecclesiae — collecta auctore Carolo a 8. Paulo. 
Accesserunt in hac editione notae et animadverHiones Lucae Holstenii et parergon noti- 
tias aliquot ecclesiasticas et civiles diversis temporibus editas complectens ex mHs. codi- 
cibus. (vraece et Latine cum X tabulis geographicis. Amstelaed. Excudit Franc. Halma. 
MDCCUI. 

Hic liber primum excusus cst anno MDCCIII, cui numero postea demum additum 
vni signum numerale I, idque formae prioribus paulo minoris. A<I annum 1703 in libris 
quoque bibliographicis refertur. 

Apparet igitur primum Caroli a S. Paulo separatim, deinde tribus demuni annis 
post Nic. Sansonis librum cum Onomastico typis exprc^sum esse. 

Restat ut repetam quae de hoc eodem opere dicit Victor Clericus Hiftt. lit. dc la 
France XXI 209: 

,;dans la bellc coUcction dc Charles Vialart <I<* Saint-Paul^ Nicolas Sanson et 

lean Le Clerc Geograpbia sacra Amsterdam 17i»7— 1711, 3 vol. in folio.** 
Estne haec eadeni c^ditio an alia priore recfntiorV 
IJtlitio XVII 1719. Paris. FoL 

Kditio haec inest I. S. Menochii explicationi totius Scripturac Sacrae, editae a 

Toumemiuio Parisiis. De qua cf. Hij*t. lit dc la Fr. XXI 29. Beckmann p. 57. 
hUiio XVIII 1722. VfnetiU. Foi. 

Adiecta est 1. Stcph. 3Icnochii commentariis Sacrae Script. Tomu II ap|M*nd. 



16 

p. 151 sqq. Quae anno 1746 Venetiis repetita esse fertur. Sed cf. quae de 
editione XXI diximus. 
EdiHo XIX 1725. Antverp, Fol. 

Descriptio terrae sanctae, auctore Burchardo de Monte Sion. A Canisio in publi- 
cum data, ex bibliotheca monasterii canonicorum regularium S. Magni ad pe- 
dem pontis RatisbonensiB. Cum animadversionibus lacobi Basnagii. 
Inest volumini inscripto: ,,The8auru8 monumentorum ecciesiasticorumy sive Henrici 
Canisii lectiones antiquae, ad saeculorum ordinem digestae variisque opuscnlis auctae, 
quibuB praefationes historicas , animadversiones criticas et notas in singulos auctores 
adiecit lacobus Basnage, cum indicibus locupletissimis'^, Tomo IV , qui prodiit Am- 
Btelaed. 1725 pag. 1—26. 
Editio XX 1746. Venetiis. Fol. 

Haec Beckmanno teste continetur Thesauro antiquitatum sacrarum a Biaaio 
Ugolino edito vol. VI pag. MXXVI— MLXVIII. Est in Bibliotheca pubUca 
GottingenBi. 
Restaty ut paucis dicamus de editione quadam, quae omnium &cile praestantis- 
sima essety dunmiodo omnino exsisteret. 

Victor Clericus 1. c. p. 208 haec dicit : 

Le p6re Le Long, k qui parait avoir dchapp^ F^dition comprise dans ce recueil 
de Lubeck (anni 1475), en indique une k part B&le 1494 in-16., qui n^est connue ni 
de Panzer; ni de Haiu; dont Beckmann ne parle pas, et que nous n^avons pu trouver. 
Dicit Clericus Bibl. sacr. tom. U p. 652 col. I, ubi haec exstant: 
Brocardus sive Burcardus, Germanus Argentinensis Dominicanus, claruit 1283. 
Terrae sanctae descriptio; 16. Basileae 1494. in 8^ Venetiis 1519 et q. s. 

Sed complures hoc loco aut librarii aut scriptoris errores irrepserunt Editio 
magdeburgensis anno 1587; non 1584 prodiit. Editio basileensis anni 1537 est formae 
maximaC; non octavae. Editionem witebergensem anni 1554 bis commemorat, editionem 
(s. editiones) anni 1532 omittit scriptor. Qui qnum etiam lubecensem anni 1475 non 
norit| mea quidem sententia numerus iste 1494 mero errore nititur^ et editio anni 1494 
nunquam exstitisse videtur. 



INTERPRETATIONES BURCHARDL 

SINOULAE; 8EPARATIM EDITAE KON EXSTANT. 

Interpretatio germanica est in libris inscriptis: 
Die New Welt der Landschaften vnnd Insulen, so bis hieher allen Altweltschrybern 

vnbekannt. Strassburg 1534. in Fol. Ubi p. 93 incipit: Eygentliche Beschreybung 

des heyligen Lands durch den MUnch Burcardum beschrieben. Interpres est Mich. 

Herr. Asservatur Berolini et Hamburgi. 
Bewfthrtes Reiszbuch oder Beschreibung des heiligen Landes. Niiremberg bey Sigism. 

Feyerabenden 1583 pag. 455 sqq. 
Idem lib. Francof. 1584 p. 458 sqq. Ubi incipit: Bruders Brocards fleiszige Beschrei- 

bung des heiligen Landes, wie das im Jahr 1283 gestalt und beschaffen gewesen. 
Cf. V. Clericus in Hist. Ut. de la Fr. XXI. 210. 



17 

Ruyszbuch des hetligon Landes verschtedener Autorura. Edidit bibliopola Franc. Nic. 
Roth. Francof. 1609 et 1629 iu fol. 

Est alia editio libri praecedentis , quein primus edidit Feverabend. 

Pag. S5I — 875 editionift francofurtensis continetur: Eigentliclie vnd warhafftige Bo- 
Bchreibung desz heiligen vnd anderer anligenden Landern — Sonder» Fleiftz vom 
Bruder Brocardt — Lateinisch in einem Buch an Tag gegeben. 

Taschenbibliothek der wichtigBten See- und Land-Reirten^ herauBgegelien von Joach. 
Hnr. JUck Vol. I i»eqq. Nilrnb. 1S27 sqq. in 16''. 

Cf. T. Tobler zwei BQcher Topographie von Jerusalem Vol. I p. XXV, qui citat: 
Taschenbibl. Palftstina 2, 81 ff. 

Interpretaiio batava inest libro a Franc. Halma edito , inscripto : 

Kanaan en domliggende landen vertoont in een woordenboek. Te Leeuwardeu. 1717. 
Formae quaternariac niaioris. Vid. pag 431 — 453. Attservatur BruxelliB in bibl. 
r<^ia, 

Interpretationes francogallicas 
duas ex9tare compertum habemuB, alterara in libro inscripto: 

La mer des hystoires, primum edito anno 14S8 duobus voluminibus formae maximae, 
quam describit Beckmannus p. 49 sqq., alteram loannis Mieloti, adbuc manu tantum, 
— id quod quum nulltus pretii sit sati» superque suflicit — scriptaro, de qua v. 
V. Clericus Hist. lit de la Fr. XXL 2o5 sq. 

DE VARII.S EDITIONUM BrRCHARDI CL.AK.MBUS 

Beckmannus et Victor Clericus quatuor editionum classes constituerunt. Quarum 
prima ex utriusque sententia solo Rudimento nouiciorum coutinetur. Neque immerito, 
qiiamquam uterque nimium ei tribuisse videtur. 

Kudimentum enim nouiciorum Lubecae 1475 edituiu, ut taceain de raritate eiuii 
taincjuam bibliophilorum xfi^i^Aioi; exoptatissimi , sed vix impetrabilii», per se quoquc vrra 
Btirchardi editio dici nequit. 8catet enim non solum vitiis meudisstiue librarii et typographi, 
sed quum nihil sit nisi apographum a plagiario quodain in opus niaiuA furtivt* trau-^t^uintuin, 
iifri non poterat quin paAsim verba singula, loci adeo toti iiutnutareiitur. Ita VII 1 extr. 
in Kudimento nouiciorum legitur: iranMeamu» torrentew Cedron, ut ueniamu$ in (h»l*jata cum 
ChrtMto tnorientes, ut cum eo pariter resurgamus! Quae verba satin disiT(*paut ub tin, qua<* 
ciMlicuin .Staphorstiani et alterius hamburgfUHis ad fidem Burcharduii ip»r siripi^it. 

Textum Burchanlt, qualem pra(*lx*t Kudiin«Mitum nouii-iifruin , si cnmparaveri^ 
cuni libro Staphor^tiano , intrllif^f-^t , «•andcin f«'re int4*r utruiuqur ration<Mii int«*rcf*- 
dt-re, quae sit intcr Eutropiuin H Pauluin Diaeonuin, ut non siu(* cnutioiH' agiiidum e^^c 
vidcatur. 

KudiuHMitutu novirioruin I^Mkmaiiiii Mnt<iitia proxiiiH* f»«'({uitur «*ditio Vfueta. >**i\ 
lu'-c .id qiiod rt-ct^* viJit Victor (1<*rini« nihil «-«t ni«i paraphrn«i4 nulliu* plane pretii, 
iu qua coiifii i**iida ChryiMi^toiuui Iav<'llu« oLmiui et op<*rAin p<*rdidi«M* vidfttir. N<*qu'' 
vrnX quod a K»'in< <<it> r<'|H't*'n*tur. 

(*uiii".ii «'ditio p<'rt!n<'t ad priu4, d<* qno f»upra <iixitnu4. r<Hii(Mim Kcnu*. H iniuria. 



20 

tem, Cyreneum Simonem succedentemi in Caluaria pro nobis mysteria passionis cele- 
brantem. Horum omnium locorum et singulorum adfauc ita plena et manifesta exstat me- 

7 moria, Bicut in illo die exBtitit, quando presencialiter erant facta. Certe in faac ciuitate 
tot Bunt dominice passionis actis et sanctis*) ^) loca insignia^ quod nulio modo sufBcit 

8 dies ad singula utiiiter perlustranda. Sunt preterea quedam, que in locis illis deuotio- 

9 nem augeant ampliorem. Quis enim enarrare sufficiat; quot monachi, quot moniales de 
Georgia, Armenia maiore et minore, Cfaaldea, Syria, Media, Persia; India^ Etfaiopia, Nu- 
bia, Nabatenia ^) ^), Maronite, lacobite, Nestoriani^ Qreciy Syri et alianun nationum, nunc 
turmatim centeni, ducenteniy pius et minus^ discurrentes per loca Bingula in spiritu ve- 
faementi osculantur terram^ uenerantur loca, in quibus dulcem Ifaesum sedissei stetisse uel 

10 fecisse quippiam operis audierunt? Nunc tundentes^^) pectus, nunc fletus^ nunc gemitos^ 
nunc suspiria emittentes gestu corporis et deuotioniS| quam foris ostendunt et absqae 

11 dubio intus faabent, in lacrimas prouocant plerosque eciam Sarracenos. Eya, Domine 
DeuB; uideo secundum ueteres faistorias Abrafaam terram^ domum patris et cognationem 
derelinquentem ^ ad terram faanc festinantem; inter Betfael et Hay') tabernaculum figen- 
tem; in Geraris; Bersabee et Ebron commorantem, uidco Ezecfaielem^) deserentem 
flumina Babylonie et, ut ueniat in lerusalem^ inter celum et terram capillo capitis porta* 

12 tum illuc transuolantem! Quid dicam de uirgine gloriosa; que^ postquam ad eam ange- 
lica salutatio facta est et promissio^ licet sciret uterum suum tabernaculum Dei factum; 
non est contenta spaciosis et speciosis campestribus Galilee; sed statim cum festinationo 

13 montana ludee conscendit, uolens locis sanctioribus propinquare? Quid de patriarcha 
lacob et losepfa et fratribus eius dicam^ qui quia uiui in terra ista esse non poterant| 

}^ elegerunt mortui sepeliri? Quid plura? Ingemiscere possumus nostri temporis tarditatem 
populi christiani, qui tot et tanta tantorum faabentes exempla tardant de manibus inimi- 
corum eruere terram, quam consecrauit Suo sanguine Ifaesus CfaristuS; et quani cottidie 

16 resonant ecclesie uniuerse. Que enim faora diei uel noctis per totum anni circulum, in 
qua non recolat cantando, legendo; psallendo; f^redicando et meditando omnis deuotus 
Cfaristianus que facta sunt uel scripta in faac terra et ciuitatibus et locis eius?®) 

17 Uerum uidens quosdam afiici desiderio ea saltem aliqualiter imaginari, que non 
possunt presencialiter intueri, et cupiens eorum desiderio satisfacere, quantum possum, 
terram ipsam, quam pedibus meis pluries pertransiui, quantum potui, consideraui, et no- 
taui diligenter, et studiose descripsi, faoc lectorem scire uolens, quod nicfail in faac de- 
scriptione posui, nisi quod ueH) presencialiter in locis ipsis existens uidi, uel stans in 
montibus aliquibus uel locis aliis oportunis, ubi accessum faabere non potui, a Syrianis 
uel a Sarracenis aut aliis terre habitatoribus diligentissime , quod querebam, interrogans 

18 annotaui. Totam enim terram ipsam a Dan usque Bersabee, a mari mortuo usque ad 

a) €iominice p€usionis et sanctis St. — b) Nabenia St h £d. Ven. — c) tumlent. St h hinflunt £d. 
Ven. — d) Danielem Ezechielem St. Sed vid. Ezech. 8,3.— e) Hoc loco St. addit verba: hie 
introduc, h. e. interiu8 incipe novam lineam ingressus. Quae vcrba librarius dormitans non exe- 
quutus eitt, sed mere descripsit. — nm uel quod St. 

5) dominicae actis et sanctis] Vocabulum bemus emendationem Nabatenia^ quum Nabe- 
actis e coniectura inseruimus. Edit. veneta ha- nia legatur et in cod. St. , et in ed. ven. — 
bet: dominicae passionis actis gestisque loca Nabatenia est i. q. Nabatene. 

insignia. 7) Hay\ Ai'. Cf. v. Raumer edit. Ill Pal. 

6) Nabatenia] Amici cuiusdam sagacitati de- p. 152. 



21 

magnom mare, que sunt eiaa termini^ aut pedibus, ut dictum est, perambulaui, uel ocu* 
iis, ubi accesBum habere non potui, diligenter consideraui. 

Aduertcns autemi quomodo possem hec^) utiliter describere, ita ut pouent a le- 19 
gentibuA imaginatione facili coroprehendi, cogitaui centrum aliquod in ea ponere et circa 
illnd totam terram modo dcbito ordinare. £t ad hoc elegi ciuiiatm ackanensem, tanquam 20 
pluB aliis notam. Que tamen non est in medio, sed in occidentali eiuB fine ^) supra mare 21 
sita. £t ab ipsa protraxi quatuor lineas, quatuor mundi partibus respondentes^';, et quam- 22 
libet qnartam diuisi in tria, ut responderent duodecim diuisiones iste duodecim uentis 
celi , et in singulis diuisionibus posui ciuitates et loca in scripturis^; magis nota, ut sin* 
gulorum locorum situs et dispoBitio postiet de facili reperiri, ad quam partem mundi 
esset collocata. 

INCU^IT PRttU DIUISIO TERRE SAXCTE. 

I. Sciendum autem est in principio; quod terra ista, quam sanctam dicimus, que 1 
cecidit in sortcm duodecim tribuuni Israel, pro parte aliqua dicebatur regnum luda, que 
erat«; duarum tribuum, scilicet lude et Beniamin; pro parte altera dicebatur regnum 
Samarie, ciuitatis s^^ilicet, que nunc Sebaste dicitur et erat caput decem tribuum reliqua- 
rum, que Israel dicebantur. Utruinque tamen regnum istud cum tota terra Philistiim 
dicebatur Palcstina, que erat pars Syrie, sicut Saxonia uel Francia partes sunt Theuto- 
uie, et Lombardia et Tuscia partes Ytalie. 

Ad hoc autem plenius intelligcndum nota, quod plures sunt Syrie *") , diuersis scili- 2 
(*et nominibus nuncupate. Tota euim terra, que est a Tigri fluuio usque ad Egyptum, 
^eneraliter ^>rta nuncupatur^*. Pars tamen eius prima, que est inter fluuios Eufratem 
et Tigrim et>) protenditur per longum ab aquilone in austrum, hoc est a monte Tauro 
usque ad mare rubrum, appellatur Mesopotamia^) Syrief quasi media inter aquas, et habet 
gentes multasi ut Parthos, 3Iedos. Cui^ ab austro coniungitur Chaidea^ in qua est Ba- 
iyhnia, et illi ibidem ab austro adiacet Arabia usque ad mare rubrum, quod in locis illis 
sinus arabicus dicitur. Prima tamen pars tocius huius Mesopotamie, que aquilonem re- 
«picit, in qua est ciuitas Ediesa^ que antiquitus Raeee, nunc Ra$e^f dicitur, specialiter 
Meiopotamia Syrie nuncupatur. Et hec est prima Syria. 

Secunda est Syria cele^)^ que incipit a fluuio Eufrate et terminatur in riuo Uala- 
nie ^^ ; qui fluit sub castro Margath, et cadit in mare magnum in uilia Ualanie, in qua 
«•st sedes episcopalis, per unam leucam a predicto castro distante. In hac Celesyria est 
ciuitas Antioehia cum urbibus suis suffraganeis, scilicet Laodieia, Apamia^) et aliis multis. 

Tercia est">) Syria Phenicis^ que incipit a predicto fluuio Ualanie ab aquilone, et 
cxtenditur ucrsus austrum usque ad Petram incisam siue desertam sub monte Carmeli, 
qui locus hodie Castrum peregrinorum dicitur, et est milicie templi'^;. In ista sunt ci- 

s) hic St. « h) finem St. — c) rtspomient St. rtspondertnt h. — d) ecriptis St scripimris h. — e; 
eramt St., 9ed literae n pttnctQm fubtcriptnm est. — f) mmcupaniur St — g et om. St nos e 
coniectttni tnteruimttt. — h^ mesopotama St. ~ i^ quifitts St h, qaod e coniectara in cui mu- 
taTimOf. — k) Syria celes St. -^ \) leodicia appamia St ^ m) est om. St. 

8; piures sunt Syrie] I)e his, quae teqttttn* biae IV. 21, sed est ttrbs Mediae, qttae nttne 

tur, cf ▼. Kaomer PaUutina p. 362 not t75a. Kakka dicitar. 

9) Kdissa-Basc] Edessa i. Edissa est re- 10. in riuo Caianie] Cf. infra II. 30. 

cens Orfa. Quaa medii aevi scriptores Roham \\, miiicie tempii] Ab aano inde 121&. Cf. 

dicttnt Rages qoideni memoratur in libro To- Bitteri geogr. XVI 615 



22 

uitates multe, scilicet Margaihy Anteradum, Tripoiis, Beritum, Sidon, Tyrus^ Aceon^ Capkar- 
naum. Et appellatur Syria Phenicis a Phenice; filio Agenoris, fratre Cadmi») ^-), qoi 
Tyrum instaurauit et metropolira huius terre constituit, et terram buo nomine appellauit. 
Quarta est Syria Damasciy in qua est ciuitas Damascus metropolis. Hec predicte 
tercie Syrie Phenicis (scilicet ab oriente) coniungitur. Dicitur tamen ista quarta Syria 
eciam Syria Lxbanica^ quia mons Libani^) in ea preclarus habetur. 

3 Post istam quartam Syriamy scilicet Syriam Phenicis, sequitur Palestina, que PAf> 
listiim proprie mwcupatur, quia tres sunt, ut sequitur, Palestinc^) *^), que tamen omnes 
sunt Syrie magne partes. Prima Palesiina est, cuius metropolis est lerusalem^ cum omni* 
bus montanis suis usque ad mare mortuum et usque ad desertum^) et Cades Bame; 
secundat cuius metropolis est Cesarea Palestine siue Cesarea maritima, cum tota terra Phi- 
listiim, incipiens a predicta Petra incisa siue Castro peregrinorum ^ et se extendens us- 
que Basan contra austrum. Tercia est, cuius metropolis est Bethsan^), sita sub monte 
Gelboe iuxta ' lordanem. Hec quondam Scythopolis^) dicebatur. Ista Palestina dicitur 
proprie Qalilea siue campus magnus Esdrelon, 

4 Sunt eciam tres Arahie, similiter maioris Syrie partes. Et est prima, cuius metro- 
poHs est Bostrum«), que nunc Busereth dicitur, oHm tamen Bosra^)^*) dieebatur. Huic 
coniungitur Traconitidis regio et Yturea ab occidente, Damascus uero ab aquilone fere. 
Quam ob causam Syria Damasci aliquociens Arabia uocatur. Unde Areta rex Arabie 
dicitur^^), qui in rei ueritate erat rex Damasci. Secunda; cuius metropolis est Petra 
ciuitas, olim Rabhath ^^) dicta, super torrentem Arnon sita. Ista Arabia erat terra filio- 
rum AmmonO; licet ciuitas Ar^'*) fuerit de Moab. Item fuit de regno Seon, regis Ese- 
ban^)^^); et includebat regnum Og, regis Basan ^^, et montem Galaad, et coniungitur 
prime Arabie a parte australi. Tercia Arabia est, cuius metropolis est Mons regalis^% 
qui Krach^^) dicitur, olim tamen Petra deserti dicebatur, sita super mare mortuum. Et 
continet sub se terram Moab, que proprie Syria Sobal^^) dicitur, et totam Ydumeam, 
siue montem Seyr, et totam terram circa mare mortuum usque ad Cades Barne et usque 
ad Siongaber^^) et aquas contradictionis et uersus mare rubrum per latissimas solitudi- 
nes usque ad flumen Eufratem. Hec est Arabia magna, in qua est Mecca, ciuitas se- 
pulture detestabilis Machometi. 

a) Cathyni St. — b) quia mons Lybani oin. St. — c) nuncupatur ut sequitur quod tres sunt palestine 
St. Quae suum quidque in locum restituimus. — d) adsertum St — e) Behtsan St. — f ) Sci- 
topolis St. — g) hostron St. — h) horsa St. — i) amo^i passim St. — k) seon regis osehan St. 

12) Carfm/] Emendationem hanc tueturApol- 19) Og regis Basan] Cf. Num. XXI 33 
lodorus III. 1, 1. et Kitterum 1. c. 

13) tres-Palestine] Cf. v. Raumer p. 362 20) Mons regalis] Montroyal, Kerek esch- 
^^^' 175 a, Schobak. Cf. v. Raumer p. 247. 

14) Bostrum- Bosra] V. Will. Tyr. XVII. ^,, ^ ^, .. , -,.^ „ . . 

o^o r^^ T> «,. 21) Krach] Kerek. Vid. Robinsou Palae- 

6 p. 893. Cf. V. Raumer p. 214 nolam. . ' ...^ ..^ • n * ^ ,• * 

,^. . ^ ^ r- j- . 1 ^r T ,. stina III. 132-136, cm Petra deserti est re- 

15) Areta rex Arabie diciiur] V. losephi w , ^r* -i.i*. ^- i 

A . VT^T « a Ti T r ^ o cens Wady Musa, differens a Kerak, quae sit 

Ant. XIV. 1, 4. B. J. I 6. 2. ... ,, , ^« t^ <^„. 

_, o , •. 7- D J.I. *i.i n 1 Kir Moab. Cf. v. Raumer p. 237. 

16) Petra ctutias oltm Rabbath] Carolus a 

Raumer tres Petras fuisse contendit p. 414. 22) Syrla Sobal] Sobal, olim Gebalene, nunc 

17) civitas Ar] V. van de Velde memoir I^sclieb&l. Cf. v. Raumer p. 240 et 363 not. 
p«g. 287. 175a. 

18) Seon regis Eseban] Cf. Num. XXXII. 23) Siongaber] Ezeon Geber. Cf. v. Rau- 
33. Ritter XV (1) 114. mer p. 214. 



23 

Hucusque de situ terrarum terro sanete adiacenciuin dicta sufficianty que pro 
maiori partc de dictis uenerabilis patris, domini lacobi de Uitriaco^^\ sancte romane 
eccle«ie legati in terra sancta^ quamquam ego oculis meis plurima uiderim dc hijs, a 
me aunt a^Humpta*;. 

Ceterum ad particularem deHcriptionem ipdius terre, que in po88ee«ionem X tri- 
buum cei»6it, stylum uertamus. 

Scieudum igitur primo, sicut nupra dictum e6t| quod terram sanctam in quatuor & 
partes diuidi, que partes renpondent quatuor plagis celi, seilicet orienti'^;^ occidenti, me- 
ridiei et septentrionali , licet pars tota occidcntali» rcftpiciat mare magnum, et austri et 
aquilonis similiter partes ille, que »unt collaterales occidentali. Incipiam primo a direeta 
linea, a ciuitato acconen^i, que antiquitus Ptolomayda ^^ dieebatur ^ uersus aquilonem 
procedt^ndo prope ciuitates^) et loca, que sunt in littore mugiu*^ maris sita. 

II. Primum igitur detfcriptioniH inieium Humitur a ciuitate acconensi ^*^] , per direc- I 
tam liueam procedendo uersus Tyrum et inde ad alian eiuitaten sequentes, de quibuH 
Huo loco dicetun Seiendum tamen, quod liec ciuitas uunquam fuit de terra sancta, nec 
a tiliis Ii»rael possessa, licet in diiitributione terre Aser tribui fuerit assignata, quia Ase- 
ritc nunquam possederunt eam. £st autem in «; prouincia Plienicis nita, habens ab austro 
Carmeluni niontem ad quatuor leucas et ciuitatem Caypham ^'\ ad pedem montis (*jusdem 
lUtra torreiitem Cison, ubi Helias propheta sacerdotes Baal interfeeit 

Pheuicia ueru regio siue Syria Phenicis adbuc extenditur ultra eontra austrum ad 
tres leueas usque ad Petram incisam^ (|Ue Castrum peregrinorum dicitur, qui locus termi- 
uus est Phenicis contra austrum. 

Accon auteiu eiuitas munita est muris; antemuralibus, turribus et fossatis et barbi- 
eanis fortissiiuis, triangulam habens formam, ut elypeus, cuius due partes iungimtur 
magno mariy tercia pars campum re»pieit, qiii ipsaiu eircumdat; habens duas leucas la- 
titudinis et plus in partibus aliquibus, uel minus eeiam ; fertilis ualde tam in agris, quam 
eeiam in pascuis et uineis et ortis, iu quibus diuersi generis fructus crescunt, (*t munita 
uiulta milicia hospitalis, teinpli et theutonice^''^ et castris eorum et arce^y ciuitatis. Que 
ad rcgeiu ^**; pertinet, habens portum bonum et eapacem ab austro ciuitatis pro nauibus 
euUocaudis. 

lude contra aquilonem ad quatuor leucas est ca^ale Lamperti ^", iuxta mare, uineis 3 
f^imilitcr et iardinis et aqtiis lluminibus habundans, sub inoiit<' Saron eonstitutum. 

a ii »uHt ammpta St Vocab. me e coniectura ioM»ruiiniit. -^ bt ori*jnUi p«Mim 8t — c; propt 
riuita$ St. per ciuitates h. — d) ma«put uMris $ita St nuMris uutt/Hi b. — **) in om. St. — f) Li* 
bfi arci4^ qaod e couicctura correiimui. 

24 facobi de Citriaco] V. lacobi de Vi- 2*); ad rei/rm] Dicitur aat Huicu, rvx i^ypri, 
trijicu biitoriani Iberosol. c. XXVIII p. lot;S. aut Caroiui « rex Siciliae, qoi de regno lliero- 
c LVI p. 1077. c. XCVI p. 1119 ex edit, solymae inter se disceptabant. Vid. Friedrich 
HoDfrarsii in libro inscriptu: GesU Dei per Fran- Wilken Gcftchichte derKreuxzU^e \*II. e.^S-^ii.t. 
rui. Cf. V. lUomer p. 363 nota. 30) casaU Lamperti] ForU»fte liimperti le- 

25 I^tolotnaffda] PtoI««mai9. gendum eftt Ca»tnim liimUrti memomt Wil- 
26. a^ronen**] Cf. ran de Velde merooir ken Krvu£zU^'t* V. 2S3 nota 76, c«fttrllum 

p.2Sl, RoliintonXeuen? Foi!»chunpf^ p. ILSseqq Ymbrici , /r/iA^rfi eod. vol. pm^. 172 noU 2o, 

27 • iaypham] aottquam Hcpbam, recentero ra»al YiJ^^rt VI. r>3S. Carolus Kitter c«Mle 

lUifam liuKerti ponit «d os llaminis Uerdawll. (^uod 

2") theutontrr] i e. domuf tbeutonice Cf. dtsUt 3 bora» 33' Arcone, 2 b. 37' Scandalio 

IV 1. %. Iftkaadriuiia Auctore V«iidcvcldio Memoir 



/ 



24 

3 Inde transeundo montem Saron*;^') ad III leucaa est castrum Scandaiian^^, quod 
Alexander obsidens Tjrum dicitur construxisse. Sed Baldewinus ^% rex lerusalemi illud 
denuo instaurauit et quibusdam nobilibus, qui inde cognominantur '^), tradidit possidcn- 
dum. Habundat autem pratis, pascuis; ficetis^ oliuetis, uineis, fluminibua et iardinis. 

4 Inde modicum amplius quam per leucam unain est puteus^) 3&) iUe admirabilia 
aquarum uiuencium; iuxta uiam euntibus Tjrum, quantum iacere potest arcus. Cuius 
aque, sicut dicitur in Canticis^^), ^uunt impetu de Libano, Quamuis autem singulariter 
dicatur puteuS; sunt tamen quatuor eiusdem dispositionis^'')! sed disparis quantitatis. 
Unus enimi qui precipuus est, habet XL cubitos latitudinis et longitudinis; ut ego per me 
mensuraui, et est quadratus, alii tres circa XXY, omnes muris fortissimis, de lapidibus 
durissimisi de opere insolubili ad altitudinem haste uel amplius circumdati, In quibus 
ita colligitur aqua et exaltatur; quod ad omnem partem aqua defluit ultra muros. Sunt 
tamen nichilominus inde aqueductus facti, per riuos inde descendentes , tante proiundita- 
tis et latitudinis; quanta est statura unius hominis^). Quod per memet expertus sum, 
intrans canalem^), per quem fluit aqua. Deducuntur autem aque iste per totam plani- 
ciem Tyri, et rigantur inde iardini^'*); orti^^), vinee, calamelle, que in magna quantitate 
crescunt ibidem, de quibus dominus Tyri recipit reditus ualde magnos. Distant autem 
fontes isti a mari magno modice amplius, quam iacere possit arcus, et in isto modico 
spacio impellunt sex rotas molendini satis magnas, et statim in mari absorbentur. Fonti 
isti ad litteram uidetur conuenire illud Ecclesiastici*®): yfiigabo^) ortum plantationum et 
inebriabo partus mei /ructum^ et ecce /actus est mihi trames habundans et /luuius meus appro- 
pinquabat ad mare" — Multas commoditates conferunt incolis aque iste. 

5 De isto fonte minus quam leuca una est Ti^rus ciuitas. Est in littore maris sita. 
De cuius preconio satis dicitur Ezechiele ^ ^) , Ysaia')^^) et leremia^^) et ceteris sacre 
scripture libris. Habuit autem de predicto puteo aquarum uiuencium uenam unam per 

a) saram St. — h) et puteuB St. est put. h. — c) hominibus St. — d) ex percussum in canalem St. 
expertus sum intrans in canalem h. — e) rigaho om. St. — f ) Ysaia om. St. 

p. 219 num. 27. Casale Huberti nusquam 35) puteus] Est RtLs el-*Ain. V. Ktter 

nisi in tabula geographica H. Langii, ad- XVH (1). 348—354. 

dita Ritteri geographiae tomo XVI , iudicatum 36) in Canticis] IV 15. 

invenimus. Fortasse Huherii in Himberti mu- 37^ ^^^^^^^ ^;„,^^^ dispositionis] Hoc Bur- 

tandum est. Et non possum quin mirer, hunc ^^^^j j^^^ ^^^^^^^ ^^ Robinson Pal 111. 662 

Biirchardi locum a Rittero commemoratum ^^^^ ^^ Ritter XVII (1). 349 

^^«.! ' o 1 w c! . TA t 38) iardini] Francice: des jardins. 

31) montem Saron] Mons baron est Dsche- 

bel Muschakka, quem medio aevo Saron falso ^^) ^''^'1 ^^^^- 

appellaverunt. V. Ritter XVI. 780 s. 807. 40) Ecclesiastici] XXIV. 41—44. Vocabu- 

32) Scandalion] Quum Alexander arabice lum partus, pro quo Vulgata nova habet prati, 
sonet Iskander, intelligitur , quomodo Scanda- est in Vulgata antiqua. Vid. Bibliorum sacro- 
lion, antiqua Alexandroschene, sit recens Iskan- i"» Latiuas versiones antiquas seu veterem 
denina. V. Ritter XVI. 814 s. Italicam, opera et studio Petri Sabatier, T II 

33) Baldewinus] Balduinus I anno 1116 re- P- 459 notam ad versum 42. 

novavit castrum Scandalion. 41) Ezechiele] c. 27 v. 2. 3. 4. 8. 32 5 

34) cognominantur] Rittero teste in libro in- c. 28 v. 2. 

ficripto Assises de lerusalem I. 10 memoratur- 42) Ysa^a] c. 23. 

Reymond d^Escandelion. V. Ritter XVI. 815. 43) leremia] c. 27 v. 4. 



25 

Imconeft et piranudes tuirabiles, quarum uestigia ot ruine aJhuc uidentur, illuc ductam. 
Que omnia cireuiui et oculis meis uidi. 

Ciuitas Tyrus**, dicitur a Thiras*;^^), filio laphet, conittructa poAt diluuium. A 
Phenice, ut dictum e«t isupra ^^ , instaurata; metropoH» Phenicio est effecta. Magnum 
habet murorum anibitum, et meo iudicio maior eHt ciuitate acconenHi, formnm habens ro- 
tundam, «ita in corde maris in rupe duriissima et undique mari circumdatay niHi in fronte 
ciuitatiA contra orienteui; ubi primob) Xabuchodonosor et postea Alexandore; fecerunt 
eam contiguam terre, quantum iactus est lapidis. Ubi cincta est triplici«i) muro^^), forti 
et alto, et XXV pedes spisso. Qui eciam muri^*", muuiti Auut turribus XII fortissimis, 
quibuft in omnibus mundi partibus me uidisse non recolo meliores. Hijs eciam turribus 
continuatur arx ciuitatin *"; siue cantrum munitissimum et in rupe in corde maris situm, 
munitum eciam turribu» et palaciis fortissimis. C^uam expugnare non debet merito to- 
tUB munduB. Multe »unt in ciuitate ista reliquie, i»icut colligitur ex historia eccletiiastica 
de martiribuji »ub Diocletiano ^*) ibi pasHis, quorum numerus est soii Deo notUB. Ori- 
genea ibidem in ecclesia sancti sepulcri requiescit in muro concluAUit. Cuiiu titulum 
ibidem uidi. Sunt ibi colunipne marmoree et aliorum lapiduin tam magnc, quod stupor 
est uidere. 

Sedes arcliiepiiicopaliB est in ista ciuitate. £t e8t metropolit» Phenicie, habeiib 
BuffraganeoB beritensem, aidonensem et acconensem episcopot». £t extenditur ista nietro- 
polis usque ad Petram incisam, ut dictum est^^, siue Castrum peregrinorum. 

Decem dicbus fui in ea^ et pluribus uicibus aliis consideraui eam quantum potui 
diligenter. 

Aute portam eius orientalem ad iactum duarum sagittarum inter arenas ostenditur ^ 
/octi# predicaeionis Ihe$u Chrisii^ ubi extidit uocem mulier de turba, dicens: „Btaius uen- 
ier, qui ie pariauit* ^^) etc., et lapis magnus, in quo tunc stabat Ihesus Christus. Qui lo- 
cus nunquam areiia operitur, cum tamen arena illa leuis sit et uolatilis, sicut in partibus 
occidentis et^) aquilonis nix uolare cousueuit tempore hiemis et tumulos facere circa se- 
pes et loca similia impuisu uenti. Iste enim locus in medio", arenanuii s<'niper nudu» 
permanet et estate et hieme, sicut ocuiis meis uidi. 

£6t eciam in eodem loeo columpna quedam per longum strata , nbi , sicut dicitur, 7 
quidam peregrini locum illum uiHitautcs a Sarracciiis iuHidiantibus fuerunt interfecti. 

De Tyro ad tres lcucas niodicas contra aquiloncm fluuius Kleuiherus ^^ iutrat mare S 

a aihjfrat jUie St. a iffras /ilio h. — b- nbi eam prtmo St Sed idem po«t<>a: fi*c<*raiit ea$i% couti- 
guam. ~ c; aUexamder paMim St — d; iripUci om. St., »cd bmbeiit codd vniti«l. - e; ciuitas 
8t ciuiiaids \l ^ f ei oul St, babet h. — g) iimvImi St meniio b. 

44, Tyrus] V. Kitter XVII \\}, 320— :i4S. 345, qui quae in Brocardo suo legit, in oostro 

45) Thiras] V. Gen. X. 2. Nova quidem, Burcbardo non exstant 

•ed pantm utUi* est baec etymologia. ^,, hi^ioria eccle^iasiica-UiiKleiiano] V. Eu- 

46 ui dicium esi supra] L 2. ^.|,n )^^ ^^^1. I. Vlll. 

47' iriplici muro\ bcriptionem banc recepi- . ^. .... 

luos coofinnatam auctontate \^ tllenni Tjrcn»i» * 

Hi.t libn> XIII c. V p. S36, ciUU a Rittero ^^ '•" Poriauit\ Luc XI. 27. 

XVII I . 344. — Libri nostri typis eipresMi 32 Kleuiherus] Burcbardtt^ b. 1 , ut per ea 

nrriptionem quadrupiici apud Burcbardam tueri tempora moris erat, Humen Nabr olKebir, 

videotur. qui est verutf Eleutbenu, cum fluniine el-KAai' 

IS Uui eciam rnuri] Vid Eitter XVII I . niijeb coufuudit. Ad Ka»imiji*b enim e»t Bel- 

4 



inagnuin; ad quem ueque lonathas persecutUB e8t regera Demetrium, gicut dicitur prima 
Machabeorum *'). Iste fluuius uenit de Yturea^^) siue Galilea gencium**), de confinio . 
Qlo, quod dicebatur antiquitus terra Roob*)*®) et postea KabuP'), et fluit sub castro Bei- 
f&rt^)^^^ quod fuit milicie templi*'), iuxta Horma*"), usque quo Io8ue persecutus est 
XXXI reges, sicut dicitur losue^O* 

^ De isto fluuio ad duas leucas est Sarepta Sidoniarum ^^), ante cuius portam austra- 

lem ostenditur capella in loco , ubi Helias *^) propheta uenit ad mulierem sareptenam, 
ubi eciam mansit, et eius filium suscitauit. £t ostenditur ibidem cenaculum, in quo qui- 
euit. Sarepta uix YIH domos habet, cum tamen ruine cius ostendant eam fiiisse ualde 
gloriosara. 

10 Inde ad duas lcucas est Sidon ^*), magna urbs Phenicie, cuius magnitudinem adhuc 

ruine attestantur, que eciam scripta uix crederetur*). Fuit autem in campo per longum 
disposita, tendens ab austro in aquilonem, sub monte Antilibano, inter ipsum et raare, 
speciosa^) ualde. De ruinis tamen eius alia est edificata, parua quidem, sed munita, si 
haberet defensores. Et est ex parte ^^) una in corde maris sita, habens hinc inde duo 
castra satis munita, unum ab aquilone, in rupe quadam in eorde maris situm, quod ibi- 
dem edificauerunt peregrini, qui de Theutonia uenerant, aliud ex parte australi, in eolle 
situm, satis firmum •*). Que castra cum ciuitate milites templi tenent *'). 

Terra adiacens fertilis^) est ualde, habundans omnibus bonis et aere saluberrimo. 
Et sunt ibidem canne mellis et uinee ualde bone. 



a) Rob St. — b) belo/ord St. — c) crederenhtr St h. Quod correximus. 
ciosa h. — e) sterilis (passim) St. fertilis h. 



d) spaciose St. spe- 



fort, non ad Kebir. Sed vid. Kitter XVII (1). 
18 8. et van de Velde Memoir p. 330 s. v. 
Leontes. 

53) primo Machabeorum] XII. 30. 

54) Iste-Yturea] flumen K&simijeh Vande- 
veldio 1. c. auctore oritnr in valle el-Bek&'a 
^Buka'a; prope Baalbek. El-Beka'a autem est 
Ituraea, si sequaris Kitterum XVII (1). 226 s. 
(>f. V. Raumer p. 60 et 207. 

55) Galilea gencium] Galilaea gentium, Fa- 
UXaia xfav iihfmv , quam dicit Matthaeus IV. 
15 6., est Galilaea septentrionalis : vid. Kitter 
XVI. 688. 

56) terra Roob] Beth Kehob memoratur 
II Sam. 10, 6. ludicum XVIII. 28; Cavea 
Roob a Willermo Tyrio hist. lib. XVI c. XU 
]). 898. Et hoc loco attendas imprimis ad lo- 
siiae XIX. 28. 

57) Kabut] Vid. I Keg. VIIII. 13. Hebrai- 
cum ^''.as infra cum Decapoli componitur. 

58) Belfort] nunc Kalat esch-Schekif V. 
Kobinson Pal. III. 654 not. 1. Cf. Kitter XVII 
(l). 309 sqq. 

59) quod fuit milicie templi] ab anno 1240 
uh-qne ad annum 1268. Apparet igitur post 
annum 1268 scripsiBBe Burchardum. 



60) Ilorma] Vid. losuae XIX. 29, ubi Vul- 
gata habet Horma, non Itama, quamquam et 
textus hebraicus et Lutherus dant liama. Ke- 
centes geographi urbem Horma multo inferius 
meridiem versus ponunt Cf. v. Kaumerp. 184. 

61) u< dicitur losue] XH. 7. Sed cf. c. XI 
v. 3. 8. 17, ubi montis Hermon et ^montis, cu- 
ius pars descendat in Seir/* mentio fit. Cf. 
Kitter XV (1). 152. 

62) Sarepta Sidoniorum] 8arepta hebraice 
sonat Zarpath. Villa recens Surafend, quae 
nunc cum Sarepta componi solet, et longius 
septentrionem versus sita est, et post Burchardi 
demnm tempora condita. Cf. Kitter XVII (1). 
364, V. Kaumer p. 127. 

63) Ilelias] De Elia propheta vid. I Keg. 
XVII V. 10—28. 

64) Sidon] Cf. Kitter XVH (1). 380 sqq. 

65) Et est ex parte] De hoc Burchardi loco, 
qui pergit usque ad verba : situm satis Jirmum, 
uberius disputat Kitterus XVII (1). 394. 

66) peregrini — satis firmum] Hoc factnm 
est anno 1227. Vid. Kitter XVII (1). 393. 

67; Que castra — templi tenent] Kitterus 
XVn ( 1 ). 393 docet hoc cadere in annos 



27 

Ante purtaiu orieutaleni ciuitaliti auiique, que nuuc est (lt.'8erta, oet capella edifi- tt 
cata in loeo , ubi ad Dominum ueuit rogaut» pro filia demouica mulier chauanea in uia, 
que verAUA Ytuream et Cetsaream Philippi ducit. 

llous Antilibanut^^^j distat a Sidone ad uuam leucam ct>utra orieutem*,. Incipit 12 
autera mons iste Muper fluuium Eleutherum» de quo dictuiu e«t aute'^*',, et protenditur 
ultra Tripolim ad quinque leucas fere per quinque diotas, et nunquam recedit de mari 
per duaa leucas, uiiu iuxta Tripolim, ubi iere distat per tre» leucat». iuterdum tamen 
ita accedit ad mare, quod locm» e«t immeabilii» omniuo. Ilabundat autem uiueig optimis, 
iHX.*tuiduiu illud ''0 • ff Al^moriale eius ut uinum Libani,*' £t contiuuatur bonitas huiuH uini 
u«que ad Margathum castrum. 

Ultj*a i^idonem ad noueiu^ leucan ent uobiliA illa et antiqua citiita» Beritum'')'^^)^ l^ 
ubi dicitur eciam Dominus predicastte^ ubi eciam ludei facta ima|^iue '-y de panta ei illu- 
<»ertmt et tandem crucifigenteft sanguinem ab ea in magna qiuuititate extraxertmt, que 
oaque hodie iu luultit» locis^^j ucneranter habetur. 

Episcopus huiuD ciuitati»! sicut ot sidoneusii», Butiraganeus est tyreutUD. £t termi- ^^ 
natur metropolis tjreusifl lUtra ad III leucas in flumen^ qui pa§9ue eanig'^'^, dicitur, qui 
ibidcm maguum mare iugreditur. Termiuatur similiter patriarchatu^ iero8olimitanu«y et 
iucipit patriarchatutt autiocheniui et comitatu:» tripoIitauu8. Qui locus pae^u^ canis dici- 
tur; et eiit locu» immeabiliii per torram, nisi de Sarracenorum uoluutate. Pauci euim ibi 
uiri prohiberent transitum de facili toti mtmdo. 

De Berito ad sex leucaB super mare est Bibiium"**), ciuitas prima de patriarchatu >^ 
autiochenO; habens episcopum. De ista dicittir Ezechielis XXVII ^^;i in commendatione 
Tyri: Stnes Biblii et prudentee huius habuerunt nautas ad ministerium uarie supellectHis tue. 
— DomiuuB Biblii*'v est**, uatialltu» comitis tripolitani. Ktmc ciuitas i\iSA SiUeth^, '*') di- 
citur, et eitt satin parua. 

De Uiblio ad quatuor leucas est Botrum'^} ciuitud, opuleuta quoudam in tiiuo ualde 16 
uobili8.Himo et omnibus bonis mtmdi, sed nmic fuuditus est destructa *^. 

Inde ad tres leucas ei»t ca»trtuu Nephin^*^,, in mari fere totum. (.^uod est princi* 17 

a, ortentalnn St h. — b quin*iue St. mfcem codices vratiHl — C" f»erit^tm om St. — di /<W# om. 
.St - «' eM om. St. — f) syUch St biblech h. 

1253— 12r)() Etenim inde ab amio 125.3 Sidon Dschebcil dictum. Cf. van de Velde memoir 

eiat ttMDplariis, ab anno t2tiO Saraceniii. p. 313 KitU*r XVII 1 . 60 aqq. 

6S. Mons AntiUbanus el q. aj Carolu» Rit- "51 hlzcchieiis AAVII] v. 9. Ubi senes 

tiruaXVII l;. 394 haec Burchardi vtrba com- ^'^''« pro ^''Wi7, quod Vulgata habet . lepitur 

mentatur. ^^ Sabaterii editione veterifi Italicau t. II p. so;t. 

69. de quo dictum est antc\ § S. "*^ ^^^""'"" ^''''"T ^'^^"^^ ^^J ^ ^'''^ 

... „ ,. , v... ^ ., , 77 >iA/^Mj rhoca» ftcribit Zfdf ^L/t , Abulfe- 

70 secundum tliud' V. 0»eae XIV, S Vulf?. ,,,.., ^ ^ 

dab (iiblet. 

71, Beritum] anUqua Berytui» , recen. Bei- ,^ Botrum] autiqua Uutivs, ncvun el Ba- 

nit Cf. van de Vclde niem. p. 293. Itobiu- ^^.,„ y j^j^^^.^ ,^vi| , ^^^^j^s. 
aon N. F. III. 725 §644. -y dr.tructo, t^uando? ue.ciu. 

72; ludci — ima<fine\ I>e liac narratiuncula, ^d ,V,7>/ufiJ lluiic Burchanii locuui tracui 

oru fcaeculo VIII, vid. Kobiniion l'al. III. 727. Uitterus XVII l . t>09 w|. ('aMnini Nephiii. 

73, Passus canis\ hUi receni Nahr v\ Kelb, Nefriuo, Ni-fru, ^uud dicuut cruce fttguati, Hit- 

i. e fliunen canis, olim Lycu» dictu». V. Uit- teri fteuteiitia e$>t prumoutorium Theupru>iu|>on, 

t4!r XVII I . 60 510 »4|. 4Uod nuuc dicunt UaH enchiichakah, nou re* 

74' Bibiium^ Olini Bybh>ft, Gebal. nuur rruf» Kntch. 

4* 



28 

pig antiocheni. In quo uidi daodecim turres bonas et lociim munitum ualde. Uinum 
huius uille magis nominatum est inter omnia uina pardum illarum. 

18 De Kephin ad duas leucas est ciuitas TripoUs^^), nobilis ualde^') et fere tota in 
corde maris sita^ sicut Tyrus. Est populosa multum. Habitant enim in ea Gb^eci et 
Latini, Armeni, Maronite*); Nestoriani et multe gentes alie. De serico in ea multa fiunt 
opera. Audiui pro certo, quod essent in ea textores serici et cameloti et similium 
amplius. 

Terra illi adiacens dici potest absque dubio paradisus propter amenitates infinitas 
in uineis, oliuetis; ficetis^); [canellis] «) ; quibus omnibus in aliis partibus non recolo simi- 
lia me uidisse. 

Campus ante ciuitatem continet in longitudine leucam unam, in latitudine dimidiam. 
In quo spacio simt iardini; in quibus fructus diuersi crescunt et in tanta quantitate^ 
quod dicuntur singulis annis ualere suis dominis CCC milia bysanticorum aureoruin. 

19 Libanus distat a ciuitate ista ad tres leucas. Ad cuius pedem /ons ariiur orto- 
rum^^y fluens impetu de Libano^ sicut dicitur in Canticis ^^). Fons iste humiliter^) nasci 
uidetur, sed subito inualescens fluuium facit uehementem et magnum ualde. Iste rigat 
omnes ortos et planiciem inter Tripolim et Libanum^ et commendat mirabiliter regionem. 
Aque eius optime sunt, frigide et dulces; et plura loca^) religiosa constructa sunt super 
riuos eius et ecclesie multe. Uenit autem^ sicut dictum esti de radice montis^ et pro 
parte circuit montem leopardorum, et postea per ortos deducitur, rigans ipsos'). Tri- 
bus autem fluminibus bene magnis mare ingreditur, preter riuos alios, qui in diuersis 
locis similiter in mare fluunt. £t pro certo de isto fonte uerum est, quod dicitur in 
Hesthere "^^), quia fons paruus creuit in fluuium magnum et in^) aquas plurimas redundauit. 

20 De Tripoli ad duas leucas est mons hopardorum ^^) j rotondus in aspectu et satis 
altus; distans de Libano ad imam leucam. In huius pede aquilonali^) uidi speluncam, 
in qua erat monumentum , habens XH *) pedes longitudinis , quod Sarraceni deuote fre- 
quentant, dicentes illud esse sepulcrum losue; quod non credo uerum esse, quia textus 
dicit ^') eum sepultum in Thamnathsare, que est iuxta iSicheni in latere montis Effraym. 
£go pocius credo illud esse sepulcrum Chanaan, filii Cham, filii Noe, uel alieuius filii^) 
filiorum eius, qui ad literam circa loca illa habitasse probantur, ut infra dicetur. 

21 De spelunca ista ad tres leucas contra aquilonem fere est finis Antilibani et Li- 
bani^) similiter. £t ubi uterque terminatur, ostenditur hodie castrum Arachas^) **""), quod 

a) marranite St. — b) Jiscetis St., vicetis h. — c) canellis St. Fortasse legcndum est : calamellis. — 
d) mirabiUter, ged in marg. humiliter St. — e) loca om. St., habet h. — f) ipsas St, ipsos h. — 
g) in om. St. Quod restituimus. — h) In huius pedis aquiloni St. — i) Numeri XII signum 
om. St, habet h. — k) JUium filiorum St JUii fil. h. -- I) chaybam St et Lyhani h. — m) Ar- 
chas St 

81) Tripolis] Tripolis a Batrun abest 4% 84) m Canticis] IV. 15. 

horas. V. Ritter XVII (1). 588. 85) m Hesthere] IX. 3. XI. 10 in Vulgata. 

82) nobilis ualde] De toto hoc loco usque 86) mons leopardorum] Nunc dicitur Dsche- 
ad § 21 fusius exponit Ritter XVII (1). 609. bel Turbul. Vid. Robinson N. F. p. 760. Ritter 

83) /on« ortorum] Prope Tripolim est Nahr XVII (1). 610. 
Abu Ali, Nahr Kadischah (i. e. fiumen sanctum). 87) texius dicit] lud. II. 9. 

Sed is non est fons hortorum, qui roemoratur 88) Arachas] antiqua Erek, Arca Caesarea, 

inCanticis; errat Burchardus. Vid. Wilbrandum recens 'Arka. Hic Ritterus XVII (1) 610 auc- 

I, 8. 12. torem citat Burchardum. 



29 

Aracbens ; filius Chanaan , edificauit et suo nomine appellauit , «icut dicit gloMa Gene- 
Kxg X*)''*) et Paralipomenon *^). £t gloriosa ualde'*^ et pulchra et fertilig'j est terra 
i»ta. Ubi Libanus terminatur, de cuins situ et longitudine infra dicetur, cum de Cesa* 
r«*a Philippi et lordanis exortu fecero mentionem. 

De castro Arachas ad dimidiam leucam contra orientem est %n<')*0 opidum, 22 
qnod SyneuB, filius Chanaan, frater Arachei, edificauit post diluuium non procul ab Ara- 
chas, sicut dicit gloftsa Genesis*^'. Nestorianus tamen quidam ibi habitans requisitus 
dixit mihi opidum illud appellari Sjfnoehim *^). Et idem dixit mihi quidam ^arracenus 
ikidem*t. 

Sub castro Arachas et opido Synochim est planicies magna ^*) et amena et fer- 23 
tilis ualde, usque contra castrum Krach^^)^ quod fuerat*^ hospitalis sancti lohannis, et 
usque in Anteradum, que nunc Tortosa dicitur», fere per leucas XI longitudinis et per 
VI leucas iatitudinis ^'. Planicies ista raulta habet casalia et pulchra nemora oiiuarum 
et ficuum et arborum aliarum diuersi gcneris et multa ligna. Preterea faabundat flumi- 
nibus et pascuis supra modicumg). Unde Torcomanni et Madianite et Bodwini ibidem 
habitant iu tabemaculis cum uxoribus et filiis et pecoribus suis et caraelis. Uidi ibidera 
l^regem maximura camelorum; et credo, quod plura milia camelorum ibi erant 

Planiciem illam circumdant^) quedam raontana**/ ob orientc, non multum alta, 24 
c|ue incipiuut iuxta Arachas et protenduntur usque in Krach. In hijs montanis habitant 
quidam, qui dicuiitur Uannini^'^;^ geus effera et maliciosa et Christianis infesta. 

De Arachas et Synochira opidis usque in Anteradum *^) sunt octo leuce per plani- 25 
ciero supradiciani. Antoradum autem dicitur quasi anie Aradium '^®) sita. 

£st autem Aradium insula in corde raaris , a terra firma per dimidiam leucam 
distans. lii hac adhuc diebus nostris erat ciuitas bona, de qua dicitur Ezechiele^^^): 
/V/ti Aradii cum exereitu tuo super muros tuos in circuitu, Glossa : Aradium ciuitas tota cincta 
ntari, cvntra Anteradum sita, uicina Tyro. Uerum est, quod distat ab ea per quinque die* 
ta.H. Condidit autem ciuitatem banc Aradius, filius Chanaan, post diluuium. 

a) Numeri X Hignttin om. 8t , lacunam reliuqaens post vocab. Genetis, — b • «f paiipp. id est ylo^ 
riosa uaUU St. — c) sterilis St /ertilis h. — dj syon St. h. — e) Verba: reiptisitus dixit — Sar- 
racenus ilntlem om. St., habet h. — f ) tancti lohannii fere per lencas XI longitudinii et usqoe 
in Anterandum que nunc tortosa dieitur. Planicies ista St. — f ) lancti lohannii fere per leu* 
cat XI longitudiuis ct usque ad Aiiterandum per VI leucas latitudinis vsque in Anterandus que 
uuiic tortosa dicitur. Flanicies ista h. — g) moihsm h. modicum St — h) circHmtlat St. 

89. Aracheus — Genes. A] v. 17. 90 /uerat] usque ad annum 1271 Vid. 

90. Paralip] I Chron 1, 15. notam praecedetitem. (?f. Hobinson N. F. p. 733 
»1 Syn] Vid. Gene». X. 15—19. Cf. Rit- —739. 

ter XVII 1). 42. 65. 94. 100. 104. 97 quedam montana] £st lebel Scharah, 

92 Oenesis] X. 17. si sequaris tabolam geographicam , quara Kie* 

93 Synochim] C^uaeritiur, qnam urbem dicat pertus adiecit alteri Kobintoni itinerario. 
Burchardui. 9S (\mnini] Poptiltu ignotn», haud icio an 

94; pianicies maipta] nunc la Hokeia (Bu- tint Nosairii, de quorum ferocitate cf. Kitter 

keia Cf. Rittcr XVII (\,. Sat>. S3S «»q. Ko- XVII 1 15. 979. 993. 

binson N. F. p. 730 sq. £t iuspice tabulam 99 Anteradum' antiqua Antaradtu, Tortosa, 

geographicam Kieperti ad altenini Knbinscmi recens Tartils. 
itinerarium additam 100 Aradiutn^ olim Araduo, ounc lesiret 

^.'x Krach] rcceiis Kalat eI*Hosn 'HuBn/, RuAd dictum. 
Ho»n clAkrAd, qtum BibarB SulUnuB cepit 10 1 Kzechich\ XXVII II. t^odex 8t. ha- 

Aiiuo 1271. Vid. Kitt«>r XVII (1 . 837. b«t Eiechieii, 8ed cfr. p 24 tect. 5 



30 

26 Hic nota^ quod Cbam; filius Koe, genuit Cbana&n post diluuium. Chanaan autem 
genuit Sidonem; primogenitum suuni, Etheum et lebuseum et Amorreum^ Oergeseum*) 
et Eueum et Aracbeum, Sineum et AradimU; Samareum et Amatheum^). £t per hoe''} 
disseminati sunt populi Chananeorum. Ex hijs XI filiis Chanaan quatuor^ scilicet Sidon 
primogenitus, qui edificauit Sidonem; et Aracheus, qui Arachas condidit; et Sineus, qui 
Synochim, et Aradius, qui eciam Aradium condidit; ut dictum est supra**^^); — quatuofi 
inquam^ isti manserunt in terra ista circa principium Libani, ut patet; rcliquos auteiu 
septem; scilicet Etheum, lebuseum, Amorreum^ Gergeseum, Eueum, Araebeum et Ama- 
theum reliquisti, Domine**) *®^), Deus Israel, ut haberent consuetudinem preliandi. Pira- 
mides autem istorum quatuor ^^*) et sepulcra ostenduntur hodie citra Anteradum ad 
unam leucam sumptuosa nimis et stupende magnitudinis. Lapides uidi®;, in eis (men> 
suraui enim lapidem) uiginti quatuor pedes') lougos et latos et spissos ad staturam ho- 
minis bene longi, ita ut stupor sit uidere. Miraculosum ualde, quomodo erigi potuerint 
uei in edificio collocari. 

27 A latere Anteradi ad dimidiam leucam contra orientem sunt montana quedam ^^^) 
non multum alta nec inaccossibilia , ut quidam dicunt. Que terra Assissinorum ^) dicun- 
tur et sunt. De ritu istorum et moribus infra plonius dicetur. 

28 In Anterado beatus Petrus multo tempore predicauit ^°''), cum Antiochiam perge- 
ret, sicut in alueario Clementis ''^') legitur. Et Clemens ibidem matrem reperit Ibi 
eciam beatus Petrus primam ecclesiam in honore beate uirginis construxit. Que hodie 
permanet. In hac ego celebraui missam, nam sex diebus ibi steti. 

29 De Anterado septem ^^^) leucis est castrum Margaih^^^), fratrum liospitalis sancti 
lohannis ^^^), supra ciuitatem Ualaniam^^O? P^i* unam leucam distans a mari, munitum 
ualde et in monte altissimo situm. Sedes episcopalis; que erat in Ualania, propter in- 

a) amoreum gm gesensem et eueum St. — b) Verba : et Sineum — Amathetim om. St. — c) per hos 
St h, poBt haec Vulgata Gen. X. 18. — d) reliquit Dominus h. reliq. Dne St. — e) lapideus 
in eis St. — f ) pedem longos St. — g) asynorum St. 

102) ut dictum est supra] § 25. 108) De Anterado septem] Totum huuc Bur> 

103) reliquisti Domine] Quamquam vocab. chardi locum, qui pergit usque ad verba: us- 
reliquisti non liquet, vocabulum Domine plus que ad Antiochiam, iisdem verbis citat et com- 
auctoritatis habere videbatur, et vocabulum re- mentatur Ritterus XVII (1). 887 sq. 

liq, 8. reliquit in reliquisti emendandum du- 109) Margath] recens Markub, el-Merkab, 

xiraus. Markab. V. Ritter XVII (1). 882—884. 

104) piramides autem istorum quatuor] se* 110) fratrum hospitalis sancti lohannis] 
pulcra Sidonis, Arachaei, Sinaei et Aradii^ de Anno 12S5 a Calavuno Sultano capta est Mar- 
quibus v. Kitter XVII (1) 856 sqq., ubi p. 858 gath. C^uod quum ita sit, appai*et haec verba 
ipsa Burchardi verba citantur. ante anuum 12S5 scripta esse. V. Wilken Kr. 

105) sunt montana quaedam] Nunc Dsche- VII. 688 — 692. 

bel SchaVah s. montes Ismaelie. V. Ritter 111) supra ciuitatem Ualaniam] Coustat 

XVII (1). 30. 819. arcem Margath ab urbe Valania (antiqua Bala- 

106) beatus Petrus predicauit] De hoc Bur- naea, recente Balneas) Baneas) meridiem, non 
chardi loco disserit Ritter XVII (1). 863. septentrionem versus spectare. Unam parasan- 

107) in alueario Clementis] Quum in Cle- gam, 30 stadia, 8 railliaria, 1 V4 horas Margath 
mentis Kecogn. VII. 1.2 p. 156 ed. Gersdor- a Ualania abesse dicitur. Flumen quidem Va- 
fianae Petrus biduum tantum Antaradi fuisse lania infra castellum Margath intrat mare. V. 
dicatur, nescio quid sit alvearium Clementis. Ritter XVII (1). 604. 



31 

salturo Sarracenorum in castrom est tranBlata. Et episcopos ille est suflraganeus archi- 
episcopi apamiensis^i, sicut et episcopuB arachensiB'^}. 

In ciuitate Ualania ct in fluuio eiusdero nominiB, qui ipsaro preterfluit, terminatur 30 
ref^um lerusalem. Incipit eciam principatus antiochenns, terminato ibidem nichilominus 
coroitatu tripolitano. Distat autem locus iste ab acconensi ciuitate per VIII dietas, et 
sunt IV diete ab isto usque ad Antiochiaro, et licet ultra processi in terra ista eam oon- 
templandoy tamen de ea nichil scribo, quia non propono de aliis terris scribere aliquid, 
nisi de terra sancta. 

Et hec de ista prima diuisione dicta sufBciant 

INCIPIT SECUNDA DIUISIO TERRE SANCTE. 

III. Scctroda distinctio procedit ab Accon contrae; aquilonem, et in ea priroo post 1 
Accon ad quatuor leucas directe procedcndo contra aquilonem ent castruro, quod diceba- 
tur Mons/artU^^^). Quod fuerat hospitalis Theutonicorum; sed nunc penitus est destruetum. 

Inde quatuor leucis contra eandem plagam est Taron^^^^ castruro, rounituro ualde, 2 
quod dominus Tiberiadis contra Tyruro edificauerat >*^;, curo tenerent eam Sarraceni, 
distans a Tyro septem leucis. 

Inde quatuor leucis est ciuitas antiquay Asar dicta, in qua habitauit rex labin ille 3 
potens, qui curo XXXI '') regibus pugnauit contra losue et Israel ad aquas Maron. I)e 
qua dicitur eciam losue XI *'^): quia") solam Asor^^^] munitissimam uorax Jlamma eon' 
sumpsit. De huius preconio ciuitatis ruine eius attestantur usque in presentcro di<'nL 

De ra per sex leucas contra aquilonero fere est Belinas*)^^'^, ciuitas, in pede 4 
montis Libani, que, sicut in libro Iudicuro<<; *'\ dicitur, priroo Lais dicebatur, et ciun 
esset procul a Sidone, hoc est fere XI leucis, et cum nemine quicquam societatis habe- 
rent homines illi, [sita in regione Roob] **^;, ceperunt eam filii Dan et uocauerunt eam 
Lesen Dnn >'";, nomine patris sui Dan. Sepe tamen simpliciter dicitur l)an, secundum 

a) appanensi St. ^ b) episcopus arepi 8t episeopus archemsis h. — c) conira acccn aquilomem St 
^ d cum XXn* regilms 8t -- ei losue VI Qui St ^ f) bclcnas St — g) lutUcum primo tU- 
citur primo lachis St 

112' Mons /ortis] Nunc Kurein, Kuru. V. plexus BeUnas pro Belcneu iniuria dedenm, 

Robwson N. F. S4. Ritteri sententia Kalat qouro BurcharduB ipse fortasse Belenas scribere 

Korain difiert ab aatiqua Montfort. v. Ritter solitus sit Est autem antiqoa Caesarea Phi- 

XVI. 782 et tabttlam geograpfaiearo toroo XVI lippi, recens B4ni&s, quam, ut fieri solebat, cum 

adiectam. Dan confundit Bnrcfaardus. Vid. Robioson Pal. 

113, Toran\ reccns Tiboin in Belad Be III. 626. 
•cfaAra. V. Robinson N. F. p. 73—77. Ritter 118, in tibro ludieum] XVIII. 29. 

XVI. 785). Robinsonus Pal. III. 652 comme- 1 19,. sita in regione Roob\ Verba kscc sunt 

roorat quae fa. 1. didt Burchardus. ap. lod. XVIII. 28. Sed giossa tantum est, 

114y daminus Tiberiadis — edijicauerat] quae a marfone irrepsisse videtur. (juare voc 

Aono 1107 Hngo a Sancto Audomaro condidit sita non mntaTimus in siti. Belinas Vandevel 

Toronum. V. Robinson Pal. III. 64S sq. ditis, cni acccMerim, censet esse antiquam Beth 

115 dieitur etiam losue] XI. 13. S<*d vidc Rehob, Refaob, «luae commemoratur Num. XIII 

ItaUcam vetarem Sabaterii L 414. 22 Cnon 21,, lud. XVIII. 27—29, II 8am. X. 6 

116> Asor\ antiqua Hasor, recens Tell Uaje 120 Lesen Pan] V. losuae XIX. 47. Er 

prope Baaias. V. van de Velde memoir p. 31S, rst Burcfaardus, qunm I)an, quae et Lais s. Le 

V Raumer Pal. p. 114. sen Dan antiqttitus appellabatur, IV millia pas 

117/ Beiinas) Vereor, ne contra codicis St. suum abfnerit a Cai^sarea Philippi, quacum non 

auctoritatcro vulgarem scribendi rationem am* erat confundenda. Dan nunc est Te)l el-Kadi. 



32 

illud^^O: Congregatus uniuersus Israel a Dan usque Bersabee. Est enim hec*) ciaitas con- 
tra septentrionem terminus terre sancte, Bersabee uero contra auBtrum, Becundom iilud 
Regum^) ^^^): UenitHelias in Bersabee luda. £t infra ^^^): Et abiit in desertutn. Quod ah»- 
que dubio ciuitati illi est contiguum '^^*'). Et nunc GHblin^^^) appellatur. Philippus auteni 
cum esset tetrarcha Yturee et Traconitidis regioniB, istam ciuitatem Beiinas siue Dan 
suo nomine Cesaream Philippi uoluit nominari. A Grecis autem Paneas appellatur. Sed 
hodie omnia nomina hec cessauerunt, et communiter BeUnas appellatur. 

5 Super hanc ciuitatem hinc inde oriuntur duo fontes *^*) : lor et Dan^ et in pede mon- 

tis Libani. Qui ante portam ciuitatis conuenientes in unum lordanem fluuium efficiunt 

g Nota tamen, quod in rei ueritate iste non est uerus ortus lordanis. Dicit euim 

losephus ^^^), et uerum est; quod ab isto loco contra austrum fere C et XX stadiis (.'s«t 
fons, qui appellatur <^) Phiala^^'), semper plenus et uunquam efHuens^ sed subterran(.«o 
meatu usque ad locum istum fluit et effluit ibi; et Dan uocatur. Quod per paleas in Phia- 
lam missas et in fonte Dan receptas sepius est probatum. Sarraceni autem fontem illum 
non Phialam, sed Medan ^^^) uocant; id est aquas Dan^ quasi dicant: ^^lste sunt aque 
Dan.^' Me enim aqua arabice dicitur. Dan uero fons est unus de supradictis. Ma- 
theus*29j ^gj.Q locum illum Magedan appellat; Marcus*^) *'^) Dalmanutha. Est autem non 
longe a Sueta^^^) ciuitate^ iuxta piramidem sepulcri beati lob *^^ in Traconitidis re- 
gione^^'). De hoc autem infra plenius dicetur *^^). 

lordanis autem fluuiuS; ut dictum est; ante portam ciuitatis Belinas congregatus, 
de duobus illis fontibus post longos circuitus, quos facit; Traconitidem et Ytuream se- 
parando tandem inter Capharnaum et Corrozaim mare Galilee ingredituri quatuor ieu- 
cis a Cedar^^^) ciuitatC; quce) est supra in monte sita. 

7 Medio tamen loco inter Belinas et mare Galilee quandam uallem ingrediens iu 

stagnum colligitur tempore solutionis niuium de Libano. Quod stagnum dicitur hodie 
ad aquas Maron ^3«). Ubi losue cum labin rege Asor, et aliis XXX') regibus *^") dimi- 
camt; et uictor existens persecutus est eos usque ad aquas Maserephot^j et usque ad 

a) hoc ciuitaa St. — b) illud quartt Regum St. — c) appeUahtr om. St., habet h. ~ d) Marcua uero 
dalm. St. — e) quod St que h. — f) aliis XXIV St. , qui etiam voc. regibus, quod habet h., 
incuria omisit. — g) Afasrepha St. 

121) Dan secundum illud] Est Reguin (a. 130) Marcus] VIII. 10. 

Samuelis) II. XVII. 11. 131) Sueta] Suite, 16 m. p. Tiberiade, Cf. 

122) austrum — Regum] III (I) Reg. v. Raumer p. 225. 

XIX. 3. 4. 132) piramidem — lob] Sepulcrum Hiobi 

123) Et infra] v. 4. prope Damascum ostenditur; v. Hitter XVll 
123*) Quod — contiguum] Quod referen- (2). 1336. 

dum est ad praecedens desertum. 133) Traconitidis regione] Qaae nunc est 

124) Et nunc Oiblin appellatur] scil. Bersa- Ledscha. Sed v. Carolum a Raumer Pal. p. 61 
bee. Sed errat, quamvis non solus, Burchardus. nota 198. 

Cf.T.Tobler3. Wanderungp. 147. 466 not.389. 134) infra plenius dicetur] V. 13. 14. 

125) duo fontes] Cf. Mag. Thietmari Pere- 135) Cedar] Vid. v. Raumer Pal. p. 216, 
grinationem c. III. 2 p. 8 editionis nostrae. qui ruinas prope Birket er-R&m iacentes anti- 

126) losephus] B. J. lU. 10, 7. quam Cedar esse coniicit. 

127) Phiala] Nunc Birket-er-R&m. Vide 136) ad aquas Maron] Lacus Merom s. Sa- 
van de Veldii tabulam geogr. sect. 4. mochonitis nunc est elHuleh. 

128) Medan] V. Ritter XV (2). 1019. 137) XXX regibus] Numerum correximus 

129) Matheus] XV. 39. sequentes losuam XII. 24. 



33 

SidoDem magnam fere per VIll leucas. Hec aqua tempore estiuo exniccatur pro inagna 
parie. Unde crescunt ibi arbusta et herbe dense ualde, in quibus latitant*> leones et 
uni et be8tie alie. Et sunt ibi uenationes regie. Medietas huiuB uallis ^^^) est in hac 
«eeonda dinisione, que respicit ad^j aquilonem , alia medietas in Aequenti tercia oonsti- 
tuta. Tercia autem, que est ultra hanc uallem et in littore lordanis ortentali perto- 
tom '^*) usque ad Libanum; qui est ad sinistram, et usque ad montem Hermon, qui est 
contra uoltumum; et usque ad ciuitatem Bosra^^ ^*^)^ que est ad orientem in monte Sa- 
^9^% m^ coniungitur cum monte Hermon, api^ellatur in losue planicies Lxbani siue regio 
Traeoniiidi» ^*^) pro eo, quod, cum aqnis fluminibus omnino careat terra ista, incole tem- 
pore pluuiarum aquas coUigunt in bercilibus*) '^*) ct cistemis, quas per tracones^*^) de 
loco ad iocum ducunt, ut et se et') iumeuta sua alant 

Hic nccesBarium uidetur; quia de montibus Libano, Hermim et Sanyr mentionem 8 
feci, plenius de eis dicam ad intellectum aliorum. Unde seiendum, quod montana, que 
snnt super torrentem Amou, que sunt inter Amuion et Moab et Amorreo«y item mons 
(}alaad, qui est in terra Og; regis Basan, mons Sanyr et Hermon supra Baalgad') *^^) 
et mare Galiloe et mons Libani sunt omnia unus mons continuus, sed in diuersis locis di- 
uersis nominibus appellantur, sicut palam est uidere in alpibus, que separant Theuto- 
niam et Lombardiam. Mons tainen Oalaad^*^) altissimus est inter omnes niontes istoA ii 
et omnium uidetur quasi caput eHde. Unde ad litteram dictum credo illud len^mie '^^>: 
Oaiaad, iu mihi caput Libani, Monti Oalaad coniungitur mons San^fr^*'^,^ et appeliatur |u 
eciam Seyr^j^ quia ibi habitauit Esau, alias Seyr'), ut infra dicetur, et est ultra niare 
Oalilee, et cecidit in sortem dimidie tribui Manasse. Uli ibidem coniungitur mons Her- \\ 
mofi, qui circuit Traconitidis regionem ^^**) et procedit usque Damascum, iuxta ubi cum 
Libano se copulat inter Belinas et Damascum. Ipse autem Libanus supra ciuitateni Be- 12 
linaa altior est meo iudicio, quam sit usquam^) per totum spacium, quo Libanus appol* 
latiir*). Distat autem isto in loco a Tyro per duas leucas, et plane uidetur in Tyro, et 

a) iarO^ 8t laiUani h Et cf VI. 9: mtnc iaHtani feanet. — b) incipii aquilanem St - c) Ao- 
gira 8t — d) ewamr. St. — e) berelniiims St — f)ei snte voc. immenia oro. 8t. — g) eupra 
gaalgad St baalgad h. — h) eciam Sanipr Segr Sl. — i) habiiauit atuesey St — k) ttsque St 
h. — 1) Ipbanue quos app, St quoe non babet h. 



138) Medieiat huiue valiis] Infra IV. 15 143. traconeji] nieatuii Hubterraneos 
nMatio fit Tallis aquanun Maron, quae nunc Ard j^^^ Baalgad] V. Io8uae XIII. 5, ubi dici 
elHuleh esse videtur. ^^. ^ Baatgad sub monte Hermon 

139) Tercia auiem — pertoium] Ferioium 

^ fr«,cog«IUc«m partaut. ' ^r. OataaJ\ Gile.d. (^f. v. lUumer p. 61 *,. 

140; ^o#ral receuii ol-Buseirah in terra P* ^*^^ ^l* 

Edom sita. Cf. v. liaumer p. B3, 72 sq. 14(>) feremie] 22, H. 

141' planieies — Traconitidis] XI. 17. 1>6 . ^^^ ^ i t. r l •• ^ 

. ...... , ^ .» « 147) mons Sanvr\ Pro forma \ocabtth Sa- 

plamae Libaui cum Ituraea confusa nd. v. Katt- f , 

■^ ,, , _ ....... ^ avr inveniuntur etiam formav swanur^ swamr 

mer Pal, p. «7 noU Um. At ille non Sanu- ,f ^ m « i * ^,*. \j t .u 

-\ j n . 1 ^ . -. Deuteron. III. 9 lefitur -^rt^, auod LutheniM 

tum, ut facit, ted Burchardum, 8anuU fontem, i i ^, • i^ i . r w • 

-, . , ., «r. , »• vocabulo Sentr, \ umUa forma tSantr expn*Mit 

unde haunt, auctorem citaro dvbcbat. \ id. Ma- ,. ...... 

.... . ,„ , ^, , ....•• Qusre intiHiUtum .Sirniiyr rocipere ausu» uoii 

ruu Hanuti lort. hecreU fideL cruc. hbro tll 

•,,,, ,_, ^,^ sum, UmeUt *-ereor. iie iit f^enuinuni. 

Farte XIV cap. I\ p. 250. 

142> ^ci7i6im| alneis. Bercile c«t Franrogal- 14S Hermon — Traeonitidts rfgianetn] 

lonuu bcrcoau: Ducangius prodit forma« ber- Vid. l>eut III. 8. 9, ubi Ilermon alii* nomini* 

etoliim, berceotum. bu» Seuir e Vulf^. Nanir) et Sirion appellatur. 



34 

ego in media nocte ibidem lucidum oidi illum. Habet autem quinque dietas in longitB- 
dine. £t habet per totum illud spacium caput niuibuB coopertum, et magis ac magis 
accedit ad mare, in tantum ut, cum in principio sui, ecilicet Buper*) Belinas, distet^) a 
mari per XI leucas; in fine, hoc est iuxta Arachas, uon distet^) nisi per tres leacas. 
Uidetur autem a nauigantibus mare a Tyro usque Anteradum per totam luam, et sob 
ipso Antilibanus similiter ad mare semper propius accedendo. Ualles autem in ipso li- 
bano et Antilibano fertiles ^^ sunt et bene culte, habundantes pascids, uineis, ortis et po- 
mariis et breuiter oninibus bonis mundi. Habitant in ea gentes multe, sicut dictum est 
supra^^^^), ut MaronitC; Armeni, Greci; Nestoriani, lacobini, Georgiani, qui omnes snnt 
Christiani et, ut ipsi dicunt, romane ecclesie obedientes. 

INCIPIT TERCIA DIUISIO TERRE SANCTE. 

1 IV. Tercia diuisio procedit ab Accon contra uulturnum. Et in hac ab Accon 
ad quatuor leucas est castellum ludin ^^^) dictura; in montanis Saron **^); quod fuit do- 
mu8 theutonice *), sed modo est destructum. 

2 Inde lU leucis est castellum regium^^^) in ualle, quondam domus eiusdem, habun- 
dans omnibus bonis et fructibus, qui eciam in terra iila rari sunt nisi ibi. Nunc Sarra- 
ceni tenent illud. 

3 Inde leucis IV contra aquas Maron est uallis Sennim^) ^^^), ubi Heber Cineus te- 
tenderat taberiiaculum , non longe a ciuitate [Asor]. Cuius uxor nomine label Sisaram 
nomine, principem milicie labin, regis^) Asor, clauo tabernaculi transfixum per tem- 
pora*») interfecit, sicut dicitur ludicum ^^^). 

4 Ab ista ualle ad duas leucas est Kabul^^^), quod Sarraceni Zabul uocant. Terra 
illa terra Kabul est appellata, quod displicenciam *^^) sonat, ut dicitur UI Regum. 

5 Inde contra austrum ad duas leucas est castrum et ciuitas 8ephet^^% pulchrius et 
firmius meo iudicio omnibus castris , que uidi , situm in monte altissimo. Quod fucrat 
milicie templi, sed proditum et captum ^^') ignominiose nimis ad') iacturam tocius chri- 
stianitatis, quia Soldanus de illo tenet totam Oalileam, scilicet tribum Zabulon et Nepta- 
lim, Aser, Ysachar et Manasse, et omnem terram usque Accon et Tyrum et Sidonem. 

c) super om. St , babet h. — b) distat St , dutet h. -- c) non dMtai St h. ~ d) sterile* St /ertOes 
h. — e) theotonica St, — f ) senni^ St — g) regem St. regis h. — h) trpa (s. tffpam) St. tymfMi 
h. tempora habet ed. veneta. — i) et St. ad h. 

148 *>) supra] p. 28 IL 18. cum, sed terebinthum contra Lutherum signifi- 

149) castellum ludin] Est recens KaFat ^*"^- — Cf. Hitter XVI. 682. 
Dschedin s. Dschiddin, quod tamen Burchardus ^^^) dicitur ludicum] IV. 17—21. 
fortasse non adiit. Cf. Robinson N. F. p. 11 6 sq. Ibi) est Kahul\ Nunc Kabiil, apud lose- 
Sed nomen ibi corrigendum est. P»^"" (^^ 43—45) Chabolo vocatam. V. Ro- 

..r.. . ' cy 1 i:. T^ , i^ . ^^ b'nson N. F. p. 113 sq. I Reg. IX. 13. Ic 

150) tn montants baron] Est Dschebel Ma- vtv «^ o j t» . j i t 

i. lu u \T o** vvT ^OA r^c TT o ^***® ^^^- 27. Sed Burchardns h. l recena 

schakkah. V. Ritter XVI. 780 sq. Cf. U. 3 ,;^ , , ,. -^ • • r^ ,. -.* •,... 

... , . ^7 Kabul dicere nequit, si ipsum Dschedin adnt. 

et quae ibi annotavimus numero 31. icc^ ^- »• • i ir-j ttt /t^ r> tv 

^ 155) displicenciam] Vid. III (I). Reg. IX. 

151) castellum regium] Locus ignotus. |2. 13. 

152; uallis Sennim] Vid. lud. IV. 11. los, 156) Sephet] nunc Safed. V. van de Velde 

XIX. 33, ubi Vulg habet Saananim. Luthe- memoir p. 347. v. Raumer p. 122 sq. De hoc 

rus autem lud. IV. 11 interpretatur : bei den Burchardi loco agit Robinson Pal. III. 586 sq., 

Eichen Zaanaims neben Kedes ; et los. XIX. qui Burchardum urbem Safed cum Bethulia con- 

33: durch Zaenannim. Sed quae in ipsis Bi- fudisse censet 

T'*"^?, nou quer- \bl) proditum et captum] lUud anno 1266 



35 

Inde contra aquilonem quatuor Ieuci« iuxta uallem Sennim fere est Cedes Nepta- **' 
/tm>^'*). De hac fitit Barach, filius Abinoem*}, qui contra Sisaram pugnauit in monte 
Tmbor. Uec fuit ciuitaa fugitiuoruni in tribu Neptalim, liabundans omnibuB bonis mundi. 
£t monstrantur ibidem adhuc ruine magne et sepulcra pulcherrima. 

De castro Sephet duas leucas, in descensa montis contra orientcm, ad iactum a 7 
jnari Galilee, 8upra uiam, que ducit ad orientem *^*), est a»ceuiiu8 uumiit illius, in quem 
tocien8 ascendit Chri8tU8 IhesuB, in quo feeit scmnmem^^^) illum accundum Matheum **^), 
in qoo saturauit V milia hominum de quinque panibu» et duobus piscibuB. lUuc dimi88a 
turba a8cendit solus orare. Fugit iu ipsum; cum eum uellent^) facere regem. Ibi docuit 
diacipulus orare. In eo erat pernoctana m oratione. Ibi eo descendente 8uppUcauit cen- 
turio pro puero paralytico. Ibi ad eum uenit multitudo languencium et qui uexabantur 
14 spiritibuB immundis. Ibi tetig^t leprosum et sanauit eum. Ibi atetit iu looo campestri 
et turba dittcipuiorum eiuB. De isto monte uidetur totum uiare Galilee et Yturea et 
Traconitidis regio usque ad Libanum; iu8uper Sanyr^-' et Hernion ^^'^)j terra Zabulon et 
Neptalim usque Cedar et uniuersa Cenereth uaque Dotliaym et Bethuliam et alia loca 
mttlta. E8t autem longus quaiituui iactu» est duorum arcuuin , latus quantum iactu8 est 
lapidis uel ampliu8y herbosus et anienus et habilis ad predicandum Ostenditur ibi lapis 
adhuc, in quo 8edit predicanit Dominuft Ihesu^ ChriAtus, et apodtolorum «edaiones. [IJo- 
catur autem a Chri8tiani8 iabula ^iue men$a\ *'*' 

In pede montitt huiu» iuxta mare ad trigiuta fere pa88U8 oritur ton» uiuu8 muro ^ 
circumdatU8 '^^), quem dicunt e88e uenam Nili, quia coracinum*') *^^) piscem nutrit, qui 
nusquam alibi inuenitur. losephus ^**^) fonian hunc appellat Vaphamaum^ quia totu8 (aui- 
pua, qui est ab isto fonte U8que ad lordanom per dua8 leucaa, Caphamaum appellatur. 

De fonte i8to ad XX pa88U8 8upra mare Galilee est locus, ubi poet re8tu*n*ctio- ^ 
nem suain atetit Ihe8U8 in littore, septem discipulis pidcantibus, dicen8 eis^^', : ^J^eri, 
num quid pulmentarium haheti§t'* Ubi eciain in lapide '***; uidi tria ue8tigia Doinini Ihedu 

a) wk^ntt St » b) uelUi 8t. — C; twanyr St — d) rharanwum St 

factum est, ut po8t annum tlSS iterom a 8a- Uermon dicitor 8anir e Vulg., 8euir «p. Luth. 

raeenia capta ait arx Safed. V. Wilken Kr. Forma Sanyr n*centi Sairah, quam inveuimua 

IV. 244 8q. VII. 4S^492. Kobin0on Pal. III. apud UobinBonum II. B23 noU 2, cognaU for- 

589. Rittar XVI. 257. Uaae est. 

158^ CedeM Neptalim] Vaudeveldiui baec di- 183) iabuia siue tnensa] V. itobiuMiu Pal. 

cit: Now the vilUge of Kadea, on the hill» N. lil. 4S8 not 1. Sed nemo nefpibit, verba haec 

W. of tbe IIQIeb lake. V. v. d. Velde mcm. a glonsatoria maiiu margiai aiKrripU faliH> loco 

p. 327, Cf. Kobinsou N. F. p. 4St — 4b4 tjui in contextum, quem dicunt, Vfrborum intruM 

Burrhardum k. I. C4)mmeroorat. Ceterum apparet easi'. 
Barchardum receiitem locuro Kades non dicere. 184 .A>fi« uiuus muro circutHdaiu*\ Est re- 

159 eupra uiam — ad orieniem] Ent via cens *Ain Tin. 
maria, ^uae didtur § 14. 185* coracinuM] l>e his Burchardi verbi» dii- 

180) I)e casiro Sephei — in quo fecii »er- serit Uitter XVI. ao7. — ("oraciuua ent ipania 

mofMfnj i>e hi» Burchardi verbin exfionens, Ko- cbromia -|M*tit ca»tagneau, cantagnollo: V. Olcen 

biiMonua Pal. III. 4S5 m|. docet, eum recentia AUfcem. Natur|^rh. VI 225. 
comua(Kartin) Ilattln errore babuiiiKe pro mouu, 188) iotephus] B. J. 111. 10, S 

in f|uo ■ermonem fecerit I)omintt«. 8edvid Maf^ li>7' dicen» ei»] Kst Ev. luh. XXI. 5. 

Thietman pere^nationcm I. 3 1 not. 5 1 p. 5. 1 8S in lapidr] Lapi» ille uunc Hailnchar oij 

181 Haihcum] V. Matth. cap V— VII. NaArini nuucupaftur V Uobiuftou N. F. p. 44<l 

182 Sanyr et Hertnon] I>eut. 111 %. 9 nion» et p. 487. vao de Velde Meinoir p. 225. 



36 



lapidi impressa in die beati Augostiiii ^*^), cum ibi esseniy eed cum postea in festo an- 

nunciationiB ^^^) redissem^ Sarraceni lapidem iUum detulerant de loco illo. 
^® Inde ad decem passus est locus, ubi egressi discipuli de naui uiderunt prunaa*) 

positas et piscem superpositum et panem^^^). [Uocatur autem a ChristianiB tabula siue 

mensaj*'*). 
n De loco isto ad unam leucam contra orientem est Caphamaum >^') ciuitas^ quon- 

dam gloriosa, sed nunc est ualde uilis^ uix habens septem domos pauperum piscatorum. 

Et est uere^) in ea impletum illud uerbum Domini Ihesu: „Et tu, Caphamaum, si in ce- 

lum ascenderis, usque ad infemum mergeris^ ^'*). 

12 De isto loco ad duas leucas lordanis fluuius mare Galilee ingreditur^ in cuius lit- 
tore ulteriori uidentur adhuc ruine ciuitatis Corrozaym ^'^^) supra mare Galilee. 

13 De loco istO; scilicet Corrozaym^ ad unam leucam incipit ascensus montis Sa- 
nyr^)^'^^ siue Seyr secundum quosdam^ et^) introitus Ydumee *'''). 

14 Inde ad tres leucas est Cedar >^'') ciuitas, gloriosa et firmo ioco sita^ in monte Sanyr, 
ad orientem. £t per hanc ciuitatem transit uia^ que, ut dictum supra *'*), transit per 
littus maris Galilee^ et ducit ad occidentem, sicut dicitur in Tobia*^^). In Ysaia^^O 
autem uia ista uocatur uia maris ^^^) trans lordanem Galilee gencium. Uia maris dicitUTi 
quia omnino procedit in littore maris. Trans lordanem additur, quia ducit trans lorda- 

a) prunas om. St. ~ h) fere St. — c) swcmyr St. — d) seyr secuntbtm quos deus et St. 



169) in die beati Augustini] Est diesXXYIII 
m. Augusti. £t animadvertas, quaeso, Burchar- 
dnm h. 1. diem tantum, non annum quoque in- 
dicasse. 

170) in festo annunciationis] Diem igitur 
annunciationis, qni est d. XXV m. Martii, post 
diem beati Augustini, qui est d. XXVIII m. 
Augusti, commemorat Bcriptor. Quod quum ita 
sit, sequitur, eum minimum biennium in terra 
sancta fuisbe. 

171) prunas — panem] Sunt haec apud 
loh. XXI. 9. 

172) Uocatur autem a Chr. tab. s, mensa] 
Haec quamquam glossa sunt, huic tamen textus 
loco magis quam superiori illi conveniebant. 
Etenim non ubi praedicavit Dominus, sed ubi 
cum discipulis comedit, erat locus, quem ad 
mensam appellat Mag. Thietmarus, cuius pere- 
grinationem vide I. 26 nota 48 p. 5. 

173) Caphamaum] Vandeveldius , Ritteri a 
partibuB Btaub, recens Tell Htim, non Khkn 
Mintjeh antiquum Capemaum esse censet con- 
tra Robinsonum, qui in altero etiam libro, in- 
scripto Neue bibl, Forschungen p. 461 nota 4, 
sententiae suae, quam olim iam tulerat, inhae- 
ret. Carolus a Raumer adhuc sub iudice li- 
tem esse censet. Equidem Rittero accesserim, 
quia Burchardi verba ad unam leucam contra 



orientem quadrant in Tell Hiim, quod Robin- 
sono ipso auctore horae spatium abest ab *Ain 
Ttn ; hora autem aequat Burchardi leucam. Vid. 
van de Velde Memoir p. 301 sq. Ritter XV* 
339—344. V. Raumer p. 116—118. 

174) mergeris] Commixti sunt h. 1. loci duo: 
Mattfa. XI. 23 et Lucae X. 15. 

175) Corrozaym] Chorazin antiqua, Ker4- 
zeh ruinae, „a mass of ruinB^' quas dicit Van- 
develdius p. 304. Cf. Robinson N. F. p. 467. 
Sed his contraria dicit Burchardus, qui in ul- 
teriori litore ponit Corrozaym, ut sint fortasse 
parietinae 'Aradsch , quas commemorat Vande- 
veldins. 

176) Sanyr] Cf. v. Raumer p. 216, 

177) introitus Idumee] Disseutit Carolns a 
Raumer p 240. 

178) Cedar] Hanc urbem Carulus a Rau- 
mer prope lacum Phialam (recentem Birket er- 
R4m), sitam fuisse coniicit. Neque erat, qnod 
Raumerus p. 216 Burchardo, quem Sanutus de- 
scripsit, neglecto, Sanutum tantum auctorem d- 
taret: v. Mar. Sanuti Tors. secreta fidel. cme. 
lib. m parte XIV c. m pag. 246. 

179) ut dictum est supra] § 7. 

180) in Tobia] I. 1. 

181) Ysaia] IX. 1. 

182) ttia maris] V. Ritter XV. 271. 335. 



37 

nem in regionem, que dicitur Aram. OaliUe gtncium dicitur , quia Galilea ibidem in lor- 
dane terminatur. 

Ab isto autem loco, ubi lordaniB mare influit (lalilee, usque Cedes Neptalim sunt 15 
quatuor leuce. In medio loco inter eas est alia medietas aquarum Maron, de qua dictum 
est supra^^'). Transit autem lordanis per medium huius uallis aquarum Haron^), et 
egrediens de ipsa dirigit cursum contra orientem primo; deinde contra au9tnun, et aic 
mare ingreditur Galilee. 

De ciuitate Corrozaym et ostio fluuii lordanis quatuor leucift contra aquilonem 16 
est Sueta^) ^**^) ciuitaii; unde in lob dicitur Baldad Suithes^) ^*"^,. luxta eam ent pirami» 
beati lob ^*^^) ad orientem. 

In planioribus locis^) sub ciuitate ista uersus ciuitatem Cedar consueuerunt con- 17 
uenire Sarraceni de Aram*) et Mesopotamia et HamathO ^**') et Syriay de Moab et Am* 
mon et tota terra') orientali circa fonteni Phiale, de quo dictum ei$t supra ^^*"), et habere 
nundinas *^*) toto tcmpore estatis propter locorum amenitatem et erigere tentoria diuer- 
Borum colorumy que in eiuitate Cedar existentibus in monte pulchrum generant proBpec- 
tum ualde. Que tabemaeula Cedar in Canticis **^) appellantur. 

De duitate Corrozaym**0 quatuor leucis contra orientem est ciuitas Cedar, in 16 
monto alto sita, quam losephus appellat Camelam ^^^) pro eo quod mons; in quo sita est, 
ad modum cameli dispositus in principio longior in modum colli et capitis cameli, in 
medio gibbum habens, ut dorsum, incipieus in fine in modum caude dedinare. 

Hic nota''), quod, sicut dictum est supra ^*'), tota terra circa') lordanem in littore 19 
eiua ^) orientali appellatur Traconitidit regio siue planieies Libani usque ad montem Hermon 
et Bosra. Littus uero lordanis occidentale appeUatur Oaliiea gencium ^^% siue Yturea **^) 
siueO Kabul^ siue DecapoliB^ et uia maris transit per medium eius, ab Accon scilicet pro* 
cedens per uaUem terre Aser^ que nunc sancti Oeorgii^) ^*^) appeUatur^ in sinistro habens 
ciuitatem Sephet, et per littus maris usque Cedar, ad montana scilicet Traconitidis re- 
gionisy super quam») est terra Aram^) ***). Unde dicit quedam glossa: „Uir erat in tcrra 

A) maron i St. e< h. — b) swecha St — c) baidach jmrche» (i. e. •oitbM) St — d) loc%4 om. St, 
h«bet h. — e) aron St. aran h. — f) haman St — g) lerra om. St, habet h. — h) nota om. 
St. hsbet h. — i} circa om. St, habet \l — k) e (est) St du» h. - 1) ry Kaiml nue caplis St. 
mi/ tcabul nue tiecapoHs h. — mi gearii St georgii h. — n) ijuem St tpiom h. ~ O' nram St. 

183) de qua dictum est supra] IIL 7. 191) Ue ciuitate Corrozagm et q. s.\ Quam 

184) Sueta] Soite. Cf. t. Kaumer p. 225. eadem iam snpra § 13 et 14 dicU sint, haec 
185^ Baidad Suites] V. lob. IL 11, ubi La- asqae ad Terba caudc deciinare glossa fortasse 

thenis habet: Biidad von Suah. est a maigine illapsa. 

186; piramisb, lob] Cf supra III. 6. Hiobi 192; C^tmeiam] Apnd losephnm IV. 1 , 2 

sepalcmm prope Damascum moostrator pere- Gamala dicttar, non Camela. Cf. Ritter XV 

grinatoribas. V. Ritler XVII '2V 1335. (\i. 349. 

187) Mesopotamia et liamath] Tametsi el 193) dictum est supra] III. 7. 

cod. 8t, et Marinas Sanatns p. 246 ▼. 43 ha- 194) Oaiiiea gencium] Vt r. Kaamer p. 104. 

hent Haman, corrigendam erat in Hamath, V. 195^ Vturea] Cf. ▼. Kaamer p. 207. 

Katler XVII (2). 996. 196 uaUem terre — saneti Oeorgii] Haad 

1%S> supra] IIL 6. scio an sit rf>cens regio esch-Schdghur. (jaod 

189) In pianioribus iods — kal>ere nundi- si ita est, Tocabulam HcbAghAr e oomine saocti 
nas] Planicies Medan forum dicitar. v. Kitter (teorgit ortam t*sse videtur. 

XV (2 . 1019. 197^ Aram] Cf. Kitter XVII (2 . 1334 de 

190) fii Caniicis] I. 5. Dsniasco Aram Tocata. 



38 

Hus^^^)f nanUne lob, Glossa : Aram, pater Syrorum, qui condidit DamaBCUin et Syriam, 
genuit Hu8; conditorem Traconitidis regionis. Hic inter Celeayriam et Palestinam tenuit 
principatum. Que terra ab eo terra Hus est dicta. Unde: uir erat in terra Hus siue 
in regione Husitidis/' 

Hanc^^^) habuit Philippus tetrarcha, sicut et Ytuream, que est dtra regionem 
lordams ad occidentem usque ad montes Sidoniorum et Tyriorum et Acconensium; que 
Pheniciam ab ipso diuidunt, tam in ista tercia diuisione, quam in precedenti secunda, 
et terminatur in Libano ad aquilonem, in lordane ad orientem, in mari Oalilee ad me- 
ridiem, in montibus Phenicie ad occidentem. 

HIC INCIPIT QUARTA DIUISIO. 

1 V. Quarta diuisio incipit ab Accon et procedit directe contra orientem iuxta ca- 
strum Sephet, illud relinquens ad sinistram. Transit inde in littore maris Oalilee ante 
ciuitatem, que dicitur Capharnaum, ante locum, ubi Dominus Matheum uocauit de telo- 
nio^ cuius domus et locus sessionis^j hodie ibi cernitur in strata regia. Inde ultra ri- 
uum lordanis ad montana Hermon conscendit. 

Sunt autem in hac diuisione ciuitates iste. 

2 Prima post Accon ad quinque leucas est casale**); quod dicitur ^^^) Sangwr, ubi 
idem sanctus creditur fuisse natus^®^\ £t est situm inter montana, in ualle pingui ualde 
et fertili et amena. Que amenitas protenditur usque ad mare Oalilee. £t Aiit uallis 
sortis Aser^®^) usque iuxta Sephet per decem fere leucas. £t propter eius amenitatem 
ad litteram dici poterat Ulud Oenesis XLIX ^^^) : Aser pinguis eius panU et prebent deli- 
cias regihus. Quod utique ueriiicatum Aiit in sorte tribus huius. 

3 Inde ad quatuor leucas contra austrum fere^ sed declinando aliqualiter contra 
orientem est uilla Naason ^^^) de tribu Neptalim^ \n ualle sita. De qua legitur in Tobia. 

a) locua ei domus sessionis St. — b) tn casale St. est casale h. 

198) in terra Hus] Terra Hus, Husitis est 204) esi uilla Naason] Tobiae L 1 in Vnl- 
Uz Veteris Testamenti. Cf. v. Raumer p. 246 sq. gata, qua nunc utuntur catholici, haec exstant: 

199) in reg. Husitidis. Hanc] Traconiti- Tobias, ex trihu et civitate Nephtali^ quae est 
dis regionem h. 1. cum Gaulanitide confundit in superioribus Galilaeae supra Naason, post 
Burchardus. Cf. v. Raumer p. 68 nota 198. viamf quae ducit ad occidentemy in sinistro ha- 

200) casale quod dicitur Sangeor] Distantia hens civitatem Sephet. — Sed vetus Italica s. 
locorum a scriptore indicata ducit ad urbem Vulgata antiqua I. 709 ex edidone Sabaterii 
Kamah, quae nunc Il4meh est, sita in regione haec habet: Liher sermonum Thohi^ filii Tho- 
e8ch-Sch4ghiir , i. e. Sangeor« sancd Georgii, hiel^ — ex tribu Nepthalim, qui captivus ab- 
tamenetsi sanctus Greorgius nunc arabice sonat ductus est — ex Bihel civitate , quae est in 
el-Khudr. V. Ritter XVL 772 et cf. Wilbran- dextera parte Edisse^ civitatis Nepthalim, in 
dum de Aldenborch U. 3, 1 p. 25 et quae ibi superioribus Galilaeae contra Naasson^ post 
annotavimus. Docet quidem Wilkenius (Kr. viam^ quae ducit in occidentem^ ex sinistra 
VU. 598) sanctum Georgium esse Lyddam, parte Raphain. Quarum duarum interpretatio- 
sed Ludda infira commemoratur a Burchardo. num utram sequatur Burchardus, colligitur ex 

201) idetii sanctus — natus] Sanctus Geor- iis, quae dicit infra V. 17: Vulgatam novam 
gius, crucesignatorum patrouus, vulgo Lyddae sequitur. Sed quaeritur, ubi fuerit NaasonV 
s. Diospoli natus esse fertur. V. Ritter XV. Quam Carolus a Kaumer p. 114 nota 30 ean> 
952; XVI. 550 sq. dem quam Hazor fnisse suspicatur, Willermi 

202) uallis sortis Aser] Cf. IV. 19. Tyrensis testimonio nixus, qui historiae libro 

203) Genesis XLIX] v. 20. XXI cap. XXVUI pag. 1014: Salahadinus, 



39 



Inde ad tres leucaa conira austrum est Dotkaym ^*^) , ubi loseph inuenit fratres 4 
Boo», Bitnm 8ub monte Bethulie ^^*^) ad unam leucam, opidum ualde amenum, in uineis, 
oliuetis et ficubus habundans et paacub pinguibus. 

Ibidem adhuc in campu ostenditur cistema^ in quam uubhus est loteph^^'^), Quam s 
eciam ibi uidi iuxta uiam, que de Oalaad'^^ ueniens coniungitur in Bethnayda ^^-*j cum 
uia, que de Syria ducit in Egyptum. Ascendens de Dothaym iuxta montem fiethulie et 
inde per campum Esdrelon''^) procedena sub monte Tabor ad siniatram per campum 
Magedo'*') aHceudit moutem £ffraym^^^)| uenit in Ramathaym Sophim ^'^, per Oasam 
ducit in Egyptum. Per hanc uiam uenerunt Hismahelite, qui emerunt loseph. 

