Skip to main content

Full text of "Poetarum romanorum veterum reliquiae"

See other formats 


^i 


.€ 


SP 


^■>i^' 


^ 


■;•»**«>  ^*i^ 
^■/-v 


,\^^: 


'OnOHARRASSOWITZ 

LIBRARY  AGENT 
:LEIPZIG:         i 


KLEINE  TEXTE  FtJR  THEOLOGISCHE  UND  PHILOLOGISCHE 

VORLESUNGEN   UND   UBUNGEN 

HERAUSGEGEBEN  VON  HANS  LIETZMANN 

69      ■■ ) 


POETARVM  ROMANORVM 
VETERVM 


RELIQVIAE 

SELEGIT 

ERNjkBTVS;  DIEHL 
'0   V 


L 


iM' 


BONN 

A.  MARCUS  UND  E.  WEBER'S  VERLAG 

I9II 


6l£t( 
B105 


Poetarum  Romanorum  veterum  reliquias  post  Aemilium 
Baehrens  edituro  nova  quodammodo  fundamenta  iecenmt  I.  Vahlen, 
Fr.  Leo,  Fr.  Marx,  viri  huius  aevi  in  litteris  Latinis  ingenii  subtilitate 
et  doctrina  praeclarissimi,  qui  recensuerunt  et  enarraverunt  carminum 
vetustissimorum  atque  Satumionma  versuum  rudera,  et  Ennianae  poesis 
reiiquias  ac  C.  Lucili  carminum. 

Gravissima  illa  linguae  Latinae  litteranunque  Romanarum  monu- 
menta  emendata  ut  iuventuti  antiquitatis  studiosae  in  manibus  essent, 
quaecumque  integram  fere  sententiam  exhibebant  e  fragmentorum  congerie 
excerpsi  atque  selegi  adiecta  praeter  lectiones  varias  pressa  ubi  opus  esse 
videbatur  interpretatione. 

Neque  secludendas  esse  censui  ab  hac  anthologia  poetarum  scenicorum 
reliquias  Thesauri  linguae  Latinae  in  usum  ab  Ottone  Ribbeck  sub 
auspiciis  divi  Francisci  Buecheler  ante  duodecim  fere  hos  annos 
tertium  editas,  praesertim  cum  et  recenti  Nonii  Marcelli  editione  a 
Wallacio  Lindsay  curata  et  Vahleni ,  Leonis ,  Skutschii  aliorum 
studiis  scenicis  metricisque  non  uno  tantum  nomine  tragicorum  quoque 
et  comicorum  poetarum  fragmenta  pleraque  emendatoria  hodie  legantur. 
Contra  praeter  Atellanarum  mimorumque  auctores  celeberrimos  poetas 
liberae  rei  publicae  labentis  bonos  malosque  in  hoc  concihum  evocare 
nolui,  ne  praeter  modum  hoc  volumen  accresceret. 

Auctonim  veterum  sigilla  notasque  criticas  Thesauri  I.  L.  indici  in 
universum  accommodavi  et  editorum  usui  pervulgato,  rehqua  autem 
revocant  ad  editorum  recentium  nomina,  e  quibus  notaveris  Leo*  = 
Der  Satumische  Vers  v.  Fr.  Leo  Berlin  1905,  Leo-  =  De  Tragoedia 
Romana  Observationes  criticas  scr.  Fr.  Leo  Gott.  1910. 


CARMINA  VETVSTISSIMA 

1  a  divum  empta  cante!  divum  deo  supplicate! 
b  quome  tonas,  Leucesie,         prae  tet  tremonti 
quot  ibe  tet  e  nubi         deiscunt  tonare 

c  cozeulodorieso.  omnia  vero  adpatula  coemisse.  ian 
cusianes  duonus  ceruses.  dunus  lanusve  vet  pom  melios 
eum  recum 

2  Mars  pater,  te  precor  quaesoque  uti  sies  volens  propitius 
mihi  domo  familiaeque  nostrae,  quoius  rei  ergo  agrum 
terram  fundumque  meum  suovitaurilia  circumagi  iussi,  uti 
tu  morbos  visos  invisosque,  viduertatem  vastitudinemque, 
calamitates  intemperiasque  prohibessis  defendas  averrunces-  5 
que.  utique  tu  fruges,  frumenta,  vineta  virgultaque  grandire 
beneque  evenire  siris,  pastores  pecuaque  salva  servassis 
duisque  bonam  salutem  valetudinemque  mihi  domo  familiae- 
que  nostrae :  harumce  rerum  ergo,  fundi  terrae  agrique  mei 
lustrandi  lustrique  faciendi  ergo,  sicuti  dixi,  macte  hisce  10 
suovitaurilibus  lactentibus  inmolandis  esto :  Mars  pater, 
eiusdem  rei  ergo  macte  hisce  suovitaurilibus  lactentibus  esto ! 

3  flamen  sume  samentum 

4  adesto  Tiberine         cum  tuis  undis 

6  religentem  esse  oportet,  religiosus  ne  f(u)as 

1  carminis  Saliaris  frustula  maiora  cf.  in  universum  M.  Schanz  R.  L. 
G.  I  I  ^  19.  349  a  Varr.  ling.  7,  27  empta:  patrem  Maurenbrecher : 
parentem  Baehrens  ''caniti  supplicante  cod. :  em  Grotefend  b  Ter.  Scaur. 
GL  VII  28  ad  pr.  t.  tr.  cf.  Fest.  205  i  cuine  Bem.  s.  X  (cf.  Leo'  40-) 
ponas  trad.  ^Luceti^  cf.  Gell.  5, 12,7  pre  tet  tremonti  Fest. :  praetexere  monti 
Ter.  Scaur.  11.  2  quot  ibet  etinei  de  is  cum  tonarem  trad. :  explicare  conatus 
est  Leo  "^  c  Varr.  ling.  7,  26  ad  singula  cf.  Maurenbrecher  p.  331. 335.  339. 
347.  349  et  Varronis  editores  in  testimoniis  et  adnotatione  locupletissima 

2  Cat.  agr.  141  (agrum  lustrare  sic  oportet.  imperat  suovitaurilia 
circumagi  .  .  .  la mim  lovemque  vino  praefamino,  sic  dicito)  4  tum 
orbos  trad.  8  expectaveris  duonam  3  Fronto  p.  67  N.  (Anagniae 
in  porta  cum  exiimus  .  .  .  scriptum  erat  bifariam)  4  Serv.  Aen.  8,  72 
(sic  .  .  .  Tiberinus  invocatur  in  precibus)  5  GeU.  4,  9,  i  (teste 
Nigidio  Figulo  "^ex  anti  quo  carm  in  e')  nefas  II.  cf .  Leo  ^  39.  59  Zander 
Versus  Italici  antiqui  p.  10 


A  CARMINA   VETVSTISSIMA 

6  ego  tui  memini, 
medere  meis  pedibus. 
terra  pestem  teneto, 
salus  hic  maneto 

in  meis  pedibus 

7  a  postremus  dicas,         primus  taceas ! 
b  ne  ningulus  mederi         queat 

c  quamvis  noventium         duonum  negumate ! 

8  hiberno  pulvere  verno 
luto  grandia  farra, 
Camille,  metes 

9  novom  vetus  vinum  bibo, 
novo  veteri         morbo  medeor 

10  nec  huic  morbo  caput  crescat, 
aut  si  crerit  tabescat 

11  pastores  te  invenerunt, 
sine  manibus  coUegerunt, 
sine  foco  coxerunt, 

sine  dentibus  comederunt 

12  occursatrix  artificum         perdita  spinturnix 

13  «  (.  .  .  ae)qui         animi  compotem  esse, 

ne  quid  fraudis  stuprique  ferocia  pariat 
b  amicum  cum  vides  obHscere  miserias, 
inimicus  si  es  commentus,  nec  libens  aeque 


6  Varr.  rust.  i,  2,  27  (e  Sasemarum  libro  incantamentum  cum  homini pedes 
dolere  coepissent  .  .  .  hoc  ter  novie?is  cantare  iuhet.,  terram  tangere, 
despuere,  ieiunium  cantare)  3  s  saturnii  speciem  prae  se  ferre  olim  co- 
gnitum  est.  ceterum  cf.  Leo  *  62  7  a  Isid.  orig.  6,  8,  12  (apud  Latinos 
Ma  rcius  vates  primus  praecepta  composuit)  cf .  Leo  ^  31.  79  Havet  3  99 
b  Paul.  Fest.  176  ^n?  nullus  Marcius  vates  c  Fest.  165  moventium  cod. : 
em  Buech.  '^negate  8  Paul.  Fest.  93  (in  antiquo  carmine  C7im pater 
filio  de  agri  cultura praeciperet)  Macr.  sat.  5,  20,  18  Serv.  auct.  georg. 
I,  loi      cf.  Leo^  63  9  Varr.  ling.  6,  21    (M editrinalibus  vinum 

(novum^  et  vetus  libari  et  degustari  medicamenti  causa.  gttod  facere 
solent  etiam  nunc  multi  cum  dicant)  Paul.  Fest.  123,  15  i  nov um  'V&rr. 
Paul.  I  s  vetus  novufji,  veteri  novo  Paul.  2  veteri  vino  cod.  Varr. 
cf.  Leo^  63  10  Marcell.  med.  8,  191     creverit  trad.  cf.  Leo'  64  11 

Marcell.  med.  21,  3  (28,  16)  Pelagon.  p.  121,  58  cf.  Leo^  63  s  Heim  Incan- 
tamenta  magica  492   Zander  1.  c.  47  12  Fest.  333     '^avis  genus  turpis 

figurae^  13  a  Fest.  317   in  Appi  (scil.  Clatidi)  sententis     i   suppl. 

Leo*  (52  ^  cf.  55)  compote  Zander  Marx  2  "^ turpitudinis'  d  Prisc.  GL 
II  384  I  obliviscere  \\.  2  aeaocpiafiEVO?  cf.  Leo  ^  45.  33  s  adde  ex 
auctore  epistulae  ad  Caes.  de  re  publ.  I,  l,  2  vertwi  esse,  quod  in  carmi- 
nibus  Appiu^  ait,  fabrum  esse  suae  quemque  fortunae,  unde  Leo  ^  p.  66  ' 
restituit  {esc it)  suas  quisqu efa b e r  fo rtunas,  alii  alia 


SACRA   ET  PROFANA  ^ 

14  hunc  unum  plurimae         consentiunt  gentes 
populi  primarium  fuisse  virum 

15  fundit  fugat  prostemit         maximas  legiones 

16  duello  magno  dirimendo         regibus  subigendis 

11  a  avaritiam  omnia  vitia  habere  putabant:  sumptuosus, 
cupidus,  elegans,  vitiosus,  inritus  qui  habebatur,  is  lauda- 
batur 

d  vestiri  in  foro  honeste  mos  erat,  domi,  quod  satis  erat. 
equos  carius  quam  coquos  emebant.  poeticae  artis  honos 
non  erat.  si  quis  in  ea  re  studebat,  aut  sese  ad  convivia 
adplicabat,  '^crassator'  vocabatur 

c  nam  vita  humana  prope  uti  ferrum  est.  si  exerceas, 
conteritur,  si  non  exerceas,  tamen  robigo  interficit.  item 
homines  exercendo  videmus  conteri.  si  nihil  exerceas, 
inertia  atque  torpedo  plus  detrimenti  facit  quam  exercitio 

18  veteres  Casmenas,  cascam  rem  volo  profari 


19  a  consuho  producit  eum  quo  sit   impudentior 

d  quem  non  rationis  egentem         vicit  Archimedes 
c  turdis  edacibus  dolos         comparas,  amice 
d  merulae  quod  os  vetustae         mane  dulce  cantat 
e   Isis  pererrat  orbem  crinibus  profusis 

/  cum  victor  Lemno  classem  Doricam  appulisset 
g  magnum  numerum  triumphat  hostibus  devictis 
k  summas  opes  qui  regum  regias  refregit 


14  Cic.  'Cat.  6i  -fin.  i,  ii6  Atili  Calatini  censoris  a.  a.  Chr.  n.  247 
ad  exemplar  Scipionis  censoris  elogii  elogium  i  kunc  iinum:  unictim 
Cic.*:  uno  cwji  Cic.  ^     cf.  Leo^  48  15  Bass.  GL  VI  265   (171  Acilii 

Glabrionis  tabula)  16  Bass.  GL  VI  265,  22     cf.  Liv.  40,  52,  4  (ad 

a.  a.  Chr.  n.  179)  e  Regilli  tabula  triumphali  cf.  Leo*  64  17  Gell. 
11,2  (in  libro  Catonis ,  qui  inscriptus  est  carmen  de  mo  ribus) 
a  avaritiam  —  vitiosus  =  Non.  465  avaritia  Gell.  plerique  putant  Non. 
invidus  vel  incitus  vel  inquinatus  ci  vv.  dd.  qui  unus  (v.  1.) :  qtie  rell. 
(^avarus)  laud.  L.  Mueller:  is  audiebat  avarus  Baehr.  b  quis :  quid 
vel  quiv.  1.  ludebat  Baehr.     c  se  vel  in  exercendo  singuli  18  Varr.  ling. 

7,  28     (in  carmine  Priami)     "Camenas"     cf.  Leo^  32^  19  versus 

saturnii  a  grammaticis  schematis  inlustrandi  causa  ficti  de  his 
saturniis  quibus  addideris  Naev.  46  (cf.  47)  et  Ter.  Maur.  2497  ss  cf. 
Leo^  7-  9  a  Bass.  GL  VI  266  de  metro  Eupolideo  cf.  Bass.  1. 1.  Leo  ^  10.  76 
b  Bass.  GL  VI  265  c  Bass.  GL  VI  265  d  Mall.  Theod.  GL  VI  594,  6 
e  Serv.  metr.  GL  IV  466,  7  /  Mar.  Victorin.  GL  VI  139,  15  ^  Ps.  Cens. 
GL  VI  615,  8     h  Diom.GLI  512,20  Fortun.  GL  VI  294,  i 


5  L.    LIVIVS    ANDRONICVS 

L.  LIVIVS  ANDRONICVS 

ODYSSIA 

1  (i  Baehr.)  virum  mihi  Camena         insece  versutum! 

2  (2)  pater  noster,  Satumi         filie  (•  •  •) 

3  (3)  mea   puera    quid  verbi  ex  tuo  ore  supera  fugit? 

4  (5)  argenteo  polubro         aureo  eclutro 

5  (6)  tuque  mihi  narrato  omnia   disertim ! 

6  (7)  quae  haec  daps  est,  festus    dies  ? 

7  (8)  matrem  (proci)  procitum         plurimi  venerunt 
S  (9)  in  Pylum  devenies  aut  ibi  ommentans 

9  (10)  tumque  remos  iussit         rehgare  struppis 

10  (11)  ibidemque  vir  summus  adprimus  Patroclus 

11  (12)  quando  dies  adveniet         quem  profata  Morta  est 

12  (13)  atque  escas  habemus  mentionem  (.  .  .) 

13  (14)  partim  errant,  nequinont         Graeciam  redire 

14  (15)  sancta  puer,  Saturni         fiha,   regina 

15  (16)  apud  nympham  Atlantis         fiham  Calypsonem 

16  (17)  igitur  demum  Vlixi         cor  frixit  prae  pavore 

17  (19)  utrum  genua  amploctens         virginem  oraret 

18  (20)  ibi  manens  sedeto,         donicum  videbis 

me  carpento  vehentem  domum  venisse 

19  (21)  simul  ac  dacrimas  de  ore         noegeo  detersit 

20  (22)  namque  nulluin  peius  macerat  humanum 

quamde    mare    saevom :  vires  quoi  sunt  magnae, 

(tamen)  topper  confringent         inportunae  undae 

1  Gell.  18,  9,  5  Hom.  a  i  2  Prisc.  GL  II  305  cf.  a  45.  85  filie  voc. 
3  Prisc.  GL  II  230  s  Char.  GL  I  84  a  64  ptier  Char.  supra  fugit  (fuit) 
Prisc.  11. :  audio  Char. :  supera  fugit  Fleckeisen  4  Non.  544  al36s 
polybro  11. :  '^^^spvi^t'  ''trull^  Non. :  contra  Gloss.  XepYji;  et  glutro  11. : 
exXootpo)  5  Non.  509  a  169  tuquae  v.  1.  6  Prisc.  GLII^ai  0225 
7  Paul.  Fest.  225  a  24555  suppl.  Zander  8  Fest.  190  Leo '  cf.  a  284, 
alii  p  317  advenies  O.  Miiller  :  pro  participio  habent  edd.  haut  interpretatur 
Leo^  '^ohmanens'  9  Isid.  orig.  19,  4,  9  ,8422  0287  ''vinculii'  10  Gell. 
6,  7,  II  Y  iio  Patricoles  Bergk  (cf.  Leo  '56)  11  Gell.  3,  16,  1 1  ^  237  s 
P99al.  12  Prisc.  GLII198  S  213  X  177  0246  escas  g&xi..  cf.  Leo^  39 
13  Fest.  162  8495  Jteqtcinont  Fest. :  neque  7tunc  cod.  14  Prisc.  GL 
II 232  ^  i^iT^  filia  glossam  ad  puer  adscriptam  esse  censet  Fleckeisen 
cf.Leo^46  15  Prisc.  GLII  210  8557  e  14  p  143  i6Serv.auct. 
Aen.  1,92  £  297  cf.  Leo^53  17  Diom.  GL 1 384  C  142  amploctens 
Diom. :  amplectensW.  18  Char.  GL  I  197  C  295  s  2  vehementem  cod. 
cf.  Leo*  16.  56^  19  Fest.  134  ^88  lacrimas  cod. :  em  Mueller  ad 
Fest.  68  ''amiculi  geiiere  praetexto  purpura  vel  candido  ac  perlucido 
cf.  Leo*  34            20  Fest.  352     %■  138  s    cf.  Leo^  41      l   hoinonem  Vrsinus 

2  saevum  cod.  viret  cui  cod.  3  {et  cui)  Havet  Zander  Lindsay  'cito'' 
unde  cod. 


ODYSSL\      SCENICA 


21 

(23) 

22 

(24) 

23 

{25) 

24 

(32) 

25 

(26) 

26 

(27) 

27 

(3o) 

28 

(4) 

29 

(34) 

30 

(36) 

31 

(37) 

32 

(38) 

33 

(39) 

34 

(40) 

35 

(18) 

36 

(43) 

37 

(28) 

Mercurius  cumque  eo         filius  Latonas 

nexabant  multa  inter  se         flexu  nodorum  dubio 

nam  diva  INIonetas         filia  docuit 

quoniam  audivi  boantis         gavisi  (.  .  .) 

inferus  an  superus  tibi  fert  deus  funera,  Vlixes? 

topper  facit  homines         ut  prius  fuerunt 

sic  quoque  fitum  est 
neque  tamen  te  oblitus  sum,         Laertie  noster 
vestis  pulla  purpurea         ampla  (.  .  .) 
cum  socios  nostros  mandisset  impius  Cyclops 
inque  manum  suremit         hastam  (.  .  .) 
at  celer  hasta  volans  perrumpit  pectora  ferro 
camis  vinumque  quod  libabant  anclabatur 

deque  manibus  dextrabus 
celsosque  ocris  arvaque         putria  et  mare  magnum 


iam  in  altum  expulsa 

a  topper  citi  ad  aedis 

d  simul  duona  eorum 

multa  alia  in  isdem 


lintre 

venimus  Circas. 
portant  ad  navis, 
inserinuntur 


SCENICA 


38  ( I  Rtdd.  frag.)  si  malas  imitabo,  tum  tu  pretium  pro  noxa  dabis 

39  (2  ss)  nam  ut  Pergama 

accensa  et  praeda  per  participes  aequiter 
partita  est 


21   Prisc.  GL  11  198    a-  323  22  Prisc.  GL  H  *  469  ^538    0-  378  s    «^a:.?- 

dawifPrisc.  ^     cf.  Leo^  53*  23  Prisc.  GL  II  198    ■9' 480     divina  v.  1. 

filiajH  trad.  cf.Leo^39  24  Prisc.  GL  II 482  1413  boantis  Leo^^^": 
paucis  11. :  paucum  iis,  haitd  paicctis  edd.  "gavistis  suvi  25  Prisc.  GL 
II  96  X  64  de  hexametronma  e  'Livio  in  Odyssea'  origine  cf .  Leo  *  60  * 
26  Fest.  352  X  395  ^celeriter  ac  mattire'  homones  MueWer  utrius  fturint 
cod.  27  Non.  475     V  40  28  Prisc.  GL II  301     Leo^  41  contulit 

4  144  0  205  tainen:  enim  dett.  laertiae,  lertie  11.  29  Non.  368  x  225 
cf.  Havet345     Leo^  30.  51  30  Prisc.  GL  II  419     0  19     de  hoc  hexa- 

metro  cf.  fi^.  25  31  Paul.  Fest.  299  (Fest.  298)  tp  433  a  99  cf.  Leo  ' 
47^  "sumpsif  32  Prisc.  GL  II  334  ^93  adv.l.  astav.l.  dehexametro 
cf.  frg.  25  33  Prisc.  GL  II  208      i  304  s     0250     cf.  Leo'48^52     an- 

culabatur   alterum  colon  explere  censent  Havet  Zander  34  Non.  493 

">  534  35  Fest.  181  £411  contuHt  Scal.  sed  cf.  Leo'  44  ^*  et  Liv.  Andr. 
trag.  32R.         36  Prisc.  GL  II  1 5 1     [j.  401  ?    £269?     cf.  Leo'31'  37 

Fest.  352  a  circae  cod.  hunc  versum  a  sequentibus  separandum  docuerunt 
Havet  (306  s)  et  Leo  ^  (46  ®)  b  i  Leo  *  cf.  4  262  s  2  millia  cod. :  em  Buech. 
38  Non.  ^365.  ^473  (Achilles)  wza^^  Non. '^  v.  1.  ^womNon.^ll.  dabit 
Non. '  11.         39  Non.  512  (Aegisthus)     2  praedam  11. 


8  L.   LIVIVS   ANDRONICVS      SCENICA 

40  (5  s)     tum  autem  lascivum  Nerei  simum  pecus 

ludens  ad  cantum  classem  lustratur  «^  _ 

41  (7)        iamne  oculos  specie  laetavisti   optabili? 

42  (8)        nemo  haec  vostrorum  ruminetur  mulieri 

43  (10  s)     v^  _  in  sedes  conlocat  se  regias: 

Clytemestra  iuxtim,  tertias  natae  occupant 

44  (12)        ipsiis  se  in  terram  saucius  fligit  cadens 

45  {13  s)     quin  quod  parere  vos  maiestas  mea  procat, 

toleratis  templo,  (leto)que  hanc  deducitis  ? 

46  (15)         mirum  videtur,   quod  sit  factum  iam  diu 

47  (16)        _  praestatur  virtuti  laus,  sed  gelu  multo  ocius 

vento  tabescit 

48  (18)        confluges  ubi  conventu  campum   totum  inumigant 

49  (19)        _  v^  etiam  minitas?    mitte  ea  quae  tua  sunt  magis 

quam  mea 

50  (20  ss)    da  mi  hasce  opes,  quas  peto,  quas  precor,  age  opitula ! 

51  (23)        obsecro  te,  Anciale,  matri  ne  quid  tuae advorsus  fuas 

52  (26  s)     (at)  ego  puerum  interea  ancillae  siibdam  lactantem 

meae, 
ne  fame  perbitat 

53  (28  s)  credito, 

cum  illo  +  soli  mea  voluntate  niimquam  limavit  caput 

54  (30)        florem  anculabant  Liberi  ex  carchesiis 
^^   (35)        haut  lit  quem  Chiro  in   Pelio  docuit  ocri 
^6  (3^)         miilier,  quisquis   es,  te  volumus 

^'^   (37)        Q^*^  Castalia  per  struices  saxeas  lapsu  accidit 
58  (38)        quem  ego  nefrendem  alui  lacteam  inmulgens  opem 


4oNon.  ^335  i=Non.  ^158  autem  om.l>ion.^  nerets  \e\  rei  W.  2  cantem 
classum  plerique  ^circumii'  (choro)  ex.  gr.  Ribb.  41  Non.  ^  132.  ^386 
'^effigi^  ^facie'  laetaviri^^on.  ^  boni:  laetavere  edd.  42  Non.  166  voster  11. 
'^  in  m^moriam  revocef  43  Non.  127  44  Nou.  iio  ipseVi.  45  Non.  23 
I  {7nihi)  vos  m.  m.  \  procat  Ribbeck  ''poscii'  2  ''amovetis'  suppl.  Leo 
(ad  Sen.  Ag.  951.  986  s)  46  Non.  127,  16  (Aiax  Mastigophorus, 
Aia?  Sophoclis)  Aca?  646  s  {mortalibus)  mirum  tempt.  Leo  '^  (6)  diu 
{oblitos  esse)  Ribb.  47  Non.  207  Ata?  1 266  i  gelu  set  trad.  2  venio 
trad. :  vento  Lindsay :  verno  Buech.  48  Non.  62  (A  n  d  r  o  m  e  d  a)  confluge, 
confltigae  v.  1. :  'loca,  in  quae  rivi  diversi  confluanf    conventum  11.  49 

Non.  473  (D  anae)  ea:  vitia  ex.  gr.  Buech.  'jninaris'  50  Non.  475 
(Equos  Troianus)  cf.  Leo^  13  precor,  age  Leo":  precor  corrige  11. 
51    Non.  III  (Hermiona)  52  Non.  153  (Tereus)     i  laetantem  s  .\. : 

lactanti,  lactandum  coni  edd.  2  'pereaf  53  Non.  334  2  illos  11.  olim  v.  1. 
illcc  olli  Ribb.  mea:  ex  v.  1.  'coniunxii'  54  Paul.  Fest.  II  (fabulain- 
certa)  anclabantW.:''hatiriebant'  55  Fest.  181  (Achilles?)  "monte  con- 
fragoso'  56  Non.  197  57  Fest.  310  '^exstructiones'  58  Paul.  Fest.  163 
Fest.  162     '^infantetn 


CN.    NAEVIVS      BELLVM    POENICVM 


59  (40)        puerarum  manibus  confectum  pulcemme 

60  (41)        quinquertiones  praeco  in  mediiim  vocat 


61  (i   Ribb.  com.)  pulicesne  an  cimices  anpedes?   responde 

mihi 

62  (2)      corruit  quasi  ictus  secena.  —  (sicine  ?)  —  haut  multo 

secus 

63  (4s)  affatim 

edi  bibi  lusi 

64  (8)     lepvis  tiite  es :  pulpamentum  quaeris  -  ^  - 

CN.  NAEVIVS 

BELLVM    POENICVM 

1  (i   Baehr.)  novem  lovis  concordes  filiae  sorores 

2  (3)  postquam  avem  aspexit         in  templo  Anchisa, 

sacra  in  mensa  penatium         ordine  ponuntur, 
immolabat  auream         victimam  pulcram 

3  (4)  amborum  uxores 

noctu  Troiad  exibant         capitibus  opertis 
flentes  ambae,  abeuntes         lacrimis  cum  multis 

4  (5)  a  eorum  sectam  secuntur  muhi  mortales 

b  muhi  ahi  e  Troia         strenui  viri 
c  ubi  foras  cum  auro         ilHc  exibant 

5  (7)  ferunt  pulchras  creterras,         aureas   lepistas 

6  (10)  pulchroque  ex  auro  vestemque  citrosam 

7  (12)  senex  fretus  pietati  deum  adlocutus, 

summi  deum  regis  fratrem  Neptunum, 

regnatorem  marum 

59  Prisc.  GLII  231  60  Fest.  257  (cf.  Paul.  Fest.  256)  '^athletas'  praeco 
(praevoco)  trisyllabum  Buech.  (j!>ro)wr<7^  Ribb.  61  Fest.  2io(Gladi- 
olus.  cf. 'EYXS'-P'-5tovMenandrialiorum)  ''fediculo^  62Fest.  330(Ludius) 
scena  haut  cod. :  em  Ribb.  ad  Fest.  318,  ubi  sacena  '^securis  'dolabra 
pontificalis'  63  Paul.  Fest.  11  (f  abula  incerta)  O4  Vopisc.  Numer.  13 
cf.  Ter.  Eun.  426  Don.  Ter.  Eun.  426.  433  Sacerd.  GL  VI  453  es  et  v.  1. 
I  Bass.  GL  VI  266  Mar.  Victorin.  GL  139  (liber  I)  navem  Bass.  11. 
novei  moves  Mar.  Victorin.  11.  2  Prob.  Verg.  ecl.  6,  31  p.  336      i  cf. 

Leo^  57"      Anchises  V.  1.  3  Serv.  auct.  Aen.  3,  10      2   Troiade  trad. 

4  Serv.  auct.  Aen.  2,  797  c  ?<r*/Baehr.  illi^ic  Havet  fort.  recte  5  Bass. 
et  Mar.  Victorin.  11.  cc.  (cf.  frg.  i)  Sacerd.  GL  VI  531  pulcfhjros  Bass.  11. 
crateras  xxnns  Plotii     pateras  Bass.  11.     aereas  Bass.  11.  6  Isid.  orig.  19, 

22,  20  cf.  Macr.  sat.  3,  19,  5  Paul.  Fest.  42  Glossogr.  Vatic.  s.  v.  citr. 
pulchraque  Isid.  11.  citrosamque  vestem  Lindsay.  sed  cf.  Leo^  55'''  Thes. 
in   1207,  73  ss  7  Prisc.  GL  II  351  s     cf.  Leo  *  48  -      i  pietate  v.  1. 


lO 


CN.    NAEVIVS 


8  (14)  patxem  suom  supremum         optumum  appellat 

9  (15)  summe    deum  regnator,  quianam  genus  (od)isti? 

10  (20)  inerant  signa  expressa,  quo  modo  Titanes 

bicorpores  Gigantes         magnique  Atlantes 
Runcus  atque  Purpureus,  filii  Terras  (.  .  .} 

11  (21)  ei  venit  in  mentem         hominum  fortunas 

12  {22)  iamque  eius  mentem  Fortuna         fecerat  quietem 

13  (23)  silvicolae  homines         bellique  inertes 

14  (24)  blande  et  docte  percontat,  Aenea  quo  pacto 

Troiam  urbem  liquerit 

15  (25)  (manu)sque  susum  ad  caelum         sustulit  suas  rex 

Amulius  divisque  gratulabatur 

16  (30)  res  divas  edicit,         praedicit  castus 

17  (31)  prima  incedit  Cereris  Proserpina  puer 

18  (32)  deinde  poUens  sagittis         inclutus  arquitenens 

sanctus  love  prognatus  Pythius  ApoUo 

19  (34)  scopas  atque  verbenas         sagmina  sumpserunt 
2^  (35)  Manius  Valerius 

consul  partem  exerciti         in  expeditionem 
ducit 

21  (36)  conferreque  aut  ratem  aeratam 

qui  per  liquidum  mare  sudantes 
eunt  atque  sedantes 

22  (37)  transit  Melitam 

Romanus  exercitus,         insulam  integiam  urit, 
popuiatur,  vastat,  rem         hostium  concinnat 

8  Varr.  ling.  ",51  suum  Varr.  cod.  9  Fest.  257  '^quare  genus  (od^yisti 
Leo  *  (47  ^) :  genutsti  ScaX.:  (tne,  genuisti  iiz.v&X.:  genus  {s)isti  Zaxiditx: 
g.  (urs)isti  Baehrens  10  Prisc.  GL  II  '  198  1.2  =  -217  2  atkl-  plerique 
3  rhumcus,  rumchus  v.  1.  ac  Leo  ^  40  (sed  cf.  51)  purpor-  vt\  porpur-  11. 
1 1  Prisc.  GL  II  1 98  ei  om  duo  mente  plerique  furtunas  duo  1 2  Prisc. 
GL  11242  VQlf ortuna:  furtuna  &a.o  13  Macr.  sat.  6,  5,  9  14  Non. 
^335  "474  (liber  II)  i  aenas  (en-)  Non^  11.:  aeti  (interpretantes  ^<f>z^/(io.f, 
Ennius)  Non.  -  11.  cf.  Leo^34^  2  liquerit  (testatur  Non.)  Non.  Ml. : 
reliquisset :  ^on..'- M.  cf.  Leo^^G-  15  Non.  116  l  (»?a«M).f^M<' Merula: 
isqueVi.  r«  11. :  em  Steph.  cf.  Leo*33*  2  amullus  gratulabatur  {iormsm 
passivam  conf.  Non.)  divis  11. :  em  L.  ^Mueller  ^gratias  agebai'  16  Non.  197 
dinas?  Leo^  39'  'castitates''  17  Prisc.  GL  II  232  incedet  duo  ceteris 
unus   (R)  18  Macr.   sat.  6,   5,  8       i   expectamus  dein      2  sanctusque 

Delphis  pr.  11.:    em  Buech.    (cf.  Leo"^  35')     Putius  Vahlen  19  Paul. 

Fest.  320  (liber  III)  scapas  (-os,  -bosj  trad. :  em  Scal.  verbenas  gtn. 
Leo  cont.  Liv.  i,  24,  5     vel  ac     ^herbas  verbenas'  20  Char.  GL  I  128 

I  M.  Char.  11.  sed  cf.  Leo  ^  44-  21  Varr.  ling.  7,  23  (liber  IV)  i  con- 
ferre  qiieant  Leo  '  2  perit  quidum  trad. :  em  Scal.  horum  versuum  rhythmum 
anapaesticum  censet  cum  A.  Spengelio  Leo,  qui  legit  sedentes  {satagunt) 
22  Non.  90    2  exercitus  del  Vahlen.  sed  cf.  Leo  ^  45  *    3  ''conficit  vel  colligit' 


BKLLVM   POENICVM  I  I 

23  (38)  sin  illos  deserant         fortissimos  viros, 

magnum  stuprum  populo         fieri  per  gentis 

24  (39)  seseque  ei  perire         mavolunt  ibidem, 

quam  cum  stupro  redire         ad  suos  populares 

25  (40)  virum  praetor  advenit,         auspicat  auspicium 

prosperum 

26  (41)  simul  atrocia  proicerent         exta  ministratores 

27  (42)  eam  carnem  victoribus  danunt  (.  .  .) 

28  (43)  vicissatim  volvi         victoriam  (.  .  .) 

29  (44)  septimum  decimum  annum         ilico  sedent 

30  (45)  censet  eo  venturum         obviam  Poenum 

31  (46)  superbiter  contemptim         conterit  legiones 

32  (47)  convenit   regnum    simul         atque   locos  ut  haberent 

33  (48)  id  quoque  paciscunt,         moenia  sint  quae  Lutatium, 

reconciliant  captivos         plurimos  (.  .  .) 
Sicilienses  paciscit,  obsides  ut  reddant 

34  (49)  (topper  s)aevi  capesset         flammam  Volcani 

35  (50)  magnam  domum  decoremque         ditem  vexerant 

36  (51)  onerariae  onustae         stabant  in  flustris 

37  (52)  plerique    omnes    subiguntur  sub  unum  iudicium 

38  (53)  quod  bruti  nec  satis  sardare  queunt 

39  (54)  fames  acer  augescit         hostibus  (.  .  .) 

40  (56)  simul  alius  aliunde         rumitant  inter  se[[se]] 

41  (57)  magnae  metus  tumultus         pectora  possidit 


42  (60)  quianam  Satumium         populum  pepulisti? 


23  Fest.  317  I  ad  viros  cf.  Leo^  59  2  =  GL  V  591  '^turpitudineni' 
gentes  Gramm.  24  Fest.  317  cf.  Leo^  38  i  seseque  i  cod.  2  strupro 
cod.  25  Non.  468      I   veruni  Iimius    adveniet  trad.  26  Non.  76,  5 

si  Leo*  52^  porricerent  Imiius  extra  11.  27  Non.  97  28  Non.  183 
'^per  vices'  29  Non.  325  (liber  VI)  30  Non.  267  31  Non.  515, 
10  s.  33  s  superviter  contentini  v.  1.  32  Non.  211  (liber  VII)  ac  Leo: 
fort.  simul  ac  \  locos    Leo^  51     versus  Saturnius  specie  hexametri  33 

Non.  474  I  paciscunt  Non. :  paciscuntur  Non.  11.  sin  unus  Lutati 
Bueclieler.  ceterum  cf.  Leo^  35*  2  (^auro).  ex.  gr.  Leo  34  Fest.  352 
(sedis  incertae)      suppl.   Havet  307  35  Prisc.    GL  II  235     mag- 

nainque  (magna  quae)  v.  1.  "decorani  vexarant  plures  Krehlii ,  de 
qua   lectione  cf.  Leo*  60  36  Isid.  nat.  44      ho?terariae    homistae  11 

praeter    unum      '^motu    maris    sine    tempestate  fluctuantis'  37    Don 

Ter.  Andr.  55  unum  Par. :  suum  dett.  38  Paul.  Fest.  323  (cf.  Fest.  322] 
nec  satis  sarrare  VaiT.  ling.  7,  108  (cf.  Goetz-Schoell  ad  1.)  'ifitellegere 
de  duobus  colis  cf.  Leo^  46.  51  39  Prisc.  GL  II  153.  230  40  Paul 
Fest.   271      ''rumigerantur      sese  trad.  41   Non.   214     magni  11.:    em 

Leo^(36^)     possidet  11.  praeter  unum  42  Fest.  257  (satura)    'quare 

cf .  Leo '  47  -.  49  ^ 


12  CN.    NAEVIVS 

43  (6i)  cum  tu  arquitenes  sagittis         poUens  dea 

44  (62)  atque  prius  pariet  lucusta  lucam  bovem 


45  apud  emporium  in  campo  hostium  pro  moene 


46  malum  dabunt  Metelli         Naevio  poetae 

47  (63)  fato  Metelli  Romae  fiunt  consules 


48  inmortales  mortales  si  foret  fas  flere, 

flerent  divae  Camenae  Naevium  poetam. 

itaque  postquam  est  Orchi  traditus  thesauro, 

obliti  sunt  Romae  loquier  lingua  latina 


SCENICA 

49  (i    Ribb.  tmg)  ne   mihi  gerere  morem  videar  lingua,   verum 

Imgula 

omnes  forraidant  homines  eius  valentiam 
contemplo  placide  formam  et  faciem  virginis 
excidit  orationis  omnis  confidentia 
eam    nunc    esse    inventam  probris  compotem  scis 
desubito  famam  tollunt,  si  quam  solam  videre  in  via 
quin,  ut  quisque  est  meritus,  praesens  pretium  pro 

factis  ferat 
suo  sonitu  claro  fulgorivit  luppiter 
w  _  v>  _  numquam  hodie  effugies  quin  mea 
manu  moriare 

43  Macr.  sat.  6,  5,  8  Deana  Fleckeisen :  at  deest  verbum  anapaestos 
esse  censet  ut  21  Leo^  61  44  Varr.  ling.  7,  39  at  quae  trad.  lucustam 
trad.  ''bovevi  '^elepharitem  de  metro,  dactylis  et  epitritis,  non  constat 
45  Fest.  145  ''moene  singulariter  dixit  Ennius  (iVa^mj  reposuit  O.  Mueller 
Saturnio  descripto)  cf.  Leo  ^  36  Enn.  ed.  Vahlen-  117  46  Caes.  Bass. 
GL  VI  266  Mar.  Victorin.  ibid.  139  Sacerd.  531  Fortun.  294  Ter.  Maur. 
2517  Ps.  Ascon.  in  Verr.  i,  29  dabunt  mahim  Ter.  Maur.  Fortun. 
Ps.  Ascon.  hunc  quoque  versum  recenter  fictimi  esse  docuit  "Wissowa 
Genethliacon    fiir  Carl  Robert  51  ss  47  Ps.  Ascon.  Verr.  p.  140     ad 

senarium  cf.  Leo'32  Wissowa  1.  c.  52  48  Gell.  i,  24,  2  (epigramma 
Naevii)     3  orcho  trad.     sed  cf.  Leo^  41*     4  cf.  Leo^  57^  49  Gell. 

10,25,3     cf.  Varr.  ling.  7,  107   (Aesiona)    sinemihiW.    ''gladiolo  oblongo'' 

50  Non.  186  (Danae)  hominis  11.  voLentiam  v.  1.  'fortitudinem  51 
Non.  470  contempla  edd.  52  Non.  262  'constantici  53  Non.  456,  25 
propris  (-iisj  11.  Baccheos  agnovit  Buech. :  duorum  trochaicorum  versuum 
frustula  alii.  cf.  Leo  -  13  54  Non.  ^306.  -518  'infamiani  videmus 
Non.  ^  55  Non.  366  'prae^nijini  56  Non.  iio  57  Macr.  sat. 
6,1,38  (Equos  Troianus)  moriaris  manu  Ribb.  imum  senarium 
restituendum  esse  ratus 


50 

{2) 

51 

(3) 

52 

(4) 

53 

(5) 

54 

(7) 

55 

(8) 

56 

(12) 

57 

(13) 

SCENICA      TRAGICA 


13 


58  (14)      tunc    ipsos    adoriant,    ne    qui  hinc  Spartam  referat 

nuntium 

59  (15)      laetus  sum  laudari  me  abs  te,  pater,  a  laudato  viro 

60  (16)      passo   velo   vicinum  Aquilone   ortum   fer  (ferociter) 

61  {18)      alte  iubatos  angues  in  sese  gerunt 

62  {2 1  ss)  vos,  qui  regalis  corporis  custodias 

agitatis,  ite  actutum  in  frondiferos  locos, 
ingenio  arbusta  ubi  nata  sunt,  non  obsita 

63  (29  s)  utin  venatu  vitulantis  ex  suis 

locis  nos  mittant  poenis  decoratas  feris  ? 

64  (31  s)        ^  ^  pergite, 

thyrsigerae  Bacchae,  modo 
Bacchico  cum  scemate 

65  (34)      dic  quo  pacto  eum  potiti :  pugnan  an  dolis  ? 

66  (36)  cave  sis  tuam  contendas  iram  contra  cum  ira  Liberi 
^'^  (375)    oderunt  di  homines  iniuros.  —  egone  an  ille  iniiirie 

facimus  ? 

68  (4T  s)    namutluderelaetantisintersevidimuspraeterfamnem 

creterris  sumere  aquam  ex  fonte  _  v^  _  v./  _  >^  _ 

69  (46  s)    proinde  huc  Triante  regem  prognatum  patre, 

Lycurgum  cette ! 

70  (51)      male  parta  male  dilabuntur 

71  (53)      dubii  faventem  per  fretum  introcurrimus 

72  (54)      diabathra  in  pedibus  habebat,  erat  amictus  epicroco 

73  (58)      neminem  vidi,  qui  numero  sciret  quicquid  scito  opust 

74  (60)      odi  summussos :  proinde  aperte  dice  quid  sit,  (quod) 

times 

58  Prisc.  GL  II  400  (Hec  tor  profici  scens)  gtiis  II.  59  Cic.  Tusc.  4,  67 
epist.  15,6,  cf.  epist.  5,  12  Sen.  epist.  102,  16  scil.  Priamo  60  Non.  370 
(Iphigenia)  'lep.  sv  T.  1487  Leo^6s  ''extensd'  velo :  vel hoc  trad.  Aqui- 
lone  genet.     hortum  v.  1.     (^ferociter^   'Lgo:  foras  trad.  61   Non.  191 

(Lucurgus)  iugatos  11.  inlaesae  Bothe  'sqA.  Bacchae  62  Non.  323 
I  regali,  regari  trad.  2  agitis  boni  frttdiferos,  frondifluos  all.  3  '^sua 
sponte'  ''natura  arbtisto  v.  1.  ubi  nata:  vineta  11.  obsita  Scaliger:  obsttitas 
boni :    obsitu    dett.  63  Non.    14      i   ut    in  trad.     ^gaudentes'     2   lucis 

ci  Mercier     ptiniceis   ci  Buech.      decoratis,    (-us)  v.  1.  64  Non.  225 

cf.  Leo^  13      2s  brechcae    modo    bacchico  11.  65  Non.  481  potitu's  vel 

potiti  sitis  Becker  pugna  an  (pugnan)  11.  66  Non.   259     '^comparei' 

€7  Non.  124  dii  (idiij  h.  iniuriose  (-ae)  11.  iniustos  Havet  68  Non.  ^  547 
cf.  ^84  2  '^situlis'  aquam  trisyllabum  ?  ponte,  sponte  Non.  v.  1.-  69 
Non.  84  I  proin  dustriant  te  11.  Triante  Leo"  (22):  Dryante  edd.  patrem 
Y.  1.     2  '■diciti  '■date'  70  Paul.  Fest.  222    Cic.  Phil.  2,  66  Schol.  Hor. 

carm.  3,  24,  61    (fabula  incerta)  71    Non.  205     fervente?n  Onions 

72  Varr.  ling.  7,  53      pectidibtis  11.     scil.  Bacchits  (in  Lycurgo?)  gerebat^f 

73  Fest.  1 70  'nimium^  gtti  guod  scit  id  est  opus  cod.  'fortasse  comoediae 
debetur'  Ribb.         74  Paul.  Fest.  299     Fest.  298     'murmiiratores' 


14 


CN.    NAEVIVS 


75  (2  Ribb.  praet.)  \ita  insepulta  laetus  in  patriam  redux 

76  (7  s)     cedo  qui  vestram  rem  publicam  tantam  amisistis  tam 

cito?  — 
proveniebant    oratores   novei,    stulti    adulescentuli 


81 

82 

83 

84 

85 

86 

87 


77  (i   Ribb.  com.)  Acontizomenus  fabula  est  prime  proba 

78  (2  s)     huius  autem  gnatus  dicitur  geminum  alterum 

falso  occidisse 

79  (5  ss)  age,  ne  tibi 

me(d)  advorsari  dicas,  hunc  unnm  diem 

de  me6(d)  equos  sinam  esse.  —  tux  pax.  —  p<')Stea 

currenteis  ego  illos  vendam,  nisi  tu  viceris 

80  (g)        quasi  dedita  opera  quae  ego  volo  ea  tu  non  vis,  quae 

ego  nolo  ea  cupis 
10)  ego  semper  pluris  feci 

potioremque  habui  llbertatem  multo  quam  pecuniam 

13)  nimio    (nimio)    arte    c(5lligor.      cur    re    inquaesita 

colligor  ? 

14)  secus  si  umquam  quicquam  feci,   camificem  cedo 
153)  si  quidem  loqui  vis, 

non    perdocere   multa  longe  promicando,    oratiost 

17)  nam   in    scena  vos  noctiimos  coepit  praemiatores 

tollere 

18)  cui  cepe  edundo(d)  oculus  alter  pr(')fluit 
2 1  ss)    quis    heri    apud    te  ?    —    Praenestini    et    Lanuini 

hospites.  — 
suopte  utrosque  decuit  accept(')S  cibo, 
altris  inanem  v(:')lvulam  madidam  dari, 
altris  nuces  in  proclivi  profundier 


75  Varr.  ling.  9,   78     (Clastidium   praetextata)  76  Cic.  Cat.   20 

(Lupus)  I  re?n  vestrani  Ribb.  2  provenienUir  v.  1.  novi  et  duo  11.: 
novi  rell.  77  Char.  GL  I  211  (Acontizom enus  cf.  'AxovTtCop-svo^; 
Dionysii,  'AxovTtCo[J.EV7)  Antiphanis)  Acotitizomenos  Ritschl  78  Char. 
GL  I  199  79  Char.  GL  I  239   (Agitatoria)      l   age:  atque  ci  CFW 

Mueller  2  me  11.  3  denieo  seqiior  (equos)  trad. :  domi  hos  eqtcos  Buech. 
sijiam  ego  illos  esse  trad.  'edere^  interpret.  Ribb.  80  Char.  GL  I  197 
quod  ego    nolo    trad.  81    Char.  GL  I  211      possis  semper  pl.  f.  ego 

82  Char.  GL  I  208     nimiunt  o  {nimium)   Ribb.  83  Char.  GL I  220 

"aliter'  84  Non.  65  (Agrypnuntes)  vis  loqid  Bothe  promicanda 
edd. :   '^extendendo  85  Non.  150     n.  pr.    ^praedojies'         86  Prisc.  GL 

n  204  (Appella)  edundo,  edendo  11.  87  Macr.  sat.  3,  18,  6  (Ariolus 
cf.  'AYUptYjC  Philemonis)  i  qui  v.  1.  Lanuuini  11.  3  s  alteris  11.  3  bul- 
bam  ll. :  buUmlam  i.  vulvulam  Geppert  madidatam  (servato  volvam) 
Scriverius     4  profundere  11. 


SCENICA      PRAETEXTATAE      COMICA  I^ 

88  (26)      tibi  servi  multi  apud  mensam  astant :  ille  ipse  astat, 

quando  edit 

89  (26  ^)    neque  admodum  a  pueris  abscessit  neque  admodum 

adulescentulust 
90-  (35)      ubi  vidi,  exanimabiliter  timidus  pedibus  protinam 

me  dedi 

91  (36SS)  nolo  ego 

hanc  adeo  efflictim  amare :  diu  vivat  volo, 
ut  mihi  prodesse  possit 

92  (39  s)  ultro  meretur,  quam  obrem  ametur:  ita  dapsiliter 

su(Ss  amicos 
aht 

93  (43)      w_v^_v^_  utinam  nasum  abstulisset  mordicus ! 

94  (45)      nimis  homo   formidulosust 

95  (46  s)  st',  tace, 

cave  verbum  faxis ! 

96  (49)      animae  pauxillulum  in  me  habet 

97  (52)      in  alto  navem  iubet  w  destitui  anchoris 

^8  (53  s)  _  utrum  est  melius :  virginemne  an  \aduam  uxorem 

ducere  ?  — 
virginem,  si  miista  est 
99  (55)      edepol  Cupido,  cum  tam  pauxillus  sis,  nimis  multum 

vales 

100  (57)        saxa    silvas    lapides    montes    dissicis,   dispulveras 

101  (58)  atque  meis  bonis 

omnibus  ego  te  herem  faciam  _  >^  _  w  _  v^  _ 

102  (59)        at  enim  tu  nimis  spisse  ac  tarde  incedis  _  v^  _  v^  _ 

103  (72  ss)    quae  ego  in  theatro  hic  meis  probavi  plausibus, 

ea  non  audere  quemquam  regem  rumpere : 
quanto  libertatem  hanc  hic  superat  servitus! 


88  Prisc.  GL  n  522  (Carbonaria)  89  Explan.  in  Don.  GL  IV  559 

(Clamidaria  i.  Chlamydaria)  abscesit  et  adolescentulus  est  trad.  90 
Non.  376  (Colax  cf.  KoXa^  Menandri)  tiinedns  boni  ''pedibtis  longitis 
fugi  91   Char.  GL  I  198    (Corollaria    cf.  SxscpavoTCCuXtSEi;  EubuH) 

92  Char.  GL  I  198  93  Char.  GL  I  205  94  Char.  GL  I  208  formi- 
dulosus  est  trad.  95  Char.  GL  I  240  i  setale  trad.  96  Diom.  GL  I  344 
(Dementes  cf.  Maiv6|J.£V0(;  DiphiH)  'habitai'  97  Non.  280  (Gym- 
nasticus)    iubet  (is)   Ribb. :    iubeat  Lindsay    ' statui^  98  Non.  136 

I    {dic)   utrum  Ribb.     2  '^novellc^  99  Non.  421    pausillus,  pauullus 

V.  1.     tam  p.  cum  sis  Havet:     cum   {tu)   tam  pausillu's  Ribb.  100 

Non.  95  disicis  Ribb.  'dissolvis'  .  101  Non.  486  '^heredeiT^  contra 
anapaestos  agnovit  Buech.  102  Non.  392  'tarde'  ac  Ribb. :  atque  11. 
103  Char.  GL  I  216  (Tarentilla  cf.  Tapavtlvot  Alexidis)  t^  hanc  haec^i 
Ribb. 


CN.    NAEVIVS 


104  (75  ss)  quasi  in  choro  ludens  datatim  dat  se  et  communem 

facit. 
alii  adnutat,  alii  adnictat,  alium  amat,  alium  tenet. 
alibi  manus  est  occupata,  alii  percellit  pedem, 
anulum  dat  alii  spectandum,  a  labris  alium  invocat, 
5  cum  alio  cantat,  at  tamen  alii  s(u6)  dat  digito  litteras 

105  (81)      _  utrubi  cenaturi  estis,  hicine  an  in  triclinio? 

106  (83  s)  -^  -  ubi  isti  duo  adulescentes  habent, 

qui  hic  ante  parta  patria  peregre  prodigunt? 

107  (86)      salvi  et  fortunati  sitis  duo  duum  nostriim  patres ! 

108  (90  s)  numquam    quisquam   amico  amanti  amica  nimis 

fiet  fidelis, 
nec      nimis     erit    morigera,    et    nota    quisquam 

erit  «^  _  ^  _  w 

109  (92  s)  primum  ad  virtutem  ut  redeatis,  abeatis  ab  ignavia, 

domos    patres    patriam    ut    colatis    potius    quam 

peregri  probra 

1 10  (94)      immo  quos  scicidi  minus,  conscindam  atque  abiciam 

111  (95)      deos  quaeso  ut  adimant  et  patrem  et  matrem  meos 

112  (9655)  si  umquam  quicquam  filium  rescivero 

argentum  amoris  caiisa  sumpse  mutuum : 
extemplo  illo  te  ducam,  ubi  non  despuas 

113  (99  ss)  Theodotum 

compellas  _  ^  qui  aras  CompitaUbus 
sedens  in  cella  circumtectus  tegetibus 
Lares  ludentis  peni  pinxit  bubulo 

114  (106)      pati  necesse  est  muha  mortales  mala 

115  (107)      dictator   ubi  currum  insidit,  pervehitur  usque  ad 

oppidum 


104  Isid.  orig.  i,  25  2  =  Paul.  Fest.  29  i  guax  v.  1.  choro pila  ludens  11. 
sese  11.  2  sic  Fest. :  alii  alio  verborum  ordine  3  aUi  {pede)  ci  Ribb. 
pervellit  11.  4  alii  d-at  anuhim  11.  expectandum,  aspectandum,  11.  5  '^^" 
s{uo)  dat  Ribb. :  aliis  dat.  11.:  dat  aliis  Bothe  105  Char.  GL  I  223 

106  Char.   GL  I  213       i   "habitani'      2  peregri  107  Char.  GL  I  127 

108  Char.  GL  I  208  i  siei  Fabricius  2  nimis  morigera  et  devota  Ribb. : 
n.  morigere  morata  Buech.     {mulier  viro)  Ribb.         109  Char.  GL  I  212 

1  reductis  trad.  2  domi  Ribb.  probro  trad.  iio  Prisc.  GL  II  517 
sciciditnus  (scisci-)  v.  1.  in  ius  Ribb.  concidam  v.  1.  1 1 1  Don.  Ter. 
Ad.  521  (Tribacelus)  112  Gell.  2,  19,  6  (Triphallus)  i  cumqtiam 
Ribb.  Bergk      2  sumpsisse   trad.      3  te   illo   Bothe             113  Fest.    230 

2  compella    Scal. :    compeiles   Ribb.      {sanctas)    {nuper)   ci  Ribb.     aris'^ 

3  circumtectuas  cod. :  -tectas  Ribb. :  -tecta  Scal.  4  '^codd'  114  Hier. 
epist.  60,  14  (fabula  incerta)  mortalem  plerique  115  Varr.  ling. 
5,  153     curru  ci  Ribb.     insidet  Fleckeisen 


SCENICA      COMICA 


17 


116  (108  ss)  etiam  qui  res  magnas  manu  saepe  gessit  gloriose, 

cuius    facta    viva   nunc    vigent,    qui    apud  gentes 

solus  praestat, 
eum  siius  pater  cum  pallio  un6(d)  ab  amica  abdiixit 

117  (113)      libera  lingua  loquemur  ludis  Liberalibus 

118  (114)      tantum  ibi  molae  crepitum  faciebant,  tintinnabant 

compedes 

119  (117)      non    hercle    apluda    est    hodie  quam  tu  nequior 

120  (118)      pessimorum    pessime,    audax,    ganeo  lustro  aleo ! 

121  (120)      risi  egomet  mecum  cassabundum  ire  ebrium 

122  (121  ss)  cocus  edit  Neptunum  Cererem  _  v^  _  w  _  w  _ 

et  Venerem  expertam  Volcano,  Liberumque  ab- 

sorbuit 
pariter 

123  (125)      an    nata    est   sponsa  praegnas?    vel  ai'  vel  nega 

124  (126  s)  vel  quae  sperat  se  nupturam  t  viri  adulescentulo, 

ea  Hcet  senile  tractet  detritum  rutabuhim 

125  (128)      sonticam  esse  oportet  causam,  quam  obrem  perdas 

muherem 

126  (129)      haec    quidem   hercle,    opinor,  praefica  est:    nam 

mortuum   collaudat 

127  (136)      ingurgitavit  iisque  ad  imum  gutturem 


Q.  ENNIVS 

ANNALES 

1  ( I   Annal.  Vahl.  ^)    Musae    quae    pedibus  magnum  pulsatis 

Olympum 

2  (5)  somno  leni  placidoque  revinctus 

3  (6)  visus  Homerus  adesse  poeta 


116  Gell.  7,  8,  5  I  scil.  Scipio  3  tino  11,  amico  plerique  117  Paul. 
Fest.  p.   116  118  Fest.  364  Paul.  Fest.  365    iibiv.X.  119  Paul. 

Fest.  10  ^genus  minutissimae  paleae  frumenti  sive  panici'  120  Paul. 
Fest.   29      lurco  v.  1.      ^aleator'  121    Varr.  ling.  7,  53      ''diihitanteni 

''titubanten^  122  Gloss.  V  521.  565  I  s  cf.  Paul.  Fest.  58  I  s  Venerem 
Cererem  Paul.  2  vulcanum  v.  1.  2  s  pariter  absorbuit  (obs-)  trad. 
123  Diom.  GL  I  374  Prisc.  II  494.  541  an  est  nata  Diom.  124  F"est.  262 
I  viriidulo')  Ribb. :  diviti  Buech.  adulesce?itulos  cod.  2  retritum  cod. 
'^obscenamviri partem''  125  Fest.  290  Paul.  Fest.  291  'iusta^n  126  Varr. 
ling.  7,  70  Paul.  Fest.  223  mehercle  Paul.  'mulier  ad  latidandtmt  mor- 
tuum  conducta'  nam  Varr. :  quae  sic  Paul. :  quasi  ci  Ribb.  127  Non.  207 
1  Varr.  ling.  7,  20  cf.  Serv.  Aen.  11,  660  (liber  I)  2  Front.  p.  74  N. 
cf.  p.  12  scil.  Ennius         3  Cic.  ac.  2,  51 

Diehl,  Poetarum  Romanorum  veterum  rell.  2 


Q.  ENNIVS 


4  (loss) 


5 

(16) 

6 

(17) 

7 

(i8s) 

8 

(21) 

9 

(22) 

10 

(23) 

11 

(24) 

12 

(29) 

13 

(30  s) 

14 

(32) 

15 

(33) 

16 

(34) 

17 

(35  ss) 

ova  parire  solet  genus  pennis  condecoratum 

non  animam :   et  post  inde  venit  divinitus  pullis 

ipsa  anima 

"Lunai  portum,  est  operae,  cognoscite,  cives 

cum  veter  occubuit  Priamus  sub  Marte  Pelasgo 

doctusque  Anchisesque  Venus  quem  pulchra  deanun 

fari  donavit,  divinum  pectus  habere 

transnavit  cita  per  teneras  caliginis  auras 

constitit  inde  loci  propter  sos  dia  dearum 

est    locus  Hesperiam    quam    mortales  perhibebant 

quam  prisci  casci  popuH  tenuere  Latini 

qui  caelum  versat  stellis  fulgentibus  aptum 

"Assaraco  natus  Capys  optimus  isque  pium  ex  se 

Anchisen  generat 

"accipe   daque  fidem  foedusque  feri  bene  firmum 

olli  respondit  rex  Albai  longai 

quos  homines  quondam  Laurentis  terra  recepit 

et  cita  cum  tremulis  anus  attulit  artubus  lumen. 

talia  tum  memorat  lacrimans  exterrita  somno: 

"Eurydica  prognata,  pater  quam  noster  amavit, 

vires  vitaque  corpus  meum  nunc  deserit  omne. 

nam    me    visus    homo  pulcher  per  amoena  salicta 

et  ripas  raptare  locosque  novos :   ita  sola 

postilla,  germana  soror,  errare  videbar 

tardaque  vestigare  et  quaerere  te  neque  posse 

corde  capessere :  semita  nulla  pedem  stabilibat. 

exim  compellare  pater  me  voce  videtur 

his  verbis :  'o  gnata,  tibi  sunt  ante  gerendae 

aerumnae,  post  ex  fluvio  fortuna  resistet.' 

haec  effatus  pater,  germana,  repente  recessit 


4  Varr.  ling.  5,  59  i  =  Prisc.  GL  11  401  i  (in.)  =  Diom.  GL  I  383  i 
parere    Varr.    cod.     solent   Diom.      pinnjs    Prisc.  v.  1.       3  a^iimam   cod. 

5  Pers.  6,  9  cum  schol.   bini,  praetium,  cognoscere  v.  1.  cf.  Vahl.  p.  CXLLX 

6  Prisc.  GL  II  97  GL  suppl.  81  "vetus'  7  Prob.  Verg.  ecl.  6,  31  p.  336 
cf.  Schol.  Veron.  Verg.  Aen.  2,  687  i  s  doctus  Anchisa,  pulcherrima  diu, 
docet .  .  .  ut  p.  haheret  Schol.  8  Serv.  auct.  georg.  4,  59  '^transvolavii' 
scil.  Venus  9  Fest.  301  Paul.  Fest.  300  Voj'  de  adiarmn  vei  dea 
d.  trad.  10  Macr.  sat.  6,  l,  11  11  Varr.  ling.  7,  28  ^veteres'  tenuere 
Columna  (cf.  Verg.  Aen.  i,  12):  genuere  cod.  12  Macr.  sat.  6,  i,  9 
scil.  Telamon  i.  Atlas  13  Serv.  auct.  georg.  3,  35  l  capis,  hisqu£  cod. 
14  Macr.  sat.  6,  i,  13  Albanorum  regem  monet  Aeneas  15  Fortun. 
GL  VI  284  Don.  GL  FV  396  alii  scil.  Aeneae  vel  Atnulio  16  Prisc. 
GL  n  387  intellige  Aenean  sociosqtie  'Laurens  17  Cic.  div.  i,  40  f 
narrat  Iliae  Aeneae  filia  l  excita,  eccita  vulg.  lO  exin  al.  Ii  o  gnata: 
cognata  codd.     13.    12  opt.  codd. 


ANNALES      i  I Q 

nec  sese  dedit  in  conspectum  corde  cupitus, 
quamquam    multa   manus  ad  caeli  caerula  templa  15 
tendebam  lacrumans  et  blanda  voce  vocabam. 
vix  aegro  cum  corde  meo  me  somnus  reliquit" 

18  (525)     "te  sale  nata  precor,  Venus,  et  genetrix  patris  nostri, 

ut  me  de  caelo  visas  cognata  parumper 

19  (54)       "teque  pater  Tiberine  tuo  cum  flumine  sancto 

20  (55)       Ilia.  dia  nepos  quas  aerumnas  tetulisti 

21  (59)       haec  ecfatus,  ibique  latrones  dicta  facessunt 

22  (62  s)     luno,  Vesta,  Minerva,  Ceres,  Diana,  Venus,  Mars, 

Mercurius,  lovis,  Neptunus,  Vulcanus,  Apollo 

23  (64)       respondit  luno  Saturnia  sancta  dearum 

24  (65  s)     "unus  erit  quem  tu  tolles  in  caerula  caeli 

templa 

25  (70  ss)   indotuetur  ibi  lupus  femina,  conspicit  omnis : 

hinc  campum  celeri  passu  permensa  parumper 
conicit  in  silvam  sese 

26  (735)  pars  hidicre  saxa 

iactant,  inter  se  licitantur 

27  (77  ss)    a  curantes  magna  cum  cura  tum  cupientes 

regni  dant  operam  simul  auspicio  augurioque 
b        Remus    auspicio    se  devovet  atque  secundam 
solus    avem  servat.    at  Romulus  pulcher  in  aUo 
quaerit  Aventino,  servat  genus  altivolantum. 
certabant    urbem  Romam  Remoramne  vocarent. 
omnibus  cura  viris  uter  esset  induperator.  5 

expectant,  veluti  consul  cum  mittere  signum 
volt  omnes  avidi  spectant  ad  carceris  oras, 
quam  mox  emittat  pictis  e  faucibus  currus, 
sic  expectabat  populus  atque  ore  timebat 
rebus,  utri  magni  victoria  sit  data  regni.  10 

interea  sol  albus  recessit  in  infera  noctis. 
exin  candida  se  radiis  dedit  icta  foras   lux 


17  tutn  V.  1.  18  Non.  378  i  saneneta:  em  V.  2  cognota  v.  1.  Vijfo' 
19  Macr.  sat.  6,  I,  12  20  Char.  GL  I  90  Explan.  in  Don.  GL  IV  563 

Non.  215     Veneris  verba    da,  netulisti  Non.  11.     neptis  Non.  v.  1.  21 

Non.  306  milites  Amuli  iussu  pueros  exponunt  22  Apul.  Socr.  2  p.  6 
Mart.  Cap.  I,  42     i    Ceresque     2  luppiter  Mart.  23  Serv.  Aen.  4,  576 

Don.  GL  IV  394  Sacerd.  GL  VI  450  alii  pulchra  dearum  Sacerd.  24 
Varr.  ling.  7,  5  Ov.  met.  14,  812  fast.  2,  485  intellege  Romuluvi  25 
Non.  378  2  in  campo  codd.  praemens  codd.  26  Non.  134  ^pugnanf 
qui  certaminibus  a  pueris  institutis  adsunt  27  Cic.  div.  i,  107  f  b  id  = 
Gell.  7,  6,  9  Romuli  Remique  augurium  b  I  in  nionte  add.  Cic.  2  autem 
v.   1.     3  altevolantum   codd. 

2* 


29 

(lOl) 

30 

(I02) 

31 

(I05) 

32 

(io6) 

33 

(107  s) 

20  Q-  ENNTVS 

et  simul  ex  alto  longe  pulcherruma  praepes 
laeva  volavit  avis.  simul  aureus  exoritur  sol, 
cedunt  de  caelo  ter  quattuor  corpora  sancta 
avium,    praepetibus    sese  pulchrisque  locis  dant. 
conspicit  inde  sibi  data  Romulus  esse  priora, 
auspicio  regni  stabilita  scamna  solumque 
28     (99  s)    "nec  pol  homo  quisquam  faciet  inpune  animatus 
hoc  nisi  tu :    nam  mi  calido  das  sanguine  poenas 
virgines,  nam  sibi  quisque  domi  Romanus  habet  sas 
cum  superum  lumen  nox  intempesta  teneret 
"nam  vi  depugnare  sues  stolidi  soliti  sunt 
"aeternum  seritote  diem  concorditer  ambo 
"ea    mihi  reliquae  fidei  regno  vobisque,    Quiritis, 
se  fortunatim  feliciter  ac  bene  vortat 

34  (109)      o  Tite  tute  Tati  tibi  tanta  tyranne  tulisti 

35  (iioss)  pectora  _  w  tenet  desiderium,   simul  inter 

sese  sic  memorant:  "o  Romule,  Romule  die, 
qualem  te  patriae  custodem  di  genuerunt! 
o  pater  o  genitor  o  sanguen  dis  oriundum ! 
5  tu  produxisti  nos  intra  luminis  oras 

36  ( 1 1 5  s)    "Romulus  in  caelo  cum  dis  genitalibus  aevum 

degit 

37  (119)      olli  respondit  suavis  sonus  Egeriai 

38  (i20s)    mensas  constituit  idemque  ancilia  _  v^ 

libaque  fictores  Argeos  et  tutulatos 

39  (132)      "ingens  cura  mis  cum  concordibus  aequiperare 
4^0  (133)      "adnuit  sese  mecum  decernere  ferro 


141?^ stmulv.  1.  1 6 pulcris  Gell.  1 7  priora  e  corr. :  propriam  trad.  28  Macr. 
sat.  6,  I,  15  cf.  Serv.  auct.  Aen.  9,  420  i  non  v.  1.  2  mihi,  dabis  Serv.  Flor. 
de    Remi   agitur  interitu  29  Fest.   525  Paul.  Fest.  324      Sab?7torum 

reddi  non  possunt   intellegit  V.   cf.  Dionys.  2,  37,  4     Va/  30  Macr. 

sat.  6,  I,  14  tenebat  v.  1.  31  Fest.  317  Hersiiiae  verba  cf.  Hes.  opp. 
273  ss     stolidi   solidi  cod.     "stulti''  32  Char.  GL  I  196     scil.  Romule 

et  Tite  Tati  33  Non.  11 1  \  ea  scil.  res.  cf.  Vahleni  adn.  2  "pro- 
spere'  34  Prisc.  GL  H  591  Pomp.  GL  V  303  cf.  Rhet.  Her.  4,  12,  18  alii 
de  Tatio  a  Laurentibus  truncato  35  Cic.  rep.  i,  64  2  ss  =  Lact.  inst. 
I,  15,  31  4  =  Prisc.  GL  H  250  i  diu  addit  Cic.  desiderium  scil.  regis 
in  Olympum  evecti  3  dii  trad.  5.  4  Lact.  4  genitor:  patriae  (vel 
p.  £.)  Lact.  36  Serv.  Aen.  6,  764   cf.  Pomp.  wandinschr.  781  et  Cic. 

Tusc.  I,  28  fcum  diis  agit  aevum)      i  diis  trad.  37  Varr.  ling.  7,  42 

(liber  II)      scil.  Numae     egria  .1  coA..  38  Varr.  ling.  7,  43  s     2  — 

Fest.  355  cf.  Paul.  Fest.  354  i  intellege  Numam  2  libaque  Fest. :  Saliba 
{Sa  e  dittogr.)  quae  cod.  "tutulati  dicti  hi,  qui  in  sacris  in  capitibus 
habere  solent  ut  metani    Varr.  39  Prisc.  GL  III  3     "^nei^     Horati  de 

certamine  verba         40  Prisc.  GL  II  504     annuit  trad. 


41 
42 

43 
44 
45 

46 
47 

48 
49 
50 
51 
52 

53 
54 
55 
56 

57 

58 
59 
60 
61 
62 


ANNAi.ES   1 V  2  I 

134)      "ferro  se  caedei  quam  dictis  his  toleraret 
1383)    vulturus  in  silvis  miserum  mandebat  homonem. 

heu  quam  crudeli  condebat  membra  sepulcro 
140)      at  tuba  terribili  sonitu  taratantara  dixit 
142)      _  v^  ^  et  Tiberis  flumen  vomit  in  mare  salsum 
1445)    Ostia  munita  est;  idem  loca  navibus  pulchris 

munda   facit;    nautisque    mari  quaesentibus  vitam 
146)      olim  de  caelo  laevum  dedit  inclytus  signum 
1475)    et  densis  aquila  pennis  obnixa  volabat 

vento    quem  perhibent  Graium  genus  aera  lingua 

149)  postquam    lumina    sis  oculis  bonus  Ancus  reliquit 

150)  Tarquinio  dedit  imperium  simul  et  sola  regni 

151)  circum    sos    quae    sunt    magnae  gentes  opulentae 

152)  "hac  noctu  filo  pendebit  Etruria  tota 

153  s)    postquam  defessi  sunt  stare  et  spargere  sese 
hastis,  ansatis  concurrunt  undique  telis 

155)  exin  Tarquinium  bona  femina  lavit  et  unxit 

156)  prodinunt  famuli :  tum  candida  lumina  lucent 
158)  inde  sibi  memorat  unum  super  esse  laborem 
1645)    qua  GalH  furtim  noctu  summa  arcis  adorti 

moenia  concubia  vigilesque  repente  cruentant 

166)  inicit  inritatus:  tenet  occasus,  iuvat  res 

167)  bellum  aequis  manibus  nox  intempesta   diremit 

169)  cives  Romani  tunc  facti  sunt  Campani 

170)  cum  nihil  horridius  umquam  lex  ulla  iuberet 

171)  cogebant  hostes  lacrimantes  ut  misererent 

173)      quod  per  amoenam  urbem  leni  fluit  agmine  flumen 


41  Fest.  356  caede  trad.  42  Prisc.  GL  II  206  cf.  Char.  GL I  147,  15  Serv. 
Aen.  6,  595  i  vtiltnrisv.  1. :  '^vnltur'  szlvzs  Prisc. :  campo  Serv.  (v.  1.) :  spineto 
Char. :  spinis  ci  Koch,  probat  V.  miserum  Prisc. :  snpinum  Char.  Serv.  (v.  1.) 
Metti  Fufeti  supplicium  describitur  43  Prisc.  GL  II  450  cf.  Serv.  Aen. 
9,  501  44  Macr.  sat.  6,  4,  3  45  Fest.  ^  258  cf.  -142  i  scil.  ab  Anco 
Marcio    2  mundoFest..^       46^00.51   (liberlll)    inclyttis  sc\\.  ales  i^.) 

47  Prob.  Verg.  ecl.  6,  31  p.  341      l   aquila  iii  ci  Keil    pinnis,  primis  al. 

48  Fest.  301  cf.  Paul.  Fest.  300  '^suii  49  Fest.  298  s  50  Fest.  301 
'eos'  scih  Zatii  51  Macr.  sat.  I,  4,  18  'nocte'  Etruscorum  principis  verba 
52  Macr.  sat.  6,  I,  16  i  stant  et  codd.  cf.  v.  571  53  Don.  Ter.  Hec. 
135  cf.  Serv.  Aen.  6,  219  Targuinii  corptis  Serv.  sc\\.  tixor  54  Fest.  229 
Paul.  Fest.  228  "prodeuni'  i.  in  Tarquinii  funere  55  Gell.  i,  22,  16 
scil.  Servius  Tullius  Dianae  templi  a  Latinis  una  cum  Romanis  in  Aventino 
facti  auctor  (V.)  56  Macr.  sat.  1,4,173  (liberlV)  i  qna  scil.  via  a.  u. 
c.  364  57  Fest.  178  (liber  V)  ^occasio  58  Schol.  Hor.  ep.  2,  2,  98 
bellum  scil.  Samnitinm  a.  u.  c.  41 1  59  GL  VI  612.  616  de  Ennio  auctore 
non  constat  60  cod.  Sangall.  621  Orosii  hist.  3,  9,  5  scil.  Minuciam 
virginem  Vestalem  ob  admissum  incestum  vivam  obrni  in  campo  scelerato 
61  Prisc.  GL  II  428         62  Macr.  sat.  6,  4,  4     scil.   Tiberis 


-,  ,  Q.   ENNIVS 

63  (174)      quis  potis  ingentis  oras  evolvere  belli 

64  (i  75  s)    tum  cum  corde  suo  divum  pater  atque  hominum  rex 

effatur 

65  (177)      navus  repertus  homo  Graio  patre  Graius  homo  rex 

66  (178)      nomine  Burrus  uti  memorant  a  stirpe  supremo 

67  (179)      "aiio  te  Aeacida  Romanos  vincere   posse 

68  (i8os)  stolidum  genus  Aeacidarum: 

belUpotentes    sunt  magis  quam  sapientipotentes 

69  (183  ss)  proletarius  publicitus  scutisque  feroque 

omatur  ferro,  muros  urbemque  forumque 
excubiis  curant 

70  (186)      balantum  pecudes  quatit,  omnes  arma  requirunt 

71  (187SS)  incedunt  arbusta  per  alta,  securibus  caedunt, 

percellunt  magnas  quercus,  exciditur  ilex, 
fraxinus  frangitur  atque  abies  constemitur  alta, 
pinus  proceras  pervortunt :  omne  sonabat 
5  arbustum  fremitu  silvai  frondosai 

72  (192  s)    "qui  antehac  invicti  fuere  viri,  pater  optime  Olympi, 

hos  ego  in  pugna  vici  victusque  sum  ab  isdem 

73  (194SS)  "nec    mi  aurum  posco  nec  mi  pretium   dederitis : 

non  cauponantes  bellum  sed  belligerantes, 
ferro,  non  auro,  vitam  ceraamus  utrique, 
vosne   velit  an  me  regnare  era  quidve  ferat  Fors 
5  virtute    experiamur.    et   hoc   simul  accipe  dictum : 

quomm  virtuti  belli  fortuna  pepercit, 
eorundem  Hbertati  me  parcere  certum  est. 
dono,  ducite,  doque  volentibus  cum  magnis  dis 

74  (202  s)    "quo  vobis  mentes,  rectae  quae  stare  solebant 

antehac,  dementes  sese  flexere  viai? 