Do ista uilla^*^) legitur quarto Kegum^*^\ quod Syri in ea uallauerunt Helizeum^ 
qui eo8 inde duxit ad medium Samarie^ que distat inde fere per unam dietam'*^^. 



itiquit, ad urbem properai Tyberiadensem: inde 
pcr oppidum Sephet, per urbem antiquissimam 
yaason ad praedietum Toronum cum suis per- 
venit.^ Haec Guilichni Tyrii verba Kaunieri 
opioione explicanda sunt iit, qoae habt^t graeca 
Tobiae interpretatio : 1% ^igfirig — ^ t^ ^oXi- 
laia vnt(favm ^Acdif, Coniicit eoim ex ver- 
bit vntQovw *Ac^ male divisis factam eshe 
scriptioDem: vniQiajVtoaaoHf , vntif(aj NtMtoni^. 
— Coi sic obstitererim. IVimom. Naaaon com 
litera finali n non est Naasor, qood terminatur 
Ittera r. Detnde vereor ne graecom vocabolom 
*j4aeig ex tola coniectura editoris apocryphorom 
ortnm «t, qnnm SengelmAnno qoidem teste 
Oraecae et I et U praebeant Vf^^^ ». ^i^^. 
Vid. Heinr. Sengelmann DaB Boch Tobit. Ham- 
borg 1957. Qoae qoom ita sint, mca qoidem 
•ententia e contrario ex vocabolis vnki^ Naa- 
amv sioe Naaaamv orta ett scriptio vntifovm 
^Aaiff^ tive ^AaaiiQ, Nomen Nahasson s. Naa- 
•on qoamvis saepios inveniator, ot Exodi VI. 
23, viri tamen, non loci nomen est; trito igitor 
volgatoqoe nomini Asser locom reliqoissa vide- 
tor, ita ot ex scriptione vniif Naaanv s. Naac^ 
amv facta sit depravau lectio: vnt^avm ^Aaii^ 
s. *Aaa^if. Qoodsi qoaeras, obinam sita sit Naa- 
Mon, hoc tautom pro certo affirmare aosim, Kit- 
terom Mli, qoi XV (1 . 250 villam Naason re- 
centi pago Nasar couvenire iacit. NasAr enim 
mnlto lonirius «ieptentrionero versos sitom est, 
qoaro qood possit renpondere Willermi Tyren- 
fiis aoctoritati, qoa tnter Tibnin et Safed inter* 
foerit necess«* est l>enique qoem locom Bor- 
cbardos Naaioo noncoparit , ignoro, nisi forte 
Hethulia eum Safed confusa et nrbe Saphet 
roulti) longius, quam ficri debebat, rocridiem ver* 
»us posita eandero cum Uuilielroo Tyrio orbero 
Naason inter Sapbrt, qnae eioi ex «ententia est 
iWtbulia, et Tibnin interr««e potavit Kxntitit 



igitur, 81 quid video, aiitiquisstroa urbti Naason, 
quae non ettt Hazor, sed hebraice sonat ^Hvn^. 

205' !)othaym\ Antiqua urbs Dothan, re- 
cens Tell Dothan, quae a Samaria 12 millia 
passuum septentrioiiem versus abesse fertur, Bnr- 
chardi ex sententia erat prope recentem KhAn 
Dschnbb Itissuf a Safed meridiem versus sita. 
De vera urbe Dothan v. van de Velde memoir 
p. 30B, Kobinson Pal. III. 576, N. F. p. 15S, 
deniqoe v. Raomer p. 13S. 

206) sub monte Bethulie] (^oi oimc dicitiu' 
Sanor: v. van de Velde Mem. p. 298. Bor- 
cbardos aotem errore dicit montem, in qno arx 
Saphet condita est 

207) cisterna, in quam missus ent loseph] 
Burchardus eundem, quem etiam nunc ferunt, lo- 
com pro cistema losephi errore habens, recens 
KhAn Dschubb Itkssof adiisse videtor. Sed v. 
Kobinson Pal. III. 576. N. F. p. 15S. 

20Si Oalaadl Gilead. Cf.Genes. XXXI. 48. 

209; Bethsayda] Bethsaida antiaua e«t re* 
cens Khio Minljeh, non et-Tell, qoaa est Beth- 
saida loiias. Doae enim Bethsaidae sont V. v. 
Kanmer p. 109 sq., van de Velde memoir p. 297. 

210j per campum Esdreien] I^Isdraelon, £s- 
drelom est lesreel. Cf. v Kaamer p. 35. 

211; campum Magedo] Megiddo. V. II Chron. 
35, 22. Cf. V. Kanmer p. 35. 

212 • montem EJraym] Ephraim. V. v. Kan- 
mer p. 37. 

213. Ranutthaym St>phim\ Haec orbs Ka- 
mathaim Zophim Vandeveldii sententia est re* 
cens erliaroeh, antiqoa Karoah Saronelis, nouc 
diroU. V. van de Velde Merooir p 341. Vf, 
V. Kaomer p. 197. 

214 />r ista uili4M\ Dothaym. 

215 quarto lUgum] IV K^i: VI. 13-- 1<». 

216 unam dietam] Eosebio aoctore sont XII 
millia pa»». roni (Y. v Kaum<*r p, l.'i>. 



40 



6 Nota tameii; quod Dothaym non solum est uilla, sed eciam contracta^^^ ab illa 

uiUa dicta, qui illi ab antiquo adiacet, sita in terra campestriy inter montes hinc inde 
non muitum altos, irrigua fontibus et ideo pascuosa, et alendis pecoribua apta. 

1 De Naason 11 leucis contra orientem, de Dothaym fere ad tres*) contra aquilo- 

nem est ciuitas Neptalim, de qua fuit Tobias^^^); firmo ualde loco^) sita. Habet enim 
ab occidente montem altum ualde et penitua inascensibilem, nisi a parte orientis per 
breue spacium. Hanc puto tempore excidii secundum losephum^^^) lotapatam ^'*0 di<^ 
tam. In qua idem losephus obsesBus fuit a Romanis et captus , ut ipse testatur. Nunc 
iS^rin^^^) dicitur, et distat de Sephet parum plus quam leucam. 

8 De Neptalim per duas leucas in angulo maris Oalilee^ ubi idem^) ab aquilone 
curuari incipit contra austrum^ sita est Bethsayda^^^, ciuitas Andree et Petri et Phi- 
lippi. Nunc uix habet sex domos; iuxta uiam, que de Sjria ducit in Egyptum ^^^. Ha* 
buit antiquitus aqueductus ^24) de fluuio, quem losephus ^^*) uocat paruum lordanem'^^^), 
qui medio loco inter ipsam et Caphamaum ingreditur mare Oalilee. Huius uestigia ad- 
huc apparent. 

9 Inde duabus leucis eontra meridiem est Magdalum^^')^ castrum Marie Magdalene, 
cuius domum adhuc uidi ibidem et intraui. Situm est in littore maris, distans a Bethu- 

a) Verba/BTtf ad trea ex codicibus yratiBL recepimuB, omissa, ut videntar, a St. — b) firmo toco 
ualde sita St h. — c) ut ibidem St. ubi idem h. 



217) coniracta] Italicorum contrata, Franco- 
gallorum contrSe^ Anglorum country. Coniracta 
Dothaym hand scio utrum sit recens Ard-As- 
seiferah prope Saphet, an Merdsch el-Ghurruk 
prope veram urbem Dothan. 

218) Neptalim, de qua fuit Tobiae] Cf. not. 
204. Urbem quidem Naphthali Tobiae natalem 
sola Vulgata Tob. I. 1 tradit, discrepantibus et 
Itala vetere, et Oraecis duabus et Lutheri inter- 
pretationibus. Namque Itala vetus habet urbem 
Bihel^ Tobiae patriam, quam Graecae I et II 
nominant Sla^v s. Blfifjv^ Lutherus nomen ur- 
bis omitdt. Sed haec omnia vana sunt atque 
irrita. Graeca enim verba ix SlaPtig {Siptig) rrjg 
Nefp^aXl orta sunt ex hebraicis ''sv^ri^, quod et 
Hebraeus Munsteri, et Hebraeus Fagii ex anti- 
quiore, ut videtnr, fonte haustum servavit. He- 
braeus Munsteri dat: -^Pfa '■^y •«awSpn rr^n «?»ni, 
Hebraeus Fagii: "Vpbs t'?.^.'? "sr^p» "V>n itlK-p-aiB, 

Patet igitur, interpretem graecum vocabulum 
■«avrta (ex habitatoribus) male legisse, accipiens 
illud pro nomine urbis Thisbe^ iisdem scripto 
literis. Accedit quod nomen '^aorn etiam inve- 
nitur I Reg. XVII. 1. Eecte igitur coniecit 
Henricus Sengelmann (Das Buch Tobit p. 72). 
Quod autem ad vocab. Bihel attinet, ab Itala 
vetere oblatum, hoc ex Stc^ s. Bl§ii de- 



pravatum esse videtur. Quae quum ita sint, 
restat, ut nrbem Neptalim s. Naphthah Tobiae 
patriam investigemus. Quod quamvis diffidlli- 
mum sit, fieri tamen potest, ut aenigma iUnd 
solvatur, si animadvertamus ad locum recentem 
Sirtny qui facile componitur cum eo, quod Bur- 
chardus habet, nomine Syrin. 

219) secundum loaephum] B. J. lU. 7. 

220) lotapatam] lotapata antiqua, recen» 
Dschemt. V. van de Velde Memoir p. 326. Cf. 
V. Raumer p. 115 nota 32. Burchardus tamen' 
aliam dicit, quum DschefHt a Kaukab occiden- 
tem versus spectet. 

221) Syrin] Fortasse recens Sirin. Cf. uo- 
tam 218 extr. et v. Vandeveldii tab, s. 5. 

222) Bethsayda] nunc Kh&n l^Ouljeh. Cf 
V. Haumer p. 109; van de Velde memoir p. 297. 

223) iuxta uiam q. d. in Egyptum] V. Rit- 
ter XV (1). 335. 

224) aqueductus] V. Robinson N. F. p. 453 sq. 

225) quem losephus] Ant. VTII. 8, quae com- 
mentatur Ritterus XV fl). 213 sqq. 

226) paruum lordanem] Est 'Ain Tabi- 



227) Magdalum] antiqua Magdala, recens el- 
Medschdel, i. e. turris. Cf. v. Raumer p. 118. 



41 

lia*; IU leucia ferc contra uulturnum ^*). £t habet a parte occidentis et aquilonis pla* 
niciem magnam et pascuoaam. 

Et notai quod ista quarta diuisio non habet uillas aliquas amplius citra mare Ga- lo 
lilee^ sed in alio eius littore sunt ciuitatea et castella plura ad hanc diuisionem pertinen» 
cia in terra Gerasenorum^^^), que huic) directe est opposita. 

In hac sunt ciuitates plures, ut Gerasa, Gadera^^^, Pella^^^)| 8ueta, a qua 11 
fuit Baldach Suithes^; ^*"^^;; Themau^'^;, a qua Eliphaz Themauites; et plures alie. 

Oerasa tamen ciuitas in littore maris sita Oalilei^ sub monte Seyr^ contra Tiberia- 12 
dem^^^; fere, sed modicum declinans ad aquilonem. £t erat de tribu Manasse dimidia, 
que ultra lordauem sortem acceperat« 

£t uota, quod terra ista ultra mare Galilee moutuosa est ualde^ ut mihi uidetur, 13 
quia eaiu nou iutraui. £t erat de regno regis Basan*^'y pro parte. Ilec pro parte*'; 
aliqua dicitur mons iSeyr; quia £sau ibi habitauit, ut statim -^^; dicetur. Dicebatur insu- 
per alibi mons Sanyr';^^*^;; quia ille erat in ea. Item dicebatur mous Ilermon-^'., quia 
similiter illic erat. £t ita pro diuersis locis et moutibus diuersis*^; crat terra ista nomi- 
nibus appellata; io%tm tamen cessit in partem dimidie tribus Manasse*^'',; sed nunquam 
eam possedit, quia filii Esau habitant in ea pro parte us(|ue in preseutem diem. Ap- 
pellantur communiter i^arraceni; quia nec ritu nec liugua discrepaut ab eis, nisi forte 
tousura et uestitu. 

Uoc sciendum tameu, quud adlmc est alius nious Seyr'^'^'^, siue Edom contra de- u 
sertum mahs rubri, de quo dicitur Genesis*'^; XIV, quia Chodorlahomor ^; et alii reges 
cum eo percusseruut Chorreos'; ^^\, qui habitant in monte Seyr. C^ui tunc utique non dice- 
batur mons Seyr, quia Esau, t^ui Seyr dictus est, et a quo mons iste appeliatur, nondum 
erat natus. Uude per auticipatiouem creditur esse dictum. Item Deuteronomii*^*; li: 
„2Vafui6i<u per terminos Jrutrum uestrorum ^ Jtliorum Esau, qui habitani in Seyr ^ et timcbunt 
uo$r II oc primo dictum fuit filiis Israel ueuientibus de Egypto, cum esseut iu Cades^; 

a) ab eculia ^i — b; waiturttum 6t h. — c; locasauorum qut hinc St. — d) swices •. ncites St — 
e; pro parie het pro parte aliqua St. iiec om. h, iios refttituimtu. — f) swanyr Ht. — g< c/i- 
uersa St. tUuersis h. — h; chotlolohemar 8t. — i> Choreas St. — k) ii» eoilan barue St. ccules 
bame h. 

22S. in terra Gerasenorum] Cf. v. Kaumer cum Aphcca coufuudere videtur scriptor. Ge- 

p. 219. rasa enim uudc Dscherasch est, quae noncoutra 

229; Gaderai Gadara antiqua, apud Luthe- Tiberiadem, sed multo ea lougius septentriouem 

nim Geder, iu Vulg. Gadcr, uuuc vocatur verhus siu est. Vid. van de Velde p. 314, Hit* 

Um-Keis. V. vau do Volde Memoir p. 311. ter XV 2.. 1077—1094, von Kanmer p. 219. 

Cr Kitter XV vl,. 375— ;5^4. 234 liasan, V. v. Kaumer p. 200 regni 

230; reila\ nuuc est Tubakat Fahel, vel Basau de tiuibus af^entem Et cf. Vandeveldii 

Kefr Uil. V. van de Velde mem. p. 339, Kitter tabulam ^ceogr. sect. 4. 

XV 2). 1025— 102S, v. Kaumer p. 222 uou 313. 235 statim, § 1 5. 

231; i>uithes\ •ni»n ap. Uiob. II. 11; populu» 236- Seyr — Sanyr\ Vi\ II. 10. 

Arabta«* petraeae, eompunendus forta»iie cum pro- 237 mons llermtm) V Deut. III. S. 9. 

vincia <2^xjM(ia apud Ptulemaeum V. 15 a liata- 23b dimidie trihus .\fanasse\ Cf. v. Kau- 

naea ad oheutum vertus sita. Cf.Geseuii lex.n*«. mer p. 211. 

Et vid. iu Vandeveldii tab. ^ogr. i»ect. 4 „*^'/ku- 239 aiius muns «^yrj Est receus Dschehal s. 

ka: largc ruios: Siccaia,'* esch-Schera. V. v. liaumer p. 240. 

232j Thcman\ nunc Maan dicitur: vide v. 240- Grtusis JCjy\ v. 1 — (J. 

Kaoroer p. 215 Kiitcr XV l,. 127. 241 Chorreon] Hontas. Vid. Deut II. 12. 

233 Gerasa — amtra 7'iberiiuiem . Uuuc 212 Deuteronomii Il\ v. 4. 

6 



42 

Barne, uentoris ad montem Seyr, qui est itixta*) C<ide$ Bame^^^), ubi timc erant Sed 
certiim est^ quod terminos huius montis Seyr^ qai est supra mare Galilee^ nunquam ac- 
ceperunt^) filii Israel; cum exirent de Egypto, quia iste mons Seyr coniungitur cum Da- 
masco, quo nunquam peruenerunt 
^^ Alius autem mons Seyr, de quo legitur®)^^^), coniungitur cum deserto Pharan^**). 

Quem longo tempore circuierunt ^^^) filii Israel prohibiti a Domino eum intrare. £t de 
illo monte Seyr dicitur eciam Deuteronomii 11^*^): In monte Seyr olim habitauerunt Ifilii 
Israel pro eis]. 

In isto autem monte Seyr, qui est iuxta mare Galilee et montem Galaad^*^), ha- 
bitabat Esau eo tempore, quo lacob rediit de Mesopotamia Syrie. Dicitur enim Gene- 
sis XXXVI ^^^), quia^) Esau^*^), qui habitabat cimi patre suo absque dubio in Bersa- 
bee, assumptis omnibus, que habebat, abiit in regionem alteram: nulli dubium quin ad 
istam. £t separatus est a fratre suo. Unde et lacob redeunti de Mesopotamia occurrit 
iuxta uadum laboc, quod ab austro adiacet terre isti. £t Genesis XXXII -^*) dicitur, 
quod; cum lacob transiuisset Phanuel, ortus est ei sol. Et infra^*'): EUuans autem oculos 
uidit uenientem Esau. Qui locus (scilicet Phanuel)'^^^) ostenditur hodie eodem nomine, non 
longe a Sochoth^)'^^^) ultra lordanem ad orientalem plagam, ubi legitur^*^) postea im- 
mediate uenisse. Et est locus idem in pede montis Seyr, qui adiacet mari Galilee, cum 
ille mons Seyr, in quo olim habitauerunt Chorrei, pro quibus nunc ibidem habitant filii 
Esau, per plures dietas distet a loco isto, a quo non poterat subito uenisse Esau pro 
fratre suo uidendo, quia longe ultra mare mortuum distat, fere per quinque dietas. Hec 
diuersitas filiorum Esau et habitationum diuersitas uidetur mihi accidisse^) ex eo, quod 
Esau plures habuit uxores, et ita filii, quos habuit de filia Ysmahel, sorore Nabaioth, 
habitauerunt in monte Seyr, qui est iuxta desertum Pharan, in confinio illo, ubi habitauit 
socer eius Ysmahel, de quo dicitur GenesisXXI^^*), quod factus est uir gnarus sagit- 
tandi et moratus in solitudine Pharan, ubi iegitur ipse et eius posteri conseruari. Duxit 
autem Esau alias uxores absque hijs, quas prius habnerat, inter quas una erat Oolibama, 
filia Ane, filie Sebeon Euey. Iste Eueus filius erat Chanaan, et habitabat absque dubio 

a) iuxta om. St, habet h. — b) accesserurU St. acceperunt b. -> c) </e quo loguitur St. tie quo ibi 
loquitur h. — d) qui esau St. quod esau b. Vocabulttin quia e coniectura dedi. — e) cuacht St. 
— f) uidetur mihi accidisse et habitationum diuersitas St. Quae suo quidque in loco posuimus. 

243) Cades Bame] De Cade Barnea cf. ecclesiastica non omitti, sed vocabulo quia ex- 
IX. 19. primi vix est quod dicam. 

244) de quo Ugitur] Genes. IV. 6. Verbum 251) Et Genesis XXXII] v. 31. 
legitur e coniectura dedimus. 252) Et infra] Gen. XXXUI. 1. 

245) Pharan] Ph&r4n, Paran, V. RitterXIV. 253) PhanueVi Pnuel. V. v. Raumer p. 223, 
270. et Tischendorf Au8 d. heil. Lande p. 48 sqq. Ritter XV (1). 477. 

246) Qjuem longo temp, circuierunt] V. Deut. 254) Sochoth] Sukkot, Succoth, Snchoth. Gf. 
n. 1. Ritter XV (1). 446 — 448, v. Raumer p. 224. 

247) Deuteron. II] Quem versum dicat, ne- 228. Sed vid. imprimis Vandeveldium , qoi 
scio, nisi XII, qui vix quadrat. (Memoir p. 350) recens Sukkuth, qnod minus 

248) montem Oalaad] Gilead, Dscbebel Dscbi' 1 bora abest a Wadi Maleb, componit cum anti- 
Tad, montem 'Oscba. Vide Vandeveldii tabu- quam Succotb, quippe quae una sit, non duplex, 
lam geogr. sect. 6. 255) ubi legitur] Gen. XXXIII. 17: Et la- 

249) Oenesis XXXVI] v. 6. cob venit in Socotb. 

250) quia Esau] Graecum oti e latinitate 256) de quo dicitur Oenesis XXI] v. 20. 



43 

in partibuB Scythopoleos ^^') in OAiUea iuxta montes Qelboe nou longe a niari Galilee. 
Coj loco uicinus est ualde mons aliuB Seyr^^^), in quo habitabat tempore illo, cum lacob 
rodiret de terra Mesopotamia. Et ita de facili ibi poterat occurrere fratri »uo, quod et 
textus tacite uidetur innuere. Dicitur enim'^^) UeneBis XXXil, quod recedente Laban 
a lacob ille pergebat cepto itinere, et obuioB habuit angelos Dei, et dixit: Castra Dei 
Munt A«c, et appellauit nomen loei Mahanaym^}^^^) y id est castra 'qui locuB est hodie eub 
monte Oalaad in tribu Oad;, et de loco isto misit nuncios ad fratrem Buum, qui eciam 
ibidem ad eum redierunt. Unde et inira^®^; dicitur, quod separauit munera /ratri $uo de 
gregibuB suis et misit per manus nunciorum. £t dicitur ibi^**^): Precesserunt^) itaque mti- 
nera^ ipse uero adhuc mansit in castris (hoc eat in 3Iahanaym; nocte illa^ cumque mane 
surrexisset^ transiuit uadutn laboc (qui eciam hodie osteuditur ibi , et ecce! uir luctabatur 
eum eo et cetera. £t infra '^^^ : uocauitque nomen iUius loci Phanuel. Qui Iocub est hodie 
auper torrentem laboc »imiliter in tribu Oad. Ortusque est ei sol^ cum tratisisset Pha- 
nueH***^. £t sequitur^^^;: Eleuans autem ocuios uidit uenientsm Esau ctc. £cce loca nota, 
ubi uenit ad eum Esau. Que «unt omnino uicina mouti iati Seyr; qui est supra mare 
Oaiilee. 

£.4t adlmc tercius uious Seyr in finibus Azoti et Ascalone, qui asscriptus fuit tribui 16 
luda ^^*") in distributione terre, sed qualiter sic sit dictus, non recolo me legisse. Habita- 
tores tamcn loci illius Yduuiei dicti sunt, sicut et alii posteri £sau ab £dom Ydumei 
dicebantur. Uiulc Antipater et filius eius Herodes Ascalonita Ydumei -^'j dicebantur. 

£t hcc de hac matcria dicta suificiant. 

Terminatur autcni nions iste in sorte tribus Oad ^^^), in monte Oalaad, contra lo- 
cum illuiUy ubi non longe a raontibus Oelboe iuxta ciuitatem Bethsan lordanis fluuius 
mare Oalilee cgroditur. £t deinceps littus lordanis orieutale est duarum tribuum et di- 
niidie usque ad campestria Moab sub^; monte Abarim ^*'^; in Sethim-*^) contra lericho. 
Ultra uero contra austrum procedendo in littore"* eodem lordauis est terra Moab usque 
ad Pctram dcstcrti, que nunc Krach dicitur. Pootca pars quedam terre Animou succe- 
dit, quamdiu durat mare niortuum, et sic circuit*^) littus eius australe usque ad montem 
Seyr, qui couiunctus est descrto Pharan iuxta Cades Barne, habcns a latere de&ertum 
Sinay et marc rubrum. 

a) nutmiyin St. ^ b') processeruni St — C) mt asttb St — d; in littore om St , habet h. -» e) cr^» 
uit 8t cirmH h 

257, Scjfthopoleon] Cf. v. Raumer p. 134. 265' Et sequitur] Gen. XXXIII 1. 

25b, est uaide mons alius Seyr\ prope mou* 2(><» Sryr — ludn\ Cf. v. Ranmer p. 98 sq. 

tem Oalaad. Kitter XIV. 10S2. V. losoae XV. 10. 

259 Dicitur enim GenesiM XXX ll\ v. 2. 267, Ascalonitn Ydumei Est hoc nomeo dy- 

260) ^fahanaym] rocens Maneh, ut fertur, "-^•^ • ^^^'^ "^i». i^ ut Herodes qnam. 

«d Wadi 8crka. V v. Kaumor p. 221. Kitter ^» Asc.loue oriundu. Idumaeus dici posset 

XV 2 1003 1039 "^^^ sorte tnbus Gad] V v. Kaumer p. 211. 

.»15. t s \r n irvvif .o ..> 269 Abarim] nunc Urukaraije, Tarfiijeh, 

261. unde et tn/ra- Gen. XXXIl. 13—16. ^. . . ^ i> o*% \ ...-, %• 

Ghuweiteh. \ . V. Itaumer p. 62 not. 166. Vaa- 

262 Et dicitur ibt^ Gen. XXXII. 21-21. d^^eldii ub. s. S. 

s«d nou ipHi» verbifi. 27«. in Sethim] ArbolhMoab, Arabah, Abel 

263 et cetera. Et in/ra\ Gen. XXXII. 30. hasch-Schittim , locun acaciarum. V. Ritter XV 

264 fJrtusque^PhanueV.iim, XXXII. 31. l N5. 4S2; v. Raumer p. 233. 

6* 



44 



INCIPIT SECUNDA DIUISIO QUARTE ORIENTAIJS. 

1 VI. In secunda diuisione quarte orientalis primo post Accon procedendo contra 
euroauBtrum ad quatuor leucas de Accon est Chana OalUee^'^^), ubi Dominus conuertit 
aquam in uinum. Et ostenditur ibidem hodie locus^ ubi steterunt sex ydrie et tricli- 
nium, in quo erant mense. 

Sunt tamen hec loca, sicut omnia alia fere, in quibus Dominus est aliquid opera- 
tliS; sub terra^ et descenditur ad ea in cryptam per plures gradus, sicut est locus aimim- 
ciationis et natiuitatis et ista Chana Galilee et plura alia, que ostenduntur sub terra. 
Cuius*) rei aliam non inuenio rationem, nisi quod per frequentes destructiones ecclesia- 
rum, in quibus erant loca ipsa^ ruine sunt super terram exaltate^ et sic qualitercunque 
eis complanatis alia edificia desuper sunt constructa. Christiani uero deuotionem ba- 
bentes uisitandi loca ista et uolentes ad uera loca, ubi res est gesta, peruenire, oportuit, 
ut loca eruderarent ^) ad gradus faciendos, ut sic ad ea peruenirent. Et ideo fere omnia 
loca ista quasi in cryptis^) uidentur esse. Chana Galilee ab aquilone montem habet^) 
altum et rotimdum. Et est in decliui^') latere eius sita. Sub se uero contra austrum 
habet campum et planiciem ualde pulchram, quam losephus appellat Carmelion^'^), us- 
que in Sephoram^), fertilem nimis et amenamf^) ualde. 

2 De Chana Galilee duabus leucis contra meridiem fere, in uia, que de Sephora^) 
Tiberiadem ducit, est uilla quedam^?^^, Bwna^) nomine, in qualonas propheta dicitur se- 
pultus fuisse^^^). Uilla ista est sub monte^''^) sita, qui de Nazareth^) ueniens includit 
predictam uallem Carmelion a parte australi. 

3 De RumaO ad imam leucam et fere dimidiam contra orientem est uilla grandis 
quondam, ut uidetur, nomine Abelmeula^)^''^)^ de qua legitur in ludith, quod Holofemes 

a) cui St. cuius h. — b) enulaerent St. enulerarent h. — c) scriptis St. — d) habere St. Hahe^ e 
coniectura posuimus. — e) cliuii St h. — f ) Sephomm St — g) afncnum St h. — h) gepharo St. 
i) Roma St h. Quod emendari. — k) Nazareht St. — 1) Roma St. ruina ed. veneta. — m) St. 
habet eulina. — Cod. Bern: Beelma. £ditio Veneta: Abelmeulam siue Belmam. 



271) Chana Galilee] NuUus dubito , quin 
Burchardus viserit veram antiquara Canam, quae 
est recens Khirbet K4na sive Kana el-Dschelil, 
non Kefr Kenna. Nec minus persuasum ha- 
beo, integram hanc et veram Burchardi scrip- 
tionem esse; tribus enim libris vratislaviensibus 
confirmatur. Id quod Kobinsono, Pal. III. 44S 
nota de ipsa vera Burchardi scriptione, quae 
sit, dubium haerentem, responsum volumus. Cf. 
van de Velde Mem. p. 301. Robinson N. F. 
p. 826. Quamquam enim Khirbet Kana s. Kana 
el-Dschelil Robinsono auctore Accone abest 5 h. 
35', quum Burchardus quatuor tantum leucas 
numeret, nihilo tamen secius distantia pagi Kefr 
Kenna, quam habitatores ipsi antiquam Canam 
esse ti*adunt, quum 7 horas 50' Accone absit, 
etiam minus in numerum IV leucarum conve- 
nire apparet. 

272) losephus appellat Carmelion] losephus 
OQog quidem Kccqiit^Uov commemorat, vallem 
non commemorat. — Planicies est el-Battauf. 



Cf. Ritter XVI. 765 et Vandeveldii tabulam 
geogr. sect. 3. 

273) Ruma] Rumah est 11 Reg. 23, 26. V. 
losephi B. J. III. 7, 21. Nunc vocatur Ha- 
rumah s. Khirbet er-Rumi. V. van de Velde 
Mem. p. 345; Ritter XVI. 765. 

274) lonas p, sepuUus fuisse,] In pago-el- 
Mesched, non Rumae monstratur Nebi lunas, 
sepulcrum lonae: v. Ritter XVI. 690. 

275) sub monte] i. e. Tell (colle) Rumah. 

276) Abelmeula — ludith] In libro ludithae 
VII. 3 commemoratur „Iocu8 qui dicitur Belma". 
Sed m Reg. XIX. 16 mentio fit Abel Meho- 
lae, quam Abelmehula, Abelmeula aliter scri- 
bunt. Quum igitur, quae Abel Meholae facta 
sunt, de eadem villa, quae ludithae VII. 3 
memoratur, dicta velit scriptor: patet eum Bel- 
mam cum Abelmehola errore confundere. Sed 
quaeritur, utrnm Belmam adierit, an Abelmeho- 
lam, an neutram ? Belma est recens Khirbet Be- 
lamch, Beled Scheich Mansur, qnae a Dschenin 



45 



ludeuB contra Bethuliam uenit secu» eani. £t sic oportebat, quia propter difficultatem 
locomni uia alia illuc OBse non poterat. De hac uilla creditur oriundus fui»8e HeliseuB 
propheta, aicut dicitur III Kegum. Et est in contracta illa, que uocatur Dothajm, di- 
HftauB de ista uilla per mediam leucam contra occidcntem. Sunt in ea columpne multe 
marmoree et ruine magne^ que omnia ostendunt eam ease gloriosam. Et est in loco alto 
et firmo aita. 

De Abelmeula*)^^') ad unam bonam leucam ctit moM BethuUe^'^*'], ubi ludith oc- 4 
cidit Holofemem. Qui mons per totam fere Oalileam uidetur, pulcher ualde et munitus^). 
Sunt adhuc in eo plura edificia et ruine plures. lu fine montis adhuc**; cai>tellum pro 
tuitione montis est factum. Ibi adhuc aunt indicia caAtrorum Ilolofemia in campo prope 
Doiha^m'''''^) et uallis; in qua ee lauit ludith et quam gyrauit in Bethuliam redeundo. 
HoC| quantum potui, inuestigaui diligenter. Manai enim in Dothaym una nocte. 

De Bethulia ad duaa bonas leucas aupra mare Qalilee inter orieutem et austrum 5 
est ciuitaa Tiberias glorioea Oalilee, a qua marc Oalilee mare Tiberiadid dictum aliquo- 
ciens inueuitur. Hec antiquitus diccbatur Cenereth^ et ab ea mare Cenereth dicebatur. 
(^ue postuiodum ab Herode tetrarcha Oalilee inataurata ad honorem Tiberii ('esariA Ti* 
berian est appellata. £st autem longa ualdoi iuxta littus maris per lougum sita. £t 
sunt in eius australi parte balnea medicabUia et ruine multe, et magne pahne multe 
crescunt ibi, et suut ibi uinee et oliueta; et terra pinguis ualde. 

Hic nota^ quod in hac ciuitate (Tiberiadis scilicet) terniinatur regio, que De- 
eapolis appcUatur. Dicit enim dominus lacobus de Uitriaco, patriarcha ierosolimita- 
nus et romaue sedis legatus ^*'^^;, in libro suo, quem de conquestu huius terre fe* 

a) abelinit 8t — b'.- mmuius St. fnuniius h. — C) <w/ hoc St. 



hora« diniidium meridiem vernus distat. Hanc 
Bnrchardas non visit. Abel Mebolam cum re- 
cente Wadi el Maleh prope Beisan compoQere 
non recusat Ritterus XV .1.. 432. Nec dissen- 
tit ab eo Vandeveldius, qui Khirbet ettch-8cbuk 
prope Wadi Maleh antiquam Abei Meholam 
esse eoniicit Mihi quidem in meutem venit Ka* 
lat Melha «. .Maleh, quod in Vandeveldii ta- 
bula geogr. ad Wadi Maleh apposituro, nomini 
Meholae magis etiam respoudere videtur. Deni* 
quv cf. V. iiaumer p. 131, qui mentionem init 
duorum locoruro, Abel Mcholae et Abelmoae, 
„viUttlae iutor Neapolim et Scythopolim** £u9e* 
bio auctore sitae. Scd Abelmca est Belma, 
quae et ipsa inter Nenpolim et Scytbopolim siu 
e»L — I<i*sut ut addamu0, Hurchardum uec 
Belameh, nec Kalat Melha adiistte videri. 

277 Pe AhelmeuLt] Iluc loco vulfco legitur 
Abeliua, qtiam Icctionem Veueta excepta supra 
quo4|ue § 3 habcnt editionei». Apographun 
hamburgeuhe ^h ) praebet abelina, iied margini 
ascriptum e»t: uel belma Nos diu haesitaba- 
mns, duro SuphorNtiani (|uum per se auctoritiite, 
tum literiH eu in bori|iti<inv rulina pcrsuasi, lec* 
tionem AMmeuia prattVrremus. 



278; mons liethulie] Bethulia est recens Sa- 
nur. V. v. Kaumer p. 136 uot. 107. Cf. Ro- 
binsou N. F. p. 443, van de Velde p. 228. 
Burchardns autem Safed dicit, non Sanur. V. 
Kobinson IIL 576. 5S6 sq. 

279; propr Dothaym] Burchardi sententia 
Dothaym, i. e. Dothan, est Khan Drtchubb lus- 
suf. Sed verum Tell-Dothau est multo lon|rius 
ad mcritiem situm prope Sauiir. V. vau de 
Velde Mem. p. 307. h*obtnson Pal. III. 576. 

2S0) Dominus lacobus de yitriaco patriar- 
eha lerofolimitanuif et romane sedis irtfatus] 
lacobut» do Vitriaco patriarchatu hicros^oI}*mitano 
nunquaro functus est. Klectus quidcm esit, »ed 
munus Hive recusavit, sive a curia roiuana non 
confirmatu<» nec legati papalis oflicio ftolutus 
esse videtur. Vid. Histoire littoraire de la 
France XVIII. 212. Krravit igitur Burchar* 
duH, sed mairis erravit Suphorstitui , qui in Hi- 
i«toria ecclesiae UamburgeuNis Partis 1 volumine 
III p. 355 ex iis, quae apud Burchardum VIII. 
4 Icpuntur: Dicit enim - fMtriarrha efficit, 
Burchardum lacobi de Vitriaco tAnt|uaro ae(|ua- 
li» uicntionero facen*. Atvero monachun II ie- 
rt»«iolyroae vcrsauH quoroodo potcrat ignorare 



46 

cit^^^) sic: Regionis DecapoTbos fines siue extremiUUes sunt mare ab orienie^ ei Sidon magna 
ab occidente. Et hoc est latitudo eius. In langitudine uero protenditur a ciwiate tiheria- 
densi et toto littore aquilonali maris Galilee usque in Damascum. £t dicitur Decapolis a X 
ciuitatibus principalibus in ea sitis. Que 6unt^^^): Tiberias, Sephet, Cedes Neptalim, 
Asor^ Cesarea Philippi, Capharnaum [quam losephus luliam appellat] ^^\ lotapata, Betb* 
sayda; Corrozaymy Bethsan; que eciam Scythopolis dicebatur. Sunt tamen in ea adhoc 
plures alie preter istas. 

Hic nota tamen, quod nichilominus terra ista diuersis nominibus adhuc appella- 
tur. Dicitur enim, ut supra dictum est^*^^), nunc Yturea, nunc Traconitis; nunc planiciea 
Libaniy nunc terra Roob*)^ nunc Kabui, nunc Galilea gencium; nunc Galilea superior, et 
est semper eadem regio^ licet diuersis nominibus appelletur^ et non continet multo am* 
plius^); quam dietam et dimidiam in longum et in latum, neque uidetur mihi, quod lon* 
gitudo excedat latitudinem, nisi forte in modica quantitate. Post territorium autem si- 
donense^) et montana inter nos et Sarracenos, qui Bacharite dicuntur et Passum canis 
inhabitant, usque Beritum est proprie Yturea regio in uaUc; que dicitur Bakar^^^)^ et 
quia ad radices Libani extenditur in longum, saltus Libani appellatur. 

6 De Tiberiade redeimdo contra occidentem ad sex leucas, de Chana Galilee ad 
duas leucas contra austrum est Sephora^"^^) opidum et castrum desuper ualde pulchrum, 
de quo loachim^'»'), pater beate uirginis, dicitur oriundus fuisse. Et est in tribu**) Aser 
iuxta uallem CarmeIion«) ^**^). 

7 De Sephora') ad duas leucas contra austrum ferC; modicum declinando ad orien- 
tem, est Nazareth^^^), ciuitas Galilee illa benedicta; in qua ,,uirga de radice Yesse"^^^) 
facta ad eam angelica salutatione de Spiritu Sancto concepit uentris fructum; benedic- 

a) Roab St. Roob h. — b) ampUus nisi quam St. — c) ac sydonm St ~ d) iiUer hey asser 8t in- 
ter by asser h. — e) carmelem Sth — f) sepharo St. 

nomen patriarchae Hierosolymis sedentis? Vivo a margine iiTepsit; Burchardus hac culpa va- 

igitur lacobo de Vitriaco uon scripsit Burchar* cuus i*8t. Quam iniuria ei imputat Kobinsonus. 

dns. Sed idem si, quod eum fecisse persuasum Minime enim Burchardus, qui h. 1. novem ur> 

habemus, scripsit circa annum 1283, i. e. an- bes cisiordanenses commemorat, decimam trans 

nos 43 post obitum lacobi de Vitriaco, qui in- lordanem positam putavit, quasi nescii-et duas 

cidit in annum 1240, non est quod miremur fuisse eiusdem nominis urbes, sed librarius est^ 

eum casu lapsum auctori suo honorem , quo qui duplici lapsus errore et glossam per se fal- 

nunquam functus erat, attribuere. Denique cf. sam iecit, et falso eandem loco inculcavit 
quae infra ad VIII. 4 annotevimus. 284) ut supra dictum est] IV. 19. 

281) m libro suo quem - fecit] V. Gesta ^SS) que dicitur Bakar] nune Beka'a i. e. 
Francorum p. 1074. lacobi de Vitriaco Histo- pjanicies. vallis. El-Bakar est insula prope Tri- 
riam iherosolimitanam abbreviatam capite XLVII. pQiiuj. y Ritter XVII fl) 619 

282) Que sunt] Scythopoli excepta alias ^^», « i i a u • ' *• a 

, , . -ni- . TT XT TT .« 286) Sephora] bepphons autiqua, recens Se- 

plane urbes commemorat Plmius H. N. V. 16. «... VT , . t» , trr ..^ ^. 

^, „ «*,« r • . . /» T. funeh: v. Kobmson Pal. III. 440 sqq., v. Kau- 

V. V. liaumer p. 212. Impnmis autem cf. Ro- ^^ 

binsonum Pal. HI. 586 nota II hunc Burchardi ^' 

locum explicantem. 287) loachim] Cf. Eobinson Pal. lU. 441. 

283) Caphamaum, quam losephus luliadem 288) uallem Carmelion] Planicies el-Battauf 
appellat] losephus Ant. XVIII. 2, 1 Bethsai- ^- 1 dici videtur. 

dam luliadem appellat, non Gapemaum. Sed 289) JVazareth] uunc en-Nasirah. V. v. Kau- 

verba: ^^quam losephus luliam appellat^'' glossa mer p. 119 sqq. 

sunt, quao in alium, atque fieri debebat, locum 290) de radice Yesse] V. lesaiae I. 1. 



47 

tain Iliesuin Christumy distans autem ab Accon per septero leucas. Est hodie in ea per- 
manena locua, in quo angelns Gabriel beate uirgini attulit nuncium^^O salutarem dicouB: 
^uf, graeia plena! Dominus Tecum , benedicta Tu in mulierilms ! ** Plures miftsafi dixi in 
loco istOy immo ipsa die^), Bcilicet sancte annunciationiB ^ quando fuit uerbum caro fao- 
tum. 8it nomen Domini IhoBu ChriBti benedictum in eternum et ultra! 

Tria altaria sunt in capella, et est excisa de rupe in petra, sicut ct locus natiui- 
tatis^ , paBsioniB et reHurrectionis , et magna pars ciuitatis Nazareth erat antiquitns ex* 
ciba de rupe ; quod adhuc apparet. £t est adhuc in ea synagoga^ sed in ecclesiam com- 
mutata'', in qua Ihesu doceute traditus est liber Ysaic^'^^) prophete» quando h*git: ,,Spiri' 
tuM Domini super me eo quod unjrerit me et cetera/' Est insuper in fine ciuitatis in ecclesia 
sancti Clabrielis fons ^*'^; quidam^ qui ab incolis ueneranter habetiu*, de <|uo hausit aquam 
sepe^ ut dicitur^ puer Ihesus niinistrans dilecte matri sue. 

Extra ciuitatem coutra austrum forte quantum quater potest arcus iac<Te est lo- 8 
cus^ qui uocatur saltus Domini^^*), ubi uolebant Ihesum precipitare^ sed exiuit de maui- 
bus eorum et subito, ut ibidem ostenditur; inuentus*') est in latere montis oppositi ad 
iactum arcus. £t uidentur ibidem liniameuta ^^^) corporis et uestium*'} lapidi impressa. 
De monte isto uidetur mons Tabor et Hermon minor et Ilermon , uilla Endor , Naym et 
lesrahel et fere tota latitudo campi maguiO £sdrelon. 

De Nazaretb duabus leucis contra orieutem est mons Tabor, in quo trausliguratus 9 
futt Dominus. Ubi hodie ostenduntur ruine trium^) tabernaculorum siue claustrorum se- 
cundum desiderium Petri coustructorum. ^unt preterea ibidem ruiue^; maxime palacio* 
nun, turriimi et reguIariumO ediAciorum ^^^;, in quibus nunc latitant leones et bestie alie. 
£t sunt ibi ueuaciones regie. Difficilem habet asscensum mons, et est altus ualde, et 
aptut pro castro construendo. 

In pede eius australi coutra uillam £ndor, in uia, que ducit de ^>yria in £gyptumy 
est locus, ubi dicitur Melchiscdech occurrisse Abrahe reuertenti a cedc quatuor regum 
de c(»nfiuio Damasci. Ad pedem uero eius ad partem occidentis contra Nazareth est 
capella constructa in loco, in quu Domiuus de monte descendens dixit discipidis suis: 

ft) ipm tUe St h. ~ b) locus nec^ssitaiis St. natinitatis h. — c> conuintlata St. — d) inuentus om. 
8t. — e) iuuamenium corporis et uestigium St imiamenta corporis et vestium h. liueammta cor- 
poris et uestit/ia Ed. Veneta. — f » magis 8t. magni h. — g) cum 8t. trium h. — h) r%tine om. 
St.. habet h. — i) Editiones: reg<Uium, 

29 n locus — nuncium^ De Maria Laoretana tes, ut priniQS vidit Kokinsonus. V. Pal. III. 

et de domo Mariae cf v. Kaumer p. 120 nota 424. Cf. Kitter XVI. 744, qai in eo errat, 

150. Cetemm ad annum usquc 1263 locus ille quod Burchardo duorum miUiariomm anfcUeo- 

annuociationis fuit in ecclesta, quam Bibarses ram cumputo ansam praebuisse innuit» i|uam 

^ultanos destmxit. V. Wilkeu Kr. VII. 4G1. disertis verbis multo breviorem distantiam con« 

Qoam ob rem haec post annam 12G3 scripta signet Cf. ▼. Kaamer p. 121. 
sunt. 295, liniamenta] Loci satis depravati emen- 

292. liher Ysaie\ V. lesaiae LXI. l. datiouem absolvere conatus sum. I)e vocab. 

293) Uabrielis fons\ Fons vtripnis Kobin- /ifiiVfmenti pro /tfienmentt posilo ▼. Ducange. 
sono leste e«t in ecclesia graeea annanciaiiouis. 290) preterea ibidem ruine — edijiciorum] 

W Kobtnsott Pal lil. 425. Cf. v. Kanmer Kobinsonoi primos monuit, mons Tabor (|oam 

p. 121. eversus sit anno 1263, post hanc annom scrip* 

294 satius Domini] Hic Burcfaardi locus erat stsse Iturchardum. Vid. Wilken Kr. VII. 461. 

fons, ex quo hauricbant scriptores inseqoen- Kobtnson PaL I in praefatione p. XXII sq. 



48 

„Nemini dixeritis uisionem etc."^*'). In pede eius orientali*^^) descendit torrens Cison ille, 
in quo Baracb^^^) pugnauit contra Sisaram, et uicit eum et fugauit. 

Torrens iste Cison ^^^), collectus de aquis pluuialibus montis Tabor et Hermony 
desceudit contra mare Galilee; et intrat illud^^O iuxta castrum Belueir^^^)^ quod fuit 
hospitale sancti lobannis. 

10 De monte Tabor unam leucam contra eurum est uilla Endor^^^)^ in monte sita*» 
Ilermonio^) modico. Qui Hermonium non est mons per se, sed quasi tumor quidam ueniens 
de monte Hermon contra montem Tabor et illi se coniungens. Et in eo est uilla Endor 
sita, de qua dicitur in psalmo^^^): Disperieruni in Endor, In bac uilla mansit mulier 
habens pytbonem, que ad instanciam Saul Samuelem suscitauit; ut dicitur primo Re- 
gum ^^^). Qui sepultus est in Ramatbaym Sopbim fere ad duas dietas de loco illo. 

11 De Nazaretb duabus leucis, de monte Tabor plus una contra austrum est mons 
Hemion r/iinor^"*»), in cuius latere aquilonali est ciuitas Na^m^^'), ante cuius portam Do- 
minus filium uidue suscitauit. 

Et extenditur mons iste in longitudine fere quatuor leucis contra mare Galilee^ et 
terminatur non longe a loco illo; ubi lordanes fluuius egreditur a mari Galilee. 

INCIPIT TERCIA DIUISIO QUARTE ORIENTALIS. 
1 VII. In tercia diuisione quarte orientalis; que procedit contra notum; primo post 

Accon occurrit prima pars montis Carmeli ad quatuor leucas de Accon. Ubi locus est, 
in quo Helias propbeta occidit sacerdotes Baal; in torrente Cison, ut dicitur HI Re- 
gum^^^"^). Qui eciam ibidem post modicum spacium mare magniun ingreditur unam leu- 
cam a ciuitate Caypba, sed fere tres a ciuitate acconcnsi. 

Et nota de isto torrente Cison^ quod, licet in rei ueritate uideatur et dicatur esse 
imus; dupliciter tamen accipitur; quia dupliciter currit Aliqua enim pars eius currit 
contra orientalem ad mare GalileC; aliqua currit contra occidentem ad mare magnum. 
Et hec diuersitas cursus huius cx eo contigit, quod mons Tabor et mons [Hermon] ^^*'), 
cum non longe distent ab inuicem, transmittunt ad se inuicem tumorera quendam; ut 
uideantur quasi continuari in pede montis utriusque. Qui*) tumor maior est ex parte 

a) in monte aita om. St. — b) hermonium St. — c) quia St. qui h. 

297) uisionem] V. Matth. XVH. 9. 304) tfi psalmo] 82 (83) v. 11. 

298) /n pede eius orientali] V. Rittcr XV 305) primo Begum] 28, 7 sqq, 

(^^- ^^2- 306) Hermon minor] nunc Dschebel Dahi. 

299; m quo Barack] V. Ritter XV (1). 247. y ^,^^ ^^ y^^^^ ^^^^j^ ^ 3^1 

300) Torrens iste Cison] Kischon Hebraeo- ^^^^ ^r 1 -^t . xt • xr n 

T- . A XT i_ 1 *T i_ X. /w 307) Naym] Nain, nunc Nem. V. v, Kau- 

rum, receus Keisftn, s. Nahr el-Mechatta (Ma- .,.> j t^ ,j %, 

1 Js \r j TT ij TLT • ooo T>** ^®^ P I ^ ^» ^^^ ^c \ eWe Mcmou: p. 336. 

katta) V. van de Velde Memou: p. 329, Ritter ^ ' *^ 

XV (1). 19. 296, V. Raumer p. 44. ^O^) ^«^""*1 ^Vm. 40. 

30 1) descendit — et intrat illud] Minime, 309) et mons [Hermon] Pro vocab. Hermon 
sed mare magnum intrat Cf. quae ad VII. 1 Burchardus aut scripsit, aut scribere debebat 
annotavimus. Geiboe (i. e. Gilboa). Hermon enim et longe 

302) Belueir] Belvoir, quod Carolus a £au- distat a monte Tabor, neque Hermonem inter 

mer cum recente Kafr el-Kamah, alii cum Kau- et Taborem iuteriacet Hermon minor s. Her- 

kab el-Hawa componunt. V. von Raumer p. 108, monium, ut in sequentibus tradit scriptor; id 

WilkenKr.IV.245 notaSO, RitterXV(l).403 8q. quod, si corrigimus Gelboe, optime quadrat 

303) Endor] nuncEndtlr. V. van de Velde Est h. 1. sphalma aut librarii, aut Burchardi. 

Memoir p. 310, v. Raumer p. 112. Uncis igitur inclusimus vocab. Hermon. 



49 

montis Heraon et uocntur Bermonium^ de quo dictum est supra'^^), in quo est sita uilia 
Endor. Et impedit iste tumor, ne aque pluuiales, que cadunt in utroque monte, descen- 
dant ad plagam unam omnes^ Bed pars una descendit contra orientem et ingreditur in 
mare Oalilee''') non longe a ciuitate Bethsan. In hoc torrente Cison pugnauit Barach 
eum Si«aray ut dicitur ludicum V'*^. Alia pars descendit contra occidentem ad mare 
magnum. Et in hoc torrente Cison Helias interfecit sacerdotes Baal^ ut dicitur UL 
Regum*^'). Ad istam tanien partem, que contra occidentem fluit, colliguntur aquemulte 
de monte ESraym et de locis Samarie propinquis^) et de toto campo magno Esdrelon 
et Cayn monte et Magedo. 

De loco interfectiouis sacerdotum Baal ad tres leucas contra auBtrum est castel- 2 
lum montis Cajn, Caytnon dictum'')'^^), in pede extremi montis Caraeli, ubi^) Lamech 
Cayn sagitta interfecit^ ut dicitur Oenesis IV^): Oeeidi uirum in uulnus meum. 

De Cajn monte III leucis contra austrum est Magedo^^^)^ quod nunc Suburbe^) 3 
dicitur, ubi mortuus dicitur Ochosias, rex luda, quem lehu*,; rex Israel, uulnerauerat 
iuxta lesrahel in ascensu Oaber, quando loram; regem Israel, sagitta interfecit et proici 
fecit in agrum Naboth'; lesrahelite. In hoc eodem Magedo occisus est losiasy rex luda, 
a Pharaone, rege Egypti, quando proficiscebatur ad flumen Eufratem. 

Et nota, quod campus Magedo^^'^ et Esdrelou et planicies Galilee unum sunt et 4 
idem, sed nomina alia orania quieuerunt, et appellatur nunc communiter camput Fabe^^*) 
a quodam castello Faba dicto, quod distat a ciuitate Afech quantum ter potest iacere 
arcuB. Est autem in rci uoritate campus Oalilee, que cincta est ab oriente mari Oalilee 

ai propinifuoe St. propinquig h. — b) castMun monHs tlichtm tn pede St. casteUmm moniis Ca^ h. 
Cf £d. veaet. Xi. S, quse hsbet Caymoth, — £ditt. autem aanorum 1536 et 1704 habent casirum 
Cain. — c) ubi Lameih ut iiicitur Coffn sagitta interfecit ut tlieitur Gen. St. — d) Suburbe Hi. 
Suimbe h. Suhiinbre Editt. H. 1536 et 1704. — Sybuie B. ^ e) Iheu St. — f ) magnum naboch St. 

310; de quo dietum est supra] VI. 10. mon. Editio veneU, ut diximus, habet Oty- 

311; ingreditur in mare Oaiiiee] Idem su- mo«A, qaod satis prope accedit ad fonuam 

pra VI. 9 dixit Burcbardus ; quare errorem hoc Caymon. — V. vau de Velde Mem. p. 326. 

quoque loco exsUntem non possumns quin ei Recens Kaimun antiquum lokneam esne fertur. 

ipsi» non librario imputemus. Cisouis foutcs Nomen Caymon nibil aliud est quam Cayn 

praecipui uriuntur ad pedem septeutrionalvm et mons. Vocabula Cayn Cugmon propter eorum 

occidentalem montis Tabor, iutrat autem iu mare similitudinem excidisse videntur, praccedente in- 

mediterraneum, non in lacuni Tibertadis. (.'ison super vocabulo montis. 

orientalis fortaH»e ebt receus Nabr Dscbahtd, quod 315, Gcncsis /1'] v 23. Sed verbum oc- 

piupe lk'tliHi*an exit, sed in lordaueni, nou in cidi li. 1. Hi;?niticat tempus futurum. nou per- 

mare Galilaeae s. lacum Tiberiadis. V. HiUer fectum; quo totum interpretationi illi fundamen- 

XV '\), 410. XVI 416. 691; Vandeveldii U* tum subtraliitur. AcccHlit , quod roons Kaim Uur- 

bulam ireogT sect. 5. mul, cui narratio illa vul;;o attrilmitnr, multo lon- 

312, ut dicitur Jud. V] c. IV v. 15 sqq. gius septentrionem versiis a<l Orontem situs est. 
et CHp. V. 316} Magcdo] Mejriddo , nunc Tell McUel- 

313 /// Heg] XVIII. 40 Hm. V. van de Velde merooir p. 333 sq. Alti 

314 castcHum montis i\tyn i%tguton dic- aiitiquaro urlK*m Lejrioneni , receiit«*m elLejjtin 
tum\ I)uabu% iniprimi» rationibus pemioti no- s. LedHchun cum urbe Mi*}?iddo coiisociant. 
men Ctfymon^ in rodicibuA omiHsum, ret>tituirous. 317 campus Magcdo] Nuiic cst Merd!»ch- 
Priroum no!i niovit receiis nomeu elKaimun. Ibn-Amir. V. v. Kautner p. 3r>. 

Deiiide, quod Vandeveldio auctore luditbae VII 31 S campus Fabc\ Cf v. lUumer 35 nou 

3 leptur, Kayinou. tamet»i Augusti dcUit: Av«- 4S; ubi Burclianlus citandus erat, non 8aiiu- 
fimvo^. et cuiu Vulgata latina Lutberus iM- tus, qui liau«it tantiini ex Burchard^». 



50 

et lordaDe*)^ ab austro monte^) Effraym et Samaria, ab occidente partim monte £f- 
fraym^); partim monte Carmelo, ab aquilone montibus Phenicie et Libano. £t oide- 
tur^) habere campus iste in longitudine X leucas fere, in latitudine VI uel amplius; in 
partibus aliquibus fertilis supra modum in frumento, uino^) et oleo, et habundans omni* 
bus bonis mundi^ ita quod uidetur mihi^ quod terram non uiderim melioremy si de- 
meritis et peccatis nostris non impedientibus eam possent colere') Christian]. 

De monteCayn contra orientem duabus leucis et araplius casale Afe^rAa^)''^ est, 
in torrente Cison, per unam leucam a pede montis Hermon. 

De Mesrha unam leucam contra austrum est casteUum, quod dicitur Fa6a^^^); ad 
cuius latus occidentale extra uiam, que ducit lesrahel, ad dextram ostenduntur ruine 
ciuitatis A/ech^)^^^)y quantum ter potest iacere arcus^ extra uiani^ ubi Syri pugnaueruut 
contra Achab^ regem Israel^ quando dixerunt: ,jDii moncium sunt dii eorum; pugnemus 
cum eis in uallibus" ^^2) 

De Afech ad unam leucam ad orientem^ ad sinistram extra uiam, que ducit les- 
rahel^ in latere australi montis Hermon^^^) ciuitas Sunam^^*) ostenditur, inO quam fre- 
quenter ire solebat Heliseus ^), uadens de Carmelo ad Galgala uel Iordanem« £rat enim 
illa planior uia eunti in lericho; ubi cum iiliis prophetarum morabatur^ uadens de Car- 
melo per Sunam in Bethsan et inde per campestria lordanis usque ad Galgala. Unde 
et IV. Regum^^*) dicitur, quia^^^), cum uellet ire ad lordanem, oportebat eum transire 
per Sunam, et hac occasione eara frequentabat. De ipsa eeiam ciuitate eadem mulier 
mortuo filio suo uenit ad eum in montem Carmeli^ qui distat per quatuor leucas de loco 
isto. Huius filium Heliseus suscitauit. Ibi castra metati sunt Philistiim, quando Saul 
uenit in Gelboe. De ista ciuitate Sunam fuit Abisach Sunamitis, que senem regem Da- 
uidem calefecit dormiens in sinu eius. 

De Sunam duabus leucis contra orientem, sed parum declinando ad austrum est 
Bethsan ^^^) ciuitas inter montem Gelboe et lordanem^ dimidia tamen leuca a lordane, in 
cuius muro Philistiim suspenderunt cadauera Saul et filiorum eius in monte Gelboe oc- 
cisorum. Dicebatur aliquando Scythopolisy ut dicit losephus^^^)^ sed nunc ab omnibus 
Bethsan appellatur. £t est locus delicatus multura. 

a) lortlamm St. lortlane fa. — b) montem effir. St — c) Verba partim monte effraym om. St, faabet 
h. — d) et iudei habere St. vitletur faabere h. — e) uineo St. vini h. — f ) coUere (tollere) St — 
g) mescha St. mesrha h. — h) affeht St. — i) Hoc vocab. in omisisse videntur St h. — k) fre- 
guenter tre hyliseus St. fretjticntare h. 

319) Mesrha] recens el-Mesra*ah. V. Rit- ris, quem Hermonim s. Hermoniam aliter ap- 
ter XVI. 695 et Vandeveldii tabulam gcogr. pellant Est recens el-Dahi. 

8«<^*- 5- 324) Sunam] Sunem, rec. Sulem. V. van 

320) Faba] nunc quoque dicitur el-FuIeh, de Velde Mem. p. 349 s. v. Shunem; v. Rau- 
i. e. faba. V. Robinson Pal. III. 411 et im- ^^^, p ^24 

primis notam 1 paginae 412. Cf. v. KHumer 
p. 112. 



325) IV Regum] IV v. 8. 



321) Afech] antiqua Apheca, recens el.^Afu- ^26) quia] oxi. latinitate ecclesiastica pro 
leh. V. van de Velde memoir p. 286. Quatuor accusativo cum intinitivo usurpatum. 

exstant eiusdem nominis urbes; hic dicitur ea. 327) Bethsan] rec. Beisau. Cf. van de Velde 

quae est in tribu Isaschar. Meni. p. 297, v. Raumer 134. 

322) m ua«i'6fi5] V. III(I). RegumXX. 23. 32S^ ut dicit losephus] Ant XIl. 8. 5 

323) australi montis Hermon] supple mino- XIII. 6. 1. 



51 

Supra hanc contra occidentem est mons Oclboe^ extendens se contra occidentem y 
luque lesrahel ad duas leucas. 

De Bethsan ad duas leucas contra occidentem oritur fons magnus, duabus leucis 10 
supra Bethsau, qui dicitur /oru lesrahel^^^) primo Regum''^)^ ubi Philistiim poauerunt 
castra sua, cum essent in Uelboe, inter ipsum fontem et Bethsan. 

De fonte isto ad modicum, fere quantum bis potest iacere arcus, est ciuitas Its- i\ 
rahel^^^j, in loco aliquantulum eleuato sita, quondam una rcgalium ciuitatum in Israel, 
sed hodie uix habct XXX domos. Et dicitur hodie Zaraein*)^^^), et est in pede montis 
Oel)x>e ad occidentem sita. Ante cuius introitum adhuc ostenditur ager Naboth lesra* 
faeiite. £t distat duabus leucis modicis a ciuitate Sunam , que est ab ipsa contra aqui- 
lonem in hitere australi numtis Hermon^'^). 

Isti duo montesy scilicet mons Ilermon et mons Gelboe, ita^) sunt dispositi, ut 
mons Gelboe sit ab austro et Ilermon ab aquilone, et duarum modicarum leucarum spa- 
cium sit inter eos. Longitudo uero eorum protenditur ab oriente in occideutem^ et ter- 
minantur ab oriente ambo in lordane, longi duabus leucis uel plus. 

In planicie uero intermedia multi et magni^y habiti sunt conflictus. Ibi enim pug* 
nauit Gedeon contra Madian; item Saul contra Philistiim; item Achab contra Syros. 
Modemis eciam diebus Tartari^^*) ibidcm conflixeruut ^) cum Sarraceuis. 

[Xota auteni de isto uionte Hermon , quod adhuc alius mons eiusdem nominis su- 12 
pra") Traconitidem iuxta montem Sanyr',; qui est multo maior et aleior isto; et ille 
est, de quo scriptura in multis locis loquitur, non iste] '''*>. 

In planicie uero, que est inter montes istos, ineipit conualiis, que dicitur illustris ^^*' 13 
proptcr sui amenitatem (*t fertilitatem , et extenditur a loco isto per totum desceusum 
lordauis usque ad mare mortuum. Antequam subuerteret Dominus Sodomam et Gomor- 
ram, erat conuailis iUustris^ que irrigabatur sicui paradisus et sicut Kgyptus^ ut dicitur 
Genesis XIII '^"). 

lesrahel autem pulchrum habet prospeculum per totam Galileam unque ad Car- 14 
roelum et moutes Phenicie m<mtemque Tabor et Galaad et ultra lordanem et totum mou- 
tem Effraym usque ad Carmelum. 

s) zaiiarhon St. Saruir/iim h. Charttit Ed Ven. — b) ita om St., habet h. — c mtM rt nmtli et 
tnagis 8t. muUi et magni h. Fortan^ legendum rst: mutti et a muUis et mnyni — d con- 
gtnu-erunt SX conjlixerttnt h. — e s%ti»ra in/ra iV traronitidem 8t sujmt regionem Trac. h. — 
f » tncanir St 

3211 /on* Jet^rahel] V. 1 ^Sum. 29, I. Nunc 334, Tartart) Die 3. m. 55ept. auuo I2»i0 

*Atn lesreel. V. Kittor XVI. 4 15 sq. 8. t25S ad Ain Dschaliid foutem (•oliadin Ket- 

330; priMO Hegutn\ Sam. 29, 1. boga duce victi auut Tartari s. Mo|:oH, regnante 

331 Jesrahel] autiqua Iezreel« recens Zcr*iu Ilulagu Kbane. V. Wilkeu Kr. VII. -Ilt», Hehm 
i. 8er in. Cf. v. Kaumer p. 140 5q. liandbuch der (leiichichte des Mittclalters Vol. 

332 Zaracin] \, scripturae diversitatcm. IV Partem III pag. 9t. 

£mendatiouem uostram audaciorcm tuemur auc- 33. y^,^ ^„^^,„ _ „,,„ ,,,,, (;,^,^ ^^^^ 

toriutr (iuillermi Tyrii et Caroli a lUumer. ^^^ ^^^„^ j„„^|,i^ ,j„„^ j.„ .^^^^ „, j, 

V. V. lUnmer p. 140: Ciuinerraum Tvr. p 1037, ,„^„^ j,^^^^ ^^j, .^^„,^^,, describatur. 
qui I XXII c. 20 lesirrel parvum (■eriuum vul* 

fCmri •|.|>ell«ti»»o dici tenutur, ex quo raceuUus ^^G cmuallU lllu,trU] \MU illu.tri» ert 

Z*r.oia facile ii»»<i jH.ter.t. '««P» "'^»'""* l'"»J*« 2"" ^^ ^ «""""•' 

333 monti* Jlfrinon] i. e miuoris s. Iler- P- ^*» • 

monii« recentis Dahi. 537 Oenesis XJJI\ v. 10. 



52 



15 Iter«) de monte Galaad uersus lesrahel est in latere australi montis Gelboe per 
uiam planam de lordane per Enon^) et Salim ^^^). Ubi erat lohannes baptizans. £t 
per hanc uiam uenit lehu de Ramatha^) Galaad^'^, quando dixit speculator: ,^Utdeo 
globum^^ ^*^). Nec uerum est, quod dicunt quidam, quod nec ros nec pluuia ueniat super 
montes Gelboe^^*), quia, cum in die beati Martini'**) essem ibi'"), uenit super me plu- 
uia ita, quod usque ad carnem fui madefactus. Sed et uallis de ipsis pluuiis repleta fiiit 
aquiB^). Uerum est tamen, quod in quibusdam locis petroei eunt et aridi et Bteriles, sicut 
alii montes Israel. 

16 De lesrahel quatuor leucis contra austrum est Oinnin^)^*^ opidum, muratum^) 
quidem, sed collapsum^ situm in pede montis Efirayro. A quo opido incipit Samaria 
et terminatur Galilea. De Ginnin^) usque lordanem simt fere septem leuce contra 
orientem. 

£t illi parti ab austro coniungitur terra Taphue^^*), que habet montes ualde altos. 

n De GinninO contra austrum quatuor leucis est ciuitas Sebaste^ que quondam Sa- 

maria dicebatur^ cum caput esset decem tribuum regni , quod Israel dicebatur*), nunc 

a) itetn St. iter h. — b) Hermon St h. — c) iheu de ramaih St — d) Mariini esMm uenii ibi St 
essem ibi venit h. — e) sed et uaUis de ipsis pluuiis replela fuit de ipsis aquis St. /uit aquis h. 
— f ) gynnyn St — g) mutaium St muratum h. — h) De gyrum St. — i) gynnyn St. — k) cum 
caput esset decem tribuum reg. g. israel dicebantur. St. 



338; Enon et Salim] V. Ev. loh. UI. 23, 
ubi Vulgata habet Aennon. Scriptionem codi- 
cum correximus. 

339) Ramatha Galaad] Ramatba Gilead s. 
Ramath Mizpe est rec. es-Szalt. Cf. v. Raa- 
mer p. 232, van de Velde memoir p. 343. De 
Ramoth Galaad v. IV (II) Regum IX. 4. 

340) dixit speculator — globum] V. IV (II) 
Regum IX. 17. 

341) pluuia — Oelboe] Cf. Mag. Thietmari 
peregr. c. II p. 7. 

342; m die btati Martini] Supra cap. IV 
§ 9 dies quidem beati Augustini et festum an- 
nunciationis commemorantur, anni non addun- 
tur. Similiter Wilbrandus de Aldenborch I. 
14. 1 noctem Caeciliae commemorat, annum non 
commemorat. Itaque medio aevo moris fuisse 
videtur, in temporibns definiendis dies tantum, 
non annos quoque scriberc. Quae nostra sen- 



anno salutis 1283. — Pro quibus verbis editio 
antverpiensis anni 1536 haec praebet: Kec est 
verum, ut quidam putant, neque rorem^ neque 
pluuiam descendere super montes Oelboe, quum 
in memet ipso anno 1283 et pluuiam et rorem 
in illo monte sim eocpertus, Hanc anni 1536 
recensionem Bosquierius anno 1624 secutns 
esse dicitur, quem excepit loannes Clericus 
anno 1707. Vid. pag. 177. Id quod errore 
deceptus negavit Staphoratius in Hist. eccl. 
hamb. parte I vol. III pag. 353. Ergone an- 
num quoque ab ipso Burchardo ascriptum sta* 
tuemus? — Minime. Obstat librorum trium, 
qui Vratislaviae asservantnr, manuscriptonim 
auctoritas, obstat editio Canisii. Scriptio illa 
fortasse nihil aliud est nisi inventum Chryso- 
stomi lavelli , quem secuti editores posteriores 
et ipsi annum 1283 te.xtui, quem dicnnt, suo 
insernerunt Nec male coniecit lavellus, quuro 
ex iis, qnas Bm*chardus tangit, rebns gestis se- 



tentia vereor ne valde labefactetur discrepanti- quatur, eum scripsisse post annos 1260, 1263, 



bus editionum aliquot scriptionibus. Veneta cnim 
anni 1519 et Reineccii anni 1593 baec habent: 
At certe hoc non est verum ; nam in festo divi 
episcopi Martini montem ipsum ascendi, et adeo 
pluity quod usque ad carnem madefactus de- 
scendi. Insuper eadem vallis inundavit descen- 
dentibus aquis, Alio insuper tempore super 
ipsum Oelboe dormiens sub divo cum aliis mul- 
tis rore perfusi fuimus supra modum. Et id 
quidem contigit in Omnium Sanctorum festo, 



1268, 1271, et ante annos 1291, 1285. Vide 
quae praefati sumus. Fieri quoque potuit, ut 
annus ille 1283 tralaticins esset, quem lavellus 
alicubi nactus in usum suum converterit et re- 
tinuerit hominum ex ore exceptum. 

343) Oinnin] Antiqua En-6aunSm, recens 
Dschenin. V. van de Velde p. 310; v. Raumer 
p. 112. 

344} terra Taphue] antiqua Thapuah, re- 
cens Belad Tafue. V. v. Raumer p. 148. 



53 

peccatiB exjgentibuft nec unam habet domum, nisi duas eeclesias, conBtructas quidcm in 
honore sancti lohannis baptiste^ aed de una, que principalis erat et sedes cathedralisy 
iSarraceni fecerunt sibi mahomeriam^j, et maxime de sepulcro eiusdem beati lohannis 
baptiste, quod de marmore fuit factum ad instar Sepulcri Dominici, ubi idem Banctus inter 
HeliBeum et Abdiam'^^) prophetam fuerat sepultus. kta ecdesia est in latere montis 
posita, in deBcensu. Sarraceui autem beatum lohannem multum honorant po4t Christum 
et beatam uirginem^ de ipso magna sencienteB. Dicunt enim ChriBtum ueraciter esBe 
Uerbuni Dei; Deum tamen esBe negant Beatam uirginem dicunt de Spiritu Sancto con- 
cepiBBe; uirginem peperisBe et uirginem permanBiBBe. lohannem uero dicunt magnum et 
BanctiBsimum prophetarum fiuBBe. Machometum dicunt nuncium Dei fuiBBe et ad bo tan- 
tum a Deo miBBum. Hoc legi in alcorano'**), qui CBt liber legis eorum. — Alia ecde- 
Bia CBt in Bupercilio montiB, ubi erat palacium regis. Hanc greei inhabitant monachi, 
ChriBtiani, qui me benigne receperunt et pauerunt In ecclcBia ista oBtendunt iidem 
Ureci locum, ubi lohannem incarceratum fuiBBe dicunt et decollatum ab Herode; quod 
ego friuolum dicOy quia chronica^^') et loBcphuB'^^ et legende Banctorum et MagiBter in 
historiiB et hiBtoria^) eccIeBiaBtica^^^) communiter dicunt et concorditer eum in Mache- 
runta'^^y, que hodie Haylon dicitur et est ultra lordanem, quam et uidi [eum]^ fuiBBe 
decollatum. Preterca Herodes iBte, qui lohannem decoUauit, erat tetrarcha Ualilee et 
regioniB trans fiumcn; que oBt terra Galaad Biue duarum tribuum^ et nichil potcBtatiB ha- 
buit in Samaria, quia illa erat de procturatione Pilati^ sicut leruBalem et ludea, unde 
lohannem nec incarcerare potuit, nec decoUare, quia nichil habuit ibi iuriB. Decollato 
tamen eo in Macherunta, ut dictum CBt, corpuB eiuB a diBcipulis in Samaria cBt huma* 
tum inter prophetas predictoB, caput uero in lerosolimiB eBt Bepultum. TaleB autem rui- 
naB non uidi in terra Bancta, sicut in Samaria, cum tamen multas et magnaB uiderim^ 
nec fuit ita diHposita ciuitHBy sicut MagiBter in hiBtoriis uidetur uelle Buper uerbo iBto: ^i 
tufficere potrrit puluis Samarie pugiUis*^) omnis papuli^ qui sequitur wiir'*>^. Uidetur sentire, 
quod muruB ciuitatis et superticieB montiB fuerunt equales, et dcBuper edificia constructa; 
quod uon erat, immo muruB duitatiB erat in pede montis, munitus ualde turribus fortis- 
»imiB, et mons interius paulatim Burgent» in altum et circumditus edifidjs, sicut botrus 
aliquis uuis coneituB et erectusy creBcens paulatim in acumen. Ke^a uero erat 8upra in 
ipso monte, pulchra nimiB, ubi uidentur adhuc columpne mannoree multe nimi.H, que 

a mameriam St — b; historiarum 8t. h. ~ c< eum St h. , ciuanxjusin praecessit: atm in Afache' 
runta -^ d) pugiHus St 

345 Abdiam] V. Kobinson Fal. III 1 :. 3C9 p. 201. Locus a Burcbardo ciutus e«t in Pe- 
nota t ; et Kaumerum , qui fiurchardo auctore tri Coine»torib hi»toria scola^tica , quac prodiit 
utjtur, p. 144. Argentinae anno 1503, ubi lit D 2 haec Irguntur: 

346 lioc Ugi in akorano] Arabice igitur Chronica et XI liber historie ecclesiastice tra- 
•cisse videtur Burchardus. dunt loannem in casteUo Aralie trans lorda- 

347, quia chronica] V. annotationem scquen- nem^ dicto Macheronta, vinctutn et truncatum, 

tem nuroero 349. V. cap. LXXIII historiae evangelicae. 

34S losrphus] Ant. XVIIL 5, 2. 350 Macherunta] Machaerut antiqua nuiic 

349 Magistfr — ecclesiastica] I>e Petro, Mkaur dici ft*rtur. V. v. Kanroer p. 231. 

<|ui cognomen habebat Comestoris t. Mauduca- 351 Magister in historiis — sequitur me\ 

toris, <*t <|ui bonon« causA, nt kic, Magitter V. Petri Comebttiris ilifttoriam scolaaticam ad 

bistoriarum appellabatur , cf^ praeter Graessium III Ki.vum cap. XXXVII v. 4 . Locus bibli- 

ct loecberum Suphontium parte I vol. III cus e«t III Ke^m XX. 10. 



54 

sastentabant palacia et deambulatoria. £t in circuitii montis infra sub regia et sub 
mansionibus nobilium in loco^ ubi erat platea communis siue forum rerum uenalium^ ad* 
huc fere per totum circuitum montis inueniuntur columpne marmoree stantes intrinsecus, 
que continebant testudines platearum; quia platee ciuitatis testudinate erant secundum 
morem terre sancte. Breuiter dico^ quod magis nou potest dici de ciuitate ista^ que ad 
tantam miseriam nunc deuenit; ut rei ueritate sit ortus olerum^ sicut Aehab^ rex eius^ 
facere uoluit de uinea Naboth lesrahelite, eo quod esset prope domum suam. £t reuera 
nunc*) iusto Dei iudicio non solum uinea ipsa, sed et palacium ipsum regis est in ortum 
olerum commutatum. Situs huius ciuitatis ualde pulcher erat; erat enim inde prospec- 
tus usque ad mare loppes et Antipatridam et Cesaream Palestiue, per totum quoque 
montem EfFraym usque Ramathaym Sophim et ad Carmelum maris iuxta Accon. Et 
habundat fontibus et ortis et oliuctis et bonis omnibus, que requirit mundus iste. 

18 De Samaria quatuor leucis contra orientem sita est Tha^sa^^^) ciuitas in monte 
alto. In qua reges Israel ante constructionem Samarie aliquanto tempore regnauerunt 
Et erat in sorte Manasse. 

19 De Thersa sex leucis contra orientem in uia, qua itur ad lordanem, est terra 
Taphue^^^), que inter ceteros montes habet unum ualde altum. Hec similiter fuit de 
sorte Manasse, et protenditur usque ad campestria lordanis contra Macherunta. 

20 De Samaria duabus leucis contra austrum iuxta uiam, que ducit Sichem, in monte 
alto ad dextram est Bethel mous, in quo leroboam, filius Nabath, posuit unum de uitulis 
aureis, quibus peccare fecit IsraeP^^). Sarraceni corrupte appellant locum istum Bothil, 
nescientes dicere Bethel. 

21 Inde ad dimidiam leucam ad sinistram super uiam est alius mons alcior priore, 
qui uocatur Dan^^^), supra ciuitatem Siehem, in quo dicunt quidam, quod alius uitulus 
aureus positus fuerit, sed quidam dicunt, quod in ciuitate Dan ^*^), que nunc Belinas siue 
Cesarea Philippi uocatui\ Et hoc uidetur leronimus ^^*) pocius uelle. Eligat quis, quod 
uoluerit, certum tamen est, quod nions iste Dan uocatur. 

22 Inter istos duos montes sita est ciuitas Sichem^'^^\ hoJie Ntapolis dicta, amenitate 
nimia et deliciis habundans, sed munita non est, nec nmniri potest uUo modo, nec aliud 

a) non iusto St. mtnc iusto h. — b) antipatriam St. 

352) Thersa] antiqua Thirzah , cf. losuae et imprimis Hitter XVI. 642, ubi noniina Luz 
XII. 24. De hoc Burchardi loco singulariter et Bethel regione eadem, quam Burchardus 
disputat Vandcveldius Memoir p. 353, qui Tarza adiisse videtur, Wilsonus audivisse dicitur. 
villam adhuc inveniri docet, quamquam in ta- 355) ^^,- uocatur Dan] Quaeritur, quem 
bula sua geographica recentem ThaKisam cum montem dicat Burchardus ? quoque sensu acci- 
Thirza componit. Cf. v. Raumer p. 149. pjenda sint verba supra ciuitatem Sichemf 

353) terra Taphue] Cf. quae annotavimus o.on •. . r^ i tt t, 

(iM4 !>•** vtr /.x -^. ^56) ciuitate Dan] Hanc nunc prope Ba- 

supra numero 241. Ritterus XV (l). 474 . . ,« „ , Tr*j- • • .u- j 

, .^ _- . «,, , ^ nias m Tell el-Kadi mvenisse sibi videntur. 

perperam legit Thaphne pro Thaphue s. Ta- ^ , ., . . i. . t» 1 , 

, 1-,, Ti .-^ ..« CJuod quum ita sit, erravit fortasse Burchardus, 

phue. Carolus a Raumer p. 149 nota 140c . ^ . t% • • t» v . 

o r j. , . cuius senteutia Dan m ipsum Behnas coiivenit. 

ijurchardi verba commentatur. '^ 

354) Bethel — fecit Israel] V. III (I; Reg. ^^^) leronimus] V. 8. Hieronjmi opera, 
XII. 28. 29. Urbs Bethel nunc Beitin esse «^^** ^*"«- ^704, tomo III p. 1444 in Amos 
fertur, quam tamen h. 1. non dici apparet Et- Brophetae caput VHI v. 13. 14. 

enim Burchardi mons Bethel supra, non infra 358) Sichem] Videas Caroli a Raumer egre- 

recens Nabulus investigetur necesse est. Cf. giam de hac in*be commentationem p. 144 — 
Robinson Pal. II. 339 sq., v. Raumer p. 161, 148 et eius tabulam geogr. 



55 



restat, niBi quod hOBtibas accedentibus ad portam unamy habitatoree fugiant por aliam, 
si fuerint pauciores. Est autem in ualle media sita, inter montes altissimos, ita ut intus 
iactare posBit aliquis cum lapide manuali. 

De porta eius austraU, quantum fere bis potest iacere arcus, est /ons lacob ^^^)y in 23 
uia, que ducit lerusalem, ubi sedes Domini; super puteum potum petiuit a Samaritana. 

Supra fontem istum ad dextram est mons excelsus, habens duo capita, quorum 24 
nnum mons Oarizim^ aliud Ebal appellatur. In monte Garizim edificato altari losue 
scripsit Deuteronomium^ et benedicentes stabant et mali^dicentes, et de monte Ebal re* 
spondebant, ut preceptum fuit Deuteronomii XXVII ^®^;. Supra montem Garizim ostendi* 
tur adhuc fanum antiquissimum, louis Olympiaci hospitale* , quod ad instar templi^*') 
lerosolimorum edificauerat Sanaballath^;^*'}, dux regionis trans flumen, genero suo Ma- 
nasse, qui uoluit esse summus pontifex. Et permansit idem templum ibi usque ad de- 
stmctionem factam per Romanos^ et uestigia eius et ruine adhuc uidentur. Hunc mon- 
tem et hoc templum creditur demonstrando innuisse mulier de Samaria^: ^^^;, quando 
dixit Domino: ^atres no$tri in monte hoc adorauerunt,'* 

Ad sinistram fontis huius est opidum quoddam magnum ualde, sed desertum, quod 25 
credo fuisse Sichem antiquam^^*, quia ruine magne sunt ualde ex palaciis marmoreis et 
columpnis mirabilibus, distans de fonte et mansione lacob quantum bis potest iacere 
arcusy et amenissimo loco situm, nisi quod aquis caret; nec uidi alias locum tam fertilem 
et fecundum. Distat autem a ciuitate, que Xeapolis dicitur, iactu*^ duorum arcuum. £t 
hanc Neapolim puto fttisse opidum Thebcs^^^), 

Mi phanum aHlitfttissimuM lonis oUmpiaci hospitale 8t. olym p^ci hoMpittUe h. Fort«i»»e vocabulo 
oiympiaci csncelUto •cribeixluiii est: /anum antiquis^nmwn lovis hospitalis* — b sanabnlaeh 
St. — ci Samaria St samarit4tna h. Vid. £v. loh. IV. 7: Venit muUer «te Samaria haorire 
aqusm. — d; tte isctu St. 



359 /ons lacob] puteus lacobi nuDc est Bir 
esSaroirijeh. V. Robinson Psl III 329—335. 

360 Ucuteronomii XJCVII] x. 11 sqq. 
3»il. louis olympiaci — ad instar tcmpii] 

Vocabula oiympiaci^ quod pro oiympii^ hospitaie 
quod pro hospitaiis positum est, emendare non 
aadcbamus. ne Bnrchardi ipsius culpam in li- 
brarium inclinaremut». ^ed nemo negabit, ad- 
iectivum oiympiaci, quod pertinct ad urbem 
(Mympiam, h. L confusum e«se cum cognomine 
lovitf Olympii a monte Ulympio repetito, et c 
love hoi»pitali, Jit {iv/o». factum es^e lovis ho- 
^pitale s. hospitium. Haec enim exstant II Mac- 
cab V*I. 2: Molvvai 6i nal jov iv Itffocokv* 
l«oi^ wciy, aai nifogovoiuicai Jtog 'CUvfur/ov, 
Mri xov iv /o^i^iv, xaOmg iTvyxavov oi tov to- 
nov oinovvtig^ Jiog Stviov, Confunditor i^ritur 
qoi tertius error e<*t h. 1. commissns templum 
hierDsolymitanum Io\*is olympii cnm eo, qnt est 
in moute Garizini, lovis bospitiilis. Sed cf. 
quae niarfrini ahcripsimus. 

302 Sanabaiiath] V lo^ephi Ant. XI. 7, 
2; b, 2. 4. Cf. V Kaumer p. 12s 



3G3 de Samaria] Staphorstianl codicis aucto- 
ritate adducti vocabulum de ante r. Stttfutria ez- 
cidisse putamus. Obversabantur enim, nisi fal- 
lor, Bnrehardi animo, quae suut in £v. loh. IV. 
7: Venit molier €ie Samaria, 

364; Sichem antiquam] Pars quaedam anti- 
quae urbis Sichcm poe»tmodnm ex egrefria Rau- 
meri coniecturaSychar noncupabatnr. (jui p. 146 
not. 131 a. Burcliardo auctore utitur. Cf. Uitter 
XVI. 647, ubi citat Itinerarium Burdi|ralense, 
in quo commemoratur mons Agasaren. Xcimen 
hoc Agataren Kittero astipulantes e Garizim 
depravatom ducimus, scd etiam receiui A$gar 
s. Askar literis g et s sive s |N>nnutatis, ot tie- 
ret Azgarero Asgaren, ex vocabulo Afrszarem 
cootractum esse videtor. (juod autem attioet 
ad nomen Sychar, illnd ex primis syllabiH oo- 
roinoro Sichem et Garixim, Sich et Gar con- 
flatum esse suspicamur. 

3(ir) Thebes\ Thebez antiquum, quod dicere 
videtur Burchardus, e»t Tubat, 4 horas a Na- 
bulus distaus, quare hoo recens TubA^ Borchar- 
dus Don adiit Cf. Kitter XVI 1 . 44b, van 



56 

26 Huic fonii adiacet predium, quod dedit lacob loseph, filio suo, extra fratres suos. 
£t est uallis longa et fertilis et amena nimis, et nescio eque magnam uallem illi similem 
in deliciis. 

In Sichem sepulta sunt ossa loseph; allata illuc de Egypto. 

27 De Sichem quatuor leucis contra austrum iuxta uiam euntibus lerusalem ad dex> 
tram est Lebna^^^) casale^ pulchrum ualde. Est tamen alia ciuitas in tribu Iuda^^\) 
Lebna dicta, sed ista fait de tribu Effraym*). 

28 De Lebna quinque leucis contra austrum est opidum Machmas^^^)^ magnum satis, 
quod fuit terminus tribus Effraym contra austrum. Nunc dicitur Bira ^^% Et fuit die- 
bus istis milicie templi^^^). luxta latus eius australe simt termini inter tribum Effraym 
et Beniamin. 

29 De Machmas contra austrum ad unam leucam est Oabaa SauHs^"^^), ubi oppressa 
fuit uxor Leuite, que uenit de Bethleem, pro qua fere tota tribus Beniamin deleta fuit. 
De ista fuit oriundus Saul, filius Cis; primus rex Israel. 

30 De Gabaa ad imam leucam contra austrum est uilla Rama^'^^), in monte sita, ad 
sinistram euntibus in lerusalem; extra uiam non longe. De hac creditur dictum lere- 
mie^'^): Uox in Bama audita est. 

De Rama ad duas leucas contra austrum est ciuitas gloriosa lerusalem^ de qua ad 
presens nichil scribo, uolens redire per Sichem; et primo ciuitates coUigere de angulo 
montis Effraym et resumere que dimisi*»). 

Nota tameU; quod plures sunt uille in terra sancta^ que dicuntur Rama: 
una iuxta Tecuam<^) ^'*) uia, que est inter eam et Ebron**)^'^), alia in tribu Nepta* 

a) de trilm iuda St tfraym h. — b) diuisi St. dimisi h. — c) tecmam St. tecuam h. — d) uia qite 
est intra ebran St. qua itur ebron h. 

de Velde mem. p. 352, sed yide ante omnia rabar, i. e. circa annum 1283, erat templariis, 

quae p. 146 nota 131 a profei*t Raumerus, qui quibus nunc, quum haec scribo, non ampUus 

etiam specialem urbis Sichem tabulam libro suo est. — Sed quaeritur , quando Machmas s. Bt- 

addendam curavit. ram amiserint templarii. 

366) Lebna] Libonah antiqun, recens Khan 37 IJ Gabaa Saulis] antiqua Gibeah, recens 
Leban s. Lubban. Vid. v. Raumer p. 190 Tuleil-el-Ful. V. van de Velde Mem. p. 315. 
num. 124. Quod fortasse confunditur cum Rama, quo non 

367) in tribu luda] LibnaU antiqua est re- superius, ut sectione 30 innuitur, sed inferius 
cens 'Arak el-Menschijeh, ut docet Vandevel- situm est. Cf. v. Raumer p. 177 n. 90. 

dius p. 330. Cf. V. Raumer p. 190 n. 123. 372) est uilla Bama] recens er-R&m. Cf. 

36S) Machmas] Sic etiam nunc appellatur. annotationem praecedentem. V. van de Veide 

Est antiqua Michmasch. Neqne tamen est re- p. 342. 

cens Bireh, ut putat Burchardus. V. van de 373} dictum leremie] XXXL 15. Sed vide 

Velde Mem. p. 334. Ritter XVI. 523 sq.; von versionem antiquam, Italicam, quam dicunt, ve* 

Raumer p. 193. terem ex edit. Sabaterii II. 698, ubi est: Uox 

369) Bira] Beeroth, Biroth, Beer, urbs tri- in Bhama audita est; pro qnibus Vulg. habet: 

bus Beniamin, recens el-Bireh. V. Ritter XVI. Vox in excelso aud. est. 

323. Robinson Pal. IL 345 — 348. Qui h. 1. 374) Bama: una iujcta Tecuam] Rameh 

bis citat Burchardum. Cf. notam praeceden- prope Hebron sita a Teku'a longe abest. Sed 

tem, et Robiuson Pal IL 329 nota 1, et v. dicitur h. 1. desertum Thecuae, quod progiedi- 

Raumer p. 179 nota 92 a et num. 187. tur usque ad Hebron. V. v, Raumer p. 197 

370; Et fuit diebus istis milicie templi] At- n. 238 a, Ritter XV (l). 630. 

tendas ad verba diebus istis^ quae equidem sic 375) uia que est inter eam et Ebron] Verba 

interpretor: Tunc, quum in urbe Machmas mo- inter eam et e coniectura dedimus. 



57 

lim'**), non longe a castro Scphet tercia est ista; quarta Silo*;; que similiter Rama^'^) 
dicitur. Bama autem exeeUum interpretatur, et reuera omncs iste uille in collibus excel- 
sis sunt site. 

De bichem igitur procedendo contra austruro ad lordanem primo ad quatuor leu- 3i 
cas est Eriiofi'^^) opidum, ualde bonum, ameno loco situm, habundans omnibua bonis 
mundL £t fuit de sorte Effraym. 

De Emon ad quatuur leucas contra orientem, iu descensu montis Effraym^y, dua- 31 
bns leucis a lordane in cainpestribus est Phesech^'^) casale, ubi torrens Carith^^^) de- 
Bcendit de monte: in quo mansit Helias^ quando corui deferebant ei cibum mane et 
uespere. 

De Phesech ad unam leucam ad sinistram uersus terram Taphue^) est castrum 33 
Dock^^^^jj in quo Ptolemeus <>) ; filius Abobi , iusidiose cepit Simonem Machabeum. In 
loco isto multum plane uidetur terra Oalaad et duarum tribuum et dimidie, terra Ese- 
bon ot montana Moab, mous Abarim*j et Phasga') et Nebo. 

Et descenditur hic in campestria lordauis. Et sunt loca plana usque in lericho 
et ultra per totiun descensum lurdanis usque ad mare salinarum*). Montes eciam Aba* 
rim et Phegor et Phasga sunt directe contra locum istum et ultra lordanem. Sciendum 
eciam, quod ab ortu lordanis sub nionte Libauo usque ad desertum Pharan fere per C 
miliarin et amplius ipse lurdanis in utroque littore campos latos et amenos habet Et 
postea idem campi circumdantur montibus altissimis hiuc inde usque ad mare rubrum. 

De Phesech fere contra austrum, sed tamen declinando« parum ad orientem ad 34 
quinque leucas est locus OalgaU^)^'*'^)^ ubi longo tempore castrametati sunt iilii Israel 
transito lordane. Et fuerunt ibidem quidam ex eis circumcisi. 

De Ualgalis ad dimidiam leucam eundo in lericho ad dextram lUtra uiani est 35 
mons QMarentena^j^^^) dictus, ubi Dominus quadraginta diebus et uoctibus ieiunauit, al* 

s) qmrta esi iHa^ quitUa tylo St tercia ^sed e correctura) eei [Uid\ (sed cancellatttin ramaihaim an 
msi^ne atcriptum) quarta eylo h. — b) Verba De Emon ad IV leucas — montis Kffratfnk om. 
8U babet b. ~ c) ii*fpue St. — d; pheiemee JUiue aboihi St — e; aftraym St. — f jMsra 8t. 
-* g) siiuarum St eaiiHorum h. — h^ ffOffaU St. — i i aurcntena St 

376/ aiia in tribu Airptaiim\ Usec est au- 3Sly Doeh] ^ox, Doc, coinuiemorattu* I Mac- 

tiquA Bamab, recen* Karoleb. V. losuae XIX. cab. XVI. 15. 'Aiu IKik etiamuum monstra- 

29. 36; V. Kaumer p. 197 nota 239; vau de tur. Hic nirsus Burchardum anctorem sequun- 

Velde mem. 341. tur Kitter XV (1 . 460. v. Kaumer p. 166. 

377 > Siio que aimiiiter Bama] Ilac de re 3S2 iocus Gaigaic] His Burchardi verbis 

geograpbi tacere videntur. utitur Kitter XV 1 . 541. Locu$ Galgalae, non 

37S Ernon] Villa Emona, Hemoiui, memo- urbs, memoratur etiam a losepho Aut I. 4, 11. 

ratur losuae XVIU. 24 o Vulgata. (^uae be- Ad fonnam nomiuis Gaigaie quod attiuet, me- 

braioe dicitur 7;*«^. Sed ubi sit, quaeritur. dio acvo dicitur Gaigaia , Gaigaiac^ numero 

379; rheeech] autiqoa Phasaelis, recens Tell siugulari feminini gencris, et Gaigaia^ Gaiga- 

FaMil s. el-Audftcheb. Cf. Kobinson N. F. p. 3S4; iorum, numero plurali freueria neutrius. Anti- 

van de Velde Mem. p. 339. 8criptiouem Pbe* quitus Giigai dictum csse constat Ceterum 

tech tuemnr formis el-Phascha, el-Pbossieyie, Vandeveldius in tAbula p^ogr. sect 5 loco re- 

quas citat Kitter XV 1 . 45S. Carolus a Kaa- eenti Moharfer aacribit nonifu Gilgral, quod Ko- 

mer b. 1. Bitfchardi auctoritate utitur. binsou Pal. II. 533 in recentem er*Kiham con- 

3S0. Carith] antiqnum Cerith, recens 'Ain Fa* vmiiro putat Burchardu» neutrius boruro a par- 

ft4il, de quo v. III (I Kej^m XVII. 3 — 7. Ad tibus stare videtur, qnum locum Galjrale illis 

hnnc ipsum Burchardi locum alle|camur a Van- superius |M>nat. Vid. sectionem 35 ineuntem. 

develdio p. 339. 3S3 Uuarantcna] nuuc KarautAl 



5S 

tnft inmH et difEcilis id ascendendiuii. Sed temptJitiis eet in alio monte '^^, qoi per tre» 
leoca* distsi ab isto, eapn in deserto, a latere Bethel et Hsv aostnJi. 

36 Snbter Qnaraitciiam fere qnantnm bis potest iacere arcos oritnr >biu Heiisei^^^) 
ct eflhnt, coios aqoas sananit Helisens, qnia amare erant et steriles. Hic flnit iaxta 
locnm Galgale a parte anstrali '^*^^ ^ et impellit magna molendina, et postea diuisus in 
rioos plores rigat calamellas et ortos et iardinos nsqne in lericho et infray et inflnit in 
lordanem. 

37 Inxta Galgala ad dimidiam lencam contra anstmm est nallis Aekar '^^,, snb monte^ 
nbi lapidatns Init idem Achor pro fnrto anathematis. 

3% De GalgaHs contra orientem ad unam lencam lericko sita est^ qnondam gloriosa; 

nnnc nix octo habet^) domos, et snnt ibi ncstigia nilis nille, et omnia monnmenta sacro- 

mm locomm in ea penitas snnt deleta. 
31 De lericho dnabns lencis ad lordanem est eapella in honore taneti lohamnis bapti' 

9te '^**, facta, ubi creditur Dominus baptizatns. Crednnt tamen quidam iuxta Salim hoe 

factnm esse, sed ecclesie solemnitas huic contradicit. 

Que facta sunt in lerichoy satis sunt nota, et ideo scribere nolo ea. 

40 De lericho duabus leucis iuxta mare mortuum est Bethagla^)^^^) y ubi filii Israel 
planxemnt patrem suum lacob roortuum; quando eum tulerant de Egypto. Distat autem 
ad unam lencam de lordane. Et habitant ibi monachi greci. 

41 De lericho tribns leucis, id est una de capella sancti lohannis ad lordanem ^^% est 
mare mortuum^ quod eciam lacns aspalti^), id est bitnminis uel mare salis dicitur. Istud 
diiudit Arabiam et ludeam. £t est in littore^) orientali terra Moab et Ammon et mons S^yr^ 
de quibus dictum est supra^*^), et extenditnr usque Cades Bame et desertum Pharan. 

42 Ostenditur circa medium eius in littore orientali M&ns reid^^-), quod antiquitus 
Petra deserti^) ^*') dicebatur; nunc nero Krach '•*) dicitur, niunitum ualde, quod Baldewi- 

a; ftalet octo St — b) lethagla 8t. Beth Hagla est scriptnra Vulgat^te — c) De lericho III ieucis 
i, iid est. loTfiane et capella saneU lohannis et mare mortuum f/nod eciam locus asp, St. De 
lericho trihus leucis de lortlane ett capeila h. ^ d) in littore citts h. ^ e) petrus desrrti St 

3S4; m alio monte] Cf. Mag. Thietmari pe- 393) Petra descrti] Tres nrbes Petras fuisse 

regrinstionem XI. 10 et annotationem 374. contendit Raumenis, qoarum duae Petrae deserti 

3S5; /on# Helisei] nunc *Ain efl-Sultan. nominaUe sint. V. Haumer p. 412 — 417. Kobin* 

3S6y Hic fluit — a parte auetraii] Quod soni autem sententia olim una tantum Petra, ei 

si ita est, non potest locns Galgale convenire in una tantum Petra deserti, qnae sit Kerek, exstitit» 

recentes er-Biham vel 3Ioharfer, a qoibas septen- V. Robinson Pal. III. 767. IUud qnidem inter 

trionem, non meridiem versus fluit fons Elisaei. omnes, qui nunc sunt, geographos constat, Pe- 

3S7) uaiiis Aehor] V. Ritter XV (1). 541. tram deserti non fuisse Montem regalem, ut 

3SS; capeiia i. h, s. lohannis baptiste] V. errore captus scribit Burchardns. Carolom a 

Utter XV (1;. 536 sqq. Raumer si sequaris , Petram edomiticam in re- 

389, Bethagia] Antiqua Beth-Hagla nunc centem Wadi Miisam, unam vero Petram deserti^ 

aut 'Ain Hadschla , aut arx Hadschla dimta moabiticam, in andquiim Kabbath Moab s. Areo- 

esse videtur. V. Ritter XV f 1 }• 544, von polim, alteram in Kir Moab s. Kerek (Crac) 

Raumer p. 1 59 ; van de Velde Mem. p. 296. convenire statues. Robinsonus contra negat Rab- 

390) De lericho — ad lordanem] Huic libri bath Moab s. Areopolim fuisse Petram deserti, 
loco valde afflicto et fere perdito pro viribns in eo tamen cum Raumero consentit, quod et 
mederi conabamnr. ipse Petram deserti cum Kerek componit Cf. 

391) de quibus dietum est supra] I. 4. Mag. Thietmari peregr. p. 37. c. XV. 2. 

392) Mons real] Mons regalis est recens 394) ntinc vero Krach] Krach, Crac, est 
Sch6bek. arabicum Kerek, i. e. turris. Xeque igitur mi- 



59 

niui'*^), rex lenualeiD, edificauit pro regno lerusalem dilatando, sed nunc Soldanus^*^) 
tenet illud et reponit ibi tbesaurum tocius Egypti et Arabie. 

De Kracb ad duas dietas contra ttultumum*) est AreopoiU^^^'^), nunc Peira dicta ^^^*', 43 
metropolis tocius Arabie secundei de qua dictum est supra. Olim tamen Ar dicebatur, 
et erat in torrente Amon sita, in confinio Moabitarum et Ammonitarum et Amorreorum. 

In eodem littore est locus, ubi Balaam fuit ductus in montana Moab, ut maledice* 44 
ret filiis Israel. 

De lericho quinque leucis contra africum est Segor ^*^ opidum , sub monte £n- 45 
gaddi *^% inter quem et mare mortuum est et statua $aU$ ^^ *), in quam secundum Gene- 
sin ^^^ uxor Loth fuit uersa. Pro qua uidenda multum laboraui, sed dixerunt mihi Sar- 
raceni , quod locus non esset tutus propter bestias et serpentes et uermes ; et maxime 
propter Bodwinos, qui loca iUa inhabitant, fortes et mali nimis. Ista retraxerunt me, 
quod nun processi. Comperi tamen postea, quod non erat ita. 

Habet autem mare mortuum in latitudinCi que protenditur ab oriente in occiden- 4s 
tem, VI lcucasy in lougitudine uero, que protenditur ab aquilone in austrum, dixerunt 
mihi Sarraceni, ad quinque dietas^^'), semper sinuans et tenebrosum, sicut caminus in- 
femi. Multa scribuntur et dicuntur a diuersis de mari isto, que pertranseo tanquam 
multis uota; hoc tamen sciendum, quia, quod oculis meis uidi et plures alii mecum; se- 
cure dicere audeo, quod de uapore huius maris tota conuaUit illa, que dicebatur i7/ii- 
•iris^^^), et iure sic erat, a fine huius maris, qui est in deserto Pharan, usque supra 
lericho ad dimidiam dietam fere reddita est inutilis, ita ut nec gramen proferat, nec 
germen aliquod omnino per totam latitudinem suam, que quinque uel sex aliquando est 
leucarum, nisi iuxta ciuitatem lericho, ubi canne mellis et iardini et orti rigantur dc 
fonte Helisei. £t est^) tremendum pro certo Dei iudicium, qui per tot secula annorum 

a; waUumum St ^ b) areapoiig 8t. ^ c) ei o tremendum 8t h. 

nim est, etiam Mootem r^al«m iaterdam dici ba coafirmaot UAtimeri •eatentism, qui Areopo- 

A*erdl* efh-Schobek, ita nt per se aon ioiuris lim etiam Petram dictam conteudit cootra Ko- 

Moos real h. 1. dlcator este Krach. Sed Kerek biosooum. V. aonotatiooem 3**3 
qooties curo Petra deterti cooiaogitor, fere est 399; Segor] Segor, ti Donieu tpectet, ett 

Kii-Hoab. V. vao de Velde Memoir p. 329. aotiqua Zoar, Bela, sed Burchardus dicit receii- 

395; Baidewinus] Balduinut I aooo 1115 tem MarSabam, qaae longe tup^riut tita eftt, 

coodidit Mootem regalem. V. Kobiosoo PaL III. qoam Wadi elKerak ■. Wadi ed-I>eraab, quod 

120—122. ett aotiquum Zoar. Cf. v. Kaumer p. 2U0. 

396 nunc »Soidanus\ Mootem regalem aooo 400 Knyaddi] Vid. quae aoootavimut infra 
IISS expugoavit Saladious. Burchardi auti-m ad tect. 52. Muua rtdum h. 1. confuoditur 
temporibu* eum teooisHe videtur Malek al 3Ian- cum alio monte loujre tuperiut tito. 

tur Kalawoo. Sultauu« Aegypti, qui reguavit 401 $tatua $nii»^ 8utua illa ouoc looge 

ab aooo iode 1279 utque ad anonm 1290. V. ioferiut ad finem, qoae ad Africum sita ett. 

Wilkeo Kr. V*II. 652; Frietlr. Kebro (Je^chiclite nuuia mortui otteoditui. (Y. Kittc-r XIV. 1056. 

det Mittelalters Partem U Sect III p. 94 tq. XV (1;. 733 

et tabulam geoealogicaro VI ad I. V c 2 § 3 402, tecundum i$rne$in\ XIX 26. 

p. 89. 403^ liahet autrm mart mortuum — ad 

397 Areopoii$\ aoCi^iuum Ar-Moab, Kab- quimfue dieta$] Mare mortuum patrt iu liititu- 
bath-Moab, receoa Kabba. V. v. Kaomer p 237, diorm milliaria 2'], 10 lou|ritudioem 10 V. 
vao de Velde memoir p. 2*) 7. v. Kaumer p. 55 

39% nwfic 1'etra dict*t^ Ila* c Burchardi ver* 104 omuailts iiiu$tri$\ V. (teo XII. 6. 

••• 



60 

peccatum adeo perBequitor Sodomorum, quod eciam terra ipsa penas soluit per millia 
tot amiorum! 

A dextris insuper et a sinistris montes steriles sunt et aridi uel barbare habita- 
tionis per stadia longa terrarum^^^), ubi uapor idem pertingere potest uento impeliente. 

Dicunt qxddam lordanem aquas suas isto mari non miscere^); sed priusquam illuc 
ueniaty a terra absorberi; sed Sarraceni pro certo dixerunt mihi, quod intrat et exit^^^), 
sed post modicum spacium ab exitu suo a terra absorbetur. 

Excrescit autem mare illud interdum de resolutione niuium de Libano et aliis 
montanisy de inundatione lordanis et torrentis laboc et Hermon et Zared^)^®^ et de^) 
pluuiis cadentibus in Galilea, monte Galaad; terra Moab et Ammon et Seyr^ de quibus 
omnibuB aque descendunt per lordanem ad mare istud. Inuenitur eciam in eo bitumen 
collectum de fundo ipsius, quod uento agitante adheret sibi mutuo et appulsum littori- 
bus toUitur in magna quantitate, et est medicinale et forte^ et non soluitur nisi^) men* 
struo sanguinC; et appellatur glutum iudaicum. Unde et lacus ludeCy lacus^) aspaltiy i. e. 
bituminis appellatur. Dicitur enim Oenesis XIV ^^^), quia') uaUis sUuestris; que nunc 
est mare salis^ habebat puteos multos bituminis. £t hodie sunt plures in Uttore eius. 
£t est semper piramis erecta iuxta quemlibet puteum, quas oculis meis uidi. £t hec 
de isto mari dicta sufficiant. 
47 De Galgale loco, de quo dictum est supra*®*), tribus leucis, de fonte HeUsei tan- 

tundem^ contra aquUonem, in montanis^ a latere aquUonali Quarentene est Ilay^^^) ciui- 
tas, quam expugnavit losuc, rege eius interfecto, ut dicitur losue VHI*). 
4g De Hay ad unam leucam fere contra aquUonem, aUquantulum decUnando ad oc- 

cidentem est Beihd^^^y ciuitas, que quondam Luza dicebatur, in tribu Beniamin, ubi 
lacob uadens contra orientem, quando fugit a facie Esau, fratris sui, lapidem capiti 
supponens obdormiuit, et uidit scalam stantem super terram et cacumen eius tangens 
celos et cetera, que dicuntur ibi, et erexit lapidem in titulum, et appeUauit nomen istius 
BetheL Errant autem, qui hoc dicunt lerosoUmis factum esse, quia iUo tempore in leru- 
salem regnauit Melchisedech. £t erat ciuitas gloriosa, nec tuit necesse, quod lacob ibi 
in campo dormiret, maxime in monte Moria, qui tunc fuit et est hodie iuxta^) ciuitatem. 
Preterea huius facti indicia hodie in isto Bethel demonstrantur: et lapis erectus in titu- 
lum, et sepulcrum Debbore, nutricis Rebecce, subtus in ualle. Dicunt tamen quidam 
lerusalem Bethel dictam, uersibus iUis fatue inherentes: 

Solima, Luza, Bethel, lerusalem, lebus, Helia, 
urbs sacra lerusalem dicitur atque Salem. 
A quibuB Ubenter discerem, in quo loco Ueteris uel Noui Testamenti testimonium habeant 
lerusalem Luzam uel Bethel dictam, nisi forte teiiiplum uelint Bethel, id est domum Dei 

a) mueri St. misceri h. — b) zar^t St. — c) ei pluuiis^ omiBso voc. cie 5t — d) ubi menBtr. St — 
e) lacvs ifkm h. — f ) qui St. quod h. — g) losue eiua VI St — h) ivxia St iinira h. 

405) per stadia longa terrarum] longe la- 408) Oenesis XIV] v. 10. 

teque. 409) de quo dicium est supra] s. 34. 

.^^ . -.1 XT' . j j- o u 410) Hau] Ai, rec. TeU el-Haschar prope 

406j et extt] Vix est quod dicam, Burchar- „ . . \r j tt u a<»a o 

^ ^ ^ ^ Beitin. V. van de Velde mem. p. 282, v. Eau- 

dum enrare. ._^ 

mer p. 152. 

407) Zared] Cf. Num. XXI, 12 (venerunt 411) Bethel] nunc Beitin. Cf. v. Raumer 

ad torrentem Zared) et Deut. IL 13. 14. p. 160 sq. 



61 

appellare. Preterea super iilud GenesiB^^'): f,Reuersu4 est Ahrakam per Uer^,, quo uenerai 
in Bethet^ dicit glossa leronimi^*^), qui locum uidit: Betkel e$t ciuitas duodeeimi ab leru- 
iaUm lapidisy iaeene in tribu Beniamin ^ ad dextram euntibue Neapolim. Que est Sichem, 
inxta Luxam ^ que e»t in tribu Effraym , et proxima diuiBio inter tribum Beniamin et 
Ellraym transit in medio. 

De Bethel ad unam leucam contra aquilonem uerBus Ramat que cciam Silo dici* 49 
tur, est paJma Debbore, uxoriB Lapidoth^)^'^;, que iudicauit krael^ et Barach misit ad 
pu^andum contra SiBaram in monte Tabor. 

DeBethel duabuB leuciB, ima de lerusalem, non longe a Rama Beniamin^^^; CBtO 50 
Anathoth*^*), uiculuB Bacerdotum modicus, a quo leremias propheta exBtitit oriundus. 

luxta Anathoth inter orientem et austrum incipit desertum illud , quod est inter 51 
lerusalem et lericho. Quod nunc desertum QMarentene^^'^) dicitur, et extenditur usque 
Bupra Galgala*'^; et usque ad desertum contra Tecuam^'*) et Engaddi. 

luxta mare mortuum , in littore eius occidentali , de Segor ad unam leucam est 52 
ascensus montiB Engaddi ^^^) , in quo aliquando iuuenitur Dauid latuisBe, cum Saul per- 
sequeretur eum. 

In circuitu montis illius et in ipso erat quedam uinea balsami*^^\ sed tempore He- 53 
rodis Magni Cleopatra, regina Egypti, in odium ipBius Herodis fauente Antonio transtu- 
lit eam in Babyloniam Egypti^^^). Hanc similiter uidi, cum uenisBem in Egyptum ad 
Soldanum, qui fecit me duci in illam^ et de ligno balsami tuli in magna quantitate, et 
baptizatuB fui iu fonte, de quo irrigatur. Dixerunt mihi cultores eiuB^ quod a meridie 
sabbati usque ad lune diem boues nullo modo trahere uolunt aquam ipsam, eciamsi 
in frusta'^) conciderentur. 

OrtUB habet in longitudine quantum bis potest iacere arcus^), in latitudine iactum 
lapidifi uel plus. £t colitur uinea balsami in Egypto nisi a ChriBtianis. Et rigatur de 
quodam fonte, in quo beata uirgo dicitur sepe puerum Ihesum baptizasse. 

Sunt tamen adhuc surculi uinearum ualde nobiles in Engaddi, sed non colunt eos 
Sarraceni, et Christiani non habitant ibi, qui colere possint eos. 

Sub Engaddi iuxta mare mortuum sunt arbores pulcherrime, sed fructus earum 54 
quando discerpitur, intus fauilla et cinere plenus inuenitur. 

a) pariier quo St — b) pabna tUlbcre uxoris dilapidate que intUcauit St. palma iteltnfre uxoris la- 
piiloth h. — c» e»! om. 8t. -— di eciamsi /rustra St. in /rusta h. — t) arcus om. St, habet h. 

412) super illud Genesis] XIII. 3. 418) supra Galgala) aotiqua Gilgal, 10 tU- 

413; glossa leronimi] V. Hieronymi opera dia orieotem Tenus Uiericuute. 

«Klita Franeof. et Lips. t III p. 176 A. Sed ,.^ ^ _ , ^ 

... . , j. * o I. _i ••ISJ eontra rectuioi Tecoa antiqua, recens 

baod sao ao hooc locom dicat Borchardos. ^ • .» 

i\A) palma Debbore uxoris Lapidoth] Deb- 
bora pto Debora etiam m Volg. inveoitor. V. 420 j montis Engaddi] Hootem Eogaddi Bor- 

lodicom IV. 4. 5. chmrdos com recente *Ain Dschidi ooo compo- 

415, Rama Beniamin] V. t. Kauroer p. 197 nit Cf v. Kaomer p. 202. Cf. IX. 12 

' ,. j .1 .11 ^ »A A. . . *21) uinea baisami] V. Robinsoo P»l. II. 

AXh) Anathoth] oooe Aoita est, qoam u- ' ^ , .. ^ ' „ . . ^ ,v . 

' . , j. .. ' ^,. 637 oot losephi Ant XV. 4, 1. 2. Deniqoe 

meo Borchardus djcere ooo Tidetor. \. vso ^ .. ^ 

j x^ ij «c^ D «r^ ^^^ Raumer p. Si not 13. 

de ^elde mem. p. 2S4, v. Raomer p. 154. '^ 

417; desertum duarentene] V. v. Raomer 422. Babyloniam Egypti] Cf. Hsg. Thiet- 

p. 52 Dot llSa. mari peregr. p. 34 c. XII. 



62 

^5 Montes EDgaddi alti suut ualde, et Bunt mirabilis dispositionifl; prerapti rapibus 

et ualiibusy ita quod non uidi Bimiiea, qui eciam uidentibuB incuciant horrorem. 

56 De lericho quatuor leuciB contra occideutem, uia; que ducit in leruBalem; ad aini- 
atram Quarentene est castrum Adammim *^% ubi ille, qui descendit ab lerasalem in leri* 
cho; incidit in latrones. Quod moderais temporibus multis contigit ibidem, et ab e£Fu- 
sione frequenti sanguinis locus ille nomen accepit Est enim horribilis uisu et pericuio- 
8US ualde, nisi aliquis uadat sub conductu. 

57 De Adommim duabus leucis contra occidentem est Bachurm ^-^) ^ de tribu Benia- 
min^ de quo fuit Semey^ filius Oera>)y qui maledixit Dauid; quando fiigit a facie Absa- 
lou; ut dicitur II Regum^^^). Et est castrum satb puichram et in monte alto situm. 

58 Subtus uero iu ualle contra orientem in uia regia de Adommim est lapis, qui uoca- 
tur Bean^^% filii Ruben, magnus in modum clibani, et uidetur ease marmor. 

59 De Bachurim contra occidentem, quantum bis potest iacere arcus, loco procliuiori 
est Bethania ^^'^) , castellum Marthe et Marie. Ante cuius introitum minus quam iactus 
sit lapidis; iuxta cisternam in campo ostenditur locus, ubi Domino Bethaniam uenienti 
primo occurrit Martha et postea Maria ab ea uocata. 

In Bethania adhuc ostenditur domus Simonis leprosi; in qua cum eo recubuit Do- 
minus Ihesus. Item domus Marthe, in qua fuit Bcpiua hospitatus. Que hodie est ecde- 
sia in honore ipsarum facta Item sepulcrum Lazari, de quo resuscitatus fuit, non longe 
ab ecclesia. Ubi est facta capella marmorea^^^) ualde decens et pulchra et monumen- 
tum ipsum marmore tectum^); in quod*^) ego eciam descendi. Sarraceni multum honorant 
sepulcrum istud propter miraculum resuscitationis ibi factum a Domino. 

60 Recedendo de Bethania nondum uidetur lerusalem propter montem oliueti inter* 
positum; sed ascenditur<>) primo tumor quidam terre^ et uidetur pars quedam ciuitatis 
dilecte cum monte Sion. Eya DeuS; quot deuote lacrime sunt in illo loco fuse uidentium*) 
ibi exultationem uniuerse terrO; ciuitatem regis magni! quanta erat exuItatiO; uidere 
locum glorie Tue, bone Ihesu, cum locus ignominie Tue et coufusionis cum tanto tripu- 
dio uideatur! Sed omissisO omnibus ad lerusalem quantocius ueniamus. 

61 Descenditur igitur de monte, et iterimi ciuitas dilecta occultatur. Item sub latere 
orientali montis oliueti iuxta Bethphage, que ad iactum lapidis dimittitur^) ad sinistrara, 
sub monte ofiensionis ; in ualle ; uiculus ualde paruus , ascenditur per latus australe et 
giratur mons oliueti. Uenitur ad locum; ubi Dominus asinum aBcendit; et continuo re- 
splendet ciuitas cum templo et ecclesia Sancti Sepulcri et sanctis locis ceteris. Uenitur 
ergo ad descensum moutis oliueti; ubi turbis precedentibus et sequentibus et clamanti- 
bus: ;;Osianna filio Dauid!^^ et letantibus benedicto eius aduentU; Ipse uidens ciuitatem 

a) filiuB gemini St. — b) rectum 8t. tectum h. — c) quo St. quod e coniectara dedimuB. — d) ascen- 
dit St. aacenditur h. — e) uide St. uidere h. uidentium e coniectura dedimus. — f) ohmissis 
St h. — g) diuiditur St. dimiUitur h. 

423) Adommim] Aduramim, recens KaVat Vandeveldii tabulam geographicam soct 6, ubi 
ed-Dem dirutum. Aliam tamen urbem dicere ascriptum est Betabudieon. 

videtur BurcharduB. — Cf. van de Velde Mem. ^25) // Regum] XVL 5 

p. 282, v. Raumer p. 152. .**«x , . ,^ , « ^^ «.,^^,^ 

424) i?«cWm] Haec urb», Sohubertum « '^^^ '"^" ^"^^ ^" N"">«'- ™^ ^' 
sequaris, est recens Abu Dis; quod tamen in ^^7) Bethama] nunc el - 'Asirijeh. Cf. v. 
dubium vocat Robinson Pal. 11. 312 nota 4. Kaumer p. 274. 

Cf. Ritter XV (1). 487; v. Eaumer p. 158 et 428) capeUa marmorea] De claustro, quod 



63 

flenjt anujisaime snper illani. Procedamtis ergo, et inter loenm orationis eius in ago- 
tum et locum captinitatis eius in GetbBemani transeamuft torrentem Cedron et sequamur, 
Bi quoroodocunque concedatur nobis uenire in Oolgatka, ubi steterunt fixi in cruoe 
flaentes Banguine pedes eius; moriamur ibi cum Christo, ut cum Eo pariter resurgamus t 

lERUSALEM. 

VIU. lerusaiem igitur, ciuitas Dei Summi, de qua dicta sunt et dicuntur cottidie I 
gloriosa; sita est in terra montuosa. Montes enim sunt in circuitu eius. Habet uero^)^^*) 
per circuitum terram fertilem et bonam, preterquam contra orientero et lordanem. Distat 
ab Accon XXX \*I lcucis^); que est contra aquilonem, a Sebaste siue iSamaria XVI, de 
Sichem XIII , de Nazareth^) XXXVII. He^^) omnes sunt contra aquilonem. De loppe 
XIIL Uec est fere occidentalis, paruum tamen aquilonalis. De lericho VU. Hec est 
orientalis. De Bethlehero U, de Tecua VIU, de Ebron VUI. He*) sunt contra austrum. 

Est autem in decliui'; roontis sita dupliciter, et ab austro uidelicet et ab occi- 
dente; ab austro sita in latere montis Sion, immo partim in ipso monte, partim in eius 
deacensu. Descendit autem longitudo eius ab ipso monte Sion, se extcndens contra aqui* 
lonem. Ab occidente uero habet montem Oian ^^% et dependet ab ipso eius latitudo con* 
tra orientem usque ad torrentem Cedron siue uallem losaphat, quod idem est 

Est ciuitas*; bene magna; ut infra dicetur. Et non est, ut quidam fabulantur, in 

alio loco sita, quaro^) fuit tempore Passionis Dominicey argumentantes pro parte ilia, 

quodi cum Dominus fuerit extra portani passus et nunc ipse locus sit intra menia ciui- 

tatia, ideo sit in alio loco sita. lati nesciunt, quid k>quuntur% et uolunt ea scire, que 

non uiderunt. Situs enim huius ciuitatis est et semper fuit, quod manente templo Do* 

mini intra muros ciuitatis stultum fuisset; iromo omnino impossibile eam ad locum alium 

transferre propter locorum munitionem ex omni parte^ cum^) similem munitionem non 

posset habere alibi quoquomodo. Est taroen in rei ueritate in latitudine ampliata, et non 

in longitudine, et^) manet tota ciuitas antiqua cum roonte Sion intra muros") et inhabi- 

tatur» sed nunc hoc tempore pauci suut admodum habitatores pro tante capacitate ciui* 

tatis» quia habitatores eius sunt quasi continue in timore^^'). Dispositionem tamen eius 

antiquam''>, quantum potui, indagaui. 

a; enim St. mUem h. — h) ctb Acrom XXXVI leucit h. et codd. rrnt, — c) tlana. zarehi St A Aa* 
Moreth h. — d) hec St h. - e) hee 8t h. ~ f ) decliuo Sl tkcliui h. ^ g^ £t ciuitM St. £i eH 
ciTitM h. Ei ta eet t coaiecturs matayimuf. ^ h) Verlm ^m fuii iempare — itieo $ii in alio 
loco siia om. St — i) iocuntur 8t. -> k) cum om. St ^ 1) ee«i St iSi t conieetuni dedi. — m) 
muroe i habiiatur St. et hahitatur h. ~ n) anU quam potui indagaui St. 

nunc e«t, monialiuro vid. Kobintun FaL II. 310, p. 12 sq. et C. W. M. van de Velde Plan of 

qni Bnrchardum ditertis verbis citat. the town aod environs of lenisalem constnicted 

429/ Ilabet uero\ Vocabulnm uero e con- firom the En^Ush Ordnaoce • ^nrvey «od mea- 

iectnra dedinus. sorements of Dr. T. Tobler. With Memoir hj 

430. Uion\ Nomen Gion apod Borchardoro Dr. Titus Tobler. 1S5S Ootha. (^a lo Ubola 

primom iovfoiri ceoset Robiosoo PaL IL 25. lebel Deir Abo TAr, qoi est moos Oihoo, me- 

Monti Oioo s. Oihoo aliom ae Borchardos lo- ridiem versos speetat 

com a9»i|rnat Toblerus io tabola geogr. libri 431 > continue in timore\ Hoe fere loco in 

inflcripti Die Siloahqoelle. Burchardus eoiro oe- priore, qoam Borehardos ipse coravit, receo- 

cideotero, Tobleros meridiem versus pooit eon. siooe ad fidem eodicoro vradslavieosioro haee 

8ed videas de hoe Borchardi loco Tobleri addootur: „Vbicoaqoe enim sibi placoerit, qoili- 

swei UUcher Topographie voo Jerosalero ood bet eligit maosiooem, eo qood plures domos 

neincn Umfebungeo. Berol. Ib53 tq. Vol. II vaeant Videtor aotem roihi et io hoc mihi 



64 

£rat quippe autiquitus^ sicut hodie est, mons Sion pro parte supereminena dui- 
tati^ capax ualde, qui eciam per Be satia magnam uidetur posae facere ciuitatem. Qoi 
mons inicium habens a porta*) aquarum ^^^ siue fontis Siloe contra orientem facit semi* 
circulum per circuitum contra austrum usque ad occidentem, ubi erat turris Dauid. £t 
erat per totum istum circulum rupes prerupta et arcus similiter istius semicirculi, qui 
appeliabatur Mello^^^), circa cuius repletionem intcr montem Sion et ciuitatem inferio- 
rem leguntur reges luda plurimum laborasse*^*). Turris uero Dauid sita est contra oc- 
cidentem iu quodam colle ipsius prerupte rupis competenter eminenti; et uorago ipsa, 
que uenit a parte australi montis Sion, sequens^)*^*) eam usque ad occidentem; ubi te- 
tigit rupem turris Dauid, statim curuabatur inclinando se ab occidente contra orientem, 
gyrans ipsam turrim. £t ita erat turris in rupe et in quodam augulo uoraginis illius 
constituta. Uallis autem siue uorago^ que ipsam cingcbat, diuidebatur in duas ualles 
profundas, quarum una procedebat contra aquilonem; alia contra orienteni. £t iste due 
ualles faciebant alium angulum^ oppositum angulo; in quo erat turris Dauid sita, et iste 
angulus erat de ciuitate inferiori, sicut infra dicetur. 

UalliR igitur illa, que de turre Dauid desccndebat, procedebat utique in latere 
aquilonali montis Sion usque ad montem Moria ^), in quo erat templum, separans a monte 
Sion ipsum montem Moria et totam inferiorem ciuitatem. £t descendebat uorago ista 
adhuc ultra usque in torrcntem Cedron per locum, ubi nunc est porta aquarum, inter 
montem Sion et palacinm Salomonis, quod edificatum fuit in parte australi montis Moria 
£t ita uorago ista antiquitus ex omni parte cingebat montem Sion. HeC*) erat ciuitas 
Dauid. Uerum nunc uorago ista tota^) est repleta, possunt tanien adhuc eius uestigia 
aliqualiter deprehendi. 

a) parte St. porta h. — b) Jigena St. cingena h. Edit. Veu. — c) Maria passim St. — d) /««^ St. hic 
h. — e) nota St 

consenserunt, qui mecum ibi fuerunt et utraque portam foutis Siloae appeUans, meridieni ver- 

nouerunt), quod lerusalem amplior multo sit et sus spectare putat, ponens eam inter montem 

longior, quam antiqua ciuitas magdeburgensis, Sion, ut infra dicit, et palacium Salomonis. 

quam includit murus circuiens de sancto Am- Porta fontis Siloae est eadem, quae porta ster- 

hrosio (siue Georgioy ex alia scriptione) usque coris, in meridionali moenium parte. V. Tobler 

ad nouam ciuitatem exclusiue'^ Burchardus igi- Topogr. v. lerus. I. 152. 163. Cf. Kobinson 

tur Magdeburgum frequentavit. Idem efticitur Pal. II. 121 not. 123. 

ex iis, quae iu eadem priore recensione ad 433^ ^^^^^^j Hebr. ^^^, Mello, habet Vulg. 

fidem cod. vrat. b. annotantur ad cap. VI. 7: cf. Ritier XVI. 364. 390.* V. Tobler Top v. 

„Quod spacium melius estimare potui, quia se- j^^^ j ^O sq. not. 2; p. 87. 187. Gesenii 

pius illud pertransiui. Videtur mihi esse sicut ^^^^^^^j^ ^^^ ^^ ^^^j^^ ^^ ^j^^.g^^^ ^.^^^^^^ ^ 

de Magdeburg in Barboy- Apparet, Barbium j ^^ ^1. 27: quia Salomon aedificavit Mello, 

quoque notissimum fuisse Burchardo, Qui haud ^^ coaequavit voraginem civitatis David. II 

scio an non ex comitibus barbiensibus, quorum cbron. XXXH. 5: instauravit Mello in civitate 

genti nomen Burchardi usitatum fuisse videtur, j^^^j^ jj g^^ y ^. ^^ ^edificavit per gy. 

oriundus fuerit, quum cognomen de Monte Sion ^^^ ^ ^^jj^ ^^ intrinsecus. 
ab aliquo claustro repetitum esse possit. 

432) a porta aquarum] Porta aquarum, si ^^4) laborasse] V. I B^f;. XI 27. 

Robinsonum sequaris, non erat in exteriore ur- 435) sequens] Emendatione , quam fecimus, 

bis parte, in moenibus, sed templi ad aram per- sequens , et locorum situi , et vocabulorum for- 

tinuisse videtur, occidentem versus sita. V. Ro- mis magis consultum volebamus, quum scriptio 

binson Pal. 11. 118. Qui si verum vidit, errat cingens minus prope accedat ad formam codi- 

Burchardus, qui portam aquurum alio iiomine cis St. figens, quam sequens. 



65 

Secunda uorago, siue uallia, que diuidebatur ab ista sub turre Dauid, sicut dic- 
tum est supra^ contra aquilonein procedebat, et faciebat fossatum ciuitatis a parte occi- 
dentis circa totam longitudinem ciuitatis usque ad finero eius in parte aquiloniB. £t 
fluper eam pertotum^'*) erat interiuB rupes eminen», quam losephus appellat Acram*^'), 
super quam erat muruB ciuitatis positUB, qui cingebat ab occidente ciuitatem usque ad 
portam Effraym^^% et ibi curuabatur iterum contra orientem UBque ad portam angtili^^% 
que erat constituta in angulo ciuitatiB^ qui^) erat contra angulum aquilonis et orientis. 
Et ibi iterum murus curuabatur de aquilone per orientem contra austrum extra aream 
templi, includens illam et domum regis et portam fontis siue aquarum iuxta montem 
Sion ad orientem. £t iste erat ambitus ciuitatis. Rupes autem iila, super quam, ut 
dictum est ante, ex parte occidentis erat murus^j ciuitatis edificatus, eraf^; eminens 
ualde, et maxime in angulo, ubi occidentalis pars muri coniungebatur cum aquilonali "^). 
Ille enim iocus magis erat eminenS; et ibi*) erat edificata turris^ que dicebatur nebu* 
io0a^*^), et caatellum ualde firmum, cuius adhuc ruine sunt ibi. £t uidetur inde Arabia 
et lordanis et mare mortuum et alia loca multa, quamuis quidam uolunt dicere, quod 
turris nebulosa fuerit iuxta templum: quod oportunitas loci et decliuitas non admittit 
De ista rupcy ex parte occidentis^ ut dictum est, uehementer alta, dependebat latitudo 
ciuitatisy inclinans paulatim usque ad murum orientalem, qui^y erat super torrentem Ce- 
dron, ubi ciuitas ipsa erat tunc et est hodie deiuissior<^); unde et ibi sordes ciuitatis per 
portam sterquilinii defiuebant in torrentem Cedron. 

£xtra uoraginem autem siue uallem sepius supradictam ex parte occidentis, ad 
sinistram exeuntibus da parta ueteri siue iudiciaria^^^) fuit Dominus transfixus; et post 
passionem eius longo teropore uorago illa repleta est, et murus alius circumductus a 
turre Dauid usque ad portam^) Effi*aym, que nunc beati Stephani appellatur. 

Uides itaque, quod ab austro mons Sion^ de occidente uero rupes illay que erat 
pars montis Giou, qui contra occidentem in altitudine plurimum se extendit**'), super- 
eminebant urbi| et sub ipsis duobus montibus contra orientem et aquilonem tota ciuitas 
quasi in decliui montis latere dependebat 

Mons Moria^ in quo templum Domini et palacium regis edificata erant^^^), ali- 

a) que 8t. igtti h. — b) muru* om. Si., habet h. ^ c) et enit St h. Copulam ei dclerimus. - - d) 
aquilom St aquHonaU h. Of. II. 20. — e) ubi 8t iifi h, ^ f) ^ St ^ h. ~ g) dimiseior 
St — h) Verha Dauid -> portam om. St., habet h. 

436; pertotum] Francogallorum parlout V. XVI. 369. Toblerun, apud quero torris ne* 

Fr. Dies Orammatik der romauischeu Sprachen bulosae mentiouem iioa inveuimu», de turre 

Part II p. 28S. Tancredi cxpouit in libro iuscripto Topogr. v. 

437) quam loMephus app. Acram] loseph. Jerus. L 69. 71. Cf. quoque Tobleri tabulam 

B. J. L 1) 4. Cf. V. 6, 1. Uobinsou Fal. IL geogr. inscriptam: IMan vou Jerusalem, «io es 

45 sqq. aur Zeit der Kreuzfahrer wmr, additam libro 

436; usque ad portam Effraym] Porta eius, qui est de fonte Hilone. 
Ephrairo est porta btephani. V. Tobler To- 441) de porta ueteri tiue iudiciaria] lianc 

pogr. T. Jcrus. I. 149. 163. uotam. portam alio nomine portam villae fuHonis vo- 

439. portam anyuii] V. Kobinson Pal II. catam cmo censet Kobinson Pal. IL 119. Cf. 

116. 2 Chron. XXV. 23. Tobler Topogr. v. Tobler Topogr. v. Jerus. L 163 notam. 
Jento. 1 163 notam. 442, mtmtis Gion, qui contra occidentem — 

440) turris - nebulo$a\ Turris nebalosa te extendit] Cf. notam olO ad VII L 6. 
est tarris TancredL Rittero auctore Burchardo 443. mon$ Moria — edificata erant\ Cf. 

soli nominb huius notitiam debemus. V. Kitter Kobinnon Pal. II. S5. 

9 



66 

quantalum erat alcior ciuitate. Quod patet ez situ templi et atrioruniy Becunduxn quod 
losephus dicit^^^). £t describuntur singula in historiis. Que loca nunc omnino sunt 
complanata et fere demissiora^) tota ciuitate. Depositus enim fuit mons per Romanos 
et missus in torrentem Cedron cum onmibus ruinis tempii et atriorum. Quod hodie pa- 
lam est uidere. Area uero templi quadrata est; habens in longitudine et latitudine plus 
quam iacere potest arcus. Templum uero, quod nunc in ea edificatum est^ adheret 
muro ciuitatis fere. Quod non fecit uerum et antiquum templum, quia atria quatuor 
erant intermedia; sed modo non distat a muro et*^) torrente Cedron, nisi forte centum 
pedibuB. 

Non longe ab area templi contra aquilonem, scilicet minus quam iactus sit lapi- 
dis; est parta tiaUis^^^)^ quia per eam descendebatur in uallem losaphat. Dicebatur 
eciam parta gregis^^^), quia per eam introducebantur greges ad immolandum^) in templo. 
Huic adherebat turris; quam quidam putabant turrim nebulosam uel Ananeel **'') , sed erat 
turris Phaselus ^^^), Cuius adhuc apparent uestigia. 

Intrantibus autem portam uallis siue gregis statim ad Binistram iuxta aream templi 
occurrit jowctna probatica^*^, in qua Nathinei^) ^*^) lauabant«) hostias, et sic eas sacer- 
dotibus presentabant in templo offerendas. Hec adhuc quinque porticus habuisse de* 
monstratur; in quibus secundum lohannem iacebant infirmi exspectantes aque motum. 

Ad dextram uero uie predictam portam intrantibus in ecclesia sancte Anne^^^) 
ostenditur alia piscina grandis; que dicebatur pisdna interior ^^^), Quam fecit £zechia8 
hoc modo. Obturauit') superiorem fontem aquarum GioU; et aduertit aquas eiuB subter 
ad occidentem turris Dauid per uallem paulo ante dictam^ incidens ferro petram, sicut 
dicitur £ccle8iastico^^^); et inducens aquas per medium ciuitatis in piscinam istam^ nt 
in obsidione haberet aquam populus ad bibendum^ et eos non possent Assyrii prohibera 

a) cUmissiora St h. — h) et om. St. a nmro torrentis Cedron h. — c) in molandum St. — d) Nacha- 
nei St. — e) laniabant St lauabant h. £d. Ven. — f) obdurauit St. obturauit h. 

444) secundum quod losephus dicit] los. B. 448) Pha^elus] Turrim Phasaeli occidenteni, 
J. VI. Ant. XV. 11. 3. non orientem versus sitam fuisse docet Toble* 

445) porta uallis] Porta aallis est recens nis Topogr. v. Jerus. I. 83. Fallitar igitur 
B&b el-Asbat. V. Tobler Topogr. v. Jerus. I, Burchardus. 

170. Robiuson Pal. 11. 116 sqq. not. 3. In \\^) piscina probatica] Haec pro Bethesda 

Vandeveldii tamen tabula geogr. urbis sanctae antiqua vulgo habetur, sed nuUo iure. V, Tob- 

anni 1858 scriptum est: Bab es-Sobat ]er Denkbl&tter p. 53 sq. Robinson auctor est, 

446) porta gregis] Porta gregis Toblero Bmchardum primum piscinae probaticae men- 
auctore est porta Stephani, quam ipse in ichno- tionem inire. V. Robinson Pal. H. 137 noto. 
graphia Hierosolymorum medii aevi occidentem Est autem recens Birket es-Seratn. 

versus positam voluit, e regione portae vallis ^^ ^^ ^^^^^^ ^^ ^^HAr.^^, cf. 

losaphat, quae orientem versus spectat. Con- . p, tv o 

stat autem et ab ipso Toblero ad amussim de- 

finitur antiquus et recens portae Stepham b. ^^l) m eccUsia sancte Anne] Quam nunc 

B4b Ho'tta (i. e. portae leonum) situs orienta- Sal^^yol» dicere videntur. V. Vandeveldii ich- 

lis. Quamobrem Toblerus ipse decemat, ve- °°e'- ^•««»«<»'- ^^- ^obler Top. v. J. I. 

lim, inter Burchardnm, qui portam gregis cum " ®^^* 

porta vallis, et eos, qui cum porta Stephani 452) piscina interior] V. Robinson Pal. IL 

componunt. V. Tobler Topogr. v. Jerus I. 149. 1^7 notam 2 et Vandeveldii ichnogr., ubi Bath 

447) Ananeel] Hananeel. V. Tobler To- (balneum) pictum est prope B4b Ho'tta. 
pogr. V. Jerus. I. 163. 453) Ecclesiastico] XLVIII. 19. 



67 

Fontem uero aquarum Gion^^^), qoi non diBtabat ab agro fullonis ^^^; , duxit in superio* 
rem pUdnam^^^) ^ que est super natatoria Siloe. Hanc Achaz inceperat, sed non perfe- 
oerat. De hac piscina et de hoc fonte dictum est illud Ysaie^^^): „Egredere ad extre- 
tnum aqueducttu euperioris pUeine in uia agri fuUonie,"' Est enim ista piscina et dicitur 
auperior respectu natatatorie Siloe, quia ipsa natatoria Siloe de ista piscina et de fonte 
Siloe recipit aquam tanquam inferior^^**). 

£t nota de diuersitate istarum piscinarum et nominibug earum. Prima et preci* 
pua piscina in lenualem erat piecina probatica^ quinque porticua habens. Hanc fecit 
Salomon pro ministerio templi. De hac dictum est supra. Secunda fuit iuxta illam 
contra aquilonem in occlesia sancte Anne, et dicebatur interior. Hanc iecit Ezechias. 
De hac dictum est paulo ante. Tercia natatoria Sihe^ et erat 8ub monte oliueti et sub 
monte Sion prope Acheldemach, et habebat aquam de fonte Siloe. Hanc eciam fecit Eze- 
chia«. Quarta*) erat superior piscina^ de qua dictum est Hanc similitcr periecit Ezechius. 
£t si aiicabi inuenias, quod ista quarta piscina fuerit in ciuitate, non est uerum, immo om- 
nino impossibile. Scio, quod super „ontM uallie *^^) uisionie**^ dicitur et legitur, quia ista piscina 
Buperior iuerit^) in ciuitate et habuerit^) aquam de fonte Siloe: quod nulio modo ettse 
potesty cum ciuitaft alcior sit fonte Siloe plus quam CCCC cubitisy et aqua non possit per 
tantam altitudinem fluere Bursum. Ucrum tamen est, quod habet aquam de ipso fonte Siloe 
et de fonte inferiori Oion''), quia est extra ciuitatem sub ipsiB fontibus non longe a uuta- 
toria Siloe. Alias piscinas non uidi, nec legi iniase in lerusalem uel esse antiquitus, ui«i 
forte aliquis uelit mare eneum ^^% quod in facie templi erat, inter piscinaa computara Bcr- 
cilia''; quedam tamen propter balnea') facta sunt modemis diebus in ciuitate non louge a 
domo patriarche et hospitalis sancti lohannis; de quibuB non fit mentio in scriptura ^*'^^). 

Uailis eciam losaphat cingebat ciuitatem, ex parte orientis sub monto oliueti de- 
Bcendens. Que licet adhuc sit satiB profunda, multum tamen est impleta^^'). Komani 
enim, ut dicit losephuB^^-), ab ea parte ciuitatem oppugnantes incisis oliuis et arboribuB 
aliis aggeres inde facientcB eam impleuerunt^^^. Postea insuper capta ciuitate ruinaB 
atriorum et templi complanato monte Moria, ut de cetero locusv; iterum muniri uon 
poBsety HeliuB AdrianuB^^^) fecit omnia proici in torrentem Cedron et ciuitatem anpergi 

b) piotuor St guarta b. — h) /Uii St h. /Vmi e coDiectura dedi. — c) halmerit St haurii h. Ed. 
Ven. — d) gifgoH St. — e) berchfflia St. - f ) beUetia St. ~ g) Iocum St, loc%is b. 

454) Fontem uero aquarum Oion] V. Tob- quam Toblerus vocat, piBcinam Siloah. V. loh* 

ler Top. T. leruB. U. 61. ler Die Siloahquelle p. 32 sqq. 

45.*» ab agro fuUonis] Cf. lesaiao VU. 3, 459. onus uallia] V. lenaime XXU 1. 

XXXVL 2; II Begum XVIU. 17. 400, mare eneum] V. ii Sam, VUI. S; II 

45tS) in superioran piscinam] £st receuB Hegum XXV. 13. 

Birket elMamiUab. V. Tobler Topogr. v. Je- 460^; Ber^Uia — tnriptnra] De hoc Bur- 

ruB. IL 62 BC|q. KobiuBon Pal. U. 12*J 8<|q. Ap- chardi ioco vide quae Imudat TobK»niB tn (Pmsu* 

paret autem banc Burcbardum b. 1. non dicere, do-'* Autouino Martyro, quem edidit, pag. uu. 

Bed eam, quam Toblonu dicit Oberteicb Siloab. Ceterum berciic est Francogmllorum berceau. 

V. Tobler Die Siloabquelle p. 23 8<iq. Cuiub 401) muitum — est ifnpUtn] Negat boc T«ih- 

rei omnem dubitationem expellunt tpBiuB verba leruB Top. v. JeruB. 11. 2o sq. 

BcriptoriB, qui infra: nfons Siioe, inqultf de quo 402 Joscphu*] B. J. W 2. 

per aqueductum fluit aqua in piscinam su- 463} Homani — i^npieuerunt] Uanc opiiiio- 

periorem et in natatoriam ^Siloe.'' nem totam refellit Tobler Die 8iloabq. p. Is3 

457) Ysaie] VII. 3. — IsO. 

45S quia ipsa — ififerior] Dicit inferiorem, 4t>4, Jletius Adrianus] AeliuB Iladriauui». 

y 



68 

8ale. Hec omnia exiBtenti illic ad oculum patent Sepulerum enim iurginis gloriost^^% 
quod CBt in ualle losaphat, non quidem in eius profunditatC; sed in pede montis oliueti, 
parum tamen super uallem et in Buperfide erat^^^) tempore habitationis lerusalem ante 
subuersionem, nunc*) est longe sub terra, adeo quod ecclesia ipsa cum sit multum alta 
et^) testudinata^ tota nunc sit sub terra et omnino cooperta^ et uallis desuper tota plana, 
ut uia sit super ecclesiam ad eundum. Est tamen in superficie terre quoddam edificium 
ad modum capellule factum^ quod cum^) interius descenderis*^) per gradus plurimos; sub 
terra in ecclesiam ipsam^) ad sepulcrum uirginis gloriose perueniesO. £t credo, quod 
sunt LX. Est autem sepulcrum in medio chori contra altare^ marmoretun ct mirifice de- 
coratum. Et ego fui in ecclesia ipsa^ et uidi sepulcrum. Ecdesia tameu multum hu- 
mida^^^) est interius, quia torrens Cedron^®^) est sub ipsa repletionibus supradictis coo- 
pertus; et quando iuerit inundatio aque pluuiarum; ipse torrens, qui adhuc in antiquo 
suo meatu sub repletionibus ipsis currit^); erumpens replet ecclesiam in tantum, quod 
sepe per ostium^) capelle superius posite per omnes gradus exuberans exitO^^^ aqua. 
In cimiterio uero ipsius ecclesie non longe ab eius ostio hauritur aqua ab indigenis de 
fonte quodam; qui in Nehemia ^*®) /on* draconis^'^^) dicitur, ante portam uallis siue gre- 
gis. Ecdesia autem beate uirginis lumen habet intus de fenestris orientalibus contra 
montem oliueti positis, ubi bene potest secundum loci dispositionem lux accedere diei. 

Non longe ab ostio huius capelle; que ducit ad ecdesiam contra orientem, videli- 
cet L pedibus, est ostium alterius ecclesie , que uocatur Gethsemani^''^), ubi erat ortus, 
quem introiuit Dominus cum discipulis suis, in latere montis, adherens cuidam rupi con- 
caue de monte dependenti, sub^) qua rupe discipuli sedebant, quando dixit ds Dominus: 
^^Sedete hic^ donec uadam illic et orem.^^ Et ostenditur adhuc ibidem locus sessionis eorum. 
Ibidem eciam ostenditur locus, in quo tentus fuit a turbis, luda eum osculo tradente. Et 
uidetur impressio caluarie eius superius in rupe dependente et liniamenta ^"^^) uertids et 

a) non St. nunc h. — b) e« om. St. — c) cwn St. tamen h. — d) deecendens St h. — e) eccleeia ipea 
St. ecclesiam ipsam h. — f) perueniea om. St peruenitur h., sed in margine! — g) atrrena St. 
currit h. ~ h) hoatium, hostio paasim St — i) erit St h. eitit Cod. Bern. — k) cttm St siUf h. 

y. Robinson Pal. II. 203. Tobler Die Siloah- est fontem draconis convenire in fontem Ma* 

quelle p. 183. riae, citans varios scriptores annotatione 3 pa- 

465) Sepulcrum — virginis gloriose] nanc ginae 11. Burchardas vero h. I. eandem fontem» 
Dschesmanijeh s. Sitti Mariam. V. Tobler Die qaem Toblero Die Siloahqaelle p. 170 nota 5 
Siloahquelle p. 143 — 191. Kobinson Pal. I. referente alii quoque peregrinatores collauda* 
388 not. 1. runt, fonte Mariae aliquanto superius e regione 

466) parum tamen — superficie erat] De hoc portae vallis losaphat Bitum dicit. Est idem 
Burchardi loco v. Tobler Die Siloahq. p. 183. fons , quem commemorant Uelfricus, Briemlius, 

467) Ecclesia humida] De his Burchardi ver- Lusignanus, quem igitiu: a Burchardo iam com- 
bis v. Tobler Die Siloahquelle p. 186. memoratum esse videmus. Quod fugit Toble- 

468) quia torrens Cedron] Cf. Tobler Die rum, qui anno demum 1483 primam eias men- 
Siloahq. p. 185, ubi ipsa Burchardi verba trac- tionem factam esse coniecit. 

tantur. 472) Gethsemani] V. Tobler Die Siloahq. 

469) exuberans exit] Negat hoc Toblerus, p. 191 — 222. Forma Gethsemant est graeca 
hunc ipsum locum et citans et refellens in li- re^a7i(jLavrj , per itacismum lecta, ut lordaTU^, 
bro inscripto Die Siloahquelle p. 185. non lordane^, ex graeco ^IoQdavrig a Burchardo 

470) m Nehemia] II. 13. et aliis formari videtur. 

471) /on^ draconis] V. Tobler Die Siloahq. 473) liniamenta] 8i supra veram scriptio- 

p. 2. Ritter XVI. p. 371. 443. Toblerus auctor nem coniectura assecuti sumus, hic quoque, 



69 

capUlorum eios. Quam impresBionem dicitur fecisse rupem «pprehendendo, cum a turbis 
teneretur. Et nota, quod de ipso lapide nec puluis, ut ita dicam^ deponi potest, cum 
tamen mnltum laborauerim ferreis instrumentis, ut inde mecum aliquid portaremi et ta- 
men plene uidcntur in eo impressiones predicte, ac si de paata esset rupcB ipsa. 

De OethBemani quantum iactuB CBt lapidis contra austrum cst locus, ubi auulBUB 
ab eiB orauit; eifactus e»t $udor eius sieut gutte sanguinis deeurrentis in terram*'*). Ubi 
eciam simiiiB lapis esty Bimiles imprcBBioneB habenB genuum et manuum eius. 

Inter hunc locum et QethBemani ante ecdcBiam beate uirginiB trauBit uia, qua 
aBcenditur in montem oiiueti et in Bethaniam et ad lordanem. 

De loco orationia ^^^> Domini pluB quam iactUB Bit lapidiB, contra auBtrum^ in op- 
posito templi et in pede montiR oliueti, in ualle loBaphat cBt Bcpulcrum*/ regiB^^^), ha- 
bens BuperpoBitam piramidem ualde pulchram. 

Sub monte Sion contra regiam Salomoni» in occidentali latere uailis lusaphat CBt 
/ons Siloe*''*''')^ de quo per aqueductum^'*") fluit aqua in piscinam superiorem et in nata- 
toriam Siloe, quando fouB ibidem habundat aquis ; non enim fluit iugiter, sed interpolatim. 

Ambe autem iste piBcine sunt in pede montis Sion^ inter ipsum et Acheldemach. 
Accedit inBuper ad has piBcinas eciam aqua de fonte Oion^) in/eriore ^'^^ qui oritur Bub 
agro fullonis iuxta locum stationis Rabsaces, ubi exprobrauit Domino^^^). 

luxta piscinas istas ad iactum lapidis ultra uallem in parte eius australi est ager 
Ackeidemaeh^'*^), ubi est scpultura peregrinorum , empta XXX argenteis, quibus ludas 
uendidit Dominum. Multa^) sunt in agro isto sepulcra preciosa. 

Inira piBcinas istas et agrum Acheldemach contra orientem descendit'') torrens 
Ctdron ***') collectis insuper aquis, quas secum trahit de partibus BuperioribuB, scilicet de 
Kama et Anathoth et sepulcro regine labenorum*)^'*';. £t longe sub sepulcro beate uir- 

B^ est sepuicrum oin. St, babet h. <— b^ gyon St — c) msta St. multa b ^ d) fiescentletts St tie- 
setndit b. — e) labanorum St 

•tcnti VI. S, /intamenta, non /ineomenta, scrip* 480; Rabsaces — />tfminoJ V. lesaiae c 

•it BnrcharduA. XXXVI et XXXVII. 

474; deeurrentis in terram] V. Locae XXII. 48 Ij Acheidemach] Hakeldama. 

44. 482) Cedron] Kidron. 

475 De toco orationis] V. Tobler Die 8i« 4b3y sepuicro regine lahenorum] Sont, quae 

loahq. p. 20S sqq. vulgo feruntur, srpulcra regum. V. UobinHon 

476 • est sepuicrum regis] De quo T. Tobler Pal. II. IbS— UM. loseph. B. J. V. 4, 2. 

Die 8iIoabf|uelle p. 304 sq. Pmusan. Descr. Graec. VIIL 16 in fine. — Ce- 

477i /<m# iSi7of| Uunc Burchardi locum com* terum Burcbardi locum more suo md verbnm 

mentatur Hobinson Pml. II. 144. Fons SHoe descripsit Marinus Sanutus Ton. secreta fidel. 

est fons Mariae , quem libro saepe coUandalo cruc. lib. III parte XIV cap. IX p. 255. Ne* 

de^cripsit Titns Toblem*. que i^tur erat, quod bunc, non Burcbardnm 

47S< prr aqueductum] Uunc anno tS46 Ti- auctorem citarct Hubinftunus Pal. II. 193. An- 

tus Toblenu tpse •ut^ pedibus penetrayit Vid. tiqua quidem scriptio ent iabmofum, quam 

Die Siloabqnelle p. 7 »q. Banutus quoque bmbet p. 255. qui paulo infe- 

479; de /onte Oion in/eriore] Cf. qnae su* rius p. 256 Abigenorum refrinam dicit Uele* 

pra VIII 1 p. 142 exstant: et de /onte i^fe- nam, oblitus, qnae paulo ante a Burchardo de- 

riori Oion. Kst recena Btrket es-8uItAn, lacus •cripsit. Jahenorum est i. q. Adiabenonim. 

8ultani. V. Tobler Topog^. v. Jeius. II. 69 Uelena, Adiabenaeorum regina, regum Isatae 

et not 9. et Monobasae mater. cnm filiis ad lodainmum 



70 

ginis auditur strepitus eius aub terra descendentis ad locum istum. lunguntur ei insuper 
aque exeuntes de pisciais istis, et sic omnes descendunt in uallem Gehennon^^^), que di- 
citur eciam locus Tophet^^^), In qua uaile est lapis Zohekth. Ibidem est eciam fons Ao- 
gel*^^), ubi Adonias*^') fecit conuiuium uolens regnare. Ibidem eciam sepultus fuit 
YsaiaS; qui iuxta fontem Siloe serra fuit sectus ^^% Qui locus distat ab isto plus quam 
iacere potest arcus. — £t sunt loca illa amenissima et orti et uiridaria, et deiiciis plena, 
et torrens Cedron rigat ea. 

Super hunc locum est mons offensionis *^^, Et lucus fuit in uaiie ista ^^^), et trai- 
ciebant^^O filios suos per ignem, et colebant idola ibi. 

Hec de hiiS; que sunt dicta circa ciuitatem; sufficiant. 

Nota ergO; quod loca multa sancta sunt in ciuitate ad deuotionem excitancia, tot 
quod dies non sufficit ad peragendum singula. Ecclesia tamen sancti sepulcri^^^) tenet 
inter omnia principatum. 

Ecclesia ista rotunda est, et habet per diametrum inter columpnas LXXITT pedes, 
preter absides, que habent per circuitum a muro exteriori ecclesie XXX pedes. Super 
sepulcrmn Domini, quod est in medio ecclesie, est apertura rotunda^^^), ita ut tota 
crypta*) sepulcri sit sub diuo. 

Oolgatana autem ecclesia adheret isti, et est oblonga , loco chori ecciesie sancti se- 
pulcri adiuncta, sed parum demissior. Sunt tamen ambe sub uno tecto. 

Spelunca; in qua est sepulcrum Domini, habet in longitudine VIU pedes; in latitu- 
dine similiter VTJl, exterius undique tecta marmore; sed interius est rupes nuda, sicut 
fuit in tempore sepulture. Ostium ad hanc speluncam intrat***) ab oriente, demissum 
ualde et paruum. 

Tumba uero sancti sepulcri est ad dextram intrantis iuxta parietem ad septen* 
trionem; de marmore grisei coloris; alta a superiicie pauimenti ti*ibuB palmis; longa pe- 
dibus VIII; sicut est interius ipsa crypta^) siue spelunca, et ex omni parte clausa; nec 
lumen potest haberi intrinsecus ab extrinsecO; quia fenestra non est, mittens lumen in- 
tus. Sed pendent IX lampades super sepulcrimi Domini, ministrantes lumen intus. Alia 

a) acripta St. — b) scripta St 

conversa Hierosolyma tranBmigravit Imperatoris 207, quo teste nunc morus prope fontem Siloah 

Claudii temporibus. Cf. Kitter X. 252. monstratur tanquam, locus sepnlturae lesaiae. 

484) Oehennon] Hinnom. V. Tobler To- Inspice Vandeveldii ichnograpbiadi, in qua mo- 
pogr. V. JeruB. U. 39 sqq. rus iila lepidissime picta non desiderator. 

485) 2'ophet] Thaphet s. Tophet altare erat 489) mons ojensionis] nnnc Dschebel Baten 
m valie Ge Ben Hinnom. V. Tobler Top. v. el-HawA. Cf. Tobler Die Siioahq. p. 77—81. 
Jerus. U. 44, qui docet Burchardi sententiam, 490) in vdlle ista] Oehennon. Cf. Tobler 
qui Tophet idem esse censet quod Gehennon, Topogr. v. Jems. IL 45. 

confirmari auctoritate leremiae VU. 32. 491) traiciehant] traducebant Cf. Ezech. 

486) fons RogeJ] Hunc Burchardi locum XX. 31. 

commentatur et in ubus buob convertit Robin- 492) ecclesia sancti s^tdcri] Quam summa 

sonutt Pal. U. 140 sq. Fons Kogel ab aliis Hiobo cum diligentia describit Toblerus libro inscripto: 

et lacobo adscribitur: v. Tobler Top. v. Jerus. Golgatha, qui prodiit Fani Sancti Galli et Ber- 

p. 59 sq. nae 1851. 

487) Adonias] I Reg. I. 9. 493) apertura rotunda] V. Tobler Golg. 

488) serra fuit sectus] V. Tobler Topogr. p. 125. 

V. Jerus. U. 205. De quercu Rogel, sub qua 494) speluncam intrat] Fortasse legendum 

lesaias sepultus foisse dicitur, v. Tobler p. 203 — est intratur. 



71 

eciam spelunca est ante speluncam istam, eiusdem longitudinis et latitudinis et disposi- 
tionifl intra et extra. Et uidentur iste due extra existenti esse una, sed cum intraueris, 
oidcbis eas ab inuicem per mediura separatas*). Intratur autem primo ista et demum 
alia, in qua est sepulcmra. In istam exteriorem intrauerunt mulieres, quando dicebant: 
,,Qiti8 reuoluet nobis lapidemV^^^) et cetera* £t iste lapis erat aduolutus ostio spe* 
lunce interioris, et iacet hodie magna pars eius ante ostium spelunce interioris , cui fue- 
rat aduolutus, in medio istiim. Alia uero pars eius translata est in montem Sion pro 
lapide supponendo altari. Quem eciam ibidem nidi. 

^fons caluarie^ in quo Dominus crucifixus est, distat a loco sepulcri per CXX pe- 
des *»)****). Et ascenditur ad locum, ubi crux infixa fuit rupi, per XVIU pedes')**') a 
superficie pauimenti ecclesie. Scissio petro eiusdem, in qua crux fuit fixa, tante capa- 
cttatis est, ut caput meum. Et descendit longitudo eius de loco crucifixionis usque ad 
pauimentum inferius p(T XMII pedes ^) *^% et color sanguiniK Domini nostri Ihesu Chri- 
sti apparet hodie in ipsa scissione petre. Et scissio ipsa erat sub manu eius sinistra. 
Altare eciam cdificatum est iuxta eiun locum manus sinistre, ualde decorum, de marmore. 
Ego dixi missam de passione et legi passionem seeundum lohannem in missa in loco 
ipso passionis Christi. 

Pauimentum «) huius capellc stratum est de marmore totum , et parietes sunt tecti 
marmore et opere musiuo decorati de atu*o purissimo. 

De caluana contra orientem 24 pedibus est altare quoddam^ sub quo est pars 
oolumpne, ad quam Dominus^> fuit flagellatuS; illuc translata de domo Pilati, et sub 
lapidc altaris est tecta, ita ut a fideiibus possit tangi, uideri et osculari. Est autem de 
lapide porfiritico subnigro, habens maculaa rubeas naturaliter, quas credit uulgus tinctu- 
ras^ esse sauguinis Christi. 

Alia pars columpne dicitur translata csse Constantinopolim. 

De altari columpne huius contra orientem ad X pedes descenditur per gradus 
XLVin'';^*^) ad locum, ubi ab Helena fuit crux inuenta. 

Et est ibi capella et due altaria longe infra terram. 

Iste locus, in quo fuit crux defossa, uidetur mihi fuisse unum de fossatis ciuita- 
tis, in quod cruces depositis corporibus misse fuerunt et desuper sordes ciuitatis com- 
portate^ donec per Helenam loco mundato crux est inuenta. Prope enim ciuitatem erat 
locus passionis et ortus in loco illo. 

Locus uero, in quo stetit beata uirgo cum mulieribus aliis iuxta crucem , non fuit 
Bub ipso brachio cmcis ad aquilonem, sed aute faciem filii fere ad occidentem. Mon- 
stratur enim locus stationis eius contra faciem filii pendentis in cruce sub monte et rUpe, 

s) eom — Beparaiam St. tas — 9€paruta$ k. > b^ per 7U0 ptik» St k. ptr CXX hmbetit codd. Trat 
-- c) ptr ig pedes Si Hoc ig ortum est ex numero Ib. — d) per igu i. e. IM petk» 8t per 
XV 111 pffies h. — e* Ab hoc verbo in St ioci|nt verras dovu«, et msrgini sdscripta funt verba: 
Hic ifUro«htc — f ) Vocab. Daminme om St. . habet h. — g) pichtrae St tinctttroM h. ~ h) 
9H St XLVIII h, 

495, reuoiuet nobis lapiiUmf] Cf Tobler 49S, in/erius per XVJII pedes\ Toblerus 
Oolft. p. 173. XX VIII pedes dare videtur. V. Tobler Golg. 

496, CXX pedes] V. Tobler Golf^. p. 28. p. 341. 

497, rupi per XVIII] Aln legunt XXVIU. 499) per gradus XLVIII] V. Toblor Golg 
V. Tobler Ooig. p 257. p. 30b. 



72 

in qua crux fuit fixa^^^). £t ueneranter habetur a fidelibus. Quem eciam locum sepe 
uidi. Ipse eciam Christus faciem uertit contra occidentem pendens in ctuce; non ad 
orientem*), ut uolunt quidam. Quod patet ex eo^ quod uorago illa magna^ de qua dic- 
tum est Bupra; que fuit ab occidente pro fossato ciuitatis, erat retro crucem, et in ipsam 
fiiit crux proiecta et postmodum inuenta; ut dictum est ante. 

Multa altaria sunt in ecclcBia ista et decenter ornata. 

Ante ostium occidentale huius ecclesie foris est locus, ubi Maria Egyptiaea^^^) 
orans ante imaginem beate uirginis^ cum diuinitus remota fuisset, uolens intrare templum, 
consolationem per responsum beate uirginis recepit. 

Inde procedendo contra turrim Dauid et montem Sion est locus, ubi ab Herode 
Agrippa fiiit beatus lacobus decoUatus ^^^). Deinde eundo in montem Sion reperies do- 
mum Cayphe^^% in qua ludei Christo illuserunt, et locum, in quo ipsum recluserunt us- 
que mane, qui locus carcer Domini^^*) appellatur. Inde quantum iactus est lapidis; con- 
tra austrum, est locus, in quo beata Maria^) uirgo migrauit*®*) et habitauit, quamdiu^) 
uixit post ascensionem Domini. Huic loco prope est cenaculum grande, in quo Dominus 
cenauit cnm discipulis ^"^) ^ pedes eorum lauit, corpus suum et sanguinem tradidit, post 
resurrectionem apparuit pluries; Mathias sorte electus est, Spiritus Sanctus datus est''^^')^ 
et multa gloriosa opera impleta sunt. 

3 Et nota^ quod ciuitas lerusalem sita est in loco multum eminenti. £t de ea uide- 
tur tota Arabia et mons Abarim^) et Nebo et Phasga^) et') planicies lordanis et leri- 
cho et mare mortuum usque ad Petram deserti. Nec uidi ciuitatem uel locum, qui pul- 
chriorem haberet prospectum. Ad ipsam autem ascenditur ab omni pai*te, quia sita est 
in loco alciori, qui est in terra illa, preter Silo^®^), que distat ab ea per duas leucas. 

4 De magnitudine autem sancte ciuitatis sciendum; quod secundum losephum ^^^) 
absque monte Sion habuit ambitus ciuitatis per gyrum XXXIU stadia. Cum ipso autem 
monte murus exterior^ scilicet tercius murus, secundimi eundem losephum habuit XC 
turres, singulis turribus per CC cubitus distantibus, hoc est«) per CCC pedes, qui fa- 
ciunt LX passus, qui fuerunt inter turrem et turrem. Multiplicatis igitur LX passibus 
per XC turres exibunt passus 5400*^); qui faciunt ambitum ciuitatisO. Cum igitur 125^) 
passus faciunt unum stadium, si diuiseris 5400 "^) per 125, exibunt 40°) sta- 

a) Verba non ad orientem om. St — b) Maria om. St., habet h. - c) diu St. quatndiu h. ^ d) 
Arabum St Cf. VII. 33. — e) Phasga om. St — f ) e^ante vocab. planicies om. St h. — g) 
est om. St, habet h. — h) 2400 St 5400 h. — i) citata (citatria) St — k) 12 passus St. centmn 
viginti quinque h. — 1) diuerei sunt St. diuiseria h. — m) 1400 per 12 St 5400 per 125 h. — n) 
240 stadia St 33 stadia et passus 25, qui fcununt guinque miliaria et passus XXV. h. 

500) Locus uero — crux fuit fixa\ V. Tob- 505) migrauit] diem obiit V. Tobler To- 
ler Golg. p. 377. pogr. v. Jerus. 11. 104. 

501) Maria B^ptiaca] V. Tobler Golg. 506) cenaculum — discipulis] Arabice dici- 
p. 378 sqq. tur eI-ABch4. V, Tobier Topogr. v. Jerus. II. 

502) lacobus decollatus] Nunc Deir Mar 99. 105. 

lakub. De hoc nostro loco v. Tobler Topogr. 507) Spiritus Sanctus datus est] V. Tobler 

I. 359. Top. v. Jerufl. H. 100. 

503) domum Cayphe] V. Tobler Topogr. v. 508) 8ilo] Silo antiqua est recens Seil^n, 
Jerus. n. 156 sqq. sed Burchardus didt Nebi Samwil. V. Robin- 

504) carcer Domini\ Habs el-Messieh. V. son Pal. m. 307. 

Tobler Topogr. v. Jerus. II. 159 et 163. 509) losephum] B. J. V. 4, 3. 



73 

dia^'^), qae faciunt V milliaria^i'); et iste fuit ambitus ciuitatia teinpore euersioiUB, 
que facta eat per Romanos, ticut dicit losephus. Sed postea Christiani ciuitatem ampli- 
ficauerunt*), indudentes locum sepulcri Domini. Dicit enim uenerabilis dominus et pa- 
ter lacobuB de Uitriaco, ierosolimitanus patriarcha^''), in libro suo, quem de conquesta 
terre sancte composuity inter cetera ita scribens: y,Est autom sepius nominata et sepe no- 
minanda ciuitas secundum omnes eius partes in monte sublimi sita, muro ualido undique 
cincta, nec nimia paruitatc angusta, nec magnitudine cuiquam fastidiosa. A muro nam* 
que usque ad murum habet distandam quantum quater bonus potest iacere arcus, ha- 
bens insuper a parte occidentali munitionem ex lapidibus quadris ex cemento et plumbo 
indissolubiliter compaginHtam , qt» ex imo ktere pro muro est ciuitati et turris Dauid 
appellatur* Ipsa eadem est, que a quibusdam eciam Antonii dicitur et moutem Siou 
habet ab austro, in quo Dauid sibi habitaculum fecit, in quo eciam cum aliis regibub est 
sepultUB. £t eam duitatem Dauid appellauit Mons autem caluarie, in quo Dominus 
est crudfixus, a parte occidentis erat extra murum ciuitatis, sed Ilelius Adrianus duita- 
tem ipsam per Titum ,ct Uespasianum dcittructam rtparauit et in tantum ampliauit, 
quod locum crucifixionis et sepulture intra murorum ambitum inclusit, omni situ eius 
manente ut prius.'' Huc usque uerba domiui lacobi. 

Ceterum de portis eius et montibus circa eam positis et lods eius disseramus. 5 
Prima igitur erat poria Dauid^^^). («^ue erat in latere montis Siou contra occi- 
dentem, ubi erat augulus ciuitatis iuferioris oppositus^; turri Dauid, in loco illoy ubi due 
uoragines a se inuicem separabantur, quarum una contra aquilonem, aha procedebat*^, 
coutra orientem. Et erat ibi testudo^*^) facta ultra uallem coutra portam, per quam 
erat exitus ciuitatis. Ad dextram huius testudinis ludas in sycomoro quodam laqueo 9t 
Muspendit^^% Ista**) porta dicebatur piseium^ quia per eam uia erat de loppe et Dios- 
poli*) et maritima, unde ducebantur pisccs. Dicebatur') autem negociatorum ^ quia per 
eam uia erat in Bethlehem et in Ebron et Gazam et in Egyptum et Ethiopiam. Dice- 
bator eciam porta Dauid, quia turris Dauid et ciuitas eiusdem imminebant'; desuper. 

Secuuda porta ab ista fuit in eadem parte muri, respiciens sdlicet oecideutem, 

a; tunpUeaueruni St. ampliaueruni k. — b) in Jloru oppositu St. in/eriaris oppontus b. — C) pro- 
ctdcbaitHr St proctdebat \l — d) ita St. ista b. — e» tUaspoU St. ~~ f dicef*aHtur 8t. fiirtfHt' 
lnr b. — g) immintftat 8t b. 

510) exilmnt 40 stadia] Sunt 43 stadia et referat, Staphorstii senteutia in «o dti videtur, 

25 passus, sed nnmerus corrotundatus esse vi- quod hic pleuo noraine, additi« bonorum, ijuoa 

detur. dicunt, titnlis appelletur lacobus. 8od cf Wil- 

511, y miUiaria] b stadia aoquant unum braudnm de Aldeuborch I. xxviL 17, ubi 11 it- 

miiliarium rumauum. maunus de Lugouue, fjuamvii» vita defunctus, 

512; IHcit enim — pntriitrcfi't\ Cf. quae simili ratioiie pleuo nomine appellatur. NcNjue 

de mnnere patnarcliae b. 1. errore lacobo de intellipmuH, cur non honoris et auctoritatijt au- 

Vttnaco adscripto auuotaviuus supra nota 2S0 gendae CAusa scriptorem quaU^mcuuque ph*uo 

ad VL 5. ^ed ex hoc noi>tro Burchardi loco, nomiue citare potuerit Burchardu». 
ctti superiorem illum adderet liccbat, Nicol Sta- 513' /><>r/ff lhtuid\ Nunc |>orta iop]»enMii, 

pbontiu» in hit>toria ecclesiac bambiu^geusiB par- Bab el-Khalil, olim B<ib elMihrab. V. Toblcr 

tii 1 vul. III p. 355 efticere voluit, Burcbar* Topogr. v. JeruH. I. 144 sqq. \\\h m|. 173. 
dnm iacobi de Vitriaco tanquam vivi mentionem 514, tt\y(udo\ V. TubK*r Topugr. v. Jat, 1. 

iniisse „von welchem uuiicr Verfaxser al» eiuem 2 1 1 noU I . 

nock lebenden redet**,. lu quo errare videtur. 515' ludns — »e tu.^^peHdit] V. Tu!»ler Top 

i^oum enim tempun praei»eu8 vcrbi dtcii uibil v. Jeru». I. 211. 241K 

lu 



74 



sed ab bac distabat contra aquilonem, et dicebatur uetus^^^)^ quia fuit illic a tempore 
lebuseorum. Dicebatur autem iudiciaria^ quando^) ante eam iudicium agitabatur et, que 
iudicata iam erant per sentenciam, extra eam mandabantur executioni. Extra banc fiiit 
Dominus crucifixus, nam lithostratos^^''), locus scilicet iudicii^ est intra muros ciuitatis 
iuxta eam. Huius porte uestigia adhuc apparent in muro ueteri duitatis; in nouo uero 
murO; qui inclndit sepulcrum Domini, respondet ei porta eodem nomine appellata. £t 
ducit in Silo et Bethoron et Gabaon. 

Tercia porta est ab ista contra aquilonem, et dicitur porta Effraym^^^), quia per 
eam ad montem Effraym iter erat In ea conueniebat nouus murus cum ueteri^^^), qni 
factus fuit propter^) sepulcrum Domini includendum. Dicitur nunc portq saneti Stephani, 
qui extra eam fuit lapidatus. Hec ducit in Sichem et Samariam et Galileam. 

Quarta porta est ab ista contra orientem in angulo ciuitatis super torrentem Ce- 
dron, dicta porta anguli^^% Dicta est eciam porta Beniamin^^^), quia per eam fiiit uia 
in Anathoth et in Bethel et in desertum et ad ciuitates alias Beniamin. 

Quinta porta erat contra austrum ab ista, et dicitur sterquilinii ^^^) et stereoris^ sita 
super torrentem Cedron. Et per eam descendebant tempore pluuie sordes ciuitatis in 
torrentem. Per istam similiter erat uia in desertum. Sed non erat porta ista multum 
populosa, quia loca contra eam posita erant barbare habitationis. 

Sexta porta^) similiter contra austrum super torrentem CedroU; porta gregis^^^ 
dicta, quia per eam inducebantur greges, que in templo immolande erant, quia piscina 
probatica prope erat. Dicta fiiit eciam porta uallis^^^), quia per eam in uallem losaphat 
erat uia. Et distat ab ea sepulcrum beate uirginis quantum iactus est lapidis. Huic 
imminebat turris, que dicebatur Phaselus^^^), ab Herode rege facta. Dicebatur eciam 
porta fontis draconis ^*^^ y quia fons, qui dicebatur draconis, erat ante eam. Et per uiam 
hanc itur in montem oliueti et in Bethaniam et ad lordanem. 

Septima porta erat ab ista similiter contra austrum, dicta j7or<a aurea^^"^). £t erat 

a) qtMfido St. guia h. — b) prope St. propter h. — c) SeiCta porta ab ista St. Sed libri typiB ex- 
pressi non habent verba ah isia. 



516) porta uetus] V. Tobler Top. v. Jerus. 
I. 253 — 257. Qui, qao loco nunc ostenditur, 
nunquam portam fuisse censet. Cf Robinson 
Pal. n. 119, qui eam nunc Serb arabice dici 
tradit. 

517) lithostratos] Litho«/ratoB medio aevo 
dicitur pro litho«/roto8. V. Vulg. apud loh. 
XIX. 13. Cf. Tobler Top. v. Jerus. I. 222 
—227. 

518) porta Effraym] Porta Ephraim est 
porta Damasci, B&b el-Am(id, el-Ghor4b. V. 
Tobler Top. v. Jer. p. 148 sqq. not. 2, p. 173 
not. 6. Robinson Pal. 11. 117. 

519) murus cum ueteri] V. Tobler Topogr. 
V. Jerus. I. 173 not. 6. 

520) porta angult] V. II Chron. XXV. 23. 
XXVI, 9. Robinson Pal. II. 116. 121 not. 3. 

521) porta Beniamin] Robinsonum si sequa- 



ris, est porta Herodis: v. Pal. II, 171 not 3. 
Nunc vocatur Bab es-Saheri. 

522) porta — sterquilinii] V. Robinson Pal. 
II. 123 et Tobler Top. v. Jer. I. 178 not. 8. 
Qui de hoc Burchardi loco disputant. Cf. etiam 
Tobler Topogr. v, Jerus. I. 151 sq, 

523) porta gregis] porta ovium. V. Tobler 
Topogr. V. Jerus. I. 175. 

524) porta uallis] porta vallis losaphat, 
porta Stephani, Bab el-Asbat s. Sob&t. Cf Tob* 
ler Top. V. Jerus. I. 170. 175 not. 2. 

525) turris — Phaselus] Turris Phasaeli 
non hic, sed occidentem versus prope Hippi- 
cum fuisse iam supra dictum est. V. Tobler 
Top. V. JeruB. I. 82. 

526) porta fontis draconis] V. Robinson 
Pal. II. 117. Nehem. II. 13. 

527) porta aurea] V. Tobler Top. v. Jerus. 
I. p. 155 — 159. p. 164, p. 176—178. 



75 

super torrentem Cedron similiier, sed in atrio templi. Hoc tamen Bcito, quod hec non 
erat porta cioitatis, sed tempii. Per eam siquidem erat uia de monte oliueti per com- 
pendium quoddam ultra uallem losaphat per testudinem quandam. £t intra istam erat 
parta itmpU^ que dicebatur speeiosa*)^^^). De hac erat uia in Bethaniam et lericho et 
lordanem. 

Octaua porta iuit a superiore Bimiliter australis, super torrcntem Cedron iu ualle 
Bita, inter montem Sion et montcm tempii. £t dicebatur porta fontis Siloe aiue porta 
aquarum^^^), quia ducebat ad fontcm et natatoriam Siloe et uallem Gehenuon^; et Achel- 
demach et ad ortum regis. £go pociua credo hanc fuiMe portam sterquiiinii t»ecundum 
situm locorum, quam aliam supradictam. Nec credo, quod plures porte ^) fueriut iu leru- 
Mdumi quia secundum ciuitatis Bitum non erant neceBsarie per totura circuitum montis 
Sion. £t ai porta erat neceBBaria, tamen nullo modo esse poterat ibi^^y^^";, quia dispo* 
flitio loci impediebat; qui undique preruptus erat 

MontcB^^O autem circa lerusalem erant istL 6 

Ab orieutali parte ciuitatis erat mons oliueti^^^), supra iUam, maior et alcior cetc- 
ris montibus, qui erant circa illam. In^) eius suumiitate edificata est ecclesia iu loco, 
ubi Dominus asceudit in celum. In cuius medio est locus ibidem et desuper apertura *^^„ 
ut pateat locus eciam in aerc, per quem asceudit. Ucrum est, quod lapis ille, in quo 
stetit ^'^), quaudo asceudit, et qui uestigia eius impressa teuebat, positus fuit ibidem me- 
moria^'^). Lapis uero ilie positus est in obstructionem ostii orieutalis sine calce, tameu 
et potest bene aliquis inmittere manum et tangere ucstigia, sed uon uidere. In latere 
huius ecclesic adheret capella quedam ad austrum, in qua spelunca'; sepultai^; est Pela* 
giA^;^^% quoudam famosa meretrix, quam DominuB postea graciam penitencie ei coufe- 
rendo reiiquit peccatoribus in exemplum. Dicitury quod in peccato mortali existens in- 
ter tumbum eius et murum proximum non potest transire, sed nescio ueritatem; ego 
uidi multos transire. 

In eudem monte contra austrum minus, quam iactus sit lapidis, est alia ecclesia, 
que domus panis^^') dicitur; ubi Domiuus discipulos docuit orare, et Dominicam Oratio- 
nem in lapide ibi scripsit 

jifons ojlnuionis^^*^) contra austrum iiii adiacet, competenter altus, sed per ualleni 

a) sponsa St. speciosa h. — b) Miennd St h, - c) partet 8t. porie h. — d) i/n oiu. St h. — e; Al 
St /n editt — f j spelunca St. om. h. — g) sfpuUa om. St. habet h. — h) fxr^irayiW St. 
Feliigia h. Forta«se iegendum est: Peiagia agia^ i. h. Miictji. Cf. Ducauge t. agitte. 

52S; porta tetnpli que dic, speciosa] eMialia. 534, lapis — stetit] V. Tobler Dic Siloabq. 

V. Tobler Top. v. Jer. 1. 159. 164. 500 «(. p. 105—113. 

529, porta fontis i>iioe siue aquarum] Cf. 535 memoria] tauqumm rei» memorabiJi*. 

quaa aniiotavirous ad VIII. t nota 432. 

530y t^i] Particulam hanc e couiecturm in 
sareudam duximus. 

531. Montcs] Aute hauc «ectiouem mliam ^^' "^"'"^ /^"""1 Nunc ccclnsia, qua« dici- 

toum iii»erit editio veucU, ^""^» ''•^'^ Noster. V. T«>bler Dio ftiloahq. p. 231» 

532y mons oliueti] De quo fusius exponit ""^^^ ** iniprimi* p. 242. 
Titus Tobler in libro aureo: Die Siloahquelle 53S. mon» offnisioni*] Huuc montem iC'»' 

Q. der Oelberg. St (iailen lb52. biu»oDo U*i»tu primu» commemorat Burchardu^. 

533. et desuper apertura] V. Tobler Die V. l^ibiuson Pal. 11. 42 uot. I.. Tobler Die Si- 

Siloftb4|ueile p. 9S. loahq. p. 77 — 81 

10» 



53b Pelagia] V. Tobler Dic Siloahq. p. 125 
— 132. 



76 

intermediam separantur. Dicitur autem mons offensionis, quia Salomon in eo templum 
Moloch poBuerat e regione templi; Dominum prouocando. 

Subter eum eciam contra austrum est locus Tophet siue Oehennon. 

Inter orientem uero et^) austrum respectu ciuitatis situs est ager Acheldemach^ et 
mons desuper ualde altus, qui eodem nomine appellatur, et fere tenet totam partem au- 
stri contra ciuitatem. 

Isti ab occidente adheret ager /ullonis ^^^) et mons desuper eiusdem altitudinis, 
cuiuB est prior. 

Huic ergo agro fullonis adheret mans G^on^^^) ab occidentali parte ciuitatiB^ ita 
tamen, ut uia; que precedit de porta Dauid, transeat inter eos. Iste mons Gion ab oc* 
cidente supereminet ciuitati; sed paulatim deficit; ita ut contra portam ueterem non sit 
mnltum altus. 

Terra^) tamen tumorosa est de cetero contra occidentem et aquilonem usque ad 
sepulcrum Helene ^^% quod est contra portam Beniamin super torrentem Cedron collocatum. 

Ultra torrentem uero Cedron in latere aquilonari montis oliueti est mons alius ^^^ 
similiter multum altus; IV stadiis distans ab lerusalem^ ubi Salomon Chamos, idolo Moa- 
bitarum^ templum construxit; ubi postea tempore Machabeorum et Romanorum edificatum 
fuit castrum; cuius indicia adhuc ibi sunt, unde lerosoUmite fuerunt multipliciter infestati. 

Isti montes omnes sunt prope menia ciuitatis, non tamen ita propC; ut inde possit 
ciuitas instrumentis aliquibus uel ingeniis impugnari. 

£t hec de situ ciuitatis et portis et montibus circa ipsam dicta sufficiant Cete- 
rum ad descriptionem partis terre^ que adhuc restat; redeamus. 



1 IX. De lerusalem igitur procedendo il Icucis contra angulum^ qui est inter oc- 
cidentem et septentrionem ^ est mons Silo^^^), qui nunc ad sanctum Samuelem dicitur, al- 
cior utique onmibus montibuS; qui sunt in terra sancta; quantum ad situm; omnibus 
enim supereminet. Et distat a Gabaa Saulis^^*) per unam leucam et plus. In hoc loco 
iuit archa Domini longo tempore et tabernaculum federis, quod fecerat Moyses in deserto. 

2 De ista ad leucam paruam est Gabaon^*% ciuitas Beniamin, sita in eodem monte, 
unde et ibi dicitur fuisse excelsum maximum ^^^). Istius ciuitatis incole miserunt ad 
loBue nuncios in Galgale*^), iraudulenter facientes cum eo pacem; quasi essent in remotis 
partibus constituti. 

a) et om. St., habet h. -- b) Tercia St. terra ed. Ven. — c) gctgale St. 

539) ager fuUonis] Quem ab Hakeldama Samuel, ut dicit Burchardus. V. Tobler To- 
non differre censet Toblerus. V. Tobler Topogr. pogr. v. Jerus. II. 874 — 8S7. 
V. Jer. n. 261 not. 2. Cf. Robinson Pal. II. 178. 544) Gabaa Saulis] Gibea Beniamin, recens 

540) mons Gion] Nomen hoc primus habet ed-Dschebah. V. Tobler 3. Wanderung p. 157 
Burchardus auctore Kobins. Pal. II. 25. sq. Vandeveldius , qui Gibeam cum Tuleii el- 

541) sepulcrum Helenae] V. Tobler To- Ful componit, errare videtur, nosque cum eo 
pogr. V. JeruB. II. 299—301. 303. noU 371. 

542) et mons alius] recens Karem-es-Sei&d, 545) Gabaon] Gibeon, recens ed-Dschib. V. 
Viri Galilaei. V. Tobler Die Siloahquelle u. Tobler Topogr. v. Jerus. II. 545 sq. V. van , 
der Oelberg p, 72 — 77, imprimis p. 74. de Velde Mem. 315 sq. v. Raumer p. 178. | 

543) mons Silo] Est antiqua Mizpa, mons 546) excelsum maximum] Nomen exc6^i h. 1. I 
Gaudii, arabice en-Nebi Samwil, i. e. propheta pro substantivo positum est. I 



77 



De lerasalem IUI leucis contra occidentem est EmmaM ^^^), ubi Dominus ambu- 3 
lanB cum duobus discipulis in specie pereg^ini agnitus est in fractione panis. Hec hodie 
JVicopoiw***) dicitur. 

De lerusalem in leucis sub monte Silo contra occidentem cst Bethoron ir\ferior^^% i 
de qua mentio in iibro losue^^^) et Machabeorum P^^;. 

De lerusalem IV leucis et dimidia contra occidentem euntibus Diospolim siue 5 
Ljddam est Cariathiarim ^^^) j que fuit una de urbibus Oabaonitarum , in qua XX annos 
mansit archa Domini, postquam reducta est de Philistiim. A Cariathiarim fere ad occi- 
dentem est Lachis^^^)^ eciam una ex urbibus Oabaonitarum, quam obsedit Sennacherib 
temporibus Ezechie*;. 

De Cariathiarim D leucis contra austrum fere est Bethsames opidum, quod ad dif- 6 
ferenciam alterius, que est in Neptalim^^^); dicitur Bethsame» lude^^^), ac tamen in rei 
ueritate erat de tribu Dan. 

In campo huius uille duc uacce de Accaron reduxerunt archam Domini, quando 
Bethsamite metebant triticum in ualle, et mortui sunt de ipsis LXX millia plebis, co 
quod uidissent archam Domini nudam. 

De lerusalem X leucis contra ocddentem est Ramathaym Sophim ^^^), que partim 7 

m) Verba: A Cariathiarim — Eaechie non sunt mpud St 



54 7 j Emmaus] Si spectes distaDtiam, quam 
Borcbardus dat, IV lencamm, b. 1. dicitur re- 
eens locus el-Kubebeh, qui cnm antiqua £m- 
mao componi vulgo solet; sed idem nec Nico- 
polis est, neqne m ntiqum urbs Emmmus, quae 
eommemoratnr sp. Luc XXIV. 13. Cf. Tob- 
ler Top. V. Jer. II. 53S— 45. v. Kaumer p. 169. 

54 S yicopoiis] Antiquior Nicoiwliii est re- 
ceos Amw&5, qnod noroen, 81 Kobinsonuro 86* 
qoaris, idem est qnod Emmaus^ esque ipsa est 
Eroroana illm, qnae coromemoratnr ap. Luc. 
XXIX. 13. Abest quidero Uierosolyrois Am- 
was XI roillim pmss. ruro., 7 ^^ horas, et Emromu», 
vnl^mri scriptione si utarifl, LX tanturo stadim 
*. 7'', roillia pmss. rom.; sed scriptio vulgfiris 
repudimuda ei»t, quuro vera scriptio, quaro tue- 
tnr auctoritas non sota duorura codicuro anti- 
qnisairooniro, Cyprii seculi IX et Vindobonen- 
tis Cmesarei seculi VII, et mliomro, nec non 
versionis sjrimcme bien>8olyroitanae seculi V ct 
Italae I, sed etimro codicis Mtnaitici^ sit 1x0- 
joy iifi%ovro, 8ic igitur legenduro est Lucae 
XXI V\ 13, nou <|rjXOvrcr. Quod suo iure ite> 
raro itenimque contendit KobinsonuB Fml. III. 
2b\ •Mj. (T N. Furnch. p. 191 — 196, repug- 
oante quidero Vaudeveldiu, qui Merooir p. 309 
«M|.. iter illud longiu» fuiHHe cen»et, quaro quod 
uno die biJi fieri po*t}«it ; quod ni*^mt Kobinso- 
uuft Mem quidem t»enteutim verbm mp. Luc. 
XXIV. 33 arrr) r^ Sqo curo prmecedentihu8 



OTi nifog iastiifav tcxlv coninncta faciunt curo 
Kobinsono, qoi — ut hoc exegetamm cansa 
addam — simili sagacia ap. loh. XIX. 14 non 
g\ ?XTi7, sed / (rp/nj;, quod est ap. Marc. XV. 
25, legendnm esse invenit. monens insuper, 
Act VII. 16. 'APgaan legi pro laiulifi ex Ge- 
nesi XXXIII. 18 sq. et ^lf^cfuov noroen reti- 
nenduro esse ap. Matth. XXVII. 9. V. Ko- 
binson N. F. p. 194 n. 1. 

549 Bethoron in/erior] Beth Uoroii antiqnm 
esl recen8 Beit 'Ur et-tahta (i. e, inferior), 
quae distinguitur a Beit 'Ur el-fokm i. e. Btt* 
perior,\ qume est Uierosolyroaro inter et Lyddam. 

550 > losue] XVI. 5, XVII. 13. 

551 Machabeorum 1] VII. 39 8<|q. IX. 50. 

552 • Oiriathiarim] Kirimth leariro, uunc Abu 
Gho«ch. Cf. KitterXVI. lOS. Kobinuon N. F. 
p. 205 wj., V. Itaumer p. 17S Tobler 3. W. p. 169. 

553. lAtchis] receuH rro-Lmkhia. V. van 
de Velde Mero. 329. Ceteruro locus hic prop- 
ter initii seciuentis 8imilitudinero mpud 8t. exci- 
di»j>e videtur. 

554; ftitrrius que est in SrphtaHm] Cf. v. 
Kmunier p. 163 not 160. 

555 • lifthsamrs lude] nunc *Ain Scheuiefi. 
V. Tobler 3. W, p. ISI, vau dc Velde roerooir 
p. 297 8q., v. Kauroer p. 163. 

556 liitmothot/m *^ophim\ Antiqum Kmromh 
8. KaromthmYm Zophim Vmndeveldio muctore ent 
receus Kmmeh, qume unmro prope hormro nepten* 



78 

de tribu Beniainin, partim de tribu Effi-aym erat, sita tamen in monte Effrajm. Plani- 
cies enim illa sic appellatur; licet mons non sit, sed campus. Dicta iuit Arimathia^ de 
qua losephy nobilis decurio; qui sepliuit Dominum. Samuel propheta erat de eadem^) 
oriundus et in ea sepultus. Hodie dicitur Hamula^^'^). 

B De Ramula tribus leucis contra occidentem est loppe ciuitas, ubi lonas intrauit 

nauem^ uolens fugere a facie Domini in Tharsis, hoc est ad insulas maris. 

9 Sub ea est lamnia^)^^^), portus alius ludee, ad 11 leucas contra austrum. Quem 

portum cepit ludas Machabeus et succendit. 
10 De lerusalem II leucis contra austrum sita est Bethlehem ^^% ciuitas illa ueri Dauid 

ortu^) insignis, in sinistra parte uie, que ducit Ebron, extra uiam tamen ad iactum ar- 
cus imius. Prius tamen occurrit aepulcrum Rachel^^^), ad dextram^ iuxta uiam. Contra 
uero Bethlehem est turris Ader^^^) siue gregis^ ubi lacob dicitur aliquanto tempore post 
mortem Rachelis mansisse et pecora sua pauisse. Ibidem eciam pastores custodientes 
uigilias^) noctis super gregem suum in hora natiuitatis Christi uiderunt et audieruut an- 
gelos cantantes ,;6Ioria in excelsis.^' Qui eciam nunciauerunt natum Saluatorem. 

Bethlehem uero sita est in monte competenter altO; sed arto^ qui ab oriente inoc- 
cidentem se extendit Ab occidente habet introitum^ et ibi est cisterna iuxta portam, de 
qua Dauid*^2) desiderauit bibere, cum esset in presidio. 

In fine uero orientali ^^^) ciuitatis eiusdem sub rupe, que erat iuxta murum ciui- 
tatis et secundum morem terre illius uidetui* iuisse locus pro stabulo, habens presepe 
excisum de petra^ ut moris est facere presepia, ortus est huic mundo de uirgine matre 
sol iusticie, Christus lesus, ostendens se sua natiuitate sordes et tenebras mundi ablatu- 
rum; eo quod sordibus nasci et oriri uoluit talis loci. 

luxta uero predictam rupem est alia capacior; IV tamen pedibus distaus^ sub qua 
erat presepe, in quo dulcis puer ille mox natus coram boue et asino inuolutus fuerat 
reclinatus. Uidetur tamen mihi pro certo una tantum rupes fuissC; sed factum est ostium 
in medio per rupem, per quod in chorum de capella illa est ascensus. Ad locum autem 
dulcissime natiuitatis descenditur ab ecclesia in capellam per X gradus, cuius causas 
superius assignaui ^^^). Est autem capella ista tota interius facta de opere musiuo et 
strata marmore et sumptuose ualde facta. Super locum illum, ubi beata uirgo peperit, 
potest dici missa super tabulam marmoream, que strata est ibi. De lapide eciam nudo 
uidetur ibi pars, ubi natus est Christus. Similiter eciam quedam pars presepiS; in quo 

a) er<U de qua St. fuit rfe «i h. ~ b) tamia St. iania h. — c) ortus St h. — d) uigilias om. St, 
habet h. 

triouem verBus Hebroue distat Robinsoni au- 559) Bethlehem] De hac aingulari descrip- 

tem sententia est Siiba. Burchardus vero nec Ra- tione exponit TituB Toblerus libro inscripto : 

meh, nec Subam, sed Ramleh dicere et adiisse Bethlehem iu Paliistina. St Gallen u. Bem 1849. 

videtur. — Cf. Tobler Topogi\ v. Jerus. II. 560) sepulcrum Rachel] V. Tobler Topogr. 

905; Robinson Pal. 11. 533 sqq.; van de Velde v. Jerus. 782 sqq. 

memoir p. 241. 561) turris Ader] Gader, w ^-fae. Cf. Tob- 

557) Arimathia — Ramula] Arimathiam Ra- ler Bethlehem p. 256. 

mulam non esse docet Tobler Topogr. v. Jerus. 562) cisterna — Dauid] V. Tobler Bethle- 

II. 802. hem p. 263 n. 3. 

558) lamnia] Antiqua labne, labneel est 563) in Jine uero orientali] V. Tobier Bethl. 
recens lebna. Cf. Tobler 3. Wanderung p. 23 sq., p. 141. 

V. Raumer p. 184, Ritter XVI. 125 — 127. 564) cuius caussas superius assignaui] VI. 1. 



7« 

Ucuit CfaristUB, relicta est nuda. Que loca fideles deuotisBime osculautur. £go 8ti*ti 
nocte una in hijs duobus locis, nunc istum, nunc illum osculando. Non uidi nec audiui 
aliquem, qui dixerit se uidisse ecclesiam tam deuotam toto orbe terrarum. Sunt enim 
in ea columpne marmoree per quatuor ordines disposite nobilissime non solum multitu- 
dine, sed magnitudine stupende. Preterea nauis ipsa eccleaie desuper columpnas usque 
ad trabes facta est de opere musiuo pulcherrimo et nobilissimo |de*) omnibus historiis a 
creationc mundi usque ad aduentum Domini ad iudicium] ^^'^). Totum insuper pauimcn- 
tum ecclesie stratum est marmore diuersorum colorum, quod pictura decorat de omnibus 
historiis a creatione mundi usque ad aduentum Domini ad iudicium, quarum*>) precium 
secundum opinionem multorum non potest estimari. Incrcdibilia quedam possent de 
opere huius ecclesie scribi. Sarraceni quidera omncs ecclesias beate uirgiuis honoranty 
sed precipue istam. Uidi ego in ecclesia ista miraculum gloriosum. Soldanus, uidens 
in ecdesia illa ornatum et tabuhis et colunipnas omnes preciosas ualde , precepit omnia 
deponi et portari in Babyloniam, uolens inde palacium suum edificare. Mira res! artifi- 
cibus cum instrumentis accedentibus ipso adhuc astante Solduno cum multis aliis de sano 
et integro parietC; quem nec acus uidebatur penctraro , serpens mire magnitudinis exiuit 
primeque tabule, que occurriti morsum dedit Tabula per transuersum crepuit. Secun- 
dam adiit tcrciamque et quartam et deinceps usque ad tricesimam, et ita omnibus acci- 
dit Omnibus stupentibus et ipso Soldano continuo propositum reuocante*') serpens dis- 
paruit Remansit igitur ecclesia et remanet usque hodie sicut prius; uestigia tameu 
corporis serpentis apparenf*; usque hodie eciam singulis tabulis; quas transiuit, quasi 
combustio quedam igne facta. Et super omnia mirabile uidetur, quomodo serpens ille 
procedere potuit per transuersum in pariete, qui erat planus et politissimus^ sicut uitrum. 

In exitu huius ecclesie contra aquilonem est ambitus claustri monachorumi in quo 
est ceiia btati Jeronimi *^^^) et lectus eiiis et sepulcrum et oiBcine claustri, in quo legitur 
beatus leronimus prefuisse. In austraii parte chori ostenditur locus, ubi magna pars iu* 
nocentium") dicitur interfecta et ibidem sepulta. 

De ecclesia ista quantum est iactus lapidis fere contra orieutem est ecciesia sancU 
PauU €i EiatocAiV***). Ubi eciam sunt sepulcra eanmdem. 

De Bethlehem ad dimidiam leucam contra occidentem est uilla nomine Bezek^^'*., II 
que habundat optimo uino, ita quod in tcTra illa non inuenitur melius. Incole huius uille 
omnes sunt Christiani. Isti colunt uineas has et uillarum adiacenciura in descensu ual- 
lis Raphaym'; usque ad torrentem botri, et habent priuilegium a Soldano ibi manendi 
et colendi eas, et reddunt Soldano magnura inde censuro. 

De Bethlehem VI leucis contra orientera supra raan; mortuuin cst mons Engaddi ^^^ , 12 
de quo dictum est supra. 

ft Verbs tle omnihu$ — ad iudiciutn kac loco errore pooant 8t h. - b i ^uaninm St. ipmrum h. — 
c, reuticaniibut St. reuocanie h. — d) agcHt St. aj^paretU h. — e; itinotcntum St h — f) m* 
pimi St 

565; de omnibus historiis — ad iudicium] 567, Paule et Eusiochii] V. Tobler Bethle- 

Haec verba sao, uisi fallor, loco enuncsationis hem p. 199 sq. 

continoo sequentis casa quodam moU, quo por- r«c o n v m %.i m t 

., l' . %.. • . 56S; Dezek] V. Tobler Topofrr. v. Jeros. 

tmere vid«batttur, a nob» mseru sont ri ii':^ 

566; ceila beaii Jeronimi] V. Tobler Bethl 
p. 194. 569) Engaddi -^ eupra] VII. 52. 



80 

13 De Engaddi III leucis contra austrum est collis Achila^), qui postea edificaio ibl 
ab Herode castro inexpugnabili Masada ^^®) est appellatus. In hoc loco Dauid Sanlem 
Aigiens aliquociens latuisse dicitur. 

14 De Bethlebem U leucis contra Achilam est ciuitas Teeua, in monte sita, de qua 
fuit Amos propheta, qui eciam sepultus est ibidem, quem Ochosias, rex lerusalem, nocte 
per tempora transfixum interfecit. 

Huic ciuitati adiacet desertum Tecue. 

15 Inter Tecuam et Engaddi est uallis benedictionis^'^^), ubi losaphaty rex luda, pug- 
nauit contra Ydumeos et filios Ammon, et uicit eos. 

16 luxta hunc locum ad unam leucam est castrum quoddam ab Herode Magno edifi- 
catum; quod Herodium^"*^) dicitur, alto loco situm, ubi idem est sepultuS; ut dicit lose- 
phus ^'^). 

17 De Tecua ad V leucas inter orientem et austrum est Ziph^'^*) opidumy iuxta de- 
sertum; quod eciam Ziph dicitur; ubi legitur Dauid latuisse ^^^). 

18 Huic contra austrimi adiacet desertum Afaon^^'^^)^ in quo est mons Carmelus^'\), 
ubi habitabat Nabal Carmelus^ qui nuncios Dauid repulit 

19 Deserto Maon contra austrum adiacet terra Amalech'^)^^^). Contra maris mortui 
linguam*"') est Cades Bame^^^), de quo Moyses misit XII exploratores. 

20 De Bethlehem III leucis contra austrum, uia, que ducitEbron, e&iBethacarem^)'^^^) 
uilla, in alto loco sita. Cui ad austrum adiacet alia mlla; Bama^^^) nomine, excelsa 
ualde, in qua in colle sublimi stans cum aliis multis uidi totam terram Arabie usque ad 

a) AchHa om. St. achyle h. — b) Machon St. — c) amaleht St. — d) bethaca St. 

570) Achiia — Masada] Hunc Burchardi ex Samuelis I. 25. 2: £rat autem vir quis- 
locum tractat RobiDson (Pal. II. 395 nota V, piam in solitudiue Maon, et possessio eius in 
quae incipit p. 394), nescius tamen , Burchar- Carmelo. — Sed haec est urbs CarmeluSi non 
dum primiun, non Breydenbachium vel Adri- mons, id quod vidit Ritter XV (1). 638 sq. 
chomium, collem Achillae cum Masada compo- £st recens Kurmul, Chermule. 

nere. Masada est recens Sebbeh. V. Ritter 578) terra Atnalech] Haec antiquitus inter 

XV (l). 656 — 660-, vau de Velde memoir p. 333. Seir et Engaddi sita erat. 

571) uallis benedictionis] Kaphar Barucha. 579) Contra maris mortui linguam] Lingua 
V. Kitter XV (1). 635. II Chron. 20. 26 me* quum sit promontorium, Cades Bamea non fini 
moratur ns^^s pwf. maris mortui meridiem versus supposita, sed 

572) Herodium] Kobinsonus Pal. II. 396 aliquanto superius e regione promontorii illius 
Herodium in monte Francorum ponit, negante mare intrantis opposita fuisse videtur. Sed in 
Toblero Topogr. v. Jerus. II. 569 sq. re tam difficili nihil pro certo affirmarim. 

573) losephus] B. J. I. 21, 10. 580) Cades Barne] Cades Barnea aliis iu 

574) Ziph] Siph, Tell-Siph, 1^/^ horas in- receus 'Ain el-Weibek, aliis in Ain Hasb con- 
ter ortum brumalem et meridiem versus Hebrone venire videtur. Cf. notam praecedentem et v, 
distare statuitur. V. v. Kaumer p. 201, Kitter Kaumer p. 189. 

XV (1). 636, van de Velde memoir p. 535. 581) Bethacarem] Beth - Haccerem , recens 

575) latuisse] Cf. I Sam. XXIII. 14, XXV. Dschebel Fureidis s. el-Feredis. V. v. Kaiuner 
2 sq. p. 202, Tobler Topogr. v. Jenis. H. 570 sq.; 

576) desertum Maon] Cf. KitterXV(l). 639, van de Velde mem. p. 295. 

V. Kaumer 191 sq. et van de Velde Mem. 582) iZam/r] Kittero teste Fabri, Burchardum, 

p. 332, qui omnes urbem recentcm Ma'iu com- ut videtur, secutus, Kamam in monte Franco- 

memorant. mm s. paradisi, recente Dschebel elFeredis, 

577) est mons Carmelus] Haec hau^ta sunt ponit. V. Kitter XV (1). 620. 



Si 

moDtem Scyr et oronia loca circa mare roortuum et loca latibulorum Dauid; lordanem 
insaper usqne Sethim et usque ad montem Abarim. Contra occidentem uero uidi totum 
litttts mariB magni ab loppe usque Gazam et Bersabee usque ad desertum Sur; totam 
insuper terram Philifitiim, a Raroatbaym Sophim per 6eth et Accaron et Asotum et 
lamniam et Ascalonam cum omni planicie sub monte luda. 

De Rama plus quam leuca, ad dextram^ propo uiam regiam; que ducit EbroUi est 21 
Mambre^)^''^), ubi habitabat Abraham longo tempore, ubi sedens ad ilicem^^*) Mambre 
in ostio tabemaculi sui uidit tres uiroB astantes et cetera, ut dicitur Oenesi^'*^.. Ilex 
illa hodie ostenditur ante ostium tabernaculi Abrahe. Uerum illa uetus aruit, sed de 
radice eius alia nata est. 

De iiice Mambre per dimidiam leucam ad dextram iuxta uiam est Ebron^'^^), illa 22 
uetus ciuitasi quondam Cariatharbe^)^*'') dicta, in qua regnauit Dauid septem aunis^ 
m moute sita^; bene alto et firmo, sed omnino est destructa. £t sunt ruine eius magne, 
et uidetur fuisAc gloriosa. 

De ista ciuitate quantum potest arcus iacere contra austrum est Ebron noua ^""V, 23 
edificata in loco, ubi erat spelunca duplex, in qua sepulti sunt Adam et Eua, Abraham 
et Sara, Ysaac et Kebecca, lacob et Lia. Sarraceni circa^') hanc speiuncam duplicem 
edificauerunt munitiouem, firmam ualde, in qua erat ecclesia kathedralis , in cuius muris 
uidi iapides XXVI, XX\1II et XXX*; pedum, et non uidi in siccu et plano locum ali- 
quem ita firmum. Sepulcrum patriarcharum uisitaui iu loco isto, et mansi in eo una 
nocte. 

De spelunca duplici contra occidentem, quantum iacere potest arcus, est ager da- 24 
mascenHs ^*^^) , in quo loco plasmatus fuit Adam. Ager iste in rei ueritate ualde rubeam 
habet terram, que omnino flexibilis, sicut cera. De qua tuli in magna quantitate. Si- 
militer faciunt peregrini alii et Christiani uisitantes loca ista. Sarraceni insuper terram 
istam portant camelis in Egjptum et Ethiopiam et Yndiam et ad alia loca, pro specie- 
bus ualde caris uendentes eam. Et tamen modica apparet fossio iilo^; in loco. Dicitur 
enim, quod anno reuoluto, quantumcunque magna sit fossio, semper miraculoso repletur. 
Sed oblitus fui querere rei ueritatem; hoc tamen dico, quod modica fuit fossiOi cum 
ossero ibi, ita quod uix quatuor uiri sedissent in ea; nec erat profundior, quam usque 
scapulas meas. Dicitur tamen, quod, quicunque terram istam secum portat, animal*' 
eum nou offendit Homiuem insuper dicitur a casu conseruare. Uallis ista contra Ebron 
fertilis est nimis et ameua. 

De fossa ista contra austrum ad iactum arcus est locus, ubi Cayn Abel, fratrein 25 

a; manlre St. — b; aUkorU Sth. — c) tita et %L — d) circa om. St^ babet h ~ e 26. 2«i cl 20 
pedum St. — f ) iUa St h. — g) ail mal St aninud II 

.S93, Mambrt] Nunc er-KAm propc Hebron. hhl] Cariatharbe] Est Kiriath Arba s. urbs 

Vid. ▼. Itaumer p. 182 n. 797. (jui ciUt Ko- Arba. V. Ritter XVI. 211 sc|. 

biosonom Biblioth. sacra 1S43 n. 1 p. 52 •<{. 5^S Ebnmnoua] recens el-Kballl t. Kbiilil, 

5S4) ilitem] (juam sindiAn dicunt ArabeD. V. i. e. amicus, 8. Abrahamus, amicoa I)ei. Sed eadem 

KttlerXVI. 222sqq. Cf.KobiDsonPal.IL717 8q. a seculo inde XII TellBeilun fuisse traditur. 