63  Macr.  sat.  6,  i,  18  Serv.  Aen.  9,  526  Diom.  GL  I  385,  32  Quint.  inst. 
6,  3,  86  (liber  VI)  qui  v.  1.  causas  QuLnt.  belli  scil.  Pyrrhi  64 
Macr.  sat.  6,  l,  10  i  ttiric  v.  1.  65  Fest.  166.  169  ''celer  ac  strenuui' 
66  Fest.  313  +  Xon.  226  homines  Non.  11.  pyrrus,  pyrrh  trad.  sed  cf. 
Cic.  orat.    160  67  Cic.  div.   2,   116    Quint.  inst.  7,  9,  6    Vir.  ill.  35,  i 

Amm.  23,  5,  9  alii     aio  trad.  sed  cf.  Quint.  inst.  i,  4,  ll  68  Cic.  1.  1. 

cf.  Hes.  frg.  205  R.  69  Gell.  16,  10,  i  i  s  =  Non.  155  i  proletari 
ut  Non.  11.  sicuti  isque  Gell.  codd. :  scutaqzic  Xon.  11 :  scuteisqtie  Gronovius 
ferique  Non.  11.  2  ornatus  Non.  11.  70  Macr.  sat.  6,  i,  54  71  Macr. 
sat.  6,  2,  27  versus  pertinent  ad  rogum  erigendum  i  peralta  Is.  Hilberg 
72  Oros.  liist.  4,  i,  14  P^Trhi  in  templo  Io\-is  Tarentini  inscriptio  cf. 
Vahleni  adn.  73  Cic.  off.  i,  38  de  redimendis  agitur  captivis  2  nec  v.  1. 
4  hera  vulg.  6  qiiorjimve,  virtute  (i.  -ei)  v.  1.  7  me  lihertati  codd. : 
em  V.  74  Cic.  Cato  16     2  dementi  se  dett.    via  codd.    Appii  Claudii 

orationis  a  Pyrrhi  pacis  condicionibus  Romanos  revocantis  frustulum 


ANNALES      VI.    VII 


75  (207)      orator  sine  pace  redit  regique  refert  rem 

76  (208  ss)  "divi  hoc  audite  parumper, 

ut  pro  Romano  populo  prognariter  armis 
certando  prudens  animam  de  corpore  mitto 

77  (211)      vertitur  interea  caelum  cum  ingentibus  signis 

78  {2i^ss)  a  scripsere  alii  rem 

versibus  quos  olim  Fauni  vatesque  canebant, 

cum  neque  Musarum  scopulos 
d       nec  dicti  studiosus  quisquam  erat  ante  hunc 
c  nos  ausi  reserare 

79  (2i8s)    nec    quisquam  sophiam  sapientia  quae  perhibetur 

in  somnis  vidit  prius  quam  sam  discere  coepit 

80  {222)      qualis  consihis  quantumque  potesset  in  armis 

81  (223)      Appius  indixit  Karthaginiensibus  bellum 

82  (224)      explorant  Numidae    totum :    quatit    ungula  terram 

83  {225)      mulserat    huc    navem    conpulsam  fluctibus  pontus 

84  (^227 ss)  tonsas  ante  tenentes 

parerent,  observarent,  portisculus  signum 
cum  dare  coepisset 

85  (230)      "poste    recumbite    vestraque  pectora  pelHte  tonsis 

86  (231)      pone  petunt:  exim  referunt  ad  pectora  tonsas 

87  (2323)    denique  vi  magna  quadrupes  eques  atque  elephanti 

proiciunt  sese 

88  (234SS)  haece  locutus  vocat,  quocum  bene  saepe  libenter 

mensam  sermonesque  suos  rerumque  suarum 
comiter  impertit  magnam  cum  lassus  diei 
partem  fuisset  de  summis  rebus  regundis 
consilio  indu  foro  lato  sanctoque  senatu, 
cui  res  audacter  raagnas  parvasque  iocumque 
eloqueretur  et  cuncta  malaque  et  bona  dictu 


75  Varr.  ling.  7,  41  scil.  Cineas  76  Non.  150  precatur  Decius  i  diu 
trad.      2  ^strenue  fortiter   et  constanter^      3  anima  codd.  77  Macr. 

sat.  6,  I,  8  cum  decertaretur  ad  Beneventum  78  Cic.  Brut.  75  +  71  + 
orat.  171  cf.  orat.  157  div.  i,  114  Varr.  ling.  7,  36  Quint.  inst.  9,  4,  115 
{liberVII)     2faunietYaxr.:Faunei\.        79  Pest.  325  Paul.  Fest.  324 

1  philosophiam  trad.  2  W;«'  80  cod.  Sang.  621  Orosii  hist.  4,  6,  21 
81  Cic.  inv.  I,  27  initium  belli  Punici  primi  82  Macr.  sat.  6,  i,  22 
iotum  sciJ.  campum  totani  v.  1.  83  Prisc.  GL  II  486  navini  v.  1. 
84  Non.  151  I  tonsas  ante  Columna :  tusante  Non. :  tonsam  ante  Scal. : 
tusam  ante  Lindsay  '^remos'  2  "hortator  remig~iini  85  Fest.  356 
postere  cumbite  Fest.          86  Fest.  356  Paul.  Fest.  357          87  Gell.  18,  5, 

2  ss  Macr.  sat.  6,  9,  9  Serv.  auct.  georg.  3,  116  88  Gell.  12,  4,  4  i  haec 
elocutus  trad.  quodcujji  plerique  4  recundis,  regendis,  fecundis  v.  1. 
7  corruptus  propter  eloqueretur  et  cuncta  cf.  V.  adn.    et  Hosius  ad  1. 


24 


Q.  ENNIVS 


evomeret  si  qui  vellet  tutoque  locaret, 

quocum  multa  volup  [[gaudia]]  clamque  palamque, 

ingenium  cui  nulla  malum  sententia  suadet 

ut  faceret  facinus,  levis,  haud  malus,  doctus,  fidelis, 

suavis  homo,  facundus,  suo  contentus,  beatus, 

scitus,    secunda    loquens    in    tempore,    commodus, 

verbum 
paucum,  multa  tenens,  antiqua  sepulta  vetustas 
quae  facit ;  et  mores  veteresque  novosque  tenentem, 
multorum    veterum  leges  divumque  hominumque, 
prudentem,  qui  dicta  loquive  tacereve  posset, 
hunc  inter  pugnas   conpellat  ServiHus  sic 
alter  nare  cupit :  alter  pugnare  paratust 
deducunt  habiles  gladios  filo  gracilento 
"fortibus  est  fortuna  viris  data 
"non  semper  vestra  evertit:  nunc  luppiter  hac  stat 
_  "quianam  dictis  nostris  sententia  flexa  est  ? 
sulphureas  posuit  spiramina  Naris  ad  undas 

longique  cupressi 
stant  rectis  foHis  et  amaro  corpore  buxum 
fici  dulciferae  lactantes  ubere  toto 

postquam  Discordia  taetra 
belh  ferratos  postes  portasque  refregit, 

98  (268  ss)  pelHtur  e  medio  sapientia,  vi  geritur  res, 

spemitur  orator  bonus,  horridus  miles  amatur. 
haut  doctis    dictis  certantes  nec  maledictis 
miscent  inter  sese  inimicitiam  agitantes, 
5  non    ex    iure    manum  consertum,  sed  magis  ferro 

rem  repetunt  regnumque  petunt,  vadunt  soHda  vi 

99  (279)      "certare  abnueo :  metuo  legionibus  labem 


9  voluptas,  voluptate  v.  1.  gaudia  del.  Vahlen ,  qui  ci  multa  volup 
sibifecit  \/\  paucorum  11.:  em  Turnebus  15  ss  cf.  V.  adn.  17  tacereque 
plerique       18   Servilitis   sic   conpellat   V.  89  Fest.    166    V.  supplet 

fluctjbus  in  mediis  90  Non.  116     '^gracilt'  91    Macr.  sat.  6,  i,  62 

92  Macr.  sat.  6,  l,  19  nostra  (cam  cod.  Salisb.)  evertet  mavult  V.  93 
Fest.  257  Paul.  Fest.  256  '^qnare  'cur'  94  Prisc.  GL  II  223  solphur-, 
solphor-,  sulpor-  11.  95  Serv.  auct.  georg.  2,  449  2  sectis,  amore  trad. 
96  Char.  GL  I  128  97  Hor.  sat.  i,  4,  60  s  Serv.  Aen.  7,  622  cf.  Porph. 
et  Schol.  ad  Hor.  1.  1.  (liber  VIII)  2  belli  scil.  Hamiibalici  98  Gell. 
20,  10,  4  I  s  =  Cic. '  Mur.  30  I  =  Lact.  inst.  5,  i,  5  5  s  =  Cic.  '^ 
epist.  7,  13,  2  I  videtur  respuitur,  v.  respui  spernitur  sim.  Cic. -^  4 
inimicitias  vulg.  5  mannm  Cic.  -  Gell. :  tnamt  Gell.  11.  praeter  Pet.  con- 
sertum  scil.  vocant      5  s  errore  rei  Gell.  11.     6  petunt  Gell.  v.  1.  99 

Diom.  GL  I  382     Pauli  verba  Varronis  temeritatem  cohibentis 


89 

(252) 

90 

(253) 

91 

{257) 

92 

(258) 

93 

(259) 

94 

(260) 

95 

(262  s) 

96 

(264) 

97 

(266  s) 

ANNALES      VII — IX 


25 


100  (280  s)    "hostem  qui  feriet  mihi  erit  Carthaginiensis 

quisquis  erit;  cuiatis  siet 

101  (282)      iamque  fere  pulvis  ad  caelum  vasta  videtur 

102  (284)      hastati  spargunt  hastas,  fit  ferreus  imber 

103  (285)      densantur  campis  horrentia  tela  virorum 

104  (286)      is  pernas  succidit  iniqua  superbia  Poeni 

105  (287  ss)  a  "multa  dies  in  bello  conficit  unus : 

b  et  rursus  multae  fortunae  forte  recumbunt : 
haudquaquam  quemquam  semper  fortuna  secuta 

est 

106  (292  s)    "nunc  hostes  vino  domiti  somnoque  sepulti 

consiluere 

107  (295)      Quintus  pater  quartum  fit  consul 

108  (297)      ob  Romam  noctu  legiones  ducere  coepit 

109  (298)      summus  ibi  capitur  meddix:  occiditur  alter 

110  (301)      Livius  inde  redit  magno  mactatus  triumpho 

111  (302)      Europam  Libyamque  rapax  ubi  dividit  unda 

112  (303  ss)  additur  orator  Comelius  suaviloquenti 

ore  Cethegus  Marcus  Tuditano  collega 
Marci  filius 

is  dictust  ollis  popularibus  oUm 
qui  tum  vivebant  homines  atque  aevum  agitabant   5 
flos  delibatus  populi  suadaeque  medulla 

113  (309)      navibus  explebant   sese  terrasque  replebant 

114  (310)      Africa  terribili  tremit  horrida  terra  tumultu 


100  Cic.  Balb.  51  Hannibal  milites  Poenos  externosque  cohortatur  i  mihi 
erit  Cic.  11.  praeter  opt.  Par.  (qui  erit  .  .  .  mihi)  101  Non.  217  certaminis 
Cannensis  describitur  labor  102  Macr.  sat.  6,  i,  52  103  Prisc.  GL 

II  480  104  Paul.  Fest.  304  Fest.  305  is  {=■  iis)  Fest. :  his  Paul. 
105  Macr.  sat.  6,  2,  16  inter  a  Qt  b  unum  versum  intercidisse  censet  V. 
b  2  quemquam  unus :  om  rell.  106  Macr.  sat.  6,  I,  20  +  Paul.  Fest.  58 
cf.  Verg.  Aen.  9,  234  et  ad  rem  Liv.  22,  50,  4  ss  "conticueri  107 
Gell.  10,  I,  6  Non.  435  quintum  Non.  v.  1.  i.  Q.  Fabizis  Maximus 
a.  u.  c.  540  108  Paul.  Fest.  179  Fest.  178  Fest.  218  Th.  cf.  Paul.  Fest.  147 
alios  'cfl?'  scil.  Hanmhal  109  Paul.  Fest.  123  "^neddix  apud  Oscos  ?iomen 
magistrattis  esf  cf.  Jacobsohn  Altital.  inschr.  50.  56  110  Serv.  auct. 
Aen.  9,  641    (liber  IX)      magnum  v.  1.     Livius  Salinator  a.  u.  c.   547 

III  Cic.  Tusc.  I,  45  nat.  deor.  3,  24  scil.  infreto  Gadiiano,  ubi  pugnam 
commisit  navalem  Laelius  a.  u.  c.  548  112  Cic.  ^  Brut.  58  s  4  ss  = 
Gell.  12,  2,  3  6  cf.  Cic. "  Cat.  50  Quint.  inst.  2,  15,  4  i  i.  a.  u.  c.  550 
2  s  Tuditano  collega  M(arci)  filius :  studio  collegam  filius  trad.  4  dictus 
tollis  Gell. :  dictus  Cic.  ^  5  agebant  Cic.  6  populi  suadae  Cic.  ^  Quint. 
Cic.  ■•  cod.  Flor.  e  corr. :  populi  suadat  Cic.  ^ :  populis  uada  (vel  populi 
suada)  Gell.  codd.  que  add.  Cic.  ^  codd.  aliquot  dett.  113  Serv.  Aen. 
^'  545  **4  Fest.  153  Cic.  de  orat.  3,  167  epist.  9,  7,  2  cf.  orat.  93  tremis 
Fest.  cod.     cum  Romanorum  exercitus  adveniret 


25  Q-  ENNIVS 

115  (314)      "sed    quid    ego    haec    memoro?    dictum  factum- 

que  facit  frux 

116  (3195)    rastros  dentefabres  capsit  causa  poliendi 

agri 

117  (321  s)    Cyclopis  venter  velut  olim  turserat  alte 

carnibus  humanis  distentus 

118  (3265)    insece,   Musa,  manu  Romanorum  induperator 

quod    quisque  in  bello  gessit  cum  rege  Philippo 

119  (329)      Graecia  Sulpicio  sorti  data,  Gallia  Cottae 

120  (331)      egregie  cordatus  homo  catus  Aelius  Sextus 

121  (332  s)    insignita  fere  tum  milia  militum  octo 

duxit  delectos  bellum  tolerare  potentes 

122  (334  ss)^'  "soUicitari  te  Tite  sic  noctesque  diesque 

b  "o  Tite  si  quid  ego  adiuero  curamve  levasso 
quae  nunc  te  coquit  et  versat  in  pectore  fixa, 
ecquid  erit  praemi  ? 

c  ille   vir   haud   magna  cum  re  sed  plenus  fidei 

123  (339)      hinc  Nox  processit  steUis  ardentibus  apta 

124  (343  ss)  aspectabat  virtutem  legionis  suai 

expectans  si  mussaret  [[dubitaret]],  quae  denique 

causa 
pugnandi  fieret  aut  duri  (finis)  laboris 

125  (348)      regni  versatum  summam  venere  columnam 

126  (352)      et  simul   erubuit  ceu  lacte  et  purpura  mixta 

127  (358  s)    quae  neque  Dardaniis  campis  potuere  perire 

nec    cum   capta  capi  nec  cum  combusta  cremari 


115  Prisc.  GL  n  278  Hannibalis  verba  vel  Scipionis  yrzigi  homo^  116 
Non.  66  ratros  v.  1.  scil.  unusquisque  Carthaginiensis  ■pacis  cupidus 
117  Pnsc.  GL  n  486     I    terserat  v.  1.     alti  trad.  118  Gell.  18,  9,  3  ff 

(liber  X)       i   de    insece    et    inseque    egit    Gell.      scil.    bello    Macedonico 

119  Isid.  orig.  i,  35,  3    \-  P.  Stilpicio  Galhae  C.  Aurelio  Cottae  a.  u.  c.  554 

120  Cic.  rep.  I,  30  deorat.  1,198  Tusc.  i,  18  cf.  Varr.  ling.  7,46  Sex.  Aelius 
Paetus  a.  u.  c.  556  121  Prisc.  GL  11  30  l  insignata  v.  1.  (a(f)  octo  Marx 
2  dilectus  V.  1.  scil.  T.  Quinctius  Fiamininus  122  Cic.  Cato  i  b  \  — 
Don.  Ter.  Phorm.  prol.  34  5  i  ego  11.  praeter  Par.  (qui  te  exh.)  adiuvero, 
aditito  (te  adiuto  Don.)  trad.  levavero  v.  1.  3  et  quid,  preiii  v.  1.  verba 
sunt  nuntii  a  Charopo  Epirotarum  principe  ad  Flamininum  missi  (V.) 
123  Macr.  sat.  6,  i,  9  124  Serv.  auct.  georg.  4,  188  ad  343  s  cf.  Nestor 
Novariensis  ed.  Ven.  a.  1496  p.  68  l  aspectabat  scil.  Quinctius  Cynos- 
cephalis  suai:  suae  Nest. :  si-ve  Serv.  auct.  2  exspectans  Nest. :  spectans 
Serv.  auct.  mussitarent  Nest.  dubitaret  del.  Bergk  caiisam  Serv.  auct. : 
/rtzwa  Bergk  ^yfwzi  add.  Bergk  labores  txad.  125  Don.  Ter.  Phorm.  287 
venere  Ilberg:  vero  11.  scil.  Macedoniae  Ro7)iani  126  Non.  483 
essi  mulier  erubuit  trad.  ceu:  ceci  v.  1.  lacte  nomin.  127  Macr.  sat. 
6,  I,  60  (liber  XI)     quae  scil.  Pergama 


ANNALES      IX — XIV 


27 


128  (362)      pendent  peniculamenta  unum  ad  quemque  pedum 

129  (363)      tum  clipei  resonunt  et  ferri  stridit  acumen 

130  (364)      missaque    per  pectus  dum  transit  striderat  hasta 

131  {367  ss)  omnes  mortales  victores,  cordibus  vivis 

laetantes,  vino  curatos,  somnus  repente 
in  campo  passim  mollissimus  perculit  acris 

132  (370SS)  unus  homo  nobis  cunctando  restituit  rem. 

non  enim  rumores  ponebat  ante  salutem. 
ergo  postque  magisque  viri  nunc  gloria  claret 

133  (373)      quem  nemo  ferro  potuit  superare  nec  auro 

134  (3743)    sicut  fortis  equus,  spatio  qui  saepe  supremo 

vicit  Olympia,  nunc  senio  confectus  quiescit 

135  (377)      nos  sumus   Romani,  qui  fuimus  ante  Rudini 

136  (378)      "isque  Hellesponto  pontem  contendit  in  alto 

137  (379)      "contempsit  fontes  quibus  exerugit  aquae  vis 

138  (380)  "^satin  vates  verant  aetate  in  agunda  ? 

139  (381  ss)  "Hannibal  audaci  cum  pectore  de  me    hortatur, 

ne  bellum  faciam,  quem  credidit  esse  meum  cor 
suasorem  summum  et  studiosum  robore  belli 

140  (384  s)    verrunt  extemplo  placide  mare:  marmore  flavo 

caeruleum  spumat  sale  conferta  rate  pulsum 

141  (386)      labitur   uncta   carina,    volat  super  impetus  undas 

142  (387  s)  cum  procul  aspiciunt  hostes  accedere  ventis 

navibus  veUvoUs 

143  (3Qis)    "nunc  est  ille  dies  cum  gloria  maxima  sese 

nobis  ostendat  si  vivimus  sive  morimur 

144  (393)      horrescit  telis  exercitus  asper  utrimque 

128  Non.    149    fort.  pedum  {mmc)   V.  129  Prisc.  GL  II  ^445.  ^473 

tiuic  Prisc.  -  clepei  v.  1.  resonant  Prisc. '  (praeter  cod.  Carolir.)  aes 
Prisc.  ^     de  rebus  Flaminini  et  Graecorum  agitur       130  Prisc.  GL  II  419 

131  Prisc.  GL  II  ^153.  "230  (liber  XII)  i  omnis  mortalis  Prisc.  ^ 
plerique  Prisc.  "^    nonnulli     vzvis :    huius  v.  1. :  imis  e  coni.  edd.  nonnulli 

132  Cic.  off.  I,  84  Cato  10  I  =  Macr.  sat.  6,  i,  23  Cic.  Att.  2,  19,  2 
Liv.  30,  26,  9  Serv.  Aen.  6,  845  alii  l  homo:  qui  Cic.  Cato  (v.  1.)  Serv. 
e  Verg.  Aen.  6,  846  scil.  Fabius  Cunctator  133  Cic.  rep.  3,  6  scil. 
M'.  Curium  134  Cic.  Cato  14  sicuti  v.  !.  135  Cic.  de  orat.  3,  168 
scil.  Ennius  136  Varr.  ling.  7,  21  (liber  XIII)  scil.  Antiochus, 
Asiae  rex  137  Macr.  exc.  GL  V  651.  626  ex  erugitl  Keil  138 
Gell.  18,  2,  16  "vera  dicunf  cf.  V.  adn.  139  Gell.  6,  2,  5.  9  is  cf. 
Non.  195  I  annibal  laudaciicm  Non.  11.  3  6(p'.s[j.Evov  EppajjjLsvto?  interpr.  V. 
loquitur  Antiochus  140  Gell.  2,  26,  21  s  2  =  Prisc.  GL  II  171 
(liberXIV)  ad  verborum  distinctionem  cf.  V.  adn.  I  placidum'2axxh.z.- 
sius  2  sale  Prisc. :  mare  Gell.  pugna  describitur  navalis  bello  Antiochino 
ad  Myonnesum  facta  (V.)  141  Macr.  sat.  6,  i,  51  142  Macr.  sat.  6,  5,  10 
143  Prisc.  GL  II  501  2  ostendit,  ostentat  v.  1.  frustulum  cohortationis  ante 
proelium  ad  Magnesiam  ad  Sipylum  commissum  factae     144  Macr.  sat.  6,  4,  6 


28  Q-   ENNIVS 

145  (394  s)    infit  "o  cives  quae  me  fortuna  ferocis 

contudit,  indigno  bello  confecit  acerbo 

146  (3q6)      omnes  occisi  obcensique  in  nocte  serena 

147  (397)      malos  defindunt,  fiunt  tabulata  falaeque 

148  (398  s)    occumbunt  multi  letum  ferroque  lapique 

aut  intra  muros  aut  extra  praecipe  casu 

149  (401  ss)  undique  conveniunt  velut  imber  tela  tribuno : 

configunt  parmam,  tinnit  hastilibus  umbo, 
aerato  sonitu  galeae,  sed  nec  pote  quisquam 
undique  nitendo  corpus  discerpere  ferro. 
5  semper    abundantes    hastas  frangitque  quatitque. 

totum  sudor  habet  corpus,  multumque  laborat, 
nec  respirandi  fit  copia :  praepete  ferro 
Histri   tela  manu  iacientes  soUicitabant 

150  (410)      quippe   vetusta  virum  non  est  satis  bella  moveri 

151  (411S)    reges    per  regnum    statuasque  sepulcraque  quae- 

runt, 
aedificant  nomen :   summa  nituntur  opum  vi 

152  (414)      ingenio  forti  dextra  latus  pertudit  hasta 

153  (415)      concidit,  et  sonitum  simul  insuper  arma  dederunt 

154  (4165)  tamen  induvolans  secum  abstulit  hasta 

insigne 

155  (418)      tunc  timido  manat  ex  omni  corpore  sudor 

156  (419)      matronae  moeros  complent  spectare  faventes 

156  a  {421)  quos  ubi  rex  Epulo  spexit  de  cotibus  celsis 

157  (423)      primus  senex  bradys  in  regimen  bellique  peritus 

158  (424)      ""aestatem  autumnus  sequitur,  post  acer  hiemps  it 

159  (427)      "navorum  imperium  servare  est  induperantum 

145  Prisc.  GL  n  518  I  fero  sic  trad. :  ferocis  (=  quae  esse  ferocis  for- 
tuna  solet)  V. :  ferox  sic,  ferocem  alii  2  indigne  et  ci  Columna  acervo 
11.  praeter  unum  belli  calamitatem  deplorat  Antiochus  146  Fest.  201 
''accensi''  147  Non.  114  (liberXV)  dif findunt  M.emlsi:  defigufitN. 
"turres  ligneae'  scil.  in  oppugnatione  Ambraciae  Aetolorum  urbis  148 
Prisc.  GL  II  281  I  =  Prisc.  GL  II  250  l  obcumbunt  v.  1.  '^lapide' 
149  Macr.  sat.  6,  3,  3  cf.  Hom.  11  102  ss  et  Verg.  Aen.  9,  803  ss  i  scil. 
Caelio  ab  Histrorum  impetu  se  defendenti  ante  3  versum  intercidisse 
suspicatur  V.  5  obundantes  ci  Pontanus  150  Fest.  257  (liberXVI) 
"quodni^  T.  Caecilius  Teucer  f raterque  eius  celebrantur  cf .  Vahl.  p.  CXCIX  s 
151    Macr.  sat.  6,  I,  17  152  Prisc.  GL  II  518     dextrum  MeruJa     asta 

cod.  Bern.  cf.  Varr.  ling.  5,  115  153  Macr.  sat.  6,  i,  24  154  Macr. 

sat.  6,  I,  53  I  inde  volans  v.  1.  2  scil.  apicem  155  Macr.  sat.  6,  i,  50 
tum  V.  1.  =  nuinaviil  Lachm.  ad  Lucr.  5,  396  156  Serv.  auct.  georg. 
I,  18.  4,  230     'volentes'  I56a  Fest.  437  cf.  Varr.  ling.  6,  82  V.  ad  1. 

PW   VI   265,  2  157  Fest.  278     bradyn  trad. :  bradus^^l&rwXz.  158 

Prisc.  GL  II  153  +  Serv.  Aen.  6,  685  cf.  Explan.  in  Don.  GL  IV  491 
sequitux  om  Serv.      hiems  v.  1.      it  om  Prisc. :  fit  ci  Fabricius  159 

Fest.  166.  169  'strenuorun^     imuperantum  trad. 


ANNALES      XIV XVII 


29 


160 
161 
162 
163 

164 

165 
166 
167 
168 


169 
170 

171 
172 
173 
174 

175 

176 
177 

178 
179 


429)  ''spero    si    speres    quicquam    prodesse  potis  sunt 

430)  "quo  res  sapsa  loco  sese  ostentatque  iubetque 
433)      "nox  quando  mediis  signis  praecincta  volabit 
434  s)  interea  fax 

occidit  oceanumque    rubra    tractim  obruit  aethra 
436  s)    hic  insidiantes  vigilant,  partim  requiescunt 
texti,  (cum)  gladiis,  sub  scutis  ore  faventes 

439)  it  eques  et  plausu  cava  concutit  ungula  terram 

440)  tum    cava    sub    monte  late  specus  intus  patebat 
442)      toUitur  in  caelum  clamor  exortus  utrisque 

443  ss)  concurrunt  veluti  venti  cum  spiritus  austri 

imbricitor  aquiloque  suo  cum  flamine  contra 
indu  mari  magno  fluctus  extollere  certant 

456)      "o  genitor  noster  Saturnie,  maxime  divum 

457  s)    luppiter  hic  risit  tempestatesque  serenae 
riserunt  omnes  risu  lovis  omnipotentis 

459)      iam  cata  signa  fere  sonitum  dare  voce  parabant 

463)  '^'^quis    pater   aut  cognatus  volet  vos  contra  tueri 

464)  "aversabuntur  seraper  vos  vostraque  vuUa 
465  s)    "audire  est  operae  pretium  procedere  recte 

qui    rem  Romanam    Latiumque    augescere   vultis 
467  s)  "tibi  vita 

seu  mors  in  mundo  est 
469)      cum  sese  exsiccat  somno  Romana  iuventus 
472  s)    oscitat  in  campis  caput  a  cervice  revulsum 

semianimesque  micant   oculi  lucemque   requirunt 

477)  idem  campus  habet  textrinum  navibus  longis 

478)  labitur  uncta  carina  per  aequora  cana  celocis 


160  Fest.  333      '^speres  .  .  .  pluraliter'  161   Fest.  325     ''ipsa  162 

Fest.  258     ''quoniaii^  163  Macr.  sat.  6,  4,  19         164  Serv.  auct.  georg. 

4,  230   cf.  id.  georg.    i,  18  165     Macr.  sat.  6,  i,  22    (liber  XVII) 

166  Prisc.  GL  II  260  Non.  222  cf.  Fest.  343  GL  suppl.  102  tum.  cava 
Prisc. :  tuni  cavo  GL  suppl. :  tum  causa  Fest.  cod. :  concava  Non. :  cum 
cava  ci  V.  ni.  alte  Fest.  cod. :  montis  latet  Non.  codd.  inter  GL  suppl. : 
inius  Fest.    petehat  v.  1.  167  Macr.   sat.   6,    i,  21     clamos  ci  Lachm. 

utrimque  Merula  168  Macr.   sat.   6,  6,   28      2  ad  contra  cf.  V.  adn. 

3   inde  trad.  169  Prisc.   GL  III  205    (liber  incertus)     cf.  ex.  gr. 

Hom.  0  31  170  Serv.  auct.  Aen.  i,  254  171  Varr.  iLng.  7,46  ''acuta 
ferae  cod. :  fere  Laetus :  fera  O.  Mueller  172  Varr.  ling.  7,  12  nos  cod. 
173  Non.  230  adversabantur,  vivos  Non.  11.  duo  versus  olim  in  unum 
conexi  174  Porph.  Hor.  sat.  i,  2,  37  i  =  Mar.  Victorin.  GL  VI  67 
2  =  Non.  478     2  alciscere  Non.  175  Char.  GL  I  201  176  Schol. 

Stat.  Theb.  6,  27  177  Serv.  Aen.  10,  396  178  Serv.  auct.  Aen.  11,  326 
cf.  Cic.  orat.  157     ^vauTCYjYta'  179  Isid.  orig.  19,  i,  22     Inscr.  Buech. 

Mus.  rhen.  59  (1904)  322    cf.  Thes.  1.  1.  III  s.  v.  celox 


70  Q-  ENNIVS 

180  (479)      ingenti  vadit  cursu  qua  redditus  termo  est 

181  (482)      "haud    temere    est    quod    tu    tristi    cum    corde 

gubemas 

182  (483)      "dum  clavum  rectum  teneam  navemque  gubemem 

183  (484  s)  cum  a  carcere  fusi 

currus  cum  sonitu  magno  permittere  certant 

184  (487)      cum  magno  strepitu  Volcanum  ventus  vegebat 

185  (491)      "optima  caelicolum,  Saturnia,  magna  dearam 

186  (493)      "qui  vincit  non  est  victor  nisi  victus  fatetur 

187  (494)       Mum  quidem    unus  homo   Romanus  toga  supe- 

rescit 

188  (495)      et  detondit  agros  laetos  atque  oppida  cepit 

189  (499)      tonsilias  rapiunt,  configunt  litus,  aduncas 

190  (500)      moribus  antiquis  res  stat  Romana  virisque 

191  (501  s)    septingenti  sunt  paulo  pkis  aut  minus  anni, 

augusto    augurio    postquam    inclita   condita    Ro- 

ma  est 

192  (503)      Hispane,  non  Romane,  memoretis  loqui  me 

193  (504)      Illyrii  restant  sicis  sybinisque  fodentes 

194  (514SS)  et  tum  sicut  equus  qui  de  praesepibus  fartus 

vincla  suis  magnis  animis  abrupit  et  inde 
fert  sese  campi  per  caerula  laetaque  prata, 
celso    pectore    saepe  iubam  quassat  simul  altam, 
5  spiritus  ex  anima  caHda  spumas  agit  albas 

195  (519S)    cumque  caput  caderet,  carmen  tuba  sola  peregit 

et  pereunte  viro  raucum  sonus  aere  cucurrit 

196  (521  s)    corpore  tartarino  prognata  Paluda  virago, 

cui  par  imber  et  ignis,  spiritus  et  gravis  terra 

197  (527)      tum  tonuit  laevum  bene  tempestate  serena 


180  ¥est.  363     '^terminui'  181    Serv.  auct.  Aen.   9,   327     ''sine  causa 

corde:  menie  v.  1.  182  Isid.  orig.  19,  2,  12   Quint.  inst.  2,  17,  24    dum 

Quint. :  ut  Isid.    naviinque  v.  1.  183  Schol.  Verg.  Beru.  georg.  I,  512 

I   e  carcere  Hagen  184  Fest.  153     vegerat  trad.  185  Prisc.  GL 

in  192  186  Serv.  auct.  Aen.  11,306     vicit  v.  1.  187  Fest.  302 

Paul.  Fest.  303      Romanus  toga  Fest. :  Romae  Paul.     '^supererii'  188 

Prisc.  GL  II  482  detoto7idit  trad. :  corr.  Bamb.  189  Isid.  orig.  19,  2,  14 
tonsillasapiunt  11.  optt.  ''tinciiios  ferreos  vel  ligneoi'  190  Aug.  civ.  2,  21 
p.  8r    Galiican.  Avid.  5,  7     restat  v.  1.  191    Varr.  rust.  3,  I,  2      2  = 

Suet.  Aug.  7  192  Char.  GL  I  200,  22  cf.  Fest.  286  ispaiti  Fe&t.  193 
Paul.  Fest.  336  sybina  ''telum  Illyrioriim  venabuli  simil^  fodantes 
Merula  V.  ad  Paul.  Fest.  84  194  Macr.  sat.  6,  3,  7  (cf.  Hom.  Z  506  ss) 
195  Schol.  Stat.  Theb.  11,  56  196  Prob.  Verg.  eci.  6,  31  p.  340     i   = 

Varr.  ling.  7,  37  cf.  Fest.  359  i  corpora  tartareo,  palude  sim.  Prob.  codd. 
(cf.  V.  p.  304)  197  Cic.  div.  2,  82 


198 
199 
200 
201 
202 
203 
204 

205 
206 
207 

208 

209 
210 
211 
212 
213 
214 
215 
216 
217 
218 
219 


ANNALES     LIBRI  INCERTI  ■>  j 

528)  tantidem  quasi  feta  canes   sine  dentibus  latrat 

529)  tunc  coepit  memorare  simul  cata  dicta 

530)  inde  loci  lituus  sonitus  effudit  acutos 

531)  clamor   ad    caelum    volvendus    per  aethera  vagit 

532)  "pandite  sulti  genas  et  corde  relinquite  somnum 
537)  atque  atque  accedit  muros  Romana  iuventus 
538  s)  fortunasque  suas  coepere  latrones 

inter  se  memorare 

540)  effudit  voces  proprio  cum  pectore  sancto 

541)  contremuit    templum    magnum    lovis    altitonantis 
542  s)  qui  fulmine  claro 

omnia  per  sonitus  arcet,  terram  mare  caelum 

547  s)  at  Romanus  homo,  tamen  etsi  res  bene  gesta  est, 
corde  suo  trepidat 

555)  olli  cemebant  magnis  de  rebus  agentes 

556)  perque    fabam    repunt    et    mollia  crura  reponunt 

557)  interea  fugit  albus  iubar  Hyperionis  cursum 

558)  inde  patefecit  radiis  rota  candida  caelum 

559)  "hos  pestis  necuit,  pars  occidit  illa  duellis 

560)  omnes  mortales  sese  laudarier  optant 

563)  contra   carinantes    verba  atque  obscena  profatus 

565)  cum  legionibus  quom  proficiscitur  induperator 

569)  atque  manu  magna  Romanos  inpulit  amnis 

570)  pila  retunduntur  venientibus  obvia   pilis 
573)  carbasus  alta  volat  pandam  ductura  carinam 


»98  Varr.  ling.  7,  32    /aeta  cod.     '^canis'  199  Varr.  ling.  7,  46     cepit 

memorari  cod.      simul   {lacritnans)    tempt.  V.      '^acuta  200    Paul. 

Fest.  116         201   Varr.  ling.  7,  104     'eXtaaofJ-svo?'  V.  202  Fest.  343 

510,  21  Th.  Paul.  Fest.  ^342.  -94  sultigenias  Fest. :  sulpigenas  Paul. " 
^si  voltis'  203  Gell.  10,  29,  2  cf.  Non.  530  atque  semel,  accendit  Non. 
204  Non.  134  suas:  quas  trad.  '^mercennarii^  205  Serv.  georg.  2,424 
effundit  v.  1.  206  Varr.  ling.  7,  7  207  Serv.  auct.  Aen.  i,  31    4- 

Prob.  Verg.  ecl.  6,  31   p.  343  208  Cic.  de  orat.  3,    168     ut  integri 

tametsi  v.  1.  209  Serv.  Aen.  12,  709  210  Serv.  georg.  3,  76     scil. 

grues     per  quam  v.  1.:    om  all.  211   Prisc.  GL  II    170     curruni  L. 

Mueller  212  Isid.  orig.  18,  36,  3  patefacit  v.  1.  213  Prisc.  GL  II  470 
214  Aug.  ^  trin.  13,  3,  6  -ep.  231,  3  laudari  exoptant  Kw^.'-  215  Serv. 
auct.  Aen.  8,  361  'obtrectantes  de  prosodia  cf.  Skutsch  PW  V  2620 
et  Thes.  1.  1.  s.  v.  carino  aeque  coni  Castricomius  Hauptius  216  Cassiod. 
GL  VII  207     imperator  trad.  217  Schol.  Veron.  Verg.  Aen.  5,  241 

218  Comment.  Lucan.  i,  6  219  Schol.  Stat.  Ach.  i,  558  ap.  C.  Bar- 
thium  in  Stat.  tom.  III  p.   1693     "navis' 


32 


Q.  ENNIVS 


SCENICA 


220  (i  ss  Scenic.  V.  ^)  exsurge,  praeco,  fac  populo  audientiam.  — 

sileteque  et  tacete  atque  animum  advertite : 
audire  iubet  vos  imperator 

221  (5)        interea  mortales  inter  sese  pugnant  proeliant 

222  (6)        serva  cives,  defende  hostes,   ciim  potes  defendere 

223  (7  ss)  summam  tu  tibi  pro  mala 

vita  famam  extolles  et  pro  bona  paratam  gloriam. 
male  volentes  famam  tollunt,  bene  volentes  gloriam 

224  (los)  per  ego  deum  sublimas  subices 

umidas,  unde  oritur  imber  sonitu  saevo  et  spiritu 

225  (12)       eo  ego  ingenio  natus  sum :   amicitiam  atque  inimi- 

citiam  in  frontem  promptam  gero 

226  (13  s)    quo  nunc  incerta  re  atque  inorata  gradum 

regredere  conare  ? 

227  (17)      -j  -  qui  rem  cum  Achivis  gesserunt  statim 

228  (19)      lumen  iubarne  in  caelo  cerno  ?_v^_ 

229  (20)      Aiax :  misso  sanguine  tepido  tullii  efflantes  volant 

230  [22  ss)  miiltis  sum  modis  circumventus,  morbo  exilio  atque 

inopia ; 
tum    pavor  sapientiam  omnem  mi  exanimato  ex- 

pectorat : 
alter  terribilem  minatur  vitae  cruciatum  et  necem ; 
quae  nemo  est  tam  firmo  ingenio  et  tanta  confidentia 
)  quin  refugiat  timido  sanguen  atque  exalbescat  metu 


220  Plaut.  Poen.  prol.  11.  35  (Achilles,  Achilles  Aristarchi) 
pronuntiant    i  histricus,    2  s  praeco  221   Non.  472      inta,  ita  codd. 

222  Non.  277  223  Isid.   diff.   218  p.   29  Arev.     2  pro  mala  v.  f. 

extolles  pro  b.  partam  g.  mavult  Ribb.  3  bis  viventes  ?  224  Fest.  305 
Gell.  4,  17,  14  Non.  169  (usque  ad  iinber)  i  sublimas  om  Fest.  subicis 
Non. :  subiices  V.  ^nubes  subiectai  2  humidas  Gell.  inde  Fest.  et  om 
Fest.     strepitu  Gell.  225  Gell.    19,  8,  6     Non.    129     verba   Achillis 

cf.  Hom.  I  312     ego  om   Gell.    fronte  v.  1.        226  Non.    166     '^revocari 

227  Non.  393,   14    (Aiax)     ''perseverayiter     '^aequabiliter'    scil.     Troiani 

228  Varr.  ling.  6,  6.  81.  7,  76  229  Fest.  352  animam  m.  sangui 
Hermann  ''silani  ''rivi  230  Cic.  ^  de  orat.  3,  218  I  =  Cic.  ^fin.  4,  62 
2  —  Cic.  ^  de  orat.  3,  154  "'Tusc.  4,  19  Non. '  16  5  =  Cic.  ^fin.  5,  31 
cf.  Non.-  224  Prisc.  GL  H  250  (Alcmeo,  'AXyjAcCuv  h  oia  'FcospiSo? 
Euripidis  ?)  AJcmeo  loquitur  l  multis  modis  sum  Cic.  ^  integri  (Cic.  ^  ?), 
unde  viultimodis  ^mw  coni  edd.  (cf.  Cic.  or.  153)  2  wzzA/ tradd. :  omCic.  ^ 
mutili  mihi  omnem  Cic.  ^  v.  1.  omnem  s.  mi  Non.  ^  v.  1.  ex  anima  ex- 
pectaret  (expectoret)  Cic.  *  3  alter  om  Cic.  ^  mutili :  mater  Ribbeck : 
ultor^V.  minitaturCic^  integn  ^  nonfugiafi^on.'^  sanguine  Cic^  \.L: 
sanguis  Cic.  ^ 


SCENICA      TRAGICA 


33 


231  (27  ss)a  unde  haec  flamma  oritur? 

b  incede,  incede,  adsunt,  me  expetunt 

c  fer  mi  aiixilium,  pestem  abige  a  me,  flammiferam 
hanc  vim  quae  me  excruciat. 
caerulea    incinctae    angui   incedunt,    circumstant 
cum  ardentibus  taedis 
d  intendit  crinitus  Apollo 

arcum  auratum  hma  innixus : 
Diana  facem  iacit  a  laeva 
e  sed  mihi  ne  utiquam  cor  consentit  cum  oculorum 

aspectu  ^  _ 

232  (35  ss)  ^  mater  gravida  parere  se  ardentem  facem 

visa  est  in  somnis  Hecuba;  quo  facto   pater 

rex  ipse  Priamus  somnio  mentis  metu 

perculsus  curis  sumptus  suspirantibus 

exsacrificabat  hostiis  balantibus. 

tum  coniecturam  postulat  pacem  petens 

ut  se  edoceret  obsecrans  Apollinem 

quo  sese  vertant  tantae  sortes  somnium. 

ibi  ex  oraclo  voce  divina  edidit 

Apollo  puerum  primus  Priamo  qui   foret 

postilla  natus  temperaret  tollere : 

eum  esse  exitium  Troiae,  pestem  Pergamo 

2S3  (475)    iam  dudum  ab  ludis  animus  atque  aures  avent 
avide  exspectantes  nuntium 

234  (49)      multi    alii    adventant,    paupertas  quorum  obscurat 

nomina 

236  (50)      hominem    appellat :    "quid    lascivis,    stolide  ?    non 

intellegis 

236  (51)      volans  de  caelo  cum  corona  et  taeniis 

237  (52)      is  habet  coronam  vitulans  victoria 

238  (53)      quapropter  Parim  pastores  mmc  Alexandrum  vocant 

239  (54  ss)  a  sed    quid    oculis    rapere    visa  est  derepente  ar- 

dentibus. 


231  Cic.  ac.  2,  89  +  (e)  52  (cf.  ac.  2,  895).  88  cf.  Fest.  165  Alcmeonis 
verba  b  in  caede  bis  Vind.  c  2  caertcleae  sim.  trad.  igni  trad.  d  i  (/lac) 
suppl.  V.  e  aspectu  (^trnci)  ci  Ribb.  ad  Pacuv.  3  232  Cic.  div.  i,  42 
(Alexander,  'AXs^avSpoi;  Euripidis)  Cassandrae  verba  i  {mea)  ci  V. 
9  uhi  v.  1.  divinae  dedit  v.  1.  233  Varr.  ling.  6,  83  234  Macr.  sat. 
6,  I,  61  'agitur  de  ludis  Paridisque  victoria'  V.  235  Fest.  317  lascivi 
et  intellegit  trad.  236  Fest.  360  scil.  Venus  vel  Victoria  "i^yi  Paul. 
Fest.  369     '^laetayis  gatidio  238  Varr.  ling.  7,  82  239  Cic.  div. 

Diehl,  Poetanim  Romanorum  veterum  rell.  3 


34 


Q.    ENNIVS 


(aut)    ubi   illa  paulo  ante  sapiens  virginali  mo- 

destia?  — 
mater  optuma,  tu  multo  mulier  melior  miilierum, 
missa  sum  superstitiosis  hariolationibus, 
neque  me  ApoUo  fatis  fandis  dementem  invitam 
5  ciet. 

virgines  vereor  aequalis,  patris  mei  meum  factum 

pudet, 
iiptumi  viri.  mea  mater,  tui  me  miseret,  mei  piget : 
optumam  progeniem  Priamo  peperisti  extra  me; 

hoc  doiet; 
raen  obesse,  illos  prodesse,  me  obstare,  illos  obsequi 
b   adest,  adest  fax  obvoluta  sanguine  atque  incendio, 
multos    annos    latuit,    cives,    ferte    opem  et  re- 

stinguite 
c  iamque  mari  magno  classis  cita 

texitur,  exitium  examen  rapit: 
adveniet,  fera  velivolantibus 
navibus  complebit  manus  litora 
d  eheu  videte : 

iudicavit  inclitum  iudicium  inter  deas  tris  aliquis  : 
quo  iudicio  Lacedaemonia  mulier,  furiarum  una 

adveniet 

240  (72  ss)      6  lux  Troiae,  germane  Hector, 

quid  ita  cum  tuo  lacerato 
corpore  (abiectu's)  miser  aut  qui 
te  sic  respectantibus 
5  tractavere  nobis  ? 

241  (76  s)    nam  maximo  saltu  superabit  gravidus  armatis  equus, 

qui  suo  partu  ardua  perdat  Pergama 


I,  66s  +  (dj  I,  114  (cf.  2,  112)  a  6  c  2  =  Cic.  orat.  155  b  i  =Non.  112. 
328  c  \  d  \  =  Cic.  div.  2,  112  Att.  8,  II,  3  {=  c  l)  audimus  a  1.2 
Hecubain,  03  —  d  Cassandram  a  i  rabere  visa  es  ci  Muretus  Lambinus 
2   {aut)   ubi  illa  Lachm. :    ubi  illa  (tua)  al.     virginali^  ?  3  optuma 

tum  11. :  optuma  tu  V. :  optumarum  all.  5  neque  me :  namqice  Ribb. 
6  vero  11.  8  repperisti  (repe-J  optt.  b  I  adest  f.  involuta  incendio  (-ij 
Non.  bis  2  referte  v.  1.  c  4  complevit  optt.  d  2  iudicabit  Haupt 
240  Macr.  sat.  6,  2,  18  cf.  Leo-  20  3  (  )  inseruit  Leo  miser  (es)  V. 
5  siXxuaav  interpretatur  V.  iambos  restituit  Ribb.,  Buech.  praetulit  ana- 
paestos  241  Macr.  sat.  ^  6,  2,  25  i  cf.  Macr.  -  3,  13,  13  i  superavit  11. 
gravibus    Macr.  ^  11.  2    anapaestos  esse    iudicat    Leo  *    21,    Vahlenus 

trochaeos  (unde  qui  {cum)  suo  coni),  senarium  Ribb.  ardua{vi)  arce{m) 
expletis 


SCENICA      TRAGICA 


35 


242  (79)      rapit  ex  alto  naves  velivolas 

243  (80  s)    y^  -  ^  annos   miiltos  longinque  ab  domo 

bellum  gerentes  summum  summa  industria 

244  (82)      Hectoris  natum  de  Troiano  muro  iactari  ^  _ 

245  (83  s)    nam  ubi  introducta  est  puerumque  ut  laverent  locant 

in  clypeo 

246  (85  ss)  a  ex  opibus  summis  opis  egens  Hector  tuae 

d  quid  petam  praesidi  aut  exequar,  quove  nunc 

auxilio  exili  aut  fuga  freta  sim? 

arce    et   urbe    orba   sum :    quo    accidam,    quo 

applicem, 

cui  nec    arae    patriae    domi  stant,    fractae  et 

disiectae  iacent, 

fana  flamma  deflagrata,    tosti  alti  stant  parietes  s 

deformati  atque  abiete  crispa 
c  o  pater,  o  patria :  o  Priami  domus, 

saeptum  altisono  cardine  templum, 

vidi  ego  te  adstantem  ope  barbarica 

tectis  caelatis  laqueatis 

auro   ebore  instructam  regifice  5 

d  haec  omnia  vidi  inflammari, 

Priamo  vi  vitam   evitari, 

lovis  aram  sanguine  turpari 

247  (loos)    vidi,  videre  quod  me  passa  aegerrume, 

Hectorem  curru  quadriiugo   raptarier 

248  (102)      quantis  cum  aerumnis  illum  exanclavi  diem ! 

249  {103)      quidfit?  seditio tabetneannumerosaugificatsuos? 


242  Macr.  sat.  6,  5,  10    (Andromaclia   Aechmalotos    ad   Euripidis 

fabulam  fortasse  cognominem,   quani  cognitam  non  habemus)     capff  v.  1, 

scil.  venttis  243  Non.  ^402.  "515      \  a  domo  Non.^     244  Varr.  ling. 

10,  70    Hecforis     e  ci  Lachm.    H.  n.  d.  moero  iactarier  Scal.     qui  subiecit 

frg.  28  et  intellegit  iubent,  flagitant        245  Non.  504     cypeo  (cip-J  trad. 

scil.  Hecuha  et  Astyanacta  246  Cic.  ^  Tusc.  3,  44  s     h\  =  Cic.  ^  de 

orat.  3,   183  (cf.  3,   102)      ^»3    cf.   Cic.  ^  orat.  93       c\   =  Cic.  *  de  orat. 

3,   102.  217    (cf.  Sest.  121  Serv.  Aen.  2,  241)      c  35  =  Cic. ^  Tusc.  i,  85 

cf.  Serv.  auct.  Aen.  i,  726     d  =  Cic.  ®  Tusc.  i,  85    d\  %  —  Cic. '  de  orat. 

3,  217  cf.  Sest.  121  Tusc.  3,  53  <f3  =  Non.  181  ^»  cf .  'Av8p.  397  ss  Andro- 

machae   preces     a  intellege  -voco  te  (V.)     h  2  fugae  Bentley     3  arceni  et 

urhejn  orhas  Cic.  ^    accedam  trad.    scil.  ad  genua    b^  alii  tra.d.    ^3  astante 

^L      Cic.  *    te  scil.  Priami  domum  stantem     c  4  lacuatis  Serv.  auct.     c  5   regi- 

H'      Hcern    trad.      d  \  videt   Cic. '       d  2    vi  om    Cic. '    evitaret  Cic. '    (mutili) 

V       ^3  sanguinem  Cic.  ^       247  Cic.  Tusc.  i,  105   cf.  frg.  25     vidi  %cA.  Andro- 

B        macha         248  Non.  292    ennius  androtnache  malo  torquantis  (-entis  v.  1.) 

B       trad.  i.  e.  '£.  A.  aechmaloto  quantis'     '^perpessa  sun^  scil.   Andromacha 

■       249  Non.  76     tabesne,  numerus  trad. 

I 


36 


Q.    ENNIVS 


250  (104)      sed    quasi    aut    ferrum    aut  lapis  durat,    rarenter 

gemitum  conatur  trahens 

251  (105)      Andromachae  nomen  qui  indidit,  recte  ei  indidit 

252  (106)      nam  neque  irati  neque  blandi  quicquam  sincere 

sonunt 

253  (lO/Ss)       Acherusia  templa  alta  Orci 

salvete  infera  pallida  leti 
nubila  tenebris  loca 

254  (ii2s)    a  quae  cava  caeli 

b       signitenentibus  conficis  bigis 

255  (114)      corpus  contemplatur  unde  corporaret  vulnere 

256  (115)      scrupeo    investita    saxo    atque    ostreis    squamae 

scabrent 

257  (ii8s)  alia  fhictus  differt  dissupat 

visceratim  membra,  maria  salsa  spumant  sanguine 

258  (120)      hberum  quaesendum  causa  familiae  matrem  tuae 

259  (121)      lit  tibi  Titanis  Trivia  dederit  stirpem  Hberum 

260  (122)      fiUis  propter  te  obiecta  sum  innocens  Nerei  w  _ 

261  (I23ss)his  erat  in  ore  Bromius,  his  Bacchus  pater, 

ilHs  Lyaeus,  vitis  inventor  sacrae : 
tum  pariter  euhan  (euhoe  euhoe)   euhium 
ignotus  iuvenum  coetus  alterna  vice 
s  inibat,  alacris  Bacchico  insultans  modo 

262  (128)      w  w  an  inter  se  sortiunt  urbem  atque   agros 


250  Non.  515  prius  aut  om  nonnulli  conatu  ci  Lipsius  trabem  trad. : 
em  Lipsius      a   durat   senarium    iambicum    incipere    maluenint   plerique 

251  Varr.  ling.  7,  82  et  <?/ (om  vulg.)  indidit  et  indidit  Varr. :  hoc  probavit 
Goetz  252  Non.  505  quiqtiam  trad.  253  Varr.  ling.  7,  6  (i  s)  + 
(1.3S)  Cic.  Tusc.  I,  48  cf.  Leo^  21  l  Acherunsia  Cic.  3  kti  dQXX.: 
leti  0,  leto  rell.  254  Varr.  ling.  5,  19  (Andromeda,  'Av8pofJ.eSa 
Euripidis)  cf.  Aristoph.  Thesmoph.  1065  s  Andromedae  Euripideae  prin- 
cipium  u)  v6|  bpd,  coi;  fiaxpov  tTZrtEOfia  Sttov.Ei?  hzit^ot'?jza.  vtuta  01- 
tppeuooa'  al^spoc  '.epa?  tou  cefivoxaxou  81'  'OX6fi.7rou  unde  (sacra  Nox) 
praefixit  Buech.  a  que  cod.  255  Xon.  20  'iyiterficeref  e  nuntii  de  fera 
interempta  narratione  (V.)  256  Non.  169  cf.  Paul.  Fest.  332  scrupi .  .  . 
aspera  saxa  Fest.  333  screpeo  v.  1.  scil.  terga  saxa  cod.  Fest.  hos- 
\treis  .  .  .]  Fest.  cod.  quam  excrabrent  trad.  257  Non.  183  salso 
ci  Scriverius  258  Fest.  258  vel  quaesundujn:  qtiae  secundtim  trad. 
dicit  Andromeda  Perseo  259  Varr.  ling.  7,  16  haec  Persei  verba  Medeae 
adscripserunt  O.  Mueller  et  Ribb.  260  Prisc.  GL  11  293  a  filiis  ci  Buech. 
intellege  filiabjts  Nerei  scil.  in  gratiam  Nereidum  V.  te  scil.  matrem 
supple  se7iis,  fierae  (V.)  261  Char.  GL  I  241,  6  (Athamas)  cf.  Leo^  16 
I  is  trad.  2  lisaetis  trad.  3  {euhoe  cantans)  Buech. :  euhi(e  euhoe 
virgiii^uml^eo-  4  imosjis  (i.  7inivorsus)  ci  V. ;  ac  totus  l^eo^  5  h^r^p'/[_s 
(V.)  instiltas  trad.  2O2  Non.  47 1  (Cresphontes,  Kpeo-f ovxvjc  Euripidis) 
an:   avi  ci  Buech.          (fiterum)   inter  V.  inter  se(^se)  Vossius 


SCENICA      TRAGICA 


37 


263  (129)      ducit    me    uxorem    liberorum    sibi    quaesendum 

gratia. 

264  ( 1 3 1  s)    neque    terram   inicere   neque    cruenta   convestire 

corpora 
mihi  licuit  neque  miserae  lavere  lacrimae  salsum 

sanguinem 

265  (134)      ego   meae  cum  vitae  parcam,  letum  inimico  de- 

precer 

266  (1355)  iit  nos  nostri  liberi 

defendant,  pro  nostra  vita  morti  occumbant    6b- 

viam 

267  (1375)    cui  nunc  aerumna  mea  libertatem  paro 

quibus  servitutem  mea  miseria  deprecor 

268  {139)      lapideo  sunt  corde  multi  qu6s  non  miseret  neminis 

269  (141  ss)  unde  sibi  populi  et  reges  consilium  expetunt 

suarum  rerum  incerti,  quos  ego  mea  ope  ex 
incertis  certos  compotesque  consili 
dimitto,  ut  ne  res  temere  tractent  turbidas 

270  (145  s)    tacere  opino  esse  optumum,  et  pro  viribus 

sapere  atque  fabulari  tute  n6veris 

271  (147)      nisi    patrem  materno  sanguine    exanclando    ulci- 

scerem 

272  (148)      id    ego   ius   atque  aecum  fecisse  expedibo  atque 

eloquar 

273  (149)      _  dico  vicisse  Orestem :  v6s  ab  hoc  facessite 

274  ( 1 5 1  ss)  caelum  nitescere,  arbores  frondescere, 

vites  laetificae  pampinis  pubescere, 

263  Fest.  258  duxit  Scriverius,  scil.  Cresphontes  Meropatii  264  Macr. 
sat.  6,  2,  21  I  s  mihi  corpora  trad.  2  mihi  scil.  Meropae  miserae 
Jtec  ci  Vossius  265  Gell.  J,  16,  10  ego  scil.  Cresphontes  czitn  meae  trad. : 
cum  meae(^met^) 'BSbh.  ''abigam  266  Serv.  auct.  Aen.  2.  62  (Erectheus, 
'Eps^^S-sui;  E5ptTCtSGo)  i  nos:  vos  II.  2  vostra  11.  cf.  Praxitheae  verba 
Eurip.  frg.  360,  14  s  (N.-)  xexva  tooS'  exatt  xixTOfiev,  0)?  ■^■ecuv  xe  Pojfxoo? 
7catpi§a  te  pucufj.eil-a  267  Gell.  7,  16,  9  Non.  290  audimus  Praxitheam 
I  qui  Gell.  intellege  patriae  erumnam  ea  Non. :  ertitnpna  ea  Gell.  vel 
potius  ttied  (idem  2)  2  quibus  i.  civibus  libertate  Non.  para  Non. 
ttieam  miseriam  {-a  pauci)  Non.  11.     ^atno/ior'  'depelld'  268  Fest.  162 

Paul.  Fest.  163      m-ulti  corde  Paul.  Fest.  269  Cic.  de  orat.    i,    199 

(Eumenides,  E5[J.£v[3e<;  Alox.u)^oo)  ex  Apollinis  oraculo  (V.)  i  expetant 
Cic.  2  suarutti  sumtiiartttn  integri  plerique  stittitttarum  v.  1.  ope  mea 
Reisig      3  que   om    integri   paene   omnes  270  Non.  475  V.  contulit 

Orestis  verba  Aesch.  Eum.  272  ss  K.  i  opino  scil.  Orestes  optutum  v.  1. 
271  Non.  292  scil.  Orestes  272  Non.  505  aectim  accius  trad. :  accius 
om  Ribb.      scil.  Apollo  2J2  Non.  306     dico  scil.  Minerva    oresten 

f-ennj  11.  facessit  II.:  ''recedite'  274  Cic.  ^  Tusc.  I,  69  3  =  Cic.  ^  de 
orat.  3,  154  Non.  122  cf.  Minerva  ap.  Aesch.  Eum.  885  ss     2  laetijicare7a.x. 


2 8  Q.    ENNIVS       . 

rami  bacarum  ubertate  incurvescere, 
segetes  largiri  fruges,  florere  omnia, 
5  fontes  scatere,  herbis  prata  convestirier 

275  (156S)    quid  hoc  hic  clamoris,  quid  tumulti  est?    nomen 

qui  usurpat  meum  ? 
quid  in  castris  strepiti  est? 

276  (158 s)    Hector  vi  summa  armatos  educit  [[in]]  foras 

castrisque  castra  ultro  iam  (con)ferre  occupat 

277  (i6iss)a  o    Patricoles,    ad    vos    adveniens    aixxilium    et 

vestras  manus 
peto    priusquam    oppeto    malam  pestem  man- 

datam  hostili  manu, 
neque    sanguis    uUo    potis    est  pacto  profluens 

consistere, 
si    qui    sapientia    magis    vestra    mors    devitari 

potest : 
namque    Aesculapi    Hberorum    saucii    opplent 
5  porticus : 

non  potest  accedi.  — 

certe  Eurypylus  hic  quidem  est : 
hominem  exercitum ! 
b  qui  alteri  exitiiim  parat, 

eum  scire  oportet  sibi  paratum  pestem  ut  parti- 

cipet  parem.  — 
eloquere    eloquere,    res  Argivum   proelio  ut  se 

sustinet.  — 
non  potest  ecfari  tantum  dictis  quantum  factis 

suppetit 
5  laboris 

c   ubi    fortuna    Hectoris    nostram    acrem    aciem 

inclinatam  (dedit) 

278  (173)     quis  ibi  non  est  vulneratus  ferro  Brugio  _«-/_ 

279  (175)      Hector  qui  haud  cessat  obsidionem  obducere 


3  iaccarum,  vacariim  v.  1  ubertatem  Non.  incurviscere  Non. :  incur- 
bescere,    incurvascere  Cic.  -  v.  1.  275  Non.   489   -|-   490  (Hectoris 

L  y  t  r  a  ad  Homericam  ut  videntur  Vahleno  poesim  conformata)  'Aga- 
memnonis  verba'  V.  276  Non.  355,  15      i   vi:  ei  trad. :    vei  Lindsay 

2  Troiani  inferre  occupant  Ribb.  277  Cic. '  Tusc.  2,  38  s  a^  cf.  Cic.  - 
orat.  155  colloquuntur  Eurypyius  et  Patricoles  a  6  ^ote  Bothe  exercitujn 
i.  '^vexatu7n  b  2  paratam  trad.  b  4  potis  Da^as  ecfari  (vi  passiva)  Vat. 
m.  pr. :    haec  fari  rell.     c  suppl.  Ribb.  278  Cic.  Rosc.  90  cf.  Schol. 

Gronov.  p.  434    phrvgio  trad.   (cf.   Cic.  orat.    160)  279  Fest.    198    cf. 

Hom.  M  88 


SCENICA      TRAGICA 


39 


280  (177)      at  ego,  omnipotens,  te  exposco  ut  hoc  consilium 

Achivis  auxilio  fuat 

281  (180)      saeviter  fortuna  ferro  cernunt  de  victoria 

282  (181)      aes  sonit,  franguntur  hastae,  terra  sudat  sanguine 

283  (182  s)    ecce  autem  caligo  oborta  est,  omnem  prospectum 

abstulit. 
_  w  _  w  derepente  contulit  sese  in  pedes 

284  (185)      constitit  credo  Scamander,    arbores  vento  vacant 

285  (186)      per   vos   et  vostrum  imperium  et  fidem,  Myrmi- 

donum  vigiies,  conmiserescite 

286  (l88s)    melius  est  virtute  ius :  nam  saepe  virtutem  mali 

nanciscuntur :  ius  atque  aecum  se  a  malis  spernit 

procul 

287  (196)      o  magna  templa  caelitum  coramixta  stellis  splen- 

didis 

288  {197  s)  miserete,  manus, 

date  ferrum,  qui  me  anima  privem 

289  (199SS)  haec  tu  etsi  perverse  dices,  facile  Achivos  flexeris: 

nam    cum    opulenti    loquuntur   pariter   atque  ig- 

nobiles, 
eadem  dicta  eademque  oratio  aequa  non  aeque 

valet 

290  (202)      heu  me  miseram,  interii:  pergunt  lavere  sanguen 

sanguine 

291  (203  s)    senex  sum :  utinam  mortem  obpetam  prius  quam 

evenat 
quod  in  pauperie  mea  senex  graviter  gemam 

292  (205)      nimium  boni  est,  cui  nihil  est  mali 

280  Non.  III  a  ego  v.  1.  consiUum  scil.  Patroclum  mittendi  armis 
Achillei   armafum  (V.)      auxilii  trad. :    auxili  Ribb.  281   Non.   51 1 

fortunam  Ribb.  y<?r^-z' Columna  282  Non.  504  aes :  et  \x^.di.  cf.  Hoin. 
T  494  283  Non.  518  contulerunt  Ribb.  Hom.  II  790SS,  Vahlen  T  441  ss 
I   dborta  11.  praeter  unum     2   {constitit.  tum)   ci  V.     pede  unus  284 

Non.  467      arhoris,  vagant  trad.  285  Non.  472      supplicat  Priamus 

ser  vos  trad.  286  Non.  399      i   eius  trad.     2  atque  cum  v.  1.     2   fort. 

se  a  287  Varr.  ling.  7,  6    (Hecuba)     'Ex.  68     'Hecubae  verba  som- 

nium    narrantis'     caeli   tum  cod.  288  Non.  474     exclamat  Hecuba 

cf.  Leo-  7  manus:  anuis  Scal.  (cf.  'Ex.  1653):  manu  Mueller  (cf.  'Ex. 
1105  s)  289  Gell.  II,  4,  3  "^Ex.  293  ss  ^Heciiba  est  ad  Vlixen  dicens' 
Gell.  2  ?ta7n  o.  quum  Porson:  namque  o.  c.  Scal.  290  Non.  ^224.  ^466. 
^  504  Hecubae  verba  eu,  eheu,  eheu  eheu  v.  1.  miserum  v.  I.  Idbere, 
Inmbere  Non.  ^'^:  lavare  Non.  ^  v.  1.  sanguinem  sanguine,  sangtien 
sanguinem,  sanguinefji  Non. -^  codd.  291  Non.  ^494.  ^5^7  'Ex.  497  s 
I  senex  sum  scil.  Talthybius  moriar  mortem  et  eveniat  Non.  -*  II.  2  pazi- 
periem  senex  Non.  ^  Bamb.  292  Cic.  fin.  2,  41     'Ex.  627  s    intellege 

''summum  bomim^  V. 


^O  Q-    ENNIVS 

293  (206)      vide    hunc    meae    in    quem    lacrumae    guttatim 

cadunt 

294  (207)      quae    tibi    in    concubio    verecunde    et     modice 

morem  gerit 

295  (209)      luppiter  tibi  summe  tandem  male  re  gesta  gratulor 

296  (210)     amicus  certus  in  re  incerta  cemitur 

297  (213  s)  procede,  gradum  proferre  pedum, 

nitere,  cessas,  o  fide 

298  (215SS)  quid  noctis  videtur  ?  in  altisono 

caeli  clipeo  tem6  superat 

stellas  sublime(n)  agens  etiam  atque 

etiam  noctis  iter 

299  (222  s)    quis    homo    te  exsupera\it   usquam  gentium  im- 

pudentia  ?   — 
quis  autem  malitia  te? 

300  (224)      Menelaus    me    obiurgat:    id    meis   rebus  regimen 

restitat 

301  (22555)  ego  proiector  quod  tu  peccas,   tu  delinquis,    ego 

arguor  ? 
pro   malefactis    Helena  redeat,    virgo   pereat    in- 

nocens  ? 
tua  reconcilietur  uxor,  mea  necetur  filia  [[mea]]  ? 

302  (2285)    plebes  in  hoc  regi  antistat  loco :   licet 

lacrumare  plebi,  regi  honeste  non  licet 

303  (23433)  otio  qui  nescit  utier 

phis    negoti    habet    quam    cum    est    negotium  in 

negotio. 


293  Non.  116  '^Ex.  760  hinc  meae  inquam  trad.  294  Non.  342  (cf. 
verba  Hecubae  'Ex.  82653)  scil.  Cassandra  295  Non.  116  '^gratias  agc? 
296  Cic.  Lael.  64  'Ex.  1226  dicit  Hecuba  Polymestori  297  Fest.  249 
+  Schol.  Veron.  Verg.  ecl.  5,  88  (Iphigenia)  'Icp.  ev  A5X.  i  ss  Aga- 
memnonis  verba  i  s  pedum  nitere.  Skutsch  Mus.  Rhen.  61  (1906)  610 
sed  cf.  Vahlen  Hermes  43  (1908)  519  s  298  Varr.  Hng.  7,  73  i  s  = 
Van-.  ling.  5,  19  cf.  Fest.  339  'I(p.  6  ss  2  superat  (temo  .  .  .)  ut  vid. 
Fest.  3  sublimein)  Buech. :  sublimis  interpretatur  Leo^  p.  8,  qui  inde 
a  stellas  ad  iter  trimetrum  anapaesdcum  agnoscere  sibi  videtur  agitans 
ci  V.    (cf.  add.  p.  305  et  Hermes  43,  515  ss)  299  Cic.  Tusc.  4,  77 

Agamemno  et  Menelaus  alter  alterum  interrogat  l  usquain  dett.  Bentley : 
timqtiam  rell.,  defendit  Skutsch  p.  614  s  2  quis  aute77t  mdlitia  Skutsch  1.  c. 
300  Rhet.  min.  p.  41,  29  H.  dicit  Agamemno  restat  trad.  301  Rhet. 
min.  p.  47,  18  H.  cf.  Atridarum  iurgia  'Itp.  317  ad  411  i  delinquas  trad. 
I  s  ego  arguor  pro  malefactis  ?  edd.  all.     3   negetur  trad.  302  Hier. 

epist.  60,  14  'I(p.  446  ss  antestat  \x&.&.  303  Gell.  19,  10,  12  ad  militum 
chorum  cf.  'Itp.  804  ss  et  Leo^  15  s  i  uti  trad. :  em  Skutsch  Leo-  2  cui 
est  Leo  '^ 


SCENICA      TRAGICA 


41 


nam    cui    quod    agat   institutumst  (is)  in  illo  ne- 

gotio 
id  agit,  (id)    studet,    ibi    mentem    atque   animum 

delectat  suum. 
otioso  in  otio  (homini)   animus  nescit  quid  velit. 
hoc    idem    est:    em    neque    domi    nunc   nos  nec 

militiae  sumus : 
imus    huc,    hinc  illuc,    cum  illuc  ventum  est,    ire 

illiic  lubet. 
incerte  errat  animus,  praeter  propter  vitam  vivitur 

304  (242  ss)  astrologorum  signa  in  caelo  quid  sit  observationis, 

ciim  capra  aut  nepa  aut  exoritur  nomen  aliquod 

beluarum. 
quod  est  ante  pedes  nemo    spectat;    caeli    scru- 

tantur  plagas 

305  (245)      -^  Acherontem  obibo,  ubi  Mortis  thesauri  obiacent 

306  (246  ss)  utinam  ne  in  nemore  Pelio  securibus 

caesa  accedisset  abiegna  ad  terram  trabes, 
neve  inde  navis  inchoandi   exordium 
coepisset,  quae  nunc  nominatur  nomine 
Argo,  quia  Argivi  in  ea  delecti  viri 
vecti  petebant  pellem  inauratam  arietis 
Colchis  imperio  regis  Peliae  per  dolum. 
nam  niimquam  era  errans  mea  domo  efferret  pedem 
Medea  animo  aegro  amore  saevo  saiicia 

307  (255  s)    antiqua  erilis  fida  custos  corporis, 

quid  sic  te  extra  aedis  exanimata  eliminas  ? 


3  (ts)  Leo^  m  illis  et  negotium  v.  1.:  non  ullo  7tegotio  Herrn.  V.:  nil 
nisi  negotium,  militi  n.  alii  5  initio  trad.  (homini)  Leo-  6  nec:  de 
trad.  7  illuc  hinc  cod.  Paris.  ire  illinc  11.  praeter  Par.  iuhet  trad.  8  vita 
coni.  edd.  (cf.  Skutsch  p.  612  ss)  304  Cic.  rep.  I,  30  (ille  de  Iphigenia 
Achilles)  3  =  div.  2,  30  (cf.  Don.  Ter.  Ad.  386  Sen.  apocol.  8)  egerunt 
de  his  versibus  Vahlen  Hennes  43,  520  s  Leo"^  8s  \  Jit  Y .  'ab  oh- 
servationis  nomine  verbali  pendent  astrologorum  signci  V.,  contra  ob- 
servantium  ci  Leo-     2  cf.  Cic.  nat.  3,  40  305  Fest.  201  cf.  Leo  ^  21 

adiho,  adiacent  cod.   Vahleno  expressa  videntur  ex  ''\f^.   1506  ss  306 

Rhet.  Her.  2,  34  1—8  =  Prisc.  GL  HI  423,  36  ss  i — 4.  8s  =  Cic. 
fat.  34  1.8  s  =  Cic.  Cael.  18  i  s  =  Cic.  inv.  i,  91  nat.  deor.  3,  75  top.  61 
Varr.  ling.  7,  33  Schol.  Stat.  Theb.  5,  336  Prisc.  GL  H  320  Quint.  inst.  5, 
10,  84  Don.  Ter.  Phorm.  157  alii  (Medea  exul)  M-f]8.  i  ss  e  variarum 
lectionum  farragine  tragoediae  exordium,  nutricis  verba,  sic  restituerunt 
edd.  inter  quos  praeclarissimi  Marx  Ribb.  Vahl.  307  Non.  ^  39.  -  292 

M-f]8.  49  ss  interrogat  paedagogus  i  edilis  Non.  -  2  sic  te:  sit  trad. 
examinata  trad.     elimina  f-atj   trad. 


42 


Q.    ENNIVS 


308  (2573)    cupido  cepit  miseram  mmc  me  proloqui 

caelo  atque  terrae  Medeai  miserias 

309  (259  ss)  quae  Corinthum   arcem   altam  habetis  matronae 

opulentae  optimates, 
multi  suam  rem  bene  gessere  et  publicam  patria 

procul, 
multi    qui    domi    aetatem  agerent  propterea  sunt 

improbati 

310  (262  s)  _  ^  _  nam  ter  sub  armis  malim  vitam  cemere, 

quam  semel  modo  parere 

311  (264  s)    si  te  secundo  himine  hic  offendero, 

moriere 

312  (266  ss)  a  nequaquam  istuc  istac  ibit :  magna  inest  certatio. 

nam    ut    ego    ilK    siipplicarem    tanta    blandilo- 

quentia, 
ni  ob  rem  ? 
b  qui    voh    esse    qu6d    \olt,    ita    dat    se    res,    ut 

operam  dabit. 
ille  traversa  mente  mi  hodie  tradidit  repagula, 
quibus    ego    iram    omnem    recludam  atque  iUi 

pemiciem  dabo, 
mihi  maerores,  ilH  luctum,  exitium  ilH,  exiUiim 

mihi 

313  (273)      qui  ipse  sibi  sapiens  prodesse  non  quit,  nequiquam 

sapit 

314  (276S)    quo  nunc  me  vortam,  quod  iter  incipiam  ingredi  ? 

domiim  patemamne  anne  ad  Peliae  fiUas  ? 

315  (278)      tii  me  amoris  magis  quam  honoris  ser\'avisti  gratia 

316  (279)      Medea,  utinam  ne  limquam  Colchis  ciipido  corde 

pedem  extulisses 

308  Cic.  Tusc.  3,  63  MyjS.  57  s  pronuntiat  nutrix  medeae  trad.  309 
Cic.  fam.  7,  b,  i  Mt,o.  244  ss  Medeae  verba  l  habebant  Cic.  3  qut  11. : 
quia  vel  quod  c\  edd.  310  Varr.  ling.  6,  81  (quod  ait  Medea)  Non.  261, 
18  -{-  7  MyjO.  250  s  I  na77i  om  Varr.  Non.  ^  te  Xon. '  V2ta77i  Non. : 
multa  Varr.  ^cofite^idere^  "amittere  311  Cic.  *  Rab.  Post.  29  i  =  Cic.  ^ 
Att.  7,  26,  I  My]0.  352  ss  hoc  Cic.  ^  offe^idero  scil.  Creoti  312  Cic. 
nat.  deor.  3,  65  s  MtjO.  364  ss  a  2  ego  scil.  Medea  illis  trad. :  tovSe 
Eur.  368  3  niobem  trad. :  em  V.  ad  Eur.  369  b  i  esse  om  boni  vult  v.  1. 
4  exitum  U.  praeter  Vind.  Voss.  B  313  Cic.  epist.  7,  6,  2  cf.  off.  3,  62 
V.  confert  Eur.  frg.  905  N. '  (e  Cic.  epist.  13,  15,  2)  ^<.zih  aotpiGTYjv,  ogtic 
06^  auxu)  co'f6c  'coudigna  ^Medea  sententia'  (V.)  314  Cic.  de  orat.  3, 
217  My,o.  502  ss  Medeae  verba  i  verta77i  v.  1.  2  ne  om  integri  appel- 
lare  vi\\x\.\\\  315  Cic.  Tusc.  4,  69  My,o.  530  s  loquiturlaso  servasti  coAA. 
316  Non.  297  MyjO.  431  cf.  Leo-  15  chori  verba  Medea  Leo-:  mede 
ante  cordis  exliibent  11.  retinuerunt  Ribb.  Vahl.     cokhis:  cordis  trad. 