5S5y Genesi\ XVIII. 1 — 3. Denique alii alios ei loco8 assignant. V. van 

5S6; Ebran] Uebron a crucesignatis appel- de Velde Mem. p. 319 sci. 

labatiu* castellum sancti Abrahami. De quo v. W^ ager damaAcenu*] V. Kitter XVI. 

Kttter XVI. 210. 212 sq. 

II 



82 

suuni, interfecit ^*^). Item de fossa eadem contra occidentem, quantum bis potest iacere 
arcus^ in monte quodam a latere Ebron est spelunca quedam in rupe, ubi Adam et 
Eua^^^) Abel^ filium suum, luxerunt C annis. Sunt hodie in spelunca lecti amborum et 
fons intus scaturiens, de quo biberunt. 

26 De Ebron II leucis contra austrum est Dabir, que est Cariathsepher ^^% id est ciui- 
tas literarum, quam cepit Othoniel, fiJius ») Cenez % frater Caleb iunior, et dedit ei Axam, 
filiam suam^^^). 

27 De Ebron II leucis contra aquilonem est Neheleschol*^)^^**;, i. e. torrens botri *^^ 
uel uallis lacrimarum, unde exploratores tulerunt palmitem*^) cum uua sua^^^*)? quam 
portabant in uecte®) duo uiri. 

Ad leuam huius uallis per dimidiam leucam descendit riuus, in quo Philippus 
baptizauit eunuchum^^"). 

28 De Neheleschol IV leucis contra lerusalem est domuif Zacharie^^"^), in quam in- 
trauit beata uirgo et saliitauit Elizabeth. Ubi eciam natus beatus lohannes baptista. 

29 De domo illa II leucis contra aquilonem est Nohe^^"^), ciuitas sacerdotum, ubi 
Dauid ab Abimelech sacerdote accepit gladium Goliad Gethei. 

30 De Bethlehem una leuca et plus, uia, que ducit Tecuam, est septilcrum sancti Ka- 
rioth^)^^^) abbatis cum suis monachis, qui omnes eo migrante migrauerimt. Et fiiit 
quondam concursus magnus ad locum ipsum. 



INCIPIT PRIMA DIUISIO QUARTE AUSTRALIS. 

1 X. Prima diuisio quarte australis incipit ab Accon, sicut omnes alie. In qua 
primo Iin leucis de Accon occurrit ciuitas Ca^phas^^^), sub pede montis Carmeli. 

2 De Caypha III leucis contra austrum est Castrum peregrinorum^^'^) fratrum mi- 

a) Verba Othonid filius om. St h — b) Cenez super Caleph St. — c) neelleschol St — d) planiciem 
St. palmitem h. — e) nocte St h. uecte Ed. Ven. — f j Karrioth St. Cod. Bern. habet Kariton, 



590] Cayn-- interfecit] V. Ritter XVI 213. 

591) Adam et Eua] V. Ritter XVI. 213- 

592) Dabir^ que est Cariathsepher] Debir, 
Kiriath Sannah s. Sepher, est Dilbeh^ nunc rui- 
nae in via ad Doberijeh ducente, duas prope 
horas ab Hebrone distans. V. Ritter XVI. 151 
— 153, qui iniuria, ut videtur, Burchardo neg- 
lecto, post Hieronymum neminem urbem Debir 
descripsisse dicit. ' 

593) Othoniel — suam] losuae capitis XV 
versu 1 7 perpenso verba Othoniel filius librarii 
incuria omissa esse videbamus. 

594) Neheleschol] V. Robinson Pal. I. 356, 
Ritter XVI. 221 sq. Nura. Xin. 25. 

595) torrens botri\ Robinsonus Pal. L 356 
nota 1 ab Escol, Abrahami socio, uomeu duc- 
tum esse coniicit. 

596) cum uua sua] V. Num. XIII. 24. 

597) Fhilippus — eunuchum] Est recens 'Ain 
Hanfeh, fons sancti Philippi. V. Tobler To- 
pogr. V. Jerus. II. 767 — 7S2. 



59S) domus Zarhariae] Prope 'Ain KaVim 
est M&r Sakarieh, domus Zachariae, quae sunt 
ruinae ampliores. V. Tobler Topogr. v. Jerus. 
II. 354 — 394. Qui recentem luttam, quae sit 
antiqua urbs luda, verum nati lohannis bapti- 
stae locum esse coniicit. 

599) Nobe] Bethannaba, nnnc Bet Xuba, 
ad introitum Wadi Soleiman, vallis Salomonis: 
V. van de Velde Mem. p. 337. Robinson N. F. 
p. 190. Tobler 3. Wanderunf,' p. 1S8 sq. 

600) sepuicrum sanrti Karioth] De sancto 
Charitone v. Tobler Topogr. v. Jerus. II. 509 
— 529, imprimis p. 525. Nunc ibi est Chorbet 
Chareitun. Vandeveldius scribit Khureitum in 
tab. geogr. sect. VII. Mag. Thietmarus anno 
1217 commemorat monasterium sancti Karioth. 
V. Mag. Thietmari Peregrinationem X. 22 p. 29, 

601) Cayphas] Hepha s. Kepha Talmudi, 
ZvKi^iivog Graecorum, nunc Haifa s. Khaifa. 
Cf. van de Velde memoir p. 320. 

602) Castrum peregrinorwn] Castellum pere- 



S3 



licic templi^^^^ manitum prc omnihus locis, que unquam post^ederunt Christiani. £t cst 
situm in cordc maris, munituro muris ct antcmuralibus * et barbicanis ita (brtihus ct 
tiirrihus, quod non dehoret expugnarc totus mundus. 

Dc Caypha ad unam lcucam, ad siuistram, que ducit ad Castrum per(*grinorum, su- 3 
pra montem Carmcli est ^pdunen Ileiie ^^*) et mansio Ileiisei et tbns, uhi hahitahant filii pro> 
phctanmi in Carmelo ct hahitant hodie fratres de Carmclo ^*'^). Et fm cum ipsis ihidem. 

De Castro pen^grinorum ad quinquo lcucas ^; est Cesarea, PaUstine metropolis, que 4 
fuit sedes archiepiseopalis. Hcc primo dicehatiir />or/i **"»; , postea Pyrgns Stratonis^^'*), 
scd Herodes Magnus eam instaurauit et Cosaream appellauit. De cuius structura et 
monitione losephus ^^*') multa scrihit. Cingitur ah occidente mari magno, ah oriente 
palude quadam dulci et profunda, in qua est multitudo cocodrillorum. £t iucideram ihi in 
periculum ualdt* magnuni; nisi Dominus misoricorditer ahstulisset Situm quidem hahet 
firmum, scd hodie penitus est destructa*^"^. Mansionem hahuit in ea Philippus et filie 
eius. Petrus (>eiam in eu haptizauit Cornelium centurionem, qui primus in ea fuit episco- 
p^gciot»^^ Paulus eciam in ea coram rege Agrippa et Felice preside contra Tertullum 
oratoreiu elcgantissime disputauit. 

De Cesarea III leucis contra austrum est uilla Asaur^'^^^ dicta; quondaro tamen & 
Antipatrida^^^j dicehatur ah Antipatre, patre Herodis Magni. Que fuit iratrum de hospi- 
tali :»aneti lohannis. qui licet eam perdidenmt^^^;, tamen solutmt doinino de Assur et 
heredihus eius XXXVIU milia hysautinorum aureorum singulis annis. 

De Assur IV leucis contra orientem est Marhmethath^ , nunc CAaro*^'^) dicta, in »> 

a unte miraf*ilif/us St. - b^ St. quidem habet: uiiam leucam, sed signo uuroerali corrupto. Quare 
correximus. Cf. Itiuerarium XI. — c) Manerith mevharo flicta St. est matterith uunc Katho 
tlicta h 



grinorum, Petra incisa, uunc Atblit. Cf. van 
de Velde mem. p. 303, Ritter XVI. GI4— fU7. 

603' fratrum mifine tempii] usque ad an- 
nnm 1291, quo a SaraccniD capta est. 

004 ffpeiuwa Ileiie et mamfw Ileiifei] De 
schoIi&, quaf» dicimt, Eliae et Elisaei s Elisae 
V. Ritter XVI. 716. 

605 fratres de Carmelo] Cf. Ritter XVI. 
716—721. 

606; Dor] Dor nun couvenit in Cae«aream 
PalaesciDae , a qua 2 ' j horas abest , bcd auti- 
qita Naphoth Dor est recens Tantura s. Tor> 
tura, ita tameu, ut uuum milliarium an^licanum 
intersit inter urhem antiquam et pagum receu- 
tem. V. van de Velde meiu. p. 307. Cf. v. 
Raumer p. 13S. 

607 i^rgu^ Stratonis] XxQajtavog //t5|»yo^. 
Cf. Strab. XVI 75S. Ritter XVI 59S. 

60S losrphuM] Ant XIII. 11, 2. XV. 9,6. 
XVI. 5, l. B. J. I. 21, 5—7. III. 9, l. 

609 fed iiodie penitui* dt^tructa] Caesaream 
Palaesttiuie aimo 126S diruil Bibarsitu Sultanus 
V. Wilken Kr. VII. 175. 

610. .-l^tftirl receub Arsnf. Vulgo in antiquam 



Apolloniam convenire btatuitur, sed vide de hac 
quaestiouc Raumerum disputautem p. 133 noU97. 
610'» Comelium — epiacopus] V. v. Raumer 
p. 137. 

61 r Antipatrida] Aiitipatria antiqua cutn 
Assur 8. Arstif ne coutuudattu* mouet, errori* 
iptiur ar^ens Burchardum, Robiusonun Pai. 
III. 2S5 uou V. Autipatris, quam formam 
in Autipatridam depravant medii scriptores 
ae%'i, Vandeveldius coniicit esK* recena Medhih- 
del laba, Carolus a Raumer, quem alii se4|uun- 
tur, Kefr Saba, quibuscum facit antiquum no- 
meu Capharsabae ap. luseph. Ant. XIII. 15. 1. 
XVI. 5, 2. Cf Robiusou X. F. p. 179 aq 
Sed iniiuia a Robinsouo praeteritur Bnrchardua. 
Cf. etiam v» Raumer p. 131 u. 95 c. 

612 ilue fuit fratrum — i*erdiderunt] antio 
1265. Cf. Wilken Kr VII. 476— t7S. 

613) Machmcthath, nftnc Cha*t»] Mariniu» Sa- 
uutU8, cuiiui foiis vii Burchardua, in tabula p*oirr. 
habet Ca* o manatat. Antiqua i^titr est scriptio 
illa, quam nihilo tameu secius emendandam t*>s4* 
diicebat qui curarit editionem veuetam. Chaco est 
receus Kaknn. id qiiod invenit RittemsXVI. 714 

ir 



84 



planicie sub monte EffraTm sita, non longe a monte Saron. In bac presidiimi militom 
posuerunt Sarraceni contra Castrum peregrinorum. 
7 Deinde IV leucis contra austrum est opidum Sarona, cuius montio fit in Actibos 

apostolorum*^*). 
8. De Assur sunt VIII leuce usque loppe^ que est supra mare sita. De qua dictum 

est supra. 
9 De loppe IV leucis est Oeth^^% non longe a mari sita, quondam una de ciuitati- 

bus Pbilistinorum. 
10 De Getb II leucis contra austrum est Bethsames lude, de qua dictum est supra^^^j. 

n De Betbsames duabus leucis contra austrum in monte luda uidetur mons Modin^^^^y 

de quo oriundi erant Macbabei. Et monstrantur bodie sepulcra eorum illic eciam pro- 
culy ita ut uideantur in mari, quia alte situs est locns. 

12 De Betbsames IV leucis contra austrum non longe a mari ^ccaron ^^^) est^ ciuitas 
secunda de V urbibus Pbilistinorum. Nunc est modicum casale. 

13 De Accaron IV leucis contra austrimi est Azotus^^^), tercia de V ciuitatibus Pbi- 
listinorum. Et est nimc similiter paruum casale. 

^4 De loppe 11 leucis est Lydda siue Diospolis^ de qua dictum est supra*^^). Inde 

U leucis contra orientem est Lebna^^^), quam cepit losue et obsedit Sennacberib. Inde 
in leucis, lua, que ducit in Gabaa, est Azeca^^^) opidum, et Maceda^)^^^) iuxta illud, 
que ambo cepit losue, cum liberasset Gabaonitas. Ubi se in spelunca absconderunt V 
reges. Inde III leucis contra orientem non longe a Nobe est Sochoth lude^^^), iuxta ual- 
lem terebintbi^^^); ubi Dauid puer in funda et lapide interfecit Goliad Getbeum. 

15 De Nobe sunt III leuce usque in Emmaus, que bodie Nicopolis appellatur. 

16 De Enimaus leuca et dimidia ascenditur ^er uallem Raphaym a latere domus Za- 
cbarie, que relinquitur ad dextram euntibus lerusalem, et de eadem domo per leucam et 



a) acceda opidum et maceda St. 

Urbs Kakon memoratur ap. Robinsonum Pal. U. 
534 sq., 545, 551, 554. losuae XVII. 7 com- 
memoratur Machmethat, quae respiciat Sichem, 
ubi Luthems dedit Michmethat. Editio antver- 
piensis anni 1536 habet: Manathat, nunc Kato 
dicta. Cf. V. Raumer p. 142. 

614) Sarona apostolorum] IX. 35. Latet, nisi 
fallor, urbs illa nostrae aetatis geographos, quum 
ne Raumero qnidem nota esse videatur. Sed 
villa Saron adhuc exstat in media planicie sita. 
Quam in eam, quae commemoratur losuae XU. 
18, convenire censent Bachiene et Rosenmulie- 
rus. Of. Wiener Eealworterbuch p. 451. 

615) Oeth]G&th. V. Robins. Pal. U. 690— 693. 

616) de qua dictum est supra] IX« 6. 

617) Modin] Mons Modin differt ab urbe, 
Modin; mons Modin est mons Soba. Cf. Eo- 
binson Pal. II. 581 sq. Ritter XVL 111. 

618) Accaron] Ekron, Akir. V. Robinson 
Pal. IIL 230, Ritter XV (1). 101. Tobler 3. W. 
p. 53 n. 207. Qui Aktr pronnntiat, non dkir. 



619) Azotus] Asdod. V. Tobier 3. W. p.23 
n. 60. 

620) de qua dictum est supra] IX. 5. 

621) Lehna] Libnah andqua erat in recente 
Tell (colle) 'Arak el-Menschijeh , inter Sumeil 
(Makkedah) et Um-Lachis, id quod persuasnm 
habet van de Velde p. 330. Cf. v. Raumer 
p. 190. Qaae quum 2 horas absit a B^t Dschi- 
brin, apparet, Burchardum alinm ^atque hunc 
locum diceie. 

622) Azeca] Antiqua Azeca est recens Ah- 
bek , 1 ^2 milliaria a Damdn sita. V. van de 
Velde Memoir p. 290 sq. Quam tamen Bur- 
chardus h. 1. dicere nequit. 

623) Maceda] Makkedah, recens Sumeil, 
2V2 mill- a Bet Dbchibrin. V. v. Raumer p. 191, 
van de Velde Mem. p. 332. 

624) Sochoth lude] nunc Schuweikeh in 
W&di Masar, 2V2 horas a Bet Dschibrfn. V. 
van de Velde mem. p. 349, I Sam. XVIL 3. 

625) uallem ierebintht] Cf. I Sam. XVU. 3. 



85 

dimidiam est CMtrum ualde munitum, Beihstira ^^^) y gitum a latere montis oontra Beth- 
»ech*'') et Bethlehem. 

De Azoto VI leucis contra austrum est A^caiona, quarta ciuitas Philistinorum, in n 
littore maris sita, formam habens semicirculi; munita ualde. 

De Ascalona V leucis contra austrum est Oaza^^''^ ciuitas, sita in littoro maris. i8 
Nunc communiter dicitur Gazara'')^^^). 

De Oaza sunt IV leuce usque Bersabee ^^^ i, que nunc Oiblin^^^j dicitur, et est ter- 19 
minuB ludee et terre promissionis contra austrum. 

Had partes tcrre promissionis, que cesserunt in sortem tribus lude, sequitur de- 
ftertum iilud magnum^ quod extenditur usque ad flumen Egypti, in quo multo tempore 
filii Israel manserunt, de loco in locum transeunteg. 

Hec de terra ista et de locis eius dicta sufBciant. 

DE LONGITUDINE ET LATITUDINE TERRE SANCTE. 

XI. Ceterum de longitudine et latitudinc; secundum quod eam diligencius consi- i 
derare potui, subiungam. 

Sciendum igitur, quod longitudo terre sancte ab aquilone incipit sub monte Li- 
bano, ubi sita est Cesarea Philippi; et extenditur usque ad austrum in Bersabee lude, 
quod est contra austrum Longitudo tamen eius et latitudo y quam X tribus inhabita- 
banty non est multuni spaciosa^ secundum quod potui melius inuestigare eam oculis con- 
templando et pedibus peragendo. Uidetur autem mihi tanta esse^ quantam inferius de- 
scribam. Uerum est, quod ultra lordanem non muitum processi, et terram duarum tri- 
buum et dimidie non transiui, et ideo non pono eam. Uidetur tamen mihi longitudo 
eius, que se extendit a capito maris Oalilee scptentrionali usque ad torrentem Arnon, 
ubi terminatuT; fere 47 ^- longitudine leucarum. Terram autem decem tribuum citra 
lordanem in longitudine et latitudine lodephus*'^} sic describit: 

Tribus luda superiorem obtinuit regionem. Que in longitudine quidem extenditur 2 
ab Egypto usque leroHoIimam, et dicitur haberell dietas'';*'^';; in latitudine uero a mari 
mortuo usque ad mare magnum contra occidentem; quod est spacium XV leucarum. 

Tribui Simeonis in ipsa tribu luda obuenit pars, que ost iuxta Egyptum in monte 3 
Abarim** . 

II) f^aca St. — b) 27 leucaniin. £d veo ~ c) XII dietas. St VII d. £d. ren, — d. monie Ara- 
bie St h. £d. Ven. Abarim e coniectura dedi. 

626. Beths^tra] BethZar, nnnc Bet Siir di- v. Haumer p. 15S, Kobinson Pal. 1. 337^341. 
nitam prope *Ain ed-Dirweh Uebron inter et 8ed cracesignatomm temporibos Bot I>Hchibrin 
Hierosolymam. V. v. lUumer p. 163. pro Bemeba habiUm esne docet Kohinson Pal. 

627. Beihserh] Alias Beth»eca, Belhzecha, I- ^^^ ^^\ Tobler 3 W. p 147 n. 3S9. GiUin 
Beseth. Raumeri e coniectura tortasse idem ett ^K^^^ fortasse idem est quod Bet DHchibrfn. 
4aod Beaek. Vid. R p 163. 631} Gibiin] Guilielmut Tyrius hintoriae L 

62S Oaza\ Cf. Kobinson Pal. II. 636 - 647. XIV cap XXII p. b()5 Bersabeam tradit e^M* 

629. Oazara] lu lowph. Ant. VII. 41, »«%^^"'n »• «>"njum G.brielis 

XIU. 6, 6, quem ciUt Kobinsonus Pal. II. 617 632 lofrphus] Ant. V. 1, 22. XV. 

nou 7 , hnne Burchardi locum commenUn». ^.^^ y, ,/,,/, i.j E namero XII verum. cjui e^t 

630/ Bersabrc] Beer-Scheba antiqua nanc II, efticere auni sumus. Alioquin non quadraret 

didtur Bir es-Seba s. Bir Szabea. De qua vide computus tinalit. 



86 

4 Beniaminite terram^) sortiti gant a lordane usque ad mare magnum^ iongitudine 

XV leucarum, latitudine uero ab lerusalem usque ad Bethel IV leucarum. 

5 Tribus Effraym sortita est terram a lordane flumine usque Gaderam, longitudine 

XVI leucarimi, iatitudine uero usque ad campum magnum, ubi incipit Gaiilea^ Xm^) 
leucarum. 

6 Tribus Manasses medietas, que citra lordanem, accepit sortem ab ipso lordanis 
fluuio usque mare magnum, longitudine^) XII<^) leucarum, latitudine®) uero usque Betii- 
san VO leucarum. 

7 TribuB Ysachar lordanem et Carmelum accepit^ longitudine VHI leucarum, lati- 
tudine uero dc Bethsan usque ad montem Itabyrions'»®^^) V leucarum. 

8 Tribus Zabulon Carmelum prope Cayn montem^) usque Genezareth, longitudine 
IX leucarum, latitudine uero a monte Tabor per conuallem Carmelion V leucarum. 

9 Tribus Aser totam terram a Carmelo usque ad Sidonem, spacium XX leucanun 
in longitudine, in latitudine uero a mari magno usque Naason et Eabul IX leucarum. 

10 Tribus autem Neptalim accepit partes ad orientem conuersas usque adDamascum 
et Galileam, in longitudine X leucas, in latitudine uero a mari Galilee usque ad Liba- 
num VnO leucas. 

11 Tribus Dan loca conuallis iuxta mare magnum ad solis occasum accepit, ab au- 
stro Azoto, ab aquilone Dora determinata fuit. Hec longitudo eius. In latitudine uero 
huius partis milliaria non pono. 

12 Secundum predictam igitur descriptionem tota terra sancta, que est citra lorda- 
nem, nunquam uidetur excedere spacium XL ^) leucarum in latitudine, que est a lordane 
usque ad mare magnum, hoc est ab oriente in occidentem. In longitudine uero, que ab *) 
aquiloue in austrum porrigitur, non plene continet LXXXX°*) ^^S) leucas, ut mihi uidetur. 

Ecce habes totam terram secundum longitudinem et latitudinem et omnem eius 
situm'') fideliter conscriptam. Que descriptio, ut mihi uidetur, non parum utilis est pro 
libris historialibus et tota biblia, si intelligatur , et locis^) singulis notandis pariter et 
sciendis. 

DE FRUCTIBUS ET ANIMALIBUS TERRE SANCTE. 

1 Xn. Sciendum igitur, quod tota terra sancta fuit in rei ueritate et est hodie 
optima inter omnes terras, licet quidam, qui eam diligenter non considerauerunt , con- 
trarium dicant. Est enim fertilis ualde in frumento, quod fere absque labore colitur et 
crescit. Herbas multas profert humus; sponte feniculum ^'^), saluia, ruta, rose passim 
in campo crescunt 

2 Lana siLccida^^'^) crescit in quibusdam frutectis, que alta sunt undique ad genuaP) 

a) terram om. St., qai h. 1. post vocab. Beniamite lacunam reliquit. — b) 12 leucarum. £d. ven. 

— c) longOudinen St. — d) 15 1. Ed. ven. — e) latitudinem St. — f) 7 1. Ed. ven. — g) tabir- 
rim St. — h) caumet St. Chaymoth, Ed. ven. — i) 5 1. Ed. ven. -- k) XVI leucarum St. XXVI. 
£d. ven. — l) que est ab Sth. — m) LXXXX St. 120 1. Ed. ven. — n) ntum om. St., habet h. 

— o) 6^ locis St h. — p) ianua St. gemta h. 

634) Jtabyrion] Ita graece sonat Tabor. V. 636) /eniculum] Anethum foeniculum. V. 
Ritter XV (1). 392. Ritter XV (2). 716. 

635) LXXXX] Singulis nnmeris alio alii 637) lana sucdda] lana lignea, gossypium 
additis conficitur sununa diaetarum II, leucarum arboreum Linn. 

LXU. Cf. y. Raumer p. 18 nota 4. 



87 

komiDis et anniH «inguIiH scminantur, foliis vids similibuS; minoribuB*; tamen. Et crcscunt 
foUiculi quidam, in i|uibuB est lana. Que coUigitur circa festum sancti MichaeUs. 

Canne mellis simiUter crescunt ibi, que sunt sinules**) cannis communibus, sedmaio- 
res. Interius sunt caue, scd plene quadam porosa substanciai que est disposita sicut U- 
lud, quod ibi inuenitur in uirgis sambuce^). £t est humida substancia Ula ualde. Iste 
camie coUecte ineiduntur ad lungitudinem palme dimidie, et sic exprimuntur in prelo. 
Aqua inde expressa coquitur in caldariis eneis, et inspissata coUigitur in cophinis*^^) 
de subtilibus uiminibus contextis. Quod paulatim postea exsiccatur et induratur, et sic 
effidtur zucara^*). DistiUat tamen, priusquam induretur, de ipsis Uquor quidam^ qui mel 
zucare dicitur, deUcatus ualde et aptus cibariis eondiendis« Iste insuper canne incidun- 
tur in longitudine unius digiti, ita tameni quod iste particulo semper in medio sui no- 
dnm habeant, quia plures sunt in canna una. Iste pardcule subterrantur tempore uemo 
in locis humidis, et ipsis particulis crescunt noue canno, ita ut do singuUs duo'') cre- 
scant tttraque parte nodi hinc inde^ et sic plantantur. 

Sciendum, ([uod in terra ista non inueninntur pira uel poma uel cerasa uel nu- 3 
ces , sicut in partibus transmarinis , nisi ualde raro. 8ed de Damasco fructus aUqui 
adducuntur, qui tamen omnino molles sunt et diu durare non possunt propter nimiam in 
arboribus dococtionem et terre caliditatem. 

Sunt tamen ibi fructus quidam, qui per totum annum in arboribus conseruantur, 
et utuntur eis homines toto anno. Simul et semel inueniuntur sepe in arboribus Hores 
et fructus semimaturiO ^t maturi et ampUus, ut eciam interdum quadruplicem fructum 
eiuadem generis simul et semel ibi habeant'). £t isti fructus sunt poma, que uocantur 
narangtu^^'^) et lemones et pcma Ade^^^)y de quibus faciunt indigene salsamenta pro pul- 
Us et piscibuB et cibis aHis. £t reddunt cibos commendabUes. 

Sunt eciam ibi poma , que dicuntur citrina ^* i , de quibus in Accon fiunt electua* 4 
ria*^' bona ualde. 

Item sunt ibi fructus alii, qui dicuntur poma paradisi^^^), admirabUis fructus ualde. & 
Ista^' crescunt in modum botri unius, habencia multa grana. Et est botrus*; ipse inter- 
dnm ad modum et ad quanUtatem cophini^) competentis*^*), aUquando habens grana 
LX uel amplius. £t sunt grana ista oblonga interdum ad latitudinem sex digitorum, 
spissa uero ad quantitateni oui gaUine, habentque folliculum spissum, sicut est foIUcuIus 
fabarum, sed coloris croci delicati ualde. Sed foIUcuIus proicitur, pomum, quod intus 
est, tollitur et comeditur, et est sapur eius dulcis ualde. quemadmodum deUcatissimi bu- 
tyri cum fauo mellis. Kec Iiabent grana ista semen in se, sed penitus comeduntur. 
Fructus autem iste uix uno anno cre^cit. Arbor eciam breui tempore durat, admagis^*^ 

«• motihuM 8t minoribu» h. — b) 9imil€$ om. 8t, Imbet h. — c) sa/mce St. — (1) zuhara St. •- e) 
dme St h. — f seminarUttr St. seminuituri h. — g) luibeanhtr St. hahfani h. — h) %Mti St isUk h. 
— i; ffonus St. — k) cophi St cophtni h. 

r»3^ cophinis] curbibus. medicum, persicnm. De vocabulo titrina fra- 

fi39 narangfs] Naraucum est malum au- atra cousuluimus lexica. 
reum Formam Daran^in Doa habet Ducangius. 642) eicctuaria] electaria, ecligmata, i. o 

t>40 poma Atle] Vf. Mag. Tbictmari pere> sorbitio mollis. 
grinationem XXIX. 4 p. 52 et quae ibi anno- 643. poma paradise] Cf Kitter XVI. tS3. 

taviniUft. 644) iompetentis] satis maf^nL 

611, t itrina] Citnu mvdica Linn. ; malam 645 ad magis] aummum 



88 

duobus annis, et statim arescit; sed cum arescere incipit, statim de radice eius arbor 
alia procedere incipit, et facit sicut prior. Folia arboris huius longa sunt ad staturam 
hominis unius*), lata^) uero ita, ut duobus foliis posset cooperire aliquis totum cor- 
pus suum. 
g Uinee multe sunt in terra sancta, et plures essent, sed quia Sarraceni, qui nunc 

terram tenent, non bibunt uinum, nisi furtiue quidam eic eis^ ideo uineas non colunt, sed 
destruunt, nisi pauci forte propinquiores Christianis, qui colunt eas propter questum, ut 
Christianis uendant. Est autem uinum terre sancte ualde bonum et nobilei et maxime 
circa Bethlehem in ualle Raphaym et deinceps, ubi tulerunt in uecte*^) palmitem filii 
Israel. Circa Sidonem et deinceps per longitudinem Libani crescit uinum bonum, et in 
Anterado et Margath et per totum illud littus maris usque in Ciliciam' et Cappadociam 
et Greciam et Ungariam. Est uero mirabile, quod uidi in Anterado. Ibi^) enim, ut 
dixerunt mihi indigenc, de una et eadem uite ter iit uindemia in uno anno; per hunc 
modum. Tempore uerno obseruant uinitores, quando uitis primo educat tot botros in 
dispositione, quot secundum communem cursum consueuit producere quelibet uitis uel 
eciam palmes, et statim quicquid de palmite remanet supra botros ipsos, totum preci- 
dunt^) et proiciunt Ulud fit in Martio. In Aprili de illo palmite pullulat alius iterum 
cimi nouis botris. Quo uiso iterum preciditur de palmite illo quicquid est supra illos 
botros. Et in Maio tertio producit truncus terciumO palmitem cum uuis et botris 
suis. Et sic habentur tres ordines botrorum, qui omnes similiter crescunt, sed ii, qui 
pullulauerunt in Martio, uindemiantur in Augusto, qui in Aprili, \iindemiuntur in Sep- 
tembri, et qui in Maio, uindemiantur in Octobri. £t sic habentur tres uindemie uno anno. 

7 Ficus autem et malogranata, mel et oleum et diuersa genera leguminum, ut sunt 
pepones et cucumeri, et multi alii fructus ibi habundant. 

8 Porci siluestres, capreoli, lepores, perdices et cotomices tantum habundant, quod 
stupor est uidere. Leonum multitudo est ibi et ursorum et bestie diuersorum generum. 
Item cameli iniiniti sunt ibi, dromedarii^), cerui, uri; et breuiter ibi habundant omnia 
bona mundi, et terra illa fluit lacte et melle; sed cultores non dico fortissimos, sed pes- 
simos et turpissimos habet peccatores, ita ut mirum sit, quod portat eos terra. 

DE VARnS RELIGIONIBUS TERRE SANCTE. 
1 Xin. Sunt in ea habitatores ex omni natione, que sub celo est, et uiuit quilibet 

secundum ritum suum, et, ut ueritatem dicam, peiores sunt nostri, Latini, omnibus ha- 
bitatoribus aliis. Et hec est ratio, ut mihi uidetur: Cum aliquis fiierit malefactor, ut 
homicida, latro, fur, adulter, transfretat, ut in penitencia**)^^*), uel quia timet pelli sue 
et ideo in terra sua timet stare ; et sic de diuersis partibus, ut Theutonia, Ytalia, Fran- 
cia, Anglia, Yspania, Ungaria et de ceteris mundi partibus illuc ueniunt, sed uere ce- 
lum, non animum mutant. Ulic enim existentes, postquam, que tulerunt, expenderunt'), 
noua conquirere oportet, et sic iterum „ad uomitum ^*^) redeunt", committentes peiora 

a) huius St. unius h. — b) latitudo St. lata h. — c) nocte St. h. — d) Ubi St. ihi h. — e) proci- 
dunt St — f ) pro ducunt Truchua tercium St. producit vitis tercium h. — g) d^rmedaril St. — 
h) tU is pnia St. Quae verba iu h fuenint, sed erasa sunt. — i) expendunt St. 

646) in penitenciam] Nota, quam St. habet, 647) ad uotnitum] Designatur stultus, qui 

diplomatica pnia significat penitencia, Ex in sicut canis redeat ad vomitum, e Proverb. 
effecimus m. XX Vl. II. 



S9 

peioribiu. Recipiuut lioHpicio pcre^rinos dc gcute sua. Qni sibi cauerc neHciunt , cre- 
dunt ipsid, et re« et hunoreni pcrdunt Isti ibideni generant filios patcnioruni criminum 
iniitat(in*!»y et de maliA parentibun fiunt filii peioreS; et ex kiH ncpotcH pe^siini, calcaute» 
It>ca bancta pedibus puUutiH. Unde contingit, ut propter peccuta inhabitaucium apud 
Deum terra ipsa cum loco HanctificationiH ueniat in cuntemptum. 

Sunt eciani pretcr Latinos*; plures in ea gentesy ut Sarraccni. Qui Mnckumetum 2 
prcdicant^ et legeni eius scruant. Dominuui nostrum lh<'8um OhriHtum maximum pro- 
pketaruju dicunt. et eundein, Spiritu Sancto concoptum, de uirgine nutuin futentur. Xc- 
gaut tameii passum et mortuum, 8ed quando ei» placet dicunt eum abecndirisr c(*lum, 
ad dextram Patrin »i*derc, quia Filium Dei eum contitentur. Mackometuin ucru cunten- 
dunt sedcrc ud siniHtrum eiut«. iHti Hunt immundi ninuH. Tot uxurca kubcut , quot pUH> 
cure pu^sunt. Peccuiit tnmcii nickilominuH contra naturam, in sin^ulis ciuitutibuH kubeii- 
tes effcbia >''**';. Suiit taiiicn kuHpitalcK nudtuui et curialen et bcm^fiei. 

Pretcr hus nmit ibi St/riani siue Syri, Ilij totam repleuermit terram. CkriHtiani 3 
taiut^n suut, ned latinin nidlum fideiu Hcruant Minere uentiuntur et induuntur, parci Hunt, 
rieemuHynam iiun dant. Inter SurraceiiUH kabitant, et ut plurimum euruni oificiiH fuu- 
guntur. In kubitu cuncurdunt cum SarraceniH, nini quud tantuin per cingulum luneuni 
diHcernuntur. 

Greei Himilitrr (liristiani siint, scd hckiHinatici» ni>i quod pru mapiu purtc in cuu> 4 
ciliu jsenerali ** * ''^ sul» duininu (trcgurio X ad idicdiencium ecck^^ic rcdierunl. Apud («re- 
c »H prelati omn<'s Hunt niuuuclii, ct inuite abHtiuencie ct conuerHutioniH mirande. Dcuuti 
^unt ualilc*. Commuuitcr prdatub huuh uiultum rcuerentur et konurant Audiui v^ro a 
patriarcka eorum, quud dixit luc prcsente: „Sub obediencia romane ecdcHie libentcr t»HHe 
uolumus et ea reuercri, ned multum miror, quod compellimur iuferioribns prdatiK, nicut 
arckiepiHCupin et cpiHcopiH, HubeHse. Uulunt enim quidam arckif^piscopi et cpiHCtij)i ine, 
i|ui Hum patriarcka, cumpellere ad uHCuIandum pedes huuh et ein fucerc ubcdiencium 
manualcin, ad quod nie crcdo non teneri, cum tamen koc libenter faccnMii hoH pupe.** 

Item HUnt ibi Armeniiy Georgiani, Ne.^torianiy Nubioni^,, laciffnni'';,*''''*)^ Chailn, Mfii^h 
Vrrjte^ Ethiupes , Eijyptii et inulte gcntcH ulic, que suut Ckristiaui. C^uorum c^t infinita 
niultitudo. Que singule kabent patriarckan huoh et eis obcdiunt. Eoruiu uero prelati 
dicuiit, se roinane ccct(*>ic libentiHsime obiMlire. Horum quidem N< st(»riani et lucobini 
«•t aimileH a qujbuHdum kcn^ticin, qui quondum eorum cupitunri, sic dicti nunt. 

Suut inaupcr in terra sancta Matlianite*\, qui nunc lif^iuum**'*^ dimntur, et Turro- 6 
mani^ dante» tanluin"; operani alendiH pccoribus ct camelis, quibuH cciani kubundant Hti- 
pra mudum. Isti ccrtain nun kabtnt man^ionem. s(*d ubicunqur conqHTiunt c>.hc pa^^cua, 
ne transferunt cuin tabernuculiH Huis Inti cum sint pu^nacc^^ tiuklc. non utuntur nihi 
gladiit et lanccis in belk>. Sugittis non utuntur, diceiitcs chs<* turpc niini» koiuini uitum 

«) Sunt fitim latini iu «■« fjfntrs plures St. Sunt autrtn ftrrtrr I^UitntM li h Iuf't-tui St h. — c 

laffeni St h. - *\* mnlinnite 8t. tnadttinitr b. — o tantain St h — f ptutuif» St putjnaHtr* h 

OIS. effe^'i*t''\ epbcbias. 650; Iaco'>tni\ <jui ouiu |>«ulo puitt comnie 

f»4^l tn tanttlio tjrnerali\ i^uod factum eit mureutur, bic ipioque iiou la' cni ^ Hcd Ia> olant 

anno I27t Luj^duni. V. M^inMii conciliorutn cul- lei^endum cnsc ducebamuH. 

Irciiouem XXIV. 3"} st^ij. C^uan* po*tt a 1271 r».M; limiutnt\ Bcduiiii. 

ftrripiit burchArdu<» 

M 



9<) 

sagitta furari. In bello fortes, nisi pellicio*) rubeo et desuper camisia magna et ampla 
utuntur, caput tantum cum panno tegentes. Isti repleuerunt totam Syriam, ut plurimum 
tamen habitant circa fluenta lordanis, a Libauo usqjie ad desertum Pharan, quia ibi 
sunt montes pro capris et ouibus, campi pro bobus et camelis. Oues magne sunt Ln 
partibus illis et precipuc arietes, et habent caudas tam magnas, ut una cauda tribus uel 
quatuor uiris sufficiat ad edendum. 

"^ Circa Arachas*») castrum post Tripolim usquo ad castrum Krach habitant Sarra- 

ceni, qui dicuntur Uannini^)^'^'), Illis coniunguntur quidam Sarraceni, qui dicuntiu* As- 
sissiniy ultra Anteradum^) prope castrum Margath®) habitantes in montanis. Castella 
plurima habent et ciuitates et fertilem terram. Isti dicuntiu» habere XL millia pugnato- 
rum. Capitaneum unum habent, non ex hereditaria successione, sed prorogatiua merito- 
rum, qui senex de vwntanis dicitur non proprietatis , sed ingenii maturitate. De Perside 
dicuntur isti duxisse originem. Ego transiui pro parte terram eorum. Obedientes sunt 
usque ad mortem, et mandato superioris quemiibet interficiunt, et in hoc paradisum se 
mereri dicunt, etiamsi, antetiuam obedienciam impleant, occidantur. Ante annos paucos 
ad obedienciam romane ecclesie uenire uolebant, et nuncium propter hoc in Accon mise- 
rant, qui negocio ad uotum peracto cum rediret, a quibusdam, qui ipsum deducerc de- 
buerant, ante terre introitum est occisus in iacturam tocius ecclesie, quia alii, uidentes 
non esse fidem in Christianis, statim ab incepto rotraxerunt pedem. Terra istorum a 
terra Christianorum per quosdam lapides discernitur. Quibus in lapidibus in parte Chri- 
stianorum signum crucis, Assissinorum cultelli sculptum est. Istos adhuc nullus Solda- 
norum potuit subiugare, sed ipsi sibi leges et iura condunt et utilibetO hijs utimtur. 
Formidabiles sunt omnibus circumiacentibus nationibus propter nimiam ferocitatem. 

8 Notandum autem in rei ueritate, licet quidam contrarium senciant, qui ea uolunt 

asserere, que non uiderimt, quod oriens totus ultra mare usque in Yndiam et Ethiopiam 
nomen Christi confitetur et predicat, preter solos Sarracenos et quosdam Turcomanos, 
qui in Cappadocia sedem habeut, ita quod pro certo assero, sicut per memet ipsum uidi 
et ab aliis, quibus notum^) erat, audiui, quod semper in omni loco et rcguo preterquam 
in Egypto et Arabia, ubi plurimum habitant Sarraceni et alii Machometum sequentes, 
pro uno Sarraceno triginta uel amplius inuenies Christianos. Uerum tamcn, quod*») Chri- 
stiani omnes transmarini nationeO sunt orientales *^) , qui*) licet sint Christiani, quia ta- 
men usum armorum non habent multum, cum impugnantur a Sarracenis, Tartaris") uel 
aliis quibuscimque, subiciuntur eis et tributis pacem et quietem emunt, et Sarraceni siue 
alii, qui eis dorainantur, baliuos suos et exactores in terris illis ponuut. Et inde con- 
tigit, quod regnum illud dicitur esse Sarracenorum, cum tamen in rei ueritate sunt omnes 
Christiani preter ipsos baliuos et exactores et aliquos de familia ipsorum, sicut ocidis 
meis uidi in Cilicia") et Armenia minori, que est subdita dominio Tartarorum ®^^). Fui 
enim apud regem Armenie et Cilicie tribus ebdomadis, et erant apud ipsum quidam 

a) helicio 8t. — b) archas St. — c) uanni St. Vauni h. Uhani Ed. ven. — d) qui nltra aterantjktm 
St. Vocab. qui non habet h. — e) Margad St. — f ) utilibua St. ut lihet h. — g) toiwn St. 
note erant h. - h) quia St. quod h. — i) naciones St. — k) euitales St. orientales Ed. ven. — 
1) quia St. qiwd h. — m) wc/ aliie tartaris uel aliis St. Sarracenis Tartaris h. — u) Sicilia St. 

652; Uannini] Populus mihi ignotus. Cf. 653) que est subdita domino Tartarorum] 

supra Qotam 98. Mongolorum. 



91 

Tartari ^^*)« Alii uero oiimcs, qui erant dc familia, ChriBtiani erant, uunicru circiter CC. 
Intos uidi confluere ad ecclesiain, audire missaS; flectere genua et deuote orarc. Prcterea 
uliicunquc ipsis occurri cum socio meo, multum nos honorabaut capellos auo8 detra* 
hcntcs et deuote incliuanteg et nos dalutautes et nobis a«»8urgente». ]^IuItot» prcierea 
terrct, quod dicitur, quod in partibus tranrtmarinis habiteut Xei»toriaui, lacobite, Muro- 
nite»), Georgiani et alii, qui a quibu^dam hereticiH, quo8 ecchftia dampnat, uocubula 
traxerunt , et proptirrea isti creduntur esse heretici ct 8e<|ui errorc^s illorum , a quibus 
iHti dicti 8unt. Hoc omnino non est uerum (auertat^O Deus!;, sed 5uut honiincrt nimpli- 
cea et deuote se habentet». Attamen non nrgo, quin aliqui intcr eoa nlulti Hint, quia uec 
n>mana ecdesia carct Ktultis. Omues autem nationes supradicte et plures alie, quai) lon- 
gum esBCt 8cribere, archiejiiticopoK , epiHcopo» et abbates et alioB prelatos habent, «icut 
vX uoii, et eisdem nominibus ap]iellantur , preter Nestorianos, quorum summuB prelatus 
dicitur laselich^j^^^''), et est apud eoa loco pape, et intcllexi pro certo, quod eius iuris* 
dictio in oriente multo lacius cxtenditur, (juam 8e extendit ecclesia tota occidcutalis. 
Aiii tamen prelati gentis <uusdeiu archiepiscopi ct episcopi sicut nostri appellautur. 

Armeniorum eciaiu tiummus prelatus et (ieorgianorum CathoUcus appellatur'*;. Et 9 
fui apud tmni XIllI diebus , et habebat secum archiepiscopos et episcopos , abbates et 
prelatxiA alio8 (juamplures. £t erat in uictu et uestitu et omni conuersatioue sua tanti 
cxempli, quod siinilem non uidi uec in per^oua religiosa nec seculari**,, et pro certo 
dieo, quod m<*o iudicio ue8t<*s omncs, <|uibu8 iuduebatur, nuUo modo ualebant V solidos 
ftterlingorum**^^), cum tam<m haberet castra fortissima et Vedditus maximos, et esset in- 

a) MartiniU St h. — b) aduertai St, attertat h. — c") laseJich St. lacelich h. — d) apjfcUatur om. 
St, babet b. — e) Verba nec inpera. reL nec ^tecuiari suntcodici» Basil. alterius, <|ui iuscriptione 
caret. 

1)54) Fui enim — quitiam Tartari] Kex Ar- 656; nuUo modo valebant V soUdos jfterlin- 

roeniae miDorifl , qui h. L dicitur, erat Leo III, gorum] Quaeret haud dubie quispiam: ijuid 

qui regnum iniit anuo 1270, obiit auno 12S9, Burchardo Germano cum sterlingis auj^Iicifl? 

vasallus, ut videtur, Arguni, Chaui Tartarurum, Cousuluimus Adolpfaum Soetbeer V. I)., qui 

imperium auspicatus ao. 12S4. V. Cloinontis Ga- pro ea, qua est. huuiauitate haec uubiscum com- 

laui hibtoriam Armonam, Culoniae 16b6 editain, municavit. 

p. 361) — 372. Pag. 369, ut hoc obiter moueam, „SoIidi sterlin^rum nou sulum m Auglia, 

tegendum e«t 1275. Cf Friedr. Itehm Uand- ttod in G<;rmauia quoque sacculo XJII Uhitati 

bttch der Geschichte dctf Mittolalterii Vul. IV erant. Cf. DipluuiaUrium luboceuxe libro I 

aectiouem 3 p. 33. Lou autem <|uum ad au- Num. ("LXXVII: centum marcae »trrlingorum^ 

num tuique 12^2 cum Uocueddiuo Bibantio I quaeli(»et marca computata pro Jilll §olidia et 

Beudokdare, Ae|;y|jti Sultano, bellum ge8»erit, IV dtnarits nterlinyorum. (^uud ducumeutum 

paSet Burchardum, f|ui uou inter belli tumuUuii, paulu pust amium 1251 datum ent. Et ibidem 

•ed pacis touipuro Anueuiao caput adiret , pu8t 1. II Num. Clll ducumeutum auui VlWS, m 

auniuu t2S2 iu Cilicia tuii>t»o. Nec dubitu. quiu <|uu haec exi»t«ut: marca argenti computata 

anno 1283 ». 12S4 torra sancta relicta aunu pro 13 solidi^ nocnrum Herlingorunt rt 4 dr^ 

12S4 Anneuiam ». Ciliciam viseriU nart m. lieui^ue Lacurobleti Diplumatarium Kheni 

655; laseiich] Kiculdu» de Muute Crucis iuferiuris VuL II Num. 47, ubi ducumeutum 

XX. 70 Hcribit laselic, <|Uod ex eitu inteqire- annu 1214 datum haec cuntiuet: Quingmti.^ 

tatione ttiguiticat universalis. Apparet igitiur marci» bon*trum n^^vorum et legalium sttrlmgo- 

Nestorianortun <|U04|U<* patriarcham Catholicum rum^ XIII solidts et IV dmariis pro fiinguii^ 

app<41atnm <*»Be. (^uod cuntirmatur auctoritate marcis computatis. Mea vSuetbeerii. nfuteutia 

(^aroU Hitteri, qui X« 274 Nobturianorum pun> in gunuaniciii literarum monumcntiii i»terlingi con- 

tificem maximum Incolit 0. Catholicum dici tradit gruebant ciim iii», <|Uorum 240 iu Au^^lia ae<|ua- 



92 

finitarum diuiciai^um. Utebatur pellicio arietino groBso, rubeo el penitui» sordido et ira- 
mundo cum manicis amplis, et sub ea tunica coioris grisei ueteri*) ualde et quasi con- 
sumpta. Desuper uero habcbat scapulare nigrura et pallium nigrum uiie et asperum. 
Regem Armenie et Cilicie cum omnibus optimatibus suis uidi sedentem humiiiter et com 
magna reuerencia ante pedes eius pluries cum filio suo primogenito *^^*), et cum magna 
deuotione audientem ab eo uerbum Dei. Iste cum omnibus prelatis suis per totam qua- 
dragesimam in pane et aqua ieiunabat; et rex similiter et omnes optimates sui; nisi in 
festo annunciationis , et tunc me presente idem Catholicus secum dispensauit ^^**), ut 
pisces comederet et biberet uinum. Ilia die interfui misse coram eoJem Catholico et 
rege et regina. Et habent oiificium ualde deuotum. Induuntur autem sacerdutes eorum 
et episcopi, sicut et nostri. In missis de azimis conficiunt*»;, et uerbis iisdem '^; epistolas 
easdem et euangelia et prefationes^), „8anctus", „Pater noster", „Agnu8 Dei" cantant^) 
in missa, sicut et nos, sed in suo idiomate et scriptxira'); habent enim linguam specia- 
lem et litteras. Catholicus ipse et omnes alii prelati monachi sunt, nec potest in omni 
orientc in quacunque natione aliquis esse prelatus, nisi sit monachus. £t sunt omnea 
monachi in maxima reuereneia et honore. Clerici uero et sacerdotes nullius sunt aucto- 
ritatis, nec apud laicos aliquid reputantur, nec habent officium idiquod, nisi quod diuina 
celebrant. Ad omnes horas signum faciunt in tabula uol ligno alio, qiiia campanas non 
habent. Facto signo nocte ad matutinas uadunt, per uicos clamando, ut ueniant ad ma- 
tutinas. Post matutinas non dormiunt, sed in ecclesia sedeutes docent populum usque 
ad auroram, et dicunt tunc primam missam, uel circa horam terciam, si est festum. 
Nullius alias sunt auctoritatis , nisi quantum eis permittunt uerthabite '*^'*). Sacerdotes 
sunt omnes uxorati, nec permittitur aliquis exsequi officiimi, nisi habeat uxorem. Die 
lune et deinceps usque ad diem Ueneris indusiue nunquam missas celebrant, quantum- 
cunque sit magnum festum, sed uacant amplexibus ; sabbato uero et Die Domiuica mui- 
tum dicunt solempniter missas. Mortua uxore sacerdos contiuebit, uec aliam ducet«) 
uxorem. 8i fornicatus fuerit uel adulteratus, ofticium et ecclesiam perdet, nec cum eo 

a) ueteris St. ueteri h. — b) conficientes St. conficiunt h. — c) iiatlem om St., habet h. — d) pre" 
phationea St. — e; canteU St. cantanl h. — f) acripturam St. scriptura h. — g) ducit St. 

bant unam libram Turris Londinen.sis legiti- saeculo XIII. uuus solidus sterl. valebat pro 

mam (Tower Pound Standard). Libra Turris grossis argenteis horussicis circiter 29. Quae 

continebat 1 1 ^.^ uucias hodiernae librae trecen- in germanicis » quae exscnpsimus , documentis, 

sis (Troy Pouudj, ita ut, uncia quaque aequante indicatur computatio, qua inarca argentea aequet 

480 grana, poudus denariorum legitimum ae- 13 solidos et 4 deu. sterl., declarat ea, quae se- 

quaret 22 Vj grana ponderis trecensis, sive 1,46 quuntur: 13 '/3 hoI. s. 160 deu. sterl. aequant 1 

graramata argenti puri. Quum igitur 500 gram- marcam coloniensem s. 233,S grammata. Itaque 

mata argenti puri aequent 30 thaleros borussi- dcnai-ius unus est 1,46 gramnm, qu.aro summam 

cos sive 900 gros.sos argenteos, sequitur, dena- iam supra ad calculos vocavimus. 

rii illi si purum argentum legitime excusi con- lyg^ 5 ^^n^i sterlingorum saeculo XIII 

tinuissent, unum denarium sterlingorum s. 1,46 valebant pro 4 thaleris et 25 grossis arg,'' 

gramma argenti puri aequasse 2,63 grossos ar- 

genteos. Quorum denariorum duodeni quum ^^^) ^*'"* >^'^ *"^ primogenito] V. Rehm 

unum solidum efficiant, solidum quemque stcrlin- ^' ^ P* "" * 

gorum 1 thalerum l V^ gr. arg. boruss. aequasse ^^^) secum dispensavit] sibi ipse gi-atiam 

constat. Quodsi argentum pnrum si compare- fecit. 

tur argento excuso, eandem ut nunc fit in An- 659) uerthabite] Wartabed, wardaped est 

glia, rationem habere statuas, quam 1 ad ^'/401 doctor. 



potest dispensari. Si uxor eius adolterata*} fuerit, gacerdos aut continebit, autb) eocle- 
Biain et ofliciuni perdet, uxor uero nastun perdet, et uir, qui cum ea concubuit, castra- 
bitur, quainuis eciam fuerit uxoratus. Istud factuin fuit mo prcsente. Mortuo sacerdote 
uxor continebit Si coutraxerity i{^e cremabitur ; si raeretrix fuerit facta^ nicbil mali 
pacieiur. Et CAt iiouum Htatutum apud eos: Sacerdos sccundum apostolum uirginem 
ducet uxorem. — Sacerdote« Armeniorum et Georgiauorum di.seernuntur a uulgo per 
pannum album lineum, quem circumdant scapulis et collo. 

Fures, qui minora furta committunt, uel malefactores alii committentos crimina 10 
minora castrantur, ne filios generent paternorum criminum imitatores. Et uidetur mihi 
esse uua causa, quare tot meretriccs sunt ibi : multi euim sunt ibi <'unuchi, et omnes sunt 
faintdi uobilium mulieruuiy et credo, quod ro^^ina Armeiiie plures quam XL habuit eunu- 
choh, quaudo eram apud e<ain. Nec uullus ingreditur ud eaui inasctduS; nisi de rege 
lic«*ncia sp<ciali. Qui ociaui euuuchttm aliquem ex nomine as^ignat, qui ingr<Hlientem 
conducat, Similiter fit de omnibuH nobilibus mulieribus, ct uiduis ft inaritatis. 

R<»gi»s et princMpes vX oinn<'s nobiles atuliunt libeutissime lurbum L)<*i. rnde cot- 11 
tidie ad horani terciam lUTthubite siue monachi curiaiu r<*gis siiu» principis'*» alicuius 
adeunt, ad <{Uos statiiu acccduut priucip<'s ipsi uel doiniui cuin filiis suis et pot<*iitibus. 
Appouitur liber aliquis scripture. Et h^gitur corain eis iu uulgari, quia linguam aliam 
net^ciunt, et <'Xponitur eis t<-xtus a monachiH, et ubicunque dubitant s<'cidar<*s ct qiustio- 
nes mouent, a monachis instruuntur s<tcunduin dicta sanctoruiu. QucHiui ab ipsis 
monachis, quos doctores maxiuie H<»qtuT<»ntur ? et dixerunt, quo<l inter precipuos simt 
isti: Lihannes ChrysoHtomus, On-gorius Naziaucenus , Cyrillus Alexaudrinus. — Multuui 
deuoti sunt in ecdeHia et chTici et laici, et nichil ibi fucituit nisi (|Uod aut orant aut 
cantant aut c<>t<*ra faciunt, que de iure ibi fieri debent. Nunquam uidimus aliqtiem iu 
ccclesia ridere uel dissolutum. 

Officium luiHse d<*uotum est apud eos. Calix ad sinistram altaris iu muro in loco 
ad hoc facto, quem ad offertorium diaconus cum panno serico precioso reu<Tenter l<'uat 
super caput suuin, prec<»dente emn subdiacono cum turibulo, et duobus acoluthis ctun 
cereis e<*iam inced<*ntibus retrorsum gyraut altare ad dt^xtram altaris, et tuuc <*uiu 
BUM^ipit epi8c<ipu8 reuerent<T et offert eimi sicut et nostri faciunt sac<Td<it<'H. l)uo staut 
cuni cereis acc<nsis r<»tro sacerdotem infra canonem, et iuxta eos duo cum turibtdis in- 
duti albis. Duo uero dia<Mnii stant in Iat<Tibu8 altaris a dextris et .Hiuistris, couiplo- 
tts') manibus d<'Uote orautes, uersis uidtibus ad corpus Christi melodiam quandum ualde 
deuotam et dulcein cantantes et sibi altrinH<cus r<*Hpondent<*s. Istud sine dubio uidero 
et audire deuotiHHimmu <'st. 

Multa alia uidi in t<Tra illa tam in laicis, qiiam in cl<Ticis et mouachis coin- 
mendabilia uahle, c|ue uix iu terra nostra ficri cr<'derentur. 

Transiui totum tcTram illain usque Cappadociaiu el Srh'uciam maritimam, <'t 12 
inde nauigaui Cyprttm, et peranibulaui pro magna part<* r<*giou<*iu. In<l<* nauigaui iu 
Syriam et ueni Tyrum, et post dies aliquot inde nauigans per littus Palchtin<' s<'U Phi' 
listiim pertrausiui Caypham, niontem Carmelum, Doram, C(*Han>aiu Pah*Htin<\ Antipatri' 
dam, loppen, lamniam, Accaron, Azottmi, Ascaloiiem, (luzatu, d(s<'rtum tottim areiio- 

ft) aduUera 8t. aduUerata b. ~ b) aui om. 8t., babct h — c prinripia (»in. .St . balM>t b. — d) 
ploMt* St 



94 

sum usque ad ostia Nili fluminis. Inde ueni Damiatam^), que antiquitus Memphis dici- 
tur. Hec est terra Yesse®*®), in qua olim filii*») Israel morabantur, Pharaoni in luto et 
latere seruientes. In hac eciam postea lapidatus est leremias^^). 
Benedictus sit Deus et Sanctus Matheus ! Amen. 

a) danacam St. damiatam h. — h) Jilii om. St., habet h. — c) Basil. alter (non insGiiptus) habet: 
leremias. De Thaphinis venieus in Memphis et inde per cet. 

660) Tesse] Apud luditbam I. 9 in Vulg. legitur lesse, alias dicitur Gosen. 



ITINERARIUM 

BURCIIARDI DE MONTE SION. 



SIGNA CODICUM ET EDITIONUM EXPLICATA. 



A. est editlo autverp. anni 1^6, quae est iudtar omuium clasdis II edltionum. 

B. est codex bcrnensis. 

C. est editio Canisii anni 1725. 

St. t e»i codcx StaphorstianuB bambur^ensis. 

T. eat Titi Tobleri tcrtia pen*grinatio. 

V. est C. VV. M. van de Veldii Momoir to accompany the map of the Iloly Land. Gotha lb5^ 

Va. est codex vratislanensis primus. 

Vb. . - . alter. 

Vc. • • tertius. 

Vr. mnt codices vratislaviciiAOfi tres. 

V. est editio veneta anni 151 b 

NB. I. Leuca Burchardi aequat horam. 

II. Horae a Vaudeveldio, Kobinsouo allis indicatae «unt horae equitandi, Burchardua 
leucas Buas pcdibus confecit. 
, 11 1. Nomiua locorum arabica Anglorum more scripta sunt. 



ITINEKARIUM. 
L 



L«rl Barrb«rdl| 

d* Monte Mloo I 



NoniftiB loconim. 



II 1. Accon ^'Aklca) 

II I. I Caypha (Ilaifa) 

11. 1. ' IVtra inci»a QAthlit^ 



l.raraci 



4, 

3 



I>UUniU«* » r>>r<>iiUh(M !>•- 

mKriiiatoribus ludirAUa. 



HrHptiooU dhrriiu«. 



II. 



Lo<i Bar«b»nli 
6m MoDU» Sion 




u 
II 
11 


2 
3. 
4. 




II 
II 


5. 




II 


». 




U 10. 

U 13. 



Noiniu* loniriuu. 

' Caaale Laroberti 

Scaudalion (Iskanderdua) 
puteuB aquarum uiueucium 

i 

Tyrus (Sur^ 

Eieuthorus (coufusus cum 

recenti flumineKaaimiyehj 
Sarepta Sidoniorum (Sura- 

fend> 

Sidon (Saida) 

Beritum (Beirut) .... 



L«oe*e. 



' r«Krin.l»rihu. iudicaur. | >*«'rtptl..i.U .llT,.r.lu«. 

31. (Vb. V.) 



4. 

3. 3h. y (V 21»; 

ampl 1. j 1 miliare germ <A > 

2miliaria^Vb.)(>leu- 

{ cae et 2 mil (U • 

minuB 1. ', mil. germ. (A 

3 I h 40' ,V. 21» iq.; . 2 L (Vr ; 

2. 31 A.) 4L Vac. 

2. 31 tA,) 

5 (St; b h. 27' (V. 20s 9h. lO*' 9l (Vr.» 
(Kob. III b3\) 



I^oci Burchardi 
de Monte Sion. 



Nomina loconun. 



96 



Leucae. 



Distantifte a rocentlbafl pe- 
rof^rinatoribttn indicatae. 



n 15. 

II 16. 
II 17. 
II 18 
II 20. 
U 21. 
II 22. 
II 25. 
II 29. 
II 29. 



Biblium (Jebeil) 
Botrum (Batriin) 

Nephin 

TripoJis (TarabuluB) 
Mons leopardorum 
Arachas ('Arka) 
Syn 8. Synochim . 
Anteradum (Tartus) 
Margath (Markub) 
Ualania (Baneas) . 



4. 
3. 
2. 
2. 
3. 

'2. 

8. 
7. 
1. 



8h. 20' (V. ls6 n. 1.) 
3h.30' (V. Ih6) 



Scriptioniji dlvenitas. 



9 mil. (Vr. C.) 
61. (A.) 

9 mil. (Vr.) 3 L (A) 



Loci Burcbardi • 
de Monto Sion. 1 



Nomlna locoruui. 



III 1. 

III 2. 

III 3. 

III 3. 

III 3. 



Accou ('Akka) 
Mons fortis (Kurein) 
Toron (Tibnin) 
Asor 

Bclinas (Banias) 
Sidon (Saida) 



ni. 



Leucao. 



4. 
4. 
4. 
6. 
fere 11. 



Distantiae a recentibns pe- 
regrinatoribus indlcatae. 



ScriptioniB dlveraitas. 



13 h. 10' (V 212) 



I 4mil. (Vb.) 
I 3 1. (Vb.) 

I 10 1. (Y.) 



IV. 



Loci Burchardi 
de Monte 8ion. 



Nomiua locornm. 



Leucae. 



IV 1. 

IV 2. 

IV 3. 

IV 4. 

IV 5. 

IV 7. 

IV 10. 



Accon ('Akka) 
Judin (Jiddin) .... 
Castellum regium .... 

vallis Sennim 

Jvabul 

Sephet(confu8a cumBethulia) 

Mensa Domini 

Caphamaum . . 



Diiiuntiae a recentibua pc i gcriptionifl diveraitaa. 
rogrrinatoribus indicatae. 



4. 
3. 
4. 
2. 
2. 



4 h. 5' (V. 222) 



1 1. (A. et V.) 

3 1. (A. et V.) 
3 1. (A.) 
3 J. A.) 



r.oci Burchardi 


de Monte Sion. 


V 2. 


V 3. 


V 4. 


V 8. 


V 9. 


V 9. 



Nomina locorura. 



Accon i'Akka) | 

casale Sangeor i 

Naason < 

Neptalim . . .| 

Bethsayda (Khan Minyeh) 
Magdalum (el-Mcjdel) . . 
Bethulia 



Dl8tantlac a recentibus pe- | Scriptioui« diversitaii. 
rcgrinatoribuii ludicatac. 



I 5mil. (Vr. C) 

I 2 leucae (Vr.) 

-n. (A) 

1 3 l (A et V.) 

1 h. 18' (V. 224) . . .1 3 1. (A.) 



VI. 



Loci Burchardi 


de 


Monte 


Sion. 




VI 


1. 




VI 


2. 




VI 


3. 




VI 


4. 




VI 


5. 




VI 


6. 




VI 


7. 




VI 


11. 



Noiuina locorum. 



Accon \^'Akkai 
Chana Galilee (Kana el-Jelil) 
liuroa (Harumah, er-Rumi). 

Abelmeula . 

mou8 Bethulie 

Tiberias 

Sephora (Seffirieh) .... 

Nazareth 

Naym 



ampl. 
ampl. 



4. 
2. 

I. 

2. 
t>. 
2. 
2. 



DiBtantJae a rooontibu» pc- .scrlptlonf. dlvon.iU« 
regrinatoribua indicalae. | 



I 5 h. 35' (Rob N. F. S26) 



1 h. 20' (V. 224) 



5 I. (v.) 
4 I. (V.) 



6 I. (Vr.) 1 I. (A.) 
3 1. (V.) 
3 l (A.) 
:\ 1. (B \ 



97 



vn. 



Lod Bar«bw«I 


4> Mrala HIob. 


VII 1. 


VII 1. 


VII 3. 


VU 6. 


VII «. 


VU « 4. 


VII 7. 


VII 8. 


VII 10. 


VU 11. 


VH 16. 


vu n. 


VII 20. 


VU 21 22. 


VII 27. 


VII 2^. 


MI 29. 


VII 30. 


VU 30. 



NomliM lo«onim. | Leaeaa. 

Accon (•Akka) "^ 

Canndus 

Caymon (Tell K4mM. . 

Magedo 

Mesrba (el-Me«ra*ah) . . , 
castellum Faba (el-Filleh) 
Afech (el-Afuleh) ..... 

Sunam (Solam) , 

Bethsan (Beisan) 

fons Jesrabel . . 

Jesrabel 'Zerin) . . . . , 

Ginnin (Jentn) .... 4 

Sebaste (Sebustieh) .... 4. 

Bethel (Beitin) 2. 

Sicbem (Nubulu») ... . *j 

Lebna ^Lubban) 4. 

Machmaa (MacbmiU). ... 5. 

Gabaa Saulis ' 1. 

Rama. . , 1. 

Jerusalem 2. 



DUUntlM a reeeatlbaa p«. 
ngritkmtorlhua IndlcAU*. 



4. 

3. ... 

3. ... 

Dpl. 2. ... 

1. ! 
3 iactas arcui 
I. 
2. 
2. 



6 h. 20' (V. 235) 
4 h. (V. 240) 



SerlpUonia dlT«nlta«. 

. 4 l (C.) 

.'6 1 (ABr.) 8 1 (Vr.) 

.'31. (Vb.) ^ 

.1 21, (Vb.) 



u 1. rA.6tT.) 

4 1. (CVr.) 



2 iactot arcui ■ «jl. (CV>.) 



3 1. (B.) 5 I. (Vr.) 

5 1. (V.) 

3 L (ABCVr et r.) 



4 I. (A.) 6 L (Vb ) 
' 3 L (VbT ) 



Lorl BBrrhAnll 


do Monu Hion. 


VII 31. 


VII 32. 


VII 33. 


VII 34 


VII 47. 


VII 48. 


VII 50. 


VII 50. 



NomlnA locomm. 



VIIL 

LeocAe. 



Sichem 

Emon 

Phescch (Fawul) . 
Doch (Ain-Duk) . 
Galgale locus . . . 
Hay (Tell el-Hajar) 
Bethel (^Beitin) . . 

Anathotn 

Jerusalem .... 



DUUnUae a r»eentlba« pe- I 
refrinntorlbot Indlentae. | 



40' (V 282) 



SerlpUonla dlverviu*. 



4 1. (R) 



.'2 1. (Vb.) 



Loel Bnrehnrdt 
de Monu fllon. ■ 



IX 7. 

IX 8. 
1X9 



Nominn loeoram. 

I Jenualem 

, Ramathaym Sopbim (Bam- 



leh) 
Joppe. . 
Jamnia (Jebna). 



IX. 

LencM. 



10. 
3. 
9. 



DUtnntiM n reeenUbna pcrefTlnatorlbne IndlenlM. 



8 h. 10' {\. 242) 
. 10 h. 6' (T. 3*»«) 

I 3 h. 50' (T. 385)*) • i Toblenu pedlbnt Irii tieat 
Bnrrhnnlna. 



Loel Borehnrdl 
de M««U ftion. 



Nomlnn loeorum. 



,., Jerutalem 

lA 10. Bethlehem iBeitahm). 



IX 12. Mons Enf^di. . . 
IX 13. • Achila iSebbeh). . . 



X. 

Lenene. 
2. 



6. 
3. 



DieUntUe m reeentlboa pe- 
roffTinntoribns indleeue. 



HcripUonli dlrerelUe 



2 h. 53' Toblenu p. 3b9 3 I. i A ) 

pedibus. 
1 h 5U'V.246eqnorec- 

tu«. 
1 h. 55' Rob. III 815 

eqno rectus. 
7 L (B » 



13 



98 



Loei Bnrehardl 
de Monte Sion. 



Nomiiia locoraiu. 



X 


1. 


X 


2. 


X 


4. 


X 


5. 


X 


8. 


X 


9. 



X 10. 
X 12. 
X 13. 
X 17. 
X 18. 
X 19. 



Accon TAkka) 

Caypbaa (fi&ifa) 

Castrum pere^norum .1 
CesareaPalestine^Kaisariyeb) 

Asaur (Arsflf) 

Joppe ( Jaffa) 

Geth (Gath) 

Bethsantes Juda (^AinScbems) 

Accaron ('Akir) 

Azotus (Esd^d) .^ 

Ascalona (^Askalin) .... 

Gaza . . • 

Bersabee (Bir ee-Seba). . 



XI. 



LeacM. 



4. 
3. 
5. 
3. 
8. 
4. 
2. 
4. 
4. 
6. 
5. 
4. 



I Di.UnU»o a recentfbu. pe- Scriptioni. diver.itai. 
regrinatoribiu IndieatM. | 



1 3h 7' (V. 226) 

1 3 h. 6' (V. 226) 

i 4 h. 42' (V. 226 sq.) . ( 4 1. (A. et ▼.) 

I 7 h. 55' (V. 227) . . ; 9 1. (A.) 2 l. (v.) 



2 h. 28' (T. 365) 



4 1. (A. et V.) 

1 1. (A.) 



Loei Borchardi 
de Monte Sion. 


Momina loconun. 


XII. 

Leucae. 


DitUutiae a recentlbuj pe- 
regrinatoribos indieaUe. 


Scriptionls diversitas. 


X 14. 
X 14. 
X 14. 
X 14. 


Joppe. 
Lydda (Ludd, Lidd) .... 

Lebna (Libnah) 

Azeca . . 

Sochot Jude 


2. 
2. 
3. 
3. 




4 1. (A.) 



xin. 

AB HIER0S0LYMI8 DI8TAT: 



Looi Barchardi 
de Monte Sion. I 



Nomina locorura. 



VII 30. 

VII 50. 

VIII 1. 



VIII 3. 

IX 3. 

IX 4. 

IX 5. 

IX 7. 



Rama (er-Ram?). . 
Anathoth (Anata?). 
Accon ('Akka). . . 
Samaria (Sebastieh) 
Sichem (Nabulus) . 
Nazareth 



Joppe . . 
Jericho . 
Bethlehem. 

Tecua . . 

Ebron. . . 

Silo. . . 

Emmaus . 



Leacae. 



I 



Bethoron inferior I 

Cariathiarim(Ruryetel-£nab)| 
Ramathaym Sopnim (Ram-j 
leh) 



IX 10. : Bethlehem. 



2. 

1. 
36. 
16. 
13. 
37. 



13. 

7. 
2. 

8. 
8. 
2. 
4. 

3. 
4. 

10. 

2. 



DisUntiae a recentibaa pe- 
regrinatoribai indicaUe. 



1 h. 50' (Rob. in 814) 
propemodum 3 h. (To- 
blerTop. v. Jer.Il54l) 
5h. 5' (V. 241.). . . . 

2 h. 45' (V. 242) . . . 

8 h. 10' (V. 242) 
10 h. 6' (T. 386) 
Vid. Itinerar. X. 



Scriptionia dlvenitM. 



3 1. (Vb. V.) 

38 1. (C.) 3 1. (y.) 

17 l (Vb.) 

8 1. (A.) 

27 1. (ABCVbv.) 

17 1. (C. 

36 1. (Vr.) 

8 1. (A.) 23 1. (y.) 

3 L (BCVr.) 

4 1. (BCVrv.) 



4 1. (C.) 
10 1. (A.) 
Vr.) 

2 1. (A.) 
VI, (Av.) 



3 1. (BC 



DISTANTIAE LOCORUM PASSIM INDICATAE. 



Barchardofl ' 

deMonte | 

Sion. I 



Unde itar. 



I 



Qao itnr. 



II 12. 
II 14. 
II 19. 
II 20. 
II 25. 
II 26. 
II 27. 
II 30. 

II 30. 
III 6. 



Leucae dlae- 
tae. 



I Sidon (Saida) .... 

I Beritum (Beiriit) . . 

I TripoliB (TarabuluB) 

I mons leopardorum . 

I Aradium(JeziretRu&d); 

I Anteradum (Tartfls) .| 
Anteradum (Tartus) . 



Ualania (Baneas, 
neas) . 
Ualania 
Cedar . 



Bal- 



Antilibanus | 

Passus canis { 

LibanuB i 

Libanus i 

Tyrns (Siir) I 

piramides IV | 

montana Assissinorum . | 

Accon (^Akka) ■ . 1 
Antiochia . . . . .1 
ostium Jordanis. . . 



DisUntiae locorum I Scriptioni* diver- 
nune indicaUe. j altaa. 



1 1. 
3 1. 

3 1. 
1 1. 

5diaet. 
1 1. 

8d. 
4d. 

4 ). 



IV2 1. (CVr.) 



99 



to MottM 

IV 12. 
IV 13. 
IV 11 

IV 16. ; 

IV 15. 

IV 18. 

V 4. 



Tnde tinr. 



V 
V 
V 
VI 
VI 
VI 
VI 



VI 10 
VI 10. 
VI 11. 
VI u. 



VII 1. 


VII 1. 


VII ». 


VII 11. 


VII 19. 


VII 19. 


VII 13. 


VII 35. 



VII 36. 
VII 37 
VII 38. 
VII 39. 

VII 40. 
VII 41. 

vil 45. 
VII 47. 
VII 49. 
VII 56 
VII 57 
VII 59. 

IX 1. 

IX 2. 

IX 5 
IX 6. 

IX 11 

IX 14. 
IX 16. 
IX 17. 
IX 20. 
IX 21. 
IX 22. 
IX 23. 
IX 26. 
IX 27. 



IX 28. 

IX 29 
1X30. 

X 3. 

X 6. 

X II. 

X 15. 

X 16. 



Sephet 

Capharnaam .... 

Corroiaym 

aicencuB montis Sanyr 
ostiom Jordanis . . 



I Corrozaym. • . . 

: KaaM>n. 

j Dothaym 

i Ramatbajrm Sophin 

, Dothaym 

' Sephora (Sefarieh) 
, Nazareth 



Tabor 

■ Endor 

I Kazareth 

, Tabor 

Caf phas (Ilaifa) . 
, ostia Cisonis. . . 

I Mesrha 

! Jesrahel (Zerin). . 
I Sebaste (Sebastieh) 

I Thersa 

i Sichem 

I Galgala 

j Quaxentena. . . . 

Oalgala 



Jericho 



Jericho 

Jericho 

mare mortuam . . . . 
' Jericho 

fons Uelisei 

fiethel (Beitin) . . . . 

Jericho 

Adommtm . « . • . • 

Bacharim 

. mons Silo 

OabaaSaalis(Tnleilel 
Ful) 

Cariathiarim 



ad 



Bethlehem . 



uallis benedictionis . . 

Tecua 

Bethlehem 

Kama 

ilex Mambre 

Ebron vetas 

Ebron 

Ebron 

riuus Philtppi (*Ain Ha- 

niyeh 

domus Zacharie (Milr 

Sakariii) 

• I 
Bethlehem I 

Cayphas < 

Assur (Andf) 

Bethsames(*AinSchems) 

Nobe (Beit Nuba) . . 

domus Zacharie. . . . 



Qao Itur. 

Cedes Neptalim. 
ostium Jordanis. 
ascensus montis Sanyr 

Cedar 

Cedes Keptalim. 
SueU .... 
Cedar .... 
Dothaym . . . 
mons Bethnlie . 
Samaria. . . . 
Neptalim . . . 
Chana Galilee (Kana 
Aeeon . 
Saltus Domini 
Tabor . . . 
Endor . . . 
Kamathaym Sophim 
Uermon minor . 
Hennon minor . 
ostia Ctsonis . . 
Accon .... 
mons Hermon . 
Suiuun (Sulem) . 
Thersa (Tulluzah) 
terra Taphue. . 
fons Jaeob. . . 
roons Quarentena 
mons tentationis 
fons Helisei . . 
vallis Achor . . 
Jericho (er-Riha) 
capella saneti Joh, 
Jofdanem 
Bethagla (*Ain Higla 
mare mortuum . . 
capella S. Johannis 
Segor . . . 
Hay . . . . 
palma Debbore 
Adommim . . 
Bachnrim . . 
Bethania . . 
Gabaa Saulis. 

Gabaon pania el-Jtb) 
Lachts (Um Lakhis) . 
Bethsaroes Jude (*Atn 
Scliems) . . 
Bezck . . . 
Tecua (TekAa) 
Herodium . . 
Ztph .... 
Bethacarem . 
Mambre. . . 
Ebron TCtos . 
Ebron noua . 
Dabir , . . 
Keheleschol . 



Nobe (Beit Ndba) 
sepulcrum S. Karioth 
spelunca Helisei. 
Machmethath. . 
mons Modin . . 
Emmaus . . . 



t#«aea« dU«. 


I>Uuallft9 lcKonaa 
Bue tadleAlM. 


HrripUoaU dlrer. 
•lua 


4 1. 

2 1. 
1 1. 

3 1. 

4 I. 
4 1. 






10 I (r ) 


4 I. 
3 1. 






2 I (Vr) 


1 1. 
td. 
3 1. 

2 1. 
7 I. 


7 h. 


W (V. 223.) 




4 iact. arc. 
2 1. 






3 1. (CVr.) 


1 1. 
fere 2 d. 

2 l 
ampl. 1 L 

1 1. 

3 1. 

1 I. 

2 I. 

4 1 


2h.(B.Pid.UI.829.) 


2 1. (Vb.) 
3l.(ABCVrT.) 


6 1. 






5 1. (BVb.) 


2 iact. arc. 






2 1. (T.) 


2 iact. arc. 

;v 









Bethsura (Beit Sun 



2 1. 

2 1. lh.35'(R.P.m.8l7.) 
'3 1, 

II. 3 1. (V.) 

6 1. i 

. 3 1. J i (Vb.) 

I 1 1. 

4 1. I 

2 1. ••,•,•••• > '• (A.) 
2 iact. aic. 30' (\ 245 ) liact.arc.(Vb.) 

1 1. 

1 1. 

2 I. 

2 1 3 1 (B.) 

V,l. . 

2 1. . 

1 I. 

5 I. .5h.40'(R.IMn.%l&) 2 1 (A) 

3 1. ' 4 1. (iVr.) 

1 ampl. 11.' 2 I (A. et r ) 

V, I. , |et r.) 

. 1 iact. arc. ' 3iact. arc. (A. 

2 I. 2hR.XV115tsqq 3 1. (A.) 

2 1. 3 1, (A et V.) 

V, I. , 

4 1. 6I.(A)6l.(T.) 

2 1. I 3 I (A. et V.) 

11. ! aropl 1 1 (V.) 

II. IS I. (A) 

4 I. 

2 1. 6 I. (A. et T.) 

3 I. 

Hi I. ' 

1», I 3 1 (A) 



13 • 



100 



SUPPLEMSFnrM BVSCHABBI BB MOFTB 8I0B 



L TITI TOBLERI ANNOTATIO AD fiURCHARDUM. 

Codex Batileensis I (Ba) sigDaUis A. 1. 28r qnalern. 
est cbart. paginaniiD 88 Vs aec. XY c. aDn. 1420. 

Codex BasUeeiui$ II est chartac. qoateni. sec. XIV. CL 
p. 7 n. 6. 

Codex Brttxellensit est cbart. rol. mai. sec. XIV. Scrip- 
sil lo. RegoaldL 

Codex Monacensit quatern. chart. siga. Im 5309 p. 92 
— 120 incipil: Saociissimo in Christo Ibesn Patri, Fratri 
Bnrcardo , Lectori . . Frater Conradut de Monie Sion. (At- 
tendas ad nomen Burcbardo quoqne proprinm ) 

Pag. 22 not. 22. Gebalene] Cf. Tobler 3. Wand. 144, 464. 

P. 32 s. 6. Me] Lc mi est aqna. 

P. 34 n. 151. catieUum regivm] Fortasse casale Mele- 
qnieh, qnod in finibns tyriis fuisse traditnr apud Tafel et 
Thomas UrkuDden zur Gesch. der R. Venedig 2, 387. 

P. 34 n. 154. Kabul] Fortasae Queforcabel (Kafer Ka- 
bnl) ap. Tafel 2, 388 

P. 38 n. 2U0. Sauyeor] V. Tafel 2,389 casaleSanitlurge. 

P. 61 s. 53 bouet — eoneidereniur] Cf. Pipinnm ap. 
Tobl. 3. Wand. 411. 

P 62 n. 423. Adommim] A Germanis roedio aevo Ro- 
tenbnrcb, nnnc Kaliat Cbadnir nominatum. 

P. 66 n. 445. Porta Tallis nunc b«b i«-8obAt dicittir. 
Cf. Topogr. 1, 149. 

P. 66 n. 446. ,Mas Stephantlhor der Kreozfahrer lag 
anf der Nordseite der Stadt, dem Thal- oder Josapbats- 
tbor diagooal gegenQber, und nur das spatere Stephans- 
thor bekam eine Ostlicbe Lage, odrr es ging in ihm das 
Josapbatsthor anf.** 

P. 66 n. 452. V. Denkbl. 434 sq. Topogr. 2, 1001. 

P. 67 n. 460^. Bereile, bereeolum, berciolum^ fortasse or- 
tum est ex arab. JL^o birkeb, iacus. Lacns duo quos no- 

vimus, patriarcbae seculi XII sunt recentes birket bammAm 
el-batrak et birket el-Mamilla. 

P. 69 V. 11. loiaphal — regit] Bnrcbardns dicit Sato- 
monis sepulcrum. V. Siloabq. p. 286. 

P. 76 n. 540. fnon« Gion] V. Topogr. 2, 6 et Anony- 
mum ap. de VogQe Eglises de la lerre sainte, qui: ^Su- 
per Aeheldemaeh, ait, Gyon." Qnem Bnrcbardus primns 
tn occidente ponit. 

P. 83 c. 4. eocodriUorum] V. 3. Wand. 377. 

P. 85 n. 631. Giblin] rec. B«t Dschibrin : v. 3. Wand. 466. 

U. TITI TOBLERI EMENDATIONES BURCHARDI. 
Tobierus legit: 
P. 30 II 26. Piramides autem istorum — et sepulcra 
osieDdnntur — suroptuosa nirois. Et slupende magnitn- 
dinis lapides uidi in eis; mensurani enim lapides dnos 
uiginti quatnor pedes longos . . . 

P. 45 V 5. Et sunt — multe et roagne. Palme multe 
crescniit ibi. 



P. 58 V 41. De lericho in lencis, II de capelU S. loh. 
Bapt. ad lordaoem est mare mortnnm. 

P. 60 VII 48. . . . et cetera, que dicitntur. Ibi erexit 
laptdem io titnlum, et appellanii nomen loci istlns . . 

P. 68 Y. 7. Est tameo — qooddam ediOciom — factnm. 
(^od com intrassem, descendi per grados plariiDOs siib 
terra io ecclrsiam ipsam ad sepnlcmm uirginis gloriosc. 
Et credo . . 

III. SCRIPTIONES VARUE CODICIS BASILEENSIS BA 

ET EMENDATIOISES ALIQUOT NOSTRAE SERIORES. 

Pag. 22 I. 3. usqne ad Gazam cootra aostmm. 

P. 23 IL 2. aquis flom/tbos. Idem p. 33 t. 9. 

P. 27 II 11. antique ttrueiure, s. 13. 91W nsqoe bodie. 

P. 30 II 29. Margatb - , snpra ciniutem Ual. per I 
leucam distaos, a mare monitnffi oaide . . 

P. 33 T. 2. berhe diuerte. v. 5 rprro aolem, qne est 
V. 9 aquis fiuenlihwi 

P. 34 IV 1. domus Thentomronim. s. 3 dele v. nomine 
anta prine. 

P 37 IV 19. uUra lord. . . in sinistra. 

P. 42 V. 2. ad terminos — aeeeMennl. 

P. 46 V. I. mare Galllee ab orieote 

P. 54 VII 17. Codicis ope tegimns: Breuiter nescio qoid 
roagis posstt dici de rinitale ista. 

P. 55 VII 23. legimns: nbi Dominus sedens supra pn- 
tenro polum petinit. * 

P. 59 VII 45. feroeet et mali nimis. s. 46 semper fo- 
mans et leoebr. et nere sic erat. 

P. 60 V. 8. laboc et Araon. v. 14 glnlen tnd. Unde et 
lacns idem lacus aspalti. 

P. 63 VIII 1. in declioi iaiere montis. 

P. 66 T. 3. moiis iempli pvr Rom. 

P. 71 T. 3. et deinde alia. 

P. 75 VIII 6. est iocna idem et desuper. — Et leg.: 
fuit ibidem pro allari, sed modo altare destmctum est, 
el est ibi roemoria Et leg.: Lapis - oslit orieotaiis, 
sioe calce tamen, et potest beoe . . v. 6 iof. tomftafn. 

P. 78 V. 2. DicU fuil el Ariro. v. 3 sepelinit 

P. 81 secL 24. quod temper anno reuol. — oeriiatem 
in loco ipso. ^ porlat animal eius oon offendUur. 

P. 83 V. 3 deb. iUud exp. t m. 

P. 86 XII 2. sunt utque nd genna. 

P. 87 V. 4. inierins non sunt caoe. 

P. 87 XII 3. qnadruplicef truciut — ibi habeantnr. 

P. 87 XII 5. Ilero sunt ibi fraclus alii, poma paradisi, 
admirabiles natde. FracinK isti crescunt. — v. 4 inf. cro- 
cei. — V. ] inf. uix uno anno durat. 

P. 92 V. 2 et snb eo tunica. 

P. 93 XII 10. Et uidetnr — mfretrices sunt ibi. Molti 
eciam sunt ibi eunucbi. 

ResUt ut com iecturis commonicemus, coniecturas no- 
stras feri* omnes codicis Ba. aoctoriute confinmUs esse, 
id quod non vaniUlis, sed et laetiliae lestiflcandae et edi- 
lionis Dostrae comroendandae caosa dictnro voluirous. 







IV. TITI TOBLERl ET BURCHARDI DE MONTE SIOIS 


ITINERARIUM. 










Unde itar 




Tobl. 


Barch. 


Bareb. 




Unde Itar 




ToM. 


Baroh. 


Bareh. 


Bareb. 


(ord. alph.). 


Qao Itar. 


h. m. 


diat. Uo. 


eod. 


Barch. 
VIII 1 


(ord. .iph.) 


Qao Itor. 


h. m. 


dist.Un. 


eod. 


Tn 


Accon. . Caypha .... 3 30 4 


lerasalero . 


Sicbem. . . . 


10 30 


13 




VI 6 


Accon. . . Sepbora . . . 


7 I 6 






lerusalem . 


Nazareth . . 


22 


26 


Ba. 


X 18 


Accon . . Gaza. . . . 


2 30 


5(?) 






lerasalero . 


loppe .... 


13 


13 




VII 50 


Analhoth . lemsalem . . . 


1 32 


1 


l 




lerasalem . 


lericho . . • 


6 6 


7 




IX 11 


Bethlehem . Bezek .... 


30 


Vj 






lerasalero . 


Teciia . . . . 


3 50 


4 


BCVr. 


IX 14 


Bethlebem .iTecna . . 


2 


2 






lerasaiem . 


Ebron . . . 


6 6 


8 




IX 6 




4 10 


3 


B. 


IX 5 


lerusalem . 


Cariathiarim . 


2 45 


2 


Vdv. 


VII 3 


Cayroon . .iMagedo. . . . 




6 


Ba. 


IX 9 


loppe . . 


lamnia . . . . 


3 49 


2 




IX 28 


dorous Zach. Nehelescbot . . 


5 30 


4 




X 14 


loppe. . .Lydda . . . • 


3 50 


4 


Ba. 


X 16 


dorons Zach. 


Emmaus . . . 


3 25 


1% 




VII 4i:mare mort. icapella S. loh. 
VI SlNazareth . |sa tus Domini . 


1 25 


1 




VII 39 


lericbo . . 


capella S. lob. 


1 30 


2 




30 


4 i. a. 




VII 41 


lericho . . 


mare mortoum . 


1 45 


3 




VI 9|Nazareth . 


Tabor .... 


2 20 


2 




Vli 56 


lericho . , 


Adonmiim. . . 


3 8 


4 




IX 8Ramatb8ym 


loppe . . . . 


3 50 


3 




iX 10 


lerasalero . 


Betbleh. Ih. 49' 


2 43 


2 


Denkbi. 


IX 28Tiuu8 l*hilp. 


domus Zach. . 


5 30 


4 




VII 30 


ler nsalem . 


Rama .... 


2 20 


2 


738. 


VII 23'Sicbem . . 


rons lacob . . 


25 


2 i. a. 




VIII 1 


lerusaiem . 


Saroaria . . . 


12 20 


16 

















FRATEIS EICOLDI DE MONTE CRUCIS 

ORDINIS PREDICATORUM 
LIBER PEREGRINACIONIS. 



L E C T U R I S 

s. 

Odorici Foroiuliensis librum quendam indagantes; incidimus in hanc Rieoldi pere- 
grinationem, quae continetur codice Guelpherbytano inscripto: No. 40 mst. Weisn., 
cfaartaceoy forma maiorc; saeculi XIV, foliorum 110. Insunt itineraria M. Pauli Veneti, 
C>derici, Ricoldi, Ouilielmi a Boldensele. Ricoldi de Montecrucis peregrinatio legitur 
foliifl 73b— 94b. 

De vita Ricoldi si quaeris , haec fere habet lacobus Quetif s. Echard in libro in- 
scripto : Scriptores ordinis praedieatorum T. I p. 504 b : 

,,F. RicolduS; aliis Riculdus, vel ctiam Ricardus de Montecrucis; Etruscns Floren- 
tinus; domus Sanctae Mariae Novellae alumnus, vir doctrina ac pietate clarusy sed stu- 
dio fidei propagandac ardentissimo incensus, sub finem seculi XIII et initio sequentis 
floruit. lussu summi pontificis in Asiam cum se contulisset, infidelium in illis regioni- 
bus orientalibus degentium terras vastissimas peragravit; ubique divini verbi praeconem 
apostolici planc pectoris sc exhibens, ac innumeris pro religione exantlatis laboribus 
gravissimisque apud Mahumetanos persecutionibus perpessis illustris. Sed praeclara 
eius gesta ex eius operibus, quorum duo supersunt, certius cognoscentur. Haec vero 
sunt: 1. Itinerarium peregrinationis F, Riculdi ord. FF, Praedicatorum, Latinum mihi non 
occurrity sed (lallice a F. lohanne Lelong anno 1351 redditum vidi Parisiis in Regia 
cod. &3s9, aliAs XLII; a Labbeo in Spec. antiq. lect. p. 309 recensito^ qui codex foL 
max. pellibus vitulinis elegantibus constat et figuris auro minioque distinctis, quae re- 
giones et urbes, quas in Asia Ricoldus percurrit^ repraesentant , ubique ad quodque ca- 
put omatur ac micat Similis codcx recensetur in Bibl. Cotton. in Anglia armario Otho 
inscripto, Tab. D. II. cod. — 2. Confutatio Alcorani. Extat in Culbert cod. 2273 fol. memb. 
<^ui codex collectio est plurium eiusdem argumenti tractatuum. £xtabat etiam Venetiis 
apud SS. lo. et Paul., ex quo F. Marcus Antonius Serafinus Venetus, baccalaureus, 
viusdem donius sodalis, primigenio auctoris stylo praelo conmiisit Venetiis, typis Domi- 
nici de Imbertis 1009 in 4., p^^gg- ^3. Titulum indidit Editor: Propugnaculum fitlei toti 
Christianae religioni adrersum mendacia et deliramenta Saracenorum Alcoram praecipue maxime 
utde Hunc tractatum Denirtrius Cydoniiw, medio stHJuIo XIV florens, e Latino GraciM- 
reddidit: quae versio extat Paris. in Reg. cod. IS30 f(»l. mug. charta orient Tituhi^: 
* 4t*tiTffonti 'AfipaXauudr^ roO vofiov :l/a}a^cr !no pfv 'ArcJpdow ■««ic, sed leg. 'PixffpAoi ri- 
fo^* ixrf^ida kanvixfog, Con/utatio summaria legis Mahomfti a quo^lam Ricartio Latine edita, 
Cur Riculdi nomen in Ricardi iimtaverit Dcrootrius, iguorare nie fatiH>r, nisi forsan sua 
arute a quibuMdam Ricardus nominatus fuerit. E Oraeco Deni<*trii Latinc se reddidi^sse 
^loriatur Rartholomaeus Picenus de Moutearduo, (|uam translationem edidit Romae typi.s 



104 

loaiL Besickea 1506 in 4. Quae editio Paris. in Reg. D. 1554. Sed et prodiit pluries po- 
stea." Caeterum censet Quetif v. Echard Ricoldum Alcoranum non integrum, quae erat 
Pocciantii sententia, sed ex parte tantum Latine reddidisse, et epistolas ad ecclesiam 
triumphantem in suspiriis amari animi scripsisse. Praeterea eiusdem Libellus ad nationes 
orientales de discrimine inter ludaeos, gentiles et Mahumetanos^ servatus apud Sanctam Ma- 
riam Novellam Quetifio v. Echardo teste laudatur a Pocciantio. ^^Christianae fidei con- 
fessio facta Saracenis pia et spiritum apostolicum redolens ex stylo aliisque rationibus ab 
editore censetur nostri Ricoldi s. Ricardi. Haec prodiit in collectione supra iaudata ad 
calcem confiitationis legis Saracenorum a p. 184 ad 192. Obiisse dicunt Florentiae 
XXXI octob. MCCCIX. Sic Pocciantius, fortasse ex necroiogio Sanctae Mariae No- 
veilae; quem nempe ferunt ex oriente a summo pontifice seu Benedicto XI seu Cle- 
mente V revocatum , qui quaedam circa fidem illarum nationum dubia declararet'^ 

His sive Quetifii sive Ecbardi verbis a nobis excerptis ea etiam addenda duci- 
mus; quae Ricoldus ipse in praef. § 2 profert: sese longas et laboriosas peregrinaciones 
assumpsissCj quum adhuc secularis extiterit^ ut addisceret illas seculares sciendasy quas Ubera- 
fes appellent. Cf. etiam T. Tobieri topographii^m Hierosol. I p. XXVI. Tiraboschium 
IV p. 105 sq. Gudeni syllogen monument. p. 383. Valete et voluptate eadem, qua nos 
descripsimus, legite libellum. 



INCIPIT ITINERARIUS FRATOIS RICOLDI, ORDINIS FRATRTIM 

PREDICATORUM. 

Cuoi ego, frater Ricoldus^ minimuB iii ordiiie predicatorum , recogitareiu frequeu- I 
ter incomprehensibilitatem et intensionem diuini amoris ad genus humanum, quod sic 
Deut dilexit mundum, vt Filium Suum Vnigenitum daret, et ipso Altissimi Filiua suam 
peregrinacionem diligenter nobis ad memoriam reduceret, vt ea non essemus ingrati, di- 
cens: ^Exiui a Patrt ei veni in mundunC^'^) , et quomodo eciam natus pauper et paruulus 
cito nec sibi nec matri pepercit a ionga et laboriosa peregrinacione , sed cum matre 
paupere et sene baiulo peregrinatuB est in £giptum, vt fugeret aduersarios suob, cui 
non inerat causa timoris: decreui^ quod esset michi ualde ignominiosum, quod-') post 
tot beneficia susccpta; que hoIus ipse nouit, qui me vocauit et segregauit de muudo et 
aasumpsit ad tantum ordinem, vt essem tCHtis et predicator ipaiuS; nisi^) cogitarem vias 
meaa et conuerterem podea meos in testimonia sua. Cogitaui, inquam, non esse tutum, 2 
quod ego longo tempore sederem et ociosus essem et non probarem ali^iuid de labore 
paupertatis et longe peregrinacionis ; maxime cum in mente mea reuoluerem, quas lon- 
gas et laboriosas peregrinaciones assumpseram adhuc secularis existens^ vt addiscerem ^) 
illas seeulares sciencias, quas iiberales appellant. Suscepta igitur obediencia domini pape 3 
mediante magistro ordinis incipiens peregrinacionem traniui mare, vt loca illa eorpo- 
raliter viderero, que Christus corporaliter visitauit; et maxime locum, in quo pro sa- 
iute humani generis mori dignatus ent, vt memoria passionis eius in mente mea impri. 
meretur t(*nacius, et sanguis Christi pro salute nostra effusui» esset michi robur et firma- 
mentum ad predicandum et moriendum pro illo, qui michi sua morte vitam donauit. 



I. UE (iAULEA. 

V4»ni igitur in /ircaa, et iude itinere diei vnius viginti miliaria cum multis (/hri* t 
stianis veni in GalHeam, Et priuio peruenimus ad Ckanam ^) OaliUe , vbi Christus fecit 2 
inicium signorum; aquam couuertf*ndo in vinum. Est auteni Chana Oalilee quarto vel 3 
quinto miliario a Nazareth. Ibi extra casale inuenimus puteum, vnde ministri hauserunt 4 
aquam implentes ydriaa. Ibi inuenirous locum nupciarum et loca et formulas ydriarum. 3 
Ibi cantauimus et prodicauimus euangelium nuptuarum. Ibi rogaui Christum , quod, i 



1) Cod. G.: inampf ehensibilitaie 
t) Ev. Joh. 26, 2S 
3) q[uod\ melius niW. 



4, niti\ lam praacessit conionctio quod. 
5) Ood. G. adiscerem, 
6' Cod O. Canam. 

14 



1(K> 

sicut aquam in vinum conuerterat, aquam mee insipiditatiB et indevocionis conaerteret 
in vinum compunctionis spiritualis saporis. 

8 Inde recto cursu venimus casale^ quindecim miliaria a Genesareth, quod est super 

9 mare Galilee. Ibi in descensu montis super mare cantauimus euangelium de illis dno- 
bus demouiacis, quos Christus curauit ibi a legione demonura, quos Christus concessit 

10 intrare in porcos. Ibi rogaui Dominum, quod me ab infestacionibus liberaret. 

11 Inde descendimus in Bethsaidam, quinque miliaria, ciuitatem Andree et Petri, que 

12 est iuxta mare Galilee. Et venimus iuxta mare^ et cantauimus ibi euangelium') y^Am- 

13 bulans Ihesus iujcta mare Galilee.^^ Ibi rogaui Christum, vt me ad suum discipulatum 
vocaret et faceret piscatorem hominum. 

14 Inde ascendimus tria miliaria ad montem, qui est supra mare Galilee^ vbi Domi- 

1 5 nus sedens sermonem ad discipulos fecit. £t cantauimus euangelium ^ ,i Videns Ihesus 

16 turbas ascendit in montem^* Ibi rogaui Dominum; quod me totaliter a desiderio terreno- 
rum leuaret et mentem meam ad celestia leuaret. 

17 Inde ascendimus ibi prope ad montem; vbi Dominus fecit conuiuium de quinque 

18 panibus ordeaceis. £t cantauimus euangelium et predicauimus , et postea sedentes per 
ordinem super herbam et fenum fregimus panem et manducauimus omnes cum leticia et 
lacrimis. 

19 Ibi prope quatuor miliaria est cistema vetus, in quam proiecerunt loseph. 

20 Ibi eciam prope est castrum Saphet^ clauis tocius Galilee. 

21 Inde descendimus in Capharnaum et venimus ad iocum, vbi leprosum curauit Do- 

22 minus*), et postea ad locum; vbi beatus Matheus ad theoloncum accepit vectigalia. Et 
cantauimus et predicauimus euangelium de vocacione Mathei. 

2? Inde regirantes iuxta mare Galilee venimus ad iocum tabuhy duo miliaria. Que est 

iuxta Capharnaum et Bethsaidam in locOi vbi Dominus post resurrectionera suam ap- 

25 paruit discipulis, stans in litore, et vocauit de mari, H inuitauit eos ad prandium. Et 
cantauimus et predicauimus euangelium, et manducauimus omnes vbi manducauit cum 
eis panem et piscem. 

26 Inde regirantes sex miiiaria iuxta mare Galilee versus Bethsaidam et Genesareth ^*) 

27 venimus ad Magdalum, castellum Marie Magdalcne, iuxta stagnum Genesareth. Vbi 
flentes et eiulantes pro eo, quod inuenimus ecclesiam pulchrani et non destructam, sed 
tabulatam *^), et^^) -^^ cantauiraus et predicauiraus euangelium Magdalene. 

29 Inde venientes iuxta raare Tiberiadis veniraus quinque miliaria Tiberiadem, Et in- 

uenientes ibi raulta meraorialia digna inter alia hec notauif quod in raari Tiberiadis tota 
aqua et in omni loco dulcissima est et suauissima ad potaudum, cura tamen in multis 
partibus intrent in eo aque fetentes et sulphui*ee et amarissirae. 

^^ Inde vero ascendentes in raontem altum, vt veniremus ad altissiraum montem 

Thabor, decem miliaria, veniraus in Bethuliam, paruulara ciuitatem ludith, unum miliare. 

31 Ad pedem ciuitatis quieuimus ad fontem, ad quem ludei obsessi ab Holoferne exibant 
ad refocillandum. 

7j Mattb. IV, 18- 10) Genesareth] £t pro hoc, et pro sequente 

«. Tk# xxi. \T 4 nomine Cod. G. habet Genesar, 

8) Matth. V, 1. , , , r^ , ^ , , 

11) tabulatam] Cod. G. habet stabulatam. 

9) Dominus om. cod. 6. 12) Copula snpervacauea est. 



107 

Et transeuntefl Bethuliam aflcenditnus montem Tkabar, quinque miliaria. In cuius 33 
montia descensu Melchifledech obuiauit Abrahe, vt dicitur in historia scola8tica de tranfl- ^ 
figuracione Domini. Et predicauimuB flentes et admirantes de tanta dcBtructione, Inde 
vidimus partem Arabie, viginti miliaria, et montem, vbi vel vnde deriuantur *^, lor et 
Dan^ qui iniciant lordanem. Inde vidimuB montes Gelboe^ quadraginta duo miliaria. 3b 
Ad pedem montis Thabor est campus magnus E$drdon, 37 

Et pertranseuntofl Naym festinauimus in Nazareth, tredecim miliaria. Et ascen- ^ 
dentes in montem venimu» ad taitum Dominiy duo miliaria, vbi ludei vohierunt prccipi- 
tar« Chrifltum, cum incepit eis legere et predicare. Ibi legimus et predicauimus euan- 40 
gelium Ofltendebant autem quedam vestigia Christi pedum et itineris iu saxo, que 4i 
dicebant esse vestigia pedum Christi. 