SCENICA       TRAGICA 


43 


317  (-80)      (audiat)  Sol,    qui    candentem    in    caelo    sublimat 

facem 

318  (282  s)  salvete,  optima  corpora, 

cette  manus  vestrasque  measque  accipite 

319  (284  ss)  luppiter  tuque  adeo,  summe  S6I,   qui  res  omnis 

spicis, 
qui    (i)gne(o)    tuo    hmiine    mare    terram    caelum 

contines, 
inspice  hoc  facinus,  prius  quam  fiat,  prohibessis 

scelus 

320  (287  s)    asta  atque  Athenas  anticum  opulentum  oppidum 

contempla  et  templum  Cereris  ad  laevam  aspice 

321  (2  8gs)    cer(tati)o  hic  est  nulla  quin  monstrum  siet: 

hoc   ego  tibi  dico  et  coniectura  auguro 

322  (291)      mi  auscuha,  nate,  pueros,  crem(it)ari  iube 

323  (292)      himine  sic  tremulo  terra  et  cava  caerula  candent 

324  (295)      regnumque    nostrum    ut  sospitent  superstitentque 

325  (298)      stuhus  est,  qui  cupida  (mente)  cupiens  cupienter 

cupit 

326  (299)      neque    tu  (meum)    umquam  in  gremium  extollas 

hberorum  ex  te  genus 

327  (300  ss)  sed  virum  vera  virtute  vivere  animatum  addecet 

fortiterque  innoxium  stare  adversum  adversarios. 
ea  libertas  est,  qui  pectus  purum  et  firmum  ge- 

stitat : 
ahae  res  obnoxiosae  nocte  in  obscura  latent 

328  (304  s)    tum    tu    isti    crede  atque  exerce  hnguam,  ut  ar- 

gutarier 
possis 

329  (306)      quam  tibi    ex  ore  orationem  duriter  dictis  dedit 

317  Non.  170     ex  Aegei  iureiurando    cf.   V.   M*f]8.  752   (    )    supplet  V. 

318  Non.  84  Mtj8.  1069  s  pueros  Medea  alloquitur  319  Prob.  Verg. 
ecl.  6,  31  p.  338  chori  verba  ex  MtjS.  1251  ss,  1258  s  cf.  Leo*  14.S 
I  inspicis  11.  2  quique  tuo  11.:  em  Leo'-  ttto  {cuni)  V.  3  ;^of(?  Usener 
fit  prohibesse  et  11.  {et  om  Vat.)  320  Non.  470,  4  -|-  Varr.  ling.  9,  9 
antietim  Non.  11.  321  Non.  469  (Melanippa,  ad  Euripidis  fabulam 
formata)  322  Non.  246  'dicit  Hellen  Aeolo'  323  Macr.  sat.  6,  4,  7 
324  Non.  ^176.  '^170  ut  om  Non. '  325  Non.  91  (Phoenix.  hausta 
sit  ex  Iliados  potius  libro  nono  quam  ex  Euripidis  cognomine  fabula) 
Amyntoris  verba  niente  add.  V.,  contra  stultust  Lindsay,  senarium  resti- 
tuens  326  Cic.  orat.  155  cf.  Hom.  I  453  s  tu  11. :  praeter  Abrinc.  (tuum)  : 
tu{meum)  V.  Amyntor  pater  Phoenicem  exsecratur  327  Gell.  6,  17,  10 
Phoenix  loquitur  l  adiecit  codd.  2  stare  Buech.  Bentley  :  vocare,  vacare  11. 
4  obnoxiose  trad.  328  Non.  245  i  lingua  v.  1.  dicit  Amyntor  329 
Non.  512  Char.  GL  I  197,  25 


44 


Q.    ENNIVS 


330  (307)      saeviter  suspicionem  ferre  falsam  futtilum  est 

331  (308)      plus  miser  sim  si  scelestum  faxim  quod  dicam  fore 

332  (30Q)      ut  quod  factum  est  futtile,  amici,  vos  feratis  fortiter 

333  (310)      ibi  tum  derepente  ex  alto  in  altum  despexit  mare 

334  (311)      strata    terrae   lavere  lacrumis  vestem  squalam  et 

sordidam 

335  (312  ss)  ego    cum    genui    tum    morituros    scivi    et    ei    rei 

sustuli, 
praeterea  ad  Troiam  cum  misi  ob  defendendam 

Graeciam, 
scibam  me  in  mortiferum  bellum,  non  in  epulas 

mittere 

336  (315)      more    antiquo    audibo    atque    auris    tibi    contra 

utendas  dabo 

337  (3i6ss)«  ego    deum    genus    esse    semper  dixi  et  dicam 

caelitum, 
sed  eos  non  curare  opinor,    quid  agat  huma- 

num  genus : 
nam    si    curent,    bene    bonis  sit,    male    malis, 

quod  nunc  abest 
b    _  superstitiosi  vates  inpudentesque  harioli, 
aut    inertes    aut  insani  aut  quibus  egestas  im- 

perat, 
qui  sibi  semitam  non  sapiunt,   alteri  monstrant 

viam, 
quibus  divitias  pollicentur,    ab    iis  drachumam 

ipsi  petunt. 
de  his  divitiis  sibi  deducant  drachumam,  red- 

dant  cetera 

338  (324)      scibas  natum  ingenuum  Aiacem,  cui  tu  obsidionem 

paras 

339  (327)      eandem  me  in  suspicionem  sceleris  partivit  pater 

330  Non.  511  331  Non.  507  cf.  Hom.  I  458  ss  (V.)  sum  .  .  .  scelestim 
tiad.  332  Non.  514  cf.  Hom.  I464S?  (V.)    fueratis  codd.  333 

Non.  518  334  Non.  ^172.  ^504    (Telamo,    exemplar  adhuc  incom- 

pertum)  strata  scil.  Eriboea  mater  Aiacis  V,  tet-ra  Non.  *  v.  1.  squali- 
dam  Non.  '  335  Cic.  Tusc.  3,  28  Fronto  p.  217  N.  I  =  Sen.  dial.  12, 
II,  2  cf.  Hier.  epist.  60,  5  l  ego  scil.  Telatno  moriturum  Sen. :  intellege 
liberos,  in  quibus  Aiacem  ktdc  Sen.  3  sciebam  Cic.  Hier.  mortifera 
bella  Fronto  336  Non.    505      neque  plerique     Telamonem  audimus 

337  Cic.  div.  2,  104  +  (03)  nat.  deor.  3,  79  4-  5  div.  i,  132  Telamonis 
de  dis  vatibusque  pronuntiata  ^4  iis :  his  trad.  dracmam  dragmam 
dracJmiam  sim.  11,  5  is  v.  1.  dracmam  v.  1.  338  Fest.  198  ingenium 
cod.  dicit  Telamo  339  Non.  475  ''me  scil.  Teucrum  in  partem  eius- 
dera  suspicionis  adduxit  pater'  interpretatur  V. 


SCENICA      TRAGICA 


45 


340  (328)      deum  me  sentit  facere  pietas,  civium  porcet  pudor 

341  (330)      centone  caveo  convestitus,  squalida  saeptus  stola 

342  (331)      palam  muttire  plebeio  piaculum  est 

343  {332)      et  civitatem  video  Argivum  incendere 

344  (333)      qui  illum  di  deaeque  magno  mactassint  malo 

345  (334  s)    _  >-' _  w  verum  quorum   liberi  leto  dati 

sunt  in  bello,  non   lubenter  haec  enodari  audiunt 
34(}   (336)      deumque    de    consilio    hoc  itiner  credo  conatum 

modo 

347  (337  s)    te  ipsum  hoc  oportet  profiteri  et  proloqui 

advorsum  illam  mihi 

348  (339)      regnum  reliqui  saeptus  mendici  stola 

349  (340)      ibi  quid  agat  secum  cogitat  parat  putat 

350  (341)      sed  sonitus  auris  meas  pedum  pulsu  increpat 

351  (342  s)    eho    tu,    di    quibus    est  potestas    motus  superum 

atque  inferum, 
pacem  inter  sese  conciliant,  conferunt  conc(5rdiam 

352  (344)      (s)in  flaccebunt  condiciones,  repudiato  et  reddito 

353  (345)      aspice  hoc  sublime  candens,  quem  vocant  omnes 

lovem 

354  '349  ss)  a  nolite,  hospites,  ad  me  adire,  ilico  istic, 

ne  contagio  mea  bonis  umbrave  obsit. 
\j  _  tanta  vis  sceleris  in  corpore  haeret  — 
b  quidnam  est  obsecro  ?   quid  te  adiri  abniitas  ? 

340  Non.    160     ine    scil.    Teticrum      ''prohibei'  341    Non.  537     Paul. 

Fest.  487  (Telephus,  TYjXscpo?  Euripidis)  cf.  Eur.  frg.  697  N.  *  ittu)^' 
6c}jL(fipXY]atpa  aa)[J.atO(;  Xa^cjv  paxfj,  8tXxtYjpia  tu)(Y](;  cedo  et  c.  cum 
■vestitus  trad. :  em  Leo"-  11  s  scil.  ego  Tekphus  342  Fest.  145  Paul. 
Fest.  144  Phaedr.  3  epil.  poet.  34  cf.  Telephus  ap.  Eur.  frg.  703  N.  ^  |j.-f]  |xot 
cpO-ovfiOYit'  avSps?  ^EXXyjvcuv  axpoi,  el  7ttu»^6(;  (ov  tEtXYjx'  ev  la^S-Xot^Jiv 
Xey^-v  loqin  pericidum  Phaedr.  343  Non.  429  cf.  Eur.  frgm.  712  s  N.  ^ 
aitaoav  y][jl(I)v  tY]v  TuoXtv  y.axoppo^S-el  et  u)  'Kokic.  "ApYooi;  v.Xuefl''  ota  \k-[z\ 
scil.  eum  344  Non.  342    cf.  Eur.  frg.  720  N.  ^   xaxwi;  oXotat'-  a^tov 

Yap    '^EXXaoi     dii  11.     '^malo    adfeceriiii'  345  Non.  15     ''explanari'' 

346  Non.  490  347  Non.  232  348  Non.  537  mediciVi.  scil.  Tel^phus 
349^0^.369  (Thyestes,  originis  incertae)  cogitet  \.\.  paritat?  C7irat? 
propter  metrum  proponunt  "ani^yio  disputai'  350  Non.  255  'ferii' 
351  Cic.  inv.  I,  91  Rhet.  Her.  2,  39  verba  Thesproti  I  dii  v.  1.  quihus 
modo  siudiis  Rhet.  mutili  inotutti  Rhet.  mutili  2  pacem  enifn  inter 
Rhet.  mutili  se  Rhet.  expleti  352  Non.  1 10  inflaccebunt  codd.  :  sin 
fraccbunt  Ribb.  ad  Paul.  Fest.  90  353  Fest.  306  Cic.  nat.  deor.  ^  2, 
4.  ^65.  ^3,  10.  ■'40  Apul.  mund.  33  Prob.  Verg.  ecl.  6,  31  p.  333  subiimeti 
interpret.  Fest.  et  Paul.  Fest.  cadens  Cic.  ^  v.  1.  Apul.  vocant  Prob.  'hoc 
quod  sublime  candel'  interpret.  V.  354  Cic.  *  Tusc.  3,  26  +  -de  orat. 
3,  164  cf.  Leo^  16  a  cantat  Thyestes  b  respondet  unus  hospitum 
a  I  isti  Cic^  dett. :  istinc  Cic.  *  integri  pauci  3  (nieo^  tanta  Bentley 
b  quod  Cic.  -  integri  pauci  Cic.  *  abire  Cic.  -  mutili 


^5  Q-   ENNIVS 

355  (353)      (eh)eu,  mea  fortuna,  ut  omnia  in  me  conglomeras 

mala 

356  (354ss)_>^_  pol    mihi    fortuna    magis  nunc  defit  quam 

genus. 
namque  regnum  suppetebat  mi,  iit  scias,  quanto 

e  loco, 
quantis    opibus,    quibus    de    rebus    lapsa    fortuna 

accidat 

357  (357  ss)  Tantalo  prognatus,   Pelope    natus,    qui  quondam 

a  socru 
Oenomao     rege     Hippodameam    raptis    nanctus 

nuptiis, 
lovis  iste  quidem   pronepos 

358  (360)      quam    mihi   maxime  hic  h(5die  contigerit  malum 

359  (361)      set  me  Apollo  ipse   delectat  diictat  Delphicus 

360  (362  ss)  a  ipse  summis  saxis  fixus   asperis  evisceratus 

latere    pendens    saxa    spargens    tabo    sanie    et 

sanguine  atro 
b  neque  sepulchrum  quo  recipiat  habeat  portum 

corporis, 
ubi  remissa  humana  vita  corpus  requiescat  malis 


361  (366)      esse  per  gentes  cluebat  omnium  miserrimus 

362  (368)      bene  mones  tute,  ipse  cunctat :  6  vide  fortem  virum 

363  (373)      'quo  niinc  me  ducis?  —  libi   molarum  strepitum 

audibis  maximum' 

364  (374)      quis  est  qui  nostris  foribus  tam  proterviter 

365  (375)      ciim    desubito    me    orat    mulier   lacrimansque  ad 

genua  accidit 

366  (378)      omnes  dant  consilium  vanum  atque  ad  voluptatem 

omnia 

367  (382)      crassa  pulvis  oritur,  omnem  pervolat  caeli  fretum 

355  Non.  90  {eK)eu  Lachm. :  eu  11.  loquitur  Thyestes  356  Cic.  Tusc. 
3,  44      2   mihi  trad.  357  Cic.  Tusc.  3,  26      i   socero  11. :   em  Bentley 

ad  Non.  223  2  nachist  (nancttist)  Bentley  3  ego  quidevt  ci  V.  358 
Non.  268  metrum  huius  versus  et  sequentis  cretici  sunt  et  trochaei 
359  Non.  97  3O0  Cic.  Tusc.  i,  107  (cf.  in  Pis.  43)     a  2  =  Non.  405 

I    ipse    scil.   Atreus    naufragio  pereat   orat    Thyestes  361    Non.  8" 

(Ambracia,  praetextata)  per  gentes  esse  11. :  per g.  Asiae  Buech.  Lindsay 
362  Non.  469  mo?tens  tute  [sl6v.)  Buech.  tute  ipse  cunctato :  (o)  Vahlen 
cimcto  V.  1.     alt-era   praetextata  inscribitur  Sabinae  363  ISIon.   506 

(Pancratiastes,  comoedia)    dicis  v.  1.     molaritan  f-amj  v.  1.  364 

Non.  513  365  Non.  517    alterius  comoediae  titulus  est  Cupuncula 

(Caup-)       366  Fronto  p.  33  N.    (fabula  incerta)         367  Non.  205 


TRAG.    PRAETEXT.    COMICA    SATVRAE 


47 


368  (392  s)    animus    aeger   semper    errat,    neque    pati  neque 

perpeti 
potest,  cupere  numquam  desinit 

369  (394)      qui  sui  quaestus  causa  fictas  suscitant  sententias 

370  (395)      flagiti    principium    est   nudare  inter  civis  corpora 

371  (397)      si  voles  advortere  animum,  c6miter  monstrabitur 

372  (398 ss)  homo  qui  erranti  comiter  monstrat  viam 

quasi  lumen  de  suo  lumine  accendat  facit. 
nihilo  minus  ipsi  iucet,  cum  illi  accenderit 

373  (402)      quem  metuunt  oderunt,  quem  quisque  odit  peri- 

isse  expetit 

374  (407)      _  w  _  w_  o  vivam  an  moriar  nulla  in  me  est  metus 
376  (408)      mulierem :    quid    potius    dicam    aut   verius  quam 

miilierem 
376  (409)      benefacta  male  locata  malefacta  arbitror 


VARIA 

377  (i   Satur.    V.  ^)  malo  hercle  magno  suo  convivat  sine  modo 

378  (6s)    '^Enni  poeta  salve,   qui  mortalibus 

versus  propinas  flammeos  medullitus 

379  (14  ss)  quippe  sine  cura  laetus  lautus  cum  advenis 

infertis  malis,  expedito  bracchio, 

alacer  celsus,  lupino  expectans  impetu, 

mox  cum  alterius  abligurias  bona, 

quid  censes  domino  esse  animi  ?  pro  divum  fidem,  s 

ille  tristis  est  dum  cibum   servat,    tu  ridens  voras 

380  (57  s)    hoc    erit    tibi    argumentum   semper    in    promptum 

situm : 
ne  quid  exspectes  amicos  quod  tute  agere  possies 

381  (59ss)nam  qui  lepide  postulat  alterum  frustrari 

quem  frustratur  frustra  eum  dicit  frustra  esse. 

368  Cic.  Tusc.  3,  5  369  Cic.  div.  i,  88  Jic(a,  factas  v.  1.  370  Cic. 
Tusc.  4,  70  371  Varr.  ling.  7,  89  372  Cic.  off.  i,  51  s  i  =  Balb.  36 
(cf.  off.  3,  54)  373  Cic.  off.  2,  23  cf.  Ov.  am.  2,  2,  10  Hier.  epist.  82,  3 
374  Paul.  Fest.  123  375  Rhet.  min.  p.  8,  18  ss    cf.  Eur.  frg.  666  N.  * 

u)  iraYxaxioTY]  xal  '^wr\ '  x[  •^a.p  XsYtwv  [lelCov  os  xooS'  ovetSoi;  slstuot  xi? 
av;  376  Cic.  off.  2,  62  teneficia  v.  1.  377  Non.  474  (saturarum 
lib.  I)  suo  magno  11.  378  Non.  ^33.  ^139  (liber  III)  I  ennio  eta 
selve  Non. ^  11.  379  Don.  Ter.  Phorm.  339  (liber  VI)  2  =  inferctis  = 
inanibtis  V.  3  irnpetzi  expectans  11.  4  quam  mox  ci  Muretus  abl-  Leid. : 
obl-  Vat. :  ablingas  cod.  Cuiac. :  ablinias  Ricc.  Oxon.  5  dominos  11. 
6  vorans  11.  380  Gell.  2,  29,  15  (lib.  incertus)  2  tu  agere possis)\. 
381   Gell.  x8,  2,  7 


^8  Q-    ENNIVS 

nam  qui  sese  frustrari  quem  frustra  sentit, 

qui  frustratur  is  frustra  est,  si  non  ille  est  frustra 

382  (65)      subulo  quondam  marinas  propter  astabat  plagas 

383  (69)      simia  quam  similis  turpissuma  bestia  nobis 

384  (70)      quaerunt  in  scirpo  soliti  quod  dicere  nodum 

385  ( I  s  Varia  V.  ^)  "quantam  statuam  faciet  populus  Romanus, 

quantam  columnam  quae  res  tuas  gestas  loquatur 

386  (4  s)    "vel  tu  dictator  vel  equorum  equitumque  magister 

esto  vel  consul 

387  (qss)  _  w  mundus   caeli  vastus  c6nstitit  silentio 

et  Neptunus    saevus    undis   asperis  pausam  dedit, 
S61  equis  iter  repressit  lingulis  volantibus, 
constitere    amnes   perennes,   arbores    vento  vacant 

388  (14)      sparsis  hastis  longis  campus  splendet  et  horret 

389  (155)    aspicite  o  cives  senis  Enni  imaginis  formara. 

hic  vestrum  panxit  maxima  facta  patrum 

390  (17S)    nemo  me  lacrimis  decoret  nec  funera  fletu 

faxit.  cur?  volito  vivos  per  ora  virum 

391  (19  s)    hic  est  ille  situs,  cui  nemo  civis  neque  hostis 

quibit  pro  factis  reddere  opis  pretium 

392  (2 1  ss)  a  sole  exoriente  supra  Maeotis  paludes 

nemo  est  qui  factis  aequiperare  queat. 
si  fas  endo  plagas  caelestum  ascendere  cuiquam  est, 
mi  soli  caeli  maxima  porta  patet 

393  (29)      ille  ictus  retro  reccidit  in  natem  supinus 

394  (3iss)iibi   videt   avenam    lolium    crescere  inter  triticum, 

selegit  secernit  aufert;  sedulo  ubi  operam  addidit, 
quoniam  tanto  studio  seruit 

3  se  ci  V.  frtistras  sentit  vel  frtistassent  id  11.  praeter  Pet.  unde  frustras 
(i.  frustrans)  s.  probabat  V.:  frustrat  s.  Usener  382  Varr.  ling.  7,  35 
P^st.  309     ''tibicen     adstrabat  Fest.  cod.  aquas  Varr.  383  Cic.  nat. 

deor.  I,  97  cf.  Ser.  Samm.  819  384  Fest.  330  (Isid.  orig.  17,  9,  97)  qiiod 
soliti  Isid.  385  Treb.  Claud.  7,  7    (Scipio)    versus  restituere  conatur 

Lachm. :  quam  taniam  st.  statuet  p.  R.  quamve  c.  q.  te  res  gestasque  l. 
386  Paul.  Fest.  369  387  Macr.  sat.  6,  2,  26         388  Macr.  sat.  6,  4,  6 

alii   aliter   hunc   versum    clementiorem    reddere    conati  sunt  389  Cic. 

Tusc.  I,  34  (epigramma)  2  pinxit  trad.  390  Cic. ^  1.  1.  +  -Tusc. 
I,  117  "Cato  73  2  neque  Cic.  *  391  Cic.  leg.  2,  57  ( —  sitttsj  +  Sen. 
epist.  108,32  2  quivnlt  Sen.  11.:  quivit  Mureius  operae  11.  392  Cic. 
Tusc.  5,  49  +  (33)  Sen.  epist.  108,  34  Lact.  inst.  i,  18,  11  i  =  Paneg. 
3.  16  p.  114  B.  I  supra  Cic. :  ad  tisqiie  Paneg.  3  sas  Sen.  v.  1.  faciendo, 
fas  est  do  Lact.  II.  praeter  Pal.  393  GL  VI  613  (Sota,  Sotadis  carmen 
aliquod  latine  redditum)    recidit  11.  394  Prisc.  GL  II  532    (11  p  0  t  p  e  7C  - 

Ttxo?  vel  Praecepta  cf.  ex.  gr.  IIpoTpsTCTixov  Aristotelis)  2  seligitYi. 
praeter  Bern.  aut  fert  v.  1.  3  qitam  11. :  em  V.,  qui  suppl.  ex.  gr. 
(rnessem  expectat  prosperam) 


HEDYPHAGETICA       EPICHARMVS 


49 


395  (34  ss)  omnibus  ut  Clipea  praestat  mustela  marina. 

mures  sunt  Aeni  aspera(que)  ostrea  plurima  Abydi. 
Mitylenae  est  pecten  caradrumque  apud  Ambraciae 

finis. 
Brundisii  sargus  bonus  est,  hunc  magnus  si  erit  sume. 
apriculum  piscem  scito  primum  esse  Tarenti.  s 

Surrenti  elopem  fac  emas,  glaucumque  aput  Cumas. 
quid   scarum    praeterii    cerebrum    lovis  paene  su- 

premi : 
Nestoris  ad  patriam  hic  capitur  magnusque  bonus- 

que : 
melanurum  turdum  merulamque  umbramque  ma- 

rinam. 
polypus  Corcyrae,  calvaria  pinguia  acamae,  10 

purpura,  muriculi,  mures,  dulces  quoque  echini 

396  (45)      nam  videbar  somniare    me(d)    ego    esse   mortuum 

397  (46)      frigori  miscet  calorem  atque  humori  aritudinem 

398  (54  ss)  istic  est  is  lupiter  quem  dico,  quem  Graeci  vocant 

aerem,  qui  ventus  est  et  mibes,  imber  postea, 
atque  ex  imbre  frigus,  ventus  post  fit,  aer  denuo. 
haec  v--  propter  lupiter  sunt  ista  quae  dico  tibi, 
qua  «^  mortahs  atque  urbes  beluasque  omnis  iuvat  s 

M.  PACVVIVS 

1  (la  Ribb.  frag)  lovis  ex  Antiopa  Nyctei  nati  (duo) 

2  (2  ss)  quadrupes  tardigrada  agrestis  humilis  aspera, 

brevi  capite,  cervice  anguina,  aspectii  truci, 

eviscerata  inanima  cum  animali  sono.  — 

ita  saeptuose  dictio  abs  te  datur: 

quod  coniectura  sapiens  aegre  contuHt  5 

non  intellegimus,  nisi  si  aperte  dixeris.  — 

testudo 

395  Apul.  apol.  39  (Hedyphagetica,  cf.  Archestrati  Gelensis  carmen 
varii  nominis  YjSuTCaO-sia,  Yo^axpovofJLia,  htnzvoko^la.,  oij^OT^oiia)  ad  varias 
Apulei  librorum  lectiones  et  Archestrati  reliquias  ad  testimoniiun  vocatas 
cf.  Vahlen  ad  1.  Hehn  in  edit.  Apul.  396  Cic.  acad.  2,  51  (Epicharmus 
carmen  ex  Graecis  Epicharmi  poetae  expressum)  397  Varr.  ling.  5,  60 
homori  cod.  398  Varr.  Hng.  5,  65  3  ventis  cod.  4  haece  \e\  propterea 
scrib.  5  guta  ci  Laetus :  quoniam,  quando  al.  iuvant  L.  Spengel 
1  Prob.  Verg.  ecl.  2,  25  (Antiopa,  'AvttoTCY]  Euripidis)  natos  trad.  2  Cic. 
div.  2,  133  +  (5  s)  Non.  170  i  =  Tert.  pall.  3  cf.  Leo-  18  Amphio 
cmn  asticis  coUoquitur  2  capite  brevi  11.  4  saeptuosa  dictione  Ribb. 
possis  abs  te  {istaec)  Leo^  5  consecutura,  consectura  11.  contuit  vel 
consulit  Vossius     6  si  om  11.  praeter   duos 

Diehl,  Poetarum  Romanorum  veterum  rell.  4 


50 


M.    PACVVIVS 


3  ( 1 2  ss)  _  >wy  _  «^  _  *->  _  «^  sol  si  perpetuo  siet, 

flammeo  vapore  torrens  terrae  fetum  exusserit : 
omnia  nisi  interveniat  sol  pruina  obriguerint 
minitabiliterque  increpare  dictis  saevis  incipit 
nonne  hinc  vos  propere  stabulis  amolimini  ? 
salvete,  gemini,  mea  propages  sanguinis ! 

illuvie  corporis 
et  coma  prolixa  impexa  c6nglomerata  atque  horrida 
qui  viget,  vescatur  armis,  id  percipiat  praemium 
_  >^  _  qui  sese  adfines  esse  ad  causandum  volunt, 
de  virtute  is  ego  cernundi   do  potestatem  omnibus 
an    quis    est  qui  te  esse  dignum,    quicum  certetiir, 

putet  ? 
>-/  _  et  aecum  et  rectum  est,  (id)  quod  postulas. 
iurati  cemant 
quod  ego  inaudivi  accipite,    et  quid  sit  facto  opus 

decemite 
cum  recordor  eius  ferocem  et  torvam  confidentiam 
nam    canis,    quando    est   percussa  lapide,    non  tam 

illum   adpetit, 
qui  sese  icit,  quam  illum  eum  ipsum  lapidem,  qui 

ipsa  icta  est,  petit 
14   (43)      parentum  incertum  investigandum  gratia 
lo   (44  s)  dolet  pigetque 

magis    magisque  rae  conatum  hoc  nequiqam   itiner 


4 

(15) 

5 

(16) 

6 

(20) 

«a  {20  a] 

7 

{22) 

8 

(23  s) 

9 

(25) 

10 

(32  s) 

11 

(35) 

12 

(36) 

13 

f38s) 

_  v-» 

I 


16  (47)      gradere  atque  atrocem  coerce  confidentiam  1 

17  (50 s)    ^_w_v>_>^_w  dubito  quam  insistam  viam 

aut    quod    primordinm    capissam    ad    stirpem    ex- 

quirendum  (vimm  ?) 


3  Varr.  ^  rust.  i,  2,  5  +  Fest.  352  +  Varr.  ^  ling.  6,  6  cf.  Isid.  nat.  44 
orig.  13,  21  I  szt  Varro:  em  Bothius  2  torrens  torret  Isid.  3  nocti 
ni  i.fructusper  pruinaf7i  o.  Scal.  Ribb. :  luseris  /^nox)  (i.  noctu)  omnia  eqs 

4  Non.  139  5  Non.  73  {e)  stabulis  Scal.  fort.  recte  6  Non.  64.  221 
6a  Schol.  Pers.  I,  77  promissa\.\.  sci\.  Antiopa  Dirces  serva  7  Nod.  416 
(Armorum  iudicium)  '^utatur''  it  vel  ut  11,  8  Non.  ^89.  ^261 
I   adfinem  11.:    ad  f.  Buech.      2  his  Non.  ^  v.  1.:  et  Non.^:    eis  Lindsay 

p.  c.  d.  o.  Non.  -  g  Non.  473  "certei'  10  Non.  261  est:  sit  Buech. 
{tu)    Ribb.  11   Non.   126     ego  del  G.  Herm.     fort.    quod   ego   eqs. 

'^audivi'  12  Fest.  355  cf.  Non.  262  13  Non.  124  2  ses  vel  se  11.: 
-v^^  Ritschl  eum  ipsum:  eumpse'Voss'R.i\)b.  14^0^.495  (Atalanta) 
15  Non.  490  unum  octonarium  esse  mavult  Buech.  i  vel  dole't  16 
Non.  262    coercere  (coh-J  11.     'audacian^  17  Non.  226     7.  a  stirpem 

exquirentem  trad. 


TRAGICA  e  j 

18  (55)      mortem  ostentant,   regno  expellunt,    consanguineam 

esse  abdicant 

19  (60)      quae    aegritudo    insolens  mentem  attemptat  tuam? 

20  (61)     habeo  ego,  istam  qui  distinguam  inter  vos  gemini-' 

tudinem 

21  (62  s)    ^'  is  vestrorum  uter  sit,   cui  signum  datum  est, 

cette 

22  (64)      suspensum  in  laevo  bracchio  ostendo  ungulum 

23  (65  s)    nam  quod  conabar,  cum  interventum  est,  dicere, 

nunc  expedibo 

24  (67)      mi  gnate,  ut  verear  eloqui  porcet  pudor 

25  (68)      tripUcem  viriH  sexu  partum  procreat 

26  (693)    ubi  ego  me  gravidam  sentio  adgravascere 

propinquitate  parti 

27  (71)      cum  incukos  pervestigans  rimarem  sinus 

28  (72)      semper  satis  agere  ut  ne  in  amore  animum  occupes 

29  {7^)      concertare  ac  dissentire  partim  da  rursum  aequiter 

30  (74  s)    «^  _  w  omnes  qui,  tamquam  nos,  serviunt 

sub  regno,  callent  domiti  imperium  metuere 

31  (76  s)  interea  loci 

fhicti  flaccescunt,  silescunt  venti,  moUitur  mare 

32  (78)      propemodum  animus  coniectura  de  errore  eiius  au- 

gurat 

33  (79)      atque,  ut  promeruit,    pater    mihi  patriam  populavit 

meam 

34  (80  ss)  cives,  antiqui  amici  maiorum  meum, 

ConsiHum  socii,    augurium  atque  extum  interpretes, 
postquam   prodigium  liorriferum,    portentum   pavos 

35  (83  ss)  -^  _  ^  nam  isti  qui  Hnguam  avium  inteUegunt 

plusque  ex  aHeno  iecore  sapiunt  quam  ex  suo, 
magis  audiendum  quam  auscuhandum  censeo 


18  Non.  450,  30  19  Non.  322  20  Non.  116  '^guo  mod(?  21  Non.  85 
2  '^dzctte'  ''dati  vel  cretici  vel  iambi  22  Fest.  375  in  om  Vrs.  et  Vatic. 
'Oscorum  lingua  anuhim^  23  Non.  505  24  Non.  160     magna  te 

V.  1.  loqtii  11.  25  Fest.  334  26  Non.  486  2  partis  v.  1.,  sed  lemma 
parti  i.  partus  27  Non.   382     rimare,    inrimare  v.  1. :    rimarer  vel 

inrimat  Vossius  28  Non.  355     super    et    in  mare  trad.     sat  Bothe 

'detineai  2gNon.  512  concentare  K^ihh.  partem  tTad.:  partes  M.uelleT: 
parti  ac  Ribb.    cursum  trad.        30  Non.  258     i    {severo')  servitmt  Ribb. 

2  domittim  trad. :  dominum  Faber  Ribb.  itnperio  trad. :  imperia  Ribb. 
31  Non.  488  (Chryses)  i  loca  11.  2  flacciscunt  trad.  32  Non.  469 
et  itcs  trad.  33  Non.  39  ''populi  amorem  conciliavit'  34  Cic.  or.  155 
35  Cic.  div.  l,  131       3  =  Non.   2^6       i   istos,  istis  v.  1.       2  e:v:  om  duo 

3  '^obsequendun^ 


52 


M.    PACVVIVS 


36  (86  ss)  hoc  vide,  circum  supraque  quod  complexu  continet 

terram 

id  quod  nostri  caelum  memorant,  Grai  perhibent 

aethera : 
quidquid  est  hoc,  omnia  animat  format  alit  auget 

creat 
sepelit  recipitque  in  sese  omnia,  omniumque  idem 

est  pater 
indidemque  eadem  aeque  oriuntur  de  integro  at- 

que  eodem  occidunt 

37  (93)      mater    est  terra:  ea  parit  corpus.    animam  aether 

adiugat 

38  (99)     est    ibi    sub   eo  saxo  penitus  strata  harena  ingens 

specus 

39  (100)      si  qua  potestur  investigari  via 

40  (loi)      inveni,  opino,  Orestes  uter  esset  tamen 

41  (109/10)  perque  nostram  egregiam  unanimitatem,  quam  me- 

moria  deiugat 

42  (112)      di  monerint  meUora  atque   amentiam   averruncas- 

sint  meam ! 

43  (113  s)    w_v^_v^_w  hymenaeum  fremunt 

aequales,  aura  resonit  crepitu  musico 
gnatam  despondit,  nuptiis  hanc  dat  diem 
responsa  explanat:  mandat  ne  matri  fuat 
cognoscendi  umquam  aut  contuendi  copia 
aut  hic  est  aut  hic  adfore  actutum  autumo 
non  decet  animum  aegritudine  in  re  crepera  confici 
nonne    officium    fungar    vulgi,    atque    aegre    male 

factum  feram  ? 
49  (130)      si  quis  hac  me  oratione  incilet,  quid  respondeam  ? 


36  Varr.  ling.  5,  17  (cf.  19)  +  Cic.  nat.  2,  91  +  div.  i,  131  cf.  Leo"^  9  s, 
Eur.  Chrys.  frg.  839  N.  ^  Lucr.  2,  991  ss  2  post  terraj7i  Ribb.  inseruit  ex 
Non.  144  solisque  exortu  capessit  (rap-  11.)  cd?idore7n,  occasii  nigret  (nigri 
trad.)  3  hoc  quod  vieinoro  nostri  caehim,  Gr.  Cic.  6  aeque  Buech. :  que 
(quae)  11.  atque :  aeque  Scal.  37  Non.  75  cf.  Varr.  ling.  5,  60  aniTna 
mater  Non.  38  Fest.  343  39  Non.  508  40  Non.  475  opino  esse 
optumum  O.  ut  heres  sed  trad.  41  Non.  ^  lOl.  - 142  ''vetustas'  defugat 
Non. '  V.  1.:  '^deiungit'  42  Paul.  Fest.  373   Varr.  ling.  7,  102    cf.  Non. 

^5<^7'  "74  ^^^  Varr.  lib. :  de  Non.  *  v.  1.  mi?merint,  maluer ttnt  'Non.-  l\. 
atque  om  Lucil.  apud  Non.  -  averruncassent  Faul.  Fest.  meam  om  cod. 
Varr. :  tuam  Paul.  43  Non.  505    (Dulorestes)  cf.  Iph.  Taur.  355, 

unde  flz</a  Scal.  44  Non.  522  45  Non.  iii  i  me  II.  46  Non.  237 
47  Non.  13     vetet  .  .  .  aegritudinem  II.    ''dicbia  48  Non.  497     male 

fatum  trad.  49  Non.  125     ^increpef 


44 

(115) 

45 

(ii6s' 

46 

(118) 

47 

(128) 

48 

(129) 

TRAGICA  e-j 

50  (136)      pater  Acheos  in  Capherei  saxis  pleros  perdidit 

51  (139)      utinam  nunc  matrescam  ingenio,  ut  meura  patrem 

ulciscl  queam ! 

52  (155  s)    i\nde     exoritur?     quo     praesidio     fretus?    auxiHis 

quibus  ? 
quo  consiHo  constematur  ?    qua  vi  ?    cuius  copiis  ? 

53  (1585)    nam  te  in  tenebrica  saepe  lacerabo  fame 

clausum  et  fatigans  artus  torto  distraham 

54  ( 1 6 1  ss)  ^  _  N^  _  w  _  quod  tamen  ipsa  orbitas 

grandaevitasque  Pelei  per  penuriam 
stirpis  subaxit 

55  (166)      cum  neque  me  aspicere  aequales  dignarent  meae 

56  (167)      prius    data   est    quam    tibi    dari    dicta,    aiit    quam 

reditum   est  Pergamo 
&'<    (173)      nam  solus  Danais  hic  domuitionem  dedit 

58  (177)      6  flexanima  atque  omnium  regina  rerum  oratio! 

59  (181)      paucis  absolvit,  ne  moraret  diutius 

60  (185)      sermonem  hic  nostrum  ex  occulto  clepsit,  quantum 

intellego 

61  (187)      ibo    atque    edicam,    frequentes    ut    eant   gratatum 

hospiti 

62  (i88s)    concorditatem  hospitio  adiunctam  perpetem 

probitate  conservetis 

63  (197  ss)  a  mater,  te  appello,  tu,  quae  curam  somno  suspen- 

sam  levas 
neque    te    mei    miseret,    surge    et  sepeli  natum 

(tuum)  prius  quam  ferae 
volucresque 
b   neu  reliquias  t  se  mias  sireis  denudatis  ossibus 
per  terram  sanie  delibutas  foede  divexarier  5 


50  Prisc.  GL  II  182  achaeos,  achios,  achaios  v.  1.  51  Non.  137  52 
Non.  262  53  Non.  179  i  tenebricasW.  2  clatisam  O.^ahxi  ''tormenio^ 
54  Non.  116  (Hermiona)  3  subaxet  trad.  55  Non.  470  Serv.  auct. 
Aen.  II,  169  Diom.  GL  I  401  fne,  nieae  om  Diom.  aspiceret  Non.  11.: 
inspicere  Serv.  auct.  meae:  me  Serv.  auct.  v.  1.  56  Non.  280  '^promisscL 
57  Non.  96     danaps  .  .  .  do7nutionem  11.  58  Non.  113  Cic.  de  orat.  2, 

187  cf.  Tusc.  2,  47  Quint.  inst.  i,  12,  18  o  edd. :  hoc  Non. :  ora  Cic. 
59  Diom.  GL  I  400  60  Non.  20  clepit  11. :  yurattis  esf  61  Serv. 
auct.  Aen.  5,  40    dicam  11.  62  Non.  88     probitatem  trad.  63  Cic. 

Tusc.  I,  106  I  =  Porph.  Hor.  sat.  2,  3,  60  cf.  Schol.  Hor.  ad  1.  Cic.  Sest. 
126  cum  Schol.  Bob.  (Iliona)  a  \  tu  om  nonnulli  II.  suspenso  boni 
plerique  2  tiium  add.  Bentley  b  i  neit  (ne)  r.  semiassi  f-is)  reis  (regis) 
11. :  n.  r.  semiesas  siris  Bentley :  n.  r.  mias  sic  sireis  Buech. :  n.  r.  semu- 
stas  sireis  Vahlen     2  delibutam  v.  1. 


54 


M.    PACVVrVS 


64  (206  s)    di  me  etsi  perdunt,  taraen  esse  adiutam  expetunt, 

quom  prius  quam  intereo  spatium  ulciscendi  danunt 

65  (213)      occidisti,   ut  multa  paucis  verba  unose  obnuntiem 

66  (214)      ibo    ad    eam    ut    sciscam    quid    velint.    —  valvae 

sonunt 

67  (215)      repugnanti  ego  porro  hunc  vi  detraxi  ungulum 

68  (219$)    -  ^  - '^  te,  Sol,  invoco,    ut    mihi   potestatem  duis 

inquirendi  mei  parentis 

69  {222)      ^quae  res  te  ab  stabulis  abiugat?'  —  'certum  est 

loqui' 

70  (223)      clamore  et  sonitu  colles  resonantes  bount 

71  (224)      divorsi  circumspicimus,  horror  percipit 

72  ''228)      custodite    istunc    vos,    ne    vim    qui    attolat    neve 

attigat 

73  (232)      caelitum  camilla,  expectata  advenis  :  salve,  hospita ! 
"^^  (235)      repudio  auspicium:  regrediundum  est  iUco 

75  (236)      possum    ego    istam    capite   cladem  averruncassere 

76  (238)      atque  eccum  in  ipso  tempore  ostentiim  senem! 

77  (239)      quis    tu    es,    mulier,    quae  me  insueto  niincupasti 

nomine  ? 

78  (240)      sentio,  pater,  te  vocis  calvi  similitiidine 

79  (244  ss)  cedo   tuum  pedem  (mi),    lymphis  flavis  fulvum  ut 

piilverem 
manibus  isdem,  quibus  Vlixi  saepe  permulsi,    ab- 

luam 
lassitudinemque  minuam  manuum  mollitiidine 

80  (248)      pariter    te    esse    erga    illum  video,    ut  illum  te(d) 

erga  scio 

81  (250 s)    nec  lilla  subscus  cohibet  compagem  alvei, 

sed  siita  lino  et  sparteis  serilibus 

82  (255)      vos  hinc  defensum  patriam  in  pugnam  bitite 


64  Non.  ^97.  ^104  I  petunt  Non.  *  praeter  Vrbin.  2  ^«/wNon.  *:  quod 
Non.  ^  65  Non.  183  '^simuf  66^0^.505  veltt  edd.  67  Fest.  375 
^Oscorum  lingua  anuluin  68  Char.  GL  I  102    (Medus)         69  Non. 

73,  22  70  Non.  79  71   Macr.  sat.  6,  i,  36         72  Non.  246  Diom. 

GL  I  382  istunc:  istum^on.:  hunc  Diom.  ne  eum  ^z/z' Non. :  ne  qtds 
■vim  Diom.    attulai    Diom.    neve   qui  Non.  II.  73  Varr.  ling.   7,  34 

Serv.  auct.  Aen.  11,  543  Macr.  sat.  3,  8,  7     '^administra  74  Non.  325 

hospitium  Heinsius  Ribb.  75  Non.  74  possim  v.  1.  istattc  a  te  Lipsius 
76  Fest.  194  77  Varr.  ling.  6,  60  grammatici  alius  aliter  hunc  versum 
offerunt  78  Non.  6  ^rustrari^  79  Gell.  2,  26,  13  (Niptra,  NiTCtpa 
Sophoclis)  I  tuum  Fleckeisen:  tum  optt. :  tamen  ^&XX.  favum,  flavum  \ .  1. 
80  Non.  375     te  11.  81   Fest.  343      i   =  Fest.  306  Paul.  Fest.  307 

I  ''cuneata  taiella'  2  'navigiis  Histricis  ac  Liburnicis'  82  Non.  77 
bos  11.     bibite  11. 


TRAGICA  e  c 

83  (256  ss)  a  pedetemptim  ac  sedato  nisu, 

ne  succussu  arripiat  maior 
dolor 
h  tu  quoque  Vlixes,  quamquam  graviter 
cernimus  ictum,  nimis  paene  animo  es 
molli,  qui  consuetus  in  armis 
aevom  agere 
'■  retinete,  tenete !    opprimit  ulcus  : 
nudate !  heu  me  miserum,  excrucior ! 

operite:  abscedite  iam  iam. 
mittite:  nam  attrectatu  et  quassu 

saevum  amplificatis  dolorem 

84  (2683)    conqueri  fortimam  adversam,  non  lamentari  decet : 

id  viri  est  officium,  fletus  muliebri  ingenio  additus 

85  (276)      lapit  cor  cura,  aerumna  corpus  conficit 

86  (2775)    parum    est,    quod    te    aetas  male  habet,    ni  etiam 

hic  ad  malam 
aetatem  adiungas  cruciatum  reticentia? 

87  (279 s)    patior  facile  iniuriam,    si    est    vacua   a  contumeha 

88  (281  s)    mane,    expedibo:    fac  mihi    contra  quod  rogo  re- 

spondeas 

89  (287  s;    nam  me  perbitere,  iilis  opitularier 

quovis  exitio  cupio,  dum  prosim  ^  _ 

90  (290)      non  potest,  Melanippe,    hic  sine  tua  opera  exan- 

clari  labos 

91  (292)      ecfare,  quae  cor  tuum  timiditas  territet 
91a  (298)    tu  mulier,  tege  te  et  tuta  templo  Liberi 

92  (302)      triplici  pertimefactus  maerore  animi  incerte  errans 

vagat 

93  (306)      neque  tuum  te  ingenium  moderat,  neque  fraternum 

ira  exiliiira  levat  ? 

94  (307)      6  multimodis    \-arie    dubium  et  prosperum  copem 

diem ! 


83  Cic.  Tusc.  2,  48SS  a  I  =  Char.  GL  I  214  (e  Cic.)  loquuntur  a,  c  Vlixes, 
b  chorus    a  i   ac  Char. :  ite  et  Cic.    c  I   opprimite  11.     2   miserzcm  me  v.  1. 

84  Cic.  Tusc.  2,  51  verba  Vlixis  85^0^.23,8  (Periboea)  ''obdurefacit'' 
86  Non.  I  I  7tisi  v.  1.  hic  om  Leid.  I  s  'senectuten^  2  reticenti  11. 
praeter  L* :  reticentiae  ?  Ribb.  87  Non.  430  a  om  ed.  pr.  88 
Non.  477  fac:  factnm  v.  1.  contra  mihi  Ribb.  8g  Non.  153  per- 
vitere  11.  go  Non.  292  'perfici  clavos  11.  91  Non.  228  etfare  11. 
9ia  Non.  476  tota  v.  1.  templa  trad.  92  Non.  467  in  triplici,  -m 
tr.  11.              93  Non.  '336.   -471.  "472      ttmc   Non.^      moderant    Non.  ^ 

frater  non  Non.  -     vetat  Non.  '  94  Non.  84     dubitim  et  prosperum 

gen.  plur.     '^copiosun^ 


56 


M.    PACVVIVS 


95  (308)      flexa,  non  falsa  aiUumare  dictio  Delphis  solet 

96  (309  s)   vo- v^  _  scrupea  saxea  Bacchi 

templa  prope  adgreditur 

97  (311S)   <j  —  thiasantem  fremitu  concepi  melum 

98  (3155)    post  quam  defessus  perrogitando  advenas 

de  gnatis,  neque  quemquam  invenit  scium  _  ^  _ 

99  (319)      quam  te  post  multis  tueor  tempestatibus ! 

100  (320)      periere  Danai,  plera  pars  pessum  datast 

101  (322  s)    nos  illum  interea  praeficiendo  propitiaturos  facul 

remur 

102  (324)      nam  Teucrum  regi  sapsa  res  restibiliet 

103  (325)      haud  sinam  quidquam  profari  prius  quam  accepso 

qu(')d  peto 

104  (326)      facessite  omnes  hinc :   parumper  tii  mane! 

105  (327  ss)  segregare   abs  te  ausu's  aut  sine  illo  Salaminem 

ingredi, 
neque  paternum  aspectum  es  veritus,  quom  aetate 

exacta  indigem 
Liberum  lacerasti  orbasti  extinxti,  neque  fratris  necis 
neque    eius    gnati    parvi,    qui  tibi  in  tutelam  est 

traditus   —  ? 

106  (33 1  s)  mihi  classem  imperat 

Thessalura    nostramque    in    altum    ut    properiter 

deducerem 

107  (348)      odi    ego    homines    ignava    opera    et    philosopha 

sententia 

108  (349)  tu  pascere 

comifrontes   soles  armentas  _  ^  _  w  _  >-y  _ 

109  (350SS)  agite  i(ci)te,  volvite  rapite,  coma 

tractate  per  aspera  saxa  et  humum, 
scindite  vestem,  ocius  (rapite) 

95  Non.  237  96  Varr.  ling.  7,  6      an  glyconei?    cf.  Leo"'^  18  97 

Non.  213      thesiantem  fremita  trad.     coiicidi  trad. :    em  Leo'   18  98 

Prisc.  GL  II  135  (Teucer)  i  defessust?:  defessus  est  Voss  2  (omnis) 
de  Ribb.    neque  eorum  Herm.  99  Non.  ^407.  ^414    ebeor  Non.  ^  11. 

'^video  temporibus'  100  Prisc.  GL  II  182  Fest.  230  data  est  Prisc. :  datur 
Fest.  101  Non.  ili  proliciendo 'R.Tibh.:  perliciendo^&otht  102  Fest  325 
103  Non.  74  104  Non.  306  cf.  Paul.  Fest.  86  omnes  hinc  Paul.  Fest. : 
hinc  omnes  Non.  an  hinc  parumper :!  105  Cic.  de  orat.  2,  193  cf.  3, 
217  I  ausus  11.  Salamina  (-am)  11.  praeter  Laud.  2  cum  vel  quem 
plerique  extinxisti  sim.  11.  4  tutela  est,  tutelast  v.  1.  verba  Telamonis 
106  Non.    155     impetrat  11.  107  Gell.    13,  8,  4    (fabula   incerta) 

ego  odi  11.  cf.  Eur.  frg.  61  N.^  [Aiod)  ao'f  6v  ovx'  Iv  \i'^Q\.'Zi^,  £?  8'  ovyjoiv 
o5    aocpov    (\\    'AXelavSpou  ?)  108  Non.    190    Amphioni    in    Antiopa 

tribuit  Welcker  1 09  Mar.  Victorin.  GL  VI  77  (e  Baccharum  inPentheo 
vel  A  n  t  i  o  p  a  choro  ?)    cf .  Leo  -175    icite  Leo :  ite  11. 


TRAGICA  ^7 

110  (355)      miseret  me,  lacrimis  lingua  debiliter  stupet 

111  (35753)  quin   etiam  ferae, 

quibus  abest  ad  praecavendum  intellegendi  astiitia, 
iniecto  terrore  mortis  horrescunt  «^  _  ^  _ 

112  (362)      nunc  primum  opacat  flora  lanugo  genas 

113  (364)      Graiugena:  de  istoc  aperit  ipsa  oratio 

114  (366  ss)  fortunam    insanam    esse    et    caecam    et    bnitam 

perhibent  philosophi, 
saxoque  instare  in  globoso  praedicant  voliibili: 
id  quo  saxum  inpulerit  fors,  eo  cadere  Fortunam 

autumant. 
insanam    autem  (esse)    aiunt,    quia  atrox  incerta 

instabilisque  sit : 
caecam  ob  eam  rem  esse  iterant,  quia  nil  cemat 

quo  sese  adplicet:       5 
briitam,    quia    dignum    atque    indignum    nequeat 

internoscere. 
sunt  autem    alii    philosophi,    qui  contra  Fortuna 

negant 
lillam  miseriam  esse,  temeritatem  esse  omnia  au- 

tumant. 
id    magis    veri   simile    esse   usus    reapse    experi- 

undo  edocet: 
velut   Orestes    modo    fuit    rex,    factust    mendicus 

modo      10 

115  (383)      quid  est?   nam  me  exanimasti  prologio  tuo 

116  (384)      in  tiirba  Oresti  cognita,  agnota  est  soror 

117  (390)      sed  cum  contendi   nequitum  vi,    clam   tendenda 

est  plaga 

118  (391)      Priamiis  si  adesset,   ipse  eius  commiseresceret 

119  (393)      Alcyonis  ritu  litus  pervolgans  feror 


110  Non.  98  111  Cic.  fin.  5,  31  3  mortis  iniecto  terrore  horrescunt  Ribb. 
verba   Vlixis    esse   in  Armorum  iudicio  statuit  Ribb.  112  Panl. 

Fest.  94  flore  11.  de  Parthenopaeo  in  Atalanta  dictum  iudicat  Ribb. 
cf.  Aesch.  Sept.  534  113  Cic.  nat.  deor.  2,  91     isto  (ista)  11.    cf.  Eur. 

Iph.  Taur.  236,  unde  hunc  versum  ad  Duloresten  rettulerunt  aut  ad  Chrysen 
114  Rhet.  Her  2,  36  (Chryses?)  e  variarum  lectionum  farragine  gravis- 
simas  tantum  affero :  2  saxeo  .  .  .  globo  v.  1.  fosse  dicant  v.  1.  3  id: 
quiavA.  quo:  quodv.l.  5.4  trad.  'jfortunam\.\.:Tproha.t'M.2iryinegentv.\. 
8  miseram  in  rebus  Marx  omnia  om  pars  11.  sed  temeritate  omnia  regi 
sim.  V.  1.  9  esse  aiunt  (vel  e.  a.  quod)  11.  praeter  Herbip.  m.  i  re  ab  se  11. 
\ofactus  vel  factus  est  11.  115  Paul.  Fest.  226  cf.  Iph.  Taur.  1160.  1162 
116  Prisc.  GL  II  511  (Chryses?)  117  Fest.  162  ve\  nequitur  T^^Scal.: 
ut  cod.  118  Serv.  Aen.  11,  259  si  Priamus  a.  et  ipse  11.  119  Varr. 
ling.  7,  88    furor  cod.     sicine  queritur  Deiphilus  in  Iliona? 


58 


M.    PACWIVS      TRAG.    PRAETEXTAT. 


120  (395)      quid  me(d)  obtutu  terres,  mulces  laudibus  ? 

121  (400)      ^  paulum  repeda,  gnate,  a  vestibulo  gradum 

122  (401)      quae  meum  venenis  flexit  socium  pectora 

123  (407)      nam    si    quae    eventura   sunt    provideant,  aequi- 

perent  lovi 

124  (409  ss)  -  profecti6ne  laeti  piscium  lasciviam 

intuentur,  nec  tuendi  satietas  capier  potest. 
interea  prope  iam  occidente  sole  inhorrescit  mare, 
tenebrae    conduplicantur,    noctisque    et   nimbum 

obcaecat  nigror, 
flamma  inter  nubes  coruscat,  caelum  tonitru  con- 

tremit, 
grando    mixta   imbri  largifico  subita  praecipitans 

cadit, 
undique    omnes    \enti   erumpunt,    saevi    existunt 

turbines, 
fervit  aestu  pelagus 

126  (422  s)    flexanima   tamquam    lymphata  aut  Bacchi  sacris 

comm6ta,  in  tumulis  Teucrum  commemorans  suum 

12B   vi    Ribb.  praet)  pater  supreme,  nostrae  progenii  patris 

127  (2  sj    nunc  te  obtestor,  celere  sancto  subveni  cens6rie! 

128  (4)      sagittis  nivit,  plumbo  et  saxis  grandinat 
139  '5)      qua  vix  caprigeno  generi  gradilis  gressio  est 

130  adulescens  tam  etsi  properas,  hoc  te  saxulum 

rogat  lit  se  aspicias,  deinde,  quod  scriptum  est,  legas. 

hic  siint  poetae  Pacuvi  Marci  sita 

ossa.  hoc  volebam,  nescius  ne  esses.  vale 

120  Paul.  Fest.   144     me  11.  121   Fest.   281    ('^repedare  ^    recederi) 

pausillum  Ribb.:  pauxillum  O.  Mueller     recede  11.  122  Serv.  auct. 

Aen.  5,  28  qriae  sc.  Circe  (in  Niptris?)  123  Gell.  14,  i,  34  aequi- 
perevi  Voss  (e  Teucro?)  cf.  Soph.  frg.  833  N.^  &XX'  oh  fap  *v  xa 
5-eta  xpoTixovucuv  ^euiv  ixdS-oi;  av,  o58'  el  TCavx'  snE^e^^ot?  ay.0TCdiv  124 
Cic.  div.  I,  24  +  Non.  423  +  Cic.  de  or.  3,  157  cf.  lul.  Vict.  rhet.  p.  432 
Albin.  rhet.  min.  p.  545  H.  i  (sic)  Ribb.  2  intuerentur  Cic. :  intueti- 
iur  Herm. :  intuetmir  Usener  s.  capere  posset  Cic. :  c.  s.  potest  Herman- 
nus  3  propc  ad  occidentem  solem  horrescit  Non.  6  largifluo  Ernesti 
de  naufragio  in  Teucro  enarrato  cogitat  R.  125  Cic.  div.  i,  80  cf.  Varr. 
ling.  7,  87  I  ut  11.  praeter  unum  omnes  baccha  11.  praeter  Palat.  agitur 
de  Hesiona  in  Teucro  fabula  126  Gell.  9,  14,  13  Non.  490  progeni 
Non.  11.  scW.  progenitor  vel  abavus  (Ribb.)  127  Non.  510  sancte  Hermann 
censorio  Ribb.        128  Non.  507     nivit  (testatur  Non.)  om  11.  praeter  A* 

129  Prisc.  GL  II  196  Macr.  sat.  6,  5,  14  qua  vix  Herm. :  qua  (quia) 
via  Prisc.  11. :  quatnvis  Macrob.  generi  Prisc. :  pecori  Macrob.  gradibilis 
Prisc. :  gra^tdior  lilz.croh.:  em  Herm.  130  Gell.  I,  24,  4  (epigramtna 
Pacuvii)  cf.  Altlat.  inschr.  429  s  I  tamen  etsi  plerique  saxum  trad. 
3  paciivii  11. 


STA.    CAECILIVS 


STATIVS  CAECILIVS 


59 


2 

(2) 

3 

(3) 

4 

(4) 

5 

(6) 

6 

(9s) 

I   Ribb.  cotn.)  de    nocte  ad  portum  sum  provectus  pro- 

sumia 
ei  perii :   quid  ita  numero  venit  ?    fuge  domum 
oram  reperire  nullam,  qua  expediam,  queo 
cum    Mercurio    capit   consilium,    postquam  sentinat 

satis 
sepuichrum  plenum  taeniarum,  ita  ut  solet 
nam    ego    duabus    vigiliis    transactis   duco  desubito 

domum 

7  ( 1 1  s)    "^ad  amicos  curret  mutuatum'.  —  'mutuet 

mea  causa' 

8  (15)      meretissimo  hic  me  eiecit  ex  hac  decuria 

9  (16)      nihilne,  nihil  tibi  esse  quod  edim  ?  _  ^^  _ 

10  (22  ss)w_  quamquam   ego  mercede  huc  conductus  tua 

advenio,  ne  tibi  me  esse  ob  eam  rem  obnoxium 
reare :  audibis  male,  si  maledicis  mihi 

11  (26)      ea  tum  conpressa  parit  huic  puerum,  sibi  probrum 

12  (285)    tum  equidem  in  senecta  hoc  deputo  miserrimimi 

sentire^  ea  aetate  eumpse  esse  odiosum  alteri 

13  (30  s)    itane  Antipho  (est)  inventus  profluia  fide? 

itane  est  inmemoris,  itane  est  madida  memoria? 

14  (38  s)    (est)  haec  caterva  plane  gladiatoria, 

cum  suum  sibi  alius  socius  socium  (saiiciat) 

15  (42  s)  '^nam  quam  duriter 

vos  educavit  atque  asperiter'.  —  'non  negat' 


1  Non.  536  (Aethrio)  profecttis  \.\.  ''iiavigii genere'  2  Fest.  ijo peri 
cod.  'nimitwi  cito  fuce  cod.  3  Fest.  182  qiiam  cod.  4  Fest.  339  Paul. 
Fest.  338  an  consilium.  p.}  ''periclitattir  sFest.  360  (Androgynos  cf. 
'AvopoYOVO?  Menandri?)  6  Non.  517  (Asotus  cf.  "AatuTot  Antiphanis 
Eutychis,  "Aoojtoi;  Timostrati)  ducor  vir  doctus  in  ed.  Basil.  7  Non.  474 
8  Non.  139    merit-  11.  praeter  Ba  g  Non.  507    nihilne,    nihil:   nihil 

nehil,  nihilne  v.  1.  10  Gell.  6,  17,  13  (Chrysion  cf.  Xpoot?  Antiphanis) 
I   hac  adductus  v.  1.     2  obnoxium  o.  e.  r.   v.  1.        11   Fest.  229  (Davos) 

12  Non.  I  Cic.  Cato  25  (Ephesio  cf.  'Efeaio?  Menandri)  i  equidem 
om  Non.  senectute  Non.  hoc  in  s.  Cic.  v.  I.  2  eumpse  Fleckeisen  e 
Cic.  Leid.  m.  pr.  eum  se    (alii  11.  alia  trad.)    et  Non.  eum  ipsum  restituit 

13  Prisc.  GL  II  ^235.  -354  (Epicleros  cf.  'ETCtnXfjpo?  Antiphanis  Di- 
phiii  ahorum)  l  invenitur  A.  Spengel  ex  duob.  codd.  14  Don.  Ter. 
Ad,  668  (Exhautuhestos)  i  plena  11.  15  Non.  512  (Fallacia 
cf.  KaTa(];eoS6|J.evo?  Alexidis  Philemonis  Menandri  al.)  2  atque  aspere  11. : 
aspereqtie  Scal. 


5o  STA.    CAECILIVS 

16  (46)      niillus    sum,    nisi    meam    rem  iam  omnem  propero 

incursim  perdere 

17  (475)    facile  aerumnam  ferre  possunt,  si  mde  abest  iniuria : 

etiam  iniuriam,  nisi  contra  constat  contumeliam 

18  (50)      ossiculatim  Parmenonem   de  via  liceat  legant 

19  {5 1  s)  Velim  paulipser  te  opperiri'.  — 

'quantisper  ?'  —  "^non  plus  triduum' 

20  (55)      di  boni,  quid  illud  est  pulchritatis !  v^  _ 

21  (61)      qui,  homo  ineptitudinis  cumulatus,  cuhum  oblitus  es  ? 

22  (70)      mihi   sex    menses    satis  sunt  vitae,    septimum  Orco 

spondeo 

23  {72)      garruh  sine  dentes  iactent,  sine  nictentur  perticis 

24  (73)      sine    suam    senectutem    ducat    utique    ad    seniiun 

sorbilo 

25  (78)      quaeso,    ne  temere    hanc  rem  agas,    ne  iracunditer 

26  (795)    nam    hi    sunt    inimici  pessumi  fronte  hilaro,    corde 

tristi, 
quos    neque  ut  adprendas  neque  uti  dimittas  scias 

27  (85)      nam  ista  quidem  noxa  muHebre  est  magis  quam  viri 

28  (86)      obsorduit  iam  haec  in  mea  aerumna  miseria 

29  (87)      in  vohu  eodem,  in  eadem  mantat  maiitia 

30  (91)      quod    prolubium,     quae    voluptas,    quae   te    lactat 

largitas  ? 

31  (92)      ego  illud  minus  nilo  exigor  portorium 

32  (lois)      mirum  adeo  nisi  frater  domi  ebriatus  turbam  ah- 

quam  dedit 
33/4  (i04s)v^_  ut  aurum  et  vestem,  quod  matris  fuit, 
reluat,  quod  viva  ipsi  opposuit  pignori 

16  Non.  127  "celeriter'  17  Non.  430  i  possum  edd.  2  misiy.  1.  con- 
stant  V.  L  contumelia  Botlie  cum  uno  18  Non.  ^  147.  ^332  legam  Non.^ 
19  Non.  511  20  Non.  155  (Harpazomene  cf.  'ApiraCo[J.EVO(;  vel 'Ap- 
7taCo[iEv7]    Philemonis)    creticos    audiunt   Mue   Lindsay  21    Non.  128 

^^«2' Ribb.  22  Cic.  fin.  2,  22    (Hymnis    cf.  "T|J.vii;  Menandri)     cf. 

Lucil.  663  M.  23  Fest.    177   garrulis  viedentes  cod.  24  Fest.  339 

senectam  ?  Ribb.  usque  Bentley  Lachmann  sorhitio  cod. :  em  Bentley 
25  Non.  515  (Subditivos  vel  Hypobolimaeus  cf.  TTCoPoXifialo? 
Menandri)  agas  et  ne  11.  cf.  Men.  frg.  574  (K.)  el  xal  atpoop'  a/vYEi?, 
fj.7]S£v  •qpe\)'ta[J.£vo?  itpa^T[j(;  irpOTtetiJui;  26  Gell.  15,  9,  i  Non.  205  2  ad- 
prehendas  11.  ut  11.  mittas  11.  praeter  Monac.  Speng.  n.  vitare  sc.  (n. 
ut  V.  sc.  unus)  Non.  27  Fest.  174  (Hy pobolimaeus  Chaerestra- 
tus)  muliehrem  et  co6..  28  Non.  147  (Hy  pobolimaeu  s  Rastraria) 
me  11.  "ohsolevii'  29  Non.  505  "^manef  30  Non.  16  31  Gell.  15, 
14,  5  Non.  106  (Hypob  olimaeus  Aeschinus)  nihilo  11.  ^exigitur 
de  me'  32  Non.  525  (Imbrii  "Jjxppiot  Menandri)  f5rzw5  11. :  em  Buech. 
33/4  Fest.  281  (Karine  cf.  KapivY)  Menandri  vel  Antiphanis)  2  '^resol- 
vaf  ^repignerei'    opposivit  Scal.  recte  ut  videtur 


COMICA  5 1 

35  (iio)      Cupro  gubernator  propere  vertit  prosumiam 

36  (113)      nunc  abeo :  audibis  praeterea,  si  dicis:  'filia  redeat' 

37  (114)      ut    te    di  omnes  infelicent  cum  male  monita  me- 

moria ! 

38  (116)      habes,  vide,  tibi  tradidi,  in  tuo  coUo  est :  decolles 

cave 

39  (1195)    nunc    enim    vero  est,    ciim  meae  morti  remedium 

reperibit  nemo 
l^  (135)      edepol   voluntas  homini  rarenter  venit 

41  (1393)  hoc  a  te  postulo, 

ne  cum  meo  gnato  posthac  Hmassis  caput 

42  (143  ss)  is    demum    miser  est,   qui  aerumnam  suam  nescit 

occultare 
t  ferre  ita  me  uxor  forma  et  factis  facit,  si  taceam, 

tamen  indicium, 
quae    nisi    dotem    omnia,    quae    nolis,  habet:  qui 

sapiet,  de  me  discet, 
qm  quasi  ad  hostis  captus  liber  servio,  salva  urbe 

atque  arce. 

35^00.536  (Meretrix)  Cupro  Buech. :  cui  pro-  ^S..  ^ncnjigii  genui' 
36  Non.  506  (Nauclerus  cf.  NauxXfjpo?  Menandri?)  n.  ab  eo  aud. 
p.,  si  dices:  "f.  r."  Buech.    ditis  Ribb.  37  Non.  126     infelicitent  11. 

molita  V.  1.  38  Non.  97  (Nothus  Nicasio  cf.  No^o?  Phileraonis?) 
viden  vel  vide  {em^  Ribb.  '^ex  collo  deporias'  39  Non.  508  (Obolo- 
states)  necv.X.  40^0^.515  (Pausimachus)  vohtptas  Vzha&rm.% 
41  Non.  334  2  eo  v.  1.  litnasses  11. :  ''coniwtxeris  J^^i,  Gell.  2,  23,  10 
6  =Non.  502  (Plocium  IIX6x'.oy  Menandri)  cf.  Skutsch  PW  m  1191 
ipsius  Menandri  (402  K.)  versus,  quos  senex  pronuntiat,  praemisit  Gellius : 

lic'  &[J.cp6T£pa  plv'  4]7tixX7]pog  4]  x(aXY]) 

[xeXXsi  xaS-sooTj-s:-./.     xatsipYaaxa'.  fj.EYa 

xal  TisptPoYjTOv  EpYov*    £X  TYjC  olxiag 

I^E^aXs  T7]v  XoTrooaav  YjV  s^ouXeto, 

tv'  aTCopXsTCcuai  udvTE?  sl?  t6  KptupoXY]? 

7ip6acuiTov  T^  t'  EUYvcuaTO?  oua'  e|j.Y]  yovt, 

SEajcoiva.     xal  T7]v  o'jitv  'h^  lxT-f]aaTO 

OVOi;    £V    TCtO-f]XO'.?    TOiJTO    07]    TO    XeY6[J.EV0V 

saTtv.     aicoTiav  po6Xo[j.at  x-l^v  vuxTa  ttjV 
TCoXXwv  xaxwv  apyY]Y6v.     ot[j.oi  Kpcu^oXv^v 
Xa^Elv  e[j.'  Exxa-losxa  TaXavTa  (.  .  .), 
TY]v  piv'  E/ooaav  TC-qysuji;.     eit'  saTt  to  « 

«ppoaY^fJ-d  rtuj;  67:6aTaTov;    ([xd  tov)   Ata 
Tov  '0X6[LTC'.ov  xal  T-i]v  'A^-f]vdv,  oo8a[j.(Ju<;. 
7ra'.§taxdp'.ov  i)-Epa7TEUTtx6v  8e  xal  X6yoo 
t  Td/Lov  divaYEa&u)  Ss  Tt?  ap'  dvTetaaYaYOt 
I  quia  V.  1.    nequit  boni :  nesciat  Ribb.     occulta  re  Lindsay     2  /orw  Ribb. 
{id  ego  experiar,  cui  maerorem  non  licet  occ7ilte)  ferre.    \   ita  {de")    me 
suppl.   Seyffert     4    captus   libere    vel    libere   captus   boni    6.    5   Ribbeck 


52  STA.    C.\ECILIVS 

quae  mihi  quidquid  placet,  t  eo  privatu  vim  me  ser- 

vatum. 
dum    ego    eius    mortem   inhio,    egomet  vivo  mor- 

tuus  inter  vivos 
ea    me    clam    se    cum   mea  ancilla  ait  consuetum. 

id  me  arguit: 
ita  plorando,    orando,    instando  atque  obiurgando 

me  optudit, 
eam  uti  \-enderem.     nunc  credo  inter  suas 
aequalis  et  cognatas  sermonem  serit : 
'quis  vestrarum  fuit  integra  aetatula, 

quae  hoc  idem  a  viro 
impetrarit  suo,  quod  ego  anus  modo 
effeci,  paelice  ut  meum  privarem  virum  ?' 
haec  erunt  concilia  hodie:  differor  sermone  miser 

43  (15855)  sed  tua  morosane  uxor  quaeso  est?  —  quam 

rogas?  — 
qui  tandem  ?  —  taedet  mentionis,  quae  mihi, 
ubi  domum   adveni,   adsedi,  extemplo   savium 
dat  ieiuna  anima.  —  nil  peccat  de  savio : 
ut  devomas  volt  quod  foris  potaveris 

44  (163)      placere  occepit  graviter,  post  quam  emortuast 

45  (1645)    soletne  mulier  decimo  menseparere?  —  pol  nono 

quoque, 
etiam  septimo  atque  octavo 


5  quaen  Ribb.  privav  unus  privat,  tu  vin  (privatum  it  me  Ribb.) 
servatam  velim  Hertz :  privatum  me  it  eam  velim  servatam  Skutsch : 
privat  invitu7)i,  (habet^  nil  servatiim  Seyffert:  privatum  it  me  serva- 
tum  Thysius  6  ego  om  Gell.  11.  8  atque  orando  unus  9  illain  utz 
Skutsch,  ut  cretici  currant:  uti  eam  venumdarem  dett.  10  et:  atque 
unus,  I  quod  monosyllabum  videtur  esse  Sk. :  del  Ribb.  sermones  vulg. 
II  nostrarum  dett.  12  itidetn  ^^ulg.  15  differar  s.  misere  Ribb.  gly- 
conei   videntur   Buechelero,    Skutschio   choriambi  43  Gell.  2,  23,  13 

2 — 4  =  Non.  233  in  Menandri  (403  K.)  archetypo  senis  cum  altero  sene 
vicino  colloquentis  verba  haec  sunt : 

syto  8'  £irtx)vYjpov  A(Z|J.iav  ohv.  sipYj-itd  001 

Toux';  eit'  ap    ot)/t;  xopiav  ty^<;  olxiai; 

xal  tdiv  tc^^M'^  Y.ai  j  Tcdvtojv  avt'  £XEi</tji; 

e)r<jfj.£v,  ^AnoX/.ov,  coc  ■/aXsTrtuv  )(a/.£rtU)tatov. 

ajcaat  0'  ftpYaXsa  'ottv,  otix  e,aoi  fJ.6vcp, 

olu)  ■Kokh  fjLaXXov,  ■9-oYatpt.  —  npafiJL'  ajj.a/ov  XsYst?" 

£0  otSa. 
I   va   rogasl  Ribb.    qua    me   rogas,    quam  erogas  ferr-J  11.    2  qui  quia, 
quas  qui  v.  1.     3  avium  Non.  11.  44  Non.  314     etnortuas  (-a),  est 

mortua  11.  45  Gell.  3,  16,  4     i   insoletne  11.      i  s  nonoque  etiam  (et)  11. 


COMICA  5^ 

46  (i66)      pudebat,  credo,  conmemoramentum  stupri 

47  (167)      properatim  in  tenebris  istuc  confectum  est  opus 

48  ( 1 68)      consequitur  comes  insomnia,  ea  porro  insaniam  affert 

49  (169SS)  w  _  is  demum  infortunatus  est  homo, 

pauper  qui  educit  in  egestatem  liberos; 
cui  fortuna  et  res  ut  est,  continuo  patet. 
nam  opulento  famam  facile  occultat  factio 

50  (173  ss)  edepol,  senectus,  si  nil  quicquam  aliud  viti 

adportes  tecum,    cum    advenis,    unum    id    sat   est, 
quod  diu  vivendo  multa  quae  non  volt  videt 

51  (176)      patiere  quod  dant,  quando   optata   non   danunt 

52  (177)      vivas  ut  possis,  quando  nec  quis  ut  velis 

53  (180)      quid  hoc  futurum  obsonio  est,   ubi  tantum  sumpti 

factum  ? 

54  (183)      tu  nurum  non  vis  odiosam  tibi  esse,  quam  rarenter 

videas? 

55  (184)      ibo  ad  forum  et  pauperii  tutelam  geram 

56  (190)      at   pol  ego  neque  florem  neque  floces  volo  mihi, 

vinum  volo 

57  (1935)    tum  inter  luctandum  hunc  timidum  tremulis  palpebris 

percutere  nictu :  hic  gaiidere  et  mirarier 

58  (195)      destituit  omnes  servos  ad  mensam  ante  se 

59  (196)  audire  ignoti  quod  imperant 

soleo,  non  auscultare 

4.6  Non.  84  47  Non.  153.  155  48  Non.  209  anfert  v.  1.  49  Gell.  2, 
23,  21     4  cf.  Non.  304   servus  haec  apud  Menandram  (404  K.)  verba  facit: 

o)  tpli;  y.axoSaifJLtov,  oaxK;  oiv  irevY)?  '[(x<^.€i 

xal  TtaoSortoiEt.  u);  aXoYiaxoi;  sax'  ftvYjp, 

oc,  |x-r|xe  «pDXaxvjv  xcuv  avaYxatcuv  ex^'» 

}JLY]x',  av  (ixox-f]a"jj,  Et?  xa  xocva  xoo  ^tou 

lT:afj,cpisaat  Sovacxo  lobio  xp^^jlJ-^ctv, 

aXX'  £v  axaXuTcxto  xal  xaXatJtcopu)  [iiw 

XetfxaCojxevog  ^~q,  xdiv  [xsv  avtapwv  sx«>v 

x6  fJ-Epo;  aTCavxcov,  (xwv  0')  &Ya^ujv  ooolv  |j.£po?' 

67C£p  Yap  ^'■'o?  ftXYuJv  iScTcavxa?  vooi^exd). 
I    est  infortunatus  11.     2    egestate  vulg.     3    ut  ut  est  vel  niida  est  Ribb. 
ut  sit  Skutsch    \  fainem  v.  \.  facilem  II.  optt.       50  Cic.  Cato  25      i.  2  = 
Non.  247       I   ut  si  Non.  11.     nihil  11.     viti  om  Non.  11.  51    Non.  97 

potiere  Bothius :  potire  ?  Ribb.  52  Don.  Ter.  Andr.  804  nequit  f-is)  11. : 
non  qziis  Fabricius :  nequeas,  nequitur  alii  53  Non.  484  obsonio  et  11. 
54  Non.  164         55  Non.  220    pauperi  11.:  -erio  Spengel  56  Non.  I14 

cf.  Gell.  II,  7,  6  (Polumeni  cf.  nu)Xo6fj.evot  Menandri?)  adW.  flocces 
Gell.  11.  neque floces  n.  florem  Vrbin.  307  faecem  vinf  57  Fest.  177 
(Pugil  cf.  IIoxxY]?  Timoclis  et  Timothei)  cf.  Paul.  Fest.  176  i  laudan- 
dum  cod.:  ludendum  Fmtenns  58  Non.  280  (■Symbolum)  ^statuii' 
59  Non.  246 


64 


STA.    CAECILIVS 


60  (iQQss)  a  in  amore  suave  est  siimmo  summaque  inopia 

parentem    habere  avarum  inlepidum,   in  liberos 
difficilem,  qui  te  nec  amet  nec  studeat  tui. 
aut  tu  illum  furto  fallas  aut  per  litteras 
1  avertas  aliquod  nomen  aut  per  servolum 

percutias  pavidum,  postremo  a  parco  patre 
quod   sumas  quanto  dissipes  libentius ! 
b    quem    neque    quo    pacto   fallam  nec  quid  inde 

aiiferara, 
nec   quem  dolum  ad  eum  aut  machinam  com- 

moliar 
scio   quicquam :    ita  omnis  meos  dolos  fallacias 
praestrigias  praestrinxit  commoditas  patris 

61  (2io)  serit 

arbores,  quae  alteri   saeculo  prosient 

62  (2iiss)a  pn')  deum,  popularium  omniura,   umnium  adule- 

scentiura 
clamo  postulo  obsecro  oro  ploro  atque  inplon') 

fidera ! 
b   -  xxy  civitate  fiunt  facinora  capitalia : 

ab    amico    amante    argentum   accipere  meretrix 

non  volt  _  w  _ 

63  (215)      ad  restim  res  redit.     iramo  collus,  non  res :    nam 

ille  argentum  habet 

64  (216)      vide,  Demea,    hominis    quid    fert  morum  similitas 

65  (220)      praesertim  quae  non  peperit,  lacte  non  habet 

66  (228)      Hierocles  hospes  est  mi  adulescens  adprobus 

67  (230)      nunc  enim  demum  mi  animus  ardet,  niinc  meum 

cor  cumulatur  ira 

68  (231  ss)  a  o  infelix,  o  sceleste ! 

b   egone    quid    dicam  ?     egon    quid    velim  ?     quae 

tu  omnia 
tuis  foedis  factis  facis  ut  nequiquam  velim 

60  Cic.  nat.  3,  72  (Synephebi  cf.  St)ve!pY]Pot  Menandri)  i  in  amore 
su7nmo  summaque  inopia  suave  esse  Cic.  fructu  11. :  em  Buech.  6  timi- 
dum,  stupidiati,  bardum  ci  edd.  7  dissipis  {-as')  v.  1.  b  \  ne  quid  inde, 
neque  ut  inde,  neque  unde  11. :  em  Schoemann  2  neque  quem  unus  1.  4  prae- 
stigias  11.:  em  Buech.  61  Cic.  ^  Cato  24  ^Tusc.  1,31  2  prosint  11.  praeter 
Cic^  cod.  Par.  m.-  62  Cic.  nat.  deor.  1,13  a  i  semel  omnium  11.  b  \  fiunt 
Ribb. :  fieri  11.  fieri  i.  c.  Orelli  2  vtdt  11.  63  Non.  200,  2 1  64  Non. 
177     (Syracusii    cf.  Sopaxooio?    Alexidis?)    feret  11.:  ferafi  65 

Non.  483,  4  (T  i  1 1  h  e  cf .  Tit^di;  vel  TttO-fiv  Eubuli  Alexidis  Menandri) 
66  Gell.  6,  7,  9  (Triumphus)  67  Cic.  Cael.  37  cf.  fin.  2,  14  (fabula 
incerta)  68  Cic.  Cael.  37     ^i  i   egone  trad.   bis 


TRABEA  65 

c  cur  te  in  istam  vicinitatem  meretriciam  con- 
tulisti  ?  cur  inlecebris  cognitis  non  refugisti  ?  cur 
alienam  ullam  mulierem  nosti  ?  dide  ac  disice, 
per  me  licebit 

</  w  _  si  egebis,  tibi  dolebit,  mihi  sat  est, 

qui    aetatis    quod   reliquom   est  oblectem  meae 

69  (243  s)    ut  me  hodie  ante  omnes  comicos  stultos  senes 

versaris  atque  inlusseris  lautissime 

70  (247)      si  confidentiam  adhibes,  confide  omnia 

71  (249)      tantum  rem  dibalare  ut  pro  nilo  habuerit 

72  (251)      quisquilias  volantis,  venti  spoHa  memorant:  i  modo! 

73  (259  ss)  ^  _  ^  _  w  deum  qui  non  summum  putet, 

aut  stiiltum  aut  rerum  esse  inperitum  existumem : 
cui  in  manu  sit,  quem  esse  dementem   velit, 
quem  sapere,  quem  sanari,  quem  in  morbum  inici 

quem  contra  amari,    quem  expeti,  quem  arcessier 

74  (265)      homo  homini  deus  est,  si  suum  officium  sciat 

75  (266)      saepe  est  etiam  sup  palliolo  sordido  sapientia 

76  (269)      t  advehuntur  cum  ilignea  corona  et  chlamyde :   di 

vostram  fidem! 

77  (270)      pro  di  inmortales !  linde  prorepsit  truo? 


TRABEA  coMicvs 

1  (i  ss  Ribb.    com.)    lena    delenita    argento    nutum    observabit 

meum, 
quid  velim,  quid  studeam.     adveniens  digito  inpellam 

ianuam : 
fores  patebunt.    de  inproviso  Chrysis  ubi  me  aspexerit, 

c  senariorum  frustula    dissice  unus :    disce  plerique    d  i   {olivt)  vel  (^post- 
hac)  Ribb.    sat  est  om  duo     2  reliquoni  quattuor  syllabarum  69  Cic. 

Lael.  99  cf.  Cato  36  i  tu  nie  Halm  2  illuseris  August. :  ut  itisseris, 
iusseris  rell.  70  Isid.  orig.  10,  40  71  Varr.  ling.  7,  103  tantam  Scal. 
72  Fest.  257  73  Cic.  Tusc.  4,  68  l  {^ego  vertim  Amoreni)  Bentley  i  s  cf. 
Eurip.  Augae  frg.  269  N  -  "Epcoxa  8'  oatt<;  |j.y]  ^eov  xpivsc  fj.£f  °'v  ^«' 
tuJv  audvTUJv  Saofiovcuv  OTLEpTaxov,  \  oxatoi;  sottv  y]  xaXtiJv  oTtetpoi;  oiv 
o5x  oioe  t6v  jX£Y'3tov  ^ivS-ptuiro'.?  ■S-eov  2  existtimet  (-at)  11.  ex  Ciceronis 
ore:  existumo  Bentley  3  cui  11.:  Ciceronis  arbitratur  CFW  Mueller  4 
insanire  11.  plerique  5  versum  excidisse  vidit  Bentley  6  arcessiri  U. 
praeter  Bern.  74  Symm.  epist.  9,  114  75  Cic.  Tusc.  3,56  76  Gell.  5, 
6,  12  advehitiir  Bothius  iligna  Fleckeisen  77  Paul.  Fest.  367  unde 
hic  Aldina  ^onocrotalus' 
1   Cic.  Tusc.  4,67   (fabula  incerta) 

Diehl,  Poetarum  Romanorum  veterum  rell.  C 


55  ATILIVS      AQVILIVS      LICINIVS   IMBREX 

alacris  obviam  mihi  veniet  complexum  exoptans  meum, 

5  mihi  se  dedet :  Fortunam  ipsam  anteibo  fortunis  meis 

2  (6)     ego  voluptatem  animi  nimiam  summum  esse  errorem 

arbitror 

ATILIVS  coMicvs 

1   (l   Ribb.  com.)  suam  quoique  sponsam,  mihi  meam:  suum 

quoique  amorem,  mihi  meum 

AQVILIVS  coMicvs 

1  (iss    Ribb.  co?n.)    ut    illum    di    perdant,    primus    qui    horas 

repperit, 
quique  adeo  primus  statuit  hic  solarium  ! 
qui  mihi  comminuit  misero  articulatim  diem. 
nam  (umim)  me  puero  venter  erat  solarium 
5  multo  omnium  istorum  optimum  et  verissimum : 

ubivis  monebat  esse,  nisi  quom  nil  erat. 
nunc  etiam  quom  est,  non  estur,  nisi  soli  lubet. 
itaque  adeo  iam  oppletum  oppidumst  solariis, 
maior  pars  populi  (iam)  aridi  reptant  fame 

2  (lo)    ubi  primum  accensus  clamarat  meridiem 

LICINIVS  IMBREX  comicvs 

1  (i  s    Ribb.  com.)  nolo  ego  Neaeram  te  vocent,  sed  Nerienem, 
cum  quidem  Mavorti  es  in  conubium  data 

IVVENTIVS  coMicvs 

1  (i  Ribb.  com.)  quod  potes,  sile  cela  occulta  tege  tace  mussa 

mane 

2  Cic.  epist.  ^9,  9  +  Tusc.  4,  35  cf.  fin.  2,  13  epist.  '9,  21  arbitratur 
Cic. :  arbitror  Bentley  :  possis  autumo 

t  Cic.  Att.  14,  20,  3  (fabula  incerta)  quoque  bis  Med. :  cuique  ^AA. 
1  Gell.  3,  3,  5  cf.  Amm.  23,  6,  77.  19,  8.  8  (Boeotia  cf.  Botioxla  Anti- 
phanis  Theophili  Menandrii  parasitus  loquitur  4  add.  Hertz:  (^olim) 
Ritschl  puerulo  ^en\\Qy  veter  \\.  OYtt.  6  tibi  iste  11.:  ubivis  Ribb. :  ubz 
is  te,  ubi  tibi,  iuste,  usque  is  alii  esses  Leo  cum  mhil  trad.  7  quom  Bo- 
thius :  quod  11.  praeter  Rott.  qui  quid  estur:  est  W.  2>  est  oppidiim  W., 
quod  servat  Hosius  iam  deleto  (cf.  11)  9  populi  pars}  arida.  Hertz  ad 
Amm.       2  Varr.  ling.  6,  89 

1  Gell.  13,  23,  16  (Neaera)  i  -neaerem  (-re,  -ra)  v.  1.  2  quando- 
quidem  Bothe :  quoniam  quidem  Fleckeisen  oder  quidem  marti  11.  est  v.  1. 
1  Fest.  298    cf.  Paul.  Fest.  299    (Anagnoriz  om  e  ne) 


IVVENTIVS      SEX.    TVRPILIVS 


67 


(2  ss)  gaudia 

sua  si  omnes  homines  conferant  unum  in  locum, 
tamen  mea  exsuperet  laetitia 


SEX.  TVRPILIVS  coMicvs 

1  (is    Ribh.  com.)  Melesia  intus  cessat.  credo  hercle,  helluo 

tuburcinatur 

2  (3)      eum  derepente  ducere  uxorem  audio 

3  (8)      non  ago  hoc  per  sagam  pretio  conductam,  ut  vuigo 

solent 

4  (9  s)    ita  est :    verum    haut   facile   est  venire  illi  ubi   sita 

est  sapientia. 
spissum    est    iter:    adipisci    haut  possem    nisi   cum 

magna  miseria 

5  (14)      ab  mitio  ut  res  sit  gesta  enoda  mihi 

6  (15  ss)  timere  occepi  et  interdum  oscitarier: 

ineptus  quid  mihi  vellem  ex  insolentia 
nescibam 

7  (2is)    antehac  si  flabat  aquilo  aut  auster,  inopia 

tum  erat  piscati 

8  (24)      nec  recte  dici  mihi  quae  iam  dudum  audio 
8a  (25)     etiam  me  irrides,  pessime  ac  sacerrime? 

9  (28)      homo  unica  est  natura  ac  singularia 

10  (29  s)    vide  mirum  ingenium  ac  delenificam  mulierem : 

commorat  hominem  lacrimis 

11  (34)      numquam    nimis    numero    quemquam    vidi    facere, 

quom  facto  est  opus 


2  Varr.  ling.  6,   50  (fabula  incerta) 

I  Non.  179  (Boethuntes)  melexia  {-ea)  trad.  cessas\.  1.  2  Non.  518 
u.  au.  d.  11.     pro  baccheis  habuit  Lindsay  3  Non.  23     '^feminam  ad 

lubidinem  ■virorum  indagatriceiri  4  Non.  392     (Canephorus    cf. 

Kav7](f)6poi;  Anaxandridis  etMenandri,  cuius  fragm.  253  K.  ^Xoyiotoo  tpoTCOO 
&x6)Cf]}xa  (pEOYEtv  satlv  o&x  aoO^aipsxov)  i  s  atit  11.  i  illo  Lipsius  Lindsay 
si  ita  11.  boni  praeter  B  :  spissa  rell.  2  adipisci  11.  posse  11. :  possis  Lipsius 
Lindsay  5  Non.  15  (Demetrius  cf.  Alexidis  Af]jJ.YjTpio?  7)  ^tXlxatpo?) 
6  Non.  322  I  occepi  et  Lips. :  occepi,  occepit  11.  2  quod  et  insolentiam 
V.  1.  3  nesciebam  trad.  7  Non.  488  I  Jlitat  v.  1.  2  tum  orat,  tumeor 
at  plerique  cf.  Alex.  frg.  46  K.  itpotspov  |j.sv  el  TCveooete  ^oppa?  *rj  v6xo<; 
EV   T-jj    %-akaaa-Q,    Ij^oq    oov.   av    'qv  o68evl  cpaYetv  xxX.  8  Fest.   162 

Paul.  Fest.  163  grue  Fest. :  om  Paul.  8a  Non.  397  sed  (set)  iam  v.  1. 
irridens  11.  9  Non.  491  cf.  Alex.  frg.  45  K.  6}J.ot6xaxo<;  avS-pcuito?  ov^^a 
XYjv  (puotv  xp^TCOv  xiv'  loxi  *  xxX.  lo  Non.  278     I  delenifica  11.         11 

Non.  352      cito      quam  11.    fato   boni 

5* 


58  SEX.    TVRPILIVS 

12  (35  s)    ^  _  w  _  at  etiam  ineptus  meus  mihi  est  iratus  pater, 

quia  se  talento  argenti  tetigi  veteri  exemplo  aman- 

tium 

13  (37  ss)  ergo  edepol  docta  dico:  quae  mulier  volet 

sibi    suum    amicum    esse   indulgentem  et  diutinum, 
modice  atque  parce  eius  serviat  cupidines 

14  (40)      quia  non  minus  res  hominem  quam  scutus  tegit 
16  (42)      mulier  meretrix,  quae  me  quaesti  causa  cognovit  sui 

16  (46  s)    apertae  surae,  bracchia  autem  procera  horrorem  mihi 

ex  corde  exsuscitabant 

17  (50  ss)  ST.   quaeso  edepol,  quo  ante  lucem  te  subito  rapis, 

ere,  cum  lino  puero  ?    PH.  nequeo  esse  intus,  Ste- 

phanio. 
ST.    quid    ita  ?     PH.    ut    solent,    me    ciirae   somno 

segregant 
forasque  noctis  excitant  silentio 

18  (56  s)    quam  legere  te  optimum  esset  atque  aequissimum, 

quacum  aetas  degenda  et  vivendum  esset  tibi 

19  (66  s)    ecquis    est  qui  interrumpit   sermonem  meum  obitu 

suo  ? 

20  (68)      sed  volo  ut  familia  nostra  officia  fungatur  sua 

21  (72  ss)  ducit  me  secum :  postquam  ad  aedem  venimus, 

veneratur  deos,  interea  aspexit  virginem 
instantem,  in  capite  riculam  indutam  ostrinam 

22  (75  s)    erus  stiipidus  adstat :  ita  eius  aspectiis  repens 

cor  toiporavit  homini  amore 

23  (775)  rus  ad  illas  conmigrat: 

habitamus  hiemem  totam  cum  mulierculis 

24  (79)      Rhodiensist,  sed  istuc  conmigravit  iam  diu 

25  (81)      hortatur  hominem,  quam  primum  proficisceret 


12  Non.  408      I   mi  Ribb.      2  '^circunmeni^     amanti  11.  13  Non.  342 

(Demiurgus  Arj[j.'.oopY6i;  Menandri)  2  summa  (-am)  amicam  11.  14 
Kon.  226  cf.  Boeotiae  Menandri  frg.  90  K.  nXouto<;  oe  Tio/J.oiv  Eif.xaXofifJ.' 
eGtiv  xa7.(Lv  15  Xon.  483  16  Non.  236  17  Prisc.  GL  III  425 

(Epiclerus  cf. 'E-txXYjOoc  Menandri  frg.  164  K.  ap'  estl  na-/tiuv  &yP"" 
iivia  XaXiotatov.  ifj.£  -^ow  &vaatY|Ca3a  OcOpl  7:poaY=ta'.  XaXelv  ar:'  &pX^j? 
itavta    tov   6p.auto6   p'lov)      2  'Fhiloxenus'  ex.  gr.      3  a  sotnno  11  18 

Non.  332  I  '^eligere  esse  11.  praeter  unum  2  vegenda  et  iubendum  (vib-) 
esse  t.  11.  ig  Non.   357     ecquis  Bentley:  set  quis   Ribb.     '^adventu 

20  Non.  497     -vola  v.  1.  21   Non.  ^539      2s  =  ^549    (Hetaera) 

3  instantem  Non.  * :  iniectam  Non.  ^  inlectam  Buech. :  ibi  stantem  Ribb. : 
intrantem  al.  inc.  o.  i.  r.  Ribb.  '^subrubens  .  .  .  sudariuTfi'  22  Non.  182 
2  'torpefecit^         23  Non.  526  24  Non.  127     Rhodiensis  est  11.         25 

Non.  470    primum  {ut)  Bothius 


coMicA  5q 

26  (90  s)    propter  peccatum   pausiUulum  indignissime 

patria  protelatum  esse  saevitia  patris 

27  (92  ss)  habet  potestatem.  —  ubi  potestatem?  —  senis 

pretio  contendas,  lit  redempto  Phaedria 
liceat  redire  antiquam  in  consuetudinem 

28  (97)      remulis  sensim  celox  ab  oppido  processerat 

29  (loos)    quem  olim  oderat,  sectatur  ultro  ac  detinet: 

ille  insolens  autem  ut  fastidit  carnifex  ! 

30  (102)      viden   tu  Phrygis  incessum?  quam  est  confidens! 

di  istunc  perduint 

31  (104)      ei  perii!    viden    ut  osculatur    cariem  ?    num   illum 

illaec  pudet? 

32  (1095)    intercapedine  interficior,  desiderio  differor: 

tu  mihi  cupiditas,  suavitudo  et  mei  animi  expec- 

tatio 

33  (112)      veritus  sum,    ne    amoris    causa    cum    illa    limassit 

caput 

34  (1135)  miseram  terrent  me  omnia: 

maris  scopuli,    sonitus,    solitudo,    sanctitudo  Apol- 

linis 

35  (n5ss)a  w_^_«^_w_v^si  quidem  sit  quisquam  deus, 

cui  ego  sim  curae 
b   heu  me  infelicem !    —  sanusne  es,    qui  temere 

lamentare  ? 
c  te,  Apollo  sancte,  fer  opem,  teque,  omnipotens 

Neptune,  invoco, 
vosque  adeo,  venti ! 
(/v^_w_v^_^_  nam    quid    ego  te  appellem, 

Venus  ? 

36  (125)      utinam    nunc    apud    ignem    aliquem   magnum  ad- 

sidam !  _  ^  _  w  _ 

37  (133  ss)  abhinc  triennium 

sacerrimum  domicilium  hoc  quidam  contulit 
leno 

26  Non.  363  (Lemniae  cf.  A7][j.viat  Antiphanis  Diphili  all.,  AvjfJLVta 
Alexidis)     i  patisilhim  unus:  probant  edd.    2  ^exclusum        27  Non.  259 

1  habes^RAhh.  '^ubi?^  —  ^potestatem  s?  \Jv!\A%z.y  2 '^extorqueas^  Phaedrmef 
28  Non.  533  aut  r.  \  s.,  veluti  {tacitis)  r.  Kiessl.  29  Non.  322 
(Leucadia,  AeoxaSia  Menandri)  2  fastidiaW.  30  Non.  262  videntur 
(videtur)  frigtis  11.  31  Non.  21  peri  11.  man  hilum  Mueller  32 
Non.  173  tii:  tu  es  Ribb. :  tua  11.  33  Non.  334  limassit  (-et)  v.  1. 
34  Non.  174  apollonis  v.  1.  35  Cic.  Tusc.  4,  72  c  i  te:  et  boni  tequea 
boni           36  Non.  522     (0)  utinam  Ribb.           37  Non.  397     (Lindia) 

2  sacerrumtis  Bothe 


70 


SEX.   TVRPILIVS 


38  (136  ss)  consilium  hoc  cepi:  litteras  misi  ad  senem 

nostrum,  prodesse  nobis  ex  sententia 
mercaturam 

39  (142  ss)  profecto  ut  quisque  minimo  contentus  fuit 

ita  fortunatam  vitam  vixit  maxime, 

ut  philosophi  aiunt  isti,  quibus  quidvis  sat  est 

40  (145)      comperce  verbis  velitare:    ad  rem  redi 

41  (146)      me  vis  potiri :  fac  ego  potiar  quod  volo 

42  (147)      misero  mihi  mitigabat  sandalio  caput 

43  (148)      quin    moneam,    quin    clamem  et  querar  tua  vitia, 

quae   te  vilitant 

44  (150S)  ego  interim  in  turba  foras 

subduxi    cum    hac    me,    neque    sat    numero    mihi 

videbar   currere 

45  (158)      quando    equidem    amorem    intercapedine   ipse  le- 

nivit  dies 
^^  (159)      tamen  oculis  longa  intercapedine  adpetunt  cupide 

intui 

47  (i6oss)  quaeso  omitte  ac  desere  hanc 

meretricem,    quae   te  semel  ut  nacta  est,    semper 

studuit   perdere 
detegere    despoliare    opplereque    adeo    fama    ac 

flagitis 

48  (163)      ut  ille  hac  sese  abstineret,  ego  supersederera  nuptiis 

49  (164)      nuptias  abieci,  amicos  utor  primoris  viros 

50  (165)      quare    esse    dicat    quisquam    illum    hominem    aut 

quidquam   facere  humanitus 

51  (171  s)    eho  dic  mihi,  an  obhta,  obsecro,    es   eius  crebras 

mansiones 
ad  amicam,  sumpti  largitatem  ? 

52  (173)      dum  ego  conixi  somno,  hic  sibi  prospexit  vigilans 

virginem 

53  (175S)    miserum    puto,    si    etiam  istuc  ad  malam  aetatem 

accessit  mali 

38  Non.  212     2  processe  Gifanius  39  FVisc.  GL  III  425     (Nauta) 

40  Non.  3     velitari  lunius  41    Non.  482     meam  Dziatzko    fotior  U. 

42  Non.  343  43  Non.  185  44  Non.  352  cf.  399  videbat  11.  45 
Non.  522  (Paedium  cf.  Ilaiolov  Menandri  Apollodori  Posidippi)  et 
guidem  v.  1.  46  Non.  470  oculis  (i.  nomin.)  11. :  oculi  ex  Ribb.  47 
Non.  305  I  hac  deserite\\.'^xz.^X.GxNr\iV!\.  2  j^;«<?/ ^d"  Acidalius  utnacta: 
inacta  (nacta)  11.  ut  et  est  del  Lindsay,  ab  hanc  alterum  orsus  versum 
3  deterere  Bothe  flagitiis  11.  48  Non.  40  49  Non.  497  50  Non.  514 
dicas  f-aj  v.\.  humafiiter  11.  praeter  Ba  51  Non.  132  (Faraterusa) 
eho:  o  11.  52  Prisc.  GL  II  478  53  Non.  i  (Philopater  cf.  OlXo- 
7cdxu>p  Antiphanis  et  Posidippi) 


54 
55 


56 
57 

58 


59 

60 

61 
62 

63 

64 

65 


COMICA  7 1 

i8o)      certum  ac  deliberatum  est  me  illis  obsequi 
182  ss)  ecce  autem,  tuo  more,  ut  soles,  videre  mi 

aegre  id  pati,  quia  hos  dies  conplusculus 

intercapedo  sumpti  faciundi  fuit 
192)      utinam  possim  tibi  referre  gratias,  ut  de  me  meres! 
194S)    simul  circumspectat :  ubi  praeter  se  neminera 

videt  esse,  tollit  aufert:   ego  clam  consequor 
1965)    me  miseram!  quid  agam?    inter  vias  epistula  ex- 

cidit  mi : 

infelix  inter  tuniculam  ac  strofium  conlocaram 
1995)    nemo  umquam  vidit  ebrium  ire  interdiu 

neque  turbam  facere  neque  fores  exurere 
201  s)    coronam   mensam  talos  vinum,    haec  huius  modi, 

quibus  rebus  vita  amantum  invitari  solet 
203)      dat  liltro  ac  muneratur  quod  ab  illo  abstulit 
205)       -y  non  est  mediocris  res,  neque  vulgaria 

fallacia  haec 
207)      age  age  egredere,    atque    istuc  utinam  perpetuura 

itiner  sit  tibi! 
211)      hoc    te   oro,    ut  illius  conmiserescas  miserae  orbi- 

tudinis 
213)      sola  res  est  quae  praesentes  homines  absentes  facit 


COMICI  INCERTI 

1  (2  ss  Ribb.    co?n.)    Athenis  Megaram    vesperi   advenit  Simo ; 

ubi  advenit  Megaram,  insidias  fecit  virgini; 
insidias  postquam  fecit,  vim  in  loco  attulit 

2  (5  ss)       in  ventre  sapere  didicit  ni  mirum  Solon, 

qui  lege  cavit,  vitia  uti  transcenderent 
auctoris  poenae :  nulla  poena  acerbior 
excogitari  potuit  uxoris  malis 

54  Non.  282.  429  55  Non.  ^484.  ^525     i  mihi  videre  ttio  more  ut 

soles  Ribb.  mihi  11.  uti  Non.  ^  11.  2  id  om  Non.^  11.  hoc  Non.  ^  11. 
56  Non.  468     possint  11.     gratiam  Bothe  57  Non.  422      2   tulit  v.  1. 

58  Non.  538  I  vias  gen.  ?  intervias  Lindsay  mihi  11.  59  Non.  524 
(Thrasyleon  cf.  ©paouXetuv  Menandri?)  2  fecere  L  ttxurare  W* 
60  Non.  321  I  horonam  11.  vinus  in  11.  2  vitam  amattum  i.  solem  11. 
'^delectarf  61  Non.  477  mtmerat  11.  62  Non.  488  res  del  Mueller 
nequ^  {est/  Ribb.  (haec)  res  Studem.  63  Non.  482  utinam  istuc  11., 
qua  lectione  servata  aut  exitus  versus  aut  initium  mutilum  sit  64  Non.  146 
utilizis  V.  1.     miserai  Lindsay :    miseridae  Ribb.  65  Hier.  epist.  42 

(fabula  incerta)     h.  a.  pr.  11.     agitur  de  vicissitudine  litterarum 
1  Rhet.  Her.  I,  14    i  s  mecarum  mutili     2  fecit  insidias'2>2.vci}o.       2  Char. 
GL.  I  ^2755    ^285       I    Venere  K-ihh.     didicit  sapere  Char.  *     2  ut  vitia 
tr.  Char.^ :  om  Char.'    vitia  tcti  Ribb.    3  poena  nulla  edd. 


12 


COMICI   INCERTI 


3  (9  s)      nam  quid  modi  facturust  risu  denique  ? 

nisi  pictor  fieri  viilt,  qui  risu  mortuust 

4  (15)      sponden  tuam  gnatam  filio  uxorem  meo  ? 

5  (23)      parunculis  ad  litus  ludit  celeribus 

6  (35)      exilivit  quasi  petulcus  quidam,    pedibus  convibravit 

7  (43  s)    modo  pueros,  modo  adulescentes  in  cursu  a  tergo 

insequens 
nec  opinantis  adsecuta  est 

8  (45)      sentin  senem  esse  tactum  triginta  minis  ? 
9(51  ss)  si  niinc  redire  posset  ad  superos  pater, 

qui  te  tutamen  fore  sperarat  familiae 
domuique  columen,  nonne  (tibi)  sic  diceret? 
'cur  te  dedecoras,  famam  cur  maculas  tuam  ? 
;  cur  rem  dilapidas,  quam  miser  extruxit  labor?' 

10  (63)      di  inmortales !  quas  ego  pugnas,  quantas  strages  edidi ! 

11  (64)      _  persuasit  animo  vinum,  deus  qui  multo  est  maximus 

12  (66  s)    clitellae  bovi  siint  inpositae :    plane!    non    est   no- 

strum  onus 

13  {12)      quid  clamare  exorsa  verbis  parvam  rem  magnam  facis  ? 

14  (76)      onus  est  honos  qui  siistinet  rem  publicam 

15  (j'])      non  est  beatus,  esse  se  qui  non  putat 

16  (83  s)    beneficia  in  volgus  ciim  largiri  institueris, 

perdenda  sunt  multa,  lit  semel  ponas  bene 

17  (92)      saepe  qui  misereri  potuit,  misericordiam  rogat 

18  (95)      odi  puerulos  praecoqui  sapientia 

19  (96  ss)  quid  tristiorem  video  te  esse  quam   antidhac, 

Lampadio?  numquid  familiaris  filius 
amat  nec  spes  est  auxili  argentaria, 
ideoque  scapulae  metuunt  virgindemiam  ? 

3  Fest.  209  i  s  facturus  et  ?nortutis  est  cod.  scW.  Zeuxis  4  Varr.  ling.  6.  7 1 
sponde  tuam  agnatam  cod.  5  Isid.  orig.  19,  I,  20  '^paro  navigium 
piratarum  usui  aptuni        6  Fest.   206    exiltiit  cod.        7  Cic.  Tusc.  I,  94 

I  pueros  modo  Fleckeisen  2  scil.  aetas  8  Cic.  de  orat.  2,  257  satin 
Buech.  9  Char.  GL  I  284  s      2  sperare  cod.     3    nonne  (tibi)    Ribb. : 

nf.  .  .]  cod. :  nonne  {pritas)  alii      4  s  dedecores,    macules,    dilapides  cod. 

4  fainiliam  cod.  5  quam  ed.  pr. :  qf.  .  .J  cod.  miser  11. :  meus  Kiessl. 
Buech.  10  Cic.  Att.  i,  16,  i  et  quafttasW.  11  Fest.  153  {ita) 
ci  Ribb.  12  Cic.  Att.  5,  15,  3  Amm.  16,  5,  9  cf.  Quint.  inst.  5,  11,  21 
plane  Amm.  :  illane  Med.  e.  corr.  13  Cic.  Cael.  36  clamore  11.: 
clamorem  Ribb.  14  Varr.  ling.  5,  73  15  Sen.  epist.  9,  21  Publilio 
Syro  suo  adscripsit  Guil.  Meyer  p.  46  16  Senef.  benef.  i,  2  cf.  Pu- 
blil.  Syr.  sent.  fals.  287  p.  130  W.  17  Sen.  contr.  9,  27  p.  274  B.  ro- 
gitat  misericordiam  Ribb.  18  Apul.  apol.  85  cf.  Publii.  Syr.  sent. 
fals.  265  p.  129  W.  19  Non.  187  i  angit  hac  11.  2  lampadionem 
quid  familiares  trad.  3  nec :  haec  trad.  argentarii  ci  Carrio  4  virga- 
rumdemiam  trad. 


73 


L.  ACCIVS 

SCENICA 

1  (i  Ribb.  trag.)  qua    re    alia  ex  crimine  inimicorum  effu- 

gere  possis  delica 

2  (4  ss)  tu  pertinaciam  esse,  Antiloche,  hanc  praedicas, 

ego  pervicaciam  aio  et  ea  me  uti  volo : 

nam  pervicacem  dici  me  esse  et  vincere 

perfacile  patior,  pertinacem  nihil  moror. 

haec  fortis  sequitur,  illam  indocti  possident.  ; 

tu  addis  quod  vitio  est,  demis  quod  laudi  datur 

3  (15)      iram  infrenes,  obstes  animis,  reprimas  confidentiam 

4  (16)      tua  honestitudo  Danaos  decepit  diu 

5  (17)      ego    me  non  peccasse  plane  ostendam  aut  poenas 

sufferam 

6  (19SS)  nolo  equidem  :  sed  tu  huic,  quem  scis  quali  in  te  siet 

fidehtate,  ob  fidam  naturam  viri 
ignosce 

7  (22)  heu! 

cuiatis  stirpem  fiinditus  fligi  studet ! 

8  (23)      cui  manus  matemo  sordet  sparsa  sanguine 

9  (255)    w_>^_w  neque  fera  hominum  pectora 

fragescunt,  donec  vim  persensere  imperi 

10  {^y  s)  melius  quam  viri 

callent  muUeres 

11  (32)      deum  regnator  nocte  caeca  caelum  e  conspectu  abs- 

tuUt 

12  (36)      ciir  me  miseram  inridet,  magnis  compotem  et  multis 

maUs  ? 

13  (37)      scibam  hanc  mihi  supremam  lucem  et  serviti  finem 

dari 

14  (41)      matrem  ob  iure  factum  incilas,  genitorem  iniustum 

adprobas  ? 

1  Non.  ^98  *277  (Achilles)  aliae  ex  Non.^  2  Non.  433  (Myrmi- 
dones)  2  ai  et  a  me  11.  ethac.  Scal. :  ea  Lachm.  5.  6.  3.  4  Bothe  3  dicis  11. 
meed  et  v.?  Ribb.  wwcz'^r  Mueller  3  Non.  262  z'«/r^«z.y  11.  '^temeritatem' 
4  Non.   120    decipit  11.  5  Non.  396         6  Non.    109  7  Non.    iio 

(Aegisthus)  8  Non.  170  cumv.X.  sparso  11.  9  Non.  Iii  2  per- 
senserim  imperiiW.    cf.  Aesch.  Ag.  1601.  1619S   1639  s  10  Non.  257 

'AYa|J..  1605  2  "sciunt'  11  Serv.  auct.  Aen.  1,88  (Cly  taemes  tra) 
12  Non.   521     meae  v.  1.:  w^e  Acciana  scriptura  ?  Ribb.    magisW..  13 

Non.  226  servitutis  W.  14  Non.  125  matre  meo  iure  W.. :  matrem  me 
ob  Bergk     ''increpai 


y  1  L.   ACCIVS 

15  (45  ss)  sic 

multi,  animus  quorum  atroci  vinctus  malitia  est, 
composita  dicta  e  pectore  evolvunt  suo, 
quae  cum  componas,  dicta  factis  discrepant 

16  (52)      quod  utinam  me  suis  arquitenes  telis  mactasset  dea! 

17  (67  s)    quia  nec  vos  nec  ille  inpune  inrideret  meam 

grandaevitatem 

18  (76)      si  tui  veretur  te  progenitoris,  cedo 

19  (86)      sed  quaenam  haec  est  mulier  funesta  veste,    tonsu 

lugubri  ? 

20  (91)        pertolerarem  vitam  cladesque  exanclarem  inpetibilis 

21  (94)        miseret  lacrimarum  luctuum  orbitudinis 

22  (985)      satin  ut  quem  cuique  tribuit  fortuna  ordinem, 

numquam  ulla  humilitas  ingenium  infirmat  bonum  ? 

23  (1035)    nec  quei  te  adiutem  invenio:  hortari  pudet,    non 

prodesse  id  piget 

24  (loqs)    multi  iniquo,  mulier,    animo    sibi    mala   auxere  in 

malis, 
quibus  natura  prava  magis  quam  fors  aut  fortuna 

obfuit 

25  (112)      qui    neque    terraest  datus,    nec  cineris  causa  um- 

quam  evasit  vapos 

26  (114)      alui  educavi:  id  facite  gratum  ut  sit  seni 

27  (116)      donec  tu  auxilium,   Perse,  tetulisti  mihi 

28  (119SS)  ad  populum  intellego 

referundum,  quoniam  horum  aequiter  sententiae 
fuere 

29  (123)      sed  quis  hic  est,  qui  matutinum  cursum  huc  cele- 

ranter  rapit? 

30  (124)      namque    huc    id    venio,    ut  mea  ope  opes  Troiae 

integrem 

31  (125  s)  qui  aut  illorum  copias 

fundam    in    campo,    aut    navis    uram ,    aut    castra 

mactabo  in  mare 

15  Non.  260  (Agamemnonidae)  i  del  Vossius  2  mtlitiavA.  16 
Non.  341     (Erigona)  17  Non.   116  (Alcmeo)    nos  v.   1.  18 

Non.  497    (Alphesiboea)  19  Non.   179    (Amphitruo)     fune- 

stat  11.  20  Non.  292  '■perpeterer'  21  Non.  146  22  Prisc.  GL  III  424 
(Persidae)      l   qiiemcumque  Bothe  23  Non.  424    (Andromeda) 

ne  quiete  trad.    piget:  pudet  trad.  24  Non.  425      I   in  qtu)  11.    ausere 

(hau-J  U.  25  Non.  487    terrae  est  11.  praeter  unum  26  Non.  422 

27  Non.  178  perseu  trad.:  cf.  Leo  ^21  28  Non.  512  (An tenoridae) 
2  r.  quorum  aeq.  v.  1.  29  Non.  513  himcv.  1.  30  Non.  127  huc  in- 
venio  trad.  31   Non.  341      i   copios  v.  1. 


SCENICA   TRAGICA 


75 


32  (127)      (deae)  Minervae  donum  armipotenti  Danai  abeuntes 

dicant 

33  (130)      nos    continuo    ferrum    eripimus,    manibus  manicas 

neximus 

34  (133  s)    vel  hic  qui  me  aperte  effrenata  inpudentia 

praesentem  praesens  dictis  mertare  institit 

35  (135)      ^.^^^  agis?    perturbas    rem    omnem    ac  resupinas, 

soror 

36  (136S)    _  «^  _  quanto    magis  te  istius  modi  esse  intellego, 

tanto,  Antigona,    magis   me  par  est  tibi  consulere 

et  parcere 

37  (140S)    heiis,  vigiles,  properate,  expergite 

pectora  tarda  sopore,  exsurgite ! 

38  142  s)    _  w  _  «^  _  ^  .-  w  _  iam  iam  neque  di  regunt 

neque     profecto    deum    summus    rex    hominibus 

curat  ^  - 

39  (147)      quid  est,  cur  componere  aiisis  mihi  te  aut  me  tibi? 

40  (148  s)    _>^_^nam  tropaeum  ferre  me  a  forti  viro 

piilcrum  est:  si  autem  vincar,  vinci  a  tali  nullum 

est   probrum 

41  (152)      huius  me  dividia  cogit  plus  quam  est  par  loqui 
^2  (153)      maior  erit  luctus,  cum  me  damnatum  audiet 

43  (156)      virtuti  sis  par,  dispar  fortunis  patris 

44  (157)      hem,    vereor  plus  quam  fas  est  captivum  hiscere 

45  (159)      nam  non  facile  sine  deum  opera  humana  propria 

sunt  bona 

46  (164)      qui  nostra  per  vim  patria  populavit  bona 

47  (167  s)    utinam    unicam   mi    antistitam   Arquitenens    suam 

tutetur ! 

48  (169S)    nihil  credo  auguribus,  qui  auris  verbis  divitant 

alienas,  suas  ut  auro  locupletent  domos 


32  Serv.  auct.  Aen.  2,  17  (Deiphobus)  armipotentes  11.  33  Prisc. 
GL  II  469  Eutych.  GL  V  485  arripimus  Eutych.  v.  1.  omnibus  manibus 
Eutych.  codd.  duo:    omtiibtis  Eutychi  codd.  rell.  Prisc.  34  Non.  139 

a  parte  11.  35  Non.  165     (Antigona)    ''pervertis'    sororiW.  36 

Macr.  sat.  6,  2,  17     i  isti  modi  BAischl  37  Non.  104     ''expergefacite' 

38  Macr.  sat.  6,   i,  59      2  om?iibus  trad.    cf.  'AvxiY-  921  ss  et  Leo*  10 

39  Non.  257  (Armorum  iudicium)  te  ac  me  Herm.  40  Macr.  sat. 
6,  I,  56  2  vinci  nullum  est  a  t.  pr.  Bergk  nullum  (mi)  Ribb.  41 
Non.  96  'taediuvi  42  Non.  276  cf.  Aia<;  462  43  Macr.  sat.  6, 
I,  58  A\'a?  550  s  44  Non.  120  captivam  Grote  'loqui^  45 
Non.  362  non  om  pars  11.  a.n  propria  humatial  Delrio  'perpetuci  46 
Non.  471  (Astyanax)  nostram  v.  1.  47  Non.  487  l  mihi  \^.  48 
Non.  95  Gell.  14,  i,  34     i  verris  devitant  v.  1.     2  domus  Gell.  optt. 


76 


L.    ACCIVS 


49  (174)      ferum  feroci  contundendum  inperiost,  saevum  sae- 

viter 

50  (175)      (te)    propter   tot   tantasque  habemus  vastitatis  fu- 

nerum 

51  (176)     quorum  crudelitatem  numquam  ulla    explet   satias 

sanguinis 

52  (1773)  in   celsis  montibus 

pecua   atque  inter  colles  pascunt  Danai  in  Phry- 

giae  terminis 

53  (179SS)  itera,  in 

quibus  partibus  (namque  audire  volo, 

si  est  quem  exopto)  et  quo  captus  modo, 

fortunane  an  forte  repertus 

54  (183  s)    hic  per  matutinum  lumen  tardo  procedens  gradu 

derepente   aspicio   ex  nemore  pavidum  et  prope- 

rantem  egredi 

55  (185  s)    Troia  est  testis:  quaere  ex  aliis,  qui  illius  miseri- 

tudine 
nomen    clarum    in   humih    saxo    multis  memorant 

vocibus 

56  (1875)    abducite  intro :  nam  mihi  miseritudine 

commovit  animum  excelsa  aspecti  dignitas 

57  (190)      veritus  sum  arbitros,  atque  utinam  memet  possim 

obliscier ! 

58  (195)      atque    ita    de    ilHs  merui,    ut  iure  haec  numquam 

miserarent  mala 

59  (198SS)  iterum  Thyestes  Atreum  adtractatum  advenit, 

iteriim    iam   adgreditur  me  et  quietum  exsuscitat : 
maior  mihi  moles,  maius  miscendiimst  malum, 
qui  illius  acerbum  cor  contundam  et  cimiprimam 

60  (203  s)    oderint,  dum  metuant 

61  (205)      qui  non  sat  habuit  coniugem  inlexe  in  stuprum 


49  Non.  511     ferum    scil.  gemcs    inperisit  (imp-J  11.  50  Non.  417 

te  om  11.  propter  te  all.  51  Non.  172  satias  Non.  Jemmate:  satietas 
Non.  11.  52  Non.  159     froegia  et  11.  53  Non.  425     3   quam  v.  1. 

4  repertur  trad.  54  Non.  518      i  procedens  Usener:  properantem  11.: 

prorepens  Bothe  Lindsay  55  Non.  136      i   miseritudinein  11.  56 

Non.  485     2  "aspectus'  57  Non.  500     (Athamas)    arbitror  11.    obli- 

viscier  v.  1.  58  Non.  470  59  Cic. *  de  orat.  3,  219  (Atreus)  3s  = 
Cic.  ^  Tusc.  4,  77  Cic.  ^*  deor.  nat.  3,  68  Atrei  verba  3  est  om  Cic^  4  cor 
om  Cic.  ^  codd.  boni  60  Sen.  ira  l,  20,  4  ('Sullano  scias  saeculo  scriptaTr^) 
clem.  I,  12,  4.  2,  2,  2  Cic.  off.  i,  97  Sest.  102  (Schol.  Bob.  ad  1.)  Phil.  i,  34 
Suet.  Calig.  30     dicit  Atreus         61   Cic.  nat.  3,  68 


SCENICA  TRAGICA 


77 


62  (206  ss)  w  _  v^  quod    re    in  summa  summum  esse  arbitror 

periclum,  matres  conquinari  regias, 
contaminari  stirpem  ac  misceri  genus 

63  (209  ss)  addo  hiic  quod  mihi  portento  caelestum  pater 

prodigium  misit,  regni  stabiUmen  mei, 
agnum  inter  pecudes  aiirea  clarum  coma, 
quondam  Thyestem    clepere    ausum   esse  e  regia, 
qua  in  re  adiutricem  coniugem  cepit  sibi 

64  (2175)    ne  cum  tyranno  quisquam  epulandi  gratia 

acciimbat  mensam  aut  eandem  vescatur  dapem 

65  (2  2  3ss)sed  quid  tonitru  turbida  torvo 

concussa  repente  aequora  caeli 
sensimus  sonere? 

66  (234)      numquam    istam    imminuam  ciiram  infitiando  tibi 

67  (234  ^)    probae  etsi  in  segetem  sunt  deteriorem  datae 

fruges,  tamen  ipsae  suapte  natura  enitent 

68  (235$)    deinde  omnis  stirpe  cum  incluta  Cadmeide 

vagant  matronae  percitatae  _  v^  _ 

69  (238)      acri  crepantes  (sonitu  cantabant)  melos 

70  (239)      agite  modico  gradii!    facite  nisus  levis ! 

71  (240  ss)  6  Dionyse  pater  (pater),  optime, 

vitisator,  Semela  genite,  euhie 

72  (247$)    v^  _  nam  neque  sat  fingi  neque  dici  potest 

pro  magnitate 

73  (254)      formae  figurae  nitiditatem,  hospes,  geris 

•^4:  (257)      deinde  ab  iugulo  pectus  glauco  pampino  obnexae 

obtegunt 

75  (267)      melius  pigrasse  quam  propera(vi)sse  est  nefas 

76  (2695)  fere  exanclavimus 

tyranni  saevom  ingenium  atque  execrabile 

62  Cic.  nat.  3,  68  loquitur  Atreus  i  in  re  v.  1.  2  conquinari  ad  Mar. 
Victorin.  GL  VI   22:    coinquinari  11.      rfgiam  v.  1.      3  st.   admisceri  11. 

63  Cic.  nat.  3,  68  i  adde  Scriverius  caeleste  v.  1.  4  quendam,  quem  clam 
sim.  II.  plerique  64  Non.  415  65  Non.  505  66  Cic.  Pis.  82 
(dicitur  a  Thyeste  Atreo)  67  Cic.  Tusc.  2,  13  cf.  Brevis  expositio  in 
Verg.  georg.  i,  i  p.  199  H.  68^0^.467  (Bacchae)  Bdxx^.  35SS 
I  Cadmide  trad.  6g  Non.  213  Bdv."/^.  1057  suppl.  Leo^  19  70 
Non.  342  facite:  iacet  et  11.  iacite  thyrsos  Scriverius  Leo^  19  cf.  Bdx^. 
1049  vel  I2i6s  71  Macr.  sat.  6,  5,  11  i  explevit  Leo'^  19,  qui  contulit 
Bdx)^.  412.  550.  582  2  genitus  trad. :  em  Leo^  euhia  trad.  72  Non.  136 
Bdx^.  273  natti  qztae  sat  trad.:  neque  sat  ed.  princeps  73  Non.  143 
cf.  Bdx)(.  453  regis  trad.  74  Cledon.  GL  V  40  cf.  Bdx)(.  710  s  obnoxae 
obtexunt  Cledon.  11.  75  Non.  154  (Chrysippus)  deproperasse  Ribb. 
ne  figura  pereat  76  Non.  292  (Diomedes)  i  /«-rre  Ribb.  2  tyrannis 
ejim  11.     execrdbilem  11. 


77  {2^2)      non  genus  virum  omat,  generi  vir  fortis  loco 

78  (2755)    ita    et   fletu    et   tenebris  obstinatus  speciem  amisi 

luminis 
conspiciendi  insolentia 

79  (278)      multa  amittuntur  tarditie  et  socordia 

80  (281)      simul  aiirem  attendo,  ut  quirem  exaudire  amplius 

81  (282)      benigne  et  pro  beneficio  largi  atque  ampliter 

82  (287)      ita  inperitus  stupiditate  erumpit  se,  inpos  consili 

83  (288)      et    nonne    Argivos    fremere    bellum    et    velle    vim 

vulgum  videt? 

84  (28933)  sed  iam  Amphilochum  huc  vadere  cerno,  et 

nobis  datur  bona  pausa  loquendi 
tempusque  in  castra  revorti 

85  (296)      sapimus  animo,  fruimur  anima :  sine  animo  anima 

est    debilis 

86  (297)      apud  abundantem  antiquara  aranem  et  rapidas  un- 

das  Inachi 

87  (298)      nunc    pergam    ut    suppliciis  placans  caelitum  aras 

expleam 

88  (303)      viden  ut  te  inpietas  stimulat  nec  moderat  metus  ? 

89  (304)      age  age  araolire,  amitte,  cave  vestem  attigas! 
^O   {307)      Pallas  bicorpor  anguium  spiras  trahit 

91  (308)      ut  nunc,  cum  animatus  iero,  satis  armatus  sum 

92  (309)      proin  tu  id  cui  fiat,  non  qui  facias  corapara 

93  (3103)    (at)  contra  quantum  obfueris,  si  victus  sies, 

considera,  et  quo  revoces  summam  exerciti 

94  (3125)    quod  si  procedit,  neque  te  neque  quemquam  ar- 

bitror 
tuae  paeniturura  laudis,  quara  ut  serves  vide    ' 
9»   (314)      probis  probatus  potius  quara  multis  forem 

96  (316)      mors    amici    subigit,    quod    mi    est    senium    multo 

acerrimimi 

97  (317)      nec  perdoliscit  fligi  socios,  morte  campos  contegi  ? 

77  Non.  338    yort/  11.     "decori''  78  Non.  322      i   ita  effletu  11.:  ita 

fletu  edd.  2  conspicient  insolentiam  (-ia)  11.  79  Non.  18 1  mittuntur 
tarditiaW.  (-^  Non.  lemm.)  80  Non.  238  attendi^Qo^Ca^  81  Non.  ^  470. 
-511.  et:  ei  Gulielm.  "largire  aque  Non.^  82  Non.  226  (Epigoni 
vel  Erigona)    consilii  (-ht)  11.  83  Non.   230     (Epigoni  'Ettiyovoi 

Sophoclis)    et  del?   Ribb.    vi  11.     vides  Heinsius  84  Char.  GL  I  288 

(de  versu  Satumio)     1.2  =  Non.    158    Amfiloctmi  Non.  85   Non.  426 

86  Non.  192  87  Non.  398  pergamus  11.  praeter  B  e  corr.  88  Non.  472 
vident  ut  v.  1.  89  Non.  75  90  Prisc.  GL  II  236  (Eriphyla)  91 
Non.    233     (Epinausimache)  92  Non.  256     vel  tu  id     '^aestimcL 

93^0^.485  I  obfueritl 'RSbh.  94  Non.  158  95^0^.519  probatum 
trad.     fore  ed.  pr.  96  Non.  2     mihi  11.  97  Non.  1 10 


SCENICA  TRAGICA 


79 


98  (3183)    ab    classe    ad  urbem    tendunt,    neque    quisquam 

potest 
fulgentium  armum  armatus  ardorem  obtui 

99  (321)      yj  Martes  armis  duo  congressos  crederes 

100  (322  s)    _  Scamandriam  undam  salso  sanctam  obtexi  san- 

guine, 
atque  acervos  alta  in  amni  corpore  explevi  hostico 

101  (325  s)    primores  procerum  provocavit  nomine, 

si  esset  quis,  qui  armis  secum  vellet  cernere 

102  (330)      tamen    haut    fatiscar    quin  tuam  inplorem  fidem 

103  (3335)  nunc  per  terras  vagus,  extorris, 

regno  exturbatus,  mari  w  ^  _ 

104  (335  s)  super  Oceani  stagna  alta  patris 

terrarum  anfracta  revisam 

105  (339  s)    pro  di  inmortales !  speciem  humanam  invisita, 

tam  egregiam,  indignam  clade  et  squalitudine 

106  (343)      _  v^  tu  autem  quod  quaero  abs  te  enoda  et  qui 

sis   explica 

107  (346)      heu  me  miserum,  cum  haec  recordor,   cum  illos 

reminiscor  dies ! 

108  (349)      persuasit  maeror  anxitudo  error  dolor 

109  (350)      disertim  id  unum  incommodis  defit  meis 

110  (357ss)<2  _  >^  _  v^  qui  rem  publicam  animo  certo  adiuverit, 

statuerit,  steterit  cum  Achivis  _  w  _  v^  _  w  _ 
d   re  dubia 

haut  dubitarit  vitam  offerre  nec  capiti  pepercerit. 
c  summum    amicum,    summum    in    bello,    siimmo 

ingenio   praeditum 
d  o  ingratifici    Argivi,    inmunes    Grai,    inmemores 

benefici, 
exulare  sinitis,  sistis  pelli,  pulsum  patimini 

g8  Non.  495      armorum  11.     animatus   Bothe  99  Char.  GL  I  126 

Mavortes  Ribb.  Bergk  conflavit  cum  320  (e  Char.  1.  1.  p.  117)  incursio 
ita  erat  acris  100  Non.  192      i    (nam^   vel   (sic)     umandriam  .   .  . 

ohtexus  11.  2  <2»««z' Non. :  omni  11.  101  Non.  261  I  procertum  revo- 
carit   nomina  trad.  nominans    Kiessling      2   nisi   trad.     quisque   a.  trad. 

102  Non.  ^479.  ^307      aut^    ut   11.     fatiscam    Non.  ^    11.      qui  Non.-  11. 

103  Non.  14  (Eurysaces)  2  {yectus),  contra  trochaeos  agnovisse  sibi 
visus  est  Lindsay  104  Non.  193  2  =  Varr.  ling.  7,  15  2  revisum  Varr. 
cod.  103.104  coniunxerunt  Scal.  Hermann.  105^0^.225  is  imisitatam 
(-em)  11.  2  ciade  et  squaliisdine  11.  106  Non.  15  abs  te  om  _L  qiia  L 
107  Non.  499  eu  11.  illo  (-e)  11.  praeter  unum  108  Non.  72  aegror 
Lachm.  109  Non.  509  110  Cic.  Sest.  120  cf.  123  Schol.  Bob.  56.  57 
a  I  certo  animo  11.  b  2  aut,  ut  11.  viam  11.  d  1  vero  ingr.  v.  1.  o 
immunes  Bobb. :    inanes  v.  1. :   inmoenes  Ribb.      2  sinite  11. :   i.  siniti'' 


80  L.   ACCIVS 

111  (366  s)    tot  tropaea  transdes,  summam  gloriam  evorti  sines 

tam  desubito ! 

112  (381)      reprime  parumper  vim  citatum  quadrupedum 

113  (384)      qui,  nisi  probrum,  omnia  alia  indelicta  aestimant 

114  (385)      signa  extemplo  canere  ac  tela  ob  moenia  offerre 

imperat 

115  (386)      custodem  adsiduum  loni  adposuit  virgini 

116  (390^  s)  sublime  avolans 

pinnata  cauda  nostrum  adulat  sanguinem 

117  (391  ss)  tanta  moles  labitur 

fremibunda  ex  alto  ingenti  sonitu  et  spiritu. 
prae  se  undas  volvit,  vertices  vi  suscitat: 
ruit  prolapsa,  pelagus  respargit  reflat. 
ita  dum   interruptum  credas  nimbum  volvier, 
dum  quod  sublime  ventis  expulsiim  rapi 
saxum  aut  procellis,  vel  globosos  tiirbines 
existere  ictos  undis  concursantibus  : 
nisi  quas  terrestris  pontus  strages  conciet, 
1  aut  forte  Triton  fiiscina  evertens  specus 

supter  radices  penitus  undante  in  freto 
molem  ex  profundo  saxeam  ad  caelum  erigit 
117a  (403  ss)  sicut    f  inciti    atque    alacres    rostris    p^rfremunt 
delphini,  item  alia  f  multa  Silvani  melo 
consimilem  ad  auris  cantum  et  auditum   refert 

118  (407)      ego    me    extollo    in    abietem,    alte    ex    tuto  pro- 

spectum  aucupo 

119  (418)      qui    potis    est   refelli  quisquam,   ubi  nullust  cau- 

sandi  locus? 

120  (419)      principio    extispicum    ex    prodigiis  congruens  ars 

te  arguit. 

121  (421)      pernici  orbificor  liberorum  leto  et  tabificabili 

111  Non.  517  transde  \.  1.  evortis  11.  112  Non.  495  ii^Fest.  229 
(Hellenes)     '^stteprutn      ''flagitiuni  114  Fest.    145     offerri  c\  Ribb. 

115  Prisc.  GL  11  209  s  (bis)  Char.  GL  I  63  (lo)  minoi  Char.  cod.  ad- 
possuit  Char. :   instituit  semel  Prisc.   11.  plenque  116  Non.  17     (Pro- 

me  theus)  Cic.  Tusc.  2,  23  i  sublime:  tui  mei 'Non.  11.  advolans  Cic. 
V.  1. :  volans^Noin.W.  1 17  Cic.  nat.  2,  89  (Medea)  10 — 12.2 — 4  =  Prisc. 
GL  ni  424  loquitur  Pastor  2  strepitu  Cic.  respergit  11.  praeter  unum 
profluit  Cic.  5s  num\.  1.  6  zrr/zcf  Bergk  7  procellas  Bergk  10  au  forte 
Cic.  V.  1.  II  undanti  infracto  Prisc.  11.  plerique:  undantes  veniant  freto 
Cic.  12  a/v.  1. :  om  Erl.  eruit  C\c.  Prisc.  11. :  evomit,  evehit  3i\\.  iiya 
Cic.  1.  c.  117.  Ii7a  continuavit  Buecheler  i  inc  tati  ■axwxs  :  fo««'^/ Buech. : 
lascivi  Ribb.  2  alia  multa:  illa  mota  vel  muta  Buech. :  alto  mulcta 
Ribb. :    alta    moles   CFW   Mueller       3  consitnile  11.  118  Non.   467 

altam  Bothe  prospecians  11.  119  Non.  89  repelli  11.  nullus  «/11.: 
em  Voss  Ribb.  120  Non.  16  extispicium  (-itititn)  11.  121  Non.  179 
parneci  (-ti)  11. :  perneici  Lindsay 


SCENICA   TRAGICA  gj 

122  (4225)  fors  dominatur, 

neque  vita  ulli  propria  in  vita  est 

123  (424)      _  quisnam  mortalis  florem  liberum  invidit  meum  ? 

124  (425)      Oeneum    aliquis    cette   in    conspectum,    aut    nos, 

ubi  est,  ducite  ad  eum ! 

125  (432)      neque  ratum  est  quod  dicas,  neque  quae  agitas 

dicendi  est  locus 

126  (433)      crediti'  me  amici  morte  inbuturiim  manus? 

127  (434)      paratus  sum  ubivis  petere  pestem  permiti 

128  (436)      obviam   ensi    it,    quem    advorsum    aptus  alter  in 

promptu  occupat 

129  (4375)    constitit    cognovit  sensit,  conlocat  sese  in  locum 

celsum :    hinc    manibus    rapere    raudus    saxeum 

grande  et  grave 

130  (444  s)    gaudent  currunt  celebrant,  herbam  conferunt  do- 

nant,   tenent, 
pro  se  quisque  ciim  corona  clarum  conestat  caput 

131  (446)      cuius  exuvias  et  coronam  huic  muneravit  virgini 

132  (447)      remanet   gloria   apud    me :  exuvias  dignavi  Ata- 

lantae  dare 

133  (450)      heu!    cor   ira    fervit   caecum,    amentia  rapior  fe- 

rorque 

134  (455)      quae  vastitudo  haec  aut  unde  invasit  mihi? 

135  (456)      cave  lassitudo  poplitum  (tuum)  cursum  levet 

136  (458  s)    quis  erit,   qui  non  me  spemens,  incilans  probris, 

sermone  indecorans  turpi  fama  differet? 

137  (460)      erat  istuc  virile,  ferre  advorsam  fortunam  facul 

138  (466)      haut  quisquam  potis  est  tolerare  acritudinem 

139  (469)      satis  iam  dictum  est,  neque  ego  errantiae  animi 

prave  morigerabor 

122  Non.  362     illi,  ut  illi  v.  I.     an  unus  tantummodo  versus?  123 

Non.  500  Cic.  Tusc.  3,  20  cf.  Isid.  diff.  610  (Melanippus)  quisnaviCic. 
Isid. :  ufide  aut  gtiis  Non. :  mim  (nam)  quis  non  Ribb.  ?}iortalis  om  Cic. 
Isid.     liberum  om  Isid.     meam  Non.  11.  124  Non.  85     aeneum  trad. 

125  Fest.  274  neque  {ea)  Voss  126  Non.  521  credite  v.  1.  mortem 
trad.     manu  v.  1.  127  Non.  219    parteni  ci  Mue    permities  11.:  em 

Ribb.  ex  lemm.  128  Non.  234  obvia  metis  idqueW.  '^adeptus'  129 
Fest.  265  I  constituit  cod.  2  roudtis  cod. :  '^saxuni  grandefn  et  gravem 
cod.  i3oNon.  317  (Meleager)  i  conterunt  \.\.  2  constat,  conectatW.: 
cohonestat  Bentley  131  Non.  499  132  Non.  470  133  Non.  503 
fervorqtie  11.  134  Non.    184    aut:  animi  ci  Ribb.  135  Non.  336 

poplit  11.:  populitum  LLndsay  136  Non.  124  l  qui  rit  v.  1.:  qui  erit} 
Ribb.     "increpans'     2  differret   trad.  137  Non.    Iii      virile    istuc  11. 

advorsam  ferre}  'R.ihh.  138  Fest.  356     (N  eop  tolemus)     aut  cod. 

139  Non.  204 

Diehl,   Poetarum  RoraaDorum  veterum  rell.  6 


32  L.  Accrvs 

140  (470)      atque   adeo  valvas  sonere  sensi  regias 

141  (476)      ubi    nihil    contra   rationem    aequam    habuit,    ad- 

sensit  silens 

142  (479  s)   sed  utnim  teiTaene  motus,  sonitusne  inferum 

pervasit   auris  inter  tonitra  et  turbines  ? 

143  (481)      veter  fatorum  terminus  sic  iusserat 

144  (488)      an  ego  Vlixem  obliscar  umquam  aut  quemquam 

praeponi  velim  ? 

145  (489)      iube  nunc  adtemptare,  iube  nunc   animo  ruspari 

Phr}'gas  ! 

146  (490)      cuncta   expedibo :    id    modo    ius    iUrandum    date 

147  (491)      tun    quod   superest  socium  mittis  leto  ?    an    lucti 

paenitet  ? 

148  (492)      illos    suapte    indiixit    virtus,    tu    laudem    illorum 

levas 

149  (502  s)    ego  ut  essem  adfinis  tibi,  non  ut  te  extinguerem, 

tuam    petii    gnatam :    numero   te  expugnat  timor 

150  (504  s)    saxum    id    facit    angustitatem ,    et    sub    eo    saxo 

exiiberans 
scatebra  fluviae  radit  rupem 

151  {507)      atque  hanc  postremo  solis  usuram  cape ! 

152  (508  ss)  vos  ite  actutum  atque  opere  magno  edicite 

per   lirbem,    ut    omnes,    qui    arcem  Alpheumque 

accolunt, 
cives  ominibus  faustis  augustam  adhibeant 
faventiam,  ore  obscena  dicti  segregent 

153  (5155)    nam  me  ut  credam  ex  tuo  esse  conceptum  satu, 

tua   argumenta    redigunt   animum    et  conmovent 

154  (520 ss)  inclute,  parva  praedite  patria, 

nomine  celebri  claroque  potens 

140  Non.  505  141  Non.  469  m/ Bothe  orationem  Passerat  et  quamYi. 
142  Prisc.  GL  II  212  (Tioades)  i  terrae  11.:  terrai  Mue  143  Prisc. 
GL  II  264  (Hecuba)  144^0^.500  (Nyctegresia)  cf.  Hom.  K  243 
Vlixen  11.  praeter  unum    ohlicar  L.  ^ :    obliviscar  rell.  145  Non.    166 

?Mz;e  bis  11. :  probat  Ribb.  a«7>«e  Ribb.  ''scrtitari^  146^0^.505  cuncto  W. 
147  Non.  486     timc  11.     mittes  Bothe  148  Non.  336     illo  11.:  vi  illos 

Lachmann  suate  11.  plerique  virius :  .  .  .  kvas}  Lindsay  149  Fest.  170 
(Oenomaus)  cf.  Non.  352  2  peti  11.  gnata  11.  expurgat  timor  Fest. 
cod.       expurgasti  Non.  150  Non.   "3    cf.  Cic.  epist.  9,  16,  4  151 

Non.   231      postremam   Bergk  152  Non.   ^357       3s  =  Non.   ^206 

I  actum  V.  1.  2  ut:  et  v.  1.  qui  arcana  asteumque  11.  3  omnibus  trad. 
adhibent  Non.  ^  11.  4  faventius  Non.  ^  v.  1.  more  Non.  -  11.  dictti  unus 
Non. ^:  dictis  (-i, -a)  rell.  segreget  (-ens)  v.  1.  153  Non.  174  (Pelo- 
pidae)     i  heredam  11.     tua  Buech.:    ut  trad. :    tot  Voss  154  Apul. 

Socr.  24  (Philocteta)  i — 4  =  Mar.  Victorin.  GL  VI  77  i.  2  =  Caes. 
Bass.  GL  VI  267    Char.  GL  I  290      l  prodite  cum  Apul.  Par.  Ribb. 


SCENICA   TRAGICA 


83 


pectore,  Achivis  classibus  ductor, 
gravis  Dardaniis  gentibus  ultor, 
Laertiade ! 
155/6  (525  ss)  a  v^  w  _  o  v^  _  Lemnia  praesto 
litora  rara,  et  celsa  Cabirum 
delubra  tenes,  mysteria  quae 
pristina  castis  concepta  sacris 
b  Volcania  (iam)  templa  sub  ipsis 
collibus,  in  quos  delatus  locos 
dicitur  alto  ab  lumine  caeli 
c  nemus  expirante  vapore  vides, 
unde  ignis  cluet  mortalibus  clam 
divisus :  eum  dictus  Prometheus 
clepsisse  dolo  poenasque  lovi 
fato  expendisse  supremo 
15'*^   (538)      quem  neque  tueri  contra  nec  adfari  queas 

158  (541)      contra  est  eundum  cautim  et  captandura  mihi 

159  (549  ss)  iaceo  in  tecto  umido, 

quod  eiulatu  questu  gemitu  fremitibus 
resonando  mutum  flebilis  voces  refert 

160  (5525)    cum  e  viperino  morsu  venae  viscerum 

veneno  inbutae  taetros  cruciatus  cient 

161  (554)      quis    tu   es  mortaUs,  qui  in  deserta  et  tesqua  te 

adportes  loca  ? 

162  (556)      contempla  hanc  sedem,  in  qua  ego  novem  hiemes 

saxo  stratus  pertuli 

163  (562ss)heu!  qui  salsis  fluctibus  mandet 

me  ex  sublimo  vertice  saxi  ? 
iam  iam  absumor:  conficit  animam 
vis  volneris,  ulceris  aestus 

3  auctor  11.  155/6  (i  — 10)  Varr.  ling.  7,  li  +  (8  — 12)  Cic.  Tusc.  2,  23 
a  3  teties  cod. :  tues  Bergk  4  castris  cod.  continuavit  iam  G.  Hermannus 
trag.  inc.  inc.  frg.  XXXVII  e  Cic.  nat.  deor.  i,  119  hausto:  nocturno  aditu 
occulta  coluntur  silvestribus  saepibtis  densa  b  i  zwlgana  cod.  {en)  V.  t. 
Bergk  b  3  limine  edd.  c  2  ignes  Varr.  cod.  chiet  Varr.  Ald. :  clatiet 
Varr.  cod. :  clucet,  ducet,  lucet  Cic.  11.  clam  om  Varr.  3  divisur  Varr. 
cod.  doctus  11.  praeter  Brux.  e  corr.  et  Cratandr.  5  /Mr/?' Bentley  157 
Macr.  sat.  6,  i,  55  intueri  CFW  Mueller  neque fari^^xhh.  158  Non.  512 
captando  v.  1.,  quod  defendit  et  deleto  Bothius  159  Cic.  ^Tusc.  2,  33 
2s  =  -fin.  2,  94  i  iacet  Cic. :  scil.  Philocteta  lecto  Cic.  U.  3  multttm 
Cic.  ^  11.  optt.  160  Cic.  ^fin.  2,  94  ^Tusc.  2,  19  Non.  324  i  cm;«  Cic.  ^  Non. : 
cui  Cic.  *  ex  Non. :  om  Cic.  ^  bene  Non.  11.  2  imbuta  (est)  etero.  sim. 
Non.  11.     ciens,  sciens  Non.  11.      159.  160  continuat  Herm.  lOi    Varr, 

ling.  7,  II  Fest.  356  tesca  Varr.  cod.  adportas  Fest.  cod. :  appones 
Varr.  cod.  162  Non.  469  naveni  plerique  taxo  11.  praeter  Ba  163 
Cic.  Tusc.  2,  19    (exclamat  Philocteta)     2  sublimi  v.  1. 

6* 


3  1  L.    ACCIVS 

164  (5663)    sub    axe  posita  ad  stellas  septem,    unde  horrifer 

aquilonis  stridor  gelidas  molitur  nives 

165  (568)      agite    ac   vulnus    ne    succusset  gressus,  caute  in- 

gredimini 

166  (569  s)    hac  ubi  curvo  Htore  latratu 

unda  sub  undis  labunda  sonit 

167  (57iss)simul  et  circum  merga  sonantibus 

excita  saxis  saeva  sonando 
crepitu  clangente  cachinnat 

168  (576)      aut  saepe  ex  humiii  sede  sublima  evolat 

169  (577)      neque  ulla  interea  finis  curarum  datur 

170  (578)      salsis  cruorem  guttis  lacrimarum  lavit 

171  (58iss)Sol  qui  micantem  candido  curru  atque  equis 

flammam  citatis  fervido  ardore  explicas, 
quianam  tam  adverso  augurio  et  inimico    omine 
Thebis  radiatum  lumen  ostentum  tuum  —  ? 

172  (586)      a  vicissitatemque  inperitandi  tradidit 

(590)      b  natus(que)  uti  tute  sceptrum  poteretur  patris 
(maior  .  .  .) 

173  (587  ss)  ne  eorum  dividiae  et  discordiae 

dissipent  disturbent  tantas  et  tam  opimas  civium 
divitias 

174  (591)      num  pariter  videor  putriis  vesci  praemiis  ? 

175  (592)      egredere,  exi,  ecfer  te  elimina  urbe!_w_^^_ 

176  (5943)    incusant  ultro  a  fortuna  opibusque  omnibus 

desertum,  abiectum  afflictum,  ex  animo  expectorant 

164  Cic.  Tusc.  I,  69  Schol.  Veron.  Verg.  Aen.  8,  28  Non.  346  (inde  ab 
iibi  h.)  2  =  Ps.  Cens.  frg.  GL  VI  612  i  positnm  Schol.  Veron.  a.  st.  s. 
om  Schol.  Veron.    ubi  Non.     horridus  Schol.  Veron.     2  aequisoni  Non.  11. 

165  Non.  16  ne:nec  11.:  ««-z  Mue  Lindsay  166  Non.  504  (Phinidae) 
ac  11.  latrans  Scal.  167  Non.  463  i  merga  Lindsay :  megna  (magna) 
trad. :  stagna  Bentley  2  saeva  Celaeno  Bentley  :  saevisona  echo  Bergk : 
stuivisona  echo  Ribb.  3  clangentes  cachin7iant  trad.  168  Non.  489 
sublime  volat,  subiimia  evolat  11.  169  Non.  205  ciiras  11.  170 
Non.  503  171  Prisc.  GL  ni  424  (Phoenissae)  cf.  $o:v.  prolog. 
iss  etLeo-  3  ss  is  cf.  Apul.  Flor.  2,  10  p.  13  Kr.,  ubi  candentem 
(vel  punicantem)  fervido  cursti  trad.  3  omine  post  tuum  (v.  4)  exhibent  11. 
plerique  4  ostensti,  ostentas  (-dis)  edd.  \est  \  qua  luce  primtim  Cadmus 
huc  tetulit  ped^m)}  ex.  gr.  Leo-  172  Non.  185  cf.  $o'.v.  66  s  scil. 
Oedipus  586.  590  continuavit  Leo-  5,  qui  ex.  gr.  supplet:  (^maior,  mi- 
norem  Thebas  izissit  linquere,  post  annum  ut  ipse  fratris  exciperet  vices) 
173  Non.  loi  Leo-  5s  contulit  ^oiv.  886  ss  l  neorum  trad.  dividae 
trad.  2  d.  et  d.  11.  174  Non.  416  patris,  praemis  11.  175  Non.  292 
^0'v-  593  dicit  Polynices  176  Non.  16  (Tiresiae  verba)  4>oiv.  874  s 
cf.  Leo^  4  I  incursant  Fruterius  2  scil.  sapientiam  omnem  (Leo,  qui 
contulit  Enn.  frg.  230  et  Acc.  trag.  301  R.) 


SCENICA    TRAGICA 


85 


177  (596)      ab  dracontis    stirpe   armata  exortus  genere  anti- 

quior 

178  (5973)    obit  nunc  vestra  moenia,  omnis  saucios 

convisit,  ut  curentur  diligentius 

179  (5995)    iussit  proficisci  exilium  quovis   gentium, 

ne  scelere  tuo  Thebani  vastescant  agri 

180  (608)      non    vides    quam    turbam,    quantos    belli    fluctus 

concites  ? 

181  (609  s)    quantam  Tyndareo  gnata  et  Menelai  domus 

molem  excitarit  belli  pastorque  Ilius 

182  (61  is)    iam  iam  stupido  Thessala  somno 

pectora  languentque  senentque 

183  (613  ss)  v^  _  v^  _  ^  quem  ego  ubi  aspexi  permemorabilem 

intui 
viderer,  ni  vestitus  taeter,    maestitudo,    vastitudo 
praedicarent   hominem  esse  (omni  mactatum  in- 

fortunio) 

184  (617)      nam    etsi  opertus  squalitate  est  luctuque  horrifi- 

cabili 

185  (618)      profecto  hauquaquam  est  ortus  mediocri  satu 

186  (6193)    v>  _  nam  si  a  me  regnum  Fortuna  atque  opes 

eripere  quivit,  at  (ea)  virtutem  nequit 

187  (621  s)    nam  is  demum  miser  est,  cuius  nobilitas  miserias 

nobilitat 

188  (623)      proinde  istaec  tua  aufer  terricula  atque  animum 

iratum  conprime 

189  (624)      pro     certo     arbitrabor    sortis ,     oracla,     adytus, 

augura  ? 