11. DE NAZARETH. 

Inde venimus iu Natareth. £t inuciiimus magnam ecciesiam, quasi totam diru- ' 
tam, et nichil erat ibi de primis edificiis nisi sola c<'lla, vbi fuit annunciata domina; 
illam superreseruauit Dominus ad memoriam humilitatis et paupertatis. Est autem ibi 3 
altare domine in loco, vbi orabat domina^ quando missus est Qabriel angelus ad eani, 
et altare arcbangeli Michaelis, vbi stetit Gabriel adnuncians. Et in vtroque celebrantes ^ 
missas et predicantes verbmu Dei cireuiuimus et perambulauimus ciuitatem^ maxime 
loca illa, que magis frequentabant domina et puer Ihesus. Inueninms auteui ibi iuxta & 
cittitatem fontem, qui est ibi in maxima vcneracione pro eo, quod doiniua aliquando ad 
fontem illum **) et puer Ihenus frec|uenter portabat inde aquam matri. luimus eciam ^ 
ad synagogam; in qua legit Ihesus Ysaiam prophetani, triginta miliaria. 

Omnia ista loca Galilee de primo vsque ad vltimum inuenimus in possessione *'*) 7 
ISarracenorum pacifice et quiete. 

De Nazareth venimus in Caairum Za/etanum, decem miliaria. Ibi natus ciit J 
lohannes euangelista et lacobus, filii Zebed(*i. Ibi habitaut Christiani. 

Inde reuersi fuimus in Accon, ciuitatem (^hristianorum. U 

IIL DE ACCON ET ItDEA ET TERRA PROMISSIONIS. 

De Accon vero festinantes versus Iherusalem venimus ad torrentem C^yjvon, vbi 1 
oocidit Ilelias per nianus ministrorum octingentos et quinquaginta prophetas Baal et 
lucorum. Quem transeuntes veninius ad Cayfan^^) eiuitatem, quatuor miliariay iuxta 2 
mare. Et inde venimus ad pulcherrimum monticulum Carmeli^ vbi Ht^lias congregare 3 
fectt multitudinem Israel et conuicit sacerdotes Baal. Inde venimus ad Castrum Pere- 4 
^rmi^^/, quod est nobile castrum templariorum iuxta mare. Inde viginti miliaria ad 5 
castrum Caeho '^^ Inde decem et octo miliaria ad samtum Georgiftm ^*). Inde in Bem^- ^ 
polim ^^)j qui fuit viculus sacerdotum. Inde venimus in Ramatka in montetn EiFraym, ^ 
qui est tria miliaria ab Iherusalem. Et visitauimus domum Samuelis. 9 

13) Cod. O. deriuantes. 19) Sanvtum Georgium] Fortasse Kicoldu» 

14) Fortasse sapplendum est Inuauit filium. dicit Lyddam. Cf. Harchardum de Monte Sion 
15; po8M$ionem G. V. 2, et quae ibi annotavimus. 

16, Cajifa] nanc Haifa, oHm Ilepha. 20) BenofnAim] Uaud scio an non sit re* 

17 • CaBtrum Perrgrini] nunc Athlit. cens Beit A'6^, crucesignatorum Bettenubie. 

\H) CWAo] nuuc Kakuu. Cf Kitter XVI 714 (7. Kitttr XVI. 513. 5H. 

U* 



108 

IV. DE IHERUSALEM. 

1 Inde venimuB ad Iherusalem^ ciuitatem sanctam, que eciam vere potest nominari 

2 ciuitas ruine et destructionis. In qua primo iuimus ad ecclesiam sepulchri Domini no- 

3 stri Ihesu Christi, et non potuimus intrare nolentibus Sarracenis. Inde aacendimus ad 

4 montem Syon^ ciuitatem; quam edificauit et expugnauit Dauid. Ibi inuenimus turrem 
Dauid^ de maximis et quadratis saxis edificatam, eciam quod^^) destruentes in de- 

5 struendo defecerunt et aliquid ad memoriam reliquerunt Postea inuenimus locum^ vbi 

6 decollatus fuit sanctus lacobus maior. Vbi nunc est ecclesia; et in ecclesia decollacio'- 

7 nis est marmor^ quod adhuc ostendit rubeum sanguinem cruentatum« Postea inuenimus 

8 locum, vbi fuit cenacuium illud grande stratum. Vbi fuit edificata maxima ecclesia^ qae 
ex vna parte continet cellam siue mansionem beate Marie virginis post ascensionem Filii. 

9 Ex alia parte in longum continet locum; vbi cenauit Christus cum discipulis suis, et 
jj alia, que fecit eodem sero. Et ibi est altare, vbi ordinauit sacramentum eucharistie. Et 

ibi eciam est locus, vbi discipuli erant congregati; quando factus est repente de celo 

12 sonus. Et in eodem loco subtus est mansio, vbi sero erant discipuli congregati propter 

13 metum ludeorum, et locus, vbi stetit in medio eorum et dixit: „Pax vobiscum!" Ibi est 
altare, ibique celebrauimus et predicauimus gementes et fleutes et vehementer timentes 

14 occidi a Sarracenis. Ibi prope iuxta ecclesiam est columpna flagellacionis Christi; ad- 
2g huc vestigio sanguinis Christi cruentata. Ibi iuxta est domus Anne, soceri Cayphe. Ibi 

17 prope est locus, vbi Petrus, postquam negauit Christum, egressus foras fleuit amare. Vbi 

18 in memoriam negociacionis vel amare fletus et penitencie Petri edificata est ecclesia. Ibi 

19 descendentes de monte Syon inuenimus locum fratrum predicatorum. Vbi adhuc manet 

21 ortus'^^). Est autem locus inter templum Salomonis et templum Domini. De tempio Salo- 

22 monis vidimus ^^), vnde precipitatus fuit lacobus, frater Domini. Vbi est maximum precipi- 

23 ciimi super vallem losaphat. Quem locum repleuit Salomon cum edificauit [alias illo melle]^^). 

24 Inde exeuntes ciuitatem intrauimus campum Acheldeniach^ qui vsquc in hodicmum 

25 diem est sepulchrum peregrinorum. Ibi prope inuenimus celiam sancti Eunoirii et alio- 
rum sanctorum patrum. 

26 Inde descendentes ad vallem losaphat inuenimus ibi mirabile sepulchrum, quod 
edificasse dicitur Salomon vxori sue, filie Pharaonis, quam tantum dilexit, vt ei ascri- 
bantur Cantica Canticorum. 

27 De valle losaphat descendimus in lericho, viginti miliaria, per viam illam, per 

28 quam descendebat ille, qui descendebat ab Iherusalem in lericho. Que vsque nunc de- 
serta et dubia est et latronibus frequentata. 

29 Descendentes autem viginti miliaria inuenimus munitum castellum, quod^^) edifi- 
cauit Ptolomeus, filius Abobi, vbi occidit Symonem, sacerdotem magnum, cum esset He- 

30 breus cum filiis suis in conuiuio, quod eis fecerat. Et vsque modo est ibi turris, que 
dicitur vsque in hodiemum diem turris rubea. 

31 Ibi descendimus quatuor miliaria in lericho, que est quasi deserta. 

21) eciani quod] ita ut et destruentes in 24) Absurda haec iufra § 43 ad marginem 
destruendo deficerent et aliquid ad memoriam ponenda esse videntur. Sunt enim nihil nisi 
relinquerent. scriptio alia, quamvis et ipsa absurda. 

22) ortus] i. e. bortns. 25} castellum quod] Cod. 6. cVam quam^ 

23) Vocabulum locum e coniectura addere i. e. clausulam quam, sed praecedit munitum^ 
non sumus ausi. non munitam. 



109 

Inde festinantes quatuor miliaria in lordanem inuenimns iuxta lordanem locum, 32 
vbi habitabat beatus lohannes baptista. Vbi in memoriam 8uam eat pulchrum monumen- 33 
tonL Ibi in festo cpiphanie invenimuB ChristianoB ad baptiamum; vltra dcccm milia, ex 34 
omni populo et nacionc. Ibi edificauimuB altare iuxta flumen, vbi cclebrauimus et pre- 3& 
dicauimus et baptizauimuB gaudentes et flentes. Cuni autem omniB populus baptizaretur 36 
et damaret ^Kyrieleuim'\ tantus fuit fletuB et vlulatus, quod putabamus angelos dcscen- 
diBse de celo et voce quenda nobiscum clamantes ^% £t tunc cantauimuB euangelium 37 
y^actum est autem, cum baptizarctur omnis popidus.'' 

Inde a lordane ascendimuB ad numiem iemptaeiani* in deserto^ vbi ductus est Ihe- 3» 
suB, et in loco'*), vbi ieiunauit quadraginta diebus et quadraginta nootibuB. K»t eciam 39 
ibi ecclesia et cella. Vbi celebrantes et predicantes multis ("hriBtianis , qui conuenerant, 40 
et heremitis, qui morabantur ibidem, didicirous ab eis multa loca et mansiones (.'hristi 
per ordinem. 

Inde duxenmt nos ad locum ct ad montem multum altiorem et valde difficilem, ^' 
ad eundem, vbi diabolus asBumpsit IhcBum et ostendit ei omnia regna mundi. £t vere ^^ 
locu» est aptuB temptacioni et cupiditati , quia , cum in se sit desertus et nichil boni ha- 
bens, tamen sub se in planicie pulcherrinia quasi omnia sunt. £st enim dictus mons 43 
Buper fluenta lordanis et planiciem lericho, que habct riuos, fontes et ortos magnos, 
sicut paradisus, et campos canamelle^\\ vnde faciunt zucharum. Ibi palme et plantaciu 44 
roae in lericho. 

Inde vidimuB loca Zodome ct Oomorre et aliarum ciuitatum, et mare mortuum, quod 4ft 
appellatur mare maledictum. Inde eciam vidimus likraeco, quod est Petra deserti^^), ad 4S 
montem Filie Syon. 

Vbi vero fuit temptacio, cantauimus et predicauimus euangelium. 47 

Inde vero viginti miliaria ascendimus in Iherusalem per viam, per quam Christus 4b 
ascendit ad passionem vadens et veniens in Bethaniam. £t postea inueninius in Betha- 4V 
nia domum Lazari et sepulchrum eius, vnde vocauit eum Dominus , et cantauimus euaii- 
gelium et predicauimus de Lazaro. 

Vnde venimus vnum miliare in Betf{fage iuxta moutem oliueti, et iuueuimus locum 5U 
ficuinee, que aruit ad preceptiun Domini, et lucuuty vbi misit duoH diAcipuIos i^uo» in 
Iberusalem pro asina. 

Inde venimus ad montem oiiueti ^ et inuenimus locum in cacuniin<* muutis ipnius '"^ &1 
et aBcensionis Christiy et multa alia niirabilia, et ibi prope alium muntem, queni appel- 
lant Gaiiieam, £t dicunt, quod ille est mons, de quo intelligitur euang<*Iiuni, „1V/i dfto- ^2 
deeim discipuH ahierunt in Gtiiileam in montem^^^^); non quod mons ^it in Oalilca, scd in 
ludea, sed quia mons ipne mons '^; appellatur (Talilea. Alii dicunt hoc fui$»se mont<'Ui ^3 
Thabor, qui *'t*t vvro in («alilea. 

DeH(*<*ndeut<*H autem do monto oIiu<'ti venimus iu locuni , vbi Ihesus vi<Ii*ns cmitu- &4 
tem fleuit sup<T illam. Kt ibi accepimus rauioH oliuarum, lu*nedicentes ct dant<*s oninibuc y^ 

2b; clamanif^. clninan* mcii. quod |>r«ec<Mlit, depravatum lidracco e 

21) L»cn] lucujn, nisi verba w^^fM ic$npt. m i'onieclura muUvimus. 
ioctf couiuugendn «uuU 30 ip*ius\ ipi» habet (t 

28; Cod. G. nanteiie, Cf noUm 21. 31. ttumtcm] Mntth. 2b, 16 

2^ /V/ru| lN»d litLhei fic f»ctra de*crtK No- 32» ForUH»e mod'* legendum i-t. 



110 

56 £t descendimus per viani; per quam descendit Cbriatus cum processione in die 

57 oliuarum. Et venimus ad portam auream, per quam intrauit Dominus cum processione. 

58 Que porta est ad pedes templi. 

59 Deinde ascendentes in ciuitatem, vt iremus in Bethlehem; exiuimus extra in mon- 

60 tem Syon. Et inuenimus extra ciuitatem fontem Rogtl^ ubi fuit ortus regius, vbi Ado- 
nias, filius Agith, fecit conuiuium; cum vellet regnare. 

61 Inde procedentes per viam, per quam venerunt magi versus Bethlehem, inueni- 

62 mus locum, vbi stella apparuit eis. Et ibi est ecclesia in memoriam stelle. 

^^ Inde inuenimus ad quatuor miliaria martires, vbi transportauit eos leo. £t est 

ibi monasterium pulchrum, vbi habitant monachi Sarracenorum. 
65 Inde venimus in mediam viam inter Ihcrusalem et Bethlehem ad locum Helie, 

vnum miliare. 
g^ Inde venimus duo miliaria ad sepulchrum Rachelis iuxta viam Effirate. Quod se- 

pulchrum quam nobile, quam antiquum sit, ipsum opus testatur. 
59 Inde venimus ad campum cicerum. Dicunt, quod, cum Christus transiret inde et 

quereret a laboratore seminante cicera, dicens: ,,Quid seminas?^' iile respondit: ,,Semino 
^^ lapides/' Christus dixit: ,,Et lapides recolliges.'^ Extunc, vt dicitur, nichil ibi nascitur 

nisi dicti lapilli. 

V. DE BETHLEEM. 

1 Inde venimus in Bethleem , ciuitatem paruulam, vbi natus est paruulus ille magnus. 

2 Ibi inuenimus pulcherrimam ecclesiam domine nostre et in ecclesia diuersorium, quod 
erat via stricta vbi ex parte vna erat presepe, vbi posuerunt Dominum, et ex alia 

^ parte vie erat quasi quedam cripta et antrum pauperum. Et ibi habitabant stricte. Et 

5 ibi est altare, vbi peperit domina nostra. Ibi predicantes et celebrantes et populum 
communicantes post missarum soiempnia inuenimus in presepio pulcherrimum infan- 

6 tem, filium paupercule Christiane, que habitabat iuxta ecclesiam. Et in eo letantes 
adorauimus Christuni natum et ad modum magorum paruulo dantes munera reddidi- 
mus matri. 

7 Inde descendimus ad locum pastorum, qui erant in regione eadem in tercio milia- 

8 rio aBethleem. Ibi est in memoria^^) pastorum|maxima ruina ecciesiarum, que iuerunt 

9 ibi edificate. Ibi iuxta duo miliaria est viculus vel casale prophetarum , qui occurrerunt 
Helie et Heliseo, et dixerunt : ^jHodie toiletur dominus tuus a <e ! ** ^*) 

10 Inde ascendentes per viam, que ducit in Bethleem, per viam, per quam venerunt 

11 pastores et per quam ascendit loseph cum Maria vxore pregnante, inuenimus prope 
Bethleem locum, vbi Maria et loseph quieuerunt fessi et sitibundi. Ibi ostenderuut no- 
bis puteum, quem dicebant excreuisse vsque ad summum et dedisse potum virgini pre- 

12 ^anti et suo sponso. 

Inde reascendentes in (Bethleem vsque ad locum natiuitatis inuenimus iuxta eccle- 
siam domine nostre palacium, vbi beatus leronimus transtulit libros, et sedem, vbi sede- 

13 bat, et locum dormicionis^^) sancte Paule. 

Inde redeuntes; vt iremus ad domum Zacharie, qui habitabat extra Iherusalem 

33) memoria] memoriam. 35) donmcionis] obitus. Cf. Robinsoni Pa- 

34) Reg. II (IV). 2, 3. laestina IL 380. 



111 

per Iria miliaria, inuenimuB primo locum^ vbi Elizabeth occurrit Marie, et exultauit in- 
faoA in vtero eius. Postea inuenimus locum Zacharie, et ibi prope ad terciam vnius U 
miliaris domum Elizabeth. £t in medio currit riuulus a fonte pulcherrimo, vbi frequen- i& 
ter quiescebant et colloquebantur Elizabeth et Maria pregnantes. Ibi eciam inuenimus 16 
loonm^^y beati lohannis baptiste. 

Inde redeuntes versuB Iherusalem inuenimuB locum, vbi fuit incisa arbor magna, 17 
ex qua factum est lignum crucis. 

Inde euntes Ihcrusalem per viam, vnde descendebat eunuchus Candaces^^; regine, 18 
quem baptizauit PhilippuB, inuenimuB viam, per quam ibat, in curru legens Ysaiam. 

Veniente» autem in IheruBalem, vt complercmuB dcHideriuiu nostrum dc visitacione 19 
sepulchri^ iterum aBcendimuB in montem Syon, vbi cenauit ChriHtua cum discipidis buIb, 
et lauit pedes eorum. 

Inde dcBcendimuB per viam, per quam descendit ChriBtus po8t cenam, vt iret ad 20 
ortum, et venimuB ad aquas Siloe, vbi Becatus ost YHaias^*'). Ad quem locum misit 21 
Deus cecum natum. 

Inde trans torreutem Cedron, qui est in vallc losaphat et currit inter niontem 22 
oliucti et Iherusalem. ^ 

Inde descendentes per vallem losaphat venimus ad locum^ vbi erat ortus, in quem 23 
introiuit Ihesus. £t ibi inueuimus locum, vbi orauit Ihesus, et vbi captus fuit iuxta or- 24 
tum. £t nunc dicitur campus ftorum^ 25 

Ibi iuxta est sepulchrum rirginis in media valle losaphat. 26 

Ibi vero in valle losaphat considerantes loeum iudicii inter montem oliueti et Cal- 27 
narie sedimus flentes et trementeS; expectantes iudicium. Conferentes autem, vbi resi- 2«» 
deret in alto iustiBsimus iudex et vbi esset ad dexteram et ad siuistram; (et] elegimus '*) 
extnnc mansiouem ad dexteram, et quilibet signauit ibi lapidem in testimonium. Ego 29 
antem erexi et signaui ibi lapidem in testimonium et accepi locum ad dexteram pro me 
et pro omnibusy qui a me verbum Dei audierant| qui perseuerarent in fide et veritate 
euangelii. £t sic Bignaui lapidem sub inuocacione multorum, qui presentes flebant. 30 

Inde intrauimuB in sepulchrum pulcherrimum virginis, quod Sarraconi cum multis 31 
luminaribus et magna reuerencia custodiunt. £t ibi cantikntes et ceiebrantes et populum .12 
communicantes et predicantes quieuimus. 

Inde exeuntes inuenimus iuxta dictum locum campuui, vbi fuit lapidatus beatut* 33 
Stephanus, et ascendciites per viani, per quam eicccruiit euiu extra ciuitatcm cuin lapi- 
dibus, intrauinius in Iherusukni pcr portam sabbutorum, et iiiucnimus eccUsiam sanctr 
Anne, matris Doniine. Ibi ostcndenmt locum, vbi altinuauerunt *" vcn» , quod fuit nata 34 
beata virgo. Kt ibi iuxta scpulta cst beata Anna . niatcr eius. 35 

Ibi propc iniieniiuuB probaticaiu piscinam. 3t> 

AscendentcH autem inuenimus duuiuiu Ilcrodis et pro]>e doiuum Pilati, vbi vidi- 37 

36; Cod. (t. inttenimus iocum vbt locum 39^ eligimut cud. Ct. Ceterum copula 011- 

beati /. 6. pervacauea est. 

37; Act h, 27. 40 afjirtHauerunt] a/firmauH G. 

3S/ Ysaias] lesAiaiii prophetain Manasse 
rognaote serra dissectum obittfse fradont 



112 

mus litostraton ^ ot locum, vbi ftdt iudicatus DominuBy etiocum; vbi stetit in platea 
populuB ante palacium, cum exiuit ad eos Pilatus. 

38 Ascendentes autem per viam^ per quam ascendit Christus baiulans sibi crucem, 
inuenimus locum, vbi dixit: ,^7ie Ihemsalem, noliU ftere super mef"*^) 

39 Ibi ostendunt locum tramorticionis ^^) domine nostre, cum sequeretur filium por- 

40 tantem crucem. Et ibi iuxta viam ostendunt domum in memorialem locum^^}. Ibi osten- 

41 dimt locum; vbi substitit Christus cum cruce et fessus quieuit paululum. Inde per trans- 
uersum est via, que venit ad ciuitatem vbi occurrerunt Symoni cirenensi venienti de villa, 

42 vt tolleret crucem Ihesu. Ibi iuxta est locus, qui fuit fratrum minorum. 

43 Ascendentes autem per viam indirecte^^), vbi ascendit ChristuS; inuenimus locum, 
vbi dicunt; quod Helena probauit et discreuit crucem Domini a crucibus latronum signo 
resurrectionis mortui. 

VI. DE SEPULCHRO DOMINI. 

2 Inde procedentes intrauimus ecclosiam seu locum sepulchri. Est autem ecclesia 

3 maxima, que continet montem Caluarie. In locO; vbi crucifixus est Dominus^ inuenimus 

4 locum, vbi in saxo fixum fuit lignum crucis. Et ibi iuxta ymago est crucifixi, opere 
musaico, tenens faciem ad occidentem; sicut Aiit crucifixus DominuS| et ad pedes saxi, 
vbi erat infixa crux, stacio beate Marie virginis et beati lohannis euangeliste, qui sta- 

5 bant iuxta crucem respicientes ad orientem et ad faciem Christi. Ibi est locus tante 
deuocionis; quod si quis non fieret compassione filii clamantis et morientis in cruce, fiere 

6 cogitur compassione matris flentis ad pedes crucis Christi morientis pro nobis. O anima 
mea, o anima peccatoris hominis, quomodo postea potuisti viuificare et gubernare corpus 
tante corrupcionis et tante contradictionis ? quare non factus es michi dolor mortis, do- 

7 lor compassionis ? Si nunc fuissem deuotus , vt credebam , dolore vel gaudio mori potui 

8 de contemplacione tanti desiderii. Circumspiciens autem sollicite, si vere viderem Domi- 
num meum oculis corporeis, vidi locum crucifixionis et saxum conscissum ^^) a summo 

9 vsque deorsum et partem columpne subtus, ad quam flagellatus est Dominus. Que su- 

10 stentabat lapidem altaris deorsum prope stacionem, vbi mater et virgo plorabat. Ibi 
retro et iuxta eam erat locus et ostendebant lapidem, vbi deposuerunt corpus et li- 

11 gauerunt linteis et condiderunt aromatibus, vt sepelirent. Inde volentes accedere ad 
sepulchrum et querere Dominum, quem non inueneramus in monte Caluarie; iam enim 
deposuerant eum, cum ego miser tarde perueni et dixi: „Eamus et queramus ad monu- 
mentum, vbi posuerunt eum!" et congregans Christianos, qui tunc erant ibi vltra cen- 
tum, ordinaui processionem , quam incepimus a columpna, quam dicunt esse in medio 

12 mundi. Et ascendimus per viam, per quam venerunt Marie cum aromatibus, et nos 
plane procedentes per viam et conferentes ad inuicem: „Qui8 reuoluet nobis lapidem?" 
postea cum appropinquauimus alta voce cantantes et repetentes victime pascali laudes 
etc, ad omnem passum vnum versum vnus precinebat et omnes respondebant; et circum- 

41) litostraton] lithostrotum , Xi&oatQanov. 44) m memorialem Christus] Legendum for- 
Joh. 19, 13. tasse est: Et ibi iuxta viam ostendunt domum 

.o. 1 ,r., in T fto oo *^ memorialem locum, vbi substitit Christus, 

42) super me] Vid. Ev. Luc. 23, 28. 

4o\ Tr u 1 1 •!..•. ^ 45) indirecte] iu directe G. 

43) Vocabulam hoc mihi ignotum anaafiov 

significare videtar. Vid. Tobleri lerusalem 1. 450. 46) concissum O. 



113 

danies et circumeuntoR Bepulchrum cum querciites Dominum Bollicite iion inuoniobarans 
Dominum; clamanit quispiam tam alta voce: ^^Surrexit Chrifttus, HpcB mea! preredot »uo8 
in Galileal^', quod extra totum templum rumor et tumultuB insonuit inter Sarraceno». In> u 
trantes autem in sepulchro inuenimua magnum illum lapidem ad'hodtium monumenti, sed 16 
reuolutum iuxta hostium^^). £t exeuntcR, cum non inuenerimuR Dominum, ostenderunt 
nobia ortum et locum, vbi primo apparuit Magdaloue^ ct inde viam non in orto, vbi 
apparuit aliis Mariis et vbi tenuerunt p(*des eiut^. In eadcm autem ecclesia ent alia ec- le 
cle^ia subtuR, quam fodit Ilelona, vbi inuenit cruceH. Ad quam di^scendimuR phis quam j^ 
viginti pasRUR. Et ertt tota foHsio in lapide. In ipRa autera erclesia Rcpulchri ceh^brantes 19 
et predicantes pluribus vicibud et poptduni comuiunicantes quieuimus die et nocto. 

Inde exeuntes et redeuntes de Iherusalem venimu» recto cursu octo miliaria*'*; in 20 
Emana, Et conferentes de ChriHto , vt ip»e a])propinquang iret nobiscum, per prata vi 21 
loca pulcherrima appropinquante.s castcUo vriiimus ad viam, in qua se tinxit lon^iuA 
ire**), et postca in Emaud ad locum, vbi parauiTunt ccnum ct cognoucrunt ctc. ^** Ibi 22 
est eccle«ia pulchra. 

Inde rcdruntrs venimuH iuxta Jiamam, ciuitatem loHcph, qui Hcpeliuit ChriHtum. Et ^J 
inde iuxta dcecm miliaria Cenaream PhiUppi^^)^ qu** cjst super mare. Inde viginti milia- 25 
ria ad Cacho ^^) cahtellum. Et inde appropinquantcK Castro Peregrini decem et octo mi- 26 
liaria venimu» ad cnueam virginis, Est auU in cauea viryinia fouea iuxta niare in via, 27 
que venit ex Ej^ipto in Iud(*am v<»I (talileam. Voluil (;nini loneph dcclinurt- ludcam et 2b 
ire iu Oalileam, et cum esset iuxta in via, que vcnit de (.\\Harea Philippi, et (juif»ccn.'t 
snper lapidem, lapw quani Ii(]uatUH et p(T Hcmet ipsum Irctum (*t concauum se facicnn 
oecultauit ipuerum et Mariam et loneph, vt non vidcn^nt eo» quidam in»c(|ucnt(;s et vo- 
leutCH <»oH I(*dcre, vt dicunt. 

Inde venimuR in Castrum Peregrini et indo in Accon^ centum miliaria. 29 

VII. DE TRIPOLI. 

De Accon vero tranneunt^^H pcr mare iuxta Tirum et Sidon venimuB in Tripolim^ \ 
iuxta quod est fons ortorum et puteuH aquarum viuencium. Inde vidimuH niontcm Li- 2 
baui. Ibi Hunt Maronite^ qui dicunt iu Chrinto esHe vnam voIuntat(*m, conueuiunt tamen 3 
Dobiscum in omnibuH aliis magin quam alia necta orientalin. Ibi prope eon Hunt Assas- 4 
nni^ quoH orientale.s YsmahfJitas naton de YHUiahelc dicuut. (^ui dum occidunt et occi- 5 
duntur, putant, quod anHumautur ad ([uasdam delectacioucH, in quibun credunt (*H5e vitam 
eternam. lati quantum ad legem sunt Sarraccni. 6 

De Tripoli vcro per mare trauHcuntes v^mimus propc Tortosam ** ^), Et inde oHtende* "^ 
ntnt nobin planiciem intcr monteni Libaui et mtuitem nigruni, vbi Noe fabricauit archam. 

£t poBtea iutrauimuB Armeniam apud iMiacium^*}. Et iuiiuuB ducenta miliaria in ^^ 
Arme^triam^^), Vbi fuit epincopuH Theodorud, maximuB hcrcticUH , (jui totum euangelium 



47.. hostium] ostium. 52; (\tchn\ Cf. supra cap. III § 5. Liber 

4S; miliare G. «««• ^^^'^ ^'<»'<>- 

-« m-t f vvimr «., 53) Tortosa] nunc Tarttt», olim Antaradiui. 

49.. v id. Luc. XXlv . 2S. , * r • 1 w j- 1 

54 Ijaiartum] Laodiceam ad niare, recen* 

50) Vid. Luc. XXIV. 3L ^^^ LaUkia luque fortaHHe Hcnbendum: Aa- 

51 Osaren Philippi] Est potius Caesarea tatium, 
FaUstina^ et errat aut librariuH, aut Ricboldus. 5.^; Armfstriam] Dicitur Mopsvcfttia, caput 

15 



114 

11 8ua exposicione fedauit. Dixit virginem non peperisse Deum, sed hominem iustum et 

12 templum Dei^^). Huiusmodi virulentos libros inuenimut) in omnes partes orieniales ^'O 
aput Nestorinos; nam Nestorius fuit eius compiex. 

13 Deinde transiuimus viginti miliaria iuxta Tharshn Cilicie, vnde fiiit beatus Paulus 
apostolus. 

Vm. DE THURCHIA ET TURCHIMANNIA. 

1 Armeniam autem transeuntes intrauimus in Tkurchiam^ et inuenimus Thurchiman- 
noS; homines bestiales , qui sunt Sarraceni et habitant communiter sub terra ad modum 

2 talparum. Isti egrediuntur de cauernis terre quasi mures, et subito faciunt exercitunu 
? Et sunt homines feroces et fortes, et maxinie mulieres eorum. Et vt de ceteris sileam, 

5 hoc vnum referam. Nam cum iremus cum camelis, mulier thurchimanna pregnans pedes 

6 sequebatur camelos; et de nocte, iCum essemus in deserto, peperit in silencio. Mane 
autem facto, admirantes inuenerunt infantulum vagientem, quem accipiens mater pedes 
sequebatur camelos, vt prius. 

7 Predicti auteni Thurchinianni insidiantur maxime Grecis, qui habitant iuxta mare 
magnum, quia Greci occiderunt ex Franeis maximam multitudinem, quia in quodam pas- 
sagio, quod faciebant Franci contra Sarracenos, miscuerunt calccm farine; Franci vero 
secure ab eis tamquam a Christianis accipientes et comedentes multi ex eo mortui sunt^**)- 

B Inuenimus autem firmiter per tide dignos , quod Greci illi ita timent Thurchimannosj 

quod non audent exire de ciuitatibus nec de castris eorum^^), nisi portent secum capi- 

9 strum paratum, quo ligentur. Dicunt enim, quod Thurchimannus statim eum occidit, 

10 nisi inueniat ei capistrum paratum. Et ideo quando exeunt ad seminandum vel ad 

11 siluam vel ad huiusmodi opus, vnusquisque portat suum capistrum, quo ligetur. Et sic 
vere completur in eis illud Salomonis *^) : ^Jniquiiates sue capiunt impium, et funihus pecca- 
torum suorum vnusquisque constringitur,^^ 

IX. DE TARTARIS. 

1 Intrantes autem infra Thurchiam iiiuenimus horribilem et monstruosam gentem 

2 Tartarorum. DifTerunt autem Tartari multum ab omnibus aliis nacionibus mundi in 

3 persona, moribus et ritu. In persona autem, quia habent magnas et latas facies et ocu- 
loB paruos, quasi fissuras^^) quasdam per transuersum in media facie, et paruam bar- 

4 bam, ita quod multi eorum similes sunt simie**^), et maxime senes. In omnibus autem 
sunt dissimiles ab aliis, quia nec curialitatem habent, nec verecundiam, nec gratitudinem, 
nec amorem ad aliquem locum**^), vt alie naciones, sed videntur odire^*) omnem ciuitatem 

5 et omne edificium habitacionis. Nam quasi omnes ciuitates et castra et habitaciones et 
edificia destruunt, et illum magis ledunt, qui se magis illis humiliat ; omnem autem reue- 

6 renciam sibi factam et orane obsequimn non gratum sibi reputant, sed debitum. Dicunt 

Armeniae, quod regnum continuit partem Cili- 58) sunt] Notum est, hoc Conradi UI. Imp. 

ciae et Cappadociae. Mopsvestia in medio aevo exercitui anno 1147 accidisse. 
Mamistram dictam esse constat. 59) eorum] suis. 

56) Dei] De Theodoro Mopsvestino vid. «ix ^ r« 
Neandri hist. eccl. t. II P. HI p. 944. ^* fixurash. 

^ 62) sytnee G. 

57) m omnes paries orientales] in omuibus 63) ainorem — locum^ alicuius loci. 
partibus orientalibus. 64) odire] odisse. 




115 

enim se*^) eBse veros dominoB mundi. Dicunt, f|Uod Deus fecit mundum solura propter 7 
eoft, vt ipsi dominentur et gaudeant. Dicunt enim, quod aues celi nunciant hominibus, 8 
quod ipsi sunt domini mundi, et quod totua mundus debet eis dare tributum et dare 
encenia. Dicunt enim, quod aues celi et bestie deRcrti comedunt et bibunt de gracia 9 
imperatorifi. Cum (|uidani Francus venirct ad vnum magnum imperatorem et principom 10 
Tartarorum, dixit ei princeps: i,Quid michi portasti?'' Dicit ci: ,;Nichil portaui , quia 11 
nettciebam potenciam tuam/' Dixit oi princep»: ,,Sed et aues celi non dixerunt tibi, 12 
quando intrasti prouinciam V ^' Et respondit: ^yPotest e8H(*, quod dixerunt, K<*d non intel- 13 
lexi linguam/^ £t tunc placatUB pepercit ei. U 

In ritu euim differunt ab aliis nacionibus, quia uon menciuntur rc halxTe legem l& 
a Deo •*) , vt multe alie nacioncB. (Vodunt autcm deuni quandam K»goiu iiature. In- j* 
fttiuctu enim quodam naturali viuunt, vt boHtie et auen, mutant<*8 in e«tate vi hyfmc. 
Timent enim multum calorein et frigu». In Thurrhia et Ganaria ibi e«t magiium frigu». J^ 
ijuando nimis intenHutur frigUH, cuiKjueruntur contra hoinine8 8arracenu8 vel Chrintia- 
nort, et dicunt: „Aliqui hoiuim*8 pro certu fecerunt vonire friguft magnum!*^ Et tunc 20 
diHcurrunt per ciuitatcm, et cum inueniunt hoiuincm pt^lliciatum et fodcratum et niultuin 
munitum contra friguB, comprehendunt euin et spoliant, rt accipiunt omnia que habet in- 
duta ab eo, dicent<*«: „Tu f«»cirtti vrnire frigU8 , pruuoeaudo eum cuiu miiltis pelliciiH t»t 

panni» superfluis '* 

21 
Itera (|Uedaiii peccata ropuUuit et qiK^dain nichil rcputant. Naiii obri<*tatrin et vo- 22 

niituiii ex ebrietatc reputant honureiu rt dicunt huiiurem, et dicunt, ()uod C8t de ;j:racia 

iiiip4»ratori8 Chan^^'}; furtuni V(*ro (;t ra]>iiiain reputant (juandam bonam astuciam. Mon- 2.1 

daciuin inultuiii odiunt et vmtatem amant. 

Smnni(* diligunt honorem, et ip8i mininie volunt aliqueni hunurare nisi 8UU8 doini- 24 

U(>8. Cuni seribunt suih niaioribu8. tantam reuerenciam habent et hcruant, (juod n(m 25 

M^ribant iiunicii nui iiiaioriH in 8Uo loco^ 8ed dimittuut spaciuin vacuum (^t pu8tt*a t«cri* 

bunt nonicn dc furis in inargine iii alio loco. Quando coruiu doiniiiU8 d(*8Ct»iidit de ** 

equo, quocumque cawu de8cendat, oninc8 deHecndunt. 8i enim cuntingnt in Im»11o, (juud 27 

dominuA cadat de equo, eciain corain hostibu8, omn(;8 dcHcendunt. Sed (*t tantain olx*- 2h 

ditniciam obHcruant ad corum doniinum, quod, (|uando contingit, quud aliquii* cundcmpna- 

tur ad niortem, dominu» dicit: ^lncidatin taleni et faciatis dormire euin.'* ^Nain niortcm 

non mortem, 8(»d dormicionein appcllant.) Tiinc V(4iiunt ad illuni» qui cst occidt^ndu.s, 2« 

et dicuiit: ,,Doininu8 inandat, quod incidainu8 tc et faciamus te dorniire." Tunc re- ^ 

31 
spondet ille, dic(ai8: „I)icit ip8e et inandat.*^ Et 8tatim audito pnrat brachia 8ua ad 32 

ligandum eum. Dicit ergo: ,,Lig(>ti8 uie.'* 

Verberare vel verberari pro iiirhilo n^putant. Nnm cum TartaruH ali(|U('iii V(»r- «W 
berat multis verberilm» vsque ad niortem, r(*putant nibi 8acriflciuiii. Optiiiic ^ibi purri- ^^ 
git eum putum **'' , et cum ip.M» dure verberatur, valdc facile rccunciliatur vniu. 

Homicidium valde graue reputant, et valdc cauent, ne occidant 8in(* maxima caima. 35 
Vnus Chan occidit alterum, vt ip8e dominetur, tainen vahb» ob8(Tuat, n<* cffundat ciuH 36 
ftanguinem. Dicunt cnim, quod nuUo modo ent C()nu(*uicn8, quod 8angui8 Magiii Chan 37 

65; se tnim 6. bus pruxifuc sequcntibus pAti<im caatn scrip* 

, j ., tum inv4»nimuH. 

6(1 adeo cod. G. . , » . 

bS, opttme — potum] Locu» obiicunjs 

67/ rhan h. I. et g 36 legitur; in capitt- 

15* 



116 

38 fundatur in terra ^% sed quocumque modo potest eum suffocare procurat. Mortuo eci&m 
Magno Chan alius^ qui surgit loco ipsius, siue sit filius eius^ siuo alius^ accipit omnes 
vxores eius, et fiunt eius vxores et mulieres; ymmo nou reputatur Cfaan, nisi habeat 
vxores alterius Chan, et mulieres sistunt et confirmant Magnmn Chan. 

39 Mulieres Tartarorum sunt apud eos in magno honore^ et portant coronas maxi- 
mas super omnes alias mulieres, et hoc in memoriam triumphi, quem habuerunt apud 

40 quendam magnum fluuium orientis. Nam cum Tartari essent ex vna parte fluuii et ad- 
uersarii eorum tbrciores ex alia, et Tartari non auderent ad eos transire, Tartari dimi- 
serunt mulieres eorum in campo, et ipse occulte de nocte ionge equitauerunt, et venientes 
ex aduerso contra hostes, et dicentes, quod venirent ad auxiliandum Tartaris, hostes 

41 Tartarorum audito, quod tantus exercitus veniebat contra eos, territi fugerunt Nam 
inulieres Tartarorum parate erant ad bellum quasi milites, et cum viderent^ quod hostes 

42 pararent se ad fugam, aggresse sunt eos et habuerunt de eis plenam victoriam. Ipse 

43 enim cedebant '®) ex vna parte, et mariti earum ex altera. In memoriam itaque huius 
victorie Tartari concesserunt eis maximas coronas ad longitudinem vnius cubiti et am- 

44 plius. Tartari tamen, ne mulieres eorum nimium superbirent, voluerunt, quod ipsa co- 
rona desuper haberet formam pedis, et in corona magna superiori parte est quidam'0 
pes super coronam, quasi contestans, quod ipsc soh? non habuerunt victoriam, sed propter 
viros, qui veniebant eis auxilium, et quasi dicatur eis: „Licet sitis coronate, sciatis vos 

45 tamen esse sub potestate virorum.^^ £t sic quodam iudieio naturali videntur sompniasse 
quod scriptum est in lege diuina'^): ^^Sub viri poitstate eris,'' 

46 Tartari eciam quando accipiunt vxores, emunt eas a suis parentibus quasi sclauam 
quandam, et quando tradunt eam ^^) ad nupcias, parentes et consanguinei viri, qui eam 
accipit, ducunt eam cum tympanis et cantu, sed parentes et consanguinei mulieris se- 

47 quuntur eam cum planctu quasi mortuam. Mortuo autem viro eius non habet amplius 
potestatem reuertendi ad domum parentum, sed consanguinei mariti defvincti maritant 

48 eam, vt volunt, vel manet perpetuo in domo viri vt sclaua. Et iicet Tartari accipiant 
plures vxores simul, tamen prima est maior et reputatur legittima, et filii eius reputan- 

49 tur legittimi, alie vero sunt quasi concubine. Sed et Tartari multiun honorant mulieres 
omnes de mundo, et maxime suas, et ipse sunt, que gubernant regnum vel domum; et 

50 emunt et vendunt, et sunt feroces et bellicose. Equitant autem vt viri, et frequenter vidi 

51 eas intrantes ciuitates cum arcu et sagittis accinctas vt viros. Sunt autem fidelissime 

52 suis viris. Cum exercitus Abaga'^) terga verteret Sarracenis in Syria, deprehensus est 

53 magnus baro Tartarorum^ qui sedicionem fuerat machinatus. Cum autem Imperator 
Chan comprehensum vellet eum occidere, obstiterunt domine et mulieres Tartarorum, 

54 petentes eum sibi dari. Quo accepto coxerunt eum viuiun, et dederunt eum comedere 
incisum''^) per partes minimas toti exercitui in exemplum aliorum. 

X. DE ERRORE TARTARORUM. 

1 Tartari enim credunt et expectant quandam resurrectionem fatuam ad istam ean- 

2 dem vitam, et ideo sui^ mprtuis prouident vnusquisque secundum facultatem suam. Nam 

69) terra] terram. 73) eas cod. G. 

70) cedebant] i. e. caedebant. 74) Hoc loco in margine legantar haec: 

71) Cod. 6. habet quoddam. Nota de Abaga rege^ filio Jlalaonis. 

72) Genes. II. 16. 75) inscisum. G. 



117 

paupercs coquunt multas carned et sepeliunt cnm mortno, circumdantes eum vndiqw* 
camibus coctis ct eciam vestibuB nouis pretcr vestes^ quibuB induitur mortuuB. Et eciam 3 
dant ei aliquam pccuniam. Diuites vero camibus ct pecunie addunt eciam mutatoriafl 4 
▼efttes, ct ponunt sub capite mortui vel mortue vestem spcciosam ct preciosam inuolu- 
tam, et dicunt ei : ;,Si veniret aliquis, et vellet tibi auferrc dc dorso , non p<*rmitta8 , Bed 
da ei istam^ que est sub capite. £t ai aliquis tibi faceret qucstionem de Deo, obserua & 
bcne, quod nichil respondeas, sed dicas solum: ,,Scio, quod Dcus est Deus.'' £t ita 6 
sepeliunt eum. Mugni cciam barones omnibus hiis addunt equum bonum. Nam armiger ^ 
eius asccndit equuui, cum ipsi parant se ad sepeliendum mortuum; et fatigat equum cur- 
rendo et reuoluendo vsque ad lassitudinem , et postea lauit cquo caput cum vino puro 
et forti, et equus cadit, et ipse exenterat eum et euacuat onmia de ventre equi, et im- 
plet herba viridi, et postea infigit palum magnum per posteriora, et facit paluni exire 
vsque ad os, et ita dimittit equum impalatum ^^;, et suspendit eum et maudut ei, quod 
sit paratus , quandocumquo wlt doniiuus surgere, et tunc cooperiunt mortuum in sepultura. 
Cum vero moritur imperator; adduntur predictis omnes lapidcs preciosi et eciam magni 9 
thesaurL Et consueuerunt eciam sepelire cum domino niortuo vsque viginti seruos viuos^ tO 
vt essent parati seruire domino^ cum voluerit surgerc, scd postquam couuersati suut cum 
Christianis, Christiani hoc facinus horrcntes reprehenderunt , diccutes: „Non i-st licituin, 
vt viuus sepeliatur cuni niortuo.^' Vnde dimiscrunt de seruis solum. Ipsi vero Tartari ^^ 
multum murmurant contra Christianos, et dicunt eos esse homines crudeles et auaros, 
quia suis mortuis non prouident in expensis, nec in cibo et vestibus. Nam, vt dictum 13 
est, Tartari expectant quandam resurrectionem fatuam ad istam et eandem vitam cor- 
ruptibilem, et quando possunt suos mortuos sepelire apud ecclesias et in cimiteriis Chri. 
stianorum, uiulto precio emunt sepulturam ab episcopis. Posicio '*) autem Tartarorum 14 
dc resurrectione valde similis et propinqua est errori Sarracenorum et ludeorum, quam^**; 
expectant, d<; qua infra dicctur, cum agetur de Sarraccnis. Et sciendum, quod Tartari 16 
quosdam homines super omnes de mundo honorant: boxitas'*^), scilicet quosdam pontifi* 
ces ydolorum. Et sunt indiani homines, valde sapientes et bene ordinati et valde graues 16 
in moribus. Ilii communiter sciunt artes magicas, et innituntur consilio et auxilio de- 17 
monum, et ostendunt multa prestigia; et predicunt quedam futura. Nam et vnus maior IS 
inler eos dicebatur volare, sed secundum veritatem repertum est, quod non volauit, sed 
ambulabat iuxta terram et eam non tangcbat, ct quando videbatur sedere, nulla re so- 
lida sustentabatur. Aliqui eorum dicunt esse trecentos sexaginta quinque dcos. Aliqui 19 
dicunt esse centum cumanos dcorum. Est autein cumanus dccem milia. Omnes tam<*u ^i 
concordant; quod dcus principalis est vnus. Ipsi dicunt se esse fratres Christianorum, 22 
et dicunt de eodem ritu et secta nobiscum, et Christum uesciunt, Dicunt enim, quud 33 
diluuium Noe non fuit in prouincia eorum, et quod mundus iam durauit plus quam tri- 
ginta mille annis. Nam dicunt, quod semper signant in lapide nouum ydolum post millc 24 
annos, et post decem mille. Ipsi sunt nigri et adusti, scd regio eorum temperatissima 25 
eat Ipsi eciam Tartari dicunt se esse populum Dci, et ad hoc allogant multa niiracula, 26 
que contigerunt in aduentu eorum, et victorias, quas habuerunt. Et dicunt, quod Deus 27 

76) impalatum] palo transfizam. 79) boxitaM] Infra baxitt dicantur. Fortaiisv 

77) poMtcio] thesis. Lib. ms. habet poiito. hoc vocabalum cohaeret com russico Bog, 
7S; quam] resoirectionem; sst constractio Deos. 

ad sensan. 



118 

vocauit eo8 de montibas et locis deaertiB; et misit pro eis nuncios suos bestiam et auem 

28 deserti, 'scilicet ieporem et bubonem. Et non est dubium, quin quedam miracula conti' 
gerunt in aduentu eorum^ sed non sunt propterea populua Dei, quia miraculose oonclusit 

29 montes caspios, vt legitur in historia scolastica. Nec Nabuchodonosor fiiit siraplicit^ 
seruus Dei, quia propheta®'^) appellat eum seruum Dei, dicens: „Seruus meus Nabtirho'- 
donosor**, sed Deo seruiuit humiliando et puniendo ceruicosum et superbum populum 

30 ludeorum. Sic et Deus in fine mundi creditur vocasse populum bcstialem et sine Deo, 
vt partes et homines [in] orientaleS; qui facti erant bestiales et legem dimiserant, puniret 

31 et desertam terram faceret Et est memoria et gratitudine dignum omni populo Chri- 
stiano, quod eodem tempore, quo misit Deus Tartaros ad partes orientales, vt occide- 
rent et occiderentur, misit Deus ad occidentales seruos suos fidelissimos; beatos Domini- 

32 cum et Franciscum, vt illuminarent, instruerent et edificarent. Et sicut illi profuerunt 

33 edificando, ita illi inualuerunt destruendo. Nam tantam cedem, destructionem et ruinam 

34 fecerunt in partibus orientis, quod nuUus suificeret crederC; qui non vidisset. Et ideo, 
dicendum*'^ ^^t aliquid sub breuitate de eis, que fecerunt et que eis contigerunt admi- 
racione digna. 

35 Primo enim admiracione dignum videtur, quis iste populus ita infinitus numero 
et multitudine, de quo nichil aperte in libris diuinis vel antiquis historiis inuenitur, et 

36 qiiomodo potuit esse occultus tantus populus. Et opinantur plures, quod ipsi fuerunt 

37 decem tribus Israhel; que captiuate fuerant. Nam Teglatfalassar **-), rex Assur, primo 
captiuauit septem tribus, et po^uit eos iuxta flumen Gozan'*^) vltra montes Medorum, 

38 quos multi dicimt esse montes caspios. Hii quoque toto tempore , quo durauit monar- 
chia Caldeorum et Assiriorum et Medorum et Persarum , non potuerunt exire, prohi- 

39 beiite **) edicto publico. Cum vero translata est monarchia ad Grecos per Alexandrum, 

40 ipse Alexander miraculose conclusit montes, vt nuUo modo possent exire. Dicit autem 
losephus^^) et Methodius ^**) , quod exibunt circa finem mundi et maguam stragem homi- 

41 nura facient. Et ideo raulti credunt esse predones ipsos Tartaros, qui subito apparue- 
runt et exiuerunt de montibus circa finem mundi, et in partibus orientalibus ceperunt 

^ mundum destruere. Ad hoc ^'') duo argumenta faciunt. Nam Alexandrum summe odiunt 

44 et nomen ^^) eius non possunt pacifice audire. Secundo quia litera eorum valde similis 
est Caldee*^), vnde primo exiuerunt ludei, et est caldea lingua et litera valde eonsimi- 

45 lis et affinis ludee *®). Contra hoc facit validum argumentum, quia de lege vel de Moyse 
vel de exitu de Egipto vel de sacerdotio **) nullam noticiam videntur habere; et eciam 
quia et effigiem distantera et diuersam videntur habere et mores a ludeis et a ceteris 

^!^ nacionibus mundi. Ipsi vero dicunt se descendisse de Gog et Magog. Vnde ipsi dicun- 
48 tur Mogoli^^), quasi corrupto vocabulo Magogoli. Methodius autera dicit, quod Alexan- 

80) lerem. 25, 9. 27, 6. p. 729 iu Maxima bibliotheca Patrum Lugd. 

81) dicendum e coniectura supplevimus. 1677 T. III. 

82) Tiglath Pileser. 87) Cod. G. adhuc, 

83) Gozan, hebr. iri (IV) 2 Reg. 17, 6. 18, 88) Cod. G. et non n. e. non p. 
11. 19, 12. les. 37, 12. 89) Caldee] caldaicae. 

84) Cod. G. prohibentes, quod correximus. 90) indee G. Ceterum ludee significat iu- 

85) losephus] Antiq. XI. 5. 2, uisi alins daSicae. 

scriptoris locus dicitur. 91) sacerdotis G. 

86) Methodius] V. Methodii Revelationes 92) megoli G. 



119 

der ooncluait cum fiUis captiuatiB ladeonun Gh>g et lCagog, gentem BpurcisBimuii, et 
maltoft,aliosy et quod exituri sunt in nouiBsimis temporihuB| et fmcient mayjmam Btragem 
kominum. Solucionem relinquo. 

XI. DE EXITU TARTARORUM. 

Exicrunt vero ita Tartari. Cum vero vltra montes illoB habitarent; de quibus ^ 
videtur dicere Boeciu»*'), quod ad eos nec fama Romanorum veniebat, cum esBent in 
lociB quasi*^) bestie^ crant paBtorcs et intendebant venacioni. Ipsi autcm montcS; qui 3 
diuidcbant eoa inter desertum et prouinciam habitabilem, erant inacceBsibilcB^ niei per 
quendam locum, vbi crat fortilieium maximuni, et uuIIub in eo. Cum autcm ibi aliquiA i 
appropinquarety tantus audiebatur tumultus quasi equorum et hominum et maxime strc- 
pituB tubarum, quod omnis audieuB tc*rritUB fugiebat. Hoc autem erant artifieio vcuti. 5 
Quidam auteni cx Tartaris; intcndcuB venacioni, secutus e»t cancs persequentes leporem. 6 
LepuB vero directe fugit ad fortilicium*^), et intrauit, fugienB cancB. Venator autem 7 
auiditate prede ct veuacionis non aduertit tumultum^ et cum valde propinquuB timerct 
intrare, venit bubo et stauB supra portam ccpit cantare. Tunc TartaruB dixit intra bc: 8 
,^on CBt habitacio hominum; vbi lcpuB fugit et bubo cantaf Et Bic fiducialiter intranB 9 
neminem inuenit Et locum lutitranB et fictionem tumultUB inuenienB rediit ad buob et 10 
peciit fieri princepB^ ai illoB cum oinni Bccuritate tranBduceret Et Bic tranBierunt Ue* 11 
fereuB autem, quomodo intrauerat BcquenB lcporcm et indicium *^) bubouiB^ ordinauerunt 
Tartari, quod, licet neccBBitato coactuB^^) fugerot cancB, tamcn quia quasi quodammodo 
indicauit viam, dignuB erat honorC; et idco honoraut leporem et depingunt eum in BuiB 
armiB et tentoriiB; bubonem vero, quia nulla neceBsitate coactus apparuit et supra por* 
tam BedeuB cantauit, dicunt fuiBBC angelum Dei^ et Deus vocauit eoB, vt venirent Et 12 
ideo bubonem dixcrunt non mediocriter esBc honorandum, vt leporem. Ordinauerunt 13 
ergO| quod honorabiles et maiores Tartarorum deferrent plumam et quasi coronam de 
peile bubonis Bupra capillum. Vnde ita occiderunt omnes bubones, quod vix inuenitur U 
aliquis in partibus orientis. Sed et mercatores do partibus occidentis occidant bubonoB 15 
et portant eis ***) pelles. Venditur enim vna bona pelliB vsque ad viginti libras. El ftic |^ 
Tartari reddiderunt amico suo buboni mala pro bonis, quia, dum dicunt eum houorare, 
eom decoriant et occidunt, et faciunt eis*^) coronam de pcllc amici, in hoc conuenion- 
tes cum Tartaris infemalibuB , scilicet demonibuB, quia coronam sibi fSftciunt de animabus 
peccatorum, qui eis seruiunt, semper malum pro bono amicis reddentes. 

XII. DE PROCJRESSU TARTARORUM. 

Exeunti*8 autem Tartari de montibus statim fecerunt consilium, qoomodo poBsent i 
Bibi Bubiugare totum orbem. Et dixit Magnus Cban^ cuius nomen Camiustan *^^: y^uo- 3 

93/ Bo€du4\ Boethii oonflolationiii philoso 97) coctus O. 

phiae libros V ed. Callyus. Ubi p. 157 1. 14 98) eU\ sibl 

legitur: Nmuium Caucasum moniem Ramatuu 99; tU\ sibi. 

rap. fama transcenderai. IQO) Camhutan\ FortasBe l^ndam ost Ta- 

94. Cod. G. habet quam: abtunlam. niBi «'•"'«»» q«^ P~P««« •«cedit ad fonnam no- 

qoBcdam excidiwe BumaroaB. »»""• Tcmuihckm. Dicitar entm h. 1. Temad 

Bchin, qai est DBchingiBchan. Vid. DtguigneM 

95) /ortUiaum] furuUUDiD. G«chiehto der HoniK» - Hhm^U Ton Dlh 

96) Cod. Q. iM4iicM>, 4|iMMi comziaiw. nwt Parti* III p 13 tqq. 



120 

3 btt9 Bolum indigetis, scilicet obediencia ad principem et concordia ad inuicem/^ Et tunc 

fecit portari coram omnibus centum sagittas bene ligatas ad inuicem in fascem, et fecit 

^ dari forti homini, et mandauit, quod frangeret fasccm. £t non potuit. Et fecit dari al- 

6 teri; qui nec frangere potuit; et adhuc alteri, qui nec frangere potuit Et ita probauit 

7 centum homineS; et nullus potuit frangere. Et tunc fecit solui fascem et dari precepit 
® cuilibet vnam sagittam. Et eius mandato quilibet fregit suam. Tunc dixit: „Videti8, 

quamdiu fuerunt sagitte simul, centum homines non potuerunt frangere vnara; quando 

10 vero fuerunt separate^ nec vna quidem remansit Sic et vos nullus poterit superare con- 

11 cordes, discordes vero et diuisos franget et superabit facilitcr." Tunc Tartari fecerunt 

12 tres turmas. Vna turma cum Magno Chan occupauit Cathaiam '^'); prouinciam latissi- 
mam vsque ad vltimam Indiam; et occiderunt ibi prester ^^^) lohannem, et occupauerunt 
eius imperium, et filius Magni Chan ^®^) accepit *^*) fiUam prester lohannis in vxorem, 
et iuit Thancarum ^®*), et destruxcrunt et exterminauerunt in partibus illis circa duode- 

13 cim magna regna. Alia turma transiuit Gyon siue Phison, fiuuium paradisi , et destru- 
xit Corazmium *^^, Medos et Persas et Baldacum *^^), sedem Sarracenorum , et occide- 
runt Califam, et occupauerunt Thurchiam et occiderunt Corazmianos omnes, et occupaue- 
runt et exterminauerunt Syriam vsque Gazam, et ceperunt Iherusalem, et dederunt eam 
Christianis, et occupauerunt a mari Indie vsque ad mare mediterraneum vsque Oazam. 

14 Ibi prohibuit eis arena , ne possent transire in Egiptum. Omnes istas prouincias depo- 
IQ pulabantur homines inermes cum baculis et pelliceis. Aliqui tantum eorum habebant 
17 arcus. Sed et equos paruos equitant quasi capras. Ex hiis tantus ^^^) horror inuasit 

omnes prouincias orientales, quod in pluribus ciuitatibus ex solo timore noroinis mulie- 
J^ res pregnantes fecerunt abortiuum. Quis enarrare potest, quantas cedes fecerunt! Nam 
nulli parcebant, nisi solum Christianis. 

Xm. DE BALDACO, 

1 Venientes autem ad quandam ciuitatem prope Baldac, vbi erat maxima multitudo 
Christianorum et multi Sarraceni, mandauit Chan, quod nullus intraret domos Christia- 

2 norum, sed solos Sarracenos interficerent. Christiani vero receperunt quasi omnes Sar- 

3 racenos in domibus eorum. Quo comperto mandauit Chan, quod tam Christiani quam 

4 Sarraceni interficerentur. Venientes autem Baldacum inuenerunt Califam residentem in 

5 mirabili palacio, vbi congregauerat infinitos thesauros ^®*). Qui Deo ipsum excecante 

6 nullo modo poterat credere referentibus, quod Tartari intrassent Comprehendentes au- 

7 tem eum feccrunt cum eo durissimum, sed iustum iudicium. Nam cum per tres dies 
nichil ei darent ad comedendum, et ipse tamen peteret comedere, posuerimt coram eo 

8 aurum et argentum et lapides preciosos, vt comederet *'^). Dixerunt: „Ex quo non 

101) Cathaia] Dicuntur Karakitaiani, devicti 105) Thancarum] Fortasse dicitur Tajang- 
anno 1217. khan, de quo vid. Deguigues III. 42 sq. 

102) pre^/er]pre8byterum,Gallorum pre^fre, . ^^^) Corazmium] Chowaresm. Vid. De- 
pritre. Ceterum prester lohannes est Onk-khan' g^^&nes UI. 47 sqq. 
princepsKeraitarum. Vid. Deguignes III. 16 sqq. ^^^^ Baldacum] Bagdad. 

^ 108) Vocab. tantus e coniectura inserendum 

103) FUtus Magni Chan est Tuschi, Te- duximus. 
mudschini filias natu maximus. Vid. Deguignes ^qqn ^^^^ q 



III. 19. 



110) Vocabula sed panem bis habet G., se- 



104) accipit G. mel ante vocab. dixerunt et iterum suo loco. 



121 

comedis anrain, sed panem, sicut cetcri homines; quare tantum cougregasti^ quod toti 
niundo sofficeret?^' £t dixit: ;;Ego ista non congrogaui^ scd eolum conseruaui. Nam sic ^^ 
coDgregata inueni ab antecessoribus meis/' Et dixerunt: ,,Quare non disperdisti aurum, ii 
quando indigebas, et conseruasBes tc et populum tuum? nani pro quarta parte istiuB 
auri potuiftaes nog habai8«e placatos/' Quo tacente mandaueruut, quod liquaretur aurum 12 
et colaretur *^*) in ob eiuB, et dixerunt ei: „Aurum sitiiBti **^/, aurum bibe!" Populum 13 
autem eius per quadraginta dies continuoB occidenmt. VenientcB autem ad ciuitatem 14 
quandam fortiBsimam ^*^) atque inexpugnabilem noroine Merdinum^^*), vi cuni nullo 
pacto poBsent eam capere, nec ciue» vcllent eis acquiescere, percuHsit Deu« vlcore pcj«- 
aimo populmn ciuitatiB; nam intumcBcebant horribiliter et subito moriebautur. Cum 15 
autem nec sic vellet rex ciuitatiB Tartaris acquiescore, filius regis ciuit4itirt pn-cidit ca- 
put patris Bui et manus, et posuit in magna caffaria '*^;, et exicns de ciuitate portuuit 
encenium principi Tartarorura. lloc aut<*m encenium ita*^**) accc*pUiuit gm.s crudflis- i6 
sima, quod statim reccstseruut de obsidiouc et coufirmauerunt in regem pfrpituuiu pa- 
tricidam cum tota sua'**) posteritate et successoribus, ct dederuut eiA uiaximu priuiligia. 
Ac postea non fuit furtilicium; quod non se eis subiceret. Dccidermit auteui S{U*raccMio8 l'^ 
siue numero, maxime viros bellicosos; puruulos autem et muliercb subiecerunt rtibi scla- 
uos. AudientCB vero ab eis, quod erant populus Dci^ et (}uod ipsi soli saluabantur pcr itf 
alcoranum'*^ et preces Machoui<*ti, quesierunt de lege eorum, et cum inucuisscnt h-^cm 
largissimam^ que quasi nullam difficultateni tenet n<*c in credulitate, ncc in opcrucionc^ 
accejieruut legem^ et facti sunt Sarraccni, maximc^ quia ipsi Tartari u<h> Irgcni n<*c pro- 
pketam habebant V^nde modo pro magna parte Tartari facti sunt Sarruccui. Xani et 2u 
Sarraceni eos emunt et dant eis maxima dona, vt ipsi elliciantur Stu*raccni. IpAi vcro 21 
sic facti Sarraceni defendunt SarracenoB et persequuntur ChriHtianos. IMur<s autcm ex 22 
Tartaris diligunt Clu^istianos et eiBeerentur Christiani; nisi esset^ quod Chrirttiani nolunt 
eis dare encenia, vt Sarraceni, et eciam quia videtur eis, quod lex Christianoruni rtit 
vaide ditficilis. Priums autem Chan etlmperator Tartarorum sine fidc in Baldaco '*' fiut 23 
Halaon^ amicus ChriHtianorum et homo iustissimus sine fide et lcge. Cui Huccfssit filius 24 
eius i/«a/ii^a ''^, minus iustus. Cui successit filius eius, ArgQn^'^^^ homo p<>>imus in 25 
omni scciere, amicus tamen Christianoruin. Cuin autem predictus Ar^on multuni san> 'iH 
guinem effudisBet et multos innocentes paruulos et mulieres pcr<*miss<>t, infirumtu.H r.^t 
grauiter. £t apparuit in ^ompno ei quedam domina reuerenda et tcrribilis, ct fr<*ui<*ns 

111) C(^r€tur\ infun<Ieretur. 119; Tartttrorum sine Hde in lUtldac*»] (\»(I. 

112) 9iti$ti 0. G. habet: Tart. in H'U et //.i/// l^uac c cuu- 
113, Coil. G. hab«t:/oW. nom Mtrd, at- '^^^'*~ correximuH Cf hr,,un;Hrs (Jcsihichtc 

que, inverno verborum ordine. ^** '""""«^* "• '''^*^^^"; '***^ '^^"^ •^•' "»'** •"• 



114) ^ferdinufn] nunc Mardiu, urbs Meso- 



dorer occidentaliflchcu TartArn, ilbcrHcut von 

. Joh. Carl I)J4hnert. (fcncalophrh - Clinuiolojr. 

^ ..!*^ ^ i *• • i^ Einlcitunir. (ireitWald, 1770. IV ^*ll. Dc 

iiri cci^arM] fiacco, quo sensu rusticis Dom- ,. , «v • «■ ■ t. 

, . ' . , _; ,. llaaloue, <iuem I)e;r«i;:ae!» liulAfru antHMlat, 

bensibttii vo<:abulam caj^enn uaitatum e«»e di- ., ,, . .. nt .^ .. 

,. ,, ir I 1 vido I)eguijrii<*>« rarte 111 i>a#r. 2**.» wio. 

atur. \. Ducaug. ». v. caffa, cui vocabnlum .„,,,» , i n i V-i \- t\ 

^^ . , i. . 120; iiiutlaga\ Iluliuru Khan. \. DeLMupies 

ipaum caffarta liniotum fuuise suiipicamttr. ^,. ^, , ,. 1, ■«t «-* 

^ ^' ^ r p^ 341^ Sed ct l )f;ruipie» III. 27S. 

116, ita e coniectura potoimos. jjl Argon\ Aruuii Klian t>l>iit auuu 12M. 

117. •ua] eitttt. Vid. De^rui^uea Kinleilunp. Tajr. \\\\ v\ T. III 
11 S. aicorani (i. 2S6 •. 

It> 



122 

in eum cepit ipsum per pectus dicens : ^^Veni; vx respondeas Domino de sangoine^ quem 
27 fudistil^^ Ille autem dixit: ^^Et quis est Dominus? nonne ego sum dominus mundi?'^ 

29 (Ita enim vocabatur ab omnibus eciam Christianis^ scilicet dominus mundi.) Et ait illa: 

30 ^^ius est dominus/' Tunc valde tritus euigilauit^ et festinanter baxitas et pontifice» 
suos vocauit et interrogauit, quis esset ille dominus^ qui cum tanto imperio vocabat eum, 

31 et quomodo posset liberari ab eo ? Et dixerunt ei, quod esset quidam^ qui habebat spe- 
cialiter vindictam sanguinis; qui volebat ab eo inquirere de multo sanguine, quem fu- 

32 derat, innocentum, et quod non poterat euadere nisi per multas elemosinas. Et tunc 
scripsit Argon per omnes ciuitates orientis, quod omnes captiui dimitterentur ^ et misit 
magnos thesauros^ et fecit fieri maximas elemosinas, et post modicum mortuus est. 

34 Et hec de Tartaris sufBciant. Nimc autem prosequamur de uostra peregrinacione. 

CAP. xnii. 

* Procedentes autem ad regionem frigidissimam inuenimus pulchram ciuitatem, in 

altissimo loco sitam, cuius nomen est Arcirum ^-^), Ibi est tantum frigus, quod inueni- 
mus magnam multitudinem hominum truncatorum : ab aliquo ceciderat nasus^ ab aliquo 

^ pes, vel pedes, vel crura, ab aliquo manus propter frigus. 
/ 3 Inde vero procedentes contra fines Thurchie inuenimus altissimum montem, super 

4 quem requieuit archa Noe. Nam tota illa prouincia cum parte Persarum dicebatur Ar- 

g menia maior. Montem autem illum vidimus a remotis. Est autem ita altus , vt in expe- 
rimento probauimus, quod inuenimus, quod omnia flimiina a monte illo descendebant 

7 versus partes orientales et intrabant ^^^) mare indicum. Et hoc est expresse argumen- 
tum contra Indos, qui menciuntur ^*^) dicentes, quod diluuium tempore Noe non peruenit 
\ ad eos. 

g Inde procedentes versus aquilonem intrauimus in Persidem, Ibi inuenimus montes 

10 et alpes salis. Et illud est sal terre, non aque, quod non facile^-^) liquescit, sicut aliud 

11 sal, nec facile rumpitur. Cauant autem et frangunt sal, sicut in partibus nostris lapides. 

12 Et postea iHud frangunt ferreis instrumentis. 

J^ In eadem quoque prouincia sunt fontes olei, maxime in Mogano ^-®). Vnde omnes 

15 ille prouincie vsque Baldacum et vsque in Indiam vtuntur sale terre et oleo fontis. Et 
licet incole terre sunt Sarraceni et mali homines, tamen sua beneficia non subtrahit eis 
ille, qui solem suum facit oriri super bonos et malos. 

16 Inde procedentes per regnum Persarum peruenimus ad terram gratissimara ^*') 

17 et planiciem pulchram, que dicitur planicies Delatavta, Ibi sunt lapides, qui habent a 
Deo *2^) virtutem sanandi et consolidandi omnem inscissuram ^^»)^ vt non sit opus eis 

medico nec alia medicina. 

18 

19 Inde venimus in Thaurisium ^^% que est metropolis Persarima. In Thaurisio, ciui- 

122) Arcirum] recens Arzerum, Erzeiiim, ghan ad Araxem et mare caspium. V. Ritteri 
antiqua Arzes, Arzen, Ati*anutzin. geogr. s. v. Moghan in indice ad voll. VII — ^XI. 

123) intrauit G ^^^) Vocabula peruenimus et terram e con- 

-«^-s ^r 1. 1 . T j ^-^ iectura supplevimus. 

124) Vocabula contra Indos , quae repetit .„^. J;'^, r^ , j . . 

^ . . ' T r 128) Cod. G. adeo. quod mutavimuB. 

G., omisimus. .n^x . i • • 

129) insctssuram] mcisuram. 

125) de favile G. 130) Thaurisium] est Tabriz, Tauris. Cf. 

126) Mogano] Videtur esse planicies Mo- Ritteri geogr. IX. 852 sqq. 



123 

Ute PcTBarum, inuenimug inter^'^) alia monstra Hiluestrem asinum Indie, qui ab aliqui- 
bu8 reputatur onager, et distinctione et varietate colorum ot proporcionc tactabriature i'^.) 
excedit in pulchritudine omnee alias bestias et animalia mundi. 

Ibi stetimuB per medium annum, et predicauimus ei» per Tliurcimannwu in lingua 20 
arabica. 

XV. DE CURTIS^^^ IN REGXO TAKQLESTENSI 

Inde progrcdientcs verAUA meridiem venimus ad monKtruoBam et rabioHani p*ntrni 1 
Curtorufni, qui excedunt in malicia et feritate omn(*8 barbaruH naciuues, quan iaucnimutt. 
Habitant enim in montibus et preruptis loeiii, sicut capre «ilueHtre». Vndc et Tartari, \ 
qui Bubiugauerunt sibi omneR aliaB nacioned orientaloH; illoB autem^'*; nou potuerunt 
eis^^^) Bubicere. Dicuntur autcm Curti non quod suiit breuis ntature: Buut autmi ' ^*' 4 
valde magni in corpore^ sed curti iu lingua jxTnica sonat litpi^^',, luccduut autciu quasi 5 
nudi et discrinati ^*^'*;, cum longi8 capilli.H et longa barba, et in capitc fcrunt quahilani 
crijitaB rubeaB in Bigiium superbie et dominii. Et nisi Curtus faciat aliquid maluiii dc 6 
aliqua magna prodicione vel deprcdacione, vel de magua occihione, non Iiabet int(*r vo:i 
honorcm^ nec audet portare aliquid in corpore, ucc inucuit vxorein: postquam aut«*in ir- 
cerit aliquod notabile malum, dant ei vxorem magnain et potentem secundum maium; 
quod fecit : si paruuni, paruam : «i inagnum; magnaiu. 

iBti Bunt Sarraceni; et rtH^ijuunt alcorauum, et niultuiu odiunt CbriBtiauoB , magi» 7 
autem Francoa, maxime vero rcligioAoe, in quormn occiBioue maxime incraBBautur. Ho- » 
rum rabiem conuertit DeiiB uobit in mansuetudinem , et humanitatem prestiterunt uobiB 
querenteB BocioB uoBtroB per dcitertum errante». Et extraxerunt eo« de niuibu^, et fece- 9 
runt eiB magnos ignes^ et proHentauerunt nobiH niel Bilueetre et inanna celi, quod ibi in 
deaerto e«irum copiose descendit. 

iBti primo fuerunt (^aldci^ nt «ecundo Clirittiaui, et tercio facti *unt Sarraceni fo 
propter largam logeiu. In ein maxmie vigont tria peccata, Bcilicet homicidium, latroci- n 
dium et prodicio. Nam nullo modo pot«'Ht homo confidere de iuranionto et proiiiis- 12 
bione eorum. Habeiit eciatn predicti Curti multas aliaA beHtiulitateB , qua« enarrare 13 
longum ettAct. Nam quando aliquiB eoruiti 8uffi>catur iii iiuinine, puniuut ipnuiu tlu- M 
men, mittontcB aquam in vtribuK et p<TcucientcM fortiter nuper vtrcA et ipBum fluiuen 
dioidenteH iu muitaA diui^iouen et diuerteute»» ««um et proIouguntcA ei viain , vt fuc iant 
eum laborare in an-^to ' ^**,, 

XVL SEc^riTrK DE NIXIUE, CiriTATE (JRAXDI. 

Doinde vero longa ^jiacia t#»rrarum trau4eunt«*H, veniinu» ad yimuen, riuitatem i 
grandom. ijuo grandii« fuit lontntudine , non latitudine : nam iiita fuit in longuin tuxta 2 
flnuium paradi«i Tigridiin. 

131. intra G. 130 tiutrm] tnun melius diceodum erai. 

132, tac^ahrtatur.] Hoc vocabulum apud ,37 /u,,r Au,,u. prmico dicitur ^yT, yurl. 
Doeaugiain oou iov«*ziitur. ^ 

133 L m. hftUt Turcii, et to Mrquenti- *-**^' dt^rtntti] Vorabulum inauditum, Mpii 

boB Tt^rcoruin, Turri. ^^ ^"'^••-•^ crtntbus panus 

131 ttmtrm] •opfr^-ar«nruni e«t 1 3*1 Ilaui] •rio an rt*ctr le^ d«*fi>nne h«>c 

133 rts flibi v«>caKulum 

Ib* 



124 

^ Ibi ostenderunt nobis montem^ vbi stetit lonas, et fontem, de quo bibebat Vnde 

5 et vsque hodie dicitur fons lone. Ipsa vero ciuitas totaliter subuersa est, et apparent 

6 signa et fortilieia. Est autem nunc reedificata ex alia parte fluminis, et dicitur MonscU^^^^ 
^ Rex ciuitatis est ChristianuSi Nestorinus tamen. Qui libenter audiuit predicacio- 

nem et fidem, sed non mutauit ritum. 
9 Ibi sunt multi ludei , et vicimus eos publica disputacione in synagoga eorum. 

XVIL DE lACOBINISi^J). 

1 luxta eandem ciuitatem supra fluuium paradisi est nominatissimum et famosissi* 

3 mum monasterium sancti Mathei apostoli ^^^). Ibi est sedes patriarche lacobinorum. Et 

4 dicunt ibi esse trecentos monachos. Ad quos accedentes, inuenimus eos homines magne 

5 abstinencie et multe oracionis. Nam omni die preter ecclesie officiumi quod est valde 

6 prolixum, dicebant totum officium stando. Sunt vero heretici, dicentes in Christo ease 
vnam substanciam, vnam naturam et vnam voluntatem et vnam operacionem, scilicet 
tantum, et neque baptisant in forma ecclcsie seu in forma euangelii; sed dicimt: i^Bapti- 
zetur N. in sanctificacionem et saluacionem et in operacionem sine defectu et in resur- 

7 rectionem bcnedictam, que est de mortuis in vitam eternam. In nomine Patris! amen; 
in nomine Filii! amen; in nomine Spiritus Sancti, vite seculi seculorum!" 

8 Conficiunt autem de fermentato, et commiscent similiter farinam, aquam, salem et 

9 oleum; et de tali celebrant Nec possunt celebrare nisi de pane calido vel valde recenti. 

11 Inimgunt autem mortuum oleo sancto, quando sepelitur; non autem infirmum. Post 
tertium vero diem sepulture infundunt supra mortuum aquam rosaceam et quasdam pota- 
ciones, vt mortuus bibat et anima recedat ad locum suum, et desperet ammodo ^^^) redire 
posse ad vitam, quam vsque tunc dicunt expectare, vt suo corpori coniungatur; postea 

12 vero totaliter desperat redire et recedit. — Peccata non confitentur nisi soli Deo, et hoc 

13 in generali. Alios infinitos errores habent. 

J4 Nos autem in eorum monasterio non receperimt vt homines, sed vt angelos, et 

15 narrabant nobis miracula, que patres et monachi eorum in loco illo fecerunt. Et maxime 

vnum oculata fide nobis ostenderunt, quod non in clanculo, sed manifeste contigit. Se- 

mel enim congregati Curti, de quibus superius fecimus mencionem, fecerunt exercitum et 

obsederunt monasterium, et cum nichil possent preualere, quia erat inexpugnabile, irati 

Curti ascenderunt super magnum montem, qui est super monasterium, et diruerunt ma- 

ximum saxum per montem, vt veniret recto cursu supra monasterium, vt ipsum dirueret 

J6 et monachos occideret. Predictum autem cursu precipiti ruit in monasterii murum al- 

tum et fortem, et nullum dampnum fecit, sed fregit de muro quantum muratum in 

nmuro^**), vt ipse murus forcior esset. Cum autera hoc viderent ferocissimi homines 

18 Curti, recesserunt, nec ausi sunt amplius redire. Nos autem murum vidimus et saxum 

in muro non iam iuxta terram, sed in altum in muro, vt satis oculata fide appareat, quod 

non opere humano, sed miraculo diuino ibi remansit. 

2Q Multa alia miracula narrabant nobis, que longum esset enarrare. Nos autem in- 

140) In margine legitur: Monsal^ u e. Ni- 142) Mathei apo8toli\ V. Eitteri geogr. IX, 
niue, de quibus Marcus libro primo capite XV. 735 sqq. 

CeteruTn Monsal esse recentem Mosul neminem 143) amrmdo[ defainc, deinceps. 

fugit. 144) mur6\ Dicit Ricoldus, ut videtur, sa- 

141) lacobitis. xum muro fracto infixum inhaesisse. 



125 

sUbamus humiliter ct importune, vt vcrbum Dei audirent. Cum autem rcnuerent, timen- 21 
teB^ ne ipBOs deciperemus, per simplicitatem scripture videbant nos csbc homines littera- 
tofl; ct dicebant de nobi»: ,^Si audiuerimuB eos, trahcnt nos ad suam heresim/' Contigit 22 
antem de nocte terre motus^ vt timeremus non solum monaBterium, sed ct totum Baxuni 
et montem dirui. Po&t hcc vcro audiucnmt pacifice predicaeionenu £t cum audiuerunt, 24 
quod intendebamuB deBtruerc errorcB eorum, arbitrati Bunt, quod posBent noB publica 
diBputacionc BUperare. ConucnientCB autcm ex condicto ad disputacionem ostenderunt 25 
Bc cBBC alienoB a veritate. Qui multitudine '^^; bc armaucrunt et Btatucrunt vnum BUper 26 
omnoB episcopum^ quem reputabant magiB litteratum et ydoneum ad respondeudum. £t 27 
accenBis multiB cereiB de nocte a luniinaribuB copioBiB in maximo cenaculo Bcdcruut 
omncB et dixerunt^ quod diceremuB, qua de causa iucrimuR ad eoB. Nob autem reBp<m- 28 
dimuB, quod iueramuB causa Balutis eurum; et uBBurapto verbo e4>mmendauimuB in eiB 
opera perf<*ctioiiiBy que OBtendebant, Bcilicet tam Btrietum et tam longum ieiunium et ma- 
ximara abBtinenciam et prolixitatem et deuocionem oracioni», et adiurauimuB cob per 
Banguineui Crucifixi, quera maxirae venerantur; ne cum tot laboribuB ex Bua infidelitate 
dcBcenderent ad infemum, et quomodo errabant in Christo. Cum enim dicunt CdBc ve- 29 
rum Deum et verum hominem; dicunt eum habere vnam naturam, vnam vohmtatem et 
vuam operacionem. £t audicntes pacifiee racioueB et auctoritatcB contra bc, ita stupe- 3o 
facti Bunty <'t priuauit eoB Spiritns SanctuB reBpousione et verbo, vt Bilencium eorum 
omnibuB CBtiet in stuporera et nobiH ipBiB. £t iprte, quem Btatuerant rcBpondentem , prior 31 
omnibuB conuerBUB est. SuiB autem increpantibuB eum, quare non rcBponderetV dixit 32 
clara voce in caldeo: ^^FratrcB, Bignifico vobiB, quod ad iBta nequaquam poBBumus re- 
Bpoudere." £xurgen8 autera ex eis vnuB antiquuB et honorabilis inter cob , quem de 33 
sauctitatiB priTogancia iuter orancB alioB raaxime commendabaut , dixit coram omnibuB 
alta vuce cum lacriniiB: ,,FratreB, annuncio vobiB, quod iBte religioBUB| qui venit ad noB 
de partibuB occidentalibuB ^ vt dicit, et raodo inter noB propoBuit verbum Dei , non est 
homoy Bcd cBt v<*I angeluB, quem miBit DeuB ad noB, vt non dampnemur, vel CBt vnuB 
de apoBtoIiB, qui erant cum ChriBto.'^ £t conuerBUB ad fratrem pre<licatorem, qui pro* 34 
poBuerat verbum, dixit: ,,Dic quicquid vi.s, et qnicquid dixeriB recipiemuB a te, Bicut 
CBBea vnuB de apostolis!'' £t raaiores qui<Iera eorum BUHceperuut verbum in manBuetu- 3& 
dine et promiBcnmt nobit*, quod fidem, quam a nobiB audierant, inconcuHBam et integram 
conBoruarent **^% VB<|ue ad raortem. Turba vero aliorum monachorum turbati Bunt iuBi- 36 
pientcB corde, et excitauerunt Hedicionem non modicam. £t factUB cBt tantuB clamor et 37 
tumuItUB int<»r eo», vt tira<Tenui>, ne s«» mutuo int<Tfic<»r<»nt, £t cum oraneB racione» <»t 38 
Bcripture defieerent, dixerunt, qiiod ci* essct ad ignominiara et obprobriuro, ^'t fidera, 
quara patres <»orum inccmcu^sara tenuerant octingentis anuiH, modo mutarent propter 
quoBdam occid<*ntaleH, qui cum loycalibu^ >*'; et Hubtilitat<* argumentorum B<*ducebant '***- 
eoB Cum autera iu paucin di<'buH creBc«T<'t nunierus fid<*liura, quia plur<*8 ex ciB conuer- 39 
t4*bantur, cnuit <*t'''' H<*uicia pant<T iufi(I<*Iiura, tantura, qut^d fidel<>B rogauerunt noB, 
quod cito exin-raus d<* ratmaHtiTio, ue uoh diHcerp<Tent. Patrian^ha <*orura primo tamen 40 
publi<*a <liHputa(*i(tii<» a noliin, yranio a Dt*o totalit<T Hup<TatuH, tand<*ra nobiHcima pleue 
in omuibuB conccTdauit. <*t fij«*ra ^uam manu^criptam nobiB tradidit , in qua aperte con- 

145, FortAAse addouduni est scripturttrum. t47 loycaUhus) logiciB ByllogifmiB. 

Cf. infra § 3S. 1 1S. sfducfUnt] Beducercnt. 

146) cwmeruarant (t. H*> rrfutt fciam et G. 



126 

fessus est in Christo esse duas integras et perfectas naturas, diuinam scilicet et huma- 

41 nam. £t conuocato clero et magno populo in ciuitate Niniue grandi in platea propter 
multitudinem populi predicauimus fidem catholicam arabice, et ostendimus errores laco* 
binorum coram populo et clero iacobinO; ipso patriarcha et clero asserente^ quia sic 

42 erat^^®) vere, vt dicebamus. Hec autem scripsimus et diximus non nosmet ipsos com- 
mendantes; sed solum Deum, cuius uirtute hec acta sunt; glorificantes, qui renouare nouit 
Sua miracula, quando Sibi placuerit; qui non solum per apostolos, homines galileos et 
simplices piscatores, coniudit et superauit sapienciam mundi, sed eciam per asine rudi- 
menta corripuit prophete^*^) insipienciam. 

43 Notandum autem est, quod preter errores predictos in multis aliis periculosissime 

44 errant. Nam tam lacobini quam Nestorini contra cuangelium separant matrimonium 
quacumque ex causa, et repudiata accipit alium virum, vt wlt, et vir accipit aliam mu- 

45 lierem, vt placet. De misterio Trinitatis Sancte dicunt tam lacobini quam Nestorini, 

46 quod Pater et Filius et Spiritus Sanctus sunt tres persone, id est tres qualitates. Vnde 

47 ipsi arabice dictmt thelathe ^^^ fatfat ^^^), quod interpretatur tres qualitates ***). lacobini 
autem et omnes orientales nec sciunt purgatorium, nec credunt animas beatorum premiari 
in vita etema, nisi post resurrectionem corporum tantum, nec animas dampnatorum tor- 

48 queri in inferno nisi post diem iudicii. Ponunt autem preter infernum et paradisum 
quedam receptacula animarum, et illud de cruciatu diuitis epulonis dicunt esse parabo- 

49 lam. Et multi alii sunt errores eorum, quos longum esset enarrare. 

XVm. DE MARONITIS i"), 

1 Nos autem vlterius procedentes de Niniue, ciuitate grandi, intrauimus fluuium pa- 
radisi, qui est Tigris, et super vtres continue iuimus per ducenta miliaria et vltra vsque 

2 ad Baldacum ^^^). Inuenimus tamen in medio magnam ciuitatem. Ibi sunt multi Maro- 

3 nite et archiepiscopus Maronitarum ^^"). Simt autem Maronite de monte Libani, qui di- 

4 cunt in Christo esse tantum vnam voluntatem. Archiepiscopus tamen a nobis audiuit cum 
ambitione ^^^), et manu propria subscripsit pape de tide, vt voluimus, et de obediencia 
ad papam et sanctam romanam ecclesiam. In eadem ciuitate sunt midti lacobini, qui 
nos receperunt fere vt a ngelos Dfi i^^gtyecclesias et monasteria pulchcrrima offerebant no- 

5 bis. Sed et lacobini eiusdem ci^itatis quodam tempore edificauerunt quandam ecclesiam 
canis extra ciu^ tatem in casali iuxta fluuium paradisi, et omni anno faciunt semel fe- 

6 stum canis ; dicunt enim, quod ad litteram habuerimt canem magne virtutis. Est autem 
nomen predicte ciuitatis Techerit ^^^). 

7 Inuenimus eciam quandam magnam ciuitatcm in longum iuxta fluuium, que fuit 

8 antiqua Baldac siue Babilonia, et magnis ruinis videtur quasi altera Roma. Est autem 
fere destructa totaliter, et pauci habitant in ea, et illi sunt Sarraceni, sequentes Ahali ^®^). 

150) quia sic erat] ita esse , ut diceremns. 156) Baldacum] Bagdad. 

151) prophete] Balaam; v. Num. XXII. 157) Maronitarum] Bod. 6. habet Marono- 
22 sqq. rum, 

152) Thelathe est arab. lilS, (thalatha) tres. 1^8) <•«»» ambitione] Cod. G. habet: m am- 

153) Fatfat est aut PluraltB fractus nomi- *'<«'' l"'^ « coniectura mutavimuB. 

g; * 159) Teeherit] Nunc Tekrit. Cf. Ritteri 

nis ye, (fattu), aut jjUe (sifatan) qualitates. ^^^ x. 222 8. Codex habet Teeheril. 

154) trea qualitate G. 160) Ahali] De Alitis cf. Moenrs et nsages 

155) Maranitis 6., nec tamen semper. des Turcs. T. I Paris. 1747 p. 294 sqq. 



127 

InteUeximus auteni, quod incole ciuitatiB expectant quendam filium Ahali, qui mortuus 
est per Bcxcentos annos^ et nutriunt ei Bomper vnam pulchram mulam, vt eum honorifice 
recipiant. £t mulam ipsam repreaentant pontifices eorum populo sellatam et phaleratam 10 
oomi die Veneris, quando congregantur ad predicandum legem suam. Dicunt autem, tl 
quod predictus filius Ahali omnino redibit ad eos. £t in diebus ipsius dicunt quod ap- 12 
parcbit ChristuD et efficietur Sarracenua. 

XIX. D£ B.VLDACO. 

Venimus autem per fluuium recto cursu vsque BaUacum^ ciuitatem mirabilero. Ibi .^ 
occurrerunt nobis fratres nostri ordinis extra ciuitatem. Quos cum vidimus, tantus erat 3 
fletus et inundacio lacrimarum pre gaudio; quod paucis verbis explicari non posset. £st 4 
autem Baldacum amenissima ciuitas, quia per medium eius currit magims fluuius Tigris. 
Ista creditur esse Susis^^O^ ciuitas antiqua. In hac itaque ciuitate creduntur esse plus ^ 
quam ducenta milia Sarracenorum, ct licet habitacio sit Sarracenorum, est tamen domi- 
ninm Tartarorum. Ibi fuit sedcs Sarracenorum ; nam ibi Califa**'^, (quod interpretatnr 7 
successor Machometi; stabat Ibi eciam est sedes Nestorinorum ^*'^'. S 

XX. D£ NESTORINIS »«•}. 

Sunt autem Ncstoriui herctici sequentcs et Theodorum. £t licet in multis errent, ^ 
maxime tamen in Christo errant, quem dicunt natum de virgine purum hominem, postea 
vero adeptum fuisse filiacionem Dci per baptismum et per sancta opera, que fecit Vnde 3 
dicunt Dominum Ihesum Christum non filium Dei naturalem, sed adoptiuum. £t dicunt, 4 
quod Deus in illo homine habitauit sicut in templo. Vnde dicunt misterium incarnacio- 5 
nis fuisse per quendam houorem, quem assecutus est homo ilie, et per voluntatenu Vnde s 
et plures eonmi dicunt in Christo vnam solam esse voluutatem. Vnde licet concedant 7 
Christum esse verum Deum et verum hominem, et confiteantur Clu^istum de virgine na- 
tum, non tamen volunt confiteri, quod Deus sit natus de virgine, vel virginem esse geni* 
tricem Dei, sed hominis genitricem tantum *^^). Vnde dicunt, quod non est idem, s 
qui natuB est ex Deo patre ab etemo et ex virgine matre ex tempore. £t ne 
cogantur eum propter hoc diuidere in duos filios, dicunt esse vnum ^ciax^ scilicet 9 
vnam personam '^";; et no cogantur dicere Deum natum ex virgine, diuidunt eum 
in duo iteuum >"';, i. e. duo supposita. Unde ipsi omnes dicunt Christum esne vnum 10 
$ci<ur et duo acuum , quod secundum Nestorium; qui fuit Grecus, sonat vua persona 
et duo supposita. Ipsi tamen Nr.storini orientalrs sunt Caldei, et in caldeo legunt et u 
orant. Vnde nullo modo ^ciunt, que est differencia inter acuum et sciax, et igitur valde 12 
vtilr querere ab eis, que esl inter acuum et sciax dilfinicio, et que est difi^erencia inter 
acuutn et jfctnx, £t secunclum veritatem penitus nulla est difTerencia, nisi tciar est no- 13 

161' ^usis] Su!*a, nunc Sus. 166) vna pcr sana G. Vochh, icinx cat armb. 

1C2. cali/us G. ^j^ schachs^ persona. 

163 yestonnorum] Cf. Ritteri geogr. IX. 167, A'uum^ auod infra ft^hanum dicitur, 

671 <» • ' 1' ' ' 

eflt «ivc arab. j^yol ^ukni^m , sivc syr. peaXo 

164 i. c Xestorianis. (konoma) Vid. Bemstein ad Kirschii Chrostom. 

165 Cf. Neandri bist. eccL T. II rartem III syriac. pag. 450; id quod me docuit lul. Au|:. 
p. 95S tfiq. K<*imeni V. I>. 



128 

men arabicum^ et sonat idem quod persona, et acuum est nomen caldeumi et sonat idem 

14 quod persona, vel Buppositum, vel indiuiduiun. Et secundum hoc ipsi dicunt in arabico 
Christum esse vnam personam, et in caldeo Christum esse duas personas; nam quicquid 

15 dicunt de sciax, coguntur secundum veritatem dicere de acuum et e conuerso. Ipsi vero 
neutrum concedunt, et per istam viam negant Deum esse de virgine, quia dicunt, quod 

16 non inuenitur expressum in tota scriptura. Per eandem racionem negant Deum vel Dei 

17 Filium verum esse passum et mortuum. Et dicunt Ihesum Christum esse prophetam et 

18 famulum Dei secundura illud Mathei et Ysaie: ^yEcce , puer meus electus'^ ^^^), Et posicio 
eorum de Christo, si subtiliter inspiciatur, totum misterium incarnacionis euacuat, et de 

19 Christo fere idem senciunt, quod Sarraceni. Et dicunt Christum esse verbum Dei et na- 

20 tum de virgine et Spiritu Sancto. Vnde et ego inueni per antiquas historias et autenti* 
cas aput Sarracenos , quod ipsi Nestorini amici fuerunt Machometi et confederati cum 
eo, et quod ipse Machometus mandauit suis posteris, quod Nestorinos maxime conserua- 

21 rent Quod vsque hodie diligenter obseruant ipsi Sarraceni. 

22 lacobinos autem maxime odiunt et persequuntur, quia dicunt Deum de muliere 

23 natum et in cruce mortuum. Ex quo frequenter occiderimt eos tam Sarraceni, quam 

24 Nestorini. Semel namque patriarcha vel archiepiscopus eorum litteratus vocauit patriar- 
cham Nestorinorum ad disputacionem , et cum deberent statuta die conuenire coram Ca- 
lifa de Baldaco, et cum timeret patriarcha Nestorinorum, venit quidam lacobinus, qui 
odiebat alios lacobinos, quia eum non promouerunt ad archiepiscopatiun , et dixit Ne- 

25 storinis, quod ei secure committerent responsionem , quia faceret eos victores. Conue- 
nientes autem die statuta coram Califa dixerunt Nestorini, quod talis clericus respou- 

26 deret pro eis. Et requisitus ex parte Calife semel et iterum quod veiiiret, venire distu- 
lit; tercio vero requisitus, quod veniret, tandem venit coraraCalifa ot toto clero, deferens 

27 sarculum et palum et instrumenta ad fodiendum terram. Cum autem argucretur, quare 
non statim venerat ad Califam, dominum raundi, ct quare portauerat instrumenta ad 
fodiendum terram? peciit veniam, asserens se niaioribus negociis occupatum, et ait: 
„Heri sero mortuus est Gabriel angelus, et ego modo fodi foueam ad sepeliendum eum/' 

28 Cum autem Califa vellet scindere vestes propter blasphemiam, et diceret impossibile esse 
angelos mori, ait ille: „Quid mirum, quod angeli moriantur et sepeliantur, si Deus ipse 

29 in persona fuit mortuus et sepultus ? " Et cum diceret Califa : „Qui dicunt, quod ipse ftdt 

30 mortuus et sepultus?'' respondit: „0mne8 lacobini hoc dicunt." Requisiti autem super 

31 hoc lacobini, asseruerunt sic esse, scilicet Deum fuisse mortuum et sepultum. Tunc 

32 mandauit Califa, quod omnes lacobini occiderentur in omuibus partibus illis. Et sic oc- 

33 cisi sunt, quod pauci remanserunt. Hoc autem diximus, asserentes, quod quasi eodem 
modo pro inconuenienti habent Sarraceni et Nestorini contra lacobinos, quod Deus fuit 
mortuus et sepultus. 

34 Errant eciam Nestorini cum lacobinis et quasi cum omnibus orientalibus in mi- 

35 sterio Trinitatis. Dicunt enim, quod Pater et Filius et Spiritus Sanctus sint thelathe ^®^) fat- 
faty quod interpretatur ^"®) tres qualitates, cum tamen in caldeo dicant eos thelathe acha- 
num^"^^), et in arabico dicant eos thelathe sciax, quod interpretatur tres persone vel tria 

168) les. 42, 1. Math. 12, 18. 170) passive , qaod etiam apud Livium le- 

169) In libro ms. est thesathe. Sed cf. gitur. 

XVn. 46 p. 126. 171) Supra acuum dicitur. 



129 



stippoftita. Errant cciain negantcs pargatorium et diccntes eciam, quod nec aninie ^^ 
dampnatorum dcBcendunt ad infernum, nec anime beatorum rocipiuntur in paradiAum 
ante diem iudicii Baptisant autem in forma Ghrecorum, scilicet: ^^^P^^^'^^ autem ta- 37 
lis in nomine Patrifl etc. Efficaciam et perfectioncm baptismi pontmt et credunt consi- 3% 
•tere in qoadam vnctione, quam faciunt de quodam oleo, de ((uo dicunt, quo<l oportet 
baptiBatum totaliter inongi ; quodsi minima pars corporis remaneret inuncta, dicuiit quod 
dyabolus intraret ibidem Baptisantea autera non instruunt do fide, noc fidem exigunt. ^ 

De fermentato conficiunt commixtam pascam cum ol<'o. Immi8c<*nt aut(?ni cum 41 
pasca consecranda aliam quandam pascam, quam conHeruant; srmper rcHtaurantcH tl<* 
pasca ''^y noua quantum de ea accipiunt, et dicunt, quod CHt quedam pars cor)H)riii 
Ctiriiiti, quam acceperant a sancto lohanne euangeliHta, qui accepit in et*na duplicom 
partem: vnam comedit et alteram partem eis dedit. 

Peccata non confitentur nisi I)eo, nec in vita nec in mort(\ Ipni (M'iam in parti- 43 
buB orientalibus faciunt circumcisionem, et ^quod monHtruoHiuH est; inu(*nimuH in qua<lain 
ciuitate, que vocatur Ilarbe, quod ipsi circumcidebant nun Holum paruulon, ho<1 eoiani 
mulieres, et licet non potuerimus bene intelligere, quid incid<*banty per veritatem tani(*n 
comperimus, quod puellas circunicidebant. 

Eucharistiam illam vel pocius panem, quem dicunt ohhc corpus Christi, dant viriit 44 
et mulieribuH et pueris paruulin in manum ^''^). Dant eciam sanguinem niue vinuin. In ^^ 
morte nullum communicant vel inungunt. Res coiiKecratas diHcuiiMMTant , puta pancm 47 
benedictum vel ai|uam, quando volunt ea proicere. Di0ConH(*cratur altare eorum et opor- 4S 
tei rcconciliari per cpiscopum, si sacordon ad ipnum intraret postquam commuuicauit. 
Item si intraret ad ipnum aliquiH; qui non esnt.^t XcHtorinuH; si intraret eciam ad ipHuui 49 
quicumque^"'; sine Horrabulis *'^, vel capite cooperto; item si lampas fran^itur vel rn- 
dit, et si intraret catus vel quecumque bostiola excepto mure; soli enim muri conccf*H(*- 
runt priuiiegium, quod ponnit intrare ad altare, et non diHcoiiHceratur. DiH(*«iu»crratur ^* 
eciam, si vna gutta aque vel de pluuia caderet ibi, et multa alia, que longuin enM't 
enarrare. 

Ipsi eciam ctmtrahunt in gradibus prohibitis et soluunt matrim<mia, et rcpudiaii'* 51 
▼xorem de licencia ecclesie accipit aliain. Sacerdos mortua prima vxon* aceipit aliaiii. ij 

Habent eciam tr^rs mi-^<»as: vnam videlicet N«'i»torii, aliam Th<*odori , inagiHtri S**- &3 
storii. «\Iiam <licunt e^se apo^tolorum, in qua nichil <.'t omnino dc foriiia cor|>«iriA v«*l ^ 
sanguinis. In aliis mis^tis licet aliquid sit d** forma, n<m (*<*t tnincn intf-ncio corum, qiiod y» 
tunc conM^crenty m.*<1 po^t^a ad fincrn niiHAe, a^l quandam iiiu«*4'a(*iotM'm Spirittu Saiicti. 
Et alios tot ♦•rron-n hiftl>«ut, <ju«i<l lon^ruin <*^**-t proiK.^^iuL Et vt multa breuitcr <*olltgain. r^ 
cxpresAC contradicunt illi vprI>o, qiiod dixil •«unimu'» ma^i-^ti-r •''^ : ,,Arta ett ria, que »/u- 
cii ad ritatn etc ** 

Dicuut, qutid ^iuniciat Chri-tiauo, i»i fa<'iat «ibi i>i^n«iin eruci» •up«r ftt<i«ni ct ont j"» 
ad orient»-m K <om**<iat <ainM** porciiias. Alia v#to. (|ue aildimt, •int (|u<dam p^-rlV^ctio- v# 
nea. Sunt «-nim mmifcii^* ab*tin<'nci<' • multum oraiit #^ niultuni iciunant. Ki*li;rio4i corutii ,,| 



172 pas^-a G 
17.') maaa O. 

174 yyw«.^ ^ ai. | . 



17r» >"rrishultt fortaM^ «unt •«frrl^ caU«*«^ 
nitD ff**uii4 f>uraii(ri'iai fruvtra r«fn*'ilui. t^tn 
tHtr •firraKiiIa lialn-at D«r iprrmhulm 

Mh Matth VJI 14 




130 

episcopi, archiepiscopi et patriarche in perpetuum non comedunt carnes nec condimea- 
tum carnium; nec eciam pro infirmitate mortali. 

62 In habitu siue in vestitu tam religiosi quam episcopi eorum magnam paupertatem 

63 et austeritatem et humilitatem ostendimt. In quadragesima ieiunant tam in Dominica, 

64 quam in aliis diebus. Similiter Nestorini quam lacobini in quadragesima omnes tam 
religiosi quam seculares nullo modo comederent pisces nec biberent vinum^ alio vero 

65 tempore ebrietatem non reputant peccatum, scd honorificum quid. Mendacium quasi 
nichil reputant. 

66 Errorem autem eorum defendunt ex duobus : primo quia dicunt, quod multi eorum 

67 habent spiritum prophecie. Et de futuris multa vera predicunt, et hoc procul dubio de 
t8 aliquibus per experienciara verum esse probauimus. Secundo dicunty quia mtdti maiores 

69 eorum multa miracula faciunt Nam apud eos certissimum putant^ quod super Nesto- 

70 rium lux de celo visibiliter descendit^ quando celebrabat missam. Ipsi autem dicunt, 
quod patriarcha eorum, quem ipsi vocant iaselic^ quod interpretatur vniuersalis 1"^)^ in 
momento, in ictu oculi iuit de Baldaco^ vbi est sedes eius, vsque in Mecham, vbi sepultus 

'^^ est Machometus. Distat Mecha a Baldaco plus quam triginta dietas. £t multa similia 
miracula referunt Nestorini de suis hereticis patribus. 

73 Cum igitur accederemus ad eos in Baldacum, vbi est sedes eorum; receperunt uos 

gratanter prima facie; sed audito, quod predicauimus virginem Dei gcnitricem et dice- 
bamus, quod beata Maria peperit Deum et hominem , statim publica eorum predicacione 
contradixerant hoc et nos de eorimi ecclesia turpiter eiecerunt, et ipsam ecclesiam; in 
qua predicaueramus contra Nestorium; lauauerunt cum aqua rosacea^ et celebrauerunt 
solempnem missam; vt eum placarent. 