190  (6253)    qui  neque  cuiatis  esset,  umquam  potuimus 

multa  erogitantes  sciscere 

191  (628  s)    nunc  tu  in  re  crepera  tua  quid  capias  consili, 

vide 

177  Non.  426  cf.  verba  Tiresiae  ^otv.  942  ss  amata  exoratus  Vi.  genero 
ciLietzmann  178^0^.398  obit :  uhi  Xxa.^.  179^0^.185  Ooiv.  159OSS 
I  iussit  scil.  Tiresias,  Creon  pronuntiat  180  Non.  524  (Stasiastae 
vel  Tropaeum  Liberi)  quantos  belli:  qiiantos  velVi.:  quosve  1^1t.xc\QX 
1 81  Prisc.  GL  III  424  (T  e  1  e  p  h  u  s)  2  illius  11.  1 82  Prisc.  GL  II  5 1 2  1 83 
Non.  136  I  vir  mevtorabilem  11.:  em  Leo  ^  n  3  suppl.  Leo  "  iS^Non.  226 
horrificali  11.  185  Non.  174     avimquamquafn  L:  haudquaquain  rell. 

frg.  184  s  continuavit  Leo-  11  186  Macr.  sat.  6,  i,  57  Leo^  11  contulit 
Eur.  frg.  1066  el  zoic,  ev  oTxcp  )(p*f)[j.aatv  XeXeifj.ixEQ-a,  4)  8'  e5"p^^^"  ^*^ 
t6  Y^vvalov  [xevet,  2  {ea)  Leo  ^  nec  quiit,  non  quiit,  noenu  quit  edd. 
187  Non.  352  his  trad.  188  Non.  227  ista  haec  11.  189  Non.  488 
^SoTOOi;  an  aditus?    ''augurici  190  Non.  426    2  ergitantes  isciscere  W. 

191   Non.  13      I   ''dubici        consilii  11. 


L.    ACCIVS 


192  (636  ss)  Tereus  indomito  more  atque  animo  barbaro 

conspexit  in  eam,  amore  vecors  flammeo, 
depositus  facinus  pessimum  ex  dementia 
confingit 

193  (642)      deum  Cadmogena  natum  Semela  adfare  et  famu- 

lanter  pete 

194  (646)      alia  hic  sanctitudo  est,  aliud  nomen  et  numen  lovis 

195  (647  s)    video  ego  te,  mulier,   more  multarum  utier, 

ut  vim  contendas  tuam  ad  maiestatem  viri 

196  (651)      multi  iniqui  atque  infideles  regno,  pauci  benivoli 

197  (655)      video  sepulcra  diio  duorum  corporum 

198  (657  ss)  quinam  Tantalidarum  intemecioni  modus 

par^tur  ?  aut  quaenam  umquam  ob  mortem  M yrtili 
poenis  luendis  dabitur  satias  supplici? 

199  (661  s)    nam    neque    pretio  neque  amicitia  neque  vi  im- 

pelli  neque  prece 
quitus  sum 

200  (667)      immo  enira    vero    curpus    Priamo    reddidi,    Hec- 

torem   abstuli 

201  (668)      iam  hanc  lirbem  ferro  vastam  faciet  Peleus 

202  (682)      repudio  eiecta  ab  Argis  iam  dudum   exsulo 

203  (683  s)    nullum  est  ingenium  tantum  neque  cor  tam  ferum, 

quod  non  labascat  Iingua,  mitiscat  malo 


204  (i   Ribb.  praet)    nihil    neque    pericli    neque    tumulti    est, 

quod   sciam 

205  (2)        clamore  et  gemitu  templum  resonit  caelitum 

206  (3  s)     vim  Gallicam  obduc  C(5ntra  in  aciem  exercitum : 

lue  patrum  hostili  fuso  sanguen  sanguine 

207  (5s)     te  sancte  venerans  precibus,  invicte,  invoco, 

portenta  ut  populo  patriae,  verruncent  bene 

192  Non.  279  (Tereus)  2  ut  eam  Mue:  hinc  Buech.  flamineos  11. 
3  '^desperatus'  193  Non.  ^iii.  "463  catmo  venattim^^on^  11.:  cadnio 
generatum  Non.  -  11.  famularent  perpetuere  Non.  -  11.  •  194  Non.  173 
bis  nomen  11.  195  Non.^  259.   -519      i   mora  Non.  "^  v.  1.:   ora  Non. ' 

plerique  2  mm  Non.-:  cum  Non.*  11.  ad  om  Non. -^11.  •z^zWj  Non.  ^  11. 
196  Cic.  off.  3,  84  (fabulaincerta)  henivoli sunt'5>&ra..  c:  honi  sunt 
rell. :   sunt  honi  Lambinus  197  Cic.  orat.  156     dua  v.  1.  198  Cic. 

nat.  3,  90  I  =  Char.  GL  I  91  2  paretur  Cic. :  sit  Char.  199  Diom. 
GL  I  385  I  neque  om  pars  11.  impellit  (iti-)  v.  1.  200  Cic.  Tusc.  i,  105 
verba  Achilli  201  Fest.  372  Paul.  Fest.  373  202  Fest.  281  dicitne  lo? 
203  Non.  473       I    non  7iullum  v.   1.       2   labescat  vel  labascatur  204 

Non.  484  (Aeneadae  aut  Decius)  205  Non.  504  206  Non.  224 
I  acie  11.  2  lue  Buech. :  ue  (uae)  11.  patrium  Buech.  fusum  Ald. 
207  Non.  185      I   verans  v.  1.      2  verruncant  11.:   ''vertanf 


SCENICA      TRAGICA      PRAETEXTATAE  87 

208  (8)     quod  periti  sumus  in  vita  atque  lisu  callemus  magis 

209  (9)     fateor:    sed  saepe  ignavavit  fortem  in  spe  expec- 

tatio 

210  (14)      quibus  rem  summam  et  patriam  nostram  quondam 

adauctavit  pater 

211  (15)      patrio   exemplo   et  me  dicabo  atque  animam  de- 

voro  hostibus 

212  (lyssa  quoniam  quieti  corpus  noctumo  impetu 

-|-       dedi  sopore  placans  artus  languidos : 
29  ss)     visum  est  in  somnis  pastorem  ad  me  adpellere 
pecus  lanigerum  eximia  pulchritudine, 
duos  consanguineos  arietes  inde  eligi  ; 

praeclarioremque  alterum  immolare  me. 
deinde  eius  germanum  comibus  conitier, 
in  me  arietare,  eoque  ictu  me  ad  casum  dari : 
exin  prostratum  terra,  graviter  saucium, 
resupinum  in  caelo  contueri  maximum 
mirificum  facinus :  dextrorsum  orbem  flammeum 
radiatum  solis  linquier  cursu  novo 
b  rex,  quae  in  vita  usiirpant  homines,  cogitant  curant 

vident, 
quaeque  agunt  vigilantes  agitantque,    ea  si  cui  in 

somno  accidunt, 
minus  mimm  est,  sed  di  rem  tantam  haut  temere 

inproviso  offerunt. 
proin   vide,    ne    quem    tu    esse   hebetem    deputes 

aeque  ac  pecus, 
is  sapientia  munitum  pectus  egregie  gerat 
teque  regno  expellat :  nam  id  quod  de  sole  osten- 

tum  est  tibi, 
populo  commutationem  rerum  portendit  fore 
perproquinquam.     haec    bene  vermncent  populo ! 

nam  quod  dextemm 


208  Non.  258  209  Non.  ^  126  cf.  ^123  ignavif^anr:  ignabat  Non.  ^: 
em  Buech.  210  Non.  75     ■vestram  v.  1.  211   Non.  98     '■devovero' 

Busch. :  'absumo',''eripio' l>!on.  212  Cic.  div.  i,  44  (Bru  tus)  a  Tarquinii 
de  somnio  verba  3  visus  est,  visust  ci  edd.  pastor  U.  5-  4  ^^-  7  cornicier 
Heins.  9  terga  v.  1.  10  rjiaxivie  Leid.  B,  non  displicet  ac  addunt  aut  in 
fine  V.  10  aut  in  initio  v.  1 1  11.  b  interpretatio  somnii  a  coniectoribus  facta 
I  res,  reges  v.  1. :  rerum  Heins.  2  accidant  Vind.  e  corr.  3  mirandum  11., 
unde  sed  del  Christ  di  rem  ta?itam:  in  re  tanta  11.  offerunt  om  unus : 
se  0.  unus  4  proinde  et  deputas  Heins.  5  egregium  U.  6  qu^  om  Heins. 
id  om  unus     ostensum  v.  1.    8  perpropinqua  vel  propinqua  11.    ad  dex- 


L.   ACCIVS      VARIA 


cepit  cursum  ab  laeva  signum  praepotens,  pulcherrume 
auguratum  est  rem  Romanam  publicam  summam  fore 

213  (39)    v.^  -  qui  recte  consulat,  consul  ciat 
10  214  (40)    Tullius,  qui  libertatem  civibus  stabiliverat 

215  {41)    nocte  intempesta  nostram  devenit  domum 


VARIA 

216  {i   Baehr.)  Maia  nemus  retinens  gravido  concepit  in  alvo 

217  (2)    calones  famulique  metallique  caculaeque 

218  (3)    maxima  pars   Graium  Satumo  et  maxime  Athenae 

conficiunt  sacra,  quae  Cronia  esse  iterantur  ab  illis. 
cumque  diem  celebrant,  per  agros  urbesque  fere  omnes 
exercent  epuHs  laeti  famulosque  procurant 
5  quisque  suos.  nostrisque  itidem  est  mos  traditus  illinc 

iste,  ut  cum  dominis  famuli  epulentur  ibidem 

219  (4)    fraxinus  fissa  ferox  infensa  infinditur  ossis 

220  (8)    num  ergo  aquila  ita,  ut  hi  praedicant,  sciciderat  pectus  ? 

221  (9)    placare  ferocem  hostem  inimiciterque  accensum 

222  (10)    sapientiaeque    invictae   gratia    atque  honoris  patera 

Nestorem  mactavit  aurea 

223  (11)    «-/  falsidica,  audax,  gnati  mater  pessimi, 

odibihs,  natura  impos  excors  et  fera 

224  (12)    ut,  dum  brevitatem  veHnt  consequi  verborum, 

ahter  ac  sit  rellatum,  redhostiant  responsum 

225  (15)    nam  quam  varia  genera  poematorum,  Baebi,  quam- 

que  longe  distincta  aha  ab  ahis  nosce 

226  (16)    vectigaha  legerant  vestra  et  servantur  statim 

227  (26)    et    eo    plectuntur   poetae    quam    suo    vitio  saepius, 

(aut)  ductabihtate  nimia  vestra  aut  perperitudine 

terani  11.  fort.  recte  9  coepit\.  1.  ad  leva  Heins.  213  Varr.  ling.  5,  80 
214  Cic.  Sest.  123  215  Varr.  ling.  6,  7    (dicit  Lucretia)   7,  72  216 

Prisc.  GL  II   163    Non.  193    (annali  I)     mala  v.  1.  217  Fest.   146 

cf.  Paul.  Fest.  147     (annali  XXVII)     metellique  vulgo  218    Macr. 

sat.  I,  7,  36     (in  annal  ibus)     3  eumque  trad.     4  epulas  Baehr. 
5   nostrique  itidem  et  trad.        219  Prisc.  GL  II  254     fusa  Baehr.        220 
Geil.  6,  9,  16    Prisc.  GL  II  517     (in  Sotadicorum  libro  I)    non  Gell. 
V.  1.  Prisc.     hi  ova.  Prisc.        221   Non.  514     (Didascalico  rum  liber  I) 
placere  v.  I.     h.  f.  11.  222  Non.  341       2  pater    honesto    rem    trad. 

''honoravii'  223  Prisc.  GL  11  253  i  falsifica  v.  1.  2  ignati  (-oti)  v.  1. 
3  ecfera  ci  Lachm.  224  Non.  165  (Didascalicon  liber  II)  i  v.  br.  11. 
2  aliter  aliter  v.  1.  relatum  redhostire  (-dost-)  sponsutn  11.  225  Char. 
GLI  142  (Didascalicorum  VIIII)  varia  (haec)  eialiis  (sint)  Lachm. 
baebus  quam  quae  Neap.  226  Char.  GL  I  220     egerant  et  struantur 

Lachm.  227  Non.  150  (Pragmatica)  2  {atit)  d.  Herm. :  d.  {animi) 
Onions 


TRAGICI    INCERTI 


TRAGICI  INCERTI 


1  (2  Ribb.  irag.)  foede  stupreque  castigor  cotidie 

2  (3)      topper  fortunae  commutantur  hominibus 

3  (17)      omnis  aequalis  vincebat  quinquertio 

4  ( 1 8  ss)  o  sancte  Apollo,    qui    urabilicum    certum   terrarum 

optines, 
unde  superstitiosa  primum  saeva  evasit  vox  fera! 

5  (233)    postquam  abs  te,  Agamemno,  ut  ut  venirem  tetigit 

aures  nuntius, 
extemplo  instituta  omisi  _  «^  _  >^  _  ^  _ 
_w_v^_v^_w_v^_  quae  iiisseras 
edolavi 
5a  (26)    iam  domuitionem  reges  Atridae  parant 

quod  nisi  quieris,  Menelae,  hac  dextra  occides 
nam  sapiens  virtuti  honorem  praemium,  haud  prae- 

dam  petit. 
set  quid  video?   ferro  saeptus  possidet  sedis  sacras 
itis,  paratis  arma  quam  primum,  viri? 
Danai  qui  parent  Atridis,  quam  primum  arma  sii- 

mite ! 
inplorat  fidem 
lovis  hospitalis,  Graios  omnis  convocat 
video,  video  te :  vive,  Vlixes,  dum  licet : 
oculis  postremum  lumen  radiatum  rape ! 
12  (4933)  aperte  fatur  dictio,  si  intellegas: 

tali  dari  aiToa,  qualis  qui  gessit  fuit, 
iubet,  potiri  si  studeamus  Pergamum. 

1  Fest.  317  Paul.  Fest.  316  (Neleicarmen)  '^turpiter'  2  Fest.  352 
Gloss.  V  527  ''cito'  3  Fest.  257  (incerta  incerti  tragici  fabula) 
TCSvxa^Xu)  4  Cic.  div.   2,    115    i  ==  Varr.  ling.  7,  17       i   obsides  Cic. 

praeter  Vrsin.  2  fera  11.:  foras  Gruter  5  Cic.  Att.  13,  47  cf.  Skutsch 
Mus.  Rhen.  61  (1906)  61753  i  posteaquam  Cic.  non  ut  v.,  .  .  .  sed  ut 
scriberem  tet.  a.  n.  Cic.  2  omisi,  ea  qjcae  in  manibus  habebam,  abieci,  quod  i. 
Cic.  5a  Rhet.  Her.  3,  34  (bis)  domi  ultionem  bis  11.  6  Sen.  epist.  80 
7  Cic.  de  orat.  3,  102  2  et  quid,  ecqidd  v.  1.  8  Pomp.  GL  V  237.  291 
Don.  GL  IV  394  9  Pomp.  et  Don.  11.  cc.  Explan.  in  Don.  GL  IV  564 

atridi  (-ae,  -esj  v.  1.  quod  primum  in  v.  1.  10  Cic.  ad  Q.  fr.  2,  10,  3 
I  s  inploret  et  convocet  Cic.  n  Cic.  ac.  2,  89  +  de  orat.  3,  162  i  video 
te  video,  v.  Bothe  vivum  ac.  11.  Aiax  loquitur  12  Rhet.  Her.  2,  42 
et  haec  Aiacis  verba  Accii  Armorum  iudicio  inseruerunt  et  fragmenta  quae 
secuntur  13.  14,  nisi  quod  frg.  13  Pacuvio  ascribit  Marx  i  se  pars 
codd.,  unde  .j«'Marx  2s  talis  fuit  iubet  tali  dari  arma  qualis  qtii  gessit 
fuit  duo  e  corr. :  t.  d.  a.  q.  ille  q.  g.  talis  fuit  unus :  tali  (talis)  fuit 
mediis  omissis  rell.    3  pergaijw  pars  codd. 


6 

7 

(28) 
(30  s) 

8 
9 

(34) 
(35) 

10 

(40  s) 

11 

(47  s) 

90 


TRAGICI    INCERTI 


quem  ego  me  profiteor  esse,  mest  aecum  frui 
5  fraternis  armis  mihique  adiudicarier, 

vel    quod  propinquus  vel  quod  virtute  aemulus 

13  (55  ss)  cuius  ipse  princeps  iuris  iurandi  fuit, 

quod  omnes  scitis,  solus  neglexit  fidem : 
furere  adsimulare,  ne  coiret,  institit. 
quod  ni  Palamedi  perspicax  prudentia 
5  istius  percepset  malitiosam  audaciam, 

fide  sacratae  ius  perpetuo  falleret 

14  (6iss)vidi  te,  Vlixes,  saxo  sternentem  Hectora, 

vidi  tegentem  clipeo  classem  Doricam : 

ego  tunc  pudendam  trepidus  hortabar  fugam 

15  (69)      ferron  an  fato  moerus  ^Argivom  occidit? 

16  (73  ss)  adsum  atque  advenio  Acherunte  vix  via  alta  atque 

ardua, 
per  speluncas  saxis  structas  asperis  pendentibus 
maxumis,    ubi    rigida   constat  crassa  caligo  inferum 

17  (76  s)    unde  animae  excitantur  obscura  umbra  opertae,  ima- 

gines 
mortuorum,  alto  ostio  Acheruntis,  salso  sanguine 

18  (78)      usque    quaque  sapere  oportet:  id  erit  telum  acer- 

rimum 

19  (80  ss)  qua  tempestate  Paris  Helenam  innuptis  iunxit  nuptiis, 

ego    tum   gravida    expletis    iam   fere  ad  pariendum 

mensibus, 
per    idem    tempus    Polydorum    Hecuba  partu    po- 

stremo   parit 

20  (83)      et  ego  ibo  ut  latebras  ruspans  rimer  maritimas 

21  (88s)    _  inter  se  strepere  aperteque  artem  obterere  extispi- 

cum : 
solvere  imperat  secundo  rumore  adversaque  avi 

4  quam  et  quae  v.  1.    me  om  pars  codd. :    mea  unus    mest :  mea  est  plerique 

5  armis  om  mutili  6  quia  duo  bis,  priore  loco  unus  virtutis  v.  1. 
remulus  v.  1.  emulus  sum  v.  1.  13  Cic.  off.  3,  98  Aiacis  verba 
\  cui^v.X.  l^assitnulavity.X.  \  Palamedis^.\.  ^  asttitia?nv.\.  beidev.\. 
sacrata  (-um)  plerique  14  Char.  GL  I  284  derisu  quodam  dicta  sunt 
ab  Aiace  3  trepidus  pedib  cod.  15  Quiut.  inst.  8,  6,  10  ex  Accii 
Philocteta?  cf.  Neoptolemi  de  Achille  dictum  Soph.  Phil.  334  ferro  an 
vel  ferro  non  trad.  16  Cic.  Tusc.  i,  37  3  =  Non.  272  17  Cic.  1.  c. 
cf.  Leo*  21  is  imagines  mortuorum  post  sanguine  exhibent  11.:  em 
Leo*  2  alto  ostio  Leo:  ostio  alto  f-ej  11.  18  Cic.  epist.  7,  16  19 
Cic.  de  orat.  3,  219  cf.  or.  164  (Pacuvi  Iliona?)  i  qua  invtiquavi  v.\. 
Helenam  P.  eAA.  hene  «?</>//ay  plerique  2  fere :  fui '&o\h&  20  Fest.  265 
(Pacuvi  Iliona  ?)  '^crebro  quaerens^  rimeram  aptitnas  cod.  21  Cic. 
div.  I,  29  (PacuviTeucer?)  I  possis  (^ille)  inter  vel  sei^se)  2  scil. 
Agame?nno 


TRAGICI    INCERTI 


Qi 


22  ■  (93  s)    hicine  est  ille  Telamo,  modo  quem  gloria  ad  cae- 

lum  extulit, 
quem  aspectabant,  cuius  ob  os  Grai  ora  obverte- 

bant  sua? 

23  (97  s)    quis  meum  nominans  nomen  (aede)  exciet  ? 

quis  tumultu  invocans  incolarum  fidem  —  ? 

24  (loiss)love  (patre)  prognatus  est,  ut  perhibent,  Tantalus, 

ex  Tantalo   ortus  Pelops,    ex  Pelope  autem  satus 
Atreus,  qui  nostrum  porro  propagat  genus 

25  (104SS)  en  impero  Argis,  sceptra  mihi  liquit  Pelops, 

qua  ponto  ab  Helles  atque  ab  lonio  mari 
urgetur  Isthmus 

26  (112)      proinde  ita  parent  se  in  vita,  ut  vinci  nesciant 

27  (113)      quando    quidem    is    se    circumvestit  dictis,    saepit 

sedulo 

28  (i 25  s)    erras  erras :  nam  et  violentem  te  et  praefidentem  tibi 

repriment    validae    legum    habenae   atque    imperi 

insistent  iugo 

29  (131)      virginem    me    quondam    invitam    per    vim    violat 

luppiter 

30  (159)      pereant  amici,  dum  inimici  una  intercidant! 

31  (160)      quam    magis    aerumna  lirget,    tam  magis  ad  male 

faciendum  viget 

32  (162)      miseri    sunt    qui    uxores    ducunt.  —  at    tu  duxisti 

alteram 

33  (165  ss)  posquam  pater 

adpropinquat    iamque    paene    ut   comprehendatur 

parat 


22  Cic.  ^Tusc.  3,  39  2  —  ^epist.  9,  26  (AcciEurysaces?)  i  haecine 
plerique  2  grai  lora  Cic.  ^  plerique  23  GL  VI  614  (Pacuvi  Niptra?) 
I    {nie  aede)?     2  tumultum  trad.  24  Quint.  inst.  9,  3,  57   Diom.  GL 

I  448  (Naevi  Iphigenia?)  cf. 'IcpiY.  Iv  T.  i  ss  \  propagatus(^\ivixt.Vi.: 
propugnatus  Diom.  11.  (^patre)  gnatus  Buech.  2  autem  om  Diom.  11. 
3  porro  om  Diom.  plerique  paravit  v.  1.  25  Sen.  epist.  80  i  —  Quint. 
inst.  9,  4,  140  (novae  tragoediae  vindicavit  B.  Schmidt)  i  scripta  Quint. 
unus:    regna  Sen.  26  Cic.   Tusc.  5,  52    Atrei  (in  Acci  Atreo?) 

praeceptum  27  Cic.  de  orat.  3,  158     iste  c.  v.  1.     saepe  v.  1.     se  dolo 

ci  Osann  Buech.  28  Cic.  de  orat.  3,  166    cf.  lul.  Vict.  rhet.  p.  432 

(Acci  Cly taemestra?)  cf.  Aesch.  Ag.  1610  Sen.  Ag.  964  i  erras 
nam  v.  1.  vidente  ftej  et  praefidente  (praes-J  trad. :  em  Buech.  nam 
exultantem 'R.ihh.  29  Cic.  fam.  9,  22  (Pacuvi  Antiopa?)  30  Cic. 
Deiot.  25  Aug.  c.  Faust.  16  cf.  Trag.  adesp.  frg.  362  N.  "■*  eppixui  (p[Xo<; 
oov  ex^^PV  3'  Quint.  inst.  9,  3,  15  32  Rhet.  Her.  2,  39  qui  quiv.  1. 
33  Cic.  nat.  deor.  3,  67     (Acci  Medea?)      i  postquam  v.  1. 


92 


TRAGICl   INCERTI      TITINIVS 


puerum    interea  optruncat  membraque  articulatim 

dividit, 
perque  agros  passim  dispergit  corpus :  id  ea  gratia 
ut,  dum  nati  dissupatos  artus  captaret  parens, 
ipsa   interea    effugeret,    ilium    ut    maeror  tardaret 

sequi, 
sibi   salutem  ut  familiari  pareret  paricidio 

34  (182)      axena    Ponti    per   freta    Coichos    denique    delatus 

adliaesi 

35  (203)      raors  misera  non  est,  aditus  ad  mortem  est  miser 

36  (206  ss)  nihil  horum  similest  apud  Lacaenas  virgines, 

quibus  magis  palaestra  Eurota  sol  pulvis  labor 
militia  studio  est  quam  fertilitas  barbara 

37  (210)      vos    enim   iuvenes  animum  geritis  muHebrem,    illa 

virgo  viri 

38  (215S)    sed  iam  se  caelo  cedens  Aurora  obstinet 

suum  patrem 

39  (240)      struunt  sorores  Atticae  dirum  nefas 

40  (241)      divi  potentes,  ferte  lassatis  opem ! 

TITINIVS    TOGATVS 

1  (14)      ita  semitatim  fugi  atque  effugi  patrem 

2  (155)    ego  me  mandatam  raeo  viro  male  arbitror, 

qui  rem  disperdit  et  meam  dotem  comest 

3  ( 1 8  s)  videram  ego  virginem  te 

formonsam  esse,  sponso  superbam  esse,  forma 
ferocera 

4  (21)      _^_v^  specta    formam    atque    os   contempla  meum 

5  (22  s)    da  pensam  lanam:  qui  non  reddet  temperi 

putatam  recte,  facito  ut  multetur  malo 

6  (24  s)    quae  inter  decera  annos  nequisti  unam  togam  detexere 

7  (26)      ni  nos  texamus,  nihil  siet,  fullones,  vobis  quaesti 

5   d/ssipatos    (disput-)   trad.     aptaret  ci  Kiessling:  artaret  Ribb.  34 

(iL  VI  614  35  Quint.  inst.  8,  5,  6  Lact.  inst.  3,  17  36  Cic.  Tusc.  2,  36 
(A  c  c  i  M  e  1  e  a  g  e  r  ?)  3  /w  studio  plerique  facilitas  duo  37  Cic.  off .  1,61 
(Acci  Meleager?)  etenim\.\.  38  Fest.  197  is  octonarium  explent 
iambicum  39  Mar.  Victorin.  GL  VI  149  (e  Terei  fabula)  scil.  Pierides 
durum  v.  1.  40  Mar.  Victorin.  GL  VI  79  Schol.  Hor.  epod.  praef. 

vix  satis  i.  vexatis  Schol. 

I   Char.  GLI218  (Caecus)  2  Non.  81   (Fullones  vel  FuUonia) 

3  Non.  305      i    te   virginem  11.  4    Non.  470    aspecta   v.  1.  formam 

{meam)  Herm. :    contempla{to)  Bothe  Ribb.  5  Non.  369     i  tem- 

pori  11.      2  facite  11.     miletur  v.  1.     mulcetur   coni  v.  d.  6  Non.  406 

nequivisti  v.  I.  7  Non.  483    nihil  est  11. :  est  nihil  Bothe :  n.  erit  Mue 


TOGATAE 


93 


8  (27)      nec  noctu  nec  diu  licet  fullonibus  quiescant 

9  (30$)    si  quisquam  hodie  praeter  hanc  posticum  nostrum 

pepulerit, 
patibulo  hoc  ei  caput  diffringam 

10  (325)    perii  hercle  vero !  Tiberi,  nunc  tecum  obsecro, 

ut  mihi  subvenias,  ne  ego  maialis  fuam 

11  (36)      everrite  aedis,  abstergete  araneas 

12  (39  s)    postquam  factus  maritus  hac  domo 

abhorres,  tuam  etiam  uxorem  paucies  video 

13  (435)    si  rus  cum  scorto  constituit  ire,  clavis  ilico 

abstrudi  iubeo,  rusticae  togai  ne  sit  C(Spia 

14  (453)    parasitos  amovi,  lenonem  aedibus  absterrui, 

desuevi,  ne  quo  ad  cenam  iret  extra  consilium  meum 

15  (49)      nimium  te  patrocinari  censeo  benigniter 

16  (51  ss)  at  aliquis  vestrorum  nuntiet  Geminae,    ut  res  siias 

procuret, 
aedibus   facessat 

17  (54)      longus  sermo  habetur,  revortetur  spissa 

18  (55)      mulier  credo  advorsum  illum  res  suas  conqueritur  _  v^  _ 

19  (62)      numquamne  mihi  licebit  hodie  dicere  ? 

20  (63  s)    nunc  adeo  visam :  rem  magnam  aibat  velle  se  me- 

cum  loqui, 
et  commode  eccum  exit 

21  (655)    nam  quid  ego  feci  te  advorsum  aut  patrem  meum, 

quem  pauperetis  ambo  vestris   sumptibus  ? 

22  (675)  severiter 

hodie  sermonem  amica  mecum  contulit 

23  (70 ss)  verum    enim    dotibus    deliniti   ultro  etiam  uxoribus 

ancillantur 

24  (78)      date  illi  biber,  iracunda  haec  est 

8  Non.   98  '^dii    an   (y)   nec    eqs.  ?  9  Non.  ^366     I  =  ^217      I   quis 

Non.^  11.  et  hodie  Non.^  11.  plerique  has  Non.  ^ :  hac  CFW  Mueller 
2  defringam  11.:  effr.  Mue  10  Non.  11 1      2  ne:  utv.  1.  ftiam:  quam 

vel  om  alii         11   Non.  ^192    -420  (Gemina)    abstergite  Non.^  12 

Non.  157  cf.  Paul.  Fest.  220  i  hanc  11.  2  pauciens  Non.  Paul.  in  lem- 
mate  videbo  Paul.  Fest.  13  Non.  406  i  situsv.X.  constitiiit  Solmsen: 
constituerit  Herm.      2   togae  11.  14  Non.  96      i   aedibus  his  t.  ci  Lind- 

say     2    ne  om  nonnulli     qtiod  ad  v.  1.  15  Non.    510     cf.  Prisc.  GL 

III  70  i6Non.  306  I  ad  11. :  ab  v.  1.  v.  a.  Ribb.  reosuas  trad.  2  ^recedai' 
17  Non.  392  18  Non.  232  19  Schol.  Veron.  Verg.  Aen.  2,  670  (luris- 
perita)  20  Char.   GL  I  196     aiebat,  seseW.  21   Non.  157   (Pri- 

vigna)  I  feci  et  vt\  fecit  et  11.:  feci  ted  Roth  Ribb.  m.  p.  11.:  tuum 
p.l  Ribb. :  patruoni  tn.  Buech.  22  Prisc.  GL  III  70  Non.  510  (Pri- 
lia)  2  awz/a  Non.  V.  1.  23Non.'^72  ^^278  deleniii,  delinito  v.\.:  '^mente 
alienatf   'serviuni'       24  Char.  GL  I  124  'xh  ncelv' 


QA,  TITINIVS 

25  (8 1  s)  tibin  comoediam,  quae  sciam,  non  delicem  ? 

26  (83)  tuburcinari  sine  me  vultis  reliquias 

27  (85)  Ferentinatis  populus  res  Graecas  studet 

28  (86  s)  manus 

lavite,  mulieres,  et  capita  velate !  _  ^  _  w  _ 

29  (102)      quid    istuc    est    aut    quid    istic   sibi    vult   sermo  ? 

mater,  delica 

30  (103)      nunc^  hoc   uror,   nunc  haec  res  me  facit  festinem 

31  (104)      qui  Obsce  et  Volsce  fabulantur:  nam  Latine    ne- 

sciunt 

32  (105)      ipsiis  quidem  hercle  diicere  sane  nevult 

33  (106)      accede  ad  sponsum  audacter,  virgo  nulla  est  tale 

Setiae 

34  (107  s)    metuo  hercle,  Caeso,  ne  nimis  stulte  fecerim, 

qui  ex  tanta  factione  atque  opibus  adgredi 
eam  sum  ausus 

35  (logs)    Paula  mea,    amabo,   pol  ad  laudem  addito  'prae- 

fiscini' ! 

36  (il2s)    quasi    hermaphrodiJ;us    fimbriatum    frontem   gestas 

feminae 

37  (119)      etsi  tacebit,  tamen  gaudebit  sibi  promitti  6re(as) 

38  (i20s)    vidistin  Tiberim  ?  —  vidi:   qui  illam  derivet,   bea- 

\-erit 
agrum  Setinum 

39  (126)      de  aedi  summa,  quo  avolavit  gallus  gallinaceus 

40  (1275)    sapientia  gubernator  navem  torquet,  non  valentia: 

cocus  magnum  ahenum,  quando  fervit,  paula  con- 

futat  trua 

41  (138  s)  tunica  et  togula  obunctula 

adimetur,  pannos  possidebit  fetidos 

25  Non.  277  ttbz  nego  mediam  v.  1. :  tibin  ego  medelam  Buecli.  que,  quem, 
quam  tra.d.:  quom  Ribb.  '^explanem^  26  Non.  179  '^raptim  manducare' 
27  Prisc.  GLII^  129.  ^338  (Psaltria)  graeca\.\.  28^0^.504  ?tianus 
Idvite  Ribb.  capite  plerique  29  Non.  I98.  -277  (Quintus)  alterum 
quid  om  Non.^  11.    vulsi  v.  1.  Non.-  30  Non.  482     vix  trochaeos  vel 

baccheos  audiveris  31  Fest.  189  Paul.  Fest.  188  32  Non.  144  (Se- 
tina)  ducere  {eam)  vel  (hanc)  edd.  33  Non.  227  audaciter  11.  vergo 
V.  1.  talis  etiae  vel  etiam  est  trad.  tale  est  Mue  34  Non.  304  2  s  eam 
sum  ausus  adgredi  trad.:  em  Onions  35  Char.  GL  I  212  tuiam)  Ribb. 
iambos  subaudiens  36  Non.  204  feminino  trad. :  em  Lindsay  37  Fest. 
182  (preae  ''freni')    sibi  {iatn')  Ribb.  38  Serv.   Aen.    il,  457  39 

Char.  GLI216  4oNon.  ^503  -19  i  =  Non.  ^186  2  =  *87.  ^249 
i  gub. — z/a/.  om  Non.^ll.  2  tnagnus 'i^on.^  \\.  Non.^  v.  1.  nakemtm 'Non.'*' 
11.:  etnuf?i 'Non.^  V.  1.  aula  Non.^,11.:  paulo  Non.*  II.  /rza  Non.*  v.  1.:  rua 
Non.^v.  1.    "trulla^         41  Non.  536  (Veliterna)     i  cogula  obuntulaW. 


T.   QVINCTIVS   ATTA      L.    AFRANIVS  gc 

42  (144)      atque    illud    ante    partum  comedet,    fiindi  stabunt 

sentibus 

43  (145  s)    ergo  occupa  foras  exire,  foris  ut  praesit  linteum 

44  (151)      id  ego  aucupavi,  plenas  auris  adfero 

45  (154)      hodie  hostis  fugavit,  spolia  placide  posterius  leget 

46  (171)      feminina  fabulare  succrotilla  vocula 

^'^   (175)      -  hominem  improbum  !  nunc  ruri  pergraecatur  _  w_ 

48  (1765)    rus  detrudetur  pedicosus  squalidus 

49  (178)      quid  habes  nisi  unam  arcam  sine  clavi? 

eo  condis  sucerdas 

50  (1795)    Lucius  domum  se  capessit 

51  (181  s)    haec  quidem    quasi  Osculana    pugna    est,    [haud] 

secus, 
quia  qui  fugere  polsi  hinc  spolia  colligunt 

T.  QVINCTIVS  ATTA  togatvs 

1  (7  Ribb.  com.)    nihilne    te    populi    veretur,    qui    vociferere 

in  via  ? 

2  (8  s)      _  «^  _  {^)  cum  primo  luci  hodie  ut  exomata  sit, 

atque  ut  auspicetis:    cras  est  communis  dies  _  v^  _ 

3  (18)      annum    novura    voluerunt     esse    primum    mensem 

Martium 

L.  AFRANIVS  togatvs 

1  (5  Ribb.  cotn.)  simul  limen  intrabo,  ilh  extrabunt  ihco 

2  (7)        'haut  facul',  ut  ait  Pacuvius,  femina  (una)  invenietur 

bona 

3  (8  s)      modo    postquam  adripuit  rabies  hunc  nostrum  au- 

gurem, 
mare  caelum  terram  riiere  ac  tremere  diceres 

4  (los)    quamquam  non  istis  exercetur  in  locis 

hic  noster,  delaborat  cum  puer(6)  statim 


42  Non.  391  43  Non.  355    ''praeveni    foris:  foras  v.  1.  praessit  v.  1. 

44  Non.  467  45  Non.  332  eleget  v.  1.  46  Fest.  301  Paul.  Fest.  300 
(fabula  incerta)    fabulare  om  Paul.  47  Paul.  Fest.  215    "epulis  et 

potationibiis  inserTif  48  Fest.  210  Paul.  Fest.  211  49  Fest.  302  Paul. 
Fest.  303  "^stercora  suilld  50  Serv.  auct.  Aen.  4,  346  51  Fest.  197 
I  non  inserta  lacunam  explet  Scal.  2  qui:  in  cod. :  tibi}  Ribb.  colli- 
gant  cod. 

1   Non.  496    (Gratulatio)    an  nilne}  2  Non.  468     (Lucubratio) 

ut  del  Ribb.  et  utque  Scal.  senarios  proponentes  3  Serv.  auct.  georg. 
I,  43    (fabula  incerta) 

1   Non.  104  2  Non.  iii      atit  plerique  3  Prob.  Verg.  ecl.  6,  31 

p.   343  4  Non.  393      I   exircere  v.  1.     2  ptier  11.:  p2iera  Ritschl 


96 


L.    AFRANIVS 


5  (13)      quid  prodest  istuc  te  blaterare  atque  obloqui? 
0  (15)      quis  tam  sagaci  corde  atque  ingenio  unico — ? 

7  (16)      equidem  nunc  resipivi,    postquam    pectus    est   lae- 

titia   onustum 

8  (17)      immo  iam  dudum  occubuisse,  degulasse  oportuit 

9  (20$)    w ^-  Sexte  frater,  mi  salve: 

quom  salvus  venis  meliusque  est,  gratulor  dis 

10  (23  s)  alius  est  Amor, 

alius  Cupido 

11  (25SS)  w  fateor,  sumpsi  non  ab  illo  solo  modo, 

sed  ut  quisque  habuit,  conveniret  quod  mihi, 
quodque  me  non  posse  meUus  facere  credidi, 
etiam  a  Latino 

12  (31)      w  si  non  verear,  nemo  vereatur  tui 

13  {^2)      praeterea  nunc  corpus  meum  pilare  primum  coepit 

14  (33  s)    em  isto  parentum  est  vita  vilis  liberis, 

ubi  malunt  metui  quam  vereri  se  ab  suis 

15  (36)      scis  habitum  ita  ut  nunc  obtinet.  —  praefiscine ! 

16  (45  s)  di  sunt  irati  tibi, 

qui  conciere  cogites  tantum  mali 

17  (52Ss)o  dignum  facinus !   adulescentis  optumas 

bene  convenientes,  (bene)  concordes  cum  viris 
repente  ^iduas  factas  spurcitia  patris ! 

18  (593)    quam  perspicace,  quam  benigne,  quam  cito, 

quam  blande,  quam  matemo  visast  pectore  —  ! 

19  (61  ss)  vigilans  ac  soUers,  sicca,  sana,  sobria: 

virosa  non  sum,  et  si  sum,  non  desunt  mihi 
qui  ultr(5  dent:  aetas  integra  est,  formae  satis 

20  (65)      disperii,  perturbata  sum,  iam  flaccet  fortitudo 

21  (67)      immo  illi  mitem  faxo  faciant  fustibus 


5  Non.  78  prodest:  est  plerique  obliqui  v.  1.  6  Fest  321  7  Prisc. 
GL  II  500  (Brundisinae)  resipui  plerique  8  Non.  97  accubuisse  ci 
Ribb.  g  Prisc.  GL  I  404  2  =  Non.  116  (Cinerarius)  2  cum  Prisc: 
y?/W  Non.     ^?/(f  om  Non.  11.  10  Serv.  auct.  Aen.  4,  194     an   unius   se- 

narii  exordium  ?  11  Macr.  sat.  6,  l,  4  (Compitalia)  \  fatebor  ^^(xh 
solum  tiad.:  solo  Herm. :  om  Ribb.  2  quisquis  trad.  quod  conveniret 
trad.     3  ywoi/ Bothe  Ribb.  12^0^.496    {ego/BAhh    vereare  MerdeT 

13  Non.  39  '^pilis  vestiri''  14  Gell.  15,  13,  3  (Consobrini  cf.  'AvEtJ^toi 
Menandri)  i  kemW.  vitabilis  11  2  a  v.  1.  15  Char.  GL  I  212  i6Non.  90 
(Depositum.  cf.  IlapaxataS^XY]  Menandri  all.)  i  sint?  Ribb.  17 
Non.  394  (Divortium)  i  o  indignum  Deliio  2  concordes{qu€),  (et)  c, 
concordantes  alii  vires  (i.  vireis)  11.  3  facias  trad.  18  Non.  51$  "  ~ 
513     2  vias  fviast,  viusj  trad.  19  Non.  21      2  sim  Steph. :    sumW. 

3  desint  Quicherat        20  Non.  iio    stint  v.  1.       21   Non.  343    paxo  v.  1. 


TOGATAE  Qj 

22  (72  ss)  post  narravero, 

nunc  est  distentus  animus  ut  negotiis, 
porro  autem  propero 

23  (76)      _  sollicito  corde  corpus  non  potitur  nunc  quie 

24  {yy)      cur  nimium  adpetimus  ?  —  nemini  nimiiim  bene  est 

25  (81)      idcirco  haec  agere  tecum  secreto  Institi 

26  (82)      ut  sint  repentino  apparandae  niiptiae 

27  {83)      deos  ego  omnis  ut  fortunassint  precor 

28  (84  ss)  principium  hoc  oro  in  animo  ut  sic  statuas  tuo, 

(me)  officiis  cogi  ut  abs  te  seorsus  sentiam 
de  uxoria  re 

29  (93  s)    vetuit  me  sine  mercede  prosum   Pausias 

remeare  in  ludum 
3^     (95  s)    hem  quid  ais  ?  —  mane,  Servi,  quaeso,  nisi  mole- 

stum  est,  paiica  sunt 
tecum  quae  volo 

31  (99)      optandum  uxorem,  quae  non  vereatur  viri 

32  (103)      au,  mi  homo !  immo  edepol  vos  supremum  meum 

concelebretis  diem 

33  (104  ss)  quis  tu  es  ventoso  in  loco 

soleatus,  intempesta  noctu  siib  diu 
aperto  capite,  silices  cum  findat  gelus  ? 

34  (107  s)    w  comissatum  protenis  recta  domum 

digredimur 

35  (113)      ita  intricavit  huius  hanc  rem  temeritas 

36  (ii6s)    nam  proba  et  pudica  quod  sum,  consulo  et  parco 

mihi, 
quoniam  comparatum  est,  uno  ut  simus  contentae 

viro 

37  (122  s)  tace! 

puella  non  sum,  siipparo  si  induta  sum  ? 

38  (129)      me  auctore,  mater,  abstinebis.  —  quid  nisi  ? 

39  (1335)    'meretrix  cum  veste  longa?'  —  "^peregrino  in  loco 

solent  tutandi  causa  sese  sumere' 

22  Char.  GLI213  (Emancipatus)  2  7it\L:  tot  ci  Ribb.  23  Prisc. 
GL  II  242    Gramm.  suppl.  p.  132,  33  24  Char.  GL  I  207         25  Char. 

GL  I  221  26  Char.  GL  I  216  27  Non.  109  ^omnibus  bonis  augeanf 
28  Char.  GL  I  219  i  principio  Fruterius  ut  sis  tuo  sta  .  .  .  s  trad.:  ut 
sic  tuo  statuas    ed.    pr.  29  Fest.  277      i   paucitis  11. :    Paccius  Scal. 

30  Char.  GL  I  241  31  Non.  496  viril  Lindsay  32  Char.  GL  I  241 
omo  trad.  33  Non.  207  (Epistula)  2  divo  trad. :  Tbz'^  Ribb. :  nive, 
dio  alii  3  findit  Quich.  34  Non.  376  I  '^protinus'  35  Non.  8 
'^inpedivif  36  Non.  256  2  ^- constitutum  esf  37  Non.  540  Paul. 
Fest.  311  cf.  Fest.  310  Schol.  Bern.  Luc.  2,  364  38  Fest.  257  39 
Non.  541   (Exceptus) 

Diehl,  Poetarum  Roraanorum  veterum  rell.  7 


L.    AFRANIVS 


98 

40  (136)      ubi  hic(e)  Moschis,  quaeso,  habet,  meretrix  Nea- 

politis  ? 

41  (1433)    iubeo    hominem    tolli    et    conlocari    et    confoveri: 

solvo 
operam  Dianae 

42  (1473)    de  vita  ac  morte  domini  fabulabere 

advorsum  fratrem  illius  ac  dominum  tuum 

43  (151  s)    quod    vitae    studium  aut  quod  praesidium  in  p6- 

sterum 
mihi  siipponebas,  me  cum  privasti  tui  ? 

44  (153)      audite,  pueri,  pauca :  vos  succedite 

45  (156SS)  formosa  virgo  est:   dotis  dimidium  vocant 

isti,  qui  dotis  neglegunt  uxorias : 
praeterea  fortis 

46  (159S)    dat  rustico  nescio  cui,  vicino  suo 

perpauperi,  cui  dicat  dotis  paululum 

47  (164)      commemorabo,  ostendam  illius  facta  et  spurcitiam 

improbi 

48  (170SS)  v^  _  ^  _  nullam  profecto  accessi  ad  aram,  quin  deos 

suppliciis,    sumptu,    votis,  donis,  precibus,  plorans, 

obsecrans 
nequiquam  defetigarem 

49  (179S)    mea  nutrix,  surge  si  vis,  profer  purpuram: 

praeclavium  contextust 

50  (181)      dimittit  adsestricem,  me  ad  sese  vocat 

51  (183)      interim  merendam  occurro :   ad  cenam  cum  veni, 

iuvat 

52  (186)      proin  tu,  cum  quaeram,  ne  requiram  te  vide 

53  (192)      expeierabant,  execrabant  se  ac  suos 

54  (196S)    itaque  (quia)    spissum    videtur   fieri,    non  possum 

domi 
meum    virum    expectare,    quem    mihi    studeo   iam 

dudum  dari 

40  Non  318  hic,  moscis  (morcis),  meletrixH.  ''habitai'  41  Non.  523 
42  Non.  232  I  fabulavere  11.  2  suum  11.  43  Non.  498  2  frivis'^.: 
em    Mercier:   privaris  {-es)  Quicherat    Ribb.  44  Non.  403     'ingre- 

dimini'  45  Non.  306    (Fratriae)      i   midijim  v.  1.     3  '^dives''  46 

Non.    280      I   da  11. :    det  Lipsius     2  'promittaf  47  Non.   393  furta 

Mue  spurcitia  II.  48  Non.  398  2  'supplicationibus  vatis  11.  49  Non.  64 
2  contextus   rel  -um    (e  corr.)  11.  50  Non.  73     'femininum  est  ab  eo 

quod  est  assessor^  51    Non.   29    merendae,    (fn)   m.,  {ad)  m.  edd. : 

cibum  post  meridiem  qzii  dattir^  accurro,  accuro  ci  edd.  52  Non.  434 
tuinVi.  praeter  unum  53  Non.  473  (Incendium)  expeiurabant  trad. 
54  Non.  392  I  vel  {quom)  {nimis)  'tarde'  i.  spissum  {mihi)  Buech. 
possunt  plerique 


TOGATAE  gg 

55  (1983)    non  usque  quaque  idoneum  invenias  locum, 

ubi  derepente  ciim  velis  facias  lutum 

56  (201)      hoc  obsecro  igitur  agite  et  me  adiutamini 

57  (207  ss)  postquam  se  vidit 

inibi  esse,  gnatam  parvulam  sororibus  commendat 
68  (216  s)    w  _  w  causam  coicere  hodie  ad  te  volo 
ambon  adestis  ?   profuturos  arbitror 

59  (223)      atque  ille  derepente  in  iumentum  exilit 

60  (230)      ipsi  me  velle  vestimenta  dicito 

61  (2323)    contemnes  ?  liber  natus  est,    ita    mater  eius  dixit, 

in  Gallia  cum  ambos  emerem 

62  (240)      orbus  virili  sexu  adoptavit  sibi 

63  (241  s)    uxorem  quaerit  firmamentum  familiae: 

scias  abesse  ab  lustris  ingenium  procul 

64  (243  s)  et  propter  patruelem  tuam 

constituit  hilare  anhelans,  deiecta  coraa 

65  (245  ss)  occasione  capta  mulier  involat 

in  collum,  plorat  orat,  occurrit  nepos 
pausillus,  neptis  porro  de  lecto  frigit 

66  (252)      vixisti  tristis  durus  difficilis  tenax 

^'^   (253)      non  ego  te  novi  tristem  saevum  serium? 

68  (2545)    w  _  quod  si  fecissem  paulo  saepius, 

didicisset  ferre  et  non  esse  intolerabilis 

69  (258  s)    iucunditatis  plus  inest  in  te  mihi 

quam  commercatis  ccSnquisite  edulibus 

70  (263)      dehinc   temeritatem  repudio  vulgariam 

71  (268)      silentio  opus  est,  nulla  inest  paratio 

72  (269)      hoc  potius,  hoc  nunc  fervit  animus,   hoc  volo 

73  (272  s)    nam  me  pudet,  ubi  mecum  loquitur  Numerius, 

aliquid  sufferre  Graece :  irridet  me  ilico 

74  (276)      tu  senecionem  hunc  satis  est  si  servas,  anus 


55  Non.  518  I  iocum,  locus  plerique  2  hicrum  Lipsius  56  Non.  477 
(Inimici)  57  Non.  124     (Materterae)       i   videt  Quich.      2  Vr' 

'/wo.v'  gignatam  11.  58  Non.  267  i  '^agere  59  Non.  518  (Omen) 
60  Prisc.    GL  II  227     "ipsitis'  61    Char.   GL  I   119     (Pantelius?) 

1  contemnis'}  Ribb.  2  ambos  cum  Herm.  62  Fest.  334  (Privignus) 
63  Non.  333  2  lustris  Non. :  inlustris  Non.  11. :  " lupanaribzts''  64 
Non.  514  2  delecta  11.:  disiecta  Bothe  65  Non.  308  i  occasionem 
cartha  (casta)  11. :  o.  captans,  cum  aptast  edd.  3  ''cum  sono  sussilii' 
66  Non.  407          67  Non.  33.  409     saevtim:  servum  11.          68  Non.  125 

2  didicit  esse  is  11.  ''quae  tolerari  non  possif  69  Non.  28  i  estv.  1. 
70  Non.  488  71  Non.  219  inest:  mi  est  ci  Ribb.  72  Non.  503 
huc  nunc  v.  1.        73  Non.  397,   5     (Prodigus)     i  pudet  it  v.  1.     2  suf- 

fero  11.:  '^dedere^    " stipponeri'        74  Prisc.  GL  II  II 4     (Proditus) 


lOO  I"    AFRANIVS 

75  (278)      ut  scire  possis,  ad  quo  te  expediat  loqui 

76  (2793)  cave  ne  pendeas, 

si  fuas  in  quaestione 

77  (2825)    non  sum  tam  criminosa,  quam  tu,  vipera : 

gannire  ad  aurem  numquam  didici  dominicam 

78  (289 s)  quanto  facilius 

ego,    qui    ex  aequo  venio,    adducor  ferre  humana 

humanitus 

79  (2985)    Vsus  me  genuit,  mater  peperit  Memoria : 

Sophiam  vocant  me  Grai,  vos  Sapientiam 

80  (301)      saeviter   ferre    haec   te  simula    et   gnatam    ab  illo 

abducere 

81  (302  s)    _  tui  veretur,  me  ad  te  misit  oratum  pater 

82  (306)      ne  ego  illos  velitantis  auscultu   lubens 

83  (308  s)    vellem  inter\'enissem  ante;  nam  ut  signa  indicant, 

hi  coniecere  verba  inter  sese  acrius 

84  (312)      me  miseram !    numero  ac  nequiquam  egi  gratias 

85  (313S)    uti  servorum  captus  est,  facillime 

domo  atque  nostra  familia  provenditur 

86  (315)      at  puer  est,  vescis  inbecillus  viribus 

87  (320)      perfalsum  et  abs  te  creditum  numero  nimis 

88  (321)      noli    ex    stultitia    muharum    credere   esse  animum 

meum 

89  (324)      ut  me  esse  in  hac  re  ducat  abs  te  extrarium 

90  (325)      adeo  ut  te  satias  caperet  toti  familiae 

91  (330  s)  quis  hic  est  simia, 

qui  me  hodie  ludificatus  est  ? 

92  (334)      maiorem  laudem  quam  laborem  invenero 

^^  (335)      adpetis  dominatum  demens  praemature  praecocem 


75  Non.  76  (Promus)  agtio  v.  1.  76  Non.  iii  77  Isid.  diff.  86 
2  =  Non.  450  (Prosa?)  78^00.514  (Repudiatus)  \  fallacius 
V.  1.      2  equo  (ego)  11.     fere  11.     humamtas  v.  1.  79  Gell.    13,  8,  3 

(Sella)  80  Non.  511  (Simulans)  sumilet  gn.  W.  81  Non.  496 
{ut')  tiii  V.  septenarium  expleret  tui:  vi  v.  1.  peteret  Non.  11. :  pater  et 
Fruter  Mercier  82  Non.  246     veltantis  11.     libens  (liv-)  trad.  83 

Non.  267  I  signant  v.  1.  2  coniaecere.  coniacere,  conicere  v.  1.  se  11. 
84  Fest.  170  (in  simulanfi)  emisera  trad.  nequicquam  trad.  85  Don. 
Ter.  Ad.  480  I  iit  is  trad.  2  protruditur  (-venditur)  Ribb.  86  Non.  187 
Pliilarg.  Verg.  georg.  3,  175  (Sorores)  a?i  Philarg.  vescus  Philarg. : 
'^macris'     inbecillis  Non.  v.  1.  87  Fest.  i/o     (Suspecta)     '^cekriter 

88  Non.  519  89  Non.  103     "alienum  90  Prisc.  GL  II  227.  266 

toti  Prisc. :  tote,  totae  v.  1.  91  Char.  GL  I  108  (Temerarius)  92 
Auson.  Technop.    12  praef.     (Thais)  93  Gell.  10,  11,  8     (Titulus) 

Macr.  sat.  6,  8,  13     demens:  veteris    Macr.  v.  1.:    Veneris  ci  Ribb. 


TOGATAE  lOI 

94  (336  ss)  ferme  virgini 

tam  crescit  uterus  tanquam  gravidae  mulieri.  — 
molucrum  vocatur,  transit  sine  doloribus 

95  (344)      'quo  tu  conmetas'?  —  'ubi  confixus  desides' ? 

96  (346  s)    non    dolorum  partionis  veniet  in  mentem  tibi  ? 

quos  ^  misera  pertulisti,  ut  partum  proiceret  pater  ? 

97  (348)      amentes,  quibus  animi  non  sunt  integri,  surde  au- 

diunt 

98  (350 ss)  quo   casu  cecidit  spes  reducendi  domum 

quam  cupio,  cuius  ego  in  dies  impendio 
ex  desiderio  magis  magisque  maceror 

99  (353)      w  _  w  quia  scit  me  illam  amare  perditim 

100  (354  s)    igitur  quiesce,  et  quoniam  inter  nos  nuptiae 

sunt  dictae,  parcas  istis  verbis,  si  placet 

101  (3563)    voluptatem  capio  maximam,  cruciari  tua  te  culpa, 

qui  de  te  et  de  illa  pessime,  quam  deamas,  promerere 

102  (358)      di  tibi  dent  propria  quaecumque  exoptes  bona 

103  (360SS)  antiquitas   petenda  in  principio  est  mihi : 

maioris  vestri  cupidioris  liberum 
fuere 

104  (372  ss)  dum  (me)  morigeram,  dum  morosam  praebeo, 

deinde  aliquid  dedita  opera  controversiae 
concinno,  laedo  interdum  contumeliis 

105  (3763)    excludat  uxor  tam  confidenter  virum  ? 

non  faciet 

106  (37853)  si  possent  homines  delenimentis  capi, 

omnes  haberent  nunc  amatores  anus. 
aetas  et  corpus  tenerum  et  morigeratio, 
haec  sunt  venena  formosarum  mulierum  : 
mala  aetas  nulla  delenimenta  invenit 

107  (3883)  male  merentur  de  nobis  eri, 

qui  nos  tanto  opere  indulgent  in  pueritia 

108  (390)      tandem  ut  possimus  nostra  fungi  munera 

94  Fest.  141  (Virgo)  Paul.  Fest.  140  i  ferme  om  Paiil.  2  t.  cr.  u.  om 
Fest.  cod.  tanquam  Fest.  cod. :  quam  Paul.  95  Non.  89  ^conmeas'  defixics 
Bentley  96Non.  217  (Vopiscus)  i  zj^mz'^?  Ribb.  2  ine'),  {tu),  {ttim^ 
edd. ;  vitserula,  misella  alii  97  Char.  GL  I  218  natn  amantes  ci  Ribb. 
98  Char.  GL  I  203  2  impedio  trad.  99  Char.  GL  I  215  100  Non.  280 
T   qtiiescet,  quiesce  (om  et)  11.  loi   Non.  97      I   vohintatem  11.  praeter 

Vrbin.  2  de  te  Scal. :  det  11. :  de  me  ci  Lindsay  pessi^na  11.  ■promere  v.  1. 
102  Non.  362  103  Non.  496     i   repetenda,  spectanda  edd.      2   nostri 

lunius  inctipidioris  trad.  104  Non.  ^433  2s  ( — concinno)  Non.  '529 
2  aliquid  Non.  ^ :  id  qjiod  Non.  -  controversia  Non  ^  v.  1.  3  acinno 
Non.  ^  V.  1.  105  Non.  262  2  faciat  v.  1.  106  Non.  2  107  Non.  502 
2   nos :  non  11.  io8  Non.  497 


109 
110 

(392) 
(393) 

111 

(395  s) 

112 

(403  s) 

113 

(409) 

114 

(410S) 

115 
116 

(415) 
(416) 

117 
118 

(417) 
(418) 

IQ2  C.    LVCILIVS 

tintinnire  ianitoris  impedimenta  audio 

hem    quid    hoc  ?    perii !    pertimui !    quid    tumulti 

exaiidii  ? 
praefestinamus  quae  sit  causa  sciscere, 
quod  sit  necessum  scire,  praesertim  in  brevi 

nam  quod  vulgo  praedicant 
aurito  me  parente  natum,   non  ita  est 
heu  me  miserum !  —  dum    modo  doleat  ahquid, 

doleat  quid  lubet 
tanne  arcula 
tua  plena  est  aranearum  ? 
inscribat  aliquis  'arse  verse'  in  ostio 
ego  me  esse  stultum  existimo,    fatuum  esse  non 

opinor 
nescio  qui  nostri  miseritust  tandem  deus 
^  _  non  possum  verbum  facere :  obbrutui 

C.  LVCILIVS 

1  (i   Marx)  aetheris  et  terrae  genitabile  quaerere  tempus 

2  (2)      irritata  canes  quam  homo  quam  planius  dicit 

3  (4)      consilium  summis  hominum  de  rebus  habebant 

4  (5  s)    quo  populum  atque  urbem  pacto  servare  potisset 

amplius  Romanam 

5  (7)      si  non  amplius,  at  lustrum  hoc  protoUeret  unum 

109  Non.  40  Fest.  364  110  Non.  490  111   Char.  GL  I  208     i  s 

sciscere  ,  .  .  proferte  m  hr.   Buech.  112  Macr.  sat.  6,  5,  6     (fabula 

incerta)  Priapus  loquitur  prologum  113  Cic.  Tusc.  4,  45  cf.  55  Att. 
16,  2,  3  (dicunt  'dissolutus  filius'  et  'severus  pater')  114  Fest.  359  Paul. 
Fest.  358  I  '^eo  usque'  iisPaul.  Fest.  18  z.  o.  arseverse  Paul.  ii6Isid. 
diff.  ^500  orig.  ^  10,  246  prius  esse  om  Isid.  ^  Isid.  -  Monac.  me{rnei) 
Spengel     opino  Isid.  -  v.  1.  117  Gell.   20,  6,  5.   11     miseritus  trad. 

118  Paul.  Fest.  187  non  (ullum')!  Ribb.  ''ohstupui'' 
1  Varr.  Ung.  5,  17  (liber  I,  'c oncilium  deoricni',  quod  habetur  de 
perdendo  L.  CorneUo  Lentulo  Lupo  senatus  principe,  cos.  a.  a.  Chr.  156, 
cens.  147  cf.  Serv.  Aen.  10,  104  Lact.  inst.  4,  3,  12)  de  libri  argumento 
et  tempore  fusius  egerunt  Marx  proU.  XXXV  ss  Cichorius  Untersuchungen 
zu  LuciUus  (Cich.)  7755  219  ss  quaerere ,  tempus  Ma.  sed  cf.  Leo 
Gotting.  gel.  anzeigen  1906  p.  842  (Leo")  2  Char.  GL  I  125.  145  Non.  31 
Don.  Ter.  Ad.  282  inritata  Char.  Non.  cane  Non.  11.  :  canis  Don.  U.  quod 
homo  quam  Don.  11.  plzirima  dictat  Donati  dett.  cum  V,  qui  dicat  \ 
planitis  al.'  planius  cod.  Cuiacii  planos  dictitat  C  cod.  Cuiac.  plamos 
cod.  Hulsu  3  Serv.  Aen.  9,  227  cf.  Enn.  237  s  scil.  di  4  Schol.  Veron. 
Verg.  Aen.  12,  680  Char.  GL  I  195  i  pactos  Schol.  Veron.  quo  pactum 
p.  atque  u.  s.  Char.  potissit  Char.,  fort.  recte,  scil.  lupiter  5  Non.  159 
ad  iustrum  11.     '^differret'  sc.  lupiter 


SATVRARVM    I 


103 


6  (8)      munus  tamen  fungi  et  muros  servare  potissent 

7  (9)      'o  curas  hominum  !  o  quantum  est  in  rebus  inane !' 

8  (12)      praetextae  ac  tunicae  Lydorum,    opus  sordidu(lu)m 

omne 

9  (153)    porro   'clinopodas'   "lychnos'que  ut  diximus  '^semnos' 

ante  'pedes  lecti'  atque  "^lucernas'  _  >^  w  _  w 

10  (18)      _ww  haec  ubi  dicta,  dedit  pausam  ore  loquendi 

11  (19  ss)  'ut 

nemo  sit  nostrum  quin  aut  pater  optimus  divum, 
aut  Neptunus  pater,  Liber  Saturnus  pater,   Mars 
lanus  Quirinus  pater  siet  ac  dicatur  ad  unum 

12  {24  s)  ut  contendere  possem 

Thestiados  Ledae  atque  Ixionies  alochoeo 
IS  (zGss)  a  Vellem  cumprimis,   fieri  si  forte  potisset 

d  Vel(lem)  concilio  vestrum,  quod  dicitis  olim 

caelicolae  (hic  habitum,  vellem)  adfuissemus  priore 

concilio 

14  (30)      ^concilio  antiquo  sapiens  vir  solus  fuisti 

15  (3 1 )      "^^  w  v^  _  non  Carneaden  si  ipsum  Orcus  remittat 

16  (32)      'stulte  saltatum  te  inter  venisse  cinaedos 

17  (33  ss)  %i  me  nescire  hoc  nescis  quod  quaerere  dico, 

quare  divinas  quicquam  aut  quare  sapis  ipse? 
et  si  scis,  q(uare)  b(onus)    e(s)  ?  scire  hoc  d(abis)  ? 

t(empta) 

18  (36)      _  ^  v^  _  nodum  in  scirpo,  in  sano  facere  ulcus 

19  (37  ss)  ut  multos  mensesque  diesque, 

non  tamen  aetatem,  tempestatem  hanc  scelerosi 
mirentur 

6  Non.  497     possint  11.:  potissint  Lachm.  7  Schol.  Pers.  1,1  8 

Non.   536       Sardibus    Bergk  9    Macr.  sat.   6,   4,    18       i    if.tinopodac 

clinopodas  lichnosq.  cemnoc  10  Non.    158  11    Lact.  inst.  4,  3,  12 

ApoUo  loquitur  l  uti  v.  1.  2  siet  12  Non.  258  l  scil.  Apollo  (jiec 
studui  facieni  facie)   suppl.  Ma     2  ixiones  alcholocheo    cf .   Hom.  B  317 

13  Ps.  Ascon.  in  div.  p.  116  B.  (a)  +  (h)  lul.  Rufin.  rhet.  p.  46  H. 
Romulum  loqui  vidit  Cich.  (221  s)  a  potissit  Pistor. :  petisset  ed.  piinc.  b  2 
(factum  vellem)  suppl.  Lachm.  14  Serv.  auct.  Aen.  4,  458  Neptunum 
ApoUinem  laudare  censet  Ma  15  Lact.  inst.  5,  14,  3  nec  si  Carneaden 
V.  1.  obiit  C.  a.  129/28  (Diog.  Laert.  4,  65)  16  Non.  5  'insane'  Ma 
'^saltatorei  ^pantomimoi'  17  lul.  Rufin.  rhet.  min.  p.  45  H.  verba  dei 
omnis  consilii  expertis  2  autV^.:  antu^z.  qua{ere)re  Ma  sapis  ci  ex. 
gr.  Leo'*  843:  debes  11.  3  q.  b.  e.  11.:  q(uare)  b(onus)  e(s)l  Leo^:  q(uod) 
b(onum)  e(rit)  Lachm. :  q(uod)  b(ellum)  e(st)  Ma  (ab  ipse  v.  3  exorsus) 
d.  t.  U.  :  d(abis)}  t(empta)  Leo^:  d(are)  t.  Ma:  d(are)  t(ute)  Lachm. : 
d(ecet)  vel  d(ecuit)  t(e)  I.  Dousa  18  Don.  Ter.  Andr.  941  cirpo  cod.  A 
insane  qtiaerere  vultis  Ma.  sed  cf.  Leo'^  843  19  Don.  Ter.  Eun.  734 
Non.  174     cf.   Cich.   225      2  scelerosi  scil.  Romani 


I04 


C.   LVCILIVS 


20  (40  ss)  nam  si  tu  fluctus  undasque  e  gurgite  salso 

tollere  decreris,  venti  prius   Emathii  vim, 
ventum,    inquam,    tollas    t(.  .  .)    c(.  .  .)  q(.  .  .)  i(.  .  .) 

1(.  .  .) 

21  (43)      quae  facies,  qui  vultus  viro  ? 

22  (44)      vultus  item  ut  facies  mors  cetera,  morbus,  venenum 

23  (48)      per  saturam  aedilem  factum  qui  legibus  solvat 

24  (49  s)    'ad    cenam    adducam,    et   primum    hisce  abdomina 

tunni 
advenientibus  priva  dabo  cephalaeaque  acamae' 
-^  (53)      serpere    uti   gangrena  malo  atque  herpestica  posset 

26  (54)      occidunt,   Lupe,  saperdae  te  et  iura  siluri 

27  (55)      -w'^-  fandam  atque  auditam  iterabimus  (famam) 

28  (575)    inpuratum  hunc  in  fauces  invasse  animamque 

ehsisse  illi 

29  (59)      _  w  ^  _  w  w  _  vix  vivo  homini  ac  monogrammo 

30  (60  s)    quom  illi  [[cum]]  vidissent,  Hortensius  Postumiusque 

ceteri    item,    in    capulo    hunc    non    esse    aliumque 

cubare 

31  (62  s)    _w^_ww_  quae  ego  nunc  (huic)  Aemilio  prae 

canto,  atque  exigo  et  excanto  w  w  _  ^  w  _  w 

32  (66)      _  ^  homo  inpuratus :  et  inpuno  est(ne)  rapister  ? 

33  (67  s)    _  wv.^  _  w  w  _  quae  horis  sublata  duabus 

omnia  sunt  sole  occaso  (ob)ductoque  w  _  w 


20  lul.  Rufin.  rhet.  min.  p.  45  H.  2  s  haetnatium  ventum  trad.  3  t(um) 
c(edetj   q(ttae)  i(ra)  l(act(ms)  temptavit  Ma  21    Isid.  diff.  i,  589  vol. 

V  74  Arev.    et   hic  et  versu  sequenti  agitur  de  Lupo  22  Non.  427 

cetera  Ma :   citer  11. :    teter,    ater,    icterji     alu  23  Diom.   GL  I   486 

fer  satyram  11. :    'temere'    'festinanter'    Ma     solvat   scil.   senatus  24 

Non.  '  159  +  Gell.  10,  20  cf.  Non.  -35  verba  Lupi  gloriantis  deum  re- 
petere  iudicat  Ma  l  isce  trad.  addominat  hymni  Non.  ^  thynni  Gell. 
2   avenientibtcs  Gell.   codd.     ^singulci  25  Non.    117     ad  quem  v.  1. 

26  Varr.  ling.  7,  47  ad  1.  XXVIII  vel  XXX  rettulit  Cich.  (231)  27 
Schol.  Veron.  Verg.  Aen.  2,  81  (liber  II.  de  argumento,  Q.  Muci  Scae- 
volae  Titique  Albuci  apud  iudices  a.  a.  Chr.  119  altercatione  cf.  Ma  proll. 
XLI  Cich.  237  ss)  '^fandain  .  .  .  patiendi  vim  non  agendi  habei'  rnultis 
vel  omnibus  subintellexit  Ma  28  Non.  291  iniuriatum  11.,  quod  retinent 
Lindsay  Cich.     hunc  scil.  Scaevolam,  accusat  Albucius  29  Non.   37 

homini  macie  pertenui  ac  decolori^    scil.  anii7iam  elisit  Scaevola  30 

Non.  4  I  quein  illi  cum  11.  narrat  Scaevola  2  '^sarcophagd'  ad  rem 
cf.  Ma  Cich.  (243  ss)  31   Non.  102     verba  Albuci  32  Non.   129 

inpudens  cf.  Non.  197  homo  inpudicus  et  inpune  est  rapinator  ab  hoc 
versu  fortasse  separandus  et  est  ijipjme  Leo  ^  844  invehitur  A.  in  Scaevo- 
lam  raptorem  33  Prisc.  GL  II  484  {ob)ductoque  I.  Dousa:  {ab)duc- 
toque  !NIa 


SATVRARVM     II.   III 


105 


39 

(82  s; 

40 

(84  s; 

41 
42 

(86) 
(87) 

34  (69  s)    nunc  nomen,  iam  (iam)  quae  ex  testibus  ipse  rogando 

exculpo,  haec  dicam 

35  (72)      si    natibus    natricem  inpressit  crassam  et  capitatam 

36  (73)      _  w  vj  _  w  ^  in  bulgam  penetrare  pilosam 
S'?   {75)      vivite  lurcones,  comedones,  vivite  ventris 

38   ("ySss^nam  quid  moetino  subrectoque  huic  opus  signo  ? 
ut  lurcaretur  lardum   et  carnaria  fartim 
conficeret  ? 

non  dico :  'vincat  Hcet' :   et  vagus   exul   et  erret 
exlex 

'quam  lepide    lexis  compostae  ut  tesserulae  omnes 
arte  pav-imento  atque  emblemate  vermiculato' 
'Crassum  habeo  generum,  ne  rhetoricoterus  tu  seis' 
"^quid  dicis  ?  cur  est  factum  quod  coicis  istuc'  ? 

43  (88  ss)  'Graecum    te,    Albuci,    quam  Romanum   atque   Sa- 

binum, 
municipem  Ponti,  Tritani,   centurionum, 
praeclarorum  hominum  ac  primorum  signiferumque, 
maluisti  dici.     Graece  ergo  praetor  Athenis, 
id  quod  maluisti,  te,  cum  ad  me  accedis,  saluto: 
chaere,  inquam,    Tite.     lictores,    turma   omnis  cho- 

rusque : 
"chaere,  Tite".  hinc  hostis  mi  Albucius,  hinc  inimicus' 

44  (97  s)    tu  partem  laudis  caperes,  tu  gaudia  mecum 

partisses 

34  Non.  102  nunc  Nomentani  qziae  Scal.  Cichor. :  n.  (in)  nomen  Ma 
lam  {mm)   Leo^  844  35  Non.   65     'atigtiem    natantenf    de  obscena 

virili  parte         36  Non.  187     vulgam  11.:  h.<y/.m  Graecorum  37  Xon. 

II,  8  Don.  Ter.  Phorm.  988  vivite :  invitus  Don.  11.  v.  1.  claucones  (gl-) 
Don.  11.     vivit  et  Don.  11.  v.  1.     ventres  (-eni)  Don.  11.  38  Non.    Ii,  i 

I  ''phall6'  subiecto  trad.  hisce  verbis  ad  Scaevolae  nomen  alludi  vidit  Ma 
(proll.  XLIV  s)  2  lurcharetur  trad.  2  s  fartim  conficeret  Leo  Cich. : 
parum  c.  L  ^  :  fartim  partim  conficeret  G:  furtim  p.  c.  Turneb.  Lachm. : 
fartim  porro  c.  Ma  39  Non.  lO  dico  scil.  ego  Albucius  vivat  Mueller 
vacus  v.  1.      exulet  11. :   interpretatur  et  hoc  et  singula  Leo  ^*  844  40 

Cic.  de  or.  3,  171  or.  149  Non.  188  Plin.  nat.  36,  185  cf.  Quint.  9,  4,  113 
verba  Scaevolae  i  ex  is  de  or.  compositae  11.  praeterquam  conposui  Non. 
tessurtilae^^on.  2  pavimenti  (-a)F]m.  41  Cic.  de  orat.  3,  171  L.  Licinium 
Crassum  oratorem  celeberrimum  laudat  Scaevola  42  Non.  268  'm  me 
iacii  Ma  43  Cic.  fin.  i,  9  Scaevola  reus  quare  Albucius  se  accusaverit 
iudicibus  exponit  6  care  v.  1.  cohorsque  Manutius  7  cite  unus  hic 
(priore  loco)  v.  1.  mi  om  unus  44  Non.  475  (liber  III,  iter  Siculum, 
cf.  Porph.  Hor.  sat.  I,  5,  i  Lucilio  hac  satyra  aemulatur  Horatius  iter 
suum  a  Roma  Brundaiiim  tisque  describens,  quod  et  ille  in  tertio  libro 
fecit,  primo  a  Roma  Capuam  usqtie,  et  inde  fretum  Siciliense)  i  laudis 
scil.  itineris  Siculi,  cui  amicus  interesse  non  poterat 


J06  C.    LVCILrV"S 

45  (995)  viamque 

degrumabis,  uti  castris  mensor  facit  olim 

46  (102  ss)  et  saepe  quod  ante 

optasti,  freta,  Messanam,  Regina  videbis 
moenia,  tum  Liparas,  Facelinae  templa  Dianae 

47  (1053)    Symmacus  praeterea  iam  tum  depostus  bubulcus 

exspirans,  animam,  pulmonibus  aeger,  agebat 

48  (1073)  bis  quina  (o)ctogena  videbis 

commoda  te,  Capua  quinquaginta  atque  CC 

49  (109)      praeterea  omne  iter  est  hoc  labosum  atque  lutosum 

50  (iioss)verum  haec  ludus  ibi,  susque  omnia  deque  fuerunt, 

susque  et  deque  fuere,  inquam,  omnia  ludus  iocus- 

que: 
illud  opus  durum,  ut  Setinum  accessimus  finem 
aigihpes  montes,  Aetnae  omnes,  asperi  Athones 

51  (115  s)    _^wet  spatium  curando  corpori  honestura 

sumemus 

52  (1173)    broccus  Novitlanus :  'dente  adverso  eminulo  hic  est 

rinoceros' 

53  (119)      non  peperit,  verum  postica  parte  profudit 

54  (120)      conturbare    animam  potis  est  quicumque  adoritur 

55  (121  s)  ille  alter  abundans 

cum  septem  incolumis  pinnis  redit  ac  recipit  se 

56  (124)      ad  portam  mille  a  porta  est.    exinde  Salemum 

57  (125)      _  promontorium  remis  superamus  Minervae 

58  (126)      quattuor  hinc  Silari  ad  flumen  portumque  Albumum 

45  Non.  63  I  s  viam  quae  degrumavis  ut  trad.  ^groma  viam  sternen- 
dam  deriges""  Ma:  de  viis  locisque  in  itinere  visendis  cogitat  Cich.  degru- 
mav{er)is  ci  Cich.  46  Prob.  Verg.   ecl.  praef.  p.  326,  19  ss      2   mes- 

safiae  v.  1.  regina^n  v.  1.  3  fascelinae  v.  1.  47  Non.  ^  279  2  =  ^38 
de  itineris  causis  i  symmachus  11.  praeter  L  depositus  trad.  exalans 
Non.  *  48  Non.  266  ''intcgrci  '^tota^  49  Non.  489  lamosiun  O.  Keller 
50  Gell.  16,  9,  b  I  ibi  i.  in  clivo  Aricino  Ma  2  et:  om  unus :  ea,  haec 
edd.     3  dirum  v.  1.     sedinu  v.  1.     4  ai'(ia%oi,  ctLTtiXtKot  sim.  11.  51 

Non.  396  I  corpore  trad.  onestum  v.  1.  2  Capuae  ut  videtur,  ubi  scurrae 
munus  exhibent  gladiatonum  52  Non.  25  i  hroncus  Non.  et  Non.  11. : 
''producio  ore  et  dentibus  prominentibui'  Bovillanus  Turnebus,  nomen 
fort.  gladiatoris  53  Non.   217    virujn  trad.    profundit,  protutidit  11. 

scurrae  dictum  54  Prisc.  GL  II  501  Vociferatur  gladiator  quidam'  Ma 
55  Don.  Ter.  Phorm.  163  2  =  Schol.  luv.  3,  158  i  alter :  autem  Don. 
11.  V.  1.  2  in  lociim  his  pinnis  Don.  11.  optt.  redii  ac  recipit  se  Schol. 
luv. :  r.  a.  r.  p.  Don.  56  Gell.  i,  16,  2  Macr.  sat.  i,  5,  6  est  scW.  Puteolis, 
'a  porta  Capuana  ad  portam  mannam'  Ma  sex  inde  Macr.  11.  salternum 
Gell.  11. :  scil.  profecti  sumus  aliter  de  hoc  versu  iudicat  Cich.  260  57 
Serv.  auct.  Aen.  i,  244  58  Prob.  Verg.  georg.  3,  146  huic  v.  1.  ad  si- 
lari  flumen  trad.    taburnum  v.  1. 


SATVRARVM   III.    IV 


107 


59 

(127) 

60 

(128) 

61 

(129) 

62 

(130) 

63 

(132) 

64 

(133) 

65 

(134S) 

66 

{136) 

67 

(137) 

68 

(139) 

69 

(140S) 

70 

(142S) 

71 

(146) 

73 

(149  ss 

hinc  media  remis  Palinurum  pervenio  nox 
caupona  hic  tamen  una  Syra  _v^w_ow_w 
cemuus  extemplo  plantas  convestit  honestas 
^v^^-^^^-o^w  annicula  aspera  (praecox) 
ostrea  nulla  fuit,  non  purpura,  nuUa  peloris 
asparagi  nulU 

nam  mel  regionibus  illis 
incrustatus  calix  rutai  caulis  habetur 
_  w  w  exhalas  tum  acidos  ex  pectore  ructus 
malas  toUimus  nos  atque  utimur  _  w  w  rictu 
vertitur  oenophori  fundus,  sententia  nobis 
Tantalus,  qui  poenas  ob  facta  nefantia,  poenas 
pendit 

ergo 
e  somno  pueros  cum  mane  expergitus  clamo, 
Romanis  ludis  forus  olim  ornatus  lucernis 
^149  ss)  Aeserninus  fuit  Flaccorum  mune(re)  quidam 

Samnis,  spurcus  homo,  vita  illa  dignu  locoque 
cum  Pacideiano  conponitur,  optimus  multo 
post  homines  natos  gladiator  qui  fuit  unus 
73  (153  ss)  'occidam  illum  equidem  et  vincam,  si  id  quaeritis', 

inquit. 
Verum  illud  credo  fore:  in  os  prius  accipiam  ipse, 
quam  gladium  in  stomacho  furia  ac  pulmonibu  sisto : 
odi  hominem,  iratus  pugno,  nec  longius  quicquam 
nobis,  quam  dextrae  gladium  dum  accommodet  alter ; 
usque  adeo,    studio  atque  odio  illius,    ecferor  ira' 

59  Serv.  auct.  Aen.  10,  244  '^nocte''  60  Prisc.  GL  II  209  tamen  hic  unus 
ianium  v.  1.  cuius  in  taberna  noctem  degit  Lucilius  61  Non.  21  Va/- 
ceus'  honestas  scil.  pulchras  cauponae  62  Non  150  \)  e  lemmate  ad- 
ditum  describitur  caupona  63  Non.  216  64  Char.  GL  I  72  65  Porph. 
et  Schol.  Hor.  sat.  I,  3,  56  2  calex  v.  1.  ruta  Porph.  codd. :  rutia 
Schol. :  em  Lachm.  66  Non.   164     'quippe  qui  fragres  hesterni  vini 

odore'  Ma  67  Non.  456  (ocius)  temptavit  Ma  68  Non  173  Isid. 
orig.  I,  15,  3.  20,  6,  I  Schol.  Pers.  5,  140  Consent.  GL  V  345  enophori 
(-f-)i  oenoforis  trad.  sententia  scil.  vertitur  i.  mutaiur  Ma  contulit  Y  ^47 
TpsTcetao  vboc,  69  Non.  489  Tantalus  alter  est  Lucilius  alterum  poenas 
deleverunt  edd.  plerique.  cf.  v.  1248  M.  7oDiom.  GL  I  376  Prisc.  GL  II 
513  egoY)\om.  11.:  om  Prisc.  71  Non.  206  Char.  GL  I  71  72  Non.  ^393 
cf.  Cic.  '  opt.  gen.  or.  17  ad  Q.  fr.  3,  4,  2  i  s  =  Quint.  inst.  9,  4,  38 
2  —  Cic.  ^Tusc.  2,  41  or.  161  Max.  Victorin.  GL  VI  216  2  ss  Non.  ^257 
(liber  IV,  de  cuius  argumento  cf.  Cich.  26255)  i  aserninus  Non.^: 
sertnus  Quint.  flacchorum  trad.  mune(^re)  Tumebus :  tmae  11.  2  ista 
Non.*  dignu  Cic^ :  dignus  reU.  homo  se  Non.^  3  pacedeiano  Non.^ : 
pacideiane  Non.''     4  natus  Non.^  73  Cic.  Tusc.  4,  48     6  =  Serv.  auct. 

Aen.  12,  646  I  inquit  scil.  Pacideianus  gladiator  3  furia  Ma:  suria  11.: 
furiae,  furi,  sura  edd.  ptdmonibtis  11.  praeter  Gud.  m.  i  5  vohis  11. 
6  ecferor  ira  Cic. :  efferoris  Serv.  auct.  cod. 


I08  C.    LVCILIVS 

74  (i6o)      su(bi)cit  huic  fulcrum,  fulmentas  quattuor  addit 

75  (i6i  s)    haeret  verticulis  adfixum  in  posteriore 

parte  atque  articulis :    nam,    ut  nobis  talus  genus- 

que,  est 

76  (i66s)    hi  prae  se  portant  ingentes  munere  pisces 

triginta  numero 

77  (i68)      longior  hic  quam  grus,    grue  tota  cum  volat  olim 

78  (1695)    Tisiphone  Titini    pulmonibus  atque  adipe  unguen 

excoctum  attuHt,  Eumenidum  sanctissima  Erinys? 
^^   (173)      cumque  hic  tam  formonsus  homo  ac  te  dignus  puellus 

80  (17453)  quod,   si  nulla  potest  muHer  tam  corpore  duro 

esse,  tamen  tenero  maneat,  qui  sucus  lacerto, 
et  manus   uberi(bus),  lactanti  in  sumine,  sidat 

81  (179  s)    adsequitur  nec  opinantem,  in  caput  insilit,    ipsum 

conmanducatur  totum  conplexa  comestque 

82  (181  ss)  quo  me  habeam  pacto,  tam  etsi  non  quaeris,  do- 

cebo, 
quando    in    eo    numero    mansi    quo    in    maxima 

non  est 
pars  hominum  (.  .  .) 

83  (184SS)  ut  per(i)isse  velis,  quem  visere  nolueris,  cum 

debueris.     hoc   'nolueris'  et  Mebueris'  te 
si  minus  delectat,  quod  atechnon  et  Eissocratium  hoc 
lerodesque  simul  totum  ac  symmiraciodes, 
5  non  operam  perdo,    si  tu  hic 

74  Non.   206     huic  scil.  spondae  fuldum  trad.    ^pedes'  75  Non.  207 

cf.  Fest.  371,  21  Paul.  Fest.  370  i  '^vertebris'  adfixu7n  scil.  os  illud  in 
collo  positum,  quo  flectitur  quoquoversus  caput  (Ma)  2  novis  trad.  76 
Serv.  auct.  Aen.  10,  329  \biVi.  mihigentesM.  clientes  agrestes  patronum 
salutaturi       77  Non.  208    hic  scil.  piscis    congrus  Lachm.       78  Non.  427 

1  tisifone  titene  11.  adirem  ungtiem  11.  2  atuli  eumenidibus  11.  de  con- 
viva  cibum  fastidiente  agi  vidit  Ma  79  Non.  158  Fest.  249  Suet.  Prisc. 
GL  n  232,  I  formosus  11.  praeter  unum  Noiiii  homo  Fest.  Prisc. :  tibt 
Non.   scil.  sit  tibi  praesto  in  quem  impetum  facias  (Ma)         80  Non.  458 

2  que  trad.  3  ^mamina  81  Non.  ^477.  "478.  ^81  i  neque^an} 
2  conmanducattim  Non.^  co^iplexuin  Non.-  comisque  trad.  feram  be- 
stiam  potius  intelligendam  censet  Ma  quam  mulierem.  quocum  versu  con- 
iunxit  Cich.  164  concttrsaret  agros,  catulos  fetumque  ferai  {ferat  11. 
Non.  457)  scil.  invenit  venator  82  Gell.  18,  8,  2  (liber  V  cf.  i  ofJLOto- 
xeXeoxa  .  .  .  ceteraque  huiusmodi  scitamenta  .  .  .  quam  sint  insubida  et 
inertia  et  puerilia,  facetissime  herclc  significat  in  quinto  saturarum 
Lucilius.  nai7t  ubi  est  cu7ii  amico  conqtiesttis,  quod  ad  se  aegrotum  non 
viseret,  haec  ibidem  addit  festiviter :)  frg.  82  —  85  frustula  epistulae  poetae 
ad  amicum  datae  2  s  scil.  7nortuoru7n  83  Gell.  18,  8,  2  i  praemittas 
ex.  gr.  tu  eni77i  tali  socordia  es  (Ma)  3  eis  socratium  {-cimt)  vel  eisocratium 
(vel  -est)  11.:  'looxpaxeiov  3s  /20)^X7] p(o§Ei;,  &)(X7]pu)3s?  sim.  vel  om.  11.: 
em  Ma     4  si  77iultorum  v.  1.  sym77iiraciodes  (-tio-),    syn  miratiodes,  sym- 


SATVRARVM     IV.    V 


log 


84  (iSgs)    si  tam  corpus  loco  validum  ac  regione  maneret 
scriptoris,  quam  vera  manet  sententia  cordi 

86  (191  s)    sed  nunc  sol  is  mihi  in  magno  maerore  (datorque) 
tristitia  in  summa,  crepera  (re)  inventus  salutis 

86  (193)      intubus  praeterea  pedibus  praetensus  equinis 

87  (194)      flebile  sepe  simul  lacrimosaeque  ordine  tallae 

88  (195)      lippus  edenda  acri  assiduo  ceparius  cepa 

89  (1983)    sicuti  cum  primos  ficos  propola  recentis 

protulit  et  pretio  ingenti  dat  primitus  paucos 

90  (200)      deficit  alma  Ceres,  nec  plebes  pane  potitur 

91  (202)      Laevius  pauperem  ait  se  ingentia  munera  fungi 

92  (203  ss)  nam    si,    quod    satis  est  homini,  id  satis  esse  po- 

tisset, 
hoc  sat  erat :    nunc  cum  hoc  non  est,    qui  credi- 

mus  porro 
divitias  ullas  animum  mi  explere  potisse? 

93  (206  s)  absterge  lacrimas,  et  divos  ture  precemur: 

consihum  fassi  placent,  tu  [[ne]]  inpune  luperis 

94  (208  s)  dic  quam  cogat  vis  ire  minutim 

per  commissuras  rimarum  noctis  nigrore 
96  (210S)    ne  designati  rostrum  praetoris  pedesque 

spectes 
96  (214)      possisne  elabi,  an  porro  prodenda  dies  sit 


miratiodes  (-cio-)  sim.  11. :  si  miraciodes  (i.  fistpaxKJuSei;)  Ma  sed  cf. 
Leo  ^846$  84  Non.  173  2  scriptores  txad. :  i.  Lucili  epistolographi 
85  Non.  13  I  sannunt  Vl.  :  sed  mmc  Ma:  sane  nunc,  natn  tu  alii  {ine- 
tuque')   Scal.      2    sjimmo   11.    saluti    es  Lachm.  86   Char.   GL   I  100 

Brev.  expos.  Verg.  georg.  i,  120  Non.  209  intibus  Char. :  intyha  ^vei 
sim.)  Brev.  expos.  praessus  (presus)  Brev.  expos.  II.:  perserpsit  (-pit) 
Char.  11.  loquitur  conviva  rustica  incontentus  cena.  sed  cf.  Leo  847  87 
Non.  201  talpae  trad. :  em  Scal.  88  Prisc.  GL  II  203  Non.  201  lippo 
sedenda  agri  asido  Non.  L^  assidue  fads-J  Prisc.  11.  cepa  lacri?nosa  Non. 
describit  speciem  ministri  sordidi  89  Non  '154.-281  i  pr imus 'Non.- 
propulo  Non.^   L     2  pirotulit  et  vel  protuli  item   trad.    ad  Non.-'  90 

Prisc.  GL  II  502  loquitur  conviva  rusticus  91  Non.  497  laelius  v.  1.  : 
unus  e  convivis  ignobilibus  92  Non.  445  i  potis  esse  (sesse)  potisset  11. 
3  mihiVi.  posse  \.q\.A..  93  Schol.  Veron.  Verg.  Aen.  8,  106  +  Non.  133 
2  superbis  Non.  11.,   at  lupari  T>ion.  94  Non.   515    dominus  in  servum 

ligurrientem  ac  mendacem  invehitur  i  quatn  scil.  feram  95  Non.  455 
praetores  v.  1. :  intellege  pr.  rusticum,  cuius  fastus  ne  spectet  ex  urbe 
cedit  qui  loquitur.  contulit  Ma  v.  11 30,  ita  ut  agatur  de  C.  Caecilio  Me- 
tello  Caprario  cos.  a.  113  (Ma  proll.  XLVII),  sed  cf.  Cichor.  p.  277  ss 
96  Non.  363  Don.  Ter.  Andr.  313  hoc  versu  et  sequentibus  de  bello  agi 
ab  Aemilio  Paullo  a.  a.  Chr.  180  cum  Liguribus  gesto  sagaciter  enucle- 
avit  Ma  (cf.  Liv.  40,  25  ss)  porro  om  Non.  inter  se  deliberant  homines 
ab  hoste  obsessi  vel,  Cichorio  si  assentimur,  imperator  unusque  e  legatis 


97 

(215) 

98 

(2i6s 

99 

(2l8) 

100 

(219) 

101 

(220) 

102 

(221) 

103 

{222) 

104 

{22^) 

105 

(226S 

1  I O  C.   LVCILIVS 

nam  omnibus  unus  dolor  (turpi)  re  captus  labosque 
_  w  w  _  w  w  hic  solus  vigilavit,  opinor, 
et  cum  id  mi  visus  facere  est,  tum  retia  nexit 
maior  erat  natu.    non  omnia  possumus  omnes 
custodem  classis  catapultas  pila  sarisas 
postquam  praesidium  castris  educere  crevit, 
urceus  haut  longe  Gemino,  mixtarius  Paulo 
da  bibere  ab  summo  >../'>^_w<^_wv.^_w 
macte,  inquam,    virtute  simulque  his  viribus  esto 
verum  unum  cecidisse  tamen  senis  Tiresiai 
aequalem  constat 
228  s)  servorum  est  festus  dies  hic, 

quem    plane   hexametro  versu  non  dicere  possis 
230)      _  salvere  iubere  salutem  est  mittere  amico 
236  s)  et 

id  solum  adversae  fortunae  reque  resistit 

238  s)    _  w  «.^  _  w  ^ 'chauno  meno'   inquit  balba,    sororem 

lanificam  dici,  siccam  atque  abstemiam  ubi  audit 

242)      si  nosti,  non  magnus  homo  est,  nasutus,  macellus 

243  ss)  cui    neque    iumentum   est  nec  servus  nec  comes 

ullus : 
bulgam,    et    quidquid    habet    nummorum,   secum 

habet  ipse, 
cum  bulga  cenat,  dormit,  lavit.     omnia  in  una 
sunt    homini    bulga:    bulga    haec    devincta    (la)- 

certo  est 


106 

107 
108 

109 

110 
111 


97  Serv.  auct.  Aen.   10,  398   militum  describitur  dolor       g8  Prisc.  GL  II 

470.  536.  Diom.  GL  I  369  i  hic  scil.  Paullus,  legatus  loquitur  2  /^veluti 
otio  operam  dare  et  desidiae  (Ma)  mihiW.  nectit 'Diom.  11.  99  Macr.  sat.  6, 
1,35  100  Non.  552  catapulta  stila  11.  scil.  comparare  iiissit  senatus 

C.  Matienum  (cf.  Liv.  40,  26,  8)  101  Non.  261  decrevit  trad.,  sed  de 
cer?iere  agit  Non.  scil.  imperator  102  Non.  546  aut  trad.  intelJeguntur 
M.  Servilius  Geminus  et  L.  Aemilius  Paulus,  convivium  describitur  103 
Porph.  Hor.  carm.  3,  21,  ;  Don.  Ter.  Andr.  484  ah  om  Don.  11.,  unde 
bibere  e  Lindenbrog  104  Non.   341   Serv.  auct.  Aen.  9,  641     hic  -ver- 

sibus  Non.     esto  om  Serv.  105  Non.   235    veteruvi  trad.    senem  tire- 

siam  trad.  unum  scil.  ex  vetulis  convivii  ministris  inter  se  pugnantibus  (Ma) 
106  Porph.  Hor.  sat.  I,  5,  87  (liber  VI)  cf.  Fest.  343  Ma  ad.  1.  Cich.  286 
2  exatnetro  trad.  107  Non.  324    dicit  L.  aegrotus  108  Non.  500 

2  id  scil.  'quod  didicimus  studiisque  liberalibus  nobis  peperimus'  Ma 
reque  Leid.  ^ :  reique  rell.  109  Non.  68  i  thaunumeno  {-nom-)  trad.: 
■/auvoo|JLEVf)  Mercier:  ^aofxa  [j.ev  {)i.k'[ix),  '9'ao|xaiviu  alii:  'ego  segnis 
maneo  et  bibula'  (yauvo'  [j.evcu)  interpretatur  Ma  valva  11.  2  'non  vinosam 
et  sobriam'  110  Non.  136  quadrat  in  hominem  avarum  (Ma)  111 
Non.  78  I  cui  i.  avaro  illi  2  ''sacculuni  3  s  omnis  in  wia  seti  ho- 
minibus  11.:  em  Lachm.  et  Ma 


SATVRARVM    V — VII  m 

112  (247  s)    quem  neque  Lucanis  oriundi  montibus  tauri 

ducere  protelo  validis  cervicibus  possent 

113  (251)      tres  a  Deucalione  grabati  restibus  tenti 

114  (252)      pluma    atque    amphitapoe    et  si  aliud  quid  deli- 

ciarum 

115  (253)      hic  tu  apte  credis  quemquam  latrina  petisse? 

116  (257)      "^nequitia  occupat  hoc,  petulantia  prodigitasque' 

117  (2583)  'peccare  inpune  rati  sunt 

posse  et  nobilitate  facul  propellere  iniquos' 

118  (261  s)    haec,    inquam,    rudet  ex  rostris  atque  heiulitabit, 

concursans,  veluti  Ancarius,  clareque  quiritans 

119  (263)      Phryne  nobihs  illa  ubi  amatorem  inprobius  quem 

120  (2645)    rador  subvellor,  desquamor  pumicor,  ornor, 

expolior  pingor 

121  (266)      ne  auriculam  obsidat  caries,  ne  vermiculi  qui 

122  (267)      quos?    oculi    non   sunt  neque  nasum  ?    et  qualia 

sunt ! 

123  (268)      calda    siem  ac  bene  plena,   si  olorum  atque  an- 

seris  collus 

124  (269  s)    qui  te  diligat,  aetatis  facieque  tuae  se 

fautorem  ostendat,  fore  amicum  polliceatur 
12»  (271)      aetatem  et  faciem,  ut  saga  et  bona  conciliatrix 
126  (2733)    nunc,  praetor,  tuus  est:  meus,  si  discesserit  homo 

Gentius 


112    Non.    363      I    gztem    scil.    avarum   a  bulga     2  '^proporrcy'  113 

Non.  181  grabhati  11.  praeter  L^  ''cubilia  tenta  sordida  describuntur 
114  Non.  540  amjitapoe  (-fyt-)  11.:  'vestes  utrimque  habentes  villos'  sper- 
nuntur  a  sordido  illo  115  Non.   212    hoc  .  .  .  credit  11.:  alii  aliter  ver- 

sum  interpretari  ac  sanare  conati  sunt  convivarum  sordidorum  inbalnitiem 
carpi  cogitat  Ma  116  Non.  159  nobilitatis  increpantur  vitia    hoc  scil. 

alterum    in    civitate    civium    genus     peculantia    (petj-)  Non.  11.  117 

Non.  III  I  rati  scil.  nobiles  2  nobilitate :  aut  abl.  aut  gen. :  nobiliiati 
Ma,  sed  cf.  491  (Ma)  aetate  gen.  118  Non.  21  i  =  Varr.  ling.  7,  103 
cf.  Ma  ad  1.  Cichor.  282  %  \  e  Non.  heilitabit  Varr.  cod. :  heiulitavit  Non. 
2  'clamatis''         119   Non.  351    (liber  VII)  fryne  X.xa.d.  120  Non.   95 

I  sador  stibbellor  trad.  2  expolior  Dousa  Leo  ^  (847):  expilor  11.  {ex)pin- 
gor  Ma  loquitur  scortum  121  Non.  21  Termiculiqtie  trad.  t22  Non.  215 
amatores  defendit  scortum  quoi  si  Lachm. :  quis  Onions  Mue  neque 
nasum  est,  qualia  sentit}  Lachm. :  neqtie  n.  et  q.  sanis  Mue  123  Non. 
200  caldais  seme  Leid.^:  caldissime  L^  plenai  iasolorum  trad.  sic  enim 
alia  corporis  vitia  compensantur  124  Gell.  9,  14,  21  i  aetati  vulgo  ttia 
est  v.  1.     2  fore  se  trad.   verba  sunt  hominis  vel  mulieris  lenocinantis  (Ma) 

125  Non.    23    scil.    laudat    fettiina    ad   lubidinem    virorum    indagatrix^ 

126  Don.  Ter.  Andr.  976  i  decesserit  Mue:  discesseris  ci  Cich.  scil.  prae- 
tor  in  provinciam  homo  v.  1.  2  gentili  trad. :  Lucili  puer  amasius  (cf. 
Apul.  apol.   10) 


112 


C.    LVCILIVS 


127  (275)      _  hic  est  Macedo,    si  Agrion  longius  flaccet 

128  (2763)    huncin  ego  umquam  Hyacinto  hominem,  cortini- 

potentis 
dehciis,  contendi  ? 

129  (278)       hunc  molere,  illam  autem  ut  frumentum  vannere 

kimbis 

130  (279SS)  hanc    ubi    vult    male    habere,    uicisci  pro  scelere 

eius 
testam    sumit    homo    Samiam    sibi,    "^anu    noceo' 

inquit, 
praecidit  caulem  testisque  una  amputat  ambo 

131  (282  s)    dixi.    ad  principium  venio.    vetulam  atque  virosam 

uxorem  caedam  potius  quam  castrem  egomet  me 

132  (286)      esuriente  leoni  ex  ore  exculpere  praedam 

133  (287)      _v^v^iratae  ad  catulos  accedere  inultum 

134  (2885)    iactari  caput  atque  comas,  fluitare  capronas, 

altas,  frontibus  inmissas,  ut  mos  fuit  illis 

135  (290)      quinque  hastae,  aureolo  cinctu  rorarius  veles 

136  (291)      prim.um  fulgit,  uti  caldum  e  fumacibu  ferrum 

137  {292)      solem,    auram    adversam  segetem  inmutasse  sta- 

tumque 

138  (293)      tristis,  difficiles  sumus,   fastidimus  bonorum 

139  (296 s)    _^w  quod  gracila  est,  pemix,  quod  pectore  puro, 

quod  puero  similis, 

140  (298)      intus  modo  stet  rectus,  foris  subteminis  panus 

141  (300  s)    gallinaceus  cum  victor  se  gallus  honeste 

altius  (in)  digitos  primoresque  erigit  unguis 

127  Non.    IIO    '^latiguet'   ''deficii'    poetae    pueri    laudantur  delicati  128 

Xon.  258  I  'ApoIHnis'  2  "comparavi''  ad  rem  cf.  Cich.  289  s  129 
Non.  19  hu?ic  scil.  moechum  illa  trad.  tum  vis  trad.  scil.  videt  inaritus 
130  Non.  398  I  '^male  habere'  —  ca.s\.\ga.re  cele  Non.  11.  2  ibi  XxslA.  anu 
noceo  Gell.  4,  16,  6:  an  uno  telo  Non.  11.  131  Non.  21  132  Non.  102 
uti  esurienti  trad.  de  centurione  in  bello  Hispanico  fortitudinem  praestante 
(Ma)  133  Non.  457    rate  accederet  11.  :   em  Lachm.    {atque  ieae)  Ma 

iratae  {tigris)  vel  {lecu)   Leo :   irat{aeqtte  urs)ae  Cicii.  »34  Non.  22 

1  actari  et  fruitare  trad.    comes  v.   1.    ''comas   quae   ante  frontem  stint 

2  missas  v.  1.  de  Lusitanis  bello  Nimiantino  a  Scipione  deletis  accipit  Ma 
cf.  Cich.  32S  135  Non.  553  vetis  trad.  hastae  scil.  purae  datae  sunt 
equiti,  veles  scil.  donatur  Ma  136  Non.  506  et  furnaciutn  11.  de  luna 
agi  probavit  Ma  137  Non.  395  solam  11.  praeterL^  satumque  ci 
I.  Dousa  verba  sunt  agricolae  queruli  138  Non.  496  scil.  nos  senes 
139^0^.489  (liber  VIII)  est  Lachra.:  et  trad.  sci\.  puella  viro  placet 
140  Prisc.  GL  II  115  Char.  I  105  VII  285  Non.  149  rectzis  scil.  fustis 
'globus  subteminis'  recto  ordine  auctus  appareat  (Ma)  141  Non.  427  de 
muliere  superba  l  onestem  11.  2  altius  (zw^Ma:  telitusW.:  sustulit  {in) 
Aldina  :  intulit  is  Lachm.    quae  erigunt  ll. 


SATVRARVM    VII — IX 


"3 


142  (303  s)    cuni  poclo  bibo  eodem,  amplector,  labra  labellis 

fictricis  conpono,   hoc  est  cum  psolo  copumai 

143  (305)      tum  latu  conponit  lateri,    et   cum  pectore  pectus 

144  (306)      _  et  cruribus  crura  diallaxon  w  ^  _  v^ 

145  (307)      a(t)  laeva  lacrimas  muttoni  absterget  amica 

146  (308)      quarum    et   abundemus    rerum    et    quarum  indi- 

geamus 

147  (312)      pistrinum  adpositum,  posticum,    sella,  culina 

148  (313)      si  omne    iter    evadit    stadiumque    acclive  tolutim 

149  (317)      sallere  murenas,    mercem  in  frigdaria  ferre 

150  (319)      hinc  ancilia,    ab  hoc  apices  capidasque  repertas, 

151  (320)      praesul  ut  amptruet  inde,  ut  vulgus  redamptruet 

inde 

152  (3223)    frumentarius  est:    modium    hic   secum  atque  ru- 

tellum 
una   adfert 

153  (3243)    (et)  latere(s)  qui  ducit,  habet  nihil  amplius  a  me 

quam  conmune  lutum  ac  paleas  caenumque  ace- 

ratum 

154  (327)      tu  milli  nummum  potes  uno  quaerere  centum 

155  (328  s)  quid  e(r)go?  si  ostrea  Cerco 

cognorit  fluvium  limum  ac  caenum  sapere  ipsum 
l&^   {330)      crisabit  ut  si  frumentum  clunibus  vannat 

142  Non.  1  260,  27  -308  I  bibo eodem  Non.-:  eodem  obvio  Non.'  2  fictrices 
Non."^ :  om  Non.*  cutn  psolo'  copumai:  C7im  via  (om  Guelf.)  (oXoxoitoofJLYi 
Non.^  11. :  cum  ipso  loco  pomas  Non.'  11. :  '|icuXoxoTCou|JLat  lunius  :  'cum  tenti- 
gine  rumpor'  143  Non.  260,  29  tiium  latum  trad.  pectus  scil.  iungit  144 
Porph.  Hor.  sat.  i,  2,  125  otaXXoc^cuv  145  Porph.  et  Schol.  Hor.  sat.  i,  2,  68 
a  om  Schol.  ''virili  membro^  abstergeret  Porph.  146  Non.  498  scil.  scire 
debet  medicus  (Ma)  147^0^.217  domus  partes  posticae  i^SNon.  40;»- 
nem  trad.  inter  v.  1.  '^votutinH  ''volubiliter  scil.  equus  meiis  149  Prisc.  GL 
n  546  frigidaria  v.  1.  de  mercatore  salsamentario  150  Prisc.  GLII251 
(1  i  b  e  r  IX,  inprimis  agit  de  orthographia)  agitur  de  Saliorum  institutis 
151  Fest.  270  cf.  Non.  165  praesut  sc\\.  Saliorum  ampirztet  Fest. :  '^motzis 
edaf  in  Saliorum  exultationibus  7it  om  Fest.  redantruet  inde  Non.  :  red- 
amplavit  at  Fest.  {redajitricare  lemmate) :  '^redeat  inde'  152  Non.  18 
I  "^qui  frumentum  in  frumentationibus  accipit'  Cich.  292  ss  adque  v.  1. 
etrutellum  trad.      2  unam  {-um)  trad.  153  Non.  445    de  laterario  agit 

Lucilius  I  latere{s)  Leo  ''848:  latere^m)  Ma  amel^to:  nam  11.:  na{tu)m 
Ma  2  a  paleis  U. :  prob.  Ma :  em  Francken  cenuinque  aceroso  11.,  sed  Non. : 
aceratu7n  .  .  .  est  hitum  paleis  7nixt7im,  ut  laterariis  7istts  est^  ce^ioqTte 
Ma  154  Gell.   i,   16,   10  Macr.  sat.  i,  5,  7    tu  om  Gell.  II.   milli  abl. 

155  Non.  216  I  ostrea  Cerco  Cich.  2965:  cerno  ostrea  11.:  Capito  (vel 
Cicero)  ostrea  Leo  *  849 :  tenera  ostrea  Ma  ostrea  neutr.  de  Cercone 
gentis  Lutatiae  cogn.  cf.  Cich.  1.  c.  Thes.  suppl.  334     2  i. Jl^cviorum}  Ma 

156  Non.  19  cursavit  trad. :  crisabit  sc.  puella  ut  senem  decrepitum  ex- 
citet 

Diehl,  Poetarum  Romanorum  veterum  rell.  8 


114 


C.   LVCILIVS 


157  {33  is)    quod  deformis,  senex  arthriticus  ac  podagrosus 

est,  quod  mancus  miserque,  exilis,  ramite  magno 

158  (333)      scaberat,  ut  porcus  contritis  arbore  costis 

159  (334  s)    si  nihil  ad  faciem  et  si  olim  lupa  prostibulumque, 

nummi  opus  atque  obsi 

160  (336  s)    arripio,  et  rostrum  labeasque  hoc  vociferanti 

percutio  dentesque  advorsos  discutio  omnis 

161  (338  ss)  non  haec  quid  valeat,  quidve  hoc  intersiet  illud, 

cognoscis.   primum  hoc,  quod  dicimus  esse  poema. 
pars   est  parva    poema 

162  (341  ss)  _  v^  epistula  item  quaevis  non  magna  poema  est. 

illa  poesis  opus  totum,  (tota[[que]]  Ilias  una 
est,  una  ut  d-eGiq  annales  Enni)  atque  opus  unum 
est,  maius  multo  est  quam  quod  dixi  ante  poema. 
qua  propter  dico :  nemo  qui  culpat  Homerum, 
perpetuo  culpat,  neque  quod  dixi  ante  poesin : 
versum  unum  culpat,  verbum,  entymema,  locum 

(unum) 

163  (349  s)  labora 

discere,  ne  te  res  ipsa  ac  ratio  ipsa  refellat 

164  (351  s)    A    primum   est,    hinc  incipiam,    et   quae  nomina 

ab  hoc  sunt, 
deinde 

165  (352  ss)  'A  primum' longa,  ('ab')  brevis  syllaba.   nos  tamen 

unum 
hoc  faciemus  et  uno  eodemque  ut  dicimus  pacto 
scribemus  'pacem :  placide ;   lanum,  aridum  :  ace- 

tum', 
'^Ape?  ^Apc?  Graeci  ut  faciunt 

166  (356)      fervere,  ne  longum.     vero :  hoc  lectoribus  tradam 

167  (357)      fervit  aqua  et  fervet,  fervit  nunc,  fervet  ad  annum 

157  Non.  166  I  apopititus  vel  ap^pititus  trad.  as  (i.  ac)  potagrosus 
trad.      2  ramice  v.  1.:  '■hirnea''        158  Prisc.   GL  II  507        159  Non.   498 

2  numi  ve\  numini  tiad.  obsit  11.:  em  Leo:  i.  S'|oo:  subit  Ma  160 
Non.  455  I  labe  atque  hoc  zeferiatin  trad.  161  Non.  428  i  haec 
scil.  poesis  valeant  Lachm.  htiic  I.  Dousa  ad  rem  cf.  Ma  129SS  162 
Non.  428    cum    antecedenti    coniunxit    Ma     2    totaque    illa  summa  trad. 

3  ut  ^■kziq :  ■8-EG'.?  Zit  trad. :  una  poesis  ut  Munro  opus :  stoc  trad. :  enoq 
Lachm.  6  poesin  inverstitn  trad.  7  enty^nema  timalocum  trad. :  e.  lo- 
cumve  Lachm.  163  Non.  286  i  s  discere  labora  ne  res  te  trad.  164 
Ter.  Scaur.  GL  VII  18  Varr.  edd.  Goetz-Schoell  p.  207  165  Ter. 
Scaur.  et  Varr.  II.  II.  i  a  primum  longa  brevis  trad.  ^A  primunC  Goetz- 
Schoell :  a{a)  primutn  Ribb.  Ma  {ab)  Goetz-Schoell :  \a)  Ribb.  2  dixi- 
mus  I.  Dousa  166  Non.  503  ne:  an  11.:  e  Lachm.  lictoribus  trad. 
167  Quint.  inst.  i,  6,  8    Non.  502    cf.  Prob.  GL  IV  241    Prisc.  GL  II  4-8 


SATVRARVM     IX.    X 


"5 


168  (358  ss)  'meille'  hominum,  duo  '^meilia',  item  huc  e  utro- 

que  opus,  'meiles' 
"^meilitiam'.     tenues    i :    'pilam'    in    qua    lusimus, 

'pilum' 
quo  piso,   tenues.    si  plura  haec  feceris  pila 
quae  iacimus,  addes  e  "^peila'  ut  plenius  fiat 

169  (362  s)  porro  hoc  si  fiUus  Luci 

fecerit,  i  solum,  ut  "^Corneli  Cornificique' 

170  (364  ss)  iam  'puerei  venere'  e  postremum  facito  atque  i, 

ut  puer(e)i  plures  fiant.     i   si  facis  solum, 
'pupilli,  pueri,  Lucili',  hoc  unius  fiet 

171  (367  s)    mendaci  furique  addes  e,  cum  dare  furei 

iusseris 

172  (3693)    '^hoc  illi  facmm  est  uni',  tenue  hoc  facies  i: 

'haec  illei  fecere',  addes  e,   ut  pinguius  fiat 

173  (3753)  atque  accurrere  scribas 

dne  an  c  non  est  quod  quaeras  eque  labores 

174  (377  s)    [[a|    r[[e]] :    non    multum    [[ab]]est,    hoc   cacosyn- 

theton  atque  canina 
si  lingua  dico :  nihil  ad  me,  nomen  enim  illi  est 
l'?^   (379  s)    s  nostrum  et  semigraecei  quod  dicimus  sigma 
nil  erroris  habet 

176  (385)      inprobus,  confidens,  nequam,  malus  (ut)  videatur 

177  (386  s)  horum  est 

iudicium,  —   Crassis,  ut  di(xi),  scribimus,  ante  — 

168  Ter.  Scaur.  GL  VII  19    cf.  Vel.  Long.  GL  ibid.  56,  13  Mar.  Victorin. 

VI  18  I  s  mille,  fnilia,  mille  (pro  meiles),  militiam  trad. :  em  Scal.  2  pi- 
lam  qua  ludimus  Scal.  3  ipso  trad.  4  adde  se  {adesse)  pella  trad.  ple- 
nus  V.  1.  169  Char.  GL  I  78  VII  251  i  si  filius  Luci  I.  Dousa  e  cod. 
Colonlensi:  (.  .  .)  uui  (...)  N  2  ferit  Dousa:  feceris  F.  L.  Schmidt 
i  solum  F.  L.  Schm. :  colum  N  :  collum  Dousa  cornelii  cormficiiqftiej  N 
170  Vel.  GL  VII  56  I.  2  =  Quint.  inst.  i,  7,  15  3  cf.  Char.  GL  I  79 
I  puerbi  Vel.  cod. :  pueri  {-e)  Quint.  11.  e :  et  Quint.  v.  1.  Vel.  2  pu- 
erei  om  Vel.  faciant  Vel.  3  et  Lucilli  Vel.  lucii  Char.  cod.  fieri 
Char.  cod.  171    Quint.  inst.   i,  7,  15      i  furi  trad.  172  Vel.  GL 

VII  56  2  ille  facere  trad.  fiat:  facit  trad.  173  Vel.  GL  VII  62 
I  scrihes  trad.  2  dne  et  c  ablativi  sunt  Marxio  c:  T  trad.  qjiot 
trad.  aeque  trad.  :  atque  vulgo :  em  Skutsch  174  Vel.  Long.  GL 
VII  47  2  enim:  hoc  \\.  compendio  particulae  enim  a  scriba  male  ex- 
plicato  %oc  r  si  cacosyntheton  dico,  et  si  canina  littera  dico,  non  multum 
est:  hoc  nihil  ad  me.  nam  r  illi  litterae  nomen  profecto  est'  interpretatur 
Ma  175  Vel.  1.  1.  47  I  seinigraece  trad.  2  7iihil  trad.  176  Non.  262 
(liberX,  de  cuius  argumento  cf.  Vita  Persii  p.  238  Jahn  Porph.  Hor. 
sat.  I,  10,  53)  de  oratore  illius  aevi  intellegit  Buech.  177  Non.  396 
I   honoru7n  11.      2  Crassis    Cich.   (300  s) :    crassis  Leo  ■'  (850) :     crisis  Ma : 

phrasis  Buech.    dii^xi^  scr.l^^o^:  discribi^nus  coA^.:    descripsimus  Buech. 

8* 


I  1 5  C.    LVCILIVS 

hoc  est,  quid  suniam,    quid  non,    in  quoque  lo- 

cemus 

178  (388)      '^ne  (illum    ego)    in  arce  bovem  descripsi  magni- 

fice'  inquit 

179  (389)  tonsillas  quoquo  validis  in  funibus  aptas 

180  (390)  fluctibus  a(c)  ventisque  adversis  firmiter  essent 

181  (391)  languor  obrepsitque  pigror  torporque  quietis 

182  (392)  quamvis  desubito  trinis  deducere  scalis 

183  (393)  pone  paludatus  stabat  rorarius  velox 

184  (394  s)  Scipiadae  magno  improbus  obiciebat  Asellus 

lustrum  illo  censore  malum  infelixque  fuisse 

185  (397)      hic,  ubi  concessum,  pellesque  ut  in  ordine  tentae 

186  (3985)    praetor    noster    adhuc,    quam    spurcos  ore  quod 

omnis 
extra  castra  ut  stercus  foras  eiecit  ad  unum 

187  (401  s)    -^\y  -^^  -  scalprorum  forcipiumque 

milia  viginti 

188  (405  s)    annos  hic  terra  iam  plures  miles  Hibera 

nobiscum  meret  — 

189  (4075)  vim 

sternendam  et  iaciendum  huc  aggerem  et  id  genus 

rudus 

190  (40Q  s)    conventus  pulcher :  bracae,   saga  fulgere,  torques 

t  datis  magni 


3  {singula  verba  loco)  pergit  Leo ",  ad  materiam  poeseos  hos  versus  po- 
tius  spectare  quam  ad  verba  censet  Ma.  sed  cf.  Cich.  2995  178  Don. 
Ter.  Andr.  324  7ie  vel  neque  trad.  :  V7]  xov  Buech.  {ilhitn  ego)  Ma, 
dubitat  Leo^(85l)  marce  unus  ^00?  Iv  TCoXet  descripstt,  -isti  v.  1.  179 
Non.  235  consellas  quoque  trad.  quoquo  Buech. :  quoque  {quae)  Ma 
Jinibiis  GmqM.  iSoNon.  512  avenentisque  aversis  trad.  a{c)  Leo^(85l) 
essent   scil.   naves  181    Non.   219    obressitquc  trad.  182  Non.  517 

deducere  scil.  ex  aedibus  i>ieretricem  (Buech.),  e  navibus  milites  classi- 
arios  (Cich.  301  s)  183  Non  553  acies  describitur  184  Gell.  4,  17,  i 
(1  i  b  e  r  X  I)  i  Ti.  Claudi  Aselli  et  P.  Corneli  Scipionis  inimicitiae  notae 
sunt  (cf.  Cic.  de  orat.   2,   268)  185  Non.   181     hzic  Mue    consessum 

F.  Dousa  'tentoria  militum'  186  Non.  394  praetor  scil.  mdla  re  magis 
profuit  (Ma)     sptircus  trad. :  intellege  scorta  virilia  (Ma)  187  Char. 

GL  I  94  scalptormti  trad.  i  scil.  medicorutn,  quae  instrumenta  e  mili- 
tum  (Ma)  vel  ordinum  (Cich.)  sarcinis  removit  Scipio  188  Non.   344 

1  errat  (vel  erarat,  -bat)  tam  trad.  hiberna  trad.  agitur  de  milite  exer- 
citus    veteris    mollitie    corrupto  189  Non.    18     i    viai  Mercier  Cich. 

2  sternenda  11.:  sternendam  scii.  hostium  Ma:  sternendae  Merc.  Cich. 
''stercus'  190  Non.  '227.  '506  i  c.  p.  scil.  Gallorum  vel  Celtiberorum 
braces  (-ch-J  Non.^  torquem  Non.^  2  datis  om  Non.^:  sat  Lachm.  tor- 
qu^s  aurati  ci  Ma :   t.  caelati  m.  Cich.   (307  s) 


SATVRARVM    X — XIII 


117 


191  (41  is)    conicere  in  versus  dictum  praeconis  volebam 

Grani 

192  (413  ss)  Lucius  Cotta  senex,  crassi  pater  huius,  Paceni, 

magnus  fuit  trico  nummarius,  solvere  nulli 
lentus 

193  (416)      nec  mihi  amatore    hoc  opus  nec  tricone  vadato 

194  (417)      si  tricosus,  bovinatorque  ore  inprobus  duro 

195  (418SS)  Quintus  Opimius  ille,  lugurtini  pater  huius, 

et  formosus  homo  fuit  et  famosus,  utrumque 
primo  adulescens,  posterius  dare  rectius  sese 

196  (422  ss)  Cassius  Gaius    hic    operarius   quem  Cephalonem 

dicimus,  sectorem  furemque  hunc  TuHius  Quintus 
iudex  heredem  facit,  et  damnati  alii  omnes 

197  (425)      inde    venit    Romam,    tener    ipse    etiam     atque 

puellus 

198  (426)      non  laudare  hominem  quemquam,  neque  mu  fa- 

cere,  umquam 

199  (427)      hunc,  siquid  pueris  nobis,  me  et  fratre,  fuisset 

200  (428  s)    huic    homini    quaestore    aliquo    esse    opus   atque 

corago, 
publicitus    qui    mi  atque  e  fisco  praebeat  aurum 

201  (431)      firmiter  hoc  pariterque  tuo  sit  pectore  fixum 

202  (432)      assensus  sum  homini 

203  (4355)    hunc  iuga  mulorum  protelo  ducere  centum 

non  possunt 

204  (4383)    _v_/w_  primum  dominia  atque   sodalicia  omnia 

tollantur 


191  Gell.  4,  17,  I  2  de  Granio  praecone  cf.  Ma  comm.  153  ss  192 Non.  ^  22. 
^338  I  lualins  solus  1.  Non.^:  om  rell.  L.  Aureliiim  Cottam  cos.  a.  119 
eiusque  filium  cognominem,  tribunum  plebis  a.  95,  agnovit  Cich.  (308  ss) 
pacem  vel  paneci  v.  1.  2  trico  fuit  Non.^  ''morosus  et  ad  reddendum 
durus"  193  Non.  8  amore  trad.  tricone  scil.  Cotta  illo  194  Gell.  11, 
7,  9  Non.  76  hic  si  tricosus  Non.  11. :  stricosus  (-ch-)  Gell.  11.  boviator 
Non.  11. :  ^conviciator^  195  Non.  305  ad  rem  cf.  frg.  1280  Ma  Cic.  de 
orat.   2,  277  Ma  ad  1.   Cich.  310  ss      i    opimus    trad.     3    da  trad.  196 

Non.  276  ad  versimm  interpretationem  cf.  Cich.  313  ss  i  ad  op.  contulit 
Cich.  operaria  =  meretrix  2  sextorem  v.  1.  furiumque  trad.  Quitittis : 
quem  11.     3   index  trad.  '^exheredati^  197  Prisc.   GL.  II  231      Trimal- 

chionis  iuvenis  fata  confert  Ma  198    Char.  GL  I  240     mti  edd.  ex 

lemmate  Char. :  enim  mti  excerpta  Parisina :  om  cod.  '^vituperari  um- 
quam  N^ :  inquam  cod.  Colon.  Dousae  N'*  in  quemquam  exc.  Paris. 
199  Serv.  auct.  Aen.  2,  77  (liber  XII)  hunc  i.  tutorem  quem  pater 
instituerat  200  Non.  513  i  hemini  v.  1.:  i.  Lucilio  prodigo  2  mihi 
et  episco  trad.  201  Non.  512  202  Piisc.  GL  II  399  203  Non.  363 
I  'proporro'  Ma  p.  95  ad  v.  248     204  Non.  281   (liber  XIII)  '^cotivivia'' 


j  1 8  C.    LVCILIVS 

205  (440  s)    hoc    fit    idem    in    cena.      dabis    ostrea    milibus 

nummum 
empta 

206  (442  s)  nam  sumptibus  magnis 

extructa    ampliter   atque    (.  .  .)  cum    accumbimus 

mensa 

207  {444)      idem  epulo  cibus  atque  epulae  lovis  omnipotentis 

208  (445)      et  non,  pauper  uti,  Samio  curtoque  catino 

209  (447)      cui  parilem  fortuna  locum  fatumque  tulit  fors 

210  (448)      -wwunus  modo  de  multis  qui  ingenio  sit 

211  (449)      acribus  inter  se  cum  armis  confligere  cernit 

212  (450  s)    aut  forte  omnino  ac  fortuna  vincere  bello. 

si    forte    ac    temere  omnino  quid,  quorsum  ?    ad 

honorem  ? 

213  (452)      ut  perhibetur  iners,  ars  in  quo  non  erit  ulla 

214  (456)      cum  illud  quid  faciat,  quod  manducamur  in  ore 
216  (457  s)    naumachiam    licet    haec,    inquam,    alveolumque 

putare,  et 
calces.    delectes  te,  hilo  non  rectius  vivas 

216  (459  s)    "quin  potius  vitam  degat  sedatus  quietam."  — 

"^quanto  antiquius,  quam  facere  hoc,  fecisse  videri !' 

217  (461)      dilectum  video  studiose  vulgus  habere 

218  (462  s)    non    paucis    malle  ac  sapientibus  esse  probatum 

7)  Trdotv  vsxosaot  xaTafpd^ifisvoiatv  avaaastv  ? 

219  (464  s)    ad  regem  legatus,  Rhodum,  Ecbatanam  ac  Baby- 

lonem 
ibo,  cercurum  sumam 


205  Non.  216  206  Non.  511  Prisc.  GL  III  71  2  extructam  11.  {ppi- 
bus)  ci  Ma  207  Non.  204  ide,  id  v.  1.  cpulatioiovis  vel  epulatio  trad. 
208  Non.  398    '^testeo'    cf.    Ma  ad  1.  209  Non.  425    fatUmque'^  Ma. 

sed    cf.  Leo^  851  210  Non.  519    ^malis'  211   Non  261    scil.  lu- 

piter}  Ma  212  Non.  425      l   scil.  sc  posse  imperator  putahit     2  cur- 

sum  11.:  rursum  Lachm.  213  Serv.  auct.  ^georg.  4,25  '^Aen.  4,  158 
est  Ser\'.  auct.  ^  214  Non.  477    (liber  XIV)     faciat  scil.  corporis 

valetudi7ii     "^natiducanms''  215  Prisc.   GL  II   215     agit  de  hominum 

vanorum  studiis  gloriae  ac  divitiarum  (Ma)  2  dilectes  v.  1.  ''ullcy'  216 
Non.  426  I  vita  trad.  2  quantu  et  videaris  trad.  viderist  Lachm. : 
videris  I.  Dousa  '^tnelius'  217  Non.  230  "^carum'  Ma,  de  vulgo  dilec- 
tum  e  multis  habente  cogitat  Leo  -^851  218  Non.  519  i  male  Guelf. 
dixerit  Scipio  (Ma)  219  Non.  533      i   etbatattam     2  cyrcerum  trad. : 

em  e  lemmate  ^cercyrus  navis  .  .  .  Asiana  pergrattdis'  summam  v.  1. 
verba  esse  Scipionis  legationem  illam  a.  140/138  a.  Chr.  inituri  opinatur 
Ma,  contradicit  Cich.,  de  legatione  libera  senatoris  cuiusdam  agi  ratus 
(321  ss) 


SATVRARVM    Xm — XV 


119 


220  (467  s)  Publius  Pavus  mihi  f  tubitanus  quaestor  Hibera 

in  terra  fuit,  lucifugus,  nebulo,  id  genus  sane 

221  (469  s)    si  mihi  non  praetor  siet  additus  atque  agitet  me, 

non  male  sit:  ille,  ut  dico,  me  exenterat  unus 

222  (471)      quem    metuas    saepe,    interdum    quem    utare  li- 

benter 

223  (473)      cenam,    inquin,    nullam    neque    divo    prosiciem 

ullam  ? 

224  (474  s)    idne    aegre   est  magis,    an  quod  pane  et  viscere 

privo? 
"^quod    viscus    dederas    tu    quidem,    hoc    est :    vi- 

scera  largi' 

225  (476)      ipse    ecus,    non    formonsus,    gradarius,    optimus 

vector 

226  (480  ss)  multa  homines  portenta  in  Homeri  versibus  ficta 

monstra    putant,    quorum  in    primis  Polyphemus 

ducentos 
Cyclops  longus  pedes :    et  porro  huic  maius  ba- 

cillum 
quam  malus  navi  e  corbita  maximus  uUast 

227  (484  ss)  terriculas,  Lamias,  Fauni  quas  Pompiliique 

instituere  Numae,  tremit  has,  hic  omnia  ponit. 
ut  pueri  infantes  credunt  signa  omnia  aena 
vivere  et  esse  homines,  sic  isti  somnia  ficta 
vera  putant,  credunt  signis  cor  inesse  in  aenis 
pergula  fictorum  veri  nihil,  omnia  ficta 

228  {495)      scit  po(e)eticon  esse,  videt  tunica  et  toga  quid  sit 

220  Non.  18  non  Scipionem  loqui,  sed  Q.  Fabium  Maximum  quae- 
storem  probavit  Cichor.  317  i  turhetanus  v.  1. :  Bubetanus  tempt.  Ma : 
Turranius  alii  221    Macr.  sat.  6,  4,  2    cf.  Serv.  Aen.  6,  90     suspirat 

quaestor  quidam  veluti  P.  Pavus  sub  imperio  praetoris  2  exienterat  trad. 
222  Non.  481  quetn  scil.  praetorem  223  Non.  220  inquit  v.  1.  pro- 
sectam  trad. :  em  Scal.  e  Varr. :  ''exta  quae  aris  dafittcr  ex  fibris  pecudum 
dissectci  iii^  Non.    184.  470     i   aegri  11.    vicere  G^  privo  pro  adiect. 

liabet  Leo^  851  de  versibus  his  difficillimis  egere  Ma  177  ss  Cich.  32555: 
de  visceratione  Romae  populo  danda  cogitat  Cich.,  de  re  apud  Numan- 
tiam  acta  Ma  Buech.  225  Non.   17    equus  v.  1.    ^niolli  gradu  et  sine 

su^ct^ssatura  niten^  sed  cf.  Cich.  345  victor  11.  226  Non.  533  4  legi- 
tur  in  opere  musivo  musei  Tunesiani  (liber  XV)  cf.  Hom.  i  igoss  319SS 
I  versi  ficta,  versificata  trad.  2  dticendos  L  '^  3  bacchilhim  trad.  4  navi  e 
musiv. :  navis  in  Non.  11.  ^corbita  est  gemis  navigii  tardum  et  grande  ulla 
Non.  11.  227  Lact.  inst.  i,  22,  13  epit.  22  3s  =  Non.  56  i  terricolas 
V.  1.:  SstjjLaxa  3  ut:  et  Non.  enea  Non.  v.  1. :  aena,  athena  sim.  Lact.  v.  1. 
4  omnia  trad.  5  ahenis,  haenis  v.  1.  6  percula  epit.  pictorum  trad. 
picta  epit.  228  Non.  536     tunicam  11.    {textoris  pectine?n  adtincum^ 

suppl.  Ma   poetam  philosophum  irridere  ratus 


I20  C.    LVCILIVS 

229  (499  s)    praeter  quam  in  pretio :  primus  semisse,  secundus 

nummo,  tertius  iam  pluris  quam  totus  medimnus 

230  (501  s)    quae  gallam  bibere  ac  rugas  conducere  ventris 

farre  aceroso,  oleis,  decumano  pane  coegit 

231  (504  s)    cum  tecum  est,  quidvis  satis  est :  visuri  alieni 

sint  homines,  spiram  pallas  redimicula  promet 

232  (506  ss)  hunc  milli  passum  qui  vicerit  atque  duobus 

Campanus  sonipes  succussor,  nullus  sequetur 
maiore  in  spatio  ac  diversus  videbitur  ire 

233  (509)      subicit    huic    humilem     et    suffert    citus     posteri- 

orem 

234  (510)      tintinnabulum  abest  hinc  surpiculique  holerorum 

235  (511)      trulleus     pro     stomide    huic    ingens     de     naribus 

pendet 

236  (5125)    vilicum    Aristocraten,    mediastrinum,    atque    bu- 

bulcum 
conmanducatus  conrupit,  ad  incita  adegit 

237  (514)      te  primum  cum  istis  insanum  hominem  et  cere- 

brosum 

238  (5155)    paenula,  si  quaeris,    cantherius  servus  segestre 

utilior  mihi  quam  sapiens 

239  (519S)    legavit  quidam  uxori  mundum  omne  penumque. 

quid  "^mundum'  (atque  'penus'  ?)   quid  non  ?  quis 

dividet  istuc  ? 


229  Non.  213  I  in  pretio  scil.  frumenti  niodii  cum  annona  cara  esset 
intcr   se    diversi   non    erant    seminisse   vel  setninis  trad.      2  phires  trad. 

230  Non.  445  I  =  Paul.  Fest.  96  i  vivere  Non.  U.  ventri  Paull.  11. 
2  olei  trad.  d.  pane  ctimano  trad.  231  Non.  538  I  intellege:  mulier 
cum  7narito  2  'honestae  mulieris  vestimentum,  hoc  est  tunicae  palLiuni 
promit  11.:  em  Leo^  851  232  Gell.  i,  16,  10  Macr.  sat.  i,  5,  7  2  = 
Non.  16  I  7tu7jc  Gell.  v.  1.  inilli  unus  Macr. :  itiil/e  Macr.  alter  GeU. 
codd.  2  suhcursor  Macr.  11. :  succustior  Gell.  11.  agitur  de  equi  viatorii 
praestantia  in  longo  itinere  conficiendo  (Ma)  233  Gell.  4,  17,  3  subicit 
scil.  equus  se  domino  suffercitus  11. :  em  Lio  234  Non.  490  235 
Non.  22  truleus  postomide  trad.  cf.  axofxLi;  Me  equo  agitur  mordaci, 
cuius  os  in  vasculum  capiti  alligatum  insertum  est'  Ma  236  Non.  *  123. 
"^479  I  =  '^143  agitur  de  equo  mordaci  domando  i  aristocraiem  Non. 
^.^  11. :  magistograten  (-crantem)  Non.^  11.  meiastrimim  Non.^  11. :  '^mi- 
nistrum  et  curatorem  aedium^  'balneatorem'  Ma  2  ut  conrupit  Non." 
237  Non.  22  scil.  di  perdant  omnes  Ma,  vilicum  intellegens  aim  media- 
strino  atque  bubulco  238  Non.  537  I  paenulam  trad.  2  mihi  scil. 
homini  parco  239  Gell.  4,  l,  3  Non.  214  (liber  XVI  cf.  Porph. 
Hor.  carm.  i,  22,  10  liber  Lucilii  XVI  Collyra  inscribitur  eo  quod 
de  Collyra  amica  scriptus  sit  et  Censoiin.  de  die  natal.  3,  3)  i  legat 
ttxori  Non.  11.     atque  penumque  Gell.  11.      2  qjwd  Gell.  unus 


SATVRARVM    XV— XVII  121 

240  (522  ss)  et 

hi  quos  divitiae  producunt   et  caput  ungunt 
horridulum 

241  (5253)  Lysippi  luppiter  ista 

transibit  quadraginta  cubita  altus  Tarento 

242  (527ss)rex  Cotus    ille    duo    hos    ventos,    austrum   atque 

aquilonem, 
novisse  aiebat  solos,  (sed)  demagis  istos 
ex  nimbo  austellos  nec  nosse  nec  esse  putare 

243  (530)      pubiicitus  vendis  tamen  atque  extrema  ligurris 

244  (531)      'hoc  aliud  longe  est',  inquit,  qui  cepe  serebat 

245  (5323)    'fundi  delectat  virtus  te,  vilicus  paulo 

strenuior  si  evaserit' 

246  (534  ss)  'ibat  forte  aries,  inquit,  iam  quod  genus !   quantis 

testibus !  vix  uno  filo  hosce  haerere  putares, 
pellicula  extrema  exaptum  pendere  onus  ingens' 

247  (537)      "^cur     tam     ignaviter     hoc     praesertim    tempore 

quaeris  ?' 

248  (538  s)    nupturum  te  nupta  negas,  quod  vivere  Vlixen 

speras 

249  (540  ss)  num  censes  calliplocamon  callisphyron  ullam 

non    licitum    esse    uterum    atque    etiam    inguina 

tangere  mammis, 
conpemem  aut  varam  fuisse  iVmphitryonis  acoetin 
Alcmenam,    atque    alias,    (He)Ienam    ipsam    de- 

nique  —  nolo 
dicere :  tute  vide  atque  disyllabon  elige  quodvis  —  5. 
(xo6)pr^v  eupatereiam  aliquam  rem  insignem   ha- 

buisse, 
verrucam,    naevum,    punctum,   dentem  eminulum 

unum  ? 


240  Non.  422     I  s  et  hi:  eh\  etit  trad.     xoo?   vsotcXootooi;   intellegit  Ma 

241  Non.  201  I  ista:  istac  Lachm. :  scil.  navi  perg-randi  2  trajisivit 
trad.  242  Non.  98  I  ''rex  Cotys^  quidam  Thraciae  dtios  trad. 
2  novissime  trad.  alehat  L  solos  {se),  (^se)  solos,  solos  (hos)  alii  'valde 
magi^  3  esse:  es  L  243  Non.  513  vendit  trad.  intellege:  tu  ganeo 
atictione  facta  (Ma)  244  Non.  201  245  Prisc.  GL  II  88  I  dilectat  Auo 
246  Non.  235  2  hoc  se  trad.  3  '^conexitm  '^conligatwn  247  Non.  513 
cf.  Prisc.  GL  III  7 1  248  Prisc.  GL  II  47  5  (1  i  b  e  r  X  V 1 1)  nuptam  v.  1. 
de  Penelope  agi  apparet  249  Non.  ^25  3  =  Non.  "26  i  nunc  trad. 
caliplocamora  aXta'.f)opov  (SaXotpopov)  trad.  illam  trad.  2  atqtie :  aquae 
trad.  3  longis  pedibus'  '^obtortis  plantis'  amijitrionis  vel  amfytreonis 
f-tronis,  -trenis)  trad.  5  veluti  scortum,  moecham  6  piv  trad.  soitatspeiaw 
trad.     7   neunum  L    punctum:  dictum  trad.     eminalum  L 


J22  C.   LVCILrVS 

250  (5475)  magna  ossa  lacertique 

adparent  homini 

251  (550  s)    cetera  contemnit  et  in  usura  omnia  ponit 

non  magna:  proprium  vero  nil  neminem  habere 
352  (552  s)    'si  non  it,  capito'  inquit  'eum,  et  si  calvitur'.  "ergo 
fur  dominum  ?" 

253  (555  s)    milia  tu  centum  frumenti  tollis  medimnum, 

vini  mille  cadum 

254  (557)      rugosi  passique  senes  eadem  omnia  quaerunt 

255  (558)      denique  uti  stulto  nil  sit  satis,  omnia  cum  sint 

256  (5593)    'aurum    vis  hominem(ne?)  habeas'.     "hominem? 

quid  ad  aurum  ?" 
quare,    ut    dicimus,    non    \-ideo    hic  quid  magno 

opere   optem 

257  (561  s)  sic  tu  illos  fructus  quaeras,  adversa  hieme  olim 

quis  uti  possis  ac  delectare  domi  te 

258  (563)      sic  singillatim  nostrum  unus  quisque  movetur 

259  (564)      sume  diem,  qui  est  visus  tibi  pulcherrimus  unus 

260  (565)      peniculamento  vero  reprehendere  noli 

261  (566)      ut    pueri  infantes  faciunt,    mulierculam  honestam 

262  (567)      rausuro  tragicus  qui  carmina  perdit  Oreste 

263  (568)      purpureo  tersit  tunc  latas  gausape  mensas 

264  (569)      illi  praeciso  atque  epulis  capiuntur  opimis 

265  (570  ss)  tempestate    sua    atque    eodem    uno    tempore    et 

horae 
dimidio  et  tribus  confectis  dumtaxat  —  eandem 
ad  quartam 

250  Macr.  sat.  6,  i,  43  de  Iri  atque  Vlixis  pugna  ab  ancilla  Penelopae 
descripta  cogitat  Ma  conlatis  Hom.  0  66  ss  251  Xon.  362  i  contempni  L^ : 
scil.  Stoicus  litterarum  fiir  (Ma)  2  ^perpetuwn^  propter  breve  vitae 
spatium  (Ma)  252  Non.  7  I  it  scil.  in  ius  fur  '^frustratur^  1  s  scil. 
capiet  253  Xon.  ^544.  "495  (liber  XVIII)  i  tu  (vel  dit^n)  centum 
Leo^    (852):    ducentur7i    il.     formenti  tolles   Non. '^  254    Xon.    12 

(liber  XIX)  ''rugosi  vel  sicci''  scil.  pecuniam  255  Non.  445  m^  et 
nihiL  trad.  256  Non.  358  2  '^eligani',  cum  et  aurum  sordeat  et  dominus 
auri  257  Non.   358      I  sic  ut  formica      2  ac:  haec  trad.     domine  11. 

praeter  L'  258  Non.    176  259  Non.  396     ^scil.  cuius  laeteris 

memoria'  ^Ma  260  Non.  149     pejtulaniento  11.:   'peniculamentum  .  .  . 

pars  vestis'  lemma:  scil.  mulieris  honestae  vere  trad.  coniungas  cum 
versu  sequenti  261   Non.  56  262  Prisc.  GL  II  542     tragicus  scil. 

ludius  orestae  trad.  rausuro  (ab  raucio)  .  .  .  Or.  abl.  absol. :  rausurum, 
scil.  scimus,  et  Orestae  Leo  ^  852  263  Prisc.  GL  II  486  (liberXX) 
Granii  praeconis  cenam  describi  censet  Ma  264  Non.  151  coniunxere 
editores  iam  dudum  cum  inc.  1174SS  praecioso  (praet-)  trad. :  '^praecisum 
et  omasum  partes  carnis  et  visceruin  265  Gell.  3,  14,    II     agitur  de 

febri  semper  eandem  ad  horam  remittente  (Ma)     i   hora  trad.    3   at  trad. 


SATVRARVM    XVH — XXVI 


123 


366  (573  s)    Calpumi  saeva  lege  in  Pisonis  reprendi, 

eduxique  animam  in  primori(s  fauc)ibus  naris 

267  (5753)    iam  disrumpetur,  medius  iam,  ut  Marsus  colubras 

disrumpit  cantu,  venas  cum  extenderit  omnis 

268  (577)      nugator,    cui  dem,  ac  nebulo  sit  maximus  multo 

269  (578)      proras  despoliate  et  detundete  guberna 

270  (5793)    servus    neque  infidus   domino  neque  inutili  qua- 

quam 
Lucili  columella  hic  situ  INIetrophanes 

271  (581)      primum  Pacilius  tesorophylax  pater  abzet 

272  (584)  Zopyrion  labeas  caedit  utrimque  secus 

273  (585)      iucundasque  puer  qui  lamberat  ore  placentas 

274  (587)      nisi  portenta  anguisque  volucris  ac  pinnatos  scri- 

bitis 

275  (5883)    nunc  itidem  populo  (placere  nolo)  his  cum  scrip- 

toribus : 
voluimus  capere  animum  illorum 

276  (590  s)  ego  ubi  quem   ex  praecordiis 

ecfero   versum 

277  (593)      Persium  non  ciiro  legere,  LaeUura  Decumum  volo 

278  (5955)    nec  doctissimis  (nec  scribo  indoctis  nimis).    Ma- 

n(il)ium 
Persium(ve)    haec    legere    nolo,   Iiinium  Congum 

volo 


266  Non.  427  I  saevam  legetn  P.  lunius  lege  scil.  repetundarutn  re- 
prehendi  11.      2  primoribtis  11.  267  Non.  20 1     scil.  honio  iratus  vel 

invidiosus  potius  quam  vorax  268  Non.  19     cui  dem  scil.  me,  dicit 

meretrix  269  Non.  490  Mar.  Victorin.  GL  VI  56     detundite  Non.  11. 

detendite  et  spoliate  Victorin.  11.  "^ gtibernactda  ad  interpretationera  cf. 
Cich.  95  ss  270 Don. Ter. Phorm.  287  2  =Mart.  11,  90,  4  (liber  XXII) 
I  inutilis  plerique  quaquam  Leo  '^  (853)  cum  Donati  edd.  vett. :  quan- 
quam  11. :  cuiqtta^n,  quoiquam  edd.  2  lucilius  boni  Don.  coliimelk 
Don.  11.  situs  Don.  11.:  situs  fest)  vel  siiu  est  Mart.  11.  Metrophanes 
om  Don.  271   Corp.  Gloss.  IV  p.  XVIII    pater  honorifice  (Ma)  ad 

abzet  cf.  Altital.  inschr.  68,  6  "extinctus'  272  Non.  210  "pugnis  ambobus' 
273  Prisc.  GL  n  506    (liber  XXIII)  274  Non.  ^  191.  -436    (liber 

XXVI,  primus  omnium  ac  vetustissimus.  cf.  Ma  proU.  XXX  ss  Cich. 
100  ss)  volucres  Non.  -  scil.  vos,  poetae,  populi  animum  non  capitis 
(Ma).    cf.  Cich.  130  275  Non.  253      i   his  cum:  istum  trad.     populost 

ut  scr.  Leo  (853),  qui  v.  2  fere  supplet:  (nostrum  capere  illi  volunt) 
276  Non.  297      2  et  fero  L^  effero  L"     scil.  puero  dictans  277  Cic. 

de  orat.  2,  25  cf.  Ma  comm.  220  ss  Cich.  106  ss  '^(Persius)  omnium  fere 
nostroriim  homimcm  doctissimtts'  ''(Laelium  Decumtan)  cognovimus  virum 
bonum  et  non  inlitteratuni  (Gaium)  no7i  c.  l.  Laelium.,  Decumum  volo 
Cich,  278  Plin.   nat.  praef.   7      i   n.  d.   {.   .  .)    Manium    {Manihum) 

Cich.  (1045),  qui  continuavit  278.   277     2  de  lunio  Congo  cf.  Cich.  121  ss 


124 


C.   LVCILIVS 


279  (5g7  s)    squalitate  summa  ac  scabie,  summa  in  aerumna, 

obrutam 
neque  inimicis    invidiosam,    neque   amico    exop- 

tabilem 

280  (5993)  hic  cruciatur  fame, 

frigore,  inluvie,  inbalnitie,  inperfundi(ti)e,   incuria 

281  (601)      suspendatne  se  an  in  gladium  incumbat,  ne  cae- 

liim   bibat 

282  (602)      quam  fastidiosum  ac  vescum  fastidi(t)o  vivere 

283  (605)      raiico    contionem    sonitu    et   ciirvis    cogant   cor- 

nibus 

284  (606)      solus  etiam  vim  de  classe  prohibuit  Vulcaniam 

285  (607)      domuitionis    cupidi    imperium   regis  paene  inmi- 

nuimus 

286  (608)      _  w  nunc  ignobilitas  his  mirum  ac  monstrificabile 

287  (609)      quid    cavendum    tibi    censerem,    quid    vitandum 

raaxume 

288  (610)      haec  tu  si  voles  per  auris  pectus  inrigarier 

289  (611)      porro    amici    est    bene    praecipere,    Tusci    bene 

praedicere 

290  (612)      veterem     historiam     inductus     studio    scribis    ad 

amores  tuos 

291  (613  s)    ut  Romanus  populus  victus  vi  et  superatus  proe- 

liis 
saepe  est  multis,    bello    vero  numquam,    in    quo 

sunt  omnia 


279  Non. '  126  I  =  Non.  ^226.  '401  i  sculitate  (-isc-)  Non.  ^'^  ac  om 
Non.^'^  in  re  suvima  Non. ^  ohruta  Non.  ^:  sci\.  Antiopam}  2  '^vita- 
bilem    ad   videnduni     tragici    poetae    tumor    irridetur  280  Non.   125 

I  scil.  iii  carcare  Antiopa  ?  ^Ma  2  ilhivie,  inluviae  trad. :  '^sordibus'  in- 
valnitie  sim.   trad.     inperfundie  trad.  281   Non.  502     'aerem'  'auram' 

Ma     vivat  trad.    scil.  Antiopa  1%1  Non.   186  Gell.  16,  5,  7     vescum 

fastidio  L:    v.  cutft  f.  G:  emLeo'^853    'minutum     'obscuruin  283 

Non.  265  'in  unum  colligani'  Agamemnonem  in  Pacuvi  Armorum  iudicio 
praeconi  imperare  censet  Ma  284  Non.  528     etiam:  iam  trad. :   idem, 

illatn  alii  'ab'  declarasse  trad.  scil.  Vlixes  285  Non.  96  domutionis 
trad. :  domum  itionis  Lachm.  Ma  loquitur  unus  de  Achivis  286  Non.  138 
mortificabile  trad. :  emendatum  e  lemmate  hominimi  exponuntur  vitia 
Marxio,    contra  Cichorio  (130)    ipsius  poetae  saturae  carpuntur  287 

Non.  437     cetisere  trad.,  quod  defendunt  {debeas^/  suppleto  Skutsch  Cichor. 

288  Non.  497      adulescentem    alloquitur   audientem    non   legentem    (Ma) 

289  Non.  372  Tusci  Mercier  Leo:  tueri  11.:  veri  Cichor.  (116  ss)  prae- 
dicare  11.  bene  tueri  praedicant  Ma  290  Non.  330  'delectatus'  'ad 
puerum  amatum'  Ma:  contradicit  Cich.  291  Non.  ^437  I  =  Non.  ^420 
cum  antecedenti  fere  coniunxerunt  Ma  Cich.  ut  om  Non.  ^  vi  efNon.^: 
vel  Non.  - 


SATVRARVM   XXVI 


125 


292  (6153)    contra  flagitium  nescire,   bello  vinci  a  barbaro 

Viriato,  Annibale 

293  (617)      tuam  probatam  mi  et  spectatam  maxume  adule- 

scentiam 

294  (6i8s)    curet  aegrotum,  sumtum  homini  praebeat,  genium 

suum 
defrudet,  (det)  alii,  parcat 

295  (620)      hunc    laborem    sumas,    laudem    qui  tibi  ac  fruc- 

tum  ferat 

296  (621)      percrepa  pugnam  Popili,   facta  Corneli  cane 

297  (622)      ego    si,    qui    sum    et  quo   folUculo  nunc  sura  in- 

dutus,  non  queo 

298  (623)      ita    uti    quisque    nostrum    e    bulga    est  matris  in 

lucem  editus 

299  (624)      sin    autem    hoc  \ident,    bona  semper  petere  sa- 

pientem,   et  putant 

300  (625  s)  si 

tibi  porro  istaec  res  idcirco  est  cordi,  quod  rere 

utilem 

301  (626)      quodque    te    in    tranquillum    ex   saevis    transfert 

tempestatibus 

302  (627)      quare    hoc    colere    est  satius  quam  illa,    studium 

omne  hic  consumere 

303  (628)      ut  ego  effugiam,  quod  te  in  primis  cupere  apisci 

intellego 

304  (629)      et  quod  tibi  magno  opere  cordi  est,  mihi  vementer 

dispUcet 

305  (630)      summis    nitere    opibus,    at    ego    contra    ut  dissi- 

milis  siem 


292  Non.  186    ad  rem  cf.  Ma  ad  1.  Cichor.  120  s    scil.  populum  Romanum 

293  Xon.  437  mihi  11.  294  Non.  117  2  ali  parcat  trad. :  {def)  alii 
parta  Baehr. :  ali^eno)  parcat  Leo  ^  853  enumerantur  boni  amici  officia 
295  Non.  396  hic  versus  cum  sequenti  coniungendus  videtur  Ma  296 
Non.  255  '^sond?  pompili  trad. :  agitur  de  M.  Popillio  Laenate  et  Cornelio 
Scipione  Aemiliano.  cf.  Ma  ad  l.  et  Cich.  114SS  297  Non.  110  '^corpore' 
sententia  haec  fere  est :  ego,  si  nequeo  poema  grande  componere,  noli 
mirari  (Ma)  298  Non.  78  ut  trad.  '^utero'  scil.  vohiptatevi  appetit 
299  Non.  367  et  del  lunius  scU.  indignum  esse,  errant  300  Non.  88 
I  si  del  Ma  2  re  trad.  de  historia  scribenda  agi  viderunt  Ma  Cich.  (iii) 
301  Non.  388  aut  philosophia  (Ma)  laudatur  aut  historia  (Cich.  112) 
te  in  te  in  trad.  evis  L^  transfer  trad.  302  Non.  250  ^diligere' 
303  Non.  74  quod:  quod  ego  v.  1.  304  Non.  88  %<ehementer  trad. 
305  Non.  353  summi  trad.  nitere  (indic.) :  nitire,  nitinere  trad.  nitere 
sdl.  ut  philosophi  velut  Epicuri  similis  sis 


J26  ^-  I-VCILIVS 

306  (631)      non  idcirco  extollitur  nec  vitae  vegrandi  datur 

307  (632)      _  w  evadat  saltem  aliquid  aliqua,  quod  conatus  sum 

308  (633  s)    aggere  in  iaciendo,  si  quost  vineis  actis  opus, 

primum  id  dant  operam  ut  quam  primum  appel- 

lant  _  w  _  w  _ 

309  (635  s)    principio    physici    omnes    constare    hominem    ex 

anima  et  corpore 
dicunt 

310  (638)      animo    qui   aegrotat,    videmus    corpore    hunc    si- 

gnum   dare 

311  (639)      tum  doloribus  confectum  corpus  animo  obsistere 

312  (640)      idcirco  omnes   evasuros   censent  aegritudinem 

313  (641)      cum    (in)  stadio,    in  gymnasio,    in  duplici  corpus 

siccassem  pila 

314  (642)      nequam    prius    quam    venas    hominis    tetigit    ac 

praecordia 

315  (643)      vestimentis  frigus  atque  horrorem  exacturum  putet 

316  (649)      quid    ni    et  tu  idem  inlitteratum  me  atque  idio- 

tam  diceres 

317  (650)      siquod  verbum  inusitatum  aut  zetematium  offen- 

deram 

318  (651  s)    at  enim   dicis :   'clandestino  tibi  quod  conmissum 

foret, 
neu    muttires    quicquam,    neu    mysteria    ecferres 

foras' 

319  (653)      di    monerint    mehora,    amentiam    averruncassint 

tuam ! 