'^^ Cum vero nos sic eiecissent et excommunicassent de omnibus ecclesiis eorum, 

nec verbum Dei a nobis reciperent, et nos conquireremus apud eorura archiepiscopum, 
quod seruos Dei, viros christianos et religiosos predicatores , qui de regione longinqua 
iueramus ad eos causa salutis eorum, sic affiixissent; ipsi; moti quadam pietate iniqua^ 
obtulerunt nobis bonum locum et ecclesiam et nccessaria alia; hoc pacto solum; quod a 

75 predicacione cessaremus. Nos autem totaliter recusantes pactum facere cura inferno et 
morte, diximus, quod nos iueramus ad eos non vt ab eis reciperemus palacia vel eccle- 

76 sias, sed vt gratis eis predicaremus verbum Dei. Contestati autera publice fuiraus inter 
eos, quod pocius eligebamus pauperes habitare in corarauni via et sine dorao et libere 
predicare fidei veritatem amore Ihesu Christi, qui pro nobis natus est in diuersorio pau- 
per, quam quecumque palacia vel teraporalia recipere ab eis et a predicacione cessare. 

77 Post hec veniens patriarcha eorum, qui distabat per deceiu dietas et amplius, dum se- 
deret ipse patriarcha in ioserchiarcha ^^**), in sua sede deaurata, et ad pedes eius episcopi 
et archiepiscopi et religiosi; nos autera arraati gracia Dei ita confudimus oranes, vt ipse 
patriarcha coram omnibus raentiretur, et negauit se esse Nestorinura, nec iraitatorem 

.jg Nestorii. Et versi sunt omnes in stuporem de taeiturnitate eorum et silencio. Post hec 

177) Codex habet ia/elie, quod mutavimus, cf. Hieronymuni ad Paulinum epist. in Hiero> 
RitteruB enim geogr. X. 274 Patriarcham la- uymi operibus, editis Paris 1706 T. IV P. II 
colit s. lakoUch, quod sit xadoAixo^, dici p. 568 et Philostrati vitam Apollonii Tyan. in 
tradit. Flavii Philostrati quae supersunt ed. C. L. Kay- 

178) De larcha, in throno aureo sedeute, ser'p. 49 v. 30, vitae ApoIIonii rXVI. 
Gymnosophistarum Indiae Pontiiice Maximo 



t31 

autem archiepUcopi et episcopi Bcmet ipsos adinuicem argucntcs de Bilencio tantc con- 
fusionis et ipsum patriarcham verbis asperrimift increpantcs et improperantes , quod erat 
Francus et aduersarius NcHtorii, iactauenmt se, quod possent no8 disputacione publica 
fluperare. £t commissa responsione cuidam archiepiscopoy cum autem *^*) conueniremu» ««o 
in loco communi, vbi erant archiepi8Copi ct opiscopi ct alii quamplurcs, totalitor priua- 
uit eo8 Dominus responsione; ita quod non solum respondens, sed onmesy qui aderant, 
verterentur in admiracionem ot stuporem. Cum autem turpiter et totaliter deficerent si 
non Bolum in respondendo, sed eciam in querendoy facti sunt ita formidulosi in lo<(uendo 
nobiscunii quod non audebant comparere corara nobis. Piures autem ex riA, et maxime S2 
maiores et magid int(»lligentC8, videnteSy ({uod eorum pertidiam non poterant defendere 
nec nostram fidem aiiqualiter impugnare , dixerunt : „Confitemur , quia hec t»st veritas 
fidei, quani predicatis, sed non audemus aliis dicere publicc, nc ab eorum contubernio 
rcpeliamur.*' Dilcxerunt enim magis gloriam hominum quam Dci. Patriarrha eciam ^^ 
contra voiuntatem cpihcoporum ordinauit, quod in eorum locis verbiun Dei libere predi- 
caremus, et ita inct^peruut audire et ad fidcm redire, et venientes peccata sua contite- 
bantur. 

XXI. DE J^ARRACENIS. 

In eadcm ciuitatCi scilicet Baldaco; fuit sedes et principalitas Sarracenorum quan- 1 
tom ad studium et religioncni et quantum ad dominium. Ibi eciaui regnabat Califa, 2 
quod interpretatur succcssor Machometi. £t dicunt Sarraceni, quod ipse erat facies Dei 3 
in terra. Quem Culifam Tartari occiderunt, vt superius patuit. 4 

In ipsa quidem ciuitate, licct sit pro maiori parte destructa, est tamen maxima & 
multitudo populi iu ca. Nani preter Christianos et ludeos, qui sunt ibi multa milia, 6 
sunt ibi vltra ducenta milia Sarracenorum , vt probabiliter creditur; omues tamen suut 
sub dominio Tartarorum. 

Ibi Sarraccni habcnt niaxima studia et magnos magistros, ct suut ibi rcligiosi < 
eonuU; et ipsorum diuersc secte ibi conucniunt. 

Ibideni sunt monasteria illorum Sarracenorum , qui appellantur Mtgirede, quod in- h 
terpretatur contcmplantes '•*•;. Nos igitur cum dcsideraremu» euacuare pcrfidiaiu Ma- 9 
chometi, intcndentes cos aggredi in sua scde et in loco generalib studii, ncccH»e habui* 
mus aliquantulum couuersari cum eis. Ipsi vero recipiebaiit nos sicut angclos Dei in 10 
suis scolis et studiis et inonasteriis et in ccclusiis seu syuagogis ct domibus eorum , et 
attendimus dihgentcr icgcm coruni et opcra ct obstupuimuS| quomodo iu le<:c tante pcr- 
fidie poterant opera tantc pcrfectionis inueniri. 

XXIL I)E OPEKIIUS PEUFECTIONIS SARKACEXOUrM 

Ucferenius igitur hic breuitcr quedain opera perfectionis Sn rraceiiorum magi» ad 1 
coutusioiiein Christianoruiu , t|iiaui ad eomniendaciouem Sarracent^ruiu. Quis eniiu nou 2 
obfttupcseat, si diligeutt*r considen*ty quanta <»st ipsis Sarraceiiis sollicitudo ad stutlium. 
dcuocio in oracionc, iniHericordia ad pauperes, rcuercncia ad iionien Dei ct propheta» 
et loca saiiota, gratuitaA iu inoribus, atlabilitas ad t^xtraneoii, concordia t*t amt»r aii 
suos, et, vt uiulta paucis verbis coiuprehtMulain '^* . 

179 Vor. auUm «upervAcuum enl. \s\ Hoc loco tlcBunt quaedam. 

ISo, *ontemi»lanU vri contemplatim O 



132 

XXm. DE STUDIO SARRACENORUM. 

1 Sciendum est; quod ipsi conueniunt in Baldaco ad studiuui de diuersis prouinciis ^^^. 

2 Habent autem in Baldaco plura loca soli studio et contemplacioni deputata ad 
modum magnorum monasteriorimi nostrorum; et venientibus prouidetur de communi de 
cella^ scilicet de pane et aqua^ et hiis contenti instant contemplacioni et studio in ma- 
xima paupertate. 

^ In scolis autem conmiunibus ' ibi exponitur alcoranus^ id est lex Machometi. Niun- 

5 quam ibi intrant nisi pedibus discalciatis. Vnde tam magister; qui exponit, quam disci- 

puli; qui audiunt^ dimittunt caiceos extra^ et nudis pedibus intrant scolas^ et ibi cum 

maxima mansuetudine et modestia legunt et disputant. 

XXIV. DE ORACIONIBUS SARRACENORUM. 

2 De oracione vero eorum quid dicam ? Nam tanta est eis sollicitudo in oracione et 

3 tanta deuocio , quod stupui, cum per experienciam vidi et probaui. Nam et ego in *®^) 
tribus mensibus et dimidio continue iui et fui cum camelariis sarracenis in deserto Ara- 
bie et Persarum; nec vmquam propter aliqua discrimina dimiserunt Arabes camelarii, 

4 quin statutis horis orarent et de die et de noctC; et precipue mane et sero. Deuocio- 
nem autem tantam in oracione pretendunt^ quod omnia alia totaliter dimittunt^ et aliqui 

5 eorum pristinum faciei colorem subito in pallorem mutant et videntur rapi. Et aliqui 
eorum cadunt^ et aliqui saltant et vocem variant et caput emittunt^ ita quod aiiqui 
eorum videntur rapi et aliqui arrepticii * ****). 

6 In oracione maxime obseruant quandam mundiciam corporalem, et nullo modo 
audeant orare nisi lauent sibi culum et ventrem; postea manuS; deinde faciem; ad vlti- 
mum plantas pedum; et sic orant. 

g ,Hec autem obseruant omnes eorum secte. Sed quedam est inter eos secta, que 

9 vocatur Henefa*^^), et isti reputantur aliis perfectiores. Isti si intrant forum et tangeret 

eos cata, vel canis^ vel asinus, vel aliquid innnundum; non potest lauari; vt oret, nisi 
10 sint miUe quingenti rotuli aque. Vnde indigent fluuio. Quando autem volunt orare, di- 

gitum in anum infigit ^^^), et si sentit aliquid fetoris, non est aptus vt oret, sed in flu- 

uium reuertitur; et hoc tociens facit infigendo digitum et ponendo ad nares, quousque 

nichil fetoris senciat, et tunc est aptus orare. 

XXV. DE ELEMOSINA ET MISERICORDIA SARRACENORUM AD PAUPERES. 

1 De misericordia ad pauperes sciendum est, quod Sarraceni sunt maximi elemosi- 

^ narii. Habent enim in alcorano strictima mandatum; quod dant decimam. Et de hiis^ 

4 que acquirunt per violenciam- armorum, tenentur dare quintam partem. Preter hec au- 

tem faciunt magna testamenta et ponunt in gazophilacium ; et statuto tempore aperiunt 

ea; et dant ea Sarraceno fide digno, qui vadit ad diuersas prouincias et redemit capti- 

uos et scIauoB sarracenos^ qui detinentur captiui apud Christianos vel alias naciones. 

182) § 1 iDscriptioni praeponitur in 6. 185; Henefa] Cf. librum inscriptum: Moeurs 

,ooN • 1 nr • r VVT7TT o T 1 • ^^ usagCB dos Turcs. Paris. 1747 T. I p. 299 8. 

183) m] Cf. mfra c. XXVH. 2. In plun- ,. ^ ... ,. . ._ .„ ^. Vr «.. 
, \ ^ *^ ubi secta iUa dicitur Hantffe. Rittero XI, 211 
Dus annis. . *r ^» 

sunt Hanefi. 

184) daemoniaci, Italis arretizj. 186j infiffit om. G. 



133 

Frequenter autem emunt eciam sclauos christianos, qui dctinentur captiui apud ipsos 5 
Sarracenosy et ducunt eo8 ad cimiterium et dicunt: „Tot redimo pro anima patriB mei et 
tot pro anima matris mee''; et dant eis litteras libertatis et dimittunt cos. Propter pau- 6 
peres autem, qui non possunt rediroere sclauum, ipsi Sarraceni portant per ciuitatem 
aues incaueatas et captiuas in caueis, et clamant: i^Quis wlt istas aues emere ct dimit- 
tere liberas pro anima patris sui?'' Et pauperes emunt eas et dimittunt eas abire^ ne 7 
anima patris sui detineatur captiua. 

Ipsi eciam faciunt testamenta pro canibus nutriendis, et in ciuitatibuH, vbi sunt s 
multi canes, sicut in Thurchia ot in Pcrside et in Baldaco^ inuenimus, quod canes ha- 
bebant quosdam procuratores, qui ref^uirunt testamenta relicta pro canibus, et in ciuitati- 
bus, quando deficiunt testamenta, querunt elemosinam per ciuitatem et diuidunt inter 
canes. Mittunt eciam bonam elemosinam de pane pro auibus fluuialibus, que certa 9 
hora congregantur ad sonitum cortum '**'), et de ipsis congregatis proiciunt elemosinani. 
£t hoc inuenimus maxime in Baldaco et in Niniue, ciuitate grandi. In Baldaco vero j^ 
ibi instituuntur multi propter maximum calorem. Habcnt enim iuxta ciuitatem pulcher- 12 
rimum locum pro ipsis fatuis, et prouidetur cis optime in communi de cibo et seruitori- 
bus et oportuno medico, quibus solvitur a communi. 

XXVI. DE REUERENCU SARRACEXORUM »^N AD NOMEN DEI. 

Reuerenciam vero maximam habeut Sarraceni ad nomen Dei et prophetas et 1 
sanctos et loca sancta. Nam maxime obseruant , quod nichil notabile faciunt vel dicunt 2 
vel scribunt, quod non incipiunt a nomiue Domini. Vnde in suis litteris omnibus, quas 3 
sibi inuicem mittunt, reuerenter nomen Dei scribunt prius, et ideo diligenter obseruant, 
quod nullum scriptum dilanient vel in terram proiciant. Si autem in terra inueniunt 4 
aliquid de carta scriptum, reuerenter colligunt et pununt in loco alto in fissuris *''*^; mu- 
ronmi, no nomen Domini conculcetur. Quando autem nomen Domini occurrit eis vel 5 
legendo vel loquendo, numquam esset ausus ^^^) ipsum nominare solum, sed semper cum 
certa laude, scilicet ,,Deus laudetur ipse ! " vel aliquid tale. Si quis autem Sarracenus e 
Deum vel aliquem de prophetis eius blasphemaret , nuniquam eum viuere paterentur. 
Loca vero sancta, velut eorum ecclesias, semper miwdissima seruant, nec ibi intrant 7 
nisi pedibus discalciatis, nec vmquam ibi spuunt, nec cum ibi sedent cum natibus *^^> 
super calcaneis suis, et ita assuefaciunt sedere paruulos suos, ne postea fatigt*ntur sic 
multimi sedere in ecelesia. 

XXVn, DE ORAUITATE SARRACEXOROI IN MORIBUS. 

Tanta est eis grauitas in moribus, quod numquam videbis hominem sarracenum 1 
incedentem capite eleuato vel sublimibus oculis, vel collo erecto v<4 p**ctore teuso vel 
nauigando bra<.*hiis, sed iucessu maturo, sicut perfocti religiosi et graues moribus, eciam 
pueri parui. In pluribus annis , quibus cum eis conuersatus sum in Perside et Baldaco, 2 
non recolo me audisse semel cantum vanitatiti, ned Hcmper cantum de laude Dei et de 

187; cortum. Fortassc legendum est «o* 190; ausu*] esscnt ausi, auderent. 

gnitum. 191) Nec cum ibi sodent, numquam sedent 

1S8; Sarraeenis G. nisi cum natibus et q. s. 

IS9 /fxiiri> G. 



y 



t34 

commendacione sue legis et sui prophete. NuUus vmquam deridet alium, vel sibi **-) 
detrabit, vel ipsum increpat. 

XXVni. DE AFFABILITATE AD EXTRANEOS. 

1 Affabilitatem et vrbanitatem tantam seruant versus extrancos; quod nos recipie- 

2 bant vt augelos. Quando autem volebamus intrare domos nobilium vel sapientum, cum 
tanta leticia nos recipiebant^ quod videbatur nobis frequenter; quod inuenissemus hospi- 

3 tes ordinis. IUi autem; qui libenter recipiunt fratres ordinis in domibus suis, frequenter 
eciam quadam vrbanitate et familiaritate petebant, quod aliquid diceremus de Deo vel 

4 ad commendacionem Christi. Et quando coram nobis nominabant Christum^ numquam 
nominabant eum nisi cum digna laude^ scilicet: „Christus laudetur ipse!'' vel aliquid tale. 

^ Vnum eciam valde grauiter ferebant, quod nolebamus cum eis comedere. Ipsi 

enim Sarraceni statim parant aliquid ad comedendum, cum ab extraneo visitantur, et 

7 maxime Arabes, qui sunt inter alios SSarracenos nobiles. Numquam vero ledcrent homi- 

5 nem, qui secure ponit se ad comedendum cum eis inuitatus. Dicunt, quod est frater 
eius, quia comedit cum eo panem et salem, et postea defendit eum ab omnibus aliis, 
eciamsi occidisset patrem suum. 

XXIX. DE CONCORDIA SARRACENORUM. 

1 Concordiam vero et amorem ita nutriunt adinuicem, vt vere videantur esse fra- 

2 tres. Nam eciam loquendo adinuicem maxime ad extraneos, dicit vnus alteri: „0 fili 
matris mee!" Ipsi eciam nec oceidunt se adinuicem nec expoliant •^^), sed homo sarra- 

3 cenus securissime transit inter quoscumque extraneos et barbaros sarracenos ISemel 
Soldanus Babilonie raisit de Egipto miiitem sibiiidclem in Syriam, vt ibi esset vicarius 

4 eius et gubernaret prouinciam et mitteret ei tributa prouincie. Qui statim in sujjcrbiam 

5 elatus rebellauit aduersus domiuuni suum Soldanum, et tota prouiucia illa cum eo. Tur- 
batus Soldanus misit contra eum maximum exercitum, et miles infidelis ex parte sua 

6 eciam congregauit niagnum exercitum. Et cum essent in campo altrinsecus immiucnte 
pugna dixerunt adinuicem: „Nonne sumus omnes Sarraceni? pugnare adinuicem non li- 

^ cet. Accipiatur ille solus, qui rebellauit domino suo, et simus omnes in pace." Et sic 
statim facta pace et summa trauquillitate de tanto exercitu vnus solus occisus moritur. 

9 Vnde illi, qui habent legem occisionis et mortis, nolunt se inuicem occidere, et miseri 
Christiani, qui habent legem vite et mandata pacis et dilectionis, se inuicem sine aliqua 

10 miseracione occidunt. Si autem Sarracenus occidat aliimi Sarracenum casu aut ex certa 
malicia, filius vel frater occisi raro expetit vindictam, et surgunt amici communes et 
componunt, et accipiunt occisoreni et ducunt eum captiuum ad filium vel fratrem occisi, 
qui apprehendens eum ducit ad cimiterium, et dicit ei: „Filius quideni mortis es, quia 

11 occidisti patrem meum, sed si te occidero, non rehabebo propter hoc eum." Et addit: „Si 
malum est vel fuit, quod occisus est vnus Sarracenus, peius eat, quod occidantur duo." 

12 Et dicit: ^jIecuvibeUe^'^^), quod interpretatur sit Dei!" et prescidit occisori capillos et 

13 dimittit eum in pace. Quid igitur ad excusacionem suam dicturi smit Christiani, qui di- 
cunt cottidie: „Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus?" 

192) sibi\ ei, s de eo detrahit, ei obti-ecUt. 194) pgt arab. iJLJsI» ^jjpG (iekun hiUahi) 

193) expoliant G. sit in Deo. 



135 

Eciam quantum in remissionem biurie tantum eos Sarraceni excedunt! OccisiO' J^ 
nem vero multi eorum sic abhorrent >^^), quod occiderent nec gallinam nec pulicem, sed 
quando volunt comedere gallinam, tenent eam in manibuB viuam in via et rogant ali* 
quem de viatoribus, vt eam occidat '*®;. Hoc faciunt Sarraceni^ qui tamen legem habcnt 16 
occisionis, propter quam legcm; vt duret, omnibus periculis securisBimc se exponunt t*t 
Btrenue pugnant, et sic fideliter in pugna se inuicem adiuuant, vt lox eorum duret lla- 17 
bent *•*; enim, quod tam diu durabit '•**> lex eorum, quam diu virtu» et victuria eonun 
dumbit pcr cnsem. Est cnim lex violenta, vt infcrius patebit Quidam Sarracenus no- ^g 
mine Mouchor in quodam duro bello , quod init inter Sarracenos et ChristianoK , vidit 
quendam alium Sarracenum probiorem ae deiectum de equo, et inHtabat ei niorfi wl 
captiuacio a Christianis, et statim descendit de suo equo et ait: ^^AHcende equum meum 
et fuge^ quia maius dampnum esset si occideris vel ca|)tiuari8; quam de me.*' Quod vt 2u 
fecit, et euasit^ et ille fuit captUH pro eo in bello. AHub autem, qui in e<(uo eiuH euaft«*- 21 
rat, fuit factus SoIdanuS; et liberauit eum de carcere et reddidit pro eo Christianis regem 
Arnienie^ quem Sarraceni tenebant in carcere. £cce quanta concordia iuter filioH ini- 22 
quitatift; ecce quanta faciunt et qualia, vt duret lex perdicioniB eorum, vt possint dicer^* 
Sarraceni Christianis *•*): .^Erubesee^ Sidon^ aii mare!'' 

Supradicta autem non narrauimus ad commendacionem Sarracenorum , sed ad 23 
confiisionem Christianorum, qui nolunt facere pro lege vite, quod dampnati faciunt pro 
lege mortis. 

XXX. DE LEGE SARRACENORUM. 

Porro de lege Sarracenorum aliquid vel sub breuitate ponamus. Contra quain ^ 

sciendum est, quod lex Sarracenorum est larga, confusa, occulta, mendacissima , irra- 

cionabilii} et violenta. Primo quidem est larga, veniens tam contra regulam philoso 3 

phorum mundi, qui dicunt, quod diflicile est operari secundum virtutem, sicut attingere 

centrum in circulo et percutcre sigmun sagitta; quam eciam contra regulam Bumuii et 

altiflsimi philosophi, scilicct Christi, qui dicit, quod arta est via, que ducit ad vitam. 

Nam de neceBsitate Balutis non CBt eis aliquidi nini quod dicant : ,,Non ent deuB niBi DeuB 4 

et MachomotuB nunciuB Dei.'' Tenent igitur communiter Sarraceni, quod ni Bolum hoc & 

dicit SarraccnuB, Baluabitur, eciamsi omnia peccata de mundo faceret. Licet enim multa 6 

alia ponantur et mandentur in lege ipBorum, Bcilicet in alcorano, tamen tranBgrcBBoribuB 

nulla pena^**^; in alia vita debetur. Et notandum, quod illud verbum, quod Machoni<*tuA 7 

ponit in alcorano, credo, pIuH quam centum vicibun: ,|Non est d«*u8 nisi D<'Ub'\ conci*- 

ditur ab omni Bccta. Nam de omni re iBta propoBicio <*Bt vera Binipliciter: ^^yon fst rn- s 

ni$ nisi canis; non est equuA nisi equus^ etc; ipsi taiiien Sarraceni voliint dio<*n*, quod, 

Bicut inta per »<* vera CHt: ^Xon est deus nisi Deus^\ ita et ista: ^.\fachometus esi nuncius 

ihi.^ S(*d qiiautam iniuriain fuciunt veritati philosophie, qui iuxta propoHici<m(*ni vrrin* » 

Biniam ponunt propoBicionein falBisBimam , et qiiantam iniuriam faciunt Deoy qui iuxta 

veritatf*ni Dt*i ponunt ni(*ndacia et falBitatem Maclioineti, quilibet Bapi<*nB potcnt p<*r Hf 

ipBum adiKTtere. Et hoc dic<*iit(*B Bolum crediint KHluari. E^t igitur l<*x larga Et h<K' 

12 

\\K> Ita (>. quBinquam pnieceHMt iic. 19S durnKai (t. 

190. ocidant G 199 Vid. U*9M XXIII. 4. 

197' Hahtnt] putant. 200 pentt] povoa. 



136 

callide prouidit dyabolus, vt illi, qui nolunt per viam strictara ascendere ad beatitudi- 
nem, per viam largam faciliter descenderent ad gehennam. 

XXXI. QUOD LEX SARRACENORUM EST CONFUSA. 

1 Est eciam ^^ ^) lex Sarracenorum confusa , ita quod nullus est in mundo , qui eam 
ad certum ordinem possit reducere, non ad ordinem temporis vel loci, vt alii prophete, 
qui prophetauerunt tali tempore sub talibus regibus vel in tali loco, nec ad ordinem 

2 materie, ut alii libri. Nam ita est confusa, quod nullus est, qui possit certam racionem 

3 reddere, quare istud capitulum precedat '^®^) alterum vel sequatur. Et indo est, quod 

4 eandem historiam per omnia ponit aliquando in decem locis et amplius. Est igitur con- 

5 fusa penitus sine ordine capitulorum. Est enim confusa in sua coniusione, nam in veri* 
tate nescitur, quid prohibet, simul enim aliquid prohibet et concedit; dicit enim de ali- 
quo graui, quod prohibet: „Ne faciatis tale quid, quia a Deo^®^) prohibitum est; quod 
si feceritis, Deus est misericors et miserator et nouit, quia estis fragiles." 

XXXn. QUOD LEX SARRACENORLT^I EST OCCULTA. 

2 Est autem lex eorum occulta in sua expressione. Nam aput omnes Sarracenos 
certissimum et probatissimum dicitur, quod nullus est, qui sciat alcoranum, nec exposi- 

3 cionem alcorani, nisi solus Deus. Sed quomodo est racionabile, quod Deus dedit legem 

4 hominibus et voluit, quod seruarent illam, sed noluit, quod intelligerent ? Porro quomodo 

5 possunt obseruare quod non intelligunt? Ipsi enim per exposicionem sic faciunt legem 

6 illam confusam, quod penitus deus ille, qui dedit legem illam, videtur deus fatuus. Nam 
ibi scriptum est, quod fomicacio est prohibita et vsurai sed quelibet vendicio et empcio 

7 est^®**) licita et non prohibita, et quod de sua re sibi liceat facere quod wlt. Vide de 
perfectioribus ex Sarracenis: vadunt ad prostibulum et dicunt meretrici: „Appetitu8 est 

^ michi, sed fornicari non licet. Vende te michi." Et illa se vendit, et soluto precio di- 

10 cit ei ille: „Es bene mea." Qua concedente, quod sic, ille concludit: „De re mea se- 

11 cundum legem nostram licet michi facere quod volo." Et tunc secure concumbit cum 
ea. Et hoc idem videtur velle dicere Machometus in alcorano, quod aperto et turpi verbo 
profert dicens : „Fatigate mulieres, et non erit aliquod peccatum, dummodo dederitis pre- 

12 cium, quod promisistis." Eodem modo faciunt illi, qui volunt prestare ad vsuram sine 

13 peccato. Nam tenet apotecam cum pecunia, et tenet ibi aliqua vilia venalia, et cum ve- 
nerit ille, qui indiget pecunia, ille, qui prestat, protestatur, dicens: ,,Ego non prestarem 
ad vsuram, quia non licet secundum alcoranum, sed prestabo tibi gratis et tu emes ali- 

14 quid a me." Et tunc prestat ei pecuniam, et ille emit aliquid ab eo, et dat ei precium, 
quod excedit valorem secundum quantitatem pecunie et longitudinem temporis, quo pre- 

|g stat ei pecuniam. Et isto modo credunt esse licitum quantumcumque ab eo accipiai O 
17 ceci! putatis, quod Deus dedisset talem legem, qua decepisset semet ipsum et vos? Nam 
isto modo omnis transgressio poterit fieri licita. 

XXXni. QUOD LEX SARRACENORUM EST MENDACISSIMA. 

2 Est enim lex ipsa mendacissima. Nam Sarraceni preter alcoranum habent quen- 

dam alium librum, queni dedit eis Machometus, in quo talia mendacia sunt et talia in- 

201) enim G. 203) adeo G. 

202) precedit G. Sed idem habet sequa- 204) et G. 
tur, quare flcripsimus precedat. 



137 

crodibiliay quod longum et stupendam esset dicore. Et cum admirarentur Sarraceni et 3 
quererent a Machometo, si omnia illa vera erant? rospondit^ quod in eo erant duodecim 
milia mendaciorum. Que dixit idem MachometuB; reliquum vero totum in sua veritate 4 
et anctoritate permanet O ceci, non 8ufficit vobis ad credendum Machometum menda- 5 
cem et suum librum; quia non solum dixit mendacium, sed et scripftit et dimisit vobis 
tn eodem libro duodecim milia mcndacionun? Sit vobis solua ille liber autonticus ^^^) et 6 
veraXy qui testimonio auctoris sui continet duodecim milia mendacia! Certe dicit magnus 7 
doctor Augustinus, quod si vnuro solum mendacium in euangelio deprehenderet , totum 
residuum eodem modo quasi mendacium reputaret 

Sed de alcorano loquamur, de quo iam non sunt contenti Sarraccni dicere, quod 9 
sit liber Machometi, Bed vere sermo dei. Sed quomodo non fuit verecundatus ille deus, 9 
qui dixit alcoranum, quod tot mendacia manifeste ibi dixit? Nam ibi scriptum est in 10 
pluribus locis, quod Maria, mater Ihesu Christi, fuit filia Amram, patris Moysi et Aaron, 
quod fuit soror Moysi et Aaron, cum constet, quod Maria peperit Christum tempore 
Ceaaris AugUBti, qui regnabat Kome et iam habebat monarchiam. Vnde et mandauit, 11 
vt describeretur vniuersus orbis, et iam diuisum erat regnum ludeorum, et regnabat ibi 
Herodes et Philippus, frater eius, sub principibus sacerdotum Anna et Caypha, cuius 
historie tempora nota sunt ludcis et gentilibus et Christianis. Maria vero, filia Ainram, 12 
Boror Moysi et Aaron, mortua est in dcHerto, antc^quam ludei intrarent terram promis- 
sioniB^ cuiuB tempora nota sunt ludeis et Christianis, quo tempore certissimum est quod 
nec Roma adhuc fundata erat, uec templum Iherusalem, cum tamen tempore passionis 
Chriflti miniBtri et pontifices templi testarentury quod nec haberent regem nisi CcHarem. 
Vnde fluxerunt inter vnam hiBtoriam et aliam et inter vnam Mariam et alteram plus la 
quam mille et quingenti amii. 

Ipse autem Machometus dicit in capitulo ElehanuM '^*^*^;, quod interpretatur iuna^ quod m 
luna BcisBa iuit tem]>ore suo , et media pars cecidit super vnum montem , qui appellatur 
rubeiis, et alia raedietas super alium montem ex alia parte ciuitatii^. Sed quomodo po- 15 
loit Bcindi luna? et si fuit BcisBa, quid habet de natura corporis grauis, quia cecidit? 
et si cecidit, quomodo non occupauit magnam partem terre? vel mare et humida nun 
Bunt confusa? vel quomodo potuit latere tantum miraculum toti mundo? Nec ipsi 8ar- le 
raceni hoc exponunt yperbolice, aut similitudinarie, vel aliquo modo spirituali, sicut nos 
aliqua, que in apocalipsi sunt, sed omneA exposiciones eorum exponunt ad litteram, et 
diconty quod luna vere scissa CBt, quia Machometus inuuit eis, quod sic faceret ad con- 
firmandum discipulos suos, qui ab eo petebant signuni. 

XXXIIII. QUOD LEX PREDICTA EST IRRACIONABILIS. 

Est enim doctrina Machometi irracionabilis. d^uis enim vmquam potest racionabi- ■ 
lem causam aBsignare de eo, quod ibi scriptum est de repudio vxoris? Nam ibi scriptum 3 
rst, quod quot vicibuB repudiauerit eam, potest eam nn^onciliare ^ sed post terciam re 
pudiacionem si wlt eam reconciliare , oporti^ quod prius accipiat eam vnui^ altttr et co- 
fnioBcat eam. 

Maxime vero irracionabile videtur et impoBsibile, quod in pluribus locis scriptum 4 

2U5 *>Ueneiu4 (2 206. E«t arab. ^JJI Mamnr). K«t 



LIV. ^ 



!♦* 



138 

est in alcoranO; quod demon ideo factus est dyabolus, quia noluit ad preceptnni Dei 

5 adorare Adam. £t est in arabico scriptum tali verbo, quod oportet intelligere de ado- 

6 radone [latrie . . . drucond . . .] ^®^). Sed quomodo esset Deus ita oblitus suorum pre- 
ceptorum; quod tociens repetiuit dicens: ,;Dominum Deum adorabis et illi soli seruies?'' 

7 Non minus autem est irracionabilis lex ipsa in felicitate et beatitudine, quam pro- 

8 mittit. Nam pro vltimo fine promittit ortos irriguos; veetes, comestibilia et mulieree pul- 

9 chras. Eritque pupilla oculorum ipsarum mulierum nigra sicut atramentum, aliud autem 

10 oculi erit sicut ouum strucionis. £t erunt mulieres verecunde^ sub cortinis expectantes. 

11 Et hec omnia non exponunt similitudinarie, sed accipiunt ad litteram. 

12 De virtute autem et perfectione intellectus nichil omnino dixit Machometus, et 
certe in hoc bene fecit; quia homo totus lubricus et illud promisit pro beatitudine; quod 

13 in sua carnalissima mente precipuum erat. Nec permisit eum Spiritus Sanctus in hoc 
mentiri nisi ita patenter, quod omnes faciliter possent deprehendere suam peruersitatem 
doctrine. 

14 £t quia sapientes eorum incipiebant notabiliter execrare peruersitatem legis et 
quia euacuari poterat tam per libros prophetarum^ quam per legem Moysi, quam eciam 
per veridicos libros philosophorum , ideo Calife de Baldaco ordinauerunt; quod nullum 
aliud studium esset in Baldaco nisi de alcorano, et ideo inuenimus eos valde modicum 

15 scire tam de veritate theologie, quam de subtilitate philosophie. Nichilominus tamen sa- 
pientes eorum nullam fidem adhibent dictis alcorani, sed ipsum derident in secreto ; in 

16 publico taroen ob timorem honorant. Multitudo vero decepta et a Deo occulto iustissimo 
omni iudicio execata'^*'^). Et eciam magistri communes affirmant^ quod de veritate theolo- 
gie et nccessitate salutis nichil remansit in mundo incorruptum et integrum de prophe- 
tis et euangelio; nisi quantum ponitur in alcorano, et dicunt, quod nos falsificamus euan- 
geliuni, et ludei prophetas et legem Moysi pro eo, quod neque in lege, neque in pro- 
phetis, neque euangelio inueniuntur scripta^ que in alcorano dicuntur, sed contrarium 

17 est; quia manus eius contra omnes et manus omnium contra eum. Machometus tamen 

18 in alcorano commendat Penthateucum et prophetas et maxime psalterium. Super omnia 
vero commeudat Christum et euangelium et dicit, quod Christus dicit in euangelio : nAn- 

19 nuncio vobis, quod legatus Dei veniet post me, et nomen eius Machometus.^^ Sed quia 
istud non est scriptum in euangelio, non recipiunt euangelium et dicunt^ quod corrupi- 

20 mus euangelium. Sed quomodo potuerunt ludei et Christiani, inter quos est tam anti- 
quum odium, conuenire ad corrumpendum Penthateucum, prophetas vel euangelium, que 
scripta erant et diuulgata in totu mundo et omnibus linguis? et quomodo Latini et Gred 
potuerunt conuenire cum Caldeis, qui sunt Nestorini et lacobini, et fuerunt ab eis scis- 
matici et excommunicati ante tempus Machometi; et eciam adinuicem suut ita contrarii? 

21 quomodo conuenirent; vt mutarent euangelium? Nestorini totaliter sunt contrarii lacobi- 
nis ante tempora Machometi, et tam Nestorini quam lacobini sunt prescisi a Latinis et 
Orecis ante tempora Machometi , et tamen nos iuuenimus aput eos et in caldeo et in 
hebraico eandem translacionem et veritatem in euangelio; que est apud Grecos et Lati- 

22 nos. Quare eciam magis deposuissent extra euangelium Christiani nomen Machometi; 
qui tantum eommendauit Christum et euangelium; cum dimiserint ibi integro scripta no- 

207) Absurda haec vocabula non intelligo. VII. 10, XV. 26 (31), XVII. 63, XVIII. 48, 
De re autein cf. Coranum Sura II v. 32 sqq. XX. 115, XXXVIII. 71 (74). 

208) ejcecata] excaecata. 



139 

mina Herodie, qui eum persecutus est? PUati, Aune et Cayphe, qui eum crucifixerunt V 
et lude, qui prodidit, et Petri, qui negauit eum? Preterea talis mutacio aut corrupcio )3 
euangelii aut fuit occulta, et tunc non potuit e«se generalis, et remaneret veritas euan- 
gelii in aliqua prouinciarum^ aut fuit gcneralis et manifesta, et tunc non potuit ense oc- 
cttlta et credita. Preterea si Sarraceni sciunt , qnod aput omnes Christianoi} in toto 24 
mundo est euangelium corruptum et mutatum, ostendant nobis aput ipsos euangelium 
integrum. Nam et in Baldaco et in Meccis^®*) fuit studium ab antiquo, vbi in archiui» th 
Sarracenorum libri antiquissimi reperiuntur et conseruantur, quos nobis oBteudebant, t*t 
tamen numquam potuerunt nobis ostendere aliud euangelium nisi sicut est aput nos. Hoc 2ti 
eciam, quod Sarraceni dicunt de euangelio et prophetis, quod sint corrupta aput Chri* 
stianos et Indeos, est expresse contra legem eorum. Nani Machometus dicit Sarraceni» 27 
in alcorano: ,,Si oriatur aliqua dubitacio aput vos, queratis ab illis, qui prius n*cepe- 
runt librum, scilicet Christianis et ludeis.*' Et postea dicit, quod Deus dicit: „Xo8 veri- 2> 
taiem conseruauimus ct conscruabinius aput (^os/^ Hoc totum indicari dicuut alcorano 29 
ex ore Dei; ergo Machometus mitteret eos ad corrupta cxcniplaria? £t faciunt (*ciani 3o 
Deum mendacomy si non seruauit veritatem suam in libris Christianorum et ludeorum, 
sicut dixit. 

Hec sub brcuitate et quasi preter propositum diximus, vt daremus occuKiononi 31 
maioribus eflicacius impugnandi legem tante fidei. 

XXXV. yUOD LEX SARRACEXORLM EST VKJLENTA. 

Sexto et vltimo sciendum est, quod lex Sarracenoruiu cst violcnta et per violen- I 
ciam introducta. Vnde aput ipsos certissimum est, quod lex ipsa solum durabit quan- 2 
tum durabit aput eos victoria eusis. Nam ipsi omni fcria sexta hora uona eongregantur 3 
ad oracionem et exposicionem legis. Scd autequam predicator incipiat, extrahit euseni 4 
et pouit euagiuatum in loco eminenti, vt ab omnibus videatur, in sigiiuu), quod per en- 
sem tncepit lex illa et per eusem tenuinabitur. Sane ipsi falso suo prophete arrogant 5 
multa miracula, scilicet quod ipse fregit luuam et reintegrauit^ et quod luna iutrauit ei 
per manicam, et quod cameia ei locuta est, et quod ipse ascendit super quamlaui hv- 
stiam miuorem mulo et maiorem asiuo, et nomeu bestie dberaeh^^^,, et iuit suptT b<- 
stiam illam vsque ad vltimum celum in uiiuori spacio quaiu in ictu oculi. Et ibi iu 6 
oelo impetrauit graciam cuidam angelo, qui flebat peccata nua. Qui angelus est tnaior 7 
quam totum vniuersum ceutum vicibus; et multa talia, que omuia !«uut coutra ipnuiu 
alcoranum eorumy qui dicit; quod Deus dixit Machometo: ,Jdeo tiou ptTUiitto te fiAciTe 
miraculuniy qiiia scio, quod tibi uoii crederent: s<*d dabo tibi eusem , vt p<*r violeuciam 
eos cogas cnKlen»." Sed quoiuodo ei uon cred<;reut, ni faceret miraculuiu, qui •*! rtiuc h 
aliquo niiraculo credideruutV et lcgein tante pertidie receperuut? IpHt* eciam Machoiu*** 9 
tus iu alcoraiio prohibet, iic de eo credatur uim quod iii alcorauo Hcrtptuiu t^At, et in 
alcurano iila iuiracula iiou mxwX Kcripta. Scribit tauicu duo Hipia v(*l arguiu«'Uta, que ct to 
ipsi Sarraiccni n>putaut >%utKciciitisHiina ad probaudum, quod alairauus Hit opus l>«*i ct 

209 Meiiftio 0. inemoratum , quo Muhammrde* ex templo hic- 

21« E.t ar«b..NjJf tlburok Monltnun '»•«1) «'i^«»« « coolam evectu. tiiiKmtar. quod 

w 7j que mulifi atque ttinnae fuisftv intrr aNinum <*t 

nus couferri iuU.t Frcitagii lexion i. v Jo. ^y|^„, i„ierpirle« addunt. 
eenc , t**»e aiiim.il mu iumeatum iu Coraiio 



140 

n non hominis. Vnom est; qaia ipse dieit, quod talem librum non possent f&core nec an- 

12 geli nec demones. Aliud est, quod, si alcoranus non esset aDeo^^^), in eo essent muite 

13 contrarietates. Sed certe multe sunt contrarietates in eo, et contradicit sibi ipsi. Nam ipse 
in pluribus locis probibet Sarracenis, quod non debeant altercari nec aspera verba di- 
cere cum hominibus alterius secte^ sed debent eos libere dimittere Deo^ qui dirigit quem 
wlt et facit errare quos wlt ; et quod ipsi non habent Deo reddere racionem de illis, qui 

14 errant, quia vnusquisque sibi ipsi errat vel proiicit. Et prius et post in pluribus locis 

15 precipit de alcorano; dicens: „Occidite illos, qui non credunt, donec credanf Primum 
argumentum concedo, scilicet quod angeli nullo modo scirent vel vellent facere librum 
tot mendaciis et blasphemiis et obscenitatibus plenum, demones vero bene sciuerunt 

16 Credo tamen, quod cum magno eonatu et soUicitudine tot facinora et scelera composue- 
n runt. Vnde eciam in alcorano scriptum est, quod alcoranus 'placet demonibus, et 

quando ipsum audiuerunt elgen^^^), quod interpretatur demones, admirati simt valde et 
commendauerunt librum, et multi ex ipsis demonibus facti sunt Sarraceni. 

\h Possimt igitur faciliter conuinci Sarraceni et confutari per libros sanctos et aucto- 

ritatem sacre scripture, per libros eciam philosophorum et viam racionis, facilius tamen 
per ipsum alcoranum, qui suam ipsius falsitatem abhominabilem se legentibus manifestat 

19 Possunt eciam et faciliter confutari per nefariam vitam sui prophete Machometi, qui in 

20 luxuriis, adulteriis et rapinis execrabilem vsque ad iinem vitam duxit. Nec valet ali- 
quid responsio Sarracenorum , qui dicunt, quod Moyses occidit et Dauid adulterauit, et 
tamen vterque Dei nuncius et propheta fuit, quia in talibus sceleribus non finierunt vi- 
tam, sed inuenitur contricio et penitencia eorum ; de Machometo autem nec contricio nec 
penitencia inuenitur, sed semper in omnibus sceleribus addebat blasphemiam^ dicens: 

21 „Deus mandauit michi, quod tale adulterium committerem.*' Sic legitur in alcorano, 
quando acceperat vxorem cuiusdani amici sui nomine Zeich, cum argueretur, dixit: „Ve 
tibi, Zeich, quia Deus maritauit vxorem tuam michi. Et testes sunt Michael et Gabriel." 

^ Et fecit inde legem et capitulum in alcorano. Simile fecit, quando concubuit cum qua- 
dam lacobina nomine Marica. Respondit dicens : „Deus mandauit michi, quod non serua- 

^^ rem iuramentum." Et fecit inde capitulum in alcorano. Quia vero predictus nepharius 
Machometus dixit se esse prophetam et nuncium Dei missum cum miraculo virtutis ge- 
neratiue, vt multos filios generaret, vt Sarracenorum populus augeretur, comprehenditur 
in raendacio patenter, quia tunc multas vxores habuit et concubinas et ancillas, non ta- 
men habuit nisi vnam filiam, cum tamen, vt se iactabat, habebat virtutem luxuriandi 

26 quantum habent quadraginta homines. Ipsi eciam Sarraceni inducunt pro efficaci argu- 
mento, quod Machometus, homo ydiota, sine Deo non posset nec potuisset facere alco- 

27 ranum, vbi sunt tam multa de nouo et veteri testaraento. Taraen sunt ibi multo plura 

28 contra nouum testamentum et vetus. Verumtamen certissimum est in omnibus parti- 
bus orientalibus, quod Machometus habuit tres pedagogos, scilicet duos ludeos, quorum 
nomen vnius Salon Persa et nomen alterius Aabdalla (quod interpretatur seruus Dei), 

29 filius Sela. Et isti facti sunt Sarraceni, et docuerunt eum multa de veteri testamento et 

30 multa de Talmud. Alius autem fxdt monachus, et nomen eius Bahheyin, lacobinus, qui 
dixit ei multa de nouo testamento et quedam de quodam libro de infancia Saluatoris et 

211) adeo G. 212; Est ^T {elihchin). 



141 

de septem donnientibuS; et iBta BcripBit in alcorano. Sed magiBter ipainB maior credo 31 
quod fmt dyaboloB. 

XXXVI. MIRACULA SARRACENORUM. 

Sciendam autem; quod Sarraceni affirmant; quod muld eorum habent Bpiritum 1 
prophede. £t quedam vera de futuris dicunt et multa falsa. Dicunt eciam, quod vsque 3 
hodie vigent miracula, sed pocius Bunt quedam prestigia et signa mendacisBima. 

Habent eciam quosdam religiosos in Thorchia et Perside, vbi est maximum fri- 3 
fpxB, et ibi multi moriuntur frigore eciam cum multis vestibuB. Qui religiosi vadunt to- 4 
tjditcr nudi; vngunt se tamen quodam oleo, quod valet multum contra frigus. Et ex 5 
consuetudine eciam non timent frigus. 

Habent eciam in Baldaco quosdam alios religiosos, filios perdicionis, qui despe- 6 
r&Dtes semetipsos extinguunt, ignem magnum calcantes cum pedibus discalciatis , vt 7 
homines admirentur. £t eciam coram hominibus comedunt scorpiones et serpentes non 8 
Bolum crudos, sed eciam crudos viuos. Sed signum aliquod vtile, puta deliberacionem 
inferni vel aliquid tale, nullo modo possunt facere, sed sola Antichristi signa vt pre* 
corsores Antichristi faciunt Notandum autem, quod licet Machometus non propheta, vt 9 
dicunt Sarraceni, duas tamen prophecias dimisit Sarracenis, quas credo esse satis veras 
et conuenientes populo Sarracenorum. Vna est quia dixit eis: ,,Po8t me diuidemini in 10 
LXXin sectas siue diuisiones, ex quibus vna tantum saluabitur, totum vero residuum 
igm deputabitur.'' Vnde cum ipsi sunt diuisi in multas sectas, quilibet dicit de se: i>£go 11 
8um illa, que saluabitur.^' Alia vero prophecia est, quam credo adhuc magis veram. U 
Nam ipse dixit Sarracenis omnibus in alcorano: „Nullus vestrum est, qui non vadat ad 13 
ignem infemL^' Quod eis prestabit, qui viuit et regnat in secula seculorum. H 

Explicit liber peregrinacionis fratri$ Rieoldi^^^)^ ordinis predieatorum, 

213) Inscriptio et subscriptio habent Riehol- fationa § 1 RivoUus praabet, qaod praeferen- 
dus, contextus, qaem dicont, verborum prae- dum duzimos. 




QDORICI DE FORO lULII 

LIBER DE TERRA SANCTA. 




L E (vr r R I s 

s. 

Dc Odorico, cuius librum de terra sancta nunc primum edituri suuiuh^ in codice 
^elphcrbytano inscripto ^yNum. 40 m». WeiHs'* pag. 73 haec leguntur: 

„,,Ego, frater OdoricuB de Foro luiii, de quadam terra^ que dicitur siue vocatur 
Portus Naonis, de ordine fratrum minorum, testiticor et tcdtimonium prebeo reuerendo 
fratri et domino meo; fratri Guidoco, prouinciali Bancti Anthonii iu marcha triuitiina, 
cuni per eum fuerim requiBitus, per obedienciam, quod omnia, que superius scripta «unt, 
propriii» oculis vidi, et quedam audiui a fide diguiH, vt predixi. Communis cciam locucio 
illarum contratarum est, vt illa, que non vidi, non testarer es8e vera apud homiuei», nisi 
illa propriis oculiis conspexidsem. £go autem de die in diem me preparo ad illas con- 
trataa ire, in quibuB dispono me mori et viuere, vt illi placuerity a quo bona cuncta 
proccMiunt" " 

„Predicta autem fideliter frater Guilhelmu» de 8olagna iu «cripti» redegit, sicut 
predictus Odoricus ore proprio exprimebat, anno Domini miUesimo tricentesimo trice- 
biiuo, die mensis Maii';, Padue, in loco tiancti Anthonii conft^nsoriB. Nec curauit de 
latiuo dilficili et ornato, »ed, sicut iUe sibi uarrauit, »ic ipse scriprtit, ad hoc, vt omnes 
hec legeutes faciliuH inteUigerent, que dicuntur. C^ui frater Odoricu» transiuit de hoc 
mundo ad Deum iu conuentu Vtini, anno Domim miUesimo triceutesimo tricesimo, die 
XIV. lanuarii. (^ui postmodum choruAcat miracuUs multiH.^' 

Apparet igitur, me meo iure Odoricuuiy cel*berrimum iUum Ivdixoxlkv6Ttp^ , non 
(JtineuAem, ut alii, sed Foroiuliensem appeUasAc. 

De Odorico plura qui cognoscere velit, coiilerat Tirabo!«chium tom. V. p. 121 — 126, 
RamuBium II 245^ Acta Sanctorum lan. I ad diem XIV. p. US4— UU2, £logio tor. drl. b. 
Odorico. Venetii» 1761. 4'*. (losi-phi Vennii. 

Codex beroHneuHiti , vx quo Odorici Ubruui exprimcudum curavtnmH, inncriptui» 
est ,^mft8. th(*ol. lat. IV N. 141*'. EhI chartaceun, Baeculi XV. luHUUt varia. 

1 ' Apparet aut huuc, aut postea soquuntera auiii emortunhs Dumerum mutaiiduro omo. 



1«! 



DE TERRA SANCTA. 

PROLOGUS. 

Descripturi disposicionem terre sancte seu promissionis dignum est, vt a Naza- 
reth duitate^ in qua nostre redempcionis fuit inicium, deBcripcioniB sumamus exordium. 

1 Cap. I. XXIin® ') miliario ab Accon ciuitate Nazareth in introitu Qalilee ex parte 
orientali iuxta montes est sita, et dicitur proprie ciuitas SaluatoriB, eo quod in ea con- 

2 ceptuB et nutrituB fuit Vbi eciam , postquam desponBata fiiit; virgo Bancta Maria mora- 
batur, ad quam miBBus cBt Gabriel archangelus a Deo, Balutis noBtre nuncians primordia. 

3 Hec autem amabilis et sancta Deo ciuitas est, in qua verbum caro factum est^ et ^) flos ') 
omnia vincenB aromata in vtero virginis germinauit. Vnde Nazareth flos interpretatur ^). 

4 In Nazareth oritur fona irriguus , qui fons Oabrielis *) vocatur. De quo IhesuB haurire 
Bolebat; et sibi et matri sue ministrabat. 

^ Cap. n. Vno miliario contra meridiem est locus, qui s^Utus Dofnini^) dicitur. De 

quo Ihesum iunenem ludei precipitarc volebant , eias prudenciam emulantes , sed ab eis 
disparuit in momento. 

1 Cap. ni. IIIP miliario a Nazareth in via, que ducit ab Accon, est Sephoris ^; d- 

2 uitas j ex qua orta est Anna, mater matris Christi. — Inter Sephorim et Nazareth est 
fons irriguus et perspicuuS; aquas emittens copiosas, et vocatur Sephorinus^). 

1 Cap. IV. VP miliario a Nazareth, YDl^ •) miliario a Sephori^ versus orientem est 

Cana^^), Galilee villa, a qua Symon Cananeus et Philippus et Nathanael fuerunt nati; 
in qua Ihesus cum matre Bua discumbens in nupciis aquam mutauit in vinum. 

1 Cap. V. VP miliario a Nazareth contra orientem est mons Thabor, sublimis et 
arduuB valde, in quo DominuB coram Petro, lacobo et lohanne presentibus Moyse et 

2 Helia tranBfiguratus est; gloriam future sue resurrectionis ostendens. Et propter loci 

3 reuerenciam Christiani ibi monasterium construxerunt. In descensu montis obuiauit 

1) Cod. Berol. babet numeram XIIII, qaem 6) Vid. Mag. Thietmari peregrinBtio I. 8 
Henrici Kieperti auctoritate correximus. p. 3 et quae ibi aunotauimuB. 

2) Liber ms. habet vt '') ^^pf^oris] Seppboris, nunc Sefdrieh, 

3) hebr -^as ^^ ^^' ^^^' ^^^ "^*^" 

9) Scribere debebat: VIIII miliario a Na- 

4) Sic Tulgari soloecismo sensa paBsivo di- ^areth, V miliario a Sephori. 

citur interpretari. jq^ Q^na est recens Khirhet Kana, non 

5) Vulgo fons virginis , cf. Robinson Pa]ae- Keir Kenna, auctore Robinson Neuere biblische 
stina III. 424 f. Ritter firdbeschr. XVI. 744. Forscbungen in Palaestina Berlin 1857 pag. 140. 



U7 

Abrahe, redeunU a cede Anialech, Melchiacdecb , qoi et Sem, filius Noe, sacerdos, rex 
Salem, offerenB ei panem et vinum, quo figurabat ^ ') corpus et sanguinem Christi in altari. 

Cap. VL n® ^*) miliario a Thabor est Naym, ciuitas Qalilee, contra meridiem, 
iuxta Endor, vicum grandem in IIII^ miliario eiusdem montis ad meridiem, ad cuius por- 
tam ciuitatis Ihesus restituit vite filium mulieris vidue. 

Cap. VII. XVI® *^) miliario a Naym est ciuitas Chifnereeh^^) y que et Thiberias a I 
Thiberio Cesare dicta est, et super mare Galilee sita frumenti, vini^ olei et pisciuni vber- 
tatc redundat. Hanc Ihesus in iuuentute sua frequentauit '^V Vbi accidit ^^ y quod, cum 3 
puer Ihesus cum quodam cognato suo moram ibi traheret| commotus homo predictuH 
arripuit facem ardentem, et post Ihesum proiecit, volens eum percutere; 8<Mi fax infixa 
terre in arborem creuit maximam^ que vsque in hodiernum dirm fiores et fructUA pro- 
ducit. Prope hanc ciuitatem sunt balnea oalida ^ ^^ super litus maris. ^ 

Cap. VIIL 11** miliario a Thiberiade est Magdalis^"')^ opiduni paruum supra li- 
tU8 maris. 

Cap. IX. IIU^ miliario a Thiberiade contra meridiem est Dothaim^'^), vbi fratres 
loaeph Ismahelitis eum vendiderunt. 

Cap. X. Ilir' miliario a Thiberiade est Betulia-^*' ciuitas, de qua fuit orta lu- I 
dithy que Holofcruem interfocit. 

Mare autem Galih*e est stagnum iu finibus Galilee, ex aquis dulcidsimis collectunt, 2 
et variis gencTibus pisciuin commodissimum , visui amenum et delectabile ad potandum. 
Et quia in longitudine valde spaciosum est, more Hebreorum et Egipciorum, qui quas- 3 
libet aquarum copiosas congregaciones tam ex aquis dulci»stmis, quam salsis mare no- 
minant, predictus lacus mare nuncupatur. Dicitur autem mare Thiberiadis a ciuitate 4 
ThibiTiadcy cui adiacet. luxta quam est BeUaydn, ciuitas Petri et Audree, quani Domi- & 
Diis pro{iria ilhiAtrauit presencia. Dicitur autem hoc niare quandoque Genesareth sta- 6 
gnum, quod interpretatur auram generans ^ ^) , eo quod moncium circumstancium faucibus 
fre<|uenter validum ventuni coUigit, ex cuius perturbacione et tempeittate inualeAconte na- 
uicule quandoque submerguntur. Supra istud mare Dominus sicco pede ambulauit Vbi ^ 
bcato Petro ad se ire volenti et mergenti ait *^j: ^yModice Hdei, quare dubitastif'^ Vbi eciam ^ 
alia vice discipulis periclitantibus mare quietum reddidit. Mare aut<>m Galilee sumit ^^ 
inicium inter Bethsayda et Capharnaum ^'J, et terminatur Corrosaim^ tn qua nutrietur ^^^ 

11) Interpretatio typicA, qua et Luthenis dit Robiason Pal. Hl. 575 8. Neuere Forschun- 

utitur in maiori Geueseos oommentario XIV. IS. gen p. 15S. 

12i BleliiM 111«. 20 Cf. M Tbietmarum II. 21 p. 7 noUro 

13/ Liber nw. habet VI. 7^ Robinsion Neuere For«ch. p. 413. 

14 Non e«t Tiberia». <*f. Thit*tmari po- «.».,, ^, . ... 

,, ., ■ 21, \ ocnhulum f #Vnr#'irr/A nec latmum enne 

reifr. IL I 1». h et not. 54. . j • . • 

15 At cf. Kitter .\V. 31« '""•**•; «"« . P«'"» ' "« «»• y"^"" "' «^" 
^, . , coffitanduro tit. 

16 > Nova, ut vMiutur, narratio. ^ 

17 Cf. Kitter XV. 323 » ^^ ^*"^ ^*^' ^^' 

IS. MaK^lala, nunc Mfdn^hdrt, 23) Idem dicit M. Tbiotmanis 11. 12 p. H. 

XM) Dothain, Dothan, quaro Odoricus h. I. ^- ""«trae. 
errore cApcuft cuni rvcenle Khftn Dschubb Ihchu- 21) M. Tbietmanu II. H p. 7 tradit. An- 

«'i/ componit , (*«t Trli Dothdn, id quod o^ten* tichri«turo ComiMumi naturum e«iie 

19* 



148 

11 AntichristUB. De hiis duabus ciuitatibus ait Ihesus^^): „Fe tibi , Betsayda^ ve tihi^ CorTO- 

12 saiml^'' Hec*^®) est TTTT Q miliario a Betsayda. 

1 Cap. XI. V® miliario a Corrosaim est Cedar^ ciuitas excellentissima^ de qua in 
psalmo^^): ,yHabitaui cum habitantibus Cedar.^*' 

2 In dextero capite maris sita est Capharnaum, ciuitas centurionis^ in qua Ihesus 
multa signa fecit. 

1 Cap. XII. II** miliario a Capharnaum in descensu maris est locuS; in quo Domi- 

2 nuB predicauit turbis, et apostolos docuit^*). In quo eciam leprosum curauit. A quo 
loco in descensu est locus, in quo Dominus pauit quinquo milia hominum de quinque 

4 panibus et duobus piscibus. Vnde locus ille mensa^^) vocatur, i. e. locus refectionis. 

5 Cui subiacet locus, in quo Christus post resurrectionem suam discipulis apparuity come- 

6 dens cum eis partem piscis assi. A Nazareth recto itinere per X leucas itur Sebasten, 
in qua sepultum fuit corpus beati lohannis baptiste inter Abdiam ^®) et Ueliseum prophe- 
tas, quando fiiit translatum de Macheronta opido, quod est vltra lordanem, vbi fuerat 
decollatus. 

1 Cap. XIII. A Sebaste per IIII ^ ^) miliaria est Neapolis ciuitas , olim dicta Sichefn^ 

2 a Sichem, filio Emor, vel Sichar, vt in ewangelio ^*) legitur. In qua sepulta fuerant ossa 
loseph filii lacob, translata de Egypto^*^). 

3 Extra Sichar est puteus lacob, super quem Ihesus ex itinere fatigatus sedit, vbi 

4 a muliere Samaritana peciit bibere. Ibi eciam sunt duo colles, scilicet Dan et Bethel, in 
quibus leroboam, rex Israel, posuit duos vitulos aureos, et eos adorare precepit, dicens: 
,,/rit sunt dii tui, Israel, qui te eduxerunt de Egypto,^' 

\ Cap. XIV. A Neapoli versus meridiem vsque Ihcrusalcm sunt XXUII ^^) miliaria. 

2 Iherusalem vero speciali prerogatiua dicta est ciuitas regis magni, et quasi in cen- 
tro mundi in medio terre posita, vt ad eam confluant omnes gentes; possessio patriar- 
charum, alumpna prophetarum, doctrix apostoloruin, salutis nostre cunabula, mater fidei, 
a Deo preelecta et sanctificata ; in qua steterunt pedcs Domini; ab angelis honorata; ab 
omni nacione, que sub celo est, frequentata; in circuitu eius montes; et in monte emi- 
nenti sita, in parte illa, que dicitur ludea et Palestina; lacte et melle fluens; frumento, 
vino et oleo et omnibus bonis temporalibus habundans ^^); fluminibus prorsus carens, 
vnum tamen fontem habet, qui Syloe^^^ nominatur, qui sub nionte Syon oritur et per me- 
dium vallis losaphat fluens quandoque aquas ministrat copiosas et^') plerumque nullas. 

3 Sunt tamen in vrbe et extra multe cisterne ex aquis pluuialibus tam hominibus, quam 

4 pecudibus sufficientes ad suas necessitates. Habet autein diversa nomina ex variis euen- 

5 tibuB, eciam secundum diuersas linguas et naciones. Priino enim dicta est /e/ni**^**), post 

25) Matth. XI. 21, Lucae X. 13. 30; Cf. M. Thietmarum VIII. 62 p. 25. 

26) Corrosaim s. Chorazin, cuius quamquam 31) Sunt VI. 
nomen recente Kairbet Kerdzeh continetur, an- 32) loh. IV. 5. 

tiqua tamen urbs sita erat in monte s. Tell 33 j Vid. Reg. XII. 28. 

Hiim. Vid. Kobinson Neuere Forsch. p. 460 nix g ^. XXVII 

et 472. n. L j 

27) ps. CXVIIU (s. CXX) V. 5. ^^^ abundans. 

28) Mons beatitudinis nunc est Kariin Hat^ ^^) ^^^* ^'^' ^^^*'*'' ^^« Siloahquelle n. 



ttn, Vid. Robinson Pal. III. 485 s. ^«' ^^^^^*^^^ P- ^^—^^' 

29) Mensa Domini, nunc Hedschdr en-Nu- 3"^^ i- ^* 8®^« 

sdra, vid. Kobinson Pal. III. 486 nota I. 38) i. e. mons aridus, v. Ritter XV. 118. 



149 

SnUm '*;, ex quibuM duobus componitur lenualem, Dicitnr eciam Solima *^) et lerosolima 6 
et Luxa^\ et Bethei. Ad vltimum, dicta est Elya^^) ab Helyo Questore*'), imperatore 7 
Romano, qui eam, vbi modo est, post destructionem a Tyto et Vespasiano factam reedi- 
ficauit Habet autem montem Syon a meridie infra ciuitatem, in quo Dauid in arce Syon h 
expulsift lebuzeis habitauit, et eam ciuitatem Dauidis vocauit. Montem vero Oliueti habet 9 
ab oriente extra ciuitatem. 

Cap. XV. Mont autem Caluarie **., in quo crucifixus erat Dominus, vbi sanguis **' I 
de lat<!re eius fluens in lapidem sub monte^ in parte illa^ quo Oolgata dicitur, vbi inuen- 
tum est caput Ade^^, et sepulclu^i Domini locus, illi loco sub monte Caluarie proximus, 
vsque ad tempora predicti Helii imperatoris erant cxtra vrbem , sed modo sunt intra, 
quia ip^e imperator eam rcedificans adco ampliauit, quod^^; predicta loca intra murorum 
ambitub inclusit, ductus aquarum construens, quibus tempore pluuiali a sordibus purga- 
retur. In loco Dominici Sepulchri postea Christiani decenti sceroate ^*"; et forma rotunda, 2 
vno taroen foramine*'*; superius aperto^ ecclesiam Dominicc Kesurrectionis gloriosam con- 
struxerunt, que inter aiias ecclesias merito tenet principatum. In qua dyacouus, quando 3 
in ewangelio^^ legit illud: ,,Surrexit, non est hic!'' digito suo demonstrat Doininicum 
S<*pulcrum. 

Cap. XVL Prope montem Caluarie est locu« , vbi beata virgo cum aliis muliori- 1 
buA plangebat Dominuro in cruce pendcntem. Ibi iuxta est locus^ vbi loseph ab Arma- 2 
thia et Nycodemus corpus Christi de cruct» drpositum lauerunt In medio chori est locus, 3 
qui dicitur niedium mundL Vbi Christus digitum suum inposuit, diceus: Hic ejft medium 4 
mundi. Prope quem est locus, vbi Christus, cum surrexisset a mortuis, apparuit primo 5 
Marie Magdaleue, estimanti eum esse ortiUanum^^. Vbi est altare factum ob honorem 6 
illius apparicioniH, (^t est ante cellam sepulchri. 

Cap. XVII. Deinde itur ad locum, vbi est columpna, ad quam Ihesus fuit ligatos 1 
ct flagellatus. Et est sub quodam altari. Deinde itur ad portam, per quam Maria 2 
Egypciaca^^ non poterat ingredi, ceteris Christianis introeuntibus, donec promisit se 
aeturam penitenciam. Vbi audiuit vocem dicentero sibi: „^i lordanem tranxieri*^ salua eris.** 3 

H9> i. c. pax, hebr. thv. sti, der fUr vns alle, nabe fiir Jersnlemy die 

40, i c. Salem. ror alters auch LUza otter LUzen geheissen, 

1 1 Conetat inter omues, Luiam^ qaae uunc gestorbeu ist, allhier bey Ltttseu getitorben. 

est Bfifin^ pustea Bethel dictam esse, Iiit*ro- 42 Klya est Aelia Capitolina, quam con- 

solymam autem, quat* et ip»a suo iure />o- didit T. Aeliuti Hadrianut» Imp. 

muin Pri et dicta et dicenda est, etiaro anno 43, (^uid boc sibi velit, uoscio. 

p. Cbr. u. IG33 cum illa Luza Ilebraeorttm 44. Vid. T. Tobier Gol|;otba 1851. Kobin- 

Lus contuudi docet libellus iuHcriptUH; Danck- son Neuere Forsch. p. 322 — 344. 

bar Jahr-GcdMcbtniB vnd chriHtlicbe L<*icb-Prp- 45 Supplendumne estT 

di|:t, dvn (>. N41V. lf)33 xu Liltsen bey der 40 V. TobliT (tol^otba p. 254. 

WahNtatt vbcr (tuMavi Adolpbi todtlicben Ab- 47 quod — indwtir ut — includeret. 

f^anir pebalten vtai PauHus Stockmannm. Tbi 4S' Mtruuitr] «cbemate. 

p. 2G lcjfitur: Ui darauff ^(iu»Uvu8 AdolphuH 4'.D Vid. Hitter XVL 43S. 

in df*r andern Munde dieses blutigen Treflcus 5n Marci XVI. 6, Mattb. XXVI II. f>. 

alft ein lleid niitten uiiU>r den Feiiiden, von 51 bortulanum 

etlicben (re«cbi>»c vorwarts getrofTen, ^*storb4-n 52 V Tobler Siloabqnelle |i 1S2 » qui 

ali ein recbter Miirterer, «teiflfer Bekenner vnd citat HoUeri vitaa patruui ex editioiie U. Ko»- 

Vermebrer dci Koicb» Seine» Hemi Jeftu Cbri- weidii p 419 » 



150 

1 Cap. XVUI. PoBtea in via ad montem inueiiitur ecclesia sancti laeobi JZebedei^^), 

2 que est Armeniorum. Vbi olim repositum fuit eius corpus allatum per manus aogelo- 
rum de loppe, vbi fuit decoUatus. 

1 Cap. XIX. Inuenitur in monte Syon eccleeia sancti Saluatoris ^^) y que fuit domos 

2 CaTphe, principis sacerdotum. In qua Dominus fuit tota nocte attritus, et est ibi pars 
^ columpne, ad quam ligatus erat. Ibidem eciam PetruB Christum ter negauit Ibi eciam 

carcer erat, in quem ludei posuerunt Ihesum et eum geruabant vsque mane, quando mi- 
5 serunt eum vinctum ad Pylatum. Ibi eciam est lapis grandis super altare, qui dicitur 
a primo posituB fuisse Buper monumentum Saluatoris. Quidam dicunt, quod Corrosaimini ^^;, 

quando ceperunt Iherusalem, fregerunt eum, credentes inuenire theBauros absconditOB in 

sepulchro Domini. 

1 Cap. XX. Deinde itur ad cellam, in qua beata virgo Maria morabatur XIIU an- 

2 nis post ascensionem Domini. Prope quam est cella, in qua ipsa migrauit de hoc mundo. 

2 Cap. XXI. Ibi est eciam ecclesia sancti lohannis ewangeliste, Que dicitur fuisse 
prima ecclesia, in qua ipse in conspectu beatc virginis missam celebrauit, quamdiu ipsa 

3 vixit. Adhuc est ibi lapis rubeus , qui pro altari transportatus fuit de monte Synai per 
angelos ad preces beati Thome de ludea reuerteutis. 

1 Cap. XXII. Est autem capella in monte Syon, vbi Dominus cenauit cum disci- 

2 pulis Buis corpus suum eis dando; et pedes eorum lauit. Ibi eciam iuxta chorum est 
locus, vbi apostoli post ascensionem Domini vsque ad diem penthecostis cum ieiuniis et 

3 oracionibus promissum Spiritum Sanctum exspectantes permanserunt. Est ibi alius locus, 
vbi apostoli elegerunt beatum Mathiam in apostolum loco lude proditoris, et locus, vbi 

4 elegerunt septem dyaconos. Ibique iuxta est alius locus, vbi apostoli elegerunt lacobum 

5 minorem in primum episcopum lerosolimitanum. Ibidem est alia capella desubtus ^*), in 

6 qua DominuB discipulis suis apparuit ianuis clausis et Thome. Est eciam ibi vas lapi- 
deum, quod dicitur peluis, in quam Dominus misit aquam, quando lauit pedes discipulo- 

g rum. £t iuxta est sepulcrum Dauid regis et filii eius Salemoiiis. Ibi eciam non longe 
est sepulcrum beati Stephani prothomartiris , vbi post inuencionem positum fuit corpus 

9 eius, sed modo Rome cum beato Laurencio vno gaudet sarcophago. — In descensu mon- 
tis Syon est locus, vbi apostoli domiuam nostram portantes ad sepeliendum in valle 

10 losaphat [vbi] deposuerunt feretrum eius. Quod audientes ludei, habitantes ibi iu vico 

11 prope, cucurrerunt ad locum, vt raperent corpus eiua ad conburendum. Tunc pontifex 

12 ceteris audacior misit manus ad feretrum; que statim aruerunt. Cui roganti beatum 
Petrum, vt pro se oraret, ipse respondit dicens: Si credis, quod kec est mater Christi^ et 

13 baptizari volueris y recipies sanitatem. Qui credidit: statim restitutus est pristine sanitati. 

14 Est eciam ibi ecclesia a wlgo dicta Oalli cantus , vbi beatus Petrus in cauea profunda 
penitens, quod negauerat Christum, fleuit amare. 

Cap, XXIII. Deinde itur ad agrum Acheldemach, emptum pro XXX argenteis, 
quibus Christus venditus fuit. 
1 Cap. XXIV. Deinde itur ad fontem Syloe^ vbi Christus illuminauit cecum natum. 

53) V. Tobler Topographie von Jerasalem Wilken Gesch. der KreuzzUge VI. 630 — 645, 
I. 439 88. Ritter XVI. 296. Tobler Topogr. v. lenis. I. 9. 

54) V. Ritter XVI. 353 s. 56) Francice de dessous. 

55) Fortasse sunt Charismii^ de qaibus v. 



151 

Ibiqae YsAyas^'^) propheU serra lignea sectus fuit a ManasBei rege Iberusalemy et ibi- 2 
dem tumulatus sub quercu Rachel. 

Cap. XXV. Vno miliario a Iherusalem ad orieutem est mons oliueti^ in quo Do* 1 
minoB sedit contra templumi quando discipuli eius signa aduentus eius ad iudicium ab 
eo queaierunt^'*;. Ad quem edam frequenter exiuit ad oracionem, et maxime imminente 2 
pasaione 8ua. Ibique est lapisi in quo vcstigia pedum suorum apparent, que inpresftity 3 
quando circulos ascendit^'*). Ibi eciam est locus^ in quo beata Pelagia*®), genere An- 4 
thiochena, peniteuciam egit et sepulta fiiit In monte oliueti eciam est ecclesta, in qua 5 
Dominus apostolos docuit orare ^yPater nosteH' * '). £t ibi prope est lapis , supra quem 6 
ttans Dominus predicauit turbis, et ostendens Iherusalem fleuit*^^) super eam, dicens^^ : 
y.Qfifa ni cognoui9$€s et tu etc.'' Quod inpletum est sub Thito et Vet^pasiano, eius patre, 7 
imperatoribus Komanorum. 

Cap. XXVI. In decliuo montis oliueti et Bethanie est Betpkage^^y viculus sacer- I 
dotum. Vbi Dominus misit Petrum et Philippum pro asiua et pullo eius. 2 

Cap. XXVIL Deinde in pede montis oliueti est villa Oettemani, vbiDominus fuit 
captus a ludeis et a luda osculatus, et ibi prope orauit, dicens^^y: „Pnter^ si possilnU est, 
iranseat etc. Vbi eciam est lapis*®); quem Dominus pro tristicia strinxit et in inpressis 
digitis ^^; eius inclusit. 

Cap. XXVIII. Deinde in valle losaphat, dicta a rege losaphat ibi sepulto, ibi^**) 
est eciam sepulcrum beate virginis et lacobi minuris. 

Cap. XXIX. Deinde itur ad portam auream, per quam Dominus in ramis pal- 1 
marum *''j sodens super pullum asine introiuit Iherusalem, gloriose receptus. Kt inde ad 2 
iactuni baliste est templum Domini in moute Moria, in area Ornan '"/ lebusei, in quo 
sunt quatuor lutroitus et XII porte. In hoc loco est rupis; in qua dicitur stetisse et ap- a 
paruisse Dauid angelus, exterminator populi Israhelitici; propter dinumeracionis propo- 
situm a Dauid facte. Vnde Sarraceni hodie templum Domini rupem * *) vocant et in 4 
tanta veneracioue habent, quod nuUus audet ipsum sordibus maculare, sed a remotis 
veniunt ibi adorare ymaginem Machometi ibi positam. NuUuni Christianum intrare per- 5 
mittunt Creditur a quibusdam archa Dei adhuc in dicta rupe esse inclusa y eo quod 6 
Osyas'^;; rex lude, preuidens destructionem ciuitatis Iherusalem, precepit eam includi 
et abscondi. In secundo Machaboorum ^^j ibi reperitur, quod leremias propheta immi- 7 
nente captiuitate exiuit in montem, in quem Moysfs ancendit, et vidit Dei hereditatem 
et spehmcam, in qua inuenit tabernaculum et altare inc<*nsiy et ibi archam obstruens 

57) V. Tobler Topogr. v. Jerus. II. 2U3 sqq. iectura correximus. De ipsa re cf. Tobler To- 

58 V. Tobler Die 8iloahquelle u. der Oel- pogr. v. Jerusaieni I. 367. 
berg p. 229 s. 15^ Vqc. repetitum ihi abundat, sicut in cap. 

5»; V. Tobler Siloah p. S7, S9, 105—114. geq. el paHnim apud ine<lii aevi scriptores 

60, V. Tobler Siloah p. 125 sqq. g^ ^^^ ^^^^^^. ^^^^^^ j^ p^,„j, ^^. 

Hi; V obler Siloali p. 239 ^q. ^^ ^^^^^^ j,^^ ^j^^ _ ^^^^^ ^^ 

62, V. Tobler rtiloah p. 2:U sqq. g^ ,^,, xil. 13-15. 

63) Lucae XIX. 42. ,. %* r..^ . » «. ., 

64; V. Kobinsou Fal. II, 312 .. Tobler 8i. ^^ ^* ^*^^"' ^ ^ * ^* ^ *^ •^^' 

loah p. 217. Ritter XV. 486 ^* Kubbet es^^ichrah; vid. Toblcr To- 

65; Matth XXVI. 39. P^ ^* •'*""• * ^*^ 

66; V. Tobler 8iloab p. 2tS s. 72; losias. 

67^ Lib. ms. babet digitarum, quod e eon* 73 Maccab. I. II c. 2 v. 7. 8. 



152 

ait: „Ignotus erit loctis^ donee congreget Dominus populum suum et proptciun fiat^ et tunc 
ostendet hec. 

1 Cap. XXX. Ab introitu templi est porta speciosa et ex alia parte templum Sa- 

2 lemonig. Inter templom et aoream portam fuerunt arbores, de quibus primi Hebreoruxn 

3 ramos tulerunt, quando Domino sedenti super pullum asine occurrerunt. £t ibi iuxta 
templum Salemonis in angulo ciuitatis est cubiculus et Christi balneum et lectus matriB 
eius et sepulcrum iusti Symeonis. 

1 Cap. XXXI Deinde itur ad ecclesiam sancte Anne"'^), et ostenditur cripta, in 

2 qua beata virgo dicitur nata^ que fuit olim domus loachim et vxoris sue Anne. Ibi 
iuxta murum templi est probatica piscina^ de qua iu ewangelio; in qua longo tempore 
lignimi sancte crucis iacuisse dicitur. 

1 Cap. XXXn. Postea itur ad domum Pyiati, vbi Dominus fuit flagellatus, corona- 

2 tus et illusus et dampnatus. Ibi eciam via est; ducens ad templum Domini, per quam 
venientes ludei clamabant^ dicentes: ^Crucifigey crucifige euml'''^'^) 

1 Cap. XXXin. Deinde itur ad domum Anne^ principis sacerdotum, soceri Cayphe, 

2 ad quem primo Christus fuit ductus. Ibi eciam est domus, in qua fecerimt ludei consi- 

3 lium, vt Christum occiderent. Et ibi iuxta est ecclesia dicta sancta Maria de Pasmoy- 

4 son '^®). Vbi cum magno dolore vidit filium suum crucem baiulare et super duos magnos 

5 lapides albos requiescere, qui adhuc sunt ibi in arcu alto murati. Ibi eciam est via du- 

6 cens ad portam sancti Stephani, extra quam fuit lapidatus. Que olim dicebatur porta 
piscium, per quam ludei ducentes Christum inuenerunt Symonem Cyreneum, quem an- 
gariauerunt portare crucem post Christum vsque ad montem Caluaric; vbi eum crucifi- 

1 xerunt. luxta dictam ecclesiam dicitur fuisse palacium Herodis regis. £t ibi nou longe 
ostenditur domus lude proditoris; in quam cum vxore et filiis suis habitauit. 

1 Cap. XXXrV. Deinde itur ad turrim Dauid^ nunc destructam, vbi post passio- 
nem Christi loseph ab Arimathia fuit in carcere XLIITI^' annis vsque ad aduentum Tyti 

2 et Vespasiani imperatorum. £ciam est ibi porta Dauid, extra quam non longe ludas 

3 proditor se suspendit ad arborem sycomorum. Prope Iherusalem ad duo miliaria, ab- 
^ scisum fuit lignum sancte crucis. Vbi edificata est ecclesia pulcherrima. Qui locus di- 
6 citur arabice Messabile'^'^), i, e, mater crucis. Inde ad duas leucas et dimidiam est fons 

egregius'^), in quo beatus Philippus eunuchum £thiopem de Iherusalem reuertentem 
baptizauit. 
1 Cap. XXXV. Deinde ad vnam leucam et per tres leucas a Iherusalem est locus 

seu ciuitas pulcherrima, nunc deuastata, in montanis ludee sita, nomine Sacharia "^^), ad 
quam beata Maria iuit de Nazareth ad tres dietas cum dimidia, et salutauit Elysabeth; 

3 matrem lohannis baptiste, qui ibi fuit natus ^^). £t exultauit infans in vtero eius. £t 

4 beata Maria dixit^O- „Magnifi('at anima mea Dominum.^* In locO; quo sic ibi obuiauerunt 

74) V. Tobler Topogr. v. Jerus. I. 429 sqq. Topogr. v. Jerus. U. 727 , qui dicit MusuUa- 

75) V.Marcil5. 13, Lucae 23. 21, loh. 19.6. beh, Sed alii alias verbi formas habent. 

76) Ita, quod liber ma. dedit, Panmoysony 78) Nunc 'Ain Hantyeh', vid. Robinsou 
emendavimus duce Toblero Topogr. v. Jerus. Neuere Forsch. p. 347. 

I. 449 8. nota 1, ubi dicitur la Pasmoison de 79) Nunc Beit Sakdrijeh: vid. Bobinson 

la Vierge. Est ecclesia S. Mariae, b. spasmi Neuere Forschungen p. 372. 

S. Mariae. 80) V. Hobinson Palaestina III. 193. 

77) Legendum est Messalibe. Cf. Tobler 81) Vid, Lucae I. 46. 68. 



153 

et Be inaicein amplexerunt, pulchra eccleflia est constructa, qae Magnificat ▼ocatur^') in 
presentem diem. Ibi Sacbarias, pater lohannis baptiste, benedixit Deum, dicens : Btne- ^ 
dieius Dommus Deu$ Ifrael etc. 

Cap. XXXVI. Inde ad duaa leuca»^') iuxta Modin^^), ciuitatem Machabeonun, 
et ciuitatem Oabaan^^) est castellum Eimaus^*)^ in quo duo discipuli cognouerunt Chri- 
stum in fractione panis. 

Cap. XXXVII. De Iherusalem volens ire in Bethlehem exibit per portam Dauid, 1 
a qua per duos iactus baliste vel plus ad manum dexteram est Oyon ^'^, vbi Salemon in 
regem fuit vnctus. Et est ibi ecclesia sancti Petri, in qua plures reges et prophete sunt 2 
Tncti. Inde ad vnam leucam manebant Samuel et Helyas, et ibi est campus, vbi He- 3 
lyas raptus fuit in celum. Et dicitur eampus Jiaridus ^^. 4 

Cap. XXX VUL Vno miliario inde cst tumba Raehel'*^ vxoris lacob, ibi mortue i 
in partu Benyamyn. Super quam posuit XII lapides magnos in memoriam XII filio- 2 
mm suorum. 

Cap. XXXIX. Deinde itur Betlehem^^, distans a Iherusalem per duas leucas. 1 
In qua ciuitate est ecdesia pulcherrima in honore beate virginis dedicata. In qua est 3 
capella, vbi uatus fuit Christus. Presepe autem cum feno, in quo erat positus, dicitur 4 
esse Rome in ecclesia sanctc Marie maioris. In sinistra parte dicte ecdesie est locus, 5 
vbi positus fuit vmbilicus et circumscisio DominL In dextra ipsius parte sepulti fue- 6 
runt sancti innoeentes. Vbi est altare in exitu chorL Ad manum dextram est puteus, J 
vbi videtur stella^ que duxit tres rcges ad Christum in presepio. 

Cap. XL. Infra claustrum autem canonicorum est cripta, in qua beatus Lauri- 1 
nus, interpres beati leronomi, fecit penitenciam, et beatus leronomus transtulit bybliam 
et multoB Ubros conposuit; non longe ab illa predicta ecclesia sancte Paule, nobiiis t 
mAtrone de Roma, vbi ipsa cum filia sua Eustochio egit penitenciam. Desubtus in dicta 3 
ecdesia est cripta Maximini, vbi est capella, de qua dicitur, quod, quando Domina no- 
stra vbera sua prebebat, lacte replebatur terra, que est quasi lac dealbata. 

Cap. XLI. Socundo miliario de Betlehem cst locus, vbi angdus apparuit pastori- 
bus*'; in natiuitate, dicens*^): ,,ADnuncio vobis gaudium etc.'' 

Cap. XUI. Supra Betlehcm est Ebron^ ciuitas antiquissima, distans a Iherusalem 1 
VU^ miliario *'), Philistinorum metropolis. Et primis temporibus fuit habitado maximo- 2 
mm Oygantum ^*). Kegnauit postea Dauid in ea. Et est sita in agro Damasceno, in ^ 
quo Adam iuit plasmatus. Sarracenicc*^) dicitur ciuitas quatuor patrum, quia ibi in 
duplici spdunca quatuor patriarche sunt sepulti, scilicet Adam, Abraham, Ysaac et lacob, 

52) Cf. Rittar XVL 513. 89) V. Tobler I. 1. U. 782 sqq. Cf. Thiet- 

53) V. Tit Tobler Topogr. v. Jemsalem marum IX. 24 p. 28. 

IL 900 t. not. IL 90) Vid. Tit Tobler BetUehem in PalA- 

84; V. Tit Tobler Topogr. v Jemsalem gtina. 8t. Gallen u. Bem 1849. 

IL 804. 896 sqq. gjj Vid. Tobler Bethlehem p 251 sqq 

85; Nunc Ed-Dsckib. V. Tobler Topogr. ^^ . „ .„ ^^ 

T „ t^c 92; Lucae II. 10. 

V. Jerus. 11. 545 s. 

86; V. Tit Tobler Topogr. v. Jenis. 11. «^^ ^««» "^^ ^^ "^ ?•"«"» '«"•• *^*« 

536 s. - 543 sqq. - 752 s. - 999. 1005. P«^*" ^^" legendum esse patat 

87; Oihon mons. Cf. T. Tobler Topogr. 9^) ««»* Enaktm los. XIV. 15. 

V. Jer. L II. 95) Hebraioe potins. V. Ritter XVL 211 

88; Cf.ToblerTopogr. v.Jenis. II. 548. 552. —213. 

20 



154 

6 et vxores eorum^ scilicet Eaa, Sara, Rebecca et Lya. Caput Ade est intra miiruiii ec- 

7 desie contra altarC; et multom honoratur a Sarracenis. £t ibi est in petra scriptam: 

8 ,^27ic iacet caput Ade.^^ Extra ecclesiam in caua ^^) versus septentrionem est tumulus 
.^ loseph venditi in Egypto. Et multum honoratur a Sarracenis. Ad iactum baliste a ci- 

uitate est cripta, in qua Adam cum Eua penituit centum annis post mortem Abel; filii 

11 Bui, quem Cayn occidit. Deinde Adam conmonitus ab angelo cognouit Euam, de qua 

12 genuit Seth. Deinde ad duos iactus baliste est /an$ bcate virginis , de quo ipsa bibit et 
lauit pannos filii sui. 

1 Cap. XLIII. Secundo miliario ab Ebron versuB meridiem in medio agri est gleba 

2 rubea •'') , que ab incolis foditur et comeditur. Que per Egyptum venalis portatur et 

3 pro speciebuB carisBimis emitur. Et quantumcumque effoditur, ager finito anno reinte- 
gratus reperitur. 

1 Cap. XLIV. Secundo miliario versus Betlehem ab Ebron est locus, vbi lonas^*) 

2 propheta manebat, postquam venit de Niniue. Et ibi mortuus est et sepultus. 

1 Cap. XLV. Secundo miliario®^) ab Ebron versus meridiem est locus, vbi Abra- 
ham orauit pro Loth, quando venit de Segor, a subuersione ciuitatis precibus eius re- 

2 seruata. Ibi iuxta est locus, vbi Cayn occidit fratrem suum Abel in campo iuxta agrum 
Damascenum. 

1 Cap. XLVL Supra Ebron via medie diete ad desertum Surie vel Sirie, in quo 
vagimt ^^^) homines siluestres, scilicet Badewini '^0) habetur pulchra ciuitas, nimc de- 

2 serta, Bermhec vocata, que est inicium ludee seu terre promissionis. Hec erat bona et 
spectabiliB vltimo tempore Christianorum. 

3 A Ebron incipit vallis Mambrc, que protenditur fere vsque Iherusalem. Non re- 
mote ab Ebron est mons Mambrc^ et in ipso monte stat arbor, scilicet quercus arida^ 
que ab antiquitate sua speciale sibi nomen meruit habere in vniuerso mundo, et vocatur 

5 arbor sicca, Sarraceni dicunt eam dirp ^®^). Hec creditur stetiBse a tempore Abrahe, et 
quidem^^^) ab inicio mundi, virens; donec passionis Christi tempore siccaretur. 

Cap. XLVU. In valle Mambre est locus; vbi Abraham sedens in ostio tabemaculi 
tres vidit et vnum adorauit *^*). 

1 Cap. XLVin. YU^ miliario *^^) de Iherusalem via, que ducit Sychem, est tnans 

2 Oabaa ^^®) in tribu Beniamyn, coUateralis seu contiguus monti offensionis ^^^). Et diuidit 

3 eos via, que ducit de valle losaphat in Bethaniam. Et dicitur mons offensionis eo quod 

4 rex Salemon posuit in eo ydolimi Moloch, adorans illud. Et a quibusdam vocatur Oa- 
lileay vbi Christus, cum surrexisset a mortuis, apparuit discipulis iuxta verbum angeli, 

5 dicentis^^®): Prccedet vos in Oalilcam etc. Ex opposito montis Syon est mons, vbi nunc 

96) valie. Cf. Ducange. interpretationem Maundevillii ms. hamburgensem 

97) Cf. M. Thietmarum X. 16 p. 29. P- ^^* 

103) Liber ms. habet quidam» Nec suffi- 

98) Cf. Robinson Neuere ForBch. p. 369. ^,^ ^^^^ ^^^^^^^^ ^^^ 

99) Negat Titus Tobler. 104) Vid. M. Thietmarum X. 21 p. 29. 

100) i. e. vagant s. vagantur. ^^^) Secundo mil. habet liber ms., quod 

correximus. 

101) Beduini. ^^^^ j^^^^ Dschcba^a. 

102) Maundeville, qui hunc Odorici locum 107) scandali. V. Ritter XVI. 322. 325. 
ezBcripsiBBe videtur, habet drip. Vid. latinam 108) Mard XVI. 7. 



155 

ost eccleaia sancti Cypriani^ vbi ntagis egredicntikuB Iberuudem de natiuitate Christi 
instractiB apparuit stella. 

Cap. XLIX. Postea itur ad Bethaniam, vbi est castelluin Marie Magdalene ct 
Harthe et Lazari^ fratris earum 

Cap. L. Quindeeim stadiin a Uierusalem vltra montem oliueti ibi est domus Sy- l 
monia leprosi ^^**\ in qua Maria Magdalena pedes Christi recumbentis lacrimis suis lauit. 
Ibi ex opposito Lazarus sepultua fuit et suscitatus, et postea vixit XXIX annis. Factus 3 
epiacopus Marsilie moriebatur. 

Extra Bethaniam ad duos iactus baliste est domus Marthe, in qua Dominus cum ^ 
diacipulis suis comodit; cum Martha dixit: nDaminef nan e$t tUn cure^ quod sorar mea etc.'' 
£t iki prope versus orientera ad duos iactus lapidis est locus, vbi Martha et Maria & 
Magdalena occurrcrunt Christo, plangentes mortem fratris sui. 

Cap. LL Deinde XITIP miliario ''^; itur recto itinere Sid lortianem, qui sub mon- | 
tibua Galilec confluit ex duobus fontibus, scilicet lor et Dan'^0; qui oriuntur ad radi- 
cem niontis Libani iuxta Cesaream Philippi. £x quibus in stagnum Oenesareth descen- 2 
dit, et inde i^grediens per centum fere miliaria regionem adiacentem irrigat, reddeus 
ortos (*t terram fructiferos. Et habet aquas dulces ad bibendum; pisces sanos ad eden* 3 
dum et ripas aptas ad arundiuem, ex qua domus tcguntur. Perflueus autem vallem illu- 4 
Btrem, que dicitur valUs salinarum^ in maro mortuum se cxtendit, et postea absorptus 
Qon a]>paret. Peregrini et indigene corpora et vestimenta sua aquis lordanis cum magna & 
deuocione solent abluerc; eo quod Christus^ in eo baptizatus, ipsum sanctificauit. Multi 6 
viri religiosi propter eius sanctitatem et aquarum oportunitatem vicinas eius habitacio- 
nes construxerunt quam plureS; in solitudinibus lordanis. Vbi beatus lohannes baptista 7 
olim habitauit; mortui mundo vt viuerent Deo, quietem sepulcri*^^) elegerunt In hoc s 
heremo beatus Zozima'*') fuit; abbas et pater multorum monachorum, ibique inuenit 
Mariam Egipciacam, XXX\'III annis incognitam hominibus. 

Cap. LII. A lordane ad montem Synai, vbi beata Katherina requiescit, sunt XV 
diete*'*; per desertum. In quo monte Deus legem Moysi dedit 

Cap. LIU. II® miliario a lordane est fluuius labovk^^^), quo transito lacob re- 
diens dc Mcsopotamia luctatus est cum angelo. 

Cap. LIV^. Ilir* miliario a lordane est /AericAo >'*), grandis olim ciuitas. Inde 
fuit Sacheusy prbceps pubiicanorumi de quo legitur in ewangelio. 

Cap. LV. IP miliario*^^; a Ihericho contra orientem est Aiphatee^^^\, quod est 1 
mare mortuum^ et vere mortuumy quia nichil viuum recipit uel mittit Vbi quatuor ciui- t 
tatcs, scilicet Sodoma, Qomorra, Seboym et Adama, igne sulphureo concremate in lacum 
istum verse nunt propter peccata sua. 

I09j V. Tobler Topogr. v. Jerus. IL 460 113) Zosimas. V. Tobler Topogr. v. Jems. 

sqq. et 6^3 B. II. 714 s. 

110, Fortaste scribendum est ieucin. Sae- u^j Saewulfo auctore sunt XVIIL 

wuUus enim, Toblero moneDte: lencho, inquit, ^^^^ ^^ ^ ^^^ ^^ ^^ ^ ^^ 

disut ab Hierosolyma 10 ieugas lordanis flu- ^^^^ ^ ^^^ 92 ad IIL 9. 
rius est ab lericho 4 leugas ad orientem. i,cx 1 • i^ 

1 11; Cr M. ThJetmarum IIL 3 not. 82 p. 8. "^^ ^*"^ 

112; Liber ms. hahet quietis sefmlcrts. quae ^7) Sunt VIU mU. pass. rom. 

corTextmui 118; Asphaltas, Asphaltitas. 



156 

1 Cap. LVI. IH^ miliario a Ihericho et a montibtts Gelboe ysqae ad Alphatem in 
descenBu Arabie est Camaym^^^ spelunca in monte Moabitarom, in quam Balam ad 

2 maledicendum populum Israel adductus fiiit Alphates diuidit ludeam et Arabiam. 

1 Cap. LVII. n^ miliario a Ihericho est Quarentena ^^^) , mons valde excekiis, in 
quo ChristuB post baptismum suum quadraginta diebus et noctibus solitarius ieiunauit. 

2 Vbi dyabolus eum temptauit, dicens ^^^): ^,Si /lius Dei es, dic vt lapides etc"; prout in 

3 ewangelio. Multi specialiter exemplo Christi sunt ducti in desertum illud, vt vitam du- 
I cerent heremiticam. Degentes in modicis cellulis Deo deuotisBime militabant. Sub monte 

Quarentena est ortuB ^'^ Abrahe ; in quo creuit palma^ quam angelus detulit in montem 

6 Syon in transitu beate virginis. In huius montis cacumine pulchra est ecclesia^ facta in 

7 loco, quo Ihesus a dyabolo est temptatus. De hoc eciam deserto legitur ^^'^: ,^uctu8 
est Ihesus in desertum a spiritu^^, vt in ewangelio. 

Cap. LVni. Sed est aiius mons^^^) excelsus, in quo dyabolus Christo ostendit 
omnia regna mundi et gloriam eorum, prout habetur in ewangelio. £t ille distat a monte 
Quarentena duo miliaria. 

Cap. LIX. n® miliario ^**) a Ihericho est Oalgala ^^% ex qua oriundus fuit Heli- 
seus propheta. 

Cap. LX. Xini^ miliario a Quarentena reiteratur Iherusalem. 

Cap. LXI. Iin® miliario '*'') a Iherusalem est mons lore '^*), vbi Samuel propheta 
est sepultus ^**). 

1 Cap. LXn. n^^^^) miliario ab illo monte est ciuitas pulchra sita et adhuc com- 

2 petenter inhabitata, nomine Dyospolis et alio nomine Lyhden^^^) vocata. In hac ciuitate 

3 beatus Georgius fuit martirizatus et decollatus. Ibidem pulcherrima stat ecclesia, in qua 
in choro locus decollacionis eius aperte monstratur. 

1 Cap. LXni. Vin® miliario*'^) a Dyospoli ciuitate est loppis^^^) seu lafft^ ciui- 

2 tas antiquissima et pulcherrima, in littore maris sita. Cuius ciuitatis portum lonas pro- 

3 pheta intrauit, dum a facie Domini fugere voluit. Istam ciuitatem edificauit primo 
laphet^'^), filius No€, sed nunc est deserta, et distat a Iherusalem fere ad duas dietas. 

4 Et ibi est portus communis peregrinorum; tendencium ad sanctam ciuitatem Iherusalem. 
^ Et ibi est petra, que dicitur Lompson ^^^) sancti lacobi. Extra cuius muros est capella 

Abbakuc ^^^) prophete, vbi angelus Domini apprehendit eimi et portauit eum in Babilo- 
nem ad Danielem in lacum leonum, et ad eundem locum eum restituit. 

119) Astaroth Kamaim. Vid. Ritter XV. 128) Kieperto recens Beit Ur (el Foka) 
822. 6886 videtur. 

120) Quarantana. 129)Samueli6 sepulcrum nunc esiNehiSam- 

121) Matth IV 3 "'^^* ^® ^odi vid. Robinson Palaestina II. 358. 

122) hortus ^^^^ ^^°^ XXVm. 

131) Lydda, Diospolis, nunc Ludd, 

123) Matth. L 1. ^32) g^, ^IV. 

124) Cf. M. Thietmarum p. 31 not. 375 133) loppe. Cf. Ritter XVI. 574 sqq. 
ad cap. XI § 11. 134) Cf. Kobinson Pal. m. 439 not. 1. 

125) Sunt stadia X. 135) Fortasse ^jiiif/oov, petra semper splen- 

126) Gilgal. V. Ritter XV. 540 sqq. dorem sparsura. 

127) Kiepertus ad me scripsit esse IV leu- 136) Habacuci. Cf. M. Thietmarum p. 24 
cas, Xn mil. pass. rom. not. 2S3 ad VIII. 54. 



157 

Cap. LXIV. m^ miliario >'^) a IherttAalem intra terram pulchra doitaa est aitai i 
olim nomine JUma, Bed Bael nunc vocata, et in loco polcherrimo et delectabili ac nia* 
uiBaimo sitoata, et non ab aliis nisi a Chrifltianis inhabitata. £x hac doitate omnia 2 
▼ina, que Christiani in Iherusalem et in aliis lods bibunt, deportantur. 

Cap. LXV. XXnn^ miliario ^'^) a loppe est Cesarea ciuitaa, metropoliB Pale- 1 
stine, sita super litus maris. Que quondam vocabatur Dor, sed nunc est destructa. % 
Hanc duitatem Herodes, rex ludeC; ampiiauit et ad honorem Augusti Cesaris Cesaream 3 
vocauit. £t regio Palestina indpit. In hac duitate est ecclesia sancti Petri, edificata ^ 
de domo Comelii, quem beatus Petrus conuertit et baptixauit et in episcopum ordina- 
oit; et fuit centurio. £x ea fuit edam PhilippuS; vnus de VII dyaconis ab apostolis 6 
ordinatisi habens quatuor filias prophetissas "^; cum quibus ipse sepultus fuit £t dici- 7 
tur Ctsarea Palestina^ et non Philippi. Hic quondam fuit turris Stratonis. In ea est ^ 
carcc*r supra ecclesiam, vbi beatus Paulus apostolus longo tempore fuit detentus. Inde 10 
pergens Romam, consecutus est suam appelladonem apostolacionis. £xtra eam et inter II 
ortos est petra, que vocatur Damini tabuia^^^, vbi ipse cum discipulis suis comedit. 
luxta illam est cathedra; super quam beatus Petrus apostolus missam celebrauit £t j| 
alie tres grossc petre, que fuerunt candelabra sua. 

Cap. LXVI. n^ miliario a Cesarea est parua capeUa, vbi domina nostra morari 
quandoque solebat Hec de terra sancta sufficiant. 

Cap. LXVn. D£ MACHOMETO. 

Machometus statim post tempora beati £ugeniiy parum ante tempora £raclii ab- 1 
hominabilem et exccrabilem doctrinam suam primo in Arabia, vnde oriundus exstitit, et 
postea bestiali populo in partibus vicinis, hominibus rudibus et incultis partim predi- 
cauerat, partimque per timorem et violenciam in errorem suum contradicontes inpulerat 
Cuius succe»8ores tanto feruore et furore dyabolico succensi sunt, vt in pestiferam Ma- ^ 
chometi doctrinatu non solum vcrbis et exhortadonibus populos insipientes inducerent, 
sed eciam metu et gbdiis tam Arabes, quam orientales populos inpellerent Seductor 3 
autem ille, qui dictus est MachometuS; quasi alter Antichristus et primogenitus Sathane, 
tamquam Sathan in angelum lucis transfiguratus (scilicet Dei maxima indulgencia in- 
dignacionem magnam ^*^) sustinente et merito genere humano cooperante); plures gentes 
pervertit et in errorem suum traxit, quam aliquid alius hereticus ante tempus ipsius le- 
gatur subu(;rti»8e aut aiiquis predicacione et miraculis reperiatur ad Dominum conuer* 
ti»t»e. Ductrina scilicet eius vt Hcrpens'**), vt cancer pestifera, non solum Arabes et 4 
Syrioo, Medos et Persas, £gipdos et £thiopes, et plurimos **') oricntales popnlos letali- 
u*r interfecit, sed et Affricam et plures regiones occidentales corrumpens vsque in 
Ilispaniam peruenit. Nch; puto, quod ab iufancia primeue ecclesie et in senectam et & 
senium eiundeni vsque ad tempora filii pri*dicacionis maior fuerat vrl futtira sit abho- 

137, T. Toblenis in literis ad me dsti« leu- 140, Vnlgo mcTua Dtfmini. 

M legendum etse censet , qaum h. 1. dicatur 141- Liber ms. omittit rocab. indulgtnda ti 

Kirjath BaaL 8ed si recens TuUiUFiH dicitor* habet iniiignacionem magnanu £qaidem 6 oon- 

qaadrmnt numeri. iectura locum restituere conatus sum. 

13S' Bunt XL. Cf. Kitter XVI. 555. 142. Liber ms. habet: Ih^ctrina et eius ^er- 

139j Cf. M. Thietmarum p. 23 not 277 ad pens. Locum comectura sanare studoimns. 
Vlll. 41 143 Ubfr nu. hAbet persios. 






158 

minacio ^^^) desolacionis, vel maiafi flagelium aanctam ecdeBiam oppresserity qaam exe- 
crabilis erroriB venenum pestiferam; qaam serpens antiquaB per os pseadopropliete et 
BacoeBSorom eius in tantam populorum multitudinem iam fere sex centos annos euomuit. 



Istud Bcripsit &ater Odoricus de Foro lulii, cum remeasset de partibus infide- 
lium ad suam prouinciam, anno Domini M^CCC^XXX^; temporibus domini lohannis 
pape XXn. 

144) abonunado. Cf. Danielem IX. 27. 



/'^ 



WILBRANDI DE OLDENBORG 

PEREGRINATIO 

ITERUM EDITA. 



PRAEFATIO EDITIOXIS PRIORIS. 