320  (654)      ego  enim  contemnificus  fieri  et  fastidire  Agamem- 

nonis 

306  Non.  ^183.  '^297  extollitur  velite  vegrandi  (vel  grandi)  Non.  - 
^valde  grandi'     scil.  homo,    ut    otio    delitescat    (Ma)  307  Non.   293 

"exeai'  "tendaf  308  Non.  ^238      I  =  Non.  -243.  '^327      i   agere  trad. 

iacendo  Non.  ^  11.  si  qtw  est  sim.  v.  1.  vinis  Non.  ^  opost,  opus  est  v.  1. 
2  ''applicenf  scil.  muro  vineas  309  Non.  272  310  Non.  281  (279) 
que  trad.     vidii7itis  trad.  311    Non.  268     '^defessun^         312  Non.  294 

cf.  293  cursuros  11.:  ex  lemmate  emendatur  313  Non.  394  '^exercuissevC 
pilas  trad.     scil.  in   Graecia  (Cich.  51)  314  Non.  408     neqttam    scil. 

medicus  remedium  proponit  (Leo) :  neque  Ma  315  Non.  291  orrorem 
exactorem  L  316  Non.  38  et  del  Lachm.  ''imdilenC  ad  hunc  versum 
et  sequentem  cf.  Cich.   127  ss  317  Non.  359     verum  trad.  318 

Non.  ^38.  ^249  I  adenim  11.  praeter  Non.  ^  GL-  "dbsconditi  2  neu: 
ne  Non.  -  11.  mittere  Non.^  11.  neti:  nec  Non.  ^  11.  ecferret  vel  haec 
ferres  L  319  Non.  74    cf.  Pacuv.  fragm.  42     minuerint  Non.  11.:  em 

ad  Pacuv.  versum  "averterint'  tuam  scil.  Litcili,  qui  versu  tragico  usus 
saturas  scribas  (Ma)  320  Non.  88     dicentem  et  iurgantem  introducit 

poeta  interlocutorem,  alterum  Thersiten 


SATVRARVM    XXVI 


127 


321  (655)      depugnabunt  pro  te  ipsi  et  morientur  ac  se  ultro 

efferent 

322  (658)      facile  deridemur.    scimus  capital  esse  irascier 

323  (659)      mordicus    petere    aurum    e    flamma   expediat ,    e 

caeno  cibum 

324  (663)      qui    sex    menses    vitam    ducunt,    Orco    spondent 

septimum 

325  (664)      munifici  comesque  amicis  nostris  videamur  viri 

326  (666)      pars  difflatur  vento,  pars  autem  obrigescit  frigore 

327  (667)      denique    adeo    male    me    accipiunt    decimae    et 

proveniunt  male 

328  (668)      trado  ergo  alias  nummo  porro,    quod  mihi  con- 

stat  carius 

329  (6693)    at  libertinus,  tricorius,  Syrus  ipse,  at  mastigias, 

quicum  versipellis  fio  et  quicum  conmuto  omnia 

330  (671  s)    publicanus  vero  ut  Asiae  fiam,  ut  scripturarius, 

pro  Lucilio,  id  ego  nolo,   et  uno  hoc  non   muto 

omnia 

331  (675)      mihi    quidem    non    persuadetur,    publicis    mutem 

meos 

332  (676)      sanctum  ego  a  Metello  Roma  (rem)    repedabam 

munere 

333  (677)      rediisse    ac    repedasse,    ut  Romam    vitet,  gladia- 

toribus 

334  (678  s)    homines    ipsi    hanc    sibi    molestiam    ultro    atque 

aerumnam  offerunt, 
diicunt    uxores,    producunt,    quibus  haec  faciant, 

liberos 

335  (680)      coniugem ,     infidamque    pathicam    famiham,     in- 

puram  domum.^ 

321  Non.  297  depugnabant  L  ^subdenf  322  Non.  38  ''capitis  peri- 
culuni'  323  Non.  138  e:  et  trad.  exclamat  vel  sentit  avarus  324 
Non.  526.  283  agi  de  asotis  illustratur  Caecili  comici  versibus  (frg.  22) 
325  Non.  23     "consentientes'     excusat  asotus  ille  326  Non.  97    pars 

scil.  segetis     ''ventis    disturbatut-'  327  Non.    521      dein    quae  11.     de 

Siciliensibus  Lucilii  praediis  agi  opinatur  Ma  328  Non.  272     Vendo' 

Ma  ego  aliis  Lachm.  de  agris  suis  agit  Luc.  329  Non.  38  i  ad  11. 
bis  masticias  II.  330  Non.  ^38.  "351  l  alterum  tit  om  Non.  -  'tabu- 
larius      poeta   suos  ipsius  mores  descripserat  suamque  indolem  331 

Non.  351  publices  {%\xn.^  yt\  pzilices  XX2.A.  intellege  a^rzi  332  Non.  165 
sanctum  supin.  ro7«ff77?  11.  Metelloruni  { Anxur  i)atn  r.  Cich.  139  s  munere 
scil.  gladiatorio  333  Non.  165  redisse  11.  ro77ia  11.  bitat  Scal.  334 
Non.  360.  373  I  molestiatn  scil.  conubii  'invenirmi'  ad  rem  cf.  Ma  ad 
1.  Cich.  133  335  Non.  324  coniugem  veluti  adulteram  (Ma)  flaticam 
codd. :  pathicam  Boeckh  Lachm. :  placitatJi  Ma     'vitio  maculatam^ 


J28  C.   LVCILIVS 

336  (68 1)      cribrum,  incemiculum,   lucernam,    in    laterem,    in 

telam  licium 

337  (682  s)    depoclassere  aliqua  sperans  me  ac  deargentassere, 

decalauticare,  eburno  speculo  despeculassere 

338  (684  s)    ferri    tantum,    si    roget    me,    non  dem,    quantum 

auri  petit. 
si  secubitet,   sic  quoque  a  me,    quae  roget,    non 

impetret 

339  (686)      qua    propter    deliro    et  cupidi    officium     fungor 

liberum 

340  (688  s)    rem  populi  salute  et  fictis  versibus  Lucilius, 

quibus  potest,  inpertit,  totumque  hoc  studiose  et 

sedulo 

341  (690)      proferam    ego    iam,    vester  ordo  scelera  quae  in 

se  admiserit 

342  (692)      et  si,    maxime  quod  spero,  mutuum  hoc  mecum 

facis 

343  (693)      rem  cognoscas  siinul,  et  dictis  animum  adtendas 

postulo 

344  (694)      quod  si   observas  hominem,  qui(d)  pro  commodo 

et  regno  audeat 

345  (695)      aut  quod  animum  induxit  semel  et  litile  omnino 

putat 

346  (696)      quod    si   paulisper  captare  atque  observare  haec 

volueris 

347  (697)      si    non  tamen  ad  te  hoc  redibit,  tu  hoc  carebis 

commodo 

348  (698)      metuo  ut  fieri  possit :   ergo  (anti)quo  ab  Arciloco 

excido 

349  (699)    re  in  secunda  tollere  animos,    in    mala    demittere 

336  Non.  88  tales  res  maritus  huius  aevi  libenter  veluti  apud  veteres 
uxoribus  comparaverit  337  Non.  97     de  uxoribus  luxuriosis.    ad  sing. 

cf.  Ma  comm.  248  s  i  depoculassere  (depec-)  trad.  2  decallauticare 
(decallut-)  v.  1.  dep eculassere  11.  338  Non.  382.   366      2  sic:  si  trad. 

339  Non.  18  '^de  recto  decedo'  fungo  (-orj  ruheriun  trad.  340  Non.  ^308. 
-37,  28  cf.  37,  22  (liber  XXVII)  i  itein  populi  11.:  re^n  populi 
Lachm.  Cich.  (143  ss):  te  Popli  Ma,  qui  ad  Scipionem  Lucilium  hunc 
librum  scripsisse  censet  salutem  fictis  (factis)  Non.  ^  11.  341  Non.  374 
proferat  ergo  trad.  "palam  faciani^  proferat  \  ergo  iam  (iam")  Cich.  1463 
vester  ordo  i.  senatu^  342  Non.  138  cf.  Plaut.  Trin.  437  s  '^mutuo  343 
Non.  '238.  ^275      cognoscat  Non.  -    postula  Non.  ^  344  Non.  360 

"captas^  gaudeat  (-eas)  trad.  345  Non.  330  ut  ille  boni  346  Non.  275 
"caperi  347  Non.  384  si  non  Lachm.  redivit  trad.  348  Non.  301 
ego  V.  1.  Archilochi  praeceptum  valere  iubeo^  cf.  Archil.  frg.  74  B.  349 
Non.  286     et  in  mala  L  '^     dimittere  11.     Ma  cont.  Arch.  fig.  66  B. 


SATVRARVM    XXVI.    XXVII 


129 


350  (700)      ceterum,    quid    sit,    quid    non    sit,    ferre    aequo 

animo  ac  fortiter 

351  {701)      cum    sciam    nihil    esse    in   vita  proprium  mortali 

datum 

352  (703)      modo    sursum,    modo    deorsum,   tamquam   coUus 

cernui 

353  (704  s)    nulli  me  invidere,  non  strabonem  fieri  saepius 

deliciis  me  istorum 

354  (706)      iUo  oculi  deducunt  ipsi  atque  animum  spes  illuc  rapit 

355  (712  ss)  tu  Lucilium 

credis    contenturum,    cum    me    ruperint,    summa 

omnia 
fecerim  ? 

356  (715)      primum  qua  virtute  (sese)  servitute  excluserit 

357  (7165)    cocus    non    curat    caudam   insignem    esse    illam, 

dum  pinguis  siet. 
sic  amici  quaerunt  animum,  rem  parasiti  ac  ditias 

358  (718)      viginti  domi  an  triginta  an  centum  cibicidas  alas 

359  (720 s)    ille    contra    omnia   inter  plures   sensim  et  pede- 

temtim  foris, 
nequem  laedat 

360  (722  s)    facit    idem   quod  illi  qui  inscriptum  e  portu  ex- 

portant  clanculum, 
ne  portoriiim  dent 

361  (725)      quae  pietas?  monogrammi  quinque  addiicti :  pie- 

tatem  vocant 

362  (726  s)  nam  hi  quidem  reditum  (tibi) 

talem  portendebant,  neque  alia  in  mare  uUa  of- 

fendere 

363  (728)      rerum  exploratorem  mittam,  miserum  mendicum 

petam 

350  Non.  302     quid  sit:  quidquid  (quicquid)  trad.   fere  L^:  fero  L*  G 

351  Non.  362  '■perpetuufii'  datum  est  trad.  352  Non.  *2i.  ^  200 
colus  Non.^  cernis  Non.^:  "^socci'  interpret.  Ma  353  Non.  27  354 
Non.  289  illo  :  illoc  trad. :  'ad  mulierem  formosam'  Ma  355  Non. 
*88.  ^382  2  contemtum  Non.-  11.  scil.  iram  suam  dicit  servus  flagris 
perustus  356  Non.  301  quia  L  ^liberaverit''  narrat  libertinus  357 
Non.  331  I  claudam  L  ullam  Ribb.  agitur  de  galli  cauda  splendida 
2  animum  quaerunt  trad.  divitias  aut  11.  358  Non.  88  triginta 
■vel  centum  trad.  tibi  cidas  trad. :  '^parasitos'  359  Non.  29  exple : 
facit,  domi  cum  solus  est  omnia  inhumane  et  saeviter  Ma  360  Non.  37 
2  portitorium  v.  1. :  'merces  qtiae  portoribus  datur'  361  Non.  37 
adducti  scil.  ad  cenam  362  Non.  358  I  hic  trad. :  Tiresiam  et  Circen 
intellegit  Ma  {tibi)  Ma:  'Vlixi'  2  offendere  scil.  te  363  Non.  366 
secum  L'     expliratorum,  explicatorem  trad.    ^sequar' 

Diehl,  Poetanim  Romanorum  veterum  rell.  9 


I30 


C.    LVCILIVS 


364  (729)      cum  pacem  peto,  cum  placo,  cum  adeo  et  cum 

appello   'meam' 

365  (730)      cum  mei  me  adeunt  servuli,  non  'dominam'  ego 

appellem  meam 

366  (731)      iam,    qua    tempestate   vivo,    certe    sine:    ad    me 

recipio 

367  (732)      insanum   vocat,    quem    maltam   ac  feminam  dici 

videt 

368  (733)      'ardum,    miserinum    atque    infelix    lignum'    sabu- 

cum  vocat 

369  (735)      at    metuis    porro    ne    aspectu    et    forma    capiare 

altera 

370  (736)      lignum  caedat,  pensum  faciat,  aedis  verrat,  vapulet 

371  (737)      quam  non  solum  devorare  se  omnia  ac  deverrere 

372  (738)      certa  sunt,  sine  detrimento  quae  inter  sese  com- 

modent 

373  (742)      Socraticum    quidam   tyranno    misisse  Aristippum 

autumant 
^^'^  (743)      prospiciendum     ergo    in    senecta(m)    nunc    (ab) 

adulescentia  est 

375  (744)      commovet  se  nusquam  neque  committet,  ut  per- 

eat  sibi 

376  (747)      sarcinatorem  esse  summum,  suere  centonem  6p- 

tume 

377  (749)      'quid    me    fiet  ?'  —  "si    quidem    non   vis  te  in- 

probis  committere 

378  (750)      nec  parvo  Catullo  pretio 

379  (751)      Chremes  in  medium,  in  summum   ierat  Demae- 

netus 

364  Non.  237  de  amica  irata  365  Non.  238  meam?  Lachm.  366 
Non.  407  ''tempore  verba  hominis  prodigi  367  Non.  37  vocant  trad. 
muLtum  G :  "jnolleni'  i.   |xaXax6v  368  Non.  74     "ariduiri     miserinum 

unus  e  dett.  (cf.  Vulgarl.  inschr.  1087.  1543.  281):  miserrimum  boni 
signiim  trad.  369  Non.  253  capiar  alterae  Dziatzko  '^decipiaris'  ''cir- 
cumveniaris'  altera  die  interpret.  Ma  370  Non.  ^271.  -420  pensum 
faciat  om  Non."^  varrat  G  bis:  vorrat  Mueller  ac  7'aptdet  Non.*  de 
ancilla  agitur  371  Non.  420  quam  scil.  meretricem  vides  yi^  Non.  275 
certa  sunt  scil.  ea  beneficia  ''mutuantur'  373  Non.  237  (liber  XXVIII) 
socratitun  trad.  quidante  (quidd-)  trad.  misse  Guyet,  sed  cf.  Skutsch 
Mus.  Rhen.  48,  305  "dicunf  yiA  Non.  492  {ah)  Lachm. :  in  Casaub. 
375  Non.  249  committit  Lachm.  agitur  de  avaro  arcae  adsidente  376 
Non.  175    ad  rem  cf.  Cich.    150     centunem  v.  1.  377    Non.    248  fiet 

et  'L'^    fion:  nunc  Vahlen  378  Non.  365     par   vocat  ullo  11.    catillo 

Mercier:   Catulo  Cichor.   150  ss  379  Non.  331      ierat :  ire  a^f  trad. : 

'accubuerai'  agitur  de  convivio  philosophorum,  quibus  Athenis  interfuerat 
Lucilius 


SATVRARVM    XXVII.     XXVIII 


131 


380 

(752) 

381 

(753) 

382 

(754) 

383 

(755  s) 

384 

(757) 

385 

(758) 

386 

(759) 

387 

(761) 

388 

(762  s) 

389 

(765) 

390 

(768) 

391 

(769  s) 

ephebum  quendam  quem  pareutacton  vocant 
eidola  atque  atomus  vincere  Epicuri  volam 
adde  eodem,  tristis  ac  severus  philosophus 
Polemon  et  amavit,    morte  huic  transmisit  suam 
scolen  quam  dicunt 

verum  tu  quid  agis  ?     interpella  me,  ut  sciam 
persuade  et  transi,  vel  da  quam  ob  rem  transeas 
vel  si  alio  opus  sit,  fore,    si  hinc  aliquo  cesseris 
primo  redundant,  aurum  ac  tensauri  patent 
praeterea   haec  subsiciva  si  quando  voles 
opera 

nil  parvi  ac  pensi,  uti  litteras  doceas  lutum 
cui  saepe  mille  inposui  plagarum  in  die 

'piscium 
magnam  atque  altilium  vim  interfecisti'.  —  "(ha)ut 

nego" 
392  (771  s)    orationem  facere  conpendi  potes : 

salve,  dum  salvo  tergo  et  tergino  licet 
malo  hercle  vestro,  confectores  cardinum 
Lucili,  si  in  amore  inritarit  suo 
agite  agite,  fures,  mendaci  argutamini 
quid  fit  ?    ballistas  iactas  centenarias  ? 
submittas  alios,  si  quos  possis,  censeas 
pueri  praeterea  nostris  qui  subeant  iubet 
vitam  ac  fortunas  cui  concrediderim  meas 
minitari  aperte,  capitis  dicturum  diem 

hoc  cum  feceris 
cum  ceteris  reus  una  tradetiir  Lupo. 


380  Non.  67    vocant  praeutacton  L' :  v.  pareutaton  L*:   v.  parectaton  G 

381  Non.  478  et  dola  trad.  acomus  L  '^velim''  382  Non.  410  ''doctus' 
383  Non.  414  I  mortem  trad.  huic  sc.  Crateti  "tradidii'  2  scotlem 
trad.  384  Non.  330  385^0^.279  velll.:  sed  "dic'  386^0^.250 
fore  scil.  divitias,  amicos,  valetudinem  387  Non.  384  388  Non.  175 
I  '^secundcL  'sequentia^  2  operam  11.  389  Non.  36  nihil  11.  'exae- 
qtiati'  11.  littera  11.  de  homine  intemperante  a  philosophia  alieno 
390  Non.  496  die  Ribb. :  diem  11.  391  Non.  330  2  'consumpsisti^ 
''comedisti''  {ha)ut  Onions :  utW.:  at  Ma  392  Non.  414  i  potest  v.  1. 
salvi  trad. :  Sahn  Buech.  393  Non.  268  'fractores'  agitur  de  domus 
expugnatione  394  Non.  31  Lucili  scil.  iraiti  sentiet  dicit  servus  ad  le- 
nonem  (Ma)  'provocarit'  395  Non.  239  loquitur  leno  fures  sdl. 
amatoris  exclusi  comites  mendaci  scil.  lingua  396  Non.  555  balistas  G 
iactans  trad.  397  Non.  390  submittas  alios  scil.  ad  domum  expug- 
nandam  censeo  Dousa  398  Non.  403  399  Non.  275  400  Non.  280 
minutari  L  cum  insequenti  coniunxit  Lachm.  401  Prob.  Verg.  ecl.  6, 
31  p.  340     2  cum  om  unus 


393 

(773) 

394 

(774) 

395 

(775) 

396 

(776) 

397 

(778) 

398 

(779) 

399 

(780) 

400 

(7B3) 

401 

(784  ss) 

l?,2 


C.    LVCILIVS 


non  aderit:    ap^^ali;  hominem    et  stoechiis  simul 
privabit,  igni  cum  et  aqua  interdixerit. 
duo  habet  stoechia;    adfuerit:   anima  et  corpore 
(Y'^  corpus,  anima  est  Trveufia),  posterioribus 
stoechiis,  si  id  maluerit,   privabit  tamen 

402  (791)      ne  hoc  faciat  atque  ex  hac  aerumna  is  exeat 

403  (792)      habes  omnem  rem.    timeo  ne  accuser.  ^  _ 

404  (794)      quare  pro  facie,  pro  statura  Accius  _  ^ 

4:05  (795)      sed  fuga  fingitur:  (ut)  timido  pede  percitus  vadit 

406  (796  s)    omnia  viscatis  manibus  leget,  (omnia  sumet,) 

omnia,    crede  mihi :    prae  se  (res)  auferet  omnis 

407  (800 s)    ut    si    progeniem    antiquam,    qua    est    Maximus 

Quintus, 
qua  varicosus  vatax 

408  (802)      Chironeo    et    non    mortifero    adfectus    vomicae 

vulnere 

409  (803)      hoc    invenisse    unum    ad    morbum  illum,   homini 

vel  bellissimum 

410  (805)      aetatem  istuc  tibi  laturam  et  bellum,  si  hoc  bel- 

lum  putas 

411  (810)      quid    mihi    proderit    quam    satias    iam    omnium 

rerum  tenet? 

412  (811)      _  v^  _  ^  cum  cognoris,  vitam  sine  cura  exigas 

413  (812)      omnia  aUa,  in   quibus    ecferimur    rebus,    ne    ego 

multis   loquar 


3  apxali;  om  unus  stoechiisqiie  iinus  4  privabitur  et  (vel  et  om)  11. 
55  sic  verba  distinxit  Leo^  855  6  y"?)  ^  X"')  ^^^  ^'"■''^  ^^^  °™  ^"  '^P^t^M-'* 
unus:  om  alius  402  Non.   296    atque  scil.  ut    is  exeat:  exeatis  trad. 

403  Non.  318  {miser)  add.  Buech.  404  Non.  226  Accius  poeta  exi- 
guae  staturae  exiguique  ingenii  carpitur  cf.  Ma  ad  1.  et  Cich.  153  s  405 
Non.  308  fungiiur  v.  1.  vadit  pede  percitus  11.  scil.  servus  fugiturus 
406  Non.  *  396  I  =  ^332  I  vescatis  Non.^  L^  '^subripiei'  {  )  lem- 
mate  adhibito  add.  Lachm.  2  presse  auferet  11. :  prendet,  {res}  auf. 
Leo''  855  407    Non.  25      i    scil.    Q.  Fabius  Maxim^ts   AUobrogicus 

2  vacax  qua  v.  v.  II.  "pedibus  vitiosis'  appellantur  centuriones  'qui 
crura  habet  in  formam  X  litterae  distorta'  intellegendum  esse  C.  Servi- 
lium  Vatiam,  P.  Ser\'ili  Vatiae  Isaurici  patrem,  docuit  Cich.  155  ss  408 
Non.  186  (liber  XXIX)  tyroneo  11.:  em  J.  Dousa,  explicat  Leo  855 
adfectus    scil.  Jasoti    vomica  et  vulneraW.:  em  Lachni.  409  Non,  527 

invenisset  U. :  em  Vahlen  '^etiam'  410  Non.  248  et  del  Mercier  411 
Non.  172  satiasti  (te)  v.  1.:  ''satietas'  tenet  facta  11.  dixerit  Hymnis 
meretrix  (Cich.  169).    cf.  894.  1115S  1193  M.  412  Non.  291     cogfio- 

veris  praeter  L  omnes  scil.  philosofhiae  praecepta  'agas^  413  Non.  298 
haec  ferimur  L :  i.  "^quae  iactamus'  Ma     scil.  inepta,  inania  sunt 


SATVRARVM    XXVIII.     XXIX 


133 


414  (8135)    _ '^  ventrem  alienum,  maestum  fovere,  ex  molito 

hordeo 
uti  cataplasma 

415  (815)      unde  domum  vix  redeat  vixque  hoc  exuat  se  _  ^  _ 

416  (817)      vos  interea  lumen  auferte  atque  aulaea  obducite 

417  (818  s)    deierat    enim    (se)   scribsisse,    et   post  non  scrib- 

turum.    redi 
in  consortionem 

418  (820)      urget  gravedo  saepius  culpa  tua 

419  (82  is)    amicos  hodie  cum  inprobo  illo  audivimus 

Lucilio  advocasse 

deletionem  nostri  ad  unum  exercitus 

hoc  tum  ille  habebat  et  fere  omnem  Apuliam 

detrussus  tota  vi   deiectusque  Italia 

sic,  inquam,  veteratorem  illum,  vetulum  lupum 

Annibalem  acceptum 

et  amabat  omnes.    nam  ut  discrimen  non  facit 

neque  signat  Hnea  alba 

sic  Socrates  in  amore  et  in  adulescentulis 

meliore  paulo  facie :  sign(ab)at  nihil 

quem  amaret 

quod  te  intro  misi,  gratiam  referat  mihi 

^  _  ^  _  v^  quis  tu  homo  es  ?    nemo  sum  homo 

pluteos  ex  scutis  tectaque  et  testiidines 

reddet 

vecte  atque  ancipiti  ferro  effringam  cardines 

nemo  hos  ancipites  ferro  effringat  cardines 


414  Non.  ^311.  ^350  I  alienum  est  (est  om  L')  tum  Non.'  fuvire 
scil.  servi     2  cataplasmo  Non.':  -a  fem.  415  Non.    300     agitur   de 

itineris  molestia     i.  huc  416  Non.   360     afferte  G    atdea  11.  4^7 

Non.  196  I  deierat  scil.  Lucilitcs  saturis  castigans  Ma  deiera  te  non 
scripsisse  Cich.  (168  s)  418  Non.  418     gravido  11.  419  Non.  74 

2  vocasse  420  Non.  97  scil.  dello  Hannibalico  clade  Cannensi  421 
Non.    317    '^tenebat  HannibaV  422  Non.    289     det    riirsus  11.     de- 

iectaque  11. :   scil.    Hannibal  423  Non.  240     2  ''deceptutri'    funditus 

pessum  dedit  scil.  Scipio  Ma:  (^libi  dabo)  Leo^  856  424  Non.  *  282. 
^405  I  amavat  l^on.}  L*  ''separationeni  2  linia^ovt.?  (in  albo  mar- 
more^  add.  Ma  cum  sequentibus  coniunxit  Leo  ^  840  425  Non.  405 
I  iz  L  2  ''discernebaf  'separabaf  2  s  signat  nihilque  amaret  11. :  em 
Leo:  signat  nil  quem  amet  Ma  426  Non.  382  'loquitur  ostiarius'  Ma 
scil.  dominus,   xat'  elpcoveiav  427  Char.  GL  I  96  428  Non.  381 

excutit  11. :  excutiet  Lachm. :  excudet  Quicherat  Verba  sunt  parasiti  regis 
sui  gesta  gloriantis'  429  Non.  245  '^acuto  ex  titraque  parte  minatur 
miles         430  Non.  245    'duplices'    domnaedii  e  fenestra  responsio 


420 
421 
422 
423 

(823) 
(824) 
(825) 
(826S) 

424 

(830  s) 

425 

(832  s) 

426 
427 

428 

(835) 
(836) 
(837  s) 

429 
430 

(839) 
(840) 

134 


C.   LVCILIVS 


431  (841  s)    KJ  -  ^  -  has  e  fenestris  in  caput 

deiciunt,  qui  prope  ad  ostium  aspiraverint 

432  (843)      caede  ostium,  Gnato,  urgue.     Vestant.    periimus' 

433  (844)      '  "crus  lapide"  nihil  est,  credam,  si  te  offenderit' 

434  (845)      Gnato,  quid  actum  est?    'depilati  omnes  sumus' 

435  (846  s)    primum   exadvorso  siquod  est  cenaculum, 

quo  recipiat  te 

436  (848  ss)  cohibet  domi 

maestus  se  Albinus,  repudium  quod  filiae 
remisit 

437  (85  is)    praeterea  ut  nostris  animos  adtendere  dictis 

atque  adhibere  velis 

438  (853)      consilium  patriae  legumque  oriundus  rogator 

439  (8545)    cum  manicis  catulo  collarique  ut  fugitivum 

deportem 

440  (856)      haec  tum  conventus  tela  insidiasque  locavi 

441  (859  s)    hic  corpus  solidum  invenies,  hic  stare  papiilas 

pectore  marmoreo 

442  (866  s)    qui  et  poscent  minus  et  praeb(eb)unt  rectius  multo 

et  sine  flagitio 

443  (868  s)    at  non  sunt  similes    neque    dant.    quid,    si    dare 

vellent  ? 
acciperesne  ?  doce 

444  (878)      magno,  non  magna  mercede,    magno  quod  con- 

duxeris 

445  (8793)  certum  scio 


431  Non.  288  I  kas  veluti  aulas  cum  stercore  Ma  e:  et  11.  fenestras 
trad. :  em  L  ^  2  deiciam  dett. :  deiciant  scil.  servi  ci  Marx  hostium  11. 
sententiam  condicionalem  statuit  Ma  432  Non.  ^272.  ^417    "frange 

hostium   grato    Non.^     urge  v.   1.     re  istam  Non.^    perimus  11.  433 

Non.  358    '^percusserii'    in  Gnathonem    timidum    miles    invehitur  434 

Non.  36  nato  11.  "^rarefacti^  'i.  aqua  ferventi  ambusti'  Ma  435  Non.  384 
2  scil.  domna^ditcs  436  Non.  ^383.  -350  i  et  dornina 'Non.^  2  Postu- 
mium  quendam  Albinum  consulem  aut  a.  151  aut  a.  148  appellare  poe- 
tam  censet  Ma  437  Non.  238  nostros  et  attendere  de  re  11.  amicum 
admonet  Lucilius  438  Non.  383  progator  boni:  em.  dett.  e  lemmate 
rogare  439  Non.  36      I    cf.  Paul.  Fest.  45    catulus  genus  quoddam 

vinculi,  qui  interdum  canis  appellatur  collareque  II.  scil.  amatorem 
gloriatur  meretrix  (Ma) :  verba  poetae  (Cich.  159)  440  Non.  ^271.  -340 
tu  Non.^  '^interpellatus'  scil.  ianitor  a  meretrice  tale  Non.^  G  insidiis- 
que  (-aeque)  trad.  441   Non.  391      i    prominere  442  Non.  313 

I  quiete  poscente  11.  2  '^vitio'  "periculo'  de  pueris  agi  iudicat  Ma  443 
Non.  290  I  similes  scil.  meretricum  sunt  matronae  (Ma)  vel  virgi?ies 
ingenuae  (Cich.  163)  si:  sint  11.  2  acciperisne  11.  "dic''  444  Non.  274 
de  praedio  agitur  445  Non.  294     delatorem   alloquitur  dominus,  qui 


SATVRARVM   XXIX 


135 


esse   ita   ut    dicis :    nam    mihi    erant  de  illo  ex- 

plorata  omnia 

446  (881)      in   me  illis  spem  esse  omnem,    quovis  posse  me 

emungi  bolo 

447  (882  s)    -^-v-z-^-w-v^  hic  ubi  me  videt, 

subblanditur,  palpatur,  caput  scabit,  pedes  legit 

448  (884  s)    _  w  age    nunc  summam    sumtus    (sub)duc    atque 

aeris  simul 
adde  alieni 

449  (886)      hoc  est  ratio  ?    perversa    aera,    summa    est    sub- 

ducta  inprobe 

450  (887)      eodem  uno  hic  modo  rationes  (omnes)  subducet 

suas 

451  (888  s)  Hymnis,  velim 

te  id  quod  verum  est  credere 

452  (890)      perge  amabo,    ac,    si  pote,    face    dignam    me  ut 

vobis  putem 

453  (891  ss)  facio  (ilico) 

ad  lenonem  venio,  tribus  in  libertatem  miHbus 
destino 

454  (894)      Hymnis,  ego  animum  si  induco,  quod  tu  ab  in- 

sano  auferas 

455  (895  s)    Apollost  numen,  qui  te  antiquis  non  sinet 

deliciis  maculam  atque  ignominiam  inponere 

456  (898)      huc,  alio  cum  iter  haberet,  praeteriens  venit 

457  (900  s)    w  _  N^  _  v^  tu,  qui  iram  indulges  nimis, 

manus  a  muliere  abstinere  mehus  est 

458  (902)      favitorem  tibi  me,  amicum,  amatorem  putes 


infidi  dispensatoris  fraudes  iam  diu  cognovit  (Ma);  sed  cf.  Cich.  172 
446  Non.  36  me  illis :  mellis  11.  possem  emungi  volo  11.  senis  in  co- 
moedia  verba  agnovit  Ma  447  Non.  472    Fest.  210     \   vie  ubi  vidit 

Non.  Ma  scil.  dispensator  (cum  Ma)  yel  servus  in  comoedia  2  s.  p.  om 
Fest. :  s.  ( fur )  p.  Ma  signa  esse  culpae  et  malae  conscientiae  recte 
iudicat  Ma  448  Non.  283  i  {siib)duc  Leo^  856  i  s  alieni  simtil  \ 
adde  Ma  dispensatorem  dominum  iubere  censet  Ma,  servum  senem 
Cich.  (173)  449  Non.  74  est:  et  11.  450  Non.  399  hi  Qs  errationes  M. 
subduceret  11.,  scil.  dispensator  improbus  vel  servus  subducent  alii  451 
Non.  275      I   hiemis  G^     2  est  om  L^  452  Non.  369    potes  11.     dicit 

meretrix  453  Non.  289      i    (cito')  Mueller      3  destiner  11. :  veluti     in 

libertatem  vindico  scil.  fneretricem  (Ma)  454  Non.   330    hymnis  G^  : 

ighymnis  L:    gemis   hymnis  G^     sic  11.     tua  G     aut  inferas  L  455 

Non.  24  I  apolost  nonieri  11.  2  delicis  11.  minae  sunt  pueri  poetae  ini- 
mici  456  Non.  318  hunc  11.  457  Non.  325  i  ^auges'  2  abstinere 
a  muliere  11.         458  Non.  11  o   fabitorem  L 


136 


C.   LVCILIVS 


459  (903  s)    habeasque    (in)    animo ,    mi    admodum    causam 

gravem 
fore,  quae  me  ab  uUo  commodo  abducat  tuo 

460  (908)      tum  illud    epiphoni,    quod  etiamnunc   nobile  est 

461  (9095)    cum  amlcis,   quantum  est  inter  humanum  genus 

rerum,  quae  inter  se  coniungant,  communicat 

462  (912)      ut    nunc   (in)  hac    re  mihi  opem  atque  auxilium 

offeras 

463  (9185)    concedat  homini  id  quod  veht,  deleniat, 

corrumpat  prorsum  ac  nervos  omnis  eligat 

464  (920  s)    quapropter  certum  est  facere  contra,  ac  persequi 

et  nomen  deferre  hominis 


465  (953)      homini  amico  et  familiari  non  est  mentiri  meum 

466  (954  s)    _  mercede  quae  conductae  flent  aHeno  in  funere 

praeficae,    multo  et  capillos  scindunt  et  clamant 

magis 

467  (963  s)    quo  facetior  videare  et  scire  plus  quam  ceteri, 

pertisum    hominum,    non  pertaesum,    dicere  hu- 

manum  genus 

468  (965)      quoia    nam    vox    ex  te  resonans  meo  gradu  re- 

moram  facit  ? 

469  (970)  multis  indu  locis  sermonibus  concelebrarunt 

470  (971)  quae  quondam  populi  risu  res  pectora  rumpit 

471  (972)  calvus  Palantino    quidam  vir  non  bonus  bellp 

472  (973)  et   saevo  ac  duro  in  bello  multo  optimus  hostis 

473  (985  s)  deducta  tunc  voce  leo :  'cur  tu  ipsa  venire 

non  vis   huc?' 

459  Non.  315  versui  praecedenti  adhaesit  Dousa  i  mihiW.  grave  optt. : 
^necessarian^  amici  verba  potius  quam  amatoris  esse  contendit  Cich.  178S 
46oNon.  352  epitofoni  Y.  %c\\..  Socrates'^  (Cich.  178) :  'Ijtttpujvel'  etiam- 
tum  11.  etiamnum  J.  Dousa  461  Non.  36  I  quam  mihi  quantum  11. 
2  quae:  que  11.  coniungat  11.  462  Non.  360  7iti  Lachm.  petit  mulier 
ab  amatore  463  Non.  ^278     i  =  -269     2  =  ^301       i  vult  Non.^ 

2  prorsus  11. :  em  Leo  ^  ad  Non.^  'mores  adulatoris  describimtur'  Ma  464 
Non.  289     2  ^celatum  prod^re''  465  Lact.  inst.   6,  18,  6    (librorum 

XXVI— XXIX)  466   Non.   67    (libri   XXVII?)      i    {ut)    Mueller 

467  Fest.  273  2  hominetn  cod.  dicere  ferum  nam  genus  cod.  d.  aerum- 
namst  opus  Lachm.  468  Paul.  Fest.  276  cf.  Fest.  277  quaenam  trad. 
^re?norae  a  morando  dictae  469  Non.  275     (liber  XXX)     scil.  y<2- 

bulam  quandam  470  Non.    382     risu    res    Madvig:    oris   aures    11. 

^defetigaf  471    Non.    462    pallantino  U.,    turpiter  gesto  a.   137   cf. 

Appian.  Iber.  80  ss  non  bonus  Guyet:  nobilis  bonus  11.  472  Non.  ^285. 
^388  ac  Non.^:  ut  Non.^  ^nocenti^  473  Non.  289  ''deminutci  'sup>- 
pressd'    hunc  L^  G     verba  sunt  leonis  aegroti  ad  vulpeculam 


SATVRARVM    XXVI — XXX 


137 


474  (987)      sed  tamen  hoc  dicas  quid  sit,  sinoenu  molestum  est 

475  (988  s)    'quid  sibi  vult,  quare  fit  ut  intro  vorsus  et  ad  te 

spectent  atque  ferant  vestigia  se  omnia  prorsus  ?' 

476  (990)      sic  laqueis,  manicis  pedicis,  mens  inretita  est 

477  (992)      aut   operatum    aliquo  in  celebri    cum  aequalibus 

fano 

478  (993  s)    aut    cum    iter    est    aliquo    et    causam    conmenta 

vi(ai), 
aut    apud    aurificem,    ad  matrem,    cognatam,    ad 

amicam 

479  (995)      lana,  opus  omne  perit:  pallor,  tiniae  omnia  cae- 

dunt 

480  (996)      vir    mare    metitur  magnum  et  se  fluctibus   tradit 

481  (997)      iuratam  se  uni,  cui  sit  data  deque  dicata 

482  (998  s)    continuo,  simul   ac  paulo  vehementius  aura 

inflarit,  fluctus  erexerit  extuleritque 

483  (1000)    sed    quid    ego    haec  animo  trepidanti  dicta  pro- 

fundo  ? 

484  (looi)    _  vj  w  _ 'ruis  hoc,  et  colHgis  omnia  furtim' 

485  (1002)    'quom    me   hoc   tempore,    nugator,    cognoscere 

non  vis 

486  (1004)    praeservit,  labra  delingit,  delenit  amore 

487  (1008)    quantum    haurire    animus    Musarum    e    fontibus 

gestit 

488  (1009)    producunt    me    ad    te,    tibi    me    haec    ostendere 

cogunt 

474  Non.  143    sit:   est  11.:  rest  Lachm.    noenum  11.    respondet  vulpecula 

475  Non.  ^303.  ^402  2  cf.  Porph.  Hor.  epist.  i,  i,  74  loquitur  vul- 
pecula  I  intra  Non.*  et  ad  te  lunius :  aetate  Non.^ :  tit  ad  te  Non.^ 
2  spectant  vel  expectant  Non.^  boni:  expectent  Non.^  G  ferent^on."^  YJ^ 
sed  omnia  Non.*:  07nnia  se  Non.^  prosus  Non.'  L^  476  Non.  350 
''quibtis  manus  vinciuntur'  mens  scil.  eius  qui  amat  477  Non.  523 
operat  11.:  'deos  religiose  et  cum  summa  veneratione  litatu77i  scil.  it 
mulier  in  om  Guelf.  478  Non.  522  i  scil.  mulier  479 
Non.  ^272.  ^462  fallor  Non.  ^  480  Non.  350  est :  et  se  codd. 
tradidit  11.  481  Non.  287  iuratam  scil.  coniugem  relinquit  maritus 
deque:  adaeqitae  11.  482  Non.  297  2  erexit  11.  fabulam  narrari  de 
Aegialea  Diomedis  uxore  infida  censet  Marx  483  Non.  408  trepidante 
codd.  484  Non.  *  273.  "380  et:  est  Non.  '  v.  1.  '^aufers  ^c\\.  serve 
infide  485  Non.  35  quam  11.  '^nugis  perturbator'  de  servo  dominum 
se  cognoscere  negante  486  Non.  278  delicit  11.  scil.  meretrix  atfiatorem 
tristem  487  Non.  ^317.  ^319  quanio  Non.  ^  aurire '^on.^  Vi..  praeter 
Guelf.,  sed  Non.  versum  in  littera  h  posuit  animas  Non.  ^  et  fontia  Non.  * 
intellege :  tantttm  ingeniivires  susiinere  non posszini  {M.2i).  sed  cf .  Cich.  184 
488  Non.  373  'foras  educunf  scil.  amici,  veluti  ad  Scipionem  quem 
Lucili  saturis  offensum  esse  Horatius  (sat.  2,  i,  67)  negat  (Ma),  de  C.  Sem- 
pronio   Tuditano    consule    a.   129    cogitat    Cich.   183 


j  ■}§  C.    LVCILIVS 

489  (loio)  neminis  ingenio  tantum  confidere  oportet 

490  (loii)  gratia    habetur    utrisque,    illisque    tibique  simitu 

491  (1012)  et  sua  percipere(t)  retro  rel(l)icta  iacere 

492  (1013)  et  sola  ex  multis  nunc  nostra  poemata  ferri 

493  (10 14)  idque  tuis  factis  saevis  et  tristibus  dictis 

494  (1015)  gaudes,  cum  de  me  ista  foris  sermonibus  differs 

495  (1016)  et  male  dicendo  in  multis  sermonibus  differs 

496  (1017)  haec    tu    me    insimulas  ?    nonne    ante    in  corde 

volutas 

497  (1019)      quid  tu  istuc  curas,    ubi  ego  obUnar  atque  vo- 

luter? 

498  (1020)      quid    servas    quo    eam,    quid    agam  ?    quid    id 

attinet  ad  te  ? 

499  (1021)      quod  tu  a(lios)  laudes  culpes,  non  proficis  hilum 

500  (1022  s)    hic  ut  muscipulae  tentae  atque  ut  scorpios  cauda 

sublata 

501  (10245)    inprobior  multo  quam  de  quo  diximus  ante: 

quanto  blandior  haec,  tanto  vehementius  mordet 

502  (1026)  omnes  formonsi,  fortes  tibi,  ego  inprobus.    esto 

503  (1027)  summatim  tamen  experiar  rescribere  paucis 

504  (1028)  cui  sua  conmittunt  mortah  claustra  Camenae 

505  (1029)  sicuti  te,  qui  ea  quae  speciem  vitae  esse  putamus 

506  (1030)  nohto  tibi  me  male  dicere  posse  putare 

507  (103 1)  et  Muttonis    manum  perscribere  posse  tagacem 


489  Non.  143  Prisc.  GL  II  207  ing-emum 'Non.lL  f antttm  ±^on.:  quem- 
quam  Prisc.  sci\.  quam  tuo,  amice  490  Non.  175  tibique\\i.VL\\x%:  sibi 
quae  11.  simetu  Leid. ' :  '^simtiC  i.  a  Lucilio  atnicis  et  amico,'  carminum 
arbitro  subtilissimo  491  Non.  326  perciperet  scil.  aemulus  ^sordere^  '^neg- 
lectaesse''  492^0^.303  '^laudari  493^0^.^388.^409  itaque^^on."^ 
boni  sevis  factis  Non. '  scil.  consequi  vis  ut  risum  excutias  (Ma)  494 
Non.  284,  14  loquitur  adversarius  'diffamas'  'divulgas'  495  Non.  284,23 
idem  loquitur  496  Non.  420     Lucilii  verba    i^uimilas  11.    'cogitatione 

perquiris''  497  Non.  420     adversarius    loquitur    ad  poetam  498 

Non.  387     ''sollicite  et  suspiciose  observas'  499  Non.  121      tu  a(lios} 

Leo'^:  tua  11.:  tu  (nunc^  Ma  lades  boni:  laedas  ci  Cich.  194  'breve 
quodda^n  500  Non.  ^181.   -266.   '^385      I   miiscipula  Non.^-'-    tantae 

Non.^:  contet7tal>ion.^:  'extensaP  z^^omNon.''-  aque  li^on.^  scorpius 
Non.  ^  2  'erectcL  501  Non.  327,  11  'saevior  L,  Accium  carpi  censet 
Cich.    203  502  Non.   ^306.  ^327,  14    formosi  11.  praeter  L^      ergo 

Non.  ^  'divites'  503  Non.  296  experire  scribere  L  504  Non.  249 
cui:  quoi  Lachm. :  quia  11.  'credtmt'  'permittunt'  scil.  is  Musarum 
antistes  est  Ma,  Accio  vel  Acci  poetae  statuae  in  Ca79ienarum  aede  positae 
Cich.   (205  s)  505  Non.    173     'specimeti'    'exemplar'     putamtis  esse  11. 

comoediarum  argumenta  significantur,  comicus  appellatur  poeta,  Afranius, 
ut   videtur  Cichorio  19655  506  Non.  505  507  Fest.  359  Paul. 

Fest.  358  Non.  408  onustonis  Fest.  apogr.  Polit. :  ?nusconis  Non.  manu 
Non.     tagen    Fest. :    'furibundam'    de   Q.   Titio    Muttone    cf.   Cich.   207  5 


SATVRARVM    XXX 


139 


508  (1032)      hoc    etiam    accipe    quod    dico:    nam    pertinet 

ad  rem 

509  (1033)      quem  scis  scire  tuas  omnes  maculasque  notasque 

510  (1034)      quem  sumptu(m)  facis  in  lustris,  circum,  oppida 

lustrans 

511  (1035)      nunc,  Gai,  quoniam  incilans  nos  laedis,  vicissim 

512  (1036)      si    liceat    facere    et   iam    hoc   versibus    reddere 

quod  do 

513  (10375)    quin  totum  purges,    devellas    me  atque  deuras, 

exultes  (et)  soUicites 

514  (i03gs)    cuius  vultu  ac  facie,  ludo  ac  sermonibus  nostris 

virginis    hoc   pretium    atque    hunc    reddebamus 

honorem 

515  (10433)    '^tune  iugo  iungas  me?  anne  et  succedere  aratro 

invitum  et  glebas  subigas  proscindere  ferro  ? 

516  (1047)      haec  vestimentis  maculosis:    tum  aspice  (s)is  te 

517  (1048)      sublatus  pudor  omnis,  licentia  fenus  refertur 

518  (1050)      quid    dare,    quid    sumti  facere  ac  praebere  po- 

tisset 

519  (1051  s)    quid    vero    est,    centum  atque  ducentum  possi- 

deas  si 
raiha 

520  (1053)      Maximus   si  argenti  sescentum  ac  mille  reliquit 

521  (1054)      non    numquam    dabit   ipsa    aetas,    quod  possit, 

habendo 

522  (1059)      hoc  missum  facies,  illo  me  utere  libente 

523  (1060)      unus  constemi  nobis,  vetus,  restibus  aptus 

508  Non.  240  '^audi'  509  Non.  ^350.  "354  guem  sdl.  eum  te  horrere 
apparet,  i.  poetam  sci  Leid.  bis  maculas  notasque  Non.  ^  L-^  G  510 
Non.  335     '^lupanaribtis'     veluti   scortator     circum    adv.    Leoni  511 

Non.  125  gat  et  vicissem  L  'increpans'  512  Non.  278  511  et  512 
continuavit  Ma     'dico'  scil.  sermone  pedestri.     sed  cf.   Cich.    195  513 

Non.  300  Lucilius  adversario  se  tradit  carpendum  (Ma)  i  debellas,  d^lel- 
las  optt.      2  'gestu  vel  dictu  iniuriam  facias'  514  Non.   ^320.  ^366 

1  /«<£?«  Non.^  2  verginis  Non.^  L^  Non.^  L  'praemiuni  reddimus  Non.^ 
515  Non.  401  I  ante  11.:  Anytel  Leo^  (857)  2  'cogas'  516  Non.  350 
haec  i.  amica  tua  517  Non.  385  'remotus'  licentia  in  tabulas  accepti 
refertur  ut  faenus  i.  lucrum  (Ma)  518  Non.  484  "sumptus'  scil.  ainator, 
computat   meretrix  519  Non.  493,  33       i  atque  Leo^  (852):  ac  11. 

2  militim  11.  520  Non.  493,  31  cum  antecedenti  coniunxit  Mueller 
Maximima  Scipionis  Aemiliani  fratrem  esse  mortuum  a.  fere  130  statuit  Ma 
argentis  11.  de  summa  cf.  Marxii  comment.  p.  335  s  521  Serv.  auct. 
Verg.  georg.  3,  159  prosit  ci  Lachm.  522  Non.  348  hoc  scil.  vitiutn, 
illo  i.  praecepto  bono  a  me  dato  metu  tenere  G  ^ :  metutere  L  ^  libenter  11. 
523  Non.  235  umis  scil.  lectus  in  cena  sordida  consternit  11.  novis  11. 
pestibus  L     'conligatus' 


140 


C.    LVCILIVS 


524  (1061)      culcitulae  accedunt  privae  centonibus  binis 

525  (1062)      ciauda   una    est   pedibus    cariosis  mensula  vino 
625a  (1063)    deblaterant,  plennus  bonus  rusticus  concinit  una 

526  (1064)      ipso   cum  domino  calce  omnis  excutiamus 

527  (10653)    illo  quid  fiat,  Lamia  et  Pitto  oxyodontes 

quod    veniunt,    illae    gumiae    vetulae    inprobae 

ineptae  ? 

528  (1067)      quis  totum  scis  corpus  iam  perolesse  bisulcis 

529  (1068)      contra  haec  invitasse  aut  instigasse  videntur 

530  (1069)      cuia  opera  Troginus  'calix'  per  castra  cluebat 

531  (1070)      serus  cum  eo  medio  a  ludo  bene  potus  recessit 

532  (1073  s)    'scito  (et)enim  bene  longincum  mortalibus  mor- 

bum 
in  vino  esse,  ubi  qui  invitavit  ciapsilius  se' 

533  (1075)      omnia    tum    endo  muco  videas  fervente  micare 

534  (10763)    pulmentaria,   ut    intubus    aut    aliquae   id    genus 

herba, 
et    ius    maenarum.     bene    habet    se ,    mictyris 

haec  est 

535  (1079)      ut  semel  in  Caeh  pugnas  te  invadere  vidi 

536  (io8os)  sicubi  ad  auris 

fama  tuam  pugnam  (prae)claram  adlata  dicasset 

537  (1082  s)    quantas    quoque    modo    aerumnas    quantosque 

labores 
exanclaris 


524  Non.  35  culcituae  L:  ^tori  lecti^  accendunt  L  ita  ut  sex  in  uno 
lecto  collocati  fuerint  convivae  (Ma)  525  Non.  83  plauda  11.  '^vetustis' 
mensu  iabino  Florentin. :  mensiilibano  rell. :  em  Turnebus :  mensula  nobis 
Ma.  cf.  Leo^  841  525^  Non.  96  ^oblocuntur'  '^ confingtmt'  praecessit  f ere : 
quidquid  inepte  (Ma)  blennus  lunius  propter  ^Xewoi;  sim. :  'parum  emunctae 
naris'  526  Non.   298      ^excludamus^    ''deiciamus^  527  Non.    117 

I  Bitto  Ma  ixiodontes  11.  (cf.  Ma  ad  1.)  2  gemiae  illiae  11.  ''gulosae'  528 
Prisc.  GL  II  488  'quibu^  iam  corpus  Lachm.  scil.  czim  tenera  essent 
aetate  529  Non.  321      haec  scil.  sordes  et  corporis  turpitudo  530 

Non.  ^81.  ^87  yw/aNon.*:  'cuius'  cf.  Cich.  215  531  Non.  157  secusW.. 
a  Lachm. :  ac  11.  532  Non.  321  vinolenti  verba  i  cibo  [cito  L)  bene 
enim  codd. :  em  Muretus :  scibo  {ego)  enim  bene  Ma  2  'replevif 
533  Non.   348     i.  endo  mycho     'per    vices   sine   ordine  moveri^  534 

Non.  ^137  I  =  Non.  ^209  l  entibus  Non.  *  aliqua  et  id  Non.  ^: 
aliquod  Non.  ^  2  mictilis  G^:  7tiystila  Lachm. :  jj,ooTiXi(;  Buech. :  'mis- 
cellanea'  Ma    cf.  Cich.  217S  535  Non.  323     pugnas  Caeli  Ma.  sed 

cf.  Cich.  187  ss,  qui  de  C.  Semproni  Tuditani  bello  Histrico  agi  coniecit 
'adpetenter  incipere'  536  Non.  287  i  auriW.  2  clarans  Lipsius:  claratn 
{mi)  Baehr.  Norden    adlatam  sim.  trad.  'nuntiasset'  "indicassef  537 

Non.  292      I   quotque  I.  Dousa     2  'perpessus  eris'' 


SATVRARVM    XXX      LIBRI    INCERTI 


141 


538  (1084)      haec    virtutis   tuae  (c)artis  monumenta  locantur 

539  (1085)      et  virtute  tua  et  claris  conducere  cartis 

540  (1086  s)  et 

(h)is  te  versibus  interea  contentus  teneto 

541  (1088)      accipiunt  leges,  populus  quibus  legibus  exlex 

542  (1089)      quanti  vos  faciant,  socii,    quom  parcere  possint 

543  (1093)      insperato    abiit,    quem  una  angina  sustuHt  hora 

544  (1097)      est    illud    quoque    mite    malum   blandum  atque 

dolosum 

545  (1107S)    ante  fores  autem  et  triclini  limina  quidam 

perditus  Tiresia  tussi  grandaevus  gemebat 

546  (1113S)    armamenta  tamen,  malum,  vel(a),  omniaservo: 

funis   enim  praecisus  cito  atque  anquina  soluta 

547  ( 1 1 1 9  s)    aurum  atque  ambitio  specimen  virtutis  utrique  est : 

tantum  habeas,  tantum  ipse  sies  tantique  habearis 

548  ( 1 1 2  I )      baronum  ac  rupicum  squarrosa,  incondita  rostra 

549  (ii22s)  bene  cocto  et 

condito,   sermone  bono,    et,  si  quaeris,    libenter 

550  (1130)      _  <^  w  Cecilius  pretor  ne  rusticus  fiat 

551  (1138SS)  Comelius  Publius  noster 

Scipiadas  dicto  tempus  quae  intorquet  in  ipsum 
oti  et  deUciis,  luci  effictae  atque  cinaedo,  et 
sectatori  adeo  ipse  suo,  quo  rectius  dicas. 
ibat    forte    domum.    sequimur    muhi    atque  fre- 

quentes      5 

538  Non.  340  virtutis  haec  11.  539  Non.  274  '^convenire'  cf.  Cich.  185 
540  Non.   264  541   Non.    10     ^qiti  sine   lege  vivit' .     sed  cf.  frg.  39 

erret  exlex  et  Cich.  211  s  542  Non.  370     com-  11.     ''veniam  dare  .  ad 

rem,    Fregellanim    sediiionem,    cf.  Cich.  208  ss  543  Non.  35     abit  11. 

scil.  Scipiol  Cich.  212  s  544  Non.  343  est:  et  11.  agitur  de  mulierum 
ingenio  545  Don.  Ter.  Eun.  336  (libri  incerti)  coUocandi  videntur 
Marxio  1.  VI  post  v.  250  i  triclinii  11.  qtiidevt  II.  2  tyresiatus  v.  1. 
describitur  convivium  sordidum  546  Non.  536     libro  III  tribuit  Var- 

gesius  I  velum  Mueller  2  anchora  11. :  of^o^va,  Maqueus  quo  antemna 
ad  malura  adstringitur'  Ma  547  Schol.  luv.  ^  i,  106.  ^3,  143  I  ambi- 
tiosum  Schol.  ^ :  ambitiost  Lachm.  speciem  Schol.  ^  utrumque  I.  Dousa : 
utrimque  Lachm.  2  quantam  h.  ci  F.  Dousa  ad  rem  cf.  Cich.  333  s 
548  Fest.  329  Paul.  Fest.  328     varonum  cod.     'squalente  barba'  549 

Cic.  ^fin.  2,  25  ^Att.  13,  52,  i  'fruimur',  a  quo  pendent  substantiva 
cocto,  condito,  s.  suppl.  Marx     et  om  Cic.  ^  11.  550  Varr.  ling.   7,  96 

Diom.  GL  I  452  (libro  V  ante  v.  210  tribuit  Ma)  pretor  om  Varr.  cod. 
fias  V.  1.  Praenestinorum  sermo  irridetur  551  Fest.  294  2  dicto  a  dictare 
3  delicis  cod.  4  ipsi  cod.  interpretatur  Marx :  '(si  quaeris,  quid  agam)  : 
ego  Lucilius  poeta  dicto  ea  quae  Cornelius  noster  Scipio  tempus  in  ipsum 
oti  intorquet  et  deliciis  suis,  luci  suae,  atque  adeo  (quo  vocabulo  rectius 
dicas)  cinaedo  ipse  suo  et  sectatori' :  contradicit  Leo  ^8575 


142 


C.   LVCILIVS 


552  (1145)      cretatumque  bovem  duc  ad  Capitolia  magna 

553  (1147)      cui,  si  coniuret,  populus  vix  totus  satis  sit 

554  (1157)      durum  molle  voras,  fragmenta  interficis  panis 

555  (1160)      ergo  praetorum  est  ante  et  praeire  v^  _  v, 

556  (1161)      et  pedibus  laeva  Sicyonia  demit  honesta 

557  (1174  ss)  fingere  praeterea,  adferri  quod  quisque  volebat. 

illum  sumina  ducebant  atque  altilium  lanx, 
hunc  pontes  Tiberinus  duo  inter  captus  catillo 

558  (11 85)      haec  odiosa  mihi  vitiligo  est.    'numdolet?'  inquit 

559  (1186)      haec  inbubinat,  at  contra  te  inbulbitat  (ille) 

560  (1187)      haerebat  mucro  gladium(que)   in  pectore  totum 

561  (1191S)    hunc    catapiratem  puer  eodem  deferat  unctum, 

plumbi  pauxillum  rodus  linique  mataxam 

562  (1193)      Hymnis,  cantando  quae  me  adseruisse  ait  ad  se 

563  (1195)      inguen  ne  existat,  papulae,  tama,  ne  boa  noxit 

564  (1205)      magna  penus  parvo  spatio  consumpta  peribit 

565  (1207)      mantica  cantheri  costas  gravitate  premebat 

566  ( 1 2 1 5  ss)  nam    veluti    intro    aliud    longe  esse  atque  intus 

videmus, 
sic  (item)  "^apud  te'  aliud  longe  est,  neque  idem 

valet  "^ad  te' : 
'intro'  nos  vocat  ad  sese,  tenet  Hntus'  (apud  se) 

552  Schol.  luv.  10,  66    ^candidun^    ducit  codd. :  de  gaudio  agitur  publico 

553  Char.  GL  I  217  554  Non.  449  interjicit  codd.  agitur  de  meretrice 
voraci  555  Varr.  hng.  5,  80  556  Paul.  Fest.  337  scil.  mulier  in 
grabato  adsidens  557  Macr.  sat.  3,  16,  17  (collocandi  versus  1.  XX 
ante  569)  i  fingere  (inf.  hist.)  scil.  cocus  vafer  3  tiberinos  codd.  558 
Paul.  test.  369  vituligo  Thewrewk:  ^in  corpore  hominis  macula  alba, 
quam  Graeci  dLK<pbv  vocanf  inqidt  scil.  medicus  vel  fiutrix  anctllave 
559  Paul.  Fest.  32  contulit  cum  1.  XXIX  v.  866  Lachm.  ''memtruo 
sanguine  inquinatur'  'puerili  stercore  inquinat'  560  Non.  208  muero  v.  1. 
ad  gladiatorum  1.  IV  narratam  pugnam  rettulit  Ma  (post  v.  159)  561 
Isid.  orig.  19,  4,  10  2  =  Fest.  265  Hbro  III  attribuerunt  edd.  i  hanc 
Sangerm. :  /??<<:  Scal.  cataporatem  (-portem)  11.:  '^lineamcum  tnassa  phimbea, 
qua  maris  altitudo  temptatur'  pueri  Sang.  deforet  (-fore)  11.  unctum 
Guelf. :  eum  Sang.  imperat  navis  dominus  2  paucillum  Sang. :  paxillum 
Fest.  cod.  rudus  Isid. :  'aes  imperfeciun^  lineque  Guelf.  matexam  Fest. 
cod. :  %lomum  non  filum'  Ma  562  Serg.  in  Don.  GL  IV  564  quxie 
me:  quem  11.  563  Fest.  360  Paul.  Fest.  361  de  corpori  senectute 
comipto  parcendo  agi  videtur  Marxio  "^Poopcuv'  'ta^na  .  .  .  cum  labore 
viae  sanguis  in  crura  descendit  et  tumorem  facif  ajta^  £lpY][J.£vov  bova 
Paul.  Fest.  30  ubi  sic  explicatur :  .  .  .  'cruruni  quoque  tumor  viae  labore 
collectus'  564  Non.  219  Prisc.  GL  II  ^  170.  ^261  pervo  f-osj  Non.  optt. 
565  Porph.  Hor.  sat.  i,  6,  106  libro  III  tribuit  Dousa  (cf.  v.  109)  'pera^ 
canthari  codd.  566  Char.  GL  I  1 1 1  i  veluti  N  ^ :  velut  N  *  Colon.  deperd. 
2  (et^  I.  Dousa  se  longe  aliud  esse  N :  te  longe  ahd  est  Dousa  neq. 
eadem  N  ad  se  Lachm.  3  vocas  N :  vocat  Dousa  int  N :  intus  {apud 
se^  Dousa     vocat,  at  sese  t.  i.  Ma 


SATVRARVM       LIBRI    INCERTI 


143 


567  (12 19)      _ww  nemo   hic    vindicias    neque  sacra  veretur 

568  (1220)      nequam  aurum    est,  auris  quodvis   vehementius 

ambit 

569  (1221)      nequam    et    magnus    homo,    laniorum    immanis 

canes  ut 

570  (1227)      nunc  ad  te  redeo,  ut,  quae  res  me  impendet,  agatur 

571  (i228ss)nunc    vero    a    mani    ad    noctem,    festo    atque 

profesto 
totus  item  pariterque  die  populusque  patresque 
iactare  indu  foro  se  omnes,  decedere  nusquam, 
uni  se  atque  eidem  studio  omnes  dedere  et  arti, 
verba  dare  ut  caute  possint,  pugnare  dolose,  5 
blanditia  certare,  'bonum'  simulare  'virum'  se, 
insidias  facere,  ut  si  hostes  sint  omnibus  omnes 

572  (1235  ss)o  lapathe,  ut  iactare,  nec  es  satis  cognitu  qui  sis! 

in  quo  Laelius  clamores,  sophos  ille,  solebat 
edere,  compellans  gumias  ex  ordine  nostros 

573  (1238SS)  'o  Publi,  o  gurges  Galloni,  es  homo  miser'  inquit. 

'cenasti  in  vita  numquam  bene,  cum  omnia  in  ista 
consumis  squilla  atque  acupensere  cum  decimano 

574  (1245)      _  w  w  _  palmisque  misellam  depuviit  me 

575  (1248)      permixi  lectum,  inposui  pede  pellibus  labes 

576  (1250 s)    pistricem  valida(m),  si  nummi  suppeditabunt, 

addas,  empleuron,  mamphulas  quae  sciat  omnis 

577  (1253)      plure  foras  vendunt  quod  pro(inde)  minore  (erat) 

emptum 

567  Fest.  376  ''res  eas  de  quibus  controversia  esf  sacra*  Politiani  apo- 
graphon  568  Fest.   165  Paul.  Fest.   164     amhiat   Festi  apogrr.    duo 

Festus  duas  Sinnii  Capitonis  exhibet  interpretationes,  aut  auris  laedi 
inaurium  pondere,  cum  mollissima  auris  pars  incidatur,  aut  hominum  aures 
auri  poUicitationibus  resistere  non  posse  569  Van.  ling.  7,  32  imnianes 
trad.  Va«w'  570  Fest.  i6i  571  Lact.  inst.  5,  9,  20  (Hbro  I  tribuit 
I.  Becker)  i  a  mani  (amant)  duo:  a  mane  rell.  2  dies  boni  t,  foro  se 
unus:  foros,  foro  set,  forum  se  rell.  opponuntur  inter  se  prisca  vitae 
consuetudo  atque  inertia  aevi  Luciliani  572  Cic.  fin.   2,  24    (libro  V 

post  V.  194  attribuerit  Ma)  loquitur  Stoicorum  aliquis  veluti  Q.  Mucius 
Scaevola,  Laelii  gener,  in  soceri  a.  129  defuncti  honorem  i  ut:  et  Erlang. 
''iactaris'  quis  Erl.  2  cognitu  laelius  codd.  3  gjiimas  Vat.  Erl.  573 
Cic.  fin.  2,  24  cf.  schol.  Hor.  sat.  2,  2,  47  ponendum  videtur  1.  V  post 
V.  194  i  miseri  praeter  unum  (e  corr.)  omnes  2  cenastis  11.  praeter  unum 
isto  unus  3  accubans  f-antj  aere  11.  decimacio  duo  574  Paul.  Fest.  70 
depuvitv.  1.:  '^cecidif  575  Porph.  Hor.  sat.  i,  6,  22  permihi  11.  pedem  11. 
habes  11.:   labem  L  Dousa  576  Fest.  142  cf.  Varr.  ling.  5,  138     2   £|jl- 

nXsopov  adi.  '^panis  Syriaci  gentis,  quod,  ut  ait  Verritis,  in  clibano  ante- 
quam  percoquatur  decidit  in  carbones  cineremqui  577  Char.  GL  I  ^  109. 
* 2 II    plura  foras  venti  Char.  ^ 


144 


C.    LVCILIVS 


578  (12555)    porro    homines    nequam ,    malus    ut    quartarius, 

cippos  ♦ 
coUegere  omnes 

579  {1259)  prima  Papiria  Tusculidarum 

580  (1260)      Privemo  Oufentina  venit  fluvioque  Oufente 

581  (1267)      podicis,  Hortensi,  est  ad  eam  rem  nata  palaestra 

582  (1270)      purpureamque     uvam    facit    albam    pampinum 

habere 

583  {1273 s)  quamvis  bonus  ipse 

Samnis,  in  ludo  ac  rudibus  cuivis  satis  asper 

584  (1276)      quem  praeclarus  helops,    quem  Aegypto  sargus 

movebit 

585  (1280)      'quid  Decius  ?  Nuculam  an  confixum  vis  facere?' 

inquit 

586  (1282  s)    quidni    et    scruta    quidem    ut    vendat  scrutarius 

laudat, 
praefractam     strigilim ,     soleam    inprobus    dimi- 

diatam 

587  (1284SS)  quis    hunc    currere    ecum    nos    atque    equitare 

videmus, 
his  equitat  curritque.     ocuUs  equitare  videmus : 
ergo  oculis  equitat 

588  (1288)      quod    sumtum    atque    epulas     victu    praeponis 

honesto 

589  (1291)      (qua)  Rhodus  Carpathium  in  pelagus  se  inclinat 

apertum 

578  Fest.  258  I  ^mulio  mercennaritis,  quod  quartam  partem  quaestuus 
capiebat'     2  colligere  cod.    scil.  utpote  fures  in  via  publica  prope  urbem  sita 

579  Schol.  Bob.  Cic.  Planc.  p.  254    Papiria  scil.  tribus     tus  olidarum  11. 

580  Fest.  194  offentina  unum  apogr. :  oufendina  rell.,  scil.  tribus  suf- 
fragii  ferendi  causa.  ceterum  cf.  Cich.  336 ss  ofenie  apographa  581 
Porph.  Hor.  carm.  i,  27,  i  ptidicis  11.  factci  582  Cledon.  GL  V  40 
facit  scil.  aiitumnus  583  Cic.  de  orat.  3,  86  coUocandos  esse  versus 
post  libri  IV  v.  158  et  verba  esse  Pacideiani  cogn.  Dousa  cuivis,  civis, 
cuius  sim.  codd.  584  Fest.  322  '^pisci  genus'  'cui  salivam  movebit'  Ma 
585  Cic.  de  orat.  2,  253  praecedunt:  ambigua  sunt  in  primis  acuta  atque 
in  verbo  posita,  non  in  re  .  .  .  ut  illud  Africani,  quod  est  apud  Lttcilium 
spaedius  mutili  nuculan  conficere  inquit  mutili  586  Gell.  3,  14,  8 
ponendum  lib.  X  post  v.  388  i  vendat  et  scrutarius  II.  YP'^'^°'^*"^*'l? 
2  praefactam  v.  1.  strigilim  Char.  GL  I  126:  strigilem  Gell.  11.  587 
Gell.  18,  5,  8  Non.  106  Macr.  sat.  6,  9,  11  i  quis:  nempe  Macr.  hinc 
Gell.  plerique  equum  v.  1.  nos  atque  ego  Macr.  unus :  non  aquae  Non.  11. 
videbat  Non.  II.  2  om  duo  Gell.  588  Gell.  4,  16,  6  Non.  501  (libr.  I — VII) 
sunipttim  Non.  11.:  sjcmptu  Gell.  unus  dictu  Non.  II.  praepones  Non.  U. 
chonesto  Guelf.  Non.  589  Porph.  Hor.  carm.  i,  7,  i  (libri  XIV,  col- 
locandus  videtur  post  v.  466)     (    )   add.  Marx    Carpathium  Rhodus  edd. 


SATVRARVM       LIBRI    INCERTI 


145 


590  (12945) servandi  numeri  et  versus  faciendi, 

nos    Caeli    Numeri    numerum  ut  servemus  mo- 

dumque 

591  (13 14)      tum    lateralis   dolor,    certissimus    nuntius  mortis 

592  (1319S)  velut  olim 

auceps  iile  facit  clam,  inproviso  insidiisque 

593  (1323)      vicimus,  o  socii,  et  magnam  pugnavimus  pugnam 

594  (1326SS)  virtus,  Albine,  est,  pretium  persolvere  verum 

quis  in  versamur,  quis  vivimus  rebus,  potesse, 
virtus  est,  homini  scire  id  quod  quaeque  habeat  res, 
virtus,  scire,  homini  rectum,  utile  quid  sit,  honestum, 
quae  bona,  quae  mala  item,  quid  inutile,  turpe, 

inhonestum,       5 
virtus   quaerendae  finem  re  scire  modumque, 
virtus  divitiis  pretium  persolvere  posse, 
virtus  id  dare  quod  re  ipsa  debetur  honori, 
hostem  esse  atque  inimicum  hominum  morumque 

malorum, 
contra  defensorem  hominummorumquebonorum,  10 
hos  magni  facere,  his  bene  velle,  his  vivere  amicum, 
commoda  praeterea  patriai  prima  putare, 
deinde  parentum,  tertia  iam  postremaque  nostra 

595  (1340)      vis    est    vita,    vides,  vis  nos  facere  omnia  cogit 

596  (13423)    uno  oculo,  pedibusque  duobus,  dimidiatus 

ut  porcus 

597  (1347)      ut    petimen    naso   aut  lumbos  cervicibus  tangat 


598  (1375  s)  Sisyphus  versat 

saxum  sudans  nitendo  neque  proficit  hilum 

590  Char.  GL  I  78  cf.  GL  VII  206  (libro  XXX  post  v.  1078  tribuit  Ma) 
I  s  ^^  —  Ntimeri  Dousa  e  Colon.  deperdito :  om  N  2  modttmqiie  Dousa : 
perierunt  in  N,  sed  que  legit  Charisii  editor  princeps.  numeris  et  necessilate 
coactus  genetivo  posuit  casu  nomen  amici  poeta,  quod  nisi  genetivo  casu 
et   vocativo    numeris    adaptari    non    poterat    (Ma)  591    Max.  Victorin. 

GL  VI  217  collocandus  1.  V  post.  v.  igo  592  Serv.  auct.  Aen.  12,  5 
I  olli  11.  2  clam:  citm,  eurn  11.  593  Don.  Ter.  Eun.  ^899  Ad.  '843  cf.  859 
ocius  vel  0  cives  Don.  -  ptignam  ad  rem  Veneream  spectare  exponit  Don. 
594  Lact.  inst.  6,  5,  2  6  =  Lact.  inst.  5,  6,  7  7  =  5,  6,  10  12  =  5,  6,  18 
(hoc  amplissimum  frgm.  attribuendum  libro  XVII  post  551)  I  quis  fuerit 
Albinus  iste  quem  ut  avarum  hominem  poeta  castigat  non  liquet.  cf.  Cich. 
349  ss  6  rei  11.:  em  Lachm.  11  magni  facereV&ns.:  magys yacere  unus  : 
magnificare  rell.      12  patriae  11.  595  Varr.  ling.  5,  63  596  Gell.  3, 

14,  8  (hbro  XV  tribuendi,  post  v.  483)  l  dimiditus,  dimidius  11.  signi- 
ficari  videtur  Cyclops  597  Fest.  209  'laudatur  equi  caput  breve,  ardua 
cervix'  598  Cic.  Tusc.  i,  10  Non.  121.  353  sisyphius  11.  aut  Lucilio 
tribuendi  aut  Ennio 

Diehl,  Poetarum  Romanorum  veterum  rell.  lO 


j^^  HOSTIVS         A.    FVRIVS    ANTIAS 

HOSTIVS 

BELLVM    HISTRICVM 

1  (2  Baehr.)  percutit  atque  hastam  pilans  prae  pondere  frangit 

2  (3)  sententia  praesto 

pectore  pilata 

3  (4)  saepe  greges  pecuum  ex  hibernis  pastibus  pulsae 

4  (5)  non  si  mihi  Hnguae 

centum  atque  ora  sient  totidem  vocesque  liquatae 
6   (6)  dia  Minerva  (simul),  simul  autem  invictus  Apollo, 
arquitenens  Latonius 

A.  FVRIVS  ANTIAS 

1  (i   Baehr.)  sanguine  diluitur  tellus,  cava  terra  lutescit 

2  (2)     omnia  noctescunt  tenebris  caliginis  atrae 

3  (3)     increscunt  animi,  virescit  volnere  virtus 

4  (4  s)  sicut  fulica  levis  volitat  super  aequora  classis, 

spiritus  Eurorum  viridis  cum  purpurat  undas 

5  (6)     quo  magis  in  patriis  possint  opulescere  campis 

Q.  VALERIVS  SORANVS 

1  (i   Baehr.)  vetus  adagio  est,  o  Publi  Scipio 

2  (2)  Accius  Hectorem  nollet  facere,  Hectora  mallet 


1  Serv.    auct.  Aen.    12,    121     (liber    prirnus)    ^figens'  2  Serv.  1.1. 

2  '^fixt^  ''stabilis'  3  Prisc.  GL  II  270  (Hostilius  in  I  annali)  4 
Macr.  sat.  6,  3,  6  (liber  secundus)  imitatus  est  Verg.  georg.  2,  43 
5  Macr.  sat.  6,  5,  8    (   >  add.  Haupt 

1 — 5  Gell.  18,  II  (sub  rubrica:  verba  ex  carminibus  Furi  An  tiatis 
inscite  a  Caesellio  Vindice  reprehensa)  3  s  (quae  reprehendit  autem 
Caesellius  Furiana  haec  sunt:  quod  terram  in  lutum  versam  '^lute- 
sceri  dixerit  et  tenebras  in  noctis  modum  factas  'noctescere'  et  pristi- 
nas  reciperare  vires  'virescere',  et,  qtiod  ventus  mare  caerulum  crispi- 
cans  nitefacit,  'purp^iraC  dixerit,  et  opidentum  fieri  'opulescer^.  ver- 
sus  .  .  .  ex  poema  tis  Furianis  .  .  .  subdidi)  i  =  Non.  133  2  =  Non. 
145  3  =  Non.  188  5=  Non.  148  2  tenebras  unus  Gelli  3  crescunt 
Non.  11.  virescit  Non. :  virescunt  Gell.  11.  praeter  unum  (increscunt) 
volucre,  volvere  Gell.  v.  1.  vires  Gell.  v.  1.  41  fulca  Pontanus,  sed  cf. 
Skutsch  Forsch.  I  113  sic  fulica  levius  Beloe  2  Eurotts  Baehr.  dum 
L.  Mueller  5  magis  si  sint  in  v.  1.  patriis:  campis  Non.  11.  opuli- 
scere  Non. 

1  Varr.  ling.  7,  31  (id  est  quod  TrapotfJLiav  vocant  Graeci)  cf.  Paul. 
Fest.  12  Don.  Eun.  428  Gloss.  s.  v.  vetus  (sat)  Baehr.  ut  senarium 
audiamus  iambicum       2  Varr.  ling.  10,  70   cf.  Fimaioli  p.  78 


Q.   VALERIVS   SORANVS      PORCIVS   LICINVS  i^n 

3  (4)  luppiter  omnipotens  rerum  regumque  repertor, 
progenitor  genetrix  deum,  deus  unus  et  idem 


PORCIVS  LICINVS 

1  (i   Baehr.)  Poenico  bello  secundo   Musa  pinnato  gradu 

intulit  se  beilicosam  in  Romuli  gentem  feram 

2  (4)  diim  lasciviam  nobilium  et  laudes  fucosas  petit, 

dum  Africani    v6ce(m)    divina(m)    inhiat  avidis  auribus, 
dum  ad  Philum  se  cenitare  et  LaeUum  pulchrum  putat, 
dum  in  Albanum  crebro  rapitur  6b  florem  aetatis  suae: 
suis   postlatis  rebus  ad  summam  inopiam  redactus  est.   5 
itaque    ex    conspectu    6mnium    (ubi)    abit    Graeciae    in 

terram  ultimam 
m6rtuust  Stymphali,  Arcadiae    in    6ppido.     nil  P(ublio) 
Scipio  (tum)  pr6fuit,  nil  Laelius,  nil  Furius, 
tres  per  id[[em]]  tempus  qui  agitabant  n6biles  facillime. 
eorum   ille   opera  ne  domum  quidem  habuit  conducti-  10 

ciam, 
saltem  ut  esset,  qu6  referret  6bitum  domini  servolus 

3  (5)  custodes  ovium  tenerae  propaginis,  agnum, 

quaeritis  ignem  ?    ite  huc.    quaeritis  ?    ignis  homost. 
si  digito  attigero,  incendam  silvam  simul  omnem, 
omne  pecus  flammast,  omnia  qua  video 


3  A.  Mai  Auct.  class.  3,  161  Aug.  civ.  7,9  1  regum  rerumque  deumqtie 
Aug.     2  idem:  omnis  Aug. 

1    Gell.    17,  21,  45      I  secundum  unus     2  sese  II.:  em  Ald.  2  Suet. 

^vit.  Ter.  2  ed.  Wessner  Don.  I  p.  4  8 — 11  =  ^vit.  Ter.  6  i  lascivam 
(-ias)  V.  1.  fucosas  laudes  11.  praeter  A  2  vocem  du?n  et  A  in  huius 
et  A  auribiis  avidis  unus  3  Phihim  Roth :  fixum  A :  furium  rell. 
se  om  unus  centare  A  Lelius  unus  putat  pulchrum  11.  praeter  A  4 
dum  se  amari  ab  his  credit  crebro  in  Albanum  rapitur  (rapi)  11. :  em 
Ritschl  ob  :  ad  v.  1.  5  post  (ipsus)  sublatis  11. :  em  Ritschl  6  e  vel  om 
V.  1.  (  )  add.  Bergk  abit  A  .•  abiit  rell.  greciam  in  terram  11. :  em 
Bothe :  in  Gr.  t.  Scal.  Ritschl  7  mortuus  est  i?falo  (in  phalo)  11. :  em 
Bergk:  mortuos  Stymphalist  Ritschl  archadiae  11.  (  )  add.  Roth  nihil 
(-ch-)\l.  8()  add.  Dziatzko  {ei)  A  profuit  om  duo  nihil  illi  K:  nihil  ei 
rell.  nihilVi.  ?>  i  Furius  tres :  sit?tinistros  A  \0  opera?n\\.  praeter  A  ha- 
buit:  si  abuit  Suet.^  A  11  obitus  Suet.^  unus  servulo  Suet.^  A  3  Gell. 
19.  9.  13  cf.  Anthol.  Pal.  9,  15  Valer.  Aedit.  2  Pomp.  wandinschr.  585  ss 
\  lenerael^o%\\xs:  venderelh:  teneraeque,  ma?idrae(que),  Venerisque,  ver- 
nae(que)  alii  2  item  trad.  huc  quaeritis  ite  (si  te)  huc  quaeritis  ignis  IL 
plerique  huc!  huc  agite!  Buettner  ignis  om  unus  agnum  quaeritisf 
agnum?    ite  hinc  o  proctd!   ignis  hic  est  Ussani    4  quae  dett. 

10* 


148 


VOLCACrVS    SEDIGITVS      VALERIVS    -\EDITVVS 

VOLCACIVS  SEDIGITVS 

DE    POETIS 


1  (i   Baehr.)  multos  incertos  certare  hanc  rem  vidimus 

palmam  poetae  comico  cui  deferant. 
eum  meo  iudicio  errorem  dissolvam  tibi, 
ut,  contra  si  quis  sentiat,  nihil  sentiat. 
Caecilio  palmam  Statio  do  mimico. 
Plautus  secundus  facile  exuperat  ceteros. 
dein  Naevius,  qui  fervet,  pretio  in  tertiost. 
si  erit,  quod  quatto  detur,  dabitur  Licinio. 
post   insequi  Licinium  facio  Atilium. 
in  sexto  consequetur  hos  Terentius, 
Turpilius  septimum,  Trabea  octavum   optinet, 
nono  loco  esse  facile  facio  Luscium. 
decimum  ^  addo  causa  antiquitatis  Ennium 

2  (2)  sed    ut   Afer  populo  sex  dedit  comoedias, 

iter  hinc  in  Asiam  fecit.    (in)  navem  ut  semel 
conscendit,  visus  numquam  est :  sic  vita  vacat 

3  (3)  tuae,  (Terenti),  quae  vocantur  fabulae, 

cuiae  sunt?    non  has,  iura  qui  populis  dabat 
summo   (ille)  honore  affectus  fecit  fabulas  ? 

4  (4)  sumetur  Hecyra  sexta,  exiHs  fabula 

VALERIVS  AEDITVVS 

1   (i   Baehr.)  dicere    cum  conor  curam  tibi,  Pamphila,    cordis 
quid  mi  abs  te  quaeram,  verba  labris  abeunt, 
per  pectus  manat  subito  (subido)  mihi  sudor : 
sic  tacitus,  subidus,  dum  pudeo,  pereo 

1  Gell.   15)  24    fin  Ifbro  .  .   .  de  poetis)      i   -vidcvius  11.     4  qtd  Osann 

5  doviinico  vel  do  coviico  trad.  6  acie  Baehr.  7  n(a)e  vias,  ne  livius 
V.  1.  servet  11.  servet  pretium,  tertitist  Ritschl  9  licium  (-0)  v.  1.  10 
consequitur  11.  II  trabeam  v.  1.  13  antiq.  causa  11.  2  Suet.-Don.  vit. 
Ter.  5  ed.  Wessner  Don.  I  p.  7  i  coniedias  dedit  A  2  item  A  (m; 
navem  «^Schoell:  navem  f-im)  ut  (cum)  11.:  tit  «azrw  Buech. :  navet/i 
autem  ut  Ritschl  3  nusquam  unus  3.Suet.-Don.  vit.  Ter.  9  ed. 
Wessner  1. 1.  p.  10     l  i^z^oe  Windischmann :    hae,  he  \\.    {  >   add.  Fleckeisen 

2  sive  unus  qui  iura  11. :  em  Ritschl  populis  retentibus  A :  p.  recen- 
sentibus rell.  3  (  )  inser.  Ritschl  4  Suet-Don.  vit.  Ter.  3  ed.  Wessner  1. 1. 
p.  5  sutneret(ur)  v.  1.  haec  ira  A:  hechirra  rell.  cxz/z;?  Bergk :  ex  his  11. 
1  Gell.  19,  9,  II  2  7ni(c)hi  11.  quaeraml  vulgata  verba  duo:  membra 
rell.  obeunt  Baehr.  3  (  >  add.  Usener:  {stuHdo)  CFW  Mueller:  {ge- 
lidus)  Peiper  4  si  U.  praeter  duo  stupidics  Mueller:  rubidus  Peiper 
dum  pudio  Usener :    duphdeo  11. :    duplo    ideo    vulg. :   dupliciter  Buettner 


Q.    LVTATIVS    CATVLVS      POMPILIVS  iaQ 

2  (2)  quid  faculam  praefers,    Phileros,    quae  nil  opus  nobis? 

ibimus  sic,  lucet  pectore  flamma  satis. 
istam  nam  potis  est  vis  saeva  extinguere  venti 

aut  imber  caelo  candidus  praecipitans. 
at  contra  hunc  ignem  Veneris,  nisi  si  Venus  ipsa,  5 

nullast  quae  possit  vis  alia  opprimere 

Q.  LVTATIVS  CATVLVS 

1(1    Baehr)  aufugit  mi  animus.    credo,    ut  solet,    ad  Theoti- 

mum 
devenit.    sic  est:  perfugium  illud  habet. 
quid,  si  non  interdixem,  ne  illunc  fugitivum 

mitteret  ad  se  intro,  sed  magis  eiceret  ? 
ibimus  quaesitum.    verum,  ne  ipsi  teneamur,  5 

formido.      quid  ago  ?    da,  Venus,  consiiium ! 
2  (2)  constiteram  exorientem  Auroram  forte  salutans, 
cum  subito  a  laeva  Roscius  exoritur. 
pace  mihi  Hceat,  caelestes,  dicere  vestra, 
mortalis  visus(t)  pulchrior  esse  deo 

POMPILIVS 

1  {Ribb.   trag.  p.    263)    heu    qua    me    causa,    Fortuna,   infeste 

premis  ? 

2  (2   Baehr.)  Pacvi  discipulus  dicor,    porro  is  fuit  Enni, 

Ennius  Musarum.   Pompilius  clueor 

3  (i)  ridiculum  est,  cum  te  cascam  tua  dicit  amica, 

fili  Potoni,  sesquisenex  puerum. 
dic  rusum  Pusam :   sic  fiet  'mutua  muli' : 
nam  vere  pusus  tu,  tua  amica  senex 


2  Gell.  19,  9,  12  cf.  Pomp.  wandinschr.  585  l  quid:  qui  v.  1.  quay.X. 
7ii(c)hil  est  opus  11.  nobis  om  pars  codd.  2  pectoris  Baehr.  3  nam  Tur- 
nebus:  non  IL,  vuide  praecipitans?  lac.  Gronov. :  nunc  vel  mox  Baehr. 
4  concitus  Baehr.     5  si  om  pars  11. 

1  Gell.  19,  9,  14  cf.  Callim.  epigr.  41  Wil.  Anthol.  Pal.  12,  73  Fronto 
p.  4  N.  I  offugit  V.  1.  mifcjhi  11.  3  quid:  quiv.  1.  non:  nunc  Piazza 
interdixissem  v.  1.    illinc  unus     5   verbum  11.    «<?  om  pars  11.    ipsititen.  11. 

2  Cic.  nat.  deor.  i,  79 

1  Varr.  ling.  7,  93     2  Non.  88    (Varro  "Ovo?  Xopa?,    cf.  Menipp.  356  B.) 

I  pacuvitis  11.  2  Enniu'  edd.  3  Varr.  ling.  7,  28  {Papini  epi- 
grammation.    sed  cf.  Goetz-Schoell  p.  loi    adn.)    ad    4   ex.  cf.  Prisc.  GL 

II  90,  2  I  amici  trad.  3  dicit  pusum  puellam  pusam :  dic  rusum  ptcsam 
{Pusam  Varr.   edd.)    Baehr. :  dic  tu  illam  pjisarn  Tumebus    mutuam  trad. 


I50 


L.    POMPONIVS 


L.  POMPONIVS 


1  (2  s  Ribb.  com.)    qui    postquam   tibi    adpareo   atque   aedi- 

tumor  in,  templo  tuo, 
nec  mortalis  nec  mortalium  uUum  in  terra  miseriust 

2  (4  s)    ne  quis  miretur,  ciim  tam  clare  tonuerit, 

ut,  si  quis  dormitaret,  expergisceret 

3  (7)      at  ego  rusticatim  tangam,  urbanatim  nescio 

4  (9  ^)    tum  prae  se  portant  ascendibilem  semitam, 

quam  scalam  vocant 
6  (12)      atque  auscultare  disce,  si  nescis  loqui 

6  (13)      exilui  de  nocte  ad  molam  fullone  festinatim 

7  (17)      metuo  illum:  iocari  nescit,  ludit  nimium  insaniter 

8  (18)      occidit  taurum  torviter,  me  amore  sauciavit 
23)      clandestino  tacitus  taxim  perspectavi  per  cavum 
27S)    dantor  Dossenno  et  fuUonibus  publicitus    cibaria 
30  s)  noli,  quaeso,  irascere  : 

more  fit,  moriri  suam  quisque  uxorem  ut  velit  _  w  _ 

32)  si  quid  expalpare  possim  ab  illo  _  w  _  ^  _ 

33)  vos    istic  manete:    eliminabo  extra  aedis  coniugem 

34)  vix    nunc    quod    edim    invenio :    quid    nam  fiet,    si 

quam  diixero  ? 

42)      scio  pol  te  illam  amare  efflictim  _  v^  _  ^  _  v^  _ 
43  s)    possum    exorare    te    ut    recedas    a    me    paulisper 

modo  ?  — 
quantisper  sat  habes? 
17   (45  s)    longe  ab  ur1be  vilicari,  quo  erus  rarenter  venit, 
(id)  non  vilicari,  sed  dominari  est  mea  sententia 

1  Non.  75  (Aeditu(m)us)  i  =  Gell.  12,  10,  7-1  ttbi  GtW.:  ubi^i^on. 
aedituor  Non. :  ''aedeiti  ttieor'  fuo  om  Non.  2  mortalibus  L :  immortalis 
Bothe    ullo  V.  1.:  om  al.    miseritis  est  1).  2  Non.  473    (Agamemno 

suppositus)  I  mirarefurW.  3  Non.  166.  4085  (Aleones)  ''rustici 
''circumveniam''    (nam)   urb.  edd.  4  Schol.  Stat.  Theb.  10,  841     (Ar- 

morum  iudicium)  2  vocitant  B.  Schmidt  5  Non.  246  (Asina)  6 
Non.  514  (Asinaria)  fullone  gen.  7  Non.  509  cf.  Prisc.  GL  III  70 
(Auctoratus)  locaril^  8  Non.  516  torbiter  \L  me  amores  amavitW.: 
em  Lipsius  9  Non.  178  (Bucco  adoptatus)  ''sensini?  ^occulte''  cautum 
optt.  loNon.  513  (Campani)  dator dosennoW.  fulloni^^^iw^  publiciterW. 
contra  lemma  11  Non.  127  (Citharista.  cf.  KiO^aptax-f]?  Antiphanis  et 
Menandri)  i  neli  L  2  stiam  iyir)  Ribb.  qjiisque  om  L  7it  uxorem 
Ribb.  12  Non.  104  (Collegium)  '^eUcere  13  Non.  ^39  (Concha) 
*292,  26    isti  Non.-  v.  1.     manet  11.  14  Non.    507    (Condiciones) 

'edan^        15  Non.   104    (Dotata)    sci  (j^     'vehementer  16  Non.  51 1 

17  Non.  1 164.  -186  I  =  ''SIS  (Ergastilus)  l  vilicariae  Non.^  U. 
herus,  eris,  rus  v.  1.     2   mea  cst  Non.-  11. 


10 

11 

12 
13 
14 

15 
16 


ATELLANAE 


151 


18  (485)    quin  ergo,  quando  convenit,  conplectite?  — 

mi  frater,  salve!  —  6  soror,  salve,  mea! 

19  (50)      facite  ut  ignis    fervat,    ligna   insipite,    far    concidite 

20  (5 1  s)    Mars,  tibi  voveo  facturum,  si  umquam  redierit, 

bidenti  verre 

21  (53)      ita  velim  facias:  iam  pridem  volo  lavatrina  lavi 

22  (54)      heus    aptate,    pueri,    munde    atque    ampliter    con- 

vivium ! 

23  (55  s)    'decimus    mensis    est   cum  factum  est'.    —    'ita  fit, 

ita  semper  solet: 
decumo  mense  demum  turgens  verminatur,  parturit' 

24  (63)      quid    futurum    est,    si   pol   ego  hanc  discere  artem 

attenderim  ? 

25  (66)      iam  ego  inibi  adero :  dum  ego   revortor,  age,  anus, 

accinge  ad  molas 

26  (67  s)    perii !  non  puellula  est  nunc.    quid  abscondisti  inter 

nates  ? 

27  (69)      incepi  contui :  conspicio  coleatam  cuspidem 

28  {71  s)  nam  cibaria 

vicem  duorum  solum  me  comesse  _  >^  condecet 

29  {74)      simile  est,  quasi  cum  in  caelo  fulgit  propter  lunam 

Lucifer 

30  (753)    praeteriens  vidit  Dossennum  in  ludo  reverecunditer 

non    docentem    condiscipulum ,    verum    scalpentem 

natis 

31  {"jy)      dies    hic    sextus    ciim    nihil    egi,    diequarte    moriar 

fame 

32  (79)      miseret  me  eorum,  qui  sine  frustis  ventrem  frustra- 

runt  suum 


18  Non.  472    (Fullones)     2  mihi  11.    salveto  CFW  Mueller    soro  optt. 

19  Non.  503  instipiteW.  20  Gell.  16,  6,  7  (Galli  Transalpini)  Macr. 
sat.  6,  9,  4  Non.  53  if.  v.  vel  vovo  f.  Fleckeisen  cave  scribas  fjiturum  \ 
rediero  Macr.  21  Non.  504  (Petitor  heres)  latrinam  (-em)  ll. :  lavatri- 
nam  Lachm.  in  Lucr.  393  22  Non.  ^511.  ^  234  heiis  Non.^ :  eiiis  Non.-  11. 
convivia  Non.^  optt.  23  Non.  40  (Hirnea  pappi)  2  demun  11.  24 
Non.  238  (Maccus)  hanc  ego  Munk  Ribb.  discere  a.e.h.  Mue  Lindsay 
25Non.  469  (Macci  gemini)  z>z?'6z' Lipsius :  ?«z'Az' 11.  accinge re  (adc-J  o^pti. 
contra  lemma  26  Non.  75  mimquid  edd.  ahscondidisti  11.  27  Non.  470 
''intueri'  28  Char.  GL  I  126  (Maccus  miles)  2  duorum  m.  c.  c. 
jo/mot  Ribb.  29  Non.  506  (Maccus  sequester)  quas  o^^xx.  fulgef 
30  Non.  516  (Maccus  virgo)  i  vidi  Bothe  duossensjim  (doss-J  11. 
2  cor  discipulum  ci  Mue  nates  v.  1.  31  Gell.  10,  24,  5  (Mevia)  Macr. 
sat.  I,  4,  22  I  sextust  Fleckeisen  nil  Fleckeisen  edi  Pontanus  emo- 
riar  Scioppio  32  Non.  473  (Maialis)  m.  meorem  v.  1.  frustris  (-tis, 
-ctis),  fustis  11. 


152 


L.    POMPONIVS 


33  (80  s)  cenam  quaeritat : 

si  eum  nemo  vocat,  revortit  maestus  ad  maenam 

miser 

34  {82  s)    dolasti  uxorem.    niinc  ea  propter  me  cupis 

concidere  ?  —  etiam  rhetorissas  ? 

35  (84)      ego  illam  non  amplectar?    ego  non  saviem  ? 

36  (85)      si  calendis  (domi)   convivant,  idibus  cenant  foris 

37  (87  ss)  sed   meus 

frater  maior,  postquam  vidit  me  vi  deiectiim  domo, 
niipsit  posterius  dotatae,  vetulae,  varicosae,  vafrae 

38  (102)      volo  scire  ex  te,  ciir  urbanas  res  desubito  deseris 

39  (103  s)    nunc  quando  noluisti  facere,  fac  voluptati  sies 

ibus 

40  (107)      non  erat  qui  corpus  tremulum  famula  tutaret  toga 

41  (loqs)    ergo,    mi    Dossenne,    cum   istaec   memore    memi- 

nisti,  indica, 
qui  illud  aurum  abstulerit.  —  non  didici  hariolari 

gratiis 

42  (113)      ipsus    cum  uno  servo  senex  intestato  proficiscitur 

43  (114)      asside,  si  qua  ventura  est  alia  strena  strenuae 

44  (1155)    quae  tuleram  mecum  milia  decem  victonata, 

in  Graeca  mercede  ilico  curavi  ut  occuparem 

45  (iiq)      quid  habes  in  surpiculis,    calve?  —  omne  piscati 

genus 

46  (122)      decipit  vicinos:  quod  molendum  conduxit,  comest 

47  (123)      nam    plus    quaesti    facerem,    quam    quadrinas    si 

haberem   molas 

48  (124)      (flet),     fit    desubito    hilarus;    tristis    saltat;    ridens 

ringitur 

49  (129)      v..yh(Sc  sciunt  omnes,  quantum  est  qui  cossim  cacant 

50  (131)      sed    me  exercet    senica    nequam,    neque  iilo  quid 

faciam  scio 

33  Non.  476  34  Non.  166  (Medicus)  dalasti o^ptt.:  chalasti  ci  Buech. 
35  Non.  474    (Munda)    amplectare  v.  1.    sabiem  11.  36  Non.  474 

{hic^    Mue     convivant   Non.:     convivantur   Non.  11.  37   Non.    143 

(Pannuceati)  2  in  deiectum,  inde  eiectum  11.  me  eiectum  d.  Buech., 
V.   I.  2  conglutinans     3   afrae  11.  38  Non.  517    (Pappus  agricola) 

39  Non.  486  I  voluisti  G  2  V  40  Non.  476  (Parci)  quid  11.:  41 
Non.  514  cf.  Prisc.  GL  III  77  (Philosophia)  l  nidos  sed  ne  11.  '»?<?- 
moriter'     2  quid  v.  1.  42  Non.  323    (Pictores)     ipsius  v.  I.  43 

Non.  17  aliqua  ci  Ribb.  '^stremdtas  strenuae :  strenaeVi.  44^0^.356 
I    victoriatum    lunius      2    occuparet   \J^ :    ''collocaren^  45    Non.   488 

(Piscatores)     syrpic^ilisW.  46  Non.  81     (Pistor)  47  Non.  4S3 

quadrina,  rinas  v.  1.     malos  G         48  Non.  517  49  Non.   40    (Por- 

c a r i a)  sciunt hoc  Guyet  ^coxifti     50  Non.  17  (Praecoposterior)  'senrx^ 


ATELLANAE 


153 


51 
52 


53 
54 

55 


56 

57 

58 
59 
60 


61 
62 
63 
64 

65 
66 


67 

68 


132)      vis  facere  ut  noverca  vetulum  derepente  deserat? 
1335)    ad    Veneris    profectust    mane    vetulus,    votum    ut 

solveret 

ibi  nunc  operatust 
137)      at  te  di  omnes  cum  consilio,  calve,  mactassint  malo! 
141)      quot    laetitias    insperatas    modo  mihi  inrepsere  in 

sinum ! 
142  ss)  ego  dedita  opera  te,  pater,  solum  foras 

seduxi,  ut  ne  quis  esset  testis  tertius 

praeter  nos,  tibi  cum  tunderem  labeas  lubens 
148  s)    ut  nullum  civem  pedicavi  per  dolum, 

nisi  ipsus  orans  ultro  qui   oquinisceret 

151)  ego    quaero    quod    comedim,    nas   quaerunt  quod 

cacent :  contrariust 

152)  ego  rumorem  parvi  facio,  dum  sit  rumen  qui  impleam 

153)  continuo  ad  te  centuriatim  current  qui  panera  petent 
1573)    iamne   abierunt?    iam    non    tundunt  ?    iamne    ego 

in  tuto  satis? 
numquis    hic    restitat,    qui    nondum    labeas  lirarit 

mihi? 
159)      6  hominem  beatima,  quo  illae  pervenibunt  ditiae ! 

162)  alter  amat  potat  prodigit,  patrem  suppilat  semper 

163)  cuiusvis  leporis  Liber  diademam  dedit 

168)  (is)    quidem    apud    forum    praesente  testibus  mihi 

vendidit 

169)  lapatium  nullum  utebatur,  lardum  lurchabat  lubens 
1735)  aperibo,   non  possum  pati : 

porcus  est,  quem  amare  coepi,  pinguis,  non  pulcher 

puer 
178)      iam  istam  calvam  colaphis  conminuissem  testatim  tibi 
191)      nisi  nos  pauci  retineamus  gloriam  antiquam  Atticam 


51  Non.  518  52  Non.  523  operattis  est  II.:  ^deos  religiosc  .  .  .  sacrificiis 
litavit'  53  Non.  342  54  Non.  500  quod  II.  55  Non.  210  i  ergo  11. 
56  Non.  1 46  (P  r  o  s  t  i  b  u  1  u  m)  I  at  Bothe  2  ipsius  G  tdtroque  v.  1. 
'^ inclinaretur  57  Non.  84  edim  11.  contra  lemma  his  Ribb.  qtios  11. 
contrarius  est  11.  58  Non.  18  ''loctis  in  ventre,  qiio  cibus  sumitur  et 
tinde  redditur'  59  Non.  18     "abundanter  et  copios^  60  Non.   18 

ego  sum  in  Guelf.  nunqui  Ribb.  restitat  Ribb. :  resistit  11.  'lira  .  .  . 
fossa  rectci  61    Non.  508   (Pytho  Gorgo)     ille  11.     divitiae  11.       62 

Non.    13    (Sarcularia)     altcram   adportat  11.     'involaf    'rapit^  63 

Prisc.  GL  II   200    (Satura)  64    Non.    154    (Syri)    \qui')    Lindsay 

'cora?n  65  Non.  11  'cum  aviditate  sumebai'  66  Non.  506  (Ver- 
niones)     i  a  peribo  Fleckeisen  Ribb.     2  orc2is  trad.  67  Non.  178 

(Verres  aegrotus)  calva?n  om.  optt.  conminuissem  colafis  Ribb. 
68  Cic.  epist.  7,  31      (Atellana  incerta) 


154 


NOVIVS 

1  (i   Ribb.  com.)  edepol,  paternam  qui  comest  pecuniam 

2  (2)      quid    ita  ?  —  quia    enim    repuerascis,    fugitas  per- 

sonas,  pater 

3  (4^^)  quod  tu,  mi  gnate,   quaeso  ut  in  pectus  tuum 

demittas  tamquam  in  fiscinam  vindemitor 

4  (5)      age  nunc,    quando    rhetoricasti,    responde    quod  te 

/ogo 

5  (6)      quod  editis,  nihil  est :  si  vultis  quod  cacetis,  copia  est 

6  (7)      cum    ad    lupam    nostram    tam    multi    crebro    con- 

metant  lupi 

7  (12)      is    me    non  vocabit;    ob    eam    rem    hanc    feci    fal- 

lam  -^  _ 

8  (13)      iam    ego    illi  subiens  siiblabrabo  esui  illud  sinciput 

9  (16)      artivit  linguam  in  palatum,  coepit  labias  sugere 

10  (19)      pati  dum  poterunt:   antequam  pugae  pilant 

11  (20  s)    puerum    mulieri    praestare    nemo    (ne)scit,     quanto 

melior 
sit  cuius  vox  gallulascit,  cuius  iam  ramus  roborascit 

12  (24)      multum  ames,  paulum  des,  crebro  venias,    rarenter 

(feras) 

13  (255)    quando  ad  ludos  venit,  alii  cum  tacent,  totum  diem 

argutatur  quasi  cicada 

14  (27)      omnes  capiunt  ficitatem,  mers  est  sine  molestia 

15  (30  s)  vortit    se   in  omnis  bestias,    comest  quidquid  tetigit 

tantum 

16  (34  s)    non  multo  post  sonarium  accepit,  absedet 

consequitur  paenularium,  cilotrum  petit 

17  (36)      _  v^  _  v^  agite  exigite,  temulentum  tollite! 

I  Non.  8r  (Agricola)  2  Non.  165  qjifd  Ald. :  ^uodW.  fugit  has)\. 
praeter  Flor.  3  Serv.  auct.  georg.  i,  266    (Andromacha)     2  '^genus 

vasis'    vindemiator  in  Jiscinam   Serv.  auct.  4  Non.   476    (Asinus) 

5  Non.  507  (Bucculus)  edisti  11.  6  Non.  89  (Bubulcus  Cerdo) 
lopam  Xxad.  crebo  l^  ''conmeatii'  7  Non.  109  (Decuma)  '^fallaciant' : 
falam  Bothe  Ribb.  8  Non.  1 70    ''cibum  intra  labra  mittarti     morsui 

ilhid  Ribb. :  benc  suillum^&Viech.  9  Non.  505    (Dotata)     '^artavif 

labia  11.:  em  Quicherat    surgcre,  suggcrc  v.  1.  10  Non.   39    (Exo- 

dium)     "pilis  vestiuntur'  11   Non.  II 6     2  'pubescit'    'meutula'        12 

Non.  515    (j>etasy  Mue  13  Non.  245       i    taceant  v.  1.      2  'loquacius 

proloquitur'  14  Non.  109    (Ficitor)     cupiunt,  captant,  sapiunt  edd. 

frtictusjici^  1 5  Non.  81  (Fullonesferiati)  qziod  tetigit  totum  Buech. 
16  Non.  148  (FuUonicum)  i  sonarum  11.  absdedit  Ribb. :  abscidit 
Munk  2  '^qtiasi  thecatn  ..  .  paenulae  17  Fest.  364  (Funus)  exiteW. 
apogr.  Vatic.  R     temulentam  apogr.  Vat.  S 


ATELLANAE 


155 


18  (40)      6  domus  parata  pulchrae  familiae  festiviter! 
19/20  (40^  s)    tristimoniam  ex  animo  deturbat  et  vecordiam 

21  (42)      signare  oportet  frontem  calida  forcipe 

22  (43)      quia  supellex  multa,  quae  non  utitur,  emitur  tamen 

23  (44)      scalpis  dentes,  derepente  in  scena  si  peccaveris 

24  (47)      actutum  scibis,  cum  in  nervo  nictabere 

25  (48)      ^  em :  dixi  iturum  hominem  in  Tuscos  toiutim  ? 

26  (495)    limen    superura,    quod    mei   misero  saepe  confregit 

caput, 

27  (51)      verberato  populus  homini  labeas  pugnis  caedere 

inferum  autem,  digitos  omnis  ubi  ego  diffregi  meos 

28  (53  s)    si  percontassem  malum,  hoc  me   praeterisset  _  w  _ 

29  (57)      te    volumus    dono    donare    pulchro    praesente   6m- 

nibus 

30  (61)      instant  mercaturam :  spero  rem  faciet :  frugi  est  homo 

31  (64  s)    qui   me  miserum  miseriorem    reddidit  quam  panus 

puerum 

32  (75  s)    _  ^  dum  istos  invitabis  suffragatores,  pater, 

prius  in  capulo  quam  in  curuli  sella  suspendes  natis 

33  (79)      sume  arma,  iam  te  occidam  clava  scirpea 

34  (8 1  s)    _  w  _  ^  mammas  teneas,  pedes  extoUas,  savies, 

cum  gemit 

35  (843)  filias 

(binas)  habeo  temulentas,  sed  eccas  video  incedere 

36  (86)      qui    habet    uxorem    sine  dote,  pannum  positum  in 

purpura  est 

37  (89  s)    postquam  se  vidit  (esse)  heredem,  desubito  divortium 

fecerunt 
^^  (93)      -  ^  coepit  unum  quemque  praelumbare  fustibus 


iSNon.  510  (Gemini)  pulchre  famtha  tTa.d.  festive  19'20  Fest.  372 
(Hercules  coactor)  21   Prisc.  GL  II  168  s    (Lignaria)  22 

Gell.  15,  13,  4  ''iisui  non  esf  23  Non.  518  (Maccus)  scalpcs '2>o\!cvq. 
cena  ed.  24  Fest.  177     (Maccus  copo)    scrib.    cod.    nectabere  cod. 

nictare  Fest.  25  Non.  4    (Maccus    exul)      5  (est)  dixi  11.:    edixin 

Bothe:  em  dixin  Ribb.  ^volutitn'  h'olubiliter''  26  Non.  336  \  d.  o. 
ubi  ego^&othQ  2  defregiW.  27  Non.  210  verberatioW.  28^0^.474 
(Malevoli)     si  p.  h.  p.  me  m.  Ribb.  29  Non.   154    (Maniame- 

dica)  dona  v.  1.  ''coram  30  Non.  212  (Milites  Pometinenses) 
instat  Scal.  ista  mercatura  Mue  perorem  (peiorem)  trad. :  em  Flor.'* 
31  Non.  149  (Optio)  ^tuvwr  .  .  .  ingtdnuv^  32  Non.  4  (Pappus 
praeteritus)  l  isto  11.:  istoc}  Ribb.  2  '^sarcofago'  suspendis  W.  33 
Fest.  330    (P  h  o  e  n  i  s  s  a  e)     i.  anite  cod.     scirpia  cod.  34  Non.  474 

(Quaestio)      2  congemit  11.  35  Fest.  364    (Surdus)      i  s  filias  alo 

tem.  Buech.  36  Non.  218  (Tabellaria)  •  37  Non.  517  (Tripertita) 
p.  h.  sese  vidit,  p.  sese  h.  v.  alia  alii  38  Non.  156  (Vindemiatores) 
^coepi  senarium  facit'  Buech.    'lumhos  perfringerc' 


156 


NOVrVS       APRISSIVS       ATELLANAE 


39  (104)      _  olim  expectata  veniunt  septem  Saturnalia 

40  (106)      v>  huic  puellae  praecoquis  libido  inest 

41  (io8s)  milia 

sex  nummum  in  arcam  demisi  nummariam 

42  {115)      quanti  addictust  ?  —  mille  nummum.  —  nihil  addo  : 

ducas  licet 

APRISSIVS  (?) 

1    {Ribb.  com.  p.  332)  'io  bucco !  quis  me  iubilat  ?'  —  vicinus 

tuus  antiquus 

D.  LABERIVS 

1  (i    Ribb.  com.)  quid  est  ius  iurandum  ?    emplastrum  aeris 

alieni  v^  _  ^  _ 

2  (2)      conlabella  osculum 

3  (4  s)    w  _  v^  et  iam  hic  me  optimus  somnus  premit, 

ut  premitur  glis 

4  (10)      homo  ebriacus  somno  sanari  solet 

6   (11  s)    _w_v^_w  domina  nostra  privignum  suum 
amat  efflictim 

6  (135)  hic  est^ 

ille  gurdus,  quem  ego  me  abhinc  duos  menses  ex  Africa 
venientem   excepisse  tibi  narravi  _  ^  _  v^  _ 

7  {18)      homo    frugi,   quod    tibi  relictum  est  retines  miseri- 

monium 
8(195)    _v^_w  ego  mirabar  quo  modo  mammae  mihi 

(descendiderant) 
9  (24  s)    quare  tam  arduum  ascendas  ?  an  concupivisti  eugium 
scindere  ? 
10  (26)      figura  humana  inimici  ardore  ignescitur 

39  Macr.  sat.   i,    10,  3    (Atellana   incerta)    {tandem)  Ribb.  40 

Non.  150     {hercle)  Ribb.   praecoqui  Lachm.    livido  11.  41    Non.  495 

(Eurysaces?)    dimisi  11.  42  Cic.  de  orat.  2,  255    est  adducta  integri 

1   Varr.  ling.  6,  68    (Apussius   ci  Buech.) 

1  Gell.  16,  7,  14  (Alexandrea)  emplaustrum  (inp-J,  inplastrum  v.  1. 
an  bacchei  audiendi?  2  Non.  90  (Anna  Peranna)  3  Non.  119 
(Aquae  caldae)  ut  premitur  Flor. -:  opprimitur  trad.  4  Non.  108 
(Aulularia)  ''ebrius'  5  Non.  104  (Bel  onis  tria)  2  "vehementer' 
6  Gell.  16,  7,  8  (Cacomnemon)  2  cf.  Quint.  inst.  i,  5,  57  gurdos, 
qiws  pro  stolidis  accipit  vulgus.,  ex  Hispania  duxisse  originem  audivt 
menses  duos  Bothe  Ribb.  Hos.  7  Non.  214  (Carcer)  miserimunium 
/W2'««  fere  trad. :  r.  miserimonium^Boihe    8  Gell.  6(7),  9, 18  (Catularius) 

2  e  Gellio  addiderunt  edd.  9  Non.  107  (Centonarius)  scindere 
a.  concupiisti  ezt.}  Ribb.  ''mediam  partem  inter  naturalia  mulieiria 
10  Non.  481      (Colax)     ^ignescii' 


D.    LABERIVS    MIMI 


157 


11  (2ys)    itaque  leni  pruna  percoctus  simul  sub  dentes  mulieris 

veni,  bis,  ter  memordit 

12  (29  ss)  w  nunc  tu  lentu's  nunc  tu  susque  deque  fers. 

mater  familias  tua  in  lecto  adverso  sedet, 

servos  sextantis  utitur  nefariis 

verbis 

13  (33  ss)  quo  quidem 

me  a  matronali  pudore  prolubium  meretricium 
progredi   coegit ! 

14  (36)      _  sequere  in  latrinum,  ut  aliquid  giistes  ex  Cynica 

haeresi 

15  (40  s)  farmacopoles  simium 

deamare  coepit 

16  (42  s)    licentiam  ac  libidinem  ut  tollam  petis 

togatae  stirpis 

17  (443)    idcirco  ope  nostra  dilatatum  est  dominium 

togatae  gentis 

18  {49  s)    >^  _  v^  de  integro  patrimonio  meo  centum  milia 

nummum   memordi 
l^  (55)      ^  versorum,  non  numerum  numero  studuimus 

20  (56)      scinde  una  exoleto  in  patienti  catulientem  lupam 

21  (59)      qui  pedem  ex  taberna  tulimus,  tantus  cum  instaret 

pluor 

22  (62)      dum  diutius  retinetur,   nostri  oblitus  est 

23  (63  s)    duas  uxores  ?  hercle  hoc  plus  negoti  est,  inquit  cocio : 

sex  aediles   viderat 

24  (65)      aequum  animum  indigna  iniquat  contumelia 

25  (675)    nihil  refert,    moUem    e   lanitia  Attica  an  pecore  ex 

hirto  geras 
vestitum  ? 

11   Gell.  6  (7),  9,  4     (Colorator)  12  Gell.  16,  9,  4     (Compitalia) 

I  (^w)  n.  Ribb.  lentus  es  1!.:  lentus  tu  es  Scal.  nunc:  nun,  nott  v.  I. 
''animo  aequo  es^,  '^neglegi^ ,  ^contetnnis'  ft3tacpopeI(;  2  sanatur  familiam 
Paris.  35  verbis  nef.  ut.  11.:  em  Bothe  13  Non.  64  2  TneretricisW..: 
•ium  Ribb. :  -ie    Lindsay  14  Non.  212     se'quere  {nie)  Bothe  Ribb. 

'^balneuv^  gustus  trad.  15  Char.  GL  I  108  (Cretensis)  2  te  atnarc 
cod.  t6  Macr.  sat.  6,  5,  15  (Ephebus)  i  petis  om  unus  17  Macr. 
sat.  I.  c.  I  opera  unus  18  Gell.  6  (7),  9,  3  (Galli)  alii  aliter  versus 
distribuerunt  19  Prisc.  GL  II  258    (Lacus  Avernus)    numerorum 

Buech.   Ribb.  20  Non.  90     catulentem  v.  1.  "^ libidinanteni    ''surienteni 

21   Non.  220     (Late  loquens)     staret  11.:  em  Haupt  22  Gell.  20, 

6,6  (Necy  oman  tia)  detinetur  w.\.  23  Gell.  16,  7,  12  i  hoc  hercule 
(hcrcle)  11.  negotio  unus  esset  quid  v.  1.  coctio  Paul.  Fest.  20.  51  (cf. 
Thes.  IV  1 400) :  'arillator'  i  s  cocios  exiles  unus  24  Non.  126  (N  u  p  t  i  a  e) 
indignat,  indignanti  sim.  trad.  25  Non.  212  (Paupertas)  I  nihilne 
Ribb.     hircorum  11.:  em  Marquardt:  hirto    durum  Buech. 


158 


D.    LABERIVS 


26  (695)  visus  hac  noctu  bidenti 

propter  viam  facere 

27  {'ji  ss)  Democritus  Abderites  physicus  philosophus 

cHpeum  constituit  contra  exortum  Hyperionis, 

oculos  effodere  ut  posset  splendore  aereo. 

ita  radiis  solis  aciem  effodit  liiminis, 

malis  bene  esse  ne  videret  civibus. 

sic  ego  fulgentis  splendorem  pecuniae 

volo  elucificare  exitum  aetati  meae, 

ne  in  re  bona  videam  esse  nequam  filium 

28  (80)      non  mammosa,  non  annosa,  non  bibosa,  non  procax 

29  (83)  hoc   voluit  clipeum  contra  peluem 

proici 

30  (87)      tollet  bona  fide  vos  Orcus  nudas  in  catomum 

31  (90  s)    _w_^_w_>^_  dominus  noster  tua 

luculentitate  captus 

32  (94)      amore  cecidi  tamquam  blatta  in  peluim 

33  (98  ss)  Necessitas,  cuius  ciirsus  transversi  impetum 

voluerunt  muki  effugere,  pauci  potuerunt, 
quo  me  detrusit  paene  extremis  sensibus ! 
quem  nulla  ambitio,  nulla  umquam  largitio, 
nullus  timor,  vis  nulla,  nulla  auctoritas 
movere  potuit  in  iuventa  de  statu: 
ecce  in  senecta  ut  facile  labefecit  loco 
viri  excellentis  mente  clemente  edita 
summissa  placide  blandiloquens  oratio ! 
etenim  ipsi  di  negare  cui  nil  potuerunt, 
hominem  me  denegare  quis  posset  pati? 
ego  bis  tricenis  annis  actis  sine  nota 
eques  Romanus  (e)  Lare  egressus  meo 
domum  revertar  mimus.     ni  mirum  hoc  die 
uno  plus  vixi  mihi  quam  vivendum  fuit. 


26  Non.  53  I  ac  nocte  bidentis  11.  27  Gell.  10,  17,  4  6s  =  Non.  106 
(Restio)  5  civilibus  y.  \.  b  ego :  ito 'iion.  W.  fulgenti  \.  \.  splendorem 
Tornaes. :  spUndore  in  Gell.  11. :  splendore  Non.  II.  fulgenti  i,plendorei 
ci  Lindsay  7  bicificare  (lud-J  Gell.  11.  aetatis  Non.  11.  8  esse  videam 
unus  quamv.\.  28  Gell.  3,  12,  4  (Salinator)  anosa,  pannosa  c\  edd. 
29  Non.  196  (Sorores)  l  clipeus  11.  s.d.  peluem  cf.  fig.  32  et  Vel. 
Long.  GL  VII  65  30  Gell.  16,  7,  4  (Staminariae)  catonium  unus: 
xat'  u)fi6v.  cf.  Thes.  III  620  s.  v.  31  Non.  135  (Tusca)  32  Non.  543 
(Virgo)  ^sinum  aguarium,  in  quo  varia  (vasa  Mue)  pelluuniur'  33 
Macr.  sat.  2,  7  (fabulaeincertae  prologum  ipse  loquiiur  poeta)  cf.  Gell. 
8,  15  Cic.  off.  I,  114  I  impetu  Ba^  3  me:  modo  unus  detrtisti  Scal. 
4  inquam  Gud.     6  in  iuv.  pot.  Par.      1 1   qui  ci  H.  Meyer     1 5  om  Par. 


MIMI  I^Q 

fortuna,  inmoderata  in  bono  aeque  atque  in  malo, 

si  tibi  erat  libitum  litterarum  laudibus 

florens  cacumen  nostrae  famae  frangere, 

cur  cum  vigebam  membris  praeviridantibus, 

satis  facere  populo  et  tali  cum  poteram  viro,  ; 

non  me  flexibilem  concurvasti  ut  carperes  ? 

nunc(ine)  me  deicis  ?    quo  ?    quid  ad  scaenam  ad- 

fero? 
decorem  formae  an  dignitatem  corporis, 
animi  virtutem  an  vocis  iucundae  sonum?  : 

ut  hedera  serpens  vires  arboreas  necat, 
ita  me  vetustas  amplexu  annorum  enecat : 
sepulcri  similis  nil  nisi  nomen  retineo 

34  (125)      porro,  Quirites !    libertatem  perdimus 

35  (126)      necesse  est  multos  timeat  quem  multi  timent 

36  (i2  7ss)non  possunt  primi  esse  omnes  omni   in    tempore 

summum  ad  gradum  cum  claritatis  veneris, 

consistes  aegre,  nictu  citius  decidas. 

cecidi  ego,  cadet  qui  sequitur:  laus  est  publica 

37  (132  s)    amor    tiius    tam    cito    crescit    quam    porrus,    tam 

quam  palma  firmiter 

38  (134/6)  ad   amorem    iniciendum  delenimenta  esse  delera- 

menta,  beneficia  autem  veneficia 
B9  (137)      incipio    adulescenturire    et   nescio    quid    nugarum 

facere 

40  (1385)    quaenam    mens,    quae    deleritas    vos    suppolitoris 

facit 
cum  cano  eugio  puellitari? 

41  (141  ss)  uxorem   tuam  et  meam  novercam  a  populo  lapi- 

dibus   consectari  video 

42  (145)      lavite  item  hillam !    cocus  si  lumbum  adiissit,  cae- 

detur  flagris 

\b  forma  Ba^  \%  floris  11.:  em  Lipsius  2\  flexibilem  me  11.:  flexilem 
m£  Buech.  22  quor  ci  Ribb.  24  iocujidae  11.  26  necat  11.  praeter  unum 
27  sepulchris  Ba  34  Macr.  sat.  1.  c.  (exclamabat  Publilius  Syrus)  35 
Macr.  sat.  1.  c.  Sen.  de  ira  2,  11,  3  (idem  exclamabat  Syrus)  36  Macr. 
sat.  2,  7,  7  (versus  in  Publilium  Syrum  conditi)  3  consistentes  Palat. 
nictu  Ribb. :  nec  vel  et  11. :  nimio  Buech.  (ad  Plauti  Trin.  387)  citius 
qiiam   ascendas    (descendasj    Par.    Ba     decides  Par. :    prob.  Buech.  37 

Fronto  2,  9  p.  30  N.  tuus  amor  \  tdm  cito  eqs  Ribb.  38  Fronto  i,  6 
p.  19  N.  39  Non.  74  40  Non.  490  l  ''deleratio'  2  c.  c.  {anilique) 
eug.  p.  (turpiter)  Buech.  41  Prisc.  GL  II  384  tixorem  tuam  \  et  m. 
n.  cons.  lap.  \  a  pop.  video  Bothe,  alii  aliter  versus  distribuerunt  42 
Non.  122  labit  item,  labitatem  11.:  em  Ribb.  ^intestinct'  flagris  (fra- 
gilis)  caeditur  11. :  em  Ribb. 


l5o  PVBLILIVS    SYRVS 

PVBLILIVS  SYRVS 

MIMI 

1  (2)      progredere  et  ne  quis  latibuletur,  perspice 

2  (3  ss)  luxuriae  rictu  Martis  marcent  moenia. 

tuo  palato  clausus  pavo  pascitur 

plumato  amictus  aiireo  Babylonico, 

gallina  tibi  Numidica,  tibi  gallus  spado : 

ciconia  etiam  grata  peregrina  hospita 

pietaticultrix  gracilipes  crotalistria 

avis,  exul  hiemis,  titulus  tepidi  temporis, 

nequitiae  nidum  in  caccabo  fecit  modo. 

quo    margarita  cara  tibi,   bacam  Indicam, 

an  ut  matrona  ornata  phaleris  pelagiis 

tollat  pedes  indomita  in  strato  extraneo  ? 

smaragdum  ad  quam  rem  viridem,  pretiosum  vitrum, 

quo  Carchedonios  optas  ignes  lapideos? 

nisi  ut  scintillet  probitas  e  carbuncuUs. 

aequum  est  induere  nuptam  ventum  textilem, 

palara  prostare  nudam  in  nebula  linea  ? 

SENTENTIAE  ^ 

3*  (^  I    Gtiil.  Meyer)  Alienum    est    omne   quicquid  optando 

evenit 

4  {Az)     Ab  alio  expectes,  alteri  quod  feceris 

5  (52)      Aegre  reprendas,  quod  sinas  consuescere 

6  (53)       Amico  firmo  nil  emi  meHus  potest 
7*  (55)       Avarus  animus  nuUo  satiatur  lucro 

8*  i^B  \2)  Beneficium  dando  accepit,  qui  digno  dedit 


I  Syri  sententiarum  ut  specimina  saltem  praesto  sint,  eas  selegi, 
quae  aut  Senecae  Gelliive  auctoritate  stant  - —  has  asterisco  notavi  —  aut 
codice  Veronensi  (Ver.)    Publili  nomine  plerumque  insignitae  traditae  sunt 

1  Non.  133  (Putatores)  praegredere  (^mc!ci.t:xz.\.  ^lateaf  2  Petron.  55 
(fabula  incerta)  l  r/'^M  Tragur.  2  nascitnr  Tra.g.  6 pietatis  cultrixW. 
praeter  Leid.  8  modo  Buech. :  meo  11.  9  margaritam  caram  Ribb. 
tibi,  bacam  indicam:  tribaca  indicaW.  Ii  tollas  ci  Ribb.  10.  11  post 
14  traiecit  Ribb.  cum  Buech.  Trimalchionem  Syri  versus  miscuisse  ratus 
12  viride  pr.  v.  mavult  Buech.  13  portas  Heinsms  14  scintiUesr 
Hemsius  Ribb.  e  Bern. :  est  rell.  carbiincultts  f-as,  -osj  11. :  est  carbun- 
culus  Ribb.  15  iiiducere  11.  praeter  Leid.  hme(ae)  11.  praeter  Leid. 
3  Sen.  epist.  8,  9  omne  om  nonnulli  -oeiiit  v.  1.  4  Carm.  epigr.  192 
(cum  Buech.  adn.)  Sen.  epist.  94,  43  Lact.  inst.  I,  16,  10  cf.  Lamprid. 
Alex.  51  Christl.  inschr.  166  expectes :  speres  H  Carm.  epigr.  altero 
ibid.  5  Hier  epist.  107  egre  reprehetuias  Ver.  6  nihil  Mey  7  Sen. 
epist.  94,  43     8  Gell.  17,  14,  4    Macr.  sat.  2,  7,  10    accipit  v.  I. :  recipit  unus 


9 
10=* 
11 
12 
13 
14* 
15* 
16 
17* 
18 
19 
20 
21 
22 
23 
24 
25 
26 
27 
28* 
29 
30* 
31* 
32 
33* 


MIMl      SENTENTIAE  j  6  j 

C31)  Caret  periclo  qui  etiam  cum  est  tutus  cavet 

17)  Comes  facundus  in  via  pro  vehiculo  est 

25)  Consilium  inveniunt  multi  sed  docti  explicant 

45)  Crebro  ignoscendo  facies  de  stulto  improbum 
2)  Crudelis  est  in  re  adversa  obiurgatio 

46)  Cui  plus  licet  quam  par  est,  plus  vult  quam  licet 
34)  Cuivis  potest  accidere  quod  cuiquam  potest 
Z>i7)  Deliberando  discitur  sapientia 

/7)  Desunt  inopiae  multa,  avaritiae  omnia 

D  11)  Difficilem  habere  oportet  aurem  ad  crimina 

22)  Dulce  etiam  fugias,  quod  amarum  fieri  potest 

£22)  Errat  qui  datum  si(bi)   quod  extortum  est  putat 

10)  Etiam  qui  faciimt  oderunt  iniuriam 
21)  Etiam  sine  lege  poena  est  conscientia 

18)  Ex  lite  multa  gratia  est  formosior 

4)  Ex  vitio  alterius  sapiens  emendat  suum 

/^32)  t  Facilitatem  in  dubiis  virtus  imperat 

33)  Falsum  etiam  est  verum,  quod  constituit  superior 

9)  Fatetur  facinus  qui  merum  iudicium  fugit 

11)  Feras,  non  culpes,  quod  mutari  non  potest 
14)  Fidem  qui  perdit,  nil  potest  ultra  perdere 
28)  Frugalitas  miseria  est  rumoris  boni 

13)  Furor  fit  laesa  saepius  patientia 

G  i)  Grave  praeiudicium  est,   quod  iudicium  non  habet 

-ffig)  Heredis  fletus  sub  persona  risus  est 


9  periculo  11.     cum  est  om  nonnulli  10  GeU.  17,  14,  4   Macr.  sat.  2, 

7,  10  facit  dux  unus  pro  vehiculo  est  in  via  duo  \i  facias  ci  Mey 
13  est  om  pars  II.  se  v.  1.  14  Gell.  17,  14,  4  Macr.  sat.  2,  7,  10  15  Sen. 
tranquUl.  il,  8  consol.  9,  4  cunctis p.  .  .  .  cuivis potest  Publ.  11.  accedere 
imus  16  dicitur  unus  17  Sen.   'epist.    108,  9  -contr.  7,  18    cf.  Sal- 

■^aan.  eccl.  4,  20  Inopiae  (-pi)  desunt  Publ.  11.  luxuriae  Sen.-  multa 
Sen. :  pauca,  parva  Publ.  11.     avaro  duo  1 8    oportet   aurem    habere 

Erasmus  19  fugies  quod potest  fieri  amarum  cod. :  fugias  f.  q.  a.  p.  Mey 
20  datum  qui  si{bi)  Mey:  qui  adultum  si  Riese  exortiim  11.:  em 
Riese  i\  et  11.  praeter  Ver.  fecerunt  unus  22  Sine  lege  autem  p. 
unus  23  multo  Orelli:  inulta  Ribb.  est:  fit  v.  1.  24  sapieTis  om  unus 
25  Felicitati  in  d.  Virtus  i.  vel  In  d.  facilitatem  v.  impetrat  Mey: 
Felicitatem  .  .  .  impetrat  Baehr.  27  qui  Ver. :    is  (his)  qui  plerique 

merum  Ver. :  om  rell.  28  Gell.  17,    14,  4    Macr.  sat.  2,  7,  10     vitari 

Gelli  \mus     potes  Publili  unus  29  Eidem  Ver.    perdidit  f-erit)  v.  1. 

nihil  11.  pote  Mey  nihil  u.  perdere  p.  v.  1.  30  Gell.  17,  14,  4  Macr. 
sat.  2,  7,  10  miseria:  inserta  Gell.  11.  31  Gell.  Macr.  11.  cc.  sit  v.  1.  in- 
Ifajesa  Gell.  11.  furore  fit  atrocior  lesa  sepius  imus  32  cavet  Spengel 
33  Geli.  17,  14,  4  Macr.  sat.  2,  7,  10  heres  fictus  Syri  plerique  heredis 
sub  p.  fletus  unus 

Diehl,  Poetarum  Romanonim  veterum  rell.  II 


l52  PVBLILIVS     SYRVS 

34  (7)         Heu  quam  miserum  est  ab  eo  laedi,  de  quo  non 

possis  queri 

35  (^y)       Homini    tum    deest    consilium   cum  multa  invenit 

36  (/50)    Iniuriam  facilius  facias  quam  feras 

37  (55)       Iniuriam  ipse  facias  ubi  non  vindices 

38  (21)       Iniuriarum  remedium  est  oblivio 

39*  (5)         In  nullum  avarus  bonus  est,  in  se  pessimus 
40*  (63)      Inprobe  Neptiinum  accusat,  qui  iterum  naufragium 

facit 
41*  (56)       Is  minimo  eget  mortalis,  qui  minimum  cupit 
42*  (16)      Ita   amicum    habeas,    posse    ut   facile,    fieri    hunc 

inimicum  putes 

43  (28)       ludex  damnatur,  ubi  nocens  absolvitur 

44  {L12)  Lapsus  semel  ubi  sis,  sit  tua  culpa,  si  iterum  ceci- 

deris 

45  (il/54)  Malum  est  consilium,  quod  mutari  non  potest 

46  (70)       Monere  non  punire  stultitiam  decet 

47  (2)         Multis  minatur,  qui  uni  facit  iniuriam 

48  (71)       Miilto  turpius  damnatur,   cui  in  delicto  ignoscitur 

49  {N2)    Nihil  peccant  oculi,  si  animus  oculis  imperat 

50  (40)       Nimium  altercando  veritas  amittitur 
51*  (7)         Numquam  periclum  sine  periclo  vincitur 

52  (6?  15)  Oculi  amorem  incipiunt,  consuetudo  perficit 

53  (6)         Omnes  aequo  animo  parent  ubi  iusti  imperant 
54*  (3)         O  vita  misero  longa,  felici  brevis 

55*  {P20)  Pars  benefici  est,  quod  petitur  si  belle  neges 


34  laed/  ah  eo  (illo)  v.  1.     non  compossit  vel    nequeas  v.  1.  35   con- 

silium  tunc  deest  v.  1.  36  iniurias  Ver.  feras  quam  facias  Ver.  37 
iniurias  Ver.  facies  Ver.  38  cf.  Caecil.  Balb.  48,  8  Sen.  epist.  94,  28 
Fulg.  myth.  i,  i  p.  30  iniuriae  v.  1.  magnum  iniuriae  r.  e.  obl.  Balb. 
39  Sen.  epist.   108,  9    nullo  Publ.  11.  praeter  unum  40  Gell.  17,  14,  4 

Macr.  sat.  2,  7,  10  41   Sen.  epist.   108,  11    Caecil.  Balb.  12,  8     is  om 

Balb.  minimum  Balb.  Syri  11.  mortalis  om  Syri  11.  plerique  42  Gell.  17, 
14,  4  Macr.  sat.  2,  7,  10  habe  unus  tit  posse  unus  facile  om  Gell.  Macr. 
fieri  om  unus  hufw  non  in.  Syri  plerique :  alii  alia  43  ubi  Ver. :  cum 
rell.  nocens  cum  unus  44  tibi  semel  Mey  Lapsus  semel  fit  cu Ipa  unns 
45  Gell.  17,  14,  4    consilium  est   unus    det.  47    com^ninantur    unus 

contumeliam  facit  idem  48  cuius  delicttun  agnoscitur  Caecil.  Balb.  coU. 
min.  63  49  peccent  v.  1.    oculis  afiinms  v.  1.     non  imperat  Ver.     im- 

perct  v.  1.  50  Gell.  17,  14,  4  Macr.  sat.  2,  7,  10  adversando  Ver.  contra 
rell.  .11.  et  Gell.  Macr.  evertitur  v.  1.  51  Gell.  Macr.  11.  cc.  pericjitwn 
.  .  .  periculo  11.  52  oculi  (^occulte')  vel  amorem  {subito)  Mey  53 
iztsti  Ver. :  digni  f-usj,  boni  v.  1.     imperat  v.  1.  54  Sen.  contr.   7,   18 

vitatn  .  .  .  longam  ■  .  .  brevem  Syri  11.  55  Gell.  17,  14,  4  Macr.  sat. 
2,  7,  10    belle  Syri  unus:   bene  Syri  alter:    velle  Gell.  U. :    cito  Macr. 


SENTENTIAE  l5^ 

56  (40)  Peccatum  extenuat  qui  celeriter  corrigit 

57  (54)  Per  quem  sis  clarus  illi  quod  sis  imputes 
&8  (55)  Poenae  sat  est  qui  laesit  cum  supplex  venit 
^^  (53)  Prudentis  est  irasci  nec  sero  et  semel 

60  (43)       Prudentis  vultus  etiam  sermonis  loco  est 

61  {Q49)  Quam  miserum  est,  ubi  consilium  casu  vincitur 
€2    (73)       Quem  diligis,  ni  recte  moneas,   oderis 

63  {72)  Quod  est  venturum  sapiens  ut  praesens  cavet 

64  (-^11)  Roganti  melius  quam  imperanti  pareas 

65  (^12)  Sapiens  cum  petitur  si  tacet  graviter  negat 

66  (49)  Sat  est  disertus,  pro  quo  loquitur  veritas 

67  (31)  Se  damnat  iudex,  innocentem  qui  opprimit 

68  (7)  Sensus  non  aetas  invenit  sapientiam 

69  (42)  Sero  in  periciis  est  consilium  quaerere 

70  {22)  Suis  qui  nescit  parcere  inimicis  favet 

71*  (^3)     Tam    deest    avaro    quod    habet   quam    quod  non 

habet 

72  (7)         Tam  de  se  iudex  iiidicat  quam  de  reo 

73  (4)         Tarde  sed  graviter  (vir)  sapiens  irascitur 

74  (6)         Temptando  cuncta  caeci  quoque  tuto  ambulant 

75  (^33)  Vbi  innocens  damnatur,  pars  patriae  exulat 

76  (10)       Vbi  innocens  formidat,  damnat  iudicem 

77  (30)       Vbi  iudicat,  qui  accusat,  (vis)  non  lex  valet 

78  (32)       Vbi    peccatum    cito    corrigitur,    fama    solet    igno- 

scere 

79  (8)         Verum  est,  quod  pro  salute  fit  mendacium 

80  (16)       Veterem  ferendo  iniuriam   invites   novam 

81  (34)       Vincere    est    honestum,    opprimere  acerbum,    pul- 

crum  ignoscere 


57  quod  S2S  illi  Ver. :  em  Mey  58  pene  et  suplex  Ver.  59  nec 

Halm :  et  Ver.  60  prudenti  stultus  et  iociis  imus  62  que  diligis  si 
non  Ver. :  quem  diligas  ni  Mey  63  quasi  .  .  .  cavit  unus  65  quod 
petitur  ubi  tacet    hreviter  n.  v.  1.  66  satis  desertus  est  de  qiw  unus 

veritas  loguitur  Ver.  67  qui  inocentem  Ver. :  em  Mey  68  cf.  Plaut. 
Trin.  367  sensum  et  sapientia  v.  1.  sapientiam  invenit  dett.  69  peri- 
culis  trad.    est  in  per.  v.  1.  71   Sen.  contr.  7,  18    Quint.  inst.  8,  5,  6. 

9,  3,  64  Hier.  epist.  53  (qui  avaro  tam  deest  eqs)  73  (  )  add.  Mey 
75  inocens  .  .  .  exultat  Ver.  76  iudicem  damnat  v.  1.  77  (  )  add. 
Orelli  79  fit  plerumque  mendacium  unus  v.  e.  mend.  q.  f.  pro  sal. 
sim.  dett.  80  Gell.  17,  14,  4  Macr.  sat.  2,  7,  10  inferendo  vel  patiendo 
dett.  invitat  Ver.  contra  11.  rell.  et  Gell.  Macr.  81  acerbum  sed  puh- 
crum  Ver. 


164 


VERSVS   ANONYMI 


VERSVS  ANONYMI 

1(1   Baehr.  p.  56)    nihil    cum  Sfidibus    graeculost,    nihil    cum 

amaracino  sui 

2  (2)  ibi  pastores  ludos  faciunt  coriis  Consualia 

3  (4)  rex  erit  qui  recte  faciet,  qui  non  faciet,  non  erit 

4  (i  Baehr.  p.  2^6)    postquam    Crassus    carbo    factus,    Carbo 

crassus  factus  est 


5  malum  consilium  consultori  est  pessimum 


6  postquam  est  mortem  aptus  Plautus,  Comoedia  luget, 
scena  est  deserta,  dein  Risus,  Ludus  locusque 
et  Numeri  innumeri  simul  omnes  conlacrimarunt 


1  Gell.  praef.  19  (vetus  adagium  est)  graculos  11. :  em  Hertz  2  Varr. 
apud  Non.  21  (etiam  pellis  bubulas  oleo  perfusas  percurrebant  ibique 
cernuabant.  a  quo  ille  versus  vetus  est  in  carminibus)  sibi\^  3  Porph. 
Hor.  epist.  i,  i,  62  4  Sacerd.  GL  VI  461  5  Varr.  rust.  3,  2,  i  Gell.  4, 
5,  5  (in  Etruscos  aruspices  male  consulentis  .  .  .  versus  .  .  .  scite  factus 
cantatusque  esse  a  pueris  urbe  tota  fertur)  cf.  Hesiod.  opp.  266  4]  8k 
xaxYj  pooX"})  TU)  PouXeooavTi  xaxtoTYj  pessimum  est  Gell.  6  Gell.  i,  24, 
3  (epigramma  Plauti  .  .  .  a  Varrone  positum  ...  in  libro  de  poetis 
prima) 


i65 


CONSPECTVS  POETARVM 


L.  ACCIVS 

L.  LlVrVS  ANDRONICVS 

Praetextatae 

86 

Comica 

9 

Tragica 

75 

Odyssia 

6 

Varia 

86 

Tragica 

7 

L.  AFRANIVS 

C.  LVCILIVS 

Togatae 

95 

Saturae 

102 

ANONYMI VERSVS 

164 

Q.  LVTATIVS  CATVLVS 

APRISSIVS 

Epigrammata 

149 

Atellana 

156 

CN.  NAEVIVS 

AQVILIVS 

Bellum  Poenicum 

9 

Comica 

66 

Comica 

H 

ATILIVS 

Praetextatae 

H 

Comicum 

66 

Tragica 

12 

STATIVS  CAECILIVS 

NOVIVS 

Comica 

i;q 

Atellanae 

154 

CARMINA  VETVSTISSIMA     3 

M.  PACVVIVS 
Praetextatae 

58 
49 

COMICI  INCERTI 

71 

Tragica 

Q.  ENNIVS 

POMPILIVS 

Annales 

17 

Epigrammata 

149 

Comica 

46 

Tragicum 

149 

Epicharmus 

49 

L.  POMPONIVS 

Hedyphagetica 

49 

Atellanae 

150 

Praetextatae 

46 

PORCIVS  LICINVS 

H7 

Saturae 

47 

PVBLILIVS  SYRVS 

Scenica  incerta 

46 

Mimi 

160 

Tragica 

32 

Sententiae 

160 

Varia 

48 

T.  QVINCTiVS  ATTA 

EPIGRAMMA 

Togatae 

95 

Naevii 

12 

SATVRNII 

3 

Pacuvii 

58 

TITINIVS 

Plauti 

164 

Togatae 

92 

A.  FVRJVS  ANTIAS 

TRABEA 

Poemata 

146 

Comica 

65 

HOSTIVS 

TRAGICI  INCERTI 

89 

Bellum  Histricum 

146 

SEX.  TVRPILIVS 

IVVENTIVS 

Comica 

67 

Comica 

66 

VALERIVS  AEDITVVS 

D.  LABERIVS 

Epigrammata 

148 

Mimi 

156 

Q.  VALERIVS  SORANVS 

146 

LICINIVS  IMBREX 

VOLCACIVS  SEDIGITVS 

Comicum 

66 

De  poetis 

148 

Frommannsche  Hofbuchdruckerei    (Hermann  Pohle)    in  Jena.  —  3845 


A.  Marcus  u.  E.  Weber^s  Verlag,  Bonn. 

TABVLAE 
IN  VSVM  SCHOLARVM 

EDITAE  SVB  CVRA 

lOHAMIS  LIETZMAM 


Wie  die  Sammlung  der  „Kleinen  Texte  ftir  theo- 
logische  und  philologische  Vorlesungen  und  Uebungen" 
es  sich  zur  Aufgabe  steilt,  Quellenschriften  von  geringem 
Umfang  in  einer  Form  und  Ausstattung  vorzulegen,  die 
sie  zur  Grundlage  des  wissenschaftlichen  Unterrichts 
geeignet  erscheinen  laCt,  so  sind  diese  Tafelwerke  dazu 
bestimmt,  das  fur  die  historisch-philologischen  Facher 
wichtigste  Anschauungsmaterial  in  einer  Gestalt  zu  bieten, 
welche  technisch  allen  Anforderungen  der  Wissenschaft 
entspricht  und  dabei  doch  einen  ftir  den  Studenten  er- 
schwinglichen  Preis  anzusetzen  gestattet.  Denn  es  ist 
allerdings  ftir  den  akademischen  Unterricht  von  hochster 
Bedeutung,  daB  der  Lernende  auch  die  ftir  die  Schulung 
seines  Auges  bedeutsamen  Lehrmittel  selbst  besitzt  und 
sie  nicht  nur  gelegentlich  auf  den  Bibliotheken  oder  in 
den  Museen  zu  Gesichte  bekommt.  Der  Preis  von 
ea.  6  Mark  ftir  das  gebundene  Exemplar  wird  deshalb 
moglichst   beibehalten   werden. 


A.  Marcus  u.  E.  Weber^s  Verlag,  Bonn. 

Erschienen  ist: 

1.  SPECIMINA  CODICVM  GRAECORVM  VATI- 

CANORVM  coUegerunt  PIVS  FRANCHI  DE' 
CAVALIERI  et  lOHANNES  LIETZMANN.  1910. 
XVI  S.  50  Tafeln  in  Lichtdruck.  Geb.  in  Leinen- 
band  6  M.  Auf  Karton  gedruckt  in  Ganzpergament 
12  M.  Eine  Auswahl  voii  meist  datierten 
grieehischen  Handsehriften  des  IV.  Ms  XVI. 
Jahrhimderts  der  Bibl.  Vatieana. 

Diese  Sammlung  bietet  Material  zum  Studium  der 
griechischen  Handschriften-Palaographie  aus  den  reichen  fiir 
diesen  Zweck  bisher  noch  nicht  benutzten  Schatzen  der 
Vaticana.     7  Tafeln   zeigen   die   wichtigsten  Uncialtypen  vom 

IV.  bis  X.  Jahrhundert.  Auf  eine  Probe  der  Minuskelkursive 
saec.  VIII. /IX.  folgt  dann  die  Entwickelung  der  Minuskelschrift 
vom  IX.  bis  XVI.  Jahrhundert  fast  durchweg  an  datierten, 
vielfach  auch  lokalisierten  Handschriften  gezeigt.  Das  IX.  Jahr- 
hundert  ist  durch  4,  das  X.  durch  6,  XI.  durch  9,  XII. 
durch  5,  XIII.  durch  7,  XIV.  durch  4,  XV.  und  XVI.  durch 
je  3  Tafeln  vertreten.  Darunter  befinden  sich  5  Proben  der 
unteritalischen  Schrift  vom  X. — XIII.  Jahrhundert. 

Unter  der  Presse  befindet  sich: 

2.  PAPYRI  GRAECAE  BEROLINENSES  collegit 

GVILELMVS  SCHVBART.  50  Tafeln  in  Lichtdruck. 
Answahl  Yon  Urliunden  und  literarischen  Papyri 
des  Berliner  Museunis. 

An  50  Lichtdrucktafeln  werden  nahezu  80  Papyrustexte 
vollstandig  oder  in  Proben  wiedergegeben  und  damit  die 
Hauptzuge   der   Schriftentwicklung   vom    Ende   des   4.  Jahrh. 

V.  Chr.  bis  zum  Beginn  des  8.  Jahrh.  v.  Chr.  vor  Augen  ge- 
fiihrt.  Urkunden,  Briefe  und  literarische  Stiicke  sind  ohne 
Sonderung  nach  Sachgruppen  ledigiich  nach  der  Zeitfolge  ge- 
ordnet,  wobei  den  literarischen  Texten  freiiich  nur  durch 
Schatzung  ihr  Platz  angewiesen  werden  kann.  Den  Haupt- 
zweck,  Material  zur  Einarbeitung  in  die  Palaographie  zu 
bieten,  unterstiitzen  die  den  Tafeln  vorausgehenden  Textbogen. 
die  fiir  jeden  Papyrus  Herkunft,  Zeit,  Inhalt  und  eventuell 
die  erfolgte  Publikation  notieren  und  in  betrachtlichem  Um- 
fange  auch  Abschriften  der  griechischen  Texte  beifiigen,  um 
dem  Anfanger  die  unentbehrliche  Hilfe,  dem  Vorgeschrittenen 
die  Nachprufung  an  die  Hand  zu  geben.  Eine  Gruppierung 
der  Papyri  nach  der  Schwierigkeit  fiir  die  Entzifferung  wird 
vorangeschickt,  ura  den  Lernenden  auf  den  rechten  Weg  zu 
fiihren.  Neben  dem  padagogischen  Gesichspunkte  wird  das 
Werk   als    ein    bequemes    palaographisches   Nachschlagebuch 


A.  Marcus  u.  E,  AVeber^s  Verlag,  Bonn. 

dienen  konnen.  Soweit  die  maBgebenden  palaographischen 
Ziele  es  zulassen,  wird  darauf  Bedacht  genommen,  auch 
inhaltlich  wertvolle  Stiicke  abzubilden,  so  daB  die  bekanntesten 
Papjri  der  Berliner  Saramiung  fast  ausnahmslos  vertreten  sind. 

In  Vorbereitung  sind  ferner: 

3.  INSCRIPTIONES  GRAECAE  collegerunt  OTTO 

KERN  et  HILLER  DE  GAERTRINGEN.  SOTafeln 
in  Lichtdruek  als  Uilfsmittei  ziun  Stndiam  der 
srieeliiselien  Epigrapliik. 

4.  INSCRIPTIONES  LATINAE  collegit  ERNESTVS 

DIEHL.  50  Tafeln  in  Lichtdruck.  Aaswahl  iatei- 
nischer  Inschriften  von  den  Anfilngen  Ms  ins 
hohe  Mittelalter. 

5.  SPECIMINA  CODICVM  LATINORVM  VATI- 

CANORVM  collegerunt  LIEBAERT  et  VAT- 
TASSO.  50  Tafeln  in  Lichtdruck.  Das  lateinische 
(jegenstttck  zn  Nr.  1. 

6.  BIBELATLAS  bearbeitet  von  EBERH ARD  NESTLE. 

Aaswahl  beruhmter  und  historiseh  bedeutsamer 
Handsehriften  und  Drucke  der  Bibel  in  alien 
Sprachen. 

7.  HANDSCHRIFTENPROBEN  DES  XVLJ AHR- 

HLINDERTS,  ausgewahlt  von  GEORG  MENTZ. 
Briefe  uiid  Aktenstucke  von  der  Hand  der  be- 
deutendsten  PersSniichkeiten  der  Reformations- 
zeit. 

8.  VASENKUNDE  bearbeitet  von  ROBERT  ZAHN. 

Ca.  40  Tafeln  in  Lirhtdruck,  daruiiter  mehrere 
in  Farben.  Musterbeispiele  der  verschiedenen 
griechischen  Vasensattungen  von  der  trojanischen 
Periode  bis  in  dle  roiuische  Kaiserzeit,  vor- 
nehmlieh  nach  den  BestSnden  des  Berliner 
Museums. 

Weitere   Tafelwerke,    insbesondere    zum    Studium    der 
Archaologie,  sind  in  Aussicht  genommen. 


PA  Diehl,   Ernst   (ed.) 

6121  Poetarura  romanomra 

A7D5  veterum  reliquiae 


PLEASE  DO  NOT  REMOVE 
CARDS  OR  SLIPS  FROM  THIS  POCKET 

UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY 


,V^/# 


iS^