Wilbrandi itinerariuiD, quaxnvig extrema parte mutilatam, ut edcremus, complure« 
DOB adduxeruut rationes. Etenim quum iUustrissima scriptoriB origine, tum ipsius libri 
pretio iterum iterumque monebamur, ut spissasy quibus viri et memoria et scriptum im- 
merito obducta iaccbant, tenebras dispellere Btudoremus. Nicolaus SchateniuB: „rofum'S 
inquit, ^jiter $uum WilUbrandus eleganti, ut tum ferebant tempora , narratione ctmplexus esi. 
3eu nunc eius dovtrinam ex erwlita hae lucuhratione^ seu magie religionem pietatemque aesti^ 
mare libet^ iUustre sane virtutis doctrinaeque specimen ex privata canonici vita deditj^ Neque 
negabitur, Wilbrandi peregrinationem puro admodum nitiduque Bennone enarratam, geo- 
graphis pariter atque hiBtoricis et usui fore, suisque adhuc fructibus canuBse. Geogra- 
phica enim modii acvi, Ciliciae imprimis, cognitio non pauciB a Wilbrando augetur no- 
minibtis; Austriae hiBtoriciB Leopoldorum Bexti et Hcptimi res gestaB ab eo memoratae, 
philologiB porta Alexandri M. libro I cap. XVIII accuratiuB descripta, literariae hiBtoriao 
BcriptoribuB narrationcs de Apollonio Tyrio et de Virgilio, qua« attingit Wilbrandus, 
merito debent commendari. In recenBendo hoc itiuerario praeter editiunem priucipem 
anni MDCLUI uti nobis contigit apographo, quod Georgii Pertzii humanitati acceptum 
referimuB, bcrolineusi, bccuIo XVU duabus manibus conBcripto ductoque ex eodem fonte, 
unde Leonis Allatii sive Hartoldi Nihusii ;Allatii £vnuixTotg eomprehenAA) editio mana- 
vit« De 8UO libro manuBcripto haec dicit Allatius: ,,WilIcbrandi copiam fecit mihi re* 
rum harum pehtiHBimuA Lucas HolHteuius, quem ex Bibliotheca Puteana habuerat, de- 
Bcriptum ex vetuBto manuscripto BrauensiB monaBterii prope SueAftionem.'^ CuiuB codicia 
exemplar^ bocuIo XVI ortum, PartBiis a»9ervari dicitur. 'Vid. Prrtz Archiv VII. 15.) 
Apographon, quod contulimus, berolinenBe insignitum est: Ma. Diez. C. Fol. 60. Nus ei 
notam B dedimus. 

DabamuB Ilamburgi Paschate a. MDCCCLVIIII. 



31 



PROLOGUS. 

1 Presentis operis materia, suis) terminis nimirum contenta, stylum grandiloqumn 
abhorrens, mediocri; immo humili non indebite describitur, quippe ne^ si montes in ea 

2 forte parturirent, ridiculus mus nasceretur. Quam ideo describere et in medium ue- 
stri deducere decreui , ne ille hostis antiquus , „leo rugiens et querens quem deuoret"^ 
non solum me peregrinum; uerum eciam aliquibus operibus non uirtuosis*) intentum in* 

3 ueniret et occupatum. Nullius itaque „<«mortV'*»)2) uana et pemiciosa inductus ^arrogancia^y 
sed tamen predicta habita consideratione de locis sanctis et de ciuitatibus; quas in trans- 
marinis partibus et in terra promissionis cum uiris prouidis et honestis, nunciis^)^) du- 
cis Austrie^); nec non cum uenerabili magistro domus Alemannorum; fratre Hermanno 
de SaIza*J; diligenter perlustraui; et de incidentibus earum historiis, quas eciam pre- 
dictoriun uirorum auxilio curiose disquisiui, et de statu et munitionibus ipsarum; prout 
nunc sunt; scribere proponO; eum in dicendo ordinem et successionem, quam in uidendo^ 

4 obseruans**)®). Quapropter fauorabilem attentionem illorum humiliter deposcO; qui queis- 
libetcunque prepediti negociis terram sanctam et eius loca et ciuitates non uisitarunt^ 
amore tamen et desideratione illius inducti de eis; que nondum senserunt nec uiderunt, 

5 legere delectantur et intelligere. Graciam uero et correctionis lineam illos appendere 
implorO; qui iam sepe pretacta loca aliquando uisitantes et profundiora considerantes 
me in ipsorum descriptione animaducrtunt et sciunt peccasse; quia 

pluribus intentus minor est ad singala sensus^). 

a) uitiosis B. i. e. apogr. berol. — uirtuosis Ed. i. e. editio anni 1653. — b) Hmoris fi £d. — c) mu- 
nitu» B £d. — d) obseruaui B £d. — e) B et £d. hunc versum non diatinxerunt 

1) uestr{\ AUoquitnr coUegas suos, canoni- 3) nundis] Sic legendum coniecit vir qui- 
cos hildeshemenses. Haec enim est Wilbrandi dam doctus in margine apographi berol. Cf. 
vita. VVittekindi stirpe oriundus, natus comes I. 19. 15. 

Oldenburgi, anno 1211 canonicus hildeshemen- 4) ducis Austriae] Leopoldi VH Gloriosi. 

sis, deinde anno 1226 paderbomensis , 1227. f,) Hemianno de Saha] Cf. 1, 2^. 2 et Geor<; 

ultraiectensis ecclesiae infula omatus episcopali, y^^^^ Hermann von Salza. Konigsb. 1856. 

anno 1234 d. 27. m. lulii diem obiit. Stem- g^ ^^^ ,.^ ^.^^^^^ _ ^^ ^.^^„^^ ohseruautl 

matis Wilbrandi fragmentum libri huius ad cal- ^n^^^^ ^.^^ Nihusius scribendum suspicatur: 

cem adiunximus. Vitam vemacule scriptam ad- ^^^ -^ ^^^^^ ^^^^ obseruaturus , quem in 

didimus editioni prion. uidendo obseruauL Sed hoc audacius quam 

2) tumoris] Sic legendum, v. Estherae 16,12 verius coniectum censemus. Nos quae scripsi- 
e Vulgata. mus, amici sagacitati accepta referimus. 



163 

L I B E R I. 

L Igitur po8t multa pericula et post moltas qttasBationes, quas in mari sex septimanis ^ 
sustinueramuB; anuo Dominice Incamationis milleBimo duccntesimo undecimo, conBecratio- 
nis gloriofti regis Romanorum Othonis tertio '% pontificatus domini Innocentii pape, tertii, 
decinio tertioy VIII. KaL Septembris iVar/ion ^), vel secundum uulgus Akjers^j*') perueni* 
xuua, Hec cBt ciuitas bona et fortis; in iittore maris sita; ita ut, dum ipsa in dispositione ^ 
ait ^) quadrangulai duo eiuB latera angulum constituentia a mari cingantur et muniantur ; 
rcliqua duo latera fossa bona et larga et proiunda fnnditua murata et duplici muro tur- 
rito pulchro ordine coronantur, eo modo, ut prior murua suiB cum turribuB ipBam**) ma- 
trem non excedcntibua a Becundo et intcriore muro^ cuius turres alte Bunt et ualidiHsime, 
proapiciatur et custodiatur. Ilec ciuitas bonum et firmum habet portum, pulchra turre 3 
cuatoditum, in qua olim aptld gentiles errorcB'') deus muscarum, quem nos Beelzebuby 
ipai ueroAccaron appellabant; colebatur *^); a quo et ipsa ciuitaB Karon ucl Akaron*) ^>) 
est nominata. Que post perditionem terre sancte multis laboribus nostrum recuperata 4 
reliquias sancte HieruBalemi sue matris, uidelicet dominum patriarcham ^'^), dominum ro- 
gcm ^'); templarioB et alios uiros religiosos, episcopus et abbates, sicut fidelia filia in se 
fouet ct enutrit Unde ct ipsa nunc tcmporis inter alias ciuitates, quibus nostri in Suria ^ 
douiinantur; principaiiB ct capitanea reputatur. Plurimos euim et ualde diuites in se ha- 6 
bet habitatores : Francos et Latinos, Grecos et 8urianos, ludeos et lacobinos < ^), quorum 
quilibet suas leges obseruant et colunt; reliquis tamen ipsi Franci et Latini dominantur. 
£t Bciendum, quod hoc nomen Franci large sumitur in transmarinin pro omnibus eis, 7 
qui romanam legem obseruant. Suriani uero dicuntur illi; qui de Suria nati sarraccno 8 
utuntur [pru] idiomate et greco pro latino. Christiani sunt et Bcruant legem Pauli*^)|9 
sicut Greci. 



a) B et £d. habent Aljtr$. — b) est quadr. £d. tit B. — c) prior murua ticut trifms ipsam B 
Quse coniecturm emeudavimoB. ~ d) errones £d. errorea B. ~ e) B et £d. pr. babent Ilarom 



l£d. 

pr. babent IlaroH uel 

Aharon. Quod correximus. 



7 coHsecrationis — Othonis tertio] Die 27. in saxo sedeiiB. V. Miuuuet description des 

m. Sept. anuo 1209 ab Innoccntio III corona- mddailles autiques V. 47G. Cf. Uitter Geogr. 

tus erat Otto IV imperator, sed anno 1210 ab XVL 72S. Ceterum scriptiouem tralaticiam Ai- 

eodem papa anathemate ictus. Qui ergo fieri jers in Akers mutavimus, ducti codice Bur- 

poterat, ut canonicus imperatorem excommuni- chardi viennen&i, qui cap. II habct: Akon, in 

catnm gloriosum praedicaTet? quid causae erat, matema limjua Akers, 

cur eum omnino commemoran»t? Wilbrandus jq; deus muscarum — Aecnron apprilahant] 

qutmi cHset hildcshemcnsis ecclesiao canonicus, Constat nomen y^ry urbis esse, non doi. Sed 

(.)ttoni8 ducis bnmsvicensis a partibus stctit, ^f Thietmarum I. l p. 2. 3 ot not. 23. 

quin ctiam comes Wilbraudus, illustrissima et n) Akaron] Est '^xa^v, '^iowpiiiv apud 

boUicosisflima ducum oldenburgensium gente lxX II. Keg. 1. 2 ot alibi. 

oriundus, Ottonis imperatoris legatus fuit, quam- j^) dominum p.ttriarcham\ Albertum. Vid. 

quam, quae mandaU habuerit, frustra quaesi- ^yj^^^^ Geschichto der Krcussugo VI. b9. 

Timus. Cf. I. 2. 1. j3 dominum retjcm] lohanncm de Brienne. 

S Naction] Nomen corruptum, orturo ex U) /ico/.ino^] lacobitas, asscclas lacobi Zan- 

Acon. Cf. infra c. II. 13 ot 15. ct noUm IbG. ,^j^ ^j jj^^^ cognominatL Cf. Burchardum 

9, Akjers] Fortasso est arab. f^^ . «ve proi p 20 S4j. 

hadschar, hndschr^ saxum, quum in numis Ito- 15) seruant legr$n Pauli] Pauliciani dici ri- 

manorum aatiquis Colunia I*tolemais sit mulier dentur. Sed cf. liobinson III. 73b sqq. 

2r 



/ 



164 

10 Usque in hanc ciuitatem ferc protenditur LibanuS; et incipit Carmeltis monsy in 

11 quo Helias per coruum alebatur ^®). In terminis eciam huius ciuitatis situm est quoddam 

12 casale, de quo, ut dicitm*; nata fuit Maria Magdalena, exemplum penitencie ^^. £t no- 
tandum, quod Dominus noster; cum deambularet per*) maritima Surie; hanc ciuitatem^ 
ut dicunty uon intrauit, sed cuidam eius turri maledixit, que hodie maUdicta^^) a populo 

l^ nimcupatur. Sed pocius credo, quod aliunde nomen acceperit. Cum enim nostri hanc 
ciuitatem obsedissent^ hec turris pre omnibus aliis se maxime defendit: unde nostri eam 

15 maledictam appellauerunt. — Domina uero nostra intrauit, et ubi ipsa requieuit, illic 

16 ecclesia pulchra est edificata; que in magna habetur ueneratione. In hac uero ciuitate 
magnus^) est**) episcopatus. 

^ 11. Inde in naui descendentes uersus septentrionem, ad agendum negocia domini 

imperatoris Otbonis et ducis Austrie^ qui tunc enscm acceperat^^, peruenimus Sur^ quam 

2 nos Latini Tyrum appellamus. Hec est ciuitas bona et fortis , maximum Christianorum 
solacium; quia inter omnes seculi ciuitates ipsa^ ut creditur; uero nomine fortissima nun- 
cupatur; ex una enim parte munitur muro bono et mari^ in quo latentes scopuli longe 
sub aquis protenti insultum nauium ex muro defendunt ^^)\ ex alia parte defenditur fossa 
bona murata et quinque muris^^) turritis et ualidissimis; in quibus disposite et transpo- 
site sunt quinque porte^ que introitiun ciuitatis adco intricant et obseruant; ut, qui eas 

3 introeunt; in domo Dedali errare ct laborare uideantur. Hec est illa Tyrus , de qua 

4 ApoIIonium de Tyro^^^) appellamus, in qua hodie eius palacium monstratur. In hac 

5 eciam illa infelix et misera Dido Tyriis et Sidoniis imperabat. luxta muros huius ciui- 
tatis sunt tres lapides magne uenerationis ; in quibus Dominus dicitur cum discipulis re- 

6 quieuisse^*), cum transiret per medios fines Tyri et Sidonis. Et nota, quod hec ciuitas, 

7 ut ante tactum est ^^% iacet in litore maris. Quam eciam ipsum mare ex omni sua parte 



a) Voc. per om. B. — b) magna est B Ed. 



16) m quo — alebatur] V. I Reg. XVH. 22) quinque muris] Wilhelmus Tyrius anno 
3 — 6. Sed haec spectant ad rivum Crith , re- 1198 quadruplicem tautum Tyri murum com- 
centem Wadi Kelt prope Hierichuntem. Wil- memorat. Cf. Ritter XVH (l) p. 344 sq. 
brandus et hic, et U. 1. 6 scholam, quam di- 23) Apollonium de Tyro] Constat Apollo- 
cunt, Eliae in mente habere vidotur. Cf. Ro- ^j^^ Ty^um Caesari aequalem de Zenone Ci- 
binson Palaestina 11. 534 sq. Ritter XV (1). ^j^^ scripsisse. Sed huic nihil commune est 
489 sq. XVL 716 sq. ^^^ y^^^ ApoUonio Tyrio, cuius res gestas fa- 

17) casale ^ penitencie] Non longe a Pto- ^,^,^ ^^^ ^^^^^^ romanensi seculo XV enar- 
lemaide abest urbs Medschdel Ker&ro, quae cum ^^^^ Henricus de Neuenstadt. ApoUonium Tj- 
antiqua Magdala, recente Medschdel, ad mare ^um medii aevi carminibus epicis et mythis 
galilaeum sita, h. 1. confunditur. V. Robinson celebrari docet Qraesse : Die grossen Sagenkreise 
II. 530 sq. ^gg Mittelalters p. 457 sqq. Et cf. Ed. von 

18) maledicta] Cf. Ritter XVI. 730. Btilow NoveUenbuch IV. 332 sqq. Inest etiam 

19) magnus] Sic scribendum esse docent .^ Shakespearii comoedia Pericle. Cf. Pericles, 
quae leguntur I. 2. 14; 5, 17. ^ ^^^^j ^^ q^^^^ Wilkins, founded upon 

20) ensem acceperat] i. e. sumserat. Anno shakespeare^s play, edited by Tycho Mommsen. 
1208 Leopoldus VU cruce signatus erat. De p.XHsqq. Ubi Pericles est Apolionius Tyrius. 
verbo aceeperat pro sumserat usurpato cf. Matth. 

XXVI. 52: Omnes qui acceperint gladium, 24) tres lapides — requienisse] Cf. Bxnch^r- 

gladio peribnnt. ^''^ P- 25 U. 6. V. Matth. XV. 21. Marc. 

21) ca: muro defendunt] a muro arcent. Nisi ' ^^' 

forte legendum: insultum navium in murum. 25) ut ante tactum est] sect. 2. 



165 

cinximety bi BuaUQm dulcedinem ortonuiiy qoi ioxta moroB sant, boa amaritudine non ab- 
horreret. Libanus enim aupra ciuitaiem extenditur, qui, dum in BuiB cedris, quas eciam $ 
Cantiea commendant ^^ , lasciuiti aquam dulcem et iimpidisBimam ad irrigandum ortos 
in pede suo iuxta muros pulchre elaboratos in admirabili quantitate trausmittit. In mc- 9 
dio enim iilorum habetur ille fon8'^)| de quo dictum est per typum in Canticis'^: ^^Fofu 
ortarum^ puteut aquarum uiueniium^ que ftuunt hnpetu de Libano.** £t uere impetu, quia intra 10 
iactum teli nouem molendina ad commodum ipsius ciuitatis propeilit Super quem nos 11 
aeaperas et ipsam antiphonam Fons ortorum^^) decantauimus. Iluic tamen fonti, ut in- 12 
fira'^) patcbity Tripolis ciuitas contradicit Hec ciuitas multos habet inhabitatores , qui* 13 
buB rex de Acon dominatur. Et est in ea diues archiepiscopatus. Ipsa distat ab Acon j^ 
paruam dietam. 

IIL Abhinc procedentes transiuimus Sar/ente^^), quam nos Sareptam uocamus. 1 
Et quia alia habetur Sarepta in ludea, ut post scietis^^); ad diflTerenciam illius secun- 2 
dum*; librum Regum'') dictum est ad Heliam Thesbitem: Sur^e et uade in Sareptam Si- 
iioniorum, Hec enim est illa. £t est ciiiitas parua, non bene^) munita, iuxta mare iacens, ^ 
in mediis finibus Tyri et Sidonis ; cui eciam nostri dominantur. £xtra muros illius He- 5 
lias, uidens uiduam [duo] ligna^*) colligentem, petiit ab ea aliquid, quod manducaret; 
quam cum ex ipsius professione pauperem inteiligerety ditauit oleo et farina'**). Ob 6 
cuius rei memoriam ecclesiuncula in eo loco, in quo mulier loquebatur, est edificata'^), 
in qua hodie sua apparcnt uestigia. Hec ciuitas distat a Tyro quatuor milia gallicana. 7 

IV. Indo ucnimus Sa^et '*), quam euangelia Sidonem appollant Quo licet nunc ^ 
temporis iuter suas coetaneas ciuitates ferme sit minima, tamen in Sacra Scriptura non 
est minime recitata. Paucos iam habet habitatores, quibus nostri — proh dolor ! — ini- 3 
roici dominantur, aliquantulos rcditus nostris pro pace seruanda soluentes ; muri etenim 
et munitiones ciuitatis sunt destructe. Plurimos ortos et fertiliHsimos habet fines, qui ni« 4 
roinmi, ut credoy a ereatorc suo et datore totius boni toties Huperainbulante de rore celi 
ct do pingut*tudine terre abundanciam sibi attraxerunt. Forsitau et ipsa ciuita^ , que 5 
nonc so<lens in tristicia dolct, et non est, qui cousulctur eam, aliquid sibi attraxisset, 
si saltem eum, quem corporaliter se uisitantem reccpit, et receptum pectoris hospicio et 
fide receptum caste conseruasset. luxta illam pugnauit aliquando Lippoldus senior, dux 6 

a) iUifi4 dictum ut $ecundo lilro Regwn £d. — b) doo bet^ maiiita B. non muUum Ed. 

2r») Caniica commendant] V, 15. 32) ut post fcietis] IL 2. 6. 

27. ille /on.^\ Kst reccns KAs e]-*Ain, de quo 33^ secundum librum Hegum] Cf. uifra II. 

V. K4)bin«4in III. 659 sqq. 12.4. Nihil igitur mutandam. Vid. III -I, Kofc. 

2S; in Canticis] IV. 15. Et v. Robinaou XVII, 9 e Vulg. 
III. 61)3. 34^ \duo\ Ugna] Voa duo in ipsis Bibliis III 

29, antiphonam /ons ortorum] Vid. M. Lu* Reg. XVII. 10 non legitury et absordom ost; 

deci vi>«*]>erale et matutinale P. II de sanctis quare oncit inclusimos. 
p. 213 35, oUo et /irina] V. lU (L Kog* XVIL 

3U; ut in/rti] L S. 13. 10—16. 

31.1 Nor^Vnt^J < juae (|Uom Wilbrando auctore 36 i ecclesiuncuia — ediftctita] V. Kobinaon 

^uxU mare*' bIU sit, eatquidem antiqoa SarepU IIL 691 m|.; vei rec. Weli el-Khudr, scpulcntm 

s. Zarpatb Bibliorum, Md non est recens S&' Georgii. 

rafend ». Snrafend, a qua dimidio horae abest 37 Sagrt] (^mcetiipiatortun temporibot Sa- 

tf. liurcbarduro p. 26 IL 9. KobinMin IIL 692. yiUa dicebatur. V. KobinMn III 702 not. 4. 




166 

7 Austrie^^. cum inimicis ecciesie, et deuictos captiuauit et occidit Ubi edam tunc uu- 
stri graciam et fertilitatem predictis finibus collatam in multis spoliis — Deo graciaa'')! — 

8 senseruut et gratanter acceperunt De quibus quondam egressa est mulier chananea, 

9 clamans: „Ft7i Dauid!'^ ^^) Hec distat a Sarepta duo milia, a Tyro sex. 

1 V. Procedentes ab illa transiuimus flumen amoris ^^) et quoddam casale bonum 
Slaudie^^) uocatum^ de quo natus est dux HospineM^) uocatus, uir bellicosus, de quo 
multa uirilia facta leguntur, et, ut quidam uolunt, maximus ille poetarum Uirgilius *'), 
qui postmodum in Longobardiam et Apuliam transfretauit, et peruenimus Baruth ^^), quam 

2 Latini Berytum appellabant Hec est ciuitas admodum magna, super mare sita, fines 

3 habens amenissimos. Cuius muros Sarraceni, nimio timore nostrorum perculsi et ad fu- 
gam se disponentcs, destruxerunt , in eastrum ipsius ciuitatis, quod furtissimum est et 
tunc erat, ad defensam se recipientes; superueniente autem pie memorie Conrado^) can- 
cellario cum omni exercitu Alemannorum illos filios iniquitatis tantus timor inuasit, ut, 
Airorem teutonicum fugientes, castrum cum omnibus suis contentis nostris post tergum 

4 relinquerent illesum^^). Quod nunc a quodam lohanne^^), uiro ualde christiano et stre- 
I nuo, possidetiu*. £t, ut tactum est^''), castrum^ fortissimum est £x ima enim parte 

munitur mari et alte rupis precipicio, ex alia autem parte ambitur quadam fossa murata 
et adeo profunda, ut in ea plures captiuos tanquam in alto carcere uideremus detrusos. 

7 Hanc fossam prospiciimt duo muri fortes, in quibus contra machinarum insultus erigun- 
tur turres ualidissime, cum quarum iuncturis lapides magni ferreis uinculis et duris am- 

8 plexibus interncctuntur ^^). In una illanma, que de nouo construitmr, uidimus quoddam 



a) Deo gratiaa B. Dei gracia £d. — b) Corando BEd. 



38) Lippoldus senior^ dux Au8trte\ Leopol- Vergiliy quem nuuc dicunt philologi elegantio- 

dus VI annis 1190 et 91 in terra sancta fuit; res, vatis et magi, biographi Wilbrando uostro? 

sed pugnae prope Sidonem factae ne Wilkenius Quae h. 1. leguntur, nusquam alibi exstare yi* 

quidem mentionem facit. dentur. 

39) //i Dauid!''] V. Matth, XV. 22. 44) Baruth] vs^^wo Beriit nunc pronunciant 

40) flumen aTnoris] Ex graeco TctiivQag, Ja- ^abes. 

^^sAr^he. Nahr ed-D&mllr, Fr«.cogam yfeut,* ^^ " ^^^^^ _ . ^^^^^ ^^ 

damour faciebant. „ ,. • 4,n>i 00 • i.-ij i. • 

,„,,., ^ .^ , ., ., fordia, anms 1194 — 98 episcopus hildeshemien- 

41 ^ Slaudte] CJuaentur, quem locum vident . ^^^^ . , f. 1.. ... 

„.,, ' - .,., irt * TTv ij o 8w, anno 1202 episcopus herbipolitanus sicani 

Wilbrandus: viditne recens Kban Khuldar an -. i-. 1 f . .-^, 

„ ,, .,. .. , . , .. .0 T. r. manu penit CJuae hic narrantur, anno 1197 

Helduam itinerani hierosolymitanir Kobmson ^ /^ . , -1 1, i.. ^ -. ttt.h 

, ., ,. , „ 1 .n j. .^ T%- ge»^» leguntur (sed pauUo ahter) apud Wilken 

Neuere bibhsche Forschungen p. 42 dicit: Diese ?. oc nr r^ rr u- A x-i 

„ „ VI . X j T5 i- _x • ji ^- 35 H^* C»* ^' ^' Mooyer Onomastikon 

Stelle war wohl emst der Kuheort eme. edlen ^^^^y^^ go„„anicae p. 48 et 125. Et WU- 

Geschlechts. Qui sarcophagos prope KhAn fcen V. 20 eq. not. 38 

Khulda exstantes commemorat ^ 

42) dux Hospinel] Haud scio, utnim Hospi- ^^) « 5"^^«"» lohanne] Anno 1231 lohan- 
nel fuerit aliquis ex baronibus regni hierosoly- '^«^ ^® ^^"^ ^^ ^^°^»"^« «^**^- ^^- ^ilken 
mitani, an celeberrimus ille Haimonides Rai- ''•• ^^^* 

naldus de Albo Spino sive de Alba Spina, 47) ut tactum est] sectione tertia. 

Tassonis Binaldo, Francogallorum Reinaut d*- 48) cum quarum — intemeciuntur] Cf. quae 

Aub^pine. Qui si est, Hospinel est adiectivum leguntur ap. Vitruv. V. 12: ^Deinde tunc qua- 

albospinalis. Cf. Graesse Sagenkreise p. 271 sq. drato saxo murus ducatur iuncturis quam lon- 

et Bibliothecam societatis literariae stuttgardeu" gissimis, uti maxime medii lapides coagmentis 

sis vol. 67 p. 507 sq. contineantur.'* — Vitruvii „ coagmcnta^*^ Wil- 

43) Uirgilius — transfretauit] Utentume braadi vincvla sunt et amplexus, ^^uncturae^^ 



167 

palaciom ornatiftnmuiu y quod pro mea insufficiencia breuiter doscribo uobis. Punditus 9 
e«t forte, bene Bitum, ex una parte maro et naues illic discurrentes, ex altero latere 
prata, pomaria et loca amenissima prospiciens. Pauimentum faabet subtile marmorcumi to 
sinmlans aquam leui uento agitatam, ita ut, qui super illud incenBerit, uadare putetur, 
cum tamen arene illic depicte summa uestigia non impresaerit. Parictes uero domuB 11 
marmoreis tabulis, que Bui operis subtilitate diuersas cortinaA illic mentiuntur» uudique 
conteguntur. Cuius testudo adeo proprie a^rio colore depingitur, ut illic nubea discur* 12 
rere, illic Zephyrus flare et iliic sol anntun et menBes, die» et hebdomadaB, horas et 
momenta buo motu in zodiaco uideatur distinguere. In quibuB omnibuB Suriani, Sarra- 13 
ceni et Greci in magiBtralibuB BuiB artibus quadam delectabili operis altercatione glo- 
nantur. In medio uero palacii loco centri est quedam cisterna diuersiBsimo marmore 14 
conBtcmata*), in qua ipeum marmor ex diuersi^) coloriB tabulis compactum et tamen 
ductum pollicem non offendens innumerabilcB florum OBteutat uarietates, quaB cum ocuii 
oidentium distinguere laborant, diflgregantur et illuduntur. In cuius medio quidam draco, l& 
qui animalibuB illic depictis inhiare uidetur, cryBtallinum queudam fbnteui parturit ct in 
abundanti qualitate profundit, ita ut alto defliiicnB aerem, quem fenestre pulchro ordine 
ex omni latere BubminiBtrant, tempore caloriB humectet ct frigideU Ipsa eciam aqua, ex t6 
omui parte ciBterne perstrepeus et in subtiiiBBimos poros bc recipieuB, Bomnum buIb do- 
miniB liBsidentibuB blando murmure inducit ; cui omnibuB diebus meis libcnter aBBiderem. 

Ipsa uero ciuitaB, que huic castro adiacet, pauperem babet episcopatum et derum n 
ualdo religioBunu Extra muroB illiuB mouBtratur sepulchrwn Simonis et Imle*^). In quo j^ 
ioco aliquando erat clauBtrum diucB in honore illorum*') constructum; quod ipsi infidelett 
penituB diuulserunt; pro quo facto nostri eorum oratorio sui Mahometi'*) condignam red- 
diderunt talionem. 

In hac ciuitate primo uidimus poma Adami, et post BcnsimuB canalemy de quo 20 
excoquitur zuccarum. Itera in hac aliquando eicon Domini a ludeis crucifixi cffudit 31 
Banguinem et aquam ^^. Ilec ciuitaB distat a Sidone sex milia gallicana. 22 

VL Inde po^t requi<*m duortun dierum uenimuB Oibeleth^^), quam episcopuB loci 1 

iUinA Bibiionem appellabaty asHcrenB Biblia in ea primo hebraico Btylo {m»»e compilata^^). 

Ilec CBt ciuitas parua, habens turrim quandam amplam et munitisBimam , unicum Bue 2 

defensionis Bolacium, in qua Sarraceni| cum ipsam aut;Ilere laborarent, multos Budores 

sepius perdiderunt et expenBas, qui tamen omnem^^ munitionem») ipsiuB ciuitatiB dc- 

Btruxerunt. Portum habet paruis nauibus satis commodum , raro frequentatum , quia 3 

eiuB tanquam 

^paaperis est uumcrare pecus'; ^*). 

a) eansUTtuUa B. eonMtrata Ed. Sed hoc ett correctorif, non cditorit. — b) r/jiKrtw B Ed. Quod 
correximas, — c) iUonun B. iptorum Ed. — d) fnw MahomHis B. iwi Mahomtiis £d. — e) B et 
Ed. pr. omittuiit toc. munitionem habeotet: gtti tamen omnem iptius ciuitatis tlestnuentni, ~ 
f ) Vertum non distinxit neqoe B, neque £d. 

Qtriuf4|ae Bunt turrium partes infimae, lapidibos 51) Gibeteth] Burchardus p. 27 scribit 8i- 

transvmis cum moro ipso conionctae. bleth. 

^^ „, . - » 1 1 ¥ . *• . . &2) liibiionem — compiiata] DenTatio no- 

49 Stmonts et Iwie] Locus notaUone, ut vi- ... , « . % * i «.. .. 

. ' . . u- • T j .1 mmis absurda. Barchardus habct Bibhum. 

detur, diffnus, quia nimoniB et ladae apostolo- .^, « ^» . 

, ,:. I I . . 1 ^ d3 ) omnem] \ ocab. muntttonem e comectora 

nun sepalcra aiiis Tulgo locis esse tnduntur. ' 

'^ ^ msenumas. 

60, eiron — aquam] Cf. Borchardam p. 27 54 pauptris — pecus] V. Ovid. Met Xlll, 

m. 13 et Robinson III. 727. S24. 



/ 



168 

4 In ea dominatur quidam Francigena, Guido^^) nominC; et, ut iam tetigi^^), in ea 

5 est sedes episcopaliB, licet paupercula. Hec ciuitae distat a Beryto octo miliaria pama. 

1 VU. Eadem nocte^ que semper a me nigro lapide computabituT; processimns 
Boterim ^^), quod est castellum bonum a nostris posseBsum; et transiuimus Ne/fin ^% cuind 
situm et munitiones diligentius considerassem, si quedam ualidissima tempestaS; que nos 

2 miseros illic inuasit et quassauit, omnes sensus meos non impediuisset. Quantum uero 
territi procellis permittentibus considerare potuimus, hec est ciuitas admodum pama, 
bene munita^ surianos fouens inhabitatores, nostris subdita et tributaria; cuius fines sunt 

3 fertilissimi, optima et multum commendata uina afferentes. Hec distat a Biblione*) qua- 
tuor milia. 

1 VIII. Hla propter impellentem tempestatem breuiter relicta Tripolin applicuimus 
que nos desperatos et quasi naufragos non sine multorum spectaculo; nostrum naiifra- 

2 gium exspectantium; recepit et refecit resolutos. Hec est ciuitas ualde diues, plurimos 
habens inhabitatores, Christianos, ludeos et Sarracenos, quibus omnibus comes; uir no- 

3 stre fidei, siciit toti illi terre dominatur. Ipsa uero ciuitas in omni sua dispositione Tyro 
simillima fere undique mari cingitur et mimitur ; sed ipsa natura, suis naturatis ^^ com- 

4 moda, pratum« quoddam amenum et fertiles ortos interiecit Circa quem locum ipsa 
munitur duobus muris ualidis et turritis, duas fossas largas et profimdas inter se ca- 
pientibus, quorum portas et introitus speciales quondam sinuose^®) barbacane intricant 
et obseruant. 

5 Et nota, quod Libanus, qui illic, ut uolunt, altissimus est, directe ipsi ciuitati 

6 suspenditur ; ita ut large ad unum campum distet. Inter quem et ciuitatem iacet qui- 

7 dam monticuIuB, qui hodie Mompellerin^^)^ id est mons peregrinomm, appellatur. In 
quo comes sancti Egidii, uir bellicosus; et alii peregrini castrum quoddam edificaue- 
runt^^) et per illud filios iniquitatis, nostros inimicoS; qui tunc Tripolin manu tenebant^ 

8 multis annis sicut uiri laboribus infracti obsederunt. Quorum constanciam nimiam Sar- 
raceni admirantes et timentes a manibus^) eorum liberari desiderabant; auxilium Sol- 

9 dani et suonmi inuocabant. Qui maximo exercitu apparato literas consolatorias ipsis 
10 per columbam nunciam more illius terre remiserunt. Quam nostri casu comprehenden- 

tes (si eciam uere casus dici possit; quod ex diuina prouidencia sic accidit); literis et 

tl secretis illorum perspectis alias sub nomine Soldani illi alligauerunt. Que sic dimissa 

suis dominis quasi in arca inclusis exspectantibus pro ramo literas, pro consolatione 

12 desolationem reportauit. Qui nimio timore uite perterriti uel attoniti et huiusmodi diui- 
niun dolum ignorantes ipsam ciuitatem nostris — Deo gracias ! — illesam reddiderunt; 

13 saluis suis personis per conditionem preordinatam recedentes. Que nunc in eis, que 
nostre fidei sunt, uigens et exultans fontem se ortorumy puteum se aquarum uitientiwn^ que 

a) Villone B. VilUone £d. — b) B et Ed. pr. habent membris. 

55) Ouido] Aliquis ex baronibus regni hie- lohannis Scoti Erigenae. Cfl H. Ritter Gre- 
roBolTmitani foisse videtur, alioquin ignotus. schichte der christlichen Philosophie III. 215 sqq. 

56) ut iam teti^ capitis initio. 60) quondam sinuose] Fortasse quedam scri- 

57) Boterim\ rec. el-Batriin, ant. Botiys. bendum est. 

58) Neffin] V. Burchardum p. 27 noU 80. 61)3foff*p€/ferrw] Cf.RitterXVn(l). 6028qq. 

59) natxira suis naturatis] i. e. generatis. 62) comes sancti Egidii — edificauerunt] 
Sic et infra I. 16. 8 loquitur ex philosophia Unde nomen arab. Ho^n Sandschil. 



169 

JUiunt impetu de Libano, gloriatuT; inolta super eo pro se contra*) Tyrum, flicut supra^*^) 
tetig^y allegans; cui ^*) tamen suf&ceret*^'\', quod prope suis finibus in pede Libani oriun* 
tar dao fontea^ lor et Dan, qui in unum confluentes lordanem constituunt, £x predictis u^ 
sciro potestis, quod Libanus est mons altus et longus, qui usque ultra Tyrum protendi- 
tur. Item in summo illius supra Tripolin monstrantur quidam sarcophagi, in quibus 15 
No^ et filii sui ^^0 dicuntur requiescere, quia, ut eciam uolunt, arca Noe in illo loco fuit 
cMlificata. In bae ciuitate est diues episcopatus, curiam habons ameiiissimam, de qua H^ 
uobis*^*; multa scriberem, si prolixitatem non timerem. Hec ciuitas distat a NefBn duo 17 
milia; que nobis in tempestate uidebantur longissima; quia ut^^) fortiter desideranti 
auiino nihil satis festinatur. 

IX. Aliquot igitur diebus recreati et in equis procedcntes transiuimus Culicath et 1 
Afanacusine^)^^), que suut duo castella a Sarracenis destructa. luxta que vidimus agros 2 
plenos feuiculo et fructibus lauam afferentibus, quam nos lauam arborum uocamus. 

£t reliquimuB ad dexteram CVar^^}, quod et castruni hospitalariorum'; maximum 3 
et fortissimum, Sarracenis sumtne damnosum. De cuius situ et luuuitiouibus, cum ipsum 4 
uou uideriuiy scribere non presumo; sed, quod dictu mirabile est, tempore pacis a duo- 
boa milibus pugnatorum solet custodiri; quod hospitalarii sub magno asserunt iurameuto. 

Ad eandem manum ^) uidimus CaMeblan* ' *; , quod est castrum bonum et fortCi si- 5 
tum in montauis et in terraiuis*. Antiqui de la Moutagncy qui cultellis principes cousue- 
uit uostros per nuueios occidere';. De cuius uita et paradiso, quam sibi parauit , satis 6 
audiuifitis^ unde ea tanquam nota pertranseo. Iloe castellum est sue terre '*''; ualde no- 7 
ciuum. (juod a teiuplariis est possessum et custodituiu. *» 

X. Inde ueuimus Toriost *^). liec est ciuitas parua , non multum munita, super ^ 

uiare sita, iu capite habens castrum fortissinium, optimo miu^o et undecim turribus sicut 

undecim preciottis lapidibus coronatum*) "*y. Nec niirum, si duodocimu") tarris <i sub- 3 

trahaturt cum illa turris, quam rex Francie ' '; ad subsidium terre edificauit, siia pulchra 

ftirtitudine suppleut illius defectum. IIoc custruin a tenipIarii.H, quia ipsorum est, optime 4 

custoditur. Ciuitatem uero istius Latini tnra^lensrm *** ap]>rIIauL Et vt^i in ea eccK'»ia ^ 

a) riVrti B Ed. Quod coireximua. — b Manacfm B. MamirttJtine Ed. — cj hospttism U Ed. Howpi- 
talttriorum e couiecturn dedirous. -r d) a^i eamitm mrnjnum riiiimus B Ed. Mtttuim e couieclura 
loripiiinus. — e; situm in m<m(anis ei in castitfinns termiuis antiffui B. situm in munUinis et in 
terminis Aniifpti £d. — f, qui cuiUlli» principes ctmsueuii nostroa B. vmj cuIieHis i^rincijkes 
nostros per nuniios occiHere consueuit £d. — g; comuium B. i^rmUutH Ed — h) thuHlena B. 

63) sicut suprti] \, 2. 12. V^uum tiumeu 60 Cuii*<U et Manacusine] Loci ignoti. 

JCaji eI-'Ain, quod medio aevo pru foute horto- 70 Crac\ Cf. Burchnrd. p. 29 u. 95. 

rum habebatur, prope Tyruni sit, erraveruut et 71 Castehinns s. dtstihlans si est n*c. *Sa- 

Tripoiitaui, et Burcliardus de Monte Hion. Vid. Jitah^ ijuae etit albis coiistnicta lapidibuD, le- 

Uobinson III. 659 — 664. gendum eiit CastelbUns, chiteau blanc. V. Ko- 

64, cu{\ Tyro. hiuHou N. F. 739. 

65 1 iamen sujjicerei] Tripolitanonimexmeute 72 sue terre\ i. e. tenae Anti«|ui do la Mon- 

loqnitar scriptor, Tyrit»» muneutium, couteuti tague. 

ftint lordane prope ^es suos orto. 73 Tortost\ Tartus, Tortosa, ant Antaradus. 

66; yoe et Jiiii su{\ Alii aliis locis haec se- 71) comnatum] Sic lo|:cndutii. Cf. I. I. 2; 

pulcra monstraut V. Kitter XVII (1). 195. L 14. 5. 

Kobiuson IIL 206. 75 rex Franciae] aut Philippos II Augu- 

67 uobt$\ cauonicis hildeshemennibus. Cf. stus, aut Ludovicus VII, de (|ao v. Wilkea 

prol. 2 n. l. UI. 230. 

6S ui\ tanquani. 76' titnviensem] antarMleaseni. 

22 



170 

paraa maxime uenerationlBy qoam beatus Petnu et Pauloa^^, cum Antiochiam properar 
renty ex angelica admonitione propriis manibus ex*) incoltis lapidibus aancte Marie tonc 
primo compoBuerunt; ac si dicerent: 

f^Flebile principium melior fortuna sequetur^^;. 
7 Hec erat prima ecclesia; que in honore^) domine nostre semperque uirginis Marie 

9 fiiit edificata et dedicata. £t est in ea hodie sedes episcopalis. Ubi domina nostra, Dei 
genitrix; semper uirgo Maria eciam ipsis intidelibus San^acenis multa prestat beneficia. 
^^ Hec ciuitas distat a Tripoli dietam. 

1 XI. Hinc procedentes transiiiimus castellum quoddam^^), cuios dominum Solda* 
nus de Halaph '^) pro fide nostra decoUauit, et in altum scandentes ascendimus Mar- 
gath^% quod est castrum amplum et fortissimiun, duplici muro munitum, multas in se 
turres ostentans, que pocius ad sustentationem celi| quam ad defensam profioere uiden- 

2 tur. Mons enim, in quo situm est castrum^ altissimus est, ita ut ipse tanquam Atlas hu- 

3 meris suis celum sustentet. Qui in pede latissimus et paoiatim in altum conscendens 

4 annuatim large quingenta plaustra^O comdatis^^) nottem"^) suis dominis ministrat. Quod 
inimici suis laboribus, quamuis sepe attentauerint, impedire non possunt. 

5 Hoc castrum est hospkalariorum'')^ et est maximum totius terre iUius solaciom. 

6 Opponitur enim fortibus et multis castris Antiqui de Montanis et Soldani de Halaph, 
quorum tyrannidem et insultus in tantum refrenauit, ut ab eis pro pace seruanda singu- 

7 lis annis in ualore duo millia marcarum recipiat. £t quia cauetur, quod accidere potest, 
ne aiiqua traditio superueniat, singulis noctibus per quatuor milites, fratres hospitalis, et 

S per alios uiginti octo uigiles eustoditur. Hospitalarii enim tempore pacis preter alios 
ciues castri mille personas sustentant, ita ut eis in omni commodo et habendo prouide* 
rint quinque annis in necessariis castri^^). 

10 In pede iilius montis sita est quedam ciuitas, UeUenie^^) nuncupata. Que cum 

aliquando, sicut') apparet, iixerit maxima^ per diuinam uindictam modo estdestructa et 

J2 desolata Cuius sedes episcopalis in castrum Margath est translata. £t quia propter 
timorem Sarracenorum per terram et in equis procedere non audebamus; naui et mari, 
licet inuiti; nos commisimus, ac transiuimus Gibel^% quod castrum bonum, habens ciui- 

13 tatem paruam^ sed multum munitam; nostris ualde inimicam. Cuius dominus et posses- 
sor filiam Soldani de Halaph sibi duxit in uxorem, ut cx illis duobus extremis turpitu- 
dinis nascatur tercium^ utrumque extremorum sua turpitudine excedens, et iili duo filii 

14 Mahometi uel Mammone^) producant ex se septem spiritus nequiores. Hec ciuitas distat 
a Margath quatuor milia. 

a) et inc. lap. B. ex inc. lap. £d. — b) Verflam non secrevit neque B., neque £d. ~ c) in honor«» 
£d. in bonore B. — d) plamtra quam dati nouem B. plaustra comdati novem £d. — e) hospitaUo- 
rum £d. — f) u<£d. eicui B. - g) Mammorum B£d. Sed cf. Matth. 6, 24; Luc. 16, 9. 1). 13. e Vulg. 

77) Petrus et Paulus] Cf. Hitter XVII (!). 81) quingenta plauetra] D foeni vebes. 

863. 82) comdatis] ^Comdatum^' est locus eulturae 

7S) castellwn quoddam] FottMBiBMaiAcle&my patulus, yernac. Abn. Comdatt« e coniectura 

rec. Marakia, Meraktje. V. Ritter XVU (1). scripsimus. 

884 sqq. 83) quinque — caetri] Locus obscurus. 

79) Halaph] Sultanus Alepi erat Malek 84) Ualenie] Ualania apud Burcbardum p. 30 
ad-Daher v. Wilken VL 71. n. 111. 

80) Margath] rec. Markiib, Merkab. V. Rit- 85) Oihel] rec. Dscbebili, Dschebleb , ant. 
ter XVII (1). 881 sqq. Gabala. V. Ritter XVII (I). 892 sqq. 



171 

XIL Inde traaaittiinus Sakaim^% caatrum Soldani, et iorta iUam Usam^'). Que \ 
ast cioitM fortis, bono muro el multb tcirribiis monita, portum habens ulde bonnm, 
nostris somme damnosum, qui, dnm in mari tempestate quaftsantur; timore mortis in- 
dacti, eonfugiunt illuc et captiuantur; et sic ilii miseri — proh dolor! ~ cum Scyllam 
eAilCere laborant^ incidunt in Charybdin. Hec est illa, que in nostris libris Laodieea 3 
«ppellatnr. Que nunc temporis „in areum prauum eonuersa'**'*^) illud amenum et qoon- 4 
securum iter de [Hacon]*) ^') usque in Antiochiam sua crudelitate interrupit Que 5 
maiorem seuiciam in nostros exerceret, si illa nostra Margath non oppugnaret, 
» qoa distat sex milia galiicana. 

Xni. Inde transiuimus quoddam casale bonumf Oloriet *®; appellatum, et qnosdam i 
fines ad montana a Turcis**) inhabitata. Isti sunt homines siluestres, habitu et mori- ] 
buB Boideuinis ^), quos nos uocamusi Arabibus similes, non habitantes sub tectis, fundas 
tantum pro armis habentes. £t sic multo labore intrauimus portum sinuosum AntiochiOy 3 
quem Franci gulphum Antioehie*^) appellsnt. In quo^) uidimus quoddam antrum summe 4 
Korribiley quod tanto magis abhorruimusy quanto ibi maiorem fetorem*^} senseramus. £t & 
dicit uulgus beatum Petrum illuc*) diabolum catenatum detrusisse. £t nota, quod An- 6 
tiochia distat a mari quinque milia, et tantum abest*) portus ab ea denominatusy cum 
naues propius accedere nou possint 

XIV. Nunc tandem, hoc est in nocto Cecilie^^); in qua eciam nidimus eclipsin 1 
diutissime durantem *^) , ad desideratam uenimus Antioehiam. Que ciuitas bona est et 3 
firma, ipsi Kome in sanctitate uix secunda. Que in uno suo latere munitur duobus mu- ^ 
ria turritis et quodam flumine admodum magno^ quod suis ciuibus molendinorum prestat 
beneficia. £t illius fluminis impetus letifeeai ciuitatem Dei ^^}. £x altero sui latere munitur ^ 
precipicio magno et muro bono, multis turribus geometrica distancia coronato. Ipsa 6 
uero ciuitas adeo ampla est, ut, qui eam pererrau«*rit , puluerulentos hal^eus pedes totam 
terram peragrauisse^^'''') putetur. 

s) Hacon B. Acon Ed. — b) hoideuoinis B. beUuinis Ed. — e) Ct B et Edit. pr. babent in igHilms 
Not ipio e coniectars TCripeunoA. — d) illar B. iUic Ed. — e) tantum H. tanicn Ed Ahtat e eon- 
ieetura ierip«imiu. — f, «t qui eam peragramrrit — totam cmwisse pmtftur B Ed. 

86) Sahaim] rec. Sebjun. V. Ritter XVII squae interius siceatum, du quo v. Kitter XVII 
(ly. 907. :2). 1244. 

87) Lisam] Laodiceam uunc arabice Ladi- 94J ,„ ^,.|^ Ceciiic] Dies 22. m. Nov. a 
kijah sonare tesutur Tiscbendorf : Aus dem heiL ^^^^ Caeciiia nomen babet, et eodem die 
l^de p. 324 uota. AUas nominis fomias vid. |,^,ra noetis pnroa anno 1211 erat perfecU to- 
ap. Kittenmi XVII (l;, 922 nqq. i^ defectio. V. Art de vdrificr les date«. Pari». 

S^ I in anumpr. tonuersa]l*M\m, hXXYlllt 1770. ute 75. 

57 

'^^ r«r 1. .^ 4 95, tliutusittke ilurantem] Duravit ab borae 
89; llia^on]] J^oraia coiTupta, orU ex Acon ^. • . vt i^ j l i • . 
' . XI miniiU XLVI usque «d borae I minutam 

«•"^,"»"?^.. . . u , » ^ u XXXIV; quod G^oryii Jiiinderi V. I).. «.tro- 

90, Ghrtct] KbX «ve roc. Mttnta Burdseh, . . ^ . ^ , . 

. ' * . ,. . nomi, uui niecum baec communica vit , «ententja 

•nre altenitra arcinm nunc dimtantm in pro- i.\. • i- • . ^ 1 

....,,. ^ ' lure diutissime dici potent, ciunm duanim uora' 

montonia Jhn Hant et Tasera sitarum. 1 • n s . 

^ . 1 #1* ... v«f.. /« .. ., "*ni ttpatium eclipsis uulla exccdat. 

91) a Tunts] Cf. Kitter XVII (2;. 1105 cl ^ ■ 

UQ<j 96 ciuitatan Dci^ V. Psalm. XLVI, 5. 

92) ffuiphum Antio*'hie] £at veterum 8e)ea- 97 i»crerrauerit — perttgrauisse] Varba 
cia. V. Kitler XVII (2). 1243 tqq. h. 1. sicuti eodem modo infra II, 3. 1. inter w 

93) /eforem] Wilbraodai vidit recepUculum permuUU tno qttodc|ue loco reposuimua 

22* 



172 

7 £t habet intra^) muros tres montes magnos et asperrimos; quonun medius adco 

8 altus est^ ut suo cacumine nubibus innitens cursum planetarum putetur impedire. Quem^), 
ut putO; ipsa natura suis usibus preparauerat^ ut, dum sabbato ager a laboribus requie* 
scerety illic per amenissima loca^ que circumiacent<^) , reficeretur^) et ab alto prospi- 

9 ciens defectum sui naturati^^) consideraret ac repararet. Que sue Antiocliie ipsum mon- 
tem uberrimos fontes mandauit profundere et parturire, in tantum, ut per omnia pomeria^ 
et ortos^ qui illic sine numero habentur, aqua dulcis et bona largissime diffundatur^ quam 
eciam ipsi ciues per subterraneas et minusculas uenas iu medium suorum hospiciorum 

10 «t ad ipsa penetralia deduxenmt. Et nota, quod domus et palacia Antiuchie foris hi- 

11 team monstrant apparenciam, et intra^) aurea et delectabili uigent existencia. Qui^), 
ut tetigi ^% in ortis uarios fructus afferentibus et in aquis salientibus maxime gloriantur 

12 et solent lasciuire. Ipsa eciam ciuitas diuites et plurimos habet inhabitatores : Francoa 
et Surianos; Grecos et ludeos, HormenoH et Sarracenos; quibus omnibus Franci domi- 
nantur^ et quilibet eorum suas leges obseruant. 

13 In medio ipsius est ecclesia summe ornata^ in qua olini beatus Petrus sicut pa* 

14 triarcha presidebat. Ubi et hodie patriarcha solet presidere et sue Asie, que sibi sub- 

15 iicitur, iii^erare. Unde in consistorio ^^**) ipsius isti uersus aureis iiteris sunt inscripti: 

Sit procul hinc lezi**)^"^, thronus hic sit iuris et aequi; 
Tercia pars mundi iure tenetur ei, 

l^ In hac ecclesia monstratur cathedra beati Petri et carcer, in quo eciam uinculatus 

17 tenebatur. Illic eciam requiescit in marmoreo sarcophago caro pie meraorie Frederici 
Imperatoris *^^). 

18 Item non longe ab illa est quedam ecclesia tota rotunda, supra modum ornata, in 
qua habetur imago domine nostre, genitricis Dei, semper uirginis Marie. Que tante 

19 sanctitatis est, ut pluuiam prestet dum mouetur. Quam Greci, sicut ipsam ecclesiam, 
in magno et laudando timore obseruant. 

20 Item in uno montium, sicut^) supra dixi, est cenobium raonachorum diues, in ho* 
nore'') sancti Pauli fundatum, in quo monstratur parua crypta aureis picturis non plu- 
rimum, sed ut^ decet *®^) ornata, uel cauema, in qua sanctus Paulus facta predicatione 

a) in/ra B £d. Voc. tfUra e coniectura Bcripsimus. — b) (/uam B £d. Queni e coniectura scripsimus. 

— c) circum latent B. circumiacent Ed. — d) reficeret B. reficeretur Ed. — e) pomeria B. poma- 
ria £d. Sed pomeria sunt pomaria. — f ) infra B. — g) que B Ed. Qui (cives) e coniectura 
dedi. — h) leri B. lezi Ed, — i) ^icut eupra d. B. cfe quo s. d. Ed. pr. — k) in lionorem Ed. 

— 1) plurimum sicut decet B Ed. 

98) ipsa natura — naturatt] Cf. not. 59. bus propriis descendentia in lingnis orientalibus 

99) ut tetigi\ sect. 9. saepius in ■'_ terminari, ut ■»*:a> hebraeus, do- 

100) conaistorio] palatio. cet Ewald in Gramm. hebr. c. V § 164. 

101) lezi singulari numero collective dictus 102) Frederici Imperatoris] Friderici I in- 
est lezides, lessides, levidanus, lecidani dia- testina tantum et cerebrum et carnem An- 
bolnm adorare feruutur. Quos in Syria sedes tiochiae, ossa Tyri sepulta esse tradunt Hau- 
habuisse et cum Euchitis Bogomilisque de non- merus Hohenstaufen II. 437, Wilken IV. 143. 
nullis eadem sensisse et docuisse refert Nean- 103) sed ut decet] Sic scribendum videba- 
der in religionis christianae historia univeraali tur, quum sectione 18 ecclesiam supra modum 
edit. ni t. II. 631. not. Adiectiva a nomini- ornatam commemorarit ; siv in sed mutavimus. 



173 

in uilla solebat requicscere et epistolas scribere. £t habetur in pulchra ueneratione. 21 
Ante cuius fores sepulti dunt nobiles isti: 22 

BureharduSf magdeburgensis burgrauiuB ^^^), 
OgeruM iuuenis, comes de Woldemborg **^', 

Wilbrandwt^ comes de Uab*emunt*j ^**^}, auunculus Wilbrandi do Oldenborgy 
({ui hunc libellum eouftcripttit 
Quorum anime requiescant in pace* Amen. 23 

In pede ilUus montis est ecclesia super mauBionem beati Luce euauguliste edificata. 24 
In medio uero monte, de cuius altitudino uobis ***-) scripai, est castrum in medio 25 
edilicatum. Sub cuiuB pede uidimus clusam, in qua beata Maria Magdalena egit per 26 
tempuB penitenciam, et, sicut ipsa animo celestia concupiuit, ita et tunc corpore terreua 
tranacendit. luxta illam eciam est parua capeUida, e qua beata Margarita, cum ad roar- 27 
tyriuin duceretur, fuit extracta. Ad pedes iUius in desccnsu montis uidimus eccleiiiam 2S 
i»uper mansionem sancti lohanni» Chrysostomi edificatam. 

In tercio monte, qui reUquis iuferior, est ecclesia ad houorem beate Barbare edi- 29 
ticata, quc; ut dicunt, ipsa de hac ciuitate fuit oriunda. 

Et nota, quia 8imon Magus, qui postmodum ai^ostatauit, de ^Vntiochia fuit oriun- 3o 
du8« Multe uero historie, (|ua8 hic dici non oportet, in actibus apodtolorum et in uitii» 31 
aanctorum et in passionibus martyrum de hac Antiochia inueniimtur. 

Hic primo vidiums rosas albas tot4i8 , rubeas et croceas, et pomum uocatum 32 
Ifaufiubeledemus *"^), quod tali^ est nature. In die Parasceued seminantur i»ui nuclei, qui 33 
prucedAU temporit) sui in herbam conBurgentei» pariuut primo dore8 albod, qui postmodum 
in uiridc^m, deiude in ruiiun et tdtiiiio in croccum uariantur colorem. Qui iu poma trans- 34 
aubstanciantur, quorum aliquod'') «i quis super isua pulchritudine redarguerit, diceus «e 
pulchriora uidi^se, iiisum pomum quasi indignaub turgeHcit (*t pre indignatione in mi- 
nuta dirumpitur *"^*). Quod dictu mirabile est, cum ipsum sit quoddam inMeuBatum; sed 35 
quod uidimuH, hoc testamur, et testimonium uostrum uermn ent. 

XV. Ab iUa post aUquot dies discesMmus uersus Hormeuiam '*^.. £t reliqui- ^ 
^) iJarletHuni Ed. ^ b) qtwrum aUt(ttid B. tjttontm #1 aliqui* Ed. AliqutMi e coniectnra Bcripsimus. 

101 liurvhardng madeb. burgrauhu] Bur- cum frau-e suo Ludulpho auno llUl Antiocbiae 

chardu», V eius nominis (.^u^rfurdiao dominus, obiit. V. Wilkeu IV Anhang p. 1)5. 

MfipieBurgi bur^rpmviiui, anuo ttSU Antiochiae 107^ uobt»] V. uot. 1. 

diem obiit Vid. i.\ Spangenbcrg (juert^urtische tOS h*u$uUUdemus\ Nomeu istud depra- 

Chrouica p. 2<>y. Et Hitronytni Jlenninges se- • 1 " r % % 

j. ^ . ^.. . , . vatum ortum e^i ex Je^at ot arab. ..l U ^A t bala- 

cundi ei terUi rogni m quarta monarcbia par- ♦ ., ^» , . 

« _ ,. .. ^ I • * « u II- Mu\ balsanmui. hnt enim, id quod me docuU 

tem alteriini, couuiieutem ;;enealogici8 tabellis ' • 

c««pn,be«.«» familiM Impcratorun. ... |()|. Cf. '"•«=«''«'"» •**"'«•«*. ^ "•• boUaicu^ H.,U.,m,na 

Wilkeu IV Anhaug p. 9B. .»/»"«»r</,r.. i Liun. »,K^r. N.-,3 . ^0«« .|uaro U-m- 

,,,./. - / II' « i 1 I xmtt} imHchali t»etninarptur, J*$u baUamum nomv 

|05, Ogerus tuuentt^ comes de }} ttitletttborg] * . * . 

Hoyeni» II, Hoyeri 1 tiliu«, vemacule dicitur ^ ^*''*'* VoUni. 

(truf zum Woldenberge. Vid. / It, Lauenstein I"» diru npitur] Vomum 0. fructum baUa- 

hi»toriam diplouiaticam episcopatus» hildeaieii»!» niinae moinonlicae aurantiacum a Iat«*re dirumpi 

p. ;,u. a SteetEio citati docent A. J\ tie CttndoHe 

\UU. Wiibrandus. coMeM de Ji*tiremunt] V. IVodromo HI. 311 et 1'./'. Kosteietzkg AWgem. 

stemniA Wilbrandi hbri huiua ad calcem. Wil- medijtiuischpharmaceulischo Flora II. 727 sq. 

braiidiis II coroes de Ualrcmunt Friderico I 11 JJur ieniat»t\ Armeniam miiiorero t. Ci- 

Imperatoro duce iu lerram tanctam profectua liciam. 



174 



maa ad dexteram terram Soldani et suam ciuitatem Halaph et quoddam sttom caflEtellum 
3 Haringe ^^^), et uenimoB Oastim^^^), Hoc est ca»trum quoddam fortissimum, tres habena 

muros circa se fortiBsimos et turritos , situm in extremis montibus Hormenie; illius terre 

introituB et semitas diligenter obseruans ; et possidetur a rege illius terre; scilicet a rege 
^ Hormenie. In cuius possessione templarii conqueruntur se spoliari. Ipsum uero directe 

et de uicino prospicit Antiochiam; et distat quatuor miiia. 

2 XVI. Inde procedentes .intrauimus Hormeniam. £t sciendum, quod dominus 

3 terre iUius Leo de Montanis ^^^) consueuerat appellari. Quem nostris diebus HenricuS; 
gloriosus Romanorum Imperator^ qui semper rempublicam et romanum imperium augere 
laborauit, regem constituit et coronauit '^^)^ unde postmodum rex Hormenie est appeila- 

4 tus, et deinceps terram suam a romano imperio accipere consueuit Cuius nepotem ^") 
Otho Imperator ad petitionem Leonis, senioris regis **^, coronauit *'''). 

1 XVH. Hec est terra firmissima; ex una enim parte cingitur mari, ex alia uero 
munitur altis montanis et asperrimis, que paucos babent introitus et multum custoditos, 

2 ita ut hospes, si terram intrauerit, absque regia buUa exire non possit. Ipsa uero in 

3 medio sui est plana et ualde fertilis, multa fouens animaUa venationi competentia. In 
longitudiue sui protenditur ad sexdecim dietas, in latitudine exceptis montanis ad duas. 

4 Et inhabitatur a Francis, Grecis, Surianis, Turcis, Hormeniis et reUquis; tamen ipsi 

5 Hormenii dominantur. Qui sunt homines ualde reUgiosi et optimi Christiani, legem a 
^ minore Gregorio sibi traditam obseruantes ^^^). In fide non errant. Matema Ungua re- 

8 citant psalmos et aUa diuina officia. Duos habent caUces dum celebrant, unum ad pa- 

9 nem, in quem conficiunt, et unum ad uinum, ex quo conficiunt. Euangelia et epistolas 
lu recitantes uertunt se ad populum et ad occidentem. Epiphaniam Domini pre omnibus 

1 1 festis agunt celeberrimam , de quo suo loco expediemini. Inter pascha et pentecosten 

12 sextis feriis non*) utuntur caruibus, eodem modo festum honorantes. Specialem habent 

13 papam, quem ipsi sua lingua Katelcoste ^^^) appeUant. Et sciendum, quod quidam sunt, 

a) Particula nan librariorom culpa excidit in B. et £d. 



111) Haringe] Harixn. V. Kitter XVH (2). 
1643 sqq. 

112) Gastim] Gaston. Vid. I. L. Gebhardi 
hi8tori8ch-genealogi8che Abhandlungen, partem II 
p. 59. Wilken VI. 29 not. 52. Gastim recens 
Bagr&s esse videtur. V. Ritter XVII (2). 1608 sq. 

113) Leo de Montanis] Lion des montagnes. 
Montana, ex quo francogallicum montagne, di- 
cebatur Gilicia montuosa. Eodem modo supra 
commemoratur Antiquus de MontaniB. Verum 
regis nomen erat Libo, Livo, arab. Leum s. 
Lebon. V. Gebbardi U. 36. Wilken IV. 136 
not. 

114) Henricus — reg, const ei eoronauit] 
Anno 1198 Henrici VI iam defnncti iussu Con- 
radus, archiepiscopus moguntinus, Libonem I re* 
gem Armeniae coronavit V. Wilken V. 54. 
Gebhardi 11. 5L sq. Amold. Lubec. V. 5. 

1 15) Cuius nepotem] i. e. Ruppinum iuniorem, 



filium Alicis, quae erat fiUa Ruppini maioris, 
anno 1175 regnum adepti. Ruppino I succes- 
sit frater eius Libo, anno 1198 et rex, et ro- 
mani imperii vasallus factus. Qui Ruppinum 
iuniorem, cui avi coronam praeripuerat, sibi suc* 
cessorem instituit. Itaque Ruppinns iunior Rup- 
pini I nepoB erat. Qui si h. 1. Libonis quo- 
que nepos dicitur, hoc minus accurate dictum 
est, quum Libo eius avunculus magnus s. pro- 
avunculus fuerit. Erat enim Ruppinus 11 Li- 
boni filius fiUae fratrts. V. AhuLpkaradach ey- 
rische Chronik, von Bruns u. Kirsch Ubersetst, 
p. 384. — C, Oalani historiam Armenam p. 349. 
— Vincentii BeUov, speculum hist. XXXI. 29. 

116) Leonis senioris regis] Libo, Stephani 
filius, Ruppini I firater erat 

117) coronauit] V. not 153. 

118) legem — obseruantes] Gregoriani. 

119) KateleosU] Ka^hnog, 



175 

qoi dicimt iftUm ^^^) Honueniam, in coias montibus arca NoS post diluuium requieuit ^^% 
lioe uerei» pro ee inducenteB: 

Coruam perfidie damnant animalia queqve, 

Noncias inclusis qui noloit esse aalotis. 

Orc columba sao ramom uiridantibos ultro 

Detulit ast^) foliis; superest Hormenia testis. 

Isti tamen, ut ucrius quesiui, decepti in equiuoco, quia est alia Armenia melius 14 
sita in oriente, que altissima habet montana, de qua fuerunt et egressi sunt illi Hor- 
meniy qui hanc terram preoccupauerunt, Orecos ab ea expellentes. A quibus ista minor 15 
Hormenia est appellata. 

XVUL In prima planicie huiua terre et in exitu montiumy quos uno die cum 1 
magna transiuimus diiBcultate '^^), .... 

Et uenimus Alexantiretam^^^), que erat ciuitas murata, iu litore maris sita, modo 2 
destructa. Istam, ut dicunt indigene, magnus Alexander ad custodiam sui equi Buce* 3 
phali, qui tunc iniirmabatur, laboribus unius diei composuit ^'^j et a suo nomine deno- 
minauit ^^^). luxta eciam illam sunt prata equis commodissima. 4 

Primo die ucnimus ad Portdlam ^^^). Huc est casale bonum, prope se habeus por* ^ 
tam'^*j, a qua ipsum denominatur. Hec sola sita est in strata publica, in ripa maris, 7 
et est ornatissima albo et ualde polito marmore composita, in cuius summitate, ut dici- 
turi ossa Alexandri prenominati requiescunt, qui illic se, ut uolunt, poni mandauit, ut 
regc*8 uel principes per illam portam transeuntes eum eciam mortuum super sua capita 
sustinerent; quem aliquando uiuum super se sustinuerunt. Hoc casale distat ab Aiexan- b 
dreta quatuor milia. 

Deinde relinquentes ad dextram casirum regis nigrum ^^**} et transeuntes castellum 9 
quoddam; Canamellam^^^ uidelicet, uenimus Mamistere ^^^\, Hec ciuitas bona, super'^) 10 
flumen''0 sita, ^Atis amena, murum habens circa se turritum, siHi autiquitate corrosum, 
pauco4 in quodam rcspectu habens inhabitatores, quibus oumibus rex illius terre imperat 
et dominatur. Est in*") ea episcopatus Hormenorura. Et seiendum^ quod dominus rex, j^ 
sicut antc tetigi ^^^), postquam a romano imperio coronam suscepit, et in hac ciuitate, et 
in aliis quibusdani latiuoH epiHeopos ordiuauerat. Quos'*^ postmodum abiecit '^^ , diceuK*'^ 13 
se iniuste a romana eceh*rtiu grauari et excommunicari. 

a tletulerU /oiiis B. ast /oiiis Ed. — b) mpra flomen EaL ^ c) et im <a B. -- d) ^uas B. eo$ Ed. 
— dicefu B. OMserens Ed. 

120; qtti iiicunt istam] qui dicont Horme* t2S) castrum re^is nigrum] 8unt sive nii- 

niani ■. Arm«niam fuisse eam, in coius et q. ». nae in A'ar(i Kaja^ \, e. saxo nigro sitae, sive, 

121, requieuit] Genes. S, 4. qoae Chesney vidit, rodera aediticationom ba- 

122, di//icuitate] Decst finis enoiiciati. salu u\^k exbtroctarom. V. Kitter XVII '2 . 
123; Aiejctindretam] rec. litkenderon. 1S3S. 

124; comi.osuit] V. Kitter XVH (2). IS19. jj^) VanameUam] Locos ignotos, 

125: denoininauit] Alexandria ad iHsom Ale- ..^ .« • 1 .«• t , «. 

.... . 130, j/amMf«rr] antiqoa Afo^tF Itfrur, medio 

xandnta ma^s in septeutnooem spectabat. ., .' ^ .,. . .... 

.A.. -» - if 1 1» n ^ 11 \M • ^^^ etiam Mamtstra^ nonc Mttts, Nissis no- 

12G, Porteilam] Fas^os Portellae ap. Han- ' ' 

m in ata 
nom Saootom Lib. secr. fid. cr. p. 241; ant 

Baiae, wc. Bajis: Ritter XVII (2,. IS37. 131} /«men) Pyramom. 

I27j iHfrtam] (joam denoo invenit Pococke. 132) sicut anU tetig%\ c. XVI, 2. 

V. UitterXVil (2). 182^. et Pocoeke: Beschrei- 133. abiecit] circa a. 1203. V. Wilken 

bong det Morgenlandes U. 258. VI. 24. 



f 



176 

14 luxta hanc ciuitaiem situm est quoddam castrum, c|uod erat de patrimonio beati 

Pauli*^*), qui de hac terra, ut iam *^^) audietis; fuerat oriundus^ ut») et beatus Seroa* 
cius ^^*); sed nunc temporis poasidebatur ^^^'; a Grecis. 

l^ In hac ciuitate habetur sepulchrum beati Pantaleonis. Ipsa uero distat a Cana- 

mella magnam dietam. 

1 XIX. Abhinc transeuntes Cumhetefort ^^"^) ^ ubi domus est et mansio bona hospita- 

2 lis Alemannorum, uenimus Tursolt, Hec est illa TarsU^ de qua natus fuit beatus Paulus 

3 tempore Grecorum. In qua eius hodie apparct palacium , unde a loco sue natiuitatis 
uocat eum Dominus Saulum tarsensem, ubi ait ad Ananiam *^^): t,Surge et u<uh in uicum^ 

4 ^^Mi dicitur rertits , et quere in domo Ittde Satdum nomine, Uirsensem; iam enim oraL^*^ Qui- 
dam eciam sunt^ qui dicunt illam esse Tarsim, do qua uenit unus magorum adorare Do- 
minum; at isti sunt in equiuoco decepti, quia non a soptentrione , sed ab oriente magi 

5 uenerunt. Uerumtamen hic diccndum occurrit, quod magi, admoniti^ ut per aliud iter 
redirent de Bethlehem, in loppen peruenerunt, ubi navim, quam sine omnibus suis ue- 
cessariis inuenerant; intrantes sine remis et uelo in portum huius Tarsis appodiauerunt ; 

6 et inde reuersi sunt in regiones suas. Quod dum audisset Herodes, qui eos persequeba- 

7 tur, misit et combussit in nimio furore oimies nauos Tarsis. Quod psalmista**®) innuit, 
ut puto, ubi dicit : ^^lbi dolores ut parturientis. In spiritu nehementi ronteres naues TarsisJ* 

8 Uolunt eciam quidaui ipsmu Herodem, dum Koma uenit, tempestate ad hunc portum 

9 fuisse deiectum et in propria persona naues illic combussisse. Hec ciuitas multos ha- 
bens inhabitatores ; muro ciugitur pro antiquitate mutilato^ sed castrum habet in capite 
Bui firmum et bonum, in quo sanctus Theodorus captus fuit et martyrisatus ; et est ibi 

10 ecclesia ad honorem ipsius edificata. In medio uero ciuitatis est ecclesia principalis, in 
honore**) beati Petri et beate Sophie dedicata, multum omata, tota strata marmore, in 
fine sui habens quandam statuam, cui imago ^*^) domine nostre angelicis manibus est de- 

11 picta, que in maxima ab hominibus illius terre habetur ueneratione. Sicut enim multi 
et omnes uidere consueuerunt , hec imago, dum aliquod graue periculum iili terre im- 

12 minet, coram omnibus et magna quantitate solet lacrimari. Hec est illa, ut dicitur, que 
Theophilum reformauit ^*^), quare sane intelligetis *^) , quia **^ illam historiam tanquam 

13 notam pertranseo. In angulo quodam extra fores ecdesie sepulta est soror Mahumeti, 

14 cuius tumbam Sarraceni in multo petunt timore»^; et deuotione. In hac ecclesia, ut 
supra *^*) tetigi, ordinauerat dominus rex de consilio episcopi Conradi moguntini , quem 

a) Voc. ut omisit edit. pr. — b) in honorem Ed. — c) intelligatis B Ed. Quod correximus. — d) honore Ed. 

134) patrimonio heati Paidi\ Locus notabi- 13S) Cumhetefort] Locus ignotus. 

Hb. Petri quidem patrimonium notissimum est, 139) Ananiam] Act. Ap. IX, 11. 

PauU autem quid significet ignoro. Fortassis x^(i) psalmista] Psalm. XLVU, 8 e Vulg. 

hic I0CU8 nonnihil lucis afferet quaestioni iUi, g^^ ^„^^ Wilbrandus, quum voc. «u.r, quod 

unde Paulus iura civis romani habuerit, quum ^^ gj^^j j^^^,^ ^^ Lutheri est Psalm. 'xLVHI, 

Tarsus, patria eius urbs , seriore demum tem- g^ ^^ Tartessum Hispaniae urbem non ad Tar- 

pore romanae honore civitatis donaretm-. ^^^ pertineat V. Redslob Tartessus. 



141) cui imago] i. e. facies» 



135) ut iam] c. .XIX. 2. 

136) Seruacius] Sanctus Servatius, episco- 
pus tongrensis, ubi natus sit, alibi nusquam, 142) r«/orn.auff] Vid. Luc. 1,3. Act. Ap. I, 1. 
quod sciam, commemoratur. Cf. Bdss u. Weiss 143) quia] cur. 

Leben der Vater. Vol. 6 p. 415 sq. 144) supra] c. XVI, 2. 

137) possidehatur] occupabatur. 



177 

imperator iUuc transmiBerat, archiepiscopatum latinum, quem nunc, sicut et alio», immu* 
tanerat« niic dominus rex occurrit nobia et nunciis ducis Austrie, quos honestissime 1& 
reoepity et detinuit nos in terra octodecim septimanis. Hec ciuitas distat a Mamistere^) 16 
duas dietas. 

XX. Ab iUa post aliquot dies venimus A€Une^*% que est ciuitas regis in amenis l 
lods supra flumen a se denominatum*^*^; sita et non diuites habens ciues; que tamen 
tntra**) muros largissima est Quidam dicuut Medeam hinc fuisse oriundam , de qua t 
Ouidius"*'): 

Tune duos uoa, seuissima uipera, cena? 
Tune duos? 

Uerum est, quod hec ciuitas multos et abhorrendos^) fouet incantatores ; quod qui- 3 
dam nostrum ezperimento didicerunt Uoc distat a Tarsi unam dietam. 4 

XXL In die uero (h. e. in festo) epiphanie, quod Ilormeni baptisterium appellant, 1 
peruenimus Sis ^^*^). Ad quem dominus rex nos ad celebrandum suum festum inuitaue- 2 
rat '^^). Hec est capitanea ciuitas domini regis, infinitos et diuites foueus inhabitatores. 3 
Nullis munitionibus cingitur. Unde pocius eam uiUam, quam ciuitatem nuncuparem, si ^ 
sedem archiepiscopalem Hormenorum in se non habcret In qua eciam Ureci suo obe- 6 
diunt patriarche. Castrum uero habet super se situm in monte ualde munitum, a cuius 7 
pede ipsa ciuitas ordinate et gradatim descendere uidetur. Et, ut dicunt, hec aliquando 6 
a Dario regC; qucm Alexandcr deuicit, possidebatur. 

XXII. Festum epiphanie, de quo rae supra ^^^) promisi dicturum^ ad quod eciam I 
dominus rex nos inuitauerat , in hunc nioduni ab Hormenis agebatur. Duodecim dies 1 
preeedenteS| quos nos in gaudio et epulis^^*), ipsi ob honorationem '^) sui festi in peni- 
tencia egeruut et ieiuniis, a piscibus, uino et oleo abstinentes. Ipsa uero sacra uigilia ^ 
toto*; die ab his '^O abstinuerunt, ita ut post crepusculum missarum officia celebrareut et 
totam iUam noctem in diuinis insomnes deducerent'). Ipso enim die agunt festum Do- 4 
minice Natiuitatis, diceutes Dominum uno et eodem (ociam specie) die fuisse natum et 
post anno trigesimo baptisatum. Mane uero facto***^) omnes ad quoddam flumen ipsi 5 

S) Mani$ifre B, — b> in/ra B. inira Ed. -- c) mulUu et ahhorrentia* B. — d) abhonoraiiane B £d. 
i^uod correximut — e) taia ¥A Quod correximut. — f) dtfkicertnt B. troAtctrtni YA 

145; Adcne\ Adana et autiqua et recmib. sibi videantUTfprorsus falluntur. Wilbrandus entm 

146) a se denominatum\ Veteres Sarum uo- neque boc, neque dcqueute capite narratittncu- 

minabant, uunc ifihan vocatur. iae isti ullam omnino susam prmebet, quippe 

147; Ouidius] Imroo luuenaliA sat VI. 641. quam ne verbo quidem attiugat 8ed attendas 

148) «Si>] rec. Sm, Sigia. ad haec ipdius verba capite tnsequente exstan- 

149) Ad quem — inuitauerat) Irrepsit in tia: ,,ad quod eci*nn dominus rex no9 inoitaae* 
historiam oldi'nburgen»<*m error utique expel- rat'* Noune appart*t eos tantummodo ut festo ce* 
landus. £ti*nim Wilbrandus no«ter, iroperaturis lebrando intereM»ont, nicuti alios hospiteii solius 
Ottonis lepitus, boc ipso die epiphaniae Kup* houuris cauna invitatu» e»<e? Num lieri poterat, 
pino iuniuri ouronam iiiipuHuisM* eirun* traditur. ut rex Libo ignoraret, Wilbrandum hoc ipM> 
V*id. /. L. L. (Jebhardi Abhandl. Paitem II et die Kuppiuum curtniaturum CAse? 
commentatiotiem inAcriptam: KobiUf auf Befehl 150) ^»^r<f| c. XVII. 10. 

Kai^er Otto IV ^ekronter Koiiii; von Arme- 151, r;Wi*| supph*: rgimus, 

nieu Kt Il*tlemit historiam uldetiburf;t*iiitem I. 152* ah hi»\ pincibus, vino et oleo. Diebui 

1B3 sq., ubi caput p4*culiare inscrtptum est; praecrtU*ntibu8 partim tantum ieiunavere. 
Graf Willcbrand krnnt einen K«Miifc. ^ui scrip- 153 .lAin^ uero /»tcto\ |am supra monni* 

tores quura Wilbrnudi ipstuii auctoritatem nequi mus, falli Uebhardium Wilbraodom hoe ipao 

2J 



178 

6 uille uicinum festiiiabanty ad quod dominus rex boc ordine descendebat. Alto equo in- 
Bidebat, et magiBtrum domuB Alemannorum et castellanum de Seleph ^^*), bospitalariumi 

7 cum eorum sociis, uiris religiosis miUibus, buo lateri adiungebat Quem dominus Rup- 
pinus, iunior rex^ quem, ut ante^^^) dixi, Otho Romanorum Imperator ad pedtionem 
Benioris regis nuper* coronauerat^^^), cum nobilibus terre illiuB et cum multiB militibuB 

S pulcbre indutiB Bubsequebatur. Quorum Berui singula uexilla et baneras in manibus ge- 
9 stantea et eorum equos pbaleratos deducentes seniorem regem precedebant Inter quos 

10 et ipsum multi sarganti pedites cum armis suis ad custodiam regis discurrebant Qui 
ab omnibuB bic astantibus ,,SubtacfolI^' i. e. y^sacer rex!'' cum ingenti clamore salutaba- 

11 tur. Et Bic ipse in magna pompa ad tentorium suum in ripa fluminis preparatum de- 

12 Bcendebat Deinde Greci et eorum patriarcba pedites et preparati cum multis sanctua- 

13 riis subsequebantur. Qui in tanto clamore buccinarum et aliorum instrumentorum musi- 

14 corum incedebant, ut pocius pompam, quam procesBionem ducere uiderentur. Isti edam 

15 in loco eis deputato super flumen reliquos exspectabant Tunc tandem Hormenorum 
derus crucem quandam baptizandam baiulans decenter cum suo arcbiepiscopo descende- 

16 bat Quorum bumilitatem et decentem processionem satis laudauissemi nisi quidam 

17 sacerdos longa barba^ ut reliqui, insignitus . eam malo omine interrupisset Quiy dum 
minus caute paruum^) riuulum ad sepedictum fiumen decurrentem transiret, pede buo 
eiapsum calceum perdidit^ ad cuius comprebensionem, cum ab aqua deduceretur^ adeo 

18 incuriose laborauit^ ut epiBCopum et alios detineret HuiuBmodi negligenciam Hildes- 

19 hemenses; si forte in eorum processione accidisset, correxissent seuerissime. Isti eciam 

20 Buam Btationem et residendam supra predictum fluuium acceperunt ProcessionibuB igi- 
tur in unum conuenientibus binc inde discantari et longas eorum barbas, que illorum 

21 pectora sicut quedam plenaria contegebant^ multo biatu uidimus iaborare. Qui euangelia 
et epistolas grece et bormenice redtantes et illum simulatum lordanem benedicentes cru- 

22 cem^ quam illuc apportabant, baptizabant, et columbam a dextra illius emiserunt Tunc 

a) parwm riuulum B. parttulum rimm £d. 

die festi Kuppino luniori corouam imposuisse loca citat: Haec nuper^ id est paucis ante sae- 

putantem. Quod eciam clarias elacet ex boc calis, medicorum ingeniis reperta sunt Cic. N. 

noBtro loco. Namque quae sectionibus 5 — 27 D. II. 50. Nuper homines eiusmodi; et quid 

referantur, Ruppino iuniore iam rege acta sunt dico nuperf immo vero modo ac plane paulo 

^mane facto^, tempore diumo. Restant igitur solae ante vidimus. Gic. Verr. IV. 3. Apparet igi- 

horae noctis, quibus insignia regalia a Wil- tur adverbium nuper spatium multorum auno- 

brando in Rnppinnm collata esse potuissent. Sed rum complecti posse , unius diei excedere de- 

erat nox illa prae aliis divinis , ieiuniis , oratio- bere. Sed quaeritur, Ruppinus iunior quando co- 

nibus sacra, qua regalium solemnium Bti*epentibu8 ronatus sit. Quum Otto IV d. 27. m. Sept anno 

gaudiis pompisque minime vacabant incolae. 1209 coronam acceperit, Wilbrandus autem post 

154) caaU de Seleph] Seleuciam Libo rex diem 22. m. Nov. anni 1211, quo Antiocbiae 
anno 1210 St. lohannis equitibus dono dede> eclipsin vidit, in urbe Si die 6. m. lan. epi- 
rat V. Wilken VI, 39 n. 71. phaniae festum egerit, sequitur post diem27. m. 

155) ut ante] c. XVI, 4. Sept. anni 1209 et ante d. 6. m. lanuarii anni 

156) nuper coronauerat] Gebbardi, quum 1212 Ruppinum iuniorem regis nomen adeptnm 
hoc ipso die Ruppinum coronatum esse putet, esse. Cui rei si interfuisset WilbranduSy nego- 
adverbium nuper unius diei spatio coerceri posse tium suum honorificentissimum , quum non esset 
opinetur necesse est Sed cf. Ferd. Schultzii quod occultaret, exsecutus sine dubio disertis 
synonymicam lat p. 261 n. 432, ubi haec duo verbis narrasset 



179 

qaidam in aBino in medium flttminis descendens et stans erectuBZuccharato '^^) gutture^, 
proclamabat: ^^Uiuat rex noster in etemum!'' Et rursus: ^^Ualeat et confortetur omnia 23 
christianitaB ! ^^ Omnibus autem ab ore illiuB dependentibuB ct respondentibuB: y^min!''^) 24 
lUe precentor^) in aquam detrudebatur, Quod non sine multorum riBu est effectum. 25 
Deinde rex et alii ipsa aqua aspergebantur. Suriani uero toti nudi lauabantur. His | 
orgo rite peractis clerici ad monaflteria, rex uero et miliies ad campos festinabant, ubi '^ 
iUi in phaloratis equis discurrentes et hastas disrumpcntes egerunt ludos militareB. Et 29 
iic totum illum diem in leticia multa expenderunt, postero die omnibuB ad sua re* 
meantil)U8. 

Ulud eciaui scitotc, quia dominus rex iuxta hanc ciuitatcm ortum deliciarum sibi 30 
preparauity ad cuius delicias describendas meam confiteor insufficienciam. 

XXJll. Festo celcbrato et liccncia a domino rege, qui multo honore nus dimisity I 
nobis concesAa uenimus Nautrsam ^^^), quod est castrum optimum in alto monte situm, 
quera natura in media planicie illius terre ad totum comraodura domiui regis ordinauit. 
A quo rex ipse signum suum „AViufr/»fl /**<•) solet prodaraare ^**). ^ 

In pede huius montis sita fuit quedam ciuitas ^^^), cuius auctoritatem magnam 3 
luiftse quidam mirabilis aqueductus iUuc super altas columnas ad spacium duorum miUa* 
riorum productus hudie coutestatur. luxta quam beatus OregoriuB *^Vy qui sub equo 4 
suo depingitur^ occidit, dum, quod fugerct, ipsum montem transiuit, qui, ne uiroro sanc- 
tum insequentem impediret, .in duo equalia se diuidens transitum satis largum patefecit 
In cuiuB facti memoriam ecclesia in eodem ioco est edificata. & 

Iloc castrum distat a predicta ciuitate bis quatuor milia. 6 

XXIV. Inde uenimus Adamodanam >*')^ quod est castrum hospitaUs siue domuB 1 
Alemannorum. Quod dominus rex, qui semper Alemannos dilexit, eis pro remedio anime 2 
sue cum uiUis attinentibus donanit — In pede huiuB castri decurrit quidam fluuioB , qoi 3 
maximo gtu-gite oritur ex montanis Hormenie et uicinis. Qui tribus diebus ante Palmas 4 
et tribus post et in ipso die festo ab ore suo, ubi oritur uel egreditur, tantam emittit 
piscium multitudinem ^ ut ab omnibus ex omni prouincia illuc confluentibus carrucis et 
sommariis deducantur. Inde nuper accidit, ut Latinis et Ilomienis de Aduentu et Pascha 5 
disputantibus et diuersa putantibus uerus dies palmarum per effusionem pnHlictorum 
pisciuni muustraretur. Unde rex et Hormeni tali suo uicti experimento nontrurum Bcn* e 
tencie crediderunt, cum ad doctrinam suurum ad Palmas octo diebus peruenissent. Hoc 7 
flumen et tale miracidum dicunt beatum loaunem baptistam eis concessisse, quia ipse 
percussit petram, et fluxerunt aque. Hoc castrum distat a Nauersa duo miUa. % 

XXV. Ahhinc reuertentes uersus CanameUam*;, dt* qua supra **^ dixi, uenimus 1 

«> gutture B £<1. i^uod e coniectura correxitnus. - b) Edit. pr et B bsbeiit amin c) praecepior 
B. pmecfHior E<1. - d) naut4>$am B. Sarermtm Rd — e} mMTfamair rertuB TamameUam B. 

157/ 2ficcharatit\ (jussi saccharo couditum et Nauersa IJbonis sent&nitia numquam aversa s. 

moiUtum erat guttur retrortum «tfniiiicasse videtur. 

^. .. , , . , 160. ciuiias\ FortaMin Caesarea ad Ana- 

15S. i\au^rsam\ apud vi*tt*it*s Ansiarbus, . 

postea Auabarsus, Auabaraa, Auavarsa, nuuc .../.. 1 «• 'tii. 

^. . ' Ibl (#reyorittJj Uregonus 1 haumaturgus. 



Ainsarba niiminatam. 

159« jij/nurit — 
symboluiu niiUtare, veniac. Losun|(, Farote, et tb3 supra\ c. XVIIl. 9 



V. StadK*r IleiliKen-Lexicoo vol. II. 510 sq. 
159' *i<fnum — prociam»ire\ ^Sif^nam^ est 162. Adamiphina] Lociu i^otus. 



23 • 



180 

2 ad Thilam^^^)^ quod est CAstrum ualde bonum cuiusdam nobilis. luxta illud sitUB est 

3 quidam mons satis amenuB, quem mantem de auenturis ^^^) appellant. Sicut enim ex ueri- 
dica relatione audiuimus , quicunque sex septimanis ieiunauerit et penitencialibus illis 
diebuB peractis conununicauerit, et sic ieiunus dictum montem intraueht, procul dubio 

^ boni euentus et fortunati sibi occurrunt. Quod multorum compertum experimento. Inter 
que illud pro magno reputO; quod quidam miles, quem et nos uidimus in Antiochia; illic 
huiusmodi casu inuenit quoddam manutergium , quod sue familie et hospitibus , quotquot 
uocare consueuit; omnia necessaria in uictualibus ministrauit, ita ut in mensa et super 

6se^^^) parata inuenirentur*). Utimam eciam huiusmodi minister hodie uite succurreret 
indigencie ! 

1 XXVI. Hieme igitur iam recedente dum ad exitum terre istius intenderemus, 
per Tarsira^ quam supra descripsi, uersus occidentem descendimus, et inuenimus circa 
illas partes Hormeniam in siluis, in recentibus aquis at bono aSre nostre Teutonie simi- 

2 limam. Quam tribus diebus peragrantes uenimus Cure ^^^), que est ciuitas in mari sita, 

3 bonum habens portum. In qua hodie mirabiles, quamuis dirute, apparent structure, ita 
ut nimirum eas romanis structuris et ruinis comparauerim. 

4 luxta iUam ad duo milia situm est Seleph castrum, iuxta quod in flumine; a quo 
ipsum castrum denominatur ****), submersus fuit — proh doior! — Predericus Romano- 
rimi Imperator^ cum in recuperatione terre sancte iaboraret 

2 XXVII. Inde nauigio nobis preparato in Cyprum descendimus. Que est insula 

3 summe fertilis, optima habens uina. Que licet sita sit prope cydades, tamen non est 

4 una illarum, que tantum duae VII potius ^^^) esse describuntur^). Hec in longitndine 

5 protenditur ad quatuor dietas, in latitudine amplius quam ad duas. Et habet in se alta 
7 montana. In qua unus est archiepiscopus^), tres habens sufi&aganeos. Et sujbt Latini. 
^ De quibus suis locis expediemini^) ^''^). Greci uero, quibus Latini per totam hanc terram 

10 dominantur, tredecim habent episcopos, quorum unus est archiepiscopus. Omnes ipsis 
\l Francis obediunt, tributum tanquam serui persoluentes. £x istis scire potestis, quod 
12 domini huius terre Franci sunt, quibus Oreci et Hormenii ut coloni obediunt. Qui omni^) 

sua dispositione informes e't paupere habitu incedentes plurimum luxurie deseruiunt; 

quod uino illius terre, in quo multa est luxuria, uel pocius ipsis bibentibus imputabitur. 
J3 Hac eciam consideratione habita Uenus in Cypro coli dicebatur. Unde et ipsa Cypris 

15 est appellata, ubi dicitur: „Ct/pris dea^) Marie uel eadem uincitur artej' Uina etenim huius 
insule adeo spissa et pinguia sunt; ut aliquando, cum ad hoc decoquuntur, more mellis 

16 cum pane comedantur. Hec eciam insula multos fouet siluestres asinos et arietes, ceruos 

17 et damas; ursos et leones uel lupos^) uel aliqua in se nociua animalia non habens. Qui 
autem plenius de hac terra scire uoluerit, qualiter primo facta fuerit habitabilis, et quo- 

a) inueniarUur B £d. invenirerUur e coniectura Bcripsimus. — b) quae tantum tiuae VII poiiua eese de- 
scribuntur B. guia septem esse descrilmntur £d. pr. — c) episcopatus B. archiepiscopatus £d. 
Archiepiscopus e coniectura dedimus. — d) expediemur B £d. Sed cf. II. 2. 4. — e) omms B. — 
f ) Cypris eo Marte B £d. Quod coniectura emendavimus. — g) Voc. uel lupos om. £d. 

164) Thilam] Locus ignotus. 168) denominatur] a veteribus Calycadnus, 

165) montem de auenturis] Nusquam com- a Turcis G(5k Su nominatur. 

memoratur. 169) que — potiu^] Locus corruptus, sed 

166) et super se] et super eam (meDsam) cf. Aetbici coBmogr. ed. Gronov. p. 43. 

non solum in i. e. intra eam. 170) expediemini] De Latinis, quod sciam, 

167) Cure] ant. Corycu8, rec. Kurku. non expedimur. 



181 

modo uirgines in hac lenra a demonibas fueriiit corrttpte et impregnate '^*}y ®t in quan- 
tum ipsi demones homines primos huios terre colonos infestauerint , ille requirat librum 
prepositi Hermanni de Lugonne*'"}, in quo ipse uir nobilis et piissime memorie omnia 
et multo plura de statu huius terre plene et ad unguem descripsit Cuius anime uestra*) t% 
caritatiua oratio dignetur rominisci. 

XXVIII. Primo introitu Schemis^'^^) applicuimus. Que est ciuitas paruai sed'^) ^ 
munita, castrum habens in se muratum. et turritum. Aique maxime in suo bono portu 3 
gloriatur. In finibus buius rex Cypri habet quatuor bona castra. £t notate , quia ^ 
Imperator Heiiricus dominum huius terre primum regem constituit et per raanus Conradi 
cancellarii coronauit *^^;. Hinc est, quod rex huius t(*rre romano Imperatori, domino 6 
suo, tencaur ex fidelitate. 

Inde procedentes uenimus Cossiam^) ^'^). Hec est capitalis ciuitas doraini regis, ^ 
fere in media pUnicie illic^) sita, nullam habcns munitionem. In qua nunc temporis 9 
forte castrum elaboratum. Innumerabiles et ualde prediuites habet*) inhabitatoreS| quorum 10 
hospicia intrinseco omatu et picturis hospiciis Antiochie sunt similima. In hac ciuitate 11 
est sedes archiepiscopalis. £t est in ea curia et palacium domini regis; in quo primo 13 
uidimus struthionem. Hec ciuitas distat a Schernis quinque milia. In coius uie transitu |^ 
in multas incidiraus cypressos, que illic') in multa crescunt distrate') quantitate. A 15 
quibus, ut puto, ipsa insida Cyprus est appellata. 

XXIX. Ab illa procedentes in pcregrinatione ad uisitandam cruceui latronis ad 1 
dextram Domini crucifixi proccssimus Lamezim *^®). Que est ciuitas non multum munita, 3 
iacens in litore maris; portum habens frequcntatum. In qua est prima sedes suffraganea 3 
episcopalis domini nicosiensis. 

luxta iilam sita sunt uineae Engaddi *^^), de quibus in Canticis '^*'): Bairus Qfpri^ i 
diUcUis meus mihi m uineis Engaildi, In quibus aliquando eciam inueniebatur balsamum, 5 
sed modo non inuenitur. Uina autem illaruui optima sunt; expertis credendum est, 6 
quoniara probauiraus et gustauimus, quia suaue est^V 

XXX. Inde consccndimus montefn sancte erucis appellatum, qui omnia montana 1 
Cypri supereniiuet. In cuius cacumine est quoddam paruum cenobium. Monachorum 3 
uita, ut pace ipsorura dicam, est dissiniiliraa. In ipso cenobio e.st capella paruai in qua 4 
honorabilis illa crux multo reseruatiur honore. Que eciam, ut dicunt, nullo innitens ad- 5 
minicido in aere pendet et fluctuat; quod tamen non uidetur de facili. Que hoc modo 6 

«) nostra B Kd. Voc. urstra e cooiecturm scripsimttf. — b) et muuitA B £d. Sfd e coniectorm po- 
•uimuB. - c> Cossiam B. yicasiam K<J. — d) in metUa plamcie illius B £d. No« e eomectam 
iliic •cripsiinut. — e; Inmwurra/tiUs haf*ft ei uaUU Kd. — f ) iUine EA. - g) iiiscrHa B Ed. fti' 
Uraie e couiectuni drdimua — h) credeudum ent quia probnYimut et gu<>t«vimus quoniam s%JMfe 
e«t B Ed. Sed cf. 1. 14. 6 Bcriptioaem et uot QmiVi est vernsc. d«M. Latinorum Acc. c. iuf. 

17 ly impregmttf] V(. Geues. VI, 4. coroiistus est. V. Abel Koiit|; 1'hilipp p. 34 

172; //. de Lugonnr] UennannUB de Lyuu, et 317. 

praepohitutf c*pituli cyprii, alibi uon commemo- 175. (v„„'aMj turcice Lrfio^cha, iuiti(|uitu8 

''■^*"'* NicoHiA nomiiiatAm. 

173, Schemi»] antiquiie (Vryniae, medio .« , . , - , . , 

,,..-,, .' f ,9% . !'<» Liimeztmi roc. Ltmtsto^ Limitj»oi, 
aevo ab alii4 Lmne<i, iiunc Ai^ivi«r, 1 zenna, 

a Turci. (iinioh nominaUe ^^' Enga^Ui] Vites euKaddinae a mari 

174 coronatit] Amatricus de Lu^iKnaii anno "»"^"** *»"<^ traii.laUe fuiwe videnlur. 
1197 Nico»i«e llenrici VI aunpiciin (Wpri n*x 17b tn Canttci»] I, 4. 



182 

7 6t t&li de causa illic fuit collocata. Inuisor omnium bonorum diabolus colonos et inha- 
bitatores huius terre tanta infestauit malicia, ut corpora suorum mortuorum, que de die 
humo imposueranti nocte de sepulcris euelleret et ad penetralia suorum charorum^^^, 

^ reportaret. Unde ipsi indigene mortuos suos non poterant sepelire. Quorum cladem 
Helena; Constantini mater, illic tum imperans, est miserata, et eandem crucem; quam 
integram; sicut hodie est, a Hierosoljma secum apportauit^); in predicto monte coUo- 
cauit, et sic non solum illos hostes malignos a terra, uerum eciam ab inferiore a^re^ qui 
carcer demonum putatur, potenter expulit, ac si diceret illud uerbum Dominicum: Siniu 
10 martUM sepelire mortuos auos ^^^). £t sic ,;ille hostis antiquus, qui in ligno uincebat; isto^) 
quoque uincebatur". 

1 XXXI. Ab hoc monte uidimus Paphos, que eciam sita super mare^) habet in se 

2 secundam sedem episcopalem suffraganeam domini nicosiensis. Et est ciuitas parua, in 
qua hodie monstratur turris illay super quam apud gentilium errores Uenus a suis ama- 
toribus colebatur. 

3 Inde peregrinatione nostra absoluta versus Famagustam laborauimus, et quia pe- 
dites incessimuS; asinos conducere pre lassitudiue cogebamur, et in eis sicut in equis 

4 fortibus discurrere putabamus. Tunc quidam nostruin , quem nominare non presumOi 
quem eciam „fecundi calices nimis fecerant disertum" ^*»^), cum equitare putaret, pedibus 
suis in diuersa tendentibus de asino cecidit; et dum surgere laboraret, aliquot ictus ab 

e ipso asino recepit. £t iam uersus Silenus calce feritur aselli! Qui tamen omnem casum 
suum uino imputabati cum pocius documentum istud Catonis^^^ obseruare deberet: 

Qtti potu peccaB, tibi tote ignoscere noli; 
Nulla etenim uini culpa est, sed culpa bibentis. 

7 Huiusmodi homO; ut putO; deinceps testimonium perhibere non potest. 

1 XXXn. Hinc uenimus Famagustam , que est ciuitas sita iuxta marCi portum ha- 

2 bens bonumi non multum munita. In qua est sedes episcopalis tertia suffiraganea do- 
mini nicosiensis. 

3 luxta illam sita est quedam ciuitas destructa, de qua; ut dicunt, fuit beatus ille 
et magnuB £piphanius *^^)| cuius memoria habetur in canone ^^^). 

4 Ab hac ciuitate post moram trium hebdomadarumi quibus uentum commodum ex> 
pectauimusi uela tendentes in altum multo labore et in magna tempestate in [Habionj 
sumus reuersi. 

a) apporiana BEd. Cf. scriptionein ohseruam prol. 8. 3 pro obseruans. — h) ab iUo £d. — c) iuxta 
mare £d. 

179) ad penetralia suorum charorum] in undus esse fertur. Sed cum Wilbrando con- 
domus eorum, qui mortuis cari, propinqui suut. sentit (PseudoOAntoninus Martyr, qui eum Con 

180) mortuos auos] Mira sane verbi lesu «tontiae natum tradit. V. c. I p. 3 ed. Tobleri. 
Luc. IX. 60 relati interpretatio. Ciuitas igitur, quae hic dicitur, destructa est 

181) fecundi — disertum] Horat Ep. I, 5. ^f„J^, ?' i . .. • i- « 

^^ T3, j. v j. j. . o 184) in canone] m oratione missaii. l!ixem- 

19: Fecundi cabces quem non fecere disertum? , ' . /^, . -i . . . 

pio est forma missae ChrjsoBtomo adscnpta m 

182) Catonis] V. disticha v. 130 sq. Euchologio graeco lacobi Goar. Venet. 1730 

183) ciuitas — Epiphanius] Sanctus Epi- fol. 58, ubi Basilii, Oregorii, Athanasii, aliorum 
phanius vuigo Eleutheropoli in ludaea sita ori- nomina pie recensentur. 



183 

L I B £ R n. 

I. Nonc primo ad cor redeuntes et principali uoto nostro intendentes licencia et 1 
benedictione domini patriarcho accepta uersuB HieroBolymam ascendentes tranBiuimoB 
Caipkan^^^), Que est ciuitaB parua, destructOB habenB muroB; sita iuxta mare. Cui ^ 
noBtri dominantiur. Que nomon accepit a Caipha fundatore, qui cum CBBet pontifex 4 
anni illiuB, prophetauit^^*^];, ut DominuB traderetur. 

Supcr iBtam directe iacet mons Carmelus^ in quo hodie monBtratur mauBio Helie^ 5 
et honoratur. In quo et ipse HeliaB per coruum alebatur '*'^). Ubi eciam poBtmodum ^ 
muiier Bunamitis Eliseum ^^*") inuenit. In quo loco quotidie misBarum Bolemnia celebran- 8 
tur. luxta iBtam sita est OaliUa i'*^, casale bonum. Et hec distat ab [Halzon) *^®) qua- |q 
tuor milia. 

n. Inde transiuimuB Cnpharnaum **<), quod eBt castellum paruum, Bupra mare i 
fiitum. £t Bciendumi quod quidam dicunt istud esso Caphamaum, ubi Dominus filium 3 
reguli curauit et alia plura Bigna fuit operatuB. £t ii in equiuoco decipiuntur, quia 3 
iilud Caphamaum Bitum eat in Galilea. De quo buo loco expediemini ^^^;. A quibuB ^ 
Bi forte opponitur auctoritaB Luce '''j; qui in euangelio: Quanta autiiuimus in Caphamaum 
facia! fae ei in pairia iua signum! et: „Domini pairia fUii Oalilea: igitnr illa facta fue- 
nint extra Oalileam et in Capharnaum'^ : rcBpondeo, quia *^^) patria ponitur pro Bua 
Nazareth ^*^), de qua DominuB eciam NazarenuB et non GalileuB uocatur. 

£t rclinquenteB ad BiniBtram Sarepiam Judee '**), ad cuiuB differenciam altera 6 
Sarepta^ de qua uob Bupra expediui >*''); Sidoniorum eat appeUata, uenimoB Cesaream. 
Hec non est Cesarea Pkilippi^ aed Siraionis^ in qua beatUB PetruBy cum in uisione de 7 
omni immundo et reptili terre manducare iuberetur ^^*"), Bedem epiBcopalem ordinauit, et 
in ea prcBidenB uerbum Dei gentibus predicare incepit, per quod Bua uifiio, de qua 
iam tetigii adimplebatur. In haC; ut quidam uolunt; uidit leBUB hominem Bcdentem in g 
telonioy nomine Mattheum, et dixit: ,,Sequere me!**^ Hec didtat ab [Halzon] **'') Bpacio 9 
uniuB magne diete. 

l55; Caipkttn] Cuiut de nitu cf. KobiuBon triarcha, quem Acoue renidere WilbrandaB ipse 

N. F. 129. 1. I. 1. 4 commemoraverat Mihi quidem ex 

ISH. Caipha — propketauit] loh. XI, 51. nomine Acon perperam scripto etiam formae Ha- 

iSl )^ aiebatur] V. not. 1. 1. 10. bion et Naction ortae ense videntor, hoc modo: 

I8b Eli9€tint\ V. 11 Keg IV, 1, 25. Kitter Acan — liacon — Hakon — Habion — Aaction, 

XVL 710. Ergo ubiqae Acon iegendum e8«e censemuB. 

|S*I' Galiien] Locuft ignotus. 191 ; (af>kamnum] Haud scio, quem locum 

190; 'f^ [//«i/cofi]] Kaumero p. 140 nota 110* s, antiquum s. n^cent^m dicat Wilbrandus. 

teftte censor quidam literatus mouaccnsis urbem 192; expediemini] Cf. I, 27. B. Libri finis 

Ualfoa antiquum Porpbyreon esse putavit, Ne- deest. 

que negandum est noroeu //a/axan exstare. Est 193, auitoritas Luce\ IV. 23. 

enim et Wady Halazon prupe Ptolcmaidem in 194* rejtp. yuid] nostrum dajis, 

tabula geugrapbica, quam Kiepertus addidit libro 195) suo yazitreth] idque summo iure. C*f. 

Eduardi Kubinnoui in^cripto Seuere Foricknngen^ Wilkenii iex. N. T. s. v. naxffi^. 

et "Ain ei-Htlazon apud Kitterum XVU il). 19tt Sareptam IwUc] rec. i5erfend. Tf. Kit- 

710. Vix tamen dubitu, b. L scribeudum eHHe ter XVI. 613. 

i4c(>n, quam dici luce clarius apparet ex iis, 197; uos supra ejrpediui] coliegas suos, 1. I 

quae l«|;uutur libro primu eztremo, „eos in Ua- c. 3 s. I. 

bion X e. Acon revemos eASi***, et i II c. I 198 uii^ione — iuleretur] V. Acta Ap. 10. 

ineunt«, eos licenciam acceptSM* a doniino pa- 199; [Hiilson]\ V. oot 190. 



J 



184 

10 Ab illa magno timore tranBiuimuB Arsifn^^^)^ que est ciuitas parua et destructa, 
tempore treugarum*) a nostris inhabitatai multos in finibus suis habens latrunculos 
sarracenoa. 

11 £t notate, quod he ciuitates et dicte et dicende in perditione terre sancte a Sar- 
racenis fuerunt destructe; preter la/, quam nostri tempore Henrici ImperatoriB — proh 

12 pudor! — perdiderunt^®^). In qua filii Mammone nofttris peccatis exigentibus duodecim 

13 milia Christianorum occiderunt et captiuauerunt. Hec illa est loppe, in qua beatus Pe* 
trus uiBionem supra tactam ^®'^) accepit, scilicet uaa de celo misBum; plenum omni reptili 

14 terre, quod angeluB ipsum manducare precepit. Hec est eciam illa, in cuius portu magi 
adorato Domino per aliam uiam redeuntes nauem nec uelo nec remis munitam intraue- 

15 runt. Qui illinC; ut supra plene Bcripsi ^^^), ad portum Tarsis miraculose suut perductL 

16 Hec ciuitaB, sicut et relique, a nostriB pace a paganiB eis indulta inhabitari consueuit. 

17 Distat a Cesarea unam dietam. 

J in. Illic ducatu nobis concesso relinquentes maritimam et incedentes uersus meri- 

diem peragrauimus^) terram uerissime lacte et melle fluentem^^^), et transiuimus Ba- 
mam^^% que ciuitas destructa, a Sarracenis inhabitata, de qua tempore Qrecorum; qui 
tunc terram manu tenebant, beatus Oeorgius*^) oriundus fuit; unde et hodie a Qallicis 

2 San lorge de Ramule**)^®*^) Bolet appellari. Cuius corpus in quodam cenobio Suriano- 

3 rum iuxta illam sito requiescit '^^'^). Qui eciam aliquando post mortem carnis in eisdem 
finibuB cum BoldewinO; rege hierosolymitano , uisibiliter contra TurcoB*') pugnauit et 

4 nostris uictoriam concessit. Alia est Rama ludee, de qua suo loco expediemini^^^). 

1 IV. Ipso die uenimus Bettenobele^^^), quod est casale; cuius munitiones sunt de- 

2 structe^ inhabitatum a Sarracenis. Et distat a lopea uel laf septem milia gallicana. 

3 Postero dic; qui inter omnes dies mee felicitatis felicissimus computabitur , con- 

4 scendimuB montana Bieruaalem, Que sunt admodum alta, lapidosa et asperrima et, quod 
6 mirabile est, multum uini, olei et frumenti afferentia. In quibus uidimus multa casalia 

et cenobia; quorum nomina mihi sunt ignota, destructa et desolata, in quibus religiosi uiri 
prope suam matrem habitabant. 
^ V. Igitm* sole oriente desiderata illa Hierusalcm nostro aspectiu oriebatur. Ubi 

tanto perculsi sumus gaudio et admiratione, ut eciam illam celestem Hicrusalem nos 

3 uidore putaremus. Ad quam accedentes curiam quandam iuxta muros ciuitatis sitam 

4 intrare compellebamur. In hoc loco fuit martyrizatus beatus Stephanus, in cuius honore 

a) £d. pr. post v. treugarum incitum ponit. 8ed v. sect. 16. — b) trannuimua terram et deinde 
peragrauimus Ramam B Ed. Quae correzimuB. — c) Gregoriua B £d. — d) SamorgederamfM B. 
Samorgederamnua Ed. — e) Turccu B Ed. — f ) honoretn Ed. 

200) Arsim] ant. Apollonia, rec. Arsuf. auctore Burchardo, qui p. 38 V, 2 casale San- 

201) la/ — perdiderunt] loppen christiani geor commemorat. Ramam etiam Kamulam no- 
perdiderunt anno 1191. V. Wilken IV, 426. minari constat. San lorge est Francog. Saint 

202) supra tactam] sect. 7. ^^^'^«- ^^' ^obler Denkblatter p. 588 et 
'^^«s . , • n T -^ r Tobleri notam p. 100. 

203) ut supra plene scrtpsi] I. 19. 5. ^^„, . • , xr «... ^xtt ^^. 
^ ^ ^ ^ ^ 207) requiesctt] V. Ritter XVI. 551. 

204} fluentem] De planicie Saron uberrima ^OS) Rama ludee - expediemini] A Rau- 

non est quod dicam. ^^^.^ ^^.j^^ p ^^^^ ^ Wilbrando, cuius liber 

205) Ramam] rec. Ramleh. mutilatus est, non expedimur, 

206) San lorge de RamuU] Haec ex de- 209) Bettenobele] rec. Beit b. B6t Nuba, Nobe. 
pravatis librorum scriptionibus expiscati stlmus Cf. Titus Toblers dritte Wanderung p. 188. 



185 

JMMtri fidelM ecdesiam^i*); sioat adfauc appare.^ et archiepiscopatom fundauerant. Ubi s 
nunc temporifl aaini Soldani compellantur^^i). Quomodo igitur obscuratum est tamrum^ mic- $ 
telM Mi eoior optimus^^^, quia de ecclesie materia, de loco reliquiarum locus steroorum 
eat ordinatUB? Et nota, quia iste locua extra muros est, quia secundum actua apoBtolo< 7 
rum eUcientes eum exira portam ciuitatis lapidabani^^^). 

VL SitUB ipsius ciuitatiB; quem bene ab illo considerare potuimuB, talis est Ipsa ^ 
ciailUy quamuia sita sit in alto, reapectu montium, qui adiacent, in uaile iacere nidetur. 
Soper quam ex una parte uertns orientem extenditur mon$ oliueti, ex alia parte uersus 3 
meridiem mons Sion^ qui nunc temporis muris ciuitatiB includitur. Ipsa enim ciuitas 4 
pMt passionem Domini funditus a Tito et Uespasiano euersa in sua restitutione in tan* 
tom mutauit sitom priorem, ut mons caluarie, qui tunc extra muros fuerat, ipsis modo 
indodatur. £t quod extra fuerit, testatur lohannes'*^), ubi ait: Et baiulane eibi crucem 5 
tximi m eum, qui dieitur ealuarie^ iocum. — Tnrris eciam Dauid, que tunc super portam s 
ermt, nunc autem intra ciuitatem et suo loco antiquo est reedificata; a qua et nunc una 
portarum porta Dauid nominatur. Quam nos sicut oues quedam computati intrantes, 7 
tndimitis capitibus ad atria ecdesie sancti sepulcri per nundom Soldani deducebamur. 
Qae desolata non habenS; qui consoletur eam; adeo facta est sub tributOi ut ante fores % 
ipsios octo drachmas et dimidiam dare cogeremur. Quam nos eo, quo oportebat, timore • 
et gmudio intrantes adorauimus uere in loco sancto, ubi steterunt pedes Eiu$. In cuius 10 
medio, quia tota est rotunda, intrauimus Monumentum Dominicum, quod ad modum*) 
ample et quadrate ciste*'^) depositum; ex omni latere albo et polito marmore contectum, 
in se habet ipsam petram; cui illud sacrosanctum corpus Domini 

„in ara cmcis torridum**^)**'), 

fuit impositum. Que eciam mtegra et marmore contecta in tribus locis patet tactui et 11 
osculis peregrinorum. De quo Marcus ait'>^): Et poeuerunt eum in monumento de potra is 
exHso. In illo eciam uidimus locum ad dexteram, in quo angdus apparuit tribus Mariis* la 
Et tangit sanctus Marcus^'*^}, dicens: Et introeuntes in monwmontum uiderunt iuuensm a 14 
dextris sedsntem ^ coopertum sioia candida. £t nota^ quia erga monumentum ipsa ecdesia fS 
neo habet nec unquam habuit tectum, ita ut ipsum tectum ad dispositionem et formam 
dericalis corone sit abrasum; una, ut puto, habita consideratione; dericus enim raditur, 
ut^) inter rationem; que in capite manere didtur, et suum creatorem nullum sit') me- 
dium ud mundana superfluitas, que nimirum per pilos uel crincs designatur. Sic et pre* 16 



a) Edit pr. et B admothm. ^ b) B et Ed. hune rtnam non •ecrererant — c) £d. pn hsbet: et in* 
ter ^ «il madittm. ^ d) est Ed, 

210) ecciesiam] V. Kobinson N. F. p. 34 1 iq. hymnologico I. BS, his verbis: 

211) compeiiuniur] At vid. Tobleri topogra* Ad eoenam sgni providi 
phiam Hierosolymamm II, 187 not 3., qni Wi|. «* •^*»» •"*» candidi 
brandnm erroris conrincit. J^ tranritam umrh ruM 

Chruto eanamu» Prineipi. 

212) Quomodo -* optimu^] Thren. IV, 1. 

213) iapidnbant] Act Ap. VIL 56. 

214) lohnnnes] XIX. 17. eniore eiue ro«eo 
21&) dste] V. Tobler Golgatha p, 176 iqq. ««•tando Tirimae I>eo 
216) torritium] Hunc rersnm esse nemo md- 217^ De quo Marcus] XV. 46. 

httc ▼idil. 8ed lc*gitar in Danielis thesaaro 21 S) tangit sanctus Marcus] XVI, 5. 

24 



Cttine corptts ■anctiewmnm 
1« ara erueis iorridmH 



186 

dictum tectom eat abraBami ut inter ipsom monomentum et suom aliquando oontentam*)nui- 

17 lum medium esse uideatur, et celesd gracia custodiatur. Quod eciam annuatim ex eo conti- 
derare possimiusi quia nocte pasche 9acer ignu per celeatem nuncium illic apportari conaueuit. 

18 Et sciendum, quia monB caluarie^ qui modicus eat, ut quidam coUicolus, intra parie- 
tes ecclesie continetur, quia ipsnm monumentum Domini erat in orto tempore passionis, 
ortus autem iacebat in pede huius coUiculi siue montis caluariei unde nimirum dictns 

19 mons et monumentum multum uicini sunt De quibus omnibus lohannes^i^ ait sic: 
Erat autem m hco^ ubi erucifixus e$t leeus^ ortue^ et in orto manumenium nouum^ in quo non» 

20 dum quisqutttn positus /Uerat. Jbi ergo propter parasceuen ludeorum^ quia iuxta erat num»- 

22 mentum^ posuerunt eum. £x istis ueritatem predictorum perpendere potestis. Hunc mon- 
tem eciam nos indigni ascendentes uidimus foramen ^^^) in petra exdsumi cui ipsa crux, 

,,arbor decora et folgiday 
omata regis purpura"**) '**), 
dum ferret ,,secli precium'', fuit infixa. 

23 luxta quem locum apparet sanguis Domini, qui de latere ipsius in petram uici- 
nam defluxit, quia teste lohanne^^^) untM miUtum iancea latus eius aperuit, et caniinuo 

24 exiuit sanguis et aqua, Hec petra magnam habet scissurami quia, ut dixit Matheus'^^) 
petre scisse sunt et monumenta aperta, 

25 Circa hunc locum stabant iuxta crucem lesu mater eius et sorar matris eius^ Maria 

26 Cleophe, et Maria Magdalena ^^% Item in eodem loco uidimus partem illius columne '^^) 

27 cui alligatus fuit Dominus, dum flagellaretur. £t nota, quia ipsa eoclesia et sanctum 
sepulcrum, et omnia, que intus sunt contenta, a quatuor sacerdotibus surianis, qui exire 

28 non permittuntur, in bona deuotione custodiuntur. Que omnia ipsi Sarraceni reliquerunt 

29 illesa ; quod pocius ex Diuina uoluntate , quam ex ipsorum accidit beneuolencia. Ipsa 
uero ecclesia marmoreis tabuKs et aureis picturis ualde est omata, in capite suo habens 
chorom largom et polchrom, in coios adito ossa regom fideliom reqoiescont in marmo- 

30 reis sarcophagis ^'*). In medio chori ostenditor qoidam circolos, per qoem dicont cen- 
trom mondi illic oerissime esse descriptom, qood tamen secondom astrologos «^) pocios 

31 et oerios sob torrida zona, si habitabilis esset, inoeniretor. Istis omnibos perspectis 
oidimos in atrio de longe ipsios crocis^) capellam qoandam omatam, qoam beata He- 
lena, Constantini mater, in eo loco edificaoit, in qoo loda, fratre Stephani, monstrante 

32 ipsam cmcem memit inoenire^^^). £t tonc ab ipsis infidelibos exire compolsi reliqoi- 

a) cofdectum B Ed. — b) Hos versoB neqoe B. distinzit, neque £d. -^ c) astrologos B. astronomos Ed. 
— d) Vooab. crueis omiserunt edit pr. et B. 

219) lohannes] XIX, 41. 42. 222) lohannes] XIX, 34. 

220) foramen] V. Tobler Qolg. p. 282 sqq. 

221) purpura] V. DanieliB thes.I. 160 str. V: 223) Matheus] XXVII, 52. 

S:1.Jr^t« U-gere. ^^) «^«"-1 ^obler Golg. p. 341-44. 

Beata, ctuiu brachiis 226) sarcophagis] De hoc Wiihrandi loco 

pretium pependit seeuU, exponit Tobler 3. Wanderong p. 281. Cf. 

. P* 31S sqq. 
Cetemm hanc qnoqoe versom nos primi distin- 

zimtis. 227) invenire] V. Robinson N. F. 342. 



187 

iniu ipsam ecdeaiam et preciosas illas margaritas coram porcis — proh dolor! — man- 
duoandas et ipsum locum. Pater Sancte, ut seruum redimeres, Filium tradidisti! £t per 3^ 
eam portam Dauid, per quam intraueramus, exire permittebamur reliquis sanctis locis 
in ciuitate nondum perspectis. 

VII. Inde prope muros ciuitatiB, qui turriti et noui et fortissimi Bunt, descenden- 1 
tes transiuimus portam beati Stephafu^ et nidimus portam auream , que directe opponitur 
monti oliueti. In cuius foribus est quedam cistemai aliquando adeo fecundai ut ex ea 2 
qnidam torrens paruus per medium ualiis losaphat et in pede oliueti decurrat. Iste est, s 
qnem lohannes euangelista'^') torrentem Cedron appellat. luxta quem hodie sita est 4 
qnedam ecclesia in eo loco edificatai in quo tempore passionis Domini erat ortus, in 
quem Dominus cum discipulis suis frequenter conuenit, in quo eciam ipse osculum a 
luda traditore accepiu De quibus omnibus testatur lohannes ''*;; ubi dicit : Egret$u8 est 5 
Jeeue trane t&rrentem CedrMy tM erat orttui^ in qtum introiuit ipse et dieeipuii eius, Seiebat 6 
autem et ludae hune loeum, quia frequenter lesue eonuenerat illuc. £t uocatur ista eccleaia 7 
a populo Sanetum Pater Noeter^^^)^ et dicunt Dominum in eo loco illam orationem suos 
discipulos priuio docuisse. 

VIIL Scire autem dobetiS| quia uaiiis losaphat incipit inter muros Hierusalem et I 
montem oliueti. Que in principio sui arta et strictissima, in fine uero, qui extenditur t 
fere ad miliare gallicanum *) in terminos Bethleem , ipsa est latissima. In cuius capite S 
nidimus ecdesiam optime omatam''^ et in medio sui monumentimi undique albo et 
nimirum uirgineo marmore contectnmy in quod aliquando apostoli immaculatum corpus 
beate uirginis deposuerant, si^) iUud, quod 

««repente fit templum Dei***)'^^), 
illa in parte templi poterat contineri. In quo ipsi postmodum manna celeste loco cor- 4 
poris inuenerunt Quod nunc temporis suriani saoerdotes Sarracenis tributarii in con* ^ 
digna ueneratione obseruant O mira drca nos, Sancte Pater, Tue pietatis dignatio, ut ^ 
nno eodemque die sepulcrum sancte matris et sui Filii| Tui Sancti Uerbi incamati, 
nidere mereremur! ^ luxta parieies ipsius ecdesio iacet ager figuU^^^}^ quem ludei tri- 7 
ginta argenteis a luda reicctis in sepulturam peregrinorum comparauerunt Qui licet 8 
non sit longus, protenditur tamen a muris Hiemsalem usque ad montem oliueti. £x quo 9 
oonsideretis, quia ille mons directe est situs super. De hoc agro dicit beatus Mattheus "^) 10 
in hnnc modum : Consiiio autem inito emerunt ex iOis agrum Jiguli in sepuituram ptregrino- 
rum. Propter hov uocaius est ager iiie Haceldama ^ hoc est ager sanguinis^ usque rn hodier- n 
num diem. In quo nunc temporis Christiani, Sarracenorum captiui, sepeliuntur. Nec {^ 
mirami si domina nostra, exemplum totius humilitatis, in terminis illius agri locum sue 
a) galiieum £d. -* b) Aa si B. -- c) Vsnom hnne wm dittinxit oeqae B, neqne £d. 

228) lohannes euangeiista] XVIII, 1. 142 No. CXIX str. IV: 

Donos podSci peetorit 

229) testatur lohamus] XVUI, l. iempium repemte /U Dei: 

tntacta, Hfffff w fi * Timai 

230) & Pater Noster] V, Tobler die 8i- ^^rf» conceplt PIMom. 

loa^oelle u. der OelbeTg p. 239-242. Hune Tersum ex prosa eodids et editioDi. 

23 1) omatam] V. Tobler Biloahq. p. 143— ®'^n« eruimos. 

19 j 233) ager /guii\ V. Tobler Topogrsphie 

▼on Jemsalem II. 207 sqq. 

232) repente — Dei] Vid. Daaielis thes. I. 234) Matheus] XXVII, 7. S. 

14 • 



188 

Bepulture elegit, cum FilioB eiuB, 

^quem temi, pontus, ethent 
colunt, adorant, predicant"*)^^^), 

in orto dignatus fuerit sepeliri. 

1 IX. Inde conscendentes mantem oliueti uidimus castellum Betkpkagt^ de quo Mathe- 
Qg2S6^ ait: Cum appropinquaret lesus Iero9otymam et uenisset Bethpkage ad mowtem oUueti, 

2 misit duos. In aummo monUa uidimus duo claustra destructa^ quorum unum edificatum 

3 est in eo loco, in quo Dominus orauit Et factus est ilUe sudar eius tanquam gutte san- 

4 guinis decurrentis in terram ^''^). Aliud vero edificatum est super locum illum , de quo 

5 Dominus ascendens in aUum eaptiuam duxit captiuitatem ^^% In quo nunc temporis Sarra* 

6 cenus ^) infidelis ad honorem Mahumet suum oratorium preparauit ^^*). De hoc monte 
ipsam ciuitatem perfecte inspicientes uidimus in ea templum Domini^ quod quidam ex an- 
tiquo nomine' Salomonis appeliant^ non attendentes ipsam Hierusalem cum suo templo 

7 fuisse destructam. In quo dominus Soldanus^^^) oratorium sibi et suis solemnissimum 
ordinauity in quod ciues ipsius ciuitatis omni feria sexta iubentur conuenire et Mahumet 

8 adorare. luxta illud assignabatur nobis probatica piscina, que cognominatur kebraiee Betk- 

9 saida^ quinque porticus kabens^*^). Ex predicta eminencia oliueti perspeximus montem 
Sion^ qui| ut ante tetigi^ nunc includitur muris ipsius ciuitatis, sed tempore Passionis 

10 Dominice excludebatur. In summo iUiuS; quia latus est mons, habetur quoddam largum 
et pulchrum aspectu cenobium^ in quo manent eciam Suriani, Sarracenis tributarii, qoi 
peregrinis illuc uenientibus monstrant locumi in quo Dominus cenauit cum suis discipu* 
lis et mensam illam, in qua Dominus lesus Christus tradidit corporis et sanguinis sui 
mysteria celebranda; et peluim^^'), uas, in quo Dominus lauit pedes discipulorum, 

n exemplum dans ministris, et sciens quid fecerit^) eis^^^). Et scitote, quia^) in monte Sion 
erat hospitale siue domus illa, ad quam iuxta librum Machabeorum ^^^) uir fortissimus 

12 Judas collatione faeta duodecim millia drackmas argenti misit Hierosolgmam offerri. In quo 

13 postmodum hospitale sancti lohannis'^^) fuit edificatum. In hac eciam domo discipuli 
post Passionem latitantes et clausis foribus conuenientes ipsum Dominum conuenire 
meruerunt teste lohannCi qui dicit^^®): Cum sero esset die iUo una sabhatorum, et fores 

14 essent elause^ ubi erant discipuli eongregati propter metum ludeorum^ %ienit lesus, — Iste 
eciam locus erat; in quo discipuli pariter in eodem loco acceperunt Spiritum Sanctum. 

15 Unde actus apostolorum dicunt^^^): Cum compUrentur dies pentecostes^ erant omnes (disci- 

a) Ho8 venut esse non vidit Allatius s. Nihusius. — b) quidam 8arr. Ed. pr. — c) feeerim B £d. — 
d) Verba scitote quia om. £d. 

2^h) predicant] In L. Allatii Zvfija/xroi^ ver- 240) Soldanus] V. Tobler Topogr. I. 519. 

8UB hi distincti non sunt V. Daniel I. 172 Vulgo Omar moscheam magnam Haram esch- 

No. CXLIV: Scherof condidisse traditur. 

Quem terra, pontus, aetkera 241) kabens] loh. V, 2 e Vulg. 

cohmt, adorantj praedicaiU, 242) peluim] loh. XIII, 5 sqq. 

trinam regentem macbinam 2\Z) fecerit] loh. XIII, 12: Scitis quid fe- 

claustrum Mariae baiulat. ^^^ y^YAh'^ q^^^ fecertm in fecerrt mutavimus. 

236) Matkeus] XXI, 1. 244) Machabeorum] II M. XII, 42. 43. 

237) in terram] Luc. XXII, 44. 245) kosp. s. lokannis] Tobler Topogr. I. 

238) captiuitatem] Eph. IV, 8. 400 sqq. 

239) preparauit] Gf. Tobler Siloahq. p. 101 246) ^t dicit] XX, 19. 
not. 9. 247) dieunt] II, 1. 2. 



189 

piilii pariur in eodem loco. Et /aehu est repenU de ceio i<mut. — Ulic edam aliiid*) felix 
et immftcalatam oompMtam corpoa beate uirginis Marie foit resolotom, ubi eiuft felidB- 
•ima et beata uuma a oorpore ezpirans ipBum ad tempas dereliqait. Quod poetmodom» 
■icot Bapra'^*) tedgi, in nalle losaphat aBsamptum fuit 

X« Inde uenimus Bethaniam. Quod est castellum parunm/duas habenB ecdesias 
in Be, a Sarracenis obseruatas; unam, in qua aiiquando erat domua Simonis leprosL In 
illa oidimus locumi ubi Ifaria Magdalenai exemplum penitendey amplexata pedes Do- 
mini gradam queeiuit et obtinuit Alteram, in qua erat ortus Marie et Marthe. In qua 
uidimus monumentum ^^% a quo Dominus resuBcitauit Lasamm. Iste ecdesie adeo uicine 
tunty ut Bccundum meam opinionem Lasarus in orto ud curia Simonifl fuerit sepultus. 

Hec eet illa Bethaniai de qua lohannes^^^) ait: Erat quidam languene, Lasarue a 
Bethania^ de easteilo Marie et Marthe^ sororie eitis. £t de ista ait Marcus'^^* ^^^ autem 
eeset m Bethania^ in domo Simonis leprosi, aceessit ad eum muUer peaatrix, Hoc castellum 
dittat a HieruBalem miliare gallicum* Quod testatur lohannes euangdista '*') dicens: 
Erat autem Bethania iuxta lerosolymam quasi stadiis quindeeim, 

XL Inde transeuntes uiam difficilem et periculosam uenimus Hiericho^^^. Quod 
est castellum paruumy destructos habens muros, a Sarracenis inhabitatumi cuius meminit 
DominuSi ubi dixit in parabola^^^): Homo quidam descendebat ab Hierusalem in Hierieho^ 
€t ineidit in latrones. £t uere ipsa uia hodie periculosa est, multos habens latrones. De 
hac edam Lucas'^^) ait: Factum est autem, cum appropinquaret lesus Hiericho^ cecus sede- 
bat seeus uiam mendicans. £t in Canticis ^^*) : Quasi pabna exaitata sum in Cades et quasi 
piantatio rose m Hiericho. luxta eciam istam uir| nomine Zacheus, dedderans uidere 
lesum ascendit in arborem syoomorum '^'^). Distat Hiericho a lordane duo parua miliay 
ab Hierusalem XV milia gallicana. 

XH. £t hinc paululum procedentes per uallem planam et amenam uenimus ad 
lordanem^ qui est fluuius admodum aitus et ueloces habens aquas. De quo Matheus'^*") 
ait: Uenit lesus a Oaiiiea in lordanem ad lohannem^ ut baptiiaretur ab so. Circa quem 
locum erat quedam ecdesia edificatay qu^nunc temporis fere tota est destructai ubi, ut 
diconty ipse lohannes baptista baptizauit baptismo penitende. De isto^) eciam ait liber 
R^um^^^: Descendit (Naaman, princeps milide) et iauit in lordane septies^ et restituta est 
caro eius sicut caro pueri paruuii. Igitur et nos camem interioris nostri hominis restitui 
et mundari sperantes descendimus et lauabamur in eodem lordanci sed ipsi Arabes 
nobis illudentes baineum et ipsum fluuium multi luti iniectione turbauerunt Arabia 
enim iUic usque ad lordanem protenditur. £t scitotey quia non longe ab eo loco instat 
ipse lordanis. 

XIII. Inde uenimus ad quoddam stagnum fetidissimum infemalis nigredinis, i 

s) lOud eHam aitud felii B. IUie etiam aiiud £d. ^ b) Varba De isto ^ wuiicie om. B. 

246. supra] e. VUI, 3. 254) m paraboia] Lnc. X, 30. 

249. monumentum] De Lasario t. Tobler ^55) Luras] XVUl, 35. 

»r, w v t vr • 256 m Caniias] Immo ap. lesimi Qir. 

250, lohannes] XI, I. ' ^ 

251) l/flrci«] XIV, 3. Sed cf. Loc. VU, 37. -*^^» ^» 

252y lohannes euangeiista] XI, 18- ^*^> sycomorum] Lnc XIX, 2. 

253) HieHcho] V. Tobler C. XI Topogr. 2hS} Maiheus] III, 13. 

II. 642—669. 259; iiber Be^m] alter c. V. 14. 



190 



3 tetrum habeof odorem , in quo Chmorram et Sodomam dicimt absorplM fiiuse. Inxta 

3 illad monBtratur puteuB lacoh. Sicut eciam in primo libro'*®) tractatom eat^), duo siint 
fontes, lor et Dany qni oriontor in pede Libani, et oonfluentes in unnm lordanem coo- 

4 fidunt Ittxta illum eciam locom uidimus desertum, de quo Matheus '*') ait: Ductus esi 
lenu m desertum a Spiritu, vl tentaretur a diaboio. 

1 XIV. Abhinc reuertebamur HierichO; et non longe ab illa asoendebamus quen- 

dam montem altiBsimnm, in quo Dominus dicitur quadraginta ieiunasse diebua, a qnibua 
ipse mons hodie Quarennia^^^ nuncupatur. 

a) £d. pr. hsbet : luxta iOud mon$traiur puieue lacob, eicui eUam in primo Kbro tradatum ett, Duo 
mmt foute$, lor et Dam , qui oriuntur et q. s. 

260) in primo libro] Capite VIII 12 libri 
prioris lordanes quidem p. ut h. 1. fit, commemo- 
ratur, putei lacob mentio non fit. Quod quum 
ita sit, verba aliter atque editor primos inter* 
punzimuB. 

261) Matheus] IV, 1. 

262) Quarennia] Robinsonus Palaest. II. 552 
dicit: Den Namen Quarantana finde ich zuerst 
bei Wilhefan von Oldenborg im J. 1211. At- 
▼ero dioere debebat: WWbrand von Oldenburg. 
Nec RobinBonum aeqni debebat Bitter XV (1). 



529. Acoedit, quod iam triginta annis ante 
Wilbrandom de Oldenborg FreCeUuB, archidia- 
oonuB Antiochenus, Quarentenae mentionem fa- 
cit Quarentena legitor in oodiee Fretelli Giei- 
sensi, apod Balosiom Carentena. Vid. St^kam 
Baluzii miBcellanea historica ed. Hana L 439. 
Cf. etiam PBeodonymom BogeBippom, qoi re- 
vera est FretelloB, id quod ostendimos in 8e- 
rapeo 1858 No. 24 et 42. EogOBippoB, qni 
Tocator, inest in Allatii Sv^Lfdxtoiq. De Qoa- 
rennia cf. Tobler Denkbl. p. 702 sqq. 



191 





INDEX NOMINUM. 



B. esl BarchardQs de Mooie Bioa. 
O. eet Odoriciu de Poro Inlii. 



B. eec Bicoldoe de Moale Cracii. 
W. eel Wilbrandoe de Oldeoborg. 



Ambdolln R XXXV 29. 
▲oron B. prol. t, 
AbiH(n B. IX 51. 
Abnrini mons B. V t^ VII 

3abu,vnid,iX20,xi3. 

Abdin B. VII 11. 
Abcl B. IX 25 bie. 
AbelnenU B. VI 3. 4. 
Abimeleeh B. IX 29. 
Abinoen B. IV 6. 
AbiiMh B. VII 7. 
Abob B VII 33. R. IV 29. 
AbrmbMB. prol. 11,VI9, 

VII 49. IX 21 bie, 23. 
a I 33. 

Abinlon B. VII 67. 
Afcnron B. IX 6, IX 20, 

X 11, X 13, XIII 12. 

W. I I, 3. 
Aceon (Aeon) B. I 2 

II 1. 5. III I, IV 1 
Me, 5, 19; V 1. 2; VI 
1. 7, VII 1 ter, 17, VIII 
I, X 1 bie, XII 4, XIII 
7. R. I 1, II 1, III I, 
VI 29, VII 1. O. I 1, 

III 1. W. I 2, 13. 15. 
12, 3. Cf. eecoacneie. 

Aecooenaie cioiine I 5 bit» 
II 1 poiein; U 5. 30, 

IV 19. 

Achnb B. VII 6. 11. 17. 
Acfanron ▼. Accoron. 
AchM B. VIII 1. 
AcheMemnch B. VIII 1. 5. 
6. a IV 23. O. XXIIL 
Achile collie B. IX 13. 14. 
AcbUle ▼« Achiln. 
Achon ▼. Aecon. 
Achor onllie B. VII 37, 
AcTO ad 8. Somnclen B. 

VIII I, IX 1. 

Adnn B. IX 23. 24. 25, 

XII 3. 
Adunn O. LV 2. 
Ailomodonn W. I 24, 1. 
Adeoe W. I 20. I. 
Ader tarrie B. IX 10. 
Adommim B. VII 56 57.58. 
AdonioeB. VtlII.R.IV60. 
Adrionne B. VIII I. 4. 



Aegyptoe ▼. Egyptne, Bgi- 

ptof. 
Afech B. VII 4. 6. 7. 
Affech V. Afech. 
Agenor B. I 2. 
oger domosceooe B. IX 24. 
oger flgoli W. II 9, 7. 
oger fnlloais B. VIII 1. 6. 
Agiih a IV 60. 
Agrippo Herodee B. VIII 

2, X 4. 

Aholi B XVIII 9. 9. 
Akoroo W. I 1, 3. 
Akjere W. I, 1, I. 
Alboni B prol. I. 
Aldeohorch W. I 14, 22 

(Vorio lectio). 
Alemonni W. prol. 3. I 

19, 1. 22, 6. 24, 1. 2. 
Alexonder Mognne B. II 

3. 5. a X 39. 43. W. I 
19, 3. 7.-2L9. -21 

Alexoodreu W. 1 19, 2. 9. 

AlphoteiO.LVl.LVII.2. 

Amolech B. IX 19. 

Amoiheos B. II 26. 

Ammon B. I 4, III 9, IV 
17, V 16, VIl 41. 46, 
IX 15. Cf. Ammooiioe. 

Ammoniioe B. VII 43. 

Amorrei B. U 26, III 9, 

VII 43. 
Amoe B. IX 14. 
Aoo B. V 15. 
Aoooecl B. VIII 1. 
Aoothoih B. VII 50. 51» 

VIII 1. 5. 

8. Andrcoe B. V 9. R. I 11. 
Aoglio B. XIII 1. 
oogoli porm B. VIII 1. 5. 
8. Aono & VIll 1. a V 35. 
Anno. 8oocioe Aonoe eccl. 

B. VIII 1. 
Annoe, eocer Cojphoe R. 

IV 15. 
Aolerodom B. I 2, II 23. 

25-29. III 12, XII 6 

bie, XIII 7. 
Aoiichrieini R. XXXVI 6 

bif. 



Anliliboooe B. II 10. 12. 

21, III 12. 
ontiocheaoe B. II 14. 15. 

17. 30. 
Anliochio B. I 2. W. I 

12. 3. — 13, 6. — 14. — 

15. 5. — 25, 5. — 28, 10. 
Anlipoter B. V 16, X 5. 
Aniipotrido & VII 17, X 

5» XIII 12. 
Anliqaae de Montonie W. 

I 9, 5. — 10, 6. 
Antonii Inrrif ▼. Anionlne. 
AnlonioeB. VII53,VIU4. 
Apomio B. I 2. Cf. opo- 

mieoeie. 
opomieneie B. II 29.- 
Apollonioe B. prol. 1. 
Apollonioe de T/ro W. I 

2, 3. 
oqaoe convodictiooif B. 1 4. 
oqnorom porto B. VIII 5. 
oqne ▼. oqnoe. 
Ar B. I 4, VU 43. 
Arobio B. I 2. 4 poeeiai, 

VU 41-43, VUI 1 3, 

IX 20, XI 3, XIU 9. R. 

I 35. 
Arobio eecnndo B. VU 43. 
Arobicoe siooe B. I 2. 
Aroehoe B. II 21—26, III 

12, XIII 7. 
omcheneie B. 11 29. 
Arocheoe B. II 21. 22. 26. 
Arodiom B. II 25. 26. 
Arom B. IV 17. 19. 
Aron V. Arom. 
orbor crode R. V 17. 
orco Noe, orcho Domlni 

B. IX 1.5.6. W. 19. 14. 
Arcirom R XIV 1. 
Areopolie B. VIl U. 
Arctho B. I 4. 
Argoo a XUl 25. 26. 32. 
Arimoihio B. IX 7. 
AroMoio B. prol. 9, II 19, 

III 12. XIII 5. 9 bie, 9. 

a VII 9. VUI I. 
Armeoio moior B. prol..9. 

H, XIV 4. 



Armeoio minor B. prol. 9, 

XIII 9. 
Armenii B. XIII 5. 9. 
Armeetrio R VII 10. 
Amon B. I 4, lU 9, VU 

43, XI 1. 
Areim W. II 2. 10. 
Aecolono B. V 16, IX 20, 

X 17. 19. XUI 12. 
Aecolonito B. V 16. 
Aeer triboe B. II 1, IV 5. 

19, V 2 bie, VI 6, XI 9. 
Aeerite B. II 1. 
Asor B. lU 3. 7, IV 3, 

VI 5. 
ospolU locne B. VII 46. 
Aeeoesini & VU 4. Cf. 

Aesiseini. 
Aeeieeini B. II 27, XIU 7 

bie. Cf. Aeeoeelni. 
Aeenr B. X 6 bie. 6. 9. 
Aoeyrii B. VIII 1. & X 39. 



inrie W. I 25, 1 
AogoeUni dies B. IV 9. 
ooreo porto B. VIII 5« 
Aoelrio. dojt Aoeirie W. 

prol.3.- 12, 1.-19,15. 
Axo B. IX 26. 
Aseco B. X 14. 
Aooloe B. V 16, IX 20, X 

13, 17, XI II, XIU 12. 

Bool B. II 1, VII 1 Ue. 2. 
B. UI I. 3. 

Boolgod B. III 9. 

Bobjrlooio Bprol. 11, 12. 
a XVUI 7. XXVIU 3. 

Bobylooio Bgjpii B. VII 
53, IX 10. 

Bochorito B. VI 5. 

Bochorim B. VU 57. 50l 

Boel O. LXIV 1. 

Bohhejin R XXXV 30. 

Bokor B. VI 5. 

Boloom B. VII 44. 

Boldoeh, Boldoc, BoMoeom 
B. V ll.aXUI3.XIU, 
XIV 14, XVUI 17, XIX 
L4, XX 70. XXIU 1, 
XXXIV 25, XXXVI 6. 

25 



194 



BiJdAd B. IV 16. 
BftldewiaM B. H 3, Vn42. 
baltani oiDea B. VII SX 
Banurh B. IV 6. VI 9, VH 

I. 49. 
8. BftrbM W. I 14, 29. 
Banith W. I IS, I. 
BftMD B. I 3, 4; m a, 

V 13. 
bazilae X 1& XUI 30. 
Beclxebob W. I 1. 3. 
Belfort B. n 9. 
Belinas B. lU 4. 9. 7. 12; 

VII 21. 
Belma r. Abelneola. 
Belaeir (Belvoir) B. VI 9. 
benedictionie nallii B. IX 

15. 
Beoianin iribnj B. I 1, 

VII 28. 29» 48 bi». 50, 

&7, VIU 1.5 9. 1X2. 7. 
Benianinite B. XI 4. 
Benopolis R. III 7. 
Beon lapie B. VH 58. 
beritencii B. U 5. 
Beriihiu ▼. Beritnn. 
Beritnn (Beryoii) B. I 2, 

U 13. 15, VI 5. W. I 

5, 1. 6, 5. 
Benabee B. prol. 11. 18, 

lU 4, V 15, IX 20, X 

19, XI 1. O. XLVI 1. 
Beryto* ▼. Beritan 
Bethacaren B. IX 20. 
Bethagla B. VU 40. 
Belbania B. VU 59 Ur, 00, 

VUI 1. 5. B. IV 48. 49. 

0. XXVI 1, XLVUI 2, 
XLIX, L 4. W. U 10, 

1. 6. 9. 

Bethel B. prol. 11, VII 

20 bis. 35. 48-50, VIU 

5. XI 4. O. XIU 4. 

XIV 6. 
Belhcl noni B. VU 20 bi«. 
Bethfage ▼. Betbphage. 
Bethlehen B prol. 4, VU 

29, VUI 1. 5. IX 10 bU. 

11. 12 14. 20.30, X16, 

XUO.a IV 59.61.05. V. 

O XXXVII 1, XXXIX 1, 

XLI, XLU, XLIV. 

W. I 19, 5. II 8, 2. 
Bethoron B. VIU 5, IX 4. 
Bethoron inferior B. IX 4. 
Beihpbage B. VII 61. 

B. IV 50. O. XXVI 1. 

W. U 9, I. 
Bethiaida R I 11. 24. 26. 

W. U 9, 8. 
Bethaanefl B. IX 6 bii. 
Belhsamej Inde B. IX 6 

bii, X 10. 11. 12. 
Bethaamite B. IX 6. 
Beihtan B. I 3, V 16, VI 

5, VII 1. 7. 8 bis. 10 bi«. 

XI 6. 7. 
Bethiayda B. V 5. 8, VI 5. 

a I 11. 24 26. O. X 

5. 10. II. 11, 
Bethsech B. X 16. 
Bethsora B. X 16. 
Betholia B. IV 7. V 4. 5. 

9. VI 3. 4. 5. R. I 30. 

32. O. X I. 
Bethorin v. Bachorim. 
Beltenobele W. 11 4, 1. 



Beaek B. IX 11. 
Beseth t. Besek. 
Biblion, Biblion B. U 15. 

W. I 6, 1. 7, 3 
Biim B. VU 28. 
Bodwini B. U 23, VU 45, 

XIU 6. 
Boecina R. XI 2. 
Boslra B. I 4. 
Boterin W. l 7. 1. 
Bothil B. VU 20. 
bolri torreni B. IX II. 27. 
Botmn, Botros B. U 16. 

W. I 29, 4. 
Boiim B. 1 4, lU 7, IV 19. 
Brachnana B. prol. 1. 
bnbo, aria Tanaromn R. 

XI. 
Bncephalot W. I 18, 3. 
BokaU B. U 23. 
Borchardos borgraoine na* 

debnrgensii W. 1 14, 22. 
Bneereth B. I 4. 

Cabnl T. Kabnl. 
Cacfao R lU 5y VI 25. 
Cadee Bame B. I 3. 4, V 

14. 16, VU 41 , IX 19. 

W. U 11, 4. 
Cadnoe B. I 2. 
Caeaarea t Cefarea. 
Caipba W. U 1, 1. 
Caipbae W U 1, 4. 
Caldea R. X 44. 
Caldei R X 38. 
Caleb B. IX 26. 
Cali(aRXII13. XIU.XX. 
DUnaria B. prol 5, VUI 

2 4. R V 27. VI 2. 12. 

O. XV 1 bifl. W. U 6 



calnarie nonfl t. Calnaria. 
Camela B. IV 18. 
CamioflUn R. XII 2. 
campefltria lordanis B. 

VU 7. 
canpofl cicemn R IV 68. 
canpofl fabe B. IV 4 6b 
eampofl floran, floridna R. 

V 25. O. XXXVU 2. 
Cana t. Chana. 
canamella R IV 43. W. I 

8, 9. 15. 
Candace R. V 18. 
canifl paflflofl B. U 14 bifl. 
Canticom Canticoram R. 

IV 26. 
capella S. lohannifl B. VU 

39. 41. 
Capharaaom fonfl el cam- 

pofl B. IV 8. 
Caphamanm locns B. I 2, 

lU 6, IV 11, V 1 8, 

VI 5. R I 21. 24. 
W. II 2 paflflim. 

Cappadocia B. XII 6, XIII 

8. 12. 
carcer Domini B. VIU 2. 
Cariatharbe B IX 22 
Cariathiarim B. IX 5 bifl. 
Cariathflepher B. IX 26. 
Carith B. VII 32. 
Carmelion naUia B. VI 1. 

2. 6. XI 8. 
Carmelofl marifl B. VU 1 7. 
Carmelufl monfl B. I 2, II 

1, VII 1. 2. 4 7 ter, IX 



18. X 1. 3 paflrin, XI 
7. 8. 9, XIII 12. R lU 
3. W. I I, 10. U 1. 5 

Camelofl Kabal B. IX 18. 

Caraajm O. LVI I. 

eaflale inxta nare Ttbe- 
riadis R. I 8 

eaflale Lanperti B. U 2. 

caflale Mariellacdaleae W. 
I 1, 11. 

caaale prophetaran R V 9. 

Cafltelblana W. I 9, 5. 

cafltellnn Ptolonei RI V 29. 

cafltram nigran W. I 18,9. 

cafltran 8. Panli I 18, 14. 

Cafltran Peregrinoran fl. 
Peregrini B. 12. 3,11 1. 

5, X 2. 3. 4. 6. R UI 4, 
VI 26. 29 

Cafltran Saphet R. I 20. 
CafltranZafeianon R U 8. 
Cathaia R XII 12. 
Catholicofl B. XIII 9 paas. 
Caio W. I 31, 6. 
caoea rirginie 8. Marie R 

VI 26. 27. 
Caocaanfl B. proL 1. 
Ca/fa R UI 2. 
Ca/non B. VII 2 
Cajrnoih t. Cajrnon. 
Cajrn B. VII 2. 3, IX 25. 
Cajrn non* B. VU 1. 2. 

3. 5, XII 8 
Cajrpbafl duitafl B. U I, 

VIll, X 1.2.3, XIU 12. 
Ca/phafl Tir B. VIU 2. 

R IV 15. 
Cajpbe donofl B. VIU 2. 
Cedar B. lU 6, IV 2. 7. 

14.17.18. 19. O. XII bifl. 
Cedefl Neptalin B. IV 6. 

15, VI 5. 
Cedron B. VU 61 , VIU 

1 patflin. 5 6. R V 22. 

W. U 7, 3 5. 
Celefljria B. I 2 bifl, IV 19. 
cella 8. Ennofrii R IV 25. 
cenacolon Donini 

B. VIU 2. 
Cenereth mare B. IV 7, VI 5. 
Cenes B. IX 26. 
ceninrio flopplicanfl pro 

poero paralylico B. IV 7. 
Cesar Tiberiofl B. VI 5. 
Ceflarea maritlma B. I 3. 

Cf. Ccflarea Pftlcfliina 
Ceflarea Palettine B. I 3, 

VII 17, X 4. 5, XUI 12. 

R. VI 24. 28. O. LXV 

1. 3. 7. LXVL 
Cesarea Philippi B. II II. 

21, III 4, VI 5, VU 

21. XI 1. O. LI 1, W. 

U 2, 6. 7. 17. 
Chaco B. X 6. 
Chaldea B. prol. 9, I 2. 

Cf. Caldea. 
Chaldei B. XIU 5. Cf. 

Caldei. 
Cham filiofl Noae B. U 

20. 2«. 
Chamoa B. VIU 6. 
Chan, Magnaa Chan R IX 

22 flqq. 
Chana Galilee B. U 20. 

21. 22. 25. 26, VI 1. 2. 

6, R. I 2. 3. O. IV 1. 



Cluinaan filinfl Chan B. V 

15. 
rhflnanea mnlier prope 81* 

doaem B. U 11. 



Chasariafl a. GaMria R. 

IX 29. 
Cberabin B. proL 2. 
Chinneratfa O. VIL 
Chodorlahomor B. V 14. 
Chorasia r. Corroflajrm. 
Chorrei B. V. 14. 15. 
chronica B. VII 17. 
Cht^flostomofl loannes B. 

XIU II. W. I 14,28. 
ciceram campufl t. fampofl. 
Cilicia B. XII 6» XIU 8 

bia. 9. 
Ctneofl B. IV 3. 
Ciflon (Cjflon) B. U 1, VI 

9, VU 1. 5 paflflim. 29. 

R lU 1. 
cifltenui loaeph B. V 5. 

R I 19. 
aemena B. U 28 (alnea- 

rinm). 
Cleopatra B. VU 53. 
cocodrilli B. X 4. 
coenacalnn Domini t. oe- 

nacttlnm. 
colompna, ad qnam Do- 

minnfl fnit llagellalnfl B. 

VIII 2. 
colnnpna propel^rmn per 

longon fltraia B. U 7. 
conea Sancta Egidii W. I 

8» 6. 
Conradnfl caacellariofv epi- 

•copofl nognnt. W. I 5^ 

3. — 19, 24. — 28, 5. 
eontradictionifl aqoc B. 14. 
connallifl lllofltrifl B. VU 

13 bis. 46. 
coaoallifl iaxia nara na- 

gnnn B. XI 11 
coracinnfl B. IV 8. 
Corumia&ofl R XU 13. 
Corasninn R XU 13. 
Coraeline ceuMrio B. X 4. 
Corosajrm r. Corrosaym. 
Corrosajm B. lU 6, IV 

12. 13. 16. 18, VI 5. O. 

X 10. 11. XL XII 1. 
Cimc W. I 9, 3 
CraeiflSte noneW. 130, 1. 
craa innenta B. VUI 2 
craz aancta B. VIII 2. 
Cnlicath W. I 9, I. 
Cnmbetefort W. I 19, 1. 
Cnre W. I 26, 2. 

coria Simonifl W. U 10, 5. 7. 
Cnrti R. XV. XVU 15. 17. 
Cycladefl W. I 27, 3. 
Cyprifl W. I 27. 14. 
Cyprofl B XUI 12. W. I 

27, 1. 13. — 28, 15. 
Cjrrillofl Alexandrinttfl B. 

XIII 11. 

Dsbir B. IX 26. 
Dalmanoiha B. lU 6. 
Dsmaflcenofl ager O. XLII 

4, XLV 2. 

Damaflci 8yria B. I 2. 4. 
Damaflcofl B. I 2, 4 bis; 
lU 11; IV 19; V 14; 



195 



VI s. 9, rxu, XI 10» 
XII a, xiu 11. o. XLii 

4 XLV 7. 
D»a flomen B. Ill &• 6. 

R I 35. O Xlll 4. 
Oaa tribM B. prol. 18, III 

4, VII 21 ter, IX 6, XI 

II. O. LI 1. W. I 8, 

11 
IHrJiif W. I 21. 8. 
UmuiI B. VII 7. &2. 57. 61. 

Vni I pttMiio 2. 4. 5, 

VIII b. «, IX 10 bif. 12. 

17. 18. 20. 22. 29, X 14. 

n. IV 3. 
DMid einilM B. VIII 1.4. 
DMtdlt pona B. VIII 5. 6. 
Ooiudie larrif B. VIII 1 

pottioi. 2. 4. 5 
Dooidi» orbs B. VIII 1. 
Debboim B. VII 48. 49. 
Decopolis B. IV 19, VI 5 



Dedoloe W. I 2, 2. 
Delotocfo R. XIV 16. 
Demetrios B. II 8. 
deMftom mogonm B. X 19. 
deflenam Meon B. IX 18. 
deeertom qood diciter Reg. 

1. I c. XIX T. 4» eomme- 

morotor B. III 4. 
deeertom nBqoe od ottio 

Mlli B. XIII 12. 
Dido W. I, 2. 4. 
Diodetionae B. 11 5. 
Dioepolis B. VIII 6, IX 5, 

X14.0.LXI1I.LXIII1. 
Doch B. VII 33. 
Domini oreho B. IX 1.5.6. 
Domini coreer B. VIII 1 
Domini mento B. IV 7. 
Domini Mltne B. VI 8. 
Domini Mpolcr. B VIII 5. 
Domini mbulo B. IV 7. 
Domions nbi flogellotu4 ett 

B. VIII 2. 
domoe Cojphe B. VIII 1 
domoe ponit B. VIII 6. 
domoa Piloti B. Vtll 2. 
domos leotonico B. II 1. 

IV. 1 2. 
domuf Zochorie B. IX 28, 

X 10. 
DoroB.X4,XIll,XlII12. 
Dothovm B. V 4. 5. 6. 7, 

VI 3. 4. 
Dothojrm eootrocto B. V 

6. 7, VI 3. 4. 
drocooii fone B. VIII 1. 5. 
Dyospolifl V. Dioepolls. 

Ebol B. VII 24 bi». 
Bbron B. prol. 11, VII 

30, VIII 1. 5. IX 10. 

20. 21. 22. 23. 25. 26. 

27. O. XLII-XLVI. 
Kbron nooo B. IX 23. 
Bbroo netoe B. IX 22. 
rcclctio S.AnneB.VIII 1. 

a V 33. 
ecdMio 8. Borbore W. I 

14, 29. 
eccleeio 8. Cypriooi R 

XLVIII5. O. XLV1II5. 
ccdeeio dpcollocioote 8. 

locobi moiorie ▼. loc. 

Zebedei. 



eccleeio golH oontne 0« 

XXII 14. 
ecclesio Gabrielii B. VI 7. 
eccl. Golgotono B. VIII 2. 
ecclesio 8. locobi Zebedei 

o. xvm 1. R. IV 5, 6. 
ecclef io 8. lohonnie evong. 

O. XXI 1. 
ecclesio 8. Kothorine B. 

IX 23. 

ecd. Magniflcot O. XXXV 4. 
eccletio 8. Morie B. II 28. 

W. I 10, 4.5.-14,18. 
ecclesio 8. Morie de Pnt- 

mo/ion O. XXXIII 3. 
ecclesio 8. Marie et Mor^ 

the B. VII 59. 
ecclMia notiniiotis Domini 

B. IX 10. 
ecclMio Pater Noeier O. 

XXV 5. W. II 7, 7. 
eccleiia RMorrectioois Do- 

minicoe O. XXII 14. 
ecdesio 8. Ponloe O. XL 2. 
ecdMio 8. Petri R. IV 17. 

O. XXXVII 2. W. I 

19, lU. 
ecdeaio 8. Pelri et 8. 8o- 

phie W. I 19, 10.: 
eccleaio 8. Solootorie O. 

XIX 1. 
ecdeiio Mocti Mpolcri B. 

VII 61, VUI 2. 
ecdMio 8. 8ophie W. I 

19. 10. 
ecdMio in loco temptodo- 

nii a IV 39. 
EdiMo B. I 2. 
Bdom B. V 14. 16. 
KOrom R. IV 66. 
BlTrojrm B. II 20, V 5, 

VII 1. 4. 14. 16. 17.27. 
28 bii. 30. 31. 32. 48, 

VIII I. 5, IX 7, X 6, 

XI 5. & III 8. 
Eirroym moni B. II 20, 

V 5. VU I. 4. 14. 16. 
17. 30. 32, VUI 5, IX 
5. 7, X 6. 

Effrojrm porto B. VIII 1. 5. 

EfTrojm triboi a VII 27. 

28 bii. 31. 32. 48, IX 

7, XI 5. 
Egjpiii a XUI 5. 
Egjptoa B. prol. 1 bii, I 

2. V 5 bie. 8. 14. VI 9. 
VII 3. 13. 26. 40. 42. 
53 ter, VIU 5, IX 24, 

X 19, XI 2. 3, XIU 8. 
R Proef. VI 27. X 45. 

XII 14. 

Eleotheroe flnoioe B. II 

8. 12. 

Klioi, RliMoe r. llclioi, 

HeliMoi. 
Kliphoa Themonitee B. 

V 11, 

KliMQi W. II 1, 7. 
Kliubeth R. IX 28. R. V 

13. 14. 15. 
EmoQi ▼. Rmnwoi. 
Kmmooea VU 31. 32, IX 

3, X 15. 16. R. VI 20 
21. O. XXXVl. 

Rndor B VI 8 9. 10 pM- 
lim Vll 1. O. VL 



B. VUI X. 
Kngoddi mooe B. VII 45. 

51—55, IX 12. 13. 15. 

W. I 29, 4. 
Kaon B. VII 15. 
Kphroim ▼. EfTrojrm. 
Ephrom ▼. EttVoto. 
Emo B. III 10, V 13. 
Eedrdon B. I 3, V 5. 8, 

VII 1. 4. R I 37. 
Eicbon B. I 4. 
Kiebon B. VII 33. 
Btheoe B. U 26. 
EthiopM B. XIII 5. 
Ethiopia B. prol. 9, VIII 

5. IX 24» XIII 8. 
Euo B. IX 23. 25. 
Eueni B. II 26, V 15. 
Enfrotee B. I 2. 4, VII 3. 
8. Bnnofrioe R IV 25. 
Eneiochium B. IX 10. 
KBMhiai B. VIII 1, IX 5. 
Eiechiel B. prol. 11, II 

5. 15. 25. 

Fabo B. VII 4. 6. 

Fabae coropoi B. VII 4. 6. 

Fomogniu W. I 31, 3. — 

32, 1. 
Fdix B. X 4. 
filio 8jron R. IV 46. 
dnmen amoria W. 15, 1. 
flnnitie porodjrii Tigrii R. 

XII 13 poMim. 
foni droconii B. VIII 1. 5. 
fone Gobridii v. Qabriel. 
fone Udiiei B. VII 36. 

46. 47. 

foni inferior Qion B. VUI I . 
foae locob B. VII 23. 
fonelMrohdB.VUIO.il. 
fone Morie R. II 5. 
fone ortomm B. II 19. 
foQi Rogd a IV 60. 
foni 8ephorinae y. 8epho- 

rinoe. 
foni Siloe y. Biloo. 
fone B. Virginie O. XLII 2. 
Frondo B. 1 1. XIII 1. 
Fredericne I Imp. W. I 

14, 17. — 26, 4. 

Qoboo SoolU B. VII 29. 

30, IX 1, X 14. 
Uobooo B. VIII 5, IX 2. 

0. XXXVl. 
Gobooniie B.IX 5, X 14. 
Qaber B. VU 3. 
Gobrid R 11 3. 
Gabridii ecd. B. VI 7. 
Gad B. V 15. 16. 
Godero B. V 11. XI 5. 
Goload B I 4, lU 8. 9, 

V 5 15. 16, Vll 14. 15. 
17. 33. 46. 
Galood moni B. Vll 14. 

15. 46 

Galgola B VU 7. 34—38. 

47. 51, IX 2. O. LIX. 
Golileo B. prol 12 , 13, 

IV 5, V 15, VI 4 5. 7, 
VU 4 bii. 14. 16 17. 
46» VUI 5. IX 2, XI 5 
10. a L IV. VI. W. U 

1. 3. 5. 

Golilra gencium B 11 8, 
IV 14. 19, VI 5. 



Qollleo locoi W. II 1, 9. 
QalilM more ▼. more Qol. 
Qolileo mooi R. IV 51. 

0. XLVIU 4. 
Golileo pbuiidM B. VU 

4 bie. 
GolilM loperior B. VI 5. 
Qolli cootoe O. XXII 14. 
Garisim B. VII 24 ter. 
GoMrio & IX 19. 
Goetim W. I 15, 2. 
Gaio B V 5, VIII 5, IX 

20, X 18. 19, XIU 12. 

R XU 13. 
Goaoro B. X 18 
Gedeon B VII 11. 
Oehennon nollii B VIU 

1. 5 6. 

Gdboe B I 3, V 15. 16, 
VU7— 10 15. O. LVIl. 
Vid. m^mies. 

Qenesoreih B XI 8. R. I 

8 26 bti. O. X 6. 
Georgio prol. 9. 
GeorgioDi B. III 12, XIII 

5. 8. 9 bii. 

8. Qeorgioe B. IV 19. R. 

III 6. O. LXII 2. W. 

II 3, 1. 
Gero B. VII 57. 
Gcraro B. V 11. 12. 
GerOMoi B. V 10. 
QergcMne B. 11 26. 
Geth B. IX 20, X 9. 10. 
Getheue R IX 29, X 14. 
GethMmooi i. GcihMmone 

B prol. 5, VII61, VUI I. 

O. XXYII 1. 
GetMniane O. XXVU I. 
Qibd W. 1 11, li. 
Gtbdeth W. I 6, 1. 
Giblin B. lU 4« X 19 
Qihon ▼. Gyon. 
Ginnin B. VII 10 bU. 17. 
Gioo foae iaferior B. 

VUI 1. 
Gion moni B. VIII 6. 
Gloriet W. I 13. 1. 
Gog R. X 47. 48. 
Golgoto O. XV 1. 
Golgotono tvcl. B. VIII 2. 
Qoliad B IX 29, X 14. 
Qomorra B. VII 13. O. 

LV 2 W. II 13, 1. 
GoMo a X 37. 
Greci B. prol. 9, U 18. 

lU 12, Vll 17. 40, XU 

6, XIU 4. 

gregii porto B. VIU 1. 5. 
eregi^ turrii B IX 10. 
Gregorioi X oapa B. XIIl 4. 
Gregortui NoaioosenM 

B. Xlll II. 
8. Gregorioi W. I 23, 3. 
golphui Aotiochie W. I 

13, 3 
Gjron R. XU 13. O. 

XXXVU 1. 

llooJoga a XIII 24. 
Haceldaaia W U H. 10. 
Uocon W. I 12. 4. 
Iladrioaoi v. Adnaooe. 
Uoloon a XUI 23 
tlalaph W. 1 II. I. 5. 12. 
- 15, 2 

24* 



I 



196 



HalremQnt W. I 14, t%. 
Halson W. U 1 , 10. — 

2,9. 
Hamsth B. IV 17. 
Hannn B. IV 15. 
Harbe R XX 43. 
Haringe W. I 15, 2. 
Hay B. prol. 11. VII 35. 

47. 48. 
Haylon B. YU 17. 
Heber B IV 3. 
Hebron r. Ebron. 
Helenn B. VUI 2. 6. 

B. V 43. VI 16. VI 46. 

W. I 30, 9. II 6, 30. 
Helia tL VII 48. 
Heliae B. U 1. 9, lU 4, 

VU I bit. 32. 36. B. III 

1.3. V9. W. 11,10.3, 

2. 5. U 1» 5. 6. 
Helieei fout B. VII 36. 

46. 47. 
Helitei nnnsio B. X 3. 

R V 9. 
Helitent R V 5, VI 3, 

VII7bit.36. 46. 47;X3. 

B. V 9. 
Helint Adrinnat v. Adria- 

nnt. 
Henricnt I Inp. W. I 16, 

2. — 28. 5 — n2, II. 
Hermon B UI 7. 8. 11, 

IV 7. 19, V 1. 13. VI 
8. 9 10. VII 1 bii. 5. 
7. 11 ter. 12. 46. 

Hermon mlnor B. VI 8. 

10 II, VI 10. 11, VU 1. 
Hermoninm, Herm. modi* 

cnm T. Hermon minor. 
Herodet B. V 16, VI 5, 

VU 17 bit. 53 bit. VIII 

2. 5. IX 13. 16, X 4. 5. 

B V 37. W. 1 19, 6. 8. 
Herodet Agrippn B. VIU 

2X4 
Herodet AtcalonttaB. V 16. 
Herodet (Anttpat) Magnnt 

V 16, VI 5. VU 17 bit. 
53 bit, VUI 5, IX 16. 
X 4. 5. 

Herodinm B. DC 16. 
HierichoW. II II paat. 14. 
8. Hieronymnt B. V 12. 
Hiemtalem W. U 4, 3. — 

c. 5—8. 
Hildethementet W. 122, 18. 
Hitmahelite B. V 5. 
Holofemet B. VI 3.4 bia. 

B. I 31. 
Horma B U 8. 
Hormenla W. I 15, 1. 3. 

— c. 16. 

Hotpinel dnx W. I 15, 1. 
hotpitalarii W. I 9, 3. 4. 

— II, 5. — 22, 6. 
hoipilale tanctl loh. B. II 

1. 23. 29, lU 1, VI 9. 
X 5. 
Hnt (terra et rir) B. IV 19. 

labeal B. VIU 1. 
labin B. lU 3. 7, IV 3. 
laboc, laboch B. V 15 bit, 

VU 46. O. LUL 
lacob a prol. 13, V 15, 

Vn25.26.40.48, Vm4, 

IX 10. 23. 



lacob font B. VII 23. 
lacobini B« III 12, XIU 5. 

B. XV XVU XVUL 

W. I 1, 6. 
lacobite B. prol. 9, XIU 8. 
lacobnt beatnt apottolnt 

B. Vni 2. R II 9, IV 

21, XIII 9. 
lacobnt de Uitriaeo B. I 

4, VI 5, VIU 4. 
8. lacobot a 119. IV 21. 

XVIU. 
8. lacobnt maior B. IV 5. 
Uf W. II 2,11. — 4, 2. 
Uhel B. IV 3. 
Umnia B. 1X9.20. XII1 12. 
laphet B. II 5. O. LXUI 3. 
larcha B. prol. 1. 
laselich B. XIII S. 
lebnt B. VII 48. O. XIV 5. 
lebotei B. VIII 5. 
lebnsens, lebnieoi B. II 26. 

0, XIV 8. 
lehn a VII 3. 15. 
leremiat B. II 5, III 9, 

VII 30. 50, XIII 12 
lericho B, V 16, VU 7. 
33. 35. 36. 38. 39 bit. 

40. 45. 46 51. 56, VIII 

1. 3.5. B. IV27bit.31. 
43. O. LIV LVI LIX. 
W. U 11 pattim. — 
c. 14 

leroboam B. VII 20. 

8. leronimot B. prol. 1, 

VII 21. 49, IX 10 bit. 
lerotoHma O. XIV 5. B. 

V 12. 
lerotolimitanot patriarcha 

B. II 14. 
lemtalem. Vid. imprimii 

B. cap. VIII. Praeterea 

prol 5 11, I 3, II 30. 

VII 17—60 pattim, VIII 

1. 3. 5. 6, IX 1. 3. 4. 5. 
7. 10. 14. 28, X 16, XI 

2. 4. B. III IV V. O. 
XIV XIX XXV. 

letaiat v. Ytaia. 
letrahel B. VI 8, VU 3. 

6.7.9 11.14 15. 16.17. 
letrahel fonsB.VII 10. 11. 
letrahelita B. VII 3. 11. 
ietotnbeledemot W. 1 14,29. 
lesi W. I 14, 15. 
lesrahel v. letr. 
Ildraco B. IV 46. 
ilex Mambre B. 1X21.22. 
India B. prol. 1. 9. B. XU 

12. 13, XIV 4. 
loachim B. VI 6. 
lob B. IV 16. 19. 
lobl tepnlcram B. lU 6. 

IV 16. 
8. lohsnnes Baptista B. 

VU 15. 17 teziet. 39. 

41. IX 28. B. IV 33, W. 
I 24. 7. 

lohannet Chrytottomnt W. 

I 14, 28. Cf. Chiyto- 

ttomnt. 

8.IohannetEvang. B. VIU 

1. 2. B. U 9. VI 4. 
lohannet milet W. I 5| 4. 
lohannet prester B.XU 12. 
8. lohannlt capella B. VU 

39. 41. 



8. lohannii hotpltale B. 

U 23. 29, VI 9, VUI 1, 

X 5. 
lonat B. VI 2. IX 8. R 

XVI 3. 4. 
lonathat B. II 8. 
lopea W. U 4, 2. 
loppe B. VII 17, VIU 1. 

5, IX 8. 20, X 8. 9. 14, 

XIII 12. O. XVIII 2, 

LXUI 1, LXV 1. W. I 

19. 5.-2, 13. 
lor B. lU 5 B. I 35. O. 

LI 1.W.I8. 12. U 13,3. 
lordanes B. Vid imprimis 

c. VII. Practerea I 3, II 

21, UI 5. 6. 7. IV 8. 12. 

14.15 16. 19, V 1. 12. 15. 

16, VI 11, VII 3.4. 7.8. 

11. 13. 14. 15. 16. 17. 
19. 31. 32. 33. 34. 36. 
39. 40. 41 46 bit. VIII 
1. 3. 5, IX 20, XI bit. 

4. 5. 6 bit. 7. 12 bit. 
Xni 6. B. I 35. IV 32. 
38. 43. O. XII 6, XVU 
3, LI— LIIL W. I 8, 

12. — 2J, 21. — U 11, 
7. — c. 12. — 13. 3. 

lordanet parnn« B. V 8. 
lordanit plantciet B. VUI 3. 
lore T. Mont. 
lotaphat B. l. IV. 
lotaphat nallit B. VIII 1. 

5. DC 15. O. XIV. XXIL 
XXVIU. XLVUL 

lotaphat tepolcr. B VIII 1. 
loteph B. prol. 13, V 5, 

VII 26 blt. IX 7, XI I. 

R I 19. V 10. VI 28. 
loteph citteroa B. V 5. 
lotephot Flav. B. lU 6, 

IV 8, V7. 8, VI 1. 5. 
VU 8. 17, VIII 1. 4, 
IX 16, X 4. B. X 40. 

lotiat B. VII 3. 

lotoe B U 8. 20 UI 3. 7, 

VII24. 47, 1X2.4, X14. 
lotapau B. V 7, VI 5. 
looit oljmpiaci hotpitale 

B VII 24. 
Itrael B. I 1 bit, lU 3, 

V 14. 15, VU3 bit. 11. 
15. 17.18.20.29.40.44. 
49, VIII 5.6, X 19, XII 6. 

Itabjrrion B. XI 7. 

Itorea v. Ttnrea. 

loda B. I 1, III 4, V 16, 

VII 3. 27, VIII 1, IX 

15. 20, X 11. 14. 19, XI 

1. 2. 3 
loda mont B. IX 20. X 1 1. 
lodaDamaseeoosW.1 19,3. 
lodat ItcarioU B. Vm 1 

p. 68. 5 p. 73. 
Indat Irater 8tephani W. 

U 6, 30. 
Indat Machabens B. IX 9. 
Indea B. prol. 12, I 1, 

VU 17, 41. 46, IX 9, X 

19. a VI 27. 28. 
Indee lacM a VII 46. 
indiciaria porta B. VIUl. 5. 
lodin B. rv 1. 
lodith a VI 3. 4. a 130. 
lolia (Inliai) a VI 5, 
lopiter oljrmp. a VII 24. 



Kabnl terra B. II 8, IV 4. 

19, VI 5. XI 9. 
S. Karioth B. IX 30. 
Karon W. I 1, 3. 
Krach B. I 4, II 23. 24, 

V 16, VU 42. 43. XIU 7. 

Cf. Crac. 

Laban B. V 15. 
Lacfais B. IX 5. 
lacos aspalti a VII 4L46. 
Lalaciom a IV 49. 
Lats B. III 4. 
Lamesim W. I 29, 1. 
Lamperti catale B. U 2. 
Laodicea W. I 12, 2. 
Lapidoth B. VU 49. 
lapit, coi impresta ferantor 

Oomi vettigia B. IV 9. 
lapit, in qoo predicant le* 

dtt Domtnot B. IV 7. 
Latini B. U 18, XUI 2. 
Lasari tepnlcram B. VII 59. 
Lasams H. IV 49 W. II 

10, 4. 5. 
Lebna B. VII 27 bit. 28, 

X 14. 
Leo a IV 63. 
Leo de Montanit, rex Hor* 

menieW.I16,1.2.~]9, 

15. — 21, 1. 3. — 24, 2. 
Leodicia B. I 2. 
Leopardoram mont B. U 

19.20. 
lepot aTartaris honoratst 

a XI 
Letea Dan a III 4 
Leoita a VII 29. 
Lia B IX 23. 
Libanot B. I 2, II 4. 12. 

19-21. 26, lU 4. 5. 7. 

8. 9 12, IV 7. 19, VI 
5, VII 4. 33. 46, XI 1. 
10, XU 6, XIU 6. a 
VU 2. XVIII 3. O. LI 
I. W. I 1. 10. — 2, 8. 

9. — 8, 5. 12. 13. 
Lippoldot tenior VI, dnx 

Aotlrie W. I 4, 6. 
Lippoldos VII dox Anitrie 

prol. 3. I 2. 1. 19, 15. 
Lita W. I 12, 1. 
lithottratot a VIII 5. a V 

37. 
loeot apparjtionit Domini 

pott retnrreetionem B. 

IV 9. 
locnt ascentionis Domini 

B. VIU 6. 
locns cracit Donini inven- 

tae B. VIII 2. 
locoi Uelie B. IV 65. 
locnt 8. lohannlt Bapl. 

a V 16. 
locns iodlcti a V 27. 
locat pastomm a V 7. 
locni predicationis lesn 

Critti B. II 6. 
locns tabnle a I 23. 
locns nbi Domlnns a disci* 

pnlit annlsnt oraalt pro- 

pe Qethtemani B. VUI 1. 
locnt obi Do minne flaeel- 

latttt ett B. Vm 2. 
locne nbi Donlnns sletit 

in litora naris Tiberia- 

dis B. IV 9. 



197 



!«>««• abi Dominu liair 

ChMam Tocftf ii d« tdo- 

nSo B. V 1. 

locttA abi Oominiu toatnt 

foit a tnrbto B. VUI 1 

lociu nbi Mnrta nirgo oblit 

B. VUI 2. 
lociM nbl pmnn» piscec et 
pnnem ▼idemnt discipnli 
B. IV 10. 
I^mbnrdin B. I 1. in 8. 
I^oth B. VII 45. 
do Logonne Uerm. W. I 

17, 17. 
L.VM B. VII 48 bU. O. 

ZIV 6. 
1.7bde O. LXII 1. 
Ljddn B. IX 5. X 14. O. 
LXU 1. 

Bineedn a X 14. 
Baclmbei B. II b, VU 33, 

VUI «, IX 4, X U. 
ICncberanm, MncherontA 

(Mncfaaera») B. VII 17 

bie. 19. O. XII 6. 
Mnclinuu B. VII 28. 29. 
Mnchmetbnth B. X 6. 
Mnchometne B. I 4, VII 

17.XIU2. 8. B.XXXIV 

XXXV. W. I 19, 13. 
MMlinn B. VU 11. 
MMlianite B. II 23, XIU 6. 
Sdagdalena R. VI 15. 
Magdalie O. VIU. 
Magdalam B. V 9. R I 26. 
Magedan B. UI 6. 
MagcdoaV5, VUI.3.4. 
Magedo campne B. V 5. 
magi B. prol. 4. 
magiiter in hi«ioriie (Co* 

meetor) B. VII 17 bie. 
Magog U. X 47. 48. 
Magogoli R. X 47. 
Mahaaajrm B. V 15 bie. 
Mahnmeti eoror W. 1 19, 13. 
Mambre B. IX 21. 22. O. 

XLVI 3. XLVa 
Mamietere W. I 18. 9. — 

19. 16. 
Maaacoeine W. 1 9, 1. 
ManaMe tribne B. IV 5, 

V 12. 13, VII 18. 19. 24, 

XI 6. 
mnnelo Helisei B. X 3. 
Maon dcMrtam R IX 18. 
enenm B. VIII I. 
Oalilee B. III 6. 7. 

8. 10, IV 7. 9, 12. 14. 
15. 19, V 1. 2. 8. 10. 
12. 13. 14. 15. 16, VI 5. 

9. 11, VII 1. 2. 4, XI 
I. 10. O. X 2. 10. & I 



mare indlcnm R XIV 6. 

mare magnnm B. proL 18, 
I 2. 5, U 1. 8. 14, VU 
1 ter, IX 20, X 4, XI 
2, Xt 4 6. 9. 12. 

mare maledictam K IV 45. 

mare mortanm B. prol. 18, 
1 3. 4, V 15. 16. VU 13. 
40. 41. 45. 46. 52. 54, 
VUI t. 3, IX 12. 19. 
20» XI 1 a IV 45. Ct 
lacoe nepalti, lacat Indae. 



mare mbmm B. I 2 bi». 

4, V 14. 16, VU 33. 41. 
46. 

mare lalinamm B. VII 33. 
mare ealis B. VU 41. 46. 
mare Tiberiadis R 1 28. 29. 

0. X 4. 
Margarita W. I 14, 27. 
Margath B. I 2, U 12. 29, 

XII 6, XIII 7. W. I 11, 

1. 11. 14. 12, 5. 
Maria, mater Domlnl B. 

prol. 4. 12, II 28, VIU 1 

R. V 10. 13. 15. VI 28. 
Maria Bethanienels B. VII 

59 bii. 
Maria Bgyptiaca B. VUI2. 

O. XVII 2. LII 8. 
Maria Magdalena B. V 9. 

R. I 26. 27. W.I 1, 11. 

— 14, 26. — II 10, 2. 
Mariae dnae R. VI 13. 16. 
Mariae ercl. de Pasmoj* 

ton a XXIII 3. 
S. Marie eccl. W. I 10, 4. 

5. — 14, 18. 

Maron aqnae B. III 3. 7, 

IV 3. 15. 
Maron nallis B. III 7. 
Maronite B. prol. 9, II 18, 

lU 12, XUI 8. R. I 21. 

22. XVU. 
Martha B. VII 59 ter. 
MarUnne B. VII 15. 
Maeada B. IX 13. 
Maeerephot B. III 7. 
Maeeagete B. prol. 1. 
8. Mathene B. V 1 , XUI 

12. W. II 2, 9. 
Mathias B. VIII 2. 
Me a III 6. 
Mecca B. I 4. R. XX 70. 

XXXIV 25. 
MechaR XX 70. Cf.MentU. 
Meden B III 6. 
Medea W. I 20, I. 
Medi a I 2, XUI 5. R. 

X 37. 38, XI 13. 
Media B. prol. 9. 
MelcbiAdech B. VI 9, VU 

4S. R. I 33. 
Memphie B. XIII 12. 
menia Dominl B. IV 7. 

O. XII 4. 
Mensif e. Meede r. Mecca. 
Merdinnm R. XIII 14. 
Merom ▼. Maron. 
Meeopommia B. I 2 ter, 

IV 17, V 15 bit. 
Meerha B. VII 5. 6. 
Meeaabile (Meeealibe) O. 

XXXIV 5. 
.Methodine R X 40, 48. 
8. Michael & XII 1. 
milicia templi B. t 2, X 2. 
Moab B. 1 4, UI 8, IV 17, 

V 16, VU33.41. 44. 46. 
Moabitaram mons O. LVI I . 
Moabite B. VU43, VIU 6. 
ModinB.XIl. O.XXXVL 
Mopmnm & XIV 13. 
Mogoli a X 47. 
Moloch B. VIII 6. 
Mompellerin W. I 8, 6. 
monaeterinm maitimm R. 

IV 64. 



mone alter temptadoale R. 

IV 41. 

mone Betnlie B. V 4. 5, 

VI 4. 
mone calnarie B. VIII 2. 

4. O. XV 1. XVI 1. 

XXXUI 6. W. II 6, 3. 

4. 17. 
mone Cayn B. VII 1. 2. 

3. 5, XI 8. 
moni connittii Domini R. 

I 17. 
mone ite cmcii W. I 30, 1. 
mone de anenlarii W. I 

25, 2. 
moni Edom B. V 14. 
moni Efrntjrm B. II 20, 

V 5, VII 1. 4. 14. 16. 
17. 30. 32. VUI 5, DC 
7, X 6. 

mone filic Sjron R. IV 46. 
Moni fortie B. III 1. 
moneGabaa O. XLVIIIl. 
moni Qalaad B, VII 14. 

15. 46. 
moni Galilea R. IV 51. O. 

XLVUI 4. 
moni lore O. LXI. 
mone leopardomm B. II 

19. 20. 
moni Mambre O. XLVI 4. 
mone offeneionii B. VIII 

1. 6. O. XLVUI I. 3. 
moni olineti B. prol. 5, 

VU 60. 61, VIU 1. 5. 6. 

R. IV 50. 51. 54. V 21 

O. XrV 9 XXV 1. 5, 

XXVI XXVII 1, L 1. 

W. U 6, 3. — 8, 1. 8. 
moni orationie B. IV 7. 

a I 14. 
moneQnarenniaW.U 14,1. 
Moni real B. I 4. VU 42. 
Moni regalii B. 1 4. (VII 

42.) 
mone 8jron R. IV 3. 8. 

59, V 19. 
mone tempmcionie R. IV 38. 
monial R. XVI 6. 
montana Moab B. VII 33. 
monlee caepii R. X 37. 
monlei Gelboe R. 1 36. 
monticnlai Carmel R.UI 3. 
monnmentam dominicnm 

W. U 69 iqq. 
monnm. lohanaie Bapt 

R. IV 33. 
monttm.IoeaphatB.VUI I. 
Moria B. VU 48, VIU 1. 

O. XXIX 2. 
Moyeee a IX I. 19. 
malier chanaaea prope 81* 

doaem orane pro ftlia 

damoalca a II 11. 



antatoria fontle 8i]oa B. 

VIII 5. 
Nathiaei B. VUI I. 
NanerM W. I 23, 1. -- 

24, 8. 
Navm & VI 8. II. R. I 

38. O. VI VIL 
Naiarelh B. VI 2. 7. 9. 

11. VUI 1. R. I 38. U. 

0. prol. I paeeim. UI 

1. 2. IV l, V I, XU 6, 
XXXV 1. W. U 2, 5 

Neapolii B. VII 22. 25. 

48. o. xui 1. xrv 1. 

Nebo B. VII 33, VIU 3. 
nebnloia tnrrii B. VIII 1. 
Neffin W. I 7. 1. — 8, 16 
negociatomm porta B. 
vin 5. 

Neheleichol B. IX 27 28. 
Nchcmia B. VIU 1. 
Nephin B. U 17. 18. 
Nepmlim ctoime B. V 7. 8. 
Neplalim trtbni B. IV 5. 

6. 7, V 3. VU 30, IX 

6, XI 10. 
Neetoriani B. prol. 9 , U 

18. 22, UI 12, Xni 5 

bii 8. a VII 12. XX. 
Neetorini t. NeetorianL 
Nicopolii B. IX 3, X 15. 
Nicoiia W. I 28, 7. 
nicoeieneie dominne W. I 

31, 1. 
Nilne B. IV 8, XUI 12. 
Ninine R. XVI. 
Nobe B. IX 29, X 14. 15. 
Noe B. U 20. 26. R XIV 

3. 7. W. I 8, 14. 
Nnbia B, prol. 9. 
Nabiaai B. XIU 5. 

Ochoiiae B. VII 3, IX 14. 
Og B. 1 4, lU 8. 
Ogemi de Woldemborg 

W. I 14. 22. 
Oolibama B. V 15. 
Origenee B. U 5. 
ortne Marie et Mnrthe W. 

U 10, 3. 
ortne regie B. VUI 5. 
ortne abi Iheene omnlt R. 

V 23. 
Otho IVImp.W.ll»l.— 

2. 1. — 16, 2. — 22, 7. 
Oihoniel B. IX 26. 
Onidine W. I 20, 1. 



Naaeon B. V 3. 7, XI 9. 
Nabaioth & V 15. 
Nabal Carmelne & IX 18. 
Nnbataaia (Nabeaiaf) B. 

prot 9. 
Nabath B. VII 20. 
Nabenin v. Nebatenia. 
Naboth B. VII 3. II. 17. 
Nabnchodoaoeor B. U 5. 

R X 29. 
Nactioa W. I 1, I. 



palacinm Halomoaie B. 

VIU I. 
Paleitina a I 1. 3, IV 19, 

XUI 12. 
palnui Debbore (Delbore) 

B. VU 49. 
Pnneae B. III 4. 
8. Pnntaleo W. I 18, 15. 
Pnphoe W. I 31, 1. 
pamdieae & VII 13. XU 5. 
Pneeni canie B. VI 5. 
paetoree abi aadleraal an- 

geloe cantaatee B. IX 10. 
PMer noeier (eedeila) W. 

n 7, 7. Cf. eccleiia. 
8.PkalaB.IX10.a V12. 
8. Pnnlne B. X 4. R. VII 



198 



13. W. I 10, 4. - 14, 

20. 18, 14. 
8. PeUgis B. ym 6 
Pell* B. y II. 
Pene B. prol. 1, Xm 5. 

R. X 39. XI 13. XIV 4. 

16. 19. 
Penia B. prol. 9. 
Penifl B. Xm 7. B. XIV 8, 

XXXVI 3. 
Petra deserti r. Fetra in- 



Petra incisa r. deterti B. 
I 2. 3. 4. 5, n I. V 16, 

vn 42. 43 , vra 3. B. 

IV 46. 

S. Petrae B. U 28, V 8, 
VI 9, X 4. R. I 11. IV 
16. 17. W. I 10, 4. — 
13, 5. — 14, 13. 16. — 
19, 10. — n 2, 7. 13. 

Fhanael B. V 15 bii. 

Pbaran B. V 15. 16 , VU 
33. 41. 46, Xm 6. 

Phara» B. VH 3, Xm 12. 

Phaseloe tarris B . VIII 1.5. 

Pbasga B. VII 33 bie, 

vra 3. 

Phegor B. VH 33. 
Phenice B. II 1. 
Phenicia B. II 1. 5 bie. 10. 

19, VII 4. 14. 
Phenix B. I 2, II 5. 
Fbeaech B. Vn 32. 33. 34. 
Phiala B. m 6, IV 17. 
Philippi rinne B. IX 27. 
Philippnc tetracha B. m 

4, IV 19. 
S. Philippnt B. V 8. 
Philippas , qni baptiianit 

ennnchnm B. IX 27. R. 

V 18. 

Philippns qni Ceeareae Pa- 

leatinae mantionem ha- 

bnit B. X 4. 
PhilifUim B. I 1. 3, VII 

7. 8. 10. 11 , IX 5. 20, 

xm 12. 
Fhilietini B. X9. 12. 13. 17. 
Phison R. Xn 13^ 
Pilati domns B. Vm 2. 
Pilatnt B. Vn 17, Vm 2. 

R. V 37. 
piramidet Sidonii et fra- 

tmm eint B. II 26. 
piramit lobi B. m 6, IV 16. 
piscina interior B. Vm 1 

bis p. 66. 67. 
pitcina probatica B. Vm 

1 bit p. 66. 67. 
pitcina tnperior B. Vm 1 

p. 67. 
planidet lericho R. IV 43. 
planicies lordanis B. Vm 3. 
poma Adami W. I 5, 20. 
poma paraditi B. XII 5. 
porta angnli B. Vm 1 . 5. 
porta aqnamm B. Vm 5. 
porta anrea B. Vm 5. R. 

IV 57. W. n 7. 1. 
porta Beniamin B. Vm 5. 
porta Danid B. VIII 5, 6. 

W. n 6. 5. 33. 
porta Effraym B. Vm 1. 5. 
porta gregii B. Vm 1. 5. 
porta indiciaria B. VIII 

1. 5. 



porta negociator. B. Vm5. 
porto tpecioia B. Vm 5. 
poru Stephani W« n 7, 1. 
porta 8. Stephani B. Vm 

I. 5. W. n 7, 1. 
porta stercorit B. Vm 5. 
porta «terqnilinli B. vm 5. 
porta templi B. VIII 5. 
porta nallit B. Vm 1. 5. 
porta nerat B. Vm 1. 5. 
Portella W. I 18, 5. 
pretter lohannet R. XII 12. 
Ptolemais v. Ptolomajda, 

▲ccon. 
Ptolement B. VU 33. 
Ptolomayda B. I 5. 
Ptoloment filins Abobi R. 

IV 29. 
pniens v. cittema. 
pntens aqnaram viTentinm 

qnae flnnnt de Libano 

B. n 4. 
pntens ez qao hanriebat 

Oominos prope Nazareth 

B. VI 7. 
pntent lacob O. XIII 3. 

W. n 13. 2. 
pntent prope Scandalion 

B. n 4. 
pyramidet Sidonit , Ara- 

chei, Sinei et Aradii B. 

II 26. 
pyramit lob B. m 6, IV 16. 
Pyrgnt Siratonit B. X 4. 

Qnarantana v. Qnarentena. 
Qoarennia W. n 14, 1. 
Qoarentena B. VII 35. 36. 
47. 61. 56. O. LVn 1. 

4. LVm LX. 
Qnarentena deaertnm B. 

Vn 51. 
Onarentena mons v. Qna* 
rentena. 

Rabbath B. I 4. 
Rabtacet B. Vm 1. 
Racet B. I 2. 
Rachel B. IX 10 bis. R. 

IV 66. 
Raget B. I 2. 
Raimnndns comes B. Egi- 

dii W. I 8, 6. 
Rama B. VII 30 passim. 

49, IX 20. 21. R. VI 23. 

O. LXIV 1. W. II 3, 1. 
Rama Beniamin B. VII 50, 

vm 1. 

Rama ladee W. II 3, 5. 
Ramatha Qalaad B. VII 15. 

R. m 8. 
Ramathaym Sophim B. V 

5, VI 10, Vn 17, IX 
7. 20. 

Ramnla B. IX 7. 8. 
Raphaym nallis B. IX 11, 

X 16, XII 6. 
Rapsaces y. Rabsaces. 
Rasc B. I 2. 

Rebecca B. VII 48, IX 23. 
rinns Philippi ennocham 

bapUsantis B. IX 27. 
Rugel fons B. Vm 1. 
Roma W. I 19, 8. 
Romani B. V 7, VU 24, 

vm 6. 
Roob B. II 8, m 4, VI 5. 



rosae leriehns R. IV 44. 
Rnben B. VH 58. 
Rnma B. VI 2. 3. 
Rnppinns rez Hormenie 
W. I 22, 7. Cf. I 16, 3. 

Saget W. I 4, 1. 
Sahaim W. I 12, 1. 
Salem B. Vn 48 O. V 3. 

XIV 5. 
Salim B. VU 15. 39. 
Salomo (Salemo) B. Vm 

1 6. R IV 23. 26, Vm 

11. O. XXX et alibi 

patsim. 
Salon R. XXXV 28. 
saltns Domini B. VI 8. R. 

I 39. O. U I. 
saltns Libani B. VI 5. 
de Salaa Herm. W. prol. 3. 
Samarens B. U 26. 
Saroaria B. I 1, V 5, VU 

1. 4. 16—18. 20. 24, 

vm I. 5. 
Samariiana B. VII 23. 
Samorgederamnns W. U 

3, 1. 
Samnel B. VI 10, IX 1. 

7. R. m 9. 
Sanaballath B. VU 24. 
Sancti Georgii nallis B. 

IV 19. 
Sangeor casale B. V 2. 
San/r B. m 7. 8. 10, IV 

7. 13. 14, V 13, VU 12. 
Sara B. IX 23. 

Sarepta ludee W. I 3, 2. 

— 4, 9. — U 26. 
Sarepta Sidoniornm B. U 

9.W.I3, 1.2. — n 2, 6. 
Sarfente W. I 3, 1. 
Saron mons B. U 2. 3, 

IV 1, X 6. 

Sarona opidam B. X 7. 
Saalas B. VI 10, VU 7. 

8. 11.29.52, 1X13. W. 
I 19, 3. 

Saxonia B. I 1. 
Scandalton B. U 3. 
Scheme W. 1 28, 1. 13. 
Scjthae B. prol. 1. 
Scythopolis a I 3, V 15, 

VI 5, VU 8. 
SebasteB.Il, VUI7, Vm 

1. o. xu 6, xm 1. 

Sebeon B. V 15. 
Seboym O. LV 2. 
Segor B. VU 45. 52. O. 

XLV 1. 
Seir (Seyr) B. I 4, UI 10, 

V 12 — 16 passim, VU 
41. 46, IX 20. 

Sela R. XXXV 28. 
Seleph flnmen W. I 26, 4. 
Seleph nrbi W. I 22, 6. 
Selencia B. Xm 12. 
Semey B. VU 57. 
Sennacherib B. X 5. 14. 
Sennim nallis B. IV 3— 6. 
Seon B. I 4. 
Sephet B. IV 5. 7. 19, V 

1. 2. 7, VI 5, VU 30. 
Sephora (Sephoram, Se- 

phorii) B. VI 1. 2. 6. 7. 

O. m 1. 2. IV 1. 
Sephorinns fons 0. m 2. 



•epaleram Oebbora (Debo- 

rae) B. VU 48. 
•epnleram Domini B. Vm 

2. 5. B. VL O. XV 1. 

3. XIX 6. 
sepnlcram filie Pharaonis 

a IV 26. 
septtlcrom Helene B. Vm 6. 
sepnlcram S. Hieronjml 

a IX 10. 
sepnlcram losaphat B. 

vm 1. 

sepulernm S. Karioth B. 

IX 30. 
sepnlcram Lasari B. VU 

59. R. IV 49 bis. 
•epnlcram 88. Fanlaa et 

Enstochii B. IX 10. 
se pnlcra m 8. Peiagiaa B. 

vm 6. 
•epnlcram Racbeiis B. IV 

66. 67. 
•epnlcram Simonis et lode 

W. I 5, 18. 
sepolcram airgiait gloriote 

B. Vm 1. R. V 2«. 31. 
8. Seraatiat W. I 18. 14. 
Sethim (Sithim) B. V 16. 

IX 20. 
Sejr B. I 4, m 10, V 12 

—16 passim, IX 20. 
Sibleth B. II 5. 
Sichem B. U 20, VII 20 

-22. 25—27. 30. 31. 48, 

vm 1. 5. o. xra 1. 

Sichem anliqna B. VU 

Sidon b! I 2, n 5. 10. 12 

—14. 26, m 4. 7, IV 

5. 19, VI 5, VII 41. 46, 

XI 9, XU 6. W. I 2, 5. 

— 3, 4. — 4, 1 sqq. 5, 22. 
8idonyirB.U26.& VUl. 
•idonensis B. U 14. 
sidonias B. IV 19^ VI 5. 
Silenns W. I 31, 5. 
Silo B. VU 30. 49, Vm 

1. 3. 5. IX I. 4. 
Siloe B. Vm 1. 5. R. V20. 
Simeon B. XI 3. 
Simon a IV 29. 
Simon Cyrenaens B. prol. 

5. R. V 38. 
Simon leprotnt B. VU 59. 1 . 
Simon Machabens B. VU 

33. 
Simon magas W. I 5, 18. 
Binay B. V 16. 
Sinens B. U 22. 26. 
Sinon Sinochin v. Syn 

Synochim. 
sinns arabicns B. I 2. 
Sion B. prol. 5, VU 60, 

VUI 1 passim, 4. 5. R 

IV 3. 18. 59. V 19. O. 

XIV XXU— XLVm 4. 

LVU 5. W. I 9. 9. 11. 

U 6, 3. 
Siongaber B. I 4. 
Sis W. I 21, 1. 
Sisara B. IV 3. 6, VI 9, 

VU 1. 49. 
Slandia W. I 5, 1. 
Sobal B. I 4. 
Sochoth lode B. V15,X 14. 
Sodoma B. VU 13. 46. 0. 

LV 2. W. II 13, l. 



199 



SotdMioi B. IV 5» Vn 42. 

53, IX 10 bU. n, XIII 7. 
BoIImB VII 48. O. XIV 6. 
8. 8ophi* W. I 19, 10. 
•pdoncm daplex Ebron« 

noo* B. IX 23. 
•pdnnon Uelie (Rliae) B. 

X 3. 

■tngnnm OeaeMreth R. I 

36. O. X 6, LI pMtim. 
■mtOA MlU B. VII 45. 
8. 8ieph«ni poru B. VIII 

1. 5. 
8. Stephnnns R. V 33. W. 

II 5. 4. 
Btntonie tnrri* O. LXV 

8. W. II 3. 7. 
Sobnrbe B. VII 3. 
8uetaB III 6, IV 16, V 11. 
Bttithee B. IV 16, V 11. 
8nnnm B. VII 7 ter. 8. 1 1 . 
Bonnmitis B. VII 7. W. n 

1.7. 
8or B. IX 30 W. I 2, I. 
8oiis R. XIX. 
8yloe O. XIV 2. XXTV 1. 
8jrn B. n 22. 
B/nochim B. II 22. 23. 

25. 26. 
8yon nrx O. XIV 8. 
8yri B. prol. 9, V 6, VTI 

6. 11, XUI 3. 
8jrin B. prol. 9, I 1. 2 

risim, 3, IV 17. 19, V 
8. 9, Xin 6. 12. 
Bjrrin oele B. I 2. 
8jrin Dnmneci B. I 2. 4. 
B/rin Libenicn B. I 2. 
Bjrria mngnn B. I 3. 
8jrin meior B. I 4. 
Bjrie Phenicie B. I 2 pne* 

•im, 3, n I. 
B/rin Sobnl B I 4. 
8/ri*niB proUn, Xni3. 
Sjrin B. V 7. 

tAbemncole Cednr B. IV 

14. 17. 18. 19. 
Tnbor B. IV 6, V 5, VI 

8 — 10, VII 1. 14. 49, 

XI 8. O. V VI. Cf. 
Thabor. 

mbnla Domini B. IV 7. O. 

LXV 11. 
Taphne terra B. VII 16. 

19. 33. 



Taradne W. I 10, 3. 
TareU W. I 19. — 20, 4. 

— 26, I. II 2, 15. 
Tartari B. VH 11 , XUI 

8 ter. R. IX— XII. 
Taoros B. I 2. 
Teeherit B. XVIH 6. 
Tecoa B. VII 30. 51, VUI 

1, IX 14. 15. 17. 30 
TeglatfalasMr R. X 37. 
templarii W. I 15, 4. 
templi porm B. VIII 5. 
templnm Salomonie B. II 

1. R.rV20.2I.W.n9,6. 
Tertnlloe B. X 4. 
Tentonia W. I 26, 1. 
Thabor R. I 30. 32. 37, 

rv 53. 
Thamnathsare B. II 20. 
Tharsie B. IX 8. R. VII 13. 
Thanrieinm R. XIV 18. 19. 
Thebee B. Vn 25. 
Thecna r. Tccna. 
Theman B. V II. 
Themanites B. V II. 
Theodome episc. R. VII 10. 
8. Theodomi W. I 19, 9. 
Theophiloe W. I 19, 2. 
Therea B. VII 18. 19. 
Theotonia B. I 1, U 10, 

UI 8, XIII 1. 
theotonica domns B. U 1. 

IV 1. 2. 
Thentonici B. lU 1. 
Thila W. I 25, I. 
Thirae B. U 5. 
ThUbitee W. I 3, 2. 
Thoron t. Toron. 
Thorchia R. VIII IX 1. 

19. XII 13. XIV 3. 
Thorchimanni R VIII 

xrv 20. 

Thjberias y. Tiberias. 
Tiberiadie mare B. VI 5. 

V. mam Gaiilee. 
Tiberias B. lU 2, V 12, 

VI 2. 5. 6. R. I 29. O. 

VU VIU IX. 
Tigris B. I 2 bit, VIU 4. 

R, XVI— XVIU. 
Tltns Imp. W. II, 6, 3. 
Tobine B. IV 14, V 3. 7. 
Tophet B. VIU 1. 6. 
Toron B. UI 2. 
torrens botri B. IX II. 27. 
torrent Cison v. Cison. 



Tortosa B. U 23. B. VII 8. 
Tortost W. I 10, 1. 
Tmconiiis B. I 4, lU 4. 
6. 7. II, IV 7. 19, VI 

5, VU 12. 

tres lapides tjrii W. I 2, 3. 
Tripolis B. I 2, U 12. 14. 

15. 18-20. 30, XUI 7. 

R. VU 1. 7. W. I 2,12. 

-8,1.6.12.14.-10,7. 
tripolimnos B. II 14. 15. 
Tnrcomani B. II 23, XIII 

6. 8. 

tnrris Ader y. Ader. 

tnrris Daoid B. VIII 1 
passim, 2. 4. 5. R. FV 4. 
W. II 6, 5. 

tnrris gregis B. IX 10. 

tnrris maledicu W. I 1, 12. 

tnrris nebnlosa B. VIII 1. 

tnrrisPhaselns B. VUIl. 5. 

tnrii mbea R. IV 30. 

tnrrisStmtonis y. Stratonis. 

Tnrsoli W. I 19, 1. 

Toscia B. I 1. 

tjrensis B U 14 bis. 

Tjrii B. IV 19. 

Tjras B. I 2, U 1. 3. 4. 
5 bis. 8. 14 bis. 18. 25, 
III 2 bif. 12, rV 5. 19, 
XIU 12. R. VU 1. W. 
I 2 pass. — 3, 4. 6. — 

4, 9. — 8, 12. 13. 

Ungnrin B. XII 6. XIU 1. 

Ualania (Ualenia) rinns B. 

I 2 bis. 
UaUnia (Ualenia) oUU B. 

I 2, II 29 bis. 30. W. I 

II, 8. 
nallU Aser B. V 2. 
nallis benedictionis B. IX 

15. 
nallis Gehennon B. VUI 

1. 5. 6. 
nallU losaphat B. VIII I. 

5. O. iXrV 2. XXII 2. 
XXVIU XLVIU 2. W. 
n 7, 2. 8, 1. 

nallis lacrimamm B. IX 27. 
nallis Mambre O. XLVI 3. 

XLVU. 
nallU porm B. VIII 1. 5. 
nallis Raphajm v. Ra- 

phajm. 



fallis salinaram O. LI 4. 
ttallis Sennim B. IV 3. 6. 
nallU terebinthi B. X 14. 
nallis nisionUS. VIII 1. 
Uannini B. II 24. XIU 7. 
Uenns W. I 31, 2. 
Ueepasianos B. VIII 4. W. 

U 6, 3. 
oetos porta B VIII 1. 
nia maris B IV 14. 
▼icttlnsprophetammR V9. 
Uillion, VUIon W. I 7, 3 

in libris msa. 
ninea balsami B. VII 53. 
Uirgilins W. I 5, 1. 
Uitriaco (lacobos de) B. I 

4, VI 5. VIU 4. 

Viilion ▼. Uniion. 

Wnbrendns de Oldenborg 

W. I 14. 22. 
Wilbrandns comes de Hal* 

remont W. 1 14, 22. 
Woldemborg. Ogerosiooe^ 

nis comes de Woldem- 

borg W. I 14, 22. 

Tdumen B. I 4. IV 13. 
Tdnmei B. V 16, IX 15. 
Toeaias R II 6. V 18. 20. 
Yesse B. XIII 12. 
jt—t radix B. VI 7. 
Tndia B. IX 24, XIU 8. 
Ysaac B. IX 23. 
Ysachar B. IV 5, XI 7. 
YsaUB.115, IV14,VIUI. 
YsmahelB VI5.&Vn4. 
Ysmahelite R. VII 4. 
Yspania B. XIII 1. 
Ytalia a 1 1, XIII 1. 
Ytnrea B. I 4, U 4. 8. U, 
III 4. 6, IV 7. 19, VI 5. 

Zabol B. IV 4. 

Zabnlon & IV 5 7, XI 8. 

Zacharias B. IX 28, X 16. 

R. V 13. 14. 
Zachens W. II IL 6. 
Zaraein B VII 11. 
Zared B. VII 46. 
Zebedene R. II 9. 
Ziph B. IX 17 bis. 
Zodonta R IV 45. 
Zoheleth B. VIII 1. 
sncharam R. IV 43. 



ursiAK, TrPU C. P. MKLZnU. 



it 



3 2044 019 846 799 



i 



r